lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Quemadmoduni idnneszj-lambresrrfilcbdttt iàofi, itdZ/ bi rcßüuntVcritdti, ho» mines mc/itc corrupti, reprobi circdpdem-Scd non pro» pcicntdvpliiit,

MO clementissimo'qve frincipi. Domino Guilielmo, Dus ci luli£, Cliuiæ, N.ontenßs^

BATIS S . AVRELIVS Aitguftinui non fine maxirnd des. leâtdtione commeinordns eximidA Idtides Valerij Comitis ,dd qnent libros iüof fuos de 'Nuptijs

Concupijccn-id fcripfit, Princeps lUufirifiime, inter prtecldrdt dut uirtutes, hdnc reccnfet, f^uoifivnimdcurddduigilduerit, ne quisinfiidies tur mcmbritChrifii, coopertut uelaminc Chris fil. Dignd profefià Heroico genere ciird:,lt;:y‘ his dijfidUimit temporibus controuerfie Religionis fimmènec.fiurid . Qjtdndo hinc donicflid hoa fies, zrfiicdtdreligionii fiede tdii iicritdtent Chriili mf.ftdnt : inde im rcdcr.id indi Dos dores:,Pcclcfids pctuldntidfiuâ pertiir'eani: non nullieti.imprdud cruenendfddogmdtd, titulo Tepurgdtd: dodrinu^Chrifiifidrgunt, dtq^ dififis inindnt. Itaq^ laudc dignd (filUtifirißimte C.T. prudens moderdtio,quie itdfindet orndndæglos riteChri^df utfimul dignitdtiid((lefidfiidordis ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 2 nit

CT trdnijuiüititi publics confultitm citpU(^ l^ihil hic uoluntite glorioßiu, nihil iigniM Chrißixno Principecogitxripoteft. Qudrebo» niomnes in ditionibm tuii, ut mdximè Utxntur eontemplxtione Jleroicx- nm uirtutum tuxrivn t itx Patriie fu£ grätulantur tnlcm Principe qui fußcipitcurxm fandndæpccîcfiæ, non tam uio» lentis remedijs, quint uen rutione, zy optimo Ptincipe, nec non Chriftiana len txte dignißh inj. EtutlHuflrißimeiC.T. nondcfindtinhdne curdmcogitdtionemqi toto peHore irtcumbere, Ardentißimii uotis expetunt.

Porro tdmctß dißcordid publicd tndÎK zy indo» äiialicubi loam probet, quorum petuUntii cocrcendd ßt,turnen orandd eß lÜuflrißimdC.Tt. nedßgt;erioribui iud.cijszyßcriptK quorunddmt aduerßuf bonos uiros zy Eccleßi£ utiles,irdcun» didmßudm dcccndi pdtidtur. Prodijt nuper Li* beüus dindrulentißimus lllußtrißim£ C.T. dedi* cdttis, dduerßus Cdtechißmum optimi çyde Pe» publicd bene merlti ui'^i lodnnis M.onhemij, con ferifitus dmoreißs quibußddm Sophiflis, qui ßt Thcologic£ fdcultdtis deputdtos uocdnt,qui cum resImnds nulluscontinedt, zy munißfla dofiri* n£corruptflds, dcßuperflitionum ludibrid de* finddt, totusßcdtetcdlumnijs zy conuiti/s, qui* bus ut Monheminm zy eiuscoHegds profeindut, itd IduddtißimdJn db lUujlrißiind C, T. ereildM fchaliiin conßiuunt, conj^urcdnt} zy trdducunL

C^terum cùm res ipfa declaret, hancfchoîam iu= uentutem prarlarè crféliciter infiituerc, eiut^ reifi-uüumnonfoliiinlüu/lrißima: C. T. ditio=gt;^ rtes, uerumctia finitima; circa gentes percipiàt, profeâà eft adhihenda diligentia, ne rcs bona, cr Bcclejiæ ac Kcipub. utiles,iniquißimis Syco^ phantarum iudidjs in odium uocentur, çyquot; peßu tant. Si hîcaduigilaueritllluftrißima C.T.hoe pra^cipuibeneßc O mu'.tarum gentium amorcm tnerebitur, eyr ucramßbiconciliabit gloriam.

Si concordiie fludioß ejßcnt Aduerfarîf,non i» tafuniculumcontcntionis traberent ,fed conß* Hum mitigandarum controuerßarum fufipe^ rent : nunc autem hicret in ip for urn duritie cuU pa difcor dite,cam lt;juibus,nifi oppreffa ueritate, pax effe non poterit. Id cum non obfcure decla^^ rent, maneat nobis aduerfus iUos (uerbis AugUf Contra fiini utor} potiits pro ueritate certamen, q cum Vauftin, iHis infalßtate Concordia. Pads ey moderatiot^ Manicb, nisbaélenusftudiofumfuiff'e M.onhcminm, nee li,2t^.c,2, iUuftriß. C.T. clam elje puto. Quid igitur e=. pus fuit modeftßimum uirum tam atrociter im^ petere e Totiesharefcos immanc crimen in ma* ledico fuo fcripto obijciunt innoccnti: totiesfat* doserrores,fcdudiones□ impofturas, uaßities crêpant. Quid iflis Tragœdijs opus erat e Nw»» ullamimmoderatam op;niot:em,aut eiutelabefa* Het Candißimu Eccleßie ordinem, in Catechifmo deprfbeaderepotuerunti ïmo dum Sacrtss lite*

ra utDæddlilitbiryntbum iticiuo dberremuS» ut bierefeati omnium f(mindrium,ut incertdi,ut fiexiloqua, necdiinftitutionem pietatis dentes, orefacrilego Idncindnt, edrum dutbori Spiritui fdiiHo, in cuius contumelidm b£c om^ nid recidunt, c£citdtis er dmentia pana ddiit. 'Etcnim errorum Cdtecbifmi cxplicdtioncm, çy doddtn quidem poüiciti,prater conuitid çir Sys copbdntia,nibil quim indnißimaMdtteologiic fuæ quifqudia euentildnt. Dkim non rendtis, hocefl:, pcccdti mdheipijs operd bond tribuuiit: Dum libero drbitriq plcndm libertdtein djjeris hunt, quic in jyidboli feruis tiuüd, in Dei uero filijs imperfèóld ejl : Dum in concupifcentid,qu£ femper regnum in nobis contrd Dei legem dßrs ddt,pcccdti ndturdm non dgnofcunt- Dumßne pcccdto Kendtos effe, eosq; legi Dei fdtisfdcere fidtuunt, cum uix incbodtdm prtcftcnt obedient tidm,multis ddbuc infirmitdtibus obnoxij: rugt;» homines procumbere bumi, çy pdndere pdlma ante effigies er fimuldcbrd Diuüm iubent: Dum impur urn calibdtîi bonefto coniugio priefirunt: Dum deffdci erff^ei noftra incertitudine, rboniorum moredißgt;utdnt-- Dum iufl:itidm cbri fiißdclibus imputdtdm ( beu clt;eca mentes) cris b{ldnt,eiusqi loco inbdrcntemftdtuunl: blt;erfdis tdtemfiliorumDri, mercedem opcrum fdciunt : mortuos ut opituldtores inuocdri uolunf- Sd-» erdmenta ex opere^ut loquuntur,op(rdto plus tem

DEDIC ATORIA, tem conßrre trddunt : Poculum Domini Laicif iiegdnt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ScdjUtillccdnit:

Si quis htcc delyrid non dpprobet, in eum fcx^ centd dndthemdtumfulmind intondiit. O doélos explicdtores errornm, o pietdtis fupercilium. Ecquid pudet tenebriones hdrwm tcncbrdrttmy pdtefdildluceEudngclij^ Verùmcnimuero ne-^ueunt oculos è contentionumScoticdrum cdli=2 gine dd lucem perfpicud; ueritdtiSi dttoUcre, cr ut doiliß. Eoêtius induit ßmilesßtn t duibus ^udrum intuitum nox illumittdt, dies clt;ecdt.

Si Pdtrum indicia fidndum trit, idm dd rcßint res redierit Aduerfdrijs, qudndo ntenids eorum lrend;i, Tcrtuüidni, Origenis, Eaßlij, Epipbd= itij.Cbryfofleimi,Theodoreti,Cypridni, Ambro ßi,Hieronymi,Auguflini, dlioru, iüu^ißi-rtorü uidelicet o' ueluti rndioru gentiü Pdtrum teßimonijs liijuido conßutdmui, e:s‘nofirdm eße fdnitdm dtlt;ji eruditdm uetufidtem decldrdmus.

Quantd udnitds eß ddnerfdriornßiperßitioncs fuabs dd trdditiones ApoStoloru refirentiu:' quos uel unus Irenaits fdtis reßüit.Is enim Cdtbolicx j^iuerßt Pcclcß£ßiem nbsp;nbsp;trdditionem exponens, poilq h^reßs '

recenßtijßet ed^qutc fymbolo,quod uocdnt Apo= y aient. fioloru/m,continentur,fubdit-Spiritudîid quidc nequitite zy' Angelos trdnßgreßos,dtq-, Apoßd=. tdsfddlos^zy impios,0- iniußos,e:y iniquos, çj» lldjßhcnw Iwmjncs in isternum ignem mittdt :

iujlii tiui z:'acquis, er prxccpti etui fcruanti^ buft in- dileiHone eins pcrfcuerdntibni qui» buldim quidé ub initio, quibufdam duté cxpa» iiitcntid uitiim dondiis, incorrupteldm loco mu» nerii conférât,ç^cldritdtcm. ,etcrndm circundct. Hdncpr£dic!itionem ekm dcccpcrit er hdiic fi» dc!n,qucmddniod!i pr£diximU'!,Ecclcßlt;i,?^ qui» dem in uniuerfnm niundum dijfcmindtd,dil:gcn» tercujlodit, quaß unamdomum inhdbitdns, ç/ fimiliter créait bis, uidelicct quaßi unamanimÄ hdbens çr unum cor:,crconß)nanter hicc prjcdi» cat, er docet, trtidit,qi(dß unum poßides oî. t^dmetßinmundoloquel^dißimi'es finit, td» ^tnen uirtus trdditionß und c;“ eddem eß. Et ne» •que b£,qu£ in Gcrmdnidfunddt£ funtEccleßte, aliter credunt,dut dlitcr trddunt,neq; b£ qute in Uibrrisßunt,neq; ba qua in Ccltis, ncq- bs quit in Oriente, ncq-b^quicinAegypto, neq- hje qutc in Libyd, neq; b£ qu£in medio mundißint conßitut£ : fedßcut fbl crcdturd Oei in uniuer» ßo mundo unus er ii^^ tß, ßcer lumenprfdi» cdtio ueritdtis ubiqßucet, er illuminât omnes homines,qui nolunt dd cognitione ueritdtis uc» nire. Etneq; qui udldc pr£i; diet infer mon e ,ex his qui præfunt Ecclesijs,dlid qudm b£cfunt, di cent. Nemo enimfuper md^ißrumeü : neq^ in» ßrmus indicendo deminorduit trdditionem. b£e lren£its. f-icmcr-ibile eil profedö uetußißimi feriptoris dc trdditione ApofloUcd teflimonium.

frefertim ncró,quod dit, Difertißimos^ccleßti fræfidum non alid diéluros,^uèim ed qu£ rccens fuit. Ciimergo longedlid, lt;ltt'dinh£cfunt, trd-x Adtt,\dt£ülogid dc interccßione mortiiorum,zr ignc purgdtcrio , rclitjuisqi fupcrftitionibui, nbnne d jimplicitdte cr puritdte ofiolic£ trti ditionii procul receßijfe iudicandd (ft -i

SedomißK dduerfdrijs, llluftrißimdm C. T. oro, ut Ecclcft£ fdluti porro confulere pcrgdt, tuiuiuulnerikiKmederi , ddmodum gloriofum tftPrinciple Initid emenddtionisEcclcftdrum db llluftrißim£ C, T. pdtre pi£ mcmori£, redè propofttdfucreXedheÜorum tumultibwt int» periorumconfti/ion bui, emenddtio ipßd bd^e» nut impcditdfuit, Nuncdutem,cùmDeibenefi» cio mediocrit fit trdncfuiÜitdt , ftipcriÜuftrent uirtutê ïüuftriftinue C. T. Cbriftidnißimi Poe» t£Prudentij ucrbii incitdre mihi permitto : Contrd Arripe dildtdm tud quot;Dux in tentpordfdtndtn, Symmd» Quodq; PdtriifupercftfuccelJorldudifbdbcto. chufti.t,

Ttmetfi nihil opuf eft exbortdtione med. Videt tnimlUuftrißimdC.T. pro flnguldri ßud pru» dentid, ncccftaridm effi bit loeit cmenddtion -m, propter deplordnddtn infeitidm Paftorum ( de tnultif loijuor, non de omnibut ) çyftnguldrcin uulgi, (}uodd fenfum pietdtis, ftuporc zr dmen» tidm,dc religionii ignordntidm. ïntelligit etidnt lUuftrißittid C. T. pro fudexeeUentifdpientij,, çrbdticcurdmJDiuinitiM Principibiâ effewdn*

ddtdm , qui non tdntkm poßeriorit, fed priorisTabulæ cußodes conßituti funt. Scd abrumpofermonem. Vereorenim, nclllußrif^ fimdtn C. T. prolixitds oßvnddt. Precorduo tem, ut Illuürifiiind C. T. hdt qudlefcunq^ An-tinomids mede , quibue Veritdti pdtrocindri uo=i lui, æquo dnimo dccipidt. Et permitto iudi= ciumlUußrißimte C. T. de hocfcripto mco ’■ (y deuoluntdtcmcdhocdffirmo, me bonorum doilorum fententij s, indicium meum dggregd^

CENSVRAM 1 = lidt£ologorum Colcnien-amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Colonia, rai^

nobis fuit, mi Pdtilc^ ita ncnihil rurfumfuit ittolcftum.quod tarn diu poft editionem ufurarci tarn pr£clar£ fcilicet, tandem nobis frui contins gerit. M.ctutftiftrtaßis, nedolorisfummieru= cidtu conpcercmur, fiD. tàonhemium, uirnm Optimum, nbsp;nbsp;de ftudijs noftris dc multorum in-

genuorumddolcfcentum Piußcldorpij tjn'dmo^ ptimê meritü, cdpite dcftrtunis dM.dttcologica Ueftrdturbdi gu£fe M. AG IS TROS NO= STROS uultdici) oppugnatum dudiremus, Imo hinc ne dolorem (juidcm minimum ,feduos luptdtem etiam hduftmus nonuulgarem. Nort cnim dubitamus , quin cd. teld , quainpium I/ionhemium alip clam ddminiftrdrunt, dUj pa-^ Idmconiccerunt, miilto Icuiord atq- hcbetio=i rdftntfuturd, qu'amipfteius boftesputdrint. Quiciimmdlediäis er mcnddcijs( quibus tota Cenfurd eftconfutd) uiro integerrimo fummum probrum condntur obieciare,prdter fitam ipfo^ rum(xpc(lation(in,nnreMemMonbemi/ tiel

EPISTOLA tnuitiiUufirdnt,pietdtempriedtcànt, probitd» tem dcmodc/lidm cclcbrdnt'. Suum contri in ue» rdinChrifti doilrindm dc fineer dm Religionem , odium çjTinuididmficdperiunt, uiriK fiuecdccr» bitdtii in pios itdfdciunt omnibm cxplardtum , ut Cd non coniciturd coUigi,ficd oculis cerni, tndnibui teneriuidedntur. Qu.id eùm dnimdtU uertijfiemy cum dlijSdliquot Ccmmilitonibus Idncremcoirimunicd/fem , uifium fuit nobis ,ut hunc tdm elegdntem ( fi Dijs pldcet) puUum,cui excludendo tot gdüinæTheolopica;, tdm diu incubuerunt, Pr£ceptoribus bicnoflris uiris e» ruditiß. er uerè Theologis offerrem infiiicien» dum er contempldndii •. utexplumis udlde ejui» dem monfi:rofis,Hdrpyis opinor detrddis^nupe» rdmduem cognoßcerent iudicdrent. Kic di primdmfl:dtiminfi',e(Honcm udrij funtfermones exorti. Aliusidädb'''-prouerbium, Mdlicorui nidlum ouum : dlius, Ex unguibus leonem ■ dli^i US, An exUdzetretbd dliguii boni Tdnde ubi tio/lro rogdtu hunc bubonemfdtis fuiffint con» templdti,boce{i,Cenfurdm bdnc'Eudngelicæ lu» eis hoücm deicmuldm diligenter cenfuißint Cen fores integerrimi er dcutifsimi, inprimisfunt mirdti profundam i/idm dc plußjudm Sorboni» Cdm er Mdgiftrdlem MAGISTRORViM NO« STRORVM Colonienfium Theologidm- Cen» i febdnt eos tdntdm illumindtioaem ex Scoto,tdn» tum dcumen fubtilitdtem ex Comefiore, tdm

muïtiplicrï argutiiu tx ßio Albtrto Aittgno Thomd, Occd’no, dcßmilibu^ non inßmte fortis fu£ ^cclcjÏ£ Hoiloribuf haußffi 'i tencris fcrcu ifßo Idile imb!biffe.r.rcint tarnen,quibiK hoe iu» dictunon omnino Catisfaciebit,cenßntes eos in=» ßnitis partibM etidnt fu pcrare clarißtmi D.Scoa ti t'm bw-riap, craßißimi Comeßoris craßitu* dinem oh ßtätim,crc. Qjiare ipßi uideri ab dlijsmulto etiam ßubtiliorc ßjiritu afflatis has tantas,^ferèjupra h:fmanam condi ionem, eos dccepiße dotes: nee omnino potuiße mutis tan~ tüm magißris ,ßed uiua etiam uoce inßitutos ia tarn profundumßpecu doilrin£ ç^facultatislAd t£ologic£ demerjos eßß. Sciebant aute iÜijCiua^^ les abhinc paucis annis plufgu'am Seraphici dodlores T heolo^Coloniam commigrafßnt, Cfbreui ( efnoßent ^mine ingenij ) magnam nobilis Agrippin£ partem ßbißeneratoria pe^ cunid propridmßcilßent. c^i,ut teilentur fub» tilcm fuumßiritum, nbsp;nbsp;acumen plané ccehße ,

feil£fu£abhincannisplußninits uigintiprima inibitut£, nomenßubbme zr S'eó'raTou impo^ fuerunt, ah ipßus ßimmi Hei folio detradlum, i^» tno ab ipß) Yilio Hei îefu defumptum, ciuod Hh uinitdtis nomen eß.AppeUari enim fffcuolu.rt lefuitas. Cbrißiani eognome,(luod fcmrl omnt^ h, tus Chridii ampleclentibus Antiochia’ß it im po ßtumfa^lidiunt.tancjucm humilius, zr infra i» pforum dignitatem poßtum : qua ab humanitair

fumptum, etidmfi tdtnè dd unélione RcgidWt CrSdcerdotdlé tyPropheticd pertinedt. Horutn dieebdnt lUi noftri Prteceptores^ confuttudineßt milidri, er cœlefti ( fceleftd diccrem ) doärind , ex uitd religiofd ( fuperftitiofd inqudm ) immô fdcrd, tdmfderosetidmJMAGlSTROS No= STROS Cenfores, tdmacutos,tdmfubli}nes ^uoq- Tbeologos fubità eudjiße : eorumq; dßs fldtti, confilio, ex præfidio d'ijuè fdcrdm dc fee» leftdm hdne Cenfurdm coiicepijfe,er longo pdr» tu tdndem edidiffe-1td iüi. In quorum fenten» tidm cictcri omnes noftri Proftßores pedibm iuerunt,pdldm dfftrentes, todi quo fuperbi Ic=« bufttiCftgt;iritu,qui nequdqdHeo eftet^Mdt~eolo» gicd quoq; turbdm Coloriienfem pcnitU'S eße tur bdtdm. Deinde fuit quafttum, Numferiptuhoc tnonftrofum dliqudtn Apolo gidm meeretur dut refutdtionem. Nflt;j; hie eddem omnibus fuit fen» tentid. Qutdd eenfebdnt nihil mdgis eonuenire Cenfur£,qftgt;ongidm,in qud incumberet: dut A» potheeis feruiret, foüieulos priebiturd femini» bui, ut tdccdm:,quod uereeunde diei uix quedt. Alij putdbdnt dd doilißimets eldriß. uiroru re=i futdtiones ucl fcxcentdi,quib.omnid delirdmen^ td Sophifticdfemel eonciderunt, relegdiidos effe bomines impudentiß ,quos nihil puderet erdm^ ben toties reeccîd rurfus dppenere^qui idmpri^^ dé omnid euidéter explicdtd de indujirid rurfuiti inuoluerit^qui dpertcfdlfd zx impid ex dpoer^f ƒ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ ph^

f bi^itdxc'rentj quiauäoritate'Eccleß£cr‘Plt;(« triiita oés pios obftuprfdcercconaritifr, ut hdc ratione eos ie gradtt,de certafuajentctitijde ßt» crofanilii diuini ucrbi dudoritatc deqcianf^, qui ridiculo tanto fupercilio nupcri O' mifcrrimè profligdti Coßlij Tridëtini dndthemdtd in cdput imwcitii Ulohemij furiose intondret. An n o hit iufmodi,diebdt,horrendd tonitrud^cr brutdful mind d piorii cdpitibus idmpride uiolenter funt depulfdi Lgedt zsquot; inteUigdt,qute in fun V-ckin, qu£ in Cocl£u,quæ in Fdbrosßn AlphonfoS:, in 'Pigios,dliosq-ßmilcs Athldtcs, quifuos hume=t ros ruinofc Feel. Kom. ßrtiter quide,fed tdmen fi-ußrd olim fubicecrut: quæ ttidm in fun ipforZ Cdtddiddgmd extdnt refutdtiones doeliß. homi*^ nn. FegMtß uelinf.ß nolint.dbcdnt quodigni funt c£ei çir duees cd:corum Hlt;fc iÜorum trdtfn tentid,nee dbfurdd. Non detrdnt tn dUj ,quipqs (y-ßudioßs ddolefcentulis eiufmodi pugnds dui uelitdtiones potiits, r cite erdeeor è,nee ßne fit din quoq-, poße comitti dfßrmdrcnf. uidelicet ut ßetdnq dd pdln tyruneuli ,fefe diligentius exer-eednt, oinnid dceurdtiusex-utidnt,f)lidioribus drgumentis contrddduerfdrios in omnemeuen» tu fefe inflrudnt, dtq; etidm utßmul rcipfd expe ridutur, mdiorcs neflrosprimos AntdgonifldS in his monfir is dtq; hydris eofieiendis plusß Her tulco Idborc incubuiße'. dtq^ hineinteUigdtfein eorii Idbores fdeiUimè çy qudß aKcvn'i ingrefies

difcipuîii omnibui, fei non aqué mihi: pfo^^ ptercA quoi in mios bumeros hxc proutncia uolueretur^mcoq- dorfo b£ clite'die imponeren» tur : cui quidem cas communiconftnfu diccbant rrofefforesconuenire, non qnöd eruditione teris Anteccllerem,dut dicendi excrcitdtione plus Udlerc^fcd quoi hoc quicquii effet cfficifpietA» tidebereitt '■ JMonhemium mihi quonUmReäo» rem ctr Praceptorem unicè colendum , hAnc propugnAtionem or defenfonem fu£ dignitAtis, innoccnti£çtrpictdtisprope fuo iure À me fia» gitarc. Quidcoqcis mi Paule eueniffeeId quod uides. KtncinftdbAntcy'urgebAntmefud du£lo ritdte beneuolentid inme finguldri Pr£ce» ptores mei utriorndtißimi- ifiinc me cemmone» bdtpi.tds^dmor eins fummus, cui me totum debeo.IJtonhemiffciulô çj'fidfiiifU'fudm Spdr» tdm, hoc eft, J:)uffeldorpidndm iüan Scholam il» lufirem 3 und cum CoUegisfuis hominibus pifs, doäis,crdiligentißimis, tarn diinte (nifaUor ) fedecim ornantis er ddminiflratis, itd, inqudm, me eius dmor commonebdt,ut er lubens er l£tus inhäncdrcndmicfcenderim. Velitdtioncm td» men in menfesddhucdliquot ut diffcrremus,ui» fum nobis fuit opcr£pretium, fi fortaßisipfe Monhemius ueteranus miles ctypeun fuum bene undiq; munitum erf^rmum intered hojiibus ob» ieädret. C£tcrùm quum mecum reputdrem, Ion g.o^ufu exploratumhdberem, qua, effet mode»

irdtione er modeflia nofler Motihcmiiu , qudjn pd:ii er ijuietii ßudiofut , gudm ab otnnibui cofitcntimibui er rixi^ aliens, qui reéle iudia cdfet Theologäßrorm ftultitidin er infdtiidm . cücboro po.iiis purgdnddm effè, qudm fuo feri^ pto I xdgiidnddm, clt;xpi tdndcm,mi Pdule, hunc pugndin inchodrc,er in H^onhemionidftigdi ue» r£ pictdtis hoftes hldLcologos ueftros pro mco tyrocinio uclitdri ,uter hdc rdtione pro iudi» ciomeorum Prteceptorum mcddgrduiordcer» tdmind præpdrdrem er conßrmdrcm, er^on^ hemio noftro utriufq; quondam Prdceptori dlix. qudm grdtitudinis me£ ergd ipfum fignifiedtio» nein ddrem. Ncq^ tarnen cxiftimes, qudß hdcue^ litatione ueflros ^àattsologos expugndri,ilcl di meliorein mentem ddduci poffe nobif uÜd ßgt;ei fucrit minime. Eft num in confeßo illos ex eorum eße numero , de qutbus udticiiidtus eil Pfdids : Qjii duribiK audient er non inteUi» gent, er nidentes uidebunt er none rnent. In= eraljdtum eil enim cor iflorum, er auribus gra^i • niter dudierunt, er oculosfuos occluferunt, ne qudndo uideant oculif, er duribw dudidnt, er corde inttlligant,erconuertanthr,çrfdnet il=i los Dominus. Tantum cduere uoluimus,neßm» plices errudiores dnimos, purioris Chrifli do= ilrin£ cupidos ßuisfutis,menddcqs,prteftigqs er impoßuris à pio inftituto porro duertdnt, dbdtt «dnt er deterreant t de gradu deijeidntidtque in

ßitm ndßam inextricabilem irretidnt éut tif Id'^yrinthtvM faorumSophifmutum irremeable Jem incautos indueant. Porro nibil omnin9 dl,'bitamui,c{uin WAGISTRI NOSTRI, ^uafuntfuperbia er uindiâ^cupiditate, a'i» ^uoirurfum uirm excommuniferinio fuorum feélorum eint r i locupletißimo, in banc mode» ftammeamrejponjionem, er (Jnalemcunq; Apo» logiamßntreuomituri ita nobK er mate» riam er occaßonem præbituri contra in noRrif Diatribit diffgt;utandi, deJam.indi, atejue etiant aperte, ut nuncfacimue, uelitandi, Faxint ut i» pfli lubet, nihil metuimut.

Uil de/herdmut Cbrißo duce,er außiice Cbriflot Uicnobifrupes, biceHfirmßimaporta.

Kuiuf bonos astitur.Jp ütaturgloria,regnutn Quieritur, ipßiK iußißima caufaßuetur.

Citin autem ttidißem mi Paule, eo inßanu er vnpudêtiæ redados noßros Matæologos, ut tot non puduerit impias fuat nlt;enias ermeniacia lÜußrißimo Principi acDomino noflro Clemen tißimoGuilielmo , optima patrio’noßra-Patri obtrudereerafßrihere ,tiitf{j’, aures nimis bin patientes nibilßrmidarint uanisfuisSopbifmd tibut implere er onerare : fui er ego anima»

réfutât cncm eidem neijira Principt tttodefîe ojfrre.ç^ iiJiui cLcmentidt, mtht ueLut «umini propiiio^confccrare. Si uerô dignatuh ffij cr pûtuit legere crferre OptimiK frincept ta, quibui iUtplafé atbei idolomaniam, adcer»-forum Ciuorum Jimulachra confiuxum mifcr«e plehie, cr peregrinationem, cr eorundcm ge^ fiationcm çr arcunilationem impudentißime defèndunt, in ccntumeliam ( utuerißmüecfl') Patrii huiui ( piu; memoria; ) rtucis loannis,o» ftimi ejuotjue çrquot; prudentißimiPrinctpis, qui ante multos annos banc tnfanam flultitiam e:^ impietatcm pijßimeabrogauit :ß peituitlege» recréa, quibus multôimpudentiûs conantur fubuertere Ccena Dominiez erogationem in po*: pulofub utraqueffecie, iamdudum in ipfiutCle ntentif ditionibus coneeßam cr approbatâ : /ße» fo ipfum benignßimis auribus pcrcepturum amp;nbsp;life mea, quibtes ift^ çr in Deum cr inpijßimof Principes iftorum bominum blffbemitcreon* tumeli£ abo 'entur, cx quaßjfongia deter guns tur. Tu porro utcapißi, perge qutefo deins ceps anno tare diligenter, er ad me perfiribere impurißimi iUius lebußta; concionatorls in Pcsi cleßa lAetropolitana nouas er prodigiofas bîa» Jbbimias, quas aßiduis uoeißrationibus apui imper itam plebeeulam détonât,cr ex impqßim» peâore euomit. Spero aliquando futurum, ut ^plißimut cr prudent^iniHs Senatus Colo^

nîcniîs J omncsc[; dues honeßißimi ititcUigant t}uibiK ueneßeijs antionibui ,fu£ mentis f ut' itadicxm )oculos perfiringett bic prtcrtigiator neefuißimus. Vale in Chrifta lefu : Atten de ti^ ti ipß : Caue à ßrtnen to Scribarum çy Phdri=t

ßeorum Colonienflum. Ex noilro naßoTheologico, Kalend. JfAaij , Anno fupra M.iUeßmum Cluingenteßmum

AD CARMINA CENSV-ra Colonicnßum Tbeolo» gaftronwii^iiiutiii éld fer loannem 'Rrcidbdchium difeif.

Nc guftcs.fucrisji Rcüigionis dntdtor, Q^d: fluit é Sdcris diuite ßnte ItbrA.

Puimind dird uomés in eos, qui dogmdtd Cbrifti I oflbabito fefecorde dnimoq; colunt.

Pro tdli Duce Pdpicolæ modo diglddiantur, Piuinulfi docent, beüdq; f£Ud mouent.

Sic terrent tniPeros ,folitdqi Tyrdnnide regnüt, Omnidf drbitrioftdntqi labdntq- fuo.

Cumq- Dei pugnant uerho .fuh cortice mcUl , Ccrbcrcum latitat uirui, cr an guis hiaiisi Nf fc fanguiuomis dcccrpat riélibus, (fcam Spernito : non illam pagina Sacra dédite ïpfc Deus iufitfefolum in uota uocari, Hz contri la trant, Humina mu lia colet.

Si nolis, clauduntcaclum tibi, tartara pandunb Qjtéim nos immanis carnificina prcmtt tquot;

Sz dicaf,Sequar£terni prtcccpta Parentis, Infi-cndcnt, Latij iunafequcre patris.

Gbgannit Latium, Scdem refer are Tonantis Papa ualet, Meritum pandit ad aflra uiant, Ca-tcra quid rcfram Latia portenta culina f E cerebro Papa dira ucncnafluunt.

Hz tibi, Moiihemi dodifime, mille pericla, Retia mille fruunt, ut capiarc doits : ÇonuitijS lacérant, corredunt dente can'no, Qt^ôd tradasfummiiußatremendaDii ;

Perjrr, obdurd'• dcJpuwenthorTiddbuccis Sttlphureisin te noiifird^ Ertbiq^ Duces,

Chrijius in dree fcdetfupcrd,qui euerberdt o:S Telorum n,ymbos, bse Duce tutus cris.

H duce tutus eris, coufunddnt Tdrtdrd Cceb, Terr din undis, tdli uindice tutus eris.

Kite ddes, bic Chrißu frondefeens imbibet iCtdt î Hiemonfirdt quot;Pdpa fomnid udud liber.

t.t quoq; ut c fdcrisMonbetnius omnid riuis Hdurer t, utfdcro dogmdtd meHefludnC.

Et quim fdlfd uomdnt in cum menddcid Vulpes» Hine Anticbrifti fubdold uerbd pdtent.

Heec eontrd Liber bic tibi pharmdcd certd. pdrd^ Ciute PdpiC fdnent uulnerd faäd mdnu. (uitj Hîc uiol£,myrtusq;,rofieq;,cr lilidßdgrdnt :

P-ruUdt Pdpte dird uenend finus, Cerberedsq- ddpes,fdniem,pus,uirus Aucruumi Hie liber detberei neéldris imbre mddet, tiißiUdt met fydereum ,funduntitr odores l^d^icolifboc ucrndiif ridet Amstnuis dgro.

Kic Uber ad Chrifiu tibi peruia compitdpandit^ Hic itfr eßo tibi, papulaßterne lup'.

riogmatdfanäa Eei maneant, teneatur çr iüdt QH£coluitCbrißi tempore uera fides.

Qbrutd qua Latia iacuerc Tyranniais aitu, ' Tartareisq; diu mer/afuere doits. N«»c cjMer/crKJtt acccnfialampade Chrißi, Quam Latius diro fulmine preßit Aper.

Non noua debuerant caelcßia dogmata did, Sed noud funt iBis, Chrißw nbsp;nbsp;ipfie nouus.

Define Papicolis nimium confidere uafiis, Cbrifiicolüm potius caßra fcquareDucis.

VLTA STATIM AB initio verba profundunt Cen-forcsCatcchifnii Monhemia-ni, amp;nbsp;authoritate S. Patrum - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probare nitunturSacram fcri-

pturam elle difFicilIimam atque obfcurifii-mam : atqj hinc conclu dunt,Chriftianorun» vulgus ab ea arccndum, tang prophanum at my fterijs : 8c Sjtorum, Opilionum, V cfpil-lonum ingcnia,ad tam fublimia capicnda nö efle idonea : cos que porcos eflc cenfent,ante quos margaritæ Euangelicæ no fint proij-ciendæ, Quafiveró plebs pia amp;Chriftiani Spiritum laniâum non habeat, qui eft optimum principium ad Icripturas percipicndas: cuius illuftrationein dum’ardentibas precibus ambiutifti coram mundo abieâi, 8c fei-pfbs in legendis fcripturis exerceant, cos vi-deas in fcripturis diuinis plura tcncrc, g ifti inflati Doéiorcs aflequi potucrint, aut alios doccre. Verax eft cnim Chriftus , qui ait : Mattb.it|, Gratias ago tibi Pater,Domine cœli amp;nbsp;terne, quod cclaris hæcfapicntcs amp;nbsp;prudentes^

amp; (letcxefis ca paruulis,Sanè pater ,fic enint fuitbona voluntatapud te. Fatemur lan^ fuarn fcripturis efle difFicultatcm fed habet eadem rurfiis, quoad pios amp;nbsp;fideles animos, fiiam quoq^ claritatem,cuidcntiam,atq^per-fpicuitatcin^vt non minus tenuia nutriat,il-Siftretq 5,g vel maxima cxcrceat ingenia.Si-cut multis locis doect cruditißimus atq^ acu-tifsimus Theologorum Auguftinus,lcribcnJ Volufiano Epift.^ Tanta eft, inquit, Chri-ftianaru profunditas literarö , vt in cis quo-tidie proficerem, fi cas lolas ab ineunte puc-ritia ad decrepitam Icncöutem, maximo o-tio.fummo ftudio,meliore ingenio, conarcr addifcere. Nontpadcaquxnccefiaria fiint ftluti, tanta in cis perucniatur difficultatc 5 fed cûm quifque ibi fidem tenuerit, fine qua pic reéleqj non viuitur, tarn multa, tamque multiplicibus myfterioru vmbraculis opaca, intelligenda proficientibus refiant, tantaqj no foliim in verbis,quibus ifta diäa fiint,verum etiamin rebus qux intelligenda fimt,Ia tet altitudo fapientix, vt annofißimis, acu-tißimis, flagrantißimis cupiditatc difeendi « hoc contingat, quod eadem Scriptura qiio-dam loco habet : Ciifn confiimmauerit homo , tune iucipit. Vides Auguftinum, tam-etfi difFicilem efiè Scripturam haud oblcurê Pgnificet,amp; AtA'fôo’îws plæraque tradcre,tarnen

STRORVM COLON. ACAD, ta Jnen ad ea q«æ fàluti noftræ font ncceJîâria, facile in ca pcrueriri polie, innucre.

Qiuid quod in eadem Epiftola hic vir Dei /cripturæ llyluin ira attemperatum elle do-cct, vt dodis iuxta ac indoftis, lit làlubcr-rima : Modus autcmipfedoccndijinqnit, quo Sanâa Scriptura contexitur, quæ om* nibus accefsibilis , quamuis paucifiimis pc-nctrabilis, cà quæ aperta continet, quàli a-miçus familiaris line fuco, ad cor loquitur indodorum atquc doâoruni. Ea vero quæ in myftctijs occultât, née ipfo eîoquio lii-perbo erigit , qii?, non audeat acccdcre mens tardiuleuîa amp;nbsp;inerudita , qnafi pauper add iuitem î Sed inuitat omneshumili fermone, quos non folùm nianifefta pafeat fcdcciamfceretacxerceatveritatc : hoc in promptis quod in rcconditis habens. Sed ne aperta faftidirentur , eadem rurlùs o-perta defydcrantui’ , defydcrata quodam^^ modo renouantur, atquc rcnouata fiiaui-tcr intimantur. His faliibriter 8c praua corriguntur, amp;nbsp;parua nutriuntur , amp;nbsp;magna obleâaritur ingénia. Illehuic doftri-nx inimicus cft animus,qui vel errando earn nelcit ehe làlubcrrimam, vel odit ægrotan-do medicinam. Quid dulcius dici poterat quam Scripturam , tanq amicum familia;-rem, ad cor loqui indoftorum iuxta ac do-

AD CENSVRAM THEOLOGA-óorum ’ Quid fuauius, g candcm, vt humi-lem aliqucm,amp; liberalem diuitem,tardnilcu las amp;nbsp;ineruditas animas,tang pauperes adle inuitare: praua corrigere,paruanutrirc,ma gnaobleóarcingcnia ? omnibus dcniq^ fa-lutarem cflcï Citant amp;nbsp;ipfl Auguftinum,dc Gcnefi ad literam lib.j.cap.i.Tu autem cun» Scriptura nó deferente infirmitatem tuam, amp;nbsp;matcrnoincellii tecum tardius ambulante,proficias. Quæ lie loquitur, vt altitudine fiiperbos irrideat,profunditatc attentos ter j eat,veritate magnos pafcat, afïabilitate par uulos nutriat. Quid ergo a maternis incef-lïbus, amp;nbsp;nutricationc tampiæamp; afïàbilis ma tris infantes lefu Chrifli auellunt? amp;nbsp;non mctuunt in corum elfe aJbo,quos hæc mater altitudine fiia fuperbos irridetî Experientia edoâus bare lcripGt Sanâifsimus Augu-ftinus, qui olim huius matris duéèu c Mani-chæorum erroribus, quibus impediebatur , féliciter cuafit,ciim quidem ad banc matrem diuino oraculo adduccrctur, quod auribus • cius infbnuic : Toile, lege ; tollc,lege, vt in fuisConfefsionibusipfereccnlèt. Nec du-bium cil boc turbulentißimo tempore con-trouerïæ Religion is, multas pias mentes mi-rabili aporia angi, quibus baud fernere falu-briùs cofulueris, quàm Auguftino oraculum tuncconluluit. Profuit amp;hunucho Regin«

CandaciSjEfàiæ Prophet»,tametG non intel leâi Icâio , lient in A élis habemus. Qiiarc leélio làerarum literarum amp;nbsp;credentibus amp;nbsp;non Credentibus,indoéiis iüxta acdoéiis,he betibus æqult;^ ac acutis vtiliftima cft, Qiiid g? Deus iplé, non modù Legem, fed amp;nbsp;Pro-phetas inipopulo fuo vulgohabcri paflus eft, Sc exteris tradi legendos. Chriftus quoqHC » fuis mandat,vtlcrutentur lcripturas. Nun-quid ifti Deo prudentiores elTc volunt’ Sed rogabimus Ccnforcs noftros, num excutien do lacros libros è manibusplebis, cam red-danc magis idoneam ad diuinarum rcrum intelligentiam? Certc hac ratione ftupidior amp;nbsp;alienior a Deo amp;nbsp;Gdute lira indies cuadit.

Probantiquoq? teftimonio Petri, diffici- „ lia quædam in Epiftolis Pauli contineri,qu» * indoûi ad luamperditioncmdcprauent.Vc rum Petrus habet Atfifoara, id eft, qua: non quibuluis patcant •. quod Icilicet caro amp;nbsp;fan-guis ifta non manifefta facit, fed eis,qui Spi-ritu Dei aguntur, præit lux ilia coelcftis, vt omnia fiant ipfis perfpicua. Ncc débet bonis efte fraudi, impij canes fcripturis abu-tuntur, cum hoc Auguftini ætate faâitarint teterrimæ pictatis pelles, Manichæi, Arria-ni, Donatiftæ, Pelagianiquot;amp; huiulmodi por-tenta, quando nihilominus illc facras litcras Çoinibus confuluit Icgendas, vt fupra patuit.

AD CENS VRAM THEO LOGA-Et in Sermone, quemincapite Jciiinij ba* buit, à fidelibus contendit,vt leäioncm Sa-craruni literarum iplis conuiuijs lofo a!eæ amp;nbsp;tciïcrarum adliibcrcnt. Eftq; ratio admo-dum imbecilla, vt bona propter quoi undam abuiiim auferantur.Alioqui amp;nbsp;EuchariOiam ipfam oportuit fublatam, multi,vt Paulu? attcftatus eft,illa in iiiam perniticm abutan-tur. Et quid eft tarn lâcrolânûum , quo hu-piana impictas amp;nbsp;nequitia non abutitur ’

Vbide difFicultate Scripfurarum prolixe diflcrucrunt Cenforcs ,vt ab ea vulgus pro-hibeant,multis verbis contendunt, non eile cuiufuis Sacras literas explanare, Quafi vc-rö Monhemius munus interpretandi amp;nbsp;e-narrandi feripturas rudibus amp;nbsp;impéritie ho-minibus delegari velit: cum ei tale quiddan) ne per fomnium quidem in menrem vene-rit. Itaque iure retorquebimus in cos Hie-ronymi verba : Sola fcriptuiarumarseft, quam fibi omnes pafsim vendicant. Sei ibi-mus indodijdoólique poëmata pafiim.hanc garrulaanus, liancdelirus icnex,hancSo-phifta verbofus,hanG vniuerli præ(ùmiint,Ia cerant,doccnt apteq diicapt. Dilci enim la-craj literas vult Monhemius , 8c quidem accurate, deinde doceri : Non autem Eeoticas /ùes,vt paftim fit in i egno Ponrificio,ad tart tum mynuj adpiopcfi^ Chryloßomi deftde-

rio ( quem Monhemius citaucrat } abundc fatisfieriputant, fi Epiftolam amp;nbsp;Eaangelia tlominicalia, vt vocanr, audiat populus, do-iniqj diligenter repetat, altaquç mente re-ponat, amp;nbsp;ad conciones prçparatus accedat. Quafi verb huius viri îctate mos fuerit, ita fruflulatim interprctandi fcripturas,qui po-fteâ in regno Papa* obtinuit. Mirum vc» ro, quôd præftigiatores ifti ex Chrylbftomi verbis ,quæ habet in Præfat.Hia in Roma-nosecîicere ie poffe putarut, vulgus à leâio-nc Sacræ feripturæ prohibendum effe : cùm Epifccopus ille prortiileuam niultitudincm ad leftionem Pauli adhortetur, planeq^ di-cat, fi onini animi alacritatc huie Icâioni incubant, nuHo prætereà Doûorc opus fore, Non enim inquit,nos quæcunque pcrci-pimut,acumine intelleßus pcnctramus.Nam amp;nbsp;hebetiorcs afsiduo ftudio ctiam cofequun tur difficilia. Idem promilcu^' omnes fuos in facris Concionibus perpetuo ad leßionem ßacrarum Icripturarum extimulare fôlebat, tum alijs permultis rationibus,tum hoc præ-elarolimili : Qui naûi funt, inquit, auri aut argenti fodinas, nullis parciint laboribus, humum effodiunt , terram fubeunt, amp;nbsp;te-tram atqj peftilentem cxhalationem perfe-r;Ut,quôpofsint ad paruas auri, ai gcnt/uc mî (ças peruenire. Et nos çùm habeamus copip-

AD CENSVRAM THEOLOGA-fißimum thcfaurum amp;nbsp;paratÜjimii fcriptu-raium,in eo nos exerccre ,amp; alit^ncm labo-rem fufciperedctrcâamus. Ca:terùm,lt;^uia plæriqj curis œconomicis præpediti iunt, vti toti hiiic rci vacare non pofsintjideo vt Do-âores iuos,qui lè totos contcmp’ationi fcri-pturç addixificnt,attentiGimè audiant,mo-îiet. Adhæc Mercatores amp;SecuIarcs, vt vo fiant, homines bac ratione à Jedione Sacr» fcripturç arcendos effe voJunt,quod Jingua-rnm cognitio in ipfis dcfideretur. Verum ar gumento hoc euincam,neminem ex toto il’o Theologorum Colonienfium numero, ad ’c gendas ïacras Jiteras admittendû efle, Pro-lerteqiiæfomihivnumTheologu ex veflro ordinCjHcbraicæ linguç peritum,ab cotejn pore,quo primiim veftra ilia Academia fundata eft,in hunc vfque diem extitifie.Nec Cr CiamqucnquaminGrxcalingua bene ver-tuum , amp;nbsp;Magiftrum noftrum Gerardü Wat tliifiu, cui tarnen Ariftoteles familiarior cft, g Biblia facra. Diftichon quoq^ iJIiidCcnfu-rx prçpofitum,fatis dcdarat ipfos à facra fa-cultate Theologica deputatos, plane Grajcaï litcratnræ ignaros clTe, cum ci/Top pofïicrut proTouTop . Déclinant enim Grammatici propQjpcn hoc modo î ^’ominatiuo

STRORVM COLON. RESP. cîfT©^,Gcnitiuo toutou, Latino tcu^, Ac-culanuOTSrcp.amp;c, Nee cuJpani tn Typo-graphum rci;cerc poliuntji enim Toarop Ic-gas,vcrfus fibi nonconftabit.

Citant amp;nbsp;Ariflotelcm Magifiri noflr!,ca-dcm,lt;^ua Sao as litcras amp;nbsp;Panes, bdc amp;nbsp;diligentia. Nam cùm AiifioteJes iuuenes ani-mi perturbationibus obnoxios, no iatis ido-neos Ethices aufcultatoi es ciie tradat,jlli iu uentutiai-cana foipturïe inyfleiia minin.c concredebda cxiftimant.At^ui non tantum ob animi pertuibaticncs, iuiicncm Arifto-telcs inepriim inoralis PbiWopbiç aufeuka-torem eJic docet, fed n u'to magis. g? rudis eft aöunm vitæ,ex cjuibus bate dilciplina cf-ficitur.Præteiea nih]],inlt;^tijt,jntcreft,jiuic-nis fit a:tatc,*an nioribus iuucni firr.iiis. Non enim defcâio eft ob tempus , ied cuia viuir, amp;nbsp;perfeguiturfingulacöpeituibationc.ta-libus enim inutilis fit ipla cognitie, pei inde atqj incótincntibus ipfis. lis auten'.,qui fua» rationi fubijciunt cupiditates,cü laticneévc Bgunt,magram afierre poteft vtilitstf m.K^ étenus Ariftotelcs Into prete Aigyiopdo.

Non crunt ergo in puris iftis coibbibus Sa crifieuJisfacra myftcria committenda,quotum multi xtatc, longe vei o maxima tui ba moribus iuuenes funt,amp; cupiditatibus ineen fi feruptur ,vt à piet»« amp;nbsp;reüa ratione de-

““ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' B J. fit-

AD CENS VRAM THEOLOGA-fleftant- Rurfus idonca crit cœleftis Phnoquot; lophiç aufcultatnx pia amp;nbsp;cafta iuuçntus,lt;]iiç rciçdis Dei ope cupiditatibus , pictarcæ Sc rctftam rationem duces fequitur. Non cniin, vt inquitAriftoteIcs,eft detcftio ob tempus. Et Paulus in lingidari Dei bcpeficioponit, »»Timj. ggt; Timotheus ab iplapueritia Sacrisliteris fujt inibutus. Porró vt cum Cenforibus deputatis ad Chrifoftomum reucrtamur, a^ In præfa perfe docet ille,ex fcripturæ ignorantia in-tione in numcra malaeflc, ac nominatim rccenïèt Roman, hærefeçôn pcrnitiem , diflblutam vitam, 8c inutiles laborcs. Theologaftri vcro, dura obftinationi fux, inuctcratis abufibus 8c ïu-perftitionibus conlulunt', in vocem erum-püt manifeftè impiam,ne dicam facrilegamï audentcr enim dicunt, nullam vnquani tot retro leculis repertam fuiffc hærelim, qu« non ex fcripturis occafioncm acceperit. En, quid non audeat humana temeritas ( verbis Contra Auguftini ) cùm in fententiam ncfandi Crefco. præcipitatur erroris. Nam fi icriptura om-Gram.Ii. nium,quotquotfucrunt haïrcfccon fuit occa-4,ca,jS, fio, quid ea pernitiofius dici potcft? Ego verb, quicquid impudenter 8c audenter latrent ifli canes, afteucrare non dubito, Deumpro iua bonitate hominibus afiiduè Icgcntibus Geras literaSjlai giri deniqj vt amp;nbsp;intclliganC 8ç gre4ant, 8c ad falutcinpid crudiaptur,

Cxtcrùm iniftis Pfalmorum vcrl culis : Lex Domini immaculata, amp;nbsp;c. contendunt Bullam Scripturarum mentioncm fieri, led tantum Legis amp;nbsp;mandatorum Dei. Ver vim non polfum 1'atis mirari, quid nam Theolo-gaftriScripturam appellant,li lex amp;nbsp;manda-data Dei Scriptura non eft » In Carmine Breidbachij hunc verlum pr^cipuc notant : DogmataChriftiadd lint vana cxplofa thea-tro. Qiiemitainuertunt : Dogmata orrnia Chriftiadum explodcnda cflc ,lolum Cate-chifmu Monheniij ampleöendum elle. Non dicit Breidbachius omnia dogmata, led vana dogmata : amp;nbsp;genitiuus Chriftia^'^æ rc-ferendus eft, non ad dogmata, led ad thea-tro. Hunc enim elTc huius verfus fenfum, e-tiam puer aliquis quintæ aut Icxtæ dafsis vi-lt;icrc poterit : Vana dogmata lint cxplofa thcatro Chriftiadum.O cçci amp;nbsp;indoäi Cen fores, Ó calumniatorcs pertidilsimi! Quæ in primu caput Catcdiilmi fcriptitant,indigna funt relponfo , vbi nihil qvirulentiamfuam cuomunt. Flagellant Monhemiuro,gi de au-tore Epiftolac ad Hcbræos vidcatur, pùm vel ip(i ex Hièron. feiant, quanta inter Veteres fuerit . Quin amp;nbsp;ipla Fpifto-à Latinis Ecclelijs ægrè rcccpta eft,quam famen Monhemius inter Apoftolicas eum omnibus pijs catholicws

INITIO DIALOGI SECVN-di contcndunt Apoftoli auöoriratc, A-damum nó fuiflè feduâum, fed muJierem tantum, Vcrùm Paulus co loco iufsit,mulie-rem in Ecclefia tacerc, quod eflet inftrumen turn expolitum ad infidias. Id autem conlir-mauitexemploprimorumparcntum. Quæ cnim virum ad pcccandumimpulcrir,nô vi-detur cum pofle reélè inflitucrc : quæque « Diabolo feduci amp;nbsp;à ferpente dccipi potue-ritjCam non eft çquum in Ecclefia magiftcri| gradum obtincrc. Adamus autem lcduâut eft ipGus mulicris opera,quæ in hac parte Sa tanæ fuit organon, amp;nbsp;magis pcccauit qEua* Si cnim Adamus non confenliflet, aut obiur gaflet vxorem,nô peccaflet. Nunc autem fi-dem illc habuit Satanæ mendacio, difeefsit â pra?ccpto,quod ci Deus propolùcrat,præci-pitatus eft in pcccatumamp; in mortem. Hine Paulus Rom. J. Adamum pcccati audorem nominat. Quare amp;nbsp;Deus illi exprobrat: Ec-ce Adamus,quaf5 vnus ex nobis: Euam tacet.

Quod fcripferat Monhemius,omnia opera eorum qui renati Baptifmo nófunt,quan tumuis vidcantur fpetiofa, inter pcccata re-cenferi ; Aducrfarij dogma hoc efle cenfent durum, incommodum, TrajacAolop, deniquC erroneum, amp;nbsp;in Tridentina fynodo anathc ftiatc pcrcuftuin. Vindicanda veto nobis .......................... fft,

®ft, qua: tam hoftilitcr impctitur Vcritaj,’ Habuit lanô tcrrcna ciuitas excellentes quoldam ciueg^pricftantcs animi magnitudi-ne,prudcntia,tcmpcrantia,iuftitia : quorum opera moraliter feu ciuilitcr bona fuiffe con cedendum eft: quç tarnen,quoad infidèles prophanas corum mentes, pcccata Icmper fucrunt; quia ncqj ex fide amp;nbsp;rcligione vera promanarunt,neq^ in redum fincm,Dci videlicet cultum atq^ gloriam direda fucrut. Etfi autem hæc fimulachra virtutum profuc runt ad rcrum vniuerfitatem cólcruandam, amp;nbsp;inRepublicatcrrcna vtilifiima fucrunt, in qua amp;nbsp;remuncrationcm accepcrunt à iu-fto Deo, honores, imperium, gloriam : bratilcs tarnen fucrunt, non vers virtutes. Primum, quia non in Dcum rcfercbantur : deinde,quia turpifsima Icruitutc deformatç, ancillsfucrunt : in alijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, inalijs

Tÿs 7rAtov%^/as,in alijs ths (pzAoT/zu/aS.Quan^ autem minus turpis domina fit cpiTiOTi^ia., vcl h/oVH, vcI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen 8c ipfa turpis

eft: cui Icruire virtutcs,amp; iniuftum eft,amp; la-crilcgum. Itaq? vel in laudatilsimds homini-bus cuidens apparet naturæ prauitas atque côtaminatio,quæ vmbram virtutis in vitium commutât, amp;nbsp;opera in fpetiem bona , propter adhsrcntcm prauitatem conuertit in

Tradit

AD CENSVRAM THEOLOGA-Tradit hæc pafsim Auguftinus ,tamctli non ijfdcm verbis,in candem tarnen (èntentiamî potißimiim Jib 5« de Citiif. Dei, à cap. dun-decimo’per aliquot capita. Et contra Iulian. Iib.4. ca.j. icribit omnes d Dei vnius religio-ne alierios, vreunque ob virtutis opinionem admirabilc.s habeantnr. non modd nulla rc-muncratione dignos,fed magis punitionerg,' puraDei bona cordis fijipollutionc eontami nant,amp;c quæ fcqunntur. Qui locus tam ma-nifeftc pro Monhemio eft,vtniGfrontcm perfricui/Tcnt aduerfarij, eins in Icripto fiiO ' mcminifle veriti fniircnt.Scd ifEis Içpc in ci- , tandis Patribus vliiuenit ggt; Capras, qiiæ Iba ! voce indicabat cultrom,quoh’giilanda erat.

Et libri de Ciuitatc Dei vndeuigelimi ca-pitc vigelimo quinto : Quàmlibet enimvi-dcatur animu.s corpori,amp; ratio vitijs lauda- I biliter impCrare : G tn Deo animus amp;nbsp;ratio ipfa non feruitjficut fibifcruicndum efle ipfe Deuspracipit '• nullo modo corpori vi-tijsquerccieimperat. Namqualis corporis i atqj vitiorum poteft efle mens domina, ve-ri Dei ne(cia,nec cius imperio fubiugata,fed ' vitiolîlsimisdæmonibuscorrûmpentib.pro-ftituta ’ Proinde virtutes, quas fibi habere vidcttir, per quas imperat corpori amp;nbsp;vitijs ad quodlibet adipilcendum , vcl tenendum, nili ad Dcum retulerit, ciiam ipfa vitia limC poticra

STRORVM COLON. ACAD. i6 potiùs quàm virtutes. Nam licet à quibuf-dam tunC verç amp;nbsp;honeftç putentur elle virtutes , dim adfeipfas refeiuntur : nec propter aliud cxpetuntur, ctiam tunc inflatæ amp;nbsp;foperba: font : amp;nbsp;ideo non virtutes, fed vi-tia iudicanda funt. Et quse fequuntur,

Quid, quod amp;nbsp;alibi duabusaptifsimis fi- In'pfap militudinibushancfcntcntiamilluftiat? Ea mnm.ji. ipla opera, inquit,quæ dicuntur ante fidem, ^uamuis videantur Eominibus laudabilia , inania fimt. Ita mihi videntur efle, vt ma-enx vires amp;nbsp;cur fus celcrrimus pratter viam. Nemo erso computet bona oporafua ante fidem : vbi fidcs non erat, bonum opus non crat, Bonum enim opus intentio facit,inten tionem fidcs dirigit, Non valdc attendas quid homo faciati, fed quid cumfaciti, afpi-ciat, quo lacertos optimx gubernationis di-rigat. Fac enim hominem optime guberna-re naucm,amp; perdidifle quo tendit: quid va-let,quia antennam optime tenet,optime mo . uetjdat proramfluûibusjcauct ne latera in-fligentur, tantis eft viribus, vt dctorqneat nauem quo velit, atqj vndc velit : amp;nbsp;dicatur cif’vfqj quo is Î amp;nbsp;dicat: nefeio. aut ro dicat ncfcio,fcd dicat:Ad illu portu eo.nec ducat in portu,fed in faxa fcftinct. none is quant'»

► fibi videtur in naui gubernando agilioramp; cfFicacior,tanto pcriculof^eam fic gubernat

AD CENS VRAM THEOLOGÄ-vt ad naufragium propcrandopcrdueat? Ta hs eft amp;nbsp;qui optime' currit prætcr viam. None ergo erac,amp; tolcrabilius, vt eilet gubcr-nator illc paulöinualidior, vt eum labore amp;nbsp;aliqua diiFicultatc gubemacula rcgercc, SC. tarnen rceium debirumquc curliiin tcncrct i i'uriiisq^ illc pigriùs ctiam amp;: imbccillius,tarnen viam ambularcc, q prætcr viam forti-tcr ciirrcret. Optimus ergo is, qui amp;nbsp;viam tcnet.amp; bene ibi ambulat. Sequentis autem ipci: qui etii aliquantulumclaudicat,nóom-nino vt erret aut remaneat, fed progredia-tnr,ctii paulatim. Fortaflcbenelpcrandum cft, eum quo tendit etiain tardiùs peruentu rum.HaSenus Augui}inus.Vides,q cuiden-, teroflcndat/rufira fe fatigarebeneoperan do,quotquot à reâo icopo aberrant. Qua-Dc ciui- propter Sc alibi dicit: Qnantumlibct autem rate Dei laudetiir atqae prædicetur virtus, quæ Gne Jib.J.c a - vera piet ate ferait hominum gloriæ,ncquaq pitc lp, fandorum exiguis jnitijs comparanda cft, Libro t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;polita eft in gratia amp;nbsp;mifcricor

ad Boni diavcriDci. Religio noftra , inquit idem, faciü ca- i^ftos ab iniuflis non opcrum, fed ipfa ßdei pitc e difeernit : Gnc qua, quæ videntur bon a ' opera in pcccatavcrtuntiir. ValidiGimiJ feripturç teftimonijs hec communie vir DcÜ iulianu, Qn,f,e, quod non cft cx fide , peccatum cft. Ji.4. C.Î, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impoisibile cft placerc Deo, Mai*

STRORVM COLON. ACAD. 17 arbor non poteft fruâus bonos ferre. Si o-calus tuns nequam lit, totum corpus tencbro lumehC. Oinnes nafcimur filij iræ. 8c. fex-ccntis alijs.

Quid ad h jc aducrfarij ? Oblique fuggil-lant Äuguftinum : Negant fcripturas,quas adducit ,multum ad hoc declarandum mo-mcnci habcrc , amp;nbsp;tamec paucifsimas attin-gunt. Sentcntiam Pauli : Q.uicquidnon fit ex fide pcccatum eft, cii Iuliano patrono fuo aftringunt. Cùm lit generalis fententia, con tinens prçclarifsimamdocirinam: nimirum, Deum non morari Ipetiem, pompam, amp;nbsp;externum fulgorcm operum ; lèd intus expen-dcre,andimanentàveraobedientia. Ô«?- p TC cum Auguftino rcfpondcmus amp;nbsp;noftris Z^ nbsp;7

Ncoiulianis : Teftimonium ApoftoU , vobis vifum eft accepiftis,amp; expofuiftis: non vt fapitjfed vt G pi t is. Nam amp;nbsp;Origenes fen-tentiam hanc generalem elîc putat : atq^ ic-circohærcticorum opéra ait vertiinpccca-ta,qgt; illorum fides non vera lit, fed fucata amp;nbsp;fa'fa : quemadmodumfalfa quædam dicitur feientia. Et citât illud ; Fiat oratio eius in pcccatum. Quôd fi hæreticorum opéra ver tuntur in peccata, cur no amp;nbsp;omnium impio-rum, quibus omnia funt contaminata , cùm polluta fit illorum mens amp;nbsp;confeientiaî Gc-nefios 4, Rcfpcxit Dominus ad Abclcm ,8z

AD CENSVRAM THEOLOGA-opera eius. Non fimpliciter narrat Mofes^ placuifl'e Deo,qiicm illicultum Abel exbi-bebat; fed exordium à perfona facit: quo fi-gnificat, nullam forc operibus gratiam co-ram Deo, nifi quorum auöor lam antè gra-tusiitac probetur. Efai. i. Ne offèratis fa-crificiumfruftra : incenliimabominatiocft nuhx , Calcndai amp;folcnnitatcsoditanima mca, amp;:c. Quid iftuc fibivult, quód Dominus ita naufeatadobfequium lua;Irgis? 1-môvero nihil hïc rclpuit, quod fit cxgcr-mana Icgisobferuationc : cuius initiumef-fc vbique doeet, fyncerum fiii noministi-morem. illo iublato , non modó nugat funt, quæcunquc illi offeruntur, fed fœtidæ abo-minandæ^j fordes. Vide amp;nbsp;caput quinqua-gefimum odauum. Item Prouerb, decimuni quintum : Sacrificium impiorum abomina-tio. Ad Ephefios ïcribit Apoftolus, eos, qui abfqoc Chrifto funt, filios cflc ira:,id eft, o-diofos Deo • Et in loanne habetur : ^ui non credit in Filium, non habebit vitam x-tcrnam,amp; ira Dei manet fiiper cum. Pro-indeciimodio nos habeat Deus , qui pote-rimus ei, vel grata vel amabilia opera face-re » Atque nos malas arbores efle ante rc-generationem,fatis docct Apoftolus ad Romanos, qui homines huiufmodi conferto-Icaftris, Iccirco.çùm ex mala arbore non

STRORVM COLON. ACAD. iR proJeanc nifi mali amp;nbsp;putrcs fruâus, nihil certc mcrebuntur nifipœnas Sc æternosi-gncs. Hcbr. n. Sine Hdc fieri non potcft,vC tjuis Deo placcat, Hine faciló ccrniinus,ma-iedidu eflc,quicquid cogitaf,meditator ,pcr licit homo,antc^ Deo per fidem rccociliet.

Quod ad illam fententiam, Sine fide im-pofsibilc eft placerc Dco,attinet : conceduC opera bona inndeliiim Deo gratu hominem non reddere. At qnomodo ingratum crit bo num Sono’ Nonne vitiofiim efle necefle eft, quod diipHcct Deoiufto 8c bonoî Addutra tionem, quia deftituatur charitatc , quæ fic forma Scoruamentuvirtutum omnium’Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quomodo bond opus præftabit homo defti-tutus charitatc? Non enim frudus eft bonus (vtor verbis Auguftini) qui de charitatis ra ra,cap.r4, dice non lurgit.An non iure.optimo Monhc mius Cenforibusfuis,verbis Auguftinire- ç^ôtraltw fpondeat? Piget dicere,qmulta vosfcquan- ljb.4, tur infana ,talia fentientes, tahafcribentes, ’* taliadicentes ,in tahbus me gj fimibternon '' delipiam , velut cenforiè reprehendentes.

Tandem fe prodit Magiftralis perfpicacia, cum cocefiionem impij canis luliani,déclara tioncin Sc interpretationem putant efle ver Ibidem^ borum Auguftini, ncc aliud dixifle Auguft. in cam longa amp;nbsp;acri difputatione, q infidc-Uu opera ad veram pictatcm,aut ad faluten»

AD CENSVRAM THEOLOGA-setcrnam nihil quicquam conferre, ncc a^ «amperducerc. Nauigct Anticy^as Sainij Lucumonis acumen ,E;lcboiumque bibat, Non enim controuerha crat inter Augufti-num amp;nbsp;Julianum, exc’udi c regno cœlorun» opera infidelium, Fatebatur luhanus infidèles fteriliter bonos effc,amp; virtutes eorum exilitate premij,quod appetiuilTentjfruftra-ri, licut exprefsè teftantur verba eius ab Au guftino adduöa, Sed difpufatio in hoe car-dine voluitur: Vtrum virtutes infideliü lint veræ virtutes, amp;nbsp;opera eorum Ene vl!a labc peccati,bona. Hoe ait lulianus, negat Au-. j guftinus, Quarc tandem ita concludit:Om-. jaem, nia p'-oinde eætera ,qna:videntur inter hommes aliquid habere laudis , vidcantur tibi virtutes vcrïe,videantur opera bona,amp; Ene vllo fada peccato. Quod ad me pertinet, hoclcio: quia non ca facit vo’untas bona , (voluntas quippe infidclis, atqucimpia non cllbona ) dicantur ïccundnmtc huiufmodt voluntates arbores bonæ: fafFicit,qudd apud Deumfterilcsfunt,ac per hoe non bonat. Af quiritantur, nifi in hunc fcnfiim,hoC efl, Mafhxologicam fiupiditatem, admitfa-tnuSjUeccfliim elle, vt Auguftinum cum Au-guftino committamus. Quafi vcró impru-ocntihçcexciderint,amp; non totics eadem in fcriptij fais incuket. Ablegant Icâorem ad

STRORVM COLON. ACAD. Tq loca aliquot Auguftini, quæ fi quis in^iciat, comperiec Ccniores mulgerc liircum, le-ßorcm vt cribrum fupponat, hortari. Fue-tit donum Dei,mcrcatur fuam laudem,quç-cunqsin illuftribus Ethnicorum viris appa-ruit rcâitudinis amp;nbsp;honeftatis fpccics : nun, €o minus pcccarunt, qui hæc in alium fincm , g authorcm Dcum rctulerunt

Quinncignorcmus eos aperte luliahif-fare,citant amp;nbsp;ipfi locum Pauli Rom.î. Sed luioea,| refpondebit Monhemius cum Auguft. Gentes,legem non babcntcSjipli Ebi lunt lex,qui habent opus legis feriptum in cordibus fiiis ; Oyid VOS adiuuent omnino non video. Si-bijpGs funt Iex,inquit,oftcndunt opus amp;nbsp;vim legis Icriptam in cordibus fuis, idco ignorai, tiam prætexei'C non poflunt. Quid hoc ad perfoluendum pra:lcns^«THZ(.« î Nifi forte, quia Patriarcha eorum lulianus Auguftino loaim in cadem controuerJia obiccit, ipfi cundem Monhemio obijeiendum putarunc.

Inftant poftrcmó,apud alios V eteres vix Vnquam aliud inucniri. Quali Patres reli-qui ab Auguftino diftcntiant. Ego vero af-firmarenon dubito,tam Veteres qReccn-tiorcs fànûilsimo viro Dei âftjpulari,prçtcp argutulum ilium Scotum cii oblcuris aliquot Sophiftis, quioperibusnonrenatorum ali-^utd ©bedicotiat erga Dcoin,amp; ^andam ad

AD CENSVRAMïTHEOtOGA' gratiam,præparationcm, meritumque coflquot; grui attribuerunt. Quorum impudenti« îvlatœologi nofhri , quam Catholicæ veri-' tati acccderc maluerunt.

Definit autem delitiæ noftra: Scotus obe-dientiam Legis, Facereidopere tantiim, quod Lex indicit , ctiamfi défit intentio, quam Lex rcquirit, hoc eft, etiamfi non fiat vero ftudioDei. O tenebras plané Scoti-cas! Non vident talpæ grauifsimumpccca-tumefîè, amp;ingentem iram meren ncgsc-öionem Dei, etiamfi in fandifsimo homine deprehendatur, fiuc Xenocrates ille fit, fiuc Pomponius Atticus,fiuc Marcus Cicero,fiuC quiconque eorum, qui extra Chrißum opi-nionc hominum, laudem iuflitjae amp;nbsp;bonita-rhomas.t meruerunt. Quantd faniùs Thomas, amp;nbsp;fecund« omnes grauiorcs Scholaftici obcdicntiamle fluçtt.109. gjj jßj gß'j. negant vbi verum Dei ftudium artÆ,3.4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum,qui Chrifto infiti no fiint.

amp; D. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

quç .114. cfl[èvllomodo,iudicant. Imôamp;cos,quifùnt artic. . nbsp;nbsp;nbsp;Chrifto infiti,docent finepeculiariac prçci-

112,

puo Dei auxilio, ncc inchoarc, neepromo-uere,néc perficcre aliquid boni poflé. Grc-

gorij verba refcruntur .3. Quæft. quibus tradit, opera non rcconciliari perfenæ gra-tiam apud Deum : Sed cconuerfo, turn p’a-■ecre aemum opera , vbipcrlona gratiam

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—.s—-

Qu'gt; magi« execrandi funt Scotiftç depu-tati, qui vcxarc Monhemium audent, pic' amp;nbsp;Catholice (cntientcm, Nos ex isobis ipfis ad bene agendum minime cffe idoneos, folum Deum bonum opus inchoarc in nobis,folum perficere. Quid potuit dici fimpliciùs amp;nbsp;Chriftianiùs ? Et tarnen oculati noftri Cen-fores, vafrities,amphilogias,liærefes denique fonocc ntifsimo viro obi jciunt. At vbi quçft» ambjguitas* in verbis' ne’ at plana St difer-ta font. Infenlulatnibilapcrtius. Quishîc non animaducrtit, virulcntiüimos rabula« rixandi matcriam anxiè circumfpcxiffc, v£ de libero arbitrio litigarcnt.

men illc malé v(us,amp; fe amp;nbsp;illam perdidit. I- p* ta,vt ne cogitate quidem aliquid, nedum a-gcrc,Dci gratia deftitutus, fccundum Deum nbsp;nbsp;fepÇ;

vlla ratione pofsit. Manet tarnen in ho-mine poft lapfum ilium Adx , arbitrium , judicium , elcdio : atque Eæ facultatcs , eatenus quidam libcræ font, quatenus non coaôæ in poteftate noftra remaneant .

A Deo tarnen atque eius iuftititia auerfe, eontortæ , deprauata: , atque peruerfac font, ita vt^ miforrima pcccati amp;nbsp;SatEanae

mancipia fimus, donee per filium Dei i efti-. tuaniur.Aquocnim(]ujsdeuiüuseft,huicamp; fej-mjj addiéius eft. Et : Qui facit peccatum, lêruuseftpcccati. Item: SiFiïiusvos hbe-raucrit, tune vere liberi critis,

Quarc tametli ai bitrium hominis liberu, Augj.Re hoe eft, non coadum eft, tarnen vt ad redd trad. faciendum Gt liberum ,gratia Dei liberetur Cöfefs li” occeflè eft, Verißimc z\uguftinus : Quid bro 4 Cl* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi Gne te , niG dux in præceps Î

Itcmli.9, confefsio: Quis igitur amp;nbsp;quahs ego ’ Quid non mali ego, aut faßa mea : aut G r.ó faöa, dida mea : aut G no dida,voluntas mea fuit?

Nam , vt Auguftinus alibi docet, Liberum arbitfium amifluin proprio vitio, niG à quo dari potuit, reddi non poteft.

Aug.Epi-ftola ^. ad

Q^id autem luperbæ animulæ,quç(vt il’c ait)niniis affedant plurimum pofte,amp; ad fua J vitia fananda, vol etiam refrenanda nihil yo ulian, pofthut? jAdducunt magno lupcrcilio locum Gen.4. Quarc ir.atus es ? Sc. cur concidit vul

tus tuus? nonne G bene cgeris, rccipies ? G» autem imalc , ftacim in, foribus peccatum tuumadcrit. Sedfubte critappetitus eius, amp;nbsp;tudominaberis illius : atq^ hinc rationcm amp;nbsp;arbitrij libertatem, Philofophic«? magi»^ Chr iftia n c jconcupilcentiæ amp;nbsp;pecca ti domi-Bamconftituunt, .Sedquidft verior l-t

STRORVM COLON. ACAD, Chryfóftomi, cuius meminerunt, interpre-tatio J Dolcbat Caino facrificiuin luum,noii ica gratum amp;nbsp;iucunduni fuiffe Domino , vC fratris fuerat, amp;nbsp;prçfcrri iibi ft atiem, adeó-cuc imminuïionem fui, vt jpfe quidcm exi-ftimabat, grauitcr fercbat, vt vindiftam Sc muldam intendcret. Reprchendit Eanc c-ius iniuftam cxcandefcentiam Dominus, in hanc fententiam:Qupd cum hoe odio Cain, quod aduerlus innoxium fratrem animo con ccpifti j præccllere te pofle fpetäs apud Dcó, amentia eft. Cùm is iuftitiæ dunraxat,rcai-tudinis atqj bonitatis rationemhabeat,quitus rebus præclaris te antccellit frater. Deinde, non eft putes te imminui, amp;nbsp;iuftam doîoris tui cauftm habere , cùm tibi ius pri-mogenituræ, amp;nbsp;dominiû in fratrem (aluum maneat. Quare iniquamhancamarulcntiam depone,amp; pijGimum atquc obîêquentifsimû tibi fratrem beneuolentia fraterna comple-Ôere. Quis non vider hanc iftius loci expia-nationem,contextui longe meliùs Conueni-re , illam, quant aducrïârij adferuniî Sed quia variant hoc loco interpretcs,tam vctc-rcs ^rccentiorcSjtanquam obfcurum in medium reîinqucmus.

