Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

DE SCRIPTV* RAE SANCTAE AVTHORITA« TE, CERTITVDINE, FIRMITATE ET ABSOLVTA perfeÆone, deep Epifcoporum, qui uerbi dei mim» firi funt, inftitutioneSdfunô-ione, contra fua perftitionis fyrannidiscp Romanæ and ftiteSjad Serenifs, Angh'ae Regem

HEINRYCHO VIII« ANGLIAE ET FRANb tiæ RcgijHiberniæ domino, Vualliæ amp;nbsp;Cornu* biæ principi, Catholicæ fidci defenfori, ôC Sumo in terris Anglicanæ ccclefiæ capiti, Gratiam ôCuitæ innocentiam à Deo pâtre per dominum noftrum lES VM CHRI ST VM,

IVXTA SAPIENTVM IVDICIA,quot; animo dolenti nihil crcdendum eft, haud dux fi^^^^bie maiori obnoxio affcâu nulla fides adhu benda eriuQuos autem reperias,Rex fereniffi* me,affeâus,id eft animi perturbationes,amore,cupidita* ce,auaritia et ambitione fæuiores'? Huiufmodi autem affe« ôionibus prauis intranfucrfum diftractos effe certiftimu cft illos,quicunq5 èPontificibus ad fe rapuerunt Librunt lcgis deijRcgibus tantum reliqueruntLibrumlegum po liticarumSCgladium quo feriantnoxios mortem^ com ineritos, Quidenimcommentoillofuo uaferrimo uolue runt aliud, quàm gradu fummo fefe præferre Regibus 8£ in hos ceu diuinam exercere diâaturam In co autê quis non uideat cupiditatempudendamî? Quis non animad^ ucrtat probrofam amp;nbsp;monftrificam etiam ambitionem, ut nihil de auaritia propudiofofcelerecömemorem^ Siqd ergo aliud propter affedus grauiores fufpedum nullacp fide dignu uidetur,idcitra controuerfiam falfum fit opor tct, quod dicitur adEpifcoporum miniftcrium pertincrc modo rcligionis fiue return fpiritualium curam, ad Regu adminiftrationépertinerciudiciainferiora,temporaliunt fcilicet curam 8cius gladii* NamprimumSCpotiffimum quod ad Regum curâpertinet eft Religio ac Fides* Extat de hac re lex dei in h3ecuerbapromulgata,Cumfederit DcMf.jz« Rex in folio rcgni fui, dcfcribi fibi curabit exemplar legis.

Iluius in uolumincjid^ à Sacerdotibus amp;nbsp;Lcuitis, crit^ hocapudeum,amp;legcre debet in eo cunâ:isdiebusuitæ fuae, ut difcattimere dominum deum fuum, SCobferua^ te omnia uerba legis huius atqj ftatuta ifta ut faciat ea, ne^ que recedat à praeceptis meis uel addextramueladfinp ftram,ut prolonger dies in regno fuo,ipfe amp;nbsp;fiiii eins. Sa^ cerdotes 0(. Leuitæ,ait, Legem meam non fibi tantum fer uabunt fed deferiptä ex autographe ipfi Regi quoqj exhi bcbuntceuexecutoriS^cuftodiLegum. At in Lege non tantum præcipitur de temporalibus, fed religione quoqj curanda» Additur ergo,Erit^ hocapud cüôClegerede.-betineo.Quafidicat,Nôeftutredpiattantûaututapud fe daufum retincat,fed legere debet in eo. In quern finem chfecroïquot; Vtdifeattimeredeumamp;feruare omnia uerba amp;nbsp;ftatuta mea, Requiritergo deus Timorem id eftintegram amp;nbsp;ueram rcligionem à Regibus, Requirit ut obferuêt ob-feruari^ faciant omnia uerba 8C ftatuta legis. In ilia cum omnino ucniant,imóprima fintreligionis capita, ad rC' ges profeflo pertinet liber Legis dei 8C cura religio nis, no liber tantum humanarülegumamp;iusgladq. Quid quod non quamuis fed abfolutam 8C moderatiftimam religio-nis cura requirit Si ait, No n rccedat à præcep tis meis uel ad dextram uel ad finiftra, fignificans Reges debereiufta rationereligiofos eifedebere^ Itur enim ad finiftracum omnis religio neg!igitur,ad dextram cum in fuperftitio-nem defleditur, îmô quo plus animi Si diligentiae excita-retin regibus, ampliifimam reru temporaliu promiftio-nem adiicir,longæuitatem, felicem fobolem. Si durabilc regnum. Eadem ilia lex totidem propè uerbis repetitur lofue 1, Si lofue principi commendatur. Inter alia ante dici tur ei.

Non recedet liber legis Iiuius ex ore tuo, fed meditabcris ineo die Si node, ut cuftodias Si agas iuxtaomnequod fcriptumeftineo, TVNC ENIM PROSPBRVM RBD-DES ITER TVVM ET TVNC PRVDENTER AGES. Hucfaciuntiam exempla fandilTimoru principum, Ge^ deonis

deonis inprimis hcrois incly ti, qui fimul atq; uocatus cf- luJic. lt;f, fet à Dco ad imperiû,protinus pcregrinas religiones fub-ucrtitexpurgatione^ fidci regnum fuû initiauiu Deinde uero pro populi Silibertatisaffertione pugnaturus gla^ dium fumpfit* De Dauide ôc Solomone non eft qd quic-quam adferam cum diligentiffimi fuerint in curandis re^ ligionibus« Delofaphat rege gîoriofilfimo fie referthifto »•P'*’’* ria facra, Et fuit dominus cum lofaphat, eó quod ambu-laret in uiis Dauid patris eius primis,et nó requifiuit Baa^ lim, fed deum patris fui quæfiuit Si in præceptis eius am-buIauicEtpræparauit dominus regnum in manu eius,SC obtulerun t omnes qui erant in luda munera lofaphat,ha buit^ opes Si gloria in abundantia. Et adiecitcorfuum ad uias dni. Si abftulit excelfa atq; lucos de luda, Si anno regni fui tertio mifit ad principes fuos ut curarent doceri legem deiinciuitatibus,etcumhismifitLeuitas,Docue-runtep in luda habentes fecum librum legis diuinæ,amp;: cir cumiuerûtomnes ciuitatesôlt;:docuerûtpopulû,amp;fuitpa uordominifiiper omnia régna terrarû, quæerantin cir= cumituluda,amp; no pugnauerunt contra lofaphat* Et fuit lofaphat pergens Si crefeens ufqjinfupremumgvadum* En fandtifl’ime Rex, Princeps ille dei gloriofifs* ante oîa curatreligionem* Nam aufert peregrinfl colendi dei cul-tum Si uerüreftituit* Hoc nomine emittitdoâores,fiue prædicatores, addit eis principes qui tueantur côtra uim amp;adfintindemoliendis8lt;reftitucndisreligionibus*Hac autem re Si fedulitate Deum fibi demeruit,ut iam dei po-tentia adadi omnes uicini reges fibi metuerent,ôlt; dome-ftici fponte obedientes munera adferrent* Cura enim re-ligionis diligent! ôCpia parant fibi Reges authoritatem, robur inuidum, obedientiam iuftam, pacem firmam,8i gloriamimmortalcm* Haefraudaruntfandos Principes quicuqj curam religionis adminiftrationi regiæ ademe-runt,Nec hic cenfeo audiendos effe perturbatores rerum Anabaptiftas, peftem ueritatis euâgclicæ exicialifiïmam»

Ifaias cnim in capitc 4». de rebus loquens ecclefiæ Chriftî Si Gentium uocatione inter alia, Sic,ait,dicit dns Deus, ccce leuabo fuper Gentes manum meam Si inter populos cxaltabo fignum mcum, ôc adducent filios tuos ( ô eccle^ fia fiue ecclefiæ princeps ) in finu Si filiæ tuæ fuper hume^ rum portabun t Erunt^ reges alumni tui et R E G J N AB eorum nutrices tuæ,procidentcoram tein tcrram SipuI^ uerem pedum tuorumlingent,ideftadorabunt. Religion fiffimeergo S. Auguftinus doctorcatholicus côtraDo.-natiftas illud è Pfalinis citans, Et mine reges feruite domino in timoré Si exultate ei cum tremore,dicit, Quomo doregesdomino feruiuntin timoré, nifi ca quæ contra domini iuffa fiunt religiofa feueritate prohibédo atq; pie-dedoî’ Aliteremferuit quia homo cft,aliter quia etiâ Rex cft. Quia homo cft,ei feruit uiuendo fîdeliter.Quia etiam Rexeft, feruit leges iuftapræcipientes Si contraria prohi-bentes conuenientiuigorefanciendo.SicutferuiuitEze-chias lucos Si templa idolorum Si ilia excelfa quæ contra dei præcepta fucrant extrucla deftruédo. Sicut feruiuitio fias talia Si ipfe faciendo. In hoc ergo feruiût domino reges cum cafaciunt ad feruicndumilli quæ no poflunt fa-cere nifi reges. Hæc Auguft. Extant hodie in Ccdice Im-peratorio multæ leges latæ à fandiffîmis Si Chriftianiflï-mis Regibus pro orthodoxa fide ac religione contra fu-perftitionem Si impictatem. Hue pertincre uidetur quod apud ueteres,Reges etiam erantfacerdotes. Perfarum rex ubi attigiffet annüuitæxiiii. tradebat pædagogis. Erant illicxPcrfis deledi præcipui^ quatuorfapientiifimiju-ftiffimijtemperâtifiïmi, atqjfortiffîmiuiri, quorû primus Magicam Zoroaftri docebat, nô impiâ quidem illâ et fu« perftitiofam,fed quæ tradebat Dei cultü et inftituta regia* Secûdus admonebat ut in omni uita effet uerax. Tertius ne ulla fuperarei cupiditate, ut libéré uiuere confuefeeret, ac reuera Rex imperitans fis ante oîa quæ in ipfo funt,nec ulli feruiés* Quartus deniq; impauidû ilium Si intrepidû

rcddebat ne quando quidpiâ metuens fcruusfîcrct. Au* thor huius Plato in Alcibiade, Eodé fpcâatopinor quod Acgypti] fimulachrû principis ita reprefentabât, ut ocu* lumpingcrcntcumfceptro, nimirû fignificantes requiri in Principe fapientiam rerum diuinarôSChumanarû,8C fapicntemamp;pium principe inrcgnoeflequodoculus eft in corpore, Proinde non tam diuinaquàm Humana lege confirmatum eft Regum officium primarium effe religio fos effe ÔC religionem^ccurate Sc ante omnia curare,

lam uero cum te, ô Rex potentifs, dckgerit dominus unxerit^fupcrpopulumfuum,intelligis quid te deccat amp;nbsp;quid facto opus fit, Rex es,ergo pater patriæ cs,Caput es regnijcrgo tibi 8Cregno fapies. Anima es corporis An glicani,animabis ergotuosad uitæfancfiæ officia, Ocu* lus es fol lumen ecclefiæ Anglican3e,ergo ccclefiam fan guine Chrifti redcmptam è faucibus eripiens Antichrifti ipfam illuminabis uerbo Chrifti »fuperftitione fubuerfa reftituta^ uera religione, Cœpifti pulchre negotiü Chri fti,fuccedit egregieper gratiam domini, pergis intrépide in fpe promiffïonum dei, Orantpro te èc regnotuo do* minum, pro^ donis fibi datis à domino laborantem iu* uant qui gloriam Chrifti cupiunt promotam. Hoc enitn nomine etiam ipfehofee libros tuo, ôRexChriftianifs, nomini dedicaui, quos contra tuos communis religio nis hoftes de Verbo dei ac miniftrorum uerbi dei inftitu« tioneamp;fundione conferipfi, Oroautemhumanitatem tuam, Rexclementifs,ut operam mearn boni confulas. Nihil opinor in his contineri quod orthodoxæ fidei ad* uerfetur, Profero præterea hæc faluo femper iilibatoŒ orthodoxæ ecclefiæ iudicio. Dominus lefus diu te una cumnupernato principe nouo,amp;regno SC ecclefiæ fuæ incolumem feruet, Tiguri Menfe Martio, Anno ab incarnationedomini M, D, XXXVIII,

PRIOREM DE SCRIPTVR.A SIVE VERSO dei, atquc pofteriorem de Epifcoporum In* (Ucutione ôC funÂione,

feiramenta qualia exïguntur, à ' Papa i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b lïo’

luftinifententiadeMofe b xS luftinus philofophus î4-L

Mofes quid, unde, 8C quos do«* cuerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

Mofi credendum femper ab om nibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b s

Mofis minifterium à deo appro^ batum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

Mofis calumniatores ulti b 7

MuneranöacdpitApoftol’ ix® N

Leo III. transfert imp iura b in Leolrapatorexcömunicat’ iffS Lexdniconftantertuenda b i

Leuitica: fcholæ

Leuitica: urbes

Librow deleft’babcdus b 107

Viterarum inuentores

Ludouicus Vines b us Ludouicus Pius qualis in Papa.

pagina

Ludouicus 4Bauarus Cçfar i7j

Luxus epifcopownimius b nx

Mandat! dei iufta caufa 5'7

cos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7 Operisdiuifio inargumeta b z

Maximian! mors nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xy Oratio ccdefiaftica q^lisfit b sx

Maximin! mors nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xy Oratio miniftri ad deum qualis

Merouignorum domus b iss fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b Sy

docendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Origcnes philofoph’facer b s4,

pagina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 110 Origcnispietasindocedo 104

TE, CERTITVDINB, FI RM l TATE, ET ABSOEV^ ta perfedione, ad Seieniffîmum Angliæ Rc» gemHeinrychiim VIIL Hcinrychi BullingeriLiber primus»

^^EGIMVS in cuangdio dominum noftrumsi4tamp;.i*» quot;^^lefum Chriftum contra populumfuumdL

^^ferte pronunciaffe, Viri Niniuitæfurgent ® in iudicio cum generatione hac, Slt; condem nabunt earn, quod ipfi r efipucrint ad prsedicationem lonae, amp;C ecce plus quam Ionas eft in hoc loco» Et itca rum, Regina Auftri furgct in iudicio cum genera« tione hac, ÖC condemnabit earn, quod ucnerit à fini« bus tcrræ ad audiendam fapientiam Solomonis,6C ec ce plus quàm Solomon eft in loco hoc» Et cum hacc Saluatoris noftri iudicianon ignoremus, pauciflimi tarnen hccc fideli prudentia 60 collatione æftimantes, intelligimus,quàm graue indicium fæculo noftro im tnineat, quodcuminnumerahabeat ueterumexems pla,quibusexcitaripoterat ad defenfionem legis det noflxi,negle(ftis tarnen iftis omnibus, uel in altiffimo computrefcimus otio, uel rebus ludicris nugacibus rixo^is adeocp curiofis totos nos impendimus» Intea rim uero oppugnatur, capitur ÔÔ indigniffime trada turucrbumDeinoftri, Quis autem qui uelàlimine GraccorumEaunorùmuehiftorias falutauit, nefciat, quid Gentes prophanae pro legibus deorum fuorum lux^ reipublicae aut regni fui fecerint 0lt; paffîfintç’

In noftra hoceft facra hifton'apropofuitnobis diuL na liberalitas non modo pracdara huius rei exempla, fed ÔC infîgnia in his præmia, lofeph enim cuftodiens legem dei,00 hanc contra fœdiffîmas cupiditatcs aflc rensj imperium totius Aegypti confequutus eft* Io« fucSC Caleb illuftres Ifraelis heroes uerbumdomini defendentes, primo contra perfidiam decern legatorum fiuc exploratorum, deinde contra tumultuantis amp;nbsp;in lapides iamiam beluino furore pr oruenris uulgi quiritationem, maxima acceperûtpræmia« Ilie enim imperator fadus eft populi Ifraelitici : hie autem opimam accepit hæreditatem:uterq; uero conftantiæ ty-pum de gloriam reportauitimmortalê« Phinees quo-queincolumem cupiens præceptorum dei authorita tern dC reuerêtiam,aufus eft aliquid pro lege dei contra contumacem contemptorem legis, dC ideo accepit tcftamentumfacerdotij æternûHelias itemzelans ze lum legis domini, anima dC corpore fublatus eft in coe lum,fama poft ferelicftaclariffîmaÔC perpétua,lam et Mattathias ille, cuius primus Machabæorum ( non afpernandus liber ) meminit, mor tens ad filios fuos, Nunc,inquit,ô fill) æmulatores efte legis, de date ani masueftras pro teftamento patrum,8C ne timueritis â uerbis uiri peccatoris,quia gloria eius ftercus et uer mis eftjhodie extollitur de eras non inuenietur, quia conuerfus eft in terram fuam de cogitatio eius perijt« Vos ergo fill) confortamini de uiriliter agite in lege, quia cum feceritis quæ uobis præcepta funt in lege, à dominodeoueftroeritis in ipfagloriofi, Sed quotus quifep noftrû tam præclaris amp;ffacrofan(ftis tum exem plis tum pollicitationibus comoueturfSint licet uiri aliquot in hacfwdantesharena, quotobfecro uideas accwrai

SÏVB VEKBO DEf, LIB. b 4 accurrereThefeos c'Subducunt feplcn'c^ qui in hoc tarnen certamine hand parum polïènt) fuo autemo-Ô6 fuæ quieti conrulentes,fibi,quod aitint, £lt; Mu hs uiuunt.Plerit^ uero fi uerum fateri uolumus dor« ßiimusjaut qui aliquid agcre uidemur,utiliora 0^ ma gts neceffaria negligimus,cun'ofa perfequimur,fem« pcrm aliquid méditantes conantes^ nunquam noa bis iatisfacimus, Interea exoriuntur quotide grauiG ftmiuerbidei hohes, quimultos fubuertut amp;nbsp;qui in«! dicsmagts magis^inualefcunt, loquentes peruerfa execrabilia quæœ euomentes in legem dei excek fi.Hic enim eleuat fcripturæ ftudia ut nupera, dura, »nculta 66 prorfus illepida, Älius doletfcripturam ha beri pro perfeda piac uitæ régula, ex qua plene hau« riri poffîtquicquid pertinetad ueramô6 abfolutam pietatem, Contendititaiç ad perfedionem fcripturæ hominum facere traditiones, quas hicquotçdiuinæ legi æquat'Sunt alij qui plenis buccis docent aflerSf et tuentur Scripturam uerbi dei lucem, nullam omni no futuram, nifi acceffilTet authoritas ecclefîæ QC pa« trum,Atcp hicmirumeft quam improbe fimplicibus imponantuocabuloEcclefiæ»His enim tenebrionk bus ecclefiam repraefentant, imo Ô6 ipfa ecclefia funt Papa,Cardinales, Patriarchæ, Epifcopi, Sacerdoces, Monachi, fponß Penelopes Alcinoi^, Contra hos wel mutire eft inconfutilem Chrifti tunicam feinde« rCjPetri 66 Pauli principum apoftolorum cathedram fubuerterc,ecclefîæfponfæ Chrifti authoritatem 66 gloriam polluere lacerate 66 pedibus calcare, denitß fepultas hærefes ex inferis excitare. Stat interim litnplcx plebecula prorfus attonita 66 ecclefia illam, egf^gium fcilicct fucum, tantum non adoran Quis

cmm non magnifaciat ecclefiam lt;; Hoe modo amp;nbsp;hi's ar tibus pergunt ifti QC profperatur fuccefllis in manu ipforum^Nam ex uafro illocommentofiioquae «oa luntproducuntftatuunt 6C præcipiunt, tametfi pro decretis illis fuis ne apicem quidem habeant fcriptua ræ.Nam fatis eft dixifTe, Ecclefïahoc tenet, Ecclefia iftudinftituit ÓC mandauit.Quis,inquiunt,audeat contradicereecclefîæ, fponfæ Chrifti, matronac coeli, domui dei, quæ eft columna fiC bafis ucritatis, à qua dominus non recedit ufcpadcofumationem faeculi;' Qiiid quod magna cum feueritate illud domini ex euangelio tandem intonant, Quod ft non audierit cc clefiam,fitttbitanquamethnicusô(SpubIicanusî'Hifl fee uero clamoribus, hac arte, hoc ftico ÔC prætextu, hac denied eonftantia improba, oppreffis multis inno centibus,ipfi triumphant, 8C poft cupiditatesfuas ca« ptiuam trahunt legem dei, fubiugant reges, imperia tant regnis,décréta 6C leges quas uoluntcondunt,S^ orbem totum metu inani concutiunt, breuiter,quod uoluntfaciunn Proinde uidebor mihi nunc pro gloa ria nominis dei SC pro incolumitatc ecclefiae Chrifti, deniq; SC pro alTertione legis domini pugnare, fi noa mine Chrifti inuocato, contra tyrannos iIios SC eccic fiæ Chrifti oppreffores ,una cum aljfs in hacpaleftra certantibus athletis,in certamê earn, artes^ illorum praeftigiatorum detegens clypeum^ difrumpens oa ftendam,Scripturam,quæ ipfum uerbum dei eft,lona gecertioremaefirmiorem effe quàmquæ hominum confirmationeegeat, auf ipfius etiam ecclefiae appro bationem appetiuerit unqua^Deinde huius uim fenu per fuifte inuidam, cum mifereperierint quotquot feillioppoftietunt, R«rf«shanc ipfameffe omnium uetuftififo

SIVEVERBODEÎ, MB. L 5 uetuftiflîmam OC perfedifRmam philofophiam, quac femel pietatis omncm, omnem m'tærationem perfca contineatatqp tradat, ut nullis alijs ad ueram relia gionem farciendam legibus opus fît.Quod ß in re uf queadeo ardua tibi non per omnia fatisfecerOjLcdor ftudiofe j memineris tarnen quod hifce quantum poa tui prodeffe uolui. In magnis autê ÔC uoluifle fat eft, Iftis forte excitabopolitiora SCeruditiora ingenia,u£ altquando rem eandem tradantplenius ÖC dodius.In terim noftris illis fruere, donee meliora proférât doa niinus«

Scripturam cffeuerbumdeLTraditi auteln à patribus Si feripti à prophetis eandem omnino rationem efle, tanta^ ex feipfaauthoritate poliere ut nulla confirma tioneegeat Humana. Cap. I.

VM autemaduerfarrj eum quibiis certa reinftitui in prima moxaciehanc contra Lierbi deiauthoritatem ordinentquaeftio= nemjMaior ne fit icripturarum uerbidei, an ecclefite autboritas f afîèrant autem ecclefiam eile priorem adeo^ öi' maiorem, utpote fine cuius aflens fil £lt; approbatione iftæ omnino nullæ fuiflent,ab ea® dem aufpicans docebo, Scripturam ipfum dei uerbS longe maius efle SC certius, quam quod egeat uel aps ptobatione ecclefiæ, uel confirmationehumana, ut» pote cum ab omnibus omnium fæculorum in ecclea fia catholica membris,obedientia uerbo dei ac fcriptii tis exhibenda,diferte fît requifîta.

Eft autem feriptura fanda fermo diuinus, Tandis slt;Tiprtlt;r4 dei infpiratuSjde^ uerbis fîue pronunciatis atc^ ope= tjuicljité ribus dçtseditiis atlt;^ a Tandis dei ad inftitutionê mun

».Pef.t. di cottfcriptus* Nam D. Petrus, Omnis, inquit, pfai pheticafcripturano eft priuataeinterpretationis. Na cnim uoluntate hominis allata eft olim prophetia, fed à fpiritu famfto impulfi, loquuti funt fan^i dei homn nes.Et D, Paulus fcripturam facram appellitatinfpi* ratione dei.Älibi uocatur ds 5iC uerbum domini, Cir^ ca pronunciata uero öiT opera dei uerfari uerbum dei qui negat,nefcit quid fit feriptura facra De fine autc R.ow.«r. feripturae potilfimo dixit etiam Paulus, Quae autem feripta funt,ad noftram doiSrinam feripta funt. Et ha denusquidem nihil alienum a ueritate dixilTeuide-bimur uel aduerfartjs,In uerbo tantum feripto öf xdi to fiue non feripto philofophabuntur opinor, cauilla buntur^ ueritatem traditam ÓÓ feriptam mifcuilTe, Aiuntenim Ecclefiam hoc nomine feriptura priorc effeacrneliorem quod fuerit inmûdo ecclefîa annis 1449, feriptura uero nulla, cum conftet Mofen pris» mum elfe inter fcriptores canonicos,Atqui nemo dia cit quenquam ante Molen qui modo ad noßram ma« iorum^noßrorum memoriam peruenerit feriptorc canonicum extare. Quac enim de feriptorc SC libro Enoch proferuntur, femper habita fucre inter dubia öf apocrypha. Quanquam uero nullus Mofenferip* tor præcclTerit, inde tarnen non fequitur nullum in Dewerto mundo ad Mofiufcp tempora fuilfe uerbum domini, dei frrfdi« nbsp;nbsp;nbsp;quQj eccleßa uerbo prior fit QC maior,quod colli«

to or jeri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfarfj jSîam quod nobis efl feriptura, id pri

(cis erat uiua domini uox, primum quidem proauis Sc attauis noflris ab ipfo domino per angelorum mi« nifterium annunciata, deinde uero poßeris commen datione prædicatione^ patrum ceu Icripto quodatn SC uelutipermanus tradita, per quam fanda pan-un» ecclefi*

ecclefîa proculdubio congrcgata cft» Vndc neceflc cft uerbû dei ecclefîa multo efle antiquius Ô6 maïus, Quod iüi nos urgent,Sed tum noneratfcnptum, Ni bilrcfert. Nam aliquot annis prædicabatur euange» Itïim ab apoftoh's priufquâ fcribcretur, ÔC tarnen non fequiturecclefîameuangelio tot annis maiorem efîè natu quotanni interccffcruntinter fcriptum ôifpræ«; dicatum^ Scriptum enim ôé prædicatum euangelium idemnondiuerfumeft»Nam qui fcripferunt, aliud euangelium non fcripferunt, quàm quodprædicaa runt,quod ipfi uiderût ÔC à fpiritu dei ueraci conftan ti^ receperunt.Proinde habere euangeliû fcriptum, SiC habere prædicationem euangelîj, prædicatam qui dem fed non fcriptam,in idem recidunt,nifî quod tra dendi modus pauló eft diuerfior Jllud enim apicibus fit Ô6 literis,hoc autem uoce fono, manente nihiloa minus utrobieg eadem euangelîj natura ♦ Sed nos hie non agimus de apicibus 2^ literis,de fono uoce tan tum,fedmagis deipfare quae per uoces £lt;literas fic gnifîcatLir,quæ cum utrobiep par fit, non uideo quid hac uerborû pugna efficiantaduerfarîj. Si uero nona dum indent eandem utrobi^ rationem efle, oftenda planius ex fcripto dei uerbo, quale olim fuerit tradia tum,66 quod prirais noftris parentibus ac fæculopri fco ilia ipfa uerbi dei ueritas fit tradita, quæ nobis poa ftea iubente deo relata eft in literas.Reducamus ergo summdne-ueritatem uerbi dei 06 regulam ueræ religionis ad c^^ntatistru^ pita,8C inueniemus per uniuerfam fcripturam aliud ditazr non tradi, ntfi unum uerum increatum SC «eternum fcriptneed efle deum uniuerforum conditorem, moderatorem «tin onwi qui hominem ab initio bonum creauCaWOt n'f* Hicautenuuaptç culpa prolapfus inwitiumnon

potuit niü per fernen muh'eris lefum ChriftumuerS dei QC hominis filiumreftitut Solus cnim hie morte fua mor tern exarmauit fidelibus, S)C uita fua uita noa bis rcduxitjfed SC lumen practulit uitae,per quod illua ftrati mortales deum diligunt ut patrem, rcuerentur utiudicem iuftum5coluntfide,fpe,charitate ÔC innoa centia uitæ ut dominum fandiiumum« Ab hoc expc Slant gratuitam peccatorum omnium condonatioa nem,corporum in fine mundi, hoc eft in extreme iua dido reftitutioncm, Sgt;C fempiternam futuri faeculi ub tam» Hæc eftferipta à prophetisSCabapoftolisfidei régula, ucritatis diuinæ fcopus SC compêdium. Quo cum panes illi noftri no modo non caruerint, Adam uidelicet,Enoch, Noe SC reliqui qui ante Abrahamu SC poft Abrahamum ad Mofi uf$ tempora fuerunt, imo ÔC per omnia paria SC ne plura quidem aut pau* ciora habuerint, ut palam probat primus liber Moa feos quern Genefim nuncup ant, confequens eftean demomnino rationem efle ueritatis traditæ amp;C. Cerb ptx, SCquoduerbumdeiinmSdofemperfuerit, nec fueritmodo, fed ÔC à patribus pro unica uitæ régula fitagnitum,SCnullatenus confeiTu cenforioiudica« turn Jd quod amplius ita'oftendimus. Cum enim pa« tribus noftris abfoluta hæc ueritas primo à deo per an gelos, mox ab eodem per patres traderetur, an tunc expeClabatur illorum indicium SC appropatio, an fia desôCobedientiac’Fateorfanèfidem quandam habea re approbationem eins rei quam credimus»Nifî enim ea nobis probaretur,noncredercmus. At hicipfarcs quam credimus ex fe ipfa habet authoritatem fuaa pteuirtute ÔCpræftantia infînuantem fe animis noa ftris J quam etiam prompte recipiunt receptæ^ fefe fubmiu

fubmittunt per omnia, non aliunde nedum ex feipfis autullo homine expectantes confirmationem* Illud uero genus approbationis quo de loquuntur aduera fartjjcenfuram fibi uendicat in earn rem quæ per fe Ca rat credenda, atquc ideo praîfert fefe rei credendte,aa deo ut plane exiftimet hanc inftabilem prorfus^ nul lam futuram,nififuus acceffiiTet calculus,Nam ita Io quunturifti,Sifcripturaô6euangelium non effet ap probatum ÔC receptum ab ecclefîa, nullum omni= no effet, Quæ quanta fitimpietas, adde QC fuperbia Luciferianica, nemo eft, opinor, qui nefciat, Equia dem Adam protoplaftes humani generis non obedtjt uerbo SC madato domini,imô iudex illius effe uoluit, dum fathanamagiftroillud detorqueretpro fua ania tni libidine. Verum hac unare toti mundo malSina ternicinum dedit. En babes quid fit uerbum deinen fimpliciter recipere, fed cenfuram fibi in hoc uendia care.Poft lapfum uero SC beneficam dei de reftitutioa ne generis humani promiflionê, è proximo malo cira cumfpedior redditus,uerbû dei iam non iudicat ama plius, no torquet aut retorquet, fed fimplici fide reci pitutindubitatâfidei ÔCuitæfuæregulam. Hanc SC pofteris diligenter cuftodiendam SC adorandam non autem iudicandam tradidit. Ex quibus optimi ucluC AbeljSeth,Enoch, Abraham, SC qui ex hoc ad Mofts ufcß tempora nati funt,traditam cuftodierunt. Vnde iam liquide claret uerbum domini mox ab ipfo mun di initio antecellere, receptum à patribus SC non iudi catum effe. Nam fandiffima patriarcharum ecclefia omnia uitæ SC fidei fuæ, ad hoc folu inftituit, SC huic fe fimpliciter fubmifit abfqj ulladqudicatione SCuirs gula cenforia.Hoc ft quis negate pergat, appellamus

Genefim.Qiiodfiabfcß patrum approbationc nulfa eft ueritas uerbtdei, ceitem prima illa patrum eccle-fia aliquot etiam fæcuHs nullum fuit uerbu den Con-ftatem'm quod iam dixijfimpli'ci fide reccptum efle et obferuatum, nulla autem confirma tione approbatu, Cæterum ubi nulla eft ueritas uerbi dei, ibi nulla etiä falus certa.Quid autem hinccofequeretur, quam prt mam illam fandorum patriarcharum ecclefiam pe« rqftedd cum plane falfiflimum fit, falfum id quocp ne cefle eft, ex quo illud colledum eft : rurfus ueriffimu effe necefle eft quod huius difputationis noftræ ca« put eft, Verbum domini ex fe fatis habere authoritaa tis,ncc illi opus efle ad fui perfedionê ulla hominum confirniatione»

Primiim fcriptorem fanélæ fcriptunc Mofen fuiife, dc uocationeeius, diuinaccp legis St propheticæ fcriptunc indubitataßde. Cap. II*

Äec autem de prifco fæculo ueritate uer« bi dei traditadelibafle fufficiat: defcedimus nunc ad fcriptores facros, hoc eft ad fynce« ram ueibidei ueritatem fcripturis teftatam, ut etiam banc appareat fatis ex feipfa authoritatis habere, imo öd ecclefiam dei ab illa pendere ceu dei Sd faluris fux optima 6d perfediflima régula acuoluntate. Viden« tur autem ifta pauloaltius elfe repetenda, Mofes er» go fcriptorum omnium öd tempore et maximis dei do Exod.i?* nis facile primus,ad monté Sinai audit à domino, Sic dices domui Iacob Öd annunciabis filijs Ifrael, Vos ui diftis quæ feci Äegyptijs Sd portaui uos fup alas aqui larwin atlt;j duxi uos ad «icïnuc igitur amp;nbsp;audiendo au» dieriiis

diciitis irocem meâ,6C ciiftodierftis padummciim,e=i rias mihi in peculium prx omnibus Gentibus Et uos uPet^ti ctiüs mihi in regnumjfacerdotium atq; in gêtem fana dam,Ethæcquidem illauerbafuntquæloquéris ad fîlios Ifrael. Audis quid ^ponatur populo,quid ab eo petatur, no uticß approbatie uerbi dei, ceu rei dubiæ ÔCnondn fatis cofirmatæjfed obedientia mera. Hane uerodebeiifibi pulchris rationibus approbat domi* nus.Merito,inquit,meoparetisimperio ÖC mds prac ceptis obeditis^Sum enim dominus ueften Nam erui uosdeAegyptiorumtyrannidCjhis quidê attritisôC ad nihilum redacîis,uobis autem feruatis ad felicitate maiorem. Deinde fpec^andaerit ÔCutilitas illa grana dis,quæ inde ad uos redibit. Licet enim omnis terra meo fubieda fit imperio,uos tarnen, modo meis legia bus parucritisjfuturieftis quidam deideledus fing« laris peculiarisep populus. Ad hæc ßatim commotus populus ftipulatur obedientiam,nec fine magna gra® tulatione adMofendicunt,Qiiæ unquam fuit caro quacaudiuituocemdei uiuentis loquentis de medio ignis,ut nos Qi. manfituiuafAccede tu audiomnia quaeloquuturus eft dominus nofier ad te, 8gt;C nosaua diemus ateß faciemus« Nihil ergo difputat an hçc uox dei fit,an ei fides adhibenda, nullum cœtum colIigSt in quo décernant illam dei uocemefle authenticam: fimplicitcrautemcreduntamp;cum, gaudio exultantes omnino fe arbitrantur felices qui audiant deS loquen tem fic cui obedire debeant Jam öóMofen fibi afcL feuntinterpretemjetiamhuie omnem pollicentes Oa bedientiam, Hane autem ipfe dominus commêdans adMofen, Audiui,inquit, uocem uerborum popuK ^^^“®’Si'iæloquutifuntadte;beneegerunt in omnii»

bus quæ loquuti funt« V«nam fît tale cor cor um in ip fis ut timeant me atc^ cuftodiant omnia mandata mea cuntfîis diebus,ut bene fît eis 06 filtjs eorum in perpe# tuum« Quibus uerbis nefcio fi quid aliud pro caufa noftra potuituiuidius pronunciari« Quid quod pau« 1Ó ante hæc ad eundem Mofen idem ille dominus aits’ CredéJnm Ecce ego ueniâ ad te in dêfa nube, ut audiat me popu e/îMoJî. lustecüloquentêetCREDAT TIBI IN PER. loan-r. P E T VV M«Quid ergo poft hæc tam plana opus es rit pluribusfÄudis enim authoritatem fcriptorum et fcripturæ uerbi domini,nonab hominibus, ièd ab ips fo pendere domino. Ego,inquit,ueniam ad te ÔC cons ciliabo tibi authoritatem apud popukim,utóChic ÖC pofterieius tibi æternum credant. Hue iam pertinêt etiamaliamiracula,quibusdeusminiftro fuo Mofifi dem facere uoluit, Ea autem quanto plura maiora funt,eóplusauthoritatisaccedituerbo deiper hunc tradito,

Dfcdlos Poft hæclataeftlex tabularis ipfius qutdêore det g«t» pronunciata,Slt; digito dei proprio fcripta exarata^

in tabulas lapideas,Mofi autem minifterio ad nos des lata. Sic enim legimus in Deuteronomio, Verba ifta loquutus eft dominus ad cundam congregationem ueftra in monte de medio nubis óó caliginis uoce mas gna, nihil^ adiecit fcribens ea in duabus tabulis lap» deis trades^ ca mihi.Ad has uero tabulas adiecit dos minus leges multas ÓÓ uarias quæ tabulates expones rent,8Chæ quidemdigeftæ relatæ^funtàMofein lis bros quos demum contraxit in compendium, Leuis tis^ tradidit, dicens, AccipiteIibrum legis huius SI reponite cumin latere arcæfœdens dei ueftrijUtfit ibi contra te in teftimonium, Ego enim nowi rebellio*

s IVE VERBO DEI, LIB. I, 7 ncm tuam 2lt; ceruicem tuam duram, Ecce emm cum adhuchodieefferhuobifcum ui'uens, fuiftis rebelles dominojquanto magis poft mortem meamf Proinde lex det quæ uoluntatts dei tefttmonium eft, nullius ftibtetfta eft tudi’cio,ipfa præi'iîdicat omnibus, ÔC ex fe ipfa falls habet authorttatis.Praenouit fptritus dei ims pios aliquot exorituros,qui prophana rebellionecon torti,auderent dicer e, Qiiis fuit Mofes fQuis conftis tuit hunc legislatorem t'Cur Mofi huic eredam ales inquam contra fe habent teftimonium facrofanctæ le gis,no à Mofe,fed à deo latæ, ÔC per minißerium Moa fis tantum mundo cxhibitæ.Potuitauremtota Ifraeli tarumecclefîa teftari fie omnia in literas eflè relata, quemadmodum præceperat dominus ♦ Audierant ea nim uocem domini.Sed amp;nbsp;Mofi authoritatem in con fpedu totius Ifraelis dederat dominus Jam ne quis ila la ad leges tantum ôô ad Deuteronomium detorquca 3t,audiamus quid de uniuerfoMofisminifterio proa nuncietos dominûNumeji«cap, legimus,Loquuta Teßimo^ efi autem Maria amp;nbsp;Aaron contra Mofen, ÔC dixerut: ^um per Mofen tantum loquutuseft dominus, etiam per nos loquutus eft f V er um dominus. Si fuerit uobifeu, inquit, propheta domini, per uifionê fomnium illi apparebo loquar cum eo. Non ita ago cum feruo meo Mofe, qui in uniuer fa domo mea fidelis eft : ore ad os loquar cum eo, nee in aenigmate 8lt;fimilitudine uidet dominum. Qiiare ergo non ti= muiftis loqui contra feruu meum Mofen f Additferis ptura,Etincanduitnafus domini contra eos,SC abijr, amp;nbsp;nubes receffit de tabernaculo, SC ecce Maria lepro fa ia(ftaeftficutnix.Quid uero poterat illis dici plas niU5,grauius euidentius f Mofe iit delediflimo ina

ftrumcnto fuo ufus eft dominus. Idem per Mofett of bi fuam uoluntatemreuelari uoluit, Mofi fidem adhi* bere ipfe deus iubct. De rcbellibus ut grauiilima o* k'm fupplicia fumpfit, ita ne hodie quidem pareet fcrt pturaru calumniatoribus. Decantatiffîma funt quas referunthiftoriæde Theopompo hiftoricoöd Theo« tedlopoeca tragicOjquasuidelicetpœnas dederintul toiideo, quod impurius de Mofe fenfifTent, SC eius fcripta contrec'Iaflentprophanius, Iccirco diuinäavi thoi'itatem habcnt omnia Mofis fcripta. De his pracc» pue,deinde Sc de altjs oraculis dei rede SC ueriffi'me cecinit propheta Dauid, Increpafti fupcrbos,SC male dicli funt quod errant à mandatis tuis. Amoue à me opprobrium SC cotemptum, quoniam teftimonia tua cuftodiui. Da mihi intelledum SC confer uabo legem tuam atc^ cuftodiam cam in toto corde meo.Inclina cor meum in teftimonia tua.SC non in lucrum. Auer« te oculos meos ne uideant uanitatem,in uia tua uiui« fica me. In aeternum ucrbum tuum permanet in coe« liSjingeneratione SC generationcm ueritas tua. Niß lex tua fuiffetobledatio mea, perijifem in afflidione mea.Caput fermonis tui ueritas, SC in aeternü maneC omne iudicium iuftitiæ tuæ. Conculcafti omnes abef rantes à ftatutis tuis, eô quodmendacium SC fallacia in eis fit.Mendacium odio habui SC execratus fum, le gern autem tuam dilexi. Quam dulcia fada funt faü* ci meae eloquia tua,dulciora melle ori meo.Ä manda tis tuis intelligentiam cofequor, ideo odi omnêuiam iftiicat. peruerfam. Et Ifaias poft Dauidem relegat nos ad le« gern SC ad tcftimonium,Si3inquit,non dixerintiuxta uerbum hoc,nulla eritipfts lux, fed impingent SC efi* rient.Etprophetae quidem pofteriores omnes à nullß uocaß

SIVEVERBODEfj LIB. t S uocatihominibus,ne(Ç à fynagoga approbati, fidem tarnen in ecclefîa apud pios meruer unt, uel illo no mine potiffimum quod nihil omnino legi aduerfutn docerêt, legi nihil adderent,nihil adimerêt,nihil in ea inuerterentj fed ipiàm explicarent ÔC illuftrarêt potû us.Deindequod Îîgnis quibufdam QCargumentis efa ficaciffîmis deus ipfe comprobaretillos àfe Ôô elelt;îïos elfe ôô miflbs ad eruditionem ecdefiæ fuæ. Nec legis in uniiierfo tcßamcnra ueteri ullam unquam colle« Aameflefynodumjinquaagereturde receptione ap probatione ÔC confirmatione diuinæ legis ÔC fermozi num prophetarum.Legis autem unum leremiam fe= Ierew,s» fe toti oppofuifle fynagogze,adeo^ cotra ipfos facer= dotes dixiffe, Quomodo dicitis, Nosfapiêtes fumus amp;nbsp;lex domini apud nos cft C ecce mendaces eftis 8C fti lus fcribarum eft mendacium, Confiifi funt fapiêtes, captiamp;^fradifunt.ECCE VERBVM DOMI NI RESPVERVNT, ET SÄPIENTIÄ Q.VAE EST IN EISt'Itaetiâlfaias contrato=ipilt;ejo» tam Ifraelitarnecclefîam clamat, amp;nbsp;ait J Populus iftc rebellis eft filtj mendaces : filrj, inquam, qui renu« unt audire legê domini. Regitur itacç ecclefîa fecun= dum uerbum dei.Colligitur hoc eadem ilia ecclefîa et infoi rnatur,ut uel hinc planum fit fcripturæ fidem et induhitatam efîe SComnem eius authoritatem exfcs iplajhoceftdeiueritate, cuius oraculûeft, pendere, non ab hominû confirmatione: qui tametfi nunquâ credant Qc ueritatê canonicam incelTanter perfequan tur,manet tarnen deus uerax2lt; uerbum eius perpea luofirmum*

DE SCRIP TV RA ludicium fuifle apudprifcos delibris teûamentî uetegt; ris , canonicis Si apocryphis , Si quale illud fuerit.

Vodautemaduerfartj obtjciunt, Vera haec effe j interim uero indicium fuifle apud pri# fcos delibris tefiamenti ueterisjcanonicis S)C parumcanonicis,cum certumfitD.Hieronymu pro nunciafle inter apocrypha omnes omnino libros eflc numerandos,quotquot extra xxift qui apudHebrae* os habentur in canone, recenfentur, Fateor quidem fuifTe de libris canonicis indicium apud ueteres, ue« rum addimus illud indicium non ex feipfo natum fed ex ipfis formatum elTe fcripturis* Obferuabant enim qui libri maxime accederent adprifcam fimplicitate SC puritatem legiSjqui minus^ Imo fî uerum fateri uo luerimusjdicemusomnino indicium ueterumaliud non fuifle, quam fidem, qua prifci fæculi hominibus perfuafiffimumeratuigintiduos libros à fpiritu fan« (flo infpiratos efle,6Cplene omnia cotinere,quæ ger* manæfunt pietatis SC hiftorig uerae acnecelTariæ.No Io hie mihi credatur, audiatur prifcusille hiftoricus Iofephus,qui primo contra Äppionem librOjNecßin Litri cds numera, inquit, apud nos habentur uolumina inter nonid ue= (c inuicem difeordantia, fed duo tantum SC uiginti li* tens tejla brifunt, qui omnium temporum feriem continent» QVIBT IVSTE CREDVNTVR DIVÏ NITVS INSPIRATh Exquibus quin($funi Mofi continentes leges uitæ SC fucceflionis human^f profapiS, ufcp ad ipfius Mofis terminu pertedentem, i 4 8 9 qui paulo minus ad tria millia annorum continenria habent.A morte uero Mofis ufe^ ad Artaxerxen, qnt poftXerxen regnauitapud Perfas, quægefta fünf prophetstj

prophetæ,qui^ per ea tempora uixere, tredecim uoa inm/nibus confcn'pferunuR.eliqui uero quatuor lia brihymnos in deum,8C uitæinftituta acmonita mora talibus tradunt. Ab Artaxerxe autem ufcp ad noftrû tempus fcripta funt omnia, fide tarnen non cade quae primis habetur digna ducuntur, ideo quod non extia teritprophetarûiugis £lt;explorata fucceflto. Rebus igitur his confiât quàm nos uenerabiiiter utamur fcri pturis nofiris. Nam cu totfæcula intercefièrint, neep addere quis unqua, neep auferre, nelt;^ permutare qâ aufusefi,SED OMNIBVS GENTIS NO STRAE HOMINIBVS INSITA HAEC QVODAMODO ATQVEINGENE ta fides est, CREDERE HAEC DEI ESSE CONS VLTA, ôôhis iugiterina hacrercjSC pro ipfîs û ita res popofeerit libenter Sgt;(. ani »nam ponere.Hæc omnia lofcphi funt,quæ de uerbo aduerbum ex nofiris hifioriographis repcttjt Eufca bills hifioriæecclefîafiicaclib,^» Ex ipfîs autem claret iudtcium prifeæ ecclefîæ de libris canonicis aliudno fuifle quàm fidem ipfam* Qiiod fi hæc fortaflîs alicuî parum probantur uidenturcp fufpecfia efle quæ hoa »noludæusdehis prodidit,audiat inter Chriftianiffîa mos antifiites nominis maximi D. Aurel, Augufiia num,hb,ConfeIÎ, i5^4cap,i5.ita feribentem. Spiritales ergo qui præfunt, fiue qui obtempérant, fpiriîualiter ».Cor,*» indicant,non de cognitionibus fpiritalibus, quæ lua centinfirmamento,Noncnim oportet de tam fublia miauthoritateiudicare,necp DE IPSO LIBRO TV O, etiamfî quid ibi non lucet, Q.V ONIAM SVBmitTIMVS El NOSTRVM INa TELLEctVM,certum^ habemus quod clau-

DE s CRIP TVR A fum efteriamoculis noftn'srede ueracîter^ dt'dtini efle.Sicent'mhomoIicet iam fpiritah's ÔC renoua tus in agnitionem dei fecundum imaginetn eius qui créa Mgi» uit eum, fador tarnen legis debet effejion iudex» Et itéra Iib»6»cap» 4, Slt; 5» pïanifîïme ÔC fufiffi'me hoc negotium tradans ÔC de fefe loquens, inquit,Gaude« bam quod uetera fcripta, legis SC prophetarû iam no iilo oculo mihi legenda proponerentur, quo antea ui debantur abfurda,cum arguebam tanquam ita fentia entes fandostuos,ueruntamennon itafentiebant:c£ tanquam regulam diligentiffîme commendaret,faepe in popularibus fermonibus fuis dicentem AmbrofiÔ lattus audiebamjLa'tera occidit, fpiritus autem uiuifi« catjcum ea quæ ad literam peruerfitatem docere uide banturremotomyfticouelamento fpiritualiter aperi ret,non dicens quod me ofFenderet,quannris ea dice» ret, quæ utrum uera elTent adhucignorarem» Tenea bam enim cor meum ab omni aflenfione,timens prae cipitiumô^ Rifpendio magis necabar, Volebaenini corum quæ non uiderem ita me certum fieri, ut cer« tus eirem,quod feptem SC tria decern fint» Nec^ enim taminfanus eram, utnehoc quidem putarem polTe comprehendi,fed ficuthocita cætera cupiebam, fiuc corporalia quæ coram fenfibus meis non adeirent,fl* ’ ue fpiritualia de quibus cogitare nifi corporaliter nea fciebam»Et fanaricredendo poteram,ut purgatior a« cies mentis meædirigeretur aliquomodo inueritate tuam femper manêtem, SC ex nullo deficientem» Sed ficuteuenire aflblet ut malum medicum expertus, c* dam bono timeat fe committere,ita erat ualetudo ani lt;næmeæ,quæutiep NISI CR.EDENDO SA* NARI NON POTERATt Etnefalfacredc* ret,

s IVE VERB o DEF, LIB. L lotet,ciTfari rccufabat refiftens manibus tuis, quimcdi camentafideiconfecifti ÔC fparfifti fuper morbos or^ bis terrarum SC tantam illis authoritatem tribiwfti.Ex hoc tarnen quoq^iampræponens dodrinam catholic cam,modeftius ibi, minime^ fallaciter fentiebam iu= beri ut crederetur quod non demonftrabatur, fîue ef fet quid, fed cui forte non effet, fiue nec quid effet, $ illictemerariâpollicitatione fcientiæ credulicatem ir= rideri, SiC poftea tam multa fabulofîffîma ôC abfurdiG fimaquia demonftrari non poterant, credcndaima perari. Deinde paulatim tu domine manu mitiffîma mifericordiffîma pertraAans Ôl componens cor meum, confideranti quàm innumerabilia crederem, quæ non uiderem,ncque cumjgererentur affuiffem: ficut tam multa in hiftoria gentium, tam multa de los cis atque urbibus,quae non uideram, tam multa amis cis, tam multa medicis,tam multa hominibus alqs ats que alijs,quæ nifi crederentur omnino, in hac uita ni hilageremus,poftremoquàminconcuffe Fixum fide rctinerem, de quibus parentibus ortus effem, quod fcirc non poffem,nifi audiendo credidiffem, perfuas fiFlimihinonquicrederent libris tuis, quos tanta in CredeudS omnibusferègentibus authoritatefundafii,fèd qui/^‘pf“”^ noncrederenteffeculpandos,nec audiendos efle G non inter» qui forte dicerent,V ndefcis illos îibros unius ueri togadunt^ ÔC ueraciffîmi dei fpiritu effe humano generiminiftra tosflDlPSVM ENIM MAXIME CRE-‘“”' D B ND V M ER.AT. Qiioniam nulla pugnacis tas calumniofarum quæftionumpcr tam multa, quæ iegeram,inter fe confligentium philofopliorum, exs torqueremihipotuit ut aliquando non crederem te çffe quicquid effes,quod ego nefcirê, aut adminiflraa

tîoncm rerum humanarum ad te minime pertinereî fed id credebam aliquandorobuftius, aliquando exi* liusjamp;mpertarnencredidi 6Óeffete QC curamnoftd gererejCtiamfiignorabam uel quidfentiendum effet de tua fubftantia, uel quæ uia duceret autreduceret ad te, Ideo^cum effemus infirmi ad inueniendam It# quida ratione ueritatê,SCob hoc opus effet nobis au« thoritate fandar um h'terarum,iam credere cœperam nullomodotefuiffetributurum tam excellentemilli fcripturæ per omnes iam terras authoritatem, N ISI ET PER. IPSÄM TIBI CREDI,ET PER. iPSAM TE Q.VAER.I VOLVISSESJâ cnim abfurditatem quæ me in illisTi ter fs folebat offen dere,cû multa ex eis probabiliter expofîta audiffem, adfacramentorum altitudinemreferebam, eo^ mihi ilia uenerabilior amp;nbsp;facrofanda fide dignior appare* bat authoritas,quoôlt;Somnibus ad legendum efletin promptUjôôfecretifui dignitatem in intelledu pro« fundiore feruaret, uerbis apertiffîmis ôd humillimo genereloquendi fe cundis præbens, amp;nbsp;exercens in« tentionemeorum, qui non funtleues corde, utexci* peret omnes populari fînu, ôifperangufta foramina paucosadtetratjcerct,multo tarnen plures quàmfî nec tanto apice authoritatis emineret, necturbas gre mio fandæ humilitatis hauriret, Cogitabam haec Si aderas mihi,ôôc,Hæc omnia Auguftini funt, quæ ta« metfi fufius fefe difftindant,attamen ipfa no abs re ad longum recenfuûSunt enim in ipfîs quædam explica ta,quæ maxime ad inftitutum noftrû pertinent, præ« cipue autemfamofa ilia impiorum magisquàm pio« rum quæftio, qua nobis infultantes interrogant, Sf quis negct canofticas fcriptqras, «ndc «os iUi proba«

bitis ipfas à fpiritu dd fando infpiratas, ôé à deo ho» minumgeneneffetraditasï'Ne^ enim ad hancfim« pliciter tantum refpondet fcripturæ ante omnia effe credendum, fed exponit fimul quomodo aliquando in hac eadem quaeftione fefe torferit, amp;nbsp;quibus argua mentis permotus tandem fcripturæ credideritjfta ue ro omnia tarn fufe ^culdubioexpofuit bonus pater, utetiam altj fimili labor antes morbo 00 exemplum et argumentahabeant, quibus ad credendumfcriptua ris permoueantur. Quod attinet adnoftrum inftitu= turn præfcns, planum opinor iam effe omnibus eccle fiam fandorum communionê uerbo dei credere,nea ■ que aliud de fcriptur is indicium habere quàm fidem*

Tcftimonia Chrifti Si Apoftolorum de fingulariautho ritatefcripturarum, quodEuangelium fuam autho titatënö exhominibus.fsdècœlobabeat. Cap.llll.

Adenus nero expofui prifcç eecleGçfidê de fcripturis fandis ÔChuius atu thoritate facrofanda, defcendimus ad tefta^ mentum nouum 06 nouum deipopulum, in quo illis proculdubio haud dilfimilia inueniemus^Cum enim Chriftuslefus deifilins nouipopuli,imô totius mun= di lux,pontifex ÔC falns uenir et in mundum, fola uo= Mdttbo. ce patris cœlitus delata, commendatus ôô inaugur a^ cr 17. tus,nullahominis approbatione expeflata, prodqt, difcipulos delcgit, errores impugnauit, ueritatemcp popùlis pr ædicauit. Quid quod idem apud loannem in cap. 5.Si ego,inquit, teftimonium perhiberem de meipfojteftimonium meum non effet uerum. Alius eft qui teftimonium perhibet de me, 2lt; fcio uerum efa fcuftimonintndçme,qnoduftatuï deme. Vos mifu

Hi’s ad loanticm, amp;nbsp;is teftimonium reddidit ueritstif Ego autem non accipio teftimonium ab homine : fed hæcdicOjUtuosfalui fin's« We erat lucerna ardens 0^ lucens, IIOS ante uoluiftis ad tempus exultare in eius luce« At ego teftimonium haheo maius teftimonio Io* annis,Opera enim quæ dédit mihi pater ut pcrficiaifl ea:ipfa,inquam,opera quçego fa cio teftantur de me, quod pater miferitme,SC qui mifitme pater,ipfe tefta tus eft de me«Quibus uerbis nihil poterat ad rem praf fentem dici quadrantius, clarius dC uiuidum magis. Semel enim retjcit omnium hominum approbationc, contentus diuino teftimonio, cui ut infallibili QCcer^ tiftimoomnia tribuit, Nonquodideo teftimonia Io# annis fantftorum prophetarum,per quorum oralo quitur nobis dominus,à nobis fint afpernanda« Tale enim quid dicit, Nihil mihi contulerit uel ueftra exi* ftimatio uel Ioannis teftimoniû. Sum enim SC ero ue# rus ueri dei filius,licet uos nunquam credatis, aut Io* annes nullum mihi dedilTet teftimonium « Hæc itacj in hunc fi'nem dico, ut quahbufcuncp commoti ratio* tiibus,credatis SC faluemini« Alias mihi nihil neq; ail* thoritatis neq^ utilitatisacceditex homine SC huma* no teftimonio« Idem uerus SC aeternus deus fum per* petuo« Vobis autem prodeffe S)C uobis diuina quaftf munera cupio conferre, adeo^ SC in nos cumulatin’ effundere« Nam ficelTent maxime teftimonia homi* num,fatis mihi funt teftimonia patris«Pari itacg ratio* ne collcCtioneq5,iam de omni fcriptura canonica did muSjipfam ex fe fan's teftimontj SiC authoritatis habe* CÄNONitCjCumoraculudei fît,etiâfiomnes homines adeo^ CAfcri= ipfaeccIefiacciretteftificari«Ne^enim fruftracano* nica,id eft regularis dicitur, utpote qua: too mundn certiflö

SIVEVERBODEï, LÏB. !♦ I± ccttiffîma à deo régula eft data, ad quam iudicia dida fada fua omnia componant omnes« Nemo autem huic regulæ diutnae irrefragabui pn'manæ,ah'am fe cKeminenttorê regulam, qua illa probetur, Id quod tarnen impfe facfunt qufcunqj ecclcftæ fudfcium prae ponunt ucrbo domfnf« Redfmus iam ad euangelfca teftimonia,Si qua orfretur concertatfo inter dominû 8ó aduerfarios fuos,fcripturas file non collegia èC een furam hominum appellabat, Difcipulis quoc^ in om* nibusrebus ferijs proponit fcripturam, Rogatus de caufli'sgrauioribuSjplerScß ex fcripturis refpondet: breuiter, ubi($ ad fcripturas relegat, A fathana cer^e tentatus non femel opponit fcriptura, imo óó hac ceu gladio DelphicOjhoftem reprimitinfenfiflimum« Ob iedantibus PharifæiSjEcce difcipuli tui faciuntquæ non licet facerc infabbato, Nonlegiftis, inquit, quid fecerit Dauid,cum ipfe efuriret QC qui cum eo erantf Aut no legiftis in lege quod facerdotes in templo fab* batum prophanantôifcrimine uacantc'Interrogantf. bus illis ipfis pharifæis, Qiiare difcipuli tui tranfgrcs diuntur traditionem feniorum,refpondit,Qiiareuos tranfgredimini præceptum deiCAlibi tentant cum jCt obijciunt, Licétnehoîdiuertereab uxore fua quam* Mo«!».»?* libet ob cauffam Cex fcripturis refpondit QC dixit, An nonlegiftis,quod is qui fecit ab initio, mafculum fiC fœminam fecit eosc’ôê dixit, Propterea deferet homo patrem ÔCmatrem, ö^c. Alius quidam interrogauit, intittbtiu SiC aitjMagifter quid fadendo uitam acternam poflîde bo f refpondit, In lege quid feriptum eft, 8i quomo» do legist'Ibidem Sadducæos in negotio refurredio» nis turpiter aberrates, redarguit grauiftîme, omnê^ crrorisoccafîonem reijcit in ignorantiam fcripturæa

diceftSjErratis nefcientes fcrfpturas, ncc^ ucrbn dci' LMe.î4» Kurfus cumarefurreA'one apparuiflet difciptilis

iam maxima grauitate cum cis ageret de myften'o t» tocp negotto redemptionis, Hæc funt uerba, inquit, qtiæ loquutus fum ad uos,cum adhuc eflèm uobifcô» quodneceffe fuifTetimpleri omnia que fcripta funt it* lege Mofi prophetis QC Pfalmis de me, Tune ap*-^ ruitmentemillorum utintelligerent feripturas. Et i'' pud loânem in y,cap«Scrutamini, inquit, feripturas» S)C illæ funt quæ teftantur de me. Et paulô poft. Si crc^ didiffetis MofîjCredidiffètis utic^ mihi, de me enim ib le fcripfit. In primis uero illud hue pertiner e uidetuG Lttc.iff. quod diuiti epuloni roganti, Rogo te pater ut mittaS Lazarumindomumpatris mei, habeo enim quincF fratres,uttefteturinis,ne2lt;ipfi ueniantin hune lo* cum crueiatus, refponfum datur, Habent MofenaÇ prophetas,audiant illos.Si hos non audiunt,nequc quis ex mortuis refurrexerit, credent. Quid autê plii* ribusopusfSienimdiligenter legas totam hiftoriai^ euangelicam, cernas omnia prope dida fada Chr* fti, feripturæ probata efle teftimonijs, Quotics cnin* ilia in euangelio uox repetita auditur fHoc autem fadum uel didum eft, ut compleretur illud uerburt* prophetæ. Qin's igitur pofthac dubitaret de indubit^ ta feripturarum authoritate,de qua tam ample 6C fyi* cereipfeetiâ dei filius pronunciatf Satis ergo cxft^ ipfa authoritatis habet,Nam inftindus eft fandi fpit* tus,que 8C ipfe dei filius appfobauit, imo teftatus el^ ueri dei æternum eftè oraculum.Quis autem non io* telligatdiuino Sôabfolutooperf nulla opus eftehon** num opera amp;nbsp;confirmationef

SIVE VERB O DET, LIB. I. proccrumueletiamgeneralis confîlq,ueï nationalis fynodi calculo, affenfu aut decreto difcipulos fuos fpiritufando amp;fcriptiirainftrudos omnibus in ter» ra nationibus deftinaiiit magiftros,dices: Ite in mun= Mrfrwr» dum uniuerfum,SC prædicate euangelium omni créa turæ.Qui crediderit amp;nbsp;baptizatus fuerit, faliius crit: qui non crediderit, condemnabitur. Profetfli viero illi inuitis,imô Ôé reclamantibus omnibus totius mundi principibus 6C facerdotibus,col]egtjs ôé côfilqs, euan geliumfibicommifliim omnibus gentibus fide fum» ma praîdicarunt.Legis autem primos conuentus agi tatos efle contra Chrifti apoftolosjn his autem facers dotes ôd fcribæjillis nefcio quam prifcam amp;nbsp;receptam teligionem templi,item QC facrorum fandimoniäops poncbant,quin ôé uaria mortium genera, ni nouam illam de Chrifto crucifixo dodlrinam in animos popu * larium inferere definerent,minabantur Jlli uero pro= pofiti fui fände tenaces cordate refpondebant, Opor tet deo plus obedire quam hominibus« No polTumus nonloquiquae uidimus,amp; quæ multo certiffîma fide didicimus.Interea uero dû male in fynodo tradarens tur apoftoli,ecclefiafideliumcolligebatur, fed non in hunc finem,ut contra ueritatis oppugnatores fcriptu ram amp;nbsp;prædicationem euangelq aflereret Si ei autho ritatem daret,autfaceret authenticam,quam credidit longe certiorcm excellentiorem^ efle quam quæ hua mana confirmatione SC. laude crefceret,clamando au tem ad dominum orabat, Äfpicc o domine in minas eorum,ô6 da feruis tuis ut cum omni fiducia loquana tur fermonem tuum, Verbü ergo ueritatis quod cera riffîms efïè credebant, cupiebant quam latiffime fpar gfiStephanus quoq^ licet effet plenus gratia ôôfortia

tudine fcriptutis nihîlomirius facn's ludaicani refute batfiiperftitionem,Chn'ftum doccbat, atlt;^ea ration^ coi^modoconftantiffimeaflerebat euangelicam fyJ’ cehtatem,Parimodo D.Apoftolus Petrus ex fcn'pti* ris euangelium ludæi's prædicatjUt uidere eft in Ad» cap,i4 Gentili quocp Cornelio annuncians Chriftuflb Chrifto,inquit,omnes prophetg teftimonium feruni» quod remiffionem peccatomm accepturus fit per nO men eius, qiiifquis crediderit in eum. Ide ille PetruS deauthoritatediflerensdodrinaeô^ religionis euafl' gelicæ,nulla alle^at confilia,nullas hominum confit“« matioes,quinimo illis femel omnibus neglecftis, diftt ».Petit tis uerbis,Non arte copofttas fabulas,inquit,fequutt nota uobis fecimus domini noftri lefu Chrifti uirtut^ ' Sgt;C aduçntum, fed qui oculis noftris afpeximus illius maieftatem.Acceperatenima deo patre honorem gloriam,uoce ad ilium delatahuiufmodi à magnified gloria,Hic eft ille filius meus dileeftus in quo ego pla* catus fum^Ec hanc uocem audiuimus nos e cœlo deU tarn cum eflemus una cum illo in mote fantfto.Petrus ergo authoritatem euangelio conciliât oraculo cock* fti,nonullo hominumfuffragio, Addit prætcrea,ft*: habemus firmiorem fermonem propheticû, cui dun* attenditisjceu lucernæ apparenti in obfeuro loco, re* de facttis donee dies illucefcat SC lucifer exoriatur Cordibusueftris.Suntautemea planiora quidêquàirt quaenoftris egeantgloflematis. Nam apertiflime do* drinam euangelicam diuino confirmât oraculo. Id^ «.Pft.i. in prima epiftola uniuerfam euangelt) prtedicationo

refert ad prophetas,Quibus illud reuelatûcft,inquit» quod baud flbqpfis imo nobis miniftrarent, quibtis ^nnunciatafuntpereos qui pr^dic^Wdunteuange* b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liwß’

if r V E ’ V É É. ß ö i) E r, • t f s. ‘ t 14 Klim per fpirttüm fandum emifliim è cœïo, Eh tibi df fcrtis irerbfs dicitur euangelium fpiritus fand-i ïnftin' dumjamp; e ccelo profedum efle. Quid poterat dici eui dentiusc’Adeundemmodum D. Apoftolus Paulus euangelijfuifcatebrasproducitex fontibus pröphcx tarum^Quin 8C uocationem fuam pure refert ad de£f, amp;nbsp;ait,Paulus apoftolus non ab hominibus nequeper Galata, hominenijfedperlcfumChriftumac deum patrêuo catusadmunusapoftolicum,fegregatus in euange« lium deijquod ante promiferat per prophetas fuos in fcriptims fandis de filio fuo,amp;c.Coram Agrippa re»' ge fidei euangelicæ cauflam agens, Vft^ in hodiernu diem fto,inquit,nihil aliud dicens,quàm ea quæ ueuc tura prædixerât prophetæ ÔC Mofes, an pafturus fuea' ritChriftus, an primus ex refurredione mortuorum lumen annunciaturus fît populo Sô gentibus» In epi« ftola uero ad Galatas euangelij fui prorfus nihil relin quithominibus,imô ne apoftolis quidem domini,oni nia refert ad ipfiusdiuini fpiritus infpirationem^ Na aitjPoftquamdeoqui fegregaueratme ab utero ma« tris meæ,ôC uocauit per gratiam fuam,in hoc ut rcue= laret filium fuum per mCjUifum eft ut prædicarem ips fum inter genres,continuo non contuli cum carne 6Ó fanguine, necp redtj Hierofolymam ad eos qui ante mefuerantapoftoli, fedabij in Arabiam : Ôô quæ fe« quuntur.Notifîîmus eft enim locus illein i, cap, Nec obftat aut répugnât huic quod poft annos xiiq,ab An tiochia Hierofolymam afcendit.Nô enim afcendit ut àliquid difceretquod traderetnationibus,fed utcon« ferret cum apoftolis domini, quæ annis hadenus de« cem Qc fcptem rede tradiderat, Sermo enim Græcus

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 X

tni)quàm apud nos intelligitur, cS fdlicetca quae no* uimus confcnmus cum amicoôC quaßinfinum dus SCconfcientiam reponi'mus, ut pari confilio uelim* probanda fint,uel probanda quæ nouimus. Aliud eß autcm confer re, aliud difcere Jnter conferentes aequa litas eft,inter docentem 6^difcêtem,minoreftillequi difcit.Ineandem quotp fententiâD^Ambrofius eui^ Paull locum exponês,ait,Cum apoftolis fecreto con* tul it, ut fcirent ilium non difcordare à régula euange^ Iica,hoc eft, ne putarent ilium in uacuum currere, a ut cucurrifle,fîcutexiftimabât aliqui exiudæis credêt^ bus^ Nec enî aliquid ab eis difcere poterat, qui à deo fuerat inftrudus fed propter concordiam ÔC paceot dei nutu facftum eft, ut tolleretur fcrupulus aut fufpi* cio fratribus aut coapoftolis eius, utgentibus pro* ßceret cognofcentibus, quia concordabat euangeliÖ eius cum apoftolis^Sedomiftîs aliorum interpretatio nibus audiamus ipfum Äpoßolum moxinferentert* SCdicentem,NihilcontuIerunt mihi quiuidebantut efle in precio,imo contra cum uidiflent mihi concre* ditumefleeuangelium præputtj, quemadmodum P« tro circunciftonis, cumi^ lacobus, Cephas SC Ioan» nes, qui uidebâtur efle columnae, cognouiffentmib* gratiam efle datam,dextras dederuntmihi SC Barna* bæ focietatis,utnos in gentes,ipfi uero in circuncißo nem apoftolatu fungeremur* Proinde euangeltj prat^ dicatioSCdodrinaapoftolica authoritatem fuam flO ab homine,fed abipfo deo, fed SC à fcripturis habest propheticis, quqp cum SCipfae fintfandi deifpirituS infpiratio,confequens eft utriufc^ teftamenti fcriptil* ram fatis ex fe habere authoritatis tametfi human^ nunquamaccedat»

s I VB VERB o Dei, lib. I. 15 Excutitur illud Augiiftini didtum.Euangelio non ere* derem iiifi me catholics ecdefis commoueret authori tas. Cap. V.

Aeccumipfafintluceclariora, QC pronun« ciatis dei firmata, cuici opi'nor, fcripturam quæ uerbum dei eft certiorem amp;nbsp;firmiorem . n quæ uel ecclefiæ uel hominum expetat apa probatiouem confirmationemue: euici uerbû dei eca clefiaefle prias 5)C excellentius.Mirum autem eft mû fcros ÔC amentes illos homines ueritate firma amp;nbsp;pha naplanereli(fta,conuertiad fallax 0^ corruptiflimS humaniingenrj iudicium: mir am imo turpe etiam ik ludeft,quod contra uerbum dei, prohumana authoa ritate,tanta pronunciant confidentia. Interim no nea fcio ad quern authorem, impuram illam fententiam fuamreferant,nempeadfandiflîmumôCde euangea Iio de ecclefia optime meritum Auguftinum, qui olimfcripferitjEuangelio non crederem, nifimecaa tholicae ecclefiæ comoueret authoritas. Agnofco doa diflîmi amp;nbsp;pq ffimi fcriptoris uerba, quæ in libro cona traepifto.Manichæiquam fundamenti uocant, exa tantcap.5.Necß negoexuerbisilliusn0 impium pof fe clicifenfuin,fiauthoris optimi cofilium fpedetur, ft confulatur etiâinlocis altjs, maxime in libro de Vti Iitate credendi,ad Honoratum contra Manichæos, fi itemfingula propius penfentur, maxime quod Aua guftinus deealoquitur ecclefia quæ euangelio obea ditjundeauguftisuerbis fuis ecclefiæ non iudiciu in cuangeliS fed euangeltj comendationem tribuit. Sic enimfequitur, C^uibusergoobtemperaui dicêtibus. Crédité euangelio,cur eis non obtempcrarem dicen tibus, Nolite credere Manichseo »En habes quid ec* d 5

défia com mend ar it Auguftino,amp;^ quomo Jo cotntnO uen't, quia iuflit credere euangelio. Necefle ergo eft ut ipfa pn'us crediderit euangelio.His ü conféras qu^ câp,5,ex lib.Gonfeffîonum afcripfi', colliges baud ob feure fanamhorum uerborutn inteipretationem, rum illis negledis^aduerfarif talent colliguntfenfum, taie item argumentum, No credidiffet euangelio Ail guftinus,nifiauthoritate ecclefiae compulftis, igituf euangelio maiorê authoritatem habet ecclefia, Hané uero aduerfariorum,no Auguftini colledionem, ult; împuramôôblafphemam, quippe cum creatorinon æquetmodo fed quodammodo præferatcreaturatn, omnibus modis nuncoppugnabimus. Principioop* ponimus obfcuræiftorum hominium opinioniilla le fu Chrifti multo clariflîma uerba, Ego uero ab homi« nibus teftimoniS non accipio. Eft autem ecclefîa cofl gregatiohominum* Nam licet communie fit fando* rum,fides tarnen per quam fandificamur non efficit ne fimus homines.Deinde concedimus intelledu fa^ no euangelium habere ab ecclefia authoritatem,addi mus enim,habere quidem non ut ab authore aut iudi ce,fed ueluti à tefte,autficut modo diximus à comefl* dantc.Teftts ante quod uel uidituel audiuitexponitÿ de fuo,expofitioni,nifi' perfidus efle uelit, nihil addit? nihil adimitOmneergo firmamentum acroburnaf* jrationis in ipfa eft caufa ÔèT negottj ueritate. Ita amp;nbsp;ro^ bur ptetatis in ueritate euangelica confiftit. De ea aU* tern teftificatur ecclefia quod credidit, nempequod fi'tuera SC apoftolica prædicatio. Nam ita didicit acc^ pit^ ab ipfis Ghrifti apoftolis. Qiiinimo tales teüc^ MHtiU fueruntetiamipfiapoftoliGhrifti.loannesenimdeft

SIVE VERBÖ DEr, XIB.t l6 perbibet de his,6C fcripGthæCjfiCfciînus quod ucrum fitteftimoniumeius. Âtquisideo agnofcathanc con fequentiam,Apoftoli teftimonifi perhibuerunt Chri fto Qc euangelio eius, ergo apoftolt mai'orem authori tatem habet Chrifto Sgt;C euangelio eius c'Pari autê con« feqiientiaifticoIliguntjEcclefia euangelium recepit, ideftjteftimoniumipfi perhibuit, ergo ecclefia eft ma ior euangelio,adeó uthuius nulla effet authoritas, ni fiab ilia fuiffet receptum, Pueri huiufmodi cauillatio nes appellitant fallacias cofequentis : fed magnis illis ■antagoniftis ÔC Papifticæ fidei propugnatoribus ere« ’ duntur ôôconfîdenterappellantur meriHedores 0^ ,ipfiffimi Achilles,pro orthodoxis cotra hçreticos fcri pturarios decertantes* Qtianto reótius loannes ille Gerfon,docflor Cancellarius Parift'eh,uir fuo fæcu ;lo incomparabilis,in libro de uita fpirituali animæ, le cflione fecunda,Corrollario 7 Æx iftis deducitur, in« quit,quomodo maior fuit primitiuæ ecclefiæ authori las,quam nunc fit, SC quod no cftnecinpoteftate Pa« pæ,nec Côfiltj,autecclefîæ,immutare traditiones dâ« tasabEuangeliftis SC Paulo,(icutquidâdelirant.NeG •habent, quo ad hoc quod eft facere aliquid effe pure 13e fide,parem authoritatis fîrmitarê. Licet enim fuas inftitutiones in dubium reuocare, Ec hic aperitur mo dus intelligendi illud Auguftini, Euangelio non créa derem,nifimecompuliffetauthoritasecclefiæ: ibidê enim ecclefiamfumit pro pi imitiua congregatione fil delium, illorum inquam quiChriflum uiderût SC au« dierunt SC fui tefies fuerunt, Hæc Gerfon, qui etiani inalioquodam loco illud Augufiini, Euangelio non erederem,nifi me ccclefiçcompelleret authoritas, in« uertit ôc ait, Viciffim quoc]^ dicipoteft, Ecclefiæ non

lt;D E SCRIPTVRA crcdcrê ntfi authorftas fcripturæ me i'mpellerct lt;ïlauit cundem locum partpropè modoó^ MarfibU^ Patauinus in Defenforio pacis, Didio,i*capu9, l94n,togt; Ineuangelio fecundum loannem legimus Cuf’ paftor proprias ones fuas emiferit, ante cas uadit, cues ilium fequuntur, quia nouerunt uocem eius.ß' pauld poft, Ego fum paftor bonus SjC cognofco ou^^ mcas,amp; cognofcor à meis.Difcernit ergo ecclefia ter uerbum paftoris QC alient Id quod nimirum fee*’ cum cuangelium ThomæBarptolomæi Nico deni' repulit,Ioannis uero,Lucæ, Matthæi ÔC Marei agno* uit.Quis autem ideo confequi dicat,Ergo oues habd poteftatê in uocê paftoris 5C faciunt ipfam ut aiunG authenticam^Quin ideo, inquit, paftorê fequuntuG quia nota imo preciofa eft ipfis uox paftoris, E diuct* fo,Alienum autem non fequuntur ait, fed effugieO* ab eo,€auira,Qtiia non agnofcunt uocem eius. Pro* inde oucs ducuntur uoce paftoris, Qtiis autem nefd* at oues cfle eccleftam, paftoris uocem euangelium ritatis fSubeftitacß ecclefia ó^regitur, non domina* tur uerboueritatis,

Poftrcmocupioab aduerfarijs difcere, quid intd* ligant per eccleftam cum aiunt,Euangelio non crc3^ remus nifi authoritate compulfl ecclefîæ, Nó opino^ illos per eccleftam aliud intelligere,quàm cœtum congregattonemfidelium. Nihil nunc dico de Pap^ Oc fuis ïratribus Auernalibus, Cardinalibus diced uolebam, Interrogo autem an non à fide nomen ba* beatfidelis t’Ncqueid putonegabuntquod uelpuef* ucrum eflenorunt,R.efpondeant ergo, an illam Paü* R0M,io. li fententiam agnofeant, Fides ex auditu eft, audin*^ autem per uerbum dei,Sinon.agnofcunt, meritoha* bebuntiJ^

SIV E VERB o D ET, LIB. r. 17 bebuntun'mpîj.Sf uero agnofcunt,capti funt.Nä fi ä des P fpiritû fancrû eft ex uerbo dnt, ÔC fides efficit fis delê, fidelium aut cœtus ecclefîa eft, confequens eft, quod euangeh'û fîue uerbu domini fît ante ecclefîam, aut quod ecclefîa nafcatur ex uerbo dei, atq^ hoc ideo prius fît ÔC mzius^'V nde etiatn D. Petrus,Ex puro,in x.Prt.u quit,corde diligite uos inutcem,renati non ex femme mortali,fed ex immortali, per fermonem luuentis dei ÔC manentis l'n æternum^Paulus item. Licet innume= ros,inquit,pædagogos habeatis inChrifto, nonmiiL tos tarnen habetis patres. Siquidê in Chrifto lefu per euangeliumego uosgenui.Âdquænimirum apoflo lica tefiimonia alludens D.AurefiAuguftinus, eccle fîam appellauit ôô filiam ôô matrem.Certe D. Apofto lus Paulus eandem appellauit domum dei uiuentis, i,Tiwa.îi columnam 8C bafîm ueritatis, idcp hoc nomine quod ueritati euangelicæ innitatur ôô regatur ab inhabitan tefandodeifpiritu. Haec autê refpondere uoluimus Auguftinianæ fententiæ corruptoribus.

Scripturx autlioritatem non pendereàgeneralium con filiorum defînitiuafcntentia. Cap. VI,

Erconfequentiarefpondeboillis quoi^qui tAl aliquantohis fœdius hallucinantes, exiftia mantfcripturarum authoritatem non moa ôoabecclefîæ, fed SS à confîliorum generalium défis nitiua pendere fententia.Illa enim iufta régula, inqui unt, fecreuere canonicos libres à nothis dC apocrys sfi fifis edoceri cuperem, quodnam generale libres canonicos difcreuerit à pas

tuftior inter generales fandior S6 authoritate maîo^ habetur ab omnibus, nihil de fer ip tur ar um canon« decreuiU Nam cum in Niceaurbe Bythiniæ conue* niffent patres c c c x v 11 u plericg apoftolica dodri* na ôf uita clari,primo ftatim confeiTu furrexitille mâ „ nbsp;nbsp;gnus Euftathius præful Antiochenusjamp;^ omnium an

tiftitumnomine Constantino imperatori ma* gnogratias egit hominis^ laudauit inftitutum, qd turbulentam ecclefîam ob epifeoporum quorundam difputationes concertationes^ fedare ftuderet: qu‘ cum finem dicendi feciffet, furrexit Eufebius cogno* mento Pamphili Cæfarien.epifcopusjqui ipfe qus« daminlaudemimperatorisamp;rfanÆ fui inftitutiper* orauit, Demum uero ipfe fanAiffimus Princeps Con çratio re ftantinus/'n tam celebri miniftrorum Chrifti corona, gis Coflan orationem habuitde concordia ôf unanimi in uerita# tint magni te confenfujteuocata omnibus in memoriam fuperio de co»£or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tyrannorum crudelitate, ÔC quàm honorifica

dia feri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfius beneficio fruerentur^ T um nihil dixft

pfwiîclt;lt;=! indignius quàm hoftibus fidei domitis,quippe ct^ nonidf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inueniatur iam qui rebellare audeat,ipfos intct

fefe facerdotes committi QC fe mutuo lacerare, atcß reuolupbtemSCrifum præbere hofiibus, praecipu« j, in difputationibus rerum diuinarum ac fidei, in quf ,5 bus tarnen haberentfandiffîmifpiritus dodrinâpi'S« 55 fcriptanijEuangelici enim apoftolici libri, ait, n«« ,, non antiquorum prophetarum oracula, plane in* 55 ftruunt nos quid de uolûtate dei fentiamus» Proind« ,5 hoftilipofîta difeordia fumamus ex didis diuini fpid 55 tus explicationes quæftionum^ Atq; huiufmodiuc*'*

bis fiudebat ptjflimus Princeps apoftolicorû dogma* . , fum conciliate concordiam^Hæc uero omnia fumpn mns

mus ex Theodoreti Cyrcnen*epifcopi hifioria.Cïarct autemex illa quanta authoritate etiam ante fynodu -^icenam fcripturæ canonicae pDlIuerint,ad quas rex Jandiflimus omnia epifcoporum negotia inftitui uosi 'uit: quod dubio procul non potuiflet fi fcriptura in ea demum fynodo faAa fuiffet authentica, Vt autem huic fynodo,ita omnibus quo^ alijs confilijs fyncca rioribus fcriptura fandia iudicandi,agendi,decernen di^ unica fuit régula*

Augiiftiniteftimonia de authoritate fcripturarum, de confiliorum decretis 6i fcriptis fandorum patrum. Cap, VII.

Sjj Vm autem uideam aduerfarios plurimum s pcrmouerifententtjs fandorum patrü,afcri jbam nunc D* Aurelij Auguftini locos alia quot,ex quibus aeftiment quanta fit fcripturæ authos Wtas óó certitude, quo item loco habenda fint confia liorum SC patrum décréta,ecclefiafticorum quoqj ina tetpretumautexpofitorumcommentary* Statui aua AVG V tem huius modo teftimonia afcribere, quod folius fufs Ti N i ficereuideantur,utpotede cuius fide totusorbis omnesorthodoxifemper bene fenferunt* Gerte Roa’”'^ tnanus Pontifex Celeftinus,qui nonitalongo tempo te poft mortem D*Auguftini damit, in epiftola celea bri ad Galliarum epifcopos non minus diferte quam tiere,Auguftinum,inquit,fandærecordationis uii u quem pro uita fua atep meritis in noftra communione temper habuimus, NEC vNctVAM. HvNC sr= ■NISTRE svspicionis saltem rvmor A ƒ P E R s IT, quem tantæ feientiæ olim fuilTe memia pimus, ut inter magiftros optimos etiam ante à meis

DE SCRIPTVRA femper deceiïonbus haberetur« Bene ergo de co orn» nes in commune fenferunt, utpotequiubicç cundis amori fuerit ÔC honorCHacc Celeftinus:uerum au* diamus nunc maximi in eccleft’a dodron’s uerba,

Libro contra Fauftum Manichæum n» cap, y, de commentatoribus ô^commentationibus humani's lo quens. De his hbris,inquir, dici poteft aliquid eos ha* here non confonum fortaffe occultiori öóad digno* feendum difficiliori ueritati, quod aut Gc rema.nferit, autinpofterioribuscorrediumfit,qui non præcipi* endi authoritate fed proficiendi exercitatione fcri* buntur à nobis. Inter hos entm fumus quibus idem Apoftolus dtcit, Et fi quid aliter fapitis, id quoeß uo* bis deus reuelauit: quod genus literarn non cum erc* dendi neceffîtate fed cum iudicandilibertatelegendô eft,Cui tame ne inter cluderetur locus QC adimeretm pofteris ad quæftiones difficiles tradlandas ateß uer* îândas linguae ac ftili faluberrimus labor,diftincla eft apofteriorumlibrisexcellentia canonicæ authorita* tis ueteris ôd noui teftamenti, quæ apoftolorum con* firmata temporibus per fucceffiones epifeoporumS^ propagationes ecclefiarum, tanquam in fede quad^ fublimiter conftituta eftjCui feruiat omnis fidelisS^ plus intelledlusjbifi quid uelut abfurdum mouerit, non licet dicere, Author huius librinon tenuit uerit^ temffed aut codex medofus eft,aut interpres errauft) aut tu nonintclligis,lnopufculis autem pofteriorun* quælibrisinnumerabilibuscotinentur, fednullo doillifacratiffimac canonicarum fcripturarum excel lentiae coaequantur, etiam in quibufeu nep eorum in* uenitureademueritasjionge tarnen eft impar autho* ritasjtaqp in eisfi qua forte ,ppterea diffonare uiden*

SIVEVERBODEI, LÎB. T. 19 tur à ucro,quia non ut dida funt intelliguntur, tamê liberum ibi habet Lector auditórue iudiciû,quo uel approbet quod placuerit, uel improbet quod ofFende gt;^jt,2CideocunÀa eiufmodi nifîuel certaratione uel ex ilia canonicaauthoritate defendantur, ut démon» ftretur, fiue omnino ita effe, fiue fieri potuifle quod uel difputatum ibi eft uel narratum, fî cui difplicuerit auterederenoluerit, nonreprehenditur. In illauero canonicaeminentiafacrarum literarû,etiamfi unus propheta aut Apoftolus aut Euangelifta aliquid in fuis literis pofuiffe ipfa canonis confirmatione decla» ratur,nonlicetdubitare quod uerum fit: alioquinuL «c laeritpaginaquahumanæimperitiæ regatur infirmi lt;c tas, fi librorum faluberrima authoritas aut contem= tt ptapenitus aboletur autinterminata confunditur« lt;t Epiftola xix,ad S» Hieronymum,Ego,inquit,fa tcor charitati tuçfolis eis fcripturarumlibris, qui iam canonici appellantur, didicihunc timorem honorêcp deferre,ut nullum eorumauthorem fcribêdo aliquid erraffe firmilTime eredam .At fi aliquid in eis offendcs ro literis quod uideatur contrarium ueritatijUihil ali» udquàmuel mendofum effe codicemuel interprété non affequutum effe quod didum eft, uel meminû meintellexiffe non ambigam. Alios autem ita lego, ut quantalibet faneftitate dortr inaep pr æpolleanqnon ^eo uerum putem quia ipfi ita fenferunt, fed quia mi . uelper UIqs authores canonicos, uel probabili.ra» tione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abhoi reat, perfuadere potue»

’■unt^ tSec terni frater fentire aliquidaliter exiftimo, ptor us inquam no te arbitrer fie legi tuos libres uel» c anquamprophetarumuelapoftolorum, dequorS icnp ^^^.UQdoïunierrorçcareatitdubitare nephariS e 5

eß^Similia legisEpift,48, ad Vtncentium contra na. óóR-ogat* de Vicorrigendis hacreticis, itemepî* ftot I ii.ad Paulinam de V idendo deo, QC epift. 111. Fortunattanum Siccenfem epifcopum.

LiBro contra Crefconium i.cap.51. Nos, inquK) nullam Cypn'ano facimus iniun'am,ciim eins quasH^ betliteras à canontca diui'narum fcnpturarum autho ritate diftinguimus.Nec^ enim fine caufa tarn falubcf uigilantiç canon ecclefîafticus conftitutus eß, ad qu^ certi prophetarum dC apoflolorum Itbri pertmeant» quos omnino i'udicare non audeamus, S)C fecundufi quos de caeten's literis uelfidefium uel infidelium lib^ reiudi'cemus.

De bapttfmo contra Donatifias lib.a.cap.j. Qin's, inquit,nefciatfandam fcripturam canonica tarn ten's quam noui teflamenti cerris fuis terminis confl* neri,eam^ omnibus poflerioribus epifcoporum lite* risjita præponijUt de illa omnino dubitari ÔC difceptî ri non poffit,utrum uerum uel utrumredum fit quif quid in ea fcriptum eße confiiterit.Epifcoporum an* temliteras,quacpoflconfi'rmatumcanonem uel fcri* ptae funt uel fcribuntur,ÖC per fermonem forte fapicH tioremcuiuslibetineareperitioris 8C per alioröepl* fcopor um grauiorem authoritatem dodorum^ prii* dentiam per confilia licere reprehedi, fi' quid in forte à ueritate deuiatum eß. Et ipfa confilia quæ pd fingulas regiones uel prouincias fiunt plenariorun’ confiliorumauthoritatijquæfiuntex uniuerfo orb^ ChriflianOjfine ullis ambagibus cedere,ipfa^ plena* riafaîpe priora poßerioribus emendari, cum aliquö experimentorerumaperiturquod claufum erat, 3-cognofcitur quodlatebat fine ullo typho facrilegæ

SÏVE’-VERBO DEI, tl B. I. Io IperbisCjfineullainflataceruice arroganticC, fiheulla contentioneliuidac inuidiæ, cum fanda humilitatc, cum pace catholica, cum charitatc Chriftiana*

Huius generis poffem pro authoritatc fcriptura« ruminfinitaaliaproferre,nifimihi plane perfuaftim effet ifta fufficere Tandis 60 minime contentiofis inge nijs,qu3c nimirS etiam fine hac mea difputatione pluh risfaciuntfapientiflimi amp;nbsp;æterni omnium fæculor3 deiuerbumquàm omnium in orbe hominumquana tumuis auguftam authoritatem»

Am Ut nulla hominum autboritate confira matur uerbum deijitafirmitas eius nulla po left concuti potentia Humana. Dominus esL«C’’*^»

nimineuangelio fecundmLuca, Facilius eft, inquir, cœlum 6^ terram praeterire quàm legis apicem unum cadere.Et apudMatthæum,Cœlum ôC terra præteris bunt,ait,uerba autem mea no interibunt, Qtiod pera inde eft ac fi dixiffet,Omnino no fieri no poteft quod dixit deus.Nam huius uerbum tam firmum amp;Ó certu eft,quàm quod firmiffîmum amp;nbsp;ceitifîîmum.Compai rationem pettjt àfirmitatc 2lt; eertis legibus elementô gt;rum maxime folidor um. Nam ôô Mofes perpetuitatê quandam fignifîcare uolens, dicit, Seruabis præcea ■ptum meum, ait dominus, ut multiplicentur dies tui fuper terram, quam iurauit dominus, ut daret uobis quoad cœlum fuevü fuper terram, Eft 6^ illud huius generis quod in leremia legimus, Haec dicit domi= lereta, jt* nus,Siirritum poteft fieri padum meum cum die 6lt; padumeum cum node, utnon fit dies nox in tem

porefuo, 8^ padummeum frntum effe potent pepigi cum Dauideferuo meo. Etiterum, Si padüf meum fadum non eft cum die ÔC node, amp;nbsp;leges cögt; lorum ÔC ten x non pofuijteprobabo etiam fernen b' cob, ut non affumam defemine eiusquidominctU^ fuper fernen Abraham, Videmus autem in cœlo nia ferri lege certa,pulchra SCinuiolabili: uidemus»'' riem perpetuamtuidemus in admirabiliopificio hac operatione iuftiffima exadiffima^ nihil ab hoi^' num pendere arbitrio, fed folem QC aftra pro arbitH^’ conditoris oririSCoccumberecertis^uehi motibn^i nee quicq uam htc uota proficerc hominum, ut uel d lerius diefcat, uel nox fe dilFundat fuper nos tardiüS' Proinde oportet Ô6 ueritatem multo elfe certiffi'mai’’ atlt;ç firmiffimam, contra quam etiam nihil proficiuf' omnium hominum confilia ac uires.Hacc autem otH’ niatam prophetarum quam Chrifti faluatoris uerb^ uidentur petita elfe ex ilia domini fententia,quæ ne, 8, fie enunciatur, Pofthacnon maledicam terf^ propter hominem, fed erunt pofthac tempora lèmd’^ tis à meffi's, frigus Sgt;C æftus, æftas Slt; hyems, dies nox nunquam celfabunt, Hanc fcilicet feriem 8C ü** ciffitudinem temporis inuiolata conftituens,ut nufl^ ex eo intelligamus fcripturæ,quæ uerbum dei eft,u^ ritatem longe illis quidem firmiffimis elfe firmiorc*’’’ hoe eft inuidiffimam,

res hominis cum immortali ueritateclamat,Oini^ caro foenum, amp;nbsp;omnis gloria eius quafi flos camp* Exaruit foenum ô^emarcuit flos. Verbum autem noftri confurget amp;nbsp;firmum ftabit in æternum, Qpr uero poter at de inftituto noftro dici breuius at q^**^ inter«’’

SIVE VER.BO DEI, LIB. I. li interim efficacies;' Nihil pulchrius eft florc, nihil fraa gi^ntius, ateodemquid obfecro caducum 8C minus diuturnum aequec’Omnis autem hominum gloria, oa tîinis uis amp;nbsp;potentia flori comparatur, utpote fragilis ÔC peritura,uel poetis canentibus, Caduca molitur genus mortalium, Nec certa eft res ulla nec tiita baud magis Atq? umbra fumff nbsp;nbsp;Etiterum,

Tale quidem genus eft hominum quale eft foliorum, Quorûhæcuêfushumi fundir, rurfum ilia uirefcens Profertfylua fimul Veris cum afflaueritaura,

Caput atqj fumma orationis hæc,Homo es. Quo non eft animal aliud ufquam,quod modo Surgat,modo cadat,citius atc^ crebrius« Ac iure fane, quippe debiliflimum

Cum fit. At uero ueritas fcripturae folida , ins concuffa ÔÔ immota æternum ftabit. Eft cnim æterni, ueri omnipotentis decretum 2lt; ceu uirtus quæda eius qui dicit, Ego fum deus,06 non eft alius deus, ÔÔ nbsp;nbsp;nbsp;4'^,

nihil eft mihi fimile. Ego annScio â pr incipio nouifli's mum,ôt abantiquoquænondum facffafuntdico, ÔC confilium meum firmum ftat,0f quicquid uolo facio.

