COCHLEI DE. CANONICAE SCRIPTVRAtt ^Cathoh'cacccclcfiæ authoritatelibdlumi pro folida ^lt;^rjpturæ canonical authorftate,tum OC abfoluta ciusperfedione,uera^ Catholicæ ecckfiae dignitate^Heinrychi BuIIingeri

,CH LEI DE CANONIC AB S C RI P T V R AE E T Catholic» cccicfiæ autlioritate libellum, pro folida Scriptural canonic» authoritatc, turn S£abfolutaeius perfedlione, ueraiÿ catholic» ecclefiæ dignitatc,Heinrychi Bullingeri orthodoxa Refponfio.

O N ignorooptimis quibuflt;ÿ,magniscxcau^ fis.ualde difplicerc moré noftri fxculi, quo mul ti nimio rixandi altercanditp Audioinflamma^ ti,adeo acidis, fccdis 8C uirulctis conuitqs fe mw tuo confpuunttproluunt ac lacérant, ut non im merito mireris quis ipfis urn exquilitatn malO'^ _________„ rum uerborum copiam fuppeditet. Non caruic Snidem ea animi impotentia maledicentia^ omni fruélu hatflenus ’’taduerfarqs, quosmulti uiri boni propter immodica conuitiaabo '’quot;nari.rurfus autem aures xquiores ueritatis prædicationi præberc '®perunt, Vicirîïm uero non profuit admodum, fed obfuit gpluri^ quando euangelic» ueritatis prfpoftere ftudiofi malum ma “■fonuitiutn conuitio retaliantes.modeftia ilia Chriftiana, quâuàs . ''^ionis Paulus innotefcere uult omnibus,exciderüt. Nam amp;nbsp;eau ƒ optitnam reddiderunt fufpedam.fynceros item euangelq præz plurimis odiofos effecerunt, ac curfum euangeltj impedierüt pPiidfiinpliaores parumij iudicq amp;nbsp;roboris etiamnum habentes. 3‘^or ut grano fînapis.ita uerbo dei fuam elfe acrimoniam, pr»fec J” 'um manu terituratç traftatur. Fateor Apoftolo alicubi ôC imz P '^unitatem probari, qui amp;nbsp;alio in loco dicit. Oportet epifeopum ïcem elfe eius qui fecundum doflrinâ eft fidelis fermonis.ut po^ fitetiam exhortari perdoélrinâ fanam, amp;nbsp;cotradicentesconuin tes' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multi intraélabiles amp;nbsp;uaniloqui mentiü feduéfo

gt;9uibus oportet XTntuvllu/) osobturarefeuoccludcre. Proindenô ‘*'*1 fentétia, uelut peti aduerfariorum petulans ferè fordidum tj ƒ* dominum liberiore aliqua ftili acrimonia non debcat,pr»fer ifti omnia fibi fié in ucritatem SC in ueritatis miniftros per^ ’’etu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter euangelij profeffioz

iftg ’•'‘ßnon fint noftri.modeftiadccetiufta, nolim pares effici, qui aliquot wntendant.Ego certè modis omnibus conabor.nc conui-» a a 1

thndo iurgando^ æquis îcftorifcns pergatn eflc mokflus. Adrf'”» non ad perfonam.quod did fokt,refpcndens,refpiciä, menior uti? illius Apoftoli, Sitis paratifemperadrcfpcndendum cuilibetpwß' tî,ut loquamini de ea quæ in uobis eft fpe cum manfuetudinc Si uerentia; illius item,Sapienter ambulate crga extraneos.opportui”^ latem redimentes.fermolp uefterfempercum gratia fitfale condituS« Htfciatis quomodooporteatunicuiqj refpödere.Qiiod fialicubif’ tientiae meilp oblitus amp;nbsp;fvperatus affcdlu.acriiis liberiiisiie adiitri^^ tium perftrinxero, peto amp;nbsp;oro titimbedllitatis memoresbuman^' promeapudclementiffimumpatremdeum oretis. Sdo cnimq“^'! ta cum religione 8C cura liic mihi fit uerfandum coram ecclefia Ch^* fti.quide quouis otiofo uerbo rationem in illo die repofcet.

«o ipfo non parum mihrjpfi difpliceo, quod iam cogor in gladiat®' tiam defcendere harenam. Maluiftem enim, fi licuiftet peraduf^a^ rium, fineantagonifta ueritatis pietatisue negotium placide lo flumine nauigans tradlare-Libenterfancobticuificm proifi'S»”'. impictas eilet tacendo ueluti agnofccrecrimen impietatis, cuiuSi” hi per gratiam dei non fiim confdus. Corpus profcdlohocn’^“'^ haud graiiatim.fauente m.ihi faluifica Chrifti gratia^impéderii” F Chrifto Si confefTioneeuangelij eins, tantü abeft ut nieafcrip'^“ difta uelim aduerfari gloriæ nominis eins. Feram item ccnuio’ mnia propter Chrifium fatis æquanimiter; ad harrefeos, fcdiiio”'* cppugnationis^ ecclefiæ dei atrocia crimina mutus cfTe nec nec debeo. Non certaturhic de oleaflro, fed de religione tiofirS'’ tari: no certatur de legibus Solonis autLycurgi,fedde lege omnipotetis Si æterni dei. Ego fidem meam,quamhabcodeaugt; ritateamp; abfoluta fcripturarum perfc6iione,fcripto publico teil’. fum. Hane fummis oppugnat uiribus edito libello IcanneS leus , magno fimul conuitiorum nimbo immeritum adobi“ ac hxrefes, fchifmata, feditiones fiC dira quæ^ in nos centorque lubetergoipfa pietas, iubetæquitas, imo compellitipfanecffl'l, confeflam tueri ueritatcm,meami]j defendere innocentiamif* torfidei meicjj ipfius uideri uelim.Qiiid quod illemeprouocat lide,magnis(]? à meobteftationibusaliquamfaltcm reif®’’ efflagitat^Magnä mox ab initio modeftiam poHicetur.fed rendum fui.opinor, oblitus, aut criminationeitaaifuetus.pq,^/ quætp in nos eftundit cöuitia. Curantem meprarcipue legerit cuieertamen indiceret, cum non folus hoc argument! fim,ipfe uiderit.Falliturprofedlo.fimefuo elogio, quo meo ffiüu^iteli taatiliuBi coaimoueri putat. Commendat ftili nofin

K. IVLLINGBRI RESPONSIO. X ram,Ingenium item uaria leftione amp;nbsp;cruditionc cultum attjj inftr» s'um, Sed fingit hoefortaflis in fuum commodû.neuideatureum Eftgarioquoljbet.qucddicitur.manuseôferuine. Verum quiequid ffntiat Cochleus de me.'nô magnoperecuro. Neep mihi ipfi ob iftà ‘»isfme fîmplicia fiuefiguratapræconia. excido. Didiciiam olim liabitare.ac probe meam noffe penuriam, imô ingenue con quot;tcorpertenucs eße illas meas qualefcuntp facultates,quas tarnen ui ‘’utniliter à domini gratia me accepifie côfïteor, ita ad gloriam eius, Jfdefiæé^ fandac incolumitatem fîdelitcr cupio difpenfare, Clirifto 'ffuatori defidero probari,probari autem fide fyncera.charitate non fpe firmiflima. Non prçfumebat Apoftolus quicquam fe fei in ecclefia dei.nifi lefum Cliriftum,amp; hune crucifixum,quidams nobis à deo fapiétia iuftitialjj, fandificatio redeptio, ut quem* ^dinodum feriptum eft.Qui gloriatur.in domino glorietur.

His ucro hadenus tanquam præfari libuir, quibus iam nonnuU .’(ifordinc agendi meo adijciam. Non eftquod expedetle^lor.ut ^f^ipondendofilum orationis Coehleansc fequar. Quemadmoz ’quot;’nenitn hccintricatifTimum eft,pcrfpieuitate carens amp;nbsp;euidentia» **3fifingula nelléminutatim excuterc,nilii!i^relinquere intadlum, ®Pns tnihi nafeeretur prolixins Iliade, Neq; id à me fieri inique claz •»îbitaduerfarius.cum hoc ipfum fibi que^ in fua ad me refponfio JJ^Pninirerit.Non intendo,inquit,ad cmnia tua figillatim refponz ®^f.fedadpiîccipuaduntaxatrerumdifputabiliv.m capita quargra ••'oris funt ponderis amp;nbsp;momenti. Atq; utinam hoc quod amplificis Pollicebatur uerbis,reipfa præflitiflet.Deprehendcnt enim quicun '“■us feripta noflris ccmpofucrint, noftra quitus folidam amp;nbsp;authe n '■^2ni authoritatem.abfolutam item feripturarum perfedbicncm ma ’■■nms.amp;piepropugnamus.a'pugilehocfuafententia admodüflre quot;uoadeo non cfle uel cemmota uel conuulfa, utea in quibus maxi» ^utn eftpræfidium.prçtericritintaflaprorfus.Pcrrôidncn meo tri uuo ingenio,ncftracûe flruflura: aut arti, fed ucritati uerbi dei femz hrinuiftæ confurgenti aduerfiis cmnem uerfutiam heminum» ^uni ueroaduerfarius non potuitclaro uerbi dei fulgerefuas illas nluflrare nænias.lc^lorifcustp commendabiles faccre.furr.o excitato ^■uftratam à meueritatemuoluitcbfcnrare.utuclficafleclasfiios, *'Omanaritm Ifgum admiratorcs, retineret in officie, aut auerteret ■■'■fni.ne plenû noftris ptæbcrent affenfum. Frincipio ergo fumes ^‘fbulasé^ eiusdifeutiemus, quas non obfcursr, uerboatfitinuidia, •fuftationi neftræ de canonica feriptutarû authoritatecffuditjipfam quot;tfotraâadoncmnofiramdilucidius paulè illufirantes icbotabi-'

mus.Deinde altcruni caput libri noftri de abfoluta fcripturarum p« fcdlioneediti, contra GocWei fophifmata defendemus.demonftrafl tes palam amp;nbsp;difertc eos fïdei articulos in fcripturis doceri quos CO'' chleiis explicari aut expreflc litcris facris comprehcdi négat:Intfringt; ualdc mihi ipfi gratulor in pugnam protraclo argumentum obo^ nifTc tam plaufibileimd facrum defendendum. Scio enim cuiftf’*'' am.fcio quodiieritatis.cauflac optima: amp;nbsp;inuidæ, negotium Dominus, cui feruio, fexit, ut ipfam multo cü fru^tu féliciter Si •âa' ^feperagam. Poftremo aüt refpondebo ad criminationes,[conuiiö» contumelias, calumniasatqj futelas Cochlei.quibusillcnos fpuens obruere totos 8i toti mundo inuifos reddere fatagit.

nus hominis mifereatur.Compendio autem 8C fimplicitatiftudf^®’ ac optime me mea defunólum funAionc arbitrabor,iï cordati Icclö res intelligant Verbo domini,fcnpturie inquamcanonicx, primat® deberi gloria,amp; liane ex feipfa,non ulla alialt;x re, quia dei uerba*® eft,circautlienticam,adquam ceuunicam cynofuram fanlt;Radfi‘^^ defia unice refpicit in omnibus,omnia inde fua,ut e' plenilTimO o® nis pietatis fonte petens,credcdorum ntmirum agendorumiprjS**^ lam formula'mueperfeftiffimam.Hoc enim melius foreputol’^ concertatione inftruda, amp;nbsp;exquifita criminatione adornata, frum» meipfum fatigareimd polluerc,fli Ielt;flores offendere ac moldl^i* Dominus lefus faueatcœptis noftris.

Cochlmm nm Paptßiäi foc^s inßmeert JifputttreiJe authoritaK rtmo-ecckfitt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput I.

■ O T V S Über meus quem Cochleus oppugnat, duabi^ abfoluitur partibus. Prior docet feripturä ipfum dei u bum longe maius effc amp;nbsp;certius, q quod egeat ucl ap _____ profaatione ecclefia:, uel ulla confirmatione Huictradiationi occafîonem fuppeditarunt feftionis papifti^a^ mincs,qui Romanas pontifi'cias^ leges defcndentes.difputant'^ ior ne fit feripturarum an ccclefix authoritas, ac protinus pronun£*^ ant ecclefia elfe priorem maioreml];, utpote fine cuius alTenfu probatione nullam authoritatem haberentferipturx. Cxtet“quot;’ ciileus mox ab initio libri fui clamat, hanc meam de uerbi des ritate tradlationem curiofam potius q necefiariam.amp;exincoiifi . rato zelo profeftam uideri,cum neij Papa nelt;p catholicorum quam quiequam uerbo dei deroget, autlioritatcmue eius bcbdlatam.In j,cap. Nos nondicimus,ait,potioremKinaio

H. BVLLINGERI RESPONSXO. tffeecdeffa: quam euangelq aut canonicæ fcriptunc autlioritatem,. ^tccumunanimiter aedimusomnem fcripturam facramfuam é fttlo amp;nbsp;à fpiritu fanfto (qui uticÿ potior ac maiorcftqecdefia) liaz ktreauthoritatemjcertitudinem SC infallibikm ueritatem:amp;anathe ®gt;a dictmus omnibus qui aliter fentiunt. H»cille. Pauds itatj pqs «doribus planum fäciam quid papiftica: faftionis homines, quos ^odileus Catholicos appellat, de authoritate fcripturæ SC ecdefix, in publias modo concionibus ad plebem, in quibus plerit^ ni quot;dnon fibi permittüt, fed amp;nbsp;libris editis docent: ut inde clareatquiz anathema dicat Coch. amp;nbsp;quod nulla curiofîtate, nuilo inconfîz ^to 2elo,fed iuftis ex cauifis ad hoc argumentum traâandum de? J^nderim;deni^ Cochleum cumfuisautnoncôuenire, autin prae ‘‘'tinon ingenue aut candide quod fentit confîteri:aut certe' mea ex ***'uando,contemptu,apud leftorem fïmplicem.obruere uellc.

Joannes Ecccius fortifs.ille, à fuis habitus, Romanæ ecdefiæ pro ^SOator.in Locis fuis afferit id quod fanfta mater ecclefia definit tritia Je , *^«ptat, non minoriueneratione tenendum fïrmitate^ crcdenz ^tuthorita ß nbsp;nbsp;nbsp;diuinis literis exprimatur. Ac inter alia de ccclefia tefrriftft

doquens, fateturquidem ecclefiam elfe omnium fidelium conlt; rata'tci «f'gïtionem.mox tarnen, Prîclati,inquit,amp;potiores in ecclefia con cUfne, g^gïti funt ecclefia reprcfentatiue. Ideminterhæreticorum obiez tl ^'^^^'’^propofihonemcollocat.Maioreftfcripturx quàm ec^ 3ttthoritas. Ac idem rurfus, Ecclefia,inquit,eft antiquior fcriz Hate non eftauthenticafineauthoritatc ecdefiæ. HuncGoz

Choragü fequiturreliqua facrificum monachorutn ftrifica turba,ad eandem faltitäs menfuram. Horum enim funt

• E^olefiaeftfuperfcripturam. Ecclefiaimmutarc tradita: amp;nbsp;quæ funt huius generis rcliquaj J”’® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temeriatiplus g gyganteçi

•»On nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuliginofo choro ineptifiimus faltatorpicalis quida

^»0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumulum ilium ineptiarura fcripto publico hæc

•loti? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcripturæ non fufticiuntad quorumlibet creden ^eriptur^

atT****^*quot; paucula ex multis leftor pius, ex quitus intelliga^ ’'®f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illis incptijs zduin meum non iniuftü.opi-'

fcribf nduq; impulerunt^dc faipturarum SC ^focii^r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;™cntcaH

AD 10. COCHLSI LIBBLLVB min cm ex catholicis.id eft papifticis.fcriptura; fine ncrbo âei dff®? rcï An non derogat fcripturæ, qui dicit has adeo non dendam ueram fidcm, ut multis potius fuppeditet crrorum oen» nem •! Hic ccrtc aljfolutam fcripturis perfeclionem adimit, modo adimit,fed nbsp;atrocicumblafphcmia feduélionisquodïi”

do infinmlat.Non potcft ullas ex feipfo tcncbras funderefol;^^“ bum ueritatis lux eft foie ipfo clarior,quomodo itat^ in luce nbsp;nbsp;*,,

ftrifTima tenebrçfunt^quomodo ex ueriate error 8C fcduólioc’^*' Multo religiolîus óCdrcumfpedliusapoftoli loquctes, ex nobi»P ac feduélore prifco fedudionem errores amp;nbsp;tnala deriuat. jHS,Siadhuc,inquit,ueIatum efteuangelium noftrum,inhisç|Ugt;r reunt uelatum eft, in quibus deus huius fæculi excsecauit L credulorum.ne illucefcat ipfis lumen euägelq, i.Cor.4. EtS. de epiftolis Pauli loquens,Inter quar,inquit,funt nonnulla d**^*^cJ intclledlu.quæ indolt;fli parumlp fi'rmi dctorquct,ficut Si pturas.ad fuam ipforum perniciem : manifeftiflïmc utiep perni^^ non in fcripturas.fed fcripturarum detorfionem reijciens. An '’° rogat fcripturæ,4d eft uerbo dei.qiii puriftimac fcripturarum nbsp;nbsp;nbsp;j

nac componit Si æquat deffnitiones prglatorum, amp;nbsp;prad’torun^L dem huiufmodi, qui quales fint nouit propemodü totus quomodoHonlabefaftatam cupitfcripturxauthoritateni.qn*''^^^ inter liacreticas obiciliones propofitionem, Maior eftferiptuf*^ clefiacauthoritas.reccnfet^ denies qui hancpalàmilliopponh»^ ptura no eft authentica fine authoritate ecclefiæ^Rurfus an non f ponit uerbo dei ecclefiam.qui tanti ipfam facit,ut fcripturs nihil authoritatis relinquat,omnem ipfi deriuet participer^ ftate ecclefiac; Patet ecclefiam, inquit ille, antiquiorem eife neep hanceffeauthenticamjnifiexauthoritateecclefiar. Porro» non agnofeit Cochleus.conuinceturlibriieditis.Sifuco Sico*^^^ da aliquainterpretationeperrexeritornare.redargueturconu* turi^j fententqs minime ambiguis Si obfeuris, fed nimium *’‘*“*^ ii ruditate ineptia'qj mirabilitcr claris .Si dixerit nihil ad fe quod alij libris editis inepte SC nimis abfurdc difputarunt,certt» poterit diflrmulare Eceij fui de ipfo, id eft Coch, teftimonium-enimpoftlongam difputationem de authoritate habitamecc^ in qua ea qux in pncfeiiti adduximus profudir, relcgattande finem difputationis adlibnim Ioannis Cochlei de authoritarc ftac fcriptum:quem licet non uiderim unquam, facile tarnen ex tione Eccif colligo.Cochlcum eadem fentire cum Eccio.Qnn'^^j^ habet res,quid obfecronecelTum erattantopereaflererenemin

H. BVVLINGERI RB8PONSIO. 4 pîpiftis derogare ucrbo dei,neminem fcripturis præferrc ecclefiami Curpigetaut pudetfateri palàm fnnpliciter 8i âu3 fi'giiram uerboz fuîti'tp ambages, quod prædpnos Papifmi propugnatores non piz guitrotundo ore amp;nbsp;quàm crafliflîme profi'teri; Nos ingenue amp;nbsp;can Jpertd o; ^ide agi mus, libera^ uoce 8C uerbis fignificantifs. profitemur Nex^ diludJa ut •’Um deiecclefiaefle maius.ac certius, quam quodegcat ulla ecclefiç ritatiscon^ ^Pprobatione; cum exfeipfofîtauthenticum. Idprotinus fcripturis fefsie, '‘fuionftramus, ôCiuftis rationibus confïrmaraus. Hoc ipfum itaqj quot;fiagnofce 8f confïtercnobifcum fimpliciter: uel doce fcripturæ lo à nobis prolatos nil adnegotium fine inftitutum noftrum pcrtiz *'fi'e;autfcripturarum teftimonijs fideliter prolatis .oftéde maiorem uerbo dei ecdefiam,oftéde uerbum dei fuie fcripturam ex. feipfa l’On elfe authenticam.nifîecdefiæauthoritas accedes efficiatauthen *■001.Neceft quod Prothei in morem in omnes te formas fophiftiz ^conuertas.

J^ifcutiuntur nebula offufa clara o- atiAentica fcripturarum ,authoritdti. Cap. 11.

I uidiofe dicis) ecclefixiudidüuerbodei,fedrc6tamfangt; ÿMfut cm I éfarum fcripturarum intelligentiam ab ecclefiæ potius trauerfia. • 3 doéloribus quàm ab haereticis addifdmus. Ita ne uero ^noliçcioqueris Coclilee(

obis difputatio eft'i An oblitus es ftatus c5trauer^î^c^Si nefds, de an ornate fcripturarum difputamus, non defyncera fcripturarum ex P “tioneattpintelligentia. Habet hæcpriuatamfuamconfideratio ’^i^P^fationibus omia 8( fingula argumen 3d ftatntn lt;fle dirigenda: perindeut uidemus certantes arcubus oesfuasadfcopum collimareatçiaccrefagittas. (2podmoxin tin '^^quot;’^^'’‘■O’ppcndis.necipfum quidem quicquam ad nos per« re Uel tantillum contra nos facere putamus, Et de fcripturis quac P gt;®^gt;3uthentica: fint amp;nbsp;diuinitus traditæ.ecclefiae potius g fynaz f^æ^’P^^dcorura indicium fequimuramp;approbamus, Qtiafi uc qmlquatn noftrum unquam putarit aut docuerit fcripturas ex lu lynagogæ aut hæreticorum fchola Si iudicio uel recipiuel re ‘oportere.An nondumintelligis nos tantum honorem fcripturç, •pfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,deferre,ut fimpliciter dicamus Verbum dei ex fe

belftl^ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,authoritatem habere. Si non ulla

fürilT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum indigereapprobationenedumimz

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bb ‘

Q)/ötnoJo Rurfus quod dicis, Non conceflerim tibi Chriftum femel tißirpctur re omnium hominum approbationem. Vult enim nos hominesin uocabulum ipfum credere,hoc eft fibi fidem liaberi. Qnis autem credit, nifiqö' approbitJi approbatŒtreliqua-.indicatte magno laborarc calumniandi tnca? inhacre. peruertcndiftudio.Ncqj enimignorarcpotesmeinliacdilfutatio^ ne uocabulo approbandi non uti pro eo quod eft credere, afienöH» fi'demlp tribuerereipropofitae: ftcutnöraro ufurpaturafcriptorw“ Latinis;fedpro eo quod eft authoriiatem reiperfealioqiiidubif^’ re,id eft autlienticam fecere: ueluti cum res aliqua perfe quidem 2 bigua proponitur,certa autem redditur approbation e fapientü.q“ per fe relinqueretur incerta, nifi uidelicet iftorum accederet iiiKjf® nereturqj approbatio.Ita fane'aflero Chriftum amp;nbsp;uerbum eiuïdi**^^ num omnium hominum reijcereapprobationem, id eft, cutn . authenticum fit,non egere hominum approbatione quac reddata thenticum. Imó repctam hic quod in libro meo difertis ueibis Wr fui,Fateor fanè approbatione fidem quandam habere eius rei credimus.Nifi enim ea nobisprobaretur,nö CTederemus. At res quam credimus, ex feipfa habet authoritatem, fuapte uiri*“^ præftantia infinuantem fe animis noftris: quam etiam proti’P'^^ j, piunt,receptac^ fefubmittuntper omnia, quicuntp recipi“”*’” aliunde nedum ex feipfis aut ullo homineexpediantes confirn’^ nem. Illuduero genus approbationis quo de loquunturadiim, cenfiiram fibiin earn rem uendicar,quæ perfeeratcrcdcda;atlt;P*®f^ prarfertferei credëdæ,adeo ut plane exiftimethancinftabiltn’P'yl, fustÿ nullam ftituram,nifîfuns accertiffetcalculus. Nam iraloq^ turifti,Sifcripturaamp;: euangelium non effet approbatû amp;nbsp;ab ecclefia,nullum omnino elfet.Hacc protinus in cap.i. Ài

CofftfUfJd- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xquus ledlorluculentercernitcalumndädi

notri/gt;W' Cochlei,amp;qnarecommendationem amp;nbsp;teftificationem ecdt*' ; turectle- buam,approbationem non tribuam, quodaduerfarius fitenonap- multumprofe faccreputat. Commeadatcnimecclefia,' pTobatK eommittitliripturas fi'delibus ceu certas amp;nbsp;fide dignas: non autlioritateex incertis facit certas, fed ideo quia exfeipfis funt,fidelibus commendat. Ita teftificatur defcripturaquodiquot;^|]j0 bum dei amp;nbsp;ueritas deixterna.Ideoautem teftificatur, quia dci eftmon ideo fit uerbum deifcriptura,quia ecclefiateftifi^ai rum fan’s copiofe de his difputaui in libro mco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

luciferdni lam cum faiptura ipfilfimum uerbum dei fir, quid cé/uper3 cro,quod dixi Lucifcranicam effe fuperbiam.afierereeuangeii I’M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcripturis tantum inefle fidei attj momenti, quantum ilH

H, BVVLINGERt RBSPONSIO. ƒ tcdelîxfuffragtjîjhominum inquam in ecclefi'a.Ita cnim prxferunc We homines ipßdeo.non arquant modo: quod reuera diaboli ingc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

**gt;um eft. An enim non prarferunt fe deo, qui fuuni indicium, fuara ®pprobationem,tanti faciunt,utfinehac, authoritateueracarerc du ^nt uerbum dei?

Verum obrjcit, teftimonia ccclefîg de Chrifto SC uerbo eius no ab Âpprobtti ’oniitiihus amp;nbsp;fecundum homines,fed à deo eiTe, à fpiritu fanélo ingt;- tio [ecclefue 4Wni,qui datus fît ecclefiæ, utdoceat ipfam omnem ucritatem. Atx exfpiritu hocipfum pro nobis, nihil cötra nos facit. Hoc cnim quid aliud fanéio, ^■iruit probat, quàm diuinas fcripturas ex feipfis folidam habe«' ^ïwhoritatc^ Quid enim aliud funt fcripturar.quàm prophetarum ^ïpoftoloru fcripta publica'fDe prophctis autem fiue fcriptura oras ^’•Uriprifcaloquensapoftolus Petrus.Non uoluntate hominis alla

^äolim prophctia, fed à fpiritu fanólo impulfîloquuti funt fandli ''‘lomines.Étdeapoftolis dominus lefus in euangelio, Non,ait, eftis iiii loquentes.fcd fpiritus patris ueftri qui loquitur in uobis.

/oinde cum teftimonia ccclefîar reddita,non fint fecundum homû j.'sgt;(ed ex fan cl O dei fpiritu, ipCe fibi fpiritus per fandlos in ecclefia ‘‘‘‘'«ftimonium.ac habet fcriptura ex femetipfa robur,fîrmamctum .^uthoriiatem, quia infpiratio eft aeterni dei, ipfius inquam fanélî

5* ■piritus. Prçterea cum ecclefia fi'delium eundem ilium habeat fpi [.'Um q^; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per fcripturas,agnofcit has confentit his humi

‘pamp;s recipiens SC uenerâs, fimplicem'ç ipfis fïdem 6C obfequio i^Pfæbens obedientiam.

liîf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem dubium fit quænam euangc/ Qj/jJ (•«

*‘lt;ïiptafintàuerisapoftolis,quxàfalfis,nece(îeeftut fuam autho fponJeri os ecclefia, SC certiores nos faciat qui libri clafliz po,-fcat nés fuerint fcriptorum, qui item ementito fparfi titulo prodierint Clt;t

(n '^.P°*^onbus. Nifi enim iudiciü recipiamus ecclefiæ de his,SC in Unicor Zia Co h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad determinationem ecclefiac, arbitratur ^roseffecu

loa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofis libres elfe Mofis, aut negâtibus euangelium

füll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatigat Coch.In primitiua cnim ecclefia non

Md nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acinfîdefirmioribusdubiumueldelibrisMofis,

orum tanquâ de manu dei, quem in animis fuis SC loquentem quot;«Perantcmfentiebât: ut iam nihil dicam de fi'gnis SC prodigqs au

AD IO. COCHLEI LIBELLVM iTiorum, per qux dominus ueritatem confcfiam amp;nbsp;fcripto tam.ueluti obfignabat. Interim quæ circunferebantur notlia.a^ impoftoribus fuppofititqsornatatitulis, nonignorarepoterant deefi'entprofedla.non tarn cteftimonijsapoftoiorüamp;uiuisS^' ptis.quam cfpiritus conteftationein cordibus eorüteftificantis,’’^'* ueritatem Sifalfitatemeuincentis. Sedamp;pofterirecepcruntgf*’''j na,repulerunt nothamon quod maioribits ita effet mfum, fed Ç**® idemfpiritus inhorum quocp teftifi'caretur cordibus ficut fcripturarumip genius,tarn uerarum quam fuppofititiarum P®*’ . re amp;nbsp;maieftateuel carens uel uigensapoftolica, quäle eflquot;etfcrifquot;’u nus de femetipfo abunde teftificaretur: quod denicp indubia op*’’ omnium infederat animis Mofis libres à deo efie per Mofen pf®’ ftos, amp;nbsp;euangelicam hiftoriam peripfos domini apoftolos amp;nbsp;apoftolicosfine difcipulosdomini liil.effe proditä. Coch.putat defertores non poife conuinci,nifi per authoritatf'” terminationemqj ecclefïæ,tam eft ineptü quam quod ineptiif*'”''j Qiiafi uero rebelles amp;nbsp;im pij ifti, omnia dei oracula neganteS'quot;“. poflintamp;ecclefiac autlioritatem pereandem contemnere tem.Gerte'qui uerbumdeinegatamp;contemnit, quoplantaturfi“ . quæ inferit 8i retinetin confortio ecclefiæ,non poteritnon fiam uilipendere. Proinde nihil cffecerit Cochleus apud liuiu^'’’5 aplironios probationibus fuis dualis ab ecclefia. Qiiiderge*’ j Non fereda eft temeraria, audax, impia amp;nbsp;facrilega dei amp;nbsp;d illufiomon ferenda inanis rebellio. Si quis reqeiat aut negerin “ tabulas obfîgnatas,quas appellant figillatas literas, expellitiquot;'F nus nbsp;nbsp;eijeitur,propter impudentiam plus qu.am prophanatn. 0;^-^

omnium mentibusperfuafum eft fi'dem tabularum famnühn'j feruandam.Multo autem magis uindicanda eft amp;nbsp;aflerenda fdj-authoritasilla feripturarum facrofamfla, nee unqu3permittfn“|,(, lit indubitäta feripturarum ucritas.irreligiofis illuforum uccibi’^ . cetur in dubium. Illis uero qui nondum in profundum dtnred’ mnia contemnunt, demonftrandum eft ex ipfis feripturis liarum dignitas, certitudo, ueritas.authoritas, plenitude ftas. Atep hue Hellem ftudiofos pietatisamp;tlieologiarcultores,®^^ hes ncruos öf iiniuerfum cöuertereftudium.quo uidelicet oculi maieftatem feripturarum clare cernerent, illufores^ oblatrarc definerent, aut fairem magna cu m ccnhifione gannirét.Ih quem finem cgo,quodomnifeiusdeus nouit,layO । ilium meum fufcepi.acdeauthoritate feripturarum maieftateçp Ium edidi, Video autem Cochlcum cum fuis,non tarn anxium

H. B VLLIN GERI KESPO NSia. € Bt de diuinaueritateomnes homines fentiantquàm honorifïcctiifl Bic,quàin^roniamp; animis deuotiflimis adorentac colant ecclefiam. Hanc tametfi uideri iielic catholicam,deficit tarnen nimis turpiter ad Romanam.omnia^ eins hucuidenturtendere.ut ecclefiaromnes, Auibuslibet ecclefiæ Romanar placitis, fub nomine ecclefiæ catholi 'æ cditis.fcfe fubijciant.Hoc ut impetcet à fuis illis hominibus, non Pudetipfum abfurda quxdam de fcripturarü fide effufire, ac omnia dcorfurr uoluere,indubitata(jjucrterein dubiü.Indigniflï omnino uox cft,quam liis cuomit uerbis, Quis certos faciet Mo ''samp;apoftolorumhbros.efleprofedos exdeo^ Eiumbis interim putris caufl'a fit oportet,qua: non poteft nifi talibus muniri quçftiun 'Ulis,talibus^ ornari præconqs.'V bi nunc illud eft,quod é Tertullia prot U1 ifti, hæreticos non admittendos effe ad ullam de fcripturis ®‘'Futationcm/Dominus det tibi oculos ad uidendum ea quæ fynz quot;fuipietatis amp;nbsp;indubitatæ ueritatis funt.

His nebulas Cochlei fimplici mea: tradlationi de authoritate uer j'^fioffufasdifeufliihaétenus, necfinemodicanaufea Si molcftia. ,'‘unt cnim cordati leefrores qui Itbellum eins Iegerunt,amp; meo cum u^llo^contulerunt,quam nullo ordine obferuato diiferat, quàm de aliéna amp;nbsp;ad feopum nihil pertinentia infartiat ubiqj.ad quæ figt; u’IIatitn refpöderehacin caufia nolui, nedeinduftria perplexioreni uderem difputationc de uerbodei, fatis fupcrtp alias per ipfius triz ptrplexâ.Potuifiemus amp;nbsp;liæc ad quç hucufqj refpondimus tranfi 'uta^a.nifi fimplifioresàiuftotramite in auia pertrahendos tû Uifleni.De mediocriingenio præditis nihil fumfolicitus.Quibus , ‘ui Coch. aliquid fuis perfuadet argumetis hoc ipfo quàm rudes 'aitientes fint, indicant.

n-miumauthoritatihoniir.um efji JeferenJum. Cap. lil, Eftatutnonnihiirefpondeam amp;nbsp;ad crimen iniquitatis l’! amp;'acccptionis perfonarum. Obijcitenim Coch. qucd i.; Luthcrum laudarim tanquam hominem dei, qui fpiritu inftrmfius Heliæ,egregie fe in reformanda ecclefiagcfie ft^ jquot;” ''’tnenis iudiciodcprauatifiimo polluai Sélaccretnon Mo/* amp;;reliquas fcripturasdiuinasiquod inique diflimii ’’tern” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ftilum ftringam,propter ecclefiæauthôrp Qyarefcri

» Mt'am confitcanturaflcrantlpabfcp feripturarum detrimente p/tritdeau index uideariniquus.acrcprehcnfibilis perz thoritate

*'Uel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego uero Cochlee ftilum meum minime uel in feriptura

^'fïftîr ƒpontificios, fi intelligere pcifem ues fynz contra poti tdam Sdauthcnticam agnofccrefateriSipropugnareautho ti/iciof,.

AD 10. COCHLBI LlBBIzLVM rltatemdiuinxfcripturx: nunc autem cum ipfam quidcin falua intemeracaincp manere clametis, interim nero aifnatis thoritate ecdefiae fcripturarum authoritatem in multis periclitarinU ftuare(agnofcit Coch.opinoruerbapropria) amp;iabafcere,fat£niin* uticp fcripturam aliquam habere authoritatem.fedfolidam, ideft’“ tliencicam,nondum facemini, quialieno ipfam pracfidioarbitrin’*' ni indigerexur itaiÿ non pngnarem contra papifticas phaIagesgt;P''^ rcpurgandareparanda'ue folida Siauthenticafaipturarumautno tatc^quæ nimirum falua,integra intemeracaeh, cum ingénu^■ fimpliciter fatemur omncs,Scripturam.quç uerbum dei eft,non S'm* præfîdijsautfulcrisegere,fedfolamipfam lîbi adfe fuftinend“^ quia aeterni K ueri dei ueriflimum uerbum cft,fufficerc.Hoc rts irtecum ingenue K fimpliciter, Cochlee, conftarcthacderc*”' nos pax folida amp;nbsp;firma : quàm uero alienus fis ab hac tant confcirione,nemo ignorât nifi qui librum tuum non legit. g;o peccaui,quod arma pro afierenda fcripturarum authoritat^^’ dafumpfi^

Qjtare /a» Aut quid peccaui quod Lutherum dixi Heliac indutum datus reparandareligionemagnanimum fefe amp;excellentem thmu. nbsp;nbsp;Dum uiueret Helias, oppreffa iacebat religio, opprefTa auteni ho

num peflîmis inuentis SÎ corruptelis facerdotum Baahquibus'^ lias Thesbitesfine Thefeo oppofuit, achomines inuniuerfii‘’’.[j mnes ad legem dei uerumlp dei cultum reuocans, facerdoiui” . gia,adde SC regem cum populi primoribus grauiffime'impift’^^juj cufauit.Iacuit SC ante X X. annos fyncerior Chrifti dodrina p^P jj cis opprefla nugis, fœdeqj facrificum SC monachorum pollu'’^^, tionibus. At his oppofuit deus Lutherum, qui mox ab initio P’P collegqs purpuratorum,fcholis item uniuerfalibus, choro 4fificum,Si monachorü turbis refiftens, omnes à traditionibusp uis reuocare ftuduic ad uerbum excelfi dei, ad quod omnia nbsp;nbsp;a/

eonfuluit,amp; in Chriftum crederefuafit.qui nobisà deo datus«' u picntia,iuftitia,fanâ:ificatiotp Sdredemptio. Idautem fecho]® initio eximiafpiritus magnanimitate. Hoc cum uniuerfanorit‘^j fia,ipfum(p fateanturboni uiri omnes,nihil peccaui jfurfl in hoc homine beneficentiâ ccclefi'æ exhibitam prçdicaui. Ad cnim nonad ullum hominem tantum referimusbeneficium! uis interim ingenue agnofeamus, deum opéra SC minifterio n num bene uti ad fuam ipfius gloriam. Neip quicquam 3 qui fapiunt miniftri, deo ac uerbo ipfius omnem tribuunt gl^, prEfertim quod Paulus dixerit,Quid liabcs quod nonaccep^^pj

H. BVLLINGERI RBSPONSIO. 7 *utem accepifti,quid gloriaris quafi non acccperis^JFalIiturergo Co Chieus, fi putat nos uel Lutliero uel ulli dolt;flo pio'ue niro amplinà •î^iddam tribuere g ucra pcrmittit pietas. Scimus Lutherum cfle ho ’*quot;nem,qui 8C errare amp;nbsp;in errorcm abducerepoteft, quando practeri J®dei uerbo indulgetaffetfiibus. Non erigimus nobis homines ne» ^hdolaqnæ adoremus, amp;. à quibns pendcamus, quorum diéia J’^^a titra deieéèum inexpenfa amp;nbsp;titra indicium recipiamus appro» omnia.Chrifti domini amp;uniciorbis magiftri(fînefcis Co j ^*'f)nonLutheri,difcipuIifumus. laôiitentalqïicctfehominum ; J‘'difcipuios;nos non paticmurullam nobisaliam præterg Chri» quot;'’•’Orum imponi appellationem. Probe enim memores fumus ho ^^spoftoli uerborum.Num diuifus eftChriftus'f num Paulus cru '■fixus eft pro uobis^aut in nomine Pauli baptizati eftis'ÏVnufquifq^ ^'*»1 ueftrü dicitjEgo quidem fum Pauli,ego uero Äpollo, ego ue» ,ego uero Chrifti.Et quod idem mox dicit, Cum in uobis '^mulatio amp;contentio ôi feéiiones.no'nnecarnales cftis,filt; fecun (.quot;'’’hominem ambulatisquot;; Etenim cum dicataliquis. Ego quidem quot;I” Pauli:alter uero,Ego Apollo,no'nne carnales eftis'JDefeipfo ue '*'eris^apoftolisloquens, (^s igitur,ait, eftPauIus^quisau» quot;I Apollos ? nifi miniflri per quos credidiflis, amp;nbsp;iit cui^ dominus quot;'h.itetn. Sic nos æftimet homo, ut miniflros Ghrifli amp;nbsp;difpenfa» Ki'S myfteriorum dei.Hæciufta eft laus, hxc gloria fanftorum Ni; , 'pfidum uiuerentapoftoli dominiIcfu fibi amplius arrogabant: (.(quot;'1 fibi amplius qui hodie uiuunt,nifi prauo carcati affedu uel ipG *T'buunt,uel alios fibi tribuere poftulant. Proinde citra perfona» ’’quot;'fipeftum agnofcimus ßdueneramurpro Chrifti miniftris,qui uerbum Chrifti afferunt.Si qui uero fuanobis præfi^adle amp;nbsp;ar Sinter citra ud contra uerbum dei obtrudere perrexerint,tales nec appellamus, quibus humili» tj^ quot;bieftifutjtquiciiqj fideles Chrifti miniftri flint. NeqjenimPy f^’goricum illud ovTw nbsp;nbsp;fibi fumunt miniftri,nifi qui infaniüt pror ■

Üe I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lutherum fobrie magis modeftius ac circüfpeftius

lacobi epiftola,de Apocalypfi Ioannis apoftoli, amp;nbsp;de nonnuk fijiltr ’“‘^’'•'fi^^P’^onunciafleip. Quamuis non ignorât Cochleus filo k nbsp;nbsp;quot;^'cribus quibufdam.nefcio quid efle difceptatum de au»

’’bus librorü iftorumiquod ipfum ut non laudo, ita neqj Lutheri Î lominis opinione ullius premi uolo, fcripturarum authoritati ^^^Alofequidfcripferit Lutherus nefcio. Ne^enim fti.; °quot;''’’ quem mihi obqcit Cochleus, unquamuidiauüe» rirco Lutherû ea inre net accufare nec defender« poftum. Neqi

ille meo indiget patrocinio. Viiiitadhuc ac ipfe potcn:,ß uuU (am fibiabfteigcre maculam.Id interim nee uolo nec debeodiüif” lare.qiiodin libris Lutheri non uulgaria reperi Mofis legist? nia, Quid ergo hie illi uenerit in tnentern quod parum tribuit MP * ignorouu uideris ne quam innoecti calumaiam ftrnxeriî. Breuib^ ego mea abfoluo,acteftor mihi non nifi pia, uera, iufta, modefta^ laudata non in Luthero duntaxat, fed in omnibus rehquis probaritp miniftris:quibus eatenus credo quatenus fua mihi fcripturis.Sicubi à feriptura reccdunr,aut proportione fidei non oö feruata immodeftius efferuntur.fuiscp indulgent affeftibus, necP*^ bo nec defendo. Hoc autem ex dodlrina didici Apoftoli.dicentisSP' ritum ne extinguatis.prophetias neafperneminiromnia probat^-l bonu fuerii tenete. Item, Si nos aut angelus c carlo prædicaueritu®' bis euangelium de carlo,praeter id quod prardicauimus uobis,’quot;^ thema fit.Et rurfus.Quarcunç funt uera.qupcunt^ honefta, quftull iufta, quxeunep pura, quxeunep boni nominis, fi qua uirtus, lgt; laus,hçccogitate,amp;c. Et fient iudico dealqs,ita alios uolo demeW indicate, Nemomihicredat.nifi mçaferipturis amp;iuftisrationib''’ comprobans demonftranero. Habet Cochleiis quod quaerebat.“ potiusnonqnxrebat. Suauius enimfpeélaculum ipfiac fociis'*'*^ exhiberemus, fi nos quiPontiffeis regnum oppugnamus, ipl’*'’'^ nos mutuo committeremur, quo plus pacis amp;nbsp;tranquillitatis ret regnum illudinfelix.Sed uigilat pro ecclefia fna pater bénignité» qui eletflis fuis etiam panrum faufta reddit aufpicatifl'ima.

DefoliJacyauthenticaCanonicarifmrcripturaruducboritate. Ca. P*' ■ [sporroadqciam paucula de folida ôiauthenticacano' nicarumfcriptnrarnm authoritate ucraqj dignitaieftn^ fix dei ecclefix.ut leflorem molefta concertatione no” lihilfatigatnm.breui Ixta utili'qj 'mtßaixi, ad rem inter*'’' SeriptMra prxfentem facientc pkirimum, reffeiam. Scriptura canonicaucien$ tft uerbim SC noui teftamenti, opera prophetarum Sf apoftolorum, ex fpn*’“’ Jei. fanéliinfpirationcedit3,ip{iffimumeâosdei3cuerbumdei:igt;“^^ minideiuerbo crcdat,quiferipturiscredit; domini dei uoccreiju^* amp;nbsp;afpernetur,qui feripturam negat repellit. Nihil hic acutius fputabo de uerbo cordis feu mentis, de uerbo oris feu articulate, uerbo interno 8C externo.de fpiritu SCIitera,Sf an deus loquatur, quomodo loquatur.fimpliciterfequorpropheticam SC apoftoligt;-^ phrafinT, qua uerbü dei dicitur quod per prophetas SC apoftolosp latum imô feriptum eft,qua deniep deus dixiife loquutus eile ' tuqquod homines dei attulerunt. Non enim obfcurx funt iliac p® phetaru***

H. BVLLINGERI R B S P O N S I O* g phetarü uoccs.Hæc dicit dominus.Dominus qui mifit me, lire nun fie loqui tubet. Item, Spiritus domini loquutus eft per me, «loquiüeius fait in lingua mea. Nemo item ignoratprincipes apoz ftolos Petrum amp;nbsp;Paulum non difparia docuiflercum ille dicat fpiri« j.Prt.i. *mnChriftifiiirteinprophetis, aeprophetiam no hominisallatam t.Pec.t. Poluntats.fed fpiritu fandoimpulfosîoquutos eife fandlos dei liox 'Rincs : hic uerofcripturâafleratdiuinitus infpirata, deumtpipfum i.Tfm.;. •Rultifariam multis modisloquutum eiTepatribus perprophetas, Heb.i. 'xtremis uerodicbusperfilium,IdcmfaibensThefl'aI. giatiasagit i,The}f.4.t ^w.quod cum acceperini fermonem ab apoftolis quo deum difee*' “înt,acceperint non ut fermonem hominum, fed ficut erat uere fergt; ÎRonetn dci. Nam dominus quoqp in euagelio dixit, Non «os eûis î'iiloquentes, fed fpirituspatris ueftri loquiturin uobis. lam quod Jplîiis dei uerbis credat,qui feripturx credit:ruri’us uerbum dei repro ^'tiquifcripturasreqcit, non opinor multisefledemonftrandum, ‘''itn id fponte fua coliigitur ex fupcrioribas.Subtjciam tarnen pau 'Riahæcex multi$,fcriptui‘aram tcftimonia.DeMofe ÔC Aarone le^’ SRgt;Ç^id nosfumus ut murmuretis contra nos?? non côtranos funt ExoJ.if, ^Rfrimoniæ ueftrar, fed contra dominum. Ad Samuelem dixit do= 'quot;‘Rits.Non tercprobarunt,fedme. Daniel clamat,Non obtempéra i.Sdm.s, IjRRus uoci domini dci noftri,uttranfigeremus uitam ex ipfius legi Dan-g. IjR’ quas propofuit nobis perfuos feruos prophetas.Iofias legerat li /Uni legis ,fed audit à prophetirta,Qiiia uerba quæ audifti, commo î..p4r,j4, cortuum,8ô fubdidifti te deo, cum audiuifti uerba cius côtra ^Rugt;hanc,ôCc.Porrô in euangelio dicit dominus, Qiii nos audit, £kc.,o, J 'Rudit:8;qQinQsfpcrnit,mefpcrnit:qui autem mcfpernit,fpcrnit

•R qui mifit me.Et rurfus. Amen amen dico uobis,q recipit quem Joan-n» lit P '’’'^^®gt;merecipit:quiautem merecipit,recipit eum qui me mi ded f ait,Quireqcit,non reqeithominem, fed deum, qui

Rio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probe mu Scriptura

PWtinent,cum nemo prorfus negetferipturam eife uerbum deK Jiipfadu femper Sf ingenue fateanturferipturâ eife uer^ fl,orit4tmi ^Rtf • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liquide perfpicigt; f,al)et,

f'îu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbum dei eft,abundefatis habe

amp; fuffragia hominum, quibus ex incerta reddatur Itt^j O.’“^hentica. Quis cnim fanæ fobriæiç mentis candide agno quot;mplicitcr confitens fcripwram effe uerbum «terni dei, qui

■’'ÄD IO. tfOCHLfil LïEÈLIzVM eft uerîtas prima.fupremus iudex,fandiifrimus.puriffimiis.opfquot;’”'^ inaximus,non etiâuerbodei ut uerifTimo, puriflimo fanftifl*'” ccu primæ ueritati credatlt;Rurfus quis tam demés ac excors, qu* ; rientem fokm, amp;nbsp;totum mundumlæto fuo iubareexhilarantci^’Jj neis tardis aut fecibus fumigantibus illuftrcm reddert ccnetur. toautem ftultiores SC ineptiores efle uidentur, quibus p£rfuafugt;’’j.^ primam amp;nbsp;aeternam fcripturarü ueritatem lucem ut puniïima'’’ illuftriftunam fuffragijs mortalium efficidaram.id cftaushcniif’^^ Quemadmodum ergo omnes creatursc,fpiritus quoiÿ angtb^*« dum miferi mortales, deum reucrenter adorât ut regem fupre’’’ , conditorem öi gubcrnatorem omnium uiftbilium SC ira legem ac uerba tanti régis amp;nbsp;domini fui magna tum huquot;” * amp;nbsp;religione recipiüt,nihil dubitantes deeius fide, qui non no nifi uerifl'ima oriri ex ueritatearterna.Hjcc,opinor,fimph^*’ amp;nbsp;expofita omnibus hominibus, fatis item in fe diuiiii roboi^

'(1lt;1 ÿfrlpfKr*» nbsp;nbsp;nbsp;Concidit hic impia quorundam quxftio, qui rogantundf

ftiffam fill fcriptaprophctarüamp;apoftolorum uerba efledeis’ Indubitata^ fit.o- robo ac plurima iam nunc audita funtteftimonia, perhibentia pf^^Pj'-Jj rar tefiimo rum amp;apoftolorumfcriptadei efleuerba.Quibus acceditquoquot;J^ l^mutao, fefeutriuf^ teftamenti fcriptura per fingnlospropemoduifl* mutuis amp;nbsp;diuinis quidem teftimonits roborat atcp fuffukit :

‘ deus ipfe per uerbum fuum reddit authcticam fcripturam : p/ tarn diferte.tam copiofc.tam euiden ter,utpoft tarn clara niaadhucexpedarehumana, quæfeciantauihenticamfcril?quot;'' jj «X dubia certam, nil aliud fit q folem exorientem iuuarc necui dubium autobfcurum fit, collationeteftirnoniorum in mcdium,demonftrabo non c fingulis.fed potiflimis duntaxs' pturæ libris.

Teftimonia genere quidem dc uniuerfa ueteris teftamenti fcriptura ebrifli Je totaprpdicatione agens dominus,addifcipulos,Hæcfunt uerba Mterifai: kquutus fum aduos,ait,cum adhuceftem uobifeum, ftiira. foretimplcriomniaquæfcriptafunt inlege Mofis amp;prop*’^”^/ pfalmisdeme.Tuncaperuitillorum mentem, utintellig^^'”- ÿ, pturas,amp;: dixit eis.Sic feriptum eft,amp; ficoportebatChriftum P refurgere à mortuis tertio die, Si. prædicari in nomine eius F® tiam acremifltonem peccatorum in omnes genres. Principgt;Uf^_^||j fcripturam ueteris teftamenti omnem in legem Si proph^^’^p^jii/ git,ne quis ignoraret quid oporteat intelligere perferipturas-dc feripturs ut ueritati certüfimjc omnia fua imponit, has

ÔKBticas 8C indubitatj fïdci citât. Poftrcmo fua omnia dida Sd falt;fla adeolp totam'Buangelq prædicationem ucl teftificationemapofto!» tant (qua- amp;nbsp;ipfa non multos poft annos literis comprchcnfa.fiC no Bum Teftamen turn appellatum eft,ucteri tarnen authoritate non irM par) ex lege amp;nbsp;prophetis produxit confirmauitiÿ, ut mutuum ubiq| ccrnere liceat teftimonium. Apud Lucam in la.cap. idem dominus Wus legem amp;nbsp;^plietas.authentica utitp pollétes authoritate, com JBtndans.inducit diuitem epulonem poftulatem, Rogo pater Abra ^m,ut minas Lazarum in dom um partis mei : liabeo enim quintp ‘‘^B'eSjUt teftetur illis,ne amp;nbsp;ipfi ueniant in hune locû criiciatus : huic j *'*‘^refpondentem Abraham, HabentMofenacprophetas.audi.'

®*’'illos.SiMofen amp;nbsp;prophctasnonaudiüt.neqjfiquisexmortuis ^urrexerit,credent.Qttid quod in lo. apud loan. cap. dominus le.* ^’ftriptnram manifeftiiTimeinfolubilem appellat, authenticam ni ^■rutn amp;nbsp;authoritatis primæi Verba fi quis requirat, funt huiufmez ^«^'Idnncfcriptum eftin lege ueftra,Ego dixi.Dij eftis^Si illos dixit '®sad quos fermodei faélus eft,amp; non poteftfoluifcriptura,quem g^cmifitin mudum, uos dicitis me blaiphemarc, dixerim^Filius dei fum^

. ^‘gillatim uero idem dominus lefiisMofen fuis commendaslu Te^ïï/nojit 3.‘^gt;apud Ioannem,Scrutamini,inquit,rcripturas,quia uos uidemi chrißiey g‘'’‘pfîs uitam æternam habere, amp;illæ funt quæteftantur de me. apoßolorä etedidiffetis Mofi,crcdidirtetis utitj mihi.De me enimib de ibris

^pfit.Si autem illius feriptis non creditis, quomodo uerbis meis Moßsa- hi :^««ÎIdem ex libro Genefis Mofisty dodrina matrimontj integt; ßoriaßta

fin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftrat ex Numeris, typo ænei ferpen tis per Mo^

^/^S’S'lEtiterum.Primum omnium præceptum eft, Audi Ifrael, do noftcr,deus unus eft.Et reliqua quae petijt c s.Deutero^

(ifj- ‘^pPraeterea fathanae tentationem clifit,amp; acrem fudit adirer îdf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niundatum

P'*'^,^®'diacum in y.leges in Leuitico SC Exodo comprehefas, ƒ âpoftotus Paulus potilfima doftrinac fuac capita è libris Mofîs

Mï Galatis inferiptae. Ex Deuteronomio Petrus, apud °s Hierofolymis ptscdicans, docctlcfum ucrum ilium elfe prw

AD 10. COCHLEI LIBBLLVH’ plietam.qiicm deus in legepromifit.Iam amp;nbsp;cuangelica apofiolks*? authoritas fpiritu fandlo illuftris hiftoricos uetens teftarnentilibioî ualde commendat.Id quod colligere licet cx fplendida S.Pauli ora-' done,quam habuit ad îudæos Antiochia? in Pifidia congregates, ius meminit Lucas in Äftis cap.jj. Idem Apoftolus ad Hebrxos i'-cap.illuftria ex lofue amp;. ludicum libris exempla protulit. Mattliata^ ex libro Ruth bonam partem genealogia? Chrifti ptrjt.E libris Kf gum teftimonia fiue exempla ipfedominus lefus in cauflisgrau'*'* mis defumpfinquemadmodüapud Matth.in u.St Lucam in 4-nere licet.Sed amp;nbsp;Paulus apoftolus non raro exijs teftimonia petiiü^ legitur.Libfi Paralipomenon cum libris Regum per omnia conl^” tiuntjficut amp;nbsp;Ezras amp;nbsp;Nehemias cum prophetis poftremis tribusta^ regina? Hefther hiftoria cü genio tothjs hiftoriac facræ, undecaden^ Liber Pfaî eft omnium authoritas Ex libro Pralmorum.uelutexamplilîinioJ*' nvrifm. uinæfapientiæthefauro.mutuaruntamp;munieruntquæcuntç Chf’ ftus ôC apoftoli docuerunt de Melnæ uera diuinitate amp;nbsp;humanitatf» de facerdotio Sf regno eins xterno, de morte, pafTione amp;nbsp;cius,de refurreélionc item,afctfionc in ccelos, amp;nbsp;fandi fpiritus fione.Locos fi quis luculcntiores in numerato habere amp;nbsp;conferrr^** piat,reperietapud Matth, in cap. 21. apud Paulum ad HebræeSp^ y.in uniuerfa pafTionis domini hiftoria locupletifl’imos. In Atîiks' poftolicis cap.2.8^ i}.amp;apud Paulum fparfim,prfcipucaritEph^- ‘ Ignorât autem quid Petrus amp;nbsp;Paulus apoftolorum principes dofUf rintfcripferintuc, qui interrogatan apoftoliSolomcnisinortaliuU’ fapientifs.teftimonijs fintufi.

Teflimoiiia Cætcrum Ifaiam dignatus cft dominus lefusnon modopali’*” ebriftiej in fynagoga legere, fed amp;fumma cum diligentia reuerentiatpl’O'' npqfiolorii minibus fuis Nazarethanis interpretari. Id quod Lucas graphicf*** ae libris feribit in cap.euangelicæ fux hiftoriæ.Ex apoftolis nullus cft, cui’ frepheta^ modo ad nos feripta peruenerür, qui non frcquctiftime citet IfaiaiU' fifm, Huius ledionis bcneficio ad fidem conuerfus eft Chrifiianam

thieps ille Candaces reginæ aulicus, dum interprète aflTequutusPl'* lippum Chriftum agnofeit uniuerforum dominü, 8i omnium crc' dentium redemptorem.Id quod legereeft apud Lucam in AôHs ealt; pire sjercmiam 8(. Ezechiclem euangelica amp;nbsp;apoftolica feripta cr** feriptores clafficos citarunt.Ad Danielis letfiionem ipfedominusit fus in cuangelio relegatictfiores.Stephanus uero protomartyr ChrJ fti lefu.apudpontifîces.facerdotes, feribas procereslppopuliHiero-' folymitani deobietfiis criminibus fc rcpurgans,6f ueritatem proft^ «nseuangelicam fine Chriftianam, librumprophetarum, ”*'' mirum,

magna ciim fidutia producitin medium, unde ad«erfarios ®3fguit:lt;}ui nifi fuifiet authcnticus.omni proculdubio pondéré ca **'£teiiisargumentatio. Nimis autem excrefceret liæcnoftradez quot;’onftraiio.fi pergerem oftendere quid finguli apoftoli ex fingulis Pfopemodum propheiis.quos Minores appellant, mutuantes, dox f'nam euangelicam Sii ornarunt amp;nbsp;roborauerunt.