Citant Sc locum Deuter on. 30. Teftes in-ÜOCO hodic coelum amp;nbsp;terram, g? propofiic-tim vubis vitam amp;nbsp;boaum, benedidionen» ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

amp; malcdiâionem. Eligc ergo viram , vt Sc. tuviuas, amp;nbsp;fernen tuum. Ex hoe loco lie inferunt : Si eligcre iubcinur, clt igitur libera in nobis voluntas'. Non hoe negamus, óbone, elle in nobis elcöioncm, eamquc Jibcram, id eft, non coaöam, non cnim, vt peeudcs, impctu fcrimur, vcl externa vi im-pcllimur vt lapides , vcl boardarum glo-bi, Sed à Deo , ciusque iuftitia auerfam dicimus atque perucrlam voluntatcm no-ftram, donee Ipiritu Dei reftituatur. I^ra:-clare Auguftinus,De Spiritu amp;nbsp;litcra , capi-tctertio: Ncqueliberumarbitrium quic-quam nifi ad peceandum valet, fi latcat ve-ritatisvia : Èt quum id quod agendum amp;nbsp;quo nitendum eft, cœpcrit non 1 atcrc, nili ctiam dclcâet Sc ametur, non agitur, non fulcipitur, non bene viuitur : vt autem di-Jigatur , charitasDeidiffiinditurincordi-dibus noftris : non per arbitrium liberum, quod furgit ex nobis, led per Spiritum lan-étum, qui datus eft nobis. Item eapite tri-gefimo: Liberum ergo arbitrium euacua-mus per gratiam ? Ablit. Sed mag is liberum arbitrium ftatuimus. Sicut cnim lex per ti-dcm,Gc liberum arbitrium per gratiam,non cuacuatur, fed ftatuitur. Neque cnim lex im pletur, nili libero arbitrio : Sed per legem

STRORVM COLON. ACAD. « tjæ contra pcccatum : per gratiam fànatio a imæ à vitiopeccati:peranimæ fanitatem libei tas ai bitrij : per hberum arbitrium iu« flitjac dileôio : per iuftitiæ dilcûionem, ]lt;:• gis operatio. Acpcrhocficutlcxnon eua-cuatur,lcd ftatuitur per fidem: quia fides im pt trat gratiam , qualcximpleatur. Ita Jiberum arbitrium non eiiacuatur per gratiam ,Jcd ftatuitur. Quia gratia Janat vo-Juntatem, qua iuflitia Jiberd diligatur. Et quæ Jéquutur prsecJara,

Hæc ctiam ad rcliqua Scripturx Jo-ca ,quæ pro libero fuo arbitnopro-ponunt, rciponfa velim.

Hicr.jF. legitur, Quum dixiffct populu» Poft cogitationes noftras ibimus,Hierony-’’ius exponit : Vbi cft ergo abfi5UC gratig üei liberi arbitrij poteftas, amp;nbsp;propria: judicium voluntatis ’ cùm grandis fit offenfa Dei, fcqui cogitationcs luas, amp;nbsp;praui cordis facerc voluntatcm,

Ridiculum veto , quod verba Cbrifti, (Matthæi .23.) in patrocinium caufæ luæ ad-lerre volucrunt : Quoties volui filios tuos congregare, quemadmodum gallina congre gat pullos fiios/ub ala$,amp; noluifti. Atq? tioc hîco, vt plufquàm afininam hebetudinem agnofeas. efferunt fc : Ecce, inquiunt »quanta fit horanis limitas , yt Dco volent e ,

Epift.89 adHila-rium.

Aag, dc corrtpt, Sc gra-

De Nat.

amp; Gratia tótra Pclagia,

poüit non veile. O præc'^ am libertatem, de qua fcitd Augnftjnus : Libei tas f ine gratia,non eft libcrtasjicd contumacia. ü liberum arbitrhim; liberum, fed non lib er at um: liberum iuftitiæ, ïérunm peccati. IdeinAu-guftinus dicit : Da quod iubes, amp;nbsp;lube quod velis, Quærunt,quis bt vfus ConcionHin,Ii-bellofû, ediäorum,adhortationö, difputa-tionum , 8c id genus mediorum, fi mutatio viræ in bominis facultatc non fit pofita. Si feire auent, côfiilant Auguftini libelîum, cui tituluï cft De corrcptione amp;nbsp;gratia, Etc-nim piget tam putida lôgiùs prolcqui. Q.ua-rc Neopelagianos iftos grauifiima Auguftini voce compelîo Quid tantum de naturx pofiibilitatc pra:lumitur î vulnerata, vexa-ta, làuciata, perdita cft : vera confe/sione, non falfa defenfione opus habet. Gratia ergo Dei, non qua inftituatur , fed reftitua-tur quçratur. Si cui vidcor hçc traftaftc ver bofiiis aequo, confydcrct de re graui nos li-tigare. Naturae immanæ pcruerfitatem, im-mundiriem, deprauationem, qux ctiam in præftantifi, hominibus apparct, donee Chri fti gratia relormcntur,dcclaramus. Qu« res in Ecclcfia Dei falubcrrima cft. Semper

enim lt;p/AauTolt; exiftunt amp;nbsp;fupcrbi,qui ciuili iuftitia exaturati amp;nbsp;infla-ti,gratiam Chrifti eon-temp tim habent.

STRORVM COLON. ACAD, ij Ad qvaestionem il-lam Patris : Pcccatum originis nun» rem.»ncat in rcnatisï rcipondct in Ca tcchifmo Monhcmij Filius : Quandiu corporis huius carccrc circundamur, rc’iquias carnis noftrac circuniferimus, non vt domi-ncntur, lèdvt nos noftrac infirmitatis con-fcientia demifsi ac humilcs reddamur. Deinde ad petendam à Domino virtutem refi-ftendi peccatis folicitcmur : fimulqücpcrpe tuæ culpæ nos reos eflè , in memoriam nobis redigatur,ne animos cfFcrre audeamus. Po-firemó, nobis inftar frenifunt, quo in Dei timoré retineamur.Pid Sz Cbriftian^ Mon bemiusjfcripturisque confentanec.

Quid aduerfarij’ Initio quidem amp;nbsp;Lutbc ri amp;nbsp;Buccri dogmate inuidiosé præfanrur. Deinde: Cathoiica vcroChriftifidclium Ec-clclia^nquiuntjfccus haöcnus docuit,nem-pe rcgencrationis Sacramento omnia pror-fus ,quarpcccatirationem propriam fubire pofTunt ,pcnitus deleri, nullumque mancre peccatum: Cócupifcentiam tarnen rcîiûam elle,non vt pcccatum lit,nee vt nos rcos clPc damnationis perpetuae in memoriam redu-eat : fed quo ftimulum nobis addat,amp; nos a-ïioqui torporc tabentes , ad rcüc opcrandu fxàtettamp;Cf

Videat xquus Jcüor,quale fit,quod aiune In loan, hunc languorcm obluüantcm, vt Augulti-traft. 41 nus ait, fàluti noftraî,hanc intirmitatem,fiic Ad Bo- cumbentenijVt idem ait,Icgi Dci, Hoctan-nifaciu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maluni,quod nifi condonarctur,occide-

rct, fiimulum faciunt ad bene operandum. ’ ' Mihi perindc ctîe videtur, ac fi quis Poda-gram ftimulum efle diceret ad incitandum cnrïiim,aut Chiragram ad ali quid apprehen dendum. Sed non immoror minutes, ad cardinem difputationis me verto,

Fatemur fané amp;nbsp;nos pleno ore,omnia pror fus pcccata, fiue Originalia,fiue ( vt vocant ) AéluaIia,Baptifmi gratia deleri, obliterari, induci : Itavt nos iudicio Dci,rcatufûoob-ftringercampliùsnon pofsint. Et fi aduer-farij concupilcentiam,quæ remanet in rena-tis, eo tentü pcccatum eiî'e negarent, quod cos nouo rcatu non obftringit , ncquaquanr ab iplis diflèntiremus, Nune veto , quia Concupifccntiæ morbo naturam peccati prorfùs detrahunt, à Scriptura Sc Ortho-doxis Patribus diflèntiunt , 8c immeren-tem Monhemium Sycophantiæ calumnian-tur, nobis reclamandum eft , atque demon-ftrandum, Concupiteentiam, tametfi rena-tos obligatione amp;nbsp;reatu fùo non ampliùs obflringat, naturam tarnen amp;nbsp;vim peccati in cildein obtincrc, amp;nbsp;ideirco mortincatio-quot;ne mi-

Paulus Roman. 7, Pcccatum,inquit,non cognoui, niG per legem. Et quod illud pec-catum fit jdcclarat : Nam amp;nbsp;concupifccn-tiam , inquit, non nouillem, nifi Lex dixif-fet, Non concupilces. Vides hîc manifeft?, conoipi fcentiam cRe peccatum, ad quod a-gnofcendum ratio Humana ftupida fit amp;nbsp;cæ-ca,donee lege Dei detegatur atque often-datur. Huicque pofleà adionem tribuit, peccati propriam , quæcft, Rcbellarclegi Dei. Non ergo A concupifeentia,peccati naturam rcmouere poHiimus.

Obganniunt Theologaftri : Paulus, in-quiunt, voce peccati abutitur , amp;nbsp;eodeni cap. ad diuerfaslignifieationes tranlFcrt,pcc catumimproprie cocupifccntiam appcllans, Qucinadmodum fatis indicat fententia ilia : Vt fiat lupra modum peccans pcccatum. Id quippe, quod proprid peccatum eft, quo-modo peccat ? NonenimconiucuitdeAb-ftraöo nomine dici Concrctum, nifi in a-liam fignificationcm tranflata : non cnim dicimus, albedinem efi'e albam, vel quictem quicfccrc aut aliud huiufmodi. Quomodo

Pcccatum pcccabit,nifi improprid pcc cati voculam accipias? amp;c. Haûcnus aduer-.Nam de Auguftinopoftca videbitur.

Artende Leftor , nihil enim apnus adi-pforumamentiam confutandam adduci po-terat,hoc ipfo loco Fault Apoftolus eniin,vc concupifcvntiæ naturam omnió oculis expo neref,iplam per Frofopopcian inducit,tan^ hoftilem aliquani perfónam,incrcdibiliodio Legis ardcntem,amp; holïilia contra cam ma-chinantem, quo.'cunqj poüit obcdicutix Ic-gis fubtraherCjdecipcre, occiderc, veile con ipici,veile exccllenter vires lüas exererc,in-iu'ta,profana,praua p'acita , cöflitutionibus iuftæ lànûæ 8c bonæ legis cótraria præfcri-berc,obtrudere,incuîcare. Quid euidcntius ad demonftrandam peccati naturam dici po tcràtî An nondum ctiam vim peccati in con cupifcentia agnofcit'Cenforeum acumen’an impropriain peccati voculam hîcà Faulov-Ibi^ari contcndent Ï Et ne potent hare in-telligi debere duntaxat de concupifeentia , quæ eft in non renatis,Catholi€um omnium piorumfub peccati on ere laborantiumgemi turn, ingenti voce exprimit : Mifcr ego homo, quis me cripiet de hoc corpore morti obnoxio’ Etfubiungitconfo'ationem: Gratias ago Deo per lefum Chriftum Dominum n iftrum. Reftaf,vt declaremus orthodo-xos Patres vnanimi cohfcnl'u in concupifeen tia ctiam renarorum peccati naturam agno-uiffc, adco vt iram Dei amp;nbsp;æternam mortem fua

STRORVM COLON. ACAD. 2^ fua natura mciCatur, n i (i in Chrifto condo-narctur, Auguftinui contra luhanu, ljbro.2. Ltx itaquc peccari, rcpugnans Icgt mentis, qqæ in tanti quoquc Apoftoli mcm-bris crat, remittitur in baptilmatc, non H-nitur. Citât in co libro multa tefiimonia Patruin Auguftinus,amp; adduxit AmbroGum ita loquentem : Multa operatur in nobis pec catum : Nobis rcJuétantibus rcdiuiuæ p!æ-runque voluptates refurgunt, Agnofcit igi-lur hic vir Dei peccatum in renatis, idque multa praaa opci ari déplorât. Auguftinus in Ioan. Tract. 41. Non ait, non Gt, fed non tegnet. Quanidiu viuis, peccatum ncccflc eff effe in membris tuis , Saltern illi regnum auferatur, Non Hat quod iubet. Surgit ira, noli dare irS linguam ad maledicenaû,noli dare irç nianum auf pedem ad ferienduni; Non furgeret ira ifta irrationabilis, niG pec catum eHet in membris. Item contra lu-lianum,lib. 6. cap. ii. Igitur ego ipfe mente fcruio legi Dei, came aut Icgi peccati. Verba flint iam lub gratia conHifuti, fed adhqc contra cócupilccntiam luam ilimicantis: ncc ci confentientis vt pcccet,fcd tarnen, quibus renititur, peccati defyderia pafientis.

Sed vrgeamus propiùs aduerfarios, amp;nbsp;ea teftimonia Patrum proferamus, qnx clarè «ficndut has peccati re]iquias,quæ iuperfunC

AD CENSVRAM THEOLOGA-in Sandis. Et fua natura pcccata elFc, amp;nbsp;i-ram Dci mcreri, ntli condonentur. Hieronymus in capite feptimo Matthxi diftinguit 7r«âo$ TrçoTTcéôaap iraScS ait efl'e primos motus, potiÀjuam um ad cos voluntatis con-feniiis acceileiit; ■a^sTrxôaeip veto, quando moucnt amp;nbsp;incitant aü initio. Atquc addif , Quamuis habcant cidj am, tarnen non tcnc-ri crimine. Vides Hieronymiim primisi-ftis motibus cuîpam ti ibncre, quamuis non tencantur crimine : Quia fciücet, reatuj Chrifti gratia cuacnatus cft, Quapropter Auguftinus contra luHanum lib. lt;. capit, Taie porro ac tam magnum makmi ( loeui-turdeconciipifcentià quæ m metpoH Bap-tifmum) rantùm quia ineR,qi ô non tenerct in morte, amp;nbsp;pcrti allerer in iilrimam mortem; Niliamp; eins vinculum in il’a, quçKtin Baptifmo, rcmifsione prccafoium on niiini ftilueretiir. Quid apei tins dicipotuit? An nondii fèntit meus ifte (lupor Oi tbodoxos Patres pcccati vim arque naturam in con-cupifcrntia ctiam renatorum agnofcereî

Expédiant nobis adiierfà' ij quare Infantes baptizati, Etmorbo corporis amp;• morti Ent obnoxij? Ccrtc ßipendiii peccati mors, qux vbi rcgnar , ibi peccafû effe neceflc lam quantum ad orioinale peccati.m atri-' net, baptifrai gratia dektum ats/ie ei ac a-tujn cft.

STROR.VM COLON. AÇADÎ 26 tum eft, quantum ad aâualia ftint innocen.-r tifsimi. An igitur iniuftus Deus, qui affiigic innocentes? Quid hîc dicemus nili confopi-tam in ijs latere cóciipdcentiam,hoceft, ma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

trein omnium peccatoru, cuius rcliquapcc- Contra cata fiint fœtus. Vt Auguftinus docet ex la luJianum^' cobo. Profcâüdcplorandaeftaduerfario- lib.ó.ca.ö rum cæcitas, qui huic peftilcntiisimç matri, quæ pernitiem miieris niortalibus 8c conci-pit,amp; pant, naturam amp;nbsp;vim veneni incise non animaduertunt.

Hîc manumnobis inijciunt 8c dicuntnos dcrogarcgratiç CbriftiiSi plura nobis,an1t, Chriftus cotulit,quàm Adamus deperdidit amp;nbsp;abftuIitjVt Apoftolus tcftiseft,Gurnon quçfo banc ctiam perfedionem nobis adic-Git, vtquicquidin natura reJjûu erat vJtij arque pcccati , fua pafsione penitus abo-leret. Reconciliationem3 Chiifto perfede faftain nos large doccinus. Sed quo riiitis exci? Si nullum in renatis larlguorem, nullam infirmitatem,nullum vitium agnoicitis, jam cum (criptura, cum Orthodoxis Patri-bùs cum ipfa deniquç experientia purgatis, Vnde hçc,qua: ctiam in renatis apparet nature deprauatio? Quid iibi volunt hæ Apo-ftoîicæ Parenefes: Ne regnet peccatum in moi tali vcftro corpore , vt obediatis et per cupiditates eius. Mortificate merabtat

AD CENS VRAM THEOLOGA-vcßra, quae funt fuper terram, Spiritu ambulate , Sc defydcria carnis non pcrficictis amp;nbsp;huiufmodr fexccntæ. Si nullus languor Contra «ft , inquit Auguftinus, Non cigo aduerfur lulianum, «u’ï’ Spiritus concupifcit. Ad hoe enim con-lib.6, c, nbsp;nbsp;CU pi feit, vt E non poteft non certandi, ïal-

tem non confcnticndi obtincat /anitatem. Item in loan. Traii. 41, Nunqüid quia de-leta eft tota iniquitas, nulla rcmanfit infir-mitas’ Si non rcmanEffet , hnepeccatohïc viuercmus. Cuis autem audeat hoe diccre , nifi fiiperbus ? nifi mifaricordia liberatorit indjgnüs ’ nili qui fcipfum vult dcciperc, amp;nbsp;in quo vétitas non cfl ’

Inftantaducrfarij : Mirumprofcôô,vt qui tanfopcre Chrifti prçdicatis ïneritum, qui fantam eins grariam, vt çquUm eft, ad cœlum euchitis,non tarnen animaduertitis, vos nimis abiedd ^nc dieam impie, de cadem fentire. Si /an^ non potuit ex impuris amp;nbsp;for didis puros reddere amp;nbsp;nitori renitucre, pa-rum admodum valuifle dieendus erit. I4a*c illi, NosveroperDeigratiam de merito Chrifti amp;nbsp;gratia I 'ei, ncq^ abieße neqj im-Çic, fed auguftè Sc fentimus amp;nbsp;Joquimur t lec medici fanitati reftituentis peritiam e-lcuat,qui de mor bi grauitate difl'erit,ftdpo fius cam commendat atque praedicat : quan to enim pcrnitioEor eft languor, tanto ex----- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' cellen-

STRORVM COLON. ACAD. 27 celicntior in co apparet ars atoiie induftria medici. Dicimus ergo cum Augußino ; Lex pcccati, qua caro coocupifcit aducrliis Ipiri-tii, etiam baptizatis fanâis ingcrit pugnan-di needsitatcmcontra malum,non iubnan-tiam,fedlubftantiarvitium ; Dei gratia nos rcgencrante,non imputandum : Dei gratia iuuante,frenandum : Dei gratia rémunérante , fânandum.

Vrgent aduerfarij : CarterUtn, vt diuina Scriptura nos doceat, audiamus Apoftolum difertêtonantem in hæc verba : Per vnius obedientiam iufti eonftituti lunt multi. Si iufti, ergo iuftitia iufti,qua animi inftruun-tur amp;nbsp;ornantur : qualitas enim , qua: in rci-pfa ineft, nomen ei tribuit, ft Ariftoteli, fc-cundo Topicorum, ic reliquis Philofophis, St Tlicologis fidci adhibcnda eft. Miferi Matcologi, de Iuftitia Chriftiana loquun-turphiloiophicSs ,amp; citant AfiftotelisTo-pica , vt videaseos viditare lolio, tarn vili icilicet tritico. Sed breuiter rcfpnndemus verbisAuguftini ad Macedoniüm: Creden-tes iufti funt jiroptcr participationem gratis ^pcccatoresautcm, propter vitia infir-mitatis. Quantum igitur ex fide iuftificati lumus iufti iumus : Inquantum aiit rc?iquias ex Adamo trahimus, fine pcccato no fumus, Obijeiunt amp;nbsp;locum Pauli,Tipiolb. 3. Chri-P ftug

AD CENSVRAM THEOLOCA-ftus faluos nos fecit per lauacriim regcnci a-tionis,amp;ct. Atque ex co inferunt: Si reno-uati fumus amp;nbsp;iuftificati per Spiritus fanüi, qui in nos cffiiPus cft gratiam,eft igitur vcrè in fidelibus gratia Spiritus fanâi,nee vl’um in renatis renianlit pcccatum , dum pecca-tum amp;nbsp;gratia plane cxpùgaent. Sic illi,

Vetc répugnât gratia pfccato,atquc hinc ilia luôa carnis amp;nbsp;Spiritus , de qua rôties jamdiôlumeft: Quçfînon efset, pcccato-Tcs ntin e/semus, vtfirpra ex Auguttino dc-nionftratum cft,

Aferunt amp;nbsp;locum Ezechiclis, capitis tri-gclimi lexti:Effundam ftipcr vos acuam mrn dam, amp;nbsp;mundabimini ab omnibus inquina-mentis vcftris. Si mundandi (int fidèles, in-quiunt, quomodo peccatorum lordibus cen-febuntur inquinati î Pugnantia cnim hæc fiint, Purgari amp;nbsp;Sordibusconlpurcatoscf-fc. Quid autem aliud lûnt fordes, nili pcc-cata ; Rclpondcbimus aducrürijs noftris sppofitifsimd verbis SanSi Bernhardi , In Sermone de Cana Domini. Incafù primi Parentis, inqi!it,cæcidimus omnej^. Cîrci- . dimus autem liiper aceruum Iaj)idum,amp; ha:-remus in luto : vndc non foliim inquinati, fed ctiam vulncratiamp; grauiter quafiatifu-miis. Lauari liquidem cito poflùniHs Adfa-»landum vçrù opus eft curatione niulta. Cui'

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccçf;

fcccinit Auguftinus, hbrolccundo contra lulianuni. Sanat vitiatum, inquit, j ca-tu (taciin,ab infirmitate paulatini. Item de moribus Catholicar Eccleliæ, capitctiigc-liino quinto : Et illo Sacrofanéio Jauaci o inchoatur rcnouationoui hominis ,vt per-, ficiatur proficiendo , in alijs citiiis , inahjs tardiiis : a multistamen proceditur in no-uam vitam, li quilquam noninimicc, fed diligenter intendat , Quid apertius pro-ferri poteft Î Cum hæcita fe habcant,Ob-fi?quamur falubcrrimo Auguftini concilio. In loannem Traâatu quadragclimo primo: Precemur Medicum ïaucij : Portemur in Sabulum curandi.

Quia Auguftini authoritate vehementer vrgeri fe quantumuis ftupidi fentiunt, amp;nbsp;ipli vt Auguftjnum Auguftinoopponant , pro-tiahunt nonnu’Ia exlibriseiusteftimonia, quibus peccati vocabulu concupifccntiænc-gatur. Sciant autem Lcäorcs, hunc Scri-ptoi cm mAvy^atpoTaTop non fempcr codem anodo 'oqui. S pc ad vitandas Pe’agiano« rumcaptioncs.quidicebantlecundum eius dottrinam radi duntaxat in Eaptifmopec-Cata, non degt;cii , vu'garitcr Joquirur, amp;nbsp;peccati vocabukim concupilcentiæ non at-tribuit, intelligit autem tunc peccati voca-buio more vu’gipccçatum. peifcfiu ku cop-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4! fumma-

AD CENSVRAM THEOLOGA* fumtiiatiim,(]uod aöualc vocant. Sicut ma-nifeftd.dccïarant ca Joca, qiiæ citant aducr* farij lib.i .contra Epiftolas Pclagionorum,ca pitc .i\ Hxcconcupifcentia,jnquit, ctiamK vocafiir peccatum, non vciq , qiiia peccatum cft, (cd quia pcccato faduni eft, 1 c vocatiir, Siciit fcriptura manus cu inique dicitur,quod manus cam fecerit. Vides peccati vopabu-luin à concupÜcentia remoueri. Sed rurlus mihi confydera,in qua fignificaticne pccca# ti voculam tunc acceperit, Subdit : Pcccata auteni fünt, quæ fecundum concupiicentiam vel ignorantiam illicite fiunt, dicuntur, co-gitantur. Vides manifcftè cum peccatum öuntaxatperfeiäüfeuconftimrnatnm a con-cupilccntia remoucre. Si hoc fcnfti aduer-lârijnegcnt concupifcentiam eflc peccatum pcif’eétum,hoc ell.cogitatum, diäu, faäum vel omiflùm ïciente amp;nbsp;prudente contra Je gem Dci fufeeptum, nos cis minime' réclama bimus. Nequaquam enim in renatis eft pcc-carum regnans iéu perfeßum, ciim illi defy-ideria peccati minime' pcrficiant, led eis re-Îlignent, atquc ea rationenon pecçcnt ,vt oannes inquit, Qui natus eft ex Dco, non peccat. Sed cùm pi orlus peccati maturam a concupilcenria remouent , réclamât cis Paulus, reçJamat Ambrohus,réclamât Hic-jronymus, ipclamat Auguftinus, réclamant

STRORVM COLON. ACAD. 29 Hcniquc quotquot in Ecclefia Dei reûc fen-riunt. Quàm ingenue Auguftinus peccati vocabu]um,vitn,atqjnaturam,concupilccn-tiæ trjbuar,luprà oftenfum eft: fed vt os ob-ftruatur aduerftrijs , adhucvnuni autaltc-rum euidens teftimonium adijeiam. Contra Iulian.lib.î.Quamuis iam non eodem niodo appe’lctur pcccatum,quofacitreum,fed quo lit reatu primi hominis faöum, amp;nbsp;3» rebel -lando nostrahere nititur ad pcccatum, Hîc vides,quod non folum idco peccatum appcl-lari hoc malum agnofcat,quia peccato inutf-ûum eft: fed etiam,quia rebellât bonæ menti- Quod clariùs oftendit, Contra lulian.li-bri ^.capitcj. Sicut excitas cordjs^quam 16-Jus rcmouet illuminator Deus î 8c peccatum eft,quo in Dcum non creditur : 8c pœna pec cati,qua cor fuperbum digna animadueriio-nc punitur ; 8c caufa peccati, cum mali ali-quid,cæci cordis crrorc comittitur. Ita con-cupifeeptia carnis, aduerfus quam bonus con cupifeit fpiritus : 8c p eccatum eft, quia ineft illi inobcdicntia contra doniinatum mentis: amp;nbsp;pœna peccati eft, quia reddita eft merit« inobedientis : amp;nbsp;caufa peccati eft,dcfeûio-ne conlcntientis, vcl contagionc nafeentis » Nihil fingi potuit aptius. Docet tribus mo-dis pcccatum efte concupifccntiam. Primo» (joia non obedit dominatui mentis, quæ eft

AD CENSVRAM THEOLOGA-propria pccçati ratio. Secundo, quia efi pcr-na JiJoücdicntiæ. 7 ertio, quia cft eau ia pcccati. Concjpir enim amp;nbsp;parit peccatum confummatum vt lacobus docet. l-ungnapt igitur cum Auguftino aducriarij, duin con-cupiieentiam negant aliter pcccató dici,q Scriptura vocctur manus amp;nbsp;iocutio lingua, Toties iam ex AuguHino declaratum ctt, concupifcentiain in i en at is eflc malum pug-pans cum lege Dei, cui J?cus iraiceretur, ni-lt;1 renatos rteepiliet. Quarcimmcritoic-preheniiisfuic Monhemius , quód icriplit in Juo Catt chifmo , nos reliquias carnis nofti x iemper ciicumlcrrc,vtperpetuæ cu’pæ nos reoselîéin memonam redigatur. Quam eandem fententiam Augufîinus exprclsit his verbis, çontia Ju’ianum libri Icxti capitc quinto ; Et hæe quidem fuiftis fed ab’uti çitis, fandtificati eftis. Mutatoseos dicit in melius, non vt ea (cilicct concupiiccntia care ïent,id quod in bac vita fieri non poteft,icd vt ei non obedii ent, quod in bona vita fieri poteft, atque vt ab eo, quo erant vincu-lo ciLis obnoxij, libcratos if efle cognoicc-rent : quod nifi regenerationc fieri non poteft. Quæfo, quid aliud eft, A vinculo, quo e'rat obnoxius , hberatum fc eftc co-gnofcerc, qua'in pe- petuæ cu'pæ ie rcum fu-ifie in mcinoiiaiii i epoc?! e i Eant nunc,

Sed audiamus Aducrlarios : Sicenimin-quiunt. Axioma quoddarn'magna amp;. dino-ii ac pondéré proponunt : Qiiicquid Legt Dei répugnât , peccatum eft : Cuiufmodi Concupilcentiam eße aflciumt Apoftolum Pauluni ad Romanos capite feptimo tefta-ri : ergo propri) nominis peccatum eft con-cupifeentia praua . Quid ex hoc vcfti o pronunciatocolligamus : Ergo etiam amp;nbsp;vos •hæretici 8c infidèles fie enim error vefter voeandos VOS efle conuincit ) pcccata propria jcftis , Quia cum Diuina Lege, curr» Scriptura Sacra, quam vfque adeo orc iaöa-tis, cum Maiorum inftitutis, amp;nbsp;omni denir-que bonitatc, plusq concupiicentia , pugna-tis : Ergo etiam Dsrmon peccatum eft, amp;nbsp;quilibet cius imitator, quibus hoc proprium eft, vt Diuinæ legi aduerfentur.

En Candide Lcûor , vinilentaamp; vana. garrulitas argumentum longe firmifsimum, verbis eludcre ie pofte fperauit. Non cftlûb-ftantia peccatiî fed fubftantiæ vitium,quod jn deprauatis tam Angelis q ^hominibus, Ic-gi amp;nbsp;voluntati Dei répugnât. Eftquepro-prijfsima latio peeçati, RçbelUi e Lcgi Dc^, - __ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Çumque

AD CENS VRAM THEOLOGA-Cùmquc res quælibct ex fejpla amp;nbsp;natura (îia^ acftimari dcbcaC, tam eft firmum hoc axioma, vt ab omnibus Diabolis Si Sophiftis non pol'sit euerti. Sed aiunt : Pcccatum mhd cft, pcccatum eft priuatio amp;nbsp;boni abicntia, voluntatisqj à Diuina lege aucrfio. Si in bis verbis «xpiingatur vocula nihil , concedam hoc reû^ diéium eflc. loanncs cnim in Pi i-ina Epift.cap.j. Pcccatum,inquit,eß atafjjtx,, ParticuJa primitiua amp;nbsp;ïîgniHcat pnuaiio-ncm, qua bonum fubci ahinir ci, quiillud ha bcrc debuit. Quodn am bonum, inquis, per pcccatum remouetur ; cxplicat illud Giarca vox vo/tio$. Illud cnim bonum aufcrtur,quod prælcnptum eft lege Dei. Reóliamp;mc ergo diélum eft, Peccatu cfiè, quicquid répugnât legi Dei. Quod autem addunt, tanquam eft voluntarium,teftcD. Bernardo , pcccatum, vt fi voluntas non cflet, ncqj pcccatu eflet, infidioscadicftumeft. Non eft pcccatum cuiufquam proprium concupifccntia , fed «aôoÀnop totius naturæ humanæ vitium,or-tum tarnen à voluntatc Protoplafti,quando Diuini præcepti eft faâa tranigrefsio, amp;nbsp;in Poftcros tranlmiftiim. Quodantem Icöo-rcm ad Auguftinumremittunt. i, Rctraft, cap i8. æquilsimo animo fcrimus, quandó rurfiîs capt a cultrum,quo maûctur,indicaf. Sic cnim Auguftinus rctraâat Hoc cnim

STRORVM COLON. ACAD, jï pcccatumvfq^ adetjnon eft in voluntatc, v dicat : Quod noïo,hoc facio. Ctuoinodo ergo nufquani cft,nili in voluntate peccatuih ? « poft pauló : Pcccatum autem, qvod nuj^ eft, nili in volunfate, illud prarcipuè intclli-gendum cft, quod iufta damnacio conftcuta eft. Hoe enini per vnum hominem introiuit inmundum. Qnangamp; hoe pcccatum , quo confentitur pc ccato concupifcentiîE,non ni-lî voluntate committitur, Propter hoc amp;nbsp;a-Jiolocodjxi : Non nifi voluntate peccatur, Vides Auguftinum docere, concupifeentiæ pccc.itum ncquaq eft'e voluntarium, nili de-(yderijs eins afrentiatur,amp; fiat pcccatu pcr-fcâum,hoe eft, aftuale, id enim propria cu-insque conlentione committitur. Tandem Jeûorcm ad EucrhardumByllickium ablc-gant ,egfcgiiim fcilicct Almse Vninerfitstis columen. Sed qualia iHc habcat.prudens Le ûor ex ijs.quæ ifti adducunt, facile animad-uertit, vt ci non libeat bonas horas male col locare. Eant mine , amp;nbsp;cum Conciliabulo Tridentino veritatem ChriGi anathemate feriant. Prolixiis ha-c à me traflata fùnt, fed ita necefte fuit. Nam conftiruta hac in-fania ( fie enim Auguftinus alicubi appellat ) Renatos efle fine peccato ; firmatur amp;nbsp;aliud dclyrium,Renatosfatiftacere legi ,vtmox apparebit. £c videmus ifios Matxologos .......■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

. AD CENSVRAM THEOLOGA-' noncrrores dodè cxplicare, yt in titulo li* belli pollicentur , (êd cfFuG; darjc amp;nbsp;perfpi* cuæ veritatis nebulis, in manifcftos cirores eriimpcre.

Vcllicant amp;nbsp;Monhcmium dc Imaginé Dei : Inquiunt afscrere Monhcmium.Pee-* Cato imaginem Dei deletam eflc, Atque I-maginem Dei in intelligendi amp;nbsp;volendi natura conflituunt. Vt hoe eis demus ,tanicn vt Imago rclpondcat liio archetypo,neceflè cft amp;nbsp;mentem à SpirituDci illuflrari, amp;nbsp;voïuntatem Diuinæ voïuntati Conformari. Certe mens amp;nbsp;voluntas deprauata atqutf diftorta , Dæmonis Imaginemrcfert,non Dei. Qiiarc Tei tunianus contra Marcio-niftas, ait : Imaginem Dei jn co Gtam efle, vt cofdem motus amp;nbsp;fenlns habeamns enm Deo, Cüi luccinit Diuus Paulus ad Philip— penfes Iccundo, dum adhortatur, vt idcrt cum Chrifi-o fentiarnus. At concupifcert-' tia motus amp;nbsp;cupiditatis, Imaginem Dei iit nobis fœdifiime inducunt Sc oblitérant« ReSc ergo fcriplit Monhemius : Cum au-autem IcK membrornm in omnibus homini-bus hacreat, q' andiu (iimusin hac vita, Ima-CoiîJaDci, ad quam conditi fumus verbo Dei , recuperari quidem incipit in Pijs ,lclt;J non per li cicur in hac vita.

STRORVM COLON. ACAD. 35 Aiunt nos Hscrcticos , fciîicet nafuiÄ conditioneni p’ns fâcis deprimere conari, Nos autem per Pei grafiam in nuHa hære-mus hæreli. Ipfi vein, dumfalGs eJogijs naturæ bonitatem extoÜunt, vidcant ne perbos prx/iimptores.lt;j)iXau5av$ , amp;nbsp;mife-ricordia Lföcratoris indjgnos femetipfos conftituant.

Qnia feripGt Monliemius, Dialogo tertio Catechifmi fiii , verc piofeéto amp;nbsp;pi?, Nunquam in hac vita Legis pcrfeüionem aflequi nos polie : Aduerfat ij, Qiia in re, inquiunt , admiramnr vehementer homi-murniftoium impudentiam, miramur ftu-piditatem, ftupemus iudicij impotentiam: vt vereamur, ne fenfu communi iam tandem deftituantur, quotquot ad hanchærc-fim iele conuertunt.

Nos vero Aduerfariorum infaniam titiam amp;nbsp;temeritatem non minus adnii-ramur, qui dotirinæ Prophcticæ amp;nbsp;Apo-fto’icæ , atque omnibus in Ecclcba Dei pic fentientibus fanta improbifate obftrepc-rc nondübitant, amp;nbsp;fenfu communi fe peni-tusdeftitutos efle palam demonftrant. Con f/deret autem prudens Leöor , dupbeem die Legis impletionem. I lenam, perfc-öam ,»atque confimmatam. Hane nul-» lus Sanctorum in ié agnofeit : Qua re ad -- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • vnunt

AD CENSVRAM THEOLOCA-vnum omnes peccatores fe clfc fatcntur, SC iudicij Dei lufti fcucritatcm Jiumiliter Sc ferio dcprccantur, licut teftantur comm vo CCS : Nc intres in indicium cd /èruo f uo Domine,quia non iuftificabitur in coni'pcru tuo omnis viuens. Si iniquitatcs obfcruaucris Domine,o Domine quis Eiftincbit. Si fuJlc-rint velut mundifsimæ manus mcæ, tarnen fbrdibus inringes me.Sidixerimus,quia pcc-catum non habemus, nos ipfos fcducimus, amp;nbsp;veritas in nobis non eft,amp; fcxcentç aliç,quç pafsim in fcripturis occurrnnt. Inchoatam aïteram atque iinperfeüam, pro modu’o fra gilitatis noftræ, feu f vt Hieronymus loqui-tur) pro ftatu vitsc. Quam Auguflinus alicu-bi minorcm iuftitiam, alicubi paruulam ap-pcHar. De Spiritu amp;nbsp;Litera,cap,Ad Bo nifacium,’ib.j, cap.7. HanciniêagnofcunC ^nfti. Ethocfcniu Hieronymus aduerlùs Pciaçianos, poisibilia ciTc docet præcepta Dei per gratiam,quæ impoGibilia funt viribus naturæ. Quapropter Auguftinus duo ilia exteriora Dccalogi prçccpta de diligcn-do Deum , ex toto corde, tota anima, totis viribus, amp;nbsp;de nonconcupiicendo, infutura demum’Ota implenda docet. Verba acu-riRjmi Theologi adicribam,quô magis Mon hrmij innocentia ,amp; aduerfariorum amentia apparcat. De Spiritu amp;nbsp;Litera,capitc

STROKVM COLON. ACAD; jj Proindc hoc prinium prazcepfum inquic , quo lubemur diligcrc Deum ex toto COI de , 8c e-x tota anima, 8c ex tota rnente, Cui eft de Proximo diligendo altcrum con fcquens, in ilia vita implebimus,vbi videbi-nius facie ad faciem. Scdidcohobis hoc e-tiain nunc pratccptum eft , vt admonci emur quid fide cxpofccrc,quo fpcm prçmittei e,8c. obliuilccndo quae retro funt, in quae ante-riora. cxtendcre nos debcamus^ Ac per hoc, quäntum mihi videtür, in ca qua? pcrficicn-da eft iuftitia, multum in hac vita iUe profi-cit,qui q longe (it àpcrfcûionc iüftitiç,pro-ficiendo coignofeit. Epiftola îoo. adÄleJ-Iicum,docet ; Si qnis præccptum de non con cupifccndo omnimodoimp’crct, cum nuHis pcccati defydenjseeflurum^ ncc ci ncccflc forc,orarc: Dimittc nobis débita noftra. Tandiem fubiungit : Nunc ergo vbi djeitur* iam ego non operor il!ud,fedid,quod in ms inhabitat,peccatum, de concupi/ccntia car-iiis dicitur , qua? opieratur in nobis motus fuos, ctiam quando eis non obedimus : dum non regnat peccatum ift rioftro mortali corpore , ad obediendum defydcri|S cius : ncc cxhibcmusmembra noftra arma iniquitatis peccat In qua iuftitia nondum cOnfumma-fa perfeucrante'r profiCicntes, ad eiult; cori-fuinniätiüiicm quantîoqjl vctiîtfmùs, vbi peq-£.■ «£lt;

Ad Bont facium Ji broj. ca pice ,7,

AD CENSVRAM THEOLOGA-cati concupifcentia non cohibcnda atque frenanda,fcdnul)alit, Hxccnini Lcxpo-fuicdiccndo : Non concnpifccs,non quod hïc valeamuï , fed ad quod proHciendo tcn-damus, amp;ct. Hinc eft, cp D. Peti ux Legern lugum appclfat.quod Patres fei re n ó potue runt. Quarc de iuftitix huius impcrfeétio-ne ita pronunriat, contra duas EpiOo J^eJag. Ex quo faûtum eft , Virtutcm, quæ nunc eft in homine iufto, pci feétam Eaäcnus nomi-nari : vt adciuspcrfcdioneni pertinent c-tiam ip'Jus impcrfcdionis,amp; in s'critateco-gniHo, amp;nbsp;in humilitatc confefqo. Tunc c-nim eft fccundii hominis infirmitatem ,pio ÏUO modulo perfefla ifta parua iuftjtia,cuan do ctiam quid Ebi délit , intclligit. Nihil manifeftius contra errorem aducrlariorum dici poteft. Sed vluucnit aducrlarijs, quod ijx.qui femel à refta via deflcxcnint : quô longiùx pcrguntjCÔ longiùs aberrant ab iti-nerh fine. Nam cùm Icmelftatucriint, Renatos prorfus efle fine peccato , quid reftat, nifi vti)ldcmplcnam quoque amp;nbsp;conlumma-tam Legis impletionem attribuant. Illuin igitur errorcm femel ingrclsi, nunq iCrrar c definunt, fed ab errore in errorem præcipi-tantur,dodi le; errorû explicatores. Verilm audiamus,qiiid garriat innara vaniras. No» animaduertuntjinquiunt oculati C en lores.

STR.ORVM COLON. ACAD; j4 feft pugnarc fecum, amp;nbsp;gratiæ Chrifti pluri-muni detrahere,atq{ iniuriari.qui a’iaj tan-topcreChriftu acgratiam ciusextol!ut,nuc adcü deprimunt, vt plus videatur apud illos Adæ inobedicntia ademiire,^ Chrifti pâlsio amp;nbsp;grana rcftinierc polsit. (Dij meliora pijs, crrorein;|3 hoftibus illum.) Longe quidcm pkis in Chrifto recuperauiiîi’,o in Adam per diderimus. Sed errant toto cœlo aducrfai ij, fi hanc noftri reftitutionem vno momento fieri putant. Etenim fpe lämi faöi lumus : St fanainiir,vt xVug ait,à rcatu ftatim, ab infir-mitate paalat)m,vt lupra demonftrauimus. Sic cnim qui grauitcr egrotauit, non Coden» quo conualelccrc incipit momento,robur amp;nbsp;vires corporis recipit,fed fenfim eas rccolli-git, idq3 annitente ope,cui a atque induftria medici Sic qui reftaurantur in C’hrifto,noii ftatim vitioiitatem omnem deponût.fèd pau latini earn exuunt, donee ècoi p rc hoc mor tali amp;nbsp;corruptibili hberentur. Hine il’a Ka-fioXiK«' apud Paul. Ro. 7. pioi ö omniö de hac miferia lua querela , pai tim ad obedienti-am legis alpiranf, partim à vitiofitate fua ab hac obedicntia retrahuntur.Quarc Auguft, nos in hoc llatu viæ partim liberos , pai tini vero feruos elfe doect. Cuius cc’cberrimi in In Ioan? Ecclelia Chrifti Doiftoris haclunt verba; Traä.4M Sedifta inchoata eit,non pcifefta Libertas, h 2, Quar«

AD CENS VRAM THEOLOGÄ-Quarc,inquit aliquis,non eft pci fcâa liber-* tas.î Quia video abam legem in membiis mcK , repugnantem legi mentis nieæ, Non enimquod vole»,hoc ago : (edqtiododijllud facio, Caro,inquit,concupi(cit aduei (us /pi— ritum, amp;nbsp;fpiritus aduerlus cai ncni,vt non ea quæ vultis,il]a faciatis. Ex parte liber tas, ex parte leruitus ; nondum tota,nondum pura, nondum p’ena libci tas,quia nondum plena seternitas. Habenms enim ex parte inftrmi-tatem, ex parte accepirrns liber tatem. Hxc poftq fusé traâauit,tandem fubjjcit:Quan-do plena amp;nbsp;pcrfcâa libertas erit ? Quando nullseinimicitia: : quando nouifsima inimi-cadeftruetur mors, Plura teflimcnia in rc manifefta adferrequid atfinet : Si rcliquias peccati,amp; legt Dcîfuccumbentern infii mi-tatcm,in fêfe non deprehendunt adi erfài ij ? negantfe indenlifsimis nebulis depiehen-dere caliginem. Aiunt nos maximam con-tumeliam irmgare Deo, qui euni iûftiflé di-camus aliquid. quod implere nemo polsit. Ncmo.inquinnt, tantam impietarem in ho-minc ferat,vt ièmo alicui imperet,quod ab-foluere non pofsir,amp; tarnen ni prçcepto obtempérer, fopp bei a inferniinetur,amp; cæt.

Confyderare debebant aducjïarij, hunC defctâum nequaq ex, Legis natura eflf «on nifi iufta, lànâa,bona pracipit t Sed ex

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------ _ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iBoftr*

STRORVM COLON. ACAD, noftra deprauationci Qui^ cnim’ An Deus lt;]uod reétum eft pi xciperc non dcbcbat, co ^uod nos cupiditatibus noftris vindi , ad obfcqiiium loluti amp;nbsp;cxpediti non eramus. Quis enim icruum extra noxam cftc dicat, lt;]ui Ibo vitio impeditus,abfoftiere opus ilium nonpotuit? Quan^ in hac fpiritualj mile-ria amp;nbsp;tanta carnis amp;nbsp;Ipiritus conflidationc , implcri perfed è Lex non polsit, tarnen ne-qua^ eius natura ell, vt impleri nuHo modo pofsit.quje eerie aliquando implebitur. Si-cut pulchrèdoccf Auguftinus , De Nupt. amp;nbsp;Concup ad Val.Co. Ad hoc Lex dixit, in- Lib.î.e.î^ quit, Non concupilces, vt nos in hoc morbo iaccre inucnientes, medicinani gratiæ quæ-rercmus, amp;nbsp;in eo præceptofciremus, amp;nbsp;quo debeamus in hac mortalitatc proficiendo conari, amp;nbsp;quo pofsit à nobis in ilia immor-tabtatc beatifsima pcrueniri. Nifi enim effet quandoque periiciendum ,nung iuben-dumfuiftct. Vides manifefte, Legem in Eacmortalitatc non impleri, quæ tarnen in ilia bcata immortabtate implcnda I t, amp;nbsp;i-deo tang fcopum præfigi, ad qiicm coHin an dum lit : licut fuprà iam ex Auguftino often fom eft, Sed idco nobis hoc etiam nunc prç-ceptum eft, inquit, quid fide cxpofcerc, quo fpempiæmittcre, amp;nbsp;obbuifeendoquçretro lfunt,in quç antcriora cxtcndcie nos debea-

AD CENSVRAM THEOLOGA-mus.delinat igiturinnoccnti Monbrn-..l'i’a-iphemiasohijccre Matæologoii) «

Citant PfciidoHieronymiun iuuin ad L a maftiin : Exccramiir corum hlafphrnnain qui dicunt,Tmpofsibi!c alic^uid honiini à Leo prçccptu.cfrc, amp;nbsp;mandata L ei no fingu’iî, fed ab omnibus in communi pofle feruari.

Po(îîimus hominem homini, autorem eer tum incerto opponere Bernardum illu C!a-rcualinnnjnper Cantic.Serm.ço. Nee latuif, inquit,prjcccptorcm, præeepti pondus homi nu excederc vires: fed iiidieauit vtilc ex hoc ipfô fùæ illos infufFicientiæ admoneri, amp;nbsp;vt fcirent iàn^ , ad quem iuftitiæ finen? niti pro viribus oporterct. Ergo mandandoimpofsi bilia,non præuaricatores hominesfccit, fed humilcs, vt omne os obftruatur, Sc fubditus fat omnis mundus Deo /\ccipientes quippc mandatum,amp; fentienres defcéliim,clamabi-mus in cœlum , amp;nbsp;miferebitur noftri Deus : amp;nbsp;feiemus in üla die, Qi'*’ operibus iuftitiæ ,qua: fccimus nos : fed (ccundum fu-am miferiç -'rdiam fa’uos nos fccit.

Cçtcrùm,necui videamur Sophiftariîm mo'C cotenrioG agere,detcftabjn:ur amp;nbsp;nos, fi quis abfô'utc dicat Pt çcepta Deiimpofji-iinplcri polie, amp;nbsp;»Ijquapdo irrpJen -daeflè

STRORVM COLON. ACAD, fff da eßc/üpia ex Auguft,demonftrauimus,amp; in hac mortalitate pro Oatu viæ fcu modu'o imbccillitatis nofti æ,nullo modo tarnen per feàCjàSanótis implcantur, Retti igitur Au guftinusdcNatu)aamp; Gratia,capjt.4^. Non igitur Deusimpoisibiha iubet ;Scd iubendo admonet id faccrc , t^uod pofsis : amp;nbsp;pctcrc , qnod non poßis. Cùm ait, Et petcre quod non pofsis,tignilicat inud,dc quo Paulus Ro man ƒ. concionatur,amp; quod perpetuo ht ret in carne Sanâorum,To ctAïarop Legis.

Cirant amp;nbsp;Deut. Moy lis, cap, ji, luxta tc eft verbum in ore tuo amp;nbsp;corde tuo. Tefta-tur homines legis notiones coi dibus luis in-. fcriptas gcrere : quai c ad obedientiam hör- • tatur. An hinc fequi putat Cenforcum Acu- . men , Sanüos legi Dei fatisfaccrc ’ Citant^ Pfal.118. Scruaiiimandata.tua,amp; teftimenia tua , quia omnes viæ meæ in confpeöu tuo lunt Icmpcr. Diximnslupra,Sanäos inchoa tarn iuftitiam in fe agnolccrc. itaque Dauid j de Audio amp;nbsp;conatu luo loquitur, quo ad obc dientiam legis anhelabat, quis propter im- -becillitatcm carnis pcrfeüd cam non prçfti-tcrit. Récitant verba Ezechiæ, 4.Reg.ro. Memento Domine, quomodo ambulauerim -COI am te inveritateamp; corde pcrfcâo, Sc quæ placita funt ribi,egerim. Rcfpondcmu# cum Au^uftino,contra duas Ep ifi- Pelagian.,

Secundum iftius vitæ modum efiequandam Aa Donir, pe,.fe£tjoneni,ejque pei feéiioni hoc quoejup «o,;,ca|gt;,y Heputari, li fe qinfque nouerit nondum eße perfefitum. Quid enim exccllentius in vc-icri populo Sacerdofibus lànûis ? Et tarnen eispræcepitDeus, facrjfiäumpiimituspro fuis ofFerrj peccatis. Et quid fanét ius in no-niopopulo Apoftolis ? Et tamep præcepit ei» Jiomtnus in orationc dicere: Eimitte nobis débita noftra. Omnium igitur piot urn ,lub hoe onerc corruptibilis carnis, amp;nbsp;in iftius vi tçinfirmitate gementium vna fpes e(},qurd Aduocatumhabcaitius apud Patrem , ïefum Chriftum Iuftum,amp; ipfe eft exoratio pecca-toriimnollronim, De Zacharia amp;nbsp;Eliza-' beth refpondet Auguftini's.contra Pelagiu Sc Cœlefîjnû,de Gratia C hrifti,c3p.4r, 1 i-öum eft, inquit, quantum mihi videtur, fc--cundumquandam inter homines conuerfà-tiónem probabilem atque laudabilem.ouam nullus hominum tufte poHct in acculationis Sc criminationis querc’am vocare . Ouata proptercà in Dei confpcélu Zacharias amp;nbsp;e-ïtls vxor habuiftc referuntnr, quia in ea ho-niinesnul'a dilsimu’ationefalleb?nt,,fedlt; vC apparebant homipibus, ita noti erapt oeuJi« Dei. Non autemdiélum eftlecundum illaia pcrfefiionem iuftitia*, in qua verè atq? om-«moimmaculatiperfcétiqucyiucmus. Na«t»

STRORVM COLON. ACAD. ?7 amp;nbsp;Apoftolus Paulus dixit, Secundum iuRi-|iani,quæ ex lege eft/e fuifle I nc cuci ela,in qua lege etiam Zacharias line querela con-uerfabatur. Sed hanc Apoftolus iuftinam in fter coribus amp;nbsp;detrimentis deputauit, prac comparatione iuftitiæ, quamlpcramus,amp;c. Vide eiufdem Traâatujn. 41. in loannem . Item Auguftinus de pei fcöionc iuftitiç,con tra Cælelhnum : Qui iufti ambo, vtique Ic-gerant inter ipfa mandata quemadmodum iûa peccata mundarentur. Nam amp;nbsp;Zacharias, quod de omni Sacei dote ex hominibus accepto in'fipiftoîa ad Hebraîos dicitur,eti-am pro luis peccatis vtiq^ hoftias offerebat, j Adferunt locum R om. i j. Qui diligit Pro-ximum, legem impleuit. Nominan?Mofen , Paulum , Stephanum ,Apoftolos : Quan une num Proximum djlexerint î Relpondemus verbis Auguftini, ad Hiei on. Epift. :îo Vir-tus cft charitas, qua id.quod diligendum efî, diligitur. Hffc cft in ahjs maior, in alijs minor , amp;nbsp;in alijs nulla : plcnilsima veto, quæ jam non pofsit augeri, q diu hîc homo viuit, eftinnemineî quamdiuautcm augeri po-tèft,^rofcéiôillud, quod minus cft q debet, ex vitro eft,cx quo vitio no cft iuftus in terra,qui non peccct. amp;nbsp;quç fequuntur eximia.

Difficultatem Legis in obfcruationc çc-jemoniarum Dy Petrum poncre cxifîiTi?c - nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;g P

AD CENS VRAM THEOLOGA-Pharifaica excitas. Sed contrsdicit Lucas, iqui de Zacharia amp;nbsp;Elizabeth l'cribiCjfu-iiieeos ambos iuftos, inccdcntcs in omnibus mandatis amp;nbsp;iuftificationibus L'oir.ini line querela . quibus verbis hauddubie' dilci-iplinæ amp;nbsp;ccremoniarum oblciuarii neni cis tribuit. Et cur carni ita dillicile fuciittx-ternas cciemonias oblciuai c ? qux fuciunt duntaxat quoddam accidens Ic^is ’ Cu3-TC cxccllcns Auguftini acumen bcnèvidit illji duobus extremis mandatis cnergiam, amp;nbsp;quali animain legis inelfe, cùm ab vtró-que pixccpco omnes moitalc.’quanttm uii iancii accu(entur,côuincanrur,damnentur ; Etiamij quidc ncglcéiionc ceremonial um nequaquam conuinci poßunt.

Jnftant adueilarij : Si iugum Chriffi fua-uc cftjli onus eius Icuc, li pi xcepta eius gi a-tiia non funt,cur oblccro impolsibilc fucrat legem Dei pcrhcerc ? Quomodo imbecil-litascarnis legi Dei ctiamin lanûilsimis ho minibusfuccumbatjlupra abundt denen-stratum eft, Fatemur lane prxeepta Chri* Hi non efle grauia, led dum fidelibus errata condonat Deus, amp;nbsp;quod illis ad iuftitiatn deeftjid ex plcnitudine iuftitiç Chrifti im-, putat. Suaue eft iugum Chrifti amp;nbsp;onus leue, leu dum quicquid pcccati ex humana intir-Wtatc furrcpferit pictatc ipfius^dci delf-

STRORVM COLON. ACAD. ?8 tur, vtait Auguftjnus. Reüc Bcrnhardus: Kihilamantidfficilc. Scdnosfupiaex Au- aj guftino oflcndimus in ncniine mortabum p plenaincflc charitatem. Oviapropter jple cuoqi Bernardus nulJo modo legem impîeri ‘•’P’ ooccc, lient iamoftendimus. Quid verbi« opus ell’ tolle veniam defctïuu,amp; vel mini-, mum lcgis mandatum onus erit intolerabi-le. Ignorât hxc hypocritarum arrogantia HP^'aojafi/aquarc fccurède inpletionc lcgis gai I runt. Defino lingulaquæ adlcrunt ex-cutci c, quid enim opus eft? ciimies latis dc-daratalit. Qiiod Patres attinct,Augufti-nus monct quid refpondendnm lit contra Pelagium amp;nbsp;Cœfeft de gratia Chrifti, cap. ^9* Tcftimonia illa Patrum dicilccundutn ^uendam modum , probabilem quidem fed non minutim excullum. Patres enimduni mandata Dei expedita,facilia, iucunda pro-poiiuntur, loquiintur non de exaöa amp;nbsp;con-funimata Lcgis iinplctionc .-feddc externa difciplina, quam fandi duâü fpiritus fcquca tes vtcunq^ preftarepofiunf , quanquam im bccillitas humana fæpe cçdit tcntationibus etiam in fanéiifsimis. quod ip(a quog,’ tcfta-tur expcricntia. Scd fi aducrfarij nimiu vr-gebunt paræncfcs Patin,nos eis opponcmus alia Patrum tcftimonia, que dec’arant fan-äos ad vnum omnes pcçcatorc? cfse, amp;nbsp;legi

Dci non farifFaccrc : quoi um aliquot, vt i c-tundatur adueriariorum inpudcntia , fubij-cicmus. Cyprianus in Epilt. de hken.ofy-nis : Ne quifquam fic libi de pur o atquc iin-maculatopcttore blandiatui ,vt innoccnti* fua frctuSjinedicinam no pntct adhibcndam eilè vuJneribuSjCùrn Icriptum Et : Gui.» glo riahitur caftum fe habere cor ’ tt itci urn ijx Epiftola iüa loanncs ponat, amp;nbsp;dicat ; Si di-xerimus,quia pcccatuni non habcnius,nns i-pfos dccipimus, amp;nbsp;vcritasinnobisnontft. Si aut nemo effc line pcccato potcft , ne-cc/Faria , benigna cft Diuina dementia, quæ, diim kiat quædam non dceßcfanatis, poftmodiini vulnera dédit, curandisdcnuo fanandisque vulneribus remédia falutaria.

Anguftinus citât AmbroGum in E/aiam , de Gratia Chrifti,contra Peiagium amp;nbsp;Cœ-leftinunqcap. 40. Perfeßos, inquit, fecum multos, ait Apoftolus, in hoc adhuc mundo Etos,qui G ad pcrfeäioncmvcram leipicias, pcrfcüi eile non potcrant, Çuia ip(c dixit • Vidcnius nunc per fpeculum inacnigmate, tune autem facie ad facicm. Nunc cognoico ex parte, tuneautem cognofeam Geut amp;nbsp;co-gnirus fiim. Ita amp;nbsp;immaculati hint in hoÇ mundo , amp;nbsp;immaculati ei unt in regno Lei. Gum vtiq ’, G munitius excutias, immaciila-tus clic nemo pol$it,quia nemo I;nc peccaro.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audia-

Audiamns iam acerrimum alioqui humanç Ignauiac incitatoi cm Hicronymum,Contra Pelag. Quid ergo fapimus, imoquid fapcic debcmus,qui pcrfeéii non fumusî Impei fe-ÖOS no.« eJic confitcri, amp;nbsp;nondum compre-hcndiilc nedum accepiHe : hæc efl hominis vera fapientia , Impcrfcâum cfTc fe noffe, Atque vt ita loquar ) cundorum in came iuftorum imperfeda perfedio eft. Crego^ rius irt Moralibus : Væ laiidabili vitç homi* num, (i rcmotapietatc iudicetur. Quia di-ftridc diicufia inde ante oculos iudicis, vn-dc fe placcre fufpicatur,obruitur. Sed quid ha:c proicquor ’ f’leni flint libri Sandifsi-nio'Ó Patrum teffimonijs huiufmodi.Quarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,

conc'udo verbis Auguftini,de Natu.amp; Gra-tia : Excepta iraque Sanda Virginc,de qua p opter honorem Domini, nullam prorfus, cum de peccatis agitur, habere vo’o quæflio Item, vndeenimfcimus,quod ei plus giatiac coilarum fuerit ad vincendum omni ex parte pcccatum , quae concipei e amp;nbsp;parère meruit, quern conflat nullum habuifle peccatu. Hac ego virgine excep ta, b omnes illos Sandos Sandas ciim hicviucrent,congiégaré pofTemus, interrogarr, Vtrum eflent f ne peccato ? Quid fuiHe refponfui os pura-Jnus Î vtrum hoc, quod iflediciC : an , quod ^nnCïApoftoluj Î Rogovos, quantalibet ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerint

Retrac.

Jib.i.cap

AD CENSVRAM THEOLOGA-fucrint in hoc corpore cxceUentia lànûita» tis, fi hoc intcrrogare pofuilfent ,vna voce clainailènt: Sidixerimus quia pcccatum non habcmuSjüos ipfós fcducimus ,amp; veritas in nobis non eft,amp;c, Nccaliam Legis irr.p’c-tionem in renatis agnofcimus, g eain, quam Augufiinus dcfcribit his verbis. Omnia mandata faâa deputantur,quando quicquid non fit agnofcitur, Eant rurfiim Sophifiæ, atquc innocentem Monhemmni calumnijs profcindant, amp;nbsp;vcritateni Apoftoiicam Tri dentinis fuhninibus infeftent.

Lacérant etiam-gj fcripRt Monhem. Pri-mnm prçceptum reqnii cre,vt nul’a- prorfûs cogitationes, nulla defyderia ,nidla ftudia jnlint nobis,quç amori I?ci ad(icricntur:amp; magn^ fupercilio pi onuntiant,apcrtam hc-refiin elfe, fi quis primus , vt vocant moti-bus,quicitra confenfiim noftium iriepnnt, peccati noxam attribuât, modonoaflentia mur. Quant^ aurin defcnfiôc z Lîialo. hanc matcrianiattigcrimus, tarnen quiahîc in-nocenti Monh, hæreicoscrimine atrocitcr intentant, viftim eft hanc quçftionem paulo diîigentiiis expücare , qno magis amp;nbsp;Monh. innocentia,amp; adnerfariomm improbitas lucefcat. Pau. ad Rom. 6. Non regnet pcccatum in vcftro mortali corpore , vt ob edi a tis crus dc/ydcrijs. Trcs gr adus peccatorum

STRORVM COLON. ACAD. 40 ftatuit Ap^flolns.i.Conciipi/centiam feu in-natam prauiratem, iJocOjEefyderiapecca-ti, ifti fctljcctdc ouibus couuertitiir primi motiis, amp;nbsp;impetus ad Icclcra ,c;iios dira ift* Mephitis conaipifccntia pcrpetiio cxhalat ^.loco eft Obedicntia,quæ eftconfentio vo-luutatis in defyderiapeccati. Vides dùoex trema, concupi/centiam quænatiiram pccc» Ci orig, fapit, obedientiam feu a ircnfiini voluntatis quæ ad peccatum perfeSum feuvt vtilgo vocant aéiua’c rcfci tur, in medio fût defyderia peccati, feu 1. motus, qui quo rc-ferri debcant dubitatur,quateii is enim ali-quid pcrillos facimu$,cupimus,defidciamuj, habent nônihiJpeccati conftimati,fcn aSua-Jisiquatcnns cos verdinuiti patimur,ad pcc-catîi Origin, referuntur, il’ud enim clcßio-ne amp;nbsp;fpontc non fufcipitut,in iftis motibus peccatum efte pernegant Sophift-r, quod in üitis obrepunt, amp;nbsp;deliberation cm noftram prçucniut, Sed li hæc ratio valerettuncO-rig, culpa prorlus cvcluderctur, quçfine na ftro cofeniu in nos à prima vfq^ natiuit, deri uatur Itaqj cadit Thcologaft.principiô,quo cotendunt no efle pSin,cp citra rationis ar-bitriû cômittitur. Sed vu in nobis ifti motus alîùrguntî vnde g? animu pungunt,titillant, illiciuntjUih à concupifccnria,qua vitiatifu-mus, in quictudinc, viuacitatc atque rebel.

AD CENS7RAM THEOLOGA-lionc ’ qua ad obedicntiam Lcgiï male o.npaiatilimus. Si dibgcrcmiis Lcum, iuxta primuin Praïceptum, ex tota anima,to to co de, omnibus viribus,CX,uicquid occur-rcret, qnod eins voluntati reiiftcrct, nobi» hoiTori eilet : vt bci i videmus, quando no-bis impriidcntibus irt rnentcm vcnit cafiis aS nninencilsimo loco, ftatim toti ingenti hor rore conciitimur. Paulus Rom. 7. copiosd oftenditiQiL'^modo vc! in nobi.s nolcntibus, h j'c CGC ipiiccnri J rebcllio,ièu hi motu.s Deo obluclantes infurgant,quibus in legem pec-cati amp;nbsp;mor tis trahimur , amp;nbsp;infelices prædi-camiir, vt qui non ca quæ velimus,fed ea que odio habcmus,faciamus.Quod idem ad Ga-larhas exprcfiit,cùm inquit,Vt non quçcun-quc vultis,ca faciatis. Quis ita ftupidus cft , vt non intclligat iftismotibus peccati ratio-nem ab Apoftolo afsienari î Q,uarc rcftd Hicronymus,ficuti in dcfcnfionc Dialogi ■z. diximu.s.7itj37ra3»«p ( liccnimprimos illos afFeäus appellat } culpam habere döcet,vc-nialcm tarnen , quando propter cos nouo reatui ,amp; obligation! iudicij Dei, propter Chriftum non aftringimur. Prxdarè igi-tur Aug'iftinus, de Trinität. lib.ii. capit.n. Kec ianc cumfola cogitatione, inquit, mens oble tatur illicitis, non quidcm decernens lt;lic factenda.tcncns tamcn amp;nbsp;voicns libcn-.------------- -----------------------

STRORVM COLON. ACAD. 4t ter,qui ftatim vC attigcrunt animum , ref-fpai debucrunt, negandum non eft efle pcc-catu , ied longt' minus quàm ii amp;nbsp;opere ft a-, tuatur jnipiendum. Etidco talibus quoque cogitationibus venia petenda cft,peètusquc pcrcutiendum arque dicendum; Dimittc nobis débita noftra : faciendum qnoqj quod fcquitur, atquc in qrationc iungendum, fi-cut amp;nbsp;nos dimittimus debitoribus noftris. Manifcftc motibus iftis , ctiamfi picnus con t ... nbsp;nbsp;.

ftnfus nonaccedat,culpam tarnen aliquam afsignat. Ambrolius quoque hosalFcâus amp;h3nc concupdeentiç rcbellioncmita de-fcribit, vt peccati rationem cuidcnterag-nofcas.Frequcnter inquit,irrepit terrena-ru illccebra cupiditatii , amp;nbsp;vanitatumefTubo mentem occupât vt quod fludeas vitari hoc cogites,animoque uo!uas,quod cauerc difficile eft homini, exucrc autem impoisibile, denique yoti magis cam rem', q cfFeftus te-ftaturpropheta dicendo,Déclina cor mcom in teftimonia rua,amp; no in auaritiam Non in picrate noftra eft cor noftrum, amp;nbsp;noftræ co gitationes, quæ inprouifo oftufa, mcntcin animumq^ confundut, atque alio trahunt, q tu propolucris, ad fecularia rcuocant, muda na inferunt, mundana ingerunt, illccebrofa retexunt, ipfoquc in tempore quo eleuare mentem paramus infci tis manibus, cogita-

In’)’». (Ie P •'•feil, lt;4 ill Cl

AD CENSVRAM THEOLOGA-tionibus ad tcrrcna plçruntjuc deijcimui'.' Qui» itt itta horuin motuum rcbcllionc prç-terftqpidoj Mathæolagos, cuîpanl nullarn incHc difputctî Gerte' omnium piôrUm vox eil; Delida quis inteJIigit î Ab occulfiM meis munda me Domine, Idcirco reâè Auguftinus tune, in quit, erît Juftus Gne vl-Jo criniifte , quando nulla lex in membris eius, repugnans legi mentis cius, fcdpror-fus toto corde, tota mente diliget Deum; quod cft primum fummumque præccptum. Ciir ergo non pratciperctur homini ifla per fcâio, qua muis cam in hac vita nemo habe« Ät? Non enim rede curritur, G quo curren-dum cft,nefciatur. QuOmodo autem fei-rerur,G nullis prsfcceptisoftendercturÎ Eant nunc, amp;. hæreGm banc explicatam af-que conuulfam iaditenf. Aeneas Vergi-Jianus confedo Me2entio exclamat :

Et ego a liquid effedum puto, poßcaquam oßendi renatos ad vnum omnes peccatores infirmos, languidos, vitio/Os elle, amp;nbsp;legi D'ci iuftæ, fände, bonæ nequaq fatiffacere. Videt enim cordatus Ledor luxatamamp; c-neruatam cfTe longam illam di/patarionenr^ q iam poftcà aduerfarij de iußiHcatione in-ftitucnt,Gcut loco ïùo videbimus, ,

ABominantur Monhcmium, quod eot qui ianélos, qui ex hac vitamigra-runt ,inuocant,primi prxeepti tranf-greiibnbus annumcrat, vt qui non nobis tatitùin mortalibus fed amp;nbsp;cœleftjs patriç in-coii$ funlinatn irroget iniuriam.

Videant veroipti, nc Chnfto fanfto fart4 âorun, amp;nbsp;vcra hïCrcdi cœli, non tantum Moahemio iniurij lint, de quo fie Ambro« fius in Col. I. /detreo, inquic , omnipoten« tia magiiitudinis quanta fit Chrilti , amp;nbsp;quaininànita, ab initio declarauit, vt po-feerec in ipfololo fpcm ponendam, quia ni— hil fine ipfb poteft fieri, neque in cœJo nc-que in terra. Ante omnes cnim eft, amp;nbsp;cun-da in iplb confiant, quia in Omnibus ipfc primatum tenet. Vt fiquis alicui clcmcn-toruni, aut Angelorum vcl poteftatum^ deuotum Ic deberc efle putet err are ie feiat.

SequitUi* itaque Hie vnus audiendus eft amp;nbsp;«olendus, nee adhuc a-ftimanduseft quif-S'^äm, Quia qui caput tenet, rcliquam partem (ubiettam tenet. Nam qui felùbicdis humiliât ,totus errat. Non tenens caput, truncus eft, ex quo tlt;«um corpus tenctur ad vitam.

AD CENSVRAM THEOLOGA-peribit, vt omnium powntia in eo fit. Item paulo poft, Non colcndus alius prêter hune requiratur, quia omnium potcntiaröm vir-tusineoeft. Ex ipfo enim habentomne», Vnus cnim cum fit , omnia poteft, Quaro amp;nbsp;caput omnium dicitur , vt per ipfiirn om-ncs fubfifterc vidcant? Item , quicquid alibi fe putaucrit inucnire , plend in hoc amp;nbsp;a-bundd inueniat. Sed quia aduerfarij hanc difputationcm in alium locum reijeiunt, nos qnoque in prælèntia omittemus: Quia va-num fimulachorum cultum in Catechifmo luonotât Monhemius. Aduerfarij Idolo-rurti patroni , nouam hanedoftrinam rc-ccns à quibufdam nefcio præftigiatoribus ab inferis exitam, damnatam totiusorbis eoncilio , damnatam certis rationibus,imo amp;nbsp;natural! omnium iudicio , pronunciant, Quistam Icntus eft,Gui non deteftabilis videatur impijßimorum canum improbitas, qui nupcram 8c ab inferis exitam aiunt do-ôrinam Legis à Deo optimomaximo pep Mofen prouulgatæ , dilcrtis verbis tradi-tam , Non facies tibi fculptile ,nequcfi-militudinem vllam,Non adorabis ca,nc-que coles. Quam amp;nbsp;Prophétie legis interprètes tam conftanter explicant, vrgent inculcant?

Nos ergo vt legi amp;nbsp;vcritati patrocinc-mur, primo Eccleliam Apoftolicam feu pri-mitiitam, cuJtum quorumeunque fimula-chrorum, non tantum non rcccpiffc , Sed acriter ctiam impungnaffe oftendemus. Deinde cultum imaginum cum natura hominis pugnarc, amp;nbsp;idcirco irrationalem amp;nbsp;brntæcæcitatis eff'e declarabimns. Tertio adSynodum illam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abaducr».

larijs adduâam refpondebimus. V t igitor ad id quod primo loco pollicifui fiimaccin-gamur , Non oblcuroi fcriptorculos Mc-taphraftes amp;nbsp;fingulos nonfiâos AthanaG-osamp;BaGliosex pfeudoGnodis proferemut, non commenta amp;nbsp;fabulas aüegabimus, ma»^ nibus verj aducrlàrijs, has ofiùcias rclin-quimus. Sed præclarifsima EcdcGse lamina producemus, Scriptorcs, inquam , au-thcnticos , eruditione , peritia fcr^tura-rum, vits fandimonia toto terrarum orbe ccleberrimos eosque prxfcrtim , qui in hoc Gmulachrorum patrocinio ab aduerfarijs vane citantur,

Eufebiuj , cuius verba citant aduerfa-rij , primum aduocabimus libro y- Fcdc-fiafticæ Hiftoriæ cap. 14. Et nihil mirum fihiquicxgcntibus crcdidcrunt, pro bc-nefieijs, qua: à Saluatorc fucrant confecu-

AD CENS VRAM THEOLOGA-ti, huiufmodi miinus vidcbantur ofFcrre, cum videamusetiam Apoftolorum Pcti jamp; Pauli ,amp; Saluatoris imagines def gnari ,ta-bulasque depingi, fed amp;nbsp;antiqua.' ipfoiujn imagines à quibufdam conferuatas nos vidimus. Quod mihi videtur ex Gentili con-fuctudine indifferenter obferuatuin , qued ita foieant honórare , quos honore dignoi 4uxerint. Infignia enimvetcrum relciua-ri adpoftcrorum mcmoriain, illoium honoris, horum veroamoris indicium eft. Falfiim ergo quod ex authoritate Damaf-ceni veftri refertis imaginum vRim ex Apo-ftolorum traditionc ad poftcros veuille, lt;]uia Eufebius teftatur, cum ex Gentili Confùetudinc indifferenter rcccptiim. Non igitur ex Apoftolica traditionc , led Gentili more a fidelibus rcccptac lunt imagines, nequaquam ramen in Oraria feu Ecdclias admilffc , aut ad cultum pioftitutie. Sed pio quodam alFeâu priuatini conlcruatx, Quetnadfnpdum hodic limili affcâuftudi-ofi litcrarum Eralini, Eudæi, amp;nbsp;1 milium excellentium virorum imagunculas cii cum-fcrHnt,aut in Bibliothccis liiis reponurt; quas ramen nullomodo ad cultum proflare veHcnf. Hçreticorum enim eft non lane fidei Chriflianorum limulachra colcrc,amp; id temerc aflçuçparç videpy, audiant rc-

STRORVM COLON. ACAD, 44 ftimonia vctcrum. De Simonis Magidi-fcipulis narrat 7 heodorctus ,cos magiftri £ui,amp;fcorti eins Selenes ftatuaijftib fpccie j louis amp;nbsp;Minerux coluifl'e , ijsque iuftitum ‘ fcciïlè, idqueexinftituto Simonis, vtre-fert Auguftinus de hgiefibus ad Quoduu’e-dcum,

IrenîfUî aducrius Hrrefes lib. J, capife ?4. de Carpocrate amp;nbsp;eius nß'eclis narranS, Gnofticos,inquit ,fe vocant : Etiam imagines,quafdam quidem depidas , t ua/dam ve rô de reliqua materia fabricatas,habcnt,di-centesformamChrifti faÔamà PiJato,iI-lo in tempore quo fuit Icfus cum Homi-nibus , amp;nbsp;has coronant , amp;nbsp;proponune ^as pum imagipibus Mundi philofopho-rum , videlicet cum imagine Pythago-rx , amp;nbsp;Platonis amp;nbsp;Ariftotclis amp;nbsp;reliquo-rum , amp;nbsp;reliquam obferuationem circa eaj (imilitcr vt Gentes faciupt.

