ONG AM narrationem D. Andreas hoc loco inferuic, nonnullis fuomore adfuas relpofiones adiedis,amp;:nieis corra non pau-cis detraólisjminimè certè neccflariamjquu nihilominus inColloquij continuationein confenferimus. Sed voluit illenimirum hancquoque turn noftri fuggillandi, (quaficaul’x diffifi difputatio-nem fubterfugerimiis) turn Idas grauillimas calumnias, quibus tunc nos atfecit, publice fpargendi occafionem arripere:certum fcilicet proeuracæabipfo pacis Eccle-fiarum argumentum. Resautcm ita fe habet. Quinque ampliLis rotis diebus in ifta ineptiflima dilputandi ratione inutiliter confumptis, quum D. Andreas, non iam dil’piitatoris, fiuealterius partis,perfona fuftinens, ledipfiusllluftnft. Principis nomine nos compellans, præter omnem expedationem petiifler, vt de Prxdefti-natione deinccps difputaretur : nos contra dimilTionem abIlluftrifs.Principe modefte poftulauimus. Primùm, quodinijsliteris quibusiplenos euocarat,nulla aliam caufam huiusconucntusattuliflet, quam infelice illam de Cœna Domini cotrouerfiammeque à noftris Ciuita-tibus aliam ob causa milfi aducniiTemus.Deinde, quod hæc grauiffîma quxftio publice in illo cœtu,allatis v-trinque contrariis fentctiis,difceprari, ablq; nonnullo-rum offendiculonon poiTe videretur ,nec etiambreui tempore abfolui: nos autem,inftanteiam Pafchæ fefto, ànoftris Ecclefiis commodeabefle non poflemus. Ad-didimus tarnen paratos cfle nos,ft liberet ipfius Celfitu-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R Æ F A T I o.

dini,noftram hacctianidc re fententiam diuini vcrbi teftimoniis confirmatam ,priuatim apud ipfunïexpo-nere :amp;ü quas nobis Tbeiès D. Andreas proponcrcG domuin casreferre, amp;nbsp;commodum ad illas reiponfuni domi meditate parare. Ec fie quidem folurum eft eius dici colloquiu,quæ fuie Martii 15. Pôftridie verô, quum rurfum conuenilîemusjoblaco fupplice libello, partim eafdem rccufatæànobisamplioris collocutionis caufis repeciimus, partim pofi:ulauimus,vt quum in præcipuis amp;nbsp;cflencialibus dodrinæde Cœna Domini capitibus, nempe de Signis amp;nbsp;rebus fignifieatis,tû aduerfus Tranf-fubftantiatorcsjtum aduerfus cos qui nudafigna confti-tuunt inter nos conuenirec: amp;: de fola per fidem vtili corporis ac finguinis Chrifti perceptione fatisconfta-reCjOmniacerbitatefublara , amp;nbsp;abrogacis illis feetarum appellacionibus, mutuam fraternitatem , üc præparato adplcniorcm dcpræfcntix modo amp;: indignoru m man-ducatione concordiam aditujîncerè deinceps teftare-mur.Iuffisautem ad bæc nobis, itidémque auditoribus, paululum fecedere .-manentibus autem apud Illuftrifs. ■Principem, idque nouo prorfus exemple, V vircember-gicis,amp;vnàcumipfo deliberantibus jpaulô poft reuo-catij (perbrcLiis enim fuit deliberatie) D. Andreamrur-fus duplicem p.crfonam fuftinentem audiuim.us,multis verbis fuo more diftcrcntera,quorum harefuie fumma. Quôd llluftrillimus Princeps nullam aliorum trium ca-pitum mentionenf in fuis literis fcciifec (duo enim D. -Andréas turn quoque primùm adiecit)idcirco accidifle, quôdnosin iftis quoque diffidere non intcllexilfec : paratum quidé ilium elfe neque labori neque fumptui vlli parcerc,adferendo malis iftis remedio. (^ôd fi no-bis non placeret de iftis quoque tribus conferee, fibi tarnen videri expedite vcThefes de liis capitibus,à nobis, (inquiebat D. Andreas) conferiptæ audiêtibus omnibus ; rcciccnrur,domum à nobis poftea, ficuti petieramusrer ferendæ,ad quas prout amp;: quando vifum eifer refponde-remus.Ecliæc quidemillc Principis Illuftrifs. nomine,

quibus ipfe poftea de fuo quicquid voluit adiecit, veri-tusgt;YC res ipfa oftendit,ne li S-Zaeav fuarû pu blicx recita-cioni nó aflentiretnur, prarclara, vc fibi videbaturjUoftri iniftis quoque capitibus in omnium odium adduccndi occafionem amittcrcr. Quam autcm partim abfurda, partim manifeftè alio decortalinr quæ ruminnos,non minus acerbè.quam impudéter,dixit, velim Leäorera ex edito iptius.ïcripto cognolcere: qux tarnen paucis comprehenlàjvilum eft ouneadditisad lingula réfuta-tionibus lubiiccre.

Do£irinAm de Pr£deßinatione_j non vtilem modo , 'verum t-tiam neceßariam ejje^ac froinde re^juiri vt au dit ores in concioni-husreiîe dehaceiaosjue tnflituantur.Ç^is verb iftud ignorât^ Etoftcndatjfipoteft D. Andreas, banc Chriftianx do-Örinx partem,aut à noftris fuie Icribendo, fiue concio-nädo prxccrmillam,auta lùisreôliùs accuratius quam ànoftris pertraótatam.

do^Yina re^te amp;nbsp;ad fidei analogiam exflicetur -tfe-neflramadEpicureoru 'vitam aferiri. Itaeftomnino. Nurn verofecundum analogiam fidei docent quimanifeftc, vcl cumPelagianis prxuifioncm fidei bonorum ope-rum,conftituuntxtcrni eledionis decreti caufam

vcl feipfos in alcero diuini decreti membro explicandojncccflarib refellunt,nihililla Pauli conantis verba veriti, Antequam boni vel mali (juicciuam fecijßent? Qims cgo ad D.Lutheri fchola amando.Et num Epicu-reorum vitam fuadent,quiirnmutabiie quidem Dei decreed elfe contendut, quod in Deu nulla cadat mutatio: fed interea docent,nunquam feparanda qux Deus in-difldlubili vinculo coniunxit : id eft ab ipfius xterno , infallibili,fiue eleäiionis liue reprobationis fuo tempo-reexequendxdecreto,nunquâelfe feiungendasmedias ipfius exccutionis decreti caufasdalutis videlicet in cle-ä:is,fidem lefum Chriftum. ampleffentcm , amp;;eiufdcm Spiritum in eleâ;iâagentem:damnacioniS;’verô in repro-bis,corruprionem amp;nbsp;putresac mortifqros ipfius frudus?

3« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ttiàdllamaleexplicatado^rina, deßerationis occaßonent,

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prjekatio.

affiicîii amp;nbsp;a Sata»a tentatis confcienüisfr^eri. Confentio. Sedvtri faucias confcientias,tum eorum qui vel nun-quam adhuc fuerunt,ne exteriùs quidem , vocati per verbi prxdicarionem, vel oblatam Euangelij falutetn nulladumfidcapprehenderunntuin eorumquoruxnfides autper negligcntiamaur grauiflîmum aliquem lap-fumeftconfopita,certis commodis remediisadhi-bitis (iinant? An qui diuinasillas firmilfimas confolatio-ncsjllisadmouent,putà vndecima eciam hora vocari amp;nbsp;fidedonari nonnullos:cxternam quoque vocationê, nifipernosfteteritjeflediuinae voluntatis de nobis fer-uandis pignus : pulfandas efl'e Dei mifericordis fores,e-tiam fi repentis primis pulfibus nonpatcant: baptifmi eft'edum,ecfiinterdumbaptifatoru culpa,ad extremum halitûdilferatur, tarnen refipifcentibus euanidumfie-ri non polfemonfimpliciter peccato,fed incredulitate pcrirc,quibusDei mifericordiaper Euangelij minifte-rium,fingulari Dei voluntate prxbeatur: veram deni-que fidem eleftis irreuocabiliter donari, ac proinde, quanuis interdum penitus abolita'vidcatur, tamcna-miflam non cffe,fed oportere precibus turn feria de-teftationepeccati turn veracis Dei promifiionibus in-cumbendo amÇüTrupntamp;o/. Aonon verô potiùsijturba-tis confcientiis pcifimè caueant, qui lapfos peccato-res ad prima fidei amp;nbsp;fpei principia reuocantes, amp;nbsp;quod dodi theologi de Spiritus fanóVi energiæ amp;nbsp;fefc cxe-rcntis efficaciaeintermi/ïïone temporaria fcripferunr, ad ipfius totius gratiæ amifiionê trahcntcs,pofiqua iul-fcrunt conlcientias ad vcrbi Dei veritatem, amp;nbsp;Fidei lt;î«rÂ«£p(popiavrecurrere,perfeuerantiç promifiione àfidei donojperinde ac fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no efl'erfeparata,vndcamp;

ip fîus elcólionis incertitudo,amp; fidei fundamenti vacil-latio necefl'ariô confequiturîidipfum quo lapfos erige-re, amp;nbsp;liantes inniti volunt, mox ipfimet euertunt?

D o^trinam de pfisdeßifiatione non it a ejfe ad fcholas ablegan- 4-danty vt non opmfit eam rudi amp;nbsp;ifnperito populo proponere. Nos veto neque ab auditoriorum pulpitis,neque a tem-plorum

ploruin cathedrisvel illud,vel aliud vllum rcligionis noftræ caput cxcludimus,fed aliam elle docêdi ic in v-traque partena-difputandi,quàm düdrinx publicis con-cionibus proponendæ, amp;: auditorum vfibusapplican-dx,ßue(vcloquitur Paulus) rcétè fccadæ rationeni quis neger ’Nabcquoq; in domo Deidiftinâ'a (une Pafto-rumamp; Doûorum munera. Deinde quis fapiens bac in te non malit Apoftoli confiliutn èc exemplum,de laóle ante folidumeibum adhuc in Chrifto infantibus prx-bcndo,potiùs quamtam confidentem huncDodorcm Icquijfufficere fibi vnius horx fpatiû ad explicanda tam arduxac mulriplicisquçftionis myfteria exiftimantem? Nena prudh-,\nc^iz Chriftus, vinü nouu mittitin vtres -vete-m,quâtô,minus fapit qui de prxftâtifiimo vino priùs in vtresfecibus adhuc Sr-vappaobfitos immirtedo ,quàm dercpurgâdts illis amp;apparadiscogiter? Sed amp;nbsp;illud dc-iniror,vcnire in mente potuilTe D. Andreae, vt rudibus cria acimperitiSodoârinâ tam ardua amp;nbsp;humanx rationi tantam in-firmorum,quos vocatjhabendam rationem, poft Euan-gelium,feptuagintaiam annis amp;nbsp;ampliùs in Germania inftauratum putat, vt ne nunequidem imagines , qux vera funt manifeftæ idololatriae fometa,è templis facile tollêdas cenfeat.Saltem verôD. Lutherumaudirethac dere inprxfationc ad epift.ad Rom. fie diflerentem, .ATecr^^^inquit, veterem Adamum prins eße mortificatumy ßenfum carnis detritum, Usantes in Chrißo primum adoleßcere antequammeracumhocbibant.Nam amp;hiceßßaa quidam pue-ritia,cui lacîe interim opm eß dum ß)lido ctbo aßaeßat.

2\^j,quos aduerfam partem D. Andreas appellat, de Pr^edeßinatione docemus, Deum ^terno-,occttlto amp;nbsp;immutabili decretOymaximampartem heminum nolleferuari -, adagnitio-nemveritatisperuenire. Quid fi veto decreuiftet Deus nullos proffus feruarc, fed,perinde vt malos quorquotex-cideruntfpitirus, sctcrnjsfemelpœnïs omnes nafeitu-tos hominesaddicere?Numillum D. Andreas cuiquam iniuriam fadlurutn fuifle dixerit, quin fua ipfius iilutn

conlcîenm redargued Huinancieertègeneri non efta' iiquo ncceffario vinculo tnagisadftridus.quàm totani-mancibu$gt;quorum laniena viuere concelfit hominibus: nec proprerca crudelis ille in bcftias y fed in nos benefi-cuscuni graciarum adione prædicanduseft,vtab Apo-Ifolo moncmur.Quôdjgitur aliquos ex humano généré penicus, fuaipforum vniiisculpaperdicos Deusex-cipereabæjerno decrcuiCjgratuiræ falutiin Chrifto de-ftinarosjinfignis éft grariie:qLiôd cæceros in fuis peccatis relidos iuftis p'œnis aiïicere ab æcerno conftituit,iufto iudici conuenit. Decretum autem hoc diuinum negari non poteft:,qLiin eledionis qiioque decretum, ideftfi-dciamp; lalutis nodræfuOdamentum aboleatur,quum eli-gere dici quifquam non poiTic qui omnes alfumit: fcdis demum qui vnos accipere , alteros reiiccre decreuit: quorum neutrum dari fine altcro poteft. Et rurfus hoc decretum, quiaDiuinum eftjneceffariô quoque æter-num eftjSc quidem immutabiJe,niû Deum, vel intcm-porealiquod coniilium cepiffejvel in incertum quæ de-cernit dcccrnere,velmutabilem elfe cuminlîgni blaf-phemiacenfeamus.Vanumcftenim,quod deprçfcien-tiaperindedocent,acfi ea veldecretum illudfummum ordinc antegredcretur, vel ab eo fepararetunquum c contrario, fi ordinêrerum exiftentiç fpedcs,necefiefit prius decretum efle aliquid futurum quàm illud futuru Deus præfciatiquodnifi conccdatur,incidemus in alteram aut vtramquc hanc blafphemiam quadicuntur res vel àfeipfis velfortuito exiftère. Quod autem hinc nonnulli exiftimant eiïici, Deumigitur elfe malorurn audorem,peffimè colligitur,vtfuo loco declarabitur. Occultum illud verô,duabus de caufis vocamusivna, quôd humaninon fitiudicij,adquas fingulares perfo-nas lîorrendum illud decretum pertineat definite fine exceptione ftatuere,fediuheat potiùs Chriftiana charitas demaximis etiam peccatoribus bene fperare» amp;nbsp;pro illis preces apud Deum concipere, quum alioqifi quicunque extra Chriftum moriuntur, efle iræ vafa

P R Æ F A T I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

vniuerfaliterlit conftitucndum. Altora caulii c£t, quôd cxecutionis quidem huiusdecretijdefttumlalutisclc-ótorum, tum exitij leproborum caufx.nobis patefadæ funt, illorumvidelicet falutis,Cbrilhis perfidem ap-prehenfus eleâros gratis luftificans: iftorum verb rcatus amp;nbsp;corruptionis à primo parente in omne humanum genusderiuata propagatio, cui funt ipfi quoque in vtc-ro matrum infantes obnoxij : ac deinceps putreseius Corruptionisfruéfus. Atcur bos quidem in Chrifto eli-gere amp;nbsp;feruare,alios verb extra Chriftumrelinquerc, ôc tandem iuftè damnare dccreuerit, amp;: quidem curpo-tius hos,quam illosicaufa nobis efl: infcrutabilis.fola videlicet ipfius voluntas : nobis quidem in permultis rebus occulta,vt inquit A'uguft. fem per autem iiifta.Gra-uiter igiturinhoc myllerio hallucinantur, quidecre-tum Hoc æternû ab ipfius exequutione, quæ in tempo-refit,non diftinguenres, in cligendis quidem præuifam fidem amp;nbsp;bona opera,in relinqucndis verb ,incredulita-temamp;peccatapræfcita vtcaufam decreto -«yJoiîTzH^zêvZtü falfb ftatuunr. Illi verb grauibsamp; magis ridicule pec-cant,qui prius quidem illudrede tollunt aducrlusPc-lagianosjiftud verb po'ftcriusamplcâ:untur,præpollerc veritinefi aliter flatuant,Deo tribuaturdamnationis reproborum eaùlàiquum tarnen eademfit nccefl'arib contrariorum ratio communis,amp; Paulus,ficuti delaco-bo loquens dilcvlum ilium fuilfc dicit, id ell diledioni fuo tempore fecuturx dellinatum,nondum nato ipfo amp;nbsp;antequam boniquicquam fcciflct: fic etiam deEfauo exofo,id ell ad odium amp;nbsp;cxitiurn dellinato ,itidem dicat, exofum ilium fuilfe anrequam natus elTet, amp;nbsp;quic-quam mali fecifl'er.£r^ö,inquit D. Andreas, »0» uult Dem omnesadagnitioKem ventatis v€nire-,ejuod tarnen affrmat ytpe-iiolus.laxQ Nero vultifi-ex Apolloli mente, omne s,non fingulosgenerura,fed genera fingulorum cum doélisamp; peritisomnibusinterpretibus,amp;vtipfa illius locifen-tentiaflagitat,intelligas. Alioqui doceacnosD. Andreas, pollintnealiqui ,velnolenteamp;: inuito Deoad

liane veritatis viam peruenire: vel voIentcDeo vt co pcrueniant,eó tarnen non peruenire : quorum duorum priusfcio quidem ilium negaturum:fed vtrumuis dixe-rit, pcrxquè Deus non effe Deus, idèft impotenseire cenfebicunquia vel fic nolec quodramen fict, vel volet quod tarnen non fier.Nee eaufa eft cur hie quifpiam ex-cipiat,ncccfl’ariô quidê fieri, quæ Deus fine conditione vult fieri,itidémque non fieri quæ fine exceptione nolit fieri:eoru veto quæ fub conditione vult vel non vult Dcus,exitumàcondicionis impletionepender«, cuius generis fitiftud de quo nunc quæritur. Dcum enim vcl-leo MM E s ad agnitionem veritatis venire,fedfubcon-ditionc, 3*/Iftud autemeefiquandam habet veri fpeciem, tarnen abfurdiftimc dicitur. Primum e-nimnonfineblafphemiafufpenditurab hominum vo-luntate.vcl aliis vllisintermediis caufis confilij diuini firmitas, quum è contrario adprimæ caufæ determina-tionem omnes intermediæ, contingentes quidem fiia fponte, necefl'ariæverô necefTariôconfpirent. Deinde quinamconditio crediderint ab illis exigetur qui poteftatem illius implendæ non habuerint.?Aut igitur vana eft omnis ilia exceptio, aut liberum credendi velnoncredendi arbitrium, ideftin vtramuis partem flexibile,omnibus tribuetur, idque vel ex natura, qiiod merè Pelagianum eft, vel ex gratia, quodefle falfi/fimu res ipfa conuincit,amp;prætereaficdcmonftratur. Veritas certede qua nunc à nobis quæritur, non ilia eft cuius veftigia in hominum mente fuperfunt, amp;nbsp;quam ait illos Apoftolus in iniuftitia detinere; fed ilia faluifica veritas nobis in Euangelio patcfada,quam caro amp;nbsp;fanguis non nouit,fiue de qua homo4vx'*°?’^^ cogitate quidem po-teft.Quod quum ita fit, fi vult omnes Deus,id eft fine exceptione fingulos homines vniuerfaliter ad falu-tem peruenire,vtifti locum Apoftoli,amp; fimiles alios interpretantur, confequitur neceftario hanc verita-tern efficaciter , amp;nbsp;cum facultate credendi coniun-éham, vel extraordinario afflatu, vel verbi prxdicati

PrÆFATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II

minifterio lîngulorummcntibusinfinuari J quorû neutrum arbitror ab vllo fanx mentis affirmari pofle. Saltern enim ex eorum numero excipiendi fuerint totin-fantium,extra EccleHam,vel inipfo partuvêlante ra-tionis vfum intereuntium,myriades. Necaliudfuerit de longe maxima populorum multitudine ftatuendum, quos priùs interiifl'e,amp; quotidie interire conftat, quàm vel ipfum Chrifti amp;: Euangelij nomen audierint.Relin-quitur ergo particulam illam Omnes,minime defingulis hominibus intelligendam, fed itafignificarijex quibuf-uis nulla nec aetatis,ncc fexus,necconditionis,nec gen-tis habita ratione, Catholicam quam vocamus Eccle-fiam diuinitus eligi amp;nbsp;colligi. Qi^meuque igitur Deus ab aîterno decreiiit veritatis fuæ cognitione non digna-rijfnulli profeélôfaélurus iniuriam,etiamfi iingulosin vniucrfumperderer,quum omnesinpeccatisconcipia-mur amp;nbsp;nafcamur5)isnunquam ad veritatemperueniet, nec volet ctiam peruenire, fiue exteriùs vocetur , fiue nonvocetur. Contra vero quemeunque Deus ieruare perveritatcmfuamabætcrno conftituit, isvclabipfo vtero» vtpote in Ecclcha narus amp;nbsp;in fœdere comprehê-fusjChrifto datus,leruabitur,vel fuo tempore à Pâtre ad Chriftumtrahetur, ideft, vtillud Chrifti diâum Au-guft.reftè amp;nbsp;feitè interpretatur,Ex nolentefietvolens. Et taméhanc doârinâ,licet tum ■aoivmi; zvvoÎouç de Deo, turn feripturae teftimoniis penè infinitis, rationibus de-nique inuiétis confirmatam,damnare fe teftaturD.Andreas tanquamerroneamjfalfamit^u^^erturhatis confeietiis om-nem confilatiofiem aâiwdt, totius Miniß^ery'verbi amp;nbsp;Sacramentorumprorfustollat. Sedbenè eft quôd hæc non luntDeiOmnipotentisfulmina, cuivtamp; clementiflî-nio eleftorum fuorum in Chrifto feruatori,amp; vtiuftifli-mo pcccatorû in reprobis extra Chriftum vltori,fum-ma laus amp;nbsp;gloria fempiterna tribuatur: fed funtD. Andreae fuliginofafulgerra , cui ab eodem Deo Opt.Max. plus feientiæ minus confidentiae prlt;cor.

duntaxAtfigtllurn amp;nbsp;obßgnationemad niarginetn appofita elh noua obleriiario.lt;y»OT7»4do^rinà’Theodori Se-z.£deBagtifmo.lm'oyo NZïQïïMct totaliasD. Andreæ tal-fiffimas cakimnias hæc cft non infima.Bapcifmum enini cfi’e lauacrum Rcgenerarionis, quod expreflis verbis cc-ftaciir ApoftolLis,ecqLiis vnquam Cbriftianus cft inficia-tusfScd vt ifti videcur facram Domini Cœnam abolerc, amp;nbsp;pancm cfî'e corpus Domini pro nobis rradicum infi-ciari,qui corpus lu, Sub vei Cum pane,imó vbique iÙ3. cftentia adefle amp;nbsp;à quibufiiis ore ipio manducari ncgac: iraccnietBaptifmum iïb eo non habcri lauacrum rege-ncracionis,qui aqua:Ba.ptifmi,amp;externalquoque ablu-tioni aliquatcnus ialtena non tribuar,manftefta cum in-fania,quod ne Angelis quidem line impietatc concede-retur,nempe vniusSandi Spiritus opus,vcftio locofa-uente Deo plenius dcclarabitur.

om.'ies infA^tes regeiierAri cjut haptißDiturßcdinfifjitospue- 7' 70S baftißatos in£termt,occuitoDeidecretodamfiAri-SAtc vero D. Andreas,adultos Catechumcnos hypocritas excipc-ret.Quodftfaccrt-cogitur,cedo ex quo tandem Scriptti-ræ loco,vel quo fretus argumento conditioncm intan-tium quam adultorum dixcrit efle pociorcm? Er cur minus exiftimarc liccat inutilicer aliquos baptifari quàm ab aliquibus facram. Domini Gocnam ad cxitium fumi? Quod fl cxcipiat D-Andreas, quodipfe inter difputan-dumcontendit, Omnes videlicet infantes in Ecclcfia adBaptiftnum oblatos,vcra fide cfl’e prædltos,quôdrc-generatio hdem præfitpponat quxCbriftum ampleda-tur,rurfus vndeiftud colliget de baptifatis pueris omnibus,quod de adultis omnibus afftrmftre non aufit?Sc(i vfillud ipfi nunc quidem latgiamur,quid iis fict qui fee-icrara fua vita fc non efle regeneratos aperte poftea de-monftrant,quales certe nimmm multos efte conftaG nomine Chriftianos,rc nikil minus,vt amp;nbsp;olim multo plnr?s ludæos fuiftc.carne quide circucifos, re ipfa veto Chrifti hoftcs?R.c4pondebit nimirum D. Andreas illos aftdcamp; Rcg^ierationc poftea cxcidifle, Qupdfi verum

PrÆTATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

c ftjCrgo ncc certa eftnoftra elcâio,ncc fidei Ti^nfoi^opia, quibus fublatisjvbi fpes,vbi confolatio Chriftianorum? Scd de iftis fuo loqo plcniùs. Vt autem dcilbus calum-nia peninis liqueat,nos itade baptifatiSjfiuc paeris fine adultis,ncc fentircjiicc loqui didicinius. Immo doce-inus rirebaptifatisintegrum femperbaptifmû,fiuecre-dantjfiue non credant diuinitùspræberi, quamuis non neccllario (non cnim, inquit Apoftolus, quiafunc omneslernen Abrahæ,idcô luntomnes fili),ledij de-murn in femine cenfentur, qui funt promiflionis filij) probabilirer tarnen,amp; ratione minime vana, reliétis penes Deû arcanisipfiiis confiliis,præfumi Dei amp;: promiflionis filios qui in Ecclefia nafcuntur,amp; proindc fœde-risadoptionem in iis oblignari,quod certiùs pofteain adultis ex Sp.fandi cffectisperljucitur.Ifta fi D.Andreæ nô fatisfaciunt,anpioptereaprophani fumus,amp;: baptil-mum efldiauacrum regenerationis Bczainüciatur, ac non ipfe potiùsin calumnia manifeftiflima deprehen-ditur?

DeImagi/3um ^«e^«e,inquiebat D.Andréas, dentolitione i»ternos coMtrouertitttr,af3pfius ex ocuhsy quàm ex Animo remo-ue»dlt;eßnt ImAgineSt^uic idololatriæ occAftenemprlt;ebere 'videan-tur.Aboledasenim ejße Imagines-,quæaperte adidololatriampro-flantinullacontroiterßaeß. Egregia fcilicct controuerlia amp;C veterano Theologize Dodori conueniens, An Idolola-træfintinter ihfirmos habendi: an illis medearur qui hiiius Idololatriæ fom.entaretinenda cenfet : an fecun-dum prioris tabula: prxceptum ad ludæos tantum per-tinueric,quod D. Lutherus amp;: D. Brentius male affit' naantjD.aut Andreas rede negat. Item an Deus hoc le-cundo przecepto non tantum adorari, fed etiam vllius Religionis caufa fieri Imagines fupcruacance prohibuc-rit:ac proinde Imagines tantum adorari pro Diis vetue-ritjfcfe veroin vllis Imaginibuscoli minime interdixe-rit;amp;: rede fecerint an fecus,qui quatuor plus minus ab Apoftolorum prædicatione fecuiis,primùm piduras,ac t^dem etiam Itatuas in religiofa loca,quamuis de Ido-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R- Æ F A T I o.

lolatria mox fccuta nihil cogitantes, introduxerunf. Quôdfitollendxftatim non funt Imagines à Chriftia-no Magiftratu, ficut D. Andreas affirmât ; quxrit Beza quodfpatium iftiinfirmitati prxfigi velit: Shannonfe-xaginta anni amp;nbsp;ampliùs Imaginibus ex animisIdolola-trarum tollendis fufficeredebuerint. Quæritprxterea, vndepotiùs quàm ex manifeftis adgeniculationibusamp;^ eiufmodi geftibusiudicari poffitjquibus ftatuis homines adcultum abutantur: acproinde quas Imagines iam-pridemin plurimis Germanicis Ecclefiis aboleri opor-tuerit. Quærit denique Beza, Si ex animo loquitur D. AndreaSjCur non Cruces SrCrucifixorum Idola fuftu-Icrit,immô cur alicubifublata vel curauerit ipfe,vel lie paflusreftitui,quumnullaidolamagis propenfos adl-dololatriam homines reddant.

ControuertituretianiyAn in iif templis 'ueraEuangelypradi-£4tioamp; SacrametJtorumvfuscelebraripoßitd» quibus Pontife^ fuam idûloUtriam exercuerunt y An verb pot tusfint euerteda-, quo nomine mAgnum odiumfiufiinetis , quodfuperioribtts Annis tot templuin GaIHa amp;nbsp;Belgiofunditusfinteuerfit.^cxx calumniç ncc aliam ob caufam, eo tempore amp;nbsp;loco à D. Andrea commemoratæ, quàm vt nobis fuggillandis animuin expIeret.Nec enim verifimile eft ram infigniter menda-cem quenquam efle potuifle, vt confinxerit Gallos vn-quam dubitaflede veto Dei culm in ipfis templis Pa-piftaruminftaurando,quum inprimisfemperapudRe-giam Maieftatem vrferinr, vtaliquafibi tcmpla conce-«lerentur;amp; vbi fuperiores noftri fuerunt, Pontificij nihil fere magis quàm fua fibi tcmpla reftitui poftularinc, Neque veto de Belgis aliter ccnsêrepoffiim.Intota vc-rôHeluetiaignorarenonpoteftD. Andreas nonalib» quàm in illis Templis Verbum Dei doceri amp;nbsp;Sacra-mentaadminiftrari. DeTemplorum autem euerfionC violenta, cuius nos libenter D. Andreas,contra fuaiu confcientiam,au(âores vel fuafores fecerit,fuo loco ref-pondebo.

P R Æ F A T I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

mulatisjpetita rursû dimiflionc,refpôdi bona cum Prin-cipispace,nobisa:quannnonvideri publica D. Andrex recitacionem, ne auditorum animos aliquafu-biretfufpicio nosillorum dogmatum elTe confciosjqux nobis iam obieciflec, amp;quæ proculdubio in fuis illis Thcfibusefletrcpecirurus.Ad hæcautcmille, pari rur-fumpudorCjPrincipisIlluftrifl'.perfonamfufti nés ,mul-ta prxfatus de Celfttud.ipfîus picrate amp;: zclo, de quibus nemo fane noftrûm fuit qui dubitaret, quæ probraln nosnonconiecit?Etenim,fi verbisipfius creditur, ipfc quidem i» aßertione do£trin^ fu£-, perßicuu)» , apertum amp;nbsp;Dei verbum protulent nos autem nihil prêter hu-mAnxrationisarguments -, amp;nbsp;humanasglolsas. Hoc infaußum amp;nbsp;pernitioßm certamèn de Cœna Domin!^amp; de Chrifii perfona, fjon aliunde efuant a nobis ortu fuerit. Ipßßmplicemßenßumver-borumTeßamentiChüßißemperretinuerunt amp;nbsp;adhucretinent'. JJOsautem Chrißi Teßamentum corrumpimiiS'gt; amp;planißtma eins verba in alienumfinfumdetorejuemU'S.Yicïùc^xsz quid non?Ec tnoxludibriuetiamadhanc contumeliam adiiccrc nihil vzz[z\ysßudebimfssautem,\ncp'\t, paci amp;nbsp;tranquillitati pst-blicx-.Gallicarum Eccleßarum mißeriaßerib amp;nbsp;vehementerajßei-^ ^ur. Pro Ulisßedulb prècamur-, amp;nbsp;precabimar quoad vixerimus-^ tiecvnquam ex parte noßra nos Hits defuturos polUcemuri^t quis hlc tibijvel tux faótionis vili credatjD. Andrea? Annon cnim is es qui paulô ante hoc ipfum Colloquium, viru-lentiffimum illudfcriptum edidifti,in quo D.Brentij te-ftamentumfecutus,aduerfum Gallos Euangelium am-plexos,non tantum vt pernitiofiffimos hxreticos,fed c~ tiamvtfeditiofosamp;fuisMagiftratibus rebelles, claffi-cum cecinifti?amp; qui nosin hocipfo Colloquio auihscs Mahumetanos appellare?An non ij eftis ex quorum ore nihil quotidic auditor prærcr ZVvinglianoru amp;c. Calui-niftarum nomina’quibus fumma Chriftianç Religionis eft,nosvtTeftamentiChrifti corruptores,vt in ipfam Chrifti perfona blafp hemos,vt Deu conftituetes amp;nbsp;fee-lerum,amp; maloru damnationis audore,omnium homi-num odiis obiicere? quibus folcnnc eft,tot fandilîîmos

Martyres, qui vobis fccurè in hypocauftis veftris quief-centibus, Euangehj veritateni fuo ûnguine obfigna-runtjDiaboliMartyresappellare?Ecvnde, quæfo , tani repcncina hæc mutatio^Sed benè eibamp; Deo Opt. Max. gratias agi mus, quôd apud religioliflimos plerôfquc GermaniæPrincipes (inter quos Illuftrifl' principem Mompelgardenfeni legatione pro nobis Lutetiamvf-que obiracelcbrem,ablît vtnon numeremus) amp;nbsp;veritas Sc pietas amp;nbsp;æquitas plus ponderis quàm Tnbunitij omnes vcftri clatnores habucrût : quibus tadem,vt ipe-ro, amp;nbsp;artes veftræ patebunt, ôc tum caufæ noftræ boni-tas,turn ctiam innocentia,nianifeftx fient. Vt autem ad rcmredcam,quum ficnobisamicè amp;nbsp;humaniter vale-dixifletD. Andreas, amp;nbsp;ita difccflifl'einus vtabitumin pofterum diem parareinusipoftridie ramen quum intel-lexifletnus D. Andrcam èc Ofiandrum, quafi nobis fub-terfügientibuSjViôtores triuinphum cancre, amp;nbsp;Illuftrifllt; ipfuni Principem,fie abruptam hanc collocutionemi* niquifTunèferre, nec difeedendum nobis cum mala ip-ßus gratia putareraus : veriti denique ne Gallis exuli-bus, qui magno tum numero Mompclgardum ab Illu-Rris. Principe humanifTime except! refugerant, fraudi effet huiufmodi difeeffusiquauis quo euafura effent re-liquafatisprofpicercmus, manenihilominus, mutata fententia,Illuftriff. Principe falutato, inreliquam

fequentem collationem confenfimusica tan-tiim conditioneaddita,ne propter pro-ximum Pafchæfeftumiffa difeepta-tio longiùsprotraheretur:amp; ita demum ad audien-

TE MBER GEN SIV M , CE TEMPLIS PAPI-fticis, de Imaginibus, Organis Mu Gcis in templo, amp;nbsp;eorum reformatione.

EMP LA diuino cultui defiinata, vt in iüü verbum Domini doceatur,(^ audiaturiSacramenta diflribuantur Ç perciptantur,citm Idololatria contnminatafuerint^iux-ta verbum Domini purganda ejji.

j j . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thef. D- ifo/i Abac Imagtntbtu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exhi-

Ad I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hitiu,breuiter reliodetur»

1. Furor ergo,non «elur, ’utlaken, zelusnon fecundum fcicntiam fuit, qnèd paffim in GalliaSc Belgio quàm plurima Tcmpla ampliBSma diruerunc,amp; funditus euerterunt.

T MM O furiofos non elle indefinite amp;nbsp;ftatim iudicandos,qnt-« ■^■cunqueitafefein confringendis audoritatepriuata imaginibus geflèrunt,, liqnet ex eo in primis, quód à furore proficifci non po-teft feriiis idololatriæ detcftandae zelus, quo dud:os fuifle non paucos,amp; tota anteaóla vita , amp;nbsp;finccra nominis diuini in mediis flaminis confeffio demonftrauit. Deinde confiât non paucis in Bflgio locis Magiftratuum mandata iftis euerfienibus præiuiffe.In Galliis autem agnofco ,nontâtùmimprudentia, fed etiam non te.. ûo impctii,atqne adeo variis aliis modis fui fie m his rebus pecca-tiinijVt in bellis euenire folct.Scd oinnes qui inodum quem opor-tuit non tcniierint furiofos, fanguinarios, homicidas, Lutheranas hyperbolasfequufus,nolim quidé ego appellate,quia certô fcio fie fore vt multis verc pus iniuriaficrer,qui non peruerfo, fedimpru-déti zelo deliquernnr.Veteres certè Epifeopi, quû talis quidâ zelus Dci,fiib Confîâtino, Chriftianos côvfqi aduerfus Paganorü idola abriperet,eos qui forte in enerfioneidolorû efsét à Paganis occifi, neq; vt fiiriofos,neq; vt aliçuius fceleris reos damnarut, fed dun-taxat inter martyres niimerandos non elle ftatuerunt.Can. Elibe.i

tinsdSynódiio. Tctnplotuin 'autAii ipCorùün feuoffLo,'éciî tninùs cxcufari poccft, ncc.mihi fanèprobatuçtamenjVt probe noui,amp; vt ciuitatcs ipfæ poft'eâ teftata: lunr,nec imperu,ucc réméré plerif-que locis ac'cîdkjfiCTc^tTè^irahïtriftiflîmo illb bcHö,id quod no-itri aducrfus publicaf^paCis vïölatores-tutandæ fuæ falutis caufa funt adadijipfe tcmplorum illorum fituSjiftiidneccdario poftula-rer. Quod fi tibijD. AndreajfijBipfi fuiU.fcfnelo^Tiqesjl}/ quorum zelusjfcruente bcllo,ha6tenus non fuit fecundum fcientiam,quód temporis amp;nbsp;ordinis quam oportuir rationcm non habuerint:quo tandem nomineillos appcllabisiqui non feruente bello,fed rebus pacatis, Illuftriffimo bearæ memoriæ Principi amp;nbsp;Duci Vvirtebcr-genfi Vlrichbjburus nunc Dticis auo, perfuafcfiint, vt Monacho-rum Tubuigébïîmb templum inequile conuerreret ? Quodpræ-fens fpcdauijiiunquam aucem à vobis reprehenfum audiui.

.■■JV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1 // nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Infdgines^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;risßtcrA/iprit-

fentantttKjadiapheraneße. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.v'.•

: • : . PiIlitrtt?n^^'fculptüram.agno/£imM\inrsbn^ t. Fallacu accide ntis eft ciuilibtu maannm vfum hub ere.-qua de re hic no» piaurarumautftulplu. ^tt»r.Vßira~Maem hifiùruè^fMns reprAfentan-ræ.fed negligentia Epif- dii,etßperfe efimagie tarnen ’’ nocere, côporû 8c Miniftrorntri ijuavtpTeddeße ',ßinßacra loca inferantur, proptef Ecclefiæ,quorum fideli hufn^inhu^nu ad Idololatricum cultum propen-cauwlpoffuntquot;'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;experientia oflendit.^ TIec fernere amp;

T. VbiMon eftlex, 'i\,{ßahveterifxdere,^ampliiisqudmtrecentie an-milla ti äfgreffio. Piftu- nis poïi^ Chrißltm, hic mos nonfuit, vt ifla ahbi ræ amp;nbsp;fculptura; non ali- l^^am fanido Dei verboßripta,velßnflpta,vel ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi^ia extarent.Imo citm Paulinus Holanus

Exod.aö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pijcopus ijfum moren pingendorumpariefnm }tm~

fâcere:.icd ijs tempon- prohibitum. Et extat Epiph.tnù Epifiola ab bus oninia perlecutio- e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. c ■' r -i

nibuspermrbata erant, I^^'^'^onymo e Grac^tn Lattnu tranßata, ex eju» vt de his non cogitarét. rtppafet,intolerabtlefuiße illoßeculoinadeßacy^ Mos ergo fuit,non præ- exfareChrtlli velßantli vllius imaginem. ccptunii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ReSP. de TEMp. PAP. ET IMAG. 19 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i' ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

Diftinxi vfum imagine in ciiiilibus amp;nbsp;aliis licitiamp;huius virç nc-gotiisjfiucad honcfta oblcótationéjïuc ad res alias multas,inccr-dum non tantùm commodas, veiùm etiam neccflàrias compara-tum,ab vfu fuapte natura religiofo,qucin pcrcxiguum cfle dixi: fi piôluræ in facra loca inferantur, cum maximo,amp;, vt ipfa ftulto-rura magiftra experientia tot feculis docuit, fuperfl:itionis,ac tandem etiam manifcftæidololatriæ periculo coniunólum. Rcfpon-dct D.Andreas, fallaciam efle accidentis, quoniam iftud non fiat pitäurarum vitio,fcdminiftrorum Ecclcfiænegligentia, quorum operafacilè idpolïît caueri. Qiiafi verbpifturæ ipfæ,quantumuis fuapte natura mutæ, quodammodo tarnen fua ilia externa forma non loquantur: immb verb fæpe magis quàni resipfæviuæ men-tem fpeófantiü non permoueant. Iraq; fi obfcœnæ funt, obfcœni-tatis amp;nbsp;oinnis turpitudinis, ü falfæ, falfiratis magiftræ fuut. Pri-mùm igitur iftas excipi à D. Andrea decuit, ncc ftatim furore per-citos exiftimare quicûqj tales quâpiurimas in Cbriftianoru templis non tantùm proftarc, fed etiam omni amp;c. interno amp;nbsp;externo cultu adorari, impatientius quàin ipfe faceret tulerunt : cefiante ab officio Magiftratii, amp;nbsp;falfis Baaliticis facerdotibns hocfcelus nonmodbnon reprehendentibus,fed etiam fedulb adiuuantibus. Sed quid, fi res vcms amp;c /fanÄas nobwiftæ. piéburre fanótè quoque rcpfæfentent’Abfic ve[Q à nobis vt iftäs peeïe reprehédamus. Sed quü hicprÿçipuèj yt ipfa experientia docuit jncautisconfcicntiis infidicturSatan : in hoe maxime irnaginumgcncrefirpecca-tum,dixibt dieo, pullis imaginibus minus quàm iftis oportuifl'c facrorum locorum,id eft,ad publicum Dei cultum defignatorum aditum patere : quemadmodum etiam apparct ex hilforia Eccle-fiaftica.Spiritum iliumerroris non potuifl'e Ifatim iftudobtinc-re , fed piófuras ciufraodi primum pene nullas inter Chriftia-nos fuifle, nee foris , nee in templis confpcéfas: deinde quum in parictibusdepingimartyrumhiftoriæcaipiffcnt, tandem apiótu-ris ad ipfasftatuasefte pcructumiquo faóto omnes fimul fuperfti-tioni Sc idololatriç fores patucrût,qHas nue quoq; iubet cnm fuis D. Andréas non nifi prudenter, cautè, circumfpeôtè, haud aliter dimitti quàm Homerumnon penitus diffimilemob caufam Plato ofuaRep.non extrudit,fed reuerenter amandat vnguentis delibutum. Sed hæcinquit.D.Andreas Miniftrorum Ecclefise di-ligétiacaucri facile potucrât.Scilfcet. Det igitur vbiqyD.Andréas magis fidos amp;nbsp;diligentes paftores, quàm fummos illos prophetas: Ateordatiores, ne dicam minus timidos quàm fit ipfe: det etiam magis obedientes greges fuis illis Saxonicis amp;nbsp;Vvirtsmbergicis

quorû nunc adhuc infirmitatis poft annûfeptagcfimulreftititu Ë nâg dij luccjtantä habcndam rationé piitat,vr,nift faluis mancn-tibus imaginibus, locum non fore audicndo puro Euagelio cla-niiter.Ridicule id quidem.Quînam cnim iinaginum eutriione of-tenderécuisqui nunquam in templis illas afpexilFent, finondum natis iftis fuillent fublatæî lmmo,quum tam exiguus fir iftarû pi-durarum in facrislocis vfus,amp;,vt mifcrabiliseuentus docuit/am procliuis amp;nbsp;fane incuitabilis illarum abufus : quanto fatius fiicrit, ÖC eftjcliminatis femel iliiSj amp;i penitùs extrufis, amp;nbsp;paftores ab liac cura amp;nbsp;folicitudine liberare, amp;nbsp;greges ipfos tanto periciilo exi-nicrc?

ErgOjfi D.Andrcæcredimus,Ecclefiailla,vt prima, fie purifiîma, Ail’quot;*' fine dodrinam ipfain diuini culrnsjfiueextcrnam ipfam cultus for-inam fpedemus, non idcirco in facris locis,per trecentos Sc am-pliùs annos, omni imaginum Ipccie quapolliint ad idololatriam abduci, caruit, quafiDei præccpto fimpliciter veritis , fed more quodamjqubd pcrfecutionis temporibus fie elTenr omnia pertur-bara, vt de iüis rebus cogitare ipfis non vacarct. Ida vcto ex Pon* tificiorû libris àD. Andrea deferipta, quis Chrillianusæquo animo ferat? Apoftolos fcilicet Spiritu Dci plcnifiîmos hoinines,quo-rum fundamento fuperftruda cftamp; interna amp;nbsp;externa Dei do-musiid eft à quibus omnis de inrerno amp;nbsp;externoDei cultu dodti-na plcniffimè fuit tradita,qui amp;nbsp;de rebus ctiam adiaphoris, certif-fimas régulas tradideruntjta terrucriint vclobftupefeceruntper-fecutiones, vt de redo in Chriftianorum cætibus imaginum vfu, (fiquis in Ecclefiaiam turn erat conftitutus,aut pofteàconftituen-dus,) nihil præceperint : aut résilia tam parui fuit momenti vt cam ne leuiter quidem ateingendam putarint? Et vnde quæfo mos ifte nullas infacris locis,immô certènedomi quidem,habendi fa-craruin; hiftoriarum imagines , ( quem non psteft D. Andréas, negare ôe vniuerfalé amp;nbsp;trium etiam ac ampliùs feciilorum perpetuû fuifle) profluxit,nifi ex Apoftolorum amp;nbsp;Apoftolicorum virorum dodrina,amp; vniucrfali omnium Ecclefiarum confenfuî Et iltud rurfum vnde, nifi exillo prioris tabulæ fecundo præcepto, perpetuo amp;nbsp;immutabili profedum eftPHocautem præceptum fie fuilfc iam inde ab ipfa vopoS-nriAin vera Ecclefia ludaïca femper ira intcllcdum, amp;nbsp;accuratèobferuatü, vt imagines non tantum ado-rarijvllôue religiofo cultu coli, fed etiam in templo collocari pro-hibeantur, perpétualudaïcægentis hiftoria teftatur : nifi quum à veto Dei cultu,fruftra reclamantibus Prophetis gens ilia defecit. Vtautem ad Chriftianam Ecclefiam veniain ,agens fcilicet Paulus de idolothytis , præteriiflet idolæi Gentilium ab idolaco Chriftianorum diftindionemPEc loannes ab idolis ipfis cauêdiim tiJittupiTiäi monuiiretlOrigcnes autem lib. aduerfus Celfum

ReSP. DB TEMP. PAP. ET IMAG? iï fatimtiKt inquit, leßtmapud araié'fjnuiachra^^^tefttfla coleref/juU (criptum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finttibt di^ alieni amp;c.Et lib. 8. S«»f,inquit, nobiifi~

mntachranonper impuros aliquot cpißceifabrtctua ffedperDeivtr-bum in nobit édita formata , Virtutum videlicet exempla (f“ flru--iluraqna tmttatricesfunt Chnfii. Et neexiftimctD. Andreas, cul-tiim tantum prohiberi, non autem ipfatn ChrilU crucifixiin facto loco collocacione,audiatur Clemens Alexandrinus in Parçnetico, ipfam pene plafhccn in vniucrfum damnans,2Vff^/r,inquit 'Vetituefi artemfallacem exercere. Scnptumeß enim,Nonfaciesvlliat reifmditudtnem.Epipbanias cercè Hicronymi »■Jgt;;(;pat'o?,qiium iani eins tempore,non quidem ftatuarum, fed piólurarum vfus aliquis liiftoricus, circitcr annum Chrifti jgo.in loca facra,ac præfcrtiin inmartyruin irrepiîlîèt, per quam primùm rimam Satan mortuorum inuocationem m Ecclefiam introduxit : in ilia infigni ad loanncm Hierololymitanum cpillola, non ex more aliquo,lcd contra auótoritatem fcripturarum elfe ccbacur,videriin Eccleßa pendentemyßue Chriiîi,ßue cuiufpiamfanSli imagtnem-, adeo quidera vt velum in quo imago ilia depióla pendcbat,rnanibus fuis confei-deric.Ethunc quidem,mirum ni D. Andreas furiofum etiam appellee. At contra Epiphanius, fi fuperftes elfct, D. Andream non tnodó perpetuo tum ludaïcæ veræ, tum Chriftianæ totius purat tot feculorû Ecclcfiæ confenfu, verùm etiam fcripturarum auôlo-titare coarguerct; quumipfius Conftantinimagni tempore, ne-que piôtæ, neque fculptæ,vllius vfus facri caulà, ne extra templa quidem cruces vllæ extiterint. Citantur prseterea eiufdem Epi-phanij Eæc verba aduerfus Encratitas, SynodofcptimaConftan-tiiîopolitana, citata, Eßote memores, dileÛifilij:ne in Ecclefiam ima-ginet inferatit, neq^ in fanSlorum cameteriis eat flatuatis, fed perpétue circHmferte Deum tn cordtbus veflrit.^t^in etiam neque in domo corn-muni tolerentur. N on enimfat efi Chriftianü per o culotfufienfitm tenerit fedper occupationem mentis:As prophanis illis propbanorü hominû idolis minime diiferenszquç etfinunc in Epiphanij codicibusnon leguntur, tarnen prorfus confentanea funtiis quæex ipfiuscpi-ftola citauimus. Sed amp;nbsp;Iconienfis Ampilochius Bafilij iVotó,inquit,c«rlt;« non eficorporales fanllorum vultus in tabeüis colo-ribus efiîgiare,quoniam hit opta non habemusfed conuerfationis ç!r vir-tutumillorumtnemores ejfe debemus. Quæveiô Hieronymi fententia fuerit, partim ex eo raanifeftè dignofcirur,quôd illam ipfam Epi« phanij cpiftolam tanti fccir,vt etiam in Latinum fcrmon.em con-uertendâ putarit : partim quod mala caufam,id eft famftorû inuocationem aduerfus Vigilahtium defendens , imaginum tarnen in facrislocis collocatarum nullam faciat mentionem. Auguftinus autem in Pfal.iij.perfpicuc fatis déclarât fuæ diæcefeos tépla, nullas imagines habiulfe :amp; quamuis non prorfus,neefatis libéré de C. iij.

fepulchris amp;pióturismartyrû, vir jintcrdû immoderatemodcra-tusloqnat urjatis tamé aperte quid de iis rebus fentirct oftendir» lib.de Moribus Ecclefiæ cap.34 Qu,æ qtiumita fe habeaut, conce-do quidem D.Andrcæprohibicam imaginum adorationem,amp; hoc cHcillius fecundi præcepti fundamentum :fed hocaddo,ficperpe-tubfuilTchocpræceptum in Ecclcfia vera,tum Iudaïca,tum Chri-ftiana,afidis facerdotibus amp;nbsp;Prophecisjitidemque Apoftolis fi-dis paftoribus ac doótoribus tunc , amp;nbsp;à piis populis explicatum amp;nbsp;accuratiffime obferuatû ; nepe vt à facris locis timnes imagines quibuspaulatimàvero fpirituali cultu ad iuperftitioncm^ac tandc etiamjVt triftis experientia probauit, admanifeftam idololatriam homines abduci polfent, à facris omnibus cóuentibus arcerentur: amp;nbsp;fapientiffimèjaduerfus huncabufura pij cuiufdam affeótus fpecie glifcentem,in Eliberina fynodo fub Conftantini magni tempora cautumfuiirejnon raodb ne adorarentur ittiufmodi picluræ,(ncc-dum enim ad ftatuas Ventura crat)fed ne tale quippiam in ipiis pa-rictibus pingeretur.

Paulinum, amp;nbsp;eos quiprimi parietes facrorum locorum apud martyrum hiftoricis facris pidturis rcpræfentaris raarty-rum certaminibus exornarunt, abfit vt taquam fuperfticionis,ne-dum quafi idololatras reprehendam. Dicere tamen illos aufim,fu-perioribus teftimoniisfretus,hac imprudete audaciagrauiter illos in Ecclefiam totam peccafle,qui fi hodie fuperftites eilentjqua fue-runtalioqui pietate prædici, amp;nbsp;ipfas imagines, amp;nbsp;omnes eariiin propugnatores animaduerfo errore fuo confpuerent.

Jmiigifies nbsp;nbsp;nbsp;nd idololatriam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abrogandat abolendas

Non tantum imagines quibus manifeftèa-i. De his itnaginibus butuntut homines,fed etiâ quibus'allici pof-Idololatriam, cuiufmodi funt quæ in fuVnorquoq'feTtFmus? l°cis facris fpeótatur, tollendas cenfemiiSjEt z. Confenfiis eft etiani in generejexprefib Dei verbo,afsetimun’q“’ in hoc, quódad cultBia de cuitu fuo’loquês,nó tantum adorari,fed Deuseas Hon folum a- riam fieri imagines vetuit.Præclarè enim Anquot; ïohibeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfal.n3.PIus valent, inquit, fimulachra

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adcuruandaminfclicem aniraana,quód os,oquot;

culos,pedes,aures habet, quàm ad corrigen-dam,quód non loquuntur,neque vident,nC“ que audiunt, ncque ambulant.

Si éxaniino loquitnrP.Andrcas,quæ tandem imagines in templis telinquentur , quibus amp;nbsp;prions fcculi homines non /int ad horrendam idolomaniam pellcfti, öc adhuc hodie pcllici non poflint’rquot;/flt;ï^t7«r,inquit illej^orpericulum,pan:ertim monitisacdiligentia, Sed quid li paftores négligentes fuerinr^quales hodie qnó-que nimium multi funt ? Et cur paftores in inculcanda furdis ido-lolatraru auribus veritate laborare tor annis maliiiflcnt olim,amp; tu nunc tuique lîmilcs poft annos fepcuaginta mauultis,qiiàm te le-inel,etiam ex Apoftoli nionitisperaélajdeclarandis illius iuftiflimi faôti caulis vnû fortaftis menfem occupariîTantine,quæ-/b, momenti rcs ifta eft ? Etquinam tandem exip/is imaginibus fruftus percipi poteft, euiiis caufa ciim ram certo amp;nbsp;mahifefto idololatriæpericulo, contra totius Ecclcliæ puræ perpetuum mo-icm retineantur ? Et cur non itti lapides , ad quos ram multi im-pingiint, amp;nbsp;nemo non iinpingcre poteft, femel amouentur, po-tiùs quàm paftoribus hic afliduus labor imponatur,vt fuos mo-neant ne ad prïefentes iftos lapides impingant ? Dicam etiam ali-quid amplius , vt crepet Satan à quo vos adhuc video,partim ne-feio qua-falfa pietatis fpecic, partim præpoftero oftcnfionis infîr-niôrum,quos in ilia ihfirmitatc fouctis,nictu prçpeditos fiifcinari. Cruces amp;nbsp;Crucifixos rctiniüftis.Atqui nullæ magis imagines fue-rnht eliminandæ, velipfo vos Conftâtino docentc,cuius matriin-uentio veræ illius,quam vocant,Crucis tribuitur, quum nullo magis in fimulachro lit peccatum. Nam quo plusjhonoris exhibitum Crucibusamp; Crucifixis illis fuit, quàm reliquorum , quos vocant, Sanéforum imaginibus,tantô gratiior hæc impietas fuit. At cnim, dieet D.Andreas,ad Pontificios,Crucis amp;nbsp;Crucifixç imaginis ado-ratorcs, non àdnos ifta pcrtinent.Immôfaniorcs Pontificij inter-rogentur. Refpondcbunr,hunccultum à fc non Crucibus illis vcl Crucifixi imaginibus,fed mente ad 'ipfum,vt Ioquuntur,'srp»TOTu-'sror fubucôta,ipli Chrifto attribui. Vos autem, præcunte vobis,vt ante dixi,ipfo D.Luthero,annon ipfi quoque ad veftras Cruces amp;nbsp;Crucifixi imaginé procumbitis’Annon etiam alicubi venerationis caufa,ceréos media luce illi accédicis? Nefeio an etiam thus aliqui-bus locis adhuc illisadoleatur.Er hocqnicquid amp;quatulumcumq; cft/)bfecro,annon eft externa adoratio amp;nbsp;quidem religiofa ? quæ quum apud imaginem fiar, quicquid de ’sifai'rbTVTra amp;nbsp;fubueéfione mentis præcexatis, annon fccundum illud præceptum tranfgrcdi-mini’Nifi fortafte exiftimatis illo interditto Deuni internam tantum adoration cm fbi totam vendicarctquum tarnen conftet, non modo non adorandam tlT?imaginem vllo cxrcrnO‘intcrno-ue cultu/cdncin imagine qindc.n Deumeolife vellcjdcôque ex fa-

cris loeisabaótas femel ora nes imagines, quod illis ibi exftantibus externa faltem adoratio vix ac ne vix quidem pofTeteuitari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sidiuinum præceptum, ita elPec cxplicandum vt vukD. An- ' dreaSjfuperuacanea foret pars iplius prior. Satis enira erat adora-tionem prohiberi,quum fatis intelligatur vetari ne fiant ad cultu, quæ femel faótaadorariprohibcantiir. Res autem aliter fe habet. Deus enim, cui notillima cfthominû ad idolomaniam propenfio, vt illis caueret,prærnonens futurum vt fi vllius rcligioniscauf3(huc enim prior Icgis tabula,non ad ciuilem hanc vitam Iptdat) amp;nbsp;qiia-fi hoc opus Deo gratum elfer, vllas imagines rerum creatarum fi-ue pingerentjfiue arte vlla effigiarent,fcnlim diuini cultus aliquid illis iinaginibus decidereturme fieri quidem illas voluit,nedum in iis locis collocari, qui religiofo omni culrui proprie fit confecra-tus:picluram alioqui amp;nbsp;fcnlpturam ciuilibus vfibus accommodam minimècondemnâs.'Huicauté diuino præccpto quoniam non ell obtéperatû, amp;nbsp;fomniarut homines, fepoire,neglcólapriore huius mandat!parte,alteram obferuare: videmus quo tandem res reci-dcrit;eó quidem certe.vt vetcrum idololatriam longe laréque fn-perarint qui tarnen Chriftiani pratcçterisvideriyolunt.Quidam-pliùs’potell ne pari D. Andreas quafi fuo ipfius ore redargui.’Ecce illiD.Btentium,cotidem verbis ilia feribentem in ao. cap. Exodi. Hoc ßfnphciter prohtbetur in politia, Ai ofui en y nzc licuit pub lice in Ecclefin imnginet inflituercyCtiitroß non niornretur ^nec colerentufAAci veto D.Brentius quoqtie in ilia huius præcepti explicarionis parte foerit Caluinifta?

^^aritur Autem y An propter Idololatriam y epuapaßimin T'emplis EapiHicis exercetuti ipfa T empla nbsp;nbsp;ait aria Imaginibm y facrû hifîo-

rijsminime Idololatricit exornataye^}‘ dißenfationicorporic fanguinis ■ Chrifiiin Eucharifiia deïtinata y diruendailtëy an Organa Aiufica ti-quam /» Deo prohibita ejfent y ex T emplis eliminanda ßnt? In hac IHonenegatiuaman^leëlimurtîr defendimus.

Aliud eft 'euerfio templorum, quammini-oftenfi luntjVt able eta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

veriratis doftrina.quam me probamus, quam manifcftoru »idolotuin guftarc cæperant, ite- mblatio,quibus velnuncabufi fuerint homi-rumad voroitumredie- nes,vel probabile eftnon polfcnon abut!. rint,amp; hoftes vcritatis

in idololacria propugnindi pertinaciores Eidi Hint. t. Idola tollenda elTe coft-fentinaas.In hia vero qiiæ ad repræfcntédas facras hiftoriasv«! pida, vel fculpta faat,aedificaiiaEcclefie fpedaiida, 8c confideratcageiidiwi. InpriiHisverà ia-firmorum perpétua ratio habenda eft*

Et quod attinet ad Or gana mufica , Muficen î- Harmoniâ Mufîca minime damnamus: fed vbicantatiir harmo- Dei donü eft, nicè^uod mente non intclligitur , resipfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ fus ad

► „..'J ■ J r ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultuin Del deftin.nus

oRendit quid inde confcquatur : ncmpe vc effsdebet: ficutexc'pla pauiatim magna pars cultus Dci in cantiun~ pioruniRcgum docent cillas mutetur,amp; non Dei verbo métes paß« 4« Immô maxime më-cantur^led inanibus fonisaurcs mulceantur. P'oruraad piecatcm,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;denote debitum Dco

Noftrum non eft præftare quod hoftraculpa non accidit. De înfirmis verb fuo loco dicemus.

Si feriotollcnda cenfet idola,D. Andrcas^ex facris videlicet lo-cis,amp; inde tarnen excipit quæ ad rcpræfentandas facras hiftorias vcl pidha vel fculpta iunt, definiat priùs oportet quid Idolum ap-^ pellet,amp;: nouumaliquod Lexicon proférât, ex quo intelligamus bas fiuepicluras fine fculptfiras, laon comprehendi Idoli appcJla-tione. Doceat prætcrea quid facras hillorias appellcr. Imagines c-nim quibus reftatæ Marryrum perpeffiones rcpræfcntantur,àqua-rum pidluris cacpüle in Oriente certum eft pidfurarum in facris lo-cis vfum,negari nulla certa ratione poteft,non eflê profanis pidu-ris vel fculpruris annumeradas. Hiftoricum autem,amp; alios ciuiles. pifturarum vfus, longé aliud eft à facris locis ex perpetuo Domini ptæcepto,amp; perpetuo puræ Ecclefiæ vfu,propter idolomaniæ cer«-tiiîîmum,vt triftiffimo tot feculorum exemplo docemur , pericU” lum arcêre,qbàm fimpliciter illas fieri prohiberc. Theologiâ ccr-tèD. Andreæ non nouerat Ezechias,quum æncu ilium ferpentem,. ipfiusDei iu(rufabricatû,amp; ipfius Cbrifti typum,nec, vt verifimile eft, in loco facro collocatu, penitus confregit, nihil infirmos veri-tus ofFcndere.qui multb fpcciofiora,cur abufus quidem tollendus, nonautem resipfa penitus abolcnda viderctur, afferre poterant quàm nunc poiîint quos D. Andreas infirmos appellar,ncc idolo-latras timens exafperare. Quid auté illis temporibus apudæneum ilium fcrpentem,amp; in locis excelfis patrarunt Ifraëlitæ,quod hodie quiexcitatæ Euangelij luci adtierfantur, fuis imprimis Cï ucibus amp;nbsp;Crucifixis prolixe non exhibeant ? Er Ecclefiæ fcilicet. ædifica-tioni confulunt quitamcxccrandæ.idolomaniæ fomentum reti-ncndunijimb ctiam,vbi fublatum fuit,rcftituendû cenfent : quuin tarnen ne Conftantinj quidem magni, qui tanti fignum Crucis materiatuin fecit, vllus fuçrit in facris locis Crucibus,nediim crucifixis ioeds, tantum abftut vt tune Chijiftiani adillorum fimula-: ebrorum pedes procubuecinu

Mufices abfic vriegitimum vfmn, turn ad honeilam oblecla-cioiicin,riim in primis ad canendas Deo laudes comparatum rcpre-hcndamus.Scd ncquc talis obledtationis caufafacros habcnt coii-iicnciis Chriftiani.neque nobis vnquam pcrfuafcrit D.Andreas,vc ipiiiis monitis potiùs obieqiiannir, qiiàm Apoftolnm audiamiis, qni li nicriro pcregrinarum linguarum vfurn abfque interprété in _ EcclciialHco cætu prohibuft, rnulto minus fonos illos Âduficcs Harmoiiicosjqiiibus aurcs folæ,ns quæcantancur nullo modo,ne ' ab iis quidcin qui cantant plerumquc intellcólisfcriuntur, in Ec-clcfia tolcraflet.Et quid ampliusî/ïnnon expreffis verbis,ficur pre-cari lingua à circumftantibus non intelleóta prohiber Apofiolus, he etiam pfalli cadem prorfus ratione,rebus quæ pfalkintur non intellcólis, vetat? Precabor, inquit, Spiritu, amp;precabor ettam in-telligentia.Pfallarn Spiritu,fidpfallafnetiarninteUtgentia. Qua de re rurfum infra ad Antithefin g.diccmus.

Chriftus in tcmplo Hierofolymitano docuit.quem locum alias fpcluncam latronum appellat. Et Icgimus fada ede Encænia, non Templum dirutum cfTe.

Paulus Athenis ad altare Deo ignoto confecratum, Gentibus Chriftum prædicat. Neque in Adis Apoftolorum vfquam Icgimus, quód vel ab Apoftolis, vel ab illoruin auditoribus tale quid tentât um fit.

Imagines ,ßue feulpta, fiuepiSia, non abfoluteßed ratione cttltus di^ lient in lege prohibtt£. jttnt,ne ad Idololatnamproïiarent.

Sà enint Dem in lege ftia omnes Imagines f etiarn extra perieulum a-dbttationistfr Idololatria )prohibere voluiffet ejtium dicit, iß on facies tibi fcu!ptile.ne^ omnem fmilitndtnem nbsp;nbsp;nbsp;eß in cœlo defuper,in ter

ra deorfurn, nee eornm c/ua funtin acjHisßib terra : Exad. zo : certi non pracepilfet fieri duos Chfentbim aureos in area foederis, Exod. z^. ^in velo, Exed, z6fed amp;inTemplo lerofolymitanoiufiu Domini adifica- 'gt; to,fent Salomon in SanSlo fantlarnm duos ChrerHbim,i.Reg.6, Et in ln-lt; : teribus facris erant in latere Cherubim, (ß Leones^ i Reg.’i. (fy- fub mari fnfih duodecim houes,ibidem:c]ult;z emnia in templo confpiciebantur. ißo“ ^ue tarnen hü Imaginibua peccatum eflin legem Dei, dumnemo eas I~ magines celeret.Et Moyfe^ aneumferpentern in deferto Jfraelttü infpid-endumpropofuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zi.qMem Ezechias non contriuiffietinifipopulus Ifi

Re8P. de temp. pap. et IMAG. Z-J ra'eliticns ei ferpentithymiama adolenißet, evqjte ad Idololatriam ab-ufwfuijjet.

Et, quantum à piSlttra Imaginis T) ci dißat,quod Ifaias dicit;E’idiffe fe Dominum /identem fuperfolium excelfu/n , eleuatumllftia 6. Et, annon Danielpingit noble Deum Patrem aMiquum. ilium dierum?cuius tteflimentum candtdum erat qtiaßnix: t/f capUli capitis eius,quaßlana munda. Deinde pingitfiltum hominis, venientem vfque ad antiquum di-trum, Danielis q, Annon ha/untpillura? Qu^areß eas Imagines rerno-aeamut,qua coluntur fatie fa tl urn eri t hac in parte legi dtuina ; à cate~

Reftc docctur tcmplorum cuerfio minime elTe neceflaria, ncc temerè ’ probanda. Sed quod dicicur de tcmplo Hicrofolymitapo, nullo modo ’ hue fpcótac. Tâtùm enim aBeft, vt, quum Chriftus in eo docercr,vllis effet i-dolis vcl fciilptis velpiétis contarainatum, vt ludæi poftca extrema quæque potius pari raa-luerint,quàm aqiiilæ fimulachrû ineo ftatui. Et difputari pollèt,an Chriftus paflùrus fuerit taie quidquâ in téplo fpctftari, qui tanro zelo vendêtcs amp;nbsp;ementes è téplo eiccir, amp;nbsp;numu-lariorum menfas euertit: quuni tanié prçtex-tum aliquem fpeciofum haberent, qui prætc-xi nullis fimulachris potuir.

Quodauté dicitur,imagines non abfolutè fed ratione cultus in lege prohibitas fuifté, fi ficintelligitur,quafi’cercmoniale fuerit fccü-dum præccptû,vt obfcruatio Sabbathi,nega-

I- Nos nullo modo probarc poffumus illos furores populi : quuma-brogatioad cuiusq;loci Magiftratü pertincat. In quo tarnen etü pru-dentia cum pietate re-quiritur,nequid intem-peftiuè aut cum offen-fione piorum fiat.

i.lmb maxime hue fpe-ftat. Euerfiories enim tcmploium magfs propter inipiam doftrina amp;. Miffas Pontificias, qu.àm propter idolola-tricas imagines in Gal-his amp;nbsp;Belgio faûæ hint. Quo nomine nierofo lymitano reniplo tempore Chrifti maxime refpondent.

nius.-idqi probam’perpetua l accurata eius N^quaquam prxeep-prçcepti fecudiin veteri pure Chriftiana Ec- turn Dei de prohibitis clefia obferuacione, quæ ramé cærcmoniaics imagihibus.ad ceremo-Icgcsaboleuit. Quod enim ad‘^Cherubimos leges referimus:

, r ■ ■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’i’ c- rultü, nequcfabrican-

lenc politi.nimirum extra omnium etiam Sa- ncque adorandas, cerdotum confpeéhum, amp;nbsp;propofiti etiam vt pr-rceptum Deifonare typi Maieftaris illius Meflîæ ipfis Angelis do~ docemus.

minantis,cuius liunc verit’acem habemusi 4- Nihil refert, quid ' illas imagines populus non alpexit. Sed quæriturianliceat iMarum exemplo imagines pingere aut fcul-ptura exprimcre ? An id per fe impiuro fit?Ad quana quasftionem hæc exempla accommodantur,contra eorum drrorein,qui arbitrantur, fimpliciicr à Deo prohibitum effe.imagincs piagçrc aut feulpcre.

$. Eadem ratio harum quoque imaginum eft, q«æ ad liunc fcopum amp;nbsp;quçftipncH) propofitam aîlatæ flint , ficut de Cherubim diâum eft.

6. In hoc non peccatum ert,quôd omnium ocu-lisexpolitus eftfcrpens aencus: fed quod Sacer-dotespopulum perdo-ftrinam Mofe non re. âè erudiuetint. Sic e-nim nihil pcriculi in il-lo fpcftaculo publico fuifletiquo pij fidcm fu-am quotidie con,firmare potuiflent.
7. Exemplum Ezcchiæ,

Aliæ veró imagines, vc leonum amp;nbsp;boiimgt; nihil ad rem pertinent, vc quæ fucrint Vafo-rum iacrorum ornamenta,extra omne Idolo-latriæ periculum, amp;nbsp;piæterca cxprclîo Dei verbo ita Eibrcfaôta.Æncum deniqne fcrpeii-tem , quàm non oportuerit omnium oculis cxponijcucntiis dcclarauit : amp;nbsp;vtinam imita-rentur Chriftiani’' Magiftratus, Ezcchiæ en-cmplum in iis contcrendis, in quibus,longe minus cxcufabili prçtcxtibEcclcfiaChrirtiaiia fœdiflimc eft profanata;amp; præcipuc quidem in crucis * amp;nbsp;crucifixi imaginibusjqnç qiio-modo pingcndæamp; fpcétandæ fint Cbriftia-nis,déclarât Paulus, Gal. j. Idem dicimus de Propheticis ’° vifionibus, quas idcirco minime Dominus feruisfuis exhibuit, velab illis pij Principes noftro té- defcribi voluit vt alibi quàm in vçrbo ab illis flint,mtol- fpe(q-arentur,vbi minime res mutæ funt,qua-lendisiraaginibus, quæ J _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ■*

adcultum proftaba-c. In 1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imagines.

8. De crucis amp;crucifixi imaginibus nihil periculi eft, quamdiu populus reftè docetur.Quandfc autem doftrina corruptaeft, nihil fanum aut fyncerum relin-quitur , fiueadfiht fine abfint imagines in templis. 9. Cumpiélura crucifixi Chriftjin Epiftola ad Gal. 3 non pugnatetiam externa piftura, quæ ncque præ-cepta neque prohibita quu fit,tanquam Adiaphoron habenda cft.Neque pro pa-pifticis templis habenda funt,in quibus crucifixi imagines adhuc reperiuntur, fi populus pie amp;nbsp;reftèdoceatur. 10. Idemnosquoquedicimus.Sed interim nulla ratione doceri poteft.impium efteifi ad eum modum ping3ntur,qucmadmo-dum à Spiritufanfto in Verbo compræhenfa funt.

Ifta in qtios dicantur viderit D.Andreas.Nam in Belgio quoque certiflimum eft plcrisquc locis, nonniti mandante vel probante Magiftrlt;itu municipali Tcmplafuiflc cuerfa.fiue prüderer,fine im-prudenter id fit faólum. In Anglia quoque,Scotia amp;nbsp;Heluetia, fi quç fût Pontificiorum Ecclefiædirutæ,nihil hîctemerè,nequepo-puli tumultuario concurfu geftum eft. In Gallia verb populos,medio fernente ciuili bello , co olFenfos qubd fuas facras ædes,fius ip-forum fum.ptib us, prout Regis ediótapermittebant, conftruiftas à Pontifieijs impunè ferro amp;nbsp;igné fubruj vidèrent, fruftra tum P^i* ftoribus tum ipfis belli Ducibus reclamantibus, viciffim illoruni Templa nonnulla fubruilTenemo mirabitur, qui quanta fit belb ciuilis tempeftas, 8c quàm ineuitabïlis armorum licentia,præfcns perfpexitivt easoccafiônespræteream,de quibus dixi ad Antith. X. annotationem’ primam. Tempiorw.Ti dcjiique profanorum .i,..' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euerfio-

cuerfionem per fe damnandam eflc,ne ipfe quidcm D.Andreas di-xerit. Et quód ad me attinet, optarim quàm plurimis locis à Chri-ftianis Magiftratibus.ingentia illa tcmpla quæ Pontificiam idolo-latriam lua ipforum forma teftificantur,amp; ad deambiilandum, ac cdcndos bcatus pociùs quàm ad commode rccipiendos audicores, amp;nbsp;adaudiendum concionatoré funt comparaca,iam indcablnitio fuiffc fubucrfa,amp; alia concionibus ac Sacramentorum adminiftra-tioni commodiora cxtruóta.

Propofuic D. Andreas aduerfus Templorum tinnultuarios cucrfores , (quos amp;nbsp;ipfos minimè probamus ) Chrifti excinpliun qui in temploHicrofolymitano docuic, qucm tarnen locum alias Ipcluncam latronum appellat, templum verb proptctea non di-ruit. Rcfpondimusin Antith.nihil hocexcmplü adid de quo agi-mus pertincre. Templum cnim Hicrofolymitanum tunc nullis i-dolis fuille contarainatum, nee vllo prophano cultu externo pol-' lütum.Contrà D.Andreas contendit,aptum elle hoc argumentû, quoniam Templorum euerfioncs, magis propter impiam doôtri-nam amp;nbsp;Miilàs Pontificias, quàm propter idololatricas imagines in Galliis amp;nbsp;Belgio acciderint. At ego contrà ccrtilîimum elle affir-rnojfifalfam doblrinam fimpliciter ore,vcl in fuis fcholis.vel ex fa-cris pulpitis Pontificij fonuilfent, necaliquid vifibilc idololatri-Cüm in illorum Templis fuilTet confpeôtum, noftros nelapidem quidem vnum foilfe moturos.ldque ita elle vel ex eo conftar,qubd alioquin, quum communis eilet illa caufalàlfæ doétrinæ, omnia certc Pontifîciorum templa fuftulilfent, quum è contrario multb plura ab idolis repjLirgata ad facrum minifterium exercendû rct,i-nuerint. Poftremb, quidpluribushîc opus eft, quum feipfum re-darguat D. AndreasPÉft enim externus ille cultus,que.m Jfynecdo-chi««ç per Millas illas Pontificias intelligit ,àlàlfaquidé doélrina depcndensjfedabipfadoôtrinaquiddam diHinédum , illius videlicet fœtus amp;nbsp;praxis. Oftendat autem nobis D. Andrcas,talequip-piam tücfuiffe in templo Hierofolymitano, àScribis amp;nbsp;Pharifæis veram doôlrinam alioquin per falfas intcrpretationcs amp;: traditio-nesfalfantibus. faôtitatû. Probet ctiam,liquætalis idololatria do-mum Dei polluilTetjChriftum in aliquorum gratiarn,quos D. Andreas infirmos appellat, fuilTe patienter iliam tolcratnrum,acnon potiùs vel templum fuo ingrelTu dedignaturum , aut fortalîis fua ipfius manu euerfiuum, qui bis, accepto quoque flagello, euerlis numulariornm numisamp;menfis, vendentes amp;cmctcsexipfoatry populo profligauit: amp;nbsp;ne in ablutione quidem manuum Pharifæis quicquam conceflit : quas tes taméper fe a’Aaipsp«; elle liquet : nec præterea illis numulariis,amp;venditoribus,ac em,ptôribus,tum an-tiquimorisjtumauôloritatis facerdot um, tum etiam aliariim ra-iionum Ipcciofum praetextum dcfuilic.

D.A.ndre2s,pr£cefgt;t»m Dei deprohibttis Im»- Kà gt;nbsp;ginibui ad CnremonialeslegesreferimttsÆr^o cum D. Luchcro amp;nbsp;cû luo D.Brentio ttanfigar.Sic enim D. Srentius in 20. Exodi de hoc ipfo Imaginum fàcicndarum amp;nbsp;colendarnm interdifto difTerens, Hoc,\'nc^\s\z,ßrnpltciterprohibetar ivpolitia Mofaica-, neclicuitpublice in Eccleßa Imaginesinfiituere, etiamß non COLERENTKR aut j^DOR yiRENT y Rifiatt ßn.pliciter prohthitu fHit^nequis carne fttill^ veßceretur.Eß ip“ hacparspraceptiCaremomalis, perttncns tantum ad politiam Adofatca n , ^ue/nadmodum Ctrcumaßo, Sabbathum ^c, Qindauteni D.Lutheriis?Is traótans Deut. cap. 2}..vbi eôdem præ-ccpto iubetur lliacl auólores imaginum amp;nbsp;ipias imagines perde-rcjcxrra metas penirus cxcurrcns, amp;àtemcrariis quos licet hyperbolk«?, merito tarnen reprchendit, tranfiens generaliter ad quæftionem , antollendæ fint vllo modo imagines, ^uum conEtetfïnc^zw^apud ChrtSlianos,non deberegladio corporali oc^ cidi impios, nbsp;nbsp;earn Legispartemvt mere Caremomalemabrogatam, vt

^uatemporahsfueritvf^ue ad Chrißum'. fecjuttur epquot; imagines nuUa neceßitate tollendas ejje,lt;^uum ad eandem Legis partem pertineant. I-dem tarnen pauló poftje ipfum vtcumque reprimens, ^ggantjuam fpquot; e^Ojinquit, imagines non admodum amem, nbsp;nbsp;vellemtn templo non

dlatui: non ejubdEulum hocßgt;eSiem,lt;juia adorentur^tjuod rariusaccide-reputo'.fed. ijuodßducia operis inpretio, ep“ earum ß/ecteponitur^ quaß hoc opéré aliejuid obfeijuij Deopr£fletur,lt;juum interim perdatur fumptuSt (p“ totumquodiElis impenditurßnmeltores vfuspro fratrum neceßitate fit impendendum.Hjcc illc,fi tollcndarum,eigo ctiâ vliius RcJigio-nis, fine fanftimoniæ caufa faciendarum imaginum præccptuin cum D.Brentio Ccrcmonialis Legis/parte conftituens, in quibus cogor præterca multa defiderare.Primùm enim,quod D.Lutherus raram Imaginum adorationem eile putat, nccpræcipuam elfe il-liusdiuini interdiól:icaufam,non tantum cxprelFis ipfiiis Domini verbis , amp;nbsp;Prophetarû rôties inculcatisreprehenfionibus,fed ipfa deniquein oculos omnium adhuc hodic incurrente experientia refellitur. Deinde quöd ad fumptum amp;nbsp;operis tanquam fandi fi-dneiam atttincf,vnde iftud nifi ex ipfius idôîolatriæ fonte ? nempc quod imagines illæ pro rebus facris habentur, quum 'tarnen Deus nein viuisquidemSandis,vel etiam Angelis vokicrir, ne externa quidemreligiofaadorationecoli, nedum in mutis amp;nbsp;mortuis vP lis imaginibus: quod quum non tantùm in facrispublicisjocis fed etiam in priuatis ædibus euenire poflîr,imô vix vlla fit fuperftitio-forum hominum domus in qua priuatas quafdam facras imagines nonhabeant,apud quasaduoluti,'velfandos,vel Chriftum ipfum non inuocentme hæc quidé Lutheri,eôdè loco,verba rémérépro-barim , LeuipiSlura imagines priuatain domo non poffum improbaïegt; Qiwotafit enim prudenciaamp; circumfped'ione in piduris ctiam

Eiftoricis eiufinodi vcendum,ne fic quoquc Satan rimam inueniat, docent nos triftiffima exempla Michæludic.8. 8( Gedeonis ludic. 8.27.

Ad rancidum ilkid argumentum duorum Chcrubimoriim in aide facra,arcæ Domini infidcntiû,quod D.Andreas ex foedis idolo-latriä propugnantium laciinis haufit, refpondimus, fic illos fuifl'c Dei iufiliin facroloco collocates gt;nbsp;vt illis populus ad idololatriam abuti non polfcr,vc necarca ip!a,quód hxc cirent extra hominum côfpcârum in vltimo rempli adyto collocaca.Quid ad hrcD. Andreas. Nihtl,\n(\a\t,refert,lt;]uodifiasimaginespopulusnon -videretyfed ^U£ritur,j4n liceattUaru exemple imaginespingere velfiulpere. Quafi Veto pifäuram vel Iculpturam perfe quifquam noftrum damnaiie-rit.Sedfi D. Andreas’agit dciisquæ ad rcligionem «Scconfcicn-tiam vllo modo fpcólant : refpondco intrépide fine vllaexcep-tione, ipfitisDci verbis, non tantum adorari, fed etiam ad’fa-crum vllum vfum fieri vllü imaginü genus nefas efic : amp;nbsp;quoniam facra præfei tim loca vni fanóto cultuidefiinata fiint, pudendu cf-fe Si intolcrabile (vt Epiphanij verbis vtar) talc quicquâ in Chri-ftianorum templis fpeóiari. Sic enim cxplicandum illud præ-Ccptum,amp; Legiil.ttoreipfum fenfific, amp;nbsp;veram luda'icam amp;nbsp;Chri-ftianamillam puram Ecclefiam iudicalfe affirmo, quod ncgarcD. Andreas,nifi inexcufabili impudentia non poteft.Qjod autem ait nihil intcrfiiifle ilia ne vidèrent an fecus Ifraëlitæ, nerefiitationc quidem indiget apud fani iudicij homines.

Protulit aliud argumentum D.Andrcas,ab imaginibus Lconum amp;nbsp;boum petitum.quibus ex Dci mandato,vafa quædam Si. inftru-menta rempli fulciebatur. At cur non etiâmalapunica,amp; lilij flores,amp; Chcrubimos in aulçisTabcrnaculi opcrc Phrygionico con-tçxtos profcit?Ridicula omnia. Eric cnim ifta Dei minime à feipfo dilfidentis iulTu ficfada amp;nbsp;collocata, vt mera quædam eflent illa-rum rerum ornamenta, quibusabnti advilum Dcicultumnon inagis quàm ipfis illis vafis Si inftrumétis quifquam poflèr. Qupr-fum igitur ilia ad id de quoagirnus?

Præftitilîe diximus æneum ilium ferpentem iu(Pu Dei in defer-to fabrcfadum,finito illius vfu typico, nunquam exponi omnium oculis:amp; Ezechiæ fandiffimi Regis in illo penitus abolcndo c-xemplum debuiirc amp;nbsp;debere.Chriftianos Principes noftris ternpo-hbusimitari. RefpondetD. Andreas , nonfuiflë in co peccarum qubd omnium oculis expofixus fueritilleferpcns, cuius eonfpedu pij quotidie côfirmarc fidemi fuam poruerint; culpam autem .illius idololatriæfaccrdotibus ncgligentibus vcletiam idololatris elle tribuendam. Failitur autem D. Andreas vchçmenrer,fi putatvcl MofîsjVcl Tandis illis tçm.poribus,ferpenrcm ilium fuilTe velin ta-bcrnaculojvdin tcmploDciminicolioç|tû;q»o4-cpnrraDpmi ni

præccptura nunquam faftum à Mofe vel plis rcgibiis fuiflet : ne-que explicat hiftoria vbi ferpens,ille Ezechiæ temporibus fteterif. Probabile eft aiitein populum,poftquam præceps in omne idolo-latriæ genus rinirec,alicubiquoque,vt parrum lanbtorum monu-inentis quai-npluriniisjficetiam ifto fimulachrajpeculiari quadain ctiam reiigione,abufuin fuifre.Quidnam autem hîc admittere po-tuerunt ludæi,quod certarim Chriftiani fuis Crucibus amp;nbsp;Crucifi-xis non exhibuerint? Qqpdfi Ezechias eo nomine fumma laude dignûs prædicatnr, quod non conrentus populum curalfe meliùs docendunijhiiic fîmulachro, quamuis Diuinitùs fabretaôto , amp;nbsp;ad tantimiraculi memoriam toc feculis conferuato non pepercerit: quidpræccxere nuncpoffinc Chriftiani Principes fnæ in illis præ-ferrim Crucibus amp;nbsp;Crucifixorum ftmulachris Icmel abolendis ne-gligcntiæ.quæ quinro vixfcculo in Cbriftanorû facraloca inue-ôta J paulatim omnihorrenda idoloinaniæ fpurcicie conraminata funCjVC alia infinitaidola prætcream, quæ àviris piis nefpcdari quidem finehorrore poftunt?

Nonpugnati'mciaitD. Andreas ,Chrifii d'^feriptio ^iritnalis cuitu fitmentioG.t'.i.cum externa piElura. Per fe non pugnac, faceor, fed xetT«trti/zjSî^HKoÇjquocies videlicet vllius fàcri vfus caufa,etiam citra adorationem amp;nbsp;cultum ifta fiunt aut habentur: quod quum nulla ratione quantumuis diligenri vitari poflit, præfertim fi in locis ad vnius Dei cultum ordinatis ftatuanturjVt tor fcculorum expe-rientia côprobauit:amp; propterea reélè.vt ante dixi, doceat D. Bré-x 'msyin facra politià Mofaica.^ non licuiff'epublice in Eccleßa imagina fiatuere^etiamßnon adorarentur, quis non vider hoc quoquepræ--ceptum contraeiiifdcm Brentij fentenciam,non minus diligenter in Ecclcfia Chriftiana obfcruandü? Nifi fortalfe fomniamus Chri-ftianos minus elfe ad idolomaniam propenfos,quàm olim Ifracli-tas,quam fpeciofiorem multbpunc prætextum habeant Chriftiani,quàm olim ludæi, quibus cralîa düntaxat ilia prophanorum i-dolaproponcbantur:amp; nifi diligétiores Chriftianam Ecclefiâ pa-ftores habuiftdjVel habere imaginamur, quàm olim apud ludæos fucrint, Mofes, Aaron ,quem etiam populus ab officio abduxit, Iofue,Phinees, tot denique Prophetæ Ifraclitis præceptum illùd Domini inculcantes.Et vtlargiamurtam obfequcnrem dari polß populum,amp; tam diligentes in docendo paftores, cuiusprudentia: fiierit deeo prohibendo abufu laborare,cuius inuehendi occafio-nem,vclporiùsillicium ob oculos præfentiffimum non tollas, fed tolères?

Ne nos quidem facrarum,fiue hiftoriarum, fiue vifionuin pro-pheticarum piduras per fc damnamus.quibus præfcrfim facer ip-fe contextus illuftrari 8c meliùs intelligi polTrt. Sed quid iis fier pi-fturis, quæ quum falfæ fintjfpedacorcs quoque fallunt ? Q^id iis etiatiî

RfiSP. DE TEMP. PAP. ET IMAC. JJ ctiam fict quæ tcdè amp;nbsp;honeftè facris litcris tradica,tam turpitcr amp;nbsp;obfcœnèàpiéloiibus repræfentâtur? vt fiquis Putipharis vxorcm amp;Iofephum ab adtilccra (blicicatum : vel Bethfabcam, vclSulan-natn nudam laiianteinjamp; mcretricio culcu deformatam ob ociilos proponatPvel Afnnonis,vcl Abfalomi iticcfl:um,vcl quæ Ezechiel. l6.narrantur,rcpræfcntet?Omnesiftascertè,inquiet D. Andieasj aboicndascenfemus. Vrinani verb oinnes eficntabolitæ.nec tantum ex templiSjfed eriam ex omnium oculis fublatæ.Scd Ci mçritb ifta cenfentur penitus abroganda, cur non muko magis quæfiin Templis retineantur , experientia tot feculorum oftendit, non poflenon homincs ad fœdiorem eriam feortationem , pene ctiam inuitos, paulatim pellicere’Deniq; qnuminterres penitusinani-matas cuiufmodifuntpifl:uræamp; fculpturæomnes,amp; rcsipfas,fiue hiftoriis jfiuc vifionibus fanélis cxhibitas,tantum interfit,quantu inter corpus amp;vmbram , minime velim nudasvmbras fpeiâandas proponijcx quibus liccat quiduis fpeftatibus imaginari,fed potiùs fcdiilocurari vtcum vmbta corpus .idefteum pidturis vcrbtimip-fum Domini, nos per aurcs amp;nbsp;intellcôtum in illo vetbo fuo crudi-entis copulctur»

Régula X D.Raulo praferipta.,de infifmis non offende^die ^accurate ob-feruanda efl, !dela prtu/ verbo Domini ex annais hotninum enellenr daitjuàm ab oenlit eorum rtmoMeanturi(^re•

plus pcrjcuiiefta fclu-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nationc, quàma cuéla-

Dinda cjiiiocni clt opera J vt paulatim ex lioncamp;niora longiore ipforum Idololatrarum mentibuseuellantur in tolkndis imagini-idola : fed viciffim’fouendum efletamfœdæ Pnùscnim verbo fuperftitionis morbum negamus. Necvidc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bominü

mus , quinam non foucantur in eorum ani- qi,jn,afa ocujjj remo-mis , ante quorum oculos proRant obicâa, ueantur. Quainrecer-quibusad illam retinendam commoueantur. nun tempus neepoteft, nequedebe t definiri.

Damnata,amp; merito quidem, non quodad rem ipfam per fc, fed quod ad circunftantiam attinet,cumiilraria,cx priuatorumimpetn deieâioneidolorum,D.Andreas, in hac Thefi totus cft vr cüëian^ tes in iis tollendis Magiftratus exeufet. Cui fuæ fentétiæ duas fub-fternit rationcs.Vnam,quôdcx Apoftoli dodiina, non olFendcn-

'd’cndi fuit infirmi. Alteram, quod plus periculi fiç,iufçllûiatione, quam çun(tl:atio,ue.amp; nio.ra logiqrc.cuûiscertuq}f^çmpus, nçcpofr lit nec dcb'cat dçÜuk'i.ÈgjQ vcriuqucgraiiitcr pq^niciofe D. x4.n-dré’àin crrarCjamp; fups in çuucjcip efrore4)j,abducerc. Nain quod ad,priorcm fatipiiem attincc, çcrciiÙmuni çft Apollolum non agcrcjucque de Etlinicis aliquacenus duntaxat ad Clirillum conucrfis , ncq;de cultu qiiopiam manifefte idololatrico : fed de ludæisjiion pertinaciter amp;nbsp;mala confcicnc,ia,at pcr .ignorantiaiq Lcuicicuni ciiltum diuinitus inflicutuin j niqr4içùs ietincntibiisgt;' quod libertaccin.nQbis per Çhi;jllura parrain,«^.Lcgçii CaTcmOf nialé , cLi.ius corpus crac ChriÜus, ,abrogarain elle nondum co-gnpnîrteîir. Hoc autem ita elfe, non cancùm ex po conltar, quo^ Apo'iiolus , .non, fimplicitcr infirniorum meininic, fed înfirmo-, nun in fidc,'gt;?c de peruerfis ludæis loquens, illos appellat. Con-cifionein amp;nbsp;canes, quos non.iubet allumij fed caueriidc quibus ne ad niomcntiun quidem celferit : deprqphanii.aurcmidólolatris àgens,vfquc a,deo abfit vc adiJlörum illicica fieracpniiiuêrepof-fefandios doçeac/vc contra neget illQ^quiçqU4tp h.abefç: çuiu. Chrilto coinmunè,qui cum illis in idolæo cpulehtufgt;ôc ne in pri-, uato quidem cum proplianisconuidlu, fanélos ferat ininioiaciciis carnibus,alioquiquôd ad hanccircui^vftantiam actineCjacT/ctipopc/?» vefccntesjcum corn otFenfione qui lie cxecrcntur idola vt idolo-thyta fine vlla exceptiope.aucrfqntur.QLiorfuin igirur ifta D.-An-dreasjad id de q^ip a.gfimu^îEi^l^ppiij)^|?qutificios, à quibus mçri.tb difccTTunusJicq; cum iii'dse.i\mn^di$‘pipus4 fœdôrc exciderunt,. neq; çû Turqis,ejui pec in ïc'cfelia neqi ex Écclelia lunt,ncqgt; ciim ^tiquis ilIis eum'quibiis Deus nimqnâfcedus pacis pcpigcrat,rc-€ctiamp;o:tamen qiibd ad Idololarriam attinet.dc qua nunc agiinus, eodtm locöiqtiamuis non pari per omniaipfos habco. Et qubdad ipfam idololarriam artinct,quàm iniqua eft illius comparatio cura Leuicico cultu, fuc Cærenioniali Lege diuinitus tradita ? Eadcra certe qux- Chridicum Belial,Lucis,cum tcnebris.Qua igitiu.ra-ribnCjquaconfcienti3,qno .pudorc, D.A.ndrcas, qua: de iijfirniiS; in fidt , dicuntur , cum raanifeftq liac quidem in re, propha-nis iiominibus : amp;nbsp;cultum. antca , non modb tolcrabilem, fei diuinâtùs, exprcfl'è mandatum , cum fœdiffima ilia feortationi confert?Ergo,inquiet D. Andreas,nihil-nc i(l;is,à Pontificiorum i-dololatria noodum cóvfque abduótis, vt errata fua omnia fatis Dcrfpiciant,indulgendum,ac non priùs Idola ex illorum mcntibiis pcii pei verb,um eueüéitda, quàm cfjtobiplis iamp;tillorli’in confpe^u rollx:pda,ccnfcs?jEgo y)çrü pâftorum officùira,à piormn Mâgidra-tniim'miiivci'.c diflin^citdum' hïc etiam effe arbitrori' Paftorum e-' iriiin.rnunuïÆft^piHtiitàlibiis.vùiiSiilliïiarmîs ^tanani-amp; intus amp;nbsp;löfiKlprfliflïffiio« jiecatiaplids-quicäuaßi illisdicet »'hifi quum extra •

.pd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinem.

ordiné,quod rariffitpü eft,ncc tcmcrèin exépliirn tvahcndü à Deo mouentnr. Magiftratus fiios ergo fcdnló doccaiit Paflorcsjdâdam illis efl'e operanijVt éx aiiftoriratc amp;nbsp;impcrïó, qiiod illis diuinitns tributiiin eft.vcram Sc puram rcligioncm in fna ditionc,vtljfi pol-luta eft,repurgcnr, vel, fi iam repurgata.piuam tucantui amp;nbsp;ebn-feriienc. Priuatos aiitem amp;nbsp;publicè amp;nbsp;figillatim erudiant, idque primùm propinato lade, ac demü deinceps folido exhibito cibo,, vt Apoftolus apud Corinthiós faditauit ; amp;vctercs vtresreno-uent,priufquam viniim nouum in illos ciFiindant, né fimiil vtics amp;nbsp;vinum percantjVt noftcr illePræceptor mohet. Fatcor amp;nbsp;illud, piis Magiftratibus pronidcndum elle, vt diligentum amp;nbsp;fcdulonini paftorum veftigia qiiodammodo in vera indauranda religionc fe-quantur: fic tarnen,vt enndantes non modo fuaindulgcntia non foueantjfcd contra,vt fæpe incnlcat Aiignftinus, illud Chrifti cogitent, Conipclle intrare : fic deniqne vt hic non ilia carnispru-dentia regnet,fed zelusamp; fapientiaDei dominçtiir,quç non nio-db quid fit agendum, fed quomodo ctiam,6c quo progréflu agendum fit,qiiod agendum cft,ptæfcriber,,quôd ca de rc niliilprorfus propter cicunftantiarnm . varietatem fpecialiter certum præcipi, vel fieri pofTe videarnr.Hoftium vrbibus iubetur populus primùm pacem,id eftpacificam fubiedionem offerte,néque nifî pacemre-eufantes perdere.Nmri veto exiftimat D. Andréas, toleranda pro-ptcreafuiireillorum idola, tantifpcrdum ex illornm mentibus e-ucllcrcntur?Sed hoc,fatcor,peculiari nititur rationç. Aza verq amp;nbsp;ornnes illi pij Regcs,qunm ex PropHetarum mo'nitis, addita capital! pœna,cultumillri Dei ,profligat5s idblii vïffaufarét, an expe- gt;nbsp;darunt dum Apoftatæ in illain idolorum dcftrudioncm conlcn-r tirentîPræcat igitur fane dodrina,præcant inonira,præcant quæ-cunqueauerfosà Deo veto animos poffiintad verum cultumre-uocarc , fient in primis pij Reges illi verbum Dei coram vni-uerfo populo ]egendumamp; explicandum curarunr. Sedin rebus præfcrtim per fe claris amp;nbsp;manilèftis , (cuiufmodi eftimaginû om-nis ad vllum religion is vfum fidio , collocatio , amp;nbsp;qlialifcunque fine interna,fine externa vcncratio,tam difcitc prohibita, amp;nbsp;omnibus Ecclefiæ puræ teffimoniis dânara,) cxpedarc num hypocri-tæ confentianr,fupcrffitiofi alfcntiantur, pigri fibi in ignauia fua placétcs expergefàdos fe reftêtur,quid aliud eft quàm f uftici illiiis Horatiani cxéplo,e5ipcdare donéc perpétuas aquiis firggerde fb-rejTonisdefluat amnis'amp;prSpoftcfé offéfionis homtrtùm obten-tuiillatasipfi Dé'o contnmélias,piè fcilicet amp;nbsp;magna çljaffiratc‘,nc-* gligete. Etfi igitur damnanda eft tenicritas , tarnen,’ cônerà quàm opinétur Ô.Andreasjiri coqnoquemagnopcte hallucin'ans, plus cftin vnius diei cundationé pèriculi, qnàrrrin menfisintegri ac-celcratiône.Séd quorfum nunc ifta difpütariohe optis eft ? Demus

ad grnos vt 1 ^o-potuifTetoIerari imagines, tantiipcr dam ico-iiolatræ in Germaniaeriidirencur:fipoftea fublaca: furifcnt, guo-tiis guifque nunc cxiis quiftantcsillas viderant^offcnderttiirjgiu niingnam illas in templis aiic alibi conipcxifl’ct ? Et quid iislocis ficr,-in quibus rcflituta funt,quæ fuetant ablata?Nepc, iicpcndet cultus'Dei ab imaginibus,qiiibuspuia totaEccIcfia vetus ta mul-ris feculis caruit, amp;nbsp;Cruces amp;nbsp;Crucifixes ignoras,amp; netarium elle ducens hominis pcndentis imagine in facto loco fpcólari, vc vera Religio nifi feruatis imaginibus pcriclitctur. Annon veropotiiis hxc func comm hominum fubrcrfugia, qui vt nonnullorwm erra-tis amp;nbsp;dcfeäiibus fuam negligentiam tneâtur,madido facco,vt vêtus habet proucrbiunTjfefc aduerfus imbrem opcrinnt?

“verburn extat : Laudate Domtnumin chorda Or^ano.LaHdate cu n j.RcgJ*’' 'in Cymbalisbene'fonantibus.LaudateeuminCymbalisiubtlationa. E- x.Par^''

xempla Regum ptißimcrum,Dauidis,Solornona,Ex.echia,lofiA (^c.hoc «i/e»; tefiantur:quorum Adufica insTrumentalis in Ternplo à Spiritu Sa-Ho non reprthen/a,fed commendata eH.

' T. inftrumentalis Muß- Leuitici culcus partemTuilTe hane «on mica adliibita eft quidem nimam conllat.authore Deo, non hominuin Leuinco cu tst = ^dex- inftitutam; aliodui neccirario inom-maSlwm de M^non nibus Ghriftianis Ecclefiis inftitucodanvfi habuerût pü Reges qui hoc Dei mandatum ad eas pertinerer, earn inftitaerunt, quum

à Mofe inftittira 8c obieruata non fuetit.ldeoque ad omnes pertinent,quæ ex fiera icriptura deprompt^ funt à Theoldgis Vvirtembergicis teftimonia , pro in-ftiumcr.tali Mulica in templis retitieiida.Et male faciunt, qui eam tanquanvà Deo prohibitam,ex Ecclefiis amp;nbsp;Templis éliminant.

Vtri vero credemas,numD.Andrcæ fcekis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Da*

iiidiamp;piis aliis Regibus impiijgenti, quafi exprelTum mandatum non habuerintinftrumentalë Mnficam Leuitico cultui adhiben-dijan potiùs^iritui Sando »tuTnfummæ audaciae» tum pudenda: ■ infeitiæ D.Andrcam coarguenti? Sic enim Spiritus Sandus loqui-tiir.a.Chronicorum 29.v.a5.£r Hatuit Ezxchiac Leuitasin domo Domini cum CyJtßialii nahlw (ß Ctth/tris ex pracepto Dauidiidi' G ad 'videntij Regà, Nathan Propheta,^»iaper manum Domini fuit hoe

pr£ceptnm,permanum Prophetarum ««/.Nihil autem fuiflè in Téplo vel aila voce, vel adhibitisinftrumentis cantatum , quodnonab omnibus audientibus audiretur dubium non eft : cuius Mufices ratio pcnitushodic nobis eft ignota. Et hancfuiile Cærcmonialis cultuspartem, non tcmerèin Ecclcfias Chriftianas inuehendain conftat,amp; tnftis docet expericntia. Etfi igitur Mufices vfum rc-dum,amp; prxfertiin concinendis vti decet Dei laudibus accommo-datum,minime damnamus; illam ramen lymphoniacam Muficcn, fine voci adiungantur inftrumcnta,fiucminfis ,(in qua pafcuntur aurcs non animus , nihil corumquæ canuntur intelligcns ;yndc faólum etiam vidcmus,vr omnis Dei cultus in eiufmodi cantiun-culas dcgencrarit') fapicnter exiftimo fccifie, qui in Ecclcfiis abo-lcucrüt,amp;,fola vocisgraui,pia amp;nbsp;religiofa cantionecontcti.illam cxcætibus publicis eliminarunt. Veteres ccrtè Chriftiani in fuis xfUTrrcii ante lucanoshyranos,tcfte Plinio fecundo,cccinerûr,lin-gua nimirum amp;nbsp;Mufica ab omnibus inrclleôta, qua de rc fcribcns author Qi^æftionum amp;nbsp;Refponfionum Chrillianarum, (etfi falfb infcriptus Iuftino,quum in eo circtur Origenes,illo poftcrior, tarnen peructuftus amp;nbsp;eruditus,)quæft.iO7,I« Ecclefiis,[nlt;]ü\tyreceptM non e/l vfus carminumper eimgenerisinflrumentaidr nliaincipientibtu conuenutiajidßmplex cantioin eismanet.S^i amp;nbsp;Gregoriano quem vocant, velalio eiufmodi cantu,quem paulatim obfolefcnté Gregorius reftitueiir,veteres Ecclefias fiiifle côtentas probabiliter inde conii€itur,quôd inftrumentum illud per antonomafiam Organon appellatum,quo vno Pontificij in fuis Ecclcfiis vti confueue-runt,confiât idoneis teftibus, auôlore demum Vitaliano Pontifi-cc, circiter annum Domini 660. inuedum fuiffe cum Muficoillo câtu,amp;,tefic AuentinOjin Francia anno Domini gyS.fabriçatü. Et eiufmodi quiddam tribuit Méletianis Thcodorctus lib. Hæretica-rum fabularum 4. His auéloribus amp;nbsp;Ofiandro fuo Organorum architeifio nitatur D. Andrcæ zclus quandiu volet: ego quidem alium enthufiafmum rcquiro.

AT0»paße doceri Ettangelitt'/n in temploßn ^no prohibita, Idolola-tricaptera celebrata funt. '

l^on Heere Ccenam JDemini celebrare in altarii ^uodpriits abomina-nonimißaPontificietfernierit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

.J^enfam ex ligno cenfeil am loco altarie lapidei intemplisnecef-farto conilttuendam effe,in ^uo Cœna Domini celebretùritjuum tarnen Chriilw vnà cum difcipulif/uis',non menfa vftußtfed humt pre more amp;nbsp;confuetudinegèntis dtfcubuerit,

a4hrogationem imaginum populo permittendamii^uA pietati fapieriquot; tiaRegumi Principumiamp; cuiufque loci ordinarij MagiStratui cornmen-data ell.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A rcuerendis Dominis collocuroribus

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, d.imnata amp;nbsp;fiiperioribiis Thefibiisfnbieda,

ZVvÎnglÙDlTcalui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos/neque ad vllas.vt exiftimamus,

nianis fparfa 6i operc Chrutianas Ecclelias pertinent. Hoctamen compléta,infra in Col- dicitnuSjQoamuis rcs per fe fit a’tftaipopoçjlapi' loquio copioft demon- deam ftriióluram, quam altare vocant, vel li-gneam menfam communcm habere in vfu facræ Cœnæ Dominicæ : tarnen probabile non eft, Satanam vnquam poruifie Cœnæ Dominicæ Sacramentum in illud horrediim I,, Sacrificium altana, ’facrificium denuo offerendi Chrifticommu-non altana iacnncra . r i -v __;n.- t- i pepererunt. De quo e- tare, fi altanbusChriftianæ Ecclefiæ cariuf-tiamplurain ipfa col- fent.Et vtinam utaSacramenti altaris appel-latione fequentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latio nunquam fuiffct vfurpata.

Theodorus Beza,Geneuenßs Eccleßa Adinßer. Abrahamus Jbtufcului Bernenßs Eccleßa ßdiniller.

■'! Petrus Htiibnerus^Gj/^ca Imgua in Gymnaßo Bernenß Profejftr. AntoniusFaius,Gerieuenßs Eccleßa Minißer.