' ^dNouiteftamcti libres uenio, cuius fcriptores ut ex fpiritu fan ttf!a |. °PfOplictisreddideruntteftimoniumucritatis,agnofcenteS ßfta menti libri ’’tanteslibrosMofisamp;proplictariiquibus comprelienditur tefia refcoramr

uetus, efleauthéticos.utpote ipfo fanélofpiritu profeôlos: ita irg«©-pro ^^Qicationcfuam euangelicam uiuam, quam ex ipfo dei filio lefu pbetaru tt ‘'tiftodidicerant.fcripturis itidem Mofis amp;nbsp;prophetarum commu ßimonijt, *'fUnt.Cui acceditquod rerum quas teftificabantfpeftatores fue» ^■’'lUtpote difcipuli filij dei.dcnati pr^tterea ditifliimo fpiritus faiu

*gt;flunere. Hucenim pcrtinentillaS.Petriucrbaexpofterioreepi /’‘’jNon arte compofnas fabulas fequuti notam uobis fecimus do

•ni noftri lefu Chnfti uirtutem èC aductum, fed qui oculis noftris ÿ^ximusiiiiusiraieftatcm. Acceperatenim à deo pâtre honorem ®81oriam,uofe ad ilium delata huiufmodi à magnifica gloria,Hic '«•Hefilius meus diledus.in quo mihi complacitum eft.Et hanc uo ''•p nos audiuimus c cœlo delàtâ, cum elfemus unàcû illo in mon/

•ânfto.Ethabemus fïrmioremfermoncm propheticum, cui dum ’•'nditis ceu lucernx apparenti in obfcuro loco,rede facitis, donee •’S illucefear, lucifer excriat in cordibus ueftris. Habes unde prac ’fstio S. Petri authoritatë habuerit : principio ex ipfo dei filio reitp ’^Pofiia: certitudine fi'rmaideinde exferiptura prophetica, quam amp;nbsp;'llæconfertomnium clariffimseSolipraclucenti. S. Paulus multis 1^ 'ffit prædicationem fuam non elfe ex hominibus neqj fecundum °niines,fedexreuelationelefu Chrifti. Copiofiïlimadehacreinx

quifquis legerit epiftolx ad Galat, cap.i. Cum idem ille Ber nttenfibur prædicareteuangelium, conferunthi protinuspratdica pWfcripturam propheticam, amp;inueniunt congruerc per omnia, Otto dileftus domino difcipulus loannes, idem apoftolus primaz '•s.amp;euâgclifta clarifl’imus, Qiiod uidimus, inquit,oculis nefiris, Snod audiuiiKus, quod pcrfpcximus,amp;.' manus ncfttæ contre^fauc “ntdc uerbo uitæ,amp;;uita manifeftata eft, amp;. uidimus etiâ, tcfiamur ^ ’nnunciamus uobis uitam acternam.quç ci at apiid pattern, amp;nbsp;ma l^neftata eft nobis.Quod uidimus amp;nbsp;audiuimus annunciam.us uo,* •s.Idem in hiftoria fua petfrequen ter que pura narratione expofuc

AD 10. C O C HLBI LIB ELI-VM propheticarü roborc, fpiritus fanóli teftimonio, rerum^ nim certitudine, nenipe quódea de quibus apoftóli teftificaban^ ipfi amp;nbsp;uiderant Si audierât,exiftit authoritas fidescp nbsp;nbsp;certitudoF

dicationicuangelicarperapoftolos iieritatis miniftrosmundop pofitac. Ac per initia quidem nihil fcripfcrunt apoftoli.fed uiua u , gentibiLs 8C ludacistradideruntquaeacccperant à domino,non tos tarnen poft annos fcriptis comprehenderunt quocp quæ p** tant. Qiiar fanéfcripta ab ipfis uelut ex manibus eorum acccpinj। ' qnemadmodûpauldantcattigi, 8£ pauld poft nbi de traditio*’* patrum 5é apoftolorum difputauero.fufius cxplicabo, Hafteln to collationecopiofa amp;euidenti demonftrauimus,mutu3 fcrip*“ profercntes teftimonia.quod facnc canonicæ^ liter« fiue ftamenti fcripturæ.ex feipfis authoritatem habent,ac authéticac h' /(«Amttfi EadecaufTa libri Veteris amp;nbsp;Noui teftamenti à prifcishaud“'* j Ëlhri aàii: appellari funt canonici ac authentici.quafî quis dicat aàTiirie‘gt;igt;'^‘ per fe fidem facientes.etiam fine «rgumentis.ex feipfis utiq? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

undcueritatis opinionem fif authoritatem habentes.Gnccie*'''^ appellarunt, quod non eft fine authore ceno:cui oppo***, iguanas pro dubio, nullo^authorcprofeélum certo.SedÂ^ut* ca fcripta amp;nbsp;inftrumenta dida funt fcriptoribus Latinis,qu«^^ 8C iuflam habcntauthoritatem 6f maieftatem quandam.Na'’’j thoritas ialsic confiftit inueneratione.fuaptenosdignitateao . denduminuitans. Etfanéeftinfcripturis eximia quædâautho’*'^ numen quoddam, ipfiffimam nobis fpirans diuinitatem, fuadignitate letflores auditores!]^ ad credendum fibi folicitatiS- Si plicitcr ergo prophet« Si apoftoli mundum adhortabantur dendum prxdicationi fuætanquam per omnia cert« digo^r?* Q-edatur propter feipfam. Vndecertum efteos uelmalitia»»^''' . fîmularCjUel ignorare prorfus quidfit authenticafcripiura.qu'^^^ tendunt ipfam citra ecclefix fuiîragium non cfieauthentican’»^ fiexfemetipfafuacp dignitate non habet authoritatem plenanj«^ modo diciturauthentica'fSiuero exfeipfa plenam habet, q*''“Squot; riuht de authoritatc ccclefîæ.fcripturam amp;ciente authentican’' • HJitt /cri nbsp;nbsp;Et certchabet in femetipfa uirtutem amp;nbsp;teftimonium fpir***^ .

pturadiuh tatis prædicatio fiue canonica fcriptura.Nam hucpertinetiHud^P^ nam ^uan^ floh, Prxdicatio mea non erat in perfuaforijshuman«fap*e*}® dam in fe bis,fedin oftenfione fpiritus ac potenti«, ut fîdes ueftra non tncrgiam. pientia hominum,fed in potentia dei. Habet fcriptura tacitam q^^ dam energiam quxafficit mcntem,rapit,oblc(ffat,impellit3*’'“ hominem transformât, qua 6C omnes alias fcriptitrasfup**'?^^^^

fpfum ptnetrat.mcdullisq; infîdet. Ne^ enim fruftra dixit Äpoßoz IttSjSiprophetetisinecclefia, Siingrcdiatincrediilusaut indoftus, i,Cori]4gt; toarguitur ab omnibus, dijudicatur ab omnibus, amp;nbsp;fie occulta cor-* eius manifefta fiunt,atlt;ß ita procidens in fâciem adorabit deum*

•tnüdans quod deus reuera fitin uobis. Et iterum, Viuus eft,inquit, fcrmodei amp;efficax amp;nbsp;penetrantior quouis gladio utrincpinciden •*.îc pertingens uflt;5 ad diuifionem animæ fimul acfpiritus, compa Smniç amp;nbsp;medullarum. De domino noftrolefu Chrifto legimus g, MdfÆ.7« ’loeueritcum authoritate.amp;nôficutfcribæ.Sedamp;difcipuliilIiduo Emamn proficifcentes,No'nnc,inquiunt,cornofirumardebatin ®obis du îoqncretur nobis in nia, 8C aperiret nobis fcripturas^ Hue ptttinetquod uirillefeeundum cordei,canens, dicit, Eloquiadomi pfat.iu nieloquia müda,argentum excoélum in catino terreo fepties depu^ lâ^m.Lcxdomini integra efi,eonuertcs animam.tcftimonium do-' *quot;*nifîdele,imperitisfapientiam fuppeditans. Décréta domini retfhi ^“»iicor exhilarantia, præceptum domini repurgatum, ilium inans ®culos. Timor domini mundus perftans perpetud, iudicia domini •‘O’alîmulç iufta.Magis expetibilia quàm fîtaurum uel pratftantiflî ’*'U(n atep plurimum, dulciora melle amp;nbsp;fauo Aillantibus. Etiam ^uus (uus perfpicue illis admonetur, in illorum obferuantia multa *’'r«s eft. Et qusc huius generis permulta alia fequuntnr pet intez 8f«niPfai.„5.

Hæcautem fentimns Si ita loquimur ingenue, fplendide Si cia« ferîpîurét ^«folidauerbi dei feripturarum^ autlioritate. Huereferorepetens nulloun: Wcunçattuli in libre meo deautlioritate feripturae, demonftrans tenu «dpturatr.fandiam uerbum dei à mundi exordio perfeipfum fuifi'e ’uthenticum, neiÿ unquam ullam ab liominibus autlioritatem uel rjtatemaea ^utuafieuelaccepilfe. Exorfusergoàpatriarehis ueniadMofen,à àhoi Mofe defeendiad proplietas-, à prophetis tranfiui ad apoftolos, do jjjtjâfcwj, •quot;onftraui hos omes uerbo dei feripturse fandla? obedrjfie ut autben *gt;«,1100 ex dubia feeifie certam uelautbentieam; adieci bis feriptuz **autboritatem non pendereàgeneralium Confiliorum definitiua ffRtentia.nctp à fanftorum patrum decreris. Teftimonia copiofa Si fifnia irrefutabiliapro ilia mea aflertione produxi. Ad ea nero aiz *’ildiunTefponditGocbleus,nihil contra bacefolida protulit, pulue fftnmodofopbifticum letflorum oculis offudit. Porrd itaqj mecum gloriamdeo amp;acterna: eius ueritati ttibuens, fimpliciter Si uere foil

Si autbentieam feripturarü autlioritatem fateatur : aut his meis Wnfiitatisautfubucrfis.doceat canonicam fcripturam ex feipfanon autltenticam, nifi amp;hotninum in ecelefia approbaiio accedeos

ipfi authoritatem cöciliet efficiat^ authentieam : doceat autem”® c hominum placifis Iubricis,fcd è fcripturarü certilfimis teftimoiul^' De Bccleßit cdtholicee atuhoritate (y di^nitate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap.

C de Ecclefix autlioritate amp;dignitateiufta,nequam‘® hi calumniâ ftruat a^uerlarius, fic fentio ficut libris J” olim editis profelfus fum,adhuc profiteor iamlp rept'^ Venerandii merito amp;nbsp;dulce eft omnibus fandlisnoi”^ duma-dul eccleiiæ.Hæcenim eftfponfaferuatoris lefuChriftifilq dei,deo“^ te noméecz ledtu unice chara, cuius illerex eft amp;nbsp;princeps, in cuius fode^j^ tiefitt. nbsp;nbsp;uelcommunionerccenfenturomnes quiàmüdi exordiofan^bP*

les.Nam cum Ecclcfiam nomino,non intelligo Papara,caput fîdicium ccclefîæ cum mcmbris ûiis, cpifcopis, facrificis SÎ n’*’” o chis,quorum utinam non optima pars aduerfarq fint ac hoftf» fiæ.Communiofaaiôlorum, cœtusinquam dcouerccredctiuiuP^ Chriftum,amp;omnia fua ad lucem amp;nbsp;regulamuerbi dei.quatnu*’'' fpeólat,inftituentiü,deo chariiTima eft ecclefta, fide filio dei fa.iuxta iIIud,Oues mex uocem meam audiunt.Item, j yj te mihi in fide. Sicut aiit fides, catholicaideo nuncupatur,quiau^j^ ipfam utcertüTimä.ica communcm omnibus elfe uoluit, à Eecltfta ca la excluditur aut repellitur xtas, nullus fexus,natio conditidu« “ tholica, ftc etiam ecclefia appellata eft catholica, quia fideles omnis

omnium nationum atqj ætatum,recipit amp;nbsp;compleftitur. Cstft“ Apoftolus, Fides, inquit,ex auditu eft, auditus autem pcrucrb“^ ' Itatp nexus quidam indiftblubilis 8C coniuiuflio perpétua f Chriftum fponfura ôC fponfam eius ecclefiam, quæ illi fide per uerbS:quo uinculo difrupto necefle eft confequidiuorHt* Iccirco nullam ecdefîæ authoritatem extra uerbum deipoirut”“ buere, imd dicimus ecclefiam uerbo dei con nexam fponfo netp ab hoc netp abillo feparari polTe.Nec inconuenics eftlpo”. fuo fponfo,difcipulam fubqcimagiftro.D.Ioannes baptifta.,Ql'* betfponfam,inquit,fponfus eft;ac mox in dicat Chriftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi

fum,fe autem fponfiamicum. Foret autem ineptum Siabfum“ fponfoimperitarctfponfa. Imperiü amp;nbsp;authoritas oranis penes fum eft.Princepsrcgni fui Chriftus eft, imperitans uniuerforeg peruerbum.Regnum registp fubditifunt omnesquos nomene prehendit ecclefite. Domus amp;fcholp retfleinftitutæratio mnibuspëdeatàpatrefamiliàs, amp;nbsp;unice fpeólet ad pracfcnpt^ bamagiftri, Proinde ilia demum habenda eft pfoueradeiece^^ quae fida eft cuftos uerbi dei, qux fyncerum illud K nuUo

H. B VLLINOßRr RSÎPONSIO, 11 fe’mcnto/uo confcruat, amp;ad poftcros propagat,minifterio. Atque haccamlioritatcm habetpræftâtilîimam; non quia cœtus hominutn 'ft,fed quia cœtus eft fîdeliutn innitentium fundamento propheta- Ecclefid et ^ni 8i apoftolorum,domus dei uiuctis, coinmna amp;. baCs ucritatis, litna a- bis, “^tdicitApoftolns,area item Noc,cxtraquâ non cftfalus. Verbum ßsuerittte Wim fuum apud hanedepofuit dominus fuperqj ueritaté æternam tit, 'plïm collocauit. Ex ueritate itatp uerbi dci habet omnem authorita •'•’’.finequa nullam habetauthoritatem, iraó nc nomen quidem cc quot;'ßi.Exuerbo dci uiuentis SC agentis in ecclefia, habet amp;nbsp;cft quod ’*dturdomus dei uiuétis,columna amp;nbsp;bafis ueritatis. Nam uerbum ueritas eft,cui qui innititur.columnac SC petne innititur firmirti-'

‘’’æVndefcripturæ, quæ uerbum dei eft, tantum deferimus hono^ ^'■’’.tantam authoritatem, ut ad rius examen omnia ecclefiæ exigea ®^Wedoceamus. Quicquidciusauthoritateprobatur, ne uoccturà ^“oquam in dubiummil recipiaturalienum abipfa, amp;nbsp;quicquid di 'fmm ab ea eft,habcatur pro damnato.Equidem fubijcit fe ecclefia ^odei cui confentit quod SC recipit.Ideo autem recepit primitiua ^«clîa uerbum dei, quia peripiritumintusdoccntcmagnouit, id ^'*®dipfî prædicabatur elfe uerbum dei, ac illi ipfiteftifi'cabâtur qui tcftifi'catarum fuerant fpeilatores.

. ^0 es in Exodoapud dominum conquercnsdicit,En non cregt;-/’’'mihi.neqjaudientuocemmeam.fed dicent,Dominus nonapx ßtbMofti tibi. At donat ipfum dominus facultate defignandorum mira

ç °W.utcrcdant,inquit,quoddomiHusdeuspatrumaiifusfittibi, ^'’’^illenihilominuscauftareturfetantis rebus iraparcerte, neqi 1^. '‘'ftruilum dicendi facultate,audit à domino, Quis dédit homi 53utfurdum, uidentem aut cæ

L . -ïn non ego dominus? Vade ergo, SC ego adero ori tuo, docc^« qua; loquaris.Et itcrum.Ecce ego ueniam ad te in denfa nu-*

Pttu audiat me tecum loquentem, Si etiam credât tibi per hs ƒ nbsp;nbsp;hune autem modum accepta à deo authoritatc,prodit Mo

^J^^^8lt6^docet,docetautem non aliud, § quodreuelatû fueratipfi uerbo prxdicato per Mofen, crédit Ifraelis ecclefia: dço nbsp;nbsp;quæuiua uoce tradidcrat,ctiamliteris mandat, SC coram cc

’iîta P‘■‘'^'•Ecclefia uero fanftorum teftificatur uera elfe quæ man fub ' *‘^*^Wofes. Fueratenimfpeélatrix non eorum quidem quæ pleroruntp dei operum, quæ in dez âutem fua ecclefia uerbü dei feriptum ”^^'’'*’“^“'’i'2uthenticum enim crat cum prirnum recipez ^'’^tÿjmôideorecepit,quia fentiebat Mofîs feriptaeffeex dd

.T ■ AD ÎO. CO CHVEI tiBEVLVRt deo.prxtereauideratociilisfuisomniailia,gefta elfe d£O authof^ atqj moderatore.Qiiod fi Ifraelis ecckfia fcripta Mofis necagnoui^ fetnecueritatemefl'etconfefia, ut certf nonpaucirebellfserani,ni' hilominus tarnen idquod à Mofeproponebatur authenticum trt'i 6C adeo authenticum, ut rebellem ecclefiam per fcripturam iudicsr* prçciperet.Scripto enim legis libre Leuitis area portâtibus, inquit Mofes, librü legis liuius, amp;nbsp;reponite eum in latereareæ’® risdominidei ueftri,utfitibic5tra teinteftimonium. Egoenin”’® ui rebellionem tuam,amp; ceruieem tuam præfraiflam ; etenim num hodic cum adliuc fum uobifeum uiuens, eftis rebelles don”^ no, quanto ergo magis poft mortem';En quid dici poteratclarji'^’ lubetur rebellis ecclefia per fcripturam coerceriatqjredargui. N’î® authentica eft,licet ecclefia maxime reclamct. Porro de fideli ecdt' patribus fanftis canens proplietadei, Quae audiuimus,inQ““i quaetp cognouimus,amp;panes noftrinarraueruntnobis, nonff*’ mus filios eorum.ictatibus pofteris narrabimus laudes doniin*gt;^ bur eius ftupendaqj opera eius quæ geftit. Conftituit enim conid® tionem in Iacob,amp; legem tulitin Ifiaele, qua præcepitpatribus*’®' ftris.utea nota facerent filqs fuis. Inde^indeofîduciamfuanip®^ nant.nec obliuifcantur operum dei, mandatacp eius obferutnt,amp;^' Pfal.78. Valet ergo amp;nbsp;in auihoritateeftapudpofterosecclefï^®'''^ ftatio, fed eius quæ de uerbo amp;nbsp;operibus dei fimpliciter ôi dodirinam ueritatis prorogatad pofteros.

lEcclefi d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Docuerunt ecclefiam Ifraelis poft Mofen proplictæ, qui eiuS ff

fub prophe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuauoceititcrpretarunt.Siffip*®’

fermones fuos ecclefiæ rcliquerunt. Agnouitfidelisecclefiafp'f'.quot; dei inftruda, prophetarum fermones atq; interpretationes fei à deo,amp; earn fide quam uiuis præbuit fermonibus,fcriptis q*’®* non dcnegauit:quæprotinus pofteris commendauit utauthentic l^cdefid Venir tandem lefus Clinftus uiuus uerus uiui ueri^ deifil'“^ fubchifto 9^’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prophetæ futura prædixerant, præfto efie ac iai”'

a-apoßo:: ipfocomplcridocebat. Delegitapoftolosat^ difcipulos,quitfquot; efi'entapudomnes genres eorum quæ docueratfecerat^. IiaÇ“ eonfeendiftet eerlos,fpiritum^ fuum mififfet in difcipulcs, quiu nem ueritatemfuggereret, ac narijs facultatibus fiueuiriutibus' ftrueret.exierunt in orbem, 8c prædicarunt euangelium cmni ■ tiiræ,ftupenda fimul dotftrinæ fuæ figna adijcientcs, quo

Htbr.i, ’nueniretdodirina. Nam amp;nbsp;Apoftolus, Piimum quic'.em,3it,eu2 ri ctrpitfalus peripfum dotninum,deindeab bis quiaudieiantj^^i dein nos confîrinatafuit:attcftantefimul deo fignis amp;' prodigà$

». BVLLINGKRl KBSPONSIO; IJ tnsfp Uirtutibus Si fpiritus fartdli donis fcfundutn ipfius uolütatem diftributis. Inuenit autetn prædicatio cuangelij auditores idoneos nonpaucos.quiueritati confenticntes prædicatæ.conftitucrunteo’ defiain Cliriftianam, natam uidelicetexuerboprçdicatoperfidem, præcedentc utiqj uerbo. Poftremo cum non pauci cxorirentiirpfeu doapoftoli.non fyncere dióla, faftajdodlrinamcp Ghrifti commeny dantesecclefiae.uifumeftfpirituifanóloinftigarc apoftolos amp;nbsp;uiros ®poftolicos ad defcribcndam Ghrifti plcniflimam dodlrinam, K ad ^oniprehendcndum abfoIutiiTimam rerum à Ghrifto geftarum hi-» ^Qriam. ut ueræ genuinæ amp;C uiuæ apoftolorum doólrinac extaret a^ Pi’d pofteros teftimonium fcriptum, quo fimul notha impoftorum Pt^dicatio difcerneretur a uera. Scripferunt itaqj ex apoftolis duo tç ftfs oculaci, fcripferunt ex difcipulis 8(. apoftolicis teftes auriti duo, ^^osalij amp;nbsp;oculatosfuifleafl'erunt.Ea fcripta legit SC audiuit Ghrigt; “‘fcdefia^qua: fcripto cuangelio caruit hadlenus, uiuam folam ha-* '•■tprædicationcm : acprotinus fcriptum cum prædicato conferö, •SaouitLieritatemhiftoriæ at^ dodirinæ Ghriftifynceram.eam^ . *f’nr(Tjiftta(jpgß.£^Q5 Et tunc quidera agnita amp;nbsp;reccpta eft ucritas *“^'’gdica,cum adliucfupereflent qui dominum ipfum in fua car^ p'niortali ôCaudicrant amp;nbsp;uidcrant, aut qui eos.audiuiflentquiipfi '*^ïnt familiäres,apoftolos amp;nbsp;difcipulos deledos.Fuitautem tune ^Q’iueniens 8i conducibile recipi amp;nbsp;agnofei quodfequentes quoep •|l pro indubitato reciperent atçp tenercr.cü uidelicet omnes aéïa oc^rinamip non tam ex feriptura cognofeerent, qex uiua prçdi 'One uel ipftus domini kfu.uel ex eorum teftifîcatione, qui uidez ’’'Siaudierantquætradebant.addeamp;lfignis prodigqsipconfie-' 0i ?'’*'^'demum teftaripotcrantquidin illis rebus genuinû erat^ fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°” exfeipfîs.

Hocteftimonium omnes pofteaomnium æt^ Pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecclefiaereceperunt.aceos libros noui teftamenti

uelliodie proauthenticis rcligiofe lilfi ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;quibus amp;nbsp;citra côtradicTrionem credi oportere conftan

^ti '^^‘’^’’dimus.Porró quis neget hune confenfum.hanc teftifî carcre^Quis rurfus iiJ^^\'^”lt;^drco ecclefîæ authoritatem efte fplendidam, quia clara ^‘‘^.«‘««inuftratur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

’quot;'m? r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclefiae pcrcelebris Eft, quia ex fi'dc in domi De Jignîta

Hj „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftit. Hicenim ecclefîam ab erroribus repurgans lumi teealtfia,

^**5 H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o'^nigenis^ ornât doti

ablui fanguines tuos à te, SC unxi tc oleo.indui te acupilt;flis,cal«a“* te inelino,amiciui te byflb.obtexi teferico fubtiliflÏmo.Ornaui teof namento, armillas pofui diper manus tuas, SC torquem ad colluj^ tuum.Etrcliquaquæfequunturcap.is. Ezecli.Acnequis liæcdciy duntaxat interpretetur, audi Si apoüokim teftificanteinS dicentem ad Epbefios.Chrifius dilexit ecclefiam,amp;: femetipfutnf’'' pofuit pro ca,ut illam fanótificaret mundatara lauacro aquç per ue* bum, utadhibereteam fibijpfigloriofam ecdefïam.non haLente»” aut maculam autrugam autquicquahuiufmodi, fed ut effetfan^î® amp;nbsp;irreprelienfibilis. Tanta ucro gloria amp;nbsp;dignitateprxcellentetnr^ clefiam.fponfam Cbriftifandlam, quicontcmnit,nuilfi fanèloeu** inter fanftos apud deum habere meretur. Redundai enim contcm' ptusillc fponfx prædilcdiæ in ipfum fponfum ecdefiacdei fil*“'”! qui fibi putat uelirrogaium uelimpenfiim quodcuncp ecdefîr'^'î fueritirrogatutn atrp impcfum. Hancmagnis ornans prxconijsf^ pturadiuina totam puldiram appellat,paradifum magni opifid^j^, uitaremfanórirégis,illuftrem amp;pfromicanteinnelutmatutinuniat ‘ rem amp;nbsp;auroram^pulchram utlunam,eledlam utfokm.qua’iM’g*’^'’ ta fpiret,quar item ftera dextra regis,induta fimbrijs dcauraiisuarif^ gata,quæ nihil tencbrofum habear,SpcrChriftum totacandidri’V ma fit. Non dieet opinorCodilens me parcum aut malignutnenr in ueris eedefiix laudibus dcprxdicandis.Falfas Si indignas ecdelif laudes qui coneinunt, Chrifti fponfam non ornant,fedpolluun'* Atquiprimam cauffam faeiuntecdefiam eurferipturis credcndum fitjid eft quod fcripturæ fintauthëticx, falfiffima profedlo lande cf« rant,non ornant ecdefiam,quæ primam authoritatem folidä 6fau' »henticam uetbo dei per fe tribuit.De quo hare hadlenus.

Qiix fcquuntur capita in libro meo, continet taudem fiëglon^® üerbi diuini. At de ea nonputat Cochlcus ullam nobis effeeonten^ tionem:ergo pnrteritis ijs,defcendit ad id in quo non leueni ftte^ elfe contrauerfiam.An fcilicetomniaquæ uerp pietatis funtjperiee dei ecdefiæ facris fint tradita literisi

ergo ad capiirdifputationis ncfirç altcrum.ad^'’ certationem uidelicet de abfcluta fcripturariitn pmf' dlione.quam in poftericre libri mei parte afferens, ftat,dixi,ultimum, quodreuerapritnumeft,uidettio firemusfcripturam canonicam per omnia perfedleabfohitam, Bia continerequa: ucræ pietatis fun t, adcoutpoft illam pietés «tiofo nullis opus fit traditionibus humanis, qbusfarciat

H. B VLLIN GBRI RESPO NSIO. 14 tufdam legislatoribiw in ilia diminutum uidetur. Hoc ut luculenta «cmonftrationc oftcnderem piis.principioquia pictatis metnine^ Rtn, fxplicui pictatis uocabulü quod fignificet uerum dei cultutn. P«ind£docui fcripturarü tcftimcnqs uerum dei cultum efie fidem, •nnocentiam amp;nbsp;charitatem : ôi per confequens pietatcm ueram con ^tcftudiorerum diuinarum,fide,fpc,cliaritatc, innocentia^uitac. Poftremo fubiunxi, Quis uero nefciat ca quac de ftudio dei,de fide, 7^ diaritate in deum 8( proximiim, id eft de officias uitae amp;nbsp;pietaz •'s.ùem deintcgritate Si famflimonia uitæ.fcirerefert, literis compte quot;fnfaeffecanonicis^ Hæcautem mcaoppugnans Coclileus, after* **0^15 fuæ fummam ponens, contendit non omnia in fcriptnris efte *oiîiprehenfa;faltem exprefle. Addit.Fallacitcr ôi infidiofe Bullinge *'*gt;nloqui,dumdiciifcripturisomniae(]'ecoroprehenfa. Nam po* P’^lutn intelligere omuia pofita efie exprefic.

Ego uero fimplicitcr amp;nbsp;dtra dolum maliim Comprelicfionis uo ^ouloufusfum.lntelligoenim omnia efteinfcripturiscomprclien Comprt ’lUtex ipfaceu theamp;uro inexhaufto peti queant quæcunqj pietatis O' “’’t.comprehenfa autem.id eft colledta,côclnfa,contenta,fic urpof* ^‘fomodo quot;lïomniaillainipfis ôd ex ipfis diferta amp;nbsp;plana expofitioneuel fi* ??''ficationepofita,oft£ndi,uelnecefiquot;aria coniëquctia deduci.QHid.P'’^^'”*^'”* Peccauiquxfo^qucm fefelli^cui meis nocuidnfidijs^ Difectis uct

'S comprehenfum eft in literis enangelkis euangeEcam prçdicatio î'fPipertinereadomnes totius orbis homines: comprehenfum cil '’’‘Pquodhincneceftaria confequemia elicitiir, euangclicam prac* ■^ationem pertineread Heluetios, amp;nbsp;MarcomannoS' fineSilefios,, ourbesquoqjTigurum amp;nbsp;Vratislauiam,,adde ÔCadciuesbarum ™mn),ad Bullingerum amp;nbsp;Cochkum. Rurfns ccmprclicnfum eft canonicis amp;nbsp;difertis quidem uerbis gt;Iefum Chriftiim uerü eftie “'tuncm, côprehenfum eft itatp per neccfiariam concomitantiam 'f'ftum habere ueram carnem humanam et rationalem animam, fhitotidem uerbis expreftnm. Hoc fi negaritCo*

, quis jiQJJ uideatipfum uerbigerari, ôi contentiofnm dedita Pfra ducere funem^Si autem ita colligere perrexerit, Pertinet ad fa inf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;predicatio eu angelica: at nullibi inuenias exprefiiim

^fipturis quod Germanisprædicandü fit euangelium rergonon ^*’'nia quæ ad falutem nofiram pertinent fcripturis font exprefi’a ca V^ndefit ^^nias:quis rifum eôtineat,fophifmalt;5p non cxibilet ineptiftimum^ qttod mos tu ®EfoIutam fcripturarum perfetflionem pertinet, ut qua* mnia câpre '“^tterum ôi perfonariim fingulæ circumftantiæ expliceniur, bendiwdfc 'Snificantiflimc ôi{ufifCimc.^Äa non cxpreftc ôi fignifïcanceifa a«t«r.

J- t - AD IO. C o C HIzBI Iz r B BLüVn US Tub unica uocc Gentium, fub unica uocc Orbis uniueriî, fub ca uoce Grcaturç (Doccte omnes genees. Ite in orbe uniacrfuni,n ■dicatc euangeliû omni creaturae) perindc omnes gentes amp;nbsp;rum regionum populos comprehendit expreiTite^.ac fi dixiflet.L'“ 'Cetc Aegyptios 8C Afros. Ite ad Germanos,et ad finguias Germ’quot;'^ AfiaCjGræciç 8C Septentrionis urbes, adeolp fingulis ciuitatuni irt lis ac ciuibus pracdicatc euangelium^ An ad fcripturarum nempertinet, utnifiLatinusluamlinguam,Germanus fuauef“ cGallus fuam dialeciu in fcripturis diuinis iniieniat, 8C totidem Çl*' dem Uteris, totidem uerbis, ea rationc Si eo modo, quo utitur g^'' quaelibet.pofitum inueniat.quod inquirit.protinus clamitetnon mnia quæ pietatis funtlacris coprehendi Uteris^ Satis amp;nbsp;abundefl dem fatisefle ducuntfandli, fi non diferepantiafed fimilia pollentiarcperiantur,fiin fenfu nulla fit difl'onantia. Quisenin' feiat bonos uiros de uerbis non digladiari.ubi probe conuenitdf busï Ac quid uetat.obfccro, quo minus liceatquçperplexa Si nbsp;nbsp;•

rafunt,planioribusenûciare uerbis, quæ tarnen feruiant ueritati ‘ pturæ,8iquçnilülaliudfignifîcenr, quam quod fcripturis conlîgquot; tum eftïGoaeflifuntecclefiarum paftores,prauorum dogmatum taminibusexagitari, exquificaperfpicuitateuocabula aliquotre*’ ‘ appofita inuenire, quibus quidfentirent explicarent, cauerenilt;F” ' ‘ nbsp;obliqua fubterfugia relinquerent rixatoribus. Atqui ex æquo “ T

te uidentur qui illas uocesrepudiarc, uel ipfis in derogationem’ folutæ fcripturarum perfedlionisabuti perrexerint.

fapißano: Noh nefeio quomodo liçc excepturus fit Goclilcus,clamabit’’!’ foßunt fua ipfum illud efie fundaraentü,q pleracp Papiftaw nitant. q tamed' UUdognM gulafuadogmata totidé Uteris totideep uerbis Sitalibus 14 o/îcdfréqualibus utuntipfiexfcripturis nequeantoftenderc.illa tamenal infcriptui 'pturis aliéna non efiezSi proinde nos peccare grauiter, qui rit rompre caurta Papifmi multarepudiamus,q qd fcripturis non fintexpre* ’ ftejjQ. Ea enim ratione,ait Gochleus,reiicis aliquot facrameta nouæ leg'^ * Conffrmationem,Ordinc,Extremam unvIioncm,Matrimoni“gt; .

tnulta alia,quç tot fæculis pie credidit ecclefiaiqualia funt Miflf fîciü,Purgatoriri,SandloR!inuocatio,8dc.EgoucroNouiteftanjcquot; ûcraméta diuinitus inftituta,Baptifmiim Si Gœnam domini J ftiancagnofco, Si rcligiofeueneror;fedSireUquasordinationegt; falutares ritus perfcripturas conffrmatos Si traditos, tametfi pro cramentis non recipiam,minime tarnen gentium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„j

mno.CuiusquidemgenerisfuntCatechifmuspuerorum,Or ' tto miniftrorutn Si m^uutn irapofitio, Gura item

ß. 'BVLXIHGBRI RB S PO N Si O. ly *antibusueimpenfa,amp;fi qua? alia fnntquçfccnndum fcripturasfan fladciecckfia cuftodit. Reliqua uero.Âliflæuidelicetfacrificiupro uiuis ôi monuis.Purgatorq incendkim, amp;. Inuocationem diuorum fcripturis plane aduerfa efl’cjjbera note profiteer, tantii abeft ut puz tern uel re uel ulliim aliiim fuperftitionis patronum, folidis amp;nbsp;ueris f fcriptura dedudlionibus, autdifertis fcriprurarum teftimonqs dez •nonftraturü ilia uel implicite uel explicite,ut tuo more loquar, com prtlicdiautexprimicanonicafcriptura.Ne^uerode uocabulis, fed *1«rebus nobis cenamen eft.Nam Mifiaeuocabulum non tarn offen ‘i’t.quàm quod per uocabulumMifiscfîgnificatur. Seddeliis alias.

enim obiter annotate uolui,ne inani fpe Cochleus fe obletfla* ^''»futurum fperans ut recipiam aliquando quod ex fcripturis mihi ®rqueatprobari.

Addiiputationem nunc paululum interraptam redeo, foluturus *'’odo,dco propitio, nodos Herculanos, quos Cochleus, Strychno r”« p©tus,fibi contexuifle uidetur. Ego ad pietatem amp;nbsp;cultum dei JP^rnum refero fidem præcipue. Addo omnia fi'dei pleniflimc traz efie in facris literis. Cochleus autem nominatim recenfet nobis Artiatlifia P'ultosquidem nbsp;nbsp;potiffimos fidei articules, nulla nobis fcriptura,, dd traditi,

^Qauthoritate pattum traditos. Veiba ipfius audire libet. Si citra aut nbsp;nbsp;nbsp;jcriotf.

fcripturam nihil uelis admittere auragnofcere.quod ad ueram f'®'3tem pertineat, multos profciffo reijcics articules fidei noftræ,, P^Gsfiitnma cfipietateaflerimus, à fandfis patribus nobis traditos^ multos contra Vuiclephum commemorat Vuidefordus

I 'SoncnnulloscentraMelanchthoncm inPhilippica y. Haccad lt;nbsp;/'“uin Cochleus. Cæterum non puto mihi uitio uerti, fi nihil rcz ƒƒ »deam ad authores illos,quos citât aduerfarius, no clalficos qui illos,fed proletaries. Equidem barbarum fine exoticum illud

^^äbiilum Pezibram nunqvam ad aures meas perucnit, tantüab* ntlibrum hominis uiderim unqiiä. Guilhelmi Vuidefordi conz /’'•oneinarticulorum Vuiclephi,6f præfertim articuli XV J1 J.lez P'tâà'/ûrs S^‘^inolim,amp;nequid in hominem ineptumferibam acerbiuSjhoc dwde 4«i ft.'''?^^*'quot;Præfeniianimdixero,hacin cauffa Vuidefordum muk ctdirnöyöf 11»^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illiusfunt pat,

' grandia.fidijs placet,myfteria. Muha, inquit, tcnemurcrcdcrci /'niltafacerequæ ex folafcriptura deduci non poflunt Dicere erz

*U1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^lt;^‘Ult;^fgt;eex facra fcriptura.eftplanè centradiccuc

ÄD 10. COCHLBI IzïBBLVVl* cxipSiü quidiiiliustftis. NamdeineptifTimisargainenus*! j hicdifputatorineptus frigidiffimam cauüamfrigidirtïnicw^ ’ j hil nunc dicam cum alió feftinet oratio. Illud uero acutü eft,perMufas, qd dodorirrefragabiiis Vuidefordus collig*/ ui fpiricualé 8i temporalem politiä, fipergat Vuiclephus fcripturis crcdenda demo nifaari oportcre. N am ex fcripturó nö poteft, inquit, quodTIiomas Arundellis cft archiepifcopuS tuarienfis, amp;nbsp;Robertas Braizbroke eft cpifcopus Londonien B rychasjex Angliæ.Qais hic qaæfo rifum contineaK Quisn®’’ clamct,

ElIeborumcpbibatSamtjLucanionisacumen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yj

Illud aatem feteor ingenue,qu6d Philippicas Cochlei nunqu^ j derim legerimue.Vixenirafappetittépus legendiatilia.Qn*“'j m ex paaculis Cochlei opafcntis liadlenas non indiligentcrpeflf caetera eius omnia acftimo atcp cognofco.e' fimbria, qaod dk*' contcxtam.Aethiopemcxipfa aultu.utuon magnoperecapk'” nashprasmalecollocare.

Edquid attinet maltaledlioneargumentacollig^^ j( chlei.cum ipfe potiflima iliafua quibus nititur, Podflimos uidelke' deiarticulos ecclefiam non é fcripturis fed à patrib“? «üto iî3 fcri ditos accepifle, uelut articulüdetrinitatedeiinunaefientiad*“*''^ Nam uerba Cochlei hæcfunt,Inter quos arciculos prxcipaus ‘ Trinitateperfonarüin unadeitatisefi'cnda. Deqaofanè â p refponderiuelim.Scripturaenim nufquam dicit tres perfonas» quam eflentiam, nufquam trinitatem.Etreliqua.Ego ueroobi^i^^j nemhuiufmodi, ut ingenue quodfentiodicâ,non à nontinis ftiani focio.fedà Machometifta autludæo aliquo fandar trini^^^j riforc expeélaflêm.Ncç fine magno animi mei dolore, non hementi mentis commotione amp;nbsp;indignatione haec tua lêgi. fl“' fis propter feortum illud Romanum meretricemtp Babyloni propter^ Miffaraillam Italicam ôf coramendationem humanarum, «terni ac omnipotentis dei amp;nbsp;infaccula bencaict*^|, adorandç trinitatis fidem apud fimplices amp;nbsp;infirmos, fcurarc,amp; tantum non in dubium uertere.Proh pudor, quis dt num impura ilia uerba in os tuum impurilfimû inferuit,fcrip»* nufpiam dicere tres perfonas.aut unam efientiamzàfaniüspï“'

ilia nobis efle tradita^Quidcnim hinccolligütinfïrmiorcs, quàm ar ticulutn de fide fantflaetrinitatis ab hominibus efle 8i inuentum 8C fraditutnŒc quarobfecroentpoftliac fidci certitudo ftabilitas, fi îbliominum pendcat traditionel ficitraautextra fchpturam (itaex nimloqiiens) liæctanta tnyfteria dicantur confittuta^Abfît, abfît, ne Wes Chriftiana tam infi'rmo amp;caduco fundamento fukiatnr amp;nbsp;ni ®tur. Negatnus omnibus modis Cochlee, articulos fidei pofie con Patrts «0« ^'uidecerniueab hominibus.Fides noftra utnon reuelaturà carne pcljunt tru *6ngutne,ita non fundatur in humana décréta,fed in ucra uiua amp;nbsp;dm artiett *tcrnadei teftimonia, Paulo atteftante, Prædicatio mea non eratin losfidtk P^rfuaforrjs humanæfapientiæuerbis.fed in oftenfionefpiritus amp;nbsp;Potentiæ,ut fides ueftra non fit in fapientialioininum,fed in potengt; Mei.Et iterum, Fides exaudituefCauditusautcm peruerbü Chrix ”‘ Etrurfas,Cum acciperetis fermonem à nobis, accepiftis non ferx ’•'onetn hominnm.fed ficut erat uere fermonem dei.

/»lus sc confitemur,c fcriptiiris diuinis nos habere amp;côfîteri.Adx piètres nul ''•'us fanftos patres grandi contumelia à Cochleo affici,fi perrexc Igs extra ‘“defendere quod femel hifce ucrbisefTutiuit, Si titra aut extra ferix feripturam P'uratn nihiltielis admittere autagnofeerequod ad ueram pietatem fidà artiett ^''■tineat,multosprofefloreticles articulos fideineftrx, quosfumx losnobis pictateaflerimus à faniftis patrib. nobistraditos,amp;c. Hæe em iradideriitt /’’nia Cochlei funt. Quafi uero patres fibi citra autextra feripturas '“itioluerint. Quafi Ariumamp; focios iniquedamnarint, ex fuis ^quot;îinuentisnonèiudiciofcripturarum uero. Damnaruntautem f'utniSi focios iuftilfime. Suaenim omnia exferipturis amp;nbsp;confirx

ad ipfam rem de qua agimus pcrueniaf,Si Cochleo De ttofalgt;a I 'P'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f^ditur, ut arbitretur citra aut extra feripturam. Ht Trini*

°udeunitate Sitrinitate deicredimusatep fatemur,quis nô ipfum tas, Perjêa 'gnarorcripturaram,autimpio defeftorefidei ueræexibiletatïp iKJ.tyf«

P odatiVtiam non dicam quod manifcftiffimis Siferipturç 8C pa fui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poterittcftimoniis.Siueroccrtatdeuocabulisrerum,

uiodifuntTrinitas,Vnitas, Elfentia, Perfona, quos fibi in forx videlicet literis Si fyllabis, in facris petitoftenx fw, quts nonindoélura, contentiofum Si. ineptum hominem

nlt;g^*g^‘-Sienimnefcit,difcatuelhodieprophetasamp; apoftolos»^ triufqj teftamentifeu facri codicis fcriptores atiç notarios dcijHebrJ* cc amp;nbsp;Græce fcripfifle.Suntautem uocabula,Vnitas,Trinitas,Eflen^ tia.Perfona nöHebrscaaut Grjca,fed Latina: ut nö fitmirüfinonff pcriantur in facris Hebraice SC Gtxce editis.Ät hinc non fequitarc^ mnia quç pietatis funt non plene eomprehcfa efTe facris literis:quo* aduerfariusprotinusinfert.amp;dequonobiseftcontétio. Si eniwquot;^ ' gat fimiles aut acquipollentes inueniri in facris literis, conuin^f^ tur turpiffimimcdacij.Si coceiTeritjUicimuSjimc) uicit ueritas. QP'. quod patres Latini uocabula ill a fua,qux obiecit Cochleus, no« | fi confulta fcriptura, amp;nbsp;ex fcripturis, amp;nbsp;ad fcripturæ fenfum.fuis f tulerunt hominibus.quibus hoc quod fcriptura crederc docet/oi*^ mode 8C diferte explicarent. De qua re pauld ante nonnihil attig*-

De relgt;Kf fi nbsp;nbsp;nbsp;Cuftodientes ergo patres ecclefiaftici, docentes^ cixei/c/ilts ■

gnißcatisg mentum,quæ unitatem in trinitatem difponit,tres dirigens.patrcjquot;’ ! Mctd'ula. fflium amp;nbsp;fpiritum fandum.tres uti^ confites,non ftatu, fed nec fubftantia,fed forma:nec poteftate.fed fpecie ; unius autc» ftantia: Sf unius flatus 8C unius poteflatis,quia deus unus.ex quy gradusifliamp;formçamp;fpecies in nominepatris amp;filij amp;fpiriiusia ^ti deputantur, dixerunt unam efle dei efl'entiam, amp;nbsp;tres diflif, perfonas,uelunamufiara,treshypoflafes. Quid uero hicaberrap* à uerbo dei'fVndehsccnifi ex fcriptura acceperunriAn non canoi’’^ Tiflimonia ftriptura paria amp;nbsp;æquipollentia docuit iam olim^?An non Da«' errawtir, pater ille Chrifti domini iuxta carnem nobilis, trinitatem nö obK ris qHidem,fcd dariflimis uerbis confitens,dixit,Verbodoinini^^. n fadi funt, 8C fpiritu oris eius omnis uirtus eorum^An non if7 . , filius lefus Chriflus eandem nos benedidam amp;adorandam trjp' »em credere 8f confiteri docens, 8C iam olim per prophetas confirraans, deniep facramentum Chriflianæ religionis dans,Data eft mihi.inquit, omnispoteftas in ccrlo amp;nbsp;in terra. tes ergo doceteomnes genres, baptizantes eos in nomen filrj ÔC fpiritus iändi:doccntes eos feruare omnia quæcun^ P^S pi uobis^An non fandiflimus inter natos mulierum loannes bap^^ fta trinitatis myfterium meridiana luce clarius exponcs, Qiiem mifit deus,is uerba dei loquitur. Non enim ad mcftirangt; deus fpiritum. Pater diligit filium, amp;nbsp;omnia déditilliin cætera.Etiterum, Vidi fpiritum defeendetem fpecie columbx Io,amp; manfit fuper eumjK ego non nouera cum, fed qui baptizarë aqua,is mihi dixit, Super que uideris fpiritu defccden ac manentem fuper eum ,hic eft qui baptizat fpiritu fände-

h. BmiHÖBKl RKS^ONSIO. 17 5”^‘gt;^teftatusfunihiincefrcfïliutndei. Sufficianthæcinuftriffima ƒ lanfta trinitate teftimonia. Nam in orc duorum aut trium ftabit ’■nneteftimonium.

Quod fl lus nondü aidetur Coch.expreflefatis cxplicata efle per« Tejlimonié , ’'îrum diftinftio.adijcimas his feqaétia, Quidoro clarius dici po JifiinâiÔit fît pro perfonarum expreifa diftinélionc, § quod archangelus Gz perfonari, .y, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S- Lucam «irgini dominicx incarnationis facramentum

Planans.Spiritus fandlus, inquit, fuperuenietin tc,amp; iiirtus altiflî tu' ftp quot;îbrabittibi.Qiiapropter 8Cquod nafceturfandliim, uocabi P f hlius dci. Habemus in his altiflîmijdei nimirü patris, perfonam. ƒ^cedit cnim in uerbis angeli, Is erit magnus, amp;nbsp;filius altiffimi ao . Habemus filij dci acfpiritus fanfti perfonas non côfufas taimixtas, aut obfcure duntaxat confignatas, fed clariffime cum indiuife fignifïcatas. Patri enim nafeitur c uirgiz æterna 8C ineffabili generatione ex pâtre erat filius. Fp îatem incarnatur,non pater,non fpiritus fandius. Spiritus fan-*

Hq “ffginem fœcundam reddit,citra uirile fernen» Diftindlas ergo hs'nperfonas,proprietatibus non eifentia diftan pertinet amp;nbsp;diuina ilia theophania, qiiam Matthscus in fine

[j *1 f^îpitis dcfcribcns.ait fpiritum fandlum in fpecie columbæ cœx Uj ^^ttper caputIefudefcendifre,acpatrem è nube clarüTima huiuP pla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilcdlus, in quo

•pie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinaeifentia cxplicatilluftrius, quàm quod dominus

gt;s a pâtre, fpiritus ueritatis, is inducetuos in omnem ueritatem. ftudieritloquetut^ 8C

^‘fti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueritatis tres, qui fîgnificantilfimis uerbis

|ijfj-*’^°SîtCochIeus curnon æquetresdeosauttresuirosfieuttres Cttrnótref ®PPcfiem in fandia trinitate proprietates'JRefpondeo,quia deoiut tret confitcri plures dcos. Viri uocabulum feparatam perfimat di

f ,'?“ïtficut claruit in feripturae locis modo addudlis. Scholafti **hif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moror, apoftoiicam öd feripturae fimplicita*

Tfßimenta nbsp;nbsp;Si uero nulla fit in fcripturis diuinæ effentiæ amp;nbsp;fan^îæ trinitWf

diuinaefz - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ~

Jintitt,

indiuifænnitatismentio.quid obfecro illudeft quodin Exodoin liæc uerba legitur.Et aitMofes addcum.En fi uenics ad fiiios If«quot;’ dixero eis,Deus patrum ucftrorum mifitmead uos, ipfiip interrog* rintme, (^od eö nomen eius^ Quid refpondebo eisï Et refpondii deus Mofi,Sum qui fum. Et air,Sic dices filijs Ifrael.Sum.uelquifft mißt me ad uos.Si nulla fît in fcripturis effentiæ diuinæ métio, q“*“ obfecro illud eft quod dominus apud Ifaiam dicit, Ego dominu^’ Hu eft nomen meum ; gloriam meam alteri non dabo. Ego f*quot;” primus amp;nbsp;ego fum nouiftimus, amp;nbsp;praeter me non eft deus, '’®'’ fum ego dominus,8C non eft alius deus praeter me folumquot;; Deus fiusamp;faluans nullus praeter me. Rurfus quid illud quod ipff^°^ minus in euangelio dicit,Antequam Abrabam effet,ego fum^Et rum,Ego épaterunumfumus'JProindefccundumfcripturas^rJ. musadorâdam trinitatemunius effeeffentiæ, cumipfaeflentiaof gt;nbsp;quod Si S. Auguftinus fatetur, non aliud fit q fandla trinitas deus. Plura pofteade hac re dicam, ubi de coaequalitate dixero Conftatitaqj quod poft tot amp;nbsp;tarn ilinfiria plana expofita euidto'* urgentiatp fcripturarum teftimonra, qnaecuntp de trinitate pi^ mus,ex fcripturis accepta amp;nbsp;tradita credimus, amp;nbsp;quod fcripiurîO nia quæ pertinent ad credenda adorandætrinitatis myfleria,*^“”^

de fatis compreliendentes tradanr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Nec hicquicquampro te facit quod S. Auguftinus (quem defordus tuus adducit) lib.de Trinitate 7.cap.4.Difpuiandi,ioq“*’ loquenditp neceffitate licuit tres pcrfonas dicere : non quia Eorip'*if dicif,fed quia fcriptiira non cötra dicit. Quis enim non uideatS.^ guftinü in hoc negotio unice ad fcripturas refpicere: cum Codii^ pcrpetud àfcriptnris aucrfus,amp; ad patres conuerfus, ad eccleß® ditionem hanc cauffam reijeiat. Nam inter alia adhuc fig’’'’’' tius loquens Cochleus. Crederenos,ait, tres in uno deo J non autem tres deos aut dominos, ex ecclefiae autlioritate SC tius quam ex ullis feripturæ locis habemus. Contra uero S Ät’g nus in eodem cap. quod modo citauimus, Certifttme, inquif. fcripturis cognofeiturquod pie credendtim eft, ö^afpeflusm indubitata perceptione perftringitur,amp; patrem effe amp;nbsp;filin'” ritum fanftü: nec eundem filium efle qui pater eft, nec «flumeundem elfcuelpatrem uelfiliü Etqupfequuntur.Nee tiiintab hisquælib.r cap.p. idem tradidit. Qued fi S. Ang”’ Cochlco confenticnsdifcrtediccrct.nos myfteriiim «tinitatis amp;nbsp;unitatis dei non ex feripturis^fed patrum

H: BVLLINGERI RESPONSIO, i8 ö^diiione acccpife crederc, non poflcm profeflo fcriptun's uf^ dco claris amp;nbsp;euidentibus relidlis côcedere ad hominem.Atqui cqn wuit uir ille fandliflimus totam fuam de fandla trinitate difputatio® ”'01 ex audioritate feripturæ canoniex,cuius prxfcriptioni præcipit ”0« modo in lib. de Trinitate, fed amp;nbsp;in alijs operibus fuis creder^: ’’’’de nos pie amp;nbsp;reéle feripturarum authoritatem unicein omnibus ’Ppdlamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Haftenus ucroattigi ueriusquàmtradlaui certes aliquot feriptu locos de fandla trinitate teftantes.unitatem^ diuinæ efTentiæ affe

^iJteSjat^ diftinélionem perfonarum pulchre fignificantes:partingt; deftori ampliflîmam occafionem fubminiftrarem maiora copiolt; °faue cogitandi amp;nbsp;inquirendi, partim ut os aduerfarq impudens “ßtuerem. Potuiffem autem fi uoluiflem multo plures proferre Ip

Si autem aduerfario his nondum faétum eft fatis, relego ipfuqi hbrrifcriptorisuetuftifrimiTeriulliani.fcriptumdoériifimecon-' Ttrtullias p Praxeam. Nam in hoc libre oftenditadduftis undiqj amp;nbsp;collatis nus de S, 5‘pturis deum effe uniim in eflentia, trinum in perfonis. PrxcefTit trinifdfe. j.‘^b:riptorfynodiim Nicenam annis 114.amp;amplius. Floruit enin» ?“Seuero principe Romano, cuius annoij-.utipfedefefeteflatur^

50s contra Martionem compofuinannonimirumànatiuitatedo ‘'’ino.àpafl'ioneeiufdc 177. Paucilfimosergo ante fehabuitferi

Pactesecclefiafticos.Nam amp;nbsp;Hieronymus inter Latinos recenfetpri poft Vidorem amp;nbsp;Apollonium. Neceftquod hærefim ipfiim

P'”gatCochleus.Licetenim inquibiifdâhxrefeos, amp;nbsp;IVIontanifmi jp jjogjngfgfgjpjn adotandx trinitatisniiquam

Pfftus.fedfemperhabitusfuitproorthodoxo.Isin mediadifpiu *one contra Praxeam, Scripturæ om nés, inquit, amp;nbsp;demonftratio«' finft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxfcriptia

quæratquibus centones farciat.Gloriofus Thra^ ProKocrfa fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propugnator, fua opinioneinuidlos,fatis milita «oCotL

biJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prouocat mein harenam,non ficcam quidem il leL

tri • f^^’ânt.fed ad cruentam Oktalem. Concedit mihifanól» ^^'quot;tatis 8i diftindlionis perfonarum defenfioném,feu perfonarum çy”’°Jî^fationcm:ipfe fibi deligitpatrocinium Milfx papiftiextpro

Po^lketur feprodufturü locos feripturæ denos, quo lt;tes'^° tfinitate.fiuc pro tribus perfonis, aut quod debeantdici îftj P^^^°^æ’P*'®fnlero fingulos ; idcp teftaîfe mihi dicerein fa eiern, /'“S proculdubio propius c5gredi,pedc pedi iungere, mannmtj; quot;Uieonferere,terribilis nimirum ßCinuidtusÄttalus.Deo autem

Ht nobis, aducrfarqs quoqj ipfis permittentibus, defcnfio obucnM tC demonftratio rclinquatur fanftiflîmæ 8C per fe fatis inuift® euidentis ueritatis. LibentiiTime cedimus Cochleo patrociniuæ manenfium nugarum,iRió amp;nbsp;impietatü amp;nbsp;impofturarum. N« modum miror cur hic fibi Miifas: delegerit patrodnium.mihi trio*® tis defenfionem aiit perfonarum diftinóïionem rcliquerit. DentoH'' Rratio cnim adorandac trinitatis ex fcriptura, non tatn uberes amp;nbsp;jgas anri SC argenti uenas apcrit pfaffis SC monachis, quorum hiep* tronus eft,atqj facrificium Miifac Sipurgatorij ignis,apud quen» de bene,ut bonus ille pater aiebat,coxerunt aliquot fæculis. Sed ' ira iocum,in faciem dico aduerfario, nifi l«c facris oraculis medi“® teffarit porrigeredigitum, nifi ex animo nugis renunciaritpap'® cis,8Cauguftius exfcripturarum diuitethefauro deadorandisS^“^^ mendis myfterijs in faccula benediftac ninitatis apud fimplic^ “i ' ferere.Si gloria dco amp;nbsp;ueritatieius tribuerecœperit, non admod“quot;” propitium habiturum deumreuius myftes Celebris dixitjMalediû“*

ƒ«« con/oi: genue SL cOrde uero me fanftæ amp;nbsp;orthodoxæ ccclefiæ cöfefiio^^ «enrfer'h defanóla trinitate uenerari SC exofculari.Ägnofco enim quod pturit, confefiionem ex feripturarum arcanis accepit SC fidelibus tradid*;

Quia ergoferipturam pro uerbodei agnofco,recipi0 ö£ proßteor dem ecclefiae cöfenticntem,imó petitam c feripturismon autem Cochleo confiteor articulum de trinitate magis confirmatum ir* tumlp nobis ex ccclefisc quam feripturarum authoritate; imd rium plane afl’ero, Sicut autem adgloriam dei amp;nbsp;feripturarum^“ lutam perfedlionem alferendätrinitatis myfterium exferipturis’ rui,ita pauld poftexijfdcm feripturis dcoiuuante SC propitio^’^^j * ram unicum Chrifti facrificiG, ut manifefte inde colliquefcatnu§

SC meras impietates efie,quas tenebrio Cochleus dcMilf« pap*^ facrificio profert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

Filiitmpatri cotti^ualtm aut cmßtbflantialem effe^nifeflifsimeinfcnfti'^ ftnfiisdoctri. Cap. VIII.

Styjltrium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergat iam Cochleus reliquos nobis de Chrifto arti^^

Cltrißi Jo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;los in fcriptura non comprehefos enumerare.De

”‘tUis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto infuper multa,inquit,pie credimus, quæ non exp

feripturis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cat canonica fcriptura, uerbi gratia,Chriftum elfe

nplicatum fionfeu confubftantialem 8C coæqualem (hanccnirnuocem»“ Cofhlw, ap.sgt;.) deo patri. Contra Äxianos. n._Mariam efle dei genitrif«^’

Scperpetuo uirgincm.Vef.Ghnftum eflcunigenitum nirgmisMa-' fiæfilium.Contra Heluidium. lli.Chriftum cfleunius perfonçôC. “uarum naturarum.Contra Ncftorium, mi. Chrifiûhabereduas ••oluntates in unaperfona.ContraMonothelitas. V.Chriftumha/ pratterdiuinunffpiritum rationalem quoi^animatn. Contra quot;pollinarem,amp;c.Hæc exempli amp;nbsp;breuitatis caufla fuïficiantquç ab '«lefiaedo^li firmiter credimus amp;nbsp;pie afTerimus, licet in fcripturis pon lînt exprefle comprehéfa.Ifta omnia Cochlei funt, qui nifi pror “sexpuiffetcerebrum, aut arbitrareturfe apud fungos uerbafundc f'iquibus uel nullus fit codex facer, uel qui 'codicem facrum legere j’on poffint,aut qui blateroni cuilibet crcdantquidlibet, proculdu^ 'o nunquam aufusfuiffet tam prodigiofas nugas mendaciaflu P^dafpargercperecclefiam. Vtueroecclefia dei qaæ impuris Coz Jquot;*ti uerbis grauiter haud dubie offenditur.clare cernât,imo et manî '«iffitnedeprehendat Cochleum uaniffimamendaciacontra Chri amp;nbsp;uerbum eius (non libenterhuiufmodi uerbis utor,fed zelus ç**Paeus non iniuftus fpero,qucm pro gloria uerbidei gero.incale ‘quot;sdpfa extorquer) confingere amp;euomere, docebonuncamp;euin-' ^’’’perfpûuis fcripturæ teftimonqs Chriftum lefum dominum no quot;m patri efte confubftantialcm 8C coarqualem : hoc eft demonftra “^’luod fcriptura explicet 8i exprefie comprehendat Chriftfi lefum ^deecoæqualem.adeolp Jiow/fje,id eftconfubftantialcm efle, *^0011011$ apud Zachariam in cap.ij.Excitarc ôgladiejnquit, fu Coa^ualit coæqualem mihi, dicitdominus

. f'huHjn_Pçrcutepaftorem,SCdifpergenturoues.Ètreliqua. Hæc ^Jiiuerba de Chrifto exponenda cflc.euincit authoritas cuange^ Z*’. ^»angelio enim fecundü Matthæum harc ipfa uerba recitans obijcit Gochleus S.Hieronymû’non '^ertifl'e^fypjQçjjjflçfat mihi quidlegcrit,quid uerterit, amp;nbsp;quomo euro locum S.Hieronymus.Non poterit aliud refpon CômentarqsproditüeftHieronymianis.Legitergoex

*'^''*''057 *^3^ Naquot;’ poftrcmü hoc, de quo lis eft, ma* iJ” ^Ppnit in commentarijs fuis.Atqui apcrtum eft omnibus Hc* li„ *'■***”8quot;® uel mediocriter peritis quid fignificet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lexica

quot;adunt eam uocem fignifîcare confimilem, paretQ« nemini obfcurum cftquid uerterit Hic lt;injZ’*'“sfuperuirumcoh£rrentemmihi. Itaautcm uoluituirfan» tOÿ *”“^amipfam^fubftantialcm, utficdicam,inhîcrentiam fiuc immanentiam patris amp;nbsp;filij proprrjflimam cxpri Nam his uerbis quod ucttit exponit, dicens,£t uir cohatreitf

AD 10. C 0 C HLEI LIB ELL VM dco.qui ait,Ego in patrc,amp; pater in mf,amp;c. Quomodo autem eft Itus in patre.aut pater tn filioïAn fient Metangifmonitç fabulantun an potins fecundum æqualitatem in diuinitate amp;potentia ; fieutio^ thodoxe fentit Phylaftrins.ZachariasKatßprophetateftatnrpatrin^ lium efie coæqualem.ac teftatnr uerbis Inculentirtitnis. Falfilfin'“''’ ergo dicit Cochleus, fcripturaaiid necexplicare« nee exprefie co»^ prelienderc.

