BREVIS ANTI boah sive responsio secvnda HeinrychiBuIlingeri admakdicamimplicatam^ Ioan« nis Cochlei de Scripturæ amp;nbsp;ecclcfiæ authoritate Repli* catn,unà cum Expoßtione De fanda Chrifti catholica ec cleßa,adilluftrîirimumpnncipemamp;dominum D* OTTONEM HBINRYCHVMPa* laûnum Rheni,amp;utriufq;Baua ris Ducem, dCc.

IS s VS.

Hic eft fîlius meus dile(flu5,in quo placau cft anima mea,Iprum audite.

Mauh.ir,

TIGVRI APVD PR O sChOVBRVM McnfeNouembri, Anno M. D, XLIlli.

AD ILLVSTRISS^

OPTIMVHQ.VE PRINCIPEM ET DOM Is num D.Ottoncm Heinrychum Palatinum Rheni, amp;nbsp;utriufqp BauarixDucem, dominum fuum clementifTimum« Heinrychi Bullingeri De ecclefia Chrifti fanâa catholica Expofitio.

R A TIA S ago deo patri per redcptorem no/ Prtnetptil ftrum lefum Chriftum, quod te quoç Princeps luflrif/.ma illuftrifrimeamp;domine dementifs. uerboeuan^ dauitutmi gelij fui fandlo amp;nbsp;ueraci illuminauit.adeoip per nißri ectle teccdefias quotÿ tuo fubieftas dominio.ablega ftarumfyn ^|tis longe humanarii traditionum crroribus atlt;p ctre frraJi __fuperftitionibus. Eundem ilium fedulo oramus cent f^era Ut confirmer in tequod cœpit,quoin finem ufqj pcrfeueres. Non e-” buntclei,nS Him ignoras falutem, non bene quidem incipientibus, fed féliciter hominit tr4 •’em bene cœptam finientibus, eife promifiam. Qui perfeueraueric ditionet. in finem ufi^.ait faluator, hie faluus erit. Ideolp experimur in diem Uel hie maxime falutis noftrx hoftem aduigilare diabohim, conx filia perditionis per cos in mudo homines promoucre,quireftcit» fiadio domini currentes,pofitis in medium fcandaiis, intercipiat pal •namtp interuertantiam iam fuperantibus.Cuius quid?generisexx onpla non efi quod longe petamus. Verfantur in omnium manilt; bus mordaces amp;. malcdici libelli contra ueritatem euangelicam fcri pti. Audiuntur inhoras furiofi fermones multorum, quibus parutn uideturdodlrinam fiuc prædicationem euangelij appcllare nouam, nifi etiam addant haereticifiimam. Quid quod in uicinia, quantû in telljgo ex amicis,agit famofus ille euangelicx doftrinac cöuiciator, fuofucco (maledicentia nimirum) ueluti limaxaut cochlea uitHix •ans.Ioannes Cochleus.qui utdeo amp;hominibuscontradicit,itaSi benecerptis tuis obftrepit,amp; curfum euangelij ubiuis terrarii quanx turn poteft impedit^ Etenim noftras quot^ ecclefias. Si me illarü mix niftrum procul in Heluetqsagetem,necquicquam negotijeum hoc hominehabentem,uirulentisfuis inuafitfcriptis.Cxterum cum fyn cerus dei timor amp;nbsp;pium religionis fiudium deo inftigante, pios exci tet ad uigiliam,ne uidelicet in huiufmodi prauorum hominum co« natibus fecurijin utrantp.quod dicifolet,aurem dormiamus:paruin pium Si Chrifiianumetfe putaui,fifcriptailla malcdici hominis,SC

H. BVLLINGERI RESPONSIO II.

contra noßras aliastj Germanorum illußres ecclefîas frandalis na dißimularem, fcandalum^ pofîtum non amouerem. Principio crgo refpondiillius libello,quomeum librum De fcripturx fanélaf authoritate,certitudine, fîrmitate abfoluta perfeftione, hoflilitrr ®PP“gnat' Rcfponfionem autem cditam, additis literis, candide mittoantagoniflæ.HicprotinusReplicam parat, quam ôi if. Maß edit,fed pro fua ingenuitate non mink. Hane enim menfedemunt Odlobri fubmiflam ab amicis accipio. In illa repetit amp;nbsp;quodammo do cumulât iam etiä conuitia fua autflius. Rurfus ergo coadus pic^ täte Chrifliana,ecclefiaruni item mihi commißarum cura,ac pro fra tribus fo!icitudinefideli,fecundamhancmeam Rcfponfionem fer* bo. Cui nunc fimplicem hanc meam D £ SANCTA CHRIST! Qydocea: CATHOCICA ECCL.ESiA,Expofitionempræfigo.Hacexpn fione ey in coquidfecundüfcripturasdefanftaChrißicathoIicaccclefiacreda, ^ue finem credendiim^ doceä, g honorifi'ceamp; religiofede ipfa fentiaffl» defanda Qiianquam uero hanc eandem caußam antea fsepe attigcrim.nunC Chrißi Cd: tarnen de ipfa peculiariter ö(. certa quadam methodo diflero, neca-' tholica ec:; liant ob cauflam, quam quoduideam aduetfarium omnes noßras elf/id diffe ecclefîas euangelio Chrifli credentes,ac Papte amp;nbsp;prxlatorum eccU'' remr. nbsp;nbsp;nbsp;fiam adorare nolentes,nö pro ccclefijs Chrifli, fed pro hxreticorurn

diuerticulis, conuenticulistp fchifmaticorum habere,quod à fanfla Chrifli ecclefia defecerint. Proinde gladio uerbi dei, Gordium, into ferpetinum ilium aduerfarq nodü, in quo omnia ferè accufationis fuîB uirulentæ capita colligauit, uno ióiu femel difcindam, Quod autem ego de fanóla Chrifli catholica ecclcfia ex fcripturis trado 5^ profiteor, idem aliosquoçminiftrosecciefiarum euangeliump« Heluetiamamp; Germaniamprædicantes,fentire, amp;mecumdocere, non nefciunt,qui ipforum doólrinam audiunt,uel libres eoruml« gunt,ut hac mea expofitione non tantum patrias Heluetiorum, fed reliquas quoqj Germanorum fodas ecclefîas àcrimincatrodfiimo défedlionis intentato purgarepergam. Oroautëtuam pietatem, Princeps illuflrilfime,ut htee mea pqs patientibuslj audias auribus» Nam fpero ifla fuum habitura friiftum.

Beelefitt 'RC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoxefl petita à Griccis,fignificansLatinisconcio

uoccdtulu. nem, hoe eft, populum euocatü ad audiendum de reipub.negotijs.

Nam txxï'Xdwfflr^'eflapud condonem uerba faccrc:amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iseß

qui publicitus orat apud multitudincm. VndeS. Lucas in Ädtis ca^ pite ip.ecclefiam pofuitpro cœtu feu concionequtcpublicituscon fluxit.Translatumefl autem uocabuluminufumfacrum,dici^ cœ pit ecclefia, fandorum communio fiue copgregatio credens fandd

IB IO, COCHLBI REPLICAM; j Chrifti euangelio. Ea docendi gratia diuifa eft in Vniuerfalcm SL Specialem fiuêparticularem, in ecclefiam uetcrü, qui ante aductunt Chrifti uixerunt, amp;nbsp;noui populi, qui poft Chrifti aduentum domia no credidinin ecclefiam item militantem amp;nbsp;triumphantem,in uiftbi lem amp;nbsp;inuifibilemjn ecclefiam ueram ac fandam bonorum, amp;nbsp;fal fam fiuepolluiam malignantium.

Generalis ecclefiaeftcolledio amp;C cœtus omnium fidelium.etiam Generalit lt;orum qui ore confitentur fe Chriftianos efl'e,ac facramentis partici ecclefut. pant,tametfi profeftioni fuæ neutiquam refpondeant.De ea loquu^ nis dominus, dicit, Simile eft regnü calorum uerriculo iado in ma

ex omni genere cötrahenti. Specialis uero fine particiilaris ec ParttcuU (lefta certum numerum comprehendit credetium. Paulus enim fcri: risuclefui pfit Romanorum ecclefi«, Corinthiorum, Galatarum amp;nbsp;Ephefio-* nun ecclefîæ.ln epiftola ad Coloftenfes ecclefiam ponit pro familia fideli,dicens,SalutateNymphä, amp;nbsp;quæ in domo eius eft ecclefiam.

EcclefiaVeterumfocietaseftomniumeorû qui ante incarnation paleftatit nem Chrifti credideruntdeo. Quemadmodum 8C Nouipopuli eo tuscs'no: tlefia omnium corum cœtus eft, qui Chrifto ab incarnatione credit ua. derunt. Vbi illudadmonere uolui, Cœtum fandorum didum eftê ptifcisSynagogam.pofteuangelium prædicaturo.Ecclefîam.Nam S’jndgos •ngratum erat nomen fynagogæ,cum eouocabuloplericp intellige ga, •■ent colledionem ludacorum.Ergo utdodrinac nomen nouum in ditum eft,amp; appellatum Euangelium, ita cœtus eorum qui credides ntnt euangelio,ecclefia dici cœpit.Nemo ante ignorât Synagogam ^liiidnoneflequamcongregationcm. Significat enim in^ nnum cogcre.autcontrahere.

Militans ecclefia omnium fidelium congregatioeft.quiadhucin Militât o-terris agentes militant,decertantes cum carne amp;nbsp;fanguine,cum fata triMwptó. na amp;nbsp;mundo, à terrenis éludantes ad cœleftia. Nam Triumphans acUfia, «orum focictas cft,qui per mortem,calcata morte,peccato, müdo SU diabolo,cum Chrifto rege,iamregnantin cœleftibus, at^ dehoftin bus omnibusfuperatis.triumphant.^

Vifibilis ecclefia ea eft,qua: ab omnibus hominibus cxconfeftto= l^ifibilittt ne amp;nbsp;participatione facramentorum pro ccckfia agnofcitur. Inuifin inuifibiBt bilis appellatur cadem.non quod homines fintinuifibiles,fcd quod tccltfia, hominû oculis non appareat, qui uerc credant, Si qui non credant^ foliust^ dei oculis pateat.

Ecclefia uera amp;fandabonorüin terris, eft omnium fandoruih Bonom ty focietas.Quam in fymboloconfitentes,dicimus,Credo unam fanx mdlonon. dam catholicam ecclefiam,fandorum communionem. Deecdigt; ealffitu.

» 5

H. B7LLIN0ÉRI RfiSPÖNSIO TT.

lia falfa ac malignanüum loquatus Dauid, Non fedi,inquit,in cofl filiouanitaüs.Sfcuminiquaagentibus non mifcebor. OdiuieccU^ fiam malignantinm, SC cum imptis non fedebo.

Eeclefid Explicatis his,in hoe negotio uulgatis 8C receptis uocabulis, ui'' fanfia cat deamus iam quid fît reuera ipfa dei bonorum in terris fandia eccle* tholica nbsp;nbsp;fia catholica,de qua nos didluros recepimus.Hanc alij non male ff-*

nierunt,Ecclefiaeftcongregatio iullorum omnium, qui uerecredut Chrifto,amp; fandlifïcantur fpiritu Chrifti. Alq breuius rem abfoluen tes,Ecclefîa,inquiunt,efî communie fandlorum. Eadem poterate/ liam hoc modo dcfcribi.EccIcfîa ell omnium in terris fideliü ccctus, iandlorurntp ardlillima quædam coniundlio focietasep, fpiritu cohg rens:prim{) quidem per fidem capiti Chrifto,fandlifi'canti ipfam: de inde uero fîbi inuicem per mutuam charitatem.

Eccltfid nbsp;nbsp;nbsp;In hacdeferiptione id primum confiderandum imo demonllraR

tßcatusfi dum uenit,quodecclefia dieitur SC eft omnium in terris credentiun» Jtlûtm, xœtus colledlio fîuecommunio.PauIus ergo Romanorum, Gala» rum SC Philippenfîum,aliarum^ gentium eedefiis feribens. omni^ bus in iis fanélis fcribitmnde confequens eft particularem ecclefîam continereomnes fandlos.qui in ipfafunt.Cum autem Catholùaee clefîa nô aliud fît quàm omnium particulariü complexio, quis non intelligat Catholicam ecclefîamin terris aliud non eflê, quatn oni-' «lium fidelium cœtum'lNam ne quis ad uocabulum Sandliautfan’ dlorum obftupefcat,fciendum eft apoftolum Paulum, non alios u® carefandlos.quàm fideles in terris, qui uidelicet fpiritu dei fanâo, uoluntate patris SC fanguine fîlq dei fandlifîcati funt. Idem ApoftP lus Corinthiorum ecdefîæfcribens,Congrcgationi,inquit, deiqUE «ft Côrinthi,unà cum fandlis omnibus qui funt in tota Achaia. E' rurfus,Ecclefiîe dei quac eft Corinthi,fandlifîcatis per Chriftum le^ fum,uocatis fandlis, unà cum omnibus qui inuocant nomen donii ni noftrilefu Chriftiin quouis loco,SCc. Idem Apoftolus faibitah* bi fe ecclefîam dei perfequutüefîe; aciterum alibi ait feaccepifl^P”'' teftatem à principibus facerdotum,uinciendi omnes qui inuoeât no menChrifti.Vndeliquidedaretecclefiamdeicatholicam caw®quot;® omnium in orbe credentium SC inuocantium nomen Chrifti Q?® illos refpexifl'e arbitrer,qui apoftolico fymbolo confîtenti fandiam ccclefiam,explicandi gratia addiderun t, Sandlorü communionem. Alioqui non meminerunt eius particular uel Cyprianus uel Augult; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftinus in expofitionefymboIi.Hucpertinet SC illud Apoftoli,Qî*''”

admodum corpus unum eft, SC membra habet multa ; omnia uero membra corporis unius,multa cum fin^ unum funt çorpus :

1U _

AD to. COCHLSI REPLICAH, 4 Chriftus. Etenim per unum fpiritum nos omnes fnunum corpus fcaptizati lumus.fiue ludari.fme Gr{ci,fîueferui,finelibcri,amp;omnes unum fpiritum haußmus. Etenim corpus non eft unü membrum, iêd multa.Ët pauló poft,Vos autem eftis corpus Chriftii amp;nbsp;membra «X parte. Etalios quidem pofuitdeus in eccleßa,primum apoftolos, deinde prophetas,amp;c. Hæcfufficereputamusadexplicationceius, ^uodindefcriptione diximus ecclefiam catholicam efTe cœtüom* niuminorbecredentium. Membra igitur cccleftæfuntomnes crez dentes«Etquamuis in membris dignitas quxdam fttati^ excellctia, »ft tarnen inßmum in eccleßa membrum non minus uerum eccleßg gt;nembrum,quàm ßtfupremum.

Defcendimus nunc ad expofitione eins quod diximus eccleßam »ffe anfliflimam quandamconiumHionem focietatemtp, amp;c, Ac primo dicemus de coniunéiione quam eccleßa cum Chrifto habet, deinde de focietate membrorum ecclefiæ inter femutua. Coniunz Connîÿtur gi nos Chrifto fpiritu ac fide in communionc amp;:focietatem ard:ifli= talefia cS Uiam.attp adeo ipßdeo per Chriftum.utipfe uiuat in nobis, amp;nbsp;nos Chrijio, amp;nbsp;hleo.omniaip bona fua nobis communicet.fcriptura propheiicaSd fiturMcuta ^poftolica multis demöftrat 8( illuftrat uenuftifiimisallegorijs atc^ ip/r* Parabolis.Nuptiarum in primis.

Fingitenim nuptias intercedercinterfiliumdci, quemfponfum ®ocat,amp; ecclefiam quam appellat fponfam, ar^liffimam nimirum ^gnificans copulam.quacum Chriftoconiungitur ecclefia. Verba Apoftoli hoc cxplicabunt,qui Ephefqs ficfci ibit.Sic debent uiri fuas Eiligere uxores ut fua ipforum corpora. Qui diligit fuam uxorem, ^pfum diligit. Nullus enim unquam fuam ipßus carnem odio ha huitjimdenutritac foueteam,ficut df dominus eccleßa. Quoniam Wembra fumus corporis eiufdcex carne eius amp;nbsp;ex oftibus eius. Hu *us rei gratia relinquet homo pattern amp;nbsp;matrem,amp; adiungetur uxo fifusc,atlt;5 cduobusfietuna caro.Myfterium lioc magnum eft: uez rom loquorego dc Chrifto amp;nbsp;ecclefia. Hæc omnia Pauli funt. Con rogiumcfficiteduobus unum corpus : undeiubetur uir relinquere pattem amp;nbsp;matrem,amp; cohærere fuo corpori.Connubium enim non *xntum eftfœdus uitaf,fcd amp;nbsp;noua qua'dam concorporatio, omniz omtpfortunarumconiunólio amp;nbsp;nexus indiftblubilis,omniaqu£al teriusfunt.ceu proprium alteri communicanSiTalisquodammodo copula eft inter Chriftû amp;C ecclefiam.Chriftu.s carnem noftrâaftumz pfit,nofterfaftus per omnia, noftra infiiper caroeiusfa^}a eft,quK tarnen excôtaftu 3i confortio noftro nihil côtraxit impuritatis.Ipfe *nim (û fit fanftus fandorü,conceptus ex fpititu fando,ô( natus ex

Hi BWLïNGBRI RB8PON8IO It.

Mariauirgine, fandifîcat 8C purifiicat immundam ecclefîam fuan^ Sanéllfii abluens cam ab omnibus peccatis, SC contadu fuo conferens ip^ cat ecclefta fuam puritatem.fî modo non expers fpiritus fandiicredat ilium fib* Chrißus. ddeo datumcfTefanôlifîcationem.iuftitiam 8C tedemptionc,hfO^ ftolo iterum teßance, Eratis quondâ impuri, fed abluti fan AiH^ ti eßis.fed SC iuflificati eßis.per nomen domini lefu, amp;nbsp;per fpiritui« dei noflri. Hue referendum puto articulum fidei ex. fymbolo apoft® CreJimus lorum,Credimus enim fanftam ecclefiam catholicam.Confitemuï ttnam fan= his omnes per orbem terræ difperfos fldeles,efle unam focietateffl éiamecele fanólam quidem.hoeeftpurgatam àpeccatis perfpiritum fidfang“* fiain,noninnem Chrifli. Quodnonnullicontenduntin ecclefiam eflecredeB' inwn. duni.flneauthoreSd nulla id rationeamp;eiunt. Monuerunt hoc ante me amp;nbsp;ueteres SC neoterici fcriptores.Cyprianus enim in Expofit*®' ne fymboli, Non dixit,inquit, in fandlam eccleflam. Si enim addi'' diflet. In præpofitionc.unaeadem^uisfuifletcum fuperioribu^ Nunc autem præpofitionis fyllaba creator à creamris fecernitur. * diuina feparanturab Iiumanis.Aiiguflinusitem de fide Sd fymbol® , Iegit,Crcdofan(flamecclefiam,5dnon,lnfandlam ecclefiam. Et'“'* dem uerba citantur de Confecrat, Diflind.4.ca. Prima,quibus xet nos non credere in ecclefiam, fed in ecclefia conuerfantes credtf® in deum. Pafchafius quoqp lib.de Spiritu fanfto i.cap.i. Creditn^ ecclefiam,ait,quafiregencrationis matrem,non in ecclefiam quafit® falutis authorem. Qui in ecclefiam credit,in hominem credit. ^®'* cm homo ex ecclefia,fed ecclefia efle cœpit ex homine.Recede itafll ex hac blafphemiæ perfuafione, ut in aliquam humanam te xAtf^ debere credere creaturam : cum omnino nec in angelum necin’t* changelum fitcredendum.Imperitianonnullorum prxpofitio®^J IN uelutdeproximauicinaqjfcntcntia inconfequentem traxit* rapuit.ddexfuperfluoimprudenterappofuit.HrcPafchafiustC“'. liberàbeato Gregorio ualdeapprobatus eft. Sed SC Thomas nas in Secunda fecund.art.s quacft.t.de fide,Si dicitur,ait,Credo * faniflam ecclefiam,intelligendum quod fides noflra refertur ad ƒƒ, ritum fantflum.qui fandificat ecclefiamtut fit fenfus, Credo in fp* turn fanólumfandlificantem ecclefiam.Sed melius efl, SC fecund® communioremufum.utnonponaturibi IN,fed fimplit^tterd* tur,Sani5lam ecclefiam catholicamificut etiam Leo Papa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ^0

Aquinate fumpfimus.Iam quod in fymbolo Conflantinopohia patresconfitenturfecrederein fpiritum fan(n;um,qui

■t ftla// haiMKlài ifsigt;'hiijùtixtaaiaîa//, in unam fanifla SC apofto “ ■ecclefiam.noneumfenfum habet quem nonnulli fequuntur.

AD 10. COCHLEI REPLICAlVf. $ entm confîtenturfe credercpatres in unam cccicfiam.fedhoc potiuS confitentur, quod fpiritus fanftus.in quem creduntjoquutus fit per prophetas.in unam fandam amp;nbsp;apoftoïicatn ecdcfiam. Vimm ergo confitentur cfie utriufqp populi amp;nbsp;teftamentiipiritu.unum prophegt;' tarum fii apoftolorü fpiritum gt;nbsp;qui utrobicp ea quæ falutis funt eges rit in una catholiea ecdcfia. Vtcuncp uero hoe habeat, certum cft ian ftos credere in deum.nö in ecdcfiam :ac rurfiis credcre ecdcfiæ, qua tenus hæc ex fpiritu fanfto illuftrata, fponfifui uerbü fequitiir, atqj fequendum proponit.Sed hacc halt;flenus:redimusad coniunólionis myfterium. Hucpcrtinetaliaallcgoriadecapitcamp;inembris. Nam chrißut Paulus ad Ephefios,Deus,inquiii dedit Chrifto nomen fiiper omne caput ecs nomen,quod nominatur.nonfoluni infaeculo hoc, fedetiam in fu cltfiafmt, turo,amp; omnia fubiecit fub pedes illius, cum dedit caputfuper oz «nnia ipfi ecdefijc.quac eft corpus illius.toraplcmentum eius.qui o-' ninia in omnibus adimplet.Et iterum.Vir eft caput uxoris, quemad niodum SC Cliriftus eft caput cedefiæ, SC idem eft qui faluté dat cor» pori.En exponit paucis Apoftolus.xjuid fit efl’e caputeedefix, faluz tem uidelicet dare corpori. Quemadmodum enim caputin conftitu tione corporis humant, toti corpori uidetur fubminiftrare uim uiui fic9,ita ecclefia à Chrifti uirtute, operatione ac fpiritu percipitquod «ft ac uiuit. Prxterca libenter utüiur prophetæ SC apoftoli parabola chrifîui «dtficiiacfundamenti,cadem ipfafignificantesfocietatemGhrifti fundament amp;nbsp;eedefix. Nam fundamentum ipfum conftituunt Chriftum, cui tum teelt» ntox imponuntacfupcrftruuntccclefiâceuxdiffcium. Teftimonqs f,g, hoc fiet illuftrius. Apud Ifaiam fie legis,Sic didt dominus deus,Eccc 'go pono pro fundamento in Zion tapidem,lapidem probatü, anz gulum pretiofum,fundamcntum folidum, qui credit, no feftinabit. Eodem teftimonio ufus eftetiam dominus nofterlefus Chriftusper frequenter in fanéloeuangelio. Paulus certe,Fundamctum,inquit; aliud non poteft poni, prxter hoc quod pofitum eft, quod eft lefus Chriftus.Et iterum,Non eftis hofpites amp;nbsp;incolx, fed conclues fan= florum amp;nbsp;domefticidci,fupcrftruélifuper fundamentum apoftolo 'Um Sc prophetarü,fummo angulari lapidi,ipfi lefu Chrifto, in quo ^uatcunt^ ftruélura coagmëtatur, ea crcfcit in templum fandum in domino,in quo SC uos côxdificaminiin habitaculum dci perfpiris tum.Eaipfa fignificatiiïimcrepctit SC S.apoftolus Petrus in t.epift. öp.x.In euangelio dominus,Super hanc petram,inquit, xdificabo ccdefiammeam. Petra autem, Paulo intcrprete,Chriftus cft. Super Chriftum ergo impofîta eft ecclefia,Chrifto inhxrcns SC infixa, per Cliriftum infltuda ad otnnebonum, per eundeoi uincésetiam pot

b

H. 'BVLLINGÊRI RESPONSIO II.

Clrißusui tas inferorum.Ruifus Icgimus in euangclio dixifle dominum,Ego tw,r!ox pal futn uitis ucra.Sf pater meus agricola eft. Omnem palmitem in me mittf, non ferentem frudhim,tollit.amp; omnem qui fertfrudum,purgat,ut frudlum copiofiorem proferat.Hocinuolucrum eft,fequiturinuolu cri explicatie,lam uos mundi eftis propterfermonem quern loquu-* tusfum uobis.Maneteinme,amp;egoin uobis. Sicutpalmes non po teft ferre frudfum àfemetipfo, nifimanferitin uitc : fic amp;nbsp;uos nifiio memäferitis.Egofum uitis,uos palmites. Qui manet in me,Si egO in eo,liicfertfru(n:ummultum, quia fine me nihil poteftisfacere. Si quis in me non manferit,eielt;flus eft foras ficut palmes,Si exaruit. Si colligunteos,amp; in ignem conijeiunt Siardcr. Verbis amplioribiiS 8i explicatioribus non opiner efleopus.Quis enim nonintelliga^ fpiritu per fide nos Chriftoinferi attp coniungi,atçperconfequenï omnibus donis Si bonis Chrifti nos communicaretEiufdem natu/ rac funt uitis Si palraites:atlt;ß ilia Iios irrigat; unit ergo cum Cluift® flint fideles,quos fuccu, fpiritu inquam fuo irrigat Si fru^ftificat, ut fruftus bonorum operum uarios proférant.

f'iiu-ulum Ex his patere arbitrer ecclefiam, id eftcœtum fi'delium, effecon'' ijuoconiun iunftionem huiufmodi.quaillam fibidominus aróiiflimecopulaquot; ÿtur eccle uit,omnia bonaipfiimpartiens,ipfamlufträs any purificans,inipfi* fiàchrifio. uiuens.animansacuegetans ipfam, adproferendos uerebonorun»

operum frudus. Etquanquam ex tota difputatione.non obfeurein claruerit fidem ac fpiritum illiid efie uinculum, quo ecclcfia Chrift® coliçretatq; coniungitur, fubijeiä tarnen nihilominus de hac cadem reunumatt^ alterum euidensfcripturcteftimonium. PaulusadR® manos s.Siquis,inquit,fpiritum Chrifti non habet, hic n5efteiusgt; Et quicuniÿ fpiritu dei ducuntur.hifuntfilij dei.Qiiod ft filij,ig““*' Si hærcdes.Hæredes quidem dei,cohærcdcs autem Chrifti. Cui requot; fpondcs loannes in Canonica fua. Per hoc feimus, air, quod manet innobis,e fpiritu quern nobis dedit. Etiterü, ExhoccognofeimuS quod in eo manemus,Si ipfe in nobis.quoniam defpiritu fuodedit nobis.Rurfusapoftolus Paulus,Chriftus,ait,inhabitat perfidem it* cordibus ueftris.Cui iterürefpondens loannes,dicit, Quifquis conquot; feftiis fiieritquod lefus eft filius dei,deus in eo manet, Si ipfein deo. Eft autem confiteri proprijlTimum fidei opus.Proinde fpiritu per fi» dem ceu uinculum coniungimur Chrifto regi domino Si capi« no ftro.Hoc uinculo qui caret, hoc eft, qui fpiritum Chrifti non habet, uiua^ fide in Chriftum deftituitur.non eft confers focietatisfaniflo Tum.tietp membrum eft corporis Chrifti, diferteipfo teftantedomiquot; lio,Si quis in me non manferit,eieftus eft foras ficut palmes, 5i

JD IO. C O CHLBI REPtiC ÀM,’ $

coIliguntcos,K in ignem conijciunt,8i ardcnt.Rurfusuero apoftolu5 Ioannes.Deus,inquit,charitas eft, ôi qui man« in chanta te,in dco manet,amp; deus in eo.Proindc diledionem quo^ delà fidc ^ipiritu non feparamus.

lila qui rede incelligunt, SC aperciflîmis uerbis dei credunt, cer/ aefi tiuntqudmcraflus amp;. blafphemus fît error Romanx,hoc cil, mullt; ej]e caput lorum errorum fedis.aflerere audentis,Papam,id eft hominem pcc* ecclcftie, cati,e(re caput militantis per totum terrx orbem ecclefîæ. Caput cor porifaluté dat,eam prxflat fcilicet ecckfiae,pontifex Romanus. Cas piticoniungitur corpus,Chriftoecclefiafpirituac diledioneperfïz dem.Quis uero talem copulam, nifî ter facrilegus, pofuerit inter mt litantem ecclefîam ô(. flolidum atlt;^ blafphemum illud caput Roma Hum^Nondiffimili infania ufurpant fibi Cardinales, epifcopi atç pralati cccicfia: Romanx, ecclefiæ Chrifti nomen amp;nbsp;primatum in eccleiîa:cum plericp illorum operibus fuis teftentur q parum aut nû hil hdci in Chriilum habeantradeo ut uideri poffint ne ultimîiquk dem in ccclcfîa locum, nedum primum obtinere. Quid quod bea lus Petrus, cuius ifti fefalfô iaditant fuccefTores.fcriptum reliquit, f Presbytères qui inter uos funtobfecro,qui fum amp;nbsp;ipfepresbyter, aç leftis afdidionü Chrifti, atlt;^ idem confers gloris quæ reuelabitur, Pafeite quantum in uobis eft gregem Clirifti, curam illius agentes non eoade,fcd uolentes,non turpiter affedâtes lucrum, fed propen fo animo,ncqt ceu dominium exercentes aduerfus cleros.fed fie ut fi lisexemplaria gregis.Adeundem modû S.Paulus dixit, Sicnos sefti luethomo ut miniftros Chrifti, 8i difpenfatorcs myftcriorum dei. Itcm,Ego uero teftem deum inuoco in animam meam,quod parcës nobis nondum uenerim Corinthum,non quod dominemur uobis nomine fidei.fedadiutoresfumusgaudqueftri. Verum omiffishis, ad Chrifti ccclefiam reuertamur.