Idem alibi in eandem fententiam. Ego ego fum confo ifaiit 11* lator uefter, inquit, S)C quis es tu qui timeas ab homis ne qui moriturus eft,aut a filio hominis qui quafi focs num reputabitur f ôf oblitus es domini dei fatftoris tui,qui extendit cœlos ÔC fundauit terram,cuius tiers Pftl.it» bum retffum eft SÓ omnia opera eius in ueritate, Hæc ^^5^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firmiflîma pro fïrmitate uerbi dei

teftimoniarquibus fi qui no permouentur, digni pros fedo funt,qut metuant perpetuo,trépident 8C incerti

rerum omnium fpiritu ucrciginis rotcntur, donee ßili ore confîteantiir omnia hominum fluxa, incert^ fallacia effe, folum autem uerbum domini coßaP’

Dominus permittit ecdefiam fuam uari}S exereeri per-» fequutionibus.in quibus tarnen non finit ulla tyrannû deueritatemfcripturaclabefadari. Cap, IX.

HVnt tarnen qui propter perfequutiones ty^ rannorum contra uerbum dei féliciter in fît* tutas de feripturæ inuida ui nonnihil addii bitent. Si enim tarn firma eft religio, aiunt,quæ ex utgt;' bo dei petita ÓÓ fecundum præfcripta fandæ fcriptü’’ ræ inftituta eft, qui fit ut cultores religionis huius cundum fcripturam inftitutæ non uincantur mod^ fedperimanturomnino c'Autitaque necefle eft illos deftitui ueritate,quæ inuida eft, autneceffitate qua* dam tyrannorum libidini fubiacetueritas.Ad quæt^ ».Tiwo«»« fpondes Apoftolus, Propter euangelium, inquit, lis affliger quafi facinorofus ufeß ad uincula,at ferm^ dei non eft uindus.Qiiafi dicat, Affligi quidem poi* funt fandi ueritatis miniftri,fed ideo non interit,uifl* cîtur uincitùrue ueritas uerbi dei religio euangeB) Cliriftijfublatisetenim pluribus euangeltj miniftriS’ fubftituipoflîintalq,quiinuitisetiam omnibus ho^^* busueritatis,mendaciaprotrahant atep fubuertaU^’ aiTerant autem ueritatem. Perpetuo itai^ inuida manet ueritas.

Pdx huius Tales uero qui nihil crêpant quam pacem perf^ mûdiciua» quutiones obtjciuntô^àfelicitateexterna metiuntU*' fo, omnia,haudquaquam integri, fed mortaliu funt co’'* ruptiffimi.His enim wetitas etreligio uera ibi fupo’’’^ fiCregnat,

rcgnat, ubi non iubcntur dura, non prohibcntur impura,magiftratus non curat quàm bonis,fed quam fubditis regnet, ubi prouinciae regibus non tanquam redoribusmorum, fed tanquam rerum dominatoris bus,imo ô^deliciarumfuarum prouiforibus feruint, cos^ non fynceriter honorant, fed nequiter Qi. feruili ter timent,HiabundêtuoIuntfcorta publica’, uelpro pter omnes quibus frui placuerit, uel propter eos ma xime qui habere priuata non poiTunt, Illi ipfiinam« plilfimis amp;Sornatiffîmis ædibus, in luxu, in opiparis conuiuijs,in fplendore ueftium, fummum conflituut bonum,ubicui($libuerit ôôpotueritdie nodu^Iu= datur alea,perpotetur, uomatur, defluatur. Ilium ius dicant hoftem publicum 8gt;C hæreticum feditiofîffîmu cuihæcdifplicetfélicitas« Quifquis hanc uel mutarc uelauferre tentauerit,eum excludunt, efedibus eijci untôd^tolluntèuiuentibus, Eosueropro orthodoxis antiquac ÔC pacatae fidei cultoribus ftrenuis habent, quiillampopulis adipifcendam curauerint adeptacp feruauerint,Tam uidelicetpudendis profperitatibus affluereuolunt quicunc^ obijciunt nobis perfequus tiones. a t qjt i redius de his iudicans dominus in GlaJiufi euangeIio,Nearbitremini,inquit, quoduenerim mittendum pacem interram, non ueniutmittercm^i^**** pacem fed gladtum«Nam ueni utdiffiderefaciam ho= niinem aduerfus patrem fuum,ö^ filiam aduerfus ma mid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfus focrum fuam, SC inü

et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfequentur,imo ueni=

ni-æilar^ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interficiat uos, uideatur cultß

rtiiif ^^dePaulus Apoßolus, Omnes, inai,Tinio^» '^oluntpiemy5reiß Chrißolefujperfequu*.

atdominuSjSCaitjBeati qui perfequutionem patiiif* turpropter iuftitiam,quoniam ipforumeft regnuf cœlorum» Ex quibus teftimontjs omnibus appard quàm uani fint qui per perfequutionum tormenta ligionis noftrae uerae ueritatem SiC uerbi dei firmitat'-fufpedam facere,imó dC labefadare uolunt^ deniq;^ prophani ôt^Ieues fint quidam delicatuli, qui in ueit* tateeuangelicaamp;S in fcriptura fanda nihil quæruit* quàm delitias ÔC fecuritatem carnis^

CduJJÎe Praeterea fi quis expendat potiflîmas perfeqiiil* pfr/f^MM-ti'onumcauffaSjdeprehendet has nobis immittià de* * mino,non ut aboleatur feripturæ ueritas ueracp rd** giOjfed ut eledi ceu igne purgentur QC uirtus in infif* mitate perficiatur. Sic enim legimus in prima epiße* la Petri,Chariffîmi,ne miremini, dum per ignem ploramini,quæ res ad experimentum ueftri fitjperif* deac fi nouum uobis aliquod obtingat,imó in hd quod confortes eftis afflidionum Chrifti gaudete, d in reuelatione quoep gloriæ eiufdem gaudeatis exiil' tantes^Paulus quoep Apoftolus, Habemus thefaut’ hunc,inquit,in teftaceis uafcuh's,ut uirtutis eminef* tia fit dei QC no ex nobis,dum in omnibus premimii^’ at non anxtj reddimur:perfequutionem patimur,

non tn ea defticuimur : deqcimur, fed non pehmu^’ femper mortifîcationem domini lefu l'n corpore cumferenteSjUt Ô6 ui'ta lefii in corpore noftro manty ftetur«Qumô^ D,Äuret Äuguft* difputans tnlibfj de Ciuitatedei,quare dominus fand-os fuos perintt^ atcpprophanosmultis diuexet malis. Quamuisln*’' gc ab fint à facinorofîs,inquit,flagitiofîs at(Ç imptjs»^ men non ufqueadeo fe à delidis députant aUenos,

ncc têporalia pro eis mala perpeti fe indicent dtgnos» Excepto enim quod unufquifcß quamlibetlaudabilü ter uiuens, cedit in quibufdamcarnali concupifcen» non ad facinorum immanitatem dC gurgitem flagitiornmatq^impietatis abomination?, ad aliqua tarnen peccata, uel rara, uel tanto crebriora quanto minora,hocinquâexcepto,quis facilereperitur qui eofdemipfos propter quorum horrendam fuperbia, luxuriam QC auaritiam at(Ç execrabiles iniquitates et impietateSjdeuSjficut minando prædixit, conterit ter ras,fic habeat ut hrbendi funt, fic cum eis uiuatutcS talibus uiuendum eftt' Plerunq^ enim ab eis docendis admonendis aliquando etiam obiurgandfs QC corri« piendis male diffi'mulatur,uel cum laboris piget, uel cum OS eorum coram quibus fumus uerecundamur offendere,uel cum eorum inimicitias deuitamus, ne impediant 00 noceantin iftis temporalibus rebus fi» uequasadipifciadhucappetitnoftra cupiditas, fiue quas amittere formidat infirmitas,ita ut quamuis boa nis malorum uita difpliceat, Ô6 ideo cum eis non incia dant inillam damnationem,quæ poft hanc uitam talia bus præparatur, tarnen quia peccatis eorum damnaa bilibus parcunt,dum eos in fuis licet leuibus metuSt, iure cum eis temporaliter flagellantur, quamuis in æ» tcrnum minime puniantur« Haec omnia ex Äuguftü no adduximus.Iam uerocum illa uitia omnibus pro= pe fandis öd fæculis creberrima fint,nil mirum neque debet cuiquam,fi dominus frequenter mala deriuet in eccleßam fuam,ut fcilicet igne proba» ^^coquatimpuritatis tinterim autem nihilominus inuida permanet ueritas, Tametfi enini ßntquiinperfequutionibus «incantur 2lt; deficiant,

multo tarnen plures, imo amp;nbsp;innumen'pcr horribili'a intrépidt ad pulcherrimam mortem prop^ DccoJi4fj ,rarunu Qtiodßpaucorö incoftanttauerbideifîri’’*' tin nofiro tatem labefadare amp;^in fufpicionem fim'ftram runirn^= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuidaü^'

tyrum» ßj- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;approbat ateß commendat. Atq; hue iaiH^

tiebr^tr^■ gfym agones fine certamina martyrum noßrorui”’ quorum altj diftenti funt,afpernati redempti'onctni’* meliorem fortirenturrefurredionem, Altj rurfusl^ dibrijs ÔC flagris explorati funt,tnfuper ÔC uinculis carceredapidatifuntjdifledifunt, occtfîonegladîj

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cubuerunt,concremati ac rotis confracfH funtjObeH'^

runtin ouillis Slt; eaprtnis pelltbusjdeftituttjpreffi, 3^ fliffi,quibus indignus erat mundus, in defertts erraff tes ÔC monttbus, infpeluncis QC esmernis terrx^ Eth' quidemomnesconfirmanteeosuerbo domini, coigt; tra omnem mundi potentiam ôdipfas inferorum pof* taSjtriumpharunt.Hi funt qui conftaler Slt; dulci dis iubilo in ipfis etiam tormentis cum Apoftolo

R«ws. leuma canentes,dixerunt, Quis nos feparabit à dil^ Æone deic'num affliÄiofnum anguflia f num perf^ quutioc’num fames f num nuditas fnum periculutii' num gladiusî'quemadmodum fcriptum eft, Propt^ te morti tradimur tota diCjhabiti fumus uelutoueslt;l^ fîinatæ matftationûuerum in his omnibus fuperamigt;^ per eum qui diIexitnos,Nam nobis perfuafum hab^* mus,quod neeß mors,ne(^ uita,ne(^ angeli,nelt;$ pt**’ cipatus,nelt;^ poteftates,necp inftantia,ncq; futura,’’* que altitudo,necß profunditas,nec^ ulla ereatura ali^» poterit nos feparare à dileeftione dei, quæ eft in Chr(* fto lefu domino noftro« Hine profedo uidetur pt ura canonica hoc fada efle laudabilior 2lt; excelle’’*

s IVE VE RB O DEI, LIB. I. 14 tier,quo plus fanguims pij Sd dodi propter hanc efFu fumeft,Egregiac ÔC immortales uidenturGentibus *^gcs,proquib»sipfilegislatores Sóoptiraiqutc^ etiä mortem oppettjffe leguntur. Pro lege autem del no= fin',pro ueritate euangelica reh'gione fcn'ptun's tra dita,fapientiffi'mi dodiffimt, iuftiffîmi, fortiffîmi QC pt|flimiqui($totiusorbisdelediflimi homines occiu bueruncQuanto ergo iubare fol file pulcherrimus il= luftria excellitaftra,tantofulgorepræcellitlexdei no ftri omnium gentium 6C populorum leges, iura 06 de creta,firmiffi'ma in mudo religionis régula,quæ fem* peruincit,nunquamulla tyrannorS cr«delicate aut îauitia opprimitur.

De infami amp;nbsp;horribili perfequutorum uerbi dei intc.' ritu,deç ueritate femper triumphante. Cap. X.

HVemadmodum uero martyres diuinæ «er» tatis teftes gloriofa morte occubuerunt, QC immortalem poft fe reliqueruntgloriama'ta martyrum perfequutores uerbi dei amp;nbsp;fcripturarum iLiratihofteSjprimufuafefe tyrannide ignominia in* eluibili pollueruntapud pofteros, deinde per acerba amp;infamiahuiusuitætormentaingloriam ÔC ingrata tmo 0!^ exofam abrumpentes uitam, in fathanæ prin* ^ipisfuiregiam,adCereris gencr5,aeternum arfuri, 5 cenderunt. Prædixit hoc futurum apud Zacha* doininus, In die ilia ponam lerufalem lapidem ris,inquit,atq; exercitationis,omnes qui eum fub ^um omnes Gentes terrae, Qiiæ î lei’ufalem, nifî ecclefîa fantfta canonicæ ue* f tati tnnixa,coet«s fidelium, contra quem hoftiû in»

ftrudiffîmîc acies à tyrannis omnium fæculorum cuntur continuec’Oppugnatur ergo ftrenue ab om^** -bus Gentibus terræ, uerum non citra perniciem op pugnantium maximam« Alludens cnim ad moré iæftinum dominus^apud quos iuuenibus lapis prop’ nebatur ponderis grauiffîmi, in quo eleuando uir^ fuas exercèrent, hoc omnino dicere uidetur, Quoi”' admodumlapidemexercitationis pro uirium uad^’ täte alius à terra uix fubleuat, alius attollit uel ad tal^' uel ad genua, ad humeros alius extollit, nonnulli to fuper uerticem capitis efFerunt, nullus tarnen tum omnium itadeponit ut nô faucietur grauiffîifl^ Sic uarie quidem impetitur ÔC exercitatur ecclefîa, rannorum perfequutionibus, SC alij altjs truculenti“’' tes funtjgrauius^ affliguntecclefiam, fed nullus i*’’’ punequod libuitfecit, perierunt omnes*

Exemplis hæc commonftrare haud erit difficile Impugnaruntueritatem euangelicam monarchae^f' bis potentifflmi,fed fuo maximo detrimentoÆt qü^ quam igné 6C ferro fandorum myriades complinf èmediotollerent,ipfa tarnen ueritas femperinuio' permanfitjinterimifticommeritas deo ultori pcei’J dederunt. Nam ut de Pharaone Aegyptio, de Sa^ SC Achabolfraelitarum regibus,de Sanherib, An^ chOjHerode magno SC filio atq; nepote Herodeû^ lilææ tetracha SC Agrippa,reliquis item truculeo^j, mis tyrannis nihil commemorem, nonne Domit*‘^ Nero,qui ecclefiam dei infînitis afFecit malis, tan^^ -fibijpfimanusfanguinolentasintulit ió-u^ purum peClus trâfuerberauit, horribiliter clamtfs^ Dedecorofeuixi,turpius pereoCNota eft SeptimiK ueri.mors faeuiiTima, nota eft eiufdem quocj

SI VE VER B O DEI, LIB. I. 1$ înChriftianos. Iulius Maximinus dum innoxtos per fequitur ÖC fidem Chhfti extinguere fatagit, apud As quileiam feditione militum difcerptus eftunacum fL tiOjCundis conclamantibus,Ex peffi'mo généré ne ca tulumhabendum. Decius Chriftianorum lues bs tro amp;nbsp;parricida crudeliffimus, in folo barbarico inter confufas militS turbas gurgite paludis fubmerfus eft, itautnec cadauereiiis potucrit inueniri, Licinius V alerianus poft multa mala Chriftianis illata à Sapos rePerfarSregefupatus, mox ctiäcaptus ÖC orbatus luminibus, apudParthos ignobiliferuitute compus truit.Äurclianus Cæfarfubita morte uitam abrupit» Diocletianus uenenS hauftt. Galerius Maximianus cöfumptis genitalibus defecit.Ita ehim legimus apud Eufebium Iib.Eccleft.hifto.8.cap, iS.Äuthorem fcele Hombilis ris ultio diin'na corripuit, ille enim qui lætis ac fagina interüui tis carnibus incedebat fuperbus,inflatis fubito uifce^ ribus fuppuratis^ diftenditur. In profundioribus de hinc pcdoris partibus obortum uulnus, totos intrins fecus uifcerum feceffus tabo ferpête depafcitur. Poft etiam fiftulis quibufdam in fuperficie purulêtis meas tibus adapertis, de interioribus putrefatftis uulneris uenisebullire undatim cœpitinnumera uermiSmul titudo. Fcctor uero tarn intolerabilis erat,ut nullus Os mnino ne rnedicorum quidem propius poftet accede te,quod carnes fan's lætæ ÔC in omni luxuria nutritæ, grauior^ ex corruptione nidorem putredinis exha 'inique medicos quod uim fœtoris tolerate non po ent intcrfici iubeUquorS è numero cum quis am lugu 3pdus pojiyg quam medicaturus aftïfteretj a piratus a deo,Cur,inquit,erras imperator, 8C quod deus in ert,ab hominibus putas pofte reuocari t’Nec

humanus eft ifte morbus, nee à mcdicis curatur, recordare quanta in feruos dei egeris,quam^ in reft* gionem diuinam impius Ô6 prophanus extùerisjSCi^^ telliges unde tibi mala ueniât. Maxentiusfæuiffîmii^ hoftis Chriftianorfî aduerfus Conftantinum magn® Chriftianæ religtonis patronum exercitum ducenS) ftatim pulfus in^ fugam effufus fœdiffimam, in poP tem nauigijs compofttam ingreffus, lapfu equi proô* nus in profundum demerfus eft,uoratum^ limo poU dere thoracis corpus uix reper tum. Iulianus quo* que imperator proficifeens in Perfas, poft uiAoriai” Perficam comminabatur fe Chriftianos debellaturôi fedlætaliconfoflus uulnere minari defîjnAiunt aU» tem quod cum fuiflet uulneratus,mox manum fuai” fanguine fuo compleuerit 6C in aërem proiecerit, di» cens, NivlMKa^yaAtTiwi, ViciftiGalilaeæ« Et in eo ipi^ confefTus eft cumblafphemia uidoriam^Tranfeo hU' tus generis innumera exempla quibus abundant amp;nbsp;hiftoriæ Ô6 experientiæ quotidianæ.

Ex hifee autem omnibus colliquefcitquàm inugt;* lt;fta fit uerbi dei ueritas, nullo modo quiuerit fub* uerti ulla uel maximorum regum potentia«Maximo5 enim fuiffeillos quos recenfuimusreges,felices,fap*' entes ÔC heroicis uirtutibus claros, nemo nefeit modo hiftorias à limine, quod diet folet, falutaiii*^ Proindeuaniffimifuntquotquot fuæreligionis prsf* fidia collocant in Principes,in filios hominum in qült;* bus non eft faIus,NihiI autem nobis ne nunc quidci’’ poft tot fæcula, poft tot uitftorias ÔC triumphos, po^ commendatam ornatam^ fandorum fanguine 8^ ritus teftimonio ueritatem uel tantillum erit metuei’* dum« NuUa hanefubuertet Turcaepotentia, nullu^

J V '0

$ Si

it V 0

'ö

It iS i* li gt;nbsp;!* 1» Î » Î

SIVE Vroö DEÏi tl8. t Pcrfarumfucceffiïs,nulla Tartaróniin fæuitia, fiüllà Principum félicitas,nulla Romanenfîum uel Pontifi« ciorum aftutia, nullæ deniiç potentiffîmorum popu« lorum uel minæ uel infidiæ. Stat inconcufla regis Sé pontificis noftri fententia, V enitprinceps mundi hu lus QC in me non habet quicquatn: id^ loquutus fum uobiSjUt in me pacem habeatis : in mundo afflidionê habebitis, fed bono animo fîtis, ego uici mundumi Stat,aeternum^ ftabit Sgt;C illud dei noftri inuiolabilc uerbum,CœIum QC terr^ tranfibunt, uerba autê mea Lucte «« nontranfibunt: SCporttcinferorum non præualebût aduerfus ilia« De Humana autem potentia audiuia mus prophetam clamantem, Omniscaro fœnum, ÔC omnis gloria eius quafi flos agri. Exaruit fœnum flosdecidit.Etiterumdc uerbodomini, Atuerbum domini manet in aeternum.Iam fi immineat perfequu tio,noneftquodideo credamusueritatem protinus fubuertendam.Cruce enim dominus fuos uel affligit ôi corrigit,ne cum incredulo mundo damnctur, imo 66 ex hike ær umnis libercntur, uel ut aurS igné pro« batuteorumuidoria ÔC gloria fitilIuftrior.Hic autê opus eft nobis patientia, Cogitandum item quæ no« bis præmiapropofitafint,quam uaniimpiorum cona tus,quàm difpar fît piorum SC impiorum exitus,quæ dcni^ ab utrifiç memoria maneatadpofteros« ruftosS^pie«* rum animæ in m anu dei funt,nec tanget illos formen tum.In memoria çterna eritiuftus,ab auditionernalaPp/.m» non timebit,Iniuftorum autem animae in eternS dam nantur,necaliampoftfequàm fui turpiflimâmemo« ri^relinquunt.luflyni enim eft apuddeum, quod

affliguntfancftos, ».TZidT». ^inKftionemjôC fendis qui hic affliguntur relaxatioa nbsp;nbsp;- -

nem,tum uidclicetcû reuelabitur dominus lefus^^ cœlojcumangelispotentiæfuæ, cuminccndio flatô* (næ,qui infliget ultionem tjs qui non nouerunt deUi” neccrediderûteuangeliodomini noftri lefu Chrift^ qui pœnam luentinteritum fempiternum, à facie mini QC à gloria fortitudinis illius, cum uenerit rificetur infandftsfuisfî^ admirâdus fiat in omnibiJ* credentibus^Sed immoramur bis forte nimis diu, dem repetentes 8C eadem femper oberrantes chordai fit tarnen hoc ftudio non malo.Hifce enim cupio ftantiam uerbi dei, uim inuidam^ôC fata pcrfequiU^’* r um uerbi dei commendare quàm diligentiffimejCC'^ teutquif($eoquodtgnumeftamore amp;nbsp;ftudio uerb** deireuereatur ÔC colat.

Verbum dei fiuefcripturam canontcam uniuerfa philo fophia antiquiorem elfe, fcriptores item canonicos om nium Gentium claiTicos authores longe antecellere. Cap. XI,

Er confequentia uidetur nonnihil etiamd** M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cendum efte de Antiquitate uerbi dei ÔC

let enim uetuftas Slt; author um prifca celebritas rebi’^ quibushbethaudmodicam cociliare æftimationeU’', Docuiautem per huius libri principium uerbum ftatim ab ipfo mundi exordio per dei infpiratione*^ patribus reuelatum ÔC ab his ceu per manus tracH^ efte pofterisjdonec inftindu dei m o s e s ille fcript^^ in orbe omnium primuSjiftud referret in literas, Nô*-ergo uelex Gêtiliumcodicibus feu teftimontfs oftc^^ H O SI S dam Mofen hune noftrum anteceflifle omnes illoif poëtas,hiftoricos,legumlatores QC philofophos. AD

inuentoribus literarum aufpicabor,Quamuis ergo ti tcrarum ufuSjUt inquit Pltnius lib47,cap,56.aeternus indeatur,Graecæ tarnen SC Latinæ literæ creduntur fero tandem inuentæ^Communis eruditorum fenten tia cenfetliterasinGrçciam attulifle ePhoeniceCada mum fedecim numero abcdegilmnoprs T V, quibus Troianobello Palamedê adiecifle qua« tuor hac figura © s $ x, totidem poft eum Simonide Melicum z h » n, quarum omnium uis in noftris rca cognofcitur. Ariftoteles x, Sgt;^ viii^prifcasfuifte A BrAEziKAMNonP2TX$8C duas abEpicharmo additas © xquàmàPalaraede mauuU lofephus autê in primo contra Appionem libro autumat Grçcos an te Homeri ætatem omnino caruifle literis. At quanta hæcfententiacûfuperioridifcrepetuidere eft exfup putatione annorum4 Homerus enim fequundû Eraa tofthenis calculum poft ioo4annum Troianæ captiui tads floruit. Appollodorus Athénien, numerat 140. annospoftexcifumllium4 Sed Cadmus bellum Tro® ianum SCurbem captam anteceffit annis 3.59. ut nSc ad minimum annijy^. intercédant inter Cadmum SC Homerum. Vtcuncpuero habeat iftorS fupputatio, certum eft Mofen noftrum utro^ tarn Cadmo quam Homero antiquiorem eiTe.

lam quod inuentis literis traditum eft pofteris, uel lexeftjuitaeinftitutiofequendorum SC fugiendorum »■Çgwhjuelhiftoriajteftis tcmporum,lux ueritatis,ma giftracpuitacjuel carmen, fuauitate numerorum fefe infinuans auditorum animis, uel difputatio pbilofos phica,infiituta de rebus diuinis SC humanis. CacterS Plinius in 7.lib.cap.-y^.CereSjinquit,prima leges de^^tegiftato (Jit,Nafonê forte fequutus quiin Î4Metamor4cecinit, res frimi*

Prima dcditlcges,Cerciis funt omnia muftus^ Græci uerp iaditantfuos DraconeSjSoIoncs,Zaî^ cos as Lycurgos*Altj glon'antur de Mercurio, rande,Pythagora,Minoé,Ô£S nefcio quibus nomoth^ lis* At hos omnes antecellit no têpore modo,fed int^ fiiflorià gritate etiam Mofes. Profaicam orationem, ait Pl** primi. nias, condere Pherecydes Syrius inftituit,tempof^

Cyri regis,hiftoriam Cadmus Milefius* lofephus aigt;* temcumhociterum difcrepans in Itbro contra Af pionemtraditmoris fuifle Aegyptîjs Sgt;C Babylonî)^’ utfacerdotesjquos hi Chaldæos uocât,res gefes cc'^* ta as perpétua fer ie confcriberent diligenter, Etho^ quidem fcriptores cxtftimat ufos fuiffe literis Phoef^ ctj?,Idem,Qiii hiftorias,inquit, apudGræcos cofc*'** bere tcntauerût,td eft, hi qui circa Cadmum Milefi^’ ut Acufilaus Argiuus,as poft hune quicû^altj ftiiw^ referuntur,paululum tempus Perficam,ut uidcrc apudH[cllanicum,miIitiam præceflere : fed eos etia’’’ qui de cœîeftibus as diuinis primitus apudGrjeC^^ funtphilofophati,ideft,Pherecydcm Syrum, QC Pf thagoram,8C Thaletem omnes concorditer confite^’* tur Aegyptiorum dC Chaldaeorum fuifle difcipulo^’ as breuiter confcripfîfTe quæ à Græcis omnium aO^* quiflîmaiudicantur,ita ut uix ea credantab illis fe conferipta. Ab his Strabo primo Geographiæ lit’*'^ nihil abludens, Primum, inquit, ante omnia appa«quot;^ tusipfepoé'ticus proceiTitin medium as approbati*,^/ complacuit.Dehinc ilium imita«,cum metrum foli’J fent,reliquispoëticæferuatis partibus, rem ferip^^ commcndarunt,Cadmusuidelicetas Pherecydes Poêt^ pri Hecatacus. Etmea quidem ièntentia uidetur Mi, tica omnium eflè uetuftiffîma, Fuerunt autem poe^

Athenxo 8C Paufania te ft i bus «eteres faccrdotcs, medidmorum uitæ^magiftri, animorum modérai tores attp adeo qui fecreta naturae doccbant. Hi cura plane intelligerent uanam efle mentem hominis, ut quæmagisdeledareturfabulisquàm nudafiC aperta ueritatCjhaud imprudenter imitati medicos, qui pOa tiones amaras mellitis temperantfuccisjueritatem ips fam 8lt; resarduas contexeruntfabulis, utuel hac raa tione iuftitiam SC uirtutes comendarent hominibus. Porrolofephus contra Appionem,Confiât autê quo niam apudGræcos, inquit, nulla inuenitur abfoluta confcriptiopoemateHomeri uetuftior* Cotra quam fcntentiamEufebiusioJibro præparationis euangca licæ,oftenditplurimos ante Homerum floruifle poëa tas,Linum,Zetum, Philamonem, Thamyram, Ama phyonem, Orpheum, Mufæum, Epimenidcm, Aria ftacum,Perfeum,Aefcuîapiû, amp;nbsp;nonnullos alios, qui omnesTroianum bellum antecefierint^ Idem Eufea bius in præfatione operis Homerus, inquit, Solone ÔC Thalete Milefio caeteris^ qui cum his fca Philofo» ptem fapientes appellati funt, multo prior reperitur* phi primù Deinde Pythagoras extitit, qui non fe fapientem, ut priores, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id efi amatorem fapientiæ dici

uoIiiit.Quem fequutus Socrates Platonem erudiuit, aquofamofainpartes philofophia diuifa efi*

Haec de prifci fæculi legislatoribus, htfioricis,poe tis S^philofophiseorum^ teporibus ditfiafufficiant, addimus nunc quibus temporibus Mofes floruerit, quem non femel diximus iftos omnes longo internal IoantcceffîiTe, mosen ergo Inachi fuifle temporta bus eruditifiimi uiri tradiderunt.Ex nofiris Clemens pore mo^ ft: Aphricanus nbsp;nbsp;Tracianws, ex ludæis lofephus Sc ƒ?$ floras*

IiiftaSjUCtcn's hiftoriæ monimenta replicantes« ró Inachus qui'ngentis annïs Troia num bellum cedi'uEx ethnicis uero impius ille Porphyn'us in to fui opens libroquodcotra Chriftianos context!**' poftMofen Scmiramim fuilTe adfirmat,quaï apudn fyrios lyo.ante Inachum regnauit annis: itatj hoftem ilium noftrum 800.pene 2lt; yo^annis Trof ai** bello Mofes fenior reperitui\ Vnde confequens d’ hunc Caftore, Polluce, Libero, Mercurio, ApolH*'i 6C caeteris dij s Gentium,ipfius quocp louis geftis,q^ Græciainarce diuinitatis collocauit,uetuftiorê e»^ Illos enim omnes poftCecropemDiphyem primU'J Atticæ regem fuifle conftat, Cecropem autem Moquot; coætaneum déclarât Eufebius àC antecedereTrOi^ num bellum annis 550*

IVSTI» Quamuis autêifta fatisfacere queant LetfloribüS; Nißnten afcribam tarnen in gratiam ftudioforu, quid deeo^‘ äeuetu g j-gumento luftinus ill e martyr Chr ifti gloriofiflinH'® plt;jte Moa clarilTimus philofophus fcripferit, De

enî antiquitate difputas in Admonitorio fuo ad Go**' tes,quem LatinumfecitIoan»Franc,Picus Mii atidi*' lanus,EfFiciam,inquit,ut percipiatis omnium fîuç*’ ftoricorumfiuefapientum fine poetarum fîuephil*’' fophorum fîue legumlatorü,qui apud uos funt, M 0* SEN primum religionis noftræ magißrum multo fe uetufiiorem, id^ non ex noflris fed ex uefiris monflrabohifiortjs.Temporibus enim Ogigis nbsp;I*!?

chi,quos pleri($ ueflrorum terrigenas putauerunlt;*lt; (ßaeßMofis mentio, ueluti dudoris àprincipis^'’* daicæ nationis, Eius nancß Palæmon in primo Gr^* cæhifloriæ meminit QC AppionPoffîdonij tum io bro aduerfus Hebraeosjtum in quarto hifloriarum/^

fercns tcmpeßate Inacht regts Argtuorum, Amafide in Aegypto régnante, ludæos quibus præerat Mofes defectfle,tjs^Ptolomaeus Mt'ndeftus confenti't, qui res Aegyptias Itterarum monumêtis commendauit, qui^Athent'enfium gefta cofcrt'pferunt Hellam'cus amp;PhtIocharus,qui res Attt'cas utCaftor ÔC Tallus polyhiftor Alexander : amplius lofephus Sgt;C Philon, qut Hebræorum hiftort'as ch arris mandauere,Mofis tanquam anriquiffîmi longe^ uetufttffîmi ludæorS principt's meminerunr, Sedfilt;Dtodorus apuduosht Diodona ftortcor um omnium probatiffîmus, qui Bibliothecas compendioconclufît, SiC triginta continuos annosin Aiîa at($ Europa (ut ipfe fcribit) ambiêda cofumpfît, nec non plurima proprijs oculis haufît, quadraginta fuæ hiftoriæ libres reliquit,Qiiorum primo cum retii lilTetfe à facerdotibus Aegyptijs didiciflè antiquum primum^legislaforem fuifle Mofen,ita de eo ijs ipfîs uerbis mentionemfecit, Poftantiquam apud Aegya pttos uitæ côftitutionem, quam deorum hominumç fuifle fabulantur, multitudini dicunt per ualtlTc fertptis uti legibus eifdem^ gubernari Moa ”13gno animo uirum 8^ probatiflima uita célébra tumJdem paululumprogrelTus dum uellet antiques legislatorum mentionem facere , primum citât

d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerba fcribit, Apud ludyos qui

etn Mofen quem uocant deum,flue eb admirabilem tumaméjpnojfQj^gi^ decernit hominum muls tttuatntprofuturam, fiueob excellenriaamp;^ poteftatê, qutbus^uul^is tpfutn fufceptac legilibêtius obfequiC pofitores Aegyptios Sauchnin fiiTrn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prudentia uirum. Tets

Aegyptios bellicis ncgottjs præcelluerûjuerumenai” beUacem gentem legum pofîrione frenauerft« Qiiaf* tum Bochorim ftatiiunt,2Ceundem regem quem moriæ prodiderunt,ÔCde modo regnandi Sx^. de doni^ fticadîfpenfadoneAegyptîjs præfcripfifle. Quintu^ dicttur )Cerxis pater Darius Âegyptijs legibus ad^lf* difle, Hæo uiri Gentiles de Mofis antiquitatc litet*^ mandauere,qui alieni funt à noftra religione,amp; ea if* fa fe ab Aegyptijs facerdotibus didicilTe retulerufl'» apudquos nonfolumnatus eftMofes, fed etiam gyptia erudifione dignus eft habitus»

TfWpoi*lt;t Idem poft aliquot uerba fubiungit, NecelTariû at'* philo{a= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimo rationem haberi tempor urn quibus

phorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;philofophi, ut nofcatis earn, quæ uob'*

M icantur attulitætatem recentiorem 8(. propinquam atl' modum cfte, Sic enim Mofis antiquitatem facilius gnoueritis»lNeautem de temporibusdiflerensjphif'* bus argumentis ufus,rem protrahere uidear, hinc to mihiexordiendûefte,Socrates Platonis, Plato A' ftotelis præceptor fuit. Hi autem Philippi SC Alexa'quot;' dritcmporibus floruerût,quemadmodû nobis Atl’“’ nienfium Rhetores plané teftantur, præfertim^ moftlienis cotra Philippum fcriptæ orationes. Qty autem Ariftoteles Alexandre dum regnsret conU'quot;' nt,qui Alexandri gefta confcripferunt, abunde nifeftât. Facile ergo eft undccuncß colligere Mofs^ ftoriam omni exotica hiftoria longe antiquiore.^ , nime nancp ignorare uos decet, nihil effe Gentili^quot;j^

ObmpMs hiftorijs exacfte mandatum ante Olympiadas, lam antiquam extare confcriptioncm, quae autCf corum autBarbarorum gefta fignificet, fola (X Mofis praeceffit hiftoria, qua afflationç dinin'^

bfæislitcrisipfepræfcripfit, Necpenim adhuc erant Græcælitcræjficuti carum præccptorcs h'terarum de datant,afferentes Gadmumi'pfasex Phoeiudapru mum attuliffe èC Gvxcix tradidifle» Et primus inter ueftros philofophos Plato tcftatiir cas pofterius in» uentas, quippe qui in Timæo fcripferit Solonem, in= ter fapientes fapientiflîmum,ex Aegypto redeuntem hæc ipfa Græciæ rctuliffejquç ipfe ab Aegyptio facer dote nec fane uetufto audierat ad fe dicente, O Solon Solon^Græci femper eftis pueri :nec apud Græcos fe» nex quifpiatnæt rurfus,Omnes,inquir,quod ad anû mas pertinet iuuenes eftis, netç antiquam ullam opû nionem,autquicquarnlongaeui temporis in illis habe tis, nefcitis autem multa fæcula mutis iiobis perada effe,ob id quod liter is caruiftis.Quapropter fcire con uenitomnemhiftoriam fuiffe Graecis exaratam litca ris,quæ pofterius inuentæ funt, quibus uttcç literarS dementis ft quis rede memorari uoluerit,inueniet o^i mnemconfcriptionem memoriae commendatam, fi-ue antiquorum poctarum,fiue legislatorum, fine phi lofophorum,fiue rhetoru Jdem in codem libro, quod Gentiliunt ï'ouum forte quibufdam uideri poter at,oftêdit, quod ««fbores^ ' Gentiû poëtæ Qi philofophi à Mofe didiccrint, quan= j qua diuerfa ab ijs quae didicerat tradiderint in fuis uo i nbsp;nbsp;nbsp;luminibus, Necç enim pleroscp ucftrulatere, inquit,

£lt; Orpheus Homerus,2lt; Solon, qui leges Athenk cnfinm fcripfitjfej glt;Pythagoras £lt; Plato amp;nbsp;altj non i)! nulli in Aegypto fuere, qui fimulac ab hiftoria Moa jV nbsp;nbsp;nbsp;fis eruditi funt,illis ipfts contraria definiuere quae pri

us amplexati fuerant.Pofthçc multis ex Orpbeo,Ho mcro,Sophocle, Py thagor a, maxime autem Platonc

demotißratluftinus quæ ex Mofe QC prophetarum raculis accepen'nt« Ad finem autem omnium horu*” Reliti^uê» fruAum enarrans, Sed quamobrêiam uiri Gentile^’ di libri nit^horiim mentioncm feci î* Vt cognofcatis fieri no” Gezjfww, pofleutreligionemueramabillisaddifcatisqui nei” quidemrebus quicquam fynceri ex feipfîs fcrib^î genaajwt j;epotuerunt,inqiubus à prophanis fui generis hom' nibuscollaudantur, qui^certa ueluti allegoriafü*^ ïucubrationibus deprompferunt ea quæ à Mofe liquis prophetis didicerunt. Tempus igitur Gentil^ uiri mine poftulat, ut qui ab exoticis hiftorîjs didi^'* ftis Mofen ôi. reliques prophetas eorum omnium q'’’ apuduosfapientes exiftimatifunt,multofuiffè uetiJ* ftioresjrecedatis ab antique maiorum errore,£tdi^‘’ nis prophetarum hiftorîjs occurratis,cognituri ab ucrum dei cultum,no artificiofi eloquij artibus, no*’ pcrfuafîonum illecebris enunciatum, hocenim iH'’' rum proprium quos obfnfcandæ ueritatis cupide urget, fed pure atqjfimpliciterînominibus quoej^ uerbis quæcuni^fe obtulerunt utenturilli, âruob*^ ca profèrent, quæ faneftus in eos defeendens fpirit^ afflaueritjrcfundendaineos quibus mens eftrelig'^’* nem ueram percipere^

Ad antiquitatem præftantiam feripturæ caH'’' , nicæaflerendamuidetur illud facerequodpot^^ Pofetttijîi tifïîtni QC maximi huius orbis monarchæ uerbo dd tniin om reiigtonifecundum hoc inftitutæ plurimum dctüj^ gTficer Notifîîma funt (juæ de maximo illo BabyloJ^*^ r«Rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui(ftoreNabvi%

donofore fcripfit Daniel, nec ignotiora funt qu3f potêtiflîmis regibus Per far um Cyroamp; Dareo . retulit SC Nehçmias ♦ De Alexandre magno^eß^^

s IVE VE RB O DE!, LIB. I. 51 lofephus quod fuam illam fortunam 0^ uidonas da# riffimaSjnon fibi tribuerit,fed deo noftro uiuo ct æter (lt;1 no afcnpferit. Venions enim Hierofolymam fummS Si nbsp;nbsp;fäcerdotem adorauitjcauffam uero à Parmenione tOe

ilgt; iacerdotem adoraret Iudaicum,refpondit,Non hunc amp;nbsp;adoraui,fed deum cuius principatu facerdottj funs (li nbsp;nbsp;dus eft. Nam per fomnium in huiufmodi eum habis

tutus, dumcp mecu cogitaffem poffc Afiam uincere, (S incitauitme,utnequaquamnegligerem,fed cofiden# ter tranfirem. Nam fe perdudurS meum dicebat ex# yi ercitum, amp;nbsp;Perfarum traditurum potentiam : ideocp neminem alium in tali ftola uidens,cum hunc aduer# jP nbsp;nbsp;tiffem,Habens uifionis 6Ó probationis nodurnae me#

moriam falutaui. Exinde arbitror diuino iuuaminc me diredum,Dariumcp uiciffe uirtutêcp foluiffe Per farum.Et hac quidê confeffîone licet ampliffîma mini me contentusjinfuper 8C in templum afcendit,6d deo uero facrificauitjhaud fuo ritui pcrtinaciter inhærês, fedfacrificauit adludaici facer dotispracfcriptS« Ob# tulit praeterea dona munificcntiffima, imo facerdo tern cum plebe iuffit uti lege patria, nimirum agno» fcens prifcamamp;inuiolatamfcripturarumfidem. Cer te uaticinium Daniells quod ipfi praelegebatur uene# ratus maxlmoperelaudauit, admirans prophetiac cer titudinem.Puit autem hie bellator Alexander ÔC mul deprxdator regnorum,in deum,miniftros dei ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac fcripturas diuinas,longe pientior,quam hodie fint

(0 nbsp;nbsp;nbsp;F •î'quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’‘nonachorum abbates, quibus ni#

„ hil entrequentius ÔC fuauius quàm perpétua impie# Utç «C «etbura, dçi ÔC oainifttois uabi dei profcinder e

DcLxx, Vulgatiffîma funt quae hiftoriae prodidcrunt interprcti Lxx* interpretibus» Demetrius Phaleraeus regiaeb** bliothec^ magifter, coram rege gloriofîlîîmo Ptol^ maco Philadelpho,de bibliotheca lege dei ornada d*** ferens,dtfertis uerbis teftatur,6lt; ait,Scias rex legist* tionis ïudaicæ uolumina nobis cum altjs deeffe.Nai^ figuris Hebraicis 8C uoce gentili confcripta inexpi^ nabilia nobis exiftunt.Videturautcm efle fapiend^’ „ ma et integra legislatio ficut à deo data eft, Iccirco

tius abditaà poetis feu conferiptoribus hiftoriariJi’’ utnon facile meminerint cius ncqj uirorum qui^^ cundumhanc legem uixerunt, Nimis enim cafta c»* ea quam non oportet prophanis linguis exponi, hoc quidem fcripturar urn maximi uiri præconio tai’* ta diuinae legis cupidine accenfus eft rex, ut eius afl^* quendae gratia nihil non faceret,Principio enim oi”* ties in regno fuo Aegyptioludæos clementiffîme (ftauit, imô Sgt;C multamillia captiuorum amp;nbsp;feruiend*’ donauitlibertate,Deinde per uiros praeftantifliui^^ Andræamôt^Âriftaeum incoparabilis pretij dona^J templummifitHierofolymitanum, Tandem uero®^ fcripturas facras alTequutus 6C interprétés feniof^^ Ifraelis numero Lxx, maxima cum gloria ad omU^^ Gentes ueraciftima in Graecum ex Hebraeo transit* ta dei eloquia promouit,Cum enim lingua Graeca tempore omnibus prope Gentibus cognita elTet communis, nonpotuit uerbum dei per aliam fpai'S! latius qudm per linguam Graccam, Ét dubio protij effecit hoc diuina prouidentia per maximi nooii”/ regem, utita omnes Gentes pararet ad praedicatio'^ çuangelij Chnfti,quod poft annos propè ducentos quinqi’^

quinquagintaautpauló plu res per totum terrarum orbêprædicatione apofroh’ca difFufum eft. Inter Gen tes em'm 1111 paululumpropenftores erant ad prædica tionem euangelicam, quibus oracula prophetarum non omnino incognita erat. Viderehoc licet in illius EunuchiMeroenfts exemple ,qui defcendê^ ab urbe Alt;lï-s. Hierofolymorum, ad qua non ita multis ante diebus afeenderatadoraturus, legebat in currulfaiam proa phetam.Iduero cum obferuaflet Philippus, adiunxit fe curruijin quern mox principis uiri humanitate fub leuatus, audit ex Ifaia fibi Chriftum prædicari, quem SC compleditur ÔC noftra religione imbuitur.

QiiodfipropiuscontemplemurSC exatftius penfi Dedoétri temus fcriptorum noftrorum SC pietatem 6C eruditio crelo^ ncm,minus mirabimur quodtâtæ exiftimationis fue «JwfwHap rintapudGentes.Namut dC dehacre intranfeurfu pauculahæcdicam. Veriftime uidetur D.Hierony= mus Dauidem Chriftianoru appellare Simonidem, Pindarui-n,Alcæum,Flaccumquo(^,CatullumôC Se renura. Nam his omnibus nihil ceduntcarmina nox ftrafacra,fiue iucunditatemfpeCtes, fiue fuauitatem honeftam,fiueeruditam rerum tiadationê, fiue ener giam,imô noftra illorum hoc nomine muftis fuperat nominibus,quodnihilhabentfpurci,nihilfcurrilitax tis 2C quodbonos mores poteft coinquinare, lam ÔC collegium oratorum fiue prophetarum noftrorûelox quens eft,do(ftum, iUuftre, 6C omnibus ornamentis pulchrae orationis decens 8C comptiffimum. Et ut de aliquibus quædam tantum dicam,nonne Ifaias SC le» remiastûgrauitatetumomni orationis uirtute fums tnis Gentium poteruntconferri oratoribus ipft Tuft lio K-^iccïoni SC eloquetttftfitnQDeiuoftheni? Daniel D^nîfft

maximum in mundo miraculum folus mcrcturl^^ men polyhiftoris.Nam ut omnium regnorum cenfetjita breui hiftoria compleëiitur ôi. abfoluitci^^ quidlogodedali gentium uix multis incipiunt libt*^ Solus perfededefcribitres Babyloniorum, Perfaf*^' Maccdenum èC R.omanorum,Idê ille pingit res fti,regnum Chrifti,Ântichrifti confcelerationem, SiC urbis 8{. orbis excidium. Quis autem grauius,p^' fpicatiusjneruofîusjueriusôcmeliusdtiputat deuî^ beata,de fummo bono, de finibus bonorum Ô6 ma^ rumjde appetendis QC fugtendis,de uirtutibus,imo^ de deoôC rebus diuinis noftratibus philofophis, efttheologis fProphetas 5C apoftolos intelligo«

nibus terræ confluebant principes cum uiri turn minæ,ut eius modo audirent fapientiam* Is non chas aïiquis in throno fedens aureo SC de Tantali tcpotans,eil, fed mortalium fapiêtiffîmus Solomo’’^ Cui multos alios non gymnofophiftas, fed diuinos*' ligionis fcilicet noftrac cultores uiros fapientiffimlt;^ filiberetfingula ad longum exponere, adiungerep^ femust Porrd quifquis hiftoricos noftrates contu^^’ ritcum hiftoricis Gentium,ni uerurn fateri nolit, cet à noftris res maximas pauciffîmis tjs^ euidenö* ' mis ÔC maxime deledis cum uerbis turn fententîjs ƒ fedefcriptaSjimo nihil ab eis tradiatum nifî cuius **** fîgnis aliquis ufus fit. De iftis pronunciabitquod goorationis ambituLedores circunducant,quod^^ res auditorum peritura mox fuauitate plus detfli’^ ceantquàm animos rebus pulchris imbuant, pleruncp fine pro amore fiue odio affedùue corrupj^ r exmufcaquoddicifoletfaciantelephantem,exre’f

n’a «diculâjUti'am nihil dicam de uittjs eorum id gca nus alijs innumeris.D.Äurel.Äuguftinus lib. de Do drina Chriftiana 4. cap. 6. hancquaeftionem propoa ncns, An authores canonicæfcripturæfapientes tan tumodo an eloquentes etiam nuncupandi fintC Et rea fpondet erudite in hæc uerba, Hæc quæftio facile foL uitur.Nam ubi eosintelligo non folum eis nihil fapia entiusjuerum etiam nihil eloquentius mihi uideri po teft.Etaudeodicereomnes quiredle intelligut quod lUi loquuntur, fi'mul intelligere, non aliter illos loqui debuiffe.Sicut eft enim quacdam eloquentia quae maa gis ætatem iuuenilem decet,eft quæ fenilem, nec iam dicenda eft eloquentia fiperfonæ non congruat eloa quentis, ita eft quædam quæ uiros fumma authoritaa tc digniflimos planecp diuinos decet. Hac illi loquuti funt,nec ipfos decet alia,nec alios ipfa,ipfis enim con gruit,alios autem quanto uidetur humilior, tanto al« tius non uentofitate fed foliditate tranfcendit. Vbi ue to eos non intelligo, minus quidem mihi eorum appa ret eloquentia,fed earn non dubito efle talem, qualis eft ubi intelligo. ïpfaquocç obfcuritas diuinorum faa lubriumcp didorum tali eloquentiæ mifcenda fuerat, inquaproficere nofterintelledus non folum inucna tione uerumetiamexercitationedeberet.Poffem quia dem ft uacaretomnes uirtutes 00 ornamenta eloquen tix.de quibus inflantur ifti, quilinguamfuam noftro rum autborum linguæ,non magnitudine fed tumore præponunt, oftendere in iftorum Uteris facris, quos nobis erudiendis 06 ab hocfæculo prauo in beatuni fæculumtransferendis prouidentia diuina prouidit. Sed non ipfa me plus quàm dici poteft in ilia eloquen tiadeledant quæ funthisuiriscumoratoribusGen«

tiliuin poëtisuecommunia ♦ Et quæ fequuntur, pluribus per cofequentia oftendtt in facris literts jnanatn inefle eloquentiam quæ cutn fapientia parabiUterfitconiunda. Proinde qiiotquot obij^ unt nobis fcn'pturarum agreftem QC rudem impoli tumue fttlum, Sgt;C ignorantiam fiiam produnt QC ruptionem.Nam animis adeó funt molh'culis utnif’* fuftineant foUdi\ Elegans his nihil eft nifi idem 2C nor 5 fit. Vera eloquentiaea proprie dicenda eft, qU^ remquamlibetpaucis ÔCadremappofitis, perfpicü*^ 66 eiiidentibus uerbis explicate, QC ueluti oculis ijcere poteft,Et hanc eloquentiam in folis literis facP inuenias. Prophani quidem fcriptores res quas tf^* tftanttot uerborum meandris inuoluuntutuix te trices.In fcribenda hiftoria Salluftio prima gloria ce^. fit apud er uditosjnimirum quod paucis ijs^ propr^ fimis uerbis res expofuerit arduas. Quid quod ip^ Euripedes author prophanus,Erafmo interprète, tra uanos illos loquentis eloqucntiæ admiratores nunciat, 66 ait;

Nam ueritatis fueuit eflè oratio Simplex, uafris nee eft egens ambagibus ïnterpretum,fiquidemipfa per fecongruit. At fermo iniquus quia per fe fit morbidus Medicamina exquifita depofcit fibi.

Doilißimi Ad commendationem facrorum feriptorû ex illud pertinere uidetur, quod optimi quicß ÔC truditiß, nominis apud Gentiles uiri deferta Gentili philo^^' rdiiSa phi phia ad noftram fefe fidem 66 philofophiam fcripttir^ tofophù traditam conuerterunt. Non erant illi uerat eloqu^*^ fcriptur^ jjæ ignari,nondeerat illis ueraeruditio,necç prifta«” uenerai»*

s IV E V E R B ö D E'!, 1 f B. F. j4 demcntiæjUtà bobus,quod did folet,tranfcetidde ïià beret ad afînos. Reliera autem philofophia fæcularf; noftrademum dogmata ambabus manibus amplêxi funt,proindeconfedaneum eftnoftros fcriptores ÔC noftram philofophiampræftare fîue anteceUere, Cæa terumne quis fibi fucum fieri metuat, ex innumera ' nuncturba eruditiflîmorû uirorum, certos aliquot, primumftrenuos ôifamofiflîmos philofophiæ,dem3 uero noftræ profelïionis,felt;f}atores fi'delifliîmos recen febo. IV S T r N V S philofophus habita quoep philo luflitfUf* fophorum incedens apprime^ in feda Platonica, ut ipfe de k feribit, inftitatus,ad noftrâ tandem conuer= fus profeffîonem, non tantum libros contra Gentes confcripfitjfedÔôfanguinemfuum pro Chrifto amp;uc ritate uerbi dei efFudit,manifeftiffîme illis fignificans att^teftificansnoftrampræftarephilofophiam^ TA Titàântttt C I A N V s quoque uir apud Gentes eruditiffîmus, in prima ftatimætatefua,cum maxima omnium fui ad» mtratione oratoria docuit, deinde in Platonis partes conceiüt,cutn^ philofophorum libros dilia genterperueftjggß-gjplyj-jp^y^^ contriuiflet noftra ftudia,utpote meliorajars rnm* C • ^^otitulit, S)C libros contra Gentiles tnod^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodiffîmis Antonini Com

illuftrior PANTAENO repertusPätitutnuf^ Stoicos prima eratpalma* At wiffetferîn philofophiæ ftudia noftrascogno»

Audio etamore erga uerbS dei gelium omn k^dam ad prædicandû Chrifti cuan partibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quaî in extimis orientis

lt;5îusfit,8lt; uf ^æ^^^’^econdunturfideicalore profe« ’î^dlndiamciteriorem uerbum deiprae

dicando peruenerit. Magna erat eruditorum cop'^ etiam Pertinacis nbsp;nbsp;Seueri imperio, fed inter omfl^

Aimnoni^ a m m o n i v s ille,uel Porphyrio tcfte,fummam Ob'! nuittuerum idem ille fpreta philofophia feripturas nonicas reeepit dC in religione noftra ufe^ ad fînem tæfuæeonftanterperfeuerauir* CYPRIANvM*^,^ ro quis nefeiatin omnibus philofophiæ partibus ft’’’ feinftrudiflîmum,SC eundem illû maxima eum

ria ettam Romæ ubi oratoria tum maxime floreb^J rhetoricam docuiffec'Rurfus quis ignorât eundein^ lum epifcopatum famofiffîma: Carthaginis fufcepi^j fanguinem fuum fudiffepro uerbo ueritatist* A“ Ori^eneSt 0 j g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenio,qui ftudiorum fuor2 etiam pHlt;*

lofophos plurimos habuitteftes, quorum nonnulH^*’ bros fuos ad ipfum fcribebant, altj autem iudicio comprobandos deferebant, Qliidquodipfeetiâ phyrius Chriftiani nominis hoftis hune non ut phil^; fophum tantum admiratur, fed prO ipfa propemo^'* philofophia adoratç’indignans interim quod uir ta*^' tus feripturas noftras QC recepifTet QC ornaiTetTerö'’ enim aduerfus Chriftianos librOjquemadmodunH'^' cenfuit Eufebius, Origenes, inquit, cum effet pag^ nus ÔCGentilibus, id eft Græcorum ftudtjs eruditilt;^’ adritum religionis barbarum declinauit, quo fe coi^, ferens omne illud præclarum ingeniumphilofop^** cis literis expolitum uitiauit atep corrupit^dum uita*^ quidem tanquam Chriftianus èc impius agit, dclt;Sf‘’ næ uero QC eruditionis Græcorum præfulgidum men ineptis SC fabulofîs narrationibus occupauit. fequutus quippe fuerat omnia Platonis fecreta, Inft** tutusfueratinlibrisNumentj ÔC Chrontj ôdApo^^^î* pliants 8C Longini, fed Moderati at^ Nicomaclj*'

In Pythagoricis uero fummorurn uirorum non cum . )1gt; nbsp;nbsp;latuere commentary, Attigit etiâ Chæremonis Stof ci

rituibarbaro ôd fuperftitionibusiudaicis coaptauit, iji ac philofophorum gloriam ad dogmata externa 6C pe iji nbsp;nbsp;regri na conuertit, Hæc Porphyrius. Tantum autem

teftimonium etiam ab bofte meruit, qui cum non ins loi nbsp;nbsp;ueniret quod in liter is culparet Origenisjad conuitia

j(, SC maledida fefe conuertit, Sgt;^ talibus eum confpers il( nbsp;nbsp;git maculis,quales nos illi merito omni laude dignifli

PolTem praeter bos maximos in urbe SC orbe pbilo fophos, oratores SC fapientes uiros comemorare, A« ji» nbsp;nbsp;pbricanum,Heracla, Serenum, Minutium Felicem,

,(• Milciadem,Rhodonem,Optatum,Hippolytum, fed '.y nbsp;nbsp;S)C Dionyfios, Clementes, Maximos,Theophylos, V i

lofophia^in qua tarne erant abfolutiflimi artifices, ad ÿ nbsp;nbsp;literas 5gt;C fcripturas noftras omnia ftudia fua conuera

terût,Hodie uero cotraria nobis probatur ftudia. V deas enim non paucos fcripturæ ftudia utborrida SC incultadeferere,fallacem uero fed fplendentem SC fit co peregrino nitetem illam philofophiam fumma ins, fequiimpotentia. Verum contra bos alibi eritcomos diopgendi locus. Ex tjs autem quae haClenus tradidi

-V 5° .'^^^^''^^y^cripturam, quae uerbum det eft, philos °P“^a^cntilinotrmodo uetuftioremeffe,fedfcripto Ks etiam canonicos longo poft fe interuallo omnes Pentium fcriptores relinquere, Vincit ergo prorfus CC longe praecellit omuem mundi fapientiam diuini, il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i X

ucrbi diuina ueritas,Quocirca D, Äugußi'nus Ciui'tate dei iucapu*non minus eleganter quàm citerpronunciauit,Ciuitatem deidicimus, cuius^ fcriptura teftis eft, quæ nonfortuitis motibus anii”*^ rum, fed plané fummæ difpofitione prouidentix^^ ” per omnes omnium Gentium literas,omnia fiW ’» raingeniorumhumanorumdiuinaexcellens autl^' » ritate fubiecit.Ibiquippe fcriptum eft, Gloriofa

funt de te ciuitas dei. Et in alio Pfalmo legimus, gnus dominus ôôlaudabilis nimis,in ciuitate dei ftri,in mote fandro eius dilatans exultationes fac terrac^Et paulô poft in eodem Pfalmo, Sicut ai^'*' uimus ita SC uidimus in ciuitate domini uirtutum ciuitatedei noftri,Deus fundauit eaminacternu'’'; Item in alio, Fluminis impetus laetificat ciuitate dd’ fandificauit tabernaculum fuum altiffîmus, deus **’ medio eius non commouebitur«

Depietate amp;nbsp;uero deicultu interno et extcrno,8; quod fcriptura fanéla omnia quæ uenepietatis funtperfede tradat. Cap. XII.

Eftat ultimum quod reuera primum eft/ demonftremus feripturam canonicam r omnia perfede abfolutam,omnia contind^ quæ ueræ pietatis funt,adeô ut poft illam pietatis ft*’* diofo nullis opus fit traditionibus humanis qui^ । farciat quod quibufdam legislatoribus in ilia dim*^ turn uidetur. Cæterum ad banc rem demonftrand^^ neceffariû erit paucula quædam delibare, primo 4^ dem de uera pietate quid fît,deinde quod ad hanc P tatem nihil conférant traditiones humanæ,

Pietät nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eua-iSfit«, ergo, quæ Latinis pietas dicitur, ex ety^,

JMWf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fô^^

SIV E verbod Er, itB. r. jé fonatbonns fine uerus cultus, religionem alibi uertit D.Hierony, QC Aurd, Äuguft« ad Macedonium epi» ftola 5i.Pietas eft,inquit,uerax ueri dei cultus, unde omnia rede uiuendi duci oportet officia: ÔC ad D,Hie ronymumepift,2.9.Pietas,inquit,quam Graeci uelïiAs uel expreffius plenius uocat, aliud non cft,quàmiuftus dei cultus, lam uero quisfirucs rus dei cultus et gbus omnino coli uelit deus cx fcrin pturis cognofcamus,Mofes itacj Deut. io,de uero dei Qÿibuf cultu per compendium difputans, Etnuncifrael, in» coa quit,quid dominus deus tuus petit â te, nifi uttimeas dominumdeumtuum,ö^utambulesin uijsfuis om« nibus,diligas eum SC feruias domino deo tuo, in toto corde tuo fiC in tota anima tua : ut fcilicet cuftodias præcepta domini Sc: ftatuta eius quæ ego præcipio tià bi hodie ut bene fit tibi:’Ex ijs autê colligimus, deum coli fpiritUjUero animi timore,amore dei dC mandato rum obferuationc ,non quorumlibet,fed eorum quae ipfe præcepit, èC quae in tabulas digito ,pprio fcripfit, £lt;per Mofentoti mundo innotefcereuoluit, Prophe ta ttem Michaeas his concinens,poftquam omnis ge» neris bona opera óó cultum dei uarium fpecialiter és _ tandem fubiungit, S)C ^it, Indicabo tibi o homo quid fit bonum SC quid requirat à te domi indicium, ÔC diligere beneficentiâ, pUdte ambulare cum deo tuo, Quid hoc aliud eft ' quam i dixiffetf’Verus dei cultus nonconfiftit in ula

amore dei 2C ^ximi,hoc eft in ftu« fedulo,nempe in fide,fpe, inno niTfl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confentiunt quæ dominus a«

’^‘‘•^P’docetrefpondenslegifperito, quo nam fit mandatum in lege primum, Apudio«

anncm mtcrrogantibus ludaeis, Qiiidfacimus utop* rcmur opera dei f refpondit dominus, Hoc eft op’?’ deijUt credatis in eum quem mißt ille.Äudis fideu’^ Chriftumopus effe uere bonum, ueram pietateH*^ t,Thef-4^ téligionem,uerum denilt;^ cultum^Paulus quoq^ty cft uoluntas dei, inquit, fandificatio ueftra, utab»^ neatis à fcortatione j èC iciat unufquifcp ueftrum uas poflïdere cum fancftificatione óó honore, no ei’J'' affeêlu concupifcentiæ* Omnibus autem iftis conc' ditur uerum dei cultum effe fidem, innocentiâ ÔC ritatem, ÓC per confequens pietatem ueram conft^^‘ ftudio dei, fide, charitate ôC uitae innocenria, Ad^^ mus his praeclaram fuper hac re Firmiani Lacftafl'' fententiam, quæ in librodeucro cultu cap.i, inh^ uerbalegitur, Venio adidquod eftfummumop«^ huius 2C maximum,ut doceam quo ritu quóue ficio deum coli oportcat. ld enim eft hominis in eo^foIofummarerumSC omnis beatæ uitæra^'' confiftit,quandoquidemproptereafadi SC infpir^! ab eo fumus,n6 ut cœlum uideremus 6C folem (qu^ Anaxagoras putauit)fed ut artifice folis et cœli det^ „ pura 06 integra mente coleremus, Nihil enim faûlt;^ JJ Ô6fingularisilla maieftas aliud abhomine defidef^^

quàm folaminnocentiam,quam fi quis obtulerit JJ fatispiereligoifecplitauit,Hominesautênegleda *^ Folpre* ftitia,cum fint omnibus flagitqs ac fceleribus inqu*”’ iigio» nbsp;nbsp;ti,religiofos fe putant fi templa ac aras hoftiarum

guine cruêtauerint, fi focos adoleuerint, ac uetei is ni perfiifione madefecerint, Quicquid afpecftu rafj quicquid opéré aut odore preciofum eft, hæc grata, fe dtjs fuis,non ex aliqua diuinitatis ratione,quam^ fciuntjfed ex fuis cupiditatibus iudicant, nec init*’* giii'

S!VB VERB O DE!, LIB.!. 57 gunt terrenis open’bus den non indigcre. Nihil enim ’^oh'us corporis fen? lu qC uoluptate perpcnduntHunis arbitrio utreligio nem pondérant, fic totiiis uitæ fiiae ada difponunt.Et quatfequuntur. Nam 6C in hoe cap,£v fequenti pluri ma huius generis difputan

Qiïis uero nefciat omnia ea, quac de fiudio dci, de fidcjde^ charitate in deu 8gt;C proximSjid eft de oiRcqs uitæ et pietatisjitêdeintegritate ÓC fanórimonia uitæj fcire refertjiteris comprehenfa effe canonicis i Quod fidubitas adhuc,audidicentem Mofen,Et nuncICDe«i.4« rael audifiatuta 6Liudicia,quæ ego doceo uos, ut fa» ciatis atc^ fie uiuatis, intretis poffi'deatis^ terram, quam dominus deus patrum ueftrorum dat uobis» Non addetis fuper uerbu quod ego præcipio uebis, ueqjminuetisabco,utferuetis præcepta dominidci ucftrijquæ ego præcipiouobis, NecefTe autê eft cam legemperfede abfolutamefle,cui nihil uel addipo» teft uel adimi» Quod ft maior eft apud te Chrifti QC apoftolorumauthoritas,meminifle oportet Samarita nam dixiflè ad dominum, Scio quod Mefîîas uentu» tuscftjquidiciturChriftuSjCum ergo ueneritille no= bisnüciabitomnia.Cuirefponditlefus, Egofiim qu» ïoquor ribt Hæc extant apud Ioanncminc3p.4. In ’5’CapiLaddifcipulos ait dominus. Vos amici mei eftis, fifeceritis quæcuncpego præcipio uobis« Non pofthac uos dico feruos,quia feruus nefeit quid faciat dominus eius.V os autê dixi amicos,quia omnia quæ audiui a pâtre meo notafeci uobis, lam 06 Petrus A= poftolusgratulansfelicitati noftræquod omnia quæ uerç pietatis funt abunde nobis fint tradita exclamat, Quam uero diumauirtusoîa nobislargitaeft, quæ

gt; DE SCRIP TVRA adliitam pictatem pertinent, per agnitionem qui uocauit nos per gloriam ôd uirtutetn, Paulus qiif’ que Apoftolus’ualedicens apud Miletum Ephefin*^ presbyteriSjConteftoruos hodie, inquit, quodmtH’* dus ego film à fanguine omnium. Non enim fubtd^ fugi quo minus annunciarim uobis omne confiliu’’] del, Proinde quæ ueræ pietatis funtuerbo deiplafl^ nobis funttradita,Naquod aduerfarij obijciunt, Tf’ dita fane fed non fcripta effèjdiluemus cap, 14, De exfer« nbsp;nbsp;Qiiæris hic,fcio,Àn aliquid ad pietatem momef’^

It Tim, 4-, detdiuinusÄpoßolus Paulus, amp;nbsp;ait: Exerce temd* ipfum maxime ad pietatem,Nam corporalis exercit^ tio paululum habet utilitatis, atpietas ad omnia util*^ eftjUtquæpromiffîones liabeat uitæ præfentisamp;^ft^* turæ, Multis ergo nominibus ipfa interna pietas prs^* ßatjin qua fefandi ante oninia 8C prxeipue exercent interim uero non contemnunt ß quæ data funt extd* na dei inftituta, ut certe funt. Nam dominus tarn 1’’ uetcripopulo quam in nouo externn quoep cultu*’’ inftituit. Verum hic duo maxime uidentur fpeda^^ da,Prius,excrcitium externi cultus nihil ad uita pi'*^ deffe, nifiipfedei fpiritus ipfai^fides cultoris pecS^^ occupaueritprfus,Nam fides iuftam exiftimation^’” externo cultui conciliât, qui infidelibus alias rifui’’ commouet, Pofterius,certü efle fi'nem Sc caufas cf*quot;* tas ob quas ille inftitutus eft à domino,certe non «t ftificet aut gratiam conférât, ièd ut ancilletur relig*^* ni internæ 06 internum cultum exerceat, praetereat^ ftetur atc^ repræfentet diuina beneficia,adeo^ lu» oculis contuendafubijciatjdeniq^ ut homines q^’ ùifîr«^

'Cnfirmifuntó^ rebus ui'fibiïibus maxime mouentur, haberent quo abftrahei êtur à propham's n'ttbus Geft tium, colligerentur autem in focietatem populi der, atcß in fuo retinerentur officio, dum frequentius ob öculos rcuocarentur diuinae bonitatis ffgna ac teflia monta,amp; in his quilibet fui admoneretur offictj, Huc autemomnesueterum ante Chrißi aduentum cerca inoniæ flint referendæ, Huc pertinent amp;nbsp;illæ obferua tiones acinfiituta quæ nobis de minifterio uerbi ÔC fa cramentorum dei tradita funt« Neminem opinor o£; fendit quod facramenta Veteris ÔC Nouæ legis cona -langens æquauerim, Quis enim ignorât Apoffolum diferte dixiffè,Patres noftri omnes eandem efcam fpi ’♦Cor.»»« ritualem comedebant,ôt omnes eundem potum fpiri tualem bibebant.Bibebant enim de fpirituali, quæ iL los comitabatur petra, Petra uero fuit Chriftus, Qtiis ergo iam non intelligat etiam eandem eflerationem facramentor um ueteris 5)C nouæ legis c’nifi quod ilia fi gnificabantChriftum uenturum, noftra exhibitum teftantur.Nâ hoc eft quod alibi fcribit Auguftinus jdi I/î cens,Sacramentanouæ legis falubriora ÔCfeliciora his, quæ in ueteri lege, eo quod ilia promittant, hæc dentNoIuit enim noftris maiorem uim tribuere qua fi ipfa conférant gratiamô^fuauirtute res exhibeant fignificataSjfed quod noftra fîgnificent ea nobis à deo per Chriftum elfe data ac exhibita, quæ patribus fucs rant protniiTa fed nondum præftita, Quod fi tibi uia deor parum candide Auguftinianam interpretari fen tentiam,ipfelegito eundem copiofiora de his differ en tem,Tradatu inloan,454tem lib« contra FauftS Ma nichæunii9,cap,n.glt;fequentibus Nam noninftitui inpræfentidefacramentis 06 eorum effi'catia difpu*

rare,fed hate per occafionem SC quantum mftitutô ßro fufRcit tantum annotareTergimus ergo nunc ƒ negotio noftro.Quemadmodum uero omnia quae’^ dunt adpietateminternam,plenenobis funttradit^ I'ta quicquidexterni cultus amp;nbsp;exercitij deo placet,l‘'$ ris eft comprehenfum canonicis, ita ut nemo fibi * ƒ uel rationem uel bonam intentionem credat efle dandam.De ueteris populi ftatutis ÔC ritibus eccU'*’ fticis apertum habemus teftimonium in ixcap, Det** tcronomij,inhaecuerbapofitum,Non facietis iu^^^ oinia ea quae nos hodie hie facimus, unufquifcp qU^, redumeftinoculisfuis.Quiequid igitur ego praf^' pio uobisjid obferuabitis utfaciatis, non addes quam fuper ipfum nee minues ab eo.Iam ft quis ApoftolicaSC literas apoftolorum diligenter expc^ dat Sc excutiatjdicetillos in externis pauciflîmis fe Contentos,SC tjfdem coftanter ufos efle formis di.ComprehêduntAda apoftolorum gefta ab tione domini annor urn pauló minus x x v 111 .In 1’*^ tarnen adionifoIenniBaptifmijCœnæ autPraedic^ tioni uerbi dei, ne tantillS quidê uel additû uel adc*^ ptum legimuSjUndeiamabfolutaeorS perfedio co*' gitur.Conftat prætèrea eandem rationem aliquot culis diligenter cuftoditam effe apud pofteros.Nc^S runt enim aliquot fæculailla quæ temporum fucc^^ fione Sc quorundaepifcoporumobferuatione in ternodcicultuueladditauel adempta funt. IntcH''’ uero nemo pius ftatim dixerit primitiuam ecclefiat’*' quæ omnium fandiflîma fuit,in aliquo fuiffe dinti^z tam, aut ipfam non plene SC pleno dei cultu inferut)* fe domino,Q_uod autem quidam obijciunt de cird* ftantijs,quæ uerfantur circa facramenta,fequenti c^^ pif'

pire oftêdemiis amp;nbsp;illas eflc petitas è fcrfpturfs', qûams wis uocentur traditiones ecclefîafticae» D* Apoftolus ». Con »»♦ Paulus Corinthtjs aliud tradere noluit de çœna dotni

quod accepsratab ipfo domino.Extatadhuc ho aie locus de hac eadêre clariflïmus apud S.dei marty remCyprianumjqui epiflolafunîlib^a.epiftola No eft ergo frater chariflîme, inquit, quod aliquis exifti? met fequendam effe quorundam confuetudinem, fi qui in praeteritum in calice dominico aquam folam of ferendam putauerunt.Quærendu eft enim ipfi quem fint fequuti^Nam fi in facrificio quod Chriftus eft, no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

nifi Chriftus fequendus eft,utiqj id nos audire amp;nbsp;face re oportetjquod Chriftus fecit SC faciendum efle man dauitjCû ipfe in euangelio fuo dicat, Si feceritis quod ego mando uobis,iam no dico u®s feruos fed amicosgt; Et quod Chriftus debeat folus audiri,pafer etiâ de cœ lo conteftat, dicens: Hiceftfilius meus dilediflîmus, M4ttbgt;i7t in quo bene fenfîjipfum audite. Quare fi folus Chri» ftus audiendus eft, nondebemus attendere quidalû quis ante nos faciendum putauerit, fed quid qui ante omnes eftChriftus prior fecerit, Ne($ enim hominis confuetudinem fequioportet,feddei ueritatem,Et in fine epiftoIæjNam fi facer dotes deifilt;^ Chrifti fumus^ inquit,non inuenio quem magis fequi quàm deum et Chriftum debeamus, cum ipfe in euangelio maxime ’ficatjEgofumlumenmundi, Qui mefequutus fucs lorfn.s. ritnonambulabitin tenebris, fed habebit lumen ui= te,Nècergoin, tenebris ambulemus, Chriftum fequi oC præcepta eius obferuare debemus,quia 8C ipfe alio inloco mittens apofioios, dixit, Data eft mihi omnis HdttExs» poteftas in cœlo ôc in terra. Ite ergo S«^ docete omnes gentesjtingenteseosinnomine patrisôô fi'lq ôôfpiri»

tus fandri. Docete eos feruare quaecun«^ præccpîH^^ bis»Q.uarefiinlumine Chrifti ambulare uolumUS»* praeceptis eius SCmonitisnon recedâmuStHæco*”' nia Gypf iani funt, qui tanro ardore hïcc fcr ibere potuiflet, nifi pi ius credidifTet omnia ilia quæ ad ci* tum cœnæ dominiez pertinêt, abunde tradita uerbis exemple domini,Sed ÔC Aurel. AuguAin*** nihil uarians à fentêria D. Cypriani epiflola ad laH**' tium iiS.difertisueibis feribit. Primo ifacß tenerc** uolo,quodefthuius difputationis capur,dominûii^ ftrumlefumChriftumficut ipfe in euangelio loqi*’' -ttir, leni iugo fuo nos fubdidiffe ôé farcinæ leui. v de facramentis numero pauciffîmis, obferuationc^ cillimisjfîgnifîcaîione præflantiffîmisj focietatem ui populi colligauit : fîcuti eft Baptifmus trinitatis i*'’ mine confecratus, Communicatïo corporis 06 guinis ipfîus, ÔC fi quid aliud in feripturis canonic** commendatur, exceptis his quæ feruitutê populi i'^ teris pro congruentia cordis illorû Ô6 prophetici porisonerabant,quæô6inquincçlibris Mofi legil*’* tur.Etreliqua. Ex illis autem omnibus confiare pi** uel externam religionem fatis perlpicue ô6 abunda*** ter canonica traditam effe feriptura, utpote cum cç”^, pendiobreuicontineatur,ita ut nullis copiofi's nitis ad illam abfoluendam traditionibus humanis pus fit.

Difcrimen legum fine traditioniim humanarum, SC. quæ in his nihil facian t ad pietatem. Cap. X111.

Ifleruimus hadenus de uera pietate, hæcin canonicis literis abunde fit tradit^’ nunc uero eonfi'derabimus tradition«

SI VE VER B o DEI, LIK I. 40 inanas,quas altj ad perfedionem fcrfpturartim nccef autemilla» nihil conferre ad ueram pietatem,utuel exhac conßs deratione coUiquefcat fcripturam canonicam ex fcip

0I1 cia. Cum autem conftet quofdam fan's temere ÔCima prudenter fpecies humanarum traditionum commta îcere, ante omnia uidentur iliac nobis diligenter efle

J (i Legum itacp humanarum aliæ Politicac funt,EccIe rielegibus-fiaflicæ aliæ,ÔC aliæ quidem humanæ prorfus* Polis politicise ticæ autem quas amp;nbsp;ciuiles appellamus, uerfantur cira caordinarionê rerum ciuilium Jnftituunt enim rem publicam ôf præcipiunt de æquitatCjiuftitiajtranquil litate publica, de iure ÔC obedientia, Cuiufmodi funt

(jj leges Cæfareæ, principum, uel urbium de iudicqs pu ij,, blicis,de pœna îbntium, de aflertione oppreflbrumy

de iniuria propulfanda St uindicanda, de bello ôf pa® ccjdeemendo, uendêdo,Iocâdo,demutuo,dehæredt tatibus, id^ genus aitjs ad rempublicam ôS non ad re ligionem pertinentibus^De his uidetur loqui Apofto lusPetrus in i.epiftola i.captdicês,Subditi eßote cui® uis humanæ confritutioni, propter dominum. Idem enim protinus addit,Siue régi tanquam præcellenrf, fiuepraeßdibus,ut quiper eum mittantur aduindta (ßamquidenanocentiumdaudemueroredeagentiü,.

I nbsp;nbsp;conflitutionem,ordinationem uidelicet magißratus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

. nbsp;nbsp;quæinHitutaeHadreshumanas conferuandas,NihiI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ergo efficient qui contra ordinationes politicas illud domini didum obijciunt, Frußrame coluntdocêtes;

fpintualibuSj ut uocant, conflitutionibus dum eft.EtD.Petrus ilh'snos fubiecit non addei tum,fed ad noftrum cmolumentum, quando rcpi’’’ ca conturbata omnino falui effe non poiïumus.

itreiM. ^9^ de leremias agentibus in Babylone fub NabiK^*^ donofon’s imperio ludæisjCx ore domini in hune diimconfuluitjSicdi'xtt dominus exercituum dt'j’ Ifrael adomnê tranfinigrationcm quam tranßiJ*® lerufalem inBabylonem. Aedificate domos amp;nbsp;t bitate,p!antate hortos amp;nbsp;comedite frudus eoru,

, pite uxores SC generate filios Sgt;C filias, accipite qü*’: uxorespro filîjs ueßris 6C filias ueßras date uiriSj'',' pariant filios SCfilias, multiplicamini ibi SC noni’’^ nuaminfi Quacrite pacem ciuitatis ad quam egoi*^ tranfluli,8C orate pro ca ad dominum: quoniam tur ce eius erit pax ueflra* Qiiemadmodum ergo ext^ nus dei cultus, ficut præcedenticap, ofiendi, exri^ internum atc^ ita pietatem iuuat, utnemo caufarip^ fit inutiliter effe inflitutum : ita poliucæ leges fi fint SC fandæ, adiuuant charitatem, tranquillitat^ publicam Sô hominum focietatem conferuant,bolt;’‘’^ defendunt, inordinatos autem redigunt in ordin^^ Quocirca illas nemo bonus 8C fanus fub titulo hu^ naruin traditionum abieceritautdiffîpauerit. Hilt;^ Lfgej po« menilluddepoliticis legibus additum adeo^ô^^^/ liticte cum difputationi uolumus præfixum,illas efle oprimas diuiiiis le- maxime diuturnas leges,quæquàmproximeadi’’‘^, ^ibus non temnuminis accedunt àc cum hacnon diflentit’^ difcrepët. hocefi,quænon pugnantcûueritate religionis C flianæ,prætereaiuflae funt, æquæ, SC pro rationed ni SjC honefli temporum SClocorum formata^« rem iniquam SC cumreligione nofira pugnantêp^;, cip*'^

s IVE VERBO DEI, LIB. î. 4« fipiatuelrex uel magiftratus quiIibet,piusIcgiinL. quae necj filet necß obtempérât» Habemus huius fan;, jjl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inobedientiae plurima in facris exempla,maxime

jjl nbsp;nbsp;nbsp;in Daniele Ô6 foci]s,in prophetis, apofiolis ÔC martyri nbsp;nbsp;nbsp;. - .1

'fl bus noftris. Eftetiâomnium uocecelebratiffîma uox apoftoli Petri contra magiftratum dicentis, Oportet deo plus obcdire quam hominibus» Prudenter ergo S)C perfande faciunt quicunlt;$ leges ^mulgaturi pri» us fua omnia conferuntcum lege dei. Extantenimin facris liter is pleniffima exempla 8C inftitutioncs abfo lutiflîmæ omnis generis magiftratus,monarchic, ari ftocratiæ 60 democratiae. Non quod putem principes

(ji ÔC uibes fola Mofis lege uti debere, amp;nbsp;huic mordicus inhaerere,amp; has reipublicae obtrudere. Habet enim il

J lo autem utleges politicaç cum praefcriptis diuinis 5gt;C J notionibus dei primarijs, pedoribus ptjs infculptis, J fed ÔCfcriptura traditis, conferantur, 00 pro rationc locorum ÔC temporum, pro ratione aequi ÔC boni rca J deinftituantur,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venimus nunc à politicislegibus ad ecclefiafticas De Eafe«

tradiuones,Has autem intelligo, quæ è uerbo dei pe^ßdflicis titæ, ÔC pro ratione temporum 0^ locorum ordinatæ, traditioni in ecclefia à populo dei agnofcuntur ac recipiuntur» I*«’* Voco autem illas Ecclefiafticas potius quàm humas nas,quodnon inuentae amp;C promulgate finthominum

7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingenio, fed diuino è fcriptur is dei fpir itu, rcs

autem obferuate à fanda dei ecclefia, quae cum fit ChriftifpQ^fjj^ folius paftoris uocem audit» Quamuis ergo quedam cuftodiantur in ecclefia dilis gentiirime,quæ non funt exprefia (guident uerbotim n in fcripturis canonicis, tarnen ex qs deduda funtra«« * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

donefidcKidl'ubente approbante, Vndenonnu'J hoc negotium hand perpcram ita tradiderunt Duf cia efle domini prçcepta ac uerba,alia quidem fcrip’^ »» Cor»7f Sôliteris exprefla, unde Paulus dixerif,Coniunga‘'^ præcipio non ego fed dominus: alia uero non fcripf^' iéd ex mente dei fecundum regulam uerbi dei ded'’’ datunde idem Paulus.fcripferit, De uirginibus ceptum domini non habeo,confilium autem do, quam mifericordiam confequu tus à domino^ Et in ne capitis,Opinor autem quod amp;nbsp;ipfe fpiritum dei I’' beam^Caeterum copiofioribus exemplis quæ prop*’’ fui declarabo, Baptizantur in ecclefia Chrifti inft^ tes,0(S cum apportantur adbaptifmi lauacrum hunt pro eis publicæ preces, adduntur 06 teftes ß*** iiades, quifideiubent Ô6 omnemfuam operam centur infantulo, fi necefle fit Ô6 catechifante cat^^^ Dehisfiquis requirat exprefia fcripturæ uelprsc^^^ pta uel exempla,nihil habemus quod pro obferiia'** ne 66 traditione noftra literaliter, ut fic dicam, mus:ideo tarnen non fequitur baptifmum infantn’’’' S)C quae circa hunc fiunt, humanum efle inftitutn*’^' Poffumus enim ilia omniadedudionibus planifli*’’*’ 66 argumentis longe firmifli'mis e fcriptura è ptis dei Ô6 exemplis apoftolicis deriuare S6 approi’^ re Jd quod turn alij ante nos turn nos ipfi alibi den’^’^ ftrauimus« Cœnae domini adhibemus etiam fidel^*^ mulierum ccetum, Athac nonfuerût dominical fx conuiuæ,cum primum nobis à feruatore conf^“-^^ retur cœna.Eadcm ilia cœnaritu celebratur pr^‘^1 pto«Fiunt preces Ô6 gratiaruma(flioncs,canuntur bi hymni, alibi recitantur tantum « Fiunt exhortât* nesöCobteftationes^ Pr?elegunt«rceruex

dis cuangelqs Suapoftolorum epiftoKs, quæ tameii omniajita iit nunc ufurpantur, in prima üla ccena no confpiciuntur^Qiiid quod in templo publico, non in itrato aliquo cœnaculo,tempore item matutino, non uefpertino,ante alios cibos fumptos, 6lt;non âcœna, cœnatur ànobis coram domino f Qiiod fi quis petat ifta omnia fibi informa, ut aiunt, oftendi in euangcs Iio, liter a fane deftituet nos, fed no fenfus amp;nbsp;ipfa euan gelq mens aut fpiritus ipfeapoftolicus. Omnia enim ilia tranffumpta funt ex ipfa fubftantia dominicæ tra« ditionisjCadem ÔC fecundum decorum ÔC ordincm in ccclefia pulchre difpofîta funt,utnunc prophanatios nis facrorum omnino non poflînt abiblui, quicuncp clamitantjFruftra me colunt docentes dodrinas ho* minum,ac deinde pro fua libidine omnia falubriter et f:cundum fcripturas inftituta,conuellunt,damnant, S)C conculcanLT ametfi enim hæc uideantur humana ôi humanitus inftituta, reuera tarnen è formulis petis ta funt fcripturæ ÔC pro decoro ôd charitate fynceria fcr ordinata « Talia prorfus amp;nbsp;ilia efle uidentur, quac Apoftolus domini Paulus tradidit de impari connua biOjde uelandis mulieribustemplum introeuntibus, i.Côr.7.»4 de ordine ratione prophetiæ ♦ V identur hue quoep numerandae efle conftitutiones de ferijs, de concioni us facrisjdeprecibus publicisjde excommunicatios

^5 luefceleratorummulda ÔC alia ecclefiæ neceflaa ^gt;quæ fi in medium efTentpofîra , ut ea quilibet pro uo ar itrio uolueret amp;reuolueret, feruaretautnegli geiet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantum inde turbaa

rum,quanta confcifio in ecclefia Chrifti oriret, quàm Chriltiana.ldeoc^ non funt afpernandæ protinusom

nés traditiones ecclefîafti'cæ, qnod de uerbo ad infacrisnoninueniantiin Probandæ funt porius ’’ è récris dedufflx fine, an cum certis illis religionis ftræ formulis pugnent an confentiant* n o l v M enimiftisapertamefle feneftram quorundam libl^'*' ni, qui ecclefiæ Chrifti hoc practextu quidlibet obt’^'î duncNam fi cadiligenter expendamus quæin tr^^ tionibus ecclefiafticis praecipua funt,conftatuetet^^ ecclefiam femper fuiffe contentam feripturis, utp^, quæ omnia traderetquæ ueræpietatis funt: dein*^' eandem ritus habuilfe ex feripturis petites utiles, plices,minime fumptuofos SCopidopauculos* Vf’“' non poteft nô fufpedum elfe quicquidexcedit hiK’j modum fobrietatem^ QC intra antiques termines f*' confißitraut quod cum feripturis dC fana fideli^ raij i,Cor« 14» ne difcrcpatPrærcrea cum Paulus dixerit,Omni3^

center Só fecundum ordinem ÔC ad çdificationê acecclefiafticæ leges omnes in hoc tanquam in feoP^' intendant : humanæ autem traditiones alid refpec^*^'' fie ex alt)s oriantur fontibus : iccirce nihil firmamt’’'^^ accrefeet illis ex tjs quæ haeftenus de Ecclefiafticis . ditionibus difputauimus.