Hæc merascflc calumnias amp;nbsp;putida mendacia refpondij amp;nbsp;adhucrelpondeo,quæD. tarnen Andreara non puduitaffirmare, copiofè

Re-SP. de temp. pap. et imac. 39 copiofe à fe fuifle dciTionftrata,amp; qiiidé quafi dogmata ab iis quos ZVvingJianos amp;nbsp;Cahiinianos vocat fparfa,amp; ipfo opère copleta, Legâtur ergo iftçdemonftrationes,q'jç certè nufquâ funt,nec cf'-ftpoffint. Tantùm ibi récitât egregiiis ifte demôftrator,Coraitis nclcio cuiuSjfiuc Eibcllam.fiue hiftorianijqui non religione,vt ap-parctjfcd anibitionc,bis inuico Principe,quîcum communcm ha-buit in quadain Ecclcfiaiurifdiótioncm, altare lapidcum diruen-duin, amp;nbsp;menfam in eo loco extruendara curarir. Egregia certèa* TrOiTa^jc,anibitiofi vcl cciam male eruditi vnius, noftræ quam ifte ZVvinglianam amp;nbsp;Caluinianam appeilat,Confeßionis hoiTn'nisfa-ótum,habendum eiîèpro dogmate, amp;nbsp;qiiidem fparfo,amp; àZVvin-glianis amp;nbsp;Caluinianis reipfa compleco.lmó, quïnam potuitifte Comcs,exifl:imarc non poilc doceri Eiiâgelinm in templo, in quo prohibira facra idololatrica celebraca finr,quiial»ajre dunraxat la-pideum,in menfam ligncam commiitarit’ Et fi caiiimniari exem-plo D. Andreæ libcrctjCur non pari, ideft non minus inepto ar-gutnento concluferim, Principcm ilium Augullanæ confcifionis, quiipenfa lignea bis euerCi reliitucndum altare lapjdeum curauiti exiü;-imaire,non licere Coenam Domini in menfa lignea celebratcj fed ncceirario altare lapideumadhibendum? Quid li verö,longius eUam progrefl'us, hocelle dogma Lutheranum aur Vvirtember“ genfc dicerem? Me quidem certè mcriró omnes vt médaciffimum calutnnjatÿoréconfpiicrent. Sed quid D.Andrea pudeat,qui tâ impudente calumnia non contétus nos afperfiHe, paulô poftillius hiftoriæ narrationé, fuauitcr nos irridens, //lt;ef,inquit,lt;/o^7wlt;2r4 n» propoßiimMi ^uoii exiflimarernwyVos in cotrnrid fententia eße-,fed ijuia Eccle(itezieflr£ ,hoc jjomine paßim male audternnfze fcilicct amp;nbsp;tui fi-qitapropier prodefi omnes fire fillam co-fußonemvobis minimeprobari. Dicigiuir,obfecro,quînam ZVvin-gliana amp;nbsp;Caluiniana hæc elîedogmàta^paulb antèdixifti à te fuif-le,amp; quidem copiofe dcrnonftfatùm? Aut cnr.demonftrâdum fuf-ceperis quod ipic. nbnçrcdaîiPQûaè noilra vctbfij,amp;deiftis,amp; de cæterisfidei Chriftiaixt’,.çapitibus lèntcntia, njtnis,iniqiuim fuerit non ex noftris CoVi'^lîiô'nibus,amp; turn diâ:is,Tumfcrij5tis, turn e-tiam per Dci gratiam,ïalt;^s;lcà ex htMus,vcl illiuS'aliquo diâ;o,vel faûojVel impudcnïilÿmicaliuniîiatoris oreiudicare.

A41. Obiter dixi,qnamuis aîtaria lapidca Sifisaminimèperferepre-hendam.præftitilTc tamen,V£te.ri conjuetudine.ligncas menfas re-tineri.quôd Satan, Vf elt v^furTffidirtîrs;eû:îftis altaribus non Iciiem occafionem arripuerit Sacratlïiei'nfi^àînæ Ôomini in Sacrificium, etiam expiatorium , amp;nbsp;hori'eBfil^cèi’rê^J'8Avgt;/za,fcnfim rransfor-mandi./»2wjo,inquit D.Andrcas,.^m^««?» altaria, non altariaSa-^ißciumpeperer»ns. Falfam.Ezdenim feliciore illofcculo, menfis ligneis, etiam poft fublatas agapas, vfæ funt Chriftianæ Écclefia;.

quibus obladones imponebantur, in ipCum altare poftea, quod concauuin crat,reponcndæ,vt Icd.ij.Bielus teftatur,(cruatoadhuc eins rei Roniæ in Lateranéfi Ecclefia monimcnto: quas menfas a-biifiue aras ctiam amp;nbsp;akaria paffini noininant, adeo quidem vt amp;nbsp;in Ægypto fub Athanafio ligneæillæ menfæperrnanl'erint, vt ex cakimnia ifchyræ apparct, ik in Africa fub Auguftino, ficut turn ex aliis locis conftarc poteft, rum ex eo quod in Quæft.Vet.amp; No. Teftamenti, quæft. lor.officium efleDiaconi pottarc altare, tefta-tiir. Tame lapideas etiam aras nonnullis locis fuiffc mukis ante fe-culis conftitutas,quàm vlla ficrct vyp.nTii illius metio , probarc licet exNyflenoin oratione de baptifinatc:cuius reiauftor fuif-feSyluefter Conftantini magni tcmporibus cxiftimatur , hoc tenante inter cæteros Gerfone libro contra Florctum quarto. Sed htecage condouemr D. Andrcæ àviç-ofuiiria., vt amp;nbsp;ilkid quod fom-niat Chriftum cum difeipulis humi difcubuifl'c, nccmenfavfum c/Te.Ridicülèid quidem,quum vetercsfatisconftet, non humi fed fuper difeubitorios leAos, amp;nbsp;quidem ad menfam accubuiire. Sed quod dixi,arrcptam fuifl'e paulatim àSatana inuehendi illius hor-rendifccleris occafionem,minimèinanis eft conie(ftura,quumal-tarium proprius Si præcipuus vfus fucrit Sacrificium : quod confi-derantes olim Ifraelitae, parùm abfuit quin horrendum inde ciuilc bellum inter ill os exonretur.lof.22. Quînam igitur vcrc dixerit D« Andreas,Sacrificium akaria,non akaria facriftcium peperiftc?

præcipuam huius Sacrameti par- D-iac.^indrea, qui-tem prætermiiram , nemperfan-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;________UoH ahfaLUtu,m i:6llüauti6

gniim Sacraniétale eft aqua.’Mi

nime autcin præcrmitti dcbuilFe dicimus, ef- i- Quum ea ab initio fentialeseius facrae aâionis ritus ab Apoftolo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vifuni effet,

Tl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o lt;-• I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ extra omnem con-

exphcatOS,Rora.6.4.amp; 5.Col.a. ver.U. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trouerfiameffent,amp; nc-

gat! non poffent: generaliter quoque prima Tlielïs pofitaeft , Baptifmum aqua Si verboDei conftare. Vocabulo autem, V ï r b l d £ i .inclufuui eft,quod hïc dcfidcrant aduerfarijivide-licet non finefangtiine Chriftiablntioncm à peccatis fieri.

li Aqua non fignificat fanguinem Chrifti,fed organ um eft,per quod in fangui-ne Chrifti,virtute Spiritus Sanfti à peccatis abluimur,regeneramur,renoi:amur i ?• Ritus effentialis etiam in verbo Dei comprehenfus eft,Baptiaate. Ideo fine caufa reprehendimur,quafi à nobis omiffus effet.

Aquam Sangainem Chrtfli ejje proprie ejfentialejpartes BaptifiniyVtßgnum eitßgnatum,

Adi, Canterhis ccrte,quod aiunt,in liminc.Quanti fit enim mowen-tijincontroucrfiadcSacramentis, rcóta partium eirentialium , ex quibus confiât dcclaratio, vel illud oficndir,qutsd nen potefi pci:-niciofiùs in hocargumeto crraii,qnam fi fignüjvclquod eft figni confundatur cum eo quod eft fignati,vel contra.Ifiud autem tjuod hiede Baptifmo dicitiir , quam miiltis modis non reifte dicitur?-Nam quoquo modo Verbum accipias, id eft, fine pro ipfa inftitu-tionis Domini.explicatione verbali,quæ praeire aiftioni confueuir, vt quid ibi,quo auiftore geratiit,amp; quæ fit promiflio in quam fideS' r.efpicitjomnesintclligant:fiucpro ipfa præcipua Bap tifmi formu» !a diuinitùs præfcripta , Signumfucrit, ordinotiouem amp;nbsp;volunta-tciaDei.fignificans, ftcut inueiuafunt quæ eloquimur , vt animi Fj-

ConçcptûsdeclarentiiVj Aqua veró icidcm neccllahó nullam niû ßgni rationcm habetjamp;r quidcm vel maximeproprie, vtpotc ma-terialis amp;nbsp;vilibilis.In hacigicur D.Andreæ partitione, nulianc te-nuiffima quidcm faóla fuerit iftius primariæ Sacramentorum ef-1'cntialis partis, nempe rei iîgnificatæmcntio , cujus tarnen caufa, res alioqui naturalis ad alium penitus vfum transfertur, cxillo Auguftini diäo, In Sacramentis (id eft fignis) non quid fint, fed quid fignificent fpedatur.Et quibus nos ciamoribus exagitaret D. Andreas,fiCœnæ Domini partes ellcntialcs diceremus,Verbum, Sc panem acVinum,præteritis corpore amp;nbsp;fanguine Domini, quibus vnis tarne illi,(quoties ipfis placet,idque certe non reifte) Cœ-nam Domini definiunt’Dcindc cur alia maximi momenti figna in hac partitione practermittuntur ? Ritus videlicet externi.putà im-incrfio,fiue afperfio, ritus amp;nbsp;ipfi minime inanes, vtper partesdc-fcribic Apoftolus Rom'. 6.vnde certum eft exortas illas quoque A-poftolicas phrafes, Expoliare veterem hominem,amp; Chriftumin-duere.Et Baptifmum e(Te regenerationis lauacrum,amp;,Baptifmo a-bluipeccata;amp;, Renafci ex Aqua.Iuftiffimis igitur decaufis quxfi-ui, cur (Scalteram Baptifmi parte Eftentialcrn,fanguine Chrifti ni-inirum,amp; Sacramentales ritus prætermiferit •. quærefpondcnsD. Andreas appellatione comprehendi, Sophiftam agit ma-nifeftè.Nam amp;nbsp;aqua verbo Dei præcipitur.Quodautemait Augu-ftinus,amp; quidcm rctftc,y^ccelt;^it ad elementum nbsp;nbsp;fit Sacrât-

Ipciftare quàm ad id de quo agimus, vel ex eo liquer, quôdibi,vt alibi apud hune feriptorem fepifijmè,Sacramcnti vox ad fola figna facra rcftringitur:fic Auguftino dcclarante,non partes eflentiales vel componentes ex quibus conftat Baptifmus , fed qua ratione,nempe ex Dei ordinatione per verbum dcclarata, ics communes,qualis eft aqua amp;nbsp;afperfio externa in Baptifmo, amp;nbsp;pa-nis aevinum cum ritibus Cœnç Domini peculiaribus,ad res fa eras fignificandas amp;nbsp;obfignandas adhibeantur. Nihil aucem hîc corn-mode refpondcre D.Andream voluiiTe minime mirum eft, vt qui, ftcut moxaudicmus,per aquam fateri nolit fanguinem Domini fi-gnificaii,amp; Baptifmi in internû amp;nbsp;externum partitionem expreifè inficietur: deniqueipfam Spiritus Samftiperfonam contendat eife Baptifmi partem pag.441. vt hic merito difputationem abrumpe-rc potuerim, ac fortaftîs ctiam debucrim , quum omnes fateantur aduerfus negantem principia non cflè difputandum.Ego verb, af-fenfuris mihi, ficuti fpero,omnibus,non dubito affirmare Baptifquot; mum,ficut Euchariftiam , arque adeo Sacraméta in généré omnia, conftarc re terrena amp;nbsp;re cæleftizquæ funt in Baptifmo quidem , aquot; qua amp;nbsp;Chrifti fimgujs,quibus xar’ dva.xóyia.'^ refpondent,Ablutio corporis fordium per aquâ terrena, fiue cxternatamp;Ablurio pecca-torum per fanguinem Chrifti ac Renouatiojcælcftis amp;nbsp;interna.

A/juam Baptißni effepgnum fanguims Chriflipro nobis eins afperfionem,pgniim appUcationis einsßtnguinis, tumad rcmißionem peccatorumitum ad{piritua-lem regeneriitionem.

Adx. AudijChriftiane leólovjaliud multó etiam abfurdius,ncgantcra videlicet D. Andream per Aquam Baptifnii ßnguinem Chriftiii-gnificari. Nam cx his duobus alcerum necefle cft, aquam videlicet aiit aliquid, aut nihil lignificare, id eft, figni rationcm,vcJ habere, vel non habere.Qmjd fi nihil fignificat,ne fignum qiiidem cftzquo pofitOjquid tandem vifibile ôi materiatiim in Baptifmo ponccur, cui hæc dcfinitio conueniat qua dicitur, Sacramentum elle viïibile fignum inuifibilisgratiæ,amp; in quo aliud videatur,aliud intelliga-tui?Apertè igitur ncget D.Andreas, Baprifinum efieSacrametum. Sin verb aqua Bapcifmi fignu eftalicuiusrei, per quam abluamuc à pcccatis, quaenam ilia res alia elle poteft quàm fanguis ille cuius vnius,perfidem apprehcnfione peccatum omne cluitur?Et nifi ita cireftatuamus,qiiînam externa immerfio amp;nbsp;emerfio internam vc~ teris hominis mortificationcm,amp; noui inftaurationem, Apoftolo tefte,vifibili figno repræfentarintîSed audiamus,fi aqua no efi: fig- . num in Baptifino,vtpote quæ nihil fignificet,quid igitur illam elle velit D.Andreas,£J7,inquir,o)^rf««^ inflrumentu.pen^uodinfangui-^ ne Chrifii, virtute Sp. Santli a peccatis abfoUtimur, regeneramuTi reno-«lt;iw«r.Deus bonc,quo tandé homines abripit rixandi libido!Num enim , quæfo , organum fiue inftrumentum elfe negamus aquam Baptifmi, quum illam elFe dicimus fignum vifibile diuinitus ordi-natum, quo menti noftræ reprçfentatur verus ille pro nobis efFu-fiis fanguis,non vt inane fpedacuium,fed vt eiusper fidem appre-henfione, amp;nbsp;Spirituali applicatione.tum remiifio peccatorum, turn imaginis Dei renouario in nobis reipfa fanciatur?Qupd fi no-bifeum lentit D. Andreas, cur non potiùs quàm nobifcum litigec mancam illam fuifle fuam Thefin ingenueagnofeit amp;nbsp;cur illi potiùs placet ojuaw/zo? organiappellatio’Nam alioqui totidem erunt Sacramenta conftituendain Ecclefia Dei, quot funt inftrumenta-^ Ies noftræ falutis caufa?. Sed aliud in hac homonymialatet de quo dicemusetiam fuo loco.Sedage , D. Andream primum cum Her-brâdo collega fuo, deinde fecum hîc commitramus,qui pag.Com-pendij Thcolog.585.i^is'r^e’'^-f,înquit, quot;voce Sac/amenti interdumßmul pgnnm i^rernStgnatamfigmficstntdnterdumfigno tatitm illam tribuunt.

P^g‘5^4' Blementam eïlfiignumgratia-Dei.Ez ipfe horü Adorum. ^A^.i'jz.Sacra/neta figna effie nemo 'onejud negauit, Excipiat igitur D. Andreas feipfum. Et huiusipfius Collationis pag. 545. LnBaptifino non tantum fignificatnr amp;nbsp;reprafentatur adoptio,fed etiam exhihetur.Et Djj-

qiiis noftrum alirer de Sacramcncali fignificationeloquiturîQ^oti fi adoptio in Baptifmo fignificarurjcerrènegandum non fuir,aqua fignificari fanguincm ilium quoreconciliariadoptamiir.Sed benè eflyquôd tandem ad fe rediens.pag.456..^ozi adßgnificationem,m~ quit,arMef tfeu reprszfèntationemjipartes Bapttfini inter fe conferan-turfto modo fempojfumm,’jiiod acjua ßgnum fanguinis, af^erßo e~ isu feu imrnerßo -, dtcipoßit fpiritualis mortißcationis amp;regeneratitnis ßgnißcatio feu reprdtfentatio.J/'eritm hac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;eius nuda aßerßo, non

tßBaptifmuifed parsduntaxat Btptifmi.^cnc cft ergo quod confi-tentem amp;nbsp;fciplum rcdarguentcm reum habemus. Sediftudquor-liim amp;nbsp;in quos dicirur,aquam non clic Baptifmum ? Num cnim i-fte putar nos vfque adeô incptire,vr aîicuius totiiis partem fcntia-mus elTe ipfiim Totùm cuius pars cft?Et quum aqiiam dicimus cf-lefignum fanguinis,’annon ab vtraque parte Torum ipfnrn,vt v-num integrum exfigno fignato compofitum,dcclaramus?

,Baptifinum eße ^uidem vnum conßderAtum'.dupUcetn verOf KATäi /j.ifitt:z/num videlicet externum,proprießcdtHum:

SEd hoccertCjnifi ridicule,inficiari non poteft D.Andreas,Ba-ptifmi voce propriè externam amp;corporearn immcrfionem in aqua fignificari,quç vox poflea,propter facramentale coniundio-né,fignrarè ad teftandam nobis Spirituale vim morris Chrifti,ani-mæ noftræ fordibus rollédis adhibitamjtransfcrtur: vt amp;nbsp;abolutio corporis exterior ad animç à peccato repurgatione no poteft, nifi inetaphorice,accommodari. Nâ duobus iftis fignis extcrnis diftin-élè confideratisjquamuis quod adDeüattinetconiunótim femper præbitis,nempc,3quç amp;nbsp;cxtcruæ afperfiani,duo ifta fignata corre-ktiue refpondetjfanguis Chrifti,fiuc Chriftus ipfie pro nobis paf-fiis,amp; interna eius per fide applicatio:vnde amp;nbsp;ifta duo itidé corre-latiuaeffetfta confequuntur,ncmpe ablutio externa fordid corporis, amp;nbsp;internaab aliis animæ fordibus repurgatio. Iraq; quu inter difputandfijVtliabcturpag.^jS.'D. Andrcâaudiré quafialtls corhu-rnis l/Apa.rtvoi'Ta.,Si hacmagnifica præfationevtcnté,£jçoM3« meis, fed Apoßoli Pauli verbis reßondere volo^lt;]uiad Epheßßcfcribit, Vwtf rtomirMs^vna fidesivnum baptifna'.AçïnàzÇïC colligerc, Manifeilum eße ex Pauli verbis vnum tantum eße baptifmum (f non duos. Interior rem amp;nbsp;cxteriorem, quod ctiam pallim poftea repetere diferris verbis ipfum non puduic : quum hæc, inquam,audircm,valde fum ad-miraruSjCuiquam venire in mentem potuille, vt putaret quod in duo difttîbniturjin totidem totafecari. Num enim,quæfo,,vnnni hominem ill duos homines diuidimus,quum ex duobus compon^ tot urn vnum hominem dicimus, corporc videlicet amp;nbsp;anima ? aiU animas plures numero elFe fentimusjquiim hominem interiorero

'amp; cxterioremjVtloquuntur Paülus amp;nbsp;Petrus, in vno code'mquc fiibieólo confideramusP Rcfpondet autem ilia corporis amp;nbsp;animæ diftributio ad amuffimiftis Baptifmijimb etiam omnium Sacra-■mentorum partibus efTcntialibus, quum , vt reótè inquic Au-■guftinusjin iis aliud videatur,aliud intelligatur , amp;nbsp;in iis non quid lint,fed quid fignificent fpcótcrur. Annon enim,quæfo , id quod flint quod viderur.vifibileeft amp;nbsp;externum ? Quodautein figni-■ficant amp;nbsp;quod intclligitur, annon eft intelligibile Sc internum? 1-taquc ligna quidcm vt corporea funt, corporibus:rem ■autem li-gnatam ,id eft Cbriftum ipfum cum fuisbeneficiis, menti amp;nbsp;hdei præberi rcótè amp;nbsp;Orthodoxe dicimus, tcfte ipfo quoque Augufti-no,qui Chriftum ipfum teftatur,««» e/ê Dentis, fed Mentis cibnm {acproindelauacrum) menre videlicet non corpore lumendam. qiiamuis totum hominem Spiritualiter lauet amp;nbsp;palcat ad fpiri-tualem vitam. Sed quoniam ne iftis quidem forrafse D. Andreas acquiefcet,age rurfum illü cum fuis, fed hacin re fanioribus.con-fcramus.Sicigitur Herbrandus eiufdem à me citaci libri pag. 640. ad illudipfum ineptiftimum ac plane ridiculum argumenturn ex profellb refpondenSjE//? vntis eFif\x\(\mz}BaptiffnttsEphef2\.tamen ■trifariam accipitur.Primumt EXT ERNES (i^uit.Secugt; do efi Baptif-'KtuChrifii INTERNES, ijuo cord» ab ipfoper Spi'ittirnSanElum lt;i fordibus peccatorum ablunntur,^ donantur homines Spirit» Sattira. Et ^icfolus efi Chrifliptopritu. Et hic coniunSlus efiRXTERNO perdue

fit.Tertiw miraculofus effufusfuper j4pofiolosin die Pentecolies.fi.VLquot; diamusetiam D.Brentium.lsin fui fyntagmatis explicatione,edita «nno Domini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Duplex,inquit,efi homo,Internus ExternMt,fii-

ritualis carnaUs(ilt;\ eft corporeus)prozWe in fact amenta offerturper verbuminterno amp;fitrttuah hominifuum donum, hoc eflfi’irituale.Car-nali autem fuum,hoc efi externum. Item. Baptifmus duo habet, aquam fr verbum. Corpus in Baptifmo alt;^uam fenfibiliteraccipit lt;puo I auatur: Eides verbum,cjuo lauatur tnternus homa.

At cur non potiùs fanguinem,vt rem lignata, D.Brentius quàm 'Verbum cum Aqua vt ligno compofuitPNepc (vt loquirur D. Andreas pag. 445.)quonia non dixit Dominus,de Aqua , Hoc eft fan-guis meus, lient de vino Cœnæ Domini. Atqui non dixit etiam Chriftus de aqiia,Hçc eft verbum,neque Hçccft fpiritus. Sed quid ■fl euincam faris manifeftc ex Dei verbo Aqux Baptifmi ex. ad-■uerfo vt ligno refponderc Sanguinem, vt rem facramcntaliccr amp;nbsp;lignilicatam amp;nbsp;fpiritualiter fide percipiendam? Nam cui tandem ex geminis illis noni fœderis facramentis refpondet Icgalis ilia fanguinis viftimarum veteris fœderis afpcrfio ram copiofc explicata. Hebr. 9. 20. cuius hxc fuit formula , Hie eft languis il-Je de quo mandatum dedit ad vos Dominus? Certè Baptifmo. Namad Cænæ Domini facramentum ille ritus referri amzoV«?

non pot£ft:q^uod.aliud fit ji^^ergere quam cd en du vel bibendu da-re:quod fieri fub Icg^ non potcrar,quum neq-, carncm cu fanguine coinedcrcjneque langnine, etiam ipfo vefci fas eilet: hoc ipfo quo-qiie indicanre quanto fint clariora nonifœderis quain veteris Sa-cramenta. Fucrit-ne veio illc legalis fanguis viôtirnæ,abfque noui non antitypo,quod ell aqua,fed re, quod eft fanguis ipfe Domini? Præterea quod Ioan. i. loh. 5. 8.tres telles illos in terra collocans, fanguinenoininatini aquæ adiungat,amp; quidem vtrumque àSpiri-tujipfo videlicet Sacramentorum effcótu, non feparatum quidem, fed diftindlum , annon fatis cxprelle aquam Baptifmi declarat clfc Chrifli fanguinis Sacramenturn, quo turn expiamur,tum renoua-mur.vt non immerico fcripferit Auguft.Sacrameta Eccicfiæ Chri-ftiiex ipfius latere perfolfo, amp;nbsp;fanguincm cum aqua fundcnte,ve-luti promanafle,vtpote qiiæ ab ipfo oniné illam Sacramcntorù Sc appellationcm amp;nbsp;vin: accipiant.Dcniquciftacxceptio,non dici de Baptifmi aqua,ficut de vino CœnæDomini, quod fit Chrifti fan-guis,mtra eft tcrgiucrfatio , amp;nbsp;Sophifticum cftugium. Nam inter veros Thcologos perpetuum eft hoc axioma, pro exprclle fcriptis haberi quæ ex verbo fcripto ncccflario colliguntur.Quum autem, vt analogia,in Sacramentis,neceftarió Auguft.tefte,rctincnda,fcr-uttur,Aqua ipfa neque internam afperfionem,ncque internam ip* fam abhitioncm,neque eius efte(ftum,id eft regenerationem figniquot; ficarepropriepoffit, fed diftinófèablutio externa,internæ:amp; cor-pbris mundatio,quæeft ablutionis externæ efteótü, internæ mun-dationianimærefpondeat , neceftàrib quoque internumaliquid fignatum Aquæ refpondeat oportet. Illud autem quidnam aliud elle poteft,quàm fanguis ille qui vnus tollit peccara mundi ? Sic in Domini Cæna,Pani làcro refpôdet Chrifti corpus, illi facro vino, £mguis:itidémque perceptio corporalis panis amp;nbsp;vini,Spiritualem carnis amp;nbsp;fanguinis perceptionem fidelj menti rcpræfcntat,amp; in ea obfignat: ac demum mutua fidelium amp;nbsp;cum Chrifto amp;nbsp;inter fe xmvuttcti quæ perceptionemillam vt effeétum confequitur, internam cum capite Cnrifto amp;nbsp;myftici inter fe corporis rnembrorum jtezi'«!'/«)',arque adeo «-LwaipB'r Spiritualem, quafi vifibiliter fpectaii“ dam præbet.Iraque quumBaptifmus Aquæ, dicitur Regeneratio-nis lauacrum,etfi non exprimitur fanguinis nomen, ficut nec la* uacri interni,vrrüque tarnen pro expreftb habetur: fanguis vidcli“ cet, Aquæ: refpondcns ex aduerfo lauacrwm autem internum cxterno,vt tandem effeéfum internum, nempe Regeneratio verè, licet Sacramcntalifignificationc,tum Aquæ,rum lauacro externe tribuatur,vtpotc quæ propriè Dci fit vnius opus.

Reûè igitur partes eflentiales Baptifmi,amp; ipfius mareriam elfe dixi,Aquam,vt rem terrenam, amp;nbsp;Chrifti fanguiné, vt rem cclefte: amp;nbsp;redè adionem hominis cxternam,quæ cft Baptifmus externus, cum

cum interna Spiritusjquæ eft Baptifmus internus compofui, qüæ inalèinficiaturD. Andreas: neque indeefficiturduos eftcTotos BaptifmoSjfed vnius totius duas partes. Dico ctiam amplius quid-dam,quod negari nifi peruicaciter non poteft: nempe fic efle fem-per coniunctas iftas partes quod ad Deum ipfum loquentem atti-net, vt amp;nbsp;tamen res lignata abfq; illo ftgno, amp;c fignum abfq; re illa fignata interdum pcrcipiatur: ficiitfuo loco docebo. Sed amp;nbsp;idem D. Andreas,locum illuiu ApoftoliEphef ^.5. de vno Baptifmate, manifcftcdctorqnet ad tollendam intcrniamp; externi Baptifmi di-ftinctionem,ipfius tum Iohannis Baptiftç.tum Apoftoli Petri verbis velut ex pi ofeflo repugnans. Iohannes cniin Baptifta difettis verbis amp;nbsp;duosbaptilàtorcs,fefe videlicet amp;nbsp;Chriftum:amp; dupliccm Baptifniurn,vnurn quidem aquæ, (id eft terrenum amp;nbsp;extetnû,) al-terum Spirirus.id eft Spiritualem amp;nbsp;cæleftcm , ctfi nonfeparatim quafi duo Tota, tarnen diftintftc ponit amp;nbsp;numerat. Petrus au-temi.Petr.j.ai.non minus cxprclle Baptifmum, quo corporis for-desabluuntur ,à Baptifmo ftipulationis bonæ confeientiæ apud Deum per refurretftionem lefu Chrifti, indem non feparat fed di-ftinguit. Paulus verb pios (qnales non quidem funt neceftario, fed probabilitcrpræfumuntur omnesritèbaptifati) ad colendam mu-tuamfraternitaté , occafione ex vno itidem baptifmate arrepta, excitans,minime confiderauit figni amp;nbsp;rei fignificatæ,fiue eflentia-iium Baptifmi partium diftinclionem, fed eiufdem ineundemfi-nem confociationis telfcram eandem,non vnam quidem numero (toi^idem enim funt Baptifmi numero quot funt numero baptila-ti)fed definitione amp;nbsp;omnibus ipfius caufisac par tibus eandem, fi-cut alibi dicit nos per vnum Spiritum in vnum corpus ( videlicet myfticû cuius caput eft Chriftus)baptifari. Hoc ego verb quum D. Andreæ obieci(Icm,pleniùs,quod affirmare audeo,amp; clariùs quàm ipfius amanuenfes cxcepcrintitii ille p.44o.y4p/è,inquit we effe citataresipfademonflrat.Y.t vtiftaaptam citatione probct,ZVc» enimtjiiArttur,\wlt;^Vi-,qtio PakIhs reipexent,^ in ^uefine hitefcripferit. Sedhocfufßcttquoddtxerityf^Nf^MESSE BAPTISMÂ.O\gt;(i:cïo verb quid hoc hominc facias,qui vt fe ineptum non fuift'e demon-ftretjfuas ineptiasaufitnon tantum voce fed etiam fcriptis teftari? Quid eft eniin inepte locum aliquem citare,quàm quum de diâri a.-licuius fententia difputaturjdiccrc nullam habendâ ratiohc,quop-^ ftim illud diftu velfcriptu à quopiafucrit?Audiatur crgoEutycheS, citans i\\\xdiVerbucarofa£lu eß:amp;c Sabellius proferens,De«lt;t vnus eß: amp;nbsp;Arius vociferans,P4rerw/»/orwe eÆamp; quid non ? Baptifmu au-tem à nobis minime in duo Tota fecari, qiti eius partes diftingui--nius,etiam fi fingulis partibus idem nomen atque ipfi roti, diuer-fa tamen notatione,ex vfu feripruræ tribuimus , antca declaraui-iniiSjYnde patefit ipftus calumniapag.447. qua dicit,Spintum à na-

bisin Baptißao diueüi feparanylt;\\xoA. fi verè dicit j funto igitur lo-Ixannes amp;Petrus eiufdetn fcclcris rei-.vel ipfe potiùs talishabeatur, qualis habedus eft cui vnuin amp;nbsp;idem func Diftindtio amp;nbsp;Separatio.

Iftiid autem cuiufmodi cft,qijod quum ci obieciirem Perri locu in quo facru bapciimuin duplicem facic,vnura videlicet externum, quo corporis fordcs abluuntur , alterum qui eft ftipulatio bonæ confeientiæ per refurrcótionem Chrifti,nempe intcrnum:relpon-detpag. 449. huncPetri locum cantra me facere ex diametro. Cedo curnam?.^«o«Mr«Jnquit,/’c.'r«j'iAi confert aqua baptißnum «vTiTy--Erov47«lt;c 4/7««^.Quid tum vcro?Sit baptifmus l'nnè dfri-iu^ov dilu-uio.Nihil hoc ad rem.Nam hanc partem huius verliculi.i. Pctr.3.21.' non attingoft'ed hoc dico baptifma quo fcruamur,amp; quod hacra-tione dicicur àPetro dvrlTv-irov aquarum diluuij, in quibus fcrua-tus eft Noachus cum fuis, id eft Ecclefia , poftea duplicem à Petro ftatui.quod negate nemo poteft quin ipfo conrextu rcfellatur.Per baptifmum enim quo fordcs corporis abluuntur,aquas diluuij in-telligere quisppffic, nifi qui contendat Noachum cum fuisfuifle aquis diluuijimmeifum; quura ècontrario ifta antithefis in eo lira lit,quodNoachus cum fuis iftis aquis nonfuerit immerfus vt cæte-ri homines, fed contra feruatus, vt Sc aquaBaptifmi veterem ho-miné obniit vt emergat nouus’Ne tarnen nihil diccre videretur D.' Andreas, audiamusquidrefponderit,Tu-arof, inc^uit,adumbratiottem rehdvritu'o-oç autem rem typo fignificatam indicati Er pag. 450. ƒ» Sa-cramentis,ïi\(\\i\t,n9M Teflamenti nonfunt ruTroi,hoe efißgura nbsp;nbsp;“vm-

bra qua res abfentesßgnißcent,fed avriroTea, id efi res ipÇa vmhris amp;nbsp;figurisß.gnißcata.?p‘reprafentata.Kt\aActtiVtdcm hociftc didicit?TW-wo« certe tralLitione abefiigiatoribus fumpta,formulam feu figu-ram declarat,vcl oculis,vel menti, vcl Sc illis Sc ifti quidpiam aliud, fimilitudine quadam repræfcntantem, quofenfu Apoftolusinc-piftola ad Hebræos vtirur etiam^opa^ox»? amp;nbsp;u'irolt;r«'9-M5tToç nominibus: qaæ voces ethlatiùs patent quàm Sacramenta quæ voca-mus, id eft figna quæ, facro demum vfui aptentur, amp;nbsp;falutis pro-miftjonem babeant adiunólam: tw.wslt; tarnen interdum Sacramenta,turn vetera,turn noua,vc amp;nbsp;figuræ,formæ,figilla,Signacula,Si-miHtudines,Exemplaria,Imagines,Rccordationes,Mcmoriæà vc-tcribus Græcisamp; Latinis patribus appeilantur. Et ne queripoflit, D. Andreas typosàmenpn reótc dici Noui feederis Sacramenta,. audiat Herbrandum ipfum fic fcribentem pag. 386. qunm antea e.MJuvviJLUi vfus eftèt fignorum amp;nbsp;notarum vocibus ,.

nosadmonentde multis vita officiis.Baptifiaus decarnis marttßcatione^ Cana Domini.de fraterna char itategt; At cur non etiam typi fucrinti

proraiffiotium Eiiangelicaruin?Nam etiam Typi expre(îjùsa~ liquid dcclarat qiiàin Signi, velNofæ, vcl Teftinionij appcllatio. Nec tarnen nego liib veterc fœdcre,non onincs typos fuiüè ligna cuiufmodi lunt quæ Sacramcnta vocamus , annexam habcnria gratiæ faluificæ promiflioneni ; fed tarnen typorum amp;nbsp;antitypo-rum nomen affirmo hisipfis Sacramcntis amp;i veteribus amp;c nouis conuenire propter comiTiunem,ctfi non eandem in omnibus,neç parem in fimilibus fignificandirationcm.ai'T/Tu-arc/ veto (inearTf-Tü-5ra,vocantur propriè quidem,vr ipfa notatio nominis oftendir, typi duo inter fecomparati: impropriè verb typi cxaduerfo rcf-pondentes rei ciüus typi amp;nbsp;figuræ funt.lllo fignificationis propriç genere,BaptifmadicituràPetro etvThvarcr Diluuij: Sc viciffimdi-luuiumpoteft eadcmprorfus ratione arT/TU-ia-or baptifmatis dici: illud quidem,quoniarn per aqua diluuij, qua fcpuata fuit area cum Noacho amp;nbsp;ipliusliberisinclufis,(uit imago amp;nbsp;limilitudo quædam baptifma repræfcntansnftud vcrô,quoniam vicilîim baptifmafuic diluuio repræfentatuin,typus vtrobiquetypo oppofitus,quam ap-pellationem Herbrandus ipfc,vt modo dixi, non dubitat poft ve-terestribuere,tum baptifmo, turn Cœnæ Domini.Sic ctiam pari~ ficationcs Legales baptifmatis noftri,amp; Icgalis Cœna Pafcliæ,dici non incommode polTunt fuifle Cœnæ Domini tiinl-ruTra.. Impro-priæ verb illius hgnificationis, in qua typus non cum altero typo, fed cum ipfa rei per typum fignificaræ veritate comparatur,exemplum nobis fuppeditat Apoftolus Heb. 9.24. Sacrarium manu fa-lt;ftum vocans «•rT/Tw«rorT«aA))S'/i’5,nempcCœli; amp;nbsp;vet-crcs Græci Theologi, Clemens,Bafilius, Macarius,Eutychius, panemilium amp;vinum illud voyantes avTiTutaa. corporis amp;nbsp;fanguinis Domini; quofenfu rede qupqueMannam quidem veri illius cœleftispanis, qui eft Chriftus ipf^ Agnum verb Phafe veri illius Agni «vt/tu'OTc» vocauerimns.At nequaquam vcl Cœlos facrarij manufad-i,vel car-nem amp;c fanguinem Domini nill inepriffimc dixerimiisefte ■no. panis amp;nbsp;vini illius , vcl panem ilium cœleftem Mannæ,vcl Agnum illufuilTe Agni Icgalisa’mTucra: quum ncc Cæli,ncccaroilla Vclfanguis ille,vcl panis illecæleftis,vcl Agnus ille tollenspeccata mûdijhabcât typi rationc.Vana igitur eft Chimæra quod dixit D. Andreas,«’ct/tc-üt«» vocari,non aliu typu, fed rem typo fignificatS. Et quod attinet ad vetcrum amp;nbsp;nouorum Àvn'rû'nruv collationc,fa-teor ilia quidem vocari fl-x/aç,noftra verb hmvok , at non eo fenfu quo D.Andreas cxiftimat; ncciftudfane quicquam ad rem facit, Nam ft nomine e’xoi'amp;v Sacramenta noua intelligas.pcr vmbras au-tem vetera:hæc inter fe viciffim crunt ayT/Tclt;5ra,quæ veritatem, id eft lefum Chriftum,amp; cius beneficia efficacitcrrepræfentarint: fed ilia quidem obfcuriùsamp; quafi rudi delineationc:ifta verb clariùs amp;cxpreflîùs,realioqui,Ytloquitur Augiiftinus,paria t vtrobique

videlicet codeni Chi’ifto cum omnibus fuis bcneficiis Sacraracu* ulircr fed non æqualiccr rcpræfcncato, quemadmodum Chryfo-ftomusjclcganti (iinilicudine, homilia pcculiari in ilium Apoiloli locum i.Cofinth.io.dcclarac. Sin verb nomine räv , ipfiim Clinilum,amp; quæ noftri caufa præftirit/vtitur eniin plurali numero Apoltolus)accipias,cui opponancur vmbræ, numidcircopro-baucrit fuum illud commcncumD.Andreas?

TCTOu eft autem miliiprærermirtcndum hoc loco iftud quoq;, ex ’ quo intclligarur quo tandem difputatores abducat pertinacia.

Vt Baprifmi diilinchioncin in internum amp;nbsp;externu tuerer.bis ob-icci D. Andtci eandem Circumciüonis,quæ verum eft Baprifmi otvT/TV'Wovjdiftinólioné ab Apoftolo bis cxprelfam , nempe Rom. 2. vcr.xS.^c 29. amp;nbsp;Colollcnf 2. ii in Circumcihonem carnis, litera;, manufaótam:amp; Circumcifioncm cordiSjSpiritus, amp;c id ell in funima inrernamamp; externam : vndeetiam duplex ludçiis conllicuitur ab Apoftolo, vnus videlicet in propatulo, ideft foris duntaxat,alter verb in occulto,id eft intus. Quid autem ad hæc D. Andrcas?Priorc loco pag. 450. aperte aufus eft refpondere Sophi-fticc,/Voff efi duas Circumcifionts fid vnumtantumlt;juam Deus A-brahamocomrnendauit, pro co quod, vt appofitc rcfpondcret, pro duabusCircunicifionibus , dupliccm Circumcifionem diccredc-buir,ad quod ego breuibus tuncrefpondi. (Qmd enim aliudage-rcmcumcoqin Apoftolo aperte contradiceret ?) Sedmeum ref-ponfum integrum prætermifcrunr., aut faltcm cdcre nolucrunC iplius amanuenfes. Idem autem argumentum alia oblata occafio-ne,quum illi repoluiflem plcniiis expofitû , quo loco rurfus ipfius amanuenles, quod ex Coloflenl. 2. de Circumcifionc non manu faefta diÿi,cadcm fide qua alia non paucaomiferunt: turn ipfc pag. 475.memor fortallc priorisillius mcirefponfi,ncgauit Paulum du-plicetnCircuT/icifiofiernfacerefid ahufum Ctrcumcifionis in ludAsre-prehendere, t^uiabieHo Chri^oglonabanturfipropter Cisxumcißt/nem effe ingran.i QTpopulum DetÆ.^ aurcm hoc refponfum non tantum fellum,verum etiani ridiculum. Ridieulum elfe ex co conftat.qubd nullus poftir efie huic reprehe ndendo abufui locus,nifi pofita hac ipfaduplici Circumcifionc, quam ipfe negar, fed ita vt illam nc-gando ponat,vna,quam manifefte Paulus in propatulo, in carnc, in externo figno humanitùs adminiftrato cóftituit, id eft externa» eui falutcm fuam ludæi alligabant,vt amp;nbsp;Pontificii, Si D. Andreas externo baptifmor altera qua dicit Apoftolus elfe cordis amp;nbsp;Spiriquot; tus,amp; nullis hominû manibus præftari,quibus vocabulis quî tan-dcjfalua vcritatc,ncgarepoteft Cifcumcifioné internam declarari?

Aio igitur hoc refponfo D. Andregm,Paulo manifeftc conrradi-centcm/eiplum laris rcfellcic , vt qui intcriusaliquid amp;nbsp;Spirituale,(quod tarnen non audet Circumcifionem cordis vocare)carna-liamp;extcrno oppofitum ftatucre cogatur. Sed quid prætcrca Mo-firefpondebit, perquem Deus diftindtis duobus tcinporibus amp;nbsp;locis duplicem illam Circumcifionem mandauit, extcrnam videlicet carniSjExod.li.qS.Lcuit.ia.j. intcrnam autcm cordis , Dent. 10.16? Falfam autem Ói minime confentancam huiusloci cxplica-tioncm à D.Andrea adfcrri,facile iudicabit quifquis difputationis Pauli fcriem attente confiderabit. Etfi enim verum fftjion po-tuilfeveros Iiidæos intus nifiin Chrifto amp;nbsp;per Chrifti Spiritum Circumcidi quandiu valuit Circumcifio; Paulus ramen ante Rom. ^.îï.neque de Chrifto , nequedeluftitia fidei adhuc dillerir, fed à Rom.i.ver. iS.exorfus eft difputationcm,qua,turn Genres,turn lu-dæos,Legis fiue operum iuftitiam fcótantes,petite ex ipfa,tum Legis, tum Mofis natura argumento redarguit, quoniam videlicet omnes fint Legis tranfgreftbres. Lex autem neminem habeat pro ' iufto prætereos vnos qui cxipfius prarfcripto viuant: vnde tandem mcritb colligit, tantum abefle vt vcl Genres Lex naturæ,vcl ludæos Lex Moraiis aut Ceremonialis apud Deum iuftificet,vt amp;nbsp;illas amp;nbsp;iftos è contrario maledidtioni Legiftatoris addicar. Qiiod quum ira fir, petendam elfe necelfarió docet Iuftitiam amp;nbsp;vitam ex Chrifto vno per Euangelium parefadto, amp;nbsp;per fidem apprehenfo, ficutpoftea plurimis inuidfis argumentis , acpræfertim Abrahae patris credentium exemplo probar. Circumcifionem autem Paulus cap.q.proponcns pro iuftitiæ fidei figillo in Abrahamo, amp;nbsp;veris omnibus Abrahami filiis iarn illam non,vt in capitc 2. pro fyn-graphaad perfedlain legis præftationé ludæos obligante,acproin-deinillorum exitium cedente : fed vt foederis Euangelici veteris pignus amp;nbsp;teflcramjCredentibus circumcifis falutarem proponir. Hic eft autcm alter totius ceremonialis Legis fcopusàluperiore prorfus diuerfus, immo illi repugnans, ficut iripfefyiç- iuftitiæ fidei contradicitchirographo mortis,quod tamévtrumque de Circii-cifione dicitur,illud videlicet Rom.q.ii.iftud verb Coloflenf.2.14,

Spiritum fanSlcmnon reSe diet haprifmip4rtemine fi^uidem pro tpfius in baptifatis effects acciptafnr,

SEdage , alib.progrediamur. Sine dilfidens illi fuæ diftriburionit partium Subftantialium Bapfifmi,fiuefuo more àfeipfo diftidés

D. Andreas.in co tarnen errore conftans,qubd Baptifmum diftin-gui in exteriorem amp;nbsp;interiorem non patitur,(qnod pcrinde efle o-ftendimus ac fi Baptifmum Sacramentum efle ncgarct,) aliara di-fttibutioncm in collocutione inculcauit,his Yerbis,pag. 439. S«^-

ftantta BapttfrniconjlatAi^Haç^SptrttMÆtpi^^^^. HacfuntSub-flanftaha Bapttfini. Et pag. 441. Spirita/ Sa,n3:us prirtcipAlù ßthflantiaUspars Baptîfmti(fiita loqui licet) inverbo comprehenfut r/?(ÿ'quibus verbis ncquis exiftiinct einollicumvoca-bulumfP A R T IS ,)illo vocabalo TAN QV A M,amp; illaparen* tbcfs iiircricóta,obferLiet lettor,aliter ferem habere, amp;nbsp;adieâi ilia ad emollicndam inckifionis vocem, nccaliorfum , vt qui riirfurn riciocjijatLir pag.^j.^z. In Baptf/i^oremSacramenti dicimiti S pin turn SanElum effe.'E.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eîltantum Bapttpnatreinterna e)r ex

terna videlicet Aqua amp;nbsp;Spintu confiant. Item pag. 450. Panes fub-flantiale s Coena 'Domim expreJJjttd- verbo T e^iamentt Cbriilicontun-£leifunt, Panis corpus, vinum amp;nbsp;fanguis ; fie etiam Aqua amp;nbsp;Spiritus tn Baptifino.l^unc igiriir in ifla difqinfamus,quibus vix quicquatn dici polfe abfurdius affirmo, non quod negem nullas elle Spiritus Sancâi partes in Baptifmo,(qinî ab eo potii'isvt à propria amp;. fum-rna efficiente caufa promanet omnis amp;nbsp;fimplicis prædicari Verbi fc Sacramentorum cfficacia,)rcd qubd ablürdiffirnèdicatur Spiritus Sanôtus pars cffieipfius BaptiGni. Quis cnim vnquam prætcr Manichæos,aut alios eiufmodi infanoshomines, Dcam afciuit in vllam vlliusrci creatæ partem’Imo qiiàm raro C0tingit,(lî quanda id contingir,)vt vnarcsamp;: eadem diucrfo refpeétu rationem partis rei cffeôlæ amp;c fimul efficientis caufæ fulHneatPadcb quidem vt proptereatcncatur in feholis hæc fenrentia, quod anima quidem tormalirer corpus viihficet,Deus autera effettiuè. Et hæc quidem vel vnica ratio fufficit euertendo ifti D. Andrcæ dogmati, quod c-tiamfiilli concederem, fie tarnen ipfiufmet verbis conuincctiir perperam ab ipfo ncgarüHam Baptifmi diftinôlioué ininterioré, A: cxrerioré quod ipfe quoq; cômunis fcnfusrenütiat,ipfo,vt modo diximus pag.44^,teltificâtc aliam elTe rem externâ, aliam inter-nam in vno amp;nbsp;eodem Raptifmo. Hinc enim necellàrib cofequituc fuam cuique illi rci adtionem affignandain, externam videlicet A-quæ,amp; internam Spiritus: quæduæ numero aéhioncs natura ipfa diuerfe,non poffiint vnica Baptifnii appellatione fignificari vna amp;nbsp;cadem definirienerv-n-deconfequitur, quod amp;nbsp;ipfa nomiuis nota-rio déclarât,propriè Baptifmum de Aqua dici fiue afperfa, fine cui immergatur quifpiam, figuratè veto ad Spiritum ôc internam A-ëlioncm accommodari:quemadmodum etiam nccellario in Cœna Domini nonnifi figuratè Manducandi amp;nbsp;Bibendi voces ad fidelem mentem rransferuntur, qnum propriè fint corporisaèlioncs. Sed amp;nbsp;idem de obiettis illarum duarum a-étionû, fiue fubieôlis in qui-bus verfanturftatuendum; fordibus videlicet corporis, Baptifmo Aquæ, fordibus aiitem animi mctaphoricè quoque appcllatis quæ ffint peccata,intern.o Spiritus Baptifmo rcfpondcntibos.Idem de-ffiqiiedc fingulis illatufn’ diuerfarum aâionüm effeélisindicium

ûfl:,quæ funt, fordinm quidem corporis ablutio per externum A-quæ Bapcifmum, peccatorum aucem romiflio hominis innoua-tiOj,per internû.üperæprærium eft autom illud qiioquc confidera-rc.quàra belle hic quoque D.Andreas fecum confenriat .Admonet enim ille pag.4j9,amp; quidem icü.c,effeElHmBapttfmi,^Mefire^eHe~ ratio non e/fe cum Sub^iantia Bapti/mt.tjua A^ua amp;nbsp;Spintu confiet con~ f undendum. Atqui hoc illud eil in quo ipfemet eadem paginapec-cat.quumcx eo quodChriltus de regeneratione his verbis loques, Blißejuis renatM,fuentex Aqua Spiritu, Aquam cum Spiricu,amp; Spiritumenm Aquaconiunxic, concludit vfque adco vnumeilc Baptifmam,vc non fit vnus exterior,alter interior conftituendus: nonminùs inepteprofeélô quàmfi affirmaret vnica numero a-ftioneperficiquicquid ad commune nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concurrit, quod

hüt Monothcli'rarum herefeas fundamentum , riuuli ex Euty-chianorum lacunis dedufti. Atqui Chrillus non dixit, Nifiquis baptifatus fuerit ex Aqua amp;nbsp;Spirituiqua phrafi fi vfus effet, fie ramen vnica amp;nbsp;-fimplex aâio non intelligererur,fcd neccllario du-plex.vt amp;nbsp;duo baptifàtores, Homo videlicet Aqua fordes corporis £blués,(qui fanè,Telit nolit D Andreas eft externus Baptifmus,)amp; Chriftus ipfe., fui Spiritus virtutead remilîioncm peccatorum amp;nbsp;baptifati renouatioiiem intus hominem abluens rqiii etiam communis eft vcriiifque ablutionisfinis , incerioris videlicet vt figni, exterioris verbvtfignati. N-equenoftra hæcfuntcommenta,fed fie rtos loqui docucrût amp;: loanncs ipfè Baptifta.Matr.j.ii. amp;nbsp;Petrus l.Petr. 3.21, Sed amp;nbsp;illud aioipcrperam à D Andrea ilia Chrifti verba pag. qq-q. amp;nbsp;alibi ad fuum illud diôlum quo Aquam amp;nbsp;Spiritum vult eflé Subftantialcs Baptifmi partes applicari.Nam vt Chtiftum dcmusillic nomen Aquæpeculiariter ad Baprifmum reftringere, (inqua re non omnes doéti amp;nbsp;Orthodox! interprètes confen-tiunt,)tcs ipfa oftendit Chriftum ibi minimeconftituillefubftan-tiales Baptifmi partes recenferc, fed illius èftcôli,fiue communis ^TtXeo-juaToçjuempc regenerationis,duas caufas præçipuas often-dereilnftrumentalcm videlicet externamqua: fit hominis minifte-rioamp;internæ ablutionis promiftioncm adiuntâam habet ; amp;nbsp;in-ternam,quæ cftwletov illitisefFe-dia/Tiov. Vnderiiifus confequitur ilia Baptifmi in interiorem amp;c exteriorem ncceiraria diftributio.

Sed dicat^hic nobis,quæfo,D Andreas.quid per Spiritus appel-lationem intelligat, qaum Baptifmum dicit,cx Aqua amp;nbsp;Spiritu conftare.Certè ipfam Sp.Sandi pcrfonam,qua: eft ipfius Partis amp;nbsp;Filii virtus ô/xovaioi amp;nbsp;tnuistiJioi ah vtroque procedens : quo etiam fenfu lohan.i.ij.FilüDei dicuntur cxDeo geniti. In hoc igitiiripfi aflentior. At non in co quod in eadem pagina, ratronem volens reddere cur Chriftus in illis veibis.Nißquif renatusfuerit ex Aqua 0quot; Spiritthnuliam Batris autBilijtnec etiam fanguinü Ftlij, fed tantum Giij.

F Him amp;nbsp;Sp. S/untvnus Spiritus ßmpltctßtmus. Verè id quidem, fed minimeappofite.Necenim illic Spiritus appellatio eflentialiter, fed pcrfonaliter accipitur, vt reótè He paflim à veteribus hie locus aduerfus Macedonianos citatur. Quod fi D. Andreas ilia quoque Iohanni^'verba,quibus dicitur ipfe quidé Aqua baptifare,Chriftus vero Spiritu : amp;: fimiles locutioncs , vcluti quum dicuntur. Sandi accipere Spiritum , amp;nbsp;, pleni Spiritus S. ad ipfam Sancli Spiritus uwfl5-«lt;lt;ni'r«fert:valderurfiis halliicinatur.Nain tribus quidcinipßs facræ Triadis perfonis, quamuis diuerfo refpedu tribuédus eft interior Baptifmus. Sed aliud eft Baptifari àSpiritu fine per Spirit!^ quàm Spiritu baptifari. Illic enim Spiritus perfona notatur,hîc veto ipfius intra nos operansenergia,per quam crcatain nobis fi-de,Chriftum nobis ad remiffionem peccatoruin amp;nbsp;totius hominis renouationem applicat,fiue iliaiani nobis applicara obhgnat. Ita-que quum, vt verc fcribit Herbrandus.D. Andrcæ in Tubingenfi Ecclcfia collega pag. 583.interäum fuhflantiain-telligatur. (res videlicet fignata vt antea idem expreflit,quam poftis nuclcumfacramentorum vocare.vt figna ipfum nucis putamen,) interdu “verofruliMi (jui ex ipfofAcrAmeto perripitur:neutro modo verè dixerit D. Andreas , Spiritum ipfum fandum elfe rem Sa-cramenti.Frudus enim Sacrameti eft regeneratio, quæ certè non eft ipfe Sp. fandusjed eius effedum vt amp;rcliqua ipfius charifma-ra.Aquæ verbvifibilis materia idcirco adhibitavtde ablutioneà peccatisjinuifibili amp;nbsp;fpiriruali nos certiores reddar, àvct^ii-yaç ne-celfe eft vt aliud etiam quidpiam de()gner,cuius ea fit vis in repur-ganda confcientia,quæ eft aquæ in fordibus corporis eluendis.At illud non eft Sp. fandus, fed effufus Chrifti fanguis, vt ex illis quoque expreflis Chrifti verbis liquet. /Z/f,inqHir,r/i? meo Acci-piet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.quianófine fanguine fitrcmif-

ftepeccatorum Heb.9.22. vt fit Deus non tantum iuftificans,fed etiâipfcmetin illaratione iuftificandi iuftus,Rom.3.i6. ficutidem Sp.fanduSjinCçnaDomini nosChrifto non adiungitnifi corporis amp;saguinis Domini fados participes,quæ propterca quoqjfunt res ilia facrorum CænçDomini fignorû,id eft panis amp;nbsp;vini illius.

J^^bui de cAußs Ti. .Andreus .J SIG NI voce a verbo ßgnißcAt tuntopere Abhorrent.

QVod fi quis rogat quinam D. Andreas tailtopere à ftgni amp;nbsp;fignatærcivocibusabhorreatjamp;fanguinem ipfum Chrift* taten nolit elle rem cuirefpondcat aquæ fignum, cuius loco hio-db Verbum,modo Spiritum fandum ipfum fubftituit : hoc quoqj myfterium confubftantiarioni cognatum indicabo.Videntur ergo

D.Andrcæjfigni amp;nbsp;lîgnificandi vocabula nimiû dikita, quamob-reinctiam pag.qzjy.tcrinculcat verbum v;TapKT«oV, EST» EST, E S T.cxphcans iliud Pauli quo diciinur fcruati per lauacruiu tege-neracionis amp;nbsp;tcnouationis Spiritus S.Tic. j. 5 amp;nbsp;akenim illudcK Ephefj 26.quo dicitur Chriftus Eccleiîam mundallè lauacro Aqux per Verbumdrinceciam concludens nullam hic figuram , nullam metaphoram,nullam fignificationem locum habere.Qi^æ conclu^ ko a vera cU’et.alterum tx bis abfurdiflîmis amp;nbsp;falfiflimis confeque-recur: nempe, vclaliquod cliè Sacramencum in quo nullum lit lignum,acproinde nulla res lignata,id cft.aliquod c/lè dcfiiùtuin cuidtfinitio fua non conucniat:velBaptiimum elfe ex Sacramen-torum numéro expungendum. Et quis tandem ignorât non fem-per (IçrapiTiKÙ; fumi verbum EST, vtpoce cui locus lit in omnibus omnium prædicamentorum enuntiatis? Nihil ergo minus apte dici potuiciftaoppolicione verborum ESTamp; S1GNI-FIC A T,fed lignificatio SacramentaTs à vulgari amp;nbsp;fimplici figni-ficationefuit dillinguéda, quod nos quidem fédulofacimus,quum Sacramentalibus lignis annexam elle dicimus certain amp;nbsp;veram promiffionem , ram vcrèamp; reipla præbcndæ amp;nbsp;fidtli mente reci-picndæ,rci lîgnificatæ,putà ipfius Chrilli cum fuis beneticus,quàin yfcic ligna in fenfus corpotcos incurrunc. Sed age foruùs ctiam D. Andrcam conftringamus. Si verbum EST vfque adeô accipitiir w»(»pKTlt;Kwc,quodnam cft illud’j-ir«tp,':t“*?blum ipfe SpiritusSanófus, vt modo volcbar quum ipfum Spiritum Sanôtum elle diceret præ-cipuam Subftanciæ Baptifmi partem , quas ipfius voces antcaex pag.4j9.qqo.441.442.443.q5O.citauimus ? Itaque confequeturex D. Andreæ dogmatc,fi non Aquam illamin ipfummct Spiritum Sandumtranllubftantiari, faltem cum ipfo Spiritu Sando realiter amp;nbsp;uTrafKTixâç confubllantiari.Et quidni.quurn pag.qqi.velit ilium in verbo Baptifmi comprehendi amp;: includi,quanniisilla verba vtcumque conetur einollire? Sin verb rem Sacramenti clTe dicat regenerationem , hæc certènon eft aliquid cdcntiale , ac proinde verbum illud E S T,non accipietur propriè amp;nbsp;uvatpKTiiMç, amp;nbsp;matato, ( quod Sophiftæ Iblcnt ) quæftionis genere à feipfo rc-darguccuFjVt qui rcclè monuerit pag. 4^9. Subliantiam Bapttfmi, (tffe Jicit At’iMm tir Spiritumjeurn effeSlu Baptifini, qui efi Re-generutto,non ejfe confundendam. Sed quorfum pliira? Vcteres cnim omnes patres multo etiam dilutioribus vocibus vfos fuilfein ex-plicanda facramentorum natura negarinon poteft, vtantemo-nuimus, amp;nbsp;noftri centies millies prolatis tcÛimoniorum myria-dibus oftenderunt. Ipfe verb D. Andréas fignificationem, repræ-fentationem , vifibilia amp;nbsp;inuifibilia palîim agnofeir. Sed negat fi-gnificari tantum quod verbum facramenti promirtit.Ncgamus amp;nbsp;nos, qua derepleniùs mox dicemus. Scdhæcinficiationonad

qiiæftioncmdc refignata, fed ad vfuin amp;nbsp;etfeótum facramentà-' lis fignificationis fiue protniffionis fpiritualis prættationé attciner» quas duas quæftioncs diiin Sopbiftæ confundunt, controuerfiani non cxplicant fed. jnuoluunc. Negat etiam eife ifta diucllenda. Quaft verô partium diftinélio-fic Totiiis dilTolutio, vt qui caput à corpore diftinguic, capuc fecuiifè qui corporis amp;nbsp;animæ,tum eflentiam, tum facultates amp;nbsp;aótioncsdiftinótèconfiderat ,,homi-nem interfccürc videri poflit: tantum eft iftorum difputatorum a-cumcn,vt animaduertere te exiftimo, quifquis es, Chriftiane Le-âor. Vt alité femel de iftis Signi amp;nbsp;Significâdi vocibus,ineptâ hanc difputationé abfoluâjNylTeni duos locos profcrâ:vnû ex traftatio-ne aduerfus ludæosjvbidilîèrés dc Aqua amp;nbsp;Sanguine quæ ex Domini latere profluxerunt,amp; Aquam amp;( Sanguine vt duplicc raate-liam à Spiritu vt caufa à qua vtriûlq;,tii exterioris.tûinterioris Ba-ptifmi efficacia promanat diftinguens.S«ww4,inquit, noürxfdlutit per aejnam fjr Spiritnm mySJicèperficituratijue completur,lt;jHoniam turn per ditttnurn Baptifma^ turn per fanBifunguinisparüeipattone (^vfura c^nfecrarinos, ac diutnitate induere credtrnus.BÏKtum ex eiuldem de fanélo Baptifmate oratione,vbi,54^7/z/w.t, inqiiit ,efipeceatoruex' piatio,ifrregenerationis caufii:regenerationem autern intellige earn ejui c0gitationecernttHr,ocHlis non vtdetur.Ec mox,Haeautem beneßeitan non A^ua largitur,(effet enirn owni creaturaf»bltmior)fed Dei ordina-tio,(^ accédons SpiritM,/juimyfltcè ad noßri liberationern adMenit,A' qua vero fubferuit ad OST Ep^DENDAM pur^ationem: Outj“ niarn enirn fordibus feedatum corpus Aqua lauantes pururn reddere fole-rnus, pnpterea etiam in rnyflica aEiio ne earn adbtbernus, refub fenfutn eadente,incorporeum Bflendorem SI G1^ l F J C A NT ES.

CurD. Andreas reeufet dicerefàngttinemChrifliefferem aqua iß exteriore Baptifmo ftgnifieatam:(ir quaßtfacramen-tarum generalis forma «-vs-etTU» nbsp;nbsp;parti--

v?licet D.Andreas fanguinem Chrifti, ideft Chriftum ipfumpro nobis mottuum,fepultum amp;nbsp;à mortuis cxcitatum, reeufet pro ro per Aquam fignificata ftatuere, quod mirari quifpiam non imnicquot; ritôpoflèr,quum idem làteatur pag. 456. quodalibitoties negah »empeßBaptifinipartesinterfe conferantury dici-poffe Aquam effe fi' gnum fanguinis,(ff eius afferfîonem effe Spiritualis rnortificationis amp;nbsp;generationisßgnißcationemfeureprafentationem. Sic enim inuifus !ƒ fum retexcrc inter difputandum coaélus elt:,amp; difertè agnofeerc fanguinem efle alteram Baptifmi partem ;amp; quidé fignatatniqu’® Signum abfque re fignata ne chimærica quidera vlla ûnagination*

ftatuipotcft. Resautemitafehabet.Omnisreóta definitio collar ex forma auraT/aJjqua: eft genus omnibus fub co gencre fpeciebus communis:amp; forma cftalt;peT;K(),qiiç definitum à cætcris eiiifdem generis rebus difcernit.Quærcntibus igitur nobis in controuerfia de CœnaDomini,de ilia vtraq; ipfius forma, nos formam av^-cniKluj' omnium Sacramentoriim in eo poficam elTe dicimus,quôd diuina ordinacionc conftent ex Signis amp;nbsp;Rebus fignificatisjVna amp;nbsp;eâdern ^s'tTïdac amp;nbsp;relationis ratione copulatis, quorum duortim vnum, nempe quod Signi rationem habet,corpori corporal! modo amp;nbsp;in-ftrumento percipiendum detur: alterum verb, nempe id quod menti fignificatur,ac proindeinuifibilc Si intclligibilc eft, menti per vnicû ex foederis formula fidei inftrumentum fideli mente fu-mendum præbeatur. Forma ante cfttt)fST«Zto',qua vnû Sacramen-tum ab altero difcernitur,p3rtim in fignorum diuerfitate, partim indiuerfa analogia amp;nbsp;peculiari cuiulque Sacrament! fine,ad vni-uerfalem omnium iftorum Sacramentorum finem,concurrente, quieftipfius Chrifti, amp;nbsp;cius bentficiortim obfignatio,conft!tu!-inus.Sic, exempli gratia, veteris fœderis Sacramenta, tum fignis ipfis eflcntialibus , turn ritibus amp;nbsp;fuis peculiaribus finibus inter fe diftinguimus, quæ aiioqui communem irv^-aTiK^a iljam formam habuerunt. Sic eadem Sacramenta cum Auguftino affirmamus, fignis quidem ànoftris fuifle diuerfa , amp;propriis fuis finibus di-ftinfta: quod autcm Sc ipfa conftitcrint diuinitus ex fignis amp;nbsp;rebus fignificatis, amp;nbsp;quod eadem fit omnium Sacramentalis fignifi-catio,res ipfa deniq; omnibus Sacramctis iftis citra vlla exceptio-nem fit communis, nempe ipfeChriftns amp;nbsp;eins beneficia, prorfus cum noftrisparia,quamuisin hacparitarefccundum plusamp;mi-nus,vt obfcuriora à clarioribus differant.Sic deniquc Cœnaœ Domini Si Baptifmum in Sacrament! dcfinirionc, qua Sacramentura à verbo fimplici prçdicaro difcernitiir(qubd videlicet fignis,vnaamp; cadeip Sacramctali copulatis,amp; ad ilium communem finem, Chrifti videlicet fruitionem fpedantibus conftet ) immo Si rei fi-gnificatæ identitate penitus vt in forma inzs-aTjK« inter fe conueni-reaffirmamus:in ipfisautem fignis turn circntialibus.cuiuimodi eft Aqua in Baptifmo,panis Sc vinum in facra Domini Ccena:tum ritualibus.qualis eft in Baptifmo,afperfio fine immerfio, in Cœna Domini, panis fraólio amp;nbsp;ciufdem manducatio amp;vini infufio amp;nbsp;potus,tiim in analogia amp;nbsp;fineillorum fignorum peculiar!, quod videlicet in Baptifmo quidem Chrifti fanguis fub lauacri imagine proponatur quo àpeccaris omnibusabluti,noya quædam Kritrtq ç-uadamusun Cœna verb nobis ideChriftus vt fempirernç vitæ ali-mcntum fpirituale, nobis illo percnni fucco virali nutriendisgt; per fidem fpiritualircr apprehenfus,magis ac nngis iruendus præbca-tur. At noftriantagoniftæ, quod ad Sacramenta veteris fecdcris

.attinetiJi£t|ptT/i;»i' formam per quam à noftris ilia difcernantiir, in ipfa quoq; re fignificata cóftituunt:quafi videlicet ilia non Chri-itum ipfum feciindum carnem/vtpote quæ nondiim in rerum natura cxiftcret)fcd tantum fccundum Diuinitarem, amp;nbsp;falutarem ip-fius tadem nafciturieflicaciam habuerint,amp; accedetibus præbuc-rint;Sic autem amp;nbsp;Chrifti perfona difeerpitur,amp; cibi fuccus ab ipfo xibo reipfa feparatur : quum ramen nunquam Cbriftus dimidius vel Rierit apud Dcum Ecclcfiæ mediator,vel fidci credentium pro-pofirus:amp; Apollolus turn i.Corinth. 10. turn Heb.u.eandem fuill'c patrum amp;nbsp;noftram Spiritualem cfcam amp;nbsp;potionem, nempe Chri-ftu ipfum ; amp;nbsp;cande vtrorumq; fidé fuiffe amp;nbsp;clfe tcftetur,quod co-piofiflime Auguft. aduerfus Fauftum declarat^Nam certè Agni ab origine mundi occifi, immo Ac Chrifti in quo ante iadla mûdi fundamenta eledti fumus appellatione, non fimplicitcrfilms ille Dei, quatenus Deus eft duntaxat ; fed vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, turn apudDeum,

cui præfenriafunt omnia,rum apud piorumfidem,quæ eft rcruin ctiam quæfpcrantur veraamp; firma üVoç-«lt;nî,necefi'arro intelligi-•cur. Neque hocerrore conteriti lunt nonnulli, veriim ctiam adc-undem Icopulum in confticuenda Baptifmi Ac Gœnæ Domini forma JittipmxHimpingunr,, vxqui illam non in iis tantùm quædixi-mus amp;nbsp;quæeuidentiiîimafunr ponant, vcrùm ctiam Acinre fignificata , amp;nbsp;in Sacramcntali fignificaræ reicum fignisconiun-dtionc.Nam quod adrem lignificatam attinct,rurfum inBaptifmo vt in veteruSacramentis iplùm Chrifti fanguincm, id eft ipfum Chtiftumpronoftrorum pcccatorum fatisfaétione amp;nbsp;pronoftra in nouam vitam regeneratione àmorruis cxcita£um,-minimè con-ftiruunt, Icd^eius tantùm mérita amp;nbsp;efficaciam.Sic enim feribit D. Andréas p3g.445.Spmgt;«w Sanünvirtitte ßtnguinisChriili operari per td^uodnobis Christusfuo fanguine meruit-, id eft Chrifti me-rituin,vt apcrtiùs idem D. Andreas loquitur pag. 44lt;S- Qnafi vero Chrifti mcritorum amp;nbsp;fpiritualis quæ ab illo in nos eftunditur cßi~ Cacia? poflit eft'e particeps qui non fiat ipfiufmet membrum.Ephef. 4..16. Qtiafi codem Apoftolo tefte per eundem Spiritum in vnum corpus cum ipfo Chrifto non Baptifcmur.l. Cor.ia. 13. atque adeo ipfum Chriftum noninduajnus.Galj.ay.ficut in ritu Baptifmi exquot; terno videmur Aqua indui Acoperiri. In Cœna verb Domini demum ipfum cflcntialc corpus amp;nbsp;realem fanguincm ponunt.Deni* que in Baprifmo quidem D. Andreas, ægrè admodnm vllam fi-gnificationcm admittitxontrà verb in Cœna Domini demum re-' ipfa corpus Sc Sanguinem Domini,In,Sub,vcl Cum pane Sc vino, reipfa Sc fua ipforum clfcntia adefte contendit. Quod fi rogentur quo tandem fundameto tarn multaifta dogmata principiis Chri-jtianæ Rcligionis ex diametro repugnantia confirmtntur,tum eo-r urn alij ad tc piÎToV Inftitutionis Cœnæ Domini confugiunt, quod tame»

Samen ilia fiia explicationc penitus ewertunr,quum aliud fit pror-fuspanem elfe corpus , quàm corpus cfi’e In,Sub,vcl Cum pane, verbis xara TO fiiTtt» virinqucintclicóhis. Alij vero ad kypoftaticam vnionem fe recipiuntgt; qua ramen velvnicafubruitur’quicquidilli impudcntiffimocommcnto fuperftruunt, illas ipfas^tum Neftori; in perfonæ diuifione,tum Eutychecis in propricratura eflcncia-lium rcali inter ipfas naturas communicationc,tum Monothclita-suminvnica ftatuenda falfa öntv/eti-.» opcratione, bla;pkemias aufiad vbiquitariam fuam Omnipræfentiara ftabiliendam Ecclc-ûæ propinare,amp; propinatas fumma ad extremum peruicacia tueri. Et dehisquidéhaétenus diólum efto,fi hoc vnum adiecero j quod à tc quoque vclim,Chriftiane leélor,quifquis cs,diligenter obfer-uari.qua confeientia ifti,(qui manifelle Sc exprcHis verbis, turn in veterum Sacramentis, turn in noftro Baptifmo Chriftum ipfum à fuis meritis amp;nbsp;benefidis feparantj nobis aiidcant obiicere fepara-tionem rerum fignificatarum à fignis,quum illas abiftis diftin-guimus; Sc Chriftum quidem femper totum cum fuis benefi-ciis vnà cum fignis vifibilibus ,V£ic quibufuis accedentibus,«-tiam indigniftimis præberi fide fumendum dicimus,quód Deus femper fit verax:fed tame abincredulis totum Sacramentum non rccmir'pforum quidem culpa,vt qui ficuti corporis organovifibi-liafigna indigne percipiunt, rem Spiritualem fua infidelitateamp; profano contemptuad certum exitium nifitefipuerint,répudient. ^3* Ne illud quidem temerèpoftulauîmus,vt elIcntialesBaptifmi ritus plcniùs explicaret D.Andreas, nempe quod eum fuipicaremur aliquidetiam didurum deabiuratione fiue cxorcifmo,amp; confi-giiatione Cruds, amp;nbsp;eiufmodi aliis quae inepte à quàmplurimis fe-culisab adultoru Baptifmo,amp; ab energumenis adinfantium Bap-tifmumfenfim rraduda,(quod Auguftin.ipfum latuir,amp; aliquado ftuftra torfit ) mera poftca fuperftitione retenta, noftræ quidem Ecclefiac meritoaboleuerunr, cur autem Germanicæ multisadhiic locis mordicus tencanr,viderint car urn paftores.

In controuerßam autem venit^An nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßt Uaacrum régénéra-

tionü (p- renouationis inSpirittt Sanölo. An veroßgnum dnntaxat, ‘jno adoptio ßgntßceturz^ obfignetur.

Eadem prorfu« do- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antithef. 1111.Th.Bexjt.

trum ei us de Baptifmo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 1 nbsp;nbsp;nbsp;• • I r

quæ eft de Cœna Do- quot;»^que ifta, nempc Sc adoptionis obfig-mini,videlicet or ÏER.- i^^cionein,amp; rcgeneracionem, imo ctiâ pcc-Ri,fed non conferri re- catorum reniiflionem in Baptifmo riccadmi-generationem , obfig- nidrato,’præberi à Deo bapcifatis omnibus nationem, amp;nbsp;remi lo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QQarnuis non femperà quibiifuis,

nem peccatorum omni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• z- i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t« -r i

bus baptifatis. ncqiie eoipio ’ tempore, quo Baptitmiis ad-X. Hice.xcluduturquos miniftcatur,accipiancnr.

à conceptione amp;nbsp;natiuitate fuaad æternam damnationem creates amp;nbsp;ordinatos, quosDeus non vclit regenerariamp; faluari.

3. Qu^iaeleftos baptifari docent,qui non ft.atim., fed interdum in extremafe-nefta demum regencrentur. Quia Baptifmus litd«nrzixat iignum regeneratio-nis,non veto lauacrum regenerationis, vt quotquot baptifentur, regenerentur, Si reiiouentur infantes.Dc quo plura in articulo de prxdeftinationc.

B £lt;4,inquit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docet de Baptifmo vt de Cæna Domini,

OFFER.KI videlicet,fednon conferri regenerdtione,obßpnatione amp;nbsp;remtßione peccatorum ommbtes baptifatis.V.c(ponàco,nos prorfus ea-dem de Baptifmo quæ de Gœna Domini docere,quód attinet qui-dem ad ca quç vtriq; funt-coinmunia,cx Sacramenti nimirum defi-nitione-.quod quu ipfe non faciar,no minus peccat quàm fi fitblata eommunis generis definitione, (pecics cidem generi fubiici polfc contenderet. Huius autem errati grauiffimi, iure an iniuria ipfuna hicaccufcm.agecx illis duobus iudiciufiat quæ hic nobis dilccp-tanda proponit.

Falsa diet à D.Andfea,gratiam baptifmi baptifatis omtri~ bus necefario conferri,

COntendit D. Andreas effedtum Baptifmi (quod hie ipfiH' buit triplex conftituere, amp;nbsp;quidê admodii, vt fuo loco dice-musjinfeienter, vt hominem facere conuenit Logiecspenitus inaquot; pcritum)in Baptifmo non tantum præberijfed ctiam Conferri, id edt

cft,vtplaniusloquar,non tantum darifumendum,fedetiamàfu-mcntibus rccipi, idquc non ab aliquibus duntaxat, fed ab omnibus vniucrfalitcr. Atqui de facra Domini Cœna, ne ipfe quidem, quantuuis omnia pene illi foli inyfterio tribuere videatur gt;nbsp;diccrc iftud aufit.Effeólü enim Cœnæ Domini effeólo Baptifmi ex aduer-fo refpondens , non eft ipium corpus, vel ipfe languis Chrifti, (quod vult etiam D.Andreas à quibiifuisaccedentibus recipi) fed illorum perccptorum fruélusmoflræ videlicet Spiritiialis cum ipfo Chrifto coalitionisj amp;nbsp;beneficiorum inde confequcntium obfig-natio: ficiit effcólum Baptifmi cft noftræ rcgenerationis adremif-fioncm peccatorurn,'amp; noftri innouationem obfignatio.lncorpo-tarivcrb Chrifto fiuefieri Chrifti membra,quicunque Ccena Domini ore fumunt,qurnam dixcrit D. Andreas, quem non pudctè contrario aftirmareipfiim Chriftuma dignis quidemadiftlutem, (quod nos concedimus) ab indignis verb ad indicium fumif maxi-moid quidem errorCjVt fuo locorefutauimus,quum indigne acce-dentium cxitifi non ab ipfomet Chrifto indigne recepto, fed con-traper incredulitarem repudiato , facrorum fymbolorum pro-fanarioneproficifcatiir. Sophiftam igitur agit D.Andreas reiSa-cramenti öixuvufji'Kf. ludens , id eft partem alteram fubftantiälem Cœna: Domini,cum cfFeâu Baptifmi comparans,quod tamenun-quam faciendum elle ipfemet refte docet pag. 439. fi modb vide-ri Vult idem de Baptifmo atque de Cœna docere.Sin minus,fatea-tur oportet,multo plus à fe tribui Baptifmo quàmCœnæ Domini.

Sedamp; verbo Domini lîmplici,quidfictîNcpe,fi D.Andreæ cre-dimus, multo minus fiierit ipfi quoque quam Sacramentis tri-buendum:Et tarnen verbum fœderis eft ipforum Saeramentörum velut anima: amp;nbsp;quamuis aliter quód adcxternam formam atti-net, non tarnen aliud in fimplici prædicarione quam in myfteriis credenduin amp;nbsp;fumendum proponitur:atquc adeofieri poteft vt a-liquis etiam abfque Sacramentis,quibus citra contemptum potiri non potuerit,feruari poftitiabfqj verbo verb quifquis adultus, vel extraordinario afflatu,vel ordinaria verbi prædicatione non eft e-doótusper fidem apprchenfi,cxrraChriftu manet hauddubiepe-rituruÿï Quod fl rationes iftæ firmifîïmæD. Andream non fatis permouent, audiar Auguftinum alioqui paruulis fine Baptifmo decedentibus iniquiorein Hornilia a^.auditores fuos , ofeitanter quidem prædicatum Dei verbum audientes,diligenter verb ac pene fuperftitiofè obff ruantes ncquid de corpore Chrifti(id eft facro pane,metonymicc,velit nolir D. Andreas,neceirarib ab Atiguft. fip intellcdo) ipfisin manustradito in rerram cadercr,his verbis öl^ ■iurgantcm,.^«ilt;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,p/«r e{]e 'videtur ? f^erbum Dei an cor~

ptu ChrifbifSt verum vultn ref^andere, vtilt;jue dicere debetis tpuod non mtnuißi Deiverbam auàmeorpue Chrifii, Et quorfum plures telles?

Ipfc D.Andfeas, abfurdifllmisargumcntis pag, 500. conatiir bap-^ tituiuin miilicbrem in cafujquein idi conuninifcuncur,ncceffitaris,. ipde adftriiere'.quódUcct eciam mulieribus morienribus verbum annficiarc,amp; audicntcs,yE ipfe loquitur,ablbluece,Z/r«wj,inquir, rftaiui eSI-yerbw/i amp;nbsp;pr^dicaiio verii,an ven. Sacramentum baptifint, etus admj^t/iratiq,?verbum iftiid,tantum abeft vt vitamætcr-nam,quam audicntibiis omnibus vnaamp;eâdem prædicationeof-fcrtjicipfa CQnferativt contraincredulis, qualcs lùnt plcrique, fit odor mortis ad mortem : nullo idquidé vel ipfius verbi velSacra-mentoriim dcfcchu feu vitio, fed indigné audientium amp;nbsp;profane-fiicris fignis vtentium culpa. Doccat nos igitur D.. Andreas fiiam illaip baptjfmijiipra Dei verbum amp;nbsp;Domini Cœnarn. præftan-tianijaut iftos étiam errores,vt alios nimiùm multos,emender.

.Iam!tf)eiip.qiibd ad ilia tria.ncmpe rogcncrationem.obfignatio-nem amp;nbsp;remiflionem pcccatoi iim attinct, inite qiiidem ego ratio-ncm non polTumquînampoffint ilia dvriJïiiipéi^ ficur diuifionis methoduspodulat. Nam regeneratio nfiquidem generaliter pro receptionc inter Dei filios accipiatur,Comprehcndct quoque pec-catorum remiffionem : fin vero anguftiùs intclligatur pro nollri rcnouatione,tum commodafuerit bencficioriim Baprifmi in duo membra diuifio. Sed obfignatio diuerfum quiddam eft ab iis qu£B obfignantur,ac proinde extra ilia rccenfendum. Præterea CONFER R.I proprie dicuntur quæ antca quifpiam non habucrit:ob-fignarijVero quæ iam habenrur : itaque fimul vt fpecics vel eiufdeiji generis,ncc vt partes totius alicuius cenferi polfiint Re-geneEatio,amp; pcccatorûrlt;!millio,amp; ipfa eorum obfignatio. Neque fruftra’vcl inani argutia ptoptiam horrim vocabulorum fignifiça-lionem vrgeo,vt ex fequentibus apparebin

Sed audiamus quibus argumentis in ipfa collarione Di Andreas illam vniucrfalitate, ideftregenerationc omnibus rite baptifatis, non tantum probabiliter, vcrùm etiâ probet necelTario CON-FERRI. Primùm igitur pag.48o.citat illud Pauli ex Galat. 5.27. ^^cun^in Chri^iubapttfati eflis , Chriflum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pauli

verba quum diibium non fit ad eos ipfos quibus feribebat pro-prie pertinere, adadultos id eft qui fuerant maxima ex partei I?feudapoftolis fafeinari, de fingulis adultis baptifatis inrelligere, nemo nóyidct,nifi nulla prorfus rationis fpecie,non polfc.Nam etiâfi tâta fuilTet Galaticaxum Ecclefiaru puritas quanta non fuifle conqueritur Apoftolus, amp;nbsp;quanta nullivnqua Ecclefiæcontigit» quis Ipiritus D. Andream docuitidem fuilTe de omnibus illorum teinporum Eccicfiis ftatuendwmîSed amp;nbsp;illud conftat ex iis quæ fit' biicitco loco Apoftolusgt;non fingulas perfonas ita defignari Gentium,ftatuum amp;nbsp;ætatum diferimen tolILHypocritas autem n^redulos D.Andream ftatuere, quamuis baptifatos» tarnen non-reg«:

Tegenerarijinde coniicio quod propriam in baptiïàtis fidem vfqué adeoprçcifc rcquirat,vt ne infantes quidem excipiat,qua de re fuo loco dill'eremus.

Hine autem plajaam nobis, rc^onfionem ipfetnet fup'pcditac aduerfus altcrnm ipfius in eâdein pag. exprcirum. Sc alibi fæpein-culcatum aduerfumnos argumentum ^quod videlicet,nifi cenfea-mus nccejfTario regenerari quicunque rité baptifantur, Spiritum in Baptifmo externo ab Aqua per nos feparetur. Atqui li hoc,verö eilet,ncceflefucrit ftatucrc vt hæc feparatio vitetur,adiiltos incre-dulos externo baptifmo,vcl nunquam rité baptilâri, vel etiam re-gencrari,quorum neutrum D.Andréas, nili abfurdiffimé fenferit. Ad fcparationcm autem iftam quod attinet, quum Deus, cui fua femper con Hat veritas,gratiam quidem cum gratiæ promiffionc, turn in fimplici verbo turn in Sacrameniis quibufuis vcrbuin an-dientibuSjitidémquead Sacramenta rccipienda accedentibus prsc-beatjfed verbum quidem amp;nbsp;facra fymbola corporis fenfibus,gra-tiam autem ipfam menti non nifi per fidei inftrumentum fumenda exhibeatjVt ex fœderis formula liq«ct;mirum non eft ab iis qui fö-la corporis organa adferunt fidei inftrumento vacuijlacra quidem fyrabolarecipi ad exitium,proptcr illorum profanationem amp;nbsp;Del contemptum:,rem autem tum verbi fimplicisprædicati, rum Sa-'Cramcntorum,idcft Chriftum ipfum, itidemqueeius beneficia amp;nbsp;amp;gratiam refpui ; quod quum D. Andreas in totum quideinver-bo fimplici, aliquatenus autem in facra Domini'Cœna, nempe quod ad ipfius Cœnæ fruótiim attinet agnofccre cogatur, ex qua flue feientia fine confeientia profeétæ funt iftæ tragicæ aduerfura nos vocifcrationcSjfalfum,impium,blafphcroum,inaüdrtum amp;in-tolcrabilem in Ecclefia Dei errorem ab illis inuchi,qui omnesamp; Si fingulos baptifatos negent neccirarió,amp; quidem illo ipfo mtj-mento,rcgcncrari?Na amp;nbsp;ipfi Scholaftici,quanturnuis opcris ope-rati dogma rueantur,rem tarnen Sacramenti cum facris fymbolis îantùm abeft vt quod ad vfum attinet neceirario'femper vinculo connedfantjVt fateantur quofdam rccipererem amp;nbsp;Saefamentum, quofdam Sacramenturn amp;nbsp;non rem,quofdam deniquh rem amp;nbsp;non Sacramentum. Qua de re fic Aug.deBaptif.5.cap. 25. Induunt homines Chrifium aliquando vßjuead Sacrametii (id eft fignorum) perce-ptionem,alilt;juando quot;vf^ue ad vit£ fanElificationern.AtqMe illudprimum bonis malis potefiejfe commune:h0c autem proprium eji bonorum (îr piorum. Et Pfal.77. ludais omnibus communia trant facramenta ^/ed non communis ^atia t^uA efi virtus facramentorum üta nstnc efi communis baptifrnus omnibus baptifatiS i fed non communis virtus ptifmi. Hîc autem non dubito quin excipiat D. Andreas , hand quæftionem de adultorum Baptifmo noftris temporibus non ita QecelTariam videri)quum,pauciflimis exceptisifali paruulihodrc

baptifentiirjapproinde deiftorum præcipnè Baptifmo qnærendû, quoddemumaggredietnnr qinim reliqua D. Andrcæ argumenta adfupetiorem quæftioncm pertincntia dilFoluerimus.

çiuomodovere ßnterigendi ear um animii^nivel quid nuntjuam vocantemDeum audterunt,velaudttum defirueruntydefua eleElione fdlute dubitan-tes^animum dejpondent.

ERgo, inquit amp;nbsp;inculpât pag.47i.amp; 472,473.amp; 480.481.462. ac cciâ alibi,«»yî regeneratio ca Baptifwo femper^pquot; in fingulis baptißi~ tts cohareat^nnllui confilationis locmrelini^uitarertgedió eoramco)tfiten-tiisf c/ni epaod nullosSp. S.tn fe motus tuncÇentiant ^non habent ^uo refit-giant ntßad verbum amp;nbsp;Sacrament a, ôquot;. inpnmis ad Bapttfinum. Hoe autem remedium nuUtttsfuerit momentif ntfi neceßario cogitatiombtti illis d Diabolo tnfiptratts opponatur^uod Deus fit mdior corde noilro, ^ui in Baptifino adoptionem non modo nobis obtuUt, fed etiam reuera contultt,ficut dtxit, ^ui credtdertt baptiszatusfuerit,faluus erit: amp;nbsp;Baulus,^uicuneiue baptti^ati efits,Chriilum indnifiis, ejua confolationt Circumcifionis armatus Dauid Goltath aggredttur: Altotjui enim confiequot; ^uitur Baptifmu ejje otiofam caremoniam, nbsp;nbsp;totam f rinitatem menda-

cij argui, Proinde depellendtupotius eflSatan hisverbis, Recedearnt Satan, nullam partem in me babes,^uia in nominefanüa T rinitatisfittn baptifiatus,ö‘ 'vere tn Ftltu Detfium adoptatusüA^càne igitur illa funt quibus.tam fæpè amp;nbsp;tam vcrbofè inculcatis D. Andreas me penitus proftrauitfquod ramê argumentii quum fit valde inuolutü,ego fic euoluo. Prjmum quód ad locos Sciipturæ citatos attinet,iftud, Jidaior 0(1 Deus corde nofiro dcfperationem auxerir, non confola* tionéattulerit.fQec enim Iohannes i.Iohan.j.io.illud cómemorat, vt dcfperabundis fuccurrat propofita mifericordiæDei magnitu-dinc, fed vf fup,erbos maieüacis diuinæ immenficate contundat. Deindehomipcdefuacledione dubitanti,amp; nulla fideiteftimo-nia in fefe tentienti(qualis iftc eft de quo hic agitur) quodnam foquot; latium affcrrent ifta, C^ii crediderit amp;nbsp;baptifacus fueric, faluus c-rit’Nam è contrario fic colligcret, ego verb non credidi,itaque licet bapcifacus,faluus non cro.Nam rede Auguft. tradat.in lohan. 6. de Simone Mago loquens , Baptifima, tUie/uid proderaP Noli ergo gloriari de Baptfmate ^uafi ex ipfi fialus tibi fiufifieiaf-Ilium verb Pauli locum ex Gal, 5. quàmapertè detorqueat D. An' dreas paulo póft oftendi.Neque firmiores funr rationes ab abfntquot; do petitæ quibusP.Andreasfuum hoc argumentum conatur fnl' cire. Num epiqi propterea verax non eft Deus,quoniam veritas jpfiusï contemptoribus negligiruraiiteti^m deridetur? Nu*^ ßtopterea inaqj^eft jp,feß: Baptiftpj^çæj:emonia,propterea qnod-‘ • nbsp;nbsp;nbsp;'•lt;-*.....* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjij

alij gratiam in eopromiflam rcrpuuntjalijfiD.Andreæ.credituril-lam reccptani excutiunt ? An idcirco Eiiangeliuin non eftpoccn-tiaDei ad. faltitem, quoniam incrcdulis tlt odor mortis ad nior-tcm?An idco Cœna Domini non eft fœderis Dominipignns quod tam multifacrisfignis, velctiam vt D. Andreasconrendit, ipfo, Chrifti corpore manducato abutuntur?Et, vt à notiffimis quoque ftimam argumétum , An feparatiir Lux à Sok,quoniam neque cç-cis lucet neque dormientibus , neque oculos quominus ilia luce fruantur vitro claudentibus? Sed illud cft omnium incptiflîmurn quod pro fundamento huius argumenti fubfternitD. Andréas» nempe iuane efte perfug.ium ad Baptifmum in eiufmodi fentatio-nibus, nifi cûipfo ftatuamus omnes baptifates neceftario in Bap-tifmo adoptari.Piimum enim fi valet hæc confecutio in Baptifmo» friiftraneum quoquefuerit ten.ta.cum quempiatn ad verbi de Cæ-næ Domini teftimonium relegare, nifi neceirarioquoque regene-rariamp; adoptari dicamus quibufeunque verbum Dei prædicatur, amp;nbsp;quiconque ad Domini menfam accedunt-.quorum neutrum nifi ciim impudente mendacio D. Andreas affirmarit. Scdhocetiam omi/ro,amp; concelPo quod in Baptifmo poftulat D.Andreas » tenta-tus qiiifpiâ.auôlore Satana.annon egregium iftura confolatorem fiioipfiusargumcto.repulerint?EftoD.Andrea quod tu dicis» Fue-rim baptizatus 8c tûc adoptarus.quü tamé dicas firmara banc non eftegratiam, fedab ea excidere mepotuiïTe, vti fané excidifiè me fentio, annon quod vna manu mihi videris tribuere , altera mihi tutemet cripis?Q^orfum igitur hæc ru mihi fuggeris,quæ me non modo non fubleuenr ,vcrùm è contrario deteftandam meam in^ gratitudineni mihi magisacmagis fpeftandam proponant ?, En quam firmam confolationcm laborantibus. periculofiffimatcnta-tionc confcicntiisiftud D.Andreæ dogma.fuppeditet.Qupd fiquis roget,qiiomodo fit igitur ifti tenrarioni occurrédum.dicam quod certiftimo fundamentonitirur, amp;nbsp;fæpifiimcfum in multisexper-tuSj. amp;quod copiofe explicarc conftirui,in Chriftiani leéloris gratiam. Primiim igitur illuddocemus.contra quam D. Andreas falfiffimè nobis impingir,æternam illam ■rsFfoamp;tam vt loquitur Paulus, qii.æ cftfaluris-el’Àorum bafis,nunquam effeà nobis in ipfius Deiaby iTo quærcn.dam,fed in ipfius pattfaélione.id eft in vocatio-ne per verbum amp;nbsp;Sacramenra.De adultis loqiior , qualc^lfc ne-cefteeft de quibus confolandis hic à nobis quærirur. E.t quon-iarn externa ilia vocatio,nô eft folis eledtispropria, (Multi enim voca-ti,pauci elelt;fti,)fcd ea demum quæ eft efficax , ideft per quam non t-antùm illuftratur intelledus falutari veri Dei cognitione , vcrùm etiam in voluntate creator, quamuisnon perfeôlè tarnen vete o-dium mail,vnde peccati fuga amp;nbsp;amor boni oritur , fiue retftè vole ndi dv faciédi ftudium.: ideirco inillapericulofifiîmatentatione

ex hac’veluti pyxide ,vcrum illud nepenriie depromptiim laboran-ti conlcicntiæ applicamiis.Si niihi fir igitur negotium cum co, qui vcl nunquam fueiic Euangclico minifterio vocacus, vcl vt vocatus fuciit,nunquam tarnen vocantcmaudiuille fibi velaliis fit vifus:^ q,iii inde colligat fe non eile ex corum numero quorum Dominus conftitucrit miicreri:fuggero illi Sophiftam efleSatanam , qui fic ilium doceat concludcre; non minus faifo quàm fiquisin media nofte pofitus,affirmarct Solcm,quianondum fit exortus, nunqiia cxorituriim.Et hoc ell quod quum D.Andrcrese geffiflem pag.qSi. impudentiflime corrnpeum cdidir,his verbis, te^tAto hefnnn dtcei^-dum ejt, Solem orturn eJTe etiatnfinonAurn ortw [it. Qu^afi verb mentiti doceanijfiuc hæc dióti mei deprauatio tam impudés ab amanuen-fibus ipfius D.Andrcæ, fiuc ab ipfomet profeAa fit. Et quii ad hoe excepilïèt D.Andrcas,inutilcm fore hanc confolationem , quonii mifer ille dubitare eriam poflit,an fit illi Sol deinceps cxoriturus, fubieci paucis quod hiepenitusab ipfius amanuenfibus præteri-tum fuit, amp;nbsp;quod plcnius propterca nunc repctä.Milero igitur illi ab illa falfa amp;nbsp;Satanica conclufionc dcpulfo fuggercre moxcon-liieui,quamuis externa per fe vocatio penitùs pacandæ confciécia? non fufficiat,maximum tarnen effe illius aducrlus Satanam præiu-■dicium amp;nbsp;pondus. Eos tnim qui nunquam vel intus vcl foris vo-centur, (loquimur autem hîc de ordinaria vocatione ) necelTariö pcrirc;quicunquc verb vocatur,in primo falucis limine pedem iam habcrc,vndc,nifi per ipfos fteterit, certus in atrium ac tandem c-■tiam inipfam falutis regiam pateat aditus:amp;: banc adhortationcm multis modis confirmo. Cur enim , inquam ego, dubites de cius voluntatc qui me ad te vocandum mifit, nullam caufam habes ni-fi forte peccatorû tuorum multitudinc.Hiiic opponediuinæqux tibia Deo per me præbeturmifericordiæimmcnfitaté.Introducit te Deus m elcôtorû viam : cur illû fequi recufaueris’Si te nondum fentis intus permoueri,petc vt permouearis. Hoc defiderium fei-topignus efie paternæ erga te bcncuolentiæ. Huic nec poteft, ncc vult deelfe quod ipfe vnus in te excitauit. Iftis denique ex-bortationibus adiicio locum de vocatis hora vndeciraa, de voca-tiouc gentium poft tot fecula,de pendente in cruce larrone,amp; alia ciufmodi,quibus remediis nunquam me fruftra vfum fuilFe meroi-ni.Sin verb mihi negotium eft cum lis qui Deum vocantéaliquan-doaudierint, fcdqubd inaliquod graue peccatum fint prolapfi, vel quod cmanfores fuerint ex Ecclefia, vel quôd diu contemptis publicis priuatifque monitis fuerint Ecclefiæ ofFendiculo, vel. non femel animaduertioptimis etiam amp;nbsp;religiofiffimis nonnullis eueniire, quôd dum fibi non fatisfaciunt, toti funt adeô in feipfis alîjdnè reJarguendis, vtclcmentiæ diuinæ ad tempus obliuifcan-tut:''ccos præccrmitcam qui natura iinbecilliorisvitio , grauilfi' mis in'

reisinterdumhuiufmodi tcntationibuspericulofiffimc, nifi mcdiquot; cum idoncLirp naóbifuerinr,exciceantur:ciiin illis,inqiiam,fie age-re film folitus.Priniùm flagito vc quid pocifiimum illos taiitoperc exagicet in finiim meum efiundat, Si prout ex ipfis quid amp;nbsp;quantum ifiud fit J intcllexi, caueo quidcm in primis ne iam plus fatis confternatos, propofica Legis Icueritate penitùs deiiciam; fed ita vtà condemnationefuorum peccatorum amp;nbsp;iudicij diuini medita-tione nonprorfus illos ab!haliara:fic videlicet pro viribus tempe-rato confolationis fermonCjVt Dcum tamcn illis inerito infenfuin effe minime difiimulem.Siepræparatos denique pcrcótor, an Icm-per fic afFeóti fuerint.Immó,refpondeve folét,cempusfuic quo pa-catiffima confeietia Deum hilaris inuocaba, beatus amp;nbsp;fidei ac ipei plenus, quam gratiam mifer ego nunc eftudi j nccaliud eft quod me nunc magis excrucicr quam fuperioris iliiiis temporis recorda-tio.At enim , inquam ego, vtra grauiùs te premie cogicatiofiudi-cii-nc diuini apprehenfio , an difplicentia, quod tarn benignum pattern oftendcris?VtrumquejinquiunCjamp; quidem iftud poftcrius in primis. Ergo tibi(mquam) difplicet etiam peccatum , quatenus peccatum, id eft quoniam turpe eft amp;nbsp;illo Deus vt fummè bonus olFenditurHta cft,inquiur,amp; pudet me ram Iceleratum apud ilium tarn bonum meipfum fiftere.At nemojinqua ofFenditur, fed gander potiùs eins quern iple oderit læfionc. Ita eft aiuntjöe abfit vt Deumipfum quamuis me odio profequentem oderim , cuipotiùs vtinam fieri poTet vt reconciliarer.Tum ego.Bono animo cfto,mi ftatcr,falua res eft. Qu is enim Deum præfertim ferientem amare, quis eins quam amilfam putat bcneuolentiam deplorare, quis op-tare poftitin gratiam cum ipib redire, nifi'quem file qiiantumuis iratus amare non defierit’mfi fortaflis non didicifti cognitionem noftræin Chriftofalutis,non à carne Sc fanguineft'ed ab ipfoDeo, qui prior nos cognitione fuidignatur , amp;nbsp;ab ipfo Chrifto nobis pattern patefaciente, oriri; amp;nbsp;Deum à nobis non prioribusamari fed redamati, eins bencficio qui nos prior dilexit quum ipfius ini-mici eflemus. Habes igitur, mi frater, cur tibi deanteaótis multis difpliceaSjiion cur animum dtfpondeas.Habes denique intus amp;nbsp;a-pud te certa illius ipfius erga te quam expetis reconciliationis le-quuturæ teftimonia, modo ilium qui V Cl æ inte refipifcentiæ fundamenturn iecir,difplicentiæ nimirum pcccati, amp;nbsp;reconciliationis defiderium , precibus afliduis intcrpellarc non defiftas. Ouis eftc-tiam quæ extra gregem ad tempus aberrauit; amp;nbsp;tu ipfe ilia es ouis, quamrclidis illis nonagintanouem , fidusille fingularum fibi à patrecrcd.itarum ouium cuftos , nontani per metim minifterium tibi nuntiat fe quærere, quàm quæfitâ,licet non fe quaerentcm,in-uenifle.Pulfate enim,inquit illc,amp; aperietur vobis:amp; an illaspro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

tain muleis eorum etiim cxemplisconfirmaras cjui vilt;ieripoterac prorfns dcploi-ari?At ego, inquir rursiî illc, nuilos illius paracleti niotus,nuliuin fidei velfpei fenfum nunc habeo:fed contraria cx-pcrior omnia. Immo,inquam,teipfum fallis, vt te paulo ante rno-niii.Pcccacum cnim non tantùm propter pœnam,fed quoniâ turpe ■eft, amp;nbsp;propterDeum odiflè, nullus alius quàm rile paraclecus do-cetiqiiamuis feCe non-dû totum prodens : vtpotc quern tarn mul-tis modis orfcnderiSjVt te Jquafi pcnifùs dcfcruilic aliquanrilpcr videatur.Scdillum àte non prorius exiuifl'ejVerùrn in intimudim- ' taxat quempiam tuæ mentis angulum rccefliirc, vnderurfus pre cibus tuis exoratus fefe fit dcmonftraturusgt;illud ipfum cuincit de quo te fecundbiam commonefacio.Scd vtillud ipfum tibi dcmiis quod aisjlethargus hiefuerit fidei non inreritus. Vixifti in matris vrero,amp; vitam ipfe tuam ignorabas. Ebriuscerte non rarioncm, fed rationisjamp; interdum corporis etiam vfum ad tempus amittit, Hyeme dixeris cmortuas arbores , quæ verè reuirefeunt : Hodie Sol occidetjfcd eras rurfum oriturus. Et quoties induellisqui proftratus fuit, tarnen viólor cuafît? Idem feiro quibufiiis in ilia Spirituali carnis amp;nbsp;Spiritus,noftra partim imbcciJlitate,partim focordia J partim etiam culpaeuenire. Adhæcille,vt ciufmodi pertinaciffimæfuntin nonnullistcntationcs, vtinâ verb, inquiet, ïlatuere pofîem hæcad me pcrtincre. Nam dubitare me an fim ex eorum numero quoru mifercriDeuseonft.ituit ,præfcns mea co-'git conditio«

Eielîos'Sp. 'Sanclununtjuampenàw Amitterti nec à fîde -oere fanSlificati (ùnt prorfus excidere.

H Inc illa grauiffima incidit qua;flio,An poffit Spiritus Sandus, amp;; vera ilia fides penitus amitti. Illius enim fcnfumamp;vfum amitti ad tempus pofli nan nego ; amp;-dodorum ac piorum homi-num qui phr.-rfibus illis vfi funt fententiam ira intcrprctor.Fidem autem ipfarn veram, amitti nego, ac proinde,quotics in illa collo-cutione amanuenfes D.Andreç particula illam,PENlTV'S in meis rcfponfis miferc decurtatis pretermiferunt,totiesillos falfi crimi-ne reneri a-ffirmo.lllud ergo affirmât ille fieri poflè,ac ctiâ in mor-■talibus,quæ vocar,pcc-catis reipfa euenire contendit, de qua péc-catorum diftindione primo loco nobis eft difeeptandum.

Quid ex Dei verbaßtfiatuendum de difiinHionepeccato-rum in venialiA amp;nbsp;raortalia.

TNTER mortâlia rgifur amp;nbsp;venialia quæ vocat,pag. 465. videamus ■^quæfo quàm egregiuin diIcriracconftituat.F’effM/wyamp;«6inquir, in-

infirmitatii humane lakes, ejm, credentikus amp;nbsp;eleclis nen imptetantur, fecundumillud , Septies in dtecaditiKjlMtamp;fipstesrefur^t, tjuibut Sanlltti Spiritus non amittitur.Mortalia vero funtfcelera contra legem T)ei,fec(indim illttd Pauli, Si fecundum carnem vtxeritis, moriemini, Hæc ille in quitus (ctfi,qnod læpe illi rcfpondi, agnofco magnum cfl’e difcrimcn inter dclióta amp;nbsp;fcclera ) ramen amp;nbsp;false amp;nbsp;impropriè dicta pene lingula lie demonftro. Quçnam eft enimy obfecro, ifta infirmitatis labes nili omnium pcccatorum fons amp;nbsp;origo? in iis quidcin qui ftinc regcnerati.Nam deiftis vnishîcquæritur,in qiii-bus corruprio dominans mutacaeftin infirmicatem.ægrc nec fine magno ccrtarnine reliqniis illius rcpugnantem.Neque ifta obfer-uario nullius eft ponderis.fed maximi potius,vc ludta ilia inter Ra-rionem amp;nbsp;aftciftus qualis aPhilolophis defcribitur, quam mutatis tantùm nominibus fcholaftici maxima ex parte retinucrunt,à ccr-tamine illo Garnis amp;nbsp;Spiritus quod defcribitur Gal.5.difccrnatur, in quo ipfe quoque Phiiofophicus »p6oi heyoç, quainuis araTsroZoj-M' Tov in non paucis reddens hominem,tamcn vf pra^cipuus hollis eft àSpiritu domandus, vt quum de non paucis peccacis,fint-ne pec-cata an fecus, amp;nbsp;quàm leuia vcl grauia fint quæritur.Iftud verb cu-iufmodi c^k^renialia non imputaricredenttbusclr e/eS«.Nam fi refer» tut iftudad Dcum ifta condonantem , confequetur ant mortalia iftisoppofitanon condonari.quod fi verum cftjccquis fcruabitur? aut haedifterentia falfb amp;ineptè venialia pcccara à morralibus difeerni. Sinvero D. Andreas iftud ad naturam ipfam venialium peccatorum rctulcrit, quafi quædam non lint æterna morte di-gna,age tranfeat aperte in Sophiftarum caftra, amp;nbsp;horum pcccatorum onus pro quo mori Chriftum non oportucrit,in fe recipiat.fi volet.Sed nolim hocquidem ipfi tribuerc, vt qui càdem ilia pagina,nefcio an refponfo mco commonefaólus, contrarium agnof-cat.Scd rurfus iftud Pauli,ad iftafolaquæ vocat mortalia pcccara vcnialibus oppofita reftrin-gens, quomodo rurfus non cenfebitur vtraque fecundum fui na-turam,illa videlicet vt condonatione, ifta demum verb vtaetcrna morte digna çftimarcivel venialia quidem credcre códonari,rn ou-talia vero non item ? Paukim autem fine vlla peccatorum diftin-ftionc verbis illis omnesin quibus pcccatum regnat comprehen-^ifi'Glt;^go quidem extra controuerfiam pono.