Ecclefia corpus quoddam eft,quodficut Paulus dixit, ex multis Colitfent conftituiturmembris. Haecautem inter fe cohacrent per confenfum interfeméa religioniSjpcrfpiritus unitatem,âd præcipuepercharitatem. Nafci^ ira eccles lut ilia confenfio inter fe membrorum,cx cômunione Chrifti. Quia prr chtt enim hic ccu dominus ecclefiæ, rex amp;nbsp;caput unicum,omncs fideles ntfjtcm, fibiaptauit in membra.filios.fratres amp;nbsp;cohxredes,non poteftodifTc ecclefia fponfi fui fponfam,membra,filios Si cohæredes,imô diligit eosirapenfiftîme.Ioanneapoftoloatteftanteattp diecte, Omnis qui diligit eum qui genuit,diligit Si eum qui natus eft ex eo. Si quis dk xent,diligo deum,Si fratrem fuum oderit,mcdax eft. Qui enim non diligit fratremfuum.quem non uidit, deum quem non uidit,quolt;»

b i

H. BVLLINGERI RESPOHSIO IT.

modopoteftdiligcre^Hancunionccongruentiamiÿ ob oculos qut fi obijcere uokns apoftolus.utiturparabola membrorum in corpolt; Corptumy re hominis ad Romanos fie feribens, Quemadmodum in uno cor* fiieum. nbsp;nbsp;pore membra multa babemus,membra uero omnia nô eundem h»

bent aAum,fic multi unum corpus in Chrifto fumus.figillatim aU'' ttm alif aliorum raembra.Idem in n. prioris ad Corinthios copio^ fius fignificantiusip eandem capitis amp;nbsp;membrorum amp;nbsp;horum prac' cipue parabolam exponens,ac^ elegantiiTime expoliens teftiiîicacur infer ima ddfumma eccleiîæ membra fummü 8i congruentifTimuni ciTeconfenrum,rolicitudinem fedulamfi^ auxilium iïdiflimum. Et breuius etiâ teftifîcans idem cbaritate fandos in terris conneâi, An*' te omnia, inquit, charitatem, qux uinculum eft perfcifhonis,tenete. Vtriuft^ autem coniundionis Sf noftræcum Chrifto per fpiritutn ac iidem,df omnium inter fe fanftorum percharitatem mentioncni faciens apoftolus loannes in Canonica fua,Quod uidimus,inquir. Si 2udiuimus,annunciamusuobis,ut Si uos focietatem fiabcaiis nO bifcum.ôi focietas noftra fit cum pâtre amp;nbsp;fïlio eius lefu Cbnfto,amp;Ci Fn4 eß ea nbsp;nbsp;Hæc ecckfia dei fandla,amp; unica Si catbolica,id eft uniuerfalis ap

tMica pellatur.qiiia non licet inuenire plures.De bac ecckfiæ unitatc egtt Chrifli ec: giedifierens beams Chriftimartyr Cyprianusin Trad-deSimpIi-* flefia, nbsp;nbsp;nbsp;citatepracl.Ecckfia una eft,inquit,qux in mubitudinem latius inert

mentofœcunditatisextenditur. Quomodofolis multi radif, fcdlu' mcnuniim:amp;; rami arboris multi,fedrobHrunum tcnaciradicefuH datum. Et cum defonteunoriuiplurimidefluunt, numerofitas licet diffufa uideatur exundantis copiæ largitate, imitas tarnen feruaiuf in origine. Aiielle radium folis a* corpore,diuifîonëlucis unitas nort tapit. Ab arbore frange ramü,fra(flusgerminare non poterit. A fön' te præcide riuum, prxcifus arefeet: fie Si ecckfia domini luce perfu* fa perorbem totü radios fuosporrigit, unü tarnen lumen eft,quod ubiqj diffunditur,nec unitas corporis feparatur : ramos fuosin unt-' uerfam tcrramcopia ubertatisextendiuprofluentes largiterriuosla' tins expandit,unum tarnen caput eft. Si origo una, amp;nbsp;una mater fœ i cunditatis fucceffibus copiofa.Etreliqua. Verridchacunitatceccle^ fix non tantu humana, fed diuina quoç babemus teftimonia.Nant in Canticiskgimus.Vna eft columba mea amp;nbsp;pcrfelt;fia mea.Qno^* mirum refpiciens Paulus ad Ephefîos, dixit, Vnum corpusSi unus fpiritus : qiicmadmodfi Si uocati eftis in una fpcuocationis ucftrx, Vnus dominus,una fidcs,unum baptifma, unus deus Sipaterora^ nium,qiii eft fuper omnia. Si per omnia. Si in omnibus uobis.Tam «fi ergo ecckfia propter diuetfa accidentia in multas diuidatur ipe-*

*D IO. C O C HLEI RBFLIC A M. 7 tïes.docendi gratia,reuera tarnen manet una uera ecclefia.Idquo in ttlligaturrciflius, percurremus fuperiores ecclefiæ noinenclaturas fi Ue fpecies, Vniuerfalis ccclefia compreliendit omnes qui profitentur Mali O' cu3gelium,etiam hypocritas. Qiioniam uero de his dicitapofiolus pocrita in loannes,£xieruntex nobis.fed non erant ex nobis.-quts non uideat tccUfia, Unam perpétué manere ecclefiam fandorum, quae adeo non feindi ejuod pale/t Uir,Slt; in plures partes diuiditurhypocritaiumapoftafiafeu reuelaz intritifo, tione potius, ut magis reddatur purgatior^ Religiofifiime enim S. Auguft. lib.7. contra Donatiftas cap. ri. putat malos efiein ecclefia quod funt paleae in tritico,zizania in regetc,proditores inter clues,et profugi inter milites. Atqui manifeftum eft triticum reddi purius,!« tiorem fegetcm,ciues tutiores,militeslt;^ fortiores, quando difeedunt »b ijs paleae, zizania, proditores ac profugi. Specialibus porro fine particularibus ecclefijs.fic non fcinditurecclefix unitas, ut regnum non diuiditur copia plurimarüurbium. Nam ex pluribus urbtbus Wnftituiturregnum,quemadmodumex pluribus membrisconfit torpus integrum.Rurfus eandem efl'e fidem,eandem ecclefiam eo.» futn qui ante Chriftum amp;nbsp;qui poft Chriftü £uere,iliud euincitquod S.Petrusaitfpiritum ChriftiftiilTein prophetis: amp;quod S.Paulus Corinthijs fcribit patres omnes eandë efcam fpiritualem corned!ftiej omnes eundem potum fpiritualem bibifte:bibifteautemdefpiriz

*uali quxipfos comitata fitpeira,petram fuifle Chriftum. Netp ue.» to plurcs funt uinex,fed una duntaxat uinea domini eft,in qua agri tolae alii 8i alii diuerfis fub temporibus laborant.Quibus uero in re bus differamus à ueteribus,aliàs fxpius diëium eft.Iam uero Trium phansecctcfia,non aliud nadia eft caput,aliud milita ns. Videt quû dem hxc in fpecuio,quod ilia cernit de iacie ad amp;ciem. Nec ceftat in fanftischaritas. Vnde fitutunum fitperpetuocorpus,unaecclefia beatorum 5ë beandorum. Ideo Apoftolus ad Hebrxos de patribus loquens,dicit,Omnes hi teftimonium promeriti perfidem, non ac** ttperuntpromiflionem, quod deus de nobis melius quiddam pro--nidit.Itanon fcinditurecclefix unitas,quia alia uifibilis, aliainuifi^ bibs dicitur.Nam fi uifibilis, fidem inuifibilcdei donum habet,ea« dem eftcuminuifibili non diuerfa. Prxterea utmalignantiumuna Tmpierum eftecclcfia,ita unaeftduntaxatpiorum.Efleautem unum corpus o-« eflutstm mnium ab exordio mundi impiorij,illudarguit maxime, quoddo-- corput, minus apud Matth.dixit,Venietfupcr uos omnisfanguis iuftus.qui Ccnfolatio effufus eft fupertertam à fanguine Abel iufti,ufq? ad fanguinem Za fxfo tjiicd charix filtiBarachix,quemoccidiftis inter templû3faltare,6ëc. Ha^ ww fflea^ bet autem confolationisplurimum illud quoduna duntaxat eft sc^- tho’ka era

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 5 cleßa.

H. BTLLiHïïRI RÎSPOmiO

clefia. îndeenitncolligimus nos amp;nbsp;Clirifti domini K omnium afr cxordio mundi faniflorum effe focios atcp cohscïcdes.amicos atquc domefticos. Imd tanci ecclefîzfuzcommunioaem facit dominus* ut pro transfuga SC defertorc religionis cum habcat, quicun^ fe fe-' parat à Chriftiana focietate:fed 8C eius authoritatem fic commcdat* ut dum illa uiolatur, fuam ipfïus imminutam cenfeat. Quzcuntp* ait,iigaueritis uel folueritis in tcrra.ea et in cslo ligata folutatp crût' fchifmatici funr,qui licet nihil in dodrinz fynceritate fïdeiue artt s'M ‘}uiff fdlis aberrent,fcparant fe tarnen ab hac ecclefîæ unitate, quz deunt rite colit,S£ uni omnia tribuic,ab uno omnia petit,unum audit,et in unicofîlio omnem plenitudinem quzrit.Etenim uniras ifta ecclefîf confiait primo in communione Chrifti capitis SC membrorüin fpi^ ritu per fîdem.qua ita coniûgimur Chrifto,ut ipfe nobis omnia bo* pa fua communicet, SC nos eius uita iuftifîcatione SC fanflifïcatione participemus.uelutii; membra ab unicocapite pendeamus, ab uno omnia poftulätes,uni omnia tribuentes.ac foli fpc SC dileftione ml xinjaadhærentes.ScindunthanccorporisClirifti cöpagem.quialP biquàmin Chrifto falutem docent ôCquærunt. Conlîftithxcec clefiæ uniras amp;nbsp;in dotfhinxfanz.éuerbo deipetitx, unanimicon* fenfu.in firma ueriratis obferuatione.fîdeliip obedictia,deniçp in re* iigiofo dei cultu Icgitimofacramentorum à fponfo traditoruni ufu. Oe ritibus in ecclefia à Tandis non odiofe SC pertinaciter rixa* HiereticKt tur. De quarc moxdiccmusqusedam. Qui iam contra fcripturam, UHÎt.'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbum dei eft,contra fidei articulos, cötra^ ccclcfix uerbo del

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natx SC nutritx dogmata fana, exfua opinione ucl humana eledio

nc,diuerfa SC aliéna rccipit,del!git,tradit, fedatur,amp; pertinaciter reti nens defendit,haereticus cft. Præterea confiftit ecclefne uniras in una nimi amabili SC charitate plena communione, inip officqs charita* ris fandorum,qui amorc,ftudio,confilio SC auxilio ita inter fe coh* rent,8f mutuo feiuuât,fîcuti membra hominis in corpore humano. y ndc ApoftoIus.Suftinentes inuiccm, ait, in dilcdionc, fatagentes feruare unitatem fpiritus,in coniundione pacis, amp;c.

Btcltftd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccclc(ia,ita per totum terraru orbcm dicitur difp^f''

fwl/i loco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alligata.Ideo eiîi loannes in euangelio dicit,mortuunt

filliiiata. filium dei,ut filios dei qui erantdifpcrli per orbcm,congregare» in unum.Stuiti icaqp fuerunt Donatiibe hxretici, qui ccclefiam certo affixerunt loco,a(rerentes nullibi efle ccclefiam, nifi apud fuo illo er rore infedos homines.Quibus parum diflimiles funt Romanenfts noftri, qui amp;nbsp;ipfi nullam in orbe ucram Chrifti ccclefiam agnofcut, IÛ1Î qu« fc prius fubieccrit fcdi Roman«, Sed lucc iftorü hominui^ tyrannis

Äb IO. c o CH LEI REPLI C AM, 8 lyranniseft.Veritas canonka æquat omncs pertotum terrae orbem Af^ualet ecclefias Chrifti.NonhæciUiautilIalnùcdominaricupit.incharp ecclefiit c? tateomnesfemutuocompleftuntur. Si Chriftum omncs,caput,rez eccltfiarü gern amp;nbsp;pontificem fuuin agnofeunt amp;nbsp;celebrant. Eadem ueritas ec: nünißri^ clefiarum ininiftros omncs acquat. Teftatur omncs eiufdemeflt poteftatis,dignitatis honoris^: nifi quod alij altjs excellentiora doz na confequuti funt.Atlik maxime ualet uerbum domini,Quicun^ Uoluerit inter uos magnus fieri,fit uefter miniftenSi quiuolueritina ter uos primus efl'e.fit uefter feruus.Huc pertincre uidetur illa fanfli Hieronymi Celebris adEuagrium fententia,Nec altera Romanac ur bis ecclefia,altera totius orbis exifiimanda efi.Et Galliae, Si Britan* nijc,amp;AFhrica, amp;Perfis, Si Oricns,Si India,amp;omnesBarbaracn3 tiones.unum Chrifium adorant, unam obferuant regulam uerita* tis.Si authoritas quarritur,orbis maiorefturbc. Vbkunep fucrit epij= fcopuSjfîueRomæ.fiue Eugubij.fiue fionftätinopoli, fiue Rhegif, fiue Alcxandriar.fiue Tanis,einfdem meriti, ciufdem eft Si facerdoz fij Porentia diuitiarü,d^paupertati$humilitas, uel fublimiorem uel inferiorem epifcopum facit. Caetcrum omncs apofiolorum fucceflb tes funt. Hare il le. Et quanquam idem in eadem epiftola dicat prefz lgt;yteros unum aliquem ex fe elegific,quem in excelfiori gradu colz iocarint,in fchifmatis remediü.quot;id tarnen nihil pro ea facit fede, quac ’ multis hodie adoratur, Nam ut uni Romanar fedi non fubditom fts perorbem ecclefias,ita humana eftinuentio, amp;nbsp;fine hodie caret; ®b quem ftabilita eftSedent enim in fede illa,qui difpergunt magis Anàm colliganr.qut fibi uendiiâtquæ Chrifti funt, 8i fuas leges pro Chrifti uerbo ccclefiar obtrudunt, Antichriftum non Chrifium noz fcisreferentes.Dequaredixiquacdam in cap. 27, Si 1$, Refponfîoz ’'is mear primx.

Cartcrum baud difficile crit,ex his quar allata funt haclcnus,colli VnJt Sfi'e,undeoriaturautquomodoplanteturautetiam confcructurec turfccler lt;lefia.Oriturnoneterra,autdifpenfatione,uoluntate amp;fauoreRoz f!a,t}uomo3 manipontificis.fedperfpiritum amp;nbsp;uerbum dei,c'eerie.Si enim eecie do flante3 fia catus eft fiue colletflio omnium credentium,fi fide Si fpiritu con t«rlt;? cc»» iungiturcum Chrifto : fpiritu item, unitate fidei Si charitate cohaez ftruttwr» ret cum omnibus fanftis,fpiritus autem, fides amp;nbsp;charitas dona funt tcrleftia.oriturccrtèecelcfiaè carlo. Rurfus,Si fides exauditucft,auz ditusautepcruerbumdei:fiitemecclefiaredediciturgcncrariè uer bo dei,eertèex deo nata redifiime creditur. Paulus cm dicit,In Chti ftolefu per euangdium ego uos genui.Et Petrus, Rcnati eftis non «X feroine mortal»,kdex immortali per iermonc uiuentis dei Sc ma

H, B VLLIN GRRI RSSPO NSIO If, neniis in æternum.quodilludipfum uerbum cft, quod pereuanglt; lium dflatum eft ad uos.Eodem autem ucrbo dei plantatur, regitur SC conferuatur ecclefîa.quo generatur.Nam Apoftolus iterum dicit» Chriftus dédit alios quidé apoAolos^alios ucro prophetas, alios au tem euangeliftas.alios autê paftores dodorcs ad inftauracioncm fandiorumin opus adminiftrationis in ædifîeationc corporis Chrb fli.donecperueniatniis omnes in unitatem fïdei SCagnicionis fililt; dei,in uirum perfedum, in menfuram ætatis plenéadultæ Chrifti. ut non amplius fimus pueri,qui duéluemus SC circunferamur quo/ uis uento doôirinæ per uerfuciam hominum,per aftutiâ,ad circum/ uentionem impofturæ:fed ueriutem feôbtnccs in chariute, adolefca mus in illu per omnia qui cil caput.nempe Chriftus : ex quo totum corpus dum coaptatur S/L compingitur per omneni commilTurant fubminißrationiSjiuxtaatflum in menfura, uniufcuiufq; partis, in'* cremétum corporis fecit, in sedificationem fuijpfius per charitatem« Hxcde illo haCtenus ex fcriptis protulimus apoftolicis, quomodo plantetur attp conferuetur ccclefia. Proinde non ædifïcabitur neque conferuabiturecclefia Chrifti ullis hominum uel armis uel confîlijs aut praâ:icis,Dominus enim colledlurus ex toto terrarum orbe ec/ clefîam catholicâ.non cmifîtmilites,fedprædicatores uerbi fui, qui gladio uerbi dei muodum Chriftofubigerent. Quin ipfe ChriftuS non alio gladio,quàm fpiritu oris fuidicitur iugulaturus Antichri/ ftum.Et Paulus apoftolus Corinthqs fcribés,dicit, Cum ego ad uenircm fracres,non ueniebam cum eminentia fermonis acfapicquot;/ tiæ,annunciâs uobis teftimonium dei, N on enim me iudicaui quic*' quamfcirc internos, nifilefum Chriftum, 8C hunccrucifixü.Etpr* dicatiomeanoneratinpcrfuaforiis humanæ fapicntiæuerbis/«^ in oftenlîone fpiritus fiC potentiar, ut fides ueftra non fit in fapientia liominum,fedin potentiadei.

Qjwmodo nbsp;nbsp;Hscc autem ecclefia,quæ fpiritu,fide ac uerbo Chrifti nafcitur,re/

ttclefia gitur ac conferuatur,non errat (de fidei doftrinælp erroribus, non Cbr^inon uitæ 8C morura uitqs loquimur) non quia hominum colleftio eft» errrt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed quia Chrifti ecclefia eft,ea inquam, de qua ipfe dominus lefus di

xit,Oues paftorem fcquuntiir,quia nouerunt uocem eius. Alienura autem non fequentur, fed effugientab eotquia non nouerütuocetn alienorum.Ideo ôC Cyprianusdeipfalegiturdixifle, Adulterarino poteftfponfaChrifti,incorfUptaeftfiCpudica. Vnam domumno/ uit,unius cubiculi fanftitatem cafto pudore cuftodit. Alioquienitn illudfcripturacfemperuerum eft,Omnis homo médax,folus autem deus uerax. Quia er!?o ucra SC fanôia Chrifti ecclefia in nullo fuum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequitut

ÄD IO, COCHLBI REPLICAM, liquiturarbitri», fed ubiqj S(. in omnibus ab uno dei uerbo dcpenx det,in quo nullæfunttenebrx,erroresnulli,ideo diciturnon impie, ecclefiam Chrifti non errarc. Nam K Paulus ad Timotheum fcriz pfiî, Hrc ad te hadenus dcdi, ut noris quomodo oportcat te in dox mo dei uerfari.quac efteccleßa dei uiuentis,columna amp;nbsp;bafis uerita^ fis. Quarcobfccrocolumna Sibafîs ucritatis'fquiainnititurfuper Ecclefiact undamentum apoftolorum 8C prophetarum, fummo angulari la^ /«na o- bas pidi,ipfi lefu Chrifto.qui eft petra Si ipfiflima ueritas.Proindcreue.' fisueritas ra amp;nbsp;proprie ipfum dei uerbum.quo regitur ecclefia.eft columna tis, bafjs ueritacis:eft amp;. ecclefia propter uerbum dei,cui innititur.colum na amp;nbsp;bafis ueritatis.Iccirco quæcurn^ iudicat ecclefia,fecundum uer bum Chrifti iudicat: 6ifineuerboac contra uerbum Chrifti, nihil omnino iudicat:fubijcii fefe in omnibus regulæ uerbi dei,nullibi iîz bi imperium uendicat in uerbum dei.Huc pertinet euidentiffimum illud de fpiritu uerbo amp;nbsp;ecclefia Chrifti iiaticinium apud Ifaiam in cap. fp, Hoc eftfœdus meum cum cis, Spiritus meus qui fuper te eft;

amp; uerba mea quæ inferui ori tuo.nunquâ excident de ore tuo, nelt;ÿ de ore feminis tui,necß de ore nepotum ac pronepotum tuorum, ait dominus,ufqj infempiternum. Et hacratione ecclefia amp;filia eft ôC •nater.Generaturcnim ex uerbo,générât atep nutrit code dei uer-' bo. Vnde reuera mater fidelium ecclefia, magni fi t à pqs fuis filqs. Quo nimirum illud Cypriani pertinet, Habere iam nô poteft deum pattern,qui ecclefiam non habet matrem.Hæc nos deo feruat,h:cc fi hosregno,qs gcHerauit,afl*ignat, Qiiifquis ab ecclefia fegregatus, adultéra: iügitur.à promifliis ecclefiæ feparatur,amp;c. Porto ecclefia q Ecclefia^s fpiritu 8C uerbo Chrifti nci]? orta eft,nccprcgi{acc5feruatur,cahaud fequésuera quaquam mereturdici ecclefia Chrifti fanfta, atteftâte herum domi bum dei, no in euangelio, atqj dicente, Qtti ex deo eft, uerba dei audinunde tonfequens eft eos non efte exdco,qui uerbum dei non audiSt. Nez gat idem dominus ludæos fuas effe oues, nec alia cauflam allcgat, nifîquod uerbo fuonetpcredantnetp obfequantur. Exquibus omz nibus nemo eft qui non colligat,qualis ilia fit ecclefia, qu« non mo do uerbum dei non audit,fed credentes uerbo euangelij perfequitur atç extinguit,infuper amp;nbsp;humanis traditionibus tota innititur. At ea hodie fibi uendicat primatum amp;nbsp;imperium in uniuerfam Chrifti ec clefiam. Verum de tali loquefts dominus,pronimciauit. Quare loz quelam meam. non agnofeitis ï quia non poteftis audite fermonem meum. Vos ex patte diabolo eftis, amp;nbsp;defiderqs partis ueftri uultis ob fequi.Ille homicida état ab initio,Sf in ueritate non ftetit,quia nô eft ueritas in eo.

c

H. BVLLINGERI RESPOKSIO IT.

Qpîfcwf «4 Verum omifTis iftis.pergamus clarius demonftrare Verbo ChrP gno/fdtwr fti amp;nbsp;fide in Chriftiim ceu nota certiflima infîgniri ecdefiam.hoc eft infigritano pauld fignificantius explanare.quibus notis defignarit nobis domi Vsftcltfia. nus ueramfuam uifibilem^ ecclefiam.Solusquidemdeusinuifibi-' km ecclefiam nouit,qui uidelicet fihtfui, qui fint perfeueraturiin fînem uf(p:quia tarnen utileeft fcire, qui nobis habcdi pro filijs dei, deus bac in parte fe nobis utcunçp accommodauit.Fitkm ex charita te amp;nbsp;pœnitentia uoluit æftimarc, utpro ecclefiae membris agnofca-' mus.quifîdei aperta confefiione,pccnitenti uita, amp;nbsp;facramentorutn participatione eundem nobifcum deum amp;nbsp;Chriftum confitentur. Vbicuntp ergo purum uerbum dei,non comipto amp;nbsp;deprauato, fed genuino 8i orthodoxo fenfu prxdicatur Si auditur : ubi uera uiget pœnitentia 8^ remifiio peccatorum in nomine Chriftizubi facramen ta legitime ex inftituto Chrifti cxercentur ; ubi funduntur per Chris ftum ad deum pattern preces fideles ; ubi inquam eft fidelis Si iugis adoratio, inüocatio Si cultus jcterni dei,ibi eft uera Chrifti ecclefia. Audiamus de his teftimoniadiuinaamp; Humana. S.Paulus, Chriftus, inquit,dilexit ecclefiam, 8C femetipfum expofuit pro ea,ut illam fan ôificatam,mundaretlauacro aquæ,per uerbum, utadhibercteamfi bqpfi gloriofam,ecclefiam non habentem maculam aut rugam, aui quicquam eiufmodi,fed ut effet fanfta Si irreprehenfibilis.Habes in his internas 8^ externas fanélæ catholicæ ecclefix notas. Interna eft fandificatio, Chrifti fanguine gratuito fedla, Si per fidem accepta. Externx not» funt Verbum Si Lauacrum aqua::quibus Verbi Chri fti prædicationem Si facramentorum difpenfationem intellexit. In 3,.ad Timotheum i.cap.idem dicit, Solidum fundamentum dei flat habens fîgnaculum Hoc, Nouit dominus qui fint fui, Sd difcedatab iniquitate omnis qui nominat nomen Chrifti. Prxterea legimus in Aélis apoftolorum.ludæos audita prædicationc S.Petri.compüdos cfrecorde,acdixifreadapoftolos,Quidfeciemus^ Petrum uerorc.* fpondifre,Refipifcite,8d baptizeturunufquifi^ueftrum in nomen le fu Chrifti adremiffionem peccatorum, 8d accipietis donum fpiritus fandli.Etiterum,Etantautem perfeuerantes indotfirinaapoftolo/ rum,8dcommunicationefeubeneficcntia,8dfia(5lione panis,acpre cationibus.Habent fideles in pauculis Hifce certiflfimas fand« Chri fti ecclefîæ notas,atip adeomanifeftas, ut nulla opus fîtrepetitione. De Ecclefia hac Chrifti uera difputans uetus fcriptot Ladantius lib.

ExiMecî Inftitut.j'.cap.jo.SoIa,inquit,catHolica ecclefiaeft, quac uerü cultum tltfta chri retinet.Hic eft fons ueritatis,hoc eft domicilium fîdei, hoc ternplum fit nulla fa dei,quo fi quis non intrauerit,uel à quo fi quis exiueri^ à fpe uine ac

AD 10. COGHLEI KSPLICAM? 16 falutis ætcrnae alicnuseft, Sed quia etiam hæretici fuam catliolicam ccckfiatn effe putant,fcicndu eft illam efte ueram, in qua eft religio, confeflio Si pœnitentia.quaî peccata óC uulnera, quibus eft fubiedla imbecillitas carnis,falubriter curat. Cyprianus quoqp martyr de Sim pl.præl.Quifquis.inquit.ab ecclefia fegregatus, iungitur adultéra?, à promiftis ecclefîæ feparatur. Nee pertinetad Clirifti præmia,qui re linquit ecclefiam Chrifti,aliénas eft,proplianus eft,hoftis eft. Habe« re iam non poteftdeum patrem,qai ecclefiam non habet matrem.Si potuit euadere qui extra arcam N oc fuit, Si qui extra ecclefiam foris. faerit,cuadit,8ic.Huc peninet quod S. Auguftinuslib.aduerfus Fau flum Manicheum 19.cap.11.in hxcuerbafcribit, In nullum nomen religionis feu ucrum feu falfum.coagulari homines poftiint, nifi ali 9uo fignaculorum feu facramentorum uifibilium cöfortio colligen tur.Attp idé author non uno in loco ficut Si Tertullianus facramen ta ilia Chriftianx focietatis recenfens.numerat non feptem illa papt fiica,fed duo Chriftiana,Baptifmum Si Cœnam dominicam.

Hic tarnen illud in primis obferuandum erit,multos efle qui fine Nó omnet fide,ex hypocrifi,uerbuin deiaudiunt,in cœtu facro intente orant,fa in ^busnos rtamencis quo^ participant,fed ideo non funt membra ecclefix fan tx extern« fta, tametfi notxin his reperiantur externx. Nam huiufmodi, in inuemunï naptqs fedent inter inuitatos, quoniam uero ueftenuptiali non tur.chrifli funt induti,proiiciütur in tenebras exteriores.RurfuS carent alq no-’ funt,ta- ceo Hs externis eccleßx,non audiunt externam uerbi prxdicationc, non fM. participant ecclefix facramentis: non quod hxc contemnant, fed $ tn captiuitate detenti,8i uiuculis impliciti, aut alia quapiä neceifita« teimpediti,iUudaudireat(^ hxc percipere non datur.qugalioqui Si ®udire Si percipere ex animo defiderant : 8i cum licetfummo cü ani Oti gaudio fréquentant: atç hi nihilominus funt fanfta ecclefix fan ftæ membra.Excmplü uiuum habes in Daniele 8i focijs, qui in Ba fiylonem abduft i, alien i^ à facris 6i ccctibus populi dei,deo diledli 8i accept! erant:cum interim Hierofolymis complures quotidie fa.-cris intereftentccctibus, qui nihilominusabominatio erant deo. Id quodhauddubiehodiequo^ fit. Multi cnim reperiuntur in Tur« cia,Grxcia,Afia,Acthiopia 8i Aphricaferui lefu Chrifti, qui à facris Chriftianorum pertyrannidem Machometicam exclufi, nihilomiz nus membra funt ecclefix : cum interim complures inter nos inucz nias,facris noftris participantes exhypocrifi,qui nihil minus funt, 3 quod audiunt Chriftiani,

Ex iftis autetn ceno poifumus colligere,ecclefiä ut loco nulli, its neep externis alligari notiszquas tarnen, utpote à Chrifto traditas ac

H. BYLLINGERl RBSPONSIO IL

«ptaslt;5 ab apoftolis fi'deliter 8C religiofc,cuin licct, ufurpatatlt;ÿ lt;:«•' bentîbut Aodit.Âlioqui ab initio in ufu amp;nbsp;accommodatione externorum ri* mmodiofe tuummagnaufaeftlibertate.imópauculisadeo^ nullisferè fernen er perfintfî pfam ceremonijs innexuitac onerauit.Et cum ritus nönihiliam ex-* «iter rixan treuiflentjinuenti tarnen funtuiri pij amp;nbsp;prudentes,qui utlibertaten» turfanäi in illis uakre,ita omnes rixas propter illos procul abefie uoluerunt. in enltfia. Demoderatis adhuc ueterum ritibus nihil de fuperftitionibus Pap® loquor. S.Auguftinus de hac re grauiter ad lanuarium difputans» inter alia egregie dicit.N ulla difciplina eft in his melior graui ptu« dentiep Chriftiano,quàm ut eo modo agat, quo agere uiderit ecclc'' fiam.ad quancunep fortedeuenerit. Qiiod enim neiy contra fideni» ne^ contra bonos mores iniungitur,indifferenter eft habendum, pro eorum interquos uiuiturfocietateferuandum eft. Idem mox ite rum, Eccleßa dei inter multam paieam, multac^ zizania conftituta multa tolérât,amp; tarnen quæ funt contra Edern iiel bonam uitä,non approbat,nec tacet, nec facit, Hæc haften us de nods ecclefiæ Chtu ftianæ.

QjiitKi oc nbsp;nbsp;Dicendum porró quibus fefe rebus impendat,quibus occupetur,

tupetur (y autquid operetur ecclefîa Chrifti catholica. Adorât deum in elfen'' 5«id opere »3 unum,in perfonis trin5,adorat autem in fpiritu Si ueritate ; cun'* ftvrecclc: dem colit rebus fpiritualibus Si puritate, quibus ipfum deleftari no fl«», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uit.Exercet fe in fide Si uerbo dei indefinentcr.meditatur in lege dei

excelfi. Amatcoctus Si congregationes fanftas:amatprçdicationent uerbi dei,qua Si deleftatiir Si afficitur maxime. Orat intentilfime» deum pattern inuocat per Chriftii mediatorem, huius bonitatc Ian dat ampliirime,amp; pro benefieijs gratias agit cumiilatilfime, adeoip in deoliberatore Si feruatorefuofemperexultat.Sacramentisfponfi fui libenter Si cum gaudio in cortu fanftorum communicat. Difek plinac iuftæ ut obferuantilfima eft,ita ei femetipfam fubijeit ultrd.do ftores Si epifeoposfuos tanqua patres uenerans. Purgatfefea mun dicontagiis,fugituitiaftrenue, perfequiturftudio fanftouirtutes, mortificat ueterem Adamum, amp;nbsp;renouatur quotidie ad imaginent conditoris Si redemptoris fui: ad cuius uoluntatem fefe per omnia Si in omnibus diftis,fiiftis, Si in tota totius uitæ cöuerfatione com ponit,fingulis momentis acceptam amp;nbsp;rationalem fefe deohoftiam offerens.Eadem aperte candide extra periculum, quoties dei gloria requirit, amp;nbsp;in maximis return diferiminibusetiam cum facultatum ipfiustp uitæ difpendio deum Si Chriftum confitetur. Propter eun/ dem patiturmulta.Sflibenter quidem. Sponteenim crucem ferens, cum fequitur, qui prior per crucem Si ignominiam ingrelfus eft i n gloriam.