Meminit codepi capite Ireneus amp;nbsp;Mar-ccUjnsc Carpocratis dilcipul«,quomcdolub Aniccto Romam venerit, multofcuc per-perterit. De hac Awguftinus fcribit, quod imagineslefuamp; Pau^i,Pythagoix amp;nbsp;Ho-^riadpraucrit, ijsque thus adokuerit.

Idem Auguftinus contra Adimantum Ma nichxi difcipuliim cap. 13. Scribit Adiman-tum fauiGe limulachi-is. Idc’UC propterca fccilïe Manichcos, vt miferrimæ 8c veiz-niæfuæ lànâç ctiam paganorum concilia-rcnt bcncuolcntjam. En quos habcant Pa-triarcha.s putidi idolorum dctenfores.

Aduigilabant autem ftimma diligentia gregis Chrifbi Pa flores , ne çiiç imagines in cœtus fidclium admitterentur, aut fi fliiæ admifsc elsent , eijeerentur , amp;nbsp;con-iringercntur, ficut oftendit faßu Sanâif-fiimi Epiphanij Salaminc Cipri antiftitis, quod de fé nartat in Epiftola quam fcripfit ad lohannem Hierofolyminitanum Patn-archam. Verba eius Interprété Podore Hicronymo fie habent. Prætcreà audiui qnofdam murmurare contra me, quia quan do fimul pergebamns , ad fanôum locum, cui vocatur Bethel, vt ibi coUedf am ex more Ecclefiafiicofacercm, amp;nbsp;veniflem ad villam quæ vocatur Anabbatha , vidifTemque ibi præteriens lucernam ardentcm,amp; tn-terrogafièm qiiis locus elîct, didici/Temque elfe F.cclefiam , 8c intraflem vt orarem, in-ueni ibi velum pendens iu foribus Ecclefia; tinûum arque depiôum, amp;nbsp;Habens ima-ginem quafi CHrifti vel fànôi cuiufi* dam , Non enim lads meminj cuius i-

STRORVM COLON. ACAD. 4Î mago fiierit. Ciim ergo hoc vidiHerrijin Ecclel.a Chrifti, contra authoritatem Scri-pturarnm hominis pendere imaginern, feidi iJ.’ud : amp;iTiagis dcdi conidium Cufiodibus ciufdem loci, vt paupcrem mortuum co ob-uoluercnt.amp; efferrent. Deinde nan at,quo-modo aliud velum, vt murmurantibus latif-faceret, poHicitus lit, Deque ea re lubijeit : Precor, vt Jubcas Presby tcris ciufdem loci lufcipere velum à latere , quod à nobis mil-ftim ell : amp;nbsp;deinceps præcipcre in Ecclclia Chrifti, iftiulmodi vela, quæ contra religio-ncm noftram veniunt ,non append!. Dccct enim Honcftacemtuam , hanc magis habere folicitiidinem,vt lcrùpuloiitatem,quæ indigna eft Ecclelia Chrifti amp;nbsp;populis , qui tibi credit! funt, tollat. Haâenus Epiphanius, interprété Hicronymo. Multa notatu di-gnifsima in hac occurrunt Hiftoria . Primo, Contra authoritatem Scripturarum, in Ec-cleGa hominis cólpici imaginem.Deindc Pi-Öuras in Eccicfijs cotra religionem noftram venir e. Tertio, Antiftitcm rcligionis efl'e, in earn incumberc curam, vt toHatur ex Ec-elefia, quicquid cum cius Maieftatc amp;nbsp;graui tatcvllomodopiignat. Quidexiftimas fa-iiuru fuifle Epiphanium, fiinEaalcfijs no-ftri feculi vidilfct Imagines aurcas, argcn-Uas,æreas, ligneas, non in foribus pendere

AD CENSVRAM THEOLCGA-piöas, fed in Aris ipfis fiatui, amp;nbsp;tantvO' non adorari’ Notandum ctiani, loapncm Fa-Criarchamin faöiim Epij-Eapij conlcnldte. Oma (i improbaflct, ncqiiag pafiu» fuilict, in Patriaichatu fuo,amp; ante ecu’os luos imagines icindi Orarijs ChriFiapoi i m ejj-ci , Nee ciim eo, qui boe aufus fuHiet, C ol-îcâatri feciflct ,ncque dc Sanâo fuo ad Fa-triar.cham icripliifet Epipbanius , li id ei di-Iplicuiflè compertum babuiE'ct. Neq^ Hieronymus,malkus ilk hçrcticorum,banc Epi ftolam vertiflctjli quicqusm in ea en on eu m vel bæreticumeompcrifict. Liquet iraq^ ex hac Epiftola, Quid de imaginum cultu eiu-dica fenfetit Antiquitas. idem EpipEaniuc contra Eucratitas : Efiotc,inquit, mcmorc» dilcûi filij, neinEcckfia imagines infeia-tis, ncqj in Sanöoiücmmetcriji cas fiatua-tis, Sed pei pctuo cii cumfci f e Dei m in cor-dibus vcftris. Quinctiam, nein domo cem-muni tokrentur.Non cnim fas eft Chriftia-num per ocuJos fulpcnlum tcncri, ied per oC cupationein mentis. Fia fan?,Apoflolicaamp; laluberrima fanûilsimi amp;nbsp;cruditifsimi vit» Paræncfis. Qua: (i obtinuiflet in Ecckfia, nûquam in tantam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prolaplùra

fuilfet Cbriftianoriiin vulgus. Sed de bac i c poftcà , nuncteitimonia érudit« antiquita-Cis contra fultum Imaginum, rcçitare

•STRORVM COLON. ACt^D. 4lt;f gam, fl illud præmifcro, hune cfïf ilium Epi-phaniiim,lt;jucm alibi commentât Hiciony» mus ad Pan machium ,ab state , ifcicntia, àvitæircrito,amp; quod tanta: venerationis feniper fucrit, vt régnantes etiam hæretici' jgnominiam luam putarent, fi talem vh um perfequerentur. Etqucm HifioriaTripar-titanacrat, dum viueret miraculitclaï uifie , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

amp; poft mortem ad icpuJchi û eius Dsmones irrugijfic. Patet etiam ex eelebcrrimo feri-ptore Origene, pr imitiuam Ecclefiam nulla ad cultum proftnuifie limulachra. Nam cùm CclfiisChriftianos amp;nbsp;Aras amp;nbsp;Simulaihra Sc.

Lelubra defugere obijccrct, refpondit üri Contra genes : Cbriftianos nulla quidem inanimata Celkim« K inlcnlibilia, ab impuris opificibusfabri libro 8« catafimulachra in templis ponerc , led per Dei verbum çdita 8c formata,amp; ipiritus Dci capacia virtutum fimulachra in animi pene-tralibuscollocare, quæ amp;nbsp;hominem Dci ima gincm deccant,ac Phydiæ,PoIycleti,amp; om nium opificum f’mulachra egregic antecck lant. Hucacccdit Auguftinus Sermone ia Pfalmum iij. fecundo : Simiilachta,inqiiit, gentium argentum amp;nbsp;aurum. Sed Deus fccit j»rgcntumamp; aurum:Opcra,inquit,manuum hominum. Hoc enim vencratur, quod ipli ex auto argentoque fccerunt. Sed enim

AD CENSVRAM THEOLOGA-huiufmodi materia vel metaÜb habemus in viumcclcbrandorum Sacramtntoivm, iplt;o miniftcrio confccrata , fanäa dicantur in cius honore, cui profàîutcnolba inde icruitur, £t iunt profcöd ctiam ifta inftia-ttienta vel vafa, lt;]uid aliud, g opera manuum hominumî Verunramen nunquid os habent, amp;nbsp;non loqucntur’ nunquid oculos habent, amp;nbsp;non videbunt J nunquid cis (upplicamus, quia per cos lupplicamus Deo Î Ilia cauia cft maxima impictatis infan nbsp;nbsp;nbsp;plut valet in af-

feûibus milêrorû liniilis viuenti forma, qux fibi efficit fuppheari , quàm cam manife-fturnjOon cfTc vjuçntcm,vt debeat à viu.cntc contemni. Plus cnim valent Simulachi a ad ciiruandam animam mfclicem, g» os habent, oculos habent, aurcs habent, nares habent, manus habent,pedes habent,q ad corrigen-dum,quod non loqucntur, non videbunt, no audient, non odorabuntur, non contreäa-bunt,nccambulabunt. Itaquc.fequitur, vt illud quoque fiat, quod ctiam in hoc Plalnio fequitur : Similes illii fiant omnes, qui faci-iint ca, amp;nbsp;omnes, qui confidunt in cis. V i-dcant igitur ifti apertis amp;nbsp;fcjitientibus ocu-Jis, 8c adorent claufis amp;nbsp;mortuis mentibus, nee vidcntia,ncc viuentia Simulachra, HafC verba Auguftini liquide tcfiantur,in luç çta tis Eccicfijs nulla fuilTc Simulachra, figuram honii-

STRORVM COLON. ACAD. 47 hominiscxprimcntia : amp;nbsp;caufam déclarât, quare non lint admilFa. Qina (cilicet,fpccic numana , quam præfcrunt, animos limphciu falcinant, Quod ncquaq van«- ab Auguftino dici,vfus» ftcndit,amp; docet cxpcrientia.Fr» ftra itaque huncnofirum citant Aducrlàrij, hb.4 de S anéia Trinitate,eap.i$. amp;nbsp;Hb. 11. de Ciuitat c Dei, cap. 8. Item in Pfalm.141, Traâatu 118. In Euangcliùm Ioannis,amp;c, Inlpiciat Leâor, fnpponet cribrum mulgcn tibus hircum, Rcdê igitur Erafmus ill« noftcr : Vlqucad jctatcm Hicronymi ,in- lu Ca-quit,crantprobatæReligionisviri, qui in techÜai« templis nullam ferebant Imagincm, nee pi-âain,nec fculptam,ncc textam, ac ne Chrifti quidem , vt opinor propter Anthropomor-phitas r paulatim autem imaginum vamp;s irre pfit in tcmpla. Vanifsimd igitur, amp;. in Eccle lia Dei contumcliosd ( nc quid dicam gra-uius ) aduerlarij Nonam effe banc dodri~ nam,amp; ab Infer« excitam fcribunt.

Circa ætatem Auguftini, Ecçlcfiæ Occidentales Piâur at rcceperunt in ædes facras, Pontius cnim Paulinus, Epifeopus Nolanut, vir cxccllcntispietatis ab Auguftino celc-bratus ,ciim viderct populum , qui adnata-Icm S. Foelicis confluebat Nolam,cpulari io-litum in tcmplo, parictes templi piäurisex .VctcriTcftamentedefumptis , ornari cu-rauit.

AD CENSVRAM THHOLOÖA-tauit, vt carutn eontuitu amp;nbsp;comtcmpJatia^ nc ab intemperantia rcuocarentur accuni'* bcntcs. Pingcbantur ctiam Hiftoriac Mar-tyrum ad corum mcmoi ias, vtpiâura tan-quam trophxum viéioriæ Martyrum ciFct^ amp;nbsp;intuentes ad imitationem virtutis acccn-derct,ficutiliquetcx Prudcntio Chriftia-no Pocta, In Paamp;ionc Cafsiani martyris.

flolaru ) filienbs Epifcopi faöum,qui Sanöorum ima parte lo, gines, quód adorari inecpillcrit, cönfregit « , Ét laudatquidem Gregorius Patnarcha Ro tpift.4* manus paftoralem Sereni curàm amp;nbsp;folicitudi nem,qut)d adorari vetuerit imagines, repre hendit tarnen quod easfregerit. Quia co fa quorundam animos offenderit, quafi cas hiftorias, quas piüurse illæ refcrcbant,'con-templari noluifict. Quibus vult Gregorius fatisfieri.Iecit tarnen femina faperftitionura ad poderos, eruditifsimi.salioqui amp;nbsp;fanéiif-fimns Præful, Quod docuit Piâuram cf-fc Scripturam idiotarum. Qtia fententia à Crauitate amp;nbsp;bmplïcitate Apoflolica nonni-nil difcedit, Audiuimus ex Epiphanio,tantç authoritatis viro,piâuras in Ecctcfijs contra reiigionem noftram venire : audiuimus eurt dem fände hortantem,nC in Ecclefiam imagines inferamus, neu in landarum cœmite-

tijs cas ftatuämus : Perpetua Denm in cor-^ dibus rioflris circumfcrcndum,nc(juc fas efle Chriftianö per oculos lufpenfum tencri, fed per occupationem mentis .Audinimus éx Au guninOjSimuhchra hominis efFigiem prefc-rentia, animoslimplicium caperc, dccipere faicinarc. Et poflem hoc loco Gregorij fen-tentiam vt Ethnicam amp;nbsp;Porphirianam, vc-hemfcnttfr exagitare : poflem o'lfendcre Pi-öuras 8t Simulachra,maieftati loci,vbi verbum docendum cft,atq^ Sacramenta ad-miniftranda^minùs conucnire ,fed vtar mo-deratione.S ent fententie Gregorian^,ad-uerfarij adorationem imaginum modis am-nibusdeuitent, doecant plebem Chriftia-nani, ne vo’iuas peregrinationcs ad certas flatuas fufeipiant, neu ante eas fefc profter-nant, thus incertdatit, ccrcos ardentes ponant,mariera offerant,amp; id genus,amp; cis nulla erit cum Monhemio contentio.

Veniamus nunc ad id, quod feciindo loco promiflmuSj'cultum fcilicet imaginum natu-rç hominis aducrfari, acprolnde irrationals amp;nbsp;bruti ftuporis efle doceamos.

Præclarè hacdercCyprianus : Quidte Contra idfalfos Deos, inquit,humilias Sc inclinas ? Deme-Q^id ante inepta finiulachra , amp;nbsp;figmen- Crian. ta terrena captiuum tuum corpus incur-«as t Rcâum tc Deùt fe«it , Sc. qnunt

AD CENSVRAM THEOLOGÄ-cætèra animalia prona,amp; ad tcrram fitu vef gente deprefla funt, tibi (ùblimis ftatas, amp;nbsp;ad cœlum atque Deum tuum vultus eredus eft, ïlluc intuerc, illuc oculos tuos erige^ in ûipcrnis Dcum quærc , Vt carerc interis pofsis, ad alta amp;nbsp;eœJcftia fufpenfum pedus attolle, Quid te in lapfiim mortis,cum fcr-pentc,qucm colis,ftcrnis ? Quid in ruinam Diabolijper ipfum amp;nbsp;cum ipfó cadis ? Subh-initatcm ferua, qua natus es. Pcrfcuera ta-lis,qualis à Deo fadus es. Cum ftatu oris amp;nbsp;corporis animum tuum ftatue: vt cognofce-re Dcum pofsisjte antecognofce. Relinquc Idola,quæ humanus error inuenit. Ad Deum conuerterc, quem fi iraploraueris, fubue niet .Chrifto crcde,quem viuificandis amp;nbsp;ro-borandis nobis Pater mifit. Similia in prç-clarisillis fuis Inftitutionibus docet Ladari tius, Sed ego huic loco, ad cuitandam ni-miam prolixitatem,non immoror. Vtinam cruditæ Vctuftatis teftimonia attentius con fyderaflent Pofteri ,numpn tantam ftupi-Jgt;iditatcm,amp; tamtetros erroresprolapft ef-ênt.quibus penitus obruti ac demcrh îùnt.

Tranfeamus igitur ,ficut tertio loco pol-Ilcitifumus, adSynodum Nicenam Secun-dam, quam Oecumenicam aduerfarij appellant , Sc tanquam Gorgonis caput nobis ob-jjçiunt : vt,eovifo,obftupefcamus.

Hçc Sy nodus aufpicijs Hirçncs Impara-tricis, Athcnicrißs illius Ic2abelis , colleda fuie, ac fimulachroruincuïturn contra Legem Dcfjdoitrinani Prophcticam atque A-poftoJicam',tamp; primitiuæ Lcclefiæ praxim, Confirmauit. Atquehçc eft ilia Hnæne ,dc cuiiis tcmcritatc, fuperftitione, crudclitate, dici facis pro indigni'tatc rei no poteft : quæ amp;nbsp;Leonis Ifäurici foccri lui cadaucr effof-lumcrcmari publiée iu£sic,amp; cinefes in marc proijci,amp; lilium fuum Gonftantinum fex inlidijs circumucntum,impcriocxuif,excaE-caiiir^amp; fquadentibus carccrjbùs inclufit,va-rijs demum mäh» affcétum intcremit. Et, quæ Gc in immenfum cxcrcuit Mahumeti-cæ potintiæ prxIuGt.

Sed , quia non puduit aduerlarios , (luius Synodi quædam'fulmina ridicula làn^, contra vcritatcmintohare , veniam mihi dabis Lcäor ,ßamp; cgo quædam aig'umcnta ,qui-fecuri Hypocritæ, in mediunv adduc'am'.' oit Deus hominem ad imaginem fuam , atqj indCjColIigitjhabendas igitur cHé imagine». Idem commcndarr nobis putauit imagines haclcntcntia : Oftendemihi faciemtuam,' quiafpcciolàeft. AïiuS,vtprobaret collo-candaselTc in aïcaribuSjhoc teftimonium ci-

AD CENSVRAM THEOLOGA-tauit : Nemo acccndit luccrnam,amp; ponit e-am fub modic. AIius,vt earum afpcÜii nobii fâlutarcm monftraret,adducit ex Pfalm. Si-Êiatum cft fiiper nos lumen vu’tu» tui Ene, t mirabile elt Thcodori Epifc acumen,qui ilkid Pl'alm.Sanftis qui in terra , ad bmula-chra refert, Vbi de adoratione difputant » hç fcriptura: prodeunt: Adoratc fcabelJu pe du cius. Item : Adorate in monte fanöoc-ins. Item : Vuku tuu deprecabantur omnes diuites plcbis. Donee tandem Conftantius Coftantiac Cypri Epifeopus, fe imagines re-uerenter ampleäi piotitetur , cultumquc honoris,qui viuificæ Trinitati debeturfhor rendus furor) illis fc exhibiturum cofirmat î quifqiiis idem facerc recufauerit, eum ana-thematc fcrit,amp; cum Maniefæis ac Martio-nitis amandat. loannes etiam Legatus O-rientalium,prçftare admonet lupinaria omnia ( oflagitiofam amentiam ) in vrbeni ad-mitti,^ imaginum cukum abnegari. En,quo deucncrimus,poftqlcmel à grauitatcamp; firn plicirate fanûç vetuftatis difceirum efi.Quis hic no exclamet cii Perfio : O curur in terras animas, cceleftin inanes. Cóuocauerat pauîii ante banc idoJoIatricam fynodu,Con ftentinus Gonftantinopoli in palatio Hieriç Epifc. ;8. Inter quos primarij fuerc Epbefi-OufjPergenlis amp;nbsp;Coftantinopolitanus Epi-

STRORVM colon. ACAD, jo rcopi,qui de vfu imaginu liedecreucrc : Non licere Deo per Icliiin Chriftu fidentibus vl-la neq ; Creatoris,ncq^ crcaturarum limula-chra in templis habere ad cultii, quin potins ilia omnia Iccundum legem Dei Sc ob Icanda kim vitandum,tollenda efle ê templis. In ea Synodoanathemate percufsi funt,German’ j Patriarcha, Greg. Cypriui, amp;nbsp;# loannnes r. ’ Chryloroas, Conuenit ctiam circa hxc tem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

pora Elimbrina Synodus in Hi/pania ,Epi-Icopi I9.amp; Presb.36. qui imaginu cultu repu diarunt. Quin amp;nbsp;Carol.illc Magnus Chri-ftianilLPrinCcps coegitSynodu generalem Francofortijin quafynodohæc Irænes fyno d'Ji damnata cfl:,amp; aâa Græcorû (verbis v-tor Auentlni) de adorandis iniaginibus, rc-fcilFa funt. Quid g? in ipfa Grçcia acritcr cidem à pijs hominib.rcclamatu fuit? Et xdifi funt fuperioribus annis in Gallia 4. inlignes librititulo Caroli Magni,fcd,vt quibuldam placet,ab Alcuino (ó'cripti : in ijs libris hxc Pfciidofynodus (Gc cnim annales Francoru amp;nbsp;Hincmarus Rcmoru Archiepife. votant ) de qua tantopcrc Gbi p’acent aducrlarij, e-gregic cofutarur,amp; difertis verbis leijciun-tur veflitus,fuffitus,lumina amp;nbsp;alia ornamcn-ta ftatuaru.Item Sc geniculationcs ante cas. Qu(gt; magis execranda venit aduerfariorum Vanitas, quihanc doärinam nouitatis inG-snnlapy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q 1 Potro

PorrotamctH inSynodo Francofordiana£ adfùeruc Romani Pontificis Lcgati, Thco-philaâus Sc Stephanus EpKcopi, vt Aucnti-nus r cfcrt,amp; ipfc Pontifex turn cefsit fyno-dö, potentiam Caroli r euer itus, tarnen dc-crctum illud de non adorandis imaginibus non admodum probauit in fcrinio' pcâoris fiii,qiiod patet ex ca,quód paulo paft Caroli mortem,ClaudiumTaurinenfcmEpilcopun» qui Caroîointimu»fuerat,ob idjpnim damgt; nauit, cruces amp;nbsp;ßatuas adorarr non paflù» ßf, Puppas igitur liras denud or nare amp;nbsp;colère cœperuncPapæ» Gùm ergo Eiracnes Pfeudofynodum ,amp; fimrics rtoBisobijciunt aduerfarij,nos cisalias Synodos reôê iudi-cantcs,Conftantinianam,Eliberinam, Fran cofordienfem opponimus : quas (i non reci-piuntjOmilsis Synodis, ad Legem amp;nbsp;Tcfti-moniuni prouocamus.

Cjuia rurlus Bfeidbachium vellicant uerfàril, lêriplit in Carmin e, quod Cate-chilmopræccptoris lui præfixit : Dogmata Chriftjadum (int vana cxplofa theatro. Re-(pondeo,quandoqindcm ipft idola,Chrifto-phori,Georgii,Barbaraî,Catharinç, amp;nbsp;alio-rum^qui fortafiis nunq fuerunt in return natura, cóftabiliunt,non exdoârina Prophe-tica amp;nbsp;Apoftolica,aut Apoftolicæ 8c prjmi-tiuic £cclefîç,quibus non magis eu idolis coo uenit»^

STRORVM COLON. ACAD. 51 aicnitjä Juci cum tcncbrij.aut igni cum aqiia^ fed ex Apocryphis hiftorijs, Pfeudofynodis, fabulis Sc commentis. Q^ale cfl, quod refe-runt Angelos Romsc in proeeßione Grego-Tiana , ffa.tu« D. Virginishymnum Regina cœli accinuiflcjcoramentumadcoimpudcns VC ipfius Papæ Hiftoriographos id pudeaf ïeferrc;reâè monctbene inftitutus Breid-bachius has vanitates,amp; haec mendacia hor.-randas wAcZo/xav/ert confirmantia, Chri-ftiadum theatro explodcnda clTc, Sc. eorum iocopia amp;nbsp;ejrudita lcripta,Chriftum humani generis aflercorcm fynccre monftrantia , reponenda efle. Diçunt in Lege non ima-cinu vfum fed adorationem duntaxat pro-hiberi, Cur igituripG applaudunt Pfeudo-fynodo, palam profitetur fe cultum, qui viuifica: Trinit. debetpr, fimulachris exhibi turam,amp;qui id facerc recufat, anathemati-2at’ Cur litigant cu immerente Monhemio fl imagines iuxta legem peqj adorari neqj co li volut? Intonant rurfus anathemata Pfeu-dofynodi : Qui dicunt Chriftiani imagi-jnesvt Deos adorant^pathema. Quivenc-randas imagines idola appellant,anathema, Ridiculum.Quafi dicant : Qui calumpiato* rein appellat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,anathema. Quid e-

nim intereft inter idolum amp;nbsp;imaginem (eu fimukchrum,’g g, illpd Græcum vocabulun»

AD CENSVRAM THEOLOGA-eftjhoc Latinu’ O craHiim 8c obcfæ naris pc cus,quod cruditifsimos amp;nbsp;linguaru pcritilsj» mosviros anathcniate percutit, Hicrony-mnm in priniis,qui illud Pfal.i 14.

lüSp tSvSp vcrtitjSimulachra gcntiii argentum Jdem illud ,1. Ioannis 4. rm/a lt;p/Aa|aTt iau^oüS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verrit: Filioli,

cuÜouite vos à iimuJach. is. Quarc Ei afmus Roterodamus annotans in S, cap. prioris ad Corinthios,merito notatl'homam Aquina-tem, ineptam differentiam ftatuentem inter idolumamp; fimulachrum, Ccrtc,fnquit,Am-* brofius nullum nouit difcrimen inter idolu

amp; fimulachrum, nee ego vllum video, nifi Qgt; (ïmulachrum eft vox Latina, à Emulando di ßa: Idolon Gr«ca,ab Ipecies, gi fpeci-em amp;nbsp;imagineminanem prac fe ferat, quum abßt veritas. Vnde quçnos /peßra vocam’, Gratci vocant V/wXa. Vide Senecam libri F, Epift.ad LuceliûjCpift.jç.Nihil nos numinis, inquiunt,in ligno aut lapide llatuimus,icd in vnuni Deum Ipcmomnem noftram amp;nbsp;fidu-tiam collocamus.Itane Ipern omnem amp;nbsp;fidu» eiamin Deu collccat ,qui manc Chriftopho ri idolum falutans.dicit i Chriftophorc fan-ßc,virtutcs Cint tibi rantÇjQui te man^ vi-InPfaîtn. det,noöurno tempore ridet, Nôitaeft. Du. iq.Serino cif enim, vt Auguft. ait ,amp; affedu quodam gt;e t, iofîmo rapit infirma çprda mpttalium for»

»r.jenmilitudoamp; mcnibrorum imitât a coro-f ago. vide locum. Idem : Etidola ^idcm Omni fen/ù carerc quis dubitet î Verum cti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jbu»,

am cùm bis Jocantur fedibus honorabili lüb- côtra Pa.^ JirtiitatCjVt à prccantibus atq;} immolantibus •ttendantur, ipfa fimilitudine animatorum pobns, menibrorum atq;fcnluum,quisinfenfataamp; qu^JuPO» cxanimata,afficiik infirmos animos,vt viue-reac fpirare vidcantur,acccdcnte prçfcrtim vene rationc mu]titudini«,qua tantus eis cul Mus E ei impenditur Quibus moi bidis amp;nbsp;pe-ftilentiolis effedibus medetur lcriptora Ei-«ina: quæ rem quidem notam,fcd tarnen fa* lubri remcdio admonitionis inculcat dieen» Oculüs habrnt,ft nô vident,amp;c. Harc verba enim , quo magis aperta amp;nbsp;popularifcr vera font, ebmagis incutiût/àlubrcm pudorem il Iis, qui cùm talibus fimolacbris dininum cfi ti jnore cultù exhibent, eaqj viucntibus bmi-lia vcnerantes,adorante$q5 côtucntur,eisqj velut prçlentib* preccs al/igant.vifiimas im jnolantjVOta perioluunt, ficqj afFitiontiir,ve ca lenfo carentia putare non audeant. H«-ôcnusAuguft, Nihil dici poteft aptiusad aducriàriorum Xo“) refutandos. In imagi ne Chrifti, inquiunt i non lignum vel lapi-dem, fed Chriftum veneran ur. arque in i-

' maginibusSandorum rcliquorvm , eoldem diuos colimu». Si Chriflum vcner8ntiir,cut

AD CENSVRAM THEOLOGA-non obfequuntur Paulo lanâilsinic pion en-ti : Ouæ iurium fupt quæritc , qu« (urluin liint fapitCjvbi Cjiriftuseftad dexterampa-tris. Si beatos vcncrantur Cœlites, cur jgi-tur oculos (verbis vtor Laäantij) in cœlujn lib.inftit. non attollunt’cur ad pariercs,amp; ligna,amp; la-4,cap.2. pides potiisinnim,lt;]uam ill()/peâant,vbiçirc .credunt; Ipli verôcui uæ in terras anijnæ,vt Perfius ait, amp;nbsp;cœleftium inanes, ad lipiula-jchra muta obftupefeunt ,amp; yt canit excel-Jcnsillcyir:

paglinm jNpminc diuino argentu vcncrantur amp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R.clligio eft quod amat morbus auaritiç.

Nonnihil honoris accedereputant Sanäis, fi ftatuae eornmcolantur. An'jqui fc viuo» adorari indigniisimd tulcrunt ,contcftati fe annuntiar.egentibus, yti yanitatibus ifti« conuertantur ad Dpum viuum,qui fecit çœ-lum, amp;nbsp;terram, amp;nbsp;marc, amp;nbsp;omnia quæ in cis funt, bpnefacicns nobis , amp;nbsp;implcns cibo amp;nbsp;lætitia corda poftra,ij nunc apud Phrjftum, inanimatas amp;nbsp;(inc fenfu effigies in terris co-Ji a;quoanin)o feront? Plotinus Philofophus jtefte Porphyrio,açriter indignari ijs foïitus fuit,qui af) jpfo petebanf,vt pingi fe fipcrct. Et Saniamp;i Dci corruptibiliupi corporu fuorû fîmulacbra erigj cupient, amp;nbsp;ad cultu profti-tuiî Magnu ilium La.ccdæm.Regem Ag^ßquot; Jbum Xenop.teftacur, quant«pötuit ftatuas

STRORVM COLON. ACAD, y? rcculà/Te , çium plçrique ci gratificari 8c placcrc ftudcrcnt. NuHam cnimftatuam autimagincm præftantiorcm jpG erigi pof-fê exiftimabat, qua tang viuum homines ip-fum fpeäarent,quâmvirtutesamp; prîeclarç aâiones qua: ab ejus ingcnio proficifceban-tur, Prxclar^ AgcGlaus talcs cpim imagines ipGus propri» crant, opificum aliæ, qua: ctiam ncquifsimis prop’cdijs intcrdum en-guntur,vt dc Simone Mago veteres teftan-tur. Eximium fcilicct honorem, quem cum teterrimis Sathanæ mancipijs Sanäicom-munem habcpt, 4 üpicntibus ctiam ethni- AuR. de cis répudia tum« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciuita,

Scd quid has nugas inicöor? Vnuspro-« Dci lib, feäo yarro omnci SopF eruditiopc amp;nbsp;prudentia tur ctiam antiques Romanos plufg anros 1^70. DeoGne GmulachrocoIuilTc. Quod Gadhuc,inquit,manGffct,caftius Dij ob-feruarentur. Cpius fenteptia: fiiçtcftcm ad hibet, inter caetera ctiam gentem fudeam, nec dubitat cum locum ita,concludcrc,iVt dicat. Qui prjmj Gmulachra Dcoi ii populis pofuerunt,eos ciuitatibus fiiis amp;nbsp;mictu dem-pGlîc, amp;nbsp;prrprem addidifle. Vident igi-tur vel caeci, adulterinam 8c falfam reljgio-nem efle, vbicumqj Gmulachrorum obtinet fultus Puamg muka corum qui adferunt . ^ucrf^

liftarum phalanges 4.cap.ji, antccellit,quitcfta

AD CENSVRAM THEOLOGA-aducr/arij in patrociniuni ido’oru, fin da aa reprxterienm,tarnen video mepiolixita-tem effiigerè nó potiiiflè , quam tarnen boni con/ület çquusicdor lî perpendet .Eatuaiu cu!tum,non minimam ene partem abuiuum Ecclcliafticorum ,itavt accirimiiidicij vir loannes Ludouicus Viucsin con mentarijf fuis ad Jibros Auguflini de ciuitatc Dei ïcri-pferit (c non vidcre quid lit dilcriminis inter plærolquc Cbriftianos fiatuas colcntes amp;nbsp;Ethnicos fua idola adorante». Deploi ant te hunc abufum Pontibicij faniorej.

Confyderet autem pius Lcöor, Quibo» armis amp;nbsp;copijs vtrinqj pugnetur, Stant pro MonhcmioLcx DciOptimi Maximi, quae eftinftar omnium,vates legi« interprète», doûrina Apoflolica veteri» EedeEx praxi« amp;nbsp;otnne» in Eedefia Dei reô^ iudicante«. Inter Philofopho» etiam doßißimi amp;nbsp;fa-pientifiimi quique Pythagoras, Plato,Varro , Seneca, Sc ejut larinæ quamplnrimi,

Exadnerfo aduerfarij ccafh-i« fiiispro-ducunt excrcitum eorum qui a lege Dei Sc grauitate atque limplicitate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vetu-

ftatis delèefsci unt, vtluos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.iua-

que hgmenta lequerentur, co:unique Pleu-dofy nodos,apochriphas Hiftorias, cémenta Fabulas, deoique CathoUcam totius num* dxamen;

STRORVM COLON, ACAD. J4 di amcntiam, ftultitiam amp;nbsp;fupcftitionem, Quaproptcr omifsis Mataeologis audiawius Dcodileâumiohannem: Fliholi cuftodi-tc VOS i fimulacliris. Audjamus lânâum Dei virum Auguftinum. Non nobis, inejuit, fitTchgio humanorum opcrum cultus, me-liorcscnim funt jpfi Artifices, lt;^ui talia fa-bricantur, quos tarnen colerc non debc-mus. Et Dcum mentem inuifibilcm, pu-ris mentibus colansui. Sanâorumque eins fidem, charitatem, paticntiam,vitc inno-centiam , hoc eft veras ipforum imagines, pro infirmitatis noftrse modulo exprima« mus,

QVia in explieatione (exti Prxeepti (cripfit Monhemius: Qui fc con-tinerc non poflunt, Matrimonium in Domino contrahant,mclius eft cnim nu-bere quàm vri. Aduerfarij non poflunt non iumopcrc vcluti impiam hanc detefiari fen-tentiam, quafi Monhemius nihil fcilicct a-gat,quàni vt omnibus Sacerdotibus,acvir-ginibut, femel Deo dicatis, impudentic ia-nuamaperiat,acomnis libidinis faces lub-niiniftret,amp;c. Qui magis,quam ipfe Paulus, cuius verba récitât , ne quidem de fuo adijcicns.Quis hie rurfiis non animaducrtit i^xandi materi^m captafle vitxlitigatorcs |

Atque hoe loco poftquam congcJfcre, ^uic-lt;]uia vfpiamde votis in Tcripturis kgcriinf, tandem quafi euiâa caufâ amp;nbsp;proftrato Mon hemio, iniültant: Omnibus hçrcticorum phalangibus, ac Demonum omnium præfti-fijs S. Scripturç .authorjtatem opponimut, luius fi polfunt inuiolabilcm authoritatem expugnent^dorpent txia, coniungant con-Jïlia. Audis Lcâorjiorum theomachorum magniloquentiam. Quali vcrdcumlcriptu-xa n obis Et eertamen , amp;nbsp;non cum impuris iftis caoibus, qui vt Sodomam fuamconfo-ucant,/cripturisabuti non verentur.

Tcftimoniaquç adducunt,exveteri in-ftrumento delpmpta font, amp;nbsp;hue non pertinent. Non enim ,cœlibatum Deo vouerunC fan fti veteris Teflamenti,fed fcriptura cùm de votis Joquitur, exercitia fignificat gra-tiarum aftiopis amp;nbsp;pcenitentiæ à /knftis vftr pata , Quidhæcad cœhbatum facerdotumî

Quoniam verb cum tam pugnatibus So-’ phi ftis, amp;nbsp;qui litigandi occafioncm fobinde, circumfpiciunt, nobis res eft, age propona-mus iftis argutnbs Dialeftkis quendam Sil-logifmum diffolucndpm. Sacerdotes .qui Deimunerc pon accepcrunt donumcafti-tatis ,debent Vxorcs duccre, aut perpetuo ftortandum eft illis. Sed paucifiimi ex ve-Ato lâçrificulortim gregé ex Dei tnunere ha

STRORVM COLON. ACAD, jy bent donum caftitatis. Ergo multo maxima pars veftrorum facrificulorum funt perpetui Scortatores. Maior eft Pauli. Minor pro-batur ex effeftu, ConcluGo tenet in Darij, Sc eft verifsima in domibus omnium concu-binarioru,namqua:clamfiunt abiftis, tur-pc Gt vel dicerc. Vbi nunc aduerfiriorum magniloqucntial Omnibus Sophiftarum pha'langibxis, ac dæmonum omnium præfti-gijs hunc fjrllogifmum ex Scriptura dcftim-ptum opponimus. Eius robur G pofliint in-fringant,adornent tæla, coniugant conGlia, Hæc ad Monhemij defenGonem potc-rant fufficcre, fed quia de voto continentiæ tam‘ mulita gatriunt Matæologi,amp; tot Fatru teftimonia alleganf, vt fucum faciant impc-ritis , amp;nbsp;nobisjVt veritas liqueat, altiusrcs repetenda crit,

Impurus ille Sc milantropos Spiritus, id adco ab initio ftudio habuit, vt matrimo-nium, generis humani fontem ,]ibidinibus eonfpurcaret, amp;nbsp;genus humanum,hoc eft,i-maginemr Dei horrendis fœditatibns defor-»'larct.. Quanta fuerit apudethnicos Iibidigt; num confuGojloquuntur Hiftoriæ. Cumque filius Dei Gios ill os legatos fandimoniç præ ebnes inorbem vniuerfum ablcgaflct , vt fibi EcclcGam fanôam amp;nbsp;immaculatam col-bgjcrent: Sathan, nc fuis partibus deeflet, varia.

variahxrcticorumnjanftra cxcitauit , qui plçriquein efFrcncm carnis Jiccntiam amp;nbsp;pro mifcuam Vencrcm prorucbant. Quidam ctiamfub fpetie continentie munduinfaf-cinabant,gcnerationein à Sathana efl'e diéli tantes, 8c à connubijs vt impuris 8c poHutiJ abhorrentes. Tales fuerunt infeeheia illa propudia, Saturninus, Martion , Tatianus, amp;nbsp;hydroparaftate atque cucratitx omnes. Horum furorem piè amp;nbsp;fapienter refutarunt viri pictate , eruditione amp;nbsp;eloqucntia pre-ftantißimi Ireneus Lugdunenfis Epifcopus auditor Poïicarpi,Thiopholi,Antiochxnu$ Epifcopus Clemens Stromatæus, Origenes, Mcclefia. Eufebius,Emecenus 8c alij.Quid qjpijs quoqj tyft, lib. EccIefiæDei Paftoribus fuperftitiones iüas 4,ca.a4 obtrùdere conatus cft Vetcrator. Mcn-tior ni Dionyfius Corinthiorum Epiieo-puSjtefte Eulèbio, monuit PynitumGno-lioruna Epifcopüm,nc Difcipulos grauibus oneribus onerct, neue fratribus coeßbatum obtrudat. Gratias agit Pynitus, amp;nbsp;petit vt fe porr ) faîubriter inftituat. Etincelcber-üiltin- riins üJa Nicæna Synodo/iiggeftit Patri-

bus Stÿgius impoftor , Sacerdotibus vfif coniugum intcrdiccndiim eliè, amp;nbsp;obtinu-Hyitor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,J Paphnutius obftitiflet, conteftatu»

honorabile efl'e lànâis concubium , amp;nbsp;tho* rumimmacuIatua,Caftitatcm cfl'c Mari-M cutn Vxore fua eancubicvni^ Ncc ci^

STRORVM COLON. ACAD. 0 ftatucndatam pericuîofa décréta , quæpo-frcaaut iplis Saccrdotibus, awt coiem con-iugtbus , occalio turpitudinis exiftcrcnt, Mem^rabile profeâo^ft ,tam cclebrcm Sy nodumin Demoniacam (ûpcrftitionemcoa eefluramfuifTc , ni Paphnutins reftitiflcf. Deinde Papbnutij Oratio conüderanda cft, Qiiç amp;nbsp;ooni'jgio ftiatn dignitatem vtndicac Sc decretum de cœîibatu ,fcortationum oc-calionem effe docet,fient euentuspoftea comprobauit, Atq? hîc eft illc Paphnutiu» Lifting martyrconftantia,vitæfanâimoBia,amp; mi-raculisclarißimns. Conftartfino Impcrato-ri ob virtutem charißimus. Huius tam Celebris S--nodi exempîo, poftca amp;nbsp;alia; pia; Sy-nodiSathan’ molitionibus aduerfatçfunt, vt Gangrenfis, vt Ancbricitana , Conftan- , tinopoFitana , ea quæ eft 6. generalis, cuius Diltin. teftimonium, quia eft cuidens contra obJiga 3*» tionem ad cœbbatum , hue adferibemus: Qo^oniam in Romani ordinc Canonis effe eognouimus traditum,cosquiordinafi funt' ' Diaconi vel Presbitcri, conficeri, quod non fuis iam copulenrur vxoribus, antiquum fe-quentes Canonem Apofiolicæ diligentia:, ic conftiruriones facrorum virorum, legales nuptias amodo valere volumus, nullo modo tum vxoribus fuis eorum cönubia diflbluen tclt;, aut priuaates eos fanüUamp;ritatc admui-cemia

ccm in tempore oportuno. Quicunqj ergo? diligcns inuentus fuerit in liibdiaconali dinationc, aut diaconali, aut facerdotali, hi hullo modo prohibéntùr adcalcm afeende-re gradum pro vxöris liiç cohabicatione,nec «tiam tempore fùæ profiter! caftitatem co» gantur, quod abftincre Jebeant àlcgiti-mæ vxoris familiàritatCr Item oportet eos qui altari miniftrant,in tempore oblationic iânâorüin continentes efle in omnibus, vC à Deo pofsint côfcqui, quç fîmplicitcr poftu lant. Si quii igitur præfumpferit contra A-poftolicos canones y aliquos Presbiterorum 8c Diaconorum priuare à contràâu 8c com niuniorie legalis vxOris fuç , deponantur.

Hic obfcruandum, hanc làcrofanâam S ƒ n'odum , difertc amp;.cx profeiTo ^facerdotum coniugium idea tueri quod Romanenfes Canones vfuconiugum fuarum presbiteroS prohibercrif,amp; hos Romanos canones cum Apoftolicis canortibus amp;nbsp;fanâorum viro» rumeonftitutionibus pugnare.

Crelccbat interca in Ecclcfia Dei Mona-ctiorum amp;nbsp;votarith-um numerus, qui apu» lummos amp;nbsp;irrti mos in maxima fuerunt ad» niirationCjtametninplçrilqj vitæ inftitu» to, Humana lùccumberet fragilitas, ficut cX vcterumfcriptisoftendcrc polTumus. Itaqj pars arcanis obfcœnitatibus polluebantur, pars in

pars in manifcftas fcortationes erupebant, pars ad çiuracas nup tias rcfugiebant, quoru connubia patres,quia port votum inibantur, acritcr, vt illicita inlcdabantur,fupcrftito-

magis qiiàm pi^. Quang hic quoque maxima in eruditilsimis amp;. fandifsimis quibuf-quefucrit \7rietK!(i. Cum enim Cyprianus _ * cxlitcris Pomponijintellcxiiretfacras vir-g ines humani aIiquid pafl'as fuiffc, refcribit P^uola ar, inter cærera in hunc modnm , Intcrccden-dtiin eft cito talibus, vt læparcntur,dum fæ- ' parari innocentes poflîint, quia diuidi poft- , nbsp;nbsp;,

mo JuiTinoftraintercefsionenon poterunt* .'j poilcaquamconfcientia grauifsima cohæfc-rint, Denique quam graues multorum ru-' inai hie fieri videmus , amp;nbsp;per huiufmodi il- ' licitas amp;nbsp;pcricu^ofas coniundiones corrum—' piplurimas virgnes,cuiTi fummo animi no-Itridoloreconfpicimus. Quod .fi le ex fide' Chrifto dicaucrunt, padicè amp;nbsp;caftd fine vl- ' la fabula pcrfeucrent , ita fortes amp;nbsp;ftabües prsemiiim virginitacis expedent. Si autcin perfeuerarc nolunt, vel non poflunt, melius eft vt nubant, quàm in ignem delitijs fiiis ca dant. Vides manifeft^ hune (andum Ch’-i-fti martyrcm virginibns Chriftodicatis^i ii\ continentie moroograiiiter laborant, con- ■ nubiorum remedia indulgcrc . Neefuotan- -turn nomine hec fcripht Cyprianus, fed pr« i

•bytcror« qiioq;,qui procjld ibio in fentfn« tiam C'zpri ini ,pcpib’ iucrnnt.Conbdcrati dü etiam quod (cribit,tales facerdofcs inter cefsionenjn p gt;nbsp;Ic (èparari,poftcaqua(n gr» uifsima con'cientia cohærcrin t.

Rcclc itaq; iudicat GratianuSjtantam eHä tailti, vj. if^ faci ajnento caningii , quod ncc ejC vindicationc voti, dilsolui polsit ipfiim con-iuginm, amp;nbsp;citât verba Auguftini. Quidam nubentes poft votum , alseiunt adultoos eftè, eg? autem dico vobis, quod g auitcr Cpili. 70. pîccant qui tales diuidunt. Augufbn’eriam fcribensBonifatio Aphricr coniiti. Srd vt te ad iftam viram non exhorter, coniiinx im pedimcnto eft,(ine cuiu« conrenlione,con-tinenter tibi non Iicet viucre, Quia ctfi tu eam.poftilla tua verbaTubimenfia duccrc nö debebas, illa tibi ramen nihil coru fticns innocenteramp; (iniplicirer n ipüt Atquc vti-nanpofsisei perfuaderc continenriam, vt fneimpcdimenfo redderes Deo, quod tc d-berecogno'cis. SedGcum illa agcrcnon potes,ferua faltem pudicitiam conicgalcm, amp;nbsp;roga Deum, qui te de neccfsitatibus eruaC vt quod non potes modo ,pofsis aliquando. En qualis moderatio fuerat in fandifsims P a ttib is.qualis G effet in aduerfariis, nulla cis cum Monhemio foret contentio Confpica-tus igitur Sathan multos temerc voucndo

STRORVM COLON. ACAD; j» fib imf t i pfis inijccrc laqueum, nibil prius fibi agendu duxic, qvt hunc laqueum tod Saccr dotum ordini inducrct, vt amp;nbsp;vouendi tcuiC ricace innumcras animas in cxitium pi ecipi-tarct , amp;nbsp;impurato hoc ordinc,qin cxteris forma amp;nbsp;exemplar cfle debet, totam Ecelc-liamlibidinibus Sc fchandalis deformarct, , Primi autem bale demoniaeæ fuperftitioni ceiTerunC Romani præfülcs, Sc cælibatum, primam vrbis Romae, deinde Ita]icis,paula-. tim aüc exterarum quoq^ prouinciarum pre »bytcris impofucrunt, amp;nbsp;ad ingentcm atqj horribilcm Ecclcliæ ruinani traxcrunt,vC c quoque fit illud Romani Prudentiani epipnonema:

Mifcrct tuorum me facrorum amp;nbsp;pincipu, Morjmque Roma fæcuîi fummurn caput, Aiunt S. Antoniu aliquando vidißc circa altare Domini,mulrorum inultitudmcm, calcibus omnia dilsipantes facra,amp; conturba turn hac vilione fancium virum.Dcumqj fc-rio orantem vt talcm peftem auerterct, vo-cemaudiflc cœlitus : Abominabitur altarc meum. Hoc multi de Arrianis interpractati £int,quipoß-bienniii Ecdefias cædibus pol-luilîent. Sed cjuanq tunc horum hrrcticora truculentiam norruerint orthodoxi, tn aka re Dni proptcrca abominari non potucrut. Quarc mibi veri’ h^c imagodeiignare vide tuTjhcliogobalos iftos cclibatii ^fcflós,qui5c

AD CENSVRAM THEOLOGA-mulorum naturam liquido exprimant , amp;nbsp;facra omnia prophanarunt, adco vtctian» altare Domini. prorfus abominabiïc fecc-rint. Plinius natural.Hift: lib. 8. cap, 44» tribuit mjlis cximias in Jaboribus vircs,fte-rilitatcm , viuacitatcm, Icntatnfcncftutcm» Rcfcrt igitur mulus Monachorum amp;nbsp;iacri-ficulorum cœlibum imaginem.Animal enim viribus in laboribus eximium, iugum figni -beat cœlibatuSjamp;traditionu fuperftitiofaru, onus Acthna grauius,quod ifti muli in fc rc • cipiiint. Idem cœlibatusrc fpondet iumenti fterilitati’, conuenit amp;nbsp;viuacitas . Namcum in otioamp; tranquillitatc viiiant facrificuli Sc monachi,omnibus militib’, aratorib’ amp;nbsp;opt ficib’duriter fciJicct viSn quçritantib’,fiuc annoliorcs.Apertè quadrat amp;nbsp;Icntaiumenti fencâiis.Aiût enim dccennio ante fcneöam tarditatis intolcrabilis cflè. Sicamp; facrificuli, po^Iquam beneficijs Ecclefiafticis abundc vi tç fîiç profpcxcrunt, iuxta prouerbium Dex ippi ab Atbenæocitatum,vt mulus vetulus laboribus libertatem fibi vendicant. Iftier« go muli, dum calcibus fiiis omnia liera dilsi-pant, altare Domini abominabiïc faciunt. Piæ enim mentes, idololafricas Millas,quae in arisciibicis-à iiimcntisiftis fiunt, carnifi-cç amp;nbsp;carcere.ini(gt;amp; mortepeius abominan tur. Porro tametlî Romani Pontü’ccs

STRORVM COLON. ACAD. matur^ cœlibatum facerdotum receperunt» amp;nbsp;prouintijsomnibus odtrudere fategcrîît, tarnen sfgerrimc.com recepéront cxterç na tiones, permotç vctcrum Synodorum de--.

Apoftolicç Ecclefiç authoritate. Dilplicuit bonis omnibus diaboüca (upcr-ftitio. Vidcbant hanciniuftam Icgem omnis honeftatis pcrniticm efle Sc exirium, dete-ftabantur bypocribn , quod multis fcftimo-uiis oftcnderc poflumus.

Saluianus MaïsilienGs Epifcopus, vir cru-ditus amp;nbsp;piushb.j. de Prouidentia Dci: No-«um prorfus, inquit, cil conùcrGonis genus, Licita non faciuntjillicita comittunt. T cm- r perant a coniugio, amp;nbsp;non tempérant à ra-pina, QiiidagisftukapcrfuaGo’ Peccatain terdixit Deus,non matrimonia, Non conue-niunt ftudiis veßris faâa vcflra. Non debc-tis eße amici criminum ,qui dicitis vos eße «fièôorcs virtutum. PrçpoRerum eßquod-» agitis. NoneßconuerGo jfedauerGo. Qui iam pridem vt fama cß, opus honeßi matfi monii rcliquißis, tandem à ïcelerc ceflàte. - Fueruntamp; Syritio Papæ cumTarraeo- : ncnG Epifcopo, aliisque Hifpanis Sacerdo-tibus certamina de coniugio, ciim amp;nbsp;illi iuis coniugiiSacerdotom tucrentur.

Rcßititetiam Sanftus Vdalricus Augu-ftanus Epifcopus Papæ,.propioucnti cœli-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H J baton»

AD CENSVRAM THEOLOGA-featum. Extat Epifl :cjusad Nicolaum Ponti ficcm, adniodum grauis amp;nbsp;pia. In qua accr-rimé repræhendit Nicolaum ,amp; impuri'i hóe cœiibatum tam tetris verbis depingit, vt à pia mente legi non pofsit,quin horrorc per-ïundatur,Coniugium facerdotum cgicgi^ défendit. Citât in hacEpiftola Vdalijcusb-brum,cuj titulus régula Clcricorum , cuius icriptor facris literis confentiens prçcepe-rit, vt Clericus vcl pudicus bt,vc] vni matri-nionio fœderatus: quali vtrunq5pium,L.toq3 plaçons be.

Sed omnium diutifsimc Galliarum . Brit-tanniç amp;nbsp;Germaniç Saccrdotes, veftigiis fanftç vetuftatis infiftcntes, demoni aeæ iu-perftitioni obluâati font. Satifquc confiât ex byfloriis jdemum ante 4üo.3nnos ereptS fuiflc Gcrmanoiu lacerdotibus conjugium, Eftquc hoe fatale Germania: noltrx,naTi-onimafcula:,quod Romanenfium Cynardo-rum coniugium amp;nbsp;poftrema rcccpitamp; prima proiccit.

Quantas autem amp;nbsp;quam exitiales furbas in Germania dederit Tartarcum illud iron firntn Hellebrandt monachus , qui fuit in Fontificatu Gregorius foptimus, amp;nbsp;primus legem cœlibatus huic nation! impoliut, tc- • flanturhinorici,HirsfcJdenfis,Gcniblafcnfs hjaucleiusamp; alii.

Difcrt c vero Aufntinus: Sacci dotes, in-lt;5U)t ,illa tfrupeftate publicas vxorcsficuti catt ri Chrjlnani habebant, fihos procrca-banr; licuti in infti umcntis donationum,qui illis tcn?pl)s,niy His, inonachos fecci c,vbi hs rnivnnaomcumconiugibui telles citantur, amp;nbsp;honcHo vocabulo presbytcnfsc ncciipan. tur inuenio. Rtfcit idem Aucntinus.in vr-bc Vangionum, concilium fuifle coadum Cui on nt'S Callia'amp; Germania: Epilcopi pre ter axones intC) fuei int,in eoconcilio Hei lebrandum ,tetfri iir.orum criminumreurn abdicandum d* cci nunt. Atque inter ca?tc-»^a : Monachus de if i tor eft, inquiunt, non« dogmatibus facgt;ofanéiani Philofopbiam ad-u'terat ,d)uinasliteras fal/b interpretando lt;uç caulç feruirc cogit, concot diam coHegij fondit,lt;acra,projhana,diuina,hl,mana,foin milcet, vtrunque iuxta po'luit Diabolis,hoc hoc eft acci bilsimorun, hoftium fpurcilsimii Criminationbus iniquoium tialcdiûis au-tem accommodât amp;nbsp;credit. Teftis,iudex, ac culator,inimicus,idf m eft, Marites ab vxo-ribuslcparat,lcorta pi dicisccniugibus: flu-pra,inccftus,adultei ia,caftoprçfci t connu-bio:popu,aies adueifus faccidotes vulguni aducrius fcpifeopos concitat,amp;c.

Et quanq Itaüçquoq^ Epifeopi cóuenfü Ti lt;ioi ^o^uicdccicto fublcripfci e, tf. Helle

AD CEbîSVRAM THEOLOGA-•brand’ nouos amp;pernitiofifsimos mot’ ciei e -ro deftitïr,donee tandem obtinuiJftt luper ftitio. Hincq,’ occaGone arrepta ,induit A-uentinus, multi falG Prophetç nebulas offun dunt fabuiis', miraculis ( exempla vocant } i veritate plcbem Chiifti auertunt: laci as Ji-tcras interpretando, iuo negotio (eruire co gunt. Portopaucilsimis Veneri bellumin-dicentibus,quibu(dam caftitatem iaâantiç, quçftus ergo GmuJantibus , maxima pars fiib honefto cadimoniç nomine ftupra, inceGus, adulteria, jpafsim amp;. impunè committent. Alii verbis quidemambitus crimen abomi-narttur,led plus aurifub magna pict?tis lu-pcrGcic,dumfegratis dare cunâa iaâantj Corrafcre ,plurilque facra venundedcre.

En cui debcamus has fredas religionis cor tuptelas , quæeriamnum hodie obtinent, quas impoftorcs Tbeologaftri Ibb plaiiGbi-liCathoÜcç EccleGæ titulofucant ,amp; Gm-plicibns venditant.

l^ifplicuit tarnen bonis omnib’ recepta fu pcrftitio, nee diu fe reprimcre potuit ,gt; quin ni Gagi itia ernperet,amp; fc turpem dai et hy-poci iiis Et poHemhoe locoDürandi amp;■ alio-rum i ccitare teftimonia ,lcd maloadducerc Baptiftæ Mantuaninon minus dociiquam rcligiolipoctæ carmina.Hic enim de E, Hi-hrio riüaaiorom Epilcopo canitV' •

STRORVM COLON. ACAD. 6i ïntegrt uitee, legur:i frudetitid, culttu CaUtium, tutclainopum, diadema, pedutn^} fiÜAUunfc tibi, difm nil mortalid cur^f, rgt;u/hi uiuii tibiforte tuacontents, ontne Ambitio procul,populo applaudentt tuleruntt Legicitno €oniunlt;!ld tboro, non horruit iÜa Tempcfläte Df«lt; tbalAmos, cunabuld, tæddf. Sold erat in pretio, quænunc incognita uirtM Sordet,cr attrito uiuitcum plcbecucuüo. Proptereà leges, quæfuntconnubia contra, Pffe malos ^uida perhibent Prudentiapatrum Ï^onfdtis dduertit,dicunt,guid firre recufet, Qjiidualeat natura pati. Ceruicibus,aiunt, Hoe infuaue iugum nojlris imponere Chriflus tJoluit. Iftud onus, guod adhucqplurima mo/t fecit,db audaci dicuntpietdte repcrtum. (ftra Tutius eße uolunt,(Jua lex diuina fincbat Iße uia, ucterumq^ fc^ui uefligia patrum t Quorum uitafuitmelior cum coniuge, q nune Üoftra ßt cxelufis tholamis e^x coniugis ufu.

Ncc cft, quod tantoperc voriiin vrgcant Adaerïarij ,pnftquam infpcfti formula iu-ramenti, quod præRare coguntur initian-di, nihil minus ciuranf, quam connubiuni. Hæc enim,ai!t f;milis formula eis proponi-tur : Promitfo me viöurum fccimdum Canones propofleamp; nofic. Ira me Pens iu-uet. Duo evcipjunriir, Tgnorantia amp;nbsp;Imbc-cillicasjouibus cci te r.ô ïcortatione aut con-

AD CEKSVRAM THEOLOGA-cubinatiijfrd co rcircdiofucct rrrndum eft, quod Spiritus Lei in Sciiptuiisindicat.

Sed audiamus hac de re teftin onni T bo-mæ Aquinatis, tantar apud Aduci lai los au-thoi itatis viri : Si autern Acolytus, inquit, in lêcrcta confefsione ad di/crctutn Saccr-dotemveniat, amp;nbsp;ie nul on odo ccntinric pjllèdicat, non muJtuin pcccat Saceidos, dando ei con(ilium,vt cö abqua occulitn a-trinioniuni conti abat,amp; occult^ lui tpifco-pi oculos faUat, Minus enim ei tdiinus efl'c pcccatunijbcneficiuin cum ovculto er nn gio rctincre,quàmrornicariamCentra diun ani prohibitionem habere . Siveiopoftcà ad ïàcras ot dines a fuis præîàtis cogatur arce-derCjCrcdimus minus ejîe peccaium vrorc vti, qcunialia foinicari J extotonoluerit continere. Hæceximiusille amp;nbsp;(anâusvel aduerfariol u itdicio dofior. Quid de voto d ifputant aduerfarij’ Si volunt expeiii i qua îcs habcant votai ios, tollant iniquam obli-gationem,Gt liberum initiandis voucrc,vcl non vouerc, amp;nbsp;ex mille votarijs vix vnus c-rit rcliquus Eft igitur coaûii ilRid votum,amp; abinuitisextortum. Num extorqueri po-teft caftitas ? Integritas corporis expeten-da a nobis eft, inquit Ambrohus,quam ego procofiJio fuîdfo ,no imj ci io pijreipio. Sola eni’m virginitas eft,quç fuaderi poteft, impc,ari non poteft : tes magis voti 9 p««^

STPCKVM COLON. ACAD, CPpti cH. 7 or iamfçculis déplorant anima-jiim cxiriun; amp;nbsp;Ecclel æ Itt m doéii amp;nbsp;pjj vi pcin tioîam Itgrnitollioptant,igt;cuc bonus Medic’ tollit n.cdicinani, quam expe ncntia magilba potius officerc g pioficerc diditjt F agif)ofacll'piofcäoamp;g'aui ani-inadcpri oned gna aducrlariorun. duritics c.ua' diabolicani legem défendit,amp; nihil toe anin ai urn pcriculis«ómouetur, F nocen-iius 7 citiusde vita amp;nbsp;honcftateCFi icoru fcribens: Cm fecundu regionisïùçmorem, inqinr, no abdicarunt copulam coniugalem, li lapli ftierint giauius puniantur.cnniFgi-timo man imonio vti pofsint. Rcâc Innoc , Sed qua pçna digni bnt,qui cum fpurcifsimè valant,iniquam tn obligationcm ad cœliba tu defenderenon dubitant. Ego fi Princeps fciTX effem , eos qui cœlibatû dcfcndunt,lî fiagiriosc viucient, arripi amp;nbsp;in proximuflu nicn abijci ivbcj ein,vt hacfeueritatetemc-ritarem coi uconfpjccrem,amp; expcrgeface-rcm Iccuritatcm, vt Deo illuderc dedifcc-rent propudia. Quoridie,aiunt,faccrdori-bus nofti IS facris opeiandum cft-,ideoprrpe tuocontinere debent. Nngæ. Habuitin hoe ordinc vcti s Ecclcfla tot præftantcs viros, eruditionc amp;nbsp;vita: faniSimonia c’aros, qui amp;■ conaigio vli fhnt, amp;nbsp;Ecclc! is prsefucrunt longe melius, quàmiflorum ccchbet, quj font, vt in Epiftdi» fois «njt Horatiu» ,

ïntrorfivm turpes pcUe dtiora^ Hçc ad tctricam liJam aducrlariorum de cœlibatu Sc votis orationem refpofa funto. Vcrû quid de his rebus eu Monhemio bti-gant’ Etertim illc votarios eorum ad connu Bia non cogif,ac ne hoi tatur quidem, tantum cii Paulo incotinentum inibccillitarem coniugij honehate cxcipit. Quid ca ré pec-catum eft? Inhituant ipti ad cótinentiam Sa crihculos (uos, Mohachos Sc Nonnas, libèrent EcclcGam hac, qua plurimumdeturpa-tur,labc tot concubinarioru , hoc cano tot flagitiolbru cœlibum, taceo grauiora. Lent Eccicfiç eunuchos ver^ Euangclicoi, amp;nbsp;ap-plaulbrem habebunt Monhemium, tantum abeft,vt aducrlariuin experturihnt.

In cxplicationcm 7. Præccptilîclcribunt Ccnforcs : Confultius fuiflet maiorum ve-renda tegere qomnibus infjhcienda atque videnda exponere. Hoc cnim nihil ahud eft, quàm frigidam,quod aiunt, fuffundcre. Sc populum alioqui obftrepcrum aduerfus Sacerdotes vniucrios concitare.

Atqui nullius nomen profeindit Monhe-niius, nuHiusoccu’tum facinus propalat, Sc fhbfannandiim propinat; tantum in gcncre docct, furtum cos committci e ,.qui Miftas, peccatorum remifsionem, animarum pur gatorio libcrationem pretio vendut. Hoc-cine

STR.OR.VM COLON. ACAD. 6^ eine eft maiorum verendadetegcre ? Nun-quidinxtaprojcrbium , Pures clamorem? Perinde quali marcha quæpiam ignominia fcaffeäam quiritetur , g’audierjt aliqiicn» dneentem adulterium cft'c turpifsimum fcc-luj. Si fententia Chami filij Noe damnandi Punt,quorquot iftius ordinis vitia rcpi chen-dunt,iam malcdiiftioncm incurrent omnes, qui huic generi pœnitentiam prædicare au-debant. Sed legantipfi quinqj illos S. Bernardi ad Eugenium libro», amp;nbsp;verenda maiorum füorum egrcgic nudata agnoftent. Quanto rcdlius moncrent fiios, vt Iblicit^ caueren t,n e culufpiam iuftam r eprehenfio-nem incurrcrent.

Oblique notant amp;nbsp;GymnaRu DufieWor-penfe, quafi ibiihiuentushçrcRbusimbuta ncc Deit,nec Sanäos,nec fuos deniqj rcue-rcatur præccptorcs,. Sedqiiicquid garrianC liuidx corniculæ, res ipfa oftendit 6y mna-llum illud ab Illuftrifs:Prin: ere(ftum,pIurC8 pictatc,morib:litcris ornatos dare,q omnia a'ia in hac vicinia.Ridiadum vero,^, lagine lux tarn tcmcrc metuunt porei. Sed ego his quilquiTijs no immoror,ne aduerfäriorö nio rc,rixandi materiam circumfpiccre videar.

Qux dicunt in expoütionem vltimi Prx-cepti, fopracopiosdeonfutataflint. Nam quodde Coaciliis Euangdicis garriunt-,-

Mateo’ogicon cn’,amp; verbis Chnfti contra-Matth,ƒ dicic. Mandata (e conteltaciir tradt re Ch i ftus, non confiüa , quorum qui lóluent vel minimum, amp;nbsp;lie homines docuerit,minimus lit habendus in regno cedorum Ojt^jppter iuftitiamafuisrequint Pharifaica feu Ma-tæolog ca ampliorem, (i velinc inti aic in regnuin cœlorum.

In Quarto Dialogo, in Fidei exp’icatio-nc, non earn fcqui Monhemium d gt;:trinain ca!umniantur,quam à vcreribns adeoque ab iplis Apoffolishaufimus, Sed quam nouita-tis omnis ftudioh côtra Chriifi fânûo'-nm-que omnium inftitutioncm, non ira pndetn commenti font. Sed quam imp idens lit hæc calumnia,contcxtusdeclajabif.

Pollea Catholicam de tide doilrinam rr-plicaturi poftq belló fuam canriunculam cxorfæfunt hirundines, mox ad inane Hdci fimalachrum, quod line fpe, line charirate eflc pofiit, diuoluuntiir , vt huc aptifsimc quadret illud Ariftophanis :

' Nos non ignoramus lacobum tidei mor-Cuæ mcminid'c, qux bonis operibus deftiiu * ta Gt. Sed cacum mortua lit,hoccft,ignaua UuQtaxat veritatis apprchenlio non mag'® vei«

minis viui. Paulus candem iiótam appella-uic,qiiiecùm nlt;àa lit,vcra non c{t,qiieitiad-modum Minium in comœdia perfonam gaiiicnnonisfuftincntcmjvcrum rcgcuj di-cerc non poirumus,

Bella fcilicct cHiftoru fidci in foriTiata m amp;nbsp;informem diftinftio, quæcùm tantopcre aducrfariis ar^idcat,nobis cxcntienda venir. Prim?» ,dicimus putidos iftos Sopbiflas fruftra in Ariftotclc confcncfccrc,cum tantum ex PhiloGiphia nondum didicciint, vC intclligant vnam qualitatcm altcrius for-mam elFc non poffe, Arift.lib.6.Ethic ca.ii docct prndenti.’ cjteraj virtutes morales connciäi, licut amp;nbsp;fapicntiç quç intcllcäua-]es vocantur adhçrent At qiiis vnq alias virtutes rticntis formas dixit efie lapicntiç, auf tnorum prudenriç’ Quare ncq^fpes.ncque rp. charitas forma fidci potcrit appcllari, quç ’*“* elfjVt Chryfo'fomus ait.prçcipua animi vir Honi«jï tas, qujnon ambigit,amp; ceterasregerede-ber.Et in fideChriüianorum fapicntiampo lira n clïc .nemini dubinmcfle rcor. Pre-tcrea corn forma iuvta rarioncm naturçfuç ft pi'incipium ai^ionis,fides cnim ex fenten Tia Ambî oG j de Vocationc Gent : capire 8» genitrix ( t bonÇ voluntatis iuftçaétio-Biï, ^uomodo cÉarita» erga fidemrarioncn»

AD CENSVRAM THEOLOGA-forma: obtinebit Î Deinde materia formas obièquitur, ab ilia contrahitur Sc contine-tur. Vf cum opifex ex tiuncofacit Hatuam, il!a declinatio amp;nbsp;cxpolitio ligni datformam ftatuæ , fed non fit c diuerlo. Z\tqui chari-tas fidci obiequitur, exorbitatura,ni ab ilia regatur, Quicquid enim rcâc djligimus. fide eognofcimus dthgcndum. Sicut pul-Libroi, chrèdocet Augudinus deDoârina Chri-^^P‘37« ftiaoa: Porro fide titubante, inquit, chantas quoqueipfa languefcit. Nam li à fide quisq ceciderit , 3 charitate etiam ncccfie efl- cadat. Nó poteft ciiim diligere,quod non credit.Sic ill g . Gerte in natura videmus a-morctn fequi inditum partis cognoicentis.

Ad hæc,cum charitas fiJia fit fidci,quomo-do eric eius forma ? Porn» ex fide gigni cha ritatem, nemini dubium eft. Oflendimus ex Ambrofi'o, Fidem gcnitricem elfe bonx voluntatis amp;nbsp;iuftæadionis. Déclarât idem In Eze- S. Gregoriifententia : Tantum inhaevi-chielem, ta amamus,quantum credimus. Et Augufti-hom. 2î,nus: lib. Gonfcflion.capi 6. Domine amo tCjinquif, Perculsifti cor meum verbo tuo, amp;amauite. At verbum Dei non nififidc recipitur. Et Auguftinus inIoanncm,Crc-dercin Chriftudocet efl'e, credendo ania-rc , credendo in ilium ire,vr membrum eius fias. Concinit Sandils* Patribus Sc Regius ■

STR.ORVM COLON. ACAD. 7J Propheta : Crcdidi, propter quod loquu-tus /um. Liqucc igitur ex ride confefsionem amp;nbsp;opera bona prodire. Manifeflilsime' vcrd omnium Paulus;, primx Timoth. i. Charitas, mquiCjdc corde puro , confciencia bona, amp;nbsp;fide non riiäa, Audis charitatemex puro Corde, con/cientia bona, amp;nbsp;fide nön fidaproccdere’ Cordis autem mundatri-cem e/Fc nemini dubium cft , amp;nbsp;ex eadem pacem confcicntiæ cxiftere D. Paulus doccc Romanorum tertio : luftificati fidc pa-ccm habcmus crga Deum. Fides igitur pari cOrdis, con/cientiæ bonæ , amp;nbsp;enaritatii mater eft : (inc qua imputa, conturbata Sc iniqua fuut omnia . Quid quod ratio idem fuadet Î Etenim , fi quis egregia erga nos fit vciluntate, tu amp;nbsp;facilitate ad nos iuuandum eximia, tunc certe co maiorc obferuantia, ftudio,amore colimusf, quo magis de eius beneuolcntia erga nos, amp;nbsp;bcncficcntia per-fuafi fumus. Cum ergo fide DeuiU, vt fum-mum bonum apprehendamns, potentem , fapientem, Sc noftri amantifsiinum, qui fi-lium fuum pro nobis dederit in mortem, vC per cum peccatis abfolucremur, iiiftificarc-m ir, glorificaremur, seternumque viuerc-mus, quomodo non cundem fummoamo-rc , fumsna vcncrationc ,amp; ( vt ita dicam JI dcuotionc compltólemur , fu/piciemus, amp;

Euicimu» iam cScrJptura, Patribus, amp;nbsp;ratione cbaritatem non c/fc fidci forrnani. -Hallucinatut eâ igitur Thomas Aquinas tanti nominis Doitor,amp; iftismiferisThc-ologaftris crrorisanïàtn prarbuit,

Sed diccnt Aduerlàrij •' Quum per diïe-öioncmoperctur , cam loco forma: habc-bit. Dixiinuj liipr^ , vnam qualitatcm tcrius formamclfc non pofle. Nam li Forma crit, per quod quippiam opcratur, iam calamus forma crit Scriba:,quód per cü fcri-bat : arma forma eruntmilirij, quod per ca certct ; corpus crit forma anima:, quod per corpus agat. Diximus ctiam prudentiam opcrari per alias virtutca , qu« tarnen ciut forma: non cenfentur.

Obijciunt Cbaritatem proptcrca ratio-nem formæ obtincre, qubd finis lit Præcc-pt i, qua iiiftiis, lit quiconque iuftus efl-,

Verùm,fihoc Argumentum valere debet , amp;nbsp;nos cuincemus, Fidcm efle formam aliarum virtutum , quum Apoflolus Ghrifti Paulus dicat : Omne, quod non cft ex fide, pcccatum efi-. Ex qua fententia Diims Au-gulfinus , amp;nbsp;alij Patres landifsimi docue-runt omnia infidelium opera elPe peccata,vC liip’à à nobisoftcnlùmeft. Scddclino Ipi* poram hanc di^tationem perfequi,

STRORVM COLON. ACAD; Ss Scirc aucem ce volo candide Lcâor, nOlt; ncqjacjuam smart rixas auc logomachias, Libenter concedercmus Mat^olog« no-luam loquendi confuecudinem, vt ipft fidcin formacam diccient, qaam nos fccun-dum Scripcuras viuam , fecundmn Patres Euangclicam , vcram, Chrifti,gi «tiæ, pro-inilsionis dicinius. Rurfus jnrjrmcm illi, qii un nosiuxta Chriftutn lefiim tempora-riain, iuxta Apoftolum Paulum fiâam,iux-ta lacobum mortuam , fecundum Patre» inanem amp;nbsp;fterilcm appcllamus.

