Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

DEFENSIONIS verae. oktho-pOXAE, VETERISQVE ÏN ecclesia sententiæ, DE SACRAMENTO CORPORIS amp;nbsp;fanguinis Domini noftri lefu Chrifti, veraquecius in Cœnafua præfentia, contra nouum amp;nbsp;commenticium Tranfub--ftanciacionis dogma, aliofque errores ex , illo natos-

Ad PETRF^î SCARGA^f lefuitam rib nenfemjvanißimihuius comwenti fropugnatoretn.

Refpondctur hîc quoque obiter Francifco Turria-nOiCxeadem faftioneMonacho- quîduobus li-bris, altcroFlorentin, altero Romæ publicatis, Scargam iibi fufcepit J contra Volanuitij dcfen-dendum.

S E R E N I s S I xM o , PO-TENTISSI M o QVE P R I N-ClPt AC DOMINO’ DOMINO StcphanoiDei gratia Regi Poloniç,Magno Duci Lituaniæ, Ruffiæ, Prufliæ, Mazouiæ, Liuonisequè, PrincipiTranfyiuaniæ, amp;c. Domino clcmentiffimo.

SI aurea mtrito futruntillafecti-lAf'Kjx fèrenijjime gt;nbsp;tjutbut atiRegtA dignitatü ^^ginm fila excelUntis virttttii opinio homines euehebat, hoc nuricproficlo tempiu efl') (^hacdies Sarmatis il-inxiti^uando te ad moderandum Reipubltca fita clauum fato dtnina prouidentià eleElum confii-ciunt.Nulla enim omninovirtutis eflpdrs,fiui trà iianda Retpubltca fiientiam jpelles,fineadmtni-^randa cmuis iHlUtia rationem contempleris,fiue inuiHn m antmi tn omnt firtund robut, nbsp;nbsp;in repri-

tnendo ijtioMS Ihxu moderaiionem expenda(,cuiiu nonfihdam exprejfam efiigiem in te animadnef tatflW. Itatjue in magnam Ipem •venimiu omnes, aut te moderatore tanto,Remp»blicam ox omni fiio naufragia emerfiiram, aut fifaui tempefiatum ^u-Üm conatum tuum r.etardauerint.perpetuofluitan tem, omnibi'i-t dijjentionum acfeaitiununtpro-tellii expofitam,nunijuaTnad portum (ùum péruen turam. Séd magna iam traepuillitatù fiititra nobis indicia apparent gt;nbsp;cum peilt fin tj,. idam pacis pu-Kolh. ij.

blic£ t Str bifles,trnpHnèha^erjta volstetntes,^ßue^ rttate legum coercentur fiirioßtm illnd Legttm ini^uarum pelagM-,ita prttdentia tua refiringttury vt nonpertnde tn muhorttm pernicitmß effundatj necobuia eju^HÜ violenta impetu arripiat.Künam modo diu ßluum incolumen te noble conßruet Dominutinon dubitarern ego, ^ute tua e^pruden-tia,itt depellendis omntbm à 'Reipubltca corpore lethaUbue morbis , ifiam te adhibiturum artentiVt malo valetudinió aduerfet inueteratOi leniter tra-UatOf ßnßm^ remoto, aliquando conualefcere amp;nbsp;temtjuam ud ttjpiciedum lucem reuocaripoJfet.Sed ^uia tjuicuntjue Rempublicam infefiant morbi^o-niß ex corrupta amp;peruerfi reltgione pleruntjue premanant, vtpoießcutprauishumoribtu corptu infiÜum affliblatur, fic peßßrü opmionibus mens imbuta, indomitas aique effranatas cupiditates ge nerat,nullum rnunus efi, tjuod aijue dtgnitaei,ofi-ciojue R^gioconueniat, quam'Veram amp;ßnliam vnici tfi aterni Dei religionem in quot;R^publica cun~ fiituere, ad edmtjue arnphficandam omni cura ac cogitatione incumbere. Hac enimßla efiit^uame-tum reuerentiam nominis diuini mentibus homi num imprimiti cjutt exafiuantes animi cupiditat« refranat ac coerces j ^um mutuo charitatis nexu omnes celligati lt;jua debitü magißratui obßlt;]uium pra^iare doceti/^ua pro gloria Dei çfi ßluteTl^i-publicanullumpericulum reformidarefaett. Po-ßremo hictotiusßctetatishumana finis eß,hicpacis (fi trantjuillitatis publica frubtuSiVt omnes pu^ ra fide nbsp;pietate Deurn colenteSiaternam tUam^

N V NC VP AT O RI A. 74I èle in omne Mumfœlicei in cœlo tranfigAnt. Si ^uanio aWtmT^rincipej ^prAclaros orbû Chri~ ftianiMonarchat^omna decebat intendere neruos^ vtverum drvnKu æternt 'Deiprocura-rent cultum-,hamp;c potiffimum corrupta (ffdepraua-ta mundi ad occajûm (uumvergentü ret^uirtt at ai., vt inter reltijuai Reipublica curai, omna/ùoi co^ gitationei tn cognafcendam ver am religionem ximè conférant. N an ^uia Çacra pramp;dixerunt 0-racula thronum ^uendam in ipfi Ecclefia ßnu eri-gendum,tjuem lt;]ui occupaturui ejfetgloria Chrifii inimicui,omnia t^uaDei (ùnt adß transfirre,ßbi'~ ^ue vßtrpare deberet,non leue profEib nec ßgnem decebat'Principeiimpendere operam, vt ne fiele-ratuihic i^ntichrißui eorum oculos filieret, tÎT regnutn fuum longe latef^pfofrens,quo minw tarnen ab eis agnofcipojf(,ali^uo fico vel larua,illis imponeret. Hac verbpotijfmum res ac remejuen-dam Regibus et) Principtbus admouere debebat ßtmulum, vt ^uia Spiritus pradixit fanUlus, illos nequitu nbsp;nbsp;fcortationis meretricis huius magna fi

re ßcios,diligenter di/f teer ent, ne incauti amp;im-pwdentet tanto ffeiere obiiringerent. ^Md ß tarn rerum ßiarum négligentes ejfent,vt ad cogni-tionem tanta rei nihil opera cura^ ponerent , an /altem tam iüuilrts minimét^ue contemnendi, noHri antiqui temporis teiles,eos excitare,rrtente/-«jue eorumpercelleremaxime debebant, tjuivno omnes ore Pontificem Romanum acenfant,eumtjue iUtm eße filium perdttionis,lt;^uempradi.vit ^po-fiolus,confidenter clamitant. Quanta hac per im-nortalem Deiim efeitantia, quanta^ue negligctia Aaa. iij.

74^ E P I s T o L A eft,vt realijua tien magnipretij inter difce^tantes in co Htrouerfiam adducia fubtto ad arbitras aut indices curratur, in negotio autem falutis omnium grautlJlmOynuUum locum inlt;}uifitionitaut légitima cognttionidari?I»i!^Hi/pmum autem efl,(^procuL ab omni iu^itia alienursh cauja minime difcepta-ta,nuüóijue légitima iudicio cognitayalterampartem abfoluere,alteram autem condemnare,juando éwn etiam^^ui acjuumßatuit,parte inaudita altera,nan aejHum tarnen effe /apientes perhtbent. ^At vera tantum abefl, vt m tarn atrochquod Romano Pontifici obiicituT,Cf imine , plçri^ue (^pracipui Chriftiani Principes fe arburjf difceptatores praberentiVt arbitrio etiam Pontificis,pro iudici-bus fe carntfices in accufatoresexhtbuerint,^tan tpuam de fedittofis ac fceleratis du ibusgrauiffima. haSienm fupplicia fumpßrint. No bis tarnen fin-gulari 'Deiprouidentia tarn prudentes haüenus Principes contigerunt,vt multaties 4: PontifictbtU 'Romanisfilicitati, (p-varils'artihm adfimilem carnifictnam tUelli, ab omni crudelitate abflinue-rtntdibertatetnrjue röfcientiarumfaluam omnibus ejfe fûts voluerini.^ono ^uidem hac omnia amp;fa-lutartconßlto,fed ^utavlteriui progrejfi nonfunt, ^tveram religionem ab omntbm falfis cfy adulte-rinis difcernerent,hdnct}ue folam amp;nbsp;vntca conßi-tuerent, iußä reprehenßonis amp;nbsp;negleüi offcÿcub pamintweeuitauerunt. Libertate entm omnibus ißa permiffayVttjuam tjuif^ ‘velit,religionefetjua-turfuturü ego auguror, vtnouis fubinde do^inis (fr errorib'ui pullulantibus, tot fint in regnis hifce fttttritfefla,tt(t^ religiones,tjuat numerantur vr-besy

N V N C V P Â T o R I A« 745 èetDiabelicAm autemhanc lihertatem,vir magni nominis 'verepradicat, in tjuaperire licet CU t^ue,ßvult. Yiuicautem tanto Reipuhlic£ vni-utr^A incommoAo^tantóijue Animarum difpendio^vt Aebitis remedw occurratur,in tuavniuspietate amp;nbsp;pruientia ptum efli'P^exfapientifsime.Nam maie 'flattm tuam ejui antecefferunt Principes, pis i^ui~ bufdamßudijs occupati,nelt;juehis antbusgt;i^uas taram rerum cogoitio requirit'tinPlruPii-, amplijßmo huic muneriyCtiam ß vellent yfatisfitcereßrßm non potuifpent. zAt te Principem grauifßmarum artiu fcie»tia-,amp; facrarum literarum doPlrina excultum^ tamipue mature hmato iudicio y Titus Optimus Aiaximus Reipublica noPtra largitus eßy vtß modo earn rem aggre di voluerisy defoelici tottus rei exitu dubitare minimepoßs.Ha ver'o tarn pracla-ra animiyingenipue JidaiePlatis tua dotes meper-puleruntyRexferenißtme, vt ego ejui hareßos cri-mine ab ad,:erßariis aßpergor, toejue nomine publiais eorum fcriptis in inuiiiam vocory in conßePium maiePtatistuaprodirenonrefermidauerim : hunc-^ue ltbellum_ mcumyejuo crimtnis obieEli omnem fu-fpicionem a me dimoueo y facrati/ßmo tuo nomini Äcdicarepotipßfnum voluerim.Hlon dubitoenim,fi modo ali^uid temporis facra tua maieilas huic le-Plioni impertiri voluerit,aut grauifßma Reipuhlica negotiay^utbus tantum non adobruiturytdfacere ma ieilatem tuam permifertnt, plane ac perfpicue id earn co^nituram gt;nbsp;non nos i^ni maligne Zuingliani vocamur y nouum alii^uod de facrattfßmo corporis (^fanguinis Dommi noilri lefu Chniii facraraat^

^egma cudere, fed eos, ^»i vetuilatis nomine gla-riantur doSlrinam recentem amp;nbsp;z/4po^elicistem' poribtii ignotarnyVeritatiijue Euangelice acpieta-ii Chrtn:i»nit ex diametro repugnantem,fitmms o-mnibus •viribur def endete,Deum ilium aternu ore~ coTytjui Rex Regum,e^ Tiominus dominantiun eßt vtte Rexferentfsime,potentifßmo fuo praßdio, eo~ tra omnes ho^et tueatur,ßirftüi}HefuofanUo hcu-pletet,ijtto fubnixuiiomnibttt Satana infidiit fùpe~ riorfemper euadat t tet/ueinomnivirtute fubinde vine as,at nobis diu ß^fes fœlix imp eres, Regnu verb tuum ver a reUgione ae pietate, omnium^ue virtutuim laude beüiea rei gloria cumulatum ef-ßeiat. Datum in pradiolo meo 'Uolanouiot calends Q/4ugurHfAnno 1578.