De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Humanæ etenim traditiones reuera illæ funt, 4^'^

tutioiiibus ab homintbus Se contra feripturam fie fine fcripiti*^^’ humunif^. uel bona aut ftulta potius intentione ac fuperftittoJ’*’’ uelalio quopiam alfedu humane prauocpnatæ ditæ atc$ confirmatæ funtCuiufmodi funt leges P^P fticæ, uariæfieinnumeræjdepurgatorio fie purga*:“^ rianisanimabus,deexpiationibusjfatisfa(ftionibiis^ Miifarum nundinatione,de indulgentes fie anniu^’^i fartjsjde legationibus fie emptitrjs precibus, de caO^ fienefeio quibus horis canenicis, defacramentoru*'^ ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftific^

s I V E V E R. B O IT E I, L tß. Ï. 45 mftificatione Slt; gratia, de merito cuku uencratio« b’ ne fandorûjde idoh's, pid^ura, anathematis doms SC «otis J de confecrationibus uarîjs, de primatu Papæ» 1? nbsp;nbsp;pknan'a poteftate fedis Romanæjde Cardinalium in^

ftitiitione,Monachifmo SC quæcuncj ferè præeipiunt uaniffîmæ Dccretales, Hæc SC his fimilia ab hommû il’ bus ad cultum dei SC ueluti columina quædam ueræ lil' religionis inftituta funt» Et bas traditiones maxime intelligunt,qui clamitant non omnia literis tradita ef )(( fe canonicis, quæ pertinent ad perfeétionem populi Ji nbsp;nbsp;dei,Cum tarnen illæ ne hilum quidem faciant ad pieta

tem ueram, Verfantur enim circa res externas^ftiper ill nbsp;nbsp;nbsp;ftitiofas,fcripturis aduerfas SC contr^crisis pietati, V e=:

rumlibetaliquot producere ex fcripturis facris teftû moniaquibus colliquefcathumanas traditiones nihil ji facereadpietatem.ApudMatthæumin 15^ cap« acce» I nbsp;nbsp;dunt ad lefum qui à Hierofolymis uenerant feribæ et Fwjîra co

pharifæidicentes, Qiiare difeipuU tui tranfgrediun= Uturdeus tur traditionem feniorum«Nonenim abluunt manus traditioni fuas cum edunt pané. Agnofeis proculdubio SC pha= tgt;Msbwrnu« •f. nbsp;nbsp;rifæorum noftrorum expoftulationem,Parum,inqui

(} unt, reuerentialiter fentitis de Tandis fandorum paa trum fandionibus.Sed audierunt ifti à domino,Qua

ditionem ueftrâddem ergo noftris obqcimus.Hoc autem dixit dominus. Si difeipuli mei peccarunt tan» toperelegeshumanas trâCgrediendo, quantopere de= linquunt obfecro qui legem dei praeuaricantur f Pro= inde fi iure mterrogatis cur mei tranfgrediantur pa» trum tr aditioes, ego multo iuftius à uobis caufam po ftulauero cur uos tranfgrediamilegem dei,idtp pro* ptertraditiones ueftras f Sequitur,Nam deus præcc» ) nbsp;nbsp;- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5

pitjdîccnSjHonora patrem SkT matrem, 8^ qtn' maUfl** xen't patri aiitmatri morte moriatur, Quod perin^^ eft ac fi dixiffet Si negaueritis ueftras conlh'rutiot’^ pugnare cum legibus diuinis,aut ueftrarû cuftodi^*'' non inducere obliuionem Si negledû legfs dci, cam id euidenti coHatione.Nónne præcipitlex deip’ lam,utquifq; parentes à quibirs proximepoft iiitæbeneficium habet, honorer, foueat £C fi necr*’ fit alatc'Nonnegabitis hoc opinon Addit iam in eii^’’ gelio, Vos autem dicitis, Qtitcuncp dixerit patri a** matrijQincquid doni à me confertur,id in tuum titur commodum, Sgt;C non honorabit patrem fuufl^ matrem fuam, irritum feciftis præceptumdei ptertraditionem ueftram, Hoceft, Sicompofued*^' diuinælegiueftramtraditionem,uidebitis illas pareprorfus,Nam traditio ueftra liberos illaquca^' hos iubet opes legate temploôffacerdotibus* Ad*’*' betfucum, iliam fcilicetdonationem parennbusd^^ minus quàmliberis profuturam^ Cum interim pai^ tes ter miferiefuriant,algeant,rebus^ neceflarijso'’' nibus deffituantur* Quis uéro hic non uideatdei gern ueftra traditione non obfcuratam modo eiTed^ propè SC exoletamfVeriffime ergo infert, Ô6 ait: pocritæ rede de uobis prædixit Ifaias,dicensî ApF’ pinquat mihi populus hic ore fuo, ôf labtjs me hc^'^ rat:,cæterum cor eorum procul abeft à me, fed mecolunt,docentes dodrinas præcepta homini’'^ Habes aperturn ôffirmumteftimonium contra ^5 ftitutiones hominû^Quidenimpoteratdici plad*^ quàm illis fruftra coli deump Vbi ergo nunc fud^ , exiftimanthis farciri quæ in literis defiderantur nids;'Huius nimirum locipræfidio fandus

SIVE VERBO DEI, LIB. t. 44 tyr 8C epifcopus ecclefîæ Carthaginen« Cypn'anus, epift.libro uepifto.S.aufiiseftdicere, Ädulterumeft, impiiira eft,facrilegum eft,quodcunlt;5 humano furo» remftituiturutdifpofirio diuina utolctun Procul ab huiufmodi hominum contagtone difcedtte, QC nes eorum ueluti cancer peftem fugiendo m'tate i.Timo.z. præmonente domino, èC dicente \ Cxci üint 8^ duces Mijttfc, cæcorum.Iam et D, Äpoftolus Paulus poft Chriftum omnem exiftimationem aufert conftitutionibus hu» manisjdum ueritatem prorfus ijs adimir,mendacium J^enddch tribuitper omnia^Nam in epiftola ad Titum loquens de Cretcnfibus mendacibus, Quamobrem redargui» to illos feueriter,inquit,ut fani fintin fide,non atten» dentes ludaicis fabulis, dC præceptis hominum auer» fantium ueritatem^ Audis opinor hominum praece» ptis femel fimpliciter adimi omnem uer itatem^ V n de confequi necefie eft præcepta hominum mera elTe mendacia.Quis autemdixeritfacile mendacijs farci» ri pofte quæ uidcnt fcripturis deelTe canonicis c'Qiu's dcnic^ credat mendacia quicquamad pietatem con» ferre‘^Planius uero adColoftTen, idê Äpoftolus, Itat^ CobJ?,*» fi mortui eftis cumChrifto, ait, ab dementis mundi, quid quafî uiuentes in mundo decretis teneminif Ne tengeris,neguftaueris,necß contredaris, quæ omnia ’pfo pereunt abufu, iuxta præcepta Slt; dodi inas ho» ^tnuni,quæuerbotenus quidem habent fpeciem fa» humilitatem animi QC non per honorem aliquem ad ex» tradP^*^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbis oftendit Äpoftolus Abflrah!^

nonfacere adpietatêquic lt;? pictate nrodis abftrahat omnibus. Non uult trttdùioes Cbn'fti iuftificatos ab hominum præ»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reptis pendere,Hæc enim prima fronte,inquitjhab^’

fpeciemfapientiæ, fed fî penitius introfpexeris,null^ habenthonorem,id eft,pietatemueram. Nam extd* lt;na tantum func de quibus ilia præcipiunt, quæint® rimàdeo conftateflecon^itaadfubleuandam num neceftîtatem,cuiufmodi funtcibus, potus, ut*^ tus Ô6 id genus alia. Quod autcm ilia fpeciem habti’' fapicntiæ,id principio emergit ex fuperftitione, de*’*' de uero ex animi humilirate, poftremo ex læfîone

V/tdehtt* poris.Hæcinquam conciliant authoritatê haudiii*^ béant a(i=‘ garem humanis traditionibus.Et’t.9'îAûôf«lt;7'gt;tj/'a,qiia** ihoritdtë interpres fuperftitione uertit, uoluntaria eft relig*^ tradüioes quam bona intentione Slt;noftra nobis fufcepimus^ human£^■ cacolamusdeum. Soient autem quæ ipfi nobis gimus uehementius placere quam quæ præfcribu*’

Ioan,Vt diuinæleges.Noenimmentitur quidicit, Sidemu”^ do fuifletls,mundus quod fuum eft diligeret. Hinc^^ mirum funtillæ uoces, Non poteft non optimuifl cfle quodcuni^ à nobis ad colendû deum fulcipiti*^' Et deus hominis pietate qualis qualis fit dele(4aiigt;^' Proinde quicquid homo apud fe inftituitquo deü’*' colat,damnabilenoneft, tametfi literis canonicis*'^ que expreiTumfît neep comprehenfum. xAccedit^’ fuperftitionem animi humilitas, quæ reuera aliud eft quàm ipfa hypocrifîs, quæ cum mire placeathoi’’ nibus,non mirum fîijfdem probenturôf traditio’'^ humanæ.Nam harum authores hypocrifi fefe in mosauditoruminfînuarunt. De his ipfîs pauloaf’ hæc ApoftoIuSjNe quis palmam, inquit, uobis uertatjdata opera per humilitatem ÔC fuperftitioi’^ angelorum,inhisquæ nonuidit faftuofus incedci’^' fruftra inflatus a mente carnis fuæ,nec obtinês cap^ ' exqtî^

ex quo totum corpus per commiffuras âf copagincs fubminiftratum dC compalt;5-utn augelcit augmento^ deû Et fane planum eft omnes traditionum humanas^ rum magiftros ladlafle nefcio quam fantftimom'am, uifiones item angelorum, fmo fpirituum mirabilia colloquia congrelTus frequêtiffîmos. Inde uero ora tæfuntnoftrorum hominum uoces Nos traditiones noftras accepimus à fantftis ÔC deo dignis hominibus, qui etiam meruerunt diuina quacdam uidcre fpcctra, éc audire angelicas uoces,quibus fane ftmplicirer crc dcre malumus quam plus faperequamoportet, aut os noftrum in cœlum attollere» His omnibus acce« dit iam tcrtium læfio fiue parfîmonia corporis. Cur cnim non probarentur ab omnibus traditiones, ina quiunt,qu3ecaftigationem corporis praecipiunt,quae item ab illis inftitutae funt hominibus, qui carné cum fuis concupifcenojs crucifixerunt f Malumus nos in horum legibus pcrfeuerare coftanter, quam ad euaiu gelicos quofdam deficerc, qui nihil curant temperan tiatn,molliter autem cur ant cuticulam. His auté mo dis traditiones hominum fuam nadæfunt apudoma nes authoritatem,V erum Apoftolus diferte pronuna ciatillas nihilominus nullum habere honorem ,pieta tern nullam, Euici ergo fcripturarum teftimontjs hus manas traditiones nihil facere ad pietatem, atcçideo ipfas non abfoluere fcripturarum ueritatem, qux fo» laper fe omnia tradit QC continet quae uerae pietatts funt,

Diluuntur aduerfadorum argumenta,quibus tradiz liones humanas propugnant, imo 8C diuinis æquant, St non omnia facris Uteris tradita cfle contendunt,

I Aetcrum quo plus firmamcnti feu robori^ habeant quæ difputauiraus pro gloria ucf 1’* dei contra traditiones humanas, per conf^ quentiaaddamargumêta potiffima, quibi^* aduerfartj in hoc erroris præcipitium deuoluti fuP''

Principioenimexiftimantnonomnia tradita effea'’ apoftolis SiC prophetis doming Mox uero retorqueJ** tes confeffaclamitant,lamfi iftitradiderunt omnia» attamen omnia omnibus non communicarunt^Eti^^ rum,Quod fi omnibus communicarunt omnia, in^^ tarnen non confequitur quod fcripferint omnia, dunt his teftimonia fcripturæjpræcipue uero quodl^ annis ultimo in hæc uerba legimus. Sunt autem lia multa quæ fecit kfus, quæ fî fcribantur per fing^ bjUec ipfe opinor mundus caperet eos qui fcribere’’^ turlibros,R.urfus fifcripferuntapoftoliomnia, inlt;]^ lint,Quid igitur opus erat meminifle traditionumf'’’^ i.enim ad Corinth, ii,cap, Cætera, inquit, cum uc*'^’ ro difponam,Etiterumini, adTheffatxcap, Ro^' mus,ait,uos fratres per aduentum domini noftri Chrifti, ne turbemini necp per fpiritum necp per monem neque per epiftolam,tanquam à nobis pro* j dam,Non inquiunt, enumeratepiftolam tantum^^ £lt; fpiritum 00 fermonem,

dtda cr omnia, dida ÔC fada Chrifti tradita eife literis eua^^j^ faila Chri licis,Nam ilia tantum quæ ad falutem maxime /h literis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcrip{èrunt,Et quis obfecro facile credat **

copreben literiscomprehendi pofte,quæ dominus tä’!. tempore 6C fedulitate tanta patrauitç' Continuis annis tribus'iam priuata cum fuis colloquia habt’j S3ÎÎI cum aduerfarijs certamina inftaurauit, fed

SIVE VERBO DEr, LIB.L 4^ plcbcm ia urbe, m templo, in cnn'tatibus, in sigt:o, ia j’ nbsp;nbsp;fynagogis,imo et in defer to, ad ipfum marejdeni(Ç ex

*pfisconuiuijsadco^ô^initinenbusres maxime ar« iP nbsp;nbsp;nbsp;duas prolixis QC diligentibus tradauit difputationf« '

in 8,cap.Omnes,inquit,maIc habentcs curauit Illa fi quis fpeciatim perfequi ac defer ibere pergat, quot ÔC ({ nbsp;nbsp;nbsp;quibus ucrbis ufus fit in priuads inftitutionibus QC di

{{ fputationibus ccrtaminibus quocß, in conuiualibus I quxftionibus ÖC cocionibus publieistrurfus qua: Ian« (0 nbsp;nbsp;nbsp;guentium fuerit conditio 00 patria,qui fexus 6^ nata«

les,quæ circunftantiæjquac denicç loca,6C quorumli« f betiudiciadidaôCfadajôCaliahuius generishiftori« y nbsp;nbsp;nbsp;ca,quis oro finis,quis libror um modus eflct futurus ç*

Feliciffima itaqj ufus hyperocba loannes, hiftoriam ƒ nbsp;nbsp;nbsp;fuam clauditjÖC ait, Quæ fi fcribatur per fingula nec

opinor ipfc mundus caperet cos qui fcriberentur li« ,f nbsp;nbsp;nbsp;bros,Ergo ipfi coceditis teftamini, inquiunt, quod

ÿ non omnia tradita Cnt litcris cuangelicis ♦ Dicimus, p Quanquam omnia per fingula ( obferuate mihi hoc p nbsp;nbsp;nbsp;per fingula)non fint {cripta,ea tarne fcripta funt, qux

ad pietatem 8lt; falutem cofequendam neceffaria funt« Atqi hoc eft caput illud primär ium, quod in hac cau« H nbsp;nbsp;fauofumus probatum«Obqciuntifti,Sinon omniafa

ad uitam uidentur neceffaria fcripta funt, cofequens eft Chriftum 6c dixüfe ÔC feciffe res non neceffarias» Sed negamus id confequi« Dominus enim pro fua in homines bencficentia unam atc^ eandcm rem uarijs (, modiscxpofuitjfedôCfignisuarîjs uirtutemfuamde i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ml

monftrauit, quorum tarnen omnium una ead^ natura eft flatus ÔCfînisidem^Proindecum unuoi^ tnultis producitur, omnium aliorum natura finis ratio in hoc uno relucct. Quod interim plurima ci^ dem generis fuperfunt,non ilia quidem inutilia u3lt;’' ' ÔC fuperuacua funt/ed diuinæ beneficêtiæ argum^^**^^ tajnihilominus flat et ilia ueritas incocuflajbreui pendio omnia quae ad pietatem neceflaria funt', coi”’ Oj4 nbsp;nbsp;nbsp;prehenfa efle euangelicis literis« Id quod nunc QC

falutisfunt mano ôd diuino teflimonio copiofius ^babimus» 1’* illeloannes in fine cap, io. apertiflime fcribit, teris ejje nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figna fecit lefus in confpetflu difeip*^

fuor urn,quae no funt fcripta in libro hoc. fcripta funt, ut credatis quod lefus efl Chri^^*^ filius dei, 8C ut credentes uitam habeatis per not^; cius.Quid his dici poterat manifeflius fMuIta qtgt;* ‘ S)C alia fecit lefus,fed haec,inquit,ad fidem ueflrani ƒ ftituendamfufficiunt. Namfiita ut docuiinfiliÔ^ credideritiSjfaluabimini.Nihil efl autem quod po^, lutem amplius optetfidelis anima. Nec ego primü^ ‘ annem fic expono. Nam Cyrillus lib.in loan.

68.ita fcribit,Magna,ait loannes, multitudo fign^'i, domini immenfus numerus eft, fed hacc quae rc*^^ mus S VFFICIVNT ad PLENISSIMAM attente legentibus faciendam. Nec accufandus fl omnia non confcripfi.Nam fi confiderentur la nullo penitus praetermiflb, orbis librorum mnl^* dinem non caperet. Hyperbolice autem dicimus monis huius uirtutem proferri.No igitur omnia fecit dominus conferipta funt, fed quæ fcribentes ad mores quam ad dogmata putaueruntfuffi'cere, * f €lt;fla fide à operibus ac uirtute rutilantes, ad reg”.

SIVE VERBO DEI, LtB. I. 47 coelorum perucntamus, per Chriftum dominum no-ftrum. Hacc Cyrillus* Ad eundem modum Erafmus ji ucteruminterpretum diligcntiffïmus fcrutator, Etc-ÿ nbsp;nbsp;nim,inquit,fiquis ea fingillatim conetur enarrare,im

tis proditum eft,quantum ad falutem confequendam fatis eft, EtChryfoftomus explicans illa Lucac uerba, / nbsp;nbsp;Superiore uolumine diximus Theophile de omnibus

quse coepitlefus tum facer e turn docere,ad affumptio nem ufcp, qutcr it quomodo Lucas dicer e potuer it de ÿ omnibus fe diflis QC fadis Chrifti confcripfiffe, cum ld nbsp;nbsp;loannes dixerit impoffibile effe ut Chrifti fada omnia

fcribantur Æt refpondet,Atqut non dixit omnia, fed de omnibus,perinde ac fi dixiftet, In genere de omni bus ad falutem neceffarrjs fcripfi, Porro quod ifti obijciunt apoftolos domini non omnibus tradidilfe ÿ nbsp;nbsp;omnia,primi certe non excogitauerût, fed ab alqs acs

bushaereticorum,contrahæreticos difputans,Solent Apojloli () nbsp;nbsp;nbsp;dicer e,inc^uit^tion omnia apoftolos fcifle, eadem agi= omniafci*

tati dementia qua r ur fus conuer tunt, omnia quidem t^runt,ni= apoftolosfciffe,{‘eduonomnia omnibus tradidilfe,In

j} utrot^ChriftutnreprehenfioniinqcienteSjquiautmi“'’^*’” ’ ÿ nus inftrudos, autparû fimplices apoftolos miferit, d Quis enim intégrée mentis credere poteft aliquid eos ignoraffe quos magiftros dominus dédit, indiuiduos ÿ nbsp;nbsp;habitos incomitatu, in difcipulatu, in conuidu,quio

bus obfcura qutccç feorfum differ ebat, illis dicens da-f nbsp;nbsp;tum effe cognofeer e arcana, quac populo intelligerc

norvliccretç’LatuitaliquidPetrum ædificandac ecclea fix petram didum,claucs r egni cœlor um confequu® ÿ WttiôCfoluendiôCalligandiincoelisôCinterris pote»

flatem î* Latuit Si loannem aliqufd dilcdiffîmilif niinojpedori eius incubantem ciii foli domintis*^ dam traditorem demonftraui't, qucm loco fuo Mariae dcmâdaui'tf’Qin'd cos ignorafleuoluitqui^^ cttam gloriam fuam exhibuit, Mofcn Si HeUaif înfuper de cœlo patris uocemfNon quafî caeteros probans, fed qtioniam in tribus teftibus ftabit ofl’*’ uerbumjgnoraueruntita(ÿôfilliquibus poft rej^ redionemquocp initinerc omnes fcripturas cdiu^ dignatus eft.Iamcum haeretici illud domini ex eiia^ geliOjMulta habco uobis dicere quae non poteftis tare modo. Si quod à Paulo Petrus dicitur efle rep*^^ henfusjobijccrcntad dcmonftrandam apoftolofi’J’ Apofioli ignorantiâ pluribus uerbis ea diluit^Deinde hæc omnü ont ijcit Sed ut diximus eadem dementia eft cum coP? nt£i«î frlt;lt;'tenturquidcmnihilapoftolos ignorafle,ncc diu^, didemntf infer fe prædicaffe, fed non omnia uolunt illos oi^*^ bus reuelaflc, quacdam palàm amp;nbsp;uniuerfîs, quae^J^’’ fecreto Si paucis demandafle. Et poft aliquot uefl’^’ Dominus palàm edixit,inquitjfîne ulla fîgnifîcad’^’’, ullius tacitifacramentijipfcpræceperat. Si quidi^^,, nebris Si in abfcondito audiffènt,in luccm Si in prædicarenu Ipfe per fîmilitudinem præfîgurauc^^ ’ ne unam mnam,id eft unum uerbum eius fine frfy l in abdito rcferuarcnt.Ipfe docebat lucernam non y 7 modio obftrui folcre,fedin candelabrum conftitü^’^ luceat omnibus qui in domo funuHaec apoftoli no neglcxeruntjfi non adimplcucrunt,abiconden^\ aliquidde luminc, ideftdei uerbo Chrifti facrai«^^' Neminem quodfciouerebantur, nonludaeorô non Ethnicor 5, quo magis utilt;^ in ccclefîa libéré r dicabant,qui in fy nagogis Si in locis publicis non

cebant,imo neep ludæoscouertere neep Ethm'co« fila ducere potuiflent,nifî quod credt ab eis uolebant, or^ [iP dinarie exponerentMuIto magis ïam credentibus ec j,ii clefijs niliil fubtraxiflent, quod altjs paucis feorfum (jjj demandarent, Quanquam quædam inter dôme» gi nbsp;nbsp;fticoSjUtita dixerinijdifferebant, non tarnen ea fuiffe

ƒ dium proferebant, ut alium dominum in ecclefia dû cerent^aFium in hofpitio,amp;^ aliam Chrifti fubftantiam defignarent in aperto, aliam in fecreto,ôô aliam fpetn’f”’ refurredionis apud omnes annûciarent j aliam apud paucos: cum ipfi obferuarent in epiftolis fuis ut idip« (il fumôiunumloquerentur omnes J non effent fehiCs I), nbsp;nbsp;mata SC diffentiones in ecclefia,fîue quia Paulus fine

'c, alîj eadem praedicarent^Alioqui meminerant, Sit fers j mouefter eft eftjSCnonnon,quodampliushoc amas lo eft,nc euangeliS in diuerfitate tr aeftar ent. Hæc T er ((I tullianus.Hæc eadem diluunt etiam obiedionem de Traditionibus apoftolorum oppofitâ. Certum enim , eftapoftolosdominialianontradidiffeeccleftjs, SCas lia commendaffeliteris* Vndeidem ille Tertullianus in eodem opéré,fte fer ibit,Confingant taie aliquidhæ () nbsp;nbsp;reticijQuid enitn illis poftblafphemiam illicitum eftc

Sed Sefi confinxerint,nihil promouebunt, ïpfa enim doârinaeorum cum apoftolica comparata,cx diuer* ,jl nbsp;nbsp;(itate SC contrarietate fua pronunciabit, neep apoftoli

alicuius authoris effe neep apoftolici. C^uia ftcut apo* ftoU non diuerfa inter fe docuiffent, ita ÔC apejftolici non contraria apoftolis aedidiffent, nifi illi qui ab apo ftolis defciuerunt SC aliter prædicauerunt» Hæcille, Præurca petimus ab aduerfarqs ut nobis edifferanx

Ediffèrant qui nam fint illifermones, quæ or dîna tf nones, qua/jtit bus adCorinth,amp;ThefT.IoquiturApoftolus, Se^*’. rtt apoflo poteftis explicarc^Quid ergo ,pbabitts nobis iftis Iwtrdctórf. pturaclodsCDixitfanéApoftolus, Caeterauero

uenero difponam* Veftrum autem eritindicaretl^' fitilla difpofitio4Quod fî perrexeritis nugari Paii^^ de MdTa ueftra autde ueftris loquutumeffe confier tionibus,negabo4 Qiia re probabitis mihi quod dt' ftisfD.Hierony,in Matth.cap.aj.Quod de fcripti’' non habet authoritatem,inquitjeadem facilitatec^: temnitur qua probatur. Ad hacc, fi ueftrae conflit^'*' nes componantur cum fcripturis apoftolorum,apP^ rebit illas cum his pugnarc ex diametro.Nihil erg‘’‘ OmrtMm4 ficitis ueftris illisfcripturælocis» Caeterum quod darutferi mo propofuiftis apoftolos non omnia fcriptis den’^''| ptw upo- dalTelicet omnia tradiderint ccclefijs, confutauii’^^ in initio mox huius capitis, demonftrantes tarn d*** na quam humana authoritate,omnia quae ad falu^f confequendam pertinent perfede tradita efle h*® n'a euangelica* Addimus iftis etiam hoc quod D« lus inj» cap» adEphefios manifefteteftatur fe ptlt;^ eius epiftolæ capitibus, quanquam breui cornpé^’'^ attamê pleniffîmotratftatu, omnem cognitionéü'^,, in myftcrio Chrifti expofuifle» V erba enim eius i^^ (J bent, Audiftis difpenfationem gratiædei,quç daP^ mihi in uos,quod fecundum reuelationem notui” j hi fecit myfterium quemadmodum ante fcripfi P cis, ex quibus poteftis legentes intelligere cogO‘^ nem meam in myfterio Chrifti» Quod ft epiftolæ Ephefios addamus alias tredecim epiftolas, pro^*^^ maxime gloriari licebit omnem fidem apoftolicaf^.v omne pietatis negotium fcripturis coprehenfum apo’‘

SIVE VERBO DEI, LIB. t. 49 apoßoUcis« Vcrû hac de re nonnulla trademus etiam incapjy*

Ad hunc uero modumfufi ÓC fugati aduerfarrj no ua prælia tentant, clamantes: Qiiod licuit apoftolis id nobis quolt;ç,qui in locum apoftolorum fucceffîmus, licebit, Licuit ante iftis leges condere.Nam in Adis cap, 15. Vifum eft, inquiunt, fpiritui fando 8^ nobis. Etin Adis i6.cap,manifefta fit mentio Decretorum apoftolorum. Vnde ctiam nobis poteftas data eftdca creta confcribendi promulgandi^ in ecckfia. Audio quidem clamor em fatis confidentem. Audio uoces ia dabundas,quod Soloncs ifti inlocS fucceflerint apoa ltolorum,probationemuero quam ante omnia expe=« dabam, nullam audio. Tantâne autboritate pollen's, ut fatis fit rem uel dixiflc Negamus omnibus modis

. uosinlocumfucccflîffeapoftolorum.IdeoautemnesSttccfjJô« gamus, quiamores Só dodrina ueftracumuita 8Cdo res apofit drina apoftolorum omni modo plus quam ex dia=. krum»

metro difcrepant, atcprepugnant.Caretis uocatione légitima ôC euangelica. Nullum denied in uobis appa ret apoftolicum ueftigium. Proinde non eftis apoftos lorum Cbrifti fucceffores, fedillorumpotius de qui» bus ita fcripfit ex ore deiprophetaEzechiel,Coniura^^^^*“* tioprophetarü eius in medio eius ,ficutleorugiens, be qui rapit praedam animam comederSt, tbefaururn SC quod preciofum eft acceperunt, atque uiduas eius multiplicauerunt in medio eius. Sacerdotes eius uioa laucruntlegemmeam SC prophanauerûtfandamea, nec diferimen fecerût inter fandum SC prophanum, fed 8C à fabbatis meis abfeonderunt oculos fuos, SC ego prophanusfadusfum in medio eorum. Deuos bis conqueritur SClfaias propheta, SC aiu Speculatosipw yç.

res eias otnnes caecifunt, necquicquamnouerutit Omncs funt canes mua nec liaient latrare, iacente^ dormiunt, Sgt;C amant dormitationem. Et canes imp'^ • dentes anima nefciunt faturitatem, Q(. paftores ipfi

hilfciunt necßintelligunt, fedomnes in uiasfuasf^ fpiciunt,quifcp ad commodum fuum de termine Venite accipiam uinû ÔC potabimus ficeram : Sô cf*’ ficut hodie fie cr aftina die, imo multo mains ôô multj’ cxcellcnaus^Horum inquamfedatores eftis, Illis ta QC moribus refpôdetis^Id quod minime poteftis garejpfaenimconfcientia uos aceufat. Teftatur ipfum ÔC quotidiana experientia adeo^ totus orbi^' Decrdd/i CæteruminAdHsapoftolorumnihilnoui in eccle^*? Ke edtto» inftituer unt apoftoli« N am lege dei iam olim prohil’]*

taerant idolothyta S/C feortatio, SufFocatum autem^ Jtolorunft fangQfs fuß jggg pertinent charitatis, quæ æterna . Ideo enim appellatur à loanne præceptum uetus, hocautemdecreto apoftolorum intelligendus cusquem citant adtierfartf ex i6,cap« Aduumap^ ftoIorum«Sic enim habet is locus exueritateGrae^^ nica,Tradebantipfis feruanda dogmata,ipfa inqu^'j' iudicata fiue décréta apoftolorS.Explicans enim 4*; illa dogmata fiue placita apoftolorumfuerint, ad^*'î Iudicata inquam ab apoftolis,hoc eft,quæ iudicar^** decreuerant^Hieroiolymis apoftoli, Tradebant^^ tem ipfis feruanda décréta, dixit pro eo quod eft, l’’ tuebant Gentes S)C docebant eas id feruare quod munibus ecclefiæ fufamp;agtjs decretum fuerat, nen^P^’ Sola dei per Chriftum gratia ÔC abfq? legis admiift‘-'^ loiuftificaricredentes exiudæis ficGenribus luftificatos autem decere modeftia öi. ut libertate ƒ ne® abutantunnetB more priftinouiuant,

SI VE VERBO ÖEI, LIB, I« ’fo abftincaftt à fufFocato ÔC fanguine,item ab idololatr ia idolothy tis dC fcortatione, quæ apud Gentes erât uni gatiflîmarcceptiflîma^«Proindequod quidâhic di-(putant de Canonibus apoftolorum non tantum falc caret, fedô^prophanumeft. Canones lUi apocryphi funt multa habent abfurda, ßolida SiC parum con* uenientia apoftoltco fpin'tui. 'V eru oportet tenebrio* f** nés iftos,quibus non fufficitlex dei,inftitutio prophc Ifj’ nbsp;nbsp;nbsp;tarum,imô ÔC euangeltum filtj dei, amp;C folida apoftolo*

Quanquâ uero ilia per fe finnmpia ôf plus quàm Apoßoli d ruinofa, ut tarnen fubucrtantur penitus, oftcndam«fwi«ire* gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nue paucis apoftolos Chrifti mâdatis domini fui con= liquerunt

dendileges exemplum, uthicma^isdocuerint nihil^’^S«* in ecclefîaaliud elfe tradêdum quam quod traditum jl- quifcç acccpit à domino.Nam dominus apud Matth» gt;nbsp;nbsp;nbsp;in aSxap.ablegans apoftolos intotum mundum, talc

IC* ipfis dat mandatum, Adducite fiue difcipulos facitc mihiomncs Gentes, Adducendi quocg raodum prae* .gt;( fcribens, ait : Baptizate illos Ô6 docete. Et quemad« .((1 nbsp;nbsp;nbsp;modum formam baptizandi explicat, dicens : Bapti«

zantes cos in nomê patris 8^ filtj 8lt; fpiritus fandi, Ita jl) nbsp;nbsp;nbsp;06 dodr inam fuis limitibus concludens ÔÔ quid natio

cunfç ab ipfo didicerant. Ita K Marei ultimo : Itc, in« ,C) nbsp;nbsp;nbsp;quit,in mundum uniuerfum 8lt; prscdicatc euangeliu

{fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n X

ad cuatigeli'um dei prædi'candum,quod quidcm promiferitper prophetas fuos in fcripturis fandts^ fîù'o fuo* V nde QC coram rege Agrippajudçi, inqn**! comprehcnfumintemplo tentauerunt me interfi^^^ re, fed nad-us dei auxilium ufq^ in hodiernum di^'ï' fto,teftificans turn paruo turn magno, nihil aliud cens,quam ea quæ prophetæ praedixerant futura d* fe S)C Mofes^Ex his autem fequitur dominum non difle ullum ius condendi leges, cum euangelium dicare mandauit : quin potius fcripturas facras cn^^’ rare 8C ex his redemptionis ÖC regenerationis my^^j rium tradere populis præcepiuEuangeliS enim à domino traditû refertur apoftolis, prius promintquot;'' ßCfcriptüeftinlege Sgt;C prophetis, Etenim Apoftc’l''^ qui euangelium pleneö^ fynceriterprædicauit,m3^ fefteteftatur aliud fe non docuifle quam quodlc^j, prophetæ prçdixerint* lam fiC^phetae iphj^adeo^l^^ fes {anó-iiïïmus nullum fibi ius condendi leges uli’^* parunt.Subinde enim illiin ore habent, Sicdicit minusróó, Os domini loquutu eft. Et leremias in V cap. Propheta, inquit, apud quern eft fomni5,naff^ fomnium: ôd qui habet uerbum meum^oquatuf bum meû,relt;fte 8C uere. Qixid paleis cum tritico non uerbum meum quafi ignis dicit dominus, 6^ fi malleus conterens petramt'Hucquocç uidetur Pauli pertinere,Quod fî ego uel angelus de cœlo dicauerit uobis euangelium præter id quod praedi^ uimus uobis, anathema fît, Defcendimus nûc ad^ mana teftimonia.Tertullianus in Prçfcrip.hærct'y j bis,inquit,nihil ex noftro arbitrio indulgere liccb nee eligere quod aliquis de arbitrio fuo induxefft’ poftolos domini habemus authores, quinecipß^^jj,

quam ex fuo arbitrio quod induccrent elegerunt, fed acceptam à Chrifto difciplinam fideliter nationibus Ü' nbsp;nbsp;atfignauerunt, Itaque fictiam angelus de cœlo aliter

tullianus aperte opinor fatis pr onunciauit contra om nes nomothetas aduerfariorum noftrorum^ Chryfo» jji( nbsp;nbsp;ho mus quocçHomelia in Epift.Pauli adTitum 1« Os

mnia,inquitjeuangelium continet Si praefentia Si fu |() nbsp;nbsp;turajhonoremjpietatemjfidemjfimul omnia praedica

tionisuerbo conclufit.Sicut enim praeco prxfentibus omnibus in theatro praedicat, ita Si nos, inquit Apoà ftolus, publice praedicamus ea ratione ut nihil adda« mus fed ea tantum quæ audiuimus praedicemus. Ea ƒ nbsp;nbsp;nbsp;quippe uirtus praeconis eft ueraciter quæ ftbi crédita

Verumaduerfarq his omnibus licet apertis Si ue J) nbsp;nbsp;ris omnino ncgledis fuum illud tyrannicum ius con«

tur pro diuinis legibus cœtui obtrudere fidelium : au queideo multi funtinlaudibus ecclefiæ ebuccinan.

tamjquæ errarenonpoffit,regnum deiin quo domis nustpiritufuoregnet. Deindeillisplauftbilibus qui« 5 demmagnaeumgrauitateappenduntjfuasillas tra« ditionesnonfuofedilliusfacrofandaeecclefiaenomi« 4 ne Si conditas efle Si promulgatas, Atque hoc ipfum jjj protinus ita. demonftrant,Traditiones noftrae, inquia ïcditæ uel certe confirmatæ funt in confi tijs ^p^txibuSiFijerifntaiitem hi in nomine Chrifti Si

ccdcCæconedijUndeconfequcnseftfpfonim taàfpintuChriftieflc profeda ôlt;r per ecdefîam tuta.Nam fi uerum eft, inquiunc, quod dominus rit, Vbi duo uel tres congregati funt in nomine ibi fum in medio illorum,lt;onfentaneum eft eum tiquam abeffe coetui tot fandorum S)C eruditorumi’*’ minum^Addunt dominû dixifle ad difcipulosiMul“^ habeo uobis dicerc, quæ modo non poteftis portât^

Cum autem uenerit fpiritus ucritatis, ducet uos io*’* mnem uerita tern« Hoc autem fände iurantpraeftitul” eflc in confilq stunde mox inferuntjQuemadmoduJ’’

ergo diuinae leges ita dC patrum ÔC confiliorum cfi’* ftitutiones audiendacfunt.Nam fcriptum eft:Qui^^* cleftam non audierit fit tibi tanquam Etbnicus ÔC p*^ blicanus.Adcumulumhunc argumentorum adij^ untetiamepicheremata quædâ quibus maxime moueturturbafimplicium, quibus^ magnam fib*’ dem conciliant. Aiunt enim maximam eue uim

tudinc obferuatas efle in ecclefia. Rurfus baud lo fimileefletot faeculis,fæcula tot, tot uirosdodos

Ecckß4 Adiftauero pauciflîmis ficrefpondeoî Quia^^* chrifli cicfia Chrifti eft fponfa, ideo uni dC foli fponfo adb^* j^onfaeft. retamorefyncero:folumaudit,necfornicaturpoft^^ * matorcs alios,qui fimilitudine fponfi QC fucis quibi*^ damfponfummetiuntur.Namfolius Iponfi fui contenta eft, peregrinas dodrinas nec^ admittito^*? audit. Quia certo nouit neminem poiTe uel alia ad lutem conducibilia uel meliora tr adere. Atep ad hu*’, ». Cor»«, modura de ipfa loquitur apoftolus, dicens, Adiuo*

uirginem caftam exhibereris Chrifto, fed metuo nc quafiatutquemadmodS ferpens Euam decepxtucr« futia fua,ita corrumpantur fenfus ucftri à fimplicitatc crga Chriftum« Nam fiis qui uenit aliumlefum præ» dicat,quem non prædicauimus, aut fi fpiritum alium ' accipitis qucm non accepiftis aut euangdium aliud quàm accepiftis recfefuftinuiffetis Scripta funtilla adCorinthios fanèjfed fi ipfainnos transferamus eui dentioracrunt omnia« Proindefi ecclefia membra Chr ifti fumus,femel Chrifto cofecrati fumuSjUt hunc unum óó folum audiamus«Huc enim pertinet allegoc ria de connubio dC integra uirginitate feruanda^Irre» punt autem hic alij etiam proci qui fimulant fe negOs tium agere fponfijcum fuum maxime agant * tïi funt pfeudoapoftiÓi legumlatores noftri,boni fpecie ita imponentesfimplicibus quemadmodS olim Euæ im* pofuit ferpens fathanas* Hxc autem Apoftolus, Non eft,inquit,quodaltjs öónouis poftmeutamini dodtos ribus. Merito quidem afcifceretis uobis alios poft me doAores,fialiud euangelium óóaliam ueritatemfiuc dodrinamprxter eamquam ego uobis annunciaui, traderepoffent, cxterum cum nemo mortaliS alium Chriftum,aliam falutemSdeuangelium aliud praedü care poffît,præter id quod à me prædieatum cft, fine caufa auditis poft me alios dodor es «Ecclefia itacp qu^ •certa eft ôi obfignatafpiritu dei quod in Chrifto eft o® mnis plcnitudo,quam plene tr adidit prophetarum ÔC gt;nbsp;apoftolorû prædicatio, poft hanc nullos moratur noa

mothetas. Sic enim colligit, Autidem cum dodrina rcceptarecolliguntifti,autdiuerfum«Siidem,iamno caruimus ucritate,nccç ilia legislatibe opus er at,Chri fto fponCo tkoftr O illam gloxiam dabimuSjUonhommi

bus,Sidi'tieifum,iamomnino audienda no fufttqU^ nimirumcxinfptraü'onefcrpends traduntur.

cccleßa tnftitutione apoftolica ôô prophetica cont^*’' ta,non miratur uerfutam illatn ferpentis progeni£'^ Eccleßtt Hæc ecclefîa uerbo ueritatis fulta non erracnon nonerrat^ qm’a colledio hommum eft,fed quia régula fcripti^f-canonicæ quæ fpiritus fancfli infpiratio eft, gubef tur.Hoc enim nomine ab Apoftolo appellatur na ôë bafts ueritatis* Deftituta autem uerbo ueritat*^ Eccleßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæcetiâregnû Ghriftieft.N3^

regnu det, Chn'ftus regnat in ecclefta Regnat autem uerbo ? fpiritu ueritatis. Proinde ubi uerbum deinon eftgt;

coniuratio nebulonum Ô6 fpiritus mendactj rego^'' Dixeratfane dominus, Bro uobifcum ufcß ad conf’’’' mationem fæculû Veru alibi expofuit quomodo f’*’* bifcumfttmanfurus,nempe per fpiritu ueritatis. ro fpiritus ueritatis conftantiæ ipiritus eft, qui pugnantia tradit nelt;^ traditam ueritatê recantat. gnantia autem deer euere coftlia patrum, id quod nitis exemplis probare poflem,nifthociamlippis turn effet atcç tonforibus.Qiiis ergo non uideat do^ num inillorum confeffum non ueniffeî’Rurfus hie ueritatis fpiritus ta diferte teftatus ftt omnia ucræ pietatis funt tradita effe literis canonicis » porro credat eundem fpiritum teftatam recantaft^ ritatemi^'Recantaffet certe ft uera effent quæcunlt;î „ Ecckßa nugantur de fuis conftitutionibus.Hæc denilt;$ communia communio fancftorum,fanguine et fpirittï p»(^ortow fti domininoftri fandificata, quæhocftgnaculo*’jjj, 4 ber quod folius paftoris uocem audit, alieni nô ^0

N am ipfe dominus àpud loannê in cap, i o, Pafto*quot; prias oues uocat nomina tim educiteas,ô(^cuo^Pjj

prias oucs cmiferit,ante eas uaditjamp;T oues ilIS fcquun tur, quianouerunt uocem ei'us alicnum aiitem non fcquentur,fed efFugient ab eo, quia non nouetunt uo cem alienorum.Idem in cap,8. Qui ex deo eft,inqiiit, . uerbumdeiaudit.HicadderepoflLimusJftiautênon non audiunt. Nam fuas traditiones pro uerbo det fup ponunt,aut hoe negledo illas unice obtrudunt, ergo ex deo nonfunt. Vndenoncftquodfe Si fuas tradü tiones ecclefiçnomine uenditêt. Dixit fané dominus, Vbi duo uel tres congregati funt in nomine mco, ibi y fum in medio illorum. Sed obferuandum eft quod no tantum dixit, Vbicuncç duo uel tres congregantur, fed adiecit,In nomine meo. In nomine autem Chriftt congregantur,qui uerbum Chrifti euftodiunt Si gloa riamChriftiquærunt. Suo nomineconueniunt,qui neglecflo Chrifti euangeliopriuatas leges ftatuunt Si fuam gloriam quærunt. Id cum fecerint humanarum traditionum magiftri tam in ipfis cofiftjs quàm extra confilia,non eft quod ilia domini promiffîone gloriën tur. V erum confilia ipfa,inquiunt, reguntur à fpiritu CopHa rc fando, Quis negate’modoreganturà feriptura quæ gunturi eftinftindusfpiritusfandi. Abft^ feripturis rcgun^f^tritufiit tur a fpiritu erroris ac apoftafiæ. Nam folus deus u-e= rax eftjOmnis autem homo mendax. Hine D, Äugu» ftinusepift.contra Pafeentium Arrianum 174. Non in nobisipfîs, inquit, uelpernofipfos ueraces fumus eum fumus,fed cum ille in feruis fuis loquitur qui foa lus uerax eft.

Fateor præterea dixilTe ad difcipulos fuosdomi= num,Multa habeo uobisdicere,quæmodo non pote («r/oc«j ftis portare.Sed quidhæc ad Confilia Si Patres f Ad= diditenirndominusjCumautemuenentfpiritus ue*

ritalîs direct uos in omnem ueritatê*Quaen’mus aduerfarios, An ucnerit apoftoh's promilTus fpintü^’ an non uenen't ç'Si non ucnit, mentitus eft Chrift^^ qui ucntunim prædixit:menritus cft ôi^ Lucas quiip* (um teftatur ucniffe,Si autem uenitcertc omnem n’tatem docuit. Quid ergo relinquitur, quod Lyc'^’'* gis noftris reuelet V ides quàm parum ipfîs cogfi’^ aut conférât Chriftiillud uerbum « Quid quod ftaK^ per cxpofitionemfcquitur quid fît ille fpiritus apo**“’ lis traditurus,non uticp ius nouas condendi leges ai*’ conflitutiones nouas, fed hoc ipfum quod dominé* (amanteatradiderat,Nâ incapite 14, idem domint^^^ Paracletus autem ille,ait, quieft fpiritus fandus, mittet pater nomine meo,ille uos docebit omnia, ƒ ftiggeret uobis omnia quaecuncpdixiuobis, Omn*’’ tnquit,docebit uos quæ fcilicet ad uitam ôi coièqii^î' dam ô^inftituendam fan's funt,Eauero tradidi uol’*? hadenustfedexcideruntper imbecillitatem huma*; ingenij,illeergofuggeret ôlt;^ in memoriam reuocap' quæcunq; hadî^enus commêdaui uobis« Qiiaprop*^ patribus illis quibus de gloriantur aduerfarîj nihil*t linquituelfarciendum uel abfolucndum.Prætcrca* quiturineodem lô.Ioan.cap^Spiritus ueritatis du^^j uos in omnem ueritatem.Nonenimloquetur afet**^ ipfo,fedquæcum($ audierit loquetur, nimirum^^*^* gerendo difeipulis, quæ pridem acceperât à domi'*'’' Spiritus fù Addit,Etquæ uentura funt annunciabit uobis. M’a annuobrccrofaturzç’LegeobtècroD^Apoüoliim Pétri’

in epift^pofteriore per integrum cap,±«ôd rog®^‘ defines, Audi uas eledïionis Paulum in 1. ad Tim*^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C3p,dicentem,Erit tempus cum fanam dodrinam

bunt fibi dodores,tj quibus prurfunt aures,amp; à «en« täte quidem aures auertent, ad fabulas ucro conuer» tentur.Obteftor igitur ego coram deo ÔC domino no» ftro lefu Chrifto j qui iudicaturus eft uiuos SC mor« tuos in apparitione fua SC in regno fuo, pracdica fer« monem,infta,tempeftiue,intempeftiue,argue, incre« pa,exhortare cG omnilenitate ÔC dodrina.Et inprio« rcepift* cap,4.Spiritus,inquit, difertcloquitur quod in poftcrioribus temporibus defcifccntquidâ à fide, attendentesfpiritibusimpoftoribus ac dodrinis dae« moniorum per fimulationcm falfiloquorum cauterio notatam habentium cófcientiam,probibentium con» trahere matrimoniG, iubentiu abftinerc à cibis, quos deus creauit ad fumendum cum gratiarumadionefi-dclibusjSC his qui cognouerunt ueritatem,quod quic quid creauit deus bonumfitSC nihil retjciendum,fi cum gratiarumadione fumatur, V ides Ledor mifc« ros illos fuafponte proferre gladium quo iugulentur« Nam quid poterat uiuidius amp;nbsp;euidêtius product con traimpiumülud ius condendileges, ÔCcontraipfas leges,quas tantopore iaditat aducrfarq,Spiritus fan« dus non iuffit illos confcribercleges,ucrum prçdixit id ipfos faduros, atqui contra dcum SC maximo cum ueritatis detrimento. Quis ergo non intclligat illoru leges nihil habere diuini, atcç ideo prorfus efle afper«

, nandas. Interim uero nemo in uniuerfum dânat uel No« ddnH pr ifca uel mediæ ætatis confilia, fi quæ aliquid ex feri «^ ont j nbsp;nbsp;nbsp;pturis pro uerüatc SC ccclefiarum pace contra haereti”ilt;

à ôCquoloeoàpqshâbcantuVtSicSC eeckfiamdequa 7. » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O X

Qgi eccïe loquitur dominus apud Matth, in i8, cap, nemo col’* fiant non temnere iubet,Placet enî nobis quocß ilia domini fo”* rfjfcÿo-jï, tentia,Qui ecclefiam non audierit fit tibi tan^ Ethi’' eus ÔC publicanus,Loquitur autem dominus deea^^ clefia quæ Chriftum inhabitantem habet 8C caput litjUerbum eius reueretur ÔÔ adorat/celera perfeq^''' tur, SCfceleratos ad pœnitenttam adhortatur, Ideo^' nim praemittitur,Si peccaucritin te frater tuus, S)C argue eum inter te ÔC ipfum folum.Et quæ fequ^*'' tur,Locus enim manifeftiffi'mus eft, de corrediôe^'quot;* leratorum fcriptus,8lt; non de legibus Papifticis.

De ui con Qiiod item ifti aiunt magnam efle uim confutl’*' fuetuâmit. dinis,fateor quidem Auguftinum dixifle quod

8 colliguntjfed adiecit idem, Si confuetudini fuffrag^ tur ueritas, Nam lib, de baptifmo contra Donattv^ 4.cap.y,ita feribit, Plané uerum eft quod ratio 5^ ritas confuetudini præponenda efttfed cum confu^*’ dini ueritas fuifragat, nihil oportet fir mius retint’’' Iccircocum ueritas fcripturænonfuffragatur cófi^’ tudini, nullius momêti eft, Nam 2C dominus in gelio non dixit,Ego fum cofuetudo, fed,Ego fumii^* ritas,ego fum lux mundi, qui fequitur me non ain^ j lat in tenebris fed habetlumê uitæ. Et in lege doo]*^ non femel iubet nos dominus ad legem fuam refp’^ j re,exempla autem amp;nbsp;ritus populorû auerfari, autê aduerfarij aiunt,T raditiones fuas perpétua co^* ■ fuetudineinecclefiaefreobferuatas,palàm2C tujp* lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me mentiuntur. Qui enim has uel delibarunt, no

fciunt per omnia effenuperas SC huiufmodi q*^^^ hil pietatis,eruditionis aut uetuftatis, plurimuni ail fuperftitioniSjftultitiæjauaritiæ^ habent,

Idquodhißonarö pen'ti optime norunt, Scddemus Antotfe» ff nbsp;nbsp;lieraeffe quac proponunt, fuascp fuperftitiones annis

turerraredeipopulumc’Qitidergodicentdc prifca (f nbsp;nbsp;nbsp;illalfraelts ecclefiac'Än non erat dileda deo f An non

InhabitaboinillisQc inambulabOjS^ero illorumdeus ttwit. ÖCipfieruntmihi populus« Athæc ecclefia nihilomia nus erroribus fefe fcediffimis, annis etiam compluria bus,2lt; perfrequenter,intricauit atcç polluit. Teftana tur id htftoriæ facræ librorum Mofis, ludicum atque jj R-egum.Fiebathoc quoties lumine uerbi dei deferto f nbsp;nbsp;nbsp;fornicabantur poft tenebras, id eft traditiones QC ina

in fpecieftnintegrirate non in multitudine confiftit, PutauitaliquädoHellas ille propbetarum maximus

que quacrunt ut aufer ant. V erS audit à domino, Re« j( liquimibiinlfraeladbucfeptemmilliauirorum, qui genua fua non incuruaueruntBaal, necç manu ofeua

V lati funt Jta certe faeftum eft diuina lîonitate etiam no (t ftro maiorum noftror um faeculo« Licet enim annis ÿ nbsp;nbsp;nbsp;muftis pro uera pietate fuperftitio regnauerit, pro uc

gelio Cbrifti abominatio Antichr ifti,nibilominus r e.« gnauit etiam dominus in medio fuorü, qui per mun^ ”, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 5

dum difpcrfî deum in Chrifto,fpiritu ÔC ucritatc rartmt,fide,charitateô6 uitac innoccntia coluer^^J exccrantes abominationes (niqui'tatis, imo aoû”* quo($ fuam ponentes pro teßamento dei Slt; leg«^^ celfi, Proindenunquam defint Chrifto eedefia û)?' necç ille fuis defuit, fed fpiritu fuo fando regnauit eis,quiapud Lucam dixit, Noli timere puhllegf^^' quia compladtum eftpatri ueftrodare uobisregi’ Rurfus nunquam non difplicuitillorum cœtus dd’’ no qui negledo uerbo dei fua uolûtate ÔC libidine

* uum cultum Sgt;C nouas leges, obfcuratis ueteribus duxerunt : quapropter nihil efficient fî pro abufil’^’’ Df Mdwa ßjj-j adnerfarij huiufmodi ecclefiam opponant, ''°', quod fimplices alfoqui homines 06 minime malos, li''orumlà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r j- - • i.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

*Lfe Oquot; ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malitia, fed ignoratia hic peccantes, a

mpfo auulfos diabolo coniccremus« Dominus enï clemd’^ * eft 66 miferjcors,qui coniuet ad delida 66 errores l’^ minum, gratia^ fua nobis pcccata noftra condoH^j 66 eum fimplicium pedoribus fpiritumindit, qui fero adeo^ inipfis morientibus operatur, quae fub* dicium 5C fenfum noftrum per omnia non ueniu^ Proinde falfocolliguntqui aiunt. Si maiores no^ non funt damna ti,quos tarnen confiât in recepta»* eft,pontificia fide rnigraflcexhacuita, profedoe^*’* fequens eft dogmata 66 tradiriones, quas nuncda*’’l natis,non efi'edamnabtles, Namfalus ipfis nono^^ i gitex obferuaîistraditionibusjfedexmiferatione^ij noftri,per quam 66 fides ipforS purificata cft,Qpo^ bis fpretis pergas mihi perpetuo patru obiedate cmplum, Äio non eandem efle rationem utrorui^ Planiflimeenimpracdicatur nobis ueritas euaog^^ CiijUthanc non poffimus non afpernari fiue

SIVE VERB O DEI, LIB.L 0 tioftrarutn detn'mcnto maxi'mo, De maiortbus nihil temere iudico quod occulta detiudicia nefciam. De nobis uero pronunciauit uerbum Chrifti in hanc fcn tentiam:Si non ueniffem ÓC loquutus fuiflem eis, pee todn.*» catum non haberent, nunc autem non habent quod prætexantpeccatofuo«Prxtereapatres ifti nonpros ponuntur nobis adeoimitandi, fedfcn'pturafancla« Sequamur ergo fcripturaSjÓ^ relinquamus patres cle mentis dei oculto ÓC iufto iudicio*

Porrofialiquid momenti habet hotninum crudi= amp;uditi9 tio fanÆmonia,fi hinc fides SC religio roborat,quac er fides SC religio,noftra eft confirmatior c' Nam non ui« •»onia b«« deo quinam in omni mortalium genere ÔC toto terras »»afM« rum orbe fandiores SC dodiores fuerint prophetis SC apoftolisjimohorum omnium principe Chrifto filio deifapientiatppatris,Hiuero contenu uerbodei SC fcripturis fandis,nullas conftituere traditiones nouL tias.Qiiid ergo obiedatur mihi eruditio ëC fandimos nia,quæ àdeo ÔC uerbo eius nullam habet approbatio nemfCiedamus potius diuino dei apoftolo Paulo di» centi,ln Chrifto funtomnesthefaurifeientiæ SC fapi= coloflT. entiæ reconditi Jd quod dico ne quis uobis probabilis täte fermonisimponat, Quemadmodum ergo accept ftis Chriftum lefum dominum ita in eo ambulate, fie ut radices habeatis in illo fixas Sein illo fuperftruami ni confirmeminiep per fidem, ficut edodi eftis exubc [t nbsp;nbsp;rantes in ca cum gratiar umadione, V idete ne quis fit

mentamundi,SS non iuxtaChriftum« Qttoniam in il lo inhöbitat omnis plenitm o deitatis corporaliter, SC V nbsp;nbsp;çftis in Ülo compled, Hxc ad aduerfatiotum cauüla»

DESCRIPTVRA tiones refpondere uolui fimul QC Traditioncs num refutarc. Faxit dominus ut humanarum leg^^ ftudiofi ftuko ói peruerfo zelo renunciantes,toto tore ampleAantur fcripturas Canonicas,quæ fol^^ pietatem perfede formandam fufRciuntJd quod copiotias perfeqaemur^

Traftatur hiftoria de inobedictia Saiilis faipta i.Reg. ly.Locus item Pauli ex i.ad Timoth.j.cap. deabfoluta perfedlioiiefcripturæ, contra bumanas inuentiones 8C difpenfationes. Cap. XV,

T cnim ca quæ hadenus contra humana^! ges pro abfoluta fcripturarüperfedion^^ fputautmus commendabiliora fiant Ô6 tiora, paucis nuncperftringam memorabilemil'^ hiftoriam de Saulis inobedientia à Samuele acciun quam ipfe Samuelmirifice defcripfit, Facitautety inftitutum noftrum præcipue,docens quàmrelig*?, deceat adhærere prçceptis QC uerbis dei noftrijquî*'^ à nobis mandata requiritjnoftras intentionesae*^L tiones conftantiflîme retjcit atcß pro fcelcftiffîmts gitijs habet, Deinde appendam ÔC apofioli locUt” j xadTimoth,5^,cap,tefiantem fcripturam fufficc*^^/ ueram pietatem rede 8C plene tradendam,Dixit^'^ (( ad Saulem Samuel, Mißt me dominus utunger^*’’ i in regem fuper populum eius Ifrael, nunc ergo uocem uerborum domini. Exordium quidê ho^ uefedeuidens eft,Debet,inquit, aliqua efle te authoritas, Imperio enim deitciam pridcmf^’ j inauguraui, nbsp;turn quidem deo tu ftipulabaris

cntiam.Et negotiS quod iam ad te refero,non fed dei eft, Audi ergo uocem uerborum dei,

to mandatis jpfîus,Sic dieft dominus cxercftuum,R.c cogitoquidfeceritAmaIekIfraeli,amp; quomodo oppo^xoif* m fuerft fe in ufa, quando afcêdft de Aegypto« Impenu, inquit, quoj tib,- infungitur æquum eft àC iuftum, lû cetuideaturcrudeleôCtyrannicum« Et infurfæ

funt,quas nunc aufpfce deo uindicabis» 'Videbar cquidem illaru efle oblitus, quod ad annos propè qua *** dringentos multa diftîmularim ëC uindftftam diftulea tim,fed ïam probe recolo. Equidem turn Mofi præcca peram ut feelus eius gentis fn librum coferiberet, atte ftans aliquando deleturum me nomen Amalechfticu a terra» Tantum autem abeftut abeo tempore feelus

aboleuerint, utetiam fceîen'bus nouis ÔC ' inrandis crimfnibus îjscp innumeris, damnationfs au ^^’^^^^“*}'tilum,Nuncergo uade ÔC pereute fi^mstDifertuell lek ÖC excinde omnia quae habetjUon parcas illi, inter deintanih iiee tarn uirum quàm mulicrem, infantem fugenx (unit tcm,bouem ôi ouem,eamelum afinum. Atque hoc régi exequendum à deo impofitum pla niuimis uerbis ideo expofitum eft, ut rex intellfgeret

^'^’tiittendam efle difpenfationem»Etiufti tia del pofeebat ut cum populo erudeli Slt; fanguinaa no,in quo omnia madebant fanguine, ageretur crus °^î]?*^‘^^fl^‘^tnoergopracceptoparuiflêtrex,fifa« ’ puifleununc autem fcriptura dicit, Etpercuflit Saul Peccahtr Amalek, apprehêdit^ Agag regem Amalek uiuum, contra w« 6^ omnem populum exterminauit in ore gladtj: Sgt;C pe percitSaul SC populus ipfi Agag ÓÓ melioribus ouû bus atep armentis pinguioribus agnis ëC cuntftis quae bona erant,nee deleueruntea î uniuerfum autem pc=

attritum peremcrSt»Hoc autem fado pecà cat ip e rex una cum populo duplici nomine, partira

quod ex tot hominibus unum feruant regem.Parting quod attrita prorfus conférant, opima autem pecot^ conferuanpiSon exprimi't fcrtptura cur parfum fitf^ gi barbaro,ô(^quid in hoc fer uando fpedarit rex IfraC litarum Saul,in dubio relinquitur an domi regem fta tuerit iugulare, Nam uerbum domini aperte pronuO ciaratjNeminiparceSjOmnes interficies.Quod att^ net ad pecora,afferetpoftea rationes rex Ifraelis, fe3 protinus adiungitur quam male confuluerit fadutH eius omnipotens«Speciem quidem pulchram habutt conferuatio regts barbart Humanum enim eftmife* reri ÔC parcere. Poterat item Saul dicere, Seruaui haK denus regem idololatram in exemplum ut domi ca* dat maiori cum gloria domini dC calamitofiore inte« ritu* Verum deus nihil moratur noftras intentiones, fed diftridle cupit feruari fuas leges amp;nbsp;inftitutiones, Vndefequitur, Fadïum eft autem uerbum domini Samuelem adhuncmodum, Pœnitetme quod coO* ftituerim Saul regem, quoniam defeetta me ÔC uerba No« tw* »'’ca non impleuif* O grauem fed iuftam dei fenten* pkrcMer» tiam^Turpius nihil eft, grauius in hominem nihil di* hum dei ci poteft,quam apoftatam efle à deo, perfidum 06 dt* efi apojltt fertorem dei. At os domini talibus titulis exornat hrc. prædicat faeftüm Saulis. Competit autem hoc in oPi* nes eos,qui imitantur exemplS Saulis. Nec eft quO“ quifquam hie ullo fecomento extorqueat. Siue enii** unus fine plures fint reges,principes,pontifices, co^ filia ÔC urbes, ß quid faciuntpræter uel contra uerb^ domini, pfidi fiint apoftatæ ôé defertores dei.Nâ fit** pturaipfa exponensqutd fit apoftatare fiue deficet^ a domino,addit,Et uerba mea non impleuit.Ergo fiumdomininonimplerejimo^Cin uerbodei Iqdc^^

SiVE VEKßO DEÎ, LIB. I. yS atcçhoc;p noftra ucl libidine uel bonaintcntiohc tor« quere 8C retorquere eft apoftatare à domino« His ue« roauditisiraefferuefcitinregem propheta, attamen tota node clamat ad dominum, nimirum pro rege de precans« Vbi obiter difcunt principes quos habeantReg«wlt;M amicos autinimicos adulatorésue in aula«Nemo in fa mici ft ini ciem reftftit regi, nifi unus hie propheta : nemo indu cat Sc corripit peccatum régis, nifi unus hie Samuel, at nemo interim diligit regem impêiîus, nemo pro eo oratardentius.Nam in precibus hie tota node perfe« veratRegum ergo ac principum amici funt qui ipfis ’ndicant SC opprobrantfcelera, qui libéré accufant« Nebuloncs contra adulatores SC regum regni^ pro« ditores funt, quicuncç ad quæcç regis uitia paratum 2C in promptu habent colorem aut unguentum quo obducant SC obliniant ulcus«

Ide ille uenerandus SC grandæuus fenex nihil cun dlatur fedfeftinat SC cogitat errabunda ouem in uiam reducere« Vnde feriptura, Surrexit, inquit, Samud diluculo utmane Sauli ueniretobuia.Defcenditita^

Gilgal, SC obuium habet regem,qui blande compel btis prophetam,Benedidus tu domino ait, impleui Verbum domini« His uero 5C prophetamlaudatprosDffrftrfrÇ pter fucceffum felicem,SCfefeiaditat expleuifte quæ putantfe •^andaucrat dominus«Äudetenim fibi perfedionem expleui/Ji arrogare, qui tarnen nihil quod deo placuit fecit Idê laciunt quibus cum nobis eft negotium«Pofteaquam dfi* cnim nihil rede fecerunt fed perperam omnia, cotem nentes legem dei Sc fuas traditiones magnifacientep, pcrfedionem:imd . ^quot;f^ftianam religionem fine fuis illis ti aditionibus «npcrtediftimamforeincircuncifis Ubijs pronuneü

ant, Cætcrum propheta fc opponit modis omnibus, pluris facicns unum deum quàm reges plurimos, Si impleRi uerbum dei,inquit,quæ eft uox ilia ouium ii’ auribus meis ô(^ uox boum quam ego audioc'Rex aU* tem artificio hypocritico ôô prophetæ os circunlinir^ Si culpam omnem in populum cogitât deriuare, Di* citenim^DeAmalekadduxeruntea: quoniam pepe*^ citpopulus melionbus ouibus ôôbobus, uteaimmo* lêt domino deo tuo (obferua emphafim in uoce Tuo) reliquaauteminternicione deleuimus. Verum hanC principis hypocrifim uerfutam^ fuperbiam protra* hens redarguitjamp;S ait, Permitte quaefo ut quoniam ti* bi places ÔC rede tibi uideris feciffe, exponâ, quid de» Cttufîe tra US de te fado tuo iudicet,Nônnç cum paruulus ci* ditionu et fes in oculis tuis caput fadus es in tribubus Ifrael, uf* wobfdten xitep te dominus fuper Ifrael, amp;mifît te dominus i’’ tùefuper* uiam,ôôait, Vadeamp;fexcinde peccatores Amalek CM et aua p^gna contra eos donee confumasf Quare ergo nc’' audifti uocem dominiflam diuertifti ad praedam Si cifti quod malum eft in oculis domini.Sentio, inquit, quid te feduxerit,tua ilia inftgnis fuperbia Ô6 quod ti* bitua placet fapientia.Olim cum elfes humilis ôôàfo* lo uerbo dei penderes,nec quicquam tibi Si tuæ fap** entiæ tribueres,nec crederes te regno adminiftranH^ aptu,placebaseximie dno ategadeo ut regno dig^y te iudicaret SC in regnum fubuehereenunc autê qu*^ tibi places deo difplices,Quod ft Decretarij noftri f**^ plici fide crederent SC committerent fe uerbo domiu*» cofitentes, quod res eft,illo omnia elfe tradita quç r«pietatisfunt,traditiones neeg conferiberent, ne^ curarentconfcriptas:nunc uero cum inflati fupetS** impia,putantfinefuafapientia imperfedum efle u^*^

bum deijpro temeritatc fua addunt ÔC in religione fa« ^untquæyoïyjjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum Saule peccant,

^cinde mirifice urgct uerba domini,uerboam prope “la quae iniunxeratrcpctens4Quafi dicat, An non pie

aperte amp;nbsp;diferte quid facer es prçfcripfît dominusî* ut quod tibi bonum uideretur faceres, fed ut ex«

^‘nderes totam gentem Amalekiticam,id^ propter Piccata 2C fcelera,fed QC pecora uaftares omnia t' Hoc

ƒ urn oportuit,Hoc deus à te poftulauit.Iam uero fe lunaftiadpracdam,£Ccredisterem egregie cofeciffe, yisautem audire quid fentiat de bona intêtione tua ^^^lado tuo dominus Dicam,Fecifti quod malum ^ItinocLilis domini. Quid bone deus diuinus hie pro P^cta dixiflet fi plerasc^ nofiroru uidifTet traditiones, S^æaliudnihil fpirantquàmrapinam SC auaritiam;' ^^praedamfanèconuerfus eft Saul,fed camprædam

fibi, fed domino uoluit cofecrare, Noftri fua quae •^untper omnia, Proinde ü facrificium Saulis reieeftS domino, non eft quod putemus quicquam place

^^deo in iftorS auaris traditionibus.Nec obftat quod dll interim fibi egregie placent.Stat enim uerbum dei æternum,Fecifti quod malum eft in oculis domini.

Nemo enim exiftimare debet ilia in Saulem tan« tumcompetere, autillahiftoria rem modo agi SC pro poni alienam, Nam communis omnium caufla hie sg’tur.Dominus enim uel hodie contra omnes decre Con^r«n« tariosiuftam SCueram hanccoelitus detonat fenten= turinter tiam,Facitis quod mals eft in oculisdomini quicûcpfe prMi negledo uerbo dei ueftras fequimini traditiones, Pla pf“ ccantfanefibi deuoti SC zelofi patres £C fr a tres, deo hoc nomine difplicent.Deus dixit. Non faciatis fimu lachraneque colatis, Decretarij SCfaciuntSC colunt,

Dctrs omm'no uult fe adorarf inuocan' Sii. coif (bIa,D^ cretartj fandum,reh'giofum dC deuotum putant diui^ fijppUcareô^feruorûdeioflaacueftes uenerari, usrémiffîoncm peccatorum 8(. luftificati'onê, gratis^ fuæ per unicum dominum noftrum lefum ChriftufU tribuit.Decretartj autcm afcribuntoperibus5meritis, mdulgentijs,6C nefcto quibus alq's nugis. Deus prsf cipit cultum Só facrificia fpiritualia, fidem, charitate, i'nnocentiam,puras^ preces: externa ut aurum, gei^ mas,preciofas ueftes,amp;hisfimilia reijeit» Decretarl, haecapprobant,tradunt8Curgent, in uero dei culttï pîanèfrigcnt» Deus,Vos,inquit, noliteuobisuoca* re patrê fuperterra, neqj uocemini Rabbi « Vnus eft enim pater uefter qui in cœlis eft:SC unus eft magiftef uefterynempe Chriftus : omnes autê uos fratres eftis» Decretarq uero tot patres QC magiftros uitac fibidele* gerSt,totordinesjhoc eft fe(ftas,tot régulas monachi* casinduxerunt,quot capita lernea hydrapullulafl^ fertur« Dominus item fimpliciter pronunciauit,Qift credideritinfilium dei, in indicium non ueniet,feft tranfiuit de morte in uitam. Decretartj autem hoc tot quentes nugantur fabulofîftïma quedam de quodaifl igne purgatorio,qui emptitrjs precibus,facris, indul* gentrjs,Slt;altjsquibufdam mercibus Romanis extin* guatur* Dominus facrofancftamcoenamfuam nobis in fui memoriam inftituit,ut in ipfacfi modo uera fid« acceirerimus)faginati fpiritualiter,beneficia eius m«* moremus, Sgt;C grattas agamus in^ unum corpus coéâ mus* Decretartj autem ex hac mirabilê fecerStnun* dinationem,opus operatum, QC facrifleium quotidia* num pro pcccatis uiuorum 0^ mortuorum, adeo Ut nunc ueterts inftituti uixeernanturueftigia quæda»

Idem dominus accepte poculo ÔC. adisgrattjsmcœc na,fuis omnibus illud porrexit, ôô ait : Bibite ex hoc omnes, Vnde Marcus ait: Etbiberuntexco omnes» Decretarij autemfacrilegoaufuuiolantes inftitutum dominijfolis facrificis poculumuendicarunt, populo fidelifurnpuerunt* Poflem huius generis infînita a» liaproferrenifîeaiam olim nimis cognita elTenttoti •^undo. Nemo autem non uidetpeccata decretarioa ’'utn noftrorum delidum Saulis mille modis excelle= fC’Nec minus aperta funt quai nobis per prophetas apoftolos praefcripta funt, quàm quæ Sauli per Sa» ^«elem præceperat dominus* Omnibus ergo modis ®dam cotra noftra décréta SC decretarios noftros proa ^unciata eft ilia domini uox, Facitis quod malum eft •noculisdomini*

Cæterum nefcit conquiefcere peruerfus fui æ» Deßnäunt ftjmatibne corruptus hominis animus,quando femel fànstradi» tncoepitfibi placere Si difpenfare circa uerbum domi ïiiProdit enim fe fuperbum SC pertinax ingenium,et •’ioxacredarguitur deliffi,exilit Sc parat fe ad defen fionem fuæ exiftimationis Si. fui inftituti* Ita enim Cs ftimpitSaul,8Cait:Imó audiui uocem domini, SC abq ’n uiam ad quam me mißt dominus, adduxi^ regem ÄgagÄmalek, ScAmalekitas excidiexcidio* Accci pitautem populus deprædaoues SC boues anathema tis primitias ut facrificet domino deo tuo in Gilgal* Adhuncmodumfolent omnes decretarif contendcs re nihil fe peccaiTe contra dominum,cum omnia fecc rintad gloriam dei ex bona animi intentione* At opa

interim funtjNonfecifîi, Sc Feci.Aismeapofta taue a uer^Q ggQ nego, SC credo me implefle uera bum dotnini î fed hoc certamen inter ueritatis cano«

DE SCRIPTVRA nicæpfopugtiatores rigides, amp;nbsp;tradinonumhumans rum defenfores zelofos, er it perpetuum. Saul omniö -decretariorum antefîgnanus ÔC Heëî^or inhoc confl*^ du locum fuum ftrenue tutatur, amp;nbsp;ait : Quod regeH* attinetteneoipfuminuinculis. Nihil ergo hic pecca^ tum eft.Cadet adhuc nece quidem magis calamité fa ÔC maiore cum dei tui gloria.Quod autê ad armeO* ta attinet no ego ilia,ut tu ais,rapui, fed populus, neC tarnen alia quam intentione optima ac deuotiffîma» Nam ad cultum ca. accepit, SC ad cultum quidem noô alienideifed dei tui, cuius caufam tu tam ftrenue 3^ gisjcui tantam gloriam inuidere non debes. Hæc aü=’ temillaipfafuntquæhodie proferuntur ad defenfto« nem externi ÔC fuperftitioft cultus ac traditionum hü manarum. VirijinquiuntjZelofî fuerSt patres fandi, qui hæc infiituerunt pro gloria SC ad cultum dei, nofl malo quidem animo ambiciofóue,fed bona SAleuot^ intentione.Quis ergo ifta, nifi diuinae gloriac fubiniil dens SC cultum dei omncm fubuerfum impie cupiês, nonapprobaretfAtquirigidus ille Samuel parumd uilisillarum deuotionum interpres intonat, Antafl* iiolupe ÔC gratum domino facrificium, quam eftobe* diêtia Æcce melius eft audire quàm facrificare, SC lior eft aufcultatio quàm adeps arietum. Manet ergO infententia uerbidiuini diuinus propheta, inuidü« Achilles ac propugnator ftatutorum dei.Nihil dimo* uetur à recepta fententia. Non metuit fuperbienten* Prlt;/trt«r fetocientem regem, nee curat nee recipit refpoiv ohedientia ßonem in fpeciem quidem pulchram, fed aperte cun’ rebus in præcepto dei pugnantem. Collatione autem rerS mSdo pM ximarum uerbum dei extollit, bonas inten tiones det) fiantißi^ xit.Nam uerbum dei QC obedientiam uerbi dei cofei*^ mis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cufl®

cS ijs rebus quæ apud mortaks adeo^ Sgt;C ipfum Saua km utdebantur efle præftantiffîmæ, nec confert moa dOjfeduerbû dei omnibus modis pracfert, dicens: An 9^*^uam tarn ftultus eft utcredat domino tarn grata eflefacrificia quàm grata eft obedientia c'Egocertelia pronuncio magis deo gratum efle fiaudiamus

'^CfbgeiusjS^faciamusautomittamus quæ ilkpraca uel prohibuit, quàm ft uerbo eius negkdo oma

*^*aquæfn mundo funt ipfi offeramus, Proinde licet quibufdamnoftrifæculi hominibus fanda deuotaca P'cgia ÔC pulchra uideantur, quæ præter dé cotra uer bum dei ex bonis intentionibus inftituta funt à patri'a bus Qc hodie obferuant propè ab omnibus,ego tarnen ubere cum Samuele pronScio, præftare QC magis deo P^äcerefiiftis omnibus negkdis calcatis, audirca b'usuerbumdeiSCfecundumhoc inftitueremus ora *'‘anoftræreligionis,pauculis illis contend,quibus ’'Os dominus iuuare uoluitnon oner ar e^ Quid quod 8’'auiorafequunturr'Samuelenim illis amp;ftcuidentifL

Sc maximis minime contentus,fubiungir. Quo Ittobedie» ’'Jam peccatû magiæ eft apoftafia fiue rebellio, SC ua= Iw pr^ßr bitas idololatriæ indurate animS, aut nolle obfequi, J’'“**’'’ magna Sc iufta dei indicia« O cæcas mentes homis”*^

’'utn.Saxum eft non homo, quifquis diuina hac fens ’ontianon concutitur totus« Quemadmodum enim obedientiam SC aufcultationem uerbi rebus in muHs dopræftantiflîmiscontulit, ita nunc inobedientiam ö^apoftafiam confert fcekribusin mundo maximis, g*æ SiC idololatriæ« His autem quid poterat uel fins

gi atrotius et abominabilius fQuifquis autem à uerbo deûtiatn bona intentione recedit SC quod fibi bonum wdeturfeqvjityr J magiæ SC idololatriæ crimen deiu

Saule bonas intenriones ÔC tradiuones hominu.Naiï* tam libéré pronunciat propheta fandtiffîmus de faó^ in fpeciem bono adeo^ de omnibus bonis intention* bus QC conftituttonibus humanis«AdiecitidêilIegra* uiflîmis tftis QC aliud no minus graue et atrox,dicens« Quoniam autem abiecifti uerbum domini, abiecit ipfe te ne fis rex. En habes unde maxima in orbe ma« la deriuentur,ÔC ex quibus caufis maximorum regno rum conturbationes,regum deiediones, populicp cia des exoriâtur, ex negledu uerbi dei, QC quod diuinis meliora uidentur quæ ipfî confînximus. Non abiecc rat Saul(quod quibufdam uideri poterat) uerbun* domini» Nam cultor dei uolebatuideri, QC quæcunc^ feceratjbonaintentionein gloria dei fecerat Nolun* etiam decretarfj noftri defertores uocari dei 8C legun» cius.V erum flat æternum^ ftabit irreuocabilis OC viC riffîma dei fententia Apoftatas eflè quîeuncp àuerbo dei recedunt SC cum hcc difpenfantcs humanas inten tiones fequuntur» Et haec hadenus de certamine il* luftrium SC maximorum in orbe uirorum, Regis po* tentiffimi SC prophetæ omniû fandiiïîmi, in quo uct* fataeftfamolàquæftiode bonis mtentionibus SC con ftitutionibus humanis^fed SC pro uerbo deicontrat** manas traditiones pronunciatum»

rumrccepijbreuiflîmafunqcæterum pauciffîmis oin ■ nia de feripturis prædicant quæ prædicari pofliint, *1* lam uidelicet omnibus feruire ætatibus SC fæculis, candem in omnem uitæ partem ualerc, fed SC ad om* nia dodrinarum genera utilem eiTcjdeniq; folam on* niaquægermanæ pietatisfunt coîipereatc^ traderc» Pertinet

tur enim in co capite de poftremi fsecuh' hominibus confcelcratifftmis ÔC pfeudoprophetis impiidentiffî= Pfeudoit mis amp;nbsp;mêdaciffimis^Apertaefldefcriptio óó tam apte tenaciter^ noflris inhæret decretarijs ut omnino pur gare fe,latere aut quicquam diflimulare non poffînt» Quemadmodû, inquit, lannes SC lambres refifîebât MofiJ'tahi refiftuntueritatij homines mête corrupt/, reprobi circa fidem, fed no proficient amplius,Siqui« dem amentia eorum euidens erit omnibus, quemads *^odum SC illorum fuit.Hæc de pfeudoapoftolis^Poft præfcribit quomodo ptj, maxime autem religio« antifrites, faillis mercibus SC fine fidei ac ueritatis ^'aufragio è tantis procellis enauigent, nempe fi perfe ycrent in dodrina ÔC exemplo apoftolorum, fi denitß •nhæreant feripturæ fanCfæ fîdeliter, cum ilia omnia abunde tradat quæ ad ueram pertinêt pietatem SC rca ^•gionem, Dicit enim, Tu uer o afledatus e s dodr inâ Scopus pit inftitutionem,propofitum,fidem,lenitatêjchatdtiî»

f*tatem,patientiam,perfequutiones,affliCfiones,quæ ^*hi acciderunt,SCc.Hanc,inquit,dodrinam meam, “OC uitæ exemplum, SC hancagendi,iudicandi ÔC lo« ^iiendiformulam imitare quâ ex Paulo Chrifii apc» Itolo didicifti,quifquis temetipfum Sgt;C ecclefîam «» bi commiffam cupisfaluam. Gloriam dei quære ante otnnia,Chrifii mérita iufiificationem S)C fanCîifi'catio» nem per fidem commenda omnibus, charitatêincul» ca diligenter, uoluptates fperne ÔC incefianter perfe» quere,afflilt;fiiones autem propter Chrifium SC euan» gçhum iilaras forti SCinfrado animo toléra» Quodfi

uerbi dei omnia fuccederc ad uotS iplosij kliciori fuccelTufiiii, nolioffendi aut ab infti*

tuto fando propter infortunium tuum retrahi.Perp^ Suteeffiff tuo enim homines mali QC impoftores ,pficient in pc* iotpiorum ius,dum illis erraffe non eft fatis nifi Sgt;C alios fecum ft* ducant^Tu autê pcrfiftito in his quæ didicifti, amp;nbsp;qus^ tibifuntconcredita* Conftantia in uero, res facit efft faluasXeuitate amittitur ueritas.Nam traditio tradi* tionem feritjô^ quo plures crefcût conftitutiones jho^ minus ad iuftam fr ugem peruenit fernen uerbi dotni* nt Perfeuera igitur in illis quæ tibi funt tradita ab apO ftoIis^Quæ ilIac'Quæ alias quocß fcripturis traduntuï canonicis,Sequitur enim. Cum fcias à quo didiceris. A quo obfecro c'AChrifti apoftolo Paulo, inpritnis autê à fando dei fpiritu, qui loquutus eft per prophc* tas.Nam fequitur, Et quod à puero facras literas no* Studi« p’S ueris»Timotheus enim cum effet natus matre ludsfS erar«« li« pj.^ gj\j5 gentfs ab ipfis incunabulis inftitutn^ tfraruw» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jn htet is propheticis. lam uero infert 1 itéras

, illasadfalutemperfedetradendamfufficerejdicensî Quætepoffunt eruditum redderead falutem perfi* dem quæ eft in Chrifto lefttEnquidpoteratad nego tium præfens dici manifeftius C Scripturæ, inquit, 13* crx poffunt te eruditum reddere ad falutem. Quid pis ampliusc'Hoc illud eft quod in præfenti uolumüS tibi approbate, fufficere ad falutê facras literas, SuH*’ tarnen apoftoli uerba de fcriptis teftamêti ueteris tan* turn intelligenda,Noui enim teftamêti opera, foie ch riora,nondum cum hæcfcriberet Paulus,æditaeraOl omnia,in uolumen,ut nunc funt,redada, Vndel* quidoæftimare licet quid tatus apoftolusde utriuf*? teftamenti perfedionepronunciaffet,qui tarn libera* liter amp;nbsp;fplendide de lege tantum dC prophetis teüitic^ tur«Signanter uero addit ; Per fidem quae eft in Chri* fto left*

SIVE VERB O DEI, LIB.T. 65 ßoIefu,Nifiem'mtam in lege quam in propBctis ïes gentes, ad Chriftum ceu cynofuram unicam ÔC certif iïmanijoculos animi i'ntendamus, uariæ oborientur errorum nebulæ^De ludaei's enim legimus, Occaecati' »»Cor.»» funt fenfus illorum.Nam ufcß ad diem hodiefnum ue lamen in ledione ueteris teftamenti manet, nee tollü tut uelum quod per Chriftü aboletur4Et ad hunc ufc^ diem cum legitur Mofes uelamen cordibus illorS im« pofitum eft.At ubi conuerfi fuerint ad dominum tok Utur uelamem

Sequiturnuncquodin haccaufa eft prædpuum, Perftilio ^*ïinis,induit,fcriptura diuinitusinfpirata^No enim er «tilit«« ^^qualibethominumetiam fapientum philofophorü fcripturte. deer etarior urn fcriptura ( ut fcripturarS uaria funt genera)loquitur,fed de Canonica , quae creditur à fpi ''itii fando infpirata^Quid lilafVtilis eft. Ad quid ob fecrofÄd omnem uitæ partem,ad omnia omnium ace ^^tumfæculainftituenda, denieg ad omnia dodrina= turn genera. Nam fpecies quafdam fubiungit, 2C ait: ”»1110 utilis eft ad expofttionem dC demonftrationem

rerum,quæ feirerefert de deo ÔC natura eins, de cuitu dei uero,de uera uirtute, de fide amp;nbsp;iuftificas

J de bonis operibus fîue offîcîjs pietatis, de uita fieata,de^uitafuturifa:culi, SCfîquidhuius generis aliudfeirerefert. Haîcenimpars comprehêditomnia dogmata noftræreligionis, Qiiocirea non eft ut quis *llafibiputetàConfîliorum defînitione efle petenda» Secundo utilis eft fcriptura '?t^ûç'iÀiyx°P id eft ad re« dargutionern erroris eorumcp qui fe opponunt ueria tati.Id J gj- Confiiîjs amp;nbsp;Patribus, Nifi e« adum eflet de rd’gtonenoßj.^^ Caeterumnon wident feripturis fus

peratos cffe hærcti'cos,utnuncomm'sglonain foW5 cédât fcripturæ.Tcrtio utilis eft fcn'ptura Tço'çîaravôfS«» cip, l'd cft ad correc^ioncm, fiue ut Àmbrofîus ueriif, ad integrandum dC reftaurandum, fi quid collapfun* (îtinreligioneautpeccatum in moribus hominû, crctarij hoc laudis fuis traditionibus afcribût,quo no* mine illas appellitant ordinationes ÔC difciplinas clefiafticas, Paulus uero fcripturas ait utiles efle ad ftaurationem, Qiiarto, utilis eft fcriptura tTiîapjid eft ad difciplinam, caftigationem ac informa* tionem in uera innocentia amp;nbsp;integritate uitæ« Addit his Ô6 aliud excellêtius, VT INTEGER’SIT DëI HOMO AD OMNE OPVSBONVM APPAK^ T V S ,Non ait, Vt initiatus fît in pietate, QC mox abfo^ uatur per traditiones humanas, fed ut integer fît fef* uus dei,nonadhocautilludbonum opus, fed ad oifl* ne bonum opus apparatus. Abite ergo quo digni efli^ cum traditionibus ueftris quicuncç cotenditis huma* nas conftitutiones ad ueram pietatem abfoluenda cul toribus dei neccflarias efle,nec fcripturas omnia qu^^ pietatis ueræ funtcompledi 8C tradere.Sufficiant tiN ChriftianeLcdor quç ad ueram pietatem fuffi'cere traditioe apoftolica credidit antiquitas. Quod fî quid docendum eft,fi tradenda dogmata aut excutienda,!* error es authaerefes ucniunt uel reuincendae uel con* futandae,fi quid rcpurgandu erit ab afperginibus manæ infipicntiae,fi' quid reparandum,aut mores rupti fnntcorrigcndi,breuiter,fi quid agendum io ligione,recurramus ad fcripturas.Ex his petamus r^* lt;fte adminiftrandac religionis formulas, Abûde coin* omnia tradit quae pietatis funt.

VDiSTi Rex fandifT, quanta fit uerbidei fcripturae^ Canonicae authoritas^Confentfa unt in hanc cœlum QC terra, Cœlitus cnim iL la oraculis, fignis ÔC prodigtjs cofirmatur à deo ueroj Qc xterno,Hancillediferte pronunciatfuam eL leuoluntatem/uumilludactcrnS i'rreuocabiie uer ^utnJn terris autem optimi, dodißßmi ÖC fapientiffia *’'iquilt;$ ad iftatnccuinfallibilem omnium agendoru fugiendor um regulam refpedar unt, huic fefe dedi Getunt totosjhuic denii^ extremum impenderunt fpi •■itum, lam 0^ ipfa fæculorum omnium fériés inuidsc ^‘IcriptLiræampliffîmum detulit teftimoniS, Oppoa ^^erötfe quidem uerbo domini potentiffi'mi, addeet felici reges öf imperatores clariffimi, natioa 8c régna nobiliffîma, collegia item facerdotû exi« ^‘niationis maximæroppofueruntfeinquam difputa ^ionibus argutis,artibus uafris,armis ualidis, 6lt; flip® plictjs crudeliffîmis, cæterumfruftratis, fufis, fugatis °Ppreflis^ bis omnibus ipfa uicit æternum^régna» ^^inimortalis fcripturarum ueritas,Haec illa fcriptu= l’a eftjKex fercniffîmcjquæ primas tenet in omni eru ditionis fcriptorum genere, Ad hanc pleriq^Gen» ïium,qui modo ulla polluerßt eruditionis fama, refpc lt;^arunt,amp;^ ex ipfa fi quid ueri, boni öd egregtj habent decerpfernnr, jqæc enim aliquot fæculis omnes poca tas, oratores, philofophosjhißoricos, QC legislatores antecellitjQrnnium in mundo uetußiflima certiflima Si abfolutiffîma philofophia, Haec enim fola perfede continetquateuntß ad confequendam uitam beatam pcrtinentJn hac omnes partes uitæ,omnes gradus SC crdines nteinßityunturjnhaccernuntur omnium

dodïrinaru genera,omnes denilt;ç ui'rtutum fpeci'es,quicquid itê de uera theologia,de rede fen^*^ endi, tudicandi, loquêdf, agendi^ régula dici potc^^ hæcuna traditperfediffîme,utpoteper omnes tes fuas integra ÔC nullatenus diminuta»

N une ergo Domine mi Rex cum hæc ita habcai^^’ ôC tanta omnino fit feripturæ fandæ authoritas, tudojfîrmitasjuetuftas ôôperfedio abfoluta,teaut2^ unxerit dei bonitas fuper populû et hæreditatê fuat^’ ut banc gubernes in ueritate SC timoré dei, in iudic^, SC iuftitia, non potes quicquam te ÔC tua uocatione^ gnius,piü magis 6C toti regno utilius agere, quàm cretis hominû femel omnibus ncgledis, fubuerßs conculcatis te totum dei uerbo tradere, 6C fecundii^ feripturas Canonicas SC uitæ amp;(. regni tui omnia in^ tuere,Fecerunt hoc ante te optimi quicp, fortiffîmi?^ pientifflmi ôd fandiffîmi reges,qui etiam hoc nomi^’^ apud pofteros memoriam reliqueru’’^’ SC nûc SC ufcß in fæculafæculorum regnabuntfeli^^^^ apud regem regum deum æternum uere optimU’^ maximum4Roborantur SC régna terrena ueritate na,perfpicua ÔC pura^Solidatur hac iufta obedient‘S Inieritur 6C populo amor SC ftudium erga Principe, tmmortale,inuidum, maximum, Cæterum ut tas omnibus innotefeat, mêdacia SC impofturæ ho*’’!* num difpareant,opus eft fidelibus canonicæ uerita” miniftris ÔCpraeconibus,JDequibus aget liber po^^ ’^*or»quem nuncaufpiccdeo aggredimur»

NISTRI SVNT INSTITVTIONE ET FVNCTIONE contra fupcrftinonis tyrannidis^ Romanæ antiftites,ad Sereniffi'mum Angliæ R-e= gem Heinrychiim viih Hetnrychi

CII r P T V R V S de infiitutione QC fun dione miniftrorum uerbi dei non omnia ad amuffi'm S)C ad plenum perfcquar quæ* æ cunq^ de hoc negotio dici poiTunt, fed tan ^uwfummafequens ueftigfa rerum latiffîme fparfa jnbreuequodpiam contraham compendium« Doces Arg«!»«» “° autem quée fit minifterij huius antiquitas, ÔC qui fum libri» Pdmifuerint prophet»,hoc eft miniftri uerbi« Dein» quæ origo fît, quæ cauflæ ôi. officia facerdotîj Le quae circa hoc cofîderanda ueniunt,perftrin gam. Hinc oftendam quod in locum Leuitarum,aua ^^ore Chrifto domino,dodores uenerint euangelici, ^wodnam horum fît officium, ÔC qui ad hoc muneris ®«igendi fint« Adfjciamhis quædâde feholis prifeis, ^^ftipendio miniftrorum uerbi dei ufu^ redo fan ”0 facultatum ecclefiafticarum , item de dignitatc ^authoritate epifeoporum« Etquo plus roboris dis putata habeant, opponam îjs rurfus quaîdenouo pontificatu fuo, maxime uero de plenitudine potefta Roitiani epifeopi confïnxerûtPontifiefj« Vbi feri pturae quædam loca ôô argumenta nonnuila,quibus fîlum errorê ftatuunt atiç defendant, explica* '

bo, demonftrans apoftolicum miniftcrium Sgt;C qiïSf’’ cuncp ad hoc pertinent conferuandum, iftorum ditionibus prauts prorfus effe antiquata adeo^ Si fubuerfa^ Ethane quer elam de corruptiffîmoepifco porum ftatu non nuperam fed prifeam elTe euincaif» ne quis forte putet me affeólui indulgere 8)i. bilern, quoddicifoletjreleuareuelle» Poftremo appendant qui SiC quo tempore exorti fint, quorum opera at* tc ôi improbitate inuincibili imperium Romani ep^ fcopifuorum^antiftitum adeoin immenfumexcr^ uerin Quemadmodum ueroprioremlibrum deuet bodei fiuefcriptura fanAa,quxepifcopi cuiuslibet materia eft^quam tradetôi^^inquafefeexerceat, noit nifi ad utilitatem ecclefiæ Chriftianae ædidi, ita poft^ riorem hunc de epifeoporum inftitutione QC fundio* nc,nulloalioquamiuuandi Audio adieefi Proindefl quæafperiusinfe dida copererint epifeopi 8C facet* dotes noftri, meminerintquacS^ quantafit eorS cot* ruptio,cum tarnen ipfori’în fanitatem integritateni^ oportuerateireotnn’'umabfolutiffîmam,meminerio*' dcfperatos propê morbos corporis non polTe mollit^ lis ôi fuauibus fomentis, fed medelis acerbioribus Si pleruncß incifuris curari, lam cum grauiores fint morum morbi, non uidco cur non ijfdem quolt;^ tn^ dicina acerbior paranda fit* Proinde refipifeant qü^ cunc^ fibi confultum uolût, ne ab inextinguibili igJ^^ iræ dei nofiri aliquâdo,amp; citius quàm expedent, ab* forbeantur: ÔC qui nunc laborant in uinea domini^ deliter,qui nomine ôi re epifeopi funt,cotendantfe‘^ indies in uirtutibus uincere amp;nbsp;minifterium fuum gno cum ecclefiae frudu approbate domino cui At* Miunt« Nelt;5 «ero £lt; i/i his noftn's quicquam in A

ET FVNCTÎONE LIB. it éó Âumi'nterpretêtur quod reuera fnpfeudoepi’fcopos, hoc eft,qui nomine epifcopi reipFa lupi funt uoracifli mijiufta feueritate diximus»

BVerunt in mundo ab tpfo ßatim rerum ex« ordio uiri fingulares rerum periuapræftana tes acreligiofi, quor um opera ufuseftdomi ad inftituendum mundum dodrina fana, legi« bus æquis,ritibus fandis,ôô puro uitæ excmplo» Vn« ‘le nos colligimus inftitutionem propheticam facer« ^otiumfiueuerbi dei minifterium,fîmulcum mun« ^oôfcum primis parentibus noftris cœpiiTc diuinio *us^ inter homines ordinatum efle» Nam quicunc^ cogniuonem non uulgarc, rerum quoqj peritiam praclaramjÄ^eamomnino nadierant, quamô^ altfs botninibus tradere poterât, îjdem SC facrorum erant præfidcs, quocirca uel prophetæ uel facerdotes à pria fcoillo fæculo appellabantur» Significatautem Gracs uox 7^oc}gt;HTHlt;= eum qui praedicit futura, uatem uide,:propheté bcet ac diuinum*Componitur enim uox ex 750, id ettquidi præuelante, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquor feudico» Hebraica uox

P^tet.Signifîcatenimdiuinae mentis cofcium adeo^ dei apud homines interpretem, qui dei uoluntatêac P^acita hominibus annunciat amp;nbsp;ad ilia facienda ur« get atq^perpellitjta enim legimus Exo»7. Etdixitdo winus adMofen:Eccededite deû Pharaonis, eritcß frater tuus propheta tuus» Tu dices Aaront qutaloqy^jy,j.^g^ loquetur ad Pharaonem,Ä« pua leremiam quocj nbsp;nbsp;dominus, Miß ad uos feruos lefflU. 3«

mcos prophetas mane furgendo, dtcens, Reuertt'tni* ni nunc quifcj à uia fua mala,SC bona facite ftudia u^ irt-fl».»« flxa,0C nolite ire poft deos alienos«Et iterS, Dedi uei* ba mea in ore tuo, SC coftitui te fuper gêtes ÔC regnii ut euellas SC extirpes,perdas QC fubuertas, acdifices ct plantes^Hinc uero prophetæ etiam C’Û’ y i id eft fp^* culatores SC epifcopi diCli funt,itê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft uidco«

tes, Tam enim excubitores SC magiftri morum eraG quam eruditi homines quibus amplior contigerat rum diutnarum cognitio quam alijs hominibus uul* »♦Rfg'S« garibus,Italegimus in libro Samuelis,Olim fiqui^ ibatdeum confulturus dicebat, Venite SC ibimus Videntem, Nam qui hodie propheta uocatur, antes uocabatur(n^'^n) uidens. Hue illud quoep Pauli perlt; «»Cor, 14« tinere uidetur, Qui prophetat, hominibus loquiwC aedificationem,8C exhortationem, SC confolationein» Ex quibus omnibus colligimus Prophetaeffe uirun’ numine afflatum,mentts diuinæ confeium, dei apu3 homines interpretem,uitæ exemplum,morum mo^^ ratorem acmagiftrum,iuftitiæ exadorem, expofito* SrfcfTtioî rcmfacrorum,6Clegum difciplinæ^cuftodem. Pof roSacerdos uox Latina fignificat miniftru facrorß» hoc eft hominem deo dicatum confecratum^ ad facilt; endum facra.Deriuatur enim uox à facris. Sacra ue* ro non funt quæ creduntur tantum efte fa era, facrift* ciagt;aræ SC templa,ueftes SC uafa, fed quæcunt^ ueni* wntfub nomine religionis SC iuftitiæ confideranda, facræ in primis leges, Quocirca SC apud genres facef dotes non tantum erant cuftodes templorum, fed le^ gum quoc5,non in hoc tantum inftituti, utfacrifi'ca* reni,fedutreligionem,iuftitiam uitæ^ innocentians traderent, ac tuerentur, Neq^ enim quoslibet ad hoÇ munetiS

muncris ddigebant,fedexduibüs,è dodis,? plebe 8^ fenatoribusjèmilitiæ denîcp praefedis probatiffîmos quofcp, uiros grandæuos longo rerum ufu, tn omni genere uitæ,in publicis dC pnuads muneribus exerd tanflîmos inftrudiffîmos^. Talibus t'nquam deferca bant facer do ttj fimdi'onê ac dignitatê, Talibus quoq^ libentius credebat parebar^ populus, utpote peritia rerum,grauttatemorû, SCætate proueda illuftribus ô^authoritatedignitate^reuerenda cofpicuis in'n's, Ätcßhoc nomine crediderim Hebraicam lingua fuos faccrdotes nuncupareoijnOjid eft praefîdcs, non faa ^ificatores tantum,fed et omnis iuftitiæ SC religtonis prafedosjheroes ac principes»

Huiufmodi uero prophetarum ac facerdotum de= Veteres ’^î^amcopiamhabuiffeprifcumilludfæculum, teftis prophétie ^fthiftoria facra»Âdam enim qui primas inter hos me cr p«r* •■’to tenet, uerusdei SC propheta Ô6 facerdos fuifle cre '^^ndus eft, Qiiæcunc^ enim de uera religione mos ^erato facr or um ufu cuftodit pofteritas,ab A damo r e quot;§ionis SC facrorum primicerio,ceu per manus, acce P^t. Et quæcuncÿ ille de his à deo didicit,fandiflîma fi

fuis tradidit, Adamo proxime accedit Seth, diligenti SC pia opera effèdum eft,ut nomen do

•’’mi jper impiam Caini ftirpem negledum ÔC in hoc Syege propè obfoletum, nuncinfanda Sethi profa^ P*aÔ£:rejCj.£y[5 frequentius inuocaretur» Enoch uû jæp’^’^ortalis ÔC refurredionis typus, quia cum deo digenter ambulauit,non potuit non fando uitæ exs ^^plo complmibus fui æui hominibus profuifle, un» te^ d'pritnos habetur prophetas ac facerdo Dhet J • dubium eft quin facerdos SC pro P ^^^iiuagnus fuerit» Sacrificauit enim domino.

de EPISCOPORVM IMSTirr odoratiiscp eft dominus odorem quietfs, utfcriptilf^ teßatur, propitiatus eft dominus : in quo amp;nbsp;typiJ® Chrifti fpecftandus uidetun De quo Paulus ad Ephc* Ros, Chriftus, inquit, dilexit nos ÔC tradidit femetip” fum pro nobis,oblationem ac uidimam deo, in odo^ rem bonæ fragrantiæ. Idem Noe abipfo etiamapö* Rolo Petro appellatur præco iuftitiæ, nimirS ob prs^* dicationem iuftitiæ,quam creditur conftanter ante d‘ luutj indicium prædicafledeplorato alias fæculo.