Sedlongamtelam noftri tcxunt Aduer* farij : Nihil agunt fimplicitcr ,nihil candi-, dc; Vafrè, perplexè,acSopSifticdomnia. Informi fuæ fidei naturam ver« fidci tri-« buunt . Poîlcà in reprobis vcram fideni inelfccontendunt. Dcmumncgant folifi-dci rcmifsioncm pcccatoriim,iuftific’tio-ncin , virain xcernam adfcribendain ciTc, vt Domini noilri Chrifli Ic!u gloriam ob-icurent , eainquc in noft*am chariratcm, noftras virtutcs, bona opcr a amp;nbsp;mct it a dc-riticnt. Nobis igitur, vt Chrifti Libera-tons noftri gloriam aiTcramus » vtque veri-tatipatrocinemnr, reclamandum fuit, arque oftendcndum earn, quae ipGs tantopcre p’acct, lidei diuiiionem parum Magi^a-1cm,ineptam, acqj impropriam. Conclnanc 1 * «

amp; fidem fpecialcm adnerfanj. In gcncre ftacuunt credendum clfc : Bcati , quorum rcmiflæ (unt iniquitatcs : non tamcn in fpe-cie, Ego credo mihi rcmiffa effe pcccata . Quare palam contradicuntprofefsioni Syin bolï Apofto’ici : Credo rcmifsionem pee-catorum , Et poftea calumnianrur imme-a-entem Monhemium, quafi ij ödcmiudicij amp;nbsp;gehennx clcuct.

Quia veni tres Ghi propofitiones CTi verbis Monhemij, vt ip(i volunt exceptas, op-pugnandas proponunt : nos quoque in de-fenfioneOptimi amp;nbsp;Innocentifsimi viri, i-pfbrum filum fequemur.

Prima propofïtio eft : Fidem cfTc cer-tam perfualioncm beneuolentiæ I'ei , Sc vnumquemquedebcreiibi certó perfuade-re, Dcum fore perpetuum, neque de arterna vita efTeambigendnm,

Hanc propobtionem impngnaturi Ad-ucrfarij : Quis vnquam, inqiiiunf, itadc Fide dilleruit, vt ad earn refei endampu-tauerit certi cuiufdam priuati hominis ialu-tem?

O prodigiofam Sophiftarum vanitatem ! Nonne Chriftusfalntém promifit omni credent! , amp;nbsp;inChrjBi lefû nomen Baptizatol Noone finguJi Chriftiani Baptifini Sacra-mcoto

STK OR VM COLON. ACAD. C7 tncntoinitiantur’ Nonne finguJis conquot; fc/sio Hdei ad ialutcm rcquiritur? Nonn® inCœnafinguJi corpore amp;nbsp;fanguinc Chri-fti ad viram «tcrnam pafcuntur ’ Nonne finguli pœnitcntes à peccatis fuis abfoluun-tur Î Vanê nimirum Sc friuol«? hxc omnia in Ecclcfia Dci exhibcntur , b non iinguli de /alutc fua perfiiafifsimi effc debcant.

Et quorfiim quaefo, fpcäant bæ dulciftimç Icfu Ghrifti voces, amp;nbsp;confolationis plenif-fimæ Î Confide fili, remittuntur tibi pcc-cata tua. Item : O mulicr , magna cft fides tna, fiat tibi ficut vis. Item : Fides tua faluam te fccit : Vade in pace.

Profeâô, quuni Chriftus omni Creatu-ræ, omn ibus amp;nbsp;fingulis hominibus Euange-lium prædicari mandct , vt credamus iu-bcat, credentibus vitam arternam addicat, furor cft contendere in Ecclcfia, in qua vox Euangelij fonat, neminem de reconciliatio-cc amp;nbsp;iuftificatione fui certum efle.

Si inter fpem amp;nbsp;metum perpetuo luäan-duni nobis efi, mr ab omnibus amp;nbsp;fingulis CXigatur hæc profefsio : Credo remilsio-neni pcccatorum’ An dealijs banc crcdc-re iubemur de noftra ipforum falute ha*-fitantes ? Sicuti Da:moncs ipfi in Ecdefia Lei remitti pcccata credunt? Nequaquam. Nosiffi beneficium FilijL'ci fide acciperc

AD CENS VRAM TFECI CGA-lubcmur, eiqucpacatis confcicnrijs gratias »gerc. Sicut pu’cht è oflendit ïanüiisirrus Aiignftiniis, libri kcundi Confcbicrrm ca-pitc fcptimo : Gratix tu.r , jnquit, dcputo, Ä: mifcricot-dia: tu« , quod pcccara rrra tan-qiiam glaciem foluißj : Giati« tu« dlt;puto amp;nbsp;quaecunqnc non feci ma’a. Quid enim non facere potui, qui ctiam gt atu iium faci-Bus, amaai Î Et omnia mihi dimifia flTc fa-tcor , amp;nbsp;qux mca fpontc feci mala , amp;nbsp;qua: tc ducc non feci. h^C Auguß. An de iufii-ficatione fiii dubitat, qui peccata fiia in gla-eicm foJuta e/Te ^rata mente prædicatî qui omnia dimi/Ta fatctur ! Certè- mens fiu-ôuans, vtconßanter rcmißa fibi eße pcc-tatanon fatcbitur , ita ad ardentcm gia-tiarum aüioncm male crit compofita.

Ptxclarc ctiam Diuus Eernardusjn Ser» monc dc Annunciatione : Nccenc eft, in-q’it, primo omnium credcre, quod remif-ronem pcccatorum habere non pofsis, ni-fi per indulgentiam Dei, fed addc, vtcre-das Sc boe, quod per jpfum tibi peccata do-nantur . Hoc cß teftimonium , quod per-hibet Spiritus Sanöus in cot de n o , di-cens : Dimi/Ta fitnt tibi peccata tua . Hare ille , vel Aduer/ariorum iudjcio

STROKVM COLON. ACAD. 68 SanÖumtcflariincordibus fidelium, Tibi din?ifl’a fiint peccata. Vbinunc Aducrfa-riorum noftrorum s'à5/«vA/iaT(t,Fidcm non cfle iftorum pronuntiatorum : Ego ad vi-tamingrcdiar , aut : XliEi pcccata rcmifla lunt.

, vt efl in Prouerbio . Citant nun-quam Thcologaftris intelleöum Ecclcfia-ften , capitc nono : Ncfcit homo, vtrum a-morcvclodiodignusfit, fed omnia in futurum feruantur incerta : coque vniucrfà æqud caeniunt iafto amp;nbsp;impio, bono amp;nbsp;ma-Jo , immolanti vlâimas amp;nbsp;facrificia con-temnenti. Sicutboiiu«,ficamp;pcccator: v8 pcriurns, amp;nbsp;illc qui verum dcicrat . Satis manifeHè fcfe dcclarauerat Salomon, nifi in has Saturnias Lemas incidiflet. Certom eft placcre Dcoamp; rccipi propter Filium,co« qui conuertuntur. Nequc hoc in dubiutn Vocat Salomon . Non enim id vult dicc-Tc : Eandcm cffe rationem apud Drum bonorum amp;nbsp;malorum , pcccatorum amp;nbsp;iufto-

Imofapicntifsimc prxcipit de Do-ôrina amp;nbsp;Pictate non cfie iudicandum c* eucntibus externi$amp; acrnmnis:Vt,b tu La-zarqm mendicnm hominem impium amp;nbsp;Deo z^uifum iudices co g? «rumnofus eft : Rur-

AD CENS VRAM THEOI.OCA-fûs diuitcm virum pium amp;nbsp;Deo cEaium , quod debcijs affluit. ^Hïccoarguit te Salomon : TcmerCjinquit, pronuncias,quan-lt;Jo omnia hxc incerta (tint, 8c boni iuxta aemali, iufti æcjuè aciniufti ærumnis im-plicantur : Neque ex hac cxtcina rcrum facie qniequam ccrti pronunciari poteft, Atque banc fententiam Jiquidó dcc’arat Hæbræus textus, quem non fatis commode reddidit Latinus interpres. Declarant amp;nbsp;verba, quæ fubijcit : Hoe cft pefsimum, in-quit, inter omnia, quæ lûb foie fiunt, quôd eadem ciinöis cueniunt. Vnde amp;nbsp;corda filiornm bominum impkntur malitia , amp;nbsp;contemptu in vita fua. Déplorât Sapiens Eic vir, vt fommum malum banc triflem return bumanarum confuiionem. Improbi cnim , quum bonos quoque calamitatibus obruivideant , bine in malitia amp;nequitia foa confirmantur , quôd vanum omnem cul-tumDci , amp;nbsp;rcôitudinis ftudium exifti-ment, neqjDeiprouidentiam bumanaium rerum cura tangi. Sic experientia quoquC docct.

Oprandum cfTct^ îRot Tbcologaftros ft-eras lifcras cxafiiùs difccrc priusqu^m ad »liorum feripta notanda procédèrent.

Proferunt deinde aduerfarij côtra Fidem ipcpiaJcm, aliquot ïcriptui æ teftimonia iu-

STKORVM COLON. ACAD. ^9 flitiç humanæ fidutiam cucrtcntia. Vt fimt. Nihil mihi conlcius ium, at non in hoc iuiti-ficatusfijm. Itcmquis potcft diccremun-dum eft cor meum’ purusLum peccato? Item : Si lotas fucrint quali mundifsimæ ma-nus meaSjtum fordibus intinges me ,amp;hmi-Jia. PofteaquaG cuißa cauia exclamant. O xniramveftram impudentiam, ó procacem temeritatem, qui totam ætatem in pcruer-tendis pijs fidclibus ita mifcre tranfmittitis, amp;c. Nos verojquia extra oleas currunt Ma-tasologi, Ariftophanis voce cos rcuocamus,

EttloS o!sn TwptXa/wp. ” ctenim nequaq in noftra innoccntialccu-ritatem quçrimus. Dicimus amp;nbsp;nos cum Au guftino, Deus meus cuiquotidic conGtetur confeientia mca , fpc milcricordiac tua: fccu- r ƒ rior , ginnocentiafua. InGrmosnos Jan- ‘ guidos jfaucios jimmundos confitcmurco-ram Deo, coram Angelis, coi am omnibus hominibus, an idcirco nullam nobis reftare fecuritatem putant. Audiant igitur Eernar Jn Canç dum. Et reuera vbituta GrmaqueinGirmis ferme 6. rcquics, niG in vuincribus Saluatoris,tanto illis fecurior habita, quanto illcpotcntior eftadlàluandum. Eremit mundiis , premie corpus,Diabolus inGdiatur,nó cado.funda-tus enimfum fupra Grmam petram. Pcccaui |gt;cfeatum grandc^turbatur confeientia, fed

no pcrtarbabitur,quoniain vulneru D-omini rccordabor. Nempc vulnciatus eft propter infirmitates noftras. Quid tam ad nioi tern, ^uodnon Chrifti morte lalucturî Sicr^Q in mentem vcncrit tam potens tamq^ cfii-eax medicamentum, nuIJa iam pofliim mor-fei malignitate tcrrcri . Et idco liquet cr-raft'ccuinqui ait. Maior eft iniquitaimea quàm vt veniam met car,nili quod non crat de membris Chrifti, nee pertinebat ad cum de Chrifti merito, vt fuu fi fiimcret,fuum di ceret quod illius efTetjtang rem capitis mem brum . Ego voro ftdenter dico, quod ex me mihi dccftjvfurpo mihi ex uifccrious Domini,quoniam mifericordia afRufit, nee defiint foramina per quç cfDuant. Foderunt manus eius amp;pcaes,Iatuiqj lancea forauerßt,amp; per has rimas heet mihi fugerc meJ de petra , o-leumqj de fixo durihimo, id eft guftarc amp;nbsp;vidcre,quoniam (iiauis eft Dominus, hçcillc« Quç quidem toto Euangclio doccntur cla-rifsimè. Ex quo r.imirum fcimus, fi quis pec-caucrit, aduocatö nos habere apud Patrem lefiimChriftum iuftum,amp; hunccflc piopi-tiationem pro pcccatis noftris, qui fid dis amp;nbsp;inftus eft, vtpeccata nobis dum eaconfite-bimur rcmtttat,amp; purgat nos ab omni iniu-ftitia Nihil ergo peccam’ q? chriftianis homi nib. fccui itatem de vita xtetna poHicemur, amp;nbsp;fine caufa tarn atrocitcr exclamant adue»

STPCKVM CCLCN. ACAD. 7. fatii,audifljs inquiet lâciæfcriptuiæfentcn ti«ts conuincerc neminem certum efse de ** drpta lam iuGjeia , ex quo confclt;]witur neqj qoemg (ibideateina vita tanq certópio-»nilia blandii i .quianifi iufiodatur nemini, P.elt;pondtn-.us nobis iußieiam vcjamin Cbi ißodonatam eße, cam du smpleöimur fidc,xtcina Vita nobis no foîû ptomifla Jed amp;nbsp;addifla eft, juxta clarifsimamamp;liiauiisi-mam Euang. voccnqCui*^^^*^’^ gt;*' fibu Dei, habet vitam a terram. ƒ ducifarijoficnfuii Q lit ridieuîa bçc fa’utis fuç ptribaf o, odio-lam hoc loco colationem inßittnt inter Cal UinianoSjßc cnim f.bi loqui pei mittfit. Lut« ranos amp;nbsp;Anab. qnçrut apud quofnam ißoiö bare fidei cci titudo de qua dilputatur, inue-ftiganda fit. Virus fiium cuomunt adueifarlj, Kon nouit fcäas Chrißiana fimplicitas.Pa-ftoris Illi vocem audiunt ouiculæ Chrifti, eamq^tuto Icquuntur. Sedage regeramuj aduerfarijs a'iquid quod magis ad rem de qua agitur pertineat.E c fide nobis cum ad-ucrlarijs difputatio eß, bane ipfi malis Sc fa-cinorolishominibus artribucrc non dubi-tant. lacobiw vero Sadoîetiis cximiu Pon* tificix faäionis dccus. Sme firma inquit Ipe arqi fiducia in fummii Eeum fides vera non eft. rurfus: Nos inquit qui feripturaru more loquimurtfidem Cbrißi quü pi onunciamns, in yao

AD CENS VRAM THEOICGA-in vno hoe vcrbo totum id intcl'igimiis, quod eft er edere Leo, amp;nbsp;Chrifto, coa ftdere , Non cnim fides noftra (in plcx eft Crcdulitas ( quamQfcdcsamp; fundanitnrum fidei eft credere) led fides in Leum plena atqj integra eft, ira credere vt confidan:us. Hæc Sadoletus, Cedo cuius fententiam fe-quemur? Theologaftrorilne qui numg gra-tijs amp;nbsp;Mufis fàcrificaruntî iuxta feriptu-rasloquçntes Sadolcti,eruditione atqj eio-quentia præftantis viri ? Gerte faJlit vos Ma liEologia veftra , neçfimplex ilia crcdulitas amp;nbsp;perfuafiode Deo , quæ amp;nbsp;in demoribus, in Turcis, in omnibus impijs eile peteft, fides propric dicenda eft.

Longam deinceps concionem ordiuntur aduerfarij, quam minutim excutcrc non eft opcrepræcium, tarnen in gcnerc rclponde-bo. Multa garriunt de inconftantia amp;nbsp;mu-tabilitate amp;nbsp;infirmitatc voluntatis human« de triftibuslapfibusmultoiö illuftriumvi-rorum,de pœnitentia ,de timorc Lei ,qu« omnia contra ariogantiam, fupcibiam ,k-curiratem,ignauiam atque torporem carnis reâêdicunrur. Cçterùm cum a du er far ij ij4 omnibus fidci amp;nbsp;Ipei noftræ certitudinem oppugnatu veniunt, Liaboucc faciunt,non Theologicè,

STR.ORVM COLON. ACAD. 71 Sc trcmore vcrfiindum , omncquc critncri confcientiam vaftans, vt Auguftinus loqui-tur , folicite' cauendum, amp;nbsp;ialus noftra per-ficiendaeft,propter inh^rens fcihcctpec-catum , languorem obludantcm falutino- ’ ftrx, infirmitatem legi Dei fuccumbentem, de quo malo fupra copiofd difputauimuSjtu ctiam propter Sathan ç inGdias. Quaprop-ter amp;nbsp;caro nobis cum concupifccntijs crucr-figenda venit, omnibusque viribus, eniten-duin, nc vHa in re reprobi euadamus peccan tes. Hæc autem omnia vtfidcifunt.ita ci ni bildctrahunt, nee deGnit ctiam in medijs tentationumfluSibus , in vulneribus Domini fecurd acquiefeere fidcs ,vt ante ex S, , Bcrnardooftcndimus,amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^97«

Miferi Theologaftri, non aduertunt feo dum inconGderato impetu in fidci certitu-dincm inuehuntur ,fiibinde pugnantialo-qui, Admodum incerta eft,inquiunt,priuata nominum iuftificatio,multo magis æterna i-pforum fakis. RuriiisUnfcrnum non metuut veri pijqne Chriftiani, fed fumma fidutia de Dcibonitate confidant, æternamlalutcm fibidonandam firmitcr fperant. Quomo-do hæc coh^'renquot;Î Quomodo infernum non met lent quorum fakis vcl maxime in dubia cftï Oüomodo fiimma fid.itia de Dei boni-täte confident, de luftificatione fui admo-'..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dumin*

Hæclccuritas inquiunt , çjæcumrcuc-reritia aucfaciotimoréDonnni coniunda cftinfanöis inuenitur • Si hanc in fanüis agnofcunt fecuritatem, quid cum Monhe-nuo rixantur, cu n de hac ipfa is loquatu , Atnoneft ifta fccuritas inquiunc ridci, fed (pei potius opcratio. Concedimus fand fpei e/Fc hanc fecuritatem , fed quani à fide traxerit, nonquamàfcipfahabcat , Num ideo animal de hominibus non prædicabi-Cur, quia de Afino, Equo, Leone prædica » turî O cenfóriutn acumen.

Sed vt quod res eft breuiter dicam, nihil aliud fentiunt adaerfarij,quàm ex conieâu-ra morali quernq^ de fklutc fua ftatuerc de-bcre : Sed pudet cos Matxologic^ loqui, ideo tarn perplexe garriunt, vt nebulas of' fundant.

Age verd omifsis aduerfariorum narnijs, fidci Euangelicx certitudinem Pauli tub« illius Euangclicac aliquot teftimonijs ccr' tifsimis comprobamus. Roma. 4. Non h«' fitauic diffidcntia, fedconfoi tatuseft fide. Dansgloriam Deo, p’cnifsimc feiens quod qusecumque promilit Deus, potens eft amp;nbsp;fa-gerc, ideo reputatum eft iJIi ad iufticiam.

STRORVM COLON. ACAD. 7, bemus crga Dcum, per Dominum noftrum Icliim Chriftum ,pcr quem habemus acccf-fum per fidem in gi atiam iftam , in qua fta-mus amp;nbsp;gioriamur in (pc gloria: Filiorum Dei . Ephe. j. fn quohabemusfiduciamamp; acccfliim in confidentia per fidcm eius, Hxc tarn cuidcntia teÛimonia aduerfarijs funC inanis fonus.

Hcbre.ii.Fidcs eft v'ostst.Si^ rcmmfoe-randarum. Quam vocem cruditiisimc Bu-dcus in Commentarijs fuis vertit audaciam, feu animi præfcntiam . Ein helden moer, Dcducitur enim à verbo »(ji/Sa/uw quod eft fuftinco , cxcipio , non ccdo irrucnti. Cum hac voce arque vocabuli fignifica-tio omnium optime contcxtui conuenit^. EnarraC enim ApoftoKii exempla fanâo-rum,inquibu$hæc usfosabl^ cluxic amp;nbsp;omnia adueriâ fupcrauit, Hachdei HypoftaG omnibus pijs opus eft. OuandoenimLex Dei amp;nbsp;ira Dei, Sachanas, Senfus pcccati con feientiam infeftant amp;nbsp;acculant , hic fides tanquam miles aliquis uwosaT/KcS non cedit , Sed audentior contrait , amp;nbsp;refiftit, Hine Iohannes. Hxc eft viâoria qu« vin^ lt;it Mundum, Fides vcftra,

Oin cxclamatio. Si Deus pro nobis quis contra nos ; Clui proprio Hifi o non pepcrcif, led pro nobis omnibus tradidic ilium qui fieri pocelt VC non amp;cum omnia nobis do-necî Qii.is intcotabic crimina aduerlùs ele-doi Deiî Deus eft qui iuftifacat, quis illc qui coademnet? Chriftus eft qui mortuus cft, jmo qii amp;nbsp;fufeitatus cil, qui etiam eft ad dexteram Dei. qui amp;nbsp;inccrccdit pro nobis. Quis nos féparabit à dileâione Dei î Nuni aft'iiiftio’ num anguftia ? num perlecutio? nu fames? num nuditas î num pcriculum î num gladius’quemadmodnmferiptum eft. Propter tc morti tradimur, tota die habiti lumas vcluti oucs deftinata: maftationi. Verum in his omnibus vciy4jV/Kw^;Wper eum qu* dilcxic nos. Nam mihi pcrlualiim hebeo, quod neque mors, neqj vita, neqj Angeli, ncqj principatus, ncqj poteftates*, ncqj in-ftantia neque futura , neq^ altitudo, nequC profunditas, neqj creatura alia potcrit nos Icpararc a dilcdionc Dei, quæ eft in Chri-fto Icfu Domino noftro.

Non loquitur Apoftolus de pcculiari ali-quo à fc percepto dono amp;nbsp;rcuelatione, Ca-thplicam omninm fidci vincentium malilqj Illis infultantium vocem exprimit.

Nobis tarnen quantumuis Orthodoxe feu tientibus. Tridentitw fulmina inter quem - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• — Aduerfa-

STRORVM COLON. ACAD. 7^ «ducrfarij. Quçrôcurtam diu conticucrif Afoticum conciliabulumj Cur non in icono machos amp;nbsp;gynacophilos faccrdotcs fulminant Î An libi grauius aliquod c Galha ful-mcn mctuens, ddparuerat?

Venimusnunc ad fecundam propoGtio-nem, quam ex verbis Monhemij cxcei punt Vitilitigatores aduerfarij, quæcâhsEc: In bonis modo fide III ineffc , non item in mails, aeproinde malam eße fidei diuiGonem in Formatam 8c informera, Hane amp;nbsp;facrac Icripturæ Sc rcEtç ration! repugnarc men-tiuntur. Quanquam vero luprà iatiscon-futata eft aduerfariorum vanitas , tarnen vt os eis obftruatur,paulo cxaéiiùs ea ,qult;e hic adferunt refutabimus. Non pro gloria Dei, non pro veritatc , non pro EcceGx falu-tecertant Theologaftri, (cd pro dogmate Mataeologico de tide formata amp;nbsp;informi tanqnam pro Helena dimicant. Etfi verô facile eis concedercmus Itiam loqucndicon-luetudinem f vtiuprà qnoque dixijtamen quia ipli poftea vim iuftiiicandi 3. tide in charitatem,hoG eft à Chrifto in noftras vir-tutes amp;nbsp;bona opera tranffcrunt, amp;nbsp;gloriana tilij Dei,qiiantiim in fe eft, obfufeant,nobis refellcndi hint, vt Sc gloriam ftlij Dei afle-» ramus,amp; veritati Euangclicç patrocinemur.

AD CENSVRAM THEOLOGA-aflcntimur, qnæ manifcfta non funt,fcd quae Deus vera eflê dixit, nee fcientia eft neque opinio,credulitas kuis aut hiftorica fides. Quid ergo fi non vera fides er it Î

Excipio contra kuem amp;nbsp;in anem crcduli-tatem effe, quæ vitam Chrifti in quibus in-eft non excitas. Vera enim fides efficax efi, inxta illud Chryfoftomi in fermone , qui in -fcribiturde fidejegenaturæamp;fpiritu fan-öo: Quamprimum credideris, in quit, bom s operibus cris ornatuï , Nee id mirum efle debet, quandoquidem ita natura compara-ti fuïnus, vt eum maxime timeamus , quem potcntifsimum,eum audiamus attentifsimè, quem fapientifiimum, eum maxima venera-tione amp;nbsp;ftudio colamus, quemoptimum amp;nbsp;benignifsimum efle credimus, id maximo ardorc defyderemus, quod extremum bo-It.ï.dena- num efle perfiiali fiimus. Hmc Cotta apud tura dco- Ciceronemoptabatperliiadere fibi nono-ram. pinione folum, fèdad veritatem cfleDeos, amp;nbsp;ex eo qudd multi viuant adeoperditc'amp; fceleratc clarum exiftimauit efle,baud qua-quam omnibus'perfuafum , elfe Deos. Plu* profeftd reâi iudicij in homine Ethnico friit, çuàm in putidis omnium Matæologo-rumccrebris.

Porto tainetfi tres diflinftæ res fint, fides, 4’c»,charitas,indiuul/îc tarnen comités funt, ita v6

STRORVM COLON. ACAD; 74’ ita vt vbi fides vera fucrit, amp;nbsp;ipes amp;nbsp;chari-tas vna quoq^ adfint, faluis nihilominus Sc impermixtis earû naturis. Vt enim lux con-fcquitur folem, lie cliaritas comitatur lidcm. Sedne ftiilla fronte nos hoe diccrecrimi-nencur aduerfarij ,agc inanifeftis rationib* quod diximus, comprobemus .^Frieinon polfc , quin ilia quoqj amemus, quæ lumnia bona clfc credjmus,fijpradidumcft. Deinde fides eit vis, qua Chriftum apprehendi-mus, qui ( Apoftolo tefte) faétus eft nobis a Deofapientia', iuftitia , famäificatio amp;nbsp;re-demtio . Verum quç poteft elle iuftitia, quçuefanftificatio abfqj charitate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ..j g-

Veniamusad Patres. Auguftinusfcribit cam quæ line charitate eft, fidem elle Dç- operibo». moniorum, non Chriltianorum , Atque vultcrcdere in Chriftum tantummodo ad Viliam fidem pertinere . Ita enim inquit: Illud lane non abfurde intelligunt, eun» peccare in Spiritum Janftum , Sc efleline V .nia reum æcerni peccati, qui vfque in fi-nem vitæ noluerit credere in Chriftum:

Sed 11 refte intcrigerent.quid I't ci-edcr-e in lefum Chriftum Dominum noftnnn. Non eft enim hoc habere Dçmonum fidem, qux rcftcmortua perhibefur ,fed fidem illam, quæ per djleitioncm operatur . Hîc vides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

AD CENS VRAM THEOLOGA-tæologis, dum ncgat cos crcdere in Chri» ftum, qui fidcm duntaxat mortuam habcnt: amp;nbsp;cap. proximoclarc' dicit ,flagitiofosnolJc Chrifto crcdere , amp;nbsp;idcirco ad Baptifmum Chrifti admittendos Bon'cfle cohtcndit, Chryfoftjn fermonc fïipra citato fidem per feipfam plcnam operibus bonis elTc doccf, Plura ex Patribus teftimonia fupra recita-uimus,ncc opus eftalia addere. Eftcnim tam perfpicuain hoe negotio veritas , vt Pontificii faniores nobis accédant, vt fùprs ex cruditifsimo Sadoleto oftendimus.

Nee eft quód lacobum nobis obijeiant de fide mortua, quando illi non natura conuc-nit cumfidc vcra,fed tantum nomine. Ncc Opus erat tot Patrum citarc teftimonia,de-clarantia fidcm veram, vim amp;nbsp;efftcacitatem faam operibus cxcrcere, quando nos id minime negamusj, tantii id contendimus, hanC mortuam amp;• ignauamî fidcm veram fidem non efle, tantum per imitationem fidci no' mine cenferi

Vt naturales aéiioncs fenfuum ( inquiunt aduerfarij) aliarumquc facultatum adani' mam originem fuam rcfcrunt, ita quçcumqj bonæamp;Tpjrifnales aftioncs à fidecxercen-tur, non nifi à charitate proccdunt, ac cfTi-caciamhabent’ Atqui nos fupra ex Paulo yiocuimut, fidcm non fidam, hoc eft veram.

STRORVM COLON. ACAD, yy amp;nbsp;charitatis amp;nbsp;puri cordis amp;nbsp;bonæ confciquot; entiç matrem cflc. Docuimus ex Augufti-no, fide titubante charitatcm quoqjipfain ianguelcere, amp;nbsp;fi fide quii ccciaerit,a cha-ritate ctiam nccefl'e efle, vt cadat. Docuimus ex Ambrofiot Fidcm genitricem efic bonæ voluntatis amp;nbsp;iuftæ aâionis. Docuimus ex Chryfoftomo, fidem per fe jpfam plenam cflc opcribus bonis . Docuimus ex OregoriOjtantum nos amarc, quantam cre-dimus. Hæc omnia fi non fiifficiunt, adijei-mus amp;nbsp;fanâi Bernardi fententiam, Qpi vi-ti fidem, palmiti reliquas virtutes , opera verdbotriipulchcrimd comparauiC. Brgo fi vitii viuificatur à palmite, Sc fidcs yiui-jicabitur â charitate.

Sedquid ad Paulumrefpondebitis? In-quiunt, fi habuero omnem fidem,ita vt mon testransferam,charitatcm autem nonhabuero, nihil film. Audiantergo. Refpon-demus Apoftolum hoc loco , loqui de fide, nondogmatum, fed lignorum, quæctiam in ludaproditorc fuit , amp;nbsp;fiiperiore capitc ab Apoftolo inter charifmata recenfetur. Nam primo loco pofuit fapientiam, deinde feientiam,tertio loco fidem, poftca.faculta-tem fanationum, qvæ leeurntur . Non i-gitur abfolutê de omni fide loquitur Apo-ftolus, led de omnium mir aculor v m t ffefi ri

AD CENS VRAM THEOI OCA-ccfide. Totam hanc, etiam li tanta fitvt prodigiosè motes transférât ,fi ablitchari-tas, prodeflè negat. Chrylóftomus hiiic no-ftræ fententiæ aîlipiilatur, nee ab’udit Am-brofius. Ita enim in Apoftoli locum infit-Virtutes facere, aut dçmonia per fidem cij-ccre, Dei virtns amp;nbsp;gloria eft, nee hoe ad incritum proncit, nili quis bonæ conucrla-tionis fuerit æmulus. Patet igitur hunevi-rum Dei dc fide miraculorum Apofiolum intcllexiflc. Nee diflentirc videtur Theo-doretus. Nihil igitur aliud ex hoe loco ob-tinebunt aduerfarij,quàm charifina iHud fi-dei, quo miracula efficiuntur, fine charitate cflc pofic, quód nos minimé negamusi. Sed (i aduerfarij cum Erafmo amp;nbsp;Sophifta Pi-ghicocontendent, omnem fidem hoe loco propriam amp;nbsp;veram comprehendere , dici-mus cum codem Erafino hatc perfidlioncni dici, quæ à Quintiliano inter ïchemata am-plificationi» refertur. Ncque debet, vtlo-quuntqr Dialcâici, Propofitio Hypothe-tica fieri Categorica, Reipfa ifia non parantur , fed intelligcntia fólum amp;nbsp;ferwo^ ne , vt cum dico : Si habes vitam rationalem ablquc animali, non cris perturbatio-nibusobnoxius ,fedhincnon fêquitur,Vitam hominis rationalem abfque animali ex-tare. Ita fi quis fidem à charitate feiun-

STRORVM COLON. ACAD. 7^ gcret, nihil prodeflct ea tides, quia reuera non effet fides, fed vana tantummodo per-fuafio amp;nbsp;opinio ,à vulgo, educatione atque maioi-ibus concepta , Accedit noftræ fen-tentiae Bafilius, qui in Epiftola ad Neoeç/a-ricnles fcribit: Non quod borum quæ com-memorauimus lingula,line charitae pofsint inuenirijfcd quodfanûus Apolto!us,quç dixerat, teftimonijs confirmare voluerit: præceptuin,inquam,charitatis in finit is par-Cibus elle rcliquis omnibus excellentius. Vides Leâor bane ctiam expofitionem, id quodmaximè conantur aduerfarij,minimè efficcre, Sed prior ilia limplcx, plana, amp;nbsp;le-riei fermonis Paulini confentanca aß. Nam qua: contra earn adferuntur ab Erafmo, So-phiftis item, Pigio, Eccio amp;nbsp;rcliquis eiuf-dem farinæ, nullo negotio rcfelli polfent,

Adducunt locum Luc. S. Multi ad tempus eredunt ,fed in tempore tentationis rc-cedunt. Sic amp;nbsp;lob an. 12. Multi ex Princi-pibus crcdidcrunt in cum, amp;c . Verum quodlibiaflumunt, non damns, tales ha-buiffc veram tidem . Nam amp;nbsp;Chriftus ip-feteftatur Principes ill os nonverècredi-dilfe , Quomodo potclljs inquit , cre-derc , Qui à vobis iplis gloriam quçri-tisi

Metucbantcnimne fièrent Aóvïcéyw^o/ Ideoà vera fide alienabantur, cumluam dignitatem amp;nbsp;honorem Chrifio prçferrent. Ccùm igitur in ipfis principib’,vcl jpfoChri ïlo tefte , fides vera non fuerit,multo n)jnu$ in Simone Mago DiaboH membrofuifle fta tuendum eft.

Adtefiimonia Patrum , quæ citant Ad-ucrfarij, fu’pra abundc fatis rcfponfùm eft. Aliquid tn coloris habere uidetur,quod ex ï8.cap.libri l'y. Aoguftini de Trinitatecitant.'Sine charitate quippc fides poteft qui-dem efle, fed non amp;nbsp;prodefîc . Intelligitis aliquam fidem efle poHc fine charitate, Sed quçnam eftea? ver^nevt contendunt Ma-taeologi î Audi quac fequuntur Propter quod amp;nbsp;Apoftolus Paulos : In Chrifto, inquit, fefu circumcifio , ncqj præputiumali-’quid valet,fed fides qu« per dilcâioncm operatur . Sic earn difeernens ab ea fide qua amp;nbsp;Dçmoncs credunt amp;nbsp;contrcmi/cunt. Vides quam fidcm fine charitate efledieaf, non Chriftianorum, qtiæ vera eft, (ed eam qua: Sophiftis, Hypocritis, amp;nbsp;confceleratis Omnibus, cum Dçmonibus communis eft. Idem docet Traóïatu in lohannem 6. Sed quid dictt,inquit,tdem Apoftolus ; Si feier« omnia facramenta amp;nbsp;habucro pjophetiam amp;nbsp;omnem fidero, it» vt montes transferam, ac for*

STKORVM COLON. ACAD. 77 ne fortè amp;nbsp;hocdicens, Credjdi ,fufficit mihi . Scd amp;nbsp;quid dicit lacobus ? Et Dæmonci creduntjContrcmiicunt. Magna eft fides, ied nihil prod eft, fi non habcat charitatcm. Confitcbantur 8i Dæmones Chriftum : Ergo crcdcndo, fed non diligendo diccbant : Q^id nobis amp;nbsp;tibi fili Dei ! Fidem habe-bant jcharitatem non habebant ,ideo Dæ-moncs erant, Noli de fide gloriari : adhuc Dæmonibuscomparandus es. Ex his poftre-mis verbis( Noli de fide gloriari,adhuc Dç-nionibus comparandas es ) difcc ,vcræ fidci expertes eflc, quotquot de fide abfquc cha-ritate gloriantur. Nam amp;nbsp;fuprà ex Augufti-no docuimus , homines fiagitiofós nequa-quam in Ghriftum credcrc. Quia loco illo loaunis: Qui crédit,quoniam lefus cftChri ftus,ex Dco natus cft ; vehementer fe premi fentit Matæologicum acumen, idcô eum lu-perciliosè reijcit: Exiftimas forte,inquiunt, vetercs illos Doftores, quos antè citauimus, nunquam verba ilia ftudiose legifîe,vel eti-amabundc fatispenetraffc ’ Siccinc tu foins faperc vidcris’amp;c. Legerunt herclc,amp; idco tam pulchr^ nobis conientiunt, ficut oftcn-dimus.Quis cft,qui no crédit,inquit Angnft. in hune locum Ioannis, quod Icfùs fit C hri- In Epift. ftus î Quinonfieviuit, quomodo præcipit Ioannis, Qhriftus: Multi cnim dicunt,Credo,fed fi- trad *©»

AD CENSVRAM THEOLOGA-des fine operibus non faluat.Opus autem fi-deiipfadileüioeft . Rur/bs : fides Chri-ftiani cum dileäione eft ; Dænionis aût line ddeäionc. Manifcfiifsiniè adiuiit ftdem in Ghriftum fiagitiosc viuentibus. At inancs veri Theologaftri, dum nos rabiosc calum-niantUFjin apertam bïafphcmiam crumpunf, amp;nbsp;Scriptiiram Dei veluti nafuin ccrcum elle dicunt, Siccine vobis,o impij rabulæ, nafùs cercus eft Scriptura ’ At vos iuprà omnibus hæreticorum phalangibus, ac Darmoniim o-mnium præftigijs ciusiaudoritatem oppo-fuiftis. O vocem ,flagris amp;c fuftibus rctun-dendam.

Nosne J d vefani Monbemiomaftiges, ayt Principum aut vulgi palpa mus vitia,qui fia-gitiobs omnibus fidem veram adimimus, an VOS, qui cam ctiam prauis hominibus tri-buitis ? Ah nimis ftupidi eftis, fi non fenti-tis, quantum ijs tnbuatis, quibus fidem veram tribuitis. Veræ enimfidci eftremifsio peccatorum, quando de Chrifto, vt ait Petrus, omnes Prophetæ teftificantur, rcmif-fonem peccatorum per nomen eius accc-pruros, quotquot in cum credunt. Vcjsce-nim fidei iuftificatio eft ,iuxta vocem ciuf-dem : Per hunc omnis qui credit, iuftifica- !( tur. Verç fidci eft voôt^/a, iuxta vocem Pan 11 : Omnes fiJij Dei eftisper fidem in Chri-ftum

STRCRVM CCLON. ACAD, 78 flum Icftim. Veræ fidei eft vita æterna, iu-xta vocem ipGus Chrifti : Qiii credit in Fi-îium,habet vitam arternam. Viuæ, inquiut, fidci ha?c tribuimus,non item vcræ.At quo-irodo vcra erit,qnæ viua non eft ? An bomo verus cenfcndus eft , qui viuus non ht Î An vcra moneta,qiiæ fit aduJtcrina ?

Sed bene habet, Capra cultrum, quo iu-gulctur , indicat. Citant cnim Bernar-dum , in Sermone in Oöaua Pafcha: ; Pri-tasne, ait, Pilium Deircputat lefum, quiA quis eft homo, qui ipfius ncc terrctur com-minationibus, ncc attrahitur promifsioni-bus,ncc prxccptis obtempérât, ncc confihjs acquiefeit’ None is,etiamf) fatcatur fc noftc Dcum, faûis tarnen negat î Quid aptius contra fidem Matæologorum informcm dici poteft ? Cui tarnen veræ fidei naturam tribucre haud crubefeunt effrontés So-phiftæ. Ncc hoc dicunt Veteres, quod i-pfiganniunt, opera bona fidci fiiam vitarn largiri : Sed fidem ipfam fuam vitam per o-P«ra declarare, ficut iuprà copioiè often-diraus. Fantnunc, amp;Tridenfinis fulge-fris auicuJas terreant : rident ctenim iam, in quibus aliquid viri eft.

Tranhmusnunc adTcrtiam Propofitio-ncm , quam exCaluini pefiore defumptam eïTc noftrimcntiuntur aducrfarij,amp; eft hares

Nos tantum ca crcdcre, qux ad promißio-ncs fpeöant , non autcm ea , qua: minâs in-ducunt. Hæc ex meris calumnijs confuta eft ,amp; tribuit Monhcmio, quod illi neper fomnium quidem in mentcm venit vnquam, Porró, tametii fcmper crcdendum eft Deo, Eue promittcnti, (iue comminanti : prarci-puum tarnen iidei obieânm eft bcneuolcn-tia amp;nbsp;mifcricordia xterni Patris in Chrifto Icfii Domino noftro , extra quam quicquid intuetur fides , nihil nifi dclperationix materia eft.

Similis calumnia eft,quod fpem atqj fidem prorfus confunderenosdicunt, Quum nos virtutes iftas Thcologicas Fidcm,Spcm,at-que Charitatem nequaquam confundamus, fed tanquam indiuuHas comités,perpetuo cohairerc docemus, Idque ita effe, folidis Scriptura: 8c Sanóorum Patrum teftimo-niisconuincimus,vt fijpra oftenfum eft.Lu-culentam fatis fideiamp; fpeidifiunüionem in Catcchifmo luo ponit Monhcmius.-pes in-quit,eft earum rerum expeâatio,quas reuera fides a Deo promiflas concepit. Fides elfe Deum vcraccm libi plane pcrliiadet, Spes expedat, vt in tempore oportuno fe taïem declarer Fides colligit Drum nobis efte Pa-trcrn,Spcs cxpedat,vt fc takm erga nos cx-hibcat, Fides donatam nobis propter Chri-

STRORVM COLON. ACAD. 7, ftum vitam ætcrnam credit, Spes cxpeftat, vt earn aliquando conlequaniur. Fides bafis cft,cui fpes innititur ; Spes tidem fouet atqj fixftinct, Habes planam,eruditam, Scriptu-ris con(entancam fidci amp;nbsp;(pei diftinâionem. Pcrfricent frontem Adueriarij Monhe-miuni fidem atque fpcm con fundere dicant.

Quid vero Matacologi ? Fides eft gene^ raliumpronunciatorum, ( fi hæc nofir« mc-tiamur tempora ) Spes Fpccialium. Qiiam vanè hæc dicant fidci hoftes , fuprà dedara-uimus. Cscterùm quid fibi vult totiesrepe-tita Parenthefis, Si hate noftra metiamur tempora’ An nunc aha efiFidci notio,qaani olim fuit’ aut, £i adhuc diirabit mundi5(Ä'/Ua poftcci crit ’ Sed omiisis Theologaftrorutn nugis,con(yderctæquusLeâor , maximam efle fidei amp;nbsp;fpci coniunâioncni,quando vc-rafides Ipem fecumtrahit. Quî faûum eft, vtinSacrisliteris tam fidci quàmfpei pro-mifsioBCsfaûælîntî Vt enim dicitur: luftus cx fide viiiir,amp; qui credit in ilium,non con-« fundetur. Rurfus : Qui credit in Filium , habet vitam ætcrnam.' Item : Arbitra-niur hominem iufiificcri ex fide. Ira ctiam ^ribiturin Pfalmo : Bcatiomnes , qui confidant in co, £tin Bfaia,capit.i6. Scruabic pacem,quaniam in co ^crafum eft. Et in q, Spes non confundit,Atq) »d Titum capitc j.

Vt fimus hæredcs fecundum ïpemvitx ternæ. Atque hïc rurlus in incertofalu-tem nodrani ponunt Matæologi, amp;nbsp;fpei hç-fitationem allbciant. Videlicet, Dei pro-milsiones in acre pendulas faciunt, cuni eas ita voliihc eiTe generales, vt nemo priuatus de feipfó certus elTe polsit. Atqui in cum fi-nemprædiçatur Euangelium omni creatu-ræ , vt quilque fingulariter campromifiio-nem ampleàatur , amp;nbsp;habeat rcmifsionem pcccatorum. Et quomodo tu accipis Eucha-riltiam? An obGgnat Sacramentum promif-lionem generalem? Non lane : léd potiiis fingularem, amp;nbsp;tibi applicatam. Hac Hde fi non accipis Sacramentum , quem fruâum ex eo percipies, aut quomodo gratias ages Î Habet ergo fpcs earn certicudinem de falu-te , quam accepit à Hde, Cumq'ue fpes in cuin finem nobis a Deo concedatur, vt du-bitationi rcluóletur, non eft, quod ei hælî-tationcm tanquam pcrpetiiam comitem ad-fcribamus. Sact iHcate, inquit Dauid, fa-crificium iuRitiæ, amp;nbsp;fperate in Domino. Et Ofeas : Spera,inquit,in Dcum omni tempore, Item Petrus : Speratein eamgratiam, quæolFertur. Cùmfperare iubet, dubita-tioni obluftari mandat. Liquet id ex natura rnandatorum Dei. luisit Deus,vt fe v-num colercnws,quia videbat nos ad idolola-triam

STR.OR.VM COLON. ACAD. So triam, amp;nbsp;omnem fupcrftjtionem propenfif-^ limos. Idcirco nos aduerfùs hoc malum ïuæ legis verbo pugnare voluit. lulsit etiam , ne occidercmus,nc adultcria cómitteremus, ne furarcniur,g? videret naturæ noftræ depra-«lationemadhæcnialainclinare. Ita etiam Deusiufsitnosfperare,ggt; videret cor no-ftrû dubitatione vchensenter laborare, Nec répugnât certitudini fpeifanäus Dni timor fedcum eo probè confentit. Errorem fuum Matçologi iniùlfe diuib’oni fidei,de qua tarn niulta dixim’jdebent, amp;nbsp;g? v cram fidem ma Iis amp;nbsp;bonis cómunem faciunt, quam opinio-nem erroncam efle fuprd oftendimus. Sed aduerfarij tarn malorum q bonorum efle fidem adhuc cotendunt.g? ppus intcllefius fit fides, qui nó id quod bonum ,fed quod veru eft cotuetur. Tióyoi, Nó tantum veritatem, lcd amp;nbsp;mifericordiam amp;nbsp;bonitatem Dei, amp;nbsp;meritum lefii Chrifti contuetur fides, qua-propter amp;nbsp;egregios affèâus in ijs,quibus in-eft.excitatjfiduciç, fpei,amoris,obJèruantiç. Hine eft,ggt; Icriptura prauis hominib*’ veram fidem denegat. Qui îùorû {ait Paul.gt;amp; ma-ximê domefticoru curam non habet, fidem abncgauif,amp; cftinfideli deterior.Certe qui fidem abnegauit,nó habet fidem.Item Ioan nes: Qui dicit le nofle Deu, amp;nbsp;mandata eius nó fcruat,mendax eft,amp; veritas in co nó eft.

AD CENSVRAM THEOLOGA-deAgo- Præclarè igitur Augiiftinus ; Errat, inquif, nc Chri qui^quis putat veritatem fcpoflecognofcc-ftian.ca- rCjCum adhac nequitcr viuat. Definantigi-pitc Ij. nobis conuitiari, totics in crrorc dcprc henfï : Sophifmata s^otpo'Aoÿ'la/, Cymmeriae tcnebræ Matæologoruni ïunt, non corum, qui fynceram Theologiam profitcntur.

Faccrc non poflum,quin priusq progrcdi-ar, axioma quoddam aducrfariorum diicu-tiendum mihi iumam. Aiunc : In religionis fidciquc ncgotijt maiorum vcftigia dccli-narCjCft illorum fidcm calumniari. lam au-diuimus noftroi ccnforei, contra doârinam Prophcticam amp;nbsp;Apoftolicam amp;nbsp;S. Patrum, fcripturam facram ab omnibus legi vitarc, Impijs opera bona tribuerc , concupifcenti-am proprie pcccatum dici abnuere, Gniula.* chrorum cultum contra Icgcm Dei, Propbc tas,Apoftolos 8c fanâam vetuftatem dcfcn-derc, connubia faccrdotum contra doftri-nam Apoftolorum amp;nbsp;veteris Eccleliat damnare, fidem FiHorum Dei bonis amp;nbsp;malis có-miinem faccrc,ciu$que ccrtitudinem impu-gnare, Papç quot modis putidi Sophiftac ft-dcm maiorum fuorum præuaricantur.

In articuïo de Ecclena, dura fuccefsioncm Romanoru Pontificu infallibilcm Ecclcfiaf notam faciunt, eó deuoluuntur, vt Roma-namEpifcopuni iMjnquam ab Apoftolorum

Reétè /ùcccfsioncm Epifcoporum, contra exorbitantes hærefes allegabant Vetercs , eùinpantatein Apoftolicam vtcunqj adhua retinerent Epifeopi : Sedperperam fitho-die à Sycophantis, qni finccrioris Thcologiç profcftoribusordinariam fucceßionem ob-ijciunt, poftquàm ambitio,faftus, auaritia teterriinx rcligio'nis peftes omnia corrupc-runt, amp;nbsp;tam procul à puritate Apoftolica dlfcelTum eft. Pctrodiéium eft à Chriftos Pafee ouesmeas, le Petri fucceflbres iaiâitant,qui non palcunt ? Quot à Grego-' rio vfquc Maÿno vidit R orna Pontificcf conciOnantCs ? Contra doârinani Chrifti lelù amp;nbsp;Apoftolorum, gubcrnationcm Ec-clcliafticam in imperium mundanum tranf-formarunt Epifeopi Romani, amp;nbsp;Theologa-ftri eos negant ab Apoftolorum doûrïna dclciulfTe. Quanto reâiùs Bernardus alle Clareuallenlis , libro de Confyderatione ad Eugenium quarto,qui in plçrilque eos Con-ftantino fiiccefsifl'c prxdicat, non Petro. Ec luprà oftendimus,Romanos Epifeoposprimos Diabolicam illam de cœlibatu Sacerdo-tum fùperftitionem rccepifle, Sed omnium apertifsimé contradicit aduerfarijs noftris LyranuSjin Matthxum vndeuigefimo: Pa-

AD CENSVRAM THEOLOGA-tct, inquit, qu jd Eccicfia non confiftit i» tominibuï rationcpoteftatis,Tc] dignitatis Eccîcüafîicæ vel fecularis . Qui» multi Ppincipci amp;fummi Pontifices, amp;nbsp;alijinferiores inuenti fiant apoftataflc à fide A-pofiolica. Propter quod Eccicfia confiftic in ijs perfonis, in quibus cft notitia vera, k confelsio fidci amp;nbsp;veritatis. Hæc illc.

Profeöo erratis plurimóm , li Spiritus Sandi gratiam fiicccisioni Epifcoporum Sc Cathed^i is patatis alligatam.

PolFem hoe loco pie Ledor, p’urima te-fiiinonia adduccre ex Sanöo Bernardo , Marfilio Patauino , Auentino , Lauren-tio Vaïla , Francifco Pctrarcha , loannc Francifco Mirandulano , ahjsq'uc illuftri-bus ac probatifsimis viris puain plurimis, quibus Thcologaftrorum vanitas conuin-cerctur. Scdparco , neme maiorum fuo-rum verenda detcgcrc criminentur Ad-uerfaiij.

Verùm, quia tanta virulcntia fèdarvrn vocabula obi)cit immerenti Monhenuo hec Matæologoriimrabies ,faccrenon pofium, quin vnuni fakcin ex Franci'^co Pctrarcha teftimonium hic profcram, ex quo Lcöori pio elucelcat-, quomodo Apnflolica? doftri-næ Roina cum fuis Epifeopis hadenus inhç-fcric. Omne borium, inquit, ibi perditur,

STRORVM COLON. ACAD; 8» fed primùm omnium hbcrtas : mox ex or-* dine quies, gaudium , fidcs, Ipes,charitas, animse iadurx ingentes. Sed in regno aua-ritiæ nihil damoo affcribitnr, moèlà pecunia fit fàlua, Futuræ ibi vitæ fpes inanis qnxdam fabula eft ; amp;nbsp;qnæ de Inleris nar-rancurjfabulofa omnia : refurreftiocarniî, amp;nbsp;mundi finis, amp;nbsp;Chrilbas in iudiciuiti ven-turus, inter nxnias habentur. Vcritas ibi dementia eft, abftinentia verb rufticitas, P-id’citia probrum: ingens deniquepeccan-dt licencia, magnaniinatas amp;nbsp;libcrtas exi-mia : amp;nbsp;qti ) pollutior, eo clarior vita : quo plus Icelerum, Co plu» glorræ : bonum nomen exno villus , atque vltima mercium fa na eft. Ec quæ fequuntur. En Roma-ncnlein difciplinam , cuinon magis cumA-pn'tohea couenit ,quàm caîiginofifsimç no-óii cum fobs iubare, aut Tartaro cum Cœ-lo. Ec hxc, atque alia teterrima dcRoma-nenli curia fcripfit Pecrarcha ille vefter , quern Vrfiis Anguillatiæ Comes in ipfo Ca-Jitolio Romano coropauit laurea , appro-lante Papa Benedifto Vndecimo,Annoab line dtieencefimo vigefimo. An eo tempore vixit Luthcrus? aut co etiam antiquior Hufius ’ ccquid pudet vanitatis ’ Ante hunc pattern, inquiunt ( Lutheruni intelligunt ) nulla iftarum doiärinaru inuaferat orbem ,

AD CENSVRAM THEOLOGA-pacata crant omnia, lâpiebant idem omneJ. V olunt me quod res eft loqui : Non fuit in Ecclefia Chrifti, ea doûrinæ morumq^ cor-ruptela, ante exortam iftam Matæologiam, rixatricem, dubiam, loquutulcia m, vanam, indoftam amp;nbsp;impiam , multarum feöarum matiem fœcundifsimam. Qiiarc orandul eft Deus'Pater Domini Icfu Chrifti Scrua-toris noftri ,vt mentes gnbernatorum illu— minet, amp;nbsp;Eccleh'am fuam Diabolica haC Sophiftica liberet, ad nominis fui gloriam , amp;nbsp;multorum fiilutem : Amen.

Conqueruntur neftio quid Mata:ologi de Principibus quibufdam fecularibus,qui pio-ru Præfulu conatusin emendandisabufibus Ecclcfiafticis impediant. Sed qualcm emcn-dationemifti expetant, baud obfturum eft. Atque h jc longam orationem ordiuntur de triicidandis hæreticis,

Eqnidem nequaquam ijs aftentior , qui facrilegas diilcnbones volunt efle libéras, Quar eft enim peior mors animç,inquit fan-ôiftimus Auguftinus Epiftola ccntelima fex-ageGmalexta,quam libcrtas erroris ? Et cf» let hoc lulianum Apoftatam Ecclcha: ho-ftem ex Inferis rcuocarc. Volo pios Magi-» ftratus pro veritate contra erroi cm dcccr-»cre, feeundum exempla Jaudatiftimoium

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inaio-

STRORVM COLON. ACAD. Sj maiorum ïùorum, Conftantini , Valenti-niani, Gratian ijThcodofij = ita tarnen ,vt à lenitate,manluctudine, dementia amp;nbsp;mo-dcratione fand« vetuftatis quam minimum difeedatur . Quo magis rcprchcndcnda eft horuni Theologafti orii improbitas, qui fandißimi Epifeopi Auguftini incnarrabi-lem humanitatem atque lt;piquot;\a.vè^cùTi^!et}i ma-nifeftißimo mendacio conlpurcant, dum c-um hærcticos trucidari voluiffc fenbunt, Quum tarnen ex ijs ipGs, quos citant, locij Vanitatiscoargui Sc conuinci,pofsint. Quod ex Tradatu vndecimo in loanncm ab Ad-uerfarijs citato ,dcmonftrabo»

Ifti etiam audent dicere ( jntelligit Do-natiftas Auguftinus ) quod pcrfccutionem folcnt pati à Catholicis Regibus, aut à Ca-tholicis Pnncipibusi, qua in perfecutionc tolerant afflidionem corporis. Si tarnen a-liquando pafsi funt, aut quomodo pafsi fijnt, ipli Iciant, aut conueniant confeientiasfuas. Hæc Auguftinus. Nota diligenter candide Ledor, illam in verbis Auguftini cor-redioncm : Si tarnen aliquando pafsi Rint, aut quomodo pafsi funt, ipfi ftiant, aut con-ueniant confeientias fîiîs. Qu« verba fa-tisindicant, non fuifle trucidatos bxrcti-COÏ* Namin BreuicuUs CoHationum cum

AD CENSfRAM THEOLCGA-Donatiftis , CoHationc diei rcrtij, fcribit Donatiftas mulca conqucflos de pcrfccutio-nibus, quas ad inftantiam CathoJicoruni, à potcftatc fcculari pcrpcfsi eilènt, casq.; val-de exaggcrafle . Ad næc Catholici rcipon-dcrunt, ipfofmet Donatiftas primtim accu-fationibus inftitiffe apud Cælàrem Con-ftantinum. Deinde, Circumcelliones eo-rum pro more ftio fcipfos præcjpitaflie. Po-ftremo, non tam pati ipfos ob haïrcfim vel febifma, quàm propter atrocitatem imma-nem , quam ijdem CircumccUioncs ctiam Ducibus cicricis cxercuiiïcnt , pul/ationi-bus , incendijs, amp;nbsp;on;ni gencre crndclita-tis , adeó, vt oculos etiam humanos calcc amp;nbsp;aceto per/ccuti eflent.

Idem docet hoe Traüatu D. Augufiinus: Sempiternas mortesfaciunt, amp;nbsp;temporales ïè perpeti conqueruntur. Non ait perpc-tiuntnr, fed perpeti fe conqueruntur, faho nimirum . VÀP® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcqcuntur :

Et tarnen qu«e patiuntur ï Profcrunt nobis, ncfcioquos in perlccutionc luos martyres ■ Ecce Marcellus de petra præcipitatus eft :8c, Ecce Donatus Bagarenhs in putcum mifihs eft ? Quando Poteftates Ronans talia fupp’icia dccrcueiunt, vt præcipitartntnr h-. innes J Quid autem refpondent noftri ï Quja k præcipitarunt,poteftates infa-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;awrunf

Vides manifeftc candide Lcßor,Iios Eç.-teticosnon à Cathoîicis necatos fuifje, fed lympEatos feipfós vel de faxis, vel in putcos piæcipites dcdifie , eiusquc m inuidiam, ïaéèioncm Donati in Magiflratus Catholicos dcriuare voluifie. Confiât au tem nullos à Caiho’icis intcremptos fuific , poft-quam Magiflratus de ctiTCijjcVva Circum-cellionum fuorum infamaiunt. Cvod ne-OTaquam feciflcnt, fi quos occifotfuiflc o-^ fiendere potuificnt.

En, qua fide incendiarij ifii tcfiimonia Patruni in re tanta citant, dum lenitatem Kegumac Princijum ad fruitiamextimn-lant.

Rcli qua loca, qua: citant Aduerfarij, nihil aliud docent, quàm vtilifsimam fuific e-tiam jpfis Donatiftis, Legum Imperialium eoercitionem, tum curam religionis amp;' pa-candç Ecclefia: ad Wagifiratum queque fernere , quod nos ita elle fatemur.

Sciât autem jrquus Lcfîor ,incuietndi-nem plus quàm fanaticam faßieni» l'cnati, amp;nbsp;Circumcellionum atrocitatem, qua efFer-ucfccntcs in pios fa:uicbanr,primùin leg« in kçrefes armaffc:vt femper ex inalis moribu» bon« Leges natx lent. Etat enim imma-

AD CENSVRAM THEOLOGA-nis furor, amp;nbsp;plus quani beluina truculcnti» Circumcellionum , vtpafsim varijs jnlocis teftatur Diuus Auguftinus. Ncmo fèruum fiium rcpolccre aulüs fuiflet , fi ad hor urn patrocinium confugiffct : Nemo debitor cm exigere , G ab ijs defenGoncm cxpctifl’et : confraöis tabulis, fcruis libertatem , quan-tumuis inuitis dominis, donabant : crcdito-ribus chirographa vi amp;nbsp;tcrroribus extor-quebant, ac debitoribus reftitucbant : ho-neftos Patresfaniilias vinftos cædcbant, Sc ad molas circumagcndas, pro iumcntis ^butebantur : domus diripiebant, diruc-bant, inccndebant. Presbyteros Catholi-corum pcftimè mulüabapt, interdum amp;nbsp;i-pfosintcrimebant , Denique lymphati Ja-trones erant potius , quam bæretici.

An hæc ferre dcbebant Leges Ciuiles ! Conflitutæ funt igitur legum pœnæ tali fc-ôæ mitifsimæ, quæ nequaquam ad iàngui-nis profuGoncm progrcïïæ ïiint ,quod tefti-jnonijs aliquot declarabo,vt Thcologaftrp-rum vJJJnitas omnibus liqucat,

Auguftinus Epiftola . 6i. ad Dulcitium Tribunum ! Non cnim tu, inquit, ius gladii vllis legibus accepifti ’, aut imperialibu* ponftitutis, quorum tibi iniunda eft cxc-putiqi, l^op prxçeptüffi pft vt pecentur .

Item contra litcras Petiliani libri Jccundi cap. 20. Nullam quidcm legem ab impera-toribus datam, vt occideremini , recolo. Item contra Crcfconium Grammaticii lib.

3.cap Nullistamen bonis in Eccleba Ca-tbolicaboc placet , fivfque ad mortem in quemquam licet hereticum fçniatur. Euin-cit hare Auguftini fententia Matæologos, Hçreticosad mortem dçpofcentcs, homines efleprauos ,ne dicam languiniarios. nbsp;nbsp;Epifl'.iiy

Comprehenlis quibufdam Circumccllio- Itemijj nibus, amp;nbsp;in indicium adduâiSj tametli con- i6o. fitcrentur reftitutum Catholicum presbi-tcrum i le nccatum efle, Innocèntium item Catholicum presbitcrum excæcatum 8c mu tilatum , Auguftinus tarnen diligentißimc apud Donatum Aphricæ Proconlij]em,Mar cellinu Tribunum, 8c ciuj fratrem Aprin-gium pro eis intercefiit, rogitans p er mife -ricordiam Icfu Chrifti, ne nccarentur aut mutila rentur,fed vtilibus laboribusconfcr-Uarentur, diöitans feruorum Dcipaticur tiaminimicorum fuorum Ibpplicijs dccolo-rari, amp;nbsp;languine fadari : fedlibet quçdam lt;eiusverbaafcribcre.Epißola i jS.adMar-Ccllinum, Poena lane illorum, inquit, quam-Uisde tantis fceleribus eonfeflbrum ,rogo te,vt præter luppliciu mortis lit, amp;nbsp;propter Çpplpicptiam npftr?ni,amp;: catholicam man-

AD CENS VRAM THEOLCGA-fuetudincm córr.cndandam, ipfc enim fru-âu$ ad nos plt;riienit confcüionis dlorum, Cuia inucnit Ecclcha catEolica, vLi liiair. er gà atrociisinïos ininiicos Icruct atq^ exbi-beat Icnitarcm. In tanta qaippd crvdclitate qiiçcumqj propter fanguincni vitidió^a pi o-ccJicrit, magna Icnitas apparebit . C*.ucd ctb modo quibufdam noitris ilJa' ati ocitate commotis vidctiir indjgnum,amp; quali diflo-lutionis amp;nbsp;negligentia: lïmilc: tran/aäis tarnen motibus noftiorum, qui recentionbus faâis iólcnttuibulentius cxcitari, egiegi^ luculenta bonitas apparebit: Pa:ciMc. Foo dcïct Leüorverba: Propter confeientiam noftram.

Satis ex præmjfsiï apparet Matcoïogcs in manifcfto deprcbenlos mendacio,fcd quçiiC fortafeis küor, qualis fneijt|bçr«fici$ legibus conflituta pœna ,cum conftet capitaiem nonfuifle . L'ocet hoe Auguftinus contra Epifl. PaimenianiIib.ii.C3pitc y.Vbi fcribit, Legem fuiße iatam aducrïus omnes, qui Chriftianos fe dici volunt, amp;nbsp;Eccitfia: Ca-tholica: non cómunicant, fed in fuis lepara-tim conucnticulis congreganfur, vt vei or-dinator Clerici, vel ipfc ordinatus denis ïi-bris auti mulüetur , Loens verd ipfc , quo impia feparatiocongregarur , redigatur io ftlcum. Scribit amp;nbsp;alias fuifl’c iufsioncs gene

rales, lt;^uibus eis vel faciendi Tefiamcnt*, vcl donationes , aliquid eff'erendi facultas adjmitur ,vcl exdenationibus amp;nbsp;tefta-mentis aliquidcapiendi. O mitcslegesad-uerfustamtruculentamfeûam. Et tarnen à Catbolicis Epifeopis intcrceflum eft, ne velinfortuni5 rnuldarentur f^uilsimiLa-troncs. Vide Epifiolam ad lanuarium 6?^ Item 66. AdDonatiflas. Anadmoitem depofeebant Ha:rcticos , qui ne pecunijs exigerentur , interccflciunt Î Et tanken fi vnquam fuit Hçi élis rroitis fupplicionul-£:anda , ceité Donatifiarum trux Seûa fuit , adaerfus quam tam luculenta man-fuctudinc fucrunt vfi Catbolici Epifeo-Pi-

Sed ne putes lolius ApEricat Catholicos Epilcopos aduerfus banc HçicEm tam il-luflri bonitateufos,accipcamp; aliaquædam vctußäc manlüetudinis teftimonia.

Narrat Sigebertus Gemblacenfis poft hune Antoninus , fanûum Ambro-fium , amp;nbsp;Martinum Turonenfem Epifeo-pum noluilic comrrunic.nre Sacris KSyfte-njs cum Vrfàtio amp;nbsp;Siatio Fpifeopis , qudd eoium delatione Tieujtis ab Euodio Piæfeûo Prifeiliianus abfurdifsima: Hæ-refios Alüûor atquc in Synodo Epif-copo«

Epifcoporum damnatus,intcrcmptus fucrif» Et quamuis dc Prifcillianiftis Orolius ïcri-bat: Düaccrati grauiusa Doâoribuspra-üis, quàm â crucntifsiniis hoftibus fuiiius,ta-men ingcnti contcntione tandem perfccit Sandus Martinus, vt ab eorwm cædc tem-peraretur. Atquehic eftillc MartinusEpi-fcopus, de quo Stcntorea voce quotannis in Templis reboant Pontificij , Saccrdotem Chrilti Martinum cunda per orbcm canat Ecclefiapacis catbolicç, Atque illius nomen, omnis Hærcticus fugiat pallidus. Scd gJadio Ipiritus, demonftrationibusitcm d fcriptu-risamp;ratione defumptis Hçrcfcsoppugna-bat Martinus,non cculcis, non ignibus,non earnificum gladijs. Nee dubito ti reuiuifce-rent fandifsimi Èpifcopi, Ambrob'us , Au* guftinus, Martinus, quin Matæologos tan^ crudelifsmos parricidas abominaturi fint, ïnnoccntius Romanus Epifcopus Pelagia-nos cxcommunicaiîe lcgitur , tiucidaift nonlegjfur. Cclebratur amp;nbsp;Tlieodofijfc-cundi pijfsimi amp;nbsp;eruditifsimi Impcrarori» crga bjreticos prudcns lcnitas,qiiæ plus pro fuit Ecc’eliæ, quàm omnes omnium carnifi-cuiu gladij. Et poflùm multa alia teftimo-nia maniiietudinis ex antiquitate adfcrrC.

Confîixit Auguftinus acerrime cum no-minatnsimjs poteptifsimis hçrcticorum kStjf

STRORVM COLON. ACAD. §7 fcâis, Manichçis, Arrianis, Donatiftis, Pc-lagianis . Nurn vsq Magiflratuum præfidia circumfpicit ? Nurn ad ignes jliâorcs amp;nbsp;vl-torem gladium confugit? Nihil minus. Imd gladio/piritus omnes aduerfariorum copias fternit. SublatOjinquitjhinc timorefecula-p riumpoteftatum in circumccllionu tumu!-tu, rcagamus,rationcagamus,diuinarum feripturarum auftoritaibus agamus, quicti atque tranquilli,quantum poHùmus, peta-mus , quæramus, puliémus, vt accipiamus amp;nbsp;inucniamus; amp;nbsp;aperiatur nobis , amp;nbsp;quæ fe-quuntur. Tanta in hoc viro Dei fiducia fuit

veritatis. Vbi hîc ignauißimorum Mataîo-logorum axioma, cum bçreticis nori cffe di-fpurandiim. VideEpiftolam Prafatus fum mencquagijsaflentiri, qui libertärem erroris eonccdi poftulant , Volo cocrceri hçreticos, fed dum fuis flabcliis Matæologi Principes ad feuitiam incitant, egoeos cum Auguftino adhortor , vt modum tencant aptumhumanitati,congruum charitati,vt nee totum, quod poteftatis eft , exeratur, amp;nbsp;in co quod cxcritur,dileäio non amittatur, in co autem quod non cxcritur,manfuctudo monftretur, Certd omnia prins expericn-da funt,quam ad fanguinem fundcnduin pro cedatur j qjippé vt dlc canit, ^gacft. IiiucnaT, Nulla vng,dc morte hominis cunóiatio Ion- fatyratf QüÇro

Crcfco

niu Cra.

Quero o viri in cminentia confïituti, Dijudicationcm dogmatum funiitis vobis, an non ï Si fumitis cam vobis,vidctc, vf ad rem tantam adferatis menrem ik'uüratam voluntatij eins, amp;nbsp;cxaâain feripeurarum peritiana ; Si non fiimitiï voois dijiudicationem dog.natum, cauctc,nc vosmetipfos alienæ ignorantiæ,ve cordiæ, virulcntiæ, amp;: crudclitatis feruos conftituatis. An obfcuium eft, quàm ini-quaamp; temeraria finthac tempeftate mul-torumiudiciaîQuishacætate cxccllens vir fuit , cuius opera in reftaurandis litcris amp;nbsp;pictatc cnituit, cui non hjrcfcos labem af-îperferit Matajologicum virus î Horum ne veiàniç inferuiet gladius vefterîNcc reftin-guuntur hçrcfès hçrcticorum fangninc,fcd accenduntur porius amp;nbsp;glifeunt, dum ij, qui icdutâi Kint , amp;nbsp;alij imperiti pcruicaciam amp;nbsp;duriticraillorû conftantiam eflèputant.

Adhortor etiam pios Paftorcs,vt Jauda-tifsimam Patriim lenitatcm erga Hjrcti-cos imitentur, non in contentions amp;nbsp;æmu-lationc amp;nbsp;periccutionibus , fed maniiiete conilt;'gt;!aiido,bcneuolc hortando, leniter di-fputando , fiait feriptum eft. Aiigaftinus contra hpifto’amfundamcnticapitei. Scr-num' autem Domini non oportet lirigare, fed mieem elfe ad omnes, dqcibilcm, pati-” ' ...... - .entem

STROKVM COLON. ACAD. , ?8 entern in mixleftia corripientem diuerfa fentientes. Sunt amp;nbsp;hominesh7rctici,nciiuc cis cornea fibra eft, vt ad mcliorem men-tern flefti non pofsint . Cogitent nihil ita in caufa elfe, ounualefcunt hp clcs 8c fèôæ, quàm fui ordinis infcitiani, fafium, negligentia m, auaritiam, fupcrftitioncm,addo amp;nbsp;confcelerationcm, quo maiorem tanti vul-ncrisiänandi cHiamliifciperc debent. Sed rcdcamus ad Cenfores.

Quialcripjt Monhemins, Si négligentes fuerint Eccichæ Prçlidcs, piorom regnm sc Principutn partes fore excmplo Ezechiç, Conftantini, Thcodofij amp;nbsp;multoruin alio-rumregum, cumin Vctcii tnm in Nouo teftamento Ecc’clias repurgare. Aduerfärij Rocconfilium magna allentationis fufpicio-neg' auant, 8c non Icuitim difcordiarum fe-mina Eippeditare, imo rerum omnium pro-digio/am perturbationem amp;nbsp;mctR.amor» phoüm'coniunftam haberecrocitant, Leinde principes nefeio quos facrilcgij,r?pina-rum amp;nbsp;vfurpati muneiis auf ni accufare non dubitant , quàm vere ipG vjderinf, Equidem Matæologornm indicia temcraria amp;cxca nihil moror ,necin vnodeprehen-duntur mcndacio , vt fe ex jlloeflc déclarent, qui eft mendax ab initio. Videlicet do let TRcologaftris in quoiundam Principunj

AD CENSVRAM THEOLOGA- gt;nbsp;Dïtionibus, abu/us tol(i,emendationcs pro*quot; poni, Hincillælachrymç. Dent ipli nobiS j Ambrolios, Chryfoftomos, AthanaGoSjHi-Jariös, amp;nbsp;habebunt Principes obcdicntifsiquot; f mös. Ne quicquatn conqucritur proijci fe SC concnlcari infatuatum fal. Qupmodo dici-tiSjinqjit Hicrcmias cap,()4 fapientes fiimuï ƒ Sc lOx Domini apudnoscR Verc mcnda-cium operatus eft ftylus mendax Prophcta-rum. P.udcfaâi funt fapientes , expauc-runt amp;nbsp;capti funt , Ecce verbum Domini proiccerunt quï ergo in illis potcft cffe fa- I pientiaï

Quarc vos Optirrtatcs amp;nbsp;Reipublicæ gU' bcrnatorcs adhortor, vt officium vcftrum । potius ex voce legis , quam ex orc horutn mendacium fcribarum difcatis. Cuftodes VOS legis fuæ amp;nbsp;cxccutores conffituit Deus» Eius rci multä funt teftimonia. Deut. 17. Glim fcderit rcx in folio rcgni fui, aecipicC i librum legis Dei, vt legat in co cunäis die-bus vitas filai, amp;nbsp;faciat ca, nee rcccdat ab ca, vel ad dextram vel ad Gniftram.vt proroger lofuCI, dies in regno luoipfeamp;ftlij eius. Et iterum, Non rcccdat liber legis ab ore tuo, fed me-ditaberis in co diu noâuq^, vt cuftodias SC agas, iuxta omne id quod fcriptum eft in coJ tunc enim profperum r^ddes iter tuum,tunc prudenter ages , Hine Auguftinus contra r --------- o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dona*

Dönatiftas citans iHud Plalmi; Et nunc Re*- p gesintclJjgitc, erudimini qui iudicàtis ter- cpilt.jOj ram.Qupmodo reges Deo feruiut, inquit, ti morc,ni(i ea quæ contra Domini iufl'a fiiit ré ligiofa feueritate prohibendo atque plc-âendoî Aliter enim ferait, quia homoeftj aliter quia rex eft, Quia homo eft ei feruic viuendo tideliter, quia ctiam rex eft, fcruit leges iufta præcipientcs amp;nbsp;contraria prohi-bentes conuenienti vigore fanciendo. Sic fèrulult Ezechias, lucos amp;nbsp;templaidolorum amp;illa excella, quæ contra præcepta Deifu-Crant cxtrmâà deftruendo, Sic fcruiuit amp;nbsp;lofias talia amp;nbsp;iplc faciendo. In hoc ergo fet-uiurit Domino reges dim ea faciunt ad 1èr-uicndum Illi ,quæ non poli'unt fäccre nifi ges, Hæc ille.