. CRAMENTO corporis et sangvinis Domini noftri lefuChrifti, veraque cius in Cœna fua præfentià,côtra no-uum amp;:commentitiumTran(ubftan-tiationis dogma, aliófque errores ex illo natos.

videbamforCjPetreScar^ ga, vt in vanoamp;futilinon minus 5quàm impiojquodtraftandum fuf. ccpifti arguméto, multum diiique !tibi defiidandum eHet, donee ali-quid quod fpeciem aliquam veri habere videretur,cfficeres.Res enim eft in primis ardua 8c operofa,clarifsimam veritatis diuinz lu-cem obfcurare, tamque perfpicuo facrarum lite-tarutn fplendori fallaccs a« cçcas ingenij humani

çbduceretenebras.Itaqitenon miror, qusbveuî admodum temporis ego exaram fpatio,ce ad con-futanda ea tocum defumpfiffe biennium, totque te in perficiendo opéré copduxiiTe opéras, vt o-mnes ferè qui in Europa oberrantlcfiiitæ,focios infœlicis huius laboris tuj eiTe voUieris.Cogno-uienimcertis rerum experimentis, libellum me-um per omnia iftorum collegia volitarTe amp;nbsp;expo-fitiim telis amp;nbsp;aculeis omnium, hæc tandem arma quibus tu me inapetis, amp;nbsp;ex aliéna depronipta pharetra furenter iaciilaris , mihi concitafle. At veto quid attinebat,Petre,hominem înermemtot acccrlitis vndique auxiliis inuadere,tantôque do élrinae apparatu eum , quem tu fubinde grauiora ftudia,ne leuiter quidem attigiffc clamittas, op-primere? Si enim ab homine imperito amp;nbsp;artium omnium rudi exigutis hic libellus perfcriptus fuerat, quæ te caula, homo dodilsime, impulit, üoêifjî- Yf nQ„ ipfe Marte nio confutandum fufciperes, aliéna fqbfidia per varias orbis plagas voli-^ imperito tans conquireres ? Ego autem,Petre, ne se falfo fcihcet fcripfifle omnia pute5,id tibi lubens do,ac finçere fateor.’exiguas ingenij mei vires, nec fingulari grcdi nâaliquadoftrina excultas,me agnofcere : nequevt âufus. eruditionem oftentarem, fed vtveritati tcftimo-nium perhiberem.crafla Minerua pauca hxc per-fcripta à me fuiflc profiteor. Qitod verb tu opu-lenta quadam eruditionis fupclleftile diues, in ' hoc certamé defcendere folus reforn^idafti, tdin-que numerofam aciem fub nomine vnp contra me ordinaftijexprelfam tibi veritatis à me defcn-fæ confefsionem vehementer gaudeo. Ea enim Veritatis natura veritatis eft, vt quamuis fimplici prodeac aiatuta. amidu, nec magno llipatafatellitio, multorum tarnen hominum rabicm in feplerumqueaccen-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dat,8ç

CONTRA Scargam tiB. i. 747 iäatjamp; venenatis malorum expofitatelisjfortis in harena confiftat. Arque vt magno onere prefla aliquandofuccumbat,emergit tarnen,amp;depulfis terris mendaciorum tenebris,fplendida refulget. Nihil ergo 3gis,Petre,qui vniuerfi ordinis tui pa noplia inftruótus, omnibus viribus ad iugulan-dam veritatem confurgis , amp;nbsp;quafi iam debella-tum effet, Pæana toties occinis. Agnofces enim volente Deo, irritos omnes tuos eße conatus, amp;nbsp;quam cornicula pauonis affuifti caudam, alienis j te veftiés plumis, nihil in hoe certamine tibi pro comiculï futuram. Ac vellem quidem, vt prater propoliti imitatur. argumenti rationem nihil aliud fcriberem, fta-timque caufam ipfam femel fufeeptam profeque 1er ; Sed quia digredi à re ipfa multoties, in mé-que ipfum ftringere calamum vifum tibi eft, im-portunitate tua viétus, necelfeeft vtorationem Jneam aliquando diuagari finam, itaque tibi re-fpondeam, vt multa ex animi impotentia tibi ex-cidilfe, nee vera omnia te de me feripfiffe omnibus conftet. Quo igitur ordine omniaateper-fcripta funt, eundem ordinem amp;nbsp;ipfe fequar, amp;nbsp;refpondendo adfingula fic fcribendi finem facia.

Ac primum quidem fatis demirari non polfum, quï tua ifta eft in fingendis calumniis impuden-tiaj vt quac ego nee fenferim nee feripferimvn-quam,tu tarnen fine omni fronte attribuere mihF audeas. Nam amp;nbsp;titulus amp;nbsp;prsfatio libri tui craf-fifsimi nee ferédi in Ecclefia Dei erroris, amp;nbsp;à quo Omnes mei abhorrent fenfuî,me infimulant,quöd nimirum ego hiefim , tibiq; cum homine eo cer-tamen fit fufeeptum, qui præfentiS corporis Domini noftri lefuChrifti ex Sacramento Euchari-ftiæ auferat. Egone tibi iftud fentire videor ? qui Spiritus fanóli fequens oracula, amp;nbsp;puriffim« in

74S D E F E N s. C OEN AE D. Ecclefia antiquitatis infiftens veftigiiSjvbiqueSa cramentiim hoe cx duabus conftare rebus, terre-na nimirum amp;nbsp;coelefti;neque vnquam externa amp;nbsp;vilïbilia à fidelibus percipi elementa, quin finiul corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti lint participes, in-lefuita- genuè profiteor? Sed veftra hæc ars eft boni Ic-iii artes, ßjfallacibus vmbris imperitæ plebeculx ocu-los perftringcre, quae fincerè amp;■ candide à nobis dicuntur jfemper aliquo mendacijfuco denigrate. Te verb falsb hæc mihi impingere j libellus meus manifeftè coarguic, Si cum deinceps in rem ventum fuerit, quàm verb titulo inuidix nobis conciliandx gratia librum tuum ornaueris jab omnibus veritatem amantibus cognofcetur-

Non diffimile Sc illud artificium eft , quod tu conflandae nobis eiufdem inuidix caufa adhibes, dum peftilentifsimx Anabaptiftieç hxrefeos cul-pam in nos deriuas, vt qui hxc femina à nobis ia-óla contédas,qux in hac deinde eruperint mefsé. Nâ qui nos negare dicis Chriftû ex pane poffe fa cere corpus fufl, prxmiflas nos ponere dicisjhoc ell negareomnipotentia Chrifti gt;nbsp;vt Anabaptiftx cóclufioné inferâtjChriftû videlicet nó elfe Deu. At verb tantum acumen amp;nbsp;fola fapientia lefuiti-ca dignum,nunquam Anabaptiftis venit in men-terti. Quxcunque cnim illorum euoluimus fcri-ptajaliis Temper remfuam tuentur argumetttis,amp; inter plurima mendacia,huius tarn pulchre inue-ti Sc avobis excogitati, nullam vfquam mentio-nem faciunt. Sine vUo igitur iudicio hxc tarn i-nepta ac friuola in nos effutiifti, nihil penfiha» bens quod diceres,dum modo impotent! affedlui tuo indulgeres. Tu verb fi feire cupis,qux caufa impuleritSathanam» vt fcelefto hoc furore mentes Anabaptiftarum inficeret gt;nbsp;Sc venenatas eo-

CONTRA SCARGAM HB.t. 749 rUm linguas contra filium Dei armaret ; itafe ré habere çredito. Viderat magno Deibcneficio faólum infenfifsimis generis humani hoftis,vt pu ritasEuangelij Chriftijlongo fatistempore, fermente traditionum humanarum confpurcata, radios fuos in omnes orbis partes extendere coe-perit , ipféqùe Maieftas amp;nbsp;gloria œterni filij Dei J dum folus amp;nbsp;vnicus in Ecclefia agnofeitur mediator amp;nbsp;falutis duxjclarifsimc refulferit. Hue igitur dolorem cùm ferre non poflet, ad anti-quas rediit artes, vt cùm officium folius Chri-ftiin faluandis hominibus optime cognitum à multis perfpiceretj ad impetendum perfonam il-lius omnes denuo vires conuerteret. Cernebat enim , fi perfonam filij Dei infamaret , aeter-nâmque illius diuinitatem pernegaretj dignitatem quoque offieij illius facile vilefeere pofle. Et fané eó res rediit. Nam qui peftiferum hunc errorem à Sathana excæcati hodie fequuntur, omnes fere noua falutis media conftituunt, amp;nbsp;in abiiciendis facultatibus,aut artritis ac laceris ge-rendis palliis, in laboréque manuum fuarum vi- hominü tam æternam repofitam ftultè ac impie commi- genus na nifeuntur. Hæc verb fpes, ne quid Petre erres, ‘*-impulit Sathanam, quæ minime improbum hunc artificem fefellit, vt multorum animos à fplen-dorc Euangelij auerteret,amp; ex tenebrisregni Papalis erutos, in nouam deinde errorum fentinam præcipitaret. Tu verb nimis imperitè ac mali-tiose omnem culpam in nos conferre ftudes,dum nos Chrifto Deo omnipotentiam detrahete, vt Anabaptillx ad pernegandana illius diuinitatem cxpcditam habeant viam, false perhibes.

At, inquis, nos negate Chriftum ex pane face-re poffe corpus fuum. Nos verb Chrifto vnige-nito Dei filio, atque ob id veto Deo nihil im-

yço D E F E N S.'C OE N AE D.’ pofsibilc effe, quodciinque ille facere veîîtjCre-dimus: Sed quod nonfeceric, nec voluericvn-quam facere, de pptentia illius difputare fadi nefas effe ducimus. Scimus enim amp;nbsp;infallibiliter Tandis edqdiora,culis,crediraus, ChriftumIc-fum Dei filium icmel in vtero virginis virttite Spiritus fanôti conceptum, verûmque hominem femel effe fadum, ira que paffum pro falute generis humani, amp;mortuum, vt cum rediuiuus deuida niorte amp;nbsp;debellato Sathana in cœlum confcenderet, iam non amplius moriatur : omni-que necefsitate mortis exempt us diuinafua po-tçntia Ecclefîam gubernet, amp;nbsp;donis vitæ cœle-ftis abundè locupletet. Vos vero qui noudm vo~ bis quotîes libet Ghriftum creatis, amp;nbsp;exfubftan-tia panis fubftantiam corporis eius formatis,non eft mirum , fi rôties madan'Uum 8c inirnolanduin inaltaribus veflrisftatuitis. Nec veto exiftime-tis me cauillari,aut falso hxc vobis obiicere : Te-ftantur enim putidaamp; facrilega hominum ve-. ftrorum fcripta, maiorem (falua tarnen reueren-tia Dei patris) minimi cuiufque facerdotis,quàm ipfiusDei effepotcntiam,idque eonominc,quod nimirum Deus intra fex dies vniuerfam rerum Fapiftici condiderit creaturam: Sacerdos verb quinque licreato- ptolatis verbiscreatiplum cieatorcm. Ovocem res funt fceleftam 8c impiam, amp;nbsp;cxcifione lingux meri-creatoris puniendam, nifi maiores blafphemiat huius vindicandæ pœnas Dominus fibi referuaffet. Vófne perditi amp;nbsp;miferi homunciones tantam vobis poteftatem vfurpatis : vt atternum amp;nbsp;in-creatum return omnium opificem à vobis crea-ri poffe contendatis ? Atqui ne vilis quidem mufcat aut culicis creandi poteftatem vllam habetis, tanto omnibus mufcis amp;nbsp;culicibus inferior