GenCiiOt Abraham oraculum dei inGenefi ad Abimelech re* gem Gerar pronunciat Ôi: ait: N une igitur reftitue iK ro uxorem fuam* Eftenim propheta,6Corabit pro tc, ut uiuas, lofephus quocg primo Antiquité lib.capni» Primus, inquit, Abrahâapud orientales præfumpfî^ pronunciaredeumcreatorê unum effecundorûjô^ opinionem quam de deo tune cundi habebant airfus cft oppugnare, admonens illius prouidentia cund^ gerijhuic uniieruiendumelle, ÔC gratiasei agenda® tn omnibus folijam et illud nemini obfcurû eft,quod no ièmel domino immolauit: quocirca non immérité’ facerdos dniappellaripoteriu Melchizedek fimul f ex fuit amp;nbsp;facerdos,minifter nimirS iuftinæ QC nis,Hic uero non ideo dicitur fuiflè facerdos, quia p® nem 6^ uinum obtulit domino.Nam ilia pro muncr^ tranfeunti Abrahæ uidori cS copqs fuis protulit recreandos delaflatos famelicos^ et à cæde regu red^ untes milites« Alias, quod ei ætati moris erat, offcrf^ ïblebatdomino« Nunc autêeo magis facerdottj nnï* nerefungitur,quod QC deum laudat amp;nbsp;Abrahæ uirti^ tem«Illi nimirum gratias agens pro uidoria : huncat^ tem proponens exemplum quem imitentur popu^* paftores.Nam uirtutem commendare, ad uirtutc® animat^»

ET F VN CTIO NE, LÏB. IL 63 anîniare,deni(^ ÔC fandos homines in fando tetinere officio,uera funt facerdotum munia* In illis ÔC lethro Mofis focerS inclaruiffe nihil ambigimus, Erat entm facerdos Midian, uir proculdubiodiuinus,rerumdia uinariim humanariim^ peritus,iußitiaecultor ÔCrca daereligionis dodor^Et ne omnia recenfeam prophe tariim SiC facerdotum exempla, uetus ludæorum tras ditio cft in populo dei femper fuifle facer do tes. Primo gcnitosenimeafundos effe dignitate,utpotefenios nitiquon* fesôCrerumperiaores,Cuiquidemfententiacnon ui dlt;itn facet ^cturrefragarifcriptura,quæinExodo facerdotum ”’cminit,priufquam inftitutum fuiflet Lem'ticum fa« ^ei'dotium,

CoUigimus uero ex rfs omnibus originem SC uetu« prophetiæ ac facerdotfj pertinger e ad ipfa rer « Pdinordia,fandiffîmos^ patriarchas SCoptimosrelï S’ofiffimos^ in primæuo illo fæculo uiros prophetas fuifle Qc fâcerdotes. Hi omnes ut no creati funt folen ullis ceremontjs adhibitis,ita fane rebus ipfîsjCO S’^tioneuidelicetnuminis, iuftitia, eruditione, pru»*’ ^^ia,morum probitatefuerunt ornati, Necß ue-’^^ôi^magnos fumptus faciebant in externa religione ^^creenda SC conferuanda, Nullis enim ufi leguntur .^^plis auguftis, arts politis ÔC deargentatis, pateris ^hriîtnennsue aureis.Credebant enim deum fpiritu

^^^^^^’^f'F’^’ugales ergo erant SC in madan hoffijsjiiberales cotra in erogandis opibus ad ege» orumneceffîtatem fubleuandâ, promptiores quocÿ ^^antadexercendam iufiitiamcolendam^ uirtutera inftifuendojntel«

plane non probcntur, ïntelli'gebant ilia gratftildffl»® confeffîonis Ô6 maximarum rerum efle tefti'monia^ fymbola, ideoc^ in res ipfas conuertebant oculos, his aflequendis omnes animi uires intendebant : Het,«» nomine SC à deo approbati funt, Nam per fidem, quit Paulus,merueruntteftimoniumfeniores»

HÄec de prifco facerdotio delibauimus, feq^*’ tur nunc de facerdotio Leuitico. Poftet* quam dominus ducatu Mofis populum raelis ex Äegy pto liberaffet, et iam ftatueret in hoC p® pulo peculiarem fibi ecclefiam atcp rempublicam cO*’ ftituere,primo quidem in hac Nomophylaces legui” cuftodesjfandum fcilicet magiftratum inftituit : de*” de uero leges promulgauit SC fanciuit : poftremo dd^ Oi-igoLcsgitfacerdotes,nonexomni quidem plcbeprimoge*** «itirtps tos,fed ex omnibus tribubus certam tribum Leuit^^ cerdot^» vvim uidelicet, id^ propter eins tribus uirtutê. Na*” Exod.î». ita legimus in Exodo, Stans Mofes in porta caftroi** aitjQixi domini cft ueniatEt congregati funt ad eu*” omnes filq Leui» Quibus ait, Sic dicit dominus dc**^ Ifrael, Ponat quift^ gladiû fuum fuper fœmur fuui”» cuntes^ ÔC redeuntes de porta ad portam caftrorui” . occidat quifc^ fratrem fuum focium SC propinquuf*'

Fecer unt autem filtj Leui iuxta uerbum Mofi, SC derûtdepopuloindieillaquafîtriamiliia. Nemo i**^ Exod. îo» retur quod dicitur Jn lege enim fcn'ptum eft, SacH^/ cansdijs alienis facrifîcabitur, præter deo folû Fad* nus quidem Leuitarum in fpeciem atrox, fed reuef^ pulchrum SC deo placens opus eft. Nam SC Mofes *1* lud laudas ait,Impiété manus ueftrashodie domii’*’’ unuw

ET FVMCTIONE, LIB. II. 69 unuCquifq; pro filio fuo pro fratre fuo, ut dctur uos* bis bcncdidiogt; Quafidicat, Egregiam fanènauaftis operam, primo quod in partes domini coceffiflis dca inde quod de ijjololatris ad præceptum domini fup= plicium fumpfiflis: pro tanta uirtute magnum profes lt;So præmium debetur uobis omnibus, nimirû facer« dotiS.Proinde initiate uos facerdotio. Hadert us pria wogenitifuei unt facerdotes ueftri, ex fratribus S?fia lijs ueftrisjiâ uero ilia gloria ad uos translata eft.Præ« tcrca noncritis gratis facerdotes,fed dabunt uobis fra tres ueftri benedidionem, id eft, munera quæ immoa letis domino. Hajc autem eft inftitutio fine origo Lea uitid facerdottj.

R-eliquum eft ut nunc dicamus de officio Leuita« rum,hoc cft,ut doccamus in quern fi'nem inftituti fint *lt;*^(«««11. 9 dco Leuitac, Officia quidem ipforS latiffime patent, ^abipfoMofedefcripta funt copiofiffime, maxime m lure Pontificio,id eft in eo libro quern nos appellaa t’^usLeuiticum, unde petant licebit quicuncp de his abfolutam difputationem cupiunt,ego fummam moa tei perftringam, fiCin genere illos ad minifteria fas fta inftitutos credo, ficuti retulimus de prifco quo(^ laccrdotio. Porro in minifterio facro primas obtinet, Quod modo etiam diximus,inftitutio in lege Si uolun rate dei,iccirco præcipue inftituti erant.Leuitae utdos eerent legem dei amp;nbsp;erudirent populum. Deinde ut Oa rarentpro populo Sihuicbenedicerent. Poftremo ut tab^naculi Si externi cultus curam gererêt, id quod latiffime diffunditur.Hæccerte funt prima facer dota fis munîj capita.Falluntur ergo qui creduntludaicos

lanios tantumfuiffeSi ceremoniarumma gifiros. Nuncenimfcripturæ teftimonijscomproba»

bo quod propofm'jfi illud pn'us di'xero Leuitis nonK’» cuiUequicquamdocerequod non effet lege dei pro« Srfcerdot« ditum.Qviod autem prima fundio eorum fuerit docc fiit doeet re,claret uel ex ilia lege domini,quæ Leuit. i o » in bseç fft uerba extat, Etloqmitus eft dominus ad Aaron, di« cens:Vinum ÔC ficeram non bibes, tu 8C filtj tui, qi^^ funt tecum, cum ingreffi fueritis tabernaculum teni« fîcatioms,ne moriamini:ftatutum fempiternum fît ii* generationes ueftrasîfiC ut difcrimen faciatis inter faï' dum inter prophanum, inter immundum miH* dumtVT'OjZE DOCEATIS FILIOS ISRAEI' O M NIA ftatuta quç loquutus eft dominus ad eos p«*' manumMofi\Hanceandem legem repetijtEzechK^ totidem propè uerbis quan^ pauló fîgnifîcantius, dixit:NulIus facerdotum uinum bibet quando ingf^ diuntur in atriS interius« Et docebunt populû meiit^ difcrimen fandi prophani, ô^facienteos interne* Mditcb,!. feere immundum à mundo«Multo autem planius lachias de facerdotali officio ad facerdotes loquens terumep Leuitarum fidem Iaudans,SC præfentium a^ cufansperfîdiam,Padummeumfuit cum Leui, i^” quit,in uita amp;nbsp;pacc,dedi^ eiilla (facerdotium 8^ riam)obtimorem quometimuit, 8C quod à facie n^ minis mei territus eft,Lex ueritatisfuitinoreeius, iniquitas non eftinuenta in labiés eius,in pace SC io’^f ditudine ambulauit mecum, SC multos auertit ab i^’*'* quitate, Qiioniam LABIA sacerdotis stodient scientiam, ÔClegemrequiret^j ore eius,Qiua legatus domini exercituum eft« Ex bus omnino liquet potiffîmas facerdotalis fundio*’* Veflf! partes effe inftituere docere^ populû. Hue cerdoiun ctiam omuis illç mundusÔC ornatus «eftimentotij Ka. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecet«’’

ET PVNCTIONE; lib. IL 7e faccrdûtalium. His enimfîgnifîcabatur hieroglypht* ca quadam ratione quales deberent effè facerdotes,ni mirum eruditi à deo, prudentes, integri,temperâtes, iufti ÔC uitæ fandimonia puri. Inter cætera quibus Pont,Max.ex moreredimitus cultus^ prodibat, ge» •icbat in pedore rationale fine pedorale iudictj, in quo pofiti erant V rim amp;nbsp;Thummim, illuminationcs «integritates,Septuaginta uerterunt t/'HÂwo'/$H9èî|«X(t« ®®a,tnanifeftatio et ueritas.Hoc uero quid iîgnificaba aliud,quàm quod in pedore facerdotis debet effè ^^fum iudicium de rebus diuinis, quod deinde non fed corâ ecclefia proférât cum ueritate? n eft ut cœlefti illuminationi ac fapiêtiae

J^ndafitintegritas Ôô uera animi conftantia, denic^ puritas uitac.Cæterum non eft mei inftituti allegOa nas ueftium in præfentiaru contexere,qui plura eius S^neris quærit,legetdodam D.Hieronymi de Vefte facerdotali ad Fabiolam diflertationem. Hacc in hoc tantg in tranfcurfu attigi,ut intelligeres docendi fun« Tonern Leuiticis facer dotibus præcipue fuifle iniun Ad eruditionem facerdotalem iudicandi^ for» *^38 Ilarias referêdas puto, iudicia fcilicetea quorum J’^entio fit Deut. 17. caufTas item matrimoniales,fed et •^P^æ iudicia,quod hodie haud imprudenter ad phy« “^os,medicos SC chirurgos urbium relatum eft.Âdhi hebantur etiam pugnis SC militiæfacerdotes, Noluitoe«!,»^ cnim dominus leges inter arma filere. Nec ignore 6C nonullas alias efle partes offi'cij facerdotalis, quæ fub eruditionem poterant referri, fed ilia mihi in præfena ad tnenni inftitutum fuffîciunn ^^nimus iam adPreces, de quibus non eft quod SiicerdotS ponamteftinionia:Scriptura enim ubi(Ç teftatur fa^pitorarf»'

ccrdotumfuifTefupplicareiugiter pro populo» femel id faditafle legunturprophetar um facerdotÖ^ jj« primartj uiri,Mofcs, Samuel, ac leremias. Ezechi^ plane coquen'tur ÔC facer dotes accufatgrautter qvio^ felc pro populo contra domini furorem mox defeuic^ rum non opponant precibus dodrina fana, qua uocentadpœnitentiam» In Numéris cap. 6. formula certapræfcribiturquaiubebatdominuspopulobefl^ dicere facerdotes. Loquutus eft enï dominus ad Mo* Ien,dicens:Loquere ad Aaron adfilios eius,dicêsî Sic benedicetis fîltjs Ifrael,dicetiscp ad eos: Benedicat tibi dominus QC cuftodiat te. Illuminet dominus fa cio fuâ fuper te ÔC mifereatur tui. Leuet dominus faciefli fuam fuper te, 8C ponatteinpace.Ponêt itacç nomen meum fuper fi'Iios Ifrael, dC ego benedicam eis. HiiO ueropertinebatAraquoc^ thymiamatistypus oratio nis fandorum.

tesdc Les j-fg uariaoperofa ó^moleftafuit inftitutio. Taberna* Kitlt;e taber cylnm enim uafa in ipfo omnia erât portatilia. Vn nacu I cu= jjg fïQgQjfj propè familtjs fîngulætabernaculi amp;nbsp;ü3 II” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partes ac onera expediendæ,gerendæ, cuftotl*

endae^ delegabantur: id quod fufîus exponiturpo*' prima quatuor N umerorS capita. Deinde uarîj quo* que generis QC ritus erant facrificiarde quibus per in* tium Leuitici difleritur.Iam ut candelabri ignis^ pet pctui magna cura,ita menfæ ac panum propofitionis amp;nbsp;reliqnarum ceremoniarum maxima erat religio» Onerofa quidem ilia operofa^ fuit religio, fed quan* fibifua fuperftitione afciuerat populus carnalior ad externum cultum propenfior. Facile potuifîèt dom** nus priftina ilia fimplici SC frugali fandorum patrutn religion^

ET FVNCTIÖNE, LIB. IL 71 religione cotentus efTe, fed popult cum falus turn du« ricics aliud exigebat. Affueucrantin Aegyptohuiuf modi externæ religionis exercirijs« Vnde periculum crat ipfos exoticam repetiturum religionem, ni quæa dam cócederet diuina prudenda« Proinde ne aliquan do deum ritu colerent nouo 8^ gentili, 8gt;C ut facramen *a quo(^ Chrifti haberêt, typica externa ilia concef fittcuius quidê adminiftrationem QC expofîtionê com mittit facerdotibus fuis. Horum ergo intererat non tam exercere cultum externS eo ritu modo quem P'^æfcripferat dominus,quàm exponere in que finem ilia fint inftituta ÔC quid fignificent. Id quod illi facera dotes 0^ prophetac optima fide fecerunt, quorum ad ’^oftram memoriam peruenerunt codices ac opera« Qttanqua uero patres noftri (ut hoc interim in tranfa ftH‘(uannotem)operofa ÔC fumptuofa habuerint faa ^a,nihilo tarnen plus inijs operofiflimis et copiofiffîa ’’'is exhibits eis credimus quàm in paucis illis fuis faa ^tarnêtis habuerint primifæculi patres, uel nos hodie *ßnofths acceperimus iymbolis.Sed hatchaeffenus.

DeCantoribus Leuiticis non eft quod multa di= Cdtitoret cum muftca fero tandem in ecclefiam dei indu= ^älegatur,authore quidem Dauide, Nathan 8C Gad ptophetisjfed tarnen baud citra fpiritumdei. De qua ’0 plufcula tradit author lib.Paralip.Cum uero ludai tagens umbratilibus illis intenta, negligeretmaiora, fidem, pietatem etiuftitiâ,auditàfancfto dei propheta Amos, Sic dicit dominus : Odiui ÔC abominatus fum feftiuitates ueftras, nec odorabor fufRtum cœtuum ueftroruni,Etcumobtuleritis mihi holocauftaueftra atc^ munera non accipiam fed ÔC pacifica pinguium «cöroruiniionafpiciam.Äufer à me tiimultum fiue

fircpitutn canticorum tuorum,amp; concentum inentorummuficorum,quia nonaudiam» Ei'Utnp^*’ autem ficutaqua iudi'cium,etiuftitia quafi torrens liemens»Proindepraeftatmulrisceremonïjs 6C 0300=“ cis iudicium ÓC iuftitiatfinc his cantus Leuitarutn til’’ multus erat fonitus^ confufus.Quia non eft pukh*'^ laus in orepeccatoris,fed tumuItuSjSC ut D.Hierony mi uerbis utar,grunnitus fuis et clamor aftnorum.P^ tet autem uel ex his in officio facerdotali praeftanhO«’ rem efle dodrinam iudici} ÔC iuftitiæ

Fiinólionem facerdotalcm rcgali iuinflam fuiffe, citni tamcnambitioncmSityrannidem. Cap, III,

Ddendum uidetur illis quod dominus fuO* dionem facerdotalem ÓC regalem coiunxitj ______id propter offlcqcognationem S^quodal ter 5 fine altero felix amp;nbsp;faluu efle nequit, V teriç ta faccrdos minifter efi;,minifl:er inqua dei et ecclefisf» Itacg facerdos non prçferebat fe regi,ne^ rex interiß*

afpernabatur prophetam, Vtercj eratdeo fubiediis» utercßminiftrabat, uterc^ iubebat omnia fua ad pr3f* fcriptumlegumdiuinarum componere, Ideo in Nu* N«w, i7 meris ad Mofenait dominus, Tolle lofue filiS Nun» uiruminquoeftfpiritus, ôd impones manum tuain fuper eum,ftatues^ eum coram Eleazar facerdotc coramuniuerfaraultitudine, SC præccptadabis cün oculis eorum, Dabis quocç û de laude tua, ut fciUc^^ obedientes fiant omncs qui funt de congregatione fî* ïiorumlfraehEtftabitante Eleazarfacerdotem, qy* confuletpro co oraculum Vrim coram domino, xta uerbum eius egredientur,atlt;Ç iuxta uerbum eiüS ingredientur tam ipfequàm uniucrfi filij Ifrael cut«

eo at($ totus coetus, Audi'mus aufpi'cc deo hic agi ont nia,dcuin^ ipfiim tam rcgc quàm facerdote uti utmi niftris fuis.Statuitur ergo princeps in corona populi ante facerdotem, nimirutn ut facrorS legis^ diuinæ peritunijnon ut hic fe principi præferat amp;nbsp;pro fua libi dîne regem fubïjciat ad ofcula pedumjfed ut pro prin cipe deum oret, ipfum^ dominum confulat ut ci be« ncdicat, quæcunq^ in lege fua præcepit dominus re fpondeat, NaminDeuteronomio Iegiturfîgnifican=Dr«f.iT. tiusin hæc uerba regibus præfcriptum, Cumfederit tex in folio regni fui,faciet fîbi defcribi exemplar hiu iuslegis in uoluminCjid^ à facerdotibus 2gt;C Leuitis, illud apud eum,et legere debet in eo cundis die bus uitæ fuæ, ut fcilicet difcat timere dominum deum fmifn,ÔC obferuare omnia uerba huius legis atcß ftatu ta ut facial ea, ÔCc, Audis opinor facerdotum effe les gem dei defcribere à uero exemplari, Ô6 hoc régi offer ’■f jUon regibus dominari : regum uero efle legem res cipere fecundum hanc omnes uitæ adiones infor« mare,Vtercßergominiftereft, uterc^legidei adco^ ipfi deo fubtjciebatur,

Ideo autem legimus reges poftea inaugurates ef= Regesun» ft a prophetis 6C facerdotibus ut dei miniftris, mus item reges à prophetis grauius fiiifle accufatos 3deo^ glt; obiurgatos, ucrum ob negledum legis öf ftcinoragrauia, Quiiam facerdotibus fecundum le« gem dei agentibus paruerunt reges,laudantur in fort P5“”®’'^’tDauid5SoIomon5Ezechias5[ofaphat SiC mul tialfo.nirfys quirebellarüt, ueIutiSaul,Hieroboam, AchabJehpfaj^jm 2edechias QC reliqui,merito uitu« perantin-, miniftrum dei contemnit,ipfum deumcôtemnitjnterimueroftrenue fuum exequen

tes officium Lcuitæ neeg regibus nelt;ç principibiis que populo parcebant,pareban£ autem régi unà eu*” populicœtu^Huiusfeferuos appellabant, Teftimo* nia fi requiras plurima inuenies in libris Regum,nofl adulatorum quidemjfed maximorum prophetaru«*' 1*^ fills ipfis libris proditum eft à faniflis regibus etia*” facerdotes ab officio fuiffe amotos ôiS alios *** funt i re» furrogatos, caeterum non præter meritSd'”’ gibw. ’ nbsp;nbsp;nbsp;abtjciebatur,necg quicquam hic adum eftconU*

leges detFuerunt enim reges qui repudiarunt facef^ doteSjSóideo repudiati legunturâ domino. Repu^*^ runt enim propter dicendi libertatêôô integritaten*» quod nollentftia aceufari fcelera. Quid quod in N*** metis pofteaquaminauguratus effet lofue, ftatimful* iunguntur aliquot capita non politica tantum trad^” tia, fed ecclefîaftica quocgC Sandi enim magiftrati*5 eftreligioneminprimis curare jauaritiam facerdo**’ coércere, idololatriam ÔC fuperftitionem excinde*^’ Sgt;C nullo modo committere ut auaritia facer do tu tn gem dei cotaminet, Igitur lofue exhibetur Comme*’* tarius Faftoru.Nam xS. SiC 2.9. cap. de Feftis agitut^ facris:in50,cap.de Votis,ubi maxime peccare pote“ facerdotum auaritiatin 51, defcribitur bellum Mad*^* niticu. Pfincipis enim eft iniurias à populo fibi colt;^^ miffo prohiber e,0f illatas iufto bello uindicare : inl^ defcribitur terrae diuifiojut lofue ÔC princeps quil*!’^^ intelligeret ad fe pertinere rerum diuifionem 0^ ramutcuilibet fuum illud obueniat. Sic inquam^^* batur principi poteftas agendi quæ pertinebant ad *” columitatem ÔC religionis amp;nbsp;reipublicae conferu^^^ dam, etiam contra facerdotes ft modo pergerent e” jiebulones. Rurfus facerdotum eratcitius uitamp’;

ET F VN CTI o NE, LIB, II. 75 fiere quam legem reimquere, imó prmcipi’ fe oppo fiere amp;nbsp;contra hunc meeflanter clamare, fimodois contra legem ali'quid fuiflet moh'tus,Nota eft hifton'a Zachariæ filq Ichoiadæjqui fefe ettam cum uitæ pen's culo oppofint régi loas,

Proinde cum uter($ tarn rex quam facerdos legi deifubiedusfuen't,uter($ alten' manum praebuitjamp;S •ncommum'reli'gi'om's amp;reiptibli'cænegon'o non fee parabantur, quos dominus uoluit efle coniunAiflia ’’^os,Hinc ueropaxerat SC tranquillitas regni, Rura ÛIS magna regni obon'ebatur conturbatio,fi uel reges *^ollcnt audire facerdotes, uel facerdotes legem dei p^gligerent SC fua tantum quærerent, Teftantur hoc ludicum Sc Regum Ifraelis Sgt;C ludæ Chronica ateg hia quibus etiam coniedlare licet quanta fuerit ’uthoritas aedignitas ofRcij facerdotalis 8C prophetfs lam uero quod unus caeteris eflet praelatus dicercs summut fiimmus uel pontifex uel facerdos,reliqui facers ponti/rx, dotes tantum appellarentur 6C Leuitæjtypum prætus “^erumfuturarum»Chriftus enim præfigurabatur per facerdotem fummum, reliqui autem facerdotes fi Suramgefferepopuli Chriftianüld quod Paulus tc« ftatur in epiftola ad Hebræos. Nemo ergo illa fic ins terpretetur quafi hifee typicis aliquid coceffum fit hu fiianaî ambitioni QC fuperbiae»

Iniftris porro fuis prouiderat deusuitæncs Bîwffl ceflaria, Dignus etenim eft operarius mers cede fua,ÔC qui reipublica: aut ecclefîæ mini ltrat,merito eomunibus eeelefiæ alitur impêfîs, Hine in lege definit^, penfio facra, feruntur^ leges de ui-

(îluminiftrorum. Ante omnia liero repagula poneO^ GeutctiS' auaHtiæ ÔC cupiditatem comprimens facerdotü,No^’ debet effe facerdotibus Leuitici generis, inquit doPi’ nus, ôi^ toti tribui Leuitarum pars SC hæreditas int^ ïfraehCauflatn addit. Quia dominus eft hæreditas cO rum.Quafîdicat:Suffîciateis portio quæoffertur d® mino,hanc enim facerdotibus obuenire uolo.Hçcail QaM tem nbsp;nbsp;nbsp;ampliffîma. Hue enim pertinebantfacrifie*^

^it faeer jgquibus Numeri iS.fîc legistOmnes oblationes fa’’, wtiamp;Mîcx- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;offerunt filtj lfrael domino tradidi tiblt;

(Aaroni) dCfilîjs tuis ateß filiabus tuis tecum, ftatiK^ perpetuo, pacrum falis perpetuum erit coram doin’' no,tam tibi quam femini tuo tecum* His fplendidifl^ mis quidem accedebantprimitiui frudus SC noualia» deniè^ uartj generis Vota,de quibusfufe differitur timo Leuitici capite* Rurfus cedebant facerdotibus primogenita,quorum ratio diligêter tradatur in S’* meriscap*i8*IbidemdeDecimis legimus* Filtjs uct^ Leuieccededicuntftas Décimas Ifraeh'tarum in po^' feflïonem,prominifterioeorum quifcilicet exequu” turcultum tabernaculi,Omnes ergo Leuitæ accipiC' bant Décimas: foli facerdotes participabât facrifictjs* Necß enim omnes Leuitæ facerdotes erât,fedfilîj mU' do Âaronis, necç omnes habitabantad tabernaculô» fed diuifi per omnem promiftionis terram populo Exoii.»;* mini prædicabant*In anno femel iterö SC tertio afet” debant ad tabernaculum, domini uifendi gratia* lai^ SCcertas urbes SC domicilia propria iuflerat eis dcü* ^unt, ïf» gnare dominus*Sicenim legis,Et loquutus eft dom’* nus adMofen, Præcipe filtjs Ifrael ut dent Leuitisd^ hæreditate pofleflîonis fuæ urbes ad habitandum,ft® ÔCfub«rbanaiuxta ciuûates per circiïmitum earut» dabius

dabitis Leui'tîsXâu'tates habebuntutxn ets habitent, ut in eis alant cunda animalia ipforiim, Signifîcat Ca nim fuburbium, in præfenti, locum qui nec uitibus nec feminarqs ferituisfertilis tarnen Ôô ad conferuatio nem pecoris idoneus eft, Illis uero facultatibus ÔC tri butis facn's ut rebus utebantur proprijs. Vndéquic« quid præftabant beneficentiæ perinde æftimabatur fi alius quifpia de bæreditate fua uel ex labore par« tis opibus benefeciflet. Scriptura enî diferte teftatur aiuDedi uobis ilia pro hæreditate ueftra.Item, Res fTww,«». putabitur oblatio ueßra ac fi fieret de frumento areæ ^utdepl^nitudine torcularis. Et iterum, Comedetis décimas in omni loco, tam uos quam familia ueßra» Eft enî hæc mer ces ueßra pro minifierio ueßro. Pro» nebulones erant quicunt^ Leuitico ordini am plas iliasinuidebant opes, quicunlt;$ uelannuasnega» EantpenfionesjUel fraudabant, uel ad mendicitatem ^osadigere cupiebant, quibus liberaliter prouifum Voluit dominus. Ezechias rex ludæ religiofiflimus i.Prfl'rf. ji» ’ï’agna diligentia curauitfacerdotibus 6C Leuitis fuiï P^ffolui penfum. Nam facra hifloria teßatur, èC ait: Etpraecepit rex populo habitâti in Hierufalem ut da» ut partem facerdotibus 6C Leuitis,ut fortiter incum berentlegi domini. Et cum inualuißet uerbum régis auxerunt filij Ifrael primitias fr umenti,uini,oIei,meL hs ÔCcunâ-orum prouentuû agri, amp;nbsp;omnes décimas copiofe attulerunt. Q_ui item habitabant in urbibus ctiamipfide£.fjnas boum S/C ouium S)C alias décimas fancflas obtulerunt,6Cfeceruntaceruos. Neep uero ló liludæi in ftios facerdotes fuerunt liberales, deAe» gyptqstefiatnr gjfj fenptura quod fuis facerdotibus maximum impgnderint honorem,6C quod fiipendia

eis coftituen’nt ampIa.Certc cum fames mi'ferè totatW ^en,f7, Aegyptum diuexerat, nihil tarnen de ipforum dimi*

nutum eftdimenfo* Strabo item Geographiælib.i7' Heliopoli domos amplas uidimusinquit,inquibusfî cerdotes habitabantn'mô dicunt hanc olimfacerdotô habitationem fuiffe, hominum philofophiae ÔC nomiaî deditorum, Nuncisordo amp;^ftudium defeciG nec quifquam nobis tali exercitio praeelTe oftendeba* tur,fed homines tantum qui facrificia curarent» Strabo, Et ilia de facris uedigalibus dixilTe fufftciaf* Defcholis DefcholisLeuitarum prifcis confequenter dic^” Leuiti(ifgt; mus.Noluitdominus tributa ilia tanta fucis 8é oti^^

(is impendihominibusjfedminiftrantibus. Nemo temputetomnesLeuitas in uno aliquohærentes cotantSminiftrafleueltemplo uel tabernaculo, totum enim regnum difperfi in fcholis palïîm 6C fy t*® gogis agebant. Etenim fine fcholis ac fynagogis nul* la uel religio uel refpublicafaluaeflc poteft,Ânima^* uertcrunt hocabipfo mundi exordio Gentes qu»’^ fapientiores, quocirca prouexerutmira fedulitatealt;; liberalitate ftudia St^ftudiofos.De Aegypttjs modo^* ximus,qui habuere facerdotum collegia, HabueriU’^ QC Palæftini facerdotes quos in rebus confulebant lt;1^ bïf s,6Ó quorum opera confilio^ magna dei plagal‘1’^ »,p.eg- rati funt. Teftatur id primus ille liber Samuelis,

Chaldæis ac Magis BabyloniorS abunde teftificat^ Daniel, Et ut apud Perfas Magi fuerunt in pretio, apudlndos Gymnofophiftæ, Apud Græcos flor^’’* tiffimafuere ftudia, Habuerunt SC Romani fuap^^ tificum 6C augurum collegia, Proinde ut dominus^'' tiam populo fuo confuleret SC religionem roborar^^ fcholaspcr regnum Iftaeh'splurimas inftftuif.

ET F VN CT 10 NE L I B. IL 75 inNutnens,ait dominus, Leuitis dabitis de poiTeffîos Nmw^w» ncfiliorumifraelurbes quadragintaodo cumfubur banis fuis« Et qui multas habentjmultas dabunttab îjs autê qui paucas habent paucas accipient, unufquifcç iuxta hæreditatê fuam«Prudentiffîme uero per totum regnum difpergebâtur«Ita enim toti regno utiles,ma« gtftri morum legiscp dodores erât, 6C in rebus dubijs confuli poterannHuiufmodi autê urbes Leuitis, hoc cftftudîjs confecratæ, non ideo dicebantur Leutticæ, teuitict quod foli in eis habitaient Leuitæ«Nam Hebron filijs Âaronceflît,quodteftatur3Lhcap«Iofue,atqui in eos demIib«iy«cap«legis,PorrôChaIeb filiolephunne de dit lofue partem in medio filior5 luda, iuxta uerbum dominijUempcKiriat Arba quæeft Hebron, Proin= dedicebanturLeuiticæ,quodibi Sgt;C ftudia florerent fynagogæ eflent in quibus lex domini diligêter exa ponebatur,Quemadmodum enim aliarum Gentium lacerdotes totos fefe impendebant deorum fuorum le gibus oraculiscp inteipiefandis,fic facerdotes etLeui tæ ludaici in lege dei fui noêles atqj dies exercebâtur« ^onenim fatiseft habere ÔLinftitutas efle fcholas SC lynagogas fine collegia,nifi SC rcdla SC pia in ipfis tra dantur,nifi ante omnia iuuentus non tam in literis $ fandis moribus iuftituatur atcÿ in hoc uiri præficians Scholis op turjUon obfcuri ÔC leues,fed infîgnes ÔC maturi. Ira ia limiet fan nelegitur in hißoria Samuelis ipfe Samuel præfeClus di/pwi fuiffe Naiothjid eft burfæ, ut fie dicam, fiue collegio quod eratinftitutü in mote fando in ipfa Rama, Eiuf d^^ mêtio fit etiam in cap, 10, Studiofi eius

appellantur prophetæ, Scholæ Hierichuntia roneltfeys pi-g^f^it^Oifcipylihorum «ocabantur Fis

pro« lij prophetarum,Item Nazarei,ueluti fegregati ad ßi* (»hetarum dia^Sic em'm Amos dixit: Non fum ego propheta cr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que filins propheta?, id eft difcipulus propheta?, à qti^

fim inftitutus liberaliter. Et iterum apud eundem ait Amoî». dominus:Sufcitaui de filtjs ueftris prophetas ÔC de W

uenibus ueftris Nazareos^Nunquid non eft ita filij ß rael cquot; ÔC propinabatis Nazareis uinum, QC prophetic mandabatis,dicentes:Ne prophetetis. Hue pertineff uidetur quod leremias inTrenodia queftus legitiii', rw«,4. Candidiores fuerunt Nazarei eius niue, nitidiores h de, rubebantinftar fardtj inter margaritas, faphyf^ fuerunt pulchriorcs : nunc forma corn atrore eft atri’ or,non agnofceres eos in plateis,adha?fitcutis eoniiH oifibus eorum, cxaruit 5^ fada eft quaff lignum, Lo* quitur em'm de formal ingenio præftantiffîmoruiy adolefcentum, quifub curamagiftrorumSCin boni^ literis et in probitate morum optime fuerant inftftud* Cultus er Sicutcnim luxus elegantiam corporis uitiat QC nati* inflitutio uum colorem pallore obfufcat ita temperantia uir^® puerorum uegetantur forma^ nitefcit QC conferuatur, Hine ciH malebat Daniel leguminibus uefciamp;Tpotarf aqua,$ de regia mcnfaali. Verum fcriptura teftatur, SC aßt Vifus eft afpedus eorum melior SC craflior came, cundor urn puerorum qui uefeebant cibo regio, Itaif fub magifterio facerdotum QC prophetarum per uO^ uerfasurbesLeuiticasiuuenes non tantum in litcfß ÔCdifcipIinis,fedinmoribus quoeg fandiffîmis erß* diebantur,Ex his fcholis petebantur ad minifteria ft* H4H4« cra,ad qua? quife^ uidebatur idoneus maxime. Habe t«rrlt;itio batur amp;nbsp;ætatis ratio,Nam ab anno uigefimo adjo.e* rant fpedatores factor urn acdifcipuli,a5o,ad4o.aß* num quae didicerantexercebant, Hine ad yo, uflt;$ iß* ftftucbaßi’

ftkucbât alios ceu facrorum magiftn. Ad annum yo, rude donabâtur tanquam emeriti Jn illis rjfdem fcho* liserudiebantur ÔC aliarum tribuum politiora ingea nia, Legimusenim apud ueteres fuifle prophetas Ô£ fcriptores^qiif tarnen nonfueruntLeuitæ QC. facerdoa tes aut facer do turn ftirpe prognati, Atcp in hoc difFe= i^on om^ tuntafacerdotibus prophetæquod miniflerqs facris ‘oïi adhibebantur Leuitæ.Caeterum his folis non erat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fif

erantetiam uiri laicirerum diuinarum ÔC Humana periti,qui dCii non adhiberêtur facerdotio ÔC mis J?*fterijs tabernaculi,docebant tarnen in plebe OC con ‘'tlebantrebusreligionis acreipublicæ. Qualis fuifle ^^edittir Ifaias filius Amoz qui erat frater Amaziæ re §*®Iuda,Amozeratunus zx paftoribus Thekoa.Sed multi ex alfjs oriundi tribubus prophetaî fuca J'^nt.Ieremias QC facerdos erat propheta, qui QC Ba “ylonicam attigit nbsp;nbsp;uidit captiuitatem,

ÄcaptiuitateBabylonicalicet populus Ifraelisdi=. ’Perfusj apud exteras ageret genres, percp Afîaticas ^^^§ypflac2S turbasdifpergeretur amplius, nuns tarnen neglexerunt ftudia etiam inter Gentes

’nßitutis fynagogis,Memineruntearum Ada apofto Syndgoglt;e oriitn teftantia Paulum iynagogas ingrefliim præ= i^orMw ^^eafle Chriftum dominû, D,lacobus,Mofes,inquit, ^bætatibus antiquis infinguiis ciuitatibus habet,qui tpfumprædicentinfynagogis, ubiperomne fabbatû •egitur, Hierofolymis tarnen erat eius gentis præcis puutn Slt; florentiflîmum ftudium, ad quod etiam ex omnibus regnis confluebant, Hucenîpertinet quod

coelo eftjn eodem libro fit mentio collegtj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rum;, Cyrenenfium, dC Alexandrinorum, dC * cum,6lt; Afianorum, eorum nimirum, qui ex illis tionibus Hierofolymas ftudioru gratia conceflerao^' Paulus cum effet ciuis Romanus è Tarfo Cilicix beoriundus Hierofolymam fefe cotulerat,utper03* Pd((I«î G4 malielem inftitueretur in legedomini, Tradûtaut^*’’ maiiciij di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;girrieonis iußf fuiffe difcipuUi*”’

canis catholicæ ueritatis primo cap^x Floruit HiHy inquit,anno ante rempli fecundi euerfîonem ccntç*** mo,£t Lxxx»habuit difcipulos, omnes exceîlenti genio QC dodrina præditos, qui omnes ratione dil*^ plinæ filtj eius funt nuncupate Inter hos poftreirquot;^’ omnium Simeon iuftus,qui Chriftum in ulnas fuflt;^^' pitjponitunRabbi Mofes Aegyptius ait eundem meonemiuftum,Gamalielem cognomêto Senem? % cuius pedes Paulus apoftolus legem didicit, auditc’^^ habuiflè«C3eterumfcholæiIlæIudaicæ di. temporii*^ iniuria di per fedlas aliquot nouas Pharifæorum, Sä® ducæorumôCnefcio per quas Seniorum tradition^^,’ Chriftidomini dC apoftolorum temporibus fuere tra côtrauerfiam corruptiores, Ideo autem Qi hoc minemagis accelerabat diuina bonitas ut etiam^*^* dtjs reftitutis omnia commutaret in melius, amp;nbsp;luo’^*’ illud omnibus fæculis promiffum exhiberettande’’’'

Leuiticum facerdotium eife abolitum.fuccertîfTe autem in locum eius dodlores euangelicos. Cap. V.

RI Olcnte ergo domino nunc illud præftareo*^ àj nino quodpromiferat patribus, di iinicii IJfilium fuS propidationêpro peccatis

inüftdt,ô^ lumen ad reuelati'onem gentium,dafe,præ mifitiuxta Malachiæ uaticinium loannem Zachariac Luc,i^ filium,hominem,quod ipfe dominus teftatus eft,mor talium longe facratiffîmum. Hic uero præteritis fact» ficîjs amp;expiationibus typicis, ad un3 SC iblum Chris ftum omnia retulit,uni tnbuit omnia. Nam de pleni= tudine eius nos omnesCinquit) accepimus, gratiâpro g’'atia.QuiaIex per Mofen data eft, gratia Ä^ueritas perlefum Chriftumexorta eft. Hic eft illeagnus dei ^ui tollit peccatum mundi. Propter hanc uero uiuam ptædicauQngm, Slt;apertum Chrifto exhibitum teftû ’’^onium,credimus didum efleineuangelio, Omnes Luc,i^» pi'ophetæ S)C ipfa lex ufcp ad loannem prophetauerSt, CO tempore regnum dei annunciator, ÔC quiuis in *ftud uim facit. Idem ille ex mandate domini populS ft uenientê nouo facramento baptifmi tinxit, id^ w nomen Chrifti lefu QC in remiffîonem peccatorum, ^^de nomen fortitus eft Baptifta. Vbi uero foum ^xpleftetminifterium atcß nunc in carccreimmarceC ‘ftilem expetftaret coronam, protinus ipfe prodit dos ’^inos lefus èC in candem fentêtiam prædicat’, Deum Jpndo omnia dedifle in fe,id eft, in filio fuo.Ideo enim ftinmundumuenifle utlegemimpleret,utcibus 8^ potus uiuificus falus, expiatio, fatisfa(ftio,redêptio, ^ftjUeritas SC uira eflet,utinipfo habeat fîdelis anima quæcunq; defiderare poteft, ÔC quæcuncç ad uitabea« tam confequendam neceffaria funt. Etifta quidem Os nmiaferipturis propheticis argumentis^ euidentiflî niis fignis at(Ç prodigîjs approbauit.Cum^ non tam Vocatto ïudaeis faluandis ac erudiendis,quàm Gentibus quos^po/ioio® que uenilTetredimendis, dodores omnibus nationû bus delegit, quos Ô6 integro triennio diligêtifîîme in»

V DE’ÊPtSCOPORVM INS T I T. ßituit,deinde èC fpin'tu fando donauit, quo omnium gentium linguas callebant, fcripturam otïi* nem didiccrât, omnem^ coeleßem philofophianin^* biberant.Hos ultimo in omnem terr am ablegauit, omnes adChriftum gentes conuerterent, tanqua^ unicam totius mundt falutem. Et quernadmodum ‘P fe dominus non ex tribu Leuijfed ftirpeluda origi^^^ trahebatjfic dodores nationum fibi ex omnibus aÜ^* gittribubustuelhacunarefignificans Leuiticum cerdotium effe repudiatS, Qi. fucccffîfle nunc nouugt;^ minifterium per quod toti iam orbi ipfum corpus, , umbra,perfedio non promiffîo annuncianda fit,

QHowos Qiiæquointelligantur rediusjreuocemusfubo* do lt;jbrog4 culos quaî de officio facerdotali per compendium il* tumßt Lci^cap difputayimus, Diximus autemLeuitas inffiti’ «itif«m fa^Qg eiTeprxcipae ut doceantlegem Qi iuftadei,ut^ ^^“‘’^''^'quot;fîntexemplaria SCmagiftri morum: deinde ut orcfl^ ôi benedicant populo; poftremo utminiftrent tabcf' naculo,Difpiciendum itaq; iam eritquid in his muta’ turn fit autabolitum omnino,£C quaratione, Etutal’ ultimo incipiam,Qiiæcuncg circa tabernaculum tcmplum uerfantur, amp;inqs externo cultuufurpata funtjCa omnia in uniuerfum funt abolira,Habuerun^ enimtypum rerum futurarû quaciam perChriftui’’ impleta funt. Non complacitumeft domino in fplcH* doretemplorum uaforumcp,fedinintegritate, unufquifqj noftrum uas fuum poffideat cum fandiß* catione Qi honore, non cum affedu concupifcentiat' quot;vfia tent' Animæ fandorum templa funt dei fanda,Non qtic^ l^oruni- ideo negemus templa curâda effie publica, in quibn^ oretur, uerbum dei annuncietur, ôi adminiflrentti^ facramenta, Sandi enim rebus fandis locum depH“ taflt

ET FVMCTIONE, lib? il ' 7g tantnon fordidum,fed mundiim.Huic item fuiim h6 noremimpendunt, citra tarnen fuperftitionem faci» UntquæcuncphicfaciiinLDe typicis itaqj fuperiora columns intelligi. Sacrificia ueroquæ in templo gna offerebantur religione pro expiatione fcelerum, ^^fasitem obcauflas, femel omnia funt fublata^Nam ’^ullis opus eft amplius hofttjs, nullis luftrationibus expiatione peccatt Sic enim colligit apoftolus, Y^^^unq; eft plenaria peccatorum remiffio, ibi nulla Hcfr. i»« ®Dhtio pro peccato.Caîterum in nouo teftamento fa» ‘J’^afTequutus Chriftus contulitcredentibus,Proina nouo teftamento nulla eft oblatio pro peccato» ^•■æterea repudiato ueteri populo, nouumfibidele^ ^^dominus« Debet autem nouus populus nouas ofi» ^'■‘■eoblationes, hortante apoftolo, Obfecro uos fra= Row4, ÎJ^^^permiferationesdei, ut praebeatis corpora ueftra poftiam uiucntem, fandam, acceptam deo, rationaa cultum ueftrum«Et ne accommodetis uos ad fi'gut ’^^'^faeculi huius, fed transformemini per renouatioa mentis ucftræ, utprobetis quæfituoluntas de/, ^uodillujßonyni acceptum^ ÔC perfedum. Quafî . nbsp;nbsp;nbsp;Hadenus obtulit ecclefîa ludæorum facrifi'cia

jSjamiL ad tempus erantconceflacorredionis, nunciL tempus adeft, quo altjs deo litandû eft facrifîcif s, longe facratioribus,nempe,fide, innocentia Sgt;C cha •■ttat^ Hac ratione dicimur SC fumus omes quotquot

.^’^^tim colimus, opera càrnis mortifi'camus, tes, eharitate inferuimus proximo,facerdotes Id quod U timocapûe futurum prædixeratifaias* Et qui opus

gjgQ urgent minifiri, ÔC oc acrificiujj^ ceu apparant, rede credûtur fandos rowxjs*

O EE Pl S COPOR. VM INS TIT. immolarc domino. Poft ilia nero nihil habet ccclefiî»

nihil habent Sé eccleftarum miniftri quod iam offcraj Saeramen domino. Sacramenta fane opidopauculaó^ admodö frugalia à domino, citraluxumfiC fumptum j inftiti^* ta,in locum fucceflere prifcorum facrorum. Ad eii’’’ uero modum facra typica Sé poRrema facerdotalis partem attinet,nihil mutatum eft. Manet enim oraO^’ QC benedidio facerdotis,etiam in ecclefta Chrifti. ri modo non abrogata eft docftrina, nefcilicet pori® doceatur Sgt;C exponatur in eceleiïa lex dei.In modo cendi nonnihilmutatum eft. Nam docftores euang^^ cijfpiritus non literæ miniftri ftintjtradêtes Chriftnquot;’ «eniffe ÔC omnia legis explefle, quem Leuitæ uent»^ rum annunciarunt. De qua re copiofîus difputaui^ apoftolus in i.ad Corinth.j.cap.Difparuerunt etiaï”

htc ceremoniæ illæ multiplices quibus inauguraba’’* tur fa eer dotes Äaronici. Nam quemadmodum dof”* nus lefus neep ex tribu Leui ortus, neep ceremonijs lis uel inauguratus facerdotio uel ufus legittita fuos^ los nullis facris luftratosneep uneftos ablegatapoft^* los. Sic enim placuit eos quos nationibus magift^'*’^ deftinarat appellate potius quâm facerdotes. Abl^^ lo4ti.io, gans itaep ipfoSjSicut me mißt pater,inquit,ita Sé^è^ mitto nos,Ite in orbem uniuerfum Sé prædicate geliû Omni creaturæ,ÔLC,Sic inquâfuccefleruntLe^ , tis dodores euangelici,et eatenus abrogatû adeo^^

immutatû eft facerdotiû Leuiticû. Hgc denicp eft tutio Sé origo minifterîj noftri. De quo SC apoftoh’^’ EpJ}ef,4» Qui defeendit, ait, idem etia afcêdit fup oês cœlos?’

impleret oîa,SCidem dédit alios quidë apoftolos,aH‘’ . ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uero j?phetas, alios autê euangeUftas, alios aut

ET FVNCTIONE, LIB. IL 79 res 8^ dodores* Quafi di'cat, Olim inftituerat domia nuscuftodes atrtj,ianitores,portatores, lanios fiCma« datores, facerdotes, cantores, kgisperitos amp;nbsp;dodoa resunàcum fummo pontifice, nunc autem cum dos minus lefus omnia legis impleuciit Ôôuidor triuma phansconfcenderitcoelosjipfeiam fedensad dextca ram patris,fummus ecclefiac fuae pontifex, Ô6 caput Ux nicum, corpori fuo dedit, hoc eft inftituit apoltolos, (Pphetasjeuangeliftas,paftores ac dodores. Sunt aux tem hi ecclefiæ Chriftianæ ôi. apoftolicae ordines.Qui Ordinet i^ullis certis afRxi fedibus regiones peragrando Chri= ecckßa* ^umprædicabâtjamp;Tuelutilegatiincertis fedibus iam/^'*^'* has modo ad illas concedebant genres, dicebantur ^pofl:oli,qualis fuiffe creditur Paulus,Petrus, Barnax ^as acSylas. Qui uero facris literis maxime inuigilax Pfop^et/e, ^antexponendis dC eruendis myfterijs, non tam plcx indoda: quam eruditor urn rationem habentes hi peculiariter uocabantur prophetæ.Quanquam ua ^’dcus quibufdam fpiritus,utAgabo datus fit. Euan EKdngeli« geliftæappcHahantur qui plebe potiffi'mum erudienx ^^incumbebant, Si euangelium huic quàm fimplicif “me annunciabant. lam Paftores proprie uigiles Si f pifeopi erant,qui lupos depellebant ab ouili dominix rOjqui aceufabant fcelera, Si in tempore futura mala prædicebant,fuadentes pœnitentiam. Dodores non Dodoret* ueruntmitrati 06purpurati quidam R.abini,fed pæ= ”^go§i,catechiftç,breuiter qui uel priuatim uel publi fctam ipfum populum quàm populo præficiêdos inx “jnebant.Fit tarnen horumnominum omnium prox cottiutaffQ^ Apoftolus enim dodor quocp,prophex

phcta,doder,prcsbyteramp;euâgelifla. Ccrtc ex Ä(9Ö apoftoKcis liquet cundem Philtppum tribus infigni^ tum efle uocabulis* Nam in G, cap» dicitur Philippus diaconuSjinS.cap» Philippus apoftokrs, ÔCini.i,cap» appellatur Philippus Caefarien. euangelifta, hoc eft epifcopus.AccefRtenitnfiiperioribus illis ordinibus ecclefiafticis e.x inftitutione apoftolorû diaconatus» Diiconi Videntur autem diaconi primitiuæ ecclefiæ epifeo* porum,quod ÔC Ambrofio uidebatur, miniftri fuilTc, duplicis nimirum generis ôdfundionis» Alt) enimt«* ratio prtefedi ccclefîaftico pauperû gerebant curaifl, alij uero literis ÔC rebus facris inuigilabant, in his ercebanturafltdue, utaliquando minifterioecclefi^ infer uire poflent» Cæterû illos ordines omnes, unius atep eiufdem minißertj fpecies, inftituit dominus Fi«iî infîi* inftaurationem,ut Paulus ait,fandorum,in opus ad* fHtioKMmi miniftrationisjin aedificationem corporis Chrifti, do^ nifieyij perueniamus omnes in unitatem fi'dei agnitio* nis filtj dei, in uirum perfedum, in menfuram aetatis plene adultæ Chrifti,ôdc, Durauitautem hæc inftitU* tio miniftertj huius SCminiftrorû aliquot fæculis poft defundos domini apoftolos in ecclefîa Chrifti, ut ft*ft cet fuerint epifcopi,prophetæ,dodores Sgt;(. diaconh^’* pifeopiidem illifuerunt qui ôf presbyteri dicuntuO S)C euangeliftacjfacerdotes ac paftores,miniftri fcilio^/ uerbi dei,excubias agentes fuper grege domini deliter docentes ecclelîam«Prophetæ fuerunt uiri ftres ac eruditi, facrartim literarum interprétés, D*’* dores uero catechiftæ ôôludi moderatores. DiacoU* autem illorum QC miniftri ôô difeipuli, clerici etiam 3p

tl funt ad miniftena facra. Tempore deinceps fadum ^fl^jUtpluresin ecclefta cœperint numerari ordines. Codex eteni'm luftiniani ex Conftituuone Valenti's Lïîi.uTîh niani Valentis 8^Grat.Imper.numeratpresbyteros, ^iaconosjfubdiaconosjexorciftasj ledores, boftiaris 0S5amp;acoluthos. Verum fufficitpio homini apoftolis lt;^afitnplicitas Sgt;C fynceritas. Qiiæ alq bic exDionyfio ^uodam nugantur, prætereunda cenfeo, quod tanti fît habendus obfcurus file author, cui plurimum quot;^eitribuamus. Norut dodt quid cruditiflîmi amp;nbsp;pijf yiniuifj jgijQc fcriptore fenferint. Defid. EraC R.ot, *1^ ^criptoribus ecclefîafticis ad miraculum etiam ufq^ tietfatus amp;nbsp;in cenfendis illis apprimè dodus, omnino Putatlibros illos de cœleftihierarchia efle fuppofiti= ^'os,necp autborem ipforum efle Dionyfîum Ariopa» Egt;tam,Notiflîmaenimfuntquæifteannotauit in 17* ^3plt; Aduum apoftolorumt

BStendi in locum Leuitarû uenifle dodores euangelicos,etquæfitorigofandihuius mi nifter!j,quis finis,nimirum in hoc miniftros cflèin(tnutos,utædificentecelefiam, colla pfareftaus l’eut,Slt; prouehantincœptajincolumitatem item eius procurent atcg confèruent. Id quanquam uarqsfiat rationibus 8lt;modis,uidetur tarnen paftorale illudof= capita p^ ficiumintriapofle concludi capita,Quemadmodum florlt;ilis cnim ueteris ecclefîæ miniftri inftitutos audiuimusJifÜ’ ad docendum,deprecandam, ÔC celebrandum facra: potiflima dodoris miniflri euangelici pfficia elfe Docere,Orar e, et facramêta adminiftr are,

Circa dodrinam duo ueniuntconfideranda, P*'^* mum quid doceat dodor euangelicus, fequundu’’* qua ratione doceat aut quo modo. Sub genere doc^? di comprehendo admonitionesjcxhorta tiones,coul^ lationes, obiurgationes, confutationes, difcuflion^^ Qttid do9 quæftionum,amp;^ quæ alia huius generis funt. De ma^^ ccdt cpis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodoris euangelici,quid doceat, difputatum eft **

fco^us, bj-Q priore. Euangelium enim Chrifti lefu amp;nbsp;fcript^f* ra canonica,ea^ fola à fideli paftore tradenda eft. cete,inquit dominus, feruare eos omnia qusecunqi^^ præcepiuobis. Et iterum, Iteprædicate euangeliu'’’ omni creaturæ. Quod ft quis putat ilia late fpargi aU^ Scopus do diat dominum omnia ilia inbreue compendium col* ärifiiCCHä ligentemacdicentem,Sicfcriptumeft, Sóftcoporto bat Chriftum pati,amp;refurgere à mortuis tertio die,2^ praedicari in nomine eius pœnitentiam ôf remiftïofl^ peccatorum,in omnes gêtes.Hæcinquamfummad* dodrinae Chriftianæ quam trader ecclefiæfibi coi”*

miffæ minifter euangelicus, Necp aliud poft refurr^* (ftionetn domini prædicarunt apoftoli quàm quod il* le iLiflerat prædicare,excitatum Chri ftû à deo ad dai’* dam pœnitentiam Ifraeli QC remiflîonê peccatorui”' Prædicatur pœnitêtia in nomine ChriftijCS per euaf* geltj dodlrinam audiunt homines fuas omnes cogité* tiones, fuos affecftusjfua ftudia corrupta amp;C uitiofa d* fe:proptei'ea necefle efte ut renafcantur, fi uolunt i*’* grediinregnumdei. Efteautem hancrenafcendi tionemfi participationemhabeant inChriftoj'nci^* tus morte emoriûtur prauæ cupiditates,in cuius criï* ce uetus homo nofter crucifigitur,in cuius fepulch*^^ „ fepelitur corpus peccatû R.emiffio peccatorum pr*'^* pf«lt;rtorK dicatur, cum docêtur homines Chriftum fibi

eße redemption cm, iuftitiam, farisfadionem, uttam,' utin eius nomine iufti QC innocentes gratis habcana tur in conipedti den Ergo pœnitêtia mortificatio efl, Hxc poenitentia primum nobis adChrifticognitio= nemingrcflùm aperit, qui nullis feexhibetnifi mifea ôi afflidis peccatoribus qui gemunt, laborant, Oa rierati funt, efuriunt, fitiunt, dolore 06 miferia labaa fcunt.Adhanceniti, inhanc incumbere,hanc profea tota uita nos oportenDicebat Plato uitam philofo phinieditationemefle mortis, ueriusnobisdicerelia uitam Chrifliani hominis perpetuû efle fludium

?'^^Xercitationem mortificandae carnis donee plane * 'utereat. Quare ilium arbitrer plurimum profecifle qui plurimum fibi difplicere didicit, non ut in hoc lua ÎP haereat nec ultra progrediatur, fed magis ut ad deci ‘Çftitiet ÔC fufpiret ut morti Chrifti, infertus poenitena meditetur, Hæc euangelico dodori diligêter ina

^ulcanda funt.Hæc efl fumma dodrinæ euangelicæ, quam ex Inflitut.Ioan^CaluiniGebennenfis ecclcfîæ ’’’uiiftrißjjjffijnihm.tranfluli, Cui nunc aliud quoa J •^.P’^æ’^icationis euangelicæ compendium, fed non contpen^ ainimile addam ex S^Irenæo qui i Jib,aduerfushære=drM»if«lt;lt;» uniuerfum orbem ufcg gc/iflt;elt;ioa

butinesterræfeminata, 6Cab apoftolis QC âdifeipulis ^01 um accepit earn fidem, quæ cfl in unum deum pa= S.Iren^o. omnipotentem,qui fecit cœlum ôd terram,mare

1 dei,tncarnatû pro noflra falute, Etin fpiritum propheras prædicauit difpofitiones nOT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirßine generatio

. P^flîonem,Slt;rcfurredioncm à mortuis,amp;!^ in oqjIqj afcenfionem diledi lefu Chrifli domû-

ni noftri, amp;nbsp;de cœlis in gloria partis aduentiim citis» ad recapitulanda iiniuerfa, dC refufcirandam omnciï* carnem humani generis: ut Chrifto lefu domino ftro amp;nbsp;deo ôô faluatori régi fecundum placitutn tris inuifibilis omne genu curuetur cœleftiuiTijterfÇ* ftrium 8C infernorum,ô^ omnis lingua confiteatur cb Ô6iuftum indicium in omnibus facial Spiritalia qüt* dem nequitiæ angelos tranfgreflbs atcç apoftata® fados ôô impios ôi^iniuftos SCiniquos Sgt;C blafphemos homines in æternum ignem mittat Juftis autem quisamp;^præceptaeiusferuâtibus £gt;^ indiledioneeius quot;nbsp;perfeuerâtibus, quibufdam quidem ab initio, quibiP dam autem expœnitentiajUitam donans, incorrupt^ lam loco muneris conférât 66 claritatem æternam cü''

cundet, Etfequenti capite oftendens hanc dodrio^ de fidei euangelicæ form’ulam per omnia effe plenaoi, Hancprædicationem, inquit, cumacceperit dC haO^ fidem, quemadmodum praediximus, ecclefia, SC qii*’’

doärinie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ,rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r

cuangelb dem in uniuerfum mundum diileminata, diligent^*-c£ abfolu^ cuftodit quafi unam domiï inhabitans dC fimiliter ta eßt nbsp;nbsp;dit tjs,uidelicet quail unam animam Habens de intu’’’

cor, Sc cofonanter hæc prædicat etdocet de tradit qi’^ {i unum poffidens os^Nam ded in mundo loquelæ di’ . fimilesfunt,eft tamêuirtustraditionisunaSC eadet’’*

Et neeß hæ quæ in Germania fundatæ funt ecclefiaî liter credunt,aut aliter tradunt,nelt;ç hae quæ in ris funt,ne($ hæ quæ in Celtis,necç hæ quç in orient^’ ne($ hæ quæ in Aegypto,ne($ hæ quæ in Libya, nclt;F hæ quæ in medio mundi funt conftitutæ, fed fîcut fo‘ creaturæ dei in uniuerfo mundo unus SC idem eft,

de lumen prædicatio ueritatis ubiq^lucet de illumina*' eês hoîes qui «olût adeognitipnê ^ïçntatis uenire*

ftccçquf ualde præualetin fermone, extjs qui præ« funt ecclefïjs alfa quàm hæc funt dieet,Nemo enim fu per magiftrum eft,ne^ infîrmus in dicendo demino» rauittraciitionem, Cum enim una amp;nbsp;eadem fides fit, is qui multum poteft de ea. dicere, amplius, net^ *s qui minus, deminorat. Hadenus Irenæus, Plura ’'une non dicam de materia epifeopi.

Modus amp;nbsp;ratio docendi confiftit primum inpræs De wtxia wptis generalioribus de arte dicendi traditis, deinde docendi* ^^^xcrcitationCySiC ut aliorum feripta diligenter cxcu fiatnus,pofiremo in aptatione, Debet enim obferuarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dolt;?ior euangelicus quid loco,quid temport, quidùe perfonis praefentibus conueniat, Inprimis fnim ecclefiaï fuæ rationem habeat oportet,quid earn ædificet Sgt;C non quid ipfi adlubefcat,item quanto cum “Udu Sc non quanta cum eruditione dicat. Quidam ^adselTeputant dixifle,accelerant ergo ÔC ueluti tin= quorundi ’^ienscymbalum concrepantin ecclefijs, nullus in qs ^onatus eft,nullum ftudium ardens conuertendi au= £itorum animos, ideo frigide etiam audiuntur, nam fiigide docent,Quidam oftentatores funt no concioa ï^atores. Hi cornicante cathedra facra nefcio quae He ^’'aica,Graecantca,Latina,Slt; fi mihi fic loqui concedi turNarragonica uerba,In quern ufumobfecro futui deantur multarum linguarum effe periti,NiI peccant interim qui neceffitate aliquaadacftirecurrunt ad He braica ôd Græcanica, Sgt;C moderate ex qs ueritate erua unt,aKquQt{g5 iu^ recitant. De oftentatoribus ergo fuperiora diximus, Alq concionando exercent orato riatn, ÔC arbitrantur fortafli's fe in foro apud indices agerecauiramaliquam,nonconcionari apudfimpliai cem plebeculâ^ Contra quos erudite SC uere ad Neoa

potiaftumdifputans Hieronymus, Sermo presbyte* rijinquit, fcn'pturarum ledtone conditus fît. Nolo te declamatorem efle ÔC rabulam garrulum^ fîne ratio* nc,fedmyften'orumperitum,ÔC facramentorumdd tuiperitiffîmum. Verba uoluere ÔCceleritate dicen^ .apud impen'tum uulgus admirationem fui facere, dodorum hominum eil, Attrita frons interprétât^'^ faîpe quod nefeit, ÔC cum alifs perfuaferit y fîbi quoi? ufurpat feientiatn. Alij tempus fallunt cumulatis 2g§eratis^ ^^^egationibus, hoc modo praebentes fp^ cimê memoriae fuae. Alij nefeio quas Scoticas fubtil*^ tates è cathedra facra ceu denfîffîmas nebulas duntjquas ne ipfi quidc intelligunt: cum magis opO^ tueratmeminiftè apud quos dicas,non apud Hebrat* os,Gra:cos autLatinoSjüon apud philoiôphosjorat*’ res QC Sophiftas, fed apud rudern éc fîmplicem plebe* culam,quæ ut patriam linguam uix intelligit, ita fub* . tilitatibus ÔCartisoftentationefubuertitur nonaed»«^ catur. Qttid quod uulgus negotifl religionis uel ü'”* OMtio eo pliciffime propofitS uixdum intelligit çquot; Oportet ita^ donataris orationes publicas Sgt;C publice ad plebem diredlas, P'^ ^ualise/Jè beias perfpicuas QC tarnen non omnino agrefîes eti^* debeatt cultasefle, fed quæmoueant, deledent, auditores*^

ofRcioretineanr, imô Slt; aculeum in animis audifo^ relinquant, ut cum fr ucru domum redeat popuhis» non tantum temporaria fuauitate demulfus, quod P cum peritum aliquem audiuit mufîcum. Hicauted frudu immarceffîbilijnon de uoîuptate aurium peritura agitur. Neep dicentis gloria fed auditofd quæritur utilitas. Dei ergo gloria Si^ ecclefîaeinoo\J mitas ante omnia fpedranda lunt uero 0£^ fi'deli

CCS præcepta quae traduntur infcholis 8gt;C quæomnL no delibata oportet prtufquam ad hanc fundtonem perucniatur^Bxercitatio uero ÔC iüdiciû ex ipfa,mula toparaturlabore. At aptattonem modeftia Chriftia» na,iuuandi non oftentandi ftudiû, ipfî denit^ quoa tidiani cafus fuppeditahunt atc^ docebuntlam ôc fcc licis memoriae D* Eraf» Roterod, de pietate nbsp;nbsp;literis d.eras.

bene meritus, uir immortali laurea dignus, eloquent ROT» bac 8C omnis eruditionis illuftre orbis decusjde Cocio natoreegregios libros confcripfit,in quibusjmaxime *ni.8^5Jib,de modo agendi,docendi, tradendicpfcri bit,etiam praecepta attingens rhetorica:undeilla hau •■iatlicebitquifquis abhorrer uel à Fabt) uel Tulltj præ ‘^^ptionibus, autqui inhisfacra defîderatexêpla. Ata bgit huius quaedam 2C Auret Auguftinus in libris de t^od.Chrift.potiffimum in libro 4. Porrô ex illis Os Eruditio fnnibus colligitLir quàm oporteat inftrudos elfe eru= er iudiciu bitioneôôdocTrinauariajquiadhocmuneris uocan^ requiritur ^urjrurfus quàm parum conueniat, imo quàm temc= àminifira *'anïim,turpe impium fit illotis manibus impara wrbid«. turn in hanc fatisquidem periculofam fiindionem ir rumpere. Nihil moramur quofdam indotîlos ÔCpraca fradeflultos» Nam ut ad fpiritû nefcio quem omnia tcferéntes,8C hoc nomine ftudia cotemnentes, deum tcntare docent,ita non tanræ authoriratis funt,neque hadenus ipforum fuccelTus tam felix 8^ fauftus fuit, ut non præponderct apud nos indicia exempla uca tcrum,quiin difciplinis fedule fed fobriefefe exercita runtjôôecclefîasfibicommiflas adminiftrarunt falu« bernme,Qui(j quoJ apoftoli domini non ablegabangt; turinorbem terrae ad prædicandum euangelium om ni creaturacjcS adhuc eflentrudes amp;nbsp;idiotae, fed cum

DEEP I S C 0 P .0 R V ÎA. I fï S T I omnium ó^h'nguarumamp;^ fcripturarum effent perft*^ fimi cquot; Legant amufi ifti amp;nbsp;literarum bonarû ofores lidiffimi, quod ilia de re fcripfitfandus pater Aug^* ßinuslibrode Do Arina Chriftiana fecundo, ôôdcfî* nantnugari imo opera dei uituperare, difeant laboriofius nbsp;nbsp;dexterius cunxin uocatione fua tuffi

cris uerfari literis,ut reAius 0^ maiore cu fruAu gem fibi commiffum à domino pafcanc

De ratione prophetandi nunc nihil dicam, Reqi** rit enim ea propriam tr aAationem,attingam alia quf dam quaî magis ad epifeopi fun Aionem pertinere Epifeopus dentur dC circa ipfam uerfantur, Primum autem litcrifßt ne. minifter uerbi domini doAor^ euangelicus imp’* izjtentof. cetur uitæ negottjs4Äpoftolus enim, Nemo militant; it Tim. u inquit,implicatur uitæ negotqs, ut ei qui fe in miltt'^ delegit approbet. Quid ergo agate' Idem apoftolus a® i,T»wo.4» Timotheum, Attende, inquit, IeAioni, adhortatio’’*

Si do Arinæ4Hçc excrce,in his efto, ut tuus profeAU,^ ” manifeftus fit in omnibus» Attende tibfjpfi Si doAt*' næ,perfifteinhis»Nam idfifeceris teipfum fernab*^ 00 cos qui tc audierint» ProximS enî eft ut quod 1^7 to laborc SC Ie Aione fedula didicit, comode Si ter fibi comiffis tradat,nclt;$ hie ullo frangatur labot^' Quorfum enim pertinet multu diu^ legiffe, leAioi’^ aût ilia multiplici prodeffe neminuFruftra fibi doAlt;^ eft epifcopus,nifi Si omnibus quoep fuis do Aus fitj in ipfas do Arina fuam transfundat. Paulus ad Epb^ A4,»o» finos presbyteros uerba faciens, V os, inquit,feitis nihil fuffugerim eorum quç effent in rem ueftra,qu*’’ annunciate uobis Si doccrem uos publice ac per gulas domos, teftificans ludæis Si Grçcis earn quX^^ dcum eft poenitentiam,acfidem quæ eft in dominât” nofiti^’^

öoftrumlefum. Fruftra uero doemt amp;fplurcs in tcsChriftiattraxtt, qui negligentia fua, parta difflue= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ji

re finit, nee cogitat fruftra parari multanifi accedat fii'uet wé* parta CLiftodiendi conferuandi^ induftria. Vigilans dum ergo profpiciendum âf confulendiimerit rebus periclitantibus in tempore, arcendamala, cohibendi erunt qui infidias ftruunt eccIefîæ.Hi autem funt fak fifratres, doctores ÔC magiftri peruerfitatis ôômenda riorum, mancipia fatanæ ac uoluptatum, ÔC qui diffî= dia in ecclefijs excitant.Hinc enim apofloîus, Attena dite uobis,inquit,ÔC cundlo gregi,in quo uos fpiritus fandus pofuit epifeopos ad regendum ecclefiam del, quam acquifiuit fanguine fuo. Ego enim noui hoc quod ingreffuri funt poft difeeflum meum lupi graa ties in uos, non parcentesjgregi. Et ex uobisipfi's exo rientur uiriloquentesperuerfa utabducant difeipua ^ospoft fe^propter quod uigilate.Et ad Timm, Opora Titunti^ tet epifeopum tenacem effe eius qui fecundum dodri nameftfidelisfermonisut potensfit etiam contradia rentes conuinccre. Ideo autem ÔC paftores appellana turinfacris.Paftorum eftpafceregregempabuloboa no,incolumitatem gregis curare, SC noxia ab eo arcea fe.Quod fane nonfitftertendo ccflandóue,fed infpca vißtatia, dhone et cura aflidua.Ita legimus apoftolum Paulum non tantum fundafte eccleftas, fed inftitutas uifitaffe frequentius.Qiio nimirum pertinet uocabulum Epia fcopus,multisfaneinditS, fed cognitû perfpedumue pauciifimis.Eft enim ofFictj nomen non dignitatis, ÔC uocabulum militate,hinc didum quod qui fe profitCa tur ducë excrcitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft difpicere debet ne

quid defit fui uexilli militibus» Vnde amp;nbsp;Homerus He doiem ïar/a-itolt;ffo/),Agamênonemimperatorem 7ro/(«.6i,

VÂÀaw/; appellat,id eft populi paftorem,Äd horiimÇp^ Prfupfl-MM culationem pertinet ÔC pauperiim eufa ÔC ftudio**^ cura, rum.Nonquod eredam dodorem euangelicum

redebere œconomum xenodochtj aut ptochodocM autcollegtj ftudioforum, fed quod fuoconfilio uigilantia præfedos iftis muntjs extimulare inhort^^ incp officio retinere, 6C fi quando praeuaricentuf uiamreducere ÔC. male inftituta corrigere debet» enim leguntur etiam apoftoli pauperum habuiffe Studiofoa ram» Et Paulus undicçfibi dodos amp;nbsp;bonæfpeiiviU^^ r«m cura, conquifîuit, quos ecclefijs quoties poftularet

ceffîtas,præficeret» Hos ubicç epifeopis commend^ uit officiofiffime,hos liberaliter ali iuuari^ præceptj^* Titwnî» ad Titum Cretenfem epifeopum, Zenamleg*^ peritum,inquit,Ôd Apollo ftudiofededucito, nequ*® illis defit,Diièant autem ÔC noftri bonis oper ibus cffc,ad neceffarios ufus, ut non fint infrugiferi» fi audirent epifeopi noftri qui hodie concionari ÔC P*’ Con/îliunt pulum docere nefciunt, fi admitterent confiliuin^ pro noflri Chnßo regnanti non obftreperct, û ftudia ÔC euatig^ puvam prædieationem iuuarent propagarent^j^ denieg curarent opera fedula ut fucceflbres aliqua»’* do haberent dodos,qui QC concionari ÔC côfulere po* fent ecclefijs,dodos item QC pios coçionatores ordiP^ re,nonitamale audirent apud omnes ÔC melius co*^ fulereturreipublicæ»Prudenter ergo epifeopis con^^^^ lens Erafmus in Concionatore fuo, lib» uEpifcopU®’ inquit, qui ipfe nonnunquam concionatur Ô6 alio^ afcifcereualetadhoc munusidoneum, meaquidei^ fententia maius operæprecium fecerit fifedulopet*^ fuos^ aduigilet ut fingulis ecclefijs idonei paftot^^ ac Mohtikçi præfîeiantur, palàm autem inutiles abe^^ mun^*^^

ET FVNCTIONE, LIB. IL gy muncre fubmoueantur, quàm fî ipfe concfonandi ne gotio totus incumbat. V t autem fuppetat tah'um uiro rum copia, ilia conducent plun'mum, G curet adole* fccntes bonae fpei in Acadcmîjs publicis erudiendos, neminem ad presbyterîj gradû admittat, nifî qui de fenon obfcurum fpecimen dederit fore ut aliquan dobonum Ecclefiaftêpoffîtagere. Hic enim fons eft undefcatet maxima pars calamitatum ecclefîæ. Epia fcopus in omnibus ecclefijs concionari non poteft,ua nus tarnen poteft omnibus defidelipaftore profpicca •^^dd licet fubito fortaffe non poteft fieri, tamê fenfi'm ‘i'^paulatim fieri poterit.Quod fi quisconttngatepia *^upus,quimagis idoneus fit ad adminiftrandiim ^docêdum, hac cura facile penfaritquoddiminutS Hue autem maiore ftudio incumbetfî reputarit ‘utniTium ilium paftorem ipfi imputaturum quicquid nu deliq^gf quibus fuas uices delegauit. Inter orna nesigitur curas hancdecet epifeopis'efle primamac Hæcipugyj^ (^ordati principes nihil diligentius accua ut fibi parent fidos ac peritos belli duces, Huibus committantexercitumjquippe perfuafi ab his F fortunam belli, neeexiftimant grauem efle uratn fî gregarius miles cadat amp;nbsp;fine nomine uula Pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrenui duces fînt incolumes : quanto maa

Paft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominicus idoneos habeat

ani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;resludicrajfedpcriclitantur toc

fuditjpro quibus uiuificâdis fe in mora de fin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epifeopus,

fius ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permittat epifeopus,alibi cefîet po

hocnegotio longe omnium periculofiffîmo.Nec fan® ad excufandum cft argumêti fi dicat epifcopus, uicartjs ÔC ofFiciaiibus mcis delegaui, quandoquidci^ horum integritas ipfi præftanda eft : in quos fi an** maduertitin peculatu deprehenfos,qi!âto iuftius p*** niendi funtqui banc rem mala fide gefleruntfHçC^^ Erafmo hadenus,

nifiri uer- mente quâue fide, quibus uerbis aut corporis hab***^ fieri debeat,no eft huius loci ôiTinftitiiticopiofîus fequi.Hocinpræfenti tantum moneo,orationêqn^ fe ex uocatione fua exerceat ecclefiaftes uel publies*” efteuelpriuatam. Depublicis precibus inhæc uefb^ fcripfît apoftolus ad Timotheum,Âdhor tor igitur, **^ ante omnia fiant deprecationes,obfecrationes, intf'f* pellationes,gratiarumadiones, pro omnibus hom*** bus,pro regibus 6^ omnibus in eminentia coftitutts» ut placidam ac quietam uitâ degamus cum omni p*^ täte amp;nbsp;honeftate^Hæc autem præceptio eft Qi. fuming negotîj,formulæ relinquunturpîjstexendæ pafto*quot;*^ bus aut applicandæ ex Pfalmis SC hymnis fecundti*” loci 6Ctemporis rationem. Libertas cnim in his refe*^* uata eft ecclefîjs,curent modo præfîdes ne quid fùp^ ftitionis fub fpecie irrepat pietatis,ne quid fiat coo”^^ præfcripta facrarum literarum aut contra prophet*^ SC apoftolica exempla, fed ut moderate, fy nceritef fumma cum fide fiant omnia,Äd publicas precesin^* xime acceduntillæquarûlib, de Dod.Chrift,4* ly.mentionem fecitD, Aurefi Auguftinus inhareii^^ ba, Agat igitur nofier ille eloquens cum ÔC iufta da ÔCbonadicit,ne£ßenimalia debetdicere, ag^t go quantum poteft cum ifta dicit,utinteUigêter,Iib^^

ET FVNCrrONE, LIB. îï, Sé ter 8^ obedienter audi'at, ÔC. hæc fe pofle G potiicrit ÔC in qiiantS potuerit pietate magis orauonû oratorS facultate no dubitet,utorando pro fe acpro dh's qiios eft alloquuturus fit orator antequâ dicflor, Ipfa hora lä ut dicat accedens,priufquâ exerat proferêtem lingua ad deum leuet animam fitientem ut erudiet quod bi« berituelquodimpleueritfundat. Cum enim deuna» Suacß re quæ fecundum fidem deledïationem^ tra« ^anda funtjmulta fint quæ dicantur, ÔC multi modi quibus dicâtur ab eis qui hoc fciunt, quis nouit quid ’d praefens tempus uel nobis dicere uel per nos expcs ^‘ataudiri,nifi qui corda omnia uidetÆt quis facit ut RUodoportet Sc quemadmodum oportetÂ'catur à no ^is,n{fi in cuius manu funt SC nos et fermones noftrid ^cpcrhoc quidem difcat omnia quæ docenda fupt ^uiSCnoflèuultSCdocere facultatem^ docendi, ut dtcetuirum ecclefiafticum,comparer: ad horamuçs *^0 ipfius didionis ill ud potius bonæ mêti cogitet con« Venire,quod dominus ait, Nolite cogitate quomodo Luc.ti* äutquidloquamini, dabitur enim uobisin ilia hora quid loquamincno enim uos eftis qui loquimini, fed fpiritus patris ueftri qui loquitur in uobis. Si ergo Io« quiturineisfpiritusfandusqui perfequentibus traa duntur pro Chrif}o,cur non etin eis qui tradut difcen tibus Chriftum c’Eadem propemodum repetit SC in« culcatcapite penultimo. Priuatæorationes funt eu priuatim uel pro altjlt;lt; uel pro nobisipfis oramus. De« prccabaturD, Paulus alfidue pro omnibus ccclefijs. Si earum deprecatfonum ubiqj meminit in fuis epiflo Hs.Profetpfoorabitepifcopus etpetetàdnoquodrex Solomon orafle legitur, Quandoquidem me tuo præ j.Rfg* ** fecifiipopuiQ quiniultus eft, ego amê paruulus fim

8^rcrumimpcritus,orout desferuo tuo cor gens ut difcernam inter bonum amp;nbsp;malS SC ad nuw*” tuuin,populutn tuum ducere qucam^Quis enim haec potcrit nifi tu fueris cum ipib In his erit fedulus dentibus uotis domtnutn deprecabitur minifter quo* ties res ecclefîafticæ aut aliquorum incolumitas por** clitari SC in malum inclinare uidentur, Preces cnit^ apoftolis ÔC uiris apoftolicis in periculis, difcrimin** bus Sc rebus quibuslibet magno fueruntfolatio. Su* Mfrttb.w* period fæculo facerdotum preces funtuenditæ, S^**^ interim conftitutae,ut nihil fuerintquam gentilitiui” multiloquiû,quodineuangelio damnauit domini*slt; De Ijoris Hue autem pei tinere uidentur horæ canonicae* Q*** Kwwjcif» illas primiordinauere,nimirum uoluerut fuoilloi*** ftitutoliteras proponere SCcommendare canonical» Ut illae non tarn legerentur â fingulis presbyteris S^ fu quotidiano familiariores ipfi's fierent quàm recolo* rentur etiam fanCIis meditationibus ac precibus, Sed diuerfumeuenit, Namferiptura in obliuionê uenifgt; fineep meditationefandaà^îphanishominibus quo* tidie quidem recitatæ funtjfed fine mête SC futili qua* damceleritate, Ignorabateniminftitutihuius fine«”» fan's efle putabant fi femel recitaflent praefcriptajno* plerunt præterea fuperftitiofa imo SC impia quaeda«” de diuis Sc nefcio quibus feftis ac nugis, quæftuo^^ magis quàm fanCIæ leCIiones. Vnde nihil peccauer** minifter Chrifti quifquis negledis illis horis canon** cis,bonas horas locaueritfcripturis canonicis rite lo* gendis SC precibus ac meditationibus fyncerioribus» Neep adeo uetus eft inftitutum quod quidam ceu apo ftolicum urgent, Horæ quidem canonicæ ueteribns fueruntnotæ.Certis enimindiehoris canonicas fd* ptui^äs

pturastradabant ueteres ecdefîarumepifcopi,pro» phctae ÔC dodores,undc nobis uel hodie expofitiones interpretationes fandorum ueniunnritus autem il «jquoindolt;lt;j{ ÔC condudittj homines lingua peregri • ï'a uoliibili^ aliquot uerfuum milliajUcrbis eriam col ^^SjConfufisj decifis^dcmurmurantjpi ifcis tarn fuit incognitus quam quod incognitiffi'mu4 Expedant Dcfrfnf« “■■tairenonnulli quid hie dicam decantueccleßaßis eccleliafli *-o*Etquidempauca dicam. Pauca enimde hocpræ= to, ^epta lego in euangclio ÔC literis apoflolicis ♦ Quid 9^^odpræciarac in mundo ecclefîæ cantum in templis ’^o’^habuerunt fNam Athanafius Alexandrina: eca

epifeopus tarn modico flexu uocis,ut ait Augu Conßß, fonare Icdorem Pfalmi, ut pronunci» lib,io.cap, üicinior eflet quàm canentûMediolanenfîs eccle «• feto tandem amp;nbsp;fub Ambroßo primum recepit can Confiß, ^’’^ecclefiaßicü, Imo Gregorius ille magnus Pont. ‘^Oß'anusjln fanda Romana ecclefiajinquitjdudum ^onfiietyjo efl ualde reprehenfibilis exorta, ut quia ^'}iadfacri altaris minifierium cantores eligantur, diaconatus ordine confiituti,modulationi uocis

*'^*icnt, quos ad prædicationis officium eleemofynaa tuiTicp ßudium uacare congruebat. Vnde fit plerücg adfacrum minifierium dum blanda uox quæritur,

^°tigrua uita negligatur, S)C cantor minus deo mori» husfatnulatur,cumpopulorum uocibus deledatur. Quaderepræfenti decreto conßituo, utin fedehac •acri altaris minifiri cantareno debeant, folücp euana gelicæ ledionis officium inter Miflarum folennia exa f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ledionescenfeoper

lu diaconQj exhiberi. Extant hæc inRegifiro parte J'^^PH4’Ex quibus liquet quàm moderàtus adeo^

DB ePîJCOÊÔRVM ÏMSTIT» nullus fuen't muffces ufus cttain in Romana eccicfe fiC quod illam non magnopcre fouerit Gregorius, q*»* X diaconos in adione Cœnæ,quam ipfe Miflam uocaG cuangelium legere non canerc iubet, denicß eofdci” prædicationi non muficse inuigilare mandat, Vn3^ tutius id mihi multo effe uidetur fî ecclefiæ ftrenue rent, epifcopi eorurn^ffidue doceant, parum atit^ eanantjdeo uero non damno quorundâ ecclefiaru^ ' ritum,quo uulgari lingua, eodem concentu', nulloÇ propretio canuntPfalmi SCfacra fcripturæ carmins, indico tantum quidmihi.uideatuH conducibilius minus periculofum.Moderatus enim ille ueterü can^ tus, libidine QC fuperftitione abutentium peperit bis cantum ilium Papifticum Ô6prodigiofum, qucni optimi quicç improbanc ÓCcx ecclcfijs fuis eîjciunt» Proinde fi quibus canere libet,uideant ut intra modö confiftant, Só ne quid nimis, ÓC ne poßeris praeuad* candi anfam fuppeditent,audiant Sgt;C D.Hieron, Con» mentdib.r, in epitt^ Pauli adEphefios fände præciplt;^ entern atcg dicentem, Et canere igitur amp;nbsp;piallere Si ïauuai edominû,magis animo quàm uoce debemiis* Hoc eu quippe quod dicirur, Gantantes pfallcntö in cordibus ueßris domino, Audiant hæc adolefcen^ tuîi, audianthi quibus pfallendi in ecdefia ofFiciiin* cßjdeo non uoce fed corde cantandum, necin trag^ dorum modum guttur ôd fauces dulci medicatnin^ colliniendas,ut in ecdefia theatrales moduli audian* tur SC cantica,fed in timoré, in opéré, in fcientia ßgt;'** pturarum,Qtiamuisfitaliquisutfolent illi appdlat^ KccKôtpcava;, fi bona opera habuerit, dulcis apud delin' cantor efi,Sic cantet feruus Chrißi, ut no uox canen C'Sjfeduerbaplaceantqua: leguntur, utipiritus

ËT FVNCTIONE, LIB. IL. 88 lus qui erat in Saule etjciatur ab qs qui fimiliter ab eo roffidentur,ô^ non tntroducatur ineos,quidc deido mo fccnam fecere populorum. Haec autem hadenus de cantu ex Hieronymo,