Cofubftan: nbsp;nbsp;Prodeat iam amp;nbsp;loannes arcanorum ccclefiium feere tarins,

tialis patri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domino prac alijs dileólns difeipnlns, ae difertis uerbis tcftf'“'

patri filium eflceonfubftantialem.CIamatergo,DeuseratfeiinO‘^ le.Hic eratin principioapnddeum. Omnia peripfnm fatflafunt'^ fine.eo faólum eft nihil, quod faélum eft. Teftifi'eatur his perfpi^“^ opinor.fatis filium fine uerbum ant fermonem non eftcfadû.r*’ quaeeuncpfaólafunt,inquït, peripfnm fâdlafnnt,adeo utfineeo? Aum fit nihil,quod modo faélû fine ereatura eft. Vndc mani ïnum eft filium iuxta diuinâ naturam non effe ereaturam. Siu“'?. ereatura non eft,eiufdem eumpatrefubftantiae eft. Omnis ftantia quæ deus non eft,ereatura eft;5i quæ ereatura no eft,d^“® / Quod fi fîlius non efteius fubftantix euius pater eft, certë ftantia eft.Si fatfta fubftaniia eft,mentiturqui dixit omnia quy^ , funt peripfnm efic fatfla.Atqui nerü dixit qui teftatus cft,onini*‘'. fadla funt, per ipfum cfle fadia : eft ergo fîlius unius eiufilcin^ y’j ftantig cum patre,aciccirco confubftantialis patri,nontantutn ! fed öfnerus,id eftfubftantialis deus. Hue pertinents: Ioannis p’fj ftx teftimoniailla,Deum nemo uiditunquä, Vnigenitus fih“®’ eft in fin n patris,ipfe cnarrauit. Item, Poft me ucnit uir qui ce(fit,quia prior me erat. Apud cundem in cap.y.ita legis, ergo quxrebant ludxi eum interficere,qiiia non folum batü, («»«Ksti rranfx l/ioy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hifi') fed amp;paxem fuum

ponunt per o/i(,f©-.Nequitautem xqualitasautfimilitudoin’ paxem amp;nbsp;filium in ulla alia rcefle,quàm in fubftantia. Nam guftinusinTradlatuin Ioan. ir. Non quomodocunqj.a*fgt;P fuum dicebatdeum.fed quid Aequalemfe faciens deo. mnesdicimusdeo.Paternofterquiesinccrlis. Legimusoc dixifie.Cum tu fis pater nofter.Ergo non huicirafcebantur, ft tremfuumdicebatdeum.fedgjlongealiomodo § intelligunt ludxi quodnon intelliguntAriani. Arianiquipt^^^ xqualem patri filium dicunt, amp;nbsp;inde hxrefis pullulât in ecc f certe uerba euangeliftx hunc fenfum ipfa exprimunt,diliS^*’ gulgt;

H. BVLLINGÏRI RSSPOMSïO, 1» Sttli obferuantibus. Nam [udxiintelligunt ex uerbis faluatorîs do ^inum Hngiilariquodä modo dcmn^appeliafTepatrcm füum, utitÿ propnum natiuum feu genuinum, ex quo naturaliter natura*

**s fïlius patri fù genitus, coxqualis amp;nbsp;confubflantialis. Sequitur protinuî.xqualem fe faciens deo.Quo fane nihil poteft dici cia

**us,euidentius,8^inftitnto noftro magis appofitum, Rurfusioan* I ®is s. cJiat dominus. Si deus pater ueftereÜTet, diligeretis utiqj me.

^SOenim exdeoprocefl'i amp;nbsp;ueni.Duobus utituruerbis procedendi ^Ueniendi.Priori fubindicauitætcrnâ illam amp;ineffabilem ab ætec ”0 generation? qua ex pâtre genitus eft, talis utiç procedens filius, Spalts erat pater.lumen de luminc.deus uerus ex deo uero, confub* ^ntialis patri.Pofteriori incamationem denotauit.Defcendit enim ’’‘•us dei de ccclis,amp; uenit in mundum.Ineodem capite non fine iu f^'urandoillud expreffeexplicans, quod Cochlcus totics feripturis ^“fxplicatum efic clamat, dicit, Amen am en dico uobis, antequam . prahâ nafceretur.ego fura.Non dicitfui uel cro,fed fum, alludens , quot;iiirum ad eficntiale dei nomen, cuius mentio fit Exodi j. Vfurpat dominus lefus patris nomen,quod ineffabilcmefientiam S? in

'■^utabilem naturam fîgnificat. Sicut ergo deus pater tempus ne* amp;nbsp;fepjper eft quod eft : ita fi'lius quoqj iuxta naturam diuinam ^'quot;inouittempus,fed femper idem fuit, amp;idem nunequo^ manet ^eftinfa-cuia deusbenediélus. Hucpertinet5?iUuddominidi(fi:u j f'lfpicuum Sf pcrceIebre,Ego amp;nbsp;pater unumfumus?Vnum utique .fubfiftentia fiueeftentia diuinitatis.Neutrum enim

I /’^“Urticum fit,non pertinetad fingularitatem, fedad communie* '■’’feram omaium,amp; præcipueadunitatemfiue identitatem natn J ’Kjfubftantix.Vnumpncterea dixit fignifi'eanter,non unus:nec dixit.fedfumus. Illopercutiens AriS, hociugulans Sabellium, ?aliter quàm de coæqualitate ÔC confubftantialitate patris ac fi* J'ntellexerüt ifta auditoresludæi, quos hoonomine Cyrillus The cap.tr. Arianis putauitmeliores.Sequitur enim.SuftuIc

Iudæi,ut lapidarem eum.Qiiare lapidarenrJ(^ia jju nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;läpidibus obrucrc,qui diuins fibi srrogarit glorism»

deo fefe uenditaritlmo ipfi ludæi protinus adijciunt. Ob bo* opus non lapidamus te,fed ob blafphemiam: amp;nbsp;quia tu homo fis,facis teipfum deum.Quibus nefeio G quid uel fingi potuiftet ^“'dens magis, pro noftrx afiertionis confîrmatione.Cui accedit quod dominus ipfos non redargiiit erroris,fub ’’O perperam illos quod dixifl’et intelligerc. Imo planius, fufiuÿ **ftdentiusper confequentia dedarat atrp confirmât, quod deunii ff

ÄD IO. COCHLEI LIBBLLVM non blafphemaritjcu deus fit uerus,filiusutiq5 dei naturalis, ac fubftantialis patri. Verba non recitabo.Suntcnim omnibus expo*' laJoan.cap.io.PluraadhucpofTemhuius generis argumenta ftitnonia pro inftituto noftro proferre ex euangelio Ioannis,nif'l'i fufficeret,abunde fatis perfpicua inuidh. Mirum uero fi nonoo pœnitet Coclileum fuæ temeritatis.Mirum fi nondum pudetlio^ illius fui putidiflfimijtitulotenus quidem pro authoritate Canotii^ fcripturæ amp;. catholicæ ecclefiae, fed reuera contra authoritatem ab* lutamtp perfedlionenidiuinarüfcripturarum editie Seduinciem ilium uinculis notais quot^ alijs.non minusinfolubilibus.

Paulut mu Nunc enim unum at^ alterum c Paulo dodlore gentium pf®quot; mfeßifsime remusteftimonium.Hicad CoIofTen.de domino noftro lefuCW' thcttfiliu ftoloquens. Quiefiimago,ait,dei inconfpicui.primogenitusu'quot;' fatrie{fe uerfsccteaturæquodperillü creata fint omnia. Êtcætera ColoiS '’ tonfubflan Hoc uero quid obfecro aliud eft quam fi dixiflet, Filius patri coo'O ti4l(nK ftantialiseftdCumenimdeusfecundumfuam fubftantiamfitiî'quot;'

bilis,amp; lucem habiter inacceftam, confequens eft dominum fecundumalTumptam fpeciem humanam, non efie imagined inconfpicui;imèneceflquot;eeftin Chriftoaliudeflefeciidum quodiquot;'’ go dei fit,nimirum ipfa diuinitas,iuxta quam patri coæqualis ti*’ men ex luminc,deus uerus ex deo uero,confubftantialis patri. Q“® referendum puto amp;nbsp;i.cap.epiftolpad Hebracos. Ad Philippen, id^ Apoftolus,Is, dicit, aifedlusfitinuobis, quifuit amp;nbsp;in Clwiftol^'quot;’ qui cum eftetin forma dei,non rapinamarbitratus eft ut effet lis deo,fedfemetipfum inaniuit forma ferui fumpta, in fimili«*^'*'* hominum conftitutus,8f figura repertus uthomo.Etreliqua.Po*^ rat hie locus unkus fufficerefobrijs mentibus,amp; nullo conteniioquot; meroebrqs. Nam diferteteftaturfiliu patri homoufion óóooarqf’* iem effe. Nam in forma dei efte,nil aliud lft,q deo per omnia ïQ“*'' lera.adeo^ipfumdeum efle. Sequitur enim, Formam feruiaffun^'' pfitrid quod iterum exponiturper cöfequens,In fimilitudinehonj'^ num conftitutus:id eft,uerus homofâdlus,cæteïis hominibusnquot;' in rediflimilis,pcccato cxcepto:quod idem alibi appédit.Nam pf®^ tinus adiiigit denuo, Et figura repertus ut homo. Proindein fof'quot; deiefle,nilaliud eftquam ipfura deum uerumefle, deopatripf® mnia fimilem. Adijcit enim. Non rapinâarbitratus eamp;uttffctxß lis deo. Rapinaautem res eft aliéna, quæ poflîdetiir per iniuria'quot;' Cum ergo dei filius natura eflet filius.deo per omnia arqualis, nÇ rapina.id eftalicno modo, fine per rapinam ueluti luppiter fed natura erat æqualis deo. Confequitur ergo necefl'ario amp;nbsp;pf^P

H. BVLLINGERI RKSPONSIÔ, 11 filium patri eflc coæqualem ôC confubftantialem. Habet Cockz 'U propheticis.euangelids apoftolicisip comprehenfum literis, 8C Pteffe quidem comprehenfum.adeoiÿ diferte expreffum.quod ne |*'’îtiti fcripturis exprimi amp;nbsp;explicari, patri filium eflc coæqualent Wtifubftjuàaicn, [{J fæjQ itjjp dcprehenfuserrorepropriam CO . '^'ftndaChrifticccIcfta portât ignominiâ. Vindicat femetipfam 'quot;Ptura,amp;ftultitiæ, ut ne quid dicam acerbius, redarguit flultun» ochleü. Sentit iam claritatem Si abfolutâ uerbi dei perfeftionem, “quot;^ni (àtig in«Iigiofeimpetiit,Dominus aperiat cæcis oculos.

Jiis omnibus illud quotp accedit, quod ne ipfi quidem patres ue Patres uet Sincccflarioinconfltilucon tußi teflan I ‘'’’pium Arium ufifunt, aequo tuliflent animo, fi ipforum faccu^ turfeaccet ^'’oedixiflet Cochleus.quodmodoliteris mädarefuitaufus, Chri pijfe Conc ‘‘'’idei filium homoufion.id eft confubftantialem eflc patri, nullis fubfiatialis '^Prefliim contincri fcripturis. Ac ne quid odiofius in aduerfarium uocecxfcri 'dearcöfingcrc, proferam aliquotfanftorum patrum teftimonia, pturif.

ƒipfum uanitatis Si imperitix redarguant, fcripturarum uero ab perfeiflionem confirment, adde Si confeflïonem fidänoz f*roborent.

J ^piphaBittsSalaminarCypriepifcopuSjpictateSicruditioncuir Epiphot ?f*niraus,in operc fuo contra haerefes cdito,qiiod appellauitPana nius, ^•’’Hb.x.tom.x.de Ariomanitis uerba feciens.Rurfus, inquit, prxz A^ntciiratiuühocpharmacumSi faliitareantidotum,firmitatem t J* ^anftsc dei ecclefix abqccre uolentes, ac dicentes, V nde nobis

ƒotiac nomen afferturlt; Cur filius coeflentialis patri dicitur^ Qua: .'^'Pmradixit de Coeflentialitatelt;Quisexapoftolis efl'entiamdei ’^‘t^Nonfeiunt autem quod Si fubftantia Si eflentia idem eft ratio ^■Confiait enim dominus infubftantia fua. Ethoc,Splendorgloz (•* diarader fubftantiac ipfius. Eflentia igitur eft non cxcefliis, J* *pfum hoc quod cft.ficut dicit Mofcs,Qui eft mifit me,ad filios Ifs ^'Uoquens; Qui eft igitur,eft quod eft. Qiiod uero eft,eflentia exiz

J'S eft, Atparticula con,non unum rurfus fignifi'cat,fcd de coeflen 'I duo perfedlafignificat,fcd non inter fe diuerfa,ncqj ab ipforum quot;3te aliéna. Si uero etiäuteremurpietatis gratia diftionealiqua ?°Pter connexionem ucritatis. Nam fine hoc ut confiteamur coefz '^«alem omnes hxretici confutari non pofliint. Quemadmodum quot;n ferpens odit odorcm bituminis. Si fpirationem cerui. Si fuffiz gagatae lapidis, ôC fumum ftyracis: ficetiam Arius Si Sabellius 'ohabent uerbum côfeflionis coeflentialis in ucritate. Sed tarnen \ 'pfos dicimus,Etiamfi jion eflet hxc uox in diuinis fcripturis (eft

auté amp;nbsp;clare habetur in lege amp;nbsp;apud apoftolos ac prophetas; cx duo bus enim aut tribus teftimonijs ftabilietur omne u£rbum)a£tanicn li cebat nobis propter pietatem uti didioneutiliadmuniendamfau'' dam fidem.Etreliqua.HæcEpiphanrj funt.

Jtniroftus Porrdexfcriptoribus Latinis eximiæ dodrinæ fandimonis uirS.Ambrofiuslib. de Fide contra Arianos cap.4. Qua: eftjnquiii fubftantia dcKIpfum quoddeus eftfimplex/ingulare,purum, nulli concretione permixtum, lympidum, bonum, perfcdum, beatuiu« integrum, fandü,totum. An tu putas inane aliquid elle Si uacuum quod eftdeus ï Hoc enim dici blafphemia eft. ut inane putctur pö quem cunda conftitcrunt:qui omnia uerbo edidit, raticnecon’po' fuit, uirtute profecit, cuius nutu Si imperio cunda reguntur, cunda deferuiunt. EtbenequoddcdeoIegisfcriptum.Ego fum qui Tun’! amp;nbsp;qui eft mifit me. Et ipfefaluatordominus.Hæc eft inquit uitaa'fff na,ut cognofcat te foltim uerum deum, quern mififtiIcfum Clu* ftum.Eft ergo in fubftatia eflentia fua deus : cuius cognitio uita na eft,qui amp;nbsp;tantus eft quatum dici non poteft. Qui tunc digue matur,cum ineftimabilisdicitur,uti^ uelis an nolis.ErgoipiuuiQ* eft,hoc eft fubftantiæ huius rei quæ efle dcf£nditur,quod tarnen iaW didumeft, quantum Si quale fit nec mente concipi,.necfenluïft'^ mari,nee animo defirriri poteft, dummodoconftet eile quod elle ditur,ut de eoipfo quod deus eft, inde fitfilius, utuerusfitfilin^’^ uerus fit pater in filio, Si filius in patre ; lioceritHomoufion, id^' unius fubftantia: cum patre. Sicutipfe dominus ait, Egoinpatre.* paterin me.Ego Si pater unSfumus.Et,Egodep3treexiui.Et,Q“‘ me uidet,aider Si pattern.Non immerito, quia filius dei de deO trenatus eft, Kideode uniiatefubftantiæ, amp;nbsp;demaieftatedeiia'*-'’ unum funt,Sfc. Et in cap.5-. Cum ergo banc unitatcmfubftantiï’*’ (ebant in patfe Si filio non folum proplietica fed Si euägelica authoritaieco' feripturis gnofcasrquomodo dicis in fcripturisdiuinishomoufion non iuue^ »onconfine niri^Quafialiud fîthomoHfion,quàm quod dicit,Ego dedeopatf^ ri Hoinou: exiui. Et, Ego pater unum fumus, Vel quodprophetæ exapeu® /iwi, fubftantiam dei intimabunt.eHæc eft autem nominis ratio,utinp3'' tre in filio unitatem fubftantiæcredas, licet rem ipfam quxefti'’^ cnarrabilis definite non pofTis, ut fine lumen de lumine diras, •gt; uerbum de uerbo,fiucfpiritum defpiritu, flue dominüdedomiu®' quodcunep de co dixeris unius tantum eficntiæ pattern filiuer

Ambrofium uero feqinitus D.Aurelius Augufiinus ecclefic C ' flidoftor fidelifTimus doöiffimus^, in Altercatione cum

R. BVLLINGERI REJPOHSIO. Il Confubftantialcm,inquit,fibi genuitfïlium pater,quia non accepu Jînquam creatura.indigensundegenuißet.tota copia,quodipfeeft, genuitjperfcéium genuit,quia fine tempore eft ipfe, qui genuit quem genuit. Si homo generat quod eft, deus non potuit genez quod eft^Accepit homo ab ipfo dco,et tarnen licet acceperit,hoc S^nerat quodaccepit.à nulloaccipiens pater deus,quod eft, genez fîtenon potuit^Hanc æqualitatemfubftantig t/tta'ixf/ fermo Græcus ®fttndit,nil aufterum.fed optimum dulcetp, ôi hoc quod credédum ^l'mnaniscordibusintroducit. Etfi enim uerbum ipfum in lege '^dptum non inuenitur,quiaa:qualis eft patri filius,perbeatum loz Einern primitus,amp;per Paulum pofteacomprobatur.Ioannesenitn ^'I'lalitatem dixit,Paulus formam impleuit. In duobus, inquitfcriz

aut tribus teftibus ftabit omne uerbu. Per duos cm ueriflimos I'ftcs iam probauimus unius fubftantia: cfie acqualesqj pattern amp;nbsp;fi !'**’’Addamus 8C tertium Thomam ilium difcipulum poftdubitaz fortius confitcntem dominum amp;nbsp;deum, quern nec refurrez

^'fTecrediderat crucifixum. Dominus meus, inquit, ôC deus meus» JPptobatfilius dióium, quia fe cognofcit àfua creatura iuftifiimc

6c dominum proclamatum , patri utiqj SCfanftofpirituicoae ‘‘fnuin, Homoufion italt;5 uerbum eftGræcü,amp;ChriftusGræcum '?^’gt;omen. Quiaccufatpcriniuftitiamdeuerboquod nöintelligir, quot;’fninon accipiat Side nomine nomen Jlomonfion uerbüunius *‘'*l(lem^ fubftatiæ fonatin Græco non quenquam infirmum,fed* f'^ffetn S!. filium fpiritum fantftum.Etquæfcquuntur..

Wetn author fignificantius fcripturjc omnera deferens honorem, Augu/li. '‘'interimpatrum difputationesnoncStemnat,fedijsquocpfuum hocnego: °tmnreliHquatinecclcfia,lib.contra Maximinum Arianorum epi f’»”’ ex

}.cap.t4.Pater,inquit,amp;filiusuniusfunteiufdcmtj,’ fubftan ftntctia pa *'HoceftiIlud Homoufion quod in CôfilioNicenoaduerfushæ trum.ffd ''jcos Arianos à catholicis patribus ueritatis authoritate Si authori fr'ptura ^•'Sueritatefîrmatumcft:quodpofteain Gonfilio Ariminenfiproz uulcindica r''’nouitatem in uerbis minus g oportuitintcllelt;fia,quam tarnen j '*'5 antiqua pepererat, multis paucorum fraude dcccptis, hxrctica ji^pietas fub hacretico imperatore Conftantiolabefadfaretentauit. /tlpoft non longum tempus libenatefidficatlïolicæ præualentc, •j^ileaquam uis uerbi,ficut debutt intellcda eft,Homoufion illud ca O‘ifacfidcifanitatelongelatc(],’defcnfumcft. Quid eftenimHoz

quot;.nifi, Ego amp;nbsp;pater unumfumus^ Sed nunc nec ego Nicenum, I'idto-ob ^''ttdcbes Ariminenfetanquâ præiudicatutus pre ferre con filiiim: firua.

AD 10. COCHLBI LIBELVVM neccgo huius authoritate,ncctu illius dctineris:fcr{ptur3runi authO ritatibus,nonquorunqpproprijs,fedutriftp communibus teftibus» tes cum re,caufra cum caufla,ratio cum ratione concerter. Vcriep Icgj nius,Vt fimusin ucro fïlio eius lefu Chriftotipfe eft uerus deus ÿ- “* a acterna. Vtriç tâti ponderis molibus cedamus. Dicitecrgo nobi5gt; Verum ifte uerus dei fi'lius ab eis qui gratia filij funthuius nomi*quot;^ | quadam proprietate difcretus de nulla fubftantia fît, an de alilt;llt;^' Non dico,inquis, de nulla, ne de nihilo dicam. Ergo de aliqua £»' Quxro,De qua^ Si non depatris,aliam quxre. Si aliam non inuC'' nis,quia omnino non inuenis, patris agnofce, amp;nbsp;filium cum homouftonconfttere.HxccxAuguftinorecenruihucuG^. , Ka uero haftenus protuli ex patribus, non quod patrum aut**'^ lorum hominumaudioritatiinnitar, fcripturis enim innitor:kd^‘ kélores cernant Cochleum omnibus modis fuperatum, Si-in eft® re fœdodeprehêfum. ne patres quidem inhaccaufia fibihaberepr® pitios at(5 fauentes.Interim teftimonia amp;nbsp;expofitiones fcripturf 6® Aorum patrum libenter SC magna cum gratia recipio 8C laudo, q**® tics uidelicetfua ilia uel ex fcripturis deducunt, uel fcripturatnt^^ pturis illudranuquod hoc in negotio abunde pneftiterunt.

Mariam amp;nbsp;Jeigmitricem cr perpetuo uir^inem effe,mantftßifsinK rit fanélis Joceri. Cap, IX.

VaeritpractereaCochleus quibusfcripturisfîtproi?**’',*^ , cflcoportet,qui in fcripturis non uidet, quod tan to irradiât Ifaias enim clamat,Ecc€ uirgo concipiet,i8f pariet filium.Si nomen eius Emmanuel. Atqdobfccrolîgnifi'catEmmanuel-l'*’ diçus hoc interpretäs, Emmanuel,inquit,fi quis interpretetur, lo” nobifcum deus. Concepit ergo amp;nbsp;peperit uirgo deum, undew^ appellatur Dei matermelloannc quotp atteftâte amp;nbsp;dicentc.Verb« caro amp;dlum eft,8i habitauit in nobis.CertcS.Athanafius inepi^®.^ ad EpiAetum Corinthiorum epifcopum.Conticefcant quit,qui aliquando dixcrîît eum qui ex Maria prodqt, nô elie lt;P'“ Ghriftum amp;nbsp;dominum âC deum.Sienim non deuscratifl corp® j quomodo ftàtim progrcflits ex Maria,uocatus eft Emmanuel,*] j. eft;fiinterpreteriSjnobifcumdeus^ Qiiomodo ueroetiam P^“ non uerbü crat in carne. Romanis feripfit,Ex quibus ChriftuS

Mariam fanftam ôC dci gcnitricem amp;nbsp;perpctuô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

ginemÆgoucrorefpondeo.mirarimeCochkûuic^ re lolio tam uili fdliccttritico. Reuera enim

ïatn uero amp;nbsp;archangeliis Gabriel apud Lucam eadem ucrba pro^ Pi’etæ repetens,E«e,inquit,in utero côcipies amp;nbsp;paries fiiium, 8i uogt; J?“iseum lefum.Iseritmagnus, Sifilius altiflimi uocabit. Etmox, xpod nafcetur fandlum, uocabitur fïlius dei. Fœtus ergo editus ex j*''ginc,eft ipfe dei filius.iccirco mater huius fœtus eft mater filij dek '''«dit bis tertium Elizabethx, non modo darum, fed exprefl’ifligt; quo^ teßimonium. Hæccum uidiifet amp;nbsp;audilTetdeiparam ul

*'®in tnontanaadfe uenientem,exdamat, Benedida tu intermulie benediifîus fruftus uentris tui.Et undehoc mihi.ut ueniat ma

dominimeiadme^Audis Codilee Mariam uirginem manifefte JPpellari domini matrem^ Non opinor tam rudis es apoftolkarura ^î^rarum,ut ignores in idem reddere.fiue quis dicat matrem domix *î'ifiuematrem dei.Imd apoftoli lefum Chriftum,dominii frequent ^sappeilaruntqdeum.acperdominü ipfum deum intellexerunt. ^otiflima enim ^nt quæ de bac rc tradidit S. Petrus apud Lucam li 'oAifluum apoftolicorum cap.i.Cxterum ne quis Elizabethæ tc-lt; ''quot;onium eleuaret tanquam fœmineo aut muliebri prolatum aifex '^iPncmifit LucaSiEt rcpieta eflfpiritufanfto Elizabeth, exclama.*

p'^uocemagna, amp;dixit, Benediéfa tu inter mulieres. Et reliqua. .'oinde cfpiritu fanôlo,in literis Tandis, citra ambages amp;nbsp;non obgt; 'quot;'■f relatü eft diuam uirginem Mariam amp;nbsp;did amp;nbsp;effe matrem dei*

Petpetuam uero uirginis integritatcm Ezechiel propheta prophe ïnigmate fignificauit,cum conuerfus aduiam portac fanduarij Mitridper* ’^''fioris.quæ refpiciebat ad Oriente, audit ab eodéfpiritu qui Ma* pçtMmcffi ^5Pquot;dicitiam confecrauit,Portahxc claufa erit,amp; non apertetur,et uifÿtion, ’“'non trâfibit per cam, quoniam dominus deus Ifrael ingrefiïis eft ^'’■fatn,erit^claufaprincipi. No'nncfatisapteprophetadcpinxit .. ''quot;•û uirginis uterum, exquo nobis cxortus eft fol ille iuftitiæ, qui

quot;minât omncm hominem uenicns in hune mundum ; de quo SC ’d'arias apud Lucam, Vifitauir nos orienscx alto, utillucefeatbis l'nintenebris Si in umbra mortis fédent. Claufa erathæcporta an

P9rtij,ci3yf3 fuit in partu,claufa manfît Si poft partum. Soli Chri quot;principi patuit,qui fuo ingrefrufandificauiteam,egrefl’u confe* quoniam ilia non fpedabat nifiad Oricntem.unde purifTi*

quot;s emergit Sol,fol ille nunquâ occidens, innouans Si exhilarans mnia.Spejqabatad uiam fanduarij cxtcrioris,quoniam ea natiui* I) rratextra uulgarcm hominum natiuitatem, nil babes admixtum th''*i^quot;æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliter interpretatus eft eum locü Eze*

'dis amp;nbsp;Proclus illeCyzicenus epifeopus, uir in ecclefia Ghrifti tamJeipa nominis. Beatiflima certc dei genitrix impollutus eft uirgi* ra wrÿnii,

AD lO, COCHLSI LIBSLLrM nitatïs diefaurus.rationa! is feciindi Adam paradifus, offi cina unio* nis naturarmn,thalamus in quo uerbum defponfauit carnetn, 2'’!' matus naturae rubus qusm diuinac parturitionis neutiquam wui ignis,uere leuis illa nubcs,cum qiiifupra Cherubim ftetitcuinf®^ pore gcftans.cœleftis pluuif purilfimum ucllus.ex quo paftor ouj indutus eft,Maria deni^ ancilla ÔC mater uirgo amp;nbsp;cœlü, ad homines pons. Accuiquacfo uerifimile uideatur uirorum iu® mum lofeph.templum illud facrofanftum foli dei filio cöfecrsW® unquam compleóli potuifle, qui angelo docétcdidiceratuhg®' Si concepturam ôiparituram, quiprætereaexuirginenatuin^ rateum.quem cœleihbus hyranisccIcbrabantangeli.adorabîtH’ giPerfici,pro deoamp; redemptorecxofculabantur Simeon K Anj* prophetifla in templo^ Poftremo cum ipfa fîc loquitur ardwng^^J Qiiomodo fier iftud,quoniï uirum non cognofeoï fatis ap«r“P^^ petuum uirginitatis propofîtum.Sed SC epithetonVirginisi«^*'® eft deiparæ attributum, ut poftmodum nunquam ademptutn u® j. tur. Pluribus hac de re ex feripturis agit S. Epiphanius contra AnJ . comarianitas lib.j. tomo i.qui SC inter alia.difpiitationcm j pturis imponens SC fupctaedifïcans,A.udiui,inquit,à quodamiq“®“ audet aliqui de Maria dicere.quod poftquam gennit faluatoren’ gt;nbsp;pulata eft uiro.Et non admiror. Nam ignorantia eorum qui dinem diuinarumfcripturarum non nouerunt, netjin hiftodi»'** fatifunt, Temper ab alqs ad aliatransfert aediftrahit cum quie^p*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pria mente uultaliquid de ueritatcinueftigare.Et caetera,

Chrifio domino in una perfona dutts e/Je naturas, manifeßifsintefids pturiidoceri. Cap.

HVnequoniam Cochleo uifumeftj'nullis expliorh'-.j pturis quod Chrifto duæ fint in unaperfona naturï,4 tarnen patres religiofe contra Ncftorium eccle(i«^‘^jj derint,audiamus quid beams amp;nbsp;fidelis eccIefijTdd« naeepifcopus.amp;gloriofusChriftimartyr Vigilius fuperhacre*’ bis reliquerint,utinde omnes intclligätfandos patres omnia ma contra Neftorium SCEutychem deprompta, exarmariopf® , fcripturarü:dequibus loquens Apoftolus.utiles efleperhibetado élrinam.ad redargutioncm.ad corrcdionem.ad inftitutioncni.4 eft in iuftitia,ut integer fit dcihomo.ad omne bonum opus app^ Propnfflt;t=tus,i.Timoth.j.

«1 fine nds Vigilius ergo lib.contra hærefes i. Cur,inquit,ifti uelquom®. tura uox in ambabusnaturisproprietatis nomen refugiut,nefcio,numfO .|j iiffertit. perfidiae uelamine obducuntur, ut non uideant,non intellig^^^

Chrifto aliud diuinitati,aliud humanitati dus congruere,licet ftmul utrunlt;y commune. Ait nantp difcipulis Cuis,Si diligeretis mc,gaude retis.quia uado ad pattern,quia pater maior me cft.Et iterum.Expez dituobis ut egoeam. Si enim ego no abiero, paracletus ad uos non ucniet.Et certe' uerbum dei, uirtus dei,fapientia dei, Temper apud pa Item Sc in patre fuit,etiam quando in nobis nobifeum fuit, Ncq; ez nim cum terrena mifericorditer incoluit de cœlefti habitationc rez «cflit. Cum patre enim ubiep eft totus pari diuinitatc, quem nullus continet locus. Plena quippe Tunt omnia filio, nec eftaliquis locus diuinitatis cius pnefentia uacuus.Vndeergo fiCquo fc iturum dicit? *ut quomodo fead pattern perreäurü adiërat,à quo fine dubio nun Wm receirit\Sed hoc erat ire ad pattern, ôC recedete d nobis,auferrc ’Ichoc müdo naturam quam fufccperat ex nobis. Vides ergo eidem •'ïturæ proprium fui(re,utauferreturöCabiret à nobis, quæ in fi ne ^niporum reddeada eft nobisfecundum atteftantium uocem ange 'otum.HicIefus qui receptus eft à uobis, fie ueniet quemadmodum quot;idiftis eum euntem in cœlum. Nam uidc miraculum, uide utriufqf Pcoprietatis myfterium, Dei filins fecundum Immanitatem fuam re 'cITità nobis:fecundum diuinitatem fuam ait nobis,Ecce ego uobiz 'cumfuni omnibus diebus nfqjadconfummarionem fæculi.Si noz “dcnni eft, quomodo ait, Venient dies quando defiderabitisuidere

I diem fîlij hominis, ôi non uidebitist Sed nobifeum eft, 8C. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft nobifeum. Qiiia quos reliquit. Si à quibus difeeifit humani

*^'cfua,nô reliquit nec deferuitdiuinitatefua. Per formam enim fer quant abftulità nobis in cœlum,abfens eft nobis:performam dei

^a.' non recedit à nobis in tcrris,præfenseft nobis;tamen ÔC prçfens ®cabfens,ipfc unusidemlpeftnobis.

' f ^demlibroi.CertumeftdominnmnoftrumlefumChriftumfcz DurftMtiai /*uduni catholicam fidem Si præconia feripturarum duas habere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;04

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;harnm duarum natiuitatum utrancp gerens naturam, dei feili /l'»

''•qua de patre natus eft : Si matris, qua de matre progenitus eft,uz J^siderntp deus Si homo eft Chriftus.Geminaenim natiuitas, ge^ Chriftodédit naturam,dum qui deuseft depatre, idem tt Ä matre. Has itaep natiiras quas ex utroep habet parenz ■^poftolus duas nominat formas, dicens de ipfo. Qui cum in forz dei effet, non rapinam arbitratus eft cfTefe aequalem deo, fed fez quot;ipfnmexinaniuit formamferuiaccipiés. De quibus formis fine

Ph . P’“'^^'ubet,fiuequamex homine matre accepit, proz quot;äh uaticinio clarius côftat cxpreflum,lfaia de feruili forma eius.

ÄD IO. C O CHLEI LIBELL VM quæ pafTionis uilitatequodammodo indecora apparnit, italofl^’’ tc.Inglorius erit inter uiros afpcdlus eins, amp;. forma eius inter 6**® hominum.Etiterum,Vidimus,inquit,eum,amp; noncratineofpf^', fnetß decor,fed forma eius defpeda amp;nbsp;defieiens fuperfilios homin''' Et hæc quidem deferuili forma, in qua uniuerfas pafTionis pertulit,lfaias loquutus eft. De diuinitatis auté forma, quæ dccof^ fuum per fui impaffibilitatem retinens, licet pafTionis pulfatain'quot;' riis,fcEdari non potuit,Dauid euidentius cecinit,diccs, SpeciofuS' mapræ filijs hominum.Cernis in una Chrifti perfona,utriuflt;f jnæ,id eft,utriuf(p myfteiium contineri, forma ferui indecora amp;nbsp;fpedla,forma dei fpeciofa in eo amp;nbsp;pulcherrima prjdicatur.Hjt quomcxlolibet accipiat interim,prophetico atç apoftolico prçcoquot;'® docuimus Chriftüm duas formas habere. N une doceamus in amn bus unam eandemtp efTeperfonä.Dicit Apoftolus,Etegoquo£iö‘’j nauiin perfona Chrifti. Claruit ergo Chriftüm exduabus man^n bus naturisjin unioneperfiftereperfonæ.

Hyflerium nbsp;nbsp;Rurfus lib.j-.illud Pauli tra da ns, Mediator nö eft unius,fflt;5^^’'^

Chrißi ekz unus eft,poft multa tandem quae petqt cfcripturis,Quia tranfgr^ gantifsitne ne,inquit,manda» inimici deiextitcramus,amp; in contrarium ani^‘ exflicatu. difeordantibus uergebamus,à fupernis déclinâtes, amp;nbsp;ad ima tenof tes,necçfTefuerat interuentu miferationis diuinæ folutis inimid'1^’ contraria in unum reuocari,amp; fupernis imareftitui,quod nenaW^ fieri potuit, nifî talis mediator exifteret, qui de cocleftibus uetii^n^» couniretur terrenis,retinens in fe id quod non erat,unus ficretinquot;^ trolt;p,amp; ita per utriuftp naturç counionem in una eadem^ perfo”’» amp;humana diuinis amp;nbsp;diuina fociaret humanis,priusutruntFnquot; utriufqj abolitione ueniens in feipfo,deinde omnes fideles pan' concilians deo. Etquiareconciliationisfacramétumimmaculaia''’ flagitabat facrificiiim, talis hoftiarequirendafuerat, quîc iiamco'^ cfTet inter deumamp;homines,utamp;mortifuccumberet per illudqu®

• hominis habebat.Sc mortem reuinceretperid quod in fedim'm'’' tenebar.Vnus eft ergo ante incarnationem «erbi dcus,amp;quiin^ manitate manfit in qua erat Si erit. Non difeernendo igitur nna njinum Chriflü in hominem feorfim. Sifeorfîm in dcum,fed unu eundemi]; lefum Chriftüm efTe dicimus, non ignorantes difîetcU naturarum.fed eas inconfufeinterfefe feruantes.

Plura huius generis clara amp;nbsp;euidentia e.x hocdodorefanctot ftimonia aferibere pofTcm,nifihæcpiis Si minime contentiolisia facerecrederem. IntelligiintenimledoresæquiquarcuntpinfC^ IJastradunturdeinconfufisnaturis Chrifti in una indiflociabihf*' fona,

P”“’ ’ ’‘‘P *P® munira. Ac Vigilium idea aauxi,quod hic fcripturis cxplicatum oftendit, quod Cochleus di-!' patribus potius g exfcripturis,ecclefîæ ciTe traditum.Si uero per , ’^xcritcontentiofum intenderc funem propter uoces Natura, Pro--I P**ttas,Perfona,non fcriptas totidem literis 6f fyllabis,nonconten-* pfti,ncc ulla,ficut 8C c.cap.attigi.ftoiidum ôC pugna uerborum inx hominem,refponfione dignabor.Imó illud Apoftoli ma fieriato obijcio,Si quis diuerfam fequitur dodbrinamiSf non accc-* ^tfanis fermonibus domini noftri lefuChrifti, Si ei quçfecundum P'ftatem eft doélrinæ, is inflatus eft,nihil feiens, fed ægrotans cire» ^5*ïftiones amp;nbsp;uerborum pugnas,amp;c.Sciunger€ab his qui eiufmoz '‘‘fitnt.

Ci’riflum Itfum duas kabere uolmtatet cr animam ratiomilem, manifepifiis ^pripturisdoceri. Cap. XI.

OrroChriftum habere duas uolutates in unaperfona, Duttuolm adeo exprefle canonieis explicatum eft fcripturis,ut ne« tater Chris minem putem no damnare infaniam Cochlei, qui hocßi, negarefaeritaufus.Quidenim clarius,g quod in euan Jum Lucam dicit dominus^fPater,fi uis, trâsfer poculum l^®^îine:ueruntamen non meauolunta$fi'at,fedtua.Hisenim uerz '.^duas uoluntates oftendit,unam quidem humanam, quæ eft carz

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uero diuinam. Et humana quidem propter infirmitatem

^‘srecufat paflioné,diuina autem eius prompta eft. Et fecundum od filius eft dei,una eft uoluntas paths amp;nbsp;ftlij propter eflentiç uni j ^'^’’’ Pratterea quid opus eft pluribus aftruere ex fcriptura duas efle , yhrifto uoluntates naturales,cum naturam uolütas fequitur, mo

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oftenderimus ex diuinis fcripturis, Chriftum duas habere na*

I °Politana V i. Monothelitas damnarunt ex proprijs, quod diei fo '^pitibiis,fed ex fcripturis diuinis.Id quod Ada abunde teftätur.

p xuodamplius negat Cochleus ullis explicari literis facris quod ’fiftus præter di uin urn fpiritu rationalem quot^animam habeat;

’ od tarnen patres contra Apollinarem Laodicenfem decreuerint, quot;‘dem eft faring cum fuperioribus. Venitmihi inmentem cum ifta fj^'^Sfrem Cochlee,illud Comici,VnoculcfalUe. Ex Coclitü proz ^Pgt;a te eflearbitror.Nam fic funt unoculi. Age enim decreuerint ut ^*$gt;Chriftum prgter diuinum fpiritum rationalem quoep animam Chrißiu

^“We,conftat tarnen id confulto, religiofe, neceflarie amp;nbsp;prudenter habet ani decretum,amp; ex fcripturis quidem decretum. Scriptura enim ma mam ratiifs

enimfîgnifîcantiuseft,g quodipfe dominus dkit^ non uenit ut fibi miniftraretur.fed ut ipfe miniftraret, utijj dar« mam fuam redemptionc pro multis.Et quod MatthxuS de ipæ bit,Cœpitaffici dolore Simœftitudine.Et ait lefus.Triftiseft a”* meaufqjadmortem.Rurfusdicttapudloannem dominus^Eg^Pp nam animam meam pro ouib us, ut iterum fum am ea m. Nenio t lit earn à me,fed ego ponam earn à meipfo. Et iterum, N une an mea turbata eft. Innumera huius generis teftimonia funtin fertP ■ ris.QiiidquodliæChriftti apertenuncupanthominem^Atnn^ , ma nihil fumus,ne homines quidem,fed cadaueris nomen^

Clrißu ha nbsp;nbsp;Rogataducrfarius,fcio,qua;fcripturadiferte exprimât Clif*'

leremetii habere anima rationalem adeotpmentem^ Refpondeo CoeWj tfffi. mentecarere,fi id nondum uidet ac intelligit.Scriptura enim dgt;' perhibet Chriftum animam habere humanâ.quomodo autem 3 ma humanafuit, fi menteuel ratione caruik An non dixit AF° lus ipfum per omnia fi-atribus fimilem efl'e fadlum, excepte

. to'îAn non dixit idem ille adPhilippen.Formam feruifumpfi''” j militudineliominü conftitutus,amp; figura repertusuthomoîîAe^lquot; obfecro dominus utfaluarctuenitiHominem certctotum.Tongt; nim anima amp;nbsp;corpore perierat : igitur omnia quæ in liominej“ perfedieaccepit.NamapudLucam tpfedtxir, Filius hominis un nitad perdendum animas hGminum,fed adferuâdum.Si uero i” tem non habuitanima Chrifti,quomodoprofîciebatdominus,n*' modo idem intelligebakEucac enim i.cap.ita legis.EtlefuSpr®'’..; bat fapientia ôi ætate amp;nbsp;gratia apud deum amp;nbsp;apud homines. Al* feriptura domino tribuit intelligentiam.Oportet autem iniellig^^ tiam adperfetflam referri naturam humanam. Neip poteftisfl“ quâ intelligerequi mente caret.Netp in deitateilludimpletur. N® nbsp;nbsp;nbsp;i

enim indiga eftintelligctiæ.quae ipfa per feintelligentia exiftit; epushabetfapientia,qüæperfeeftjeternafapientia. Vndeuero riebat,dic mihiï Siquidem enim caro folum erat, quomodo potj lâmis meminiffeÆt fi ex anima amp;nbsp;corpore folum erat, anima bente mentem rationalem, partem amp;nbsp;ratione humanae naiurï, modopotcratefurire,aHtdefamccogitare^ Vndeuerotriftitiaaf’ I élus eft, die mihi, anima non haben te mentem ac ratiocination«*^ Nam anima rationis exorte, aut carne animæ exorte exiftente, ntv nbsp;nbsp;;

in mccrorem incidiflet.necp in triftitiam.Dic obfecro,an non col* piuitciim dixit, Defiderio defideraui hoepafeha manducareuob* feum Defiderium uero ex deitate non contigit nei^ ex fola earn gt;

in?tis. Hue accedit quod Apoftolus aperte dicit, Non liabemus pon tificem qui non pofTitaffici fenfu infirmitatum noftrarum, fed tenta tumperomnia iuxta fimilitudinem. Quid uero hoc teftimonioprq tationali amp;nbsp;uere Humana anima Chrifti perfpicacius ôi efficaciusi Addit tarnen religiofiïTime.Abffp peccato. Vt enim dominus in carlt; Nil pollue Hefuaimmaculatanihilfenfitpollutionis*itaanima,ratioacmens «onir inas Omni næuo caruit. Non cogitabatin mentefua quæ dedecebâteius nimaChris puritatem amp;nbsp;diuinitatem,fed amp;nbsp;honefta erant eius famés, triftitia.ui Jii. feerumi^ commotio. Verum de his operofîus amp;nbsp;prolixins forte difle foquàm neceifitas poßulet.Ex ijs tarnen quae protulimus ex fcriptu •^nim thefauro ditifiimo, patere arbitror articulum de uoluntate 8Ç.

hflente Chrifti,quern nobisobiecit CochIeus,,nuUa explicitum fcri.* Pmra, manifeftilfimisferipturarum teftimonijs amp;nbsp;proditum Si con-’ fifmatum. Vndciterü infero omnia qua: ueræ fi’deiautpietatis funt, *bundefatiscomprehend! canonicis fcripturis. Suauero probab« Codileus, ubi per harma fulgurarit..

Spiritum fanâumproaiere ah utrotp, patre in^uatn cr ƒ/io, manis feßifsimti/nferipturudoark Cap^ .XI I.

B|Oftrcmointer alia etpoff uarias qujftiones, quas nediif, rogat,quibusnam fitcomprehëfum fcripturis, Spiritum fanfl:ûproccdereab u(roqj,àpatreinquam Si filio“/ Au^' diatergo S. Auguftinuni non aliunde hoc q ex fcriptu^ osdemonftrantem. Tratfiatu eniminloannem 99. Qiiaeratforfan *liquis,Vtrum et à filio procedat fpiritus fanftus^Filius enim folius Patris eft filius, 6^ pater folius filij eftpater,fpiritusautcfanóius non *ftunius eorum fpiritus,fed amborum. Habes ipfum dominum dix '^ntem, Non enimuos eftis qui loquimini, fed fpiritus patris ueftri qui loquiturin uobis. Habes amp;nbsp;Apoftoluro,Mifitdeus,inquit,fpiri idm filij fui in corda ueftra. Nunquid duo funt'/alius patris, alius fix ^•Abfit,Vnum enim corpits.ait.cum fignificarctecclefiam, mox.^ ^tidit,Et unus fpiritus. Et uide quomodo illic impleat trinitatem,Si jutiiocati eftis,inquit,in una fpe uocationisueftræ, Vnus dominus, ^icutiç Chriftû intelligi uoluit. Reftatutetiam pattern nominet. «quitur ergo, Vna fi'des,unü baptifma, unus deus Si pater omniü, quifuperomnesamp;peromnia dein omnibus nobis. Cum ergo fix ^utunus pater Sf unus dominus, id eft filius,ita fit Sf unus fpiritus, Pfofetfio amborum eft : ficut ipfe Chriftuslefus dixit, Spiritus patris Uefhi qui loquitur in uobis Etdicit Apoftolus, Mifitdeus fpiriturn quot;lij fui in corda ueftra. Habes Si alio loco eundem Apoftolü dicenx **m,Si autem,fpiritus eius qui fufcitauit lefuma niortuis, habitat in

AO ÏO. eOCttLSI LIBELLVM uobîs.Hic uu«p fpiritû patris intelligi uoluit. De quo tarnen alio codidt, Quifquis autem fptntum Chrifti non habet, hie non d* eius, Ettnultaahafunt tcftimonia,quibushoc euidentcrortend*'' tur amp;patris SC filq ipfumefle fpirituni,quiin trinitatediciturfp*‘' ritus faniflus. Curergo noncredatnusquodetiamde filiofto«' datfpiritus fandus.cum filq quoqj ipfe fitfpirhus^ Si enim nóabe® procederct, non poftrefurreftionem fe repræfentans difeipulis i“*? infufrtans diceret, Accipite fpiritum fanftum.Quid enim aliudfequot;* ficauit illainfufflatio.nifiquodprocedatfpiritus fanftus SC deip'°' Ad hoepertinet etiam illud quod de muliere quae fluxum fangu*** patiebatur, ait,Tetigitmealiquis. Ego enim fenfi de me uirtut^^ cxqiTe. Nam uirtutis nomine appellari etiam fpiritum fanftu*” co loco darum eft ubi angelus dicenti Marir, Quomodo fiet ilt;^ quoniam uirum non cognofco,refpondit, Spiritus fandlus fupe’*' niet in te,SC uirtus altiffimi obiibrabit tibi. Et ipfe dominus pro*”* tens eum difeipulis, ait, Accipietis uirtutem fpiritus fan(flifup^“f nientem in uos,8d eritis mihi teftes. De hac uirtute credendus eft*** cere euangelifta, Virtus de illo exibat,6f fanabat omnes. Porro idem argumentum traftat idem hie author ex fcripturar**^ tibus lib, J. contra Maximinum Arianorum epifeopum cap ’ r ' Demonftrauihis.opinor.fatiseuidenterCochleoeosartieulo^. fcripturis diferte SC manifefte comprehenfos elfe, quos ipfe neg?*' inferipturis expreifecomprehedi.Proinde euici palam quodde*^ dendum ac demonftrandum fumpfi,fcripturis canonicis abunde* ris comprehendi quae ad ucram pietatem pertinere uidentur.

Is ad hunc modum expofitis, pergimus alaai menn reliqua Cochlei fophifmata confutanda. Exclama* gt;nbsp;' Quis uero credat fcripta omnia quae duo prac^'P**'^^, ftoliPetrus 8CPaulusannisabafeefionedni gentibus per tot prouincias n^diderunt; Nunquid ungt;* duntaxatfermonem uiuauocehabuit Petrus ad tot genres S^P^L los quibus Chriftum pracdicauit^Neqj de Paulo id reóle dix^*^!^^ ab Hierufalem per circiiitum ufqj adlllyricum repleuit euang**“ Chrifti,non ab ipfofcriptum.fed uiua uoee traditum;ficutatt3 tînthios.Cætera cum uenero difponam. Quis uero unquam er dirtet Cochleum tarn acrem.fua opinione,defenforemhumana conftitutionum.uftpadeo inSrmis SCputridis fiilcris rtrutflura ** imponcrepotuifTci Pnediearunt uiua uoee Petrus amp;nbsp;Paulus

fi. B VLLINGERI KESPON5IO. 17 *^'im,amp;hunccrucifixum, at(ÿinliocunofaliitis pietatis^ 5^ uitæ Crr/«« O' Cninia.Ac nifi ccrtû fuccinftum^ fuiffetdoôèrinæ genus quodpau fuawflunt ^fflmispotuifTetcomprehendijquomodo obfccro uerifimile uidea^ Joârinte •Urintra annos opidopaucos, perpræcones pauciflîmos.deniç gcnus^uoJ f « omnia terrarum régna, euangelicam pncdica tionem propagari tcclefia tr4 Potuifle^S .Paulus egrefius Damafco,totam peragrauit Arabiam, in diJerut y^rcdqtHierofolymâ.qua protinus relida.deduéluscftCæfaream, poftoli, jjjde dimifliiseftTarfum. Ea eft metropolis Ciliciæ.patria Pauli. A *arfoperBamabam redutftus eft Antiocitiam, inde denuo Hierofo *y»)am profetflus eft, ut exhiberetpecuniam collcdiâin pauperum '’“Gdium, quo perafto reuerfus eftAntiochiam. Vbi donatus nolt; **’ine apoftolicoprofeflus eft Selcuciam. E Seleucia foluit in Pf’Jtn.A Cypro nauigansPergem.appulitinPampliilia. Indeprolt; 'ftuseftin Pifidiam.deindeLycaoniam. Venir amp;in Ciliciam, de.» ’’*îinSyriam,Plirygiam,Galatiam amp;nbsp;Myfiam. Rurfus ab Afia per

Aegei maris infulas in Europam trâfiens, Atticam, Beotiam, *‘’:''aiani,Thefl'alonieam,Epirum,Âpolloniam,Macedoniam,IlIys nfqjpermeauirpoftremorediens etiamAfiâ amp;nbsp;Ephefum euan ^''iiprædicationeilluftrauit. Etli.eeomnia perfeeitpriufquam ca^ P'fciurHierofolymis coniedus^ in uincula, biennio exadlo Rox perdueeretur. Aiunt autem Claudij anno u.conieflum in uin r'*'’gt;is.Tiberii Cæfaris côuerfum cfieadfidem Ghrifti,iuxtaquam ^Pputationëintercurrunt anni plus minus ii.Gerte*intra pauculos an nos neutiquam potuifiet tot gentes amp;nbsp;tam uafta régna pic.* '*tgt;fidc Cliriftiana inftituere.nifi uerbo ufus fuiifet abbreuiato: qd ..’’’«ficopiofius uoce uiua ecclefijs dei expofuit,totam tarnen præ-« /‘^âtionis fummam.acquod dedrinæ attinetfubftantiam ôC ipfafa tapita.editis epiftolis fiiffïcienter comprehendir.

, ita quantum in me eft paratus fum uobis quo^ qui Ro* ^rmafuffi *fftiseuangeliumpncdicare. Simul autem prædieationem euan

to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compendium re^ frehéfa tß

h ‘igit,quod uiua uocefuftusfolebatexplicare.Vndeiemperliabix ^^cpiftola Pauli ad Romanos pro compendiocuangelij.'i Paulo nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;*

j.^^dicati.In epiftola ad Ephefios palàm amp;nbsp;apertis uerbis confïtetur jl '°gnitioncm in myftcrio Clirifti.id eft,quid in uniuerfum de my ^*0 Chrifti rcuelatiim fentiat, cemprehedifle, Veiba eius fi quis re

.quot;'at.hæc funt, Audiftis difpcnfationcm gratiæ dei.quæ data eft mi n nos, quodfecüdum rcuelationcm notum milii fecit myfteriuni foiadmodumfcripfipaacis, ex quibus poteflis legeres intelligeie

AD 10. C 0 CHLST LIBSt-WSI cognitionem mcam in myfterio Chrifti, quod in alijs xtati^us innotuitfllijs liotninnm, quemadmodutn n«nc reuelatum . lt;flis apoftolis eins S(. proplietis perfpiritum.ut fint genres amp;eiufdécorporis cSfortescpproniiflîontseius inChriftopereu^ . gelium.cuiusfac'lusfum minifterfecundum don» gratis dei,q“° datum eft mihi fecundum efficaciam potentiæ illius.His cro poterat pro noftro propofito aliud planius.perfpicacius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

dus^dici^Poteftis.inquit, Icgcntes hrcquæ paucisad Ephefioy pfi intelligcre cognitionem mcam in myfterio Chrifti. Comp^*'. dir ergo uel unica ilia epiftola euägclij cognitionem öC fidetn CW ftianam, quamhabuit Paulus apoftolus. Quodfilmic reliquas eius xiiiJiabebimusprofeftoplenüTiraam Pauli.j fiam.nen uiua modo uoce traditam, fed amp;nbsp;in literas relatam* quod Lucas in Adis apoftolicis aliquot orationes fiueferntonö poftoli Pauli confignat,fed ufepadeo fibifimiles omncs,utnilgt;‘‘^ , bitarepoiTimus.nondifparesfuturas.fi adunum confeript’^^ omnesÆtin his quotp aliudnonagit,q quod copiofe fatis perfequiturin cpiftolis.Quomodo itaij non omnia Paulin® ns feripturis comprehenfahabemusi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- .

Petri doä nbsp;nbsp;nbsp;Acde Petro apoftolo quid dicam, cuius dus ad difperftonei”

drina fatis dæorum epiftolæ extant,brcaes qmdem ills, fed quæ fummamP fufficienter dicationis euangelii amp;nbsp;fidei Chriftians comprehendant^ cöprehmfi in fine cap.i.Hoc autem eft uerbü.inquit, quod per euangeh“'”, tfl in fais latum eft ad nos.ceu epilogo amp;nbsp;claufuia appenfa, teftificans ud ■’ fturit. élenus fe fummamprsdicationis euangelicæ contexuific.

la fecunda teftaturfe docuiiTeecclefiam ea qus uidit ÔC audiu*’’ mino.quae deni«^ prophets tradiderütpriores. Quis uero qus uiderunt Siaudieruntapoftoli, euangeliftarum narration^ ftorica pleniftime eile comprehenfaï Quis denitp ignoretfcrip''*'jj propheticas amp;nbsp;abfolutas, amp;nbsp;abfoiute perfeclas ecclefis deiefif‘'^jj tas'JHabemus ergo amp;nbsp;prsdicationem fiue doclrinam S. Pen* fiifime quidem uiua uoce enarratam ecclefis, per compendium ro ß£ quant» fummam pietatis attinet, abunde fufficienter nobis confcriptam.Fateoriftum non unum duntaxat habuiffefermc»^' perannosminifterijfui XXXV i.fedaddocosquosapudus^^^^ genres habuir,omnes eiufdéfuifle generis,nec difpares feriptts. tant in Aftis apoftolicis orationes.prsdicationes fiuefermoncJ^ tri aliquot: uerum fipauculos hos inter fe conféras, dices omnçs P nèuniusat^ eiufdem efleargumenti 8C generis. In fingulisCm inculcatjôC in hoc falutis uîtg amp;nbsp;perfediionis omnia.Mox ad n

H. BVLLINGERI RÎSPONSIO, ±8 'Witatetn uitgcp liortatur innocentiain.Hoc agitin die Pentecoftes ’oratn tota plebe,Afto.j.Rurfus coram plcbcin tempIo.Aélo.j.Ia 'nam item coram dojflii ôôpotentibus,Alt;flo.4-6C r. Denicpapud ^orndium Ceaturionem Cxfariæ, Adl. lo. amp;nbsp;in fynodo Hierofoly **’'®na,Aôl.iy.cap.

Breuiter, quod de faélis Si disflis Chrifti domini in libro meo de *nthoritatefcripturæcapite 14. dixi.iddc apoftolorum quocg Petri Paulidoélrina ôC geftis didlü nolo. Dixi, Quanquam omnia per quot;ngula (obfcrnate milii hoc pcrfingula) non fintfcripta, ea tarnen ''hptafunt.quæadpictatemSi falutcm confequendam ncceflaria 'quot;nt. Atcç hoc eft caput illud primariü, quod in liac cauiîa uolumus Pfobatum.Etreliqua.Adeundcm modumdicoomnia quaruitæ Si Pittatisfunt,literis commendaflc Chriftidominiapoftolos. Neceft Snodcopiofiorem fupcrlucrerefponfionem expeftetà nobis Co-« **’l«us,cum quæprius dedimus.folutionifatis eiïepotuerint, uerita 'quot;n fimplici animo indaganti. Metuo tarnen ne Cochleus ullo ueri ’Inærcdi ûudio tcneatur, qui tam claræ Si fimplicirefponfioni olim ^tæadeo non acquieuic,uteam priusauditam.quafi nihil audierit, *nntemnere,adde Si cauillari pergat.

j O rro locos fcripturæ, quos pro tnea affertione adduxî, P'O morefuoobfcurat Cochleus, non ddfolitit. Ego fie 1 colligo.Ei lex etdoiflnna perfetfle abfoluta eft.cui nihil poteftnel adimi.Legi aiitédei Si canonicæ dox nihil poteft uel addi uel adimimnde perfede abfoluta eft. His ®PP0HitCochleus, Si legi dei nihil poteftaddi uel adimi, ubi ergo ■nanet lex euangclica^ (^omodo dicit Apoftolus'' Reproba tio qui •itni fitprçcedentis mandati,propterinfirmitatc Si inutilitatem,8ic. Adearefpödeo.Necprophetas necapoftolos.adeolpneipfum qiiix lt;lem dominum lefumMofiquicquam adieciffealieui,aiitademifte •in'cquam perfedlçaut perpétuât dei uolunuti,cuius fane lex ipfa eft ^xpreiTio uel comprehenfio. Nam prophetæ fuerunt ueluti interpre J'S diiiinae legis, omnia fua referentes ad legem Mofis. Teftantur id niftoriæludicum Si Regum Ifraelis, prophetarum deniep omnium libri. Ac dominus lefus manifeftifTimeteftatur fcuenilfe adcöplen dam legem Si prophetas. Imo de fide Chriftiana difpurans apud In daros in loanne.Si apud difcipulos in Luca, ex Mofeproducitteftix nunia, doilrinam uidelicet fuam côfîrmans ex lege. Sed Si Paulus Chriftianæ fidei prgco celeberrimus,Si gratig dei teftis amplilfimus.

palam profitciurfe nihil docere extra eaquæ docuit Mofes,amp;' tradk deruntprophetæ. Nam coram rege Agrir pa profcdicens, ludïii inquit, me comprehenfum in templo tentaiicruntintetficcrc : auxi'' lium autem naólus dei ufcp in hodiernum diem fco, teftificans tuW pariio turn magno,nil dicens aliud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ea quf pro

phetæ prædixerantfiitura efle SC Mofes, an pafTurus fuent Cliriftu^» an primus ex refurrecftione mortuorum lumen annüciaturus fnpo' pulo amp;nbsp;gentibus, Ac Ceremonialia mox ab initio non ut perp««* fed temporaria ad aduentii inquam Chrifti ufqj, qui legis pertedHO cftjdiuinitusinftitutafunt. ld quod Paulus in 7.cap. epifiolæadH* bræos fignifîcareuoluit. Nil ergo legi deiueladiedlum ueladcirr^ ptum eft à Chrifto.prophetis Si apoftolis,manetipueibum deiii”^'' grum,amp;perpétué perfeifie abfolutum, qui noftrx difpuiationis

pus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

Quodfub fînem adijeitaduerfarius. Ego uerbum MefidenósO dendo aut minuendo intelligo, ut nihil addi aut adimi dcbcat, P^ quod genuinus litersc fenfus corrüpaturautminuatur; maximtro** tra ipfum pugnat, qui multa défendit côtra genuinum fcriptui« fum inftituta Sirecepta,reueraadiedladei uerbo. Poifem hoc,!’”®' cefle foret,multis euincerc exemplis : uerum in præfenti fatis cuid^” teraccufat amp;nbsp;redarguit te tuosqj complices impiusilleidoloruw'” templis ueftris ufus,côtra apertifliimum dei uerbum,non dicam i’^ contra ueteris ecclefiac ritum Si confuetudinem à uobis receptuS ufurpatus iam aliquot farculiSi

Abrogaticnon5abbati, crmandatum denenedtndofuffocato çfang'll'' nibilderogareabfolutafcripturarumfierfcélioni. Cap. XV,

I perfedlionc, quod multa cum Papiftis abreg^ H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæinfcripturisexprimantur prsecipianturlpexpiy'’

I M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueluti fabbatum : multa item faciam quæ apenis fcr*P'

ns fintprohibita,ueluti quod carneuefcar fuilla, nee abftineâà'’*y cato Si fanguine ; quibus addit, Qua rogoauthoritate amp;nbsp;ration^ facis,fi ecclefiæ traditionc authoritatem^ defpicis i Vnde feire quid in fcriptiiris ueteris teftamenti feruandum, quid abrogandrr Chriftianis.fi te non doceat mater ccclefia. Si fan^orum patruin ditio^Quid iaditas,Verbum dominimanet in atternum^ Qua*' rononipfæ fcripturæabundedoceantomnes cercmonias non n' ad tempus ufcp reuelati euangeltj uigeredebere, quo uidelicet tes amp;nbsp;ludæi per fidem Chrifti in unfi coalefcant hominem,in uu*' corpus Si unam ecclefiam, medio illo paritteludaicarum

^ïonutn fuWato c medio.Ego certi? nunquam defpcxi ecclelïam, nee ‘inquün defpiciatnjnteriin tarnen nunquam quiduis quod eccUfig ^'fuditur nomine.rccipiam. Et nifi ecdefïa patresep ecdefiafticido ?^*nï luain de Sabbato ex fcriptura mihiapprobaffent,doólrinant ‘P'orum netp reciperem,neqj ecdefiam pro genuina matre uera^ ec ^lefïaagnofcerem.