Contra Scargam. lib.i. 751 inferiores , quanto maior ex eorum creationei qiiàm ex vellra impia voce in Deum gloria redu-dar. Arque hi ciim tales fint in Ecclefia ifta doólo-resjamp; cumtalibusfententiisomnesfere eorii re-ferti fint libri,tarnen hànc fordidani hominum fe-cem,fiipelbo Ecclefiæ Catholicç titulo Scarga ex-ornare non erubefcit,dignófque iudicat, à quoru autoritate,nonautemà (cripturis fanótis, omnes qui membra Ecclefiæ cenferi volunt, dependeant. Scripturam enim mutam legem effet perhibetzma giftratum veto Ecclefiæ legem cffe animatamgt; cui omties parère ac fubiici iubet. Ita verb deliiantiu jftorum hominum foecundifsimus fe vbique pro-dit error.-dum quam femel in Deum fibi poteftate vfurparunt, vt eum quando volunt create poffint, nunc etiam non Deoffed fibi omnes dido audien-tes oportere effe contendant. Quid enim aliild eft fcriptura, quàm æterni Scomnipotcntis Dei vox» quam ipfe è cælo promulgauit ? Patriarchifque aC Prophetis per fpiritum undum fuum tradidit: ipfeque filius Dei vera patris fapientia nobis enar-rauit’Ac propterea diuus Paulus»vt omnem fapie- i Cor,«. tiam humanam confunderet, amp;nbsp;omnes homines in ordinem cogeret,dodrinam hanc à Deo ttadi-tatn»cuius amp;i: ipfe Minifter fuit,non fapientiam fç-culi huius eifc pronunciat,neque principum fecu-li huius,qui abolentur, fed fapientiam Dei in my-ftèrio, quæ eft recondita, quam prxfinierac Deus ante fecula, quam amp;nbsp;per fpiritum fuum reuelauit. Quid autem filius ipfe Dei faluator nofter, an non ad fcripturam nos relegar, vt inde veram eius no-litiam hauriamus?Scrutamini ( inquit ) fcripturas» loh.jij. quoniam ipfe funt,quæ teftimonium perhibent de me. Redè igitur diuus Petrus renatos nos docet non ex feiiiine tnorcalijCed ex immoitali » per fer^

monem Dei viuijamp; manentis in aeternum. Et Pail-I. Cot.4. lus gloriatur,quod Corinthios in Chrifto lefu per Euangelium genuerit- Si ergo nafcitur Ecclefia ex verbo Dei^vtpote quxfundacaeft fuper doólrina Prophetarum amp;nbsp;Appftolorum;fequitur neceflario Argutnë- viiiuerfam Ecclefiæ autoritärem à doftrina Pro-diffimum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefia

dependêre:maiorémqueamp; priorem matrem filia ipfa,vt qua; fœtus eius edjCenferi.Sed Scarga qua ab homine ethnico de lege ciuili dicente mutua-tuseft fententiam,hancfatis impcritè ad legem di uinam putauit elfe transferendam : vt cùm lexci-K uilis dicatur effe lexmuta, magiftratus vero lex a-Tiimata, idem amp;nbsp;legi diuinæ fiue fcripturæ fanólx competere ille exiftimaret.Verum tefefellit incô-cinna ac difpar,quam adaptare voluifti, fimilitu-do.Quantum enim coelum diftat à rerrajtâtùm lex Humana diftat à lege diuina. lila enim nunquaai tam commode ferri poteft in Repub. quin varian-tibus negociis fubftdium magiftratus multoties requirat ;amp; non in vocis externæ fono, fed in pru-dentia magiftratus iuris acquitatem conftituat. At ufnæ^alîâ diuina fiue do(ftrina,per fcripturas fanflas ratio qua tradita,perpetua eft amp;nbsp;inuiolabilis veritatis regu-tiuilj». ia;à qua nulli vnquam Ecclefiaftico magiftratui dif cedere licet.

Reólè ergo loquitur Auguftinus, cuius tu pa-trociniura fruftra fufcipisjcontra Petilianü ita fcri bcns.-7Von audiamnsiinquitihicce^o dico, htcc tu dt~ af.fed,hiiic dicit Dominut. Sunt certe libri dominicit auHmtativtriijue confenttmus, vtriejue ctB dimus'.iht quitramus Ecclefiam^hi dtfcutiamus cau-famno(ham. Aufrrantur de medio, nbsp;nbsp;nbsp;aduerfum

nos inuicem-ino ex t^uinis canonicts ltbns,fed aliunde recttamus. ^aratfirtafsts aliquis. Cur vis iHa au-itrri

Contra Scargam l ib.t. 755 ferri de me diol“ ^aia nolo humanis documentif.,fed diuinù oracnlis Eccleßam fan£l4m demerißrari. Idem,de Paftoribus cap.4. EgovocempaEio-rù inlt;]»iro,lege hocmiht de Prophetdylege mthi de U^ßilmo, récita de leget recita de Ettangelto'. Inde ego recito Eecleßatn toto orbe dtfffßirn,(^ dotninu dicentemQadifnntotiefrneityVocemrneam audiüt ^ßecjwtntw me. Auferantur chartæ huinanæ, fonent voces diuinx. Hæc amp;nbsp;alia multa in o-mnibus ferc libris perfpicnè docet Auguftinus: Auguftî-non à conciliisjHon ab inuentis auc traditionibus humanis certitudinem fidei noftræin dogmati-bus religionis requirens , fed fupremam vbi- ritatem queaucoritatem fcripturæ fanôlæSc libris cano-nicis deferens. Tale enim amp;nbsp;illud eft quod cap.is. fcriptum reliquit: Eccleßamfiiamßpoßunt, de-montrent , non in fermombui nbsp;nbsp;rnmoribtti eX-

frorum,non in cenctßs Epifcoptrum fnornm, non in Uteris ejuorurnltbet difpHtatoram, non in ßgnis amp;nbsp;prodtgiisfitUacibits-.^uia otiam contra iHa ver ^0 Domtnipraparati cß cauti redditi famtu'.fedtn prafcrtpto legisyin Trophetaru prstdiSlèsdn ‘Efal-mornrn cantibmdn ipß'.u pafiorisvocibMyin Eua-gelillarumpradieationibui ß laltoribM'.hoc eßy in omnibus canonicisfanPlorH librord antoritatibni.

Atque hæc cùnitam plané tantâque perfpicui-tateab Auguftinolcripta fint, Scarga tarnen cû fidaïefuitarumfocietate claulîs oculishæc cun-fta præterit,amp; ex eodem Auguftinoauthoritatem scargainr fcripturarumj tanquam Auguftinus in eodem ar- «i'“«’ au gumento fimul calidus amp;nbsp;frigidus effet,oppugna-le nititur. DicitenimAi^uftinum de fefcribere, panes t» quod in dogmatibus fidei nô fe fcripturx,fed EC’ “«•

7$4 D E F E N s. C 0-É N A E ßi clefiæ conciliorumque iudicio permittar gt;nbsp;adec» quideinjvt fine authoritate Ecclefiæ necEuange-liumjmulto minus interpretationé recipere velit. Hoe veto quid aliud eft qua Auguftinû ipfum fe-committere, ac quo^ tantus vit ex eodem ore cô-traria ac pugnantia inter fe protulerit, vanitatis cuiufdam eum infimulare?Teftatur ille toties,nullam fe Ecclefiarrt agnofcercjuulla authoritace có-ciliorum amp;■ tpifcóporum permoueri, nifi verita-tein in literis Canonicis comprchenfam fe tenere demonftrent. Scarga autem fanilo viro con-trarium tribuit,amp; non fcripturarum fed Ecclefiç authoritatem in dogmatibus fideifequi óftendit. Aügüfti- Ait enim fcripfifie Auguftinum , EüangeÜo non nus crederem , nifi^e Eccleßs. aut'or'ttas cornmoueret. Xnêntiquot; ‘1'^° conlilio hoe Aüguftinus fcripferit i dili-gentius tibi perpendendn fuerac.fcribit ille cótra ManiehïoSjfcripturas fanétas mutilalltes, amp;nbsp;qux-damEuangeliftarum nön recipieHtes,quafi eflenc adulterinaSf fuppofititia.'Vt ergo vanitatis amp;nbsp;mé dacij illos coarguat, amp;nbsp;verè Euangelica efie fcri-pta , quæ per manus Ecclefiæ ad eius actatem per-iieiierunt, oftendat, Ecclefiam tanquam teftem appellatjVt quæ hunc thefaurum , apud (e depofi-tum,fide]iter cuftodicrit,amp; ab ipfó Chrifto ae A-poftolis profeftum teftimoniofuocóprobauerit. Reótè ergo fe Auguftinus Euangelio credere di-cit,quia Ecclefia docer amp;nbsp;teftarur hanc doólrina ab Apoftolisefle traditam.?Kt veto nön dicit ma-iörem Ecclefiæ quàm dodrinæ Apbftolicæ elfe au thoritatem.-vt nimirum quod tu vis, poteftatem il Aüguftini la ftatuendi quidpiam cótra verbum Dei habeat, ’ut noüos fidei articulos condendi,amp; in fcriprura emhiëtiï traditosabolendi facilitate prædita fit. Loquitur udicimn. eniffl in alio loco idem Atiguftinus,vc infinita alia prx-

Contra Scargam. lib.i. 755 çïxze.xt2m:Aftfirantur de medto charCiznollrdi, pro-cedatinmediucodexDet. AudiChrtflu dicenrentt andtverttatemloijuentem. Ec alibi; Zr^zfe/jof «ÖZ’// defege,,de Propbeeis,de Pfidmiside EuangelioAe A-pofloltcis Uteris legtte,(^ credemtti.Wàamp;s ergo quid Auguftinus de fcriptura ûn.ôta fcntiat5amp; quod v-niuerfam fidem Ecclefiæ penitus abroger, nifi ilia teftimonio diuinaru literaru cöÓla fua confirmer. Tu verb qui fententiam viri fanóti non bene in-teUetlam,auc maliciofe detorram corrupis, amp;nbsp;di-uerfum ac alienu à mete fcriptoris fenfum affin-gercilli ftudes,magnam illi iniuriafacis.Itanimi-rum VOS optima quæque tanquam Harpyæ con-taélu veftro fedatis, amp;nbsp;rebus alioqui lucidifsimis atrorem quendam inducitis.

At verb vide quantum honorem oraculis à fpi' ritu fanóto profeâis habeas, qui feripturam fan-öam non alio loco cenferi vis,nifi quod ilia priua turn cuiufque hominis indicium amp;nbsp;interpretatio fiCjfi no Ecclefiç amp;nbsp;conciliorû iudicio fubiiciatur. Dum autem Ecclefiam nominas,non aliis hanc di Ecdefia gnitate amp;nbsp;titulû vendicas nifi magiftratuiihoc eft quid fit PontificiRomano , amp;nbsp;omnibus facerdotibus illi iuratis : qui nihil quidem hifeere vnquam aude-bunt, nequeferipturam aliter interpretabuntur, nifivt huie vni dominatura fuper omnes confti-tuant, amp;nbsp;in fcrinio peóloris eius oracula cunda recondantltavero interpretationem illam diéto-rum Chrifti habituri fumus.Tu es Petrus,amp; fuper interpre hanc petram, hoc eft fuper Pontificem Romanii, tationem stdificaboEcclefia mea?Et oraui pro tePetre,ne fi des tua deficeret: hoc eft,ifta te poteftate armabo, Vt quauis omnib.flagitiisamp;fcclerib.coopertus fis, ita vt multa hominû millia in gehénâ tccû ducas, laméàncmînefis iudicâdus,oés ipfeiudicaturus.

Et illud: Ecce duo gladij hiczhoc eftjPontifex Ko-manus habet adminiftrationem vtriufque gladij, amp;nbsp;fpiritualis amp;nbsp;politici.Item ; Elifeus aquas ama-ras iniedo fale per miraculum dulces reddidit; hoc eft,debet in Ecclefia aqua efte exorcizata, Sr fal benedidum,cuius vim contra fathanam Sr pec cata valere credendum eft.Item accipite comedi-te,hoc eft corpus meum .• hoc facite in meam có-memorationem,id eft,offerte corpus amp;nbsp;fanguine Domini pro peccatis viuorum amp;nbsp;mortuorum. Hoc ne,Petre,Scripturas eft interpretari? an non potius veritatem Dei facrilega audacia corrum-pere.Chriftumque de folio maieftatis eius detur-bave, amp;nbsp;in loco eius filium perditionis ac peccati col!ocare?Ita verb ft gigantibus iftis, hoc eft Ec-clefîæ Romanæjqualis quidem eft hodie, pracfidi-buSjtota in fcripturis peruertendis conceflafue-rit poteftas,nihil vfquam in religione faluum, nihil in tot.a dodrina Chrifti integrum fumus habi-Tapiftica tuei-Et fané loquitur tes ipfa, quam egregius in religio, hac Romana Ecclefia confpiciatur pietatis pro-l'ictafçiue. fedus, dum omnis cultus amp;nbsp;honor mentis interior foli Deo debitus,ad creaturas eft impie tranf-latusrdumin fulgore auri amp;nbsp;argenti, ac imaginu cukujtota Dei reponitur adoratioidum Sacrame-ta à Domino inftitiita tam miferè deprauata,amp; ad turpem quxftum funt proftituta.-dû tota €leri dif-ciplina tam bene eft conftituta, vt impuros illos Bacchi myrtasmaiorepudore amp;: innocentia vitæ ornatos prae illis dicere poffis. Ifti tarnen tyranni ad fpoliandas amp;nbsp;iugulandas oues Chrifti nati, fe paftores in Ecclefia conftitutos gloriaritur,foli ius feripturæ interprctandatjhoc eft fordidis pedibus conculcandæ, amp;nbsp;lupini defltibus laceranda: fibi facultatem fumunt.