K-cliquum eft ut nûc paucula dicamus de facra^ De mentis.111a uero non tam adminiftrare debet petentû mentomm biis^rcligiofedetjsfentireamp;docere dodlor etiange aäminißra bcus.Plunmum enirtimomentihabent ad religionis iione^ *^columitatem feruandx, amp;nbsp;neglecfîa iram dei in nos ^citant.Sacramentaergo, quæ dominus inftituit,amp; Duofacra '^ftuftas agnouitjduo funt,Baptifmus ôc Cœna domi •^‘ca.Totidemenim numeraruntpoft authores cano ’^icos uiros^apoftolicos, illußres inreligione noftra y'^^^rtullianus 8C Auguftiniis.DePœnitentia quâ Pxftitêliit» tertium duobus fuperioribus adiungunt, non eft

^uodmultis in prsefenti difputem.Annotaui enî pau *®*uperius paucula quædamdeipfa, nec^ ignorât uel •bodice in facris uer{âti,pœnizentiâmc{ièrc{ïpifcen=gt;

3 uitæ priftinæ renouationem, èc conuerfionem doininum,ac fandam uitæcuftodiam, Redliflime iiij jg tradunt qui docent primum in pœs

*''fcntia efte agnitionem peccati per legem, ex qua Os ’^*atijr cQfçæj^jjæ dolor ac terror,qui in defperationis P’j^cipitium deuolueretniftaccederetcuangelij coju atio glt; praedicatio remiflïonis peccatorum per fi=

5 quæ S,c renouer amp;nbsp;euftodiatomnem curfum ui= ’'oftrac, Quemadmodum cnim peccata Slt; lapfus 9^otidianiadeo^amp;momêtaneifunt,ita oportet pœ quotidianam, ut in horas confiteamur Cj? noftra,fidamus eiusbonitati per cruceni redi' ^“§’^“s,Scd hacc hadenus,ad inftitutû

N/rnwH- ftitionenimiLim,iieIexleuitate minimum attribuc^'^ buerefa-: idquod uidere eft apud uetcres,qui ÔC ipfi inter (rametitis, magnum habucrc facramentum ipfam a R c a M deris dominijquae amp;nbsp;difertis uerbis appellatur Do*”^ nus exercituum^Nam xSamuelis 6*cap, fcriptura^^ ftatur,8lt; ait:Et furgens Dauid abîjt unà cum toto pulojUttransferretarcamdei, fuper quam inuocat^ eft nomen, nomen domini exerêituû infidêtis chet^* bim fuper eam, Hoc enim Hebr aico idiomate tantu** dem ualet,acfi tu dicas:Cui nomen inditum eft utap* pelletur,lehouah fine deus exercituum , habitans^^ per cherubim. Magnum certehocerat myfteriutfl^ célébré facramentum: caeterum cum Ifraelitæ huie mium tribuerent, OC ipfi cadunt Palæftinorum ar fubadijôC arc^ipfa abducitur in captiuitatê^SiceO^'’’ legimus infacra hiftoria, Corruitautem Ifrael cota’” Palæftinis defîderata funt ex Ifraeleuirorum tuor milita, Veniente uero plebe in caftra dixerunt niores Ifraelis, Quare ftrauir nos dominus hodic^*’* ramPalxftinisfadducemus ad nos de Silo arcamf^^ deris domini,ut ilia ueniens in medium noftri fat^^ nos de manu hoftis noftri, Mifit ergo populus ÔC attuler unt inde arcam fœderis domini exercitti^*^ fedentis fuper cherubim, Cum autêueniflet arcai^* deris in caftra, uociferatus eft uniuerfus Ifrael magno,ut quateretur terra,Eam uociferationeni dientes Palæftini fcientes^ quod area domini in fixa ueniflet,timuer5t,2^ dixerunt: V enit deus ftra, Væ nobis, Qtu's eripietnos de manu fortiS rum iftorum Clftifunt dt) quipereuflerunt tot plaê^^ î attamen confortamini, eftote uiri P.

amp; fugicrSt fînguli in tabernacula fua, ctfada eft ftra* ges fupra modum magna,Nam ceciderunt ex Ifraele triginta milita peditum,fed S/C ^rca. dei capta fuit. Aua difti quid arcæ tribuerint mifer i, 05 quid infortunij cS ob iftum errorem,tum ob alia peccata pafli fint; atqui Atcam nonidcodederat dominus populo fuo,utin cam fperaret aut ut è manu hoftiura enteret atep falua ^ct, fed m fignum fiue fymbolum efiet præfentiæ dei, *deo enim deus dicitur,0C ut efiet tefiimonium quod® piam foederis inter deum SCpopulum ic^i, Hxc enim teftabatur deum præfentem ÔC amicum familiärem^ populo futurum, modo ôdipfepadis ftaret. Nam tas fœderis in ipfa area continebantur, unde SC nos

’’^enfortitaeft, acdiëraArcafœderis.R-urfus codant Minimum ^^ifraelemulto nuncplures, cumfacramentumdeifritwcrcp Icuius attretftant ôé uilius æftimant,quàm cum nimiû cramentif» ^‘buiifent.CumenimPalæftinifœdifiîmis morbis as “undecomoliti caftigati^ Arcam reduxifiêntôô rcs ‘wtutifent Ifraeli, populus irreligiofîus area ferutans ^^dit.Scriptura enim,PercufittuirosBethfçmitas do *’^*nus,ait,eo quod nidifient arcam domini, percufiît autemfeptuagintauiros ÔC quinquaginta milita hos ®inum,Cautum enim eratlege domini,ne quis homi *'umprophanisoculis ferutaretur area domini exers cituum.Éxtatlex in Numéris cap.4.Proinde in expli catione ÔC adminiftratione facramentorum dei id om nino nobis erit fequendum quod uerbo domini præs feriptum eft, Oza uir non malus pio ftudio arcæ nus Religions *^']îi^^^diares manus admouit, nerum dominus per/KWcnijre cullitipfijn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplo erudire pofte «d/e.

rosneqni(jjçj^^j.g auderentin fubleuandis religioni bus.His prifcfg quîdem fi componas aliquot fæcula

itiaiorum noftrorum ac no ft ra, haud diffîmili'a repc* rias,Inueniasenimquifacramêtis nihil non tribuaf; rurfum alios qui nihil tribuant^Sf ut in reliquis prop^ hominum rebus omnibus ita in hac maxime ueruif elïè quod dixit Flaccus,Dum uitant ftulti uitia in coP traria currunt^Suntetenim qui facramentis gratiain, Op'miones iuftificationem,falutê,ôf quidnonfafcribanr, adeo^ dfpcrrfa figna pro ipfis rebus,ut Auguftini uerbis utar, nimis went« nbsp;nbsp;feruiliter uenerentur Jlli ipfi non fine facr il egio abftP

lerunt poculum fanguinis domini fidelibus.Prajterc^ neminiobfcurumeftquomodoijdem abufifint facr^ cœna domini ad curandos morbos, ad fugandos ho^ fies, ad componendas cœli tempeftates, QC nefcioat^ quas res alias ill is multo uiliores ; rurfus ut fubuerfis fymbolts contenderintnecß panem neq; uinum fupf^ elTe,fed ipfum domini corpus Sgt;C fanguinem, de quo rum exiftendi modo in facramento mirifice fiCqu^ nullus agnofceretapoftolus,difputaruntjadie(flo etiP illo dogmarejquod haec à miniftro ofFerantur in pro expiatione peccati uiuorum SC mortuorS, NaP* inDecretalibus defumma trinitate SC fidecathot bcap.Firmitercredimus, Papa Innocentius eiuspo minis tertiusjVna,inquitj eftfidelium uniuerfalis clefia,extra quanullus omnino faluatur, in qua ide*’’ ipfefacerdos eft facrifi'ciumlefus Chriftus, cuius pus SC fanguis in facramento altaris fub fpeciebus nis SC uini ueraciter continentur, tranlTubftantia^*® pane in corpus SC uino in fanguinem, poteftate najUtadpeificiendS myfterium unitatis accipia***^* »pfi de fuo,quod accepit ipfe de noftro« Et hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

cramentum nemo poteft conficere nifi facerdos qtfft* fefuerit ordinatuSjSÇc« Crafliora his docuerunt

mologi SiC Siimmiftæ. lam quis pam dommico cultiis ubicßintcmpltscxhibitus fitamp;uel hodie exhibeatur omnibus eft cognitifîîmum. Nihilo ergo minus imo plus pcccatur hodie in facramento corporis SC fangu« nisdomini, quam uetuftas peccarit in area foederis dominijundeproculdubiomaximis mundumplagis ’ffligitiuftus dominus, Nuncuero cumimpia illa SC [uperftidofa in facramentis oppugnentur ab illis qui *ârn aliquot annis fyncerius pracdicarunt iuftificatio« ^em fidei SC ueritatem Chrifti, non in hunc finem uC ^Riedio tollantur facramêta,fed utabufus 5)C quae cira ^äipfafuperftitiofe SC impie docentur, tollantur, en P’'oditftatim aliud genus hominum quod inciditin ^cyllam cupiês uitare Charybdim, Si enim, inquiSt, Panis non fit corpus Chrifti SC fumpta facramenta iua ftificantjgratiamue conferunt, certe nihil aliud funt, ^^àm quod audiunt,aqua,panis SC uinum, quocirca Patum retulcrit utamur facramentis an non utamur«.

autem falfa argumentatione fit utleues ifti homi facramentis minimum tribuant,quemadmodum Superiores nimium,extern dodoreuangelicus prusQijW mit ^enti 8C religiofa fimplicitate medium tenebit, repu= ftifier tra» öiatis^fuperioribus illis opinionibus non tarn fpino dadefa^ fis quam peruerfis,docebitin facrametis duo efle con fideranda,fignum,elemetumfcilicetterrenum,aquä, panem SC uinum adeo^ ipfam externam adionem, ô^rem,fîgnorepræfentatam,ablutionem fcilicet pec« catorumftue ecclefiæ focietatem, corpus amp;fanguinê domini,quæ pro nobis in cruce oblara, amicitiam dei recuperaruntjUt nunc membra et cohxredes Chrifti, participes uitæ omnium donorum Chrifti, inter« peniente fide SC intus fpiritu fando opérante, efRcia«

mur.Proinde fan's non eft fi minifter uerbi dei nuda id eft fola tantum figna praedicet,rcm ipfam negligat» quafiueroinCœnanulIa alla requàmpanc amp;uinogt; aut in baptifmo aqua tantS participent fidelesjquein« admodum nimium eft ü fubuerfis fymbolis figna pro rebus ueneranda tradat. Nam ut hæc prudenter fuir* ïimitanda, fie maxima ratio habendaeftrei fîgnifica* taejn re ergo facramentaria ante omnia commendaU da funtquæ praecipua in facramentis funt, ipfa dei neficia, dona fcilicet cœleftia gratuita, quæ nobgt;$ cofert dominusjcxteriori intérim fîgno utens utfyn^ boloÔ^ teftimonioquodam fuæ beneficentiæ, Signi® enim ceu uerbis uifibilibus reuocat ob oculos benefit çiafua,illis^ teftatur dC annûciatquid nobis ipfecoö feratjmodo iufta cum fide ab ipfum accedamus. Q}’*’ circa, in primis necefle eft ut^miffionibus dei fertno* nibuscpexeuangelioardennffimis fidem ecclefiae^^' cramentacelebrantis excitent paftores. Nam finc^‘ de facramenta obfuntnon profunt, non fuo uel daH* tis,fed perfidiæ fumêtiscp uitio«Secundo loco urg^* da uidet maxime in Cœna gratitudo SClaus pr o niof* te domini.Nam Paulus de Coena, Qiiotiefcunq^ edo* ritis de pane hoc, ait, et poculo biberitis, morte doß^** ni annunciate, donee ueniat, Certe exhac renoißo” inuenit dC dida eft ex parte Euchariftia, Rurfus U*'' gendaeft,charitas,cocordiæôC innocentiæ ftudin*”’ adquæillaetiamfuoquodam modo perpelluntô^^® hortantur« Quis enim tam ftupidus ôôfinefenfu mo qui non ampliftima illa beneficiorum dei conin’^, moratione,adde ôôuifibilifpecieoculisfubieda boß* tateChrifticommoueatur ton's uifeeribus admutß gratitudinis QC beneficentixofiîciumfQuis item

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euftod^^^

cuftodiatfe ab inquinamentis huius mundi, quimo« do uidet dC audit fe fadlum cflc membrum Chrifli ic unacumChrißoperbaptifmumin morte cius fcpuL tumefleut mortuus peccato uiuatChn'fto i Rutfus qnisnonfummoamorecopledlatiirfratres, quos au« ditamp;:tpfos efle membra Chrifti, dC apuddeum pretij ^äntijUtetiamipfedeifilius fefein mortem pro eis tra dideritç'Etcertefacramenta coteftationcs etiam funt ÿdbus mutuamfidem inuice teftamur, ÖC ueluti con f’^deramur^Vefcunturomnes uno pane, bibunt om i-Cor.w. pes ex eodem poculo,caro ÔÔ fanguis Chrifti uere pa ‘eitotnnes ad uitam æternam, uno 0^ eodem fpiritu '^^getanturomnes, omnes eodem baptifmate tingun

in nomen Chrifti, omnes eiufdem corporis mems . ^iintjUon pofTunt ergo inter fefe diflentire quibus ‘^Chrifto una mens eft ÖC unus animus^Haec his fi tradarunt apoftoli domini, quoties inciderunt facramentariam, nihil autem fpinofius dia Pntarunn Hoc exemplum fequetur quifquis cupit pæ confultum efle ecclefiæ Jlluc tendat oratio, ut ec« ^‘*3 ufum inftitutionem facramentorum recte in . §3t,curiofas quæftiones ëC parum neceflarias fus ut ipfa re facrametis fignificata,per fidem par» /^*petatqjfoIidefruatur,Hocconfilium anteme de« i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eccleftafticis etiam D. Auret Äuguft^

^dicens,Defacramento fane (baptifmum intelligit) ^nod accepitjcum ei bene commêdatum fuerit ftgnas fas ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum diuinar um efle uifibilia,fed res ip

j F^^^^inbenedidionefandificatamjquemadmos ^^^turinufuquolibeti Dicendum etiam quid

Cgnifîcet ÔC fermo tlle quem audfuit, quid in ilîo datur,cin'us ilia res fimilitudinem gerit* Deinde nendus eft ex hac occafione, ut fi quid etiâ in fcripti^^ ris audiat, quod carnaliter fonet, etiamfi non intell^ gitjCredat tarnen aliquid fpiritale fîgnifîcari, quod fan(ftos mores futuram^ uitâ pertineat, Hæc ex AH* guftino S)i. de facramentis obiter annotate, non plen^ Aflioer difputareuolui» iaaï quodformuIamSCrituinaJ ritus cele^i tinetuel baptifandi uel celebrandi Cœnam dominé brandi[lt;1= optime uidentfacere, qui pauciflimis contenti quàn* proxime ad exemplum accedunt apoftolicum,Quai* quam hæcoporteatefle libera,interim tarnen non in* certa. Apudecclefiasprifcas uarius quidêfuit ritus, attamêfingulis regionibus certus, omnibus item coH tieniebatinipfafubftanrfanegotîj, nulli deniçp obf** tuum diuerfîtatem offèndebantur aut in diuerfas fcii* dèbantur partes* Ethæc quidem libertas omnibus cleftjsjOccidentalibus certe, intaifta manfit ÔC adhillt;^ fuit uel Gregorij magni temporibus. Id quod compr“’ bare poffumus ex S* Auguftini epifcopi Cantuarien* adD, Gregorium quæftionibus* Inter alias enim quæritjCum una fitfîdes, cur funt ecclefîarum diu^*' fæ confuetudines, Ô6 aliter confuetudo Miflarum i** fandaRomanaecclefia, atcp aliter in Galliarum ec* clefijs teneturfHæc quæftio fuit. Adhancrefpond^*' S.GregoriuSjNouit fraternitas tuaRomanæ ecdefiÇ confuetudinem,in qua fememinitnutritâ,quàm ual* de amabilem te habeat* Scd mihi placet ut fine in mana, fine in Galliarum, fîuein qualibetecclefîa ali* quid inueniftiquod plus omnipotent!' deo poflîtpla* cere,foliciteeligas in Anglorum ecclefia, quæ adhu^ ad fidetn noua eft, inftituiionc præcipua quæ de mu’* tücc*

^is cccieCtjs colh'gere potuifti infundas.Non enim pro locis resjfed pro bonts rebus loca amâda funt. Ex firu gull's ergo qutbufcß ecclefijs quae pi'a quæ reltgi'ofa quæ rec^a funt elige, QC hæc quafi in fafciculo colletfla spud Anglorum mentes in confuetudinem depone« HæcrefponditGregorius, fatis aperte indicans quae Libertas data fit ecclcfijs,amp;quid facial epifcopus, qui Û1 his bene confultum uult ecclefiæ fuae.

Diximus quae fint cpifcopi officia,quæ circa ea CoBafw ucniunt confideranda perftrinximus, fubtjciemus offîciorü ’'une ofRciorum inter fecollationê. Inter officia ergo witer/è» ’'uftriminiftertj priora præftant, ÔC inter hæc rurfus Phor eftexcellentior. Nam docendi officium ubique P'ætulitalqs in euangelio dominus. Et Oratio no po fana nifi fiat ex fideaddeum fana. Hæcuero

'judehauritur niü exdodrinaChrifti t’præftatergo ^^tina. Quodfiuerbume jangeltj QC orationesfan ^°rutntollas,facramentaquideruntç’ Paulus ergo, 'OU mifit me Chriftus ut baptizarem inquit, fed ut ï.Cor.x, ?'’3ngeij2arê. Imo de ipfo domino noftro legis apud O3nnem,Iefusnonbaptizabatfeddifcipulieius,præ lolt;4. ^utiori ergo muneri inuigilabat, erudiendis uidelis

^5^pcgt;pulis,EtErafmus inConcionatore fuojn polis oa hierarchia prima eft regum dignitasjinquit,inter uniaueroregia nullum eft magnificentius, quàm um pro tribunali fedês cognofeit caufas, aut pro con ’one fuadet ea quæ pertinent ad reipublicæ tranquil ^^^^‘^uecclefiaftica hierarchia fumma eft epifeopo- ' multæ fint funtftiones in

facramentorum auoh' '^^^^^P’^’tualiSjinfaftigio dignitatis uerfatur, T os aniinog populi pafeit carne fanguine Chri

fii,quod eftuerbum dei'.OIim baptizabant apofto^^* rum difcipult,quemadmodum domùius lefus non‘P febaptizabat, fedapoftoliineius nomine tingeba^f’ ipfeper fe docebat: SiC fubolefcente ccclefia aliqua^’’ diu in templis nemo concionabatur præter epifcop^’ poft docendi uices in presbytères delatæ funt, fed mios,necidperpetuo,fedfiquâdo contigiiTet epif^^” pus fermonis uulgaris pariim peritus» Et poft uef^^ aliquotjPoft ipfum deum, inquit, nihil habet eccle^’ fan(ftius,falubrius, uenerabilius ac fublimius qn^*” uerbumdeijid eft feripturam canonicam, Tann’*’’ Erafmus» D. Petrus in AdWs apoftolorum prædi^^* tionem QC orationem miniftrorum praetulitetiain ræ pauperum, qua tarnen nihil fandius habet rel’^” noftra.Quid enim aliud à nobis petit dominus qu^'ï' charitatemc' Qiiid in iudicio requiretaliud quàm t”*' fcricordiae operat'Äpud prophetam quid ait C cordiam uolo QC nonfacrificium.Hac tarnen fant^^**. ma Chriftianorum mifericordia aliud amp;: facratius^” dem opus inuenitPetruSjdicens : No cftplacitutn ** nos derelido fermone dei, miniftremus menfis, PS menfas intelligens quæcuncg pertinent ad uitftun’,^ curampauperum,quam omnino alijsimponere^ bet.Nos uero, ait, deprecation! adminiftrando’^f* moniincumbemus, Plura poterant dici de præc^f minifterij uerbi dei 6C officio miniftrorum, ego los tantum potiores recenfereuolui. Multis bris non abfoluet negotium, quifquis ad plenun’ fingulis praccepta dare tentauerit»

ET FVNCTIONE, LIB. IL ’ Dumbraui’musofficium miniRri ucrbx doi , mini, dicemus nuncquales adhocminiftca rium deligereoporteat, Sgt;C quomodo eligen diacinaugurandifint. Suntautemdeligen Qü'^ diutn'reh'giofi,fanó-i,pq, in facris literis doëli QC. exen citatijbonarumliterarum amantesjclcquentes et pru dcntes,moribusfyncerisamp; inculpatis praedtti, laboa fideles,mitesjtradabiles, interim nero con ftantesjintrepidi ôd fortes. Verum audiamus apoftoa lunr Timotheo fuo præcipientem amp;nbsp;dicentem, Maa uTint.r, J^us cito ne cui imponas nec^ communices pcccatis aa “cnis.Temetipfum purum fcrua, Conftitue autê prca Tif«« u ‘oytcros ficut ego tibi ordinaram, ü quis eft inculpaa ^iiSjUnius uxoris uir, liberos Habens fideles, non oba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

J^oxios crimini luxus, auc qui non fint intratftabiles» yportetenimepifeopum inculpatum efle, tanquam ®cidifpenfafofeni,nonpraefra(ftum,noniracundum, uinofum, non percuflbrem, non turpiter lucro ^^oitmnjfedhofpitalem,bonarum rerum ftudiofum, iuftum, pium, temperantem, tenacemeius 9^ifecundum dotftrinameft fidelis fermonis, utpoa

fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pgj.

^^dicentes conuincere. Haec pofteriora ad Titu fcria PWt.Similia qs ædiditin i.adTimoth.cap.j.

f n iftis autê omnibus nihil obfeurum eft, nihil ana ^^pSj nifiquodnoftra aetate acerrimeconcertaturde

presby terorum fine epifeoporS, Sunt enim Decotiiu^ 9^iftrenue afTeruntSCdefendunt cœlibem efle debe gio cpipo ^epifeopi uitam.Hipracfentem Pauli locum fic tor, porMw. Quod^’ loqui no de coniugio,fed facerdotio, defi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î'O“ plures debeant committi eca

fum cnitn referêt quod ftati'm ad Timotheû fequitu''» Qui fuæ domui bene præfit,qui liberos habeat fubi^ ftos Sgt;C per omnia reuerentesCSi uero etiam hæc cxp*’ nant de membris ecclefîæ,hoceftfidelibus,reuinccn« tur perea quac protinus fequuntur,Siquispropï‘^ domui præeffe non nouit, quomodo ecclefiam dei rabitCHacenim ceu nota manifeftiffîma oftenditf^’*’ qui de uxore amp;familia,nonfpirituali,fed carnali,at^* ConÎMgiM fanda.Sed quid pluribus opus eftf Epifcopi

fandumeftinftitutum à domino, lam ÔC conii** gium fanâ-um eft inftitutum à domino,Quid ergo i'” peditquo minus fanda re utatur, qui uiuitin re fandet'Nam Coniugium in paradyfo inftituti'*” Gen.igt; eft. Non uidebatur Adam fatis felix amp;nbsp;fortunatus turuSjUifi ipfi addercrur uxor,quæ à domino brachi® ideftauxiliüuiriappellatur. Quid quod ipfe Ada*” perfedifli'ma SC beatiflïma dei creatura uxorem illaï^ agnofcit fuam efle carnem fua ofla,cuius gratia pa***' Exod.io. Sc matrem relinquat f Quis uero nefciat quoinlot** Schonere habendi fint parentes c’Atqui his prxtul'* coniugis amorem SC ftudium dominus, V nde apo^*’ Hetr.jj. lus Paulus difertis uerbis, Honorabile, inquit, eft*^ ter omnes coniugiurn SC cubile impollutum,Et itc*”’ i,Cor.7, Propter ftuprauitanda fuam quifiç uxorem habe®^ Sc fua quae($ uirum habeat,Rurfus, Satius eftmatr*' monium contrahere quam uri. Item, Si duxeris remnonpeccafti : SCfi nupferit uirgo non peccau*^ Qj-iibus quid quæfo planius dici poterat t’ Honorab** Ie,inquit,eft coniugium apud omnes, Melius eft here quàm uri, Si duxeris uxorem non peccafti. ï””’ fi uirgo (enuirgo, ait) fi uirgoinquam nupferit, peccauit. Et in prüfen«, Epifcopiis fit iinius ux*®**’ mariWS

mafitus,ÄdEphefios,Virij tnquitapoftolus, diUgite uxores ueftras,ficut Chriftiis dilexit ecclcfîâ, Quis âutê amor faciatior ôi. mator unquâ fuit amore Chria fii quo ecclefiam fuam in morte uf«$ profequutus eftï* ^thuic amorf tantoamp;T tamfancSo oportuit conferri ^rnor coniugah's,nimirum SC ipfe facratifltmus. Ma« *1*03 momenta habet hoc apoftoli de coniugio teftia ™onium,modo non fine fide Slt; religioneexpêdatur» •J^cojlibatuucro apud Matthæum dominus obqci= ocfaKamp;i difcipulis, Si ita habet negotium non expedit tu.

^xorem ducere,rcfpondet, Non omnes capaces funt didi,fed tj quibus datum eft. Suntenimeunu= f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eunuchf

funt eunuchf ab homfnibus,óó funteunuchi caftrauerunt propter regnS def, Qiif poteft caa capiat. Fruatur ergo cœlibatus dono qui habet, non habet fruatur uxore, ne ufpiam cadat in laa RucSdiaboli.Multus fane eft in laude cœlibatus apOs pWsPaulus, fed idem poft multa tandemfubtjeit, ^ocautem ad id quod uobis eft conducibile dico, no Uobis laqueum inijciam,fed ut quod honeftum ÔC uccorQcftfequamini. Neeme quicqua mouet quod quidam nefcio quæ confilia amp;nbsp;quos Canones obtjefs f’^^^^fscerdotibus interdixerint coniugio. Fateor uilTcquac uel ftulto zelo uel mala arte cœlibatum ina quot;nuerint, cæterum plus apud me ualetuerbi deiaua juntas amp;nbsp;NicenaîSynodi ueritasquàm iftorumafa •crtio.Audiuimus quiddehac reiudicet praeceptum ^mini. Nam adfuperiora feripturæ teftimonia illud ^‘^ceditquoj apoftolus palam dicit,Spiritus difertc oquitnr qyQjj poftremis temporibus deficient qui a *^lt;le,attçndentes fpiritibus impoftoribus ac do

ûrlnis dæmoniorum per fimulationê falfiloquof iii”» cauterio notatam habentium confcientiam,prohibe^’ tium contraherematrimoniû, Audiftiopi'norexqi’^ fpiritu interdixen'ntcom'ugio facerdotibus, quicô^ tandem interdixerunt. Nihil hicfingimus aut dco^’* ftro addimus,planam apoftoli Chrifti fententiatn

QÿùJic ferimus.Hanc qui reqcit anathema efto^Nicenau^f“’ pteerdotu Synodus nolens corrigere uitam hominum in ecd^ (oniugio fijs commorantium, ut aitSozomenus, pofuit leg*^ àecreKent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Canones appellamus,inter quos uidebatur Icg^

NtceMSjy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m- epjfcopi presbyter!, diaconi ÔC

iioduf» diaconi cum coniugibus, quas ante confecration^*’’ duxerant,non dormirêt. Surgens aûtin medio Papl’* 3j nutius confeflbr cotradixit,honorabiles confeflus JJ ptiaSjÔ^caftitatemelTedicens concubitumcum pt^’* pria coniuge, fuafitcp confilio ne talem ponerent gern,grauem alTerens efle caufam, quæ aut ipfis eorû iugalibus occafio fornicationis exilieret Etha^^ quidêPaphnutius licet nupriarum eflèt inexpert^®’ cxpofuitjSynodus^laudauitfententiam eius, hil ex hac parte fanciuit, fed hoc in uniufcuiulcÿ luntate,non in neceflîtate dimifit Qtiod fi quis quis namille fueritPaphnuntius,audiatauthorê ß*-*

Pdpinu'- clefiallicæ hilloriæ lib« i o, cap* 4. in hæc uerba teftaf*/ tiusconfif tem,Fuitincôfih'oNicenoôlt;^ Paphnutius homo epifcopus ex Aegypti partibus, cofeflbr,ex illis Maximianus dextris oculis elFolïïs ÔC finiftro popb^^ fuccifo per metalla damnaueratSed in hoc tanta uirtutumgratia, utfîgnaper eum non minus qf^^ dudumperapollolosnerent Nam ô^dæmones bo tantû fugabat, ÔC ægros fola oratione curabat, SC cxcis uifum dicitnr reddidifle, paralyticos a» ftabilitat«^

ftabilitatemcorpon's reuocaflc. Qucm Conftantinus tanta uener adone ÔC afFedu habuit, ut facpius cum tttttapalarium euocatum complederetur,ô6 ilium o« culutn qui {n confeflione fidei fuerat euuifus auidio« dbiis ofculis demulceret. lam quantum mali eccle “Çdedcrit coadus ille cœlibatus nemo eft qui nefciat, tît caftas aures interim turpioribus no onerem. Nei^ Sec««rf4î tttagnopere illorû uidetur curanda expofitio qui poft Ptinias nuptias fequundas non admittunt. Hærêt in ucrbo Vnius, quafi uero apoftolus non magis prohi= ^'^^dtturbam pellicum amp;nbsp;concubinarum^ Vetera Cs cxempla adhuc follic!‘’abant quorSdam animos, non contend uxore unica fuperinducerent edam ^°ncubinas aliquot, falacis dC petulands animi indi= oim't evgo apoftolus turbam uxorum exclus fandum coniugium confirmare, potiflîmum ptnifcriptu;nifit,Nonomnescapiunt uerbum iftud.

f’^tuntduoincarnem unam, Prætereanon uideo fniquot;hoc Pauli uerbum, Rîelius eft nubere quàmuri, ’’^^ctianipermittat fecundasôô terdas nupdas,nifi ^tlt;ior poft primas non redeat, nift no fît metuendum P’’nicationis malum. Quod fi hoc omnino te uexat, ^ul«spronunciat,ôô ait,Bonumefthomini uxorem ttingere,attamen propter ftupra uitanda, fuam ^tinlt;$uxoremhabeat,ôdfuum quaecß uirum. Quid idem apertam legem uiduis promulgat, öóait: tcoautemuidins,bonumefteis ut manferintut Qyiod ft fe non continent, contrahant matrimo= ft exempla aliquid ualent,commonftras t^cpofGt«. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecclcha ui

OW. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ï”’quot;'*’’ quot;°quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.r»m .,,i

boduiT?*''““'™ Mofesfacerdotes ciantdcia: „„,„t. f r”“Pïoceres, interim tarnen ÔC iixorcsSlt; liberos. {,«erf.

habuerunt. An non fandi fucrunt ÔC facrorum ftri Aaron ôô filtj ctïis, an non facrifîcarunt QC orar^f pro populo domini;' Âtijdêmarin fuerunt ac patres» An nonôô apoftolidomini noftri lefu Chrifti uxor^ habuerunt Audi quid dicat Ignatius epiicopus martyr,No detraho,inquit,cæteris beatis qui nuptf copulatifuerunn Optoenim deo dignus ad ueftig*’ eorum in regno ipfîus inueniri, fîcut Abrahâ Sgt;C Iacob, ficut lofeph amp;nbsp;Ifaias, 6ô cæteri propheter, cut Petrus ôd Paulus ÔC rcliqui apoftoli,qui nupt*)® fuerunt fociati,qui non libidinis caufa, fedpofterit^ tis fubrogandæ gratia coniuges habuerunt* Exta^'^ hæc in epiftola ad Philadelphien. Quod fi parum^* pud te ualethuiuscpiftolæ authoritas,audiMattbaf' um teftantem SC dicentem: Cum ueniffet lefus in mum Petri, uidit focrum illius ledo decumbentem febricitantem,tettgitcp manum illius 8^reUquit illa*5 febris, Audi Ù Lucam dicentem in Adis, Etingr^^* domum Philippi euangeliftæ,qui erat unus è feptct^’ manfimus apud eum* Huie autem erât quatuor

SedobijciuntapoftolosSCprifcosep** ob miiiijte (bopos ad minifterium uerbi ucnifle coniugatos, riuni non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjiQj-^re incœpcrunt uxores reliq*^’ *

uerocupercmmihiprobatS* Negoenimueii’’” èffe quod proponitur, Vnde ergo probabin's mih* poftolos inminifterio Cuo reliquiffè uxores t” Si eO’*’’ hoc uerum eft, ubi interim illud uerbum dominit?** netjConiugatis præcipio non ego, imo dominus, ’ * xor à uironefeparet, quod fi feparata fucritmao^^ innupta aut marito reconcilietur,ÔC maritus ne dimittat*Hinc in 9.cap*ad Conrinth, An non mus poteftatem(inquitPaulus)edendi SC bibendiï^^

et F VN CT 10 NE, tïB. ft 96 ïioûhabcmus poteftatem fororem mulierem (td cft tb ^Oïem) drciinducêdi quemadmodum cæteri apoßo= ‘^ô^fratresdominiôô Cephas f En habes locum apers ^umteftantemquodapoftolt admtnifterig uerbieun fecum uxores duxermt. Necç uero tantum recen'a qm'4 fit factum, fed quod iure fieri poffit à quoli ^^tnitnifiroquodfadumeftabapoftolis QC fratribus ^ORiinijPetroinprimis.Cactcrum his apertiffîmis IL nihil fidei adhibent fed ogganniunt expofîtionem ’^oftratnèlouinianihæretici explanationibus effepe J’tatn,contraquemD4Hieronymus lib.n inhæcuer^ Excutitur ^^fcripferitjApparetPaulumdealtjs fandis mulieri s.uicron^ loquutumjquæ iuxta morcm ludaicum ma dijjtutatio S^ftris de fua fubftantia miniftrabant,ficut legimus ip domino fadritatum. Nam ÔC ordouerborum

quot;OcfignificatjNunquid non habemus poteftatêeden J bibendi,autforores mulieres circûducendi i ubi ootîiedendo ÔC bibendo ac de adminiftratione fum P^niinipraemittitur fiddemulieribus fororibus infer» ^^’■jperfpicuS eil non uxores debere intelligi,fed eas, ^^dixinius^qnædefua fubftantia miniftrabanr, Aut ^^tte Ü yjujxÎKai? uxores accipimus non mulieres, id quod additur forores,tollit uxores,ôdoftenditeas ger ^3nas in fpiritu fuiife nonconiuges^ Agnofco fane cxpofifionem,quam ÔC Aurel, a^u«

ni uitio Uerterit opinor fi illam expofitionê,quod uio« lentior elfe uideatur,non recipiam,Só quod argumen taquibusiiia nititur tanta non fint utfuam mihiap» ptobcntfentcntiam, Principioenimdifpiciendum ui deturaniUiidde quo difputatur bonûfit an malum» Ct certe circunducere uxores bonum eft, no malum»

Quia coniugium bonum eft^ôô honorabile apucï nes,Quiorfumergopertinetfenfum fimplicem reperegrino gloffeinate C'Nam à fimplicitate iicft’'?« rum no iubemur difcedcre in facn's explicandîs, i’* cumuerbauidentur iubere aliquid abfurdiaut fendre l'n aliquod peccatû« Sicenimcenfin'tipfe^jjy Auguft.lib.de DoÂ^Chrift.^, cap, lôtCum ergo abfurdo autfcelerioccafionem præbeantuerba ïi de coniugibus apoftolorum expofîta, non cft quifquam uerba fimpliciafecus quàm ßinpliciter^^* ponat,Deinde utmaxime ritus circunducendi res ludaicusÿJudaicam gentem ofFenderit nihil, enim quidLucæ-8.cap, fcriptû fit de mulieribus ftum fequentibus, apud Gentes tarnen fœdiflîni^Y ftupri adultertj fcortationiscp fufpicionem inctdgt;'* fent, fi mulieribus flipati prædicatum uenifïènt ó;imoniam,Id proculdubionó potuiflèt probare QQf. e. tanta confidentia fcripfit, Ne ufquam demus offên™ nem,ne reprehendatur minifterium, fed inomnib^^ xhef r* commendemus nosipfos ut dei miniftri, Et iterÖ, omnifpeciemalaabftinete. Ia quod attinet conte^^, nonuidetur is eum fuppeditare fenfum quem Hieronymus,nifi eandem rem bis fruftra enunci^*^*^ At quorfum pertinebat eandem rem denuo rep^*^^ rec'Deduabus ergo inter fediftindis rebus loquit^**^' EtfententiæapudGræcos utdiuerfædiftinguuO^^''^i Oftendit enim liberum Sgt;C conceffum elle do^?^ euangelico prim um quidem ut è ftipendio ecclefî^* CO uiuat, deinde ut fecum ducat Chriftianâ uxord’^J Quod enim Hierony,aliô torquet uocem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C

animaduertitquod idiomate cius gentis ôd hng^^ * rores perinde ac fratres dicuntur ac ufurpantur.

ST F VN CTI o NE, LIB. H. 97 ^csucroappellauituetuftas quos hodie appelïamus ChriftianosjUnde forores uxores funt Chriftianç.Dii •'^thicloquendimos eti’am hodte. Et fane plunmum f^crtapoftoli aut miniftri uxorcredula fitanincrea “^*a.Et ytwH frequentius uxorem fignificatquam fœa .

Certe in præfentt magi's placuit Epfmouox P''*orquàm pofterior, Quæ cum ita habeant nihil me ’’^moracur Hieronymiana expofîtio,fimplicitatê am® P ^lt;^or 2c locum Pauli de Chriftianis uxoribus expoa prçterea aftipulatores meæ fententiæ in ec ^‘^ßaChriftiuiros maximos etmaximorum uirorum ^^^’’^pla.Clemens enim apud Eufebium ecclef.hifto, “•^♦cap.jo.fcribcns, aduerfum cos qui nuptias fpcr ^''^Mnter caetera etiam hæc dicitjAn 0!^ apofiolos im P obâtfPetrus etenim acPhilippus ÔC uxores habue« , filias etiam uiris nuptum dederSt,Sed Pau Hon taedet apoßolü in quadam epiftola fua men» fe falutationem facerc comparis fuae, quam Pelquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circunducere, utadpraedicationeeuan®

coir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus ucrbis apoßolici uiri

‘Sitïius licere circunducere uxores, êtTquodPe» . nbsp;nbsp;nbsp;quidam alt) fecum duxerint In oriente epifco® Orientales

Ha- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex legitimis uxoribus habuerut filios»

Zia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trip4hißJib.9.cap,58,Gregorius Na Gfcgomt

filius Ô6 apud Nazianzon^**^'^* quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patris epifcopus efl fubrogatus^Qiiid

fianti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imperator Epiphanie feribens Con Epiphanie

ßnatu°r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducitquod facerdota usConßan

ci'nus înqin'tjUt beatitudo tua quæ ab initio à rapropemodSaetace per omnes facerdotales gradué ÔC dignitates facrofandam exornauit ecclefiain,otP'^ tequæex facerdotibus ctiam genus 6C originerndU* ehilfiit. cat, in perpetuum euftodiat, Phileas epifeop^

Thmuitanusôô martyr gloriofiffîmus, ÔC uxoreto^t liberos habuilTe iegitur^ Eufebius enim ecclef. hifl^ lib,8.cap,io*Cumcp plurimos, inquit, propinquosS^ confanguineos nobiles uiros ineadem urbe haber^f’ frequenteradpræfîdêducebatur, eius^ monitis quiefcere,tot tantis^ propinquis exorantibus,refp^ Àum habere uxoris ôô contemplationem fuadebai^'' fufcipereliberorum,illeuerooculos addeum teod^* Spiridion- bat,ô6c«DeSpiridione TremithuntisCyprioiotp** feopo teftâtur hiftoriç in hæc uerba,Fuit ifte rufticH^’ habens uxorem ÔC liberos, fed no propterea in rebii^ diuinis minor^ Extanthaecin TripJnft.libu.capJ'J Polycrd» Polycrates Epheftnus epifcopus ói inter Afianos fcopos facile primus, ad Vidorem Roman. Pont* obferuatione Pafehæ feribens de feiplb teftâtur,^ aiuEt ego omnium minimus Polycrates, fecundu*” tradirionem parentum meorum obferuo Pafeha. ptem nancp ex parentibus meis per ordinem fuen^^^ epifcopi,egoo(fî-auus,qui omnes ita obferuaucti’^^ hûc diem; unde fratres charidîmi fexaginra et qiU*^^ annos ætatis gérés in nomine domini,niultorû q«°^ epifeoporum orbis terræ notitiam habens, QC fanlt;^*® fcripturisintendens,nonpcrturbabor. Author

ecclef.hift,lib.5-,cap.i4.Porrô ilia fanéhe ferip^^ Germa nbsp;et illuftrium in orbe epifeoporum exempla feqn^

gorq fcptimi ultra,annos ab afcêfi'one dommî plus nulle quadraginta«Conßat eni'm reh'gionetn Chn'ftia namabipfa protinus apoftolorutn prædicatione an« nunciatam amp;nbsp;receptam cfle à Gallis amp;nbsp;Germanis, id quod uel ex Irenæo colligi poteft^Mirabuntur fcio hi-ftoriarum imperiti quod dixi potentiffîmorum ôlt;Sin orbe maximorum populorum epifeopos tanto tem«x porc uxores habuiffè,uerum nolo mihi credatur, au* rliatur Lambertus illc SchafFnaburgen. no uxoratus lacerdos fed monachus Hirsfelden, Hic enim in ope» fefuo quo res Germanorum praeclare geftasdeferi» pfitjinGeftis anni io74,Hildebrandus Papa,inquit, oumepifcopis Italiæ conueniens, iam frequentibus Synodis decreuerat,ut fequundum inftituta antiquo ’’UmCanonum (fieenimappellitat leges ante annos aliquot in quibufdam Confilqs fancitas) presbytert uxores non habeant, habentes autdimittant, aut de« ponantur,nec quifquam omnino adfacerdotium ada •uittatur qui non in perpetuum cotinentiam uitam^ cozlebem profiteatur.Hocdecretoper totamltaliam promulgato, crebras literas ad epifcopos Galliarum tranfmittebatjprçcipiens ut ipfi quoq; in fuis ecclefijs fimiliter facerent, at^ à contubernio facerdotum oma ncs omnino foeminas ppetuo anathemate refecarent«. Äduerfus hoc decretum protinus uehementer infres •nuit tota fatßio clcricorum,hominê plané haereticum iiefani dogmatis efle clamitans, qui oblitus iermoa nisdomini,quiait: Nonomnes capiunt uerbS iftud, qui poteß capere capiat. Et apoßoli, Qiii le non con* tinetnubat.Melius eß enim nubere quam uri, uiolen ta exadione homines uiuere cogeret ritu angelorff, ‘ium confuetum curfum naturae negaret, for;pica«

tioniSC immundiciæ frena laxarct, Quodfi pcrger^ fententiam confîrmar Cjmalle fe facerdotiû quàm con iugiumdefercrCjSC tuncuifurum eumcui homing forderent, unde gubernandts per ecclefîam dei plctif* bus angelos comparaturus eflet^Etquæfequuntut' Idem paulo poftoftêditBurghardum præpofîtû Trf* uerenfem com'ugi'o fibi tuncftam habuifle Ruzeno* rum régis fororem.Poflem infinitahuius generis pf*’ ferre in medium,nifi metuerem hæc efle nimia,

A c[uihu! quod inaugurationem attinet,conftat uetef^^ ^dmttnai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceremontjs excepta una impofition^

pt ^quo «»anuumJnAAiscmmcap,uordtnaturiin deperd« modohdu P’'oditorisludæ locum alium euangelicac prædic^’ SHfttndi, ftonis teftem S/C præconê refurredionis domini, prtmum uiros pios, dodos euangelicicp negorij tilîîmos ftatuunt in confpedu ecclefiæ. Deinde pi eces funduntad dominum.Poftremo fortes dantd eumrecipiunt in numerum apoftolorum quern lemperata à domino defignauerat. Nulla fitment“’ tonfuræautolei,incantationis QC huius generis nug’ rum.Stmiliter in cap.ij.ieiunant ÔC orant: hincu^“^ defignatis à fpiritu fando uiris manus imponût(qnO communicationis auxiltj mutui commiflionist^^' ni^ fandi fpiritusfignum erat,ex legepetitum) emittuntadprædicationem.Ini4.cap. adeundén’*’* dum,Et cum fuftragtjs,inquit Lucas, Paulus nabas illis creaflent per fingulas eccleftas presbyte* ros, precaticp eflentcum ieiunijs, commendauertif eos domino,in quern crediderant. In quo tarnenlo^^ illud j^dfoTOVHo'avliç, ita ponitur utpresbyteros ucl P*’* puli deledos eftè fuftragtjs, uel manuum impofirio^, inaugnratos fuilTe poflîmus intelligere^Nilîil abfn“,^

ET FVNCTIONB, LIB. H. 99 fccn’tfîintclligamus utrûcg. Nam Cypn'anus author in popuJo eft fuofæculo men's fuiflè ut in prasfentia populi to® ftus facerdos eligeretur. Verba eiusfi quis rcquiratP‘^f''‘^®^f* bæcfuntjpfa plebs maxime poteftatem habet uel eli= gêdi dignos facerdotes uel indignes recufandûQuod ipftim uidemus de diuina authoritate defcendere, facerdos plebe praefente fub omnium oculis deliga ÔC dignus atc^ idoneus publico iudicio ac teftimos ^iocóprobeturjftcutin Numéris præcepit dominus ^ofijSe dixitjPraehende Aaron fratrem tuum et Elea filium eius,6lt; impones eos in montem coram °^nifynagoga,Slt;exue Aaron flolameius, 6^ indue ^ftazarum filium eins. Coram omni fynagoga iubet conftitui facerdotem, id eft inftruit amp;nbsp;oftêdit or» ^inationes facerdotales non nifi fub populi aftiftentis fonfeientia fieri oportereut plebe praefente uel detca S^i^tur malorum crimina uel bonorum mérita prædi P^^tur, ôc: fîterdinatioiufta amp;nbsp;légitima,quç omnium ^'nragio Qc iudicio fuerit examinata.Tantû martyr il ^^pift.lib.uepift.4, Hishaud diflîmilia funtquæde ’’•tuordinandorum epifeoporum tradit Aelius Lama Pjidius nobilis hiftoricus in uita Alexandri Seueri, ’’loris nempe fuiftè Chriftianis ut fi que miniftrum ^rciefiæ præficere uoluiflent,eius nomê publice pro« Ponerentjfi forte in eo effet culpabile,quod ab officio •ndignumrepelleret. Verba hiftoricihaec funt, Vbi 3 iquos uoluiffet uel redlores prouineijs dare,uel præ pofitos facere, uel procuratores id eft rationales ordia nomina eorum proponebat hortans populum, haberet criminis probaret manifeftis reDUs,finQ^pj.Qj5^jP^j.£m^jYct pœnam capitis. Dice« gi'aiie effe, cum id ludaîi ÔC Chriftiani facerent

fft praedicandi's facerdotibus qui ordinandi funt, fieri in prouinciarum redoribus, quibus amp;nbsp;hominum çommitterentur 66 capita, Praeterca dc*** gnabanturepifcopiex populifufFragio adhuc Äug'* ftinifæculojidquoduidereeft in AÄs de fucccfldr^ Eradio defignando contextis,quæ habentiir in epiftolarumTitüIo loo, Similia iftis poflem etiaoi Romanis epifcopis proferre fi liberet illa tradtaref^’ fius, Sufficiunt illa ad coenofcendum ritum ecclefîæ^Quanquamexillis omnino colligereno»*? deligêdi epifcopi ins omnino ad promifcui plebis fragiaeflereducendum. Vtrumenim totius ecck^^'^, Rd^uos comitrjs, an paucorû fufFragtjs, epifcopum defigo^f' pertinent nidius fitjUuHa poteft certa omnibus præfcribi eleólio (pi ffjs coftitutio.Sunt enim alijs regionibus alia iura,311

ritus amp;C inftituta, Vbi nolim turbari res 66 quenqiia*” fuo iure fpoliari, modo ipfe non pergatabuti fuis*^^* busjiniurias irrogare ecclcfijs, 66 in oppreffionetn bertatis eccîefîæ 66 ueritatis catholicæ quicquam p*quot;^ fumere, Prouincia fanè cligendi miniftri à popi^^*’ translata eft ante aliquot fæcula ad proceres ecck^?* ßicos,Sed quam ob rem f Quia inter tumultus (ftiones populi nihil agebatur fecundü præfcriptuj” uerbi dei, fed omnia ex affecftibus gerebantur, u^ pro optimis creabantur peflïmiJd ne fieret 66^ ut mijdocftiffimi SiC pijffïmi ecclefijs darentur minift*'’’^,* mnedeligendiius epifcopis conccflum eft, Etprofi’*^ quidemhæc ad tempus translatio. luxta enim nemapoftolicn, Oportet epifcopum efîe irrepreh^’’* fibilem,quidocere queat,non auarum, non libidino^ fum autrixofum,66c. fantfti ecclefifs dabantur mii^** ftri.Quid uero nunc fiat 66 quid aliquot fæculis

EVNCTÏONE, tIB. IL ' loo fit nemo ignorât, Vocantur ecckfiae paftores qui^c gemfuum nunquamm'derunt,qui inhanc poflemo» nem uiolentcr irruperunt, qui pucri uix dum balbue dentes earn ccu hærcditatem à patruts QC cognatis ac« ^^pcrunt,qutforenfibus iurgqs cuiccrunt, qui plus numerarunt, ÔC pretto iniquo rcdcmerunt, qui fordia disobfequijs emeruerunt.R.eceptum enim eft Roma ^0 prxfuli QC fuæ farinæ epifcopis ac prælatis ecclefîa ^lt;^iSjUt tonfores fuosjcocos,muliones,fpurios,cubia ^ulariosjauium QC câv um magiftros, Sgt;C eius fecis hoa *’?^^es,eccleftjs praeficiant, Honeftiora hæc funt 6C ra ’^'otajfrequentiora autem ut ecdefîæ fine epifcopatus præmia cédât proditoribus, OC ut nihil dicam tura P’^SjlenQnißijs.Etquis hæc audiatæquis auribusî’ S^isnondoleathuc recidifle res ecclefiafticas quis î^abitiftanon fada efle ab cpifcopis ÔC fieri etiam J nbsp;nbsp;magno cum religionis Chriftianæ detrimente ;*

?^itantiftimultade iuribus collationum præfentaa repræfentationum et patronatuum, iaditant ^æio quos Canones, Atqui audiendi inprimiserât “b Canones qui diftridc cauent, ne fua poteftatc ^^^clefiæ perniciem abutantur epifeopi, Praeterea ^Pofuiiam primum alias caufas ob quas iftis fundio ecdefîæ miniftros delegatum utuntur in eedefiarum dicationem bene habet. Si qui abutûtur ger tyran= Rf/îif«tio ^^^*^jUelcoganturin ordinemafandomagiftratu, coßdUonM transferatur ab eis ius defîgnâdi miniftros, Satius «nitnefteligcdf tuunerefeniores aliquot exregisuel defungi, aduocatis confultiscp illis epifeopi, quæ eius populi ratio eut aliquis pra:fidêd«s eft, qui item

poffînt de ingcntjs eruditione SiC moribus cuiufuts dicare,HæC obiter de co didum fufflciat,à quibus i'** deanturordinandiuocandi^ ecclefîae miniftri: mus nunc QC paucis quomodo inaugurari debean^ WoJus c5 oftendimustOptimum ergo fuerit fi fîmpliciapofto*^ fecranJi, rum exemplo èc formula content», eledlos ftatuatny^ in confpedu ecclefîæ,exploratis tamê prius cordatilt;^* rum iudictjs, fi forte quis defignatû accufet indigfjy elTe qui miniftret ecclefiæ, deinde fi fiipplicationes antpublicæ,poftremo autemfifeniores ecclefiar”’’* niftromanusimponant commêdent^ccclefîâ, Na'î’ prifcaecclefiapauculisilltscontenta non modooP^ mos habuit epifcopos,uerum etiam domino maxi’’’^ . placuit.

Cotr4mlt;i Poficaquam ucropompaÔC ambitio apud ep»^*^ ««gMwdi pos crcuitjfimul QC. pietati ÔC érudition» deceflît Papißicü mum, interim oportebat eos commêdari ccclefijs» ■ hoc ergo inuêtæ funt multiplices illæ ceremoniacj bus utuntur in epifcoporum ordinationibus. His^/x nimuolebantindodis epifcopis aliquam apud parare authoritatem, Equidem externo rcrum fpl^^” doreoculifimpliciSôôrudis popelli mirifice petfl'**!' guntur« Reuocatus eft itacç umbratilis ille fiC eus Aaronis cultus.Nam fi ueftimenta noftrorSp*^^* fulum compares cum Lcuitarumornatu, pariitï’*”* terelTedicas. AccefTere quiornatûilium mirific^^^^/ pofuerût. Nota enim funt quæ de bac re fcripfît lielmus Durandus, Extant QC Innocentij eins nis terttj epifeopiRoma, fexiibridefacro altaris fterio inferipti, quorum primus inhifee nugis totus confumitur. Nei^ uero primus ornatum epgt;*^ porum noftrorum compare cum cuitu facerdotu

ludaicorum. Nam Polydorus Vergi'Iius Vrbtnas au thor illuftn's kb.de Inuentoribus rerum 4,cap.7.pul3 ehre ôi uere fentit ilium cultum omnem à Gentibus kidacis petitum magis ludaicû eflè quàm apoftoka cutn.y nbsp;nbsp;nbsp;authoris hæc funt, Noflri facerdotes lins

ideftiineis ueftimentis amidi templg ^altareadeunt in facrorum^ pompa incedunt ritu oubio procul ab Aegyptqs per manus Hebræorum ad nos translato, ÔC id credo quia tefte Cicerone ^elegibus color albus præcipue decorus deo eß habi tus, Vermn qm’a fplendidus cultus facit authoritatê, P'^euit propterea noflris maioribus SC bombyeinas •'^troduccre uefles, utqui arbitrati funtopinor, ncs 'l^^ejuam id luxuriæ uitiodari poflequod addiuini ^^Itusmagnificentiamadhiberetur,Infignia eatus ab ipfis etia Hebraeis omnia ferè accepta, id efl, h^eaueftisfumma, quae niueo candore infîgnisAjitâ ^P®”'*”* inculpatam admonet,uelut mitra bicornis nos ^’Pariter ac ueteris inflrumêti feientiam., Adduntur ‘f^acornua, quoniâRîofes acceptis tabulis, quibus ®3ndata dei inferipta erant uifus efl fuis cornutus, J reumdiadema gemmis diftindum Çonflantinus ‘’Operator primus Sylueflro Pont. Romano obtulit, 9wod ille non recepit ueluti parum religion! idoneum nrygi'a mitra candida contentus,fed pontificum poa eritas donum deinde principis baud afpernata efl» aculusinflgf Mofis feu Aaron uirgae datus populi ^tia cafligandi poteflatem attribuit. Annulus Chrifli ^eeligionis copulationis ut pignus habetur, flcuti c irothecae purum manuum ab omni humanarum re n^ officium,diuinarum^adminiflratios gt;nbsp;pedum operimenta crediti gregis uigilantifli

lt;nam curatn indtcant^Et quæ (èquuntur, Hui'us næfuntettam reliqua quibus fefe exercent ifti 5^/ quibus uerfantnr totû Quis autem non uideatq^’^, ftolidî ßnt qui rebus ludicris et talibus nugis ciSjtoti occupantur et tempus illud nobile meliotit’i’^ deftinatum deperduntfQui ergo fapiuntrelinqun*' ïudaicos illos ritus, nec tantilli faciunt fignifîcatiu^^ illam de larualem theologiam^ Prudentium enin’ , fandorum eft curare, ut ritu apoftolico ordinati fcopi,pietate,dodrina et uirtutibus apoftolicis pot‘^ quàm auro ÔC gemmis Indicis fulgeant.QitemadtP^* dum entm fanAus quidam epifeopus dixifle fertt’/’ melius habuifle ecclefîam cum aurei epifeopi pocU'* libaruntligneis, peius habere cum lignei,hoc eft pidi de indodi epifeopi pateris facra peragunt aut^'^î , Ita peffi'me confulitur nunc qtiocß eccleßjs noftb^ mitratis,auro,gemmis de purpura fplendentibus p*^^ ceribus ecclefiafi:icis,confuleretur autem huic fi pofitis iftis nugis, honefta decentiep uefte tedip’’^* fuies curarent eruditione, pietate, fide de confta^^* fulgere.Hifce enim rebus claruerunt ueteres pi, hifee quoçp paratur iufta authoritas, illis uero^^ gentur fumptus grandefeit^ magno cum bonot^’”’ ofFendicuIo luxus de ambitio« Sed de authoritate P^”

Slt;de fcholis Chriftianorû prifeis adtjeia gt;nbsp;quodhæueluti feges de conferuatio adelt;^ tirmamentu apoftolici miniftertj efle uideatur. etfi enim non Icgas apoftolos domini in uUisinft’^^j

tos eflè fcholisjfed miraculo quodatn ÔC per fandi fpi ritus donum fados efle omnifcios,ftudia tarnen pta et fcholas fandas plane non neglexerunt, Fuerut enini amp;nbsp;prifeae ecclefîæ facerdotesacprophetæeodem do* fpiritUjfed nihilominus idem illi fcholas religionis publicas fumma diligentia curaflecap,4, comproba= uimus, Atquiecclefia Chriftianorum nihilo inferior Puifje ®ftin faluberrimis illis SC opido neceffarrjsinüitutis.fchola^thi Fuilfeergo èC apoftolorum temporibus fcholas cum pofloloru ®xalijstum uero ex illo colligi poteft quod in Adis tèporibuf» apoftolorum legimus in eadem urbe plures fuifle mis ^os uerbi SC eos no unius fundionis^Nam Lucas, quidam in ecclefîa quæ erat Antiochiæ prophe ^æaedodores Barnabas SC Simon qui uocabatur Ni S^fifiC Lucius Cyrenenfîs, Si Manahen qui erat He* •‘Qdistetrarchæ colladaneus,8CSaulus, Loquitur au ^^’’'otnnino de fandorum collegio, in quo altj quidê Pyoûtej33m.yf facras literas, explicantes illas eruditio minifterio uerbi ordinandis, alîj uero doce* ^’^tecclefiamSCdeclamabant apud plebem, expo= I ^’^^^silludquod à prophetis didicerant, Ifti linguis °ftuebantur, hi uero uulgari lingua fenfum reddebat P°pulo:quemadmodum SC in Corinthiorum ecclefîa ƒ t^demillum ritSinftituitapoftoIus« De quo fi quis

Corinth. 14. cap. Pro» i ik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apoftolorum tempore fcholas fuifle ÔC

Otutas SC perfande ad minifterium uerbi ufurpa= ’s* Succedentibus deinceps temporibus cœperunt magis excoli, adeo ut nulla ecclefîa cathcs carer ^’^t^opolitana efl^t per totum orbem quæ fis fiecollegio ÔC ftudij præfîdibus, Vnde fortaf ^P^dnos in têplisepifcopalibiïsôC#ilijshorum

ïcboUlli» aemuli's facerdotS colkgqsjScholaftidquemuoc^nf cuspriefes manauit uocabulum, 0(. folum hodie uocabulum» fchole ec= kxandriae quidem in Aegypto fchola fuit ecckfi^ ele/taßica nbsp;nbsp;per totum orbê cekberrima, cuius meminit in

Scbola A= ckfiaftica hiftoria fua Eufebius hifce uerbis, TempJ' iexandri’^ ribus Commodi fcholae ecckfiafticae nbsp;nbsp;do do ris oft**

cio prxevât uir in omni eruditione nobiliffimus taenus* Alexandris enimconfuetudo antiquitus dita ufc^inhodiernumpermanet, ut diuinarum pturarum dodores,fchols inibi ecckfiaftics prasß^j’ antur,ufri duntaxat in fcientia QC eruditione probst Ckmrfft* fimi, Succeffît in officio docendi Pantsno

eodemuocabuloquo SCilkin urbe Roma Apoft^^^ rumamp;^fuccefTor SC difcipulus uocitatus quiqu^/ praeceptoredidiceritPantænoipfeexponit,unde^J*^ colligere licebitquid traditum fit maxime in illaA^ xandrina fchola,tum SC reliquis Chriftianorum^^*’ lis ecckfiafticis« Primo enim libro STj'WMaïwprecéi^. quas fcholas accefferit SC quibus ufus fit præcept^^^ bus,Mihi quidem, inquit, commentary huius op^ j non ad oflentationem fcribuntur,fed adcommcf’^L tionem fenedse SC ad obliuionis remedium, quo^*^. cet in his fit mihi adumbratio quaedam rerum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ficarum diuinorumcp uerborum qusaudiremcf*^ utris fandis beatis, quorSab alio apudAchai^^ ab alio apud Syriam,ab alio uero in Oriente SC meapudPalsftinam inftitutus fum ex Hebraeof^' origine uenientetad ultimum autemin Aegypf*’’^ gifterioufus fumuiri uirtiitis amp;fcientiaemeritoö nibusprsferendi Pantsni,pofl:quem uelut nbsp;nbsp;L

ET F VN CT IO NE, LIB. If. - loj quæ fibi ab ipfis ftati'm primis authoribus Petro amp;nbsp;la« cobo 8^ loanne ÔC Paulo fanAis apoftolis tradita fue» rat tanquam patres filio commendarunt. Apoftolica ergo dodrina tradita legi'tur in prifeis Chriftianorn fcholis maxime in Alexandrina« In qua etiâmagnus ille Origençs primo quidê Grâmaticam profeflus eft, OrtgfWt» deinde uero auditorium fibiHaTxxHo^tuçoblatum rece= Pûjinquofacrasfcripturas explanâs 6C religionis no ûtaefiindamenta iaciensjplurimos èGentibus erudia tiflimos uiros à perfidia conuertit ad fîdem,3 tenebris ’dliicem. Inter quos primus extitit Plutarchus,qui folum tradita fibi ab Origene de noftra fide perfe feruauit, uerum etiam martyrio uitam fuam cons ‘^nimauit, SeeSdus in his fuit Heraclas Sgt;C natura Plu Herrfddt« ^^fehi frater uirtutibus, cui Origenespoftannos ’^uotHa7«XHo-îMçreliquit auditorium, quod uir clarif tanta diligentia tanto cumfrudu amp;nbsp;tantis uitae ’^eritisinftituitutmoxrapereturèfchola in cathedra ^pifcopalê illuftri^ uiro Demetrio furrogaretur«Inte auditorium relitftum non neglexitPræfecit enim *’uicclarifr.uirumDionyfium,qui8Cipfeèfchola ras Diongt;/«« PHis ad epifeopatum fantfriflîmo Heraclæ epifeopo ^Çceflît.Cæterum Origenes ille priufquam Alexans uocareturapudCæfaream morabatur, pieta» ScholaÇlt;e *^*^amp;:bonas literas in ea profïtens ecclefîa« Qiiocir= farienß^ innutneri ad eum non regionis ipfîus uiri, fed ÔC e ptouinctjs procul poft'tis concurrebant, ÔC derelicîa patria ac parentibus fequebantur eum uiam dei dos eentem«Inquibus fuitamp; uir famofiftîmus Theodos •^^dle^qutabgpjfeopisPonticis Gregorius eft uoci» tatuSjfidç^mYtutibus at($feientia per omnia apoftolû «wsjtedôi eftjg Athenodorws, quos Origenes

adulefcentuïosdeauditonorhetons retraces HiCcotfer DIA COMJMVNÏVM LITERARVM IN uentflu= NAM S VASIT’PHILOSOPHIAM dio/îetRE,qui^apudeum per qirinquennîf tempus d()\ prafès JJ J. Qpef ajn dantes, in tantum profecrum næ erudttionis atcç feientiæ peruenerût, tantum^ tae merito ÔC morum cultu cnituerût, ut à fchoh's immatura adhuc ætate ad epifeopatus Ponti prouK’^ ciæ facerdotium uterq? raperetur, Hæc paucuU multis de celebribus Chriftianorum prifeis feholis petereplacuitjUtexqs intelligeres quod fcholaf feis fuerint amp;C quantam feholis curam impêderint*^’ ctinîmæ ecclefiæ ÔC fanôh’ffîmarum ecclefiarum diffîmiôô dodiffîmi præfules, Quod autem hiedi’^* defchola Alexandrina ÔC Caefarien, id didum l bis 6C de altjs omnibus per Orientem ôf Occident^ feholis ecclefiafticis. Non enim aliter fuerunt inft^* tæjlicet aliæ alqs effent elariores eruditione amp;nbsp;pid^^^ profefforum praîfulgente,

c^îd po= Ex illis ipfis difeimus quod nam illud præcipn^’î tißimum fuerit quod in ueterum ChriftianorS feholis tra^^^*’

Qtiaredifeiplinis 8C linguis operam dederunt,ut*^*, ecc ejtajii jdeum agnofeerent,feripturas ueram coeleft^r* pïefcî lofophiam intelligerent, pij redderentur prodeffentplurimum nonutphilolbphica rentdiuinisjautfacra detorquerent ad philofoph'*-^’ aut multam oftentarent eruditionem, Sé in religie luderentjfed uterrores potius philofophorum aegt** tilium pro ueritate cer tantes reuincerent atque coot tarent» Breuiter, Pietas ôf affertio ueritatis fuit pus omnium ffudiorum» DeDidymo enim Alex^*^

ET FVNCTÏONE, LIB, IL 104 ^ino refert in hæc «erba Theodoretus in hifton'a, Di Difdpff« oyinus abinfantia priuatus oculis Grammatica, R.he toricam,Ârithmeticam,Mufîcâ,Geometriam, Aftro nomiam Syllogifmos Ariftotelis Sgt;C eloquentiâ Pla tonisaiiditu didicit:nonquodhæc ueritatem erudi» J^ntjfed quod aduerfus mêdacium arma ueritatis exi

Quod autem cæcum feciffe confiât,id profes uerifîtnile efi fecifle multos uidentes Sgt;C ingenio P’'æcIaropræditos,De Origencenim,ut alios multos coin memorem, fie teftatur hiftoriaEcclefîafiica, Origeni mos ifte ut fi quos Chrifiianorum adole ^^ntulorumingeniofos uideret ôôledionifatis dédis ^°Mradereteis etiam ea quibus philofophi uelutpris ’’’’selementis difeentes imbuerefolent,id eft uel Geo •^etriæ partes,uel Arithmeticæ difeiplinæ Sgt;i. ü qua as 3d inftrucfiioncm pertinent difputandi. Multos es ^*3midiotas ôiSimperitos ad difcêdum cohortabaturj

, fsJon parum ad intelligentiam feripturarum ®*^_olumentieiscôferri,fîautin liberalibus literisaut ^^l’^philofophicisexercerêtur, Dicebat enimhanc Qiifain ueram efle philofophiâ,cuius partes ilia Græ quæ liera non efi philofophia præcepiflet. No ^*■§0 aiebat iccircodebere partes fuas omittere ueris P ^*^5 quia eas fibi præueniens falfitas uindicafler» . æc Eufebius de Origene tradidir,ipfeuero de fe* ’P*o feribens amp;C obtre^atoribus rationem reddens philofophiæ 8)C gentilium literis operam dederitj ^*^’Cuin ad uerbi deifiudiameconuertiflem dC fama de nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211^ ob id nonnulliphis

D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel ad obfiftendum

2 ’tos 0^ congredi conuenirent,hæreticorum quo ^^’^^^^^plurimiadimpugnandum nos excitaren*

turjUifutn mihi eftuel philofophorum uel haerctiVo* rum dogmata diligentius perfcrutan, ne ad conuifl* cendos eoSjfi ignorâtem qua: apudipfos funt, imp^ ratior inuenirer. Hoc aQt fecimus exemplum feqyti’ tes prioris noftri apoftoJici uiri Pantæni, qui in corum ftudrjs et philofophia: eruditionibus quâffl xime effloruit,fed ÔÔ Heracla:,qui nSc apud driam cathedram presbyterij adornat,que egoapi'® magiftrum philofophorum reperi, illis ftudijsaliqi’^j tamannisoperam dantem priufqua egoomninoü^ inciperem. In tantum autem nihil ex fupradido obtredlationis cxortum eft,ut etiam communeffl bitum,quem prius gelTeratdeponens philofophilt;3^ fumeret indumenta, quibusufcß ad præfens uri deftitit.Librosquocçphilofophorum legere gt;nbsp;exercer! pro uiribus nunquam ceffat Ha:c de philofophorum nonreiedlis à primoribus religi^^ noftrae uiris,6C de difciplinis ufuc]^ earum in quetfl licet difcebantur olim a Chriftianis, Nelt;$ alio coP^ operam impenderuntdifcendis linguis ueteres.^^*^ de eodem Origene Eufebius,Inter cætera,inquit, ditionum fuarum ftudia neillud quidem omifii genes,perfcrutari Qi addifcere etiam Hebra:ae ling^j^ uirtutem, ut agnofceret uel ea quae à ludaeis cis liter is leguntur qualia fint, uel cæterorû turn qui præter Lxx, interpretati fuerât, quanta æditionumdiuerfitas^Ethunc quidem laborufi’*^.^ rum finem,0lt;quod omnia fecit ftudio iuuandi ritatem canonicam quam puriflime proferendi, bus comprobauit illuftriffimis, Nam illos famO‘* mos quondam codices, quostemporum ô^bello^ iniuriaprohdoloramifimus,primus ipfecompo*

ET PVNCTIONB^ LIB. II. Î07 ùiquibus per fingulas columellas è rcgtonc feparagt; rini opus interpretis unfufcuiufcp defcn'pfit, ita ut pri nio omnium ipfa Hebraea uerba Hebraicis literis poa ß^rctjfecundo in loco per ordinem Græcis literis è rc gione Hebræa uerba defcriberet, tertiam Aquilae ædi tionemfubiungerct,quartamSymmachi, quinta Scà ptuagintainterpretum,fextam Theodotionis colloca ^^f»Etpropter huiufmodi compofîtionê exemplaria *plaiiominauit^a®'Xix,ideftex fimplici ordine cona SCc Jam amp;nbsp;Aurel. Auguftinus fecundomaxi ’’^^ô^ïjtertio libro de Dolt;5ÎTinaChriflianaoftendit$ ^^^dTariæ fîntlinguæ ÔC difeiplinç ad facra intelligen ’’^fubuertendos aduerfarios.Certe Iulianus Impe ïuUttnut callidior caeteris Chriftianorû perfequutor,non daußt ^”\^tormentis,fedpraemtjs, honoribus, blandidjs,5 ^'•’luafionibus maiorem pene populi partem, ’^ociter pulfafletjelifît. Inter caetera uero ut omne iamp;onem ucram excinderet funditus SC idolorum . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folidaret firmius,lege lata interdixit Galilæoa

^filqs(ficenimfaluatorisnoftricultorcs nominaa poëtarum QC rhetorum atcç philofophorum legca '^^Gplinas.Proprîjs,inquit,pennis fecundum proa foiutn uulneramur. Ex noftris enim armati coferû

fufcipiunt. Contra uero sadiprîn en r principes religioni noftrae ac reipublicae cfpnfxor “ol^’'tes,fcholas collabentes reftaurarût, narutfeha tor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praefidibus ÔC difeipulis fîue audû lah

bi ft^^5°^ftitutis. Notaeftfandiodeftudijslibérait dofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeendisjata à D, Theo

DB 'EPIS COP OR VM tNSTîT. feffbres priuilegq s donaui*t,praec»pue mandans,utft* larja amp;nbsp;merces eorum foluantur quo fadlius liberæ** bus ftudtjs multos inftituant. Quod extatlib.io. yi^Eapoftmodiitnoîa Imperator Honon'us Sgt;(. dofius confirmaruntinhæc uerbafancientes, Grafl^ maticos, Oratores ÔC Philofophiae præceptores, non ettam Medicos praccipimus ut uniuerfi fintab mni fundione omnibus^ muneribus publicis nes,nec eorum domus ubicunquepofitaemilitetn^^,'^ iudicem fufcipiant hofpitandum, quae omnia inW ctiam eorum 0^ coniugibus illibata præcipimus ftodirùExtalibus autemfchoixs tam publicis quàtA^^ clefîafticis prodierunt nobis tot egregtj uiri, quot^*’' Opera ut olim profuere eccleftjs plurimum, ita quÇ*’*’ die extant profunt,6C quales ifti fuerint indicant. ‘ , rimum uerodebebantilla tempora principum niiï’ïj ficentiae«Nam iuxta prouerbium,Honos alit artd.^ tarnen in præfenti non potefl: diiïïmulari, quod e% P fcis quidam nimium dulcis illiijs ueneni,philofopb j inquamjimbiberuntjadeo ut fcripta quocpipfotó hodie Platonem prar caeteris redoleant: fed condoi'^ dum eft aliquid humano errori, fimul^ penfand^*’'’ quo non impulerint ill a fæcula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

ScfcoU de Tametfi uero non parum detrimêtiecclefise, generarut üideâeritnimium quorundâ philpfophiæ ftudifjj in monn^ multo tame maiori damno afFecit ueritatê iftud ßcria. fcholæ ecclefiafticæ non multo poft ilia tempo*'^ .. generaruntin monafteria monachorum ÔC rum collegia^ Simul enim ôô eruditio iufta SC linguarum ftudia relinqui Gottica^ barbatics^^ nà cum Barbaris irrumpere cœperunt. Hic uer^ Çtinc^ falubriter inftituta erant à prifcis collegi^^^L prsefîdiP

E T F V N C TIÖ N Ê; L r B. IL quot;nbsp;loô prxfîdibus, dC pfancle cufiodita à fcholis éccîeftâÜtg^ ea femel omnia fuperftitio ignorâtia SC hypocrifis mó nachorum fœdiffîme perucrtit» Habitabant olim ftir* ^iofibonarum facrarum literarum in loco aliquo ftudijs accommodo 8C à turbis femoto omnibus ïcbiis utebantur communiter : undc 8C domicilia eox film didïa fùnt Cœnobia« Sub tjfdem enim agebant pf æceptoribus, eadem utebantur menfa, non fplendi quidem commeffantes fed frugaliter ÔC ftudioiba •■unimoreuicîïitantcsjueftitusquoc^ omnibus props ^odumidem,nil fordium Habens aut luxus, fed quæ ^^ebat ornabat^ ftudijs' confecratos^ lam horac P’^opcmodS fingulçlecftionibus, exercitijsjprecibus, ^^^onfabulationibus fertjs,iucundis acliteratis erant '“^inatat«Älijs enimexponebantur fcripturæ canos *'’%unde et nomen inuenerunt, amp;nbsp;didæ funt Horæ p^^onicae^ Alijsexercebatur iuuentus in difciplinis» iuftum tempus quod precibus ledh'oni pfalmoa ^’’'amp;curac corporis impendebant» Ifta uero omnia itas arrogans fœdauit ôC fubuertit« Nam ex . ftudioforum publicis acliberisfecerut carceres, fw nofiré iuuentus 5!. boni uiri non inftituunturin ft*^ bonis literis fed miferè rebus ftultisimó ó^ima PJlscxcarnificantun Nonetenim contentifcripturx ' ? P^^^gelij filij dei præceptis uitam fuam ad illa com nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

, pf ophanas contexueruntJnuenta funt V ota egrc perfic^^an^fQ^gJyQaJ^n^gß^•^s gft mfre prodigiofus-hypocriticus ueftium habitus, inuentus eft cibo auofhk^^“® ieiunia plus quam peruerfa, Bonae

totos atc^ nodes, paudffîmi quid legatur aut canatut intcUigunt,hi'nc nullus adecclefîam,tnfani tuntultu^ clamoris^ ufus peruenit In his uero quæ pietas, aU quis dei cultus confiftitÆruditio autê, en ar ratio pturarumóódifciplinarumftudium in tantum apU“ illos frigct,iacet,adeo^ nullum eft,ut inuenias in gregc qui nefciant quid fiteruditio, quid difcipli’’^’ quidfcripturaefandæ^ Q_uæ quidem ftupiditas quam aftnina locum dédit prouerbio,Monacho in^ dior,quod dici folet in homines dC illiteratos ÔC dos ac ueluti fenfu commuai deftitutos^Cæteru quo monaften'a monachorum 8gt;C canonicorü collegia a’’* tciftampeftemftudiorûfcholæ fuerint ftudiofon»”’ cum ex multis alijs teftimonqs turn maxime ex co aP. paret, quodPofltdonius in VitaD. Auguftinipja^ teftatur D, Auguftinum in. monafterio cum dodiaP bitafle uixiflecp fecundum regulam zpoüolorvut^i^^ fus dedifteex fuo illo coIlegioCquiquondam mona*^ riorum finis dC firudus erat)ecclefijs quibufda ro^^^ tibus epifcopos uiros undiquaq? dodifftmos dC p^‘* * mos.Legatur cap.y, ÖC i ueius hiftoriaî.Hæc autetn U

, fcholis Chriftianorum prifcis dida fint de noftris piofiorafortaflèdabimusinfequentibus.

ft. ex ærario ecclefiaftico nonunquam ex liberalitat^ munificentia uirorumreligioforum QC ftudijs tium epifcopi ac magiftratus bibliothecas pubü^^^,' Nam iftarum ueftigia reliquias opido pauculas dere efthodiein têplis illis cathedralibus, in canonicorum SC monachorum monaftertjs.EtQ'^, quam hic plurimum damni dederint barbarorutn^ çwptiQnçs, Gottorwm, Hunnor» ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

et FVNCTrGNE lïB. U. 107 fuiffènt tarnen baud dubic multo plurcs codices ko« authores feruati fi tanto ftudio amp;nbsp;ardore l’n banc rem incubuifTent antiftites noftri ac facerdotes qiian« tooflà mortuorumamp; nefdo quas nugas cußodiue« runt, Verum bine maior eratquaeftus, Faâiî eft itacg ^on tam exterorum barbarorum fçuitia duritia quamnoftrorumfocordiaamp;auaritia ut multi boni li óf autbores perierint, Meminit Eufebius biblio« *^ecæceleberrimæ,quam Alexander epifcopus Hie« ^olblymis extruxerit« Vnde óó nos ut quod uerum eft kteanmr(inquitine)totius operis noftri Sgt;C hiftoriæ ^^nfcribendac fumpftmus materia. Idem meminit 0^ æ’^rien, bibliotbecae quam Pampbilus martyr ftua ’Qfiflime confecerit, Floruit ea adhuc Hieronymi lae ƒ'°* Nam in uiris illuftribus uitam Mattbæi conte« di'cit euangeb'um Mattbæi Hebraicum continc ’’^bibliotheca Cæfarienfî. lam QCTheodofiumIm» P^^toretn iuniorê teftantur hiftoriæ congregaflefaa bodices ÔÔquofcuncp illorum interprétés feu exa te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inueniffet, QC fuperafle quidem multo in ea

lis ß^°^‘^biladelphum Äegypti regem hadenus in iL Mijstriumphantcm.Ifti omnes animaduerterüt momenta ad bona ftudia Sc pietatem cuftodia len ^‘^pi'ouehendam habeantbibliothecæ.Confu leinfk^° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudtjs,gloriam deniejimmorta

çjj ’°’ parabunt principes SiC (^cerdotes (i ueterum bibliothecas quoep ecclcfiafticas tür fatagant, Nelt;$ eft quod fumptum caufen« quantum olim fecerint fum« Xias plane inutiles atc^ utinam nonetiam noa ^^^^tlacæà

Hüius inquam fumptus uel tertiam partem conilt*'* tant in bibliothecas, SCemantfibi quotannisaliq^^ ’ authores facros SC dödos qui ufui efle poffint

DfîeâusU fis^Deledum enim habere præftat,nec ratio haben»^ Bror« feu eü numerfEgvegie enim Seneca hb,de Tranquillité autharum té üitæ i.cap.9, Studiorum, inquit, quæ liberaliflittt^ Meatur, impenfa eft tandiu rationem habet quandiu modiH”'

Qiio mihi innumerabiles libres amp;nbsp;bibliothecas, qfé rum dominus uix tota uita fua indices perlegitï'OJ’é tat difcentem turba no inftr uit,multo^ fatius eft cisteauthoribustradere^errare per multos^ dragintamillia librorum Alexandriæ arferunt,pf'* cherrimum regiæ opulentiæmonimentum alius btt' daueritficutLiuius qui elegantiç regum curæ^ gium id opus ait fuiffe^Non fuit elegantia illud aiit^tt ta,fed ftudiofa luxuria,imô ne ftudiofa quidem, qttf' niamnoninftudiumfedin fpetftaculum comparait^ rant, ficutplerifqugnaris etiam feruilium literariH”’ libri non ftudiorum inftrumenta,fed cœnationu»f namentafunt Paretur itacß librorum quantum eft,nihil in apparatum« Hæc Senecæ tametfi in pt^* tas bibliothecas luxuriantes, nam huius aliquidp^*^' miffum eft publicis, diâa fint, attamen ex tjs bibliothecarîj etiam in, publicis ôd modSÔC deled^ttf* «fièhabendum,

De ftipcndio minîflrorum uerbi de(,opibus^ ecdefîaft* cisamp;geniûnoufucarum, Cap. IX,

Atftenus de miniftris uerbi dei, de mt^^ rio eorum,de fcholis bibliothecis deh*”^ B^^^^uimus quac poterant pitfturatius fius tradariat(çpingi,fubïjciemus eis quaedâ de^P^

ET F VN C T IONE, L IB. II. • jo8 feus eccIcfi'afticis.Etenim non poffunt ilia fine amplis ! fecultatibus in faluo ftatu retinert.Quoniam iiero no ’lefiintqui miniftros uerbi ad mendicitatem relegan» dos arbitrantur QC indignum effe ali eos ftipendio ecs Exeu^n^e flefîaftico,principioeuincamdiuina permiffîone om Ho uiuant ^linolicereutquieuangelio amp;nbsp;ecclefîæ feruit, uiuat de^nis ecclefiæ adeo^ amp;nbsp;rebus prçfentibus ceu pro utatur. Obtfciunt aduerfaritj illudex euangelio ChriftijGratis accepiftis gratis date: fed non aident de qua re ibi loquatur dominus. Inuidia enim ^^^secauit eos. Loquitur autem de dono fanationis. Explicati» ^f3fceditenim,rnfirmos fanate,leprofos mandate, turloci ^ottuos fufcitate,daemonia eijcite, poft illa demS fub Mdttb.i». *^*^gitur,Gratuito accepiftis gratuito date. Rurfus S^odadiungitur, Nepoflideatis aurum neq? argena *^'’1 neep aes in crumenis ueftris, neep peram ad iter, ïj^^duas tunicas,ne($ calciamenta,neep uirgam,pro . '^tauaritiam S)C eximit nimis anxia uieftus curam, . r ’^ofollicitudinem, non prohiberpofteflionem SC Ua '^'^ï’erumneceftariara. Sequitur enim,N am dignus ^doperarius cibofuo. Obferua mihi caufalempartia Villam Nam,Reddit enim caufam quare noliteos efle °nicitos,Quafidicat,Ablegouosadurbes caftek ^utpopulis uerbS domini annuncietis, interim nuk oniatico nullis pecunijs uos inftruo. Subeunt ergo fogitationes unde fuppetat uieftus. Hic autê ideo rtoa fni uos hoe nomine anxios eftè quod apud oês Gena les celebre Sc receptum eft quemlibet operarium fua /^^*V®^^^*^ercede. Cum itacp ueneritis adpopua °® j f‘s pvaedicaueritis regum dei, intelligent ftatim profpicient uobisprofuagrati

lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abunde.NamLucaeiaJdemdo»

minus addifcipulos,Q.uando,inqiut, ablegauiuo^^ ne faculo ÔC per a amp;nbsp;calceamêtis, num quid défait bisÆtrefponderuntjNihil.Quod autem aduerfat^*^ lud urgent quod apud Matthæum dixit dominas,îy poflîdeatis,friuolumeft*Namapud Marcum cantiuslegitur ,Etpraecepit illis ne quid tollereot ƒ uiam.ApudLucâfîmiliter, Nequid, inquit, tukti^^ in uiam* Sed Ô6 ipfe dominus lefus opespofledit^'? fideliumcolledisunàcum difcipulorum collegto^’'* xiuLucas cnim, lefus, inquit, faciebatiter per Tiog'^ las ciuitates QC caftella prædicans Si annuncians gnum dei Si duodecim cum illo, fîmul^ mulieres quæ, quæminiftrabanteis de facultatibus fuis. At^ men cum ex aliéna uiueret beneficentia non det^^^ fe ad mendicorum numerum, ut putaret collata non efle fua. Nam eleemofynâ etiam ex collecfïa giebatur.Ioannes enim in euangelio fuo teftataf»^ ait, Cum dixiffet ad ludam dominas, Quod fed® citius,ncmo id accumbentium intellexit. Quidad*?^ roputabant,quialoculoshabebatludas ,quod fet ei lefus, Eme ea quæ opus funt nobis ad did’^^* ftum,autegenis utaliquid daret,Et.D. Aurel, ftinus in libre de Opéré monachorûin quo hancquæftionemtradatcenfet de euangelio aif^^ poteftatem efle non mendicitatem. Paulus quoc? ftolus in i.adCorinth,cap.9. Annon habemusp^* ftatem,ait, edendi Si bibendic’Quis militât fuis dijsunquamfQuis plantat uineamSlt;defru(^u^‘^., non édite’Quis deni^ pafeit ^deladegt^l' non edit;’N um fecundum hominem hæc dicoÇA non lex eadem hæc dicit i Etenim in Mofî lege ptumeftjNonebligabis osboui trituranti.

Ocs curç funt dco C’A« hoc propter nos omnino dtcitt* propter nos enim hocfcn'ptumeft, quod fub fpc de-beat ts qui arat arare, Ô!^ qui triturât fub fpe fpci fuæ particeps effe debeat. Si nos uobis fpiritualia feminaa ^‘^USjmagnS eft fi nos ueftra carnalia mefluerimusf bicæteripoteftatis ergauosparticipes funt,curnon PotiusnosfAnnefcitisquod hiquiinfacris operan» facrificio uiuunt, qui facrario aififtnt unà cutn bcrario partem accipiuntc’ fîc ÔC dominus ordinauic ^^quieuangelium annunciantex euangelio uiuanr«. ^^terum quid ex facrario ceflerit Leuitis Ô6 quo iure ablata poflederint expofuicap. 4. Hæc apoftolus dfa ’^«auitde eo quod iure uiuant zx euangelio qui mis ’^/want euangelio,quæ ut planiflîmaita 6C argumen conferta funt.Proinde fadum apoftoli non poterit nbsp;nbsp;nbsp;Plt;ö«

‘^sinfringcrc ut uideantur par um apoftolice uiuere Uiusnon 'l'^jfibilnanibus non quaeruntuidum. Laborauitfas infringU,

Paulus 5^ aCorinthijs nihil accepit, fed idê, Alias, x«Conii» **^Quit, depraidatus fum ecclefias accepto ab illis ftis ^•^doquo uobis inferuirê. Et cum apud uos eflem ^^gerem non onerofus fuicuiquam. Nam lt;^uod mi Meeratfuppleuerunt fratres quiuenerant aMace» Ma,Etiterura, Non inordinate geffïmusnos iater i.Thef'.j, gratis panem accepimus à quoqua, fed cum äbore fudore node die^ facientes opus, ad hoc ne f w ueftrum eflem us onerfNon quod id nobis non li f^^^jftdut nofmetipfos formam exhiberemus uobis 3d imitandum nos, Qiiocirca û quis imitetur Pauli «xœpluiri modis omnibus laudamus, Nam procuL duDiobeatius eftdarequam accipere, interim ft quis AÆz»» inpcndiijyi^ colledione ecclefiaftica accipit ÔC fide» iter eedefigj infer uit nihil peccat, Non enim ideo nu

h il acccpf,aît apoftolus,quod crederê ilIicitS effe re ex euangelio,fed ne anfam fiippeditarem qutbuw^ deprædandi uos,ôô iit amputarem occafîonem ijs quaeruntoccafionemuti'neode quogloriantur tiantur quemadmodum ÔC nos. Nota enim funtutjf* ba apoftoKm xad Corinthui.cap, Præterea idem Paulus alîjs fcnbens gentibus praecipit ut m^n^ftI^ƒ uerbidei honorentôi^alantliberaliter. Nam adTh«** ». T^ej; falonicen.Rogo uos, inquit, ut ag no fc an s eos quî^^' ^gt;orat inter uos ô6 qui prçfunt uobis in domino monent uoSjUt habeatis illosin fummo pretio per ritatem,propter opus illorumpacem habetecurn Et ad Timotheum, Qui bene præfunt presby teri plici honore digni habeâtur, maxime illiqui laboi^^ in fermone SC dodrina.Dicitenim fcriptura, Boui^* turanti no obligabis os.Et, Dignus eft operarius cede fua.Euicimus ergo claris fcripturarum teftii’’*?* . nijsquodexeuangelio poffînt uiuere qui euans^]“^ feruiunt, SCquod ftipendtjs ut proprijs uti pou**’'’ quemadmodum fuperius SC de LeuitisannotatÔ^' Diferte autem loquimur de laborantibus in eccld* nondefucisSCotiofts hominibus. Videant qui modi funt quo iure quâue iniuria è bonis uiuant fiafticis, autquid fummo iudici magiftratus fponfuriqui tam benigne ferunt depilatores, im^^ prædatores diffîpatores ærarij ecclefîaftici.

Ideo^ uidetur nunc aliquid commentandutn^* de iufto opum ecclefiafttcarum ufu ôC difpenfatioi’j' Eccleß^tn Ethabere quidemSChabuiflefemperfacultates femper ha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prædicîis, fed ÔC c'ii AÀis liquet .

buif/ec^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflîdebantagQ

habers 0- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uendentes afferebant pretia ÔC

pedes apoßolc» ü» Poftea uero amp;nbsp;ædes Slt;^ agrt' 8gt;C pra?« dia pofleflioncai^ omnis generis, aurum, argentum, respretiofæjôC quibus utttiumundus,ecclefia? deilea gataatcpdonatafunt, NäSozomenus apud Epipba=i niumlib.Trip,hifto,6,cap.4Julianus,inqint, omnes poflefliones atcß pecuntas Cæfareæ Capadoci'aeeccle fiarum,cumuerberibusexquirens, in medium iuflit ^ffwrijinox^ treccntas ex eis auri libras in ærario pu Hico collocauiu Clericos uniuerfos aggregari inter •’’ilites iuffi'tjduciprouinciæ feruituros. Et iterum de modern negotio,Coftantinus Imperator inquit,difpos res eccIefiarS unicuit^ ciuitati profpexit, ut des fuflfiQgntia emolumentaperciperet, hoc lege ‘fßtauitjulianus autem clericis omnia priuilegia ho ’^P'^^SjConfuetudines^ fubtraxit, leges poiitas pro foluit^ipibs^ curiæ tr adidit : fimul ÔC à uirginibus P ^‘diiisquacpropenuriainterclericos alebäturiufa ^^’gi ea quæ pride à publico accepifle uidebatur, ^^?exadiofuitcrudetis. Auferebat enim fubindepe A ^asetornamenta facra,templa^ fub Conftantino ^onftantio fundata deftrucbantur ,datæad aîdifis . pecuniae rurfus exigebantur»Hacoccafîone facer , es clerici Sd populus Chriftianus crudeliter uexas ^’’’Huepertinentregumdonationes, principiim tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius genes

tas‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidelium oblasAd^aid

ß ’n hoc habet ecclefia,ut ijs alatur foueatur mini uerbi 06 pauper urn in ecclefia fubleuetur in= peh cm^’^’ndeconfequens eft turn illas rede difpenfari ho/u?yceduntSlt;pauperibus,ad necelTitatem 91105 u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fouendum luxum. Ad opirfw

tîo haud difficileeffetpronunciareficontendcnfi^*” de hac re ocult pubikammagis quàm priuatam darent comoditatem^Omnes enim quç fua funi runtjôC pauci fideles reperiûtur, hinc illæ lachryn’^* Primi certe dtfpenfatores bonorum ecckfiaftkoi’H'” fuerûtapoftoli. Ab bis translata efi difpenfatioi'n^'^^ conos quos è plebe totius ecclefi'ae creabant fufFrag*^* Etinhorum cura diuhæfitœconomia ilia tota.Oi”’ nia tarnen faciebant ifti confilioô^ afTenfuminl^^^* rum uerbi detEttalis omnino fiiiflc creditur Lauf^ tius,Cumuero etiam principes religionem Chrift*^ ccpiffcnt,ne hts quidê præteritis aut inconfultis quamfiebatuel epifcoporum uel diaconorum aii^^' ciajimô prima poteftasôô adminiftratio fandi mag'* ftratuseffecredebatur» Tandem religione in die«” clinante in fuperftitionê, omnis adminiftratio ad ep*^ fcopos deuoluta SC contorta eft« Cæterum cum iob^ rum manibus oês opes in extreme peruerfum iif«”” uenerint, nifihi communicato cum principibus fo”* filio SC fecundum fcripturas omnia reftituerint in mam priftinam acbonam, fanCli magiftratus eritab«’ fumabolcreSCprifcum illû genuinum^ ufum retic« carCjinftitutis in hanc rem gnauiter gerendam diaeo' nis aut œconomis,qui non fint auari,præfradi, «n«^’^ mentes,elati ac fuperbijfed frugales,fidelesjlibcrales, tradabilesjprudêtes ac ueraces, Ab his inquam ratio nem exigât rerum omnium quid poflîdeant ecclefia^» inquemufumSCquibus expofitæ acimpenfæfinto* pes,His comittatur SC miniftrorum SCpauperutnCU* rafidelisSCdiligens» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nés mini» niürQs:» ordines, Sunt enim ft «diofi, quos pr«k« firorumt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clerico®

clericos appellarunt J qui operam dant difcipïinis ÔC artibus,qui exercentur in facris, utaliquando eccle« ills mi ni ft rent. Sub qucmtitulum fcholas redigimus Chriftianas. Sunt deinde ecclefiarn miniftri quibus commiffa funtmuniaccclefiaftica, quales funt epifco pi) paftores, prophetae, interprètes fcripturæ, dodto« linguaruiTijdifciplinar um artiumcp profeffbres dC

‘udimoderatores. In his ordinibus oportet miniftro* ccrtum efle numer um quem cenfus eccleiîæ pof

“kalere,totinquamjquotecclefiaßicis miniflertjs ne® ^cfTartj ac tales omnino funt de quibus fperesprofua aliquando ccclefiæ.Quorfum enim aleretur in®

^fflisturba t'Sæpe tarnen diuites SC potentiores libe= Alendi ßu '^°sfuos eccleftjs obtruduntalendos,qui moxatq; ecs diojïac ß debebat uices rependere, defîciunt à ftudîjs, amp;nbsp;tiendi.