AD IO. COCHLBI REPLICAM. II gloriam.Confirmât item debiles,cxdtatdefidcs.confolatur trifles: relinquit Só calcatpræfentia.caduca terrena,ut appréhendât tenez atç futura ilia Si æterna fponfi fui adamati bona.Præcipue uero ex «reet feipfam in charitate Chriftianafyncera Si non fifta, condonat omnibus.feruit Siimpenditfeomnibus,nocet nemini,breuiterotn nia pietatis Si ôfficia fandlac uitae, explet,alacris femper amp;nbsp;indefefla. Non enim citrainfignérationem appellatur eedefia à doftoregen tium Si homine eledliiTimOjecclefia gloriofa.non Habens maculatn autrugam:quodquamuisnonfuohabeatbcnefiao fuàue uirtutc, fed Chrifti fponfi gratia, nihilominus quoniam toto Audio conuer titur ad folidam puritatem, totaep uiribus omnibus fuis (ficutliaftc nusexpofui) enitituradfan(flitatem,munditiaabfolutaei, quamta men plene.Sifecundum diftridum deiiudiciü, in hifeeterris agens, nonaflequitur.fponfi bonitate Si munificentia imputatur.Quo ni« mirum illudfaluatoris pertinet. Qui lotus efl, nôopus habet, nifi ut pedes Iauet,fed efl mundus totus.Ioan.ij.

Proinde membra ecclefiæ Chrifti catholica: liera, ipfam ccclefiac Mebra er* tatholicæ congregationem,non temere propter næuos aliquot,fedi deßadcor tiofodeferunt fchifmate:rurfusaliénascongregationesextra Chri« forenôfds fium amp;nbsp;ueritatem cauent,ne ullis fe facris polluant prophanis. Ad il dledutllu* lud refpiciens apoftolus Paulus, Confideremus nos inuicem, ait,in tnr, hoc ut prouocemus ad charitatem Si bona opera,non deferentes ag gregationem noftri mutuam,ficuti mos efl nonnullis, fed adhortan tes inuicem. Ac quantum feelus fitfchifma,inde licet colligerc,quod ^uiolim fecerunt idolum, ufitata gladq morte peremptifunt: qui Uero fehifmata fâcere uoluerunt, principes, hiatus terræ deuorar. Si •ürba confentiens,igne côfumpta eft.Rurfus autem apoftolus Pauz lus docens uera Chrifti membra neqj cum impiis,neqj cum idolola tris participare,Quod confortium,inquit,iuftitiæ cum iniuftitiaiaut 9uæ communio luci cum tenebris aut quae concordia Chrifti cum Belialiaut quç pars fîdeli cum infidelii Quid autem templo dei cum lîmulachrisÆt reliqua.Et iterum.Non poteftis poculum domini bi here Si poculum dæmoniorum. Non poteftis menfse domini partis , ripes€ffe,Si menfae dæmoniorum. i.Cor.io. Seruatita^ fepuram ab omni contagio 8iprophanatione fanfta Chrifti ecclefia, qusc fe femper totâ Si in omnibus fanftificationi impendit religiofiffime.

Exiftisquæhucufcp difleruimusde ecclefia Chrifti fâtholica,fine Prtteonia negotiointelligctpius,cur ilia tot egregijsorneturepiihetis, imd di eccltfiam» gnis cloghs.Appellatur enim ecclefia in feripturis Atrium dei, Re/ fignitt, gnum dei, Domus Si Locus Si Tcmplü dei, Ciuitas regis magni,

5

K. BVttIHÖKRI RBSPONSIO IL

Mons Zion.Vrbs fandla Hierufalem, Area dotninica, Ouilc Clirf* fti,Grex(kixterni,Columbarpcctora,Sorordotnini, Sponfa GhrP ***»Virgo K mater,mater «fîIia,Pctraimmota,Oliuafru(flifera,Hoc msconclufuSjPuteus aquarum uiuentium.Fons fîgnatus, 8Cc. Dogt; nata eft his à munifico fponfo 5C rege gloriofo lefu Chrifto. Inuita^ mur illis ampliflîmis pracconijs omnes adeonfortiü 8C fodalitium ecclefe.in qua amp;nbsp;Ghrifto fponfo redemptori^ coniungamur fide^ SC omnibus fandis copulemur percharitacem*

Ppilogu! Expofui hucufcÿ.illuftriffime Princeps.quid fentiam exferipturis txpofittÓit. defanifla Chrifti catholica ecdefia,quid dehaccredâ, quomodo dC'* nitp doceam de ilia publice;quantopere itemillam ornem.quamrc uerear,cuius in confortio faluberrimo barere cupio,in cuius gremio memet religiofîfl'ime contineo.Expofui quid ea fît, quomodo Chri fiocapiticoniungaturfpirituperfîdem,SC omnibus fandis percha ritacém.quæ inde ad fîdeles utilitas perueniat. Docui quod una mo do fit, ôC in quifaus confiftat eedefîx unitas.Dixi unde oriatur ecclC'' fia,quibus rebus plantetur SC conferuetur: item quibus agnofeatur tnfignitanotiscpræterea quæfinteius fl;udia,quibus occupeturaefe fe exerceat,quantum^ caueat ne ufpiam fefe à corporis unione fepa ret uel per morofum fchifma,uel per prophanorum facrorum parti*’ cipationem.Iam ergo intelligere licet quàm maledicus fit SC efironS meus ille, SC omnium per Germaniam ecclefiarum euangelioGhri fticrédétium,aduerfarius.Anpergetdicere,pcrperam nos fentirede Chrifti ecclefia'; Nihil netribuimus ecclcfiæ,quieaeitribuimus,qug fcriptura os dei concedit^An uero maligni 8C parci fumus in prxdi-' candis eius præconqs^AmpIius ei tribuere,quàm is tribHit,quiillaitt fibi iunxit fponfam.pro qua SC morrem fubqt,non eft ipfam ornare laudibus iuftis,fed fœdis fucare mcdacqs. Agnofeimus libenter qus cun^eiubiiçinfcripturis concedütur, etiamfiea hifee noftris non înferuerimus.Necreijcimusquæfanifli patres, quantumuis augu^ fta ampliifime de ipfa fecundum fîdei analogiam SC feripturæ regn lam difieruerunt.

Beclelia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dieet fonalTis hæc noftra ex nobifipfis efie confîfta, eadem ncc

Heluitioi fatis firma,nelt;^ fatis efie probata. Sed reuincetur fcriptnrarü teftimo rum cyGer nijs per me hacin Expofîtione ettatis accommodatis«^. Si pro folita manoru e, fua impudentia dicère perrexerit,fplendida hic quidem difta efie de tMTjgelio ecclefia Chrifti fanâa catholica, ueru noftras ab ilia diferepare plus erearnter, gçuSff, reuinceturomniü per Heluetiam Germaniamfp eccle uerixChri: fîarnm moribus acteftimonqs. Noftrae ecclefir nunquS defecerunt füfunt ecj ab ipfo capite Ghrifto,nunquam fepararuntfe à focietaie fanClæ cas

AD IO. COCHLBI REPLICAH. IÎ. diolîcæ ecdefîæâmô perdant etiatnnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ucra cakfije

Unitate,perdabunt deo donante in fînem ufcp in ijs in quibus fan ûaconddit unitas. Vinculum fpiritus fîdei amp;nbsp;charitatis manetintez grum amp;nbsp;indidblutum. Namedamp;manetinecclefijsnodrisueraâ^ iiiua catholica amp;nbsp;orthodoxa fides in deum patrem, filiü amp;nbsp;fpirirum iânAum.Non difcedunthæ uel latü,quod dici folet,pilum à fymbo lo apodolorü 8C falutaris fidei ueteris amp;nbsp;apodolicæ ecclefiæ fana rez ûa apena amp;nbsp;libera confedione. Agnofcunt pij in ecclefijs omnes in camationis filq dei myderiü, redemptionis nunquâ fatis laudatum beneficium, amp;nbsp;gtatuium credencium in morte filq dei iudificatioz nem.Chridoredemptori,iudiciæ,capiti,regi,pontifici,mediacori,ue to deo amp;nbsp;homini,intercedbri,unicæ omnium fidelium faluri,uiæ,iii ci amp;nbsp;uitae perpetuse.adhærent omnes, amp;nbsp;uni quidem adliacrët. Non «nim aliud caput cum hoc aut pro hoc unico,nöalium regem amp;nbsp;rez demptorem,non aliam iudiciam,purificatione amp;nbsp;fandlificationem, Bon alium fummü pontificem, non aliam hodiam aut facrificium aliud,non alium mediatorem amp;apuddeum patrem intercefTorem, Bon aliam falutem,iucem,uiam 8i uitä, autagnofcunt autrecipiüt, Uel in coelo uel in terra. Ad hüc autem modü uirginalem pudorein amp;fidemferuantfponfo Chridoecclefîacnodræ.Sicuniadhacrct, 3d ab uno dependent totse,ut non purent uel alqs fibi opus cfle, uel cw Ba crimen fe alijs coniungere poffe ; imd nephas elfe fciuntilla com Bgt;unicarealiis,quæ fponfi funtfolius.Hinc uero illae aduerfariorura lachrymæ.DoletillisrcpuIfampatidolidüillud caput Romanum, quodfehadlenusimpieuenditauitprocapite totius militantis ecclc fise.Dolet ecclefias nodras unicac Chridi redemptioni tribnere tanz Bim.ut nolint amplius papidicas redimere indulgentias. Dolet illis iudificatione Chridi,operum 8C meritihumani iuditiam,imó iniuz ftitiam reuelari. Doletin Chridi fandlificatione fandlificationes ce« remoniarü uarias, amp;nbsp;in purgatione Chridi plena, auriuorum illud Papx purgatorium,ablui atqp extingui.Doletillis quod ecclefiarno ftrx Chrifto principi ita pleneexpiandiuim amp;nbsp;fummum pontifi'cas Man« illè tum tribuunt,utnolintalium cumhocautpro hoc agnofcerefum= facerdos.tt mum pontificcm,non ullos alios facerdotes expiatores.non facrifiz tfficax tß lt;ium. ullum pro peccato,non intercefibres alios,nö uiam, uitam aut ftrpetuo/i falutem aliam ullam.Nam omnes ecclefiænodrx à S.Petroedodlar, md oblate unanimes clamant,Nonedin alio quoquam falus.Nec enim aliud lä^iima; nomen cd datum inter homines,in quo oporteat nos faluos fieri. Vi nbsp;nbsp;nbsp;intera

deatergo Cochleus,quis hodie uinculum illud fpiritus amp;nbsp;fidei uni ntisip ecclefias difrumpens,3lt; fponfam feparans à fponfo,ecclefiam

H. BVLLINGERI RESPONSIO IT. àcreatorcabducatadcrcaturas:autquis unitatetnferuanî,8^uincu^ lutn ffdei faiiifliffitne cuftodics.ecdefiam uni Ghrifto fponfo, ut uic ginem integerrimam.conftringat arifliifimc.

Nalcuntur hx no.Qræ perHeluctios Si Germaniam ccclefig, non ex hominum confilijs Si conftitutionibus é ierra,fed per prædicario nem cuangelii.uelfcripturarutn, uerbi inquam dci,ècœlo. Primata enim folidam authoritatem habet in ecdefqs noftris fcriptura, feu uerbum dei. Ex uerbo dei docetur fides in Chrifium. Fideinfetutur Si coniunguntur Chritlo fideles. Omniadeni^ inftituunturinhis ad lucernam Si regulam uerbi dei:uerbo dei plantantur,gubernanlt;' Tî^urÎM tur amp;nbsp;conferuantur ecdefix. ErgoquodaduerfariusTigurinxec tcctefm nó defix (urbi alioqui tam illuftri, tanta^ potentia Si dignitate prxdi/ uiditatue: t®) impingit,uiditareipfampropinatopermeueneno, tamfalfuni «ew. eftq quod falfiflimum; nififuriofo huic conuiciatori ipfum Chrift* euangelium uenenum effe uideatur.iaxra illud Apoftoli, Euange* lium his qui pereunt odor eftmortis ad mortem, illis uero qui falui fîunt.odor uitx ad uitam. Reuera autemin hune hominem maledi cum illud propheticum quadrarecredas, Scpuldirum apertum gut* tureorum,linguis fuis ad dolum ufi funt,uenenumafpidum fubla^ bijs eorum,Quorum os execratione Si amarulentia plenum eft,S^c, Sed redimus ad ecdefias nofiras, in quibtis notx inueniiintur uerx Chrifti ecdefiæ.Inhis eniin.quod iam etia dixi, prxdicatur uerbuni euangelq,ôlt; in co docetur pccnitentia SiremiiTio pcccatorum in nO mineChrifti.Aaditur prædicario ueritatis.magni fit, fid recipitut' Agnofeunt 8d confitentur omnes peccata fui fupplices deo.qujrunt iuftam animarum medicinam apud Chriftü, ualet'qp iufta ptrniten tia.In his inuocatur deus per nomen lefu Chrifti:offerüturiugi q»® damfacrificiolaudes 8dgratiarumafl:iones. Adminifträturreucren terpercipiuntur^ facramenta Chriftianarcligiofe.Sed Si difdplinä ôd charitas fraterna non eftineffieax. Et quanquâ multorum in no^* ftris ecdefqs mores uitiofi fint, enituntur tarnen illæ perpetuo ad me liora,agnofcunt imbecillitaté Si peccata, petunt ueniam Sd gratiam, acfefefubinde réparantes ad uoluntatem deicöponunt. Deftudqs ccdefiarum noftrarum ampliora iam non dicam, ncaduerfario adu lari uidear:ficuti pridem quxdam mca interpretatus eft. Fortaffis SC Paulum alicubi adulari dieet,ubi ecdefias laudat, in quibus ipßs talt; men mox quædam uitupcrat, Sd multa corretfla optât.

Claret ergo.Princcps illuftriifimc, noftras per Heluetiam K maniam ecdefias nonhçreticorum diuerticula,neqj fchifmaticoruni conu«icula,fed ueras effefandlas Chrifti ecdefias, cadiolicx focias;

Claret

AD IO, COCHLEI REPLICAM. JJ Claret item aduerfariumconuiciandofemetipfum dedecotare, noft uilis Chriftiecclefijsnocere.Non ita^quiequam uelhuius uel alte rius conuiciacoris clatnores,aut blanda fubdolaue fcripta.heroicum tiiumanimum commoueant« aut à cœpto faniflo optimo^ retraz hant.Cœpifti rem pulclierrimam,pcrge prudenterac conftanter, plt; rabislptibi hand dubie nomen in memoria fan^orum gloriofam. feruabis interim te dC tuofubie^os dominio. Habes clarifllmoz rum regum exempla,quse te commoueant, Ezechip,Io(îz, V alentiz Qiani amp;Theodoftj.Acquoniam te,Princepsilluflri(rime,amoproz peer pietatis ftudium ex animo, ad res pukherrimas te adhortor,teÿ quantû poiTum adiuuare, S( qux te impedite poterant ,remouere eu pio.Ideo hxc ad te feribo, amp;nbsp;utran^ meam refpon1îonem,quo Ghri fti ecclefix.uerbi dei, pietatis SC faluûs negotium conna Cochleunt defendo,tuodediconominiccleberrimo:iîmul ut deponamapud pofteros.ad quos forte peruenîent aduerfariorum conuicia.teftimoa nium,fuifrehomines ueritatis ftudioCos.quixupierint ueritatemdez flt;enfam,nec defuiiîe PrincipeSiqui emergentemiuuerint pietatem. Cxt«um elotfliiTimum pijiTimumlp uirum D. Adamum Barptol. concionatorem ilium tuum euangelicum, unà cum reliquis eccletîa ^Uniininiftris.fratribus meis dileAis, in Chrifto commendatos haz l’cre uelis. Dominuslefus prineeps regum terræ feruet te illuftriflîz •lePrinceps. Tiguri to.Nouemb, i ; 44.

BREVIS ANTIBO

AHSIVE RESPONSIO SECVNDA, Heinrychi Bullingeri ad maledicam itnplicatam^ ioan.Cochlei deScripturx amp;nbsp;EccleEx authoritace ReplicaniK

A Tl A S agodeopatrinoftroperdominun» 8^redemptoremnoftrumlefum Chriftum.qu* femperuincitac triumphal per uerbum amp;nbsp;ueri-* f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatem xternam in ecclefia fandorum, fuperatif

8C in ftuporem conuerfis fuperftit ionum amp;nbsp;con ftitutionum humanarum defenforibus. Cuius quidemrei multaà X X.annis exempla uidigt;^ mus:redtnernorabileexhibetnobis hodie loannes Cochleus,qui cum me fcripto fan’s procaci prouocaflet ad certamen, amp;nbsp;tantü non obfecraflet ne contemnerem ipfum, duntaxat fi caetera omnia didt-' mulare uellem,ad ca refponderem, quae ipfe pro facrificio Miflsc in s,cap.attulerat:atlt;p ego morem homini gerens, non tantü refpon/ difTem adsgt;cap.fed ad potifTima fere totius libri capita, fingula ordi ne ac pauld copiofius.modçrata tamen.pro rerumamplitudine, uer borum breuitate,tradans;non aliud ille ferme habuit quod mihi ar gumentis 8i fcripturis agenti opponeret.q ealumnias, contumelias Si conuitia,quorum onus nauis, quod dicitur, centiremis uix queat portare; 8C quod Bullingerus ingenq oftentatione,linguarum peri-' tia in fenfu literal! abfç folida rerum theologicarum cognicione, fti ii item elegantia,amp; exquifito uerboru ornatu turgeat, rhetorice ren» agat,prolixe fcribat,amp;pleraç ad rem nihil pertinentia dicat, adapte refpondendufuperobiedisplane inefficax,amp;c.Hocaidelicet com* pendio Utens facile omnia mea argumenta, totamlp difputatiot^ meæ compagem atç ftruduram dilfipauit. Scilicet. Certe ut fophi* ftica hac elufione fuperatum fe efle non obfeure fignificatita mente parum fyncera plurimumlp attonita ac turbulenta feiftaagerepro« diditegregie. Quodutclariuselucefcatbreuc hancmeam Replicæ eius (eodem quo illefcripfit ordine utens) obijciam.qua S£ niearefumens,S^ cum aduerfarij argumentis conferens,mea defen* dam,ipfiu5 autem confutabo,adeo^ in prima ilia mea refponfione pridem confutata efle docebo:non ea quidem in miferum hunc ma ledicum^ fcriptorem dicens quse merebatur, fed quar pro cauffa Ä

ÄD 10. C O CHLEI RBPLIC AM.’ ' Ï4 leAomm coRimodo,pro illnftranda ueritate, reuincendo^aducrîâ rio,deni^ pro mea innocentia uindicanda fecere uidebuntur.Nam quod in prima mea Refponßone teftatus fum.idem repeto in hac fe cunda,malle me in conuiciatoria arte uinci,^ uincere.Satis mihi fue ric,lt;i ipfa uincat ueritas.ac xqui ktflores uideant, me dicere orthodo ägere fyncere. Cochleum uero dicere falfa, SC agerc infidiofe. Alioqui pro mea exiftimacione (qui nihil earum rerum mihi nee tri huo nee uendicaui unquam, quarum peritia illejme turgere fingit) non magnopere dccertarem.Chriftum crueifïxum, per Chrifti gra« tiam,fcio,extra quem nihil fcio.Hic eft mea rapiétia,iHâitiaÿ SCfonz ^Hcatio redemptio.

Ad Pra/ationem Cocllti refponfio Bul^geri

O VaintentioneGochleopridemrefpondereinftituerim, (^4 iflffll intellexilTetille haud dubie,fi pofito affediu, ratione uti time Buis uoluilTet. Nolui enim nee debui meo deefTe officio ; ac Imgerut quoniam libro de fcriptunc fanótx authoritate, ccrtitugt;’ ffri^fetit, '^ne.firmitate SC abfoluta perfeólionc,edito, omnia qux falutis noz ^^(untferipturis comprehenfaeffedocueram; idquod Cochleus ^ripto publico oppugnabat, non potui non ad dcfenfionetn femel 'onfeffx ueritatis armari,acin harenam defcédere. Deinde uolui 8£ ^ochleo gratificari, cui uf^adeo dolebat nemine eiTe inter noftros» •lui ipfum ulla dignaretur refponfione,unde me tantum non obfelt;^ ^bat,ne SC egoipfum contemnerem. Polfremo quando ille difer^ tis uerbis.Si citra aut extra fcripturam,dixit,nihil uelis admittere aut ’gnofcere,quod ad ueram pietatem pertincat,multos profedlo reqz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Oes articulos fïdei noftrx.quos fumma cum pietate aiTerimus à fan« ^is patribus nobis traditos, S(c. Audio profefto religionis amp;nbsp;fidei Chriftianx.deniç quia omnia pietatis îcripturis dixeram comptez hcndi.coaólus.demonftraui articulos illos fidei nofirx illibatx non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;• , gt;nbsp;i

ipatribus citra aut extra feripturä,nobis cfTe traditos, fed ex feriptuz iris,ih guibas manifeftiffimc comprehendantur.Eadem demonftraz hone uolui non tantum mea defendere, SC aduerfarij tela infiingez re,fed 8C parum in feripturis exercitatis antidotum prxbere: ut intez rim non dicam § exquifitis conuitijs.öd ecclefias Chrifti,8( nos illaz rum miniftros.commaculare fuo libello inftituerit,qux certe necellt täte quadam fpongia ueritatis abftergere oportuit. Hine, opinor.cla ret qua intentione refponderim pridem: iam deniqj pronuneiare liz : ne mihi pro fufeeptis laboribus agât boni,aninftitutunilt; di

■ I H. BVllIHOBRI RESPONSIO m meum uituperent.De Cochleo nonfutn admodum folicitus.

Mi Coch nbsp;nbsp;nbsp;Pluribus agit Cochleus ne uideatur cfle meus. Valde enim exagi

Zee. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat quod in Epilogo meo hominem amice hortatus.femel amp;nbsp;iterum

dixerim, Ad te nunc conuertor ,mi Cochlee, Refipifce obfecro, mi Cochlee.refipifce. At is plane' non uult uideri meus,qui fîm implaca bilis hoftis ecclefîç.qui inter blandiendum capitaliainfligam uulne ra. An uero hoc adeo mirandum nbsp;culpandum eft,quod cum muP

ta in te culpem Cochlee,nulla tibi infligam uulnera, fed quç tibqpft infligas,oftendam,interim amice feme! amp;nbsp;iterum dicam, Mi Coclu lee,refipifce mi Cochlee'? S. Auguftinus Madaurenfibus idololatris opprobrat quod nomen Chriftirepellant amp;nbsp;irrideant,interim domi nos prçdicabiles amp;nbsp;diledliifimos fratres appellat. Locum ft requiras, inuenies epifto.41.Cui ft libet,Goniungas licet no difpar exemplum ex epifto.ioi.ad Neftarium.Sed quid humana adduco, cum abum de fuppetant diuina?Domin us enim deus apud Micheam, Popule mi,inquit,qind feci tibiïàc nopoft multa uerba grauilfima ipfts op' probrat crimina. S. Paulus optât anathema efle d Chriflo pro fratri' bus fuiSjCOgnatis fecundum carnem.pro ludaris inquam, quos mul tisjibi extollitprarconqs'atde illisipfts loquens alibi, Qiii, ait, ut amp;C. dominttm occideruntlefum,amp; proprios prophetas, ita amp;. nosperfe quutifunt,amp;deo non placet, Siomnibus hominibusaduerfantur, amp;c.Qiiid ergo peccani,quod ad eum in quo plurima uitupero.di' xi,Mi Cochleet?Falfo tu raalignam hypocrifim fitflamtp beneuolc' tiam erte criminaris.Quod tu non uis elfe meus, hinceft,qiiod ma* uis cflepontificis. N3 ftpcrgeres elfe Chrifti ueri 8i fiimmi pontiff cisnoftri, amp;nbsp;ego in Chriftotuus elfem, Saturn eus. Quinonfum ^'n hoftis amp;nbsp;calumniator implacabjlis,uticriminaris,catholicæ ecclefiç, r n- fed amicus amp;nbsp;alumnus. Ingens difcrimen eft inter catholicam eccle thlicteê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fcandalorum paren

tem.iccirco catholicä ecclefiam non oppugnat, neqj hoftis eft eccle' * fiæ fponfç Chrifti,qui nuperam ecclefiam Romanam, id eft errores fiôfcandÂlaRomæ,Papç Si facerdotiitotius^papifmi oppugnau Doletfane' tibiecclefîæRomanepropugnatori,quod inter alia,Cur cos dcfendis,dixi,quos quales fint,nefcirc non potes^Impios.facrile gos,ftmoniacos,crudeles,fuperbos,ambitiofos, fanguinarios, ftu' pris,inccftu,luxu,8i execrandisimplicites facinoribus'fSic. Cxteru quos tu defendas,pro quorum dodrina 'amp; ritibuscertes, teftatur tui libtiiquifingulis pene'in folijs Romanam crêpant ecclefiam. Qua' lis uerodoélrina fît,quç uita,qui mores Romanenfium tuorum,loe quitur imoclamattotus orbis. Proinde nullis teinter blandiendum calumnifs

4

AD IO. COCBLSI REPLICÄM.

calumnijs onerare,fcd infelici pondère exönerarc uölui, fyncero^ peólore dixi,quod lam repeto,Quare défendis doftrinä Papse,mul-» ris modis amp;nbsp;partibus longe corruptiiTimam^Quare feues amp;nbsp;partici^* pas omnia facra prdplunantibus.uendentibus at(ÿ caIcantibus^Re fipifee^obfccro.mi Cochlee,refipifcc,amp;c.

Modeftisc nieæ exemplum è multis unum deligis illuffare,quo do Nil peeeat ceas me contra te agere immodeftiflimeea uidelicet, quse tibi articu uit contra los Ädei ab ccclefia edoftos amp;nbsp;patribus de Trinitate et de Chrifto tra modeßiam. ditos,acin feripturis non exprefle coinprehenfos,oppofui,dices,Hu Ettlling. iufmodi obiedionemnon ànominis Chriftiani focio.fed àMaclio metifta autludseo aliquofanftæ Trinitatis irrifore expedaflem. Et reliqua.Athorummenondumpœnituit quicquam. Nam nemini obfcurum eft quid fïdei Chriftianæ hoftes,ludaciin primis,nobis ob iictantcontraarticulumadorandætrinHatis.hominum,non fcriptii tarum approbatione, ilium eflercceptum.Proinde omnibus manife ftum eftquantulum inter tua 8^ illorum interfit, nißquod tu dicis te patribus extra fcripturam credere,quod ifli non fecifit. At nobis nul laeftcontentiodeeo.quidcredasautnonaedastfedde eopotius, ^uid de Trinitate amp;nbsp;Chrifto fentiendum amp;nbsp;credendum fit fecüdum ftripturas;fiue,utclariusdicam,quidfcriptiirçdoceantcredere^ Kan ex feripturis doceri poffit, an in fcripturis manifefte comprehenfum , fit,quod de Trinitate amp;' Chrifto credimus^; Hocegoaffirmo,tunegt;’ gas.In hoc uertitur ret cardo. At Chriftiana modeftia intra fuos quo *iue confiftit limites. Vbi agitiir de gloria dei, 8i de primis fidei no^ Ibçcapitibus.adeolp dereligionis Chriftianæ fundamentis,contra: *os,qui,ucl his fefe opponunt amp;nbsp;diuerfa confitctur,.uel his fefe non opponuntjimo eadem confitentur.fed tarnen pro dignitaterei, atep ita uti decebat, de ijs non loquuntur; quemadmodü Cochleus facit, 9 ex patribus extra fcripturas potifTimos fidei articules derinat.iam fcruentiorquidä zelus 8i fermo flagrantior.a ferio resfacras agenti bus.requiritur.Eum in meomnes pios probaturü fpero. Nihil moe. rorfiimprobaturCochleo.qui quantifeciendusfit utaiqs fuismul tis.ita Replica Jiacfua docuit fignificantiflime.

Refponfionem meam appellatlibrum nugacem ^8( uerbofepro Refponfio lixum.Atfinugxfuntfermonesrerum nihilf, nullius ffugis 8i pon Bullingen deriSjleues inquam,futiles amp;fcurriles:ficuti finiunt fcriptojes Latiz no efi liber ni;quis rurfus non uideat.qui librum meum dütaxat infpexit, nihil n«glt;jx. aliud tratflantem.quàm quse maxime pertinere uidentur ad cömen^ dationem facrarum literarum amp;nbsp;ueræ religionis, Cochleum depu** duifie*^ ore impuro expuere quar mala diktat libidoï Nee uerbofe d 5

K. BVLIINÖRRI RBSPOMSIO If,'

prolixus uidtbicur propius expendenti amplitudinem rerum pntrt diatarum; Cochleo forte ideo prolixus eft^quia ilium netp recoUige re,ne!^ recolledf um iugulare poteft.

Bulling,ue Addit me intelledurum ex libro fuo nuper defantflorum inuo* rutnonfuz cationeac interceflîonecontra mefcripto.qualisßm Chriftianus« perßitiofut Ego uero librum ilium Cochiei nondii uidi:ac miror hominis con chrißid; filiu,qui editis libris contra me agit,libro5 autem non mittit, cui nut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum,fî modo legitime certare uolebat, fuerant mittendi. Conhdo

tarnen ex libro ilio meo de Origine erroris edito (fi modo contra U lumfcripfit)quemlibetnullointelledurumnegotio,me Chriftiae num elle uerum,nö fuperftitiofuni,qui unice Chrifto innitar amp;nbsp;crC'' dam,quofolo denitp mediatore,pontifice,imerceirore SCredempto Fe,apud pattern,SC ipfe utar SC alios uti conftantiflime doceam. Ctx tc fi tui (imilis es Cochlee,in tuo illo contra me libro.non uideo cur optimum tempus nugis ineptiiTimis refpondendo, pelfime difper^ dam.Intelligofatanam huiufmodi intjcere remoras,quo minus pro cedere liceat in utilioribus. Aliam tu excute quercum.

Bulling.nÓ Abfit,ais,uttalis me iaudet,autpacem mecum habeat,qui ChrK l,ktJphematf^gt;^lt;^SCeccleliam eius tarn impie blafphemat. Verum nonfatiseft Chrißu o- hocdixi(re,lt;înefcis,nifîquoddixifti,rolideprobaueris. Nunquam eccleßitm, Chriftum blafphemaui,nunquä fponfam eius ecdefiam contutnC'' lijs affecizimc) mori mallem,quàm redemptorem meum blafphems Fe,aut in ecdefiam Chrifti fponfam quicquam infolentius dicere. V* deris ergo Cochlee.quid nominis apud bonos uiros merearis, q“* innoxio atrociflimum crimen impingis blafphemiat.