At veto omnes Chrifti oues quxcunque rafo ver-tice non funt infignitx,(i.quç charaéierem Beftiç non acceperunt) ab omni facrarum fcripturarum intelligétiapiocul repellunt,nec impiis raforum amp;nbsp;Ynftorumplacirisreclamare finunt. AtquiPa-pjnoj^j, normitanus iftis fortiffimereclamat,plus creden- de Eleft.' dum vni laico afFerentifcripturas afferens, quàm‘^'‘P'^'S''i' -generali Cone ilio,vniuerfalem reprxfentanti clefiam,fi fcripturas non afferat.Nec diuerfum fen tit Gerfon;qni dicit vnius viri dofti,ac fcripturas dextrè proferentisfuffragium »vniuerfali Conci-lio prstferendum. Spiritus autem fandtus in AftisAft.i7.iilt; Apoftolicis minime damnatBerrœenfes,qui cùm leccpiffent cum omni promptitudine verbum,in-Ueftigabant exfcripturis, anhxc ita fe haberent. Nunquam ergo tu clamore tuo vel fi mediuS rum paris cfficies, vt tota cura fcripturarum interpre-tandarum, in Romanos facerdotes reieóta, oues Chrifti hac libertate fc fpolient, ne amp;nbsp;ipfx fum-nio ftudio ac diligentia veritatera verbi Dei in-lt;}uirant,amp; cùm iuxta prxeeptum Apoftoli omnia ^heff. probauerintjid quod bonum fuerit tencant.

Neque egoinficior, quod tu mihiobiicis, me De Sen-ad iudicium Diui Auguftini ita prouocalfe, vt bicunqueregulam diuinaru.m non fequitur fcri-ptorib-Ee pturarunijliberc mihi ab eo difeedendum putem. tlefiaftb Hane enim ipfe non ego, ne quid err«,legem in fe amp;nbsp;in omnes alios fenptores Ecclefiafticos tu-litjVt quicquid teftimonio facrarum literarum ab illis approbatum non fuerit, id libéré cótemni ac reiici iubeat. Ita enim ille fcribit ad Fortunatia-Hum.2\r#7«e enim e^uoirumlihet dtfjyutatwnesjijuan-^muis Catholicornm laudatorum hominum ve-fcripturoi canonicM ht^ere debermu, 'vtnobii

758 Defens, coenae d. ninibtu -, ali^uidin eorumfcriptisitaprobare at-^tte feifuere, ßforte inuenerimtu ijuod aliterßn~ forint tjuàm veritas habetydiaino adintorio vel ab àliis intellelia vel à nubis. Talis ego ßm in f tri-ptis alioritm, ^uales volo e]fe intelleHores meo-mm. Contra Crefconium autcm fcribcns ita loquitiir. Nos nMam Cypriano factmus iniuriam y citm eins efuaßibet liter as a canonica diuinarum literarum authoritate diHinguimut. Netjue enim fine caufa tam falubri vtgilantia canon Ecclefiailicus conllituttu efi , ad tjttem certi Prophetarum amp;nbsp;aipellolorum libri perti-neant, ^nos omnino iudicare non audeamust çf ficundumquof de cat tris literîi velfidelium vel infidelium , liberè iudicemus. Bafilius autcm in moralibus pronuntiat j tjuod au-ditoret in fcripturls eruditos oporteat probare ea , ^ua à doUoribut dicuntur, (ß tjua quidem confina funt firipturist fufcipere , i]ua vero a-liena y reiicere. Et Cyrillus dercâ;! fide ad Reginas. “P^ceffitrium nobis efl, inquit , di-ainas flqui liter as, (fl in nuUo ab earumpra-fcripte difiedere. Ambro fius verb libro de officiis I. PfliH in fcripturis facris non repo-rimus, quemadmodnm volumus gt;nbsp;vfurpare pofi-fumus. Hieronymus in Titum. Sine authoritate fcripturarum garrulitas non habet fi-dsm. Idem autem in Aghæum Propbetam fcribens. Gladium Dei, inquit, qui eflfirmo Tigt;.ei viuHs,dicit percutere illa,qua fine authoriea-te firipturaruim ß!a traditione funt introdulia.

Sed dies me deficeret fi fingiilos vellem recenfere Patres,aut teftimonia illorum colligere.quibus in vnam amp;nbsp;eandem confentiunt vocem, nemini li-cere in Ecclefia Chrifti quidquam ftatuere, quod nulla fcripturaruin authoritate fulciatur,liberuni que effe omnibus ouibus Chriftijquocunque tandem titulo id traditum fuetit,repudiare. Quo magis admiror , fummam iftotum hominum fiue jmpudentiam fiue malitiam , qui femper nos ad »uthoritatcm ncfcio quaium laruatarum perfo-narum reuocare, amp;nbsp;fcripturam fandam ex mani-bus excuterc noftris fummo Audio conantur.

At enim Scatga, cum vniuejfo ordine fuo nos lefujts batreticos amp;nbsp;fcriptuiaefandx deprauatores, fub / ipfoque praetextu puritatis Euangelicx reuocan-,. jumnig dçjEuangclij ipfius cuerfores clamitat:dignófque *' amp;nbsp;fa»-iudicatjin quorum capita Magrilratus aciem ferri J ftringat, amp;nbsp;quafi vno idu,nc contagio ferpat la-tius,omncs concidat. Ibi cnimfaltem hanc vige-1« re peftem pcrhiber,vbi qui illam abigatjadeft ne- lt;• Jno. Sed vehementer mifer hie homö faHitur,qui jpfiffimatpGhriAi vocem , amp;nbsp;finceram veritatis Euangelicæ dodrinam falfo hzrefeos criminc a-fpergiejSt qui cxde aut flamis cam opprimi pofle exiftimat.Nam quid obfccro in vniuerfisEcclefiis Refota-noftris docetur,quid totdiuina noftrorum homi-tiu-num fcripta, amp;nbsp;imnaodici labores pro afferenda veritateexantUtiteftantur aliud,nifi vt fides Ga-tholica in fcripturis fandis de Deo patie,ftiio, amp;nbsp;Spiritu fanóèo tradita, amp;nbsp;de omnibus beneficiis, qux in Ecclefiam fuam Domi nus opulenter con-tulit,farta ac teda præftetur,ac omn ibus traditio-num humanarum inquinamentis expurgetur’NuI lus eft fidei articulus, quern non illuftrandum, Contra peftilentiffimas hoc tempore hztefes à S»-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bbb. iiij.

thana excitatas propugnandum fiifceperint fcri-ptores noftri.Itaquedum belli ifti Romani facer-dotes fuaniter dormiunt5amp; folitis dcliciis ac vo-luptatibus fruuntur, noftri ifti athletx fortiffimi in vigiliis conftituti pro gvege Domini excubât, amp;nbsp;infultus atrocium luporum^ne prxdx ouiculas Chrifti habeant expofitaSjftrcnuè repellunt.Taii rum verb abeft , vt diræ in Chriftum blafphemiae ab Arrianis,Antitrinitariis,8f Tricheitis vibratx, aliquem dolorem afleclis iftis pontificiis incuflc-rintjvt Scarga omnium fuorum fenfum probe cal lésjab illis hoftibus omnibus Chriftiauerfusjnos folos venenato fuo morfu impetat,amp;canem vitro fcjqui nos alatret,profiteatur. Hoe fcilicet tefta-tum voluit omnibus, no pro gloria Chrifti,quam illi fufque deque habet,hxc certamina nobis à Pa piftis mouerijfed pro aris amp;nbsp;focis,qui purgatorio igneaccenfi, amp;nbsp;femper iftis fumantes,ingenspe-riculum,vt diu falui amp;nbsp;incolymes efle qyeaptjVC Euangeli hementer extimefcunc. itaque npeenxioresnos ci nocen- Anabaptiftis hxrecicos Scarga clamitaf,vtpote à nabapti* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timeat periculi, quandoquidem

ftis.iefui- ’lï* oppugnando Chrifto fortes a^ ftrenuos fe ta tefte ic Cc Papiftis adiugunt focios. Nam Papiftx quidern luijicc. otjjnibus viribus amp;nbsp;ftudio in id incumbunt, vt x-terno regno ac facerdotio Ghriftumfpolient,of-ficiiimque illi competens,8c à patre coelefti com-niiflum abrogent. Anabaptiftxautem id vnicè la-borantjVt ft quo modo id fieri poffit, diuinitatem illi adimant.Sed breui futurum eft,vt preditx iftç omnesfedx glorix Chrifti inimicx, vircute diui-na depreflç intereantjilluftrémque viótqyiamleo-ni de tribu Iuda,quem nemo impunè vnquam la-ceflîuit,tandem côcedere cogantur.Nec eft quod te vana fpe Scarga laftes, vt te incendium hoc

Contra Scargam. lib- i. 761 Euangclij in his etiam regionibus noftris fummo Dei beneficio excitatuin,aliqua vi cxtinftum pu-tes.Nam fi quod vehementer defideras,non Eze-chiae,nonIofiaE, non Conftantini, non luftiniani, (vt tu loqueris) ifti enin) vbique caufam noftram firmiflimè tuentur.'Sed Nerones,Caligula:,Domu tianijiulianijomnibustelis in perniciem noftram armati accurrant,vifl:orcm nihilominusChriftum in cælisregnantem agnofcent, quern fuofcmper maloprouocarenondubitarunt.TeftiseftAngliaj * teftis eft Galliaj quàm nihil virium ad opprimen-dum Euangelij fernen hæc habeat,quàm tantope-re fanguinarius homo expetisjcarnificina.In nulla enim vnquam barbarie tarn immanis crudeli-taSjtanta fuppliciorum atrocitas audita eft,quanta in homines immerétes, amp;nbsp;fanótiflimos Chrifti Martyres,in mediis etiam ââmis nomé eius inuo- , cantes,in regnis illis fuit p^trata.Viget tarnen do £lrinaChrifti,amp; fanguine fanÄorüfeciidata,altas agitradices,acvberes indies profundit.fruiftus.

Nec falfum me,Pctre,agnofcis fuiife vaté,dum in quodam colloquio,ante viênium tecû habite, ^cinii7m confidenter fore prsEdieebarp,non exiturum inte- impletum grum quinquenniiim,donec,Gallia cxlefti lumine perfufa, trifte ac faeuum Antichrifti excutiens iu-gumj Chriftiregnumlatè illjc propagatum con-fpiceret-Tu verólxtus illa clade,amp;fcelerato Erin cipum in madandis hominibus fucceffu , certâm tibi promittebas viótoriam, Sefegetem falutaris ^oftrinæ Chrifti radicitus euulfam putab as. Sed te fefellit Gpinio,vcriffimâmque à te illa m perferi scarga al-■ptam fuilfe fententiam, quam tu tarnen Romanx Ecclefix falfiflïniè adaptaft i,quod nimiiûCatho- phetat. iica fides perfequutionibuscrefcat, amp;nbsp;ybi femel radices egeritjcxtirparinequeat, exitus ipfe com-

probauit. Romana enim quae hodie confpicituf Ecclefia, nullis cuiufquam perfequutionibus eft obnoxia, tanta potentia, tanclfque viribus arma-ta , vt procul omnibus aliis terrorena oftentans,, ipfa nullum periculum extimefcar. Nec verb fett ouium Chrifti natura,vt rabiem imitata lupo hoftes fuos ferrum expediat,Sf nefanda (anguine fangutnis humani hauriendi fici Libovet. Tuutn effundëdo Iioc,Scarga,tuç4‘gt; focietatis ftudium eft,clafficuin, canere, amp;r pro concionibus mukitudinem impe-ritam,ad funes Stgladios cohortando,inteftinum odium amp;nbsp;bells ciuile excitare. A nobis verb non eft,quod perfequucionem aliquam metuas,aut ex traneam aliquam vim ad extirpanduin p^patuna^ nos adhibituros putes. Scimus enim diuinis edo-fti oraculis, amp;nbsp;perpétua return confirmât! expe-rientia,mendacium ipfuni vkro ruere,amp; extra ter minos à Domino conftitutos non latius diuagari. Quare rem Papatus in Lithuania I'nclinatam aeve he'mcnter vacillante fecuri infpicimus,expédiantes donee Dominus ipfe manum admoueat, amp;o-diofani hanc turris Baby lo ni cat ftruâuram,infôe-lix Romani Nemroti opus diffiper.