’’’Penfis fraudant, partim quod in caufa funt quo mi ^alij ingenq probtoris in üipedium recepti fint«

J,] p^ui ideo liberos fuos cupiunt inftipendiumeca ’■^‘^^pfosjquod per omnia inutiles fibi fto ^ores ineptiores fint, quam qui aut artifîciû ma»

Hçp’^’^^^difcereautopificio fibiuidum quaerereuel eft tanta tur tam denfa in ecclefia caligo inutilium, incrtium

* Prudentiflîme ergo ô£ No '’’î^/^cerrimus Irapçrator lulb'nianus Conflit, in aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piures in ecclefia ordinentur

rjy^^ipiantur miniftri, quamufus poftulatnecefla« fint.Dcinde uero 0^ fub finem Conftit^

ter quàm in pias $)C deo placitas caufas infumaßtu^S^ utinillosconferanturqui ôd reuera egentnecaliun* de habent unde ufuantdiæc enim dominû deum coni’ ciliare folent)non uero per patrocinia ÔC hominö flu« dia inloquupletes diftribuantea quæ adecclefiafticos fumptus fuppetiint ut inde inopes uitæ defraudentuf neceffarijs» Ad quem omnino modum fuper eadem re2Ciura Pontificiau Quæft,i. cap, Clericos.exfen« tentia D.Hierony, adDamafuminhuncmodutn de« creuerunt, Clericos autem illos conuenit ecclefiaeß^ pendijsfuftentariquibus parents propinquoruni nulla fufFragantur,Qiu autem bonis parêtum ôô opi« bus fuis fußentari poffunt,fi quod pauper um eftao^* piunt, facrilegium profedo cómittunt,2lt;: per abufio* nem talium iudicium fibi manducant 2C bibuntD^* bent autê Audiofi ecclefiaßici pueri( ut hoc obiter Cofrd cor »ßoneam ) non tantû infiitui in bonis amp;nbsp;facris literie, ruptures iß moribus quocp fandïis. Nulla in his apparea^ proteruia, impudentia, fuperbia, nullus in eis luxns runjt fit uel ctborum ac potus uel ueflium, Difcant avitetn mature frugales efleac tempérantes qui toti eccleû^ ceu exemplaria frugalitatis, difciplinæ Slt; tempérait« tiaç parantur, Nebulones ergo impîj ÔC facrilegi Idnt quicunc^ fibi commiiTam pubem Nazareorum (Âant indulgentius, leuibuscpuerbis ÔCmoribus, b*« ftrione quàm puerorum magifiro decêtioribus, difd« plinam ecclefiafiicam eleuant, uanitatem mundi pi^ dicant,animis^ tenerisfafiidium rerS facraruißin« dftcuntQuos Sc dominus certifflme puniet. Nam dlora puerorum diuinis miniflertjs confecrata, pr®’ culdubio fpiritus fandi templa funt, Cæterum qu*'' i,Cor.»» quistemplumdeiprophanat,,eum, quodPauIusma« gîta

lam uerocumoporteatepifcoposfiuepresbyteros Epifcofni magnum facere fumptum, æquû eft ut Überall quocç liberaliter ftipcndio adi'uuentun Alenda eft eis famiüa, Requiri prouideit« turabipfts hofpitalitas S)C munificentia. Proinde non conueniteccIefiamefTe parcam acfordidam erga mL mftros ftios munificos, Deqci'tani'mos multorum iiia giataquorundamtenacitas. Vident iniquis conditio pibus circumfcribi SiC paftorem ÔC paftoris familiarn, bboranti uixdaturuilt;ftusinùita,mortuum nulla fe» Suitur populi beneficentia, Eqcitur è domicilio uxor

cum pupillis amp;nbsp;tantum no relegatur in exilium, ^^ædam mendicare coguntur^ Hane gr atiam cum ui dentreferribene mentis, mox pedem retrahût etiam ^diuirt Nonenim omnino mentitus eft, qui dixit: Wonos alit artes, honorem praemium efle uirtutis, ; ®lle honorem 6Ó fuftulifti agendiardoremS^conas ^dmalacrê.Nec eft quod mihi obqcias, Voluntatem devante omnia fpeeftandam efleSC citraomnê rerum ^^diporaliiim fpem enitendum efte ad hoc minifteriu, quemadmodum hoc rediflime dicitur, ita inte»

homines fumus,undeSC humanis illisnonnihil ^’^eitan^ur am deijcimur, Vtinam haberemus omnes ^’■’tum^ pedrus apoftolicum SCpurû ab omnibus d^^ibus, quod folius dei fpetftaret gloriam feipfunt

P anç exinanirctinunc uero cum homines fimus,con onandumeftaliquidimbccillitatihumanæ,£Cfouen ^Puntliberalitate egregia etproba ingenia, nifilibea ®tidbreutexpcriri,quod magna ex parte fadum doa gt;nbsp;pauciflimos reperiri feliciori præditos ingca fe fttidt)s confecrent aut patiantur fe miniftca ^Pplicari faero. Id autem debemus ingratitudini

hîuxitm noflræ» non defendohfsluxuetquorundaacofe* cr ßßum ßorum prodi'gâ concoquendi artêjimo impudentiaifl epifcopot extreme efrontemjne«^ defendo fplendorem illQ

ficum fatraparum potius quàm eptfcoporum quorum dam,mediocn*tatê tueor æquabilitatê^ doceo « Nai” apoftolus ipfe cocodorem ac prodigum fta prohiba’ rcmouet^ à di'uini uerbi mmifterio, ficut auaruiw y tur pis lucri cupidum,Oportet enim epifcopûjinqi’*^* hofpitalem efle, fobn'um, non utnolentum, nonau^* rum, qui tarnen domui fuæ bene praefit D^Hierony' fuperobituPaulinæ uxoris ad Pammachiu, omnem 8Ó Sybariticas menfas, ueftê item pretiofa*’’’ no modo in epifcopis,fed in omnibus improbat fti difcipulist Vbi uideris, inquit fumare patinas, r Phafidesaues lentis uaporibus decoqui, ubi arglt;^{\ pondus, ubi feruentes Buricos mannos, comatu pueros, preciofas ueftes,pida tapetia,ibi ditior cft*^ gitore cui largiendum eft^Pars facrilegij eft rem perum dare non pauperibusjdem in Comment«*^ peri8,cap4Matth«Oês, inquit, quiftipe rempli . expient uoluntatem, fimiles funt pharifacis daoH^ pecuniamcuftodibus utopprimerêtgloriam dcf^^ dus quocç Bernardus Sermone in Cantica Timeantclerici,ait,timeant miniftri ecclefiac. terris fandorum quas poffîdent tam iniqua ut ftipendtjs quæ fufficere debeât minime contci^^*’ j perflua quibus egeni fuftentandi erant impie lege fîbi retineant, 6C in ufus fuæ fuperbiae attg 1^’ jjj rix uidum pauperum confumere non uereantt”^’ plici profedo iniquitate peccantes,quod ripiunt ôôfacrisinfuis uanitatibus SCturpitudii^^ abutuntur^Proinde quod modo dixi repeto,

BT FVNCTIONE LIB. lî. 115 ^*^01 medocere,improbareîuxum. Dandumcmm cftepifcopis,quantumfatiseft ipfts 6CfamiliæSCne« gotiis fuis fuftinendis,non autem dandum eft autper n'^æreliqua eft in pauperes diftribuatur.Nam tjs im= diligenter P^ûdi uokiit dominuSjquæcunc^ ipfi eramus impen»

Pauperes nobis tanquam femetipfum commena Quicquid iftis feceritis, inquit,mihi feciftis» ®®'ôfcognitiflîmaeftiudicis fententia pronunciata Cumautêomnibus fit fubue» maxime tarnen ueræ fïdei cultoribus fubuc

oportet. N am Paulus dicitjtacç dum tempus has'^dlat.f-^’’’Usoperemurbonum,cum erga omnes homines,

maxime erga domefticos fidei. Habet ecclefîa pu P* '®s,orphanos,uirgines,uiduas,fenio 5gt;C morbis Ian |^.°'‘gt;bûsue confetftos, calamitatibus grauibus cum '^^tis turn publicis attritos,captiuos,oppreflbs, nu ^jfanielicos, exules, peregrines Sgt;C ob religionem /Agitatos, habet mediocri Fortuna præditos dues, H'Jibus ßjß fubueniatur in tempore uel modica pecus '^/diumeftde omnt eorûfubftantia, unde tandem J. ^^5^clefiæ ueniuntalendi. Habet alios etiam quos ‘^’tumaliquod infortunium opprelRt autquosalis ^^^Porurgetneceflîtas.His omnibus ex aerario eccle . ’^0 fubueniendum eft: quanquam præfcripram

, **^itam hic formam oporteatfequFNon enim omni p^^^^æquo dandum eft, neefemper dandum eft« D«. Ijß ^deledSinhishaberiuoIuit« Cyprianus epift« eiusfarinæ

nés retjeit ÔC excludit, V erum de re multi operis et confîderatioms non eft facultaus ôd inftituti no

DE EPISCOPORVM INSTïf, ftri operofîus diHcrerc, Scn'pfît de Subuenti'one perum elegantiffîmos ÔC ptjflîmos libres loanXud^* in'cus Viues, qui foli poterunt hac in caufafatis*^ cere* Nam huiufmodi funt «t uideantur dignl nunquam ponantur è manibus œconomoriim fiafticorum« Ad principes autem SC magiftratus ximepertinetcura pauperum SC non tantum ad feopos» Id quod agnouere fandiflîmi principes lentinianus dC MarcianusImpp^AugtPalIadioci’*’’ fcribentes,Humanitatis noftræ eft,aiunt,egenis fpicere aedare operam ut pauperibus alimenta defint» Cuius quidem generis et alia multa tradul^^ inCodicelib utit,i« Nihil igitur nouamus nec^q*^*^’ quam nouioneris deuoluimus in principum ros, uetera tantum repetimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

eccleßaßi fiafticarum non ex nobisipfis cofînximus, fed eXgt;P' carum ex deduximus ueritate prifeis recepta ÔC ufurpata.N^ ueteribui^ D^Gregorius refpondens ad Auguftini Cantuai'*^ ' archiepifeopi quæftiones,teftatur non aliû fuifl^ remecclefiæRomau'n difpartiendis facultatibiis defiafticis, Mos, inquit, eftfedis apoftolicac ordin^ epifeopis præcipere,ut ex omni ftipendio quod ■ dit quatuor fieri debeant portiones, una fcihï^^^ÿ feopo SC familiæ propter hofpitalitatem attç nem,alia clero,tertia pauperibus, quarta ecckhlt f« parandis^ Intellexit autem per Clerum diaconof^ ue ftudioforum collegia« Ad eundem modum uitConfilium Antiochenû, utomnes opes clefiaftici ac reditus difpartiantur inminißros pauperes« V rbanus item Papajteflante Ifîdoro fpalen«epifcopojllt;es, inquit,fîdelium oblation^^^^^j

cantLir, quia domino ofFeruntur, Non debent ergo in alios ufus quàm ecckfîafticos uel indigentiumcon uerti. Qiiiauotafunt fîdelium ac patrimonia paupe« rum atcß ad praedidum opus cxplendum domino tra dite,Si quis autem,quod abfîtjfecus egerit, uideatne damnationem AnaniæSCSaphyræincurrat, Slt;reus facrilegtj efßciat,ficutiUiefFedi funt, qui pretia præs diclarum rcrum fraudauerunt^

Aurum quidem ecclefîafticum plane Toloianum î^eq; facile iniuftum uel ufum uel poflèiïbrem pati

Jyr.Teftatur Socrates Conftantinopolitanus nobilis Wftoricus apud EpiphaniumlibX\ cap. 10. Iulianum ^^^udam Iuliani Aug.auunculum,ftudium habuifle JJ^inthefaurosImperatorisplurimaSC preciofa eccle ^Antiochenæ uafareconderet, eccleiïas clauderet ^uniuerfos effugaretclericos, occifîs etiam aliquot ^°^iftantis fidei hominibus. Idem ille cum deo confer î^^^^uafa ôô pallia omnia collegiffet arrepta proiecit ‘^‘erramôô in contumeliam Chrifti, cuiconfecrata ^^rintjfeditfuper ea cumulumi^iniuriarumauxiri ^‘'um audiamus quid præmij retulerithomo facrilc

S^SjMoxenim uerenda eius éc loca fœmoribus cira ^^^pofi'ta feruntur elfe percufla Sgt;C ad tantam peruc **‘^putredinem,utuermesin uulneribus fcaterent, ’^.^Muicquam medicântibus etiam peritiffîmis media ’Difcant ergo horribili Ananiæ, Saphyræ SC Iulia«

dei SC ecclefîae negottjs.Difcant ærariû facrum ^ruarcnodiripere, colligere non difpergere. Et fî

gemmas, idola, ôd fi quæ alia inibi cotra ucrbum dci» luxuriofenonreligiofeproponuntur Aurum ôiar» gentum,ueftes SC hutus generis alia à domino ordins ta funt ad fubleuandam hominum neceffîtatê, SC non adreligiones.Addantur ergo ethæopes altjs bonis clefiafticis ufui hominum SC neceflîtati non luxuria deilinatis^Prudenterenimamp;SredeAlexander Seu^ rusAug.matrenatusChriftianaMammea, nunqu’ in templis præter quatuor aut quincp argenti libras, auri ne guttulam quidê aut bradeolam, quemadtno* dum teftat Aelius Lampridius,pofuit, fiifurransu^f* fum Pcrfi) IN SANCTIS qjzid facit R VM f Atquiidemillein eo peccauitSC neutiqu^*” imitandus eft, quodconfecratis opibus licetidolol^* triæ,abufus eft ad res prophanas ôd non potius ritel^ eras* Priufquam enim fubuentum fit pauperibiis^ res ecclefiafticæ,fîcutdecet,ordinatæ,nemo prindPî’ S£ magiftratuû uel obolum tollat ex aerario facro, ß grauiflîmâ potentiflîmi numinis iram ac uindidl«”' uelintincurrere« Vbiautê prouifum eftpauped^^'^ liberaliter,ubiea quæ ad ecclefiæ minifteria, SCco^* feruationem œconomiæ conftantis pertinent, rit^®“^ dinata funt,fi quid inquam poft ifta reftat, id quid^*^ reipublicæ cédât, uel diftribuat in officia utilia SC ceflaria,maxime autem ad futuras calamitates fnb*^* uandas recondatur, neutiquam uero infumatur fp^* daculis,uenationibus, SC alijs id genus rebus t^P^* bus ac uanis^Cæterum principum SC ùnéii tus pietas facile hic quid fa do opus fit didabic * enim utin alijs negotijs oibus, ita in hoc potiffion^*’^ St, clegans illadominifententia, Si oculus tuus fîmpl^

fuerit, totum corpus lucidum çrit* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;4

Quid hic audioc'Num ad facrilegia dicitis nos per« pcHerefandum magiftratum c’Quid caufæ obfecroC Putatis fpoliari Chriftum, Sgt;C facramenta debito hono •^enon ornarifedfraudarijCumaurumSCargentum c parietibus templi accipiuntur in ufus pauperS con ^cnuntur f Audite obfecro quidhacinreuerum fit, ^hriftus fpoliaturcum negliguntpaupcres,cuni Ii= c6rifi«ni S^o 0^ lapidi itnpenditur quod uiuæ imagini dei im= Ji^oliare, P^udendum erat, cumueritaspropter miniftrorum ’ö^orantiam periclitatur. Non colitur Chriftus auro, ^ï'genro ÔC rebus preciofis per têpla fufpenfis, fed cha

*^® 3pprobanda6Cincofutando cultuilloexterno ma in fide noftra defendenda Firmianus Ladans

P^Sjfcriptor uetuftus,qui in libris Inftitutionum hoc praccipue uoluit. Proindefi quiiquamfpoliat , illimaxime fpoliant qui opibus ÔC donts ^^^lefiafticis abutuntur ad externum templorum J^ctamentorum cultum.Qiiod Templum attinet Sos '®’ïionis fandus Stephanus in Adis diferte,Solomo, ÎÎJ^^itjXdificauit domino domum, fed excelfifli'mus **‘5 non in manufadis templis habitat, ficutpropheta ifain csk ^*^ngt;CoeIummihifedes eft, terra autem fcabellum pe meorum. Quam domum ædifîcabitis mihi dicit dominus,aut quis locus requietionis meæ eft f Non» jjcnianus meafecithæc omniac’Appêditur apud eun dem prophetam quern citauit Stephanus, Ego potius ädeittnrefpicio, qui eft pauper 0(f contritus fpiritu Sgt;^ fontremifcit ad uerbum meum. Tempi« ergo Só cuL exterior totusumbratilis ad tempus corrcdio Paulus ait,conceflus eft, unde idem ad Chrifti

Vcm'et hora nunc eft quando ne($ in monte Hierofolymis adorabitis pattern, fed ueri adorator^ adorabunt patrem in fpin'tu QC ueritate* Deus eni'*” fpin'tus eft, proinde i'pfum fpiritucoli ac adoran'nt« ceffè eftt Vnde i'am confcquitur fand-imoniam iuftiaam,orarionem fandam, uerbi deireuerentia^’ religiofum facramentorum ufum, 2lt;chan'tatemoo^ fidam, ucrum eftetemplorS ornatum, Senfit hoe ip^ fum 2lt; D^Hierony» qui in Cornent* fuis ad leremia'” (ncap*7,Praccepitautem 6C tunc populo ludæorui”’ aitjôd hodie nobis qui uidemur in ecclefia conftiH’*’’ ne fîduciam habeamus in ædifîciorum fplendore, ratis^laquearibus àfueftitis parietibus marmotU'” cruftis, ÔC dicamus, Templum domini, templum minijtemplum domini eft* Illud enim templum do*”* ni eft in quo habitat uera fides,fanda conuerfatio nium^ uirtutS chorus*Hçc ine,qui pauló poftjQl’*^^ enimprodeftj inquit, audader ingredilimen del, ereda ftare ceruice, óó non folum cor fed nus habere pollutas furto,homicidio,adulterio,p^^^ rio,facrilegio,8^ cultu deoru quos nefeiast' Et ad potianum de Vita Clericorum idem dicit,Multi cantparietes2lt; columnas ecclefi'aefubftruunt,«^^*^ mora nitent,auro fplendent Iaquearia,gemmis ah^^ diftinguitur,6Óminiftrorum Chrifti nullaeledic^ * Nei^ueromihialiquis opponat diues in ludaeat^“ plum,menfam,lucernaSjthuribula,patelIas,feyPquot;‘’’ mortarioIaÓÈ^ cæteraex auro fabrefada* Tue hatt^P babantur à domino,quando facerdotes hoftias ifl^ labant fanguis pecudum erat redemptio rum:quanquam hæc omnia præceflerintin feripta funtautem propter nos in quos fines fît“

lift tumdeuenerunt, N une ucro cum paupertatem do» mus fuae pauper dominus dedican't, cogitemus cru* cemeiusj amp;nbsp;diuitias lutû putabimus. Quidmiramur quod Chrifîus uocat iniquû mammonaî'Quid fufpici •^us ôi^amamus quod Petrus fe non habere gloriofe teftatur î'2lt;c. Proinde errant turpiflîme qui ornatum templorum Chrifti (quae uetuftas Dominica appella? wit)in externis fîtum autumât, atcß ideo tantas impen fas in templorum ftruduram efFundunt, S)C ex paupe •^umeruore fudore^ luxum augent ecclefîarum,arbi osantes fe gratifîcare deo cum ipfum magis ad ira pro ^°cent.Non quod ideo damnemus frugalem ôô mun decentem^ templorum ufum.Superius enim te *«tifumus Dominica in populo Chriftiano neceflas effe ad preces publicas celebrandas,ad praîdicatio ûein ueritatis audiendam, Sgt;C ad difpenfationem facra *^^ntornm.

, Et de Sacramentorum ornatu in hune modu difs Orttdtus fandus Ambrofîus Oftîciorum lib, i.cap, 18, fine auro mifit apoftolos, ÔC ecclefias fine auro

^ongregauit.Aurumecclefia habet, no ut feruet, fed ^^croget, de fubueniatinneceffîtatibus. Quid opus fuitodire quod nihil adiuuat;' An ignoramus quanfiï argenti detemplodomini AiTyrij fuftulerintc’ Q’ine melius confiât facerdos propter alimoniâpau um, fl alia fubfidia defint, quàm facrilegus contas ^inata afportethoftisfNonnedidurus eft dominus, ^lî’paiTuses tot inopesfameemorit’ Et certehabes alimoniam.Cur tot captiui necredempti fCur tot ab funtrMelius fuerat ut uafa uiuentium fer S!^ain metaUorum,His non polTetrefpofum ïe»

fern'. Quid enim dicercsc' Tfmui ne templo dei tusdeeflet.Refponderet,avrvai sacrAMEî^’’ TA NON Q_VAER VN T, necç auro placent auro non emuntur* Ornatus facramentorum rede^ ptio capriuorum efl. Et uere ilia funt preciofa uafe quæ redimunt animas à morte. Ille uerus thefaut^^ cftdominiqui operaturquod fanguis eins opet^^ cft.Tuncuas dominici fanguinisagnofcocurnin^^ troc^uideroredemptionê, ut calix ab bofte redin’^'^’ quos fanguis à peccato redemit, Quàm pulchruif , cumagmina captiuorum ab ccclefia redimuntufr catur,Hos Chriftus redemit, Ecceaurum quod bari potcft.Ecce aurum utile, Ecce aura Chriftilt;li’5 à morte libérât, Ecce aurum quo redimitur pudit*^’ feruatur caftitas,Tale aurum fandus martyr Eaüt^ tius domino referuauit, à quo cum quærerentut fauri ecclefiae,promifîtdemonftraturum fe, Seqti?” die pauperes adduxit, Interrogatus ubi efîènt ri quos promiferat,oftendit pauperes,dicens:Hi^ 5 thefauri ecclefiæ. Et uere thefauri in quibus

».Cor. » eftjin quibus Chrifti fides eft, Denicß Paulus ait » . bemus thefaurum in uafis fidilibus, Qiios habet thefauros Chriftus quàm eos in quibus f^ Hrfttb.iy. dixitf Sicenimferiptum eft, Efuriui amp;Cdedifiis mSducare, fitiui dC dediftis mihi bibere, hofpes 6^ collegiftis me. Et infra. Quod enim uni horuin’^^ ftis mihi feciftis,Q_uos meliores lefus habet tbefe^L quàmeosin quibus amat uideriî'Hosthefauros monftrauit Laurentius,ÔÔuicit, quod eos quutor potuit auferre,Hæc omnia hue ex S, fio ideo tranfcripfîmus, quod uideantur qux fola aduerfarijs os obftruere queant,Q.ui

ah'quid auri,argent! ÔC rerum preciofarum in templis fuis proponant uifendum, harum tarnen multo maio tem partem foediffîme concoqixunt. Vertim relidis fœdtfTimis iftis harpygis, id potius curemus ut fyncca charitate Si fide pura ornemus facramenta, dein« J ’^^utuafaparemusôô retineamus mandanonluxu« *‘ofa:qinbus facratiffîmum iliud domini facrum celc« “’■émus.

Anuerofacrilegorum an religioforum hominum Exem/tU “’’niquûnîammona ètemplo dominieijeere

Peribus erogare, difeemus ex fubiedfis excmplis. De “‘’P pehatio Amidæ ciuitatis epifeopo fie legis in Trip, P**’’lib,ii.cap.i6.CumR.omanimiIites captiuosPer« ^fUttide Azazena regione uailata reddere régi Par« ^“■■uin nullo modo uellent,captiui fame cofumeban

effent circa feptemmillia, quod Perfarum “^^gemnon mediocriter contriftabat:tum Achatius AeWiw. ^^'^opus Amidacconuocans clericos fibi fubiedos, “Mnquftjfratresj Deus noiler nec difeis nec calici«

opus habettnam nec^ comedit nc($ bibit. Et quia ’’'tauafaaureaôô argentea ecclefianoftra cxobla«

Chriftianorum habet,côuenit ex ijs liberari exa ’eituni captiuorum egentibusep cibos offerri. Hate O’s fimih'a cum dixiffet, conflauit uafa mili«» ’J'sdedit pretium captiuorum, quos cum recreaffet Ahk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regem proprium deßinauit.

J, oocmirabileopus Achatij Perfarûrexmagis ob« opuit quod Si bello Romani et beneficif s euiciffent.

O’dendi.Ineademhiflorialib. 5.cap.57,debeaa Proufcribitur, Cum fames Hierofolymorum Cyrillia» occupaffet tanqua in epifcopum necef»

; DE -EPIS COPÖRVM IN S tit;' ßtate ciborum turbarefpiciebat egentium, cuniæ ad confulendum penuriæ non eflent, nbsp;nbsp;nbsp;\

crata^ uela diftraxtt, Ô6 popuh' neceflitati fubu^^!'/ Awtros Rurfiis de feipfo fcribit Ambrofius , Incidi'mus 2* quando in inuidiam, quod confregerimus uafa o^y, ca ut captiuos redimeremus, id quod Arrianis cere potuit. Et poft aliquot uerba ilia fubnecftit 0^* paulo ante afcripfimus ex offictjs Jdem de S.Laiii'^''* Lmen- tio,Laurentius qui aura ecclefîæ maluit erogare peribuSjinquitjquàm perfequutori refcruare, pr®* gulariinterpretationis uiuacitate facram martytfl cepit coronam, Nunquid ditftumeftfantftoLaU*'^?* tiOjNondebuiftierogare thefaurosecclefîæ, ual3*^‘ Exttperiu! cramentorûuendereç’ DeExupcrioTolofano^P** fcopo facer Hieronymus in epiftola ad R.ufticun”^^ nachû fcribit. Sandus Exuperius Tolofæ epifcop^^’ « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiduæ Sareptenfîs imitator efuriens pafcit alios,

re pallente ieiunqs fame torquetur aliéna omoc*’y fubftantiam Chrifti uifceribus erogauit. Nihil ill^’ «us qui corpus domini caniftro uimineo,fangiiit’^£ portatinuitrojqui auaritiâ eqecitètemplo, qui funiculo 8é increpatione cathedras uendentiufli lumbaSjid eft dona fandi fpiritus,menfas(^ fubuc’^^ mammonæ SC numulariorum æra difperfît ut do*^ dei domus uoceturorationis SCnon latronumfp^, . Hieronyt pj/s additHierony.Huius è uicino fedare ueW^ ÔCcæterorum qui uirtutumillius fimiles funt, ^l^^n facerdotium ÔC humiliores facit SC pauperes. Qi’^o facrilegium cômitterentqui hocquodpræftripfi’’’ faciuntjprincipesjcpifcopi SC magiftratus, facrilcg^^ fuiftet hic ExuperiuSjqucm tarnen hoc nominelaH wit maxime Hieronyraus,quQd nihil opum r

ET FVNCTIONE, riB. rr;- 1,8 cccleftjsjfed omne aurum 5C æs diflribuerit fn pair« , adcó ut etiam facram coenam non aureis paté« •quot;is óó patinis cryftallinis ecclefiæ exhiberet,fed calicia

ÔC cariiftris uimineis, Hæc inquam probat •Hieronymus qui neutiqua probaflèt facrilegium» ' x^ocirca fi magiftratus ÓC ordo facerdotum eodem ^onfilio Sgt;C eafdem ob caufas illud ipfum faciant quod ^dlTeoftendimus Achatium, CyrillS, Laurentium, ^^uperium, Ambroftum,adde amp;nbsp;Auguftinum id 9uod Poflïdonius in Vita eiusi4. cap.de eo aperte Augußit ^^dit, certe non admittuntaut perpétrant facrilegiu, ^dipfifli'mu mifcricordiæ opus faciunt^Nam Ambro ‘^sdifertedixitjSanèftinfua aliquis deriuat emoJua,, ’’’^titajcrimeneft^Sinueropauperibus erogat, capti»,, redimitjmifericordia eft.Quod fi quis pauperes,,

ccclefiafticam mcolumitatem prætexit, interim ue *■0 ad retn attentior,fua quærit,is profedo ludalfchas ’^‘otemrefert, qui amp;nbsp;ipfein euangelio patrociniS pan nonideofufceperat, quod pauperes ipfi curae ^‘fentjfedquodfurerat: unde amp;fœdiffîmam poft fe ^•nam reliquit,óó horribili mortis genere, utfaluato» proditor Sgt;C facrilegus imptjftimus, uitam termi» Jjauit, Simile autem praeconium merentur quicuncß «miles funt in operibus facrilego nebuloni. Sanifti uc *^0 qua: fanda funt fände exequuntur ac perficiunt«

D finem huius ncgottj uidetur etiam dignü fas 2^ authoritas miniftrorum uerbipaucis attingenda, quod huiufmodi confideratio potilliminn hue pertinett Digtiitas quidem huius mi

niftcrtj mdedifci'tur,undemimftns authon'tas conci» .liatur,ex co nimirum quod eins mftitiitio non ab ho Kinifig' mine fed dânnttus fit ^feda» Dominus enim hoc ini' ri««fr6i4nifteriuminftituit£^miniftros tanquam fe audiri^ Deo j«ß{s recipi uoluit.Proinde minifiri huius diuini miniftû^ tutuntt Chrißi funt organa per quos in ecclefia negotium

gni dei operatur Jidem ifti funt oratores,nuncij,mt^ prêtes, angeli ft'ue legati domint Paulus enim Corinth,y,cap*Deus erat in Chrifto, inquit, moduli' reconcilians fibijUon imputans ei peccata fua, 6^ pl;* fuit in nobis fermonem reconciliationis« Itaq? notin’ neChriftilegationefungimur, tanquam deo hottaU* teuospernos» Rogamus pro Chrifto,ReconciHt*iquot;'

Per minio Deus inftituit minifterium noßrum, ÔC minißrosi^^ Pgt;^osloqt^iq^^^^ |gg2tO5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haberi uoluit, per quorum oraip'^

refonat, Ifla itatç quæ prædicamus, ait apofiolus, parta falute per Chriflum QC oblata nobis uita aetetij^ baud aliter à nobis audire amp;excipere debetis, qn j fiipfecoramaflaretChrißus, amp;nbsp;adhortaretur oo^ recipienda dona fua per fidem.Nam nos pro Chfquot;** id eß loco SC uice Chrißi dicimus ,Recociliemini Illam ob rem quicunqj euangelij prædicationem diuerunt ab apoßolis animis acquis, illi ipfam nof hominumpraedicationem audiuerunt,fedtanqti^ ipfum dominum loquentem per difcipulos ♦ enim in i.ad Thef, i, cap^teßatur, QC ait, Gratias mus Deo indefinenter, quod cum acciperetis ! nem à nobis,quo deum difcebatis, accepiflis non monem hominü, fed ficut erat uere fermonê Dci, . otagitinuobis crcdctibus.Et ad Galatas fcribit,Ç eflis afpernati necßrefpuißis me, fed ueliiti

fiifcepiftis, uelut Chn'ftu lefum. Hue ptinct quod ThefTa'dem ille dicitjQui nos reijcit,non hoîes retj t.Tkeft4» ^tfeddeg qui dédit fpirùûfuumfandû innos* Nam

Mofes ad populum aliquando dixit, Audiuit domi Exorf» iff» murmur quo cotra cum murmuratis.Quid enim fumus fNon contra nos funt murmurationes ue=

/æjÇed contra dominum Jta et in euangeliolegimus ^^oiiniftris uerbi fui dixiffe dominum, Amen amen lodn.ij» '‘‘‘^ouobisjQiii recipit quemcûcj mifero me recipit, jl^taiitêmerecipit, recipit eum quimemifîuEtapud

audit me audit, ÔC qui uosfpernit meL«c,»o. quiautemme fpernit, fperniteumquimifit ^’Neminiergouelpetendumuel expedandumeft

ad fe ueniat dominus 8gt;C uoluntatem fuam exs P°^atautpeccatorumremiffîonem promittat. Nam ^^,'^’^iniftrosfuos loquitur nobis dominus« Proinde credendum eft ueritatem Chrifti annunciantibus

/MipfiLis Chrifti uerbo. Auguftinus enimfuper difputans, Tradat«in Ioan« 50. Nos fie audia» euangelium,inquit,quafi præfentem dominum,

ç5^dicamus, O felices qui ilium uidere potuerunt« x^namulfi in eis qui uideruntetiam occiderunt,mul

P ''^preciofum fonabat de ore dominiamp;T 4?pternos eft,SC nobis feruatum eft, 5gt;C propter nos re« ’f^tiir propter pofteros recitabitur donee fæculu ^iatnr^Surfum eftdominuSjfed etiam hic eft ueritas ominus^CorpQs enim domini in quo refurrexit uno gfyg ubilt;ÿ diffufa eft« Domina andiamus et quod ipfe donauerit de uerbis eius, fem f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credo, Quorum lorf».»«?«

l'itis,retenta funt eis.Quoties enim per mi'ni'ftfö - dicaturremiffîopeccatoruminfanguineChriftij*^^.

1rs earn prædicationem non aliter xlltm at quàm fi r dominus rcmiHioncm prædicaret Credit ergo , dei, amp;nbsp;fidc peccatorum remiffîonem ex gratia aflc^ tun Nihil poteft dici de minifterio uerbi auguft*^^’ proinde miniftris hinc magna accedit authoritas, , ittcoFjtfin nbsp;nbsp;Colligimus autemexiftiseos toto errare coelo^^’*

ptorfjex extern! uerbi minifterium à domino inftitutum terniuero temnentes, omneminftitutionem referunt aderu^ tionem fpiritus internam, eó quod deo liberum fit“ cerequomodo quando ubiS^quos uult^Nam nemo negatepoteft liberum etfuum priuilegium domino quomodo SiC quibus ipfe uult fui cognifio^,'' infunderCjita certiflïmum eftnobis certum efleoiquot;^^ nem à deo præfcriptum» Quemadmodum ergo ftas domini non poteft à quoqua cocludi limitibU^® circumferibi certis, ka ordo docendi ab iplb nobi^ ditus,à nobis fpetftari SC ncquaquam turban' auf oHo do» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ordo autem ille nobis à domino tradiW®^

ipfo apoftolo his uerbis defenbitur, Qiiifquis inuof oma,iot nomen domini,faluus erit. Quomodo

uocabunt cum in quem non credideruntC Quomö“ nero credent ei de quo non audieruntc'Quomodo tem audientabfcg prædicante f Quomodo ucropf^ dicabunt nifi mifli fuerintC Sicut fcr iptum eft, nbsp;nbsp;nbsp;.

fpecioft pedes annunciantiQ pacem annunciantii’'” bona» At non omnesobedierunteuangelio.Ifaf^,^ nimdicit, Domine quiscredidit fermonibus noftf^ Ergo fides ex auditu eft, auditus autem per uerbn dei.Primumigitureftquoddominusfaluos uiilff^*^ f€credentes,Cum autem nemo crederepoffîtreft’^

auditæ ÔC incognitx, ideo cognitione Si pjrædi» ( lt;^atione opus eft* T er tio l'taque loco ordinat dominus lt;ocionatores fiue dodores, Si his præcipit ut falutcm P^tChriftum partamprædicent 06 homines ad Adens

dco incitent* Proinde neceffe eft ut poftremo los ^0 in auditore ftdes fît, qua recipiat falutem fibi euans prædicatione annunciatam, id quod At cum cor aperitur Si trahitur à fpiritu dei fando, ut intus animo ei nitatur quod forisipft fermonibus ans

^^nciatur miniftri* Atcç hic eft certus ille 26 iuftus or dottiini,quo erga nos utitur in communicanda no

‘s aeterna falute* Hune non oportet negligi Si incevic ^Q^cultâuenefcioquæfedari* Potuiflet fane domiiOcc«amp;4 ’^^sreuelatione occulta totâilluftrafte Macedoniam, reMetofo.

autê legimus in Adis apoftolicis, Cum defeem A^ï^io-« ''*irentTroadem,uifto per node uifa eft Paulo* Nam ^'lidam uir Macedo ftabat Si deprecabatur, dicens:

in Macedoniam fuccurre nobis* V t autem uidit ftatim quæ Auerunt proAcifei in Macedos ’^’^'^jintelligctes quod dominus uocaret eos ad euan S^JiZandum cis* ReligioAffîme ergo S* Auguftinus de Dodrina Chrift* Qiiod ab online difeendum eft, inquit, quifeç Ane fupercilio

Si per quem docetur alius Ane inuidia tradat 9nodaccepit*Neq?tentemus eum cuicredidimus, ne iDiis inimici uerfutqs Si perucrQtate decepti ad ips nm quo($ euangelium audiendum Si difeendum no *nius ire in eccleßas,aut codicê legere, aut legentem ptædicantcmi^ hominem audire, 26cxpedemus ras in tertium cœlum Aue in copore fiue extra cor pus,lient dixit apoftolus, 26 ibi a udireinefFabilia uer= non licet horainiloquijautibi «idere dominû

Icfum Chnftum,etab illo poti'us quam ab homi'mHiö audire euangelium* Caueamus tales tentanones fii* perbiffitnas $gt;(. penculofiflïmas j magis^ cogitci”'^® ipfum apoftolü Paulum heet diuina amp;^coeleftiuO' ratione proftratum S)(. inftruÄum, ad hominê taifl^” milTum effe, ut facramenta perciperet 6C copulat^*^“^ ecclefiæ:8C Centurionem Cornelium quamuis exaH* ditas orationes eius eleemofynas^ refpedas ei ang*^ lus nunciarit,Petro tarnen traditumimbuêdutn, ( quem no folum facramêta perciperet, fed enam 'credenJum,quid fperandum quid diligendutfl^*'*', audiret,Et poterât utiqj omnia per angelum fieri» abiedla effet Humana conditio, fi per homines hon””* bus uerbum fuum deus minißrare nolle uideret«''' Quomodo enim uerum elTet quod didum efl, plum enim dei fandum efl,quodefiisuos, fideus^ humano templo refponfa non daret, 8lt;totumq^®^ difcêdum hominibus tradi uelletde cœloatqjpc*'^”/ gelos perfonaretf Deinde ipfa charitas quæ fibi cem homines nodo unitatis aflringit,non haberet turn refundendorum ÔC quafi mifcendorum animorumjfi homines per homines nihil difcereo^'^ Certefpadonem ilium, quiIfaiam prophetaml^g^’’’ non intelligebat,ne($ apoßolus ad angelum que per angelum ei quod no intelligebat expofß^'? aut diuinitus in mente fine hominis minißeriore^ lt;nbsp;tumeß,fed potius fuggeßione diuina mifluscß^ éum,fedit^ cum eo Philippus, qui nouerat Ifaiä P*''; phetam, eiephumanis uerbis Ô6 lingua quod in ƒ ptura iliatedum erat aperuiuNonne cum Mofea« loquebaturCÖC tarnen confiliumregendi atep ftrandi tarn magni populi à focero fuo alienigen^.^^j

• et FVNCTfONB, LIB. IL m Ii’ccthomine, âf maxime prouidusSC minime fupcrs ‘’usaccepitf’Noueratenimille uirex quacuncç ania yerum confilium proccfliflet, no ei, ièd illi qui eft Veritas incommutabilideo tribuendum eiTe.Hadca J''^s7Vuguftinus« Porrô ad hune ordinem pertinent ^efacraferipturae elogia, Etenimdei cooperarif fu, t.cor.u

Ego in Chrifto lefu per euangeliuni uos genui» i.Cor. »' te ad genres ut aperias oculos eorum, ut côuer= Aâ-te-.

wà tenebris ad lucem. De Paulo hoc legitur. De ^^Phfta dteitur, Ipfe conuertet corda patrû in filios, Lwc.i. °^’’^obedientesadprudentiamiuftorn» Faciunt hæc ad gloriam huius miniftei rj commendandam

r ^urfus ne quid tarnen in his fiat iniufte ( iußitia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttirr

cuicp tribuit) hoe eft ne id tribuamus creaturæ folius creatoris eft,8C confufione rerum minifte Hoftrum non ornemus dignitate, fed deum po» oneremus contumelia,ante omnia unico deo tri«

^^odaeft omnis uis faluifica, qui nifi intus per fpiri* fiium corda aperiat, commoueat ac trahat,extera

^docentis uox perfe quidem infideli nihilprodeft, ^^‘ficredatcui prædicatur remiffîo peccatorum, ei çjoilconfertabfolutionis denûciauo perminiftrum» itaep credimirs cum regeneramur, cum conuera

®'^obis remittuntur, hæc fane dei uirtus 8^ operatio J ’'ï^iniftrorumeftminifterium.Nam quod apoftoa

3it, Fides ex auditu eft, auditus autê per uerbum Row.io, ^^bnoluit fidei donum externæ prædicationiper fe fpouere.Nifî enim intus erudiat fpiritus dei, nihil efi notiflïma

lt;ïs traxeriteum» Ideo^ per uerbum dei l'ntellexît^P^ , ftolus ÔC uim dei operantem in corde, nbsp;uerbS euai^ !

gelij per miniflrum pure prædicatum, Rurfus in a, adCorinth.5,«cap,dicit,Deus idoneos nosi^^ AMgttp.lt;ie miniftros noui teftamenti,non literac fed fpiritus,!^'’ Tritt, lib. illud quod uideri poterat dicit miniftros uideH^*^^ ti.cap.is, conferre fpiritum fanôrum,fed ait nobis delegatati’

fefundionemannunciandi remiflîonê peccatoriJ^’ id^ aperte. Spiritum enimoppofuitliteræ. Litcta* ‘ galiafignificatô^ umbratilia. Spiritus ergo mini^‘^ eft, quiper fanguinem Chrifti remiffîonem pecca^^ rum aperte prædicat, Litera? minifter eft qui legaHa umbratiliaadhuc doceuSequitenim, Litera occit^** fpiritus uiuificat. Quid quod idem apoftolus in p*'**’* re ad Corinthios epiftola cap. hoc negotiS traêï^^’J

‘ manifeftedicitjQuisigitureftPaulusfquisÄpon^’' nifî miniftri per quos credidiftis jÔC ut cuicß domi^'î'^ dedtt.Ego plantaui,Apollos rigauit,fed deus ded^*, crementiim.Itacp non qui plantât eft aliquid,ne«ÿ q” rigat,fed qui dat incremenrum deus.Quibus pegt;^ nia cogruLintquæ D.Auguftinus fcripfit ad Cit^^^,* fes epift.ijo. in hæc uerba, Si fapit dulcedo pacis ü’’** tatis^ charitaSjÔ!^ non iam reuerberat oculos faud^’ fed fanos illuftrat ac uegetat, non funthæc opera ftrafeddei, non hæc humanis operibus omnino^’” buerem, nec fi cum apud uos eflèmus tanta coued*

3’ multitudinis nobis loquentibus Sgt;C hortâtibus proü^* « niret. Hoc agit ille amp;nbsp;efficit qui per miniftros fuos ” rum fîgnis extriniecus admonet, rebus autêipfîsp^

, feipfumintrinfecus docet. Nec ideo pigrius moue'^ Minißri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportet ad uifendos uos, quonia quicquid in

dd^oziet, jjj-g laudabile eft fad«,non â nobis, fed ab dlo faâu deus docet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eK}

eft, qui facit mirabiliafolustmulto enim alacrius dca ( bemus accurrere ad fpedanda opera diuina quam no ! ftiSj quia 6C nos fi quid boni fuinus, opus illius no ho

MinumfumustVndeapoftolus dixit, Necp qui plan« ïat eft aliquid,ne^ qui rigat, fed qui incremêtum dat ^^usJdemilleTratftatuin loan^ió» adhuncmodum ‘^dpfitjOmes regni illius homines docibiles dei erut, ^oiiabhominibusaudient, SCfiabhominibus audia tame quod intelligunt intus dat, intus corufcat,

•ntiis rcuelatur« Quid faciûthoîes forinfecus annuna ’^‘^titesc'Qiiidfacioego modo cum loquorf’Strepitu J’^''^rum ingero auribus ueftris: nifi ergo reuelet iL ^9^1 intus eft,quid dico aut quid loquor t* Exterior f^ltorarboris interior eft creator. Qui plantat SC qui ’^’8®texterius operatunhoc facimus nos, fed neep qui P’antat eft aliquid neep qui rigat, fed qui incremêtum .?’^^eusjhoc eft,erSt omnes docibiles dei. Plana funt ^‘^lUftiAuguftiniuerba, quemadmodum eaquoiÇ ^^æ^pudD.Hiéronymumde fententia abfoluentis g ^^tdotis in cap, Matth, 16, ita leguntur, Locu iftum, t 11-^°*^'^*t:laucs,ô^c,epifcopietpresbyteri non in« ^‘«gêtes ah'quidfibide pharifæorum fumuntfupera

’ ticlfoluere fe noxios apud deS non fentêtia facerdotum, » Dr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txita quaeratur,Legimus in Leuinco de Ie=»

^pram habuerint,tunc immundi à facerdote fiant, quo facerdotes leprofos faciant amp;nbsp;immSdos, fed 4^ohabeantnotitiamleprofi'8^noleprofi', ô^poflint do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundus quiue immundus fît,Quomo

de .episcoporvminstiT. • fbytcr,non cos qui infontes fiint ucl noxtj,fed ficio fuOjCum peccatorum audierit uarietates feit Qquot; ligandusftt qu'me foluendus, Audis nimiru otno^ cffïcatiam in cordibus opcrantemó^ fefeexcrent«*” dei folius eflè,miniflri miniftcrium tantum* SaceroO* £eSjinquit,non faciebat leprofos, fed fi qui fadi leprofi,eos declarabat iufta facerdotum ex lege et ip*’ re petita cenfuraefTe leprofos, pari modo declaf’* bant eflè mudos quicuni^ erant mudi. Proinde diciaquidem animarum exipfodeoeft, SCper hiH’^ unum confertur,quemadmodum mors amp;nbsp;peccatiij^ ex nobis eft, minifter autem ex euangelio de ijs cat óó ucl mundos uel immundos efle annSciat, ne'”' pe mundos efle qui credant, immundos qui non dant. Similiaomnino legis apud D* Chryioftonn'*’' fuperiIludIoan*Quoruremiferitis peccata,ö^c, H'’* melia 8y*ConcIudimus ergo hunc locum 06 cunt 3p” ftolo dicimus, Nemo ergo gioriet in hominibus, ineoquiincrementumdat,06omnia operatin' in'’”' nibus.R-urfus nemo afpernetur miniftros dei,de 9quot;” bus dominus pronunciauitjQuiuos audit me and”' quiuos fpernitmefpernit,EtPaulus,Dei etenimeo” perarij fumus,Etiterum,Sic nos æftimet homo ut ».Cor.4« niftros Chrifti, 06 difpenfatores myfteriorü dei.

autem de dignitateminifterij noftri Ô6miniftror0a”* thoritatededuximusexinftitutionediuina. ■ CoflMiti nbsp;nbsp;nbsp;Præterea facit Ô6illud ad commendationem nn”*

dicedi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præconium minifterij noftri quod in en^”

dixit dominus, Vos eftis fal terræ. Quodfif^]* conciltt ^^'^'^atus fuerit,quo falieturf ad nihil ualet ultranin” mitiifiro, P''°iKiatur foras 26 conculcetur ab hominibus.Vf ’ dicit apoftolis dominus^in hocdelegi, non utfins '

ET FVNCriONl^ LIB. IL loeres ac tolerabiles, fed fîtis fal terræ. Non opus eft *’^ulto fale fed efßcact Intellexitautem per terramho “lines agentes fuper terra, per fal uiuacitatem amp;nbsp;acri ^oniam dodrinacincrepationis^euangelicç^ Vigor “ihis fit oportet,alioqui cocidit omnis authoritas mû p“wi,ôC uenit in extremum hominum contemptum* . ^^nocnimfaleautinfipido nihil eft contemptius, cu ne ad agrum quidem ftercorandum ullus eft ufus, fterilitatem etiam affcrens fi admifeeatur. No

ÔC eiufmodidodores eçclefiæ, no fibqpfis modo ^^niales funt, quorum doArina nulla refipit acrimoa

Sc conftantiam^ Viuacitate ergo dodrinae con= Sc acrimonia correptionis increfeit dC paratur ^^thoritas.Huius uero uiuacitatis 6C acrimoniæin di . ‘^amp;fadis,0Cquantum exiftimationis dignitatis^ P^PweritminiftriSjplurimauidere eft inliterisfacris j^cphjpræcipue SamueliSjNathanjHeliæ, leremiæ, ?^nnis Baptiftæ, Chrifti domini, 8C apoftoli Pauli. P ^^eftquodfigillatim ilia recenfeam, cum omnibus I ’^^noulTima. Sandu Ambrofium iuflitluftina Vas Ambrof^ “tiniani Auguft.mater infeda Arrianifmo deporta conflantia ““exilium, cum^iam iuberetur de ecclefia exire eUiamp;crtds P^’'præfedosregios,Egohocfpontenon faciam, in= iJ^^jHelupis ouiumfeptacontradere uidear autblaf P*^^ngt;antibus deu.Hic fi placet occide, hoc loco mors ptonafufeipia uoluntate.Author huius eft Theo

^I'ctus hiftoricus: Sc quanquam uideri poterat exem P “mefle paftoralis fidei potius SC conftantiæ, aparet ^“lenineoquo^SCfalis acrimonia, agendi^SC di=

conftans libertas.Idem ille Ambrofius Theodo . ’’^Auguftutn Imp. uere maximum repulitàfacris pi^opter cædem temere illatam Theffalonicen.

RufFino autem aulæ magiftro regem uolentt rcdilC^« rereftituere^, dixtt, Impudentiam canum imi'tatus es Ruffine,tantæ uidelicetcædis author exiftens, dorem ex fronte detergens,nec erubefcfs,nec metu*® Gontraimaginem latrare diuinam, Cum^ Ruffiniis fuppltcaret, ÔC diceret, Imperatorem efle uenturun’» Ego uero, inquit Ambrofîus, tibi prædico R-ufRot» quia eum ingredi facra limina prohibebo. Si uero perium in tyrannidem mutauerit, necem libentct*^ îcipiam. Imô accedenti iam Imperatori et fuppR^^”* ti uteius uinculafolueretjdicebatepifcopus, prs^^*^ tiam eius efle tyrannicam, ôd Theodofîum contra deum eiuscp leges calcaregt; Praeuiderat conftantiam dC facerdotalem acrimoniam AuguR^®* Nam RufRno follicitanti amp;: multa pollicenti quae petrare uelletab Ambrofio,rex,No fuadebis,in4^‘^ Ambrofîo^Noui ego decretum eius efle iuftum î reuerebitur imperialem potentiam ut legem cetur diuinam^ Adeo autem fanda acrimonia epifcopi non eft offenfus Caefar,ut poftea fempogt;^ ret,nunquam fe inueniffe ueritatis magiftrum num Ambrofiumjqui 6C folus mereatur nomen tiff cf s« nbsp;nbsp;Habes quomodo hic fibi pararit authont^*

tcm,His nihilo inferiora funt quæ cû Imperatore lentiniano egit, td quod faüiTimeipfepinxitepi^^ 5^4quam ad Marcellinam fororê fuam feripfit Conftàtîtt dendis bafilicis» Parilibertate S)C agendi SiC etliberM ^eo frequenter ufusfuiiTelegitur D4loan,Chryfol Ioannis muSjUt multi hoc ei uerterint uitio* Infignis oft ChryfoJ * cum Gaina magiftro militum coram

Cæfare inter ccfltt.llle enim cum Arrianus eiT^^^ xima apud Cæfarem poteftate polieret,rogauit

Ut ei intra ci'ultatem unam dar et ecclefîam, Euocato I ergo epifcopo Honorius omnc exponit negotiS, fup» I pliciter rogans,ut concefla ak'qua ecclefîa potentiffî»

Gainac tyrannidem non irritaret,fed fedareuAt îL uerborum domini memor, V os eftis fal terrae,quod “ fal infatiiatus ftierit quo falietur t* exilit dC intrépide 2d regemjNolijinquitjô Imperator hæc agere ne^ ca fandum dare.No enim potero deo benedicen® j nbsp;nbsp;nbsp;expellere, SC fandum templum blafphemantibus

••^itifte contradere.Necç hune Barbarum metuas Im» P^'‘ator,fed ambos nos iube uocari, SC quæ inter nos audi.Ego enim linguam illius ßc frenabo, ut î’on præfumatpeterequæ dari non expedit. Altera die utrumqjconuocat in colloquium. Tunc Gai prjof fuam petitions propofuit. Mox uero Chrya °ftomusfefeoppofuit,dicens:non licet iMs ^^^ATORI PIETATEM CVSTODIENTI Ab ^^VID CONTRA MANDATA DIVINA . ^‘'^Tare. Cumep refponderet ille quodoratoriû J *Pæhabere deberet,epifcopus aitjPatet tibi ubique ?'^Usdei,necquifquam te prohiber autorare uetat.

^dIe,Sedego,inquit,alterius fedçfum,SCcummeis ƒtemplum habere depofco.Neque mea uidetur

’^^eninenda eiïè petitio. Multos enim labores SCpe ,. ^*a milita fubtj pro Romana republica.Cuirefpon Ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plurima etiam percepifti præ»

tuis maiora, quippe cum fadus fis Mas « l^rmilitumjConfulariinfupertogaexornatus. Oe ^•^^ebat te fane expendere quis olim fueris, SC qualis kafprffca paupertas tua, SC quæ q ^^^^^^^^^*2,quibus ueftibus ufusfueris priufa öranfifTes Hiftrum,et quitus nunc utaris* NoH

itaCß plura petere,ôô circa honorantem te ne fis tLis,Hac acrimonia S)C dicendi libertate baibari os pudens ita obftruxit,ut óó obticefcere QC infedar^ geretur difcedere.Hanc ergo uirtutem conabitur*'; tarifidelisChriftiminifter nihil metuens aut ad ea ad quæ foletplerumq^ obftupcfcere trepidus p j minum animus, interim caueat ne quid hic contentionem, iram,inuidiam, uindidS, autinafl^ gloriam, afFedum prauum.Namutinrequali*’^ modus eft optima uirtusjita in hac re potiffimut^' ut moderata acrimonia iuftus^ falis ufus in cibisP rimum gratiæ habet, nimius omnem faporem nbsp;nbsp;'

ira moderata acrimonia prodeft ecclefiæ, praepo^^. afFedatto feueritatis ofFicit plurimum, Plerü«^ exit in tyrannidem Sgt;^ fubuer fionem auditorum fiae^ totiust

Vitd Sequitur apud Matthæum V os eftis lux doilrina Hoe dixit dominus ad omnes uerbi fui miniftroS' . pHrlt;lt; coiio mjid poterat dici maiusc' Proinde ampliflïma eft’ miniftroru uerbidei, dignitas maxima* Soli , tfcorurfte, nbsp;nbsp;nbsp;comparamur^Curemus modo ut uita ÔC

noftrailluftrisfitSlt;^pura* Namhis parabimus authoritatem* Sequitur enim inuerbis dornini» ppteft oppidum abfcondifupra montem finin’, accenduntlucernam óóponunt illa fubter nio^‘^ fed fuper candelabra, ut luceat omnibus quifi’’' domo,Ideo, inquit, ciuitas in cacumine montfe ftruitur ut omnibus fit perfpicua: ideo accendiw’^.p cerna ut omnibus in domo habitantibus luceat, co non condunt accenfam fub modio fed candela imponunt. Ita S^miniftri in aeditiorem locum funt,nonutlateant, obfcuri fint nbsp;nbsp;fibi uiuant,‘^j,(

ET FVNGTIONE, LIB. II. - ny ^ulgeanterudinoneamp;fpietate. Subijdt enimexpofî:» tioneni Chnftusjamp; aitjSic luceatlux ueftra coram ho

ut uideant ueftra bona opera,glorificent^ Pattern ueftrum qui in cœlis eft* Claret itaque uirtu» parariauthoritatem, non minis, nonfplendida uca ^non titulis,quæ omnia ÔC à pefltmis ufurpari poG dequibus etiam fuperius difputauimus, oftena ^'^tesifta præter indicium ufurpari ab epifeopis no« *^*s,Virtus autem non nifi optimorumeft, qui amp;nbsp;ina 5*^ peffimos fua authoritate pollent* Nam ut probitas Candor uitce omnibus fæculis honorem fuum nuna ^^^tnnonhabuit, ita nunc quoc^ amp;nbsp;femper habebit* °'^queruntur hodie complures cecidifle ainhonta= Collapßt 'P’iiinifterij ÔC miniftrorum uerbi dei, unde mirifu minißroa ffuterigantcollapfam,fed noniufta uia nû nmauth« ’^'larprorfus.Nouis enimfalfts Ô6 nimijs praeconijs /'°J'nantminifterium,cummultomagis uideatur ad J ,î^utionem pertinere dotftrinæ ÔC uitæ puritas les -J^asatqjfimplicitas, Dominus enimper Malachiä J., .acerdotes, Sinon audieritis,inquit, QC non pofue» Kaldch,i. . ‘iipercor,utdetisgloriamnominimeo,dicitdos ’'ys exercituum,mittam in uos maledi(ftionê,malc

ueftrisjficut et hadenus ma ’^’jquia noluiftis ponere fup cor, Ecce ego difpers Q/aiuobis brachium, ÔC fpargam ftercus in facies uca 1^ ^^jftercus inquam folennitatum ueftrarum.Et pau

.poft, Etuos declinaftis à uia, ÔÔ feciftis multos ima J^/‘§ere in Igge, corrupiftis fœdus Leui, dicit domis g^^cxercituum,QuareÔ^ ego dedi uos contemptos Hifti coram omni populo,eo quod non cuftodi Q«owo« tedmeas,accepiftis faciem in lege, Nifi ergo

rius porró uixen'mus, ac zelo docuerimus ardctin^* re,dei gloriam fpedates non noftram, frnftra procu'* dubio difputabimus dereparâda authoritate, mus dode 5)C fände difputans de hac re, fic fcribit^ primo libro de Concionatore, V t igitur authoritas maturius ÔC apud plures cotingat Ecclefiaftæ,dilig^*’ ter ea uitet quae parant homini contempts, ea^iïi*^ declarer quae uuîgus fufpicit«Luxus,temulentia,f”’* nolentia,uoluptates,praecipue libido,inepta acftn’^ | loquacitaSjfutilitasôCnimiafamiliaritas, uanitas?** confl:antia,adulatio,captatio munerum, leuiumun'* garium^rerum admirattoreddunt hominem côt^^ ptibilem eleuant^ authoritatem. Contra conciliât authoritatê, fobrietasjuidus parfîmonia, uigilanö^ pudici mores, fermo pareus ac fale conditus, fides, grauitas inmoribus, in didis ueritas, decenti grauitate temperata, conuidus cum graiH**** mis quibusqjjCLim perditis autproftitutaefama: nibus aut nullum comertium aut rarum, idcp di ^ratia,non compotandi, fi non aliter cum illis quam ficut medicus cum aegrotis«Cum diuitibus wquot; fint colloquia,ut nec importuna aufteritate proiio^ illosadiracundiam,nec ad gratiam loquensinci% in Ipectem adulationis. Mimera ne temere à quo«!'^ recipiat, fed in reeufando adfit comitas, fer uet unw integram libertatemfuam.Qiiifquis enim accipit’’’ nus,nefcio quo pado perdit aliquam fi'duciac fus^ । tem,amp;f qui donat minoris ilium facit qui accipit«biô uitium arguit occafio. Cum Ecclefiaftes liber tus nueriteum qui dédit, turn incandefcitftomachus, ingratusuocaturquipro uili benefîcio reponitifl^^ ppraeftantiwst Hocperfpiciçns apoftolwSjUontJ*^

É T FT N C T î O N E, L r B. t!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;116 nbsp;nbsp;•

tur a Con'nthtjs accipere, fed maluit con'a confuere H^atn ah'quâapoftoiicæhbcrtatis parte amitterCj non S[Uod uenaretur glonam ab homi'nibusjfed quod hoc ®’^pedireteuangelio,Ita(Ç male confulunt authoritari ^æjqui fponte currunt ad menfas diuitum ac uenan magnatum opipara couiuia, fed multo penis cona ^'Wntqui magna did parte defident I'npubh'cis caua Ponuin diuerfortjs inter homines parum ibbrios, fia ^^l^cumillisnugantur de rebus quibuslibet, ebia ^ßtesöCipfi præfcriptum uini modû ac uiciffi'mina 'Citantes alios,Interdum et in multam nodem luditur ’^quot;artis ÔC tefferis, èC faltatur inconditis motibus, dca P’^domum redit paftor ouium fic afFedus ut eorum ''^chtjsfufEilciendus fit, quorS animos oportuit ab lulciri, Adde iam hue cocubinam uxoris loco, nec unam,filt; ß una eft,procaccm atque imperiofam* xUis illius didis audiens crit,autquis cum reuerebfa P^^cuicofpicitimperarcmulierculam t’Obfecro qui • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^**^^*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;è fece plebis, ut inter aba

ƒ ^os abiedifflmus,quid authoritatis habiturus fit in °fcndo,quid grauitatis in admonendo fHaec fcio di ^^parum efle decora, fedutinam non maiorc dedca pafltm fi'erent, nec iam in uicis tantum fed in ur« quotp,Prçtcrea ÔC aetas utralt;^ parit interim con jJ-^ptum,iuuentus ÔC admodum proueda fenedus, luuetjtut Hanegligit uelutimperita reru, hate defpicitur tanÇ erpne* ««trans, Vtrilt;^ malo remediû aliquod adhibebitur, , *uuenis apoftoli confilio pareat, Nemo adolefcen» itam fuamcontenanat,Quopadoidfi'et,inquis {’S! ul uultumac geftus omnesita coma ^*^^tadfobrietatem y ad pudicitiam, ad grauitatem ^onftantiara ut in k declaret efle uerum quod dû

jjXit fllefapienSjSenedus uenerabilis cft non JJ nelt;ç numero annorumcomputata« Capitis canki«*’* ô^rugas fronds ettam fatuisac morionibus adfett^* tastfed ea demum uenerabilis eft canicies, det in moribus ab omni fpecie leuitatis ac inuenilk*” deßderiorum alienis. Senes itatuebuntur authori^^^ tem fuam fi perpetuo fobrîj fintjfi minime difficiks iracundijfi uitent inutilem garrulitatem, fed pard cumfpedi^ fint in uerbis,ut non loquantur niß meditati uel neceffaria uel utilia, ne^ quicquam datineptumautfutile diduautomnino indignii'ia^’ nicie,præferdminter iuucnes agenti,necafperfita^*' morofus in obiurgando fi quando res poftulat pationem, fed admonitionis acrimoniam Chriftdn^, lenitate temperet,nec^quibuslibet fefe negotîjs fceat« Non omnes fabulæ partes omni conueniunt^* dfori,quædam in alios reijciat. In fumma fie mod^k* tur omnes adlionesfuas,ut illi fenedus nihil atttiH'Y uideatur nifimaioremrerum ufum,iudicium catius, cofiliumfidelius, animum placabiliorem.f^*^ rebus fiet utquemadmodum Paulus iubet honotaf* uiduas quæ uere uiduæ fint, ira populus uenereWt'^ nés qui uerefenes funt.HaecErafmus,

Awbori* Talibus rebus 8C huiufmodi uirtutibus praedpi^^ tas tieteru autem pura ueritatis dodrina authoritatem fibi paf^ efùfcopo- uerunt ueteres epifeopi tum apud plebê promifeu^'’' ! rum,.. tum apud principes fupremos, Hinc enim in

SynodorexConftantinus ad cœtû antiftitum,Dciis, aitjConflituit uos facerdotes amp;nbsp;potefiatê dédit de no* bis quocß iudicandi, Vos etenim à deo nobis dati eft'S dîj.Hinc SC in principum cofilia admiflî funt, regn®* quoej eledionibus interfuerunt, ÔC ekeds benedixe=lt;

ET FVNCTIONE, LIB. II. II7 font. Breuiter ut uetcres prophetae amp;nbsp;facerdotcs mû ’^iften'o fuo etiam regibus inferuierunt, ita fecerunt ^Chriftianorumantiftites: attamen ilia dignitate ÔC âuthoritate fua bene ufi funtad propagandam Chris *”gloriam ÔC ecclefiæ tranquillitatem. Non quæiîucs ^^ntfuatngloriamô^ utilitatem. Non afpirarunt ad **'iperium, ad honores,ad palatia,ad titulos regios et Wncipum.Non reliqueruntpaftoralemiugem uigi= ?%preces ÔC prædicationes, leÆones affîduas, ied ofRcio manentes omnia dtrigcbant ad gloriam ’«‘ô^ccclefiæfalutem«

^«enfcntur argumenta pro tyrannide epifcoporum, ’’’axime autcm Romani præfulis facientia, Cap.XI.

iThadenus quidem de inftitutione 6C funs |2'dione epifcoporum qui uerbi dei miniftri

I funt per compendium differuimus, often-dentes origine miniftertj huius, et quæ eius

, quæ dignitas, 8C alia his cognata ÔC quæ Uiftfc - ’^^r^iunt confideranda. Ex dignitate ucro mi (jj-^nfacri pofteriores cpifcopi occafîonê dominan Epifcopi 'lin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certas quocß leges pro fua libis

'ïitii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QC principum auxilio lateos

’^Os nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum inftitutio SC funcîio eft.Iurares

quàm htimiles Chrifti crucifi'xi habent leges, fuas confirmas conftanter defçnduntur à magni nominis

ÖB ÊPISCÖPORVH IMJTIT. hotnmibus, à principibus amp;nbsp;eruditis ceu diui'na poftolica authoritate tradita et cófirmata*Palam uocantur Apoftolica quseordinat ÔC decernit Ap'’^ ftolïcüs* Hoe autem titiilo decorauit feipfiim Poff' Romanus, Apud hune Ô6 fuae fadi'onis homines h«* bebuntur pro impqs ÔC ha:reticis quaicuncg tradidi b« dlenus de inftitutione SiC funÆone epffeoporum. y decogorprodefenfîoneueritaMsconfcfTç diKgent*yf aduerfan'orum recenfere fundamenta SC expofiw^ ruere ac confutare,ut non tantum ex fuperiori tUj uerum exhis quoc^ colh'quefcat uera omnio^^ apoftohea efle quæ hacffenus tradidt de infti'turi^”/ amp;nbsp;fundfione epifcoporS, falfa autem ÔC apoftatif^^ fe quæ hodie traduntur de cpifcopis èC eorum aot^“’* n'tateacpoteftatc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Malta qm'dê funtquae ifti' alFerunt propot^'l tentia de pro fuo dominio, ego pn'ncipfo eorum recenfebo poteflate tentiam, deinde probadones ipforum fubned^ gt;nbsp;Romani omnes quidem fed poriffîmas, Alioqui nemo epifeoph lendftomachofuerit qui omnes illorS argudas?^ nugas concoxerit patienter, Summa dodr/nac ad% farior urn ilia eft,Romanam ecclefiam Chrifli fnftitudone omnibus in mundo ecclefijs praclat^’’’^^ mnibus aiqs dare leges 6C iura, quae non fint habenda quam ipfius Petri ore prolata, Proiode runtRomanum epifeopum caput efle ecclefiam licac militantiSjUicarium Chrifli in terris,fucceln’»'^^ apoflolorum Petri SC Pauli,pondfleem fiucpafl‘’^^(,^ uniuerfalem, qui plenam habeat poteflatemi’'^^^ decernendi fuper rebus religionis SC rcgnoruinjy r^^ te qui religionem ordinäre ex fcrinio pedoris f ges quo(^ deqeere SC euehcre poflit, Quia

niumjdcmerrarenópoteft, Huicfubieda eftomnis ^xpofitio fcn'pturae, ut ludici fummo 8^ qutnullius Jybic(ï}useftimperioaut iudicio, Nugari forte uidcs aut ex afFedu in Pontificios fubinuido mendacia JJ^iÄere illis qui nondum uerfati funt in legibus Papü quot;Wum 8C qui adimpia illa plane obftupefcunt» Subi|= f*o ergo nunc eorum quae propofui teßimonia fen Jwitias id^ ex ipfius Pontificis libro« Diflin« xx, cap« O/nnes,Petro, inquitPapa Nicola us,æterne uitac da dominus terrcni ßmul 8C. coelefiis impert) iura ^“rniTiifit Jtem cap« Sacrofanda Licet omnes eflent ^Poftolijinquit Anacletus, Petro tarne à domino con efl(ÔC ipfi inter fefe uoluerunt idipfum ) ut reli 9^is omnibus præeflet apoflolis,fi^ Cephas id eß ca® put principium teneret apoßolatus, qui etiam eaos ^^uiformam fucceflbribus fuis ÔC reliquis epifcopis ^^nendatntradiderunfHæcergo apoflolica fedes ca= Putamp;carjjQj^ domino Ô6 non ab alijs conßituta eß,et cardine oßium regitur,fic huius apoßolicx fan» ^æfedisauthoritate omnes ecclefiæ ( domino difpoa î^^nte)reguntur,R.urfus Dißin« 19, Agathe Papa fcrû U omnibus epifcopis, Sic omnes fanißiones apoßo« fedis accipiendae funt tanquam ipfius diuina uo=gt; ^^Petnfirmatac,Etcap,In memoriâ, Licet uix feren» ab ilia fanera fede imponatur iugum, tarnen fera •Utis pia deuotione toleremus. Item paulo poß StCa Pbanus Papa, Enimuero, ait, quia in îpeculum ÔC in ^xemplutnfamjjaj^on^anaecclefîa (cuinos Chrißus P’^^elTe uoluit)prepofîta eßjab omnibus quicquidßa ord\nat,pcrpetuo quidem irreßaga« Piuter obferuandum cfl«Praeterea 94qua:fl,5,Gelafî«si

Papa cpifcopis per Dardaniam coftitutis,Cunlt;ïï^3P mundum nouit ecclefta, ait, quoniam quorum**' .j fententqs ligataPontificum fedes bead Petri apo’, ius habeat refoluendi,utpote qui de omni ecclefi^ *** habeatiudicandi.Et itcrum,Cunófaper mundum** uit ecclefia quod facrofanda Romana ecclefia de omnibushabeatiudicandi, neep cuiquam de^* liceatiudicareiudiciOjfiquidem ad illam dequal*‘*jj mundi parte appellandum eft, ab ilia autem nem^^^ appellate permifrusJtemDiftind.4o4SiPapafu^ fraternæfalutis (aitBonifacius) negligens deprel*^ j ditur,inutilis QC remiffus in fuis o pen bus QC infup*** bono taciturnus, quod magisoffi'citfibi Qc omnil”*/ nihilominus innumerabiles populos cateruatim*^^|^ ducit primo mancipio gehennæ cum ipfo plagis*’’]'. tis inaeternum uapulatuius,huius culpas ifthicfvjj guere præfumit mortalium nullus, quia cunóos*P iudicaturus anemine eftiudicandus, nifi dcpraf**p daturafidedeuius^R-urfus 9, quæft4jJnnocê£ius*\ pa,Nemo,ait,iudicabitprimam federn iußitiam l peraredefiderantem, Nec^ enim ab Äugufto5nt*|,^j omni clero,necß à regibus,nelt;p à populo iudex in®* bitür Jn quem Ganonem Gloffæ author, Confil*** ? ait,nonpoteftPapam ludicare, utextrauag.de^^ |j Significaftt Vndefitotus mundus fententiaretin^ quo negotio contra Papam, uidetur quod fen^n / Papac ftandü effet,ÔôcJdem in cap,Quanto lät.epifcopi,Tit,7,difertis uerbis, Papa, ait,dicing bere cœlefte arbitrium,6C ideo etiam naturarn rd immutatfubftantialia unius rei applicandoalij* nihilopoteftaliquidfacere, 00 fententiamqi’æ**^’ eft aliquam facere Quia in bis ei quae uult eft

ET FVNCTrONE, LIB, H. 119 ti’onc uolu ntas. Ncc eft qui ei di'ca t : Cur ita facis dpfè cnim poteft fiipra tus dtfpenfare ÔC de iniuftiti'a facere Dijbank iuftiriam,corngendo lura Qé mutando,Nam plenitu= dinem obdnet poreßatis. Hue pernnetquod egregtf iftiCommentatores non femel l'neulcant Papam nec botninemeflenecdeum fed dei uicanum 5C mixtum Muiddam ex deo ÔC homïne. Hæc inquam eft iftorum hominum aflertio, quam moxhifce approbant teftû

Matth. 16.Tu cs Petrus,óó fuper hanc petram ædificaboecclefiammeam. Et tibtdaboclaues regni ^®lorum, Sóc, Hine claret aiunt catholtcâ ecclefîam «iatn Chrifti inftitutione fubiedam efle Komanæ fe» omnis poteßas cotradita eß in omnes ecclefias* ^ddunthuicamp;aliud teßimoniumex euangclioLu= luc^u, ^pctttum,Oraut pro te Petre ne deficiat fides tua, yæ.inquiunt, audimus Romanam eedefiam in fi^ “^errarenonpofle, Exeuangelio Ioannis adducunt loMau P^djPetre amas mec'Pafceouesmeas,Inde colligunt *^°^anum epifeopum omnibus ecclefijsgeneralem P^æopumelTepræfedlum, AdtjciuntprætereaNice

Synodum primas tribuifle fedi Romanæ, imo ^^feuiße ut omnes aliarum ecclefiarum epifeopi ad ^PHcopum Romanum ut fupremû in terris iudicem _ P'fiantjôô ut omnes appellationes quas uocantad ^’’1 déférant fedem.Pofiremo,Nemo,inquiunt,nc«î O poteß Romanam federn maximis maximorum ^lumpropèregnorum praîcontjs epifeoporu elas ^^iprimum obtinuifle Sé nomen ÔC locum, A t(Ç hic epißolis nefeio quibus, uetiifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;momenti habent,quod nulla in ipfis

TraJlaturlocusexMattliæiXVr.Cap. Tues Petrus, ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôdfuper lianepeträardificabo cccicfiämeä. Cap. XII,

HRincipio utdetur refpondendum efle quod eft hutus ddputationis caput fumniö firmaments, quali ancora facra,ad quai^ omnesconfugtuntquotquotdeplenana fedis cpi* fcopiRomani poteftate difputant, Nam federn illai” excelfam collocant fuper ifta domini uerba,T u es trus,ö^ fuper hanc petram aedificaboeccleßämcaifl* Præmittam autem fimplicem eins lociexpofiuone'” exi'pfis domini uerbis alijs^ feripturae locis petitai”» deinde fubiungam cnarrationem maximorum in^^' clefia Chrifti uirorum, Matthæus ergo in cap. X Venitlefus in fines eius,inquit, Caefarex quac cog’’^’ minatur Philippi.Itacß primo notauit locum mor^*”* ftoricoquo plus fideiexpofitio mereatur, Aiunt^^'* C^farelt;e tem duas fuilTe Cæfareas.AIia enim refertur àmag’’^ lt;iM«, nbsp;nbsp;nbsp;Herodeextrutffa aut reßaurata potius eße in

D. Äugufii ÔC ex hoc appellata Cæfaream, quam demnuncupauerätTurrim Stratonis. Aliam quae prius dida Paneas tradunt à Philippo Hero^* filioingratiamTiberrjCaefaris amp;nbsp;inflruÄam fareamappellatameflcjcuidemum amp;nbsp;ab inßaumE*^ re Philippo additum fit nomen Philippi, uulg^’ farcam Philippi cognominatam, Hifioria uero îcopMîcr hoclocodefcribitur fada,breuicompcndio tradit^^ fumtnahi* ligionisnoflraefummam, nempe quæ uera fides*'* ftorit. qu3£ confeflio ab uno quouis noflrum requiratut')*'

de oriatur eafides,qu3m habeat uim SC effîcatiâjq**^ modo inferat in populum dei qute ecclefia efi, patn fithuius ecclefiaefundamentum, SC quibusc*^ bus aperiatwr focieuç fandvrucp, thçfawrus

fionem uarienthominum fentêuæ,pracmitutur quod tcati^dc dominus interrogaritdifcipulos ac dixërit,Qù.em me ^iunr homines cffe,filium ilium hominis C R-efpondcs

illijÔ^ dicebant, Alq quidem loannê Baptiftamj ’Iij ueroHeliam,aItj Ieremiam,aut unum e propheta

numero, Nam etiam hodiealij pu tant icruatorë ’'oftrum effe prophetam dei magnum, alij hominem deificatum, alij aliud nugantur, Cacterum proprium ^wJgi eft rare fapere amp;nbsp;optniones uaniffimas adorare P’?o ueritate,Proinde non eft fatis uulgi more de Chri «0 et religione fentire.Purior pleniortç à nobis cognf J'olt;onfeflio^ requiritur, Nam dominus ad difcipifc •os,Atuos,inquit,quern me dicitis effeCVos inquam ^Uos decet aliquid auguftius de me fentire confpedis ^otmiraculis Ù auditis tot concionibus. Proinde re» 'I'lititur ab uno quouis noftrg confeffio pura fyn« r P^^Jamfequitur exemplum fanæamp;Chriftianæ con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^ffionis» Nam Petrus omnium nomine, Tu es Chrix “^sJnqm'tj ftlius dei uiuentis^ Nihil hac confeflionepMrrffo«« *”^'uius,fcd nihil itê plenius nbsp;nbsp;purius, Singula enim ßßiow

‘^®*'bafi'ngula SC maxima habet myfteria, Tu, inquit, d«'« •Jon alius, es Chriftus, id eft untftus ille rex S)C heer» p°s,!ibcrator,redemptio,mediator,hoftia interceh ‘Ofsqui patris iram plaça s,peccata expias, ÔC cultores ^o®g’'atiafpiritus fandi inungis, Tues uiuentis dei

*“s,nonHelias aliquis aut propheta dei magnus, ‘^duerusde patris fubftantia ueri deifilius,qui uita poteftatem habes uiuifi'candi, Na ipfe dominus

Amen amen di'co uobis, qui fermonem meuffl audif credit ei qui mifit me, habet uitam £cternam,6ii'^ condemnationem non uenict,fed tranfiuit à morte igt;} uitamjn ó.cap^Ioan.haec confeffioPetriplanius gnifîcâtius ponitur, Roganti enim domino anetiai” difcipuli fut promifcuam fequêtes turbam ßatuerinlt; deferto dno mundum fequijPetrus omniö nomine*^^ fpondit,ó6 ait:Domine,ad quem ibimus i uerba uit^ æternæhabeSjSCnoscredimus amp;nbsp;cognouimus ( tu es Chrißus Filius dei uiui, Vera ergo ÔC Chriflia^’ confeflîoquæabunoquouis noßrum requiriturh^' iufmodi efl, Chrißus lefus uerus deus amp;nbsp;homo rus,à paire nobis datus eß faluator, iußitia, uita, f^^ difleatio, reßirredio QC omnis perficiens plenitude per quem omnes credentes abfoluuntur Qc iufiifi^^ tur pleniflime.Hoc ut ore fimpliciter cofitendum, toto corde fynceriter credendum eß.

Ad hanc confeflîonem refpondet dominus, 2*^210 Beatus es Simon Bar Iona. Hisoßendit quæ fitfid^‘ uis,qui eßedus autquæ operatio.Fides inquitbeaf?* de iußificantur credentes,Nam ÔC D.Paulus de ui^‘ dei difputans in epißola ad Romanos SC Galatasfc^ 1 fidei iuflificationem tribuit, Nec mirum id eß. Na^” proprqflimum dei opus eß iuflificare. [ußificare aü* tem cß liberarCjà peccatis abfoluere,innoxium dimtt tere, ex iniußo iuflum, ex immundo mSdum facet^' Id quod nulla creatura nec ullum opus humanum P*’ tefl.Hçc gloria folius dei efl,qui per fidem ÖC fpiriwf” fuumfandum agit nobifcum,fide purificanscoro*

noßra, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

mus qui fint fontes fîdei S)C unde oriatur fides, non ex libero arbitn'o autnoftris illis uiribus humanis, fed cœlitus illam oriri ôi. per fpiritus fandi gratta difFun= di in corda fidelium*

R-urfus ne confunderetur fpes nofira 5gt;C fraudare Llt;t«j fidei Jur uirtus laude fua in fidelibus Si ne quis ignoraret lt;3quot; fidflit.

fidei Si officia fideltSjfubtjcit dominus, At ego ’^iciflîm tibi dico quod tu es Petrus, Ob illam,tnquit, ^ûuftantem Si folidam confeffîonem tuam merito lau ^âberis uocaberisqj Petrus, Petrus autê dicitur à pe, ^^jquemadmodum Chriftianus à Chrifto, Pollicitus dominus hoc nominis Simoni aliquando inditu« gt;^m,quemadmodum legimus apud loannê in cap, i, ’'^itus Simonem Iefus,dixit: T u es Simon fill us Io« uocaberis Cephas, quod fonat,fî interpreteris, pP's* Idem ergo pollent hæc tria uocabula Petrus, ^^Pbas,Lapis, nifî quod prius Grar canicS, pofterius V'^nijpoitremum uero Latinum eft,Vbi uidesobL ^*^4uàm fœde errêt Si euangelium Chrifti nefeiant, ^'^æephas interpretantur caput. Magna uero Siexi * fçb .uidebatur Komanis nomina fortiri ex rebus

da nomen indipifcitur,atcßideo Petrus appellatur gt;nbsp;; °dcum petra,id eftChrifto communionem habeat ea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pe*quot; fidem enim coniungimur deo, per

D B E Fl S C 6 P Ö R.' V M r N S Tl T^ tuaïiSjfacerdorium fandum, adofFcrcndumfpinW^'' ks hoftias äcccptabiks deo per Icfum Chriftum, uerbiseriamcolligerelicetquæ fintofRüäCU* wtms fide iuslibethominis credcntts, ut uidelicet Sgt;C ipfe , ’ fitjfaxcus fcilicetjconftans 8C folidus,tcmplum deup* rituale,in quo regnet fpiritu fuo ÔC frudibus ipfe dominus, qui domino fpirituales ofFerat hofti^Si innocentiam uitæ, preces puras, amp;nbsp;charitatis mifericordiæue operajnhiscftlaus ÔC uirrus fand^’* rum,hæcfuntofficia hominum Chriftianorum. denus ergo de uera confeffi'one fidci,de huius amp;nbsp;uirtute,de origine fidei amp;nbsp;laude officio^ fi'dehui”' Catholica nbsp;nbsp;Sequitur nunc in uerbis domini,Etfupra hancp^

tram ædifîcabo ecclefiam meam, Ponuntur autet”’^ la hic per epanaphoram ÔC apofirophemNamt^^î^ ad fuperiorem confefflonem Petri de petra« Qirafî^*^ catjTuconfciruses me petram efle, meffîam'mu^“ faluatorem nbsp;nbsp;uerum ueri dei filium: Si hæc confe***^

uelutifcopuscritadquemmentis aciem fi'gantint^*’ dant^quicunquepofthac uolent recipiin ecclefi^i” meam« Necefleenimeritutillimc confîteant petra*” FMrt(ldWcn éite^hoc eft fundamentum Si caput ecclefiæ, Si tumer c^ pgr me ædificentur Si mihi nitantur.Hucautemp^^* put ecc e» ßj-j fcnpturæ teftimonia, i. Corjo* Bibeba^^ ' * Ômnes de fequente eos petra* Petra autem erat Chn* ftus« i.Corint.5.Fundamentum aliud nemo poteftp^, here præter hoc quod pofitum eft,quod eftlefus Chf* ipkx»., ftus^Etiterum, Eccepono in Zionlapidem ang^ rcm,eledum,prctiofum, qui crediderit ei^ innixt’^

* fucrit non pudefiet. Ex iftis omnibus colligare quid fitEcclefia, nimirum coetusfidelium Chriftojj’' nitentium^itemquodfundamet^in SC caput

.’ ET IVNCTIONB/ LIB. II. , IJl Chnfius Gt,ÔC quod fidci obiecîum neq? Petrus necç i) Papa effepoffît,fed petra,dcifilius,IefusChriftus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, »î

Poft hæciterum docetquæ fit uirtus fi'dei 8C ecclc fiæChrifti uitftoria. Pn'us dixerat, Beatus es Simon, ƒ Nampraecipuauisfidci eftiuftificare ÔC beau'tudinis 5fternæ confortes effîcere, N une alias quoeç uires re= ^enfensaddûjEtportæ inferorumnon præualebunt ’duerfus eam, uidelicet faneftorum ecclefiâ, Circum portas eft omm's uis urbium QC munitio : accipiuntur ®rgo portât metaphoricos pro inuincibili poteflate ^rindi latanæ dC carnis,Contra illos hoftes pollicetur ^orninus ecclefîæ fuæ m'tftoriam, Nam SC loannes in '-3nonicafua,Quoniamomne, inquit, quod natum ® ƒ ox deo uincit mundum, Et hæc eft uidtoria quæ' ui '•‘tniundum fides ueftra, Quis eft qui uincitmûdum pi qui crédit quodlefus eft filius deicProindeficut ^Mamentum ecclefiæ inuieftum ftat 6C immobile, fie H^iftindantur per fide fuperpetra in fortitudine dei funt SC perire non poflunt licet labantur ali» pändo 8c labafeât. Omnis enim qui natus eft ex deô ''tiatfeipfmn malus ille non tangiteum, Ifta autê diefta fint de eo quod dominus fuperiorê con |. ‘onemuoluitefTeregulam profeftîonis fidei catho tli*’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dogma certiffîmum de uera SC commu»

^j.’oitificarione faneftorum, ÔCiterum quod ecclefîa fit qua'm communio fiue cœtus fi'deliû Chri ^otnnitentium, SCquodhuius falus SxL incolumitas folidior fît quàm quæ ulla poftît aduerfa»

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principe huius fæculi diabotRo«.*»

De ekwV Nunc autêmerho quærataliquis, Qiiis ucrotó^ busregni o myften'aapcn'ct 6Ccxpltcabtthominibus,utint^*'* J coelarum' gant quid ipfis datum fit à domino,quid credant, modo dona dei aflequantur, uitamcp deo dignatnu*^ uantfR-efpondet dominus, 6C ait difcipulis, Vos ap^ rietis hunc donorum dei thefaurum, Ô6 ucluti ma*’'* pcrducetis homines in regnum cœlorum, rediK^^”* tes uerbomeouiamfalutis. Dabo enim uobisda^*^^ regni coelorS, ut quicquid folueritis in terra folj fit QC in ccelis,6C quicquid ligaucritis in terra ii^^ lis maneat ligatum.Id eft, in hoe cÓmittam uobis dicationem cuangeltj,ut inomnem orbem terrât, tis 06 omnibus hominibus collatain Chriftopet“^^ gratiam prædicetis,imô et denuncietis credentes i’*; elTe purgatos à peccatis Ô6 liberatos à morte, hatt^ -autem fados uitat æternæ, rurfus contra incredu* pronuncietis morte morituros Ô6 atternumfotcP, dendos. Tam ucro rata Ô6 certa er it ueftra deniH’C tio,ut nihil eorum quæ uos in terris ex uerbo luturiautligaturieftis, alligafurus autfoIuturiJS ’ egoincœlis^Namiuxtametaphoram cuangeltj P*^^ dicatio denunciatio fiue promiffîo rcmiflïonis torum Clauis appellatur. Vt enim clauibus ap^*^* aditus in rem aliquam occlufam, fic cuangelio^’^P^j cantur myßeria dei, fic pratdicatione Chrifii ^P^*^ thefaurus donorum dei, adeo^ ipfe auditor manu inipfum regnum coelorüintroducitur,ngt;** feper incredulitatem ingredi nolit. Hæc metap^j^ij explicatur binis feripturæ tefiimonijs.Prius cæ ii.VæuobisIegifperitis,quia tuliftis clauem tiac, ipfi non introiftis 26 eos qui introibant Pofterius extatapud Ifaiam in ói.cap^Óf citaiuf

J cam cap.4» Spiritus domini fuper me j^ptercaquod j ( unxitme,ad euangelizandum paupcribus mifitme, 11 W fanem contritos corde,ut praedicem captiuis remif I *ionem,ÔÔcæcis uifum,utemittam confrados per rca I jpffionem, ut prædicê annum domini accepts. Chria “Us ergo uirtute fua fanat,foluit, emittit S)C ligatintus homine interiore, eam^ falutem uelcondemnaa f^onem tarn ipfe foris annunciauit quam difcipulis de ’'unciarc pra:cepit.Cum enim præftat ÔC exhiber da»

I apoftolis, quas in præfenti tantû promittit, aliud dat aut committit quàm minifteriu uerbi, N am ®pudloannem dicit,Sicutmemifitpater,ita6lt; uos.Accipite fpiritum fandum, Qiiorumcûtç ’cmifcritig peccata,remittuntiir eis: quorumcum^ re J}^ueritis,retenta funtEt planius apud Lucâlegitur, dominus aperuit difcipulorum mentem ut intelligca ’^^utfcriptm-as, SCdixit eis: Sicfcriptûeft, SCficopor» *^°atChriftum patiSCrefurgereàmortuis tertio die, ^‘^prædicari in nomine eins pœnitentiam S/C. remiffîo ’'Cttipeccatoruinomnes Gentes, initio fado ab Hie» •■ofolymis. Vos autemeftis teßes horü. Etapud Mara^lt;lt;’''‘*‘» ^utnapoßolis pratcipit dominus, SCdicit, Iteinmun» ^»1 uniuerfum QC prædicate euangelium omni créa ’uræ,Qpj credideritôC baptizatusfueritfaluusen'tî nuiuero noncredidcritcondemnabitur. Ad hune au tnodum leguntur apoßoli clauibus efle ufi. Nam

, ’ Petrus praedicans Hierofolymitanis, Refipißite, pS^’^j^baptizetur unufquifcç ueßrum fub nomine ^hrißi lefu in remiflîonem peccatorum,6C accipietis uonunr fpiritus fandt Hoc nuncium Petri gC hanc poHicitationemapoßolifuiratamhabuitdeus, Sgt;C pec «tum confitentibus fidentibus^ bonitati fuae ficut

promiferat Petrus remifit, atc^ita foIiu'tPetrus^Rif’'' fus cum Paulus diferte prædicaflet remiffionem cator um per fidem in Chriftum lefum, ludæi dicationinonacquiefccrent,apoftolus excufllsiKß*' bus,Sanguis, inquit,ucfter fupcr caput ueftru.MiH’’ dus ego pofthac ad Gentes uadâtatc^ ad eum moduj” ligauit, Etdeusuerbum Pauliratûhabuit, QiianH“* cnimperftiteruntinincredulitate,non funtipfisp^*;* i catorum uincularcfoluta. Poft hæc tam plana nbsp;nbsp;j

pturaç teftimonia ÔC exempla nihil moror quid ali] I gentur depoteftate clauium, fufEcit mihi fîmplic*^’ ÔC aeritas euangelica*

Tibi dabo Qiiod fi obiecerint aduerfartj illam fingulareifl gt;nbsp;' * fbiuef, bi dabo claues regni cœlorum, quam corrumpcP^^^ pofuerim per uniuerfalem, Vobis dabo claues €œlorum,dico Petrum omnium nomine refpond»^^’ omnes enim interrogauerat dominus,ergo refpo^ * nem domini ad omnes pertinere,licet ad unum diredafitceuad oratoremô^ interprétera, Scfil^’p Cyprianusepift,lib,i,epift,5,unura pro omnibus ‘ trum futffe loquutû, Quera imitatus opiner Aug^, Tra(ft.inIoan,ii8,Cum omnes effèntinterroga^*’ folus Petrus refpondit, Tu es Chriftus filius dei u*^ Et ei dicitur, Tibi dabo claues regni cœlorû, ligandi ôô ibluendi iblus acceperit poteftatenijf'^^ . illud unus pro omnibus dixerit ÔC hoc cum omo**’, tanquamperfonamgerens ipfîus unitatis accept' ïdeo unus pro omnibus, quia imitas eft in omnib^ Deinde nihil apudMatthæum dat dominus, tur tantum claues, Cæterum ubi dat non uni datjfed omnibus, Proinde fynekdocha eftin uerbi^’ pollicit^io ad omnes pe'rtinet. Hoc ipfum

‘æ ÔC imita tis, QC ideo didum efTe, Tibi dabo,non H^odfoli Petro claues dederit aut ei plus quàm relia apoftolis dederit, lèdquod ccclcfîæ claues acce*

in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’^ofedo fola ucritatem habet,

P *3nus Trad,defîmplicitateprælatorum, Hocerât “*Ç2lt;cæteriapoftoli,inquit,quodfuit Petrus part °^fortio præditi honoris ôtf poteftatis, fed exordium , ^nitate proficifeit utccclefia unamonftretur,Haec ƒ æntentiaeiuslociquemprofc ex Matthæo profca

'^nia clTcconfentaneam è feripturispetitam, f ^unc fecundo loco quod pollicitus fum ponam veffniw ?’^lt;^orum patrum expofitiones, exquibus appareatexpofitio ‘^Um Matthæi nihil facere ad tyrannidem pontifias lociapui J ^pifeoporum confi'rmandam,Et cum multorû fen=.MdKl?.wj p’^^'asproexpofitione noftraaefententia afFerre poP®’ ^’jfatis tarnen eritminine curiofo Ledori fiunius ^Talterius recenlèamteftimonium, Origenes Hoa

quæ in Matth.extat prima plane nobifeum fena ^^opiofîor interim eft Græci feriptoris expofi'tioÇ 3^^ hic recitari queat, Auguftini maxime catholici et

'^defia fidelilTimi uiri uerba nunc afcribam, fs Scr J °’^cdeuerbisdominiin Euangeliofecundum Mat j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij.Petrus inquit in apoftolorQ ordine primus,

omnibus. Ipfe deniqj domino lefii Chrifto requt-^'otiquçrj, nam homines eum elTe dicerent,et opinio

Varias hominumdifcipulis refpondentibus, rur. domino interrogante, ôd dicente: Vos autem

ßusfilius dei uiut Vnus promulns deditrefpoüfn^ unitas m multis ♦ Tune ei dominus ait î Beatus es 5 mon Bariona,quia non reuelauit tibi caro et fed pater meus qui in cœlis cft,Deindc addidit,EteS tibidico^Tanquamdiceret, Quiatudixifti mihi, *, cs Chriftus filius dei uiui: Sgt;C ego tibi,Tu es Petrus. mon quippe ante uocabatur.Hoc autem nomen Petrusappellaretur à domino impofitum eft, , utea figura fignificaret ecclefiam« Quia enim flus petra,Petrus populus Chriftianus« Petra eni cipale nomen eft, ideo Petrus à petra,non petra à r tro, quomodo non à Chriftiano Chriftus fed à flo Chriftianus uocatur«Tu es ergo,inquit,Petruslt; fuper hanc petram quam confeflus cs,fuper hancP^^ tram quam cognouifti, dicens, Tu es Chriftus dei uiui,ædifîcabo ecclefiam meam, id eft fuper mt*!’* fum aedificabo ecclefiam meam« Super me ædifîlt;^^^^ te,nonme fuper te. Nam uolentes homines ædifî^^^*^ fupra homines,dicebant,Ego quidem fum Pauli, autem Apollo, ego uero Cephæ, ipfe eft Petrus. Iij qui nolebantædifîcare fuper Petrum fed fupetP^* tram,Ego autem fum Chrifti. Äpoftolus autem lus ubi cognouit fe eligi Chriftum contemni,Dbi^ fus eft,inquit,Chriftus t’Nunquid Paulus pro crucifixus eft faut in nomine Pauli baptizati efl*®,' Quomodo non in Pauli fic nec in Petri j fed in nom** ne Chrifti ut Petrus aedificaretur fupra petram petrafuperPetrum,amp;^c« Huius generis 66 aliamub^ inuenies Tradatuinloan« 114, i« Retradationut” libro cap.iu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Poflem nunc magno fpiritu hunc locum proftq^ aduerfarios proraçrito fwotradare, quiaufi^i^^^

pcrucrtcre ac uittare uerbum dotnini, afferctes in ho^ winem peccatorem innitiinuidam ecclefîamjlcd par cens mifens,adtnoneo ôi adhortor eos ut rcfipifcant credant apertæ uen'tati, rurfus ut fecum expendât ^amnihilirebus confîdant.Nifîenim oculis carrant mente, tntdlîgunt ilium cui maxime confifî funt I0

Matthæi nihil facere pro fententia2lt; dogmate il ° ‘U0 de poteftate pontificis.Imô is ipfe impiam illam P^teftatem oppugnat capitô^ fubuertit. Nam Chrû ^spetraeft, Petri funtomnes fideles. Fides deido« eft^Hæc confi'tetur lefum efle Chriftum, fundas caput ôi^falutem fidelium unicam. Hæcfia fs beat ac iuftifîcat. Hæc fides uincit mundum. Hæc ^fs fociatnos Chrifto ÔC ecclefîg fuç.Ecclefia com ^niofideiigeßChrifto innitentium, Inhancaperis ^ditus per claues.Claues nil aliud funt quàm uera ^J'’'inifteriumôlt;^prædicatioeuangelii Chrifti. Ligat So qui damnationem annunciat incredulis. Soluit j^^'^fmilïîonempeccatorum per Chriftum prædicat fumma euange= Summtt^ peccati ÔC mortis foluimur uangel^. redemptionem quæ eft in Chrifto le

'xiiiuero Chriftum liberatorem QC redemptorem jj-^®§ï^ofcunt ac fufcipiût, eos aeternis uinculis dam

^saddiétos^ elTeç’Hanclegationemcum apoftos j^/'^sinomncsnationes perferêdam traderetdomû

^’Utfuam efle,ut à fe profecîam, ut à fe mandatam ^çP^obaret, hoc fîngulari teftimonio earn honorauit faq cœlorum nuncupauit. Ifta uero quid tg^^^’^adconfîrmandamtricipitis poteftatem '■ Non

Poteftas eft quàm minifterium fi homines refpici . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de hiçagitur.Chiift’js utiturpoteftate,et uir

tgt;B EPISCOPORVM ïMSTIT*. tute fua operatur in hominibus,apoftolis utituf niftris»

Traftanturduo ex euangelio loci,prior ex Luca,Oraiii protePetrenedeficiatfides tiia, pofteriorexloanne, Pafceouesmeas. Cap. XII[.