ßttllino.df Subijds,Nolim cum eo pacem habere,aut ab eo laudari,quine-' faaa.cori nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti corpus SCfanguinem in Miflaofferri pro peccatis uiuo/

poritetßtn rum SCmortuorum.Etreliqua,qua:fequuntur,Etquidem feteorli'' çHinirdo; berrime me non credere Chrifti domini corpus SC fanguinem quo-* mini fentit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;offerri à facerdotibus in miffa pro peccatis uiuorum SC mortuo

fecundu do rum:quiadiuerfum mcdocetfcriptura:cuiusSCplurimaSCeuidctis drindapo: teftimoniatibiCochlee in refponfionemea prima annumeraui. E» ßolicam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcriptura fymbola Cœnac dominicac appellat Panem SC Pocu-f

lum domini :quam appellationem non rarorepetijtin Corinthijs fuis Apoftolus:tranffubftantiationis nufpiam meminit ; qux ut uox eft philofophica,ita quod per ipfam figniffcatur,nullis apoftolicis h teris docetur.Ac fateorhic quoi^ menöcredere uerbafacerdotis uim habere crcaturas dei bonas euacuandi SC tranffubftantiandi conuer tendiiÿ. Verba ftgRiffcant,SC ftgniffcandodocentatiÿ admonent.Ita Chriftum in pane non adoro,fed fedentem ad dexterâ pauis uerum deum

AD IO. COCHLBI REPLICAJW. |6 deutn Sc hominem loto corde atç fpiritu adoro. Quia is me docuit, Sidixerinthicautilliccft Chriftus.nolitecredere. Lego apoftolo* ' ChriftLpancdominifregiffecum hdelibus.reporuifTeauteminthex cas aut ciboria (ut tu uocas) aut circuntuIifTe in pompa, nufpiam le go.QuodfcriptuminfacrislegOjCredo. Non terreor hiccôuitrjsad ' uerfarij. Clamatincap.i.Replicr.adBlaurerummeblafphemafcri plîflc contra Tranfiubftantiattonem.nimirum in ».lib. meo de Oriz gine erro.fed nihil probat^Vt enim ubic^, ita hic quo^ iuftis 8C foli dis deßituiturex feriptura petitis argumentis.Iam fî non uis laudari àme.mauis fone prscdicariab infîdeii. Ac reuera fi ita ut cœpifti imd multis iam annis fecifti,perrexeris,nemo poteritte laudare.Non uis habere pacem mecum Sufficit mihi.fi mecum habeat pacem Chriz Sus cum omnibus mebris fuis. Si diffentis à me, ac hollis meus efle P^*'Sgt;sgt;tuo id facis periculo 8C damno maximo,non meo.

lubes tandem ne quid amplius à te expedem uel litetarum uel rc CoMetit Q3onfîonis:quoduideasnullam demefpemeflereliquam, cumecz porri defiam Chrifti impugnem fceleratius | ulli fecerint pagani, ludsci feribet cm ïUtSarraceni. Dudum uero intellexi tibi non deelTe uerba atrocia, tra Bullitu

(iifima 8C criminationcs plancexecrabiles. At conuitia nolo. gtrum. 5cio te hic uel cum ipfis certare polfe hiftrionibus : argumenta uolo, Suibus quod dicis,probes etiam efficaciter.Refte tu quidc, poft effu htm nimbum.quieti te tradcs.T eftabuntur ftudiofi iC nunc quoque •’«um elfe ucterü parœmiam, Non pluetpoft nodem qua fus agre ßis peperit. Vide interim Cochlee, ne tibi euenerit quod aleatoribus ’’on raro ufuuenit, qui cum aléa omnes fuas prodegerüt facilitates, *’flt;porró habet quo certamen fiuelufum reftaurent, quippeomniz hus exuti à colluforibus,ne tarnen prorfus inopes uideätur, tandem ffpropterfiniftramfortunam porrdabaleaabftinercuelleiurant,« tolluforcs conujtqs atiÿ fcommatis onerant. Bene autem nobifeum.

’geturfi à feribendo abftineat Cochleus. Ita enim bonas horas mez ’ioribus locate licebit.Hæcadfuam prsefetionem habeat. Nunedez feendo ad ipfms capita.

Xd Caput primum Cochlet,Je articulisfidti «igmere.

BGregie uero amp;nbsp;uerfîpelli quadam diftimulatione tranfz fert ftatum mox ab'initio noftrac difputationis, more o= An lahor mnium fophiftarii, Multa, in quit, uerbofitate defatigas BMl/ingeri fruftra amp;nbsp;teipfum amp;nbsp;ledorc per ij.cap.libri tui.dü è feri/ fuperuacat pturis probarc contedis quofdam fcriptur( articulos fidci,de quibus w«i/tf.

H. BVLLINGERI RSSPONSrO IT.

nulla eft inter te amp;nbsp;me contentio,nulla quæftio,nulla de eorum ueri täte dubitatioitantum de uocabulis quibufdam quae abft^ fcripturae authoritateamp;teftimoniopia materecclefiarecepit. Etreliqua. Ego uero nulla ucrbofitate.necp fruftra,fed moderate utiliter amp;nbsp;ex necefli täte quadâ de illis fidei noftrsc articulis difputaui.Nam in libro meo De authoritate SC abfoluta perfeélione Ccripturx, docui omia ea qu{ • ad ueram pietatem falutem^ pertinere uidentur, abundefacris com prehenfa eftè literis.Tu uero hoc non tantum negas, fed uiribus o^ mnibus tuis oppugnas:ac ut meaerroris criminel falfiredargua^ obiieis articulos aliquot de fandta trinitate et de Chriilo domino,ad pietatem ftdeitp perfetflioncm maxime pertinentes : quos tarnen ci^ gt;nbsp;tra aut extraferipturam à patribus acceperimus traditos.dfc. Hicer^ go mihidemonftrandum fiiit articulos iftos ßngulos acomnes, io facris comprehenfos encliteris,adeo(p panes fandosuoculasquaf* dam ad res articulorum illorum proprie exprimedas, non ex Ceipfif finxiflfe.fedaccepirte ex fcripturis.Id quod manifeftiftime demonftt* ui,ideo^euiciomnia quæ ad ueram pietatem amp;nbsp;falutem pertinent» ea quo^ fidei capita,quæ obiecit Cochleus ex patribus abfiç faipt** txtettimonio recepta,abunde fatis facris literis efie comprehéfa. E* pedat mihihxc Cochleus,lt;S£ dicat nobis de quibus fit inter nos con tctio,amp; an labor meus fit fruftraneus. Vici ego.imd uicit ueritas.Ip^® fimplicioribus fiicum facit. Adde his quod in libro fuo primo cOH'' tra me edito,Si,inquit, nihil uelis admitterc citra aut extra fcriptura» multos profedlo reqeies articulos fidei noftrx.Sic. In Replica uet® articulorum mentioneprxterita,de uocibus duntaxatabf«^ fcripm' rat teftimonioa pia matre ecclefia rcceptis,nefcio quid cornicanir.Ilt;* utroç autem toto errat cœlo.Palàm enim 8C euideter probaui SC d«' monftraui,8£ articulos illos 8C uocabula rebus dataarticulorü, non abflt;5 fcripturae authoritate Si teftimonio recepta effe ab ecclefia, qnC omniafuaadfcripturas tanquam ueritatisregulam unicecomp®^ nit.Quando italt;p ilia repetit necdum ea quxobieciconfutauit Ç®* chleus,principium petitfopbifta mifer,nccadmodüpius eft in p**quot;* manem ecclefiam, quam in hoc maxime pietatem exercere conflit» quod unice pendet à fponfi fui ore Si uerbo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ZuinvUus Et cum dearticulis fidei in genere inftitueris difputare, quid obfc es-OtcoU: cro ad tuuminftitutii facit quod deZuinglio Si Oecolampadio h* paJius Uu fufefcribis^hominibusreuera (fie enim loqueris) in acternum o’. datiamp;fe^ ris amp;nbsp;danatis^n erroribusfuismonuis,Sf in infernofepuhis-QP* ' fff, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an indicium illud tuum pro articulo fidei recipiemus Hie clama

fcio, Quis no uideat Bullingerum Audio calumniandi tantum n®^

ÄD IO. CO CHLEI REPLIC AM. 17 infanireÆgo ucro refpSdco.De ankulis fidei dkere uolcbas.Si iam tibi cxddifti,5d aliéna à propofito profers.quis non uideat Coch’eü non obferuato fcopo inania| uibrare SC iaculari tela?Quis nö uideat miferum conuitiandi morbo laborare focdifTimo, ac dicere quidem aliquid ineptum, ne nihil dixifle.aut uidlus occubuiflc uideatur. Zuinglius amp;nbsp;Oecolampadius in fide dominilefu,amp;ia confeflione articulorum fidei Chriftianx, excefi'enintex hocfieculo ; ecdefiam Chrifti fponfam 8i communionem fandlorum nunquam dcferue-' tunuid quod doftrina amp;nbsp;faftis fuis atteftati funt. Vnde redle fpera« tnus ipfos peccatorum rcmiifionem à patre mifericordiarü, per melt; titum Chrifti lefurcdemptorisfidelium.cöfequutos, iam nunc cum Chriftoregnarcin gloria. At non eft,inquis, fides in hxrefi, neq; in fchifmare charitas.Refte fane. Tu uero probafles fcripturis illos exx ceftirteinhærefiamp;fchifmate,priufquam pronunciaffes, in iftis hos interiifle.MuIta quidem conatus es fxpe, nihil aucem folidi prxftiti/' fti hucufqj.Interea intelliguntxqui ledores, qu.im ftrenuus fis pu/-gil.qui luóiari inftitueris cum laruis, mortuoslt;5 malediftis infequi. ludiciariam poteftatemomnem tradiditfi'liopater.Proindcnon fen fit Cochleus in præfentia fe ultra malleum loqui.

Libelli Zuingliani ad Regem Chriftianü per me editi, nihildum pttnituit.Extat propalam.Iudicent ledlores, an in eo intolerabilioz Zuingl^ resZuinglij errores q in alqs eins libris doceätur. Damnauitautem ad Regem hiinc,inquis,amp;OecolampadiumLutherus.Id uero, nifitudixiP chrißiami. fes.ignorauilTemns.Sed quid obfecro attuliftk Hominis indicium. Ego uero dudum tibi dixcram,nolleme premi uel Lutheri uel altc^’ fius hominis fententia.nifiquatenus fua mihi approbarit fcripturis fscris.Tu antem libenter uerfaris in locQ,unde ducuntur argumens criminatoria.

De Concordia cumLuthero à quibufdam inita,de^ Aélis Franc CoucorJu fordix confcriptis.Si per te mihi obieftis, nihil teftari aut pronücia r«, Luthea tepofirum:quippequi nunquam illa uiderim Icgerimue, neç ungt; ro, 9uam illorum interfuerim conuentibus.Nihildubito quin optime ij quos tu nominas,cau(fam fuam contra te,fiquidem ipfis utile uidc atur 8C neceftarium, agercdefenderet^poffint.Sed quidhxcamp;ciunt adarticulosfidek nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conctfrdki

Rurfus quid obfecro ad fidei articulos pertinet quod tua cum Ec Eccij o-cianisconferens.dicistibiperoptimeconucnirc cum Eccioi Facile Cochiti, autem intelligunt emunftioris iudicij homines,an appofite ad ea re fponderisqux ribiin cap.i.obieci. Gerteutteextrices,authoritatem ex aequo partiris feripturx Si ccclefi«. Quoniam ab uno 2^ eodeni

H/BVLLINGERI RESPONSIO II.

fpiritu dei.inquis.qui utiqj non eftmaiorreipfo,£ftutriurfp,rcriptBrj uidelicet 8iecclcfiæ,authoiitas. Csctcrum nondumconucnit nobis per omnia in fîgnifi'catione 8i auffa ealefîæ. Huius enim inuolui t^alefiafh crocontcgis amp;alis nefcio quidmonftri. Præterca licctunusatç linon tan: idem fpiritus fit, qui loquutus eft per prophetas in unam fanélam et tamufur: apoftolieam ecdefiam,amp;qui liodieagit amp;nbsp;opcracurin ecclefia, fin.* fatauthori gulist^ ecclefiæ membris,nunquä tarnen hæc uel ilia,poft acceptant «ttf ^uan: fcripturam,tantam fibi ufurparuntauthoritatem.quantam fcripturis tam tribuit detulerunt. Qiûd quod ipfi etiam apoftoli fpiritu fando pleni /Jua eripmnf, pleracp fcripturis approbauerunt^ Et quid obfecro clarius^ft, quant ecclefîam Chrifti communionem efTcfidelium^ Fides ergo inferit nos fanélorum coctui. At fides ex auditu eft, audicus autem per uer* bum dei. Vnde iierbo dei ôC gratix Chrifti acceptum fert ecclefia, qd eft:ac iuxta regulam uerbi dei,ex qua genita eft,gerit omnia, uerbo dei utif^ maiorem authoritatem SC honorem déférés, quàm fibqpfi« Imo fi habet fpiritum inhabitantem,non poterit hicaliud peripfant rcuelare SC operari,quàm prius reuelauitperfcripturas. Eadem fané ueritas eft quæ legitur traditurtp in facro codice, SC quæ docetur pro ferturip à fanélis ecclefîx SC membris SC miniftris; fed non ideore«' cipitur.eitp crediî,quia hi fie dixerunt,fed quia in codice illo, de quo dubitare nephas eft,fcriptareperiuntur. Atep optima probaadoruni ratio fpirituum non aliunde petitur q ex fcripturis. Proinde licet u* nus atep idem utrobicp SC in utriftp fit fpiritus, quia tarnen refpicit i® omnibus ecclefia ad uerbum dei, ad quod omnia probat 8C exanii*’ nat,ac fine quo non cupit fibi quicquam tribui, ipfa excellentioreitt utitÿ prçrogatiuam uerbo dei, quàm fibqpfi reIigiofifrimedef£rt.Ve rum dehis copiofe fatis dixi SC in libro 8C refponfione mca.Et ut o* mnia tua confufe agis Cochlee,implicas SC contorques, ita confit* fiflîme in præfentiarum de his difputasrquippe cum te diélurum re* ceperis de fidei articulis,SC fequeti demum capite, quædam attingaï de authoritate feripturæ SC ecclefix.Diceretalius fortaffis fie fatis b* ne Saturnias habere lemas.

Ad caput I I.de autboritattferiptura a- cccîefut, HIror autem qua fronte dieas,Quçdeinceps loquacifit”** profequeris de feripturarum turn ueteris turn noui tefta* menti authoritate, claritate SC perfeélione, libello rneo contraria non funt.Ergdne omnes oculis SC mente ca* ptos efle credis, qui nihil uideant,nihilue iudicareualeant, qu*’ ™ hallucinaris, SC ratione uti no uisï Quod fi ufmadeo probe meis tua congruuWi

ÄD 10. COCHLSI RBPLICäM; - i8

Çôngniunt,quorfum opus eft q;,quK mox adiSgis^ Aut fi qua pios. Offendere uideantur.breui hac diftiuvlione poteruntad fanum redu ci fenfuin:ncnipe quod fcripturae diuinac fecüdutn fequidem firmar, claræ amp;nbsp;perfedlç fint maxime ac fide dignætanquam opera fpiritus concédât fanili.quemadmodum fcriptum eft in cantico Moyfi, Dei perfedla cochl.fcrie funtopera,fiCc. Quoad homines tarnen indigent ecclefiar approbaj tione teftimoniotp amp;nbsp;commendatione,propter humani cordis pra^ authctitat. uitatem,amp; intelletffus noftri infirmitatem. Qiiod Ariftoteles quoçp in Metaphyficis atteftatur,nempe quod ad manifeftiftima naturç ha beat fe intelleéfus nofter, ficut ad lumen fobs fe habet oculus nO'* ftux.Dignum me Herclepatellaopcrculü. Mirum eft fiquifquam Ueltuorumhicrifum contineat, noftri certeomnesuidctteineptam cauflam agere ineptiftime.Non potes autem aliter.quia hacc omnia ex temetipfo et hominum traditionibus habes:ut iam non dicam pc riculum effe, neiuftus dominus propter ueritatem oppugnatam mi fcuerit tibi fpiritum uertiginis. Quis enim fanx mentis amp;nbsp;fobrij iu^ Confutaiia dici] dicat,Scripturas perfe quidem fatis eftefirmas.claras at^ perfe Cochlcame lt;ffas;fed eafdem nihilominus approbation« hominû egere propter concefsiÓif, humanicordisprauitatem.intelleófus^ noftriinfirmitatem? Quid cnim eft hoc aliud dicere.q fi dicas.Solem quidem per fe fatis darum elfe Si illuftrem,fed eundem nihilominus propter noftrorum oculo •■«m imbecillitatem iuuandum Si illuftrandum efle pincis txdis^Er, go'ne cordis humani prauitas efficacius protrahitur,permouetur,rcz darguiturue humano quam diuino teftimonio? Ergo'neintelletflus humaniinfirmitas.magis iuuatur, comodiusfubleuatur. Si fortius côfïrmatur.humanaapprobationc.quàm diuina uirtute Si authen= dca authoritate ? Quid oro dmina perfeólio plenilfimc omnia abfol •t€ns,fai-iendum relinquit hominum imbecillitati,Si nunquä perfe ftæ in his terris fcicntix?Quid quacfo eft caligare in foie, fi lioc non eft caligare?Et quis oro putauerit humana com mouendum author! täte,qui diuinx non præbuerit aftenfum?Credimus ccclefix no pro pter ipfam.Credimus miniftris ecdefiæ,non propter ipfos, fed quia illam credimus uerbo dei regcnitam,uerbodei gubernari : quia dez ni^ intclligimus ecclefix miniftrosferipturx confentanealoqui.Ita crediderut Paulo apoftolo Berrhccenfesludxi, quia prçdicata Pauli conferentes cum fcripturis, deprehendebät his ilia congruerc. Ergo ecclefiac propter teftimonium fpiritus per uerbum in ipfa habitätem atep teftificantem credimus« (^i uero de authoritatefcripturarüadz dubitat.quarum teftimoniü feimus effe uerbum dei, quomodo qux foaedctecdefiar, quae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbo? Ego itaepnon

e 2.

H. B VL LIN GERI RESPONSIO TT. loquaciter,uttucarumnian$ Codilee, fedfobrie reucrentcr Si ta iufia^ copiagt;demonftraui in Refponfionenrea contra te tui fi/ miles Corœbos,fcripturam,qiiæ uerbum dei eft, ex feipfa fatis habe rc autlioritatis,nec egere ulla hominum approbatione. Quid tu ad ca refpödifiii’Difiindione fophiftica elabi uoluifti, fed atnbabus pr£ henfus auribus teneris.ac ipfus de te tefiaris,quod tuus fimul ac Ari/ ftotelis tui intelledlus,reuera itafehabent ad clariflimam.perfe^liflî mam auchenticamtp feripturæ ueritatem acauthoritatem, ficut ad lu men folis fe habet oculus nodluæ.

Cocfitetii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si candide,ingenUC,clare 8ifynceremecum confîteris feripturas^

tÔ fynctre diuinas per fe efi'e authenticas,quare oro fubinde adiungis, nihilo/ ron^retur minus approbatione ecclefiæ ad fukiendam eius authoritatem eiff faipturas neceflariam^An ignoras id dici amp;nbsp;elfe authenticii, quod fua feipfum •JJeauthen authoritate commendatatçp fuftinerJNon fufficit autem fibiipfi fai ptura,fifineapprobationeecclefiacnondumeftauthentica. Atmotr ftrum alit aduerfarius baud dubie.Ipfe an infeitia itnprudentiaue an malitia peccet,6f tam lubrice agar.uiderit. Nec deeft mihi, ob quant hoc dico,Hulgaris ratio. Ediditenimante lo.annos libros duos de authoritate ecclefiæ ôf feripturæcontra Lutheranos (intra menfes demumaliquotprimumàmeuifos) in quorum 2. multa congerit difficilia fctiptitræloca.præfertim ex libris Paralipomcnon, quibuS dicit humanam imbecillitatem non pofte,quia fie feripta fint,crede/ re,nifi confirmaretur authoritate ecclefiæ. Profert ergo numerû bella torum fub Dauid rege confignatornm,confert terrç promiftæ angu ftias,amp; exempla cenfuum ex hiftorrjs non paucaadfert, quibus ont'' CrrJimtii- tandéfubneâ:it,Quis hic humanus fenfus aut intcllcctus ad non tx ïioz credendum pcrfefe fufficiaff Cuius uero implorctopem, utimbccil flra.feddei litatéfuam adiituet^ Q^iid fîmileuideat, légatapudcofmographos, lûrtKff. nbsp;nbsp;hiftoricos,philofoplios,cratores,imô amp;nbsp;apud poëtas^Qitæ eni poe^

tarum fabula,unipopulo, eiqj non toto,tantum afcripfitnumeruni uirorum fortiumÆt reliqua.Pudet enim me impiæ rhetoricationis, amp;;pigctidmaxime quodinflidlo inflammatoep uulnerinon aliud adhibctmalagm3,quàm ideouerum eftequod fcribitur,acidcocre dendum efic,quia fie credidit amp;crederciufiitecclefia. An pergetfi/ miliratione beneficium Chrifti ingens pafeentis quîntp panibiis quinqj hominum millia.uerterein dubium,nifiapprobaftetecclefîa ita credendü efte docuiftct'iHæc fcilicerdigna funt theologo feri-* pturarum encomia. Addit his numerum talentorum auri ôC argen« ti,quae Dauidpro extruendo tcplo.Solomoni filioreliquit. Atlt;^ hic rurfus prodigiofe facüdus cfl,Ecce Dauid, inquit, in paupertate fua, inter

AD IO. COCKLE I EE PLI CAM. I9 inter tot bellorî» tum externorumitum ciuilium grauiiTimas expert/ fas:atç intcrtotregiasuxorcs.concubinas, fiiios atqj filias, maxi/ mumtpaulicorum numerum,qiii utiç non fine magnis fumptibus quotidic alebantiir,ornabantur,remunerabantur, tantas collegito/ pcs,in auro^argcntoaliisip metallis.utnet^ Crœfus.ne^ Alexander magnus.ne^ Romanorum imperatorum quifquam parfueritliuic unius ludææ régi.Et caetera.ludicetledor Chrifiianus,g prudenter hare proponat Coclileus, amp;nbsp;quàm candide Si folidc confïteaturferi pturas fanftas efie authenticas. Quare non addidit,à Deo omnipo/ tente,in cuius manu 8C adminifiracione funtomnesorbis thefauri, opes Si rcgniim florentifhmum Dauidi ôi pofteris efie promifiiim, quod Si in pratfentiarum Dauidi Si pofteris eius abundantiftime fit pracftitumdntelligo Cochleum non crediturum, populo [fraelitico in deferto carnes in cibum poftulanti, tantam diuinitus coturnicum nim efl'e datam.quantam exliibitam feriptura narrat, nifieedefiâ ac/ tedens,iubcatipfum fie credere. Porrô fidelis, qui credit feripturam ffleueibum dei.deumtj mentiri non pofie, idem Si opera dei con= templatur,Si fimiliaimômaiora uidethominibusquotidiepraeftari tencfïcia.dumdiuinapotentiac tellure torpida 8i panisSiuinum prcuenir.citra controuerfiam ergo credit uerbo dei, licet ecclefiæ cal tulus nunquam accederet.Coclileus autem ecclefiar dütaxat autho* titati innititur.Nam in lîne cap.y.Nos fide ecelefiç fuleimur.inquit, Suamlibetdifficiliacredituuideanturfcripturæditfta. Vtinam uero •llud Pauli mifer redius expendiflet,Abraham non infirmatus fide, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P-

i’aud confi'derauitfuum ipfius corpus iam emortuum, cum centum i^tèannosefletnatus.necemortuamuuluam Sarae,uerumadpro/ tnifTionem dei non hscfitauit ob incredulitatem, fed robuftus faflus tft fidc,tribuens gloriam deo,certa perfuafionc cScepta, quod is qui Promiféraf,idcm potens efiet Si prarftare.Multa illeprætefea in eo li hro illis conncéüt de numero uirorum fertium, qui fuerunt ad ma/ Hum lofaphat regis,de numero exforum Si captiuorum ex prxlio, quointerfehoftiliterconflixeruntrexluda Si Ifrael; deopibusitem fiue facultatibus regis Ezechix,dt^ contrarietatibus feripturx, ad li teram,utuocat,ac demultis id genus alqs immaturis quxftionibus, quas lihcnterprxtcreo,nc Si ipfe fcandali infi'rmorû particeps fiam. Hocduntaxat adijciam, Cochleum multd rediusfuos illos libros,. Deauthoritate ecclefix,Si inaedulitate feripturx,infcripfifi’c, quàm coclleut deauthoritateecclefiæamp;feripturxiquanquam liane illiutpedifie: Je quam dominx nô eitra emphafim ad ealccm pofuerit. Quod autem Htatefcris diffieiliora illa feripturx loca per Cochleum prolata in medium per ct«rx.

« 5

H. B VLLINOBRI RESPOHSTO IL

»inet,nihil ambigit de traditis perfcripturam piuSiBonideo credenJ quia audit alios fie crcderc.fed quia crédit feripturam eife uerbü dei, p: ofeftum ex. ore dei,quod ut non mentiri aut pugnantia dicerc, iia neq5 fallcre poteft. Hanc ipfam feripturis fidem habendam docenS SC Àuguftinus epifeopus adS.Hieronymum,Ego,inquit,fateor ch* ritati tuæ Colis eis feripturaruin libris, qui iam Canonici appellâtur, didici hüc timoretn honorem^ deferrc.ut nullum eorum authorem feribendo aliquid erraffe,firmitereredam. At fialiquidin eis offene dero literi$,quod uideatur contrarium ueritati, nihil aliud q uel men dofum elfe codicem,uelinterpretem non aflequutum efiê quod dû ftum eft,uel me minime intellexifie ambigam. Etreliqua. Idem in Prxfat.j.lib.de Trinitate fua conferens feripta cum feripturis canoni cis.iubet fua probare per illas.In illis uero,inquit, amp;nbsp;quod non crelt; debas,cum inueneris,incundanter crede. Idem ilia ipfa quæ Coeh'^ leus tam mirifîca incredibilia facit, inter mirabilia feripturx non rcfertjUt uel inde appareat ptjs amp;nbsp;ftudiofis fcripturac ledoribus ratio nés fupcreflre,quibus nodos illos,Cochleouifos infolubiles, diffol* nant.De quibus non efiprzlêntis negotq plura difierere. Ifia in hoc duntaxatprotuli.nthinc intclligantomnes, Cochlei feripta cü meis Bon congruere,fcd impura ilium de hac caufla tradere, quibus ec clefix fux authoritatem fieuendieare peregit, ut interim authoritas feripturarü periclitetur. Ac nulla ilium id fecere iubet neceflfitas, cuni nemo noftrü ccclefix,maxime uerx.apoftolicx catholicxqj, uel erc^ ptam uel labefaftatam cupiatauthoritatem iuftam. De quibus fatiS difputatum eft in libris noftris,ac in Refponfionc cap. 4.

rreteJÎ4ni Colloquutores Proteftantium RatiCponen. producit, qui amp;ipß tet, fentiantcum eo. Quoniam uero iftorum feriptum hueufe^ non ui

di.nee uideam qua fide ipforum citarit uerba.neqj hac in re, ut SC in al qs ad religionem pertinentibus,ulla hominum authoritate premi fuftineo,non mirabitur.quod ad ea nihil refpondeo. Cui acceditÿ indicium meum deiudicio fiue tefiifieatione,de^ interpretationeeC çlefix,fatis alias reeenfui.

Nugamcntaprolixa aeproprij cerebri figmenta appellat,qux in Refponfionc mea de cöprehenfione, approbatione,commëdatione teftiffcationclp protuli.Vcrum noms eft fuis iam ex uirtutibus acar/ te prxclara.qua qux iuftis argumentis confutarc non poteft, conui/ tqsadobruitcontumelijsïp. Quifapiuntleólores,conferunt fcript* utriufcp,8Crem ipfamcxpendunt,uerborum pugnas non curant.

^Temnm nbsp;nbsp;Adqcit,menihilrefpondiffeadobieftamulta,delibris Mofi,de

llU*euangeltis,dclibr. Hefter,ludith nbsp;Tobix,dC€, Cxterum con»

tendendi

AÖ to. COCKLE I REPLI CAW, io tcndcndi rixandicp libido,nihil ilium finit fapere refte. Älioqui fap lt;»-y i7.amp;ii.quantum fatis eft,collegifletrefponfionis. Ita cum pauIofufiusrefpondiiTem adeaquarilleobiecit deLuthero,ne ta« men SC ea tranfiret intafta.frigida appellauit, ut femper pergeret fei licet fui effe fimilis.Ac de uerbis Brunfelfij.quid orodicerem.quidre Bruftlfau, (jponderem CochleetBrunfelfium nunquâ uidi, ca qua: tu ex ipfius libro citas, nunquam legi,nunquam quicquam mihi cum illo nego üi fuit.Quid ergo de liomine ignoto, SClibris eius nunquam uifis, SCfentcntiaeiusnunquam Ieda (iniurato tibihacin controuerfia »on aediderim facile) nunquam rite expenfa,pronunciarem^ Audi Ui fane à uiris grauibus^quibus ille fuerat notiifimus, uirü fuilfe ueri Utis 8C pietatis ftudiofiifimum. Certe obiedionibus huiufmodi de^ datas,quam tibi domi tuç fit curta fupellex, 8C quatopere ardeas nos omnibus inuifos reddere mortalibus.Sed huiufmodi artibus temeti pfumprodis,miniftrisChrifti non noces. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Concludens tandem hoc caput, fperas fententiam tuam defer!./ Coraarif pturæSCeccIefiæauthoritatcprobatamiricordatis ledoribus. Ego ’’'’’’pofe/î diuerfum fpero, nec fpe mea, nifiapud uecordes, fruftrandum feio. lt;^pprohari Gordati enimid probant,quod ut ex fcripturis petitum eft,ita has fo CoM.fim Iide authenticas efie cofitetur. Quod autem percætera uttuapurges ornes meam difputationcuocas prolixam uerbofitatem, nihilad tern facientem.fed fubterfugientcambagibus ueritatem:facis, quod folent mulierculsc quædam ftolidæ, uultuifuperindudis coIoribus uitia formte diifimulantes. Nam quo operofius fucum illiniunt,,eo fpedabiliorredditur ipforum deformitas..

/d III.eaputdeT'rinitateperJÔMruminunaJeie/Jintia.