Pagi.verbproximc confequente, id eft 46ô.pleniùs conatus i-ftud myfterium declarare, Jnfirmitates, inquit, dt/iinguenda funt **fl‘tgitiis manifeflis. Concedo. Sed quum amp;nbsp;ilia amp;nbsp;ifta mortem æ-ternam mereantur (vt etiam ex Icgalibus facrificiis pro peccatis e-tiam leuiffimis apparet, S/C Chrifti pro iis precatione qui per i gno-Tantiam ipfum crucifigendum iurarant)amp; vtraque refipifeen tibus condoncturr quid ineptius afferri potuit after endæ ini inter pec-

catavcnialia amp;nbsp;mortalia diftinctioni ? Qnætjain autein funt ilia manifetta flaoicia? £^2, inquic D. Andreas, vocat Paultu opera carnisj^uafuntformcatio, immunditia Ó!‘c.(juA tjtii agunt regnum Dei nonconfetjuuntur. Sed quorfuin ifta rurfus ad illnd peccatorum dif-crimen?Annon enim Apoftolus inter hæc peccata, lites , ærniila-tioncs, fimulratcs quæ fæpilîime incaucis ctiain obrepunc, iilo ca-talogo comprchcndic? IniiTiO quidnon admiferit fceleris, cuido-niinacur ira? Et vndcomniacciam Icuidiinapeccata nifi à Carnegt; in lis quidem totis qni rcgenerati non funt dominante:in regenc-ratis verb nondnm perdomitaPEt qiiiim illiscarnis opcribns Paulus,ncque hoc in loco,nequc alibi vfpiam opponat vllas infirmita-tes quas ifte venialia peccata vocat.fed opera Spiritusiqnid eft verbum Domini ad fenium animi fui derorquere,fi hoc non eft faccrc quod ifte faciiPScd audiamus etiam détériora quxdam. Alterumeii genuf peccatorum, inquit, ^uaetiam elePlt deponere nonpoffunt donee morianturtfed contra tlla vfiue ad extremum vit a Spiritum pugnanf. a-deotjue non ex propoßto ,fcd cotttra voluntatemßtampeccant,ve i^uum cjuißiiam pra aliopronus ad iram contra voluntatem fuam irafeitur : de quibus peccatit PaHlui,St quod nolo illudfacio,non iamego operorilludt fed quod tn me habttatpeccatum,^, Nulla eH condemnatto tis quißmt inChnfio Iefu,(p‘,Beatf quorum tebla funtpeccata.}:i£Cï\ïtt. lunr igitur D.Andreæ venialia peccata,tribus differentiis notata,nempe, qux non poftint ante mortem ab elcólis etiam deponi: contra quæ pu-gnant cleCli : quæ denique contra voluntatem admittuntur : quæ notæ fi veræ flint, amp;nbsp;diuifionis leges feruauit D. Andrcas,quibus cauctiir lie diuifionis membra inter fe coincidant, vtpote quæ fint oppofita, cófequetur mortalia dcfiniri,quæ ab electis etiam in haC vita deponi pofiunticontra quæ non ampliùs pugnét elcóti;öe quæ quû admittûtur,volûtatc admitrûrur.De tribus igitur iftis difli nôtè dicamus. Qiiod ad primû attinet, falfiflimû e/Tc dico amp;nbsp;penitùs d-■S-eoXogt;ov jCxiftimare peccatû illud nobifeum natû id eft, peccatoru omnium originem, polfe ab clcótis deponi. Nee enim depofuiife pcccatum dicendus eft quifquis, ctfi virtiiteSp.Sanlt;fti(cuius loco Philofophi fiiüm ilium ofd-iv xiyav male definitum ftatuunr)frult;ftus illos quo« opera carnis vocat Apoftolus non edit, radicem tarnen adhuc habet fibi infitarn,mox repullulaturâ, iiifi precibus aftiduis amp;nbsp;aliismodis omnibus adhibitis paulatim aboleretur.Exemplo fit nobis maximum illud omnium peccatorum, Dubitatio de Deo amp;nbsp;ipfius veritate amp;nbsp;promiflis, in iis etiam qui véfa fide funt illas am-plexi, vnde illud Dauidis, Dixi in pracipiti fuga mea,omnishomo mendax, Teftes Mofesipfeamp; Aaron in diffidentiæ fpcciem minime vanam prolapfi,8c proptereaingreiru in Chananitidem exclufi. Teftis iHa perpétua Chriftianorum petitio adomne centationis gciius fine exceptionepertinens, Ne nos inducas in tentationem.

Teftis ipfc Paulus,clamicans peccatum vniuerfaliter , amp;nbsp;corpus mortis adhuc in fe habitare.Qui«! fit autcm de aliis quoquc pecca-tis manifeftiffimis ftatuendum,oftédit trifte illud Dauidis,licet re-gcneratiffimijtamé adulteri fimulamp; perfidiofiftimihoinicidæ exemplum. Nâvndcfructusiftiin tancisviris.nifi e\ peccatonon-dum depofito,ncc ante mortem dcponendo?ldem eft autem de lc-uiftimis etiam regeneratorum pcccatis ftatucndum ,quæ amp;nbsp;ipfa quum ex cadem illa radice pullulent,non longiffimè abeft D. Andreas ab Anabaptiftarum delirio, qui fefc fomniant cà peruenif-fe vt fint arafx«(iTHTo;: cuius crroris ccrtè fundamentum primum iacit,quum peccatum in bac vita deponi polfc putat in operibus carnisquæad mortalia peccata, quæ vocat,malè reftringit. Sicut autem non pcnitùs deponitur peccatum in bac vira in regene-ratis : ita non totum retineri, fed fenfim emori oftendunt luftiti« fru(ftus,quâuis non pari femper vigorc fefe exerentes.Vanû cft igi-tur iftiid inter Venialia amp;nbsp;Mortalia peccata diferimenmeq; Spiritû Saniftü vcl hçc vcl illa excutiunt,fcd cius cfficaciam interrumpunt.

Alteram differentiam in eo ponit D.Andréas, quod in vcniali-buselcifti pugncnt,in mortalibus non item , quod non minus làl-fum elle dico quàm fuperius.Qu^od enim dicit Apoftolus, carnem in elcélis pugnare aduerfus Spiritumjrcciprocum eft ncceftârib.Et quamuis interdum vfque adeorapidi fiant aftcôhuSjVt neratio qui-dem,nc dum Spiritus Sandus, in concilium adhibita videri polfit; nibilominus ramen nonnili ex coniedura, eaque minime necefta-ria, colligi poteft fic in iftis exceftibus elcdos à came totos abripi præcipiteSjVt nullum regeneratæ confeientiæ motum fentiant, e-ciamliad tempusaudientia illi non præbeatur. Certilfimum cnim eft illud axioma : Non regnarc in regeneratis peccatum, fed tantum elle deillius tyrannidc detradum,quantû in hominis mente amp;nbsp;alFedibus illi cripuit gratia, vidrix in cledris neceftarib futura. Pcccarint igitur impaticntia,tum Sara marito ancillam tradens, tum Abrahamus ab illa pcrfuafus, quafi irrita alioqui futura pro-milfionc de benedido illo femine : pugnauit ramen in illis amp;nbsp;con-firmauit cos fides quæpromilfionem illam apprehenderat, remc-dium alioquin illud inutile non tenraturos.nifi fperalTcnt ita fe-quuturum quod fadum iri Deo promittenti crcdidcrant.Necdif-fimile eft Rebcccæ exemplum, quæaudicrat amp;nbsp;crediderat maio-rem feruiturum rainori,amp; tarnen per impatientiam lacobumpro Efauo malis artibus fuppofuit,cuius lâdi poftea magnas amp;nbsp;longas pœnas,amp; ipfa amp;nbsp;lacobus lucrunt.Nefarium denique fuerit Mofeti amp;Aaronem inter increduIoSnumerare;amp; Dauidem,licet peccato fuo obdormifeentem, illis accenfere in quibus régnât pacificè adultcrij amp;nbsp;homicidij Spiritus.Nihilo vertus cft igitur iftud D. Andre® inter venialia amp;nbsp;mortalia peccata diferimen, quàm altcrum

fuperius amp;nbsp;quum rcgencraii ncceflario., quarniiis non paribus sc-pcr viribus,pugnent turn in leuibus rum in gcauibus peccatis, in neutris plane cxtinguitur Spirirus.

Tertia verb iftorii difFerstia in co fita eft quod Venialiter errâtes faciant quod noluntjid cftinuitipecccnt, mortaliter auccm peccantes, id faciâc quod volût w,exempli gratia, inquit D.Andreas, ivafcor ttim quod:nolo facto,fed quado quisfcortatur,quod vult jlacit. Quafi veto (ciens pgt;rudcns iSc confcicntiam ctiamrcclaman-tem non audicns quiCpiam, vehementiftimè quoque excandefcerc non poftit,amp; nifi vel ipfe ad fc vitro rcdcat,velaliunde cohibcatut maximum quoque fcelus admittere : itidemque quifpiam aut menfcaut corpore ebrius amp;nbsp;imprudcns (cortari: quorum extant ctiam in fânâftlimis exempla : illius quidem in Dauide Naba-l«m cum famitia tota excindere pararo, Abigails prccibus cohi-bito,amp; eamp;ncwnine Deo gracias,agente, i. Sam. 25 : huius aucem in Loto inceftuofo Gen. 19. quern tamcti luftum nominat,,Petrus 1. Petri 2. 7. amp;nbsp;qui profcótö ctfi non iuftus in ebrietate amp;nbsp;inc.e-ftu.tamcn etiam inceftuofusfuit iuftus,vc proculdubio refipifccns. oftendir.Deinde in hoc quoq;,non tantùm abfurditas maxima pa-tefitjfed etiam pene incrcdibilisinfcitia depreheditur. Quis enim vnquâ prætcr iftos ira infaniit , vt aliquem diccret inuirfi hue coa-étum pcccare? Nam rcélè Philofophi quoque, exemplo propoftto de iis qui iaélurâvideri polTunt inuiri facere, aólioncs tarnen eiuf-modi, quoniam ab agentis quamuis exorto cófcnfu profifeifeunr t-ur.reótènonad Toßtaltv quancumuis inrerueniens,fed ad referunt. Cevtumeftigitur elcótos amp;nbsp;quantumuis regeneratos nonnifi volentespecccare, fiuein lcuioribus,fiucinleuiffimise-tiam peccatismon tarnen ita volentes vt qui regcncrati non funt, amp;nbsp;in quibus peccatum regnat.Nam ifti tota voluntate proni,etiam contra rationcm ferutur,vnde illud,video meliora probóque, Détériora fequor:at regenerati,quamuis vnus amp;nbsp;idem homo fint, v-nica numero amp;nbsp;cadem voluntate præditimihilominns tarnen duobus contrariisprincipiisin illolicet vnico hominefitis,carne videlicet,quateniis,regenerat® non eft,amp; Spiritu,quatcnus eft àpec-cati fcruirute per Filii Spiritû manumiflus, vnusamp; idem homo di.-cituramp;volens amp;nbsp;nolens pcccare. Hocautem manifeftè indicat Paulus,in fefc.vt vnico fubiclt;fto,tum nolcntem, turn voletcm ho-mincm conftitucns:quamuis volentemillum peccarc, quafi extra fe vt hofpitem quendam conftituat, turn vt corruptionem illara doceateftein homiue non creatum quiddam, fed aduentitiutu» turn quod de ilia tandem plene expellendaccrtuseiret, amp;ccrtos clTe nos oportere exemplo fuo doceat,quum cap.ó.in hanc voceni crupitret, Peccatum vobis non dominabirur , non enim eftis fub Lcge,fcdfub gratia. Fateor igitur Paulu eo loco nobisin fefe pro^

ponere fortis athletæ exemplum,in quo fiepugnet Spiritus vc liipracarncm emineac , quamuisnon fine vulnere.Pu^nac enim adhuc qui non facit bonum quod vult; fuperat tamé in hac pugna qurnolens facit malü.Scd abfit vt propfcrca vidum in iis Spiritum dicamiis de quibus bic agittir, id ell in iis qui ad tépus faciunr malum quod magis volunt quàm nolunr;ncc tarnen toti volunt:ficuc ex adueifo non prorfus eft vidacafo in iis qui fie bonum volant vt tarnen non toti volunt. Vrrumqueenim eft adhuc ludantium in eo certaminc, in quo Spiritus,quamuis tandem vidor itecef-fario perDiei gratiam futurus, tarnen'varia forte ludatur .• vn-deilli Apofloli,licet de vidoriaminime dubitantis,ciulatus,Qms nrelibcrabit ex corpore mortis huius ? QiJæ quum ita fc habeanr, iudicer ex iftis Germania quales ifti fint confeientiæ medici, tum in morborum canfis,tum in illorum remediis cognofccndis,amp; ira vt oportuit applicandis.Et hadenus quidem hæc dida funt de hac à Scholafticis exorta pcccatoruin diftindione, de qua fiquis roget quid femel mihi vidcarur, dico,bona cum illorum dodifiimorura alioqui Theologonim pace à quibus appellationcs iftæ rctentæ funt,qnantiimuis emollitæ,mihi tarnen videri hanc diftindionem potiùs exEcclefia pcniruseliminandam,tuni vt impropriam quo-cunque modo explicetur, tum vt periculofiffimam.Voces cnim-iftasoftendit Latini fermonis vfus non pofiê proprièalio quàm ad ipfam peccatorum naturam referri. Nulla funt autem pecca-tafui naturaveniaha, neleuiffima quidem præaliis , vt apparcf etiam manifcftè ex Matth. 5. 21. Stipendium cnim peccati fine vl-laexceptionemors eft.Sin autem adDci indicium iftud referarur, Venialiafunt omniapeccata per Chrifti fanguinem ablutain dédis, fie videlicet peccantibus vt dono quoque refipifccntiæ per candem beneficenriam femper donentur ante mortem,quoniam mutari vclfalli Dci propofitum non poteft : vnicopeccato exce-pto,quod propterca Peccatum ad mortem vocatur ,quianun-quam remittirur,ideôque in clcdos non cadir.

Refutatio Argume-nt^mm tjutbus contenditur DAuidem per Aditlterium amp;nbsp;homicidium penitus ami/iße Spiritit

ATewwjinquicD. Andreas pag.^öy-wr/r Idlathan corripnififiet Da-itide,(^ DAutdpaeniterria egififietinstnquAferitAtus fuijfiet. Ergo ex-ctderAt a Spirttu SAfiElo fide. Concedo antecedens, çonfequens autem nego. Peccauit enim Daoid, at non torus, fedquatcnus non rcgencraruSjfopiro quidem ad tempus intra ilium,arnon pc-nitus fublato homin'e pecc.nre nolcnte , quein Prophera non illi reftituit amiirum,fcd fub vulncrc hominis peccare voléris ad tempus proÛratum,pcr Dci gratiam,fuos nunquam defercntis,crexit.

Idem enim homo, vt modo diximus hmul eodemque tempore, peccat amp;nbsp;non peccatjic nolens vt velir,amp;he volensvt nolit: quod infolis regentratis locum habet,, cæteris quum peccant, nihil nih peccare volentibus,quum Apoftolo celle, per le ne cogitate quidc pqlhnc quæ Dei funt. Et ad iftos fpeólat iftud Ioan,Qui natus ell exDco non peccat,qui tarnen in eadem epiftola.Filioli, inquir,ne peccate: quod fiquis pcccaric aduocatum habemus apud patreiK lefum Chriftum.Et illud quoque. Si dixeriraus nos peccatum non habere,nos ipfos fallimus, de qiubuftiis profeólo peccatis etiam grauilîîmis loquens,v‘c ex triftiffimis lanóliffimorum etia virorutn exemplis liquer.-Et tarnen verum eft DauiAcm pcriturum fuilTeni-fi relipuiiretjled quatenus eleélus amp;nbsp;regeneratus erat, non potuit ipfi relîpjfcentiæ gratia degenerari, ncc ipfe per Dei gratiam non refipifccre.Sicut enim Deus, quianecmutari necfalli pot eft, ele-élos fuos ordinationis fuæ relpeólu necelTario ad glorificationem ipfis ante fecula preparata adducit,ita caufas medias,coco illoruvi-læ curfu,etfi non pari femper vigore végétas, vocacionein videlicet amp;nbsp;iuftificacionem, nunquam finit tocas marcefeere: fedprout illi visii eft,admetiri Sc foucrenon dcfinit,donec in illis opus fuuni infutura vicaperficiat. Ec ne videar réméré affirmafle, non tunc ftiifte Dauid.e regenerationis Spiritu qncm prorfus amifillet rur— ■fus donatum, fedeum qui fopicus in ipfo iacebat faille diuinitus minifterio Nathanis excitatum : fatcorquidem Dauidern in illis ■fuis triftiffimis eiulatibus vti creandi Sc innouandi vocabulis,qua-fi de integro incipiendiim eilet in ipfo diuinum illud opus:rem ramen aliter fe habere. Sc has voces illi expreffilFc fcelerum fuorum magnitudincin , falcem ex co conftarc poccft,quód ne poftularc quidem hoc potuit nil! eius ipfius Spiritus reliquiis quern poftu-labat,hos incnarrabiles gemitus illi didlantibus.Ec hoc etiam ma-nifeftiffimè indicar.mox petens ne hie ipfe Spiritus quem pctebat. Sc cuius reliquias Dominus in ipfo excicarat, ipfi auferatur, vndc illudPfalm.iy.S.Tibi dixitcor meum.quærite faciem mcam, voce Dei videlicet in regeneratorurn cordibus, poll graues præfertim •Japfus in regeneratorum animis,non fecus atque Echo è concauis locis refonantc, vt ex mutuo illorum perfidem refpondentium confentibemergatinuocationis fiducia.AIiud enim eftcontrillarc Spiritum Sanólum , quod fanfliffimis etiam interdum accidie, quàm penitus excruderc;amp;illc licet male excepeus, ramé poftob-iurgationcs eledlos erigit, prioris illius felicis conditionis rc-cordationc ipfos confirmans , vt in ilia Prodigi parabola nobis oftenditur,Luc.i5.17.amp; vt nos exempio fuo docet Dauid his verbis Pfal.ii3.5.Recordatus fum dierum anciquorum,'amp; omne tuum opusfum meditatus.

SEd amp;nbsp;Simonis Magi cxemplo pag. 462. perfuadcrc nobis voluit D. Andreas poÎTe aliquos excidere à fide. Lucam enim a-pcrtè diccre, quod credidcrit Philippo enagclifanti, Sc baptifa-tus perduraueric apud Philippnm j amp;nbsp;confpiciens figna quæ Philippus edebat obftnpueric. Quafiveroipfi ctiam dæmones non Gredanc , amp;nbsp;non fitqiiçdam fides lt;o)oolt;rKa/p»ç,4nædam etiain penitus fim'iilata^quædam morrua. Nosverohic agimus de fide ilia eleélorum propria, quæ Filij Dei carnem non tantum de-guftatfedverè comedir, amp;nbsp;fanguinem eius verèbibitjVtcx ipfiiis Spiritus vera energia amp;nbsp;efFcftis liquet, de quibus loquens lohan-nes,Iohan.6.64.Nouerat inquit,à principio lefusquinâ eiïent qui in eum credebant, amp;nbsp;quis eum eflèt proditurus , ludam videlicet ilium Ifcariotcn exreliquorum duodecim difcipulorum vcrècre-dentium numero cxcipiens:qui tarnen Petri confeflioni vifus fue-ratadhaEfiffe,Matth.i6.amp; fidcm miraculorum habuit5Luc.9,amp; ni-fipenitiùs Chrifto credidiffet quàm Simon Philippo, non elfer ilium tam diu alfedatus. Nihil igitur iftud exemplum contra me facit,, qui deSpiritu loquor teftimonium Spiritui noftroreddente, quod Filij Dei fiinus, vel de verè non autcm cortice,id cftjexterna duntaxat profeffionejamp;: Sacramentis tenus Chriftoinfitis, ideôr que exfcindendisquiafruôhum in ipfo non ferunt. Et vtad ipfiuS Simonis Magi exemplum redeam,D. Ofiandrumadmonitumhic vclim,qui pro illo fuo ardentiflimo zclo continere fe in ilia collo-cutione non potuir, quin abrupto filentio inhas voces erumpe-tctjSi ad hüc modum fen/per lice bit Scriptura facra teflimenia per glof-fiti eluderCiCredidit^id eficrederefefimulauit, quid tandem certi in v-niuerfa picra Scriptura reAwe^l»jw?illum,inquar6,hic moneo,quem tune non Run refponfo dignatus , vtfihuicmca? gloflænoncre-dit, faltem Auguft. amp;nbsp;collegæ fuo hac in re certè dodiori credar. Sic enim Auguft.hac dere traôtatin lohan.ô. Etiamßnon credtdtt^ ftdejuomodo credideritfequentiapoßeriora demonflrabunt. .^^omodo, int^uam^non ijuandiu crediderilk Baptifmumhabeat,fedcolumbavi~ feeribus non h£rebat:eratin Eccleßa^non eolumba^fed cornus.Baptifina iÜiejuidproderat ? ^olt er^o de Baptißnate'gliriari rjuafi ex ipfifalus Ùbtflifpiciat.'i^n quomodo quifquis baptifatur regeneretur. Et quî-nam potuir Spiritum Sanàum ilium amp;nbsp;fidcm amitrere , qui neutrum vnquam habuit?D.autem Herbrandus pag.Theol.Gompen-dijdio.Si?»» Âiagus in(]uit,'veri.efl\bapti/atus,fednecrernißtonempec-catornm accepit,nec e^ regenerates,e^uia fide carnit. Vtprofint Sacra-raentafidern acetpientisaccedereneceffe ejb. Audis hæc D. Ofiander? audis D.Audrea?Et num vebis vefter ille collega domum reuerfis, Kij.

aut iün vapulauit.aut deinccps vapulabit’Aiit illum.,vtrGque certc veftrum longe in plurimis cruditiorem, vt mifcrum ilium non ta-tùin extremafeneólute,-fedetiam crecitarcmilerabilcm,, nemori «jLiidem quiet£ amp;: placide paticmifiü

Elufdem cftponderis cxemplû Saulis, quatuor paginis, nempe 474.475.47(î^77.à D. Andrea inculcatû, quem etiâ oftende-reconatur, Circuincilionc fLÜire verein Filiuin Dei adoptatuirr, bac adopratione non modbipfi oblata, fed etiam verè amp;nbsp;.reipfa in ipfum collata.à qua poftea exciderir,iftis vfusargumencis.

Primùm,^«o«/4?» -vnica fuit Circumcißo. Fatcor.,quum.pro toto Sacramenri accipitur,at non quum départe duntaxar. Efl: enim alia litcræ,alia cordis Circumcißo »vtraque fient fuoloco oftendi-nius,quodadDeum præbentem attinet lemper coniiinóta, at non quod ad pmnes -recipientesattinet : excipiendis nimirum iis quos proptcrea Prophetæ amp;nbsp;Stephanus corde incircumcifos appellant. Ridicule efi-iguur ilia conclufio ex ridiculo ancecedente nafeens.

'Sccundójy«iï»r4 eß, inquit D. Andreas,profanatie naminis Dei^ dtcere, Deum Circumcifione gratiam adoptionis in Saule infante ob/i-onalfe^qui tarnen nunt^uarn fuit adoptât tes, aeß videltcet pnnceps lt;^»if-piara pvomtttensfuamgrattam amp;nbsp;amphßimttm alujtsod feudum mem-branam ebßgnarettn cjtsa nthilfcriptum effetScA quam crafia äc quant fatuayquæfo , hæc eil Sophiltice? Ecquis cnim vnquam noilrum fomn-iautt, nedum vt dixeritSaeramentisinaliquoobfignari gra-tiam , Sacramentali promifiione comprehenfarn , cui tarnen illa gratia non fuerit vel eodem tempore , vel antea collata:fiuc obfi-gnari alrquid quod non exiflat ? Et tarnen hoc nobis , D. Andreas impingerc.pag.476.0e 477.amp; 487.aufus eft.Et quæ(o,quo prærcx-CU!,Qu6nian3, inquit, dtcitis Baptißnum effegratta Deiobßgnationent. Vbi verb randen..^/« veßra, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,re^onßone ad theßnrnearntjuar-

tarn. Et qnæ hæc impudentia ell ? Dicit Paulus Circumcifionem faille figillum iullitiæ fidei : Sed in Abrahamo , amp;: in iis qui fidem Abrahami fccuti funt.lta amp;nbsp;nos Baptifmuin diximus eife remilßo-nis amp;nbsp;regenerationis obfignatione,at non in qiiibufuis, nec fem-per.SicEuangelium eil potentia Dci ad falutem, abfolute videlicet femper amp;nbsp;in fefeeonfideraTum : relate verb fine aiidientiû ref-pcótu, folis-credenribus odor vitre ad viram , cætcris verbjói qui-Aem ipforum non Dei vel Euangelij virio , odor mortis ad mor-tem.Sicpanis quem frangimus, eft communicatio corporis Domini. Num etiam iis qui non func Chrifli membra? Et tarnen hæc eft D.Andrcæ Logica, cui quifquis non afiênritur facram triadem arguit mendacij,falfum,impiuin, inauditurn dogma in Ecdefiara Dciiuuvhic.

Tertio,hab uit Saul,inquitD. Andreas perfpicua SpiritusSanóli in ipfo habicantis ligna. Ac qnænain ? obedtenttarn ergapatrem, Az hæc quoqueamp; qnidein mukó inligniorin muleis etiam à Dei foe-dere prorlus alienis eluxit.STopgt;£tç enim phyficas non in omnibus abolere porc(tSarä.//«w;7«gt;lt;jZf egregtderga omnes :patientta ma-derationefingulareprndentia Æf^ez/«^«(ï.nempc vt regnü bis artibus fibi pararee,amp; paitü fcruaret,nó vllo verç vlliiispietacisaut fyncc-tiin popiilü amoris ftudio,vt coca vira fua cellatuseft. Sed demus Veras fuiflc iftas in Saule virtutes,necadopri0ni tamc,nec regene-rationi fanólisamp; âliis Dei propriæ iftud tribui poteft, quu multo eJariora amp;nbsp;illuftricra talia Dei dona in plurimos alioqui propha-nos collata palïim in biftoriis Icgatur.Adde amp;nbsp;Prophetiç Spiricu, quid hoc ad re ?Fuic enim etiaPropheta amp;nbsp;quidé Spiricu Dei inh-gnitcr prædicus Bileamus: amp;nbsp;incer illos quibus eli refpófurus Dominus, ZVozz»c«z z'OJ',reccnfcntur non modóqui Prophccarinc,ve-rùm cciâ qui Demones in nomine Domini cieccrinc, ipfiinccrea ■impura vica lefc mancipia^li'eSatanæ teftances.Ex iftisigitur falso amp;nbsp;incpeè colligicur adoptionis amp;nbsp;regenerationis Spiricus.

Quarto,(inquic D. Andreas) diciturSpintu! Dominhid eslSpiritm San'Slw a.Sttttle receßtJJe.Ergo pnits ettm-h^buit .lauern paß ^wyiz.Nem-pe donum illtid Spiritus quod liabuic,at non ilium fanótificancein Spirit U rn,folidum illud amp;nbsp;perftans Dci fundamentum Spiritui,fi-liorum Dci tcftificäsjcuitis hoc eit figillü,Nouit qui fint fui Dominus, amp;, Difctdac ab iniquicate quifquisàChrillocognominatur.

Quinto,ait D. Andreas adoptionis Saulis patronus ,non dtcil Samuel Sauli, Tu abteSlm es a Deo , epttoniam Deus te nunquam dtle~ xit,^ ab eo ad aternum exitium es defiinatus:fed quta abiecifli fermo-nern idcirco te Deus ab:ecit,ne fis Rex. At enim vbi tandem delinct iftacalumniandi libido? quafifcilicet vclpereat qtiilpiam quem feruari voIcntcni,Deus feruari nolic;ac non potiùs nemo verèfer-uarivelit, nificui darum oft vt hoc vclic, amp;nbsp;cuinon detiireädem gratia vt feruari polfit.Quafi quia nulli perçût nifi quosDcus iufto exitio ab æterno deftinauitfidcirco çccrnûhocdccrctuin fit ipfo-rum exitij caufa,ac non poriùs ipforum pcccata, quorum necaufa quidcni eil: Deus, fed fola illorum corruptio amp;nbsp;peruerfa in adultis voluntas. Etfienim non magisfalli vcl mutari in vnam quam in alteram partem Deus fuftinec, ac proindetam fit necelle faluti deftinatos feruari, quam exitio dcuocosinccrii c; non tarnen ilfo-rum exitij vc illorum falutis Caufa à Deo promanat. Na Deus illos quidem fuo Spiritu efticaciter vocatos immutac,agit,regit,donee eos in Chrifto, eleótionis , vocarionis amp;nbsp;glorificitionis cleóto-rum principio medio amp;nbsp;fine glorificet ; iftosvero in naciua ipfo-lum corruptione deferens,fuis ipforum concupifccntiis amp;nbsp;Satanç niancipacos tradit, varia foain illisiudicia exercens, ipfc nullius

mali ab ipfis cogitati vel perpetrati audor, nec vUi debitor « nec vnquamillosniii mortem æternam commeritosætcrno cxitioad-iudicans.Non cófequitur autem ex neceflariis caufis eiienire quic-quid neccire eft euenire, vt rede amp;nbsp;erudite hac ipfa de re dilFerens Auguft.oftendit lib.de Ciiiit. Dci quinto. Qiiorfum igitur illæ ca-lumniæîQuodfi etiam darcmus,(quod ramen abfit)ab occultoil-lo Dei decreto amp;nbsp;energia ficut faliitis in iis qui feruantur, fic exitij caufas in iis qui pereunt promanare.quàm tarnen inepta, Se quàm ridicnlafucrit ifta conckifio , Saulem quód pericrit propter abie-dnm Dei verburn,idcircanon videriocculto illo Dei decreto pe-riift’c? Necenimcaufe fubordinatæ caufam fuperiorem toiltinrgt;. fed ab capotiùsordinantur : amp;nbsp;quid obftat quominùsquodocul-tum initiofuitjpofteaparefadum ipfo exitu dicatur P-Quodiihasc ignorât,vr alia plurimaD. Andreas , quæ ipfi noriiHma clFe opor-tuir,vel ignorare fe fimular, nec ilia feire alios p.atitiir:an propte-rea hæreticus eft Bcza?Et de Saiile quidem hadenus.

Cæterùm profert etiam tuendo fuo dogmaii D. Andrea»illud poftoliGal. ^uiinLegeiuftificamini, dgratta excidiFlts. Ao. cur no criailla ex i.'Tim.z.i^.l^onnuUinaufragM fidei fecenit^Si eiui-dem epiftoIæ 4.i.9Â»gt;/üîzw de/cifcentàfide:ècz.'Timoth.z.i^.fubMeY^ îunt^uoytindamfidem?lnepta.idc['ao(]ae conclufione. Nam etiamfi con cederem hic agi de ilia ipfa fide quæ efteledorum propria,i-deóque femel data nunquam penitus adimitur, an nihil diffère naufragusà fubmerfo ? num vitæ nullum fernen habet quifquisà reda valetudine per morbum etiam grauifljinum excidit?amp; inter TOoribundum ac mortuum, an nihil interefi? Nec aliter de Galatis illis fenfiffePaulum, hæc indicant. Et ex eorum numero quorum /idem fubnerterant Philerus amp;nbsp;Hymenæus, idem Apoftohis vafa aurea amp;nbsp;argentea domus Domini mox excipir,eledos videlicet fic interdum ad tempus cadenres , vt tarnen penitus nunquam exci-danr,quiafolidumftat eorum fundamentum.

A T idem Apofiotuj^ inquit D. Andreas, con tun dit corpus(uum^nt *^tjMumaliüpredicarit,ipfe reprobus fiat. i.Corinth.91 verfum 27^ Ergo pojfiunt eleSifiimi t^uoquefieri reprobi , aeproindepenitus excide-^ rc.Iiro ficut quatenus homo erat perfedè nondiim regeneratus cxcidcre potnir, idcóquc ad remedium confugit:ita quatenus ele-dus amp;nbsp;regeneratus crar,)dcó cxcidere nunquam potuit : quia re-medium perfeuerantiæ eft amplexus. Qiiemadmodum enimeum eledio-

«leiäionis dccrcto immutabili cohæret neccflariôperfeuerantiæ» lie et non tadem femper couftanciæ menfura perftantis donum, iîcDeus fuis nunquam fupraidquodpofliint tentatis,medias illas caufas tempeftiuè femper fuggeric à quibus pendet.'perfeuerantia. Sic amp;nbsp;illudaccipicndum ell,Qui flat,videat necadat: eleétis nimi--rum ideo penitus nanquam excidentibus,quia darur illis prouide-re ne penirus excidanc,eciam grauiccr lapfi.

Et hæcquidem ilia font D. Andreæ inuiôta argumenta , quibus fupereft vt infignem qua me cum fuis amanuenfibus afFecit ca-•iumniâ diluam.Pag.^é^.Quü enitn ex me quæfiuiiîetjannon Dàuid adiiltcrium perpetrans fidem amp;nbsp;Spiritum Sandum amiferit,fcrip-ferunt eius amanuenfes me reipondifle, TlJe!}ualt;]uam amiflt,fedre-tinutt.'Lt rurfum pag.4lt;S4.annotauit me refpondifTe Dauidemina-dulterio ßerpetrata retinuilfefidem SpiritumSanSum vnde ipfe pag. 465.in iuum ilium ardentiffimum zelum erumpens,?7o//?zgt;», inquic Ktlieflorenos,imonetotumlt;}ttideorbemterrarumaccipere (voxprofe-

nô tam fido doftori quàm.vt loquiturNanzianzenus .^t^ezç-s/x-«îfopa amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conueniés)'^/ mets auditonbiisproponere ta ma-

nifefle impiaj^^uodvideltcetperpetratespeccata cotra confetentia ^cor-^ tatores ^'adulteriyfi finteleSlt,retineant in ipfo aSlu peccati,fidë ^San~ SlumSpirttum.Q^iy videlicet peccatum vllum àSpiritu Sanôlo amp;C Ede dicletur, nedum vc horrenda ilia fcelera confeio Spiritu San-0:0 Dauid admierif.quod abfit vt vel ipfè Satâ auEt diceremedum vt mihijper Dei gratiam , non impio nec prophano, quamuis mi-ferrimo peccatori, vel talequidquam acciderit cogitate , velex-ciderit vocula vnde iftudcolligi meritô pollet. Nonigitur dixi (Deum teftor,)Dauidem perpetrantem adultcrium,fiue in adulte-rio perpetrato hdera amp;Spiritum Santäum rerinuilTcjfed ilium dixi quamuis adulterum ac etiam homicidam,(quæ fuerunt carnis non Spiritus opera)tamen,^uoniam eleftus erat, aliquid SpiritusSan--diamp;fidei in co fuilfe leruatum , quod aliquandiu fopitum,Do-tninus tandem rurfum excitauit.Hæc,inquam,etfi non fortallc to-tidem verbis tunc refpondijhoc tarnen fenfu refpondi.

CVpricft denique vt Sc illud tanquapalmarium quoddam D.Andres adiiciam.Similitudinem à Lethargicis, phreneticis, ebriis efumptam qui mentis quidem vfum,at non ipfam rnenrem amit-tutjhis verbisfibivifuscftD.Andreasaptiffimè eludere.pag.4.Z,ci’-eSl, induit,gratiaDei,fideiSpiritus SanSli (intelligc 1 ud,le6tor,de gratia: Sc fide,amp; Spiritus Sanóti energia folis eieüis fltbfiantiales hominis partes,fed Dei dQna,tjUiS!, fi-^uta eo dutur^ßc amitti ^uo^uepojjunttc^ re •sera amitti facra fcrip~

tura teflatur, orante pfalte, Ne projjcias- me à facie tua; Spiritü Satl^ üum tuttm ne auf eras àme,amp;fRedde mthi latitiarnfalutaris tui. Hçc il* le, quibusciinc refponderc idcirco noliii vt ipiîus piidori paree-rein:nnnC autem reipondeo ^qiioniam illû non.puduic taminep-tapublicare. Vr àpottremis incipiam : quænara miinis apcècitari pro ifto dogmate potuerunt, quàmeaquibus manifeftilfimè de* ftraitur? Orat pfaltes in media tentatione, ne proiiciatur à Dei facie. Ergo qiiamuis adulter amp;nbsp;homicida, non erat, tarnen penitùs proieôlus, Quis.cnim doemt ilium orare, nifi eonfolator ille qui nondum tot.us ab illo exceircrat?.amp; fides , cuius rcliquias per Dei gratiârctinupratî Precatur ne auferatur ab illo S. lanàus.Ergo nô fucrat penitùs eo fpoliatus. Gaudium ante faliuis quodamilcrat, diuerlum eft ab ipfa falute à qua non penitùs excidetat, Dcinde,^ quàm fîrmaefl iûa côfccutio? Deus ilia dédit,ergo adimere poteft. Nam Deus quidem,abfolütè confiderata iplius potcftate,tam por left dellruere quæcunque fecit,quàm lüa facere patuittfi tarnen V-fum amp;nbsp;efteólum illius poteftatis fpcéics , quæhae lege dédit vt ilia nunquâ adimeret, adimere certè non poteft: non poteftatis defe-élu,fed quia mentiri non p3tcft,quod non poire,fummæ potentis cftzEtifta quoque conclufio quàm ridiculaîDeusadimere poteft. Ergo reipfaadimit.Nam amp;c antecedés illiid iàllîffimum cft, vt modo dixi:amp; confequens ridiculum, nifi probet nihil à Deo faélum vel datum quod perenne efte velit.At longe aliter Chrifttis de Maria amp;nbsp;hocipfo loquens de quo nuncagimus.Maria , inquir, opti-mam partem elcgitjquæ no aiiferetur ab ea: amp;nbsp;alibi de eleélis omnibus in perfona Petriloquens, Rogaui pro te».inquit,.vt non dc-ficiat fides tua.Poftremó,quod eft huius argumenti firmamentum, etfi natura diffcrunt dona Dei, quæ fiint qualitatifs crearæ,ab anima quæ Subftantialis pars eft hominis,atque adeo ipfius forma: in co tarnen de quo nuncagimus quàm optime inter le confetti pof-funt ifta acetia dcbet.Sicut cnim anima eft hominis forma, fic Spiritus Säclus per fidem , quatenus eft qualitas ab ipfo efteóla, Si per quant Chriftus cum fuis beneficiis apprchendituramp; crede-tiinfinuafur,Sp!tirualem hominem informât: indeillud est/tv/j-aTiKi dftcrimé Paulo familiare.Q^id obftat igitur quominus vt animae facultatum vfusad tempus, manenteipfa ramen anima, interrumpi poteft: Gc ctiam Spirituales Spiritus Sancli Si fidei motus amp;aéliones, non fublaris.tarnen nec ipfaSpiritus «Ttoia/xert nequefidcjintercidanturi Tantum autem abeft vt Spiritus Sanft us amp;nbsp;fides in eleélis , quibusetiam propriæ amp;peculiares funt, fint minus firmum quiddamin homine fpirituali quàm anima amp;nbsp;ipfius.facuttates in homine anirnali,vt contrà, morte homo 4‘'.V*' *àç diflbluatur, «reuiuaT/ito'c verb per hanc ipfam mortem propiùs. ad fuaro metam Si confummationem perennem açcedar.

Argumenta neceJfana^uibM coUigiturele^ot nun^uam Spiritum Sanclumpeniiùt amtttere:necpror/ue à ßde vera excidere.

Çlcut aiitem nullum efle argumcntorum illorum pondus oßen-^dimus,quibus confirniare voluit D.Andreas elcóhos polFe intcr-dum pcnitùs à Dei gratia excidere, fie nobis contrariiim dogma certillimis argumentis eft confirmandum.amp; declarandus iftius ve~ ritatis vfus.Primùm igitur illudftatuo,fidem de quaagiinus,illara ciTe certam notam qua feruandi à damnandis difeernuntur, quod quinegat vniuerfæ facræ feripturæ répugnât, vt aduerlus ilium non fit Theologis difputandum. At fi ab hac fide ppteft quifpiara excidere, prætcr quàm quod nemo de falute fua certuserit , ac proinde non ex fide , fed ex incerta conieûura Deum inuocabir, nec quicquam iinpctrabit,Iacob.i.6.hçcinccrtitudo aut cxDeo e-rit, aut abhomineinter certam pcrfuaîîoncm i?£ dubitationem pendcnre.A Deo effe non poteft,cuius incerta amp;nbsp;nutantia décréta efle nô poiTuntjqnum fit ipfe immutabilis. Sinab homine pen-det hçcfirmitas,illius flabilimentum cncrtitiir,amp;fiilchnentû falu-tis in ipfo homine ftatuetnr, quo nihil eft mutabilius fi fibi relin-quatur. Ab vtroque veto ilhidproficifei non poteft, quin,fi diiiini de noftra falute dccreti exitus à conditione pcndeat,quæ fit in hominis porcftatc(putà fi vdit credcrc,amp; in fide pcrfcuerarc)quin in ipfa hominis manu amp;nbsp;potcftate,non autem in folidum in Dei gratia, dicatur fita hominum fahis;5c ipfa Dei voluntas (à qua tarnen pendet quicquid eft ) ab hominis voluntate fufpendatur: A-poftolofruftra clamante, neccleôlrioncm nec falutem effe vo-lentis aut currentis, fed miferentis Dei amp;nbsp;cfficicntis in nobis, vf TsCREDEREfic etiam to'Veile amp;nbsp;Faccre: idqj in folidum non ex parte,vt rcétc agnouit Auguft.in Rerraólationibus:amp; fciriflimè inculcat Bernardus,Nos nihil cfTe in nobis nifi exitio dignü.in Dei veto gratia, amp;nbsp;per Chriftûmifcricordiajverè aliquid eflc.Hæc ante omnia quû fint firmiflima,confequitur,amp; deerctum de feruan-disin Chrifto ele(ftis,amp; caufas medias immotas efleper quas Deus popofitû illnd fuü cxcquitnr;acprimùm quidé vocationé efficace, non ex nobis vllo modo,fedà Dco,vt inquit Lucas, cor aperiente ■ amp;nbsp;aures perforate prædeftinatorum ad viramxuius efièdum eft v-nicüillud amp;nbsp;nobiliffimû inftrumentummcmpc'æ-ÀMpopcf/ît amp;nbsp;fides, qua Chriftû apprehcndinnis,vr in eo turn gratis imputato iuftifice-niur,tum in nobis operate famftificeinur: deinde pcrfcucrât e qtiâ-uis noftra culpa fçpe interruptç donû,quç corona apprehédirffilas, inquam, omnes médias caufas Sc àDei vnius gratia cfléaffirme, amp;nbsp;in illo tâcertas in dédis quàm firma amp;nbsp;certa eft ipfius immucabi-

1 it as. Et ne folis rationibus, non auteni cxpreffis fcripruræ vérins niti vidcar:an non manifêftè amp;nbsp;neccHario firniitatem illam falutis clcdorum oftédic indiiïolubilis illccaufarum noftræ falutis nexugt; à Paulo dcfcriptus Roni.8.3O.amp; deinccps? Et fi quid iii il lis incertum cft,amp; à quo prorfusexcidcre polîint clcóli, vndcillæ ciufdein Apoftoli voces eodcm loco fubieâæ,Qms intenrabir crimina ad-nerfus elcétosDci, amp;:,Qtns nos feparabit à Chrifti charitatc,amp;, Nullam rem creatâ mibi pcrtuadun cil polFe nos feparare à chari-tate Dci.quç cil in Chrifto Itfu Domino noftro? Et quomodoiu-ftificatifidc pace babemus, niii ccrto perfeucrantiæ donû cum fi-dccohæret’Et quomodo Ipcs non pudefacir,quiachariras Dci(qua videlicet diligimur)elFufa eft in cordibus noftris per Spiritum San-élum qui datit^ eft nobis,fi ab illo prqrfus cxcidere poffumus ? Et quomodo ftâbit ilia eiufdcm Apoftoli conclufio,Si niij»crgo hçre-deSjfi exhærcdari pofluraus,n£c firmifîiipum illud eft teflimoniuni Spiritum noftrum ccrtiorem reddens quod filij Dei ümus?£t illud Dauidis Epiphonema, In tc Domine fpcraui,non confundariij æ-ternum,an temcrefuit àDauide tffufum ? Et quum de Spiritus cr-roris cfticacia loquiturChriftus,Matth, jq. 24. an temerçadieda eft condiciojvt ft'ducantjfi fieri poft’ctjCtiam elcótos ? An fola Ma-xiç Marthia: foror illiauferri non potuit bona ilia pars quâclcge-rat?Et pro folo Petro rogauit Chriftus, qefidcsipfum deficerct? inib vero pro fuis illis ouibusomnibus precatus eftörexauditusjde quibus loques, Oues meæ,inquic, vocem meamaudiunt : amp;nbsp;,Ego cas agnofco,amp; feqimntur me:amp;,Ego vitam æternam do eis, nec peribunt in sternum, nccrapiet eas quifquam c manu mea, nece manupatris,Iohan.i0.27.’amp; lohan.6.37, Quicqiiid dat mihi pater, admcveniet,amp; cum qui ad me venir, nequaquam eicccrim foras. Quînatn veto fundataeft Ecclefia fuperimmotam petram:amp; qui cqnfidunt Icbouæ Cunt ficut mons Sionis qui immotus permanct in fcculum : livel minimus Ecclcfiæ ciuis(ideft verc clcÂus, amp;ift quo per fidem rata faólacft clcótio)cxcidctc3b ilia rupc poteft?Et quum,non obllante tanta de tarn diuturna gentis Ifraêliricæindo-mita defcctione.acetiam hoircndacxcifione,non poffir ramen, A-poftolo tefte,exciderc paólum illud Dei cum Abrahamo fancitum, fed adhuefpes fit Ifracli repofita:an in fingulari quopiam eleólodc credentc iftud euenire poteft ? Et quînam verum erit illudi. loh.i. Exicrunt ex nobis, quia ex nobis non erant :fifuifrcntcx nobis, maufillcnt vtiqne nobifeum: fi excidereprorfus poteftà Chrifto qui femel verum faóturn fuir Chrifti membrum ? Er quomodo fo-lidum flabit illud fundamentum , Nouit Deus qui fint fui,fi peni-tùs illofundamento quifpiam cxcidit’z.Timoth. 2.19 ? Imma,,nc ij quidem necelFariö pro femel exclufis babenrur, qui iufto Ecdefiae iudieio in terris,quod ratura ctiam eft in cœlis, Satante ad tempus

tradun.tiir,non vt pcreat, fed vt fic doinita carnis fupcrbia, faluus fit illorum Spiritus in die Domini, fuo videlicet tempore illis per rcfipifcentiæ donum exorituro.

Nihil eft igiturhacdoélrina certius,ncc aliud eft remedium in grauilfiniis illis tentationibus in quitus ipfa Dei memoria,non modó nos non có(olatur,fed etiam redarguit,vtpoce quo vno Satanam , à quo nobis vel negligentia vel perfidia noftra ex-probratur rcpcllentes , dicimus cü Dauidc,Quid dcciicis te anima mca,amp; perftrepis in mc’Spera in Deo, quoniam adhuc eum ccle-brabis.Quïnam id verb ? inquiet Satan amp;nbsp;perturbata confeientia. Excidifti enim à gratia, quæ te centupló nocentiotem reddit, amp;nbsp;omnis ille accenlus olim in te Spiritus confolator nunc pror-fiis, vt tute fcntis euanuic.lmb verb, rcgcret in hac tétatione pofi-tus,quam femel mihianteriorum dicri'i memori,obiatam in verbo, amp;nbsp;turn in Baptifmo, turn in Ccena Domini in roe'obfignatam æ-ternæ amp;immotæ eleótionis ac falutis mcæ promiffionem fingula-tiDci mifcricordia vera viuaque fidcapprehendi,Dei veritate fola amp;immoto ipfius propofito innitentem,ego,lice miferrimus pec-cator , nee amifince amittere potui. Itaque in hac méaquan-tumuis graui perturbatione,in illius mifericordiam amp;nbsp;refipifcen-tiæpromiffioncs refpiciens,amp; ex animo iam nunc,(qHieft vnus ex præcipuis SpiritusSanóIi motibus ) peccata mea deteftans, ad eum reuertor quem ofFendimec clamarc defina.Mifercre mi Deus, fecundum magnam mifericordiam tuam,donee exaudiar. Staf e-nim firmum illud Dei fundamentum,habens hoe figillum , Nouit Dominus qui fint fui,amp; Difcedat ab iniquitate qui Chrifti nomen alTumit.Er.vt paucis dicam omnia,æternum iltud Dei propofitum devocandis, amp;per peccatorum quantumuis grauium gratuitara remiftionem in Chrifti fanguine iuftificandis, actandem glorifi-candis elcólis, eft ipfis inferioru portis incxpugnabile,ncc Dcum vmjuam cius pœnitet.

yereiexplicationitlociPaulide Deidonisdp.ita.p.t'xiTci' D. j^ndrea deprauAtA Affertio.

jVdica nunc, Chriftiane Icélor, vtrafirmiorem in eiufraodi lapfi-bns confolationem dodrina fuppeditet, amp;nbsp;quo pudore inculcate toties fit aufus D. Andreas peccatores non ad Verbum , non ad facraméta.fcd ad occultum Dei decretum à nobis remitti.Quid amplius’neillis quidem quæ funt à nobis refurata contentuSjhanc etiam Pauli dulciffimam illa fententia hac ipfa de re pronütiatam, Robis extotquere conatur, DonAtllA (ir vocAtioiÜA Dei stiteiußnodi Lij.

vt eom iïlüpaniterenopoßit,iA eft irrcuocabilia fiint ficut amp;nbsp;ipfuin æterni noltri mediatorispro fuis in ipfo clflt;äis, faccrdociû fccuii-dü ordiné Melchiftdcci,a’/u6Ta/z»Äi,Tot'. Coherent cnim neccflàrio nexu decretü patris de filij pro ejedis rniftiont‘gt;amp; de coin pro qui-bus iTiitccdus crat clcdticnc,vocationc,niftificationc,amp; fecutura tandé glorificatione. Claudicavet cnim alioqui, vel merer potiùs fidei ÖC fpei elcclorum bafis. Sed audiainiisD. Andrcam mintn^è lt;crtè,fi hoc obcintret, cxcfuctorcm domiis Dei fed manifeftum deflrti(äorc, Nonesi, ïn(]üiï,hacdtElorii Paulifententiatjudi pertUos hoc loco falsuç^peruerse nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audis,Chriftianc le(ftor,tonitrua;

fed quç Dei beneficio, in tumidas ik fuliginofas exalationes dc-finant.Qu,ænam igicurhæc eft falfttasamp;pcruerfttas?y«àz^De«jToZ-lata dona non auferat ab itlic ^juibia ea donauit. Qua-fi verb quod de certa donoru fpecic fcripfit Apoftolus,neq; lôgiùs à nobis prote-diturjpoflir ipfc potiùs D.Andreas nobis,fine falficate amp;nbsp;peruerfi-tatc,iropingcre,quafi fine vniuctfalitcr fine indefinite à nobis cx-poncrctiir.Abfit enim vt eoufqi infaniamus.vt fomniemus perpétua efte quæuis in homines collata dona,fine quæ phyfica voca-muSjfiiie hypcrphyficajfiiicin anima fine in corpus collarajquum •bonu etiaillud Dei donûquodFidesquidé vocatur, fed ôp.awp.uç, (vz fi hominis feme ant embryon formari cœptû,aut ctiarn,vt lo-quitur lacobus.cadaucr humanu hominé æquiuocè appclles)eua--nefcar, Quænâ auté ilia lunt certa dona de quibus co loco Apo-ftolus ? nepe quibuslfraëlem Deus fibi peculiarcm adfciuerat,cæ-teris populis à fœderc faint is, tefte eodem Apoftolo Act. iq. i6. Si Ephefz.iz.penitus exclufis ;qnæ beneficia teftatur Paulus ita firma cftc,vt nc incredulitarc quidem ludæorum obftinatillimafqiia gens ilia nunc quoque cxcifa eft , nobis antea prophanis amp;nbsp;ad-mii in corÜ locuad tempus fubftituris)poftit vnquailludinhacgcnte fœdus cHc iiritu, vt tandem, explcto ex gentibus elcclotum numero,res ipfa parefaciet.Hoc autem ita cfle,id eft hac ipfa de re A-poftolum ibi dilputationem inftituiftc fi neget D.Andreas,age,ne-get eriam Soleni mcridie ortum elle : quod quum ad finguloscx quauis gete,amp; quouis temporc ad fœdus JEternç vitç,vcra fidJad-feitos accom mo damns, quid agimus quàm quod nccelFarib cxillo Pauli dióto colligiturî Non eft enim certealia totius corporis Ec-clefia quàm fingulorum eius verorum membrorum eleciio, voca-tiOjfalus: quum vnns fit amp;idem fingulorum feruandorum Deus, vna fides,fpcs, Si falusmec vera fit definitio fpeeiei quæ vel vnico veto iudiuiduo in ea comprehenfo non conueniat. Qmdigitura-liud indicat hæc calumniofiffima accufatio quàm caipfa de quibus me acenfat D. Andreas , falfitatem videlicet amp;nbsp;pcruerfitatem in eaibphifticcs fpecic quæ^sTa^oX« dicirurîQmd fibi vult igitur co loco Paulus ex D.Andteæ fentcntialPradtcar, inquit, Dei

'Veritate,^uod metiri nonpcßit, feipfü negare ne^ueaty^UA veritas ad ptos in/pios pertinet, (jnibus Deus gratiamfuam ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;offert, Siue

ergo homines non adrnittantfitte admtfiam iterum abticiant, ipfe tarnen Detis tnfi ipfo fine pœnttentia efiiQ- tot a die vt Propheta locjuitur^ Expandttrnanta finas ad ornnespeccatores, amp;nbsp;per legatosfitos nosrogat etiamturpiterlapfos , vtcum Deo ingratnrnredeamas. Hæc ille, in quibuSjDeiis bonc! quanta non tantum falfitas, fed etiatn infeitia apparet, atque adeb quam pevtinax manifeftæ falfî rar is defenden-dæ ftudiuiTi,amp; quidem veri axiomatis obtencu occuItatum?Deum cnim mentiri non pone,amp; feipfum negare , atque adeb femperfui fimilem eire,vcriflimnm eü: ; amp;nbsp;tantum abeft vt hoc negemus j vt contràhocipfo pofito principio, clcäionis amp;nbsp;veræfidej , qiian-tuiuuis fæpe intcrruptæ,firmitatem immotam aflcramus.Sed prç-terquàm qiibd,vt modo dicemus ,D. Andreas gratiæ nomine hoc argumento vtitur ôjuai JuaÇjiftud Siuegratiam admiffam tterumab' ««.î»r,quid aliud eit quam petitio principij,vt in fcholis loquun-tur?Et quis iili conccireritjalutis gratiam, omnibus, id eft fingu-lis.idque ex æquo diuinitùs ofFerri? Deum ad omnes, id eft fingu-los peccatores manus expandere? Sc fingulos cria grauiter laplbs per legatos luos à Deo rogari vt cum ipfo in gratiam redeant î de quibus mox figillatim dicemus. Illud deniquequam impuden-tcr ab ipfo faótum eft,qubd quæ de ipfa vocatione Dei dicit Apo-ftolus,(quæ nihil aliud eit quàm dccreti illius diuini parefactio) ad Deum ipfum transfert ? Etquæhæccft Græcæ linguæ ignoratio, Deum ipfum vocare e/zêTajuêAMTor, id eft quem nunquam vt ait Propheta,fuæ fentétiæ pœniteat’Quum enim hæc Græca vox,non nifipaiïiuè accipi polîit, non ita lîgnificabitur , qubd Deum nunquam fui pœniteat,fed qubd nullum vnquam pœniteat Dei : qua (ententia quidinepciùs nbsp;minùs accommodate ad hune locum di-

A qua gratta nonpofiinteleEli penitus excidere,Et,ne extenus quidem fingulos adfalutem vocari,ne-dum vt interna fingulis conferantur.

D'“ quuquæritur. An poflînt eleéligratia ipfam Dei faluificarn prorfuSjfiue ad tempus,amittere, lemel iplîscollatâinon fubfi-ftendum efle in iis bencficiis quæ in verbo amp;nbsp;Sacramentis offerun-tiir credentibus, quum hæc ipfti fint de quibus in illis grauiftimis tentationibus ambigunt confcienriæ:(cuiufmodi funr generalia amp;nbsp;amp;præcipua ilia duo capita, Remilîio peccarorum per gratuitam Chrilti iaftitiam credentibus imputatam : amp;nbsp;Noui hominis crea-tio elEcax,tum in intclleélu, turn in volûtateinchoata) fed ad pri-mam illam gratiam non quidem reétà, fed initio ab cffeótis faólo L iij.

pauîatim afTurgenduiti lt;îfle,quæ à Dauide per auris perforationera Pfal.40 : à Chriftofæpc perauresadaudiendum , amp;nbsp;loan.ó.trac-tionis voce:aLuca Alt;3:.i6 i4 pcr apertionem cordis:amp; Aft. 26-18. per apertionem ocnlorum fignificatnr. Hane aiitem prim am gra-tiaiib qua homo turn ad intelligendiim Euangelij vocem , turn ad crcdcndiim amp;nbsp;libi quod credit applicandum Euangclitim difpo-nitur interna Spiritus Sanfti operatione, quo tandem pudore aulit'D. Andreas diccre omnibus, imb ctiam ex æquo.fingulis di-uinitus oderriPNam ne vocatio quidem externa omnibus populis, nedum fingulis hominibus otfertur. Quqt enim à condito Sc de-prauato mundo Gentes, nedum fingulares homines , extiterunf, extant amp;nbsp;extabunt, quarum auribiis ne nomen quidem ChrilU vcl Euagelij vnquam infonuit vel infonabitlNotus in ludæa Deus, inquit Daiiid:amp;, Non ficfecit vlli nationi. Et quotiesà Mofeamp; Ptophetis fœdus huic genti peculiarc prædicatur ? Et apud Liicani Paulus,Aft.14 i6.Deus,inquit,prætcritis ætatibus finit Gentes viis fuis inccdcre:amp; ad Ephcf.a.ia.Fiiiftis, inquir,cxtranei à promiflio-nibuSjfpcm non habenres amp;nbsp;aü^n/in mundo. Quàm falfum igitur, quàm abfurbum, quàm ridiculum illud eft quod tarn impudenter audet D. Andreas afreuerare ? Quid amplius ? ne cum externa quidem vocatione,nece/rarió amp;nbsp;femper eft interna diuinitiis coniun-ftamon tantum quod ad efficacitatem ,fed ne qubdadipfum Deu quidem externa voce feruorum fiiorum miniftcrio vtentem atti-nettquod amp;nbsp;verbi Dei teftimoniis euidentiftimis,amp; rationibus fir-mis,amp; cxperientia,quæ eft ipforum ftultorum magiftra, in difpu-tatione de prædeftinatione hominibus non contentiofis proba-turum me confido. Tantum hoc nunc dico , ficut veriflimum eft quod ait D. Andreas, nempe grauiftîmè quoque lapfis peccato-ribus ofterri falutis grariam , (natw ccquis faluus eilet nifiresita fe habcret?)ita quotidian! omniû feculoru expetientiâ doccre fal-fiftimü eftequodide indicat,videlicet omnibus, id eft fingulis pec-catoribus amp;nbsp;grauiter lapfis,refipifcentiæ gratiam fide recipiendam præberi,nedum vtcfficaciter fingulis conferatur. Nccfanepo-teft hoc nomine Deus culpari, fine nullo modo hæc gratia ofte-ratur, id eft ne-que exterius neqj interius:fiue exterius quidem, at non intcrius: quum nemini fit debitor, amp;nbsp;mcreantur omnes fine cxceptione homines, non tantiim nullam Dei vocem audire, verum etiam,qi’ando Deo iibet iufta fua indicia ficexercerc, exte-riùs id audire quo ipfimagisacmagisgratiam quàm auribusfoli* audiunt afpcrnando,amp; feipfos indurando,menfuram fuam implc-ant.Inde verb amp;nbsp;iftud confcquitiir,Deum non illudere,quum gratiam fuam exterius non antem interiùs offert iis quos fanare nee renetur, necvult : vtqui tuheperverbum fuum iufta fua iudici* non minus fcrio cxerceat,quàm quum per idem illud verbum gra

tiam fuam exerit in iis quos fevuare dign^tunacproinde mirandü non elk- quod Deus ne exceriùs qindem omncs.id eft fingulos,ho-iTiines, imó nc fingulas qiiidem Gentes aqt familias vocet;amp; quM quofeunque exreriqs vocat,interims tarnen non vocet:fed illud po-tiùs effe admirabilis amp;nbsp;ineffabilis boniratis, quód aliquorurn mi-fereri» efficacicer illos exrerius amp;nbsp;interius vocans,dignctur. Qu^od cnim D. Andreas,ex Efaia cita(,quum manifefteadloluin Ifraelent fpclt;ftct, non tantum ad omnes Gentes, fed ctiam ad fingalosho-tnincs detorqucrc, extremæ eft inipudenriæ.Et quod ait Paulus de Eiiangtlij miniftcrio Gentibus qtioque poft euerfiiin intergeri-numparictem deftinato, nemo nilicommunis leqlus expers exi-ftimauerit vniuerfalitcr accipiendum, fed potiùs indefinite. Quae fit autem vnitierfalis amp;nbsp;indefinitæ enuntiationis difFercnria,pueri velmediocritcr in Logicis eruditinortint : vniuerfale videlicetc-nuntiatum falfum cffcli vel vnum aliquid ab ea viiiuerfalitate ex-cipiarur,vt cxépli gratia,fi vel vniis homo daripoteft qui no nafcatur iræ filius,falfum fuerit cnuntiatum,Omncs homines naf-ciiræ Dei filios.Ad indefinitæ verö enuntiationis veritaté, vt fi di-cas, Infantium qtioque elfe regntim cœiorum,fatis fuerit vcl rni* cum aliquos inueniri deqtiobusid verc dicatur. Æquipollete-nim vel affirm at um vel negacum enuntiato particulari.

tJonfufficereperculßt eleElorttm qui abirrurunt confeientiii^ fi iubeanturbene (perafe de reditu.

Z^Peræ pretium eft autem alium nodum hic foluerc. Videtiir e-'^nim res côdérccidcrc,fiuedicamus, (quâfententiâegotueorj nùquam penitus cxcuti in elcóhis amp;nbsp;vera fide iam præditis,fed tantum fopiri ad tempus quód ad fenfijm amp;nbsp;energiam artinet, Spirk turn San(ftum,amp; fidem ac fidcifruófusifiuc cum aliis, (in quorü tarnen numero non eft D. Andreas , volens perireetiam pofte ad fa-lutem eleólos} doceartir cxcuti quidé penitus fidem ipfam amp;nbsp;Spi-ritü Sanólum,pcccatis contra confeientiam admilfis, fed qui pec-cantibtis poftca per pœnitcntiæ donum reftituatur. At plurimum contra inter iftee duo intercft,nifi hoe adiiciatur, tam elfe cerrara illorum refipifcentiam apud Deum, quàm certa eft amp;nbsp;immutabilis cleftio ; quod ramen apud iftius l'ententiæ audores amp;nbsp;defenfores noninuenio expreftum. Prætcrea ctiam fi hoeexprimatur, confi-derareapudfevnumqtiemqucvelim , quanto fit opportnnior in eiufmodi tentarionibus hæc confolatio,Spiritum Sanefum do-cere nunqtiamabeo penitùs receffifte vclrecederc potuifte,qui femel veræ fidei fenfum habiicrit : ac proinde certa cum fidei nunquam penitus extintftæ «s-Anpoipop/^, petendam ipfi efte à Dco veniam ipnminime denegandam, iuxta illud Apoftoli non tan-

turn vocatione Dei efficacem, Rom. 11.29.fed etiam falute quam efquot; ficic in peccatoribus dolor qui eft fccundùm Deuin , efle prorfu® a/xs^/xiAii^v.z.Corinr.y.io.Nec dicere Apoftolum Rom.8.35.(quod tarnen verum eft)nihil pofl'e iinpedirc peccatores quominiis per refipifcentiam Deo rcconcilientur/excepto vnico illo vere horri-bili peccato,quod quum nunquam rcmittatur, nunquain eleótos cadit) fed mbit pojjenos feparare a dtleSttone efua Deas/Hos dtlexit, nunquam eoseieèiur^forai. Cogitet, inquani, Chriftianus Leélor» quanto fitjamp; certior ex Dei verbo,quo vno nobis nicendum eft,amp; ad recreandam magnitudinc fuorum peccatoru perculfam mente cfficacior illaconfolatio, quam fiquis mifero illi dicat, Reuera femel ipfum excidiffcab omni fide amp;nbsp;à Spiritu Sanéto, fed tarnen fpem illi fieri de integro nouæ ipfius adoptionis amp;nbsp;reconciliatio-nis.Nam hoc certein mentem illi venire non poreff quin fimul concludat, vcl mujtabilcm fuiffe Dcunl oportere qui penitusde-feruerit quern femel elegerat : vcl cleótionis cxitiim ab ipfins hominis voluntate pendcre, ac proinde rurfus incertiffimo acplane vacillante fondameto niti.Denique fi non inrerruptum, fed pror-fus abruptum eft opus Dei in ciufinodipeecatis, quorum nefcio an vHus criam eledusexpers cffepoffit:quidaliudcrit Chriftiani, quantumuis fancti hominis vita, quam perpétua quædam aboli-tionis amp;nbsp;repetitionis huius foederis alternatio ? Et hic videndum eft etiam atque ctiam,ne d ftatuainus penitus excidiffc qucnipiam, Anabaptifmi neceffttati aditus aperiarur.Eget enim nouo introitn qui femel eieiftus eft foras. Nec firmius effc poteft Baptifmi figil-lum quàm res ipfa cuius figillum eft.Neque Anabaptiftis fatisfece-rit ifta fimilitudo qua vtitur D.Kenitius in Examine Can.io. Trid. Conc.de Bapfifmo,quæ fie habet, Stcut aliquis potefl naui excidere io fa manente incotumi, it a ex area Baptifmi multi temeri in mare per-dnioniiprjfliunt (frpereunt: nauit vero ipftpermanetintegra. Etft per gratiam Dei is qui exciderat ad nauem reuerti potefl, non aliqua alia noua tabula,fidfoltda ipfa naue vnde exeider at ,feretur ad portum fa~ bitis.B^c^erct enim Anabaptifta,hic non agi de ipfo Baptifmo in fe confidcrato, quifempereft Baptifmus promiffionem gratiçha-bens adiunftam, fed relate ad cum qui baptifatur ; nequedeipf» Ecclefia,(qiiæ fempcr Ecclefiacftjde in bac fimilitudine reótii'is per banc area quàm Baptifmus fignificareturr)fed de rcgrcffii in iftam arcam. Qu^od fi perBaptifmum ingreffus eft quifpiam in illamar-eamjexquapcrpeccarum penitus excidit ; quomodo per hocip-fum à quo excidit,ah.fque noua alia tabula,eö vndc excidcrat refti' tuetur? Perinde enim eftac fi dicas cum qui fit domo quapiam c-ie€fus,eadem ilia inttodutftioneà qua exciderat rurfus in illain do-mum reftitui, quod eft prorfus «a-uç-aTop , quum penitus eie-Ä0 neceffaria fit alia noua introduótio.Inde certè orta eft ilia Pon-tificio*

Uficiorum docirina,Dc pcccatorum qiiæ Baptifmum confcquiin-tör,nonper Baptifmum,fedpcr nouum pœnirenciæSacramentum remiflïone, Sc reftitutiane in integrum,amp; quafi per alteram tabii-latn in portam cnatacionc:quod dogma merite repudiamiis,qua-uis non nifi reGpifcentibus remittantur pcccata.At lïquis non ip-fa ciuicate,fed tantum ciuis iiire ad tépus fit priuatus.ncc ita domo eieólus quiaalterius fakempedispartem inlimincdomus habcat, neque nouo luris ciuitatis dono, neque noua prórfus in illam do-, tnum introduébionc ipfifuerit opusgt; fed veraeû eiuitatis principe amp;nbsp;patre Emilias reconciliatione.^

JLlud verb tuendo fuo dogmati allatû à EK Andreaex Jetemia der ■*‘vxore pet adulterium repudiataJe poftalterasetiam nuptias à. inarito priore rurfuin afltimpta, Deiquidem infinitam clemcn-tiam mirè commendatrfednikiladquaeftionem propofitam facit. Q^rimus enim de fingularibiis perfonis. Illic veto vt amp;nbsp;alibi fae-pc deipfa gerneagitur,quam Deus abfque vlla fitmitatis fingulo-fum eledionis mutabilirate, expleto eleâotum numero quos exi illaeligereconftituerat, poteftvtfuo fœdece indignam.vcl nun-quam vel poft aliquot demum quod definierit tempus reftituen-datnabdicate :vt olim décem tribubus, amp;nunctotiIudæorumlt; gentijimo etiam maxiroæ orbis terrarum parti, firma nihilominus mancre fingulorum eledorum Si fide amp;nbsp;falurc, accidilfe videmus.. Et dehac quidem grauifiimaqHæftione,id eftdeclcótionisamp; fidei^ rtpt^vt loquitkir Apoftolus, amp;nbsp;fupràfitmam petrâcollocatofun— daincntOjEatftcnus diftum efto.

■^Vncvcrbtandem adqoæftioncm accedo àD.Andrea maximar ■^^contentioneagitatamun qua Chriftianum ledorem obfcruare Velim,neqi hic agi dcPædobaptifino quem vrrinque afTcriniusmcC' etiam ambigi an Baptifmiis adiûtüam habeat gratiæ in Chrifto: faluificæ promiflîonem,fcmper,qubd ad Deum attinet, cum exte-riore fignoamp;ritu coniuclam : fed de hoc inter D.Andream amp;nbsp;me controuerti, qubd illc quidc fingulis,finecuiufquam exceptione, infantibus tirébaptifatis accefiarib eonferri fidem amp;nbsp;Baptifmi gra -tiam.magnis clamoribus affirmat.Ego verb nullis làcrç Seripturaî teftimeniis » neque rationibus vUisjquarexptincipiis Thcologicis deducantutjiftud conckidi pofteafteuero, atque adeb contratiuni cettû argutnentis ftatuendutn clic contendo. Imprimis autem3

Primum^inquitjpag.ryp.Z^ow»«/« efidiÜuquod atSytnultarnilltani-fantiû baptîfim ^nt rmncjua. regenerdtur,fed in attrnuinpereunt.Ego an totidcm iüis verbis fun locutus nlt;fcio, ncc temcrè iftis amaniicn-flbus aoflst/fiT9/ç fidem habere tcneor. Scd'ita fanefim loquutus. Mihi tarnen res ipfaclamat propofitum non fuiifc numerate fine inukos fine paucos quibus verbii Dei fit ipiornrn culpa odor mortis ad inortéjamp; quorum exitio'ccd.inc profanata Sacramcnta. Sed hoc diÄum volui tantum abclfejVt queinadmodurn ilte docet,qui-cunqibaptifancurjgratiam Baptilmi recipiant; vt côtrà quàm plu-rimijiuein infantia, fiue adulci baptifati, vc apparet ex ipforum fcclcrata vita amp;nbsp;inipœnitentia,extra Chnftum pereant nunq'uam rcgcnerati.Qaod cnim alio erroreregere iftinn voicns D.Andreas docet iftiufmodi omncs àfide He regeneratione , quibus in Baptil-nio donatifuerant,cxcidere,nonmodöeilpctitio principij, vc in fcholisloquuntur; fed ctiain iis firmifilmis argumentis refeilitur, •quibus pauibantc detnonftraiîc mccontido.veram fidem,quæ fo-laChriituin in verbo iS: in -Sacramentis vere amp;nbsp;reipfa appre-hendir, doniira Dei cfle.fuis elcElis pcculiarc.ac proindc d/xtTuut'

exiUo caufaruin falutis elethorum indiifolubili nexu , quein proponit Aportolus.Roin.8.29. jo. inftabili alioqui fiitura elc-ólorum «©XMpû^poju'çffirmiiîimajquæ ibidem adftruitur. Horrendum eft igitur profedb ram multos amp;nbsp;extra Ecclefiam amp;nbsp;in medio Ec-clefiç finu pcrircjfcd an proptercafalsû?Tota verb triftiflimi huius cuentus culpa penes homines rcfidct, non penes Dcum ,nulli de-bitorem, amp;nbsp;cuius potiùs benignitatem in aliquibus, ctiam paucu-lis, vt amp;nbsp;ipfe prædicit pufillum fuum gregem appellans,amp; ipfa docet omnium feculorii cxperientia,fcligendisamp; feruandis»quàm iu-ftam in cæteris perdcndis^To/z/ai', vt loquitur Apoftolus : quorum alij veritatem diuinitus omnium animis inlculptam detinent in iniiiftitia-.alij oblatum fibi EuangeJium vt ridiculum aipernan-tnr e alij deguftatum contra confcicntiatei perfcquuntur ; alij deni-que cum oftcndiculoaudiunt.

Idem pag.q.8o.Spiw».‘»,inquir,i« Baptifino externo ejuemconfingi-tis,ab feparattsijmm docetts deadoptionisgratia^infanium regeneratione demwn iudicandutn ex rnottbus Sptntas SanSli tjitos fen* ttant fiadoleueriftt, (^fgna regenerationisedtdennt. Vtrumque ca-lumniofèjiftud verb etiamfalfb. Num enim Spiritus vitæ à verbo Dei feparatur, cb quod non omne bonum fernen in bona terrain cadat?'lt;u pains rile quern frangimuspropterca per fe non eft corporis Domini xcirawajpropterea qubdindigne ilium percipientes nonfiunt Chrifti raembna? Num denique Luxà Sole feiungirur quod csecis nonluceatPQuînam verb fiat vtamp;verbum integtum amp;nbsp;Sacramcnta tota quibufuis’ accedcntibus prxbeantur ,necta-

men totum verbi, nee totiun Sacramcncorum à quibufiiïs rccipia-tur,fuo locodiximus.Manet autcin intcgriun femper facramen-tum in feie ; quamnis intcgrunr non recipiatur ab indignis, qnod ficpaucis rcóliiriinèdocet Auguftinus contra Donariftas. lgt;3onm~ teren:ijutim de Sacramentiintegritate ejuamp;rttw^ qmderedat autijuali fide itnhutKsfit a ccipitfacramentum:!ntereji antern permultiim,fed adfalittis viam^nonadfucrarnenti intepritAtern. Ftert emmpoteH:, vt-^ws habeatfntegrutnSacr4mentumt(^ peruerfamfidem. Non ergo fc-parzntiir in ipfo Baptifmo in fefe qualis eft amp;nbsp;fenipcr manet con-üdcrato,quæ Deus Coniunxir,quaninis figniirn folum ab indignis, amp;nbsp;quidé non vt fignüjadmortéfumatur.Ncc rem ipfam immutat illins abufus. Qujod ad illnd autem iudicium certum attint t line de infantibiisfiue de adultis,abfit vt id nobis tribuainusjquod dc nobis ifte fcribit.ludicium enim iftud, vt raox dicemus,penes vnum Deum redder,nifi fit peculiarite rde nonnullis patefacÏü, Et qnod monet Chriftns vt dearbore iudicemus ex frudibus , verifimilis tantum amp;nbsp;probabilis eft coniedliiræ , non autem prorfus necefla-riæ conclufionis.Nam amp;nbsp;vidcri polTunt ex apparcntibusfriidibus* bonæ effe arbores,quas tarnen elfe putres -exitus tandem oftciidit, vt inSaulCjin luda proditore amp;nbsp;aliis infinitis hypocritisliquet.Vt: bonis etiam arboribu's fuæ funt byemes, in quibus nc folium qui-dein virens ad tempus apparcr, nedum flos aut fruél:us:eS: fui quo-queinorbi non défunt,vtex Dauidis amp;nbsp;aliorum fandiflimorum c--tiam virorum lapfibus conftat. Infantes autem omnes quinam ad adolcfcentiæ tempus , amp;nbsp;illos Spiritus Sanfti intcriores motus rciicercmus,qnum tam multi in jpû infantia rnorianturîincptio-raftint igitur lila quàm vt vllam refutationem mercanrur.

Idem pag.485 dcclamiians^/iÆ certitudot inqait,fi;iutif/!f/t eo»~ folationii in Baptifmo effe poteFi,t^itum hominèt doeenturnuüos infantet inBaptifmotenouart? Calumniofè arreptnmeft aduerfum me verbum R EN O V A RI ex raea Antithcfi ad y.Dogma à D.Andrea damnatum,quail de iis infantibus illnd intelligam qui in mfantia rnorianturiquibus quomodo,amp; quatenus poffit tribui renouatio ftio loco dicam. Aliorum autem,eornm videlicet qui adolefcunt, dixi amp;nbsp;àdhucdrco renouationem noneflead Baptifmifiue in in-fantia,fiuein adolcfcentiacollati momentum reftringendam ,fed ab eo deiniim tempore quo Chriftum aóluali vein fide ex auditu apprehendunt : quæ fides neque infantibus tribui, ( vtmihi qui-döm .vfdcxiir) poteft, neque neceflarib cohsretx'um Baptifmi ptatbiti tempore, quod vtrumquc moxidoneis vtfpero rationi-bire qftendarri,Neque veip.propterea qubd diuina de fingulis aliis quibufciinque arcana iudicia non pofliimns pro cejtis,amp; nuHa ap-pofita conditioneafreuerare, idcirco nullus gaudij de confolatio-ais locuspiis.baptifacorum infantium parentibus, vel ipfis bapti-

fan's adultis relin quitur. Aliud enim eft fie de re quapiam dubitare, vt vcrafiran falfa prorfusambigas: quàni quodper feSc abioluEc verum cft.vc eft eledorum falus, alicui non fine condirionis in-compertâ adicdioncapplicare, quem non eoufqucnofte'pcffis vt cleélus fir, annon,amp; credat cerrb {cias,annon eredat,amp; tamen ele-étiim elle vei ctiam credere non réméré prsfiimaamp;Iraqj tum infan-tium parentes iubemusfquancum quidc^rclitftis Deo arcanis ipfius iudiciis.cxirtimarc de ipforum liberis liclt;t,etiam ante baptifmum .fortè mortuis,ac multo magis fi baptifaci fuerinr) præfumere fiios liberosin Dei gratianreiFe tecepros, turn vt in Ecclefia natos, tum vt baptifatos ;addita exhortation«vt lànéta cducationefic illos dnftituanr, vCjfi adoîeueriiit, fui Baptifmi myfteriuin inrelligcre,amp; vera fideratum-facere magis ac magis poffinu -Adultos aurcm fi-dem fiaam ore quoque tcflificantcsiprour amp;nbsp;quantumeharitasiu-bct,pro verè fidelibus,ipforum tamen pcriculo fi forte hypocritx fiicrint, hortamurvt magtsac magi« de fua falute in Chrifto, in-tAJS quidem per SanCfi Spiritus teftimonium »forts verb per externa amp;nbsp;in verbo amp;nbsp;in facramétis vocation« ipfis diuinitùs teftatam certiorari, fanctis omnibus bonis operibus illam in fefc ratam efti-ccre fatagant.Quôd fi vlterius vult progredi D.Andrcas,ipfe vide-Tir qiiînam quod audet fibi amp;nbsp;alüs tam certo fpondcrc, fit rcipfa ■prseftituru'S.IIlud verb mihi quidem videturJtffJç’atTov, fidem ipfam «/jWTetfxtZiiT^i'icireinfioiari., amp;nbsp;tamen tam certa amp;nbsp;indubitata efle veile quæ ctiamfi ©.Andrex largirar, tam en ipfomct tefte.ccrtum exitum non habeant:amp;-quibus hanc (altem condirionem.i'dque in incertum , addi neeefte fit. Si in fideperfeuerent.

At enim , inquit idem pag.480. nos debemus non opinari, fed certo amp;nbsp;fine dubiofcirc,8c in fiducia accepri baprifmi crcderc,no« elTe in baptifmo regenerates. Immo ne iftud quidem fatisredè, quum in adultisad baptifmû accedentibus fides , qus certc Chri-ftam amp;nbsp;omnia ipfius beneficia apprehendit . baptifmum dcbcac Art ipfius a-ii/xâov amp;nbsp;ƒ« antegredi' ficut contrà in infantibus (vt fuo loco dicemusjfidem Baptifmus antecedar, Sedhocccrtc vt veriflîmè diétum concedo.veram hanc demam fidcm efFc.qua fin-;guli (îbi fahiris in Chi ifto promiffioncm, quàm cerriffimèfieripo-reft,tum in verbo fimplici,tum in Sacramentis applicant -J'iv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtd’aulus amp;nbsp;lacobus docent. Hoc enim 'illud eft

donû de quo conferuando,amp; in nobis per opera bona ftabiliendo præcipuctotovirænoftræ curriculo debemus. Quid autem indé vult effici nofter file ccnfotfMafè àvabts (inquit)^«oz/pw^ ■parer.teîdn perpétua, dtibitatione relinlt;]uiüs, an ipforum Itberiperbap^ tifnum aceeptum infilios Dei adoptatifint. Immo pelfimus eft Logicus D. Andrcasjtam diftimilia tam inepte colhgens.Quis enim ho-rainuminquit Apoftolusi.-Corinch. isii.nouit quar funt hointni^

KÎÎi Spititus iiommi« qui eft in co:amp; quz Dei funt.niiî Spiritus Deülcaque habercquidem fideles finguli poflunt falutis fiiæ wX»-pipgffar exSpititu Sanóto ceftimonium reddente ipforum Spiritui, vt alibi loqsntur idem Apoftolus, damante videlicet in cordi-bas ipforum Abba patcr:amp; vt inquit lobannes, Per hoc nouimus ipfumhabitare in nobis ex Spiritu quem dédit nobi$:amp; fatcor tum aliquatenus dignofei pofte arbores exfruÆibus, ôc iubere charitatem vtne de peccantibus quidem fratribus deipcremtrsi fed vt potiùs pro ipforum refipifeencia precemur , nedum vtpro v-erèChiftianis fratribus eos non agnofeamus quorum proba amp;nbsp;honefta eft exteher vita.Sed quuminde colligit D. AndrcaspolFc nosacctiam debcredealiorum'fideamp; regcnetatione certb amp;nbsp;in-dubiratCjiîucapud nos, fiueapud altos ftatuere,fmîgt; eriam, vt ipiè loquitufjiudicium fcrrcjfruatur ipfe fanèhac fua teitveritate.

Dwmrmntjtmm iüuäerehomintbHitefiMmfiprdmifcHe T.uangeiij ■’* gratta tum in verbo fimplici tum in Sacramentit offe-'raturtlt;iuam tarnen omnibus conferre non (onfiituerit.

ÏDcm pag. 488. ab abfurdo côcludcre'voléns OMNIBVSfideft fingulis)eriâ rcprobis(id cftiuftc fuo tempore reprobâdis) n«n tantum offerri fed ctîam cônferri baptifmi gratiam, inquit , aUt ^uomodi) reprobis offertur , ^uod Deus nobtab ipjtspercipi? Hæcillacft obieftio ex qua imperiti homines colligunt Deumi nobis ftatui qui hominibus illudat,nifi fiiteamur illû fcruarccon-ftituilfe aut faltem feruatos cuperc qnibufcunquc Euangelij falus fiue in verbo fîmplici fine in Sactametis oftertur,vt alias hinc etii nafeentes non minus falfas obiefttoncs praiteream de qiiibitsin traftatudePrædeftinationediccmus. Nunctamen vt adhocref-pondeam , primùm omnium dico vocationem latiàs quàm ele-«ftionisdccretum patere,vtoeperienria ipfa docct, amp;nbsp;teftafur et-preflîs vertis Chriftus,quum inquit. Multos efte vocatos, paucos eße eletftos.Ex quo cólequitur duplicem ftatuendam efte vocario-nein,vnam videlicet quæeffctftum fuum fortiatur,alteram quje fit inutilis.Secundo.præfuppono vocationem efhcaccm fubftcrni quot;e-leflionis decreto,vt ex plurimis Sevipturæ locts penitus 1 qiiet, ac præfertim ex.illo infigni Pauli loco Rom.8 ^o.vH caufarum noftrç filutis feriem toram demonftrar.Tertib, haiit efttcaciratem id eft quod Euangelij promt ffîo ab aliquibus,nempe ab ele(ftis,retipitur, nonànatura,non aib vlla præuifione vel fidei vel operufrt,fcd à mera miferentis Dei wuTok/« cleftis pcculiart proficifei, quod exiftimo apud D.Andream nullis Scripturæ prolàtis teftimoniis ißdtgere.Qi^rtOjpFomifiioneni ipfatn Euangdicain verbi ptaidi-

94 Ad acta Ç.pi:î,. MoMPEtG-cafiaçe.cxpljçatatnj^ Sacr^g^eprqfuni ad|cViio.uc Êucitam, di-âüi^uenjd^^^alfc^b ca graiia^jua ^usd^cntiuin corda ad crcdendü amp;nbsp;ad illÿai.ftdç rccipicndauj'piæparantm' «ùue aperiuntut, vt lo-quitiir Lucas, A4L 16.14./ccpudurn pr^cdalljnacionis ætcrnæ de-crçtum.Adjj 48.;His aiitein pofitis , ncceflirio conR*quicur illos veherpenter hallucjnari,tuni cjuiDco propoficum eiFe dicunt,(vo-Ippt^sai^rcm Dei amp;propplicnoi ipfius pugnare inter fe non pof-func)oipnesiças fçrnari quitus vuU, Euangelium prædicari amp;nbsp;ad-♦ ipin,ift^at}.Sactamenta,tuin etiâ nnilt^ magis cos,qui cnm D. An-dr,eà,pi-Qrc cçi,tiiîimacrçaj volunf gratiain,Baptithai lingulis ritè baptUatis non tantùm oftèrçi, fed ctianna e ipfa conferri. Præpo-fterus çft aiiteipcoi uin nncttis qui. niß iftud illis conccdatur, falfâi amp;nbsp;Dqq iiji(^ijÿî:t9ppk^/tibui fomniant. Primùm enim, inquiuut nonnulîi, videbitnr alioqui,ßcus,ilk; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dclcâati inaxi-

mæ partis hominnm exitio. Qn^afi vero Deo non tam conneniat iiidieium^uàili nufej^icOrtß^iri'Jdic.ium aiit£m,ei,u.amp; in eo pofituin cft.qiiod nuUos.nilpniOijern pu^ppwr.pccöaturHUw-Uè commeritos niorti adiudîcat.Cuinaip eif^^iiopriîctAcqrdrædcLkorPImmô.in-quinnt aliiJicfueritipfcauóior.eoruiTi ■e3^itij quos perdit. Cedo quai'nobren)?Ouoniarn.inquinnt. pereunt per Dei dccretum.Ne-go. SicenitnDeus fuo tempore perdit qupsab, ætcrno-pprdere dçcrcuit ,.vt;ta.n^enjîqius dccreri ej^i/us non proßeifcatur, fed à peçcapif eifts fro4fci.bus,.qL’.pt,urprçi .ßnjf qtueppqufi ?-b,.ipfo: Goadeipi?aiVW4';451^'?'.^ß.cjfA‘^^5S5^Pfji.(gt;‘ie/tp|rou,t.Dcpscon-fti^teçafjp^rçpnÇjC^qfa taipcpuftiçiciiSjCUKcxi.tiû me£eantur,non. e.ftjPçqsaie,qi'p/^us4^.çrtcufrj„fpd.pçrepntiiun. reatus ; non 4 çr.ça-' tjonejpc in Ad^tpp qpidetiiin,quo;Oipnçs peccauetunr, fed à çor-raptione initinm h'abens, :amp; cuiu^ corrnptionis non fuit author D,çus,n,cc/uaior, fed fpontanea hominis voluntas fpontc fua Sa^ tati^ aiiçt)tici|s_ô: à Deo dufiçicns:Hanc aurem defetäionem iir.-p_c^ÿ-lt;;.q;ii^^ip pçtpit ßeus,f^dnojuit, vt porenplli d({bùor,t^ qiu^cipiuft^, quia DeuS e^milpl neque Vplçns neque nolcnsin«: iuJ^èJHanj.vcÿpunppdiru ponut, ac debuit Adamus, copcupifccn-ciarJ^ fçruitpte pççcap nqnduip in mundum in^rciVr,ncc prççepti diuioi amp;nbsp;præcepto adiunâ-æ comminationis ignarus. Neque his o.bflafiConfihj diuiqi infaJlibilis exitus: quiacaufarû contingen-timp naturam non tollit otdinatio diuina, vt fuo loco declarabi-tur^.qpiqiie obüciunc-iftj rurfus.Dciis ergo curpam offert qppd coufcrrenqn vultîEr quid hpccft aliiid quàm hofninibusiUvdjer.e? amp;.aliud^re tçftarLaliud in,animo habfre?,,, Rcfpondco, eatlt;nu^ Depra jiprainibus.pcr honiipum Ininiftcripin .conßlia /ua p^cffe; ccrc,qnatcnus ip/j placet,ôùprourpouip expedite. Inde fit vt pÇS. homines à fe,miffos,amp; quorum officium eft intra.vocationis fuæU-Qiites permaiietCjftcpevclit-tanquamÄituca denuntiari qii®' taip« euenirc

«nenirênolitjidqiienon dolomalo nccvlladamnanda fimulatio^ ne J quæin niillum bonum virum cadity fed quia fieexpèdir,fiue per iniferfcordiam feruandi,fiue iuftè pcrdcndi confilium fpeôle-tuFjVt ex infiniris penè teftimoliiis liquet.Sid veritafemjid eft ima-ginis diuinæ veftigia quæ àp^ir xôytf'/oca.nt Philofophi inquibuf-liis hominibiis, iinô amp;nbsp;in fingiilis adulris reliquir, quafiperpetuû præconem intiiSjetiam maxime furdis,Ioquenrein': non cuius vöce fc'ruentur , qüamuis fakitis viam commônftreri,(î vericas ilia preftari ab ipiis pdfictjfiue ipfi poflcnt ex eius præfc ipto viue-’ re:(ed,fictit monet Àpoftolus.vt lie fiant avîtîjroAs^MTinte'e^bs videlicet fie alibi» id eft in feminebenedióto, faliitem quæfituris amp;in-Uenturis^er peculiarcm Dei grariam , cæterisvero tantoiuiliùs CQndemnandis.Eodcm confilio vfus Dominus Deus nofter, ean-dem Legem pene obfoletam in monte Sina Malis minifterio re-nouaiiic, nonquà iuftificaretur quifqnam , nee vt circumcidcfct Corda , led tlcftos quidem fuos lie occidens per Legem,vc tos ad Euangelij foo tempore cxhibcndi vitam adduceict : esBferos-non quidem reddens ipfe contumaces {ricc enim concurfiaciae effeótor cflDeus) fed magisac magis conuidos oftendens prorfus

Sic duplex fuit Dei confiliam in Ceræmoniali rradcndi Lcge.vnum elecftorum refpeCfu » qui in illa , tanquam in Ipeculoj tum quid ipfi rncrerehtur,quatenus illa fuif chirographus mortis, vtloquitur Apoftolus CololLa. 14. tum gratiani per eum ipfisaf-ferendam conremplarcntur,qui ipforum peccarafuperaram crucis erat Initurus ; cæteris Verb iufto iudicio diuinö abeo reliiftis qui nulli debitor eftiefirt velut alter fcopulus ad quem impingeret. Sic ctiamnum Iiodie per diuini Verbi miniftrosjpromifcueiufiosbo-num fernen ferere, plantare amp;nbsp;rigare, relida penes eum fpe prö-uentus,qm folus pro fuo arbitrio dar incrementum, amp;nbsp;prædicatur Euangelium amp;nbsp;adminiftrantur Sacramenta ; idcircö femper adie-«fta quidem gregi conditione (quam folus Deus in folis qUidem e-lcaisprœftat)SÎ R E SI PIS CITI S, SI C RE D1TIS : fingu-lisautem ouibus prout res incidic jpræfertim in Sacraméntorum adminiftratione,quæ fingularibusperfonis prçbentur,S I R ESI-PISCIS, SI CREDIS.Et hæcquidem gencraliafunr.Sin verb fpecialia exempla requiruntur,fic Mofes ad Pharaonem mitFiis eft, non modb prædicente Domino fore vr non obedircr.fed etiam vc ficiufto Deiiudicio induraretur, ideftarrepta, vtimpij amp;nbsp;perri-naces faccre confiicucrunt,exDcidepopulifui diniittendi manda-tooccafione,femctipfurn fponte amp;nbsp;contra adinoniram confiiicri-i tiatn obfirmans.gloriofo illi Dei iudicio viaim-.patefaceret prorfug «Kit'oreÂQOTôç. Sic Efàias iubefur.popöhirri txcfdcare ad qûcih mit' tebatur,quafi idcirco'miinréitntmpe quôd afd Isihgè’rrtaxitni popu-KpartéattinctjVt exitus tandé bftédit : non qubdDeùSl V-él feruo^

rum ipfiiis minifterium fint cæcitatis caufæ, quæ àfolacontuma-eium indomita,rcbeUione profiçifcitur,fed quôd mercantur per fe if fos roawis ac magis excæcari : fit autera pr^cifiium Dei in per-dendisijbs inftrumentiim , malaipforum mens amp;nbsp;malus animus. Nec temeiè locus iUe Efai.fexies in M, Teûam.aduçrfusludæojuxn cxcifioncm repcticur. Sic contra de fuis elcdis feruandisfolicjtus DominuSxVoluit Nineuitis àlona prædicari quafi cerram Nincpi-’ tarum inrra 4Q.dies intcrnecionem , hac vfus tanquam certo définira dçnuut,iation.ejqu« tarnen cratduntaxat interminatio, quam nifi vr ptîEcifam dcnuntiaifet Dominus, afp.ernati Rüllcnt Mmcui-tap.Ncç alja fuit mens Domini quuni Ezecniæ per Içfajam ernintia^ ict, Difponc domui tuæ quiamorieris. Quisenim Dominum femel capta confiliamutarefinjeblafphemia credideritPNon cftigir tur inanis ilia diftindio in fcholis vfitata,inter volunratem Sigiii» amp;nbsp;voluntatem bencplaciti,quam vocantmecillud cciam,licet ma-lè àD.Luthero,rc(âè alioqui de re ipfa fentiente, damnatum,inter nccefliratem çonfequentis, amp;nbsp;necelfitarem confequentiæ difcri-men. Nec vnquâilludit hominibus Deus fincerè femper fiiosqui-; dem eleétosvocans,iuftificans,amp; tandem ai. glorificationem ad-ducens, caçteros veràvelnulla vnquam Euangçlica vocationcdi-gnatusjvel Euaogelio iUis tantum propofito,.vt cos fiue illyd audi-i te penitus,dcdignentuF,fiue id àife vel inuitis intcllcdum cecufenr^ aut.etiam dcgufiatum eupmant,tanto.m3gis.reddat

P.AImarium autcm argumentum quo.D. Andreas cum eOi nonuulliabutuntur,hoe fpcciofifiïmo nititur,fundamentp duplici. Primùm quód fine fide poffit nemo Deo..f lacéré , vt pote quæ fit vnicum Chriftf,tum in fimplict verbo,fum in Sacramentis. apprehendendiinftrumentum. Deinde quod fetiptum fit .iuftuin non ex aliéna fed fiia.fidc viuerc.Hoc autem pofito fundamenro» quumdiçat Chriftus ad infentes regnum coelorum pettincrc, amp;nbsp;inter nos confier non minusefle baptizandos infiinccs quam lu-. dæprum olim circumcidendos, baptifmo ramen , abfque ipforunt fidevano dtinani futuro : inde nccefiario-cpncludiomncsinfan-tcs,(quum adeos regnum coelorum pcrtineat,amp; fine fide impoffi-bilc fit Deo placcre ) vel ante baptifmum , ( de qua re nobis nuilo Dei verbo confier) vel in ipfo potius baptifmo fide donari, aC proindc regencrariquum verafidcs neceflario Chriftum appr.c-nendat. Idautcra manifeftequoque cxeoliquere,quôd exprefic dicar Chrifius Matth.18.6.amp; Marc. 9.41. paruuiospuetos credere. Qubdfi if fis obiiciamus, fidein efie ex audita., cuius capaces non.

(intinfantes:refpondentiftud,ßdcaudicuextenio accipiatur, ad folos adulcos percinere:nihil autem obftarc quominus Deus pof?-fit infantibusquoqiie fidem inccriore afflatu conferte, idquc pene faciliùs quàin adultis, in quibiis viget illa intelligentiæ carnisamp; deprauaeæ rationis rcpugnantia-.HLoc autem Deum amp;nbsp;po!le amp;nbsp;veile partim exprædidis tellimoniis liquere quód regnum cælorum ad ipfos pertineat:partim etiam ex lohan. Baptiftæ exemplo con-ftarCjquijtlt;;(lc Angelo Gabriele, ab ipfo matris vteroSpiritii Sati-ólorepletps, in eins vtcro exiilicrit adMatiæ virgmis falutatio-nein.Sic aijtein mihi vidcor paucis amp;nbsp;quidem ordine complexus quæinnolira collocutionc non miniis percutbatè qiiam verbofè D. Andreas hac de re inculcauit,ad qiiæ ligillatim hc rclpondco.

Ac primùm quidem dico , ctiamfi quicqnid ifti arguinento ful-ciendo præftriiitiir vitro ipfis concedatur gt;nbsp;male tarnen ipfos de: fingiilis fin.e exceptione infantibus baptifatis affirmare qiiod indefinite Chriftus de infantibus dixit^non minus inepte quàm om-nes olim Iiidæi nomen feminis Abrahami iaélabanr, quod Paulus, ad folos cledoyreftringi docct.Rom.4. Gai. 5. Certè quuni vt noüum fœdus veteri in eandem gratiam amp;nbsp;fidem fucceffic, ita baptifmus.eiufdéiuftitiæexfide figillumfit atque olim Circum-cifiojHon minus falfo concluditiir fingulos baptifatos infantes re-generari, quàm olim fingulos infantes foris circumeifos carne, fiiille quoque intus Spiritu Circumeifos.

Deinde argumentum àpotentia Dei fumptumne refutationc quidem indiget, iiifi de eiufdem voluntate de ordinatione verbo. ipfius oatefada nobis confiitetit.Excmplum autem illud Iohannis Baptiftæ rcôiè quidem citatur aduerfusCatabapriftas,non vt qui-bufuis nedum fingulis id tribui dicamus quod illi fuit peculiaribc-atficio datura,fed vt litjueat Deum arcanam (uam vim mirificäin quibusipfilibuit infantibus exerere , vt in fœdere fuo concepeis. amp;nbsp;natis.Ptæterquam cnim quod fingulare eft illud fadum,cx quo colligigeneralis nulla conclufio poteft, vt tâdem agnofeit ip!e D. Andreas,pag,494.fi trahendum elfet iftud in exemplum,non elTet àbaptifmo, fed ab ipfa geflatione in vtero inchoanda infantium fandificario.Deniqj nemo neqj rediùs neq; elegâtiùsillud exem-plû lob.Baptiftæ quârum amp;nbsp;quatenus valeac explicauit quàm Au-guft.Epift. 57. bis verbis, 2Ver i}uodfaE}nm efltn lohanne conternno: necinde rff^Hlamcfttidfentiendumfit depar,tults fi~TO. Irmm id iniüo propterea mirabiliterpr£dtcc,'}uiii in alsis non tnusnio.

Locusautemille Martbæi amp;MarcialiquotiesàD.Andrea incul-catus,ad aft’erendam infantium fidem manifeftè detorquetur.Nec cnim ibi agitur de puerili ætate vel fide, fed reprehenditur ftulta difcipulorum ambitio,propofito pueri exemplo,quód ætas illa fit idbuc fimplicitatis plcna,:amp; à liuQre,.ambitione, fallu ,.cættrifquc

huiufniodivitiisaliena. kaquc inanikltc Chriftus rùv qiu in iplum cieduntappellationc, ætatcm puerilem non à'ar) Zi fed xard Tl refpicirA’osipfos intclligens quos Matth.ii. 15,idem Chri-ftus etiam abieôHore ôc infanrili ætati proprio nomme appellat,no çtatis proleólo.Ced finccrç amp;nbsp;fandç limplicitatis habita racione, o-olt;pcîç amp;nbsp;nujiTw huiiis feculi oppolitos,de quibus Proph. Pfal.iji.fimilis.inquit.in me fuit animus meus recenter à lade de-puHo: amp;nbsp;Paulus, Facius fura omnibus omnia. Alioqui, fi fide , amp;nbsp;quidcipfo quo baptifantur momêto.vt ifte contendit,fide illaiu-llificante infantes,ôû quidé omnes donarentur,magna efiet caufa cur quàmpluïimis optabilc fucrit,non tantùin Kai4/çt,fed etiam Ta« contra dodrinam Apoltoli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qupd fi iftis paruuliï

qui credüt,placucrit illum ipfiim pucriilû,quéibipropucrilis fim-plicitatis cxcmplo aduocatû dicitur Chriftusin medio difcipulorii llatuidc, amp;nbsp;cæteros ctiâ illi nô difl]milesacccferi,quoniâlt;rf/aT;zû; dixit Cfarifius.Tû ■Tra.ii'iciv Ti7Q, id eft vt puerulus iftc,amp; tihÜto 'isa.i-«Pmjpuerulù talé,non repugno:fcd addo grandiufculfi iâ fiiilîe,ncC triennem am quadricnnê ducaxat, vt ni.uis quoque confidenter diuinai D. Andréas,fed qui iam inter auditores Chrifti verfaretur, ^'pro fuo modulo docentem intclligcret amp;nbsp;alfedaretur, pueri-•tia videlicctimedia inter infantiam amp;nbsp;adolelcentiam, qualia funt ilia •aaiS'ia. , qua; fpeciatim lohan. compellat i. lohan.z. 14. amp;nbsp;18. Et hoc ita elfe liquet etiam ex verbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quod in infan-

iiam amp;nbsp;primam illam pucritiam non cadit, quamuis hune dicatur apud Marcum Chriftus inter brachia recepific,non certè quem yt geftaret, fed quem aduocatum bcnciiolè amp;nbsp;paterne amplc-xatiiSjino.x apud fe difeipulis fuis cindus conftituerit. Itaque ne i-dud quidem D.Amdrcam vcl tantillum iuuat.