Porro quodnam fit officium Prlricipum rebus Ecclefiæconapfis,euidenterdocet ex- p -, Cmplum lofiæ ömniu regum luda poft Da- * Uidcmlaudatilsimi,cuius eximiam laudem fruftra in facerdotes deriuanc Matæoîogi* / ita enim fcriptura. Duodecimo annópoft^ regrtare cœpcrat, mundauit ludam amp;nbsp;Hie-rulàîcrn âb cxcelfis 8c lucis fimulachrifque amp;nbsp;fculptilibus . Haîc deinceps copiofius ex-portuntur, nüllä facerdotum fädä mCntiO* ne . Poftea recenfet fcriptura quomodd iufferit fcx mandata iaal tCrrä amp;nbsp;teiiipia ’■

AD CENS VRAM THEOLOGA-Domini inftaurari, ctiam donium Domini Dei fui, Ibi Helchias pontifex amifliim h-' brutn Deutcronomij(egregium facerdotaliJ diligentiæ fpccimen) inter rudera fortd rc-pcrit. Quem Saphan Scriba regi obtulif, quo accepto rex reuocans in animum horri' bilem maiorum fuorum apoftafian vefte* fuas præ dolore conlcidit. HelcEiam Ponti-ficem adiunélis comitibus aliquot ad Hul-dam Propheten mifit, vt Dominumconfu-lérent, Accepto oraculo, conidium cocgif, librum legis recitauit, omnes ordincs ,fum-mos,infimo$ ebedientiæ legis obftrinxif. Recenfet deinde copiofe Icnptura, quomo-do fupcrftitonei exciderit pijlsimui Rex, adeoamp; nec vetuftiftimis t emplis à Salo-monevt Hieroboamo contra legem Deie-redis^nce antiquifsimis ritibus pepcrccrit. Q_uç omnia fcriptura lie concludit, Abftu-lit ergo lolias cunftas abominationes derc gionibus filiorum Ural, amp;nbsp;fecit omnes qu* rcGdui crant in Ifracl,feruire Domino Deo fuo.Obfecro quid hie habet quod (ibi arro get facerdotum lupcrcilium'Si vcl Helchia* Pontifex vcladeo facerdotum ordofeof' pofindet regi repurgnanti Ecclelias,num ijf cefiilTet lolissi lofiæ igitur régis fidem atqj obedicntiamhoc tempore fibi irnitandam proponant Principes, ni feccrint, contein“

STRORVM COLON. ACAD. 90 pti Euangclij amp;nbsp;ncglcfti officij confcienfci-ain tandem Ibftincicnon potcrunt . Nee proderit i/s, qmjd quçdam alioquin iuftê, prudenter , tortitcr , moderató fcccrunt, quodciuilem pacem atque tranquilBtatem vtcumque colwerunt . Vt cnim hæ res fluxae funt atque temporales , ita quando ad gloriam Filij Dei non rcferuntur,fluidam quoque amp;nbsp;temporalem à iufto Deo mer-cedem propolitam habent. Vt in Exem-{dis Augufti jTraiani, Adrian! , amp;nbsp;liini-ium patet. Sed ne temere' hocafFirmarc Videar, audiatur Auguftinus in Epiftola

Si omnis pradcatia tua, inquit ad Mace- Epift.Jc^ donium , qua coniulcre conaris rebus hu-manis: Si omnis fortitudo, qua nullius ini-quitate aduerfante terreris : Si omnis tem-perantia , qua in tanta labe ncquifsimse conluetudinis hominum tc à coriuptioni-bus abftines : Si omnis iuftitia, qua reölt;? iudicandofuacuique tribuis,id laborat.id nititur , vt hi quibus vis vt bené fit^falui lint corpore, amp;nbsp;ab omni cuiufquam impro-bitatetuti atque pacati ,habcant filiosno-uellos conftàbilitos, lilias ornatas, licut fi-militudincm rempli , cellaria plena eru-öantia ex hoc in hoc , fecundas ones, craflas boucs , nec maceriæ ruina defor-

AD CENS7RAM THEOLOGA-^□rmet prædium,ncc htigantium clamor per fonct in plateis eovum. Ita non erunt veraf virtutcs tu^,ßcut ncc iftorum bcatitudo.

Item paulo poft.Si quçlibec,inquit,admi-niftracio tua illis,qua$ commemoraui in-ftruda virtutibns, hoc intcntionis iincde-tcrminatur, vt homines fccundum carncm nullas iniquas moleftias patiantur , ncc ad tc exiftimas pcrtincrc, quo iftamquietcm, quam præftare niteris référant . Id cftvt verbis no ambiam,quo Dcum verum, vbi eft quictæ viræomnisfrudus, colant, nihil tibi prodcft ad vitam verc bcatam tantus labor. Hæc ille . Ofculamini ergo Filium, nc quando nafcatur, amp;nbsp;pereatis de via. Cito cnimexavdelcct furor cius . Bead omnes qui confidunt in eo. Nec tc latere volo lec' tor fraudem Theologaftrorum , qui multa loca Patrum vane citant, tantum vt (im-plicibus amp;nbsp;indodis fucum faciant, qui anti-quitatcmpro aduerfarijs ftareputant,quan do nomina Irncæi, Clementis Hilarij coa-ccruari audiunt. Fufd de his dilserunt, In-quiunt,AlexandrinusIib. Pçdagog. cap. II. Ircnæuslib 3. cap.4j . Auguftinuscontra Epiftolam fundamcnti, amp;c. ObfecrO te quifquis cs Lcdor , fi uacat, fufpicc loca citata. Difpercam fi vcl vnum Iota inuc-ncri$,quod hucfpeâec, Quaproptcrnon

STRORVM COLON. ACAD, 91 mirabcris , (ipîçraque loca ïûrdis auribus prîEtcrco, cum Matæologi Patres citando l'çpc mulgcant hircum, vt ante (juoquedi-Öiim eft.

Totiesnobisinculcant fententiam Deu-teron.y.Qui ftiperbierit nolens obcdirc illi, igui eo tempore miniftrat domino Deo tuo, ex decrcto iudicis moriatur.Nec vident tal-Pæloqui Mofennon de controuerfijs dog-matum, fed de externis iudieijs in caufis ci-uilibus, vt manifeftc declarant antcccdcn-tia verba. Si caufa aliqua inlolita amp;nbsp;difFici-lior quam vt tc ex ea explicate polsis, in iu-dicio fuborta fuerit inter fanguincm amp;nbsp;fanguinem,inter litem amp;nbsp;lit cm,amp; inter pla-gam amp;nbsp;plagam, in aöionibus iudicialibus,in J)ortisamp;c. Quidhæcad controuerfam re-igionem. Alioquin vosipGrei mortis eftis quando Archiepifeopo veftro piæ memorix Hermanno à VVeda optimo Principicc-délias repurganti nefaria rcbellionercfti-tifl'is Pharifaico typho inflati hypocritae. Qua in re fatis declaraftis,quanti vobis fit Epilcopalis apex , quern tarnen Principibu» ad tollcndos abufus Ecelcfiaftiços vultis cflç remoram.

CclcbcrrimçilliusNiccnç fynodi coaâx laudem,quamhiftorici Conllantino Imper* tori tribuunt, Matîtotogi Sylueftro Roma-

AD CENS VRAM THEOLOGA-mano tpifcopo falso afcribunt, Qui quod fcnio confeäus diet ,*vt fcribit Thcodorc-EcclefiaE tus,Synodo non adfuit,fed duos presbitcroJ 3hlift Jib 7' quieofupofitioni intcrdrent,niilit. Dcindc Ç2 ' nbsp;nbsp;nbsp;' conftitutionemApoftolicamfaciunt,nullam

auäoritatem. Mirum li pro hac Sedc Apof ftolitamfueruntambitioli. Sed Conftanti* enß amp;nbsp;Balilicnß Synodis quid fiet, in qui' bus Papa damnatus eft hçrelèos’

Bellum vero quod tandem lubijciunt : Si négligentes funt Epifeopi, vt prauos luorum mores aut non corrigant, aut difsimulent, admoneantur benignè . Qudd fi blandis admonitionibus nihil aut parum efficitur, Cimmuscft aliquis in Ecclefia Prçlul , cui Mant.lib. deferendum eft id negotij, vt in omnibus a.devita rebus iuftifsimusfcructurordo. Videlicet S.BIafij, Romamadibunt Principes ,amp; Romam in ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caulas atque in Magalia verfam, emenda-

tionem Eccleliarum efflagitaturi Si fc cgrc-gié ludibrio exponere volent ,obicquanfur Thcoîogaftrorum confilio. Verum nos de doftrinæ corruptela, amp;nbsp;Sacramentorum Chrifti profanationc, multomaxime accu-famus facrificos veftros,non tantum de mo-rum corruptione*

Tranfeo nunc ad quintutti Dialogum,qui traâat de iuftificatione, quem tot fcatcrc

STRORVM COLON. ACAD; erroribus,quot compleftitur fere fententias mentiunturCenforesnoftri. Illud autem tc feire voIo Ledor , nos quando cum ad-nerftriis de iuftificationc difputamus, ne-quag difputationcm vanam aut Ao'jo.uaJC'Ofp inftituerc , Chrifti honorem vindicamus, afflidis,con(cicntijs firmam conlolationem proponimus Euangelism à lege , legem ab Euangelio diftinguimus, quod illi faccrc non pollùnt,qui iuftificationem fidci amp;nbsp;ope rum confundunt, 8c perniciofe' commifccnt. Atque hinc earn abfurditatem 8c obfeuri-Catem , quam Monhemio falfo obiiciunt, ipfi verd incurrunt . De iuftificationc fi-oci difputaturi , ita loquuntur, vt Difci--pulos Àriftotclis agnofcas , non Pauli A-Softoli. Quail verb nihil int«rlit inter iu-itiam Chriftianam 8c Philolbphicam. Et fententiam Catholicorum, vt aiunt expofi-turi, Tridcntini Concilij fophifmata(vidc curtam Matæologorum fuppellcdilem) pro feruntibcatifsimis Icilicct Patribus pro-mulgata 8c didata à Monachis ex Spiritu non veritatis, fed mendacij , non Chrifti, fed Pighij Sophiftæ Neopelagiani, Et ea dicunt,quç cumferiptura, Patiibus amp;nbsp;vete rum conciliorum dccretis ex diametro pugnant.

AD CENSVRAM THEOIOGA-de priori Joqui ca, qua ijrpius fitiuflus,in nobis pulla; rcperiri poflunt, quaniuisro-ftrum hoe (it, vt animos ad diuinum illud munus accipiendum accommodenws. Palam tribuunt voJuntati huinanæ’, gratiam Dciamp; fpiritus fanâi ilJuminationem vel repudiare pofle , vel libère rccipere, tan-tundemex Dcivirrutcdctrahcntes ,que Propheta dcfcribitur, Icremiç 31. Dabo in-quit legem meam in corda veftra, faciamq^, Vt in præccptis meis ambulctis . Profcâo reâè Auguftinus,laborant inquit, homines Vt inueniant in noftra voluntatc quid boni fit noftrum , quod nobis non fit ex Deo, amp;nbsp;quid inueniri pofsit ignoro.

... J Idem manifeftifiime'Matæologos réfutât est rncrit Simplicianum lib. i.quçft.î. Deus eft qui Mt.m ri , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in nobis amp;nbsp;veile amp;nbsp;oper^ri pro bo

rcmi S. voluntatc, Vbi fatis oftendit ctiam iplarn bonamvoluntatem in nobis opérante Deo fieri , Nam fi propterca folum diâum eft, Non voicntis ncque curreptis ,fcd miferen-tis eft Dei, quia voluptas hominis fola non fufficitadiuftdreâcq^viuendü , nifi adiu-uemur mifericordia dei : Ppteft amp;nbsp;hocmo-' do dici.

Igitur non miferentis eft Dei, fed volep^ fis eft hQminis,quia mifericordia dei Iola no foffiçiç, nifi côfenfus noftrç vplutaf/s adda-

STEORVM CCI ON. /.CAD. 9, tur. At illud manifcftu eft,frufira nos vellc, pill Deus miftreatur. Illud autcm nefcio ^uomodo dicatur: Fruftra Dciim mifereri, nifi nos veiinius. Si cnim Leus miferetur, ctiani voliinius : ad eandcm quippc mileri-Cordiampcrtinet, vt velimus. Ecus cnim fftjqui operaturin nobis amp;nbsp;velle Si opcra-xi pro bona voluntatc. Nam fi quæramus, vtrum Eei donum fit voluntas bona ’ mi-rum,fi negate quilquam audcat. Q.uare in Concilio Arauficano Secundo,cap,4. dcfi-nitum eft, cos refiftere Spiritui fando, qui dicunt l'ominum expeôarcvoluntatemno ftram,cùin Salomon dicat : Præpaiatur vo Juntas a Domino . Cumquc Paulus dicat ad Philippenles ; Deus eft, qui opcratur in no bis amp;nbsp;velle amp;nbsp;perficere profua bona volun täte. Deinde iubicäi funt anatlicmati, qui dicerent ; Mileticoidiam Lei concedivo-]entibus,credentibus, defy dei antibus, co-rantibus , laborantibus, vigilantibus, ftu-.dentibus,pctcntibus,qutercntibus jpulfan-tibus : nop autemfaterentur , per infufio-nem amp;nbsp;inlpirationem Sanâi Spiritus,amp; di-uino muncrc nobis dari, vt velimus, creda-mus, conemus,laboremus. Citant teftimo-nia è fcriptiiris. : Quid babes,quod non ac-cepilti ’ Et ifi accepifti, quid gloriaris,quafi npo açccpcris J Et Apoftplus de feipfo fcri-

bit : Gratia Dei fum id, quod fum. Ct in feptimo capitc damnantur ilii, qui putant noi naturæ viribus pofle aliquid cogitaic aut inucniic, quod adialutcm faciat,aut polfe fiera: prædicationi aifcntii e, line il-luminatione Spiritus Sanâi. Vides candide Lcâor, qua fide Catholicoi um fenten-tiainrcccnfcant Matxologi. Nam gratia, quam nobis proponunt Sacræ Jitci æ, intel-ledum noftrum amp;nbsp;voluntatem renouât, amp;nbsp;pro corde lapidco reponit cor carneum. Non enim tantum fuadet rationem , fed prorfus perliLiadet amp;nbsp;fledit , atque mutaC voluntatem. Alioqui nequaquam fè accom-niodabit humanus intelledus ad ca reci-Îienda, quibus propternaturam fiiam ad-uc corruptam amp;nbsp;vitiatam aduerfatur *

Itaque Diuus Auguftinui de Pcccatorum mcritis, amp;nbsp;remifsionc corundcm,libri fe-ciindi capite dccimo feptimo redefcribit: Ideo quilque noftrum bonumopuj fufeipe-rc, agere, implere nunefeit ,nunc nelcit, nunc dcledatur , nunc non deledatur, vt nouerit non fua: facultatis, fed TJiuini mue neris cflc,quod leit vel quod deledatur, aC licab elationisvanitatclanetur. Qui fie in portu, quod aiunt, impingunt, quid ab ijs in progi cflü boni expedes ’

STRORVM COLON. ACAD. 94 dentino gradiis amp;nbsp;quas preparationcs ftcr-nant ad iuftificationtm . Primùm,inqui-Vint, homo iuftiticandus à Dei gratia voca-tus amp;nbsp;excitatus ,incipit ca credere , quæ ha-bentur in Sacris literis : Deinde concutitur timoré peçcatorum, quæ admilit. Pofteà rcfpiciens ad mifericordiam Dei , incipit bene Ipcrarc , concepta hac fiducia amat Drum/ Ex qua dileóione nafcitur in eo quædam peccatorum deteftatio , propofi-tumq'ue 1 eûè viuendi. Pofti emo recipitur Baptifmus , aut Sacramentum pœnitentiæ ; atque hie fitam elFc aiunt iuftificationem.

Hare ex Pig hij ccrebro profeâa ïùnt jquaî xicque cum Scripturis ,ncque cum Patribu* confentiunt. Credidit Abraham Deo, inquit illc, 8c reputatum eft illi ad iuflitiam etiameum eflet adhuc in preputio • Deinde accepit Circumcifioncm tanquam iuftitiæ iam perceptæ.

Quin iftiponunt hdem, timorem Dei, fpenijcharitatem, deteftationcmpcccati,amp; nouum propihtum rcéiè viuendi, tantum effe præparationes quafdam ad iuftificatio-nem ; ftatuun t hominem pofle efle perfeôu anteq iuftificctur. Longé verô mehùs feri-pturæq'^ magisconfentaneè Chryfoftomus : In Ro*lt; Quamprimu, inquit, homocrcdit,iuftifica- man.'fêr tus eft. Sed defino iftas ineptias pcrfeqni. mone 7»

AD CENSVRAM THEOLOGA-Tantiim ca defcndam , quæ ex Catcchifino Monhemij conuelkint Matæologi.

Prim?), Lancinandum fibi funiunt, quod dixit Monhemius, iuftificationem cflc â pec catis abiolutionem. Contcndunt Eac voce plufculiim ligniticari,amp; iuftificationem cum fanâificatione leu innouatione confundut « Porto dilputatio hæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbi iu-

ftificari continctur. Cuius pi oprijfsima fi-gnificatiocft,iudicari,comprobari,depnta-ri amp;nbsp;laudari iuftum. Quia verb nemo San-ôorum Legi Dei latisfacit,amp; omnes lc pcc-catores efl'efatentur, amp;nbsp;indicium Dei de*-prccantur, iuxta vocem Pfalmi-' Non intres in indicium cum feruotuo, quia non iufti-ficabitur in confpeöu tuo omnis carovi-ucns (■ licut in dcicnlionc Dialog! 3. dccla-ratumeft}fit vt nemo coram Deo cenfea-tur iuftus,nifi qui pcccatisablbluitur, Rur-lus,quia nemo rcmifsionem pcccatorum ac-cipir, quin fpiritu Dei innouctur, fit vt vo-cabulum iuftificandi in fcripturis intci dum, in Patrum Iciiptis plæiunquc non tantum pcccatorum rcmilsioncm,vcrum ctiam (an-ûificationem afquc innouationcm conclu-dat. Afquc id eft,quod contendunt aduer-farij. Denique quia Deo placent opera eX innouatione profefta, fit vt iuftificandi vo-çabulû etiamlignificctdonarilaudc amp;nbsp;rc-tribu-*

STR.ORVM COLON, ACAD. 97 tributionabonorum opcrum . Quia vcró nec ojcdientia Sandoru Deo placcre, ncc opera corundem bona renumerari pollunt abfque gratia pcccatorum , idcirco omnis Sandorum fiducia in earn iuftibcationcm, quæ pcccatorum remißionc definitur , re-cambic. clique detcftanda Matæologorum catcitas, qui banc principem iuftificandi ra-tionem, ex qua reliquæ dependent, in fcri-pturis non agnofcunc. Paulus Roman. 4. aperte iuftificationem in remißionc pecca-torum, amp;nbsp;imputatione iuftitiæ Chrifti col-locat. Roman,d.Qui mortuus eft,iuftifica-tus eftà pcccatOjid eft,ablbluCus eft. Ad,i^, Notum i^itLir (it vobis viri frat res,quod per hunc vobis rcmißio pcccatorum annuncia-tur, 8c ab omnibus , à quibus non potuiftis per legem Moylis iuftificari, per hunc omnis qui credit iuftiticatur,id eft purgatur amp;nbsp;liberatur vtique peccatis. Sic eft amp;nbsp;illud, quod Dominus dicebatde Publicano: Dc-(cendit hie iuftificatus in domum fuam prx illo, id eft,peccatis fuis abfolutus. llle cnim male Gbi conlcius, vix oculos audebat ad cœ lum attollcrc, atqj ita animo prorfus dcie-do,Domine,inquit, propitius efto mihipeC catori, Atque hacconfeßione agnofeebat fe nihil adferre ad Deum nifi peccata , eoq'j o-Mb«, VC ea fibi condonarentur, Is, inquit ---- ----------- . - -

AD CENSVRAM THEOLOGA-’ ftus, defcendit iuftificatus in domum faam. Qua de re præclarc Auguftinus de fânâa Virginitate,capitctrigcfimofecundo:£nu-merationi,inquit,mer]torum prçfertur con fcftio peccatorum. Sanâi very patres,tam-ctli plçrunquefvt diûuin eft )8tpeccatorum abolitionem amp;nbsp;mentis innouationem voce iuftificationis compledantur , tarnen non raro limpJiciter ctiam pro remifsione peccatorum ca vtuntur, vt Ambrofius in Epi-ftolam S. Pauli ad Romanos capite odauo : Quomodo, inquit, impletur in nobis iufti-ficatio,niü cùm datur remifsio omnium pec catorum, ’/t fubJatis peccatis iuftificatus ap-parcat, mente feruiens legt Dei. Item Hi-Jarius in Mattbæum, cap. 9. Mouet,inquit, Scribas ab homine remiflum pcccatum: ho* minem enim in Chrifto Icfu contueban-tur, amp;nbsp;rcmilïïim abeo,quod Lex laxarC non potêrat. Fides enim fóla iuftificat. Et Auguftinus libro 2. contra Iulian. luftifi-catio porro, inquit, in hac vita nobis fecun-dum tria ifta confertur. Priils Lauacro re-generationis ,quoremittuntur cunéiapcc-cata. Deinde congrefsionc cum vitiis,a quorum rcatu abfoluti fumus. Tertio, dum no-ftracxaudituroratio,qua dicimus: Dimitte nobis débita noftra. Hîc vides Auguftino nrimam amp;nbsp;tertiam iuftificationis fpccicm

STROR.VM COLON. ACAD, pg nihil eflc,^ rcniißioncm pcccatorum. Secnn dam ponit in fludio innouationis noftræ,dc qua amp;nbsp;illud Apocaly picos iuftus eft, iuftificeturadhuc, Auguftinusde Trinita-telibri i^.cap, i6, Iuftificati,inquit,in Ian guine ipüus. luftificati plané in co,ggt; à pec-catis omnibus liberati. Liberati aut apec-catis omnibus, quia pro nobis eft Dei filius, qui nullum habebat peccatum,occirus.Quid dici potuitplanius. Namcpifti Monhemiu fànéiificationcm iuftificatione cxcludcrc dicunt,mcra calumnia eft.Tantu principcrn iuftificationis Ipeticm ,gratuita Deiacce-ptione cotincri docet, vt pauidæ cofcientiæ lirmam, cui innitantur confolationcm habere poßint. Atquc hæc doctrina, non ex Grammatica aut Ariftotcle Patriarcha vc-ftro, neque ex eius interpretibus,(iue Arabes illi, fiue Græci, fiuc Latini fint : fed cs fcriptis Propheticis amp;Apoftolicis, amp;nbsp;ho-rum interprète Spiritu haurienda eft.

Citant Auguftinum de Fide amp;nbsp;Symbolo capite nono, quafi is doccat, Charitate nos rcconciliari Deo : Cum Auguflinus eo loco aliorum opinionem referat, qui fenticlranC Spiritum SanHu efle Patris amp;nbsp;Fili) ad fein-uicem charitatem, quod multis teftimonijs probare nitcbantur,amp; vel co ipfo,quod per Spiritum SamSum rcconciliainw Deo, amp;c.

O miferos Thcologaftros,qui talia fuffi agii quærunt. Cur non audiunc Auguftinum, plane amp;nbsp;difertc,quid iplc de reconciliatio-^10« OT, nc iuxtafcripturäs fcntiat pronunciantcm. oeciuit. Ghrifto Sacerdoce acfaCriticio He remifsio DeijCa- peccatorum, ideft,permcdiatorcmDei amp;nbsp;pke 22, hominum Hominem Chriftum lefum , per quern faâa peccatorum purgatione^ recöri-ciliamur Deo , quorum in hac vita non Ht noftra virtute, fed diuina miferatione pur-catio , per indulgentiam ilJius, non per nO-ifram potentiam, quiaipfa quantulacunqutf virtus,quæ dicitur noftra, illius eft nobis bo nitate concefla . Multum autem nobis irt Hac carne tribuercmus, nifi vfquc ad eius depofitionemfub venia viueremus. Haâc-nus ad primum articulum.

Secundus articulus, quem fîbi impugnatl-' dum fumunt, Ip’i hunc ponunt : Veramiu-* fticiam in pijs nullam inefle, led tantum im-putationc iuftos elFc, externa fcilicct Chri-fti iuftitia. H:c ignorant,num lummamirn-pietatem , aut inlcitiam Monhemij magis admiraridebcanti. Nosvero calumniami-' pforum amp;nbsp;impictatem minus mirämur, pO-fteaqhaiftenus nihil aliud Ipirarunt, q mCn dacia, virulentias, impictata« . Magno, H Dijs placet,fupercilio quærunt: Tantumiic Chriftus potuit mortis aefirbitate, vt iuftl-

STRORVM COLON. ACAD, tiä nos comularct ac pcrfundcrét , quam prçuaricationc Adanius omnibus abfluJit ? Muka deinde inepta grunniunr, amp;nbsp;inter cæ tera Vcrlificatorem , ncfcio quem , profana Philofophia nonnihil imbutum,tanq impi-um canem contra iuftitiam Chriftifidclibus imputatam hinilicntem, introducunt.

MonhcmiuSjtamctb rcâè iuxta Scriptu-ras tradat ,in rcmifsione peccatorum prarci-puc Gtain elFe peccatoris iuftificationem tarnen nequaquam negat, imo^nukis verbis aflruit,præter cöndonationem peccatorum Spiritus Sanäi bencScio fuGcedcre totam hominis iuftificationem . Folij quadrage-fiminoni facie fccunda ! Qui liafic fideni eonfequuntur ,inquit,renaicuntur quoqj, vt bene operentur, vt legem faciant, amp;nbsp;q“« fequunturpræclara. Calumniofa eft igitur Mataiologorum dc iuftitia inhærcntc, con-tentio.

Ciim tarn multis feripturæ teftimonijs fen tentiamfuamconfirmet Monhemius , Ma-tæologi in tarn prolixo de iuftitia inhxrcn-tc grunnitu, ne vnum quidem locum proférant, qui inchoatam nouitatem pro iuftitia apud Dcum probari teftetur , vel in totum , vcl ex parte. Porto oftendimus in (Lfen-' fione tertij Dialogi rouftis teftimopiis, Renatos nequag propter inftærentcm vitiofi-tatet»

tatcm Icgi Dei fatisfaccre, 8c. idcirco iufti* tiam iuhçrcntem, (inc dcliâorum venia in iudicio Dci ncutiquain coniiftere poflc.

Quod in Danidis cxemplo Ince clarius cft. Is enim,taniet(i iam rcnatus c(i'et,amp; iuftitia

inherence per Dei Spiritum ornatus,tamcn graui morbo prcfliis, cum inhærcntem fibi ritiofitatcin attentius confyderarct ,poftq multa amp;nbsp;varia animo voluiflet, tandem in hanc vocem erupit : Bcati,quorum rcmifîà: fiint iniquitates, amp;nbsp;quorum tcâa funt pcc-cata : Beatus vir, cui Deus non imputât pee catum. Quibus verbis fignificat, confeien-tiam hominis affliûi amp;nbsp;(enfuræ Dei prefti, «cquicfccrenon poffe , niii in illa principe iuftificationis fpecie,quæ cft in rcmiïsio-

!De Cfuf- Præclarê igitur Diuus Auguftinuj : Ipfi quoq^ noftra iuftitia, quamuisvera fit,pro-Kb.io.ca-’P«’-vcri boni finem,ad quem refertur, ta-quot; «ïcn tanta eftiin hac vita,vt potiic peccato-rumremifsione conftet, quàmpcrfeâionc virtutum. Tcftis cft Oratio totius Ciuita-

tis Dei,qua: pcregrinatur in terris. Per om nia quippe membra (ua damat ad Deum : Dimitte nohis débita noftra,ficut 8c nos di-mittimus debitorihusnoftris . Vides candide Leftormanifefte huiiis (ànâifsimi vi-{i teftimonio iuftitiam SanSorum Dci rc-mifsiono

Pulcherrimè hos inflatos amp;nbsp;fuperbos Hy pocritasconfucat idem Augußinus, in Pfal-mum centclimum vigeßmumnonum:Si ini-quitatcs obièruaueris Domine, Dominc,in-quit,quis hiftincbitî Ecce apparuit, dc qua profundo damaret. Clamat cnim fub moli-bus amp;nbsp;flddibus iniquitatum fuarum, Cir-cumfpexit fe : circumfpcxit vitam lüam: vi-dit illam vndiqj flagitiis amp;nbsp;facinoribus eo» opertam. Quacunque refpcxit,nihil in fe ba num inuenit, nihil illiiußitix fcrcnum po-, tuit occurrere. Et cum tanta amp;nbsp;tam muit» peccata vndique , amp;: cateruas Icelerum Iho-rum vidcrct, tanquam expauelccns cxcla-mauit : Si iniquitatcs obfcruaueris Domi-' ne, Domine quis liiftincbit ? Non dixit,Ego non fuftinebOjfcdjQuis fußinebit’ Vidit e-nim prope totam vitara humanam circum-latrari pcccatis iiiis,accufàri omncs confcien tias cogitationibus fuis, non inucniri cor c* ftum præfumcns de fua iuftitia. Si ergo cor caftum non poteft inueniri, qnod præfumat de fua iuftitia , prxamp;mat omnium cor dc miiericordia Domini Dtfi fui,amp; dicat Deo: Si iniquitatcs obferuaucris Dnc , Dnc quis fiiftincbit? Quicautfpeseft ? Quoniama-pud te propitiatio cft, £t quç eft ifta propi-

AD CENSVRAM THEOLOGA-tiatio, nifi facrificium Î Et quod eft facrifi-ciam,nilï qiiod pro nobis oblatum cft’ Sanguis innocens rufus deleuit omnia peccata noccntiuin. Pretium tantum datum redc-mit omncs captiuos,d^ manu captiuantis ini mici. Ergo eft apud te propitiatio. Nam ti non elfct apud te propitiatio, fi iudcx fo-lùm elfe velles, amp;nbsp;mifcricors cHe nolles,ob-fcruares omncs iniquitates noftras, Sc quæ-reres cas, quis fiiftincret ï quis ante cc fta-rct,amp; dicerct, Tnnoccns iüm ï quis flarcC in iudicio tuo ? Spes ergo vana cft,quoniam apud te propitiatio.

Dulcifsima efthæc Anguftini concio,amp; Ïlcna Euangclicx confolationis, qua? Mon-cmij fentenriam cgrcgiè aftruit,amp; Matç-ologos plane ac difcrtc réfutât, Etenim Iiaud obfcurum eft, quid de harefi Thcolo-gaftrorum fentiat, qui vitam huipanam cir-cumlarrari peccatis fiiis, accufari confcien-tias omncs cogitationibus fuis , non inucni' ■ricorcaftum , quod fumens de liia iufiitia pronunciat, Sc quidem verifsimè.

Auguftinus veró, dumde impuritate amp;nbsp;ampcrfeftionc partialis huius iuftiti« disputât , vcrfari vidctur in fuis caftris , vt in illo vcnari huius controucrfias teftimonia , Ct in mari ( quod dici folct ) aquara qiiærc-f t, hrror his Mat«lt;4ogieus « co nafcitur.

STRORVM COLON. ACAD. ^uód rcnatos Lei latisfacerc fomniant. Qucm crroicm abundè confutauimus in l 'cfcnfionctertij Ehalogi idco nunc non congerain multa teninionia.

Faccrc non poHüin, quin vnum atq^ ai-tcrurtiteftimonium adducam ex Gregorio Primo, qui,quód Patriarcha Romanus fuit, niagnseapudCenfores nofiros auôoritatis cfle debet , lùpcr illud lobi : Si habuero quippiam iuftum,non relpohdebo,fcd iudi-cem meum deprecabor : Omnis humana iuftitia jinquit, vt fæpe diximus,iniuftitia effe conuincitur,fi diftriâè iudicctur-ltcm: Notandumvero, quôdvirlànâus nouait, Fulferunt mundifsimac manus meæ, fcd,ve-ïut niundifsimæ manus meæ. Quia quoufqj corporea corniptionc eóftringimur, quam-îibet redis operibus veram munditiem nc-quaquam apprchendimHs,fedinitjamur. I-demin Moralibus : Væ iaudabili vitae bo-minum, fi remota pietate iudiectur. Quia diftridè difeufla antcoculos iudicis, vndc ïc placer« lidpicatur, corruit. Si à doôii-na Apoftolica non difcefiéiunt Epdcopi, vt vo?unt ipli,cur uôaccedunt iementia Gregorij, nemini eorum, fiue cruditionem ïpe-ttcsjfiue cloquentiam ,.fiuc vira: fanûimo-niam, lecundi ’ Cur de inhan-enre iuflitia tapquam plena amp;nbsp;abfoluta côtcndunt,cuam

Gregorius initialem duntaxat cfîc proniin-tiat ? Non negat Monhemius iuftiHcatis fide aliquam incHe iuftiyam,fed cam pro iu-ftitia reputari docet,merito iuftitiæ Chnfti nobis donatæ,amp; fide accepta?,cui ioli fidutia nofira tutó innititur.

Euida, conuulfa,confcifla,,protrita Ma-tæologorum de iuftitia inhærente bacrefi, Concilij Tridentini fulmen ncqua^ exti-ftiefctmus ,fed intrépide progrcdimur.

Tertio itaqi loco caufarum partitionem arrodunt , fidcm dixit iuftificationis efl'c formam: matcriam Chrifti obedicntiam amp;nbsp;nicritum ; finem vcroiuftitiæ Dei demon-ftrationem. Maluiffent friuolam amp;nbsp;nugato-riam caufaró partitionem, quam Papç maß Cipia Concilio Tridentino ftatimnt,fcbola5 proponi, Tolerabiliseft Monbemij parti-tio. O,u« fi cui minus placet, banc habeat : Sit efficiens, fola Dei gratia , mifcricordia, fauor: Sitformalis, redemptio amp;nbsp;fatisfa-äio Chrifti lefu : matcrialis , homines cu-iufuis generis peccatis obnoxij, amp;nbsp;defiitu-ti gratia Dei : inftrumentalis duplex eft : Quoad Dcum , eftChriflus, quo via eft Dinina bonitas pro viäima : quoad nos, eft fides, qua Dei mifericordiam amp;nbsp;promiftio-nes pcrcipimus, Finalis eft iuftiti« Dei dc-monftraCio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

STRORVM COLON. AÇAD. loo Quid vero Monhemiomaßyges ’ lufti* ïîcatio,quia eft imitatio quædam inquiunt ) ex nulia materia proprié confiât . Atqui hæc, de qua loquuntut, imitatio, in fccun-do ordine iuftificationis locatur, non in pri mo, de quo loquitur Monhemius.

Nec vident liberide cæciores, nos grafui-tapotifsimùm acceptione iuftos cfte , caque iuftitia, quaquot; non in qualitate feu liabitu, fed in prîcdicamcnto rclationis fita eft. Inefi: ^quidem iuftificatis etiam iuftitia qualitatif tia,fed in ca iuftitia non poteft eflé iuftifica* tio ,quüd ea noftro vitio imperfeâa fit,ne-que poisimus cum ca ad tribunal Chrifti confiftere , ficut tam multis teftimonijs o-ftenfum eft. Praiclarc Diuus Auguftinus î Lætamini in Domino , amp;nbsp;exultatc iufli. O qui lætamini in vobis, ô impij, ofuperbi, quilætamini invobis, iamcredentesine-um, quj iufrificat impium , deputatur fidet veftra ad juftîtiam.Lçtamjni jn Domjno,amp; exultatc iuftfi Exultatc ,fubaudi.s fn Domt-Ï1O' Quarc? Quiaiamjufti. Vndc mfti! I^’on merttjs vcitrjs, fed gratta illjus, Vn-dctufttî Quia iuftificati.

Quarto loco reprebendunt T'duei fàrij, quüd dixtt Monhemius ,fidei lt;nbsp;fîeâi m efle (uftificationem, Atq^ lue rurlus iltts beftijs, amp;nbsp;ftupidi fumus, amp;nbsp;fenfu communi deftitu-

atquc omnem tfxaimus pudorem, vtpote qui hæc tam ridicula amp;falfa , répugnante confeientia , tanquam vera amp;nbsp;facraoracu-ïa, aliis credenda proponamus.

Az li nos hæc conuitia totidem verbis in Spfos regeramus , amp;nbsp;iuftê'id fecerimus, 8c remita Ie haberc ,innumeris tam Scripru-rarum qii^m lanäißimornm Patinm tefti-moniis docerc poterimus . Fidcm enim vlam tantum amp;nbsp;præparationem ad iuftifica-tionem efl’c volunt ,amp; idco Petrum dixifïe: Fide purificans corda ipforum. Item amp;nbsp;Pau lum : Arbitramur hominem iuftificari per fidcm,abfque opcribus legis. Sed,quia ea, quæ dicunt ,cum vniucrfa fcriptura, 8c tot Patrum fententiis , præfértim cùm egregia alla Apoftoli Pauli de iuftificatione difpu-tatione pugnant, libéré pronuncio :

Sunt apinç rritçq'j,amp; G quid viliujiftis, Diximus fuprà , formale iuftificationis eflê »edemptionem amp;nbsp;fatisfaftionem Chrißi, fidem caufam inftrumentalcm, Eft cnim fides vcliit animæ manus , qua beneficium Chrifti lelu Hlij Dei recepit, quod charitati te aliis Thtologicis virtutibus minime con-uenit. Et tarnen Thcologaftrorum cæcitas Vim iuftificandi fidei cumchaiitatc,elccmo fyna , amp;nbsp;aliis vhtptibps aç bonis operibus ■ nbsp;nbsp;nbsp;- - fom--

STKORVM COLON, ACAD. loi îommuntm facit, amp;nbsp;confendit, non minu» rcftè dici pofle, caufam iuftificatiotiiscflc

I pidamvæcordiam’ Siccinccharitatcm, ti-QqJ j morem Dei, inuocationcm ,poenitentiam ’ * pl æftabit homo extra Chriflum, alienusa Deo, necdumiuftificatus? Nonne facræ liter® docent hominem, priufquam iuftifice-tur,verfari in operibus m.aJis, amp;nbsp;in odiodei? Sedquid facras literas iftis obijcio, qaibas eæ fiint nafus cæreus, amp;nbsp;qui perpetuó di-ôitantjfcnfùm ear um in patribui rimandûî Audiant ergo Patres. Auguflinusde fide Sc operibus. Cap. 14. teftatur opera non prar-cedcre iaftificationem . Sequimtur , inquit, j iuftificatum , non præccdunt iußificandum.

i virtutes polFunt efl'e vllo modo caufæ iufti-Ificationis, cum cam fcquantur,fi non tempo re, certc ordinc’

Rurfus Auguftinus in prstfationem Pfal-tni 31, Credenti, inquit, in cum qui iuftifi-catimpium ,dcputatnr fides eius adiuftiti-Iam. Siiuftificatur impius,cxinipiofitiii-ftuSjfi ex impio iufius fit,qusc fiint opera im-piorum ? laßet iam im.pius opera lua Sc di-. nbsp;nbsp;cat: Do pauperibus , nihil alicui aufero,non

AD CENSVRAM THEOLOGA-occidojnulli fraudem facio, depofitum apud me nuilo tcfte, repræfcnto . Hæc omnia diCat. Quçro vtrum pius fit, an impiujî Et quomodo fum impius, inquit, ifta facicnsquot;? Quomodo iIJi de quibus diûum eft: Et ier-uicrunt creaturæ potius, quam creatori,qui eftbenedidusinfecula . Quomodo nones impius? Nihil aptius dici potcft contra crro-rem Theologaftrorum.

Sedaudiamus , quibus arguments erro-rcm luum confirmarc nitantur. Citant Ezc-chielcm cap, i8. Si impius egerit pœnitenti-•m ab omnibus peccatis fuis, quæ operatus eft, amp;nbsp;cuftodierit præcepta mea , vita viuet, amp;nbsp;non morietur, omnium iniquitatum cius quas operatus eft, non recordabor in iufti-tia fua quam operatus eft. viuet. Item lobc-lemcapitez, Conucrtimini ad me in tcto corde vcftro, amp;c. Item Efaiam cap. i. Sifu-erintpceeata veftravt coccinum , quafinix dealbabuntur. Ex his locis Matxologi poc' nitcntiam cfle caufam iuftificationis falsa colligunt : Namcum oftcndere nemincHl pcfsint, quitalem,qua]cm Prophtæ rcqui-runt pœuitcntiam,nondfi iuftificatus præ-ftitcrit, inane uimirum amp;nbsp;futile eftcorun, argumentum.

Adducunt amp;nbsp;Chrifti teftimonium: Beate mifcrccoi des, quia mifericordjam confe-quot;quot; quentuç

STRORVM COLON. ACAD. loi qucntur. Tribuiturfanc beatitude virtuti-bus iuftificatorum, fed ilia pendet à Principe ilJafpecie beatitudinis ,quæ conftatre-conciliatiorie cum Dco,amp; remifsionc pccca-lorum,ficutpatct exerriplo Dauid». Is cnim cum diceret. Beatus vir, cui non imputauit Dominus pcccatum , tamctiî tharitate - timoré Domini, Audio ]cois,amp; alijs huiufmo-di virtutibus inGgniter ornatus erat, tarnen cum grauitcr affligeretur, amp;nbsp;in agone mentis fùæ, videret viram iuam peccatis ibis cir-cumlatrari, feque à cogitationibus fui» grauitcr accufari fen tiret , nequaquam in virtutibus fuis acquieicit, fed ad ilJam fpcciem beatitudinis, quæ eft in remifsionc pccca-torum ,tanquam ad facram anchoram eon-fugit. Ét cum bæ virtutes effcâus ibntiu-ftiheationis quis eft iftc flupor Theologa-ftrorum,vtcaufam elfe dicant. Annondum inillarixandi ofFicina didicerunt, cfîcâus fubordinari Ibæ cau/àe’

Adferunt amp;nbsp;fentiam Salomonis Poruer-bio.ty. Per mifericordiam amp;nbsp;fidempurgan-tur pcccata. Oyçro cum Auguftiuo, qui facit mifcricordiam,vtrum pius (it, an impius? Si pius , vtique iuftificatus eft. Sin impius,quæ funt opera impiorii’Omnem quip-pc ûnôitatcmamp; iuftitiam ( vt Origene# in Hiob.Jib,i,inquit ^quamfacitajjquis extra

laciilantur amp;nbsp;didum Chriüi,Luc, ii. Date eleemolynam,amp; omnia mfida fant vobis, Auceps efthuius Joci interprætatio. Si oratio iila Chrifti ironica eft, vt quidam expo-nunt, nihil pro Matæologis facit. Is tune c-nim hic erit fenfus: Cum vos Pharifei.p’cni fitisrapinaamp; inalitia , tarnen tamvçcordes eftis,vt propter qualefcunquc elcemolynas vettras, putetis omnia munda effe vobii. Si ironicanon eft, reftringenda critad mun-ditiem ciborum, de qua loquebatur Chri-ilus. Alioquin ex hoe loco confirmabitur abfurdiftimus error, homines quantumuis confcelcratos,{j large præftcnt eleemolynas. puros eftc,qucm n;ultis alicubi confutat Ao-guftinus. Vide , (i placet, Auguftiuum de vcrbiî.Domini in Euangelio (ecundum Lu-cam,Sermone trigclimo. 50.

Citant amp;nbsp;loca L'anic].4. Peccata tua E-îeemofynis redime. Item lob. n.Eleen ofy-na à morte libérât, amp;nbsp;ip(à eft qua: purgaC peccata . Sed nos iam oftendin us ex Augu-ftino,opera non præccderc iuftificationcm, fèd féqiii. Quapropter cffeÛus funt,nô'cau-ix. Salomen , Daniel, Tobias, de æremnis loquuntur, quas propter peccata Leus ho-miuibus immittit- Sanè Deus operibus, qu».

STR.ORVM COLON. ACAD, iqj proScifcuntur ex fide, mu It a tribuere folcr j præfertim quo ad flagella, amp;nbsp;pœnas lenicn-das.

Quod vero ad locum Elaiac cap. ^8 « atti-net, Frange efuriciati panem tuum amp;c. con-cedimus fane iuftilicati« inefl'c iuftitiamin- ■ hxrcntcm, quæ eft: ex fânâifîcationc quam in fccundo ordinc iuftificationis fupi à col-locauimus. Athæcveræ iUius amp;nbsp;Principis iuftificationis caufa non eft:, vt diximu$,fcd tantum accidens inlcparabile.

Vt probent charitatem æqud ac fidem iu- l.PeC.4« fl’ificare, adferunt locum Petri, principis Icilicet Apoftolorum. Charitas operit mul-titudincmpeccatorum. Citant amp;nbsp;lacobum in eandem fententiam. Atque hie plufquàrn afininam produnt infcitiam. Apoftoli cnim fententiam fuam c Salomone mutuati funt, Prouerb. lo. qui Ge habet : Odium excitât conuitia. Quern enim quis odit, cius crimi-na, quantum maxime poteft, detegit, præ-dicat, cxaggcraf. Subijet é «ontrario Salo-»non, Charitas operit mnltitudincm pccca-torum . Nam qui fe mutuo diligunt jfoIcnC fe(c mutuo defendere, amp;nbsp;alter alterius vitia tegcre, quantum per confeientiam fieri poteft. Nihil itaqnc hie loquitur de reinifsione pcccatorum coram Deo.

AD CENSVRAM THEOLOGA-miflà fust ei peccata multa, quoniam dilexiC multùm.Sed quæ fît horum vcrborum fen-Ccntia,ex præmifsis liquec. Faftidicbat fu-pcrbus 8c arraguns Pharifæus peccatricis præfêntiam.Cogitabat apud animum fuum, öi Prophcta eflet hic,fciret vtique, quæ amp;nbsp;qualis effet ea mulicr, quç tangit eum , quo-niani peccatrix cft. Chriftus ergo ab cffcâu iuftificationis, oftendit eam à peccatis fuis abfolutani clïe. Rcccnfet Pharifæo parabo-Jam de Fœneratore quopiam, cui duo debi-tores fuerant, quorum vnus quinquaginta denarios debebat , aker quingentos, fed cùmnon cflêntfoluendo, donauit vtrifque, RogatjVter horum tam liberalem crcdito-rem magisdiligat,rcfpondet Pharifæus,eu magis diligere, cui ingens illud debitum rc-miflum ht. Conuerfus ergo ad Mulierem Dominus, Pharifæoluculcnta illafigna di-leâionis oftendit, quibus mulieripfum an-tcibat, vnde agnofcere debebat, iUam iufti-ficatam effe , amp;nbsp;ideo minimê faftidiendam» De cauGs iuftiHcationis,optime Lelt;âor,cuni Theologaftris difceptatio eft, cæ ex verbis Chrifti manifeftæfunt, Efficiens eft, LibeJ ralitas creditoris. Formahs,nominum indu-ßio eft, Matcriahs, Debitricis, quæ foluen-donon erat, penuria , InftrumentaUs, fides recipiens bcoeficiû condonati debiti, cuius cffcàu«

STRORVM COLON. ACAD. io4 cffeftus eft diJeâio erga tam liberalem ere-ditorem, eius dileftionis l!gna,qiiod in ocu-los incurrebant, Chriftns monftrabat Pha-rifeo. Finis fuit gloria gratiæ Chrifti,amp; mi-ferê m ilicris falus, Itaque Chriftus vocem fuamad mulierem ipfam dirigens, Fidcs tua inquit,te faluam fecit, vadc in pace, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fcclef i

bxpellit fane' timor Domini pcccafum,vf Romio habet Ecdcfiafticus, ab aduerfarijs citatus, fed ne admittatur , non autem vt aboleatur commilTum, Scripfit etiam ex loêlc Apafto-lus, Omnis qui inuocauerit nomen Domini, faluus eric. Sed cur fcelcratd recitent quod fubfequitur ; Q^omodo inuocabunt, in xjuem non crediderunt ? Eft itaqne inuoca-tio effedus iuftificationis, non caufa, camqj non præcedit fed fequitur,

Poftquam fuftra Icripturæ teftimonia ia-eulando fe fatigarunt Matæologi ,fuo more ad calumniam le couuertunt, amp;nbsp;Monhemi-um charitatem amp;nbsp;reliquas vu tutes à iuftifi-tatione excludere crocitant, cum id ne per Ibmm'um quidem integerrimo viro in men-temvenerit. Necdehae quçftionc contro-uertitur: Sintnc in iuftihcatis charitas amp;nbsp;bona opera Î Sed de caufis iuftificationis, difeeptatur . Nos cum Auguftino dicimus, bona opera fequi juftj’ticatos, non præccde-M iuftificandos, Virtutes iultjficatorum cfieâas

AD CENSVRAM THEOLOGA-cfFcâus cflc iuftificationii non caufas, Maï-tæologi diucrfo contra innumera fcriptu-rariim, 8c. Patrum teftimonia, caufas efle 8i præparationes contenduut, quod tam cft faHum,quam id quod falfifsimutn. Cumquc amp;nbsp;gloriam Chrilti oflSicijs fuis öbfcurent,5C firmam confcicntiarum confolationem oblitèrent, nos eis nccclTario refiftimus, amp;nbsp;ia-cu'a eorum fortitcr repclUmus.

Quia tarnen Apoftoli auûoritateprçmi-fe fentit Cenforium acumem, vt fe expédiant, iubent aduerterc Monhemium , quant folidam caufam CatEoIici adferant, cur tam fcdulus ac multus fuerit Apoftolus in fidci eommendatione,

Q^id dignu tanto feret hic promifloT hiatu Parturient montes nafcerur ridiculus mus.

Qu^ia ludæi multum operibus tribuentes, (Romanos ludscis commifcent}fidcm vt ad-uentitium quiddam amp;nbsp;cxtrancum,non ma-gnifaciebant, ideo tam multi» contendit A-poftolus, vt lides pro dignitate fiia cftimc-f ur, nihil interim eorum, quat amp;nbsp;ipfa ad iuquot; ftifjicationemrequiruntur, exeludens. Sei' Ïiectid laborat, iuxta horum fententiam, Paulus, vt lides in earum,qua: ad iuftificati-»aem préparant ,virtutum catalogum , rc-tipiatttr. O friuohjmprorfHS, inane amp;nbsp;ri-dicult;

^TRORVM COLON. ACAD; loÿ diculum commentum, quod fub titulo Catholic! fenfus, iVlatxologica obtrudic impro» bitas. Atque Apoftolus non tantum dilpu-tat nOs iulhticari fide, led addit, gratis amp;nbsp;abl'que operibus. Quibus verbis iftorurri Coinmentuni eucrtitur. Deniquc tota ilia Pauli dilputatio,eft iftius comment! confu-tatio.

Deinde addunt fidcm pcculiariter quip-piam habere , quod in alijs virtutibus nori ita commode inucnitur, efle nempe omniu fundamentum amp;nbsp;balim, effiecrc vt aftioncs ' omnes à fine veró non deuient, led dumpn Cumdeftinantur, ab eoreâitudinemforti-untur amp;nbsp;bonitatem. Atq haftenus quidem non male , Sc ab ijs quæ fuprà de operibus honrenatorum dixcrc , dilTentancc. Sed 1 addendum eràt fidem formare amp;nbsp;perfieerc ' bonaopera, alioqui mortua Sc inutilia,amp; 1 îdcirco non bona. Sicut Origenes, aut quis-quis eft il le feriptor , in lobum , lib.i. docct. Omnia quæ faciunt homines, inqnit, lîuciirt virginitate, fine in abftincntia, fine in corporis cäftitate,fiuc in carnis fuæ combuftio-ne,fiue in diftributione bonorum fiiorum,-ea inquam , omnia gratis faciunt, li non ex A^ TimdJ \ fideeafacianti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.cap.iho-»

' Chryfoftomus etiairi exponens ea. verba nijl.e,-ï’auU ad Timoth,Exquibuseft Hvmcriæ- ’ ’

AD CHN^V’R.AM THEOLOT V USamp; Alexander qui naufragi im feccrunt a fide. Nam fiiidesabfque operibusinorfua cft, inquit, multd magis opera funt mortua abfque tide. Confidera ledor argumentum à minori. Ait enim , opera magis ciFe mor» tua line ride, quàtn eft rides line operibus.

Obtinuimus haäenus teftimont)s Seri» pturæ 8c Patrum, opera neque præpara-tiones clFe, neque caulas iuftiricationi$,fed effecia. Theologaftri autem fa Here coqan-tur SophiFmatc admodum iplis familiari, quod Dialcciici appellant a non cauFa , vC caufa. Nuncteftimonia aliquot Patrum rc-citabo,quibus probatur fidem fblam ablqj operum adminiculo iuftificarc,

Originesin Rom.in bate verba. Exclula eftgloriatiotua. Per quam legem? Faûo-rum? Non : Sed per legem fidci. Arbitra-mur cnim iuftificari hominem per fidem abfq jc operibus Icgis. Sufficit, inquit, folius fidei iuftificatio, vt aliquis tantumodo crc-dens iuftificetur,etiamfi nihil ab eo boni o-perisfartumlit ,amp; exempli caulaproponit latronem iVum.vna cum Ch ri ft o crucifixum Sc muherem illam, cui Chriftus refpondit: Fides tuate faluam fecit. Poftea obijeit fibi aliquem ifta audientem reddi pofte fecu-rum, amp;nbsp;conremnere bona opera. Sed refpon det cum, qui poft iuftificationem non rcâc ' ' “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;■ vixe-

STRORVM COLON. ACAD: lo^ Vixcrit,abijccrc gratiam iuftificationis. Nemo autem, inquit, accepit veniam peccato-ru ad Jicentiam peccandi.lndulgentia cnin» datur non futuroruni criminu,fcd pi æteri-toru. Cyprianus ad Quirinum cap.4?, Fides,inquit,tantum prodeft,amp; quantum crc-dimus, tantum pollumus. Hilarius ctiam in Matthæum ; Fides, inquit,foîa iuftificat, leem Ambro Hus vt in Rom: fçpc, ita ad 2, Corinth. 4. Conftitutum inquit, eft à Deo, VC qui credit in Chriftum,faluus fit line ope-

Chryfoftomus in hac re mirus eft in cap.j. ad Rom.in hxc verba, Exclufa cftgloriatio. In hoc,inquit, demonftratur virtus amp;nbsp;po-tentia Dei, quod fcruauerit, iuftificauerit. Sc glorificationcm induxerit fola fide abfqj op eribus.

Item in principio 4,cap.Fide inquit,ûlua-ri cu qui opera non habeat, nihil fortafl'c fu-crit infolentic.Eum vero qui reft^ fautis co-ipicuum fe fccerit, no ex ipHs,ied ex fide iu-ftu fieri, hoc fcilicet admirabile eft, amp;nbsp;quod maxime fidei potentiam manifeftat.Hinc in telligere poflunt Cenfore.« noiäri,licet fides habeat comités fpcmamp; chariratem', amp;nbsp;alia bona opera, quod manifeftii eft in Abraha-mo amp;nbsp;Dauide,tamem ilia non facere ad ap-prehendendam iuftificationem.

_ P PoÆemhîc muka congercrc Patrum te-ftim3nia,quibuscumlapiactur Matæoîogo'* rum fêntcntia, non pofliimnon cxcîainarC ciim Prudcntio:

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam quod ifti diâitant, fidembaGm dufl

taxat elle, 8c fundamentum, pugnat cum co quod legimus fàpientiæ Nofle Dciimeft CDufiimmata iiiftitia. Quid ad bancfenten-tiam dicent Matæo’ogiî Nam libri fidem c-IcLiarc nonpotcrunt,cumipfi eumpro cano-nicohabeant, 8c fi eicuare volent, ChrifluJ idemapertifsime teftatuî cft inEuangelio? Hæc efijinquit, vita æterna , vt cognolcant te folum verum Deum, 8c quem mififti le-fum Chrifttim. Ncc quod garriunf,vlJis feri-pturarum teftimoniis probate poflunt.

CV_intus articuRis quem fibi conuellendd fum-int,efi-htc: Nullam p’anèiuftificationem nos operibus pijs promereri. Cui 8c fextum adiongunt. Non deberi operibus bonis vi-tam æternam, tanquam debiratn eoriî mer-cedein. De bis articu[isdifj3ufaturi,fuomore rem a rabioî^a calomnia aufpicantur. Atqj bic iftis Diabo’isab omni pietatc alienißimi fimns^ 8c ad omnem impietatein frena laxa-rivo’umus, amp;quo pbires in noftram fenten tiam traharaas, fâtukatcra flagitiofis homi-

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aibus

STECRVM COLON. ACAD. 107 ribus facin uSjÇuîriiisctiam fcclcJ a ccn n jt-tcrdi.Nos vcro b iftos poi cos de bonis ope-ribus giunnire malic , dicertmus, c^uamin ijs fc exerceic: id quod res eft dices emus cui dem, fed nialumus banc ciVl/KaTN7O5/ap omit tcie,amp; Ca thcchifmi dctcnlionem pej fcqiii.

Quæ contra quintum ai ticulum ganniuf, Fupra abundc confutauimus, vt nunc opero-iam refutationcm inftituerc nihil necefle ft. Qui pœnitentiam ad Baptilmum adfcrt, non cnumcrationem rr.eritoi um adfcrt, fed confefsionem pcccatoium. Toties diximus nos iuftitram jnhçrcntcm in Iccundoiufli-f cationis ordinc collocarc,ean''.q3 in iuftifi-catis augeri pofl'c,minime* inficias irrus. Non eft igitur quod tanto fupcrcilio nobis obij-ciant locum lacobi 2. Vidctis quoniam ex operibus iuftificatur homo, amp;nbsp;no per fidem tantum, Obfcuraloca in Epiftolis Paulinis nulla criminamur, vcftras præftigiaSjVefti as ftrophologias criminarrur, amp;nbsp;inania fophil-mataconlpicimus atquc cxibilamus.

Sed accedamus ad fextû articulum, cui eft de rémunérâtione opeiuni ,quam in tertio iuftifiicationis ordinc icpofùimus. Atq, hlc opcræprctium eft conf dci are , cuod in de-fenfone quarti articuli diximus , bdrm formarc atqj pcrfcerc opera. 1 ne qiia plané mortua funt, vt cx^Chryfofiorr o dccvimus.

Lib.i.con tra Epift. Peiag.

capjï»

Quaproptcr idem Chryfoftomus in Sermone quem infcripGt de Éde, Lege natui « amp;nbsp;Spiritu, ait, fidcm ipfam per fe pofle homi nein (eruarc ,amp; pro exen p’o proponit La-tronem, quem ait tantùrr. confcfliiin cüe amp;nbsp;credidifl'e , o pei a vcro, inquit, foJa opcra-rios line fide lèiuare nó poHùnt.Deindc con fert opera line fide fada cum reJicuijs mor-tuorij. Cadaucra enim inquit, ctli pretiofis amp;nbsp;inlignibus panris veftiantur, niLil tarnen calons ex illis contrahunt. Ita,inquit,cui fide carent, ctli nitcant fplendidis opcribus, tarnen illis nihil iuuantur . Ex piarmilsis pa-tctjCatenuso peribus tarn amplas promifsio-ncsclTefadas, quatcnus font fiudus fidci. Jdcirco quod opcribus promitti vidctur, id i-cuera per fidcm confequimur,quæil]is ope-ribus circuueftitur. Proindc AuguftiQuan-tælibet,inquit, iuftitiæ fanöi pr.rdicentur, vclnoui vel veteris teftamenti, ramen non cosfaluosfccit,nifi fidcs Mediatoris, qui in rcmifsionem peccatorum fanguinem fuuin fudit. Eius itaq^ languinc , nifi refperfa funt opera , ncc.uicquam Ic fatigabunt opcrarij.

Idem Auguftinus in Pfal. 31. Abraham fi-Jium fuum, inquit, immolandi m Leo obtu-lit. Magnum opus,fed ex fide. Laudo fupcr-scdificationem opcris,rcd video fidei fun-^meotum, Laudo frudum boni operis, fed

STRORVM COLON. ACAD, in fide nofco radiccm. Si enim prætcr fidem rcdam hoc faceict Abraham, nihil illi pro-dclfctjqiialecunqjopuscfl'ct. Ibidem. Sed crcde in cum qui iuftificat impium , vt pof-(int amp;nbsp;bona opera tua, eflc opera bona,nam nee bona ilia appellauerim, qnamdiu non de radice bona procedunt.

Quoniam vero caput amp;nbsp;radix bonorum operum fides apprehcndit Dei mifericor-diam, amp;nbsp;promifsiones in Chrifto Ideoper Deimifcricordj'amamp;Chriftum , qiiæ funt obicâa fidei, fœli*es erimus. Hæ fûnt caufæ vetæ atq; potifsimæ vitç îcternæ , Clemen-tia,inquam, Dci,eleâio ,prædcftinatio, amp;nbsp;Chrifti mérita,quibus interueniunt opera, tanquam inchoatio quædam fœlicitatis no-ftrae, quibusDcus ampîifsimam retributio-nem promittit, quo nos alioqui ignauos amp;nbsp;pigros excitet ad rcâe viuendum. Fallô autem miferi mcrcenarij ifti a:ternam vi-tam operibus, tanquam iuftam mercedem deberiputant,Chriftoq3amp; Apofiolisac Pa-trjbus magnam iniuriam, dum eos huius rci telles citant, faciunt. Dicit quidcmChii-^us, patientiæfuorumcopiolam mercedem elle repolitam in cœlo, cœliim t?men ipfum ncquaquam pro mercede facit. Sed age,op-ponamus Thcologaflris noflris rationes ali quot^ rmas, quæ co$ vanitatis coarguant.

Primo. Vita æterna eft hærcditas filiorvjn Dci,tefte fcriptura,crgo non alio quam gra-tuito adoptionis iurc nobis obuenit.

Secundo. Non fiint paria qnæ dantur, amp;nbsp;quæ rccipiuntur : Id autemad iuftamir.er-pedis rationem exigitur.

Tertio. Opéra quæ offerimusnequacnaiTi funt noftra. Nam iOa Teus nobis elargitur, amp;nbsp;in nobis operatur Sc velle amp;nbsp;perficere:, Quare li quid cfi'et meriti, non effet tribu-endum nobis, verùm Dco, vt auâori bonorum operum.

Quarto. Vt luftaftt me’ces.oportet,vt idquod ànobisdatur,rion f tobftridum iili cuidatur. At nosemnia noftrafacerede-bemus ad g’oriam Pci. Idcirco monebat Chriftus, Cùm fcceritis hxc omnia-, dicite, ferui inutiles fùmus, quæ debuimus facei c, fecimus, Vit^cbcct nihil habemus in nobis, quo Deum nobis obligat um , amp;nbsp;obftrißuni icddcre poflbmus. Nam quicqiiid agimius,id omneDeo debemus, amp;nbsp;longd p’uia cuam pofsimu-s prteftare. Vnde quemadmedu mo-net Chriftus Dns feruo fuo, cùm illcofficu fiium feccrit,ncquaquam agit gratias.Qucd fi feruus non poteft Pominum fuum ob-ftringcre bfnclac’cndo, vt hbi gratias s^st, quom.odoeum obligabit ad magna premia reddenda. “ quot;

Quinto; Non fatisfaciunt vndiquaq^ le* gi Diuinæ opera bona. Curnqj propter im-pcrfeûionem fuam amp;nbsp;immunditicnr debt *fis pars aliqua bonitatis 8c iuftitiæjUÔ pof-ïiint vitam xternam iufic n'iCreri. Quan^ Deus ilia pro lua niifericordia,vt grata fulci pit, Quare Gregorius fcripiit : Omnisbu-mana iunitia,iniuftitiacflcconuincitur,£i . drftridc iudicetur. Etrurfus : Quis inter ifta rerranet lalutis locus? quandoamp;mala roftra, pura mala font' : amp;nbsp;bona noftra , quae habere nos credimus,pura bona efle nequa-quam poEunt.

Sexto: Deus vult nobis ereptam materi-am gloriandi.Sed non excluderctur prorfus gloriatiOjfi npftris operibus vitam çternam mereremur.

Septimo : Paulus Roman. 6. Stipendium peccatimors, denum veroDci vita æter-ra per Cbrifium leium Dominum noflrum. Non eft ergo meritum.

His omnibus conuincitur focdus Theo-Jogafti 01 urn error, amp;nbsp;oflenditur voculam ïiicrccdis impropriê vfoi pari, amp;nbsp;per Imuli-tudinem quandam.pro rccontpcnfatione.Et Amt adco fli mac rationes adduâæ, vt à Ma-tæologis euerti non pofsint.

Neccft,quôd tantofpiritu locum Apo-ftoli Pauh nobis obijciant i.TiniOth. 4» Repobta cft inihi iuftitiæ corona,quam i cd det mihi Dominus in illa diciuflusiudcx. biam bmulatque nos in gratiam recepit Deus , opera quoque noftra grata habet , vt præmio quoque licet indebito dignctur, bleque meritum exprimit vox , Redder, vt contendit Matarologiea vanitas, fed pro-mifsionem rcfpicit. Vt nee quod iequitur : luftus iudex. luflus enim cft, ctiam gratis bencfaciendo.

Debet igitur füperbum illud Pbarifai-eum amp;nbsp;Pclagianum vocabulum meriti, ab ore noftroproculabefte , prarfertim quum Scriptura id nufeuam vfurpet, Tamctii no firi Thoclogaftri locum Ecdeliaft.ió.fniftra citant. Græcus enim ßc habet :

Solent ctiam obijccrc ex Epiftola ad He-bratos capite i ?. Talibus hoftijs promeretuf Deus. Sed in Grxeo Icribitur : Ivajcsertf/» hoc eft, deleöatur, aut gratas habet. Scio Patres interdum ca voce vti, non tarnen pi opriè. Semper enim admonent vitam x-

STRORVM COLON. ACAD, no ternain gratis dari, amp;nbsp;Sanöos mifericordia amp;nbsp;mifcrationc Dei coronari ,amp; fidendum non efle nieritis,quód ca non pofsint conli-ficre ad tribunal Dei, amp;nbsp;alia buiufmodi.

Quanquam autcm liipi à multa tcflin'.onia rccitauerim .tamcn aliquot inbgnia fubij-ciam. Aoguflinus de Con cpt.amp; Gratia.ca-pite 13. SanûusDauid de Domino Deo 1ÙO dicit animæ luæ : Qui coronat te in mifera-tione amp;nbsp;milcricordia. Dicit etiam Jacobus Apofiolus : Judicium line mifcricopdia ci, qui non fecit milericordiam. Vbi oftcndit, etiam in illo iudicio,in quo iulJi coranantur iniuftique damnantur, alios cum milcricor-dia,alios line milericoi dia iudicandos.Propter quod etiam mater Machabçorum fibo fuo dicit: Vt in ilia mifcrationc cum fratribus tuis tc rccipiam. Cum cnim Rex iuftus, Peut fcriptum eft , Icdcrit intbrono,non aduerlabitur antccum omnemalum. Quis gloriabitur callum fe babcrecor? aut quis gloriabitur mundum fe efle à pcccato ’ Ac per hoc etiam ibi Dei mifericordia ncccf-faria eft qua fict bcatus, cui non imputauit Dominus peccatum •' fed tunc pro bonorum opcrum meritis, iullo iudicio etiam ipfa mifericordia tri; uctur.

ConCderanda funt bæc AuguRini verba, Præfcrtijii dicit, in extj emo Dei iudicio

AD CENSVRAM THEOLCGA-mifericordiam nobis foi c ncccf’ariam : non fólüm quód opera bona gratis ab coconccl-fafucrint, fed ctiam ,cfm fcdcrit in throno fuo iufins iudcx ,ncir.ogïoriari fo-terit, fe caftiim babcrc cor, aut ie n lindom cHe à pcccaio. Itat^uc ncccfle « fc,vt ci,lt;jUi ad fcbcitatcm venturus f t,peccata ( vt L a-uid inquit} nonimputcntur.

Idem Auguftinus in præfationc Pfalm.51, Ei autem,c;ui opcratur,mcrccs non imputa-tur fecundum gratiam, fed fecundnm debi-tum. Si vis efle alieniis à gratia,iaö a mérita tua. IIle autem videt,t^nid Et in te,amp;• rouit,quid cui debeat. Item in Pfalmum 142, Propter nomen tuum Domine, viuifical is me.in tua iufiitia, non in mca. Don quia e-go mcrui, fed quia tu mifeicris. Dam. E m.c-umofiendcrcmir.critum, nihil abstc mc-tercr.nifi ftipplicium,

Sed quia tarn mult a hafleru.s citauimuS ex Auguftino,quçCen(ori m I^atcolegiam euertunt,recitfmvj amp;• aliquot a;ioiim''Pa-trum teftimonia . S. Dici (,r.j mis igitur in Elaiam,capite 46. Sinoflia.inquif.micrita confydeicm.u.s,de'’peiandim'(ft. Hilarius etiamièribitinPfa’n um ^o. Spesin n ife-ricordial .ei in fcculum £• in lecuk m/c-Culi eft, Don enim ipfa ilJa iiflitiæ opera fijfficiunt adpcrfcâa beatitudmismeriiu.

STR.OR.VM COLOM. ACAD. nt niii mifcricordia Dei in hac iuftitiæ volun-tatehamanarumdemutationum ,8c motu-um non réputée vicia. Gregorius item (u-per loS. lib.9. cap.i. Non hiftiticatur homo compo'ïtus Deo,amp;c, Sanétus autem vir,inquit, quia omne meritum virtutis nofîrç vi-tium elFe confpicitjli abinternoarbitriodi ftriiäe iudicetur , ideùrcciè fubiungit : Si voluerit contendere cum co,non poterit v-n Jin rcFpondere pro mille. Cui luccinit amp;nbsp;Bernardus in Ganrica : Sufficit ad mcritnm, inquit, fcirc,qnod non fjfficiant mérita

H3ec,amp; milta alia, qua:recitarcnunco-mitto,fanaorum Patrum tcftimonia ,con-uincunt,Patres nequaquam conftitucrc,iu-ftam 8c propriam rarionem meriti, tametli frequenter ea voce vtantur . Qua vtinam parciùs viî fuiflent (anäifsimi Patres : quan doquidam cius voculæ inconlideratior vliis, fœdtfsimos errorcs pcpcrit.

Q^anquamThcologaftri citando A»gai-ftinum,fjnt,vt eft in prouerbio , d'aura f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod malum fubindc incur-

ric Gcnloria pcrfpicacia . Citant Epiftolant loT.adSixtum Romanum Prosbytcrum,ini qua eff hrc egregia amp;nbsp;memorabius excla-matio : O Humana, non iuftiria, fed nomine iuftitixpUne fuperoia .quid tedifponis cx-tollcrc,amp; cotrarjam morti vitam »ternam ,

AD CENSVRAM THEOLOGA-tanquam debitum ftipcndium flagitare? Cui debetur vita æterna, ver a iuftitia cft, cx tc non eft, defurfuni cft, dcfcendcns à patre luminum, amp;c,

Citanc amp;nbsp;Hoaiiliam 2.de verbis Apo-ftoli.in qua totus cftnoftcr Auguftinus.De-niquc poft rcdcmptioncm,inquit, ab omni corruptionc, quid rcftat ,ni(i corona iufti-tiç Î Ipfa cercê,rcftat, fed etiam in ipfa, vel fub ipfa non (it caput turgidum , vt rccipiaC coronatn, Audi,attende Pfalmum , quàiii nolic coronam turgidum caput. Cum di-xiflct;, (Zlui rcdimet de corruptione vitam tuam : quicoronattc,inquit. Iambic didu-rus eras : Coronat tc : mCrita mea fatetur, virtus mca fecit hoc, debitum redditur,non donatur. Audi potiùs Pfalmum, nam amp;nbsp;tu hoc dicis: Omnis homo mendax, Audi Deus quid dicat : Q,ui coronat tc in miferatio-ne amp;nbsp;mifericordia. De milericordia te coro nat : de miferationete coronat. Non cnim dignus fuifti, quern vocaret, amp;nbsp;vocatum iu-ftificarct, amp;nbsp;iuftificatum glorificarct. Ha-denus Auguft. Amabo,quid dici potuit a-ptius? Primo, dicit nos coronari in mifera-tione amp;nbsp;mifericordia: Deinde,turgidum ca put no recipere hanc coronam. Dcniq^ indi gnos nos fuifTe.non folum qui vocati iuftifi-carcmur, fed etiam qui iuftificati glorifica-rcmur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^£9'

Récitant amp;nbsp;ex Traâatu tertio in Eiian-gelium Ioannis hæc Auguftini verba : Audi Paulum iani flagitantem debitum, qui primo indebitam iuiceperat gratiam. Sed cur non attendant ea,quæ præccdunt? Nam pro quo merito accipies,inquit,vitam i^ternam î Pro gratia Si enim fides gratia cft,amp; vita æterna quafi merces eft fidei , videtur qui-dem Deus vitam æternam tanq debitam rcddcrc, Cui debitam’ Fideli. quia prome-ruitillamper fidem. Sed quia ipfa fides gra tia eft , amp;nbsp;vita æterna, gratia cfi pro gratia. Vides Ledor hoc Augiifiini teftimonlo, fidem vitam æternam promcreri,quæ format ac perficit bona opéra, alioquijmortua amp;nbsp;inutilia futura,vt fupr^ diximus.

Nec ignoramus operibus fide formatis co-piofam in cœUs repofitam efic mercedem,amp; fatemur cum Cypriano , Chriftianu Deum computarc debitorem, fed ex promifl'o ma-gis,q ex merito, Porto fi quando minus eau tê loquuntur Patres, protiocamus à Patri-bus negligentiùs fcribenti,bus,ad cofdem il-los alibi faniùs amp;nbsp;orthodoxe fentientes, vt olim ilia mnlier, quæ À Philippo ebrjo pro-Uocauit ad cundem Philippum fobrium.

Vana verùamp; futilis efi hoc loco Theolo-gaft:calumnia, quafi perfrida fronte vniucr ^2 Scripturç, totiq; Patrum cœtui nofmeti-

AD CENSVRAM THEOLOGÄ-pfosaadeamusopponere, Etenim , nequé Scripciiræ ncq; patribus nos opponimus,fed Matxoîogiæ huic rixofe, vanæ, dubiæ, fpi-nofe, amp;,vC cft in prouerbio, Syrbenæ chö-ro. Icaqje verba Alexandri Epifcopi in ar-rogantiam Arrianorum pronuntiata , quas citant ex Niccphoro, in ipfijs retorquemus Matæologiam proâtentes, à doftrina Pro-jpnetica Sc Apoftolica nee, non erudita vetu ftate inultu difcrépantem, contra cuius pla-cita, 1Î quis vel mille Scripturæ amp;nbsp;Patrû te-ftimonia dducct, contemnet ea fupcrcilium Matæologicum , ac ne pili quidem æftima-bit .Tanta ellfalfeperluaGonispcruicacia.