Riainhoccapitepotiflîmü agit aduerfarius. Principio exponit qua occafione, imd quaneceifitateobiecerit no ftonçCoch, bis hue de Trinitate articulum. Feci hoc coaftus,inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tri

__5Cinuitus,perimportunasucftrasfaIfifundamentiafler otie^ tiones impulfus.'non ut ullis eftem fcandalo infïrmis, nec ut in dux , O' Ï bium uocarem articulorum fi'dem, fed utper eos inanefophifma fal “^«4eiw fitatisamp;deceptionis fundamentum ueftrumreucllerem. Etextera. txtujdtiot Cur uero tacet aut difl’imulat id aduerfarius, quod in hac noftra di« fputatione potiftimum amp;nbsp;primum eft, articulum de trinitate in una deitatis eftentia, cin-a aut extra fcripturam nobis à patribus efi'etra* ditum. Repeto cnim uerba fua, Si,air,citra autextra fcripturam ni« htl uelis adminete, am agnofcetc, quod ad ueram pictaté pertineai^

H, B VLLIN a BRI RESP O N STO IT.

multos profeélo reiicies articules ßJei noftrç, quosfuaitna cam pie täte aiferitnus à fandlispatribus nobis traditos. Et inox, Inter quos fane præcipuus de trinitate perfonarum in una deitatis eifentia. De quo fane à te qq; refponderi ueliin. Hxc tua funt.His ego in mea rc-' fponfione hæc oppofui, Quafi uero patres fibi citra aut extra feriptu ras credi uoluerint.Quafi Arium amp;rocios inique damnarint,ex fuis uticp inuentis,non è iudicio feriptararum uero. Damnarunt auteni Ariutn Si focios iuftiflimc. Sua enim omnia exferipturis Si confie* marunt Sitradiderüt ecclefiæ;eatenus fibi cupientes credi, quatenus ipfi uere deo crediderunt, Si fua ilia ex feripturis demonftrarc potue runt.Et ante hxc in eadem mea refponfione feribo, Quid hinc colli guntinfirmiores,quàm articulum de fidefanélæ trinitatis ab hoini nibus elfe Si inuentum Si traditum'J Et quæ erit pofthac fîdei certitu do Si habilitas, fi abhominum pendeat traditione, fi uidelicet citra aut extra feripturam (ita enim loqueris) hxc tanta myfieria dicantur côftituta^ Abfit,abfit,ut fides Chriftiana tam infirmo Si caduco fun' damento fulciatur Si nitatur. Negamus omnibus modis Coclilee, articulosfi’deipofieconfiituidecerniueabhominibus. Fides nofira utnon reuclaturacarneSifanguine, ita non fundatur in Humana décréta, fed in uera, uiua Si æterna dei tefttmonia,Paulo atteftante, Prxdicatio nofira non erat in pcrfuafortjs humanx fapictix uerbis, fed in oftenfionefpiritus Si poten tiç,ut fides ueftra non fit in fapieit tia hominum,fed in potentiadei.Et iterum,Fides exauditu eft, audi tus autem peruerbum dei. Etrurfus, Cum aceiperetisfermoneà nO bis.accepiftis non fermonem Hominû, fed ficut erat uere fermonein dei.Proinde corde fyncero Si oreaperto libéré Si diferte profiteorfi dem,quam in benedidâ Si de adoranda deitrinitate Si unitateha* bemus Si confitemur.c feripturis diuinis nos habere Si cofiteri. Ad-» dimus fanélos patres grandi contumelia aifici, fi perrexerit defende re quod femel effutiuit.Hxcego aduerbum in refponfione mea tibi obieci. Ad ea refpondilfes.Pridcm tibi dixi,nobis non eife certamen de fide tua,quid credas aut non credas.fed de eo. An id quod confite mur Si credimus de benedifta trinitate,adeo^ de ninitate perfona/ rum in una deitatis eirentia,comprehenfum fîtin fcrîptura^Hocego maxime afieuero,tu uero conftantiflime negas. Vide q pic Si reli-' giofe id facias. Scddicis te coadum facere Si inuitum quod fecis. Quis te coëgit^Veftra,inquit,importunaimprobitas.Nam oportuit itainane fophifma falfitatis Si dcceptionis fundamentum ueftrum reuellere. At quid eft morbum adqcere morbo.fi hoc non eft.malum quod dicitur.medicari maloïNon fans ineptqt Cochleus, cum

AD 10. COCHtEI RSPLICAM» 1|

^lum trinitatis perfonarum in una deitatis eiTentia extra fcripturas ■Spatribus traditainnobi5dicic,ni(ïadderetinruper, Fundamentum 'Cuinosinninmur/inanzfalücatis fophiihiaamp; deception is funda^ Falfitäiis «nentumclfe. Quod obfecrofundamentum^Fundamentü noftrum ert/rerpf« Chriftuseft,8f quod ingenue amp;nbsp;clareconfîtetnur docemus, oniz nix fundti* nia ea quac uerx pietatis funt,SC adfalutem noftram pertinent, ferix nmuum,^ pturis comprehenfa eife canonicis:etiani articulum de trinitate per^ ^onarum in una deitatis effentia : etiam articulum de domino lefu 'Chriftoconfubftantialipatri,acuniusperfonxinduabus naturis, *tiamaniculü deuirginedeipara Maria,dfreliquosarticulos, quos licet CocHeuspiecredi dicar,-negattamc inferipturis exprelTe coin/ Vi'chenfos-Habes quod nam fît fundamentum noftrum.lam edifte« tas licet Cochlee,quibus3iocargumétisreuuIferis.Nullis profeAo, fî uerum fateri uoles.'Conatusquidem es illud labefadare,fed ffiuo lis tuis quxftionibus,nulli$ feripturx teftimontjs.Sicenim fopliifti-' tatus es, Vbiquxfo legis in feripturis uocabulum trinitatis aut perfo »x? Vbi legis filium patri efte confubftätialem aut coxqualem, dfc.

Vbi lcgisdiuä uirginem appellarideimatrem^ Addis,An non illà iTeceftarioadfalutem creduntur^Cum ergoifta non leguntur in fax ttis,non omnia quxadfalutempertinereuidentur.facrisfuntcomz prchenlä literisiac cadii iamTuinofum ueftrum fundamentum.Egó *gt;ero multis feripturarum locis perintegra ti.cap.Kerponfîonis meg ^enionftraui,articules illos qa0snegat Cochleuscomptchendi,ex» Preffeefle comprehenfos in fcripturis,amp;iccirco omnia quxperdnct gt;d pietatem falutem fîdelium facris comprehendi feripturis. Ruit fophifticaconftruÆo aduerfarii, amp;nbsp;ftatadhucincolume 5d inz ^oncufîiim fundamentum noftrum ,quia fundametum ueritatis eft, ‘îuodpermanetinxternum. Nihilhisadiungamamplius. Nemo lt;nim am obtufî eft ingenq.qui ex pauculis his non intelligat quant infeliciter repiicarit aduerfarius.

Deinde pluribus refpondctad hanemeam uoeem plane ( ut ait) Confutdti» «ragicam.Proh pudor, Quis dxmonü imputa ilia uerba in os tuum refponfiôit ifnpurifTimum inferuit,fcripturamnufpiam diceretres perfonas aut Cochleiad unameflentiam.Hisenim meisopponitfe, neefolum neeprimum trahira nos hxc uerba protulifte. Nam Auguftinum bis elfe ufum anteannos cem Bull. mille.ld ut perfuadeat leifi:ori,mulaex libris S. Auguftini in Repliz cam fuam deferibens, transfert. Cxtcrü minime opus erat integrum AuguJl.fiJ folium oblinere uerbis Auguftini, cum quo mihi optimeconuenit, hlfaâtg te qui hoc non dicit quod aduerfarius dixit : nelt;p ad ilium fînem di CoeW. dttad quem dixit aduetfarius. Vidi SC legi iam olim ea, qux hic im*

, H. BVLLINOSm RffSPON’STO’ TT.

prudctioribus obtruditleéioribus.ut fucum ßciatltno ilia iffTa qux nuncprofert,nondifTimulauiinmearefponrionCi.ac refpondi ipfî priufquam id opponeret.Quia uero id diflimulat, amp;nbsp;quafi nihil uel 1 uiderit uel audierit,tranfit,repetain qur dixi, Ncc hie quicquam pro

K hicit quod S. Auguftinus (quern amp;nbsp;Vuidefordus tuus adducit) li^^ brodeTrinitate7. cap. 4. Dirput3ndi,inquit,ioquendiÿ necellitatc licuictres perfonas dicereznon quia fcriptura dicit, fed quia feriptura noncontradicit.Quis enim non uideat S. AuguAinum in hoc nego no unice ad faipturas refpicere,cum Cochleus perpetud à fcripturis auerfus, 8i ad patres conuerfus, ad ecclefîæ amp;nbsp;patrum tradiuoneni banccauifam reqciat.Nam 6C inter alia adhuc fignihcantius loquamp; Cochleus,Credere nos,ait,tres in uno deo perfonas,non autem aeS deosautdominos,execclefîæauthoritateaut fîde potius, quam eX ullis fcripturte locis habemus. Conna uero S. AuguAinus in eodetn lt;ap.quodmodocitauimus,Certifrime,inquit,amp; de sgriptV Stl S cognofeitur quod pie credendum cft,6^ afpeflus mentis indu/ bitata perceptione perftringitur, amp;nbsp;patrem efle amp;nbsp;filium fie fpirituiB jfantflumznec eundem filiiim efTe qui patereA,nce fpiritum fanduK cundem elfe uel patrem uel hlium,Et qux fequuntur.Nec diifentiut ab his qux lib. r.cap.9.idem tradidit. (^odfiS.Auguftinus Coch* leo confentiens.diferte diceret nos facramentum trinitatis fie unita/ tis dei no ex fcripturis,fed patrum audioritate 8C tnditioaeaccepi(ff aceredereznon poftem profeélo fcripturis uft^adeo claris fie euideu hbus relidlis concedere ad hominem. Atqui côftruit uir ille fanÆlï* mus totam fiiam defanda trinitate difputationê ex authoritateferk pturx canonicxicuiiis prxfcriptioni prxeipit non modo in iibro dlt; Trinitate,fed fie in alrjs fuis operibus credere. Vndenos pic fie red« fcripturarum authoritatem unice in omnibus appcHamus. ;Hxlt;2d uerbum fic leguntur in mea Relponfione. Ea non iniqualedorif* tisfacere,quantum uidelicetobiedaGocbleiattinet.fpero.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^ix ille prxterea repetit,poftulansuthxcuocabulaPcrfona.Ef?

fcntia,fie nefcio qux huius ferinx reliqua.in facris exprefta eftend»» in Refponfione mea.quantum fatis eft,difcufla funt.Glamat autenj me inaniftimc nugari-, fie ambagibus uti, nihil peninentibus ad rem.Gxterum qui mea contulitcum Cochleanis,dudum intellextf» ipfum ilia dcfignare.fie fœdiftime quidem, qux citra frontem miW nul impingitzdicct^ hic maxime uerum effequoduulgodicitur.Grau^ lodeprcht: dis clamor, rara lana. Proinde indigna funt quibus muhis r« fuserrore fpondeam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . '

tlafphono. nbsp;nbsp;Poftremo autem magno cum ndpudio umbratilcm agitt«“*quot;'*

äD io. COCttLEÎ REPtlÖAM. It phum.dum me in blafpliemo errorc deprchcnfum piitans, damals Cum«]) inoculo meo feftucam quæris.in tuo interim grauem SC ma gnumerrorisSi blafphemiçtrabemnon confideras, Pernouäcnim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

theologiam tuam de trinitate,extra SC cicrafcriptur:e uerba,ita loque ris.Guftodiéteî ergo patres ecck(îaftici,docentesÿ œconomix facra mentum,qux unitatemin trinitatem difponit,tres dingens,patrem, filiutn SC fpiritum fanftum.Tres uti^ eonßtens.non ftatu, fed gra« du;necrubftantia,fed forma.Et cxtera.Et pauld poft, Die quçfoBul lingere,qux feriptura aut quis patrum.fic loquitur üeut tu hie loque ris^Reuera igiiur hxc uerba tua non folü extra SC citra, uerumetiam contra feripturam prolata funt. Ait enim Chriftus ipfe, Ego SC pater unum fumus.Et apoft.eius loannes.Et hi tres unum funt. Quomo doigitur différant hi tres, gradu,forma autfpecie^Certe apud catho licos hxc nonlegifti.Äriana enimfunt, Eunomiana^SC Macedo» niana.Bona uerba qiixfo Cochlee,ac puto te fic fatis fxuijfle in _mc. NuUa enim tibi fuperfunt atrocia uerba, qux iam non expueris in nie,Quid uero diceres Cochlec,fi demonftraremhanemeam de Tri nitate theologiam, non meam effe adeoip nec nouam, fed longe lie mfti(fimam,uel ante Confilium Nicenum, SC priufquam ilia Ärij, Eunomij SC Macedonij nomina portentofa^ hxrefum monftra, nmndoinnotueruntjfic ut egoretuli, effe traditam, traditam uero ä pâtre uetuftiflimOiCo^P hac in caufTa catholico orthodoxe^,non hj r etico'' Acne diu te fufpenfum teneam, Tertullianus is eft, cuius uer TtrtulUti ufus fum.qux tu tantopere impetis. Tertullianusinquam,quo ni «ertu tu libenter uteris in libris tuis,quem cömendas SC laudas. Legequ» jùnt.q tont •llecontra-hxreficumPraxeam fCTipfît,acàprincipio mox libri uerz topere tint ^illa,quxpro meis tarn atrociter ftagellas,inuenies.Et utauthoris petit Codi *gt;^ba tibirecitem difputantis contra fedam Patripaftianorum, Exiz Icut, Wmat fe merä, inquit, ueritatem poffidere,dum unicum deum non putat alias crededum, quam h ipfum eundem^ SC patrem SC filium fpiritum fandum dicat,quafinon fic (]uo^ unus fit omnia, dum ex uno omnia,per fubftantix fcilicet unitatem, SC nihilominus cuz ftodiatur iixwffyuzM facrametum,qux unitatemin trinitatem difponit; tres diriges,patrem SC filium SC-fpiritum fanlt;flum. Tres autem non fiatu,fedgradu;nec fubftantia,fcdforma:necpoteftate,fedfpecie. Et reliqua.RogonuncCochleum,annouustheologus,anArianushg i reticu5,an tnifer SC poeticus theologus fitcumSullingero prifcusil IcTertullianus';vident iam SC intelligunteruditi omnes, quam focz deimpegeritreuera miferfophifticus, SCparuminueterum feriptis cxcrci«t«s theologus Gochleus, 5 cd fat feio illc rogare perget, ubi

f 2

H. BVLLINGERI RESPONSIO fT.

legantur in fcripturis illa TertuIIiani uocabula^Sinôeadem kgutt*' tur/altem acquipollentia inueniantur. Nei^ cgocinn ilia produce' QgewoJo re(n,Ioquutus fum de fcripturis, fed de patribus^ Opponit ille cek ^adiuuoz breS.Augußiniex Iib.defymbolo cap. s.didlum. Non funtdiuerfi tatulumin gradus.ubi eft una trinitas SC trinaxternitas^Qui enim diuerfosgr^ telligatin dus cöponit,ipfefeabunitatepra:fcidit.Redcfane'Auguftinus. TtrtulL ilîa fignifîcationc necTertullùnus ufus eft,necp ego ita citaui. Sta' turn illeuocat,quodfchotafiicifubftätiam: graduin quod illi notio' ncm:fomiani,quod illi proprietates : ipecietn^quod illi habendi mo dum uelfigna. Id quodantemeannotauiterudiriiTimusuirBeatuS Rhenanus. Proinde nonafcendi Cochlee per gradus ad altare dei» ut mea fîtuifa turpitudo^ Vidé Cochlee,nedum litnacis in morent» liberius te profers é cochlea conchafiuetefta , magisatqßmagisap' pareattuanuditas amp;nbsp;imbecillitas.

Poft ca tcpetis ruriùs tuas illàs tcpeftiuas de trinitate quarftioneS«^ Tuuideris qua cum refigioneilias totiesincukes. Qiiod de me cotl qucretiSjflihildum ad cas relpondifle,qui intérim quauis pica fim 10 quacior,nihiImorör.Aequilé(flbresfibifatisfa(ftum dicunr.Tibi il' lud uulgare amp;tritumlt;obi|cioi Si limpidàm perrexeris cœno aquart* fpargae,nunquatnquodbibas inueneris..

ZdfdpKe IllKde^niculircontra HaraicotJeChrißot ah uclcfiareceptis^

Hfxi in refponfiönemea Cochleunr prodigiolas nuga^ Si ftupcdafpargerc mendacia per eccicfiä, contra Chri' ftum. Si uerbum eius. life uero,.Si quxrant ex te quç fin* illacontra Chriftum Si uerbutn cius mendàcia mcar quid proferre poteris^ Ncgauihe ego Chtiftum efTeconfubftantia' lem patri'Ad hæc fadlis eifrefponfîoi Non agiturdc tua fiide quilt;l crcdas,aut quid noncredas, fed agiturdc didis Si fcriptis tuis, amp;nbsp;Qytr/ïdi: co quid uerbum déidocearcredendum efiedéChrifto.Et quoniai”^^ tus coiKert^ fubinde flatus obliuifceris,fubinde is tibi reducendus eft in metno' tationis itiz riam. Certamusde eo, An omnia quaead ueratn pietatem Sifaluie*** terBulL tt pertinétjfcripturisfantîfiscomprelienlâ fint^Id tu ualide negas, eg'* Cofhleuitt. conftätiflimcaio.Impetisautem mea hocarictc fi'cuineo, ChriftuW cfle patri confubßantialem autcoxquafem, Mariam cfle dei genitri' cemacperpetuo uirgtnem,Chriftum efle unius perfonæ Si duaruiw natttrarum,Chriftum liabcreduas uofuntates in unaperfona, Chrt ftumhaiberepvactetdiuinülpiritum^rationalem quoçp animä.q“^

SC*

AD IO. COGHLSI REPLICAM. aj ab ecdefî« cdoéli fîrmîtercredimus, 6^ pie aflerimus, licet in fcrîptu rie nô fintexpreffe comprehenfa. Sicergo non omnia qu{ ad falurf peninen^fcripturiscomprehenfa funt. Ac reuera euiciffes non om/ nia urne pietatis amp;nbsp;fatutis comprehenfa efle facris literis, fî contrat riumego exfcripturisdemonftrare non potuilTem.Demonftraui au tcm:proindenihit euicifti. Quis ergo iam non uidear. quznam fini ilia tua, quztibi per me obieda efle ui^adeo doles, mcndacia,con/’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

traChriàum amp;uerbüeiusconfî6la,imd quis nôincelligar tecanlTa cecidiiTeï^A primo enim exorfus oftendi fîlium patri confubßantias lern flue coæqualem efîejdtp teftimontjs propheticis,euangelids 8i apoftoIicis,exZach.cap.ipIoan.i.r.to.cxPauloadCoIoir.t. amp;Phi lipp. i.Quibus amp;nbsp;patrum quorundam, Epiphanq uidelicet, Ambro (q Sc Auguftini manifefta 8C euidentia teftimonia coniunxi.Eodein niododemonßraut SC reliquospertemihi de Chrißo 8C matreeius obic^osarucutos.infcripturisefTecomprehcfbs, adeotp fandios pa tres iUoßpfos SC oftendifle SC probaffe ex fcripturis contra hçrefcs SC hsereiicos. lam fi Cochleus ad ftatumrefpicere SC comminus ferirc* non aliéna a' propofitoadferre,fi legitime difputare non fophifticari ttoluilTer.refpondiffethauddubieadilIa quae ego pro mea affertio* ne attuli:hoc eftjOflédiffet loca SC teftimonia ilia nihil facere ad rem. Nüc autem quid ^cit^Narrat mihi nefcio quid de uidoria fua à Lu thero reportata.Quid uero ad me, quid adcauflam noftram facit lis quæ tibi cum Luthero litiganda fuit fuper uocula Homoufioni Viuitadhuc,ipfe refpondeat.Curabit prxlia Conon. Fortaffisconz ipfum tarn elübia eiaculatus es tela, ut piguerit ipfum quiequatn tibirefpondere,maluerit(p horas fuas locate melioribns. Admea tu tnihi relpondilTes.fiquidcm tua defendere, SC mea confutareuoluez •'’sdd cum non feceris.ne^ unquam féliciter fäcere poteris,nilî uoz bgt;pefitamp; fcripturamipfam amp;omnesfyncerioris none theologes» oppugnarc.duo ego tibi extorßc' manibus. Primum quoddilputaz tionis mez caput eft, Omnia quz uerzpietatis SC falutis funr,läcris comprehenfa efle literis. Secundum, Arricutos mihi perte de Chriz fto amp;nbsp;matreeius obiedios in Icripturts efle comprehenfos» nec extra autcitraferipturas nobis a patribus efle traditos, cum ipfipatres fan» dH illoflpfos nobis in fcripturis oftendät, ߣ fcripturis nobis proban tes confirment. Intelligitex hisconfllium meum aduetßrius, cur CurSulL dcillisarticulis fcripferim tarn prolixe flf diligenter,ut non fitilli ne/«/e celle inteiTogare,Cur tarn prolixe illos contra medefendisdAudiuit defideiara^ cauflam. atis haftenus amp;nbsp;plus quàmfatis exultauit Cochleus cum ticKÜr, läis^umbrauu^ f'^^obledtauit uidloria. Omnes illotumdifputatia

£ 5

H. BVLLINSBRI RSSPONSIO ît»

nes contra nos, imo contra fcripturartim abfdutain perfedioneiP» huiufniodi obic(5ltonibus refertae fnnt : quafî fcriptura non tradat» ‘ quod tarnen tradit.Necp irafcetur tnihi Cochleos feruide amp;nbsp;prolixe agent! negotium non leue, amp;nbsp;contra aduerfarium fua opinione gra uem:meminerit fententtae ueteris, Oportet teftudinis cames aut ede TniâJidm re,aut non edere.FaUitur ergo prorfu$,lt;î exiftimauit illis me ipfî in^ tpnßare. uidiam conciliare uoluifTe-Nihil ipfî concilio odii,conflauitfibiipigt; inuidiam,fuo uitio 8C fua culpa, (î ipfî parum xqui funt uiri boni.M bereprofedlo fateor.merito meo maximo.pluribusforeodiofum,!* a reperirentur in libris meis.qux in Coclileanis legütur.Sed,ó deuS bone,quàm tragicis traduceremur clamoribns, fî nos unquâ uel di^ * xifTemus uel fcripfîfTemus illos,quos faepe iam recenfui articulos, ei tra auteitraferipturam traditos nobis eÜTeab hominibus patribus^ Excufdtto Purgat fe poft ifta ftrenue fatis Gochieus,fed parum efficadtencB Cochl. ua: pit coloribus induébis medicarifuædeformitati, putridamÿ ftruélü n4. ram fuam ornarc,uerHm nihil hic faciunt colores.Dixi,ait,huiufn)9

di articulos non exprefte comprehendi 8C explicari in fcriptura fan* ^a.Intelligo autem illudde uerbo ad uerbü, feu de exprefta formx uerborum,qug certèin feripturis non exprimitur, fed in Confîlijs eft à patribus contra hçreticos pie dC religiofe concepta,flon fané ex hu manofïgmento (fîcuti calumniofe imputas mihi) fed exinfttnA» fpiritus fandi.Haec Cochlei exeufatio eft.Rurfus autem illi refpon'' deo.me in Refponfîonc mea demSftrafife articulos il los expreffe cS'' prehenfoseffe in feripturis. Incadem diximusdéde uocabulis illif expreffa forma uerborum,quàm indignum fît contendere de

' labis uocibus.ubi de ipfare bencconftat. Proindenihil pro fedP xit mifer.His accedit quod ex fefi'ngità patribus in Confîlijs contre f^ocabula hæreticos ilia elfe concepta SC religiofe tradita. Licet enim ConfîH* tx feriptuz epifeoporum ufa fint aliquotuocibus.quibus reuicerunt uerfîpelleî rit à patri: hxreticos.potilTimarum tarnen ufus fuit in ecclefia,priufquam con*' tut ante filia ilia coirent.Paftores enim fié ecclefiæ fuerunt ante Côfîlia: Confiliade haec fuerunt aliud quàm cœtus paftorum populi. Illi itaip diucrfiî /ûn^ta. nbsp;nbsp;temporibus pro rerum exigentia ex fcriptura commodas.perfpic“®^

appofîtasep cum uoces tum fentennas collegerunt, quibus res fîd«‘ refte SC idonee eloquentes docerent. Atç priufquam coiret prima inter generalia confuia Synodus Nicena, in omnibus eedefijs noja foerunt uocabula Trinitatis SC Effentiæ fine Subftantiae : cognitiflt' mum fuit omnibus SC decantaium ab ecciefiarum paftoribus.Chrt'' ftum uerum effedeum S;hominé,patri per omnia coscqualem.* eu» dem elfe géminé, id cft diuinx SC humanxQ3turx,in una perfona, cundem

AD IO. COCHLEI REPLICAH. I4; tundem cflc uirginis fîlium.quç inde appclletur domini nel dei ma, tcr.Cuius quidem reireluccntinfïgniaindicia,amp; inucniunturccrn argumenta,in illisfcriptoribus quimoxab apoftolorum tempore, diu ante Coniîiium Nicenum fcnpferuni^iîcuti eft Ireneus, Tertullt; lianns,Cyprianus,amp;alq nonnuili. Proferam hoclocoegregiü Ori genis teftimonium deadoranda Trinitatc perfonarum, Si eifentix diuinx nnitate, unde ledores intelligant, ante omnia Conlîlia, ex faipturis, Dodoribus ecclcfiarum petita ftuflcuocabula,ilia ipla ina quam.quxaducrfarius dicitin Conblijs inuenta eflcà patribus.Flo luitOrigenes,uteftapud£ufebium,annoànato Chriilo »;gt;. Mori bir Gallo amp;nbsp;Volufiane regnStibus.ficut teflatur H. Contra dus,an» aosnatus lt;rsgt;. circa annum dominier* PrxcelTit ergo Conf.Nice »um annos eg. Hic ergo Homelia in lib. Numerorum n. Videaz »gt;us,inquit,quorum puteorum unum dixerit fontem. Ego puto ÿ Icientia ingenitipatris unus pofsit intelligi puteus, fed amp;nbsp;unigeniti filiieiusagnitio,aliusputeusintelligi debeat. Aliusenim àpatrcfïz ltus,6{ non idem fiiius qui Si pater.Sicutipfe in euangelijs dicit, A« Uuseftqui amp;teftimonium demedicit, pater. Etrurfus tenium puto »ideri puteum poire,cognitioncm fpiritus fandi.Alius enim ipfe lt;ftàpatre Si Elio Sicut Si deipfo nihilominus in euangclio dicitur. Mittet uobis patcralium paracletum fpiritum ueritatis. EE ergo hxc diEindio perfonarum in pane^ Elie Si fpiritu fando, qux ^d pluralem puteorum numerum reuocatur. Sedhorum puteorum ’’’’Bs efi fons. Vna enim fubfiantia efl amp;nbsp;natura trinitatis Et hoc mo *^orgt;on onofa inuenieturfcripturx fandf diftindio.qux dicitdepu **oruni tuorum fonte, fed obferuanter myftica Egnauit eloqiiia, ui ^uodpluraliterdtdum eflperfonis.fingulariterfubflantix conuez 8lt;c. Proinde uetufliora funtilla uerbauocabulalp.quam qux wferantui-aidcEnitionem Confiliorum : quanqiiam non negern ’nterim,ilia in Synodis flue Confilrjs efleufurpata Si recepta, fed ad do perpetud non citra aut extra fcripturam.fed ex ipfa faiptura. Go chlcus putatquidem abunde fibi confultum, Si purgatum fe purifli We,quod adijlt;it,Paaesnon ex humanoEgmcnio, fed inftindu fat| di fpiritus decreuiflc.quod decreuerunt. Verum ne fic quidem fatis fidei certitudini , cum in dubium uocari queat, quod didtiltesid inflituiffeexinflindufpiritus. In dubiûaütuocarinun efl nobis ex fcriptura. Nam confiât hâc ^”7'.yH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’’Eindum fandi fpiritus. Etcurorotantopere

‘’fpiam concédas articules illosexfcripturaefllt; peatos.M n “*nahsliauddubie.NoluitS.Hkronymu5àIoai»

H.. B VLLIN GRRI RESPONSIO II.

neHierofolymitano epifcopo recipcre confefTionem, qua fatebatuf forporum refurreftionem.nifî pro corpore reponeret carnem, quia fenfii in confitente dolum. Qiiid ergo miruni, fi non recipiam, neC magnifadam Cochleipurgationem,qua licet articulos tllos fîdei â leatur fuggeftione fpiritus per patres efle traditos.nallo prorfus hu/ «nano ex figmento,mirifice tarnen ôC pertinacifiime caue^ necubi dt .cat illos éferiptura efiepetitos.Sentitfortafiisfe,quant primü id nolt; bis dcdent,ceddifiecaufsa.

iîlgt;er Co3 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alioqui defipuifiet gt;nbsp;licet nihil iaêhfiet de libro illo fult;^

thlti dt qnent de Chrifto,ficut ait,pro 6C contra,cotnpofuit,in hoc, utoften^ Chriflo V dat principibus,quanto cum periculo coniunélum fit concedere reS O- contra, rdigionis ex feripturis uel probarc ucltmprobarc. Intelligunt alio/ qui prudentes,qudomniahominis illiusfpe^ent,hucuidelicet,utd .feripturis tanquâ dubqs,obfcuris amp;nbsp;ferc' noxqs, ad definitiones, neilt; fcio cuius ecclefiæ.abftrahat omnes.Interim ut nS uolo fidei nofti* facrofanda capita,quorumuis fubiacere libidini,ita fateri cogor, fit*' crum codicem eum efle.e' quo om nia fîdei amp;nbsp;pietatis petenda, progt; banda attpimprobandafam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• -

Crimîndtii) Poftremo indulgetaduerfarius genio fuo, 8f accufathte perfidie CoMei a:,qui à diabolo captus,Sf hxrefi implicitu$,rclt;^am ecclefix fîdcm de* (rox. feruerim.undenonfitmihiuIIaparsautforsinregnoChrifti. Ad ejux fané illud exclamare cogor,O infreneos petulans 8C maledicî)gt; Si unquam dubitafiemltoc ultimum efieGochleifcriptum ,hactatl dem ueluti nota certiifima deprehenderem.nihil me preterea expe* (flare debere.Nam Sphondyla fugienSipefiimepedit. Interea uef» gratiasago domino 8^ feraatorimeoIefuChrifto,quinon tantum nieredemitâ potefiatefatanx, fed S(. crucis SC opprobriorumipfinf facitparticipem.Idem megratiafuahueufq; perfidem Chrifiianam tn apoftolica 81 euangelica dodrina retinuit, atq; ideo 81 in cathoU ca ecclefîa.-unde fpero me iuxta eius promifiiones ueradfiimas in gnum eius xternum,ubi hincfoluero,rccipicndum. Viderit Coch* leus.quomodo pro tantis contumelqs conuitqslp, tanta animi imp** tentia cffufis,rationem redditurus fit iuftifiimo deo, qui rationem^* tiam pro quouis uerbo otiofo exiget.