Klis autem prorfus argumentis refutatis, fiqjereft fun-damentum illud vcrc folidum amp;firmum: quod videlicet in fœde-ris æternæ vitæ fornuila vbique fides cumpromillionisætcrnævi-tæelhcacia connedatur, amp;nbsp;vniucrlàle fit illud didum,fieri non polTe vt fine fide quifquam Deo placent. Hocautem quum negari nec polfit nec debeat, amp;nbsp;ad infantes pertinere regnum cœlorum difertè dicat Chrillus : amp;nbsp;fandos eos elle pronuntiet Apollolus. hinc rede ßcnecefiarib concludi videtur. Infantibus rribuendam veram illam fidcm,qua de re no eædem funt dodiffimorum etiam veterum Thcologorum fententiæ.Eft cnim hæcquæftio ex carum generCjin quibus, propterea quod omnes multa cognofeimus ex parte,variare fentcntiis,faluo nihilominus Orthodoxæ fideifunda-mcnto,licct,modô veradodriria de Original! corruptione amp;nbsp;rca-ru, de turn iullificationc turn fandificationc,ac vira æterna in vno Chrillü quærcndis amp;pcr fidem appreliendcndis conueniat.Con-fentiunt igitur omnes,ne infantes quidem abfque fidei interuentu

poffé Chrifto amp;nbsp;cius bencficiis potiri.Scd quænam iila fit fides in-hntium merito quæritur.qiuim propter ætatcm non fint v Hr us rei intelledii percipicndç,ncdnm vJlius perfuafionis capaccs.Hinc fa-duin vt illam fidem alij in Ecclefia , alij in ofFcrcntibiis r alijin pa.-rentibus fitam eile velint, qua: paffim apud Augiiftiniim occtir-runt,infantes qiiidem accenPcntc credentibus amp;nbsp;fidelibus, fed itx vt epittola 2^..neget illos irente ad rem ipfam anniierc: cpiftola 5,7.diiiina feire; habitare tarnen in illis Spiritum Sandum , aliéna videlicet fide ofl'erente pariuiluni ad BaptifiT)iitn,vbiforiniecus quidem Aqua exbibeatSacramentum gtatiæjintusverô Spiritus operctur beneficium gratiæ. Hæcauttm omnia obfcurè ianèdi-cuntur, quæobfcuriras peperit diuerfas illas ftholafticorum dr-ftinôbones perplcxas,quas æratis noftræ doébffimi Theologi vt c~ uoluerent (taruunt non quidem ipfam fidem aâu irsfiindi infan-tium intellcéfui,fed eins tarnen inchoationem quandam amp;nbsp;vcluti fernen ac radicem,vt amp;nbsp;/egenerationis in volunrare;arcana amp;nbsp;inl-crutabili vi quadam Spiritus Sanäi effici.At D.Lutherus, eciilque progrefius cll,vc diierrè affirm et Sc credendum elle doccar,infàn-tes arcano amp;nbsp;inferetabili modo vera fide aduali donarinSc in in-telledu ac voluntate in Baptifmo Sc per Baptifinum rcgencrari,ad Ecclefiæ amp;nbsp;ofterentium amp;nbsp;parentum prccesimpetrara hocduplici fiindamcnto nixus,quod Deo placeant infantes baptifati, fide au-tem propria cuique fit opus, inxta illudj luftus fua fide viuet. D. autem Andreas ne hoc quidem dogmate indefinito contentus, contéilir ßnguhs fine cuiufijuam exceptio ne infantibus bapti/atis fdem dart ^tnfundiiid^ue eoipfi tjuo baptifantur mometotScpene eft incredibite , non extraordinariofedordinario modo, ejuoniam inquit, txtraordinartttmnonejlcjuod Deusfidem irnnfiantibus bapttfatis ope~ ratur.3\c cnim loquitur difertis verbis,pag. ^91. Sc pag. ^^92. quod proftremum ipfius diófum fi verum eilet, tum conftituendus crit duplexordinarius modus confrrendæ fidei. Vnus per intrinfecum tantüm auditu in infantibus, (nifi fortè velit aures quoq; corporis in infantibus apcriri)iAltcr per auditum extrinfecüamp; intrinfccu in adultis. In quibusaute afflatiiextraordinariu intrinfecum ftarue-mus ? nempein adultis repente per Spiritum Sandfum immuratis, vtin Prophcris,amp; in Paulo vfuiicnitiquam D. Andrcæ iententiam Ecclefiæ diiudicandamj vt Sc alia noua amp;nbsp;inaudira ipfius dogmata rclinquo.Cæterùm quis fum cgo qui me difceptatorem inter tantos viros ftatuam?Dicam tarnen quid hae de re mihi vidcatur, pa-ratus in hoc quoque vt in cætcris,non cerrè D. Andrcæ,nequc ipfius fimilium,fed dodforum amp;vcritatis amantium Theologcrum iudicio acquicfccre.Aliquam Euangelij notitianbnedum Chriftia-nam illam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in m entibus infiinriùm antequam per æta

Vera fide rccipicndi capaecs, neque ex vljo fcriptiiræ tellimonio, ncqiic vlla ratioiie firma,immó ne ex valde probabili qnidem CGii' irûura fiatiii pofic cxiftimo,nifi Ci quand© Deo libuir cxrraor diné inquopii vim illam fiiam mirificam exererc.Idem fentio de volun-tariSjfine aftc(âiinm,quarenus iis hæc vita, vel reólè, vel pranegu' bernatur,innouatioae.Necp(ito anccD» Lurherü iniienrnm ede vilum vclcxpatribuSjVcl icholafticis qui dogma illud ailcrerer. 1-mo Auguft.cpifl:.57.Sezre diitina,\ne[\y\z,paruulosquinechu/n^tnan/i-hitemnnt^ß verbts velim’-u oßenders, vereorne tpßsfenßbus nnflrisfitere videawter im tiri sim sej a,uv do id loejnendo fnstdere Hudemua ,Z'hi om-nesvtresyoffciumi^ttefermoni-ffuperetcuidentiii veritatis: de cóuer-fionc cordis,idem lib.de Bapti. q.. cap. 24. In Biptifatisinfantibur pr£cedit Regenersitionis Sacramentnm , fi Cbri/Hanam temterigt;i't pieiater» ,fequitur in corde conuerßo, cuius mylterium prsicefit incorpore, Firmum autem prærerea huic clidendo dogmati argumentum mabts ipfa experientia fwbminiïlrat. Namfiqiiid rale in infantium animis aut volunrace Spideus Sanclus efiiccrct ; fie-li-ne polFct vt ex tot myriadibus vntis faltcm qnilpiam exilla prima infanria cxcedenSjiSi firmiora naólus intelligcntiç amp;nbsp;afFcAuum organa,fidci amp;nbsp;regenerationis illins reftimonmm non ederet ? At quern milii dcdcris infante adolcfcente ætatefuturu Chriftianum aiifi auditu verbi quæ antèignorabat,amp; quæ ncq; caro ncc languis docet cdoófum? Quód fi tamoerrb fiatuendum eft illos elle inrel-Icdfu crcdcnres,amp; voluntate renouatos, cur non ctiam reccns ba-ptifatosad Cœna Domini, nc dccogitationibus quideprauis fuf-peclos admittimus’An quod,vt videtur ex alio D.Andreac dogmate inferri poire.omncs illi in infantia fide vera donati amp;nbsp;regenera-tijCrefccnrcætate Spiriturn Sanclum amittanr,amp; fint ad elemcnta fidei per cateebifmum rcuocandi?Omnino igitur illud dogma fta-biliri nulla redta rationc.porc{f.Sedamp; ilia interpretatio diéli Au-guftini de Eccleliæ amp;nbsp;olïcrentium fide, quód videlicet per£cclc-fiE amp;ofFercnrium preces fidcs infantibus donatur , eft petitio principij , nequeex vllo ipfiiis Auguftini loco pored eolligihoc illi in ment-em vcnillc , qui ram exprede neger paruulos magis pofic corde credcre quam oreoonfircri.SedipfcEcclefiam eófide-rauit vt omnium fidelium matrem, amp;nbsp;offcrentes vel ipfos parentes infantium , vel alios parentum vicem amp;nbsp;perfonam fulfinen-■tes: vr Ecclefiæ mcmbrandeóqj cxidimauit horum fidem vt vnum ■corpus mydicum condituentium cum ipfis infenribiis, fufficcrc ad ipfos quoque infantes Chrido inferendos; qua de rcmox dice-mas. Illa verb inchoario quæ veluti radicis ac feminis rationein habcar,quatcnus mihi quidem videatur neccllàriô datucnda,mox cxplicarc conabor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

diiiKÜca. Agnofco non tantum pofïè , fed etiam deberc infantes baptifarijCX Chrifti præccpto no minus expreifo quàm olim man-datafuit Circuncifio;vnde cfficiturpædobaptifmum non eflerem vanamamp; ludicram, fed qnæ diuinitus tum rcmiflionis plt;^ccato-rum , turn renouationis prominioncm fgnis adiundlam habeat. Concedo ctiamquamuis non quiiquisin -Ecclcfia nafciturneccf-farib lit ex eleâorum fcruandorum numero,in quibus folisef-fieax eft,turn in prædicaco verbo,tum in Sacramentorum admini-ftrationc falutis promiffio-.tamcn , quoniam Deus illud diferi-mcnfibi fob in aliis diiudicandis integrum lernatiit, fmgiilisin-Êmtibus in 'Ecclcfia natis iirberi Paftorcs baptifmum adminiftrarc qui Ct iam oinncs infantes indefinite fint cledti præfumcndi. A£-’ fentior quoqitc tribus rftis vt cerriffirois eV iminotis cnuntiatistAd infantes in Ecclefix corpore natos pertinere regnumiceflorruNc-minéingredi in regnü cœlorû,nifi in Chrifto iutlificatûr Neminc nififidc fola in Cbnfto iuftificari.Ergo,inquics,fitfc quoqyamp;quidc ilia vera amp;nbsp;aâuali.quç fola Cbriftii iulhtiâ apprehédit infantes niet oportet.Hic veto nodus illc pt rplcxus occurrit, ex cuius .explica'-tionependet kuius controuerfixvera decifio.Sua cuiufq; fides: ça propricelfe diciturqua fibi inh^retc fit prqditustcui opponitdr a-alicna,id eft quæ fit in altero,qiiarüilla dicitur cuiq; ad falute nc-oeftaria,ifta verb no magis cuipia prodeffe quàm fi dicerctur quif-piaaltcrius anima viuerc.Et hie elt icopulus ad que,vt mihi quidé vidctur.impingunt quicunq; àtâualemfidem in infantibus,certrf-fimo errorcjtoftc quoque Augull.amp;fcholafticis,im-o omnites ante D.Lutherum patribus,oóftituunr.Quum enim fidei præeat no-titia amp;nbsp;allcnfus rntclletftits, iplamquoqiTC voluntatem afficiéns, tribui infantibus nullo modo pofdiquin totidem conftituamus miracula quot infantes in ■Ecclefia nafcunturamp; baprifantur : 8c quum pauciftiniiadulta xratebaptifentur,fides in nullis pene na-feeturfed fentiri incipict cxaudiruiquæ omniafunt ta falfa vtfine pertinacia defendi non poffint.At infantibus tribuitur fides fic aliéna,quoniam in iplis non ineft, vt tarnen pro fua in illis ex Dei pafto cenfeaturtea videlicet fides , qua parentes non fibi folis fed fiiisquoquepofterisætcrnæin Chrifto viræius,Deo fcmper,vt fæ-pe dixi,relilt;äis particularibus in hac difeernenda fobolc iudiciis, per Dei mifcricordiain rcceperunt.Ero enim,inquit ille nobifeutn pacifcens,tibi amp;nbsp;feminituo De«s,etiam in mille, vt alibiloquitur fui ipfius intcrpres,ad mille vfque generationcs. Num verb aliqui idcirco non fernen funt, quia vêlante baptifmuni vel poft baptif-mûanteadultâætatccx hac vita euocantuc? Immo in eoinaximé funt felix ferne,qubd abfque certamine carnis amp;nbsp;fpiritiisbrauiuin in eo ftatiin rccipiut qui pro fuis omnibus certauit amp;nbsp;vicit: vt mi-runiîion fit Chriftum pucrulis tarn benigne in fuas vlnas recepcis

bçnediti{fc,r.egnnm cœlorum pectilisritcr illis addixiflcjVt illis fi' miles fieri ftudcremus(comparatc id qiiidem amp;nbsp;Kari rt, Kaxta videlicet non raîf (pp-(r(t')præcepiire. Nam alioqui nafeunrur ipft cato excanie,iSc ,quia in Adamo peccarunt,morti etiam æternæin fefe obnoxij,fed vt alieno fimul amp;nbsp;fuo peccato pcccatores, quiain co crane qui fibi amp;nbsp;fuis pcccanirjic aliéna fimul amp;nbsp;fua fide iiiftifi-cati,quia in credcntibus parcntibiis erant,qui fibi amp;nbsp;fuis ex fœde-ris formula crediderunt : illud quidem vtcxipfis natura ad mortem,ifiud autem gratia vt ex Chrilloadvitam : illud quia ex pcc-eatonbus, ifiud quia ex credcntibus nati. Duplicctn enim perfo-nam luftinentfandi parentes, vnam,vc prieris Adami filij,cara carncm gignenres,alteram vt in poficriorem Adamum per fidcni adoptati,djonum illud ad films non iam fuos,fed Dei tranfmitten-tes. Nurii cnim détérioré códitione fuerint fanifiorum progenies, in hoc fantfiiflimo amp;nbsp;in æternum immiitabili fœdcre,quo (alus x-terna patribus amp;nbsp;liberis in infinitum tribuicuf,quàm fint quoruin-uishominum in ciuilibus omnibus contraifiibus libcri ,in quibus patres fibi amp;nbsp;fuis dclccndentibus omnibus de re quapiam pepi-gerunt’ nifi fi forte cafu quopiam hærcdiratis iure exciderint, aut ■in donationis contradu cautum fit vt donanti liberum fit ex do-natarijfobole quosvoluerit feligere ad quos denium hoebenefi* cium fir tranfiturum.Et curnam lient iuris ciuilisfidionefuihære-des vna quædam elfe perfonacum pâtre cenfentur, ifiud quoqiie inifta fpirituali generationeapudDcum non valcret ? Huceniin nos ducunt illx limilitudines primitiarum , amp;: totiusmalîæmadicis amp;nbsp;ra mord : non quod fideles ex fidelib«is propagata fide nafcatur: (nihil cnim hie natura hæreditarium)fed quia fandi ex gratia gig-nunt cxeadem gratia fandos vi fœderis per fidem apprehcfiiadcb q^uidem vt Apoftolus delfraclis genre quantumuis nuncexcifa lo-quens, tam.en propter Patres , quod ad clcdionem attincr,cam non in perpetuum excidillc reftetur. Hæc ilia eft igitur paren-tum fides,ficaliéna, vt elcdis eorum infantibus nafeentibus fada fit fua ad foederis in Baptifmo obfignationem alioqui non admit-tcndis.Ncceft curexiftimet quifpiam dodrinam ex opcre opera-fo fic ftabiliti, Nec enim piorum infantibus primus adfalutcma-dirus’eft BaptifmuSjfed ipfa ex pits parcntibiis propagatio; amp;nbsp;illiu» foederis obfignatioperBaprifmum,non aliunde quàm ex vifidei parentum ex foederis formula interucnientis oritura. Qmpd fiquis amplii'is roget quid ergo nafeenres eleófi ex piis parcntibiis infinites nafeendo ex Dei in Chrifio gratia recipiant,amp; quid Chrifii per Baptifmum inipfisobfignctur?Refpondeo,rem ipfam poftulare, vt quum infantes qui ad æratemadultâperueniunt pluribus morbis per felethalibiis laborcnr,quàm qui vcl ante Baptifmum,vel anrequàrn adolcfcant bapcifati moriuntur, pluribus ifti quàm illi

remediis exipfo Chrifto pctitisindigcant; qaodqui nonanimad-üertüt,non pauca in hoc argnméto non fatis aptè nónunquam cf-fundiinr.Naicuntur ergo infantes,eûiam elcâorum , propter alier num fiimil amp;nbsp;(num ex Adamo propagatain peccatum corrupti Sc rei: fed nullis adhuc illius vitij amariflimis fruäibiis coram Dei facie contaminati. Sulficit igitur illis admirabile quidcm Si abdi-tum ac infcrurabilcjCertiffimum tarnen,ilkid Sanófi Spiritus in ip-fis opus mere paHiuum,quo fit vt Chrifti membra nafcantur cuius ad mortem vfque crucis obedicntia iplis imputata à morris rcatu ipfosabloluitjöc æterna vira per impuratam eandcrn Chrifli infti-tiam inipio dignos efficit. Qu,ód ad corruptionem autcm atti' net cui obnoxij nafcuntur, ipforum Spiritus priùs ex liac vita in illam beatam cuocatus quàm corruptionis illius fruótibus containincrur , ilia cerrè fpecic renouarionis non indiget vndein adulcis certamcn illud inter Spiritum amp;nbsp;carncm exorirur , fed ad ilium ipfum rcgencrarionis gradum altiorem multo amp;fcliciorem teftà tranfeenditjin quern apud Drum in Chrillo cuchunrur qui-ciinquc in Domino moriuntur. Tencraautem ipforum çorpora fernen quoque incorruptionis iam turn ciufdem Spiritus San-lt;fti virtute in eodem Chrifto recipiunt. Hæcdemum igitur eft infantium cleftorum: ininfantiamorientium iiiftificatio, Si hoc illudeft in ipfis regenerationis fernen, quosmeritb fcliciflimos proprerea ducimus , atque adeb non opinamur, vtnos caliim-niaturD. Andreas, fed vete affirmamus. Verùm quoniam inter Abrahami filios non omnes fiinthæredes , vt inquit Apo-ftolus , fed promiflionis duntaxat filij ( Deusenim nulli debitor, quorum vult duntaxat miferetur, amp;nbsp;titiamlinullius miferc-retur. nulli iniuriam faceret, quum omnes in fefe iræ filij nafcan-tur)amp; nofttum non fir ne in adultis quidcm alios ab aliis pro ccr-to difcerncrc, idcirco promiflionis applicarionem ad fingularcs perfonas ptæfumcre quidem polTumiis ac debemus Dei voluntate fretitaffirmare veto aliter quàm probabiliter Si cum conditionc nobis incomperta,non feientia: alicuius fuerit, fed mcræaudaciæ ac temeritatis. Hac igitur de re fic pro mco modulo ftaruo.Et nc nounm dogma videar iniiehere, Auguftintim audiamus hac de re 14. Serm. de verbis Apoftoli fic pcrfpictie feribentem. .Q^omodo eredttntinfantes?Fide parentum. Si fide paren turn purgantur ,peccato parenturn polluti funt. Corpt^ mortis in primis parenttbus generauit eos peccatores:Spiritusvit£. in pofîerioribus parentibits regenerAnit eos fide-les.Hzc ille.reótiflimèquoque in co fenticns, cxhaclànéfitatcjin quapiorum parenturn infantes nafei Apoftelus teflatur, colligi deberencgansillosBaptifmo non indigere.Et Bernardus cpift.77. In nationibfzntem Circunicifioncm 'iiàe\\cet)^uotijHotfidelesinueti funt,adnltos quidemfide \lr'ßtcrifixiis credtmus expiatos paruubs ante

eùninfolAmfaófttijje,immo fnffeciffeparenttan fidem. E t ibidem //»“ finîtes quia hanc,pYvhibente atatttnonpojfunt haberefidemt hoc eficordis ad Deunt co^tierfioneratcon/cquenternecfalutem fi abfque baptifmi perceptione tnoriunt/o-inoa quod vel ipß quaada baptifanturßde ornni-no careant,fine quaimpofitbile efi-velipfosplacen Deo,fidfaluantitrÓ’ tpfiperfide)n,nontame/uagt;n,fedatienain.D!gnumnatnque efi-,(^ad Dei (pebtat dignitatem,tn qnibutfidem atas denegatpropriarn, gratiaconce-datprodefie alienam, ISlec enim Omnipoientis iuflitia propriarnputat ab his exigendam fidem.quos nouit propriarn nullam habere culpaAàzm-autem atqiie Auguft. txcepto D. Luchero., amp;nbsp;qiiibus fatis eft do-TOÇ t?a,doóhifliinos qiiofcjiie Theologosætatis noftrç fentire.id eft Pædrtbaptifmi fiiiidamcnrum gt;nonin fide vUa infantinni atftualt fed in fœderis æterni fo-rmiila quod pi|^parentes fide apprehendc-rint cófticuerejexipforu,Catcckifmisamp; quàm plurimis aliis liquer..

Cratiam Baptifmi qwbufuis in baptifmo rite adminiblrato praberifed a foils elebils reetpi.

TAI XI In baptifino rite adminiflrato gratiam baptifmi praberià'd°^^'‘^^, Deo baptifatis omnibus, etiam fi non à qutbufuis recipiatur.

quid eft ifta fententia verius? 'Et tamep hoc quoque fibi ar-^uiit»! rodendum putauit D. Andreas, conquerens fic^ nobis excludi quos dicamus a Deo iaminde a conceptione amp;nbsp;natiuitate ad at ern am damnationt' creates, cb* ofdinatos,quos Deus regenerari tßr faluaiin')-Ar.Ego vero.in hoc refponfo, quinam præbicani fibi gratiam reci-pcrent vel non reciperent ne verbo quidern atcigi.Sed nullam ille fibiprætcrmittcndam occafionem noft-ri apud impcritos ira du-cendi exiftimauit.Verùm bene eft quod denrem impegit folido. Silt; vulc ille,vti certe vult iKut difertè in fupcriore obferuatione fcri-bir,omnibus,id eft !inga!is,nontantùm præberi,fed etiam coferri baptifmi gratia : Ergo ôt fidem,quum prçfertim mordicus reneat omnes etiam infantes bportere atftuali fide donari,alioqui futaros Baptifmi grariaecxpcrtcs,ac proinde perituros. Ergo fides erit omnium baptifatorum. Vtri veto credcmusînum D. Andrex.po-tiiis quàm Chrifto,Bdultos efe vocatos,paucoseleblis^ pronuntianti? quàm Apoftolo fidem non elle omnium difertè fcribcnti ? quàm denique communi omnium feeulorum experientiæ? Q^odfi fides* eft omnium,ergo amp;nbsp;omnium falus.Negó,inquietD.Andre.as;nam-pleriqueàfi'deexcidunt.Immôjfi hæc exceptio vera eft, nccpcrf^' uerantiæ amp;nbsp;refipifcentije donum cum vera fide quantumuis fæp^ laborante amp;nbsp;fopita neceirario cohærer,vbi fpei noftræ firmitas? v-bi noftræ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ptobationibus amp;nbsp;caftigationibus omni*

bus gloriariopvbi Apoftolicum \\\\té,^uis.nosfeparabit àdtlebliene Chrifib.n\s\. ilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e£/x6Ta^6AitTa?vbi decreti Ditiini immuta*

nium eft rite baptifatorum,amp; fides eft ab eledione grat uit a non à nobisjomnesigitur rité baptifati cledi. Elcdorum autem cætus eft Ecclefia, Ergo fîngiilaEcclefiæ mébraeledi. Q^nam verb di-cetur eligcrc qui omncs accipit?Et qiiînam ftàbunt tot illæ Chrifti fimilitudinesjde purisamp;: impuris in vifibili Ecclcfia finiul colledis? Et rurfumjfi hæcfiidcs àBaptiftno initium habet,ergo ante Baptil-mum cxcedentcs omncs necelTaribperitiiri, quura, fi D. Andreæ creditur,nemo fine fide fua amp;nbsp;propria Dco placcrc poflit. Nccta-» men aufiis eft in haccollationeD.Andreas omncs non baptifatos, fedfolosBaptifmi contemptores à regno Dei cxcludcre.Sic aiitcm fccum confligere hominumà veto aberrantium fcntcntiasneccfle eft.Et ne nunc quidem vides, Germania, quam Theologiam ifti in finu tuo doccant ? Cæterùm, vt ctiam aliquid de co dicam quod hicmihiimpingitur, primùm magnam huiushominis infeitiam illudprodit. qubd nos exiftimat Dei deerctum à nafeentium con-ceptu amp;nbsp;natiuitate cxordiri.Nam û ita res cllêt, nafeentium præe-xiftentia decreto Dei præircr. quum é contrario quicquid eft , id-r-circo fît quodDeusdecreucritvtclîcr.quod nififtatuatur. confe-quetur eife à feipfo quicquid eft,id eft.totidcm fuifFe, e/Fc,amp;: futu-rosDeos.quot resfuerunt,funt,amp;erunt.Et illis infani^hominibiis aflcnticndiim eritqui mundum,corpus cife quoddam crediderunt Deo coæuum,amp; à Deo ceu anima quadam animatum. Deinde décret! de fuo tempore propter fua peccata damnandis nonnullis, caufa plana crit amp;nbsp;perfpicua, nempe quod in peccatis concipian-tur. Hocautem fi verum eft, cur Apoftolus quæfo adæternam iV lam fie immot-am Dei voluntatem alFurgit ? Sed amp;nbsp;pofeit omnino contrariofum ratio, vt quiddam viciffim quum de elcótis agirur, velreipfapiÆexiftenSjVcl in mente Dei præfcittim in iis quos Deus feruare dccrc«it,fcruandorum fuo tempore décret© fubftcrnarur: quod dogma mere Pelagianum efleOithodoxis omnibus conftat: vndc blalphcmia ctiam ilia confequeretur, nos videlicet non in Ghriftb,fed in nobis elfe ante tempora æterna eleôtos.Echicrur-fus exclam a rccogor, Germania, qui tandem fiat vt non animad-uertas.cuius Theologiæ dotftorcs in finu tuo fonças.In aliis autem duobus huius quantumuis breuis obferuarionislocis.duæ puden-dæ calumniæ fc produnr. Ncc cnim vnquam diximus aur dicimus, ita crude amp;nbsp;fimpliciter, vt hic feribitur, ali'quosad æternam dam-nationem creates amp;■ ordinatos : ;fed addimus huius decreti non quidem decernendi, fed cxcqucndi caufani in ipfis homini-bus hærcntcm :nempe eorum quos damnar corruptionem amp;nbsp;rca-tum,ipfiufque adeoin plcrifque corruptionisfruftus'.quamobrem etiamiftiabApoftolo iræ vafa dicuntur, iræ vocabuloiuftam in ipfis vafîsiræDei caufam, nonautemin ipfo Deo fîtam demon-ftrantc,Altera autem calumnia in his verbis pofîta eft, Qjÿts Dent

rtgetierari amp;firtian nolit y qiiæ fie ambigue expreffit D. Andreas, qiiafi velint quidem iftifcruari.Dcus autem ipiorum voluntati rc-fiftar, amp;nbsp;iftis falutiamp;viam captautibiis reluótetur. At è contrario, quamuis verum fit Deum,qui nulli debitor eft, corum nolle mife-reri quos in fuisipforum pcccatis relinquere ab æteeno decreuit; ramen hoc quoque verum eft , illorum alios idcirco nee aliam ob caufam damnari quàm quod veritatem Dei,id cft^vix/xii' eiusnoti-tiam Dei in iniiiftitia dctiniierint;alios quod Enangelij luccm præ-terca velpenitusfuerint alpêrnati.vel dcgnftatâ cuomuerinr: alios denique quod vtrique veritati amp;notitiæDei hoftiliter reftite-xinf.quodfinguliccrtèmortales faccrent, nifi Deus eorum quos vult mifcrcretur.Et quid tandem in iftis eft, quod ve verillimum concedi non oporteat?

Quemadmodnm anteaaudiuimusD.Andrcam vaniffima ratio-ne affirmantem feparari bapcifmum in fefc,nifi fine cxccptione fa-teamur fingulos baptifatos Aqua, ctiam Spiritu baptifari: nunCinjnti-magis etiam ftitili argumento idem contendit, non haberi baptif- tliclin. mum pro lauacro , led duntax at pro figno , nifi omnes baptifatos fatcamur co ipfo quo baptifantur momento regenerari. Homo certè mire confidens : an veto Spiritu quopiam non tantùtn gt;fM!rj«?,fed etiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea menfura donatus, vt polfit quo

que ipfius efficacitatis Spiritus Sandti momenta dimetiri? At iftud certèinaniffimû fomnium, ne rcfiitarionc quidem indigere apud fatis fanæ mentishominesarbitror.Ad infantes quidem quodat-tinet in Ecclefia natos amp;nbsp;diuinitùs eledos (cuiufmodi non tcmc-rè dixi cundos prsfumi) amp;nbsp;antequavfum intelligcntiæ nadifint inorituros,facile cxiftimarim,Dei promilfione fretus, nafeedo in-fcri Chriftojficut anted pluribus cxpofui.De cæteris veto quid aliter ftatuere nifi apertimma tcmcritatc poffimus, quàm eostum demum regenerari quum vera fide ex auditu donantur ? nifi fiin n.onnullis Dominus extraordinariam illam vim afflatus fuiexer-uerit.Hoc verb tcinpus quis hominu dcfiniet.’Vt autem qua: fit vis illius vaniffimi argumeti omnes intclliganr,quæfo,an feme qiiod-piam non fucrit fernen, fed vanum amp;nbsp;fidum quidpiam: nec fatio eft vera fatio, fed Indus aliquis inanis, nifi ftatim aruo creditum illud gcrmineCjherbefcar,florear, frudificct?an no qui accerfitusà pâtre vt iret in vinca,illius vocem aliquâdiu tantopere afpernatus, vt fe ill Lie irnrum non effle contumaciter teftarernr, poftearefipif' cens,rum demum fuit ea patris quam contempferat voce affedus? Num verb fomniat D. Andreas tantam omnibus diuinitùs vocatis tribui promptitudincm fidei amp;nbsp;alacritatem animi quanta fuitA-brahamijfiliorum Zebcdæi,Matthæi, amp;nbsp;cæterorum einfmodiîlrab quarationis vllius fpecie imaginatur vel Circumcifis olim , vel nunebaptifatis infantibus ad adultam æcatem peruenturis, fideiii-reipfa

reipfa dari priùs quàm adulti faóti, voccm audianr Euangelij, Domino cor illorum apcricnte credcre,incipiant?QneiTi cnim vel vnicum inter tot myriadas dederit D.Andreas.qni adiiltus faólns, de myftcrio falutis quiequam teneat, nifiquod adiiltiis auribus hauferit?Et omnes tarnen in infentia baptifatos,fi D. Andres cre-ditur,afErmandum eft,vt vis fua baptifmo femper confter,eo ipfo quo baptifati funt momento vera fide aótuali donates amp;nbsp;regenc-ratos:modo fcilicet quodam incomprchcnfibili : quam ctiam fi-dem ac regenerationenijproinde incomprchcnfibiliitidem niodo omnes amittant^prout ex infantia ad ætatem firmiorem accédant. Deniquevt femel expediatur bic nodus, auslt-nc diccreD..^n-dreas,eos qui vel nulla,vel fimulata fide, vclhæreticiin hæreiico-rum Ecclefia,baptifmo tarnen Chrifti baptifantur , aut Baptifmi gratiam eo præfcrtim momento confcqui, aut rcfipifccrc nun-quam poire,aut fi refipucrint, üc. ad fidem Orthodoxam peruene-rint elfe rebaptifandos’Nequaquam opinor. Ergo finis illis Bap-tifmus non eocertè momento quo fueritipfis adminiftratus , fed co demum tempore quo refipucrint, neefortaffis ante extremum vitæhalitum profiicrit. Falfum igitur amp;nbsp;ridiculum efiiilud dogma,qua de re loquens cxprclïe Auguft. plurimis locisaduerfiis A-nabaptiftas amp;nbsp;Cypriani errorem, ^«^wK«gt;,inquit, apudhAreticos “velfchifi/iaticos idem fit bapttfintts Chrifii, non tarnen ibtoperatnrre^ mifiionem peccatorum,propterdificordi£fceditatemamp; difienfionis inilt;^iti~ tatem;tttnc autemincipit valere idem baptifmns ad dimittendapeccata ^uum ad Ecclefiapacem venerint, non vt ilie baptifinus quafi altenas aut alias improbetur,aut alter tradaturyjed vt idem ipfi ^uiforispropter dtficordiam operabatarmortem (intellige xa.Tct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nece-

nim mors eft ab ipfo baptifmo,fed à baptifmi o.\s\siiy}propterpacem intus opereturfalutem, Qiiódfiverc Thcologus fuit Auguftinus, quid deD.Andrea fentiendum,cuius hæc verba funt pag. 454. di-gna certè quorum ipfum magnopercpudcat..^o«/SpiritusSan^us in baptifmo legitime admini^rato vim in baptifmo latetem non exerat^ to ipfo tempore quo homo hapti/àtur,mihi italde nouum amp;nbsp;mirume^i auditu.Q^OiCi verb vel Spiritus Sanéfi vim abroget,vel ipfius bap-: tifmi ordination! quicquam derrahat accedentisindignitas.

J n hac rjuaTiione affertio noStra hac ef .• Eaptifmum non fignum dun-ftfxat^edlauacrum regenerationis vereejfe,

î. Verbis quidem non Neque nos Sacramcnta doccmus'nudacf-alTeritis, iedin explicâ- clîèfignajfcd * cxternæ tarnen aâioni nega-Squot;(^uoni«n7uï mus rribucndum ciTe . ^quodeftvninsSpiri-ftantiam Sacramento, tus lanCti.Sicut a Ioannc,Matth. J. ver. ii. ru IN siGNincAN- Pecro.i.Epift.5.v.2.illa non feparâriir quidein Doduntâxatcollocatis, diftinguncur : dicente ctiam Apoftolo de X. Etfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■'5 5^’ vniiicrfo Miniftcrio,eum qui plantât amp;nbsp;rigat

externa acho Baptilnri, i i zt- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a r

fti:tamen propter Dei ordinationem externæ a-iftioni reólè tribuitur vis Spiritus ianéti,cuius proprius efFeâus cft regeneratio.Separatioautcm liæc errorem Schvvenckfeldianû fap'it. 3. Duos Baptilmos faciunt,dum à proprio effeftu Baptifmi,(jui eft Spiritus fan-■6:i,aquam excludunt.

Calumniatur nos D.Andréas qiiafi Aqtiam amp;nbsp;eius afperfionem Ad*• pro nudis amp;nbsp;inanibus fignis ftatuarnusrquain etia.Ti putidiffimam calumniam inipfa collarione inculcat.QÎjid fi igitur illa NIHIL fclFc dicereinus,quantos claniores attollerec ? Et tarnen de ipfis di-uini verbi amp;nbsp;Sacramentorum adminiftris fie loquitur Apoftolus, qui tarnen alibi dicuntur tS Aè« evvifyot : coniparacè id quidem fa-tcor,fcd minime hypcrbolicc, fiquis interius opus quod vn'ius Det tftjCû eo côparet quod ipfi forts agûttSunt enim oinnia quafi nihil præ opère vnius-Dei Cxterùm hoc etiâloco videat,obfecro, Chri-îlianus lector, quanâ rû feientia nun confeientia nobifeu agatur. în traôtatione de Cœna Domini,clamitant ifti nuda cot?ftiruià nobis figna,nifi ipfummet illud cfientiale Chrifti corpus In, Sub, vcl Gum illo pane , jridemque fanguinem ilium ipfum pro nobis t fFufamjÎHjSubîVcl Cum illo vino rcipfa fiftamtis ; qui tarnen ipfe languis è vulneribus Chrifti ftillans quo deuenerit, amp;nbsp;an rurfuin abiplü rciurgente fit idem ille receptus , curiofum ac ctiam pro' phanum fuerir difputarc:in quas tarnen cogitationes ifta xaraTo p^Tsr interpretatio mentes hominum abripit. At ifti hoc ipfum ad-niittunt in baptifmo,cuius nos in Cœna Domini infimulant, vt qui pro re baptifmi,non ipfum C-hri-ftum , fed eius duntaxat beneficia,ablutioncm videlicet àpcccatis amp;nbsp;regencrationem ftatuant. Arqui vtfuo loco declarauimfts,nunqnam’eft velab agrofruiftus, velàfruclu ager fcparandus; amp;nbsp;bencficiorum àChrifti per fidein, turn in fimplici verbo, turn in Sacramentis apprehenfi plcnint-dinc in fubieôla fua membra redundantiuni parriceps eftenuilus poteft, qui non fit vnum cum illo faétus. Itaque qui baptifmurn vocauit rcgcncrationis lauacrum, dixit quoque Chriftuni ipfum per

per Baptifmum indui ; amp;nbsp;quamuis Sacramentali forma ^eciali di-camurin baptifmo fanguinc ipfius abluigt; incœna verb carne amp;nbsp;fânguinc ipfius pafci, nihiloiuinus. tarnen Apoftolus alibi indicans vtriûfque Sacramcnti vnuin amp;nbsp;eiindem cómunera efle fco-pum, noftrain videlicet cum ipfo fpiritualem vnitionem , clegan-tilfima permutatione dicit nos in vnum corpus baptifari, 8i yno potu in vnum Spiritum potari.Immb dicit ipfe Chrifius in fimpli-ci qiioque verbo manducaii carncm illam fuam quam datuiuse-rat pro mundi vita,quo nihil cxpi cifius amp;nbsp;auguftins de CœnæDomini myfterio nc cogitari quidempoteft, vt omnibus non con-tentiofis fatis liqueat,nihil ampliùs in Sacramentis quàm in fim-plici verbo quærédum : nec facramcntalem pvæbitionem amp;nbsp;per' ceptioncm ab ca quæ fit in firaplici verbo rcipfa, quædiuinicùs v-trobique præbccur per fidem fumenda,fedpræbitionismodo dif-ferre: quoniam videlicethicquidem perauresduntaxat, in Sacra-mentis autem Verbo adhibitisetiam corporeisamp; fenfibilibus aliis figniSjSpiritus Sanblus nos docet;amp; magis ac magis capiti noftro, nifi per nos fteterit fpirituali nexn agglutinât.

Ecceverb nouaiT) fignofum nndiratem in Baptifino commini-feiturD. Andreas,Vnam quamipfeficdefcribit pag.ex S-^cramentisfubfiantiamrerumß^natamm (audi, Chriftiane leótor,fi fignatæ res aliquæ funt in baptifmo, ergo amp;nbsp;aliqua illornm figna, qusE res illas fignificant:amp; ifta quidem externa funt amp;nbsp;vidcntur,il-læ verb internæ funt amp;nbsp;intclliguntur : amp;tamen hærericus cftD. Andreæ qui externum baptifmum ab interno didinguens, diipli-cem facit baptifmum)c^ eArum lt;]uoejue effeEtum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e^ux/o^

nißnudußgnu relintjuuntur?\n. his verb tarn paucis quàm multa funt errata-Q^s enim ip fis Sacramentis eripere poflit quod Deus cum fignis coniunxitmifi fiquis fortaffe fortior eft Deo? Deinde fubla-tis rebus fignatis,non certe nuda fed nulla figna rcmaneret, quum hæc fit relatorum natura vt vno pofito vtrumque ponatur, fublato vtrumque rollatur. Præterea quàm eft abfurdum rem ip-fam ab ipfius abufu non difcernerc , amp;nbsp;ex cffeótu per vitium pa-tientisimpedito, de canfaefficiente deminutum aliquid putare? Non fit ergo Euangelium potentia Deiadfalutem , quoniam in-credulis eins repudiario eft cxitialis Non fit Sol lucidus quoniam cæcis non lucet.At loge redfius D.Herbrandus pag.fui compendij 6l^.DUtgenter, inquit, dijlinguendum eSlinter huptißnum ipfitwßue fiibß Antiam bAptißni, amp;nbsp;vßtrn vel fldem tjuum in vßu baptißmi Accedere necejße e^ßfalutAremeße velimusli^t VL\o'x..SubflÄtiAenimSACi‘Amen-torumnon pendet ÀdignitAtezß ßdedantit (videlicet miniftri) Aut Hccipienttjßd ab ordmAtione ßue inflitutione diui^A , cuius veritAtem incredulitAshominum noneuAcuAt. Non feparatur ergo gratia bap-üfmi àfignojfed ab indigné accedenre negledta non pcrcipitur,cui

proptcrea aqua non eft fanguis Chiiftij nec ablutio aquæ eft laua-crum regenerationis efficacitcr, id eft ad falutem ; fed contemptus vtriufque cedit eis ad mortem.Et quorfum plurcs attulerim velra-tiones. vel teftes?Audiatur ipfe D. Andreas pag. 487. laudans illud Auguft.vt pie di(ftum,amp; merito qindem,Co»re?w/’«w54£r4Wf«w-rum,friManturgratia Sacramentorum,eft gratiæ baptilmi funt ex-pcrtes.Nam alioqui nemo priuatur eo quodnunquam habuit.Sed ft hoc vcre probat D.Andreas,amp; ita fiunt nuda figna, quînam hoc ipfum reélè probat in Aiiguft. quod vt graue ac pene incxpiabile peccacum in nobis reprehendir î Quæ quum ita fe habcant, cuius eft pudoris amp;nbsp;confcicntiæ nobis impingerc,quód Subftantiam Sa-cramentoruin in ftgnificatione D VNT AX AT collocemus? Nam ft Sacramentorum appcllacioncD. Andreas, fibi ipfi repug-nans,Aquam amp;nbsp;afperfionem aquæ duntaxatintelligic, tantùmab-fumus ab eo quod nobis imputât, vt contra ne culpa quidem indigné accedentium detrahiquicquam fignis ipfis quod ad Dei or-dinarionein doceamus, fed eorum duntaxat fruftum impediri. Sin vcroSacramenta oAwt confiderat, quînaminfignorum ftgnificatione,fubfiftercmus, qiiæ,exclufis fignatis rebus,figna elle define-rcnt ? Immb quînam illud interius ab extcriore fcpararemus, qui duas baptifmi,quatenus vnum quiddam eft,partes cirentiales contra D.Andream, baptifmum videlicet, id eft ablutionem aquæ ex-teriorcm , amp;nbsp;Spiritus Sancfti intcriorcm tuemur ? Altera verb fignorum dcnudatio,non rantùm inepte cxcogitata , fed ctiam in Deum grauiffimepeccans mox à nobis cxplicabitur.

De hac re,id eft quid fit huic Aquæ amp;nbsp;ipfius afpcrfioni tribuen-dum,dicam in obferuationcs ad antithefin noftram ad primum amp;nbsp;fccundum dogma. Nunc tantum obfcruet Chriftianus Icdora-ftionem quidem à D. Andrea tribui aquæ,vim autem per quam a-git aqua tribui Spiritui Samfto, ita videlicet vt regeneratio qubd ad regenerandi vim attinet, fit Spiritus Samftiiaqua verb ipfa per earn virtutem quam in ipfaamp; per ipfam Spiritus Samftus exerit, régénérer. Quod ante de Separatione repetit, nefcio an SVvékc-ftldianum errorem fapiat, (nam per pauca illius fanatici hærctici legi)fed,vtaliquotiesiam oftendi,vcl magnam infeitiam, vel iin-pudentem calumniam /pirar.

Mirarer D. Andream nobis hancfophifticen reponere duoruin baptifmorum,nifi meminillem ilium in tratftatione de Cœna Domini vnicam quoque manducationem oralem ftatucre,duaruin rerum diucrfifliinarum,nempe panis amp;nbsp;corporis,vini amp;nbsp;fanguinis Domini.Scd quînam tandem iftud poflir ad fuam baptifmi vnita-rcmaccommodarc,ipfe viderit.Hinc certè, quantum quidem ego coniiccre poftum, concludere oportet : ablutione baptifmi exter-na,tum Aquam,tum aJiquid efientiale cum aqua recipi, ficut orit fumptione

fumptione externa cum pane corpus inanducari,amp; cum vino fan-guinem bibi contendit.Scd quominus ita fibi conftare videri pof-lic D.AndreaSjCxeo conftatquód pertinaciflimè negat,vt exiftius collationis pnncipio liquet, aquam in baptiftno adhiberi vt fan-guis Domini fit resper cam fignata.Obfecro veró aquanegarc Sacramentale fignum fanguinis Domini, quid eft aliud quam hoc ipfum manifeltcfacere quodfalfo nobis tribuit, nempe aquam à baptifmo excludere.’Nam quod neque fignum eft, neque resfig-nata,quînam fuerirpars baptifmi?

Sed hociripaX/xstpotuit ipfi condonari,vt quipag.45(J.vtcumque rcfipifcens,agiiofcat fi partes baptifmi inter fe conferantur,aquam eife fignum fanguinis, amp;nbsp;afpeefionem eins efle fpiritualis mortifi-cationis amp;nbsp;regcncrationis fignificationem amp;nbsp;repræfentationem. Quodfitotum vnum quiddam cópofitum non difeerpit necmul-tipicat, qui pares eius cflentiales di{linguit,quo potiùs quàra ipfo D.Andreäteftcamp;indiceredarguerim quodfalfo nobisimpingit: pro baptifmo videlicet qui oä«? confideratus vnicus ell,duos à no-nis inuehi?Nam contra docemus in illo vno tum fignum materiale amp;nbsp;vifibile,(nempeaquam illam,)tum rem fignatam, (nempe fan-guinem Domini,)mcnti folivifibilem:tumritum vnum externum fenfibus corporis expofitum, qui propriè baptifmus dicitur, (nempe afperfionem aquæ qua corporis fordes abliiütur ) tum ap-plicationem fanguinis Chrifti improprie baptifmii,appellatam, quam fola fides illa videt amp;nbsp;apprchcndit,amp; qua regencramur, in vno baptifmo diftin6tc confiderari opoitere : nedum vt fignum à rebus fignatis diuellamus.

Huitußdei équot; eonfeßionü no^infundamenta hiicfunt:ChrißM dilt-xit Eccleßanty^^feipßuffi tradidttpro ea^vtillamfanElißcaretimundant ttifnUuacro aejuAin verbo.

Non ex operihus iufltti£,tju£fecim»s not,fedfectindum mifericordiam fitamfaluoj notfecitt,per laHacrnm regenerationts (ßquot; renouationit Spi-rttusfanüi.

, ^nicunque baptizatifnmut in Chriflo lefttdn mortem ipßtu baptizn-tifumw :confepultifumM cum iUo per Baptifmu in mortem'.vt ejuemud-modum Chrißm furrexit à mortuis pergloriampatrit, ita amp;nbsp;not in no-aitat e vit a ambnlemut.

i.Hicexcludunteos ho- Oinnia hæc lacræ Scriptura: teftîmonia ap' probamiis,quibusamp;baprifmiinftitutio,amp;e-

terno amp;nbsp;occulto Dei efteCta declarantur in ns quidem qui lu» dccreto, priufquam ali-indignitatc beneficia fibipræbita non repu-quid boni vcl malife- diant.

nationcm ordinati funt. Hos enirn, fi millies baptifencur nunquam regenerator fo re afl5tmant:quod auditu horrendum eft,

M docetur latentem 'virtutem Sacramentit non annexant afjixam^ eße,qua S.S.graiiambaptinjutis conferant/edbocdun-taxat wunu! tilts dtuinitus iniunbhtm ejfe, teßari nobis Qr fancire Dei igt;t ' nos benettolentiam.

Ineptos eße, qui Spiritum Sanblum amp;nbsp;tpßus in nobis effeEla Sacra-mentis aUigant.^uum idcircopotitts adhibeantur^-vt in credentium qui-dem infantibus adoptionem,in adultis verb etiam fdem obfignent.

J. Silatensvisomnisab Aliqiiam ’latentem virtutem aliamaqus aquaBapn mj tollitur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facramentali ) attribuere, quam facra-

quidquxloaliud.quam i ir .pG . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z

nuda figna relinquun- œentalis fign)ficationi$,nunquam (quod ad tur? quod cum fubftan- Deum ptomittentem attinet) vânæ amp;nbsp;inanis, tia Baptifmi pugnat.Nó

enim Spiritus fanftus fine aqua , neque aqua fine Spiritu fanfto , fed Spiritus faiiftus per aquam,amp; aqua virtute Spiritusfanfti, ex ordinatione diuina, inBap-tifmo régénérât.

i, Aqua Baptifmi non ad fignificationem duneaxat, fed realena exhibitionem tegenerationis tanquatn organuiu à Deo ordinata eft. Ideo hæc aflertio aperte filfa amp;nbsp;impia eft.

cxiftimainiis manifcftum clFe •’ Idololatriam, 5- BlafpEemum hoe ia qua (quod ne ipforum quidem Anstloriim auihoréBaptifmiChri-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o ftumcUe,minime dubi-

jiernpe remntendoruin peccatoiuin,amp;re- Nonen.m' ido-nouaudi cordis hominum vis,) ad aquam, loktria.fed cultus Dei quantumuis facramcntalem,transfcrtur. cft dc Baptifaw fendre, ücut pauló ante poü:r tum eft.

4. Nonfimplicitcraquæ ,aut perfe tribuitur hæcvis lateas icgcnerandi :fcd quia diuinitus ad hoe iu Bapcifmo ordinata elf.

Quæricur hoc loco quorfum Dominus Aqnam amp;nbsp;immerfionem in Aquam fine eins afperfionem in hoe, de quo aginius, Sacramento adhibucric,vnde amp;nbsp;ipfaadio nomen Baptifmi accepit:fiue quid amp;nbsp;quantum fit in hac actione tribuendum aquæ amp;nbsp;ipfius af-perfioni,ne plus vcl minus quam par fit illis tribuatur,quorum il-lud fuerit fuperftitionis,iftud verb manifefti contemptus. Et nos quidem docemus, huncmodum ab iis demum tencri qui nullam aliam vim Aquæ amp;nbsp;eius aipcrfioni in baptifmo tribuunt quam illi pani amp;nbsp;illi vino in facra Domini Cœna:Sacramcntalis videlicet fi-gnificationisjid eâ accedentium mentibus repræfentandi, amp;nbsp;quafi oculis eorum fubiiciendi, quæ ex otdinationc diuina, per adiun-ftam fignisillis vifibilibuspramiffionem obfignandæ in Cbrifto falutis æternat dcclarantur.lfto verb Sacramcntalis fignificationis vfuvfqiadeo non eftcontentus D. Andreas , vt etiâ Aquam nolit fignum appcllari, ( qua de re diximus in noftra ad obferiiationeS' in noftram primaantithefin) vt vim aliquam ipfiAquçbc eins af-, perfioni per Spiritum fanftum infitam,amp; regenerationis cfFcóhi-uuminftrumentum efie contendaf. quainre nc videaripfiiniu-riam facere,quamuis hanc efie ipfius mencem fatis liqueat, ex iftis quatuor obferuationibus, ad quas hie refpondeo, adicvibam or-dinequæhacderein noftra collatione variis amp;nbsp;perplcxis phra-fibus repetiit.

Pag.x}.4iJ?i verbo Baptifm Spiritus Sabltu efiinclufiMiamp; citrnj^^ua externo elemento coniunSius.

Vamp;^.^^^.Baptißnus,vt non tantum Atpua^ita nec etiam tantum Spiritus,fed fimul Aejua nbsp;nbsp;Spiritus.

Pa-^.s^t^,^.Chrifius coniunxtt cum Spiritu Aeiuamiamp; vtrii^ue regene-rationem tribuityijuod videlicet Spirdusper Aquam ad vit am aternam regeneret.

44$- ^Pf^muis ritus alßgt;erßonis in bapttfmo ßt quadam repra-fentatio ßiritualis mortificationts (ß regenetationis, PJ O l^' tantum 1’j.

R EP RzÆS E !^T AN D iÆ fed E F F IC IE N D zÆ reai' nerationis canfa infiittita efl.

-F-tflAcjhanonpevtinft adanmamaamenSptifitusperA~ ^nam znrtutemfuam exerit,^ allio Fia tata eflSpiritualts. ■

F^i-d'S^FpiritasSanflas eficaufa efficiensprtncipalii,qnamperA-^':iaifi,tan^tia^nperin(lrurn;nt;trn,tnfanptttne Chrifli operatur.

P''!»- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^'oprie intelligitnr,ijHando homo Alt;jna lauaf.ir,

(fl Spiritui Saniinstn tfla A‘pua bapt!fmt aâePl, qui praflat quod nuda aqna flne Spiritit f.inSlo prafiare non pojfet. Nos autemfiite.nur qttidem (fl tpfl adejfe Spmtnm fanStum tmmo etiam praefle ba’ptifmo.fedvt eflî-ciatfoins quod aqnadinmo quoi nullus etiä Angelus vflo modo praflare poßit,

F3.^.sptiS^.Aperte diciüsinveflrisTheflbusfldoIolatriam mamfeflam fffefl altam virtutem Aqua qua n Sacramentalts fignificatioms quan-tumuisSacramentalem attrihuamus t An verb iftudnonfit nuda flgna ßne re fignataßatueredudicio auditorum committimus.

Pag.456. flnus (fl idem efl.eSlus vtnqueß/nul tribuüur, videlicet Spiritui (fl Aqua.

HæcillGjexqiübusIiquidoconftare puto qiiodante dixi, vt amp;nbsp;ex eo ill priniis,quôd pati non potcftD.Andreas, aquaiii amp;cxtcr-nam eiusafperûoncnl cuius minift^Qfthonio,amp; quæpropriè ba-ptifmus vocatiiE , diftingui ab interna afperiionis fanguinis Chri-fti per Spiritnm Sandum in niencc fideli obfignationc,quæ amp;; jp-fa metaphorice à Petro pama-jwij; fanguinis Chïifti i. Petri i. 2. amp;

tofaa. i.Petri 5. 2. vocatur.Itaquc quoties in hac cadern colla-tione repetiit, Aqua amp;nbsp;eius afperfionc,non fignificari amp;nbsp;repræfcn-tariduntaxac regeneratioaern , fed reipfa in Baptifmo conferri, quod amp;nbsp;ipfum in credentibus quidem agnofeimus, non eft tanicn iliud co quo iph loquimur fenfu intclligcndum.Siccnim fignifica-in-JSjduo numero penirus diftinófa, non propric ftibordinata, VC quum faber inftruiiicnto vtitur, fed coordinataadpcculiare fuuni vfnm , licet in commuai apotclefmate proutfert ipfarum rcruin naturajiiempe ad hominis baptifati regcncratione, coacurrentia: aquara videlicet amp;nbsp;externa eins afperfioncm,menti per fenfus cx-ternos renuntiantes amp;nbsp;afleucrantes id quod fola diuina virtus per ïidem appiicat baptifatis, remiffionem videlicet peccacorum in Chrifti fangu!ne,amp; turn veteris hominisabolitionem , turn noui creationem: amp;nbsp;Spiritus diuini opus in ipfoChriftoamp; ciusbenefi-ciisinipfo baptiiato obfignandis , non per vim aliqiiam cum ipfa aqua amp;nbsp;eius afperfione vllo modo communicata, fine, vt loquun-tur Scholallicii caufatam:fed ab ipfo Deo in folidum cmanantem. Hoc enim declarant Iohannis baptiftæ verba, fefe amp;nbsp;fuam adioné à €hri’

àClirifto amp;nbsp;ipfius fpiritiis aüionc non quidem difiungcntis, fed apercé cum numero,tum perfoni5,tiimetteä:u dilHnguecis. itaque falfum eft quod dixit D. Andreas, pag.qqd.Chriftù non raundalle Ecclcfia fuam fignificariué fed reaiitcr;Nam Si fignjficaciuè mun-datur Ecclefia baptifmo aquç,amp; realiter baptilmo fpiritus ; veroqj ad commune efletäum regencrationis diltm^tis luis aótionibus concurrcnte,ficut duosquoqiie baptilatores conlliriiic Iohannes ille Baptirta.Contrarium autem dogma ex iœtidis Ücholaiiicoruin lacunis hauftum eft,qui vc fuum Sacanicum charactcrera inuehc-rcnt,caufatiuam, vt loquuntur,vim conferendæ gratiæ, principa-lemquidem Dco,inftrumentaiem autem Sacramentis tribuerunt: quod difcat qui volet ex ip for um fcriptis, acpiæicrtim ex Thomæ j.parte iummæ,quæftionc62.articul.i.3.amp; q-.Nec ditótcor in hune quantuenuispalpabilcm errorem induclos elle nonnullos, maie intelleétis patrum fententiisiqui non certè vt lignis vllo modo attribuèrent quod cft vnius Sanéti Spiritus opus, fed vt Sacramen-torum vfuni amp;nbsp;efficaciam commédarcnt,fæpc hcde lîgnis lune lo-cuti,vc quod vnius cft diinnæ virtuels, videantur illis quali lubor-dinatis, vt iQi volunt, inflrumentis atcribucrc. Sic,panem quem frangimus,vocat Paulus corporis Chrifti, amp;nbsp;caliccm quem bibi* inus,fanguinis Chiiftinou'dui'iiav.SicBapcilmum Aquæ, vocatlaua-crum regenerationis.Sic lides dicicur elle ex audicu verbi prædica-ti.Sic Verbumillud ipfum quodauribus noftrisinlonat, femenvi-tæ à Petro nuncuparuriéŸ P^lus Tinnotheofuofci ibens, Hæc,in-quir,docens,tcipfum fertiabis ôc eosquite audiunt. Et quid ni fie loqucrenturilli, Se patres ctiam eos feqnuti.quii Cliriftus ipfe, vt Sacramentalem fignificationem minimè vanam elfe oftenderet, illiipfi pani amp;nbsp;ilii vino ipfius lui corporis amp;nbsp;fanguinis appellatio-Mcstribuei it?Atqui D. Andreas , qiuntumuis mordicùs retinens realem amp;nbsp;eftcntialem corporis cum illo pane ôe fanguinis cum illo vino præfentiâ, viderit tamé an aufic iiii pani amp;nbsp;vino amp;nbsp;orali co-rundépanis amp;nbsp;vini quatuetur mâducationi vim aliquâ latente ad corporis amp;nbsp;languinis Domini participationem tribucrc, qualem baptitmi aquæ amp;nbsp;eins afperfioni affingit.Quqd auccmfcrmo au-dientes afticitjuon arguit vim vllam aliam iplis quæ aiidiûrur vo-cibus inefi'e qvàm res allas fignificâdi de quibus dicuntur : amp;nbsp;quod illærcs verbis fignificatæ ab audientibiis intelligâtur , non ab ipfis verbis, fed.ab incelligendi facultatc oritur,quæ audiécis animo in-eft,fiue à natura in rébus naturalibns : hue à gratia, in rebus videlicet illis diuinis quas caro amp;nbsp;fanguis non patcfacit, fed magifter ille veriratis, dans aures ad^udiendiimtquod mulcbjmagis de fidei alïénfu ftaruendum eft.

Quidampliùs ?Ipû homines in quibus pofnit Deus fermoncm teconciliationis, ftmt quidem aliquid amplius quàm voces quas Pij.

‘fundnnt.Loquiintiu- eniin,ciocenr,cxhorranrur,rcdargnunr, con-folantur, amp;c idcó merenwir inftrumentorum a-w/pT-aif appdlatio-nem,arq; adeó dicitar ‘De;ns illis fVKpyeti'-.Ced ira vr adininiftri verbi amp;nbsp;facramenrorum fuas habeant atlioncs diftinétas proprias, nee vllo modo ciim Spiritus Sanóli aelione commifcendas, exrer-nas videlicet , planrationcm iSe rigationcitii fola dinina virturc intus bono femini faro in iJlo fidebs mentis aruo, germinandi, angcfccndijfruâificandi vim ttibuentciquodplacet ctiam familia-ri comparationc illiiftrarc.Dcus huius noflra; natnralis vitæ amp;aii-lt;ïlor foins,amp;proprièconfcruator,cibis quibus vefcimnr, amp;nbsp;vatiis rebus ad valctudinem noftram tuedam vel rcftiriiendam conditis, vires naturales, nobis alendis amp;nbsp;conferuandis accommodatas, attribuit quialïcillivisn eil,non quód nccciFario vllis adminicuüs ad quidquâ efficiédum indigeat.Pafcit nos igitur, fed virtute in ci-bis ipfis latente; amp;iis medicaméris nos conferuat vel fanat quibus hancvelillam proprietärem inferiiit. Et hæ flirrt propriè inllru-menralcs fimul amp;nbsp;efficientes caufe. Ar in regencrati-one hominis, proprer quam dicit Apollolus nos elfe Dei opus , valdcfallitur amp;nbsp;in Dcum ipfum iniurius eft quifquis aut hominibus , per quorum ■OS loquitur, vel ipfi externo Dei vctbo,vel Sacramcnralibus lignis Deum exiftimat vcltantillum diuin.r illinsfuæ virtutis hominibus renouandis , amp;nbsp;æterna vira in Chrilbo feruandis attribuere: quod ne Angelis quide ipfis conucnit.Sed fient foJus Deus,non vt exiftimauir Plato per minores aliquos Deos,fed fua vnius vi mun-dum,amp; hominem condidit : ira eâdcm ipfius vnius virtus inrer-nam hominis rcgencrationeni-operatur. Neque cxiftimandum eil: ficut in gencratione.pofteritaris Adami vim parribus ad gencran-dum, matribusad concipiendum indidir, per quam vt feciinda-riam caufam hominesin hunc mundum profertrficetiam ilium in regeneratione fpiritnali,virtutcm aliquam intrinfecam.vcl homi-num plantantium amp;nbsp;rigantium miniftcrio,ac mu-Itb minus ipfi verbo prædicaro, velSacramcntis intrinfecam attribuific, id eft gloriam (Kam ad homines , nedum ad res inaniraätas , vUo modo tranrtuliire.Dicit tarnen, fareor,Paulus,fe parturire amp;nbsp;gignereper Euangelium.Sed idem alibi dicit,fc nffiil elfe,non modo quatenus homo, fed etiam quatenus fidus erat Dei Apoftolus : illic quidem Euangclicum minifierium ÔA(j,ç,non aure difiinótè fnanj operain, vel prædicati verbi vim propriam confiderans : hic vero contrà v-traqucilla à propria Dei virtute difiinguens, nunquam verb diui-næoperationis vel minimam particulam ad fetransferens.Nam nc ipfaquidem FilijOei caro vinificandi vim habet in fcfc,vr proprio fubicâ;oinhærentcm,fcd tota illa vis in ipfius Deitatc refidcnquä-tis nonnifi ciufdem carnis per fidem apprehenfæ interuentu , vi-tam illam Ipiritualem in membra fpiritualiter illi capiti adhçretia deriuet,

dcnuet.Et hoe illud eft quod dcclarat Apoftolus Eph.5.non homi' nibus:non verbo ipfo,quatcnus auribus infonat : non Sacramen-tis:fcdSpiritu folo dona fua,quibiis amp;nbsp;prouc vulr,diftribucnce, vc, copiofè doect idem Apoftoliis.i.Cor. n. Illiiftret igitur fanè mentes diuina illa doóltina. Sit fenno Dciviuus penetrantior quouis gladio.Niilla tarnen vis fpiritualis amp;nbsp;intrinfcca exiftimanda eft il-lis indita, ficut de natiiralibus alimentis 6c mcdicamcntis dixi-mns:fcd illa de ipfis diciintur, habita ficræ amp;nbsp;diuinitus ordinatæ illorû rationcjquód videlicet Dei fpiritus foins fna vi intus prœftct ea quæ per vocem hominum declarat, amp;nbsp;turn verbis turn adiudis fignis vifibilibus fignificat. Necaliter intclligéda (nnt pa-trnm diûa niini^icrium Euaiigclij commendantiu à benedidione quæ Dei vnins in folidum propria eft, non autem aliquid diuini fnæ planrationi amp;nbsp;rigationi,vclædificationi;vtl verbis fuis, vclfa' craroentisipfis vitra hgnificationis vfum attribucntium.Talc eft igitur ilind Anguftini quo Scholaftici abutiintur. Aqua corpus lang«,cor abJnit : amp;nbsp;quod ex eiufdem fermone quodam dcEpi-phania, fortafljs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cirat Thomas,Hoc autem ne quis à

luc confidtum arbitretnr, €cce ipfam horum omnium dnfto-rum ex vero Angnftino petiram explicationem, qui fexta traóla-lionc in Ioannis cpiftolam,i/4//lt;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tji

Spiritus.facrameriti, vißbibs e/hai^ua Spiritus, inuißbiln Ill a abluit corpus, nbsp;nbsp;nbsp;SIG IS! IFIC AT ^uod ßt in aninM : per

i^amSpiritum ipßt anima mundaturdrßgnatur.Scd age audiamus e-tiam D.Kcmnitinm hac de re fic feribenrem in Can. 5. Tridentini Concili) de 'Riprifmo..Qiudamfentiuntipßs externisSacramentorum dementis,per verbti externu conferri virtutem^uandamfitpernaturale, lt;juamp; nonßtrelatio Deißeu ordinatio ijubd per Sacrameca,tanqHamper caufas inflrumentales,Deus efficacia Spiritus ■velit conf erre gratia, fed ^ua fitvirtus Spirituahs abfolute harens in corporaltbus Sacramento~ rtm elementispenjuam influant (fr agant in animamßüe effeSliue ,ßue dtjfofuiue.

Alij conflituerunt in ipßs elementisgratiam contineri effentialitert ß~ cut medicina m pyxide.

Aly Sacramenta volunt effle tantum Signa (fr notas Chriflianaß)cie~ t^tis,quibus paganis dtfeernamur, (fr ad mutua officia excitemur, amp;nbsp;obflringamur.

Alij volu -It tantum efle allegorias (frßgnificationes Chrißiana mortis fitationis.

Aly efie tantum flgnagratia,iam antea (fr extra vfiitm Sacramento-rum coUata (f“ exhibita.

His erroribus opponunturhactefiimonia ad Titum.^.Lauacrum regene-^‘ttionistfrc.Fïx.e ille;quæ diftimftèagedum expendaraus. Dico igi-i-ut vtroqgt; priore errore rede dänari hoc iplum lacobandreanum Piij.

dogma,de quo hîc ago, fed non ita fincerè amp;nbsp;aperte vt oportuir, D.Kemnitionimirumjlicutifaccrcconfueuit , lociorum fuorum errores manifcftosgt; qualiilJito pigmento, fucante potiùs quàm ficuci hominem alioqui eruditum taccrc decnit,dctcgcntc amp;nbsp;coar-guentc.Relationis enim voccm,qna verc amp;nbsp;memo redarguitur D. Andreas Sacramentalcm coniuólioncm elfe pernegans, quid atrinuit latiùs patente Ordinationis vocabulo,'coque no ex-plicato oblcurarc’iïê Sacramenta fic inllrumcntales caulas appcl-iaic,vt tarnen,cui rei amp;nbsp;vlininlhumcntaliter fermant, reticeacur? Totam autem illam ordinationem amp;nbsp;inhrumentalcm caufam nihil aiiud elfe quàm Sacramentalcm promiffionis Sacramentis ad-iunôtæ l!gnifivationcm,ex ordinatione diuina,pir lignorum amp;nbsp;rerum bgnatarun. analogiam, mentibus ad Sacramenta acccden-tiiim rcpræltntatam,cx rpfo etiam Auguft.paulo ante oftendimus. Ahos autem errores duos fubfequentes deteftamur amp;nbsp;ipli, qnan-tumuis calumniofi'hma impiidcntia nobis illos impingcre non-nulli non dt finant.Snpcrclt quintas amp;nbsp;vltimus,in quo iplummet D. Keill nimm graait» r errate,cam in infantibus cam in adultis,ex principns ab ipfomei pohtis hccuinco.Damnat illcgt;idqac optimo iurcjdoChmam opens operati.Hinc confequitur necclfario requi-riad piomihicnisgraciæSacramentisadiun£tæ perceptionem, vt jploram Sacramentorum fumptionipræeat fidcs,quam infantibus qaoque adaalem ipfe attribuit. At quifquis in Chriftum credit, eo ipfo momento fit ipfius Chrifti amp;nbsp;ipfius beneficiorum ad viram æternam particeps. Nemo igitur baptifatur , præfercim adultus, (quern prius neceire eft, conlentientibus ipfis fcholafticis,catcchi-zari, amp;nbsp;fidem fuam profiteri) nec quifquam ad facra Domini Cee-xiam accedit, vt tuncprimùm Chriftum amp;nbsp;eins beneficia partiel-petifcd vt,confirmata amp;nbsp;auda per Sacramentorum vfum fide, quæ iamhabetjinipfo obfignentuv» ipfequeadebin Chriftomagis ac magisadolefcat. Sedlongiùscciam progredior in infantibus clc-dis ancequam adolcfcant morientibus. Horum cnim in Chrifto falutcm , abipfo in hanc vitam ingrelftb vt primo ad vitam æternam limine , audore Apoftolo quifandos cos nafei pronuntiar, lt;óftituo,idqj non ex opcrc operato,nó ité ex aduali vlla ipfis’infi-ta fideifcd,vc fuo loco pluribus oftédi,eö quód ex iis fine proximis, fine fuperioribus parétibus orti font, qui,per Dei gratia, vera fide Chriftumgt;ex fœderis formula,tam pofteris fuis quàm fibi ipfis ap-prchcnderunt.Namvt feite vercloco priùs à me citato,declarat A.}.\^\x^,corpus^uidem mortis inprimispiîrètibus,{t^àa.ïXiQ videlicet Si E.\.\a.')peccatores infantes ftenerauit : Spiritus atitein vita in poflertonbits parenttbusd^-\e\npc quibus datum efl:,vt fibi Si fuis pofteriscrede-rent)«/ßdeles regenerauitAn fumma igirur, quod dixi manifeftain cfTe idololatriam vel aquæipfi vel cius afperfioni, vim vUam aliam quàm

quàm Sacramentalis fignificationis tribucre, itcrum dico amp;nbsp;affir-mo,nihil veritus D. Andreæ tonantis ftilgetra, qui falfitatis, iin-pietatis,amp; blafphcmiç voces non dubitat hoc in loco affingcrc pu-ræpiicæ dolt;ârinæ,per quain ilia fua aV.o/vamp;'t'KToç Maieftasamp; gloria Deo Optimo Maximo illibata feru^cur:paratus nihilominus ea in re,vt amp;nbsp;in cætevisjverè doäoruni amp;nbsp;piorum Thcologorum iudi-ciiim fubire.Et, vt femel de iignorum nuditate calumniis oranes diluam.fciat D.Andreas nuda demu ea elle figna,quibus diuimtùs adiunclanon lit i ci fignihcatæ vcra piæbicio: cuiulmodi ftint my-ftici omncs illi vcrc inanes ritus liumanitus excogitati. His autem opponuntur turn vetera amp;nbsp;notiaSacramcnta, quibus adifixit Do-ininult;gratuitifa!utaris fœderis promiffioncmitum vifioncs, typi, figuræ quibus vfiim fuilfe Dominum legimus, vt particulaiia amp;nbsp;fingiilaria multa patribus vcrc amp;: efficaciter fignificaret. Nouerit amp;nbsp;lihidD. Andreas, Sacramcntoriim veritatem quxhuic nuditati opponitur, ncqueolim pependiU'eàrerum promidarum exiften-tiarcali ( qiiiim Chrifti verum corpus amp;nbsp;verum fauguinem tarn vcrcpcrceperint in verbo amp;nbsp;fuis Sacramentis patres »quamuis re-ipfanondum in rcrum natura cxiftcrent, quam nos eiufdem fidei inftrumento nunc percipimus)necetiam àrcalifignoriim cum rebus fignatis cocxiftentia in rcTrisincc ab eoriim fide vcl incrcduli-tate qui ad Sacramenta accediint, fed à Dei ordinatione femper vera amp;nbsp;firma,ctiamfi incrcdnli figna duntaxat percipiant: quæ tarnen ipfis ne figna quidera fint gratiæ,fed exit ij illorum figilla-.ma-nente nihilominus.vt fuo loco diximus, fua Sacramentisipfis in-tegritate .Nouerit deniqueD. Andreas ctiamfi inter ipfam Sacra-tnentoriim fumptionem óc Spiritus Saiióli eificaciam in ali-qnorü fumentifi cordibus,fpatium aliquodréporis, feu paruu feu iTiagiiü,intcrccdat:nuda tamé proptcrea figna minime conftitui, vtpotequibus adiundtæ promifilonis efficacia.ab eo demum tempore quo Deo placet infumentium cordibus illam infinnarc,ne-celfarib fitinchoandaificut ctiam.quamuis certo rranfeuntetem-poris momento figna præbeantiir amp;nbsp;fumantur, tarnen , vt rcifbc fcribit Auguft. eorum virtus permancr, ■amp; in totam vitam in ele-âis protenditur. Nam,quod vel ignorât,vel non expendit D. An-dreas,longè aliud eft vim fuâamittcrc,quàm earn apud fe inclufara non cxerere , vcl quod fit ca indignus vel eins non capax quifpia, vcl quod tempus illius cxcrendx,quod in Dcivnius gratia fitii eft, nondum aduencrit.

lis ) comprehenfa cft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

biremifliopeccatorum Mirannir hïc prætermitti vnnm expracci-non cft' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puis Baptifmi finibus nempe peccatorum re-

miflionem.iSalutem autem noftram hafte-omnem conlolationem aBaptifmo fufpendimus, vt nee ipfius fa-adimit credentibus.qua, hitis nindamentuin ab eoinchoemus, neque inBaptifmo, tanquam eius carentiajfed concemptii homines à faluts fundamento falutis, re- excliidi arbicremur.

Salus eft finis quo amp;nbsp;fimplex verbum prædicatum, amp;nbsp;Sa-cramenta , Deus ipfc denique amp;nbsp;omnes interieftæ caiifæ nos de-ducunr. IncptèigituriuillaThefi D. Andreas Regenerationen! cum Salute particula Sen coniunxit,perinde ac fi bxc amp;nbsp;ilia vnu amp;nbsp;ide client, vt ex latinæ linguæ vfu iftaphrafisintclligitur. Grâma-ticum tarnen fane agcre noIuhfedThcologum, amp;nbsp;meritb mihi viquot; deor , quum duo ifta palfim exprclle baptifmo in facris literis tribuantuF,, ablutio videlicet àpeccatis ,amp; legcneratio, curnani ÓC quo iudicio illud præteriiflct. Confolationem autem amp;nbsp;qui-dein omnem eripimus fcilicer credentibus baptifatis, qui doce-mus cos peculiar! gratia natos elTe in Ecclcfi3,vt quæ pofteapei baptifmutn etiam in ipfis obfignaretur.

Impropnat/eu fignratas lotjuendiformoi ejj'e, Saptifinus ablutie eßgt; peccatorum, ^Baptifinus ab luit peccata : proprium ven lo^uendiformam eff'e:BaptifmuJ eüfiÿtum ablutionis peccatorum,

^uum Baptifmui ah j4poflolis lauacrum peccatorum, innouatio~ uil,Item ablutio vocaturmon fecundum literam accipiendum ejfe,

Qupties, quodrei fignatæ cft(qualis eft in Baptifmo CHRISTI fanguis amp;nbsp;Spiritus fanfti opus, quod eft interior mundatio, per Chrifti

Chrifti fanguinem) cxtcrnæ atlioni tribuun- i; Metonym,am Jianc, tutjiMetonymiam facramentalsm cllèaffir- ûcunn CœnaDomim, sperre damnamus:quæ Subftannam Bapnfm. euertit.Non enim ad li-gnificandam regcnerationcm fed confèrendam aqua Baptifmià Chiifto oidi-nata eft.Nulla ergo hic metonymia,nulla nominum permutatio locum habet.

fidcrato dixilFem, quod de ipfius duntaxat partêcllèntiali vifibili nempe Aqua,amp; de forma tantum externa, nempe Aqua alpcrfio-nedixi.Sophiftam igitur agitfXêTöiSa'xXwi' róytvoc. Quod fi verum eft (elFe verb veriflimum resipfa infanis etiam teftatur) aliud clFe Signum.aliud rem fignatam , confequitur amp;nbsp;illud neceirario, vcl falsojvel verè quidem , fed figurata locutione fignum dici elle rem Ipfaro fignatam, vel rem fignatam elle ipfum lignum. Eadem ell autem ratio locurionum, quibusvelrcrum fignatarum effcdlum tribuitur figno,velfigni cfFcdum ad.rem fig.natam trasferturiqui-bus phrafibus turn fcripturajum Patres Græci ôc Latin! palîim ad commendandam Sacramentalis coniunólionis veriflimam effica-ciävtuntur,vt pene infinitis teftimoniis amp;nbsp;rationibus totiam an-uis noftrt demóftrarunt. Quod hoc negasD.Andreas,duo numero,amp; quidem prorfus eTspoj-tvS ôi fola Sc analogiaconiunóla, vnü amp;nbsp;idé cirecontcndit,amp; quod fomniat aboleriBaptifmifrudlu amp;nbsp;confolationc, nifi quod extreraæ amentiæ afcribit Auguftinus ipfi concedamus,ligna videlicet pro rebus ipfis efte accipiend3,có-miferatione profcclb dignius eft quàm refotatione.

Baptifmum ab luttants peuatorumgt;regenerattonisyinnBuationis, ado-ptionis deni^tte arrhabonem ejje certtßimum in eleUistin tjuihus faits tlr lifts virtus ft txtfat.

Quibuliiis adulris, qui baptifantur præbc- J; Duplicem baptifmu ri fempertotum baptifmum allerimus; fed ab mtenorem amp;nbsp;• • J ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ...r nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- exteriorem: quum vnus

ns demum recipi, intcriorcra , qui veram fi- duntaxat lit Baptifmuf, dem afterunt, vel eo ipfo tempore quo bap- qui rc externa, .iqua vi-tifantur, vel quum per Deigratiam ipfishoc delicet, amp;nbsp;re interna contingir. Nec enim efficaciam Baptifmiad id Spnitus regeneranns

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vittuie confiât.

1. Hæc ma nifeftaamp;a- momentum referimns, quo prxrtatur: fed pcrueftdiuini nominis ■ Chriftiin eo oblata bcncricia interdnm

iHum prçcedcrc.vt in Cornelio Aft.io. Sicut Baptifmi vfquc ad£e- etiain Abraham prius iuflihearns , quamcir-nedam rciicitur. cUmcifus fuit ; interdnm verb fubfequi alht-mamusjin iis videlicet qui fidem non habent, fed fuo tempore babebunt, qnam profitcnctir qunm baptizantnr.

Videquæpleniflimè dcdnplici baptifmo dilFeruimus in obCer-uationcsad nolfram primam antithefin,pag..^4.i?e dcinceps.

Si verum eft quod hie docet D.Andreas, non fit igirur irifantis anima rationis particeps, qnoniam ni'fi aliquot poll: annis vim fuamexerit. Mortuxfint arbores, quæ non ftatimà plantatione virefcant. Et vt ad noftra propiùs accedam , Neclatro illc , neque Paulus fuerint vera circumcifione circumci(i,quoniam ille qnidem non nifi in ipfa morte,hic vero non nifi abdicato Pharilai'fmo fuit corde circumciftis. Denique cxiftimare caufæ efficienti vim fuam wi/iT-HTrôilv detrahi, quoties vitio t5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impeditur eins eftc-

tftnm, eft certe erratain dignum cómiferatione potiùs quàm refu-tatione,hominis qui Jistvotai laborer.

2V0» omnes infantes qtti baptifantur ,prati£ Christ participes efe re^enerari,

Infantes putamus abftirdum eile dicere, I. H.rc quoqiie iffertio ,renouari, vt vel co ipfo tempore quo bapti-aperte falfa amp;nbsp;’mp'^^anturjvcletiamantèjnonmodôadultææta-rnledcfiTr«osquot;amp;ba- ns,vcrùmctùmcogniti. amp;nbsp;perfidem appre-ptifatos regenerari, henli Chrilti tempus, vetere exnncto hotniquot; ne,noui fiant homines. Obfignari tarnen in illis adoprionem fœderis, in quo nati funt, amp;nbsp;roniffionis peccati originis gratiam ailèri-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus; modo adulti fadihisbeneficiisfefenon

Quatcnus öc quo fenfu rcnouari ncgein infantes, ipfa thefis in-dicat: id quod tarnen fupràdiliscidiùs expofui in alia refponfionc, SiC egonüc paucis repecam,vt caluinniatoribus OS obflruacur.Di-ftinxiigiturinfehtes in Ecclefia natos , in cos qui ante rationis v-fiim exhac vitaeuocantur, amp;nbsp;eos qui adolefcunt : præfupponcns nullocutn diuinæ nobis occultæ voluntatis æternæ præmdicio, oinnes illos efle ex elcólorum numero. Et illis qnidem dixi tk dico in ipfo exortu, ex iurcad rcgnum cœlorum ipfis per piorum pa-rentùm fidcm quæfito,imputati peccati originalis ablutioncm, amp;nbsp;perfcctam Chrifti obedientiam, vnde fit vt amp;nbsp;mortis eau fa peri-matur,amp;æternæ vitædignitas gratis in Chrifto inueniatur. Ad corruptionem autem innatam qubd attinct, donari quoquein-fantesjocculto nobis opère Spiritus Sanólijca métis renouatione qua fruuntur fanctorum fpiritus in vita ilia æterna,dicm ilium cx-peftantes in quo deinum eritDeus omniain fuis omnibus. Ad-didi verb ôc addo creari iftud opus in infantibus,fua quadâ méfura nobis inferutabili, certiffimè tarnen , quoniam alioqui fi coti in carne mancrent, placere Deo non poflent. Et quum de iis agara qui ante rationisgt; atquç adeo huius verè humanæ vitæv,fum mo-riuntLir,hoc propterea diéfum in bac antithefi voluijrcnouari qui-dem illosj at non ira tarnen vr ij qui banc vitam totam viuuntjin-telligenria qnoqi amp;nbsp;ratione vtétes. Quorfum enim illis illumina-tioné mentis ad difeernendâ fecûdùm fpiritum D.ei veritaté verbo Dei côprehenfamjquodnunquâfint audituri-ad difponcndû ap-prchenfionisairensû per-fidéîad cffcftus fccundiiSpiritûaduerfus carnem componédos’dcnique ad omnes illas animi facultatcs ad reftum feopum dirigendas quæ per fenfus amp;nbsp;phantafiam exeriun-tur? Hadhenus ergo negaui amp;nbsp;nego ifiiufmodi infantibus illam a' dultis propriam rcgcncrationem conuenire, non illam fine qua Deum nemo videbit. Et quæ illis dixi in ipfo exortu vitæ donari, fateor baptifmo quoque fanciri,tum quoniam fruftra non funt o-lim iufiicircûcidi fidelium infantes: (fucceflit autem Ciicucifioni baptifmus:)tum qubd inutiles certenon fuut ofFerentium Ec-clefiæpreces;quauquamjVt mihi quidem videtur,nec iilorumjncc buius fides fint verum pædobaptifmi fundamentum. In infantibus auté ad adultâ earn æfaté peruentutis.quos amp;nbsp;ipfos eictâos prælu-tnojbaptifmû præire fidei,cur abfurdiùs diciturjquàm in adultis ad baptifmum accedentibusfin quibus fidé baptifmo præire confiât? Hæc fi D. Andreæ non fatisfaciunt, fpero tarnen diffimilibus illius fatisfadura.Sin minùs,verè piorum amp;nbsp;pacis amantium Theologo-rum iudicium minime dcfiigio.

’Nen ide'o baptifari fidelium liberas^vtfilij tuncprinMmf antttJtii an-tva aheni fnerint ab Eccleßa ; fed folcnni petius fgno ideo re dpi in Ec-clefam, ejusa promißionts benefido -iam ante ad Chrifii corpusperti-nebant.

‘t. Non minus manifeftc falfa amp;nbsp;inipia eft Esc quoque aflertio.quaaf-nrmatur Infantes propria fide carere ,contra-cxpreflùm Chnfti ver bü : Quicunq; ofFende-rit VNVM EX MINIMIS his,Q\'’I in mc cre-d«it.Et faciliùs credunt

Etfipropria fide, præfcrtim aftuali i ca-rcnt iniàntes(vrporequæ fit cx prædicati verbi auditu,Roman. IO. )tamen ex formula foe-deriscEro Deus tibi, amp;nbsp;femini tuo, Gcncf r/. ver.y.à parentibus ipforum fibiamp; fui’S liberis per fidem apprchenfi ( qua etiam ratione fan-(äi vocanturji.Corinth.y. ver.14. )ioeriró ba-ptizantur,amp; adoptionis fruótu donari pro-infantcs, quam aduJti, habilitercenfentiir, ’reliAisDeoarcanis fuis •cùm vfu« rationis magis tudiciis.

inoueat fidem i. Cor.i. z. Non prob^biliter, fedcertó cenfentur filij Dci, Sc fruftu adoptionis donantur infantes baptizati : quoniam Deus pramifTioncfua filiere non poteft. Reddunt ergo dubiam confolationem, 8c virtutem Baptifnii prorfus euertunt, qui taliade Baptifrao fentiunt amp;nbsp;doccntiadeoque Sacrainen-■turn ipfum à Chriftoinfticutum profanant, j. Refpiciuntad imptum fuum dogma de occulto Der decreto contra maximam partem Eumani generis,quan» Deus Bolit per Baptifmum regcnerari.Idco millies baptifatos.fiuc adulta artate, nunquam regencrari.aut in gratiatn à Deo tecipi,fed aJdamnationem creatos Slt; ordinito perites docent.

Ego verb tot impîetates amp;nbsp;falfitates quot hic oobis imprngit ■D. Andréas condonoipfius fatis noto zelo, amp;nbsp;rurfum plus ipfi e-xopto veræ fcientiæjConfidcntiæ verb multb minùs.De infântiutn autem fideamp;fallâ huius loci que citât interpretatione fuprà plequot; niiTimèdiireriri.

Deo fcilicet non confiât fua veritas, nifi (quod de adultisne ipquot; fequidem fccurifiimus D.Andréaspræfiare fineexceptionepofiir) quotquot infantes baptifantur, ccrtifiîmè amp;nbsp;neceflarib ftatuâtur, CO ipfo mbmento fide aóluali donari,amp; regencrari^vt diuina priùs ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;norint

tïorinc amp;nbsp;credant quàm Humana. Quid Eic autcm egero? Nam ß petam vc ipfi infantes ca de re teftinaonium aliquod ferant,confii-gict tota iftorum faólio adiliam miraculofam vim Sp.S. neca-lümadiiertunt miraciila iam apudipfos definerc effe miracula, quum miracula dicantur giiæ contra communem ordinem caufa-rum fiiinr.nihil autcm poflït ciFe magis ordinarium quim quod fit qiiocidie in tot infancium baptifarorum myriadibus. Saltcm veto mihi coticedat ifti vt ex tot infantium baptifarorum millibus per-contemur an vel vnicus deprehendi poflït, qui adultus faélus me-minerit fe tune crcdidiflc,amp; regencratum fuiflc quum infans bap-tifaretur. Siccine veto omnes paruulos,Brout adolefcunt, lethio quodam poculofopiri, vel fide ilia ante libi donata licexcidere, vt deintegro fit ipfis rurfus ex aiiditu verbi difcédutn primura Chri-ftianæ rcligionis alphabetutn’An non verb potiùs hæc funt ægr®-riim fomnia,vclpræftigiæ meræ?

W.j. Quibus biccalumniisoncremur,videamp; cognofce, Chriftianc ledor, ex iis quæ alibi refpondimus,

Incafuextremo iteceßitatii,muUeribHi iüicitu ejje infantes baptifare^ lac.Andreas.D.

Baptifmus pars eftMiniftcrijpublic!,quod Mulicribus in sc-eftexprefloDei verbo imiilieribus.imô etiam clesia non eft per-priuatisperfonis interdidummequevclbap- miffum loqui, hoceft dfmum videripoteft contempfiire,qui nulla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cætu vi-

ri r , A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r roruni.i.Cor.i4.Sea vbi

lua culpa excedens ex hac vita non baptila- nullus vir prüfens eft: tur-.neque necelfitas vlla incidere poteft,pu- amp;concionari, Scincafu blici vigentis minift-criji leges tranfigrediendi. neceffitatisbaptifare ii-cenquia in Cnrifto.nc-que mat neqnc focmina.fed vnvs fumus omnesin Cbiifto Icfu.Gakj.

1. Nulla Lex in verbo Domini excat iquç incafu neceffitatis mulieres, vclddo-cendojvel ibaptifando arccat.

Theodorus Bez-a^Geneueußs Ecclefia Minimier. ^ln‘tthtinift.1 Mufculus Bernenßs Eccleßa Adinißer.

Betrat HuebneruSyGriiCii ItnguAin Gytnnafio BernenßPnfeßbr» jintoniiis FaiusyGeneuenßs Eccleßic Minißer.

Hic nobis occurrit duplex quælhOjVna de baptifmi neceffîrate, altera ■rSyviitiixc/Sa'jffTn'efattTiXyVt illam Græcèinfcribit D. Andreas pag. xj.99: qiiæpofterior ab illapriorependec , vt quiillatn nohtjVtramque norit.De illaigitur priore loco.Vidcndiim autein eftin,primisexipfa collatione, ccqnæ fitaduerfarij noftrifenten-tiajSc quam belle libi hac ctiam in re confter.

Pag 458.Pn»y^«lt;l«»,inquit, baptißntar infames affrmare nonpoß-farnns ejuod credans^ijunniamfides illis in baptifino datur:inperceptione tgiiur Baptifmi infantesßmnladoptanturinfilios Dei,amp;adoptio inip-fis ohßgnatur.

Hæcille;quæ fi vera funt,aperte dieendum fuit.non autem du-bitanter lt;Se Academieorum more »infantes ante baptifmum non credcrc. Quod fi à baptifmo incipiunt fides,adoptio, amp;nbsp;cius obfi-gnatiOjfine quibns falus æterna nulli obtingerc poteftj confequi-tur baptifmum vfque adco fimplicirer amp;c abfolutè elfe nccelTa-rium ,vt quicunque non baptifati moriuntur ,à falute excludan-tur:vcl ftatuendum fit abfquefide,(quam tarnen ifti volunt pro-priam in vno quoque necelFario amp;: fine exceptione requiri,) amp;nbsp;abfque adoptioncferüari in Chrifto qliempiam pofie.

Pag. 492. Licet ChriPlianoramliberi in Eccleßa nafcantHr,non tarnen propterea in fœdere cenfentaryniß ettam tj^ua ficedtts reejuirit fiecerint aatiniis etiafianti^fquot; carnalis natiuitas ex piis paretibus nihilfacit ad confecutionem regni caloruntißeutferiptum eßyfile 'velitie dicere intra VOS,Pâtre habemus Abraham,lt;f.;^ifictfuid ex carne natum efi,caro eß-Nifiergo ex Alt;jua (p- Spiritu(lt;^ttodfitin baptifino) renafianturliberi expiis di' Chriflianisparentibnsnati ynonpoßuntvidere regnum Dsi, SicUt tn vetert Eeßamento,expits parentibus nati Itberi ,infoedere non cójitinebantar,nifiin Ulis caro praputij oElaua die pracideretur. Bdafictt-lns e»ràfinquir MofeSjf«»«^praputij caro circamcifia non fterit,delebi-tttr anima i'la de populo fiaOr^uia paPlam memnirritnm feeit.Genefi. 17. Itayue (inquit pag.493.)«o»probabilirationefed cert/ßima tjitotpiie amp;nbsp;indabitata confielt;]iientta,in Pjouo Teßa/nento infantes, etiam expiis Öquot; Chrißianisparentibus natos infœdere non cenfenturnißetiam baptifati fuerintyfecundumillud Chrißi, Tjißquis renatus ^r.Hæc rurfum ille, ex qui-

ex quibusapertiùsetiamconftat abfolutiffimam amp;nbsp;fimpliciflimam baptifmi ncceflîtâtem à D. Andrea, errantera Auguftiuuin ( quod tanriviri pace diftum fit ) in auia vfquc fcquuto. hoc etiam loco conftitui; quam tarnen colleâ:ioneni qiiàm nialèfulciat , poftca mdicabo.Nunc autc fatis fuerit D. HcrbrandumTiibingcnfisEc-clcïîæ Doctorcm,amp;: huius collcgain.profcótb in pcrimiltis doftio-réjopponerc.îs igitiir pag.Comp.Thcol.Âj^.licrc(âc fetibit.^w«/ Chrtjtus trnjuittfi ijHis renatusfuertt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijue locum Augufl.pro con~

firmatione fm opinionis^adducit J logt;jwtiir Seruatar de modo ordmarto, amp;nbsp;ordinefie àfe infiituto^ lt;jue non vult f-egltgi aut contemni -, vlucucfue haberipotefi: minime vero de caßt necrfittatit, ijua Legemnon b.-tbec. ,Q^d veto ad Augtifi.auiloritatem attinet^etfimerito magni a nobis fiert debet: pluris tarnen non efl facienda tpuam tpfie earn fieri voluit, (ß non tantt, vtin ipfiusgratiam errori fuhjeribamus. Haiilenus ergo D. Aia-drcâ.totuin Atiguftinianum audiuinius, nuc vctopau'.o mitiorem ilium faftum andiamus.

Pag,495.qnum negaflt m daronatos cenfendos cfTt ex Dei ver-bo infantes tempore Mobs incircuEcifos amp;nbsp;mortuos indeferto, refpondens ipfc.^^oi^ ad tnfantes,, ineircumcifos attitiet, non ox rattonehumanafied ex verbo Domini iudicandttm efi.Verbum Do~ nitnific flinat,Mafculus cuiuspraputij caro ^c-GenefAj-ltacjuegraui-terpeccarut,tfuod cotra tam exprejfum Dei mandatufiuos infantes o^la-uo dte circurncidinon curauerintfcdßincpa 'n pag.49$.)propterfreque-tes (fi inoptnatasperegrinattones excufart alicjuo modo poflunt à neglt-gentia contemptu Sacramenteel non modo verifimile efl,(edfine dubio ‘juoquefaSlumefl^quodIfiaélftas fuiofficijhacetiamin partecom-monefeeerint Mofes efiquot; Aaron,fed pro ingenio fuo populus ille ip fis non obtemperaritAzem 4.97. .Qi^ndo autem infans äntediemoSlauum Cir-cumcifioni defiinatum mortebatur, parentes (fl- Itberi excuftti fuerunt coram Deo'tjr t^uid de Ulis infantibus voluerit fiatuere, Dei volutati re-lin:juebatur,de qua nos ex verbo iudtcamus.Qwmiam igiturfoedus Do-mtni,infans ipfe irritumnonfecerat, ideo etiamillinonimputatafuiffe tncircumctfioncmcenfernus. Hæcïlle:ex quibus colligitur hxc ipfius fentetiajnfantes illos ante diem oólauum mortuos, ilia Lege non fuifle comprchenfos,qua: in incirciimcifos moriétes ftatiiicur.Gc-ncfiy.Alios autem in deferto non Circumcifos, (idq; eorum culpa qui Mofi amp;nbsp;Aaroni non obtemperarunc ) peculiar! tarnen Dei gratia potuille excufari,quia non contemptu Circumcifionis manferintincircumcifijfed quoniam, quum fæpe numero feftinä-ter amp;nbsp;inopinatô caftra mouerentur, vifi fuilFent liberi in vitæ dif-ctimen adduci,quosproprereal’miferarus Detis feruaritfub lofiia poftea circumcidcndos. Quod fiqui interca exillis mortui funt, poll oiäauum diem inclrcnnclfi iudîcàri aliter ex Dei verbo non pofle^quàm illos extrafœdils’pcrii(ïc',fcdgt;videri omnino fuilTe pan-

cinîmos.quum canto amp;nbsp;tam admirando numero in deferto excrc-ucrinc.Hanc autem EX. Andreae fcntentiam fuo loco expcnfurus, interim rurlum illiD.Herbranduin opponopag.fui compend.dïj. ficlógèrcólius totidcm illis verbis lcribentem.S«7w«j monms amp;nbsp;Satramenta diffiertfattonem admittere, vt in deferto k}.o. an-nisnonfunt Circurnctß; tjuod fi Deo dtlpltcMjfet i iintfipaüumfuunific irritu-ßeri,negleiiii ctrcüetftone, iudicuflet^non tnlijfef.qui tjnnpeccattt pcpnli in deferto admijfa fiathn punicrit., hecft^uodfntfet, negle^urns noncrat.NiAcïït ergo D. Andreas tam confidentcr de M,olé amp;nbsp;Aa-rone populum ofticij admonentibus amp;nbsp;parentibtis libcrorum minime obfequutis loquutus, quomodo cum fuo collega velpotiùs cum ipfà veritate fit tranfadurus.Quid autem de baptifatis lentiat congruenter cum illis quæ de incircumcifis dixir,nunc audiamus.

Pag.498.^««i» bapüfmo nullum certum tetnpm à Deo prafcriptuiti ßt^(f Chrißus dfcipulosfuosgraufßtne corripuerttprohibentes nepueri ad ipfum adducerentur:omn!bgt;is parenttbus Jummofiudio tn eam curam efiincumbendum,vt tlla interpoßta longiore mora, recens natt infantes per Baptifinum tnfiedus recipianturfecundum illud Chrißi^l^iß ijuis rt-natus fuerd ex atjua (frc.ejuod beneficium non minus infanttbus quam a-dultis neeeßarium efifquidem in peccaüs concepti nati amp;nbsp;natura fi-lijirafunt,e3‘ tfi.propter Chnßumingratia recipiantur, nuUaßesatcr-na Vita confecjuenda tUis reliSla efl in natiuitate carnali. Hæc ille verè quidéjftd extrà oleas cxcurrens, quum de hoc ne quæfitû fit quidé an vrgete bapcifmu,oportcatgt; nedû vt fiicrit inter nos controuer-fum. 111e igitur ad fc rediens continentez,^uapropter,\nlt;}uiz, bap‘ tifrnum infantibui ita neceffiardm iudicamus, vtfolum neeeßttatern in-euitabilem exeufarecenfearnus^negligentiam autem zft“ contemptummi' nime veniam mereriflatuamus , lt;^uifalutem ita alligamus vt verba fo-ndhQuicrediderit (fr baptfatusfuent,faluns eritdtem ,'Nsßijuisfitt' nt renatus ex aepsa lt;é‘c.

Hæcauté placer; feorfim expcndere.Qj^auis enim ille Auguftini nsuusjà Scholafticis ctiara animaduerfus, in Ecdefia Chriftian^ nunc refutationc non indigeat : quia ramé fuis etiam quibufquot; dam argumentis ilium fulcire conatur D.Andreas;amp; in eaxempo-ra incidimus gt;nbsp;in quibus nulla eft tam nota amp;nbsp;damnata hærefisi quàm àSatanainterpolatam amp;nbsp;propinatam nonnulli aiiidiflime nonhauriantj operaepretium eft iftaquoque femel redargucrc. Quæftio eft,an fimpliciter amp;nbsp;abfolutè fit ncceftàrius baptifmus ad falutem, quod ego cum Orrhodoxis omnibus negoiaftîrmat IX Andréas,illis quidem vocabulis non vtens, fedfidem amp;nbsp;adoptioquot; nem in infantibus,acproindeiusfalutisinfantium à baptifino in^ choansrquod fi in.infantibus valet, multô magis in adultis ftatuc-dtim eft,vt qui minus poflanr ac debeant exculari.

duplici præfuppofitionc: vna, quód Chriftus regnum cælorum tcftetur ad intantes pertincre:alrcra,quód proinde ftatuendum fit illoscrederejqunm fine fidencino poflîc placerc.Iftis autcm pofi-tis nititur hoe dilemmatc.Infantes iftani fideaut ante baptifmum acceperunt, aut in ipfo baptifino accipiunt. At ex verbo Dei dici non pollunt infantes ante baptifmum crederc ; immb carnalis na-tiuitas nihil facit ad cófecutionem regni cælorum, quia quodnaf-citurexcarne,caro cft. Fideigitur in ipfo baptifmo amp;adoptione donantur.At fi hoe verum cft, Ergo nontantitm probabili { inquit illetotidem verbis pag.qpi;/^^ certißima (juoejue amp;nbsp;indnbitata con-feijuentiatyïAc horninis huius confidentiam,Chriftianeleótor)eo/-ligitur infantes etid ex pits órCbrtJhanis paretibas natos,inf«dere non cenfert,nißetiam baptijatifaerintEr^o amp;nbsp;perirc,quum extra fcedus Euagelij non fit vita. Ego vero piiorem quidem hypothefin am-pleótor, quód videlicet regnum cælorum ad infantes in-Ecclcfia natospcrtincat,quos ctiam omnes elcctos c(le,contrario non ap-parcnteipræfumo: pofteriorem verb deinfantium fide diÜinguo-, Fateor enim interucnire quidé fidem oportere, vt in federe com-preheufi Deo placcant infantes: fed fiia fibiqi inbærcnte fide prç-ditos illos efie pofie vcl oportcre nego: verum ætcrnæ vitæ ins, ex feederis formula acquifitum illis,cx piis parctibus naicendo, fnific affirmo,baptifmo poftca,fi fieri potuerit, in ipfis obfignandQ,nifi fideiadualis donatio ex auditu, amp;nbsp;baptifmicfFebluinilludipfum crededi tepns àDeo definitü difFeraturtquod öc ex Apoftoli verbis cxpreflis,amp; exipfo AiiguftinOjConfentiétibusetiâ patribus omnibus,ipsiiqj adeb fcholafticisjfupra demoftraui. riac ante euerfa hy-pothefijcorruit etiä dileina illi fupcrrtruéfû. Itaq; conrrariü pror-fus concludo cum Apoftolo, népe fanótos nafei liberos ex alteru-tro etiam fideli parère,amp;,fi fandæ primitiæ, fanótam etiâ eflemaf^ fam:amp; fi fanda eft radix,fandos effe ramos,ctiâfi nonnulli,vel foli Deo noti, vcl/uo dcmtim tempore patcfaciendi,defringantur.

Pag.^l^ïxonfirniaturus nofter aduerfarius infantium compte-heiifionem fiue cenfum in fœderc, ac falutem àbaptifmo inchoah vj,tempore prçcedcntc baptifmum exclufo,(altera videlicet fupe-tioris dilemmaris partc,)concludat ncceilarió pcrire quorquot ante baptifmum moriuntur,duplici vtitur rationc:vna, ^nbdcarnalis natiKitas,ex piis etiam parentibus,nihilfaciat adregni cal'f'um canfe-cutionem,fecunditm illud^bJelite diccreypatrem habeinus Abrahamum» amp;tQaodnatMmefiexcame,caroe(l:^iNißqaisßt renatusex Acjua cir ^piritu;3.\x.ctZyt^uodex LegeCircutneißonis, cui/uceeßit baptifmnSy exfeindebatur e populo Dei ^uiftjuis non fait Ctreumetfas. Hæc iife non tamaduerfum me quàm contra Deifœdus, quo fernen cumccc-lt;lenteparente comprehenditur. Eft autcm in hoc enthymemate vitiam iilutfinaxiraiun quod dicitur no îneep^jov. Nam verum

qiudcin eft quad ait de carnali generationc, ncq; necellc fuit pïo-feive facra teftiuionia, quibus confirmarecur quod nemo negar, Scd inde minime confequitur fanótos, ac proinde in foederc com-.prehenfosnonnafci faniftorum liberos: tantum abeftvtcxpüs nalci nihil faciat ad regni cælorum confccutioncm. Stat enim il-lud apud Deum femper veraccm.ctiamfi intcrueniant in progenie homines mcndaces « Ero Detn tibi femini tuo : amp;nbsp;illud Apoftoli, 2\4a.net eleElio propter patres,amp;i illa toties à me citataiSi radix fanbla^ ergo^rami,èlt;.,Sipr£mitt£fanbla,ergo amp;nbsp;maßa-.amp;t. ilkid tories inculquot; C3.t\xmgt;PropterDauidftritummeHm. Nee tarnen iiludita intelligen” dum , quafificut peccatum amp;nbsp;mors carnali generatione ex vno -homine ad omnes peruarferunt, ficfides amp;nbsp;vita ex piis parentibus in liberos,tanquam fubieäa qiiibus inhaertant, propagcnrur.Nec enim gratia Dei eft in hominum poteftate : nec homo fanótus hominem gignit quàfanôtus eft,fed qua homo eft, ideoque impunis -impurum.VcrùmjficDeo mifericordi pacifci cum cledis fuis,id eft cum Ecclcfia vera placuir, vt patres credentes, Iiberis fuis in mille quoquegenerationes, ius Chriftianæ ( vt italoquar} ciiiitatis fua fide acquirerent:proiit quidem ipfi Deo libct, hos vel illos ex pio-rum poftcris fcligere, vt ex Abrahami,Ifaaci , Dauidis, amp;nbsp;aliis tot fandtorum hiftoriis, quotidiana deniqueexperientia liquet. Sunt ‘Cnim clefti fernen promiffionis: neque hominum eft filiosDeo gignere.fed Dei eft vnius filios promiffionis, prout ipfi libuit, piis parentibus donate. Interea verb noftrum eft, donee contrariuin apparuerit,arcanis Deiiudiciis penes ipfum rclidis, vt de adiiltis fidem profitentibus, fic de ipfis infiintibus in Ecclefia nafeentibus in gencre fentire amp;nbsp;exiftimare vt de natis in Ecclefia Chrifti raeniquot; bris.Et quæfojfi ex piis parentibus nafei nihil facit ad regni coelo-tum confccutionem , dicat nobis D. Andreas cur igitur natos in Ecclefia infantes ad Baptifmum admittat : Turcarnm autem, aut ludæorum, qui nunc à fœderc ad tempus cxciderunt, liberos no» item. Annon quod illi quidem ad fœdus pertinerc,quiain Ecclcfia nati,ccnfcantur:qiiibusproptcrca foederis a-H/xàat' amp;nbsp;(rçpotjîç dencquot; gari non dcbcatiilli verb, quia extra Ecclefiam nati, amp;nbsp;ideirco im» inundi, in templum Dei admitti non pofiînt? Nam fi exceperit D. Andreas,in Ecclefia natos infantes, non vt iam fan3:os amp;nbsp;cenfos in Dei fcederc,fed vt fandtificandos, amp;nbsp;in fœdere cenfendos ad Baptifmum admittiirccurret quæftio,amp; rurfus quæram, cur hos po' tiùs quàm Turcas aut ludæos ad iftam nancifeendam fandtificatio-nem admittat, fi nihil facit ad regni cælorum côfecutionem ex pÜ® parentibus nafei. Vanam autem ciEc illam obicdlionem liquet e-tiam cxeo,quôdappcllationeslt;rH/za« amp;'a'^ppetgt;,'lt;ra;,quibus Circuni-cifionis,(cui Baptifmus fucceffit)præcipuum vfum declarauit ApOquot; 'ftolus, manifeftè oftendunt primum ad Dei fœdus iRgreftum efle, in Ec-

in Ecclefia amp;nbsp;ex piis paretibus natum eflcjnon autem baptifatuin cfTerquum fine fignum obfignaSjnecelTario antegrcflum id præfupponat quod oblignatur. Rcébiùs e-rgo hac de re fcnlicD. Herbrandus pag.655.f1c [cxi\}cns-.Chriflianontmpueri^non fiait natn-ra, meliores aut fitniltores aUit,^ui extra Ecclefiamfkntprocreati : ^uod vero ipfiosfieruart affirmamus id habent exfingulari Deipriuilegio,pro-fitente Dee fie non tantum noflrum Dettm efle, fid etiam feminis noflri VobiSiin^utt,Petrus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uidêages debaptifimOi(^r FbL1 /S

F EST RIS eflpromtßio facla^tfi Deus tnx^uitad Abrahamum Gen.iy. Ero Deus tuus Deus femtnis tui poftte. Nos autem iam fernen Abrahafismus y Galat, nbsp;nbsp;nbsp;Ergo hacpromißto ad nos noflros in

fantes etiam adhuc in vteropoßtospertinet. Hacc ille,quæ fi vcra funr, fleuri certè funt,quînani verum erit quod inculcac D.Andreas,nihil ad regni ccelorum confecutionem perrinere fiquis ex piis pa-rentibus nafcatur? Sed die fortaiTe mihi obiiciet D. Herbrandum nonpropterea excludcre baptifmum. Quah verb nos qiium dici-itius fanêlorum liberos fanâos amp;nbsp;in fœdere comprehenfos nafei, quia,ficut præclarè dicir Aiiguft. Coipsus tjutdem mortis inprimispa-rentibus peccatores infantesgenerauit, Spiritus autem vita in poPierio^ fibusßdelibus eosfideles regenerauity idcirco fœderis huiiis hgillum, id eft Baprifmiim cxchidamus.Sed regerer ille D.Herbrädum, non quibufuis infantibusjfed folis cafu neceffiraris praeuentis amp;nbsp;prop-terea non baprifaris y priuilegium illud tribuerc, fe verb pag.498, cenfere quoque, neccflitarem ineuitabilem , quac à negligenria amp;nbsp;conrempru non nafcarnr,priuarionem baprifmi cxcufare.Sed rur-fus obieótio ifta nihil cum iuucrir.Nam verum quidem eftD. Herbrandum deillis demum infantibus non baptiiatis agere, qnos ineuitabilis ncccflicas prseucnerit,qua de re fuo loco dicemus : fed inde non confequirur hoc priuilegium à baptifmo inchoari, vcl à neceiïirate pendere: Aliud enim eft ipfum priuilegium, aliud ipfius cfficacia,qua fefe non priuarent contemptores baprifmi,nifi in ip-fo priuilegio nafcerentur.Dcindc,quum dilertis verbisjidque non femel affirmer D. Andreas, infantes non ante Baptifmum, fed in ipfo demum baptifmo fide amp;nbsp;adoptione cerriffimè donari, caque aftuali amp;nbsp;ipfis inherente,fine qua neqne in fans, neque adultus vl-lus poffit Deo placerciquis non videt hoc duplex dogma effiepror-fus dev^nTüvyèiypüoxe pofito,pofterius: pofteriorc ftabiliro,prius ncceiraribpcrimi?Etcnim,fi nulla eft infantiû fides anteBaptif-mû,amp; tarne fcruantiir aliqui non baprifati,ergo finefide feruatur, amp;nbsp;falfum eft neminem finefide Deo placere. Sin verb peculiari quodam modo, ( quem etiam vt nihil ad tot abfurditates deefler, extraordinarium efleipfe negat pag. 492 ) donantur infantes fide anrebaptifmum,arguit ipfe fefe mendacij, quum dicerct pag.450. inftntes non ante baptifmum, fed in baptifmo fide donari. Et certè ne-

Akcriusaucé enthymcinacis fundamentu à legc circunicilloni-s ftefumptijin qua addacur comminacio exfcindendi ex, pepulo Dd cuiufcunq; caro præputij circuncifa non fticrit, falfuni eft ex male iîTtelledo Mofis inccgro contcxtu.Hocenim ad ipfos infantes fuo tempore ficuti oportuerat ,.parcncü culpa non circiiincifos minime pertinui(re,nill adulciores fàcli circumciTïonem neglexill'enr, nontant-ùm exeo colligi manifcftè debet qubd alioqui infontes damnarcntur;fedetiam ex ifta legis appendice , tjuiafeedm rnsnm irritttfecit.Cue cnim infans nullum adliuc Iiabens rationis yfum vllius in hacre contcmptus aut etiam negligcntiæpœnas daret? quamobré etiam Exod.i6.Dcus non ipfi filio Molls incircumcifoj led Mofifuiftc dicicurinfenlus.Nó tantum igicur iis qui ante o(fta-uum die circumcifioni præfcriptum moriebantur,non fuic.cxitiale non circumcifum fuiire;vcrùm etiâiis qui oótauo die, fuorû culpa non cirpumcifi intcribant, niftiadi adultiorcs Circumcifionern fiierant afpernati.Deniquc verba ilia Molls, Exfeindetnranima ilia expopnlujHÙ,o0:eiidiz qiioque al? ipfo exortu xciilos fuilTc in fe’ dere in populis fuis infantes, vndepoftea dcraum excidebant qui eius foederis obfignationcra ncglexilfent. Et ira exponcndais elfe banc legem docet non tantùm.paraphrafis Chaldaica, verùm etia Rabbi SalamOjiftis verbis, Si tjakptternon erat àparcntihus circunt-çifuf,id parentihus impatabaturidonecpueradoleuijjet^ intertm dunt erat puer,nec dumfiliiti praceptidUi nonimputabatur.Sed ex tjue ad taten perH£nerat,hocilli, no patri, imp utabatur: ntfi etiam pater effet in cidpa.^t Aben Ezra, Si fuerit,\nlt;]yiïï.,filins pracepti, efinen circum-cidit carnem praputjjfui, ex(cinditur ille è populo Dei : lt;juta madatunt puer accepit mperfionapatris. ^Mdfi pater non circumcidttipfiHm,cir‘ cumadatfietpfum ejuum fueritfut lursi: alio ^ui enirn circumeidaturma-nibuscœloru. HzÆRETICI autem putantijuad fi mortuus ejfiefpuer inctrcüctfits, nofutura effet tllipars tn futurofieculo. Sed amp;nbsp;Ambroflus dib.de.AbrahamOjqiiâuis ad allegoriâ,dcflc(ftat,difcrcè fcribit vidc-ri liâc interminationé potiùs aduntelligente quàm ad infante per-tincrc: quod perperam D. Andréas pag.498.ad infantes reftringic ante-dicniodauum mortuos. Et hiecogor de D. Andrcæ amanu-cnllbus vc falfariis conqucri,qui vna eadémque pag.497. duas cô-trarias fenrétias mibi attribuerût. Quo fenfu verb ilia Clicifti verba,Nifi quis renatus fucritexaqua amp;nbsp;Spirittbaccipienda fint,rcdè '.pxponic D.Hcibrandus,cuius verba pauló ante cicaui.