^iicunq;fcripturisuereimbutifunt,fatentur genus in præcepto K *‘dabbato,cauflamlt;p finalem principaleillud quodeopraccepto hgio, ^^'picit deus,neep abrogari pofle unquam, netp à quoquam ecdefia

ciTeabrogatum, fpeciem duntaxatabrogari mutariue. Præciz Puuttiamen, jjuj inpræceptode Sabbato.adeocpimmutabilisSC P'fpetuadei uoluntas eft, ut homines fenxper habeantcultum exter ’’'*ni,amp;exercitiura religionis uerx.Dequo intelligendum efiquod ’Poftolidiedominico colleftas celebrarunt,minifterium uerbi amp;fa 'fïnientorum excrcuerunt. Ad quod opus eft otio,quod amp;nbsp;diaritas, P5P^tuadeilex,exigit. De fpedefabbatorum loquitur Apoftolus '“ad CoIofT.Nemo uos iudicet,inquit.in cibo aut potu, aut in par^quot; ^'iieifefti,aut nouiluntj, aut fabbatorü, quæ funt umbra rerum fult;' '“farü,corpusautem Chrifti, De eadem non unus in euangelio lo»« '“sintelligendus eft. Caeterum dominicg diei manifefte meminerut

^Paulusin i.ad Corin.iff.cap. ÇertcLucas in AólismeminitChri ‘“nosunodiefabbatorumconuenift'eadpreces publicaSjadaudi-* '“duni Paulura.Si frangendumpanemdominicum.Nonignorar, ?P*nor, Cochleus, Vnamfabbatorum poniinfcripturis pro prima,

die dorainica. Claret ergo à temporibus apoftolorum domini diei celebritatem efl'e obferuatam, amp;nbsp;iccirco hodie quotj fecun.' “'nfcripturas obferuari.CIaret illud quoqj, abfolutæperfeftioni ^•pturarû adeo nihil decedere perobieftionem Cochlei.utaccefie«'

peprohibitofanguinc amp;fuffocato,hocrefpondeo. Fateorapo..' Suffoofti ® ^exfanftifpiritusinftinéluethnicisprohibuifie efumfanguiz amp;fangu^

oC uiffocati, fed addo earn lege ad tempus ac propter ludæos qui I ’’’’Ai'ibus apoftoli per charitatem haclenus parci uoluerunt, efle 'îm.IdquQj duplici teftimonio fic oftendo. Principio S. iacobus oicitjCenfeo non efie obturbandum eis qui ex gentibus conuer.' ‘ttraddeum.fcdfcribendumadeos utabftineantfeabinquinaz

Paulus aliquot poft illam fynodum atinis fcribcns Cor in tb ijs Omne quod in macello uenditur,édité, nihil interrogantes prop’quot; confdentiam. Domini fiquidemeft terra 6^ plenitude eius. PrO*’’'' de uelcor fuilla carne,fanguine amp;nbsp;fuffocato, quod pracceptum ap®'' ftolicum ad tempus datum in fcripturis explicatum adeo^rdan’^ turn eft.Quo amp;nbsp;illud pertinet quod in euägelio legimus, ingreditur in os,non impurat hominem, fed quod egreditui « hoe impurü reddit hominem, hem illud Apofioli, Omnia pura p“'' ris,pollutis autem amp;nbsp;infidelibus nihil eft purum, fed pollura cft rum mens cöfcientia.Cernit Cochleus, opinor, fcripturas litem pulchredirimere, ac omnia quæ ueræpietatis funt fuftie’f®'^ docere.Interea non uideo quare hare prophetæ fententia uereaur^’ Veritasdominimanetinæternû, ufqjadeoauribus Cochleidolf’/’ nifi quod àferipturarum ueritateauerfæ. fabulis amp;nbsp;præceptis lio®’*^ num fefe dediderunt.

Qjnr txtermtm Jet cultum mßruunt,abmJe fat'u in feripturit prehenJi. Caput X y 1,

Am uero difputatienc meam de externe dei cultu abui* fcripturis comprehenfo, poft adduâas fcr'P'*! rationes petitas cfcripturisconcludens dice, E’‘.'

lis omnibus conftare pute uel externam religioneinl’'' usperlpicue amp;nbsp;abundantercanonica traditamelTe fcriptuta.inqr'* eompendio breuicontinetur, ut nullis copiofis amp;nbsp;infinitisad illan*

abfoluendam traditionibus humants opus habeamus. Qiiibusnf^ oppugnatis nee fubuerfis hæc opponit aduerfarius,Qiia: in extern® eultu obferuamus,neq«aquamfcnptafuntoninia infacris literis.Et mox,Benefciiieruntapoftoli nimis longumfore,fiomnia feriberen tur, propterea iufferunt nps audireecclefiam amp;nbsp;prarpofitosnoftfOî’ Si quis ecclefiam non aiidierit.fitribi tanquam ethnicus amp;nbsp;publira-' nus.Et Paulus,Obediteprarpofitis ueftris,amp; fubiacete eis. AtquiiH* exfe fingit Cochleus uelutiaraneus. Loca enim hare fcriptuwfu® 8» (cclefid inftituto non quadrant.Deminus enim apudMattharum in iJ.câp-non auJie:: non loquitur de ecclefia quæ ex fe fingit leges ôlt;ritus,fedde eaquï ritjittibi legibus gubernatur faluatoris. Netj eo loci ullus ferme fitdeinfli» fthmcusamp; tuende externe dei cuitu per ecclefiam, fed deadmonrtione frater-' publica: na,decorreptionefeueriore, 8C mulifla fiuepœna infligenda perd/ tiut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naciter in fcelerc aliquo obftinatis.Sic enim dicit dominus,Si pecci

rit in te frater tuus, uade amp;nbsp;argue ewm in ter te amp;nbsp;ipfum foluni. Site audierit.lucratuses fratrem tuum.Sin uerotenonaudierit,adhibete lt;um adhuc unum aut duos.utin ore duorum aut triiim teftium con fißat

H. BVLIINGBRI RESPONSIO. Jo ^*^3tonineuerbum. Quodfi non audifritcos.dicecclefîæ. Qiiodfi *lt;^defiâ non audierit,fît tibi uelut ethnicus ôC publicanus.Quid liæç SUïfofaciuntadinftitutum Coclilei^ Non enim dicit. Si ecclelîam dei uerbum cultnm dei externum condentem non audierit, fit

“i uelut ethnicus amp;nbsp;publicanus.De correptione fceleratorum.ficut ’’’ododixijoquitur.

lubet fane Paulus obedirefubiaccretppra'polîtis.uerum de prxgt; OieJlcttJä pfitis uerbum domini amp;nbsp;feqnentibus amp;nbsp;ecclefe fuæ fideicomiCTa: prtefpfait jf’Ocntibusloquitur.Petrusenim apcftolus,Siquisloquitur.inquit, ^ucmcdof ?']uaturuteloquia dei. Et Paulus adTimotlieumfcribes,Obteftor, ’’’^uit,ego coram deo amp;nbsp;domino lefu Chrißo,qui iudicaturus eftui

*'''’’gt;inftatcmpeftiuc,intempeftiue,amp;c. x.Timoth.4. Proindefiadz ' '^srius prælatos mihi obqciat, qui ex fua officina proférant nuper ’quot;fos articules,ritus, conftitutiones, negabo qui taies funt efieprar^ f’®fiiosecclcfiæ. Non debentilli fibi plus fumerearrogarc^, qua'm '^lgt;uerit Ifraelis præpofitus Ibfue,cuidi(ffum legimuscœlitus. Vidé îf'tuftQclias agas fccundum uniuerfam legem quam prçcepit Mo J^fetuusmeus.Ne recédas ab ea nccp ad dextram netj ad finiftram, J pfudenter agas in omnibus in quibus incedis. Nonrecedet liber

huius ab ore tuo, fed meditabcrisin eo die 6f node, amp;c. Qult;J ?j'’’irum amp;illudpertinetIeremiæ,Sic dicir dominus exercituum, audieritis ucrba prophetarum qui uobis prophetant, uanosred

. 'quot;’tiiosaiifionem cordis fui loquuntur, non ex ore domini. Item '•d.Propheta apud quem eft fomniü, femnium narret : amp;nbsp;is apud eft uerbum meum,loquatur uerbum meum uere. Quid enim cum tritico'Jait dominus. An non uerbum meiim quafîignis, dominus, amp;nbsp;ficut malleus conterens petrâ'? Certiflîma ueri pro

dei nota eftafferre uerbum domini.Nam amp;nbsp;Ifaias,Ad légem, ’'”lnit,amp; ad teftimonium : quod fi non dixerint iuxta uerbum hoc, î’Oneriteismatutinalux.Proinde qui uerbüdeideferunt.cæci funt. ’On trahes autem in participationem cæcorum, de quibus in euan 8'lio dixit dominus,Si cæcus cæcum duxerit,amboconcidunt in fo' *'ani,Lucæ s.

, Qiiid ueroilla ApoftoliuerBa,Anecclefi'am deicëtemnitis'fi.Co ^necclefia ’^Mi.ii.pro te (difpuiantede non fcripto , fed tradito per homines, nbsp;nbsp;nbsp;contta

pOife Rico exornantecclefiæ,cultu dei externe);faciüt.^Paulus enim nmiii^ °'îuitur de pauperibus, quos diuites Corinthi) luxu fuo nimio, in ’Pulofacro,contcmnereuidebantur Additetiim, Etpudefacitis eos H'iinihilhabent.An nonhabetisdomos adedendum amp;nbsp;bibedumï

Cæteriim quadrant uobis omnia,qui per crines, quod did folet,fctl çiuras furfum dcorfum pro ueftra trahitis libidine.

HOftrcmoautem ad ueterem confugit CocWeus foplus fticam,in qua tarnen collocat pracfidium maximum K tuntfimum.adeo ut omnia noftrafcripturarum teftim® nia nihil plus timeat q teftudo mufeas.cuhcem elephan Flat apOi tus. Duaous enim nixus in portu ancoris fibi federeuidetur, Veti^ ßolorictraz autem fophiftica eft,Traditiones apoftolorum uiuas non fcripias la ditto non iftare. Dequibus Cochleus,Viua,ait,apoftolorum traditio non mK nus à fpiritu fandlo eft, g eoru fcriptura quam poft fe nobis relique' runt. Itaip perfæpc obieeimus uobis illud Apoftoli, State fratres. SC tencte traditiones quas didiciftis fine per fermonem, fine per epifto' lam twftram. Quid ad hoc refpondiftis^ Si ergo redie pro uerbo del habentur traditiones patrum,quæ legem Mofi prçce(rerunt,ut diciS, currton habeanturpari ratione pro uerbo det Traditiones apoftol® rum, quæ Uel præcefterunt cuangclium faiptum, uel in euangeUo fcriptO non funt exprelTæ^Certc multa tradideruntprimis Chriftia' nis apoftoli,antequam ullum fcriptum efleteuangelium.Quando-' quidem ultra LX.an nos fuerint Chriftiani poftafcenfioncmdomi ni,anrequamfuumfcriphteuangeliumloannes. Hæc omnia Co' chleifunt.

Cæterum de Viuis antiquorum patrum nedum fandlorum ap®* Xfx d«p4 ftoloritm traditionibus fie habeatLedlorpius. Legem deus cödiior triarcharu cœli terræ,fuam inquam uoluntatem 8i. inftitutionem omnem ui ^fculpté tæ ßd pietatis, quicquid uidelicetinterni 8i externi cultus tardilnft. pfitpedloribusprimorum parentum acfandlorum patriarcharum» quos ihfpiratione arcana amp;nbsp;uocc uiua familiaribuslp inftituitcollo qui|s:qui rurfus earn inftitutionem, ficuti à deo acceperant, pofteriS fuis ceu per manus proipfilfimo uerbodei tradiderüt. Idqiiodliber Mofis primus manifefte teftatur Ac durauithic tradendi modus fælt; nilis plane muhis,ad ætatem uftp Mofis, fub quo traditio coepit r®' Traditio ferriinliteras. VbienimuifumeftdominogentemoliminAbralia inliteraire modeledlam fibi fegregareexgentibus, amp;nbsp;muhiplicibus ditarcÄ ornaredonis,inter aha beneficia, id non poftremum minimi^ mo#, menti contulit,quod potiffimareligionis capita contraxit in copen.' dium,calp magna cum maieftatee monte Si na,coram uniuerfa Ifrae lis ecclcfia, promulgansrecitauit, hinc 8i in tabulaslapideas, quo dfeiudurabiliora, dig(to,prqprio inIcripfit,Mofi^ demum

^fndaad populum.Eundem Mofcn in fidcm recepit deniiniiSjfe-' **’iliarius ei apparuit,etin pietateinftimitplcne/piritu fuo imbueps, prædpiens, ut totum pictatis negotium à patribustradituni po

amp; nuncquoq^ coclitus ipftMofifingulari modoreuclatum.li comprelienderct.Obcdijtdominoferuus fidehs, totamiptlicoz ‘^giam facram, ipfam ab exoïdio mundi ad fuaufqj tempora biz **oriain,uti acceperatàdeo Si ex patrum traditione, ac multiplici rcz experientiaj quintp libris fidelitercomplexus eft. Habes Paterz

?3fum traditionü originem atq;progreflum, babes Sifcripturarum quot;’ida.iam accipeSiprogrefium. Mofen fequuti funtfacerdotes Progrefjus I’foplietx.^quiuiua uoce legem Mofifcripram interprétantes,locis, ueteris Jiri I’frfonisatlt;5piemponbusfuisaccommodarunt. Ex quibus nonnul ptur*. ^Wqux publice duocuerant ccclefiam, reuelantecp deo ccclitus acz '^«rant, literisquoq; mandantes tranfmiferuntad pcfteros, Hinc ‘lim babemus hiftoriam fantflam lofue, ludicum, Regum Duz

Ifrael. Hinc babemus facratilTimos hymnos, Solcmonis pbi ®*dphiâ,ac propbetarum fermones,Ifaiæ,Ioelis,Ofee,Abacub, Miz d’fï,Ieremix,Sophoni«c, 8c aliorü propbctarum. Perfuafum auteni ^tiieteri Ifraelitarum ccclefiæ, omnem fanétorum patrum tradiriQ fandlam.literis comprebenfam legis Si propbetarum, perfedtc

^.fclutam contincri: donee fadlio pbanfaica paulo ante actatc Chri TruJinSet î’ffumpens.nouas quafdam ecmminifcereturtraditiones,quas ma patritm ni J^futn appellauiuamp;quas grauifl’ime oppugnauit unà cum apoßoz jiripta. ƒ* dotninus nofter lefus, ad folas refpiciens fcripturas, Si omaes ad'* 'f'pturarum ftudia impellens.

|, lam uero ut in principio mundi patribus digito deus in corda re £„anQtlw jjS’oncm infcripfit, uiua^ fandorum hcminum traditione in eccle forditusin p’retinu'iuficab initio reuelati euâgeltj dominus lefus perfpiritum ffulctafn. ,,'}gt;nmentem inftruxitecclefix.aeprimum ipfus.dcindeapoftoli j‘dpulieius.uoceSi traditione uiuafcris tradebâteuangelium, cui , 'ordibus teftimonium prçbebatfpiritus fandlus.Nibil fcripfît ipfc j^'gt;iinns,fcd tarnen omnibus diftis amp;nbsp;fadis fuis tefles, fpedfatorcS'

Auditores adbibuitapoftolos. Hi principio quod uiderant Siauz J '^ntapudecclefiam uiuauoce teßabanrurrquanquam interim SC . 8's Sf prophetarû reftimonqs fcriptis, expofitionem fiue narratioz fuam confirmarent. Mox cum ab afcenfionc domini fubrepez

J*'pfeudoapoftoli,aliterdidla Sifeéla Cbriftiadeolpuniuerfum Viua euan ’’^S°dum contexentes.qua'm ipfa ferretrei ueritas, fpiritu ge/ÿ tradia bff prodierunt ciimapoftolis uiri apcfiolici, qui id quod tio m litegt; omnes apofiolos haftcnus uiua uocctraditumfuerat 6{cicfiae^wre{«:4.

AD 10, COCHLBI LIBBLLV.» fcripto feu Uteris quocp comprehcndercnt. Non ex mcipfo hacc fin* go.Lucamhabeo tcftem.qui in Præfatione euangclq fui.Quoniani coïnplures,inquit,aggrefli funtordine confcribere narrationem, de certó compcrtis inter nos rebus,ficuti tradiderunt nobis hi,qui ab int tio ipfiniecfpeâatores ac pars aliqua fuerunt dicendorum.uifuni eft 8C mihi,perfequendoab inicio omnia deincepstibi fcribere, optime Théophile,ut cognofcas earum,de qutbus edoftus es,rcrum certitu dinem. En.ledlorfanfte, tradideruntapoftoli uiua uoce quae iiide* rant. Si quorum pars magna fucrant, tradiderunt autem ecclefiaeÄ Lucac difcipulo Chrifti.Lucas autem, ficut amp;nbsp;Marcus, cam traditio* nem in literas retulit : fcripta eft iam itacp traditio apoftolorfi, neceft aliud quàm fcriptum facrofaniflum cuangelium.

Qjjii/ Pau Hq;; acccditquodapoftolus quotp gentium Paulus de fidedifpu luiJetraJi tans Chriftiana Siprimis cius capitibusadCorinthiosdicit.Noiü ^onib.ßf,. Qobis facio fratres.euangelium quodannunciaui uobis, quod Sia« ” cepiftis.in quo Si ftatis.perquod ÔC falutcm confcquimini, quopa^ tfloannüciarim uobis,fi tenctismifi fruftra credidiftis. Tradidienim uobis in primis quod Si acccperam, quod Chriftus mortuus fuerit pro peccatistioftris,fccundü fcripturas,Si quod fcpultus fit. Si quod rcfurrexerit die tertio fecundum fcripturas. Sic. Habes itcrü quae fue* fit traditioapoftolorum de euangelio, hxc nimirum quar in Ug® Si prophetis fundata,ac percuangeliftasconfcripta eft, ncmpe quod dominus lefus pro nobis peccatoribus crucifîxus,refurrexerità mor tuis. Sic. Habes traditionem apoftolicam congruere cum fcriptura ueteri. Imo ft quis rogetquaefuerit apoftolorum traditio de Cocna doniinKnil aliud refpondeo,quàm quod apud Matthäum, Marcum Si Lucam de Cccnadomini fcriptum lego. Paulus cnim in epiftola ad Corinthios,Ego,inquit,accepi à domino,quod Si tradidi uobis, quod dominus lefus in canoftcquatradituseftaccepitpanem,Si poftquam gratias cgiirei,frcgit.Et reliqua,qtiac per omnia cögruiint cum tjsqiiacleguntur in euangeliftis.Ergo deeuangelica Siapofto lorum dodlrina fadlum eft, ficut modoretuli de Mofe Si prophetis. Viua erat traditio temporibus Chrifti, Si decern circiter ab afcenfio* nedomini annis Inde uero carpit uiua euangelq praedicatio in lite* ras rcferri,8i co modo commendari ecclefiar : quod primo omnium fadlum perhibentàMatthço, cuius cuangelium BarptolemaeusapO ftolus Indis cxpofuerit. Sequuti funtnö ita multos poft annos Mar eus atqj Lucas. Qthbus accefleruntS.Petrus, Paulus. lacobus.Iudas atcpioannes idem apoftoluseuangeliftadifcipulusdominiSima* gnus thcologus, Hi epiftolis libris^ editisfplendidum alioqui ne* gotium

Çotium cmngelij multo clariusilluftriujuercddiderunt Acceneruc •»s Aâa apoftolica,n5 fingula quidem amp;nbsp;fingiilorum, fed certa po •iifitna Si præcipuoru:n,in quibus fummam liabcretnus purj Si pie ueritatisapoftolicæ.quae furficeret ecclefia: Chrifti.

(^od ergo Paulus Theifalonicen fcribens, dixit,State fratres, Qjimtoifo tttinete traditiones quas dididftis fiueperfermonem, fine per epifto Paulus iuf lain noftram, nihil pro ucflris traditionibus papifticis faciens protu fern retine ^t.Traditionis enim uocabulocomprehendit Si fermones ôC epifto re trad'nioa

Deepiftolis nulla eft lis, nullumdubiuni.Perfermones ucro nés, •ntelligit Cochleus traditiones non feriptas; ego uerododlrinâ Pau 1.7 hejf.t, Moclrinaminquamdeeuangelioex fcripturis Mofis Si propheta

dccerptâ. Si ita contextam ficut fummam expofitionis in literas fftulere alij euangeliftæ Si apoftoli,qui dextrasPaulo dederiint fo^ ^as confenfionis fymbolum. Nam de fermonibus fiue prædicatio-' fualoquetis coram Agrippa, teftificatur fe nihil docere extra id, 5îaod M jfes ôL pt ophetæ docueritit priores.Et ad Galatas, Notum, '^quii,facio uobis fntres euangelium quod prædicatu eft à me,non ‘flefecundum hominem. Netp enim ego ab homineaccepiillud, ’’^qjdidici.fedperrcuelationeihlefu Chrifti. Nihil autem à feipfa *^*ffidet rcuelatio lefu Chrifti; at ex eadé feripferunt Matthæus.Marz ^**5, Lucas Si loannes, undc necefle eftPaulum eadem cum illis in [uu fermonibus ecclefiac tradidiffe uiua noce, quæ iftiliteris compte *’fnfa ecclefiç reliquerunnut non fit necefle Cochleum nobis per fer i •’’oaesinterpretari uiuas nonferiptas traditiones: quodnô eftaliud Saàm coraraentum uaniflimum.

Circunferuntur,amp;teor,Canonesquidamapoftolorum,nomine Canonet Clementis cditi.quibus tametfi luftinianus Imperator, uir nec magt; apojiolorâ, , ^5necindoclus,pcrmultumtribuat,6ialiquotRomanorum ponti

Sees eos receperint.ipfi tarnen in feipfîs habent quo refutari poflunt. ^etnoenimdiligentius ipfos perlegens,perlegendolt;p penfitans, Si 'umfo-iptis conferens uercapoftolicis, facile dixerithos quicquam Poftfi'dlitiumtitulum apoftolici habere fpiritus : ut non fine graui ^afla Ifidorus Hifpalen. epifeopus ipfos repudiafle uideatur. Reti^» ’'uithauddubieinuenerationeluftinianum longi temporis prçfcri ptio Si apoftolici nominis authoritas.Si in primis eorum ars amp;nbsp;fedu ^ss.quibonoimperatoriillosobtruferutpro prifeis Si apoftolicis.

^’dunt Si Afta apoftolorum mentionem apoftolicæ traditionis Patres uea ^•is uerum eadem manifefteperhibet illam ipfam in literas elle tuftide tra •^«latamrquod uidere licet in cap.if. Meminerütalicubi Si uetufti pa dhioiiibus

ftaditionum apoftolicarum, fed repeto hic denuo quod in libro apoßoleril, ■ ' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

tneode authoritate fcripturæteftatumreiiqui, Certiiraefleapoflo-' los domini alia non tradidifl’e uoce uiua ccclefijs, amp;nbsp;alia literis com mendafle: id eft lieras apoftolorü traditiones nonpugnarecumfcti ptis apoftolicis. Nam ÔC Tertullianus, Confinganttale, inquit.ali«' quid hæretici:quid enim illis poft blafphemiam illicitum eft^ Sed 8C ii confin'Xerint,niliil promouebunt.Ipfa enim doftrina eorumtum apoftolica comparata, ex diuerfitate amp;nbsp;contrarietate fua pronunciagt; bit,neqj apoftoli alicuius authoris efl'e neqj apoftolici. Quia ficutagt; poftoli non diuerfainterfedocuiflent, ita amp;nbsp;apoftolici non contra-' ria apoftolis cdidifl'ent, nifi illi qui ab apoftolis defciuerunt aliter prædicauerunt.Hæc ille. Et reuera Traditiones illx noftrac apoftoli co ornatæ titulo (Siquidem Miflam,Diuorum inuocationcm, Puf'' gatorium.Votamonaftica, Imaginum fiueidolorum ufumin tcm^ plis.ac bis fimilia intelligitis) pugnant manifefte cum fcripturis apO ftolicis, nequeütergo traditiones apoftolorum uiuæ nominari, niß

Breuiter, Apoftoli domini noftri lefu Chrifti unicam fi'dei reifte^ uiuendi regulam faciunt Verbü dei fcripturis comprehenfum.Natn amp;nbsp;Paulus,Fides,inquit,ex auditu cft,auditus autem per uerbum dci. Etiterum, Omnisferiptura diuinitus infpirata amp;nbsp;utilis eftaddofld nam,adredargutionem,adcorredlionem,adinftitutipnem quxeft in iuftitia,ut integer fit dei homo,adomne opus bonum apparatus» Sedamp;SoIomon, Omnis, inquit, fermo deipurgatus eft, fcututnl’*® qui eonituntur.Neaddas fermonibus eins,ne te redarguat, Simea dax inueniaris.Proinde qui fapiunt fideles,folum dei uerbum in o-' mnibus fibi proponunt fequendum:ad quod examinant ,fi qui pr® ferunturcanones aut traditiones apoftolorum,autaliorumpatrunit quippequodabundefatis comprelienfura continet qujcunç aduc ram pietatem pertinent.

Caput xvin.

3 Orrd tradlatio Ecclefiafticarum tradttionum,quam inIlt; m bro meo per cap.i3.tra(flaui,cohæret cum uerbo deißue Ä feriptura fanffta. Vt enim ecclefiam Chrifti à fcripturis ß ue àuerbo dei non feparo, ita netj traditiones ecclefia/

ß*ras aliundeq ex fcripturis denuo Summa enim exprimuntagens ruedß:ri= dorum,id(p plane, plene,diferte amp;nbsp;fignificäter, circumftantias fingu las non item. I labet ergo ecclefia fuos miniflros, mentis diuina; Ä feripturarum confultos, paftores, uolütatis dei præcones amp;nbsp;inteipre KS,qui quouis in loco,tempore quolibet,ßC erga quaslibetperfcu^

H. BVLLIMÖBRI RBSPOîïSIÔ. 55 ’luïcquidfentiendum agcddmueeft fiucpriuatimfjuc publice, cuni frgï deuni tum erga hommes, prarfcribcntes tradunt. In quibus ut Pcrcîrcumftantias conuenitrcs explicare.ita quod cum fcripturis pu gnat præfcribere,mutare,addere,d«rahere non conuenit. Équidem »inecdefiafticinon pofluntaliunde q ex fcripturisdccerperequod ‘cdefijîfuacfïdeicornmifTætradunt. Alioquienimecdefianecillos pro U en s paftoribus uiriscp ecdefiiafticis agnofceret, nelt;ç doétrinam *orum reciperetcum fcriptum fit,Oues paftoris uocem audiunt,aUc »orumnonaudiunt.

Cæierum non magnopcrc impetit ilia mca de Traditionibus ec ddîarticis difputataaduerfarius. Quod interim quçftiunculas neélit aliquot pro morefuo.ne nihil dicat prorfus, parum ad rem pertix »cntia ingerit.non arbitrorrefponfioneopcrofaexcipiendum efle tradiandum fußus, cum amp;nbsp;liber hic inter dilTerendum iuftô plus *’rcrelcat,8d confilium fit necefiaria duntaxat maxime^ ad rem per^ ^nentiaprofequi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Ad humanarum ucro conftitutionum tradlationem ubi peruen.' Côflîtutiei *utn eftjdeus bone,quàm hic clamat amp;nbsp;iurgatur idlus.imd tranfuer^ jim humââ Stratus ueritatis telo Cochleus.Ego fimpliciter in libro meo hçc fcri rue, ^o.Humanx Conftitutiones reuera iliac funt, quac ab hominibus Si montra fcripturam Si fine fcriptura, uel bona aut ftulta potius intenz »One ac fuperftitione, uel alio quopiâ affedlu humano prauo^ naz ‘5 ronditx atcp confirmatac funt.Cuiufmodi funt leges papifticç ua »æ Si innumerx.depurgatorio Si purgatorqsanimabus.deexpiaz »onibus,Sic.Cochleusuero,Nullamadducisfcripturam,inquit,in definitione tua,per quam tibi credcdum eftc iure poftularc pofz Quarefecurecôcludo, tua contra fcripturam,Si fine fcriptura ex prauo cordis humani affeftu maligne efleconfidia. Ita ne uero Co rhlee^Serio ne agis an iocarisd Si S.Iacobum audilfes apoftolu pracz ^ipientem.Sit omnis homo ueloxad audiendum, tardus ad loquen ^um,tardus ad iram.Nam ira uiri iuftitiam dei nonefficiuproculdu “io inexpcfa ilia in me tua Si furore inflata uerba non expuiifes.Lez Sunt mea,lcgunt Si tua ftudiofl: Si mea quidem fcripturis uidét mu »*ta atcp fundata. Quid ergo de te iudicare pefTunt q de furiofo Si *oipudente,quem nullius pudeat calumniæ: autquicanonemfez quens fophifticum,contemnat,quod confutare non poteß,conuitiis ’dobruat Si infeftetclamoribus.quod rationibus infringere nequit, 'ieniç conuertatur ad perfonam qui cernit rem fua mole fie conftaz r^jUtueltantillum commoueri nequeat. Quod fi nullas profero feri pturas pro mea definitione, cur obfecro tu prgterito loco ex Matt. if.

cap!te,amp; co quem ex Paulo ad ColofT.pauIo fufius adduxi c t. cap» ad unicum ilium quem c i.cap.epiftolæ ad Titum proiuli, deuoluf ris.mealp tam maligne cauillando caiumniaris.ut nemo bonus bc' nedeteiudicarepoffit^ Obijcis mihi Paulum fuilTc hominem :CUJ moxadiungiSjNüquidigitur omnia eins mandata erant mera men daciaÆgo uero difenc dixi ea hominum mandata mera efle menda cia.quac ex hominibus, id eft affedlu humano contra fcripturam Si fine fcriptura,uti^ fine dei fpiritu.confïéla funt. Quis hæc nifiinfa' nus amp;nbsp;impotentiflTimemalignus applicant S. Pauloapoftolo, qu* tametfihomo fuerir.humanis obnoxius affeéhbus.utipfedefefcte/ ftatur Alt;n:o.i4.cap.doftrinam tarnen non humanam.id eft fuisna'' tamaffe(ftibus,feddiuinâcfcripturisamp; é fpiritu fandlo profetfla^ petitamlt;]j tradidit^Verum Iiuiufmodi calumnias ac nugas offundSt ledlorum oculis quotics fimplicium animisgenuinumal* cuius loci fenfum fubducere,amp; adulterinum fupponereuolunt. ’ 'Etdefiaau Tela qnx ex fcripturis contra me eiaculata uideri cupit,nihil ftf*' «ftent/rf.c? unt,Tuadeterminatio,inquit,eftcontrafcripturam.quæteiubetau/ o/gt;fdjfd(Mn dire ecclcfiam,fubditü efiTe fublimiori potefiati.ac tuo fubiacereprï^ frapofitii. pofito.Libenter enim ecclefiam Clirifti fponfam audio.afpcnfi or« pendentem,amp; alienorS uocem g longiifime repellentcm. Ideo non agnofco quæ tu mihi amp;nbsp;alrjs Chriftianis fub innolucroecclcfitcob/ trudere nequicquam conaris. Ecclefiam uocas haud dubieRomant pontificis coniuratam turbam.cuimecredereiubesindulgentiasSf reliqiias nugas ôC merccs exponcti. Siecclefia eft, ubi cfl ucrbü Chrt ftilt;Si ecclefia eft,unde illi pallium AfTyriacum'îunde ornatus Baby' lonicusvHominum plus ggentilitia figmenta intelligo. Cultuscer te'redarguit merctricem effe, à fponfi fui legibus amp;nbsp;fynceritateprpi* ricantem.Ecclefia quam mcaudireiubetfcriptura,matronaeftcafla» Si legum fponfifui obferuatiffima. In eiusgremiorequiefeunt,qui uerbo Chriftiacqtücfcunt.Sannionisintegunturpallio.quipræte' - rito dei uerbo, Romanas Romani pontificis amp;nbsp;côiuratorum ipfiuS leges uerbo dei contrarias adorant. Sublimiori poteftati iubent me fubditiim elle fcripturg:uerum quatenus ea nihil mihi alienum à del uerbo præcipit. Alioqui enim oportet deo plusobedireghomini' bus. Præpofitum ucro meura non agnofco alium, quàm eum qui uerbum Chrifti mihi affert,diccntis, Attëditeuobisà pfeudoptophe lis qui ucniuntad nos in ueftitu ouium, intrinfccus autem funtlupi rapaces.Et iteriim.Egofum lux mundi.quifequiturme, non ambu labit ift tcnebris.fed habebit lumen uitæ. Alioqiiienim idem domi' lt;ius in euangcIio,Omittitc ilIos,inquit,ca:cifunr,S^ duces epeonm.

quot; Indignatur amp;nbsp;frcndet Cochicus contra Catalogum quem conté Xoconfl:itutionumhumanarum.CIamat,Nonpotcris nobis indica tt ullos ex fcripturis canonicis locos, in quitus proliibeantur nobis Monacbifmus.Priroatus Papæ.Meritum.culius ôi ueneratio fandlo fum.Piétursc autdiuorum imagines: amp;nbsp;reliqua. Videtur uero milii ’duerfarius in medio nauiganspontopoftulareaquam,urfilt;5,fkut prouerbio fertur.pracfentis ueftigia quærere. Permulta enim perfpiz fUa amp;nbsp;enidcntia neqjdetorta inique fcripturarum teftimoniaiam I'm 3 noftris prolata funtamp;proferuntur in diem: quæ nullus ueftro •■umhucufqj uel tantillum fuo commouit loco. Nam uerbiim demi •'■inanet in acternum.Interim de tuis illis bumanis fi'gmentis benû 8nepronunciâs dicis, Non ignoras talium rerum cultuuml^ amp;nbsp;ob ffntationü crebram bine inde in fcripturis canonicis prophetarum Sfapoftolorummentionem fîeri.finon pafTim expreflis uerbis.falz Ifnjimpliciteiuxtafanam ecclefiæintelligentiam.lmôplancignolt; Sana eetît •■oiftatuaexullis prophetarü aut apoftolorumliterisullapoöeuel fiaintellis ptobabili dcduciconfequcntia.Non enim magnoperc, quod alias gejitM.

teftatus fum,concertarem tccum autcum quoquam, mibi cre de,propter certas uoces.nôrjfdcm fyllabis.eo numéro,eo modo ea^ ’’Stione qua uos utimini pofitas in fcripturis,fi fententia cum bis ucz *■3^ pietatecongrueret.Etcertcpietatisftudiofi uirinon multum riz I ’tînturdeuocabulis, modo de rébus confier. Sophifiarumacfycoz pbantarum id eft. Paulus epifeopü iubet fugerc rixas amp;nbsp;pugnas uer ^orum,quîc ad nihil fiint utiles,nifiad fubuctfionem audientiü.Hoc ’ ®utem non ignoro tetuilÿfimiles.permultos fandiæ feripturæ locos percrines, quoddicifoler, trahere amp;detorqueread exornandum Si ' toitimendandum quod femel pro conftitutioneecclefiaflicadefenz i dendum uobis aflumpfifiis. Atqui ipfa res clamat, ipfæcp dcmonftra I ûones ueftræ tefiantur quàm probe relpondeatis profeflîoni uefirac profitenres implicite,Si reuera implicate, in facris ilia uefira confine •^id eft quàm iniqui fitis Si in feripturas fanftas Si fcripturarum fan ‘ flarum euftodem fantflam Si catholicam ecclefiamtcuius intelhgen ôatti onhodoxam,utfanéle ueneramunita errores recentes, fæculis ’ain aliquot exortos Si obfei uatos.côtra feripturas Si purioris ecclcz fiæ iudicia, nunc ramen pro conftitutionibus ecclefiafticis obtrufos f’mplicioribus, omnibus modis exborrentes deteftamur : non ram lt;î«cd impium credimus quicquam quod cum fcripturis pugnat re cipcre,g quod uchcmctcr doler,Si indigniffimum iudicamus,ecclez fiæ inielligentiam appell.are.quod non congruit cum fcripturis, ex quitus ecciefiacapit Si inftmitfuaminteliigcntiam. Ecclefiaenim

fuper Chriftum fundata, Chrifti uerbo amp;nbsp;fpiritu regitur ac gubernS tur.quiafpiritu amp;nbsp;uerbo Chrifti congregataeft.iiîip fubfiftittotagt; Abfcp uerbo amp;nbsp;fpiritu Chrifti exanimis eftecclefia.ut ecclcfiam à uef bo Si fpiritu dci feparatam ia flare, fit exanime corpus fine cadauef putridum ornare 8(. prardicare.

Buiefta fi nbsp;nbsp;Vident ergo Cochleus quomodo dicat ecclefix nel fine fcript“’'**

ne fcriptu^ efle aedendum. Nam quodaddit. Saltern propter fpiritum Chril rif credetis in ipfa habitätem: debebat expendcre quodipfe dominuslefus. q“* dtutt. fpintu mifit apoftolis.fua pene omnia fcripturis dcmonftrauit,quo“ deniipapoftoli fpiritu fanflo donati fcripturas pro fua doftrin^ firmanda creberrimas adduxerunt. Quid quodfcripturaripfeO’*''* tus fanftifuntinfpirario fiue inftinftus : ficutconfitemurin Symbo Io,Qui loquutus eft perprophetas in unam fanflam et apoftolilt;3lt;^ ccdefiamï Iccirco ecclefia propter inhabitantem fpiritum fcripiuf** maxime credit,Rec citra illas cupit fibi fidcm attribui.

prxdpua tua,CochIee,quibusabfolutam |ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: pturx pcrfeflionem per me afiertam oppugnafti, confit

II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i tauhreftaretnuncutafiertionemeam muniremfortius,

I i Î ficuti feci cum de authoritate fcripturx canonicz düfee rem.Quoniam uero pleracp mea.quibus meam confirmaui afiertio nem,neuerboquidem attigifti, præcipuequxadduxi ex if.capita prioris libri Samuelis, Si ex pofteriore Pauli ad Timotheum cap j« ‘manet etiamnuminuiflum quod propofui,fcripturas perfefleabfo lutas omnia uerx piecatis Si uitæ contincre, nec quicquam ad pcrfe flionem eius horhinura conferrefigmenta.Iam itaip ad poftremiiffl conuerterer locum ad abftcrgendascalumniarum maculas, quibus nos noftrascp ecclefias afpcrgit Cochleus,nifl me magnis fuis obte/ fiationibus reuocarctpoftularet%utadfcripturac locos,quos obijcit deSacrificio Miflxrefpondeam.De Miflac,inquit, quam abrogaftis facrificio paucula recenfebo,6i perfcrutandg ucritatis cauifa fainilia liter tibi obijciam argumenta,quxme firmiterconftringuntaCretis nent in antiqua patriim totiuslp ecclefix fide.In quibus fi me errore teneriputaueris,tuxfueritcharitans Si Chriftianioificii,merefliora docere,8i non contemptim attp fuperbe difiimulare, atiÿ adomnia filere,amp;c.

T u uero uideris Cochlec,nc non ucritatis perfcrutädx gratia fcri bas,fed cauffa infinuandi te in eorum amicitiam, qui promachis pri matus Petri Si Romanx ccclefix pro maculatis chartis, proq; plauz dris conuitiorum in nos exoneratis, nauicidas Petri aureas fubmitz tunc,

H. BVLLINGERI RESPONSIO, jwnt.Quibus tarnen fuadcrcm,fitncadinittcrentcoBfultorem,nefîx ti huiufmodi patrones deligerent conducerentç.qui mala cauffam **gt;ale agendo femetipfa peioré efficiunt.Siueuero gratis fine pro bra “iocertet Cochleus, à mecerte'non granatim impetratquodefflagi •at tantopere ; cuin quod liæc caufla quodammodo cognata uidea‘lt; •ut cuin ea quam traélainus.Natn exliac.quæ Papiftis praecipuaeft, apparebit quàtn frigide amp;nbsp;renitente feriptura, reclamanteq; uera pie •ate.fuas illas apoftoloriiin amp;nbsp;ecclefiac traditiones exferipturis ded« ônt;teliquas multo ineptius amp;nbsp;coadiius tradanutum quod magno ®nimi mei defiderio cupiam omnibus numeris abfolutâ,totifcp mun •lo falutarem hoftiam,facrificium inquam unici ôi seterni facerdotis tedemptoris ac domini noftri lefu Chrifti, femel dûtaxat oblatum pro nobis propugnando confiteri,amp; confiitendo prjdicare.Cui glo •ta amp;nbsp;honor in fæcula fæculorum, Amen.

Inter alia longo enumerat aduerfarius catalogo Latinæ fîue Irait Miffîc propugnatores diiierfis in prjouincijs atqj regnis facrifidû Wiffædefendentes. Cæterum nefeitfortafl«, fi hominum fuffragijs rtrtandum fit, etiam nos pofle teftimonia illufirium proferre uiroz •'*’n,qinfingijlaripietate 8C eruditione prædùi, acriterpro unico le I** Chrifti facerdotio amp;nbsp;facrifîcio cenâtes, Mifl'am Rcmancnfem im P'watisredarguerunt. Verumutinhominibus non gloriamur, ita ^ton uolumus ulla premi hominum ullorum authoritate ; fcriptiiræ jnnitimur,adfcripturascanonicas, omnia uitæ amp;nbsp;pietatis compter quot;rndentes,appellamus.

Sicueroagamcüantagonifta. Initio teftimonia prolata abipfo, pro facrificio Mifiæ, kuiter perftringam,oftendens ea nihil pertine^' kadRliflam.fedad ipfum domini lefu in cruce femel dun taxa tpera jftutn facrificium^Deinde certiflima producam argumenta,quibus ®rnionftrabo Miflam plane'nê efTefacrificium expiatorium proui^ ••’s amp;nbsp;tnortuis.ficut uenditatura Papiftis. Ante omnia tarnen paucu « quidam de rationc facrificij prçmittam.Sacrificium feriptura ufu Prrpctuoappellatquod Grxcinunc Wa#'uerterunt,nun£»ywplt;’Wgt; tpùcl, ’’gt;tncn?HTii,quieqiiid uidelicet effertur numini. Al ij Sacnfieium.in ^Uiunt,ipfum eft officium fiuedonum munus^ quodad cultum fit •^ri.Habuerunt Hebrad uaria uocabula, quibus facrificia fua denogt; ’’’inarunt amp;nbsp;interflinxeriit, cuius generis funt illæ uoces Glah, Min nah,Hatha, Afch3,Thodah,Schelamim,Milluim,amp;:c.Etquanquam hatini quotj fuis utätur uocabulis,qualia funt,oblatio, uiftima, ho ngt;a,holocauftum,libamen,difficultertamen exhis fpeeies illæ intep h^untur, Varias enini facrifîciorum formas fuifie quis nefciaiï Adlù

bebanturaliaaJcxpiandiim peccata SCfatisfacicnduni dco,unde3C frequentirtime Pcccata appellabantur. Alia fiebant pro fimplici pie/ tatis exerdtatione adrenouaiidamfœdcrisfandhoneni. Aliacrani facrißcioi fupplicationis : confefïionis iC graculationis alia, Omnes tarnen ia Tiïypefiet. duas poifunt contrahi fpecies, ut alia fint propitiatoria fiuecxpiato' Propittato ria.-alia ucro gratulatoria fiue cofeifionis aut laudis. Propiciatoriï funt qucC offeruntur deo ad placandam ipfius iram, 8C ad expurgi/ tionem criminum. Cxtcrum non expiabanturpeccata uiéhmis tan rorum.non abluebanturfcelera fanguinehircorum:fymbola dunia xaterantueterum hoftiæ.Chrifti uenturi.percuius unicam pro pee/ tatis oblatam in ara aucis uiedmam ucre expiatoriam catholicx« clefiæ obtigit omnium pcccatorum remifiio, ut in oblationc SC mor te Chrifti defierint omnia ueteris eeelefiæ Ifracliticçfacrifîcia.in Chrt ftianorûautem unica maneat.noniterabilis, fed perpetuum duran! GratulatOi aóluofa Si eifeftiua lefu Chrifti hoftia. Porró Göfeffionis fiuegra TM. tMlatoriafacrifîciaillafunt,quæalias appellantur ^a/iiîixà, quæin' quâfpontefîuntàfîdelibus pietatis opera, laudes denitß deo aegra »iarüaiflionesproacceptisbénéficias oblatar.Eanon reconciliätu^ acceptos reddüt deo,non iuftificant fiue purgat, fed à iuftiftcatis fiul offierj gratiafeu pietatisergd.Ideoty appellatafuntabalqs Ks^ ir-.ßxaiuia,tiac uero pertinent hi loci feripturæ, Sacrificate facrifiri* Pfal.fo, iuftitix.amp;fperatein domino. Sacrifîciüdeifuntfpiritusconfra^luS» Roin.3. torcontritum Sihumiliatü deus non defpicit.Item illud Pauli,Öl’' fecro uos fratres per miferationes dei.utprxbeatis corpora ueftraho ftiam uiuentem, fanftam, acceptam deo, rationalem cultü ueftruni. DeSacrificio laudis Si gratiarumaélionis hi loci fcripturçteftantur, Pfaî.4.9. Sacrifîca deo laudc,8C redde altirtîmo nota tua : amp;nbsp;inuoca me in die PJdl.iiy. tribulationis,eruam te,amp;glorificabis me. Item, Tibiracrifîcabofu' crifîcium laudis,Si nomen dominiinuocabo. Hoc aiitem unicum eft Cliriftianorü facrifîcium, quod reges Si facerdotes per Chriftum . confecrati.deoiugiterotferuntin ecclefia. Ceftarunr enim oblatio' . nés amp;nbsp;libamina,certaruntholocauftomata, cefiarunt denitp pacific* toria fiue gratulatoria qux accipiebâtur ex fnigibus,armentb’ Si gf* gibus olim. Nonindiget ulla re terrena peritura deus xternus Chriftus dominus in gloria.Tcrrena ilia Si pehtura,aurum, argent turn, ueftes, pecora, Sialiahisfimilia donaria, îuflit fubftitutis fins pendiofferriùepauperibus.fibiueroinnocentiam SClaudem. Nam Âefc.ij. .Paulus,Benefi'centiæ,inquit,5^ communicationisneobliuifcamini.

Talibiis enim uiftimis placetur deo. Et in euâgeliodicit dominus. Amen amen dico uobis, quatenus feciftis uni de his fratribus meiî minimis,

Ä. BVILINOBRI RESPONälO. jS Rlinimis.miht fcciftis. Rurfus Paulus, Per Chriftum offerimus, air, hoftiam laudis femper dco, hoc eftfrudum labiorum confitentiutn Hominieius.HæcdeSaCTificioperftrinximushaôlenus. DeMiflafi Camt^ He Cocna domini.hæc paucula c multis adijcimus.Cœna dominica îliud non eft quäm Celebris Si myfticalacerrimacp fidelium aélio* ^ua dominus per fraiflionem panis Si diftributionem calicis, myfte hum redempuonis fuæ teftifi'cari,ac in memoriaapud ccclefiä fuam Holuitretineredpfodomino dicente,Hocfacitein meimemoriam. Adumbroduntaxat.nonplenedeffinio, myfterium uitæ falubcrri-» •Riini. Ac ifta noftræ puto contrauerfiac fticerc fatis. Nam hadlenus Hocabula rerurn de quibus difputatur.certis uolui circunducere lirai •il’us.ne quid prorfus dubij aut lubrici mancat reliquum.

lam ergo à Cochleo certam amp;nbsp;minime ancipitem confcfïîonetri ^quiro.DicatnobisquaaârationeappelIctCœnamdomini,quam VeMiflam uocat, facrifi'cium pro peccatis uiucrü Si mortuorum'J dijpuM quia corpus in ipfa Chrifti dominiccu expiatoria offert hoftiaï

An quia laudes 8f gratia: in ipfa pro benencijs Chrifti, ceu gratula^ ‘öria immolaturobïatio^An quia utrunqj'f Vtrunt^ refpondet,opigt;' quot;orNam pro peccatis facrifi'c3tfacerdos,inquit,in MifTa, amp;nbsp;gratias ’gitbencfaéfori SC rcdemptori Chrifto. Proinde ccrtam habemus ®nncfentcntiam ftue confelTionem d Cochleo. AccipiatuicifTim SC nobis fententiam SC cöfclTioncm planam SC fimpliccm. Fateor ^'’2quot;nuc adlionem illam folennem qua ecclefia Chrifto redemptori QjtotW» 8^'gt;tias agit, di bencffcentiam eiuslaudat, facrifi'cium elfe. Agnofco Cana fit fit gratias SC laudem dei, Chriftianorum efte facrificium. Agno^ cri/if««Bk ttiifericordiam 6C cb.aritatcm, adeoq; côfœderationem omnium

^ftiibrotum.qux fît in cœna,facrifîcium cfie Chriftianorum. Sacri ^ïtergo ecclefia quotics célébrât cocnam myfticam.Signifîcâterau *2^ dico Ecclefiam facrifi'carc. Itaenim occafîonem facrifîcandi qs ^nndo.quipretfoconduftifacrifi'cantpro alqs.Apoftolus Paulus, ^notiefcunqj,inquit, comcdcritis pancm hunc, amp;nbsp;depoculo hoc bi '“ds,mortcm domini annunciate donee ueniat.Idquodadtotam

P'ftinet ecclefiam, ad omnis generis fexus ordinis SC conditionis fit . æs homines,non adfacrificos duntaxat. Epiftolam enim ad Co* pnthios fcripfit Apoftolus ccclefîædei, fandlifîcatis per Chriftum Ic uocatis fan dfis. Prxterca diferte dicit, Ego accepi à domino qd p tradi(ji uobis,8fc. Proinde fi hoc nomine Cccnam fîdeliü appeb ^’facrificium, quia in caperagenda laudes amp;nbsp;gratias deouniuerlâ ccclefia,benc eft.non male nobis congruit.Cæterü corde fimz

AD 10. COCHLEI LIBEIzLVM uidelicet corpus Chrifti quotidie à facerdotibusofferaturpropecct ris uiuorum amp;nbsp;mortuorum. In hoc eritcontrauerfiænoftræ cardo,. Nam tu hanc propofitionem quadruplici probatam uis uideri teftp moniojfigurarnm legis, prophetarum, apoftolorum 8i fanâoruni

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Canone Miflæ fiat mentio,amp; multi patres fandii dicant

qui^bfecro probauit Cochleus^ Non nego Chriftum onobis effe femel, imd id maxime amp;nbsp;uoceliberrima,

confi'teor:nego autem ilium quotidie per facerdotcs in MilTa off«* ri.Quomodo autem facrificiü Abel idprobat i Quid fi dicetem Co' chlee, difputationcm noftram efiedc cxpiatoriofacrifido, teaute» proferre exemplum gratulatorii^facrificijjtaqj niliil facere ad propo ïitumïVide denicp ne magna afficias iniuria fideles ecclefia: dofto/ resS.Ambrofiïim amp;S.Auguftinum,quihauddubierationetniftan» ueftram facrifi'candi, qua bodieutimini in Romanenfi ecclefia, mo*

Samjiciu Holocaufta.inquis.quæfupercxtrudlum altareobtulitNoë,fig“ Noê* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta fueruntfacrificiy noftri,quod Chriftus inftituit,ficutegregie decl*

rat Rupertus abbasolimTuicenfisfMperGen.lib.4.cap.i7-QH'^ y Rupertus ille ignore : hoc fcio facrificium Noctypum prxtuliflefa crifici) lefu Chrifti. Id^ non ex Ruperto aliquo didici.fed ex S. Pal lo apoftoIo.Mofes enim Gene.8.Noë,inquit, obtulit ex omni pecO te uolucre mundo holocaufta fiiper aram, Odoratus^ cft doitu-' nus odorem quietis, amp;nbsp;dixit, Pofthac nô amplius execrabot terram, fiCc.Paulus uero, Chriftus dilexit nos, amp;nbsp;tradiditfemetipfum prono bis oblationem acuiéiimam deo,in odorem bonçfragrantix- Cht* ftus enim oblatus eft amp;nbsp;unica uidiima rcconciliauitpatrcm, adcolt;p abfoluit fideles in perpetuum, ut iam nS fit amplius offerendum ift ecclefia pro peccato.

Sacr'ificiu Rurfiis Sacrificium Melchizedek.ait, clarifiima fuit figura fa«' Melehitze: ci) naftri,quod ille in pane Si uino obtulit.Quid uero fi . deft crificio ueftro plane nihil refpondeat^In Genefi enim i4- p. leg* mus Melchizedekü panem uinum protulifie, ac Abrahx amp;nbsp;eius militibus pro recreatione ex longo fefl'is itinere, non deo o tuliftepropeccatorum expiationelpfe enim negate non potes, p tulit Si non obtulit efie Icgendü. Sed Sf lofephus 81 Chryfoflomu xenia exercitui Abrahx data exponütperMekhizedekum;

H. BVLLIMGEKI RBSPONSIO, '57 mjs contextus non aliud fuggerit. Prçterea non obtulit in cccna do ; winus lefus uel femetipfum uel pancm ac uinum deopatri.ObtuIit fefemelin crucc,in cocnafymbola corporis amp;nbsp;fanguinisfuinobis **liquit.Nelt;p ea re typum Chrifti gclTitMclchizedek quod panem ^^ttinumobtulitjfed in eopotius quod duntaxatlegiturfuifle facer ! ’Jos,genus autem amp;L fucceflio cius non lcgitur.De qua re mox diccz

Gene.ii.facrifîcatdeo Abraham,quem unicc dilexit fïlium Ifaac. ^dcrificiS “fdquid hoc facit adprobationem eius quodin Miflîs corpus do-* Jini quotidie facrificatur^ Habemus præterea interprète apoftolum °^ulum,ut non fit opus expofitore Cochleo. Per fidem, inquit Apo ?olus,obtulit Abraham Ifaac,cum tentareturet unigenitum obtulit;

4110 promifllones acceperat ad quem diélum fuerat, In Ifaac uo* '^wturtibifernen,cum illudfecum perpendi(ret,DeumueI àmorlt; ‘’‘‘Sexcitarepofle; undeeum amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in parabolamacccpit,fi*

Chrifti,qui tertia die fuperata morte,£xarmato peccato,« deui principe huius mundi,reuixit.

Exodi II. Si Numeri s-praccipiturîudaico populo agnum inter ^aerificiii ’’'fperas immaculatum oiferat.Vbi denuo nulîo nobis Cochleo ogt;

interprété, cum Ioan nes Baptiftadigito in Chriftum protenCo, ''înietjEcce agnus ille dei qui tollit peccatum mundi.Sed 8C Petrus ’Sni iliius myfteria enarrans,dicat,R,edempti cftis non auroaut arz 8quot;ito,fcd pretiofo fanguinc, uelut agni immaculati Si incontami^ ’dChrifti.Omnium autem fignificantilTimePaulus, Pafeha no/ .''dm,inquit,pro nobis immolatus eft Chriftus.Immolatus eft Chri ■''‘s.adeocp femel immolatus cft,non immolatur quotidie, nifi obU 2® «ius non fuerit præftantior oblatîonibus Aaronicis fiue ludaicis. .. f qutbus Apoftolus,Non pofluntaccedentes perfeéios reddereia-' *°4ni no'nne defqflent offerri^Propterea quod nullam iam-habuif'

quot;*Pfa mundt origine occifus, per cuius cruorem purganturquot-' ab exordio mundi adfinem uft^ purgantur. Idco Si Paulus,Ic

Ja ftcrifïcium uituli immaculati Leuit.4.quemadmodum uac Sdcrificiu *fufa;,Nun,.,g.fîgnifîcauit Chriftü innocentem, ÔC omnibus mo uitulims Puriifimum holocauftum procmundatione pcccatorum noftro (JModdH.