Bulling ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duplici utriodà.fcnfto tùJtSeet cr nonfcfipu,

obitâa rc: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EmonftrauiRefponfionismex tj.cap.fummamdoêb*

fpondet, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nx apofiolicx liceris abunde efle comprehenfam.Id ue*

CoM. non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro ualde dolet aduerfario.qui tamé nihil habet quo^^mrt

rtffondtt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refiitet,quant fe id mihi non coac(dcre,cumnondü^v

AD IO. COCHLBI REPLICA M.

caciter probarim, Atqui nefcicbam mihi negotium efle cum doftoz re irrefragabili,penes quem fît louis fuffragiu, unde lufftciat dixifl’e, Cochleus non cpnccdit,ergo non eft uerum. Quarc non refpondit ad meas illas rationes,quas non uerbofe.uc illct'uo more air, fed effi '' Gleiterfatis,8£ uerbis ret non tndignis expofui^ Fallitur Cochleus,fî nosputatadeoftupidosefl*e,utnôintelligamusquorfumpertineat • -•gt; anxiaillade Verbodeinonfcriptodifputatio. Saturis fuis troftiilis confulere,adeoi]^ quandâ quafi diuinitatem coneiliare cupit, iitpoft quam receptum fueric,eftequoddam uerbum dei non fcriptum, tile protinus fubinferat,id non pofte eftealiud,quàm quodexoreprox fercurfummi pontifîcis,beatifsimi patris, eeclefîarumt]^ monarehac*.

amp; przlatorum abipfius obedientia dependentium; illuddenitp uer bum non fcriptum, illud ipfum efle quod in qualibufcuncp Conrt?

lijs à Romana fede approbatis, eft prolatum, licet nufpiam uelfcriz ptum uel piftum quod decreuerunt,reperiatur;adeo(p uerbo dei rez pugnare impie,qui iftorum traditionibus contradicunt. At cum Da uide Apoft. dicimus.Lucerna pedibus meis iierbii tuu, Sfc. Solus (leus uerax,omnis homo medax, fife. At meas,ait,obie(f):iones non - z iû euacuafti.Quas oro?Quas,inquit,obieci ex Paulo contra conten * tiofos.qui contempta ecclefiæ autlioritate, nihil aliud,nifî quod fcri P«um hafaetur,recipcre uolunt.Legatur ergo Refponfîonis mex caz put IS. g; intelligent boni quàm uerehocdixerit aduerfarius.

Addit,Obieci tibi uerba propria tua. Audiui. Sedipfafefeexpliz ont,8c nihil aduerfario tribuunt. Prxterea annotaui quçdam huius generis in cap. gt;« Refponfîonis mex, qux 8C ipfa ad hanc rem illuz ftrandam faciunt.

Subiungit,Obieci tibi Auguftinum, qui aperte dicitecclefîâ quae Ad Auffit dam tradita non fcripta tencre Inde colligit Cochleus,Ergo non oz ßm locum *nniafcriptaabapoftolis.Egoucrocontendo omnia eafaiptaefte, ad lanuaa qu£ad ueram pietatem atep falutem noftram pertinercuideniur. Do rium epiß, ceat ergo nos Cochleus, uelex Auguftino.uelaliunde, quxnailia iis.refpon tradita non fcripta fint,qux ad pietatem falutem noftram perficiz ßo, endam fàciût.CertèAuguftinus non eastraditionesintcllexit, quas aduerfarius perpetud traditionum fuco adornat, Miflam, Purgatoz rium,Inuocationem diuorum.Idolorü ufum in templis.Qiiarc non addit,quod Auguftinusmoxappendit.SicutiquoddominiPaffio, gt;

Afcenfîo in cœlos, Aduentus de ccclo fpiritus fancti.an niuerfaria folennitate eelebrantur : fî quid aliud tale oez currerit,qucgt;dferuaturabuniuerfîsquacuntpfe diffunditccclefia, ProindcdeFcrqs maxime,fmememorijs Chrifto domino celebraa

H. B VLLINGERI RSSPONSrO IT.

dis,Ioquitur.At,qui de ijfdem difputans Socrates ille Conftantinq-* politaniis Celebris hiftoricus, amp;nbsp;D, Ioannis Chryfoftomifynchro-* nus.adde SiS. Auguftini contemporaneus, inseraliaquæ pie 8i do f)t ftr^t étédifserit,Quoniam,ait,amâc homines huiufmodi celebritates, eo Chrißiano quod in eis à laboribus quiefcüt,finguli per prouincias ficuti uoluc*' nm, runt,memoriam falutaris pafsionis ex quadaniconfuetudinecele^ brarunt.Non enim hoe faluator aut noftri apoftoli lege prædicauc/ runt,nee pernarn autfupplicium aut malediftum, ficut lex Mofaica ludçis,nobis euangelia aut apoftoli funt minati, fed folummodoitt derogationem ludæorum, quod in feftiuitatibus homicidium com miferint, in tempore azymorum faluatorem pafsum, in euangeliis cftrelatum.Mens nanq; apoftolorum fuit,non de his diebus fancirc feftiuitatem, fed conuerfationem redam amp;nbsp;dei prx-dicare culturam* Mihi ergo uidetur quod ficut multa alia per prouincias ad confuetu dinem uenerunt,fîe 8i pafehæ feftiuitas tradita ftt,quod nullus apcK ftolorum aliquid hinc fanxifset. Hæe ad uerbû hue ex Socrate tranP fcripfimus;quac fi aduerfarius contuleritcum Auguftinianis,intelli' Dt feripût gftquid contra meprobarit.Prarterea cur id difsimulataduerfariuS, ^l^ugußini, quodS.Auguftinus ubirp teftatur.nolleut fibi credatur,nifiidquod dixit,uel fcripturis probet,uel rationibus probabilibus c'feriptura pc titis'iPorro ergo minime fuerit fatis Auguftinü produxifse in acieiii» niftipfefua probarit fcripturis aut ratiôibus eferiptura petitis^Quod cnim Auguftinum tantifacio,SC toties in meis cito,hinccft,quodil'' le fimplicitati ftudés.præ cæteris efficaciter 6^ perfpicue de rebus ma xime utilibus difserit, amp;nbsp;pleraqj fua ex fcripturis ducit, amp;nbsp;fcripturis confîrmat.Cætcrum ubi uideo fcripturam dealiqua fententia aliud = nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pronunciare,aut ex fcripturis aliud pofsc,citrafi'deidifpendium,des

monftrari,quam in Auguftino lcgo,fcripturis acccdo,ab AuguftiiiO difccdo.Necputoidmihiquenquam uitiouerfurum. Iccireonilid contramc,quiomniameafirmifsimis muniui feripturisprobafs«* Cochleus,Iicct per omnia ipfifuffragareturS.Auguftinus.

Contitma Qi’æ de fenfn uerborum Pauli i.Thefs.a.adeotp de apoftoloruffl ittrborum traditionibusuiuisamp;feriptisdifputauiper integrum feré cap. Pauli i, fponfionismeac zy.faipturis ficmuniui,utfatis defenfatutalp, Theff.i.tx fus nihil metuant aduerfarq fophifmata. Ptoduxit fane'contrain* fofnio. nbsp;nbsp;,Theophyladum,qui locum Pauli aliterexpofuerit, dixerit^ nil ullt;

tra requirendum ubi audierimus aliquid nobis traditum efseabec/ ckfia. Sed non dicit aduerfarius de qua ecclefiahocipfeintelliga^ amp;nbsp;de qua loquutus fit Theophylatflus. Verum utcun^ hoc habeai, licuit perpetud omnibus pns,citra fidei Si pietatis difpendium, à pS* fcoru»

AD lO.’ COCHtEî REPLICAW. 16 fforum etiitn interpretum etiarrationibus, maxime fi quid fcripturg SCpietatiuidereturinuentum congructius autßmplicius amp;minugt; laboriofum aut coaâ:um,dir$entire,nedum à Theophylafti, qui fc-» tè numcratur inter neotericos.

Traditionen! apoftolorum de Cœna domini non aliam fuiCse g 7“raJitia lt;am ipiam,quod fcilicctattinet fubftantiam,quam fcriptam apoftoli apoßolor» reliqueruntjdixi amp;nbsp;adhucdico. Quiaquaepro confirmationefenx deCanit tentiae mex actuli, nondum difsoluit Cochleus.Ex Auguftino qux donünit dam adduxit,qui hgc S. Pauli uerba,Caetera cum uenero difponam, iîc interpretatus fit,quad totus ille Romanus mifsandi ritus ordina-' tus lit ab apoftolis. Verum ut maxime concedam S.Auguftinum de i^sritibus loqui,de quibus intelligitCoclileus, fuadet tarnen leélori cum fenfum quern affert,renitentem non cogit rationibos ^iaci-' bus,cum aliterpofsintapoftolicauerbaexponi. Et cur hie no andit Codileasfuum ilium Theophylaftum hxc Pauli fic enarrantem, Aut cnim hocloco dealqs nonnullis apud hos delinquentibus dip ferit,qui uiuendi modo indigeant.Aut eadem de re mentione nunc facit.Pcrinde ac fi dicat, Verifimile eft nonnullos ad hxc excufationc ufuros, uelim tarnen interea feruari qux retuli. Quod fi quis aliud quidpiam habcat,quod fit dicendum, in meum différât aduentum. Et reliqua. Nihil autem necefse eft hominum afferre cSiedluras, ubi fuppetuntnon obfeura faipturx argumenta. Quid enim clariusefl; quàmquod Paulus dicit ea fc tradidifle Corinthijs quxacceperit i domino^Hinc nos duo colligimus. Prim urn, No aliud de hoc facro iradendumeflc ccclefix.quàm quodtradidit dominus, eiusep tradi« fioni non eft contrarium. Sacramenta enim nec debent nec poffiint gt;dalium authorcm quam dcum,refcrri.Secundum,Corinthios iam dudumhabuific qux accepta à domino tradiderat Apoftolus. Inde autem confequi oportet Apoftolum his uerbis, Cxtera cum uenero difponam, non nunc demum loqui de tradedis quibufdam ad Cœ nx myfterium perneceflarqs.fed de alqs quibufdam.Clare enim te« fiatur fe tradidiffc qux acceperat. Nec uerifimile eft Paulum loquu« tum effie de ordinationibusfiiis, hoc eft a fe iam primum inuétis aut jnueniendi$,qui tam fanéle teftatur fe ea tradere 8C tradidiffe,qux ac cepit a domino. Porto errat toto cœlo Cochleus.fl putat per Augu ftinum ritum ilium Si rationem miffandi, qux hodie in ufu efl, con firmari.Qui enim hiftorias Si ueterum monimenta euoluerunt, Si cum qs rationem miffandi hodiernam compofucrunt, fciuntritus ucftros Si rationem celebrandi, hodie Si aliam Si multo auélioretn effçquam fuerit apud prifeos. C ur autem mihi adeo irafeitur aduer*

8

H,. BVLLINOERI RESPONSIO IL

Sinr cntz farius,quod dixi apoftolos Si. uiros apoftolicos fine pompa, fîne aÿ tnonijs fim: paratu Si ceremonies cœnam in ecdefijs celebrafle fimplicilîime^ Ira pfiriÿiime ïcatur fuis hominibus,qui idem ante me dixerüt, nempe dominum r(kigt;rdM amp;nbsp;apoftolos fîmpliciftime ad orationem dominicam celebrafte Ccc cœtKiinpn nam.Durandumputo Albertum Sireliquoshuiusgeneris. Häufe/ wifÎHdtfï runt hoc baud dubieex S.Hieronymo Si Gregorio. Qiiorum illej. f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.contra Pelagianos,dicit dominum docuifle apoftolos, ut oratio

nem dominicam dicerent fuperfacrifîcio corporis. Hic autem libro cpift.s.epift.7.Mos,inquit,apoftoIorumfuit,utadipfamfolummo/ do orationem dominicam oblationis hoftiam confecrarent. irafea* turhiftoricis ôichronographis, qui diligenter indicant quidquifÿ Roma.pontificum Miftç adiecerit,quomodo quibus authoribuf ceremoniæ autflæ fint.

Dionj'^«* Inuerecüdaï meæ linguae imputât, quod Canones apoftolorum, ^riopagi; Dionyfij libros, Clementis Si Anadeti epiftolas, eo loco habere, 6^ tu. tanta cum reuerentia adorare nolo, quo ille habet, quantaep adorat.

EgoueronihiIominuscumdiuinouateclamo,Ad Icgem SCtefti/ monium:amp;cum Paulo, Omnia probate,quodbonum fuerit, tenez tc.Nccp foins dcillis dubito feriptoribus. Dubitaueruntantemepij Si eruditi uiii,nec fuis carent rationibus, qiias nondum diftbiuerûc Cochleo longe eruditiores, Nec hic mihi quicquam adhuc rcfpon' dit ad meaquæde qs obiter annotaui in Refponfîonis meat capita 17. amp;nbsp;»0.

yltlcap. VI. VefacrificioMiffitproiimsis-mortuh,

T cum ad omnia mea Cochleus frigide imo nihilrf/ fpondet,ad capita tamen,quibus ab ipfo prouocatus,de monftro Miftam non elfe facrifîcium pro peccatis uiuo rum 5imortuorum,refpondctfrigidiirime, utpraeftaf^* ilium in uniuerfum tacuifte.Ita enim multi credcrent ipfum refpoo derepofle.Mirum tarnen non efthicobftupefeere, fpiritu^ uertig*'' nis rotari omnes Milfædefenfores.Nam claritas, maieftas, uirtusÄ efficacia facrifîcij Chrifti femel peradi in cruce,ita percellit oculos et ingénia omnium aduerfariorum.ut etiam in ipfa palpitent meridie. l^ullot pro nbsp;nbsp;Principio autem infignem prodit impudetiam aduerfarius, dutn

facrificio fibi gratulatiirdeuidoriaarnereportata.quinonpotuerimunum MilJa lo: locum feripturæ pro alfertione perfenarum in trinitate. Sic prow/ corpretus re:ciim ipfeinterim mukd plus quàm X.locos pro facrificio Miflaf ifCofW, protulerit.Nam utrunqj falfum elle,probatutriufœ libri.Necpenim unquam

AD I O. C O CHLEI REPLIC AM. I7 unquam uel unutn protulit fcripturae locum, probatem MifTam efle facrifîcium propcccatisuiuorum amp;mortuorum.Congeritquidem nonpaucos,fedadfuumiliudinfelixinftitutumdetortos. Eiusgez neris illud eft,quod in hac ipfa Replica probare amp;nbsp;oftendere uolcs, facerdotes papiiiicos facrificare.illud Pauli adducit, Omnis pôtifex ex hominibus afliimptus.pro hominibus conftituitur ut ofTerat do'z na 6^ facrificia pro peccatis. Non enim uidit mifer Paulum ilia apta rcludaicisfacerdotibus. DeindcaptareChrifto,amp;percollationem oftenderequodipfequo^ obtuleritpropeccatis, quando facerdos fit-Nunquam Paulo uelperfomniumuenit ihmentem, quod adz uerfarius ipfum fentire fcribit. Præterea nunquam negaui facers dotes, ecclefiæ miniftros, fic facrificarc, ficut facrificat eccIefta,quX faaificatdeo laudes : fed pretio condufta pro alijs facriftcia odi. Si facrificia pro peccatis, amp;nbsp;quodfacerdos Miflam celebrans facrifiz care dicitur,iaicus autem communionem eandem percipics, non fa trificareputatur. Nec minus uiolenterdetorfitamp;fequctemPaulilo cum,Qui altari deferuiunt.cum altari participant. Difputat enim de ftipendiominiftriscuangclii pcndendo,aduerfarius trahit ad facrifi cumfacrificaniemcelebrantemtp MilTam. Eius generis funt6lt;f alia liuius hominis argumenta,cafta quauis nuce uiliora; quj tarnen cla moribus mox 8i iaftationibus dignis exornat emblematis.

Dicithicquaedamde meo nefcio quo ftratagemateingenerofo, Prouocat ’crepetitmultotiesfecertamen obtuliflemej fadionishominibus, lioCoehlei Pi'o ueritatc,depofita etiam inta,fub deputädis à Catf. amp;Principib. intcpeßiua. Homani imperq iudicibus. Mihi uero uideturaduerfarius ilia iatfla cefruftra SC uaniftimc. Nam utde iudicibus deputandis nunc nihil clicam,quid oro necefte eft uitam obiedlare difenmini, cum citra uiz ^periculum certareliceat,fipofritamp;libeat^ Nam ut multos alios tranfcam,obieciego Cochleo argumenta XVli.quibus oftendo Miflam non eftc facrifîcium pro peccatis uiuorum Si mortuorum. Hlt;ec duntaxat erroris reuincat.Refpondeat ordine ad fingula,fîcuti ego illi ia uolenti, ac poftulanti ordine ad fingula refpondi. Agat ca lamo,non coadfus aitt uindus,fed liber ac alacris.In caueaenim mi nus benecanitlufcinia.

Quodadftatumattinetcontrouerfiæ conftitutum intermcamp;fad Statut ah uerfarium,lnteiligo ex illius uerbis me non exafte fatis fines papL fputatiSit» fticos circa Miflam enumerafte. Si quid autem hie peccaui, ueniatn jnereor.Nam dolo malo non feci: neq; iinquam ab ullo unélus epi fcopo ftlt;;Cifîciüj3btuli,Jviiftamuc (utdicitur) celebraui. Quid quod aduerfarius abude farcit,quod meis deelfe uidetï Offerimus.inqui^

H. BVLLINGERI RESPONSIO IL non folum pro peccatis,uerumetiä pro pace unitate ecclefix, pro fpe faluds 8C. incolumitatis noftrs, prodiuinz protedlionis auxilio» pro omnibus bona nobis facientibus,atqgt; etiä pro omnibus in Chri fto quiefcentibus.ut indulgcat eis deus locum refrigerii.Iucis SC cis.Etiam (Î tibi amp;nbsp;alqs Thyfîomacbis ilia rumpantur. Dignam pro fciflo te uocem SC acclamationem, poft neccffariam rcrum puklierri marumenumcranonem.edidifti. Expeâauimus canonicarum fcri^ pturaris teftimonia, exempla deniq; Chrifti apoftolorum.fed ma iediciionem probenediftioneaudimus.Relcgat me ad fuam illan» nuper.ut aic,editam confeftionis SC apologise Auguftajnx difcuftiO'^ nem.Quoniam ucro illam nondii uidi, nec aliud cogitarc poftiim qudm Cochleum ubilt;^ fui die lîmiiem,uereor nemulta dicens, ni^ hildum dixeric.Nam qudm fegniter SC inepte ibi maximedilputet, ubi rei nodus uerticur,exqs qux fequuncur potcft intelligi.

Milfam rS Ac in limine quidem primo impingcs^uelut in pona cantheriuSr utfiißcare fupra modum fe corquet aduerfarius.iupum^^quod dici folet, auri=« dtfitCoffc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem negat hominem iuftiftcari per Miftani'

Mox tarnen addit Miftam nihilominus ofterri pro peccatis. RurfuS autem SC hoc declarans, Dico fané Miftam pro peccatis rede oftdrr^ fed addojuftificationem feu remiftionem peccatorum prius qupren dam eife per falutare facramentum potnitentix.Et cxtera. Vide qult;c fo iedor,quantopere agit« atlt;$ diuex« homines illos turbulentui» illudceftrumconfcientix. Adferuntipftfuismanibusgladium nO'' bis,quo iuguIentur.Si enim non iuftiiicat Mi(fa,eadem non purgl^ ■ peccata,nequit ergo facrificium dfe pro peccatis.Nam tudificatio re raiftioeftpeccatornm. Et facrificium peccatiexpiatioiiue purgatif eft.Rurfus ft per falutarepoenitentix facramentum concingit pecca^* torum remiflio,qui doro confert Mi^^a^quis eft effedus 8C ufus fao'^ ficij Miffx^Vide obfeao,qud fcrantur miferi ifti rixatores ac logo^^® dali contra femetipfos.Ita defcndunt Miftkm.ut primi omniu ipf”quot; tnamp;ment,euacuent atc^ fubuertant. An non fatius erat limplicicer pure fateri,facrificio Chrifti in auccper fidem iuftiffcari nos, SCt^' mitd nobis peccata. Fidem autem hancex«ceri Cocna domini,«!“® fideiferuit SC adminiculatur. Nam SC Abrahamum legis gratia dei perfidem prius iuftificatum quam circuncifum. Circuncifionenj’** tem accepiffe fignaculum iuftitix fîdei.Acreceptiffimü eft nondifp* rem eflc facramentorum rationem.

Simili prorfus ineptia SC uaniloquio plane' pudendo utitur SC id icquentibus nifer.Demonftranti enim loca fcriptiirx, p«adaerfa^ riuBiadduda,referri ad unicü Chrifti in crua perfedu lacrifîci“*^

ÄD IO. COCfiLBl REPLICäM. 18

amp; non ad facrificium MifTæJn liæc uerba refpondet, Quantum ad rem facrificp attinet,uni(um eft in eruce amp;nbsp;in altari facrificiü, unum inquam amp;nbsp;idem corpus Chrifti utrobi^ oblatum^fed in modo facri ficandi eft differentia.In crucc cnim oblatum eft psnaliter.per morz »em corporalem.In altari autem offerturmyfterialiter, permortis 8C paftionis memoriam.Hæcille. Illa autem eftegregia iftorum lio= Côfûtatur minü theologia,2£ iftiufmodiconfidlisdiftinftionibus iji' tiß«'» im CeMtidia ponuntfîmplicioribus.Nifîuero mente careretaducrfarius.auribus ß'mäiom Si oculis, intellexifset iamdudum quod ftbijpft contradicens nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feun

fubfcribat.Quid enim nos aliud dicimus, quam Cliriftû non offerri ƒ flt;ncti, 3mplius,fed oblationis ftue pafsionis celebrari memoriam'f Intellee xifset punda illa fua commenta iamdudü confutata efse in Refponz Clone mea prima.Quia uero hoc difsimulac,quz ibi dixi.hic repeto, QuodCochleusdefiioafsuerepoterat, Corpus Chriftiper myftez Hum amp;nbsp;hoftiam incruentam quotidie offerri pro peccatis, id eft pro (xpiationepeccatorCtamuiuorum quam monuorum, id fuffultus apoftolicis fcriptis ita difsoluo. De expiatorio fiue propitiatorio faz oificionobisfermo cft.Dicitis enim Mifsam offerri pro peccatis uiz Worum amp;nbsp;mortuorum, Nequit autem myßicum 8C incruentum faz «ificium expiarepeccatum.quod non nififanguine amp;nbsp;morte expia tur.Paulus enim, Vbi teftametum cft,inquit, mors intercédât necefse lt;üteftatoris.Nam teftametum in mortuis ratum eft. Item, Abfcpfan guinis effufionenonfïtremifsio.Vnde Sdloan. apoftolus,Sanguis, aitjlefu Chrifti filij dei cmundatnos ab omni peccato.Si ergo incru *nta Sc myftica hoftia eftMifsa.profcdlo expiatoria non eft,per quä Kinittuntur uiuis ËC mortuis peccata. Nam fi expiatoria eft, cruenca •ftAIterum ergo e'duobuseligatfibi Cochleus.Autfateaturin Mifa

peccata non rcmitti,aut cruentam hoftiam efse Mifsam. At fi pec rata uiuis 8C mortuis Mifs« facrifiicio non remittuntur, mentiti'fune Papiftac, qui auditoribus Mifsæ promifcrunt peccatorum remifsioz nem. Si uero crucnta eft hoftia Mifsa,denuo, imo fzpius maflatur immortalis Sc in gloria fua regnans dominus. Id quod abfurdifsis mum. Sc à comuni fenfu alienifsimum eft. Proinde fuo femetipfo» gladio iugulant papiftz,dß glofsemata confifngunt,quz repiignan riaquadam feipfa fubuertunt.Hxc inquam ad uerbum ex fcripturis in prima mea Refponfione Cochleo obieci. Ad ea in Replicahac fua refpondifset,fi legitime difputare uoluetat; iam uero id pro folu tione regerit, quod iam olim confutatum ef^amp; quod ipfifuerat pro bandum;pro more utilt;p folito,petens principium ineptus fophifta.

Porro nc quid hicdißimulem prorfus,5lt; ncqueratutaduerfarius

H, BVLLINGERI RBSPONSIO IF.

fuam rcfponfionem no picne permeefseexpofiram, andiamus quo CófutatUT malagmatemifer laborant! Mifsæcupiat medicari. Verba hominis ^uoJ Coch hrcfunt, Nos argumenti tui cornua fecilepcrdiftin^lioncmcon^ leus Jiiit fringere pofsumus. Alcerum,inquis, è duobus cligat fibi Cochleus: facrifiâo aut fateatur in Mifsis peccata no remitti, aut cruentam hoftiam efse MilJ'it paz Mifsam.Refpondeoigiturtibi breuiter.primumuerbismeis, dein«' ni umicti. de uerbis S. Ambrofrj.Et paulópoft,Non doceo ut in peccatis feien/ ter conftitutus,uel Mifsam celebret uel facramentum accipiat ad ae/ cipiendain remifsionem peccatorQifed probet antea feipfum, amp;nbsp;per pœnitentiæ facramentum abfolutionem quaerat, utabfolutusjperfa cerdotem àculpa,perMifsæ deinceps facrificium à poena quoqß pec cati releuari mereatur.Hxc Cochl.funt,quorum lizc fumma eft, In peccatis duo conftderanda funt,CuIpa amp;nbsp;Pœna. lam à culpa abfol/ uitpoenitentemfacerdos, à poena autemreleuatfacrifîcium Mifsxgt; Et hac diftindlione confregit,fi dqs placet.ftruóluram argumentatio nis mex Cochleus. Rident ad hxcomnesnoftri,fat feio. Tut ride re non pofsunt,fed irafeuntur magis, quod ineptijs tuis totum nego tiumreddisfufpedum.Quodenimobfecro è duobus cornibus ar/ gumentimeiinfregiftis’Illddne^ Cruentam hoftiam efse Mifsam, li oifertur pro peccatis^Nequaquam. Alteritmne, Peccata Mifsis no re mitti,fi nonfithoftia cruenta^fNehocquidem.An enim nonfacrift/ cat pro peccati$,qui non pro culpa quidem, fed ut poena träsferatuf facrificat'iQiialis uero remifsio eft.qua condonatur oftcnfa.relerua* tur autem mulda; Maior 8C plenior uidetur efse remifsio qua remit titurpoena. Vndeconfequenseftextuafententia.in Mifsaplenius remitti peccata quàm in poenitentia. Quid ergorefpondifti^ Verba profudifti fine authore ex temetipfo,nullis ex fcripturis.Nebulas of) fudifti fpeftantium oculis,adeolplutum purgafti luto. Non igno/ rat aduerfarius,quati apud nos fiat ilia diftindio fua, qui didicimuS Chrißus in ex fcripturis quod credimus amp;nbsp;confitemur, Chriftum lefum domi/ crifcf fiJci num noftrii fideles morte fua in cruce plenilfime amp;nbsp;à culpa à p®'' les ahfoluit na abfoluifle.adeo^ utrunq; nobis gratia dei per fide elfe remiihmi* d pond cr Ifaias enim in cap.yj. Vereläguores noftros ipfe tulit, 8C dolores no culpd. ftros ipfe portauirdpfe eft uulneratus propter iniquitates noftras, at« tritus eft propter fcelera noftra. Difciplina pacis noftrx fuper eum (quod enim nos pro noftris debebamus fceleribus fuftinere, illepro nobis palfus eft) amp;liuoreeiusfanatifumus. Omnesnos quafiouö errauimus,unufquifcß in uiam fuam declinauit, amp;nbsp;pofuitdominuS incoiniquitatem omnium noftrum. Itcm.In feientia fua iuftificabit ipfe iuftus feruus njeus multos, S( iniquitates eorum ipfe portabit.

lam

AD 10. C0CHL5I R5PLICAM, lam 8i dominus ipfe apud Ezechielem.Si impius, inquit,ab impies late fua rcceiTeritiOinnium tniquitaium eius non recordabor.Dauid quoc^,ßeati,tnquit,quorum remifläcfuntiniquitatcs, SC quorum te fta funt peccata.Qu« expIicansS.AuguftinusEnarratione *. Beati funt,inquit,nö in quibus non funt inuentapeccata,fed quorü tcifla funt peccata.Coopertafunt peccata,amp;tedlafunt,ab«lita funt. Si tc« xit peccata deus, noluit aduertereffî noluit aduertere, noluit animad uertere; (Î noluitanimaduertere,noluit punire;noluitagnofcere, nialuitignofcere.Etreliqua.Paucisautem Auguft. amp;nbsp;culpam nobis amp;nbsp;pœnam remini docuit per gratiam dei. S. Paulus ad Romanos f, cap. (ignifîcantiffime demonibrat per Chriftum fidelibus gratis SC. culpam äd pcenam condonari.Ex quo S^aliapermulueadem^ cui detiirimateftimonia.fi neceflc effet, proferrepoiTem ad hocnoibrum inftit utu aptiifima. Hue pertinet SC adamädnum iilud fundamétum quo nitimur,quo SC Cochlei diftinäriones etuetbo% nebulas in fua hac Replica repetitas difpellens, in prima tnea Refponßone bis ucr lgt;is collocaui, Ibi ceifantfacrißeia, ubi peccata plene expiatafunt SC. fttniiTa.dicente Apoftolo,Vbi peccatorum eftremi(lio,ibinölt;ft am plius oblatiopro pecato.In nouo autem teilamento ac in morte do gt;nini lefu eil plenaria omnium peccatorum remißio. Id quod cum prophetis teftantur fanifli apoftoli omnes, ergo in nouo teftamento *iulla cftoblatio pro peccato.fed memoria S£recordatio duntaxatfe *”«1 oblatiin cruccfacrificij.Hafcin prima refponfionc meaadtede lt;liCochlee. Quibus fatisrefpöfumarbitror ad diiUntflionem tuam cx teipfo confiólam,ineptam,ridiculam SCelumbem.

Ad uerbaS.Ambrofii rclpondco,Principio poifequidc diet fen fum ex uerbis ciusnon malum, amp;nbsp;qui parum tribuatinftitutoaduer Quoniäautem pridem dixi aduerfario, Vtinhominibus non gloriatnur^itanolumus ulla premihominum ullorum autboritate, fcripturxinnitimur,adfcripturas eanonicas^ omnia uitx 8C pietatis comprehendentes.appellamus: non eft quod aliudàmeexpeôlet. Sciuntitem cruditi omnes quantum interßt inter genuinos ôfnolt;* tbos S. Ambroftj libros. Præterea cum aduerfarius nondum ad loca fcripturr.per me addufhi,refponditquicquam, catp nibil meo infti tuto feruirc oftendit,non poifum ego à feripturis ad Ambroßum (ut maxime donem ilium cum aduerfario facerc) deficere. Verum non libet tibi ad argumenta mca,Coch. utpote prolixitatis nugas refpon dere.prçfcrtim quodad ea iam olim ac frequenter refponfum fit.Pro culdubio iuxta regui^im fopbifticam, (^od diifoluere nequis legiti ne,elude,die iam olim eße dißblutü, SC idquidem eflê minutius

, H, BVLUHGBRI responsio it.

quàm quod refponfionem ullatn mereatur.Sicfatis bene procedunt resCochleo.