Atque hîc quædam Monhemij verba fibi exagitanda fumunt, Videlicet hæc: Nam cùm Scriptura operibus mercedem tribuit, ex mero Deibencplacito id facit* Deus c-nim non operam dignitatc , ad reddendunï iplisprçmium, fed gratuita fua indulgentià moaetur* ObfècroLc£ior,quid in iftjs ver bis merctur reprchcnbonem ? Et tarnen Cenforibus deputatis , fuo more inuoluic Monhemius, amp;nbsp;coelum terræ tcéiis quibuf-dam cuaGonibus milcet. Citant vnum altcrum feripturx locam : Reddet Deus v-fticuiqacfîicundnm opéra fua. Item i. Co-rinth.4. Id qaod in præfcnti eft momenta-aeum, amp;nbsp;Icttc tribulationis nofttæ, fuprà

STRORVM COLON. ACAD, ir^ dum in fublimitatc aetcrnum gloriæ pondus operator in nobis. Rogant, num verè an falsó loquacur Scriptura ’ Facemur fané o-pera bona cffe media, amp;nbsp;quali gradus quof-dam, perqoos Deus fuos pcrducic ad vitam seternam, Tbeologaftri verb, tanietli con-tendant opéra noftracœlcnem vitam nobis promereri, tarnen vi veritatis qiiab fluminc abrepti,eo deferuntur, vt Icribant : Fatcn-tur omnespij,Dei bonitace effectum eflè,vt operaciones illç momcntanei;,lcuesq^’ affli-^tiqncs iminenfam gloriç molcm amp;nbsp;copiant producant, cùm alioquin per fe illæ condi-gnx non lint ad fiituram gloriam. Hçc iUi* ,q ’id aliud docet Monhenaius? nifî mauulc (implicitcr,plané amp;nbsp;difertè loqui, Matxologicèjhoc efl,obfcure\pcrplcxè,fo phitticè. Quaproptcr quod Monhemio ob-ijciunt,ipiitnet faciunt,res piê explicatasrup . fus inuo'U'.int. Et,vt Sçpiç, vbi fenfere fê ap plin.Nâf. prebcndi,etT.ifo atramento,quod profângui Hift.Iib,^ ne bis eli, inlxifcata aquaab’condnntur,ita cap.Zÿ, Tbco'ogallri oïFaGstenebrig , effugia cir-•ufpiciût. Meriti rationem expljçaturi Mer cenarij ,neganf opéra quicq ex fc amp;nbsp;ftia natura mcrcri,fed ex virtuce paßjonis Cbrifti, amp;nbsp;Spiritu regenerationis mercndifaculta-tem accipere . Relpondco , vitam æçernaia hxrcdicaccm efle HUof wm Dei,œæ non niii

AD CENSVRAM THEOLOGA-gratuito adoptionis iurc nobis obucnit , tametli Deus in vita æterna rcmuncratur opera, vt fuprà confefsi fumus. Et ^uis grata habet opera, quatenus ex fpiritu adoptionis proficifcutur,tarnen quia Deus nobis vtitur ad agendu,quoad hîcviuimus,non plané rc-purgatis, inde eft opera noftra fcmper im perfciäa lùnt, amp;nbsp;eatcnus merendi facultate deftituta. Quare Auguft: dixit, Sanäorum iuftitiam in hac vlta rcmifsione pcccatorum conbfterc magis,qperfcdione virtutum.

Atq? vt ruriiis Ariftotelis difcipulos agno-fcas,Iuftitiam diuidut in cömutatiuam amp;nbsp;di ftributiuam : hanc in Deo locu habere affirmant, illam non item, g, æquitatem exigaf, harc verb duntaxat proportionem in diftri-butionib’. At quç proportio efle poteft inter opera noftra amp;nbsp;çternam feacitatem? fed difputatio Mcrccnarioru co tendit,vt difcif mina amp;nbsp;gradus prçmiorû in cœlo ftatuant» quam rem,vt dubiamamp; obfcuram,in medio rclinquo.Etfi enim argumenta que adferüt, nuf'o negotio refutarc pofiim, tarnen ppfer aiiäoritatem Patru,qui id diferimen poniit, contentionem remitto. Qupd ad iuftitiam cömutatiuam attinet, tametft fatentur Mer cenarif cömutationem in Deo propriam nid lam reperiri pofte, tarnen fùbijciuc eumini-rc voluiftc rationem aliquam,vt quadam efi am

STRORVM COLON. ACAD.quot; 114 am córnutatione nobilcû ageret.Ajut opera cx fefe amp;nbsp;fua dignitacc , nequag mercri vilain,fed ex acccptationc amp;nbsp;inftitutione Dei acadminiculogratiæ vim mcrendi habere, Pactii ille nobilcii iniit,aiunt: Si vis ingredi ad vitam,ferua mandata. Debitoremcjuc fe naftiuconn-ituitjVt non pofsit citra iuftitie iaäaram, rcclè viuenti, quod poHicitus eft^ recurare. lire iiU, Sed væ miferis Merccna-riis atqj in omnes æternitates væ,fi huic pa-ûo dare cogentur.Qnandoquidem Sanéèo-rum nemo reperictur.qui iuxta hoc paâû fe iudicandum iufto iudici (iftcre audeat: Ser-liaui mandata, adiudica mihi vitam. Sed ad vnum omnes fe reos eife fatcntur,amp; iudiciii dei humiliter deprccantur,vt lupra copiose declarauimus. Ariftoteles difputans de iufti-tia commutatiua, addit particulam Traça to , qua cxcipit donationem, cii quis vo lens m iltum de iure fuorcmittit. Et reuera donatio cd bonorum operum remuneratio, cùm Deus vltronca bonitate, amp;nbsp;ob meritu Chrifti,plurimum de iure fuo remittit, im-perfe3;i(jncm operum atque immunditiem condonat, nec,vc iufto iure poterat,plenam obedientiam cxigit. Quod amp;nbsp;San élus Bernardus agnofeit, quando inquit : Ipfe enim peccata condonat,ip(e donat mérita,amp; premia nihilominus redonat, Vnde fit, ficut

Lib.^.EJ

thic.cap.4

In Serm,’ de Annua ciationc.

AD G5NS7RAM TH5OLO3A-idem vir Dei fcribit,vt homo magis p opter mcrita,qnac omnia Dei dona (iint, Deo debitor ,quam Deus hominum conlhtnatur.

Entelli cœfhim fe vibrate putant,ciimdi-ennt Chrifli mcriro b ona piorum opera e jfc meritoria: prætereunres qood in primisne-celfe erat,nullum cfle opus, quod no infeâu lie labe aliqua , nifi Chrifti (anguine ablua-Cür. Spetiofum quoq^ eft,quod obtendiit, o-pera ex Spiritu fanöo fliiere ,idcóq. vitatn çternam promereri. Sed debebanf Mercenary ob(cruare,quod dix imiis Spritmn nobis ad agendum vti nondum penitus repur-gatis. Qiiapropter, ctiamf â Spirirufluant opera, tarnen feniper aliquid nollræ fecis ad inifcctur,quod piiritatem illam inficiat. C« autem deforniet coram Tbeo.quicquid à nobis operum prodit, quæ nobis inhæi et cor-tuptela, vnum fupcrefl, vt gratuita accepti-onc gratiam.quam non habent ä feipGs, récupèrent, Id fit, dum in æftimationem non veniuntipfa , fed fuum à Chrifto preciuiu muruantur,amp; quafi emendicant. Quarcùn» ita fint, Mercenarios iftos, Grammatieuffl Móhemiu infeftantes,ad Alcxandió Grans maticu abicgamus, vt à quo fortafii» adolc-fcentiili Grammaticam didicerür,ab codci» Thcologiam difcant fenes . fic enim canit • in te Chrifte ßilus,in tc font præmia noftra.

STPORVM COLON. AC/P. ,iy Quin amp;nbsp;Fortunatus Epif^copus in Kymno qnodani de F.atali Chiifti , appobtifsime Chiiftum vita: pi xmium a J peJlac.

Ncqj vei G naturç noftrçrcfianrafori in-iiiriam in ogairius, vt calim^niantur Syco-f}iantçmcrccnarii,necChrjftum opusinum irrperîeûuni rc’int^ucrc dicimus/arretii in hac vifacerto quodam conlilio no pcrficiaf, Siquidem fpc iéinati (umus ,amp;reftitutio-nem integram adhnccxpcâaffus. Ft fana-n'.ur,vt Argvfliait, à rcatu ftatini,ab infii mi täte paulatim. Ec qua re cum (upra iatis di-âum f t,verbum non ampbus addam.

Argumentantur amp;nbsp;acontrariis. Ma’ao* pci a nicientur ætcinas plt;mas,ergobona o-pera mcientur aftcjua piamia. Refpondco n agnam efle difsimi’ittdircm , quardoqui-dem mala in piorum opera pur' malafunt, rurius bona piorum opera,pi opter inbarren tern nobis vitiortatcm,purc bona non li nt, Quis inter ba-c, inquit Gregorius, remanet falutis Iccus’quando amp;nbsp;ma’a noRra pure ma la lunt, amp;nbsp;bona noftra,quje nos babere cre-dimus.purc bona efle ncquaquam poflnnt ?

Jnflant, An ad interitu eft ) roebuior ratu ra,q ad çtei nam laîutem.Cbi iE j gr atia’Ne-quaquam,quandolt;auciatam icftjtuit. An amp;nbsp;Cbrjfius ad perder.di m,q ad fa’uandv m eft potebtior’ Abtt,quia amp;nbsp;peccatanoftra dc-

Ict,amp; impcrfcöioncm iuftitiac fuæ plenifuf-ficientia contcgit. Atq^ bïc maljtiosc citant Monhcmij verba : QuJa quarcunq^ o-pera cogirat,meditatur, pérficit homo, tam procul abiunt aiuftitia coramDco,vtpccca-ta ccnicantur. Scd omittiint, i^öod vcJ maxi mc' additij oportuit : AntcQ Deo per hdcm rcconcilictur. Deinde fubijciunt claiæ verba, quæ Monhemius non habet. En Leüor candorem Matæologicum. Vtcleuentin-Eærcntem nobis vitiolîtatcni,aiunt ’eiiia il- -la peccata, in quç quotidic labimur, talia no elle, quç nos plané fordidos, amp;nbsp;Deo cxofo» rxddant. Efl hoc ita quidem, non fua natura non fint exitialia, quæ Icuia ducit hypo ' critica fecuritas, fed nulla eft condemna-tio his, qui funt in Chrifto lefu , g? non im-Epift 20. put3ntur,g» venia delentiir. AudiantAu-ad Hiero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæc leuia iufta ftatera æftimantem •

’ Virtuseftcharitas,inquit,quaid,quoddili-. gendum cft,diligitur.H£CC in aliis maior, io ahis minor,in aliis nulla eft.Plenifsjma veiô quæ iam non pofsit augeri,quamdiu hjc homo vii!it,cn in nemine. Quamdiu autem au ' geri potcft, pi ofeûo illud, quod minus eft q । debet, ex vitio eft. Ex quo vitio,non eft iu-ftus in terra, quifaciatbonumamp; no pcccet. •’ Ex quo vitio,non iuftificabitur in confpeftu Dçi omnis yiuens. Propter quod vitium ,fi

STROP. VM COLON. ACAD. iilt;î dixerim®, quia peccatu no habcm’,nofmct” jpibs fcducimus, amp;nbsp;veritas in nobis non eft. Propter quod, etiam quantumlibet pr ofcce rimus,ncceHarium eft nobis dicerc iDimitte nobis débita noftra, ciim iam omnia in Ba-ptifmo dicta,faâa,cogitata dimiflà fint, bîte AuguHinu.s. Mercenariivcro,poflq tria de çharitatis'nofti» impcrfeûionc verba con fefsifuntjaäutu dcfultorialcuitate ad Phi-lofophos amp;nbsp;operum perfcâioncm rcuoluiin tur. Ac hic peruersè citant loan,Qui feruat verbum eius, ver è in hoc charitas Dei perfe ôa eft, Refpondco, quemq? piorii gratiæ fibi datæ menfura ad hanc pcrfeâionem af-( pirare . Væ aût miferis Merccnariis,qui n5 intelligunt, eum, qui proximè ad perfeciio-nem acccfsit,nondû ad dimidiu vfq^ iter effe progreflum. Quando hæc eft hominib® fola perfeaio(ttftc Hiero:)li impertedos fe effe noucrint. Plura de liac rc in Dcfenlionc 3. Dialogi diximus, Quod locum Efaiçat-tinct,cum vmbra fua dimican t,non cnim v-titur hoc loco Prophetiæ teftimonio Mon-' bemius. Locus etiam Pauli R om.ô.quicquid V ineptiant,planus eft. Nam cùm ait: Donum \ aût Dei vita æterna , Et addit : per Chriflû 1 Icfiim dominû nofirû, Caufam amp;nbsp;auôorcm vitæ amp;nbsp;grati« prædicat, vt nimirum Deo fua reddatur gloria , nobis ver ó, noftris'ue P 4 »Critis

Ad Cte-fiphótcm^

AD CENSVRAM THEOLOGA-mentis nihil fnpra g par eft, tribu a tor, Re-IpóQiri ad ea tlt; ftirronia Scriprura; amp;Pafró, qiiib® Monliduamfpntcntiam de iuftificati-one có'nrmat,adf() frigide a gut, vt ire jpfo-fn pjgeat.Licunt hisorriubus no idefFjcerc Monhèrnió,qiiod conatur. Cur igitur ipli ca nödiÏin'it? Nam quam Monhcmioobiieiûr, infeitia ipfi tenacius inhæret, q vJ'a iuftitia^ Tories iam dixim’,iuftificationem precipue fitam in remifsione peccatorn , 1 cut Daujd exprefl'einquit: Beafi,quorum renóftefunt iniquitates. Beneh’eio quidem Spiritus fan-öi lit,vr prçtcr condonationem peccatoru , fuccedar rot’uj hominis infiacratio : (edin prioie capitc fta eft (umira iuftificationis. Cuius I ei ignorantia in hominibus facram Theologiamprofefsis, flagiriofa eft. Porro tametfi opera, Scripti ra?amp; Patrf? auäorita tern fequentes, à caub luftificaticnisremo-uemus, non tarnen,vt fupra cuoqj di£ ö eft, excludimusab effeâu.Ouapropter cii Joannes ait, Oui facit iuPitiani iuftus eft , Opera juftil’cafionis ( ffeér” eiïe mnuit, no caulam. Quod Chriftus vt demonftraret, in Luca di ccbat: CÛ fceei itis hçc omnia,dicite , Serui inutiles liimus, cuibi s neid cuidem debea-tur,vt gratiç nobis agantur At li ex operib’ iuftificationem cofequeremur, neqt ini tiles «ftëmus ad bene agendu,amp; nobis longe ma-ra'déB^R'cntwr, g vt agcrentur gratia:,

Berrardi verba à Monhf mio citatajfcn-tentiam Mercenarioioni ^de iricrito piorlns euertunt, c^uare efiogium circumfpeßant, fed aqua, vt diGjtur,il)js bærct. Gratis datur vita atterna,!nquifit, quia gratiam nullus nnc rcrur, per qiiam talcs ædimus aäiones, qux dignæ lint vita æterna, Sic éludant fîexiio-quiSophiflæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(cent.

Ars quibus Archilocbi, vulpis amp;nbsp;aéra pla-vt oe ipfe canit Mußrum dclitiæ Melanthon . Sed non admittunt hanc clufionera ûnâifiimi Patris verba, quae lie habent.

Necefl'e eft primo credere, quod remißi-onempeccatorum habere non ponis,nih per jndulgentiam Dei.Deinde quod nihil pror-lus habere queas boni opcrii ,nifi amp;nbsp;dederit jpfe (en efTuginm Merccnariorum} Poftre-nio, quod æternàm vitam nullis potes opcri-bus promercri, nili gratis detur Sc ilia.

Dabes in his Bernardi verbis tres,de quibus fupra diximus, jiuftificationis ordines: Condonationem peeratorum, primum. lu-ftitjæinhçrcntiscomrounicarionem,(ccun-dum. Operumremunerationem, tertium, à quibus omnibus mcritum rcmouet vir Dei, negatq^ vi operis,quxrcdduntur deberi. Licet cnim bona piorum opera à gratia pro ueniant, amp;ob id placeant Deo, velitqt op e-raillar^munerari:attamen ibineqj debi-_ - -

AD CENSVRAM THEOLOGA-. tum eft, nequc meritHm, fed folum ordo amp;nbsp;confcquutio quxdam , ex inftituto 8c boni-tateDei. Alioqui opus non eflet opus, ft 3uód redditur operibus,gratia diceictur ari,quoniam operis eft confcqui fincmex dcbito, non gratuito.

Cum igitur Bernardi fententia imprefsi concidant Merccnarij, non eftJcäor ,quod Tridentini Concilij crepitus extime/cas.

Poftremo reftat, vt videarr.us, quam for-titer Theologaftri incommoda, quæ Mon-hcmius cos incurrerc dixir, qui opeiibusiu-ftificationem attribuunt, in caput ipbus rc-ijciant, Atque hïc nc morem fuum dedifcant Diaboli, acalumnia exordiuntur . Summo-pere deteftantur modcftifsimi homini Monhemij turn imprudentiam, turn non fc-rcndam infaniam ,qucm tanta arrogantia Ecclcliam vniuerfam, in Chriftum fponfum iniuriæ atque blafphemiæ damnare non pu-dct, (cilicet dum horum vitiJitigatorum Ma tæoîogiam carpit. Sed ad rem.

Primum incommodum eft, dctrahi Filio Dei honorem Mediatoris amp;nbsp;faluatons(fic enim habent Monhemij verba} Hic cua-lillc ie putant, quando meritorum omnii’Wi fontem in Chrifti pafsionem refciunt Sane Deus opera Chrifti/ui ianguine refper-fa rcmuncratur : at non , quod ex dignita-tc bo

STRORVM COLON. ACAD. ii8 tc boni opcris debeatur , quod rcdditur, li-cut modo diximus. Fixum ergo manct,tantundem honori mediatoris detrahi, quantum meritis operum Jargimur.

pcccati extenuatio. T«nta enimeft pccca-ti noxa , vt nullis humanis opcrihus expiari poisit. Sed quæ hoc loco djcuntTheologa-ftri, in defcnlioncm Dialog! decimireijei-mus. Nam quod nos in Bapti/mo pœniten-tiam non requircre, amp;nbsp;pcccata fola palsio-nis Chrifti recordatione dclcri , aiierere ganniunt,putidacalumniacft,quamrcfpon-liione non dignamur.

. Tertium incommodum eft, cxcludi ex confeicntia certamamp; firmam conlolatio-ncm. Hie mira eft eorum rabies. Fatemur noSjinquiunt Chrifti, fideles operari reöc Dei adiuuantc gratia pofte , cuius mandata grauia non /upt, poiTeque eosdem vera im-bui iuftitia, reieétis omnium pcccatoiii lor-dibus, amp;nbsp;quæ fèquuntur. C.uæfo,cft hoc con folari mœftos amp;nbsp;poenitentes.an ex ftultis in-ianos facere ? Oftendimus fupi à in defenli-onei.gf Dialogi,dum hic viuimus, id non edc fpcrandum ,vt prorftis pcccato care-amus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De’Ciui

Non enim qualiumcunqj hominu vox eft, täte Dei mquit, Auguftinus,fedmaxinicpiorum,iu- Lib. 14* ftorutn cap.y.

AD CEKSVRAM THECLCGA-ftoru at que lanâorum; Si dixciin-urquoni-am pcccatum non haben,ns, nofmcrip'os ie-ductmus, Sc vciitas in nobis non eft.

Si conrendunt id per Dei poter uam pof-fe heri,nihil refi agabimur.Poflet cniin De-ï'«‘Spiri UÎ hominem ornai e tanta gratia, vt vinei et , Cu amp;nbsp;hte omninoabique pcccato,quod amp;nbsp;Auguftinu» la cap. I. fatetur. Sed nos Joquimur iuxta ienttntiam '• icripturarnm, vt res ipia habet, vtqne expe-Lib.Rc rientia femper euenire docet . Iseno enim fcaÜ2. tefte Auguftino, tam perfeßa: iufiitiae in hac vita, vel fuit, vel eft , vel iututuseft ,amp; Hieionymus aduerftis PeJagiano» rideC cam potentiani, cnæ neqj habeat, neqj ha-buent.neq? habitura vneuam executionem, Rabioic nobis infultant Theo^ogaftri.

Vos nunquam mur.dos effe vultis, inquiunt, fed in perpetuis fpurciflorum peccatoi ö ior-dibus volutatos ,indefperationem veiæiu- , ftitiæ cogitis. In fpurcis iceJeribus vo’utari, lt;5 impiobi canes, porcoium eft,qBosin Paris ftii.s faginant Pontificij. In veræ iuftitisc defperarionrmcogimus nerrjnem, led homines inftitnimus ,vtin C hriho cam ci.ae-sanf, veftta anten; K/latæfogia , non iullitia homines,fed falla iuftitix pja-lnnptioneim-bnif, Sc., lecuritatem , Jtpcihism , stqu« 4)zA:u5/'ïp aht Nechominc.s ad sn^oiCfSc jn^Liiecudiiics jnfhtuinius, vt calun.nian.nii

STROKVM COLON. ACAD. n, fed agnitioncpeccatorum,amp; fcnfij irae De* pcrterricos, in fatisfaéiione Chrifti acquief-cere iuberpus. vero dum nos peccara detcrrcrc à certa fiducia de falute noftra do cetis, ficut fuprà vidimus,in anxictate 8c du-bitationc mentes detinetis, amp;nbsp;in deipctaci-onem perterrefaftas adigiris.

Exagitant Sc oXiyoiTisiaji nofliam,Ia^ trant nos vultu amp;nbsp;geltibus mentiri, qiiam verbis præferimns fidutiam,intus pltnos cfic inquietudinc 8c dubitatione, fummis angu-ftijs amp;nbsp;conlcientia: ftimnlis exagitari.

Sins d im confeientiae noftræ, pcccato Sc iras Uci refiftimus , multis amp;nbsp;magnis dubi-tationum fluaibus animi noftri impetuntur, quibus tarnen non iuccumbimus, quando praîaalctvisfidei,amp; nubem bxGtationisdi-fpeHit-Fide cnim tanquam clypco iTrfvßaHqj arnuti, omnia tela Diaboli ignita extingni-snus,amp; mundum ipfuin vincimus, EtvtE-paminondas Dux, cum in prælio grauiter luftinöï vulneratus eflet, ac in caftra rebtiis femia- Jjb,6, nimis,voccm fpiritumque col!egifl'ct,id vnii àcircnmftantibusrequitiuit , num cadenti Ebi fcatum ademiffet hoftis , buod vt (crua-turn audiuit,allatuin veJut laboruni gloricqj fbcium ofc'.ilatus eft: Ita amp;nbsp;nostraditanibo.» fti viâoriam minime pntamus,quamdiu cly-peum tide! adhuc opponimus. Sed non eft

AD CENSVRAM THEOLOGA-itiirum, fccuros iftos hypocritas, qui nuUum vnq.iam confcientix ccrtamen cxpcrti funt, ü tici noftræ infirmitati illudcre*

Anftotclis verba, quæ in nos facetè (cili-cet,detorquent, in feïé agnoicant, cùm tam multa de æterna mcrccde garrint, ipli inte-rea in præfenti merccde, cui inhianc, occu-pati.

Quartum inconimodu cft , veram inuo-cationem impediri.Hic Monhcmio fonino-lentia incxprobant, ipb focordes. Ridicule qua:rüt. Quis inuocationc magis opus habe-at’ [fne qui de falute fiia fecurus eit, an qui de fuis apud Deum ncgotiis inccrtus eft, amp;c. Quoinodo inuocabit mens fluiâuansamp; incerta’ Nam quihçfitatjinquit Iacobus,fimt-hs eft fluâui maris, qui vento agitatur, amp;nbsp;circumfertur. Non ergo exiftimet homo il-Ic, quod lit quicquam accepturus à Dco.

Qiiod verô certitudincm attinct, cam ftatuimus,quætrcmo-c atquc timoré non caret, fed lapfus, amp;nbsp;offenlionem Dci maxime veretur, idcoquc inuocationcmmini-: mècxcludit, fed ardcntcr exercet . Qua-propternondumhio Monhemius iugulatus «ft gladio,vt ifti vanc iaâant.

Quintum incommodum cft, tolli difcri-mcn legis amp;nbsp;Euangeüi.Hîc rixantur de Lege noua, amp;nbsp;vetcri. Scd vna cft Icx Dci,perpétua

STROR.VM COLON. ACAD, no petua vitæ régula, Qu^anquam noui Tcfta-menti beneficium eile agnofco, quod Spiri-tu regencrationis lex cordibus noftrisin-Icribitur, fed qui hoc beneficium reccpit, iamiuftificatus eft , Nec euerterepoflunc Theologaftri,Monhemii fententiam,quan-tumuis ciinfcitiam exprobrent. De Sacra-mentorum dilcrimine fuoloco fortaftcvi-debitur, Nam prifcos operibus iuftificatos fuiflc, non (entit Monhcmius, fed hoe cum fentire Sycophantç calumniantur,

lllud tarnen prætcrire nee volo , neede-beo, me non fine horrorC legiffe, quod feri-bunt Sacramenta nouæ legis ex ©péris ipfus vi ,feu ex opère opcrato, amp;nbsp;peccatum di-niittcrc,amp; gratiam multiplicem largiri.Qua inre pcrniciofifiimè falJuntur. Nemo cnim ftimcndo Sacramenta, gratiam vllam reci-pit, quam fide non percipiat , cùm Sacramenta recipiamus ,vt obfignationcs gratiae^ atque doniiain adepti: ncque vi,vt loquuu-tur,opcris operati, quiequam ex cis accedat. Qui enim Sacramenta percipit, vel digne, vcl indigne accedit,fi indigne, nil habet ni-fi damnum amp;nbsp;iaduram ,lî dign Vjigitur fide viua,qua percipit repræfcntatamgratiam per verba Dei Sacramenta,

Sed vt femel huic dilputationi finem impo nam,haud abs re Monhemius hæc quinq^ in

Comaiada cos incurrcrc dicit, qui opcribu» vim iullilicandi tribuunt, Facilê cft fccuri» Hypocritis de his tantis rcbis garrirc.|Jta cnira pcrpctuo fpes magnas meritorum mi-fera amp;nbsp;Jbrdida natura hbi lomniat, cum qua libufeunquc virtutum extcriorum,icu dilci-plinæornainentis, adde amp;nbsp;cercmoniarum iplendore fc circumdcdit. Scd hæ fpes meritorum , in veris doloribus amp;nbsp;terroribus peccati amp;nbsp;irx Dei, tandem euanefcunt, amp;nbsp;in morte hominem reliquunt.

En tibi cor vcrê pœnitcns, contritam,dc-ieftum, amp;nbsp;fcflùm onsre pcccatorum, quam ingemifcit ac præmitur, quam ei confolati-onem proponis Î Certè laboras, vt fide fo-lida tandem aüquando ftabiliatur. Quod ß iufferis cam Matæologis, vt ad fua opera rc-fpiciat, quiefcct nunquam , cxcruciabitur femper, fc de fafute femper dubitabit,doncC dcinum abforbeatur defperatiorte.

Qnarc cùm non de lana caprina rixemur, aut alini vmbra, fed honorem Chrifti vindi-cemus,cuius proprium cft iuftificarc,amp; pec' eatacondonarc, amp;nbsp;id agamus , vt adflid,^ confeientia: firmam confólationem recipi' ant,oon reformidamus Theologaftroruio ftróphologias réfatare, nee ab hocinftitu* to Tfidentinis fulgetris abfterremur,

Dialog iin fextum defrndendum , in quo hoc tantuTi luggillanJum libi lii-mint, quod inuocationein anitnarii fanäa-ruin, q IX ex hac vita exceflerunt, improbaC M inhemius, Quate exordium huius luper-ftition is nobis repctendum altius cft,amp; oc-caho exponenda.

Exacts iam decern illis, qux ab Augufti-no Sc Ofoiio cclebrantur ,Ecclclix perfe-quutionibus, inftituebantur palsim ad lepul chra Martyrum annux memorix amp;folcm-nitates, ad mcmoriam conftantix coru atqj Viäorix ad animanda pauitantiu peöora, dcniq ie ad Ggnirtcandam corporum refur-reitiouem,qua condrmati fideles, vitam af-pernarenturcaducam , amp;nbsp;vitam cligerenC hac muko potiorem, qua nunef in fpe rcfiir-rc;iionisdepo'ito cadaiiere) fniantur fan-ôi Dei Martvres. Aedebat amp;nbsp;.Deu,s ac Rex Mirtyrum Ghriftiis ad hxc fèpulchra ingcri tia miracu'a, non vt ilks inuitaret nos ad c ikam Mlartyrum , fed vtconfeffam fidem eon irmarcnt, deinde vt imniortabrarein necatorum conteftarentur: f’okremo vt fi-mili gloria fe quoq? coronandos fperarent, finoininiamp; vcritati Icfu Chrifii', banc ca-ducam amp;nbsp;xrumnof'am vitam pofihabcrene» Cùmitaquead has folennitatcs ingens mul

titudoconflucret ,amp; fcpulchra Martvrum illii(tribus lignis corufcarcnt, cœpei c ad me n?orias eorundem cxæditîcari phanalcuo-rato'ia, crigi amp;nbsp;crmftitui ara?, pcragi Chi i-Cnit ftiano-um m/ftcria,vf cx ipforum focoium ftu n Vil- adimnirione f verbis vtor Auguftini} ma-n'ch Lib. ior cffe Jus cxurgcrct, ad acucndam chari-»üjcap. 21, ritatein, amp;nbsp;in illos quos imitari pofEimus,amp; quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in illum quo adiuuante poflïimus, Habitæ

funt amp;nbsp;in cœtu mukitudmis.ab eriiditis E-pi'copispa ’Cgvres,quibus vii turcs Marty-rum ad inflammandos animos ad imitatio-\ ncm concclebratæ fünf , iiciit tcftantur Ball 'li amp;nbsp;aliorum fcrmones Pancgyrici. Scd c'imiampax it tranquiHitas Ècc’eliis rcd-ditacdcnt,a’-d irquc fidci rcmi'iUef,amp; ftu-dium faciendi Martyrij dcferbui(ïct,hçcom nia quantum lis pia amp;nbsp;la idabilia jirtltitiifa, in fupcrftitioncm abicrunt,hæ(itque in ani-mis muîtitudinis nimia làndorum admi-ratio,qua: tandem e?»prorupit, vt palan* pro opitu'aforibus inuocari fint lânôi.

PoT-rd cxcreuit in immenfûm, vf fir,n cq? modum infanir fu; pofuit, admiffa femcl fiperflirio, Efcnim ranquam otio fc man-cipa'îet fiipremusille Rcvîor prouiden-fiæ fiæ minera ,in fpirit 's mortuorum di-y- Itribuifîèr, ita cui nie lîiam porcntiam SC-«urstionem hunianam attribuit tcmciitas»

STRORVM COLON. ACAD, nz amp;mnr4s fuuin atque officium finguHs af-iigna.iic. Tanqjain dij tutcJarcs præfedi fine regiomb js, in£ulis,prouincijs , ciuitati-bus, do nious, præfedi dementis, frugibiis, pec »i iuus opious, omnis generis , prarfedi arcib js X npLitiji, præfecti morbis. Deniqj co ces rediit, vc parum ab Ethnicorum Ido-lo'ar •)!, Pfeudochridianorum abfuerit væ-c » dia ,(icot mniifcftc fatetur dodiisimus amp;nbsp;icccrimi iudicii Io . Lodouicus Vines in co n n •orai’iis fuis lib'Auguft, deCiuit.Dci. Er r I n M tanta horu impudentia eft, vt tarn fœ l is iuperftitioues baud vercantur de-fendere.

Argumenta Monhemii ,quibus mortuo-rum in Jocationem rciicit , nullius roboris eirc-garriunt,cùmfinc tarn firma, vtcontra cundas Sophiftaru præftigias inuiöa fient. Negant Ëccleliam Dei hoc vnq docuilfe, lànitos mortuos, negledo Chrido , inuo-candose/Fc. Sant? nunquam doc.iit hoc Ec-deiia. Sed q lid fecerit pfcudochriftianoiu vulgus, vafrè difiimulant, qui auafi hominu patrocinium f)h fuftepifient dmi, autibli iuuarc amp;nbsp;pofient amp;nbsp;vellent, lie ad eiira con-fugiebanc , Sc opem ab iis petebant, Chrifto fere neq; in precibus vnquan(,neq; in opta-tis,neqj in votisoccurrente: ac li aut inuifos illc aoi haberet, aut noftricuram gcrerec . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... .n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..O

oniiinanullam. Delinant crgaimp^ftura» Monhemio amp;nbsp;polypi mcntcm obijcere, namcùm hæc tanra mala teganf ac pallient, ipüsm^c vafrities ,aftutia, Jiitupolluraruni fal'aciæ inherent.

Adinodum verd Matæo’ogicum eft quod Icribunc, le orationem Ijoininicam Diuis funderc, vt ipforum manibus ad Deum de-feratur . Quis non de huiufmodi deJirifs pronunciet, quod Epiûeriis de fnis librisî T« ePt tsz' ôïiî^oii Vij jtçap ipxvllt;xjp,-x~ct'

Ncganf hoc elle oeû neg’ig i e, aut Chri-ftumdefcrcre ,Gc fanQos inre-pel are , vC pro nobis apud Deum intci cedant,eumquc nobis propitium fua intereeßione reddanf, Nos indignos efte.qui ob eno’-miratem pecgt; catorumnoftrorumac mubitud/nem, Dc-um interpcl'emus, i-aqiie fanci os Deocha-rifsim^s,nobis accedendo« effc. At vbi pro mißio, Deum veile cxaudirc amp;nbsp;præftarC, q'licq lid per intercefiionem bcatorum fpi' rituum peticrimosî Iranc pronoftra libidine intc cefpjres nobis hngimus’ErgoChri-ftus Dominus minos q à n Dini ,prompfu» eft ad intercedendum pro peccatoribult;?aoC tarn difdeihs adiru, vt Peccatorcs ad le ver^ coouerlos, nib inte cedbribus Diuis,audirC nobf? Longe ali id fjnat vox ipfius ; Venite admcomncsquilaboratis amp;nbsp;oncrati efti«.

j8r ego rcficiam vos.Et in co folummodo fiat hæc protnifsio- OjJicquitJ perieritis Patrcm nommemcOjdabitur vobis. Alioquàm cius nomine pveccs fieri yetat, Qui igituraUo nomine aüquid a deo petunt, Chrifium ab-negare iudicandi lunt, ciufquc offiicium ad ahostransfcrre’

Sed audite S, Auguftinum contra Matæ- rpilt, o^ogiam vcftram ex icripturis difiercntcm. lohann«. Vidctcipfum lohanncm ,inquit,fcruantcm Ttaüatjl^ humilitatcm ,ecrt^ viriuftus crat amp;nbsp;«us, qui de pcâore Domini my fteriorum fc creta biberat, Ille, illc, qui bibcndo de pe-óore Dcmini diuinitatcm rudauit: In prin cipio erat verbum,amp; verbum erat apud Dc-um, Ific talis vir non djxit, Aduocatum ba-betis apud Patrem, fed, Si quis pcccauerit, aduocatum,inquitjhabemus: Kon dixit,ha-betis, nec me babetis dixit, nee ipium Cbri-ftrmhabctiï dixit, fed amp;nbsp;Chrifium pofuit, non fc.' amp;nbsp;habemus dixit, non babetis- Mj. luitfc poncre in numero pcccatoti m,vt ha bcrct aduocafum Chriflum,quam poncre fe pro Chrifto aduocatum, amp;nbsp;inueniri intes darrnandos fiipcrbos. Fiatrcs, lefumChri-ftum iuftum, jpfum habemus aduocatu apud Patrcm. Ipfc propitiatio eft pcccatis no-firis, Hoe qui tenuit ,hçiefm non fccit^ toc qui tenuit, fcifma non fecir, amp;nbsp;c. n gna ■

AD CENS VRAM THECI CGA-vjdelicct vcibcaiim copia ,nTagPo ai lt;ioi f amp;nbsp;vehementia, vnicum aduccatu Icfuir, Cbri-ftum Dominum noftmm, on nibus abjs lt;nbsp;x-gt; c’iifis,ex verbis dilcfti difcipiili Chrjft j,ro-biscommcndat Anguflinns . Huius igitur Epifcopi auöoritatcm,B.Bernardi, eiudrfi aiioquin amp;nbsp;(anüi Abbatis opponim.us bal-lucinationi.

Sèntentiam fiiam deinuocationc mortu-orum comprobaturi TbeoiogaOri , latis irreligiöse præteriralcriptura,ad Patrum re-ftimonia conuolant, amp;nbsp;pofteà non fme in-Bgnicontumclia Spiritus fanöi fcriptura-rum auöoris, difputant : non omnia pieta-tisofficia facris Jiteris conrineri ofiendi nt, ergo non verbo Dei . fed bumanæ außoii-tatiinniti fupcrftitiofiim dogma.

Btli Naxianzenus 8c Bafilius in feimoni-bus Panegyricis, in CjUibus , vt eruditis no-tum cft ,multum licentisc (’bi fumunr Rbe-tores, per Apoftropbcn i bctoricam pjoquot; rumpiintin compellationcm 8c inuocatio-nem diuoiurn, quoscelebiabant.tarnen nc-c^acjuam in preces publicas Ecc’ef x bocafi' miferunt, autvt commune dogma Ecclef s^ adfert en nt. Cuancuam baDucinarosfuific bos Patres , nimia l iuoium admiratione, baud abnuerim , Eafdius etiam ab FpikofO fuo Bufèbio,ob fuperflitiones «jua.'damrc-

STPOKVM CCLON. AC/n. 114 prahcnfüs cft. h-azianzfno Theodoretus cxquilitam philofóphiac Icicntiam tritujt, hct at uin Ij te 1 ai uw peritiain non item. Sa-. Cl as JiterasJnqiiit, eatenus tencbat, quate-niis opus cfle confueiar, exqiiii.tam tnim fcicntiain jlïaruni video ei ; dtmi ,ciimcon-cedatuj eidlt; m I.ngidarc find ö.Etii quis vc- ' ]ir vrgcic has Pancgyncas Apoftiophas, nonne (acrjlegiim dogma cudet? aniir.æ fci-Ijcet bcatæcommunionc, animam peccatri-cem Ä'niifciam fehcitari ’ Cutd,vtciim lacris Jiteris ex diametro piignat, ita à fan-étis Patribuspalamrepndiatur.

Auguftinus de Ciuitate Dei, lib.io «p.T, Ouicunqueigiturfi nt incceleftibus habi-tationibws immortales amp;nbsp;beati b no.c non amant, nee beatos effe nos vo’unt. colendi Vtique non funt. Si autem* amint amp;nbsp;beatos edevo’unt,profeöoindeVo’unt, vndc amp;nbsp;ipfi funt . An aliunde ipb beati , aliundc nosï

Item Anguftirus in lohannem Traöat. a^.Paiticipatione Dei fitbeata, non parti-cipatione lanétæ aninsE,fit bcara infiima anima, necpaiticipationc Angeli fit beata lanäa anima, Sed li qiarit bcata efic infirma anima , quadrat vnde bcata fitlanöa anima .Non enim beatus cfficeris ex Angelo tu, fed vndc Angelus, inde amp;nbsp;tu.

Cuid quod ipii Patres déclarant fe exaf-fcôumagisqnàrn vcroiudicio fie locitos fult;Üe?Scribit Thcodoi et us Gi cgoriii p’ui is fccjßc Bafilivm curm le ipftm, ci n q; incre dili amore coiTpîeium fu’fle,qund vna Athc nisftudiijflcnt,) militudine etiam moium amp;nbsp;tnuruis voluntatibus in icconciliandis atq^conferuardis amicitijs cfbcscifairra ƒ0-iiigerenfur Miro jgitur adfefiu mortuû pro fecut® eft,cuius adîeâus ardor amp;nbsp;vcbemen-tia banc ei in Fpitapbio cuii Ida ni vocengt;ex ‘prclsiç: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xoçcrcû’Kp

juif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Â;c, Si verba vrgère veJjs,quid

pocuitainpiiustribui’ Veruntaruem eidem quem vifus eft quali numen a’iqued compel» lare, bend precatur. perindeaef. eiusfœli-titati deefîet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/c!h

Quapropter impi ob t laterc ccnfcnui iunt Cenfores Monhcmiani,qi:odex ijs vocibus, quas fanôiffimis Patribus efießus vebemen tior extrudit,dogmata r eligionis côftituiif.

Hafienus ad Gregoiii Na^ianveni Sc Clii Magni Pancgyrico« lefjonlùm eßo. hamChryfól. ’oca qua* cirant, Joqui ntur dç jntercefsione fanßorum , qui rondû ex hac vita migrarunt, quod contextus oraticnis conuincir, de inuocationc rrorfuoiunc TjS* quidem. Ouate ncquicquam Mochfm’” «gîtant liBidj Sycophaot^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßSS

STPCRVM CCI CN. /r/p. irç Ouæ circumfci tur CbryfoPcmi nojrine Xerouj'}-/«, irrminit lt;juidfm intcicfkjpnii LjuojtnijJcd pKces facri doth ad C hi iPuni diriguntur, ^uod (cirpci obfci üauit Ecc^c-Ea,vt alictibiK ftaiui Ai giforiis ,a fn amp;nbsp;jeluÖantem in cafb a lt;i'a pei traburt.Libi u Mcditationim, Sc alia buii fn cdj jrirj ti au Üoris con nicnta pon norannr, cnardo vc ïus At'gtillinus r oflcr lt;ft,vt oficndin^ns. Ci tant tanen dvoloca cxbb.tis dcl aptifao contra L onatiEas, in tuil v? n lt;nbsp;n ,rn c^ii-dem orationv«', Cypriani,ijscuc Ie iinari o-ptat ,di m fcripta eins Ilt;*git amp;nbsp;cxciitit ,r,on tanicn ipioni compellat Cypriant;m,aiit pi c ccsfuas adermdii igit. Scd ad rcturdcn-dam Tbcologaflioiuni ftrociam,lt;^iia Mon-hemio infultant,ofilt;’ndfn;us cos lurfus cfle, iuxta prouerbium, Capiam culti vm prçbcn tem. Libro $. de Laptifiro contra Lona-tiflaSjCap.iy. loco vidcücet a 7 bcoiogaflris citato, ea habet Augufliniis,C|Uæ argumentum Matîcologorumprorfus enciuant,eti-•nifi id laborcnt citati ab ipf s Patres, c^red contendunt. Ita cnim locuitur ; O quam gaudet Cyprianus,t;uanto feremùs in ilia lu ce contuetur, pro quanta falote hi mrni generis faßum Ét, vt inueniatur aliqvid.ci od mctiroreprehendipofsitjcuamih inChri-ftwn» Si pijs litcii6Oratorum,amp;' non inuc-

niatur in Jitc is PifcatOTÛ. 1 e hoc cj go gaa dio lanétçilliusanim. on nino ft einn;,rn vllo modo mcas liteias ab omni errato Ji-J her as aiidfo vcl put are vtidicci c. hçc Ai g, üiatorcs nimirum fucii nt iam citati I a-tres,Gregorius,l ahhu.',Chi ylof on i j,Cy prianus,H]eronynius, Auguftinus : in qi o-rum liter is quamuis C hrrihanis amp;nbsp;P’is.qi x-dam inueniantur,quæTeptcherdi niercan-tur, qi (»d (int erionea : qua’ia non ir.i rmas in litciis Pifcathrvm,Petri,loarnis amp;■ ( n i-hum. Quarc his tutocredimus , i'irs r rn i-In Cornquot; tcm. Non enim ,vt amp;nbsp;ahbi Äugt f invs do-m^uta- cet, quorumhbet dr^putatioprs quan uis Ca Iio ad tholicorum amp;nbsp;laudato'um hominum, veJut Fortuna fcripturas Canonicas habere debemi s, vt nobisnon liccat/a’ua honorifcertia,tuçil« Jis debetur hominibus,aliquid in eorum icri pris irrprobare atque reipuci e, b foi tc muc nerimus quod aliter ienferint, quàm veiitas habet,Diuino adiufoiio,vcl ab alijs intcllc-ßa , vela no is. Ta’is egofum in (criptis a-Iiorum , tales volo efle intellecxoi es n eoi u. Simiba (excenris in locis ti adit Augi ftinus, SedTheo’ogaflri quod innocenti Monhe-miofalsi)obiiciuntjpfi vci^ faciupt,Ara» neoriim more , ex f oi ibus venena exugunt. Studiosd colligunt,b quid vlpiam in Pattuni fcriptis inueniic poßunt,quod pio ruperfti-tionc

tionc tinniat,deinde tjuali cbtcnf a vjfioi ia t) jumphum canunt. At nos 1 vn ar JEanéto-* litatjdiuinam opponimus voceinjonanttm in io iptis PicpEctiCis 8c Apofiobcis: Cia-loribus qrantumuis ejuditisamp; piisjbkato-les Apofio’os : Inuoca rr.c in die tubii’atio-riistua‘,amp; eruam te^Sf glorificabis n e.Pio- Pl. 144, pe eft Dominus omnibus inuocantibus cum inveritatc. Vokmtatem timtr.tiiim ie fa-

ciet,amp;deprecationem corum exaudict. E- lohcl.î* ritcniminnouilsimisdiebus, dicit Dominus : .On.nis,^ui inuocaucrit nomen Domini,faluus crit, Ncc eft aba natio.tji æ babcat Deut.4* Deos appropinquantes libi, 1 cut Deus no-ftcr adeft cunéiis obfccrationibus noftrit.

Cum Gratis dicite : Pater nofler , lt;^ui es in Luc. II* cœJiSjfanâificctur nom.cn tuvm,amp;'c, Quic- loan. 16, lt;]uid petieritis Paticm in nomino mco ,da-bitvobis. Portolic^uisvcftiumdcftituitur Iacob,i„ fapientia , poftuJet à Deo, lt;;ui dat omnibus hmpbciter,ncccxprobrat, amp;nbsp;dabitur ci Pie na eftSci iptura buiulmodifcflimonijs. Extant exempla prccantium Patrianhaium , PrGpbctarum,Apcflo'oi um,Mai tyrum: o-JTinrs L'pum loli m per vnicum Chrifli m in-uocarurt. Cur ergo aliéna exempla Icciic-rcmur’Cur,* c^:ci cæcorum duces, à J'co ad creaturas , a’ Chrifto ad Ceoigiii 8c Eaiba-ram, ab Euargelioadcoir.iricntahominuni iios abducitis ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'

Ncc cft quod auöoritatem Ecclefa: ob-tcndati!t,quando ca prcccs fuas ad Deum Pa trem doinini noftri Icfu Chrift, non ciiain ad L'iuos dircxit. Tcflis efl bcatus Acgiifii* nus,vel aducilâriorum tcftin:onio,Caiholi* cæ fidei pr opugnaculum,libi o dc Ciuit.L ci 2î,cap.io. Dcniqiic illi taljbus Dijs luis, in-quit, amp;nbsp;tcmpla aedificaucrunt, amp;nbsp;fiatucrunC aras, amp;nbsp;faccrdotcs inftitucrunf, amp;nbsp;facrificia fecerunt. Nos autcm Martyribus noflris nó tcmpla licut Dijs, fed nicmorias feut bon.i-ribus mortuis,quorum apud Ecum viuunC fpiritus ,fabrjcamus : nccibi crigimus alta-ria , in quibus facrificemus Martyribus, fed vni Deo amp;nbsp;Martyrum amp;nbsp;noftro facrifidvm immolamus, ad quod facrificium,f cut bomi nes L'vi,qui mundum in cius confefsione vi-ccrunf,fiio loco amp;nbsp;ordine nominantur,r)ó ta men aiaccidote ,qin lacrificat,inuocantur. Deo quippe, non ipfis lacrificat, quarruis in memoria làcrificct eorum, quia Dei laccr-dos cft,non illorum. Iplum vero faci ificium corpus cft Chrifti, quod non offertur iplis, quia hoe funt amp;nbsp;ipl’. Audis Martyres ne in its quidcni facr ificiis,qur in memoriisiffo-rumfiunt, ii f^acetdote ini ocari ; proindc nec a' rc’iqua multitudine,^qiiando lacci do-tis precafionem idcoColleÖam vocariern ßat,qu(jd totuis cextus vota in ea cuali in la* icicugt;

STRORVM COLON. ACAD, fciculo colîigantur, Dcoque ofFeiantur. Q_i.are propria eft Ece’et æ prccatio,amp; om-mous reliqiiæ multitudinis rogationibu« exemp'o eiie deb«, à quo qui ditceflc re, ab Eccîeliæ confuetudine difcclüflc iudicandi liinf.

Totics incukant, nulüus cfTc roboris Sc. miuicnti M inbemii arg'imenta,qu«e tarnen co itra Matxokgicam ÿow'tttap firma confiant. Ët tan^ Phormio aliquis, aut Pfeu-dolus in comjsdia ,calumniola vtuntur ca-ptione: Mortui non oranr pro vi iis,amp; ergo m^rtuinon funt inuocandi. Cum Monhe-niiu$ fimplicitcr doceat,viuos p-o viuis ora-rcdeberc: moftuotum orationes nec aiat ticc neget.

Si p itant in iquot;i Monbemiumb^refeos can tcrio Bernardi teîlimonio, non pauk'» vetu-ftior e!t Berna d) Epiphanias, qui narrat fuaætate m ihercs in Syria ttatuam Marias circu nfulürc, ei.jueliba Sc huiufrnodi res o itahire . Hunc morcintanquam pelsimam here iin damnat,amp; opprefibmefieinquitdi ligentia amp;nbsp;atiiloritatc Epifcoporum , qrod i'nit.rtiocfTet ctbnici fiiroris. Agnofeiti/nc Tiicolo’afiri, vefFram fupcrßitioncm ante annos p’IS uiiuis mille ducentos , bærefeoa damaatam , amp;nbsp;rcprefiam vigilantia Epiko-poruin, qux tajiicn Jn hac Écclefiæ fcneûa obti-

AD CENSVRAM TH EO LOGA-obrirtuir ? Scd vlLi venir Eccle'iæ fenefccn-ti,qtijdJeSeneéèuteemit Pucca S»c/ri-cas ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CircnmGlit agmine faâo

Certè Aurelius Auguitinus longe aliter een fer : Fi atres,inquit,lefumChriffumiuftuni jp!uni habemus aduocarumapud Patrem: i-plepropitiatioell pcceatorum noHrorutn. Hoe qui tenuit, hærclim non fccit : hoe qui Cenuir, feifma non fccit.

Ouanquain auteni inuocationemdunta-xat lan äonim, qui carne mortui fùnt, réfutât Monhemius, an oient pro nobis non difputat, tarnen ita difputationcm fjam in-ffit'iunt Theologafiri , quali hoc quoque negafler. Si ncges,inq'iiunt,Sanétospio nobis o are, aut id continget.quia impoten tiores lunt, quàm qui polsint,a it crudelio-rcs, quain qui velint, aut quod res lit ipEs indigna,vt orent. Eligequod vclis,nihil e-oriim en:,quin abfurdifsimiim rit,amp; cæteia. Nihil horum eliget Monhemius, (î tergiuer farivolet, fed dieet fpiritus Bcatorum de voluntate Dei erga nos ade icertos elïc , vC orare nee velint nee poGint. Quæ quideni cerritudo longé conuenientior erit ftatui beaforum . quam angor amp;nbsp;triffitia , quain Theo’logaftri eis tribuut de noftra feu per-fidiafeuyitioGwte. Nec eft,qtsoddicant:

STR.O’tVM COLON. ACAD. 128 Chrtîhis interpellât pro nobis,, qui vnicus fib JS,St patri otnninm intimus, quare pote-rir iflud commune illis eife cum Chrifto.qui non p'u; de vo’untatc Dei norunf , qChi i-ftus. Non enim Patri fit (iipp'cx Chriftus, quod ex Chryfbnomo dfdicifie rotcrant, fed eius inrerpc’latio nihil a’iud eft, q quod femper Patri ade!l,eiusquc præfentia (qui pro nobis in mortem tradirus eft) Dei mife-ricordiam erga eleûos elicit promptifsimè, Tametli nbsp;nbsp;nbsp;facile admifero,SanSo'in cœ-

Jo votisardentifsimis falutem cleâorum o-p afC, quin t farebor cos perpétua quadsm deprecatione feruorem dileftionis fuæ erga nosdeclarare, nec difputationes modeftas Aug iftini amp;nbsp;aliorum orthodoxO’Ó patrnm refurabo , niod) ne accedat carnalis iHa Sc prorfus Matacologica imaginatio , vnum-qucinq; coruin pr iuato affècdu, in ïuos cul-to es eje propen(lorcm.

Sed execranda eft Theo’ogaftrorumbJa-fphemia,qu-bus lei pentû iibilus eft, affertio inuoc.irionis lefii Chrifti : amp;nbsp;calumniosè tri huunt Monhcmio,quod neq^ cogitauit vnq, neq* dixit, neqj icrip it : Sanóiorum icilicec precesefTc fupcruacaneas. Vefti uni axioma Matatologi, répudiât Monhen ins, bos Pa-tronis opjs habere , quia rndigni lumus , ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

q II per n u ap U'-cam.« in Dci conipeâ inî, amp;SiniisatFingicis di^nitatenj, quæn.ibis apud Dcuiiig dfiani C'inciliaC. A qao cam long ■ abfunt tain Proplietx omncs, q Apo-fto t Sc Ml cyres,vfq le ad iplôs Angelos,vC Patrono ip i q toque eodein nobilcum opu» habeant Qua re pe- p/nla, pins quidam vir ante a'iquor anno'-um clt;*ncurias,a ) inuoca-tioncamp; tn'diacionc defunclorum Sanâo-ru n ad folum Dcum o nnis bonifontem, c-jusque Fiüi meritum magna voce nos rcuo-cauit,duniin Hymnoitacecinit:

Adiuuentnoscorum mérita. Quos p'O pria impcdiunt (cèlera î Excutet corum intercelsio, Qiiospropi iaaccufatadio? Äre.

Dido’uite nunc quantum poteltis in Canî* num rifum or a velîra, ó annofx vulpes ( (iß enim vocari vultis) aftutæ ad vaftandurrt vincas Domini,quas proptcrcà capi iubet S» lomon , amp;nbsp;fpcclra, pbantafmata, ac fomni# atqiie del /ria Humana quantumiibet adora-te : Nos cert^ h inc tam gratum mentis er-Cant. î, rorcm vobis non inuidemus.

Quia nutarc fententiam fuam, qiiicqui« dicant.fentiunt,ô'diu bcatos Caehzes res no-Aras copertas habere no confi ât. Ad id erg» comprobandum E'iangelica , b Dijs placet, srotrahunc teftimonia. Adducunt angeb-

STRORVM COLON. ACAD. 129 nimfupcrpcccatorunipœnitcntia,gaudia. Lucæ Quali vein non a'ia lit comm , quam defun ûorum Ipirituum ratio, qui tidelibiis attri- Heb.î» buuntjr inrniftri, vt faJutem ipforiim pro- ' Curent. Et tarnen Angelos prccari nctas eft, lient apertô tenatur Thcodorctus in Co-loHcn. cap. 2 bis verbis : Qui legem defen-r debant ,eos ctiam ad Angelos co’endos in-ducebant, dicentcslegem fuiffe per eosda-tam . Manlit autem diu hoc vitiiim in Phry gia amp;nbsp;Pilidia. Quocirca Synodus quoque, quæconuenit Laodiccæ, quæ cft Phrygie Metropolis, lege prohibuit né pt ecarcntur Angelos. Et in hodicrnum vfq, dicm vide-re licet a pud iftos SVoruni finitimos Ora-riaS. Micliaulis. Illicrgo hocconlulebanf, vtiq,’ h imilitatc vtentes,dicentes vnnierlô-ruin Deuin nec cerni nec comprehendi, ncc ad cum pofte perueniri, opnrterc per An gelos dininani libi brncuolentiam conciba-re , Repetit cadem in cap. Agnolcitis'ne Theologaftri, amp;nbsp;in Svnodo damnaram, 8c lege p~oliibitam IbpCi ftitionem veftram ? TheodoretofuccinitAuguftinns: Quemin- Confe/C uenirem, inquit ,qni me rccorciliaret tibi ? hb.io. ca-An eundû mihi fuit ad AngcJo'’ ar qua pre- pjjç ^3, ce’ quibus '^acramentis’ Et addit multos fu-iftc,qiii per Angelos reconciliari volucrint, 8c miferc dcccpti fuerint, ggt; Angekis malus

n gt;!jis cum Angclis agcrc r.ó licet,multo minus licet cum laniäi^ mottuis, hïc cnim non minus pcricuh cil à Diabolicis prxftigijs, Cap.S. ibi. Quapi optcr in lib.dc Paflorc Aiigufii-nus fcrinit contriftatum iri '’andos, li in i-p;is fpcin naftratn pofiierimus.

Profcrunt amp;nbsp;Stvgias illas Dinitis illiuï querimonias ,ab Abrahamo intcllcaas, Sc Pr'jphcfi ù rcuclationcs ac vaticinia , qui-bus probate nituntur , fpiritus defunâoriim fanttorum return noftrarum elle conlcios.

Ad Abrabami amp;nbsp;Diuitis col’oquium,verbis Auguftini,quâin meis refponderc malo,Melius eft ,inqiiit, dubitare de occult is , quant litigate de incertis. Ilium quippe dhiitem in ardore pccnanini, amp;nbsp;ilium paupcrem in tc-frigcrio gaudiorum, intelligcndos elTe non dubifo: fed quomodo intelligenda ilja flam-ma infetni, ille (inus Abrahæ, ilia d suit is lin ille digitus pauperis, ilia fitis tormenti, ilia flilla teftigerii, vix à nianlLetc quarren-libusjàcontentiosc autcmccrtantibus vix vnquaminuenitur,

Nec Prophetarum reuclationes acvati-cinia probant quicquam mortuis cum viuis elTe commertij, quicquid garriat Matæolo-•ica vanjtas.

strorvm colon, acad; 1^3 , Scd audiatnus hac de re bcatifsimi Augu-film dilputationem lib ri d: Gura pro mor-tuis gerenda,capice dccimotci tio, Manife-ftc negac animas beatorum in cjciis, nortris rebus nie meerede , aut quid hîc agatur leite. Verb^ (anäUsimi vin liæc (une : Vt volet accipiac q nfq ic , quod dicam . Si rébus viucneibus incereiFcnt ,amp; iplâe nos, quand« cas videin is, alloq icrentur in rtimnis vt de artistaceam, mciplùm pia mater nurtanoâc defereret, q ix terra inariq le fècuca eft , vc mecum viueret. Abüt cnuM,vt faéta lit vita fcliciorc Ci-udelis,vfque adeo,vt quando ali « qaid angit cor meum.nc triftem tibum cpn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fo’etur, q lem dilcxit vnicè,quem nunq voluit m c tum viJerc. Sed proteûo,quod lacer Pfalmjs perlônat,ver«iTicft ; Quoniam pitcr meus amp;nbsp;mater mea dcrcbquerunt me;

Do nin as autem allump it me.Si ergo dere-liqierun’: no; Patres nolri, qnomodono-ftris curis amp;nbsp;rebus interfunt’Si aut parentes non interlunf.q ii lune alii mortiiorum , qui noicrunt quid agafnuî,quiduepatiamu) ! E- Efaiæ Lias Prop 1. dicitiTu cnim es pater norter, q jiaAb ahim nefciuitnos,amp; Ilraé'J non co g'io.iit nos. Sjtanti Patriarchæ , quid erga populum ex bis procrcatum a gerccur, i^no-tauerunt, q nbus Deo credcnt'bus popuins ipfc de illorû ftirpe prômilEis crt, quomodo

AD CENSVRAM TH5OLOGA-imrt'ii viuo'-uTi rebus atqtie adibiis cogno ïcenflis a Jiuuandïsqiie mifccntui ?Quomo-do dicimus cis faiire confultüm , qui obieritt antequarn vènirent mala , qiiæ jllorum obi-ta n confcqunta funt, fi amp;nbsp;poU mortem fen-tiunt qiiæCiinquc in vitæ human« calamira-te contin^nntï An fort e noscrrando ifta dicimus,amp; hos putamus quictos,quos inquiéta viuoriim via Ibhcitatï Deinde poft rc-çitata Scripturæ verba 4 •Regum22.de rege loGa ,fubijcit : Ibi ergo funt Spiritus dcfundorum,vbi non vident quarcunque a-guntur auf eneniuntïn ifta vira hominum, aperte fatis iftorum Matæologiæ contradi-cens.

Dein ceps capite decimoqrarto obiicit fi-bi ip'i hiftoriam Lazari amp;nbsp;Diuitis . Dicit Abrahamum ca fciïic qua’vtiqucapud vi-uos , non apud mortuos gefta fuerant. Vc-riim non cum ageren tur in viuis,inquit, fed cis mortuis, pofuit Lazaro indicantc cogno /cere, ne falfiim (it, quod ait Prophcta : A-braham ne/ciuit nos.

Capite veto decimoquinto très ponif modos , qnib'ts morfui, qii A*nus cos fcirC fas e!î , de rebus Ât ftaru viB’ntinm ccr-tiofcs finnf. Auf per cos, q ii hinc ad ipfbs (OOricndo pcrgunt : Aut per Angc’os , qui

STRORVM COLON. ACAD, iji amp;nbsp;viuorum amp;nbsp;mortuorum Joe is intcrefle poflunt : Aut reuelantc Spiritu Dei.

Deniqj capitc dcçimofcxto ambigit lt;5110-modo orent amp;nbsp;opitulentur martyres,an per fejpfos adfint rebus mortalium ,jan ipf’sin loco fuis meritis congriiis,ab omnium mortalium conucrfionc rcmotis, amp;nbsp;tarnen generaliter orantibus pro indigentia fiippli-cantium,bcut nos oramus pro mortuis, qui-bus vtiqj non prîefentamus,nec vbi fint,nec quid agant feimus: Deus per Angelica mini-fteria praeftet folatia per memorias Marty-rum : quoniam hoc nouit expedite nobis ad sedificandam fidem Chrifti, pro cuius con-feßionc illi funt pafti.

Quam dilpufationem his verbis conclu-dit : Res hare altior eft, quam vt a me pofsic attingi, obftruhor ,quam vt a' me valcat pcrfcrutari,amp;’c. Vtinam hanc?iuguftjni mo defiiamiimitari mallert Theologaftri.quàm de rebus arcanit amp;nbsp;abftr uhs temerc pi Onun tiare. Aquamodeftia difeedit quoq^ Jibet ab aduerfarijs citatus, cui titu’us de cogni-tione vci jc vitx, Auguftinö qiiidem inferi-ptus, fed fcriptus videtur à rronacho tuopi-am, Augiiftini finiia : cuius tarnen auihori-tatem non contemnerem , nili pugnantia cum Sftcris litcris traderet. Animae, inquit,

AD CENS VP AM THFCICCA-ron vocis cbmorem . fed co di» sidiiint; Quid vcroSci iptum’Tu cxaiidiC} de fcr’o, jntgt;iiit Sa’oiponjn Inco hal itationis ti a:, amp;nbsp;reprnpitiabcrjs,amp; 1 pcics vt des vnicuii], le-cundum vias fcas,! mt videiis cor eiits ,^iiia lt;uno!^i folus cor on ninni filioremEomini!. Audi,'ne Leâoi'jrepugnantiam ’ Et t?ni« n T heo’ogaftiis pi arctaic locuitur fciiptoril-Je. Sed illis piaclai t amp;nbsp;dicitur amp;nbsp;fciibrtvr, cjiiicquid pro li pci liirione ipfomir facit tiamliin L'cumiinpic amp;nbsp;bJafpbcniè .

An non in circnfla Eiuina, iuc;uh’nf, cuius fiuitione beati (i nt, conteirplari dicen-difirnt , qi!a:amp; j|/osfcirticfcrat,amp; n agi» Dcig’oriam propagant Î

Rcfpondco : Si 1 arcconfcn planti rin ef-fentia Liuina , vt di/putat inti icata vc fiigt; Matæologia , in eadem lt;;i ocji’C vota rcflra quatenus fas eft , eogno/cciediccndi ft nt beati Cœlites, Ecte^vnum L'enm co’o (inquit Diuus Aiigiiftinus de Veia Religicne capitc quinquagei,(no quinto } vnnni oro-nium principii rn , vnani fapientiam , qua fapiens cft,qi'arcvnt ije anin.a fapienstftamp; ipftim niunus, quobeata fi nt, qusrcunquc beata fuut ■ Ouifciuis A.nfc^ori'nr bunedi-Jigit Deum , cei tii* fnm cu.'d etiam ire dili-git, Quifquis in iEo n.anct ,amp; pötcßh“n^a'

STKORVM GCWN. ACAD. i.t nas preccs fcntit e, in iHo me cxaudir. Quif* lt;]uis ipfum habet bonum liium, in ipfomc adiui at , nee niihi cius paiticipationem poteft inuideic . lam li in Deo nos exaur diunt amp;nbsp;Angeli amp;nbsp;omnes bcati Cœlites, Ic-cjiiitur lolum quoque L eum inuocandumef-lc,quandonfquc)n feipGs neque in alip,fcd in lo'o Deo nos exaudire pollunt. Cur igi-tur à certis ad incerta , à claris amp;nbsp;manifeftis; ad incerta amp;nbsp;abftrula nos ab du citis ? Cur de rebus aicanis tam ablùrda gai ritis ? Exau« dite Cœhtcsgemitumcordium noflronim folicitari cos inquietis viis noftris , inipsee-re miléiiasnoHras, angi ex commiferatio-neamp; cruciari. Si hoc non cft gloriam l'ei üblcurare, quid cigoî Si hoc non eftSa-, cris literis contradiccie , quid ci go ? Si hoc non cft arcana Dei làcrilcga temeri-tate pollucrc , quid ergo » Si hoc non cft gaudiabcatoiumconfpurcaïc , quidergoî

Agnofeite locutuleii, mimern inlùltationis veftræ. Et cùm tamablurda acfutiliadi-catis, neque argi mcnra Monhemii amp;nbsp;a-^iorum , vt vanè g’oriamini, deléuiftis, ne-lt;)uc ipfum promouebitis, vt ad gremiem redeat Ecdehæ mahgnantitm, amp;nbsp;à verita-i te exoïbitantium.

/D CENS VF AW THFCI CCA-fcntcntijs conftiingi fc fcntiunt elLtJei« ea« f, uftra conantur.

Chryloftomi fcntrntiam ex rliis eiufdf in authoris locis intci prêtatin i, dein /c vei b* cius amp;nbsp;Hdclitcr amp;nbsp;p'ant: lecitati.ros polîi-centur, neutrnmp’îcttant , fed pt ßin’a fi* de fce’erati'simc depranant, bos jgitnr prafftemus , vt Leûor candidus Sycopban* ças ùlfariOs agnofeat.

Homilia in Matthæum quinta, 'poPqiiam Côpiosiî dncuit pieces amp;nbsp;mérita Sanûoium hifail prodcireimpœnitentibus, ita conclu-dit: Cuod fi negligences fuerirnus aede-Jides, nec per alioriin quidem pof ùmtis me.* fita faluàri. Si verb mente vigiîéitus, eti* am pcrnofmetipfos ifKd vaîeamus eSFicerc, amp;nbsp;muko magis noftrôquàm alienofuti efft fiifiragio. Nam amp;nbsp;Deus ïàlutem noftram, nbh Cam aliis rogantibus pro nobis vult do* nare, quàm nobis : vt bocipfoquoirarr.irt noseiusplacate cupimus, ad fludia melio-ra migremus, amp;nbsp;fiduciam bonæ confeien-tiarcolbgamus, Sic enini Cananaramillam abquando mifci atus eft: ficetiam meretrici donauit fidcni : fiedeniqué Janonem acrii-ce in Paiadifi m franfluîit ,nullnispatieni, nullii s p’ccibus mediàtoris infiexos. Ha-étenus apte fat is pro Wonhemio,hoceft, Writace Chryloftooius,

Selt;]tiitur à SycopWantis deprauata torrc-étio: Etbcncdicin.us.non vtpropeccacoti-bus fupplicandum dTe fànâis ncgçn.us, fed ne nolnictipfos in otirmamp; dei diam refoî-iiamus,dormicntcs ipb , aliis tantnn irodo noftra curanda mandemus. In (^ujbvs ver-bis fraiiduicntcr amp;nbsp;malitiosv on'.itii nt (pio Feccatoribus)vt i vdis lefiorpiitet Cbry/o-ftomn boc vc’le, nobis lùppbcandô effe fan* éiis,vt fuis precibus intercédant pto nobiS apud Leum, cùmiHc nihil minus veJit:fan-lumdicit fanâorvm officium cfiè.prô Pec-eatoribus fiipplicari L'fo.amp; loçuitur deian-ßis qui adhuc cû pcccàtOribus degunt, non de mOttuis , quorum fpiritus vluunt apud Deunl: de quibus amp;nbsp;inteiligenda funt verba,quat ex Hômil.4j. in Genefimcitant-En candide îeâor qua fide Pattes citant , qui innocehti Monhcmiôhçrcfes, amp;nbsp;intolerabî îem liniulàtionem obiiciunt tanto fùpcrci-ïio.

De Ambrofio refpondént,eum nihil aVud ve lie, quàm ftnrfnàm elle impietatem, djui-nos honores treaturis impendere. Quafi veto ipfi hoc non fa£iant,dum animabus dc-funâorum fanâorum cordium cosnitio-nemtribuunt, quae folius eft L ei, Sedquic-quid garriant, ftant centra eos fanôifiimi Wiflitis verba, apud Ecumnon opus elTe

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R J fuffi aga-

Catullus

AD CEKSVRAM THEOLOGA* fitfFiagatorc. At jniiocauit Ditos Ambio* fius, Quolham jnult;»candQ.sdocuit. jCuibuf ver bit? Écr^Hid pudi t ? Sed et agnofcat lur-his Matacologica vanitasinle iuftc ictoita walcdica fua verba,aduertat tjuifquis Ikc leget qu^m perpciaiii T heologaftri cum luis, J’atrumlcripta citent, idque non lolum hie, led amp;nbsp;abjs mu It is in locis, quo luas tt uncatis auihoiitatibus confirment fuperflitioncs Quare ipforum Sycophantias amp;nbsp;calumnias,

Tpb.4 ten. :

vt pt obent nobis apud Deum pati onis ac io tci ceiroribus opus tile, exempla piolcjuot amicoium Icbi, qui non nib ij fius lobi pte-cibus rcccnciliati Deo potuen nt, item Abi melechi régis,cui needle fuit Abrahan i pt« cibus icconciliari Leo. Nee vident 3 Eto'o gaftriHypfea in Icripturiscxciorcs,haiuoi intCTcelsionum preuliarcs fuille rationes-lobumamici ftagitiofum efle hominem xiumnisiudicauciant, Cua ninjium con-tumelia attoci iniuria afieceiant innocen-« tern Vt igiturpcccatum fuum- intelljgcient, landi viriintciceliione hbi eos réconciliai» voluit Deus. Abin.elecEus Abiahamo vxo* rem loam abftuJci ;t, quare cits qixm larle-rat, precibus tecojiciliaril bi regem vo’uif, Periode acli Prince psabquis i obt lecon-«i’iariico, nifi iiitcicdloiitus iis,cvos Î3e-

STPCRVM CCLCN. /C/D. »?4 fiflct. luxta hanc lationrm vt Chrifius exocet Matthjj, Si obtulcris n tnus ti im ad al* ïaic. amp;nbsp;ibi rftoidatvs futiis , ejod frater tuus habet abtjUrd aduejltn, ic, idine^ue nivinus ante Aïtate,amp; vadcpiius icccncili-arcfiati i tvo, deinde venitns pfi'crrrenus tuiim. luxra banc doûrinam Tbeologafiri ipl us Monhendj intcicelsjonrtn anibirc debent, cuando toi piobris amp;nbsp;contLnielijsIæ-«Itnt imn.ei entem.

Locus Pfal,io6, Mo(èn,qui Tcfu Chrifii veri mediatoris figuram amp;nbsp;vmbram gere-batjboni l^aftoris amp;nbsp;fidclis officio funduin furilc probat. quod contendunt Theologa-ftri non probat. Qriaproptcr amp;nbsp;huic drf-fidentes alium accipiunt, tlaiç yj, Prot'e-gani inquit Dominus jCiuitatcm iflam, vt lalucrptampiopter me, amp;nbsp;propterDauid letuummci m. Sed non vident 7 itefæ Ion gè aliam fuillc Dauidis i ationcm , qvam ali-orumfanâoium, quandoDeus piomilerat fe ludçoium Ren publicamconleiuaturvm, inregnodrmus Lauid equa proditurus

at Chtifiu.s. Cum igitiir pr omißi, non per fona; babeatur i atio, quar cft ifta Wataro'o-gortm flobditas, vt inter cefsionçm fanûo-lum,quam,commentiliint, binciuuari pu-tentîNumquis Synagogç filius animam Da-toidà in ptccibus fuis appclauitl

Q_£irutTi prrcf^pco 1 jbditur, Silasamp; laosiior omnium, SaniCC xgros mentions, No; red-lentes virtutibus,

Nonne v: n i nina m » c los compeÏIant! Nonne q'iod Det p'-opnum e^t, ad crearu-ras transferunt Î Quid pi oderit verbis nc-garc,q loJreipüfacias ’ Ëctamenqiiod fe votis precan co.dium mentiuncur, ncqne à Deo, neqie a fancis eins cx animo pccunt.

Q^artnm Ml i’iemij argumentum rcFu-tand iin fufcipiuntjquód eit: Non cflc in-uoeandos fanäos, cùm fcriptura nufq iam d Keatfanftorum innoeationem. Atqne bic fuo more confutationem exordiuntur à S y' copbantia. Eo enim tcndcre h?c argumen-' turn cilumniantur, vt nihil plane fit recipi'' cndjmautcredcndjm,ni(ï qiod S, Scrip' tu'i aperte docet, cnmidnon velit Mon' hem'is nihil c.TecrcdenJum ant recipien' d jm,quoJ non totidem verbis inferipturis cxprcifim (ÎC ,tantu iuucntufem ab ca tc' meritatercuocat, qua vt dogmata religio' nis rccipiuntur opinipnes, quæ nullis è fcri' ptura deduiäis domonftratiombus compro-

Bari pofTunt: Nam vt ait Auguftinus ,ljbro de pcccat orii mcrito Sc remilsionc i.cap,,'6, t'bidere obfeuriisima difputatur,non adiu-oantibu« diuinarum authoritatum ccrtil dariCque docume»tis,cobibcrc fc debet bu-mana præfumptio , nihil facicns in partem alteram dcclinando.

lam vide candide Leéior, quibus clogiis ûntiam Script'iram infigniant, Antca ob-feuram cire,difFicilcm,pcrp’cxam, ambigu-am,flcxiloqaam ,Sc. vcliit nafum cæreum, q.i ;q; o'nnibus,qnorquot vnqexfitcre h ,’rc (i )ds oceriioncm dederit,impiilsimc blatera rut, nunc ctiam no omnia pietatis officia tia derc , amp;nbsp;incertæ aedubiç authoritatiseffc difputant ,niri Humana authoritatc fuffuka lit. 01*4 dicipoteft contumelioPus in fatras htcras ’ Nonne fpiritum lanûum ca-lum authnrem vio’affc cenfendi funt, dum gt;n cas tamfunt improbi?