Non ignoro quid mihi hic obieélurus fît Cochleus, Hifce mets fua ilia nondum efl'e eneruata,ne probarintin Miflis quotidie offer/ tfifja alla ri corpus Chrifti.Se enim cum fuis,non uarias.non diuerfas ponere iio incrum hoftias.fedunam ati^eandc: necaliamqChriftidomini,quifemel

quidcm fefe cruentam deo patri facrificarit uiôiimam, mine auteni quotidkineructa oblatioacpermyftenum in ecclefia offeraturdeo patri à facerdotibus. Gæterum hæe fine feripturis amp;nbsp;contra feriptu/ itas ex feipfis confïngunt. Q}iod enim locos liucufqj per Cocliletim ïccenfitos attinet, nil aliud figurant quàm Cliriftum fetnel offeren/ dum pro peccatis totius inundi : id cum completum fit, confequuta funtteftimoniaillaeertum finemamp;hadlenusconfiftunt. Namre/ miflafuntpeccatacredentibus per unicum facnfîcium.utalijs porro autrepetitionehuiuseiufdemamplius non fit opus.Nam quod Co chicusdefuoaffïierepotcrat Corpus Ghriftipermyfteriumamp;l’O/ ftiam incruentam quotidie offerri pro peccatis,id eft. pro expiatione peccatorum tam uiuorum qmortuorum.idfuffultus apoftolicisfer» ptiiris ita difiToIuo, De Expiatorio fiue propitiatorio facrifido nobi* fermo eft. Dicitis enim Miflam ofterri pro peccatis uiuorum amp;nbsp;mor tuorum. Nequitautem myfticum amp;nbsp;incruentum facrificium expii' repeccatü,quodnonnififanguine amp;nbsp;morteexpiatur. Paulusenim, Vbi teftamentü eft,inquit,mors intercédât necefle eft teftatoris.Nant teftamentum in mortuis ratum eft. Item, Abfiç languinis effufionc non fit remiflio. Vnde Sc löannes apoftolus, Sanguis Icfu Chrifti fï lijdeiemundatnosabomnipeccato. Si ergoincruenta amp;nbsp;myftir’ hoftia eft Miffa, profefto expiatoria non eft.perquam remittuntuf uiuis amp;nbsp;mortuis peccata.Nam fi expiatoria eft.cruenta eft. Alteru er go è duobus cligat fibi Coclileus. Aut fateatur in Miffis peccata non remitti,aut cruentam hoftiam effcMifiam.At fi peccata uiuis amp;mor tuis Miflirfacrifi'cio non remittuntur.mentitifuntPapiftæ, quiaudi loribus Miffæ promiferunt peccatorum remiffioncm.Si ucro cruen/ ta eft hoftia Miffa,den uoimófacpius madaturimmortalis Kinglo riafua regnans dominus.Idqdabfurdifl'imum amp;nbsp;à communi fenft* alieniffimum eft. Proinde fuo femetipfos gladio iugulant Papift^e, dum gloflemata confingunt, quæ repugnantia quadam feipfafu^ uertunt. Nee facile hiccedam cuiquam nedum Cochleo. Clyin* ma enim ueritatis lux omnes omnium fophiftarum tenebras luuc ne gotio offufas prorfus difpellit.Deinde ceffant ibi facrificia.ubi pecca ta plcne expiata funt amp;nbsp;remifla, dicente Apoftolo, Vbi peccatorum «fijxmiflio.jbinöeüampliusoblatiopropeeeato. In Nouoautem teftamento

». BVLLINGERI KESPONSIO. 58 •^ftamentoac mortedominilefucft plenaria omnium pcccatorum KtnifTio.Idquod cum prophetis teftanturfandi apoftoli omnes : er 80 in nonoteßamento nulla eft oblatio pro peccato, fed memoria ^recordatioduntaxatfemel oblati in cruce facrificij. Hacc ratiocina **o Apoftoli omnia Papiftarum de Miflac fiue corporis amp;nbsp;fanguinis ’^oniinifacrificio pro peccatis gloflemata ceu malleus conterens pe *f’m,diftipat.Difioluathanc,ftpoteft,Coclileus,quando itapugnac *^pidus eft, Poftremo quod dicit quotidie corpus domini perfacerx ®otes offerri in ecclefia, derogatgloriæ facerdotij Si facrificij Chri^ ®igt;tiuem Apoftolus conferenscum faccrdotibus Äaronicis, negat Omnibus modis immolare aut immolari quotidie. Semei enim ob^ J^iit-Etfemetipfum quidemobtulit. Nequitenim abhominibus ul lt;luantumuisfanftis, nedum ab impuris facriftcari faccrdotibus. ot Unica hcftia perfeftos cffecit in perpetuum fideles.Nolo mihi er» ^’mr.nifi Apoftoluseadem fictradatin y.s.p.amp;io.cap.adHebrar, ^^nifiiam delintoculiCoclileo.uidetclare g erret turpiter, amp;nbsp;fedu ’’rnrab Eccio,aliis^ papifmi promachis.qui huiufmodi uerborum Pfæftigjjs oculos fofeinant fimplicium. Nolo urgere cauftam 8C fomenta grauius.nolo ftrdum errorera exagitarcodioftus.Si enitn l’Pit Cochleus,aut alius papiftico errorc implicitus, qui fibi confuli ’opit,herbam prxbebitfponte, non mihi,fed apertx Si inuidae “ttitati.

Pergimus ad teftimonia ex prophetarum apoftolorü 8i patrun»-OiptisperCochleü profacrificioMifl’arprolata. Dicoro Cochlec, Jy's prophetarum praedixit aliquando filium dei pcrfacerdotcsin mifTisquotidiefacrificandum'ïDauidne'îAtiniuriamfacis fantftiftjz DduidJt ^0 amp;integetTimoregiö'uati.Producislocü c Pfatjs.Sacrificium faaifieio, ^oblationem noluifti,corpus autem perfecifti mihi. Sed quid hxc ueftram'i Dicis, Gafliodorum amp;nbsp;Auguftinum fieexpone

^^'Ego uero non moror ullam hominüexpofitionem, cum apoßoli ’’m interpretationem habeo. Ea legiturapud Apoftolitm adHebr.

ad unicam Ghrifti hoftiam femel oblatam fe refert. De Caffio , odexpofitione niliil dico.Nam qualis fit,nefcio:ciim paucula huz ^suiderim haóienus. Auguftinum uereor ne non rcfteintelligas, ^’mquac pro teuidentfaccrelixcopinorfunt, Nosiam hoctepore quot;‘'‘^facrificio dimiffi fumus^ Abfit.Et mox, Ablata funt figna promit d'^da,qiiiaçjjliibitacftueritas promifla. In hoc corpore fumus, huz corporispanicipesfumus:quodaccipimus,nouimus: Sequi no 2oWs,noueritis:amp; cum didiceritis.non ad iudicium accipiatis.Et rc SPa-HscÄuguftinifentaiacIaiiusillufiraturlib. de Ciuit.deiio.

cap. y. Si ç. in cuius cake legis qiiç maxime hue pertinent,Hoc èft focrificium Chriftianorum.ait, multi unum corpus fumus in Clirk ' fto;quod ctiam facramento altaris noto fréquentât ecclelîa,ubi ei de pionftratur.quod in ea oblatione quam offert,ipfa orferatur.Intellû ‘git Cochleus quàm nihil pro ipfo faciat Auguftinus. In Pfal.4p.ni hil eft quod ei fuffragetur.netp in uerbis Dauidis, ne^ S. Auguftini, qui Enarratione in Piâl. 149. Vnde facerdos, inquic, Chriftusiquia factrdotio nbsp;nbsp;pvQ nobis obtulit.Date facerdoti quod offerat.Quid inueniretho

mo quod daret^Mundam uiftimam. Quam'uiftimamï Quid mu« dumpoteftofferrepeccatorï O inique, ô impie, quicquidattuleris immundum eft, etfi aliquid immundü pro eo afferendum eft. Qu«-' * reâpud te quid offeras.nö inuenies. C^ære ex te quod offeras: non deleftatur arictibus,nec hircis,nee tauris. Omnia ipfîus funt,etfi no • offeras.Offer ergo illi mundum facrificium.Sed peccator es,inipiuS es,fcd confeientiam inquinatam habes. Poteris forte aliquid murt' dum offerte purgatus:fed ut purgeris,aliquid pro te offerendum eft-Quid ergo pro te oblaturus es ut munderis^ Si mundatus es.poter^ offertequod mundum eft. Offeratergofeipfum mundus facerdos. ' ut müdet hoc quod Chriftus/ecit. Nihil mundum inuenit in homi-' ’ nibus quod offerret pro hominibus, feipfum obtulit mundam uiéh mam,hoftiam immaculatam.Felixuidtima,ucra uifl;inia,mundau* ftima,hoftiai[nmaculata.Non ergo obtulit quod nos illi dedimus: imô hoc obtulit quod à nobis accepit, amp;nbsp;mundum obtulit. Garnen» cnim à nobis accepit,hancobtulit.Sed undeillam accepit^ Deuter» uirginis Mariæ,utmund3m offerret pro iramüdis,amp;c. Habet inhiî magnamdifcendioccafionem Cochleus, S^refipifeendi à noxijs et''-roribus ampliflîmam.

Daniel Je Porto ex p.cap.Danielis palàm apparetlocos s. amp;nbsp;u.cap.non etr facrifiâo. ponëdos effe de facrifïcio Miffæ papifticç, fed de abrogatione Si e»» culcatione iugi facrifîcq quod offerebatur quidem in templo Hiengt; folymitano iuxta legem domini : fub Antiocho autem 8i Tito prt*» cipe Romano defïciebat. Proinde nihil me mouet Lyrani,quan» ct^ tas, expofitio. Poffem fî ita liberet maximorum in ecclefia uirorun» expofitiones pro noftra fententia facientes recenfere: uerum fatis hieftquodipfumfefeDanieIexpIanat,fed8ôbreuitatiftudeo.Iterun» ergo feduxit te tuus Eccius.qui de hoc Danielis loco magno Çonatu Mulitebidt magnasprofundebat nugas dum uiueret.Refipifcequxfomi Go defteriji: Iee,Sidagloriamdeo,ncproptcroppugnaamueritatemtealiquai» cioCbrh do puniatiuftus dominus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fed amp;nbsp;locus ipfe abunde fatis per cotcxtiim femetipfum explicat. Ad tantillum tibi temporis ßi otij nö fuilTe reliquum, ut fufius didia Patrum commemoratelicuerit. Mirorautem Cochlee.an expofitio ’’'m quo^ Irensci 8C Tertulliani uetuftiffimorum faiptorum ecclex ^afticorum protuliiTes.fiquidem interpretationem loei Malachigper patres illuftratam afferre potuifles. Irenaeus certc lib.aduerfus hacre-' 4.cap.ji.adduccns uerba Malacliiæ ècap.j.mox fubiungit, Ma^ ’'tfeftifTimc fignifïcans perhæc, quoniam prior quidc populus ccifa **gt;t offerre deoiomniautem loco facrificiü offertur ei,amp; hoc purum: ’’oinen autem cius glorificatur in gentibus. Et cap.îj.Incëfa.inquit, Joannes in Apocalypfi orationes ait efle fanftorum.Et cætera. Ele^-Santiffime enim exponitper integrum caput 54- Malachiæ locum. Tertullianus uero contra Martionem lib.4.illa ipfa prophetac uerba ’dducens.In omni loco.aitjfacrificium offeretur nomini meo, amp;nbsp;fa ^ificium mundum.fcilicct fîmplex oratio de confeientia purâ. Item l^l^j.contra Manionem propc Enem Malachiac uerba récitas, Non ^uoluntas mea in uobis.amp;c In omni loco facrificium munduoffc *eturnominimeo. Addit, Gloria: fcilicct relatio amp;benedidio,0C 'aus,amp; hymni. Vides Cochleeifta omia pro nobis faeere,nihil pror pro te.Docemus enim ecclefiam Chrifti eucharifticam fiue con-* Cionis oblationem immolateredemptori domino, cum Ccenain factam celebrat:amp; hoc futurum praedixit propheta,ficut completuin

amp; in diem complcri cum fanftis dolt;fioribus,teftatur praxis fide ‘turn in eccIefia.Nunquam uero uel fomniauit Malachias fore, ut fe •fiel oblatum in cruce pro nobis purifilmü domini kfucorpus quo^ Wieiropuriflimæ facrificum manusexpiatoriampergerentdeopa W immolate hoftiam. Vident ergo pij leftores in hac Cochlei ar.* Sfimentatione uelut in fpecimine quodam, quomodo papiftici do--^ores fcripturas ad fua detorqueant dogmata, aut quomodo exfcri pturis deducant qua: non fcripta quidem, fed fcriptis conformia cife elamitant. Palam enim amp;cernereamp;dcprchendercliccrinfyncerita •em, at^ utinam non etiam malignitatem iftorum hominum:quolt; rum iudicium non tardât,nifi mature conuertaturad dominum,ue* niatn petant amp;nbsp;agantfyncere;idquod ipfis uere amp;nbsp;ex animo ime precor,

Vbi autem uentum eft ad teftimonia Noui tefiamenti, nulla figil htim reeëfet Cochleus, fed relegat ad Rcffenfes,Eccios,amp; Pighios, ^uinofirispermultosobicccrintexcuangelijs amp;epiftolisPaul/lo* tos. Ergo remitto amp;nbsp;ego Cochlcum ad fcripta beatac memoriae D. ïöin.OecoIampadij, amp;nbsp;D. H uldrychi Zuinglii,quilt;ditis libris abik

AD 10. COCHLST LIBStLVM defatts refponderuntad potiffima iftorum argumenta. QiiodcniÄ Cochleus didt nihildijiin ad ipfa elTerefponfum.uel fingiti dicac nefcit.

Poftrcmo iadlitatin patribus uetuftiffimis, quoru aliqui apoftol® rum fuerintdifcipuli.multo danorafiueexprcflrioradefacrifïcioMtt fxextarcteftimonia. Quibuscgo quidem nctantillumcötnoueor. Hadlcnus enim confiâtfcripturas, omnia quac uerar pietatis Si uits funt comprehendentes, nihil fuifragari iâcrifîcio papiftico, proinde nihil ponderisaut authoritatis merito haberct apud fideles,etiamfi magna patrum turba affirmaret Miflam eflc expiatoriä uidliman)^ Nunc auiem nihil huius repcrias apudprifcos ccclefi« dodlores, ut derit ergo Cochleus, ne fibijpfi uana (pe turpiter imponat. Ad CU-' mentem,Anacletum, Dionyfium 8d Ignatium nihil refpondeo. libriscnim ac cpiftolis.quscipforumcircunferûtur titulo, ualdccoa trauertitur no imtnerito,Si adhuc fub indice lis eft. De Dionyfio nä nefcit,opinor, Cochleus, quid eruditi uiri fendant. Epiftolarmn qu* demignatqmentionc facit Eufebius in hiftoria ecclefiaftica : fed àn iliac quae hodie circunferuntur ipfac fint quarum mcrainit Eufebius» multafanefcrupuluminiiciunt. Clementis SCAnacleti literx.fp'f*'' tu,contextu, totoip orationis habitu, adcorp ipfa t.adlatarum rerum hiateria,qualcs fint,ûtis de feipfis tcftificantur. Netpucterumquif' quam facile earum meminit^ Ad clafficos ergo 8f receptos ecdefi* dodlorcsuenio, [renxum, Cyprianum, Ambrofium,Auguftinuiu, SCc.quos docuiffe Cœnam effefacrificiinn, fed confeifionis autgr® Qjiomodo tulatorium facrificium.nunqiiam ncgauimuj.ficut amp;nbsp;nunc confia« patres no: ter Si fimpliciterconficemiir.R.eccfui modo huius generis quacdani minent Eu exIrcnæo,quibushæcexî4.cap.lib.4.adijcio.DeEucharifiiæftcrilt;' rharißiafa ficioloquens,Offerimus,inquit,deo non quafiindigenti,fedgrati3î crificium, agentes (obferua hoc) donation! eius, Si fandlificantes creaturam. Et poft aliquot fententias, Sicutigitur non his indigens, attamen a nobis propter nos fieri uult, nc fimus infrudluofi: ita ad ipfutn uei« bum dedit populo præceptum faciendarum oblationum, quamuis n3indigereteius,utdifcerctdeoferuirc. Sic ßiideonos quoepoffer re uult munus ad share frequenter fine intermiffione. Eft ergoaka/ reincoclis. Illuc enim preces noftrae Si oblationesnoftraedirignmt 8i ad templum, quemadmodum loannes in Apocalypfi ait,Et aper tum eft templum dei Si tabernaculum. Ecce enim,inquit, tabernacu lum dei,in qiio habitabit cum hominibus.Non omnia uerbotim er ad longum tecenfeo. Sunt enim Irenxi uulgati Si in omnium raagt; nibus librhquos qui confulunt, inueniunt bona fide me ea qux ad ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiiflitutam

chaniua lîue Gœna domtnica oblatio corporis amp;nbsp;fanguinis domiz niàbeatis patnbus;non quoditerum facrifîcariarbitrarcntur femel duncaxatin falutetn müdioblatam hoftiam,fedquodïïgnifîce(atlt;^ Bgt;emona fit femel oblati facrificij. Hue pertinet ilîud Cypriani ex t.. **^epifi.}. Et quia palfionis élus meticionéin facrificqs omnibus fa limits, (pafiio eft enim dnifacrifîciüquodofferimus) nihil aliud q H^iod illefecit facere debemus.Scriptaraenim dicit, Quotiefeunque tomedentrs panem iftum,amp; calicem iftum biberitis.mortem domiz *gt;*lnnunciabitisquoadufi5ueniat. Quoriefeuntjp ergo calicem ia ^Ommeraoracionë domini Si pafïioniseius oîferimus, id quod con

dominum fedfle,faciamus..Eiufdem generis eft Si illud S. Amz ^folijexComment in i.ad Corinth.n.cap.OftenditPaulus Corin ''ins myfterium euchariftix intercœnandü celebratum non cœnam ^ffcMcSicinacnim fpiritiialis eft,quæ cum reuerentia deguftata, pu I’ificatfibi deuotum. Memoria enim redemptionis noftrx eft, utrez ''^'nptoris memorcs,maiora ab co confequi mereamur. Quia enim **gt;orte domini liberati fumus, huius rei mem ores in edédo Si potan ''o.carncm Si fanguinem qux pro nobis oblatafuntfignificamus. Etreliqua. SigniffcatilTimeautem Simanifcftilfimehocnegotium ’''planans S.Auguftinus Bonifacio cpifcopo,in hxc uerbafcribitin *P*ftola qux ordine eft ij.Sæpe ita Ioqaimur,ut pafcha propinquan dicamus craftinam uel perendinam domini palfionem, cum illc Jiite tam multos annos paflus fit, nec omnino nifi femel ilia paifio fit.Nempe ipfo dicdominico dicimus,Hodie dominus refurre ’'‘t.cum ex quo refurrexirtotanni tranfieriit. Cur nemotamineptus '•Kutnos italoquêtes arguai elfe mentitos, nifi quia iftos diesfecun illorum quibus hxc gefta funt, fimilitudinem nuncupamus,ut «icatur ipfe dies qui non cftipfe, fed reuolutione temporis fimilis *'is,Si dicatur illo die fieri propter facramenti cclebrationem, quod iionillodie.fediam olimfaólumclK No'nnefemelimmolatuseft ^hriftus in {tipfo,8i tarnen in facramento nonfolum per omnes pa ‘dixfolennitatcs.fed omnidiepopulis immolanirinecnticp menti quot;»■quiinterrogatus.cumrefponderitimmolari^ Si enim facrameta n^andam fimilitudinem carum rerum quarum facrameta funt, non •’ïbcrent,omnino facrametanon eflent. Exhacautem fimilitudinc P'æruntp etiam ipfarum rerum nominaaccipiunt. Sicut ergo fecun «utnquendammodumfacramentum corporis Chrifticorpus Cliri

eft,facramentü fanguinis Chrifti fanguis Chrifti eft:ita facramen quot;inifideifidcs «ft. NonpotuilTetAuguftinus profenteniianoftra.

qua? non noftra,fed totius ecclefiæ catliolicïc cft, quicquani appóSgt; lum^K idoneum magis.adde amp;nbsp;fignifïcantius fcribere atqj tcftari.

in^robä: nbsp;nbsp;nbsp;His £uid,fpero, argumenta Cochlei nihil facere adprobandam

*Mr facrifi; tem quam fibi amp;demonftrandam ÔC confirmandam fumpht. Nul' lumenim locum,nullum argumetumfolidum haclenus produxiii quo probarit Cœnam domini facrificium efle expiatoriü, quod pro peccatis quocidieofferantfacerdotes, de quo nobis certamen eft.Ac miferet me profedio hominis, qui in negotiotanto non alijs inni' titurfulcris;interim tarnen in fua illa ftulta confïdentia fibi placet y deo, ut 8i dicat (male nexis illis uinculis fuis) conftringi Si neri in antiqua,ut falfó uocat,fide,8( à me confenfum poftulareau' deat.Aut,inquit,mecum approba amp;nbsp;confenti, aut certiora § alij f«* ^arum duces fecerunt,arguméta propone. Non talem me rcperics, qualem inquiris Cochleemonisper gratia domini fum,qui per utf futiam hominum Sifaipturarum detorfionem mihi*os oblinere,et quouisuentodoélrinæcircunferrimefinam ; femel acquieui.S^o' mnemfpemmeamfixiin femel duntaxat oblatam domini lefurt* demptoris meiui(flimam,ab ca neminem ullaartc, ulla'ue aiolenti» auellerepatiar,ac dominum totocordeprecabor, utanimimeipro' pofitum confirmer, atep in gratia ôi protedionefua me conferuet. Proindenôapprobo tuaCochlee,imdimprobo amp;improbauiliu5 ufcp,argumentis folidis:unde tuum iam fuerit mihi, imd non mihf» fed ueritati confentire.aut difpicere unde tibi pares, ficutpollicrba' ris, denos feripturæ locos, quos mihi unicum profèrent! de diftin' Æone perfonarum in adoranda trinitate,pro facrificio Miifæ.opP® nas.His certcplurimum confifus es:atfentis eos nihil habererobo' ris;refipifceitacp,S( mecum fynceram ueritatem confitere. Quosfr' ôarum duces intelligas,planè non euro. Ego nullis feélariim duct' bus obftriôtus adhæreo. Chriftum dominum uerum ducem Si giftrum,amp; quos orbi doéiores dédit prophetas Si apoftolos agno' feo Si ueneror.Horum feripta cum fmt authentica, nô poifunt non certifl’ima elle argumenta quæ ex ipfis petuntur.Ex rjs itaqp porro ar gumentaproducam,quibus demonftraboCccnam dominiplane non efl’e hoftiam expiatoriam,ficuti à Papiftis impie alferitur.

Vemmjlratur folidis fcripturis at^ar^umemis, Canam non ej]ifacrificiMH expiatorium pro uiuis o- mortuh. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. X X r.

On profcram hic omnia quæ polTcm teftimonia Si 3t^ gumenta.fed potilfima tantumuieqj hæc exculta plenc, fed adumbrata leuiter. Veritatisenim oratio fimpkx. Ducâ illa ex locis hifee tribus, ex facerdotio amp;

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrtfti»

M. BVIzLTNGSRT RESP0Ï3SIÖ. 4» ClKifti,at(p ex inftitutioneCxnxdominie«. ExfacerdotioChrû ftihxcprofluunt.

Gompletum eft facerdotium prifcum, 8C delïerunt fine abrogati l ^iintfaccrdotcs Aaronici: Chriftus modofolus 8C in «ternum facerx chrißutjtt doieft,pcrpetuum Habens facerdotium. Licetenimomnes Chriftia cerdoifes pifacerdotes fint, iuxta doftrinam apoftolicam, alia tarnen ratione cunJum of ^intelligit, quàm nos in præfenti defacerdotio Chrifti loquamur. dintm M.el propheta Dauid in Pfalmo rayftico, lurauit dominus,inquit, chi^zcclft, non pcEnitebiteum:tu es facerdos in æternum, fecüdum ordinem ^elchizedek. Vbi fingulorum uerborum emphafis obferuanda eft, Snod uidelicet iurat dominus, quod nonpœnitebitautmutabit id ^nod iurauit,quod'ç iuramenti fumma exponitur 8C adijcitur talis, Chriftiis eft facerdos fecundum ordinem Melchizedek, nimirum iti **^rnum, qui uidelicet perpetuum Si non interruptum habet facerx ^otium.Oppofuitenim propheta ordini Aaronico ordinem Melchi ^4ek;qui in eo eft quod îefus folus fiue unicus facerdos eft,nullnm •’^bens uel confortera uel participera.Paulus enim ad Hebr. 7. cap. ^‘cMelchisedck,inquit,rexeratSaIem,facerdos deialtüTimi, qui oc ^ntrit Abrah« rcuertenti à c«de regura, amp;nbsp;benedixit illi,cui ôC deà^ ’’’äsexoranibusimpertituseftAbraham,quiprirauraquideraexin ' •'■■pretationc dicitur rex iuftiti«: deinde uero etiara rex Salera, quod

pacis,fine pâtre,fine matre,fine genere.nec initium dierum, neq{ finem habens,fed aftirailatus fîlio dei, manet facerdos in perpe

Naradorainuslefusiuftitiaamp;paxnoftracft,fincpatrciuxta quot;“nanitatem, fine matre fecundum diuinitatem, àgt;tw7i«'gt;xï©‘, cuius S^neris origo non poflîtexplicari. Generation? enim cius,aitetiam Pnapheta.quis enarrabitï netp initium ne^ finem uit« habet. Nam quot;îPnncipioeratuerbum,amp;c. Similitudinem ergo habuit filq dei,id 'quot;'ypum prætulitlefu Chrifti Melchizedek, qui alioqui parentibus ^on caruiijgenuscp habuit certum : fed non referturinfcripturis,ut ’quot;decolligarausqualis fit futurusfacerdosfiliusdei. Dequoidem

Poftolus in eodem cap.loqués amp;nbsp;tpfi Aaronicos facerdotes oppo-' ’'^nSjEt iiij quidcm,inquit,plures fadli funt facerdotes, propterea P^t mortem non finerenturpermanere: at hic quod idem maneat in **«rnum, {à7,x(x^safii/} immigrabileuel perpetuum (quodfcilicetfuc ''‘hone non tranfitadaliura) habet facerdotium:unde amp;nbsp;faluosfe.* “'■cadple^^^ poteft^ qui per ipfum adeuntdeum, femperuiuens, hoc u( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Enquidpoteratdiciclarius^ Ecclefia

, Chriftura habet facerdotem, qui habet facerdotiü immigra.' “®gt;lt;luodfncceinonenontranfîtadalittm.Neç fucceflbribus opus

habet. Abrogatum illud amp;nbsp;infirmum Aaronis facerdotium proptef mortem facerdotum.fiiccetfores habet. At dominus nofter,quia len» per uiuit,acpleneaccedentes abfoluere amp;nbsp;perficere poteft, no habet fuccelTores, non habet confortes, fedfolus amp;’ unicus manet facerdos in seternum. Ordo itacp illepapifticus innumeros conftituens infir-' mitatem habentes Si mortalcs facerdotes, qui pro peccatis offerant, ludaicum facerdotium reuocans,renouat,ordinem Melchizedek ob fcurat 81 adobruit,ipfum(]j lefu Chrifti facerdotium concukat. Sen» per uiuit amp;nbsp;agit in ecclefia Chriftus.nullis ei opus fuffraganeis, nul los agnofcit Chrifti ecclefia Chrifti uicarios, amp;c.

PrætereaoportetfacerdotemChriftianîcSicathoIicgeccIefîae.inî^ ^alts ]a= ^ipoftoli uerbum.elfe fanflum, innocentem, impollutum, fegrf'' emot Ks g3tuni à peccatoribus, Si fublimiorem cœlis faélü. Porró taks non funtuel ipfi pontifi'cesfummi.nedum fexilla papifticoiefacrificuni: proinde non funtcatholicæ ecckfiæ facerdotes: lólus Chriftus kfus ccelo eftfublimior.fegregatus à peccatoribus,innocens diinipoHu-' tus. Solus ergo ille uerus facerdos eft,fandlificäs Sipurgans omneS in fecredentes. Impie autem fibi fumunt ateg ufiirpantpapiftkifa^'^ fi'ci quodfolius Chrifti eft.

5 Ecckfiæ denitß catholicç Chrifti pontifexautfacerdos talis ßtne cefle eft.cui non fitquotidie neceftarium, quemadmedum AaronM cis, prius pro proprijs peccatis uidlimas offerte, deinde pro peccatis populi.Athoc folent facerdotes papiftici. Soli Chiifto non fuit ne.* ceffarium primo pro proprijs,deinde pro populi peccatis offerre.So lus ergo manet facerdos ecckfiæ catholicæ, nee admittit ullos faeer' dotij fui confortes.

4- Rurfus ApoftoIus,Lex,inquit, homines conftituit facerdotes ha/ bentes infirmitatc; porrô fermo iurifiurâdi,qui fupra autpoft legen» fuit, filium (conftituit) in æternum confummatum eftiegitimum flifemperidoneum.omnibus numeris abfolutum, cui nihil deeft prorfus. Illi enim facerdotes propteraffetflus Si imbe cillitatem liumanæ carnis nonerant femperidonci,acmultaineis mediocria nedum fumma defiderabantur. Quod Si in Papifticis fa' cerdotibushærettenaciffime. Manet ergo ecclefiç Chrifti folus Clir» ftus uerus facerdostcuius facerdotium obfcurant, Si ludaicum reuo' cant, quiinfi'rmitatem habëtes, Si non femper idoneos ordinantii» ecclefia Chrifti facerdotes.

5quot; lam tanta eft facrificij Noui teftamenti dignitas, filius enim de» Se/p/t0«o/offerturpro peccatistut nopoffîtabs quolibet itnmolari. Signifîcan fin Jonù; tiflîme ergo Paulus,Semetipfum obtuIit,inquit,dominus.Et,

H. BVLLIHGERI RESPONSIO. 41 fins per fpiritum æternum feipfum obtulit immaculatum deo.Rur-» fus.Semel perimmolationetn fuijpfius apparuit,utniultorum pecca tollerer.Item, Per femetipfum purgatione fadla peccatorum noz firorum confedit ad dexterâ maieftatis in excelfis.Rurfiis ergo Chri ftigloriamimpiefibiufurpant facrifid, dum clamant feofferredeo ptri fïlium.qui non potuit nifi per femetipfum immolari; Vnde Si præcipiebatur, N ullus homo fit in tcntorio confiitutionis cû pontifex ingredituradexpiandum in fan(fl:uario.amp;c.Leuit.ic.

Porrô confiâtipfum Chrifti adeo^ noui teftamenti faccrdotium Q (pofiquam femel pro peccatis in terris fatisfecit dominus) c terris in Sacetioi ^ttlos effe translatum.In dextera cnim patrisconfidensfacerdos no eccleßa ß^r.femper pro fidelibus in confpediu patris apparet.Gcrlum noftri ckrißut (îcerdotis tcmplüeft.Apofiolus enim.Talemhabemuspontificem, caloutitnt *oquit,qui confedit ad dexteramthroni maieftatis in calls ^fanöo-' templo^ ■■uniadminiftratorac ucri tabernaculi.quod fixit dominus no ho ’’’o.Nam fi efletin terra, ne facerdos quidem eflet;nunc uero exceb Ifntias fortitus eft minifterium. Et caetera. Nolite ergo cœlo detrahe ^^»authominibus comm unicare facerdotiü, quod totum fibi in caz ^iscaliretinet dominus, acabundantiCfimeres totius ecclefisc optiz ’’’uspontifexcurat.Non'opuseftipfi uUis fuffraganeis : ipfeobam ^olatinter candelabra aurea,fii tenet in manttfuaftelIas/Tametfi ex ”lt;01 bac parte folus fungatur faccrdotio,habet tarnen in ecclefia qui ^oceant, läcramentaadminiftrent,ac orent : habetipfam ecclefiam quac ipfi gratulatorias offert,adde 8i cruentas uidiimas, cum fangui ’’Emfunditpro Chrifto, qui folus manet facerdos, cuius oblationc '•nica purgantur quotquot purgärur. Hçc exratione facerdotii.Chri.

Leuit.ia.iubcturÂaronàcŒtu filiorum Ifrael duos accipere hirx y ^oscaprarura propeccato, quorum alterum facrificet propeccato, d« facrifis Jparfo fanguine eins fepties coram propitiatorio. De altero hirco ita äo corpoz hgis,Imponct manum utranep Aaron fupetcaputhirci uiuentis, amp;nbsp;r« Chrißi, ^onfïtebitur fuperipfum cunüas iniquitates filiorfilfrael, amp;nbsp;omnes ‘dnfgrefiïones corum,omnia^ peccata eorum, ponens fcilicet eas hiper caput hirci nbsp;nbsp;amandet eum per manum iriri opportunifiuc

î^nipeftiuiin dcfertum.Etfercthircusillefuperfe omnes iniquitates ’Riorum in terram feparatam , amandabit^ hircum in defertum.Eê ’’’ox.Die illo expiabiturpro uobis, ut mundifiatis, müdifitisaB ornnibus peccatis ueftris coram domino.Etiterum,Sit^ uobis hoc ^tutum perpetuum, utexpier filios Ifrael ab omni peccato eorum *otelinanno, Nemoautem hacc legens non inteiligit myfterium

rcdemptoris noftrilefu Chrifti,femel pro expiatione omnium Expiera catorû totius orbisimmolati. Certc'apofteriorehircouidcmurGen w ethnidfs tiles fiium ilium expiandi ritum mutuaffe. Nam cum Maffilien.la'* rumgt; borarétpefte.unusfeexegentibus offerrefolebat annum integrum alendum publicis cibis amp;purionbus;pofteauerbenisueftibusi^ft^ cris ornatus ducebatur per urbem cum execrationibus.Precabantuf *nim ut in eum omnia mala ciuitatis incumberct amp;nbsp;inciderent, ûrtÿ proijciebaturin aquam : exiftimantes unius morte quicquidmalo/ rumimminebatciuitatipoffeauerti. ideoenim appellabanthuiul^ modi homines nsîi Uxsiffixr«, Pofteriorc illo ufus eft Apofto' lus in Corinthijs.dum figniffcare uellet,apoftolos non minus det«' ftabiles faftos.quam funt illi.qui diris obruti execrationibus proft^ lute publica abijeiebantur. Talis uideri uolebat amp;nbsp;Sinon ille Vergb lianus. Sunt qui teftentur Romanis eum fuiffe in ufu expiandiri tum; unde claret expiatoriam illam ceremoniam late amp;nbsp;pluribus in' notuiflegentibus, quibus malus datmon imponere öi myfteria det Chrißutfa parricidiis,pro ueteri more.uoluitinfamare. Vtcunq; ucro id habeat. ßusprono certum eft dominum noftrumlefum Chriftum malediJlum prono bis execra: bis faólü,femel omnia mundi peccata in fe SC fufeepifte amp;fuftu!i(ffgt; tio, ac fuftuliftequidem pleniftimc, ut nullo alio in pofterum facrift-i®

netp huius eiufde iteratione opus fît.Apoftolus enim Paulus, Cliri' ftus nos redemit,inquit,ab execratione legis, dum pro nobis facius eft execratio.Scriptum eftenim, Execrabilis omnis qui pendetin li' gno.Etiterum, Qiii non nouit peccatü,ait, cum fecit pro nobis catum.ut nos efficeremur iuftitia dei per illii.Huc pertinct illud pro' phetar,Opprobria opprobrat)tium tibi,incideruntin me.Rurfusil' lud ex Ifaia, Vniuerfi nos quafi ouis errauimus, quifcp in uiam fuam refpexittdominus autem fecit incurrere in ipfum uniuerforum no-' Arum iniquitatcm.Ipfe infi'rmitates noftras portauit, SC dolores no-* ftros ipfe baiulauit. Vulneratus eft propter trâfgreflîones noftras, SC attritus eft propter iniquitates noftras.

uerbis traftans S.Paulus in cpiftolaad Hebræos cap.p. oftedit Chrt ßum effe uerum cccicfiac Chriftianæ fiue catholicæ facerdotem, qui nonhircinum offcratfanguinem.fed propriu, id eft uerehumanuni jMhguinem.idcp i« pleniflimam pcccatorum remiftionem. quippe cum fitdeusfimuluerus amp;homouerus. Verba Apoftoli hæc funt, Chriftus accedens pontifex futurorum bonorum.permaius amp;pergt;-feftius tabcrnaculum.non manu fadlum, hoc eft,non huius ftrutflu raemetp perfanguinemhifcorum öiuituloruni,fedper proprium ßnguinem

fanguîncm ingrcfl'us eftfemel in fanifla.xtcrna redemptionc rcperz U. Obferua mihi hic quod ucritas dicit Cliriftum femel oblatü effc, amp;illa oblationeæternam reperifle redemptionc, id eftquæfemper, licet unica lit amp;nbsp;non iterabilis, effetflum habeat in credentibus per-* petuum.ac fantflificct.Nam fequitur, Sifanguis taurorum amp;. hirco* ïum Si cinisiuuencæafpergensinquinatos.fanélificatad carnis pu rifïcaiionem,quanto magis fanguis Clirifti,qui per fpiritü arternum l^ipfumobtulitimmaculatumdeo, purifîcabitconfcientiâ ueliram àniortuis operibus.adferuiendum dco uiuenti^amp;c.

Idem pauid poft per collationem plenius illud legis exponens, Auodfacerdos iubebatur femel in anno expiareuniuerfum Ifrael,di Stmelcbla tigt;iNonin manufatfiafanfta ingrefliis eftChriftusexemplariâue* tuteßchri forum,fed in ipfum cttlum,utappareat nuncin confpcftu dci pro ßus, ’’obis. En habet ecclefia tcmplum facerdotis fui Chrifti, cœlumdia* lgt;etfacerdotem Chriftum. amp;nbsp;facerdotem quidem non otiofum, fed O’aximeoperantem.Apparetenim in confpeftu patris.Quid autcm ‘licisdefacrificio^ quidfacrifîcat^ quomodoautquando facrificat^ ^fquitur.Non ut fæpius offerat femetipfum, qucmadmodum ponti futingrediturinfantfla fingulisannis perfanguincm alicniim.En lâcrificium quod ecclcfiæ facerdos offert,Chriftus eft, idem amp;nbsp;facer* flos eft,ac femetipfum facrificat. Nemo enim tantæ dignitatis eft in* ’rrmortales.qui poffit dei filium immolare: ergo ipfus femetipfum obiulit^ac obtulitquidem femel,non fçpius. Quare femel,amp; non fæ P’us'îSequitur, Alioqui oportuiffet ilium fscpius paffam fuiffe à cop fli’Omüdo.Qiialis hæcquacfo ration Talis omnino,Si Chriftum fin Solis annis facrificareoportuiffet, ficutpontifex quotannis femel fa f’ifîcauit,certc faepius ilium pati oportuiffet. Nam facrificare ôf pari

idem recidunt. Sacrificia enim expiatoria non erant fine morte Si ’ïfguine.Atnö poteftamplius mori Si fanguinéfundere ChriftuS: ^go non poteft amplius facrificari.Poterat Si talis uideri ratio Pau* Nonfotefl '■Vbi teftamentum eft,ibi mors teftatoris intercédât necefle eft.Et.Si nmplius ßt J’ffanguinisefiufionenon fitremiffio. Atqui perunicü dominum erificari ’r'Um condonâtur Si expiantur peccata totius orbis : quod uno orc Chrißut^ Prophetæôfapoftoliteftantur: nifîergo unica fufficeretproomni* quot;OS fanôis femel oblata Chrifti hoftia, oportuerat Chriftum facrifï f’ri.id eft mori fæpius. Nunc autem (fequitur oppofitûmembrum Orrum) femel fub eófummationem fa:culorum adprofligationem I’rrcati.per immolatione fuijpfius.apparuit. Semel oblatus amp;nbsp;mor* •ouseft,ó( in confummationefeculorum oblatus Si mortuus eft,a£ 'O’ica oblatione feu mone fua geccaia oibis g lene exgiauit atq; gut*

gauit.Icerum autem repetitur quod femetipfum obtulit. De quo dï-* 6:u(neftfuperiu5. Imó ne quid dubq in nllius haereret animo, con^ cludit. Et quatenus illud manet homines, ut femel moriantur, poft hoe autem iudicium: ita Sf Chriftus femel dblatus eft, ut multorum peccaa tóUerct .iterum autem fme fecundo abftp peccato confpicie« tur iis,qui illum-expedlantin lalutem. Vt homo non nifi femel rao riiar,ita Chriftus non nifi femelimmolatur, S(. hoe Chrifti facrificiu fufficicns eft. Tollit enim pcceata müdi. Sed Si corpus Chrifti quod femel oblatum eft,confidet iam ad dexterä patris,nec iterum dcfcen' ditadnos,nificumiadicaturus ucnerit uiuos Simortuos.HxcirrC'' fragabiliter-cuincunt corpus dominilefu non facrificari qiiotidie in Mi(fis.Semelduntaxatimmolatumeft,acabundefufficitadfanóh^ fïcationem.

TO Ifaiasinyj.cap.ficuaticinaturdeSacrificio Chrifti,Complac““ Dominus domino ipfum infirmando fic cöterere, ut ubi pofuerit anima fuau* lefusuiäk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiólimam pro culpa feu hoftiam delifti, uideatfemen lo“'

nut pro cul gacuum, Si uoluntas domini profpere cedat in manu eius. Et tnox» p4. Etcognitione fiue fcientiafui multitudinciuftifïcabitiuftusfer““® meus, quorum iniquitatesipfe portabit. Hæc explicans Apofto^“^’, Qiioniam in Chrifto,inquit,benc complacitum eftuniuerfam tudinem inhabitarc, Si per eum reconciliare cuncla erga fe.pad^'-’ tis perfanguinem crucis eius per eundem,fiue quaein terra fuut,!’“* quæ in coelis.Significantius tarnen propheta appellat dóminutn fum Viólimam pro culpa. Eft autem Afcham proprie deliftuifl expiatio pro delitïlo,quod oblatio ipfa fuftineret débita dehéloc*^'' crationemacpœnam. Nobis quidemdebebatur propterpcee““*^ mors,damnatio Si execratioadtotum in fefufcepit Chriftus^Sic“' Petrus teftatur, Chriftusfemel pro peccatispaftiis fuit,iuftus pfO*^ iuftis.utnos adduceretdeo.Et certéreconciliauit nosdeo,m3g“‘ cum^fernen,Chriftianorumecclefiamindeptuseft, quæ iuft*“ tur Si purgatur per cognitionem fme fcientiam Chrifti,id eft Perhancapplicat mcritum paiTionis fuæ fidelibus, non per M* precarias facrificum. Credit ergo famfla Chrifti ecclefia

11 Chrifti facrifïcio deopatriefte reconciliatam, at^ adeo perfecta» Perpetua non fitnecefiefacrificium illud iterate.

chrijîi boi f Danielis lt;).lcgimus,Septuaginta hebdomades prxfinitx ht“ ßia omnes pulotuo Si urbi tua: ad confummandum fcelus,8i perficiendu P hoflias ex: cata,Si expiandum iniquitatem, 8(. ad iuftitiam fempiternain 3 punxit O’ cendum,8iobfignädum uifionem prophetas, 8C abrogauit. (flum fanftorum. Cæterum expiata eft iniquitas, teftibus apo*

amp;adduftaeft»Hftitiafetnpiterna Chriftus lefus, in quofatisfaftun» tft omnibus uifionibus ÔC prophetis.ipfeeft fanóius fandlorun?, rex fegum.facerdos faccrdotum,iinicus uidelicet ille Si perpetiius.qui fe «idoblatus.femperfufficuadpurgationem, Ideo enim abrogauii Omnia facnfîda, quia unicü eius fufficit. Nam in Daniele fcquitur, ^orró hebdomas una confîrmabit fædus erga multos, amp;nbsp;dimidium bebdomadis abrogabit ui^limâ SL oblationem,S^c.Sed SC in euan.* gelio legimus, quod immolato in ara crucis domino uelum tcmpli füiTutn fit à fummo ufq^ ad imum: SC quod dominus iam iam depo fîturus fpiritum,dixerit,TtnÂis».Çonfummatum eft,id eft perfeifliC* Kme litacum cit. Paulus enim ad Hebracos 7. dicit Cliriilum facerdo •îm efle ût ri» ‘aim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,in jcternum confummatum, o-»

•Onibusnimirum numcrisabfolutü.euidefitnihil. Dominus ergo *0 truce tcftatus eft perfecliftime iam fufo fanguinc, SC intercedente Oiortelitatum cfle,S£ perfeiflüTime purgata effe peccata mundi-Ha«» igt;cnturautem merito extrema tnorientium uerba pro oraculis. Cut ‘'■godiifiduntæternaî ueritati,qui quotidie Chriftum in Miifis offer

teclamitant^Si enim confummatum eft facrifîcium plane,non eft •terandumdtcrandoenim prima uirtusinfringitur.Non amplius fa ^ftficant, qui acduntfefe femel effe confummatos:fïc enim teftificax 'ttt'Paulus. Sacrifi'cia ergo facrifîcum pontificiorum certafunt argu quot;tenta,quod ipfum Chriftilefu confummatum facriffcium, quo 0/ quot;gt;niaabrogatafantdefierunt^facriffcia,nondumintdlexerunt:aut ^intellexerunt,ac niliilominus Chriftum offerte in Miffis pergunt, Sfaiiiffime contra dominum peccant.

* udi quxfo ïefu faccrdos magne,tu SC proximi tui qui ante te fedct, Vrica cM ^ttoniam uiri funt portendcntcs.En egoadducoferuum meum ger JîiboJiiaex quot;tfn.En enim lapis qiiem pofui antctc,fuperlapidem unum funtfe pM«it p«e Ptetn oculi.en ego aperio fculpturam cius,ait dominus exercituum, rata muji, ^îuferam iniquitatem terracillius.uno die,8Cc. Quis autem nefciat J^cerdotesAaronicos ideo dici uiros portendentes, quia fummum îcerdotem Chriftum figurarunt^Apudleremiam in ij.cap. Chriz quot;quot;îdiciturGcrmen Dauidis. Ifaisc4i.cap. appellatur feruus patris.

Dauidis amp;nbsp;Ifaix fcriptis nuncupatur lapis. In Chriftum ergo in* *5quot;»funtfeptem,ideftomnium oculi, tam ucteris q nouiteftaméti ^•ielium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcuipi permifit pater dominus exercituum,

‘‘‘iniincrucemfuffixus, Sflancca uulneratusfîlius dominuslefus Ppfuditfuumfanguincm, unoillodie terrariniquitatem auferens.

Atgt; IO. COCHVEI LIBELLVH' cata.Hucfacitquod Apofiolus ad Hebracos io.cap.dicit,Sandifîc» ti fumus per oblationc corporis lefu CHrifti femel peradam. Etite-* rum, Omnis quidem facerdos affiftit quotidie facrapcragens,amp; eafa dem farpius offerens Hoftias, quae nunquam poflintauferre peccata. Hie uero pro peccatis una oblata uidima, perpétué fedet ad dexterS dei,id quod fupereft expedans, donee reddaniur inimici jpfius fca/ bellum pedum eius.Vnica enim oblationeperfedos effecitin perpe Ilium eos quifandificantur. Opponit inter fe Paulus quotidie amp;fc mebquodeafdem faepius obtulerunthofiias, amp;nbsp;quod Ghrifius uni» cam obtulititem quod Hacc non potuerint aufetre peccata, hate pIc' ne perficiat. Vnica eft ergo hoftia. Quare unica'; quia in perpetuum I,9cus fa: cfficaxeft,acunaomnes purgat,non repetita. Hucpractereapertinei frifidj Hi quod locus facrificio expiatorio unus, amp;nbsp;madationi agni pafcHalis gtu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unus ac certus eftdefignatus Deut.ix. SC ic. denitp quod RubenitaS

cotribules propter aram eredam ad lordanem ifraelitae graui bello ©pprimere uolebant, nifi unica expiatoria pergerent efle eqatett. Lo eus extat lofuecap.ii,

Syncerttas Sunt autemifh contra faaificium corporis Chnifti in cccna quo faaifici} tidianum grauiffima cxlege,prophetis amp;nbsp;apoftolis teftimonia, do* Chrifii afi certtia interim quanta fit femel oblatæ hoftiæ CHrifti dignitas atqu« firm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtus. Afferitur ijs puritas at^ fynceritas facrofandi facrificij, confu

tatftrep facrificium papifticum, quod ualde obfeurauit hucuiç da.* tifl'imamfuauiffimamcp Hane lucem noflram, folem uidelicetiuftf* tiæ Chriftum,qiH femel oblatus eft, amp;nbsp;amplius non offertur : unie*

' IJ Hisplacuitceucoronidisamp;cpilogiuiceappenderequæS.Auguft* '^ugtißi.c/e nus de facerdotio et facrificio difputanit libro de Trinitate4.cap ’4’ quot;nbsp;'■ ubiindicatfacrificiumquoddeodebetplacerc, offerrioportereper facerdotem fandum amp;nbsp;iuftum.fed ôC facrificium oportere immacB latum eife qiiod poffitpro mundandis uitiofis offerri:quibus proti-* nus fubiungit, Quis tam iuftus 8i fan dus facerdos, g uaicusfiliu® dei,qui non opus haberet per facrificiü fua purgare peccata nec ori' ginalia.nec ex Humana uita quæ addantiirŒt quid tam congruent ter ab hominibus fumecetur quod pro eis offerretur g Humana caro? Et quid tam aptum Hüic tmmolationi,g caro mortalis^ Et quid tam mundum pro mundandis uitijs mortalium, g fine ulla contagion« carnalis concupifccntiæ caro nata in utero amp;nbsp;ex utero uirginali'^Et quid tam grate offerri amp;nbsp;fufeipi poffer,g caro facrificij noftri corpus effedum facerdotis noftnquot;? Vt quoniam quatuor confiderâturin nullfacrificio, Cui offeratur,A quo offerat,QuidoffcraturiProq»»*'

H. B VL VI NG ERI RESPONSIO. 4| bus offeratur.idem ipfe unus ueru${y mediator per facrifîdum pacis - reconciiians nos deo, unum cum illo maneret cui offerebat, unum in fe feccret pro qmbus offcrebat, unus iple effet qui offercbat, qd ; offerebat Hrc Auguftinus.lntelligis leâor non nifi unum atç per-» pctuum efle Si facerdotem ÔC ûcriftcium ecclefiæ lefum Ciiriftum: porrô itatp nerecipias (’acerdotes papifticos.qui impie Chrifti glorif bbi uendtcant,quafi pro peccatis noftiis facrißcent. Chrifto redemz ptori unico amp;nbsp;facerdon SC l’acrificio adhxre, qui ad plenum falups i^erepotcftaccedences. Contra hxc non prxualebunt, ne ipfx qui •itniinfcrorum portae.Nam liucetiam pertinent innumera alia tefti •noniaapoftolorumderecôciliatione, propitiatione ôi peccatorupi •■fntiflioncparta per unicum fanguinem Chrifti, ac communitatm; ’’obisperfîdem in Chriftum;ficut docuitPetrus i.Pet.«. Paulus Ro *’gt;ä j.8lt;4.Epher,i.amp;i.Colofl*.i amp;nbsp;i.Ioanues item i.Ioan.t.i.amp;4. ’3p- Redemptori, facerdoti amp;]facrifïcio fiue hoftix ac uiélimæ, dogt; '»ino noftro lefu Chrifto fît laus SC gratiarumaddo in fxcula fæcu* *orum,Amen.

ExInftitutioneCœnxdominicxhxc pauculacolligimus. Gers 14 *^conftatexcraditioaeapoftolorumChriftum fein ccensinonùai. Jn]iitutlt ^fafte.fed in ara crucisi netp faerifïcos inftituifle in cccna,qui corpus, cantt dooti ^^languinem eius in Miifis quotidieimmolarent. Vndeergo habët nf, quod fe pro facerdotibus uenditant, qui quocidie Chriftum prd peccatis immolent^

In Cœna dominus frcgitpaneni,diuifîtamp;cderedifcipulosiuffît, |^ ^crificare non iuflit. Similiter SC poculum inter eos diftribuens,bilt; bereiuflitonines.Infacrificqs nosdamus AT offerimus domino : in. tOfBaautem nosdonadei percipimus,proquibusagimusgratias., Praeterea.Hoc eft corpus meum, inquu, quod pro uobis traditur., 16 ^ic calix eft fanguis meus,qui pro uobis effunditur.Non autem dilt; Hoc corpus meum amp;nbsp;hune fanguinem meum offeretis. Semel ’nittioblatum eft ab ipfo domino in pretium, manetep effe^lus felt; ”’*1 oblatac hoftiz in ecclefîa, efticax ôC iâlutaris omnibus credent ‘•bus.

ApudLucamaitdominus,Hoceftcorpusmeumlt;3uodprouobiSi I7 ^tur.Hocfâcitein mei recordationem.Apud Paulum dicit, Hoepo Canamea tdum nouum teftamentum eft in meo fanguinc. Hoc facitequoti^.morMr/î ®b:un(pbiberitisin mâcommcmorationem.Quotiefcuncpenim co immolât/ •’’fderitis panem hune, SC de poculo hoc biberitis, mortem domini corporis cy ’inuHciate doneeuenerit Enquiddieipoterat planius amp;nbsp;plenius/ângwinit * ^®na dominiïDominusiubetBOS feccrc.QuidiQuod ipfe {a.cic.Chrißi,

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm X

prfor.fubet ergo panem frägcrc.ßC poculü diftribuerc. Scd in quert finem^In commemorationem traditi pro nobis corporis amp;nbsp;fangui/ niseffiifi in cruce pro cxpiationc peccati.Iubet nos annunciare, prae dicare amp;: laudare nomen eins. Ecclefia itaq; Cliriftum in Coena non facrificat iterum uel quotidie pro peccatis per miniftros, neque miniftri ipfum offerunt, fcdfacrificq memonam célébrât, amp;nbsp;pro fa' crifïcio femel in cruce perado agit gratias, gratiasqj illas ßdeles of» fertredemptori. His quid poterat dici breuius 8i fimplicius^ Curliiî fimplicibus uerbis amp;nbsp;facrofanftacacperfpicuacinftitutionidomini non credimus amp;nbsp;acquicfeimus'; Cur exoticas quarfiionesde facrifi-' cio realijdelp alienis à pietate rebus multis, clarifTimæ luci olfundi' musŒrgo quibus mens eft 8C iudicium, fenfus item pietatis.ucrira'' tem obuiam Sifimpliceexpanfis ulnis excipiüt,pelt;floribus^ aftrüi'' gunt amp;nbsp;retinent ad extremum ufep fpiritum. Qui fpiritu rotätur uef riginis,amp;argrotant circa quçftiones amp;nbsp;uerborum pugnas.erroribu» fubindcmagisatcpmagisimplicantur,tandem uero adfimplict”’ amp;corufcantem ueritatem Chrifticaliginofoscomprimuntoculos» Dominus lefus abftergatomnem caliginemab oculis errantiunt. ut pofito tergiuerfationis uelarnine.uideantin feciem C hrifli.inicl'* ligantep uirtutem femel oblatæ eins uidiimæ. Hadenus enim di« greffus diflerui de falfo pro peccatis papifticorum facrificum facrifi'' eio.rurfus de uero unico amp;nbsp;æterno in ecclefia Chrifti facrificio.

Non dieet Cochleus.opinor.fecontempturn, amp;nbsp;argumenta ciuS fuperbo præterita elle filentio. Videt, fioculos babet.cmnium uetu^ ftiffimam nö modo antiquorum patrum,fed famfiorum quotp af® flolorum efle fidem ac dodrinam quam hucufc^ profefli fumus, quam illeoppugnat.nos autem defendimus. Charitatis amp;nbsp;Cbrifii* ni offierj me admonuit, fi errarc ipfum arbitrer, redliora doceam pc tijtfeciquoddebui amp;nbsp;potui, uideatillenepertinacius pergatfemtl receptum errorem tueri. Videt prxtereafcripturas omnia docenieV etiam plcnetraderefacrificij amp;facerdotii Chrifti ueram rationent» Ceffetergohumana mirarifigmenta, totus conuertaturadcanoni' carum literarum Rttdta,-qiRC uerepoflunteruditumreddereadfalU'* tem per fidem qux eft in Chrifto lefu domino noftro.

ReJponJctur tul Cochiti calumniar Je Canonicit ueterif te/lamtrtti fiWi, CT unJcpetei^daßtemenJdtauetcrtsteßamentileäio. Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

I musnosrefponfurosadcriminationes,contumelias,e3 [ lumniasatqjfutelas Coclilei, quibus illenos confpucquot;* hquot;-quot;quot;—obrucretotos,amp;totimüdoinuifos reddere fatagit. Spar

gîtîias pcrtotumlibrum. Noluiin ipfodifputationiscurfuadîpfa tefpondcrc.necxorbitarcm à fiatu,amp; ledoris aniir.um onerarem ua rietate.acinuoluerem implicatius. lam crgofeorfim nôadfingida, fed prxcipuaaducrfarij capitarcfpondebo. Ccmpendio rurfus debo amp;nbsp;fimplicitati.Multas illepaginas conuitris occupauit, in quo libcnterillieedam.Ncçfplendidam rcportabimitfloriam, fi me fu-gt; peretconuiiiando.modo æqui kdorcs noftramintelligantinno-' tcntiam. ErgoingenueSf libérécauflatnfufceptam defendam. nc ^uis nos aut nofiras ecclefiasex calumnijs ó^contumelijs Cochlei ^dicct.

Principiograui nosoneratfufpicione.quafi de Canonecodicis Denumer» fiicriperperamiudicem.magis^Iudæorum quàm Cliriftianorum fdnonieoriî ftquardcftores. Nam inlibromeo adduxt lofephum bifioricum lièrorimi, ^Xii.ueteris teftamenti canonicos libres numerantem:idquod ui domilii uertit Coehleus.acex Auguftino Si Carthaginien.confilio libres numerat X L11 u.Cscterum noini in libre mco de Cano »ids, Ecclefiaftids amp;nbsp;Apocryphis ueteiis teftameti libris ex profefio

ad plénum difiTerere.per occafionem modo lofephi uerba protuli, illis[oftenderem quantam perpetud liabuerim facri libri auihori^ *®tfni.Qiiia uero Cochleus numerum librorum codicis facri perlo ffpbum pofîtum.rapit ad calumniam, profiteer me non improbarc lofephi facrorum librorum catalogum, non quia home ludæus ita Joyêpfcui Jii »unierauit,fed quia ipfa uetuftas 8i maximi in eccicfia Cbrifliana uifioricut lu Moftores ÔCepifcopiccdefiarumcumlofcplioprobecongruunt. Jaut, ”iam non dicam quodde Hebraicis nemo reflius aut melius g ^fbra-iiudicarepofiunt; amp;nbsp;quod ilia temporibusapofiolorum tra-* ’»dit lofephus,cuius indicium doólifilmus QC pijfiîrous.Carfarex PS «ftiusc epifeopus Eufebius Ecclefiafticæ hiftoriæ non ueritus eftingt; quot;fcre. Nifi ergodoélores ecclefiarum, amp;nbsp;quotqnot inter facrum Si. pfophanum.tanquam ueri facerdotes dei,XX11 .libres, auteosfaU

quoslofephus rec£nfuit,numerent,peccatümfatcbimur. Vetux ^Himus itaqj Melitc prifeæ amp;nbsp;apoftolicæ Sardenfis ecclefia? prarfiil '»»ftiffimus in epiftola ad Onefimum, Quoniamquidem frequent MeîitoSM me rogafti.inquitjpro ftudio quod habes erga nerbum dei,ut in-» dmfis efia qui fitordo uel numerus ueteris teftamenti uolvminum, po^ fioput, ^lata libenier impleui.fciens quod fit in te difeendi ftuditquot;, amp;nbsp;quan *»fideideuotio,amp;qi,oduita£-defiderionihilpræponas. Scias ergo f'Texiffcmc iifcp ad Oricnris locum, ubi prædicationis noflrar ccc^ P'Jtxordium,5f ubigcftafuntil!acmnia,qua;legunturfcripta,ibîlt;p **‘'gent£r de omnibus cxpioxafl'e, quæ cfl'ent ueteris ttfiamentiuogt;t ' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mm 5

ÄD 10. COCHLBI LIBELLVM lumina.Ibiigiturqux cum omni tnueftigationecomperi hsec fun^ Mofis libri V.GenefiîjExodus.Leuiticus.Numeri.Deuterononiiutn. Tum deindekfuNaueJudicum,Ruth,Regnorumlibrinil-Pan»-' ' lipomenonhbri ii.PfalmiDauid,SoiomohisProuerbia, quæamp;Sâ pienHa,Ecdefiaftes,Cantica cdhticorü, lob. Prophet« autem, Jfaiaï, Iercmilt;as,X[i.prophecarum liber unus,Daniel,Ezechiel,Ezras, amp;cgt; Hxcad uerbum Alianns tllc Melito.qui [mperacori Romano Anto nino Vero apologeticum librum pro noftra fide luculentiflimefert ptum, porrexit. Floruit enim circa annum ànatiuitatedomini ir«. ' ab arcenfioneciusi}9.amp;à morte quidem Ioannis apoftoli circa an« On^enrr. nump autss. Origenes quoç expon« primum Pfalmü, defignat etiam ipfequi Etcanon ueteris teftantenti, hoc modo feribens, Nön eft ignorandum uiginti ßi duos cfTelibros in Canone ueteris tefta' menti,Tient Hebrari tradunt fecundum numerum elemcntOFum quf Hierony. apud ipfoshabaur.Etrcliqua.Origenem fequutus D.Hieronyui“* in Prologo quem appellauitG«leatum,non plurcsrccenfetnecpl** res numeratin celebri illa adPauIinum cpiftola, quac omnibus Cypriauu, mc Bibltjs Latinis præfïgi confueuit. Cyprianus item liue is R“® nuseftinexpolitionefymboliexfanélorum pacrum monume'rttf libros ueteris teftamenticanonicos non plures numeratquàm HiÇ'* Con/ilium -rènymus. Sed nbsp;nbsp;prifeum illud Confiliüquod exdiuerfis Afi®P*quot;®

iaodicen, uineqs celebri epifcopow conuentu coqt apud Laodiceam apoft®'^ cä ecclefiä,in haec uerba fanciuK, Nö oportet in ccclefqs libros g fi*quot;' extra canonem legere,nifi canonicos noui amp;nbsp;ueteris teftamenti: autem legi 8C in authoritatem recipi oporteat hæc funt,Glt;nefis,E*® dus,Leuiticus,Numeri,Deuteronomiii,Iefu Naue,Iudicum, Ru'h» Regnorum lib. III i.Paralipomenon n.EzrarjLiberPfalmoruni nn mero CE.ProuerbiaSolomonis, Ecclcfiaftes, Canticacantico*quot;“'”’ Iob,Hefther,Xii.prophetarü libri,id eft, Ofec, Amoz, loel, Abdias» Ionas, Miclieas, Nahum, Abacuk, Sophonias, Aggeus, Zachariä^, Malachias,Ifaias.Icrcmias.Ezechiel, Daniel Noui teftamenti uero* Etreliqua. Produxihadlenuscélébrés ecclefiac Chrifti dodlores.q“* canonem facrum non aliter q lofephus hiftoricus contexuerut»* Ceflet ergo Gochleus mc ludaifmi fufpicione grauarc. Qiiod Au* guftinus plures numeral e duplici exiflit caurta. Nam quofdamTigu iatim numerat,quos alq coniunftim habent,non diftinguunt; uc n ùquod XII.librosfecit cxunico Xil. prophetarum libro.ficu' Laodicen. Cöfiliufecit.Atqui Stephanus protomanyr in Aftis^p® ftolicis prophetas X11, unius libri titulo comprehendit. Verum it* hü nullum eft pcriculum.Et qupd Ecclcfialücos librosmi^cetc^^*

Tiîcis.IUos uero ut non contemntmus.rciidmus atç damnamus, ita tiidemus cosnonparisautboritatisfemperhabiroscum prioribus. Seddehisdifputaui copiofîus inExpofîtionemeaquâdeomnibus 6nâa:Slt;riptur£libris£orumlt;ppra:ftaniiaamp; digniuteïuperiorean gt;Q edidi.