•Accedo ad aduerfarij noftri fententiam de incircumcitls in dc-fertü mortuis cxprelîàm pag.495.quorum duo facirgenera; Vnum ante oiftauum diem mortuoru , quibus purat non imputata fuidc incircumcillonem, vrqui vidori nonpölllnt Legem violafle: altc-xuin eorum qui vitra odautttg diein vixerunt niancntcs incircum-

cih.Hofum auteinalios etfi grauiter peccantes, tarnen, Deo ipfos propter tumiikiiariasamp;incertascaftroram mutationes excufan-tCjfuiiï’e poftca fub lofua circumcifos: alios autem quos Deus non tolerauerit pollea circunicidendos,fi exDeiverboiudicadum eft, omninópcriiflevidcri.Etfienim totidem verbis iftud dicere non eRaufus D. Andreas,tarnen iftud ex ipiius fententiafitis perfpi-cuè cxplicaca necellâriô colligitur. Ego verb)etfi quöd ad illos infantes incircumcifos ancediem oótauumr, fine in deferco,fiue pe-ftea dcinceps mortuos,oinnino ipfi aflcntior:tamen demiror quï-nani id poffit ipfe affirmare, quum femetipfum redarguat. Quod cnim de Baptiimo dixit, netnpe in baptifmo dari fidem amp;nbsp;conferrx adoptioncm infantibus, affirmât fimiliter pag.477.de Circûcifio-ne.Atqni ft vcrum iftud cft,qnïnainfcruahunrurvlliincircumcifi, quin ftatuatur vel aliquos fine fide feruari.velfalso dici daram fuif-ft fidem amp;nbsp;adoptionem in ipla Circumciftonc?Ad eosanté quód attinet qui vlcra oiäauum diem vixerunt fub lofua demum cir— cumeidcndi, confidentiam huius hominis,omiffionem circumci-fionis tarn duriter interpretancis , facis fuperque refellunt qnæ ex D.Hcrbrando citaui. Reftant mortui poft oxftauum diem in defer-toincircumcifi.quos fine pauciffimos,ftue aliquo numero (quis c-^ nim hocn«uit?) vidcrit ifte curexicioaddicat, ft, quod omnino vcrum eft, piseiens vitæ difcrimen omnesillosà neceffitateCir-cumciftonis cxcufauit.

Qi^od autem idem pag. 498.portqnam docuit,amp; quidcm reifte, minus nunc excutari non bapcifacos quam olim incircumcifos, co quod nullum ccrtum fpatium baptifmo tribuendo fit definitum, concludit folam neceffitatem incuitabilem excufare poffe non baptifacos,negligcntiam autem nec contcmptum vcniam mereri: inquafcntentiafuntquæmeritbdefiderem. Primùm enim , quae cenfendafit incuitabilis ncceffitas definiri faltem in gencre debet vt confeientiis (atisftat ,qua de re mox dicam:deindc negligentiam fine vlla exetptione parem faccre contemptui, amp;nbsp;quidem in re omnium maxima,pntà vitae vcl mortis æternæ,neiTio non videt c-ius effc feueritatis quç Dei clcmcntiæ minime cóueniat. Præterca, quorfum iftud merendi verbü? Qmbdenim aliquis eftapudDeutn • vlliexGufationi locus,fine bac in rc.fiue in aliis, ab vna clementif-fimi partis indulgentia proficifcitur.Infuper , fi vitæ difcrimen, propter incertas illas caftrorum nnirationes,lfraclitarum infantes in deferto à Circftcifionis.ncceflitate cxcufanit,(Deo proculdubio, nec Mofe nec Aaronc, niolei^îtotis annis quadraginta in tot in-fantifunillibus continuatanunquam alioqui toleraturis ) cur non etiâidcmin Chriftianorum liberis pcriculum cuidens obtinucrit? Quàm cnim multa poiruntinciderc,vclin ipfo puero,vel aliunde, propter quæ expottari nec tarnen intus poffic baptifariinfans,vel Riij.

adultus aliquis moribundusîcui neceflicati qiibd occiirri pofTe pu-tacD. Andreas tributa cuiuis,etiam mulieribus, baptifandi pore-ftaccsfuo loco rcfcllam.Er cuînam die perfiiafeht,olim apudlfraè-litas vfqiie adcoprçcifc obferuatum fuilFe oélauum ilium diemin-fantiû circumcifioni præcifè definitn,vtin quocunque valetudi-nis ftacu eflent infantes illo ipfo die circunicidercntur,quum (telle illo Dauidis amp;nbsp;ipfnis fociormn faClOjquum facros illos panes comedcrcnt;amp; teftante ChriftOjSabbathü,cuins alioquitam præ-cifafuit obferuatio vtvel leuiffiinum eiuscontcmptuin iuflerit etiam Dominus lapidatione vindicari, propter hominem fit, non homo propter Sabbathum)nullaftiifl'e Lex cçremonialisvideatur, quam charitas quadânon temperaret ? Nec aliunde fadu in Ecclefia Chriftiana, frigidioribus praefertim lo cis, vt afperfio-ni cefTcrit totius corporis antiqua ablutio,ob infantium videlicet corporis imbecillitatem, quum paiiciffimi iam adulti baptifaretur, qua de re agit Cypr.lib.Epift.6:quâuis immerfionis ritus fuerit Sa-cramentalis vt docet Apoftolus Rom.6.amp;, vt ex antiquis Synodis etiam apparet, Laodicçna videlicet 6i Neocæfarienfi,fuperftitio-fulinonnulli ægrèin afperfionem fiue perfufionem confenferint. Deniquefit quidem contemptus Sacramentorum exitialis, quo-niam fœdus ipfum vitæ pro nihilo ducitjqui diuinitùs adiundum eins figilium afpernatur; qua tarnen iuris fpecicfuerit ipfi infiinti nullafuaculpa non baptifato exitialis? nifi forte poftcafadusa-dultior baptifari neglexerit, fient de non circumcifis pauloantè diximus.Sicautcm illafunt accipiendâjVt diferimen illud vitæ ex-cipiatur,in quo vel mordicus obferuandum fit Dei mandatum, velprodendaDei gloria. Tuncenim millepotiùs obeundæfunt mortes.quàm verbum Domini violandum : æterna feliciffima lande dignis illis Machabçis vocaris,qui vnà cum matre maluerunt omniimmaniffimæfæuitiæ gencrc cxcarnificari,quàm fuillam de-guftare. Sciendum eft amp;nbsp;illud quoque fie elle Baptifmi ncglcdio-nem fiue parentibusjfiue ipfis infantibus exitialem,vt tarnen rcfi-pifeentiæ fit locus : quæ fi vera fuerit, baptifmum certc, prout li-cueritjflagitabunt quiantea ilium neglexerât.Sed quid fi tune ob-llaculû taie inciderir, vt obtinere quod cupifît minime tame pof-fintPNempe tantô magis eft ipfis deflendum illud peccatum ’ Sed quis illis culpam deprecantibus veniæ locum prçciderit?Ergo non incipit fides amp;nbsp;adoptio ab ipfo baptifmo. Nec temerè Ambrofins Valentinianu,tardiùs,maloillius feculimorc,accedcntcm ad bap-tifmumjamp; in itineremorruü, (num veto qubd inipfius comitatu deeflent mulieres aut priuati homines à quibus baptifaretur, fi tûc obtinuiiïet in Ecclefia pudendus error j-wyttfxoßa'B-T/fr/xaTof?) non dubitat nihilominus ad bcatam vitam cuocatum pronuntiare. Et de his quidem haélenus^quæ partim ex Dci verbo amp;nbsp;certis ratio-

ni’busfalfadcprehenduntur» partim ambiguë amp;in incertum iJJc ccrtc nobis in ilia coilocutione propofuit.

Nunc fupereft vt «juatcnus Baptifmi lege aftringamur, amp;nbsp;ab e-iusneceffitatcabioluamur, difleramus. Nobis enim duæ ncceC. fitates bic occurrunt miitub fefc refpicicntes : vna, qua con-ftringtmur : altera qua libcramur. Fruftra enim de liberatione laborat quinon cft obligarus, 6c contrà fruftra fefe libcratum fomniat,qui Legis vinculo conftridus tcnctur. Dicoigituc quód ad ipfius prçftandæLegis Obligationen^ pertinet,magnum eile di-ferimen inter ipfiim falutis fœdus , 6c figilla ipfi fæderi ad c-iiispromiftionem in animis credenrium certiore fide obfignaa-dam adiunfta, quibus ne egcremus quidem fi canta amp;nbsp;tam firma foret noftra fides quàm illam elfe oportuit. Foederis enim ipfius padum tale cft vt nullam exceptionempenitùsadmittat,amp; veleo comprehendi vel pcrirc necefle fitgt;citra vllam.vel perfonarum.vel locorum, vel temporum diftinótionem. Nam extra Chriftiim.qui veluti fubftantiaeftiftius foederis,nulla prorfus cft falus. Chtiftus autem ex foederis formula,folis credentibus applicarur. Itaque ftat illud Chrifti diólum nullam prorfus neceffitatis excufationem ad-mittens,Qujnon credidcrit,condemnabicur. Qimmodo verb infantes in parentibus piis credant, fiue fideles cenfeantur, fuo loco diximus. SacramcFïfverb quum fint illius falutaris foederis appendices , quibus propriè neque Deus fefe ad nos feruandos obligar, ncque nos ius illud vitæ æternæ àdipifeimur , fedfidei noftrac an-tegredientis fint amp;nbsp;apud nos 6c apud Ecclefiam adminicuia, cui tum iam antea Deus fefe obligauit, amp;nbsp;nos viciffim illius gratiara recepimuSjCrefccnte fiefidein nobis magisac magis obfignadam; confequiturnon fimpliciter,vt deipfofœdere diximus.Sacramcn-torum vfum amp;nbsp;perceptioné diuinitùs præcipi, fed quarenus cius legitime,id cft ex cius ordininatione potiundi adminiculi copiam amp;potcftatem facit Deus,quemadmodum videlicet in contradi-bus humanisipfa obligatio expadis connentis nafeitur: inftru-mentum verb cótraófus» tabellionis fubfcriptio,teftium nomina, figillipnbliciappenfio, confirmationis tantùm caufa adhibcn.tur: quæ non vfqj adeb neceflarib rcquiruntur.quin firmus ctia abfque illismaneat contradus ex mutuo partium cófenfu,vel difièntiétc quoquevnaparte,infirrnetur:fi modo alia rationequàm communibus illis amp;nbsp;ordinariis teftimoniis de ipfo cótradu liqueat. Hoc autem ita ftatuendum efle inde quoque apparet,qubd fœdus quidem ipfum vniucrfalitcr amp;nbsp;fimpliciter,ficuti diximus, à Deo con-ceptumcft:Sacramenta verb certis demum adhibitis circunftan-tiis, quas fiquis obferuare nulla fua culpa penitùs prohibeatur. Legis violatæ reus ccnlcri meritb nee apud Deum, nee apud ho-mines poffit,Deo videlicet quafi clara voce ipfum à Icgis mandat»

abfolnente.Sic olim Circitmcifio fæminas nuUo tempore obliga-bat;matcs autcm oólauo.demum die iubcbat circumcidi.Ergo nu-quam ad fœminarum,ad niarium aucéfalutem oótauo dcmùm die fuit nec.eHària Quid lî veró-die oâ:auo,vel ob morbû , velalium e-iufmodi cafum citra vitç difcrimcn iiifans circiimcidi non poterat? an pociùs fuit morti exponendus qnàm Circunicifio dilîerenda? Relpôdcat hic quod volet D.Andrcasgt;graui(Ilmusamp; fimul lenÜfi-miîs Iftaclicarûaccufatorjquôd fuos infantes, tot annisjtcclamati-busfcilicet Mofe amp;nbsp;Aarone,circuncidere in deferco non fuftinue-rint.Ego côtrà,nô ininùs ccrtô,fcd, vt opinor, veriùs aiïeuerOjfu-lucos homicidij reos apud Dcû, qui, nulla valetudinis habita ra-tione,infante ciuhnodi ex vulnerc probabiliter morituru circûci-dilFcnr.Quod cnim deSabbacho Chnllusait,amp;exemplo fiio cofir* mauit,Sabbathum elfe côlbitutum propter hominem, non autcm hominé propter Sabbathü, id eft Sabbat hifmi cçremoniam :;non dubitem de cota cçremoniah, iplaque adeb circùcilîonc affirnia-rc. Quamobrem etiam Legiflator illam aduerfus incircumeifos comininationem ijs verbis concepit quæ fatis oftcndunt ea pœna tenen, non qmcunque oôtauo dieprçcifc, fed indefinite qui non ellcnt cireumcifi : nec in gencrc omncs non circumcifos, fed eos demnra qui adulti circumcidincglexerint. Et quæfo, quàm multa i-ncidere oôlauo die vcl etiam poftea potuerûr, per quæ nullus om-nino Circumcifioni locus relinquerctur’ In Baptifmo verb, quif-piam meritb dixcrit tantb minus ex,cufandam negltgcntiam gt;vcl contemptus culpam qui ab impietatc non procul abfit,quantb minus eft operofa ipfius cçremonia,nullo etiam adiunólo vel fexus difcrimine,vel temporis certi fpatio circumfcripra. ôed aréfins elle nouorum quàm veterum Sacramentorû præceprionis vinculum, qua ratione ccnferi poffit,égo quidcm vidcrc non poflum,qui po-tiùsaudiam ahbi nos elfe oncribus ciufmodipcr Euagelium leua-tos.Certè hac vna ratione de ægroris adultis non lotis led perfufis rogatus Cyprianuslib.cpift. 4. epift. 7-. In ftucramentU in-,r,eceßitatecogente^f^Deo indulgentiam fuamlafgien-tCytotum credenttbm confîerunt dtuina compendia. .Quod aurem illc,in clinicis tune vocatis, certæilli ncceffitati tribuit, poftea in Occi-dentis Ecclefiis fenfim ordinarium haberi ccepit: nempe vt, inlân-tium tcncritudinis habita in frigidioribus regionibus rationc,per-fufio immcrfioni fLiccelIcrit.Et quàm multa prætereaincidercpof-funr, quæ infantem baptifari nullo modopatiâtur?Hincillæ feho-lafticorum vaniffimæ difputationes,quid agendum.finaturalis a-qua defucrit, amp;nbsp;alia non pauca,non minus ftultc propofita quàm ridicule dilputata,amp; fuperftitiole conclufa:qui tarnen ipfa veriratc coadijbaptifmiim voti fine flaminis , itidémque fanguinis adiun-xcrunt ordinario,quem fiuminis vocant,baptifmo. Quod fi vêtus Ecclefia

Eccicfia pcxcifam illam baptifmi neceffitatcm probaflct, vel à ba-ptifmoinchoarifidem amp;nbsp;fpem falutis txiftimaiïcCj an credibile eft pauculos illos tantùm dies baptifmi adininiftracionifuiirepræfcri-pturoSjquibus tandem adiunóta eft neceflicatis exceptio quofum: adhuc vcftigialn pfcudocatholica Ecclefia Romana fuperfiinrgt; Dominica quam vocant,in albiSjSe fontium, quos appellant, be-nedidio feftum Pafchatis antecedens. An ctiam probabile eft, ft tum hæc baptifmi neceffitas tam præcifa obtiniiin’ct, veteres rcli-giofiflimos ctiam homines, vt imperatores illos Conftantinum Magnum,nonnifi pauló ante mortem baptifatum : Sc Valentinia-num cunólationc etiam fua non baptifatumr atque adcó cpifco-poSjVt Nanzianzeni in adolcfcentia demum baptifati patrem,tani diu fuifle baptifmum dilaturos?Hanc tarnen dilationem fateor mi-^ nimè probandam ftuftejac meritó poftea corrcótam,vtpotc ex alio errore contrario profcótam,ncmpe ex eo, vt de fcipfo teftatur Au-guft.lib.ConfelKi. cap. ii.,quód poft illud lauacrum maior amp;nbsp;peri-culofior in fordibus deliótorum foret rcatus. Tantæ-cft difficulta-tis,quod de virtutibus quoquefuis rcólèdixcrunt Philofophi, mc-^ dum in rebus teuere. Sed fatis eft euicifle verba ilia Chrifti , lt;]nis renatHf fnertt ex aijtn Spiritu, amp;c. ne in adulris quidem faille tam præcifc intcllcôta,quàm putauit Auguft.à fe ipfo tamé a-licubi dilfcnticnsjd: in alterius quoque Sacramenti neceftitatc dc^-ceptus, exiJlis eiufdcm Chrifti verbis loan. 6. 53. Nißedentis CAf-fiem ßlij,^-c. malcad infantes applicatis: quod eft poftea in Car-thaginienfi Synodo corrcólum , argumento cx'verbo, gt;^äßiri,Kc~ cipitCjdcfumpto , quod tarnen multó firmius ex illis Apoftoli verbis,!. Cor.1i.28. Probet autem tjkif^^ue ftip(îi)n,àe(am\ potuir.

Stat igitur illud,de quo copiofiflimè amp;nbsp;etuditiftimedifputat E-pift.77. Bernardus, cxitialcm non efte omnem baptifmi priuatio-nem, fed earn demum qux ab eins contemptu vel crafta negligentia proficifcatur, quod Sc ipfum tarnen poftea vcrè rcfipifcenti condonatur. Sed quomodo fit ifte contemptus definiendus, non inter omnes conuenit. Hic autem primum illud’ fine contro-uerfia ftatuendum efte videtur, eum videri non pofte baptif-tnum contempfifle, cui fit aliundé impofita neceffitas omnem baptifmi vfum prorfusimpediens. Vt ft morte quifpiaprauenia-turiaqua, vel eo quod aqûæ vieem prseftarc poffit, deftituatur, ibi ■ denique verfetur vbi baptifari nullo modo poffit : cuiufmodi multi cafus occurrunt,fiuc de infantibus,fiue de adultisa^atur. Sed in hoe vertitur controuerfia,quód àpriuato quouis.imo etiam à mullere, petendum Sc adminiftrandum baptifmum potiùsquàm eo carcndum putant nonnulli : minimè nouo quidem, fedmaximo tamenamp;moleftiffimum fcrupulum confeientiisingcrente errore, uquisrem ipfara penitius confidercttquutn eoufque proueüum

fit hoc dogma, vt alij quidem ætcrnis pœnis ipfos infantes iuquÇ bus hoc rcraediijm effet ncglcólum addiccre non fint vétiti, alÿ dum hancfcucritaccm mitigarc ftudent.in abfurdiffima fomnia fiias amp;nbsp;aliorura confcicntias conieccrint.At quid hoc eflahud, ejiiam captinum fefe in ipfalibcrtatc imaginari, amp;nbsp;de foluendi di rationc amp;nbsp;modo laborare, quo minime tarnen teneai is ? lubet fandtificari fabbarhum Dominus, facrincia fieri., dies fefios cele.T biari-.fed eo tempoiç,nwdo,ordine amp;nbsp;à quibijs yt iftafiere»talfis k'gibus pcrfcripfit. Non igitpr nêglcxcrit iftas Icges.qui præftare quidem iilas voluerirgt;eo tani.cn loco,ordinc, ÿc per quos oporcuit fuo defidci'io fatisfacere non potueiit , adeb quidem vt fi m hanc vnam legem de hoc vcl illofaciendo, neglecfis lis quæ rarioncm e-ius rci prçllandæ prælcribu.n.tjfuifTet intentiis,id ipfum fuciit tiaf-grcflurus, cui tarnen prællando ftudebat. Idem autem ab iftis ad-mitti dico, qui priuatorum ac ptaiiertim mulicrum baptifmuin non tantum tolerant, vcrùm ctiam in ilüns fuæ comm.entitiæ ne-ccllitatis articulo præcipiunt, Quis cnim dubitare poteft quin Sa-cramentorum adminiftratio fir altera Euangehei publici miniftcrij parsîProfcéti,inquit Dominus,Matrh.28 19- doceteoinnes genres baptifantes eos in nomine Parris amp;nbsp;Filij amp;nbsp;Spiritus Sââi.Et quum vel parentum in infantibus, vcl ipforum baptifandorum in adultis teftimonium amp;nbsp;profeflio requiratur , ad quern pertinet baptifmi munus fi non ad eos demum qui à C.hrifto illins exigendæauótor ritatem habent? Itaquevt non omnes in EcclefiaptædicandiE-uapgelij aucloritatem habent, ira neque baptifandi. Vnde igitur imaginaria ifia ncceffitas baptifmi à priiiatis vel mulicribus pcten* di? amp;nbsp;quis illisperfonis vllum adminifirandi baptifmi ius attri-buit ? Imino quum is qui baptifinum mandauir, legem ctiam eins petcndijamp;adminiflrandirationem præfcripferitiquînam tandem dicendi fucrint præcepto baptifmi obtemperafle, qui rationcm il-lius baptifmi adrainiftrandi feientes prudentes violarinr? Etquîr nam videri pofTlnt fatis ex verbo Dei fapcre, qui vna lege fe ad al-tcrius violationem aflringi cxiftimcnr? Et.curnon poriiisfefe mCf ritb quifpiam ab ca Lege diuinitus folutu cxiflimct, cui Deus non' faciat eids quo Deus mandauit ordine prçfia ndæ poteftatemîEt ita iudicafie vercres Patres aduerfus iflam adco aréfam, fedco.mmen-titiam neceffitatem poteft ctiam cxcmplis probari.QUorfum cnim Nazianzenus adolefces in manifefto naufragio, quafi media motte deprehenfus, tantopcrc lamcnrarctur fenon baptifarum verû' ri in mortis perjculo, quum ram facile poftet hoc quod metuebat vitarcPNâ certenee aqua in medio mari, nec viri vel muliercsin naui deerant, in quibus in ta,nto damnationis periculo baptifarc-tur. Nitir.ur autem hæchuius côtrouerfiæ definitio duobus firmis amp;nbsp;iinmotis fundamentis.Primura cnim in Ecclefia nemo priuatus

fibi auóboritatein tribuit adminiftrandæ domus Dcijfed is qui vo-catur,fiuc Dco extra ordincm excitante,qui fcfe latronibus per o-ftium non ingrefîis opponanr;fiue fit ordinaria vocatio,qualis efï obfcruâda,vigéte facri Miniftcrij politia; quamobrem cxprcfic 111 tnea antithcfi ad dogma vndccimum,vigétis Miniiterij meniininfti verbjV RG EN T 1 S pro VIGENTIS magno errore fcripfe-runt amp;nbsp;tdidcrunt. Deinde muliercs loqui in Ecclcfia,id tft(vt ipfc aducrfarius nolter rcdè pag. 500. interprctatur) incœtu publico prohiber Apollolus. Ergoóc concionari Sacramenra admini-llrarc.’

At contra D. Andreas pag.^pp.amp;r 5oo.S;7gt;fer,(inquit) tHs efi mttlteribus in cafu neccßttatts(td ejlabfentibus Eccleß^ mintßrif^ uel altü virii alioi^Hiprinatts)moriturur^ hominnmpnmtßtonibns verbi Dei con/olAri à peccatis abfiluere : (quid enim P P zÆ DIC A-T J O Euargelij ahud efi ejuam abfoluùo à peccatu?) licebit etiam ejuod minus eß,nempe in cafu neceßitatis bap!ifare:nec vllo z;iri?,inquit pag. 501. vUôque exprejfs Det verbo ab hoc Ecclefia^ico mtniPieria rnulieres arcenpofunt aut debent.Ergot inquit rurfum pag.501. nelt;jue mulieres à Ad V P/ E P E D O C ENDI EuangeHj confilandi agrotosrepellere debemusAAcic. ille in fumma,pro mulicbri baptifmo: inquibus primùm Sophiïtico more præfupponit iliudipfum de quoquæritur:incidere videlicet poiïc necelfitatem aliquam eiuS: ordinis violâdi quem elle perpetuum voluit Dominus. Nnnquam autemefle imaginandam neceffitatem quam Lexipfa non impo-natjVcl quæ à vinculo Legis,quod nufquam eft,homines abfoluar, fatis liquet ex plurimis Scripturæ locisivt ex miferabili exitu filio-rum Aaronisperegrinum ignem inferentiumiex Ozæillius arcam,. alioqui,vt ipte exiftimabat,ruituram, fulcientis : Saulis non expe-lt;ftato Samuele facrificantisiamp;t aliis eiufmodi.Ipfc verb D. Andreas rcélèagnofcens pag.499. baptifmum efl’cEuägelici minifterij partem,fatis fcipfiim rcfclht.Nam fi Ecclcfiafticü eft, ergo nonpriua« tum:crgonon mnlicbre; nifipriùs die dcmonftraritincidereneceffitatem pollc, in qua baptilmus Ecclcfiaftici munerisparsclTe dcfinar,amp;’ illüApoft. locü Heb.5. s\.Neme fbiipfiajfumithunc honorem fed qm vocatur'd 7)eo,vcl ad folum Pontificatum reftringar,vel fuæillius cômentitiæ neceffitatis oxceptione doceat circumferi-bcndum.Ncque contra nos faciunt fmgularia exempla ,in quibus extraordinarius Dei afflatus interutnir, vt, cædes ilia àPhineazo, indiifta caufa,patrata ; vt Eliæ holocauftuin, amp;nbsp;plurima quæ,Iudi-cum præfertim temporibus,contigcrunt:quibus finit etiam accen-fenda quæDeus quâuis non ritciâôha tolerauit, vt quod Tzippora filium cura grauiiràcundia, nonveræ pictatis caula, circumeidit: quod proculdubio Deus tolerauit , moderata Mofis caftiga--* tione contentus,tic afflido afflidionem adder et. Et vt ad ipfius

argumenti firmamcntiira accedam , quo tandem pudorc Doccndi verbi amp;nbsp;Abfoliiendi munus mulicribus r.ttribuic?.^o«z«w,inquirgt; prxdicatio Euan^slij nihtl alittd efi ^jHam abfilutio àpeccatis. Immo ctiam alligatio.Qiiid cum verb? Ec quid indcconcludi potcft,nifi pi ædicationcm quoque Verbi ad niulicrcs pertinere , qua: viris quidem fit ordinaria, mulicribus autem turn demum concelTa, quum.vt iftefuam nccelîîtarem definit,aliquo iacentc moribundo ikliniftii vcrbijVclalij priuaci viri no adfunt? Atqui,tâtùm abeft vt in fcriptis Apoftolicis ts KOfUTTw,quod priuatæ non efle aótionis ipiiim vocis etymon dcclarat, mnlicnbustribuatur, vt ctia to ƒlt;-(Tao-a^o'.non dealiis quàm de iis dicatur qui publico inEccIcfii .miniftcrio docendi funguntur.Adeb quidem vc Lucas Adf.iS.zj de illo fanótiffimorum coniugum pari, Aquila videlicet amp;PriicilIa ■loqucnSjà quibus Apollos ille Alexadrinus fuit plcniùsinifruôfus, vetbo êïT/A«lt;ôj non réméré fit vfus.Nc vidcar aucem fyllabas au-cuparijfatcor^quidcm conferri inter fc pollc verbi prædicationis amp;nbsp;Sacramentorum adminiftrationemjVt duas facri publicimini' ftcrij partes^quarum vnafic primaria , altera itlius appendix, qua •de re mox dicemus: fed viciflim dico., vtramquc illain verbi adiiii-;niftrationcm , quæ public! miniftcrij Ecclcfiaftici pars eftjfpecic prorfiis diffc.rrcjtumab eo officio quo Chriilianiomnes, quouis .tempore amp;nbsp;loco.quacunquc oblata occafionc mutuo fefe in fir Here , corrip.crc , folari ex cbaritatis Lege tenentur ; turn ab co iurc quod patres amp;nbsp;matres in familias, magiftri in difcipulos, domini in fcruQS, ctiam cum aliqua coercitione obtinenr: licutœcono-micen amp;nbsp;alios focictaris humanæ gradus, atque adco herilis potc-ftasà Magiftratuum impcrio prudentcr difcernicurjquamuismul-ta Magiftratus cum fuis fubditis gerat, quæ priuati cum priuatisj fed aha amp;nbsp;pÆnitus diucrfaauófoiitatc. Male igitur D. Andreasifta quæ rota (pecie difteruntjCaquam vnum amp;nbsp;idé effinr, codem mu-neris docendi amp;nbsp;abfoluendi nomine appellat :amp; illud vt maius lt;|uiddam cum Sacramentorii adminiftratione.quam rurius priua-tis amp;nbsp;mulicribus perperam atrribuit,in illo fuo à minoris amp;nbsp;maio-ris comparationc.dcfumpto argumento perpera componir.Etfic-nim virus eft Chriftus amp;nbsp;vna fides,amp; Dcum loquentem , argucn-tcm,folantcm audire in omnibus tcncniur : tarnen aliud eft ex fra-terna charitate amp;nbsp;paterno quoque vcl hcrili iure agcrc, quàm uVsp osjosfl'iSw'«)', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;myftcriorum Dei c/xc»o/zbç , amp;nbsp;non

fimplicircr neepriuato aliquo paterno vel hcrili iure, fed«-«t-o-aç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loqui,cxhortari,arguerc,quæ non quibufuis Ghriftia-

nis.fcd foils ad Euangclij miniftcrium vocaris attribuit Apoftolus, q[ui propria amp;nbsp;peculiari ratione,homines Dei, amp;nbsp;ftrui Dei nuncu-panturiSr de quibus demum Dominus loquens,Sicut (inquic) mi-iît mcparer,itaamp; ego mitto VOS. Q^i vos audir,mc audit ; amp;nbsp;qut

'VOS fpernifnie fpcrnit, amp;c. qucmadmodiim etiam, non in corrc-pcionis fiaternæjadhibicisetiam duobus aut tribus tcibbus faélx contcinptorcsjfcdin cosduntaxat qui Ecckfiam (id ek presbyterium) contcinpfcrint horrendum hoc indicium præfcribi, Efto fient Ethnicns amp;nbsp;publicanus.

Ruit ergo huius argumenri àcompararis rebus fin forma non difparibus tantum, iedetiam difiimilibus fumpti fundamentum, quodctiam hac altera rationc funditùs cuertitur. ( inquic ille pag.500 ) maius eH: verbu pmdicatio f^erbh ven SAcrartttnquot; tum Bapti/rniyd^ ew adminißratio.J^nZ2(Y.\\ ad hoc rcfpondcam,di-cam,amp; qnidé non vtdiuinans,fed ex iis qurç mihi pag 501. refpon-dit, quættnti an ctiâ Cœnam Domini patipotrer ægrotanti amp;nbsp;mo-ribundo cuipiam abfcntepaftorej vel à priuato viro,vcl àinulicre præbcri ,quôd tadem fit Sacramenri vtriufquç ratio, Negauic Üleièhoc pifiurum. Dißtrnilem enimhcrii r^tionem ejje Naminfiins, adhuc fuit baptifàtui, lt;^ue mulierirt caf» neeeßitatii bupttfat.Sed in agone conslitutns Chrt^liunui adu'tu},pritisßtpeCx~ narrt in cœtu Ecdefia^ico percepit.-cuiut ß cammonefiat per mulierem confdantem •v:ceEi(dgelij ^nihtlpericult ed, etiamßnon perceptaCx-na Domini moriatur. Sed baptißai longe alia ratio, de fua ChrtÈi verba extant.EIiß i^uisrenatusfuerit ^c. Qua fi verb dari non poiîit etiâquifpiam in manifcfto mortis periculoConftitutus , qui nun-quam facram Domini Cœnam pcrceperit, amp;nbsp;non minus de falutc fiiadcfpcrer,quàm quinondum baptifatus,baptifmum petat:quod quum D. Andrcæ obicciflem, nccillefatis hunenodum polfet expedite , pudendum iftud rtfponfum cifudir quod ipfius amanucn-fes præterierunt , amp;nbsp;ego in præfatione huius mei rcfponfi femel commemoratum hie repctendum non cenfui. Cæterùm quod ma-gis ncccfTarium elfe putat baptifmum quam Cœnam Domini,fal-SÓ dicitur.fi Auguft. credimus illud Chrifti, Nifi manducaucritis carncm filij hominis amp;;c. nonminuspræcifè quàm iftud, Nifiquis rcnarusfucrit amp;c.in ipfis etiam infantibus vrgentis. Ego veto iis quibus praecipirur, ( præcipitur autem infantibus quoque baptif-muSjfolisautcmadultisCœna Domini, vtquifefe probare iu-beantur ) æque vtrumque neccirarium clCc non dubixo, haiftenus videlicet vt neutrius priuatio , fed folus contemptus fit exitialis: contempfilfe verbneutrum cenfeatur qui hoc vcl illo potiri ordi-nediuinitus conftituto nonpotucrir. Sed age,mcrito fit,qubdad Cœnam Domini infantibus quoque prxbcndam att-inct,rcpudia-ta Auguftini fentétia.At fi quod magis eft neceirarium.maioris ctii eft momenti : baprifmus autem fi D. Andreæ creditur, magis eft quàm Cœna Domini ncccftarius,ideóque priuatis quoque amp;nbsp;mu-lieribus concedendus,Cœna verb Domini non item rconfequitur velin hac conttouerfia nonfuifle qrjærcndum vtra res, nempe Siij.

verBümj an baptifmus præftântins quiddam fit fui natura, fed v-trtim cxhis duobus magis ft ncceflariuiti. Fieri cnim pofle vt quod vfumagis eft necciîàrium, rciplä tarnen amp;nbsp;für natura fit in-tcrius'amp; minus quiddam.Hocauteiïi pofito feipfum elfdet D. An-drcæ argumentum. Nam qua ratione baptifmii« vt magis necelfa-fiiis niulieribUsc'oneedetUr,at non Cœna Domihi; dicédum quo-queforér verbi qnidem diuini docendi, vtpotefupra ipfum quo-que baptifmum nccelïàrij, potcftatem mulieribus , atque adco-qu]buftuspermitrendam,bapcifmivcronon irem. Verbum enim magis requiri qààm baptifmum , vel ipfam quoqüe Coenani Do-niini, citràconr-roüerfiam tft. Vides igitur amp;nbsp;incpfam efsciftam à coinparàitionc naturæ iftarum rerum dcfumptam argumenta-tioncm: amp;'falftm efse jllius qualis ab illo pönitur confecutionem» Age tarnen alit^uid etia de illa propofita nobis quæftione cópofita dicamiisquod maxime ad rem facit.Primùm igitur Verbum fim-plex diftinguo à verboSacramentali,id cft adicdisfignis amp;nbsp;ritibus êxternis Si vifibilibus veluti veftito. Deinde in ipfis Sacramentis Verbum ppomiffionis ab démentis amp;nbsp;fignis ipfis difcerno. Etfi verb verbum fimplex cft in primis needsarium , vtpote cüifan-Cicndo Sacramentaies aétione.s funt inftituta?:amp; eft in prim is dan-da ópcfa,Vt perenniter amp;nbsp;diligenter admiiuftretur amp;nbsp;audraturt qbo etiam fenfu dicit Apoftolusfefe mifsum non ad baptifandu^^^ fed ad Euangelifandum : ramen verbum Sacramentale tantó mains quiddam, ac proinde rantó præftantiorem eins adminiftratio-nem efseres ipfa teftatur, quantö pluribusamp; quidem fingulorum accedentium fenfibus obiicitur, aeproinde quatö pluribus in eo inftrumentis, fidci inrranos fouenda: amp;nbsp;augendæ Cauft,Spiritus Sanüus vtitur. Quod quum ifa fit,etiarnfi concedefém verbi fim-plicis adminiftrationem efse priuatis,atqucadeö ip.fismulieribus cum ÉcclefiæMiniftris communem : minime tarnen fçqucrctur àtrribuendam illis efse adminiftrandi Sacramcntalis verbi pote-ftatem,quia cui minus conceditur , maius tarnen ftatim non attri-buitur. Verbum Veto promiftionis facris fignis adiunclumftongè præftantiusqui4dam efse fateor qUàm ipfa dementa, vtpote quX fint haudfecusillius appendices, quam publica figilla inftrumentis appenfa. Qimd fi priuatotum bominum non cft , fed vnius publicieMagiftratus audoritatis.tum ada piiblica.tum res inter priuatos geftas publico figillb appenfo fancirc amp;nbsp;communire : Si fi quifpiä priuatus id faccre fit aggrefsus, meritb falfiratis atq; adeb violate publics audoriratis reus fucrir,quçcunquc ncceffîtas prÇ; tcxaturunultô magis de Sâcrâment.orurn adminiftrationc, vr qüæ mere fit adio publica,amp; folis ad Eccicfiæ Admifttrium vocatis Deiferuis cominifsa, idem ftaruendum efscrcs ipfa demonftrat-Nam illnd obferliâiïdiim eft, adiandam dementis gtàtiæ pro-miffioneni»

m'iffionem , npn-tojam pofitam efscin ilia papcorijm verboçuip fQriiauj.a,çx cpi,'nspræipriptp Çhriftps Ecçlçnæ ChnllianæSacra-; iBença.ligillàtim Chriftianis adminiftrari juljît : fed illiiis quoque prpppffionis cnarrationcni,amp; cxprefsam,piæfcrtim iii Baptifmqi ftipiilaciopem illiLisformulæaclhibcndam : partini vr quod fingu-lis præ.b.etiir cônïuni rotins præfentjs cæciis copfeflîqnc appro^ baciope Ipijçia^ur ; paicim vc adijaoiijitjiis quifqpp niagis ac naagis vidcac nÿ ipdignè façramenta participer. J'ïfipnjinb^prifmilifur-r gia ab ipfisinfantibus^riinÇHonpcrGip/turjtani/jn^aaiadrfltipo-itea pofsun.tjac çtiam debept fi a^plçucyintjinedifari; amp;'Eccl^îi^ iiitcrcft vc aiithenticû habeat fingiilorû fuorû meipbroiû,qnoa4 eins fieri potefi:, tefiinwnium : ntc fatis poteft vnicuique, ctianr qnum de aliprum bapnfmo agitur,incplcari qïiod in baptifino fao fpoppnderit:vt couinHincs Ecçrffi^ÇfPircçcs; ißi liturgia;_adiunjôlà^^ præcermitfafp, quaç eçrtèA’ix.in«çi}^..ip.fis infantibus.fperint.Idqî Ka.fcmpcr fujfsçin Eccl.c,fi3,5.'ôll|itvi^p, jâ fa^ri Alrnjficrjj or^ipe,?-fitacLun,liquçtlt;jt pijfts vetlt;ribijÿ‘litp,i:giis:vndc jlla bVnæ ÇQ^ifçiç-tiæ È-s-effcTfKTJGCj^iiis fitin priorc Çc€çi ,epjltola.c^p. 3, 21. meptio, quas Veteres liturgiaspofieri miris modis conraminarunt.Quod fi ienarrationes amp;nbsp;expofiriones illæfaprorura payftçrior.Dm coniun-gçndæfunt curaipfa illorum appliçatione,amp;iillas priuatisquor que ar,que adeb ipfis rnuliGribus permittédas efse ej^iftiinat p. Anr , agedum priuato's qupque amp;nbsp;rnuliçres, in fiix illius neceflî^ tatis cafiijin ptdpitô quoque qöilocer. Veteres quideni çerte Patres, vt Çartha.g.Synod4.Gan.ioo.aducrfps7/t't'Â);co/3a-®'T/efz««,Tct-tullianus Maicionitas , Epiphanius Ptpufianos «5c Collyridianos, Ambrofius Cataphtygas icprcbendentcs, nullam ne tçnuilfimara quideni iftius neccfiitaris exceptioncm adiiciuntmunquam tameji certè illam prætcrmifsuri, fiquid talc tune in Ecclefia obtinuif-fit.. Et 3 quxfo, num Deus ipfc, tufifset olitp alios quàm ex tribu,Leui,vel facerdo.tafi, vel Lem.t.a.rum inferiotum miniflcrio defungi? Telles fint cius,rei Mica illeludicum temporibus,^ Gc-deonis Ephod3amp; Vfiçlepra.Ncc ad rem facit onus quoddam,quod Garthag.Synod.4.Can.i2.fuifse dicjtijr viduis commifsia in inftru-endis impcritis rufiicis mulieribus baptifandis: vt quomodo refpoiidendu elset facris intcrrogatio'iiibus nofsent. Nec ctia huç fpcrSlat quod ait Epiplianips çcmtra ColJyridianpSjfuifsc videlicc,t Pia.çomffis, (quarum CoHegipm epnftat diffc.rfiim prorfus à verbi Minifteriofnilse ) c,opjmifeajn,cu?am3nein mtjl.içfum bapriCinç) nudatum mn, lier is corpus; cpôfpiceçetur à viris,',facra fi^entibus, Qu^od autehafcribit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l-cap. ij.mefcirefaaç

baprifma quodlaicus,id e*ft priuarus, nccelfirate pcrcuntis com-piilfus adminillrarit jpièfitrcpctcndus, næuus eftetiam profi óló quod tanti viti pace dictum fir,cxcodcm fonte profcclus, arque

alter illcdeCœna infantibns adminiftranda, ex opinione videlicet imaginariæ Sacramentorum nccellîtatis, in baptifmo qui-dem ex illo Chrifti diólo, Nifi quis renatus fucrit:amp;c.in Euchari-ftiaveroex illis eiiifde Chriftiverbis, Nifi manducaueritis car-nem Filij hominis Hane autem eius opinionem non fuifle tune in Ecclcßa leceptam de baptifmo àpriuatis adminiftratoj fed paulatim iam tum inuchi cœpilTe, ficut Sc alias non pau-cas in ChriftianaReligionccorruptelas, fatisindicatambiguaamp;^ incerta ipfius oratio.Nam amp;nbsp;iam antea Alexander illc Alexandri-nnsEpifcopuSjVir alioquiOrthodoxus,amp; præcipuus Arrianorum hoûis,eoûfqueabcrrauit (quidni cnim hoc ingenue dixerimus)vt ctiam baptifmum à pueris per lufum facri bapnfmi ritus fimulan-tibus adminiftratum, vfque adcopro vano amp;nbsp;irrito non habucrit, vtnegaritcfsc inAthanafio illo magno repetendum , cui tarnen quenquam orthodoxum vix nunc arbitrer afsenfurum.

Denique qubd ad duos illos Apoftoli locos à D. Andrea citatos attinetdapfus eft memoria in priorc ex i.Corinth.i4.J4. Nccenim ibi fit vlla docedi muncris mentio, fiue in Ecclcfiæ cœtu , fiue cx-trà Ecclefiæ cætum,fcd iubetApoftolus mulieres in facro conuen-ru vfq; adeo filerc,vt ne interrogandi quide caufa os apcriät:quod ab idiotis quoque faólitatü fuifse in ludæorum fynagogis ex Euan-gclicahiftoriaconftat:amp; in conuentibus quoque Ghriftianorum, ex aliquot Apoftolicarum cpiftolaru locis,amp; Tertulliano quoque apparet. Sedalteritis locimeminifsc debuitidem D.Andrcas,exii Tim.2 ix.vbi fimpliciter,amp; nulla temporis vel conuentus publici faóta mentionc,mulieres prohiber docedi mwniis vfurpare. Notat cnim, vt anteà diximus,verbo JïS'âvKety notari præfcdurâ foli Ec-clefiaftico minifterio propria. Alter autc locus ex Gal. 5 ig.multo ctiam violentius ad id de quohicagimus applicatur,quum mani-feftè conftet Apoftolum, ncque de verbi praedicandi Sc Saett' mcntaadminiftrandimuncrc, nequede vocationibus ctiam pri-uatis,quibus Ecclefiæ Chriftianæ membra inter fe diftinguntur:fcd de falutari ilia Euangelij gratia qaibufuis per Euangclium,fubl3* tis omnibus externis gentium , flatus, fexus circunflantiis,amp; in verbo amp;nbsp;in Sacramentis præbira. Hocigitur nihil aliud eft quàm extrà olcas vagari,amp; vt facere confucueruut homines i/ioyvüfjtimSc àvQctJ'aiitemeiè c^uiduiszd quoduis probandum arripcre. Erde baptifmo quidem haétenus. Nuncaudiamns quæ fucrint à nobis ex totafuperiorcdifputationetum de templis amp;nbsp;imaginibus, turn debaptifmOjbona fide collelt;fta,amp; co ipfo tempore à nobis quidem D D.VVirtembcrgcnfibus exhibita,ab ipfis verb icpudiata.

In tertia CoIIarionc,ïn qua de Templis Papidicis amp;nbsp;ima-ginibus aótum cft,vtrinquc in Eis quæ fequun-tur conuenimus.

l. Primum:Templis opusejfe in Eccleßis : id eß certis locis ad facros tonuentus ordinatis.

Secundo ; Templa Papißica ßufßcefeab idololatria cateris eiufinodi,t^uibus prophanata funt,repuraare.

J. Tertio: PtSlHra (è“ fcnlptura in[acris etiam hifioriispingendis v-fum eße debdipiipoi'.

Septimo : Inprimts curandum eße, vt idololatria è cordibus ho-^inumpradicatione verbt euellatur.

^uodR.D.CoIlocutoresVvirtemherg. cenfent ali^^uem eße v/umpi~ Rurarum decentium infacris locis : euerfs its de ç/uibus diSlumefi^ dandum eße locum altjuem infirmorum imbectUitati tantilferdumple-ntus erudianturtmodo interea, ab Idololatrica illarum cultuprohibean-tnr.

allteriutauternpartis Co’ilecutorestutiuseße exßlimant, tum etiam tterbo Dei, (pquot; veterispurioris Eccleßa mori conuenientius e Cacris lo' cis imagines omnes tjua velcultafunt, vel ad cultum trahipoßunt, eit-rninare, (Ir tam nunc Ezechia exemplum, ^uiferpentem aneum confe-git ,imitari, er longe maius eße periculum ne illas retinendofuperfitioß tin infirmi in idololatria perfeuerent, t^uamßemipfospaulatimßerstatts adhucillis imaginibus,a fuafuperflitione reuocandi.

I. ^uod R.D Ü. Collocutores Vvirtemberg. cenfent ipßexterne ^ioni Baptifmivtm latentem anncxam , tjua SpiritusfanSlui baptizattsgratiam ablutionit àpeccatis nbsp;nbsp;regenerationis conférât.

.Alterius autempartis collocutores docent minime sjuidem inanem effe extemam ablutionemyVtpote ^uaßtintenoris Sacramentumfed interio-rasUa ejfevnius Dtuina, virtutis opttttnec alium eße A^ua haptifmi v-fumiquàm vt eculis fidei repfafèntet,lt;juod Dei Spiritusfilus ejßciat, -,

^t^dtllicfutdemdocent omnes infantes bapttnatssseotpfonto-mento tjuo baptizantur^gratia Chrifiiparttcipes fieri regenerari t Hi stiero docent ,probabtltter adoptionem fiue comprehenßonem infixdere, incjuonatifunt i Spiritusfaniïi virtute obfignariireltSlis Deo prtuatis fuis iudtctis,^ua pofiea fuo tempore in baptiz.atis,pofli)ukm adoleuerunt apparent : prout videlicet fruSlus Baptifrni ipfis in infantia exhibittfefe prcferuntyVel non proferunt. Heè'entm^e vfurn bapti/mi ad id tempus refiringendum ijuo adminifiratttr.

3. ^Hod illi i^uidem cenfent omnes Chrtßianorum infantes fide re-ipfaper Bapttfrnum donari.

Hivero docent fide faltemaüuali infantes carere vipotet^uafitex jiuditu ; amp;nbsp;tarnen vtinfixdere comp-rehenfos ^tfuodChrifliani parentes fibi amp;fitispo^terisperfidem apprehenderint^Deogratos effe,^ hancit-doptionem cum imputatione beneficiorum Chriïli, adiùnblis Eccleßi prtcibusfin ipfis ohßgnari,

^uod lüi ^uidem een fient fialutem e(fie Baptifmo abfiolute anne-xamex illis verbis,, Hißquis renatus amp;c.acproinde infimnit necefitn-tiscafiu licere,ipfis etiam obfietricibus infantesbaptiaare.

Hi verb docent exitiofam eße non epuamuis Baptifmi carentiam, fieà eamdemumijuaacontemptuproficificatur: ideóque infantibus nonpofi“ fie baptifmi priuationem imputari:fied iis efuorum culpafabîumfit vt non baptizati exhac vita exeeßerint.A baptizandi autem munere, vtamp;^ publico docendi minifieriopriuatos homines, acmulto etiam magis mti~ Here s e.xpreßo Deiverbo arceri.

QVatuorüolim prçcipuç fentétisTheologorfifucruc amp;nbsp;ad-liuc funt de Prçdcftinationc,quçpotiflima pars c(t doôtrinç de piouidétia Dei. Vnaeft Pelagianorû cum vcterii tum recentiû, quiinhoraine caufam deftinacionis quærendam dicunt, tum ad vitam.tum ad mortem. Deum cnim hominibus omnibus falutem offerrc,quam homines poflint oblatam vel admittcrc vcl rcfpuc' rejoaturali horainum voluntate ad vtrâuis partem flcxibili.Dcum igitur,prout ipfçprænouerit qui fint illam acccpturi amp;nbsp;qui repu-diaturi,proptercaillos ad faluté,iftos ad mortem dcftinare.Altéra, eorum cft qui cenfcnt falutis gratiâ perditis in Adamo omnibus, fine vllius cxceptionc,offerri,quorû iiullii Deus velit perirc;quos quum norit fuapte corrupta natura gratiam illam fua incredulira-' te rcpudiaturos, idcirco infigni mifericordia ccrtos ex ilia pcrdita mafia excipere quos gratis,amp; ex mera fua benignitatc,non ex prç-fcita vlla eorum fide vei bonis opciibus ,(quum fidemipfeamp;bo-nam voluntatem cislargiatur)gratis iuitificatos in Chrifto quem perfidem apprehenderint,glorificet; cætcrosautem propter præ-fcitam eorum contumaciam amp;nbsp;eiusfruftus in fua pcrditione reli-. ftos merito condcmnct, Tcrtia eft femipelagianorum cum illis de quibus modo dixi confêntientium, coexcepto qubd libcriin v-tramuis partem arbitrij.quantumuis infirmi, reliquias in homini-bus ftatuentes, oblatægratiæreccptionem pattim Dei mifcricor-diæ,partim ipfi hominum voluntati,à fc ipfa præparatæ, tribuunt: amp;nbsp;opera fidem confequentia voluut efie,ficuti loquiintiir,merito* fia, vnde putidiffima ilia diftinftio, quæ ne Scholafticis quidem omnibus plaçait,inter mérita ex congruo amp;nbsp;ex condigno. Quarta deniquefententia eft eorum,qui caufam quidem curaliquiferucn-tur nempe ckéti, ali qui, nempc reiefti, damnentur, id eft qua via Deus faluti deftinatos,feruet-.itidémqiqua viaæternæ mortiaddi-ftos perdat, perfpicuam efle amp;nbsp;manifeftam docenf.mifcricotdiara videlicet in Chrifto,amp; per Chriftum in iis qui feruantur; corrup-tionem verb amp;nbsp;omncs eins fructus in iis qui pcreunt. Iftius autem difcriminis,cur videlicet Dtus ab ætcrno ca voluntate quæ caufas omncs ordine antegreditur, non autem ea per quam fuum vtrin-que decretum fuo tempore excquctur alios quidé feruare per mi-fcricordiam , alios verb iuftè perdere conftitucrit, nullam aliam caufamefle cenfent quàm illamDei voluntatem, cuius Altitudo non fit nobis fcrutanda fi?d adoranda,ne in præcipitium ruamus: nccindeconfequi demonftrant Deum efte vllius mali vel repro-borum cxitij audlorcm.Exiftis autem quatuor fentcntiis, necpri-mam , nec tertiam hic oppugno; (ed aduerfus fccundam ago : amp;nbsp;quartâ, vt veriffimâ,propügno. In hac auté drfputationc antcqua

14« Ao ACTA Coll. Mompelg. aductbrij fingnlis inmeas tliefcsobfcruationibus refpondcâjlibet primo loco certa capita proponcre in quibiis mihi quidcm mani-ieftè viclentur hallucinari, qui fccundam illain feutentiam de-fcndup.r.

Primùm.qnbd difcrimcn illud de hominibus fuo tempore, aliis quidcm ad lalutcm , aliis verb ad cxitiurn nafcendis,à præuifo hu-mani generis in Adamo lapfu incipiat. Num CHim,quæfo,Dcus o~ pifex, priiis.ordine caufarum,apud fc, quale amp;nbsp;quorfum præftan-tiilimum illud omnium huius mundi operum opuscondituruseffet non prælticuit:fcd præuifo demum illius opcris vicio,quid inde confequi vellet ordinauit ? Num ctiam , qnum ne folium quidcm nib præcuntecreatoris voluntate cadat, capilli omnes capitis no-ftri numcrati fint, iplc iaéharum fortium euentus fità Deo , ficut facræ liters: teftantur, turn adiicrfus Epicureos ptouidcntiam ncganccs,tuin aducrfus Peripareticos vniuerfalcm diitaxat proui-dentiam ftatuentes : voluntatcm primorum hominum exiftima-bimus, ficfponte lua amp;nbsp;Deo minime illos impellente , (_ quod vrrumqnc fatcmur) (èfe ad malum inclinafie , vt id Deo vcl in-uito j.vel otiose fpcclante , vel ignorante faólum arbirremurî Qiiantô rcéliùs Seneca , quamuis in Stoica necefiitate grauiter, vt fuo loco diccmiis , hallucinatus, (juoâfernher, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem vult

DeuiiConnanM laus eji'.i^Hod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decreutteffilduwredditejt

ipfius Omnipotentiit. conferttmemn : lt;jubd contH iHa est cum pete/iti^ zrolHHtas, digna eft 'tUa reru/n omniwn modératricefyrnmetria, Certè figt; non dico liominis lapfus quantumuis fpontaneus amp;nbsp;voluntarius, fed vclminimum quiddam æterno Dei decrcto, amp;nbsp;quamuis intcf dum nobis occult3î,iuftè tarnen femper amp;nbsp;àcunôlis adorandæ volui tari fubrr3h tur,ruit eius qua res omnes amp;nbsp;fingulas ab æternO ordinauit Prouidcntiæfundamcntum.

Alterû caput in eo firum cft, qubd non vcrc dici videtur falutis gratiâ, quæ certc in vno Cliritto pofita cil,omnibus line cuiufqua exceptione hominibus offerri,acproindc prçuifam contumaciam, caufam cfic cur Deus aliquos adiram deftinarit.Nam etiamfi fatc-remuf,quodalibi refutauimus, infnitcs ex piis nafeentes.inipfo matrum vtero.per fidem Chriftum ampleôtiiquid fiet rot pioriun infantibus ante vllum rationis vfum morientibus? Immo quid tot adultorum hominum myriadibus, priùs exhac vitaexcedentibus, quàm de Chrifto minimum quiddam audiendo acceperint, extra ipfum intercuntibusîQuid denique tot populis.gentibus fier quas amp;: ante Chrifti aduentû Deus.vt loquitur Apoftolus Aél.i4.i6.fiuif in ipfarum viis ad exitium incedcreffiuit auté,vt redtè colligit Au-guli.non inuitus fed volés)amp; iampridé,propter Euangelij præte-titis ætatibiis contemptum.deferuit amp;nbsp;adhuc hodie deferirPIraquc idem Paulus,non ex rebellione aduerfus Euangcliumjfiuc præfen* te fiuc

De Praedëstinatione. 14? te fille futiira,genus oinne humanum iræ Dei iuftæ, adiudicatjfed quod veritaté Dei, id eft naturalem notitiam contempferint,ncc fiiæconfcientiæ redargutionibus obtemperarint. Non eftigicur Vniucrfalis, id eft fingularibus omnibus communis , ne externa quidem amp;nbsp;folas aures feriensad Chriftum vocatio. Necinde con-lequitur foloselcôlosvocari : Multi cnira vocati , paucielcéti: amp;,vt redè in quit Auguftinus, Nemo credit non vocatus, fed non oinnis crédit vocatus.Sed hoc verum eft,propterea qiiod in externa Ecclcfia lolium eft amp;erir permixtûfrumento ad fines vfque fe-culorum : ideirco promifeue amp;nbsp;indefinitè, non quidem omnibus, fed quibus Deo vifum cft,etiam ad iram dcftinatis,non ad falutem, lèd ad iudiciuin,non vc eorqm corda diuinirus emolliantur,fcd vt per futim ipiorum cor indurentur , Euangelij vox proraulgatur.

Q^a de te vide,fi libct.Chriftiane leétor,amp; diligenter confidera quid feribat Auguft.contra 1 ulian .lib.5.cap. j.

Tertio, fi veium etret quod in ilia opinioncponitur.Deura videlicet nolle vllum hominem damnari, ncctamcn fingiilifernan-tur: certc vcl fua voluntatcfiuftratur , vcl Dei voluntatis exitus ab hominis voluntate fiifpenditLir; vfque adeo vt in hominis non in Dei poteftate pofitafit propofiti diiiini efficacia. Item, fi Deus non vult damnare quos damnat, certèvisipfi afFcrtur, amp;nbsp;jjuidem ciufmodi vt ipfius voluntati dominetur. Quod fi volens damnat quos antea feruatos voluit, ergo fententiam mutauerit ad hominis arbitriumiquæ omnia confiât à Deo penitus efle remota. Quînam autem Deus horainibusnon illudat, etiamfi non omnes ' vocatos trahat, immo idcirco voect vt ipfi fefeindurantes menfu-ram fuam impleant, partim iam antea oftendi,amp; fuoloco rurfus ofienda; itidcmq-,erfi,vt reetc fcribit Auguft.Dci voluntas fit reru necc(îitas,non ilia Stoica fed Chtiftiana,cur tame nullapropterea reproborü exitij penes Deum culpa rcfideat,deinceps explicabo.

QuartOjfi valet eorum fentcntia.præterquàm quod caufæ exe-cutionis decreti,id eft damnationis quorundam,cum ipfius dccre-ti faciendi caufa maximo errore confunditur, duplex quoque ab-furdum inde ftatihtur : vnum, quod in iis qui damnantur,præuifE damnationis caufæ dccrctum Dei de illis damnandis antegredie-tur, quum tarnen ipfc caufarum ordo poftulet etiam in Deo , vt priùsdicatur ftatuilîcquid eftet faél;urus,quàm medias caufas quibus id fit faólurus ordinafie.Alterum, quod,quum cadem fit con-trariorum iTrig-tl/xn «TuVît/x/c,contra ex ilia quam oppugno fenten-tia,pra:uifa quidem rides amp;nbsp;eins fruólus decreto Dei, deferuandis quorum vult mifereri, reôlè amp;nbsp;merito contra Pclagianos fubordi-nantur: at in oppofirocontrario, præuifa fiuecorruptio , fine, vc mauuit D.Andreas, incredulitas amp;nbsp;contumacia, decrctura ipfum Dei de ipfis exitio damnandis antegrediuntur.

QuintOjin hac tota traétatione, confiindi mihi quidem viden-tur diiægrauifîîmæinhocargumento qiiæftioneSj vna,in qua de jpfaprædeftinacione quænain amp;nbsp;qualis (it quæhtur,amp; ipfius caufc Sc cffeftis. Altera in qua de ipfius Prædeftinationis pattfaólione, amp;ad vfum noflrum applicatione difceptacur : quae .duo plané di-usrfa funt.Nain ilia quidem incipit ab illo fummo, amp;nbsp;caufas om-ncs fubordinatas ordinante principiojnempe propofito Dei æter-no,qiiod adorare non fcrutari decet, banc methodum nobis præ-fcribente Apoftolo, Rom. 8129. amp;nbsp;30.amp; toto cap.9.à fummo ad i-mumdefcendentc, Qmimautem agitur dehuius decreti patefa-ótione,amp; huius doétrinçad fingularcs perfonas applicationejum, vt idem Apoflolus eodem S.capite facie,vfque ad verf. 29. amp;nbsp;^o. ab efteólis id eft à bonis operibusqtiæ Spiritus adoptionisin Saniftis operatur ad fidem , à fide ad verbi auditum Sacramentalibus addi-tis promiftionibus fanciti, ideftad Chriftum prædicatum amp;nbsp;fefe nobis in verbo amp;nbsp;Sacramentis offerentem, mens tota eft defigen-da.in quo vno videlicet nobis çternum illud Deride nobis in Chri-fto adoptandis Sc feruandis , propofitum æternum, amp;nbsp;anreillam vo'Cationem occulturn , certiffime manifeftatur per Spiririim San-dum,Spiritui noftro teftimonium darum amp;nbsp;fonorum, Euangelij Sc miniftri voce, perhibentem. Et nufpiam quidem eft,vel à Chriquot; fto, vel ab ilia feu externa vocationc, feu interna tradione euagan-dum:fed quoniam,in grauiftlma ilia tenrationc de eledione parti-culari, in qua fides multis modis à diffidentia amp;nbsp;peccatorum com-'mifforum fenfu tarn fortitcr interdum oppugnatur vt ruinam mi-neturndcirco nos Paulus ad fupremum vfque principium illud, x-ternum videlicet amp;nbsp;immutabile Dei decrerum dcducit;vt fixa fpei anchora in ilia veritate amp;nbsp;firmitate iramutabili illius t qua nos propter fe, non proptet-nosjfuorum mifereriab aeterno eófti-ruit (quales funtij neceflario qui cx imis eiFedis furfum ad Chriftum afccnderuntjfuperaris tentationibus omnibus) dicar cor no-ftrum cum Apoftolo, SiDeiis pro nobis , quis contra nos.Et.Quis intentabir crimina aduerfus eledos Dei. Er, Nulla res creatanosà dilcdione Dei feparabir, quæ eft in Chrifto lefu Domino noftro. Eft igitur quamuis in eledis fluduans in grauiffimis tenrationi-bus , quarum exempla quàm plurima nobis in pfalmis præfcrtim proponunrur, agitata,amp;interdum naufragio proxima,nunquain ramen penitus fubmerfa eledorum -arA»polt;popia,refipifcentia? rabuls femper illam opportune turn quoque in medio naufragio fiifti-nenrc:qnb fpedat illud, Qui ftar, vidcat ne cadatmon quôd exci* dcre poftir vera fides quódad Dei decretum attinet, fed qubd de-ligenda fint media per quae fit vt nunquam cadat iuftus non furre-durus ; amp;nbsp;ilLa Pauli exhortatio , Stat quidem folidum Deifunda-mcntiim habeas hoc figilium,Nouit Dominus qui fint fui,fed dif-ce-

cedit ab iniuftitia quifquis nomen Chrifti-nominat; âc illudPetri nos commoneiacientiSjVt vocacioncm amp;nbsp;eleólionem noftram fir-niain,(in nobis videlicet) cfficiamus. Decrcti vei oreprobationis non eft par patcfaäio , quoniam Deus,fuis demum qiubus libuit monïencis , peccatorcs iæpifîimc quoque ab îpûus regno quàm longiffiinèdiltantcs,amp;ad daninationis prsecipitium quàm proxi-Ute accedentesjVt täte fplendidior bonitas ipiius cluccat,non tantum hypocritisjfed etiam nonnullistandé praefert quj bonum Dci donu deguftarantjVt liidx proditori accidit.Inde iliud Chrifti.pu-blicani amp;c meretriccs antecedent vos-;.'amp;, luftificata eft fapientia à filiis fuis, à publicanis videlicet Si peccatoribus.à Pharifeis autem fpreta;amp; ceiebria funt illius peccatricis amp;nbsp;latronis pédentis exempla,amp; quod ait Chriftus de vocatis hora vndecima : amp;nbsp;plurima e-jiifmodi.De nemine igitur,nein extremo quidem halitu.dcfpcran-duin,fed omîtes ad refîpifcentia ex Dci verbo funt inuitandi. Sed, vcfub oncre peccatorum fatifeentes Deus amp;nbsp;minillerio fuo vtik fubleuari,amp; hue tcndetehdelis miniftri ofticiu eft,ita fibi inpcÈca-tis fuis placcntes oportet Legis prædicatione terrerûac etiam, fi Qt opuspropofito iJlo terribili aduerfus non refipifccntcsætetnæ rc-probationis decrcto,vclut ad inferos rctrudi: non vt ibi perituros, led vt potiùs expergcfaiftùficut inquitApoftol’,exDiaboli laquco ■quo captiui tenentur,euadant.Et hæc quidem prstfari libuit.Chri-ftiancleûor , vt quibus de rebus hic agatur, amp;nbsp;quatenus hic dif-fentiamus omues ijitelliganc : paratus quidcra ego dodtorum amp;nbsp;verè piorum «Sc veritatis ac pacis Ecclefiæ ftudiofor-um Theolo» gorum iudicium,inhacpræfertim tam graui, Si àcarnisfeniu remota quæftione fequi : fiquando dederit Dominus vt in bcneamp; Chriftianè congregato conuentu, in cuius medio Filius ille Dci Seruator nofter iudex ex verbo fuo fedeat, dehac quoque contro-uerfiaftatuatur.

Sed age Thefes vtrinquepropofitasiamaudiamus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

V O D Deùs ab æterno , non modb lapfum primo-rumparentum noftroru m ,fed omnium quoque ho-minumpræuidcric. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Generaliter affirinamus neque inuito , ne-que ignorante, nequeotiosepræfcienteDeo noftri vo'le'te Deo pec- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primos parentes, aiK quicquam in

cauerunt, hoceft.quód mundo Citenift, euenirc, aut vnquam euen-Deus voluerit,vt trsnf- turum foiffe/à cuius vokintate ne paiferculi grederentur præceptû quiJcm excipiunturjMatth.lO.tO.

in Paradrfo de fruiftu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ arboris fcientiæ boni amp;nbsp;mali à Deo tradicum;Iióc nufqua Spiritus S. in vniueiïa Scriptara SaniSa docet.

Praßientiam Dehne in Adami quidem lapfu^à volantate décréta aterno Dei ejfefeparandam.

D. Andreas in Eac prima fua thefi eo-rum opinionem fecutus^ qui præfcientiam quidem faciunt cleóVis amp;nbsp;rcprobis communerar propofitum autemamp; decretu Dei in folis elcéhis confidcranr,vc-riti ne alioquiDeus auÓlor mali cenfeatur, amp;nbsp;excufare fefe poflint qui peccant : præfcitum quidem fuide lapfum Adami amp;nbsp;omnium in Adamo bominum agnofcit, decrctum autcm amp;nbsp;ordinatum ne* qiiaquam. Sed quid eft ifta præfcientiæ amp;nbsp;confilij diuini fepara-tione infirmius,ac etiam indignius? Quu enim nihil præfciri futurum vcrè poffitjiiifi quod verè futurum eft:amp; vix quicquam magis impiumdici de Deo poffit.quam futurum aliquid ab/queeovtiL-lud futurumdccrcucrit, velnon futurum aftirmetur quod futurum decreucrit : amp;nbsp;rurfus,nihil de Deo dici poffit abfurdius quam futnrum.quod fieri nolitjVel non futurum quod fieri velit: res ipfa clamât vt confilium à voluntatediuina, fic ctiaia præfcientiam à Prædeftinatione diuelli nullo modo pofte : amp;,quum tâboni quàm mali fint in rerum natura,amp;: quum ram mala quàm bona fiantitam in his quàm in illis hæc tria ncceftàrio coniungi oportere, Dei videlicet æternâ præfcientiam cumipfius immutabili voluntate amp;nbsp;decreto.Quînam veràminimèindccfticiatar veîDeum efl'epccca-torum auóhoréjvel peccatores culpam in Deum pofte reiicere, fuo locodicemus. Nunc autem de Adami lapfu differere nos cogit aduerfarius.^«//»««»» enim,mt\mhSpiritui ^an^las in vninerl'arnct^ Scriptura docet ejuod Deas volaera vt primiparentesnoßri pnceptum iUuddefruElu arborisillim non attingendo trao/grederentar.V^cï^ó^quot;° primùm de Volendi verbo, quamuis ab co propter homonymiara in hac mea antithefi aWlinuerim.IlIud igitur interdû de iis diinta-xac dicitur quç Deus fimpliciter probat, vtpote quç natura fuapte bona fint amp;nbsp;Dei naturæ confentanea:quo fignificatu ,Bona tau-

tîim dicitur veile,Mala vcró nolle:id eft bonis quæ approbet dcle-ftari.malis quæ ipfi difplicct offendi.Interdû verb laciùs accipitur, népe in genere proVelle.ac proinde dccernere amp;nbsp;côftituere vt fine quæciinqiftitnra funt;quo fenfu quçdâetiam vult,id eft futura de-cernit amp;nbsp;ordinac quæ càincn non vulc,id cft in feipfis non probat, amp;nbsp;quæ propriè non decernit quatcniis malafiint, lcd quatcnus.vc fcicè loquitur Auguftinus, ej-aaitit nbsp;nbsp;nbsp;malafunt, tnejHAtHm malafitnt

z/t mito ineffabili modo nô fiat prater eine voluntate{yi\ eft decret um) eüarn contra eine fiat volugt;ttate{\lt;\ cft contra id quod fu apte natura bonum probat)y»w non fieret fi no finerettnecvtique nolens finit, fedvolens:c]a\{gt;\is poftrcmis Auguft.vcrbis,illoriî opinio redargui-turqui permilfionéà Dci propofito Sc definito côlilio feiungunt. Necenim ignoro quàm cautè nondûvalde agitata ante Pelagianos bacquæftione loquendum fueritAuguftino,quid caderc Profpcr» quid cxProfpcroFiilgérius ad Monimum fcribat: nec etiam quàm celigiosè fit de re tam graui loquendum,nedum conftituendû.Scd nullos religiofiùs loqui arbitror , quàm qui Apoftoli veftigiis infi-ftentes adorât quodeaptum noftrü fiipcrat: quodilli certènon fa-eiût qui vt ab humano fenfu diélacas côfecutiones efFugiant, apud eos ipfos fcopulos niufragium faciunt quos vitarc ftuducrunt, fi-cut fuo loco declarabimus. Tantum hoepcto.vtrû grauius pccca-tum fuerit, Adami arboris vetitæ frudu vefcécis, an Hcrodis amp;nbsp;Pi-iati amp;nbsp;cætcrorum à quibus contra confeientiam aceufatus amp;nbsp;dam-natus fuit Dominus. Horû cerrè,vt opinor. Sed demus léuius fuif-fe.Dicütiirtarnen illià S.Sanóto per os Apoftolorum id fecifl'e quæ inanus Dci prædefinicrat vt fièrent. Nunc quod dixi non polfe nifi impie negari,primos patentes,ncq; iniiito, neque ignorante,neq; otiose prælcienteDco lapfos,itcrüdico:amp; primùm quidé argumétis ex vera Âc naturali de Dco notitia,quam Paulus Rom.i.iS.vcri-taris nomine dignatur: deinde feripturæ teftimoniis : ac poftremb exAuguftini, vel potiùs Ecclefiæ Orthodoxæ per os Auguftinilo-qucntiscofenfu fie demoftro.Certè Deü effenegat, vcl pio Deo i-dolum fubftituit quifquis vel ignorâtiam, vel imbccillil.até illi tribuit. Deo verb rerum ab ipfo códitarum fiue fupremaru, fiuc me-diarü , fiue infimarii gubernationein adimere, amp;nbsp;cam quidem quæ fit avTonpumesfi,nihil aliud eft,vripfeaducrfus Epicürum teftatur Cicero,quàm Deiim elfe ve-rbo fatcri, reipfa negare. Arqui fiquid ignorante Deo exiftit.aut vlli rei condiræ accidit ; item fiquid ipfo inuito ctienir, ralis fuerit hic Deus vt in ilium ignorantia, in hunc imbccilliras cadar. Qubd fiquis excipiar cuenirc quædam, quæ inuito quidem ipfo,id eft non probante fiant, non qubd non poftir, fed lila nolit impedirezperinde hoc clïe refpondeo ac fiquis dicat illa volentc ipfo accidére. Nam quæ cette impedire fi vellet,poftet,

154 Ad acta Coll. Mompelg. cueniant oportet,quoniam,non obfiftendo vult vt cuenianr,vnde eonfcquitur hacobieótione non toUiJ'ed ftabiliri quod in hac mea antithefi affirmaui. Tertium aute illud de otiofa Dei prouidcntia, tarn impium eft amp;nbsp;Epieureum vt refutatione non indigear. Quod liquid viiquam accidie alicuius momenti ,.in quo fit nobis Deus Omnifcius.Omnipotcns, Omniagubernans confiderandus, hoc illud eft de quo agimus : quiim hominis ipfius caufa,quamuis non vltima amp;nbsp;præcipiia, tarnen propinqua, caque maximi momenti* mtindum vniuerfiim condiderit.Itaque necignaro,nccinuito,nee Velut otiofo fpeótatore potuit ranta in homine mutatio,amp; per hominis lapfum conuerfio rerum omnium conditarum accidere.

Adferipturæ veto teftiiTîonia quod attinet, fallitur vehementer D. Andreas ftnihil putat ex Scripturis probari, nifiquod iniis dftcrteamp; (ingularitcrfir perfcriptum.Diftinguendaeftigicurdo-ótrinaab exemplis, quæ fuut ex illius præfcripto , quumdeillis, vel probandis amp;nbsp;imitandis , vel improbandis amp;nbsp;fugiendis agi-tur diiudicanda.Sicexempli g.racia,nequeNoachi, neque Lothi e-brietas:neque huius inceftus; neque Ifaaci mcndacium in Gerat: neque ludæ malignitas amp;nbsp;fcortatio,neque Patrum polygamia:ne-que infinita pene ciufmodi exprefle damnata reperiuntur, fed ex régula turpis amp;nbsp;honefti, turn quæ in cordibus hominum manfit imprefia, turn quam Deus in fua diuinitus patefafta Lege dcclara-uit,damnata diuinitus fiiiffe per fc inrelliguntur.Idcm autem eft de ipfius Dei notitia qualcin fefc nobis in verbo fuo patefacit fta-rucdum,vt ex ea. de ipfius operibus iudicium fcramus. Dico igituf quot Scripturæ locisafErmatur in Deum non cadcretemcritatem: Deum cfseOmnipotéteminecomnia tantùm fecifse, fed etiam re-gere,ac in primis homines : nec vnquam mutari : toties dici Ada^ mumnon modb præfciente fed etiam fie ordinate Deo fuifse lapfum. Nam fi ante hominis opificium non deliberauit quorfuin hominem conderet, réméré amp;nbsp;imprudenter fecit. Siquid autem a-liud dccrcuit quam quodaccidit, ant Omnipotens non fuit, cuius confilia Saran infregerit : aut inconftans fuit, qui confilium muta-rit. Quod fi excipias adieótam fuifse confilio Dei condirioncm, fi Adam in integritate perfifterettvt id ego non negem,qLiærâ tamé, an ipfius diuini confilij fundamentfi ab Adamo pepederit. Quodfi affirmare aufit D; Andreas, iudicium ergo fuerit, vt feite inquit Auguft.non penes figulum,fedpeneslurHm.Etquis erit ifte Deus, qui confiliorum fuorum bafinàrei conditæ poteftate fufpendat? Quod fi hæc non fufficiunt: damans Scriptura ne pafserculos qui-dem ad terram cadere fine Patris cœleftis voluntate, amp;, Capillos omnes capitis noftri numeratos , annon fiitis aperte teftarur fine Patris voluntate primum ilium parentem noftrum non cecidifiè?' niß fortaffe pluris finit apud illu palîèrculi, vel capilli noftrbquàm

totum humanum gcnus.EtfiIobum,immô neporcosquidem ag-gredi Satan potuit,nifi hsc illi conccdéte Domino: Deo vel ignorante, velinuitOjVel nihil curante: totum humanum genus in vno homine fubuerterit? Et quod ait Paulus Ephef.i. n, Dcum omnia facere Voluntatis fuæ confilio, cur non hue in primis pertineatî Certè nccelle eft Deum cundem femper fuifle fatcamur. Sed re-quirit D.Andreas aliquid cxpreflius. Quum igitur idem Apoftolus Deum teftatur inftar figuli ex eâdem mailà, quædam vafa honori, quædam dedecorifeciflé, quomodo diftum iftud explicari veze amp;nbsp;commode poterit,quin ad ipfum vfque Adami opificium afeenda-turPNecenimmafiæ nomen humanogeneri con-dito,fedconden-do conue.nit,nedum vt maflæappellatione corniptum humanum genus intclligatur. Nam fi ita efiet, minime dixifiet Apollolus Deum ex ilia mafia facere vafa iræ, fed quæ iâ efient iræ vafa,in ilia mifera malfa relinquere: nec Apoftolo laboranduni fuifict in afie-rendaDei iuftitia in reproborû exitio.Deus igitur illic côfertur eu figulojCui fi conceditur vafa,tû ad honeftos tû ad turpes vfusjarbi-trio fuo concedere.neqi luto proptcrca fieri putatur iniuria: anno tnultomagis Deo , ficlutum ilJud, ex quo humanum genus in vno homine códeret, difponere licuit, vt inde alios educeret in quibus iuftâiram fuam cxercerct, alios quos per infignéfuam bonitateni bearetî Quomodo verb ilia condiditî Certc in Adamo, ad cuius e-tiam creationem proculdubio refpexit Apoftolus, quum figuli de luti meminit. Quomodo verb in Adamo? Certè nonnifi interue-niente voluntario Adami lapfu. Nifi enim fua fpontc, amp;nbsp;quarauis non abfque ordinatione Dei, tarnen abfque vlla Dei culpa lapfus eflet Adam , nec mifericordiæ nec feueritati locus vllus elfer rcli-ftus, ac proinde confilium Dei irritum fuifiet, Denique quum di-cit Paulus Gal.j.îZ.Deum coiiclufifie omnia fuh peccatum, vt pro-miflîo ex fidelefu Chrifti daretur credcntibus,annonmanifcftè ad ipfum vfque contumaciæ fontem , id eft ad lapfura vfque Adami afcédit,vt diferimen vaforum inde inchoetur? Quînam autem rota huius lapfus culpa nihilominus in hominis fponte peceâtisvo-luntate tota refideat, quara non exeufer, neque Dei voluntas id quoque volentis quod finir,non id folùra quod ipfefacitmeque il-lius implendæ voluntatis nccefi]tas,infrà declarabo.

Nunc audiamus loquentera Auguft.lib.de Correbt. amp;nbsp;gratia Salnberrirn'e confitemur(iz\(Yi\t]quodreEltßtme credimus, Deum Damt-nùmcjue rerum omnium munit omniu bon a valde, mala, ex bonis exoritHrapramp;fciuit:{^zx.‘îz\e\\z\Am. auté Auguftinus nunquam àpro-pofito Dei fciungit)erye/«fi magis adßia Omnipotentißimam bonita-tempertinere,etiam de malts bene facere^ t^uam mala effenonßnere ,ßc ordinale Angelorum amp;nbsp;hominum vitam vt in ea.prias ölender et ijuid p'^Jßet liberum arbitrium -, eteinde lt;^ùidpoßet'gratia,fuA beneficium iu^i^

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ij.

tiAjue iudtciitrnAAem Enchirid.ad Laurent.cap.100.H4ffuntmagn^a opera Domini, ex^^uifita in omnes voluntates eimvt tjuum Angelica é* Humana creatara peccajfet^ td efl non e^uod illefed cjuod volmt tpfa fe^ ci![et,etiampereandem ereatura voluntatern, ij^uafaüum efl^uod creator nolttit impleret ipfe lt;juod voluit, bene vtens 0‘malts tanc^uamJumme bonuf ad eorum damnattonem lt;juos it^^^e priamp;dellinauit ad pœnam,(^ ad eoramptlatem quos benigneprAde^iinauit adgratiam. J^i^antum e-nim a.i tpfospert:»eti e^Hod Detunolaitfecerant, ^uantumvero ad Om-nipotentiam Dei nuHo modo id efßcere voluerunt : hoc c^ttippe ipßo cjuod contra volnntatetn. Det fecer.int de ipßsfaüa efi Dei voluntas : Propter-ea nam^us omnia opera Domini ex^uißta in omnes valu nt aies eiui, vt miro cßf ineffabili modo non fiat prater eins volnntatem igaod etiam contra eins fit voliintatem,lt;juia non fieret fi non fineret, nec vtit^ne finit no-lens.Ç)i^ fcnfu vero dicatur homines illi primi pcccando feciHe no quod Deus voluit,fe quod ipli voluerunt,pauló ante cxplicaui.

^tfidfialuandos non modo prafciuerittfed ab atemo elegerit, ad vitam aternam pradefiinanerit,

noitra ponitur, qua non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

abfolutii Dei dccretum non omniaaccipiat, neceHario conlequi dici-intclligitur.fed in Cbri- mus,reliquos codem decreto præteriri.

turn. Ephcf.i.Elcgit nosin Chriflolcfu priufquam fundamentamundi iacercn-tur.ItenijDilexit nos in dilcólo,ficiitThcfis}.noftia docct.

,^^d eleElio fa^la fit in Chrifio priufquam mundi fandamenta pofitA fitennt,hoc efi vt per Chri urn feruarentar,

De prædestin atiO'N e.- 'lyy mumcnira çjeôtionis vocem obfcrnarc voluimus duplici modo confidcrarijVno, quum pro ipfo cligédi decrcto ætcrno accipitur, omnes ilhus excquendi dccreci médias caufas quod ad ordincm reruni attincc antcorcdicnce:quo iîgnihcatu ram Filius Dci quàm Parer amp;nbsp;Spiritus Säcius nafciturorum fuo tempore ccrtorum lio-minum ex pcrdita mafsadeligcndorum mifercri conftituit. Alccro, qinim ipiîus decrcti exccutionis ratio liabctur ; quo demum fcniu Chriilus, vt Mediator,illi excqucndo decrcto fubordinatiir. Morbus cnim ordine remedio præit : quanrobrcm etiam ipfcChriftus ab Auguftino lib.de Prædeftinatione Sâclorum cap, 15. ( quatcnus homo eft, àVerbo patricoæterno, in vnitatcmpcrlbuæafcitiis) àiàtuipmdefiinatui tpfe vnus vt caputnoßmm efset,tß nos eins mem-^r^.Ncque id ille fcribit temercjquum r. Per. ao.dicatur ’or/ifii'yvao-/asi'oç ante iadla mundi fundamenta : amp;c Adl.z.za. dicatur Chriftus dcfinito Deiconfilio amp;nbsp;præfciciitia i'/.lt;roTo;:qiia etiam ratione, di-cimur tn ipfi eleüiante ia^a mundi fundamenta : Si fccibit Paulus, Cratiamnohis tn Chriß-o datum ( deltinatione videlicet exequendæ noftræ in Chrifto elc£kionis)ante temporaficidorum.Hoc autem dif-crimcn non obferuatû,maximorum ell crroruni caufa in hocargu niento:amp; inde quoque manifellillime rcfellitur contraria doclri-na,quod fl llatuatur Deus de hominc non nifilapfii iphus præuifo cogitafsc, confequetur ilium velpriùs ordinceondidifsc homine, quàm quorfum ilium conderct dcccrnererivcl in fuo confiliofuif-fe dcceptuin : vt alia prætcream de quibus fuo loco dicam , ctquæ de Eco ne cogitari quidem abfque impietatc pofsunt. Ilium i-giturin hocquoque reprehenfum vojui, quod in illafiia theß, nullum Dei propoftum in iisagnofcat quorum Deus mifereri no conftituit: quern errorem hoc inuiclo argumento coargui, quod cùm is qui digit dici non pofllt omnia acciperemcc qui OMNES accipit,aliquos fcligerc:res ipfa clamet æternum clcótionis fequii-turæ dccretum non poise dari,quin oppolirum de futura reproba-tione dccretum codem prorfus ordine llatuatur. Quid autem ad. hæc D.Andrcas?Negt;-f,û quidem.

Afsentimur,amp; eâdem ratione certum efse i- Nonautem abfolut« numerum apudDenm eorum qui iuftsEidam- Deidecreto , videlicet _• nbsp;nbsp;• r * 1 A- ■ cc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9U0J Deus noljt eej

nationi funt dcftmati aftirmamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed propter im-

pietatem fuam lt;]ua gra-tiam Dei afpernâcui in Cbrifto oblaunijqucm Deus pater ab omnibus vult am-4iri.Ma«h.i7.

Alt am ejfe damnationis ^uàm decreti de Jtto tempore reprobanâif amp;nbsp;darnnandù caufammec damnart propter contemptam Ettangelij omnet qui damnantur.

Hoceine veto eft rcfponderc,an pociùs extra oleas vagari? Dixî, amp;nbsp;dico, fi cercus eftapud Deum icruandoriim numerus , quod D. Andréasconcedic.necellàriô confequi certum cciam effe damnan-■dorum numerum tquodficoncedic, curigitur illudin fua Thcfi non expreffit? Sin vero negat, quod fane nulla rationis fpecic ne-gari poteft, cur id aperce non negae? Deinde quum hæc amp;nbsp;horum Ä: illoruni numericei titudo, ab eo de quo agimus decreco , non autem ab horum vclillorum falutencc damnarione decrecum ip-fumpendcar, quorfum iüe de damnationis caufa difleric? Nam damnatîonis quidem caufamanifeftacft, amp;nbsp;extra concrouerfiam pofica,peGcacum videlicet, cuius ftipendium eft mors. Ac illius de quo agimus dccrcci caufa, de quibufdam, amp;nbsp;his pociùs quàm illis, inifericordia non dignandis,in folaDei voluntate fitacft:qua de te agens Auguft.lib.i.de Genef.contra Manich.cap.j.f^^» qutritur.m-quitjCurita fecertt Deui,re^fondendum efl,quia volutt.Quod ß rogando pergas,cur ita voluerit^maivu aliquid quarts ßtbltmius Dei-voluntate; quodtnuentri nonpotefi. Compefeat igiturfe humanatemeritas, nbsp;nbsp;quod

îton eflyne quarat^ ne quod eßnon inueniat. Et lib.aduerfus. Simplic.l. . quæftion.2. Sidarernus, inquit, odtum (nempe in ipfa decreti exe-cutionc confideratum) ex prauißsmalts opertbutpendere ,annonex contrarto concederemus amorem eius ex prautßs bonts operibus nafcif Quum autem iuftam damnacionem dixi, annon fatis fignificaui inter inlcrutabilc illud diuinum amp;nbsp;æternum decretum omnes eius executionis médias caufasordine antegrediens de certis damnan-dis , eorum damnationera , iuftas caufas ipfius damnarionis in-ceruenire, iîli Del decreto fubordinaras? Hac autem in re opera:-pretium eft rurfum videre quantopere vir ifte hallucinctur. Cau-fam enim damnarionis elle vult Impietatem, quagratiam Bieißbiin Christo oblatam af^ernetur, quernDeus pater ab omntbus vult audtri. Et fatcor quidem ego grauiffjmum omnium elfe pcccatorum con-temptü Euâgelij:adeô vt propterea clamitec Chriftusjtolerabilio-rem fore Sodoinæ amp;nbsp;Gomorrhç conditionem quàm Chorazim amp;nbsp;Bcthfaïdæ : Sed cur in hoc vno ifte fubfiftit?Nempe vt errorem er-rore cumulet.Magna enim apud ilium eft hçrefis,negate vel vnum hominem exiftere quem Dominus non velic faluum fieri, amp;nbsp;ad a^nitionem veritatisjd eft Chrifti, venire. Kultenim, inquit, ilium ab omnibtu audiriypto'i^XQ itxcoiçx Matt.i7.vcr.5, vbi tarnen tale nihil narratur. At côtrà ft res ira fc haberet, aiiquod ex his tribus fta-tuendun*

tuendû eHetrnempe credeudi poteftatcm omnibus à natura inßtä elFe^quod merè Pelagianum eft:vcl quibufuisgratiâ ctcdêdi tribui, quod fl verum elfer, falfura effet illud, Non fie fccit omni nationi, Vobis datum eft nolfc myfteria regni cælorumivel denique ab ipfo hominum atbitrio ipfius diuini decreti efficacia-m fulpendi. Longe igitur aliter Paulus, hominum communem condemnatio-ncm inde petens, quod homines omnes ( nifi per gratiam regene-tentur)naturalis notitiæ Dei fcintillas in fefe feientes prudentes extinguant, nec monitricem confeientiam, quæ illis eft legis vice, exaudiant; qua in re peccantes homines, amp;nbsp;meritb propter-eain cxitium rucntcs,fiquiscnm Euangclij contemptoribus conT--fcrat, quis recenferepoflit quanto plures ifti quam illi nurocren-tur? Et quid tot infantum myriadibus, parrim in marrum infide-lium vrero,partim anteadultam ætatem extra Ecclefiam amp;nbsp;Chri-ftum morientibus fief? Num ab iftis quoque Deuin voluifle au-diriamp; cognofei Chriftum affirmabit fuo more confidentiftimus noftcraduerfarius ? Denique vidcrit ipfe vnde fit illud abfolu-tum Dei decrctum mutuatus : quafi volcntem credcrc quem-piam Deus impediat: ac non potius non credant incrediili , h-cut in fua incredulitate placet Deo ipfos dcfcrere; nemini iniu-riam fadurus etianifi nulli darct credere amp;nbsp;bonum vdie amp;nbsp;faccrc., Noftra igitur hæc vox non-eft, qui Dei voluntatem illam quæfibi ipfi Lex eft,non tâtùm occultam.fed etiam impetfcrutabilem cum A'poftolo profitemur amp;nbsp;adoramus.nunquam tarnen a.iuftitia de qiiidem perfcótifïima folutam affirmamus : qua quorum, vulc mifererurjvtbenigniftimus pater,amp; quos vult indurat,amp; quidein ea voluntate cui refifti non poflrttquain re Auguftino ficfentien-ti amp;nbsp;loqueti ex Dei verbo alTentimur:qui Setm. de Apoftoli verbis It. Dif^utare r/zgt;(inquit) mecum? Irnnio rnirare mecum amp;nbsp;exclama, O «ltitudo\ Ambo inpauoreßmw concordef,Ne in errorepereamw.Ecllii-dem zoxap-Petzr« negat,latro credit. O altitudo!tn rations?E~ goexpaaefcam altitudtnern.Tu ratiocinare,ego mirabor.Tu dijptita,egigt;' ctedam:Alfitudiuem video,adprofundum nonperuenio.Et lib.de præ-deft. fanlt;ftor.um cap. 8. ^uum diElumeJfet,ijuidadhuc conqntritur? nnncjnid re/pofum efla Paulo, O homo falfam eft quod dtxifli', Adinimi: fedreß/onfitmePi,Ohomo ru quiieslYxThomç,Auguftino aftentien-ti i.parr.qu.zjiart.^.ad 5. Voluit De tu in homtmbtu quatum ad aliquot quos pradeßinauit (uam reprafentare bonitatern per modutfl mifericor-diaparcendo:s^ quantum ad aliquot quot reprobat, permodumiuPiitiA. puniendo. Ethac rlt;jr»o(finalis videlicet, nempe mifericordiæ amp;nbsp;iufti-tiæ manifeftatio)9’««rre Deus quofdaelegit, quofdamreprobauit, quam-aßignat Apoßtl.ad Rom.^.dicens,Voient Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hot e-

legit ingloriam (V aliot reprobauit (id eft ipfius decreri Dei æterni, qUQplacuit ip/ivnos feruare, alios damnare) non habet ApePlolttt.

Y^iio''ie/nmfijjolitntatemdtHtriitmi /tent ex ftmphcivohtntitie tirti/ieif dépendit quod tile lapis eH: in ifla parte parietis,^ tile in alia^quaKuit ratio artis habe at quod aliquifint in bac aliqui ßnt in ilia.

^i^ritur autem, an Deus elebios fuos ita ad vitam aternam prade-flinauertt,vt quofidam, adeoque maximampartem hominumjpriu/quatn nafeerentur, aterno exitioyabfiiluto (pquot; aterno décréta fablo, adaternatn cendemnationem defiinarit,igt;t noltt eospccnitentiam aoere, conuerti^^ faluari?

Credtmus nos (br confit etratr, quod ex Scriptura occult urn Dei decre-turn demonfirari non pafitt, quo abfque omnt indionitatis reßeblu, mero zioliinj:atis fuiiplacito quenquamyinnlto minus maximum partem humant generis ad aternatn damnationern deïiinauerit, vtnoltt eos poeniren-tiam agerCiConuerti ßiluari.

adntithefi. Th^ Bezat t. VaG irae non à Deo. vel abfoluta eius volun-Quod hîc negatur,tam vafa ' iræ, quàm va- ’ Diabolo amp;nbsp;fa mifericordiæ delltnata efle ab æterno,affïr- voluntate fafta inainus:nonmodb,quoniam \'adcm eltcon- prop^erTuftJ'iJfiuS «rariorum ratio, de vt d)ximus,ipfa vox’cle- ludidoad æteroâ dam-tflionis hocoiiincitr verùm ctiain quoniam id nationemdelUnata sût, expvcHb Dei verbo , cum non paiicis aliis lo- damnationc nu« cis,tùm exprofefToab Apoftolo declaratur, tV/oeïvokntîe™ pro ^Róman.9.ii.Hoc autem D.'i dccrctum, ran- pna voluntatepereunt. tùm abeft, vt quifqiiam podit ’ iniuftitiæ ar- Non cadem hîc eft giiere,vt ne iniuiKis qiiidcin fiiturus fucrit raoo Nam interimsim-Deiis , fi nullum ad faintem prsdcftinalFer Jæl“

cum amp;nbsp;omnes fill) irænalcamur, óc ipfc ne-voluntas. Salutis mini lit debitor. Deinde dicimns, condern-autem æccrnr pioruni, eft Dei in Chrifto reue-lata volunt.as, ficut vox è cœlo fonat : Hic eft filius meus dileftus, in quo mihi bené compiacui; H VN c a v d iTE,Matth. vj. cui fc fideles amp;nbsp;eleifti fubiiciunt. J. Vox eledftionis id minime euincit,quianufquam abfolutum Dei decretum in ScripturaS.docetur,quo hominescertos ad damnationern creauerit. 4. Ad Romanos s.docet quidem Paulus,gratia amp;nbsp;mil'cricordia Dei faluari credentc, non autem absolvta misericordi a ,fed in Chrifto declarata amp;nbsp;exhibita.Ni hil autem de abfoluta Dei iuftiti.i,qu.i maximam partem humani generis ad x-ternam damnationern creauerit amp;nbsp;ordinauerit, quos no lit faluari. $. Non quidem iniuftitiæ Deus argui poflet.fi hoc modó ageret : verùm Scriptura facra hoc non docet, fed contrarium omnes paginae facrarum literarum incuicant,videlicet, quod Deus NOLIT e v i v s qj' am hominis mortem.

aationé eorum,qui in fua corruptione® exæ- tf.Non extemo Dei de-.terno ijló Dei deercto rclinquuntuE,nQ reótè creto-, fed propter im-huic dccretoattributEtfi entmnon euenire

poten,quod decrcuit Dcus,acproindenoabl'inlt;;hritto rchnquunttir quehocDei^ decrcto pereunt, qui pereunt: in fua cormpnonc qui tarnen huius decreti executionis, ideft, dam- damnantur, Matth. 13. Quoties volui congre-gatc filios tuoSjET N Q'ty i s -fr.

nationis eorum qui pereunt^ caufanoneft illudDci decretum, led natiua illorum cor-riipciojin qua naci fuut, amp;; cius corrupeionis frudus, à quitus Deo-placet folos fuos faluti prædeftinatos exiinerc.-^ Maximum au tem

7. Nufqüam hoc decre-tutu in Scriptura extat. Et hoe cft osponcrein cælum , iïc de Deo non reuelato,ad euertendam omnem confolationcm

hiinc femper fuifle amp;nbsp;efie iftorutn pereütium numerum res ipfa euincit : Et Dominus ipfe ___________________________

VoIéteDeo primos ho^ mines pcccaflè : Si infrà ex ipforuin ore dicatur, oportuiffe hominé la-bi: quomodo occultum hoc.Dci dccretum nou eflet C3Uamp; executionis damnationiseorum? Si

-tam ingredi. Denique fic intclligcndiim eft» uDeum nolle ipfos conujcrti amp;nbsp;faluari ,-non quafi ipfi vclint, Sc Deus eorum defiderio rc-fiftat ; fed quia ipfi quoque conuerti nolunt u nee veile ctiam pofsunt, in fua impceniten-tiaiuftèrelióh»'.-

enim(ex illorum fen-tentia) Deus non voluiflet eos peccare, etiam ab hociudicio amp;nbsp;eiusdecretoli-beri effent. Quiequid enim eft eau fa caufæ.idc etiam eft caufa caufati. $. Maximus numerus quidcin eft damnatorumft'ed non ex abfoluto Dei decrcto.Deus enim neminem vult perire, fedomnes laluare.Comtemptus autéoblatæ gratix in Chrifto, Si verbi eius,caufa interitus eft,qué Deus non vult. 10. Quia Deus nonfimulatc.fed feriè vocat peccatoresad poenitentiam :ideo occulte decreto neminédamnat,)'«d-cos dantaxat,qui elcfhioni fe opponQt,qu3e in Chrifto reue* lataeftiVenite ad mt o mnes. it. Horrcdahæc vox cft,nufqu3 iniacraScri-ptur3rcperitur,quód divs a ssoivta vol vNTATï,NOLiT,vthomines cór uertantur Si falnentur. li. Horrenda amp;abominâdahæc vox eft,quod ideo ne-qne velint,neq; polffnt conuerti,quia occulto Dei dccrcto relióti fint in fua im-pœniteutiæquæ vniuerfamdoftiinam Euangelij,amp; vfuni Sacramentorum euer-, nt,amp; perturbatis confeientiis omnem confolationcm adimit.

Abfolutâ voluntaté vocat ifte cui canfam non pracbcat præn-ifà aduerfus oblatam Euangclij gratiam rebelliotQua in r-e triplicitcr cralTiffimè^Eallucinatur.PrimùiTi enim falliturin eo qubdvnam Sc eandcm,eire vult decreti de damnandis normullis,cui fubordinan-e tur infix decreti illius exequendi caufæ,amp; ipfius damnatio'nis cau-fam:quum tajxicn ueceirariofubifternenda fit. ipfi Dei decteto can-

fa per amp;nbsp;proprer quam illad fuinn decretum exequirur. Aliud e-nim oft quod dcccrnentem mouet ad Eoevd illud aggrediendnm, quàm id per quod deliberxtionem fuara exequitur.Deinde quàr» falsó amp;nbsp;iraperirè repudiatio Euangdicæ gracia: pro omnium damai andotum cxicij caulàdlatuaftur , paulo anrcdiximus, Se tes ipfa ram aire damat vt furdiffimos ttiâiliud exaudire ucccflc ßt ; nera-pe h numerari poilène damnandj, myriadas inuentumiri» eo-lt;rum qui nunquam de Chrifto quicqua«Kaudiucrint pra: v«o q« oblataxn Euangdij gratiain reipuetit : quod nocui mirum videci pofficjexcmplo D.Andreæ pag.54O.dcmirantisamp; fibinttmm (îr tiff tea »unquam audttnmtefianttiydamnan, vebd^tmnMtdot aliquos Deutnunquam dilexeht (ea videlicet dilcdionc quaDeus vuJt om-nes feruari amp;nbsp;ad agnirionem veritatis venire ). ccce nobis Mofcft -infinitislocisteftancem,gcariam peculiarem Abrahamo fadam. Nurn quod crediturum præuidcret-? Immbfilofue credimus, loC -Z4.a.idololarra:jamp; in quo nihil præuidcre potuit rcóli,nifi quodi-pl'c in illo crcaret ex gratia.Ecce Dauidem clamantem, Non fic fc-cit omni nationiiNum qubd credituram profpicerct?lmmo cuius incredulitatem,amp; maxima cx parte obftinationcm,atquc adco re-dcftionem prædixerunt Prophetæ, ,amp; nos iampridem præfentem intuemur •: mancnce tarnen propter Patres eledionc,quæ non eft volentis necCurrétis-.fcd Dei quorum vult mifexentis. Ecce Deum ipfum teftantem per aliurn Prophetam , Efauum odio habui.Num propter præuifam eiusperuerßtatem’lmirAinquit Apoftolus.dc cemporccercè fimpliciter nonloquens, feddecaufarum ordine, Antequam mali aliquid feciflèt:inimó quumadhuc in vtcro matris latcret. Ecce denique eundem Paulum qui de innumcris po-pulis, nedum fingularibus hominibus, amp;nbsp;tam muleis repetitis fc-culis agés,Prætcricis,inquit,ætatibus Deus omnes genres fuis ipfa-urum viisinccderc.amp;c.QÙînam vero nihilominus caufa exitij in fo-lis pereuntibus liæreat, fuo loco dicemus. Denique,quÿ hæc eft pictas Si diuinæ Maieftatis teuerentia, ilium exiftimare non priùs quàm hominem condcrct quorfum amp;in quern finem ilium con-deret coniliruiflcjfed quid ipfe homo fadlurus eflet profpicietem, inde demum confilij caufam cepille, Si quid inde fecututum efset apud fe dccreuilse Î Immo ctiam.fi iftorum«iogmati afsentimur, quos priùs feruatos voluerir.poftea vel mutata îêntcntia inuitum, autccrtè volcntcmfimul amp;nolentem damnare? Vtautemhunc locumpaucis concludam : etfi decretum illud Dei neque dcfcr--uandispergratiam in Chrifto.a fidei amp;nbsp;bonorum operum præui-iionemeque dcpcccatoribusiufto fuo iudicio damnandis.à corra-ptione amp;nbsp;putribus eius fruâribus dcpcndêre docemus,fcd à fola i-pßus voluntatethanc tarnen voluntatem,fiue hoc ipßus decretum AHnquam à iuftitiaÄ: verè icóh ratione fufpcndimus,amp; femp^ ordin»;

ordinati(Iimatn,quamuis ipfis etiam Angelis infcnitabilcm, efse credimus, amp;nbsp;proptercxmiramur 8c adoramus : nec aliani abfolu-tain voluntatem in Deo agnofcimus.Itaque quiim ebdeuentutn eftiAuguftinû fccundùin Pauli veftigia nos dediicentem,amp; Serm-dc verbis Apoftoli ii. Iibentcr bis verbis nobis præeuntem audia-inus. taure vis tnecut tmmo mtrare mecum,(è‘exclitma^O altitudv\ Mnbe ßmus in pauere concordes,ne in errore pereamus. Et epift. 105, ^is,inc^utt,reprobos (id eft iuftæ damnationi deftinatos) creauit ni-ßDeMs?amp; cur, nißijuia voluit?(non igitur vt ifti volünt vllius vicij præuiftone,vtpote quae non decretura fed eins exccutionem antc-grediatur) cur voluericO homo tu lt;^uis es ^ui rejpondeas Deo?