Euangeli- Tu verb interim cS Catholicis tu!s(ficuti fcri-ci templi bis)fumma fruere laecitia,milleqiic tibi finge gau-viinç_pro dia,quod VilneEcclefiam noftramagnificovideas Paptnh fpoliatam delubro,amp; deferta olim veftra templa, læti nunc demum magnis turbis reftrta,multorumque inatetia. hominum colluuie frequentia confpicias.Nam ne que delubrum nobis ademptum cutfum Euange-lij fœlicitercœptum impediit,amp; accrefeente fub inde fidelium numero,magnu Ecclefia Ghrifti c» pitincremétû.Conuertc enim in omnes partes.o-culos,amp; qui qualéfq-, fint,qui Chvifto nome dede tint diligeter perluftva, videbis in aliguftS iâ tuas tedadas

COMTRA SCARGAM LIB. I. 7(ï5 redaflas copias, eâfq; fenfim dilabétes,noftri fe fe coniungere caftris. Nec yero dubitamus Radiui-lones pvaeclaros clarifsimi illius Scaeterna memo-ria dignifsimi patris fiUos, adfalutifera Euange-lij Ghrifti pafcua iteriim redituros,poftquam pe nitius perfpexerintjhaec afpeftu iucundaSe amoe na pontificij regni rura,non nifi venenatis Seno- pjpjniv» xiis herbis elTe confira. Nam cum omnia ad vo- riis ille-luptatem amp;nbsp;demulcendos humanos fenfus illic fint compofita, quae facile iuuenilem capiunt ac- „uro^fen-tatcm,faftidiumfacilè parient,dum iudicij matu- fus per-ritas reieftis his vanis corporis obleólamentis, ftiingunt de quxrenda animae falute tädem curam iniiciet. Neque enim à muficis inftrumentis fuauiter in templis fonantibus, non à vocum harmonia pul-chre concinnata, non àfulgentibusauro amp;nbsp;gem-mis altaribus,amp;aliis huiufmodivanisprxfentis fcculi ludibriisjvera in Chriftum ingeneratur fides , fed ex auditu verbi Dei, folum lefum Chriftum viftimam pro peccatis noftris fadura, ante oculos noftros ftatuentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apofiro-

Quare optimi amp;nbsp;clarifsimi iuuenes omni cura ac ftudio in id incumbite, vt in qua Ecclefia fun- Kadauil-damcnta pietatis ieciftis, in qua fanétifsimorum lo«-illorum parentum veftrorû cura doótrinam Chri-fti cum ipfo lafte haufiftis, ad illam redire, amp;nbsp;ex fphen.atn hoc infœliçi traditionum humanarum labyrinto vocemvi VOS extricare pofsitis. Mementote quibufcunque verborum lenociniis lefuitac vosfeducant, qui-Ftannfca bufcunquc colorum fuels natiuam verbi Dei fa- notumamp; ciem adultérantes oculos veftros perftringant, Miffau' non aliud tarnen fub cxlo elle nomen, in quo vos cracoui-oporteat faluos fieri, nifi in nomine lefu. Quo- ««f AigS tiefeunque ergo clamitauerint, aquam benedi-

tum valere facrificiiim vnius miflæquantû mortem Chrifti, quoties in genua procumbere amp;nbsp;in falutanda virgine Maria falutemanimæ ab eaac reliquis etiam creaturis expofcere mandauerint, tories eos menciri, amp;nbsp;veritati diuinx fine omni pudoreoblatrare crédité. Nec veroram turpitev vos ab illis ludificari finatis,vtquod pro Deo vo-bis adorandum in ftatuis proponunt,id non am-pliusadorandum , poftquamin vifcera facrifici fueritrcconditum, prxcipiant. Nam quod fine fummo fcclerc amp;fine fiimma impietate in ventre humano conditum ado.ç^iri non poteft, nulla ratio cogitjvt idem in ftatua repofîtum adoretur. Ergo aut vna eadémque opera facrifici fefe in pompa geftandos Scadorandos populo exhibeâr, pofthac ad adorandas ftatuas amp;nbsp;* fercula ftrantias aurea nos compellant. Quæ quidem tam fœda amp;nbsp;voeant. crafla idololatria, fapientifsimum ilium parétcm veftrum impulerat,vt primus ferè in Lituania ab-rogandæ tantæ impietatis author extitiffetj amp;nbsp;cunéla tenebris errorum demerfa, clara Euange-lij luce colluftrafiet.Nec verb inconfiderato zelo, quod Scarga fais0 illi tribuit, iftam rem aggref-fus fuerat, fed fiimraa doôlrina amp;p.ietate inlîgni-um virorum adhibitaopera,amp; confîlio,ad queni omnes,qui aut literis exculti,3ut fîngulari aliqua virtute amp;nbsp;pietatefuerût præditi,tutilîîmum fem-per habebant receptum- Non fuit illudinconfi-derati zeli, fed fortis animi, 8c immodico gloriæ Chrifti promouendæ ftudio acçenfi, quod Aloy-ciu'm O fi“™ Lippomanum legatum in has terras Pontifi-ratorem cium/anguinaria confilia atferentem,ac virus au Dux Ra-jæ Romanxvbique fpargentem.Sc prudentia fua pâsit7 confutauerit, 8cauthoritatereprelferit. Legite quxfo doâifsimam illam parentis veftri Epifto-

CONTRA Scargam lib.i* 7*^5 lara ad legatuni hune perfctiptamjatque itemle-gati'alteram illi oppofitam.Sc facile perfpicietis, quanta in Parente veftro diuinarum rerum fue-rat cognitio,quanta in oppugnando Sathanæ me Idê Trin-dacio animi excellentis magnitude. Nam quod Biblia facra tanto laboie, tantifque fumptibus ex tibus trâf Hebraicis ac Græcis fontibus inlinguam verna-feni pn, culam conuertendam curauerit» tantôquc thefau ro amp;nbsp;incomparabili munere vniuerfam Sarma- ’ * ' tiam ditauerit,mqiorem pietatis ardentifque zeli pro gloria Chrifti hoc faólo laudem confcquutus ell J quàm vt impudentis alicuius Sycophant® morfum extimefeat.

Quod autemVilnæ domum illam amplifsima Ecclefiæ donauerat J eâinqueperpetuam ritèco-lendi 8: celebrandi Dei fedem effe voluerat, in eâquedemortuæ conitigis fuæ clariffimæ ac lec- jiiuftâf-tifsimæ fœrainæ corpus fine omni fepulturæ pom CmstPrin pajac deinde fuum poftquam infata concefsiflet, defodi voluerat, hoc vel vnico declarauit fado, ,bæ à omnem fe vanam huius feculi gloriam contem- $hidlo-pfifle, falutémque fuam rebus omnibus aHtepo-***'^^° fuifle. Hanc verb domum nobis ademptam, amp;nbsp;in fi-prophanos vfus conuerfam,cùm tantopere lefui- ne pom-taegaudeant,illinc pulcherrimum parentis veftri P® lépul» damnantes fadluinjan verb nos grata illud memo îpjpjs^vê-ria profequentes plus fidei obtinere apud vos de roCmili-beamus, vobis iudicandum relinquimus. Tanta «r man enim prudentiæ amp;nbsp;omnis virtutis ac pietatis lau-deprçftacifsimus ille heros excelluit,vt quieum diuilii temeritatis alicuius amp;nbsp;infeitix aut impietatis ac- Duns o eufare vellet, fuam ille ftultitiam amp;nbsp;impietatem ' teflatam omnibus efficiat. Obuerfantur adhuc o-‘^ulis omnium,amp; fixapedoribus hxrent, quæfa-plentifsimus ille parens vefte)ôamp; inRepub.amp;in

D E F EN s. COEN AE d7 vita pviuata fumma cum laude geffit, feqüe fem-per fufcipiendum 8c domefticis amp;nbsp;extcrnisiio-itiinibus exhibuic. Itaque fublato eo omnia inte-rïiflejtotâquePefpublica; (abfit inuidia dióto) o-mni dignitate fua fpoliata elfe videtur. Veftrutn ergo eft,nobilifsimi iuuenes,inuidos amp;nbsp;maleuo-los paternx laudis obtredatores procul à vobis rcpellere,amp; quam nomini fuo praeclaris fadis pe petit gloriam gt;nbsp;hanç à maledicis calumniatorum vocibus vindicate- Tu veto, Pettc, ne ita homi-num iudicia contemnas,neque tarn iniquus aliénât virtutis æftimatot efie velis, vt quem fummis vbique laudibus omnes boni effcrunt, fummam-que prudentiae ac pietatis laudem illi ttibuunt, tibi vni parum prudens, patumque pius fuilTe vi-deatur. Nihil enim aliud ptauo hoc tuo iudicio efficies, nifi vtte naris obefæ nee fatis emundat hominemiudicent omnes, leonique mortuots infultate dicant,cuiiis viuentis afpedum nunquä fette potuifies. Atque haec quidem ad praefatio-nem tuam dida fufiiciant.

Nunc ad librum tuum venio, vc fimili ratione. Réfuta vetane an falfa Omnia fint ea,quæ fetipfini, difpi-ptisscar ciam, amp;nbsp;quantum grattas luae Dominus impettie-gani adu. rit, poft afttuenda veritate amp;nbsp;refellendo menda-Voknü. cjo,tecum depugnem. Ac primum quidem nullam video caufam,cur tam feuere mecû expoftu-les ,amp; in •referenda gratia parum me memorem officij clamites,in quo nullum ego delidu meum agnofco, nee peccati veniam deprecor. Scribis 3gt; malam tibi à me repenfam gratiam,eo quod cùm 33 tu priuato quodam amp;clam ad me miflofcripto, 33 me ab hatrefi Sacramentaria, vt inquis, reuocaue 33 voluifti, ego publicè tibi refponderim, téque a-33 micum penê inermem non indido bello aggref-fus

CONTfeA SCARGAM LIB.I. 7^7 fus Fuerim, ac reportandat gloria locum in te de.» uióto’quacfiuerim., Ac vero non nouiim nec abs te folo, Petre,hoc certamen eft inicum, neque veto ita nobis vtrifque commiffum.vt in vitloria alte-rius partis alteram caufam cadere neccfle fit- Nó poteraih igitur gloriam in tedeuiâo fperare,cùin nóui fubindeexoriantur milices, qui prçlium re-dintcgrét, méq; in ccrtamine fefîiim integris relis ac viribus adoriantur. Qiiæ autem priuatim petfcripta, amp;nbsp;ad me clam miffafuifle dicis, adeo funtperuulgata, adeb multorum fcriptis ac vo-cibus decantata, vt nulla ratione intra priuatos parietescontinevipotuetint. Nec verôtuiner-mis effe potuifti, qui Doftorem te mihi crranti profeffus, inftruélum vtique omnibus fcripturæ atmis te effe fenfifti. De viètoria autem eut dubi-tarfcs, qui antè Jbnfliélum caufam meâ condem-nâfti, iâmquediu Catholicæ Ecclefiæ iudicioamp; vnanimi confenlu confutatam pronunciafti? Fru-ffta ergo amp;fine vlla caufa me immerentem accu-fas, nulliufque cripiinis confeium indigne male-didis ac conuiciis tuis öneras ; mihi quidem no-cens,iri te autem iuftum Dei indicium prouocas.

Verurri grandis quatdam iniutiajfiue potius (vt Qiüd im tu feribii) contumelia à me Epifeopo Viln|nfi il- ad Iata,tibi hoc extorfit,vc te à feribendo continere lefpondé non potucrisjtàmque acriter in me exarferis. In- dum. dignum enim t’acinus amp;nbsp;quod omnem fuperat audaciam humanam, me admififfe clamitas,quod nimirum libellum conuiciis in Ecclefiam Dei re-fertum illius amplitudini non modo ofterre, fed ctiam dedicate aufus fuerim.Ego vero Ecclefiam fandam amp;nbsp;immaculatam Chrifti fponfam omni honore quo debco profequor, amp;nbsp;in gremio eius CÉrcam expedans falutem, me continen gaudeo.

, 768 DEPENS.' C OE N aS d7 neclaudibuseius, quibus earn cumulate affecît Apocaly. Dominus , quidquam decraho. Scd merctricem Babyloniam fanguine fandorum cbriam dete-llor, illi me hoftem profiteer, amp;nbsp;quas in Deum blafphemias vomere non erubefcitjpro virili par tedetcgere laboro. Quæ eigb hæc adultéra vî-tiauit,qu3e venenatos fuo affiatu infecitjqiiç falfis inftitutis deprauauitjhæc vt corrigantur,vt reme diis falutiferis fanentur, vt viuo verbi diuini fonte perfundantur,imprimisftudeo, Libellum ergo quemfcripfi,amp; in quo doóhinam de Sacramento corporis amp;nbsp;fanguinis Domini noftri lefu Chrifti breiiiter ac dilucide propofui,hanc fœdifsimè ab irapudica iftamuliere violatam demonftraui.Non ergo fordes amp;nbsp;fpurcitias ( vt tu vocas) Epifcopo obculi, fed illibatam amp;nbsp;caftam Euangelij dodri-nam, ex limpidifsimo veritatis diuinae fonte hau. flam, contemplandam illi ac manibus contreda-dam tradidi.