HEc plus momenti habcnt quæ ex Luca P*quot;®* ferunt. Dixit fanè dominus ad difcipu^^®' „ praecipue uero ad Petrum,Simon Simoß)^*' cc fatanas expetiuit uos ut cribraret ficut triticiï. Eg® autêrogaui pro te,ne deficiat fides tua, 6C tu do conuerfus confirma fratres tuos,Quid autem faciuntadprimatum 2lt;tyrannidem Papxconfif’’^^^ damc’autquisindecolligat federn Romana idcon®'' polTeerrare, quia dominus dixerit, Oraui ,p ne deficiat fides tuat’Loquebatur enim dominus bus præfentibus. Videbatfuorum pufillanimitatcni) præcipue autem Petri audaciam plus quàm teweta» riam,undebonidocloris ôifpatris officio fungêsfu^ contra imminentem malorum tempeflatem armatj^ Petronimiamfui cximitfiduciam. Sermonêergoa^ Petrum uertitpeculiariter ut h une Ô6 reliques inftitueret ôlt;^ caftigaret. Nam quod Petrus feciti^^' lij quoeç fecerunt, nifi quod Petrus omnia egiteo^^^** dentius cæteris, non malo qutdem zelo fed tamê,amp;^quod paulo poftabnegauitturpius.Adhu^ ergopræcipuefermonemuertens, Simon Simon, lO* quit,cccefatanasexpetiuit uos ftudio utdiffipcHi^^ omnes quemadmodumcribrari folet triticum. nomine magis erit uigilandum uobis omnibus, cipue uero tibi Petre, qui nunc plus nimium tuam w flitas uirtutem 66 conftantiam, ViciffetenimiH^*^ {lunCjUifi ego obftitiffem halt;ffenus»Deprecatus enina

pfo te Petre, ut quando tu reh'qui's fœdius fis ab-g^gatiirus nomen meum, utin^uam fides tua non de ^*?t,ideft,utnonabforbearis à dcfperatione amp;nbsp;pcc.

tuiatrocitate» Proinde uacillabxtquidê fides tua, ƒ9 adeô ut ter fis abnegaturus nomen meum, fed in ƒ Pe*' gratiam meam defeendes, flebis, dolebts ÔC ad=

®dufn te tut pigebit fceleris.Catterû hoc exemplum ædam in te ut ad te reuei fus tuo exemplo lapfos

°Woleris ÔC confirmes, ne fcelerum immanitate ab« °'’Dcantur. Atqj hic eft omnium fîmplicilTimus et ma ”^cgenuinus fenfus, Qiiid ante ifta faciunt uel pro P‘‘fopis uel pro epifeoporum conditore Papac' Non

probarunt aduerfartj quod Petrus hic typorc. P'iæfentarit Romana tantum ecclefîam, Tentatur fa* ^^cclefia catholica uarîjs tentationibus à fatana, cus membra ecclefîæ per conciffîones cribare, auxi.

°9’^udatos perderc fubigereep. Sed uincit per eum ^^'^^'efiaqui orauitproea,quidilexitearn ÔC tradidic

•iietipfum in mortem proipfa, Præterea habet ilia pœnitentiæamp; confolationis exempla, quibus

^^Hrmanturfi'atres.Huiusccclefiæ fides nunquam ‘^gt;t.Romanæ fedis deficit. Quod fi adeó hæc uer. Contrnt» ^domini ad Petrum ditfia placent, placeat ôôilludapoßolo» wdante hæcuerbafielegiturjFadla eftautem ^^tio inter eos quis ipforum uideretur maior, Qiiia ^’^•rnaudierantabiturum dominum,putabantilliu= exomnibus,ficutfitin rebus mortaliû, reliquis lepraeponendum, ad quem ceu principem cæteri omnes refpedent à cuius nutu pendeant, ÔC qui ab« ^wisÇhrifti uices gereretin terris, ateg ideo carnali zelodigladiantm- fupertoritate ac maioritate. At flominus contra ipforum opinionê docet regno fuo

non abolcrt magiftratum Só in eivis locum repolît ftolosjqui noua quadam ratione imperitent uelfp^jj tualtteruelcarnalitcr^Nam reges quidempopulo’^’’ nthilominus dominabuntur inquit, quibufcüö^ poteftas comiflTa eft à domino ut præfînt popults, 'iui^yiToii RdcAouifTca benefîci uocantur,id efl: in hoc ini'Ç' tuti funt ut benefaciant,pacem 5C tranquillitateni*’^’* publicæ curent: uos autem non inftitui ut munerc*”’ gtftratus fungamini, utdominemini,ut rebits întcit, fitis politiciSj ut uocemini principes, uerum fterium ecclefîarum ad prædicationem euangelij ordinaut Prima ergo cura erit ne uincat amp;fuppl^^* tet uos ambitiOjfuperbia aut luxusîfaftûsue uitçî^^ potius fumma fit inter uos humilitas, QC G cui uos dona contigere præclara,ne præfcrat fe alijs pterdona,fed cogitet ilia elTe à domino QC in hunf nemcollata à domino ut eccleiïæ inferuiat ÔC pluribus profin His iungit uaria argumêta dotnii^^'^ Primum à conditione ducit SCaptat per collatio’’^ j dicens, V ter obfecro maior eft, qui accumbit an 4^ miniftratfNonne qui accumbitt’Accumbit clefîa,miniftrantmenfae^ inferuiunt epifcopijpt^’r nentes conuiuis quod acceperunt à domino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

dei èC euangelij. Decet igitur epifcopos cura fc*'* tudo ne quid cuiquam défit in conuiuio« Additt^^ plum. Nonne ego me inter uos talem geflî hadçit^ quales uos effeiubeo f Nunquamambiuiimperty^’ imôoblatum quodfcitisrefpuiacfugi: unde ergot*^ inter uos demaioritate contentio t’Dicite obfccto , toto illo tempore quo mihiadhæfîftis uel tantillum deritis unde caniedare licuerit moliri me regnu?^ renumÆerte fi uerum uultis fateri, cofîtebimim

unà mccutn uartjs tentanombus abundc excrcitôs effe. Vnde ergo oboritur ilia inter uos contentio de rc gnofPotiusdifputandum fueratde cruce ferenda fandapatientia. Namablegaturus uos inorbemters tæjad inflaurandum regnum dei, non ablegabo ut rc gna uobis fubtjciatis aut ut imperitetis populis: fed fia cutmifitme pater meus, fie ego mitto uos, ut feruiaa tisjôCutdei iuftitiam praedicetis. Qiiamobrem fane Wulta uobis eruntperpetienda. Cæterum fi confiana ter meis inhæferitis ueftigtjs,dabitur uobis meeum rc gni æterni confortium. Merito enim nunquam peria turacoronantur corona qui calcarunt gloriam terrca ttanijfolius dei gloriam quæfîuerunt.Hifce uero quid poteratproferri cotra noftros euidentius rquot; V ide enim t^uncut pLidore fuffufî nil habent quod refpondeant» Peccaftis etenim, proinde G me audieritismutabitis ’’’entêtllajnucftrâ prauiffîmis imbutâafFecîlionibus, . Obtjciunt 8C illudex Ioanne,Pafce oues meas^Pdroconj quid ilia ad Bachum Meminifle enim opor= miff4cur4 teta Petro ter exaô um effe amorem erga Chriftum, greg«» quemlibet amorem,fed ardentiorem cæteris, dca

’ttde ter item commiffam illi curam gregis. ïllud nimi fignificatum eft non effe idoneum facerdotio nû negledli's omnibus nihil ametnifî Chriftû, hoc ^^titatem,innocêtiam pietatem : adhaec nihil huic ’quot;^quiuseffedebere,quam incolumitatem gregis G^ ’erediti.Talj-gytem Petro amp;nbsp;cuilibet fideli epifeopo ^^«’‘nus oues, nondeuorandas fed pafeen

^Sjpafee^euangelicæ dodrinae ani °‘^‘^uguft.Trad.in loâ. ii5.Qui,inquit, hoc oues Ghrifti, ut fuas uelint effe non.

n'andi uel dominandi uel acquirendi cupiditate, flo” j obediendi Sgt;C fubueniendi dC deo placendt charitate» Contra hos ergo uigilat loties inculcata iftauox Ch^ fti, quos apoftolus gémit fuaquærere non quæ m'* j Chrifti, Nâ qd eft aliud, Diligis me, pafce oues quàm fl dicereturt’Si mediligis non £e,pafcerecog‘^^’ fed oues meas, SC ficut meas pafce non fient tuas, dam meam in eis quære non tuam, dominium non tuum,Iucra mea non tua^Hæc dC alia huius ris complura in hanc rem SC in uerba Chrifti non pie quàm dode feribit S, Auguftinus^ Quibus otn^** bus fi conféras illa quæ hodie fi'unt ab epifeopis in era fede Romana SC in aulis epifeoporum,dices modihominibusnihilminus cordi elfe quàm ouinj' falutem, dices lupos efle no paftores ouiumæroiX non eft quod iftis Chrifti uerbis,Pafce oues meas?^ defendant tyrannidem, Quodfiomnino cupiunt^'^' dire quid de ipfîs proditum fit in facris literis, l^g j

; quæ de ipfis confcripfit Ezechiel in cap. 5^4, aud^ Zachariam teftantem,SCdicentem:Etdixitdonii^ , ad me,Âdhuc fume tibi uafa paftoris ftulti.Qiiia ■ ego fufeitabo paftorem in terra qui derelida non fitabitjdifperfumnonquæret, SCcontritumnon bitjô^ id quod ftat non enutriet, ÔC carnes pingn‘^ comedet, SC ungulas eorum düToluet. O paftor nbsp;nbsp;. *

lum SC derelinquens gregê. Gladius fuper bradn^^^ cius SC fuper oculum dextrum eius. Depinxit epifeopatum papifticum SC paftores titulotenus flores,reuera uoraces lupos uiuis coloribus ta,quiSCdeinterituillorum ftatim fubiungens Brachium eius ariditate ficcabitur, ÔC oculus ciuj tenebrefcensobfcurabitunFaciat autem

et fvnctione, lib. il 158 nusquodftatiütfacereadgioriamnomini's fui ritatis defenfîonem cito, Amen*

Quid Romano epifcopo datum fit in Nicena Synodo, Si an huic omnes Occidends Ecdefiac fint fubiedlac.

H Ec ilia quid? noua funt quæ ex Nicenæ Sy* II nodi canonibus iaditategregtj impoftores* Nam Romani clerici etiä S.Äuguftini tem* poribus conabantur Aphricanæ eccleßae ap pcUationes prætextu Canonu ad Ce rapere,fed reprcL ^’wtiiitaudaxinftitutumuigilantia Aphricanorum ^Pdcoporum.Ea hiftoria cum praefenti negotio uidea plurimü allatura utilitatis 6^ perfpicuitatis, ipfant P^ucis pcrftringam* Apiarius quidam presbyter Sic* ab officio facri minifterq deiedus eft à fratrL ob infanda crimina* Non tarnen multo tem* P^'^^interiedo redit Apiarius, ueniam petit, QC facile ’•‘^H^itur reftituitur^ communioni, ea tarnen lege Mt Sifpgjjß- eccleff a hæreret.Quæ conditio homin? ^aiiitettorfit, ideo^ protinus Romam feproripuit negotium fuum Zofimo Papae expofuit,fup P ‘^tter auxilia poftulans contra Aphricanos epifco* fpfoniptior quam prudetior ftatim con n» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plebis Potenti*

Mna cuni Philippo amp;nbsp;Afello Rom*ecclefi2e presby . cum illo ad Aphricanos proficifcantur epia J°P.~’^3ufamilläueter? denouo orfurtErgo cum fu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduentus fui caufam expo*

CDifenim ei Synode» r ‘‘^opi c c X V11 * Coram iftis quacdä propofuit Fa«:

ftinus,deinde nero Commonitorium quoddam à Z*’ fimo Papa fibi datum proferf,6C id publice poftiilat^*^ citari.Eratautemhuiufmodi, FratriFauftino Philippe 6C Afello presbyteris Zofimus epifeopu’, Noftisquæuobis commiflafînt, uositaut noftta*^’ inuobispræfentiaeft cunda per agite, maxime cu*” ôt^hoenofirum poffîtis habere mandatû ôôuerbaû* nonum quæ in pleniorem firmiiatem huic Corntuo*'* torio infcripfimus* Ita enim dixerunt chariffîmi fiâus Cda tres in Confîlio Niceno cum de Epifeoporum apP^^ «ozj Syno latione decernerent, Placuit autem ut û epifeopus di Ni««« eufatus fuerit Si iudicarint congregati epifeopi^^^

regionis, Si de gradu fuo deiecerinteCî, 8C appelle'' epifeopus uidea tur, Si confugerit ad beatiffîmtim manæ ecclefiæ epifeopû,Si uoluerit audiri. Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

putauerit utrenouetur examen, feribere his cp^ pis dignetur qui in fînitima Si propinqua proui^l^iî funtjUtipfi diligenter omnia requirant, Si iuxta‘‘“^ ueritatisdefîniant, quodfiis quirogatcaufam iterum audiri deprecationefuamouerit epifeopS* manum ut à latere fuo presbyterum mittat, eritinp“’* teftate epifeopi Romani quid uelitôf quid exifti^^j Et fi decreuerit mittendes elTe qui præfentes eu«’’ fcopisiudicenthabentesauthoritatemeius à ftinati funt,erit in fuo arbitriez Si uero crediderit*^, cere epifeopos ut negotio terminum imponant,»f* quod fapientiffîmo confilio fuo iudicauerit, recitataeflentperDanielem notarium,furguntt^ alios Alipius Tagaftenfis legatus prouinciae diæjNouatus quoqj epifeopus Si legatus Sitifenßsjac proteftâtur bona fide obferuaturos lt;1^^^. cuncç.Nicena Synedp fint tradita, ifta «ero

ET F V NOTION B, LIB. II. IJ9 ^ofimusPapa Synodo Carthagien, propofuent per 3uftinumlegatum,dubiaeflej cumin Græcisexem Pbribus Nicenx Synodi minime contineantur. Con autem ut legatio mittatur Conftantinopolim ^'exandriam $gt;C Antiochiam quç inde adferatà ueris ^Græcis exemplaribus rerum in Synodo Nicena ge jj^’^unicerta Ôd incorruptateftimonia« Et quanquam ^uftinus charitatem ÔC cocordiam ecclefiarum com P^ndaretpeteret^ne Aphricani epifcopiRomânac præiudicarent ÔC plus quàm decet fapere uellent, ^^.*’5’^^inÂlipîj amp;nbsp;Nouati fententiam reliqui quod /‘turiuerepedibus.Fauftinusautem cumîuis infe» ^ç^^Romam redit»

Zofimi fucceiîorem, in quibus inter caetca ^’Quamuis , inquiunt, plurimos codices legeria

Niceno confilio Latinis in legimus quemadmodû in fupra didlo Corn ‘^itorio nobis dircdla funt. Deinde fcribûtur coma, '^.^^literac ad epifcopum Conftantinopolitanum, g^''^*ochenum Sgt;C Alexandrins, ad ecclefîas prifcas, I^g3ti Innocêtius ôô Marcellus, integra 5lt; incorrupta Ni 14 ^ Synodi ada fine exêpla referrent in Aphricam: fibu etiamfecerunt, Cçterum uifîs exempla bus ^^Qpof-iiiTe in medium qui in ueris exemplary ' tXç lt;^ontinebatur»Quocirca Aphricani epifcopi pracfulis iugum Sgt;C fuam liberta= f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiftola ad Celeßinum Papam Boni

'Icin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcripta,Dcprecamur, inquiunt, ut

CJicettum mittatis^nec ä nobis excommunicates in commun/o^ Con/tliimt nem ultra uelitis rcci'pere Quia hoc etiâ Niceno co^ /îdfHit COB fiiio defim'tum efle nouifti's. Et décréta Nicena fine gt;1* clericos fine epifeopos l'pfos fuis

MàRom. tropoiitanis epifcopi's apertiffîme commiferunt. Pt*** ” dentiffîme enim iuftiffîme^uideruntquachbet nfig*’ 53 ria in illis locis elle finienda ubi orta funr,nec ulH 55 uinciægratiamfanâi fpiiitus defuturam, qua 35 tas à facerdotibus Chrifti prudêter uideatur ôi^ ftanter teneatur, imo cuilibeteffeconceflum tia fuerit olFenfus cognitorum ad confilia fuæ pro'^*” ciæ prouocare, lam ut aliqui tanquam à tuae tis latere mittanturnullibi inuenimus patrS conftitutum.Quiaidquodpn'dem per coepifeop^’’; noftrum Fauftinum ex Nicenæ Synodi canonib^}® tuliftis,in emêdatis illi’us Synodi Âdlis non repc^^ tunAccepimus enimuera exemplariaà fando ƒ îo coepi feopo noftro Alexandrinæ ecclefîae, rabili Attico antiftiteCoftantinopoIitano ex tentico tranferipta, Hæcibijftis autemmodis %' conftantia retinueruntfuis ecclefijs libertatem AP^ cani epifeopi,

Colligimus autem ex iftis cuilibetecclefîae ac r ecclejîdru uinciæfuam libertatem per Nicenumconfiliii*’?^j,} integra, ncre intadam QC Rom. præfulis ampullas de

Synodo efle uaniffîmas, Imo Nicenam Syno^^’*^ J gis nobis facere quàm pro aduerfarijs. Qtiid ab Aphricanis epifeopis in Mileuentano tj filio conferiptus legitur canon contra Rom. r annidcm,in hçc uerba,Plaçait ut presby teri uel cæteri inferiores clerici in caufîs quas habu^ fideiudicijs epifeoporum fuorum queßifo^t^^^^^

quot;ciniepifcopieos audiant ÔC inter eos quicquid efißa jwantjadhibiti ab eis ex confenfu epifcoporö fuorutn» Quod fi ab eis prouocandiim putauerint, non pro docentnifî ad Aphricanacofilia,uel ad primates pro® ^iuciarum fuarumjad trâfmarina autem qui putaue« ’^’tappellandum, à nullo intra Aphricam in comunio ’^^ûifcipiatunHæc omnia exeo libro defumpfimus ^uembeatuslfîdorusde prifcis Confiltjs compofuir, Cæterum G egregie ÔC cum laude maxima pro ec^ fuis libertate ipfarum tuenda inuigilarunt ÔC certarunt Aphricani epifcopi, profelt;flo glo non ignominiam , benedidionem non male» j^ionem merentur epifcopi per Germaniam, Ana Gallias, Daniam, Boemiam Slt; per alia régna, ’*'lui decertant pro incolumitatc amp;nbsp;libertate ecclefia ’‘^'ufuarum contra Rom» Pont monarchiam tyran«= Maxime cum nunc multo corruptior fit Roa quàm cum ita ab ea abhorrèrent Aphricani epifco ^'sUôRomæ nec ab epifcopis Romanis, fed in Aphri

Qiiibus c fontibus manaritquodprifca ilia fæcula tan l^*gt;«ntribucrinte«lefîæ Romanæ, Cap. XV.

8 Vod autem prifci patres St^fandi ecclefia= rum minifiri plurimû detulere ecclefiae Ro= manae amp;nbsp;hanc maximis decorarunt laudi= ; “î^^jUihi facit ad confîrmandam Rom. Pont, amp;nbsp;Car» *''aliunityrannidem, faftum 8C luxum, Sandra fuit Làusue» ■ ^tusR.oii^3j^Qj.yfj, ecclefia,illufl:ris in fide,in fandlis fcr« ecclt °^amorum,pratcipue autemin conftantiauerita=^lt;«E-®’«‘** * Habuit multos principes fanÄos ÔC antißites pie=

DE EPISCOPORVM INSTlT-tam. Athanafius enim S)C cxteri per Aegyptum^P pi ( fi modo titulus nonfallit)ad Liberium fern epifcopum fcribêtes,Apoftoli,inquiunt, p2i^^ noris ÔC potefiatis cofortio pracditi, homines adfîdem,demortc aduitam diuinæ praedeilioai*® lt;nbsp;gratia ac monitis perduxerunt, quorum ueftra nbsp;nbsp;,

nitas honoranda fequens mérita 2C perfede io’P ^^ exempla, ecclefiam dei morum probitate dC fanditatecondecorat, S)C fîdefacra Chriftianis bus uigens quae fieri deo placita præcepit,ftudiis P tificalibus indefînenter operatur et perficit,feru3®^ gis diuinae mandata.Hæc illi. V er um quid hutH^ . die uel de Romanis epifcopis uel Romana eri prædicarepoffîsc'Denies cum peftifer um illud rio excitatum per totum orbem flagraret cendium,ô6 Orientis principes in oriente agcntty^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanirent contra orthodoxæ fidei confefibres,

quidem relegarent in exilium alios autem exqi’^ L fupplictjs crudeliter périmèrent, Occidentis pes Romæ potiffîmum agentes catholicam rec^a^.j fidem 8C huius confefibres tuebantur ac propag^^ ’ imó QC contr ariam aifertionem refumptis uiribü® pugnabant profcribebant^. Hinc enim illa Gratiani V alentiniani di. Theodofij Imperatoru*” Qgicaa Codice præfcriptio, Cundlos populos quos tholiciqui tiæ noftrae regit imperium in tali uolumus relig*^ ' htretia uerfari,quam diuinum Petrum apofiolum habendi. Romanis, religio ufque adhuc ab ipfo infinuaia clarat,quam^pontincemDamafum fequi Petrum Alexandriæ epifcopS uirum apoftolicae dïitaas,hoceft,utfecundum apoftolicam difeiph^’L ,j euangelicam^dodrinampatris SCfiltjamp;fpiritus

Uttam delta tem fub pan' maieftate, Oc fub piatrfnb credamus. Hane legem fequêtes Ch'riftianorum fatholicoriim nomen I'ubemus ampledi,relïqóos txcx •^odæmentes uaefanos^tudicantes Hæretici dogma* ^^sinfamiamfuftinerCjdniina pn'mum uindida poft motus ani'mi noftn, que ex cœlefti arbitnb fum

Pfeitnusjultione pletftendos. Proi'nde propter uirtu* dotes illas eximias R-omanam ecclefi'am ori'en* ÔC occidentis ecclefiæ fecerunt plun'mi, ÔC ad hanc euangelicae dodn'nat difciplinæ^ apoftolicat cuL ^'cetnrefpexerunt, honorantes in ipfa donaideiexi* ‘^‘‘i.PrætereaflorebantR.omæ etiam pi'a, liberalia Sif r *^ioraftudia,atq;ideo'plures cæteris ad occidente ^’'Dan's nationibus S)C eruditiores habebat facerdo* ^®’^uid quod omnibus circumqualt;$ gentibus reue quædam Romanæ ecclefiæ infita erat, propter ^'^oriam apoftolorum Petri ac Pauli, qui Romæ ÔC

fp *°§lofiæ urbis orbis dominæ,Etquod uicinis Slt;S • petentibus à Roma darentur ^otes acdodores. Erant ecclefiæ aliæ quæ ab hac (glj’^y^itiore ôôapoftolica peterent confilia in rebus dubtjs, in ritibus item ec*

‘äfticij rite exercendis inftituendis^« Et in his qut fco ^’^’^‘tiusneminifuam denegabant operam epi* audiftèntobortam fchifmata, farcire concordiä» cccief nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud alias

fim i f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimationem fplendidam,intes

mint) uendicabat, manebat omnibus ecckfijs^^ß J ' bertas intaó'a» Nam ft quid hæcrederent bene nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

turn efle in ilia, non ideo recipiebantac imitabaH^’; | quodcredercntRomanam ecclefiam omniS aliar*’ magtftram S/C didatricem effe, fed quod cernerent H ritatem ab ilia coli 0^ cuftodiri. Qtiod fi quidobfl***’* tius agere,fi audatius aliquid præcipere, fi quid co* traueritatemtentare, fi alias ecclefias premere uc uiderent epifcopi Romani,non ilico parebanico^^ fcopi ops placitis at(^ præfcriptis aliarum ecclcfiarum anti^î pofuerunt 0^ décréta eorS ceu irrefragabilia adorabant, fed* fèRom. iitentes libertate dehortabant ab inftituto praiiop^j

tifices Romanos,imo SC obiurgabatgrauius.Idq*^‘J. uel ex ilia de pafchate celebrando concertadoneco* gi poteft^Cum enim Afiaticae ecclefiæ in pafchate kbrando nollentrecipereritû Romanæ ecclefiae?^ traditum feruaremallêt,mox à Vidore qui fub^^ modo principe,epifcopo fuccefferat Eleuthero feP rati flint à Chriftianorum communione, Vcriu^^^

• di quid ilia dereprodatinhiftoriafua Ecclefiaft*^''^ bius^Ad hæc V idor Romanae ecclefiæ epifcopi*^ P tinacius agens paflîmtotius Afiæ ac uicinarui^ P*^ iiinciarum ecclefias à communionis focietate reiec re nidtur tanquam in hærefim déclinantes, mittitquibusomnes fimulabf($difcretionc ab ec fiaftico fœdere fegregaret.Sed hoc non omnibus cebatepifcopis,quinpodusSC è contrario ei,iubebantutmagis quæ pacis funtageret,e£eoi* diæattpunanimitatiftudcret. Deniep extant eu^u forum li£eræ,quibus afperius obiurgat Vidorent lutinudliter ecclefiæ commodis cófulentem. Na*” Irenæus cumcætcrisquibus præçrat

E T F V N C T t o N E, L r B. ir, 144 fcopis fcribens, cófirmatquidem ut in Dominica die •■efurred-ionis dominimyfterium celebretur, Vi(^o= tarnen arguit quod non rede fecerit abddere à corporis unitare tot SC tâtas ecclefîas dei quæ morcm antiquitus traditum cuflodirent Haec leguntur ÿud Eufebium Cefareæ Palæftinæ epifcopum lib» tcclefiaft.hiftoj.cap.14.

. Quamuis ergo prifci patres fandimultnm tritiuc ’^’WecdefiæRomanæjdidaturamtarnen S)C magiftea pum in ecclefîas nequaquam concefferunt, fed ambu ’’'tcminuia ueritatis agnoucrunt pro membroec« ' y’æ fando.Hoc enim nomine Romani præfules ab *äruRi ecclefîarn pontificibus appellati funtfratres ^5°^pi^copi atcp ita falutan.Si ita^ Romanae monar ni« defenforibus adlubefcit laus ueteris Romanæ ec

8^ prærogatiua ueterum epifcoporum Roma« p^'^jcfRciantut talemhabeant ccclefiam qualem ^’’æconftatcumlaudareturàuetcribus, efficiant ut j^P’icopiRomanenfes eruditione,uigilâtia, moribus, *’iilitatc,fobrietate,conftantia modeftia référant beatæ memoriae praefules. Vbi hoc fue nihil porro certabitur de imperio SC dida» J^jdemaioritateSCobedientia, de dominio epifcos

Romani ^optPontifex enim cum omni epifcoporum fuos ’’i caterua agnofcet fe miniftrum elfe Chriftijcoepi ö^fratrem noftrum, debitorem ecclefîarum, hi ^?^f^ditionejfandimonia 5gt;C pietate in commu 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuet. Hoc nifi fi'at,merito

fcort nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecclciiam quam

cem ^^bylonicum, 8C ipfum Romanum pontifL gt;nbsp;Ordinales,epifcopos presbyteros quid aliud

obfecro dice mus cflc quàm degenerem fandoruWP^ trumfobolem c’Quemadmodum enimipfa pietas bet nos magnifacere prifcam QC fandam Romana'” çcclefîam, propter fidei fynceritatem,dignts itenip*^ contjs prædicare ipfiusanti'ftites ,proptereaquoû^ deles Chrifti miniftri fuerunt,fangiunemcp fuump**“’ nomine Chriftifuderuntjita cadem prohiber laudä^ præfentem,monftrum horrendum,ingens, crudd^’ fuperbum,impium, facrilegS, abominabile, prohiber nos imitari epifcopos ipfîus no fucceflot^^’ fed fuccifores patrum, furaces, rapaces, fceleftos,“*^ uinarum rerum imperitos,malis artibus exercitaf^^’ fanguine ÔC latrocinijs madentes*

Epifcopum Romanum non effeuel caput ecclefixca tholicæ.ucl Chrifti uicariuni,uel fucceflbrem apoftolo rum. Cap. XVI.

HAEc ad præcipua argumêta aduerfarioty*^ refpondere uolui,nSc ad alia quocp qua^*^, uertenda tiidentur conuertimur.Aiuot^Pnj fcopumRomanumcatholicaeecclefîæ caput, Ch’’* , uicarium in terris, ÔC fandorum apoftolorum . De Cetpite £lt; Pa uli fucceflbrem efle, nbsp;nbsp;nbsp;D e capite ecclefiæ pL

homo purus,nifi idem fit deus uerus.Hxc aute*”» ° ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ria. folius eftlefu Chrifti domini noftri, Nam capt**-

clefiæ efle eft falutem,uim, luce fiue illuminatie^^ fideliumefle, adeo^ principem fupremum fandorum cœtui per orbe difperfi,poffît «élit le per adeffe,preces amp;nbsp;uota eius audire ÔC auxiliu^f ferre in rebus quibuslibet. Paulus enim ad Eph E^heptt Deus,inquit,excitauit Cliriftqm ex mortuis et fe^^

fecitad dexter am fuam l'n cœlefttbus fupra omneiti puncipatum ac poteftatem ÔC uirtutem Qc dominium omne nomen quod nominatur, tam in praefenti futuro fæculo, 8C omnia fubiecit fub pedes illius, amp;nbsp;dédit caput fuper omnia ipfi ecclefîç, quæ eft cor pus illius,complemêtumeius qui omnia in omnibus ^^iuiplet.Etiterû, Vxores proprijs uiris, inquit, fub» '^tæfitis uelutidomino, quoniam uir eft caput uxo» f*fgt;quemadmodum Ô6 Chriftuseftcaputecclefîæ,S^ eft qui falutem dat corpori, Audimus Chriftura ^0 dici caput corporis ecclefîç quia fuper omnia ex= Utus dei filius eft, qui fua plenitudine totum corpus wit SCperficit,qui falutem dat corpori , amp;nbsp;ut cas n?^^orpus regit,uegetatSlt;uiuifîcat,fie fpiritu Chris '^^^itur,uegetaturôôanimaturecclefia, Quis ergo ^^’^’^odiceret hominem iuftiffîmumetiam, non dico

0^ peccatorem,efle caput catholicçecclefiæf I ^uitloannes Baptifta,quo non eft alius èmulieri= lorf««« Co^ fan(ftior,dici fponfus fiue caput ecclefiæ, uppslîuri Sgt;C efle amicus fponfi, quod tefîa= jj^^^uannes in j.cap.fuæeuangelicæhiftoriæ, amp;nbsp;R.o= pontifex idfibi ufurpare audet, O impietatem

(^ ’’’Pudentiam extreme blafphemam.Rurfiis Capû Capitadh S^P^^^^opuminfcripturisUocantur praefides, reges 'oqh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proceres. Nam cum Saule rege 2“

fuper Ifrael 'i Et Dauid in Pfalmis ca de côtentionibus populi, euftodies me ^^’'dum, populus quê non cognoui feruiet fignificatione fi bene prçfît Papa

DE E P IS C O P O R. V Jï INSTIT* rîtRomanæ ccclefîç» Pari ratione 5gt;C fancTrus regni fui ÔCccclefiæin qua agit,fubcapiteChrifto, । cundumminifterium fibi delegatum caput clcfiæuefibicommiffæ à domino, non impie Pdpä ty' tur, Vbi non uideo quo iure aut quo titulo omn'^ rantjus. gna fibi ceu uniuerfali capiti fubtjciat epifcopus K manus.Nam uniuerfale omnium regnorum fiarScaputeft Chriftus lefus. Deinde fingularW^ fua habent capita Sgt;C fuos magiftratus,miniftros licet Chrifti in rebus ecclefiafticis SC politicis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

minifteria ü Romanus epifcopus occupare, dom**’ aut dilt;?laturam in ilia exercere pergat, tyrannus ab^ mnibus merito habebitur, D, Hieronym. in

Q«4«lt;io Pauli ad Titum coramentarios contexens, Ideiîi^l O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;presbyter,inquit,qui epifcopus,Ô6 antequam diab^’

buiunu! inftindïu ftudia in religione fierent SC diceretur ioP pr^Iatuf ßgo Pauli, ego Apollo, ego autem Cepb* cj cieterts (-QnajYmni presbyterorum confilio ecclefiæ gubet^^* hf? ‘ bantur,poftquam uero unufquif($ cos quos bap»^^^* rat fuos putabat efle non Chrifti, in toto orbe deri^ eft ut unus de presby teris elecftus fuperponeretut ? teris,ad quern omnis eccicfîæcura pertineret, matum femina tollerentur.Hasc Hieronymiis.N^*”^ autem putetfandum uiriim loqui de primatu narchiapræfulis Romani« Nam de fîngularump’'^* iiinciarumepifcopis loquitur« Tcmporibus enim b' Hieronymi falua adhuc erat eccIeftarS libertas, id^“’ fingulæ prouinciæ deligebant fibi optimum qucfl^î quem SC epifcopum fuperintendentem ac metropol** tanum uocabant, Nolohic mihi credatur nifihocip* fum quod propofui ipfis Hieronymi uerbis euincai” ac dcmonftrem.Ergo poftquam diuerfis fcriptur» tf*

et FVNCTIONE, lib, il 144 ‘•^onijs comprobafletcundem efle prcsbyterû qui P*‘copus dicitur, tandem fubiungit, Hacc propterea J’toftenderemusapudueteres eofdem fuiffc presby» fros quos gz epifcopos,paularim uero ut diffentionS euellerenturjad unum omnê folh'citudinem p/^ddatam,Sicutcrgopresbyterifciunt fe ex eccle=ïgt; I ^^Q’^^uetudine ci qui fibi propofîtus fueriteffe fub= j» ita epifcopi nouerint fe magis confuetudine a difpofitionis dominicæ ueritate presbyteris efs jgt; ’îïaiores,amp; in comune debere ecclefias regere,imû »

Mofen,qui cum haberet in poteftate foins præs , populo Ifrael,feptuaginta elegitcum quibus pOs P^lutïi iudicarenHæc Hierony jam funt aperta èC fir J^^pfo noßra aflertione contra aduerfarios ut nihil P^tuerit uel planius uel fortius adferri.Huc quolt;$ fa» plurimû quod uetuflas diligentiffîme cauit ne epi= ^°pf cæteris fymmißis no dignitate aut poteftate, fed uigilia præpofiti,quicquam fibi fumèrent fus

imperrj incomminißros accofratres« Nam Uuiïusap j^°''fgt;tCarthag. cap«2.6, in hæc uerba pronunciat, peUetur nimus ut primæ fedis epifeopus non appelletur ƒ«’»'»«$ f* P'^’J^ceps faceidotum aut fummus facerdos, aut ^^jdhuiufmodi, fed tantum primæ fedis epifeopus, P ^‘^ypnanus ante iflâconfiitutionê,quanquam^P‘''^°P‘‘*’ aginen,effet epifeopus,in publica tarnen Syno»

°'^arthagini habita flans in epifcoporum corona di dixit,Superefl utquodflnguli fentimus profera ^SjUetninem iudicätes aut à iure communionis ali»

. QI’orvm côflituii auttyrannico terroreadob» 9^^^ndiiieeeffit.atcm collegasfuos adegit, quando

habeat omnis epifcopus pro licentia libertatis ftatis fuæ arbitn'um propriam, tanquamnidicari^ allo non poflitjcum nee ipfe poflït alterum *5 (ed expedlemus iim'uerfi indicium domini noftri ld Chrifti,qui unus Sgt;C folus habet poteftatem â^pr^^P*^ nendi nos in ecclefiæ fuæ gubernatione SC de adu ftro iudicandtHis SCfi planis quidem SC appofitis *ƒ' ftituto noüro, longe tarnen aptiora uidentur qu^ j xit St Gregorius Romanus epifcopus in epiftob^ Mauritium Auguftum, EgOjinquiens^fidenter

Vniuerfa^ quiaquifquis fe vniversalem sacerD^ lisepifco^ T EM uocatucluocemdefideratinelationefuaj^l pus anti- ANTiCHRisTVM præcurrit,Quia fuperbiefld®’ chrtfti nbsp;nbsp;cæteris proponit,nec difpari fuperbia ad errorcifl^^

pwurfor cituttQuia fient peruerfusille deusuultuiderift'r omnes homines,ita quifquis ille eft qui folus facer% appellariuult fuper reliques facerdotes. Sedqii^ .. ueritas dicit,Omnis qui fe exaltat humiliât, fcio 4 QVAELIBET EL a TI O TANTO RVMPITVR Ct,V O INFLATVR AMPl-lt' Extant hæc in Regiftro Parte 6« epifitjo« Proind^** mum iam fiat Chriftum eiTe unicum ecclefiæ put uniuerfale,nullum^ hominem id tituli fibi crilegtj ÔC blafphemiæ nota ufurpare poflet eft parem SC æqualem efte dignitatem SC omnium miniftrorumuerbi,nifiquod quibufda'” , 1 fumeftprouinciales epifeopos create SC his plu« ris imponeretConftat QC prouincialibus eçifcop’^ rem eflTe poteftatem ÔC authoritatem, imo antichd^ præcurlorem efte quifquis poftulat fe alrj s præpo^. pnncipem facerdotum uel fummum pontificetn tari.Proinde illibata manet omnibus prouincîjs

■ET FVNCTIONE LIB. n. ’ i4y clefijsfua libertas, adeo ut quodlibet regnum, quafli* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

betproiiincia dC urbs, inconfuko neglecfto^ Pontifia ce R-omano capita, ideftminikros,fibi fecundumrca gulameuangeltj conftituerepoffi’t. Hie uero tantum Ept/fopi ’beftutelecffiminiftrA-egibusSC magiftratibus domi/wfr/Kfitre-^cnturut fubfîntetiam,in illis maxime quæ politica gifw* non pugnantcum ueritate ortodoxa.Namip ^dominus lefus didrachma foluit pofeentibus, date Cæfari quæ Cæfaris funt, SC deo quæ dei ‘^nt.Manent ergo principes capita regnorS Riorum 'l^æcum in pietate reëfe inftitui curant, SC pios ÔC ue f^'^religioncm defendunt, etiameccleiïarum capita “'dpolTunt. Nam principes in ueteriIfraelitarum po

p Nec minus impium illud eft quod Papam uocant pbrifti in terris uicarium. Vicarius enim abfentis

'^^iftusautem præfenseft» Nam in euangelio, Ero .^bifcumjnquitjufq^ad cofummationem fæculR Et

Nonrelinquam uos orphanos, uenia ad uos ß?**» ^^ogabo pattern ÔC alium cofolatorem dabit uo« ji^sUttnaneat uobifeum in. æternum fpiritû ueritatis, J'^c Tertullianus,Dominus, inquit, mifit difeipulis ^^n'atn mm fpiritus fandi, Proinde uel dominus ec Riæ non adeftjUel Papa domini uicarius no eft» dominus in ecclefia eft,uicarium non habet»

’^arius enim abfentis eft» Si ergo Papa Chrifti uicaa eft,Chriftus abeft» Vbi autê Chriftus non eft, ibi gnutntenebrarum, regnum ergo tenebrarSeft cut afeft yChrifti» nbsp;Deinde ft Vicarium cum

enim, Vcnttfilnis hominisjinquit,non utß^ biminiftrarcttir,fed ut ipfe miniftraret, ut^daretsi’^ mam fuam redemptionem pro mulus.Papa nero torum fanguinem fundtt y ÖC omnia propè occident’^

loMff, régna cÓturbatut dominctLir.CÏhriftusfugttregniii’’ oblatum, Paparapit aiuftis pofleiïoribus* Chn'fin^’ I

W4(b.8. Vulpesjinquitjfoueas habet, uolucres cocli nidos» at filius hominis non habet ubi rechnet caput fuut”'

Lwc«t. Idem cum in hunc mundum ueniret non inuenitlj* Uf« a. cum in diuerforio.NoluitaduItus hacreditates dtuiof re,circa preces amp;nbsp;dodrinam occupabatur totus. D** uerfa uero omnia cernas in iftis egregqs,fi dtjs

Pdpa lt;lt;»ttnicarqsjgitur quotiesaudioPapamdiciChriftiui^^ ehnflui. rinm,fupremum in terris caput ÔC iudicem, à qu^P^ tendæ fint leges amp;nbsp;iura, utpote qui errate ncqueat»* cui expofitio fcripturaç fubieda fit, occurrit

Dan,7gt; nielis,Ecloquetur uerbaexpartealtiffi'mi, SCputal^'f fe porie mutare tempora etlegem:occurrit Sgt;C inu*^ a.Tfccf.».y\po{|oIiPauli, Nonadueniet dominus nifi uencf*' defcdio priuSjöCreuelatus fuerithomo ille fceleto^^^ filius perditus, qui eft aduerfarius, amp;nbsp;effertur aducf' fus omnê qui dicitur deus aut mimen, adeô ut in td® plo dei fedeat,oftentans feipfum efledeum « Naninf‘ mini inherent ifta tenacius,nemini cogruuntm^^^ quam Komano Pontifici, quem merito omnes antichriftumexecranturacfugiuntJudexfuptcinu* eft filius dei.Hictradidit nobis uerbum fuum Si cuan gelium uitæ.Qiiæ cum hoc diftentiüt anathema fint minus eft Papa quam fucccftbr apoftn

^P°J lor um. Quod ft omnino typos quçrit in fcripturis qn* 7. Pff i tefpondeat,præfto eft Balaam qui mercedem in* Ai!? ff/ ‘J’-iitansdUexitjpraeftoeftSimonMaguSjquiin ntgn

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fjS

I «tinperditionem,quontamdonumdeicxiftimaftipe parari, NÓ eft tibi pars neq; fors inrationehac« ^orenimtuumnoneftretftum coram deo. Atqihæc ApoftoliPetribenedicftio quam facroftndlæ fe ûm pride dédit,Nam ficutVenetiæ nobiliflîmum emporium funrin contradibus amp;: ncgotîjs tem Poralibus, itaR-oma totiusorbis Chriftiani in rebus P*dtualibus forum eft,in quo uenû proftant cœlum, Roma et» i ^®*^^3jfacerdotia,epifcopatus,remiffiopeccator0, fanpo’^'wwor

P*‘’^famofiilli mercatores funt nobiles Chananaei, l'^^funimeminitfoannes in Apocalypfi, ItaeJ Papa^“** habetarchetypumSimonem Petrum, qui dice« ^’^^dmendicum ilium claudum, Aurum Margen« t^ô habeo,quod autem habeo tibi do, In nomine . Chrifti furge et ambula,fed Simonem Magu mer fu donorumdei,Diuus item Petrus in epiftola ^.’Pfesbyterosjinquit, qui inter uos funt obfccro’-Prf-y* ^.‘‘Umö^ipfe presbyter acteftis afflidionum Chri= ’^^lt;^idcmconforsgloriæ quæ reuelabitur, pafeite uobis eft gregem Chrifti,curä illius agen affedantes

JHpropenfo animo, Neqve cev do« aduerfuscleros,fedftc ’^cxemplariagregis. Et cum apparuerit ille paa gloriæ feQ°’^^'’i.Quibus ft conféras præfentem Papac ÔÔ epi ’g”! repugnare

lunt Petri effe fucceffores Jam uero apoftolus i.Cor4»’ defeipfocontracakimniatores jMiniftri fiintClui

inquitjCxcellentius fum ego, in laboribus copio»^^’ in uerberibus fupra modum,in carceribus abunda^^ tius,in mortibus frequenter, A ludæis quinquics q» dragenas(plagas)una minus aecepûTer uirgis fui, femel fui lapidatus, ter naufragium feci, , ÔC diem in profundo egi, in itineribus faepe, in culis fluminum, periculis latronS, periculis exg^^^ Î- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re, periculis ex gentibus, periculis in ciuitate, p^ï^

culis in deferto, periculis in mari, periculis intct fos fratres in labore SC molefria, in uigiltjs facpcgt; feme ôd fiti, in ieiunijs fæpe, in frigore SC nudit^t^’ praeter ea quæ extrinfecus accidunt incumbens^'* hi quottdiana cura omnium ecclefiarum. Qin's iobt* maturamp;ego non infirmer e’Quis offenditur

i.Cör,4f non uror Æt iterum, Ad hoc ufq; tempus SC efurin’^’^ SC fitimus,0^ nudifumus,ô6colaphis caedimur, certis uagamur fedibus, SC laboramus opérantes pf®^ prqs manibus. His fi componas Ponttficis SC porum uitam,inftituta,mores SC aula, iurabis dixilTe S,Bernhard«,quilib,de Confiderat, 4, adË^^^ geniumPont, Max, Petrus, inquit, nefeitur prot^** filTe aliquando uel gemmis ornatus uel fericis, non dus auro, non uedus equo albo, nec ftipatus nec circumftrepenribus feptus miniftris, AbscJ his t* men credidit fan's pofle impleri falutare mandatum» Si amas me pafee oues meas,In tjs fuccefli'ßi Conftan tino non Petro,

Adcnus uero fulcra aduerfan'orum fubuer I i timus, quibus nouam inftiïutioncm ÔC funs dionem epifcoporum fufRxlferüt, ói. in mun do confirmarunt, Cum autem ifla iam cor= rucrint: euicimus enim poteftatem Papæplenariam, quailledeiinftitutaSCueterem epifcoporum inftitus Tonern Sc funcïionem mutauitjuanâ efle impiam^: non intelligit SiC epifcopatum Papae fubuerfum j^^ereincœno,rurfus uera eflequænos tradidimus “^denus de inftitutione 6C fundionc epifcoporüjqui ^'‘bideiminiftri,nonecclefiae dominiaut populoru ^’’cgnorum principes funt«

J. ^ccedit ad hæc quod pontificalis ilia inftitutio ac ^n^io apoftolicam aboleuit, ut nunc ipfa fefe citra ®^ratn oppugnationem fubuertat, Nam dodrina epifcopos pontificales nulla eft, exhortatio SC ^^’jfolatio nulla,nulla fcelerum accufatio, imo contu ignominia^ epifcopalem dignitatem affecifle quifquis ègrege illo populum ecathedra fa= jj^docuit. Hoc quanquamimpiumfit,mirStarnen Uj cumjuerbum dei cotemnant,nugas quafdam g^^nifaciant,cum deniep pleric^ epifeopt indodi fint quo($,Quos aua (^præflciyntccclefîae minifterijs dodores purpura tç ’pelurefuperftitionisfaftusSCmammonæpenno ta Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;dei, Hine quoep ad ordines quos uoa

fordidafecem ,rerum uidelicet imperitos, confceleratos, ijj.f^^iadeo^ Sgt;C circamfo^aneos uiros,Et talibus com Chriftijfangui IHa ^’^*^^*’^demptum,Abhuiufmodihominibus ne« ^conculcatur hacreditas dornini,corrunipuntuL

Sif mores fandi dogmata ôi^ ritus Chrifliant, cum fuccedit do(flrina mendattj ,fupcrftitio, prophani, deiùc^ Sgt;C h'centia peccandt Interim areu^ flaminesilli uel in curis huius f^euli uelinotioturP* fimofepulticoputrefcunt.Nulla hicuigilia, nuHag^ gis cura, breuiter nihil apud hos reperias omnino^', de coniecfî-es iftos elfe populi paftores« De dodri^a xi nunc,quod mores ÔC uitæ inculpatæ exempl^’*^.-tinet,nulla eft apudeos fandimonia uera, nulla ca* tas,nulla humilitas,nulla modeftia,nulla iuftitia/'*’ ta prorfus temperantia.Contra uero hypocrifis, lata fandimonia,impuritas uiræ,fplendor ueftiuna» ftus pompa uitae,aulici delicatuli, porcelli Acah’^ nrj,ftipatores purpurati, SC prodigiofus ferculo*^^ iuxusjfatrapaspotentiffîmos no humilesS^ frug^ Chrißi miniftros gregisexemplaria arguit» Stud^ pud eos fatis quidê flagrant SC feruent, fed ftudia nitatis noncuræpaftoralis.Strenue enim incum'’^ . aleæ,uenationibus,conuiutjs,ebrietatibus, cubil*’’Z amp;nbsp;laîciuijs, omni^exercitationiimpuritatis, ledio Bibliorum autfcriptorum ecclefiafticorun’ gt;nbsp;gnitio hiftoriarum 8C difputationum uirorum ftP* , turn, uel rara uel prorfus null a cft» Preces fî fuperftitiofæ funt Adminiftratio facramentoru’p _ ruptiflîma ôi. utinâ non fitetiam facrilega ÔC ma.Qiiid quod preces 6C facramenta Chriftij fuh .( pontificatuuenditafuntab epifcopisfNota natio MilTarum SC V igiliarum pro defundis^Ç*^’ funt hæc,imo Sgt;C horribilia tam didu quàm aji tarnen nimium,proh dolor, uera aperta imo perta. Competunt enim in fupcrflitionis ÔC dis R.omanae epifcopos quac in facra hifloria icri

Humpferuntinpopulum, ureum aliqm's ofFerret ^efificium uentebat puer facerdou's,cum adhuc caro °9Uebatur, tenebat^ tridentem tn manufua. Ettn« ƒ ^iens ilium in lebetem uel ollam, qutequid præhen 5°atilludaccipæbatfacerdotfi Imo priufquâ ineens '^cntadipem,ueniebatpuerfacerdotis,e£dicebatut °5'^nioIantijDacarnemutcoquam facerdoti. Non ''iiiî accipiet codtam à te carnem, fed crudam périr» ^^umimmolans diceret, Incendeprtus adipem dC .|j'^caccipequæcun($ defiderat anima tua, refpondit dixit,Imo nunc dabis,quod fi nolucris ui tolla, /^terea dormiebant filtj Helicum mulieribusquæ j^’^^ubabanrifecundum legem Exodi 58 Jadoftium ta ^’’naculi teftificationis.Expendamus hacc paululum “æcro.Filtj Heliprtmarij fiierût in populo Ifraelis, ^^'^’’ladmodum hodie epifeopi primicertj funt corn»

^'^ionisfancîorum. Decuiflet ergo ut fana dodris j-^^puro exemple uitæ totum populum pertraxifs '•^tad cultumuerumuertôô uniusdet, Nuncautem i^'^fitfQui primi debebâtefle in omni pietate ÔC fan ^'^onia,primifiuntinimpictateôôimpudêtia. Sunt ”•*»» filtj Belial, homines peruerfi, ratione amp;nbsp;religiös ^defticuti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diaboÜci, qui deum SC uoluntas

5*^eiusnon nouerunt,qui cupiditatesfuas prauas ^5^mntur,atq; ideo corrumpStur toti ac in omne nco Pquot;asruunt,Fuerunt enfin lurcones,neutres,ebrtjjirn P^'lentes, rapaces, fures, fact ilegi, remerarij, iniurq ‘'^Pfopatulo fine fronte et pudore inloco etiam facro ‘•'^pientes deo oblata et ab hominibus ad cultum im r®riata,Exercuerunter§o tyrannidem in rebus rcli*

gtonis«Quarequicl potcratdici turpnisc’Pretcjeaiiif gines ÔC uiduas minifterqs 5gt;C precibus fa cris cofecf^' tas conftuprant atfçcorrumpnt, Si libidinefiiaetta*’ labernaculum 6lt;pecuh'um deipolluunt, Quidu^*^ altïid hodie agunt pkn'cß zx epifcopis,facerdotibiis^ fnnefti's execrabi'libus^ monachis noftrisdmoty*^^ nide,facrilegio,ftnpn's SC nephandis fceleribus û’P? rantfilios illos Heli confceleratiflîmos nephandi* hoftri deum ÔC hominum contemptores, Verui« diamus quid porro fequatur in fcriptura. Et fuit catum filiôrum Heli grande ni au s coraoi^^ tnino. Qixoniam execrabantur homines oblatioß^ domini.Peccatum,inquit,grande nimis et per maximumeftjtyrannidêexercere in religione, c***? ob alias multas caufas, turn ob ifia maxime, qtiod f improbitatem S)C impudentiam miniftrorû uileflt;^u SC in contemptum ueniunt omnia facra, Cutn hod* populusuidetinaulis epifcoporSelTe S^^uigere^’^ dum,cum uidet à conduditqs mercenarîjs pro rio miflari ÔC fa.nSiam uendi Euchariftiam, uikfc*, ‘ nè apud ipfum exiftimatio facramentorS, cogitât*”^ palàmdicit, omnia uana efle quaecuncp dicuntiJt deOjde anima,de religione,de fpe uenturi fæculijd^^ mortuorû refurredione, SCdepuritate uitæ^Sic”’ uera effent,inquit,ciuæ de iftis rebus dicuntur,pro^ * dfo religionis antiftites uitæ inftitutum mutarcnt gales,fandi,humiles,tempérantes deum^ rimet*’ effenünuncautem fine timoré dei perinde utuun^^j fi nullus fit deus,nihil fit anima, aut nulla üï futut^^. ta.Qiiid ergo aliud cogitate poffumus quàmimp^ nobis fuco religionis à facerdotibus f Ita fane fit ui ta religio male audiatpropter curiam R.omana,

pter cpifcoporum aulam SC impudentem faccrdotum uitam, Crefcit ergo propter illam corrupttone Epicu« teorû h'cenuofa, impur a ÔCmaledid^a turba« Verum fluis eft in culpa f Capita SC primicertj Epfcurcorum y äpaj Cardinales, Epifcopi, Sacerdotes Sgt;C Monachi, ‘nimicieuangeltj SCcrucis Chrifti, quorum finis pera eft, quorum deus uenter, SC gloria in dedecorc ’P^rum,qui terreftria curant, Pauperum uero epifco Pinoftriadeo nullam habentrationemutegenorum ^mifcrorum nec caufae nec nomina unquam peruea ’^’antaddelicatasillaspontificum aures, Alijs enim !?^§ottjsoccupantur quam utmêdicorumhominS^ ‘Oi'didorum querelas exaudire queant.Imo paupercs 4^ttuntur iftorum auaritia ÔC tyrannide le ad extrcs ’’’aniredatftos elTe pauperiem, lam SC opes ccclefiafti pelTime difpenfant, Vel enim has conferunt in ho ’’Jines indignos,SCecclefîæ inutiles,in pueros,in moa pnnesjinfevuos S)C confanguineos fuos, Velipfi eas nxu,pofj^p^j bellis SC fcortatione concoquunt turpif ^^•Studiorum Sc ftudioforum plane nulla cura eft« ^nin odio profequuntur ftudiofos, infedatur bonas pias literas hoftiliter,metuetes fibi et fuae impietatf* äliquando per dodos QC pios uiros retegatur, cons ’nncatur Sc damnetur. Contra uero aluntac fouet ho ^'nesimpuros,fophiftas,impoftores,loquaces,logos ÿs,quipræftigtjs quibufdam oculos fallant lima P JciS.His utuntur familiariter, cum illis ineuntcona ’n^jhorum^inftindu profcribuntuiros dodos,SC ^xurunt libros bonos, id eft, ftrenue pugnantcons ’’^yhriftutn 8C euangelium eius, Sed uincet tandem luentcp ifti commeritas pœnas, nift conuerfi ’^’nuniagnowerint ueritatem^fanda pœnitentU

DE EPIScop OB-V MIN S TIT. reccpenntudquod ipfis largîatur mifericors demi* nus^Cui gloria femper»

Corruptum elTe pariter Kprifeum Synodonim cele/ brandaruinritum Si Scholas. Cap» XVIII,

HStis tametfi grauiffîrnis baud tarnen funtquæ fequentur»Nam fub epifeopis i no tantum corruptaeft inftitutio paftoralis,fedilludquolt;ç corruptum eft quo con uariSCreftituipotuerat, fîgdilliusfuiflet collap^^ De Synodis rite celebrandis ÔC Scholis arduni

Q«owos Veteres enim fakiberrimo confilio decrcuei^ do synodi uoluerunt^ fîngulis annis fingularû prouinewH' npuJ P«' paftores conuenire, 8lt;incôuentu præfentibus j fcoîft ÎWpi-æfîdibusaut magiftratii fandoeatradare incolumitaremeccleû'arumfertjandamjpræciph^ roaddodlrinamôiuitan'i epifeoporumeorrig*:’^ amp;nbsp;in officio rire retinendâ per tinêt» luftinianiis Imperator Princeps alioqui minime malus,culd’^’^^j^ menfuturus iudiciofi in meliora incidiflet modum SC rationem celebrandarum Synodorß feribens, in Nouellis Conftitut, lij. Veteres, definiertintutbis per iîrfgulos annos farerdot^”^gy/ epifeoporum in quacuncp prouincia celebrent^'^^^^t nodi 5lt;quæfuppullularent ibi examinarétut petenti corrcdlione fanarentur. Id cumInicu*'^^ fïtobferuatum neceflarium uidetur id deniio^j^^j, (flum uiam reducere. Nos ergo cQ inueneritTgt;i’®|^|,^(t tos ob hancnegligcntiam uarijs implicitos efl^ ,3* bus atc^ pcccatisjiubemus ut omnibus modi cwncp prouincia peç fîngulos annos uel in (îo

ET FVNCTIONE, LIB. It 15® liouelScptembriuna Synodiis celcbretur, coesnt^ inunum apud patriarclias uel cpifcopos prcsbyteri agitentur caiiflae fidei, quæftionum item canonica rum, amp;nbsp;de adminiftratione return eccIefiafticarS, uel de reprehenfibili uita, aut al q s quae corredionem deß derant. His enim ita obferuatis laid quoep magnam drea redam fidem amp;nbsp;honeftam uita profedum atlt;^ UI melius emendationem promcrebuntur, lubemus Eutern 8C prouindarum prçfîdes fiifta negligenter cii rati uiderintjcpifcopos urgeant ad cekbrandas Syno dos : quod fi eos moranedcre ÔC fegnius cafenferint Pcragerc,nos ca de re certiores reddant ut contra cun ’^atores conueniens à nobis procedat corredio. Hate °uinialuftiniani funt, HorS uero nulla uideas in no« urorum amp;nbsp;fuperioris fæculi Synodis uel particularia “Us uel uniuerfalibus ueftigia. Omnia enim in illis a« Suntur pro libidine unius tricipitis Romani præfu« u^snulla uel regum uel præfîdum ratione habita. Agi kritem de longe alqs rebus quàm ijs quas praefcripie ‘‘^ri’exptjflfimus, præcipue uero de fando Mammo« Ua colendo, ornando ac retinendo,de fuperftitione, poteftate ÔÔ priuilegtjs prselatorum ecdefiæ, de ‘iimunitatibus clericorû, de^ traditionibus patrum ^’’uiandis S)C propagandistitem de uerbo dei etmi utrisuerbidei, hoceft de hæreiî óó hæreticis oppria U’endis, excommunicandis Slt;Scomburêdis. Talia ina ^uam tradantur in iftorum hominum cofilifs. Quod Jcjuisdifleratinter illos dereformatione morum aefl /bprotinus in fanda fide uacillare dicitur,etjcitur^ u tenebras exteriorcs.Itat^ crepta eft omnibus in Pa» P* ’oatn Synodum uenientibuslibertas dicendi dC a«

Pont.Rom.ac cpifcoporum uelhifcere nifilibcat pin's fubiredifcrimen» Sicinquamordo illc faccrSy» nodis abufus eftSynodos^ corrupit S)C tyrannidcp^'^ nipitó^ omnibus ecclefijs Qó eruditis libcrtatcm ef‘' puit dicendü Hue uero pertinet quod Dodoribiis turdmentii Epifcopis certas præfcripfit tyrannus formulas iuf^* qualù exi menti quibus omnium indicia amp;nbsp;fentêttas fuse tyrâi’' gd«fMr 4 ni Ji 3^ libidini cogit inferuire, Nec grauabor modi formulas afcribere, ut cernât aequus Lecïloi' 3 inique adum fitannis aliquot cum ecclefi'a, QC nihilpudueritnebulones iftosulliusimpietatis» l^®* d^oratus ergo infignia ambientibus in ftudqs unH* falibus talfs præfcribebatur formula, Ego N. fcho'^ i rishuiusfcholæN.diocefisN.abhac horainantea^ delis fiCobediens ero beato Petro fandæ^ ex Romanæ ecclefîae et domino noftro domino pæ ac eins fucceflbribus canonice intrantibus, ero in confilio, confenfujtradatu uel fado ut uitai*’’ membrum perdant, feu quod contra alicuius perfonamuelinipforum aut ecclefîæ eorundena fedis Apoftolicæ authoritatumjhonorum, priuil^g* rum uel apoftolicorum ftatutoru, ordinationuni j feruationum,difpofîtionum feu mandatorum, gationem uel præiudicium, machinationes uel co^ fpirationes fi'ant.Et fi ac quoties aliquid hor um ri feiuerOjid ne fiat pro pofle impediS, amp;nbsp;quanto co mode potero eidê domino noftro uel alten'per q^^. adillius notitiam peruenire poffi't fignificabo. lium quodmihi per fe uelnuncios uel literascrcdi ri funt ad eorum damnum nemini pandam. Ad de dendnm 8C retinendum Papa turn R.omanum lia fandi Petri contra omnem hominem adiutor e^*

er PVNCTîOME, LIB. rr. ip Authoritatem, prnulegia Sgt;C iura quantum in me eft Poti'us adaugere 8C ^imouere. Statuta, ordinationes, J,eferuattones,difpofitiones 8C mâdata huiufmodi oba ptuarcjfic eis intêdere curabo.Legatos fedis Apoftos honorifice tradabo,Slt; in fuis neceffîtatibus adiu '^3t)o,Hæreticos Sgt;(. fchifmaticos ctqui alicuiex domi noftris 00 fucceflbribus prædidis rebelles fuerint, Pi’Ouiribus perfequar amp;nbsp;impugnabo. Sterne deus ad *Wuetô(^hæcfan(fta dei Euangelia. Formula nero ‘^tamentiquodexigunt ab epifcopis poniturin De» pfftaltbus de lureiurando« C« Ego, 66 eft huiufmodi, N,epifcopus ab hac hora inantea fidclis ero S.Pc ^‘'0 Apoftolicæ Romanae ecclefîç, domino^ ^^oN.Papæ eius^ fucceffbribus canonice intrantia ero neeß in confîlio nec^ in fatîî-o ut uitâ per» pautmembrum,uel capiatur mala captione. Confi '.^«iquodmihiuelperfeuel per literasaut pernuna f^^'^nianifeftabit ad eius damnum nulli pandam, Pa P^tUmRomanae ecclefiæ QC régulas fandorff patrum ƒ Hitor ero ad defendendum 8^ retinendum(faluo or ‘'le nieo)contraomnes homines. Vocatus adSynoa Um ueniam nifi præpcditus fuero canonica praepes *^*one, Legatum apoftolicæledis quem certumefle ^°gnouero in eundo 66 redeundo honorifice tradàs apoftoa fingulis annis uel per me uel per certum nuna 'yniuifitabonifi eorû abfoluar licentta. Sic me deus U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanda dei euangelia. Poft hanc inuena

BBEPÏSCOPORVMtNSTlf* turajhonoresjprfuilcgia authoritaremR-Otnafl^ clefiæ domini noftri Papæ fucceflbrum pr^^^^C rum conferuarc,defendere,augcre ÔC prcmoucr^^^. rabo,Nec ero in côfiliOjin fado feu in tradatu, in bus contra ipfum dominum noftrum uel eandern manam ecclefîam aliqua finiftra uel præiudiciali^P fonarum,iuris,honoris,ftatus SiC poteftatiseorun’*’^ chinentur,Et fi talia à quibufdam tradari nouero procurarijimpediam hoc pro pofle 06 quantocyüSlj tero commode fignificabo eidem domino nofttoj* alteriper quem ad ipfius notitiâpoffitperuenircJ' gulas fandorS patrum,décréta,ordinationes, fen^^*** tias,difpofitiones5referuariones,prouiûones Ô6 ’ data apoftolica ton's uiribus obferuabo, ô6 EciaJn^^ altjs obferuarfHæreticos, fchifmaticos amp;nbsp;rebelle^ mino noftro uel fucceflbribus prædidis pro po«*r fequar ÔC impugnabo,amp;c» Habes quæ fint læ iuramenti quod præilant Dodores amp;nbsp;Epifeop*’ ad quæ fe obftringantobfequia. Cum uero ex r tifTimumgenerehominumConfilia fine particnl^g^ fuie uniuerfalia congregentur, nemini nifi aniin^ corpore lufeiofo claret,quo coniuratorû Synodi 0 gant,66 quidexhuiufmodi conuentibus expc^^^îl^J Con/ili(t puIusChriftianus.Pofthacnon conuenituraddi*^ P-^pißica fionemfcripturarum,adfimplicitatem fideirepâ''^|j, qualiitt dam et taendam,adcorrigendos mores epifcoplt;^ ' ôi. facerdotum,fedadopprimendam ueritatem fit,ad confirmandam tyrannidem Ô6 abominatioj Papæ Ô6 epifcoporum,ad fubiugandos reges piendum fubiugandum^ fandum magiftratuin* fem hic multa exempla corruptiifimorû Confili^*^ , profierre in medium,nifi Conftanüen. QC

•ET F VN CTI ONE, LIB, rr. 15I ^UcefTentapud omnesinrecentt mémórtaSC la okm 'nnotuilïetomnibusjcoiuratos illos in perniciem ue« •■itatis SClibertatis Chriftianæ confluere qiiottes àtys •■anno 2C monarcha Pont. Romano in Confilium coe ^nt.Proindeuelftolidumuelimpiumefle necefle eft S^iifquis aliquid boni ex illorü Synodis expedat, aut libertatê amp;nbsp;falutem uel fuam uel ecclefiæ fibi com

coniuratis credit. Rurfus qui fapit cû propheta ^’änaat, Bonitas tua ante oculos meos eft, ó domine^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

complacui in ueritate tua. Nô fedicum confilio ua ^‘fatis,glt;cum iniqua agentibus nonintroibo. Odiui malignantium SC cum impijs non fedebo.

pat dominus confilia Gentium, reprobat cogita Ppl-î»» p’^espopulorum,et reprobat confilia principS.Con autem domini in æternum manetjcogitationess

P ^uales aliquando fuen'nt fcholæ 86 quid in ipfis ScMiefub j^’f^gitatumtraditùmue deliniauimus in cap. huius li /* 8. Ibidem oftendimus etiam quomodo cœperint ^**nare ad ruinâftudia, 86 quomodo ftudioforum ægiadegenerarintinMonachorumSC Canonicos

r J^nionafteria. Nuncuero quales fadæ fint fcholæ “Paparu maximoomnium noftro detrimento didt '’’Us,PJeriq;enimnoftrum in hoclutohæfimus. Et negotij attingam(pcculiarem enim confcriberetquifquis hanc corruptionem pro S’iitate tradare uellet ) nonne Academiæ quas heu

en' .corruptiflîmæ funtc'Quid tenr andias aliud quàm Genus, Species, DifFc nn *^’P''op*'i'-’ni,Accidens,Indiuiduum,fubftantia, ^^^tas,propofiiio, Sortes currit 8C Plato difputatf

Nullus interim fimpUdum uocû prædicabiliutnp’'^ dicamentorum aut propofitionum aut ullarum ceptionum dialcdtcarum demonflratur ufus« quoc^ finefrududifputatur ab adolefcentibus,A* definitie generis fît bona: quæ tarnen quaeftio «ono** hil conferret ad defînitionum natura redïe cognofc^*' darn fi methodo agerêt difputatores. Stultiores cptiores funt illx quæfltones, V trG omne animal^*^^ ritin arcaNoe, Anlogicafit de primis anfecödis tentionibuStQuomodo différant hæ ,ppofîtiones, K mæ uendttur piper, 06 piper uenditur Ivomæ, ra propofitio,Nullus nemo mordet fe in facco» homo mortuus poffît celebrate MifTami^ An co’’ quentia bona an non bona,Tu differs ab cnte,efglt;’‘'! non differs ab ente, Vtrû bona fitconfequentia,D^^ eft,ergo bacillus ftatin angulo, Vtrum omne in^P fibilefitconcedendum, Praelegitur Petrus Hifp^*'^ infelixödieiunus dialedices magifter« Prxlegit^^’ phyrrj Ifagogcelegans quidemfed male reddiwt”^ expofîtum,Prælegitur denicç Ariftotelis organon’’, biliffimiinhacreartificisjfed firediret Ariftotel^^^’’^ agnofeeret illam qua utunturuerfionemtam exornatam htiiufmodi flofculis,Quoniä, quandoQ” dem,igitur,SCc4 V tuntur interpretibus fine explt;2^'quot;j ribus puditiffimis Tartareto,Bricoto,Scoto,amp;^ latis quibufdam ter^ quater^ ineptiffimist His dantur fruftrantur dC feducunt optima ingenia.^r nullus uel ex præceptoribus uel exdifeipuHs nam authoris optimi mentem ex talibus afftq^in^ commentatoribus. Etqiiod maiori cum detrimcn*^ ftudiorum coniundum eft, nouator protiniis qiiifqius ftudia iuuare §lt;fynceriores Ariftou

ET FVNCTIONE, LIB. IL * lyç tores Temi'ftiumjÂIexandrutn,Boëtium, Argyropû lum,StapuIenfem,achuius ordmisah'os eruditosuû ros proferre in medium cupit.Defcendunt ab his dtjsadineptiora,adScholafticam theologiam rixatria-c«nillam,dubiam,Ioquutuleiam, uanam, indodam Si^impiamjmultarumfec^arum matrem fœcundiffîa •^^tn.InhacmagiftriSC authores prælcguntur obfcii Jjffîmijinquibus defîderes ÔC pictatê S)C eruditionem«. ^5 Difputationibus theologicis non eft quod dicam, ^nxeruntillas multi boniuiri, Erafmus maxime in ^’inot.no.teft.S^ in Encomio ftultiæ. Olim prælegea I ®^ur in Scholis facri authores, prophetæ ÔC apoftoa .’æxamp;euangelium, nuneprohis leguntur difputaa placita articuli ÔC partes Scoti,Thomæ, Albera ’“onaucnturç,Gratiadei,PctriLombardi,SCnefcio alia de rebus fuperftitiofîscofufanee,indo(ffeôC ^^^içateferipta. lamuero tot habet Magifter infena interprétés, quot habet littus Libyeum arenas» 'luntTheologorü fadiones Sgt;i. feamp;x, quot propca lut nbsp;nbsp;monachorurn genera. Omnia apud hos poL

his ’^®^lciffa,contorta,obfcura8lt;^ corrupta funt.In nugispea ingenia, ó^praua reda

P^ffî*^3.Et horum hominum mente corrupto beneficie in tantum ex» faftü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romani Pontificis 6ó epifcoporum

potuÜTethoc uenenum bliç J^“‘ Chriftiano propinari quam per Scholas pu» quas optima ingénia ex omnibus regnis imbibitosfuis pro* fadum eft titomnia re-“ctinie calice illius Babylonien meretricis,è pa

tera iræ domtnû Rurfus in fcholis pucroruni barbariesobunebatimperium* Legebantur dior um uer iflî ma Im pedi mê ta, Modi fignificandi, 3^ gnificationes uerborum,item poètæ quidam rancw lijEpiftolæ Caroli,Dialogi ineptiffîmi, èquibus ßulifles foiccifmos ac barbariem nihil reliquifl^s feris.QLianquam his fcholis mature fubuenit quoi^ ** dam optime meritorum hominum induftria» mus multum in hac re Italiæ ÔC dodis quibufdam mitaliâexalqsnationibus maxime Germania, lia ÔC Anglia illuc capiendi ingcnq cultus gratia fedifunt,Redeuntes enim plurimum patriae proiH^ runt Sc ftudia linguarum ÔC artium reftaurarunt,^!^^ rum nomina omnibus ftudiofis cognitiflïma funtgt;^* ’ ternum^ apud bonos florebunt,

mentari quod in Scholis fyncerioribus quædainrtp^ fyncerio^ rjtintur ufurpantur^hodie,quaecumtêporc noU^ , ÔC in præfenti interim modi funtjUt non magnum à difcentibus frudm’^^ pedetecclefia.Difcuntenim 8C docent altj linguae , fcholis,fed nihil amplius, Vel enim ufum SC fincm** guarum nefciunt,uel nimiam tjs operam inutile*” ? impcndunt. Difcendae funtlinguae ut quae hispt^“ ta funt fine de rebus diuinis fiue humanis redm® telligamus^Legendi funt igitur authores praecipu^,*^ mnis generis,paranda ex tjs fapientia,cognitio^‘ dicium rerum* Id cum fola linguarûperiiiafîet* poflît (nam ad intelligêdos authores method us in mis ei itneceiraria,8C ur rationis dicendi non omnin inexperti fimus ) ideo dialedicis 6C rhetoricis P^*^ ceptisnon minoridiligentia incumbendum ßg

diofis quàmlmguisdifcendiV, ut tarnen utruncj cum •’lodofadamus.lnueniasenim qui perceptis primis apudrhetorem rudi'mentis 5gt;Cexercitationibus,nuUa feamplius fe »ndfgcrepurent, Itaqj qucmadmodS fua Periorcs toti Iinguis cognofcendis dedi'ti, mcthodum pwinde neceffariam ncgligunt QC feipfos perdunt, its. quot;'tiimi'um confidentes tribuentes^ rationidicêdifin Suasappnmencceflarias non rede difcunt SCfeipfçs ’’•lunt.Sunt qui ex æquo utrifq; inuigilât, nunquam *2tncn ßbi fatisfaciunt, atcç idco in illis toti hærent ac 'onfenefcuntad frugem nunquâ perueniunt. Hi mis ”‘uidentur eflefîmiles ftultis opificibus qui toto uitæ occupantinftrumentorû Sgt;C officinae paratura, ''wnquâ tarnen in banc defcendût nunquâ inftrumen ^’aditiouentoperiaut laborant, Ideo cnimiinguis Sgt;C ’ffibus difcendis operam impendimus ad tempus, ut ,.^ceuinftrumentisutamurad parandas nobis difci r'inasôi^facultates alias, Quanquamamp;^ hic quidam

fint qyt in inftrumentis parandis nihil peccarSt ?'^5^us, Velenim philofophicis uel mathematicis ’ÎJ^icatihatrentôf in his confenefcunt necunquam fatisfaciunt, His omnibus peftilentiores funt ^^fcxftu4iodifciplinarum nihil reportât nifi odium £ ^ftas literas. Has enim utbarbaras 6C incomptas P^S'untjmô ad Bibliorum nomen uel rident uel naus pofcunt.lllis ipfis nihil placet, ni« ^odumjepidum ÔC elegans eft,nifî ipfum et obfce pï‘lt;^ygt;fœdum amp;nbsp;impurum fit^loriantur fe ex. J^^“sauthoribus barbans induxille in fcholas poÿ.thorespra

‘æPM barharâ tan ^^‘^^’^'^f’^’ faarorumauthorum ledione uitiatam receptf» tffèlinguamiuuentutiSjfedimpuri poëmatis

* mI ufucoftfuetudmc^corrumpiconfccratos pictat* mos.Hoc autcm nephando facinorc quid potcrato^* (ignari turpius, execrabilius tnagis^ abominab**^' Pcdora enim puerorum tcmpla funt fandi Quç ifti facrilcgts nugts poIluuntMerito itacpio deftomachâs dodiffîmus file Marcellus Paling^^*^“’’ Stellatus in Zodiaco uttæ,lib,9,canit, Qiiid nuncin ludis pueri imprudens^ iuuentua Difcitdabellas turpes uclprorfus inanes« Ecce fedens ake pracceptor,codice aperto, ExcreatjÔ^ poftquam circumfpedauit hiantes Arredas^ aures tyronum, uoce fonanti Auttragicas laruas,aut comica fcortareferre Incipit,aut ueterum infanos effutitamores, Aut quid monftrofumSófacuumfiCplorabilc natt^ O caput elleboro dignum,fie pedora pura Imbuis nbsp;nbsp;rerum ignaros hac fruge faginas ƒ

Hoc fale conditur tenera 0£^ petulantior ae tast’ Nonpudethis nugis abfumere turpiter æuum» Hine tot ubilt;$ uides prauos,tot ubïq^ fceleilos, Hine ôf tanta feges uitiorum crefeit ubicç, Quando nulla animis cultura adhibetur honeßä« O corruptores non cultorcs puerorum« Difcite uos prius, inde alq's oftendite redam Viuendiformam,5C fandos induct te mores. Ne pecudum ritu uitam ducatis inertem, (j Qttowoa Siigitur faluas uolumus fcholas,fi ftudia 49 mederi ex animo bene uolumus ecclefîæ 06 reipublicæ mw re ac in tempore nondum^ collapfis Sgt;C depionO^ bus confulemus, Poterit autê hoc modo rebus n*’ ,j nonnihilafflidisconfuli«Principio fi infehoUs legaturpuerisnificaflumfit, honefiu SCäd

^oiios^ mores utile trurfus fi explodantur lafciuiS^ ‘nipuripoëtae, nil altud propemodü tradatites quàm Jieorum adultcria, fcortorum i'mpudenriam ZC artes «noniasjftupra QC immiindinas,fpurca,fcurhlia, ua« ’J^.Quod fi hoe confilium noftrum quibufdamnimis fteologicum uidetur, legant iüi quibus adeó omnis ‘^Puntas cordi eft Platonem fuumin a. 8C lib»de Siueroetiam hic uideturnimisefle philofoa

j^udidu foedum uifu^ hæc limina tangat ?^‘'aquæpuer eft,procul hincproculinde pucllse ^'^onum,6^ cantus pernodantis parafiti, ^^inia debetur puero reuerentiajfi^c.

j bt quorfum pertinet obfecro puerorum pcdlora ^^îliinfîcereuenenoQC pudendis imbucre impurita extent authorcs, èquibus æque . ^^hpoteft puritaslinguæ uel Graecae uel Latinae, ® uitæ probitas morum^ integritas melius, quam ’’^pudicis SClafciuis quibufdam lenonibusc'Opor animum eflè per uerfum reprobS, qui pu» Judicium Sgt;C ufum linguarum non pofle nifi ex lua ‘^ntis iftis uenenatis^ hauriri fontibus. Deinde 4^od artes maxime autem dicendi rationem attinet, 24''^^§’’§^turinijsiuuentus,fed exerceatur in ipfis .]5^'’^pus,nonin præceptionibus modojfed incxcm P’^puriscopiofiscpjin excutiendisfcriptoribus boâ cè d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhibitis, in fiilo quocpexeri

bè BM^COPORVM IMSTtT» ïofophis ntmium philofophiç ftudiutn» Callicles eflii’' apud Platonem in Gorgia, Philofophia fanè o Socr^ teSjtnquit,gratiofa res eft SC uenufta fiquis illam i ' derate SC in adolefcentia attingat,fîn autem fupra dum tempus ineacontriuerit,hominumeft corrupt b^QuamlibetenimquisamoenOjbono, acri^ing^ , nio fit præditus,tarnen fi diiitius SC ultra ætatem pl”' ïofophetur, necefiario omnium rerum imperitus detjSCc» Qiiod enim quidam nimium philofopW j ■ terum exempla ut po te luftini, Origenis SC aiionquot;^' proferunt,longe aliam illi rationem fcquuti funt.F'”* enim ipfis negotium cumhominibus uel philofop^*’ uel philofophiaimburis. Idquod nobis nÓincutn^*^ Fuerunt SC aüte caufæ ob quas ifti adeô diligenterP’’ ïofophicis incubuere» Dequibus pluribus agitl*^^^ iiie Francifcus Picüs Mtrandulanus lib* dehum^^^ Slt;^ diuinae philofophiæ ftudio priore» Præterea iftos in philofopbicis SC rhetorum præceptis non

Sco(;u! /iM fiffe perpetuo/ed tandem omnia ftudiafua Jiortwt, fc ad literas facras ceu certum SC unicum omniun’^ diorum fcopum^Eundem ergo fcopum præfigant**, quicuncß ecclefîæ ærario educati cupiuntecclefiat^’^ ces rependere^Quißudtjs fuis nullum certum ■ xerefcopum, nefciuntinquemfinemdifcant,amp;^yj Ies illis funt qui ftrenue quidem iter ingrediuntuH^ quo eundum Gt nefciunnHorûlabor inanis eG. munis omnium Gudiorû fcopus nullus alius elfe tur quam p r e t a s in deum SC in patriam. ideo en* difeendæ funt linguæjdifciplinæ,fcripturaî,iurGpf denda ÔCprofeffîones aliæ,utpq Gmus, ut deum re^^^ teamur,ut fantße uiuamUS,utproGmus pluribus gt;nbsp;conGlio, oradone 8lt; modis omnibus gloriam ud

ET FVNCTIONE, LIB. IL tópub.tranquilk'tatê promoueamus, opprimamwsç contraria,Hue conuenttomnium ftudioforum meiu ïcsconuertcrcjhuc debêtomnes inftitutiones Sgt;C praca kdionesludimagifirorSinclinare aedirigi, Atlt;$hic •Ion nifi optima in rcqualibet puto deligenda præka Senda^ efle à præceptoribus.Pulchre enim Erafmus J^ConcÎQnaiore fuOjPræceptorum, inquit, eß morts ac difeiplinis inflituere pedus dco confecratum •l^præfcrtimquacpropius addocendi faciuntfaculta ^cm.Quemadmodum enim non infeite dixit quidam ciitn eruditum appdlandum efle, non qui didicerit Pjurima,fed qui optima maxime^ necefßria,ita non ^'ineceffeutfuturusecclefiafles in quibuslibet cotia '^ttiatoperam atep ætatê quæ fugax efl ac breuis, fed ^^prinium ac potiflîmum difeat quæ ad docendi mus flintaccommodatiflîma, EtiterS, Multum adfcc ^!î‘^°*’’pendîj, ait, flexoptimis præcipua tradantur, n'?^°’^nîodiflîme,fiquæ adoflentationêaut fupera “Tonern tendunt refecentur,fi fingulæ difciplinæ ad ^ediocritatem percipiantur non ad curiofltatem,Me » J°oritas enim finem habet,curiofirasfemper incipit, » ^^uaefequuntur. Nam copiofe hune locum pertra»

Hæcuero hadenus de eo diximus quomodo ca=i queat ne denuo corrumpantur fcholæ quæ do= *'^’benignitateàPapifmo expurgatæ puriores efle g^petunt, Vbiuero fordes Papiflicæ adhuchærcnt optimaingeniaintricantpolluunt ac perdunt, ibi P ^^cipum ac magifiratus prudêtia uigilare pefîemcp gJ’Sjonis amp;nbsp;rcipub.expurgare debet,reflitutis bonis rn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplum «eteris ecclefîæ 66 prifea»

IOAN*

LODO*

VIVES*

(arumfubPapatii corruptie incommodaritreipi’^ cæecclefîæ^Chriftianæ* Proinde nifi hie uigiï^*: gum ÔC fandli magiftratus induftria, adum erit libertate QC religione uera,In fcholis enim omnis »P^ 6C feges ccclefiæ SC reipub4'conftituta eft. loanncs^ douicus ViuesferipfitdeCorruptis èC Tradendis“ icipli'nis lib.io, Appolline et immortali gloria qui mire ad reformationemftudiorum iuuabuntP, nc uolentes ftudijs* Hæc per digrefltonem difpU*’^^ mus,redimus iam ad inftitutum*

NonefTeucl iniquam uelnouä querelam, inftitutaW contra Rom.Pont.tyrannidem amp;nbsp;epifeoporum com* ptionem. Cap. XIX,

^^^gTqui non erant fic protrahendi facer^^j ^^^dei 0^ populi patres, tametft corrupd»*!^ lO^Mlfint.inquiunt aduerfartj, cum ipfe etiafl’®^ minus facerdotes uoluerithonorari, Caeterumftf*^ ctiam ego honorandos effe facerdotes, fed qui facerdotes funt ÔC populo fiue gregi dominico . præfunt,Et cS talibus in praefenti nihil contendof” iftainipibs dida uolo, contra pfeudofacer dotes qui cum nihil eorum habeant quæ ad facerdotes fti pertinentjindigni profedo funt quibus aliquis P nor,bonis debitus,deferatur,aututipfis parcawrp'^ pter minifterium. Sunt enimnebulones incorrigiP. ïes, imo 5Cfanguinarif,qui in monitores fuoshoft* ter,crudeliterjimmaniter 0^ plus quàm beluinataP^^ defeuiuntjinnoxios ferro flamma amp;(. carceribus p^^^ quentes.Nunquam defuit extrema comeritis Me^ tijs diuina bonitas.His enim omnibus fæculis res prophetasmifitjuerum quamingratifuerint

in deum Slt; in bene mentos homines, uel folum de HVSSIO ET HIERONYMO PRAGVNDO fup pHciumatrociter amp;: perfide fumptumdeclarat« Supe« fioribus annis excitauit dominus (piritum.Heh'æ in DfMART, LVTHERO uiromagnanimo,amp;inreliMrfri/flttf gioneuera reftaurada excellentiffîmo. Nihil hie atro= Lutheruf» ciusautmiquiusdefignauit in ^ceres ecclefiafticos,. led magna utens prudenfia acquitate pn'mû ipfum ädoritur negorij caput Pont.R.om.Leonêx.2C hune ^dhortatur ut pietatem colat Ô6 propager, fuperfiitioa Jiemexcindat.Extat etiamnum egregius ó(^fandus li