Cæterùm vt propiùs etiam cum aduerfärio congrediamur, a-gnofeo atgutiam ex Cbryfoftomo temerè arreptam ex eo quod Paulus de vafis iræ loques ilia dicit paffiua voeeKoLmpriffAitcc., id eft cpagmctata,«fl»lt;iZgt;eo, inquit EXAndreas ,fedà Diubolo propria v»luntattfa£iaifrpraparata,^propttreaiußo Deiiudicio ad atemar» damnationemde^linataEt fanc fateor ego non aliunde oriripecca^ ta,quæ funt veræ damnationis caufae, quàm ab ipforum hominum vitiOjamp;Satana concupifccntias hominum incedentc.Sed quorfum hocad id de quo hic à nobis agitur ? Nec cnim à nobis controucf' titur de mediis caufis ærernoilli Dei, vel de eligendis vel de repro-bandis decreto cxequendo fubordinatis , vel de illarum exitu, quum de iftis abundê,partim ex Dei verbo in eleólis,partim etiam ex ipfa cófciéria in reprobis liqueatzfed deiplb decreto caufas illar emnes amp;nbsp;caru effeda ordinc antegrediere quærimus,cuius cauûm inipfoDei finuamp;arcanofitamclsedicimus,adquam quumperT uenifset Apoftolus amp;,vt idem Auguft.inquit lib.de Prædeft.Samft. «ap.8.7«)ww diilum eßet ,^Md adhuc cons]ueritur?num refßonfum eflà Paulo,0 homofalfum efl ^uod dixifli.Minime:fed re}ßonfum eß,0 hont tu ^uiesiEt Scrm.2O.de verb-ApoftolhÄe^wewtrP^«/«/ quia ad-MirAtioneminuenit,{'i\s\ autemadmiratio cft,fi qiicmadmodum ifti lèntiunt,præuilaincreduliraseft,vt damnationis pereütium,ita c-tiam deercti de illis damnandis caufa’)F’om autem iUe infcrutabilia Dei iudicia, tu firutart veniiiillUe dicit inuefligabiles eff'e eiut vias: é^tuvefiieas ? Sed age videamus etiam quàm futilis amp;nbsp;vana fit ilia argutia.Vtitur Paulus verbo pafliuo xaT»prlt;ff/«'i'£t.Nec ego, vt ante dixi, inficioromne main non aliundequàm ab ipfo Satana de ho-mineznon à Deo oriti,quamuis quód ad Deum bene quoque ordi-aantc quç in ftfc mala funt attinet,bonü fit vt fint ctiâ malazSt iu-ftèetiam veatur Deus peccanhbus inftrumentis. Sedfi propterea mcludendus eü Deus abifto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;car non ctiam ànoftrç

faintIS caufis? Dicimiir eniin etiam pafliiiis vocibns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i’-

^âo3'ït'T8;,«XiiôeiTê;,cftx.ct|«'9-«vTêç. Vanuin eft igitur illitis confecu-tionis fiindanicnciim. Nee eciam ignoro ipfnm Aiiguftinum fxjje quot;per kiti mafsam incclligcrc humanu genus,non folum vt iani con-dicnnijfed etiam vt originis peccato vitiatum, vnde nafcantur ipfo Volente quorum mifereatur, amp;i quos iuftê indurer, Sed ft valet i-ftiid , tam efset notacaufa deftinationis ad iram, quàm deftina-tionis ad mifericordiam , quod etiam pofeit eadem contrariorum ratio: Cur autem Apoftolus fi ita efeet, cxclamaret.O al-FitLido ? Deinde verbum ipiuin gt;gt;.a.rapi^eiv ad fimilitudinem fi-guli accö.nAnodatum,vafa ficut ad decus,fic etiam ad dcdccus, vt iibi propofitum vtrunque fincm,compingentis : quisnon vider., noil, ad caufas medias executioni dccred fubordinatas, ■amp; in ipfts damnandis non in Deo hærcntcs, fed ad ipfiusDeiopi-ficis decretum caufas illas omnes otdinc antegrediens , allufionc ad humani generis in Adamo creationcm manifefta, referri? Quid quod non dicit Apoftolus hæc vaia efec compa.cta

(iç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt.'T!coa.gm.entata,id eft creata amp;nbsp;côdita;quæcertè

eft non media vllacaHfa,.perquam audoreft fui exitij ipiehomo: fed vltimu-s illc-finis creanti propo'ftt-us, Quidampliùs?annon ipfc Apoftolui vcrficulo præcedcnte opificem humäni generis cum fiquot; g'Ao conferens,vritur aftiuo verbo '!!rei/?tf-et),tam de vafis ad dedectis quàm de vafis ad dccus coniparatis ? Sit denique nobis optimuJ huiuslociintcrprcs Solomon vteqs ipfo Creandi verbo , amp;nbsp;diei niali, quojuibil aiiud quàmiila a’wwAp/« declaratur, quum inquic Deum çreafte omnia propter fe , etiam impium ad diem maliiin PrOuerb.16.4.Qua de re loqtiens idem Auguft.ep.iftjo9..^^w«fe, inquit ,tgt;eccata nonfecerit Deus^natHfus tumen ipfas^a perfi ipfAfine dubio bonA/unt^ijuibus t^men ex arbitrio voluntatisfutura e/fientvi-liapeccatornm, inmultistalia ^itibus ejjet peenaaterna reddenda, lt;jitis nifi Deits C R E I T^. O^re ntfi lt;^nia voluit ? autem volttertt,0 homoitt ejuisesijuire^ondeas DeolEi contra Iulian, lib-5-cap.3. Deut ira/uA materiam in omnibtfiinuenit nifilt;juospratiselegitt cAteri mprtalet lt;^Hi ex iflo numero non fitnt, ex eadem ^nidem mtfi}* ex lt;^tia eäquot; illi,fed vafia ira F A C 'iT Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» in viilitatem naficutt-

t^trtftorum. No enim eontm quë^^uamDeus temere acfirtuiio CREAT, aut quid de Ulis boni operetur ignorât, tjuum amp;nbsp;ipfum bonam operetuf quod in eishttmanam créât naturam, amp;nbsp;ex eis ordinemfeculi exornat,

-I Sed iftud’Caiufmodi eft, Eteumnunquam veluifie damnaiorum darènationtmlS^ïtera enim diteret ante quiftem nóluifse qiram eos diligcretamp;vocai;« ad falutem,tunc detnarn autem mutata fcnteii-

. / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia,vo-:

tia,voluifse ipfos propter ipforûpeccata damnan.tjuum eós dam-caret. Nififortafse illiseciâ placet Deumincredulosdamnantetn Hon federe vtiudicem amp;nbsp;peccatorom vipdicem , fed damnandos peccatores otiose finercpcrire,vt ætcrnas pœnas luâtÆt tjuàm il*« lud quoqueabfurdum eft^exilHmare mutabilemitt fefe Deum ef-lje,qui ccrtos homines mudo diligat, modö habeat exofoS': rüo.dh leruatos,modo pctdiros velic? Et qualis ille Deus fiierit/cuiusamp;■ decrctum amp;nbsp;iudiçiurn in fefe incertum,ex hominiim arbitrio pen-deat?Qualiseftiil:e figiiluSjfiiudicium eftpcneslutum?

Quatenus autem feDCJidmn fit quod ait,contra. Dei voluntafem , perire quipropria v.oluntatepcrcunri, antea docuimus, diftlniäa vocabuli vo-luntatis. homonymia-. quofenfii quOtjue rcdè diCic Aug.quod ille præterire riamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijutde^en prater Dei va-t'’

eftîadmirabili amp;t rneffabili ra-tionc ilia quoque non abfque Dei intérueniétis voltitarc fieri amp;nbsp;c-uenire.quçetfi ipfi; nonfacit : ramen non finit noies, fed volens, Quaderefcribcnsidem. in Enchirid.ad Laurent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(inquit)

ttlitjuid, ntßomtiipßfrhs.fien veltt^veißneado vtßat (nonfieret autem /tnonßnefet^net:.vttgjttenoientßmt^ßdV.O D E N Sfivelipfefaciendo.^ Quidnam cifcigiuar,iuqtnes,quodaii.oldndo völit,amp; volendo noljth NcmpequicquidmaiuiTi-'eflat nqn'Tquatenus bonum eft.vt ctiaiifi Cialafint,qutE iuftcDciis vlciicaturin: malisii vfeL'quibusietiarnin: fuis CEudiendis bene vtatur.Qmcquid dcniqi ficfacit, vt qnod facit boaü fitj quod.autem malum inftrumcntuiafarit, malum fit, vt fuo loco dcclarabo.Quidjram autem iliiid cft quod vcre volen-do vult ? Quod ipfc fuo Spiritu St: bonis inftrumentis fnfuis agit Vt in Lege fuafaciendum præcipit.Quid;eft dcniqire'qbôd vete Sc propriènolendo non vultsQuodin Lege'fuaficnvet3t,amp;malai«t firumaita, fuoinilinx5lu,m'alèagunt; ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'.ü. \r--y

Eadem contrafiorum ratione neceffdrio proh art decretam re~ probutionis à fola Dei v.oluntate pendere , non '

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tninùsnecabtéri^uameïeEiionis,

4 obfe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rurfura affirmo^i ex illo.eewflïîmo amp;nbsp;omHium noii^

infaniétium hominum cofcnfionefirmifliirSoaxiomatc^ Eaiïdem eirecótrariorum rationem,idelf^fi'quis malit^ptopoftionem,amp;.vt vulgo loquHntnr^correlpondeiTtiamtnecefiariö concludijfi omnibus hominibus fub peccatû conclufisfides amp;nbsp;bonoru opcrû præ-uifio,non eft caufa eut Deus aliquoru mifereri côftituérir prstui* fam quoque fidei priuationem amp;nbsp;eiusfruôlus,caufam elfe non pof-fr eur aJiquorum mifereri non con.ftituerjtf Et qitü«o'n'ftct,ipfiup etiamaduerfaTijmeiconfeffiorie, Üliasiquidem caulàmmliUaRVaf.

cfsc ftatiicnduiïi.Hœautem oppugnans iJlc, id eft Apoftolo velue « profpfso cont;adjcensi//?Me9gt;inquic,x««2 eadem hittfl ratio am mtiritutintp^iorum vnica d^Jola Mufa efiDiaboli ipforam mala vo^ lnvtasi falutis. aatem aterfta pionmt, tfi Dri in Chrilio rtœlata volutt-tar. Verècettè vtrumqüc.Noloenim iftud voluntatis voçabulum exàgitare, quovideri.'pofsent omnes anteadultam ætatcm extra-Chriftutn,p«a:euntes nihilominus exeipi.Scd quorftitn ifta refpon-lio?Et quîenam hæc eft, vel fophiftica malignitas, vel artis difpu-tandi ignorantia i Primùra eniin, vt pauloantc dixi,amp; iternin re-peto, hk inter nosnon quæritur,ncque decaofis.intermediispcr quas Dcus.quos ipfi vifumeftper nnferieordiam in Chriftoier-uat, ncque deipiorum etiam falute : itidem ncque de mediis per qua: cæÈcri quos Deovifura eft in feipfis rclinqucre in fuum locum abeiinc : nequc de ipforutn exitio. De his enim apiid omnes fan® mentis homines amp;. in Dei verbo verfatos optimèamp; fine có-trouerftacOnuenit. Scd de illo' æterno 8c omnes fiibordinatas v-trinque caufasantegrcdiéte dccreto inter nos difceptatiir.Quprsu igitur,inquam,iftud aducrfarij'noftri refponfum?Et quid eft fM-ra-jßx'XXftv gt;nbsp;fine' quufn de vno interrfogatus ftjeris , de altero-rêfpondcre,fihoc nOn eft ?. Deinde contraria ipfa amp;nbsp;earum naru-ram ac viresj,quatfinus inter fc opponunrur,con ferre, quod iftc io fuo refponfo facic:amp; conrraria.quatenus abvno^ eôdem fonte in oppofitos pofteariuos fefc dienden tc, amp;nbsp;rurftunin vnum riuum confluente diducuntur expendere ; quatenusdcnique, vt non ram philofophia quàm ipfc comraunisfenfus dilt;3:at,eadem eftillorHm

8c ivvttpai conflderarc,quod hie ego affirmaui, quantum-inter fediflident? Nam ex ilia priore coofideratione , vnopofito alterum toijitur,amp; contrât vtSiquis eft eledus » ergo non eft re-probatns.Si eJedi per mifericordiam fcruantur, ergo iufli per indicium pereunt.Si eledis ærerna vita, ergo reprobisætcrna mors tribuitiiri E» hac verb contrà,vno pofito,alterum ponitur ,-vr, Si Deus aliquorura tantum miferctur,ergo aliquorumnon mifere-tur , Siquos Deus eledioni-amp; faluti, ergo aliquos rciedioni amp;nbsp;morti déftinat : Si æternum eft decretum eledioniscaufas omnes faluris antegrediens,ergo amp;nbsp;rcprobationis.Si præuifa fides non eft caufaeledionisdeereti.ergopræuifa ptiuatiofidei, non eftcaufe decreti reprobationis, fedvt ilia dterctum elcdionis,ifta quoque dccrctû reprobationis fnbfequitur caufârum ordine:amp; vtilla,fic •tiain amp;nbsp;eôdem ordinc ifta exccutioni diuini amp;nbsp;æterni dccreti,amp;o tempore, fubferuit.Quænam hæc eft igitur difputand»tatio,vt nc-geseandem efle rationem contrariorum in eo in quo cademeft ipfius contrarietatis propoptio,vndefit vt vno pofîto alterum po-aatur , fumere argumentum ex ipfe contrariorum repugnafttia, qoafic vt vnopofito akerum tolUtarf Sed^örfutnhae de re plu-

taîApoftolus ipfccx eâdtm illacontrarioram proporcionc,aRnon ficutloquens delacobodiledo» vtopcrum bonorum præfcicn* tiam ac otnnem prefcicntiam oftcderer caufam illi dilcÆiom’s de-creto minimèpræbuilt;îc,vfus eftJîis verbis iantetjMtm boni aliqmd, fec^fent : ita etiam defifauo qucm Deus odio habuerit, idell odi* l'uo dcftinauitjitidem ex aduerib vfurpauic, ante^uam mahati^uid feciJJinttVt malorû operü prxuifioné docctet odij dectero iiô ptit^ iutileîEtmox rurfus eâdetn argimientâdi ratione, ficut-mifeticor-diam,tta etiam indurationem ab vno Sc cAdem fonte, id eft à Dei voluntatcQVOS VV LT miferantis,amp; O S V V LTin-durantis deduxit:amp; quidc ciufmodi vt earn irrirâfacerc nemo pofgt; lit? Et quotics hocipfum argumcntü Auguft.ad Simplicianû lib.i. quæft.2.repctit,fi dicatur oduî ex. malis prçuifis opcribuspcndere, colligi amorc ipfius ex bonis pracuifts nafciîHçc autc vcl vnicaratio certc non contentiofis omnibus fatisfeccrit,ctiâ hoc conceflo, per maflarn ex qua in tam-diucrfos fines vafâ compingâtur,intclli-gicorruptûamp; vitiatum omnegenus humanû, quafi Deus non nifi praruifo lapfu dehumano gcncreconftituere cœperit: came quutti bare vitiofitas toti humano generi fit cômunis , neque Deum ma-gis latuerit ilia in vnis quàm in alii$,quî dicipoteftid quod pariter in omnibus amp;nbsp;fingulisDeus animaduertebat ,occafionem eipræ-l)uifle,cur vnis irafcerctut amp;quidc capitaliccnaliis no item?Nâ fi excipiatur.idcirco id fiiiâû qubd alios exciperc mifericors volueritj, iratamé iufta in alios pcrfcuctâreicôfcquerctur qu^d vnos excepe-rit,alios nóitem, non alia pofle caufam fubeireqùàin qubd quum omnes client indigni quorû mifeteretur., immô quibus irafcctun placuit tainen illi quibufdam par.cerc,aliis verb non item:ncuttis iniuriam faôturusjfi vtrofqueperdidilfet.

Cur igitur Deus cos oderit ôf perdat.qaos in pecCato relinquir, caufa manifefta cfto, àquapendet æterni ipfius decreti executio. At cur aliquos deligere conftiruerit quorum mifcterctur;cæterorû înifereri noluerit, caufa quidem finalis ab Apoftolo affertur triplex,vna vt fie iuftè iudicando non minus quàm benignè inifcren-do.glotiam fuam illuftraret : altéra, vt fie alios quorum raiferetur erudiret , illis oftendens amp;nbsp;quidreuereri ipfos in timoré amp;nbsp;tre-more oporteat, amp;nbsp;quanto bcneficio fint ipfi ob'ftriéfi:tcrtia qnbd ficquoq; feculi ordincm in ilia tfoiitiXoïra^ia. exorner, vt muftis loris explicat Auguft. locum ilium iHtiftrans Pauli exx. Tim. 2. 20. ■Caufa verb impulfiua nec ramé finalis cur vnos miferari,alios de-fcrcrc vofucrit, vt ctiàcur hos potins qnàm illos,nuliaalia prætct ipfius ivUoKiay affetti débet,nec etiam indagari,Vt ex eodém Auguft.antca titauimusjqnüm nihil fit ca Dcî voluntatc fiiperiüs, qua bene eft quicqüid cftmec etiamrnelius,qaHm fit ipfamet om-nis boni 8crcdrnorma. Çcrtè fi ir« amp;nbsp;deftinatiôftis ad irani vna

ïéS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AÇ- îA e î A- QO;!; ]g.nM O M P E X G?

«aufa-eftjp^eeatum jvidçl^ej^feu pr^Uifoni,fcu i^madiniflurajCaue Ja p9n.foKflt;^f,_.ÿ4^ôà_qu^£qu»m obiicçi;et Apoftoloj.^«xlt;!/ adhitc eo^ueritur, volüraü ipfius lt;jins refi^it?ycï cur fcfpôderct Apoilolus, O hvmOytu t^uisyti^M Deo-reJponßu?^ ^,0 altitudulàc quoipfo arca-no Jcribcns AwgulJScrm.de Vetbis^poftoli zq.Qms tufis-,^ qtud pt Dejis attende. .Adeltov efipdela- ign^rantta,,lt;judnt terneranafaenM. ,Et.pb-i-ad Sinip'liç;iqHPji_n,yi,cxircnio.-jÇ^rJ»zr ita, amp;htticnontta? H.otno,ttt.lt;^akej^^^t xti(yamp;.Dyc^nus ÂUelMta, coUaudemas Canttcumi f^non dteamttifittrhoe.iep- poçi (^mnit^^nim tn tempoyefito creatafant.

yt ctimjuç Lcrgjuerfetur D.Andréas ÿfi, poiuo quQd Deus ora- aJî* nes homines adæcernum cxitium nulla ipforum culpa pcrdendos, non aliter condidilFcc quàmtot animantia ad lanienam amp;ma-ótacionem condidic hoininum uutricndoruni caufa, ( hoc enim Cr go didum veluijnoqauccm hocduntaxatji nullhis; cxpcccatori-tnis mifcrcrctur ) non pollet tameq Deus iniiiftkiæ arguinnultb minus reprehcndipotcrt co qubd aliquos ad.dccusper mifericor-diam feruandos , alios ad.dedccus iuûo iudicio damnandoSjab æ-terno decrcueritjvnde illud Auguftini à nobis anteà citatum, yepróbos (videlicet futures) creanit nifiDetu ? amp;nbsp;cur nip^uia volutt? Cur.vobtertt, O homo tu qui et.qui re/pondeas Deo ? Certc ß præuifa çortLiptiovel(vtp.erperammauult.inhac tota collationeD. An-dreas)côtumacia adqciJus oblatiEuangclij gratia dccrcto repro-bationis feqiiuvoscaufaniautegrediêntempræbuic.: non defuic A-r poftolo facilis amp;nbsp;plana ; nec vljirepröhoruin obnoxiarefponfio. Quis enim ambigat vitiofos amp;nbsp;incrédules, damnationi propteiea merite deftinari?.Nurn vero D.Àndreas penitius aliquid quàm Ar poßolus in Dei fehoia didicir..

Qrabd autem affirmare audet contrarium in facrisliteris doC5lt;-li, nempe nolle Deiim cuinfquam hominis mortem, ram falfuro cftjfi hoc referas ad Deiiudicium, (qui certè non inagis inuitus iuquot; dicat quàin miferctur, quum vtrumqueconucniacipßusnaturx, ßcut fecundo Legis præcepto déclarât, amp;nbsp;communis ipfe fenfus ■didat) quàm verum eft, fiNolendi verbum ad id referatiir quod non fnTipIiciter,fed certo tantum refpedu probat ; amp;, vt præclarè dûcet Augiift.ad Simplic.lib.i. q.uæû.2, hominem quatenus homo cfl,ab hon)iq’e^uatenus peceator eftdifcernaj. Nec enirn Deus hominis,qii^enqs. homo.eßjed quatenus peççator eft,daranatto-jrie dcledatiip^'prattcxeane damnajionemrjuidem^ vllius vt pec-çaeoffs fimpjicttchvult-, fed quatenps cxpeccati odio iSc vindicar t^one,gloria ipfius iHuftr.attir,ex iUo.Solomonis,Dçus omnia fecit progtçrJemctip/ujn,çtiam.impiugi addiem ihaliProii«b.i6.4.

J^ontantumfine'mfed'etmmcaufasintermediasrep’roif^a“ tianis à Deo volenn deeerni'.

rat? Priinùm enim (vt fæpiffimè iam diximus)jion omnibus, imo verb paucis,pfæaliorum perditorum multidinc, conuenitcon-temptus verbi amp;nbsp;oblatæ in Chrifto gratix, quum infinité pluri-busnon offeratur Chriftus ncc Euan.gelium, quàmfint qui obla-r cum contamnant. Ergo etiamfi non effet fajlà ,;taraen man(fa.amp;: mutila hæc eft reponfio. Dein.de fuo more-taufam dereliôlionis cumipfo per illam caufain derelinquendi decreto eôfundit,cui ta-r men decretoilia neceflârib fubordinatur. Tertio,Nffl diuino illo decreto agnofeat D.Andreas non tantùm fine vltimûTed etiâ cau*-fas intermedias decerni., .quod'proinde iffi,'dercliétioni prçcar, eigo cemcrd‘amp; igrroranüciDeoipfbrqui illos dcrelinquit perituri, derelinquntui' quod non aliud eft qnàm 'P.ci prouidétiam fingu-larcmnegate. Illo autem concclîb,,q.ui»m'fubordinatç.. caufæ pri-mamnon tollant, non- minus inepta'eff ilia D.Andreat; conçlufioj quàmfi pofito noftram h'anc viram naturalibus vel'varijs cafi-r bus amitti, excludere veleLm D'ei de noftræ huius ivitae initio de fir nedecrctû.quodtaméccrtû eft nèq; accelerari neq; longiùs pro” duci vcl.niométo poflb. Abfoltitüs autéillud-damnationis deeretu quod à nobis fingi imaginâtur,quaff meroOci bertcplacito,abfquc vllis damnationisicaufis in iis ipffs qui damnantur Jubacrentibus vllos daranaridoceamusjvanaeftcalumnia.-

Explicatio loci Mafth.zyyp.cr de f^ocafionic externt interrix appetrtntis teptt^nantiitiConctltatione.

Quod aiitem adillum Matthæi locum attinct-, dico Cbriftum îHic commode conliderandum vt Miniftri qa.oquc officio tum ffi-Perioribusdcculis per os Propherarura ftinâû , tum quo tempore næc loquebatur per.fefungentem:amp; de externa Verbi ptædicatio-nctotiEcclefi2E,inquafuctctiircprobi cicdfis pcrmixti,diffcren-temmon autem de interna ilia vocationc, quæ totaeft diuinæ vir-turis,amp;' ab illaiuJ'e^/iji in foliduin proróanat,per quam Deus, ficuti ^crcuit eligendos àiuftae derelnftioni Si. repr.obation-i fccuturæ deftinatis diffcrneredtaéciam illos fuo it empote'ad-fot-rahit. Hoc autem æternum S( arcanum cönfftiiimjle auditoribiw vel crediru-ris,vel non crediturisgt;Deus neqPropfictis olim,nee Appftolis por-ftea, nifi nonnunqiiam'i ex pcculiari reuelatioitp, veluti Molidc Pfiaraonc amp;nbsp;Ægyptiis in genere, Sc Efaiae deiis ad ques mitteba^ lUFiSe fiquæ func aüa eiufmodiexemplaipatefec«.- Hine illa lonae iudignatio,meritb diuijiicùs caftigat^. Hine factum vt quum Pam-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y.j.

lus optima voluntace vellet in Afia amp;nbsp;Bithynia verbum Dotnin* annunciare.Adljö.ö.amp;y.prohibitusßtiDei SpiriturEtnoni feme! Romam opcirao confilio venire conatus, àDeo inhibetur. Sic lludcnt fratrcsvltimatn Pauli in ietufalcm profc^ionem contra Dei amp;nbsp;ipfius Pauli voluntatem, additisetiam prophcticis tcftimoniis, ini-pedire, Vndc verb hoc diflidium? Certcnonex ca rcpugnantia qua homines mandat« Dei rcfiftentes peccant« fed ex illius arcani diuiniconElij ignorantia, iuûc amp;nbsp;probabiii-ter præfumpto quod Deucn veile opinabantur : adeb quidem vt ipforum voluntas, qiumuis arcanæ. iUi Dei voluntati ali-quatenus contraria, (volcbant enim quod Deus nolcbat) Deo tarnen minimè fuerit ingrata. Quînam iftud verb î Qupniam in hac diircnfionis ipccic,fi caufam duarura illarum tam inter fc diffiden-Cium caufam impulfiuam fpelt;âemuƒ , .optimus fuit confcnfus« Quod enim bona voluntate,babrta ipfora fcopi ratione* illi vole* bantdmb ecia cupiebât, Deus fapientiorc ac meliore volûtate no-lebatjcui Ebipateiàfâæ tandem illi acquicuerunt.Bonu cninn.qua-jtenusbonnm eft , ab aliquobono düferre potcft,bonorcpugnare non item-Hinc ilia inter Deum amp;nbsp;miniftros ipfius fan^fta dificnfio, quum eosetiam quos nefciunt ad Dei grcgem non pertinere ; id eft nullodifcriminejOmncSjZelo Dei inccnfi, feruatos ciipiunts adeb qntdcrri vtproiis quoque pieces ardentifiimas concipiant quos tarnen vjideFi polfintcognoaiflc ad eleZlovû gregénon per-tinerc: irrit« ideo ipfbrfi precibus. Sic pre,catur Samuel pçnc ob-iftinatepro Saule:amp; Icrcmias pro populi exitio deftinati confcrua^ tione, donee diuinicus aliter decretura femel fuifle intelligcrent. Hine tot increpationes amp;nbsp;lam en cation es, quibus permoueri pof-fe nonnullos fruftra fe iperafletandem func multi fanftorum cx-perti. At enim excipiet quifpiam ; non Propheta, non Apoftolus, non ex cæterorum faominum numero quifpiamhicloquitur, fed filius die Deia:ternu$, quemetiam vt hominem nihil latere po-tuit. Quid fi verb cum D. LucherOjCuius ceftimonium darum amp;nbsp;pcrfpicuum alio loco rccitaui, refpondeam , Chriftum fecundum carnem tantumfciuiife quantum pater, amp;ipfeniet fibiquatenus Deus eft,patefecit:vt qui Filium ctiam, id eft fefe ( quatenus videlicet homp eft)diem ilium vitimum ignorare Marc, ij-ji. fateatut? Nam vtcumque vetercs non pauci ( quod illorum pace didum fic) locum ilium præpoftero Deigloriae Zelo torferint : rede ramen Nanxianzenus oratione ^.de Theologia, iftud humanitati diftin-dè confideratç vtpropriè didum attribuità Nam vt duplex eft Chrifti natura, amp;vna quidem infinita, altera finitatfic dupliccm in eo quoque fcientiam ac voluntatem ftatuamus necefte eft:vnam videlicet infiniram quæeft iplàmet Deitas effentialis : alteram qu« quaiitaseft, aeproinde creata ^finira, cuius finesac limites

ipfcmet « X»gt;eî cutn Pâtre amp;nbsp;Sanôlo Spiritu in diebuscarnis fuæ Hbicitcin«fcripfit:amp;,poftincfFabilem ipsifqucangelis incomprc-benfibiletn cxaltationcm,praut ipfi libuit,amplificauit J^eque veto quiun Humana humanitatijdiuina dcitaci tribuuntur , perfo-nacum NeRorianis diuiditur, fed naturæ aduerfus vccercsillos Eucychianos amp;Monotheletas,amp;ex vtrifqrConflatum Vbiquita-riç Omniprçfentiæ monftrum,diftinguuntur.Neque fie ctiam vl-lum humanitati Chrifti vitium affingitiir. Abfit. Alia cnim cR prorfus ignorancia ilU vitiofa,qua ignorât nr quod patcfaiRûefiiSc quod feiri debuit:quàm ea feientix mefura, qua quicquid eft créa-tuminftà Deitatis infinicatem neccflàrib fubfidct., Sed in banc quæftionem nûc longiùs ingredi non placet.Immô fatcor Chriftu ctiam fecûdùm humanitatem prophecias de illius. populi.reiedio-ne.quas ipièmet vt Deus tefte Petro, tPct.u.prophctis fugge/Tcrac minime ignorafle ; Scipfamet etiam experientia inlànabiicm Ho-ftium fuorum côtumaciam cognouifle amp;nbsp;prædixifle, amp;c fuum quo-que proditorem nominatim prçcognouiîrc.Hmc tarnen noneffi-eitur ipfi fuifiè fecundùm Humanitatem, amp;nbsp;quatcnuscrat Mini-, fter Patris Circuracifis deftinatus, cognitos fuilic fingulos in i-pfum non credituros : quos tantum àpofteriore, vt in feholis lo-quuntur,amp; qyatenusillosipfe vtDcus,fibiv.t homini, patefacic-bar,agnôuit.Nec enim Ioh.6.64.temere additur «V , qua particula quidChrifto fecundû Deitaté,non iecundu humanica-tem tribuendû fit,defignatur:in qua fententia Cyrillum dodifli-inum interpretem fiiillè liquet ex co quód in eum locum feribens, Co^ouitÿ\n(Yi\t,omnejlefMifideles fimulà‘ incredulot-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tm-

fij factnorii tUitu minifirum.Ne^ idmirnm, Qmia enim vel Antequam producantturcognenit. Sk igitur promifeue Chriftus vt Euangelij, fuiMinifteromnesauditorcs fuos aggregate volucrit , ac etiam ftuducritjVt amp;nbsp;fidiomnes Mmiftri.rclidlo penes Deum arcano fuo confilio.facere confueiicrunt. Quia tarnen ilkidaV«/!.:^’' varia-rum return principiis accipitur, necontcntiofiis videri poffim, e-tiâ fl largiar hæc clic de Chrifto fecundû vtramqi naturam,amp; per-fonalitcr inrclligendûj (vt Tbcologi in feholis crudité loquuntur) tamé hæc Chrifti vt hominis,amp;,quod ampiius cft,vt ad Euangcliû quoq; verc fuum ludæis prædicandû delcôEi miniftri volunra$,qua feruatos ctiâ illos defpcratiftîmos partis ac fuos aduerfarios fkneri potuillct,voluit:difccrnéda eft ab ilia æterna amp;nbsp;immutabili volû-tate qua,vt esteras fineexceptione res omnesjita ctiâ illorû exitiü fapientiflîmèdccrctum,amp;.iuftiffimêordinatûfciebat.Néqgt; hicvlla tepugnâtiainter iftas volûtates fed diuetfitas tantum ftatuédaeft: amp;nbsp;caquidé relt;fta,amp;omni vitiocarcns.quoniâ amp;nbsp;ab optimo fonte ftempe fummæ(p/Xa»^«o-j«çproficifcitur, amp;nbsp;ad optimum finem, ncmpeDei.gloriamtendit. £t quodad difpenfationis viaminterr^

irediam attiner,àconditionc,fiDeo vifiim eïrer, fiifpêditur,qiiam“ uiî non totidem,verbis exprclamp;.Sîc Mofcs;'quanviii'S fàtis intclJigc-rtCjÇf plané eonfiderct Ce ex libro virà: dbkri nôn pofîè : tarnen fe-rib (?c exlt;anitTib Exodi 32.51; non tailtùm vult, fed ctiam optât,aut délevi cx Irbro VjPâès aùc populo peccatum condonâri, quorum al-rerliniiled nonfme Conditione,à Dominoimpetrairit. SicPaulus quod nec-fieri porte feiebat, nec fferi etiam alio relpcólu optaflet, tarnen paratuseratpopuli fui abieôlioném fui iprtus lepararioneà Cbvifto redimére. Sic benigni patres libéros etiam de quibus nihil frügiïpcrant,, amp;nbsp;de quorum infelici exitio tam cetri funt quàm û præfensillud fpcélaréc, tarnen ex animo mofteive àc ctiam cafti-gan't’atqueadtiô tandem non od-io , fed qïiia ficopus-eft Magiftra-rui dedufjti writémerè lara lege,Exod.ftKiy.cuiufmodi exempla in prophanis etiam hiftoriis , vt in Bruto, patriæ falutcmun Manlio, publicarü egum auôtoritaré pacernaî -charitaHanteponente, legi-musjî animo pcoculdubio inter duas tâ diucrfas,immô,fi fimplici-tet fpeéi:entur,côtrarias voluntatcÆ côfligentc.Quid obftat igitur, qtïômiiàus'benignirtimusille Seruatornoftcr,ficquoquc non mo-; dè fine vitipjledetiam'imnjéfæ cum ip/Xak.S^4)®./'aç teûimonioCer-Hâtos qtlôque volüerit, Sc ; fi fieri petwirt'et,Tcriiaxcftudiierit vt CircumeifionisMiniftet,quos tarnen iuftoiudicio ineuitabilidc* ftinates vt Deus illiusdecreti cum Pâtre amp;nbsp;Sando Spiritu audor feiebar Si. probabat’Qpiscnim ilium improbafl’e exiftimarit quod patri probaretur,quum vnica fit facræ Triadis vt natura fie ctiam voluntas ? .Quod fi D. Andréas cum fuis hæc habeat pro G LO S-« SI S,q«as vocaré per ludibrium ilH confucucrunt, credant faltem ipfi Çhrifto,-qui Mat.t1.25; decretûiftud rcfpicicns,nontâtùm il-lud agnofeit, fed de co quoq^ grattas agit Deo patri qubd iftaab-, feonderis»iftquit, àfapicntibus amp;nbsp;intelligcntibus quæ dctexiûi infantibus , quoniam hæc tua fuit wi'oy.la. ; ca. videlicet quibus hos ipfos aggregate fruftr.a ftuducrar, de quibus poftca hoc quem nunctradamuslocolamcntatus cil : Si quidem ciusdecteti eaufam non inipforum contumaciam rciieiens, vt ii faciédum doi* cent qui decrett de reprobandis amp;nbsp;reprobatorum damnationit caufas confhnduncjfed altiùs airurgens,nempe ad tuS'oy.lccy iHam ad vtrumque membrum,id eft tum ad illos per mifericordiamTeruan-dos infantes , tum ad illos iufte perdendos, cxæquo amp;pariferie fpcdantem.Quæ duo præclarèdifcernens eoipfoloco Cyrillus, nempe.Ioan. 6.'64i,amp; quærens cur non etiam peccata fint illis in-ctedulis-per mifericordiam dimilïà , Nonefi, inquit, ideo iniuftui Uew'iyam fnam iClisrefè-ruans, •immo, lt;vt natitfA iuCius.^ omnia. reCle ac

natura conuenienterdetemnnat, ijnamuis dijjienfationis fus vtant Kos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidampliùs? etiamfi D. Andrere largiar Chriftun»

Ülos etiam ipfosaggr^gari Ecclefiæfuæ,quos tarnen non aggre-gandos eflealiorefpedu nepe immutabilis xternidccreticonfti-tucrinnon quód fimplicitcr poffit nolle quod veHt.aut veile quod nolit,fed habito mediorum illorum refpeôtuquæ reprobandis c-tiatn nonnullisprOponit.id eft illius tolerantiç qua teftatur Apoft. Rom/9-t2. ipfum vti in ipfaquoque vafa ad iramcompaóta ; donee videlicet illi, non quia Deus iplorum incredulicatcin non fanat, necimbccillitatc iudieij , fed fola affcólata aducifus confeiientiatn defperata iinprobitate , vel naturalem notitiam in fefe. fufto-Cant.dc quibus agit Apoftolus Aift. 14.17. amp;nbsp;R.on). 1.18. vel inuito magis , quia veritacem Enangclicæ prædicarionis , cuiusconunfti •tenentur,aut Icicntes prudentes -répudiant', qtiales erant lili de quibus totics in hiftoria Euangclica cóqiieritur Chriftus : ante-tiam deguftatam vitro euomunr,,de quibus Apoftolus horrendma illud indicium pronuntiat Hcb-ó-zj- óc de’inccp^jK',

Derrique.licetDominnsDeus noftcr minimie fit bypocrita, fed hypocritarum index:necmultiplex, fed fimplexSc vn.cafit ipfius voluntas;tamcn'hoc non irapedit quominus pro captu ingenij no-ftri bifariam à nobis ilia voliitas confidetetur : vno videlicet modo,quatenusnobis aliquidpatefacit, altero quatenus in ipfo ali-quidocculrumlatef.idque interdum cum eoquod patefacir con--ucniens, interdum abeodiffidens. Hine ilia diftintftio fchola-fiicorum minime repudianda, fi dext-re intelligatur, inter volun-tatem Signi amp;nbsp;voluntatem Beneplaciti,id eft voluntatis patcfaélæ amp;nbsp;volantatis fecretæ,quodpleniùs exponam, quoniam hoc video à nonnullis non intelleftum immerito reprehendi. Patefa-dum fuit hominibns ab ipfo peccati initio , forevt Deus per fernen illud mulieris, capiteSatanæ contrito , homines feruaret. Quando verb amp;nbsp;quomodo feruaturus eflet, paulatim amp;nbsp;per gra-dus fuit patefachum. Promifit Deus Abrahamo, amp;nbsp;credidit Abra-ham,forevt ipfius benedidtionis participes fièrentomnes genres: fuit tarnen vocatio Gentium quàm plurimis leculis dilata. Alt;ft. 16. amp;nbsp;Romanor. 16. 15. amp;nbsp;z6. Patefaótum eft nobis Dominum vltimo die venturum iudicandis viuis demortuis, quern diem tarnen foins Deus noujr. Et in fi nira eiufmodi poffirnt turn ex facris literisjtum ex quotidiano rerum vfu proferri. En nonmultiplr-cem,fed vnicam partimapertam, partim occultam Du voluntaté. Sed quid fi quidpiam celarià Deo dicamus eiquod idem præ fe firt,amp;quodpatefacit répugna^,?, anhon tuncà feipfo videbituc diffidere,amp;plane hypocritam agere? Nequaquam. Includitenim ftypocrjfis vitiumquo deciperç voluut.alios hypocritaej mala cum

corn dino:at non omnis fimulatio. Eft cnim aliquis dolus bonus» Sic Deus voluntate ftgni Hue extetius^tefada, non.tantum vult fed etiam iubet Ifaacum à patte madarnvoluntate veto bcneplaci-tijipfi Abrahamo ad tempus ignota,vo]uit duntaxat Abrahami dem ilia tam infigni obedientia explorari.Sic Dominus Mofen al-loqucns Exod^i.exardefcet,inquit,fiiror meus aduerfus hunc po-pulum} 8c abfumam eumuubet Efaiam annuntiare mortem Eze-chiæ:denuntiat Nineuitis internecioncm intra diem quadragefi'!-mum. Nihileorum tarnen exequitur Deus.’ Num quod aliter len-tirct quàm loqucrctur hypocritarum mote ? velqubd fententiam poftea mutarit?Neurrum,opinor, aufit diccre aduerfarius. Num qubdinarbitriumpopulivelEzechiæ, vel Nineuitarum repone-ret Deus decreti fui veritatemî Ne hoc quidem verè amp;nbsp;pie dici po-teft. Q^odenimillospœnituit, quo medio Deus non implcait quod denuntiarat, ipfis datum fuit per gratiam ab eo ipib qui ha^c illis denuntiabat : neque hoc illis dedilfet, fi cxequi denuntiatio-nem voluiflet : quod fi voluilTetjVtiq; imnnitabiliter feciflet.Quid igitur?ncmpe hominum refpeduduplex hie fuit voluntas;amp; quidem vna,ncmpe ilgni feiiparcfeda, alreri arcana: repugnans gt;nbsp;qux nonnifiipfocxitu apparer. QupdadDcumautemattinct,nun-quam aliud voluit,nin quod etiam ficcit:fed quod nolebat fadum, fadurum fc tarnen dixit : non hypocritarum more, non mendacii lpecie,fed pœnç comminationem.eelata refipifeentias conditione, denuntians perindc ac fipœna elfer femel décréta amp;nbsp;immutabilis-eorum népe bono quos perdere nolebat iratus.vtfic perterrefa-dione confeientiæ viam fibi ad' rcfipifcentiac donum recipiendum iis ipfis patefeceret, quos arcana fiia voluntate feruarc refi-pifeentes decreucrat. Idem eft autem prorfus iudicandum vbi è contrario voluit Dominus patrip pateiâda , partim arcanagt;do-ncc illam patcfacerct, voluntate iufta fua indicia cxercere,. qua-f ü vna videtur alteri ex diametro repugnarc. Sic fine diftindione amp;nbsp;fimpliciter cum Abrahamo amp;cius fobole padus aperta amp;nbsp;comquot; muni voluntate figni, Ifmaëlem beneplaciti voluntate repudiauif* SicEfanum primogenitura quoque nafeendi donatum, amp;nbsp;ipfius foboler» benedidionc fcederis priuauir. Sic de nique multi com-muni prædicationc verbi amp;nbsp;Sactamentorum externa iam olim Tocati funt amp;nbsp;quoüdie vocantur, ex quibus foli beneplacito falu-tari eledi feruantur. Et hoc illud eft quod hoc etiam in loco fta:^ tuendum eft,habitafiuePatiisgt; fiueFilij vt Deiloquentis ratione» Qiiô er)im,nifi ad hancaggregationcm amp;nbsp;falurem, Chrifti dodriquot; naamp; operaauditores omnes Sc fpedatores inuitabanc, finatu-rafn illarum rerum amp;nbsp;quidifta vel inuitis patefacerent confidere-mus’Arcur non omnes aggregate voluit’Nâ fi voluifiêt,certèilliî omnibus fidem.qua vna eues omnes huic capiti adiunguntur.do-nalfetî

fi donalîct,vtiquc fuifiènt otnnes iggrcgati,Cur igitur H-los quoque non traxic?Certc quiahos noluit, qui nulli debitor cR» tcahere, Idquevoluntate occulta quod ipfo tandem exit upatuir» Huic autem voliintati ( quam amp;nbsp;ipfam Filius tribuit «’uiTaxt^ j id eR beneplacito patris)tantum abeft vtrepugnarit Filius,otnnes qui-dem indefinite volens voluntate figni ôcapertaaggregare, foios autc fibi à Pâtre daros ab iis paifim difeernens voluntate fui quO' •quebencplaciti; vt coiitriDeo patri deboc diferiminegrarias a-gat Matth.ii.z$.amp; pro iis non orrt,Iohan,i7.9.amp; id.quos ctiam vt Deus nouetat Ioban4 ({^.-Duplex igitur fuit humano relpeôtu hçc volûras.vnaapcrtajfpeiStandâ quidein potentiâ amp;bonitaté Serua-toris amp;nbsp;in doôtrinadc inoperibus ipfius,fcd natura fitnul amp;aducr-fus fui quoq; confeientiam cæcis : altera occulta,quam fuo déni-que iufto exitio funt cxperti,At in pâtre amp;nbsp;Çhrifto vnica fuit voluntas, externa quidem üla præbitione ipfos conuincendi, amp;: ma-gisacmagis omnem prætcxtum ignorantiat illis adimendi,iiircquot; tiùs verb ipfos iuRèindiirandi, ac tandem fua ipforum culpa amp;; impœnitentia arcanum de ipfis perdendis tlecrotum reipfa exe-queadi.

M.Alarum ejuoeiut maloi voluntAtesilîüifemper amp;nbsp;reüe à Dee non. tantum franari (ir regi^^ed, etiam moucri tâquot; nbsp;nbsp;id lt;]'uod tpfi Itèuit

ignofeatmihivelim ebriftianus Icdor qubdtoticscadem,oCT cinentijcadem repetam inujruamp;Dixi eos qui damnantiw, damnart fua ipforum,non Oei,culpa.An fum in eo mentitus ? Addidi nihi-lominus iftnd iuftum iiidiciû nonlt;euenire,abfqt Dei decrcto çter-*10 amp;nbsp;immutabili. Ex bis tribus,obfecro, quid culpaie quifpiain poffit, qui quid fit Deum efle» vel ex ilia notitia quam Paulus Dei veritatem vocar, vel ex ipfiusvcrbo nouitî Certèfiquidfit quod Deus faótum nolit,vcl non fit quod fatäum v£lir,Deum nulr lum fupcrelîe vel ipfe Epicureus effet confcffus.fi aufus effet. Dei verb voluntatem ab ipfius decreto, vel decrctumà voluntate fc-paratc,eius eft hominis qui plané infanit. Quînam enim veile pof-fît aliquid effe quod non decrcucrit vtfit: velinuitus decernerc quod nolit ’ At fi quod taie eft decretum, omnino vel nihil ab eo «xcipiendum eft, vcl quantum deipfius prouidétia,tantundem de ipfius Deitate detraxeris.Pertinebitiftud igitur tam adferuandos quàm ad damnandos: vnde intclligitur cuius fit infeitia? in illis i-ftud fateri,in iftis negate. At deçretû iftud,fi Dei eft, ergo eft ab a:-terno: ergo immutabilezquod fi quis negat,nihil eft in rcrû natu-ta quod iftiufmodi monfttû non c0fpiiat.Sßd audite iam mihi vi-

dcor D D.Andrcam amp;nbsp;Ofiandrun),amp;alios ruccenruriatosamp; praequot; pofituris ac Abbariis inhiantes , GLOSSAS GLOSSAS» G L O S S A S hæc clTe clamitantes. Audiamus igitur ipfum Dei Vcrbum.0w»»4,inquit SoXamon,fecit Deus propterfe^etiamfceler^f turn ad diem malum. Num quæfo abfqué decrera amp;nbsp;certa delibera-tione?Iftcjinqiüt Simeon,Luc.z.jq^poficus efl: adruinam amp;nbsp;refur-reftionem mukortim.Cedó verómum temerc pofitus? ac non po-tius ex eins decrcco.qui interprété Paulo Rom.p.j^.Eccc pono,in-quit, in Sion lapidém oHendieuH. Sed Sc Paulus ü ad Thcfl: 5 9-^ Dcus,inquit, v’r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eîçigt;fgt;yi!v. Verbom enim TjAtriqficutt

quum de eleótis ïoh.15. i6.amp; de Chrifto ipfo in quo eleéli funt agi-tur Ef49.ó. primarium illud fundamenrum oinnino dcclarat,cui cæteræ inferiores caùiæ fubordinantur,fic quoque de altcro mein-brointellig^turneceflèeftex mutua conrrariorum dfxïcruv ratio^ ne.Hinc illud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«rE,Excitaui te,de Pharaone Rbm.p-.iÿ.amp;fl))»»*

ytypa/j.u.tvûi fis; ^S^cl Kf,7y.a Iudæ4. neceiîàribiinchidetlsdiuinùm in arcanæ prouidentiæ codieem relatum ab æterno dècrerum. Sic iam tiiquiim mundus crearetur, nô tantum regnû illud eleôlis dc-ftinatum fuifle dicitur Matth. 25. 34. fed etiam ipfi quoque eledi Eph.i. 4. atq-, adeô ipfe Chriftus quatenus in ipfo fumus eledi .1 Pet.i.iy.vt contrà reprobi dicûtur i.pet.z.S. olfendifTe immorigea ad kunc ipfum fermonem,«? 0 khi ireamp;rtrai’'-,Ab hveautem decreto quînam exclûdétur Deivoluntas-,etiam fi resipamp; perfe n-dn recla-niaret, dicente Apoftolo', non tàntùm , Cuius vuh mi/èreturif^^ Cquot; tiam.^«e?w vult indurafi idqiie ca'voluntatc cui refiftinon poflît?' Quid amplius.Si conueherunt Herodes amp;nbsp;Pilatus(fic teftanteHie-rofolymitana fanéliflima Ecclefia)vt facerent quæcunque Dei ma-nus amp;nbsp;côfiliü prædefinierar, quo,qHbd ad illos quidê attinet,nihil fccleratius vnquam cogitatum vel fadu fuit ; cuius pudóris fuerit negare quae tain cxprefiê Spiritus fanidus' affirmât ? Ç^odigitiir docemus turn exipfa vera haturali Dei notifia, turn exipfiusver-fao nobis tam exprefie reuelato, nçn eft OS PONERE iN G OE L V M vrimpudenrer a-duerfariusùftc nos caitimmatiinfed loquentem è cœlo Deum exatidire.Qupd autem adiieere aufus eft, fie cùerti omnem piôrum'cônfolationem,omnem certèimpuden-tiam fuperat .Nam è contrario, quænam efle poteft piorum in ad-uerfis rebus omnibus coiifolatio, præter iftam qua conffituunt neque Satanam,neque ipfiusMiniflrosjvel tantillum porte aduer-fum ipfos ag-gredi,ncdurn perficcre, nifi Deo Scruatore noftroita vtab æternoipfi Vifum eft fapiétiffimè,iuftirtimè,behigHiffimèad nominis fui gloriam,adfHoruiTi falutéjad hoftium deniqj fuorum fubuerfionem,volente,decerncte,ncctantùm principia, fed etiam progreflum,amp; turn caftigationum, turn probationum fincî', pro infcruubiJifuafapicntià amp;nbsp;bonitate modérante? quod -fivehm

prolatis fcripturç teftimoniis probarc,defcribédi inihi forent ui-tegri Prophecarum amp;nbsp;Apoftolorum libri. Sufficiant aiitcm hæc paiiciila, Quos Denspfstfciuit ( inquic Apoftolus Rom.Sj o. '}eofdern amp;nbsp;pitdefitnaust vt conformes imaginiflij fût: quod idcni ex-ponensz.Tim.i. ta. Sicumeo toleramus (inqiiir) etiamcumeo re~ gfmbirntts. Eti. Thelïal. j. lS[emo comrnoueaturintfiis oppreßio-ntbus, fcitis enimnos ud id efè conflttutos. Et i. Pet. ij. Aleltw efivt bene agentes y Sill: A VELIT D El V O L V-N. T AS malts affctamtni, ^uafnmale agentes. Quod fi contrà itatuaiTiUS elïè in Satanæ amp;nbsp;fcekratorun^ potefiate qiiidpiam in nos molin’, (côtravium autcm ex hifloriapræfertim Iobiliquer)qiiotuni dun-taxat malitiam Deus refrænet.quantû illis potcftatis rwbuetis,tan-tuniDeoadcmeris,amp; intcgræ confolationi detraxeris.

Hj. Hoceft palmarium illud argumentum, quo deceptinonnullt clamitaht Deum à nobis conftitui malorum amâorem, njfi turn i-pfis ptæfcientiam Dei à decrcto,amp;: pcrmiffioné à voluntatc,in lis qiiæiniuftè ab hominibns fiant feparemus : non animaduertentes JpfiHoratianuin illud , Duin virant ftulti vitia, in contraria currant,ficut initio huius traôtationis oftehdimus. Antequam autcm vanitatem cius quo nituntur argutncntioftendam , de dtiobusillis dicam quæ hic nobis obiicit aduerfarius. Horum prias eft quod ^ixetïm^volente Deoprimos hominespeccajfe. Ego verb iftud minime dixnfcd nequeinuito, nequc ignorante, neque otiose præ-fcience , ac proinde reuera fie volcnte amp;nbsp;decerncnteDco finlle la-pfos,id eft prima ilia feliciftima origine excidiiîè. Et G cnim hic la-pfiis verè,qabdad ipfos attinct,ingens fuit peccatiim, quod meri-toDeus adhuc in totohumano gencre vlcilcitur ; ramen quod ad Deivolûtatem amp;nbsp;decretum attinet, nullum hiC nobis vitiinn con-cipiendum eft, Deo femper bene amp;nbsp;iuftè decernente quicquid e-tiam à peccantibus inftrumentis admirtirur. Quod igirur primi parentes fefe natiua ilia bonitate priuarunt gt;nbsp;non potuiirenifi ex Dei fie volentis, amp;nbsp;hancroutarionem in optimum fincm decer-nentiSjVt anreà oftendi, deereto fadum f 'ilfe dixi amp;nbsp;dico. Qu^od autcm peccarunt illi, non aliunde quàm à Satana fuafore, amp;nbsp;ab i-pfisSatanæ vltrb obfequentibus emanauit : ch graaiore peceato quod voluntate adhuc libera,nec dum feruiruti peccati mancipa-ta,à Deo defciuerunt.Denique vt præclarc non vno loco dicit Au-guft.quod malum eft in fcfe,mali rationeni non habet, quatenus à Deo pender,{cd quatenus bonum etiam eft vt fint mala, quæ alio-qui Deus efle non finercf.non finit aiitemvtique nolens, fedvo-

lens. Altero autem loco ine reprehendit qtiod alibi dicain,tf/ioftttif-fehominem4abi:c^olt;i rurfusindiget explicatjone.Non enimlt;fuit in Adauno ca peccandi neceffitas gt;nbsp;cui poll peccatiun inancipaci fue-runt primiparentes, amp;nbsp;quæin nos ab iplis-cftptopagata, diàcn-jusferuicitte paulatim per lefu Chrifli gratiam in a num it riinur, plcnè tandem vltimo illo die liberandi : led alia ncccllitate dicen-dus eft Adam neclFarib lapins, nempe quod ad Dei ordinationcm attinct,quæ falii non poteft ; ncc tarnen mutât reriim naturas,fed vnam qiiamqucrem pro naturaipfius déterminât : qua de re quo* que plctiiùs alibi dicemus.Nunc ad rem accedamus.

Fundamentum buius argumenti D. Andreas his verbis fcholae vfitatis concepit,.^»^/cauja eficaufit^caufa ettam eHcaufati : cui e-nuntiato, vt cótra nos valeat, fubiicienda eft hæc alFumptio amp;nbsp;có-clufioiAt Dei deerctum amp;nbsp;voluntas canfa cft,fi Bezæ crcdimus.ma lac voluntatis hominum: cuius caufatum eft pcccatum. Ergo Deus /icfucrit taulapeccati. Ego vcio pleniùs poftcade hacredidurus, priroum refpondeo quod ad huius lyllogifmipropofitionem atti-netgt;quu.in Deo tribuimus nomen caufæ,amp; quidem primariaCjVni-ucrlalisjimmutabilis amp;nbsp;câicacilEmæ, æftimandam illam efte nobis non ex natura crcatarum cauamp;rum quantumuis exccllentiiun.fed cxillaDeifwblimiffimaMaicftate, ipfisetiam Angelis incompre-hcnfibilimeque illam elFe cum vllis caulis fecundis complcxu quo-dam conpedlcndam exStoicoriim imaginatione. fed conlidcran-dâ vt earn quæ longe lafequc ab illis diuerFa, rebus omnibus crea-tiSjVt inftrumcntis.modo pro ipfarum natura, modo praeter atque adeo contra earum naruram, prout ipli libuir, vtatur : ac proinde illiaxiomati limplicitcr minime fubiiciatur : quoniam line bonis, fiuemails inftrumentis vtatur, Femper iuftumeftipfius opus. Ad allumptionem autem refpondeo ,Deura quidem elle voluntatis, ctiam malorum motricem caufam , at non quatenus ilia mala eft: fiuc,vt in feholis loquunrur, fecundùm rationem entis.at non fccundum illius deftélum,qua de re fic vere, quamuis non adino-dum Latine, Thomasi.partcqua:fl.49. art,a.ada. EffeSluscanflt;t fecund^ deficienttsreduciturin caufam pnmamnon defetentem^uar’,’-twn ad id tjuod habet entitatis (fr Jgt;erfeilionis,non aMern ejaantum ad td ^uod habet de defeSw.ficut ejuicefuid efi motus in claudicanoneyCaufatuT à virtute motiuafed ijuod eïtobltquitatis in eaynoef ex vtrtute mottua: Et pr.i.qucft.yjart.i.ad J caufa media procédés ab ea,fecüdu ^uod fitbdttur ordini cau/aprtma y reduettur etiam in caufamprimant: fedfiprocedatacaufamedta, fècundum ^ued exttordinem caufapri-tnaynon reduciturin caufan.pritnam.Tyeus erge caufa eSï omnis adtonisy in ejuantum eÜ aHiofedpeccatumneminatenscum ejuodam defiiluylt;]ui efi ex caufa creatafnlicet voluntate deprauata amp;nbsp;deficiënte àprimi a-^ntiserdtne.idoca.\iiè vt a(loculüpcnèperlpiciaEur,primùm illud

ponendnmeft, resomnes creatas cffe Dei, nunquam otiofi led (cmperagentis.inftrumenca : deinde bonariim amp;nbsp;malarum adio-nein difcrimen caderein ea demum inftrunicnta qiiæ intelligen-tiaamp; rationc prédira funt,cuiufinodi funt Angeli amp;homines:alÿ qiiidera fuapte narura boni.vt Angeli qui non ceciderunt: alij ex gracia, vt homines regenerati quacenus Dei Spiritu agunttir : alij veto malinon ex creatione, fed ex naturæ deprauatione fponta-nca,vt Angeli,qui non permanferunr in vericate,amp;homincs qua-les nafeuntur. Hincigitur fie vtrcsiftæ vtræquchabcant qiiidem racionein inftrumenti quacenus per cas Deus operacur : racionem »erb caufæ quacenus iplæ feie inôuent intrinfecoprincipio. Qua-tenus igicur inftrumenta funt, 8c '3. Dco aguntur : cffeôlum quod inde Deus allequitur bonum femper cft : quacenus autem caufac fane ,amp;fuoipfarum motu agunt , bonum eft etiam carum opus: quarum voluntas cum Det voluntatc confentit, vt quum Angeli boni Dei mandata cxcquuntur, 8c regenerati homines ilia re-ôhitudine voluntatis fefc mouent quam Deus in ipfis per gratiam creauir.Gontrà veto quod Deus per mala inftrumenta facit, femper quoque bonum cft : quod autem âgunr ipfa vt caufic, femper tnalum , tum quoque quum id agunt quod Deus fieri vultifiue fit hæc Dei voluntas ipfis patefacla, vt in lobi 8c Achabi liiftoriis li-quetjfiiic fola mala mens 8c malus animus hoc illis fuggerat. Semper enim eft inter Dei amp;nbsp;iftorum malorü inftrumentorû volunta-tem repugnantia, tum etiam quum videntur iftæ voluntates inter fe confentirc, vt fuoloco dicemus. Ac Dei quidem potentiam 8c voluntatem plcnam,tum in bonorum inftrumétorum moru,turn in ipforum aiStione propria fic intcrucnire vt verc amp;nbsp;per illos amp;nbsp;in illis agat,extra controuerfiameft. Quînam veto Deus mala inftrumenta mouear,amp; quæhic fitipfiusadio coutrouertitiir,quum Certumillud fit, Deum nolle iniquitatem, immb peccatorum elfe hoftéamp; vindicé. Cerré,fi quod dixirous de Dco vt primacaufain-ftruméta mala moucnte,nó aliter intelligatur quàm de illa vi diui-na qua naturæ ordo in rebus omnibuscreatis confcruatHr,amp; rerû voluntatcpræditarum voluntates cienrür,rranfcundurn erit in Pe-ripateticorum caftra,qui vniuerfalcm tantum prouidétiam agno-feunr. Itaque fatendum cfi omnino,qUum ne pafterculi quidem cadanc fine voluntatc condiroris:amp; ipfcfortium exitus,telle Solo-inonCjfit à Deo, voluntates illasetiam malas,non tanrùm vniuer-falitercfed e.gt;tprefsè certo 8c fixo diuinitùs momento ad hoc vtl il-ludagendum agi. Hoc autem non aliter pofte fi cri quàm Dei vo-'luntate 8c decrece,8c quidem potente ôc cffic^ci mulrisantea ra--tionibusde auéloritatibusprobauimus, amp;nbsp;ex iftis expreftis tclli-moniis fie loquente Spiritu fanélo liquet. Vos me hue non mifi-âiSjinquit lofephus,fed Deus,Gen.45.8. Sic Pharaonem excitât,

Exod.9.i6.amp; eundein iiidurat. Exod. 4. ïi. éi quidem volens Ro». S».18. Sic tradit Dauidis vxore^ Abfoloino. z. Sain. ix,lt;i. Sic incitât cor Dauidisad nurnerandtim populura.i. Sam. 24. i. Sicpraecipit Scmeivt maledicatDauidi , x.Sam. 16.10. Sicaduerfariosfuos vo-cac Danid.maniim amp;nbsp;gladium Domini,pfal.17.13.S1c Dominus ipfe Medos amp;nbsp;Pcrfas vocac fandlificatos fuos, amp;nbsp;iræ fuae inftrumcnta Efa.io.5.amp; 13.6. Sic defcdionem dccem tribuum, vocat opus fuura 2.Patalip. II. 4. Sic Chaldæoriim rex confertur cum ferra amp;nbsp;fecuri Efa.10.15.Sic inquit lobus., minime blafphemans , Dominus dédit, Dominus abftulic lob. i. 21. Sic affligunrur pij ex Dei voluntate Rom.8.29. i.Pct.3.17. amp;nbsp;4.19. Sicconuenerunc Herodcs amp;nbsp;Pilatu» vtfaccrent quæcunque manus Domini amp;nbsp;confilium prædefinie-rat VC fièrent, Aót.4 28- ideó non potuit nifi hora fua capi Ioh.7.30. amp;nbsp;8.29.amp; 12.27.Sic tradicus dicitur ex definite Dei confdio,^«: præ-eunte decreto Aôt.2.23. Siç à Deo vulncratus eft Efa. 53.5. Sic Deus filio fuo non pcpercic Rom.8.32. Sic denique dat Deus Reges in i-ra fua Nehcm.9.37,Et Iob.34.3o.ferrare facit.Efa.63.i7.Mifcct fpiri-tum eFroris.Efa.i9.i4.cordaindurat amp;nbsp;vercicioculos excæcativino vertiginis ineb.riat.Exod.4.2i.amp; 7.5. amp;nbsp;9.12.amp; 10.i. amp;nbsp;n.io..amp; 14.4. Deut.2.29. lof. gt;1.20. amp;nbsp;ï.Samuçl. 2.25. amp;nbsp;2.Paralip.22.7. Pfalm. 105. 25. Tradic in reprobutn fenfum Rom.i.18. Mittit cfficaciara erroris vc credatur mendacio. z.TheHàl. 2.11. Prophetas feducir. Ezcch.14. p.Spiritas malos immirtir,addito nocendi præcepto,amp; data ad fal-lendum cfficacitatei. Reg.22.22.amp; 23. amp;2.Paralip.i8.2i. amp;nbsp;lob.i.n« amp;nbsp;2.6. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Iftis jîutem agedum fubiieiamus etiarrt duorum .fcriptoruni grauilfimateftimonia, Auguftirt.videlicet veterum Theologoriini facile ptincipis, à qnoaduerfus Pelagianos pertraftata cllmukis fibris amp;nbsp;locis hæc quçftio,amp; Thomæ,fcholafticorum omnium do-éfiflimi. Sicigitur Auguftinusillam ipfam pcrmilîionis vocemà Jionnullis poftea deprauatamjamp; de qua moxdiflercmusjvcro fen-fu cxponensadiicrfuslulianum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inqiiit lib. 3. contra Iulian. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diets, ^uutn depderiisfuistraditi dtcuntur^reliEltpiT

diuinam fatientiam inteUigendifiint.^non Jter potentiam in peccata com-pulf? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonfimulpo/uerith£C duo idem ApoHoltUiamp;patienttain

(P“potetittam, vbt ait, Si atttem velens Deusoiîeadere iram,(p' démon-ßrarepotentiam fuamytultt in multapattentia vafà ira quaperfsSia funt a dperdttionem. ^uid horum tarnen ejfe dteis tjuod/crtptum efi. Et Pro-phetaßerrauertt, (pr lecutusfiterit, e^o DomtnujfeduxtProphetatllum: patientia eß an potenüa ? ^wdltbet eligas , vel vtrumejue fatearisy vides tarnenfalfaprophetantis peccatum efseyÇfr paenampeccati. ai» JoiediElurusesejuod ait Dominus, Ego-ßduxi Prophetam iUumt intedi* gen dum e/se^DeferutiVtpro eins merttisfeduElus erraret? Age vt viSyta-men eo modopunitus eßpropeccatOiVtfalfumprophetandopeecaretySed

iüud intuere ^uod vtdit Aiichiiat Propheta y Dominum fedentemfuper thronum fùum, omnü exercitm ßabatetrca eumàdextri'i etm d pniHris eixi. Et dtxtt Domtnuty Q^sfeducet Regem lfraeï,lt;^ tifcendet,(^ cadet in Ramoth- Calaadi Et dixit t/teßc,^ tPleßc: nbsp;nbsp;e~

xiit SpiritM inconßieüu DominiyCä' dixit, Egofeducam eum. Et dixtr DommtaadeumylnejuoiEtdtxit,Extbo, óquot;eroSpiritw mendaxin ore omnutm Prophetarum eitti. Et dtxit:Seduces, praualebis : ex, ßc. ^md ad tfia diSlurus es? Igt;Jempe Rex tpße peccauit,falßs credendo prophetn. ^t hac ipfa eratgtiampoenapeecati,Deo iudtcante,Deo mtt-tente Ange lu rn malum, vt apertius intelligeremat ^uomodo inPßalmo diPlum ßt,mißff'e tram indtgnationis fii^pètAngelus malos.Sed nuntjusd errando, nunquid iniHn:^ quicquam vel temere iudicando ,ßue facienda} Abßt.Sed non frußratlli diElum ePi, ludtciatuaßcutabyffusmul-ta, Nonfrußra exclamat Apoßolus, O altitudo[\.dem Anguft. codcm loco. .Qijy tta,tnquit, deßpiat, vt quum audierit quod in Pftbno cani-tHr,lße tradasme Domine deßderio meo peccatori; hocdicat orafße homi nem^ne Deus ßt pattens erga ilium,ß De tu non ty.zdit vt mala ßant, ntß patientem bonitatemprabendo quum ßunt} Qqud esl autem quad quan-die dtcimus , Idle nos inféras in tentationem, ntß vtnon tradamur concu-pifcentiis noßrie? Vnnfquifque enim tentaturà concuptfcenüa ßta ab-flraHus tlleldtu: An forte hoc non petimus à Deo vtnon ßt erga nos pattens etus bonitas? Pion ergo, etus inuocamiu mifericordtam , ßd.po-tiits iracundiamprouocamus.Quie ißafapidtfanus, irno quis velfuriofus hoc dicatlTradtt ergo Deus tnpafstones ignominia ,vtfiant qua non con-uenitint: fedipfe conuentetertradityfdf ßunteadem peccata, (ßpeccato-rumßtppltciaprateritorumyÇf fuppltciorum méritafitturorum. Stent tra-dtdit Achab in pßeudoprophetarum mendacium : ßeut tradtdit Roboa~ mum tnftlfum conßlium. Facit hacmiris (ßiineffabtlthus modis qui no-utt lußa ßta fudtcia nonfolum tn corportbus hominu!n,fed (ß in ipßs cot-dtbus operari : qui non facit voluntatesmalas ,ßed vtiturtis vt voluertt, quum altquid tniqtit veile nonpofsit. Thomas autem de cxcæcatione loqtiens i.fecundæ, quæft.79. attic. 4. fatis déclarât his verbis quid de re tota fenfcrir,OM;7»4»2/j/.t qua Dcusfacity (nempc mala pœnæ) Veipermtttitfieri, (nempc mala ciilpæ) erdinanturad ahquodbonum, nernpeinterdumadfanatianempeccantis,medicinaliterin tie ques Deus permtttit cadere in peccatum, vt humiltentur conuertantur,ficut dicit Auguß.lib.de Nat.cr Grat.cap.iz.(p 55. nimirumptatießtnatis, qutbus omnta cooperanturin bonurn Rom.^. Interdum verbad excacatorum damnationem quam ordinal Deus ad gloria tußitia fuailnterdu ad bonu alteriusproficientis mmirti in Dei iußis aduerfus alios iudictis:interdum totius vniuerß caußa ,ßcfit cutpam tyrannorum occupât in bonu altentm.

Ex iftis autem inter fc collatis , fatisapparerc exiilimo quid fit decorum fententiis cxiftimandum qui optimo quidem conaru^ fedexhumana tarnen'fapientia dc rebus iftis iudicareftiihi qui-

dem vidcntuisvcriti ne Deus alioqui fibi iph rcpugnare,præcipere qiiæ nolic, puiiirc quæ præcipiat gt;nbsp;malorum dcnique ainâor die Ratu.atiir, Q^æ cercè omnia fünf horrendæ impietaris âc blafphe-inix plena.Ex illis igitiiralij, Deuni qindeiu bonafaccrc, nialave-1Ó pcrmi[tcregt;docent,iuxia illud pialm.Si. ij. Pcrmili eos in praui-tatem cordis illoriim.Ec Acl.i4. Simt omncs Gentesambulaïc fus iplarum viis: quo etiam totqueturJcx ilia de permiffis diuortiis, ob dutitiemcordis Ifraclitaruin. Neque verb nosiftiid diferime» ledè amp;nbsp;ex. Auguûini fententia intcllecEuni repudiamus.Græcis e-tiam patnbus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen paflnn vlurpantibus.ncmpe vt

ira qiiodipfc Deus fno Spiritu,vcl adbibi(is bonis infttunicntis facit per Bonitätem amp;nbsp;gratiam,abiis diftinguatut quæ facit qiiidem ctram ipfe fed mails inftrumentis habenas laxans, quoniam tam potens eft .Sc tam bonus ipfe Deus,vt non tantum bona bonis in-Ifrumentis amp;.cauiîs agat, fed ctiam, quod eft opus ipfius maxime admirabi)e,malisad bona facienda vcatui'jA: ex tenebris lumen e-liciat.Qt^ro igitur ex illis qui hancPcrmilIîonem alitctintcrprc-rancurjvolc.nxi.an nolcnti,an veto vt otiofo fpeétatori amp;nbsp;quali gu-bernatori clauum nauis deferenti , 8c obftinatornm nautaruin arbitrio nauem permittenti ,pcrmiflîonem iftam attribuant. Si volenti DcOjiiobifcum Eîciunc; ncc inde confequetur quodme-tuunt , vt lam ante oftendimus amp;nbsp;iterum oftendemus. Si no-lentiamp; inuito, quis eft ifte Deus cui vis afFcratur ? Si guberna-tionis mundi deferroti , quantum ab Epicuvi impictate abfue-rint ? Mitigant igitur illam fententiam nonnulli, qui nullam quidem perminionem .amp;ipfi ßatuuntab omni voluntate amp;aóbo-nc fcgrcgataindcd opus malorum diuinitiis tantumordinari,id eft fuis limitibus circumfcribi, amp;nbsp;turn ad Dci glonam,tum ad piorum làlutc, amp;nbsp;malorû exitium dirigi volût, Hæc autem fententia fi veta eft,confequetur prouidenriam Dei,quum infinitis partibus plura male quàm bcnèin mundo fiant,mfido non prsefTeifed Satanx !£■ malorum arbitrio, excepto duntaxat illorum arbitrij, 8c conatus limitationc.fubeire.'Molictur ergo Satan cum fuis aduerfus Eccle-fîam quicquid ipfis libebit, quamuis non quicquid libuerit perfi' cianr. At longe aliter loquitur Satan in hiftoria lobi, nihil aufus nili Dco concedente conari; immo ne in porcos quidem nifi venia petita amp;nbsp;impetraraingreftus.Quid^quum calligat fuos Dominus, non præfcribet amp;nbsp;décerner pœnas,fcd tâtùm modcrabitur?Qupr-fum crgoipfc Dominus AlFytios amp;nbsp;Chaldæos cxciui{re,aduocafamp;, adduxilîe dicitur ? Et quum malos inter fe commictit Dominus, annon ipfe fedet vt iudex caufa cognita dccernens?Deniq; agit-ne Satan iudicis fimui amp;nbsp;carnifîcispartes,Deofciliceteius tanfùin fæuitiam modérante ? Qu^a: orania quum ex ilia opinione confe-quantur, hiac apparet quantum fit illi tribuendura. Et vt paucis

dicam quicqiüdiftiiifmodi permi(Iîoniobtendatiir,nihil cosadiu-uerit qui ficputant huniana quapiâ ratione Dcü àpeccatoexcufa-ic.Qwi cniin permittit cum tiicre quem feruarc potcft, annon il-lius exitio caufam præbet î Alij igitur quandam aliam rationtm excogitant, qua Deus, minimecertc hominum patrocinioindi-gens.excLifari pofle videatur. Aiunt cnimgt;vt apparet ex lib. Stn-tent.a.Diftinû.45. amp;nbsp;46. Deum refpcôtu mali culpæ, non habe-te aétum politiuumnecvolcndinccnolendi, fed tantum adum negatiuum non volcndi, qui fit indifFerens amp;nbsp;permiffionem fi-gnificct. llloscnim permittcre, non qui velint aut nolint.fed qui non velint ptohiberc. Hæc illi, quibus fi cteditur, multo apettiùs confcqucrctur corum quæin mundo aguntur longé ma-ximampartem,vel Deoimprudente, vel non curante fieri, quorum illud ab eins prouidcntia, iftud ab eius potentia pcnitus cft alienum. Deniquc non défunt qui Deum elfecaufam peccati dicant, fed non aliter quàm Sol tenebrarum caulà dicitur,vt pote qua: eius rcccHuin aère cxiftant, acccffu euanefcant. Ita enira nc-lt;ÿfiaribillosin.peccataruereà quibus Deus gratiam fuam fubdu-cat.quæ Cola fâciat vt peccata vitentur. Et fatendum quidem cft, gratiam Dci,vel iis non tribui,vel ab iis fubduci quos Deus fibi i-pfis relinquit,Satanæ amp;nbsp;fuis côcupifcentiis traditos.Sed illos fie fibi ipfis dereliôtos.non confequitur Deum poftea nonmouere, amp;nbsp;illis tanquaminftrumcntis vti,tum ad ipforum iuftam pcrniciem, tum ad alios quos libucrit, vclprobandos, vt in perfecutionibus Ecclefiæ accidittvel caftigâdos,vt quotidie piis euenit, amp;nbsp;iis qui in EcclefiatradunturSaranæad tempus ad interitum carnis.Deinde» ne fie quidem exeufari Deus bu ma na ratione poffit , quum Deo Spiritum fuum fubducente,nihil aliud pofiit homo quàinpcccarc. Hincenim collegerit caro fuperbiens,Deum,quum gratiam fuam fubducit, (quod nonnifi volens facit ) homines » etCi non diredè, tarnen inipfam pcccandi viam inducere.Quid ergo?Certèfanä:if-fimusamp; puriilimus eft Deus noftcr,amp;omnisvitijhoftis, amp;vin-dex vfque adeo feuerus, vt ne fuis quidem eledis non aliter parcat quàm omnibus peccatit ipforum , in vnico illo Mediatore noftto vindicatis.Sed abfit vr propterca fuo illo in Angelos fccleratos, amp;nbsp;longé maximam hominum partem imperio cxciderit : quominus non tantumillorum improbkatem frænarepoffit, amp;nbsp;in contra-riam partem auertere, verùm ctiam illam ipfam eorum pcruer-fitatem fände, iuftc, potenter moucre amp;nbsp;inclinarermodo ad fuo-rumcledorum vtilitatem,quotiesilli vifum eft ipfosper ilia mala fuainftrumenta cxcrccrc, vt ficin fuoriim infirmitarevirtusipfius perSciatur ; vcl‘ caftigare, vt fub ipfius potente manu humiliati c-cxidiantur:velipfos-mct fceleratos inter fe iufto fuo iudicio com-mitterc, donee ipfi fibi vltimum cxitium accerfant : nuUo prorfus

pccwncium cciain inrttiiinentoriim vnio contaminatiis. Habcnt cnini otniics illæ malæ malorum inltrumentorum aéliones , liue inrcrur, hue externæ, quod adipfa qiiidcm actincr, pcccatoruH! ranoncin , cum quoquequum malt- faciunr quod Deus bene vult fieri, quæ poftca Dominus luftc vlcifchur. C^od auccm ad ipfum Dcum atcrnec bene mouentcm amp;nbsp;inclinancem ea ipfa inftrunicn-ta quorum malæ vokitates male felc mouent:malæ ipforum aftio-n#s non vt peccataconiiderantur, fed vt pcccacorum pœnæ diui-iiitus infliôtæ, inter quas vcl maximas ipfa quoque peccaca reccn-(entur. Vixcnimpcccatoribusquicquam decerius polfic accidere, quàm VC hbi relijóti,amp;: cócupilccntiis fuis, non ociofo lt;ed iudican-tc Deo,mancipari, peccacapeccatis cumulent. Nec enim mali à bonitate defeCbus, à quo pendet malàrum omnium aeftionum de-formicas ad folium vfque diumat puriflimæ Maieftacis pertingit. Nam cius opcratio femper optima,quibufcunqucinftrumentis v-rarur,optimum femper opus edit ; adco vc quod ad Dei æccrniim dccrctuamp; ei iubordiiiatorum inllrumcntorii vfum amp;nbsp;finem inde tandem nafeentem atrinct, nihil in rerum vniuerßtate nifi fapien-tifîimè.ôc quàm optime diuinitùs fiat;fcd vitiohtas illa omnis gra-dum fillit amp;nbsp;figic in defeclu malorum inftrumencorum , non qua-tenus inftrumenta funt Deiper ilia quoque operancis, fed qua-tenus (uarum malarum adtionum principium apud feinrus habéc, quo fenfu explicandum eftquod ex Auguft. Enchir, ad Laurent, iam anteà citaui,vbi, Magn», inqiiir, opéra Domini -, exi^utfita in omnei etusvoluntates^vt mtrot^ ineffabtit modo-non fiat prêter eius vo-lune at em tjttod etiarn contra eins fit volantatem-^juia non fier et,nifi fine-ret^necvttt^ue noies finit fie d volons.paulb 2n(c.Non dubitandum efit in quit, De» F ACERE BEN E finendo fieri ^uacun^fiunt malè.Non entra hoentfiittfio IF'D l CI O finit-^ex^t» amp;nbsp;decreto coque interdit occ'.’lro , femper tarnen iullo , vt idem multis aliis locis déclarât.) Quamuis ergo tjua mala fiant, ine^uantum rnala fiant, non fintbona ; ta-rnenvtnonfiolunt bonafied etiarn fint amp;nbsp;niala,honum efil. Narnnifi effet hocbonarn, vt effent efi mala, nullo modo finerenturejje mala ab Omnipotente Deotcaiprocaldubto cjuàmfiactlè efi i^uod vaitfiacere,tant factie efl tjaod non valt effe, non finere. El oc nifi credarnus,periclitatar ipfium fi~ dei nosEra initiuntf i^ua nos in Deum Omnipotentem credere confitemar. Hæc ille, perfpicuè oftendens faluafide de Dei Omnipotence turn in vniuerfum.tû in fingulis rebus prouidentia, non polïè quidqiia geri à quo vel voluntas eins excludatur.vel id quod vult ab cius ç' terno decreto fcpareturquæ voluntas non aliunde quàm à fe ipft normam iuflitiæ Sc reditudinis fumit,ideóque à nobis eft adorâd» non fcrutanda:amp; ad quam vbi peruentum cft, aadiendus eft ApO' ftolus damans, O Altitudolquô nos ctiam velinuitos trahuntcot ipfa luce claiiora ïàctæ Scriptlira; teflimonia quæ prins citaui:

præfcrtitn in qiübus fit cxprclîa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si

menriojVt omnesintclligant quantum ilia Permilîio quam amp;nbsp;ipfi ag'nofcimus,amp; qua id quod Deus ipfe Spiritu fuo fâcit, ab co dil-crepat quod malainftrumétajquamiiis bene ab iplo infirumenta' liter mota,malè tamé faciunt,vt caufæ: ab ca Permiffione diiïcrar, quam nonnulli comminifcHntur,nodü in fcirpo quærentes,^: ni-hilminùs quàmid qttod quæruntjVt antèoftendimus,aireqiicnCes.

Etfi verb futurum fpcrovt ifia plerifquc veritatem ferib quæ-rentibus fatisfaciant : tarnen vt cxiisipfis exemplis quiuisperfpi-ciat, quomodo in vnoamp; codem opere infignis difcrepantiatum confilij turn ablionis duorum opcrantium, rum etiam finis repu-gnantiafit confideranda.agedum hoc etiam per partes confidere-mus.Ac primùm quidem de primis parentibus dicamus. Qind igi-tiir Deo propofitû fuit in Adami lapfu fpontaneo?Neccnim ilium Deo velimjito vel ignor3tc,vel infigne illud opificiii fuum no cu-rantCjlabi potuilFe priiis oftendimusxquamuis illi fane nullam ma-1am voluntatem inftillarit. Nempcj turn feruandis per miferi-cordiam fuis,turn iuftæ damnandæ reproborum maliciæjfuæ deni-que naturç,qualem ilia in Lege de(cribir,’patcfaciendæ viain aperi-re. Naraalioqui ncc vlla in eledis miferia exticiflet, quæper me-diatorcm deftinatum expiarctur ; nec vllum in reprobis peccatum quod condemnaret., Sed vndc hoc babes,inqnit,D. Andreas. Cui.'fi refpondero ex Schalafticis.ac prxferrim Thoma , hoc po^ ftulairemundi ardinem, ridebit fdo more. Refpodco igicur, quod vt etiam ridcat,tam verum eft tarnen quàm ipfa vcritas,eo quidem fundaraento pofito , quod nemo nifi implustvel plane Epicureus iuficiari pofhr,amp; quod fæpe iam inculcaui,Vnum videlicet Deuni efle à feipfo amp;nbsp;per fc:vndc confequitur nihil fuifie , vel elle, vel fu-turum,nifi quod Dei potcftatcamp;voluntatefuerit, fit, amp;nbsp;futurum fir. Quçœics ergo de rebus præteritis agitur , nulla .eft confecutio firmior quàmiftal pofteriore , vt in fcholis loquuntur,fumpt3, Hocfatftuin eft,Ergo Deus voluit vt fieret. Ex hoc fadho iftud con-fcquntum cft,Ergo Dens fieri hoc voluit vt hoc inde confequere-tur.Atidquod ego dixi negari non poteft Adami lapfu effedlumj Rede igitur illud amp;nbsp;ncccflarióconclüfi,nonex humanacómcntar tione.Satan verb quid cogitauir,quamuis imprudens Dei confilio fiihferuiret?.Nempequia Deumodir, amp;nbsp;totus inuidia exæftuat,i-nimicitias fcccre voluit inter Deum amp;nbsp;hominem. Er certè feuit: fed fummo eligendorum bono, amp;nbsp;fuoacreprobandorum iufto c-xitio;amp; quidem vtrinque ad fempiternam Dei gloriam. Quid au-tem cogitarunt Adamus amp;nbsp;Eua,fimulatque fe dociles Satanæ prç-bucrunt’Ncmpe fefein Dei folio collocare.Meritb igitur amp;nbsp;Satan Sc Adam acEuapuniuntur,vt qui ficfucrint Dei inftrumenta infigne illud.opus molicntis, vt ramen Deo non fint obfequuti : fed

•roiirrà aducrfus ipfum coniurarint, quatcnüs funm ipforum ôpns fpontaneo fuo inotu fnnt moliti. Ncc minus apcrtiim eft difcri-mcn in ipfo agcndi modo. Nam Dcus quidem vc bonus eft, Ada-mum amp;nbsp;Euam bonos amp;nbsp;bona volunfatc præditos creauic, admo-net quid ab illis cxigar, addic præcepto minas , vc periculi metu à cranfgreffionc dctcrrcantur. Quod auremillos nouagratianon fulcic,in4?o rcpi ehendi nonpoteft qui nulli eft debitor, ncc ab illis quidquam cxigit quod ipfi præftare iis quas acccpcrant viribus non pofient,nondum videlicet peccati fcruituti mancipati. Qmd autem agit Satan?Dc.um impudenter calumniatur,amp; miCeros illos ad defeôiionem folicitat.Quid Adam amp;nbsp;Euaî Non modonon con-lt;ft:a, ncc tantum fpontanea, fedetiam prorfusadhuc libera, liect mutabili volfic^e, à Deo fuo opifice vitro dcficiunt. Q^s autem deDeo hic conqueri potcft? Certè non Satan : non Adam amp;nbsp;Eua. Num autem nos Adami poftcri? Atqui qubd ad cledtos attinet quum multo plus recipiant in Chrifto quàm in Adamo amiferint, lt;juid illis eucnit de quo conquerantur ? Reprobi verb quum non-nifi in peccatis conccpti,erfi adoîcuerint fuorum pcccatorum mole obrutijfuadeniqucipforum coiifcicntia conuióli,meritis pœnis addicantur,quo tandem iure cum Deo expoftularint ? At cur non omnes feruat?inquiet quifpiam. Os impudenslMirarc potiùs eut aliquosferuare dignetur. Denique quînam Deus (quodreftatur ApoftolusRom.ii. )conclufcrit omnes fub contùmacia: amp;nbsp;( vt loquitur Solomon ) fecerit ad gloriam fuam etiam impiutn ad dicm exitij , nifi per Adami ipontaneum lapfum , ab ipfo partim vt mifericordc,partim vt iufto futuro iudice ab æterno conftitutum? Nam neque malum conderc, neque bonum crea-tum ad malum impellere potuit ipfc fummè bonus. Et hæc qui-tlemdcipftus Adami lapfu diélafunto. Adcætcra verb exempla quælunt à nobis paulb antè prolata qubd attinet: fi Dei opus fandum à male fe mouentium malorum opcre,ficuti par eft» difeernatur , turn res ipfa declarabit Deum quidem fie agendo alios ex fuis exercuilfc ipforum bono:alios ficcaftigando eruditiif-fead falutem : malos autem Satanæ amp;nbsp;fuis concupifccntiis man-cipatos,amp; magisac magis incxcufabilcs redditos ad iuftam exi-tium ira perduxiflTe.Quæ quum itafinr,viderit D.Andreas.quo iu-re,nihil præter impietates amp;nbsp;blafphemias in me egregiis iftis fuis obferuationibus crepet. Me quidem certè non poenitet diuerfura prorfus ab ipfo fcntirc,hocipfa flagitate veritate.cui teftimonium perhibens Auguft.totiesà meciratus in Ench.ad Laurent cap.cor.

inquit bona voluntate hamo vult aUifuid^quod Deutnon Vult,etiam ijjJi bena multb ampliits, multôijue certiitt voluntate, velttti fi bonus filiuJ patremvelitvinere quem Deut bona voluntate vult mon. Et rur/us^fieripotefi vt vêtit homo voluntate mata quod Deus vult bona:

lima,lus filitu 'velit rnoripatrem:velit hoc etium Dem; »empe Ole vult ^Hodnon vult Dem : ille vero vultijuoâvult amp;nbsp;Deus tarnen boni, voluntati Dei,pfetas illius potius confonat^e^uamuis aliud volentisyCjuàm huius idem volentis impietas. Tantum tnterefi ijuid veile homini, ^utd Deo cogruatt^iquot; ad ^uem finem ^uiß^ue fui référât voluntatem., vt Aut approbeturaut improbetur.'TIa Deusijuafda volitatesfuas, vttcjue honasyimpletper malorumhominu voluntates malas: feut per ludaos maleuolos bona voluntate Patris Chnfius occifus efl, lt;^uod tantum ho~ num fuit vt iipofiolus Petrus, Ruanda id peri noleb at y Satanas ab tpfi ^ui occidi volebatydiceretur.^uam bons, apparebant voluntatespiorum fdeltum^^jut nolebant yipoPlolum Paulutn lerufalempergere, ne ibipa-tereturmala qua Agabus Prophetapradixerat 1 Et tarnen Dem hac ilium pati volebat pro annuntianda Chrin:i pdcy exerces martyrem Chri-fitnetjue ipe bonam voluntatemfuam impleuttper Chrtfiianorum voluntates bonasfedper ludaorum malas : nbsp;nbsp;ad eumpotiuspertinebant

lt;jui nolebant i^uodvelebat, quàm ij pet tjuos volontés fablumeß quod volebat:quia idipfum quidem,fed tpfepereos hona, illi autem mala voluntatefecerunt.Sed quamp;Ubetpnt voluntates vel Angelorum vel homi-numyvel bonorum velmalorumyvel iüud quod Deus y vel aliud voleates quam Deus: Omnipotentis Deivoluntasfemper inuiblaefi,quamala effe nunquampotePl y quiaettam quum malatrrogat iufaefiy c^pro-febio quia iujia efi , mala non ePl. Item epift. 48. ad. Vincent, ^tÿtm J in quit gt;nbsp;pater tradiderit pliumy (f - Domtnus corpus fuum^ tir ludas Dominum, cur in hac tradttione Deus efi iuHus y (Ir homo reus, ntfiquiainrevnaquamfecerunty eau fa non vnae^quafe-ceruntlitem.^uod malipeccant, eorum eH: quodpeccando hoe vel il-lud agunt,ex virtute Det efi, tenebras prout vifim efi diuidentis. Hæc ille^quibus finite refutationem illam maximi momenti volai, vt furilis illa quoque nonnulloriim argutia refellatur , qui,hu-ius diftindtionis ignorantia, falsó concludunt exnofira de Eis rebus doólrinaconfequi Deum male agentibus alTentiri : amp;obfe-quentes elle Deo quos tarnen vt peccatores auerfetur : quum non ïimplicitcr ex co quod vult vel non vult quiïpiam, fed ex volentis vel nolcntis animo fit confenfio vel repugnantia aeftimanda.

Siabfolutum decretum vocat D. AndreaSjCuius executioni nullæcaufæfint fubordinatæ, vnde effieiatur reprobosnon ideo damnari quod Deus in ipfis iuftas damnationis caufas inucnit,fcd nudè quoniam fic ipfi libeat: fabricat fibi jromo iftc monftrum de quoabfixvtvnquam cogitauerimus. Sin veto ficappellat decrc-tum iJludatternum, cuius executioni caufæ mediae fubordinatae in ipfis reprobis inhaerent, amp;nbsp;cuius caufa eft fola Dei voluntas: non tantnm pugnat cum Apoftolo illam ipfam voluntatem,amp; qnidemgt; talem vteirefiftinonpoffit, difertis Scperfpicuis verbis alTercp-«wro opn longiffimè profedto videwjr ab^enrept^ö fenftj;

abelîe, in qucai tandem incidunt qui percinaciter veritati relu* Ztancur. Qiiis cnimmagis infante quàm quifuperius quippiamæ-rerna tlla Dei voluntate quxnr,qua ccs omnes, prone,amp;:qiiando, amp;nbsp;quales voluit,condidie, amp;nbsp;cadem voluntate diipohtas admini-dtratîQ^ade re loqucns nofter Aug.que antea citauilib.i.deGen-cotra Manich.cap-j.!quot;^« ejusritur inquit carzrzifecerttDens,rejpon-dendnrn ejlfCjuin voluit,^QHodfiregando pergas curita voluerity matns aliejutd ejuerrts fubltmius Dei voluntate, ^^uodtnueniri non potesi. Et ad Bonifacium cpi^.io^. 'QuttmuispeccatanonfeceritDeus, natures tamentpfas,i}uaperfetpfaltne dubio bona funt,e^ nib us tumen ex arbi-trio voluntatisfuturu effent vitia peccatorum, efr in multts talta putbus stffètpana aternareddenda^efuis nsßDeus creauitI lt;^uare,nißi^uia vo-duitl^uare autem voluerit,0 homo tit tjuis et qui rejfondeas Deo?Y.t. haC Ae re Icribens non ignobilis quidam foholart:tcus,S»f«/,inquit,nff» ■idcircopradeHinauit Deus fuos eleSos quiaprafetuit illos obtemperatu-ros,/ed pradeflinattit tiles vt obedirent erederent ex gratuita et us mo-itone-.ita cateros reprobanit, non quia prautdtt tUosfore rebelles,fed re-p-f obautt tllos non volens talitermifereri ac trahere tllosqualtter upturn nouerai vt obedirent. Et rurfum. ZVo« eßquißiampradeslinatusquia .efl obedtturusfed tdcirco efl obediturus quia ell pradeflinatus vt obe.ii-ret.Pariforuuter.tnobedtenüa amp;nbsp;rebellio,etflfunt caufe. meritoria aterni fitpphcij,non tarnenßrtt cattfa meritoriapropter quas Deus permißt aut permittit volütatem inobedtentium nbsp;nbsp;rebellium cadere in tpflus inobe-

daentiaac rebelltonis culpas. Quomodo fit autem intelligendUm ilquot; Jud quod dicitur Deus neminem veile perire,fie idem Àuguft.de-rlarat lib.ad Simplic.i.quæfl-.z.Ztd'w funt amp;nbsp;homines ejr peccatores, fed homines conditione,peccatores pr-ipria voluntate :illos amat Deus, tsîosodit: iSl on igttur Detis odtt Efau kominemfedodit Efau pecc.tto“ rem. LicetautemDetteadto habeatpeccatumtam lacobtquàm Efattt tarnen non eo dem modo ; quad illius peccaturn adtmat per condonatio-ttem, quemadmodurn iudicat efefaciendum illis iudiciis infcrutabtlibtts. Et ï'oiAcm. Siciudex in homme oditfurtumfed non odit quoddaturad metallumsillud etjimfur,hoc iudex facit: ita Detts quod ex conflerflone impiorumfacitvafaperditionis, nonodttquodfacit ,ideßopwordtna- ■ ■ttonisßseifed opus inpœna debitapereuntium , inquaoccaßonem fa-Jutis tUi quorum miferetur intieniant, Denique oblatæ gratiæ in Chrifto,amp;vcrbi eins contemptum efie caufam interitus illorû rebellium , quis vnquam noftrùm negauit ? Sed illud.fanè non tantum falsb , verumÆtiara ridicule dicitur, nifi paulb ante cominc-morata ex Auguftino diftindionc explicetur iDeum nolle eoriim exitium qui Enangelium afpernanttir.Et quæfo,quorfum hæc omnia? Aliud enitn eft, vt millies iam inculcaui,caufa damnationis qua;fane nota amp;nbsp;perfpicua eft, quàm caufa æternæ ad damnation uctn deftinationis:cuius voluntacis profutiditacetn qui fcrueatur,

fjuærit quodiniieniri non potcft, amp;nbsp;cuius adoranda non fcrutaii' da eft altitudo.Ec ne queri poflît D.Andreas,Prxdeftinationis vo-Cem pcrperam à me ad reprobationis decrctum dctortam contra veterum amp;nbsp;rcccntiorum nonnullorum fententiam, àquibus ramen in re ipla nihil prorfus diircntio: feiat quamuisplurimum in» tcriediftenrelcétionis amp;nbsp;reprobationis caufæ in ipfa decreti cxc-cutione,quod illi fignificarc volucrunt qui prædeftinationis voca-bulum alteri tantum huius decreti membro , nempereprobarioni aceomraodarunt : Auguftinum tarnen , à quo diligenter iftuddif* crimen fuit fcinpcrobfcruatum.Enchir. ad Laurcnt.cap.ioo. feri-bere non dubitalFeiquod ctiam ilia de qua priùs difputaui contra-riotû eadé flagirat, Dcû malos iuftè prædeftinafie ad pœ-nas,bonos benigne prçdeftinafsc adfalutem.Et lib.de Ciuir.Dei 15. Cap. i.Diias eile bominum focictateSjquarum vna prædcftinataiit insrcrnàm regnarecum Deo, altera ærernum fupplicium fubire cum Diabolo.Er Fulgentium ineæinerit, prîcdeftinara cire pecca-ta amp;nbsp;àDco elfe mortem, recte negatem, obferuata quam fuo loco tradidimus diflindione eorum quç Deus rede per mala ctiam in? ftrumcntafàcit;amp; corfi cuius ipiimet caufæ funt: libriim tarnen il-lamfuum primum adMonimum infcripfilR deduplici Dei prçde-ftinationCjVna bonorum ad gloriam, altera malorum ad pœnam. Quàmabfit ab omni hypocrifi Dominus Deus nofter qui eft i-veritas,quamuis non omnes trafaat quos vocar,nec fempcr quid hccre dccrcuit externa feriiorum fuoriim voce declarer ; amp;nbsp;quo-mbdo fit intclligendum voluntatis Signi amp;nbsp;Bcncplaciti difcrimea p'emfiimètum exfacr.irum literarum teftimoniis ccrtiflimis turn aliunde probatisargumcntisfirmiflimis, pauló antcjiiempein ob-fcruationcm 8.declararc ftuduimus; ac proinde quam vana amp;nbsp;ine-pta fitifta occulti decreti amp;cxternæ vocationis repugnantia,quara D.Andreashic fomniar.Iftud verb quod air poftea.eos folos videlicet damnari qui fcfc eledioni in Chrifto reuelatæ opponunt, quïnam tandem potuit à fatis fani iudicij homilie proficifeiî Nam ifti ccrtè vel fuæ,vel aliorum cledioni fefe opponund: fi fiias, ergo amp;nbsp;ipfi fucrunt clcd:i,fiue:,clectioni diuinirùs dcftitinari. Quïnam autcm id vcrè dici poftlt quin vel abfurditas illa craftiftirna confc-quatur, omnes efi'eapudDeum elcdos , quum tarnen cligeredici nullus poflit qui non aliquos reiiciat-.vcl Dcum,mutata fententia, reiicerc partem corum longèmaximam quosantca faluti dcftina-rittvelin ctiiufquearbitrio fitum efle fiuea natura,fiuc à commuai in omnes homines collata gfati3,oblatum Euangelium vcUcamp; pofte reciperc’quorum primum penitus infani fuerir hominis, al-terum manifcftè impij,tertium impuriftimi Pelagiani, quartum C’ lus qui fefc manifcftè vniuerfo Deiverboopponat, acpræfcrtim his duobus teftimoniis,Nemo venit ad me, nifi Pater mens traxc-

riteum,amp; non eft omnium fides. Denique quis hominis iftius velinfcitiam vel impudentiamin deprauandis verbi diuini tcfti-monjis patienter ferat?Chriftus Matth.ii. 15.amp; deinceps difcipulos amp;nbsp;in ipforti perfona pios omnes præparans adiierfus horrenduilquot; lud oftcndiculu quo ruturû erat vt ab ipfis malis agricolis filius no modo no agnofcerctur fed etiäinteificeretur,(quod etiânû quo-tidieexperitur Ecclefia)poftqua in eareiuftumpatris beneplacitû adorauit, amp;nbsp;difcipulos admonuit non omnibus commiinem etTe gratiam,cuius faciebat illos participes pater:tandem omiffis Sc iu-fto Patris iudicio rclidis cæteris,omnes laborantcs,id eft non fibi in fua falfifiima luflitia placcntcs, fed fob pcccatorum fuorum fcn-(o, publicani illius inftarjfatifcetes,amp; ad folam Dei mifcricordiam fnbtanto pondéré anhelantes, ad fe vtvnicum illius gratiæfon-rem vocans,quicertè etiafi omnes ad Chriftum vocante vcnirct, præ cætcris tarnen panci elFcntjCertum illis leuamen pollicetur.Et tarnen D.Andream non pudet ad fuum illud vniuerfalis eledionis comraentum probandum , pulcherrimum hunc locum detor* quere.

De iftocômcntitiævolûtatisabfolutæ, ad quam velutifcopu-him toties iam ifte naufragium fecit, totiesiam refpondimus vt nos etiam huiusiterationis pudcat.

Imnib extremæimpudctiæ plena eft hæccalûnia. Necenimdi-Alt;îgt; xi caufâm cur impœnitentes nee velint nee poffint cóuerti, manare à Deo qui ipfos in ca derelinquat. Qmd enim eflèt ineptius qiiàm idin’quo dcrelinquütur,ftatuere ipfius dereliótionis causaï Sedhoe dixi, qu6d pcrfcucrét impœnitentes in fua impœnitétia, non euenire quód Deus ipfis rcfipifcere volentibus obfiftat: quo-niam alioquinon eflet volutaria, fed coada ipforum impoeniten-tia: fed quia per deprauatam fuam naturam nolunt conuerti : ficut ctiam.nifipeo ipfos fua conuerfionis gratia dignante, conuerti ne veile quidem nedum reipfa poirunt.Hic vero quid habet D.Andreas quod reprehendat? nififorta/Te velcummanifeftisPclagia-nis negat vel conuerfionis gratia à Deo in folidu proficifci:vel illud Veile de quo loquitur Paulus,Phil.z. ij.ad folos elcdos nóper-tinere.Paulus certè Rom.g.non tantum negat intclligentiam car-nisDei Legi fubiici,fed ne polPe quidem afnrmat. Et dicit lohao. ix.j^.credere non modó noluifièjfed etiam non potuilTc qui Chri-fto refiftebant vt futurum prçdixerat Ifaias.Et hoe cft,fcilicet,vni-«erfam dodrinam Euangelij amp;nbsp;Sacramentorum vfum , amp;conr feientiisperturbatis omnem confplationcm adimeie..

Htm. ï^.QuACunijuefcriptafunt,adnoflr4mdoSlrinamfcript^t/unti vt perpattentiam confelatianem confcientia.rum jpem habeatnut.

Antithef.r lI.Th.Bei.t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»• Vniuerfaliseftdo-

Locus cxRoma.rc.ad'eleótorum vniuerfa- F*“*' litaxcm pernnet. Ncc entra aliis, id crt exirio confoladonem homi-deltinatis amp;nbsp;extra Eccicfiam pofitis Apofto- num Peccatorum diri-lus fe acçenfcrer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcram pœnitcn-

Quando vcro cœperit ifta vniuetfâlitas? Certè non ab eo tem' pore quo loquens Mofcs Deur. 4. gentis Ifraëliticæ pra:roga-tiuas recenfct : ncque Deus in præfatione Lcgis oranes populos, nedum omnium populorura fingulos compellac. Nec miin funt ad omnes gcntcs,aut omnibus gentibus fcripferunt Prophetæ. Non deniquc adipfaloqucntis Chrifti tempora,quibus diutpulos fuos vetat extra terminos ludææ proficifci: fed ad id dctnura tempus quo repudiantibus Euangclium ludseis, amp;nbsp;diruta macerie patefa-âum eft tam diu celatum arcanum,de quo PauI.R0m.ld.25 amp;nbsp;16. arcanum inquam antca tam occiiltum vt,licet miffis ad vniucrfurn orbcm terrarum Apoftolis,peculiar! vifione Petrum oportucrir de fublato Gentium difcrimine erudiri. Quînam igiturquodab illo tépore inccpit perpetuum fueritîid efttquodiftcdocet de vniuct' fali,non tantum omnium populoru,fed etiam fingulorum bomi-num ad veram pœnitentiam inuitatione? quodalioqui fcilicct fua iuftitia Deo conftare non poffit. Quis autera ita cæcus eft vt Paulum non animaduertat eoloco de facrarum literarum in Ec-clefiafine amp;nbsp;vfu fimplicitcr diircrerc, amp;nbsp;fefe illi cætui aggregate quifolus Verbum illudpro Dei verbo agnofeit?

D.D. Vvirtcmb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

1. Vcrbj aperti amp;nbsp;Adlocum I. Tinioth.i.refpondemus,quolt;l maniftfta funt, quibus g^jpfe Apoftoli ’ fcopus poftiiUt, amp;nbsp;omnes iub« orare pro ^M- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p p^æl^rtitn Auguftinus

QjriA Deus velit oM- quam pkirimisiocis,cx prokHo oltenait,om-Nïs HOMINES faluos niurti hominiim appellatione intelligi non fieri. Ideóque-impiecaji fingulos generumUfd genera fingulorinn. A-vniucrfali git enim ibi Apoâolus de variis Kominû

cxckidere?^tibus,quos Dominus ad, Ecclefiam fuatn vo-3,. Non .-igitibi Paulus cat.Et non modo perabfurdiim, fed amp;nbsp;pxofa-devariis flatibus Komi- num fucrit exiftimare, fi Deus vult fingulos num, fed in genere de homines faluari, ipfum ’ non pofie quodvult omnibus hommibus 10-, e^equiivel voluntatis diu.næ effedum ab ho-quitur,proquibus oran- , a , . . r r ,

rimum in Ecclefia.vel prpdeffe.vetobeffe poff!f,a(lalioru falutcnj, vel interitu.

3. Deus non abfolüta vo'Iuntate voluit omnes homines faluos fieri. .Sic enim omnes homines certó faluarentur. Qmsenim eius voliintati reiiftere poflet? fed rcftriéla-voluntate inch msTo.Extra qufem neminévult faluare. Queni omnibus hominibus per prxdiçatioDem Euangelij, amp;vfuin Sacramentor(i of-fert-Huic quifquis Cc oppofuerit,non Dei voluotat.e, fed fua prop^ria impietatf* çontra Dei voluntatempçrit.

Antequam ad genuinam huius loei cxpÜcarionem aceeJam, ve- quot;nbsp;lim Chriftianum Ledorem obferuare quàm futile fit argumentum ad iftam commenticiam vniuerfalitatem ftabiliendam, ab hac particula defuraptum ,.quam fi libet fic vbique interpretari vt fin-gulagenerum connpleüatur, quanta nafcetur felffilSmarum ab-furditatum multitudo? Deus erit vltimo die O M N IA in OMNI B V S, inquit Apofiolus i, Cor. 15, Ergo etiam in Dæmonibus amp;nbsp;damnatis fingulis.. Imb, inquics,, Paulus ibi agit tantum deEc-clefia in cœlis colleóta. Ergo amp;nbsp;ific videamus qua de re Paulusa-gar.ncclongiùsillam fententtam trahamus.Ioh. 12. inquit Dominus,OMNI A traham ad meipfum- Num etiam r^robos? Ne-quaquÏcertè, quum vniuerlaliter intelligi non poflit illud eiüf-dem Chrifti, Nemo venifad me nifi Pater traxerit eum, in eos i-pfosdiclum qui tune vfque adeo. noa tfahebantur , vtloquenti Chrifto non polTênt credere.Ierem.31.jip Omnes inquit Dominus me cognofcent àmaximo adminimum. ContràChriftirs illam,v-niuerfitatêad eIeftosreftringens,Nemo,inquir,nouitp.atrem nifi 61ius,amp; CHivoluericfiliusrcuehreLuc.iQ.zi.Fadusfum Omnibus omnia*.