At verb Epifcopus condemnationis formulam pus fngra recitat,edidumque;proponitjquolibelluni tu^ libel- nieum totum elle hæreticum flammis amp;nbsp;omni e-lum hbi xilio digniffimum pronunciat, amp;nbsp;ne ab vllo oui-dKatum nbsp;nbsp;nbsp;fuarum legatur, vendatur, habeatur, fub poe-

na excopimunicationis omnibus interdicit. Huie igitur voci nifi parueiOjdamnationem mortis me effugerenon poffe^Scargadenuntiat. ludiceme-nim in hac caufa Epifeopum me delegiffcjin eins ergo me acquiefeere iudicio oportere contendit. Fateorquidem libellum meum Reuerendo Domino Epifcopo Vilnenfi, ita fuiife dedicatum, vt fimul inquirenda amp;nbsp;approbanda veritate iudiciu. ipfius requifiuilfem. Scd legem iftam nunquam in me tuli, vt quicquid ille decreuiflet,id abfque o-mni exceptione credendu mihiputaflem. Sola e-nim

CONTRA. Scargam lib. t. 7lt;?9 nim vox Deinonvlla humana prudentia iftam habet autoricatem , vt obedientiam omnium rc-quirat, diftóque fibi omnes audientes effe piæci-piat. Si ergo gt;nbsp;Petre, vis autoritäre Epifcopi in approbandiscertisreligionis noftrae parcibus me permoueri,ƒWei^lt;^^»« medium codex Dei, ( ficut loquitur Auguftinus)(ÿ' auf eratur de medio charta hum^nn- Nihil enim ego vnquam tcmeritate iudici)human! tribuere volui, fed quxcunque prolataeffent, ad trutinam verbi diuini cunóla . cxaminari poftulaui. Non prius ergo fcriptum nîodopio meum damnari,authçrefeos crimine afpergi po- hirctid» lerit, quàm fi id certis fcripturarum teftimoniis damnadi-confutatum fuerit.

Atqui Scarga hoc fuo libro fe effeÓlurum pol-licctur,vt indicium Epifcopi minimè nudum, fed niagnisrationibusfultum cuiuis videatur.Egre-giam verb iudicij exercendi rationem,vt cùm ho minem capitis condemnatum fufpederis, in cau- bro VoU fam deinde eius,num furcum admiferit,inquiras. »udi Decretum enim condemnationis prius ab Epif-““™' copo ptomulgatur, poft biennium autem integrum caufa demum condemnati Volani à Scarga cognofeitur. Verum quia fic ferunt veftrxleges, vefttaque id poftulanc inftituta, audiamus tandé grauifsimas iftas rationes , atque indicium hoc denfis argumentis veftitum amp;nbsp;minimè nudum, Vt in magnaprxeipitati iudicij iniquicate iuris a-liqua tarnen xquitas appareat.Neque tamen iftud tibiconcefferojvtfilibrum meum maxime hære- öioicrip ticum effe probes, ideb excommunicationis ful- torum hç mine omnes, qui ilium legerint, feriendos effe Jed'tid« cenfeas. Non enim libri hxreticorum leéti, fed uiis adhi crédita ea,qux contra fidem Catholicam hxreti- f»'*’ cifciibunt, hxrcticos faciunt. Nam vetuftifsimi

quique in Ecclefia fcripcores non modo fcripti haereticoru legerunt,fed argumenta etiam eoruin in libros fuos inculerunt, vc confutatis eorum er-roribus, ipfam veritatem confpiciedam omnibus exiberent. At verb hoc nomine non cöndemna-tioncm vllam,fed magnam laude fanóti in Ecclefia praeftiti laboris meruerunt. Quid quod Augu-ftinus i’pfe fttidiofos ad legendum quendam Ti-conij Oonatillat librum hortatur , vt pote quein plurimum ad iiiterpretandas fcripturas conduce-le pratdicatxautè tarnen legendum admonet,non folum propter quatda in quibus vt homo errauit, fed maximè propter illa,qux ficut Donatifta Hae-reticus loquicur.Inde verb facile quifq; perfpice re poteft,quàm intoleranda amp;nbsp;iniqua fit lex, qua omnes condemnantur amp;à cómunione fantlorum fulmine anathematis excluduntur, qui libellum meu vel legerint, vel faltem habuerint. Sed bene habet, quod Scarga ipfe horrendum hoc tonitiu minime efle extimefcendum exemplo fuo decla-rauie.Legit enim ipfelibellum meum,ciim amp;nbsp;ob. ieóla mea reciter, in refutandis operam defu-mat,nifi quod ilia intatta reliqiierit,amp; alto filen-* tiopraeterierit, ad quæ nihil omnino refpondere potuerat.

Scarga ra Verîim hate in ipfo orationis progrelTu pate-t«hnas' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo in me Scarga effundic

imitateur. impetu,animii aduertamus. Vtitur ille hoc artifi-cio , quo platrunque aftutivci folentcaufidici, vt cum inuiótam aduerfarij vident caufam,in ipfum aduerfariûtela contorqueant,amp; infamantes pcr-fonam,te ipfam fufpeélâ, minufque valida efficc-re ftudeât.Scribit ille me grauiora ftudia omnino neglexiflcjnec faltem leuiter attigifle, hifque me deftitutu in facrx Theologiæ regnum tcmere in-uocalfe-

CONTRA SCaRGAM, tIB. I. 7”l fiolafle.Hoc veró non aliud ell dicere, nifi hom«-ni imperito Scartium omnium rudi nullapi de ar-tibus difpucanti fidem effe habendâ. Quod fi ob, tinebic Scarga,nihil apüd auditores reliquü mihi faciet, nifi vt cota dicendi facultatemihi ablata, cum rifu ab omnibus explodar. Vt auté obtineat, nec temerè hoc fe in me eftutiuiffc demonftreü nihil me de ea, quam Grxci Analyfîn vbcant, di-diciffe oftendit. Analyfin enim hoc poftulare affirmât,vc in fermone de re aliqua inftituto prima nafcatur quxftio , an fit ; pofterior quomodo, vel cur res fic.Cùm ergo ille in priore fuo fcripto hûc ordinem fitfequutus,vtpriusoftendere voluerit; CorpusChrirti in facramento elfe, deinde fub-ftantiam panis in fubftantiam corporis Chrifti re ipfa conuertijimperitè amp;nbsp;ex ignorâtia Analyfeos fe reprehenfum à me elfe dicit, qui primum locû Tranfubftantiationi probandæ ab eo dari volui. Ego verb qnje pueri dé ordine traélandi quxftiô-nis in fcholis difcunt,püer ego quoque didicerâ, amp;nbsp;in quïftione potifsimum fimplici explicanda, hune ordinem feqiiendum, elfe probe noueram. Sed ridiculum imprimis eft, omnia veile ad hanc regulam exigcre,amp; in omni materia ad difputari-diim propofita, de quæftione an fit femper inqui-rere. Si enim quæftio de Pygmacis proponatur, Vtriim cum gtuibus bella gerant, quasri primuni neceife eft, an fint Pygmxi, cùm res vehementer fit incerta. At fi quis de luna quxrat, vtrüm fuo analienolumineluceat, quipriusan fitlunainquirendum elfe putaret, dignum effe quem fenfii carere omnes iudicarent. ReÓlè ergo Ariftoteles in Ethicis , nunquam in deliberationem ea , qu« fenfibus funt expofita,cadere dicit. Nami fi aliqua de his fufciperetui deliberatio,res ad exit um (in-

scargadû quit ille) perduci nunquam poffet.DumergOjPe-Volaiium roagnum ingenij acumen , inagnamquegra-dere du uifsimaruin artium cognitionem oftentare vis, detinfci infciciam tuam vehementer prodis. Namneque tianj fua otn^gs quæftiones hune ordinem , quem tu vis, ptodit. .

requirunt,nec grauium artium nomen ea meren-tur,quæ tyrunculi in fcholis difcunt, nifi tu for-fan in gtæcula vfurpata voce, quam Analyfin,, amp;■ non refolutionem vocafti, magnum acumé inef-fe putas. Atque vt indoftus ego fim, quod ingenue fateor, te tarnen,Petre, æquè indóótum nee mihi nee cuiquam iftud exprobrare decet, quado meminifledebebas, Carere oportereomni vicio illum,qui in alterum dicere paratus eft. Te enim apud imperitam plebeculam fatisfcftiuè concio-nantem aliquoties audiui, grauifsimarum autem artiuin difciplinas ftudiofis adolefcentibus nunquam te propofuiffe,optime noui. Quocirca mi-ror eum qui tibi hanc fabulam compofuit, teque ad peragendam earn in feenam protrufit,non bene decorum perfonæ feruafle. Achillem te enim vbiquefingitjCiim Therfitem facere debebat.

Sed neque hoc filentio præcereûdum mihi efle puto, iftam methodicam fiue Dialeólicamtraóta-' Analyfis jæ quæftionis ratioiiem,quam tu Analyfin vocas, quid lit. fjon omninb Analyfi conuenire. Hanc enim do-dli continuatam caufarum excaufisperfecutio-nem eife definiunt, donee ad prima illius rei de qua quaeritur principia perueniacur. Ita verb hæc rem retexit, amp;nbsp;à cauhs ad principia progreditur, cum Methodus prima rerum principia proponat, ac deinde caufas,efFeólufque inquirat.Sed de vo-cabulo tccum contendere nolim, hoc vno con-tentus, qubdinordinetradandi fufeepti argu-menti abs te requirendo , quocunque tu eum nomine

CONTRA Scargam lib.t. 77J nomine voces,minimèaberrauerim. Quod enim antea fcripfi, idem amp;nbsp;nunc repeto , prxpofterum nimirii ordinem in explicanda cua de Sacramento fententia fuiffe inftitutum , qui prius demon-ftrandum tibi propofueris, Corpus Chritti realiter amp;nbsp;fubftantialiter in Sacramento efle, idque tarn amalis quim à bonis manducati, ac deinde adTranfubftantiationem probandam accefferis. Nam qui Tranfubftâtiationé probarc poteft, nihil eft quod in reliquis duobus probandis labo-ret, quando hæc ex ilia probatione confequun-tur, at non econtrà. Nec diffiteris hoc tu ipfe, qui tranfubftantiatione probata , duo ilia confta-re dicis, eiimque iam ordinem in hoc feciido tuo fcripto fequeris. Nulla ergo fuit caufa, cur ordi- scarga nem a me propofitum damnares, quern tuo vicif- d.fiimu-fim iudicio comprobafti, nifi vt quam tibi tecum y'’ non conueniat, omnibus demonftrares. Ante-duftum, quam autetn ad Tranfubftantiationem proban-confilio dum accédas, primùm in nos vehementer inue-heris,amp;: quod deplorabam ego faftum,in nos re-ret, torques, nimirum id nobis rede imputari affe-« uerans, quod Sacramentum hocfummx confola- “ tionis plenum,amp;• mutux pacis vinculum,pomum « Eridos reddiderimus. Per mille enim amp;nbsp;quin- ‘‘ gentos annos vnam Sc eandcm omnium de hoc Sacramento viguiffe confefsionem oftendere ni-tcris,amp; ad noftra vfque fecula deduaam,ac in Ec « clefia Catholica conferuatam ; quod nimirum “ ilia omnibus temporibusfecundum traditionem « Chrifti amp;nbsp;Apoftolorum non aliter crediderit, ‘‘ quam corpus ipfum Chrifti amp;nbsp;fanguinem fub ac- « cidentibus panis 8c vini realiter contineri, Chri-ftumque fub hoc fpecierum velamine corpore « foo præfentem vcrè adorari ac manducati. Nam‘2 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccc. iij.

» quod Berengarius ante fexcentos annos, vnanî--}gt; metn fidei confefsionem noua de Sacramento JJ fententia euertere voluerit,huius perfidia cito ex-j, pugtiata, pacem Ecclefîæ redditam fuifle fcribis, JJ atquefic viôlricem per fexcentos annos de Be-jj rengario triumphafle Ecclefiæ fidem.

TresEuâ Tu verojPetjejfi hoc perfuadere omnibus Cu-Paulus pis jHouam diuinæ vocisamp; Apoftolicæ dodrinæ fctrè di- formam conftituas, ac omnemtotiusantiquitatis cunt le-memoriam ex animis hominum deleas oportet.