Deinde ualde exagitataducriariusquod kétionem teftaméti ucj* tnis petimus ex ueritate Hebraica. Putat enim omnino manendum tflc cum translatione antiqua Latina, quam tot farculis receptam pu bliccapprobauitecclefîa.Sed amp;nbsp;dodloribus.inquit.noftris unà cum Septuaginta interpretibus löge iuftius certius^ tribuitur fpiritus fan

perqucmfcripferunt, quàm ludæis aut bscreticis. Prætereade Lx y .interpretum authoritate amp;nbsp;cellulis Alexandrinis quçdâ corn **i(morat ex uctuftis patribus. Ad hxc adducùLutherum, qui con«' fonterafleratludxos annis hucuf^ mille quingctis facra corrupifle Siblia.quoipfaMelTix amp;fidcinofirx contraria fâcerent. Ego uero *difta.ficrefpondeo. Gôftat certo ipfum dei iïlium lefum Glirifturn ^Ottiinum noftrum eius^ apoftolos deleûos in fynagogis. legtm ««■«lt;« pfo ’tprophetas amp;nbsp;legifTe amp;nbsp;expofuifl'e ex ea lingua in qua fcripta funt pfipjitus.De domino teftatur fides euangelica. De Paulo autem ac i^liquisjpofiolis tcfiantur Adla apoflolica. Paulus certc inftitutus.à braicat 6amaIiclcHierofolymis,cum,HebrxisHcbraiccagcbat,cum Genz •ilibus Græce.fed ita ut ex patria peteret fcriptura qux his Grxce tra ■Jcbat. Quid ergo uetat quo minus etiä nos inde leóionis ueritatem. petanius, unde dominum ipfum cum apoftolis petijfle uidcmusÆx. •««canon apud Gratianum Diftinélio.j.petitusexS.Augufiinoin b’tçuerba.Vt ueterum librorum fides de Hebrxis uoluminibus exa ••’itianda efiuta nouorum ueritas Grxci fetmonis normam defide» •««•Idem deDoftr.Clirift.lib.i.cap.ii.EtLatinx quidcm lingupito ’•’«Bes.inquit, quos nunc inftitucdos fufccpimus, óf duabus alijs ad ^•dpturarum diuinarum cognitionem opus liabent,Hebrxa fcilicet ' « Grxca.ut ad exemplaria prxcedcntia recurratur, fi quam dubiiaz

®««««krit Latinorum interpretum infinitauarietas. Gerte fan «ilfinuts amp;nbsp;dotHiifimus ille Gypri epifcopus Epiplianius-in graui ^o«ra Arioinanitas cenaminead Hebraicam confugit ueriutc, Si in confutat aduetfarios. Quia inueniunt, inquit, Deminus creautt ^e; periculofe uelut imaginantes fomniant ea quç ad nihil commo dafuntuitæinfcrcntes,amp; orbem terrarum turbantes. AtHebraica quot;igua non fie habet. Vndeamp; Aquila dicit, Deminus pefleditme.

cniper autem hi qui filiosgencrätdicunt, Pcfiediueladeptusfum I’butn.Scd neç Aquila uim intctf retatus cfl,amp;£.Et mox,In Hebsai

pulli exclufit me, turn poftedit me. Verum exaftifliime dicitur inftaf pulliexdufttme. Et reliqua. Féliciter uicit aduerfartos Epiphaniitf prxftdio Hebraic« linguae: quos alij patres SC dodi SC fideles infelt dus SC maiore opera oppugnarunt, quia linguae primitiux deftiwc banturauxilio. Quantum enimtorferuntfefe nonnulli circa hunc Solomonis locum‘S Eat ergo Cochleus 8L negetlcftionis puritateni Si ueritatem in certamine potiftimum exipfo Hebraico fonte liæP’ diftîmo efle petendam. Vine dicam interim,plurimismodis éfuis haurias fontibus aliquid,anèqualibuàunip lacunis.Qnid^quot; quxdam ob fermonumidiomatanon polTunt quidemitatransfui* di in alienam linguam,ut candem lucem,ut natiuamgraiinnt» rem obtineant cmphaGm.Extat Clement.lib^y.Vienen. confilii cretum de conftituendis doftoribus, qui linguas aliquot publice do ceant,inter quas principem locû obtinet Hebraea. lam uero certun* eft uulgarem SC receptam Bibliorum editionem non ubiç congr“* re cum yeritate Mebraica,necufçquaqt cum uerGonc Grfca, into ne cum Hieronymianis quidemfcriptis. Tutiflimum ergofueritrecut reread ipfos fontes, 8C ex ijseeram acindubitatapctcrcle^lioff'”' Pluribus notohis immorari quod D. Erafmus Rorerod. fuper re abunde refponderit Martino Dorpio,lacobo Latomo, ac reliqu** quibufdamnouistranslationibusfefeopponentibns. „ riW d lu nbsp;nbsp;Porrd quod adqcitur â Cochleo, Doftoribus Chriftianorutn

Jitit dfces IzXX.interpretibusccrtiustribuifpiritumdanûum.quàmln^*** pti. authacrcticis,manifeftereuincitCocIileumnefcirequid dicat,autde « quibus afleueret. Adeo'ne ftupîdos SC infanos nos eftc putat, ut h®'' reticistribuamusfpiritum fan^fium.adimamuseundem Chrito”!^ doiftoribus.Ac deludaeis quidem quibus nam adimatfpirituni.nigt;'' ramur.Iudari fucrunt qui nobis facra feripferunt Biblia, ac ex fjptrin» fanfto quidem fcripfcrunt.Ergo de ludaeis fonc intelligit,qui hodi« uiuunt,SC Cliriftum blafphcmant. Nihil autem negotii cum his no bis intercedirhis non tribuimus fpiritû fandiü, hunc non adimimuS Chriftianis doftoribus. No tame pofTumuslibros legis et prophet« rum,quos illi nobifeum habentcömunes reiicereatep damnare,itno credimus libris Hebraicis:non quia à ludxis accepimus.fed quia 1“ da:i acceperunt à fancis dei prophetis,quibus credimus,non autem blafphemis ludæis 8C blafphemijs ludaicis, quas toto cordcabomi^ Ï^XX.»n= namur.Sentcntiam ueroillorum qui putantinueteristeftamenti Wpreter. bris nihil requirendum ultra L X x.tran.gt;lationem,fatis in cpiftolis

Cæterum ludæi ab annis «foo. BiWta corruperunt, ut Meflîsc 8(. An luJaf fidei noftrac facerent contraria. Verum quibus argumcntis hocproz ß^lia cort babitmlt;Quæ hodie extant Bibliorum Hebraicaexemplaria.quæ Si rupermt^ tioftriinfuisfequutifuntuerfionibus^adeoMefliac ôî fidei noftræ Don contradicunt, ut pulcherrime confonent, SC ludæos erroris rez uincâtàd quod,fires poftulet.euidenti demonftrationc oftédi poteft. QiiodRabinialiquottorquent locos interpretâdo fimplicitatein luxant, atç fententias aliquot deprauant, ueritatem SC fîdem totius codicis non uocat in dubium. Detorferunt hæretid qplurima noui tefiamenti locaadblafphemasfuas fententiasdefendendas.lnterpo l^uitMartion plærat^ apofiolorunifcripta, ideo ne dubitandum eil de fide Sf integritatc totius teftamenti noui i an ideo dicédum eft hæ feticos à ifoo.annis falfificafie teftamentum nouum, undc nemo il li poiTit tuto credere^Abfit,abfit.Quod fi femel hue nos abripiat con ‘entio.ut dicere non uereamur Hebraica Biblia efle falfata fine corru pta, quidporro in rcligione noftracritintegrum'; Quisnoua nobis ßiblia cudet^ Et fi qui noua orbi obtrudere tentent, quis nouis tuto O^edet,quis facile noua recipieri Ex quibus oro libris petemus ledlio ’'em certam'ïEx Grxds ne?; Verum quid refpondebimus ei qui dixe ’it ctiam libros Græcos ab hæreticis efic falfatosï Ita ucro liberü erft ’uilibetin poûerum facrofancTa quact^ uocare in dubium,pro fee quot;Ore contentionis negate SC abqcerequæ nulla ratio iufta amp;fana^ l«dmeraanimi impotentia negate amp;nbsp;abqcere iufferit. Quanto rez dlius SC modeftius beatus Hicrony.iudicauit, qui tametfi nö raro de uorariorum ofeitantia SC librorum mendis Si deprauatione queraz ’quot;tinunquam tarnen eo effiinditur,ut codicem facrum à ludcis in do ’’imentumfi'deinoftrædicateife falfatum. Namin Commentai ‘faiarn lib.j.Si aliquis dixerit,inquit, Hebrços libros à Iiidæis elfe fal JätOS, audiat Origenem, qui in oftauo uolumine explanationum oaiæhuicrefpondeat quæftiunculæ:quod nunquam dominus 8ó äpoftoli, qui cætera crimina arguunt in feribis 8C pliarifæis, de hoc ’’tmincquoderatmaximüreticuiflent. Sin autemdixerint poft adz ^ntum domini'faluatoris, Siprædicationem apoftolorum libros Hebræosfuiflefalfatos.cachinnum teuere non potero, utfaluator

euangeliftæ SC apoftoli ita teftimonia protulerint, utiudæipoz ßeafolfatur, erant.HæcHicronymus.Habueruntprofedlo abannis *’tn itoo.bibliothecæ Chriftianorum Hebraica Biblia,amp; exemplaz f‘i non pauca, feruauit item integrum domini bonitas ecclefiæ fuæ Wtticem ilium factum,qui inde nomen ueritatis obtinuit. Ab omni

busenimhucuf^appellari meruit VeritasHebraica.utfalfificatio nobis non fit à ludxis metuenda.De quibus hæc baólenus.

y arias ßibliorum trarislationes frodeffe non obcfje ecclefite. EcclefiasiuiH Tltluaiorumnet}innouum nttp falfificatum tuangelium e}]etranslatas.

HRæterea tnultis uerbis qstp uirulentis nouas noftreatta tis multiplicestp uerfiones fiue translationcs Bibliorum impetit aduerfarius, quafi ea permultum deroget uerita ti ualdeip omnes Chrifti conturbetecclefias. Verum ali' teriudicaret, deq? maximis optimorum uirorum laboribus pronun f'ariasfem ciaretfyncerius.fiuetuftatis amp;nbsp;hiftoriarum efletperitior. Translatio fermeccle nesemfuiflediuerfas in ecclefia Chrifti, turn apudSyros turn apud /i4 Bifciior» Grxcos adde amp;nbsp;Latinos.eonftat manifeftiffime ex ueterum tlieolo' vanslatto: gorum monumentis.Ateam uarietatemincufauitnemo,dolt;fliflin” WsfuilTt. 9“**? plurimiiprodeffeafleuerauere. Netpextat ullusin orbelib«’’» in quo defcribendo, reddendo uertendo^ pluralaborarint egregi^ ingenia g in codice diuinarum fcripturarum fanfto. Nam utin pf? fenti nihil dicam deHebracorum interpretibus, de libris Chaldaicis

Arabicis,quorum alicubi meminit S.Hieronymus,an no magn^ fuitinterpretum uarietas nafcente iam ecclefia amp;nbsp;Origenis Hic certc famofiflimos illos codices compofuit, in quibus percolu/ mellas fingulas ,c regionefeparatim colIocataSj cuiufqjinterpreiis opus (quemadmodum apud Eufebium legitur) defcripfit: iia utprt mo omnium ipfa Hcbræa uerba Hebraicis literis poneret, fecund« in loco per ordinem Grarcisliteris c regione Hcbræa uerba defcrib« ret,tertiam Aquilæ editionem fubiungerer.quartä Symmachi, q“*quot; tarn ex X.interpretum.fextäTheodorionis collocaret. Et propter Iniiufmodicompofnionem excmplaria ipfa nominauit l/£iîftà,idcft fex ordinibus multiplicata confcriptacp. Poft eas uerfiones dicuntur fuifle adhuc plures,Quinta uidelicet, Sexta amp;nbsp;Septima cditio.S. Hic ronymi labores in hoc opere tota prædicat ecclefia, qui amp;nbsp;in ling“’ Dalmatica fiue patriam uertit codices facros. Poft Hicronymum te' ftatur Auguftinusplurimos in ecclefia fcripturarum efte interprètes, Noui teftamenti maxime. Nam libro deDoiflrina Chrift.i eap ”* Qiii, inquit, fcripturas ex Hebræa lingua in Græcam uerteruni hnquot; guam, niimeraripoifunt, Latini autem interprètes nullo modo.Vt Treltjt^no enim cuiq; primis fidei temporibus in manus uenit codex Græcus, iltfl tranf; nbsp;nbsp;aliquâtulum facultatis fibimet utriufq; linguç habere uidebatur,

lationis ua aufus eftinterpretari. Etin cap.n.libri eiufdem addir, Quæ quidem làetiis^ KS plus adiuuitintclligcntiam g tmpediuit : fi modo legentes

R. BVlLlKöSRI RESPONSIO» 49 fînt négligentes. Nam nonnuilas obfcnriofcs fententias plurium co dicumlaepcmanifeftauitinfpeiflio.HaecilIc.

Proindeqiiod Cochlcus ex i.cap. Ifaiacquadrupliceminterpréta tionemtèPlal. 109. feptemplicem uerfioneinprofert,nonobeftecdc , Ga:/edficutÂuguft.indicat,prodeftpIuritnutn.ImdutnonnilnI gra lt;nbsp;tificer Cochleo, profcram amp;nbsp;egoadhuc fexplicchuius eiufdem uergt;-fusèPfaI.»o9.translationë,utdupIoauôtiorem interpretation is nuz nierum habeat. Cochlcus legit ex uulgari, Ex utero ante luciferum • genui tc. I'XX.Iegunt, Ex uentreante luciferum genui te.Aquila twrtitjEx utero excitata: infantiæ tuac tibi ros. Symachus reddit,Vez lutdiluculo roris iuuentiis tua.Theodotienautem tranftulit, Ex utc fda matutino iuuentutis tuae.Quinta editio habet,Ex utero à matuti Botibirosiniuuentutetua. Sexta editio legit, Ex uentre quaerenttc Wsiuucntutistuae, ÔCC. VidetCochleus SianteHieronymixtatem •tultipiices fuiffein ecclefia uerfiones,quas tarnen nemo damnauit, Betno ecdefias conturbarc dixit, ficuti hodic tumultuaiis damirat c5 ûUs Coch.Qtii his prçterea adiicit,nos inter nofipfos per fuperbiam philautiä,inuidiam armulatiónem (dum alter aitero doólior uult 'ïideri) multadiuerfitatediflcntire. Csctcrum utdealiarumecdefiaz fUoi interpretibus meliora q Codileus prædicat fpero, ita de transla er nbsp;nbsp;tnoe

•oribus noftris,ecdefia: uidelicet Tigucinç miniftris fratribus diariP ileßia Tis ^''nis,amp; qui ipfi fuperiore anno Latina uulgarunt Bibliajfanftc te^ ^uri refita fiari polTurn ipfos non nifi iuuandiftudio tantum fubiifl'c laborem, pihUa nonpigebitipforumaferibere Seinhunemeumlibellumträsz tin4, f«trefententiara,quam operi Bibliorum hisprçfîxeruntuerbis,Nos ^^•Hieronymiexemplodoóli, nolumus cum quoquam propter uer Tonern ucl editionem nofträ digladiari,aut imperiofius à quoquam poftulare^noftram utrccipiat, uctcrem confpuat. (^libus enimhæc Softra difplicet.qs manet integra amp;nbsp;intaóla uctus uulgaris et recepta dia fua, quam noshac noftra minime damnamus: ctfi interim aperz ‘^fateamiiripfam non ubiep S( femper cum Hebraica amp;Græca ucz Wtate congruere. Imo nemini præiudicamus,ncfp coniemnimus in •loc uel alio feripti genere ullius pq 8C dodli uiri labores amp;nbsp;uigilias, Wn potius probamus omnium fandlorum fandlam amp;nbsp;fedulam di î*8entiam,fcientcs optimum quenque Interpretern, fide optima, •ddoni quod ccclitus concelfitmunificus dominus, ad ecclefiarum Pfoferre utilitatem;quo nomine laudem certe merentur eximiä,non quot;’^lignum uituperium,tametfinon omnia ubiep fint afiequuti. Inte non arbitramur nos alfcquutos hac editione omnia. Per omnia

tien tes, ingenue pofcimus, ut quiç conférât a ttp expendant qd alla tum eft,attp ita demü probent fiattigimiis fcopüieniendent amice, fi quid ut homines aberrauimus a uia,amp; minus afTequuti fumus qd fe dulo fumus fequuti. A quibus aüt id nö impetramus, hoc falte donct nobis utcredant nos firnplicipio(]j iuuandi ftudioquicquidhocla boris eft fufcepiife.Qiiod fi parurti alicubi fuccedit,erroreftnon lus: Si corrigi meremur non damnari. Nil enim magis agnofeimus quam nos homines efle, Si parum aut nihil feire, præterq lefum liunccrucifîxum.Profi'teâturacpolliceanturalij quantumuisingen tia,nos pro noftratenuitate nihil iadlantes pfofïtemur, femper pa-^ rati difeere meliora. Iccirco fi quis felicius, dotflius Si terfius facraBi blia poftillam noftram interpretationem uenerit exHebraro inLati num,nô inuidebimus,non calumniabimur,fed probabimus potius illorum fi'dem ac diligentiam, domino agentes gratias, qui eccicfî® fuæfidelia Si felicia donatingenia. Hadlenus recenfui fententian» interpretum noftræ ecclefiæ de fija Si aliorum uerfi'one, quam omn*’ bus æquis Si bonis ledoribus fatisfacere,perlt;^ eandem Cochlcifu^ telam difiblutam arbitror.Quodfiülenihiiominusperrexeritpu”'' gere, calumniari, bona inftituta inuertere, maledicere, Si folito fuo more grunnire,nihilo maior mihi criminationis eius cura erit § ra^ narum paluftrium.quod dici folet,odiofum iltud fuum

fi7umemi x^lfinefineobßrepentiü.Clamataduerfarius indigniflimefadu’”» Pfalmoru, quodrecepta confignatio numeri pfalmorum à noftris fit mutata.et V nomina quodHebraica propria nomina iuxta pronunciationem amp;propric fropriàmu tatemlinguæHebrææàquibufdam Si fcribanturamp;pronûcientiir-tdtd. Mirum uero an ipfis etiam prophetis irafeatur qui primi fie feripfe-' runt.Sed uideturdelicatulus, imo morofus homo, in pulicismorfu Herculem implorare aM/Zxaxoit'.Hisautchxc obiter adrjcimus.Ob'^ BihUa trSs textotes Si nautx cementarq Si calcearij legebantfacras fiteras Grx lata infers ce 8i Latine,quarü linguarü erant periti, perinde ut nos lingux Get nionemuiil manicæ.Prætereaconcionabantfuæfidei cômiflîs ecclefiis antiftiteS GrxciGræce,LatiniLatine,SyriSyriace. Confiât enim adhuebeatti Gregoriu fuæ ecclefix Latine loquutum efle.Chryfoftomus loque-» batur amp;nbsp;prædicabat fuæ ecclefiæ Græce, ftudium^ diuinorum uolu minum non femel laids fideliter commendabat.Studium faerarum literarum laudat beams Hierony. in fœminis, qui Si Dalmatica lin gua uertitfacroslibros.Idquodideomoneo.uthäbeat refponfîone Gochleus,fi forte hoc nomine etiam irafdtur, quod laicihodiefacra Biblia in uernacula legüt.Valdeenim morofum efle Si multis offen di oportet eum,qui propter nymerum Pfalmorum mutatum, Si pi®

illud autem côtumeliæ iniuriæip genus nobis nee ferendum nee J^fonüeuan ^fliniulädum eft, quoddifcrtedicitZuinglium amp;. nos fortiflimam getiumncn •^duetiorum gentem in nouum 8C felfilïcatum euangelium, quod prifJiedfü 'gnoraueruntfanfti patres amp;nbsp;maiores eorum traduxiftc.Capitalem fjtluttÿi, ’nimcauftam aólionemip nobis intendit. Nam iureamp;meritofuo ’’’aximo pleólitur capite,qui inftrumentü publicum, ab Iiominibus ^Uidem confïrmatum.falfauit, quid ergo commeruit, qui codicem ‘uangelij filij dci corrupit^ Hue ergo prodi Coclilee, 8i proba non 5*gt;ibuslibet,fed folidis.iuftis euidentibusip argumentis.quod femel

detrimentum.imó exitium uitæ ÔC iâmæ noftrac coram fanda dei ‘tdefia effutiuifti Si expuifti. Alioqui enim intelligent omnes, quid tuum ufcpadco impurum Si petulans mereatur.Nos innocctiant

’’oftram ita defendimus. Nunqua ciuibus honeftifTimis.patriæ dul 'iir. protulimus euangelium nouum, fed uetufliftimum illud ante ’’'nos i4to.perfanftirtimos euangeliftas 6^ apoftolos lefu Clirifti P’oditum acfcriptum, idtp ecclefijs noftræfidei commiffisbonafigt; tccitauimus, magna^ religioneexpofuimus. Cuius quidemrei

ï'ftimonium perhibebit nobis uniuerfa Tigurinorü ecclefia.Vertim ’8norauerüthoc,ais,maiores ueftri.Ignorauit ecclefia Ifraelis legem' ^dfiib Manaffis Si Amonisimperio, ritibuslp abominadis propha’ ’(atum templum domini fordebat : fub lofia demum rege repertum ''brutn legis in arde dei Helkias facerdos ad regem deferri cnrauir,

' W ledum protinus uniuerfarrecitariiuflit ccclefisc. An uero noua j •’^tlexdei quodea proximofxculo, ideftmaioribus non effetreci

•sta Si cognita'fita Zuinglius beatæ memoriae minifter Tigurinac ec defiïc, euangelium cccleftar.ad quam legitime uocatus erat,ab initio P’otinus expofuit.nö nouum, fed uetus illud à fando Mattbaro con Jffiptum.Nouam itaç dodrinä pepulit, ueterem reduxit. Seruatur nie mos ac ritus in noftraecclcfia,utnon nifi canonici ueteris Si no^ ‘'iteftamëtilibrijpro publica condone amp;nbsp;in ledionib.facris recitenz tilt Si explicentur fi'delibus : unde ueterem non nouam dodrinam ^tadimtis: nec particulas aliquotpro noftra libidine exijs dccerptas ’tadimus, fed integros iufto ordine libres fumma cum religione SC diligctia.inuocato dei auxilio.enarramus, fingula ad infiirutioncm ^utilitatemecclefîæaccômodantes. Proindegiauinosiniuriaaife dt Coclileus, neqj unquam quod intendit probabit. Qiiod aliud Euangtliil graiiius quidem illud adijeit Falfiftcatum.tam falfum eft g quod non falfi/ie

fu Chrifto falfarc. Multiquidetn in nos rabiofe fcripferunt,fedfup« rat hicomncs.Nemoenim,quodfciain,tamatroximpegit feel us;ac uindicabitnoftramifatfcioiinnocenciam dominus, qui nunquäde^ fuitcalumniam fuftinentibus. Zuinglius pro condonibus publicis at(^ inomnibus difputanonibus SCcollationibus,non alioeuange lif iibro ufus eft q Græco; nec priuato aliquo.fed maxime publico imprefTo.Superfuntuel hodic libri eius omnes,8C feruanturin publi ca ccclefiae Tigurinac ôi Collegq noftri bibliotheca. Ergo fi in quó^ quam crimen falfificationis facrofàndli euangelij lefuChriftih«« bit,uel in Aldo Manutio.uel in Ioan.Frobenio,uel in Thoma Ans-* helmo Badenfi,uel in ipfo de literis fandlis optime merito DFranci fco Simenio Card. Hifpanienft atqj Toletano archiepifeopo h«'' ccbit.Horum enim opera,fîde induftriahabemus Griccanica,qu^ bus hodic utimur,euangelti exemplaria. Carterü nemo nifi infanuî optime meritis illis fidelilTimis^ uiris tarn atrox crimen impegerit» Siorunt enim optimi quiep uiri quantis fumptibus, quantis uigilM^ atq; laboribus fudoribusq; nunq fatis laudati illi uirioptima 0^ue/ tuiliiTima quæt^ ex Germaniac; Gallisc, Italiae, aliarum^ nationuiu (pcvlatiflimis bibliothecis exemplaria fibi compararunt,acadproba tilTimorum exemplariû fidem fua ilia exemplaria typis excuderunt. Illis ergo ipfts 8C non alqs, illis ipfts quibus etiam aduerfari) utiitur, no ut corruptis aut falfiffcatis, fed ceu integris Si emédatiCfimis ufuî Trittifldtio eftZuinglius,rjs ipfis utimurSinoshodiernadic^ Quodtranslatio net jidelei. nem attinet,uulgarunt noftri fuperioreanno Latinä.quam impreiftt Frofchouerus nofter,nihil difcrepanté ab Erafmiana,quam tu etiam àRomanotuo pontifîcc,à Cardinalium primoribus,ctab epifcopis non paucis ualdelaudarinonnefcis. AdducitillcinfuisannotatiO'' nibus fanélorum patrumledlionesuarias,adcoqjadcollationcipfo rum dédit nobis teftamétum fiuc euangelium Latinum. Qiiomodo itacp dicis noftrum euangelium fanólis patribus eife incognitum. NetpueroGcrmanice hoe aliter intcrpretamur aut uertimus quàm Grxcx Si Latinac linguae proprietas fert atç poftulat. Cernitergo iam luculenter noftram innocentiam fïdelis Chrifti ecclefia. Cernit eadem clareaduerfarium nobis atrociflimü felfificationis facrofan« fti euangelq fcelus impcgiirc,quod in æternum non probabit.

tiitrony. Non ignoroquidin uulgarem Noui teftamcnti translationem Emferusin Germanicamannotarit Hieronymus Emferus:fed non nefcituiciP Gflwnjfd fim Cochleus earn uerfionem non elfe noftram. Adhxc nefcire non tJitioium. poftunt qui Germanicamillam uerfionem Si Emferanam un.àcum.

H. BVVLINGERÎ RESPONSIO. y» mnîas efle fer^.quas illcccu corruptrfas «falfiffcationcs perfequitur atqj condemnat.Vt non pofllm mirari fatis quorundam in German niafciolorum imd idiotarum imperitam audaciam, audacetnq; im*' peritiam.qui cum nondum fibi uel conferendi facultatem Germani ƒ« inJoa cacumLatinis.ut nihil dicam intérim de Græcis,pararunt,aud£nt âos (3- t»e ftinen pro publias concionibus coram fimplici plebecula cefuram merariosoe fibifumere intranslationes fideles^ optimorum uirorum laborcs, litjuot ron« alt;impudenterclamarc,plus qtrecentis locisNouumteftamentum cionrttw«. abeuangelicisdeindufiria amp;nbsp;malitiofeelîeinterpolatiim atqj corru Ptuin. liane ucro habet res,ô imperitiflîmi audacüTimi mortaliîK Vnde uobis hoc confiât quod tanta cum conh'dentia pronunciatis^ Vixdû Latina expedite legere plene^ intelligerc poteftis Antronij, pronunciare uultis de träslatis ex aliéna lingua.Tametfi German *gt;gt;caeditio non per oraniacögruat cum Latina recepta, ideo tarnen ®on eftcorrupta.Tametfiuerbum uerbononrefpondeai, fenfus ta» •»en non eft adulteratus. Guperem ab indodis illis dodis legi aliz ^uandoD.Hieronymi epiftolam deoptimo intcrpretandigencrc ^i^iptam ad Pammachium,amp;reliquaeiusdeträslatoribus 8i uarisy ^^tionibus indicia. Tametfi deniqj Emferus autalius quifpiam claz •’’itet nouum teftamentum ab euangelicis efle falflficatum, ideo taz ’’’en crimen nondum eftprobatum. Prscterca no omnismutatio eft ftifificatio. Stultumprofedoimoignominiofum eft.feipfum fua Aponte alienarum calumniaruminterpretem Sf^internuncium inter Ponere.unde cum ignominia probrofilTima tibialiquädoreforben ’^utn fit quod nunc impudent! cum audacia,Sd audacicum temerita expuis.Sed deins hadenus.de quibus eruditiores fuo loco SC tern poredabunthauddubieplenioracopiofiora^. AdCochleumiam* ’’fdeo.

tJelt;f uera potifiimaut reli^icnii eapiu per not in!pugnari,nef fepul tasexcitaftleerefes. Caput XX 111 J.

Cochleus criminando quodammodo feipfum fu I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^re.Iam enim ore pleno ftomachum in meexonerâs

' rW w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fordibus adoperire tentans, in operis fui princi

[| pio,Si folos,inquit,rcprehendercs abufus, qui prarlatoz ’nm negligentia, ucrgentcin feniiim mundo, irrepferunt, uitam^ duntaxatfcandalofam,^ prauos mores plurimorii cx-clero, qui fuo ’necdefia non rede funguntur officio, palam argucres, autquanz •»muis acritcr infcdareris.npn folum tacitus ccmprcbarcm,uerum ettam pnblicecrllaudarenon uerercr Quoniam ucro pnrdpua toz tinsreligionisnoflr« capita (quitus labeÊidatis autfubaetfîs cunz

non licet mihi ad omnia tacere, Sic.Rurfus his ne quidabfolmæ^^' dretcontiimeliæ,adiicit,non iniquä cite piorum aduerfus nos relam.nempefepnltas nos hacrefes excitareex inferis. Quidorode» gnare poteram contra deum.côtra religionem ueram, 8C contra fîjj ftam dei ecclefiam impium Si facrilegü magisï Miror fi quid fibijp * in pofterum referuauit adiicrfarius contumeliarum, quas modo me non effuderit, Præcipua totius religionis ca^ta impeto.imo * Potïfsima hoftiliteroppugno.fepultas infiipcr hacrefes excito ex inferis. Qiquot; cijpiM re» defignarc poterâ atrocius Verum ut ledor acquus meam intelüg^' ÿûpapißii innocentiam,Si aduerfarii cernât impotentilTimü, ut ne quiddicai» (i. atrocius,criminandi ftudium,hoc in primis milü explicet cupio.C** tusnam religionis capita potiflima me impetcredicat, Papifticac ne» an-Chriftianæ^Si PapifticacinteUigit,fateor mcimpugnarequçnon inter poftrema fed prima potius numerantur,uidclicet Primatum pac,Indiilgentiarum Si facrorum facrilcgam cauponationem.Siquot;’® niam, Auaritiam, Libidinem Si luxum cleri,Inuocationem creatut* rum,Cultum mortuorum Si idolorum,Mirtsc facrificium. Si dominiprophanationcm,Purgatorqflammasauriuoras, alia funt falutari cuangelio (efu Clirifti aduerfa. Hacc oppugnOi * oppugnabo,quoadfcripturis non fuero meliora dodus. Nam dO'' minus dicit in cuangelio, Qitemcunqj puduerit mei ac meorum le monü in natione hacadultera Si peccatrice, pudebit illius Si filin'” hominis,ubi uenerit in gloria patris fui cum angelis fandis- Etite^ rum.Qui non eft mecum,contra me eft; Si qui non colligit mccum. Potifsimi difpergit.Porrô fiintelligitpotiflimos Chriftianæ fîdei articulos.qî Chriflianit nobifcum Si Papiftæ uerbotenus confitentur, per ipfum dominum fidei (dph lefum. Si peraduentum eius in indicium, oro aducrfarium, indicel (d, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihiquodnam caput fidei catholicac Si orthodoxæimpetiuerimaut

oppugnarim hoftiliter unquam^Prima Si maxima Chriftianx ren' gionis capita,Symbolocomprehenfafuntapoftolorum: quodcum intimis uifceribus infixü teneam,ore palàm Si orthodoxe confi te«, Si huiccupiam féliciter immori, pro meaitem facultatecóceftaado minoalacriter afleram atqj defendam contra omneshxrçfcsKle-' das,quo uuitu, quo'ue animo damnat me Cochleus impictatis ceu Iioftem fidei Chriftiançpublicum'J Libet hic illudMaronis exclama re,8i ex animo qiiidcm exclamare,

Sed mihi uel tellus optem prius ima dehifcat, Vel pater omnipotens adigat me fulmine ad umbras Pallentes umbras Erebinodem^profundam,

Ante fides quàm te uiolem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Libenteramplcftor,

J^erenterexofculor.pro (âcrofanftorecipio, 8i cadiolica obedicria ‘«quorfyncera ueteris ecclefiæ fymboia, uel à generalibus fynodis, **£1 ab onhodoxis ecclefïç tniniftris, ex libris prophetarum amp;nbsp;apofta ‘Orutn condita, Nicenum in primis, Conftâtinopolitanum deinde* ’’ioxEphefinum,fedamp;ChaIcedonen.quçrecipiuntô£quintaôCfex ® fynodus:fymboladeni(5 Confilij Toletani primi,Irenæi,TertuIgt;' ‘*2ni,Gregorij martyris amp;nbsp;epifcopi Neocxfarienfis, S. Athanafij.S. ^yrilIi,S.Damafi,fîmiIia(5^ purioris ccdefia: indicia attp teftimonia» 'ta non modo confeifusfum hucuftp, imd defcndi etiam SC tuebor ^ao hic fpiritus hosrexerit anus,

Rurfus toto corde execror SC libero orc condemno ueternm phi-' Ddtttnatur ^ofophorum.Epicurcorum SCStoicorum inprimis,omniumtpcthx ’’icorum SCidoIolatrarum fcripturis damnatam uæfaniam, ludæo^ rr/rs.

quoç prifcas feftas SC nouas blafphemias, omnium dcnicp hx fcticorum abominâda dogmata,ueluti Cerinthi,Ebionis, Bafihdis, Valcntini,Martionis,Nouati,Praxex,SabeIlii, Arij.Aetij, Eunomq, ^acedonij.Manichxorum, Neftorij, Donatiftarum, Eutychis, Mo hothelitarum, Pelagianorum, omniu dcni^ illow quorum delyria fanfta dei ecclefia ex fcripturis cöderhnauit. Exccror tota mente Tue ‘ifntum Machometistp terimpij 8C facrilegi nebulonis SC Antichriz furores atep fœditates. Fingis itatp SC in tuum no meum dedecus •’’aximum fingis Cochlec.fcpultas mehxrefesexcitareex inferis.

hxrcntin mepccnx,pertcmihi fruftraintentatx, qux non ini Whæreticisàfacratirtîmis imperatoribusGratiano, Vaientiniano amp;Theodofio decretxfunt.Cum lixreticis enim nihil mihi eftnego ^itantüdem cum fchifmaticis SC feditiofis : imd his anathema dico» ^Egemuerofiuc confeffionem fideiD. luftinianiadloannemPaz pant,qua tu tentas meam commouere confeientiam, legiiam olim. Nifi uero cxcus SC furdus efles Cochlee,uidifres iam olim SC audifz fes me eandc fidem de domino noftro Icfu Chrifto SC falute noftra, quam ibi profitentur lufiinianus SC loannes me quoqj profiteri, SC Cyrum patriarcham cum fequacibusfuis,dequibus ibiagitur prxz cipue, damnare. Ergo ad delcdos fucos illos.quibus meretrice tuam t^on omnu ornas, fpögiam hanc mihi nunc fumo SCadhibebofemper.Nos mi damnatm nimetotam antiquitatem cum omnibus fanftorum placitis conuel rtntijHÎMf, lore, fed hoc potius unum agcrc, ut qux temporum uitio corrupta funtacdi(ripata,in antiquum ftatum redeant: in quibus omnibus ta men Chrifto nihil derogetur.Chrifti enim ius eft,ut omnibus prxfi deat*omnia uerbo SC fpiricu fuo moderetur, SC nullum in hac digni

täte hominem habeat focium, Nouit qui nihil nefcit dominus,nun quam mihi in mentem uenifTe fanólos patres qui ante annos jcoo» pro aficrenda fide Chrifti,amp; fubuertendislixrefibusfandle amp;. legi'* time coierfitjfuam non Chrifti quæfiuiflegloriam, quemadmodunt me fendre amp;nbsp;dicerefingit Codileus.Nam diuerfum manifefte pro*' fefliis fum 14. cap.lib.de authoritate feripturç. Ac mirari ualdecogor, an feiat cogitetue Cochleus feuera dei indicia contra conuitiatorcs calumniatoresljj in feripturis pronunciata.Qiiod fi nouit,mirum fs ne hominem in repericulofiflima tarn efle facilcm amp;nbsp;prodigum. S* non nouit,cogitaret tarnen nöinudliterneq; ftolide cöfuluifle moï talibus,qui dixcrunt,Linguam cflecoercendam.ne dum quaruolu-* musloquimur.quacnolumusaudirecogamur.Parcimus tamenad/ «erfario permultum.nö quodhocipfidebeamus, fed quodillainr« uinci q uincere malumus.

Qjw refer Simulât Cochleus fibi admodii difplicere abufusecdefix, 8^pgt;^ tnationë fx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mores. Sed fiicit quodfui generis hcinineS

betant Pa: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes. Omnes cnim damitant fe cmendationem eccleficex

pißa, petcre,interim ucro neruos praux dcélrinæ fuperftitiofa 8i imp*’ perm ul ta, contra amp;nbsp;citra uerbum dei recepta confirmatafjj adeoin“* fei di nolunt,utneattingiquidcm fuftineant. Nam ftatuas c tempi*® fubmoueri nolunt.Miflx prophanationem, inuocationem crcatui« rum,mcriti operis humani iuftificätionem, cultum mortuorun», monachorum incolumitatem,Papx amp;nbsp;epifcoporum pompam amp;nbsp;I** xum,6lt; innumera alia qux cum pictatepugnätfalua prorfus S^i”^ temerata manere cupiunt. Quälern ergo expetunt emendationemi Talern nimirum.qua regno rpforum,quxftui, fuperbix amp;nbsp;libidini decedat nihil. Volun tfortafiis puluerem, ut il t e dicebat,à ftatuis de** tergi in templis ; uolunt pidluras lenonium amp;nbsp;meretricium nefdo quid referctes pingi porro honeftius : uolüt epifcopos Si facerdotes uiuere caftius,hoc eft,ut una atlt;^ altera cöcubina contend, non totos alantfcortorum grcgesmoluntutmonachiiuxtafuas régulas uitam inftituant.Nam notx funtreformadoncs iftorum hominum exfpy ciminibus quibufdam iam olim editis. Dequibus quirefteiudica^ hocprouerbij uobisoccinunt, Mala quidem thripes, mala rurfutn F’erd refer Ego **on puto ullam in ecclefia ualituram cöcordiam aut inlt;ttw. reformationem,itifi qux ad regulam diuini uerbi fuerit compofita» Nemoenimmittituinum nouum in utres ueteres,ficutipfemfl’***® in euangelio dominus,alioqui rumpet uinum nouü utres. Si iplut« effundctur.Si utres peribunt.Sed uinum nouum in utres nouosmX Undumeftjututraœconferuentuqamp;c.

BVLLI^ÎGBRr R E S P O N S I O'.' ^oüiinatn noflram non e/Je corruftam,flcut calunmiatur Cocbleut. Caput XXV.

Ofthxc fummts adnixus uiribus oftenderc nitituradgt; terfari'JS noftram do^lrinam eflecorruptiffinia,nequid letlicetnobis relinquatintegri. Verbu dei, inquit, quod i; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab apoftolis eeclefia traditionibus non fenptis accepit.rç

uerbum det fcriptum,aliter docetis.q tot retro fçculisdocue patres noftri fandli dei homines-De Traditionibus non feriptis J^pondi abundefatis:illud repetimus duntaxat, Rcferre ad apofto^ ‘Os omniü traditionum originem, quibus hadlenus oppreffa eft ec-» ^^^^meraeftimpoftura. Porrdiniuriagraui nosafficitCochleus, ^01 dicit nos uerbum dei fcriptii aliter docere uel interpretari, g tot ^ftrofgculis docucrint patres fandli dei homines. Cum enim fcriptu ^rripttirat *®nqn (ithumanxinterpretationis.fedexfemetipfa pereius ma^ fanäas ina *'016 infpirationem.per cuius gratiam nobis prodita eft,exponi dez terpretaJa ®*ät,ipfam per feipfam.obfcurtora utitp perclariora Sd pauciora lo= ®perplura,religiofa collatione.excuiTis denitp circumftantqs.prxx piniiiit ^^dentibus 8C confequentibus, amp;nbsp;obferuata ubilt;^ fidei analogiagc **^'na'^ charitate dei ôC proximi,tnterpretamur. Et hanc interprétât! •I'rationemfiippeditantipfx fcripturx, adco^ ipfam nobis famfli P3tres tradiderunt. Nam Tertullianus contra Praxeam, Oportetfc-' '^'^ndum plura,inquii, intelligi pauciora. Hæreticiueropauculaad foamfententiam excerpunt,cætcra intueri nolunt, amp;pofteriora ad^ ^erfuspriorafufcipiunr.Regula autem omni rei ab initio conftituta *0 prionbus amp;m pofteriora prçfcribit,utilt;ÿ Sf inpaucioribus.Et Au guftinus de Dofhrma Chriftiana, Nihil in fcriptura ita obfeuru eft, ^quit,quod no alio loco explicetur manifeftius. Vbi ergo apertius Ponuntur,ibi difeendum eft quomodo in locis intelligantur obfeu-* ^'s.Maximeinueftigandum eft,utrum propria fit an figurata loquu ^oqua intelligcre conamur, Authores enim noftros tropis efte ufos topiofiftime fciant literati.Erit etiam hoc in obferuationibus fcriptu tarum intelligendarum, utfeiamus alia omnibus comrauniterprçci ftripturas uel quamlibetearum partem intellexifTe fibi uidetur.ita ut intelleclu non ædifîcet iftam gcminam charitatem dei amp;nbsp;proxigt; »ni,nondum intellcxit.QiufqHis ueroindetalem fcntentiam duxe* HtiUthuicædificandæcharitati fit utilis.nec tarnen hoe dixerit.quod •Hequetn kgiteolocofenfifle probabitur.nöperieiilofefallitiir, nee pmnino nientitur.H«c Auguftini funt. V erum de rationc explicâdi

AD 10. COCHLSI LIBELLVH fcriptiiras modo diflerere ad plenum nö inftituimus.Qui Audio ue/ ritatis tenentur, amp;. cupiunt uere intelligere, an feripturarum fenfum noArainterpretatione torqueamus comimpamdsue, habentunde plene difcant. Extant libri noAri, quibus fatras fcripturas enarraui/ mus orthodoxe opinor,non hæretice. Ex quibus illud quoqj in teil* gent lelt;flores,nulla nos gignere dogmata noua,fed prifcam Si fyn-' ceram ChriAi 8C apoAolorum doiHrinam reparare attj reuocare pro noAra uirili:aduerfarios autem hanc non admodum curare,fed reuc ra dimicare de fp!endore,luxu ac uoluptatibus, non de genuino fed pturarum fenfu.

Aliud iam profert Gochleus,quo doftrinam noAram corruptio-* no/ira Je nis redarguat, Peifimefacitis, inquit, dum populü à bonis operibuS tttflificatio abducitis per falfificatum à uobis uerbum ApoAoli de iuAificatione ne, de fide fîdei.Dicitis Paulum ubi^ docerefolam fidem iuAifi'care: at Paulus o operib. nunquam ita dicit, fed nos falfa huius uocis (Sola) additione depr» fynetrtteß, uatis uerbum Sifenfum ApoAoli.Die obfecroquarenullus ueAruni totannis dignatus aut uifus eA hoe crimen falfi.quod uobis public« imputauidiluere ac excufarelt;8ic. Ad hæc tua refpödeo, PeAime pro feéîorestuæhabentGochlee,qui Acperfricueris fronte, utnulliuS pudeat mendacqlt;nullius calumniæ,contumeliæ nullius.Nos pop** lum noAræ Adei commiAiim non abducimus à bonis operibuS, frd inuitamus magis.Si quantii in nobis eA propcllimus ad bona op«'* ra,non quælibertamen, fed ea quæ ex Ade per charitatem ac fecungt;' dum uerbum dei Aunt. TeAimonium perhibebit lu'c nobis ecclefi» quamdocemus.Reforbeatergo Cochleusquodin nos euomuit. Si qui uero alq irreligiofius loquuntur de Ade Si operibus, non nobis fed illisimpuret qui peccant, nespfupprefTis nominibus omnia fub unamMyconum conuoluat, ueluti cum multaiura confonditcogt; quus parum mundus. Interim non pudet nec piget paucis comme® morare Cochleo,imó omnibus ledloribus.quod de uera luAiAcatio ne docemus noArç Adei commiAam eccleAam.Docemus hominem ChriAianum iuAiAcari, id eA à peccatis Si intentata propter peccata morte æternaabfolui.uitaclp hæredem effici æternjc, per unica Chri fti mortem.per uiélimam inquam Si effuAonem fanguinis Alij dei; adeo ut dicamus ChriAum proprie nos iuAiAcare.ChriAum eAcnO firam iuAitiam. Qiionia uero GhriAiis, qui uita cA Adelium SifaluS unica,per Adem inhabitat corda Adeliü,8i Ade Aue Adutia uiua ap/ preheditur gratuita gratia Si peccatorumremifTio, Ades^ omnia ai tæ Si falutis GhriAo Si mifericordia? dei tribuitddco Adei quocp,fe.' «undum fcripturas,iuAiAcationem attribuimus. Rurfus operibus A deliuüL

H. B VLtlNGERI RESPONSIO, deliutn iuftifïcationem proprie non tribuimus, ne uilefcat gratia,8£ cuacueturmeritum redemptoris amp;falutisunicæ Chrifii.aut homo fibi fuis'tp tribuatuiribus.quod gratiæ amp;nbsp;uirtutis eft Chrifti. Interea nondamnamus opéra uere bona, non dicimus fidem effe abfi^ ope ribus, non docemus uana fidei fiducia niti homines, amp;nbsp;nihil boni operis operari, ficuti falfo de nobis prædicant in publicis etiam fuis (oncionibus,quibus hoc unü in uotis amp;nbsp;confilijs eftnos 8C noftrairi doârinam uulgo amp;nbsp;maxime fimplicibus reddere inuifam.Non po ttft fides effe abfi^ bonis operibus. Sequuntur tarnen ilia iuftificatio Ketn. lufiitiam enim iufius operatur. lufius autem ex fide fua uiuit. Proinde iuftificat fides,opera non iuftificât, fed à iuftificatis fiun t ex officio. Non enim deeorum numero fumus, qui impure amp;nbsp;lubrice deiuftificatione difputâtes, nunc fidei nûcoperibus iuftificationem O'ibuuntiitem iuffificationem operibus amp;nbsp;fidei ex aequo partiuntur. ^os omnem gloriam,laudem,uirtutem, iufiitiam, uitam redempto *■* Ghrifto afcribimus.Huius folius fanguine nos ab omnibus petca Os mundatos nbsp;nbsp;hæredes uitae aeternæ fados efTe per fidem, clare dC

®lgt;fcp uerborum meandris,ex toto corde 8i ore fimplici confitemuri ^idicimushæcexilluftriffïmo amp;feIediflTimo GhriftiorganoGen fium dodore S.Paulo.qui Ephefijs fcribens, abftp uerborum inuo,* ^Ocrofenfu^ apeniffimo, Eramus, inquir, natura filiiirae.quemad-* •Oodum amp;nbsp;cçteri.Sed deus qui diues eft in mifericordia,propter mul charitatem fuam qua dilexitnos,etiam cum eftemus mortui per Oelida, conuiuificauituna cum Chrifto (pergratiam eftis feruati) fii ’Oulcp cum eo refufcitauit, amp;. fimul cum eo federe fecit inter coclefteS P'r Chriftum Iefum,utoftenderet in fæculis fuperuenientibus opuz J^Otiflîmâgratiam fuam benignitate erga nos,per Chriftum lefum. ^jstia enim eftis feruati per fidem, idlÿ no exuobis, dei donum eft: Oo ex operibus, nequis glorietur. Nam ipfiusfumusopus,cöditi in Chrifto lefu ad opera bona,quae preparauit deus, ut in eis ambularc •Ous. Haec omnia ad uerbû Pauli funt. Quod ergo operibus alicubi ibuituriyfljfjfjjio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;certaquadamrationefit. De qua

Unde dixi in libello meo feu pracfationead Comment, in euang. °annis,inComment.item adepiftoIæPauliad Romanos cap.}.4, I u Galatas cap.i.} .ad epifto.itcm apoftoli lacobi cap. i.Ex quibus il ud quo(j patebit nos nei^ uerba necj fenfum apoftoli deprauare fix “e falfare. Quod nihilominus rogat cur ad crimen falfi nobis publi obiedum nemo hadenus refponderit, miror profedo an mente ^■■orfus careat,an cum ratione infania t. Nam non femel à uiris dox ßijs refponfura eft ad intentaaim felfiaimen;ac uidit Si legit a agt; 5

MO IO. COCHLSI tlBïttVM refponfioncs illas uniuerfa Clirifti cccUfia ; folus Coclileus nihil dii,ntljil lcgit,nilül audiuit, nihildû refpoiifum dicte. Tainetfi en*quot;* nominatim Codilco,quodfciam, refponderit nemo, nemo tarnen n^g^repoterit à noftris fnfiiTime difputatum efle de fola fideluftifi-' cantccontracalumniatores.Q^iodautem Coclileonemo (îgillatim refpondiijUereor ne ipfc fit in culpa.Qutdita,rogasïMemineris Dio

Doflrmam nbsp;nbsp;Ad q cic his porrd nouant contumeliam, Veftris,ait.de fola fide «I

depanitm ftificanteimportunifTimis difputationibus totum pœnitentiac facra lia iu/Ltm mentum in ludibrium uenitapud plebes nouarum feâarum.SubU tffè, ta enim confeflQone fecreta, amp;nbsp;fatisfadlione operis, pro contritione fubornatis uanam de fide præfumptionem, SCc. Ita uero Cochle*** quaccuntp in buçcam ueniunt,in nos expuit. Nos pœnitentiàni ftr® nue amp;nbsp;legitime docemus in ecclefijs noftris, unà cum ft de, non iHî quidem uana 8C prçfumptuofa.feduera amp;nbsp;rcligiofa.iuxta canonein ilium euangelicum.Oportetprædtcariin nomine Clirifti pœniien' tiamacrcmiflionempeccatorû in omnes gentes. Docemus auteii* pxnttétiam elfe fidelem ad deum conuerfionem, qua ex timoré del fyncero humiliati,pcccata noftraagnofcimus.uitamcp totâ noftrani Confifsîo. immutamus. Proinde confeftîonem peccatorum quac fïtdeo publi'' cam priuatara.ncmo noftrorum contemnit aut irridet,nifi qui n® ftram imd dei dodlrinara contemnit. Pubhca eft, qua in facris cocti' bus publice peccata deo confïtemur, Priuata.qua quifeg peccatadeo quxcommifit,priuatim SI fecretoconfïtetur, Aliam nefeitdodrinJ apoftolica. Simpliciterenim magnus tlteologus SCapoûolus kC“ Chrifti,Sidixertmus,inquit,Peccatum non habemus.noûpfos fallt-' mus,8C ueritas in nobis non eft.Si confi'teamur peccata noftra, fide-* lis eft amp;nbsp;iuftus, utreraittat nobis peccata noftra, Si emundet nos ab omni iniquitate.Sidixerimus, Non peccaui.-nus, médacem facintus «ura,amp;fermoeius non eftin nobis. Confefl’ionisinterim ôicondo nationis fraternae,cuius raeminit beatus apoftolus lacobus ,nonfu StUifßi^iio mus immcmorcs. Porrô fatisfaólioné quotp non aliam doceniuS, quàm acceptam illara traditamcpliteris apoftolicis ac propheticis. Vas elcélionis Paulus,Chriftuslefus, inquit, fadlus eft nobis (âpicn tia à deo, iuftitialp, fandlifi'catio Siredêptio. Hue pcrtinetintegruin caputifaiç rj. Ad quod alludens primarius tile àpetra denominatuS apoftolusPetrus, Ipfe, inquit,peccata noftra pertulit in corporefuo ? fuperlignum.Sedadiictt, Quo peccatis mortui, iuftitiar uiueremus: cuius eiufdem uibicefanati fuiftis. Proinde innocentiæftudium ual de diligenter urgemus ,iuxta illud, Ecce fanus fadus es, ne poftliac pecces,

K. BVLLINGERI RßSPONSlO. 55 pe«es,ne quid deterius tibi contingat. Hacc in omnibus amp;nbsp;fîngulis toncionibus noftris,non fuperuacaneeautncgligenter.fedferio ôi fmnma cura diligétia incukamus.necpauci ilia uere recipiunt.Fin-» gît ergo Cochleuspœnitentiam apud noftros uenifl’ein ludibrium, Nec agnofcimus nouæ fedac.qua nos ornât,fi dijs placet,appellatio •'tm. Cliriftiani fumus. Cæterumforum illud Papa?facrilcgum,Si ’^undinationem Romanenfem circa pœnitentiam exercitatam pub ^kis in concionibus pcrfequimur amp;nbsp;impugnamus ucrbo ueritatis: oiius quidem generis funt confefiio auricularis.fcrupulofiffime om' ’'isgeneris amp;fpecicipeccata per truncum amp;nbsp;ramos, per matrem Si filiasiacper omnis generis circumftantiasfacerdoti eninnerans, fiisreferuati,rcdemptio pecca torum,indulgëtiarum mcrx, Si fi quid ïHud huius generis eft ex Ital ici s, hoc eft Romanenfibus, cxcogitatû Chananæis. Quibus omnibus femel pro femper,quod dici folet,be ®fdidioné ccnferens beatus Petrus, ad Simonem dixit,Pccunia tua *(cum fitin perditionem, quoniam donum dei exiftimafti pecunqs Farari. Non eft tibi pars neç fors in hoc negotio.Cor enim tuü non *ftre(flum coram deo.Aft.s.cap,

Apanitentia defccndit ad Baptifmum,fed quia nihil habet quod doftrinçnoftr£debaptifmoaffricet,mifcet nos Anabaptiftis. Veftris •nquit,intemperijs fadfum cft,utmiferi Anabaptiflæ Si adultes reba Pti2ent,acparuulis baptifmumnegent,8ic.Sictraftamurabaduer^ feriisnoftris,amice ledîor,utquicquidijs côtranos libeat,liceat. No tant fandli omnes,norunt ecclefiæ noftræ, ac teftabuntur.fiquidem fuerh necefre,non noftra culpa,non c noftris intemperijs, fed ex ma litia propria Si fuggeftione diaboli,côtra puritatem dodirinae-Si no ftrum miniftcriü,cxortos effe Anabaptiftas. Hos nüquam fouimus, aiifi quos Chrifto iperauimus lucrifacere ; nüquam defendimus, fed iiupugnauimus perpetuô,priuatim 8i publice. Muha quoi^ ab illis Pafri fumus,multas nobis turbas excitarunt, multos noftræ fidei ae ditos feduxerunt,quos non nifi maximis fudoribus adouile Chrifti Potuimusreducere.Nuncuero pro lus noftris laboribushanc à Co chleo gratiam referimus, quod nos non tantum Anabaptiftis con-* gt;lumerat,fed illorum,ideftfeditiofiïrimæ dodrinae.Sipublicicuiufz dam furoris, authores facit, quafi ea tempcftas ex nobis ecclefiæ fit ïxorta.Sed cum Apoftolo dicimus,E nobis egrefiî funt,fed no erant «xnobis.Nam fifuiflentexnobis,permâfîficntuti(5 nobifcum.Ve/' DoÂriiKt rumutmanifeftifiercntquodnonfintomnesexnobis.i.Ioan.i.

Prætereanobis, ideftdo(fîrinænoftræ,imputatquodin ecclefijs aoflris cucharifiiânemo adfalutem, omnes autcm ad iudicium iiv ^orr«£M,

digne percipiant.Sed undc nobis hiccordium fcrutatorfE cœlo opî nor delapfus.Vndc trifmacarios herosŒx infulis nimirum fortun* tis,Nospræteritis quæftionibusdehocfacro fpinofis amp;nbsp;fophifticis. orthodoxa docemus ecclefiam noftram, quæ uidelicet ab ipfodontt •no ßCapoftolis eins tradita accepimus. Nec fine fide amp;cliaritate,O'' perante diuina gratia,recipit ea fidelis ccdefia: quomodo ita^ ad i« dicium omnes,nemo ad falutem domini ccenam pcrcipit^ Äbutun^ tur.inquis.facramentounitatisßCfraternjcommunionis acdiledi® nis,permanentes interim pertinaciter in fchifmate amp;. hxrefi fua, co® tra unitatem ecclefiae.atqt in odio contra Papam, epifcopos, cleruw» fiic.Fatemur fanc Cœnam domini effe facramentum unionis com' tnunionisae,fed fidelium.non infidelium, aut fidelium cum i®quot;“* libus. Negamus autem nos ac noftros difcclTiffc ab unitate ecclen* catljolicæ ueritatem colcntis: negamus nos hærere in ulla hxrefi ai® fchifmate ullo. Quod uero improbamus, imd amp;nbsp;odioprofequ**’’“*' abufus.fuperftitionem, falfa dogmata, cauponationem facramcuio rum,luxum öC auaritiä Papæ Si cleri,non ex ullo perfonæ, fedfc^'f ris odio,adeo^cxprçccpto domini fecimus.Prophetaenim, An”® domine odifl'em inimicos tuos,inquit, 8C meipfum excruciarc, c“^ tibi refiftunrJImö confummato odio illos perfequor, mihii^ ftes. Apoftolus quoç, Sitis odio profequentes, ait, quod malum c * adhærentes ei quod bonumeft. Relt;lle itatphacinrenoftriamp;^*“.’’g non peccanthmó apoftolus Paulus in priore ad Corinthios «ctu® deles communicarccuminfidefibus, Fidelium autem nomen u® merentur clerici, qui coluntidola, propagantfelfam doftrinam» euangelq pracdicationem iuftam ferro Si igni perfequuntur.