Sed quibus argumentis probant non omnia q læ pietatis liint facris litcris contineri? M'^n ijiturinquiunt, eelebranda crit L ies Dom-nici, quam .Scriptura non docct. Non credendumaiutS/mbolum effe Apofiolo-rum,q.iia fcrip-ura nulqiiam hocdocetah Apokobscompolitu effe. I^i bivm ent num buc lit fiqang. Ü. Math, ƒ ut hç lint I .Paul.

«ut D, Pftri, Epiflo’aï, qui* hoc fcriptura pufqnam docet. Profeüd nili frontcm pcr-fricuirtent Theologa^lri, puderet eostam futilia in medium adducere, quibus tamcii nihil aliud cfriciiint, quam quod amp;nbsp;^nfciti* 9111 fûam amp;nbsp;malitiam detfgunt.

Etenim diem Dominicam cclebrem fuquot; iHe ,amp; coetibus confecratam , ex fcripturi* dcimnflrari poteft.i. Corinth.cap. 26. rtpo' fto, iubctfepoacrccollcâam in vna Sabba-tofum,hoc ctf,prima,iuxta H ’bi aicam phra fim.qua vnum lignificat primii, Vt in Euanquot; gclio Marei 16. Etvaldc mane vna Sabba-torum veniunt ad monumentvm , ortoiani foie, Vbi aperre per vnam SabbatorumdieJ Do Tiinicus accipitur.Eadem die facra fua fiquot; deles cum Paulo célébraiûr.AÜo zc.Et lo' hannes Apocal, cap, I, Fui in fpiritu,inquif, 'wTH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quah dicat, in il-’acelc'

hri Dominica die. Claret ergoatempori* bus Apo'lolomm Dominicæ dieicelcbriquot; tarem fuifTe obfcruatam,idcirco hodie quoquot; que fccund'im fcrjptnras cbleruari.

Non conftat quidem S/mbolum, quo^ vocant Apoflo’icnm, ab iphs Apofto'is con* pofîtum cfle,at ilhid conftar, capita rehgioquot; ni, noftræ , que hoc S zmbolo comprehenquot; dunt’jr, abundc ex fcripruris comprohari pofle, Ffiuola eft igitur hæc quo,^uc Theo-loga-

Sacrorum librorum Icriptores in dubium vocarc ludeorumeft, amp;nbsp;Mahometiftaïuin non hominum Chriftianorum,ncduni The-o'ogorum. Qu« bçc eft improbitas ’ An non facri libri lùos qmquc authorcs profe-runt’iSiccine cum Manichæis , corruptos efle facros libros difputabitis, amp;nbsp;authoribus non fuisinfcriptos î Claret ergo abfolutb ûcrarum literarum pcrfeftioni per obic-ôiones Matæologicas nihil prorfus decedere.

Longamhoc loco difputationcm inlîitu-unt, qua tarnen nequaquam id quod conan-tur cfficiunt. Scd nos compcndio rclpon-debimus. Fatemur fane Apoftolos viua voce fufe tradidillc , quæ lùmiratim fcriptis comprehenG funt, inde tarnen non fequitur eos diirentanea fcriptis fuis tradidiflc, Pau-ca quidemfi verba annumeres icripfcrunt, Petrus, lacobus, ludas. Nihil prorfhsrcli-qui feptem. At Mattheus (Cuius Euangeli-um Barthoiomcus Apoftolus Indiscxpofu-it) Marcus amp;nbsp;Lucas Euangeliftæ, fummas corutn qui tradidcre fcriptis,mandarût.Fin gei c me calumnientur ifta ,nili Lucamha-tucrotclfcm , qui in prxfatione Euangelii fui ait. Quoniam complures aggrefsi fiinC .ordinc, confcribcrc narrationem ,dc certo

^Ompcrtis inter nos rebus, fccuti tradide-' runt nobis hi, ab initio iplimet fpcétatoreS ac pars aliqua fuerunt dicendorunijVifum cft amp;nbsp;mihi, perfequendo ab initio omnia dein-« ceps tibi fcribcrc, optime Thcophilc,vtag' nofcascarumde quibus cdoûuseï rcrum, certitudinem. Én leéior,ianöê tradide-runt Apoftoli viua voce quç videiant, SC quorum pars magna fucrant, tradidcrunC antem EcdeGæ, amp;nbsp;Lucç ditópu^o Chrifti, JLucas autem , (icut amp;nbsp;Marcus cam traditi' onemin litcras retulit. Scripta eftiamita-* que traditio Apoftoïoró,nee eft aliud quaiU Icriptum facrofanöum Euangelium.

Non eft igitur pernitiofilsima hçrcEs,vt calumniantur Sycophantç Theologaftri, fed firmum amp;nbsp;folidum axioma, dogmata articulos fidci,certos ac firmos eflc dcberc» atq^ probari euidentifsimc teEimonijs fcri' pturarum. Nam contumelia Spiritui Sanöo fueric,(i exiflimaretur eas ad nos litcras de-difle, in quibus perfede nou habcatur, qui'^ quidad noftramfalütem pcrtinet.

Paulus 3. Timoth. j, fatis iftos arguif, cum ait. Sacra:lireræ (amp; folæinquam)t? pofiunt eruditum reddere ad falutem, pcf fidem , qua: eft in Chrifto lefu. Cuius pro' nunriatiquo fidem faciat,addit : Omnis (çriptura diuinitus infpirata , vtilis eft ad — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- dodri*

STRORVM COLON. ACAD, doârinam, ad rcdargutioncm, ad correäi-oncm ,adinititutionein quæ eft jn iufticia VC integer lit Dei homo, ad omne opus bo num apparatus. Qujbus verbis aperte' iâcij indicat, quicquid de Docirina delydcrari polsitjin lacris literis contineri. Aitenim I'cripturam vtilem efle,primo ad dodrinam, id eft, abundc dcmonftrare quænamfint vc ra ac retincnda dogmata , amp;nbsp;quomodo ca difcerni, comprobari ,defendique debeant: deinde vtilem cfte ad rcdargutioncm,id eft, ad confutanda cuertcndaqiic falfa amp;nbsp;explo-denda dogmata. Quæ cum ita fe habe-ant , certè neque ridiculum eft Monhc-mii argumentum , ncquc Scholis explo-dcndu n, quicquid garriat Matæoîogica va-nitas.

Pxdobaptifmum Melanchthon amp;nbsp;alii pietateac eruditione célébrés vin contra Catabapttftarum crrorcs ^anamp;æ Icriptu-ræ potifstmum authoritate dcfendunt. Deinde Patrnm quoque teftimonia allegant, qui difertis verbis Ecdcfiam Pacdobaptif-mum ex traditionc Apoftobca rccepifle conteftantur . Prpfcrant ergo faoôo-rum Patrum teflimonia , qui de ianfto-rum inuocationc idem teftentur , quod de Pædobaptifmo , Origenes amp;nbsp;Augu-ftinus. Si profene non poflunt , quid hie

quidhçc dc traditionc Apoftolorum vanc difputant ï Nam de Eccicfiæ confuctudinc quantum ad hoe negotium attinct, fiipr a «umeft. NecEcclefiam profcindit Monh' vt ifti calumniantur, fed cos réfutât, qui in £cc!eGam fœdas fuperftitioncs inuexcrunf.

Clamat de Icfu Ghrifto in fcriptura Pc' Drus: Non eft in alio quoquam falus. Clamft Paulus: Vnus eft Deus, vnus Mediator D^* amp;nbsp;hominum , homo Chriftus Icfus, qui rC' demptionem dedit femetipfhm pro omni' bus, CJamat Iohannes. Si pcccauimns, aduo catum habemus apud Patrem, lefum Chri' ftum iuftum, amp;nbsp;ipfe eft propitiatio pro pcc' catis noftris. Q^uidniî an alios Eceleliæ in' tereefl'orcs hiis fcriptis alios viua voce traæ difl'c cenfendi funt Apoftoli ’ Quin potiu’ vana eenfeatur hoe loco amp;nbsp;futilis Theoiog* ftroru de traditione Apoftolica diflertatio*

Venir» ad defenfionem 7. Dialog!, quo de Sacramentis in gcncre pic docet Monhemiiis.ruoniam propter infirmitatC!” noftram ægrc credimus promifsionibusDei» opus fuiilc , vt eins erga nos voluntas, noH folum verbis exponerctur, fed ctiam rcb»^ quç feutircntur,obEgnaretur : quo firmii’^ refifterctnr, fi quando minus incipcret dubi tare. Hae Euangelica doârina Theo’oga' ftri, tancuam ran« obicûi rubri panni irri-

STRORVM COLON. ACAD. 159 tatæ, ad defcndcndum Mata:oîogicuin,iHud de opcrc (vt loquuntar) operato commcn* tumprolihunt, quo ftatuunt ex vi aßioni* Sacranicnta adferre falutetn. Hoc cum iiibi’ aUud (it, quàmcrcaturis tribuei c caufam noftræ falutis, nolquc nimium obligarc fymbolis, amp;nbsp;dementis hums mundi, coar-guendos amp;nbsp;refutandos effe cenfeo.

Abfurditates quas hoc loco comminifeun-tur, vt futiles amp;nbsp;Theologiftis idis CXuçfti-onariisdignasomitco, Sycophantias ctiam prætereo,quas in nomina illudrium aliquot virorum,cuomunt: ad rem iplàm propero,

Quandoquidem Beatifsimus Auguftinus Cont.Eau Sacramenta quçlibet, quafi quçdam verba Mani-vifibilia effe docct,nihil ijs, quod ad (alutem faciatplusconccderc pofsumus , qcxterno «jte 16 in Deivcrbo. Quaproptervt verba feripturæ foannem nihil profunt fine fide ,itanifi eadem adfit, Traiä.^o. nihil prodefle Sacranicnta ftatuendum eil, Necloquutioncm illam, qua libcntcr vtötur Matatologi. Sacramenta remitterc peccata, autconferregratiam , in aliam fententiam admittimusi,qu^n) qua Paulus prxdicat, Euangelium effevim Lei ad lalutem-'vtquc Icdio facrarum litcraruni ad Timoiheum dicitur feruare . Cuod ( nc nihil aliud eft quam vim amp;nbsp;potentiam 1'ei, qua peccata rc mittit, gratiam largitur deniquclcruat,

AD CENSVRAM^THEOLOGA-Çrædicatione verbi, amp;nbsp;adminiftrationc Sa Cramentorum tanquam inftumentis amp;nbsp;jne-diis vei,ad (alutem noflrani.

Qu,erit lanè Auguftinus. Quid ciïcjuod aqua corpus attingit, amp;nbsp;cor abluit ? Sed i e-/ponder id fieri vi amp;nbsp;potentia verbi, non । quia dicitur, fed quia ci cdirur . Eft ergo fides, qua ablutionem amp;nbsp;ianclificationem ap-prebendimus. Quod criam teftantur aÜa Apoftolica ; Fide piirificans corda eorum. Etenim nulla hie excrcctiir incantatio, vt eX prolationc verborum vel naturæ muten-tur, vel Dei beneficia conferaritur.

Ncc eft quod Pædobaptifinum tanto nobis obiiciantfaftu , quando nihil exviopc De quot;e ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confertur infantibus,tantun'.obfignatur

«mifîib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pædobaptifmi celebratione:

I ’ Totum hocin ßic fit,vi Sacramenti,amp; diui-nægratiæ, qnam Dominus donauitEccle-fiæ.Atquc eft hæc gratia,d.uinitus donata Ec clefiæ’ Scilicet, quod Deus ex mera (ua g' a-tia Sc mifericordia , in fanguine lefu Chri- । fti infantes noftros mandat ac adoptât ! hçrcdes vitæ æternæ conferibit . Hare gratia in oculis totius Ecclci'a: Sacramentoob-lib.4,con. f gnarur. Ex qua ob( gnatione maximus coU Donatift. /oJationis f uéius ad Ecclefam redit. Cl®' C3pite24. propter amp;nbsp;ipium petfeipfum multu valer« iàcramentuni Augufitfcibit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HüÇ

Hue accedit quod aha eft infantiu, quam «dultorum i atio , licut docet Auguftinus de Baptifmo contra Donatiftas lib. 4. cap. 24. Sicut in il!o latronc, inquit, quod ex bapti-fmi lac I amento defucrat, compleuit omni-potentisbenignitaj, quia non fuperbia vcl contcmptUjfed ncccßitatc defuerat: Sic in infantibus, qui Baptirati niojiuntur,eadcm gratia oinnipotentis implcrc credenda cft,lt; «juodnon efteximpia voluntate, fed ex x-tatisindigentia , nee corde credercadiu-fiitiam poflunt,ncc ore confiteriad (alu-tcm. Ideo cum alij pro eis refpondent ,vC impleatur erga cos celebratio facramenti, valet vtique ad eorum confccrationcm;quia jpfi refpondcre non pofliint. At fi pro co qui refpondere poteft, abus rcQ’on deaf,non itidem valct.Ex qua régula illud in Euange, didumeft, gjomnes cu Icgitur naturabter monet:Aetatem habet ipfepro fc loquatnr.

Confirmât hate de viopcrisoperati The ologiftarum herefis, fccuritatcm carnis, amp;nbsp;pernitiofifsimam t'llam opinioncm, cuius Au guftinus mcminit de Ciuit Deibb.i'r cap.îç, fos damnari no pofl'c, qui ßeramenta Chri-fti pcrcepcrinf,Mentior,in fiobdæ amp;nbsp;ledu-âç plcbis vçcordia, abiîdê fibi de ialutc pro fpedu putat,perccptis facramenrorn fymbo lis,quicquid fiat de pœnitentia amp;nbsp;fide. Nee

AD CENSVRAM^THEOLOGA-rei iT.agis confidant fine pœnitæntes, fine jmpœnitcntcs,fiuc incolumes, finea'gii,fi-ue de vita fua fccuri, fiuc de cadem defpe-perantcs:quàm huic Sy mbolorum percepti-oni. En fruôus |)utidsc Matæoîogiæ.

Conantur fc excufarc Thcologaftri,fcd a-qua,vtdicitur,hçrent. Si quifpiamdcplo-ratæ vitæ, inquiunt, lihçreticus, li quantum uis liniulatè ernendationem aefanditatem mentiensquis accedat, modo f:bi Baptifmû adminiürari ve]it,Gcramcntum quidcni fii-»g' ’*^ia*rgt; varonon , nifi poft piofii-gatam Se depofitam animi impietatem.Hxc illi. Fatentur ergo fâcramentû fuftipi pofle fine gratia? Si ita cft,quoniodo in faciamen-torû îymbolis,tang in naithicothecio conti netur gratia? Nonne palam fibi ipfi conti a-dicit Matæologica vanitas? Rurius fi grati* am demum föfeipit, quis poß profligatam amp;nbsp;depofitam animi impictatem , quod eft (vt cum Theologifti s Matæologicd loquar }o-per/s operands, qui multoante fulccperat Sacramentum, qiiç eft vis operis operatiî

Qiiis cacodæmon bas peregrinas voces operisoperantis amp;nbsp;operisoperati, in Rem publican) Chriftianam introduxit, quibus fcriptiira non vtitiir,ncquc S. Patres,amp; quç ad cxplicationcm fyncei æ Thcologiæ nihil faciunt, tantum rixandi materiam Quefti-ona

STRORVM COLON. ACAD. Mi onariis pra:bent,amp;niifcram plebcminani liducia incbriant, atquc démentant, ejuibus tam libcntcr vtuntur,qui immcrentem Mon hemium,hçreticîE noiiitatis, improbe limul amp;nbsp;malitiofd infimulant.

Hiigoncm citant, qui teftatur facramen-tumnon folum, fed ctiam. conferre illud cuius eft fignum . Refpondeant igitur cum, Nugoncliio,quidnam eft illud, quod opus externum, amp;nbsp;facramentum vifibile nobis preftat, quod nos per fidem non confequi-mur? Chriftusneî at ilium fide comprîthen-dimus . Remifsio peccatorum ? nbsp;nbsp;111am

quoque fide aflequimur. Rcconciliatio cum Deo? illam non obtinemus nifiperfidem. Gratiç amp;nbsp;fpiritus augmentum . ne ifta qui-dem alia, Vila ratione adipifeimur nifi fide. Quid ergo fupcrcft,quod iftud opus opera-turn adferat?

Verba item Monbemij,quibusfacramcn-tum definit, reprehendendo, amp;nbsp;deprauan-do, eo deuoluuntur vt dicant lacr amenta ef-levalculadiuinæ gratiæ , quibus Chriftus pafsionis fuç mérita dementer inclufcrit. ^c. Huie nos herefi facramentatiæ Bona-ucntüræ verba opponimus , quiletipto fiio in 4. Magiftri Diftinâ. i. quæli. ƒ Inter alia ficinquit. Non eft aliquo modo dicendum, quod gratia contincatur in facramentisef-

AD CEN3VKAM T HEO LO GA-fcntialitcr, tanquam aqua in vafê, vel medicina in pixidc, iino hac intelligcre cft cr-roneum. Scddicuntur contincre gratiam, quia ipfam fignihcant, amp;nbsp;quia ni(i ibi lit de-feâus ex parte fufcipientis, iniplisgratia feinpcr confertur , ita incclligendo, quod gratia lit in anima , non in iignis vilibili-bus , Hxcillc. AudisIcäor enoriscoaigui opinioncm Ma[a:oîogicam, audis le dem ieo rcccptaculum gratiaeamp; donor um Dei ani-mam hominis elfe, ncn figna infchbbilia, Sc cgcnn mundi cîemcnta.

Quare aucrfandi font Thcologaftri, fa-cramcntis nimium afFixi,amp; idololatriam in-croduccntes ,amp; crcataris falutem noftram tribucntcî. Quod fi fcriptutæ amp;nbsp;Pâtre» intcrdtim Gcramenta aut lèruarc ,autpec-cata remitterc dicunt , aut huiufmodi ali-quid,id de re fignitjcata intcliigi debet, non de fymboîis .Hæccnim,tantum à promifsione Sc Jiberalitatc proucniunt, nobis fignisvifibilibus oblignantur. Haö^-nus de opéré operato,

Quç verb de facramcntorum êfftciibu’ ganniunt,malitiolc quoque fubneâunt, nec drgna Uint quçrefutcntur , prçlêitimcum Monhemius difértè fatis exprimât, facra-menta non tantum figna eiîc noftrarum «Ûionum, iéd etiaai »romifsionis amp;. voluntatis

]n diHinöionc lacranientorum veteris amp;nbsp;nom Teftarr.cnti hcc rriaximè leprehen-dunt, quod Monhemius facratnenta veteris Tcframenti non tantum coi poralibus ne cefsitatibus, led etiam vfui fpirituali inlcr-uijlfe docct,amp; latis Mataroiogie^ quçrunt, qindnampræclari , li ita fit, nobis ChriHus morte lua rchquitî aut quænam cius aduen-tui lit habenda gratia’

Ego Vere quicquid garriat Mafæologica vanitas,in vtriufquc Ecclefiæ facramentis lig naquidem diuerfa, res tarnen caldcmag-siolco, netnpc: Deum,Chriflum,rcconcili-ationem,gratiam,rcnuftionem peccatorum, amp;nbsp;id genus alia. Ha:c vt ohm lignificaban-tur, amp;nbsp;ad credendum proponebantur in facramentis veterum : ita eadem ipfa hodic in nouo Teftamento Jignificantur amp;nbsp;propo-nunturinnoftris lacramcntis. Quod dico, cum Icrjpturaîjtum Patium authoritatccom probabo.

Circumcifionem Paulus Ro./.^cJjçaÿz'J'œ vocat iuftitiç fidei, tp predicct amp;nbsp;cot i obo-ret promifsionem de iullitia ,qu?mvetcrc» per fidcni accipiebant. Atque bine fequitur, Vetcrcs per cam habuiffc pcccatoi ii i emif-Gonem.f nc qua iufiitia non potell obtincri, yt fliprâ copiolius difputaiu eft. Et vicifsim

in I, cap, ad CoIIoflcn • nos ait cffc circûm-cil»s ciucumcifionc non manufafta: amp;nbsp;addi-tar per oblationcm pcccacorum carnis: quo loco Circumciüoni afcribit ablationem pcc-catoru. Et in lib.Gcncf capite 17. maniteftd demonftratur circumciiioncm fuilfc lignum fœdcris,quo Deuspollicitus eft,fe fore Dc-um tum Abrahami, tum léirinis cius, Qua-rc Auguftinusmultisin locis fatetur vetc-rcs pcrcircuincilioncm libcratos fuifi'c à pcc cato Originis.

Rurfus I. Corinth, lo. docct Patres om-„ ncsin Mofen Baptizatos fuiflêjn nube,amp; in mari.Quem locum intcrpetransBcatifsimuj Manie . Ambrolius ait vcteribus prïEtcrita mala no ib iî.ca jniputata, eosqueper marc amp;nbsp;nubcm piteip. purifleatos.EtAuguftinus. Nubcsamp; mare rubrum,inquit, Baptifmus vtiqj Chrifti fan guinc confccratus, hoßes fequentes tergo, moriunturpcccata prætcrita.

Subijcit Paulus; Omnes eandemefeam fpiritualem cofnmcdcbant ,amp; omnes eun-dum potum fpiritualem bibebant. Bibc-baur enim de fpirituali, que illos comitaba-tur petra : Petra verô fuit Chriftus, iam ve-rlt;') ti Chrifti) habueriint ,ccrtt- nondeftitu-ebantiirefcanoftrorumfacramentoiô : qui In loan, alia dici non poteft quam Chriftus, Deinde *1 ra. '.6. difci te pofuit nomina noftrorum làcramcn-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torum-

STRORVM COLON. ACAD. 1^4 torum . NamBaptifmum nomiijant,amp; ci-bum ac potum fpiritualem. Quapropter Au guftinus apertifsimc ex hoc Apott. Joco^pro-bat S.Noui Sc veteris Teftamenti Sacramen ta, in fignis quidem diuerfa, fed in rc , quæ hgnificatur paria efle. Spiritualem , inquit, cicam vtique eandem. Nam corporalcm alteram, quia illimanna,nos aliud, Ipiritua-lem vet oquàm nos,amp;c. Item in Pfalmum quot;TJ. Idem itaque in myllerio. cibus amp;nbsp;potas illorum,qui noftcr: fed fignificationc idem, nonfpecie, quia idem iple Chriftus illis in pctra figuratus , nobis in carncmanifefta-tus. Tot igitur feripturæ amp;nbsp;Patrum autho-ritatibusmuniti concilii, illius Florentini ab aducrlàriis citati, décréta non multum moramur,affirmante» vtriulque Tcftamen— ti facramenta,fpeticquideni vifibili diucr-fa, attamencarandempromifsionum , cum de Chrifto , turn d c gratia effic

Nec eft quod nos Chriftoiniuriam irro-p _ garc, aut legem Euangelio proferre calum-nientur, quandonos cum Auguftino fate- ’ mur ,Chrifti facramentaclTcvirtute maio» ta,vtilitatemcliora,aclu faciliora,numero pauciora.tanqiufticia fidci rcuclata ,amp; in-libertatcm vocatis filiis Dei, iugo feruitutis ablato,quod duro amp;nbsp;carnidedito populo coogruebauSed hçc nq,» mutant rcrum fig-

AD CENSVRAM THEOLOGA-nificatorum natiiram ,ncc efFiciunt quo mi-» nus /acraiTicnta noftra amp;nbsp;veterum, quod alt;ï ftibftantiam attinet, fint cadcni.

Sed Auguftinuin nobis of’ponunt The-ologiflæ in pi æfationc Pfàîm. ■7,’. Sacramcn ta ,inquit, NouiTcftanienti,dantfâlctem, Epift. y. Sacramenta veteris Teftamcnti promife-ad Mar- runt Saluatorcm.Quibus verbis nihil aptius cell.Co. nihil præftantius adferri potuifl’e fentiunt. lite. Pc- Scilicet quia pro ipforum opjione tinniant. lia.lib.2. Veru Auguft, his verbis tantum diftinguerc cap. 37, voluit modum,quo vetcrum Sacramenta a-' liter fignificabantChi iftum, aliter noflra. Co Eau Nam ilia ita repræfcntabant , vtaliquando flu Mani venturum: noftra cumrepraefentant ,vtqui cheu lib. lam vcnerit.Qucmmodum alibi aliis verbis Io.ca.i4' tradit, Sacramenta veterum pronunciarc Item lib. Chriftumeum venturus eflet, noftravero ti. ca.2^' annunciare,cum venifTet. Ilia vocat promif-fiones rcrum eomplendarum, hçc nominaX indicia rerii complctarum . Alioqui quomo-do potuifl'et Augufl;«xiftimare,vctcrum fa-cramenta nullo modo dcdilTe Saluatorcm, cum ipfc diferte teftetur , Patres in Mann» habuilPc eundem Chriftum, quem nunc nos habemus in Euchariftia.

Obiiciunt amp;nbsp;locum Hebrços 9.Si fanguis taurorum Sc hircorum,amp; cinis vitulæ afper-fus, cos qui comniunicant /an^ficat ad car-

nis puritatem : quanto inagisfangui$ Chri-ftiÄC. AtqjhicqualicuiitacauU efFerunc fc, Mirantur hxreticoruinfuorum ftupidi-tatem, qui cum aliud nihil quam Dei vcrbu inflatif bucciscrcpentamp; iaditcnt,r!Ô aduer tant talt;»cn fc cum Apofto’i verbis ex diame tro pngnarc amp;c. Ego verohorum canum im Îiudcnciammiror , qui fcripturas non intcl-ccias tanco fupcrcilio alijs obiiciunt. Fatc-turApoftolus pecudum fanguinem verum fuifîc purgarionis fynibolum, itavt facra* mentali modo purgaret, Hincinfertmuko magis Ch ri (turn ipiiim,qui veritas cft,purga tioncm non modo externa ceremoniate-ftaturiim ,lt;cd reipfa confcicntiis praeftiturö, Itaqj argumentum eft à (ignis ad rem figna tarn , nec quicquam facit adfoluendum præ-fens^HTHXlt;« • Nee vllis Ggnis Gue veteris Cue noui I’elhmenti, vim iuftificandi tribuimus lie vt mentiuntur Sgt;cophanre: fed cam folç fidei iuxta Scripturasaftignamus,

Rixantur amp;nbsp;de numero Sacramentorum. Et quia Monhemius locum Anguftjni eita-uerat, vbi celeberrimus Ecclcliæ Doftor, djotautum recenfetnoui Tcftamenti fn-cramenta: Baptifmum fcilicetamp;celebratio ncm corporis amp;nbsp;fanguinis Domini. Rc-fpondent Theologaftri Auguft.co loco non, pmnia rccenfuiHe,idqj Monhemiu debere

Dedoft^ Chriftia nahb. J« capit,ÿ»

AD CENSVRAM THEOLOGA-nofccrc, vtpote qui tertium adiiciat Abfo-Jutionis Saci amentum,Scd quicquid ifti ga.r riant dico.Auçuft, non niO duo fblcnnia to ti Ecclciiæ a Chrifto jn ftitutajagnoiiiflc Sa-cramcnta; Baptilmu amp;nbsp;Eucharilfiam, QuÇ non hoe tantum loco, fed ctiam alibi ab Au guftino enumerantur , vbi ex profeifode Sacramentis diiputare videtur. Primo, in-quit, teuere te volo,quod eft huius dilputa-tionis caput: Dominum noftrû lefum Chri-ftum, licutipfein Euangelio loquitur , Icni iugo liio nos fubdidifte, amp;nbsp;farcinæ leui. Vu de Sacramentis numero paucifsimis,obferua tione facillimis, lignificationepratftantifsi-mis, facietatem noui populicolligauit,ficu-ti eft Baptifmus Trinitatis nomine confccra tuSjCommunicatio corporis amp;nbsp;finguinisip' nus;amp; liquid aliud in fcripturis Canonicis commendatur, exceptishis qui feruitutcni populi veteris pro congruentia cordisillo-rum,amp; Proph ^tici temporis,onCrabant,qui amp;nbsp;inqninq$librisMoyli leguntur . Obicr-uet prudens Icöor,quod non dicit: Et li quç alia in Icripturis Canonicis coinmendantur, fed, amp;nbsp;n quid aliud amp;c. Id quod palam ar-guit ipliim non de Sacramentis loqui,fcd de ritibns quibusdam amp;nbsp;vsurpatis, amp;nbsp;rcccptiJ ab Ecclclia: licuti amp;nbsp;confequentia in Augu-ftino verba dcclarare videntur. Quid cnif^-

STRORVM COLON. ACAD. ,4^ Sifcptcm EccîeHæ facraincnta agnouiffèt, nufquainne in toc fcripcis fuis huiiis fepccna-rij nameri meminiiTec, tain curiofus amp;nbsp;pro-pedixcrim fupcrftitiofus numcrorum obfer uator Auguftiniis, præfertim cùin le loties oiFerret occabo , de paucitate facraincnto-rutnChrifti düfercntiî Quanquam fateor cundemdunilaxius accipit facramenti voca bnkim, Sc ordinem atque alia quædam inter ^e In’tit. facra nenta recipere,de qnarepoftea. Ra- en. 1 • hanus qnoque Maurus, diligens Auguftini capit, 24« lucubrationnin leâor,amp; Epiicopus Mogun-tinus : Siinc autem facramenta, ait,Baptif-m«s amp;nbsp;Cnrifina: corpus amp;nbsp;fangnis ; quz otgt; id facramenta dicuntur, quia luL tegumen-to corporalium rcriim ,virtus diuinalécre-tiasfalutemeorundem fàcramentorum ope ratur : vnde amp;nbsp;à fecreris virtutibus, vellà- Co.Mart, cris, facramenta dicunrur. Floruit Rabanus lib.i.amp; 4-circa annum Domini 8 j o- lam Auguflino Item lib. rnulto reculior Septimius Florens 7 ertul- de corona lian IS d IO rant im reccnfet facramenta,Bap Militis, tifmum amp;nbsp;Eucbariftiam . Confiât ergo hçc duo facramenta, fingulari dignitare præfta-re, alias cærcmonias inferiore loco fublide-

Quemad iiodum amp;nbsp;(criptara fiera , vni-ca vicæ amp;nbsp;om lium in Ecclcna rcrum gcren-darum certilsima régula, Baptißnum Sc Qas nam nobis, tanquam lo’emnW Chriftiinfti-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T tuta

Inrcrea fa In bres ritus amp;nbsp;falutaria Pci in ß’^tuta obfcrnationcfçiic rcligiofas Ecc’elia: non conrcmnimjs. Vocemus amp;nbsp;hxc cum Parribiis facramenta, modo djfccrnamus ab iis facra menti»,qua? aûiones fâcræ font,verbi« amp;nbsp;ceremonijs conftantes, conforteique fn vnam colligunt Ibcictatem.

Tridentina anatbemata fuo more crêpant TheoîogiEæ, qiiæ quantum valeant CO! dato lectori æJhmandum iclinquo,

Ocfaui Diaiogi, qui de Fantifino traSaf, Cenfuram fuo OiOre à Sycopnantijs exordi-untur. Initio vellicant quod (cribit Monhe-miuSjAqiiam Symbolum cife Baptifino con-uenientifsimum. Nam l 'eut ea for des coi po-ris ablu'intur, ita pcr hoc Sacramentum ex-purgari animum . Atque hîc putant Ebi cx-cidifîc Monhemium,vt qui fupià renatoï omnes perpetux impuritatis inlimulauerit. Quia verb de hacrc copiof^ diflcruiin dc-fenbone Dialogi Kbreuitcr nnne rem expédia m Refpondeo itaque purgationem noQram non efic Gtam in afomo aut indi-tiifibili pundo , fed fide amp;nbsp;Sacramento ira ihehoari,vtpaulatimprol’ciat in iflofçcu-J^jpcrficienda in fiituro.ld fl verbis Augu-

STRORVM COLON. ACAD.' 14s ftini denuptijs amp;nbsp;concupifccntia lib. 1. cap. jj.quammcis audirc malunt ifti Alinj, ' arrigant aurcs. Sic, inquif, accipiendum eft quod ait Apoftolas : Chriiius dilcxit £c-cîciîam, amp;fcipfumtradiditpro ea,vteain fanâiiicaret , mundans cam lauacro a-qiix in verbOjVtexhiberct libi ipfe glori-ofam Ecc’cHam, non habcntem maculam, a It rugam , ant aliquid hniufmodi: Sic in-quam accipiendum eft , vt eodcm lauacro rcgencratioais , amp;nbsp;vcrbo fanûificationis omnia prorfus mala hominum regefierato-rum munJentiir at que fanentur , uon fo-lain psccata ,qax omnia nue remittuntur in Baptifmo , led etiam qux poftcrius huma-na ig’Orantia vel infirmitate contrahun-tu” : non vt Baptifmus quoties peccatur, ' totiî^s repetatur , fed qniaipfo quod femel d itum fit, vt non folum antca, veruin ctiam po lea quoramlibet peccarorum venia fi-ddibus impctretur. Qmd enim prodeffet vêlante Baprifran poenitentia , nifiBaptif-misfequcrctnr, vel poftea,nifi præcederetî In ipfa quoque Dominica oratione, qoK quo tid ana eft mftra mnndatio, quo fiuélu,quo cffèélu diceretur. Dimittc nobis débita no ft; a,niiiab eisqui baptizati funt,diceretui? Itemq'j eleemofynaru largitas amp;■. beneficen tiaquantalibcCjCuitandem addimittenda

Pcccata prodcflet, E baptizatus non efictï Poftrcmo regni cœloruni ip(a fœlicitas, vbi non habcbit tcclcHa maculam , aatrugam, aut aliqutd huiufmodi ,vbj nihilrepræhcn-fionis, nihil limulationis erit, vbi non fo-lum reatus, (éd nee concupifccntia critvlJa peccati , quorum crit, niti Baptizatorum! Hadenus Auguftinus. Auditisne Theolo-giftri, purgationeni Baptiimi ,nequaqvno momentoperagi, fed in vitam renatorum latêdifFundi,donee rändern in ipfa regni eœ S4. lorum fœüeitatc perticiatur? Qiiapropter poffea fubiieit: Ae per hoe non folum omnia peecata,led omnia prorfiis hominum ma la,Chriftiani lauaehri fanâitatc toUuntur-quo mandat Eeeîcfiam iuam Chriftus, vt cx-hibeac cam (ibi non in iho içcjlo, fedinfij turonon habentem maculam , aut nigam, autaliquidhuiufmodi. Nam qui modo cam talem ciFc dicunt, amp;nbsp;tarnen in ilia funt, qui amp;nbsp;ip'i fatentur (e habere peecata , fi verum dicant,protedoquoniam mundi non funt^* peccatis, habet in cis Ecelelia maculam. Si autem falfum die int, quia corde duplici lo-quuntur,habet in cis Ecclelia rugam .Si aii-temfe dicunt habere ifta, non jpfam : ergo fc non circ membra cius, nee fc ad corpus eins pertinere fatentur,vt eriam fiia confef-fione damnentur. Hçc illc . Egrcgiè fan^

Auguftinus hypocriras iftos pcrftvingit,ita cniiu rcgcn^i airur amp;nbsp;inftaiiramur, vt r amen nonquam in nobis abquid , quod régénérai i opoi teat amp;nbsp;inOaurari. Et iufti-Cianoftra niultum adlinc admixtum habet impuricatis atque immunditiç, quod repur-ganoportcat. Ojtarc non nifi in refurre-. tiione habebiinus perfedam amp;nbsp;abfoîutam regencrationem, ideoque Chriftus in Euan geiio rcfuncâioncni nomine regencratio-nisappellauit.

Deinde vexant amp;nbsp;hoc, quod Monhemius præcipuum vfum Baptrfmi clEe fcribit, vt' alat in nobis Odem. Id 0 verum lit , putant ifti præcipuum huncafFeôum non affequi in fantes, vtpotc in quibos Odes non cxcifatur amp;nbsp;alitur. Supra in defenlionc 'j. Dialog! oOendimus gratiam non dari ex opcrc,vt ifti loquuntur,opcrato, quafi deliccfcatin aqua fandirasaut Spiritus, amp;nbsp;externo conta du nos rcgencret.Sed per verbum Dei amp;nbsp;Symbolum externum (ignificatur nobisre-conciliatiocum Deo per Chriftu faöa,quam 0 fide apprehendimus , amp;nbsp;iuftificamur amp;nbsp;fandificamar. itaque Auguftinus in lohan-ncm ait: Vnde iOa tanta virtiis aquç, vt cor pus tangat, amp;nbsp;cor abluat, nifi facientc ver-q, no bo? Non quia dicitur,fcd quiacreditur.

AD CENSVRAM THEOLOGA-setatcm credere non pofRint, ftarvcndnm' cft, Spiritum (anöum in commcoi diuus u» dei vices pgcrC , Quod Aiiguftinus lt;^iioq} non difritctur contra DnnariifasJib- 4 cap. 24 qucm locum fuprà adduximus.

Turpitcr autcm falluntur in eo qnod pu-tantfidci virtutem ijs qui baptisantur in-fundi jfïne adulti Ent, fiuc infantes Negaii _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eniin non potclt, aduJtos fidem babci c,cti-

K.oma.4. arnantequambaptir.cntur . Sic Abrabannis credidit amp;nbsp;iuftiticarns efi : deinde acccpit circumcilionem ê(p^a.yi'c^a. adeptæ ia in iu-fticiç. Sic Eunuch IS li’c rcginç Candaces, Aö. S.iù. fie Cornelius Cum fiia famula poff acceptam fidem demum baptjzari funt. Sidegimiis m aâis Apofiôloruiii : Qui libenter accepe-Çapite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fermonem Pétri,bapti^ati funt. Net uc

infantes bapti2aremus,nifi iani tos ; d Cbri-ftum amp;nbsp;ad Ecclcliam arbitraremur paitine-

Ridiculum vero quod obganniuut Fa-ptifmum efle Sacramentum regenciationis, ï,.Iohan.y, quafi vêrù non regencremur fide , aut non fatis aper^i^ Joannes feribat: Omnis qui crédit Icfum e/Te Chriftum , ex Deo natrs eft. Neque tam introducitur in animiim noua vi , ■ ta baptifmo , quàm introdufla obfignatur.

Circadefenfioncm Piedobapriimi pro-feânt.quod authortatem tiaditionis Ecdc-“ fiafti-

STKORVM COLON. ACAD. 148 Gafticçagnofcit Monlicinins ,illud vcroie-prchendanc, quod non vbiq; amp;nbsp;conftantct id facit. Qoapro^ ter cum Ecclefia pi otcr-uè rcliiäa, adnoaitates haäcnus inaudicas fc conuertilie‘^aïumniantur. Scilicet quia Matæologica p'acita , Scriptura:amp; vei itati ad ;erfantia,fub titulo traditionum obtrudi i'bi non patitur. Hine iliç lachrymç,bçc ida *ftab Ecc’ciia diicebio.

Tci 11) reprehendunt, quod Monhemius fiindemcfl'e baptifmum Iohannis amp;nbsp;Apo-pofto!o urn exiitiinat. Atqlt; hoc loco egre-gic bilem fuam crudant. Monhemium p’us lujlcnfui tribucre, q Ecclcliç totius iudi-cio atq^ traditioni gi unniunt quod fcilicet Patrum halkicinationibus Euangclicam an— teponitauthoritatem. Neccnim petulantia quadamàpatrülcntentiadifccdimus,vtcalu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

nianturSycophantçJcd S. Scriptur« autho ritatcadafti. Idq; nobis pace fanftilsinioiù hominumheet. Sicenim Augulh Nolo au- viden thoritatem meam Icquaris, vt idco putes ti- Dcum bi aliquid neccile cJle crederc, qjü a me dici j Paull. tur,fcd aut ienpturis canonicis credas,liquid Qapite. nondum quam verum bt vidcas,aiit intei ius * demonllranti veritati, vt hoep'anC vidcas. Quid enim’ ChryloHomo ne ci edemus nc-ganti in baptiri||fcloh:comprchenfam fuilTc Marcus peccatorü remiÄoncm, an Mai co amp;nbsp;Luçç Luce.;

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangcliftis teftincantibus lohannffn p'quot;X

djcaHc baptifmnni pcEnitcntiæ in i ncm pcccatoruniï Propius ad vcriratt m ac-ccdit AiiguBini argutia, in ipc finis11 lt;nbsp;ir.if-fa peccata Paptiimo Iohannis,(_hTifliL;!p-tifmoi cipfa dimitn. Vtaür ad banc ai gu-tiain confugerct Auguftinus, Lonaiifiarurri P improbitate inipuHtis fuit , contendcntiuin con Dona nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tmétos. Quam

tarnen contcntiosc non aiieiuitjf’Cut rcffan ’ ■ ’ tur verba eins . 7'amcn nc quiiquam con^ lt;^3p. II. tendat,inquit, etiain in Eaptjimo Iohannis diinid'a cHe peccata,fecundun) alicuam am-pliorem GgnificatJonemeos c^iios lufüit PaU lus Apoftoîus denuo baptizari , pcrBaptif-muin Chrifti^efi’c colîaram, non ago pugna-citcr. Aperte teffatur fe non pi gnare cuiU Capi. p. eo qui in Baptifino Iohannis peccata dimiiîa cfTe contendat. Guare amp;nbsp;præmif t : Nulli Prophctanim , nulli prorfus honnnum, in feripturis diuinitus legjmus concef im efle, baptizarc in aqua pœnitcntiæ in remibio-nem pcccatorum, quod lohanni concefiv.m eff.

lam cum Chrillus ipfc voluerit à lobannc bapnzai i, fequaretur cum non fuific tinC:u Ecc'ei æ fi.æ baptifmate, qui elf Ecclefiæ caput. Quo quid dici poteftgifurdius? Qi aa rccxicipfapotius ,quain^c errore homi-num

Vide autem quoroodo veiba Iohannis f dum Monhemium infeétantur) intcipcr-tcntur. Ego baptizauicosaqua , iHevcrô bapcizabit vos Spintu (ancio,id eft, Haéie-nus ego veftra corpora lo’a aqua ablui,Chri Mar. I. ftus vcro Mefsias verus Spiritus fandi gratia animos quoquc veftros purgatos reddet ab omniquc pcccati macula fuo Eaptifmatc tfficiet purifsimos, Sic Theologaftriquot; Vide obiccro cordate leciorquot exhac , quam fingunt comparatione icquantur «abfurda. Primo Spiritum fandum hodic à miniftris dari. Secundi) Baptifmum Iohannis mortu-um lignum , amp;nbsp;omni cfficacia vacuum fuifte. Tertio no elle nobis communem cum Chri fto Baptifmum. Ecquid pudet temeritatisî Scnlus autem genuinus verboi urn Iohannis hie eft: Aquç Baptifmus mihi amp;nbsp;ceterisom nibus Chrifti Ecclehæ miniftris tribuitur: Chriftovero Baptifmus fpiritus , ficut ali-quando externo miraculo dedarabif . Di-ftinguititaqlt; Chrifti officium à miniftroru officio. Horum eft externa elementajuxta Chrifti inftitutionem adminiftrare , illius verdvim fpiritualem fubminiftrare difeipu-lorum fuorum Miniftcrio. Quo fane perti- jQ.4. net quod Iohannes Eiiangeiiftatcftatur à Chrifto , qui fpiritum baptizaf, neminem

AD CENSVRAM THEOLOGA-vnq'jam aqua fuilTc baptizatum, fèd banc ab eoailcipulisfuiJfcdeJcgatam p ouinciam,

Impudenter ctiamomneni Spiritus ffii-catiain, Iohannis Eapcilinoder ogant,poft-quam in co tarn inligni miraculo cœhtus dcJaplus eil Spiritus fanHus Ipccic co'um-bæ, amp;nbsp;Cîyil'tus dec'aratus cit cueJefti p: æ-conio Sc teftiinonio , efie veras ille Chi i-itus amp;nbsp;vndus Dominus , q'j (me menfura Ipiritumacccpif, qucmamp;ahis Jargiri fckis potcit, quique iHo baptdmo, Cnnitian« hccîcüæbaptjfmum confccrauit: Qiiaprop-ter amp;nbsp;deChriJIo tcftiHcatur Iohannes: L'c plenitudme eius acccpimusomncs, gratiarn pro gratia.

Sed audiamus argumenta talibusThco* logtsdigna , Apoflobs à lohannc tinäos, ported retindosfuiire,exncfcio quibus Euo dijs amp;nbsp;Euthimijs, inter fe tarnen ( qui faln« teftibus mos eil) diferepantibus probant« Sedparumconucnit obfeurisiflis Icriptori' bus cum teftimonio Iohannis Euangelifta:« Icius ipfe non baptifabat ,fed dilcipuJi ciut* In quem locum Auguftinus ita icribit. Eap-tizabat IcfuSjquia ipfc mundabat,non bap-tizabat, quia non ipfe tingebat . Pra:bc' bant Dücipnh minillcrnim corporis . Pi«' bebatilic adiutoicmmaieRatis, Qmrmodo

STRORVM COLON. ACAD, rro cnim ccflarct à baptùando, quando non ce Hat amundando?

Item cum verbis Chriftj,amp; qcidcm àre-furicâione pronunciatis ; Johannes qui-dem baptizauit aqua, vos autem baptiza'bi -mini Spiiitu Sanâo poft dies ho/cc non multos, Quibus verbis innuere videtur fc non aliura in luis agnofccre aquç baptifmmn quàin Iohannis.

Sed quia nos horum fcriptorculorum tcftimonia leuia ducimus , progrediamur adalterum argumentum. Vcriliinile eft in-quiunt inter o o amp;nbsp;rurfus ç o o o. qux Hicrololymis à Petro baptizata fniflc Lucas narrat, alieuos fuifl'c à lohane tinâos, quo 1Î idem Gt Baptifmus Iohannis amp;nbsp;A-poftolorum, retingi nefas fuiftct. Rcfpon-dcos. Cum Euangelifta teftetur lelum in Judea pIurcsGbi adlciuifte dilcipulos amp;nbsp;bap ti7alïè,quàm lohanncm in Galilea,non minus verihmilc videri , amp;nbsp;exiftisaliquosin-terfuiffe, quos G retind'os fateantur , palam in Anabaptiftarum faâionem concellc-rint.

Futilia nimirnm hjc funt argumenta. Pluspondcris habere videtur tcrtium ex capite Aóioium. I9, vBi Paulus Icgitur bap-tizafle in nomine Lomini lefii , eos qui fc in Iohannis Baptilmum baptiiatos fu-fuiflc

Epli.4,

Ad lub

AD CENS VRAM THEOLOGA-fuifie coiifcfsi Cï ant. Qui locus amp;nbsp;Patnbnï hal'ucinandi præbuitoccalioneni . Seder-rant qnicuinque Paulum, qui alibi vnum Do minuin, vnarn hdein,vnum baptifma, vnum Dcuinamp; Pdtrem omnium conritetur,aquaî Baptifmuni rcpetijlfe putant. De ignis bap-tifmo hrcintciligendalunt, de quo iohan-nesaiebat; ipfe vos baptizabit fpiritu fan-ôo amp;nbsp;igné. ht Chriftus iam cœlos conlcen-furus, baptifabimini, inquit, Spiritu fando poft dies hofee non multos’ Quarc Lucaï expofitionis loco lubiungit: Et cùm Pauluf il lis impofuifict manus •, venit Spiri tus lan-dus fuper cos, amp;nbsp;loquebantur linguis, amp;nbsp;prophetabant. Vtq^ hune (enfuni ampîeâar Chrifti me exemplum mouet, qui ab lohan-ne baptizari, licqj noftræ communionis lo' eins fieri voluit, tum illud quoq^ quodnufq rebaptizatos legimus, quos Johannes bapti-zauerat. Capite p' æcedente de Apollo com memoratur, quod tantum baptifma Johan* nis Iciuerit . Quem alTumphlfe PrilciHa amp;nbsp;Aquila,amp; exadius ei expofuilfc viam Dei leguntur ,retinxifle non Jeguntur. Vndc C'vprianum amp;nbsp;alios vetcrcs hoc loco abu-fos fuifte conftar, dum huius authoritatc rc-baptizandos efi'c contenderunt, qui ab hæ-reticis baptizatifuerant.Quercspoftea Vo natifiis erroris anlam piscbuit, cum quibus dum

STRORVM COLON. ACAD, ift dam ludatur Augnftinus, valde Ic torquet, amp;nbsp;ad argutias confugit , amp;nbsp;interdumvcri-tatis IcintiHas einicat, vt supiàoQendi. Et de hne ipfo loco vi veritatis adaäus,tandem aic:Scdneque ipiius lohannisEaptifmusi-teratus eft,cùm ab co baptizatos baptizari, inChrifto Paulus Apoltolus iufiit: Quod etiim ab amico fponli non acceperant, hoc ab ipfo' fponfo accipcre dcbucrunt, de quo die amicus dixer at : Hie eft quibaptizat in fpiritu faniio. Scio, candide leâor, quid fen Ecrit Auguftinus ,fcd oftendo quid illi de difficili argumento difeeptanti, vis veritatis extorferat.Ccrtc baptifmus aquC, quem ab amico fponli acceperant, rcpcti non de-bebat, fed baptifmum ignis, hoc eft Spiritus Sanfti collationem amp;nbsp;donum, quem ab illo non acceperant,acciperc dcbucrunt. Quarc omilsis hallucinationibùs Patrum , omifsa item Matæologica vanitate vnum baptifma cumEcdelia Dei confitcmur, in rcmifsio nempeccatorum.

De bap io. Do. nati. lib

De claritate amp;nbsp;obfeuritate Scripturarum in defen mne præfationis diâum eft. Quod autem ad quyftionem de Spiritu faniio at-tinet,debet de Spiritus S donis,quç illo tem ' porecredentibus conferri ïôlcbant, quçftlo ilia intelligi. Alioqui quomodo qui ludei fu crint,Spiricutn Sanftum elFe ignorabant, qui

AD CENSVRAM THEOLOGA-qjitoticshaiasmcntioncm fieri in lege amp;nbsp;Prophecisnoucrantï Et de quo lohanncin mgiilrum fumn difertis verbis teftificanïcin audiuci-antï itaquenomen quidcni (piritus fantii cognifum illis crat,feddc præftantif-lima lila diftribuendorum SpiritusSanói munerunirationc , quçpofl'Chrifti in eerlos afccnfùm,in Ecclefia Chriftianapatefa-éla eft, nihiidum percepcrant,

De Sacramentis veteris amp;nbsp;noui Tefta-menti,fatis vtarbitror, indefenfionean-fecedentis Dialogi didum efi. £t quia Tri-dentina fulgura lampridcm tiinere delij-nius,ad vkcriora procédâmes.

In Cenfura noni Dialogi,qui eft de cœna Domini , initio monftroTùm illud dogma de Trannubftantiationc,quod tarnen Moa hemius non impugnauerat,tuendum fufei-piunt. Pugnatautem dogma illud cum là-cris litcris, cum d idrina prifes illius Eccle-liæ, earn ratione ph/.'ica, adeoque tota rc-rum natura, Eftque tamablurdum,vt,() om-loh. 4. nia quæ illud euertunt argumenta coHigerc vclim, proprium mihi de hac re volumen Jnloha. con'eribendam fit . Quare breuiteradea Trac,';, qur adferunt Thcologafiri, relpondcbi-mus.

Porto Scripturæ tam aperte in Sacramen to Eachariftiæ panera amp;vinam agnolèuntj

Vt Theologiftæid negate non poffint.Tan turn ad cauilios confugiunt, qnibus cas éludant.

Primus cauillus eft de pane fubfiantiali,amp; citant Auguft duper SermorS de verbis Do mini. Non eft panis qui vadit in corpus, fed jHc panis vitç ætcrnç , qui animæ noîiræ iub ftantiam fviIcit,Atqui panrs Euchariftiç non cft hic,fed cius, vt Eaiilij vcibovtar in Li-turgia «VT/’ruTTOp. Ule çnim in ventrem abit» amp;nbsp;confumitur jlicut Auguftinustefiaturdc Trinitatc libro capite lo. Panis ad hoC faûus in facramento, accipiendo confum^-tur. Cui aflipuiatur Origcncs in Mattheu, Cap. iJ-Panis fanftificatuSjiuxta id quod habet materiale, in ventrem abit, amp;nbsp;in fccef-fumcijeitur. Idem contra Cclfum libio ?» Vbipro collatis in nos beneficiis gratias , diximuSjOblatispanibusvclcimur : Iflcve-‘ rd tide tantum recipitur. Vnde Cyprianus in fermone de Cœna Domini inquit : Nos non acuere dentem, fed tantum fyncera fide panemfrangere amp;nbsp;manducare; Cui fuc-cinit Auguftinus in lohannem Traft, 2$.

I Quid paras inquit, dentem aut ventrem? credc amp;nbsp;manducafti. Et Origen, in Numer. Homili, 16 , Bibere dicimnr Sanguincni i Chrifti , non folurn ritu Sa cramento-fed 4t cum fermotics cius rccipiitiu.s.

Alioqui fequeretur ctiam malos homines amp;nbsp;impios recipcre panemvitæ æternæfulci-entem animæ noliræ fubftantiam, quod diet abliirdiisimum. Quaproptcr Augufti-nus apert«^ dixit , non comedcre corpus Chrifti,nifi qui funt cx-cius corpore. Et Hieronymus in Efaiam cap.66. Oum non funt fancii inquit, corpore amp;nbsp;Spiritu , nec co-meduntcarnem lefu,nec bibunt Sangui-nem eius. Et pafsim huiufmodi ioca in Patribus occiirrunt.

In explicatione huius cauilli h^c verba ponunt : Vtcorporeus cibus corpus ipfum fouet,nutrit, äuget , corroboratque ,itaamp; corpus Chrifti hoc Sacramento fufeeptum, animumipfum ijsdem virtutibus afFicit. Sed hiciftos animaduerterc oportebat, perire analogiam h'gniScationis, quando naturas elementorum remouent, Panis ideo lîgni-hcit corpus Chrifti, quia a’it, conHrmat, amp;nbsp;fu fentat, quod accidentibus tribuere non pofTumus amp;c.

Alterciuiliuseil,ideo panemdici,quod ante panis fucrit. Sicut Exodi 7, virga Aaron etiam cum in Scrpcntemconuerfa eiFet, virga dicitur Refpndco,virgam Aaron con uerfam fuifl'e in co’ubrum, Scriptura difer-tis verbis teftatur , quç amp;nbsp;pofl conuerlio* nein colubri fpetiem rctuht, non virg«. Pro beat

STRORVM COLON. ACAD, bent crgo nobis è fcripturis,pancm conuer-ium quo ad iubftantiam in corpus Chrifti,amp; dabimus cis pancm appeJlari, non qui nunc lit,fed qui antca fucrit.

Refutatis igitur cauilbs Matæologicis, ex Euangcliftæ verbis ofiendo reuera in Eu chariftia adeife panem. Accepir lefus pancm inquit, bencdixit,frcgit,amp; dedit Apoftolis lins amp;c. Vides quatuor iHa verba accepit, benedixit, fregit, dedit, non i egere nib v-num accufatiuum, fcibcct pancm. Igitur b-Cut verus cIt panis dum accipitur,non minus verus crit dum frangitur amp;nbsp;datur, Dedit er go pancm Chriftus, non folum accidentia. Alioquin dixibet Euangelifta, Chriftum frc giffc corpus amp;nbsp;dedibe corpus. Atqui omnia, vt audiiti,rcfcrt ad paneni, Accepit pancm, benedixit panem , fregit pancm, dedit pancm.

At ab Eccleba fc dogma iftud finim accc-pibe aiunt Theologaftri. Nos vero quam id fabumbr,tcbimonijs vetufti/simorum Pa- -• trum deciarabimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cao'it

Audiamus ergo proximum temporibus ° Apobolorum Irenæum: Quemadmodum qui eft à terra panis, inquit, percipicns vo-cationem Dei, iam non communis panis eft'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

led Euchariftia , ex duabus rebus conftans, terrena amp;nbsp;cœlefti: be amp;nbsp;corpora noftra

ps'Cipicntia Eucha-ifliamjam non fintcor rup'ibi’ia , fpem refuricdionis habenria, Hincc«11jgimj«,lt;’c m itari panem in Eucha ri'bana liue co pus Ch ifïi ,p our corp ra noira tnntantiir,amp; Eiin: incornipribilia In tjtiimutationecùmnon abiieiatur lubftan-lia noifrorum co'-poriim, nfc panis fubftan' tiam abirc Hatuenduni eft. Qnaproptei di-cit EuchariüiamconQare eyduabns rebus, terreni amp;nbsp;cœ’eUi, manifcftifsim«? (îgnifi-cans panem manerc,quires terrena appel-larur.

De OrEtO dox.dde, iiJro 4.

In Matth.

Tertullianus item lib, i. contra Marcio* nem ait, Deiim panem creaturam fuam non abieciflc, q iandoq ndem illo corp.’s ümni rep-efenrauit. Et libro 4 contra cnndenJ Ma'-c'onem: Acceptum panem,amp; dillribii-tum difcipulis,corpus fuum fecit,Hoceftcor pjsmeum dicendo, ideîE, figura corporis mei. Figura autem non efict, nili vcricatis eletco'pus. Cui fententi«’’’ aQipuîarur amp;nbsp;Ba'ilius,vel ipCo Dama/ceno tefte ,atquca* dc()ipfc Auguftiniis.

Necc'},ggt; iilis Parribnsopponant Tbeo-phylaÆum , aller entern panem non elle fi* g iramcorpo isChrifii,qnando isintelligif nudim amp;nbsp;inanem : qued verba eins fopff J4ai cum lacis ofteadunt, vbi aflerit non d*

.--------------- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftligtt-;

fe figtjram tantum,. Ncquc Patres inanem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Origcncs in MattErum cap.-i^. Panis ifte quern Deus verbu corpus fuuin elfe fatetur , vcrbum eft nutritorium animorum , Idem in Lèuit.Homil.9. Non hæreasiin fanguine carnis, fed difcepotiùs fanguinem verbi,amp; audi iplum tibi dicentem : Qma hie languis In MattW meus eft, qui pro vobis cfFunditur. Etfupra capite ij, ex hoc Scriptofc docuimus, materiam Panis fanâiiicati in ventrem abirc,amp; infeceflum eijei. Cuifententiæmoxfubiicit : Nec materia panis, fed fuper ilium diftus fermo eft, qui prodeft non indigné comedenti ilium.

Cyprianus Libri a.Epiftoh j. adCxci-lium, ex verbis Chrifti docet vinum fuiile, quod illc fanguinem fuumdixcrit. Dixerat cnim Chriftus in Cœna : Non bibam amo-do ex ifta creatura vitis,amp;c. Rurfus;Sicvc-rùcalix Domini non eftaquafola ,auc vinum folum, niti vtrunque (ibi mifccatur , quomo Io nec corpus Domini Chrifti lefu poteft elfe farina fola , aut aqua fola, nifi vtrunque adunatum hierit, amp;nbsp;copulatum, amp;nbsp;panis vnius compagc lolidatum . Qup amp;nbsp;ipfo Sacramento populus nofter oflcn-dituradunatus: Vt quemadmodum grana malta, in vnum coUcda , amp;nbsp;commolita ,amp;

AP CENS7R.AM TH5OLO3V comniixta,pancm vnum faciunt:l)C in Chri-fto,qui eft panis cœlcftis,vnum fciamuscflc corpus,cui coniunâus lit noftcr numerus amp;nbsp;adunatus . Denique fatis coarguittota iHa Epiftola antiquum hune auftorem cuacuati-onem fymbolorum ,quam ifti tranfforma-tores ftatuunt,ncliiuiflc.

At Cyprianum opponunt Cypriano The ologiftri, Aiteniminfermone deeoena Do mini: Panisiftc quem DominusDilcipuliï fiiisporrigcbat,non clFigic fed natura mu-tatus , omnipotentia verbi faäus eftcaro, Refpondeo. Primo Magnus ille Erafmus li-bruin de Cardinalibus operibus Chnfti, in qao eft fermoiftc de cœna Domini, non c(îc Cypriani ex ftyh duritie iudicat.Deinde quanquam durius loquatur, quifquiseft ille Icriptor,tarnen concedimus qnod ait na-turampanis mutari, modo intelligas muta- ' fionem factamentalem. Non enim efFigi«, forma amp;nbsp;accidentia panis liibcunt hoc mu-nus vt Gnt SacraiTicnta,fcd natura amp;nbsp;fubftan tia ipfa panis amp;nbsp;vini mutatur in Sacramen-ta corporis amp;nbsp;fanguinis Domini, Vtq^fub-ftantia iplà panis,amp; non effigies aut acciden tia nutrit,ita corpus Chrifti amp;nbsp;animam no-ftram alit, amp;nbsp;corpus fouet atqne inftaurat-Vtqtfubftantiaipfa panis confiât ex muftis, gt;nbsp;granüs,ita corpus myfticu quqd reprefentat,

STIR OR VM COLON. ACAD; lyj tnulta habet limulcóiunda membra.Concc dimus ergomutari naturam Gucfubftanti-ampanis,quaindeliciæ noftræ Matarologia tranfsubftantiando non mutât, (cd aufert Erorius, apeitifsimc contra mcntcmctiam uius jncerti authoris. Sic enim poft verba cirata (equitur : Et ficut in pcrfona Chrifti humanitas videbatar,amp;latebat diuinitat: Jta Sac' arr.ento vilibili, incfFabiliter diuina fcinfunditcftentia ,vt efïet religioni circa Sacramenta deuotio, Vidctisnc oportcn-toli tianfsubftantiatores , hic coUationem fieri inter perfonam Chrifti amp;hoc Sacra-mentum. Quare fett in Chrifto manferunt duænaturæ, ita amp;nbsp;in hoc Sacramento fcr-uantur. Sed audiamuü reliquoi Patres.

Ambrolius in i.Corinth.n. Qui enim morte Domini Jiberati (bmui, huius rei mc-morcs in edendo amp;nbsp;potando, carncm amp;nbsp;fan guincm,qHarfpro nobis obJata (bnt,fignifica-mus. Etmox :Teftamcntum ergofanguine Conftitutum eft, quia benefieij diuini (angui nis teftis cft,in cuius t y pum nos caliccm my-fticum (anguinis ad tuitioncm corporis amp;nbsp;a-nimænoftiæ pcrcipimus. Ncc iff is aducrïa-tur,quod citant ex 4 Jib.dc Sacramentrs (vt interim dcmu.s hos JrbrosAmbrofijefteJSi tanta vis eft in fermonc Domini Icfu, inquit audegt;r iUc,vt incipcrent efle quç non erant,

AD CENSVRAM THEOLOGA-^uanto magis opeiatorius cft,vt I nt qræ ^rant ,amp; in aliud commutfntur. Hax verba,tantum abeft vt nobis aduerfentur, vt e-tiam lententiam nofti am confirment , Ait enim fermonem L omini opcratoi ium efic, non vt euanefcant quç erapt,ficv,t fit in n on ftiofa ifta tranfiubftantiationc, fed vt f nt quæ erant,amp; in aliud comir utentur : Vide-licetjVt corpus amp;nbsp;fanguis Cbi ifti fiantjd eft Sacramenta corpoiis amp;nbsp;fanguinisCbrifli, que ant^ non erant. Pergimus itaque Patrum rccitare teflimonia,

Hieronymus aperte fupcr Matthçrmin-quit , Pane amp;nbsp;vino rep; arfentatum effe corpus amp;nbsp;fanguinem Domini.

Anguft.contra Adimantum Msnicbei di' Icipulum , cap. n. Non cnim Dns dubitauit dicere,Hoc efi corpus mcum,cùm i^gnum da ret corporis fui. Item contra Maxiniinu Ar-tianorum Epifc lib.j. cap ir. Hæc cnimSacramenta funt, in quibi'S non quid fint, led quidofiendantjfcmper attenditui : qi oniam figna funt rerum,aliud exificntia,amp; aliud fi-gnificantia. Rurfus feribens Bonifacio Fpi-icopo,Fpilf.i;.Si enim Sacramenta 1 militu-dincm quandam carum rcrum , quarum Sacramenta (unt.non baberent,omnino Sacra Cienta non eflent, Ex hac crgofimilitudmc

STPORVM COLON. ACAD. ^6 plçrunqiie ttiam jpfarum rcrum nomina ac-cipiiint. Sicut Ct go Iccundum qnendam mo-diim Saciamrnium corpotisChiHli,corpus Chiifticfl: Sac an.cmiim fanguinisChnfti fanguisCh ifticfl : Ita SaCiamcntiini tidci, fides ell. fremde L'oâiina Ch iftiana li-bri ccap Eaderriumeft mifeiabihs ani-mç feruirusj gna pro rebus accrperc , amp;nbsp;fu-P’’’ cieatmain corpoi cam,oculum mentis adhauiicndumçtcinumkmcn Icuaie non Jo Hr.

Hefyebiusin lib To. /iiper Leuif.capiteF. Piopteieac i ne.s cumpanibus comrdi pre-cipicns, vr nos interigci en us jlltd pb co rnyherium dici , quod Emul panis amp;nbsp;caio

Cei tc Saci amenta,inqi it que fi n imus.cor-1 oris amp;nbsp;faugiiinis Chrifti, dtuina t es (unC, p opter q oei Sc per cadem,diuinç t fficii n-tui conloitcs nature . Et tarnen elle non del nit lubftantia vel natura panis S vini. Et ceitc tirago amp;nbsp;hmilitudo corporis amp;nbsp;f^nguinis Chrifti in aöione mylteiioitm cc febrantur. Satis ergo nobis ev'dsntci o-Itend'tur , hoe nobis in ipfo Chriho Iclù I ï «ni no noftrofentiendiim , qi cd in eius imagine piofitcmur ,celebramu$ amp;nbsp;lcin vs ;

AD CENSVRAM THEOLOGA-vt Reut in hare fcilicct diuinam tranfciint Spiritu fando perficiente fubftantiam,permanent ramen in (uç proprietäre narui æ:fie illüdipfum Myftciiuni principale ,cuiu« nobis efficientiam virtntemque vcraciterre-prsefentantjijs ex qribus conftat propric per manentibusvnum Chrifium,quia integrum verumqiie pcrmanerc demonftrar,

Gclalio concinit Auguftinus qui ’o qui tuf in candem fententiam de eadem collationC inter Chriftum amp;nbsp;Euchariftiam, prout cita-tur de confccratione diftind.î. Hoc cft,in-quir,quod dicimus,quod modis pmnibus ap-pi obare contendim’, facribeiû Eccicfiç duo bus modis confici,duobus conftarc ,vil‘bili clcmentoru ipetic, amp;nbsp;inuifibili Dcmini no-ftri lefu Chrifti carne amp;nbsp;fangninc: amp;nbsp;facra-mento amp;nbsp;re facramcnti,ideif corpore Chri fti: Sicut Chrifti pci fona confiât,amp; confici-tur ex Eco amp;nbsp;homine : Cùm ip(e Chrifius vcrus fit Ecus, amp;nbsp;vcriis ht homo : quia om-nis rcs illarum rerum natui am amp;nbsp;veritatem in fc-continet, ex quibus conficitur. Corfi-cirur autem facrificium Ecclei æ duobus,Sacramento rc facrairenti amp;c. Ex hac Au-guftini coUationc fcquitiir, vt Rent in Chri-no manenr dusenatinæ inrçgrar,ira lùbfian-tia paris ab Eitchai ifiia non cfl remouenda* Affirmât cnim quod oixinbrcs caium reroï”

STBORVM COLON, ACAD, »p ratui an)amp; vcritatcm in fe continet, ex quitus conHcif ur,amp; ncitio débitât ex pane con-hei lacran.entum.'Oi'apeoptcr amp;nbsp;cius natu-lamieiinet. QiiodThecdoictus illeCyri fc|,](co[ us apettifsime docct.Sic cnim in Po lyinorphi 1 /iah primo Orthodoxus Joquitur

Manifeftus ell Icopus jjs quifunt initiati facris. Voluit cnim cos qui diuina myftcri* participant, nc ad comm quæ videntur ni-turam attendant, Icdpcrnominum muta-tioncm credant qua; ex gratia faéiacft tian Imutationi. Qui cnim naturale corpus fuum frumentum amp;nbsp;pancm appellauit, atqueitem fciplum vitem nominauit, idem ipfc ctiam ea quæ videntur lymbola , corporis amp;nbsp;fan-guinis lui appellationc lionorauit, non equidem naturam ipVam tranfmutans, fed adij-cicns gratia m naturae.

Dialogo item lecundo Pc Orthodoxus lo-quitur : Captus cs ijs quaetedenderas rcti-bus.Ncq; Cnim poft fanöificationcm myfti-Cafymbola ilia propria fua natura cgrcdi-untur, manent liquidem in priorc lualub-ftantia 8c figura,amp; Ipctic, adcoque 8c viden turamp; palpantur,quemadmodum antea, In-tclliguntur autem quae faöa funt 8c credun-tur, amp;adorantur, tanquam ea exiftentia quæ crcdiintur.Nihil aptius dici potuit contra monftrofam illam Tranftubftantiatio-

AD CENSVRAM THEOLOCA-Hucacccditctiam Grcgoiius in Pfg ftro: Sed taincn azynium femuniaium dum fuminiu», V'num tojpus L'oinnino-ftrj Séruatoriscficimur. /\7ymi:ni vein amp;nbsp;fernicntatum , panem apci te mdicat manc-rcifunt ( niin piopi letatrs panis,quæ iocurn non habcntjli cum (ubti ahas,

Extatamp; bcrtiaini libellus de coiporeamp; fanguinc L'ommi, qni tradit ly nibo'oi urn naîtras ctiam poR confcci atsont m conli-ftcic. Vixit auteni Eci tramus en ca arm ni Domini 8 4o.ConiTat itaq amp;nbsp;nolbamehc ciiditam vetuRattm, Sc recens efle infebiC jfttd de Tianlsubftaniiationc ton irrntû» Ctiin amp;nbsp;loannes Sebotus L ofior iilc libti'' lis Icripfo fuo in Sentent: 1 iftinû: n.libio. 4, Qiiæft. ?,aué;or cfr aiticu’um Tianßtb ßantiationis,ncc ’nfynbo’o Apofio’o um, necin piifcis il.is (yn bolis elTe expiefitm, lid dcclaratum jdefinitumejua? ab Ecdei a, fub Iniioteniio j. in Concibo Latciain-

Porro cjiiodnugarrentnm Tranfnbficn tationis dec’ajatum d( irum .amp; defimitni ab Ecclel a Scoius Iciibii , l on Caibohcini intcl'joe, led R omar am, pofiquan-. illa ab Aipofioüca puritate Sc brr p'icirate delciue-rat. Etenimtot Patii m teflirronijs ofien-dimus piiniitiuam EeexLan. ntijUaijUan' 'f’

STRORVM colon. ACAD. /jR fcntijfle. Et pofica. in concilio FIoi cntino lub Eugenio qnaito Pontificc Romano ba- Do. bito, vbi fada eR vnio Gi aeç amp;nbsp;Latina Ec * 4J 9*. clef)arum,tanietii à Pontil cc coriupti Ori-cntalcs.plciaqiie Romana placita iccfpc-rint, nullis tarnen ai gumt ntis perpelli pot«-erunt, vt monfti urn Ti anfsubfiantiationis recipcrent. Cumque Vnionis liter æ eilénc foi manda amp;nbsp;publicandæ, diligenter caue-runt, vt huius i ci nulla mentio fierct. Nam fi tantiniomcnti fuilïct ifta Tranflûbftan-tiatio , Ecclcflà Romana numquam cum Græca voluifict coniungi, qnæ cam non fu-feeperit. Nam bçrefini bodie dicunt efle amp;nbsp;pcftifci am, cam non admittcrc. Non au-tem credcndum eft Latinam Ecdeliam tan tum voluifle cum hçreticisfe coniungci c,amp; cum illis communicaïc . Etcnim qufdmag-ni hoc momenti fit, fi cumChriftoamp; Paulo pancmvoccmus coipus Chrifti , ctiatiifi non concipiamus cum fpinolis-Matæologis, accidens ibidem iiiocafTum fubießo (ubfi-fierc? Pullulât bac radice grains difeordia rixæ, vt religiofi .Poctæ Mantuani lib.ii. Fafiorum,veibisvtar, amp;nbsp;cùm ifiafenten-tianonbabeat nifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;laby-

finthos incxtricabilcs, ad pietatem non con ducit I Port ô anathemati Tridentino op-

AD CENSVRAM THEOLOGA-ponimus anathema Apoftoliaim: Si quis an nunciaucrit vobis Euangeliuni, pratter id qiiod annunciauimus vobif, anathema lit.

Quia obiter cxcommunicationiï mt mi-nerat Monhemius, eum locum ad calun ni-am idoncü rati,Tragici ifti Theocrincs, mi ra rabic virus luum cuomunt. Npuarum hç-rcfiumprofelïbrcm, dcprauatumreétotcm, imolupumvocitantes Monhcmium,nul]ius-dumvcl hacrclcos , vcl erroris conuiöum, ipfi in tot pernitiofis deprarhenfi erroribu», Quin amp;nbsp;to tam fcholam Sycophantiis luis . conlpuunt,amp; Parentesrogant atque Ifor-tantur,ne liberos luos comittantinftitufn-Diirinâ:, Ipfos etiara Adole/centes obnix^ ro-îfËgoBe gant, vtidhominum genustanquamvipc' rengari. rasfugiant. Sed bene nabet, Eosenimper Dei gratiam,multi huius Scholæ Dufleldor' pianæ alumni progrefius inliteris amp;picta' tc feccruBt, amp;nbsp;faciunt quotidic, vt Ecclcl * amp;nbsp;Reipublicæ vtiliter aliquando infeinirc Eoßint, quihorum amentiam atqjfurorem and dubio )ept elTuri font,

Ne nihil intaâum prætereat Sycophafl-tarum vnulcntia, carpunt ea quoque quar de caulis'inftitutxcQ.'nçfcribit Monh:. Roni* tant, li quis mains homo indigne fumât Sa-cramentum, num is pi æclara ilia qua? receH' fet, alsequatur. Atquinon dealiis

Monhemiüs, quam quiviua fide acccdunC, Quanro iuftius cotiucnicndi crant fpinoli ifti tranliubftantiaror« , num putcnt corpus Chrifti rcalc atquc fubftantialc, indigne lumcntiqm toe impurifsimorum Sacri.icu-lorum manibus fenfualiter tradari , frangi amp;dcntibusattcri? Eft enim hoe iftoru non minus impium,quam abfurdum commentu»

Dcuoluuntur hoe loco ad fiium illud axioma Pyrrhonium ,dc inccrtitudine iufti-ficationis amp;nbsp;remiisionis pcccatorum,dc quo fiipri diximus in dcfenfione Diaïogi. Qnpd li intcrdum quodad hane ccrtitndi-ncm attinet, titubamus, id non fit vitio fi-deijfcd nos iUam abfolutarn pcrfcôamque nonhabemus. Vclutifi quid Mathematicus de principijs artis fùa: dubitct, ld cius facuL tatisinccrtitudiniatque inconftntiæ tribui non debet (cd enim omnium certifiima)fed illius potius infeiti«, qui artem fuum perfer öc non didiccrit. Quare (jnos aliquando vacillanjus,vt fit, de noftra falute,facramcn-ta incurrunt in oculos, Sc nos admonent. Qiod ciim fit,fides noftra cxcitatur vi Spiritus ftnäi,qui hoc organo Sacramentorum vt^itur, quemadmedum Sc verbi, quod præ-dicatur. Fides autem cxcitata,magis ac ma-gis iuftitiam Sc rcmifsioncm pcecatorum •Onipl^ditur,

Dc Commjnicatione fub vtraquc ( vt b' q'intiirjfpecie, longani hoe loco inftituunt altcrcationcm amp;nbsp;Communicationem liib vcraque vel altera tantum fpccic ,nondiui-ni, led humani iuris, amp;nbsp;arbitrariam clïc, fa-crilcgo o; c blaterant. Nos ergo amp;nbsp;inftitu-ta n ede diuinitus communicationem fub v-traque fpecie, Senptura: amp;nbsp;Patrum tefti-moniiscomprobabimjs , amp;nbsp;quæifticontr» adferunt,perfpicuc dilue mus.