Nam neque Chriftus in extrema fua cœna acci-gific amp;nbsp;qentia panis amp;nbsp;vini, led iplum panem amp;nbsp;vinum dedifle Sacramentum corporis amp;nbsp;fanguinis fui inftituitj Matt”'o ’’^queCatholica Ecclefîa ab ipfis Apoftolorum aó^^iviaïe.P^i^ multa fecula de accidentibus à 14 ;i Lu. fubftantia detradis quidquam fomniauit.Nouum “•’S' ’ enim hoc 8: veteri Ecclefiae incoenitum corn-

mentumj amp;nbsp;a Sophifticis ac curions ingeniis in-trodudum certifsimis argumétis comprobamus. Tot tâmqiie célébrés vetuftifsimi illi in Ecclefia Chrifti extiteruntfcriptoresjfed qui in explican-do hoc inyfterio de accidentibus J abolita fubftâ-tia paniç aliquid dilfeveretj legimus neminem, lyiaiorem enim illi honorem 8lt; Ghrifti inftituto. Si tam perfpicuæac nullis tenebris inuolutæ do-drinæ Apoflolicætvibuebantj quàm vt lafciuien-ti prudentiæ humanæ frxna laxarent, amp;nbsp;fupra Vide Eu- Deutn euolare tentarçnt. Panem ergo cœnam f bi) Hi dominicam celebraturi in canillris ex vimine ftuiiæ b- textis amp;nbsp;vinum inligneis vafis alfcrebant,neque Hxerony ifta.quï manibus eorum fuerunt confeda adora-niiini ,ad bantjled velcentes hisjamp; fupra corpoream crea-

fi'ram animum attollenteSj illo fpirituali ciboj înrinV. quot;nbsp;neque vinum neque panis materialis eft,

Contra. ScargAiM, lib.t. 775 fpiritualiter reficiebant. Atpoftqnam fequens atas antiquam amp;nbsp;Apoftolicam fimplicitatem per-tæfa,nullum iam panem amp;viimin amplius ha-' here voluit, fed panem in ipfum Chriftum trans-formauit, St vinum tanquam non neceflariutR Ghrifti inftitutum fuperbè rieceit, thecas iam ar-lt;jenteasamp; aureas Chtifto pratparauit, atque fic Chriftum inuifibilem fub vifibilibus accidentibus panis adorandum omnibus propofuit, Perierat ergojptoh dolor ! creberrima ilia corporis amp;nbsp;fan-guinis dominici communicatio, qua Chrifti popu lus mutuam fuam in Ghrifto coniunótionem , amp;nbsp;profluentem ab vno capite in omnia membra falu tern teftabatUi'. Ac loco facratifsimæ Synaxeos Sf Euchariftiat,pro tarn immenfo beneficio Dei debi tæ,impia excreuitartolatria.Tanta autemaftionis difparitas, tanta rituum primis amp;nbsp;poftremis. Ec-r clefiz temporibus diuerfitas,tam diuerfæ amp;nbsp;repu gnâtes prioris amp;nbsp;pofterioris feculi fcriptorum de hoc Sacramento fei)tcntiï,non ccrte vnam amp;nbsp;co-ftantem omnibus temporibus, ficut tu Petre fin-gisjviguift'e doótrinam arguant, fed temporis fuc ceffu deprauatum Domini inftitutum,amp; violatam doétrinam Apoftolicam manifeftiftimè conuin-cunt. Tantum autem fibi przfumpfit humanacu-riofitaSjVt cum ztate Cypriani traditionem diut-nam inuertere quidam aufi fuerint, hoc nomine ab ipfo CypriauG erroris fuerint accufati, amp;nbsp;à pra ua temeritate ac confuetudine mala, ad ipfum Chrifti Dominifalutare inl^itutum reiiocati. Ita Dominica enim Cyprianus Epiftotarum libro fecundo Epi-ftolatertia fcriptum reliqu.it.Non e/?,inquit,frlt;tfer chanfsime t ijuod altijuiifelt;]nendumexifli7ne( e^no-^»ndarn confuetudmem, Ji nbsp;nbsp;nbsp;in prxteritttm in \cAlt-

Q^renÀnmeflenimipfi ejuem ßntfejKuü. Nam ß tn facvificio lt;juod ChriRui eß, non niß Chriiîm ßijuenätts eß^vtijue id nos audtre (ß facere opor' tetijuod ChriH^usfecit, nbsp;nbsp;nbsp;^uodfaciendum ejfe

mandauit,ctim ipfe in SuangelioJuo dicat;Sifece-rttic tjuodmando vobisßam non dice vosßruosfed amicos.Et ^juod Chri^im debeatfiltu audtri, pater etiam de ccelo conteflatur dicens : Hie efl filitu dileEltffimui in ijuo bene fenßdpfam audite^ reßfolus Chriflut audiendus efl,non debemm at~ ttndere,lt;juid alttjnis ante nos faciendum puta»e~ lit fed ejwd t]ui ante omnes efl ChriSius priorfe-ceritSN^‘jne enim hominis confuetudinemfe^ui o-Efji». 10. portetfed Tfei veritatem, ckm per E-faiam Pro-jygfif lojuatur dicat :ßne caufa autern (olunt me,mandata nbsp;nbsp;dominas hominum docetes.

Ex his verö Gypriani verbis agnofeis, Petre, quid femper in Ecclefia molitus fuerit Sachan, vt puritatetn inftitutionis dotninicx inquinaret, amp;nbsp;qux confilia fideli populofintfequendajVt nullt Non con confuetudini quantüuis vetuftx cedantjfed Chri-fuetudiiii fto ipfi Domino firmifsime femper adhxreant.Tu üoadhx' fexcentorum annorum confuetudinem» S£ rendum. vi ac tyrannide.ftultaque populi credulitate j fal-famamp; impiam confirmatamdoftrinam, tantum robur habere vis, vt nec quid Chriftus ipfe fecc-rit,nec quid aliis faciendum mädauerit, nec quid prifca illa ac famSa antiquitas,longo tempore ob-feruauerit,attendendü putes. Triumphabat (in-quis)EccIefia per fexcentos hofee annos de Beré-eft p.ipa gario viCtrix. Non Eccleua o bene triumphabat, cuin fuis qujE in miferis opprelTa fordibus iacuit, Sege-“!'ƒ mens ad Dominum crebro fufpirauit, fed trium-phabac

Contra S car gam. lib.i. 777 phabat cum vniuerfo fuo clero pontifex Romanus,tanta iam potentia,tantlfque opibus fuftultus, vt cum de vno imperio mundi certaret, amp;nbsp;capita Principum fuperbo pede calcaret , non de Regno Chrifti ampUus promouendo,fed de dignita-tc fua augenda amp;nbsp;amplificanda laboraret. Itaque quata omni hoc tempore vulnera acceperit,quàm miferè fuerit fxdata Ecclefia Chrifti,quantumque fanguinis humani fuerit profufum, dum belluac iftae amp;nbsp;Imperatoribus Romanis bella mouent,eof-que inuicem committunt,amp; ipfe inter fe vcnenis ac gladiis de occupandafede Romana decertant, id pium peftusfine ingenti dolore commemora-re nequit.Certe quo temporeBerengarius à Pon-tificc Romano fuit condemnatus,tanta omnis ne-quitiæ , crudelitatis amp;nbsp;impietatis à Pontificibus edebanturexempla, vtomnes fere vno confenfu Hiftorici, fanttimoniam amp;nbsp;pietatem à Pontificibus abiiffe, amp;nbsp;adlmperatorestranfiilfe fcriptum reliquerint.

Platina quidem,tametfiplurima multorum Pô tificum, qu3c commémorant al ij, flagitia filentio pr3Etereat,illud tarnen ill is temporibus tribuit,eó-que pontificatum deueniffe fciibit,vt qui plus lar gitione amp;nbsp;ambitione, non fanâitate vitæ amp;nbsp;do-tlrina valeret, is tantummodo dignitatis gradum bonis oppreffis amp;nbsp;reioais,obtinerec, cjttem mo-XCWJjinqHit ille iVtinam aUquando nonretinniffient mfiratejnjgt;ora.Sedhocparum ejl,ïn({UK,peiora( ni Dewcaueat)vißtri ali^uandofnmut- Et fub Inno-centio tertio, qui quxftionem tranffubftantiatio-niï diu agitatam,tandem in Concilio Lateranenfî approbauit,talisinEcclefia rerum ftatusfuit,vt vide Baie Abbas Vfpcrgenfis deferibens ilia tempora, ex-clamaucrit.’Habes Romaquod fitifti, decanta Câ-

ticfbqu'ia per maliciam non pia religionéorbé vieilli. Neininsiergo mirueffe debec,liintanca ma-larum rerum omnifl licentia,in tara fcelerum im-punitate amp;nbsp;totius pietatis euerfione,iullum fuum Deus omnipotens exercuit iudicium, tantamque veræ religionis a J noftra vfque tempora palFus eft fubfequi ruinam. Nec verb noua quædam amp;olim inaudita de Sacramento corporis amp;nbsp;languinis Do minieijin Berengario condemnata fuit fencentia, fed vetuftifsimorum in Ecclefia patrum confenfu longo tempore retenta. Illa verb tranfubftantia-tionis noua amp;nbsp;antiquis patribus fuit incognita, ac ducentis ad fummum annis ante Berengarij ætatem in Ecclefiafparfa. Quæ iam quoque turn, ne quid erres,Petre,fuos habuit oppugnatoresjdo élofque fimul Sc pios veritatis Apoftolicæ defen-Bertta- fores. Bertramus enim,qui fub Carolo rege Gal-muspref liarum,m3gni illius CaroU nepotevixit,amp; ob ex-uerfur * cellété dûôlrinâ ac infignem vitas pietatem Regi, tranfiib ■ bonifque omnib.chariffimus fuit,eruditfl quendi ftantiato- Rege ita poftul?te,de Sacramento corporis amp;nbsp;fan fetipik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domini cófcripferar librfl. In eo verb duas

circitcrä quæftiones ille fibi propofitas fidelilïîmè expli-iiuni. 8so. cauit, amp;nbsp;quæ doftrina de hoc Sacrameto elfer A-poftolica ac veterfl patrfl, diligétifsimè expofuit.

autem erat quaeftio.An quod in Ecclefia Chrifti in poiitx. myfterio fiat,an in veritate ? Pofterior erat huiuf-modijTcrfl ipfum corpus quod natfl eft de virgine, amp;nbsp;fedec ad dextra patris,fit quod ore fidelium per ^^cramentorum niyfteria fumitur in Ecclefia. Ad a pnore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj-g^ refponfurus,initio definit, quidfigu

Figura 13 amp;nbsp;quid vcritas fit. figura, inquit, eft obumbra-quidiit. tioquædam, quibufdam velaminibus quod in-tçndit pftendens; verbi gratia, verburri volentes dicere panem nuncupamus , ficut Chriftus in

Euangelio loquitur dicens^Ego fum panis viuus, loan.« ,1. qui de cœlo defcendi. Velcùm feipfum vitero» ibidem Apoftolos appellat palmites. Hæc enim omnia liud dicunt, aliud innuunt. Veritas veto eft rei' manifeftae demonftratio,nullis vmbrarum imagi-nibus obuelatXjfed puris amp;nbsp;apertis, ( vtque pla-nius eloquamur)naturalibus fignificationibus in-finuatx-.vt eùm dicitur,Chriftus natus de virgine, pairuSjcrucifixusjmortuuSjSc fepultus. Nihil e-nim hic figuris obuelantibusadunibratur,verùm rei veritas naturalium fignificationibusverborum oftenditur,neque hîc aliud licet intelligi quàm di citur.Atin fuperioribus nonita.Namfubftantia-liter nec panis Chriftus, nec vitis Chriftus, nec palmites Apoftoli. Quapropter hic figura,fupe-rius verb veritas in narratione monftratur,id eft, nudaJSc aperta fignificatio. His ad hunc modum expofitisj ad^quxftionem it a refpondet. Si nulla MyfteriS fub figura myfterium illud peragitur.iam myfte- quot;nbsp;rium non rité vocatur', quoniam qiyfterium dici quod ni’ nonpoteft,in quo nihil eft abditum, nihil à cor- bn abdici poralibus fenfibus remotum,nihil aliquo velami-ne contedlum. At ille panis,qui per facerdotis mi nifterium Chrifti corpus efficitur : aliud extcrius humanis fenfibus oftendit, amp;nbsp;aliud interius fide-liuni mentibus clamat. Exterius quidem panisj quod ante fuerat,forma prxtenditur.coloroftcn-ditur,faporaccipitur,aft interius logé aliud mul-to pretiofius, multóque excellentius intimatur, quia cœleftejquia diuinum,id eft, Chrifti corpus oftenditur, quod non fenfibus carnis, fed aniini fideliscontuitu velafpicitur,vel accipitur,vel co meditur ; Vinum quoque quod facei dotali con-fcctatione Chrifti fanguinis efficitur Sacramen-tum,aliud fuperficie tenus oftenditjaliud interius