Cernit leélor Cochlei tela in nos uibrata,planc betacca, Sf 'menta quibus noftram doéfarinam corruptionis redarguerc g calumnijs,cötumelqs 8C ineptijs inftruéfiora efltg lanis Ut plané nolens uolés dicerc cogar,authorem operis tam tardi/ bis,affedlati 8C animalis,reuera Cochleam efte illam digradam,domiportam,fanguinc caffam. Noftihauddubiel^ uerficulos,qui funt de teftudineapud T ullium,ex Pacuttio»

Quadrupes,tardigrada,agrcftis,humilis,afpcra, Capite breui,ccruice anguina.afpeftu truci, Euifcerata,inanima,cum animali fono. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. 4 re/

RitU! eccleftæ afHgt;ßoliagt;t lt;9- falutares à mbit nef ahieélos nef cort ruptostffe. Caput XXVi, HErccnditàdodlrinaadritus.noua^ accufatione inftituz ta,Optimas ôC antiquilîimas.ait.traditiones.quas eccle/ lia If 00. annis in publico ufu amp;nbsp;perpétua confuecudine habuit, abijcitis, 8C nouas fubornatis, non c ferip cutis, fed ®xpropii|j capitum ueftrorum fîgmenik deduélas. Adliûc modura lt;luerituraduerfarius. Cacterum rhetorice,nonarithmeticeuerüeft, Suod propofuit Cochleus.Hyperbole enim rhecorica qualemcuniÿ ^ucum inducit falfac fupputationi.ne talis uideatur.qualis reuera eft, Atcalculus.de ritibuspernoftrosfubmotis.fubduftus.nunquâeum ïttinget quem commemorauit numerum, annos uidelicet tfoo. Et fiintfercomnespapiftæhyperbolicimagis q calculatores, quoties ‘•«tuftatem fuarum traditionumfuorumi^ rituum iaclâdoapud fim plicescommémorant. Certcapoftolica ecclefiaomneftudiumim Rttueapat Peiidens doélrinæ euangelicæ,puræ uitæ,amp;prccibusfynceris, pau eci tulosoptdo habuit ritus, nec alios q abipfisdomini apoftolisper ^•^ripturâ traditos. Hos autem neep corrupimus, neqj abiecimus,fed ’’’ordicus etiam hodic tenctes, religiofeeuftodimus : idquodpraxis religiofa ccclelîac noftrac obfcruatio teftatur. Scio quidCochleus ^alii fupcrftitionum errorumep patron! proférant ex Clemente amp;nbsp;’lijs quibufdam fcriptoribus.quos fere temporibus æquantapofto^ Jicis. Verum dixialiâs deauthoribus amp;nbsp;libris illis, dubiam efTcipfo-' funiautlioritatcm.Iam fi probatiffima foret,côftattamenfcripturam Spoftolicam omnia uerç pietatis continentem,omnium reium in ec 'lefiagerendarum regulam efle,non pontifïces Romanos, Clemen •çsaut Anacletosiqui fi ueri fuerunt apoftolorum difeipuli, nihil ua harût.haud dubie, uel in do(flrina,uel in ritibus ab apoftolis. Quod '•tro clamat aduerfarius nouas confuetudines nos non eferipturis, fed ex proprijs capitum noftrorum fi'gmentis deducere, falfum eft. Ex feripturis enim petita funt quae circa Baptifmum, Cœnam domi ’’i.Publicos facros cœtus, circa ordinationem miniftrorum, cate^-ehizandirationcm,matrimontj confecrationem,ôCc.obferuamus.

Verum audiamus quos ritus ueteres ab annis 15-00.receptosab ec- Ritut ctri 'lefia.nos abieciffe dicat aduerfarius.Valde exagitat quod baptifmo ca baptis ’’oftroponadhibemus oleum,fal,fputum,amp;exorcifmos.Cæterum fminn.

paruis litibus tragœdias mouere,tale eft,quafi perfonam Herculis ^cothurnos aptare infantibus uelis.Satis enim cöftatuirorumfan^ ^‘fiimum loannem unà cum apoftolis domini lefu, qui uctiiftifiïz hgt;um amp;nbsp;integerrimum baptizandi ritum,amp; feruarunt ipfi, Si nobis

tradiderunt, illis rebus nunquam cfle ufos. Quis autem ncgctipföS pcrfeftifiime bapuzafTe^Rcdcergo amp;plene,niniirum more apefto lico 5C uetuftiffimo baptizät ecclefiarum noftrarum miniftri, tametfi ijs non utantiir,quibus apoftolos non fuifle ufos eertiffimumeft, K.ttus ciri Circa ritum Euchariftiæ confecrandæ,inquit, Sifumendæ, facra-* taccenado tÜTimas pariter amp;nbsp;antiquiffimas ceremonias rcijcitis.quibus per uni wini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iierfum orbem in Miffa ufi funt catholici facerdotes, amp;nbsp;nouas,ineli-'

giofapetulantia excogitatis, unufquift^ feeundü caput fuum. Qiiid audio CochleeïVeftcrnemiflandi ritus, quo utiminiliodie.durauit inecclefiaannis ifoo^. ErgóneapoftoIicelebraruntMifTas'^ Afleut'' rant hoc magna conftantia papizantes omnes. Interealcgiturapud fcriptores ipiorum quid ad ritum Miflk quifqj pontificum de fuo at tulerit,ritum^ miflandi auxerit:quorii poftremi, imd ne primi qui'' dem ad numerum annorum illorum pertingunt,quern ifli profetSt-Oportebat fane mendaces eirememores,ncipCs tandem cueniatqlt;l nugoni ifti lepido,qui iadlare foiebat in conuiuqs, célébrés fe pert'' grinando urbes luftrafle yo.atcp in Gngnlis earum exegifi’efefquiau num;dumtj} rogaFetur,quotrj iam ætatis fuae annum ageret, refpou deretlp nondum quadragefimum, protinus reuocabatur res ab audi toribus adcakulum, deprehendebaturqj nugonem ilium jy. annoS priufquam in lucem eflet editus, peregrinädo perluftrafl’e urbes. certe,ubi res reuocata fuerit ad cakulü,uobis quoep eueniet. Si entni perMiflam receptum bodieuidgaremfp facrifïcandi ritum intellig* tis.cum dicitis MifTam celebratam ab apoßolis anteannos iro®-ra amp;nbsp;expedita fupputationtf deprehendetur mnltis annis celebratan* antequä natam .Si iiero loquimrni de Cocna domini fine de fra ne pan is,cuius meminerunteuangeliflæ apofloli in fcripiuris, u® garenöpoteflis,ritibus iliis quibushodieutimini.illoscaruiffepro’' fus:imó fateri cogemini eos qui ritum ilium apoflolicum fequiuur» apoflolicum amp;. iietufliflimum tenere ritum;recctiorem autem qui pofierius conditum receperüt:adeolt;p nos retinere uetcra, uosau tern ufurpare amp;nbsp;tucri recentiora,

'RitusMif: niud quoqj falfiffimum eflquod dicis MifTam frequentari per'® fa tum terraru orbem à catholicis facerdotibus. Nam manifeftifi*®’“'” Klt;t non äb eft Romanii ritum.eum maxime qui hodie in iifu eft, de quo cer^^ cmnibui re tur,nunquam fuifle receptum ab omnibus et fihgulis per orbem cepttis cr ,-æ ecclefqs. Præterea certiflimum eftecclefias in ritibus iftis extern tifierpatus circa cœnam, uel recipiendis ucl feruandis multa ufas eflelibertai • KcleJ^î. Intelligere hoc,fiquidc uoluifles,potuifres uel ex ipfo Gregorio

4E5,inquit,curfuntecclefiirum diiierfæ confuetudincs; 8C alitercon . fuetudo MilTarû in fandla Romana ccclefia, atcp aliter in Galliariun ccclefijs tenetur^Ille uero refpondet.Nouit fraternias tua Romanæ ccclefix confuctudinem, in qua fe meminit nutritam, quàm ualde atnabilem tehabeat.Sed mihi placet,ut fine in Romana, fiuein Gai liarum.fiueinqualibet ccclefia aliquidinuenifti.quod plus omnipo tenti deo polfit placere.folicite eligas in Anglorum ccclefia, quacad hue ad fidem noua eft inftitutione, præcipua quæ de multis ccclefqs colligere poiuifti.infundas. Non enim pro locis res,fed pro bonis re bus loca amanda funt. Exfingulis ergoquibufq;ecclefijs,quæpia, quæ religiofa.quçreéla funt elige, amp;nbsp;haec quafi in fafciculo collefta, ’pud Anglorum mentes in confuetudiné depone. Confiât ergo uel Gregorijfcculo non omnes ecclefias unum atep eundem ilium Ro manx.ecclefiæ ritum circa Coenam domini in ufuac confuetudine babuifle. Confiâtfuam lum quçcp ecclefijs libertatem,in huiufmo/-diritibus atqj cxternis,manfirteillçfam:ncç Romanum epifeopum fiiïecclefiæ ritum omnibus obtrufifle ecclefijs reliquis. Earn liberta •stn qui hodic reparatam, aflertam atqj redult;flam cupiunt, laudera *gt;onuitupcriûmerentur. Cochlcusita^exarena neftit funiculum, amp;nbsp;umbram fumi célébrât.

Infanos putat Cochleus omnes,qui MifiTam abrogant, amp;nbsp;noui te Jnfania, ftamenti facrifîcium cfiTe negant. Cum autem in locum abrogatac Milfffuböituamus Cernam domini, amp;nbsp;facrifîcium domini ïefu uni cum amp;nbsp;æternû fumma fide amp;nbsp;diligentia inculcemus ccclefiæ, quam item ad facrifîcandum deofpiritualcs 8i deo placitas hofiias adhorx •îmur,fidelislp ecclefîa ueritatem illamapofiolicâ rcligioferecipiat ïcfefeKomniafua Chrifioredeptoriofferat, infanus planèuidetur *duerfarius,quiinnocëtes ôi religiofos ChnfiiferuoS non cefifat ca-* btmuijs SC contumelijs perfequi.

Non potcftpeccatum uefirum,inquit,ullarationcdefend! autex iVon peuis. tufari.quod Tiguri amp;nbsp;Bernæ tam impie grafiati efiis contra externû tumefje Ti dei cultum,amp;c. Laudem uero eximiam indeptus efi fanéfiifimus lu guri o-ßer dæxrexlofias,qui cultum ilium dei,falfô ficappellatû.fiirpitus exci na: inexter dit.Verbum enim Sf praeferiptionem deifcquutus.dcum meruit lia^ nu dei cula bere patronum. Iiafanélus clariflîmarum urbium Tiguri SC Bernæ ttnn. feBatus,obfequcns SC fîdelis populus,nullum dei cultum fyncerum i«d fuperfiitioncm meram cxcindens, ilium habet patronum,qui di xit, Omnis plantatio quam non plantauit pater meus cœ!cftis,eradi wbitur.Nam nihil fublatum,nihil eft cxcifum, nifi quod pater iufiît cœleftis, hoc ei^ quo^ uel citra falutis SC pietatis ucræ detrimentunj

potuit colli c medio:uel propter prxceptum dei, propter fiiperftitio^ nem attß fcandalum debuit excindifunditus. Ccfletergo fibilare^ firidere Cochleus.CefTet eximijs darifïimarum urbium magiftrat*'' bus detrabere, amp;nbsp;cauillando, catumniando amp;nbsp;conuitiando uirtutfS ipforum obfcnrare. Dominus enimlaudat in uerbo fuo idolortioi cxtirpationem:nemonifimalæfideiferniuituperant, quibusuideb eet fuperßitio amp;nbsp;adinucntio humana plus adlubefcit q uerareligi^^ amp;nbsp;præceptum fiue uerbum dei.Hxc obiter ad obieftionem de fubU tis ritibus uetuilis, de^ Cubuerfo dei, ut Cochleus ait,cultu externo»

Ecclefiam Chrißi nos non confànJere in ferlas, netp unquam JkfciuilJt äb thfia chrißi cathoHca,0‘ qua nos rttineant quo minus udunitatem Romand tlefiaredeamus. Cap. XXVII,

Is quanquanr acerbifïimis connimelijs in nos effufis laf giriime.nondutn tarnen exatiatus aduerfarius, audet

§ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exonerate,Populum dei ex uno ouili, in di-*

uerfa felt;flarum agmitia.difpergitis, contra manifcftun* Cbrifti mandatum euangclicum. Non uocemini magiftri, quia ma giftet uefter un us eft Cbnftus.ltem,Fietunum ouile,amp; unus paftor-Atquifuo more agit aduerfarius. Nos ut in dogmatibus borremul bçrcfcs,ita in imitate ecclefiæ catholicçfcbifmata abominamur.ldto gregem domini noftri lefu Cbrifti nô difpergrmus in diuerfa fe^la* rum agmina, fed difperfum difieótum^ in diuerfiffimainnumeraf? feélariim doôlrinani auia reducimus irt uiam reélam.at^ in oui^ le Cbrifti unicum,in catbolicæ ecclefiæ focietatem, amp;nbsp;ad unicum F* fiorem Cbriftum dominum,deni(p ad unicum amp;nbsp;ceniftimü doâri' næ gcnus,ad unum dei fîlium omnia referens.

Papißiea Quale autem fueritamp;adbucuigeatdodrinscgennsapudPap*'' damp;Àrindlt;fiftas,quotdeniqjfintfelt;flarum fraternitatü regularumcpdifcrimina» fpergi eede quam difciffa 8i pluribus impartira fimplicium fidelium^ corda, in fiamin ßt bûc ufrp diem.nemo nefcit.nifi qui quid fîtpapatus, monacliifmuî» âas uas creaturarum inuocatio ÔCcultus,nefcit. Docent pro publicis condo rias, nibus à Papa confecrati 8C milTi, Papam elfe uninerfabs ecclefix ca/ put, Cbrifti uicarium.qui poteftatembabeatin ctrloamp;in terra,5f in putgatorio fub terra, amp;nbsp;proindeobedientes ecclefiar Roman? filios, purgaridpeccatisperindulgctias plenarias.perMiflasquotidianas, -per opera ptrnitcntiacfatisfadloria, per mérita item ceremoniaa de ri,fed per interuentum amp;nbsp;inuocationem diuorum.Ea autein do-* dlrina non colligiturad unicum totius ccclefia: præfidiû dominum Jefum,ccclefia,fedclifpcrgitur magis in agmina fcdlarum amp;nbsp;format

H. BVLLINGERI RKSPONSIO. 5g rom mille. Alius enim ad limina curfitans apoftolorum, Bcati/Tima fidijs placet,pedes exofculari,indulgentias redimereac mcrcari, à pœna ac culpa cupit abfolui. Alius in defenü,nefcio quo.prorepens, iiiferitfefodalitio alicuimonachorum (quorum tam diuerfafuntin ftituta uitf,quàm diuerfi ÔC monftrifi'ci habitus) noua nota diuo aut monacho alicui nuncupans,amp; uelut nouo quodam baptifmatefefe tetingés.quafi parum aut nihil fit femel in baptifmo nomen dediffe Chriftouniuerforû domino. Alius fibi hune diuum,alius fibi alium tolendum fumit,per cuius fauorem^gratiam attÿ interuentum faluc tur. Alius perMiflarum facrificia, amp;nbsp;fraternitatum mérita ad cœlum peruenire contendit.Eft qui fe totum addiceridololatricis peregrina tionibus,SC nefcioquibusalijsfuperRitiOnibus^quod reliquum eft robiginis,purgatorij flammis fefeexpurgaturum (iuuantibusinte.* fim facrificis inferias amp;nbsp;anniuerfariacelebrantibus)fpctans.Iudicet his leftorcordatus, quis à puritate Si fimplicitate ueteris amp;nbsp;apo^» ftolicac dodrinæ, adeoep ab nnitate catholicæ cedefiæ defecerit.quis *iam uarias inducat fedlas, quis diuidat amp;nbsp;difpergat ecckfiam, quis deniep feindat fideliü fimplicia corda. De hoc fehifmate grauifTimo *lt;aticinans dominus lefus in enangelio fccundum Matthfum,dicir, Si quis uobis dixerit,Ecce hieChriftusaut illic,ne credatis.Exorien-' *ur enim pfeudochrifti 8C pfeudoprophet3r,amp; edet figna magna atep Prodtgia.ita ut in errorem inducantur.fîfïeripoffir.etiam elefti.Ec^ te,prædixiuobis.Si ergo dixerint uobis,Ecce in deferto eft,ne excagt; I ‘lt;S:ecce in penctralibus,ne credatis. Sicut enim fulgur exit ab Orien relucetufep in Occidcntem,ita erit aduentus filq hominis. Vbi rontpenirofncritcadauer.illiccongregabûturaquilæ. Proindenos, Eudgeliea 9uiab aduerfarijs cotumeliohflime hæretici appcllamur Si fchifma Joürinare ôcthacChrifti do6trina,ueteri utitp non noua, côfïrmati,difperfum colligiinus Domini gregem rccolligere in anitatcdoftrinsc SC fan/üiTima uniz nitaté fiiJei *atis,ad unicum paftorem animarum noftrarum Chriftum,fatagen ©■ fodeta: ks, prçdicamus.unam modoefl'efanélam catholicam ecclefîam,fan tisccclefia, ûorum comrounionem,cnius caput fit Chriftus, nôPapa, Chriftus roquant pra:fens,non abfens,ecclefîæ,undennllius cgeatuicarij. In hoc Chrifto uerodeo SC homine, faluatore mundi Si dominouni^ **ïrforum,docemus omnes thefauros fapientiæ Si feientiæ recondix ros, orancm deniqj plcnitudinem inhabitare, de cuius plenitudine 3fdpiantomncs.Non enim aliud nomen datum efthominibtis, in quooporteatfaluos fieri,nifinomenlESV CHRiSTl.Suademus 'fgo omnibus noftræfîdei creditis hominibus.ne in ullo alio quarx ront faIutcm,iuftitiam,abfolutioneni,uitam,Vnicum Chriftum has

here omnia uitæ 8C falutis, unicum fufficere omnibus credentibii»; Docemus hiiius merico feruari quotqt feruant : hune fuos credentcJ plenilTimeabroluereà pœna amp;i à culpa, huius uon Papæ pedes exo (culari, 8^ Chriftû non Papa in fpiritu amp;nbsp;ueritate adorari oportere. Docemus item ad régula amp;nbsp;inftitutioné euâgelij filq dei omnem lio minum uiram elfe informandam: Cliriflo uotum in bapcifmo nun«* cupatum fîdeliter Si. pie elle perfoluendum : hune colendum purita te fidei,charitatis,fpeiac innocentiæ:hunc effein omnibus inuocan dum;huic omnia bona accepta referri oportere;hune elTe intercelTo/ rem amp;nbsp;facerdotem apud patrem in ceclis unicum : huius folius facri fïcio amp;nbsp;uiftima perfîci fandlos in perpetuumrper hûc omnes creden tes effici fiatres hlios dei Si conclues fan(florum,amp;c.Sic inquam re/ colligimus palances oues ad paftorcm Chriftum, fîc redintegramuS difeirta corda,fie ad unicum fontem omnis gratiç.ad ipfam paths fa pientiam aberrates reducimus,cuius folius uocem audire. Si ab ipfo totos ceu unico uitæ prçfidio bonorumep omnium thefauro opulen tifiimo dcpenderciubemus.Itacp non fumusfchifmatici,non diuidi mus ccclefiam.fed in Chrifto perfidem Sicharitatem ceu glutinuni tenaciflimum, unitatemK fidei Kccclefiarconferuarc omnibus m® dis ftudemus. In te potius ae tuis harret fcelus, quod nobis aüricare uoluifti Cochlee. Vos populit dei ex uno ouili Chrilli in dmerfa fe' ólarum agminadifpergitis, contra manifrftü Chrifti mandatüeuan gelicum, N5 uocemini magiftri.quia magifter uejler unus efi Chr* ftus.Item, Fiet unum ouile Si units paftor. Refipifee ergo amice uii’ Cochlee,abrjee fpes tuas uanas,amp; nihil aliud q biilias: recolligedi^' fperfum cor,ueni in catholicam fantftoriim ccclefiam,recipe fimph'' cem fidei dodrinam.complcdicre Chriftum, agnofee te in Chrifto, utin fumma Si compendiofummi boni, à pâtre omnia uiiatacfalu tis accepifle,ac uiuein æternum nobifeum,

Qjiidreth nbsp;nbsp;Inter alia uerbis recenfes S, Auguftini, quarretineant tein foçie»

B«4tin«ni= catholicatecclefiæ. Cæteriim ilia ipfa quæS.Auguftinü tunc rett/ t4tcfdtlîo: nuerunt,me nunequoep Si omnes fideles in focietatc eatholicæt^“ licte tccle= nentecclefiar. Ncqjenimreceftiunquamexciusconfortio: licet ab ccclefiar Romanæ fuperftitionibus, dodlrinis prauis amp;nbsp;abufibus re/ cefterim attp recedam. Recenfes epifeoporum Romanorü fere X I'.» fucceftionem. At ne cum his quidem male mihi conuenit: quifi re/ uiuifcerent,amp;: Pontifices Romanos, quibus hodie dicuntur guber/ naciila mandata ccclefiar,cernerent,nunquam agnofeerent, fat Icio, pro fuccertbribus.Sarpe alias teftatus fum me non damnare om nem aniiquitatc, omnes ccdefig Romany antiftiteSi atep ƒ deo ne iph»quot;

H. PVLLINGEKI RESPONSIO. 59 quidem ueterem Romanam ecclcfiam. Addis,Si tenuitin fede Pc^ ifi Romana ecclefiafucceffiofacerdotum uix bene XL.quâto iu ftius, obfeao, nos tenere debet in eadem fede amp;nbsp;ecclefia, tam longa numerofa pontificiim.ex certaferie.fucceiTio.Nam ad noftra hæc ufç tempora nnmcrare ucre pofiTumus plures quàm ijo.Fateor fané ad Grcgorium uftp magnum, SC pofteiim aliquot fuiflepontifîces, iC doéios Si fanélos uiros,quorum pietas m eri to collauda tur in ec* lt;lefia fanôlorum, Si cum quibus non malecSuenitomnibus bonis. Std addo.maiorem numerum, inter poftremos maxime,impios,fa.» trilegos, crudcles amp;fpurcos fiiiflcnebulones, omnisreligionisôC pietatis hoftes,ueluti detebatmagni Antichrifti mébra longe decen iiflîma:cum quibus nemo pius,nemo Chriftum amans,ullum cupit habereeonfortium:ad quos nulla nos poffe referri fucceflïonegau^ demus.ne uidelicet cum ipfis parum Gfiriftiani uideamur.

Et cum liæc ita liabere nemo fitqui nefciat, miratnr tarnen adtier i'»îa fariuscur non redeamus in gremium fàcræ Romanæ ecclefiar.Siqui dem. Quid tenet uos,inquit, quo minus ad ecclefiæRomanscuniai redeaa tem Si obedientiâ redeatis'îVisne dicam^Paiicis fané explicaro.Rc^ linei nos Romanç fedis impietas fuperftitiolt;p,amp; quod illis rebus ca elftem Ros tet,qua; commendabilem reddiderunt aliquandoprifcam illam: tnanaecde *inet corrupta eius doftrina, facrorum nundinatio Si prophanatio, /îlt;e. Simonia facrilega,ueritatis item perfecutio grauis, pertinax impieta *is amp;focdiflîmorum errorum defenfio, uita denitp pœnitere nefcia, nihillp Habens Ghriftianifmi,fed Epicureifmi plurimum, id eft mo-» fes illorumfpurci,fœdi,crudeles,atroces,abominabiles. Habes quid *gt;osretineat,quo minus ad Romana? ccclefi!E,quæ hodie regnat, u* fiitatem Si obedientiam redeamus. Merito autem nobis exprobraz fes defeâionis crimen,fi falua adhuc puritate doftrinx Ghrifti,moz fum tantum corruptione oftenfi,renunciata ecclefia? focietate, tranz fijflcmusin partes nouas. Sed cum palam fit in fede ilia peftilentix, »tfummam confcelerationc,itanon tantum eorruptamdoélrinam, fed fana? ctiam doärina? euangelicæ terfacrilegam rcgnaredamna *ionem,quid nobis difceflionis ab ecclefia Chrifti crimen obijcitur? Non efiemus membra ecclefia? Chrifti catholicac ôf orthodoxx.nifi

illis feiungeremur, qui ut turpiifime contra leges Chrifti uiuunt* Simoniam turpifl'ime exerccnt,ita Chrifti dodrinam harrefeos con» demnät,amp;crudelifl’imeperfequuntur. Necfcioanufpiam gentium dominatio fuerit, qua? in fandos exquifitiore inquifierit uigilantia, Si animaduerterit in deprehcfos feftinaniius Si crudelius.quam Paz Pæ coniurati.Simul cnim at^ audiuntaliquem habere librumNo*

ut teftamenti nupcr translatum.aut mufTitaflc aliquid cötra ipfonim impietatem,tyranBidem,€ffrenem^ libidinem, eueftigiorapiturad carccres.prounus amp;nbsp;in ignéconqcttur.totusij aiterra aufcrtur. Alio^ qui fcias nos non ufcpadeo eife morofos, qui ob morum duntaxat, grauialicet,uicia,rdndend3pu(eniu$ ecclcfiæ uniratem.Rurfus non ufcpadeoflolidi ecignauifumus.quipropterhypocrinm amp;fpeaein fandiimoniç quatnuis.uel propter fuauiauerba promifTiones am phrtimas, facile finamus nobis à quoquam acceptant à Chrifti gra^ tia extorqueri libertatent fideit^puritatem.Simulet licet pontifex,iï'' tnuknt cum Cardinalibus Epifcopi 8i prsclati, fefe de Reformatio-' lie competentijUt uocant,per generale Confilium, confulturos.nio do nos pofitis noftris dodfrinis 8C ritibus prius redeamus adobedk entiam fedis: nostamen non aperiemuslupis illis grauiflimis, ouik lum 8C paftorale quiddam fibi fumentibus,ouilia Chrifti, non demus femel conceflam nobis à principe paftorum 8i ecdeCrx Chf* fto,ueritatem amp;nbsp;libertatem.Dominus adfitnobisperpetud, ôi lib^' ret nos à malo.

Tigwrinoriwa ecclefam ueram effe chrißi ecclefiam, He anti^itate eint primis^ Jodoriiur. Cap, XXVIII, Nterrogat iterum Cochleus, Quae eft apuduos long* feries,aut certa fucceftio facerdotum.in fide fibi per om^ nia confentientiumCRefpondeo, dominum lefuni poftolos non potuifte fucceftiones facerdotura longan

nus colligebant deo patri,per uerbum ueritatis,ecclefiam.Similitu‘^ nequadam doélrinæ raorumqj æqualitatepoterantprophetas 6^** cerdotes pro fe prifeos adducere.Ita uero,licet peccatores fimus, P*“® nobis tarnen ueteres ecclefiarum antiftites pofiumusallegareiuxt* fimilitudinem fidei amp;nbsp;doétrinxlanæ.Quinimdpaftorum principe filijcp dci difeipuli SC miniftrifumus. Intramus enim peroftiunii” ouile ouium,non ut madlemtis, fed ut pafcamus. Neep ciipintus.q“ rtiodo diximus.fuccefiione nosreferread illos.qui nec dodtrinçfy” ceritate,necuitçinnocentia,uel mediocrem laudem meruerunt. Seu quid laudem dicoCcum nunquam poflintfeipfos à corruptifiimpdo ftrinac uitæcp fpurciftîmae macula expurgate. Certiflimum SC in« libilefucceftionis in ecclefia Chrifti légitimât, uerorumfppaftorn'” VeraChri fignum eft,fyncecitas dotffrinç.Nam à fruftibus,aitdominus,agi’® fli ecclefue fcetis eos.CertifTima ueræ Chrifti ecclefiæ figna hacc funt, fiuera » fgna. nbsp;nbsp;nbsp;(yncm fide perfeuerct in doólrina apoftolorum : in ufu SC exercitio

H. B VLLTNGBRT RBSPO NSTO. 6o facramctorum fanilo 5i legitime : in precibus fynceris perpemisqj, in conifntinicatione.cliaricatc mdelicet, pace longanimi^ patien tia. Has enim l'anólx ueracip Chrifti ecclcfiæ notas certas ôC in fallibi les defignauitbeatus Lucas euägelifta in adlibus apoftolorum. Sed amp;La;tätiusfcriptoruetuftiirtmusInftitut.lib.f.cap.jo. Sola.inquit, catholica ccclefia eft quæ uerum cultum retinet. Hic eft fons uerita^ tis.hoc eftdomicilium fidej,hoctemplum dei ; quo fi quis non intra tterit.uel à quo fi quis cxiuerit,à fpe uitx ac falutis æcernç alien us eft. Sed quia etiam harretici fuam catholicam ecclefiam eife putant,fcieti dumeftillam eifeueram,in qua eft religio. confelTio amp;nbsp;pœnitentia, lt;3uæpcccata 8d uulncra.quibus eftfubiedla imbecillitas carnis,falugt;’ liiiter curat.HæcLadlantius. Cum autem hrc omnia amp;nbsp;fingula in Tigurtnorum ecclefia.pergratiam dei, inueniantur, certum eft hanc *ierâefle Chrifti ecclefiam,licet nulla certa Sd longa ferie pofiit enugt;* ’Herarefacerdotum fuccefiionem.

Verum pergithancaduerfarius omnibus dotibus fpoliatam, nu^ Dotejeccle St confafam impiorum ludibrqs obqcere. Rogat enim, Qiiis

®pud uos ordo'fquçauthoritas^quæ obedientiadquædifciplina'fqua fii’ lisconuerfatio^Sic. Ordoapud nos legitimus eft,SC fatis pulchredi geftus. Authoritas adeft iufta, bonis omnibus reuercda. Obedien ha item fi'delis etfandla.Difciplina quocp Cliriftiana.Hgc omnia ex herbodei penta, per uerbum conferuantur, SComnem uirtutem 8C gloriam fuam ex uerbo dei habet. Qiiod fi aduerfario ex uita SC con herfationc indicium fieri placeat.legem hanc non recufamus.Qua^ lefcuncp enim fimus, gloriari tarnen nobis meliori iure licet, qiuam quos aduerfarius beatifiimos faniflifl'imos'^ prædicat. Verum no lunius de rebus noftris fplendidius diflerere. Norunt quibus res no lltæ non incognitæfunt,8Cqui uerum fateri uolunt, netp irréligion los Sc carnales nos efie.ficuti criminatur aduerfarius.necp epifcopos ®C presbyteros nouo apud nos more creari, fed prifco uereqj apofto lico.AtquioportebatCochleum,fiquidem uerc ab Antichrifto ad Chriftnm conuerti uolebat,non miniftros fpedlare, fed ipfum domi *ium;non fragilitatcm humanam.fed uerbi et ueritatis inuidlam uir *iitem.In nobisadeolpin omnibushominibus, licetfidelibus,fem' T^ndetcet perquod culpari queat,inueniet:in Chrifto domino, quern prædica peritrelh Jttus.SC cui credimus,ad quern deni^ omes attrahimus, omnia funt ÿoné cj- ƒ3 ’nculpata,fummecp perfefta. Huncunicefpedlet, inhuncfetotum dem Chis tonqciat Cochleus.fiquidem uere faluari defiderat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiianam Ti

Tandë uero, Vnde, inquit, acccpiftis uos SC maiores ueftri fidem gurina ee» wagnitionem Chrifti,dodlrinam,obferuationes, SCceremoniasre* elf/“!»

ligionis Chriftianæ.nifiàfedeapoftolica amp;nbsp;Romana ccclefïa^ Itat« quidem fentis Cochlee, aliud uero tibi referam. Antequä ullacfTent celebrata confilia gencralia,antequä inuentum eifet illud.quod liolt;' dieregnat in Romana ecclefia.docflrinæ 8C ceremoniarum gcnus: antequam falutaretur Romanus cpifcopus, generalis fiue uniuerfa lis omnium ecdefiarum paftor,caput ecclefijc militantis,Slt; uicariuS Chriftilefu, Tigurinaecclefiafidem amp;nbsp;religion? Clirifti receperar, cratlÿ uera amp;nbsp;légitima Clirifti lefu ecdefia, fundata uerbo ueritatis, non ullis confiliorum hominumue pladtis, Vetus enim narratio eft Aegyptios homines,Thebeæ legionis focios,Felicem,Regulani,8i Exupcrantium,fideles Clirifti praccones .^imperantibus imo facuicii tibus Diodetiano amp;nbsp;Maximiano Auguftis,circa annum dom*quot;* CGC. fuperatis Alpibus.per agrü Claronenfem, uenifie Tiguruiht Tigurinis^ liominibus, tum quideex inftitutione Si traditionel^^ iorum fuorum.idololatris 8i gentilifmum colctibus.ueram religio' nem.fidern Si falutem in Chrifto prædicafie, praedicationem^ ft*“ Detio proconfule fiue præfefto caftriueteris Tigurini.fanguincfu' fo,per martyrium fortiter confirmafie.Tigurina ergo ecdefia origi' nem fi'dei Chriftianæ SC religionis ueræ,fiquidem adloca Si homi' nes referre oportebat.non ad Papam.non ad Romam, fed adS.M ƒ cum euangeliftam, qui primus Aegyptrjs euangelium prædicsuif» Si ad Alexandrina Aegypti Thebaidosljp primariam ecdefiam, iiquot;® adipfam Hierofolymitanam.unde primiim Marcusprodijtlfg^''’^ dominilefu (fiquidem numeraturab Epiplianiointer L3 mini difcipulos) referet. A martyrum autem falutari prædicatio^j Si martyrio fuifte Tiguri ecdefiam Chrifti, 8iearn non defecifTc.i^ maximearguit,qd circa annum dni ^ej. impcrante Anaftafio Augî* fto.Dux militü Sueuiar Rupertus, régis Francorü Lodouici magu'’. quem Clodoueu pulclirum cognominant, Si confanguineus Si i”* nifter, Tiguri fideliü coctum reperit, cui 8i ecdefiam (tcmpläp“ . cöftrui.Si eum in parcctiam fiue parodiiä recolligi curauit. Dura**** ea inftitutiofalutaris ad actatem ufcp Caroli magni,annos nimfto'’? »9S. Carolus uero circa annum domini gio. confilio epifeoP*’“ Tlieodori,parocliiam Tigurinæ ecclefiac uetuftifiimam, mutau“ * Prarpofituram Canonicorumq? collegium: quod tarnen in tibus aliquot fçculis agro Tigurino uiros dedit Sipios Si docto^ qui uerbo ueritatis Si facramentorum adminiftratione infef“* runt fanftæ dei ecclefiæ. Omnes enim 8i finguli pracpofitur« I’g rinac canonici prædicabant tune quidem Si(acramenta admin” bant,ex aequo paftorali fungentes officiOj donee fub Bcrelitoldo^^

^ngenfï duce amp;nbsp;rcftore Burgundix.paftori fiue plebano ccrto, 8C i «nonicis dclefl:o,paftoralis dcmandaretur cura.ld quod fero tandc fäftum conftat, annonimirum domini nSy. quemadmodum in di plomatibus amp;nbsp;inftrumentis ecclefiç noftræ uetuftifTimis continetur. Ea nefcittit baud dubic Cochleus, legit a mem in Chronicis attp lü^ ßorqs Clementem quendam, qui ôC Vuillibrordus appellatus eft, à Germant Stfgio Papa per Heluetios milTum ad Frefones prædicatum Chrifti paganifino «uangelium. LegitfortalTis Bonifaciü,etiam Vunnifridum diólum, conuerfiad ö Gregorio i. Papa ordinatutn, 8C cutn mädatis certis (ficut utriufi^ chrißianis fcftanturepiftolsc) milTum ad Germanos, quibus Chriftum prçdica fmwt\, bt, quos ad religioné Chriftianä àpaganifmo conuertcrit,primus^ ^oguntiç federit archiepifcopus.nomen denitp Apoftoli Germano

merucrit.At(5 hucfacitqdmox adijcit Cochleus,Romanam iß federn ßcinducitloquentem, Fueruttnaioresueftripliis minus Soo. ®nnis mihi obedientes 8C fubditi. Totidem enim anni ab ætateBox •’ifactj hucufç numerantur. Nam certo conftat Bonifacium hunc à PäpaGregoriomifliimeftein Germaniamannodomini yio.Pla« *gt;inîmum ita(^ eft Tigurinam ecclefiam recepifte 8C retinuifl'e Chri ßum dominum amp;nbsp;religionem Chriftianam annis 410. priufquam ^‘cVunnifridusueniret inGermaniam ac Germanosxonuerteret

Chriftum, atcp utinam non etiam ad Papam. Cuius quidem rei nonmodicaueftigiareperiunturin Gregorij amp;nbsp;Bonifacij epiftolis. Gerte Tigurinaecclefiafemper,etiam àPontifïcibus Romanis,nux *gt;ierataeft inter primas ac uetuftifTimas Chrifti ecclefias. PoflemuS üipec hac re proferre diploma loan.xi.Pontifids.Sed hgc hatflenus. Plura ubi neceifitas poftularit dabimus.

Qiiod poft hacc per dialogifmon inducit aduerfarius Romanam Hlerofolys tcclefiamcumnoftraimdcum Germanicisecdefijs omnibus expo nia non Ra ßulantematcpdicentem, Quid habetis de Chrifto Si eius euangelio ma mater quodlt;1 me non accepiftisÆgo.nôGræcia.non Antiochia, non Ale omnium ec xandria,non Hierofolyma uos gcnui;ad meam, no ad orientalium cleftartnv, patriarchales fedes.omni iurepertinetis.A mea non ab illorum fedi bus epifcopos acccpiftis.Quicun^ aliunde fubintrant, non paftorcs Si epifcopi,fed fures hint Si latrones, Sfc.euincit miferum imo temc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rarium hominem magnaiudicij inopia ct maiori affedluum morbo laborare.Zacharias propheta cecinit longe aliud carmen,dicens, In die ilia effluent aquae uiuae de Hierufalem, dimidium earum ad tna re antcrius,dimidium uero earum ad mare pofterius.erunttp tarn in aéftate § in hyeme.Erit^ dominus rexfuper omnem terram. In illo diecrit dominus onus, SC nomen eius unum, Prarcinuit Si Micheas

in hçc uerba,Futurum cftpoftremis diebus.ut mens domus donunr prarpareturin uertice montium.eleueturêi; ipfe fupra colles, conflu/ antl^ ad eum popuIi.Tum ibunt genres multçamp;dicent,Agiteafcen damns in montem domini,amp; ad domum dci lacobjs nos uias fuas docebitjUt in femitis eius ambulemus.Quoniam lex èZion egredie tur,amp; uerbum domini deHierufalem. Hierofolymorum ergo eccle fiæ.fi ulli debetur ulla prçrogatiua,deferenda eft ea gloria, quam tur pifl'imus adulator Cochleus, corruptiflimæ Romanorum tribuit cc clefiac.Qiiinimd edifierat mihi Cochleus,unde primitiua Romano rum ecclefia euangelium Chrifti acceperit^ Nonne à Hierofolymo-' rum ecclefia^ Cur itaep fupprefla 8C conculcata hac folâ iam cupitr« gnare Romä«; Multo iuftius noftra poterit ecclefia iurgari amp;nbsp;expo^ ftularecum Romana, nonprifcailla, fednouitia 8C defedrice, Ego ab Alexandrina amp;nbsp;Hierofolymitana Chrifti ecclefia per fïdeles mi'' niftros amp;nbsp;fan^los dei martyres acceperam fynceram Chriftidoôd' nam fi'dem:uerumhalictumihipertemporumfuccefl’ionem arti bus fubduxiftijSi corruptam fiippoîiiifti doôirinam,unà cum confi* fifl'ima ceremoniarum turba. Mififti legatos,qui loculos pauperutn expilando euacuarunt, diuites autem amp;nbsp;potentiores muneribus cor ruperunt,qui denir^ bella concinnarunt, amp;nbsp;ciuium hauferütfang“* nem. Cum martyrum amp;nbsp;primorum euangelq prseconum tubarefo naret, adhortabaturoptimus quifep proximü iuum.iuxta illudpro-' phetæ.clamitans. Age afeendamus in monte domini,amp; ad domui” dei lacob.is nos uias fuas docebit.amp;c. Vbi uero claftîcum apud noS cecinit legatio Pontificis,diuerfum plane euenit. QuerebaturS B^^ nardus fuaætate,hoc eft ante annos 400. ex toto orbe Romarncoo fluereambitiofos,auaros,Simoniacos,facrilegos, concubinarios,!’* ceftuofos,ethuius generis reliqua monftra.utapoftolica authoritate ttd obtinerent honores ecclefiafticos,uel confequutos retinerct; frau dem.circumuentionem amp;nbsp;utolentiam inualuifte. Clamat plena efle^ ambitiofis ecclefiam, nec efle qui magis exhorreat flagitia perpetry re.quàm latrones in fpelücacum fpolia uiatorum diftribuunt. Qp*® autem nefeiat hodie omnia in deteriusprolapfa, longe efie abom*' nabiliora'? Qiiod itatp defecimus à nouitia illaimpietatis.fuperftiti«’ nis,errorum amp;fcelerum refertiftima Romanorum ecclefia, nera pietate amp;nbsp;fidecoadli fecimus. Recurrimus autem ad uetera: curntj mera barbaries amp;nbsp;impietas hodie Hierofolymorû ßC Romanorum urbem occuper,ut nulla fpes fit indepofte peti ueterem amp;nbsp;fynceram dodlrinæ amp;nbsp;rituiim formulam, fcriptareuocauimus apofiolorum: eunlÿ ad ipfa noftrâ refiormauerimus ecclefiam,libéré amp;nbsp;fände no'

H. B VLLIN GER I KK s P o N SIO. bis gloriari licet noilram nosdoftrinam.nollrosnos ritus facros, non ab ipfoPontifice Romano,neqj ab urbe Romana, fed ab apoz ßolis adeo^ ab jpfo Chrifto domino fapiêtia patris,amp;: omnium ec-» ckßarum fummo principe, habere. Intrauimus ergo per oftium in Ouile ouium.'tu qui per'Simoniacum Papam amp;nbsp;aliunde uis in ouilc domini irrepere, adde amp;nbsp;irrumpere : uide ne furibus amp;nbsp;latronibus, quibus nos coniungere uoluifti,annumereris.

Qj/« fit fijci(s,quiie corruptio cccltfia Fttpißica,ac quo crlt;ime,quo moJo, quibusue ex eaufsis reformatio Tigurince ectlefite cafta attf per: fciiafit. Caput XXIX,

BÄec ut perfpicianturplenius 8i cognofcätur certius, pa« cis amp;nbsp;per compendiü adumbrabo quo ordinc,quo mo* do,quibüsue ex cauiTis reformatio ecclefiæ Tigurinj cce pta fitatç perfcda:quo fimul elucefcat ecclefiä noftram ntlui egiffe hic temere contra uerbü æterni dei, netp nos peccafle con *»3 leges imperiales, neqj lociordinarium fuperbcprçteritü attp con tcmptum,ne^ ullis acquis Iegibus,uti obijcit aduerfarius, répugna^ iüm efle,nifi imperiales legesredle facere prolubeant, ipfamljj pieta *tin profcribant. At fihoc facianr,quis nefciat tum maximeillud Pe«' lridilt;ftum ualere. Oportet deo magis obedire qhominibusï

Ac praeftatinitio paucula repetcre.atcp com memorare qualis ante foeptam reformationem fuerit generalis ecclefiarum flatus papiflica fum,qualis ratio atep facies. Hine cnim colliget acquus amp;nbsp;pius legt; ftor,non nifi grauiifimas ob cauflas coeptam efle reformationem, ■tnd neceffitatem publicam.falutem communem, amp;nbsp;pietatem uerc Chriftianam ccmpuliife ecclefiam noftram ad earn, quac recepta eft, ffformarionem. Doélrina enim euangelq fyncera SC feripturarum Ooflnna tanonicarum légitima amp;nbsp;religtofaexpofitio,quarprimas merito te^ corrupta, net in ecclefiä Chrifti,prçalqs corrupta in ecclefijs papifticis,uel pror fus iacuitneglefta,uel fpinofis peregrinisip obruta qu£ftionibus,ho minumlp argutqs SC traditionibus, darum ac natiuum fulgorem ec tlefiæ redderc non potuit. Nam in publicis ad plebem contionibus rara fuit mentiomeriti,hoftiac, mediationis.redempticnisgratuitx, amp;iuftificationislefu Chrifti domini noftri perfidem. Pracdicabatur quidchiftoria pafl'icnis domini, fed obfeurabatur interim meritiim Chrifti, per digrc(fioncs,additiones SC expofitioncs parumadrem fecictes,perlt;5 immodica pracconia meriti humani.Ncmo deniqj aut pauciifimi ex animo quacrcbantChrißum,paucifl’imiunicerefpicic bant in hunegratiæ thronum, uni tnbuentes uitac SC falutis in folt* duBi omnia, ab unico rclidis omnibus alijs piacfidijs dependtntes^

cea ab illo fidcli clauo Daiiid,i iugi gratiarum fonte, pcrfediflïmo fupcemoi^ bono. Recitabatur d paftoribus euangeli} certa quædam breuis^ portio, fed à pauciHimis explicabacur quod quifcp thema fi bi deligeret, quod poft recitatum euangelium in panes fiifius didu/ censpetfequebatur. Eruditiores amp;qui uideriuolebantfubtiliores, colligebant fibi certas ex Decretis Ä Decretalibus, ex Magiftro fen' tentiarum SC fcholafticis fumtnarumtp fcriptoribus, Alexädro, Tho nta,$coto,fimilibusiß authoribus fententias,difputationes atq; mate rias,uti appellabant, quas uulgonullocumfrudlu recitabant, cum quod impeditius de rebus impedins difiererent, turn quod de rebus nihil ad pietatem pertinentibus frigidiflïmc difputarent. Vulgus 3** tem facerdotum 8C parochorü SC uicariorum, promifcua denicp nio nachorum turba, ad uerbum ferd edidicit conceptos SC prarfaipt**^ fcrmones exfcrmologis (fpermologis dixiflet alius) uelutexiaco' bo de Voragine,ex Difcipulo uel Dormifecure,ex Parato.ex Pome' tio Pelbarto, ex Meffreto aut ex alio adhuc ineptiore colledore ftillatore rapfodducrimó non pudebaceos fabulas illas amp;nbsp;plus q ani les nxnias redtaread uerbum, quas uaniftimi homines fcriptasr^fi querunt in Promptuario exemplorum, in Legenda aurea, SC Lam' partka hiftoria,8Cc.Dedogmatibus dixi quacdam in cap. xy. De iu* pudenda mendicantium.de quæftu augendo.de oblationibus mtlibus mercibus, in quibus bona condonum pars confumpta eft» nihil nuncdicam.Qiiodenarrationem fcripturarumattiset, rarilfi'' nia,indiligës SC duntaxat pcrfunftoria ea fuit. Omnis ingeniorun* uis, omnis facultas intendebaturin Scoti Thomarqjargutias expli’' candas. Praelegebatur in fcholis multo maiori diligentia fcntentia' rum llll.liber.dCexplicabaturexcommentatoribusinnumeris.una BibliauJo cumfummadodorisfancliiq facrofanclum Chrifti lefu cuange' ilorfimpli: liumdmó profimpliciano.utaiunt, non pro arguto amp;nbsp;fublimi the® tidMW. nbsp;nbsp;logo habebatur,fi quis in Biblijs duntaxat,non etiam in fcholaftic*^

Corruptä In ufu Sacramentorum,Cœnæpotiffïmu dominicar,quanta fu«^ CflWij do; rit prophanatio,adde 8C nundinatio, quàm longe late^ recdfum » Mini. fimplicitate SC puriate ac inftitutioneprima,nemo pauds explif^' rit.Applicataeftfere'mortuis.Viuisnonealegeeofp modo, quom' ftituit Chriftus,communicata cft. Valdeaggrauatgfueruntconfde» riac per articulumtranfiïibftantiationis corporalis^ Chrifti in pane amp;nbsp;fanguinis fub uino prlt;cfentiae:paruml^ religiofe iadlabant irapu tiffimi quitp facrifid fedominum in raanus fuas ccrtepollutiflim^ é cœlis conceptis euocareintd compellere ucrbis. Quid autem pj^

H. BVLLINGBRI RESPONSIO. 65 feus opus Cccna poflremis noftris temporibus 8Cproxime præ«' «dentibus faéla eft quçftuofiÏÏîma cleri nüdinatio.Adhibita eft mor bis curandis fcrcomnibus:cclebrata deniç contraomnis generis ca lamitates.Si quis peregrinationem inftituiflet, ut ea felix efl'et SC fau fta, pretio Miflam mercabaturàfacrifico.Mercator,miles,opifex,ufu rarius,raptor att^ impoftor Miflam redimebat à monacho, quo feliz lt;ius quod inftituerat,cadcret.

Porrô preces.obfecrationes, inuocationes amp;nbsp;gratiarumaffiones, Com/ptit non tantum deo creatori SC patri omnifeio amp;nbsp;omnipotcti,per lefum or4tw fan» Chriftum.oblatæ funt.fed communicatæ quotÿ creaturis.oratum eft âorunh Geniep perinteruentum S( nomina diuorumeimopauciflimi per fo bus Chrifti nomen patrem inuocaruntcœleftem, uiluit^ prorfus fa öofantfium Chrifti lefu facerdotium, quod unice in ecclefia catholî w,fîngulorumip fidelium cordibus florere debebat. Prxterea prcces

certum redaftæ numerum.plebi funt à clero diuëditæ.Lcdæ funt ^fgendçjfâbulis non abfimiles.pro faais literis palàm in templo. Le

*»s inftrumentorum muficorum.prscdicationem uerbi dei SC fyncez fandorum orationes, impediuit magis g iuuit. Quid quod oz

*nnia clerus in templis recitauit (id quod omnem fane infaniam fuz P*rat) peregrina lingua, quam non raro ne ipfi quidem recitatores 'ntellexerunt,tantum abfuit ut potnerit uulgi deuotioncm.ut aiunt,. •xcitarc?

, lam quçdominus maximeuoluitin fua uîgere 8(florereecclefia, Corruptus ninocentiæ iuftitia?^ftudium, charitatem proximi.mifericordix^ dcicultus ®pera, frigide Si rariflîme commendata funt ecclefiæ à plæriftp paz utrujt floribus. Ardentiusdifputatum eftdeomandisfacrisîcdibusimagi •libus^ iieftiendis,de facrilegqs,ufura,furtis,rapinis amp;nbsp;repertis, dez fr) Si aedibus facris.fub reftitutionis fpecie.confecrandis. Sed Si etliz hico moreinuocati funt mortui,ftatuæ mortuis ereôlac,ararum,facel iorum 6ë phanorum nullus eft numerus,ad quæ ex orbe undup con Jürfum eftconfertim.Huiufmodi idololatricis amp;nbsp;fuperftitiofis cultiz quot;Us,ceremonris denitpineptis Sinirnqs omnia templa omnia refer

funt uel hodie collegia. Ad hæcadorabaturPontifex Romanus, Muti plenariam poteftatem habensin cœlo Si in terra. Salutaiurez flatn hodie pro Vicario Chriftiùllius pedes ofculantur,qui nefciunt lt;luid fît ofculariapud prophetam uel manum uel fiÜuni. Ac tranftu

amp; mutauit hic æterni dei leges amp;nbsp;rims apofiolicos,fuos, id eft à fe *’mentos,fubftituit;omnibus SC fingulis ecclefijs cum poteftate man ^uit, Eius aufpicijscoepitperindulgentiarumnegotiationemdi/

uendi mcritum paffionis domini, Si fanguiï fati^orfi Cl’.rifti mar* tyrum.Inftitutxfunt nihilomiiius in diem cerctnonix noux, noua facella,noui cultus,noua idola,noua: fraternitates, noua fefta, noua pafTagia, adeoiÿ nullus fuitinnouationis ac fuperftitionis uel finis uel modus,qux deus ille terreftris confirmauit, ïargislp donans in^ dulgentijs ueluti illuftrauit,tenebras nimirum umbris. Quibusac/ tcflerunt figna Si prodigia ftupenda, qux idolomaniç miniftri.quo plus inde quxftus efiet,omnibus modis exornarunt. Simul auié ere uitfacrificorum Si monachoriim iners turba, de qua dubites indtv ftio'rnefiierit an irreligiofionfimul inualuit cum his Si impuritasui tar. Nam ftupra.adulteria, fcortationes fpiirdffimx, Si his fœdiores libidines regnarunt in clero:profcripta uero in exilium ablegata eft coniugalis caftitas. De dignitatc uitæ politicæ obedientiaip iufta,Ä bono coniugali,nemó ferc' pro dignitate diiferebat : monafiica tan/ tumuitaobedientia^.Siimmundus illeccclibatus fupracœlosefff rebatur. Vndefadlumeft, utnobilirtimi quiep SiopulentifTimif^'^' in orbe homines facultates fuas confecrarét clero Si cœnobqs. Italt;^ faclum.uc maxima pars facultatum orbis Chriftiani, cenfus, fundi» prxdia,proprietäres atq; dominia cefierintPapx, facrificis Si mona chis.opprimereturautem urbiuin populorumqj libcrtas, multiplia* rentur pauperes.aut mancipia fierent cleri. Nihildum dixi de fcru/ pulofa illa auriculari confefiione.SC fatisfaftionis perfeélione, qui'' bus mirum eft, quam diuexatx Si omnigenis tormentis excruciat* funtbonorum hominum confeiemix. Hxcautem fuit facies,Si nt^ qiioq; manetapud multos,papifticx ecclefix, utcunq;lt;a nobis depi'' ftahuciifq;. Quxdam enitn attigimus, non omnia notantesconß' gnauimusautdefcripfimus, pro dignitateimo pro indignitaterel» Quis enim unus.unoaliquolibro.hcctcopiofiifimo.altiftîniâha*’^ cxhauriatfentinam^

CoîîdttM» Valdeautcmindoluitoptimisquibufqjuiris, Sidoletetiamnutn cum tpifco horribilis hxc ecclefix Si omnium facrorum prophanifiîma corrn/ fisderefór ptio uaftatioq^, ideo'cg cœperût nonnulli non finefufpirijs diuinum madone ec implorarcauxilium, Si querelas atep confilia fua cum fidis conferre clefta, communicarelpamicis. Inter quos SibeatxmemoriçHuldrydtuï Zuinglius.cum adhuc ageret in Mariç Heluetiorum eremo,circa an • Matthieus numdomini ijts.Si 17.conferre coepit 8i difputare cü D.Matthxo Card.Se, Cardinali SC epifcopo Sedunenfi de ecclefir corruprione, de huma dunenfit, narum traditionum erronbus, delpgraufiTimo ceremoniarum pon dere,piosnimiumopprimente,fimullt;i; monere utceremoniarun» abufuum errorumç ingentem uim, pauladm tollercaggrediantur, qui

H. BVbblNGBRI RESPONSIO, ^4 qui fibi gubcrnationcm fuuiunt in ecclefîa.Hoc enitn nifi fiat, illam aliqiiando nimio poiidcre nutantem ac depreflam, maximo cum tu niultu 8C fragoreruituratn. Idem illeanno domini ifis, Tiguriim Zuitigliui (qui prius Glaronac 8iin Eremo Heluetiorum Mariæ Chriftum do Tigurit n» euerat) uocatus legitime ad paftoralem ecdefîac curam fufcipiédam, catun Bnàcumanno xix.incœpitpublice e facracathedra, ecclefiæiam fujc fidei concreditæ enarrarc euangelium fccundum Matthçum, ue ramcp Chrifti gratiac gratuit? 8Ó redemptionis beneficium cognicio ncmcpinftillare.tdcum magno animiftudio amp;nbsp;frequentitotius ec^ clefiçconcurfu faceret, uenitRoma à Pontificc mifiits Francifcanus Samfon quidam monachus Samfon Mediolanenfis nugiuendus,hoceftingt; Medioltt dulgentiarum pontificiarum preco,grandis belua, ôCos impudens. nenfis. Prædicabat hic fandlifitmü SC beatifiimum ilium patrem gratiarum aperuiflefontem.pîenariam'cp peccatorüremilTionem deriuafiead Heluetios.ad eos inquam, qui oblatafalute uti cupiant, SC prompta Mimant pecunia. Idem ille nebuloSi Antichriftieleélüorganum, Prædicabat animas iam olim à corpore folutas.nunc proximaindul gentiarü benefi'cio, c cccmiterio enolare ad coelos ; additis his etiam •iocibus,Ecceuolant,uoIant, Idem hauddifficilem fefe præbebat qs quoqj qui committendorum in pofterum fcelerum poftiilarent iie^ •liam.Reportabat enim ab hoc deo terreftri, id eft ab incarnato dia^ ^’olo.quicquidpetqflet fceleratiflimus quifip, modo in promptu ha leeret pecuniam.HuicÄntichrifto.Pontificis uidelicetlegato.oppoz fuitfe omnibus uiribus ecclefiæ Tigurinæ paftor Zuinglius, eccle^* film fuam fideliter moncns attÿ adhortans, ab impoftore SC pfeudo propheta hoc fibi ueluti à lue Si pefte caueat. Beneficiü remilfionis Peccatorum deberimorti Si effufioni fanguinis Chrifti, cœlumcp •pfum nô emi ulla pecunia.fed uerarecipi fide in Chriftum.Ea cum audirtetD.Hugocpifcopus Conftantiéfis.literasadZuinglium de^ Bugo epu dit per uicarium fuum loan.Fabrum.quibus hortabatur, utquodfeA“’/’“^^'”’ heiter cœperat.fortiterexequereturat^ abfolueret:fe nufpiam defu^ /ianôftj. mrum periclitanti.QuaoccafioneZuinglius cœpit publice fimul SC priuatim epiftolisacfupplicationibus.debita reuerentia 8Cmodeftia fcriptis.epifcopi animum rolicitare,uehemétiflîmefp urgere.ut euan gelicæ ueritati uere Si ex animo fauerct.Si renafeenti adeffet, quani cernerettantocum fuccelTuemergerc. Apud AntoniumPucciû Roz wani Pontifîcis ad Heluetios Iegatum,idem conatus, hoc diferte ad «ecit.fepofthacperfynceram euangelq dodrinam omnibus modis «•egnum Sierrores Papçimpugnaturiî.quorepareturregnum Chrt ft^poftliminiotp ueritas euangelica redeat in ecclefiam.

Q|(H pri* Cxterum cum prælati ecclefiaftici,quorum maxime intéreratfagt; mis\dnnis lubriueritatis euangelicæmedicina morbis mederiecclefia:,fuum firadicarit officium non facerent,8C falutem ecclefîæ negligerent,pergitZuin-' 2^iiingüuî glius in cœpto femel negotio.ac enarrationi euangelicæ hiftorix fc Ti^urina cundum Matthçum fubnedlit expofitionem Aftuum apoftolorum, ttclefM, ut ex qs difceret Tigurinorum ecclefia, qualis nam fuerit apoftoliea ecclefia.quomodo fundata amp;nbsp;conferuata, quibusue rebus fefe exer-' cuerit maxime. Finitis Apoftolorüaólis, prioremS.PauliadTimo/ theum epiftolam explicauit,quod ea contineret pulclierrimam uerx dei ecclefîæ œconomiam, mores^ informaret SC antiffitum ccclefi« SC ipfius eccIefiac.Rurfus ne quis à uero fidei fcopo aberraret, epifto lam S. Pauli ad Galatas expofuit. Nam illabreui compendio conti-' netueram iuftificationis rationem,8C omnia ea, quaccü^fcirerefert defidc iuftifïcante,delege SC eius ufu itemcp abrogatione, deliber^ täte Chriftiana, deuerisoperibusbonis, officqs^fanftorü. lamnt quisdubitaretdepukherrima doéfrina: apoftolorum confenfione, adiecit illis utraniç epiftolam S.Petri,totum Chriftianifmum famfl^ fub breuitate pleniffime comprehendentes.Quibus protinus fubie' citnobilifltmam diuinilfimam^ S. Pauli epiftolam ad Hebrxos frr* ptam.ex qua difcerent omnes, thefauros illos à patre ccclefti in Chrt , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto lefu ecclcfiæ donatos agnofcere, quod fcilicet lefus Chriftus

rus fît deus SC homo, faluator SC redemptor mundi,qucm etiam an-* geli SC omnes creaturæ merité adorant, quod hic fit fummus iHe^^'' clefisc catholicac princeps,caput,paftor SC pontifex, qui unica in tct'-' ris oblata pro peccatis uitffima, afcenderit in ccclos, confederitlpad dexteram patris.ubi nunc intercedes pro omnibus fidelibus, omneS accedentes ad plenum faluare perficere^’ poflTit. Ad hunc ergo omni bus accedendum efie per fidem ueram, uiuam SC folidam quotquot faluari SC abfolui cupiunnhunc colendum cfle charitate,patientiaet ftudioinnocentiæ.