Chriftus in cœuaifua,difertis verbis de fa cro pocu!o,inqLiit.Bibitc ex hoe omnes.MaC etiam lubiugit: Sc bibcnint ex eo onincs» (Viibus accedicq iodapud Lncam Dominus d'cit : Accipitc hoe amp;nbsp;diuidite inter vos. H »c kiciilencum amp;nbsp;dilcrtum Chridi mfti* tutum (pecèans Apoltolus Paulus i.ad Cor. II. rcdaciir ab ip!b fc domino accepilTe ius, omes G b ri fei ri deles admittcndi ad pocu-luin Do ninicum’

Ac Theo'ogift«clarifsima Scripturæ te-“ ftimouia, p lerilibus amp;nbsp;ineptis argutijs clu' derelc po feputant. Verba Domini apud M ircum, inquiunt, non confiringunt Jaicos adbibendum,fedfolumillos qui præfentes crâne Apo'bjîos. Qn,v ratio, li va’ere debc-at, non ËccleîiçfuçChriftus, fed Apoftoîis duneaxat priuatimSaeramentum Cœn^lu? inltituit.Siquidem verba eius iôlum eos cô-’gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftriüj

COLON. ACAD, joS ftringnt,qui p’æfcntes crant. Quoiurc igi— tu -, q laue temen; ate vc! ipS fumunt Sacra-nienciim, velvHi morta’mmad fumerduni db'tribuunt ? Niü ludibrio fcripturas habc-rent,an ita cautllatino- putcsî

S(i'o$, inq'iiiint, Sacei dites conftringnnC Ca vcrbach icfacitcin mei commcmoiatio-nem At f^au'us intcrp-es vcrborum Chri-fti, iftis long • certior amp;nbsp;vercor, inftitucns totam Co’-inthio-um Eccleliam. Cuoties-cunque manducabitis panem hiinc,inquit,amp; caliceni bibctis, mortem I?oniinj am uciabi tis,donee veniat. Nam qnpd ifli dicunt Chri turn in Gocna Apoflo’os confccrafl'c in Sa-cerdotes, non etiam difpoluifle de modo v-tendi vel lumendi hoc Sacramentum, friuo-lum cil Sc TalRim atqne egregic Matæoîo-gicum,lient Sc illud, primarium vfum infti-tutionii Chrifti Fuifle, vt lacrificium habc-remus,lc: iptura hæc non agnoFcjt,nec(ylJa-bam ad ilFa confirmanda pofcire poFsunt.

IJil’crtir$ima Pauli vci ba, tarn puerili ca-taillocludunt, Vt me ipforum pigeat atciic pudeat. Aiunt Apoftolum nthil quicquam P’‘çcipei'C de comunicatione altcrius vel v-Iriufq^ fpecie,(cd folum Chrifti faûu marra re,quid in Clt;rm egcrit . Stupefne letior a-enmen Matarologicu’ Atq? longe alius eft A j poftoUfcopus.AberrantcmEecl.à verocenç j via F

^▼fuincrepat ,amp; eam à malo vfu ad primum innitutum Chrifti rcuocac.SunttjiK inftjtu-entis amp;nbsp;præcipientis, non narrant» vei ba: Probet feipfum homo,amp; lïc de pane il’o cdat,amp; de poculo bibat. Nee iuuat cos quoJ Paulus,iuxtaGræcum textum nonmeini-nitcaliciSjCiitn inquic.’Qucniani vnuspani» I.Cor.11. vnum corpus multi fumus: Nam omnes cX codem pane participamns. Quia femper ad inftitutionem recurj endum eft, cùm de Ccß nç adminiftratione agitur. Ncc vide nt talpa: quod mox Icquitur : Non potcITis poculuni Domini bibere amp;nbsp;poculum DçmoniOrunilt; Qujbus vçrbis fideles inftruit, ideo ipfos fu geredebere communicationem Sicrificio-rum Idololatricorum , qcod participes lint poculi Dominici.

Item fi facramentum fangiiinis Chrifti» folis datum eft facrificis, quoi ii tvpum gefle tint ApoftoU, iuxta iftorum commcntuin« certd resiplà, nempe pcccatorura remifiio per fanguinem Clirifii parta ad (o.'os perti-nebit Sacrificos, Dominus cnim difertedi-cit. Hieeft languis nouiteftamenti, quief-funditur pro multis in remifsionem pccca-torum. At alibi Icripturanon minus difer-te tradit,fanguinem Chrifti effufum efle pro remifsione peccatorum omnium fidelium, Proindc cum Laici, vt ab iftis vocantur,rci

Stat igitur tirma Domini noflri lefu Chrî flitraditiojdigna plane eai cædant omncs omnium hominum traditiones, tCui amp;nbsp;Ec-clclia plurimis annorutn centurijs, quamdiu gatta aliqua fupeifuit integritatis ddeJitcr inhçhtjlicutabundccx Hyftorijs amp;nbsp;Patribus commonflrari potefl. Tandem in pcrfi-do iflo amp;nbsp;crudeli Concilio ConftantienG, calix Domini populo Ghriftiano prohibitus fuit.Poftquam prohibitioncm multæ incly-tæ amp;nbsp;inuiâæ nationes, ab Ecclefia Romana dcfecerunt, initio faiio a Bohemis, quorum prxcipuos dotlores Incendiarij iUi exufle-rant, amp;nbsp;dcficiunt indies aliæ atquc aliæ,atq} vt Virgilij verbis vtar : Ex illoin peius mere amp;nbsp;fublapfa referri Spes horum Danaum, qui ambitione amp;nbsp;auaritia, aliifq^ prauis af* feclib as exæcati, verbi Dei auöoritatcm ty rannidc fua opprefTerant, amp;nbsp;puritatem tra-ditionibus fuis obfufcaucrant-

Sed audiam’ Theologaflros quomodopro bentarbitrariumTemper fuifl'e, (ubaftera vel vtraque communicarc fpccie . Citant a-bquot Scriptura: loca, Lucx -4- Etfattum eftdumaccumberetcum eis, accepit panem amp;benedixit acfregit, ac porrigebat iflis. Aâorum z. rrangcntes per domos panem fumebant cibum in exultatione Sc Gmplici-

AD CENS7RAM THEOLOGzX-tate cordis. Aûo.îo,’Vno auccm die Sab-batorum, cùm conucniflcnt difcipuli ad fran gendum pancm , At vndc conftat illis hxc Scripturæloca deCœnaloqui? Auguftinus h inquiunt, Chryfoftomus fie intel!igunt/E-quidemfatcorhos Patres per fradioncm pa nisintelligere Cœnam myfticam,fed per Synccdochen.Nequaquam enitnin eafucre fententia,Laicisfubtrahi po/Te calicem Domini: Chrifoftomus enim in poffer: ad Cor. Honiclia i8. fcribit: Eft autem vbi nihil diffère Sacerdos afubdito, vt qnandofruen-dum eft horrendis myftcrijs : fiiniliter enim omnesvr ilia percipiamus digni habemur. Kon fient in vetcri lege, partem quidem Sa cerdoscomedebat,par tern autem populus, amp;non licebat populo participem efle corn quorum particeps erat Sacerdos : fednunc nonfic, verumomnibusvnum corpus pro-ponitur, amp;nbsp;poculum vnum. Idem alicubi do cct Auguftinus, lamfi eo fbnfti quo Patres, perfredionem panis intelliguntaduerfarij Cœnain Domini patiemurcosfrui fuofen-fa. At vt conieduris innixi difeedamus ’ tarn data Cœnæinftitutione, adduci non poflî.imus,

Quando in fcripturisparum præfidij vi' dent Theologaftri.aduti'im ad alia conuo-lant fubfidia.Af qj hoc loce quicquid vfpiam — — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inylh?

in vllischartis vel fiipcrßitiofe velcurioß faäum legerunt circa Eucharittiam, id om.. ne in patrocinium foæ caufæ congerunc.

h Narrat Tertyllianus vxorem liiara exce-ptam in cxtu facro Euclaariitiæ panem, fe-. cumdomumdeferre , Sc mane ante cibum fumptuni,decoguftare coniucuifl'e. Quid adnos ftiperttitiofx mulicris faôuiriî Nam fluomoda communicarit ætate Tertulliani Ecclelia, ipfcmct locuples eft tcftis. Caro,in ^uit, corporeamp;fanguine Chrifti paftitur, vt anima de Deo faginctur.

Recenfct fane Cyprianusin Sermone de lapGs quædam miracala,vt impcenitentes co terrcat.Mulicrcula quxdam Éuchariftiæ pa nein feruabatin area , qurf ci'i aperirct,ignis Eam-mam inde emicantem expauit,Pollutus qjifpia, parte cumcçteris aufiis eft latenter accipere, quam contreâare amp;nbsp;edere non po tuitjCincrem ferre fe apertis manib:inuenif, Qj^orfum hçc î An ab iftis cxcmpîis formam communicandi fumemas? üfacrilegas im-probiftimorum tenebrionum ftrophas. Cur non Sc ex eodem Sermone .'»dfcriint Hifto-riani,qnam Cyprianus (c prxfentc ac infpc-âantc teftatur euenifle. Parentes fugen-tes perlèquutionem , paruulam ftham fub nutricisa imentOreliqeerunt, rcliftamnu-trix detuit ad Maaiftratus. IlIiadduSa:

AD CENSVRAM THEOLOGA-adSacrificia IdoWatrica, quod carncs pep æratcm comtnederc non poflet, panem me-ro mittum ex idoloth -zto præbncrunt. Eins rei tgnara mater, rcceptam poftea filio!arh iacrocxcui intuIit.Paruida impatiens precis amp;nbsp;oi-ationis EccIc*iaQicæ,angi animo,amp; flc-tu concuti cœpit . Vbi verofo!cnnibus ad-j'Tip!eti'!,ca!icem Diaconisoffcrre præfcnti' bus cœpit,amp; accipientibuî cæteris locus eiuï ad lenif, faciem liiam paruula inftindu di-uin« \4aieft‘atis auei tcrc, os labijs obturan-tibiis p-emere, calicem rccuïârc. Perftitit tarnen Diaconus , amp;nbsp;rcludanti licet de Sacramento calicis infudit. Tune fequitur fin-' gjItusSt vomitus. Incorpore vioîato Eu-charil-ia manere nonporuir. San Elificatus in Domini iàngninc potus de polîutis vifce-ribus erupit amp;c. Papæ ,quam dilucidè com-« monflrat hxc Hyftoria, toto (me exceptio'' ne cœtui oblatum fuiflè calicem Domini, prasGdente Ecc’cGæ CarchaginenG /ànciif' fimo % eloq lentilsimo Epifeopo G lt;?priano«

Lib. 6. ca-

P1UJ4.

DeSe apione quod narrant ex Hiftoria Ecc’e'îa^ica, nccefsitate (ic exigente faôurf efl. Erati'l'c vnusex lap^'s necdiim Ecclebaf reconciliatis,ad quem morientem, Presbi-te'',quod Sc ip(e ægro'^aret, venire non po-tiiif.('■aq,' ne prorfus deftitue c tir ■ econcd» gtionis foiacio, quod totic» moibum

STRORVM COLON. ACAD, lój um expetierat,paium Enchariftjæ puero tjui ad fe venerat dcdit.quod infulüm iufsit feni praberi, Redeunti puero Serapion : Rtdi-«ijjnquitjfili Î Licet præsbytei venire non potuitjtu tarnen impie quod tibi pracepfum cft,vt pofsim difeedere, Noranda lunt ctiam Verba qua (cquuntur : Cunqiie effet con p'e ta (olennitas,vclutcailienis quibuidain,vin-culilqucdirnptis latioi ein iam fpiritom red didir. Quid cniml bi vo’unt ea vcibazCun-lt;iue effet compléta folennit?s ’ Prtrfus ob-fcurum eft hoe exemplum, amp;nbsp;luxra publicum ritumaccipicndum. Namamp; adrgrotos integrum quoquc dcla;um fuiflê Sacr amen tun),Hicronvmos tcflis cft, ait enim ad Ex-'jpcriUBi : NihiliJIo ditius,quicoipus Lo-mini in caniftro vimineo,» fanguinem portât in vitro. Et quoties de gcftationc fic mentio,pars altera Sacramenti compleâen-da eft, nili exprefsè exeludatur. Sed def no ifta perfequi. Nam qua? pofiea de Mclantho nCjbuccro amp;nbsp;Luthero blaÛiunt Sycophàn-tiaseffè meras norunt, q»i horum viiorum Lcubrationes vel à lumine falutarunt.

Obijciumt fibiipfis hçrcticorum nomine locum Ioannis 6. Nifi nianducaueritis car-nem filii hominis , amp;nbsp;bibcritis eirsfangui-ncm,nonhabebitis vitamin vobis. Atque hîc mirefe torqucnt,amp; tandtm per tropi m

AD CENS VRAM THEOLOGA-clabuntur. Conftringit tarnen cos 1 homas Aquinas, licet ex rcccntilsimis feriptoribus. Is enim parte tertia quçft;73 de Euebarißia Artic:!.dicit. Quod dicirur vnu Sacramen-tum, quia ordinatur ad fpiritualem refecii-onem,quecorpoi'ali conformalur.Ad corpo ralein autemrcfeclioncm duo'recuiruntur, fcilicct cibus, qui cil alimentum ficcuin, Sc. potus,qui eft alimentum humidum. Et ideo etiamad integritatem bui® Sacramenti duo concurruntjlcilicetfpiritualiscibiis, amp;nbsp;fpi-ritualis potus, fccundum i'lud Ioan. 6. Caro mea ver^ eft cibus, amp;nbsp;Sanguis meus vcrè eft potus. Thomae concinit Gloflator Dccretj. 3)cConfecrat. Diftinft.i. Qui manducant amp;nbsp;bibunt Chriftum, vitam manducant Sc bi ,bunt. Ilium manducarc eftrcfici.illumbibe-re eft viucre. Qui manducant,GIofîâ,id eft jnfpecie panis amp;nbsp;vini . Sane nin propofitis his duobus Symbolis, panis amp;nbsp;vini , menl^ Domini efic non potcrit^Qualis cnim men-iâ in qua cibus apponatur Gnc potu’

Quærunt ex Monheraio quonam modo ftatuat ex verbis Euangclifta: fpcciei uinin-diuuJiîoncm,cùm is loannem non citauerit, Itaque cum vrnbra fua pugiiant.

STRORVM COLON. ACAD.' id 4 quod fiib forma panis datur,vtiq} viuidii eft, nee caret languine,in quo vita confiftit. De ipecieviniidemfencendu eft. Sanguis cniiri viuid’jGne viuidocorpore fubliftcre nequit Proinde cum fob vtrauis fpecie corpus amp;nbsp;fangois Chriftifomatur ,caljcis ifta foblatio plebi Chriftianç fraudi non fuifle cxiRiman da eft . Satis irreJigiofa eft ifta argutatio, Nam cum non lint naturæ opera in hoc Sacramento corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti com muriicatiOjde tanto myfterio ex phy fica ra-tionequicquamcolligcrcvelle , non minus à rationc , quàm religionc alienum eft, Quicquid nobis iftarumrerum traditur, fide accipitun, amp;nbsp;verbis promifsionum Cbri-fti nobis offertur, rationc nobis incxpHca-bili. Scimus Chrifti corpus in carlo non cife exangue. Sed vos quomodo probabitis corpus amp;nbsp;languinem in Sacramento coniunfta lignificarc? Quia diuerfis ca fymbolis Ecclc-lîæ foa: exhibuit Chriftus, ideo fides com-municdtium ex vna partc-ibi corpus Chrifti ampleéi:itur,in crucem aâum pro noftra fa-Jute,inde fpirituaiiter palcimur : Eademque fides ex altera parte apprehçndit fanguincm cius pro falutc noftra efîùfii^atqj hincSpiri-tualiter amp;nbsp;rigamur amp;nbsp;potamur. Per bçc my ftcria mortis Chrifti potifsimum verfatur a-nimusfideliii ccimunicantiu. Præclare fane

AD CENSVRAM THEOLOGA-De confe^ Aogufl-jnus: Cum frangitur hoßja,dum fan-Pift.ï. CU gms de calice inorafidchumfunditur, quid frangitur, aliud quàm Dominici coi poris in crucc im-molatio, ciufque ianguinis de latere efiuf o lt;le(ignatur?Omif$is igitui humanis argutiis verbo Chriili firnriter inhærcamus. Eftillc lux mundi, qucm qui fcquitur, non ambulat intenebris.

In corn- Sitantifacim’ bumanas cogitation es, quan ment in i. to vcrior ett amp;nbsp;fcriptuiis magis conlcntanea Cor , II. iHa Ambrofij ratio ’ Caro ,inquit,faluatoiis ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'pro falute corporis,fanguis verôpTOanima

roftra effufus eft, liait prius a Wofe piae fi gu ratû fuit,Sic enim ait: Cai o,inquit.pro cor-porc vcftro ofFertur, fanguis vcro pro anima, Ambrofiu fecutus Gloflator Dccreti de Confidift. î.cap. Côperim’ In illa verbaGe Quiadiuilio vnius eiufdcmq^ myfierijfinc grandi facrilcgio non potcft perucnire. Nó iiipcrfluè fùmitnr ex vtraque fpecic, inquif, Mam fpccies panis ad carncm,amp; fpccies vini adanimamrcfertur , cùm vinum lit Sacra mentum fanguinis, in quo eft fcdes anirr ae. Ideoq ? fiimltur fùb vtraq^ lpecie,vt lignificc tur,quod vtrunqj Chriftus 8c carncm aflum pfit,amp; animam:amp; quod tam animæ quam corporis participatio valcat. Vnde ti vna tantum fpecic îfumeretur , ad tuit’O“ oc.m altcrius tantum valere fignificarctut; — ----------------------- -

Item Thomas parte 3. Quæft. 77. Artic,?, dicit : Quamuis totus Chrifius fit ieb vn a-que fpccic, non tarnen fruftra dator fub v-traquefpecie : quiahoceftconucniens vfui huius Sacramenti, vt fcorfum exhibeatvr fi-delibuscorpusChrifti in cibum, amp;nbsp;fanguis in potura : Quia corpus exhibetur pro lalu-te corporis,amp; fanguis pro falute aniiræ.

Quod autem aiunt impropric nos mandu care corpus Chrifti, quod nemo dentibus commolerc aut conter ere potcrjt,verè qui-dem hoe dicunt, led Deercto lbo parum con lèntaneè. Conferipta enim in Deercto lub Bcrengari; nomine Confefsio,tradit verum Chrifti cerpus Sacerdotum manibus traöa-ri.frangi, amp;fide]ium dentibus atteri. Co-

DeCoo iccrat. diftin.3^ Ego Be-

naturcxculàrctantamabfurditatcm bonus dolTator, amp;nbsp;dicit hæc intelîigi deberc de fpeciebus , Sed verba Confclsionis hanc

Glollîccxculâtioncm nonadmittunt : Ex-prefsd enim inquit Confclsio, bac fieri nçn Iblùm in Sacramento,vcrùm ctiam fcnlùali-tcr. Eamque fententiam rr.ox repetit : Non Iblum Sacramentum, fed corpus amp;fangui-nem Domini noftri Icfu Chrifti in veritate ( O deteftandam abominationcm ) manibus Sacerdotum traâari,frangi,amp; fidehum den tibüs atteri, Eos, qui alitcrifentiant, aterho anathcmate.dignospronuntiat. Quid mi-

AD CENS VRAM THEOLOGA-rum’ fi tanta abiiii ditate mentes infiddium oiFcndiinus, amp;nbsp;a ride ahenamus ? Ita vt «quidam dixeritjpefsimam eße gcntcm,quç Dc-um funm dcuorat. Hane tarn cgregiam fei-licct Gonfefsionem , Vcrccllcnfi ConeiJio, amp;nbsp;Nico’ao FonciHci dcbcmus.

Abunde monfrratum purat Mafæologica vanitas, Cliriftom non prtcepiße, vfranquc fpcciem Laicis pcrcipicndam eße, çu«d Ioannis 6. neutriusipeciei incminerit. Quali veropofteàSacranientapanisamp; calicis toti Ecclcliç noninfiituerit,amp; fpirituali mandu-cationi atqj potioni, externam amp;nbsp;facramcn talcm adiecerit, vt ilJa fpirituabs adiuuare-tur, amp;nbsp;elFicacior eïTet:, ,

Similis vanitatis eft , quod putant Laicis comunioncmfub fpccie panisfufficerc, quia Cliriftus dicat : Qui manducat hunepanem viuit in çternum. ï\t qui dixit, Qui man-ducat mCjipfê viuct propter me, idem mox fubiicit : Caro meavcrc eft cibus , fan-guis meus verè eft potus : Qui manducat mcani carnem amp;nbsp;bibit meumfanguincm,in me manct,amp; ego in co, Item : Qui edit mc-am carnem amp;nbsp;bibit mcura fanguincm,habet vitam etei nam,amp; ego fufeitabo cum in no-uifsimodie. NiGTliyrefiç efletis Theolo-giftçjvjdcretis Chriftum nobis dare carnem liiam rationc cibi Ipintuafcs, amp;nbsp;fanguincm ration«;

STRORVM COLON. ACAD. iSg rationcpotus. Itaque fupra ex Thoma do-cuimus fpiritualem refeäionem conforma-ri corporali. Ad corporalcm autem refe-öionem duo rcquiruntur, fcilicet cibuj, qui eft ahmentu ficcum,amp; potus,qui eft alimen-turn humidum. Et ideo ctiam adjintegrita-tem, huius Sacramcnti duo eoncurrunt, fei-licct Ipiritualis cibus, amp;nbsp;fpiritualispotus.

ürôwoHctittVttfôbtjjc vctbb'ntc ^îttbenfûtcv jmmeraufö bent n«d?tnwU be6 t?evrcnn emit

Quod antem fcribun t : Cum tanta fit ac efle poamp;tjLaici fub vnafpecie communican tis, quanta eft Sacerdotislub vtraque fpecic ftimentis rcljgio : Confequitur Laicumtan tundem fub vnafpecie, atque Sacetdotem fub vtraque accipere. Contradicit ilbs Alexander ab Hales, qui ficinquit : Licet ilia lumptio,quç eft in accipiendo fub vna fpecie lufficiat, ilia tarnen , quç eft fub duabus , eft maiorismeritijtum ratione augment at ion is dcuotionis, turn ratione fidei dilatationis aûualis, tum ratione fumptionis completion riSjamp;c.Hunc fcriptorem citaui. non g? mul-tum illi deferam.fcd recentilsimus eft, vt Leftor intclligere poftit, admodum nupe-ram efle hanc Sacramenti mutilationem. :

Pcrpetuócontendunt,fub Ipccie panis e-tiam dari fanguinem, amp;nbsp;lub Ipccie vjni corpus, Ica lèqueretur ,Sacei dotes lacrihcan-tcs bis fumcrc corpus amp;nbsp;langujncir. ChiiPi= rcmcl lub Ipccie panis, amp;nbsp;iuilüsfub Ipccie vini. Quo quid eit abfuidius î

Periode negator u eft, qui'd aiunt :Si ad circumftantias , amp;nbsp;ritus à Chiifto exhibit os n ?sobligari putemus,tunE non nib pofl cœ-nam,piandium,amp; pedi.m lotiontm ent offerendum ; prætcrca non nifi cœnatis, ci m ali,s circumftantiis plurimis dandum erit, F ’ft 1 ' RelpondcocumÀuguftino,Sibocillen'.o EpiiTo a „mfpet, vtpoft cibos alios Icmper accipeic-’ tur,crcdo qiiod cum morcm nemo variaflct: Januar, gutem huiufmodi circumftantias in ar-bitrio EccIcb’æreliquit. Mandata lunt,quoad hocSacramentum: Accipite amp;nbsp;cditciAc-cipitc amp;nbsp;bibitc ex co omncs : Hoc facitc in meicommcmorationcm: Probet Iciplum homo, Et alia id genus. Ibi de tempore, de Joco, de vcftitu , amp;nbsp;aliis buiufmodi circum-ftantiis nulla fit mentio. Libera bçc lunto, ‘ nbsp;amp;nbsp;ab Ecclefiis ordinantor. Ritus abluendi

pcdcs ad hoc Sacramcntum non pertinct,amp; vitandæ piolixitatis caula, de co nuncnon agam.

Quodobiicinnt de nnperisillis Con«^’ ConfiantienL amp;nbsp;Lafilitnli,nihiln.oiani*”'* quot;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;■ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ulis

STRORVM COLON. ACAD. tlt;T4 Illis non paret,ncqne Græca EcJclia, nequc totusOi-iens.ncciniTiei’ito, quandoquidcni aducrfus Dei verbum ftatuerunf. f t labi Concilia nouum non eft , vt de Arinaincnfl, Chalcedoncn(i,Ephcfino fccundo, amp;nbsp;Aphri cano,cui interfuit Cyprianus,amp; plçrifqnca-liis conftat. Nonne tempore Ch i jfti Concilium Saccrdotum,amp; Ecclel a illnis temporis t'lrpitercrrauit,cum Chrifti doctrinam, amp;nbsp;Chtiftumipfum,amp; Apoftolosdamnauitî Hommum cœtus funt Concilia,multa fçpe i-gnorationis cahgine iaborantium , nec omnia ex Spirifu Samäo decernentium Sepe quoque maior pars vincit mcliorem, Q_jare Conciliomm definitionibus amp;nbsp;fanöionibus catenas d intaxaf eft acquiefeendum, qua-tenus cum vcrbo Dei conueniunt, à quo ß difccdunt.vt erroneç funt refpuendç.

Sed aiidiamus quas babuitcaulas iuftifsi-mas feiheet EccleGa n'a’ignanrium , vt Ecclc Cam Chrifti Sacramento Calicis fpoharet.

Primùm , Ne Laici fibi perfuafum habe-tent, fe ad vtriufque fpeciei perceptionem obligatos elle prçcenro di' ino Ouin igitnr aboient rcripturam Marthçi, Marei ,Lucç Eliangeliftarum, li item Apoftoli de in-äftifitione mvftici h rifts cp di ’ Onamdni e-nim ilia extabit.omnibus Laicis vocem Ma-^iftrifui Ghrifti awdientibus, ent pe fualif-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;limum

AD CENSVRAM THEOLOGA-fimumfcadcommunioncm vtriufqj fpeciei obligari, Hæc caufa non tantum non eft iu-öifsima/êd fimpliciter Antichnftiana.

Deinde, Vt doccat nihilominus totnni Chriftum tam fub vna, q vtraqj cóprchendi fpecie,amp;c.At nos liipra docuimus doürinam Matæologic. eife irreligiofam amp;nbsp;abfurdam. Quare nc hec qui dem iufta erit caufa,nedii iultiisima, Ccrtc Lyranus quang reccns ’• fcriptor,inquit: VtrunqueeftdeperfeÜio-ne Sacramentijfcilicct forma panis,amp; forma vini, tum quia pervtrunque limulpcrfeHc cxprimitur pafsio Chrifti, turn quia vtrun-que fignificat perfecfam refeólionertb

Tcrtiam caufam afsignant,vt vitentur 'im mapia illa pericula effulionis fanguinis,amp;c, Quilt;i hoe aliud eft,g æternam Dei Patris Sa pientiam Chriftum lefum, inftitutorem hu-ius Ceremonie ,imprudentiæ acculàre ,qui hæc tam immania pcricula non præuidcrit î Quid tentamus Dominum’ nunquid fapien-tiores co lümus î Quid lreneo,Bafi!io, Na-zianzeno, Ambroiio, Auguftino prudentius, amp;nbsp;in negotiis Rcligionis foheitum magis î Illos^nc hæc in Euchariftia pericula non vi-dilFe putatis ? Viderunthauddubid,fed tan tin on fccerunt,vt eorum caufa Sacramef^^ violarent. Si adeù loliciti funt Tlieolog^ftri nc indigne traûctur fanguis Chrifti, canes amp;nbsp;porcos ab co arceant, à quibus proculdu-

STRORVM COLON. ACAD. i6g bio grauior illi fit ininria, quàm fi aliquid de calice in tcrramdeftillaref, Summa cura amp;nbsp;diligentia pij miniftri curcnt,ne facrumpa-culu in terram efFundant.Quod li forte for-tunacontigerit,graviter quidemferendum eft,non tarnen ita exaggcranduin,quafi ne-phariiim amp;nbsp;grande fedus, Sed eft iftc vetus mot Hypocritarum, Colare culiceni, amp;nbsp;dc-uorarc camelum.

Qtjia fànaifiimum ' Çhrifti Märtyrern Cyprianum citauerat Monhemiiis,fatcntur Tlicologiftx, vtriufque fpeciei communem cius çtate in vfu fnilTc, ita tarnen vt licuerit etiamaltera fpecie legitime vti.Scdconfu-tant cos Cypriani verba. Namin Epift. ad Epifto.j. Gecil. inter cçtcra fie ait : Solum Chriftum cgf^aA-in hoc negotio audiendu eflc:prçtcreà,non efle fpeâandum, quid alij ante nos fccerint, fed quid Chriftus ante omnes egerit-'deinde qui non facit vt illc fecir,fruftra colere Deii niandatis atq^doftrinishominum, amp;nbsp;cet.

quarios, qui pro vino fup ponebdC aquam.

Tandern ad Achillis clypcum,hoc eft,Ecclc fiç auftoritatem cofugiunt, vbi quod noftrii eft,mira impudentia fibi vcndicant.Nobifcu enim Eccl. GræciÇjtotus Oriens,amp; vniuerfa vetuftas faciunf,amp; admodum recens eft Sa-cramenti Euchariftiç turpis mutilario, quan do Martinus cius nominis quintus, Roman, Pont.etiam poftinterdnftum Confilii Con-ftantienfis, in fb'enni officio Pafchali, Ro-

AD CBNSVRAM THEOLOGA-mani ordinii for mam , amp;nbsp;antecedentiutn Pontincum morem fccutus, populumfub traque fpecic comcnunicaflc Jcgitur. Non i-gicur Eccleiiam Chrifti fponfam laccramus, lediftos fàcnlegos Sacramentorum vioJato-res. Et (icutintegriSacramcnti prçccpto-ribus gehennç minas intentant Teftamenti Ch ifti temeratoresjita contra eospronun-tiamus Apoilolicumanathema ; Sinos aut Angelus Û cœlo ahter cuangelizauerit,anathema efto.

Tandem, fiimptaoccafioncàpiaquadam Monhemii prccacione,cxpatiuntur in paree balim quandam , Multa queruntur defpo-liatione Ecclcfiarum,dc negieüu amp;nbsp;contem pttonc ftudtorum Sc literarum, defadioni-bus,amp; dißidiis animorura, aliis huiufmo-di peruerfitatibus, quçcontroucrfam ReJi-gioaem fecute funt. Huie quçrimoniç ca-lumniasfuas amp;nbsp;mcndacia virulenter admirent, amp;nbsp;veritatis aflertorcs in odium amp;nbsp;in-uidiam vocarc fuo more fatagunt. At nos, omifsis amp;nbsp;fpretis Thcologalfrorum Syco-phantiis,Veritatis Sc Euangelii ftudiofoso-mues per nomen Domini amp;nbsp;AlFcrtoris no-ftri lefu Chrifti oramus amp;nbsp;obteftamur , vi: de pace amp;nbsp;concordia iucunda fciio cogit^^’^ Sc (yncretifmo agendo. Prçfertim vC mji dc componendo diüidio Euchariftico,

STROR.VM œLON. ACAD, quo tain pericalosc hodic perturbatur Ec-clcba jflabel’a nobis Pontificiorum ftimu-los admouere dcbcnt, Abijciainus ergo vn^ cum Matxologicis tranfsubftantiation'ibus, portcntis,amp; n^a.To'\oÿîai%lt;pi‘\lt;}VQnla^ quo-que, Sc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;Cùm iudicio legamus

Patrum hyperbolas , qui nihil ferè rcliqui faciunt diuinarum rcrum, quod huic Sacramento non attribuant. Rurfus repudiemus AnabaptiEarum contemptioncm, qui tefTa-ram tantum mutuæ charitatis amp;nbsp;mortis Chrifti frigidum tenueque fignum hie élïè ftatuunt. OfFcrri nobis amp;nbsp;exhiberi verum corpus amp;nbsp;fanguincm Domini noftri,vefcen-tibus in hoc epulo facro, nihil addubitenius. De modo præléntiæ Chrifti placide' amp;nbsp;amice conferamus, viasque concordiæ quæra-mus. Quæ fi ftatim fe non obtulerint,fine o-dio tarnen amp;nbsp;acerbitatedifsideamus. Et,vt Cicero cum Torquato xie Epicuri dogmate dilputans dixit: Sit ifta in Græcorumtleui-tatc peruerfitas , qui malcdiöis infeâantur cos, à quibus de veritatediflentiunt. Ita inter Euangelij candidates, multo magis hæc modeftia vigere debebat, vt fine odiis amp;nbsp;contumeliis in aliquibus dilTentirent, amp;nbsp;hane peruerfitatem Syco-phantis relinqucrent.

PRopcramus ad dcfenfioncm Decimi Dialog!, qui eft de Pœnitentia, In quo rcprencndunt initio.quód Monhemius jMatæoîogicam illam 8c vfitatam Pœniten-tiæ diuifionem non poluit,Quæ eft in cordis contritionem , oris confefsioncm, amp;nbsp;operis iàtisfaâionem. Quafi vero falutaris pœnitentia iftisconftet, At longe aliud nobis prædicat horrendum illud ludæ proditoris cxitiunajCui nihil horum defuit, falutaris tarnen pœnitentia defuit. Contritionem cordis habuitadeôhorribilem, vt in dclpcra-jtionem 8c mortem ætern am tandem exie-rit. OreconfefTuscft, idquc coram Saccr-dotibus, dicens : Pcccaui tradens fangui-nem iuftum. Opère fatisfccit, dum trigin-.ta argcnteosjirritamentum fciîicctprauita-.tis fax, in templum abiecit. Nihil tarnen o-mnia hæcmifcroprofuerunt. Hoc trittifsi-mum huius infœlicis hominis exemplum co-arguit, partitionem iftam Matæologicam parùm clîc Magiftralem, amp;nbsp;naturam,verse amp;nbsp;falutaris pœnitentiæ non cxprimerc.

De poteilate Mioiftrorum, 8c Clauibus EcclcGçdilputationemcumiftis rixatoribus non inftituam. Nam quod Monhemius Icri-bit , relu^antcm’peccatorem non ftadm condenmandum amp;nbsp;ligandumjocum refp’‘j’*^

Matth. 18. Si peccaücrit in te frater tuns, amp;nbsp;\ cet. non Saccrdotcs aut auricularem con-fe/sionem , »vt ftupidæ iftæ Beluæ putant. Qjaód veró definitionein Monlaemij noui-tatis inlimulant,amp; mortificationem atqj vi-uificationem no partes eile Pœnitentia:, fed! effctäa coHtendunt, cùm fatis conftet, Scri-ptarisconfentanca diccre Monhemium, nos Hforuni Sophifttcen parum morainur.

De Satisfaäione d)fputaturi,nefuummo-rem dcdifcant,priuslt;.'’ difputationem ingre-diuntiir, calumniisiuis Monhemij innocen-tiam confpaunt, vt eum in Principis indi-gnationem pertrahant. Sed nos omiftis Sy-cophantiis , ad difputationem ipfam tendafc-mus.Illud tarnen fpeßa Leefor, horumbla- / teronumimportunitatem: Haäcnut exagi-tarnnt Monhemium , q:gt; de libero Arbitrio, de Fide,de luftificatione, deque huiufmodi rebus arduis, fiais Quintanis feilicet amp;nbsp;Quar tanis aliquid tradere fuit aufus,n«c infultanc eins filcntio,tp dc Satisfaüionc Sc Purgato-rio nihil dicaZ Ica line 'oquatur,Gue taccat, iftorum caîumniæ crit obnoxkts. Nunc de Satisfaäionc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-t

Concedunt Theologallri, Chriftum ea-tenus cfTe pcccato.id nottroriim lätisfatlio--nem, quatenus in Baptifmo omnia peccata y z no-*

’^oftra abolcntur. ABaptifmo ver o fi quis bpfus firerit, ei fecundum menfuram delidi fatisfaciendum efle. Quafi veró Chriftus a-lius Mediator fit vno tempore, quam alio « .Ioan,i»2 Sed diuinailia Ioannis Thcologia ,horum Matæoîogiamapcrtifsimèrefellit : Si con-fitcamur,inquit,peccata nofira,fiddis cft amp;nbsp;iuftus, vt remittat nobis peccata noftra, Sc emendet nos ab omni iniquitate, Rurfus : Filiolijhaec fcribo vobis,vt non peccctis,g7 fi paccauerimus, aduocatum habemus apvid Pa trem lefum Chriftû,qucm appullat id eft, propitiationem noftram. Ex quibus verbis colligas, etiam poft Baptifmura fi la-b*»mnr, Chriftum efle noftram iuflificatio-nem, non opera noftra,

Aiunt Ghriftum, qiiamuis merito paftio-nis amp;nbsp;mortis fijjpœnitentibus cnlpamamp; poe nam remittere pofiit,non tarnen id,quo melius po’itia Ecclcfiafticaconferuaretur , fa-cere voluifle, quin potius latisfadiones ali-quas exegifle, quas nos ipfi Icelerum cnor-mitatirependeremus. iVbiquæfo Chriftus haslâtisfadionesexegitî Tammulta coh-donauit plærifque peccata,a quibus nihil tale exegit, Publicanui, qui orauerat ■ propitius efto mihi pcccatori, iuftiftcatis

STRORVM COLON. ACAD. 171 ^ifcefsit. Paralytieo diâum eft : Confide fili. remittuntur tibi peccata tua, nequc a-Jiud ab co Dominus requifiuit. Audiit mu-lier peccatrix , fed pœnitens : Fides tua fal-• nam te fecit, Remittuntur tibi peccata tua, vade in pace. Audiit Latro in crucc : Ho-die mecumeris inParadyfo. Et de pœni-tentia Pétri Apofioîi Ambrofius inquit: La chrymas Petri lego, fatisfaâioncs non Icgo, Clamat Dominus apud Ezechicîem : Qua-cunque hora iniuftus ab iniufiitia )ua recef. ferit, eius iniuftitiæ non amplius recorda-bor. VndeAuguftinusfupcr PfàlmumjBea-ti,quorum remiftæ funt iniquitates, amp;c. Et quia tofum gratiæ eius imputatur, inquit, non meritis noftris : Beati,quorum rcmiffç fuiit iniquitates, amp;nbsp;quorum tcâa funt peccata, non in quibus non funt inuenta peccata, fed quorum tcôafuntpeccata, Coo-perta funt peccata , amp;nbsp;teûa fimt , abolita îunt. Si texit peccata Deus,noluit aduertc-rc : fi noluit aduertere, noluit animaduer-tere : fi noluit animaduertere, noluit puni-rc, noluit agnofccre,maluit ignofcerc, Ha-ôenus Auguftinus. Confydera vero Lc-ôor, quôd dicit, totum gratiæ eius imputatur, non meritis noftris. Qua Icntcntia amp;

AD CENSVRAM THEOLOCA-tisfaftioc.em vimfuam rcciperc àfatisfaûi-one Chrifli, eiqj inniti. Semper cótendunt Theologaftri( iicutin Cenfura Quinti Dialog! vidimus ) Chriftum nos ideo redemif-fe, quod fit habendus caput noftio) uiti me-ritorum, Sed hoe eft nimiiim parce 'Sc maligne vti beneficio Dei. Ideo diuinæ iuHitiæ Chrifti mortem,vt plcnifsimam, peccatortm noßrorum fatisfadionem opponimus.

Quod vero peccandi temeritatem atti-net,nulia re meliùs ca cohibetur, quàm cùm fcrió perpendimuSjCjuàm illufii cm viß imam poHuIaucritiuftiftimê in nos accen'a Dei i-r3,in qui omnia noßra delidlt;a transferrcn-tur.Cumqj ca nulla re alia ledata ht.nih ian guinc amp;nbsp;morte Chrifii,grauirsimeblafphc-miae accufandi funt, qui id ant operibus no-ftris,aut ritibus atque excrcitiis cxtcinistti biiunt. Quam blafphemiam rude prarfcr-tim vulgus,Paßorum fuorum vitio^horribi-liter incurrit,

Cîcterùm cp àpeccafo reuocare, 8c quafi Reno qiiodam coci ceie has fatisfafloriaspœ nas, cautioresq^ amp;nbsp;vjgilantiores jnfutujum pernitentes clhcei c fcribunt, hçch de vens duntaxat exeicitüs pcrnilcntia: Joqueren-

STRORVM COLON. ACAD« t»r,fcrrcmus: nunc vero,ciim hæcmagnifica verba ctiam ad nugasilJastranlFcrunt, quas vulgus Sacirficuloru confitentibus iniungit fatilFadionumtitulo, nosillos cummagni-Joqucntia ïùa aucrïâmur.

Nugatorium quoquc cft,amp; Matxologiam reGpit,quod dicunt, Mortem æternam vir-tutcSacramenti in tcmporariam cómutari. Quia Deus quando culpam condonat,vna e-tiani à pœnis Jibcraf. Quod fi videatur illos quandoqne affligerc , quo« in gratiam recc-pit,non funtdiccnda poena: flagella, qua: fle irrogantur ,fed paternç corrcdiones,quibus retinct liios in ©fEcio, amp;. déclarât omnibus quàm odiat fcelera, licet ipfe condon et gratis. Ergo ne propter gratuitam i emifsionem ad pcccanduin faciles fimus,inpplicia irrogac eis, qiios nobis ftatuit exempla. Hue pertinent afFliûiones Adæ amp;nbsp;Euæ, Dauidi Regi, IfracJitis, ctiam poft condonata pcccata , irrogatæ. Quas tarnen non femper amp;nbsp;omnibus,poft condonata p eccata ,infert. Nec poteftatiClauium eiuimodi affliótioncs iub iecit Deus, fed diftribuit il las pro fuo arbi-trio ,amp; fa:pe auertit aut lenit, prout à San-ftis inuocatur, amp;. eos vera pœnitentia amp;nbsp;fe-duly videt ad fe conuerfo*.

Reftat vt de Patribus rcfpondeamus. Lo» «juuntur illi de Satisfaöionibus, aut quæ coram Deo fiunt, aut qua: coram Ecclelia. Sa-tisfaftio,quefiebat coram Eccîefia,apubliclt;î pœnitentibus velut exploratio quædani erat amp;nbsp;probatio pœnitcntium , ne limulata pcc-nitentia fallerent. Tcftatur hoc Augufti-nus in Enchiridio ad Laurentium,capne 6j. PJærunque dolor alterius cordis,inquit, oc-cultus eft alteri ,nequcin aliorum notitiam per verba, vel qua:cunquc alia hgna proce-dit, cum Gt coram illo,cui dicitur : Gcmitus meus à te non eft abfconditus ; reûc confti-tuuntur ab his,qui EccleGæ præfunt,tempora pœnitcntiæ,vt Gat ctiam fatis EccleGæ,in qua rcmittuntur ipfa pcccata. Porro hare /aJuberrima fatisfadio , jam olim vna cum diiciplina EccleGæ obfolcuit ,nonGncdolore amp;nbsp;gemitu piorum omnium, amp;nbsp;maximo EccleGæ detrimento.

De Satisfadione coram Deo, Icicndum eft,quod iatisfacereinterdumeft, vt dicit Afconius , tantum faccre , quantum 1’atis eft irato homini ad vindidam. Opod nemo »noftrum præftare poteft, Chriftus id tantum pcrfecit , vt iræ Dei quantum tene-batur, perlolueret. ^ed altera eius vo-eis Ggniftcatio eft apud Latinos , vtGtre-

STRORVM COLON. ACAD, fpondcre exiftimationi atque opinioni de Ic conceptæ, vt Cicero prima Epiftfamilia-ritcr fcribit; Ego omni officio ac potius pie-tate erga te,cæter is fatisfacio omnibus,mihi ipfenunquam fatisfeio .Ex hacrationc Patres fcria mortificationis exercitia,nonnun-quam vocant fatisfadioncs, vtpotc quibus nos approbamus Deo, tanquam verc pccni-tentcr. Quod genus fatisfadionum vtinam tam in vfu effet apudaduerfarios , quamb-benter de vocabulo garriunt. Tandem fa-tisfadiones in abufum amp;nbsp;fuperftitionem a-bierunt. Quare cauere debcmus, ncxrucis amp;nbsp;mortis Chrifti meritum imminuamus, no Ifrisoperibusaflcribendo, quod iJJifingu-lariter concefliim fuit, vt peccata condona-rct amp;nbsp;ab æterna damnatione redimeret.

A fatisfadionc progrediuntur ad Purgatorium illud fuum aftruendum Thcologa-Hri. Aiunt enim li quis ex hac vita difccdat, Priufquam pern as fatisfadionum cluilfet, nunc easin Purgatoriopoli mortem pœnis amp;nbsp;qiiidem grauifsimis difi'’o’ucre . Cui fen-tentiæ vehementer aduerfantur Cypriani verba in fine Tradatus contra Demetri a-num: Crédité, inquit, amp;nbsp;viuite, amp;nbsp;qui nos adtempusperfcquiminiin xternu gaudetc nobilcum. Quando iftinc cxccflum fuerit, ------------------------ y

AD CENSVRAM THEO LOC A-nollus ia in locus pœnitentiæ eft,nullos Satif-faóèionis afFcâus. Hic vita aut ami ttitur.aut tenetur, hie fakiti aeternç cul tu Lei, amp;nbsp;fru-äu fidei prouidctur.Si nullus à morte latis-faôionis effeâus eft, quomodo in Purgato-rio perfolnent id fatisfaûionis animæ dc-fundorum, quod in haevita fuit omiffumî

Cyprianofuecinit Hieronymus in Pfal-mumioó. Dumeflis inhocfçcuio, honor Vos agcrc pœnitentiam. Confitemimini ergo Domino, quoniam in ifto tantum feculo inifcricors eft. Hie milcrcri poteft pecni-tentis: quia illic Iudex eft, non mifericors. Hie mifericors, illic iudex eft. Hie porrigit manumcadenti,illic fedet iudex. Hic vides Hieronymum in alia vita nihil viderc , nil* îudicera,amp; cœlum Sc infernum. Ideoqj hor tatur, vt ,dum in hac vita liimus, pœnitentiam agamus.

Concinit iftis liber Hyponofticon Quin tus : Da mihi præter hunc altcrum locum, inqait, vbi vitæ pofsit requies cflc pcrennis. Primum enim locum fides Cathoîicorum diuina auéioiitate regnum credit cflc cœ-lorum ; vnde , vt dixi, non baprizatus exci-pitur. Secundum gehennam , vbi omnis A-poftata , vel à Chriftifidcalicnus, «terna fuppU-

STRORVM COLON. ACAD. /73j. fùpplicia cxpentnr. Tertium pcnitus ignoramus, imnio nfccfle in Sciipturis fanöis inuenicmus. Pinge Pclagiane locum ex of-ficinadogmatistui,amp;cKt. Vbi hie médius iftc locus 5 de quo garriunt Theo’ogaftri Î

Sed vident ipfi in Scrjptura,quod Außer huius Libri non vidit. Citant enim locum Apoßoli I. Corinth.]. Iplc faluus erit,(icta mcn, quali per jgnem. Quemlocum Syno-dum jllamplorcntinamde Purgatorio cx-poluifle dicunt. Atqui Paulus hoc loco de Doßoribus amp;nbsp;Doßrina îoquitur. An igne fui purgatorii,difcei ni doßrinas volunlî An inde dilccmus,quid différât vcriim à fallo î Deinde , vt amp;nbsp;Amguffinus reßc monuit, i-gnem conflituit, quem tam boni,quàm mali îcdificatorcs experiantur. Cuiufquc opus quale fit, incuit, ignis probabit. Ergorie A-poftolis Sc Sanßis omnibus ignis ifte communis cß? Tertio: Cùm figuia fit in vo cabulis ftipuîæ, focni,auri, argenti, qui fiet quod in ignis nomine nihil et it figuratum? Meritütam incptamamp; friuo'lam cxpolitio-nem vanitatis arguit DoßiCsimus illc Erasmus Roterodamus in Annotationibus. Eß: amp;nbsp;ablurdaChryfofiomi interpretatio, vtvt earn Icnire conatur , qui de igne gehennæ

AD CENS VRAM THEOLOGA-intelligit. Ignis ifte Tlicologaflri, vobis fü-perftitionii amp;nbsp;corruptelarum patronis ma-ximè mctucndùs cft,ticut in hune locum Am brofius inquit; Semper erubefeat ncccfle cft qui le vidée fallùm defendillc pro vero. Quantum ad Synodum Florcntinam atti-net, habes Ipccimcn leéior, quàm iHa lùerit in ïàcris literis oculata. Quarc non cft mi- ’ ruin Græcam Ecclcfiam iniila Synododîu reftitiffe Purgatorio, donee tandem Befla-rion, Rutenus amp;nbsp;Nicænus Græcorum lega-tiambitioneamp; Jargitionibuscorrupti ,ma-gnificis etiampromiiTis deliniti, in Roma-næ Ecclehæ fententiam conccflcrunt. Quorum tarnen fententiam, cum domum re-diifl'ent, Eccicf'æ rccipcredetrcdarunt, n expo- Liberi. Machab,quem citant Theolo-t. ym* giftæ vcritatcmoppugnarcnon poteft. Si-quidem Cyprianus teftatur Ecclcfiam rece-pilFc quidem illos Iibros,vt in Ecclefijslegan tur,fed non quo inde fides noftra confirnic-tur. Et Hiero; dum cos citât, feiet addcre,fi quis velitcr.cdereaut recipere. Et Augufti-non inutiles eflë dicit, modo fobriè Icgan-turamp; audiantur. Vtde alijstaceam,lt;]ui«oï inter Canonicos non agnofeunt. Laudat o-tatushfaci-qucndaniRaziam , qui Icip'“*»

îcntij,

nus contra (ccundam

STRORVM COLON. ACAD, interfecit.ne in hoftinm maniis veniret,quo exemplo Circumcel'.iones Auguftini ætatc abutebantur ad furorcm avrofpoViiaz fiiç fta biliendum. Deniqj ad tinem iibri bæc vciba habentur : Si reftc (cripfi, eft quod volui: fin autejm minus digne , conccdcndum eft mihi, amp;c, Qu:e verba non recipiunt fpiritum fan-äum.Scd fac authenticum efic 5ibfum,num iam obtinebunt quod volunt’ Minime gentium. Dicofanttorumfafta nonprseiudi- , care veritati. Dico non Jicuifle ludæ offer-re facrificia aliéna à lege Dei, cumlcriptum fit: Quod præcipio vobis,hocferuatc, vt fa cias,ncc addcs quicquam,necminuas. Quid enim’ Num lex iiibet fi gnificarc pro mor-tuis ? Num tale aliquid docuerunt Prophets, aut excrcuerunt Sanûiî Poftquamergo cum errore coniunöum eft, amp;nbsp;illcgitimum ludæ faûum ,rapi non debet in imitatio-nem.Cumque Purgatorius ifte ignisjn fan-guinem Chrifti, qui Iblus cmundat ccclefi-am, contumeliofus fit, facct^ maculatorium dixit, quifquis ille fuit,

Citant libru de vcra amp;nbsp;falfa pœnitentia fub Auguftini titulo, cum Auguftinus: Iibri huius capitis 17, ab auâore citetur, quod eft arguniento, librum hunc long^ poft Auguftini «tatem fcriptum effc, quod ct iatn fty -

Itis arguit. Sed Thcoîogiftæ libros Patrum rar(gt; inlpiciunt : Tantum fragmenta ,apud Gratianum Sc Lombardum fuos Euangeli-ftaslegunt. Contradicit autem liuic librO AuCTurtinus de Vanitacc (eculi, capite primo: Scitote vero, inquit, quód ciim anima a corpore cuenitur,ftatim aut in paradyfo pro bonis meritis collocatur, aut ccrtè pro pcc-catis in Infemi tartara prxcipitatur« Eïigi— te niodo quod vuitis, amp;nbsp;boe iam in vita vc-ifra difponite , aut pcrpetualiter gaudcre CU Sandis,aut fine finccruciari cum impiis. V-bihic purgatorius ignis intercedit? Hue ac-P cedit, g^ libcr ab Aducrlariis citatus, niulta * ■ fiiperftitiosc præcipit, Vtciimiubct pœni-tentes fe abdicate niiïitia Sc magiftratu, Scc, quæ nequaquam Auguftini genium refipiut.

In libris Confefsionum nuiquam Purga-toriimeminit Auguftinus. In Enebiridioad Pe Fide Laurent, cap.67. confutat eorum errorem, ƒ p. qui conieeïeratis höminibus per ignem falu-‘ ' tem promittcbant.Q^ain opinionem Sc ali-De'Ciui^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exponitlocd Pauli i.Co-

a e £)ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^jpidam,intelbgitrc

^rum fæcularium quamuis liciteconcefiarum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cupiditates, vt amitti fine animi dolore

z • non pofsint. Rurlias: Aedificare aurum, ar-gcntuiDjlapides prçtiolbs^intelligit ita Chri fto

STRORVM COLON. ACAD. 17^ 41« inherere,vt h?c fccularia prorlus fperrwis \nec vHo coruni atnore inipJiccrc, Huius o-pus ignc examinatam non exuri,quia non di Icxit ca, quorum amifsione crucietur. llliui autcm opus cxuri,quoniam fine dolorenon pereunt, quæ cum amorc poffclTa font. Sed, quia rctinct fundamentum Chrjftnm,faluus eft quidcrn,fic tarnen quafi per ignem. Quia vric eiim rerum dolor,quas dilexcrat, amif-farum : fed non fubuertit neque conlumit, fundamenti ftabilitate atqnc incorruptiona nittnitam. His itaque cxpofitis fubiungit caput 69. Talealiquid pofthanevitamfieri incredibile non eft, amp;nbsp;vtrum ita fit quæri poteft. Et aut inueniri,aut latere,noHnulIos ftdeles^ per ignem quendanR purgatorium i quanto magis minus'uc bona pereuntia dilc-xerunt, tant('gt;tardius citius'uc ïàluari. Non tarnen tales^de quibus diSum cft,q? regnum Dei non pofsidebunt. Quibus verbis fignift care videtur ABguftinus,no incredibile eftc quoldam'fpiritus defunôorü faluandos, cum corporibus migrant,aJiquantifper ignc do loris torqueri,ob amifsioncm rerum cbarifs. Ait enim: Tale aliquid poll banc vitam cti-am fieri incredibile non eft, videlicet,quale dixit de vftione doloris rerum amifiaru.Ncc fimpliciter ait per ignem purgaforiu,fed in-

AD CENSVRAM THEOLOGA-magis minusue bona pereuntia dilcxcrunt (non meminit fàtisfaâionum omilsaruin) tanto tardiuï citiufquc ïaluari. Certé non loqui Auguftinum de Purgatorio Mataro-logicovelilludirgnicnto clt,quod expreß^ dicte ; Ignis de quo locutus eft co loco Apo-ftolus Paulus : tails debet intcHigi vt ambo per eumtranfeantjideft, amp;nbsp;qui ædificat lu-pcr hoc fundamentum aurum, argentum,lapides prætiofos, amp;nbsp;qui ædificat ligna, fœ-num, ttipulam. Cumenim hoc dixiflètad-iunxit, Vniufcuiufqucopus quale fit, ignis probabit, amp;c. Nifi forte eum in acre collo-cent, fingantquc cum Alcuino nefeio quo, fanftosomnes , cumadcœlum euolantper ignem ilium tranfire.

Confirmant hanc fententiam amp;nbsp;alia Au-guftiniloca. De fidc amp;nbsp;operibus cap.iô.opi-natur eos quibus charæfunt diuitiæ, vxor, Iibcri,amp; earum rcrum amore implicantur, ita tarnen vt e fundamento Chrifto non ex-cidantjin earundem omifsionc detrimen-tum paiPos, per ignem qucndamdoloris per-uenturos ad falutem . Fufius deinceps in hanc fententiam difputat, amp;nbsp;tandem con-cludit: Siue ergo in Hac vita tantum homines ifta patiuntur , fiucetiam poft hanc vi-tain talia quædani indicia fubfequuntur,non

STRORVM COLON. ACAD. 177 abhorrct quantum arbitror à rationc vcri-tatisiîtcintelleôlushuiusiententiæ . Nota Icdorverba; TaUaqaædam iudiciafub-ïequuntur.

Libro de Ciuitatc Dcijii.cap. 26. vocat ignem tribuîationis, qui inlidelibus dclitî-as 8c amoves etiam licitos cxuret ,ad quern igncni dicit pertinere amp;nbsp;orbitatcs , amp;nbsp;quafcunquc calamitates , quæ adferunc hæc . Et inter alia fie bquitur : Poftifti-us fane corporis mortem , donee ad ilium veniatur,qui poft refurreiftionem corporum futurus eft damnationis amp;nbsp;remunerationia vkimus Dies, fi hoc temporis interuallo fpi-ritus defunftorum ciufmodi igncmdicun-tur perpeti, quern non fentiant illi, qui non habuerunc talcs mores amp;nbsp;amoves in huius coi’pn’is vita, vt co rum ligna, amp;nbsp;fœnum, amp;nbsp;ftipuh confumatur : aîij ver A fentiant, qui ciufinodi fecam ædificia portauerunt, hue ibi tantum, fine bicamp; ibi, fine adeohie, vt non ibi , fecularia'qu.amuisà damnatione, veniaha concrcmantem ignem tranlitoria: tribulaiionis inueniant, non redarffuo,quia forfitan vertun eft . Hrccitle . Snbijeitad fianc tribulaîionem pertinere pofTc amp;nbsp;ipfam niortcm carnis, amp;nbsp;Ecdclie ærumnas ,'atque perfecutioncs quibus Mai tyres coronantur..

Vides Icâor Auguftinum talcm ignem Pur gatoriumnon agnofccrc, qualcm Matæo-Jogia noftra commentacft. amp;obfcraa ilium perpcf uo loqui de vllionc doloris, quæ deli-tia» amp;nbsp;amorcs etiam licitos vxoris, libero-rum,opum,amp; eiufmodi rerum in fidclibus exurat. Quid hæc ad pœnas amp;nbsp;fatisfaäio-ncs MatæoIogicaSjin bac omiflai vifaîQuod enim indicia ilia quæ mortem lûbfcqunntur attinet,nihil afFirmat Auguftinus, fed to-tum hoc in dobio rclinquit.

Conn-sfctiam expræmifsis Anguftiuiæ-fatcm nihil dumccrti aut comperti habuifl'c dep irgatorio,ncctemerè ofFcndcsfcripto-rcm Ecclclîafticum , Auguftino maiorem, qui cxpreflam Puigatorii mentioncm faci-at. Et ramen ram iunt effrontés iftæbeluæ, vtvctuffißimos quofquc pro fecîtarchaud vereantur.

Sedhabeant fané pm fc milita humana teftimonia, quid illis clFicicntî Quando nos omnibus illis opponcmusoraculum cœlcftc Apocaîip, 14. Etaudiuivocemdecœlodi-centem mihi : Scribe. Beati mortui qui in Domino moriunturamodo: etiam dicit fpi-rituï, vtrequiefeant à laboribus fliis, Sedo-pcraillorum féquuntur illos? Huicoraculo iucçinic amp;.ipfc Auguftinus de Ciuitatc Dri,

lib. 13. cap. 8. In rcquic liint,iuquit, animx piorum à corporc Icparatæ : Inipiorum aut pœnas luunt, donee iftarum ad atternam vi-tam,illarum vcrùadæternam mortem,quæ lecunda dicitur, corpora rcuiuilcant. At que haâenusde Purgatorib.

Rixantur etiam ifti vitilitigatorcs de for ma Abfblutionis,quam contendunt effc: Ego tc abfoluo amp;c. Sed quibus aut rationi-Eus, aut diuinarum Jitcraiu tcftimoniis,auc cxcmplis nobis approbabunt magicumillud murmur, quo tanquam ablblutionis formula vti confucucrunt? Pr^E^érti^^ cunjitapro fcrant, vt ncque fermo, cum üt Latinus , ab Idiotis intclligi, neque ab attentilsimis iatis diftinûc verborum Ibnuspcrcipi polsit« Eftncifta ratio abfokiendi , amp;c verbum rc-mifsionisannuntiandi ? Ncquaquam. Efte-nim miniftri di'erte proponcre pccnitcnti, fibique in pcccatisfuis difphcenti verbum Euangclij de remiisione peccatorum impe-trahdapcr Chrillum : quod G is qui audit, afienfum prasbeat ill is quæ proponuntur, ba bet rcmifsioncmpcccatoru.Scd latishadc-nuskas nænias perfequutus Eim. Trj-dentina fulmina iamd :d«m»-tatem temcièdç-

ne, quod non tantum vi Sacramcnti, id eft I. quæft I. operi opcrato tribu it, quantum Sacramen-cap. Man. tarij ifti velJcnt. At nos fijpra' docuimuse-tiam â lefu Chrifto inftituta Sacramenta, ex vi aûionis non adfcrre falutcm, Manus impofitionem, quod rcpcti praccipiatur,Gra tianus inter Sacramenta non agnofcit,amp; citât Auguftinum de Baptifmo contra Dona-tirtas hbro 5. cap,16. Manus impolitio , in-qiiit, non fieut Baptifmus repeti non poteft, Quidenim eft aliud nifi oratio fuperhomi ncm? Vnftioncmfacram Bafiliusin libro de Spiritu fanâo inter Ecclcfiæ traditionesrc cenfet. NimiumCercmonijs affixum ,eft i-ftud hominum genus amp;nbsp;nimium magicofiio murmuri tribuit. Equidemrcipla, ncc line horrorequidem comperi,verum efleqnod fcribitdoäifsimus Erafmus in ilia Paratne-li, quamprælixit Paraphralibus fuis in No--uum Teftamentum: Nunc multi funt quin-quagenarij, inquit ,qui nefeiant quid voue-rint in Baptifmo, qui ne fbmniarintquidem, quid Gbi velinr arriculi fidci, quid precatio Dominica, quid Ecclefie Sacramenta. Hoc ita efle fepcnumcro deprehendimus, vcl cx

STRORVM COLON, ACAD. 17 familiaribuscolloquijs, vel ex arcaniscon-feliionibus. En vim opcris opcrati, cn adi-onutn fine dodrinamutarum fruSum, Cui tam dcplorandam Chriftianæ pleb is rudita-tem amp;nbsp;infcitiam, ni(i iftis præftigiatoribus imputabimus? Vtinam Ecclcfiæ obfequeren lur Erafini faluberrimo confilio quod in cadem Parænefi tradit , confideremfutu-rnm, vt non tantum titulo, confuctudinibus cercmonij», fed etiam verê.Cliriftiani cfic-nius.

De Matrimonio attingunt quæftioncm. Vtrum rata debeant efle matrimonia, citia confcnfiim Parentum inita. Sed quia opcro-fum eflet bane quæftioncm excutere, amp;nbsp;dc-fenfio Catcchifini id non magnopcrc requi-rit, nos cam in medio relinquimus.

De extrema Vndione ficagunt , quafi Monhemius illis clinicam bane Cercmoniam cripuiflet. Atqui non vetat Monbemius nc adhibcatur, tantum boe agit,nc defit, fine qua Ceremonia nihil prodeft. Nccoblcurum eft, quàm fupcrftitiosè bæc vnfitiopaßim adminiftretur. AccurritSa-crificus,cumolco ad a’grum , preculasfuas demurmurat lingua exotica, quam circum-ftantes non intelligunt,aut fi intel]ig2nt,ita

AD CENSVRAM THEOLOGA-tamen deinurmurat,vt verba perciperc non pofsint, accedit amp;nbsp;mortuorum inuocatio. Hccccine oratio fidcieft, quæ aüeuabitin-Ermü’PoSea' advnûionemfuambæc verba profère. In nornine Patris amp;nbsp;Spiritus Sanüi,vngo te oleofacrato,vt per banc vn-Äioncin accipias p'enain remifsionem pec-catorufn. Qjiælo quæ feriptara docct per vnâionein iilain plcnam remifsionem pee-catorû coulequrî Hsec fuperftitiofa nequaî^ cum veteri more confentiunt. NecSacrifi-culum aliquem ad ægruui aduocari vultla-cobuSjfcd ccclcfia: Presby tcros.In quem lo-eum Bedç gfoflâ a it : Non ad minores mi* nusque dottoscaufam imbccillitatis fuære-ferat, ne fort^’ quid per eos alîoGutionis.vel nocentis confihi accipiat. Hæcgîo/Ta The-ologiftç fi obtincafjiam bona pars veftri grc gis ab bacfunâione exclufa erit. Quid e-nim(^vtdc£etatc taceam) veftris pecudjbus jndoâius, aut ad resfacras adminiftrandas ineptius? Quid quod finiftri ominis apiid vulgus eft veftra vnßio, nee fernere admit-titur vnûor, nifi rebus omnibus defperatis, amp;nbsp;vt Martiabsair:

STRORVM COLON. ACAD, i?o Non diu viucrc pilces , fimulatque oleo im-nicrguntiir, quo ligniHcant, non diu fupcr-cHe ægiotos , pbftquamolco dchbuti funt. Tantuslcilicct huiusolci adfalutcm cßef-fcdus,

Hadenusdifputationem inftitui, vt au-äoritafi Patrum pkirimum tribuerim , amp;nbsp;auguftcde vctuftatc fcnfcrim, quodnolim quifquam co rapiat,quali omni fupcrftitione iibei cm antiquitatem, aut Patres nufquam ballucinatosfuifle exiftimcm.Poflcm enim reccniere multos fados errorcs amp;nbsp;pudcn-das hallucinationcs Illußrißimorumamp; prx-clari nominis PatrG, nifi mallem horori co-Tumamp; cxiftimationipareerc. Vnumtarnen quia ad rem de qua nunc agitur, nónihi 1 per tinct, prætcrire non poflum, Dionyfius'A-reopagita, quern interdum tanti faciut The ologallri,vt tanqApoftolicum viiumtantum non adorent, in libro quern fcripfitde eœlcfti Hicrarchia , cum rationem humandi corpora fidelium ti«adit,Chrifma dicit fuper cadaucr effundendum : quod ne Thcologi-ftæ quidem , vt opinor , à (uperftitionc Ji-bcrabunt. Eft enim fumptum ab Ethnicis, qui mortuorum cadauera lauabant, quod amp;nbsp;Apulcius vltimum laiiacrum vocat, cuivn- AfuS âura addebatwr vt Ennius inquit. aurco

** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T*ax’quot;* '

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tanluinij corpus bond facmind

Encid. 6, Item Vergiliusde Mi

Pars ctilidos litices, cy-abend undantia flämis PxpediuntiCorpusq^ lauantfrigctis ungunt.

Habuerunt igitur 8e Ethnici extre-mamfiiamvnclionem, quæliocdiffeit Ma tæologica , quod illi mortua cadauera in-vngebant , ifti verlt;\ femimortua amp;nbsp;adhiic ïpirantia inungant • Etquia iam inde ab A ^ poftolorum tempeftate cœperunt inEccIc-Ea errores ,’in qua non dcfucrunt, qui pro mortuis exiftimauerint fufcipiendum efl’e Baptifmum , ftolidum eft ita admirarive-tuftatem, quali ca omni fuperftitione ca-ruerit. Dcfcrcndum quidem eft Patrjbus. ita tarnen vt nonnulla in fcriptis coi urn cum venia Icgamu». Vt vt enim cruditione, pi-etate vitæque fandimonia cxccEucrun t. ho mines tarnen fuerunt ,;amp;interdum vt homines errarunt:nec ïüper fundamcntOjCuod cft Chriftus, argentum , ai rum, lapides prætiofos perpetuo xdificarunt, quin amp;nbsp;ligna ,fccnuni,ftipulam, nonnunqiiam ftruduræad mifcucrunt.

STRORVM COLON. ACAD. /?i i'” N Pcroratione, fùo more Monhcmii do-ftrinam Sycophantiis fuis confpurcant, nati adcalumniandum Thcologaftri, e-amq'ucnouitatisinfiinulant,amp; hunc éxi/X/top omnemcjue caJamitatem Rcipublicse Chri-ftianæ veritatis aHcrtoribus imputant, amp;nbsp;«JuofcunquepofTunt, à veritatis cogmtionc deterrent.

Porrc), quàm vane Monhemio nouatæ doftrina:crimen obiic’ant, vel ex cointei-ligere potes Leäor,lt;]uod nos Catechifmum eius vetuftiftiinorum Patrum teftimoniis tutati fiimus. Chrifto in Euangebo repudii indulgcntiam aftringenti, Pharifæi Mofen Matt.in huius indulgcntiæ permiiforem obiiciunt quosille ad primamconiugii inftitutionen» rcuocans ait : Ab initio non fuit fie : Itaamp; nos Matæologos nouationibus fuis antiejui-tatem prxtexcntibus, ad fentes amp;nbsp;Apoifo-licæ Ecclefiæ praxim rcuocamus. Crêpant il]i receptas Conftitutioncs,Dccrera,Ritu5: propugnant Ido’orumcultum, Mortuojum Jnuocationem , Sacramenti mrtÜafioncrn , nos cum Cbrißo clamamus, Ab inifiö non fic fuit. Plaubbilitcr etiam quon cam Ethnicam reJigionem defendens , in b?nc fententiam dixit Syoimachus : Si Jonga æ-quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Z J tas

AD CENS VRAM THEOLOGA-tas aadontarcm Reïigionibus faciat,feraan dd c.l tor læcülts rides , amp;nbsp;(equendi ïunt nobis Pa'cnrcs^quifrcurirunt lis’iciterliios-Prorfus cadcin vox cfl 7 hcologaftroruni, auitos litus dcfcndentium : Sed nos anti-qua los Ütos liiperftitionum patronos , alt;J primam originem rcuocamus, nioncn’Ui (vcor Prudcntü verbis eontra Syntmachuffl libioprimo) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtdr ter nm« terror,

Cæterùm.quod caïamitates pubïicas H«-reticis, hoe cgt;fi, Euangehi Profcflóribus imputant,nihiï noui faciunt,quando ca quoquc re JJcjnetrianum aliquem aut Symniachum xiobis rcfcrunt, Eft ifte vetus mos Idolo-latrorum , licut ex fcriptis Sanöorum Pa-trum liquet. Prætexcntcs, inquit l ertul* Jianus ad odii defenfionem illam quoqj va-nitatem, quód cxißimant omnis publ icÇ cla dis, omnis popularis incommodiChriftianos cHecaulam. SiTyberisafccnditmccnia ,fi I^lylus non afcendit in aiua, (i cælum ftetic, ß terra niouif,fifames, G lues ,ftatimChri-ftianus ad Lconem acclamaüur. Conticui hadenus, inqiiit ad Demetrianum Gypria-nui, amp;nbsp;impatirntem patientia vici.-quum nee doccre mdocilem poffem , nee irrpium rclioio*

STRORVM COLON. ACAD. tSt Teligionc comprimcre, ncc furentcm Icni-tatc cohiberc. Scd enim cum djcas,plurimos conqua;ri,quod Bella crcbriùs furgant, qodd lucs,qmjd fames fæuiant, quodquc hymbres amp;nbsp;pluuias ferena longa lufpendanf,nobisim putarijvltra taccre non oportet,nc iam non verecundiæ , led diffîdentiæefîeincipiat tacemus: amp;nbsp;diimcriminationes fallas con-temnimus refutare,vidcamurcrimen agno-fccre. HaäenusCyprianus. Deniqj tam trita fuit bæc apud Idololatras calumnia, vt indc(tefte Auguftino de Ciait.Dei,lib.2 ca-pite 3. ) vulgare prouerbiuni cxortum fit : Pluuia defecit caula Chriffiani nominis. Ea xes occafio fuit Auguftino fcribendi precla-ros illos de Ciuitate Dei libros,amp; Paulo O-rofio Hyftoriam fuam prætcxcndi. Nunc veterem calumpiam renouant Sycophantæ, Artolatræ, vt mihi dehacre cogitanti in nicntem vcniat hie Poé'tæ verficulus :

Hind veto ridiculum , cum nihil corum fcriptofit acerbiuj 8c virulcntius, cum in Monhemium plauftra conuitiorum conie-cerint, amp;nbsp;nimbos ealumniarum cfFuderint, ita tarnen cum cxiftimare volunt, id ex mc-F.a pharitatc , 8c anmi candorc fe R'cHlc. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ocaodo-

O candorcm Matæologicam. Sed tempus eft, vt rcceptui canamus , quando in im-menfiim Apologiæ noftræ cxcrefcit oratio. Expcdita rcs eft accufare,inquit alicubi Era-fmus, fed multiïoqua defendcrc, Quarc tc prolixitati ignofccre,Leöor, xquiim eft« Dominum lefum precor , vt Vcritati fuæ patrocinctur,amp; Sycophantarum rabiem, calumnias, Sc impofturas réprimât,

EXCVDIT GRATIANOPOLI Petrus Cephdlius Duromontanus, Anno M. D. LXI, Kenfe Septem^^ bri,