•mntajînquit ApoâoluS:quod quisaufic ad fingùla vcl fingulos fine exccpcione aGcomfnodare,non magis quàm illudjOmnia inihi licentPDeplenitudineeius Omncs accepiraus , inquit Iohannes: An flô vero duntaxat credétesîDidnm eft Abrahamo.Gencf.i8.In tcbcnedicentur omnes gétcs. Num vero finguli ex omnibus gen-cibus,quum ex ipfiufinct genre non fuerithærcs Ifmaél? amp;nbsp;de Efauo,amp; de fdumæis diûum fit ».Iacob dilcxi,Efau autcm odio ha-bui’DeuSjinquit Apoftolus. i. Gor. u. 6, a.git omnia in omnibus. Num ctiam peccata in fcelcratis,amp; quidem fingulain fingulis? O-dioeritis inquit Dominus Luc.2i.i7.Omnibus:Num.eciam bonis?-Et Luc.g.aö, Nx vobis quum benedixerint vobis omncs homines.. Ncmpe qui ex mundo funt, cui placcre fe nolle dixit Paulus. Et quàm milita eiufirodipofluntac etiam debent paiïîm obferuati? Videndum eft igitur in his particulis de qua vniuerfalitate agatur. Et notum eft hanc particulam ex Hebræorum idiotifmo.non minus fiepe indefinite quàm vniuerfalirer accipi, vt quum dicitur DominuS.Omnem languorem fanafte, pro quoduislanguoris ge-nus:amp; Phahfiei decimarc, Omne olus, id eft quoduis. Et nemo i-gnorat quàm fiepe fynccdochixwj per totum parsintelligatur, Sc totum pro partc.Sic autem in illo Apoftoli loco, particulam illam non de fingulis generum, fed de generibus fingulorum accipien-dam efi'e, audiamusinprimis Auguft. amp;nbsp;quidem non verbis tantum,fed etiam cerriffimo teftimouio teftificanté Enchiiid.ad Lati-renucap.io^;5»? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes horninei vult/a,luosßers,none]iiöi^

fnillttshominumejfet ejuemfaluumfitn noHft e/ui virtntes miraculorum jlt;seefehoîuit apud tos i^uos diett fa^urosfiiiffe poenitentiam ßfecijfet: fed vt Omnes homines,omnegenets hnmanunt intelligi(tmus,perquafiHn~ ^»e d'fferentias diflnbutumt Reges, priunsos,eirc.^tiiepluril?ns i'iieperfe-7»ifMr.Et mox.FrAceper.it enim jdpofiolusvt orareturpro Omnibus ho-minibtts ; ßgt;ecialiter addtderatpro Regibus tfr Us e}uiin fublimitate fùnt,lt;j»i putAri poicrAntfiifltt (frfiiperbia feeulari a fidei humanA ßm~ pbteitate aberrare ( ve! potiùs qui hoftes amp;nbsp;perfccutorcs erât Euan-gehj,amp; extra illius feedtis ƒ vt viderentur digni potiiiscontra quosgt; quàm pro quibus preces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idetreo ad.didtt,^gùom

nes homines vultfalito,s feri.I'flo lo^uedi mod-} amp;Oominusufus eji in E-UAngeho , 'vb’i ait PharifAis,DecimAtis omne oliss.TfecPhArißti,^ ijuA-tüejtie alienA et omniüper omnes terras atieni^enaru omnia olera décima bit, 'Sicut ergö h'ic omtie olus, cmne oierumfgenus,ita cf!'ilhc omnes hómi^ nès,omne‘homih!sm gertUs intelldgere poßumus : ôquot; ftsocum^ue alio modo inteliigi poteß', dàm-iainen crédere non cogamur alt^uid Omnipotentem Plenm voluiffe,fierifablômipùe noii eße,^Hißne vllü ambiguitiitibnsß in' eoelo in terra ftöüt cß ' “veritas cantat, omnia epuAcuncjue 'voluit fecit, profeblo facere noluit ejuodcunejue non fecit. Ideralib.de Correp. amp;nbsp;Grat .cap.ixp, ƒta diblum eß. Omnes homines vultfaluns fieri, vtintelli~ BBj.

gafttur om»ei Pr^deßinatit^uia omnegenus humanu in eüeß^fieuf:di-üum efiPharifitiSi Decimatis omne olus (^c.Etfecudum hunclocusionit nwdü. digiti esl,Sicut nbsp;nbsp;ego omnibus per omniaplaeeo.J^uquid enim qui

hocdixts ptacebasetiu'sämultis per/icutortbusfuisfSedplucebasornrti genen hominu quod Chrifii cogregab/it Eccleßa,ßue tarn intus poßtisißut tntroducendis tn ea.Hxc ille tu cxcmplis tinùliû Iocutioniî,tû irrefta-gabili nitione quod voluntas Dei ^xitu fuü neceilàrio aflequatur, fcntentiam fuam confirmas, cui ctjam afl'enticutThomasi. Suin-mæ parce,quæft:a9.art.6.amp; x^.quxft.art. 4.;amp;.in eum ipfum Apor Roll locum fcribens. Vt aiicein magis ctiain pcrfpicuis rationibus iftud.co'nfirmerur,quxro ex quo tempore cenferi pöffit Deus vo' luiife.vt hnguli homines faluifierent. Nam autperpetùb fuit h«c eius voluntas : cœpit tandem veile quodantea ftolcbar , amp;an-tea noluit quod poftea voluit.Hoc aiicem pofterius dici de Deo fine blafphcinia non poteft. Prius autem illud non tantùm ipfa hi-lloria amp;nbsp;experientia omniû feculorüfalsû efle oftenditur, fed etiâ manifeftis teftimoniis Scripturæ refellitur. Fuit .n. vocatio Gentium quamplurimis fcculis t3cita,amp; ludæis etiam ipfis ignota, ne-, dum Gentibus ipfis parcfadfa Rom.16.25. de alibi fæpc.Et quînam dicipoiretferuatasvoluifle Deus tot hominum myriadas, quan-diu huit illas viis fuis incederc?Neque quum hæc dico Dei feueri-tatem aceufoqui nulli debitor eft , fed hoc dico cum Apoftolo, nunquam tempus fuifie, vcl eife, vel futurum quo volucrit, vclir, aut volirurus fit fingulorum rnifereri:fed ab æterno pro bona fua voluntate, amp;nbsp;eaquidetn cuirefifti non poteft,conftituiire amp;nbsp;quorum in Chrifto mifereretur, ôe quos in Chrifto jnduraret. Et cur obfecro diutius dchuiusloci vera interpretatione ambigeremus, quLim hæc vniuerfalitas alibi tarn perfpicuc , non tantùm quod adeuentum, ncquis (Sophiftahîc interueniat) fed qubd ad ipfum Dei confilium amp;nbsp;propofitum feu feruandi voluntatem attinet : a-iibi quidem ad folos efficacitcr vocatos, vt Rom.S xS.alibi ad ado-ptionem Sc eleclioncm Ephef.i.5.amp; ii.alibi ad folos credentes, vt loh.j ló.Rom.i. 16. Ephef.i. 1 j. reftringatuc ? ct ipfc Apoftolus hoc ipfo [oco tVellefiruari ad agmtionemveritatis venire res con-iiidiflimas inter fe copulct? Gerte quofeunque vult Deus ad a-gnirionem veritatis venire, eos etiaiii ad Chriftum vocet nccefle eft.Chriftum autem non caro Sc fanguis, fed Deus ipfc folus patc-facit,Matth. i5.17. idque vel arcano tantum aftlatu intcriore, vt Paulo accidit, vcl adhibito exterjoro. njinifterip fuos trahens. Quod fi oftendcreconetur D. Andreas, non diço finguloshomi-nes,fcd populos omnes omni tempore,ad Chriftum iutcriùsfuif-fe vocatos , quis iftam impudentiam fcrat ? Vocari enim interius,: nihil aliud eft quàm fide donari, quam ne illam quidem lt;5yo«'X(t)p«r omnium eflè communem resipfa cuincit. Quanto minus autem

communis ilia fuerit omnibus quæ elcôtosà reprobis difcernit? Sin veto de cxtcrno miniftcrio ifta ad Chriftum vocatio inceljiga-tur,oftendat nobis D.Andreas, quînam poft cæterorum , excepta Abrahami familia,populoruin à Deo defettioncm,ad fingulos populos ante Apoftolorum tempora, ncdum ad fingulos hommes miffifint quiventurum Mcfljam,amp; Prophetarum ïcriptaexplica-rent.Quod enim adfert,amp; moxà me refutabitiir,gratiam illam If-laëlitis raâam,debuifle omnes homines ad veri Dei cognitionem amp;cultum alliccre,tale eft vt ridiculum etiam videripoifit, vt fuo inox loco often dam. Qind ampliùs?Omncs,id eft fingulos,cerrè fi Deus vult feruari : ergo fingulis brachium illud fiium reuelat. At ECaias loques de cleâ:is,omncs quidem eos vocat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed

addit,brachium Domini cui reuelatum eft’Ergo etiam omnes tra-hit.Sed û omnes trahit, quorfùm Chriftus non gratiæ vniuerfali-tatem, qualemifte conftituit,poncns, fed ofFcndiculo mulcitudi-nis incredulorum remediuns| opponens Nemo venir ad me, in-quit, nifi pater meus traxerit cum ? Ergo etiam Filius fingulis pattem pateiacit.At Chriftus eontrarium vociferans,Nemo, inquit, nouit pattern nifi filius,amp; cui voluerit filius teuelare. Et quinam voluiflet Gentes etiam feruare, fui quidem illius folis Circuracifis deftinati tempore, quum difeipulis fuis diceret.In viam Gentium ncabieritis?Matth.io. 5. Itaque vt femel hûcferiptum verbisFul-gentij lib.de remiffionepcccatorum x.cap.2.finianius,/i7ôrhicOm-nes aecipere dehemus ^uibus^ficut Paulus art,dat Deiupœnitentiam ad co^nofeendam veritatemi ^ui antefinemprafestis vita mifiricordia Degt;t g''atis prAHeniuntur,ad ejuam ^nt diuinituspndefiinati pergratuitam gratiam vt conuerß non pereant fed habeant vttam atemam. Neque illud veræ huic foli amp;nbsp;genuinæ interpretationi obftat, quod eodem illoApoftoli loco, quod de preeibus pro omnibus hominibus concipiendis dicitur,dc fingulis etiam generum inrclligcndum eft. NouitenimfuosDominus, quos etiamfolosvultfaluosfieri. At noscontràde aliis ftatuere pro certo non pofl'umus an adeiim pertineant an iccü^Nefeientesenim, inquit Auguft.lib.de Correp. amp;Grat.cap. 15. quispertinent adpradefiinatorumnumeruw, quisnon pertineat,ßc affici debemus charitatis affe^lu, vt omnes velinus faluos fierilEt rurfum cap.16. ^j^ntumad nospertinet ^uipradeßinatos à nonpradeßinatis difeernere non valemw , ob hoc omnes faluosfieri ^elle debemus,omnibus ne pereant,vel ne altos perdant adhibenda efl à nobis medieinaditerfeutra correptie. Dei elî autemÜlis eamfaeere vti-^tn,efuos ’ipft pndefiinauit confirmes fieri imagintßlijfüi,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'! '

Rurfum ad eofdém fcopülos impingit nófter aduerfarius,medium illtïd per quod Deus illud dccrctumexequitur, idcftÇhri-ftiirtijipfi decreto dd eos démiim qùos ipfi donat,pater,vt ift ipfo eleôtosjfic per ipfutn feruandos ante omnia fecula fubordinarum»

conhiudens ciim illo ipfo filij miftendi decrcto. Deihdcquod ak omnibus i id eft fingulis öffèrri Chriftu per pTsedicationem verbi» tâ falfuin eft quàm ridicule ftaniitur Ddus tabs efic index qui nolens id eft ihuitus(fic enim aocipiac noiendi verbum neccfteeft) •condénet quos fcruare fcilioct voluerit, fed non pociierit. Ar cprrà Domin’-ipfc iftos alloquc$,Ego,inquic, iiiinteritu vcftro ridebo.

•». Ipfares Hoeet, vni- Ad locum Ezcch. 18-refpondemus, ’ indc* jjerlalem effe eountia- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnuntiationcm,quæ ab vniueriâlt

min^^TnoÎo morte°m in rebus differr: amp;nbsp;reftridio de con; TOorie'nti^jCjuifcjuis file- ueriione oltendir »hoc intelligcndum de iis ■rit.Mâniféfta lt;rgoini- fbiis,qinbus darur conuerfionis gratia, qux ;pietay.eft.amp;:dpâ:rini a- ccrtè eft eleólorum propria.:^ Redduntur an-,bomnan4a,contra ex- nthilominus incxcufabiles, qui Dei ad-preilani litera ex pro- ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Miffione vniu'erfalipar- monitionesamp; exhortationes, per verbu pr«-ticularem efficerc. dicatum fa(ftas,afpernantur: quod facerc foleC st.. Elcftio autem non contutnaciter,quos Dominus intus non con-^abfoluto Del decreio ucitit.Iuxtaillud: ^couerte me,amp;conucttar. Hennitur, led in Chri-fto,quiomues homines

ad pœnitennam voca«. ideóque ex numero eleélornm CeCe nemo excludat, fed cum Auguftino dicamus:Si non es prxdcftinatus.fac vt prædeftmeris. }. Quo-rnoJo non redderentur cxcufabiles;)! verum effet, quod affirmatis, iilos ad exi-tiumætcrnumocculto lx abfoluto Dei decrcto creatos amp;nbsp;deftinatos, amp;nbsp;quia Deus NO LIT iilosconuern,ideà etiam nonpoffe conuertilHorreudaamp;abomi-nania funt hie auditu in Ecclcfia Clirifti. 4, Frecatio ha:c non confirrriat cr-Torem de occulto iSt abfoluto Dei decrcto, in damnandis hominibus , fed docet .humanisViribus conuerlioncm ad Deum fieri non poffe. Ideóque gratiam DcJ .ijppjorat,, o n) nib vs hominibus,adeóquc vBiuetfo mundo oWatana.

. V ExprobcX iain npbis D.Andreas Jnoftras quas vocxt gloflas præ appendicedici nihil poruit tuagisrépugnas ei, quod fubiicit Ezechj£Jj/!elt;/z/gt;4^w -vt concert atur à yiis fuis nbsp;nbsp;vtuaf.

ex qço intelligitur illam Dei volnnraté ad foloseos qui connercun rur,ideft..tranuntur, pcrfiner.c,fi dcarcano illoprop.oâto voluntas jâa accipiaruQde quo fcriben« Auguftiniis ad Bonifociura.lib.z. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...... cap.

omnes vocati^v^^^tjecuniam propofitam/ùnt vocatt, lt;jho~ nMmgt;^nlti(non dicit omtieii^weaùypauàwrè ele^t. Ipfiverofetun-dttmpropffitum vocati, lt;jMif/eiliAntfiConfittutionem fnundi. Qjwd fl putat D. Andréas qiiibufcdnquc pr^dicatur Euangçliû dari qno-queilliusamplcftendi faÇLikateinjïiue habilicatein, (vulpautem i-pfefingulis finevlla exceptione hominibtis Eiiangclium ofFerri* quod cornHicntum toties iam refutaui, quantumuis tam fàlfum vt refijtationc noo indigcar) qnæram in pritnis quo terniino iftam habilifatem condiidatjideft num intelligentiaillam flftat.an vero Iengiù,s illaip portigai , ideft vfquead aircnfum, amp;nbsp;ab alFcnfii ad Î’arcjculatemapplicationfm amp;nbsp;Spiritus Sandi teftimoniuin qUQd piritiii noftro r:eddit:dcniquc adipfos vfque fidci frudus amp;nbsp;perle-. iicrantiæ donym.Et quod ad intelligcnriam quidcm attinet jlipu-tat D.Andreas illius fecultatem fingulis diuinitus pfferri per verbj prædicationem:etiamfl largirer fingulis ofFerri Euangelium (quod nonnifî ridicule affirrn^tiir)tamé Falficas eius didi ex re ipla appa-.Qu^otusenim quiFquecft ex quàmplurimis auditoribus, qui ■tepc^itis etiw'O'concioni.bHs nondico nielior fed dodior cu.adat? Ncinpç,inquiet aduçrfariusgt;quia non vult. Nec egQjVqrpaudito-rivnvel/iegligentiaro vcl contumaciam cxcuFo.Scd quidfincvellc quidern poteftîNatura enim,vt omnes funt homines poft lapFum, Apoftolo tefte.ne cogitate quidd quifquâ poteft, nêdii difcere, ve^ per fe vel ex alio,quàm^x Dei fpiritu,quæ Dei Funt. Quod fi gratia vniucrFali datur omnibus vt poffinc veile, qui fit vt non omnes qui polTunt velint? Annou quod alia eriam gratia opus fuerit,vt id 'teipfavclint diFcere amp;nbsp;intclligcrequodillistantùm datum cftvE polfint intelligendo diFcert?Et certè hoc extra controuerfiam eft, non apud Pclagianos,fed apud Chriftianos omnes, nullam prima gcaciam polTe efl'e efEcaeem niFi Fecundaillam cpmjtetur. Hxc au-tem Fccundagratia,quafit vt ivvap-n ilia amp;nbsp;/««voth; oblata cnergia fuam cxcrar, fi communis fingulis efte ftatuatur,abFurdiftimum illud amp;nbsp;falfiffimum necçirario-co.nFequetur,nu'llum die hominem quiFalutis noftræ myftcrium non rcip'faintcîligat.Sin verb non eft oninibps communis ( fiçut certç. pauciflimis præ aliis ƒonatur, ôc quidem nonnulhs ad Fuam ipForum pcrnicicm ) iam ftatuctur diFcriméinter.eos quos Dcusalloquitur.Et quum ex æquo omnes natura fint Furdi amp;nbsp;cæ.ci,cauFa certè non ipFius Furditatis amp;nbsp;cæci-tatiSjfed cur hanc Furditatc amp;nbsp;cæcitatem in aliis Fanet, in aliis non item,inipfis non ipuenictur :Fedtotacft , citra vllum vitium,.cx cius voluntate qui quqrft vult.miFetttur,A:quos vult indurat,pro-utabartcrnofili viFum çft. Veriliimumeft cuim iftud quoque Au^-guftini , Ctrtum efl nos veile lt;juitn^ velnin.us , fed iUefiicitvtveli-' nus, Philtpenflzi iz. nbsp;nbsp;certnm efl' nos facerei cjuutnfacigt;nus,fed tile

commentitiam illam vniuerfalitacem primæ gratiæ illi concederc» tamcn adinæqüalitarem fecundæ gratise deu^niréni.Quód Ci vlte-riùs pergainuSjnempe ad affénriêndi idcft v'erfratispcr intelligcn-tiam perceptæ probaiidæ (i: agnofcendæ gratia.mjrurfura iftud donum,paucioribus etiam quam fuperiùs vtriimque dari comperie-tur.Quàm enim mulei Diabolica rabic veritacem etiam coçnitara, contra confeientiam oppugnantPQuod fi vltctiùspcrgamus vfque ad illius veritatis guftam,quo fit vt credens fibi peculiariter appli-cet Euangelicasin Chrifto promiffioncs;rUrfum ad pauciores hoc donum refiringetur. Quàm enim multis eft araara ilia veritas,a-deo vt illam ne mandere quidera fuftineantrSc ex iis qui cibu hune deglutiût,quàm nulli illu tarnen nonconcoquunt?Et hæc eft fideS ilia «yd'ff-Ktqpoç.Deniq; fiadipfum vfq^ terminum.quofuperiorailli oinnia dona fpeôlant, perueniamus , quo fit vt verè fimus amp;nbsp;efte perfeueremus vnuscum Chrifto Spiritus ; hoc illud eft donum, quo fatSti ad decus amp;nbsp;verè Chrifto dati'amp; per mifericordiam (âl-uandijàcæteris ad dedeeus amp;nbsp;iuftum exitium faôtis difeernuntur. Vobis cnim,inquiebat ,difcipulis fuis Chriftus , Datum eftnoftc inyfteria cœlorûtn, illis verb non item- Suht enim abfcondita,vt i-dem inqurt, à ftpientibusmccin alîis quàm in fais Deus operatur vt velintmec Spiritus vbique, fed vbi vult fpiratz ncc omnibus fi-dius fedquibusvoluit,patréreuelat:necalij poflunt crederequàm quos Pater trahit : necalij audiunt quàm quibus dantur aures ad audiendummecalij credunt-, quàm ad vitam prædcftinatimcc alüs datur vt fiat filij Dei, quàm quinô funt nati ex fanguinibusmcceft volentis aut currentis,fed miferantis Dei falus. Et hæc quidem ilia eft dodrina, quam audet nofter aduerfarius manifeftè impiam amp;nbsp;abominandam vocarc.

Sed ex illo præterea libens quæfiuero,quam tandem particulam in hoc Ezechielis loco inueniat vnde poffit indefinita in vni-uerfalem murari, quum,vt paulb ante rcfpondens ad locum exi. Timoth.2.oftendi,parriculæ etiam vniuerfales expreflæ, fæpemo-dôad credentes,modô adfolam Ecclcfiævniuerfitatem,vt,Omnis caro videbitfalutareDci,Omncserunù dodià Dco, Effundamde Spiritu mco fuper omnem carnem,Subleuat Deus omhcs cotruen-tes,amp; fimiliaplurima.-modbad fodalitium impiorum reftringan-tur,vtNemo accipit reftimonium eius,Eritis odio omnibus homi-nibus,Omnes quærunt quæ fua funt, cuiufmodi infinira penè pof-fent prbferri?Sed iftisfane nihil fiiilïèropus,nifi nos aduerfarius hue adcgiflèr.Hoc enim loco Ezechiel, non de ilia voluntatcDei arcana amp;nbsp;ne eledis quidem,quôd ad alios certo dignofeendosat-tinet patefiida,fed de ea demum loquitur qûæ per prædicationem verbi totiEeclefiæcçtuipatcfit,in qiiem etiam ad' tempus reprobi cplliguntur : amp;nbsp;cuius -prædicationis audito, in eledis quidem

creaturfidesperSpiritum Sandum, cætcrivei;o magisacmagis incxcufabiles , amp;nbsp;fuæ ipfius confcientiæ teftimonip conuiôti coarguuntur: de quibus hic propriè agit Ezechiel. Qnàm autein nulla ratione hinc colligi poffit Deum efficaçiter veile omnium fakitemjCtiamfi concedcrem omnibus Vniuerfaliter Euangelium prædicari:faltem infantes plurimi dcmonftrant extra Chriftura pcreuntes, vt copiosè déclarât Ambrof. de voeatione Gentium lib.i, cap. 5. amp;nbsp;præterea quoqtie tam multi qui ftulti amp;nbsp;furdi naf-cuntUFjamp;tota vita füa nunquam rtôtumiuftumquc rationisvfum liabent.Itidémqwe j^uod multi aliquandiu honedè tranfaâa vita candé peflimo fineintereunt, amp;nbsp;côtrà qui perpetubin flagitiisvi-xcruntjtepentina tandem fide acpœnitentia donati feruaiitur ; in quibus exemplisquînara dicipotcft Deus efficaciter illorum omnium falutem voluiflé?

Denique.quum fatis fupérque velfoja ilia vitioficas originalis faciat vt omnes nafcantur iræ Dci obnoxij, quorfum laborant ifti de ifta vniuer (àli gratia, cuius contcmptus tam lit äd Deum in rc-r proborum damnat ione iuftificandum ncccHariüs,vt iniuftus alio-quhimb,çt;iam crudelis vidciji poffit?quamuiscertc non negcm ad illain corruptionem natiuam quæad perditionemfufficit, acce-dcntcnaturajis owjuthp«««« de qua Paulus Rom.i.diflerir, violatio-ne,dupliciter fieri homines æternæ mortis reos:ad qua fi accelFeric Euangelijcontemptus, longe grauiflimara damnationis pcenam. fie homines fibi accerferequis dubitat?

Quàm mülta,quæfo,in tam paucis partim exfràrem, partim fal-sb difta? Abfolutumifte perpetub vocat deci etum ipfum Præde-ftinationis,quafi nosilludabfqueChri.fto,amp; feparatim fpeôlemus. Nam , vtin illa difputationede Chrifti perfona fæpe oftendimus, ita hic quoqueD.Andreas putat quicquid diftinde confideratnr, etiam feparari. Res autem ita fc habet. Prædeftinationis decretum amp;nbsp;eius executioni fubordinatas caufas medias, ipsàmque adeo ex-ccutionem nunquam feparamu§,fepc diftinguimüs»interdumcon, iungimus» præeunte nobis Deiverbo amp;nbsp;ipfarationeflagirantcvt hæcinterdumperfe.interdum quatenus cohærcijt fpeckentur. Sic dicitur nos elegifiè Deus ante iaôta mundi fuudamenta, nempeæ-terno ilJo decretp diftinetc amp;nbsp;velut întra ipfum Dei fintim confi-derato.de quo feribens Auguft. in pfalmum vltimum, hajinquitjWfl/ZM non in nobii faSia tfed in ocenho epud ipfitrn i» tins prlt;tfentiit. ria vexo re.liiftM in nohis ßunf., VocMto, Iun:i-ßcatio.Glorißpatit.^icat au^é, hae feruara diftinclionef, nos à Deo in ipfo prxdeftinaci J minime quidem.teparamurzfed diftiniîlè cônfi-detamtir vt vocari,iuRificati, amp;nbsp;tandem glorificandi,vt ita ptædc-ftinans à prædeftinàtis,5c decretum à caufis executioni fiibordina-tis, iplaque adço exccutionç difc.ernktUK ;,ûcetiam Filiusîipfc Dei

dopltciterncéefrarioiftjïaöclifputatiöne confideratuf. Qiiatenns cnuti eft vnlls ciim Patte costternus DeuSjamp; fecunduiù quod Verbum eft DcijDeus apiid Deiim,amp; habita illiusactcrni propofitipet fe confiderati Nation« non eft prædeftinatus,fed ciim patrc Si Sp.S. prædertinatorcôc fuiipfius vt hominis fucuri,amp; omnium à Pane in nos conferendorum jpfarumque adco caufarum mediarum coordinator :'quatenusautem homo eftjnon tantum eft amp;nbsp;ipfcpræde-ftinatus ôc fubordinatus, (idque gratis ab æterno ) fed'Çtiam vt o-mnium ad vitamptrerhiam prasdeftinatotum futurum,-finguloriim videlicet fiio tempore in ipfo reipfa cligendorum , vocandorum, iuftificadorum,amp; tandem glorificandorum,caput.Hocautem ma-ximi momenti diferimen qui velignoranr,velnon obferuant,omnia in hac pet fe pcrplexa tradationc inuoluunr,amp; turn fefe turn a-Iios in auiafccum abduciit. At Auguftinus,cuiàPelagianisvexato Ecclefia debet veram amp;nbsp;attentis omnibus pcrfpicuam huius my-fterij cxplicatiöhcm, ,vt illam de qua’dixi inter decretum ipfum, Si ftibordinatas eiusexecutioni cauias diftindlionem accutatèvbique obfcruattficetlam duplex iftudChrifti.modb vrprædeftinatoris amp;. pttedeftinatijpiurimis locis, diferinaen notât vt lib.de prædeft. Sa -dtorum i.cap.i5iamp; lib.x.c.z^^plenè demonftrat. amp;nbsp;Trad.in loan.iy-perfpicue definiens,Pr/«y7«4»»,inquit, hiemundui ejfet^ neque nos ramus,necipfe Mediator Dei (^hominum ipfe lefus Chnftus. Et mox. N^mo regulamfidei intucns F ilium Dei negaturus eft pradefiinafu ttegareeum hominem nonpotefl-, Fe^è t^uippe diàtur nenpradefitnatus-fecundum ^uodefiF'erbum Dei.Deusapud D'eum.F't i^ùid enimprade-ffinaretur, t^ui iam efet^uod erati,fine itiitio ,fns ■terminofif'npiternusl Illud-enim^pradeftinatum erat tpuod nondum erat, vt fuo temporeßerct'^ tpuemadmodum ante omnia temporapradefinatum erat vtßeret.

Aliter igitur Chriftus confidcrâdus eft vt caufa prædeftinationi» cfficiens cum Patre amp;nbsp;Spirint Sanftotaliter vt primum ipfius Prar-deftinatiortijspde feruandis per mifcricordiam in ipfo elemis cffc-Ótu.'Quod igiturhoc loco D.Andreas de Chrifto fcribit ƒ1 iri Chri* fto confideràt Vf prçdcftin.ire:incptiftîmêputât fte tolH «|^iiod'è.có-trärio ftc ftatnïtur: ncpe de'cretûillud quodipfe abfoJiitu inuidio' scamp;i falsQ vocar,nos auré,ocGulru dicimus,quia fol.1 Dei volunrate-nirirur,ad cuius àlritudiné ipfe Apóftolus obftHpcfcit:amp; quoniam donechobisper Spiritum Samftum detur mentem Pömini teuere i.CoF.2JÓ,amp;'Efai.45vj. qiiafi in finü Dei later,.vt pauló anteex Au-guftiho deciaraaimus.’ Sin verb Chriftum confi’derat vt'.prsedefti'^'’ natufÂamp;.pracdcftinàrornm caput, tûmtfanè facit DzAndtta^quod confueuir, id eft, dcccetum-ilhidà ftibordinatisiUiiis déct^ti caußs nondiftiftguit. ’■ ' nbsp;nbsp;’ 1 b ÿ.-fi.r • 'iv ■ ‘

Quödautem poftea fubiicitjOmnes videlicet homincsià Ch'rifta ad pœnîrcntiam vocari, ne de cxfönia quidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verum

efle»fl de finguHs perfonis.vt ifte vult,accipiatiir,non tantum fais» ftdetiam ridicule affirinari millics iam oftcnd!mus,amp; tes ipfaaU Omni pcnèæuo teftatur.Nec ccrtè Chriftus omnes.fcd multos vo-cari dixit Matth. 20.16. Internam autem vocationem, qiiæpræor-dinationcm ad vitam ætcrnam necclfario fequitur Ad.15.48. amp;nbsp;22. I4.fiue apcrtionem cordis Ad. 16.14.fiuc tradionem Iohan.6.44. de qua loquens Chriftus,0OTWÙ,inquitj7«iaudiuit àPatre meo dt-wî/e»»f.Ioh.6.45.quis Chriftianus ignorât?

Dcnique quodadiftudattinet,Sinone}priedefünatui,fACvtpri.~ quisnonmireturab iftoproferripotuiflcjquod non i-gnorat non à veto Auguftinopetitum ,fed exinipuriflimis Pelagij hennishauftuifl, nobis ctiamnum hodie à Semipelagianis forben-dum impud’entiffimè propinari?Quis cnim non yidet,fic incertam cuiufuis Prædcftinationem ftatui ad extremum vfquehalitum? id cft vnicam noftræ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bafin lîc penitas euerri? Nam quan-

do tandem quifpiam ftatuet fe elFccilIe, vt ex non prædeftinato fieret prçdeftinatusîfcilicet poftquam Legem impleuerir,id eft fc im-pleuifle fomniauerit. Quum autem fides in folamDci in Chrifto gratiam feratur,amp; nonnifi fccundumpropofitum prædcftinatis amp;nbsp;vocatis detur.Rom.8.28.amp;Eph.i.5.quînam id fucrit prædcftinatio-nis caufa efficiens, cuius eft efFedum? Deinde fi faciendo prædcfti-nationeraimpetramus, certè cx meritisvelpræuifis velpræfenti--bus dabitur, quum c contrario teftetur Apoftolus cledos cfie nos amp;vocatos,non qubdiam fandi ciremus.veleflemas ftituri,fcd vt fandi fieremus; ncc fit eledio eius qui velit, vcl qui currar, fed mi-ferentis Dei».quod millies vêtus Auguft.aduerfiis Pelagi. obfcruar. Et quæfo, quid erit non efie prædeftinatum? Nempe mediæ cuiuf-dam elfe conditionis ab hominis voluntatc amp;nbsp;operibus fufpenfæ» vtpotc in cuius arbitrio fit pofitum, vcl prædeftinati, vel non prç-dcftinari.Ageigitur, manifcftèad Pclagianosdeficiant quicunque cum D.Andrea non ccrtè Auguftinianam fed ab Auguftino fortif-fimè integris etiam libris oppiignatam fententiam illam vt veram vfurpabunt.Qimd filibeatillam emollitam adorthodoxæ fideiab ipfo Auguftino-defenfæ eanonem reuocare, turn fane minime nobis aduerfabitur. Erit enim non ad Deum ipfum fed ad nos, ne-que ad illud Dei decretum in ipfius finu ab æterno conceptum,fed ad eius nobis in Euangelio patefadilenfumamp; agnitionc referenda: ficut nos Petrus admonet, vt noftrameledionem amp;nbsp;vocario« nem fitmam efficiamusinon ccrtè in Dco quifeipfo fdlo innititur, hd in nobis.crefccntib.videlicet in fide amp;nbsp;ad finè adducctibus fan-dificationem noftram in timoré Domini. x.Corinth. 7. i. iuxta illud iJohan. 510. Per hoc manifefli funt nbsp;nbsp;Dei fili^ Diaboli^uod

nan exercet iußdium non eß ex Deo,^ ^uißjuis non diligitßa-verb nos prçdeftinationis noftrç patefàdionem in i ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cc j.

illo occulto Dci dectcco,ac n6 podùs in Dci verbo, vt auribus iio-ftris per hominumminifterium infonantc,ficperSp.Sanctum cor noftrûpulfantc amp;nbsp;illud apcxiécc,arque adco in illnd fefeiniînuan-te t|uîeiendLidocLiiniiis?Neq-, àPrædcftinationc ad medias eaufas dcfccndcndû elle dicimus : fed contra ex cfFeôlis,nempe £x Sanôti-ficationc,fiue Dei fru^libiis ad fidem,à Hde ad Iuftificationem,à lu-ftificationcttd Vocationemex propofito, amp;nbsp;ab hac tandem ad i-pfum æternum amp;immutabile prædcftinationis ptopofitiim af-cendcrc nos in grauiflimis prçfcrtim tentationibus oporterervnde ccrtaillanoftta glorificationis fpcs,quæ nunquam confundi»; im-tno lt;wXwf6(pop/a:imn)0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemple Pauli Rom.8.à 31. verfic. ad

fincm vfquc nobispræeuntis, in animis noftris foQcatur.Sedaliud cft de ipfa Prædcftinationis doôtrinaquàm deipfius vfti appli-cationc diftèrere : quas duas quæftioncsprorfus diuerfas quicoin-mifeent, magnas huic tradlationi tenebras ofFundunt.

naturali necefiitatepeccandi^nelt;^ue neeeßarto, tum in elects, turn tn repro bis,pr^defitnationis AternA euentu excufari peccntdyVel tollt contingentiam.

Immb, liorrendum amp;abominandum eft audituin EcclefiaDei dogma,quo ftatuitur vcl poffe fieri quod Deus fieri nolit, vcl non polfe fieri quod Deus fieri velit: quodfi pieras amp;nbsp;veritas ipfa vt impium condemnat, confequitur id dcmuni fieri quod Deus fieri velit,amp; nunquam fieri quod fieri nolit ; à quo iiquis cxcipiat dain-nandorum fine damnatorum cxitium:tantundem Deo detraxerit. At non illud dico , inquiet D.Andreas, fed hoc nego ex abfoluro illo dccreto quod Deo tribuitis cuenirc.Quafi verb nos vllum tale abfolutum decretû,quale illc fomniar,Dco affingamus:quo videlicet fiat vt ex vnica fua voluntate quenquam damnet. Nam c contrario fimul ilium ab æterno (decreuifre dicimus, amp;nbsp;quos,amp; per quas can fas, non in ipfo decernente, fed in ipfis perdendis inhçfuras,fit fuo tempore perditurus.quos decreuit nonnifi iufto iudicio amp;nbsp;perditionem commeritos perdere. Quod fi D. Andreas omnesatqueadeó fingulos polie vcllc credcre imaginatur, hoc certe- vel naturæ in folidum,vel partim naturæ,partim gratis» vel foli gratis rribuat necelfe eft. Si naturæ foli, age tranfeat aperte ad Pelagianosifi partim nature,partim gratiæ,abeat ad Semipe-lagianos ^phiftas , amp;nbsp;cum lefuitis tranfigat jneàfanioribusqui-'dcm Scholafticis admittendus. Sin verb foli gratiæ,fit igitur dein-ceps nobifeum Orthodoxus,amp;gratia iftara prætcrca definat vni-nerfalcm facerc. Conföqucretur enim (quum Trahcre, vt rede ab Auguft. explicatur , nihil aliud fit, quam ex nolente per naturam, laccre volcntcmpcr gratiam.)Omacs trahi, fiquidem datur Omnibus

nibus vt poffint vclle crcdcrc : amp;nbsp;rurfiiin omncs ad Chriftum non tantum venire pofle.fcdrcipfa venire, reftantc Chriftoad fe venire omnes cos qui audiuenint amp;nbsp;didicerunt à Pâtre.Audicrint eniiu profeóló amp;nbsp;didicerint àPatre, quibufeunque datum Rierit Filfum nolle, amp;: veile polie in iplùm credcrc. Quid igii uv fiet aliis ChrilU verbis,quibus teftatur,non omncs,nedum fingulos,Pacrem uollé, fed eos demum quibus ipfe ilium parefeccric Match. 11.27. Philip-penf.j.i5.amp; alibi pallim?amp; non tantùm non crcdere,fcd necrede-requidem polFc, quibus brachium Dei non fucrit rcuclatum? loli^ I2.j9?t'’c non modo non venire,fed ne polie quidem venire,quibus nonfueric datum à Patrc.lt;’Ioh.6.65. Voluilfcvero vnquam Deiim yferuari mundü,id cft, vnquâ trahendos fine fide donâdos, pro qui-*bus ipfe Chriftusle nonrogarepatrem teftetur, quibus tandem fani iudicij hominibus D. Andreas perfuaferit? Sed hic audire mihi videor occurrentes mihi, amp;nbsp;cum Pelagianorum rcliquiis clami-tances,cur ergo damnantur quinon credunt,fi credere Idcirco non poirunr,quia Deus nolit illos conucrti’Qmifi veto hçcad non cre-dendum Si fefe Deo non fubiieiendum naturalis , amp;nbsp;vni Deo per gratiam fanabilis habitudo, fit vcl à naturæ crcationc , vcl ab co quod Deus,qui nullieft debitor,nolit eos gratia coniicrfionis donate : ac non potiùs ab ilia vnafpontanea amp;nbsp;voluntaria, quamuis non præter Dei voluntatem, defetftione à primis illis noftrispa-rentibus in nos propagata cmanarit, quâ teftatur Apoftolus Deo non modo non fubiici,fed ne fubiiei quidé polfe.Rom. 8.7. Quod autem huius ncceffitatis loco Sophiltæ imbecillitatem tanrùm quandam fublliruunt, ne refutatione quidem indiget, quum tora icriptura nos per peccatü non tantùm vulncratos fed ctiâ perem-ptosdicat;amp; veterem hominem non rcfocillari vcl adiuuari vt in-firmum,fcd vt feram amp;nbsp;truculcntam bcftiammaétariacpcnirùs a-bolcrioportere.Ac enim.inquicnt rurfum nonnulli,fi hæc fuit Dei voluntas vt in hanc nccelîitatem fefe amp;nbsp;omncs fuos pofteros pra:-cipitarerAdâjCui necclîitati nihil poteft refiftere, quid habet Deus de quo conqucraturrRcfpondcat pro me Apoftolus , Oaltitudol Cui refpôfo qui non acquiefeit, fefe quandiu volet fuis illis deliriis difcrucier,nunquara inuenturus quod nufquam cft, vt iam ex Au-guft.oftcndimus ,amp; veritas ipfa diélat, quum nihil fit fublimius Dei voluntate.Et fiquis cxcipiar, Apoftolum ibi non agere de A-dami lapfujfed de reptoborû damnationis caufa,quam cffugcrc nô potucrint 11 quos vult Deus indurat, verum quidem allumpferir, fed nihil contra nos coneluferir. Nam Dei voluntati non magis eximi poteft primus ille lapfus,quàm ncceflltas inde cófecuta, quæ amp;nbsp;Adamum, Si omncs eins pofteros inuoluit. Apoftolum autem eoufque nos dcduccrc vt inde ftultam fapientiam hominum abo-tninari difeamus ex eo quoque raanifefte apparct, quod Deum cû

figulo j humanum genus cum mafFa, non humani generis condi^] ■fed ira condendi comparar, vt alia inde vafa ad decus,id eftad vit^ •æternain, alia ad dcdecus neinpe ad exitium fempiternum ßciaf» idell nafci iubcaf.cui difcrimini,nifiduorum illorum qui ex iilalu-ti niafla primi vcftirps totius humani generis conditi funt, fpon* tanca mutarionc inreruenicntcUocus nullus efle potuit. Cæterùra abfquecovtin iftam altifîimam abylFum ingrediamur,immô vc illi fuperftruamusquod veriffimura eft : inde quoque ifiorumho-minum error, quibus ab iniuRitia vindicari Deus videtur non polTcjfi qiiis neceiïàribperire ftatuat quos ab æterno iuHèpcrderc decreuir, triplici quoque rarione conuinci potefl;:vna,quôd pofito uuilum-hîc Dei dccrctum interuenire, abrogabitur Deo æterna i-pfius prouidenna,quæ à primo demum hominis lapfu inehoabi-tur:ahera, quôd niii,fient rcRc loquitur Auguftinus.Dei voluntas ftatuatur efle,fenfu quidem, (vt in feholis dicûr,)compofito, rerum omnium necefliras, abolebitur ipfius Omnipotentia: tcrciaquo-niam fi voluntatis eius'eucntus ab vlla fecunda caufa vt fundamen-îo fu(pcndatur,totacaufarum omnium lericsinuertetur,ita vt non fecunda: caufæ à prima, fed prima à fccundis pendeat ; quæ omnia abfurdiflima,falfiflima,impia denique funt.

Quid igitur? Voluntatis Dei appellatione nonnunquam decla-■rarur Lex amp;nbsp;Euangelium : ilia quidem quod in ea patefaciat, quid vt benè amp;nbsp;redè foôfum probet : quid vt male amp;nbsp;peruersèfadura improbet : idque præcipiendi amp;nbsp;prohibendi forma, non quôd aut præceptis illius auditis obfequi,aut ab ipfo interdiéta vitarc Tclle.nedureipfaprxftarc homines natura pofiînt; fed vt ita quid-nam amp;nbsp;ipfi Deo, amp;nbsp;proximo debcamus, expreflîùs etiam quàm ex Lege naturaliintelhgentes,magis ac magis conuiéli teneamur. E-uangelium autem confilium illudDeiper Prophetas promilhim, amp;nbsp;fuo tempore ab ipfo Chrifto exhibitum déclarât, quo vnico conftituit homines, in ipfo videlicet Chrifto per veram fidem ap-prehenfo feruare. Et hæc quidem vrraque voluntas iampridem eft patefadta amp;nbsp;quotidie patefit,ncc tame vniuerfaliter id eft fine exeCquot; ptione fingulis populis nedû hominib.fed promifeue amp;nbsp;indefinite his vel illis,prout ipfi licet in vmbra mortis pofitiç,vt loquitur E-faias,apparere. Quu aute volûtatis Dei appellatione ilia Prouiden-tiæ Dei partem intclligimus qua res omnes humanas, ipfófq-, adeo homines fingulos ,caufis omnibus fccundis,amp; carundem motibus aceffedlis huicfuævoluntaticxequcndæfubordinatis,ad vltimutn ilium finem , id eft ad gloriam fuam Solomone tefte,alios quidem per miferieordiæ,alios per iudicij viam adducit : illam folemus oc-cultam amp;arcanam duabusde caufis præcipuis vocare:ncmpe,tum quod à mero ipfius bencplacito,cunólis etiam Angelis inferutabi’ ii amp;nbsp;adorando,proficifeitur:tutn quôd nonnifi à pofteriore, vt in fcholis loquuntur, id eft ab elFeótis dignofcatur.Hæc autem præ-

deftinatio nequc à fecundis caufis,inter quas præcipua ,eft Humana voluntas, afficitufjficut fomniaruntStoici,amp; adhiic imaginantur qui præuifam fidcm amp;nbsp;eins fruétus faciunt decreti eleôtionis cau-ûm J amp;nbsp;viciflim præuifam incredulitatem amp;nbsp;impœnitentiam decreti reprobationis caufam efle contendunt : fed illas diiobus di-uerfis modis moiiet amp;nbsp;afEcit,nunquam tarnen voluntatem huma-nain cogens,qiioniâ vbi coaélio eft, nulla eft voluntas propriè fie appellanda.lraqnc quum deiisagitur quorû mifereri vult, quoniâ eiusbcnefici) particeps efle Homo non poteft nifi Dciproiniffio-nibus credens, hominis autem voluntatem inuenir, non modo non difpofitam ad credendum.fed etiam pcnitùs Euangelio repu» gnantem: idcirco pro fingulari fua bonitate mentem adadinit-tendam Euangclij lucem pcæparat:cor lapideum emollit : interio-rcnidenique totum hominem innouat, formansin illonouuna Veile amp;nbsp;Facere in Chrifto,per fidem gratis itidem in ipfo formata apprehcnfb.Nani,vt præclarèinquit A.u^u(iinus,cerfMm eSlnos veilt ^uumvolumusyfed tile facit vtvelimus.Et cert um e^t nos facere tjuunt factmusjed iUefacit vtfaciamus, prabendo vires efßcacifimas volun-tati tjuam fecit. Eleótos igitur Deus non jnucnit, fed facit,vt idem inquitalibi.Ad alios autem quodartinet, inucnicns illos corrup-tos,amp; abipfa natura fpontaneo illo primorum parentum lapfd deprauata, advltimum exitium iam pronos amp;nbsp;pcnitùs comparâtes,quorfum illorum voluntate ad male agendum cogerct ad qugi ipfi {ponte fuaferuntur Pquorfumnouam illis malitiam inftilla-rct, quum nullius mali author elTe polllt qui eft ipfa bonitas , amp;nbsp;vcl fola natiua corruptio iuftiffimam cxitij (empiterni caufam præbeat?Prout tarnen ipfi libet malam illam voluntatem, non tä-tùm regit amp;nbsp;frænar, fed etiam mouet amp;nbsp;inclinât,tum ad feipfam obdurandam,tum illam modo ad exercendos. modo ad caftigan-dos fuos, modo ad malos inter fc committendos, iuftc fempenÄ: fapientcr adhibens. Ncutrobi verb falli quum poftit nec mutari quieft omnipotens amp;immutabilis, cfficitur omnino,quum necef-farium definiatur id cfTe quod aliter fe habere non potcftmecclTa-riöquoqueferuarifakitideftinatos,idqueper mifcricordiam , amp;nbsp;neceffarib perire cxitio dcftinaros,ldque per ipforum vitium. Ifta Verb ncceftitas cuentus diuinæ amp;nbsp;in his amp;nbsp;in illis prçdeftinationis, quum nullam vim afferat neutrorum voluntati (nam amp;nbsp;bonorum voluntas quateniiscft per Deigratiamà feruitute peccati libera-ta,fpontcadbonum fertur: Sgt;c cæterotum itidem voluntas in fua viriofitatemanens Sc ciefccns , itidem fpontc ad inalum præccps ruit)quatandem rationc vel ilii delibcrrimç illius bene agendi ne-ccftltatis , vel ifti de ea in qua ferui nati funt, pcccandi neccfiitate oonquerentur? Nam qubd ad illam priorem quam vocauimus li-berrimam neceflltatem artinet,ea certc eft vera libertas,amp; nihil a-CC. iij.

liudquàminftaiiratæ in elcdisDei inchoatio, ficuc Deum ipiuin dicimus nccelîàrio bonum efle, nccmcntiri, nccmoripoiTc, cuius ccrtc voluntati propterea nihil detrahitur, potins alîeriiur. Sed amp;exaduerfo neceflitas pcccandi, fpontancum malæ voluntatis motuin non tollic,fed oftédir. Quinani cnim aliter niouere fe poffer mala voluntas quàm male? Hocautem vt planiùs etiam intelli-gatiir, ne to'quidem fie colli ilia decreti diuini neceila-ria firmitate amp;nbsp;certitiidine fie demonftratur. Prouidentia Dei qua resomnesdi fingulas finevllacxceptione adminifirat, fecundas caufas non tollit ïêd ponir,ideôque rerum natnras non mutât, fed quâmquc rem pro natura illius determinat.Eft enim Deus condi-tor turn rerum omnium quse exiftunt, amp;modorum quibus exi-ftunr. Et quura duo fint ifti modi, neceflitas videlicet amp;nbsp;contin-gentia,vcrâque fie déterminât, vt no tantîim necelfario, fedetiain neceflaria ex caufa, amp;nbsp;quæ aliter fe habere fuapte natura non pol-fit, eueniat quod decreuit vt tali neceflitate eueniret. Et viciflim quçdâ ficdcfiniuitjVt neccflàrib quidé quod decreuit cueniat,qua-tenus ipfc nunquam falli poteft, ar non tarnen neceflaria ex caufa, fed conringente,quæ videlicet decreuit vt côtingenter euenirent. Quod agedura difiindtè in Adamo primùm: deinde in omnibus i-pfius polleris oftendamus. Adamum igitur antelapfum dubiuin non eft voluntatem habuiflé bonam, fed vt res ipfa oftendit, mu-tabilem. Potoit igitur naturalibus fuis viribus Satanæfuggeflioni ôbfiftere, nondum introdudis in hominis voluntatem concupif-centiis. At quâuis in alterutram partem flexibilis cfset hæc voluntas quöd ad ipfam (Ti/ra/x«' amp;nbsp;facultatem volendi attinet, tarnen v-trumque cligere non potuit,fed tantùm alterum. Voluntas autetn non coaûa, fed fua vnius fpontc, non nccefsariô,fed contingenter in partem illaminclinauit quæ erat àDeo determinata, cuiuspro-inde necçfsarius quidem fuit euentus ex caufa rcmota,nempePrç-defiinatione Dei-.contingens verb ex propinqua caufa contingéte, cuius quû fpôtaneus fuerit motus,tota culpa in eo hçfit qui fpontè lapfus eft. Norum enim eft to »kü'ojov non opponi -jJ arctjxai®, fed ßtttiu , quoniam quamuis ipfius tKisiri^ Adami, facultas in feie qualis eft confiderata fuerit in alteram partem flexibilis, tarnen adio ipfa non vtcunquç fed in alteram demû partem ferri necel-farib potiiit quam fponte dclcgifset : eam autem elegit contra confeientiam quam eligerenon debuit.Ad pofteros autem Adatni quod attinet, deprauara eorum voluntas,tunc quoque à vero a-berrantc ipforum mcntejquum aliquod tantùm boni amp;nbsp;veri fimu-lachrum intuctur,(dc iis enim hic ago quæ ad officium confeicn-tiæ ergaDcum amp;nbsp;proximum fpedant) nunquam inter verè bonum malum délibérât, fed vel inter ilia quæ fpecicm quidem habent boni, (cuiufmodi font Philofophiæ orancs morales virtu-tesjied

De prædestinatione. 107 tes) fedvcrè bonanon funt, quamiiis alialongiùs, aliapropiùs ä vcrobonoabfint : vel inter illas virrutes amp;nbsp;vicia verc amp;nbsp;penicus mala vcl dcnique inter hæc vcl ilia vicia delibcrantcspendec ; amp;nbsp;vcramuis partem elcgcrit, non potell aliud quàm peccare. Sed rurfus quum in alterLitratn partem liabeant quoquc flexibilem il-lam feruilem amp;nbsp;peccato mancipatam vtrinquelibertatcm , itidem in cam letr.per partem fponte inclinant qiiam Deusabæterno determinanit , prout eciam Deo vifum eft efficere vc iplî fponte ferantur , cfficaciam Spiritui erroris amp;nbsp;ipforum concupif-cenriis rribuenti. Vnde confequitur infallibili Prtedeftinationis euentu contingentiam volütatis minime tolli. Hoc autem vc ma-gis ctiam liqueaCjCercis eciam exemplis oftendamus.Prouidentiæ Dci, quamuiscercaîk immota determinacione mediarum caufa-rutn naturam non mutati. Chriftum mori ciciùs potuilfc quàm mortuus eft quis neger, fi fpeótecurin fefe aduerfariorum ipfius poccllas amp;nbsp;maleuoIenriaîHora igirur ilia à pacte dctcrminaca,noii niß contingencer,ijkiod ad aurores ipfius morris attinct,mortuus cft,quibus,quôdadipfosattincr,tura quoque quum ilium interfi-cere ftatucrunt,licuit mortem eius.vt antca^differre : quod ad Dei veto dcterminationem attinct, nec ciciùs nec tardiùs,nec alio loco , nec alio morris gencre occidi pocuit: fed turn demura quum adtienit ipfius hora»r(J»«ewer««r H erodes amp;nbsp;Ptlatusvt facerent tun^uemanus amp;nbsp;confilium Dei pradefimerat vt fièrent.4. iS.Sicfl naturam offium Chriftifpcd:es,amp;rquid carnificibus quales infefefuerûr licucrit côfidcres.illafrangi potuille quis ncget?Qm3 tarnen altcrutrum tantum eligerc potuerunt carnificcs, amp;nbsp;vitro, qiiamuis infcientcr, ad id inclinarunr quod Deus ante omnia fe-cula dcterminatum prædixcratndcirco ex Dei quidem ordinati^p-ne fieri non potuit vt frangerentur , ac proinde nccefiarib integra tnanferuntzfed ex media caufa,id eft carnificum voluntate contingenter fradta non fuerunt. Rcftè igitnr Auguft.aducrfus Cicerone eruditiflimèhacde re difputanslib.5 de Ciuir. Dci cap. 9. poft-qiiam'amp; Stoicorum fatum rcfutauit,quo contingentia omnis tol-btur, Epicureorum quoquc omnem prom’dcntiæ certitudinem tollentiuminfaniam rcdarguit:amp; ciiins verbis cotam hancdifpu-tationem finite placet,ZVö» efl,]n(\\.\K,confeciuensvtfiDeo certus efi Omnium ordo caufarum, idea nthil fit in nofiro voluntatis arbitrio : Hjam amp;nbsp;ip fa noHravoluntates incaufarum ordine funilc/uicertus efi: Deo,e-tufcjueprafiientia continetnr, ejuoniam nbsp;nbsp;humana voluntates^hurnano-

fum operum caufàfitnt. Item, r'oluntatesnofira tantum vaient(juantum fas Dew valere voluit aeprafeiuit. (En præfcientiam cum voluntate iemper cóiun6tam)c^ idea ^uicquid valent, certifiimè valent-.^ ejuod *pft omnino faldurafuntguiavolituras acfaElnras illeprafciuit, cuius P'^'tfciefjtia fallinonpotefi-,Yzcm,Si definiturilla efie necefiitasfecundum

^uitm dicimuj zit ita fit aliijuiâ vel itafiat^neficio cur eam timeamus tie nol^is libeïtAtem auferat voluntatis. Nee aliter etiam hac de rc fenfit Thomas fcholafticorum eruditiflimus i.quæft.az. art. 2. ad i, amp;nbsp;ïj' quæft.arc.^.adi.

Conuerfionis certè donum nihil ad reprobos pertinet, fcdfi Alt;!4' proprium cft faluti deftinatorHm,falflîIîîmumeft,ac etiam ridicu-i lum diccre Dcum veile vllos alios quàm illos conuerti, vel negate Deum nolle caeteros damnation! deftinatos conuerti. Q^ató ma-gisautem ridiculum eft, affirmare andere çonuerfionis donum omnibus,id eft ex fententia D. Andrea? ftngulis hominibus ofFcfc ri f Q^afi verb alij quàm quos Deus trahit petere nedum obtincte poffintconuerfionis gratiam,quam ipfe D.Andreas rede teftatut humanis viribus fieri non pofte.

£«^.24. Siefcriptum efli(!r fic oportuit ChriSlumpati^f^ pradican i» nomine eiuspanitentiamyamp; remifiienempeccatoruml N O GENTES.

I, Magis mirabde eft, Ad locum Liic.i^. Per' omnes gentcs,mi-hocàvobisnegari^um jabiljs eftgloflajntelligere fingulos omnium fit res manifeltiUima, , nbsp;nbsp;nbsp;° , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? r ° n ,

quàdvidelicet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et fi verum iftudcllet,

Hcrfaliparticula (om- tamcn non de omni tempore hoc verè dici Nis) etiam finguliintel poftet,quum,Deus ’demum poftmiflionem Apoftolorum omnibus gentious voluntatem niBusgentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faluificam patefecerit 8c nunc maxi-

1. Deusiam inde ab or- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• n a •

becondito/uamvolun- mam partem orbis terrarum lufto fuo ludi-tatem infaluandis ho- cio, non autem nunc demura nouo capto minibus patefecit, amp;nbsp;in confilio in tcnebris verfari amp;nbsp;perire ^vclit. omnib. Moaarctiiis po-

pulumIfraëliticum illuftrem reddidit,apudquem h« promiflionesconferuatse lunt. Quum ergo propter mercimonia trans mare currant homines,cultus auté Dei tam fucrint négligentes, non voIuntatcmDci,aut occultum eins decretura de damnandis hominibus, fed fuam iplorum impietatem aceufare debebunt, quiprofelyti fieri amp;nbsp;faluari potuilTent. 5. Non ad occultum Dei amp;nbsp;abfolutuni dccretum referripofre,quódmaxima pars orbis terrarum NVNc intenebris verfatur,fed malitiam hominii cauQm eftc,Paulus aperte docet, a.ThciTi, cùm iuquitiQöia amorc veritatisnon rccepeflunt,VT salvi »urent, ideoroifit eis Deus operationem erroris, vt credant mendacio. Quid magis apertè contra opinionem de abfoluto Dei decrcto,in damnandis hominibus dici polTet}

Reprchendi vt ineptiflîmam hanc intcrprctationem, Omnes genres,id eft finguli omnium gentium homines.Concrarium tue-tur D.Andreas.Qup argumentoîRes cft.iwquit, manifefta. Et hoc cft fciiicct appofitè amp;nbsp;folidè refutarc Bezæ hætefcs, impietates, blafphemias. Quînain veto per omnes Gentes intelligi poflint oniHcsfingularum Gentium homines, quum Deiisip(e,ccrtiffi-musillius Abrahamo faélæ promiffionis de benedicendis in ipfo Gentibus omnibus interpres, non tantum Ifmaëié cum fua Gère, quoniam folus Ifaac crat promiiîionis films : fed etiam Efauuin cum Idumæis adhuc in vtero latentcm:immô amp;nbsp;alias quàmpluri-mas Genres ex Abrahami lumbis eduôtas, ab illo bencdiôiionis fredereexcluferit : quibus etiam poftea nullos aceibiores hoftes habuit Dei populus?Scd amp;nbsp;idem il le Deu^ qui omnes Gentes dixe-tat benedicédas in Abrahamo, alibi omnes interpretatur multas. Gencf,i7.z^.amp; ^.Paulus autem tones illam Abrahami bcnedi(ftio~ nein citans amp;nbsp;cxplicans,nu(quam iftius glofl'cmatis meminit ; fed Ecclefiam generali diftributione in ludæos 5c Græcos, fiueGentes, tune demum ad Euangclij participationem vocatas, vbique diftinguit.Ncque verb fie tollitur vfus patriculæ vniuerfalis,quura fua quoq^ Ecclefiæ vniuerfalitas eonftet'.vnde ilia Auguft. eom-modiftimadiftributio humani generis poft eonditum mundum in duashominum eiuitatcs fine foeietates : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(inquit ipfe

lib.de Ciuitate Dei i.cap.15.) prtdeßinata e(t in aternum regnare cum Dec: altera aternumßuppltctum fubtre cum Diabolo. Poftremô quàm abfurda eft amp;nbsp;ad id de quo hic agitur nullo modo accommodât» iftius loci citatio? Dicuntur cnim ilia Chrifti verba,de Euangelio non vt omnibus Gentibusàcondito mundo,(ficut D.Andréas cô-tcndit)prædicato,fcd poft ipfius demum Chrifti difccûùm,aliquot etiam intetiedlis annis,prædicando.

Hac demum obferuationc D. Andréas probate inftituit fuum illudfâlfiftîmum amp;nbsp;abfurdiftîmum commenrum,quôd wemo propter aliam caufam,quàra propter oblatam Euangelij gratiam conr tcmptam.vel incredulitate repudiatam , fit vnquam damnatus,vt non aliud quàm fuam ipfius impictatem aceufare quifquam de-bear.Ccdô veto quàm folidis argumetis? Primùm quod Deus iam indeab orbe condiro fuam illam volunratum de feruandis homi-nibus patefecerit. Concedo, amp;nbsp;priorera ilium mundum quilon-gænos illos Patriarchas præceptores habuit à promiftîonis libcyar toriscontemptu minime abfolui pofte fateor. Sed nullos adhuc infantes tuncèviuis exceftifle priufquàm audire quicquam de E-uangelijgtariapolfcnt, amp;in illa malorum, quos Moles filios ho'

minum vocat, periifie ausunc D.Andreas , qua folec confidcntia, affirmarc? Et pauhtim,pa[entum negligentia amp;nbsp;improbicate, oin-nem illiuspromiffionisamp; veræ pietatis apud illospiophanos mc-inoriani,amp; inter ipforû plerofque poftcros obfolenille,. qui nun-quam ca de requidquam andierint,probabilitis eft quàin vt negari polTir. Ncqiie iftud dico qiiafi excufationem ifti mcrcantur, fed vt quàm vana fit de oblata fingulis illoruin temporum hominibus Euangelij gratia conclufio appareat. Deinde, ciii potiùs quàm ipfi Deo, canias fecuturi diluuij, Gigantu videlicet illoruin vita omni vitiord genere contaminatifsimacómcmotanti credcinus?Quam-uis igitur Noachi præconis iuftitiæ eontempeus quafi cumulus fuerit fiiperioribus omnibus fcelcribus adiedus ,cx illis tame verbis liquet omnis iuris amp;nbsp;æquitacis violationcm potiùs quàmE-uangelicæ quail fingulis hominibus oblatæ gratiæ contempeum, propriam fuilfe diluuij caufam. Sedinquit D.Andréas, omnibus Monurchiis Ifiaëlem apudijuem promtßtones tilsi cor,ßeruattt funt illuflrem reddsdtt a tjuo petere ut homines v:ritatis tUtits cognttio-72em : at^ue it^ profilyti fieri (èquot; firuari potuerunt , ejuum altoijui propter mercimonia trans mare currant hommes. Et ilia rurfus quàm inepte gt;nbsp;imnio etiam quàm falsb magna ex parte dicuncur? Primùm enim agitur hic inter nos de ea ratione quaro-Deus in damnandis fingulis,quos à condito mundo damnauit,hominibus Omni tempore (it fccutus.Qtium autem Abrahamum Dominus ab omnibus omnium terratum familiis fegregatum,Euangelico fœ* dere cam ipfo amp;nbsp;vnis ipfius pofteris renouato,cx Vr Chaldafloïiina educeretmotum fcilicet iftud myfterium fait omnibus tuncgenti-bus amp;: populis cuius cognofeendi defiderio tangi polfent. Et quum poftea vnica laeobi familia, 75. animabusconftans,in Ægy pto cxularet ; feorfim in territorio Gofen collocata , licet lofepho Ægyptum modérante, cui perfuaferit D.Andréas Pharaoncm âe fingulos Ægyptiosde illo æternæ viræ fœdere in ilia familiarefi-dente certiores fuifte faôfos? Sed percontari, inquiet D.Andreas potuerunt, nempe fiquid einfmodi de Ifraëlitis audiuiffent quo ad* illam cognofcçndam allici poflent; quum potiùs illis euencrit quod omnibus etiam Euàgetium audientibus,nifi intus à Deo tra-hantur : nempe vt fiquid taie ad ipforum aures peruenit, aut etiam ex lofepho vcl aliis pleniùs cognouerunt, fuerit illis id ornne pr® fua Ægyptiaca fuperftitione vel offendiculo vcl ludibrio. Illuftris fuit aurcm poftea redditus populus Ifraè'liticus Chananæis amp;nbsp;vici’ nisGentibuS; at non certèomnibus : acne Chananæisquidem vt erudirentur, fed vr territi exterminarentar. Quod û de fubfecutis temporibus vfque ad Chrifti aduentum quæritur,fiierGnt quidem Ifi aëlitæ longe latéqueilluftrcs : fedinfignibus mifèriis ôc calami-latibus : qujf fcilicet fueruntegregium propEanis Gentibus ad fuain

Ibam dcfercndam fuperftitionem, veram autem Ifraëlitarum teli~ gionem amplcdcndanijincitamentum. Quorfiiin autem plura de iftis ineptifsimè conclufis.qiium Apoftolus Ephefi Gcntcs raini-mè teftetur fuifle ifta Ifraèlis vocatione pcculiari ad fœderis æteini participationem sllcctas, fed contra nihil ad illosconfilium amp;nbsp;beneficium illud Dei pcrtinuilTcPFuiflë cnim illas extra Chriftum,ni-liil cum Repiib.Ifraëlis commune habuillè ; extrancos àfœderibus promifsionis : Dei denique expertes in mundo exticiflc : adeo qui-dem vt,quamuisiam appropinquante illarum vocationis tempore diuinitùs præftituto,Chriftus difcipulos fuos.in ptiore ilia delega-tione,prohibeat Gentibus aduétum luum prædicare:amp; illam Cha-nanitidémulierem, quamuis fingulari beneficio afficiendam com-pellans.pancm filiorum canibus obiicienduin neget.Itaque hoc i-plum argumentum traólans Apoftolus Aótorum 14.17. amp;nbsp;Rom. i. accurate explicans,nullam contemptæ Euangeli) gratiæ mentio-nem facitifed ex violata narurali Dei notifia amp;nbsp;Legis naturç tranf-gtefsione quæ inter turpe amp;nbsp;honeftum difcernitjóe nulli faciédam jniuriam difl:at,iuftam iram Dei toti humano gencri incubuifle 8c jneumbere demonftrat : peculiariter poftea ludæos ex beneficiis propriè ad illud vfquc tempus in earn Gentem collatis coarguens. Poftremb, quorfuin totum iftud , quum inter nos non dedam-nationis caufisnotisacpcrfpicuis quæratur, fed de ipfo æterno caufas illas omnes medias amp;nbsp;antegredientc 8c ordinante ? quod dum exiftimar pofitis illis caufis tollijin ipfum communem fenfutn pcccat.Et fie quoque ad tertiam obferuationem refponfum efto.

loan.^.Sic-Deui dilexit M V N D V M.w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Piliumßiunt

lohan.j. appellatione ’ Mundi non vniuer- i. Manifefta verborum faliter,fed indefinite humanum genus intelli- Chrifti deprauatio amp;nbsp;citur,amp; quidem ijs accómodata qui in ipfum vocabulilt;Mundi)falfa 0.,pfo chrifto' ft „o„ orarepro

mundo 9 led tantum pro lis j quos dedit ei pa* quam probare poterur. tcr,amp; nomini ipfius Credituris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Contrarium autem ipfci

lobanne«, Optimus fuo-rum verborum interpres docet.quQ inqnitiChriftus eft propitiatiopro peccatis TOTivs MvNDi. Vbi non eft Indefinita vocula, fed vniuctfalis parcicula po-fita. 1. Etfi vocabuln(MVNDVs)hîc reftriftum eft,non tarnen errorem de ab-foluto decretodamnationis cöfirmit.Nam per mvndt m contemptoresdoftri-nae Euangelij intelligit,qui fe Chrifto opponuntiprobis fe orare negat Cliriftus. Non autem fequitur,quöd abfoluta volmiiatc Chriftus eos nolit iàluari.

Coniungä mox cum hacdnplici obferiiatione rcfutäJa estera quæ noftcr adaerfarius in eandtm fententiatn à pag.540. vfqiiead 54j.attulitjnibil moratus egregia illa emblemata quibus ipfi vifuin citjpro egregio illo fuo in Ecclefiä Dei zelo, me afpergere,quibus fe potiùs jquod æquos omnes leétorcs iudicaturos fpero,con-fpuit, cuiufmodi funt illa, pag.54.2. Falfa opiniaBeza deinefjicaci •uocatiane, Sc DoBrina Beza dePrade^inatione in perpétua dn-hitatione relinejuit confeienÜM perturbatat. Et 547. Horrenda doürina Bez.a,Chrt^Km non ejfepro totim Mundipeccatis mortuumF.t ibidem. Htc Beza cumfuù fratribw in altera menfa fedentibm rißt.p.t Beza doElrina vfum Euangelij dr Sacramentorum prorfue tolltt:cpix quam verein medicantur, iudicet Ecclefiä. Nunc de hoc loco agamiis. Status quæftionis eil, An quum lohan. j. dicitur Deus fic dilcxiffc mundum vt vnigenitum fuum daretamp;c. fingulos homines dica-tur dilexilfe , amp;nbsp;pro üs Filium fuum dedifle, quod ille affirmât, ego de fobs illis exvniuerfo mundo dclcólis intclligendum afieücro. Rationes autem iilius iftæ funr.Prior ex collatione loei i. lohs.vbi totius mundi fit mentio, de quo proxima rcfutatione refpondebo. Alteraperfcripta cft ex pa.540.vbi poftquàm (non minus grauiter de rebus extra controuerfiam omnem pofitis, quàm leuitercon-trariis argumentis refpondere confueuit) pra:fatusfuit non exra-tionehumana.fedcx verbo Dei aperto amp;nbsp;minime obfeurode Dei erga homines voluntate cfleiudicandum, tandem , oro , iuquit, vt mthi categorice difcrte rejpondeat , an Deut vne^uam dtlexerit eos ipui nunc damnati fimt gt;nbsp;aut in fiturum damnabuntur. Potui tefpGndere,amp;,fi quorfum hæc ipfius impudens interrogatio tenderer fufpicaripotuifTem, refpondifFem ex Auguftini diltinftionc Dcumodilfefimul amp;amare homines: amare videlicet homines quatenus funt opus fuum , odifFe verb in hominibus opera homi-niSjid eft peccata , fine vt idem alibi loquitur, ad Simplic. ejuum (X mmero impiorum ejuos nan iuÜißcat,facit vafa in contumeliam, non hoc in eû odijfe ejued facit : in quantum vafd funt, eos ad aliquem vfum facere,W per eorum ordtnatat poenae vafa qua funt in honore prof ciant. Non itaque odijfe Tieum illos.,necinquantum homines funt, nec inquantum vafa funtjd efl,ftec quod in eis fecit creado, nee quod in eisfacit or-dinando. PIihtl enim eorum oditquafecit.Quod autem vafa eos facit perdittonis^ ad vfum correStionis aliorum facit:odit autem in eis demum impietatem quam ipfe non fecit. Sieut ergo Iudex in homine odit furtum, fed gt;1072 odit quod fur datur ad metallum : illud enimfur,hoc iudex facit: it a Deus quod ex eonfferfone pereuntium facit vafa perditionis, non o-dis quod facit ,idefioptu perditionisfit a in poena dehta pereuntium, in

^na Dccaßonem falutis Hli/juarummiferetHrinHeniant tßcMPharaoni diünmefi, Adhocte excitatii. ôcc. Hæcinquam quinn poHem il-li refpondcre, quæ tum fads mihi in menrein vcniebanr, fui tarnen fimplicinegacionecontcntus, qua fie iÜuin conflringi viJe-bam,vt aiic mihi alTentirijaut (quum de fingulis perfonis, non au-teni de tota quapiam genre oKui in fe confiderata inter nos agere-tut) Deo tnutabilitacem tribucre cogeretur. At illeprolatis iHis Chrifti verbis , Sic Deus dtlexitmundum , denuo quæfiuit, quid in hisChrifti verbis fignificet vocabulum Mundus, Refpondi, Ele-dos,^1 reûèexceperunt illius amanuenfes : qui ramen vel impru-denter vel malitiosè(quodipforum confeientiæ relinquo} præte-ricrunt hæc totidem verba;£x vniue^ß» mundo coUigendes'.c^MoA minime prstermiiruni oportuir. Nam hæcratio efteur Mundi vo-cabultim Chriftus illic vfutparir. 111e verb priniùm advnanimem confenfum omnium Sacræ feripturz veterum amp;nbsp;neotericorum interpretum prouocauir, ex quibus certum fit, vniuerfum genus humanum ficinrelligi. Quafi verb iftud negetquific fateturfi-gnificari omnes ex vniuerfo humano genere diuinitiis eledos quorum mifercatur. Sed detmihivel vnicuni probatæ fidei.idefl non Pelagianum aut Semipclagianum interprétera D.Andreas,qui docuerit ex hoc vel alio vllo Script,uræloco , parrem vnquam de-creuiiTe Filium mittcre,vcl Filium fuo tempore mifiire vr fingulos natos homines per mifericordiam feruaret.Nam id cerrè fi decre-uifTct ctiam fecillet, quumnec impedirinecmutari poffit,necà luto fedà figulo pendeat ipfius voluntatis executio, ?

Sed fubiecit ille poftea , IdemChrtn:tts tnox eodem loco dteit hoc tfp! iudicium tjiiod Lux venit in mundum , fed dtlexerunnt pottus homines tenebrsu tjunm lucem^ vbi., induit , vocabulum Aiundus^ fitn potefl intelligi de eleblis tantum,fed maxime de illis lt;jui reiiciun-tur, Refpondeo., manifeftè hicapparere in D . Andreafpirituin vertiginis-Resenim ipfaclamat in. his Chrifti verbis,Mundi voca-bulû quû bis hic vfùrpetur,aut vtrobiqi pro folis exitio fua ipforu culpa iccuturo deftinatis intelligi,aut priore quidem loco pro ter-ratum orbe,pofteriore verb pro folis illiS reprobis intelligi. Quif-nam autem laris fanæ mentis homo, colligat, quum diciturDeus dilexilTe mundum, hoc nomen de fingulis fine vllo eledorum amp;nbsp;reproborum diferimine diledis amp;nbsp;faluti deftinatis intelligi? Saké verb mihi concédât aduerfarius vnicum faltem Efâuum exofum fui(re,idquc non alia ratione quàm quia Deus voluit. Sic enim A-poftolus Rom.9.18. manifeftè, amp;nbsp;quidem numéro multitudinisnô minus quàm in alrcro eledionis membro colligit. Sedvr cætera prætermittara , quorfum rurfos iftud aduerfum me ? Agit enim Chriftus de ipfius exccutionisæterni illius decreti , ideft damna-tionis caufis quæ per fe notæ funt amp;nbsp;perfpicuæ. Ego verb de ipfo

decrctó contçiido,cuius caufa ßc vnica Dei voluntas, omncs fub-ordinacas antcgrc.diefjs, quodiampridcm occincre ifti furdonon deßno. .

• Profère idem poftea fuauiffimam illam-Iohan. Baptifta: vocem: Ecce agnus Dei ^uitoUtt peccata mttndt. AÏE N DI incjuitynon tie-Uornmtan^mAiXimb vèrô non Ifrael tantùm,fed ex cætcris quoqiie gcncibuscolligcndorumeleâorumjvtantca Simeon diftinótè ii* illo fuo cygnço cancico explicauit.amp; Cbriftns loh.io.loquutus eft, teftauis eos quos alloquebatur, qiianuis Ifraëlitas fc'eundû carné, nó elfe ex ouibiisfuis, nedûvt quiim agitur de dileótione Dei erga fuum gregem qnem nunquam deierit, fingnli omnium gentiiitrt homines co nomine intelligatur. Sed hac in retam turpiterhallu-cinatum fuifte D. Andrcam minim non ert, qnem paulopóftau-diemus ma nifeftc contendere Chriftum pro omnibus finguloriim peccatis fatisfecifre , nec quenquam propter alia pcccara, fed propter folam incrcdiilitatem damnari. Addit poftea in eandem fen-tentiam pag.54r.hæc Pauli verba ex Rom.5. ^uumMmici eff'emusre-cencthattfHmH^ Deo permortew filij eitt^ t.- Cor.5. Detueratift Chriflo MV TJ D'E^ M reconctltant ftbi. Quorfum iftud verb? Paulum enim conftat non aliad oftendere quàm realis vocarionisamp; xeconciliationis noftræ fundamentum non elle volentis neque currentis , fedtniferentis Dei,exillo ipfius propofito quo nos in Filio ante temporaætcrnadileôfioni fuæ deltinatos, quamuis poftea natos ^cinocntos peccatorcSjficforis vocatvt intus iuftificct.

Accumulât poftea locum iilum ex Ezechiele. 18. Nonefivolun-tatu mex, mnrs tmpijySc ex Matth, ii. Kenite ad me omnet ijni laboratis. Et ex Timotb.2. Dew wtlt omnes homines faluosfieri, ad quorum locorum falfas amp;nbsp;ineptas interpretationes fuo iam loco refpondi-rnus.vc amp;nbsp;illud quoque quod defalfa vt ipCc loquitur,inefEcaci vo-.cationepag.54a.(Sc deinceps nobis obiicir, pleniffimèrefutauimus pag.huius noftrærefponfionis aliquot fequentibus,

ï.îoa».2.1pfe efipropitiati'o nsm pro nofiris tantum, fed pro totius mutt-■dipeccatis.

Prima Epiftola lohan. 2. qubd dicir lohan. non pro noftris tantum,fed pro peccatis ’ totius mundi faifta eft propitiatio, de folavni-uerfalitate cledorum amp;nbsp;ctede«tium intclli-gitur

gitur,qaæiam non ex vnica ipfius Apoftoli enim collationem ingénié,nempe ludso-rum collisatur: fed diru- ilimit» inter ludæos amp;nbsp;ta maccrie. finir r«ninsA nvnhrnr Annftnliis gcntes.fed vniuerfaliter

ta inacetie , fient cepiosècxplicat Apoftolns in Epiftolaad Ephefi Icfc in reâiquas gétes cf-iundat,fient Abrahæ promifsum fuit,fore: vt 1. Nihit cettius cft, per illiiis feinen oinnes sentes benediceren-. 4?^*” lohanncm voca-tur.Et videtuv Iohannes hæc ipfa Chrifti ver- buio(mundi) non inde-balecutusdeinduftria.qtuin extrema illa lua homines intef-ardctiffiina precationeylohan.iy.vcr. 2o,Non lcxiire,£icutalia prope-pro his tantùm rogo , inqiiit, fed amp;nbsp;pro iis,.nrodum infimta S. Scri-

qni per ferrnoiicm eorura creditui i ibnt in mc.Siciit etiani Iohannes dixie : Efsc hune a-gniim Dei, qui tollic peccata imundi. Niitn Verb Chriftus totiiis inundi peccata.’Tuliiilit, vt vos de hngnlis hominibus interpreramini? Et certè nobis intoierabilis yox veÆravifa tft.Chriftum elFc mortuum pro'damnatis y amp;nbsp;homines ’ non damnari propter peccata.

}. Suflficienter pro fin-gulorunv hoininû peccatis latiîftcit, vr noua aut alia viftima non o-pus cfletjfi raille mun-di,vt fie loquar.reftaréc Deb reconciliandi, pro qnibus vna gutta fan-guinis fillj Dei luffice-

ïct.Quia verô mixima pars liominutn hune conremnit: idco illis nihil prodelï, amp;nbsp;fègraiiiùsdamnantur. 4. Summam impictatem nosefTedicimusjfiquis hoeneget. Quinideo potiffiinùni damnantur, qiiod non cr’edere voluerunt, Chriftmn pro rpforum peccatis mortuum efle : quod fummum 8c maximum pcccatumcft. 5. Hæc non furrx.noftra, fed Chrifti verba amp;nbsp;dodrina, quum inquit; Hoc eft iudiciu, ( hoc eft.caula iudicij^f damnationis )quàdlux vciiiî in rDundum,amp; m.undus tentbrasplus dilcxit, quàm luccm. Etfi igitur peccata fuânaturâdamnantnamenampliusdamnàre nqn poffunt , fi in CIiTiftum verc credas.Non ergo ideo damnanturhomines,quia pcccarunt.vtnulla rationeam-pliùî iilis fuccurri poflït; alidsetiam omnesfijniti damnarentnr, (|uoniamom-ncs peccauerunt tfedideo damnantur, quia liberatorcm refpuunc,amp;ia eunilt; credere nolunt.

Ad hnnc locum duo refpondi. Vnum, propitiationis benc-ficium necellàrioad folos ekôfcos quia cleôli funt, credentesquot; pertinere: alterum, fignificare loan, non fibi foli amp;nbsp;iis quos fecum accenfet, fed ctiam in vniuetium toti mundo communeef-fc iûud beneficiumyquoniam videlicet diruta macerie, non iam v-niiis gentis feruator apparuir. Et ad ptius quidemquod tarnen ptæcipuumfuit, nihil pr.orfus refpondetaducrlàrius ; ad alterum autem,tantùm vrget particularaT O TI VS pag 545.amp; deinceps addit qubd'hanc cpiflolam non ad ludæos tantùm, fed ad omnes Chrifti difcipulps»-dolt;ftrinam Chrifti amplcûentes loannes ferir pferit.quos vniucrfalitcr alloquatur. Atqni prior illa refponfio necillips commciwum ptobai; de,finguli«^iiMfi»ni gentium ho-

minibus,nee contra inc'facir, quum fua fit ctiam clcótis vniiicr/a-litas,heut loqucns Apoftolnsi.Cor.15 xx. Sicur,inquit,in Adam 0-mnes inorinntur,ftc in Chiifto omnes vinificabuntnnquo in loco qnamnis prior vninerfalis particnla finipiiciter accepta omnibus hominibus conucniat.qnnm nullus fttcui non ftatutnm fit mori, tarnen de fob’s éltébis necelTatio intelligitur, vt fibi confter vtriuf-qnc membri oppofitio.Sed hoc ctiani ex coliqnet,qubd traiftatio-nein de reiuri etftione Paulns^vtex omnibus amp;nbsp;fingnlis ipfiusar-giimentis apparct.ad folam illam accommodât qiiîcum æterna vita cohæret.Coniiinâilîimæ funt autem iSc infeparabiles propitia-tioSc viuificatio,3cproindeilla vtamp;ifta-ad folam elcdorum vni-Utxûtatçui neccflàtio refertur. Sed iSc quid hic valcat AIVNDI appellatiqi p. Andrcam ex ipfo Deo amp;nbsp;ex Paulo inter (e collatis non pirdt'àt cognofcerc., Apoftolus igitur pro eo quod Do-niinus.Genef. xx.i8. Omnes genres dixit benedicendas in Abraha-ibffemioc Pttulus Rom. 4.13. Promiffionem ilium acccpilPe dicit qiiod efTei Hæres mundi fiiturus,id eft mundum pro hærede habi-îurus.At omnes Gentes ipfe Dominus Gcncf. amp;nbsp;5. tnultas in-•cerprerarur: nempe vniuerfitatem ilJam ad folam elebtorum exo-mnibus Gentißus multitudinem reftringens : de quo etiam vuico nnindo agit ^ioc quern tractaraus loco loanhes. Qua de re agens Auguft.nofter, amp;nbsp;has ipfas promiffioncs explicans. Vojfunt rjuir, alicjuA omnia ijua nonfantmulta^ßcut omnia tiicimut Euangeha,

tarnen breui. numero, idefit^uaternario continentur.EtrurfHSpolfHnt aUqtta ’'effe ptulta nin tarnen 0 mnia:Sicut mulcts dteimus credere tn Chri-^um,non tarnen omnes credunt. \Quod autem diElum efl,Infemine tut benedteeturofnftesRentes, ,Patremrnultarum Gentiumpofui le, eaf-dem omnes multas,(3quot; eafdem omnes ejje monjlratum efi. Similtter quum ddlumeli,Per vntus iuPiific.ttionem adomnes homines in iuPhficatio-nern vita:^ rut fus diPlum efi,Per vnius obedtentiam tufli eonPlituentur multi,non ali^ùibus exteptis,fedeofde multos omnes oportet intelliet,Mn ^uod omnes homines iuftpeemrin Chrifofedlt;jubd omnes tjui iufiipcan-tut',n»n altterpojfunt tufitficartejuiim in Chrtfio.KVeta. verb D. Andre« obicâio pag.j46.in qua dicit lahan.epi^lolamprtptam efead omnes dtfcipulos Chrdlsdo^rinam Euaneelij amplePlentes, tjuos fimul omnes intelligat tsocabulo 1gt;J‘ O ST El S, nomine autem TOT 11'S munit omneshomines nemine exclu/o , quod induit apud omnes t/ere pits fynceres DoSlores eft indubitatum illi largirer,reóto quidem ienfii ira vt per omneshominesintcHigantur finguli eledi,acpro-inde credcntcs,contra me non facit: ad fingulos autem finecuinf-quam cxccptione ex huiiis coinrrieftto ace*ommôd.atuiTi,rarrt im* pium amp;nbsp;blafphcmum eft illud affirmare^quàm diccre damnari pof-ïè quenquain cuius expiara per Chrirti morrem fint pcccàta, fine pro qua Chriftus fatisfeccrit: fiuc Ghriftum pro aliquo fatisfccilf«

beneficium cius fide non fit amplexus, quod tarnen adeo pra:-ftaótè amp;nbsp;impudentcr aufus eft difertis verbis inculcate pag. 546. amp;nbsp;dcincepswr paratumfefe dtcat ^nonfolum ad publicam rettocationem fed ettam ad darißtmatn pxnam ,ß^uis ipfi contrartum demonflraHeritt ixvlloveterevel neotencofcriptoreprobato. Ego veto hie incipfum ad cadem ofFcro , fi quein Orthodoxum protulerit qui abfurdiifi-mnm eius commentum toto peélore non deteftetur.

lllud cniix\,Chrtfiiu mortttui eflpro omnium hominum peccatiiSuf-ßcienter,ßednon Efßcienter, etfi rcólo fcafu verum eft, dure ramen adinodum amp;nbsp;ambigue non minùsquàm barbare dicirur. lllud c-nim P R O, vel confilium Parris ex quo pallus eft Chriftus, vcl ip-fius paffionis eft'eótumjvel potiùs vtruinque déclarât,quorum ncu-tium ad alios quàm ad eleiftos fpeftat-.quamuis negandum non fit tanti efle banc oblationem vr potuerir eriani pro infinitis mnndis fatisfacerc,fi plurcs eflent rnundi,amp; mundani omnes fide in Chri-flû donarcnrur,nedupro fingulis vnius mundi,nullo exccpto,ho-minibiis.fiDeus eotû omnium vellet mifercri. Chrifti veto ptopi-tiationis de qua hic loquitur lohan. amp;nbsp;quam ait pro toto mundo præftiram,fiue ipfius Sacrificij.duæ funt partes inter feinfeparabi-liter cohærentcs amp;nbsp;veterum Sacrificiorum ritu adumbratæ : nem-pe,folcnnis ilia deprecatio loh. 17. exprefla, qiiam non pro fuis, vc legales i 11 i Pontifices, fed pro noftris pcccatis obtulit, ad fui ma-ftationem properans : deinde ipfa illius per fe ipfum in ara Crucis oblatio.Quis aute ilium pro aliis feie ofFcrre voluille dixerir,quam proquibusfummusiftenoftcr Sacerdos fimul Seviélima, Patrem rogauit, quin iftas coniundiflimaspartesinfcparabilcs nefaiie di-ftrahatj Pro quibus ante fe rogare teftatur? Pro illis in primis cha-riffimis difeipulis quos dcdcrat ipfi Pater:dcindcpro iis,inquitjqui per fermoncm corum credituri funt in me. Pro mundo autem ego non rogo.Et ex mundo non funt,ficut amp;nbsp;ego non fum ex mundo: Mundiappellatione, vt cogitur noftcr aduerfarius pag. 545. farcri, credentibus oppofitos intclligens. Diftintftio autem ilia quam iftc tandemprotulit inter SVFFICIENTER amp;nbsp;EFFiClEN-T E R,mefa eft rergiuerfatio, nec aduerfarium meum in ifto com-mento iubleuar.Confiât enim exhactota noftra difputationc non quæfitum fuifte inter nos finguHfne bominibus,an vero foils credentibus faluifica fit Chrifti rcdemptio;quade re,exceptis Orige-niftisinfanisquiDæmonas etiam ipfos tandem feiuatum iri fom-niarunt, quifnam inter Chriftianos vnquamquæftioncm mouit? Sed de his duobus capitibus maximi moraenti inter ilium amp;nbsp;me controuerfum eft,^ controuertitur. Primum,an Deus æterno illo amp;nbsp;immutabili fuo decçcto faccre conftituerir, amp;nbsp;fno tempore fa-ciat.feeerit. Si ad feculorum vfque fines fufturus fit ex codt m luto, Um vafa ad decus,quam vafa ad dedecus : ilia qiiidé per iudicium,

ifta-vero per mifericordiam ad dcftinatû Gbi finem neceflario per-uentura,vt in vtrifqueinætcrnùin glonficetur,quod ego affirmo, illevcröncgat.Alterum,an Deus (quod illeaffirmat,ego veió infi-cior} ficut iingulos, nemine prorfus cxclufo, femper voluit fcrua-toSjitaFiJium pro illisfingulis padurum miferit,fingulis àcondito mundo illam gratiam patcfeceric, amp;nbsp;illius recipiendæ potcftatein fcccric : an verb (quod ego tueor, amp;nbsp;iile inficiatur) ficut ab æterno Deusimmurabiliter conftituit, quos ipfilibuit pcriuftas in ipfis hærcntes caufasperdere, noh minus quam alios quos itidcm ipfi libuitjquamuis amp;nbsp;ipfos in fc ipfis cxitio dignosjpcr mifericordiam feruare : fic etiam fobs fuis illis fcruandiSjChriftum fuum qui ell il-lorum caput J olim per Prophetas promifluro, fuo tandem tempore cxhibuerit : quibus etiam foils verb cor aperiatj vt quemadmo-dumforis extcrno minifterioj fic intus per Sadlum fuum Spiritum cfticaci vocatione doólos,amp; perfidem iuftificatos,tandem æterna vita glorificet : cæteroSj partim nulla prorfus Euangclij fui patefa-blione dignans : partim fanblis fuis permixtos per cxrernam voca-tionem,(ua ipforum ramen culpa indurans,vt in çternum tandem dedecus amp;nbsp;cxitium cui deftinati funt præcipitcntur. Qmim de iftis igiturinter nos quæfitum fit, quorfum iltc mutata, vt Sophillas folent,quællionc,iftâ SVFF1CIENTIÆ amp;nbsp;EFFIGIEN-TIÆ diftinólionem videri poffit induxiire,nifi vt ilia fua portenta hoc obdublo fuco opcriret : hoc etiana aufns totidem verbis (proh fcelus) fcribere , amp;nbsp;æternam ac immutabilem veritatem vocare» quod Chriftus NON MIN VS pro DA MN AT IS SiT P A S S V Sj crucifixus amp;nbsp;morruus amp;nbsp;pro ipforum peccatis fatisfe-ccrir,quàrn pro Perri,Pauli,amp; omnium Sanólorum peccatis.

Et ne quis ambigere poffit hunc hominem in eaclle fententia, quod Chriftus vereamp;reipfafingulorum hominumjuullo prorfus cxceptOjpedeataexpiarit.quamuis poftea per ipforum increduli-tatem non percipiant iftius expiationisfruóliiquot;rn,eccc expag.548. appofita quoquead marginemhac fententia, So/a nat totidem ipfius exprellas voces, AZow idea damnantur, inquir,Æ/fr»o exitio adiudicandi lt;^uodpeccauerint, alias t^uoque omnes eletii damnaremar,^uoniam omnespeccauerum,^eaent,{yette potiùs dcficiuntur,vel deftituutur)^/««^ Det,Sed ideo darnnanturejniano~ lunt vera fide ampleÜi lefum Chrifium, tjuoniam beneficium mortis Chrifli perfidemfibi non applicant, ^ui pro ipfis mortuus efi,^ pro pec-eatis illorumfatisfecit: ficut Chriilus aperte teftatur, cjuum inquit, Hoc efi iudicium,quod Lux isenitin mundumamp; mndtu plus dilexittenebras quamlucem loh.^.Itemloh.16. Spiritus SanSlus arguetmundum depec-cato quia noncreduntin æ^.Obfecro verö,Chriftianc Lcdlor^ecquis vnquam antehac in Ecclefia Chriftiana tarn falfum, ram monftro-fum , tam abominandum dogma aiifus eft ram impudenter in Ec-defiam

De ïrædestinatione. ti9 lefiamDei inueherejVt-illud etiam æternæamp; iintnucabilis verita-tis appcllationc cxornet?Præterquàm verô quôd iam tocics often-dinonpofle inciedulitatis fingulos homines argui.qiiin ftatua-tur quod tam ridiculum eft vc ne refutatione quidem indigear, fingulos exteriùs faitein ad Euangelij gratiam vocari : quæ ifta eft amentia,negare qiicnquam propter peccata damnari, amp;nbsp;tarnen o-mnes qui damnantur incredulitatis reos facere?Num enim.quçfo, incredulitas peccatum non eft? lir.mô tantum eft peccatum, vt de eo certè non quafi folo, fed quafi omnium penc maximo dilfcrcns Chriftus, Si non veniftem , inquit, amp;nbsp;eis non effem loquutus peccatum non habereris loh.9.41. quos tarnen inHnitis aliis vie iis fuif-fecontaminatoSjfaltem illud oftcdit,quôd eoldem illosalloquens loh.8 7.qui vcftrum,inquit,immunis eftàpcccato.primus in eum coniieiat lapidem.Et loh.j j6.de hacipfaincredulitatc loquens,nô dixit, vt pulchrè obferuat alictibi nofter AugulLira Dei venir, fed ira Dei maner fuper eum. Qiiod fi excipiat D.Andreas noh negare fe quin aliis etiam peccatis fcatcant inereduli, fed ranrùm negare propter ilia damnari, fecum profcótó pugnarir. Etenim fi Chrifti mors eft expiatio proiftorum peccatis,fi pro ipfis nô minus quàm pro Petro amp;nbsp;Paulo amp;nbsp;faniftis omnibus fatisfccit Chriftus, ft dédie fefe agnus ille vr fingulorum nullo excepto,tollerer peccata ; con-fequitur neceflàriô dcleta efle ilia peccata,quum dclctio pcccati,ab expiatione infeparabiliter pendeat ; amp;: latisfaâio eulpam omnein Beceftarib aboleat. At ft iatetur tame ille fuos incrédules alia quo-que habere prçter incredulitatem peccata,vt certè contumacia ad-uerfus Euangelium nunquam nequeprçcedentibus amp;nbsp;fubfequen-tibus peccatis vacat : qua tandem rationis fpeciehæc peccata apud Dei tribunal nullo loco cenfebuntur,quorum tarnen vel vnicutn sc minimum mortemæternam comraeretur? Ecquid verb fre-quentius amp;nbsp;horribilius cxprobratSp.Sanâus in facris ilJis libris, quàm peccatorum multitudinem? peccata, inquit Dominus,diui-fionem pofuerunt inter me amp;nbsp;vos.Num igitur fola incredulitas eft damnationis caufa? Er cur quotidianis precibus ad rcmiftionem peccatorum anhelant etiam fandiflimi quiq;, immb tantb arden-rius vnufquifque qiiantb fanótior eft, ft iola damnat incredulitas? peccatorum autem expiationem ab corundem verè reali, amp;nbsp;actu-’li deletionc quis vnquam fanç metis feparauitPEt quum fola fide apprehendanturcum ipfo Chrifto omnia eius beneficia faluifica, ’nter quæ tanti eft momenti propitiatio peccatorum gratis dona-fa» vt inrerdum beatitas illo Iblo beneficio definiatur: qinnain jncredulorum peccata expiafse Chriftus verè dicetur? incredu-rorum,inquam in eaad damnatione vfque perfeueratium?Nam ilioqui Deus quo libiiit momentoinucnirife facit , vt loquimr E-wiaSjabiis quiprius ipfum non qu^rcbant.Qubd autem attinct ad ££ ij.

ca qiiéchuic fiiç Ww»apuâ omnespios daélores indnbitat£,£teYfgt;it,Ó' mHtabiU'veritatiipxzicySt D.Andreas,aducrfus tam,\x ipfe loquitiic pag.549.4^/«rz/4, horrenda amp;nbsp;manifeste imp ta nbsp;nbsp;nbsp;Bez^a docet de morte ChriÛi,negans nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partis decreto vcl efFe(ftii) pro omnibus (id

eft fingrilis nnllo prorfiis cyiceipto}peccatls peccatonbus mortuum: æquutn cft vt ad ilia quoque rcfpondeam. Brimurny inqiüt ille, ƒ tertso iudicio adtudieandi,damnarer2tur lt;juodpeccauerunt, omnes etiam eleBlt damnarentur. dmomnespeccauerunt, Obfecro verb quifnatn hic cft ftuporPSint ægroti duo, kthali codern per fe inorbo,fcd tarnen perito medico lanabili, decumbcntes. vnilubuenit medicus; altcrum vcl cui defit medicus , vcl quimedico défit, morbus pcri-mit:quispræter htincforraflis vniciim difputatorem negarit ilium ex CO msrbo mortunm , ib quod codcm vterque morbo labora-rct? At fi D.Andreas de præfcientiadilTcrens fie effet argumenta-tusjfi prçuifacorruptio otiginalis peccati amp;nbsp;ciusfrult;âuum,nempe pcccatorum,Dco caufam piæbuiffèt aliquos damnationi deftinan-di, omnes client damnationi deftinati: firmum amp;nbsp;folidura elîet argumentum , quoniam in nullis Adami filiis aliud potuit Dominus præfcire velinuenire. Scdquàm firmum iftiideft, tam illud eft futile ac etiam ridiculum; quoniam Deus vni tribuit quod in co non inucnit, amp;nbsp;ita expeUit quod in ipfo iiiuenic.-inalre-ro verb quod inucnit, relinquir. Cur ita quæris? quoniam fie Deo libuit. Ar cut libuit? O altirudo ! Neuter interim habet de quo conqueratur: quum illi vita fit ex gratuito remedio, ifti mors non nifi ex morbo obuenerit, qué nee ægrotus depclli, nee medicus depellcre voluit. Quoftauté atcinet ad locâ loh j. 19. illud neq? ad fingulos homines pcrtinct fine exccptione.præfertim omnium fcculorum : nequercliqua pcccatacxcludir. Immb viderit D.Andreas cur extremam illius verficuli patticularn,hçc videlicet verba reticuerit,^«My««/w!j4/4 opera eius, quibus vnacx præcipuiscon-tumaciæ aducrfus veritatem caufis declaratur,nempequód homines, quia mali funt, vttota ipforü vitareftatur,coarguialuceno-lunt. Mirum autem fuerit fi ad cætera peccataaccedat incredulitas proptcrea nullam in condemnarione haberi cæterorum operum carnis vclpræcedentium vcl fubfequentium rationcm.quæ tarnen qui agunt, in quit Apoftolus G dar.5 21 regnum Dei non pofsidebunt, quia.inquit idemApoftolusRom.i.i/r7r«/«?»rtwor/e.Nec aliter etiam eft explicandus alter locus ex Ioh.16. in quo notatur quidem con-tumax incredulitas vr peccatum quo maxime omnis cxcufatiore^ bellibus adimitur , at nó quafi Deus minime proprereapeccatorû cæterorum,etiam præccdcntium,rationem non fit habiturus.

Ad haue quoque obferuationcm modb refpondimus. Q^bd autem in extremo D. Andreas non iam dicir fimpliciter vt antea, homines non.damoari quia non pcccariît,fed addit tcftrilt;ftioDen!gt;

ÙAVtnullarationeamplittsillisfuecurripeßit. reótè focit amp;nbsp;verum di-cir: rcdtiùs antem muito fafturii s fi aperte fuum illud dogma reuo-cafletjficuc in collatione fi erroris conuinccrctur faôturum k pro-tniferac pag.547. Qnis enim illi rcfticifl'ct fi in ipfa coHatione ira eilet loquucus.’Et quid eum adcgit vt bancrcftridioncm mine de-niumadiicerer,præter conuidæ confeientiæ teftimonum} Iteruin autem dico,amp; coram tota Eccicfia Dei profitcorjfalfum « blafphc-inum, impium eile dicere, ChriHum fiue e/iiocLuà Tiei confiliugt;n at~ tinet, ßue ^wgt;tl ad effeElam, NOU Ai IN S pro damnandorum ttemo fudicio adtudteandorum peccatis paßum , cr»cifixum,monuum fatisfecijße lt;^uàmpro peccatis Petri, Pauli (Ir omnium San^lorum, vt totidem verbis D.Andream non puduit ore amp;nbsp;feriptis affirma-rc. Diiliniâionem autem illam inter SVFFICIENTER Efficiënter, quam fané reâè inrelleétam non nego, du-ris Se anibiguis verbis conceptam ciTcjnec ad qiiæftionem quæ inter nos agitata eftquicquam pertinetc proximè præcedente ref-ponfionc oftcndi.Scd quidfi ne ifta quidem reftriélio noftrum ad-uerfariiira fatis fublcuat? Sic enim videtur omnino incrcduli-tas peccatis remiffibilibus fuperueniens ftatui irremiflibilis , ac proinde per folam illam homines damnari ex aduerfarij noftri dogmate , quoniam incredulis fucciirri nulla ampliàs rationc poilir. Et fatcor quidem fiquis Euangelium refpucre ad extremum vfque perfeucret, de illo prorfus aétum efie, quoniam folo-riim credentium eft falusifed proprium hoc non cft incredulitatis, quum de quouis peccaço idem fit fenticndum,caius quempiam ad extremum nonpœniteat. Deinde fi hæc fuit aduerfarif noftri fen-tentiâjCur hoc non expreffit ? Præterea quis illi conceiîcrit nullam refipifcentiæ amp;nbsp;falutis fpem iis relinqui, qui priés feu breui feu loti, go tempore (quis enim hoc tempus præter Deum definierit) non folùm vel per ignoranriamgt;vel per contcmptum,vcrùm ctiam ob-ftinatéjDco nondum illorû cor emollientc, Euangclio reftiterintî Sic profedo abiit in vineam qui vocatus obteperare Patri fuperbe noluerat.Nâ alioqui eadem fuerit incredulitas,arque peccatum in Sp.Sandum,quod tantum abeft vt verum fit, vt côtrà ij demum in Sp.Sadum pecccnt,abfquc vlla veniç fpc,qui à Sp.Sando cou-fque cdodi vt veritatem nouerint amp;nbsp;agnouerintrpoftea,Diaboli more, vt luulianus ille apoftata, illam ipfam veritatem feientes oppu-giiant.

Matth. II. Venite ad me omnes lt;]Hi laboratis, iß onerati efits^ iß e^o reficiam vos^

I. Horrendum auditu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AnütheßTh.Bez.A

falem vocationem par- nbsp;nbsp;nbsp;•» r i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ i i

ticularem fingere,quafi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H. compelkntur omnes, q»i labo-

non ferio omnes labo- rent amp;nbsp;onetati fint,id eft, fub pcccatorum o-rantes vocet.Quod im- nere ifatifcunt, quod cette iis folis conuenif, pium eft de Deo vel fal- qui fe peceatores agnofciint, amp;: ad eum con-tcm cogitate. fugiunt,à quo fe fublciiari pofte fperant.

X. Verba Pauli adeo ma- nbsp;nbsp;’Rom.n.Contextiis i'pfe perfpicuèoftendit»

nifcfta fiint vtnullam- Apoftolumibinonagcrede fingulishomini-SS°qquot;uit:Conc^u’- bus per fc: fed humanum genus diftribuerc fit Deus omnia fub pcc- voluilie in duas partes,nempe ludçosamp;gen-catum, vtomnium mi- tes.exquibus fuam Ecclcfiam colligit Deus fereatur. Sicut cnim nö per mifeticordiaiTi: qau amp;nbsp;hi amp;nbsp;illi dioni fac-dicit : Concluflt qu^* rint peritezvt nemo,qui fetuatur, aliter quàm inquit,omnia: fie quoqj P^r mifcricordiam fcruetur.Imo qubd dicituf non dicit, vt quorun- Deus omnes conclufiirc fub incrediilitatein: dam,fed omnium mife- probat quodairerimus,nempe,neque^nolen-rcatur , vt oftenderet [g Deo,neque temerè homines in hanc mife-fuammiicricordjâ om- • •j-Ît' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•« i •

nibus feriô offerri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcidi(ft:cmus tamen tel’culpa omnis tn

Deum velle, vt omnes hominislapkun voluntatium, eius pofte-credant amp;nbsp;faluentur, fi- ros fic peccato mancipatos conferenda eft. eut omnes peccaueiunt.

X. Hæc aflertio lîmpliciterimpiaeft , amp;nbsp;audituborrenda, adeôque exprelToîc reuelato verbo Dci contraria. Quicquid enim Deus probibet, boc non vult, vt quifquam faciat.NoIenteergoDfco,amp; non volente,fcd contra ipfius voluntatem primi noftri parentes tranfgreffi funt præceptum in Paradifo traditum , amp;in bancmiièriaincidcrunt.Sic docet Spiritus Sanftus in Scripturafacra, amp;nbsp;qui aliter docet,fi Angelus è cœlo efie^anathema fit. J. Siveftra doftrina vera eft, culpaomnis non in hominem conferri poteft.fcd in Deum crcatorem,qut (fe-cundiinn vefttam opinionem) abfoluto de creto fuo,cos ad peccandum 8c dam-nattonem creauitamp; ordinauic,vtquâ nolueriteos aliter agere, conuerti autfal-«ari,quod auditu jtorrcnduffl eft amp;nbsp;abominandum.