Leoni x.de Libertate Chriftiana infcriptuSjSC an ab hinc decem èC odo euulgatus* Sed quam retua ab ifto gratiam r'Damnatus cit Lutherus à fede Ros

amp; nomen optimi acorthodoxi uiri relatum eft “lyatalogum fceleratiffîmorum hæreticoruin^Nihilo îjjiiius in fando inftituto prexit Lutherus, SC impios ‘“OS nebulones tradauit j) merito, dC euangelio Chri

‘iion Saxones modo fed alios Germaniæ populos ueram religionem pertraxiu Interim uero quàm

Po^ûitentiam egerunt illi contra quos certamen fufee ^^[äiiftefOuidobfecropromouit apudillos iftefuis

‘^‘ionibus jincreparionibus et minis c'Obriguifi» ƒ in more Pharaonis indurates efle dices fi uerum

loriuoles* Dumautemillaà LutheroapudSaxo ^sagerentur,in Heluettjs hvld« zvœ glivs HulJry^ i^otætnemoriæ antiftes ecclefiæ Tigurinae, regnum chus 2uitt

liaf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diruit» Per initia tarnen confia

QCardfnaig Sedunenfîepifcopo, rurfus cum alijs P °^^dbus ecclefiafticis comonens SCurgens ut per»

gant tn ea Uta tn quaomntnoeundumfît, modo fiio ofFtciofatt'sfacereueh'nuMundûentm recepifle U)s,uidere tam plebeios etiatn quid uerum quidue w« fumfiuRurfus in aperto effe abufus in eccleftainnii“ merosjin aperto efle uitam ÔC dodrinâ epifcoporu*” » ac facerdotû pugnare cum euangelto Chrißi, in

to efle religionem tn fummam uenifîe corruption^’”' ïpforum autem efle omnia ad regulam uerbi deirc’î’* cere ac reformare ni malint exauthorari Ôô tanqna^ înfatuatum fal conculcari ab homintbus* Verum monttorênon tantS neglexerSt ^impoenitentic’’^” de prexeruntinuia malitiç, fed ÔC notarût maculai’^ refeos tandê^ infîdqs ôôarttbusfuisopprefleriin’” ru orthodoxû dC immortalt gloria dignû, Quid uterc^ tam Lutherus quant Zuinglius prçpoftem j manæ fedis Itberalitate, hoc eft impudentifltma in’*” tJierxin» genttaru nundinatione coadtuseft illis fe Inpisp^,^ dulgenti4* datoribus rapacibus furacibus^ pro grege Cb’’ r«w. donttni opponere. Nam ut in Saxones dC Myfos ]

nerat Domtnicafter quidam mercis fuæ præco igt;^”^ ' dicus jmiferam plebeculam facultatibus fuis fpoli^’’^’ ita in Heluetios fub annum domini 1519» ucni^^ Francifcanus quidam Samfon Mediolanen« nUgn’L dus Romanusjgrandis belua ÔÔ os impudcns, ian deiurans animas fîdelium propter largas illas a cîtflîmo conceflas indulgentias, protinus è camp” clefîafticofeu cœmitertoinflar auiumeuolare in” lum.Hæ deprædationes impofturæ, hæc impnd”” , 6d fanguinis Chrifti conculcatio haud debebat gnis prophetis comode 6d fuauiter fedàfeuerub acerbiflîmeaccufari, protrahi ô^flagellari. Agit XXthuius certaminis annus, uerum quod , ^jjiil

xijtiihil efFedt apud hommes iIIos certe déplorâtes ul la increpatio fandorum. ElFiifi funt omnes ifti ceii fe« rocientes equimcurfumfuum infanum, proculcaua ■tes quæcun^ habuer unt obuia,imó ne hodi'e quidem tiel tantillum de furore fuo rcmittunt,8Cm diem capf« t^ntconfika quibus ipfam uen'tatem euangelicam, mi ^‘ftros huius,reges,principes OC magiftratus, denieg t’inumeras urbes 8i. plebes ueritatis cultores oppria ’^^ntjconculcent Sgt;C ad nihilum redigant.Igitur quid ’S^scumhuiufmodi hominugenereCquid expedes impoenitentibus QC. induratist’aut quis parceret ob ‘‘’’latisin omni nequitiä impietatc Slt; confceleratioa ’'^^autquis eos utdomini facerdotes reuereatquos ^^^etiuftitiæ pœnitêriæ SiC euangeltj Chriftif* quibus ^olupecß quiequid facris literis ÔC fandæ dei uoluna ^^‘aduerfum eft,benigerari,prodere, fanguinêmar-^^^mfundere, fandos in exilium eijcere, ueritatem vy ibere,8^ omnia latrocintjs, facrilegtfs, öcT parricL JI®’ïiifcere,régna inter fe committere, ÓC omnem pa j. ÔC religionem conturbare t’Ceflent ergo nobis ob facerdotij dignitatem amp;honorem.Quod fioma ^0 cupiunt fibi eum honore impendi qui feruis dei fiant priusferui dei. Sin pergunt eflequod niancipia fatanac 8C miniftri omnis iniquitatis dC ƒ’’linationis, audiant celebre prouerbiS, Malo noa Srfcfr^iolM competit cuneus, audiant quod noluntqui corruptia Nam impcenitentiumf^Kiwefl

lib ^^Icnibus pœnitentibus acreuerendis. He« fifi^ftt*^ peccata attigit,Si ^“iurgarc debuifletperuertit ordinem admo«

net, blandiufcule quidem QC paaide ad turpiflïwo* nebalones,dicens:(^uamobretn facitis res iflas i Au« dio enim rem malam de uobis, Nequaquam filij tuölt; Non enim bona eft ifta fama quam audio, quod uaricari facitis populum domini* His adhibet ratiui* culam,Si peccauerit homo in hominem, arbitri poiC' runteffe indices,fiautem homo peccauerit in deu'’^’ quis arbitrum agetilliusc’Audis quam molliter ma increparit fcelera,Libéré dixifTet id quod res Latrones eftis crudeliffîmi, facrilegi impqiTimij ftupratores uirginumSC uiduarumfœdiffîmi,6lt;^P'^‘’^ ditores dei populiomnibus modis perfidi, indig”' qui apclleminîLeuitæ miniftri ÔC facerdotes deiU^ ftrhNunc ergo refipifcire aut expedate diuinum cium quo propter nephanda fcelera à populo pamini Ô6 animæ ueftrae aeternum arfnræ deferaO^^^ ad inferos. Gerte dominus ilium corripiendi fflodu'” molliorem non approbans,uirum prophetam ad li mittit,qui iufta ratione increpitet.Hie ergo uenu^^? primo recenfet beneficia domtni collata domui Hd*/ deinde cum ftomacho infert,Quare coculcafiis f^^*^** ficiummeumSC oblationem meam quæ praccep';*^ ri in tabernaculo,0^ honorafti filios tuos plusqi*‘' me, ut faginetis nos de oblationibus populi i uera fiCjjphetica eftlibertas, hiceft iuftus increp^^ modus, rebus propria dare nomina ut ligo lig^^f. uocetur ficus.Hic ergo nihil dilfimulat, Cocule^»'^.’ I'nquit, facramea, quafi uidelicet ea hara quæfacrorû araeft, Authores eftis omnis

be eft neglecftns numinis confcelerarionis,Ni^‘ raftis gloriam nominis mei,nentres autem curaius Ut cutis ueftra fplendeat niteat^, Hie fcilicet

fier,hic cultus, hcc eft ueftra rdigio.His ftatim fubdit pœnam, Deijciam ergo uos à facerdotio in fummam ignominiam SCmêdicitatem^Etfetnen tuum uidebtt tnagno cum liuore ÔC dolore æmulos, quibus modico proftipendioferuieL Diferte ergo dicendum corrus ptoribus religionis quid eos maneat,quid breui futus tumfit,Nam ÔC Michæas,Sacerdoces eius,inquit, do mjcEj. tebantpro pretio, amp;prophetæ eius diuinabant pro pecunia,interim fuper dominum innitentes,dicebat: An non dominus eft in medio noftrit* Nullum in nos deriuabitur malum.Ob id propter uos ipfa Zion araa ^itur ut ager, ÔÔ Hierufalem erit acer uus,et mons tem pliexcelfum fyluæ,Vaftatioita(j,feditiones,cædes et omnis generis mala prædicenda funt iftis nebulonia bus,Et cum hoc fit nil peccatur in dignitatem fa eer do talem,Nam illi apud quos nullæ rationes ualent,nuL læ adhortationes ad pœnitentiam, nihil minus funt q lacerdotes,

Qiioduero addunthancquerela ôi^hunc iurgan= Veterem diincrepandicpritumnouumefleamp;^ nuperà furiofis eße quere •nuentum Germants,qui primi hanc tragoediam con

federn Romanam Sgt;C fanôiflîm um cœtum ÔC Cars f ’^inalium ÔC eptfcoporum incœperint, fcientes mens e[gt;‘/eo[gt;oî. Jiuntur, Nullum enim fæculum,null« propèregnum bonis fanc'fis uirts caruit, qui non quefti fint de in® Hiria amp;corruptione epifcoporum. Id cum muftis pof ^tni probare teftibus,adducam modo unum atqj altes Cum non Germanum quidem, fed uel ItalS uel GaL bcann.Et primus quidê prodeatS.Bernardus Abbas Clareuallen.Hic ante annos quadringentos Itbros v. ^cripfitad Eugeniû Papâ,atcp in ijs Papam,Eptfcopos rcliquos^ecclçfiafticos ^certs increpat grauiflime»

Idem ia Sermone quodam ad Clerum m Cotifilt® Remenfi cogregatS, minime obfcuro fermone, apef' tediferte^infaciemoïbus epifcopis dixit, quaenunf cignitlt;is fequuntur»Dico uobis fratres mei epifcopimultult;’^ epifcopos exaltauit uos deusgt;Vos efiis fal terræjficutdicifdo^ nus in euangelio » Vos eftis lux mundi, Ego dixidl eftis SC filij excelfi omnes: ueruntamen ficut homiP^^ j morieminijSeficutunusdeprincipibus cadetis*?'^^' tres duo mala magna reftanqmors SC iudicium»E^'’ eft enim coditio mortis,SC ideo rarus eft qui uelit*”®* ruVndeuero cadet uel quoc'De latere dominiinP’^^* fundum infer ni. Fratres aliam Synodum denûû® bis ubi dominus deusfedebitiniudicio,SCibinos^ nes oportet praefentari, SC ibi deus iufte iudicab^^cj bem terrarum. Hie includitur iuftitia inmarfup^^’ iudicabitiufto iudicio, SC ibi oportet nos omnes pj’ fentari fine fit Papa fiue Cardinalis fiue Archiep*^. pus fiue Epifeopus fiue diues fiue pauper fiue fiueindodrus utreferat unufquifc^ quod geffît pore fiue bonum fiue malû. lam fi reddenda efi eius quod quifi^ geffit in corpore fuo,heu quid his quæ quifeg gemt in corporc Chrifti quod eft fiaÆcclefia dei uobis commiffa eft ÔC dicimini P^ïj^ res,cum fitis raptores. Et paucos habemus heu res, multos autem exc5municatores:SC utinam'^ ceret uobis lana Sclac,fititis enim fanguinem.

pifcopis^ £.g(faria eflè prçomnibus reor,uidelicet ut per 0*;* necejjària intrent,utinhumilitate fe contineant, autan^*^*^jff déclinent, SC munditiam tarn corde quam corp^’’^ uareftudcant.

per oßiutn intrare)amp;f non canonice uinant fquot; Dixit do minus ad duodecim, Nonne ego uosduodecim ^£2* unus ex uobis diabolus eftj'Domine lefu cumefwt eledio ilia in manu tua,quare elegifti diabolû epifeos pumç'Fratres fie facit lefus hodie eligens fibi multos diabolos epifeopost

Vbi proh dolor reperiemus epifeopos qui poft ad= Ppifeopoa ^ptam dignitatem in humilitate fe contineant C Nem^ rHmbiina , Pe fuperbia eis occafio eft ut ad tantam dignitatê afpi-^^m,utinouileChriftiimpudêterirrumpant, cum ta •^enper Pfalmiftam dominus dicat, Nonhabitabit in ’’'edio domus meæ qui facit fuperbiam.Sunt quidam fuixi lefy epifcopijfed no in medio domus eins. Quia ^mantSCfaciuntfuperbiarn, parentes fuos extollena J^Sjpauperes autem négligentes ÔC deprimentes.Maa ^uiuunt Sefubiedios male uiuere uolût.Et ideo com P^ranturapoftatæ angeloqui dixit in corde fuo,Po=s ’’atn federn meam ad Aquilonem.Quid eft diabolum ’dAquilonê federn uelle ponere, nifi fuperbS quem^ P^rnficitnpiumfuperfuos fîmiles à charitatis calore d fapientiæ luce alienos principatum appetere ueï ^deptû teuere f Talis eratAbfolomfuperfiliosIfrael P^nifuo rebellis principatS appetens,Talis eratHics peccauit ôC peccare fecit fîlios Ifrael in u£

Porro epifeopi huius temporis auaritiam quomoa Epifeopo déclinent f Quod enim fine miferabili gemitu diet nbsp;nbsp;auari

^ceam,crucem ÔC mortem,hæc omnia in fornace aa Wæ confiant ÔC profiigant in acquifîtionem tura

P**‘uerf pretimn uniuerfitatis fuis marfupijs indu ^^efeftinantjhoc folo fané à luda Ifchariote differen»

DE EPISCOPORVM IHSTIT» tes quod illc horum omnc emolumêtum denarîorüi” numero copeiîfauit,ifti «oraciore ingluuielucrorn^ infinitas exigunt pecunias, His infatiabili defidcf*^ inhîant, pro his ne amittant riment, SC cum amitti’” dolent,harum in amore quiefcunt, Ànimarum fus reputatur nec falus.Non funt profecfio patres ƒ cum fint de crucifixi patrimonionimiû incraflati ƒ * pinguati dilata«, non compatiuntur fuper contH^^^ ne lofeph^Archipresbyter circuit obedientiâ ditam, S^utimpleatfaccum fuum tradit fangu*^^ iuftum, V édit ncmpe,homicidia, adulteria, ineeft^* z fornicationes, facrilegia, periuria, QC ufcç ad fu^’’'” impletmanticamfiiam. Fama igitur uolante fcit epifcopo tails quæftus,et accerfito archipresby^^ j ro,Da mihijinquit,partem meam. At ille, NihiH^jjj tibC Econtra epifcopus, Si non dederis, inquitj^L partem meam,auferamtibi omnia, fit^ altercat*° ximaamp;^ propter auaritiam fit difcordia, Poftea • archipresbyter reuoluens fecûquod authoritat^^L fcopi fungatur poteftate ifta, ôô quod fine gratia ip^^, nihil poffitjperuerfe conuerfus, Pœnitet, inqn^^ accipe partem tuam,ôôinfuper de partemca neplacitû fuerit tibi, ÔC ita reconciliantur. Sed admodS Pilatus Ô^Herodes reconciliati funt ftus crucifi'xus eft,fîc iftiquidêreconciliantur peres Chrifti fpoliati funt. Quis obfecro laicor^i” dius clericis quærit temporalia SCineptius quifitis tquot; Cum tantum faftum uideantlaiciin ledili clericorum, nonne potius inuitanturadi^^j^ dum diligendum quàm negligendum î'Medi‘^^ teipfum.Simundum prædicas contemnendu*^y^j,£(

BT FVNCTrONE, Liß. IL 16, öita lïcrbis, ÔC ftati'm en'n'n ore tuo m'uus et effîcax fer dei de penctrabilior omni gladi'o ancipitt Non fie profedo eft/ed fient populus fie de facerdos,fient laL fie clen'cns* V tercp cnptt,utcr(^ diligit mudum ^caquacinmnndofnnt»Laiens tarnen cum laborc, clerici fine laboreuolunt poflidere totö müdum» ^otnniunicare uolunt cupiditati amp;fuperfluitati hos fednonlabori» Pcccare uolunt, fednonflaa Sdlaricum hominibus, undemetuendum efl ne flaa Sdlandi fint cum daemonibus, Quomodo uero fæcua non expenderent fubflantiam fuam ad uitam In ’^^fiofam etiam præfentibus facerdotibus, quomodo Lwxw» J^onintendcrentuanitatibus de lenocinijs huius fæcn Pgt;5uomodononefièntinfolentes deelati, cum tantu ^^unijtantam infolentiam nideant facerdotü fNóna P^inpraefentia eorumirreuerêter abutimini eleemoa v'fispauperumfDe patrimonio crucis Chrifti no pa codices in ecclefijs, fed pafcitis pelliees in thala« Ueftris, impinguatis carncs,adornatis equos falca ^'itespedï-ora ÔC capita deaurando. En tempora ifta P'^nefoeda à negotio perambulante in tenebr is.Qtiaa Pfopteruxgenerationihuic à fermêto pliarifatornm ^^odefthypocrifisjfi tamê hypocrifis dici debet quac latere prte abundantianon ualet de prx impuden ^’^onquaeriuEtfic ferpithodie putrida tabes per oa ’'^corpus ecclefiæ, quo latins eo defperatius, eo^ P^ficiilofius quo inteilinins« Nam fi infurgeret apers . ^haereticus mitteretnr foras de arcfcerev. fi uiolêtus *’'lniicus,abfconderet fe quis forfan ab eo, nunc quoa ’^°‘^oabijciet aut quomodo abfcondetfec'Cmnes aa j inimici omnes neceffarij, omnes domeftici dC “^“pacificijSdquaefuafunt quaerunt omnes. Mini.

ftri Chrifti finit amp;nbsp;feriiiiint antichrifto,honorati înce d«nt de bonis domini,cui honorem non defer untlt;inlt; deefteis quem quotidie uidemus meretriciusniwf’ AuU fpishißrionicushabitus,regiusapparatus, Inde aurÔ*^ fcofioruin frenisjauruminfellisÔCcalcaribus,PlusnitentcaU^^ ftfc4to.riaquàmaltaria,Indemenfæfplendidae ôdcibis

culis.Inde commeflationes ÔC ebrietates.Inde cithaf^ ôâ lira ÔC tibia, redundantia torcularia, prompiua’’*^ plena,erucffantia ex hoc in illud, Inde dolia pig«’^^'^ riajnde refer ta marfupia, Huiufmodi funtamp; efle ecclefiarum præpofiti, decani, epifcopi,ô(^ pifcopi.Omnes quæruntquæfuafunt, diligunt nera, nec poiTuntpariter diligere Chriftum, quiaf”^^ nus dederunt mammons. Intuere quomodo nitidiàf ornatijcircumamidfi uarietate, tanquâ fp“’’’' fa procedens de thalamo fuo. Nonne fî quempiaO^^^ hum repente eminus prodeuntem afpiceres,fpoO‘^ potius putares quàm fponfae euftodem çquot; Vnde hanc illis exuberare æftimes rerum affluentiatn» ftium fplendorem, menfarum luxuriam, cong^’’^^ uaforum aureorum Slt; argenteorS, nifî de bonis fidnterim hæc pauper,inops ÔCnuda relinquituf j ciem{feranda,inculta,hifpida ÔC exanguis, ProP^^ hoc nô eft hoc tempore ornarefponfam, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

non eft euftodire fed perdere, non eft defender^ exponere,non eft inftruere fed proftituere, no feere gregem domini fed madare SC deuorare,d‘^^ te domino de illis, Qtn deuorant plebem meum hum panis.Et iterum, Quia comederunt Iacob cum eius defolauerSt,Etin alio propheta, Peccata puh'comedent,Quafidicat, Peccatorum guntjSCpeccantibus foUiettndinem non impe^J^^

Quem dabis mihi de numero epiïcoporum qui non plus inuigiletfubditoru marfuptjs euacuandis quàm wûtjs extirpâd ts CVbi eft qui fledet iram lt;; Vbi eft qui praedicet annum placabilemdominofPropterearelin Auamus iftos, quia no funt paftores fed traditoresjöó *^Ûemur illos qui uiuentes in carne plantauerunt ec ^æfiam fanguine fuo,Et quidem ifti fortiti funt minü æftj locum fed non zelum, Succeflbresomnes cupi= ^^Utefle, imita tores pauci, V tinam tarn uigiles reperis ’^^Utiir ad curam, quàm alacres cur rut ad cathedram, ^''g'larentuticpfolliciteferuantes fibi commilTam zce ^'^fiam J imo uero uigilarent pro femetipfis,nec fines *^^Utdefedici, Amici mei 2C proximimci aduerfum ’^^appropinquauerStamp;^fieterut, lufta omninoquea •^’uionia, nec ad ullam iuftius quàm ad noftram refe^ j^^nda aîtatem.Parum eft noftris paftoribus quod non uant nos,nifi 8C perdant. Grauitcr quippe dimeifi ®°liuionisfomnoad nullum dominicæ communicaa ^'°uis tonitru expergilcuntur, ut uelfuum iplbrum P^dculumexpauefcant.Inde eft quod non parcant

, l^eftat dicendum quomodo epifeopi SiC facerdotes Epifeopoa ^lus temporis caftitatis fandimoniam ( fine qua ne^rutn cajlis ^°uidebitdeum)tamin corde quàm in corpore fluit«» ^ntobferuare. Ccrte dominus dicit in euangelio ad fpucopoSjSint lumbi ueftri præcindijcaftitatem non ’Pprobans tantum,iêd imperans quocp, Ifli autcm ca j^ltatis infiigne qualiter cuftodiüt, qui tradin' in repro Row »* fenfum faciunt quae non cóueniunt;' Qiiæ enim

^^fulte fiunt ab epifcopis turpe eft uel dicere. Melius ‘g«Ht arbitrer fuper hoe difli'muUrc Sd fuperfederc,

quàm aliqm'd unde fcandalizcntur innocentes expert! dicere.Sed cur uerecundor ea dicere qtiod *5 fi non uerecundantur facere, imô qiiod apoftolus P uerecundatur fcribere QC praedicaref Dicit autê egt^' giusprædicator,Mafculi inmafculos turpitiidtP^ operantur QC mercedem fui errons recipiunt.Fratt^^, fadus fum infîpiens,uos me coegiftis, Hæc omniaâ uerbumS. Bernardi funt»

plt;jid«in«s uinus opus egregtum quod Defenforium pacis iP'^A in facerdo pfijj-Didto,2.,cap,i4,Quis,inquir,non mit^*^ turn injci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dim'narum fcripturarum ignaroS)quot;’'

pertesjindifciplinatosjôdquandocp notorie crin’if’^* fos ad maiores ecclefiæ thronos cite præfedos Si*”^' niaca prauitate,uel prece potentum, non dico dolt;Ç terrore obfequio uel fanguinis affinicate, fis aut negledis fcripturæ facræ dodoribus uiris neftate probatis Æt quod referre pudet, quamuis pigeat,quia uerum,epifcopi noftri necß predicate P® pulouerbumdei,necphæreticorû fi qui apparueti^' nouerunterroneisaduerfari dodrinis, fedinpr^ , diseuentibus impudenter mendicant aliorû nas,cumtamêdicatdodor GentiS in i,adTifflOt^’‘^' quod oportet epiicopum efTe dodorê, ampledente*” eum qui cft fecundum dodrinam fidelem fermons*’’’ wtpotensfitexhortari in dodrina fana, amp;nbsp;contrad^ centes reuincerCjUt idem fcripfit ad Titum i- Dero** quis uero prælatis inferioribus x^bbatibus Pt*or*' bus QC reliquis ecclefiarû Curatis teftê inuoco de»*’' imniortalem ueritatem,numerofam ipfbrum di'aem,uit^ at(j dodring fufttcientis exoi:tê,fîcctia^

ET PVNCTIONE, LIB. H. ,lt;,5 ^Ottern effè Ut grammatice nefciant ipforum quàm P'ures congruum proferre fermonem. Quid autem ’etemporakumdifpenfatione dicemus cum dcbeant DiJ^enfa» '^clefiafticorumminißrorSfuffi'cicntiaj refîdua pau. tiobonorü impotentibus alîjs^ pcrfonis miferabilibus ”*'Penfariî'quod neminem latet,Sed illi inuenerunt J'ouum eleemofynæ modû.Nam in mercenaries mili 5^)equites ôôpediteSjS^ad pugnas inter Chrifti fidc« ^concitandas ÔC continue fouendas,uteos tandem ^^fubijcianrtyrannicæpoteftatij infumut. Breuiter ?*pa plenitudinepoteftatis uniuerfum corpus eccle * infedum eft* Omnis ecdefiafticæ œconomiæ pr ae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

j.^'^'eatus eftordOjamp;Somne ciuile regime impeditum /’pliciter autin parte turbatum, cum tarnen huius P'fcopi QC ipiîus ecclefîae fîuc collegtj fermones 6C Os pacöftitutafuntuelut exemplum omniS aliorum, ^5^08 fîquidem uelut quæfo fideles conuertant lus f ‘'’aquodamdudumhoneftatisfophifticæ plurimo= h ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obumbrata uelamine cernent feipfis lim

^'^fquiR.omanæcuriæimô uerius cum ueritatedû . domus negociationis et ea quç latronS horribilio ‘peluncæ limina uifîtarunt aut qui ab hac abfiinuc 'Ynumerofæ fide dignorum multitudinis relatto» . diicentj earn penèfceleratorum omnium amp;nbsp;negoa °rum tam fpiritualium quàm temporalium^ rece« ^^ulumeiïefacîam, Quidenim aliud ibi quàm Si= ç,°niacorum undccunc^ côcurfusfQuid aliud quam cenßflo^ ç^^’fîdicorum ftrepitus, fîôcalumniatorum infultus riumetß» jj.'^ftorum impulfusflbipcriclitaturinnocenturniu rmRo= ''‘a,uclintantûdtffertiir fi earn pretio redimerene= wanwn.

’^sndem exhaufti innumeris^ fatigati labo ittfias miferabües ipforum caufas cogantur

DÉ EPtJCOPOR-Vtó IfïSTlT.' defcrerc Jbi' nanep alte fntonant leges humanat) autrariusrefonantdiLu'næ« Ibi tradatus amp;nbsp;fcrutit’' inuadendi prouincias Chriftianorum etper arma^ ui'olentam potentiam obtinendi ÔC eripiendi ab W quorum cuftodtæ licite funtcommiflæ, Âcquirt^’’^ rum animarum nulla folicitudoneep confilia,ô^ quodibinuiïus ordofed fempirernus horrorinhap' tat,Et quæ fequuntur. Nam bis fubiungit multo biora«Âtintra c cj'nterim annos omniareddita w*’ longe détériora,

familia,plurimafcripfitcontra mores 6C dogmata manæ ccclcftæ utpote aduerfa difciplinæ apoftob't^' ïdem aufus eftpotentiffîmeoppugnare monarch*^' Rom,Pont,3edito libro contra Donationem J ini, Extant multa huius hominis egregie feripta dt ligione contra fuperftitionis antiftites,

rrdnàfcus FrancifcusPetrarchain Epiftola quadamdep“’' Fftrarc/jrf gens facrae urbis SCfedis fandimoniam dicit,O(i'*’ de feie bonum ibi perditur,fed primum omniû libertaSjt^® RaaMi ex ordine,quiés,gaudium,fides,fpes,charitas,ant‘’’ et PÂfdf«» î'aduræ ingentes fed in regno auaritiæ nihil

afcribit,modo pecunia fitfalua.Futuræ ibi uitaî^P^ inanis quædam fabula, 6C quæ de inferis narranttit “ bulofa oia,refurrediocarnis,amp;^mundi finis, fins in indicium uenturus inter nenias habentur, ritas ibi dementia eft,abftinentia ucro rufticitas,pt'^ cidâ prlt;3baim,ingens denicp pcccandi licêtia mag*^’* nimitas SClibertaseximia, ÔC quo pollutior eo clatio «ita, quo plus fcelerS eo plus gloriæ, bonum nom^ lt;œno uilius at(p ultima merciû fama eft, Habes tum in tampaucislicuit iUius facrae urbis exptc‘'‘^

^fätunijquem non magis in his liten's hodie, quam in °funi frontibus hominum quotidie perlegis, quoa

nullus ftilus nullum æquetingenium, Cac Jfum omnium primunijUt dixi,ibi iadura eftliberta 'hQ^hfquis limen illud introtjtjConfeftim fuus defijt * æjiam nec quiefcere nec abire permittitur,fed rotaa inefïïcaci labore cofumendus atteritur, paucos diuina dementia eripit ut Hierufalem diligant ^^^oderintBabylonem. Tu uero amice audi uocemRow4 Ba '‘.^ cœlodicêtem,Exite de ilia popule meus, Ô£^ne par tjilo«» ^’^ipes fitis delidorum eius,amp; de plagis eius nonacci |’^^gt;s,quia perueneruntpeccataeius ufqjad codum ^’^^cordatus eft dominus iniquitatû eius: quantum °hficauit fe SiC in delicijs fuit,tant5 date illi tormens ^•^S^ltidîijjquia in corde fuodicit,Sedebo regina, non fum,8Cludum no uidebo, ideo in una die ^5^‘cntplagæ eius SC mors SC ludus QC fames SC igni ^^uretur, quia fortis eft deus qui iudicabit eâ. Haec, A 4^3: apoftolus loanncs in Apocalypfi habet, audi,

Ü qua uia eft,ne innocentiam tuam ruinæ nos ^ntiiï ôc Babylonicæ premant iniquitates, quarum 1^'^‘Iuseftnumerus,nullus modus,nulla mêfura,nuls æftinratio dcmum,taceo Simonis hacreditatem»

J. ^^«rfus in alia epiftola. Si quicquid animus meus J’^tdehuius occiduæ Babylonis ftaru cuius fatofcu ills peccato inuitus toties ciuis fio uelim Hilo coma *ttere,uereorpater,ne8C dcleremmeum lamentis ^’^^ggcrêSCfandiflimas curas tuas occupationesi^ P^lcherrimas intempeftiuis ÔC immutabilibus queres JP’^tiijsinterpellem.Infumma fcitonon modo hunc, Ciceronianu quidcm calamum rebus parem, vilt;îf, v^'^uidde Afîÿria wel Aegyptia Baby lone, quics

quiddelabyrmthis, qui'cquiddenic^de Aucrnilifl* ne,de^ Tartareisfyluisfulphuieiscp paludibus legjj ftijhutc Tartaro admotum fabula eft^Hic turn'fîciis ƒ mill terrifîcus Nimroth,hic pharetrata Semiram'^’ hi'c inexorabilis Minosjhic R.hadamantus, hic Cerb^ rus uniuerfa deuorans,ln'c tauro fuppofita Paryph’*” mixt3^genus,quodMaro ait,proies^ biformis notaurus ineft, Veneris mom'menta nephandaî} poftremo quicquid confufum,quicquid atrum, nScamp;ct quid horribile u(^ eft aut fingitur,afpi'cias,O feinp^’ nirtutibus tuis felix, nunc abfentia etiam felicior Putâsne ciuitatem hanc effe quam uidifti i longe cftlonge^diffîmilis, fuit equidemomnium eaep tempeftatc fœdiffîma, Hæc ucro iam non ciigt;*^ fed laruarum ëC lemurS domus,Su: utbreuiter die^’’^’ SCELERVM ATQJZE DEDECORVM * VM SENTINA, atq?illeuiuentiuminfernus, ante Dauidico ore notatus quàmfundatusamp;^

PofTem huius generis plura teßimonia exlo^^ Francifeo Pico Mirandulano ëC alijs illuflribusW*^^^ producere,fedßthicmodus»Diciteauteuos tatis hoc certamen ëC iurgandi fæuum ëC nouÛƒ contra federn Romanam amp;nbsp;epifeoporum dign’^^, Germanis primumauthoribus incœptum,qind^^^ mani hadfcnus dixerimus quod non Itali ueftri nardus Burgundio,priores dixerintc'imô quis acerbiora in facramquam uocatis fedem iadauit trarchaueflrofquem tarnen Vrfus Anguillari^^^^^ mes in ipfo etiâ Capitolio Romano coronauif nbsp;nbsp;nbsp;jjgt;

ET PVNCTIONE, lib. il i6y. ^utherusfqui tametfi hac m re fulmmcus fit uates,pa tarnen dtcere uidetiir fi Petrarch» coferatur« Ve ƒorum ergo teftimonijs couidfuidensutres ueftrae ^beancDeprehenfieftis in fcelerc, proindefifapitis manus dcmino, Refipifcite quaefo epifcopi, ^tcgloriam deOjhuicpeccata uefira confitemint, an '^huncefFunditecorda ueftra. Redite in uism obfe= ’•fo,Satis fuperc^fan's peccatum eft. Neirritetis Ions Sgt;C multæ patientiæ patrem deum. Tempus Weuiatum eft. Complet» funt prophetiac. Regna= jj'^peruos Antichriftus potentiflime. Quid ergorca . nifi ut ueniat propediem Chriftus iudex iuftus in ^^^‘oumfilleinquamquiineuangelio dixit, Vigilaa ». H^ia nefcitis qua hora dominus uefter uenturus fît. I nbsp;nbsp;autem feitote quoniâ fi feiflet paterfamilias qua

. fur uenturus fuifletjUigilalTet uticp ôô no fiuifîêt P^ftodidomumfuam.Ideo SC uoseftoteparati, quia hora non putatis ea filius hominis uenturus eft. ^oittnox quod maxime ad uos pertinet,et aif,Quis præfecit domia Q ^tamulitiofuo ut detillis cibû in tempore t’Beatus tü quem cura uenerit dominus eius inuenca jj. ‘^facientem.Amendicouobis quoniâ fuperoms Hijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cóftituet eum.Quod fi dixeritille feruus

Ch P^’’cutere conferuos, imo edere Si. biberc tx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘dominus fer ui illius in die quo non

fîora qua ignorât Si düTecabit eum para hypocritis, ibi erit ploratus S)C um. Qui aures habet ad audiendum aua agitur negotium anima I • nbsp;nbsp;uitæ uel mortis æternæ. Beati funt qui audifît

uerbnm dei Qc cuftodiunt illud, Hodié ergo eurn uo« cem eius audfatis noltte indurate corda ueftra.Mu» ft tins eft facultatum 0^ rerum periturarum quatnao* marum facere iaduram^Deus mifereatur noftrt

Vm uero Potificatui nouo omnis fcript^J^ ^ända,ipfa etiam ratio fana, ueterum de quorundam neotericorum exempla limonia reclament palam, miraris fcio Ledor, natum fit Pontificale illud imperium cum maxiu’^’ ‘ orbe regnis conferendum, imo plerisc^ præferédu*”* Vno enimfafee totum Papæ corpus compledorjQ dtnales, Epifeopos, Sacerdotes Monachos Si cos,quibus quod negari non potcft,maximae orb*® cultates maxima^ imperia fubieda funt. DicaO’^^* go nunc paucula qui quo tempore exorti, quet^ opera arte ÔCuerfutia imperium hoc incoeptu*^^^* dum ÔChadenus retentum fit, idep mifcellanea 4^* dam Siillaborata feu pfundoria didione, NatnOp''^ infinitum per tranfeennam fpedandum propoP^ non iufta hiftoria omnia quae de ipfa dici pofluni p^' fequiftatui,

emne ina= mano. At hue uirtutibus creuifle x v, huius lib. luragt; oftendimus, Ä- Roma enim pluribus nationibus funt epifeopi fiuc dodores euangelici.De Germa^’L ' Gallia Si Anglia non obfeura res eft, de Italia cert» ma,Ex ea demum re Si benefi'eio ecclefiæ iliacaco^ nesfemperplurimi feceruntecclefiam Siepift^P^ Romanum,Magna item fuit apud omnes geot^®

Romanorum pictas,uigilantia, charitas di t unde magna eorum spud exteros populos ^’•timatio Sc dignitas. AccelTit ad haec fupei fiitio SC

gt;ïiis dtligens deuotio populi S)Cquorundam Prin » ’pyinnonpeiTimorum. Nam ut ille nimis prompte •^niaRomanorS Pont, admiratus cftrecepst ado fic hi coronari uoluerunt à Romanis Pontifici«

ÖC aliQrmj^ antiftitum. Huepertinere puto quæle« I ^^^‘uiuoCodicis luftiniani etinNouellis Coftit» ?*®^gt;5i.Qiianquamhisquidembcnc ufi fiierintue« J'^^sRon^gßjgpifeopidumadhucin cis efletfynceri g^’fidesjcruditio et charitas. Vbi autem illa exularSt j.P^oipfis regnare in eis coeperunt corruptio,pcrfï« fç^’'SUorâtia5ambitiOjauariria Qi. fuperbia omnibus jj^^abufifuntad fubuerfionem ucritansjSCadcon«

Poftolorum temporibus potiflïmu ucro à Conftan« '•UagniimperiOjfubquo nonnulliaiunt primum r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ufum elîe in ecclefiam,non femel fe exc«

^’^uinquibufda Romanis epifcopis, erupit tarnen Oculcerisfoedius Gregorij magni fæculo, qui ulti=ç^ . Wspropè Romanorum Pontificum fuifle creditur, ^^uononnulla apoftolica adhuc ueftigia apparue« * * loanncs cnim epifeopus Conftantinopolitanus

gon'o Pontifia Romano Mauritius Rom Jtnp* guftus fignificauit, præcipiens Gregorio ut loanni fubtjciatipfi^obedtat. At Gregorius impcrio C^ * risreclamans,refpondetpoteftatem ligandi

pis Çonftantinopolitanis, proinde defineret iratn in fe concitare^Rurfus in alia epiftola ad Maurit*^ Antichrifti præcurforeft,inquit, quiiquis apP^ L cupit uniuerfalis epifcopus .Idem ad Anaftafiuoi tiochenum ÔC Eulogium Alcxandrinum epifcoPgt; j contra ambitionem epifcopi Conftantinopolitani *ƒ bens,Nouit,inquit,uenerâda fanâitas ueftrap^*. l ôam Chalcedonen, Synodum Pontifici fedis apo*‘^ cæ,cui deo difponente feruio, hoc Vniuerfitatis men oblatum effe, fed nullus deceffbrum meorß *’ ■ ramPROPHANO uocabulouti confenfit.Qpia delicet fi unus patriarcha Vniuerfalis dtcitur, pa^* ■ char um nomen cæteris derogat, Sed abfit hoc àC^ ftiana mente,id fibi uellequempiä arripere trumfuorum honorem imminuere ex quantula^^'’? parte uideatur, Extant hæc in Regiftri parte7» ^P*, 5o,Extatrurfus Parte5,epift,58, elegantüTirnagt; re difputatio ad ipfum Ioan,Conftantinop. epif^^B'^j digna prorfus quae lega tur. Aiunt præterea hiioc gorium ut ecclefia excluderetur tyrannis ÔC chia epifcoporum primum fe fcripfiffe Sertium rum dei,Fada funt hxc circa annum à natiuitä^^ miniDC,

Eius humilitatis parum memores pofteriores^^ fcopi Romani nihilo minus feruide ad imperiuf^ monarchiam afpirarunt, adeocp Öl intra quod «olueruntconfequutifunt, Nam Paulus

ET FVNCTIONE, LFB. M. 167 ’'uslib,tje Gefti's Longobardorn4. cap,iuPhocas,jn ^witjCxtindo Mauritio eius^ filîjs RomanorS regnû hic rogante Papa Bonifacio ftatuit federn Ro ecclefîæ , ut caput effet omnium ecclefîarum, Roma ow RuiaeccIefiaConftantinopolitana primafe omnium niumeccle ^fdefiarum fcribebat Addit Platina id non fine ma=co» S’^îcontentione impetratum fuiffe^Exponit Sabelli= ^^squalisillacontentio fueritjdicens, Græci idadfe ^*^üstrahentesibiChriftianæpietatisarcê efle opor ^^^caiebant, ubiôCimperij. Romanus Pontifex cona Conftantinopolim Romanam efle coloniam praca p'^âtCjRomam uelut domina 8C matrem adhuc efle, '^^terea Petrum apoftolorum principem ÔC cui ^nia Jîjârutnpoteftasprimum à deoattributa Romænon - ^’^ftantinopoli federn Apoftolicam fixifle, fixam S)C ^^“ilitatn pofteris per manus tradidifle, Concludit hi °flcus,Et Romanus Pontifex perhæctcnuit utRo ’’^^fitecclefîarum omnium princeps dcclarata, Hæc facH-a funt anno ab incarnatione dominid c v 111♦ Habes quando,quas ob caufas, per quos SC quoa JJ'odo monarchiæ Rom. Pont, prima fundamenta po fint,poft tot fcilicetfæcula àtemporibus apoftolo ’^üm.Hacftenus ergo omnes ecdefîæ pares membra^ ^hriftiftibunofucruntcapiteChrifio. Pulchre enim ♦ MTegorius in eaquam modocitùui adIoan.Con= änt.epifcopum epiftola,Gerte Petrus,inquit,apofto 'Orum primus,membrum fandæ ecclefiæ eft,Paulus, Andreas,Ioannes,quid aliud quam fingularium funt P'ebium capita ôC tarnen fub uno capite cmnes mems btafunt ecclefiæ c’Potuit ergo uetus illa amp;: fandiflima huiufmodi Romano capite fex carere fçculis, 'ï^öfanè neutiquam caruiffèt-fi adincolumitatem cor

pons pcrtineret huiufmodi capitis coftiturio» Cauflâf fnuolæ funt 6C leuiores quàm quæ iiel tanttllum inr^ tant! momenri habere uideantur« Ille porró qui hoc decretum deCapi'te omnium ccclefiarum Koma tuW homo fuit fanguinarius, auarus amp;nbsp;parricida. Quj“ enim aliud de Phoca Eutropius èC altj hiftorid fcribu^ quàm latrocinia confpirationcs,cafdes, Sgt;C incen^Jj'*' Atcp hoc authore coepta amp;nbsp;fundata eft epifcopalis monarchia*

BiîPdp« toj-f EledioenimRom.Pont.per clerumet pop^^Ji-, tranflitii^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infirma erat, nifi approbatafult;*‘S

Imperatoris Conftantinopolitani uel Italici Exa^^ ’calculo,Primus Conftantinus Imperator Conflaï’ filius, qui fceptra teiwiit cû numerarent à nato no D CLXX.annijhocquicqdpoteftatisin ^p’^L Romanum ea in re habuic, Benedicto donauit.J^’^j Sabellicus Ennead,8jib,64Conftantinus,inquftgt;'’’(^ ta bona animiinBenedidoa. cernés, ftatuitut^l^'*^ ? ante Clerus populus^ Romanus cum exercüif fcntcpifcopum,isuereuicem Chrifti interrisg^*,^ crederet, nulla Imperatoris aut Exarchi appto^’

ncexpedata« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ftabilicndam Romani praefulis monarchiam. picus enim Imperator Monothelitarum hæreü dus Cyr um orthodoxum cpifcopum in PonWf* gauitSó loannem quendam monachum fecitjhuius^ dogmata praua Romam mifii tino Pontifici,præcipiens ut ilia ôf reciperentut gy* probarentur. Contra uero Conftantinus

^odo Philippics una cum loanne monacho fuo hærc *^os damnat, deinde iubet fandorum patrum imagL qui tjs interfuerant confiltjs quibus orthodoxa do ^’ua fuerat aflerta, in porticu S. Petri depingcre, jV^aquidem occafionc inter orientales ôf occidenta« Jsdifputaricœpitde Vfu imaginum, EtGræciqut» orientales^ de hoc redius fentiebant nuliû fci» ' imaginum ufum in templis eiïe ad pietatcm. Et ^‘^pcratoresCoftantinopolitanicrebris decretis præ ^piebant illas è templis tolli, ædidis etiam fuper ea re Contain ÔC ad occidentales ecclefîas miflîs.

Gregorius uero eins nominis a. tantæ impietati Excowwm ^^crbis utor Platinae)non modo non obtempérât, uc= etiam omnescatholicos admonet nein tantum P”’*’**”’’* ^•■forem timoré uel ædidîo principis ullo mododila. “ântiir.Qua exhortatioe adeo animati funt Italiæ po= P^ljjUtpaululum abfueritquin aliumfibi eligerent ‘^peratorê.Rauennæ certe tanta feditioortaeftcum ’’nlmperatorialtj Pontifiaobtemperandû dicerêtut

*plb tumultu Paulus Exarchus cûfilio occideret, Idem author in Vita Gregortf j. Hic ftatim, ins

ubi Pontifi'catum inî) t, Cleri Romani confenfu ^onem j.Imperatorem Conftantinopolitanum i m »

PRIVAT quod fandas imaginesè facrisædi» Us abrafiffèt 8é ftatuas demolitus eflet. Interim uero UitiLuithprandus Longobardorum rex cupiditate * •uiperandi motus urbemRomanam obfideretcaptis fircumquacp opidis omnibus, Gregorius Legatos na U’jquia terreftri itinere non licebat,ad Carolum Fran pn'ncipcm ftatim mittit, qui hominem rogarêt ut pnmoquotj tçmpore labor anti Romas ÔC ecclefîæ au

•xiîium ferret, Confueuerant autem Pont, RowaW® TMkUfc quid mail ab externe bofte imineret auxilia ab tle/t£ ab ratore Conftantinopolitano petere,Qiiod facere Imperator gofiyj voluitquia Leonern decbraücrathæreticun’) ribus nd cernebatré ùrbem regiam à Sarracenis per Leone Francos ,poffg, nedû alios defendere, Itaaccidii trans ata» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutela ecclefiæ ab Imperatoribus ad alios

lata fit, Carolus uero cognoinento Marcellus,Plt;P‘'’’ pater,patrocinium ecclefiæ inferecepit, SC Rom?'” obfîdione foluit,rege Longobardorum company'”, ab incœpto fero arnica exhortatioe retrado, QüO 4”’ dem beneficie princeps Francus Pipini pater Roquot;'^ nosepifeopos fibi fuisep uelutinecefTitudinisuii''-”’ le obftrinxit,

Abbas Vrfpurgenfi's in Chronicis fuis, Solet’^”^ Franci,inquit,antiqua regum ftirpe reges habete O7 Meroueo Clodtj fecundi regis eorum filio gnor«m. nbsp;nbsp;nbsp;dicebantur,quorum genealogia ufq; ad

’ chum pertinebat,Reges tarnen poftremi nihib^j præter inane nomen præferebant, CollocabantiH' , ad Calendas Maias in folio regio, fpeciem doinio^” effïngebant,legatos undequaep ucnientes audiebaƒ’ cis^abeuntibusrefponfa quæ iuffîerant dod«^“** bant. Opes enim regnicp potêtia penes palattj fiu^ læ praefedos qui Maiores domus dicebantur, cf^b omnia quæ uel feris uel demi agenda erant p^Ç^^ aulæ procurabat, quo officie (ifto tempore nome teneretultimus ex MerouignisChilpety^Y Pipinus cognomento Pufillus Caroli Marcelli y Caroli^ magni pater,iam ueluthærcditarioiure» gebatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ET FVNCTIONB, LIB. IL 169 titiofusjamp; qui nil aliud fpirabat nifî regnum domi liii Chilperychi oppreffîonê, Quocirca uaria etiant ^onfilia nunc cum proceribus aulæ mox cum cpifcos plsuolutauit, tandem uero uifum eft rem tantamrca ‘^trideberc ad caput omnium ecclefiarum Romam* °Perabatautemuerfutulusille Romanos Pontifices ’’i^moresfuturospaternibeneficq acfententiam pro Salite Carolina contra Merouignam laturum. MittL ^Utergo legatio ad Zachariam Romanæ ecclefîæ præ , cpifcopus Vuirtzburgen. Burghardus, unà »’^•’iFoIrado quodam archifacellano,quem alij,quod /■■fpurgenfis indicat, abbatc, alij ueropresbyterum piæcputâu Summa uero legationis huiufmodierat, Zacharias prçfes fîtecclefiæ quæ caput dicatur v^i^ium ecclefiarum, pro authoritate fua décernât, * regio faftigto dignior fit habendus, qui nomine ’’’odo rex fit confilio ÔC opera nihil præftare poftît, an ^^^olus omne regni onus fuftineatc'Hic Pontifex Ca r *ijimemor benefiet),diferte pronSciauit melius eft ^ffifîngen, epifeopi hiftorici^ uerbis utor ) ut ille ^^^^uram omnium ha beret rex diceret ÔC in regium . ‘iintfublimaretur,quàmquiha(fienus regis nomê

P A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Francorum coftitui iufîît»

'^Wunthæcannoabincarnatioedomini d c cli» f btatim autem anno fequenti approbantibus épis . ^Pis 6lt; quibufdam ex aula nobilibus uiris Papæ fen

Pufillus in urbe Sueflîonum ope pipinus p^°nifactj archiepifeopi Moguntinicoronatuseft. pm^Amî Suæfæuus ille Chilperychum domina fuum nbsp;nbsp;rexfit»

fr,-^Jimplicem èC minime malum faftigio deijcit re» monafterio cuidam includiL Cum uero bonus

file rex fidem imploraret publicam nec deeflentqiu* bus tyranm's Ô6 fides uiolata paru probaretur, ôi ti Pipinutn recipere renuerent propter facramentun* Chilperycho régi prxüitam, Zacharias pontifex fü* per alia fua fada fan's temerariaaufus eft 5C Pipinunj Sé totum regnum à facramento Slt; fide régi data abfo* uere^

Ethuius quidêcalamitofi negottj meminit etiai” Platina in Vita Zachariæ fie fcribês,Pipinus regn^® dicupidus legatos fuos ad Pontifi'cê mittiteum^/^ gat ut regnum Franciæ fibi authoritatefuacofirn’^^ AnnuitPontifexeius poftulatis accepti beNEquot; r I c 11 2G ueteris beneuolêtiæ memor^qu» inter Po”' tifices et Principes huius familiæ interceflerat,atcf eius authoritate regnû Franciæ Pipino adiudicatuf* Meminit eius rei Gelaüas quidâ epifeopus Ron’^ nus adAnaftafiumlmperatoremfcribens in hxeue^ ba, Alius Romanus Pontifex Zacharias,regemf corum non tam pro fuis iniquttatibus (oportuitfi”': aliquid prætexere) quam pro eo quod tantæ poteft^** erat inutilis à regno depofuit amp;Pipinum Caroli f*”* peratoris pattern in eius locu fubfiituitomncscpff'^ cigenas à iuramento fidelitatis abfoluit*

Non licuit Pipino Zachariæ PapægratifîeanP'^*’ accepte regno artibus religioniscp prætextu nam ftatim z uita migrauit Zacharias, fucceffit Si^ phanus i,Hic uero 00 antecelToris fui confilia confirmauitnegotiumcp per Zachariam coepW'^’P^ ne abfoluit,6lt; præmium certe regiumjdominiui’’ delicet Italiæ retulit, Dum enim AifiulphusLoog^^ bardorum rex Romanorum agros 06 fines ret,nec Romani potenttffimo hofii reflftere

E T -FVNCTÎONE, LfB î; jya ^fcphaniis ad Pipinum in Gallias confugit, fuppîicfd ^•■^petens ut Romanæ ecclefiæ laboranti fuccurreret tytannide Longobardorû enperet. Atcçhîcfuit ^^cafiooblaraPipinobencmercndide Romanis epi»

^ npurgenfîs ergo in rebus Pipini,Poftquam a re« o^”ipino,ait,pro fantflæ ecclefiæ Romanæ dcfenfi'oa firmitatê accepit Stephanus ipfum facra unôîio« inregiæ dignitatis honore confirmauit, ÔC cum eo '’^osfîhos eius Carolum 8C Carolomannum cum ma

^orum Berthrada conlecrauit, Francorumcp pro« unà cum populo benedidione apofiolica fandi authoritate beati Petri apofioli obligauit,ô^ pro« ‘^tus efteos utnunquam ipfi uelquic^ ex eorû pro« ^^’}icperfuccedentium curricula temporum proge^

alia ftirpe regem fibi eligcrent nifi' ex eorû pros No« rft«« ^8ine quos diuina prouidentia tune in defenfionem turn« fuit fublimare,Sic ergo ex Pipino præ

(^^oPalattj authoritate apofiolica fublimatus . in federn regnijinfuper 6lt; abfolutus efiper eun« . Papam Stephanum à iuramento quod regi Chil« “^y^^hocum cæteris regniprimoribus fecerat*

hr k author deferibens mox quid præmij à rege Ji “^nefietjs fuis acceperit StephanusjCt quid in gra h ƒ’ Papæ fecerit Pipinus,qui artibus amp;nbsp;audacia Pa« p- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Franciçprçfecfiusfuit. Anno dnid c ck v,

L^^^Phano propter iufiitiam beati Petri apofioli exi àrege Longobardorû Äifiulpho Italiam cum Validaintrauic Namadipfas montiumfauces ö'^^nit cum Longobardis dC yerrü]^it,Si regem Pa

DE E PIS C O P O R V M INSTIT. pfxincluftim obfcdit, doncc firmata caufa profaci* endafanâ-æR.omanæ ecclefîætuftitia XL.obfidesr« cepit, Quibus datis promiffîs^ iureiurando firmatis Pipinus quidem domum redit,Stephanum uero pam cum Folrado facellano regio dC maxima Franc“’ rum manu Romain mittit«

Cæterum Aiftulpho nihil eorS quæ pollicitus rat ôd iureiurando firmauerat, præftante,Pipinus quenti anno cum exercitu fecundo in Italiam tice urgente deicendit* Defcendenti Gregorius CoH* ftantini quarti Imperatoris protofecretarius cum ^0 Legatis Imperatortjs fîtobuiâjeû^multismagni^T muneribus funt præuertere adorti, illud omnium r mum poftulare,ut Rauenam et cætera Exarchatus* ca(quæ Longobardi Imperatore à Sarracenis to occupauerant) Conftantino reftituenda, oS^

ESSENT NON P O N T IF I C IS , ret.Negarefe Pipinus Conftanrino autcuiquam minum præterquam Romanæ ecclefîæ milirare? W confilio fe arma induiiTe ut Apoftolicam fedem mnium mortaliû iniuria uindicaret, ut^R-aue*^^ quicquidLongobardi ui ÔC armis fubegiflent R“’ nac fubijcereteccIeft'æ.Græci ergo Oratores quid Pipinus haberet in animo,re infedî-a Conna nopolim regreffî func Hæc extant apud Sabcmc EnneadeSJib.S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Abfoluithocnegottj Platina in VitaStephaî^’^jj ait,Deinde uero Papiammouens Pipinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^s

Aiftulphûobfîdione ut breuieum coegeric pt*‘ conditiones pacis recipere. Redditus ialt;^ Exarchatus eft, quicquid PadS Sc: Apennium cetjà Piacentinis ufcß ad ftagna VçnetorwmA

intra Ifaurum flumen Apenninum QC Hadriatû ^^’^cÔLinctLir,additafunt ca quocp quæAiftuIphtis ''^Hetrufcis ÔC Sabinis ceperat. Illa omnia dédit Pipi

5 inquit Vrfpurgenfis, beato apoftolo Petro. Ex , °C fado Pipinus SCreliqui FrancorS reges auguft« flint titulum ut dicantur Chriftianiflîmi. Fas ‘^fünthæcAnno ab incarna tioedominiD c CLVi. K Habes Ledor quorum benefîcio Sgt;Cquas ob caufas ^°gt;nani Pont.imperiû Italiae confequuti finuNec eft ^°dhicmultisiftorum temporummores audaciam ^^urbas accufem,tuoiudicio ifta relinquo penfîtan« p^dijciamhis quædam de artibus Pontificum quia imperium audum eft ÔC confer uatum,

Adrianus ergo eius nominis primus Papa Romas ^’^Sjprecibus Carolum cognomento Magnâ,qui pa= carolut bjPipino in regno fuccelTerat, in Italiam euocauit,ut Magw. ^°fiderium ultimum Longobardorum regem Roma J'æccclefiærebellantem reprimcret armis. Etexora= ^’^9widê,Carolus enim princeps certe egregius, ins '^°*^parabilis futur us,fi minus credidiffet auariSjfalla ’°Us Sgt;C ambitiofts epifcopisjin Italiam cum exercitu ^'cendensjDcftderium cum copijs fundit, fugat, caa phinc urbem ingreftus perpetuû foedus inqt cum °ntifidbus,poftremo quod dono pater Pipinus Ste» P 3no fecundo dederat eadem ipfe amplioribus priui JSnsconfirmauitiureiurando interpoftto. Quæqui= /•^jUtBibliothecarius refert, hæc funtjQiiicquid in J §Ufia ab urbe Luna iam pride euerfa ufcp ad alpes 5^1iafines pertinet huic ditioni additur, QC Corfica ‘'^‘ulajSfqnii-qiii'ijLiK-am ôiParmaminteriacet, Ad «Ur 8c Forumiulrj cum Exarchatu Raucnnatum, ‘^^J^^Beneuentano QC Spoletino ducatu.Hæc cxtat

Leo ni. Cæterum omnibus fuperioribus Romanis traiisßrt ficibus audacior Leo Papa eius nominis tertius ati^t^ imperium impert] Romani titulum decus ÔC gloriam à Romauu, tj-ansferre ad Francos. Platina cnim in Vita Leonid

111.Pontifex inquitCarolo optime de ecclefia dci ritOALIQ_VAM GRATIAAl RELATVRVS^'’ uideret Imperator es Coftantinopolitanos ægrcidfl^’ mentueri,aceam obrem urbem S^Italiamipfam*’’^ gnas calamitates paffam in bafilica Petri poft foftnni’ facra, populiRomani feito ac precibus ipfumCafO* lum magna uoce Imperatorem decernitac diadem^f^ donatj ter acclamate populo Romano, Carolo ftoà deo coronato magno ÔC pacifico Impcratori 8lt;uilt;ftoria. Fada funtilla Anno domini d c c quidam numcrantD c c C r.Et ueriftmile eft ifta to”* feia Impératrice Græca Irene fada elTe, quam uxoremfibi daripetiuitCaroIuSjmiflts Conftantin^ polim legatis Helingaudo amp;nbsp;lefle epifeopo nen. ConfenfilTet fane ilia nifi Aetius Patrittus ted” nasanimaduertifletjamp;^fratrem quidem fuumNit*:* phorum Imperio praefeciflet amp;nbsp;Irenem in Lesbu’’’ relegaftet. Ad cum uero modum creuit PontificS2nlt; thoritas imo audacia utiam maxima etiâ regua tran^ ferrent ea^ cultoribus flue fautoribus fuis ceupt^t» mia elargirentur,

todouici Lodouicus uero Pius cognomento Caroli magw Pij dotM' filius Romanis epifeopis propter munificentiaih eha tiocrconi-ffljjnusfuit. NamDonationem maiorumfuorönon tantum confirmauit,fed mirum in modum etiam ault; xit:quo nomine arbitror ipfum maxime appellatum clTe Pium.Nam Volaterranus Geographic lib.?«

P’ctate ipGus in Romanos Pont4'nquit,multa Biblioa ^^can'us refert, ciuitates quas eis dedit enumerans, quoc^ ex antigrapho uetufti libri quod in Biblioa Vartcana hodie continetur, ubi eius enarratur ûnatioapographumexcerpfî. IN nomine do NI DEI omnipotentis patris Qi. filij 2lt;^ fpiritus fan di.tgo Lodouicus Imperator concedo tibi bcato Pea ^0 principi apoftolor urn, amp;nbsp;per te Vicario tuo domia Pafchali fummo PonufuccelToribus^ eius in pera l^^funnijciuitatem Romanam cumfuaiurifditioneo= Ronmd4^ circa terrisjciuitatibus,portubus ac maritu tftr ’’'islocis Hetruriæ. In ea denicp mediterranea Vrbe .^^tereni,Balneoregium,Viterbiiim5Soanam,PopU3 °^iam,Rofellas,Perufîum,Maturanû, Sutrium Nea P5 * erfus Campaniam Ananiam Signiam, Feren= ?^yni,Alatrum,Patricum, Frufinonum cum omni-

circa opidis QC uicis, nec non Exarchatum Raa integrum ficutipiæ recordationis Carolus pa ^*’Slt;^item Pipinus auus nofter beato Petro dudum p^nceflèrejUidelicetRauennâ, Boiu'um, Aemyliam, ^fumpopulij Forumliuq, Fauentiam, Imolam, Bos ?°^iam, Ferrariam,ComacIum, Adriam, Ceruiam» J^MarchiaPifaurum, Fanum, Senogalliam, Ancos ^,’’LAuximum,Numanam,Efium, Forum Sempro |5)reretrum,Vrbinum Territorium Valnenfe,CaIs ^^ijEuceoIoSjEugubium.In Campania Sorum, A» 'l^iniim7\rpinum,Theanum, Capuam. Patrimonia ’Ï^'oqjad noftram pertinentia ditionem Beneuenta»

Salernitanum Calabriæ inferioris QC fuperioris ^'^^eopolitanum. Ducatû infuper Spoletinum Tua ^’^otriculum Flarniam reliquaœ eius ditionis. Infu» inferi maris CorficamjSardiniamjSiciliam,

quæ omnia piæ memon'æ Pi'pmus auus deinde lus Imperator genitornofter per AtheriûôC dum Àbbates ad hoc fpôte miITos beato Petro fucceflbribus fcripto concefferunt, nos itê atc^ concedimus.Præterea fummi Pontifîcis de^*ê diKomanoconfiliopoteftatemeire uolumus, j fine difcordia fiat, acpoft confecrationem nos fucccflbres^ noftros reges Francorum coot* dæ charitatis amp;nbsp;amicitiæ caufa mittanturfîcuO poribus domini Caroli attain 6C Pipini aui, Sgt;C P*’ mo Caroli genitoris noftri mos fuit, Hanc igit*’*^ . luntatem noftram fcripto ac iureiurando firma^ Ôô per Legatum S.R.E,Theodor um domino Pa*^ limifimusmanu^ propria me fubfcripfi ego K. D O VIC V s, Subfcripfere quoq? tres filtj eius,Ep** pi X, Abbates V11r,Comités, X v, Bibliotheca^ Manfionarius, Ofiiarius^ unus, Numerabato*^ nus ab incarnatione domini dcccxxxV»

Donatio Exiftis autem claret quàm uanafintquxi**^j^ Confiant ctetisDi{iinéi:,lt;)6,inhxc uerbaleguntur tint mena nus Imperator coronam QC omnê regiam digni*^^^ in urbc Roma Italia ô(f partibus occidentalib**^ poftolico conceffît. Nam certiflîmû eftRomaoÇ'',^ Imperatores in Italia regnaffe adtcpora ufi^ • (f» QC hune primam fecifle donationem réclamante *** rimimperatoreacdicente ifta impertj eflenooP^^j^j ficis, id quod fuperius annotaui in rebus j pontifîcis ÔC Pipini regis in Italiadefeendentis • quod Otto Frifingenfîs epifeopus Annalium 1**^^ cap,j,Imperq fautores,ait, negatConfiantioooi manum imperium pontifîcibus tradidifle, tanquam fummi dei facerdotes ad dei reuerenna’^^j

aflumpfiffcjat^ ab cis fefe acfucccffbrcsfiios P^ïiocmio orationum fulciendos contendût. Cui afti P^bripQf3mqyQ^j.gg^Q£ß{effjifo5 diuifoalij Occis aitj On'entem tradiden't. Neq? optimum Im»

atorem Theodofîum id quod fuum non erat fed ec ufurpauiflè.Hæc Otto epifcopuSt

cum Franci Principes totu propè Occidentem Poteftit4 ‘ aftnis^ fubegerint,nihil pofthac mirumerop« jj ^^bitur LeÄori quod Occidentis ecclefiæ Romano ^’lüfici adeo facflæ funt obnoxiæ. Omnia enimpoa’'«w» !«ƒ'quot;Unt apud Francoru reges epifcopi Romani» Rur (j,®^irumnon eftepifcopos quo^ per Occidentem

potentes adeoœ principes efle fadî'os» Nam .. Pdncipum filtj conianguinei affines erât epifcos PMhæc reges éc principes fibi per omnia habebant “fttidosjaccedebat præterea uulgi fuperftitio ÔC ni«

fiue praepoftera deuotio nihil non tribuens QC cre ^^''^cpifcopisjnterimipfifuSnoChrifli ÔC ecclefiæ SotiQ egerSt amp;nbsp;dies atq^ nodes confilia captarunt, magiftratus iugum excutiêtes pro If« Iç^'^efua uitam inftituere poffent. Quo nimirum iL

1, ƒ pertinere uidetur^qui in Decretis ló.Quaeft.y.in Ij^j^^ierba extatfcriptus. Nullus Laicorum ecclefias fç ^'^clefiarum bona occupet uel difponat, qui uero itç^^^g^^itab ecclefieliminibus arccatur. Statuimus tl p ^^uicuncp clericus ab hac hora inueftituram ec |)ç .^uelecclefiafticæ dignitatis de manu Laici acce« fhL ‘fui ci manum impofuerit gradus fui periculo

Vcommunione priuetur, Pofthac ergo tu« abutibonis illis ecclefiafticis proli« fua, nemine reclamare audente♦ Sic inquanl

cgregte proceffît negotium tenebrarum, Impffiü)« nbsp;nbsp;nbsp;Indigna quidern fiint iUa, fequuntur indi'gnio*'^'

Roman« Nam Pont,Romani Francorû regibus ingrati rtFrancis terum immemores benefîciorum regnum fiue In^P^' adGerma rium à Francis tranftuler tint ad Germanos. Tatiiü’'’ nostraru-* etifm regum fouerunt amicitiam quantum ipfo^i*'’’ htaWt inferuierunt libidini. Dum ergo Berengarius

retItaliamScFrancinolIentprotinus bellum ptoii”’ perio Pontificis fufcipere,mox Agapetus Pontife’^^ pofteumloannes xiii.fcriptisadOttoncm norum regem àC Saxoniæ Principem literis,fuppl*,^ terorarûtquatenus ,p amoredei(ut ait Vrfpurg^^' fandlorum^ apoftolorum Petri Pauli fandam ^5 manam ecclefîam ex faucibus Berengartj fuorvu”? liberaret.Obtemperauit Princeps aliorum etiamp^f” motus precibus literis^, 8C colledis coptjs in uenitjBerengariumcumuxorefua Vuillak fil^ô bcrto captiuos Babenbergam in exilium mittit,tç autem urbem Ingrediens à Pontifice honorificentû*'“ me fufcipitur ac coronatur,Impertj,Germaniæj nonia^ titulo accepto, Cæterum priufquam urbç’’’ attigifletmirisartibus quorundam indudus Itireiiï* randofeobftrinxitR-omanoPontifici, cuius forrn^iï* Decretis ponitur Diftind,6j. in hæc uerba, Tibi^^*’* minoIoanniPapæ EGO R ex otto promitt®'^^

iurare facio per patrem filium SC fpiritum fand«'” SC per lignum hoc uiuifîcæ crucis ÔC per has reliquias fandorum,quod fîpermittente domino Romamuc* nerofandam Romanam ecclefîam ÔC te redore eins exaltabo fecundum meum pofîè, SC uitâ ÔC membra nunquam necç ipfum honorem quem habes mca uo* hïntftte aut mso confîUo aut meo confenfu aut

ET FVMCTIONE, LIB. IL ,74 cxhortatione perdes, ÔC in Roma nulls placitum aùt ôiiUamordsnationêfaciaminomnibusquæad te auC ^‘IR.omanos pertinent fine tuo conftlio. Et quicquid

.tteddamjamp;cuicunc^Italicum regimen commifero ’titare faciâ ilium ut adiutor tui fit ad defendendâ ter»

landi Petri,fecundum fuum poffe, Poftquam ue urbem uenit propria manu iulTus eft fiibferibca

^^onationi Lodouici regis. Idquod in hæc uerba, '*^tefertBibliothecarius,recit,Ego Otto Imperator ^î°5nimæmeaefilrjcpac parents meorum falutehæc ^i?^upradflt;f}-a tibi beate Petre amp;nbsp;fucceffotibus tuis lia p^ter côcedo^Pada funt ilia anno dni dcccclxii» °tro fi nefcis quis ille loannes Papa fuerit cuius ar« 1^7 confilio etiam Germanorum reges Babylonicî feorti cuftodes OC patroni fadi funt, audi Platts p^^’^Papifucumhiftoricum inuita Ioan. xiii. fictca .’’tteni Joannes hie Odauianus primo uocatus,hoa

° W ab adolefccntia omnibus probris ac turpitua p^'^^eontaminatusjuenationibusmagis fi quidtema HP '‘‘s à libidinibus fupererat quam orationi deditus, lj°tinium qui unquam ante fe in pontificatu fuerc ö^pnieiofiffimus 81C fceleratiffîmus fuit. Addit aus Fafciculi temporum improbum hunc hominem adulterq nephando fcelere percuITum à diaboa quot;tbito excelTifle.

tis p translationcm Impertj ferentibus Frans Transßrv ^gorius V.nationeSaxOjUirnobilis, prudens, turekäia j^?lt;ttonis iir. Imperatoris confanguineus, confilijs Jmperata

Germanisconfirmauit, QC Pontificiam rü ad Epi (jpj oritatempotentiam^ epifcoporS mirum in

Gregorq V, Gregorius cognitaimperrj ûnbediliàtt uarictate^ fortunæ, quo diutius apud Germano^ fummapoteftas remaneretillecp caeteris præefTet qn* Hoe efl utrtute QC dignirate præftaret,fandionem tulit, haud optie ^hnuentc Ottone de Imperatore eligêdo, Anno Chf* me uellei ftf jm 11. uidelicet folis Germanis licere Principcm Papier h'gerequiCæfar àCR.omanorum rexappellatus, ti’*” ^pifcopis^ jgjnyni Imperator dC Auguftus haberetur fi eum

manus Pontifex confirmaflet,amp;c» Eledorcs autéï^’^ elfe uoluit, tres uidelicet præfules ÔC tres principe’’ quibus adiecit vrr^regem Bohemiæ ad coponcn^l^'’’ partium difeordiam, Callide uero epifeoporu niH’J^ rumæquautt numero principû ne ulla parte infe*quot;*^ res principibus effent epifeopû

Anno domini m l x r i, gubernaculo Poüt^^J præficitur monachus quidâ Cluniacenfîs Hildcp^’^ Pontifix dus 5)6 mutato nomine Gregorius v if ♦ appellat, y faniium mirifice exercitauit Heinrychi Bauarieius noif**’ impcrdtos iiir.optimi SCfandifïîmi principispatienriâ.D^^l^ rédei/cit, rc multis differunt hiitorici. Principio quidern BfinUilG ratoremexcommunicauitjdeinde Rodulphuift^y^^ uorumducem armautt contra Imperatorem pho Imperatore conftituto. Antoninus enim itt tehiftoriarumTit. i6. cap. u parag, ii. Papajtt'^^nJ Principes Germaniæ à iuramento fîdelitatis ßo praeftiterantabfoluit,af($ab imperio deponit, dulpho coronam auream mifitcuiinfcriptutnc*^^^’

Petra dédit Petro,Petrus diademaRodulpbo* Proinde anno domini ml x v f.collera eft j , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vuormaciæjin qua couenere oês Germaniç

^^5tR.omanæ€cclcfîæ,quo nomine ipG ctiam obcdû .''îiam renunciant.R.urfus cogitnr regis prxcepto a* ’^ynodus ex Italicis QC Germanicis epifcopis Bria in ea dânatur Pontifex^Quia, inquiunt, ilium ^’iftatnon à deo eledum, fed à feipfo in fraude ac pe j.^^iaimpudentiffîme obiedum, qui ecclefiafticum f^°Uertit ordinem^qui Chriftiani imperîj perturbauit §'iutn,qui régi catholico ac pacifîco corporis ÔC an» intentât mortem, qui periurum défendit regem, P inter concordes feminauit difcordiam, Ada . ^tpoft dira quædam,hominem prçterea diuinatio ’’1 Sc fomniorum cultorcm,manifcltum necroman laborantem, amp;C à uera fide ç deirium. Id quod legis in Chronicis Vrfpurgen iftis nihilo fandiora imô fceleftiora propemodû ^^^BenonemCardinalem in ilia epiftola quam de I) ’'^5amp;:GeftisHildebrandiconfcripfit, HildebrandûÊ ^^’^'^imitatuseftloannes xxii, quipræterhorren« ?®iutinquitMarf, Patauinus) malignitates, fæuum exercuit nequitiæ. Concitauit enim aduerfus Loâouicut catholicum in rebellions eius ^itos atq^ fideles,fcriptis fuis diabolicis,quç tarnen ’’’**♦ igJ^^^poftohcajipfos abfoluendo à iuramento fidelia j^uibus principi fecundum ueritatê aftridi funt, (içj^^S^^Bfolutiones ubicç diuulgauit Si prædicauit miniflros, Cum interim cer« pütnecpRomanumepifcopum neep alium facer« ab ullo licito iuramento praeftito quenquam k^caufararionabili abfoluerepoffe. Extant hæç '^o.i.cap.16, '^ximamPontificum potentiam,imô exempio Tredery«

DE EPISCOPORVM INSTif» ftato,ab Alexandre injllatas iniunas, referont hißo i ici. Illud inter alia indigniffîme fadum meritocenfe tur ab omnibus,quod atritæ frontis Pontifex, V ttjs in æde S. Marco confecrata Imperatori procum» benti petenti^ ueniam,pedem intulit, facrilegoorc** lud prophetæ adtjciens, Super afpidem QC bafiltfcu’’’ ambulabisjconculcabis leonem ÔC draconem, Nec**' la exatiatus diabolica fuperbia, cum mifer reipoo*^' ret impie exultahti, Non tibi fed Petro: ille impia dacia,Etmihi, inquit, 5gt;C Petro, feetiam Petrograd^ bus aliquot præferens,cum tarnen fuerit homo mus,amp;^ tyrannus cofceleratiffîmus, fanguinarius^^ phandus,adeoq3 etChrißiano totus fanguine rnad^^* Conduit^ nbsp;nbsp;nbsp;Gregorius eins nominis IX. inter omnesPon“^

twrDttre qm'dem uaferrimus, uiditiniftist^’f' bis rerum,Pontificis ÔC Epifeoporum tyrannical^ P'’ tentiam,quæ iam omni conatu oppugnabatur à manisregibus,minimedurabilemfore,nifilegibiis*^ tis Pontificale imperium confirmaretur, amp;nbsp;hæ l^g^^ in feholis inculcarentur omnibus, proinde hoc ‘ pus quodahj bellis contra Imperatores inftinitis^'’* fumpferantjipfe legibus condendis impenditfarra^ nem^ omnium abominationum impia arte coHcg^' Refertur autem ad hancremconficiendam ufiisc»^

' Raymundo quodam Barchinonen. cuius opera crctaliû liber ex omni feriptorum generecoflatus»*^ Huic præfixit epiftolam fandiflîmus, in cuius Volentes igitur, inquit, ut hac tantum compilation^ uniuerfiutanturiniudicrjs ôôlcholis, dißridiuspt*’* j hibemus ne quis præfumat aliam facerc abf(ÿ autho* j ritate fedis apoflolicæ fpeciali.In iflis autem Decr^ iibus difputaturô^ decernitur De eledione

potefiate,de authon'tate ÔC ufu Palljtj,de facra undios ’^^deofficio archidiaconi, archipresbyteri, pn'mice= '’*)jamp;^c,de maiontate ÔC obediêtia, de iureiurando, de ÔC honeftate clericorum, de præbendis amp;nbsp;digni» ecclefiæ non alienandts, de decimis Pdtnfq's ÔC oblationibusjdeiurepatxonatus, de con® ^Wationealtarisuelecclefiæ,de celebratione milTaa ’^'^*]igt;de reliqufjs ôô ueneratione fandorum, breuiter ^^’cquid facere uidebatur ad confirmandam Papæ ^■■annidem, adepifcoporum potentiam dignitatem P'nxum atq; fuperbiam augendam SiC coferuandam ^*nel infauftus ille Gregorius cogeffît congeßacp uca ^dinpoculumexpreflïtquoinebriaret dC principes ^’’^gna Occidentis omnia. Sunt autê ilia fada circa domini M c c X X X,

Exemplum Gregorij ix, fequutus eft Bonifacius Sextiu De ^^‘^ædito fextoDecretalium libre,Inter alia uero‘^»’fti*lww» ^^Miditille Decretum, cuius initium, Vnâ fandam ?fholicam eeelefîam, in cuius fine difertis uerbis SiC ^J’^Pudenti ore,Porrô fiibeficjinquit, Komano Ponti omnemhumanam creaturam declaramus, dicis ^us ôCdefinimus omnino elfe de neceflîtate falutis, Veille Bonifacius eft de quo illud dicebatur ab omni g^’SjIntrauit ut uulpes, uixit ut Ieo,moritur ut can.is. /^•^tenimquifcribantBonifacium fubornatos quof .5*^ ftibmifilTe clanculû, qui nodu dimifla quafî cœ» uocein cubiculum Celeftini v. hominis fimpli* ^'^fiperfuaderent ut pontifi'catumdimitteret ft mo» '^^^aluus fieri uellet.Nam dum eflèt fandi Martini in ’’^^ntibus presbyter Cardinalis ( ut feribit Platina) dignitatem Pontificaals exoptauitut nilambi=.

fequendampertinerearbi'traretun Äffequutus iW rtum Pontificale Cardinales aliquot perfequutus d ac trucidauit 8dcrudelius quidem faeuiori^ odioC*' bellinos, Alberto duci Auftriæ impertj confirmati'gt; fiembis ter^petentinegauit.Idemlubileum primü^ mftituit, quo plenam delidorum omniu retniffioi’^'’' ijs promittebat qui limina apoftolorum uifitalTci’f' Egregius fcilicet impoftor, nugiuendus, in gratis*’^ Chrifti 06 fanguinem blafphemusjö6 facrilegus re^* dcicaupo,IdemPhilippumFranciæ regem quodA* pameenfem epifcopum ferotius ÔÔ iniquius contra agêtem coniecifletinuincula,niliberaret exconi*’’,'^' nicauitjOmnescR Francos à iuramento abfoluitreg’^^’ regnum uero Alberto Imperatori R.odulphiHafpi’f' gtj filio fubijcit,quem tarnen initio rcgni ter repul^f^! indigniffîme. Verum Philippus rex breuimaniid^ liberatus eft ex oreleonis, tyrannus uero in coniet^lus méritas dépendit poenas» Platina facri’^ hominis uitam concludens, Moritur, inquit, Boo**’’ cius ille qui [mperatoribus,regibus, principibus,P’' tionibusjpopulis terrorem potiusquam religion^’*” tjcere conabatur, qui^ dare régna SC auferre, homines ac reducere pro arbitrio animi conabat, rum undicp coquifitum plus quam dici poteft ßticn^' Difcantitac^ huius exemplo principes omnes ligiofi quam faeculares praeefTe clero et populis no” ’ perbe 0^ contumeliofe, uthic Bonifacius, fed fan^ ac modefte ut Chriftus rexnofter eius^difcipu'* ueriimitatoreSjSCmalinta populis amariquàmO^^ ri,unde tyrannorum pernicies oriri meritofolet.

Qgjjff Cæterû ne quis putet libidine animi percitu co DccreM® Decretalesfcribercfolû,annotabo nuncpaucisßt^^

ET FVNCTIONE, LIB. IT. y 177 ^ahfcurfu quid de ipfis iudicatum fitapud maiörea ^oftros. Marfilius ergo Patauinus Didio, 1, cap, i4» Pontifices credentes fibi licere, inquit, quidlibet proa plenitudinem poteftatis quam fibi débita aiTerût, ^dinationes quafdam oligarchicas Decretales uocaa ^^ftatuerunt ÓC ftatuunt,quibus ea quæ fuo QC fuoru ƒ’’icorum temporali commodo conuenire credunt, tametfi in grande principum ôi^reliquorum fia cedant praîiudicium,feruanda decernunt, ina ^dientes uero illis fuo feriunt anathemate. In tana ’’’denic^ dementiam proruperuntillorum aliqui ut ^nesmundi principes 6C populos bis Decretalibus f?^nciauerint fibi coadiua iurisdidione fubiedos, jj^^occrederetanquam uerû fore cuilibet de neçefa falixu's æternæ, Quod tarnen quanta fît irrifionc' indicauimus in fuperioribus,

q Bonifacio V111« nihilo propemodu melior extitit çJ'^'ens V, HeinrychS enim vii,Imp,R.om,eIedû, U^ ^§oconfi'rmauit ut intra biennium coronam Roa V«fon/îp .^^oepturusjltaliamingrediatur, certeutimperaa

^duentu motus Italici comprimerentur,ipfe^ ic ferum potiretur,Imperator itacp omnia fe fadu Kj'? Pollicitusjoratores ftatim mittit in Italiâ, petens Q^'^Romam euÿiti parent hofpitium. Quos deinde lia ^^9'-mtus Italia nonnihilrebellantemmiierè ua Ij^^’^’Calamitofac paflîm ædebâtur ftrages, oppugna °P*da SC caftrajferro SC flamma depafcebatur t J^®)3gricolæ trucidabantur,caedebanturciues, nca ijjj^ ’ntur fenesjconftuprabant uirgines,allidebantur nec ullus uelfinis uel modus eratcrudelitaa

ter fpeérans cum uoïuptate in fanguineChriftianoH umphansexultabat. Idem lile patriae peftis Sé fangu^' narius nebulo author extitit Clément in arum in qui' bus tyrannos Gregorium i x^ôC Bonifacium quutus,multas tulit oligarchicas leges ,p libidine cio ricorum contra reges,principes ÔC ïanÀum magi^^^ turn, Praecipue autem abrog3uit,confciditacfubucf^ titlmperat Heinrychi iudicata,eius inquâ,cuiusuF^ raltaliamoppreffèràtjluculêterhoc fadlo coprob^, quàm nullius momenti apud ipfum fuerit regia tas, nifi quatenus uidebatur pro fua libidine cere,rmô aufus eft in ifto libro fuo omnem fibi temimperatoriam tribuere adeoq? ÔC regni hxreil*^‘ tem. Quidenim non audet capufimpudens i beftiaefiquisrequirat inueniet Clement, Iib,ilt; cap, 2., PraemilTis enim compluribus contutneb^,^ Prfpd iwpefgnoniiniæ uerbis,concludif,Nos tam ex fupcfi^’*^*,^ quam ad imperium no eft dubiû nos habere, ƒ

ex poteftate in qua uacante imperio Imperatot^^^ dimus,et nihilominus ex illius plenitudine quam Chriftus tex regû ôi dominus dominan^^’p.^ bis,licetimmeritis, in perfona beati Petri coceibt),^ tentiâ 2C procefliïs praedicftos(Heinrichi quid ex eîs fequutum eft uel occafnsne ipforin^ trum noftrorû confilio declaramus fuifte, ninoirritos £lt;inancs,ôbC, Perij t tandem ïmperatorapud Bonconuentum, manifefto (ut ait Volaterranus Anthropologiæ libro tertio) operaRobertiregisdato,annoimperil tis jvi c c cxxrrrr,Author Fafciculi tempo^^’.^g^r* mat hoc fceleris à quibufda feriptoribus retjci

ET PVNCTIONE, LIB. IL 178 ’mollis fratrcm,qui pane doininico,ipfo l'nquam fa« ^Î’stîiento corporis dcmini,ueneno infedo,Imperato f’^æfentaneam confciuerit mortem^

^udetme profedlo piger^ cofcelerationis nephan« * a hominum ncqui(Rmorum,nec quid amplius di '?*^habeo.Sienimitautcœpipcrrexero etiam pofte

Pontificum acepifcoporumcontexerehiftos p^'^uelmodicahiftoriæ fpargcrefemina,cogor uel uel impuriora occinere ^bis Ictftoribus. Quor Mautem attinet maximorum in orbe ncbulonura .^æfaperfequidiligentiusf’Satis opinor ex recenfta claret qui quo tempore cxorti fint, quorum ope inf '^'■^^^^tiincibilimaiitia regnS hoc epiicoporum l^û’ensincœptum,auda SChadenus fit retentum.. f.^°‘ninuslefus rexregum reftituatin nobis regnum

BR o I ND E non eft,fereniirime R.ex,quod ul la expedes Pontificia, id eft coniuratorum Confilia in quibus uere agatur de reforma® ecclefîæ miniftrorum eins. Vides enim hf p ® fuerint had^nus epifcopi qui pofterioribus |)li . ^Co^ß^nS‘V*^qu0animi propcdeantpro Mariae a mbitiofi, quibus de rebus olim confiai quid nunc eftedumeupiant. Vides quomo PP® cordatis hadenus impofue tyrânica poteftatc oppreffi's optimis quibuseß pçf^’^^^^perruperintaudacia. Satis ergo diufatisfu® ‘■egibus Sgt;C populis Chriftianis, tibiin pri« tuis maioribus illuferunt Romani Pont, Ro.

manæfuperfti'uonis tyrannidi's^ antifti'tes. Noltnt^* men priuatim tuas Slt; maionbus tuis ab hoc homing genere illatas perfequt iniurias, ne non publicam csU fam fed priuatam magis agere uiderer. De domeßfc*^ rebus annales tuiabunde teftantur. Ideo^ quoniai” iftis femel renunciafti R.ex inclyte, bene fadu eft,bti* daris ob hoc ab omnibusjperfeuera modo in inflitu^^ fando, ÔCfiquæ alia uidentur inecclefi'a miniftus? cius reftauranda abfoluêda^, ut baud dubie flint pl/ rima, age confortare efto robuftus in domino, metuas quicquam. Domini agis negotiS, Domini’^ non décrit tibi tuis^ conatibus fandis. Imo deditt'^’ iam pridem uiros fapientes, fortes, pios, diuinanH’’ bumanarum^ rerum peritos, principes, epifcopos ruditionepræclarosjfatrapas, nobiles^, uiros fenat'’ rioSjS^ longo uario^ ufu rerum exercitatiffimos.Fl’’ ret enim hodie A n glia regnum tuum copia dodÇ' rum,fapientum2Cpiorum uirorum*Cumhis conw; tabisjprinceps Chriftianiffi'me, de rebus religionist'’ munibus.Neceftquod ab alijs pendeasdpic t«i P®' puli tibi à domino commiffî curam habeto. Cundan* tur enim alt) in detrimentum fuum maximum, nant altj SC nimifl quidem. Tibi uero R.ex fancSüß*’’^ pro tua fapientia lente feftinandumerit. fntclligisÇ^ nino quid agendum fît.Cæter um fatis non eft nouiflt quid facias nift quod noueris faciendu perficias. minus enim nofter in euangelio fuo,Quid,inqiiitj^'‘ citis domine domine, Slt;non facitis quæ iubeo c’Rtit lofias ptjffîmus inde laudem maximam infacrisindt ptus eft,quod fimul atqj è lege dei quid tolleret intellc xit,moxetiamfuftulit, 5lt;meliora in locum iuxta os domini fubftituitjd exemplum tibi in primis rex P'!

finie uideturfmmitandfr, qui dicensfumm il in terris pnglicanæ ecclefîæ caput, ÔC Catholicæ fîdeidefena w.Capitis enim efl: faperc ÔC profpicere corpori fuo, ctCatholica fides ea eft quæ fcripturis nititur facris *catholicis,de quibus audifîi quod ex fpiritu fando ’^iratæ infallibiles Si ex feipfts fat authoritatis haa “entes ,oia abfolute tradant, quæ ueræ pietatis funt» Scriptura ergo erit tibi ueluti cynofura quædâ in *’oc freto nauiganti,unica uidelicet agendorutn Si fii S’endorum reguIa^Hæc de Epifcopis, id eil uerbi dei ’’’inißris docetuetufiiffîmum efleipforS minifterium digniffîmum,utpote cui ab ipfo deOjab ipfo proti ^nsmundi initio praefedi funt optimi, fapientiffi'mi ^•andiffîmi quicÇ, primo quidê patriarchæ fandiffîa *”'3deindefandorum primogeniti,hincLeuitae uiri omnia præfiantes,poftremo autem omnium apo» °n SC qui ab his ordinati funt uiri apoftolici, uita Si ^’’nditione clariffîmi.Audifti quare Si in quem finem ‘ntiitum fit hoc minifterium. Si quodnam fitepifco pfum officium, inuigilare uidelicet pro gregis incoa 'nitatetuenda,gloria^ dei propaganda apud homi ^^^jhoceftutdoceant prædicent^ pœnitentiam Si ’’’iflionem peccatorum per nomen Chrifti,utorent '^'‘egibus Si omnibus hominibus,amp; ut facramenta k'^^’ni eo modo ritu difpenfent, quo ipfe adminû ^.?5^^nffît.Âudiftipræterea qui nam fint ad tantum *§ondi minifterium fandi,fi'deles,conftantes, pru Hic ergo annitendum erit tibi 3potentiffime,uteiufmodi paftores fideles fecun« g^’^apoftoli Pauli canonem tibi Si regno tuo pares, (Jjjj^^^ft'-iosnunchabesminiftros deifidos agnofeas, et foueastParabis fideles paftores fi fcholas cor^

DE EPîJCOPORVM INS TI T. ( ruptas refiîtueris ÔC reftitutas curaueris dih'gêtcf* nbsp;nbsp;nbsp;I

fcholis enim rite inftitutis prodierunt olim uiri dcf^ na ôô fandî-imonia illuftres eccleffe^ dei punies, uero prifci reges fcholas ampliffimis 5gt;C ftipendîjs pnuilegtjs donarunt, Debetur enim fuus honor dqs SC ftudiofîsjin primis miniftris dei ÔC facristniJ’'^ ftertjsconfecratis.ldeoenimSCecclefîa opes habet^^ fuis miniftris nihil quod ad decus SC neceftïtatem tinet,défit,Qiianquam hic quolt;^ magna SC praecip^^ cura pauperibus eritimpendenda, côftitutis ad remgnauiter perficiendam fidelibus ccconomisJ'’^ de enim falus SC regni félicitas exiftit,ex fiudioriH^5 pauper um negledu om ne malû enafeitur, Epifeop* qui modo adhucdeledtantur cuitu SC faftuPapiß*^^ pro fua prudentia quid ipfos deceat intelligent, p®‘** tisep ludicris illis fument fibi quibus uera paratuf thoritasjmo toti in hoc erunt ut fantftos tuos cona^^'^ iuuent éc fummts nixibus promoueant. Quod tantisrebusgerendis inepti funt, utcerte innutn^^^ eft facerdotum SC monachorû turba ad erudition^'” SC minifterium uerbi inutilisjinterim tarnen ft uiri nifuntjfipietatifauent, SC inftitutis regtjs SCfan(ß‘^ non reclamant, permutes ut præfentibus utentes ƒ pace moriantur,his mortuis locum eorum uel ribus ufibus deftinabis, uel meliores SC de quibus tor fpes eft fubrogabis. Ita uero nemo poteritqueri'“ bi ullam trrogariiniuriam,Populus quotp uidensft’’ dtiffîmum facultatum ecclefiafticarum ufum ue6$* lia facra libentius ÔC plenius pendet,oborietur^ niir regni lux,concordia,felicitas SiC tranquillitas.

Audendum tibi hic aliquid, ô rex fereniffîme, ai’* dendum eft tibi aliquid pro nomine Chrifti

ETFVNCTIONE, LIB. H. jgo tuifalutc.Nc dubites,ne cundcrfs» Dominus iußam caufam SC fidelem eius cultorem non deftituet« Dabic tibifapientiamjfelicitatemô^ fuccefliim, O quantam parabistibigloriam SClaudem apuddeum Sgt;C homû •'es.Quàm telixentregnum tuum.Benedicent tibi oninesquiinuocant nomen dominf. Dominus lefus ^dfit tibi fpiritu fuo, confiïmet te in omni bono, ôS dis figatgreiTus tuos in uia iuftitiæ,pacis SC pietatis, rex ‘‘luiÆffîme*