D.T'uolph Gloriaturaduerfarius.fe ncfcio quac contra Mufcukim mcumCfîc 2,^guî M.U enim ait) pro MifTx façrificio fcripfifle. Acreuerameus eft uigilanz ffuluf. tiffimus ille, illuftris Auguftanae Vindclicorum ecckfiae paftor, D.

VuoIph.Mufculus.egregie mihi charus, propter eruditioncm prx' ftantem, fuauitatem^ mprum uehemens pietatisfîudiutn. Isre/ fpondebithaud dubie aduerfarij libro, lîquidem dignus uidebitur cui refpondeat,ut non magoopere meis hic opus fit laboribus. Ha^ bet D.Mufculus cgregia fua fibi à domino côcefla dona, quibus ha élenus non fine magnofruélu ufus eft in ecdefîa domini,nihil ergo hic quo(^ négliger, quod modo ad utilitatem ccclefisc pertinere ui« debitur.Dominus ipfum perpetuô in uqs fuis dirigat,Amen.

Q}lt;od fdt Inter alia confpuit amp;nbsp;me amp;nbsp;omnes unici facrificq côfeflores con trificiu Co uittjsexquifitiftimis.Impingitenim nobis blafphemias,abnegatio thleo acct: nés Mamaiuchicas,amp; fi quid habet atrociüs.Deinde ualde impatieR ftifsiimm. ter miratur patientiâ prxfîdum ac magiftracus per Germaniam, qui ftupidanegligentia (ficait) uel impia conniuentia,nobis contra MifTas agere pcrmittunt,nec ullo zelo dei amp;nbsp;ecclefrac commouentur ad exemplum Mofîs, Pliinees amp;nbsp;Mattathiar. Cxtetum hic fibi exck dit,furore fuperante,uota^ fua,cupidicatcs amp;nbsp;confilia fua effudit, to ti orbi declarans.quodnam illi acceptiflîmû foret facrifîcium, fi uno uidelicet in rogo cremaremur omnes. Hacc fcilicet eft modeftia iheo logo digna.Huiufmodi côfilijs fuggeftionibus animati multi re/ ges,principes èC proceres, in confeflbres Chrifti domini regis amp;nbsp;fa/ cerdotis unici,grauiter faeuiuntigni amp;nbsp;ferro. Sed uiuit, qui redemit nos.Vidit apoftolus loannes fubter altare animas interfediorü pro/ pter uerbum dei 8ipropter teftimoniumquod habebant. Audiuitd los clamantes,Vfçquo domine,qui es fanftus SC uerax, nô iudicas SC uindicas fanguinem noftrum de lus quihabitantin tcrraïMoxta men diéfum eft illis.ut requiefcerctadhuc tempus modicum, donee complerentur conferuieorum 8C fratres corumqui interfifeiendi ef* fent ficut ôf illi. Idem uidit beftiam Sf reges terne 8C excrcitus eoruin congregates ad pugnâdum cum eo qui aibo infidebat cquo,amp;cuni exercitu eins. Sed protinus apprehenfa eftbeftia cum pfeudoprophe ta 8C complicibus.uiui^ coniedi funt in ftagnum ignis ardens fui/ phure. Vide ergq quid agas Cochlec.Breuecfttempui. Alioquialte rum pedem in c ymba Charontis habcs.

AD lO. COCHLBI REPLïCAM, Jo

^Jcaput Vil,delibrttCanonistamp;U4riittxHe* braouerfionibus^

Vcriturrurfus nihildum pér mc ad graues eius quæftioa nes efle refponfum. Qua re fi ulla alia prodit fe egregie qualisfït.Legancautem qui uolunt cap. Refponfionis tnex 1.8(4-Si intell^encomnefantflorü iudiciumde

Canonicis literisexipiïs natum elKfacris literis.Cochleo nihil fatis elt, qui tarnen fubindc de prolixa mea refponfione conquericur, ut reuera declarer fe ipriiTimuin elTe ArchytK crepitaculü, qui cum mul OS polfit certare Citerijs.

Addnxi fentetias de libris canonicis patrurti quorundamjOrige^ CanonifiS nis,Melitonis,Hieronymi,amp;c.nö inalium iïnem, quam utdiluam brifeoftidi fufpicionem qua nos aduerfatius grauare uoluit, quafiin numeran fententiam dis canonicis libris Iudxos,non Chriftianos,rcquamur. Iftebenedi chrißiano 4laperuertens,ftatum^ morcfuo transferens, ideo addudos intern rum unnua preratur, quält horum teftimonio probare uoluerim, libros hofce mer^th X XII .eflc canonicos. Verfutc enim amp;nbsp;maligne, Sed eorum ucrba, inquit,non habentur pro canonicis fcriptis.Hsec fcilicethominis in genuias eit

Quid uero tisrefponderioporteat,qui negant canonicos libros à fnisfaiptos authoribuszaiitcur n. Veteris teftamentilibrimagis ca nonici fint,q reiiqui,quantum Tatis eft adumbraui SC in i. ac 4.cap.. Kefpon.SC in alijs libris meis. Fruftra itat^ multas enumeratquxz ^ones aduerfarius, quibus nihildum lit per me refpöfum. Coniun gat eas cum illis, quorum meminit Apoftolus i, Timoth. c. SC quicfcat»

Quid uero mirum fi prscceptum Pauli de uelädis mulieribus nuz nbsp;nbsp;ueladii

nierem inter traditiones eccleliafticas, licet in fcripturis comprehenz uf^Herib. datur,prxTertim cum illas non feparem, aut diuellam à fcripturis SC apoftolorumtraditionibus ; ficuti inRefponfione abundantilfimc declarauKAn non obfcruauit plerai^ qux eoloci produxit Apoftoz lus.fumplilfc ex principio Genefeos? Verum à laflo rixa quxritur.

Dilferui de die Dominica ir. cap. aduerfarius aütquafi nihil eius Oe Dombi oiderit, quxftionem renedlit. Sed SCfcftorum Chrifti domini menz tionem facit. De quibus modo quxdam annotaui ex Socrate Conz ftantinopolicano. Vbicp queritur me fatis prolixe fcribere,interim ta men multa interrogat.ac prolixü elfe cogit. Gerte nihil aÜud ubiq^, quam calumniandi occafiones quaerit.

Quæ de uerfionibus è Græco SC ex Hcbrso attuli, fanis firmisÿ

h z

H. BVVLINGSRI RBSPONSIO IT.

muniui rationibus ac tcftimonqs.Quas ß potuiiTettdiiToluißet baud Qjiaflio dubie,nunc digitoextrcmononattingit.. Obifcic Coruutn Noe ftfCoTKO cmifTumexarca,dignuinfeprofcdoexemplum. Coruum inuenn tx area esexprefTuminfetipturis^trinitatem adorandam perfonarumin una dei eirentiaexpreCTam in fcripturisinuenice hadenus no potuit. Ac mire ea in re garrulu^eft. Narrat enim quofdam interprétés fenfifle coruumredijlTeemilTum : quofdamitainterprétâtes eÎTe locum Mo fis,ut appareat illosfenfiïTe coruum nunquä redqiTe. Vrget ergo dili genterutquam kdionem egofequendam efTe putem,ûitear. Pau cis dicam,Hebraicam.Ea fîcliabet,Noëemi(ît coruum,qui exibat Si. redibat,donee ficcarentur aqux^fuper terram. Videataute ut loquen di genus rede inteiUgat. Quod enim dixit, huiulmodi efl, Coruus cmifTus uolatibusincertisliucilluc^uolando,errauitin montibus, donecflccareturterra. Nunquä ergo redijt.Quibus uifum eft aliud, licet amp;nbsp;qs pro fe dicere cauiîam; Quid autem officit pietati amp;nbsp;ft dei, obfecro,ftrediitin arcam coruust Quid rurfus pietatem amp;nbsp;fi'dera iu uatjfi nunquam redijtQiiod ergo tantopere hie cIamitat,An niliil putas diftare inter Eft amp;nbsp;Non,amp;c.illud domini cotra pharifxos pro nunciatuin reducit in memoriam,.Duces cæci,.exeolâtes cuiicem,ca/ melum autemglutientes.

D.Chunra D.Chuonradus Pellicannsreueramihicognituseft, Si egregie dus Ptllh charus.Nam eft præceptor meus,frater Si Cymmiüs, conciuis, ami'' rcniu. cusfingularis,amp;fïdelis comparerrquemmeritopropterinfignem pietarem amp;nbsp;eruditionem magnifacio,ac reuerenter colo. Qui tarnet fialicubi commendetunlgatam editionem,qiiam amp;nbsp;ego nunquam fpreui,autfpemendantdocui,eandem tarnen non fequituriibiru Si in omnibus.Nec tribuunt mihiplus noftri.quam Pellicanoin perk tialinguæ Hebræar.Nunquam quicquam mihijpft tribui uel in ma terna lingua, tantum abeft ut uel tantillum mihi tribui cupiam, aut attributum recipiam agnofcamuein alienis.Non fum peritus.magi fier,dodor,aucprofefiror,uel Græcç.uel Hebrxæ linguç, fed difeipu lus amp;ftudiofus,adeolp6utor linguarum facrarum.Quid autem ob qcit mihi in hac cauftTaPellicanum praeceptorem,cum idem illeme-* cum fentiens,conftteatur libercSC ingenue ex ipfts Hebraicis Si Grj ds fontibus ueritatem ledionis lacrat elfe petendam^

Editio I,a Indignumaduerfiriouideturquodfcripfiuulgatam Latinaedk tmanoion tionemnon per omnia congruerecumueritatc Hebraica. Adijcit, gruitper Sed nihil probas. Cur autem probationem operofam requirit, ubi cm'M cum res probanda tarn eft perfpicua Si cert3,ut nemo id neget,nifi qui o-* ßtbraOt mnianegat. Conferaturprimumuulgataeditio cum Hebraica uez riutc

AD lO. COCHLSI RSPLICAW, Ji ritste, amp;nbsp;deinde proferatur fen ten tia. Excutiantur illa qux S. Hieroz nymus in Traditionibus Hebraicis Si in Commentarijs ad prophe tas fcripta reliquit,deinde proferatur fententia. Legat qui uelit eiuP dem utilem libellum de Optimo interpretandi genere ad Pamma^ chiüjdeinceps iudicet. Aduerfarius perpetuó quarftiones netflit ope^ rofas. Quibus cum refpondeo pauld copiofius, aceufat Si uituperat iUeprolixitatemgt; Cum paucis ad eas refpondeo, uel, quod nihil ad rempertinereuideatur,perftringoduntaxat,filécium autbreuitatem idem rurfus fycophanticis traducir clamoribus. Quid agas obfecro, quodhic Iiomo noncalumnieturfldem fcribere audeenihildum fibi elfe refponfumadeaquxobiecit mihi de Biblijs Hebraicis, à ifoo, annis deprauatione ludxorum corruptis. Fortaifis arbitratur omx nes Coclileiin raorem uidliarcIoliD.Legantqui uolunt caput Rez Iponfîonismeæ ix,

Quidautemfacitadtranslationeniiquod S. Paulus ad Roma.j, fitfponfio quibufdateftimoniisufusefl,quxapudHebrxosini}.Pfalmonoa adJuo lœ inueniuntur^ An ne Paulus dixit feteftimonia prolaturüexPfalmo caS.Paus decimotertio'fAn non dixit,Sicutfcriptum eiKRede ergo S. Hieroz H» nymusPrxfatJnlib.Comment.adifaiam i^.expluribusfcripturx locis contextum docet, indicatis etiam fententijs fingulis ubi apud Hebrxosinueniuntur.C^odfi ille Cochleo nondum fatisfcci^mia tari profelt;îlo ccflabüt,cur ego ipfi nunquam faciam fatis. îed id ex toeft,quod ftolido homini fuaplacentnimium, amp;quodlibenter priufquam madarit,excoriat. Autquidoro adtranslationemillud fecit,quod idem Apoftolus magorû nomina ponit, qux non legun ‘«rpofita apudHebrxos in Exodo'fAn,inquit,expunges ea,eo ® in Hebrxo non reperiuntur*; Non expungam. O calumniandiftuz dium ingens. O cxcum pedus, ô mentem Cimerijs atriorem tez nebris,

Pofthxcdeftomachatur Si inuehitur diffimulato furore in feurri Sairrilit lem meam dicacitatem.interalia me non iam hxreticum ,fed hxreti dicaciut, ciftimum appellans. Nolo id excipere impoteti recciminatione. Ma Io utledoripfe iudicet collatis Si meis amp;aduerfarii libris, quis noz ßrum fcurraî,nialedici,Sd uirulcnti hominis titulos mereatur.Ab inz euntc xtate ojifcurrilem dicacitate, femperdeledatus fum falibus, fed cruditis amp;nbsp;minime impuris aut obfeernis: nec nigro Momi, fed candido Mercunj fale tindis, Sed uide tu interim hominis modes ftiam,fcrmonesfaleconditos Sfpudorem. Parumeifeputatfîmehç reticum appelletNam atrocius quiddam addit,5ó criminaturhxrez ticilfimum.Nolo tarnen par pari referrc. Satis me repurgaui ab his»

5

H. BVLLINOERI RBSPOMSIO 11.'

SC huiufmodi furiofî SC maledici hominis criminationibus cap. Rc fponfîonismeæ 14. adquxillc etiamnum ne uerbum quidemre/ fpondit.

De intera nbsp;nbsp;nbsp;Porrd multis ex Epiphanio exponit mihi, quales (iierint uetere«

pretibut a: interprétés, Aquila, Symachus,⣠Theodotio: quod tarnen priufqui liijuet Crx ab illo audirem,non ignoraui. Si autem uf^adeo execrandü eft ifto eif, rum uerlîones citare, quare optimi qui^ in ecclefîa ipforum ufî funt interpretationibus^De Origene nihil eft dubij, qui Hexapia compo (hit. Cuius laborem no tantum Eufebius, fed omnis etiam uetuftas laudans approbauit. De S. Hieronymo teftantur eius Commenta«' tij, quod illorum opera Sf uerfionibus ufus fit iTequenti(rime,neclî^ ne laude SC infigni utilitate ecclefig. Facit ergo hic aduerfarius quod nbioft canes,qui ignotis allatrât omnibus, SC morfu quofuis apptc hendunt obuios.Si nefcit,non probo iftorü enores authzrefes, neC quicquammihi cum qs eft commertq. Non tarnen omnino conte.' mno aut damno, quod uideo ab omni uetuftate eximio habitum 19 co.Credo euangelio ex animo, exofculor dodlrinâ apoftolicam, licetludas fuerit apoftolus, SC euangelium prxdicarint aliquot ho^ mines pefTimi. Nec obfeurum eft ei qui meam Refponlîonem uel in fpexit,qua occalione ueterum illorum meminerim interpretum.

CoMeut Poftrcmo,Me profcAo,inquit, à textu quern ex b x x. interpre' moroftad: turn translatione approbauit mater ecclefia, nunquam dimouebui; haret uuU 8fc.VideatautemneaudiatàS.HieronymoquodfnsextatisCoch gtute editio leis atej Cochleanis ad Marcellarefpondit,Quibus fidifplicct, fon' «i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cis undapurifliimi,cœnofos riuulos bibant,amp; diligentia quaauiuni

fyluas,5f concharum gurgites norunt, in kripturis legendis abijck ant,finc^ in hacre tantum {implices,S;c. Igiturtametft nelt;^ uulga' tarn neq; b X X. uerhonem, ex qua uulgata (quod Cochleo uifum * eft) petita eft, cStemnam aut cuiquam author elfe uelim contemnen di, ueritatem tarnen Hebraicam prxfero omnibus,^ ei indiuulfe ad hxrendum efle puto.Simplicium autem quorudam in gratiam, qu* forte'Cochleanis fcriptis à uerfionibns ex Hebraco abfterrentur,S. Hicronymi aliquot locos de ueritate Hebraica SC träslationc V X Xt interpretum hiccolligam, uthinc boni uiri, quinonnihilhacinre Judiehm S. Hieronymo tribuendum elfe feiunt, intelligant, quanto tutius SC Hiermymi melius fit ad Hebraicam ueritatem femper confugere, quàm a fpre de i^xx ta.bXX.duntaxatinterprctibusGr!ccisadhxrercuclle. Tametfiin CT ueritate terim non nefeiam quid de bX X.interprctibus Irenxus,Auguft.6£ Hebraica. Grxâ aliquot iudicarint.

S.Hierony.in Prxfat,Qu«ftiogt; Hebraicarum ad Genefim, lofe' phui,

AD IO. COCHLEI REPLICAM. 5± phuSjinquit.qui vxx.interpretum proponit hiftoriam.qiiinip tan tum ab eis libres Mofi translates refert; ques nes quo«^ cenfïtemur plus quàm eseteres cum Hebraids cenfenare.In i.Explanat.ad Eze chieiem lib. caput expenens y. Arifteus, ait,Ptelein£i imfaamsiis 8(. lo fephus 8C omnis fchola ludzerü quin^ tantü libres Mefi à v x X. translatesa(rerüt.Repetithecipfumin i.Cöment.lib. adMicheam expenens cap. 1.

Rurfus in Pncamp;t. qusellio. Hebra.fcribii, vxx. Ptelemçe régi Alexandhx myfteria quarqp in fcripturis fandis prodere noluerunt, êfinaximecaqux Chriiti aduentum poliicebantur,ne uiderentùr ludxi amp;nbsp;alterum deum celere.ques rex Placenis fedator magni icx circofadebat, quia unum deum coieredicerctur. In Præfat.ad Pen Qteuchum,Deni(ÿ ubicunep facratü aliquid fcriptura teftatur de pa.* (rede filio SC fpiritu fando,autaliter interpretati funt,aiit omnino ra (uerunt,utregi fatisfacerent,amp; arcanum Ëdei non uulgarét. Huius generis aliquot locos oftendit in Gommen tarijs ad prophetas.Eze* chieiem prxdpue.In Ifaia: cap.», oftedit perfpicuam de Chrifto pro» phetiam LXX.in Grarcum exHebraronouertiffe. In leremiatcap. ir.iliud explanans, Peccatum luda fcriptü eft ftilo.amp;c.Quod cur,in quitjà LX X.prxtermiifum fit,nefcio, nififbrfuan peperceruntpo* pulofuo:ficutamp;inIfaia eosfedlfemanifeftü eft.Quiefcite ergo ab homine cuius fpiritus in naribus eius, qa excelfus reputatus eftipfe: Riulta^ huiufmoditqua: ß uoluero cunda digerere, non dicä libres fed libris opus erit.

InPræfetad lib.Paralip.queritureditionemLXX.interpretum, ut ab ijs in Grarcum uerfa eft, puram ad fe non peruenifte. Quid *ego hodie diceret,fi noftra uideret exemplaria^ In eodem prologo, ^inlib.de optime generc intcrpretandi,oftendit aliquot locos cita tosabapoftolis,quiin Hebneoinueniantur,in LXX.interpretibus non inueniätur.In Ezechielis cap.47.idem dicere aufus fuit,LX X, interprétés fua ueriïonejod inquam eius,quero enarrat,ledoris ant mum confandcrc.

Ad Malachiam,Ex qsjnquit, qup âiximus perfpicuum eftapofia lós amp;nbsp;euangeliftas SC ipóim dominum faluatorem,non L X X. in* terpretum authoritatem fequi,qua Hebrxæ lingua: habentes fden* tiam,non indigent,fed exHebnco transferre quod legerint, non cn tantes defyllabis pundis^ uerborum, dummodo fententiarum uc ritastransferatur. Idem in Daniele cap.4-Iudicio magiftrorum cc* clefiaeeditio Lxx.in Danielerepudiata eft, SC Theodotionis uul* goUgitunqiuc^ Hebnco Si cxkös ttanslatoiibus congruü.YaiI*

H. B VLLINOERI RBSPO MSIO It,

amp; Origencs in s.Stromatum uolumine,afrent fe qux fequunturab hoc loco in propheia Daniele non iuxta b X X,interprètes,qui mul tum ab Hebraica ueritate cbfcedant, fed iuxta Theodotionis edition nem diiferere.

HxcexHierony.hadenushuc tranfcriplîmuStCum quoconeff tet Cochleus,(îlibet,Noftrx refponfioni nihil addimusamplius, eu adhuc h'rma SC inconcufla,ueritatis SC {împliàatis fudantento inngt; xa,ftct.

Ad caput Vni. de noiw amp;falfi}jcato euangeUif,

Vb fînem libn amp;nbsp;in cap.uItimoRepIicxfuaeegregiade monflrationc argumentis ,fi dqsplacec, cfficaciifnnif docereuult fîdcm ô^dodrinam noftram plane eife nO'' uam. Qua Ten]irûeft,quàm fuis femetipfum pingatco* oribus. Adeo,inquit,manifeftuniell,iîdemneftrani nouameife.ut ex Heluetrjs neminem elfe putem qui id neget. Ego autem longe ue rius tibi dico, pauculos elfe in Heluefqsquiid affirmenrSed SC bo^ na pars eorü quo^, quibus adlubefeit Miifa SC dinorum inierceifîo* Romanenfes nugas reliquas, quas tu tantum non adoras, floccifgt;^ ciunt. Quod{îomnesHeluetq,adde Komnesadunum Ciermani» Galli,Pannonesjtali SC Hifpani dicanttecum, noftram dodrinaquot;* SC fîdem eife nouam, ergo'ne noua erir, quia illi fie pronunciaruni* nondum tarnen quod pronunciarunt,fcripturis confïrmarunt^NO'' ßra fides SC dodlrina, non ab hominum pronunciatis dependeti^ed uerboinnititurdei uiuentis,8i in sternum regnantis.

Epiftolis,inquit, SC armis pugnauerunt contra uos focq (iue co»^ fccderati ueftri,ergo fides ueftra noua eft.Expeftaram teftimonia epiftolis apoftolorü Sf armaex literis propheticis 5f euangelicis ritualia, illemundana profère, immemoruerborum apoftoliPaid^ dicentis,Arma militixjnoftrx non carnalia funt,fed potentia deo demolitionem munitionum, quibus cöfilia demolimur SC otnnctf^ celfitudinem,qux extollitur aduerfus cognitionem dei,amp; cap«**’™ ducimus omnem cogitationem ad obediendum Chrifio,^e.Q**°quot; autem uicibus repentis iteratum uellet,id fumma cum uolup«**® gno^ cum defiderio commémorât. Nam SC lupo fuauis eft laeerart deuoratitp memoria agni.Tibituitpfimilibus gratifïimumhaud^ bie fpeiffaculum exhiberemus, fi Heluetij denuo inter nos eSmiflt «ta nos mutuo ciuiliimô exitiali bcllo attereremus, ut nullus noftru fuperftes rcmancret. Verum mchora fperamus, fore uidelicet,ut per

ÄD 10. COCHLKI BEPLICäM, yatiam amp;nbsp;mifcricordiam dei, aliquando nunqnam nimpendöreli gionis nexu copuiemiir.qui nüc fcrdcribus conncxi fuinus indifTo« lubihbus. Proinde noti ert quoduci tu uel tui fimiies infcriptionü bus amp;nbsp;libellis ueftris fubmiïTis frigidam fuffundatis-AIemineris quç fo uerborum Oauidis, Virutn fanguinum SC dolofumabominatur dotninus.Memincris quidufuutneritEurymno apud Cartorem ôC Polluceiii,quid Hyperbolo apud Niciatn ac Alcibiadem.

Zuinglius,inquit,mortuiis adiudicatus eftfupplicio, ergo doiflri Zuinglkit na ucftra noua eft. At indigne ferret aduerfarius, fiqs colligeretideo cafut, nouant efie religionem papifticam,quod multi pontifices Romani Csefarum principumiÿ RomanoriSgladiofublatifunnquod Thox mas epifcopus Cantuarienfîs .Thomas Morus regni Anglici Canx cellanus.lKIoannes Fiftherus epifcopus Roffenfis.quem Cochleus fanftü martyrem appellat,rex Angliæ fecuri percuflit. Audet tarnen argumenta ilia fua, quæhucufqj côfutaui, nullo negotiopropria fii care laude,quafi ex ipfo fafto petita,folida,iufta 8(. euidentia fint: ni ntirum deo has uoces ex collo aduerfarq exprimente,ut indeomnes intelligant,quàmiuftus 8L folidus fit difputatoris animus.

Rogatquisnam ante nouam prædicationcZuinglq, idola,aras, yn Miffas,ôiTeliquahuius generis eieceritc templo’ï'[ndecolligit,Cum ttntatum autem id nemo Fcccrit hucuf^, noua nimirum eft fides amp;nbsp;religio ue riwri, ftra.Atqui licet in Heluetijs nemo talc quid legaturfecilTc,fecerunt tarnen non imparia,primum quidem illi qui primû Heluetijs Chri» fium prædicarunt, deinde in alqslocis uiri fanifh amp;nbsp;dofti,non intra bofcetantum }O.annos,fcd cum primum abufus St;erroresin ecclez fiam induecrentur. Produximus alias turn «eteris cum nouipopuli dci antiftitum religionis exempla. Sed amp;nbsp;deiure quæftiocft,non de fado. Vbi autem côftiterit id quod fecimus, iure cfle fadum,nul3 la hoc Bobis fcriptura amp;nbsp;pictatc prohibente,fed magis iubente,conlt;' ftatfimul amp;nbsp;faftum dreiuftum,licet nemo firaile quiddam ante nos feciffet.De iure alias fscpe difputatü cft,quod nemo ueftrumhucuf^ folidis potuit dilfoluere argumentis.

Nemo haften us, ait,fuafit crimen difcelfionis à Romana ecclc^ CrimtnJis fia,ficuti uos Zuingliani,ergo noua eft ueftra doftrina. Simul conz fctfsionis i queritur nihildû permead illa maxune neceflaria capita refponfum RomaM efie quae obiecerit, Principio defeftionë à Romana eccléfia,crimen ecclefitl^ elfe capitale.non fokim contralcgesimperatorum,fedetiam contra fidem SC. chantatem.Deinde eandcm pugnarc cum illis Irenxi uer-» bis, Ad Romanam ecclefiam necelfe eft côuenire omnem ecclefiam.

Quibus adqcitjSi caetera difiimularc libebat, certè ad breuia hæc re-»

i

H. BVtLINGERI RESPOMSIO IP fpondiflet.Cæteriim mirari reuera cogor hominis perfriJiam fron'* tem,qui diffimula tu dicit,quod opcrofe eft tradlatum. In libro enim deFun^lione epifcoporum dchac eadem rededi caputintegrum, quod ordine ly.eft. Ibidem oftcdi amp;nbsp;Irenæum Vi^lori Romano epi fcopo aiifum fuifle contradiccre. Qiiid quod in Refponfione mea, quâtum fatis cft,purgaui crimen defedionis amp;nbsp;fcditionis, prarfertim incap.î7. Adeanonrefpondic aduerfariusquicquam. Docuinos nunquam à cathoiica Chrifti ecclefia defecifle.adeo^ ne à Romana quidem ueteri. Expofui quas ob cauflTas oppugnemus nuperam il* lam Romana ecdefiam.quid denicp retineat nos,quo minus redca* musadunitatem Romanæecclefiæ. Quidadiftarefpondit Coch* leus'^Sed Suintera lia dixi, Nunquam recefliexconfortio ecclefiæ,li cet ab ecclefîæ Romanæfuperftitionibus,dolt;flrinis prauis, Âlabufi* bus receflerim atcp recedam.Sæpe alias teftatus l‘um,me non damna re omnem antiquitatem,amp; omnes ecclefia? Romanæ antiftites, atcp adep ne ipfam quidem ueterem Romanam ecclefiam.An ilia nô ui dit aut legit aduerfarius?

Qf/omoJo nbsp;nbsp;Sed uidit ac legit. Nam ex rjs nouam fibi fumitoccafîonem fophi

laudantur fticandi. Colligit enim ex meis, Si boni amp;nbsp;fandii ftierunt Romani ttlîquotpo:: epifcopi,bonum amp;nbsp;doflum fuiflë necefTe eft quod crediderîit amp;nbsp;do* iißas Roi cuerunt.Omnes autem Romani epifcopi,qui ante uel poft Grego* OMW. rium floruerunt, tenuerunt TraniTubftantiationem.Miflæ cano* nern.amp;c.ergofuntilladofla amp;bona.Adiicit, pungensadmoduep* phonema,Ita proprioiudicio damnatus efleconuinceris. Nondum autem probauit.quod omnes Romani epifcopi ante amp;nbsp;poft Grego rium Papifticam tranfliibftantiationem amp;nbsp;Mifl’am tenuerunt, amp;cre diderunt.Hiftoriæenim,libri difputationcs multorum traduntdi tierfum.Sed efto.crediderintamp;docuerintfic, ficutiais, an propterea omnia hominis probauit, qui pietatem amp;nbsp;ftudium pietatis proba* uitŒuerunt fane multi docfii SC fandli uiri, qui fuis intérim impli'^i'' ti inhæfere erroribus.Laudatur Cyprianus martyr.LaudaturTertul lianus ecclefiafticorumfcriptorü celeberrimus.Laudatur ôiLaiflan/ tins Tullianaflorenseloquentia, anueroideo laudatur anabapti* fmus,Montanifmus,amp;fomniumChiliafticum^Abi ergo cum fophi fmate tuo, SC uendita te ac tuas nugas apud eos qui nondum exhis intelligunt quàm curta fit tibi fupeliex.Maiora enim non potes, qut tam diligenter uerfaris in hifcerainutijs. Inter alia Leonern X . Pa* pam bonis aninimerat pontifi'cibus, que SC Lutherus appellant Da nielcminBabylonc.Qiiarenonfubiiigitmorefuo.Leo célébra» Ult Miftam-ergo Miffa bona eft, SC DanielicaïAbi uero mi Cochi^.

quot;Äö 10. COÔTÏLfîl RE PLI CAM.

S! fcifcitare ex Romanis ciuibiis.ex miîitibus corporis Papæ cuftodi bus.adeoçexipfîs Curtifanis Romanen.quàm fanôlus ôC innoCcs fuerit Alexander 8 Iulius ».Leo X.Clemés y.quibus fi ita liber, con iungas licet,Paulum j. Lege præterea quæ de illis prodiderunt hifto rici df uiri boni,amp; intelliges Leélor.Danielcsne fucrint ifti.an illi de quibus Daniel iiaticinatus eft.Hçc haftenus ad aduerfarq fophifma ta refpondere uolui.quibus probare conatus eft noftrâ fidem amp;nbsp;do^ ftrinam elfe nouam. Qiiac uero de hac eadem re attuli amp;nbsp;in »j. cap. Rcfponfionis meæ nondum attigit.