Pati non poteft D.Andreas vt in ifto Pauli diôko, Conclußt Deue omnesin contumacia vtomni/iimiÇeïeretur,lt;MQ!itnt Paulus de vniuerfi-tate eledorum (quales onmes in minifterio ordinario eïTe præfu-munturjin duas hominü fpecies,ludæos videlicet amp;nbsp;GenteSjdiftri-butaloqui, quodde fingulis potiùs omniû populoiü hominibus, nullo pcnitùs exclufo vult intelligi. At ego diuinitùsfaélum puto vtiftehunclocum citaret quo manifeftiflîruc falfitas huiusipter-pretationis redarguirur. Primùm enim tota Pauli coin loco infti-tuta difputatio tain apertè iftud oftendit, nempe de geneiibus fin-gulorum non de fingulis generum illic agi, vt meræ fit peruicaciae deiftare controuerfiam veile mouere.Et quînam Apoftolus bac fententia fnbuerterct quod toto capitenono adfingulos ludæos pertinere negauit,amp; prolatisexcmplislfmaëlis Sc Efauj,probauir, ad folos promiflionis filiosquos vocat, ideft promiflioni deftina-tosfpetfcare.Necenimvelincleótorüfide,velin reproborû incrc-litatefubfiftit.fcdad fuinmarn vfq; Dei voluntatem afcendit amp;nbsp;Ic-üozè deduxir. At huius certè akitudo nulla eft quod ad reprobos attinetjfi vt damnationis, ita etiam reprobationis decrcti caufam, fine corruptionem fine increduliratem , fuie quippiam aliiid in i-pfis hæi és ftatuas,cuius pi çnifio fit in Deo lt;jîy,o«£eTapxTi)n) ipfius decrcti caufa.Deinde quum hoc in loco Apoftolus à’^reiamp;etetv ( quam reftiùsD. Andreas vertifsct contumaciam quàm incredulitatcm, quum ilia latiiis quàm iftapareat)ftatuat pro termino à quo omnes ifti ad mifericordiain acproinde ad fidem vocantur : contumacia veto prædicationem cui contumaciter rcfiftiturincludat, quam D.Andreas de folaEuangelij gratia intelligit: turn démuni verum fuctit iftud ipfius de fingulishominibus vt Euangelij contempto-ribus commentum, quum probauerit verum efse fing^ulis tot pro-phanorumjpopulorum hominibus,tune, imiToab aefio condito, promulgatum fuifse Euangelium , quum vt idem Apoftolus feri-bit ad Ephef.eranr alieni à Repiiblica Ifraélis,extranci à padis pro-miffionis, fpem non habentes, amp;nbsp;Dei expértes in mundo. Sed amp;nbsp;ludæos fingulos an aufit ifte dicere fuifte Euangtlicæ prædicario-ni rebelles? Nihil ergo minus didum voluit Apoftolus , neciftud quidquam ad propofiram ab ipfo quæftionem de vocatione Gentium , amp;nbsp;cxcifione ludæorum pertinuit.: Sed hoc fignificauir, fnm Gentium vocationem , cuius præcipuus Minifterfuit Apo-ftolus,tum ludaicæ Gentis,runc quidem quum hæc feriberet Apoftolus exfcindendæ.poftea verè tandem inftaurartdçreftitutionem à mera Dei mifericordia prôfieifci. Tunc enim Genres ad Euangelij gratiam fuiflè vocates, quum nihil minùs eflènt quàm ipfi ob^

fcqucntes, Dei videlicet veritacem de qua loquitur Paulus Ron,.r. 18.in iniuftitia detiiiétes-.ludços autem Deum fuo tempore rcfticu-turuiibquâtumuis inßgnis contumaciæ reos;amp; quidem vtrumque taóburum plane admirabili conlilio; abulum nimiruni ipforum Ju' dæorum coutumacia ad Genres ipforûloco fubftitucadas: amp;nbsp;contra per Gentium obedientiam ludæos ad ipfas çmiilandas amp;nbsp;Euan-gclium quoq; recipiendum,fuo tempore prouQçaturum.Illaverà omnia quorfum ad D.Andreæ fomnium? Nam etiamlî.nô obftan-tibusiftis.vcraclTet eius intcrpxetatio : tarnen oporrerct omnibus feculis fingulos omnium getium homines fuilfe primuip adEuan-gclmm vocatos, cui fingiili quoque rcRitcrint, à qua iircredulitatc poilea vocati ad mifericordiam fueiint, immo milcricordiam con-fecuti. Omnes enim eos quos dicit Paulus fuilTc in Cóturaaeia con-clufos vt eoru omnium D.cus mifereretur, dixit antea partim quidem tXtHÔwtt) id cfl mifericordiam cófecutos,pépe,Genres : partim verb, nempe I(ida:os,fuo demum tempore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eib mife

ricordiam confccutufo.s.: quod.'Oinnih_U)Sa:tatibus,amp; fingulisho-minibus tribuerc(trabitenira haec D, Andreas ad æternum Dcidc-cretum quod vnum amp;nbsp;idem femper fuiffe necefle eft ) quàm ridi-culum fit quis non videt ? Præterea ft ciufmodi rebcllio aduer-fus Euangclium oblatum , quæ pcflima eft incredulitatis fpe-cies, præiuifl’e dicatur,in fingulis hominibus, vocarioni ad miferi-oordiam : duæ minimum in lingulis hominibus ftatuendæ fuerint vocationes.in quarum medio ftatuenda fuerit ct77-«S«£t: quod rur-fus abfurdum eft amp;nbsp;ridiculum.vt ex plurimis eorum cxcmplis conftar quibus datum eft vocantem Deum ftatimfcqui. Infuperquo-modo cum hac fententia cohærcbit diferimen quod paulb ante, nempe obferuatione 5. in locum i. lohan.a. inter alios pcccatores de per incredulitatem peccantes conftituir.’quod videlicet illi quidem fic peccent vt ipfis aliqua ratione fuccurri poftlr, nempe fide: illi verbpropterea damnentur quoniam alia ratione illis fuccurri non poteft , vt qui liberatorcm refpuant? Nam ecce contra Apo-ftolus hoc locojii vera eft ipfius D. Andreae fentétia fuperiori repu-gnans, fingulos homines dixerit priùs oportcre elfe contumaces quàm ad mifericordiam efficaciter vocétur.Deniqjvt omnes obfer uent quàm fupinèamp; negligenter obfcruationes iftæ fint à D. Andrea confcriptæ-.quum ego in mea rcfponfione ad obieôhum mihi locum ex Rom.ii. ji. refpondilPem. iftetranfit ad locum alterum, nempe Gal.j. 12. fic vniim cum altero commifeens vt fine per ofei-tantiamjfiue feiens prudens extremum locum ex Roin.Ii.fubftituat cius vice quod inepift, ad Gai. feribitur, quæ interpolatio maximi eft moipenti.Nam quumRomanis feribens dixiftetjVt Omnium rni-fereiitur,zé. Galat.fcribit vt promiffio ex fide Icfu Chrifti detnr cre-dciibusrqiub.verbis Paulus vniuerfitatc coru quos Pcu$ conclufit âib

fub contumacia,non vt in ca perirét, fed vt inde ad mifericordiam vocarencur ad iolos credences rcftringir. Non eft autem omnium hdeSjféd eoriim demum quos trahit Deus.Nec volcntis amp;nbsp;curren-tisjfed miferentis Dei qui quorum vult miferetiir,amp; quos vuk in-düTit.^gt;ozx«j-,inquit ’D.h.nAtezsJcripßt j4po^îolnfy conclu-(tt lt;^uofdam,amp;Cy quot;Vt(juoruniam mt/ireatur? Nempe, quoniam non de ângularibus perfonis,fed de eledis vniuerfalicer, turn ex Gentium iam vocatarum, turn ex ludæis fuo tempore reftituendis, amp;nbsp;in v-num cum Gentibus corpus coalituris agit.

Nihil hic crepar meus aducrfarius ptætcr anathemata aduerfus ipfos ctiam Angelos,fi forte ab iplo diirenferinr. At ego Deû pi c-cor neipfe potiùs audiat aliquando exipfius ore,Qua mcnfiira di-roenfus es alios amp;nbsp;ego te mctiar. Vnde verb tandem profeda eft tantaiftius indignatio? Nempe, qtiddcx illis verbis, Conclujit Jdeus omnes fub con(umacf/t,coUcgi,nec réméré ncc innito Deo homines, in iftam miferiam fua tarnen ipforum,non Dei culpa, inci-diffe. Ncc intérim quicquam ad illam phrafim rcfpondet, ncque ad innumerabilcs alias multb etiam exprcffiorcs quas fuo loco protuli amp;nbsp;pleniffimè turn ex locorum aliorum collatione, turn ex Auguft. aduerfus Pclagianos difputationibtis certiflimis amp;nbsp;erudi-Ciflîmi^explicaui, quærurfum hicnolim inculcate. Quid te verb fict, mifer Auguftine, immb etiam quid te D. Luthere, fi coram D.Andreæ tribunal! fteteritis? Sed ad rem..^fc^ufd, inquir, Deut pnhibet, hoc non vult vt tjutfyuum faciut. Sanè quicqiiid prohibet, lualum eft,ncc Deo fummèbono placerepotcli. Neque hoc quif-qiiam pius negarit. Sed pkirimum ifta inter fc diff'erunt : Legern per feamp; abfolutè qualis eft in fefc,amp; quatenus ab hominibus im-pletur vel non impletur confiderare. Semper igitur ex Lege Dei quid vtredum approbet, vtperuerfum improbet, quam volun-tatem fuamDcus in legepatefeck,intelligimus. Quo verb fpedet DeuSjhis vel illis pronuntiari non tantum Legcmjed etiam Euâ-gclium fuum iubens,exilla fola externa dcnuntiationc coUigi ne-qui^fed exeffedis demum confequenribus intclligitur : quod fu-penoribus difputationibus abundè me probaiTc confido , paucis autem nunc rurfus attingam.

Si quoties Deus aliquid prohibet,id fieri non vult à quoquam, certéjfieri vult quod iubct.Nûquam autem aliquid prohibet quin contrarium iubeatmec quicquamiubet quin conttarium prohi-beat.Cedb verb, quum præcipcret Abrahamo vt Ifaacum macta-ret,ac proinde vetarct ne illi parccrct: num Ifaacum madari vo-lebat,lfaaco parcinolebat’Num perdi Nincuitas,quod iufîît à Iona renuntiarimum moriEzechiam volebac, præcipicns ci per E-faiamvtad mortem fe compararet ? num volebatà Pharaone di-mittipopiilum quum ideiper Mofen mandaret, amp;nbsp;tarnen ipfius

improbitatem non modo non nnitarcc,fed cciam,gloria: fuæ can-fa,in ilia malitia per ipßufmec cor indurarctPqua de re lupràdiffc-ruimus, quum voluntatem fignià voluntate bcneplaciti inter-dum prorfus difsidcre , ncc ramen Deum protcrea culpari pof-fcoftendiinus. Cæterùni vcgeneralius loqiiainurgt; num Legem madauit populo fuo,amp; quocidie præcipir, vc eamplenè quifquam impleat?Et tameplenam præcipir. Er quum promiffioncs Legales aiidimas,an illas vulr à nobis præftari? Nihil minùs.Nec enim vn-qua conlliruit fuos per Lege ab ipfis præftirâ feruare.Madat igirur cria aliquid quod fieri no vulr, amp;nbsp;promirrir eriam aliquid quod prç flare non vulr : ncc homines proprerea ludificarur. Nam homines è contrario, quum audiunt à fe peri quodimplcre ncqucanr,amp; fibi interdiciàquo abftinere non poflint, amp;nbsp;promiflionibus quidem addi vident conditionem fibi aJ'JvctTci', cum minis autem con-trà cohærere conditionem quam eiFugere non poflint : ncceflario, nifi fint prorfus mente capti, animaduertant oportet no alio com filio fibi diuinitus proponi Legem quàm vt redarguantur,amp; intii-ti quoque perterrefiant: In hocautem terrore,nifi peculiari gratia velut ex inferis cducantur, vel in defperationem ruunt, vcl magis ac magis fuaipforum improbitate induratur. Num quæfo, abfque Dei iulliiudicis confilio amp;voluntario decretoPQuodfi Deus ilium pcccati per fe Icthalem morfum conuerterit in cor contritum Sc hiimiliarumcoram ipfius facie,vulneripoftca oleumilludEuan-gelicæ gratiæ infperfurus , turn immutarus homo Dei præcepta aiidiens,experitur alio fibi quàm antcà confilio DciLcgcm rurfum inculcarimcmpe non magis quàm antca vt plena ipfius ptæftatio-nc feructur, (ed vt pro viribus quas à Deo accepit, carnis fuat reli-qiiiis repugnans, fecundum illam Dei voluntatem ambulet. At vires iftas fi putat D. Andreas homines habcreanatura, torus Pela-gianus eft. Si partim ex natura, partim ex gratia , Semipelagianus: quod neutrum tarnen velim illi afcribere, quamuis nonvideam qtiînam ex ipfius dogmate ncce/Tarib non confequatur.Na fi hanC gratiam fingulis vult offerri, rurfum eadem quæflio rccurrc^„vt jam antcà plcniùs oftendi:cur videlicet hæc gratia fit in aliquibus effieax, in aliquibus Hoitc : quod diferimé vel ex natura orierur in folidû velex gratia quide, fedinæqualiter diftributa : necDeusex-pers crit culpæin hac inæqualitate, finaturalis deftitutio omnia virium ad bene cogitandû amp;nbsp;aîgendum ad iuftam hominis damna-tioné non fiifEcit:fed prærcrca vt Deus culpa vaccr,offerri fingulis porter gratiam cum aliqua ipfius rccipiendæ poffibilitate: refpon-ßrurisalioqui pcccatoribus cur ab ipfis cxigat quod feiat abipfis præflari nonpofle : amp;nbsp;cur ipfos condemnet propter id ab illis non prasftitum, cuius præftandi fàcultatcm ipfis non dederit. Perinde acfi

acfi,vtaiebat profanus ille infelicis memoriae Caftellio,à bubu* flâgiraret Deus vc volarent. Osimpudens? quafi hæc hominisim-potentia id bonum,amp; captiuitas fub malo.fit à creatorc.ac non ab eoquiàcreatore fuo fponte defecit. Quid? quum pcccata quoquc inter peccatorum pœnas cenfentur, annon quoties Satanæ Sc malis inftrumcncis, no tantùm facit quidpiam agendi poteftatem, quamuis nouam malitiain ipfis non infpirando,tarnen illam quara in ipfis inuenit bene mouendo; fed etiam illis quidaéfura fint prÇ-feribir, ilia ciet, excitât, amp;nbsp;efficacia reddit ,an non vult illaagcrc qiiod agunt? Agunr autem om,nia legis præceptis interdiâa. Neq» hic valet ilia diltinôtio, inter aôlioné amp;nbsp;axioms vitiuin, amp;nbsp;in vno opère duplex opus, vnum Dci vt inftrumento malo bene vtentis, âltcrum jpiius inlirumenti non iani vt inftrumenti, fed vr caufæ. Nam fatis nunc eft probafle.Dcuro fiepè minime fieri per aliquein Veile quod in lege vetat, amp;nbsp;contra fieri nolle quod in Lege præci-pit, vt D.Andreæ anathematifmo non teneamur. Quod autedixi de Lege, multo manifeftiiis amp;nbsp;multo magis de Fide amp;nbsp;Euangelij gratia fentiendu tft.Lcx.n.multo pluribus quàmEuâgclium loqui-tur, vtpotc qua ipfa natura in cordibus omnium ratione prçdito-iü,quód ad notitiam ipfius attinct, infculpfcrir;amp; nonnullu alicu-iushoneftatis naturale defideriû in iis fupcreft qui nó funt prorfiis deplorati: quæ tarnen omnia proculabfunt à dono Spirit us S.re-gencratisproprio. Spccialior tft ergo multó Euâgelij gratiajquatn fi fomniat aduerfarius nofter aut fingulis vnquam fuiife oblatam, aut nunc offerri,aut vnquam offerendam, vcl fola cxperientia,quaî ftultorum magiftra eft,redarguctur. Quod fi vanillimum iftud delirium hoc etiam errore cumuler, vt fentiat omnibus quibus illud offertur, cor aperiri .vtattcnderepoflevclint: amp;nbsp;aurcsad audien-dum dari, vt audire queant amp;nbsp;dilcere ; doceat igitur omnes à patre trahi, filium fefcomnibusreuclare, datum quoquefuiffc turbis vc myfteriaregniDeinofcerenr. Duplex autem illud teftimonium quod ex primo traólationum mearum volumine pag. hiiius colla-tionis 551. mihi opponit,ca qua vri folct fideabaduerfario meo dc-fCriptumeft. Necenim vfquam dixi quod iftc mihi adferibit, mtra amp;nbsp;incomprehenfibili modo placwffe Deo, (ir voltttffe Deum vtprimi no-firiparentespeccarent.ScA hoc fcripfi totidem verbis pag.voluminis illius ij^.lapfumiUum (alibi verb dixi, cur nó peccatum fed lapfum dixerim) ita a voluntario Adami motuprofe^ium , vt tarnen non i ~;uito Deo accident, etti miro t^undam amp;nbsp;tneomprehenfibtU modo placet vt id lt;]Mejue efuod t^uatenm peccatum eß non probat,non tarnen fine ipfius vo~ luntate eueniat. Sic autem explicate planiùs ftudui quod air Augu-ftinus,nepc,wtro nbsp;nbsp;ineffabili modo fieri vt nofiat prater Dei vd luntate,

^Modfit cotra Dei volutate. Locus ante alter ex pag.ciufdé voluminis I5tt.raeliorc quidc fide exfcript’ eft, fed ab illo afturè detortus. Nec

enim fimpliciter amp;nbsp;indefinite fcripfi,vt ifte vulr, Reprobi^ykA^nonuï lù ex reprobis intelltgentiatn excitari adpercipienda credenda atidtunt ; quod tam veru eft de generali amp;nbsp;hiftorica fide Diabolis e-tiam ipfis communi, vt ibi explico gt;nbsp;quàm falfiffimum cil fingulis rcprobis hanc gratiam fieri,vt aduerlàrius meus contendit.

Et hic quidcm inihi pleniflîmè refpondendum cirer ad impu-dencifllmam illam calumniam quam in me totis paginis 551- amp;nbsp;55»-e/Fundit, quod videlicet Bczæ dodlrina vfiimvcrtü Euangclij Sacramentorum prorfus tollat : elFet ,inquam, pleniflîmè mihi ad hanc calumniam refpondendum, nifi iam antea tum in collatione dcBaptifmo pag. 66. amp;nbsp;85. tum in hoc Prædcllinationis traólatu quomodo fit ex vera amp;nbsp;folida doélrina confeientiis de fua elcdio-nc dubitantibus confulendum oftcndiflèm : qua de re ramen cogit me rurfus iftius hominis importunitas nonnihil diccre. Facit, in-qiiit , pninißiot cs omnes parttculares, idefl ad eleElos tantum pc^ tîhentes de cjuibus Deus occultum Al er num decretum fecerit, ^uod eoj tantum feruare'velit.Quis igitur tibi dicet,aut vndefetes an fts tn numern eleUerum aut reprobarum comprehefus, ejuum ingrautßtmis tüit tentationtbus confeientta de tilts ipßs Sp. S. teßimoniis amp;nbsp;eine mottbut dubttet,ad t^uos tllas remttis?F[sc ille in fumma ex quibus concludit P®o'55^offttttbus cauendum ejfe ab ea doElrtna.,gignendis nouts em-ribus tamfœcundaiVt hemtmbus nonfolum Subflantiam amp;nbsp;vfum Sacra~ mentorum verum , fed etiam totum Euangelium vnà cum Chrifto eri-ptat, (ß eoj Omni confilatione priuet. Et hoc fcilicet eft placide difputare, nonautem conuitiari. Cedo veroquafnam ifte confo-lationes eiufmoditétationibus opponit? Eas profeélô quas fiicilc non Satan tantum ferat tentatisde fua clcdtioneproponi, verùna-ctiam ipfemet fuggerat,vt vel falfa fide nitâtur, vcl in altius delpcquot; rationis barathrum ruant.Vulr enim D.Andreas femel tolli particulate decretum elcôlionis,quodinuidiofcamp; falfo fenfu occultum vocar,(vt mox oftendemus)id eft ipfam cleôtioncm,quo quid tandem Satanæ fuerit optabilius, quum non alio fundamento fides amp;nbsp;fpes noftra omnis nitatur quàm æternæ amp;nbsp;immurabilis ckdlio-«is noflræcerriorationc? reftcpaflîm Paulo, amp;nbsp;præfertim Rom. 8.î9.ii.i.i.Cor.2.i6 Ephef.i.j.a.Tim.a.ip.i.Pcr.i a.Immb quum non cligat qui fingulos nullo prorfus cxcepto trahit : fi ftat hæcD. Andres doftrina certè vcl dulciflîmum illud eledionis nomen ex Sa-cris literis expungatur oportet : vel fi cos demum eligere dicatur Deus qui vnii crfalem illam externa vocarionc oblatam gratiam receperint, priùs vocabuntur homines quàm cledioni deftinétur. Et ira peruertenda fuerit omnium noftræ falutis caufarum fériés. Et præterea pendebit hæceleélioab hominum ipforum arbitrio, fi tribui dicatur à Deo fingnlis hominibus poteftas credendivel

non cvedendi, vt fides fit Suva/j.^ fingulorum fine exccptione ho-1 minum,a(âu veto duncaxac eorum quibus libueric Deo ad creden-dura,non feciindæalicuius parcicularispriinam confirmantisi fed primæillius vniuerfalis gratiæ vicooperari.Quæ omnia quiiin fal-fifiîmafint tefte vniuerfi Scriptura, confolacionem inde peti ad-uerfiis illos confcicntiæ terrores facile tulerit Satan, vt centati fci-r pfos dccipiant. Deinde,fi tcntato veniant in mentem ilia certiffi-ma.Non quiconque exteriùs vocantur trahi intus à Patre,Nccfilio dari omnes, fed duntaxat crcditurosfuo tempore, quod fides non fît omniumjNecFilium quibufuis reudare Pattern, fed iis démuni i quibus vult,amp; quod ipforum Ifiaêlitarum triftiffimo exemplo cô-I ftat, ne omnes quidem qui promiffionem auribusaudiût elfe pro-! miflîoni» filios,id eft promiffioni dclhnatos, multos vocatos,paii-cos eleftostnec vérins effe pofie, fingulos exteriùs baptifatosa-qua,eiîcSpiritn baptifatos,quàm Circumcifos fingulos carne,fui-fe qiioqs corde Circûcifostquînam fibi perfuadere potuerint,fal-fain illam vniuerfalis fine cleâ:ionis(quod fane didii ridiculum eft, quura eligeredici non poffit quifpiam qui nullos reiicit) fiuevo-cationisgratiam.quam totiesiam dixigt;nifi ad folam vniucrfitatem eledtorû reftrihgacur, debcrc potiùs indefinita dici?népe vt ficno-uerimus omnes illas circûftantias , quæ «jsoaaTr« nomine in facris literis intelligi confueuerunt, vt Gentiû, fexus , ætatis, paucorum vcl multorunijgrauium vel leuiorum pcccatorum, quum agituf de Dei mifericordia ce(rare,nec fidem amp;nbsp;fpem noftram vllo modo re-morari vel impedire debere. Denique quum nonvfque adco fir-mam illara vniuerfalem commétitiara gratiam efte doceat D.Andréas, quin ab eapoifit quifpiam exciderc, vt qui«/jU«Ta/z«À»^vi!Ia elfe neget, amp;nbsp;amitti penitùs pofte Spiritû adôptionis contendat,vc in traftatione deBaptifraoaudiuimus: annô ipfcmet,quæfo,quic-quid antea fupcrllruxerat hoc dogmate fiibucrtit,fi negotium illi

Il fit cû eo qui fe à fide amp;nbsp;gratia Dei excidifte fibi pcrfuadeat? Qnàm igiturifta vana amp;nbsp;futilia fint nemo non vider, quibus quæ fint op-I ponenda ex puroDei verbo dcprompta,amp; quomodo fit Prçdefti-I nationisdodîrinæ vius applicandus,fiLie vnde petenda amp;nbsp;quomodo retinçda fit eleôlionis ccrrioratio,plenifljmc,vt modo diximus, in traftatu de Baptifmo ftnduimus expÜcare. Tantum nunc Chri-' ftianû ledorem velim, duplicem iftius hpminis erroré de particu-' lari quam vGcat elcótione amp;nbsp;occulto Dci decreto animaduertere.

Enimuerb,fi particularem illam vocat quæ ad fingulos fine excep-tione homines pertineat, non ego fed ipfe fnerit huius particula-ritatis reus. Sin verb particulate appellat quam vniuerfaliter pro-pofitam oporteat fingulos a j dient es fibi particulariter applicare, idipfum facit quod in mc reprlt; hendirteo tarnen cxcepto qubd ille amp;nbsp;quidemfalsb,vniu,erütatcmiftam ad totumhiimanwm genus,

nulloprorfiis homine excepto cxtendit, ego vcro ad folos eledos ftiam amp;nbsp;ipfos vniiierfitateni cóftitucntes cum lacris literis reftrin-go. Et quis hic non mircrur hominem iftum vfqueadeo tucndaei-ftius fuæ fcntentiæ ftudio abreptum , vt non animaduertcrit qiiod de vniucrfali ad üngulos fine vlla exccptione homines pertinente prædicatione opinatur » locum habere in Sacramentis nonpofle? nifi fortafsis iftud etiam au fit affirmarc, fingulis totius mundi ho-minibus ofFcrriBaptifmi amp;nbsp;Cœnæ Domini participandç gratiam. Sedde hac replusfatis. Occultum autem illud ærernum Dei de-cretum quod ifte ferre non poteft (quo tarnen fublato omnis Dei prouidentia,arque adeó Deus ipfe necelTàrib vel tollitur.vel à mc-diis caufis fufpenditur) fepó iam diximus occultum à nobis vocari, primum quoniam omnes medias caufas fine exceptione antegre-diens.immó illas iplas omnes medias caufas fibi fubordinansàmc-railia Dei voluntate pendet,cuius altitude infcrutabilis eft amp;nbsp;ipfis etiam Angelis admiranda.Deinde qued nonnifi à poftcriore,id eft per cfFcóta nobis patefit, amp;nbsp;tût demum nobis elle occulta -ri Ôfi définir, quæ parefadio nobis fulîîcere debet,ac plenè fufficit : à fi-dei videlicet amp;nbsp;Sanéfificationis fruftibus,id cftà difpliccntia pec-cati amp;nbsp;operibus Spiritus ad iuftificationem amp;nbsp;veræ fidei ap-traftt-XwÇv donum : inde ad interiorem vocationem , cum externa id eft verbi prædicatione amp;nbsp;Sacramenrorum adminiftratione coniun-dam , ac deinceps ad certiftima 8c omni quantumlibet vehementi tentation! inexptignabilem in Chrifto Prædeftinationem afccn-dentibus.vt de certb fecutura noftra glorificationc certi,iam nunc pacem in confeientiis noftris habeamus.

Queries tandem iftianathematum fabricarori tantum erit otij Ad.}, in ranto negotiovt oppugnahdo illi monftro non defatigcriir, quod ipfe folus fibi imaginatuseft? Ecquis enim tarn vnquam fuit impudés vt à Deo fenferit homines æternis pœnis addici quoniam fic ipfi libuit,abfque e o vt damnationis caufæ in ipfis damnatis iu-ftiflimæ inueniantur. Piæteritis certè caufis mediisàprimo advl-timum non eft defeen fio.fedpræcipitium.Q^antum autem amp;nbsp;qua-tenus hic valcat illud axioma, Quod eft caul'a caufæ,eft can fa caulkquot; tbpleniflimc fuo loco expofuimus in hac eadem traélatiojic.

J^e^ue ex lege,nelt;^ue tatione humanUf fed ex folo Euungelio de PfA-deiiinatione eleüorum iudicandum efi.

niis'aliquos perirc,liquet ex præcedentibus, tentia «m aperta.vt fal-totâque adeo traôlatione, Petrum folos fide- hancinterpretatio-k.quiba, eriam fe acccnfet. Dc„i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ü?

quequodadditur:nequeexlegc,nequeexra- „on folùm vniucrfalis tionehumana.fed ex folo Euangelio dePræ- particulaponitur (o m-deftinatione Eleôlorum iudicandum efle, ap- »•’)etiam explica probamus;^ modo illud intelligatur cxiftis “° præ™quot;“““*quot; ’ no-VerblS , I. lohan. 3. ver.24. hoc cognof- ^e.fed omnes ad pœ-cimus nos in ipfo habitare,amp; ipfum in nobis, nitcntiam reucrti.Hor-quod de fpiritu fuo dédit nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;renda ergo amp;nbsp;blafphe-

Eti.Iohan.î. ver. 10. per hoc^manifefti funt ”” doûrina cft Beza;, filij Dei amp;nbsp;filij diaboli, quifquis non exercer

iuflitiam, non eft ex Deo’, amp;nbsp;qui non dih'git j. sæpe in tentationî-fi^atrem fuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus adeà infirmus eft

fenfus, quofe à fpiritu agi fentiunr, vt prorfus contrarium cor experiatur. Si ergo ex Soc folùm fcnfu de eleûioneiudicandum eft, nullus vfus eritpromiffionutn diuinarum Baptif-raiiCœoas Domini, Abfolutionis,adedque tonus Minifterij Ecclefiaftici. Siqui-dem (fecundum opinionemBcix) ex lus omnibus nihil certide eîeftione noftraad æternam vitam ftatuipoteft. }. Ruunt interdum etiam elefti filij Deiin manifcfta fcelera , ficut filij diaboli, quemadmodum Oauidin adulte-riuni,homicidium,amp;c. Vbi ergo confolatio Si certitudo eleftioniseorum ’aut vndcpetendaaiitfumendaerit? Quatin promiffionibus Euangelij vniuerfali-bus,inBaptifmo,in Coeiia domini, in Àbfolutionc, fecundum opinionéBeïae amp;nbsp;fociorum eius.non eft certa. Quis igitur non videt, quid diabolus hac doélri* na meditetur’videlicet defperationemin piis,amp; Epicureifœum in diflolutis ho-ininibus,qui certo fequetur.

Suas fibi horrcndas blafphemias amp;nbsp;impietates fumât fi volet D. Andreas.Tu verbicôtot) videfilibet quid fupràad locum i.Tim.2. 4.amp; Ezech.lgjz.refpondcrimus.

’quot;^3- Vide noftrum refpôfum ad locum Rom.H.32. in obferuaï.fccun-damifecunda eiusrefpoufi feôtione.

RE II Cl M VS (AIVNT D. D. V V I R-TEMBERGENSES) TAN Qjr A M V E R B O Deirainimè confentanca , quxomnem confola’ tionem piis mcntibus adiniuni,cdm docetur.

REprobationem effe/apientißimum Deipropofitum, t^uo anteortr nem Aternitutem (vt tpfi lo!^Muntnr}conßanter ab/^e omntimu-fiitia decreuerit, EO Rf^ Af nbsp;nbsp;O ISI Af IS E R E R I, tjuos non di~

lexityfedpritteriit, tjuoiußneorumcondemnAtione tram fuam ergapee~ cata,^glonam declaret.

amp;abominanduni:lt;iuód 'Chriflianum amp;orthodoxum tiiemur. Deus quofdam æterno fuo decreto non d i-

Caußam efßcientem reprobationis ejje propoßtum Dei, tjuoplacuertt Deo lt;]uofdam ere are nbsp;nbsp;IN E VM nbsp;nbsp;EM SESCIE ARE,

Relßonßo Eh.Bez.£ ad 11.Dogma.

j. Eft amp;nbsp;hoc horrendum iSi per reprobationem intelligitur cius de-amp; abominandum, affe- cretum,incpte diciturtpropoficum Dci.id elT» rf»re .-innH Dmk nnni. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r • • o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r EC

iplius decretum eise lui ipiius caulam em-

dam C RS AVERI T , amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

ineumvfum iüfeitaue- cictem.Sin Veto CO nomine accipicis cius de-rit-,vtiramamp;potentiam creti xexecutionem : falfum efse confitemur, fuam oftenderet, 8c vt quod repudiatis , vt ollendimus ad Thefm in ipfis quoque glorifi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔC fcxtam.

cctur. Etil enim Apo- -t ftolus teftatur, quódin hac vita Pharaonc fufcitauerit, vt potentiam fuain in hoe feculo in ipfo déclara-ret ; tarnen nufquam feriptum legimus quód cum ad «ternam damnationem creauerit,adeó,vtabfoluta voluntate noluerit eum peenitentiam agerc amp;nbsp;con-ucrti.Nam quod de indnratione dicitur,non abfoluti decreti effeäus.fed præce-dentis crudelitatis iufta poena fuit, quam in filioj Ifracl immaniflîme exercuit Pharao, i. Reprobationis nomine.fiue decrctum intclligatur , fiue executio decreti: impium tarnen eft, aflerere , quód Deus abfoluta voJuntate decreuerit, quorundamhominum NON missriri. Quod cumipfius rcuclatavoluntate aperte puguat.

Deumreprobosnondnm AT O S nuüo indignitatij reJpeSlu exitio quofdam ad iuiium iudicium aDEO C O D IT O S tfe.

Dtcreti Reprobationis (Ir eleÜionis caufam ejfe , tum aternam beni~ gndateminIISiQIÇOS LIBl^lT adfalutemprdideliinati»m}:tumit-ternamTnaliodtiim,adII^ST AM DAMIT AT ION EM ^rOS IPSl LIBf^IT ORDlNANTIS : Car HOS autempoÜKSf t^aàrn ILLOS falattiVel damnationi DESTIN ET, caufam NTLLAM ejfe ALIAM,Q^fr^M IPSirS TOL^N-TATEM.

Paulum ipfum oppugnatis hoc dogmate, i. Non minus hoc qno-“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que horrendum cft au-

ditu, amp;nbsp;aborninandum,

tern elfe caufam diuini huius dccreti de iuftè perdendis aliquibus , quàm falfum eft’præ-uifam fidcm.vel bona opera.caufam elfe Prç-deftinationis, vel eledorum, quod Pelagia-norum eft dogma, vt diélum cft adcafdcm Thefes V amp;nbsp;VI.

qiiôd negate audet D. BcZa.’INC RBDVLITA-TEM caufam effe de-creti Dci de perdcndis homiiiibus. Siquidem Chriftus aperte dicit: QvI non credit,iam in

dicatus eft.Itsm , Spiritus Sanftus arguet Mundum de peccato, o^i A NON c RED VNT in me. Item, Qui non crediderit,condemnabitur.Quapropter nullo modo Paulum oppugna-mus,qui nufquamdicitiquoldam ad çtcrnam damnationem coNditos esss licut Beza docet. i.. Fides in Chriftum non eft natura:,aut noftrarum humana-rura virium, fed Sanfti Spiritus opus.Quum ergo fides caufa Elcftionis effe di-citur: nequaquam Pelagianorum dogma fapit,qui natur« viribus tribuerunt, quodfojus Spiritus Sanftus præftare potcft.

Adamum jponte lt;]Hidem ^fed tarnen non modo prajciente, fid etiam IVST E ORDINANTE(^ decernente Deo,in ifias calamita-tes prolapfum elfei.

I. Apoftolus nequaqua Quod dixit Apoftokis , vobis ipfis citan-dicic : Adamum Deo tibuSjDeura concliifiile omnia fub inctedu-IVSTÏ SIC ORD I- litatcm, Rom. n. cùm neccflâriô ad lAdaini NBNTB inYftas7a!ami- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ tanquam ad pvimam originem re-

tates prolapfum cffe. teratut : amp;nbsp;prolanum fit cxiltimarc, Deo, Senfusenim verborum vcl iniiito, vcl otiofo, vcl tcmcrc præftantif-Paulieft:onincsbonii- finuuTi Dci opus fuiffe in tantam miferiam nes cffe peccatores, nfolapfum : optimo iure» quod hie damna-vditmifercri, fi Chri- CIS approbaraus : ncc ptoptetea lapfus Ada-ftumperveram fidem miî culpamin Deum confcrimiis , quætota recipiant. Non autem hærcc in ipfius voluntate minime coada, nc-dicit: Deum ordinaire, que ctiam turn concupifccntiæ obnoxia, vt-vt omines omnespec- j. nondum crat ingrclPa in mundura. jarent,amp; pereant. ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

eft de Deo inuito.vcl otiofo,vel ofeitantia eius, qua Homo pcccaucrit. De Deo autem amp;nbsp;ipfius voluntate non nisi ex virbo dei iudicandum , loquen-durB,amp; fentiendum eft, amp;nbsp;Maieftas eius nonferutanda. 3. Paulo ante diftum eft,fi vera effet D Bezæ , amp;nbsp;fratrum eius opinio de abfolutoDeidecreto, quo Deus ordinauerit Si decreuerit,vt homo peccaret: quis culpam in Deum iniuftè conferret ? quod Icftoris iudicio committitur. Quod quidem in Thefi noftra quinta ipforum propriisverbis magis apertepofuimus, vbidicunt : evR nos potiùs,quamillosfaluti vel damnationi destinet, caufam i!3fii)iieirctpgt;iTix«V) NVLtAM AitAM effe,QVAM ipsivs VOLV NTAT B M-Quomodo ergo culp3 in eos confertur,contraquosdecretum æternum amp;nbsp;immutabile n vd a'amp;sol A Dei voluntate,nullaalia caufa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcedente, de ipfis damnandis

CunElos mortales tjuum Scriptura SaEla clamet^in vnius hominitper-fofia morti atertia mancipatos e]fe^ HOC HO H nbsp;nbsp;nbsp;T KR vÆ ad~

.Quod lapfiu Ada tot gentes vna cum liberis, tot infantes atetna morti inuoluerit ahf^ue remedio^non aliam caufam effe tjuam Q^OD DEO IT A TIS y M fuerit.

Superius refponfum , hanc quoqne Thcfin non rcÂè fetiptara refellir. Ncc enim vel lapfus

Adami aliunde quam à fpontanea ipfius vo- !• Qiium ex dccreto Dci liintatc profluxiCjVcl pofterorum eius contu- ordinate oportucrit

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines primos lAbii

macia,quamcx ipforu corruptione proma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yhefi

nar, quamuisablque dccreto neutrum cue- oftauadc décimai no-nerit. Vnde illud Prudcntij fcitiffimc diótum: bis jpforum verba rcci-Nemo nocenSjfi Eataregunt,quod viuitur,amp; tatafuntiquomodo verè fitJmo noccns,qincunque volens,quod non

1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ex iplius hominis

llCCtjaudct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voluDtate profluxiffeî

Deurn ideo pritfciuiffe, ejnem exitum effet habiturta home, unteejuim iffnm conderet,lt;^riA DEC RETO STO SIC O RDI Ilt;IA~ TERIT.

Cum ordine caufarum nihil priùs fciat i. Aliudeftpræfcire, a-Deus futurum , quàm quod dccrcuit fiitu- liq’iid talem exitum rum.nifi (quod abfurdiffimum eflet ) abfqne h»biturum:amp; aliud, de -Beidecreto aliquid elle vel hen cenlcamus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelleftuï,

confequitur decretum ifcicntiæ præire, nee hoc voluntatis eft. Qua: feientiam elle propriam rerum caiifam. voluntas Dei fun pec-cato Adæ concurrit : i caufa excludi non poteft. Quod enim quis vult,Sc ipfo ordinante Sc decernentc fitieius caufa quoque iure dicitur.

Adamum nonpotutßeintßex D EI décréta (fr ordinatione labt, ReJj)onßoTh.Bez.ti nd IX. Dogma.

Dehoc diximus ad dogma VI.amp; V II.i t Id magis confirmât iam recitatam impieta-tem.Sienim non potuit Adam labi.nifi Deus ficdecreuiflet Sc ordinaffct.vt labi cumoportuerit : quomodo volantas Dci lapfus eins caufa non aperte à vobis Conftituitur?

J. HçchypotEefîs.quam Neceffitas ifta eft ex ihypotheü, non ex i-fingit Bcza cum iocus pß^j Adami natura,ficut hodie peccato mâ-/V° k [n cipatum eft humanum genus,Er ficin verbo Deumblafphema.Scili- DEI dicitur: oportuiiseChriftum,alterum eet, quafi Deus abfolu- Adamuin,crucifigi. turn decretum fcccrit, quale ab aduer/ariis fingitur,tanquamin arcane Dei confilio fedifTcnt.

X. Hæc hypotliefiseft vera-.quia d o m i n vs decretum fccit, de genere humane per fanguinemFilij fui redimendo.Quod fine morte ipfius fieri non potuit. Sed non eftabfoluta neçeflitas,quafi non potucrit Deus omnia aliter ordinäre.

,^Md DeMnoiit Reprobationi deßinatos SER p'jd RI^A VT IL* LIS MORTEM FlLIl PRODESSE.

t. Nullum pium fen-, i Quo fenfu rcfte amp;nbsp;orthodoxe dicatiir» firm his verbis ineff' quod hîc damnatis, cxpofuimus ad V.amp; X L quum dicunt Sc aflerunt ,pi r aduerfarij : Quod Deus N o L I T reprobationi

deftinatos s «uvari.avt mo rtbm filij fui prod isss; omnes verèpij amp;nbsp;in rudi mentis duntaxat fidei Si. rcligionis Chriftianas mediocriter inftitui facile in-telligere amp;nbsp;iudicarepofluut.

Quæ vniuerfaaduerfariorum noflrorum do£Irina,cum adeuerfionem totius EuangeliciMinifterij.certitudinis promiflionum diuinarumde Chrifto, Baptif-mi, Coena: Domini,Abiolutionis raciat, Si omnem confolationem piis amp;nbsp;affli-£lis confeientiisauferat,merité»fugienda eft,ficut collatio,qux fequitur, perfpi* cuè do cet.

Abrahamus Mufculus, ^emenßs Eccleßa Minister, Petrus Hubner us ^Graca lingua in Gjmnafio Bernenfipttb.

Q^um in iftis obferiiatitînibus nihil contineatiir prærer vanif-fima conuitia , non coinmittam vt ledorum patientia diutiùs vi-deri poflîm abnfus, à quibiis mihi potiùs petenda eft venia, quod amp;nbsp;anceadiim premo aduerfarij veftigia, toties cadem itjculcarim, amp;nbsp;nunc rurfus rcponam ad quç iam toties amp;nbsp;in prçfatione vtraque amp;nbsp;in ipfa difpiitationc refpondi.Qiponiam cnim iitc qiiamuis(non iam vt collocutor,fed rurfus ipfius llluftriflîmi Principis perfonam vel arripicns , vcl fibi impofitarn cupide rccipiens) fincin , vt grauillimus videlicet cenfor, pag. fuorum Adoruin editionis 549. loquitur, abfurdis, horrcndis, amp;nbsp;manifeftè impiis Bczæ fer-nronibus impofuilPet : nihilominus ramé præterea perorate voluit quatuor prætcrea paginis, addita breui, vt ad margincm appoiuit ?^^ ’i'}y''epetitione doElrt'te dr Glo]ferttm 5ftlt;e:idcircô ad ifta quoquc partim deminutè propofita, quæ vnacftcx præcipuis falfandæ ve-ritatis fpecicbus, partim emcntita, partim calumniosè detorta co-gor Si ipfepcrinuitusrefponderc.

Hoc eft corpus meum,id eft,fignificat corpus tncum, fiucjcft fignum amp;nbsp;figura corporis mei à terra abfentiSjöd tantum in cœlo cxiftencis.

Duplex occurrit in hoc limine calumnia, Vna , qubd mihi verbum SIGNIFICAT,vt nudeacfimpliciterpofitumobiicitiir: quafi diligenter amp;nbsp;accurate Sacramcntalem fignifîcationem , quî-cum rei fignificatæ vcra præbitio femper coniunéta eft, à commu-ni Si vulgari non diftinxcrini. Altera, qubd fie ifta in me dicuntur vt criam pofsint ad ipfius Cœnæ inftitutionis tempus referri, qua-fi ficinlaniam vt rum quum hæc diceret Chriftus,corpusipfiusà terris abfuifle,amp; in coelis tantum fiiifle doceamtquum tarnen tunc tam in terris effet præfens vnde nondum difeeffèrar, quàm à ccelis abfcns fupra quos nondum afcenderatrncquc time tarnen alia Sa-cramétalis fucrit præfentia quàm nunc fit. Iftud autem non tcmerc obferuare hoc loco volui, quód nihil fit tam abfurdû quod homines ifti nobisaffingerc non audeant. Res auem omnis ita fe habet. Euchariftiam duplici re conftare,extra coniroucrfiam eft: vnater-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G G iij.

rena,ncmpcpane vt figno in fenfas ipfos incnrrente:altcra cœlefti nerape corpore illo Domini vero,'tradiro pro nobis; quod crfi verum corpus eft è terrafumprû,tarnen cœlefte dicitnr:partim quôd propter gloriam, quæ naturâ corporis illi non ademit, fupra ipfos ctiam Angelos fît eueôtnm : partim quia in hoc myftcrio non corporis fenfibusj fed mentis oculis, vt externo figno rcpræfentatum, intuenduin proponitiirramp;quidcm vrrumquead hune commiincin finem.vrnequepanis oculis tantum corporis fpclt;ftctur,fcd Sc manu accipiatur ore comedatur : nec corpus illud Domini dunra-xat in memoriam reuocetur, fed vcrèquoqueà nobiSjSp.S.virtu-te id opérante, amp;nbsp;fidei inftrumcnro illud apprehendenre, fiat no-bis ætcrnæ vitæ cibus. Hactenus ergo inter nqsconuenit, vt arbi-tror:qiiod fi fatis attente ab omnibus expenderetur, de rcliquis e~ tiam in hoc negotio controuerfiis,ncmpe de Sacramentali côiun-«ftionejamp;’ rei fignificatæ percipiendæ modo, iampridem effet inter veritatis amantes côftitutum. Sedifta plus fatis iam funt difputata. Tantum mine dico.duas res numero,naturâ difparatas,ad diuerfos fines fingulares, diuerfis obicdlis, (vnam videlicet corporis fenfi-bus,alteram menti,)amp; diuerfis quidèm modis,vnam videlicet cor-porali, alteram fpiriruali modo , in hoc myfterio propofitas, non pofte vnam amp;nbsp;candem rem elle. Hincautem neceflario confequi-tur,ncque de ipfo pane corpus, neque de corporeipfiim panem w-TrapuTiKÛi dici. At enim Jnquirs, vera fit oportet Chrifti oratio.0-mnino ccrtè.Sed quum to puToV in.ilia prçdicatione retineri veritas ipfîyficuti modo diximus,prohibeat, nec fidei noftræ analogia vllo modo patiatur.'fatericunôtos non contentiofos necefl'e cft,dc ipfo pane dici corpus, non quôd panis fit vTrctfucriKUi ipfum corpus, fed quatenus.vt Sacramentalis iftius fignificationis vis amp;nbsp;vfus expref-fiùs declaretur, ad fignum transfertur ipfa rei fignificatæ appella-tio;ex phrafi, fient à noftris tories eft demonftratum non tantùm facrisliteris tam familiari vt vix aliter de facris fignis loquantur, verùm ctiam communi loquendi vfu eoufirmata , vfqueadeb vt i-nanesetiam pidturçappellari rerum piétarum nominibus confue-iicrint. Quæhæceft igitur rixandi libido , verbum S IGNIFI-C A T,amp;voces SIGN I,FI G V RÆ,amp; quàm plurimasaliasfimi-les quas negari nô poteft apud antiquos omnes patres orthodoxos Græcos amp;nbsp;Latinos paftim occurrere, haud fccus quàm prophanas amp;nbsp;nefàrias execrari ; quum ramen aliter definiri facramenta non pofljnt, amp;nbsp;facramcntalem fignificarioncm, ctfi non fempercum perceptione, prohibenteaccedentium vitio., fem-per tamCnquod adDcum promittentem attinet cum rei fignificatç veta præbitio-ne.,fiçuti par eft côiungamus? Vellent fcilicet ifti mci adocrfarij,v£ adiiccrcm pane fignificari corpus fua cllcntia in terris cû pane prüfens,amp; ipfi ori piçberiiquodncq; corporis Chrifti veritas,neqjô’

y*cra fuprà cœlos afcéfio,amp; vlcimo demum die fiitura reuerfio, nec ipfa facramentorum natura amp;nbsp;finis fpiritualis patiuntur.Scd ctiain fi.qiiodabfit, iftud largiremur, annon femperilliid firmum crir, panem non efTentia, fed facramentali tantum fignificationc, verè «liciipfius Chrifti corpusPCertè fi peniriùs intucamur ipfum Trâf-fubftantiationis dogma,quo panis in fpeciespanis quas vocatdt,fine accidentia fine fubieélo tranfmutantur:tanta vis eft veritaris,vt propugnari non poffit quin ad extremum ad Sacramctalem illaiia nictonymiam recurratur : quoniam non ma gis fpecics panis quàm ipfaeffcntia panis pofiint Ù7rctpKTiKà( clTc ipfum Chrifti corpus. Et haftcnus quidem de ilia obicifta nobis G L OSSA.

quot;i.- Qui indigne mandiicat amp;nbsp;bibit, reus cft fanguinis Domini,id eft impii fiuncrei corporis amp;nbsp;fanguinis Chri-ftijnon manducando fed negligcndo, repudiando corpus Chrifti.

Error eft fciHcet,amp; quidem grauis, dicere cum Paulo, ficut fola fide Chrifto inferimur, ira Chrifto cum Belial, luci cum renebris nihil efte commune, nedum vt Belial Chriftum , tenebræ lucern i-piatn in [c recipiant, aut lux recipi poffit quin renebras illuminer: amp;cumeodesn Apoftolo negate, participem quempiam efte pofte menfæ Domini amp;nbsp;menfæ Dçmoniorum.Sed præterea dicat D.An-dtcas,quacôfcicntia,(an vt leôlorem ludificaretur,quafi dicat Pau lus indigne manducari amp;nbsp;bibi corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti?) ex-punxeiit,p4?z^»i?m^poe«/nZf«7« voces. Nec enim fimpliciter dixit Paulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttneri corporis amp;nbsp;fanguinis Domini^ r^uicune^ue indigne

tderit aut biberitfed cjuicut^ue ederit, PA PJ E Ad HVPd C,aMtBI~ Berit hoc POCT’Ll^AdDominUndigne^cpionïimviée-licct facri fymboli côtemptus in rem ipfam fignificatam redundat» Et hoccinc eft bona fide agere?

3- Non diiudicans corpus Domini, id eft, Non diiu-dicansàcommunipane,panemhune Cœnæ Dominigt; qui habet nomen amp;nbsp;appellationem corporis Domini.

Non tantum diminutè,fcd etiam deprauato fenfu ifta feripfit D. Andreas. Ncc enim hanc indignitatem , quam merito taxat Apo-ftolus,ineo vnopofitam elfe dixi,qubd indigne accedentes facrum

paiicm à quoiiis vulgari pane non difcernant, vt in foKus paiiis côtemptuliftatiir hçc in Chriftû iniuria:felt;i quod in ipfum Chrifti corpus, cuius facramentû eft: facer ille panis, redundcr. Mca.n.hxc verba func in maioribus meis Annotationibus, Dtfceniere corpm Domini, dtcttur^m dignitatû iUttu habet rationem, vt tllud a caterie rébus dtliinguat t acproinde cumÇumrna reuerentia adhuncpanem hoc poctilum, non tanguant adprophanoî cibos,fed tawjuam ad reipretioßf-fima myßeria tremensaccedat. Hoccine verb eft quod ifte facit, verum fimpliciter dicereau caluniniari?

Nuncautera audiamus qualem fefchic præftct, qui nos vt Tc-ftamenti Domini corruptorcs tarn actiter reprchcndrt : amp;nbsp;annon ipfe potiùs totam Cœnæ Domini inftitutioncm, non ccrteconta-minctjfed penitus deftruat.Primùin igitur in refponfionc ad Spet-lingum,amp; in Thefibus cotra Heydclbergcnfesjcaüfam Sacramcn-talis coniundionis amp;nbsp;præfcntiæ negat ab Inftitutionis verbis effe petendam : vel aliam illain clfc cum pane amp;nbsp;vino facræ Domin* Cœnæ præfentiam,quàm cum alia quauis creatura: vnde nccclTa-rib cófcqucrur eâdem prorfusratione de requauii dici polTe, Hoc eft Chrifti corpus,traditum pro nobis.r'er/’iî enim Cæna Dominica, in quit, tanitimfantverba dtdfenfationte corporis é'fangHtnis, Chrißi, iamante amp;nbsp;ex alia caufa cemmunicata, videlicetproprtetatis pervnio-nem ejfentialuer in pane Qr vino.ßcut in alia quauis creatura, prafentis-Annon verb iftud eft Ccenç Dominicç inftitutioncm à f'undamen-tis conuellere, vt eius loco mere Eutychiana hypoftaticæ vnionis definitio ftatuatur?

Sed amp;nbsp;præterca dico amp;nbsp;affirmo nullam efte in hac enuntiatione» H oc efl corpus meum,\occii[2.m quam iftcfuainterprctationcnonft* ftulerit ; amp;nbsp;idem ditftum volo de altera inftitutionis parte , qux fanguinem fpetftat: amp;nbsp;nifi iftud aperte cuicero,no recufo quin ha-bear impurus fycophâta.Primùm igitur cotendit in Malbrunncnfi colloquio,per pronomen HOC demonftratum fuifle pané illutn, quern manu prehenfum amp;nbsp;fraótum Œriftus difeipulis porrigebat, vt idem valeat HOC atque H I C P A NI S-.quamuis paflim hoc fentiat ipfe Lutherus, amp;nbsp;vetus Brentius, (id’eft nondum aperte V-biquitarius)per fynecdochen iftud explicet : quam neniïc quidein audent prorfus negate qui vetera certamina renouant, fed tam vulgarem efle volunt, vt propterta rropus non fit in iftam Chrifti cnuntiationcin inuchendus;quia fcilicet,vt cum pontificiis fcribe-re non vercntur,nonnifi fimpliceslocutiones Teftamentisconue-niant. Qmd igitur D.Andreas iam amp;nbsp;Luthero amp;nbsp;Brentio fuo ocu^ latiot? Vuit perwdc loquutum elfe Chriftum ac fi mercator quif-piain

De Prædestinatiom141 piam piper facco comprehenfum inonftransjnulla fàcci habita rx-lt; tionc,diccret, Hoceft piper : aut quifpiam fociopr«bibens,amp;.vi-niimpoculo contentum præbens dicercr .Hoceftvinuni Rhena-Riun , 7ei Âlfaticum. Sedhæchinusphrafis interpretario , fatis eo refellitur, quod ipfiusauâror pottea interprerationem banc refti-tuir,immopertinaciffimctuctur.Hoteflcorpmmeum, iiefl, corpfti meum efllnySubvelCum hoc pane ,cpix ftarccertê nuHo modopa* teft, nifi pancm ülo pronoiwine demonfttatuin cfte ipiènict prat* ibpponac.' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,T'•' nciù-n-

Iiariccedamiis ad verband feu copulatti, E-ST, cuiuspcoprfain A'VTi-apiirticMir fignificaxionem -, quum vfquc adt'Ö, peninacitcC ipfe propiigner, vtproprerca qiiódad Jistraiav refugiirriiiSy nos Tt omnium pernitiofiHimos hæreticos eKecrcrur,rcipfa tarnen tnani-iêftè tollit, idem eflè voJens Hocefi-corpmmeum, acque/z/, C»mi^ Suhhtcpane eft 'cwprt^rgt;i«urinï\A‘iZ enim cxplicarionoiïÖ modo« quod Cabicftura eräf U« Chrifti öniïntiato verritMr« ih prst'tlicarum» äd contra ; vermtictfam 5 qiijfjnanifclbflitna eft ß?lfatiö:*quaertioii^u« Qiiid ßd quippiatttdicitar »iö qujeftionci’B;vbtfirq«ippiam,ttanf» fotmatur: amp;nbsp;prtgt;SaGràn«nfali tJOrfiiiftélioiW' S^rittfali axpiï pçn-! det Sacratttentalis inAitutionisvfus » in ßtfi^matn vnius effcariat vel in altera inclilfioiiem 'jVêl fub altera deliKlCCntiam , vel cura altera comprehcnfionemdcgenerat .Ec hoC eft feilicet -to ptTor üf* uare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jir-rnoi.. -’.j • in .quot;iq-ifquot;

Denique fi Ybiqi/iiariis' ctedimn?-^^qutSdnam. etdt iftiid Cblifti corpus? Finitum.Vifibile, Locale, in fefe permancfisr amp;nbsp;tarnen ajs ipfo hypoftaticx vnionis inomenro, infinicc, inuifibiliter,illocali-tcr, vbique fua elfentiapraefens: ad peculiarem autetn finem , In, Sub vcl Cum pane illo pcæfentiflîmura, quotcunq«e locis Cœna Domini ex verboipfius çelebraturtnon qiiidem vt manu acccden-tium tangatur, (nam hiç quoquealiqua fubcft.religio,veJ antiquac potjùsfuperûitipnis iftndquoque treliquutn) iedari ingeftum , 9z quidem i«ocuiq,ne accet^nr^ djftributo proprio pane(num fortaffe quod periculum fit ne fi fraäiopaniamp;fcruarctur .ipfa quoqne, Chrifti corporis impanjti fubftätia laccraretur?) indignifiimorum ctfatn ore reipfa 'mandücfc'ttir. f^id randtm igirur integrum in fa-crarCœnæinftîturionefic teKnquitur»

I. VcrbiiincäfoJ^äiimeft.irenijTucsiChriflusFilius Dci viuij id eft, Horrio cum Dcitate vnitus, eft Homo qui aFilio Dei geftatur^fuftentatur.

tionern. Verbum cirafaétüm etti:itàfiiTi intcrpretatus t vt terrni-aosxnuntûtiQn«siihiettetim!îamp;pro:vierbi!fubicâ:o fubftituerim pecfoham fecundum ytramque.nacuram ? vtramque verb proper nnoneti7, qua naturæ diftiiiólè cohfidcrantur, inepeè expofue-rim ? quæ ccrcc corniptcla oftendit hominem iftum vel fron* tem pc.nitùs perfricuiflè, vel neque quid nos dicam us , aeque quid in quem dicat intelligerÆ.Rcs.autem ita fe habet.Priore illoenuu-tiato,; fubiedura déclarât.Ghrifti Deitatem vt fccundæ in Trinita-tc perfonæ:prçdicatum verb humanam naturam,amp; quidem vt/în-gularemramp; ih:Cpnêrôp.Schfus eftérgo,Deum verbum faûum cf-{e hominem, illius humanæ naturæ aiTumptione, id eft illam fie de CO vfquein feipfum. aflumehtem.vt ei fuam ipfiusfubftantiam ty*. bueriuEt fie defcribicur illis Ioannis verbis ipfa perfong verbi cum aftumptailla Humana natura eraoïc, exquapoftea exoritur iJlafia-rafxe^wiit. Sed nequçin pofteriore cnûtiato in quodiciturChti-ôusFilius Dei yiui ,jyllum nominatur idioida), fed proptia modis ouinibusenuntiatibnei Cbrifto, id eftperfo,n«ifrib.uîtut Filij ap* peJlatioj'fiue fqeunduaidiuinàin naturamdiftinóici vt üdePetro' loqnens dix!ïritiaiPêtr,um fuifte anima pr«ditumlt;s fiue.fe.eundùm vtramque naturain,vquot;t fî Petrum dixerim fyilFe hominem.Eft enim. GHriftus y quainuis non fecundùm caruçm vt blafphomauit Euty-ehe.s,'tamen:etiaiîi quate.pushpnjp eft» verè Filius Dei viui : quam hic homo per fe non fubfiftar.vt fomniauit Neftorius. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

; 1. Hidlhomo eft Dcussid eft-FiliusDqi curii humatii-tace v^itiis'eftDeus; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; i : ,

• ■ '^Th.Bezi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -f'' nbsp;nbsp;nbsp;■

• Rurfhm file occurrit eadem falfitàs.Nïm docemus quidem non alia ratione hunc hominem elFe Dcum quam quoniath in vnitatem perfonæ fit hæchnmanitasàFiljo Dei alFumpta t née alitervcruin efte illud critintiatumtfcd ehurifiarlim Fwo’y/cuiri enunriatO Tv«A»-Tz'miriltnè proptefea confundeteduin éft.Appeîlâtibneÿalirem'Dei: amp;nbsp;hbmihis, etfi naturaruin idiomata irtclu’dant,tarnen non ipfa 1-tfiwpctTi',fediilt;rjaf declarant. - ' ‘ \ i.t

3gt; Homo illc eft OmriißQt^riSj id eft pcitas humâni-tati vnica eft 0mnipoten,s.Peus eft paflusjid eft caro v-nita Peitati efl; paflai

jMeræcaIumni^,,gaâuis.hic fit ypr.i|^mus.har.um interpKtatioquot; nu fenfusîSedVbîquicariodi^n eft non n'oftrum Con creta per Abr ft'raétàjitidém Abftraôia'p'èçPôi^^r'erâV^piieàrex amp;nbsp;quid.em dupli-caro errore, dum HoihbeiplicatUf ^ér DcitafeiHhfimanitati vni-tam : de Deus per carnemDeitati vnitam : quæ crafliftimè dicun-tùE.Nosautcm docemus ex ûcræ fcripturçvfu amp;nbsp;ompium patrum

De Præde stin atione.143 Orthodoxorum aduerfus Nellorium Sc Euthychcn fctiptis,' pccCo-namlæpetotam, quoniam vnaell, ab altera tantùni natiira dcno-: niinari, id eft Hominem velDeum , Jfed non mfi in Concreto î amp;nbsp;hlncScri vt per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnius natura;, id eft vel .duiuXit

bominijVt quum dicicur HomoOranip.ôcçnSkVclhumana-Deo.yç qiium dicicur Deus eft’c pàflas.tribuantur :.q.ux nifi.prudcncc|:dÆ cetnantur ita vt diuina homini quidem.fcd xetT’aÄAiOjhumana veeb •DeoitidcKctTaAAo attribmntur, nccefte ftc (v.t Cyrillusprælertim infioitislocis admoner,)in Eutyjchctis Charybdin incidérc) quâuis tum diuina tü hucoana ton petfonç icaamp;: «wro-ttibuâturftçd diftrnr Äis.icmper \rt hypoftàtica jdefinftio póftuiafc fitîgiUàrdm narurar tum proprietatihus', non ininusquàmip/iamp;natdns.; dtaque meneer etram falluntuf.quipc.r itA'fiwta»'; iffiidfitîvfiy non imiAÙ.âa^ tribui diuina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfoijaï abalterutra hacura in Conertftp

denominatæcxiftimant-j quàm quum dicitux Chriftuscft Oipni-potens vel Cbriftus eftpaifusmfjinquiunt^ per.fonam cum Nefto-tiodiuidamu^ At egopontraj^tum aflSrmjgt;He natu,ras c^um Eut^j-cbete.,confiind.am.HS.^Hae{:;vcti^. ycl nlt;?-n inpelligîf, veji^fcjjigcrç fé diffimulat^D.AndxeftSi fluoi proptPic^vftim hærcnciwiî vrjçuibs GLO SSIS verbumDorainiçorrumpo? . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■. îôinq i :

H . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•-rrib:’:■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' i ’ iV Qj / et.;*: lt;loc'rlgt;C'

I. InilludIohanni$»Vcrbum carofadutncft.ecce qualis D.Bten-tio amp;nbsp;D. An drei Chri ft HS fit Deus. jEwJ/Fü Euan^hjidtÜs , Vfr^um ctirQfaSum eft, lt;jMd df Chrtfla.diwi^nos de Petra i dtpsnmen QhTffi.i fir Pétri (inqiiit Brcntiuspag.recogtïitionis /po^ eoftitttte.ndi*mejt, ^Hod ptUtit Det etßfua eßentia irnplet^JPetrKm ficut honnnem •jhim, noil tarnen nmmuniattPeiro emites.fitatpropnieMttjiy.fedtiintùnt nonnuäas.D.üazem Andreas in Apolog.adThcies Ingolftadi.//o«o C^«y?f«,inquir, dtctturDem.noa if^itia Dem fit tn tpfe( qui.inomnibnf creaturis efl^ohmodogt;nntitr,tfed etinmfiuMndHro./ttbfiiietiasfifidtfniiL tn ajfiimptione carnis dedtt huic bomint ornnetn peteflatem in cxlo amp;nbsp;terrae Iterti, Diuintiis bt)mttttsgt;ChrtPit.H9h\efiétèrntu'fum Parti 'Sprrttu-ejjiatta eflmmuniSifidcemmttnicätÄ'ßi/itdid^b.ypiöß^afi.

De hutnanitaj^c VerbChciftiitmfc äc- poll at^çj^fon^niïinçiEipipkS •Iicfcribit.flrcntius pgjRecognitt CJsnfiits gt;nm.ti(itt igt;jfip{tlc}^ (mortuus,videlicet).^ua/em.Mu/fercu/a ijudt^hant., nétjueiùs^tàtxtiaie.r num ASßeCtum. Erat autem non tnfipalchrd.tatiÜim, verim etiarn O''. ùi ealo^ in terraiuxttiidwtnitatis fiixMaiefiaitm, Et.alibtin tpdfij^ ■fetipto» alenlïUsfiemit^àm hàmantsatem, fÎMe,hMmanià.iite fua .erat euer demtempoi^ mtruenta in patfipi in Bethiebenn, sp- in. a^is. tdi iixttram Patris. EtD.Andreasiiniliis.ThVifibüà blalphènùarumi Eufiyjchiat-naruiB pleniis. Cerpia Chr^^i()ritfian»i^anïpisutsiçfi:pJa':'ficwa,fiidiSpip

444 Adi'acta''Cgil Momtelg. ritua/e:hem^Ceytttm/’j^,mquit, ex Chrifi'i 'i/erbbrumfenteieiia eitu hu-maxitatem futjft in cœlot^ j^ fiiblùtùorem t^uian in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effft in ter^

»».Item, Humai'.iratcmChriïîiextiifüamtueiTadiuHiitatipiitent'My amp;nbsp;SitMefiatt.hx idcjnrribuit- huic hamanttaxiOmn'ipotcnfiain amp;nbsp;O ïh'nimaieftatenfïjaicpfoiiKie duç funttin’Ghrifto Omnipotentes,Of mhipræfc'ntr!?,OmfiifciÉtes,Omniniaiefl^ticæ natüræ quitus pop-Wntis quid did poteft monftrofius; amp;nbsp;corporis fubrtantia inuifi-' bills,illocaliSjvhiq; tqta, quînam verè corporca clFe potcft’Audiai-Itius çrco Brcniium pag.Rtcog. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitTheadoretus

rerp»f humanum Ckri^h habere in alteris feeul» eaadem xiraan/cnfuie^ ■neni tjuam habMitin hacficul» i nuHo teSi inteUetbußttr-aScri^uTAti^r f^Hnonio ditih amp;nbsp;efiputrdifiteMaÿede rebufceeleäiina. Ooütrà Au» gnftgt;4e t^enmViïü'ïWMh^eiPttittminhoenifitaßumptani^iltnti ^erpefetint atejue locatempefi: refwTe'Sitonem xen'credere profite», profanum. Et epift.rqg, Pgo corpwChrifli tta inccelo effe credo, vterat j» terra ejuum afeenderet in ceelum. Et e/Hemadmedttm ipft iihn^ut ’dtf^ dpulii de ftfumQieite ipfini dubttantibni ait i P^tpat« amp;nbsp;Iddete Spnir 'tue carnets offd.non habet, Bt Ambrof.Epiftiia. Eadetn t» Christ fi^orié'dèiità/efl^^j'naèn-nebèîtE^ VbitJuitaöiS'^ili'cet Ouinimaieft* tids potiùs credemus? V. ■ nn ;tgt;o i.'-.; me* : ,f u'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'J-

De hypoftatica verb vnitione fic totidein verbis feribit idem D« AndreaSjin iii3ë«iThefibHÂ;.æir/»»»»«gt;f2fe^SiiÂ/»/JfW*Âamp;7rtÿ«/7e»quot; tantur. Item, Chriiim homo hoc habet commune cam omnibtee fanilit» -^ubdewmeo I)eMptrfenaütitf»itvmttu.Qmamp;yict.oex\h\m'amp;.amp;z'idt^ ftorhitntöiits torius Ecd»fia:\confénfu ipfo veibi-Dei gladio iustt* -l«mm,Tcuiuifcefe-noftristom'popibiMpn'tüiflciamp; qvidem in alter» lt;EBPyckian»impiecatispainey;^cinpe4n proprictâtum confnfiones tföiriEnrychetecoropontcoh? •s^ - nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

O'a-Vadeparatunefvabit /««ww» (mquio dwiftus Ioh.i.^.i.)id eft, (io“ lepprete Bteipiii pag, rccognitiqnis 144.) f^ado ad mortem nbsp;nbsp;pa^

tratttrHtfiim wbifpatremprop'itimn,vtvot mecum perpetnb ftlicetred-■dat. Pl'o^i enim Içquitutde loeo ,fedmetaph»rici de felicitate (ftbeatir-'^tudine.'i''^ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

‘V Ait Chriftnsioh'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,Brglt;Kdifceflït veie amp;nbsp;tune vcnè

•Henkt. ContraD.Andrcas in ilHs iifdcm Thcfibus pag. 6y ^awpusChrfUtumfif-anipiiHJ pkbyßceim,fedfpirituale, ^uis td dtcet tnoue-'ttideüioad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bqne vir,Paulus non opponitcorpns

miw fc44v;fci'£e'gt; fpirituali. Et Angeli,AéI.i.n.Ita venieï,inquiunh qucmadmodnm S PECT AS T IS EVM profidfcétcm ineoe-dnm.Et Auguft.in epift.ad Dardanum.C’jbr.i^»r,^inquir,r4n!JjSilt;e«W' tnortalitatem dédit,natnrarn no ifbßMl/t.Qmd pluta? Sipüyficuin de-«fik eße Clwifli corpus quuni àVerbo aUhtncretHT^quod crit bypo-ftaticat vnionisduarum in Chrdftô naturasum initium? Sin veri jçUâfcenfioneni^alccnfio ptofe^b iilarn di^oluciic. £t hoc fcili-r

. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cet

Si Ioh.r4 Io.PliilippiMn1alloquerfs,A7s» cre^/tr,inquic,«f inPatre Pitrem tnmtejfe? EfiergoClonßusinPatrei (inquttD.Bfôntius,) ^tmm creÀetites ducat to vbi ipfe efi/eejuuwat factatl^'T ET l P ül SI I nbsp;nbsp;P^ T R E, td eß hab tant propttmm patrem,e^finantur

iftia cum ipfipaterna haredttate. En egregia rurfus G L O S S A qua fciliccc egKgiècxpJicaïur rrimia perfonarura tc ç«A3-eV«.^r, nobis fcilicct cum Filio Dei commune. Erhoc non cft Trinitacis myfte-«Mm:lüfuadafi7epzlt;sqonuenere? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

piliers Del non aflùmpfit Angelps,fed,fcmen Abrahæjnqiüi A.~ ^jpft.Heb.a.'KS.ideftfinquit Brcntiuspag.illius Recognit. 66.) /Jô-tninem'àjfumptuminceeleßi cßquot;diuinagloriacoUocanit, idefiexatjuauit I)iutnitatigloria,fotentia^maießate: yt repetît ex Brentio D.An-dreas. in diQjurat. de Maicftatc hominis Chrifti Thef 26. Idem amp;nbsp;alibi,îd e^'xSyoiperhumanitatem Chrißi omnia adminißrat.

' AçoftoluSjEphcEj.ïo, Afccndirfnpraomnéscœlos vtimplerct omhia,ideftinrcrpretibus Vbrquitariis, iam turn qinimaffiuneret carnem Filius Dei, çfFudir in earn omnes fuas proprictates, ac prai-fettim Omnipræfcntiam cffchtiæ Fux in res omnes crcatas fine ex-çeprione ; fed péculiariter in panem amp;nbsp;vinnm Ccehae Domini,noti Vt ibi fit qni iam antea vbique eft, fed vt ibi difpenfetur ore mart-ducandus amp;nbsp;bibendus cffentialitcrab omnibus accedentibus di-gnis amp;nbsp;indignis.Sic igitur dcfccndcns afeenderir. Et quid erit ifta afeenfio? ExternumfpeSlaculum , inquit Brentius pag. 167. vf^uead niibes.Et pag.191. Chrtßus dicitur corpore fiuhumanitatefuapenetraffe cceîum^^ afcendtße/uper ornnes cœlos non ^tiod deferuerit hoc caefuniy (qinfnam verb hoc vnqnam fomniauit?)rf«z‘^err4W? ^eptain eisfunt. (Et quis vnquam orthodoxiis hoc ncgauit?)5elt;^7«ödgt;7e»lt;« hocett-loituhareatyVt non etiam omnia impleat.

Chriftum, vt tradit Scriptura, amp;: Symbolum Chriflianorum Ptnniprh doctt, credimus afeenfipne depsutp fua ingrciTqm.^ifie hl reg tu ccçleftis gloiiam,qubd ad Deitatem quidem ipfius Chri/K attinctjnpnquam dimi.nuti.nedurn derelidiîfçd qiioniam tempore carriis aïTumptæjfub infirmitatis vclo delitucrat, rcccptEjHumanae Verb nntarx' rcfpcétu,abforpTa infirmrrare Crucis, reipfa tune de-niü fibi dati : quod Sefiionc in ccelis ad dextra Parris declaratur. Af Brentius autem pag.247;etfi Çhriftus (inquit ) ab EXT Eßi N O-ECT jiEE L6) afeer, fusfitiin cesium,dtciturconfediße addex-tram Patrisfos().mnipotentis, tarf,en veritas huitu rti non twie pnmum faSla tßy^uum Chrißus afetndit VifibiUter in ceelum, (jr mtßt dtßipulis fuis Spmtum SanElum : ßd efuutu Eerbum iaro failutn efl (jr aßumpßt humanitatemin Detim,id eß, vtipfemet exd/icat pagA66 paule am fût »•e citata in eateßi diuinaflosiia iam ium ipfbm nUoeauit.

Co I off. z. 9. /fiha^àafjinqiiit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Chrifio omnis plenituit

Diuinitatis corporaliter,ïà cftjinqiiir, D. Andreas in ilia fua anolog. a dThef.In golft.pag.jy./ ntet inhabit a tione Dei in fanilit çfr tn Chrifigt;* HOC f''lgt;J JCAd eft dtfcrimen qtiod SanElts diftribuat fua dono-di-menfa,Chrifto antemimmenfa. Er hoc fcilicec non etl Chrifti xeoni' Siofciv.^dis-iicni' ill Neftorianain nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;wapai/av txahfquot;

J. Apoftolus ad Tic. 5. Baptifmiim vocac Lauacrum regeneratiouis Spiritus Sandi,id eft ex Bezæ glofta, Sig-,hum Lauacriquo lauactUni regeiierationis ü^nifiöatut reprxlentacur.

Si negat D..Andreas c^xterior« aquæ lauacro repræfcntari intc-riorcm intcriojishominisper Spiritnm Sanxftum mundationem, oftendac igitur quod fir fignum in baprifmo, qùæ fit res lîgpifi' cata.Nâ vtrumqi fimiil aiit ponat'ur aut tollaciir neçefle cil ; fubla-.to verb ctiam alteriuro.dicat D.Andréas eur Baptifmnm inter Sa-(Cranjenta numeret. Cæterùm Àpoftoliim eolocolauacri nomine amp;nbsp;ßgnufn amp;nbsp;rem fignificatam comprehendere, veluti qiium de . Ccena Dominiloquens, Pané amp;nbsp;vinum elfe dixir corporis amp;nbsp;fan-guinis Chrilli Keiîôiviai' : æquos omnes ledlores mihi conce/ïliros . confido.lnhas auteni abfurditates ilium incidcrc tniram noneft, qui propter ea quod Vnuseft Baptifmusjd tft nunquam repeten-dus.bc in vnicupi Chriftum.per vnicam fidem tendens,ferre nop pQreitdjftinâionern inter exteriorem Aquæ baptifmum à Mini-liro adminiftratum, amp;virnillam interiorcm Spiritus Sanéb nos à pcccatorum fordiblis omnibus éluentis, Ôc mortiheatp vcteie hoanine in viram nouam r.cfurredione Spiritual! educentis.

à. Rifi.quisrehatusfüerit exaqua ôc Spiritu Sando» id'cft obfignarus per Baptifmum âqux ad futiiram amp;nbsp;fiiô tempore fuBfeqücccni regenerationen),idqueinc-ledis tantùmqurin feneda demum ïæpc numerô-reT nafeuntur. .

Adultos ad baptifmum accedentes , tantum abeft vt negarini réipfaregenerari, Vf conrrà,quum profefTio fidei àb ipfis ante baptifmum rcquiratur,amp; vera fidc Chriflus vorèapprchendatur, di-xerim amp;nbsp;dicam, priù$ amp;nbsp;tempore amp;nbsp;ordihe ipfos ( nifi» quod Deus .riouitjhypocritç fuerint) regenerari.quàm baptifariiBaptifmû aute in illis âdhiberi,non vc tûcprimùm rcgenerct«r,fed vt hæc gratû

De PrædesitnATioNE. i47 inipfis obfignetur,fient Abrahâ credcntiü pater circûcifioné, an-tea in pEæputioinftificatus, accepit vt iullitiæ fidei irnp/iiv «f'a.In fantes veto, qno fruâii Baptifmi Sacrameto in fœdere Domini obfignétur eo ipfo quo baptisâtur mometo, fiquidé ante ra-tionis vfum ex hac vita excedantjcxplicatc, defiimptis ex Dci vet-bo tertimoniis amp;nbsp;argumentis, ftudui. Non clî'e verb reftringen-dum Baptifmi friiduin,ad id momentum quoBaptifmus admini-* ftratur, fine in infantibus quifuntadadoîefcentiam peruenturi, fwein adultis ad baptifmiim accedentibus, affirmaui amp;nbsp;adhuc af-firmo.Ex bis autem tribus fi D. Andreas ptimùin reprehédir, dico sb ipfo non intclligi, ncqiie quis fit fidei effeélus , ncque diferi-men quo Verbi filnplicis prædicatio à Sacramentorum admini-ftrationejid eft ipfa in fœdus receptio ab eiufdem receptionis obfi-gnatione diftinguitur. In fecjundo nccefTariisargumentis amp;nbsp;au-ftorifatibus fpero me probafle habitum adualis fidei nec polîc nec debere,nec neceflarinm efiè in infantibus fideliomj id cil Chri ftianifmum profitentium : qua tarnen in rc fi fortafTehallucinatus deprchendarjdoéliorum indicium libenter audiam amp;nbsp;fequar.Tcr-tium oppugnarcÆX. Andreas non potcftqnin priùs demonftrct v-lium faltem ex his tribus falffiffimis : nempe, vel prodelTe baptifi-naiim abfque baptifatorum fide,id cd ex opère opcraro,vt Schola-lafticiSophiftae loquuntur : vel fide verè clTcpræditos quicunqne baptifaHtur,fiue infantes fiueadulti:vclquicunque in infantia ba-ptifari.poftea côtrariis amp;nbsp;fidei amp;nbsp;regenerationi friiôtibusv fefe fidei amp;nbsp;verærcligionis atq; Chriftianiratis expertes elle tellantur,à fide prorfus excidilTe, quod fieri polie inter caitera nofter adnerfarius perniciofilTlmè docet : vel elTc illos refipifeentes rebaptifandos, fi Baptifmi priùs recepti fiuélus ad totam vitam nonextenditur, à quocunque initio fides baptifatorum inchoctur.

Si.credendi Verbum de no'n fimulata fide nunqnam dici vult D. Andreas,oftcndar,quum miris modis carrera Spiritus Sanólusdo-napoffint fimulari, fidem indeelTe cxcipiendam : amp;nbsp;quînam fint illi falfi fratres,quorum meminit Apoll.i.Corint.ii.i6.amp; Gal.a. 4. pellesEcclefiarum nocentiffimæ : amp;nbsp;qnæ fides ilia mortua, lacobi î.26? De ifto verb Simone flare malo ipfius Pétri teflimonio Acl 8. inquàm D.Iacobo Andrcæ aficntirûvt omittam quæ fuprà de hoc ipfo Simone fuo locoexpofui.

4. Aftorum i^.Sequente node aftitic Paulo Dominus, dicens confide Paule, id eft, in vifione nodurnaet apparuit.

Nihil hoc ad Baptifmiun. Sed veritiis eft aduèrfariiis meus, nc hæcquoqueGlonâfibicxciderct. Vifionem aiitem haue fui/Icin-, telleAiialem,vt ip feholis loquiintur , non corporalem, primùm articulus veræ Afeenfionisad vltimum vfquediem dtjrâcuiæ irre-fragabiliter confirmât,de qualoquens Augiift.In tantùm , inquir, nonellHIC, vc etiam venturiisèecelo fpererur. Deindenequis hîcfortaflis aliquid extraordinariutn fomnicr, inudaliorum fiud-lium locorom collatio manifeftè probat,v t Ad.ÿ. lo. amp;nbsp;u.vbi no^ nicn »fwt'iUaTs« exprimitur , qilonunqhain corporalis al'pcôlusfi-gnificatur.Immbne eiccó qiiidcm quôd codem capite lefus diei-: tur Paulo vifus in via,.amp; quod repetitur Cor. 14.8. colligi debet Chrifti corporis præfeotia in terris.Tunl enim vt feite inquit Au-guft.caput loqiiebatur c cœlis, membrum autem iacebat in terra; amp;■ proptereaquoque Actorûiî. vbi dicit etiam Paulus fibiChri-ftum in ipfo teniplo vifum,exprimitur nomen ©»ç-a««. Nulla igir tur Gloflà, fed vera incerpretatio in eum; locum amp;nbsp;alium ûmilenJ Ad.ay.aj.à nobis afFerrur,ne fccum pugnet veritas. Sed ipfe noftet aduci.l3rius,qu.Qmodo gloflàm hie fuam exeufabit î Nam fi verunr cftVbiqiiitatiorum cômentum de vera amp;nbsp;rcali corporis Chrifti in omnibus locis præfcntia,quid aliud declarabit verbü ADSTITIT amp;nbsp;VIS V S EST quàin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tara nntea nAflartt^tx intufibtUf^t-

Slus efi viftbtlts? Et hæ quidem funt nobis obieilx gloflæ in tradat tioneBaptifmijin qua quàm multis inodis à veto aberrarit.noA«; aduerfariuSjSe penè quicquidde Baptifmo reélcamp; Orthodoxe di* citur deprauaric: modo vt olira Circumeifionem, vnam quidem carnis alteram Spiritus, ita nunc Baptifmum proptereajquöd vniis crt.dupliccm eile vnum exteriorem aquæ, alterum interiorernSpH ritus negansequum ramen ipfa Chrifti perfona.quæ vna cft, fit na-tuns duplex : amp;nbsp;finguli homines ex corpore amp;nbsp;anima compofici: iminó amp;■ ipfa anima regenerata , quæ certè vna eft , in veterem ÔÇ nouum hominem , fine carnciu amp;nbsp;Spiritum diftinguatur , modb vim ipfius Spiritus Sanifti propriam , txterno verboamp;aquæele-mento inferens: modoBaptifmi Sacramentum exinaniri infefe fomnians, nifi omnes amp;nbsp;fingulos baptifatos fine exceptione certb ftatuamus reipfa baptifmi efficaciam confequi : modö infantes omnes co ipfo momento quo baptifantur atftualifide donariaf-firmanstmodó fidéilla,qua vna interucniente Chriftusapprehen-diturgt;quç folis elcdtis propria amp;nbsp;peculiaris cft.quç deniqi anchora in illaimmutabilisDei de nobis in filio feruandis voluntatem con-ieda turn inVerbo turn in facramentis patefatftam amp;nbsp;Spiritus fanóti teftimonio in credentium cordibus certioraram, fola ffdem amp;nbsp;fpem noftram in omnibus quantumuis vehementibus tempe-peftatibus fulcir,exciderc amp;nbsp;penitus amitti polFe tradens ; hæc in-quam»

ï. Ezech. 18.Nolo morccmpeccatoris,itleft, volo mortem morientispeccatoris ad damnationem creati.

i. ' Macth.2}.QiJones volui congregate filios tuos,id cftj nolui côgregare vos quia ad seternara damnationem vos creauijordinauijdeftinaui.

Vtquàm fitiftius hominis in corrumpendis omnibus veic* amp;nbsp;rcôtè ,cum ex puro Dei verbo, tum ex orthodoxo adiicrfus Pela-gianos Ecclcfiæ confenfti diftis.intolerabilisaudacia.vide, fi libet, , Chriftiane ledor,quid in hçc loca fcripferitn de damnationis eau- ' fis pagj^g.de voluntate Dei abfoluta qualcm ifte mihi affingit pag. 161.amp; deinceps: quatenusDeus damnacionem reproborum velîe fie dicendus. p3g.ilt;Î4.amp; i88. in Ezechiclis locum pag. 1^8.6c ipiS. in locum Matth.pag. 169. de voluntate Signi 6c Beneplaciti pag.iyj.

i.Iohan.î.îpfe cftpropitiationôpro noftriscancùm, Tcd pro totius mundi peccatis,id eft,eledorum cantùra ex mundo.

Rurfum hæc omnia calumniosè. Nam Mundi quidem appella-tionem aiidoreipfo Chrifto ,ad cos folos reftrinxi quosdat ipfi Pater,iis exclufis pro quibus Ce nó precarj, ac proinde miiïum non efle àPatre teftatur. Sedcaufam adieci cur elciflorum vniuerfita-tem Mundum appellet, amp;nbsp;quidem totum, nempe, propter fubla-tum omne gentium difcrimen. Negat D.Andreas? Refpondeat illi Apoftolus tota pene ad Galatas epiftola,6cEphcfii.Aól:.a.amp;Rom.i. Euangelium,inquir,eft potentiaDciad falutemOMN I ÇRamp;-denti.id cftjudæo in primis ac etiaui Græco.

lationc, turn ex Augiiftini præfcrtim teftimonits, tmu firmiflitnis ctiam rationibus. Nec vfquam O M N E S futn interpretarus ALI-QV O S fed , QV O s VI s ex omni hominura numero diuinitus cleclos,qui amp;c ipfi fuam vniiierficatetn côtUniunt: quam ititcrpre-tationem miriim nô efl; D.Andream impudenter deprauarc quàm rcfcHere maluine,qinnn illud quidem fit facillimum homini in haC arte cxercitatinimo J iftud verb ne centare quidein poflint homines vcricatis amantes. Qu^id fi verb ex toc illius non tantum faills? fed ctiam craflis amp;C ridiculis G L O S S 1S quas vocat, hanc vnani ipfi obiieiam in ilium Apoft.locum, Deuitjwsvultmiferetw^täeÜt Oinnes?amp;QhosvuU tnduratyideftuUoi’iüoc enim vtrûq; ex ipfius dogmate nceellarib confequitur Nempc,fuo more, pro refutatio-ne quicquid ipfi in buccam vencrit, anathemara, de conuicia mihi rcpofutrit.Et ïaméjfi huic calumniator!noftro crcditur,ne vnum quidem Scripturæ teftimonium protuli, G L O S S A S repetij, fal-fas ratiocinationes recitaui, non modb Chriftum ex Sacramentis, fed ctiam iplum Verbum promiftionum diiiinarum degratuitare* niiflione peccatorum fuftuli. Dcniqueomnem facræ Scripturæ amp;nbsp;Sacramentorum vfum in perturbatis erigendis confeientiis abro-gauijomncmqucadeb certitudinem noftræ falutisconfequendæ piorfiis euerti.Qu.eomnia,inquit bonus ifte vir.quum ànobisfir-miftîmisfacræfcrip.turæteftimoniis fine confutata, M ANIFE-STVM EST OMNIBVS VERB ViM Dciamp; rextumScripturæ facræftare pro noftra parte apertiffimè. Hæc turn illeSten-torcavoce, ad quæ ctfi ïnirabar Illuftriftimum Principem poife ebnniucrcjtamcn memot potiùs quid me quàm tam audaeem ad-ucrfariiim dcccrer,amp; maximç audientium partis obmutmuratione contentusj ea rcfpondi, non quæ merebatur ilia Thrafonica iada-tiojfed quod mihi tune fuggciîit Solomon,fileHtium mihi hacin te imponens prouerb. 26. 4. cuius tarnen refponfionis meæ fum-mamcâdcm fide qua plerafquealias cxccperunt,amp; in hæcAlt;fta rctulerunt ipfius amanuenfes. Gontrà verb quibus commen-tis amp;nbsp;deliriis illc dogmata fua ab initio ad finem vfqucpropugna-rit,pcnes æquos amp;nbsp;veritatis amantes Ictftoresiudicium cftojtaiitil-per dum(quod omnes boni magnis fufpiriis iampridein exoptant) à piis Principibus ciiiiratum Magiftratibus impetrari poflît legitimus aliqnis ver« Thcologorum amp;nbsp;moderatorum hominum coniientus, in quo, Cohibitacontentioforum pe[ulantia,decon-trouerfiisiftis omnibus ex Dei verbo conftituatur.Intcrea vcrà.fi-ue ram nccelfarium ad conftituendam Ecclefiarum paeem rcme-dium Dominus nobis randé cbccffcrir, fiue ficmerentibus noftris peccatis procéder etiâ longiùs eifrænis iftaad quiduis feribendd amp;nbsp;propugnandum licentia : mihi quidem certum cft arque conftitu-tum I ne voculam quidepi dcinceps vllisiftiafmodi hominum feri-

ptitationibus opponerc : veritatem interim minime, Deo faiientc qBandiu fpirabo,prodituros : fed ita vt iftorum fricandac fcabiei amp;nbsp;•rritando pruritui, nc tantillum quidem temporis in vanum con-fumendi deinceps impendam.

Vtrinijue conuenit in iü omnibtu, lt;^ua ad aternum elePlionij feruan-dorum decretum amp;nbsp;eorundem tn Chrtslo falutempertinet.

^Md R,Tgt;.Collocutoresrvirtemb.nullutn aternum reprobandorum decretum a^nofeunt.Deum enim omnes ßn^ulos ab ater no dtlexijfe tn Chrißo^^ faluart veile, ^ubd autem tarn multi pereantjtribuendum eße ipßj,^uod Deum vocantem negle.xerint.

Alteriuf autempartù CoUocutaresdocegt;»^exitium tjuidemeorumfjui pereunt non à Deo,ßd ab ipßs, id efi ab ipforum corruptione eiufdem fiuPlibwproßcifci'.fedhocnonobPlare ^uominw Deui,lt;juipotuit nullot ttiam abpjue vlla iniuHitia faluti in ChriHo dePlinaret clr (jui nulli debitor eß,decreuerit ab aterno tjuos ipß Lbuit in natiua ipfirü corruptione reltn^uere,ob ipforum tandem peccata damnandos.

Summas iftas fuperiorum fingularura difputationum bona fide fuifTc à nobis collcdas æquus ledor ex ipfarum inter fe compa-ratarum thefeav vtrinque exhibitarum collatione deprehender, quas quum finita difputationead D.D.collocutores Vvirtember-géfcs.vnàcum hue appofito fcripto,in ipforü cubiculu mififlemut, fore fperantes vt illis fubfcriberc non rccufarcnt, amp;nbsp;ita magnum operæpretium ex. haccollatione domum refercmushlli contra ad-ditis illis ipforum manu ad marginem annotationibus, illas paulö poft remiferunt.Erat autem illud feripeum his verbis conceptum.

Hte itapoßtie^^uitm 'infitndamentis ipßs Chrißianare- .At^T^OT. Ugtonis, non obfiantibus iü de quibut adhuc non conuenit, ^dmargin.

Max.tandem,profua inßnita dementia,datulu vt omnesper y omnia confonttanf.vtriufejuepartiscollocutoret mutua amici- nbsp;nbsp;nbsp;verum.

tiam^ fraternitatemdatis dextrisffoponderunt:vtrin^ue z. Hoc fic-pollicitifefe apudquofeum^ue potuerint bona fide curaturos rinó poteft t't detneeps ab Hits odtofis vocibus Zl^vinglianorum, Calui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;q

ntflarum,Sacramentariorum,vt (Ir Lutheranorum, Brentia- eonfcicritia norum,J^bi^uttariorum, ConfubHantiatorurn elr cateris eiufi- donee erro-modijumin concionando, tumin lo^uendo (ßfertbendo; ab resfuosab-omni denitjue amarulentia abHineatur, (fr Ecclefiaru Chri~ ‘eeetint. llianarum aduerfus communem hollem Pontificem Roma-num, Concordia ^uibufeuntjuefieripoterit rationibus conci-banda ac promouenda^nceris animis lludeatur.

Etfi vcro repuKam iftani paflî,fatis intclligebamus quis eflct ad-uerfariornm noftroriim animus, idque raaximo noftro cum dolo-rcjpræfagicntcs nimirum,qiiod mox cucnir,fore vt ex hocipfo col loquio arriperetur,nô tanrùm vctcrû renouandorü,fed ctiain no-uorû excitandoiiicertaminû occafio; tamé vt nihilintcntatû rclin quererousjpræfcnte ipfo llliiftrif.Principe cadê ab illis qiiàm bcni-gniffimcac pcnè demiffiffimè fieri potuit poftiilauiinus, ficuc pag. 566. continetur. Ad ea vcro quum D.Andreas, vt ex ipfius verbis ab ipfomet ediris apparet, cxulccrato prorfus animo rcfpondiiret: mirari fe tcftatiis quomodo corum fraternicatem expeteremus, quibustotcrroresamp;tot damnatas hærcfesBeza feriptis publicis obiccerit, quos tarnen ipfi non doceantfed deteftentur: de hoc quoque vt amp;nbsp;de fupcrioribiis annotationibus dicendum aJiqnid putaui.Fatcor igitiir mc,viuoadhuc amp;: fiiperftitc D.Brcntio,qiuim ipfius Recognitionem. quam appellat,oppugnarcm , fcripfifiè, amp;nbsp;Vt adhuc arbitror , apertiffimis feripturæ amp;nbsp;Orthodoxæ veteris Ecclefiæ teftimoniis prolixe quoque feripto libro oftendilTe Vbiquitatem , fine Omnipræfcntiæ quam vocant, Garnis Chrifti dogma J ex Neftorianifino quo naturæ feparantur , amp;nbsp;Eutychia-nifmo quo proprietatesnaturarum confunduntur clTe conflatum: fed nullis fane conuitiis, immoà memultisprecibuspoftulata ab Illuftriir. amp;nbsp;humaniffimo,bearx memoriæ Principe Duce Chrifto-phoro,placida amp;nbsp;Chriftianafuperhaccontroucrfia collocutisne. Ilium enim ipfum IlluftrilT. Principcm ab hoc confilio minimèa-lienum antea fiiillè, tribus apud ipfius Cclfitudincm pro Gallicis Ecclefiis obitis legationibus cognoueram. Deinceps autem quî-nam ignem iftum foderint : amp;noftrarum partium Theologos ad feribendas tot Apologias adegerint: amp;nbsp;me quidem inter cæteros» licet,cuius rei telles Gmncsvitæmcæinfpeélorcs appello,minimc e^v^;9X(i» coëgerint vchementiùs cum nonnullis agere: telles appel lolcdores corum quas vtrinque funt perferipta:ac campræfertim epillolam meam quam D.Hefliandti libellis quibufdam,pererudi-tëiSc orthodoxe feriptis, amp;nbsp;ad has cóponcndas côtrouerfias per-accommodatis,præfix3m,llluftrill. illiCatrorumPrincipiac Do-minoDn.Gulielmo Haffiç Lantgrauio infcripfi. Sed quàm mallem ego fie depraEtcritis,amp; qubdad res ipfas,amp; quod ad ftyli racionera attinet vtrinque cogirari,vt futuris,eoquo decet Ecclefiarum pa-florcsac Dodores animo,caucrctiirmcquecommunibusaducrfa-liis profânæ aduerfum Dci veritatem exultationis occafioncm diutiùs præberemus ? Q£Ôd autem D.Andreas mirarum fefuilfe dixit,ego minimè miror. Immômirarer fi ab ipfofadum non cf-fet.Dixi quamuis inter nos in iliis grauifiSmis difputationibus non conuenctit, tarnen de ipfis fun^mentis Chtiftianae Rcligionis conuc-

conueniflc : quod in ilia fua obferuatione vcrc à me diiÆum fuilFc optaret, ego verè à me diâum cfle conrendo. Quod enimipfi fundamentis iftis fupcrftruunr, qiiodcunqiie noftræ collationis-capuc fpcôtctur , affirmo non aliunde mcliùs amp;nbsp;ccrtiùs quàm ex fubftracis amp;nbsp;conceffis turn ab illis tuin à nobis fundamentis dc-ftrui; amp;nbsp;verèan falso iftud dicam non reeufo quin æqui lcdorcs oinnes,perledaeorum in quibus confenfimus amp;nbsp;diilenfimus fum-ina, diiudicenc. Sed illos JinTptfiéii in Ecclefia itafe gerere quis nu-retur?qui ne à fc quidcmilhid péri paterentur,fi falcem veteris Ec-clcfiæhiftoriam legercnt,amp; iniitandum fibi proponcrent veteruin dodiflîinorum amp;nbsp;religiofiflîmorum Epifeoporû excmplum,vt qui nô tantùm fraternitatis communis,fed etiain mutuæ inter Epifeo-pos reuerentiæ memorcs perpetub fucrint,etiam ad eos fcri'bcntes quiiain erant damnatiflimoriim errorum rei, nonduin tarnen au-doritate Synodica exaudoratiiQuid quod Apoftolus ipfc fratrum appellatiene Achaïcas amp;nbsp;Galaticas Ecclefias conipcllare non dedi-gnatur,quuin tamé apnd illas quidem de ipfo reftirrcdionis Garnis capire non Icuiter difeeptaretur, iftæ verb maxima ex parte ad fai-Ann Euangelium defciuilfcnt? At nos,Dei gratia,minimc veremur quod eft illis noftris aduerfariis potiùs metuendum, alioqiii mini-: mè tot iam annis in iuftæ ac legitimæ fandarum Ecclefiarum Sy-nodi efflagitatione perfcueratiiri : cuius loco viderint ifti; quo pudore, amp;nbsp;qua confcientia,amp; qua audacia, piorum principum facilitate abutentesjobtrufis,quod nunquam in Ecclefia licuit, pau-culorum ttùôaJipîruv definitionibus , Sgt;i eorum quidé ipfotum quos potiùs fuorum feriptorum ac fadorum rationem reddere opor-tuit, tot confeientias turbarint, tôt Ecclefias fidis paftoribus acdodoribus fpoliarint,dcnique damnata (quantum in ipfis fuit) tot omni dodrina , picrate, probitate cætcrlfque Virtutibiis omnibus illuftriumvirorum memoria, quorum ne crepidas quidem lingerciftimercntur , tantam in Academias Germaniæ cclcber-liinas.ingrati præceptoribus fuis difcipuli, vaftitatem induxerinr. Vt ad rem redeam , verum eft fuilfe per nos obnixè flagitatam fra--ternitatis dextram , non quafi per omnia confentiremus, fed vt Omni offenfione animorum fubJara,placidè difquifitioni deinceps aditus pateficret.Scd quod récitât in lus fuis adis D. Andreas , nos' reeufaftè dextram amicitiæ porrigete, eâdcm fidenarrat qua plc-taque alia vitro eitroque dômum reuerfi , iis quas fuo loco protuli fpiftolis perfcripIcrunt.Nec cnim illud ita fc Eabet.Sed hoc verum cft,quum difertè nobis fraternitatem fpondere recufartnt,refpon-difse me dextram,id eft cius rei fignum prçbcrc,quod re ipfa dcnc-garent. Hincautem certc colligcre quoque dcbucrunr noftrum non efse facramenta.ficuti nobis obiiciunt, rebus fignificatis fpo-liare, quum in extern is ctiarn negotüs omnem hypocrifin verbis

Qi3Öd aurem adillam narrationem attinetjGailis rcligionis can* fa tiincprofugis: Si Mompclgardi, ab Illuftriffiino Principe, hu-maniffimeexceptis ,lt;]uatn D. Andreas additis ctiam iuis icholiis fiibiicicndam fuis illis Aótis putauit, hæc tantum haben quæ ref-pondeam. Verum cft vtrumque Illuilriflimi Principisrefponiùm Callis datun-ijacpræfcrtim porterius,mihi iain equuin confeéden-tiin manus traditum. De cætcrisabfcns teftari nifiexaudiru nihil poiî'uni. Hæc autcin ex honeftiflimis amp;nbsp;optimæ fidei illorum non paucis audiuijvcriflîma eile amp;nbsp;ab ipfis notariis amp;tcftibus audita Sc deferipta quæcunqne illo de quo IlluftriflimusPrinceps conqueri-tur inllrumento continentur.quamiiis illud quidem nô fuerit prç-fentibus amp;nbsp;confeiis Mompelgardcniîbus Miniftris conceptum SC conferiptum ,ita vt ncqiietanquam falfum, neque vt clam confe-éftim amp;nbsp;comparatum argui inilrumétum illud poiîè videaturmon aliam certè ob caufarn,vt illi de quibus dixi bona confeientia tefti-ficahtur, ab illo notarié petitum, quàm ne in Galliam reuerfis ob-lici pollet quippiam ab ipfis admilTum quod Gallicæ iuratæ con-feiîloni repiignaret : tantum abeft vt lllulfriffimi Principis auéioquot; ritatij cuius fummam beneuolentiam Si humanitatem funtexpcf ti, detrahere , vcl earn Ecclefiam in qua fiint benigniffimè recepti turbare ^ilo modo , vcl cuiquam denique nocerc ftuduerint.Sed de his agere pluribus, amp;nbsp;iftud fadum vel arguerc vel exeufare incj non eftinftituti,; Tantùm hocdico conftare, fient Ecclcfia Mom-pclgardcnfis, dominante Illuflrifs. Principe beatæmemoriæ Domino Comité Georgio, fuit fidi illius feruiDei «Se omnium penè à Alombelgardenfi ad Geneuenfem vfque ditionem Ecclefiarum, parentis Guliclmi Farelli minifterio primùm plantata : deinde à beatæ quoque incmoriæ vire DiKTulTano pièamp; prudenter exciil-ta : fie non aliam fuiilè doétrinam illic annuntiatam amp;nbsp;receptam, quàm illam omnibus Helueticis deSabaudicis Eeelefiis per omnia communem : doncc caput tandem exerente Vbiquitatis monftro, nouis confciïïbnibus de litiirgiis, non tantùm allatis.fcd etiam obtrufis, nullo certè cum frudù gt;nbsp;fed cum maxima plurimarum Ecclefiarum perturbatione, amp;nbsp;cum vicinarum antea coniundilïï-marum Ecclefiarum olFendiculo, Illuftrifs. Principe Domino Comité Vvirtcmbergenfi Friderico adhuc puero.oinnis Ecclefiarum illariim ftanis niagnoperc fiiit perturbatus,teftatis fæpeciuibusfc-fc in vcterc illa fua Confefsione perilare amp;nbsp;perftituros. Hincilla Mompelgardenfis duplex Confefiio, Vna recentior, quæ in caufa fuit, cur exulantes illic Galli à communicatione Cœnæ refilierint. Altéra vêtus, Gallicæ confentanea, de qua demutB cum Mompel-gardenfibusMiniftris itafe conueniflè Galli exiftimarunt,vt audio inillo inftrutaento contineri: quod alioqui ego ne vidi quidem

De Pr æ de s TI na no ne. 15 j vnquam, Hiac aucem apparet quæ fit iniuria Gallis ab Ofiandro Si aliis facta, quiim amp;nbsp;apud fuos Tubingcnfes fpargcrent, amp;nbsp;At' gcnroratiufi ac Vvitcbcrgam vfqiie quàm plurimos Gallos fcribe-rc auderent fuiiTe, à tctcrtinia fciiicet ilia Sacramentariorum hærc-fiadBrentianam vcritateiri conncrfGs,idqiiein facra fynaxîMoin-pelgardi tcftatos:quod ram fané commentitium eft quàm rota ipfa Vbiqiutasgt;amp; quicquid illius fiindamcnto fulcitui’,fuo demû,qnum Dominus volet, amp;nbsp;peccata hominum patientur , tempore, vt amp;nbsp;cætcra ciufmodi, ruiturum.

Pagina lo.linea i$ lege,poflunt homines ad, p.ti.l.i7.dele,citara, p.ii.I.io.lcg. iuperftitiofos, p.i4.1.xo.leg.andreas fefe, p.i$.l.57.ieg.magni tempore, p.44. l-il.leg.ablutio, pag.4lt;Ç.1.5°eg.fas eflet, p 5Ç.I.41 leg.igitur (ctfî non quafi Sp.S. fi Baptifmi p3rs)ipli affentior atnon cainen ineo, pag.Si.l iS leg.amp; à facrorum. Ibidem 1.54.dele,per fidem apprehenfi, p.«a.l.i4.Icg.fimul, nec vt fpecies eiuf-dem,amp; lin.}5.Icge,id cftadaduîtos qui,amp; lin.jfi’.intelligi, p.6'3.1.7.Spiritus, -p.tfq. fjS.leg.paulôantè, p.66.1.9.1ege Andreæobiecifrem,amp; lin.vlr.naturæ, p.7$.lin. 54deee,lxabcbât. p.7P.l.}S.leg.pag.464, p.So l.i7.Ieg.firmamcntum?Etfi cnim, p-Sa î.ao.Soli Mariæ Marthæ lorori auièrri, p.S4.1in 4.amp; propoiitura de.lin.t?^ delc,vnquam,amp; jo.leg.effe femper amp;nbsp;prorfus irritum, lin.}7.EccIefîæ. p.88.1.35. l.ipfum per quod ingrclfus crat,amp;àquo, p.ioi.l.iS.I.illa fides nullo.amp;: lin.38.dcle mille, p.9X.l.$.l.amp; an crcdat,lin.i6.habitos hortamur,l.35.antccedit,lin.llt;).cur-riculo laborare, p.si5.l.i5.alterum,vt cçtcris iufto, p i04.1incis 18.amp; zp.fimt verba Bezæ aliis charafteribus diftinguenda,lin.x5.1.traduccndi. p.106.1,7.dcle,eius, P n3.1.i4.1.amp;vim lin.as.aquara eile, p.H4;l.n.ab tris vocibus, Nosâutem,vfquc ad, præftare poifir, verba funt Bezx aliis charafteriburdiftinguenda, pag.no.1. ao.delcvt p.iii.l.io.l. Quôdautem, p.n3.1.i9.1.exeruntHr, p.135.1.4O,l.negle-'ftionem lin.44.1.quxnec, p.iî7.I.4.I.cxceptio : quorum adhuc. P.14T.I.4.I. pr«-fcribit,1.6,dele.fuaforma, p.r69.1.i4.1.derelinquir,perituridereli,amp;c.p.l75.1.vlt. dclc mala, p.i74.1.i l.fimulatiomala, p.i94.1.i3.1.âut cœpit, p.isj.l.ii. l.deftina-riminiftcrij.I.ix.hoc, p.tsS.l.x.l.dcuenirc, p.ipS.l.ix.l.multi, p xo6.1.3.1.fedfie potius, p.xo7.1.3.1.deliberans, p.xx4.1.4.1.abufurum, p.x33 1'7 I.prxdeftinantis. P-îjB.l.Zq.l.To pTcv,