Tiwrma Nee caruit fruftu fuo folida hxcapoSolicalç HdelifiTimi paftor** tcaefia re: doftrina.Bona enim pars Tigurinç ecclefiæ conuerfa ad Chriftum, tipit cuan: in hunc unum omnem fpem uitx^ præfîdium figere, à Chrifto fo' gelitun. lo pendere,6C fuperftitiones omnes defpicere,uana^ nihil iam mo-* rari amplius ccepiuutplanc Tigurinæ urbi, primarix Heluetiorun» ciuitati.SC luxu perditiflTimx.ufu uenifle cordati dicerent, quod Co-' rintho SC Epliefo eueniffe teftätur Afta apoftolica, quçcum SC ipf« idololatrix 8C luxui deditiflimx fuiffent urbes, ad unius tarnen Pan liprxdicationem conucrfx,refipuerunt,8C totisanimis Chriftum re ccperüt, Sathajias uero felicirerum euangelij^fucccflu exafpe^tui

BVLtlNOSRl RESPONSIO, öf t^ndebatjindigniflime fcrcns fc fuo pelli regno,quod halt;Jlenus tam fecure obtinuerat.crgo fatcllitcs fuos inftigäs armabat ualide in prac Iwm.Acritcritaç Papæaliquot iurati, ueritati renafccnti fefe oppoz nebant,inter quos maxime erainebät monaclii picales. Verum uno attp altero congrefTu facile fuperati per uerbum ueritatis femper uin Cens, fibilare defierunt. Ne quid tarnen priuato uidereturgeri affe^ QfiotmJa ^iu,ut(p fatisfieretcontradicentibus adliuceuangelio.deni«^ omni/ capta.rfa ^s amp;fingulis pro papifmo contra euangelq doélrinam certare uo formatio lentibus, liber ac patens aperiretur cäpus,uifum eft Cos. Senatui to/ TignrMw Populo Tigurino Synodü conferibere feu conuocarcin urbem. (cdtfia.

Cöuocabaturea ad ip lanuarq diem anni lyij. Ad earn itatp undiç ex agro uicinis^ ccclefqs confluebat magna cleri fïdeliumç copia. Veniebat amp;nbsp;cpifcopi Conftantien.Iegatio, D.IoannesFaber,epifco piuicarius,comitatus Tübingen, quodam doiflore, K alijs quibuP elani uiris fpeftabilibus.Vbiautem in confpetflu ecclefix, ad locum ^ynoJut 5flet uentum certaminis,Zuinglius fummädoiflrina: fua: redatflam Ti^uriikt *n capita fiuearticulos aut condufiones LX vif. ac antea etiam uul prinu, gatas typis, quo pugnar cupidi queri non polTent, ignoralTe fe qui/ ^us dexebus fuerit conferendum aut certandum, nunc maxime pro pofuitjOmneslp aduerfarios in certamen prouecauit.D. Faber mul/ **sconabaturfynodoperfuaderc, negotiureligionis grauiflimum, non oportere uel collatione uel difputatione publica in præfentiari! dücuti,fed adftturum nbsp;nbsp;nbsp;differriconfilium,quod uix finito prçfcn

danno2;.autfaltem circa initium 14. anni, certeintra annifpatiura foreteelebrandü. Cum^ urgeretipfum Zuinglius, quandoquidem Certd conftaret libros utriuftjp teftamenti canonicos, unicam SC cer/ litfimä eflcregulam.ad quam ecclefia Chrifti fidelis omnia fua com Ponerc inftituerecp debeat : q autem libri in fanóla hac fynodo Hez wæa, Grxca SC Latina lingua exarati præfentes SC aperti fint, nunc •taç é canonicis libris euincat,hortabatur,fi quid putetin toto articu lorumordinecfie,quodalienumä fcripturis,amp; Chrifti ecclefia indi gnum elfe uideatunrefpondebat Faber fe non in hac fynodo, fed co cam Vniuerfitatealiqua difputaturum. Ad haccpollicebatur fe conz tra condufiones lt;S7. feripturum, oftenfurumlp illas non eife orthoz doxas. Zuinglius contra promittebat fe Fabrum uiftorem, id eft fi praeftaret promiffa,leporino donaturum cafeo. Poft Fabrum non in ueniebatur in tota fynodo, licet frequentüTima eilet celeberrimaf^, qui feripturis uellct aut poifet condufiones propofitas erroris redar guere;uelquidemonftraret feripturas canonicas nö fuificere adplc nara reformationem perficiendam. Saniflus ergo Tigurinæ urbis

Kfflitùea magiftratus, fïnito hoeeolloquio, deereto publico cauit nequkpa^ fhfynctri: ftorum auteoncionatorum porróhumanastraditiones.pontificuW tasdoârh décréta,amp; nugas fermologorum legendarurr^.fed fynceram dun^ tue, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taxât Chrifti ex prophetarum amp;nbsp;apoftolorum hbris, ecclefiis fuse fi''

dei creditis.prædicandoannunciet, utep omnes fibi in pofterüàcon uitiis temperent, legitime, modefte amp;nbsp;religiofe Biblicam ueritaten» proferant.Itatj fynodus foluta eft.

lam ergo non in urbe tantum,fed amp;nbsp;in agro annuciabatur Chrû ftus,qui amp;nbsp;antea quolt;p non à paucis fuerat prædicatus parochis. clefia autem ita uerbo ucritatis imbuta eft, ut maxima eius pars, iam non tantum contemneret abufus amp;nbsp;fuperftitionem, quæ nonduin cratdepofita,fed cuperet etiam omnia ea quccernebat prarter Si con tra fcripturam uerbi dei in templis dei uigere ufurpari(p,penitiis ab-* ijeere atty conculcare.Id cum intelligeret magiftratns,ne quid rurfuS prarpropere amp;nbsp;immature pariimue religiofe gcri uiderctur, denuO TlgurW tn urbem alteram conuocatfynodum.Ad banc uocati font cpifcop* Synodui Couftantien. Curien. Bafilicnfis, unacum fchola f;uc uniuerfitate Ij, Baf)lienfî,nocati funt confeederati omnes : fed non uenerfit omrifS» neep quenquammifcruntepifccpi.Nihilominuspofteriorhxcpri® remulto eratcelebrior. Confluebantenim dcdli amp;nbsp;clari uiri no pan

ci,confluebanrecclefiarum antifiites amp;nbsp;facerdotes plus minus Fiebatcfcripturis collatie, amp;■ prçcipuedifputabaturcontinuis tribu® diebus,de tollendis ex ecekfia imaginibus, amp;nbsp;de abroganda Papiftica. Iterum^ uicit ueritas,ac exaftisaliquot diebus, foluiaeft-fynodus,

Noluit tarnen feftinare amp;nbsp;protinnsinnonareresin ecclefia cla-* riftimus urbis fenatus, tametfi aperte iam neritatcccrneret, animo^ teneretjimd placuit ut populus per Vrbes,Comitatus,Prouinciasß-' ue Pracfedluras Tigurinac urbis ditioni fubditas in fide adhuepk' niusinftituerctur, nequis coatflusreligionchadleniisa maioribuS receptam deponeret,fed uera fide amp;nbsp;folida doktrinär euangelic® ftitutioneimbHtus,magis fua fponteacbona confeictia ceremonias traditionesty abijeeret, amp;nbsp;Chriftum cum falutari euagelio reciper^t» receptotp adhacreret firmitcr.Id quo fieret comodius ac felicius, con fcripta eft pro rudioribus, typis excufa, amp;nbsp;omnibus eeelefîarü etiam peritifilmis retfloribus attp miniftris mifia, breuis quatdam Ifagogf fine introduftio in negotium enangelicum.çucmodo uidelicetuea reinpietateacreligioneiufta inftitnantpkbem fibi creditam. Serr-* pta erat de Lege amp;nbsp;Peerato.de Euangelio amp;nbsp;Chrifto,de Fide hift® lia,de Abrogata lege amp;nbsp;Libertate Chriftiana, de offieijs Chriftiano-'

H, B VmN GEEI RESPO NSI O. 66 lum amp;nbsp;Obcdientia.de Idolis amp;nbsp;Idololatria, deMifia 6; iiirtutepcr-' petua faccrdotri facrifi'cij Clnifti, fimÜibus^ ucræ religioniscapi tibus.Ita ucro pknc tandem reftituia cft ecelefiæfynceritas canonicg amp;ran«Edolt;flrinæ.Namdenuopræcepitclarifl.Cos. Senatus Popu lustp Tigunnus cmnibus cedefiarum antiftitibus canonica dunta-* xatlcripturafundatamdodrinam fidelibus tradere.Inliibuitautem cum fertpturis pugnâtem dodirinam, quocun^ tandem profedlam hominc^

Cum^iamaddaramueritatis dodrinamnon paud illumina-' Ç^oBiotfo *i,2elolegis dei exardefeerent, 6Cpaulô importunius idola deijeeret, Tigurinifit fenatuspbpuli^ urbani autlioritasintcrccflît. Publicoenim edidlo fluleruticlo tautücft,ne quis priuatus idola qualiaeunq; fubuerteret (nifi lïquis ex tema demi fuse priuata liaberet,uel quæ fuis fumptibus attp impenfis fie« pHt, ïurauiffet, itaqj in fua ipfius non al tenus eflent poteftate) ufqjdum ^uidab omnibus fieri deberet.à fenatu iudicai ctur.Hac ergo magi-' fttatus de priuatis imaginibus permifiione fa lt;fiïi eft,urnon exiguus f arum numerus ex templis etjeeretur, idep eorum obedientia amp;. pic-/ tate,quiuerafideinfirudtt piozelocmnia idola c'medio fublata eu piebant.Poftbaee'rurfus à fenatu ac plebe deeretum eff, ut finguliÿ ec deftjs liberum fit,idola è fuis templis exportare, praeferipto tarnen «erto.quem obferuarenr ordinc.lubebantur omnés qui ad eedefiam aliquam pertinebantunà cum pafloreftiojn cœtum coirc, amp;nbsp;fimul quid de ufu idolorum fentiant finguli côferre ; ut fi uelomnes fimul Uel maior amp;nbsp;potior ccdefiæ pars.tollenda efle pronundarer, iam id commode ôi fine turbis Sifineimportunitateexequerentnr. Quod fi adliuc maior pars nondum plene in telligat amp;nbsp;deberi amp;nbsp;pofl’e tolli •dola,pa{lorem eoufç uerbum dei urgeredeberc,donee ôiltæccc^ tlefiannanimiconfenfu eadem demoliatur, Vtautem bare publico fenatus plebiscjj confulto ftatutafunt,fie etiâ ipfe magiftratus eadem eodem ordineobferuauit: necquifquam imperiofe utidola toller« coaflus eft.In urbe enim bçc res fie transafta eft. Primum idolorum fautoribus certum temporis terminum conftituerunr, ad quem ufi® ipfisltcerapropria ilia fua idola domüafportare. Vndefaéiumefî, ut rurfum magna ex parte idolorum numerus imminueretur^ Con ßituto autem illis temporeelapfo, ex omniü tarn dericorum quam laicorum fiue duium numero, trium ecdefiarum in urbe miniftros primes,cum Xii.fenatoribus efingulis tribubusdefumptis.delegit magiftran]s,addito fimul urbanoacdili.i.ndcum fabris lignarrjs, fer rarrjs, alialpferuorum manu ad illiid opus idonea, qui unàtempla ingrcfTijclalifis poftfeianuis,citra tumultum Si imponunitatem,o*

Binîa idola fwftulcrunt,q«a: opportun© tempore uel flammis exulh lt;onflagrarunt,uel inalios ufus confumpta funt. Plæraecp uero in a^ groecclcfiæmagnaalacritate.eos qui in urbecrant præuenientes, confeftim exuiTerunt. In urbe certc imagines fublatæ funt Menfe lu nioproximis NaulemD. IoannisBaptiftacpraecedentibusdiebuî, anno 17x4.

Interea pararunt Conftantien.epifcopi doftores librum,quo ido lorum ufum in templis Miificip propugnantes facrifîcium, Tiguri-' nac ecckfiæ.EpiCcopi nomine,fuadebant,ne tolleret c templis Chri^ fti idola,neue abrogari MiiTam finerct. Leftus eft liber in Senatu SC corâ plebe, id eft diacofijs,qui c plebe deledi, plebis nomine omnia agunt. Cxterum protinus epifeopo refponfum eft. Si diftbluta argu mentaeius.Sicuti teftaturrefponfio,quç typis exeufa proftat. Ac po^ datam atep tranfmiftam refponßonem, expeAatum eft menlîbus ait quot,ft quid fonc uel epifeopus Conftantienlîs, uel alius c Papxfa'' milia proidolis, MilTis adeoep pro toto papifmo eßet allaturus. At cum prodiret nemo,qui folidis, iuftis e^ feriptura petitis argumetis probaretautdemonftraretMüTamdiuinitus inftitutam,SC eo ritutc lebrandam,quo hucuftp cöfuetum erat,publico Cos. Senatus Pop“ li^TigurinidecretoabrogataeftMiflapapiftica. Faftüideft XH» die Aprilis, annodomini Eadem inagroquoç per urbes, co' mitatus SC praefefturas eo modo eolt;p ordine abrogata eft, quo ido^« la diximus fubmota.ut nihil inde turbarü ulloin loco fit exortum-Breuitatiftudeo.non omnia prolixius S)C operofiusprofequor: nec iam refero fplendidius quç his annis feripferit uulgaritep Zuingliu®. quibus renafeentem iuuaret religionempuriorem. Edidit libru Oe claritate amp;nbsp;certitudine uerbi dei:alium quendam De ciborum dele-* ftu : item Apologeticum adcpifcopü Conftantienfemzrurfus alium De perpétua deiparac uirginis Maria: uirginitate : Opus quoqj arti/ culorumexpofitorum LX Vif.aliumdenitp Dediuina Humana iuftitiazalium De Canonae Miflaedtem De paftore amp;nbsp;eins officio: a-* lium Contra Hieronymum Emferum. Commentarios quolt;p deue ra 8C falfa religione ad Galliarum regem Francifeum, SCc,

Expofui per compendium hucufip initia reformata: eeelefiar Tk gurinar,caetera quae hue pertinent confignatione duntaxat breuiffi-' ma perfequens adqciS.ne liber uidelicet crefcat in immenfum, neue fitquifufpicctureicifla effeex ecclefiainutilia SC noxia, utilia uero amp;nbsp;falutariain eielt;lorum locum furrogata efie nulla. Nam non de/ funt hodie qui diruuntquidemftrenue, in dirutorum uerolocü pau culaaut nuUa ferdfubftituunt; cum umenceleberrimo uati diftum

H. BVLLINGSRI RKSPONSIO. 67 fitàdotnino, Conftitui te hodiefnpcr genres amp;nbsp;régna, ut cueHasamp; extirpes,ut perdas amp;nbsp;diflipes,utædifices amp;nbsp;plantes.De dodirinæfa-' næ amp;nbsp;euâgelicac reftituiione, deiedlisiÿ loco fuo traditionibus Si do ftrinispapifticisfatisannotatum efthucufrç. Ad doélrinâpertinet Juratpifeo confideratio reformatio^ paftorû fiue doftorum ecclefiac. Non po^ pdfû eccle *uit ealefia noftra fperare Conflantienfem epifcopum doftores ipfi fiaceffta ordinaturum.qui fynceram.nullo papiftico infeftam fermento, do r«nt. ^irinam,traderent,amp;c. renuncians itaiç epifcopo, è paftoribus.fena toribus amp;nbsp;plebe religiofos delcgituiros,qui adcanoncapoftolicum ’•Timoth.j.quotieseÉfentordinâdi mittendilp ecclefijs paftoresattp doftores,optimos quof^ dcligerent,ecdefiæi^ fenioribus nomina^’ rent,exquibus dem um pqifimns, doftiflîmus fidclilfimuslp delige retur ac reciperetur, qui mox conuocatis uicinarü ecclefiarü redoriz ^us,perimpolîtionc manuüSenioris publicas ecclefiçpreces inau guratus,ecclelîæ curam reciperet. Reuocatus eftab ecclefia noftra 8C »etuftiftimus Synodorum, qu£ fingulis annis bis coirc confiieuerût, ritus;quo uidelicetdifcipiina,cenfuramorum,inftitutio,admonitio, lt;orredio,amp; côfultatio communis de rebus ecclefiafticis, uigeat,in^ ecdefix incolumitatcm uergatperpetud. Ac celebrantur illæcertis *emporibus magna cum religione,feueritate,uigilantia Si cura, fub pratfidentia,utftc dicam.optimorum quoruncp ex paftoribus, fena* ‘oribus amp;nbsp;plebe,, Deligunturpratereaannisfingulisferc'abecclez fia noftr3,e paftoribus rurfus, fenatoribus Si plebe,uiri prudentes ac religiofi, qui indices fint cauflarum matrimonialium. Inftituithoc infalutem Si utilitatem totius reipublicaf,ne uidelicet noftra-fidei tonfortium patientia papifticis legibus in epifcoporum confiftoril's exerceretur.Licetitacp loci ordinario renunciarit noftra ecclefia, falu •aria tarnen inftituta non abiecit.imd longeredius Si meliuseanüc fiabent,quàm fub epifcopis habuerint unquam.

Mifiæ papifticac quid fadum fît, iam diximus. Simul autem cum Refîittita WiiTa depofita funtamp; eaquæ cohærctMiifæ, facrifi'cia pro mortuis, CaM Jegt;s applicatie Mifiac ad omnia amp;nbsp;fingulafercbominumuota:fubtiles »wn. deniqj amp;nbsp;fiiperuacancæde tranfiubfiâtiationeacpræfentia uericor* Poris Chrifti miraculoiâ prsefentia, difputationes Si quarftioncs. Cum^ fymbolo uerac fidei Si omnibus icripturis traditum Si con^ feffum fit, Cbriftum dominû uerum fuum corpus fubleuafie in cœ* los,federe nunc ad dextcram patris in omni gloria Si maieftate, inz digniifimas iudicat faaificum uoces illas, quibus f bi poteftatem da tam iaditant detrabcndi,adeo{5ccmpellendî,quinqj uerborum uir tute,uerumdominicorpus,Jinfuas ipforum manusfére'pollutifiiz

mas.Etcum craflas Si irreligiofas iinpcritortimjmó irrcligioforu» uoces illas honet,non tarnen Chriftum dominum à Ccena excludit fidelium.Præfentem hunc efl'c ecclcfiæ. Si. operari in ipfa omnem ü lutem credit,præfertim cum fide amp;nbsp;charitaieii)ftruóia,CcEnam per-^ agit myfticam.Manducatfidedominumecdeïïazcibatur carne Clirlt; ftifpiritualiterfumpt3,8ipotaturfanguine Chriftiuerofpiritualiter liaufto.Viuitin ChriftoeccIefia.Siuiuithçcinillo.Namperinhabi tantem in ipFa dominum, idonea redditur ad gratiarumadfiones,Si adomneopusbonum. Ceifauititatpomnis in ecclefia noftra fuplt;:t flitio Si quæftus circa falutarem domini Cœnam turpiflime Si diFTime exercitatus, Nemini uéditur porrd cccna domini,nemo mer catur cœnam dominiâmd facrilegiü grande iudicaretur, fi quis pf® pecuniauélcœnaret,ue!pretîo cœnam fibi uelfuis Compararet. Nee abrogaeiittantumMiflâmecclefianoftra, fed in locum Miflæabi«'^ étaerepofuitadeô^reftituit Cœnæ domini uelFraébionis dominie* panis diftributionistppoculifalutaris (fub utratp enimfpecie fieu** iuflît dominus communicant omnes) uerura ufum, myfterium in'* quam Siritum ab ipfo Chrifto inftitutit, Si ab apoftolis ufurpatunt» quàm minimum habétem ceremoniarum, proximetp ad primitin’e ccclefiæ ritum accedentem. Extat is typis exeufus, ut non fit necefle pluribus comemorare. Quoties autem hanc célébrât,maxima cum religione,maximo cum fpirituali gaudio Si defiderio célébrât. Ag** in ea gratias redemptori.pcragit memoriam mortis domini, quam fide ceu recentem contemplatur, confœderatur.percipitfideingen'' lia dona, exercer Si profert certiiTima partac falutisteftimoniaSifî^ gna à dominoinftituta certiflîma.Quia tarnen Cœnam nô célébrât quotidie,fed certis modoperannum folennitatibus .MiiTaautem, dum floreret internos papatus, quotidie celebrata eft, ne quis culm deiclamaret imminutum,5i quia religio præterea fuadebat, proce-^ lebrationibus JVÏifTarum quotidianis,inftitutum eft, utcôëantquot* die matutinis horis feu illucefeente iam die cœtus facri, in quibus Si uerbum dei annüciatur benefi'ciumtp Chrifti redemptoris, unà cum ftudio ueræpietatis Si innocentiæ, turn cllaritatis commendatur, Si oratio fîdelispro om nibus necelTitatibus unlt;à cum gratiarumadio^ ne offertur domino,iuxta præceptum Apoftoli i.Timoth-i.

Tnßituta nbsp;nbsp;nbsp;Iam Si Baptifmum,Pœnitentiam,Impoïïtionem manuum, Ma/

falutaria trimonium (quæferè fub numerofacramentorum comprehedunt) /“per Çatechifmum puerorum,8i Curam uifttationemi]; infirmorum leu ßitione re: a:grotantium,ac ritus circa hæcfalutares, nonabiecit ccclefia noftra tenta, nbsp;nbsp;nbsp;penituSjficuti fuperius quo^ attigimus, fed repurgata à nimijs cere*

H. BVLLINGERI RSSPONSO. 69 moniis abufibustp.ad fcripnirarum fimplicitatem, 8i. ad prifcam pii ritatem reformas,retinuit amp;nbsp;ufurpat,qitæ uidelicetad ædificationcm conducereuidenturgplurimiini.Cæterum lingiiam Latinam quam Lattna lin» papiftica ufurpauit ecclefia in facris cœtibus liucufcp, ea^ nö amplius^îM mutas utitur ecclefia noftra.Nam ficutdementia infania extrema eft, pre ta in Gers ces,Cermones amp;nbsp;ritus iâci os,qui ck æqiio pertinent ad omnes. Si ingt;' nutnicam. telligiab omnibus, quiaomniü mentes mouere Si inftrueredebenr, barbara proponere lingua : ita ex diametro pugnat cum apoftolico cgt;inone,i.Cor.i4.ut nihil nuncdicamdeconftitutioneimperatória, quçhis uerbis prodita eft,Iubemus ut omnes epifcopi pariter Si pres byteri non tacito modo, fedclara uoce qùæàfideli populo exaudia turSacram oblationem 8C Preces in fando baptifmateadhibitas ce-» lebrent, quo maiore exinde deuotione in depromendis domini de» laudibus audientium animi efferantur.Itaenim Si D.apoftolusdo-' «t in epiftola ad Corinth, Sic. Noftra crgo ecclefia uulgari Si Gcrz ’fianica lingua utitur in omnibusadreligionempertinentibus.acin facris fuis cœtibus publicis, ut omnes Si finguli quid dicatur, quid ■agatur.Siinquem fine fiant omnia, intelligant, ac ex ijs ædificétur.

Reftituta eft Si Oratio populi fidelis, præfidium ecclefix cum fîr Reßituta *fium turn tutum,fuo nitori.Omnes enim preces,obfecrationes, inx g^atio «ocationes Si gratiarumalt;fliones,offert ecclefia uni deo omnipoten 1^, b.perlefum Chriftum dominum noftrum. Nam ut neminem adox 'Klt,nemini nota nuncupat,neminé inuocat,nifi deum pattern omni Pctentem8iomnifcium:itanullo alio apud patrem interceffore q lefu Chrifto uero deo Si homine utitur: cuius quidem facerdotium Unicum fidele perpetuum Siaeternum agnofcit Si confiteturper id, quod à folius facerdotis huius inteructudepëdetapud Deum.Crea^ Wras inuocarc, creaturis quantumuis fanilis, corda efFundere prez ttstj offerte, hoceftdeo debitam gloriam creaturis communicate, plan^irreligiofumefiecreditur. In templis noftris publicis nemini p'orrô permittitur preces cuiquâ uendere, id eft orate aut cancre pro pfetio.Oraturautem ab omnibus Si pro omnibus afiîdue ex chariz tâ(e Si officio,pro quibus orare iuftït dominus.Et ut ftatæ orationiz buspubiicisfunthoræ,itaoratiofidelisnihilominuslibéra eft; intc tlm tarnen nec clauo caret nccordine. Mufica in templis noftris auz dîtur plane' nulIa.Tempus quod facris deftinatum eft cœtibus, dunz tâxatfynceris prccibus Si falutari uerbi dei prædicationi impcditur totum; ne forcé delaflatæ fîdelium mentes prolixo cantu,parum alaz «es fint cum prccandum ac uerbum deiaudiendum erat.Iam Si Ho rr,ut appellantjcanoniofjc templis noftris fie funtfublatf, ut is PfaI*

AD IO. C O C H L EI 11 E E L E V M morum numerus,eæ lclt;fliones,antiplionæ, ilia refponforia, illi hyilt;' mni amp;nbsp;uerfus non cananturautrecitentur.ficuti cöfueiiit olim, imo huius nihil amplius apud nos auditunfed ledio interim canonico.' rumlibrorumadeo noneflfublata, utiammultomaiori cumdilù gentia amp;nbsp;utilitateeeclefiæ legatur.gantea unquam. Namadcano^ nem apoftolicum i.Gor. i4.pars temporis,quj horis illis ferc tumul tuarie demurmurandis impenfaeft, nunc proplietiae, id eft ledioni exaliena lingua amp;explicationi ueraccanonicacfcripturscdeftina.* tur.Qiiotidieenim infacro coeuntauditorio, qui donum confccuti funt linguarum,achteras fandlas legis amp;nbsp;prophetarum, amp;c. primo quidem ex Hebraea amp;nbsp;Gracca lingua recitant amp;nbsp;intcrpretantur, dein de ufum earum amp;nbsp;quomodo ad acdifïcationem ecclcfiarum aptari dcbcant,indicant.Moxautem haccollatione fïnita.prodeuntadpl« bem concionatores,óC plebi explicant uulgari lingua, quæ in pere/ grina inter dotflos difta fuerunt, quj uidelicet ad ecclefiæ ædificaiio nem pertinerc uidentur; quodfimulat^ perfcélum cft,publicaad deum effunditurab ecclefia oratio.

Reflituitur lam uero cccpitfatis ftrenueuerus quotp dei cultus .ftudioiufti^ «cr«f dei tix,chatitaüs,innocentix,pacis,benefic€ntixip conftans.reftitui atlt;5 tfiltue, aflcri in ecclefia noftra. Profcripta eft amp;nbsp;grauiffimis ptrnis prohibi'^ ta mercenaria militia, quam inter noftros Romaniilli imperatoreS potius quam pontifices, maximo noftrorum damno,olim fouerunt ftudiofiffime. PenfionesàregibusSêprincipibusadeot^ uelteruH'* ciumà bellorum ducibus accipere,capitale cft.Itacg non tam condo nibus facris, quam legibus publicis plantatur pacis amp;nbsp;benefi'centi« ftudium.excluditur otium,multorum fcelerum fomentum, rcuoca-' tur labor manuiim fanóius, amp;nbsp;negotiatio honefta. Sunt difciplin* publicar pracfc6li,quam conferuent amp;nbsp;qui effrcnes.contumaces.pa^ nimcp religiofos cocrceant,uiri amp;nbsp;fen lores ecclefig deftinati.Blafpb«’ miæ enim, cxecrationes,compotationes,alea,luxus,fcortatio, negl^ tRus facrorum, Sf fi qua? huius generis alia funt flagitia ac uiiia, pu' niuntur. Exercetur ab illis Sf tempeftiua admonitio SC correftiofa' lutaris. Nec deeft noftræ ecclefiæ eieflioatqj abfcifio, erga defpc' ratos duntaxat ufurpata. Templorumiuftus ornatus crediturcnc legitimus amp;nbsp;fidelis doôfrinæ amp;nbsp;facrorum ufus,luxus in facris amp;nbsp;perbiæcontcmptusatt^ conculcatio.Omncm ornatum conftitn“*” uirtutibus.non ingemmis holofericis autmamcna iniquitatis? nno his bene uti extra ædem facram, ad charitatem amp;nbsp;necclTitatc, uerunr amp;nbsp;iuftum dei cultii effe reputat. Intelligitprçtereainiuftas fecultates, 00« monachis aut idolis gendcdas,fed ucl igfis qui deftaudati fun^

”üel pauperibus 8(. fcriô cgctibus;fcd Si reftituta feu collata iam olim in ufus idololatricos diftnbuitpauperibus. Echnici cultus nulla uel ueftigiaapud nosreliquauifuntur. Sublata funtundcü idolisarar, anathcmata,facellaattp pliana. GraulïTime in pietatc ôC rcligionem ChriftianampcccalTc uideretar.fi quis fidélium noftrorum percgrigt;' nationéreligionis imd l’uperftitionis ergd.fufcepiflet aut perfcciflet. Cum poatiffce Romano noftræ ccclefiae nihil eft negotq amplius, totidem cum eins benediélionibus.legibus.indulgenttjs.Huius ueï Domitiani pedes exofculari in idem recidere credit.Nouas ceremo^ nias.nouos cultus.noua fefta Si nouas confuetudines, non cuditi« diem : femel autem ex fcriptura Si ingcnio pietatis ac charitatis reli-* giofcrccepris.conftantilTimeadhxrendum elle putat leiunia quotj nullafunt ci coatl iautprarfcripta, fed in ciiiufiç arbitrio liberû perz mittitur.qaando.quoties.Sià quibus maxime rebus abftine^t, cor* pustp eaftigans fpiritus fubqciatdiélamini.Perpetua certèabftinen'C tia,8i corporis caftigatio temperans Si religiofa, urgetur in doclri* na quotidiana. Nouit ilia deni^ inter uera dei Chrifti^ Si menda*' cia Antichrifti prodigia.ucrbis edoifla Apoftoli i.Their.a.probe inz terftingucre.fibii^ diligenter ab his cauerc.

Turbæ facrificum Si monachorum.quac afa initio apud noscrat Qjtld aAâ 'ingens,nulla uis per noftros illatacft,nemo horü beneficio fuofpo^ cMnfacrifi diatus.nemo coadus, nemo eftproferiptus, nifiquiturbas mouere, cisa-mon4 quot;Si ueram rcligionem fubuertereuellet. Alioqui fîngulis permiflum fjjû, eftfacrifi'cispieSicitrafuperftitionem fub publicadifciplina Si reli gione, fub xquis magiftratus legibus, fuo beneficio aut facerdotio fiiiscp facultatibus fecurc Si tuto frui.Profcripta eil autem fœda facer dotum fornicatio:coniugiumuerofanélum, omnibus inftitutodo mini uti uolcntibus.permilfum eft. Carterum fi quis cœlibem uitam uiuerc m31uit,ac interim cœlibatum uagç fuac libidini dolofc Si ma litiofenon prartexuit,nemoprohibuit, laudarunteximiumdei do-' num omnes.Itaetiam cœnobitis.tam monachis quàm nonnis, per mifta eft libertas, Si légitima quidem ilia, agendi uidelicet quæ hoquot; neftafunt.Si quæ deoplacent;non autem libidinandi Si indiilgen-' di genio, turbâdiç ordincm ecclefiæ fanilum. Apertafuntenim cœ nobitis cœnobia,liberumcp illis permifium, uel manendi in coeno-' bio,fcd ne quid interim exercèrent impietatis aut fuperftitionis.quiti Uiuercntmagisfubreligione euagelica, Si fub legibus publicis:uel cgrediüdi mutandiep genus uitæ monafticæ in ciuile.Ergo qui man fei.unt,uiuunt ex facultatibus ecclefiæ, ficuti antea, mutarunt tarnen habitum,pofuefunt^ fuperftidoncm monafticam, inuifunt autem

ccctus facrQS,amp; feruiunt domino in uerareligione.Quiuero egrcffl funtjicl litcris fefe confecrarunt, attp adecclefij minifteria.fiquiderw idonei digniiic innen ti funt, uocati, uerfaüdei nuncanniiciant : uel Jnaniiarrjs artibus fefe addixerunr, manu lionefta aliqua ncgotia tionefibi nunc uidum quærctes: quos omnes magiftratus iuuitfub Jidio aliquo c facultatibus ecclefiafticis defumpto.

f'ßiicpum FalfifTimum enim eft quod magiftratui noftro à quibufdam int^ tcelefufik pingitur.perfacrilegia pulfisfacerdotibus, amp;eieftismonacliisdirif tarittn, pcre beneficia, adeoqj facultates ecckfiæ omnes in priuatiim fuuqi redigere ufnm. Nä fingulis colleges, cocnobijs ædibusip facris orcP Bomifiue diaconi,ritu ueteris ecclefiæapoftolic!c,prçfefti funt,à qui fcus magiftratus œconomiæadminiftratæ rationem repofeit. Norfit ifti exordinationis ecclefiafticætenore.quid amp;nbsp;quibus expendant ©pes concreditas.Et cedit quidem pars illarum facultatum rjs, quP? gnododiximus in cccnobqSjpofita tarnen fupcrftitionc,manf.fle,aiii retinuiflefacerdotia.Pars cedit mendicis,quibus adeum modü ek«^ mofyna adhuc erogatur, ficut fieri confueuitdum adhuc régnaient monachi. Pars publicis templorum fcholarü ædium^ adcccnobiï fid collegia pertinctium ædifi'cijs impenditur. Stipendia hinc quoÇ

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufta penduntur treonomis fid miniftris publicis.Qugdam bona

miffa funtparoebrjs, ut inde publicis ecclefiæ neceflitatibus fubuc-' niatur.Bona pars cedit ecclefiarum paftoribus.concionatoribuS, k-* éloribus.miniftris atep fcliolis; at^ hicadmodum libcralis eftecck-' fia,ftudiis bonis fid pijs admodum cupiens confultum. Vnde Sdu^”* tuftiffimum illud collegium.cuius fuperius mentionem fecimus, quod Carolus magnus fandlorum Felicis fid Regula: appellauii,lt;9 turn fere'ftudqs facris deftinauit. Nam diftribuunturquædamcxcP ctiam in eleemofynäpublicam.Iam fidindigenis pauperibus,orpb® nis,pupillis,uiduis, morbis fidfenioconfeftis.aliis^calamitoftsh® minibus.liberaliflime fuppeditat ex bonis feu iacultatibus eccicfiaft* cis. Si quid uero poft Iios ufus fan dlos fid neceflarios fupereft opfi crarfi,publicisferuaturcalamitatibus leuandis. Habet enim ecekfw fuos thefauros,habet cellas 8^ granaria, in quibus ea bona fide con Anliceat feruantur. Cætcrum iurifdiftiones fid imperia clericorum fufcepit tcclefiie re magiftratus gubernanda,id^ ex liberali eorum refignatione (utun formation eant) in quorum poteftate erant. Agnofeunt enim omnes prj qu*“ neni moliri debeatur fanâo magiftratui, nel ex 13. capite Pauli ad Romanoff incoiifulta edoifli.Sdc.

Rom, tccle Sic autem cœpta fid feliciffime perfetffa eft Tiguripp ecclefiæ refer ƒ 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•anatio,quemadinodu hueufiÿ rudi, quod did folet, Minerua adu^

H.' B VLLINGEJRI RBSPOHSIOi hFaui.Nonadiecifïngulis.Iocisfuafcripturæteftimonia. Nam hv ftoriam fere confignare non difputare de locis cötrauerfis uolui.Scd amp;nbsp;fcripturarum teftimonia in libris noftrorum iam olim copiofiiïiz merecolkdauulgatafunt. Practerca non arbitrorelTe quenqua qui non uideat, modo facrarum literarum non fitrudisplane,eaquac in fiituta funt amp;nbsp;mutata apud nos, iuxta fcripturas regulam^ charitagt; tis etpietatis eiTe infiituta atqj mutata.EarequidpeccauitobfecrQec clefia noftra contra ullas arquas legesï At dicit Cochleus.nonlicere nlli ecclefiac priuata propria fua poteftate 8i incófuka ecclefia R» mana,nee dum confentientc epifcopo.loci ordinario.quicquam in-» nouare aut reforroare in ecclefia.Sed quibus hoe nobis probabit fcri pturis'fCum enim prarcipitur aliquid à Clirifto ecclefiæ.an non obgt; 'temperabit harc,nifi iubeat Papa, nifi confulat amp;nbsp;eonfentiat cpifco^ pus^Quid audio^Quar hare quarfo uçfania eft^Quinimó fiquid prae «périt Chriftus, prohibcatautéhocipfum Papacum omnibus epi« JropiSjChrifto obfequcdum erit,calcato omnium epifcoporü manz ^ato. Prarcepitautemreformationem dominus ecclefiac. SanamSi ïuangelicam doélrinam coinmcdauit, unà cum legitimo facrame» mrum ufu:idem cödemnauitfalfam óCfuperftitiofam hominibus^ Profeftam doftrinâ.unà cum proplianatione abufibus^ facramen mriun.Profcripfit idem ille falfum cultum.uerü tradidit, id^ in uer^ ^50 fuo per apofiolosrquemadraodum uerbum ueritatis in fcriptura ■sbunde teftatur:cur itacp non liceret ecclefiac noftræ régi Si principi fuo obfequi. Si iuxta legem amp;nbsp;mandata illius omniafua inftituere^J Habent poteftate fingulac nationes,fingulæ urbes at^ ecclefiac, quac «ligionis Chriftianx funt procurare, cum omnibuspracceptum fit Ut credant euangelio,hoc ipfum côfiteantur Si propagent pietatem: habent ergo poteftatem Si uitia,fi quac irrepferunt,corrigcrc,id^ ad Uerbum Clirifti ecclefiarum fupremiprincipis.Hiftoriæecclefiafticç commémorant diuerfis in prouincijs fynodos cfic celebratas.in qui ous aßum eft de fide ecclefiarum^ reformarionc, nulla interim uel mentione habita Romanipontificis. Quidquodinuenias inquk “ufdam confiliis.excommunicatü elfe eum, qui à fux nationis confir ’^SiRomam prouocaflet^lntellexerunt enim fingulis paftoribus cer C3m gregis portioncm efte attributam,quam regat quifej, rationem fui aftns domino redditurus. His accedit quod facerdotes Si magp fitatus Ifraelis, qui ad regulam uerbi dei fuas reformaruntecclefias, uuferentes idololatriam Si falfam doârinam, rurfus autem ucruai dei cultum cumƒanado^h•inarefiituentes, feliciflimierant, amp;beagt; tiffimiprasdicantur inuerbo ueritatis; contra uero infelkiffimifus/

AO IO. C O CHLÄI tiBSIzLŸM runt,damnatie^ ab ipfo domino, df domino fauentibusomnibusle gunturquicunep diuerfum inftituiffent.

H^fornua lam uero labores.moleftiac Si curæ maiores nos urget Si exerce^ «onenon g quilquam fufpicari poflit, reformationc aut immutationc return, ecEpiam efle quxrcndarugratia uoiuptatum. Magirtrams noftrigra fcpfdtM, uia profedlo fuftinent onera.pro uirili res curant ecclefiafticas, intc-' fottntiam, rimnecreipublic£defunt,proquainuigilantftudiofiirimc. Studiali •per, terarum promoucnt,pauperum milerentur, pads deniep ftudiofiift' ini.potentirtimorum etiam regum foeJera Si munera ingentia fpef-' nunt,necubi exterorum bellorum fiant participes:nec uulgaria mill torum fentiunt odia, quod hucufep innocens pauperum fanguis in oculis corum habetur pretiofiiTimus. N «quibus minifterium uel bi Siecclefiarum creditumeft, grauiiTimam fuftinemas perfequutio nem.quandoaduerfarqs noftris quicquid liber, licet. Sed quid agi-' tnus^Pergimus alacriter,domino iuuautc,inotficio noftrorpatientet fufferimus.Sificubires poftulareuidetur, aduerfariisrcfpondeniuï» atrocia nihilominus conuitia, iniurias grandes, deuoramusadeolj Siconcoquimus : promouemus quantum nobis licet literarumftn-' dia bonarum facrarum^; pietatem ueram Si fandam uitscinnocen liam plantamus. An uero his noftris ftudqs Si laboribus opes quæ^* mus aut potentiam huius faeculi'' Potentiam,gloriam Si uoluptateS huius faeculi depofuerunt multi noftrorum uiri boni, qui cum opt'' bus Si luxu certare potuiffent cum nobtlifiimis huius mundi proce ribus,maluerunt tarnen fefe magiftratuifubijeere, pofitacpglon“^* culari, in humilitate Si temperantia feruire Chrifto domino. Abba' tes opulentifiimos, Præpofitos gloria præcellentes Si Prælatos ecd® fix primarios nominatim recenfere polTem, fi liberet gloriari inho' tninibus.Hi certcomnes cumeximio dei propheta Mofe, potius de gcruntfimul malisaifici cum populo dei, g temporarijs peccaticom modis frui, maiores arbitrantes diuitias probrfi Chrifti,q Aegypüo^ rum thefauros.De opibus miniftrorum uerbi dei apertum eft,morl' entes liberis non amplas, imd nc mediocres quidem relinquerehçre ditates.Gerte cum tranquillius uiucre. Si fecultates non fpernendas nobis parare portemus,fi ]uidé arma deponere,Si in aduCifariorum caftra liberet conccdere,bellum tarnen, labores atqj mille mag’S deli gimus pericuIa.Nec caruit hucufep noftrum minifterium fplendido Belluàùilc per Chrifti gratia frudu. Suntenim pq Si fideles multi, qui calcato in ^«oceeiximmundo mudo, Chrifto fetotos confecrarunt. lam tranquillae etia Jit Zu-tic func refpiiblicx noftrx. Vnica exorta turbacft.fedea cauftas habuit tUtu, ciuilcs non paucas,quas cumignoret Cochleus, Zuinglium belli ci

uilis authorem Si incentorcm prjrcipuum facit, fequutus nimirum oforutn Zuinglij pétulantes calutnnias Si audacia mcdacia. Qu«n admodutn amp;nbsp;illud ex feipfo fingit, aut ex mendace aliquo profun-» dit,quodfcribit Zuinglium inter recens occifa corpora feininccein amp;adliuc fpirätem.fortuito repertum, protraftuin^ in indicium, SC •« extremo affeólum efl’e fupplicio. Cecidit enim in acie inter bone Bilfimosquofç dues fortiflimosîy uiros, pro religione Si patria pu Séantes,Zuinglius,ac mortuus,non uiuus,in boftium manus deue *)it.Cæterum non miror Cocbleum alioqui maledicumjßauelcon fingere,uel ab alijs prius confidla.impudcnter'profcrreûd magis mi ^nr in hiftorijs quibufdam,amp; quorundam Cbronicis, quibus nihil felfidebebat mifeeri, pudenda quxdam de hoc bello feribi mendaz t*a, qua: tarnen imprefia publice I^untur ab omnibus pro certilfi^ •nis.ExtatChroniconIoannis cuiufdam Carionis, hominis ut per Canonis ^ha non indiligetis, ita in hac rcuel plus nimium creduli ue! plane Chronical, ut ne quid dicä aliud. Namferibithic Tigurinos tribus fufos

reuera non nifi femel at^ iterum collatis fignis condiiHum fît, ^ninum quidem ad Capellas, ubi foli Tigurini in patrio adhuc fo.* '®lt;onfiftentes,nccdum benecollclt;fli,imd difpetfi magis,amp; feruenti **utbe ad termines tuendes curfufradiac pauculi numero, cum Mida Si inftruéîiflima Quinçpagicorümanu, infeliciter quidem J'dfortitertamen,quod ipfi etiam hoftes fatebantur, pugnarunt,ilz ■’•am magis hofliû uim excipientes, quàm inferentes ipfi hoftibus« P^inde in monteTugino,ubirurfus Tigurini pauculi, (iuftus enim. 'Pforum exercitus Bernatibus ac rcliquis focijs coniundus,alibi caz “•apofuerat) fed fociorum tarnen non imbelli, necimparata manu ^•uti, hoftium noduma Si repentina irruptione epprelfi quidem, non ita tarnen protriti atep excifi funt, ficut fpargit Chronograz pniisille. In utroç enim praîlio Tigurinorum uix coo. defideratl' “lt,ac totidem fortafiîs fociorü in prælio illo poficriore;quanquam ''«ïam numerus fatis funeftusat«^ nimius baud immérité bonis ®^nibuseffe uidcatur. Seddehisfuoloco amp;nbsp;tempore diceturforz niscopiofjus. Hacc autcmperoccafioncmnuncannotataduaaz

aJealt;juieCtgt;chhiiiJeauthoritate CmfiJiorwn àjiit. ^{’{gt;rolgt;4terwn,CJ- de feiüs Rcmar.a maießate attulit.

|!IOftremoacincakeferé libcllifuiitacornicatur Sfine/ ptitaducrfarius.utomnibus fiifpicioneinijciat, cauflata s iüfceptäefTc ab eo paru fyncere. Aut enim noifluæ uola y runt,aut certc cum rationc infanit mifcr, aut iudicrj inolt;

deaponbii

torum, pialaborans defipitplusganiliter. Quis enim fenfu communi ad/ hue Utens, non obftupefcat ad infanam illam affertionem, qua ille

omnia Confilia «à fedc Romanaapprobata, contenditab ipfomet Chrifto(itatnimloquitur) amp;a fpiritu Chrifti famflo efie didata, Quot enim décréta nbsp;nbsp;conftitutiones,pr£fertim in poftrcmis illis.fan

cita funt, quæ cum fcripturis 8C uera pietate pugnant ex diametro^ Quid quodiplä mutuisfefeconfpuerunt, cafiarunt annihilaruntlj condemnationibus Si anathematifmisï R.c inuno.iit multaalia ; ttanfeam.ConftätienfiConfilio, pratcæterisfere'omnibusàfedeap probato.quot obfecro reperiuntur erroresï quot fcandala^ quot im^ *' pietatesattpfacrilegiaï

D« RonHs Deinde cum tottantiscp laboribus Romanam illam federn orna nlt;e/ecJii»M regeftiens.demöftrareconetur, ncquicquam ipfam oppugnariàno ießtite» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxpugnabilis 8i imperterrita confiftat aduerfus ipfas quoi?

inferorü portas,quid aliud g arcem facit ex cloaca Satis fcitur quart tum ualeat Pontifex, tum armorum potentia,tum federum auxilijî» tlim pecunqs;fed hæc communia habet cum Pharaone.cum AntiO'* cho.cum Herode,cum Nerone acDiocIetiano. Rurfus non ignora tür quantum ilia uis immenfa intra pauculos annos attrita fit, Si ab illisquidemattritafit,qui contempti Si ab omnibus fere damna«, euangelium Chrifti îcfu prxdicauerunt.Acftultaquidem hæccuan geltj annunciatie plusnocuitin orbe Chriftiano papatui,quàmin' ftrudilfima Si inclyta ilia Germanicoru imperatorum Heinrycho^ rum,Friderychorum Si Ludouicorii mauortia arma. Verum caufla JpwII. in promptu eft.Nam fcriptum eft,Terram percutiet uirga oris fui,Si i,Thej]'.i, fpiritu labiorum fuorum intcrficiet impium.Etiterum,Quern domi nus conficiet fpiritu oris fui, Si abolebitclaritateaduentus fui. N5c itaqj per uirtutem euangclii, non per artes ullorum hominii, cadere Si inclinare incipit, qui federn fuam in excelfiscum altdfimo collo/ cäuitrChriftoautem ea gloria referuatur.utin uniuerfum aboleatre gnum illudimpuriflquot;imü.Interea uero donee iudicaturus ueniat do/* minus rex Si princeps nofter,f£uiet ac regnabit Antichriftus ille. De typo énimeiusregimus,Stabitrexfortisfacic, Si intelliges acnigma tads pollebiruiribus, nee tarnen c fua iiirtute, Si miris modis uafta/ bit,ac profpero fucceifu rem geret. Si mfeftabit robuftos ac populu fandorum.Et pro fua calliditate féliciter per dolos negotia fua expe diet.

H. bvllingeri responsio. 71 ^iet.In animo etiamfuo magna fibi/umet, copiât^} rerü inftru(f5:us ^uaftabitmultos. Adliæcrefiïtetfummopnncipi,SCabfq; manibus conteretur.Tempus uero illud propc eft.Time ergo deum, nbsp;da illi

honorem,quia mox ueniet hora itidicij eius; amp;: adora ilium qui fecit cœlum SC terra, ôi omnia quæ in eis funt, qui dédit filium fuum pro nobis in morte, qui eft princeps,fa£erdos, redcptor,refurre(ftio, iiita, Q’fS,gaudium,adde amp;nbsp;uindex amp;nbsp;iudex ecdefiæ catholicæ. Renun^ cia beftiæ amp;nbsp;imagini eius, ne aliquando bibas de uino irç dei,amp; cru cieris igné amp;nbsp;fulphure in confpeftu fanélorum angelorum, ante coiifpeôlum agni. Dominus extricet te ex erroribus. Si liberet te ab Oinnimalo.

Valdeautem irafceris. Si grandia mihi amp;nbsp;omnibus noftris impu Ronta cas tas mendacia.quod ex liiftorijs Pboca Imp.adducens,dixerim Imnc put omniu primum conftituifte,utRoma eflet Caput omniü ecclefiarum. Op/ ecclcfiaru. ponis tu mihi Platynam,qui non dicat, Vt efl« caput,fed,Quç eft ca put omnium ecclefiarum. Adducis quçdam Si ex luftiniani Codice, teftantia Romanam ecclefiam Si luftiniani Impcratoris fæculo ap^ pellatam caput omnium ecclefiarum. Verum fciui ac legt id quidem tant olim,nec diftiimulaui (bona ubicp fide utens) in libro meo. Di^ feis enim uerbis.Huc pertincre puto,dixi,quæ legûturin initio Co dicis luftiniani,Sc in Noucllis,amp;c. Qiiomodo autS Si quare illi tan taRomætribuerint.in eodemquoqjlibrofubindicaui.Legifancmi Cocblec,apud Cyprianum fandbum deimartyrem, qui aliquot fæ.' culis.luftinianû Imperatorem antccefiit, Romam in epiftolis ipfius uocariprimam fine præcipuam ecclefiarum, matrem deniq; ecclefia tum.Sed quid turn poftead Maiora meruit prçconia illuftrius^ orna taeftàprophetis Hierofolymorum ecclefia. Quare oro*; Qiiia retine hat puritatem dodlrinæ,8C fyncerum deiæterni cultü.Eum ubi cor^ fupiftet. Si corruptum tueretur ftrenue.ab ipfo domino ac miniftris dus appelhtur poftrema.imô mcretrix, Aegyptus,impietatis officù na,Sodoma,Gomorra,adeoqj Si latronum fpelunca.Prçrogatiua il la uctus ecclefix Romanæ, puritatis iierius dodlrinæ ac cultus fuir, quàmloci Si epifcoporum loco miniftrantium : quanquam Si his quocp oblata fit propter puritatem dogmatum. Id quod agnofcen-' tes fynceriores epifcopi Romani , titulisillis magnificis uti nolue.» runt,capitis Si uniuerfitatis uocabula plane reqcientes. Gregorius enim ad Mauricium Imperatorem, Antichrifti prpcurfor cft,ait,quifgt; quisappeliaricupit Vniuerfalisepifcopus. Et iterum ad Antioche.* num Alexandriniim epif£opum,Noiut,inquit,ueneranda fandli tas ueftra per fandlam Chalcedonen. Synodum Pontifici fedis apo

AD IO. eOCHLEI LIBBLLVH ftolicæ.cuidco difponete feruio, hoe Vniuerfitatis nomen oblaium erte,fed nullus deccflbrü meorum hoe tam prophano uocabulouti Phoeds amp;nbsp;confcnfit,amp;c.Cæterumcum poftmortem Gregorij loannespatriat Bonifitciuï. cliaConftantinopolitanus capitis uniuerfalistß titulum ambition fiffimum ad fe ac fuos fucceffores rapere contenderet uiribus fuis O'* mnibus,achuic Bonifacius epifcopus Romanus artibus amp;nbsp;uiribus fuis omnibus exertis obftaret, non iam nemini,aut omnibus exx*' quo prjrogatiuam illam communicari cupiens, ficuti fecerat Grego rius.fed fibiiam foli anhelans conferri,Pliocas litem hancpublico decreto diremit,Bonifaciuslt;^ prophanum fibi titulum muniheentia Imperatoris conceflum.ufurpauit ; utquäquam capitis mentio olim quot^ faóla, ac titulus is amp;nbsp;antiquioribus fît oblatus (non â Chrifto quidem, fed ab hominibus) merito tarnen indepti imperij regni^ ufurpati originem referamusad Phocam Iraperatorem, amp;. Bonift* cium pontificera. Nee pro me adduxi Platynam.ita uti calumniatur Cochleus,nec uitiaui uerbaeius. Paulum diaconü adduxi,is aducr/ bum fie habet,Phocas rogante Papa Bonifecio.ftatuit fedem Rom* nac apoliolieæ ecclefiæ primam elfe, cum prius ConftantinopoH tana fe primam omnium eccleharum fcribcret. Ac tranferipfit hçc ex libro Bedæ de ratione temporum.a quo ea quoep mutuauit quf fuis Chronicis inferuit Abbas Vrfpurgéfis. Ottho Frifingen lib. Chron» f.cap.s.Bonifecius III.inquit.impetrauitaPhoca,utipfiusautho-' ritate Romana ecclcfia caput omnium diceretur ecclefiarum. Conftantinopolitana fe prima,puto propter regni fedem, illitc träs-' latam, fcribebat. Sed amp;nbsp;Vincentius in Speculo hifloriali lib, iO7.Bonifacius,inquit,obtinuitapud Phocam imperatorc, uteccic-' fia Romana caput eflet omnium ecclefiarum:quia ecclefia Confia« tinopolitana fcribebat fe effe prima omnium ecclefiarum. Hïf ita habeant,quid oro mentitus fum,qui nihil aliud dixi.g quod nJ' ftorici ante me alij totidem uerbis fcripferunt'Fateor Platynam le^-' bere,lt;5uæ eft,non autem, Vt effet. Ne;{p ego Platynam de iîloado« xi,feddeillo quod Bonifacius idnotifinemodica contentionejm' petrarit.Cui autem plus fidei tribuendum fit, Papac ne iurato man^* pio,an hiftoricis antiquioribus, iudicetæquus leftor.Pigetenim n certe friuolis SC nullius momenti nugis tantopere immorari.

PeToratio A D T E nunc conuenor, mi Cochlce.Satis iam contedi tecutn» adCochkz Sc fortaffis acrius q credant quidam ferre modeftiam : fed prouoca/ tus feci quicquid hie feci. Coegifti me aliquando loqui acerbio . quanquam SC uolens SC libens ipfum egerim negotium hacienu, utpote indagandx propugnädx^ ueritatis gratia, Intellig’S

H. BVLIzINGERT RESPONiJlO. yj txhis alijs meis fcriptis, quid omnibus meis confilijs.didlis 8C ^iis quæram, quid fpedlem, quid propugnem, quid impugnem, ôC quid ab omnibus fieri cupiam. Cupio ex tota mente amp;nbsp;anima mea tou ueritatem in eccieda, ueritatem inquam fcriptura; canonicæ cer *3ni,infallibilem perpetuam uigere.florere amp;nbsp;regnare, amp;nbsp;ad lianc o^ *nnia eccleriæ negotia inftitui ati^ componi, prxceritis traditionunt humanarum inexcricabilibus, ôC nunquä fîniendis tricis at(^ mean dris.Cupio ecdefiam.Chrifti lefu fponfam unicam, à folius fponfi **oce,imperio,amore amp;nbsp;complexu pendere; in hoc omnia uitx amp;nbsp;fa lutis collocare præfidia, ab hoc petere repofcereqj omnia. C H R ix S T V S cnim lefus uerus deus Si homo,mundi eftfalus unica, fa-* ^ftdos unicus SC perpetuus,interceffor fidelis amp;nbsp;unicus, hoftia amp;nbsp;ui ^ima pro peccatis mundi unica amp;nbsp;falutaris, fatisfa(ftio,redemptio, •uftiffcatio omnium credentium. Cupio hunca fanftis uera fide a-» gnofci SC recipi fyncerifl'ime,per(5pfidemueram omnes coniungi cum xterno SC fummo bono,quo tandem fine One, ubi hinc folue^« hnt.perfruantur. Cupio pace, charitate, iuftitia SC innocenda uitx, ^ctuirideo, SC coli dominum uniuerforum;ne uerbis duntaxatiade •’'us fi'dem,feduirtutc,in diâis SC fadlis, uitam Chrifto dignara exz Primamus qreligiofiifimc. Cupio ergo cuhum dei uerum amp;nbsp;kgiti *’gt;um facramentorum ufum reuocari SC ufurpari in ecclefia, citra oz *^nem fuperftitionem SC nundinationem. Cupio denitp uitia, pec ^ta, fceleraatcp flagitia cleriac uulgi,adregulam prxceptorum dei, per gratiam Chrifti,amp; falutarem fidelis pocnitentix prçdicationem, corrigi attp emendari. Cur ergo fanftahxccupientem.ôi falutaria hæc molientem perfequeris Cochlee i Cur obfecro contra ueterem »cramcp religionc,amp; contra propheticis 8C apoftolicis fcripturis in^ ’’itentem doélrinâ infurgis'J Cur cos défendis,quos quales fint,nclt; feire non potest Impios, facrilegos,Simoniacos,crudeles,fuperbos, 3mbitiofos,fanguinarios,ftupris,inceftu,Iuxu SC execrandis implici tos facinoribus, défendis, hoftes Chrifti SC religionis fyncerx ornas extollis^ Confeientiam tuam appello Cochlee. Defcende oro in kmetipfum. Cogita de honore tuo,amp; de falute tua. Nefeis qualis quamfpurca fit Papac, Cardinalium,Epifcoporum, amp;totius cleriui ö.Quis dcus.qux religio,quæ probitas,quçhoneftas fefe ex his pro Krt^Vide Cochlee, uide,ne cum confcelerata hac turba,quam tu uis lanclilfimam uidcri,cui tu nequicquam conaris totum orbem con-» nefl:erc,Sd quodammodo conciliare,propternephandum conatutn de repente corripiaris, SC pereas in xternum. Quarc obfecro propux gnas apertam.manifeftam Si confelfam idololatriam^ Quare defen

dis dodlrinä Plt;ipæ multis modis amp;nbsp;partibus longe corruptiffimam? Quare faues amp;nbsp;participas omnia facra proplianantibus, uendenti/ bus atqj calcantibus'; Refipifce obfecro.mi Coclilee.refipifce. Satis fupercß fatis oppugnafti ueritatem 8i pietatem.Si quid babes facilita tis à domino deo noftro iufto, uiuo, uero ôC æterno, ipfi ac Chrifto diledlo eins filio.redemptori noftro,amp;ecclefiæ eius ueræ, impendû tOjfegregare ab ijs quibus iam olim iudicium nö tardat:quos in uc' ræpietatis amp;nbsp;oinniü piorum exitium pertinacitertendereuides, cc*'-' nis.deprehendis. Senem te efte audio (alioqui enim mihi ignotiifi' mus es) actatis prouedbe; memineris oro mortis tuæad fores ti bi amp;mihipropccubanti, Meminerisiudicisiuftidomininoftrilc* fu Cbrifti.qui in euangelio fuo, Eftote.inquit, para«, quia qua bora nö putatis,filiushominis uenturus eft. Qiiis eft fidelisferuus amp;pf“ dens, quem præfecit dominus famulitio fuo, ut det illis alimentui” in tempore';Beatus feruus ille.quem cum uenerit dominus eius,in'* uenerit fic facientem. Amen dico uobis, omnibus bonis fuis pra'fi'' eiet eum. Quod fi dixerit feruus ille malus in corde fuo, Cundatm dominus meus ucnire,cœperitlt;p percutereeöferuos, edereautcm Si bibefe cum ebrqs, ueniet dominus ferui illiiis in diequa non expf'' lt;flat,cthora qua ignorât, amp;nbsp;diftecabiteum.partemljj fiusponetettm liypocritisiibierit ploratiis Sfftridordentium. Dominus lefus apf-' riattibicortiiiim,Sfmifereaturomnium noftriim. TiguiiMetif* Martio. Anno domini i sr4 4.