His coronidis uice paucula liæc c multis adrjciam.ex quibus non A Roma tnodo Cochlcus.fed omnes uiri boni intelligant, cur tantopere Ro de fluit onia tnanospontifi’cesoppugnem.contendam^nosquiàPapaamp;nupc ne malwUt taRomànenfîecclefîa receflTimus.ad Chriftum amp;nbsp;fanélorum eeelex fiam, non defecilTeper impiumfchifmaà uerocapiteeccleliic, nccà fandla Chrifti ecclefia.fed àcapitc onwiis mali, 8i à cœtu diffidia 8C. bclla uolente.Nam hiftoriæ ôi optimorum quoruncp uirorum libre tnanifefte teftantur à R O M A omne in ecclefîa Chrifti amp;nbsp;in orbem Chriftianumdefluxifle malum, Romanos^ pontifi'ces aliquot faegt;’ tubs in hunc uflt;ç diem,maximorum in orbe düfidiorum, fciiifma-' tum,turbarum,bellorum, cladiüatcp calamitatufuifleauthores.Sal* Ris certc SC integrisadhucrebus ecclefîæ, Viftoreptfcopus Roma/-•Rts.epifcopis Afîanis,propter pafcha aufusfuit anathema dicere;un Romrf.pen deturbx graues funtexort« in ecclefia, Inclinantibus autem 8C iam «yje« dKi •amruentibusrebus, pontifices Romani cum antiftttibus Conftan t/jorer [At tinopolitanis.nouü iniere certamen.pro primatu in ecclefia, nee de^ fmatum, ^^'P'*gnare,donccfupcrarentobnnerentlt;p. Vixdirempto infelici •llo bello exortuméftlonge perniciofius fuper ufu pifturac amp;nbsp;imaz 8'num in templis.In co ualidiflime pugnatum eft in Oriente.Com

inter fe Conftantinusfilius Imperator, SC Irene matcrimpez tatoris,neglelt;flalt;p omni pietate,femetipfosattriuerc.In Italia oppoz fuitfePapa imperatoribus Græcis,qnibus SC maledixit, 8C nulla fub ieClos obedientiam præftare docuit. Exorto ergo tumultu apud Ra uennates,Paulus Exarchus in Iralia imperatoris, «nà cum fuis inter ficitur.Pontifex infuperin focietatc allcrflis Langobardis, duce Anz tephario,Imperatores Graecos eqcicex Italia. Moxcum nimium ui« derentur crefeere uircs Langobardorum, hos quolt;^ Francorum rcz gum opera SCauxilioeiecit ex Italia. Nam Gregorius ?. Carolum Marccllum fine Martelkim contra Luitprandum,SC Stephanus ».Pi pinum pufillum contra Aiftulphum,Hadrianus ante pontifex, Caz rolum Magnum contra Defiderium Langobardorum regem euoz

t 3

H. BVLLINGBRI RESPONSIO IL

cauit in [taliam, Carolus autem captum abduxit regem, regnumÿ dekuit Langobardorum. Pauld ante liæc tempora Zacharias Papa maximas in Francia dédit turbas , dum legitim û regem undum dominidei|ceretiblio,â^Pipinumfubuelieretpufilkim. In quibuS interimturbis gt;Romam quæpropemodum in Italia nunc polTk det pontifex, titulo patrimonii Petri amp;nbsp;Donationis Conftantini.à Francrcisaccepitprincipibus.Priufquä uero hoc afîequeretur, com/ mifîtinterfe,ficutiiam uidifti,primum quidem Grsccos,deinde cum liis Langobardos, quosprotinus Francorum armis deleuit, 8C hoS quotp inter fefe cômifit. Muha hic libens tranfeo,his non abfimilia: uenioad Grcgorium y.hominem ualde laudatum à pontificqs, fed reuera longe perniciofiflimum.Huiusenim pontifîcis hypocrifi,ar/ tibus,audacia amp;nbsp;infiiperabili malitia, totus orbis Chriftianus con/ culTus trepidauit, ôC feditionibusexemple carentibus tumultuacus eft^^ExcommunicauirGregorius Heinrychiim Cacf.eius nominiS 1111 .Incitauit contra hunc epifeoporü opera nobilem Saxoniæ prin tipem Rodolphum ôfSueuiædiicem. Ingentescædes ôCftrages lio minum editarfunt. Tota feré Germania conuulfa 8C uaftata inge/ muit. Imperatorenim bis amp;fex3gies figniscollatis pugnaiiit.M. Marcellum amp;nbsp;luliitm Cçfarem fupergrefTus.quorum alter trigefies, alter quinquagefies bis piignauit, ut no polTit ulla lingua quantum uis cloquenscalamitates iftius temporis nunquam deploratas fatis, dignis explrcaremodis.Qiiid quod impios iftos pontifi'ces non pi* guitfortiffimumfilium armareinpatretn potentirtimum,qui.8i mU tuis multacutnponttficum uoluptate fefe attriucre armis. Quid dû cam de Pontifi'ceVrbanoeius nominis i.fub quo primuccepitme/ morabilis ilia amp;nbsp;famoffflima Expeditie contraSaracenos,bellum^ inaufpicatilfimum.quodinæftimabili cum iatflura Chriftiani nomi nis.fummo cum dedecore,amp;fanguinc mortalium immefo, geftuffl eft infeliciifime'f CommilTi funt inter fe omnes penctotius orbis po puli, Saraceni, Turcæ, Syri, Perfo, Medii Chaldari, Græci, Arabes, Aphri, Aegyptti,amp; Chriftianiex Germania,Gallia,Hifpania, Vnga ria,S3rm3tia Sf alijs nationibus. Longo tcfjore amp;nbsp;multis annis ftre/ nuetypugnatum eftutrint^p.Pirutæarferütpræclariflîmæurbes.ua/ ftatæ flintfertiliffimæ regiones.Cecideruntutrincp reges,principes, amp;nbsp;hominum uis innumera.His autem bellisinfideles nihilo mitios resfadli (neçp enim dominushunc in modum infidèles conuertere docuit) atrocius etiam fæuieruntin miferos captiuos, 8C uicinas tc' giones inuadentes, deletis Chriftianis ferro amp;nbsp;igni omnia uaftarut, Wecclafficumcanerecefl'arunt interim beatiilli patres, non pluris

jcftimantes

AD 10. COCHVEI REPLICAM. j-y xftimantcs humanum fanguinem.quàm luporutn óC fcratum cruo rem.AIexander j. Venetos.Mcdiolanenfes SC reliquos Italix popu-' los concitauit contra optimum principcm Friderychum Barbarofz fam, unólumtp domini impuris fuis pedibus fubiedlum.indigniffiz me nephandilTimaij fiiperbia calcauit. Gregorius p.bellum gerente Friderycho X. contra Saracenosgt;aliquas urbes interim pro infigni fua fanditate occupât in Neapolitan© paterno Friderychi regno. EundemmoxidemexcommunicatjUnde rurfusmagna exortaeft in Italia diffenfio.alqspontifici.alqs Cxfariadbxrentibus. Manent uel hodie fadionis peftiferx fatalia uocabula Giielpliorü, Papx in^ quam fauentium,amp; Gibellinorum Cxfaris partes fequentium.Au^ xithxcpeftiferadiflîdia amp;calamitates fatisalioqui miferabiles Cle mens ciuS nominis 4, Hic enim potentia ufiis Caroli regis Gallo-' rum.permultumeffuditfânguinis Immani. Cecideruntaliquotcez lebres utrt.interqnosfuere Conradinus duxSueuix ultimiis, amp;nbsp;Fri derychus Auftrix dux:qui exercitu Germanorum ualido amiCfo.cer uicem carnifici in carceribus amputandam prxbuere. Ncc Clemen *eclementior,imdlongcatrociorfuicBonifecius s.qui primum qui dem contra Andream Vngarix regem Carolum Robertura excitât, *inde mirx in Vngaria turbæ Si cædes funtexortx.Deinde tentât Si Germanos contra Philippü Galliatü regem armarc. Ludenicliü Baz *gt;»rum excommunicat loannes xx Exoriuntur inde in Germania fc ditiones,diifidia,bella,cxdes amp;nbsp;ftrages, adeotp ad patriam noftram Heluetiam inde reditgrauis calamitas. Quid dicam de rapinis,fedie tionibus.Si criientiflimo bellocontra Bohemos.opcra Martini $.Pa Pæ.geftof Plus in eohauftü eftfanguinis Cliriftiani, quam duoaut •tespropemodum principes Romani in cruentis illis fuis effuderüt perfequntionibus. Et cum ad hunemodum fxuiantper orbera terz tx in miferos mortales.ceu ferx beftix, natura genitæ adperniciem» pontifi'ces.tantü tarnen non adorantur àmultis, Si prxdicanturcen beatin'tnti’amp; ueri in terris uicari} Chrifti. Vicerat feliciffima pugna Ladislaus Vngarix Si Polonix rex potentiflimus Turcarum princi pem Amurathem,fufis copijs Turcicis, Si extortis conditionibiis pa cis hofti difficiiißus.Sed ne pax aut félicitas ilia efl'et diuturna, mittit Eugenius Papa lulianû Cardinalem,qui Ladislao perfuadeat.Chri ftianos nullatenus obftringi.utfïdem feruentinfidtlibus.Mox itaep uiolaturpada fîdes.aufpice I?eatiflimo,rcparaturcruentitm bellum, prxcedentibiisfigna,gcclafricum canentibusStrigonien.Si Varadi noepifeopis. Pugnaturdiu dubio Marte, Si multo cumfanguine. Fit ingens ftrages hominum, diffugiunt tandem Chriftiani, Si ca-*

i 5

H. B VLLINGERI K B S P O N SI Ö îf ditinfelixrcx Ladislaus unàcum belli autliore,legato pôtifi’cio.Vi-' nio ïam adfanguinolentum ilium monachum Franciîcanutn, Six*' tuin Papam 4. qui diplomate miiTo fortüTimx Heluetiorum gentt, îpfam armat incitât contra omnes homines Papac Si papatui clert cali^ libidini 8C tyrannidi.quam ipfi ecclelîafticâ libertatem appel*' lant,contradicentes. Vexillum enim his militare rubeum mittit,ac in ter alia indigna Si impia in diplomate illo fuo, Ea propter,inquit,qi huic fanftæ ledi ac uobis fauftum Si felix fit, læto amp;nbsp;magno animo uexillum hoc, quod præfâta fedes uobis donat, accipientes, contra Qjiimipd: eiufdem fedis inimicos,uirtutem uefiram oftendite. Ite animis lætis riM» mana contra hoftes ecclefiæ. Si illam ab opprcfibribus ecclefiafticæ liberta chdüter lo tis,acfacientibus contra illam,folitamagnanimitateueftradcfendi*' ^uiturlxa} te.Inferat prarpotens exeratus uir uexillum hoc altiflime,fiominein tifsimus. uocato,contra diélæ fedis iniinicos. Si quemadmodü columna nu/ bis populum dei in deferto prxcedebat Si dirigebat in uiam falutis Si uiftoriæ.Qiiicun^ fub ea pro ipfa ecclefîa Komana pugnauerii^ à domino nofiro lefu Chrifio benediiflus fit,5f plenariâ habeat peC’ catorum fuorum omnium remüTionem Siindulgentiam: quamex nunc Si pet præfentes concedimus. Malediftus fit, quicuni;^ contra uos pro ecclefîa Romana prædifta pugnantes,pugn3bit, aut fecere contra prxfumpferit. Vobifcum autem fîtbcnediôliodominiperpe tua,cum laude Si gloria omnipotentis dei,eiuslt;ÿ beatae Marix uirg* nis in fxculorum fxcula. Hxcûidelicetfuntpaftore fummodign* fcripta,ex quibus,nifi pituita cerebrum prorfus corruperit, refteindt cemus Si de beatiffimo pâtre Papa,Si de fanifia fede ilia Romana. Adeum modum hauddubie plantarunt Si conferuarunt Chrift® principiperorbem terræ ecclefias apoftoli Si uiriapofiolici. Hicf'^'' go prodit fe egregie fpiritus apoftolicus. Vtaut nihil dicam de Afe xandro s.SC fïlio eius,omnis nequitix exuuio,ducc Valentino,no'n ne ilia prxcedentiii patrum.infequentiü confilia diifla amp;nbsp;faifla pul'* ehre exprefferunt Si illuftrarunt lt;nbsp;Delegerunt fibi lultj, LeoneS atq? Clementes agrum Mediolanen. ceu aream quandâ,fîue laniequot;’ po tius,in qua crudelitaté fuam exercèrent, trucidarentîp multas ex mut tis nationibus Chriftianorum myriades. Videbatur infîgnegend^» ferpens hominem deglutiens, pulchre ipforum refpôdere inftimt®» In hac ergo area ac laniena commiferunt populos bellicofifîim®^» Gallos, Venetos, Italos, Heluetios,Gcrmanos atqj Hifpanos.Pugna tum eft multoties animis infeftifiîmis,fâftx funt ftrages hominûfu/ neftifiimx.Iam pulfus eft Gallus, mox reuocatus, iterumîÿpulfiis» Cxfar autem admilTus, debili»tis interim uiribus twins propemo^a dual

'AD ro. COCHLET EEPLICAM. jé dumEuropæ. AtinlusinfelidbusS^ciuilibus Europæbellis,pri-* masperpetuotenuerebeatirtïmiillipatres. Cumautem liæccertd itafeliabeant.qiiis non uideatàRomaomnein ecdefiam Ciirißiet inorbemChriftianum defluxiffe malum,prxfertimcum è multis paucula modo indkarim^Quis neget Romanos pontifîces aliquot ïæculis in hune ufqj dicm.maximorum in orbe difTidiorü, fchifmaz ium,turbarum,bellorum,cladiumatqj calamitatum fuüTe authoress N5 eftigitur quod miretur pofthac Coclileus, curgraui zelo, ut air, infenfus Romana: ecclefiæ, omnibus qqi ciim ea fentiiintaduerfer, amp;nbsp;cun^lis ab ea defïcicntibiis congratuler. Habet nunc traólatü de conturbatoribus ecclefiæ, habet inquam quod quæfiuit, uel potius non quæfiuit,fed doleat tarnen, nifi amp;ipfi tandem tam nephâda An ticliriflifceleta difplicere incipiant. Habet item perniciofilTimoruin fehifmatum authorem, amp;nbsp;uerifl’im.um illiusin mundo uicarium, de quo dominus dixit in cuangelio, Ilie liomicida erat ab initio, Sf in ueritate non ftetit, quia non eft ueritas in eo. Addat ergo his amp;nbsp;iP lud,Romani fuperftitionum efi’e parentem,amp; Romanos pontifîces fuperftitiofa amp;nbsp;cötraria dodlrinæ Chrifti ar apoftolorum in ecclefia Chrifti confirmafle.Quoties itarp nobis obijciururfchifmata à Ro= nianenfibus,toties illud Helix opponimus, Nos non turbamus IP raelem.fed tu,ô pontifex,domus patris tui, cum deferueritis præz tepta domini,amp; incedatis poft Baalim.

Poft hæc euincere uulr,non nouiim modo,fed amp;nbsp;felfum efTe no» ^udngeliii flrum euangelium.Quia,ait,poft clades belli ciuiliSjConftfTi amp;; poP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tigu

licitieftisuos nolle Qiiincpcantonesin uera religionefua turbare. riprtcclieds Siautemueraeftillorumfldesamp;religiö,falfaeftueftra.Occurrithic f«’’,nôc{[t illud uetuftum,Sileonis exuuium non fufficit, adde uulpinum:fiui fitllitm, dbus non obtines,dolum adhibe. Verum intelliget aliquando quid fit coruns inquam inhiabat.Magna interim iniuria afficit Tigurinæ urbis fanftum magiftratum amp;nbsp;populu religiofiffimum, quafi quod uerum efle agnouerint.recipere nihilominus noluerint, uelidquodpro ueroagnouerunt, in paiflioneprofelfo damnarint, adeoç fuam abnegauerintreligionc. Cum reuera in omnibus diffi cultatibus atcp pcnculis per gratiam dei in confeflione fidei fuæ per ftiterunt,fuam(p religionem retinuerütcuangelicam.Nam ut Con.* fccderati à Tigminis non poftuIarutituelconfefTionem uelullam uliius fidei amp;religionis abncgationem,ita nihil ibi uelconfefti funt uelabncgarüt.Vtrinijp modopadium eft, iitquælibet partium rebus fuis integris,rehgione inquam fua,amp;priuilegiis fuis fruaturutne^ illi hos,neç hi illos tutbçnt, Et quod noftri iUis funt polliciti, idem

H. EVLLINCBRI RBSPOMSIO TT.

illi noftris.Hoc ira tranfadum ePfe tcftantur pacis capita.Nifiautcffl uolupeeiretaJued'ariocoalitafubinderefricareuulnera.ifta mini/ me profeiTet,quæuidelicetad noftrum negociû nihil pertinent. Pro dit tarnen co modo Si hacratione, qua mente erga nos Heluctios fit affedus. Quid tua rcfen Cochlee, quibus conditionibus coierit pax inter noftrosiOptimc conuenit (gratta Chrifto) inter fe Heluetiis os mnibus. Nunquam ergo probabuntur hæc tua prudentioribus ui*' ris,quibus tarnen ualdegratifîcari cupis. lamdudum cœperuntilliS eflcl’ufpedahmufmodiingenia.Necp tam cralTo lunt iudicio.ut no intelligant quanti ab qs fiant acdiligantur, qui nos exquifitiiTimiS adoperiuntcnminationibus.ac cane peius ôf angueodiunt. Theogt; logiae profcflorem (non tam inepte g uere exiguum) te fcribis, di uinis iiaqß literisprobares euangehum noftrum eirefaifum.HocaU tem facies ad Calcndas Graecas. Define ergo nugari, amp;nbsp;puluerc in-* ter nos fpargere bombardicum. Non ita facile, ut lperas,diflïlimuS. Cum lupo circuin puteum cliorum agis.

TipKritioï nbsp;nbsp;nbsp;Poftremo ad cauftam maxime feriam defcendens,crimen Falfîfîca

eudvc^nm tionisimpadum nobis,â^excufarequodammodo,amp;nihilominuS nößilfdije, intenderc,adeolt;5 amp;nbsp;probate contédit.Scripfitin libello ruo,nos fal' fifi'cafte euangeliü. Refpondi capitalem nobis ab ipfointendi adio ncKi;uideac ergo quid agat. Adicci, Näiurc Simeritofuomaximo pleditur capite,qui inftrumentü publicum,ab hominibus quidein confîrmatü,falfauit;quidergo commeruit.qui codiccm euâgelij filtj dei corrupitiHaccmea (nonnihil atconitus, SCeffutita mitigaturus) nüc fie excipit. Ego uero netp cauftam netp adionem capitalem uo bis intédi,fed te fraterne corripui, amp;nbsp;fideliteradmonui, utab impijs cœptis damnabilitj) propofito defiftas. Atqui his reducit milii in me moriam audax cuiufdam impudentis facmus,qui aftand nihill^ me rito colaphum infregit,cumcp iniuria affedus in artnarueretferiens tem amp;nbsp;uim iniuftam uiiufta repulfurus,cxclamauit il le. Ne fie intcl kxerisnegotium amice, benigne teadmonere, atep fie tibiblandiri uoIui.C^iid quod protinus probationem criminis impadi, fibi^“* mit. Si quacdam inaciem producit'fquæqualiafint.nideamus.

Defenfio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fola fïdeiuftificanteiam farperefponfum eft. Vcniamusergo

Tigurin^ ad locum fecundum,Erafmus,inquit,cum tota ecclcfia fie legit. Bas edition«, ptizantes eos in nomine patris SC filii SC fpiritus fandi. Vos autem per nouitatis ftudium Icgitis, Baptizantes eos in nomen patris, SCc, Haec Cochlei funt. AudiamusnuncMattliæumims cap.ficdicen/ ecvj^vi^ac i» ovoiLtx tÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■pvay!»

le clarius eftaccufatiuum hie p oni,d( de uerbo ad uerbum interpret tari

ÄD 10. CO CHLEI REPLICAM. 57 lari quodMatthæus fcripfic,Baptizantes eos in nomen patris filq ÔC fpiritus fanfti.Ncc foli noftri abflt;^ uUo ueteri exempio aut ctiam neoterko.ficinterpretatifunt. Manifeftü enimeft quidfcripferitin Annotat,Valla. Gerte Tertullianus fcriptoruetuftiflimus in lib.con traPraxeam, Et nouifTime mandans, inquit,ut tingerent in paire ÔC filium 6C fpiritum faniflum.rion in unum.namnecfemel.fedter.ad finguLa nomina in perfonas fingulasiingimur.Quid ergo uetufta^ tisinrdus.nouitatiskudiünoftris obijcis^Sed aliter legit Erafmus. Quid tum\modo Matthäus aliter non fcripferit, g noftri interpretati fuiit.Sed öi Erafmus à noftris non difcrepat.Nam in Annotaradi. cap. euangelii Ioan. Quanquä liis.inquit, promifcue utütur euange liftæ.Crcdere illi, amp;nbsp;credere in ilium,8^ in illo. Confiteri illü, 8C con fitcri in illo.Baptizari in nomê Chrifti,amp;: baptizari in nomine Chri fti,amp;c. Hare autem cum itahabeant Cochlee, an non magis tuae exi ftimationi ftlendo quam loquendo confuluiflcs^ Ego fanc nullius «ditionis author fum,fed ex officio quxuera funt defendo. Melius ipfi authores poftent.nifi mallent bonas horas melioribus impend« »■e,quàm crafl'isrcfponderccalumnijs Cochleanis.

Tertium locum ex. euangelio Ioannis profert. Erafmus cum tot» ccclefia.inquitjfic legit. Erat lux uera quæ illuminât omnem homix netn uenientem inhuncmundum.Vos autem fic, Erat lux illauaa, 9UX illuminât omnem hominem ueniens inmundum.Nos Era fmus legimus uenientem.’uos ueniens legitis. Hæc aducrfarij funt. Audiatur ergo Erafmus in fuis Annotationibus.fic diccs.Et ^’Cpofitum eftjUtpolfit amp;nbsp;ad lumen in mundum ueniens pcrtinere; ^hancleflionem quofdam fequutos, indicat Auguftinus librodc Pccca.meri.amp;remiftionei.cap.if.Ambiguitatem fuftuliflet articugt;gt; additus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiditdduerfarius eadchxcuet

baannotatain margine Tigurini exeplaris? Quidquod Origenes non contcnditjficuti comminifcitur aduerfarius, uenientem dunta-» xat,non ueniens elfe legendum^Nam utrant^ leÆonem 81 Venien tem amp;nbsp;Veniens idem ille indicat »nift quod Veniens refert adhomi nem.non ad Chriftum.ficuti nos.Legatur Homelia eius ex Varqs 1. Proindenihil locis omnibushifeecontra noftros probauitaduerfaz rius.feipfutn autem ridendum expofuit omnibus,ac noftra innocen tia iam toti innotuit ecclefix. Ipfe uiderit quid de ipfo boni uiri iudi caturi fint,qui tantum crimen innoxqs obieól:um,non potuit nifi c» luraniisutcuntpfucarg Namfolidis argumentis hueufç nihil po* tuit probare.

Imô cum ipfi plura aut euidentiora defint, adfoliwm couertitur

k

H. BVLLINGSRI RBSPONSIO IL

KumgUdi locum communem.ad conuittorum acCTU0S,atep ingeminat Zuing wt tw ef]e lianos non pofTenon ertchæreticos.eoquodRomanxaduerfentur itmacet. ecclefî3t,euangelium^ in fenfu falfificentatq; corrumpant.Ego au/ tem arbitror fuperius fatis elfe refponfum ad crimen defeftionis.Re . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liquum quod de corruptione adiungitprobaiTet. Nam in cap.if.2£

»ff.rcfponfionismeæ obiter in tranfeurfu,quantum^ licuitp« compendium,oftendi nos feripturas fanftas interpretando lion cor rumpere. Doâ;rinamitemnoftram de iuftifîcationeamp; bonis ope/ ribus,dodrinam denicp depœnitentia officijs uitæ, de facramen-* lis amp;nbsp;falutaribus ritibus.nô eflecorruptam. Ea oportucratprius con futata, (î iureS^ non iniuria repetere uoluerat aceufationis capun Quod fî aduerfarius plauftra conuitiorum in nos exonerate, non ar gumentisagereinftituit,fie fatis bene expedit negotium.

Pullmget Ne quid tarnen diiHmulem aut non confutatum nanfeam, fub« rö nec uer2 iungam quæ mox fubqcit.Necalia mihi.inquit, opus eft hic proba/ |i4 necfenz tionc quam euidentiflrma illa, quod tu adhuc hodic non ceftas de/ fumuerbo: prauareillaucneranda amp;trcmenda filq dei uerba, HOC E S T rKflj CtRix CORPVS MEVM.Vbi corrupto fenfu, Eft pro fignificat accipis, domini cor Si inde multas effutis impie blafphemias,amp;nephandos errores. Et nmiprre. caetera. Duo mihi his pauculis uerbisgrandia impingit crimina,Al terumdeprauaremctremendadominilefuuerba. Aiterum corrunt pere eorüdem fenfum,dum,E S T accipiam pro fignificat. In uirot? manifeftam mihi facit iniuriam.Nunquamcnimalqs uerbis, quant * hijipfis qu» ille citatufus fumenunquam feripfi, nunquam contcti di,dixi aut cogitaui,aliis utendum efte uerbis; aliter uel feribendum cfTe uel legedum.Falfum ergo falfoaftruit, hoc eft prxuaricationcm fuam grandem cumulât. Quod autem fenfum attinet uerborum do mini,nullum mihi peculiarem ßnxi, primitiux ecclefîç fenfum e ftr* pturis pctitum,fequutus fum amp;nbsp;fequor uelhodie conftantiflime. I« ea duo hxc reccptiflima uulgatiftimafÿ fuerunt, Sacramenta fintlb/ tudinem habere rerum,quarum fiint facramenia. Et, Signa accipere rerum fignatarum nomina. Appellauit itaç uetus ecclefia ex feript« risPanem amp;poculumdomini, corpus Si fanguinem dominé- Ea/ dem protinus fefe exponens illud ipfum, quod modo corpus amp;nbsp;ja** guinem domini dixi^nuncetiam uocat Corporis amp;nbsp;fangu**’** mini figuram amp;fymbolum fiuefignum. Sic retulitccclefi« fenfum Tenullianus.SicD.Ambroftus. Sic S. Auguftinus, qui alias quoqj diligentermonet de Sacramentis loquendum eflefacramentaliter. Idem libro de Doftrina Chriftiana 3.cap. e. 7. s.p.docet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facraa

incataLu exponend^ çfre.FQcdiirùnç caim cnarc illo?»9“*

XD io, dOCHLEI RÏPLiCAMÏ jS ïpfïs rebus,quxhis fignifïcanturaccipiunt. Proinde nullumcorru-* ptum uerborum domini,Hoc cft corpus meum.fenfum fequor, nifl omnis uetuftas errorem amp;nbsp;corruptionem fit fequuta,poftensç tradi dericrequendum. Nihil ergo contra nos probauitaduerfarius, qui qux uultloquitur.amp;proargumentisconuitia profertperpetuó, Hic tädem Repliez fux curfutn fifiit, illisip meliorem optât men ^ulUngts tem.qui per me nequiter SC impie decepti SC fedutfèi funt. Ego uero rutecdefii neminem decepi,neminem reduxi,nifi faiptura.ipfum dei uerbum, Jodrina feducat. Yndeprecoraduerfario os purius, ne aliquando dignas fe yüdnond«s peenas dependat.Pertinacem me appellat,qui uerbo uiuentis dei im ceiiit, mori cupio.Iccirco SCdei me iudicio relinquit. Verum ne ipfe qui» dem appellarim adalium iudicem,de caufia ipfa recurus,quia men* tirinefcitdeu$,quiuerbo fuo ueracifTimo neminemdecipit,nemi-» nemfeducit. Ergo ingenti cum gaudiö expedlo uenientem in nubi bus cQtli,quem nunc toto corde adoro,cuiu$ uerbo credo, cui me uc peccatorem fupplicem fubijeio, confifus de eius mifericordia SC uez ritate,cui deniep totum hoc negotium noftrum committo. Poft ifta cöd«ditlibrum,amp; dicit,Si ergo certum eft tibi, fic in hxrefi, fchifma ^f,SC rebellione feditiofa perire, deum precor, ut alq quos dccepifti, 'ogitent undeexdderint,aganti^ptenitentiam,utinecclefixgrez niio nobifeum falui fiant. Et fane decretum eft apud me ac certiffiz quot;^uni,infideorthodoxa,nullain hxrefi, in unitateapoftolicx Sf caz diolicz ecclefix,nullo in fchifmate ,in fideli SC tranquilla obedienz ^a.nulla in feditiofa rebellione,in finem ufqj perfeuerare. Quia uez *■0 fpiritus promptus eft,caro autem infirma, probe mihi mex conz fdus imbecilliratisgt;deum precor patrem, perfilium unigenitum rez demptorem noftrum.utme illuminare, SC confirmare, amp;grefluj *neos in uijs fuis dirigere dignetur, ijs quo^ quos docui gratiam fuam conférât, quo Sd ipfi in uerbo ueritatis ucralp religione perfcz nerent,acapudfcipfos reä:eexpendant,undeexcidant,fi adodhina tradita, prophetica,euangelica SC apoftolica, ad papifmum SC comz menta hominum recidunt,fed ut inhxreant potius {ixndameto adaz mantino amp;nbsp;xterno,amp; ut permaneantin gremio apoftolicx SC Chri ftianx ecclefia;,nt falui fiant per Chriftum. Amen.

posteaqvam refpondiad tuaCochlce,multaiamhabcz rem qux tibi impingerem, SC fuper quibus tecum expoftularem,dez niçqu*tibi iuftifiîmas ob cauflas obrjeerem. Ego ordine tibi ad tuum deCanonicx feripturx SCcatholicx ecclefix authoritate libel Ium rrlpo”’^*;Nihiicorum,qux ah'quid faltem ad caufiam facereui dcbantur,omifi,T u uero uagaris Kni«e,nullo in dicendo ordine iu

H. BVLLINGERI RESPONSIO IT.

So obferuato,Oberrans enim imó grafTans per mea, qux forte ob*' uia babes, amp;nbsp;putas tuis conuenire ctamoribus, amp;nbsp;conciliando apud tuos plaufui,excerpis,laceras at^ diuexas. Capulum autem rei non petis, tua nee confirmas iuftis prxfïdiis, ne^ urges ulla euidentia. Ad mea in quibus ipfe cardo uertitur, non refpondes legitime, non cnimnuncdico.mea non confinas efficaciter, imó ne apparenter quidem.RofTem ea tibi aftringeread numerum, fedquid numeruin dico, quum totam oporteatrecapitulare refponfionemmeam pri* mam, filingulauellem repetere. Teftabuntur hoe quotquot libres utriufep legerunt. Quemadmodum ergo femperfït,ut bonam cauf« fam oppugnantes.illam oppugnando confirmentmagisquamla^ befadfentdta nunequotjeauflam noftram optiniam, ôi rcfponfio« nemmeamlimpiicemamp; ueram aduerfarius Replica fua plus orna uit 6^ muniuit, quàm deturparit aurdilfoiuerit. Proinde hie quoc^ finemdieendifacio.gratias in omnibusdeopatri perChriftitma«^ gens,qui femper uincit perueritatem in fuis. Oro autem Leéiorcs, ut hanc meam necelTitatem boni confulant, Maluifl*em interprétai» disinuigilarefacris, atcpitainferuireftudiolisniunc autem ne ueritati confefTæ meum negarem patrocinium, bxe quoi^faiberecoaéiusfum. Cochleoautem meliorem precor animum.

r I N I s.