Notafub- continet.Quid cnim aliud in fuperficic»quam fub ftantiani ftantia vini confpicicur, amp;nbsp;probacurdum odora-néré^inSa tur?Hxc ita efTe cùmnemo poffit nçgare , clarer, ciainento quia panis ille viniimque figuratè Chrifti corpus amp;fanguis exiftit.Non enim fecundum quod vi-detur,vel carnis fpecies in illo pane cognofcitur, vel in illo vino cruoris vnda tnonftratur, cum tarnen poft myfticam confecrationem nee panis iam dicitur,nec vinuai,fed torpus Chrifti amp;nbsp;fan ■ guis.Etiterura:Qüiifta in veritate non figura fie riputant, fanélorum patrum fcriptis contraire Bettta- comprobantur.Nam S.Auguftinus DoólorEccle-mus auto fiæ præcipuus in libro de doólrina Chriftianajter-guaini^quot;^ fcribit;2Vtyt manducauerttii,aitfaluatBr,caf fua cörnu ncmfilij hominis, biberitüfangumem etus,nonha nit- bebttii 'vitam in vobis'-facimis velflagttwm zndetur iubere. Figura ergo eflgracipiens pajsioni Domini effe communicandum, amp;luetmteratque vtilder re-condendum in memoriayt^uodpro nobis car o eius cru cifixa vulnerata/»r.Cernimus quod doótor ifte njyfteria corporis sé fanguinis Chrifti fub figura dicit à fidelibus celebrari.Nam carnem illius,fan guinémque eius fumere carnaliter , non religio-nis dicit effe fed facinoris.De quibus fuerant illi, loan.s.ss Euangelio difta Domini non fpiritualiter fed carnaliter intelligentes,receflerunt ab eo, amp;nbsp;iam cum illo non ibant,amp;extera.

Fefpófio Adpofteriorem quxftionem fic refpondet:Di-Bertrauii cimusquod multa differentia feparantur, corpus ad pofte jpj paflus eft Chriftus , amp;nbsp;fanguis quem pen-quçftionë in cruce de latere fuo profudit, amp;nbsp;hoe cor-piK quodin myfterio paffionis Chrifti quotidie à fidelibus celebratur, amp;nbsp;ille quoque fanguis,qui fidelium ore fumitur, myfteriumfit illius fangui-nis quo totus redemptus eft mundus. Ifte namq; panis

panis amp;nbsp;ifte potiis,non fecundum quod videntur, corpus fiuc languis exillunt Chrifti, fed fecüdum quod fpiritualiter vitx (ubftantiam fubminiftiat. lllud verb corpus , tn quo femel paffus eft Chri-ftus,non aliam Ipeciem pracferebat, quam in qua confiftebat. Hoc enim erat verè quod videbatur, quod cangcbatutjquod crucifigcbaturjquod fepe liebatur;fimiliter fanguis illius de latere manans, non aliud apparebat exteriiis, amp;nbsp;aliud interius obuelabat. Verus itaque fanguis de veto corpore profiuebat:aft nunc fanguis Chriftijquetn creden tes bibunt, amp;nbsp;corpus quod comedunt, aliud funt in lpec;e, aliud in fignificatione, aliud quod pa-fcunt corpus efca corporea , aliud quod faginant mentes,xternx vitx fubftantia. Ac deinde fubii-cit.Quapropter corpus amp;nbsp;fanguis quod inEccle-ftageritur, diftcrt abillo corpore amp;nbsp;linguine, quod in Chrifti corpore per rcfurreftionem iam glorificatuin cognofcitur. Et hoc corpus pignus Differctia eft amp;nbsp;fpecies, ill nd verb ipfa veritas. Hoc enim geritur donee ad illud perueniatur:vbi verb ad il ludperucntumfuerit,hocremoucbitur. Apparct itaque qubd multa inter fe differentia feparantur quantum eft inter pignus,amp; earn rem pro qua pi-gnus tr3ditur,amp; quantum inter imaginem amp;rem cuius eft imago, amp;nbsp;quantum inter fpcciem amp;nbsp;ve-ritatem. Videmus itaque multa differétiafeparari myfteriutn fanguinisSc corporis Chrifti, quod nuncà fidelibusfumitur in Ecclcfia,amp;illud quod natum eft de Virgine Maria , quod paffum, quod fepultum eft,quod refurrexit, quodcoelos afeen-dit,quod ad dextram Patris fedet. Hoc namque quod agitur in via, fpiritualiter eft accipiendum, quia fides qqod non videt credit, amp;nbsp;fpiritualiter pafeit animam, amp;nbsp;Ixtihcat cor, amp;nbsp;vitam prsebet

æternam}amp; jncorruptionem,dum non atten ditur quodcorpuspafcit J quod dente premituij quod per partes comminuitur,fed quod in fide fpiritua liter accipitur. At veto illud corpus in quo paf-fus eft amp;nbsp;refurrexit Chriftus, proprium eius corpus exiftit, de virginis Mariæ corpore fumptum, palpabile feu vifibile etiam poft refurreólioncm : Lucx 14 Sieur ipfedifcipulis ait : Quid tutbati eftisjSe co-3^ gitationes afeendunt in corda veftra?videtema-nus meas amp;nbsp;pedes meos,quia ego ipfe fum. Palpate amp;nbsp;videte, quia fpiritus carnem Siofla non habetjficut videtis me habere. Ac deinde ; in hoc nccaliquafigura, velaliquafignificatio,fedipfa rei manifeftacio cognofeitur, amp;nbsp;ipfius vifionem credentes defiderant, quoniam ipfe eft caput no-ftrum,amp;ipfo vifo fatiabitur defiderium noftrum. At in ifto quod per myftcrium geritur, figura eft non folum proprij corporis Chrifti, verumetiam credentis inChriftum populi,vtriufque enim cot poris,id eft, amp;nbsp;Chrifti, quod paflum eft amp;nbsp;refur-rexitjSf populi in Chrifto perBaptifmum renati, atque de mortuis viuificati figuram geftat.Adda-mus etiam,quod ifte panis amp;nbsp;calix, qui corpus amp;nbsp;fanguis Chrifti nominatur, memoriam reprxfen-tat Dominicæ paffionis fiue mortis, quemadmo-dum ipfe in euangelio dixit. Hoc facite in meam Math.iS. commemorationem : Quod exponcns Apoftolus Mar, 14. Paulus dikitj quotiefeuque manducabitis panem i^Cor. II. calicem bibetis,mortem Domini annun-ciabitis donee veniat. Docemur à Saluatore,nec non à fando Apoftolo Paulo, quod ifte panis amp;nbsp;iftefanguis ,quifuperaltareponitur,infiguram fiue memoriadominicæ mortis ponatur, vtquod geftum eft in præterito, præfenti reuocet memo-ÿæ. Vt illius paffionis memorcs effeÄi » per earn efficia

Contra Scargam, lie. i. 78) eSficiamur diuini muneris confortes,per quam Id mus à morte liberati:Et paulo poft-.Nec ideo quo niam ifta dicimus putetur in myfterio Sacramen-ti corpus Domini, velipfius fanguinem à fideli-bus non fumi,quando fides , non quod oculis vider,fed quod credit,accipit. Quoniam fpiritualis eft efca, amp;■ fpiritualis potus, fpiritualiter animam pafcens,8c seternor latietatis vitam tribuens,ficiit ipfe Saluator myfterium hoc commendans lo-quitur : Spiritus ell qui viuificat, nam caronihil ioan.«.o. prodell. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hic veto Bertrami tarn prolixa de Sacramento corporis 8c fanguinis Domini fententia,fatis diki cide demonftrat veram finceran» amp;nbsp;Apollolicarri de hoc myfterio doftrinam ad ilia vfquetempora fuilfe conferuatam , 8c tunc primtim carnalem illamdc permutatione slementorum in res ipfas opinionem à quibufdam fuilfe excitatam. Quid autem obfecro àBertramo proponitur,quod non analogic fidei 8c fcripturis fanótis optimè refpon ' deat,amp; quod myfterij huius dignitatem non exa ótè explicet’Quid porro aliud doect,nifi quod tot ante fcculis Diuus docuit Auguftinus,8c erudita, ƒ«• ac fanita ilia tradidit antiquitas?Huic verb adiun chknus xit fe focium loannes Scotus Philofophus,vir ma fuit Bet gna diuinarum literarum cognitione inftrudtus,*''®“’*' nec minore vitx integritate 8c pietate (vt teftan-tur omnes Hiftorici ) pixditus, qui itidem libro de corpore 8c fangdine Domini confcripto, non diffimilem dodlrinxBertrami fententiam expo-fuit, eàmque claris fcripturæ fanélx ac veterum patrum teftimoniis luculentiffimè comprobauit. Sed Petrus Scarga ad eleuandam Bertram! atitho Skatern, nunc eum fcriptorem obfcurum vocat, nunc verb de haerefifufpedlum, 8c propterea pa-

trem Berengarij vocitatum, nunc iterumfauto-rem cranlTiibftantiationis facit, amp;nbsp;ex fententia quadam truncata obfcuriufque diila, tarn per-fpicuuni illius fenfum obfcurare ac cucrtere ftudet.

Multitu- Veri'im ci'iin tranfTubftantiationis commentum «quot;lentiê-^’’’ Sacramento exiftetiam num Ie- in eo libro impugnandam fibi fumpferit, amp;nbsp;cùm iuitaBer- métem fuam clarioribus verbis apparuerit,quàni vu1™rèTri minimam fufpicioncm diuerfæ fententix a-jnerc. nbsp;nbsp;licui præbere pamp;ffit, multitudine tandem homi-

. nem opprimit,amp; maiorem fidcm Lanfranco Can tuarienfi,Adelmanno Brixienfi,amp;Hugoni Linco-lHi vixe- nienfi Epifcopis adhibendam effealferit, ipfifque runt drei adeb Conciliis tribus,Romano,Turonenfiamp; Ver îo6oquot;”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 9“* deinde Bertram! fencentiam in Be-

rengario condemnarunt, anathemaque contra i-pfam pronunciauerunt. At verb û multitudinis judicium veritati preponderate debet, redè amp;nbsp;Chriftum ipfum condemnatum dicemus,eo quod tota facerdotum cohors cùm Pótificibus in ipfum ' . confpirauerit, reiimque mortis ob falfam doftri-nam,ficut illi putabanr,pronunciauerit.Sed quod confilium in occidendo Chrifto tunc fequuti illi fiietunt,non diffimilis amp;nbsp;Pontifices Romanos im pulerat ratio,vt earn doftrinam Chrifli de medio tollerent,que quantum illuftrande gloriçChrifti feruiret,tantum de commodis ac dignitate facer-Sacerdotû dotum detraheret.'Nuiiquam enim ad tantam no-opes vnde jpinis amplitudinem,amp;: ad tantas opes facerdotes crtucunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illa,amp;Apoftolica dodlrina

de vera ac fpirituali corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti communicatione in Ecclefia effet rctenta.Omnes enim oues Chrifti poft vnicum illud amp;prcciofif-fimnm eius mortis facrificium femel in cruce peraduna

CONTBA 8CARGAM) LIB. I. 7^5 peraftum , in communem facerdotij dignitateni fe afcitas agnofcebant, vt hoftias Deo, quæ folx iam fupereffent,fpiricuales offerrent, Chriftlque beneficium,participes corporis amp;nbsp;fanguinis illius faótae perpétua gratiarum aftione profequerécur. At poftquam nouum facrificium in Ecclefia eft inuentum,nouiquc conftituti (acerdotes, qui pro expiandis tarn viuorum quàm naortuorum pecca-tis hoftias Deo immolarent,ifti amp;nbsp;viuentes amp;mo rientes fimul omnibus opibus fpoliarunt, ad tan-tamque potentiam, vt regibus amp;nbsp;iitiperatoribus formidabiles efrent,peruenerunt. Hoc enim illud Miffa Pa-aureum vellus eft pro quo tarn actiter Argonautç ifti decertauerunt, ac fuperatis tandem omnibus ju““ difficultatibus bencficio tranffubftantiationis, tanquam Medeæ aliciiius vfi,illud afportaucrunt, regnumque Chrifti,illum de poffeflione fua pel-lenteSjfibi vfurpauerunt.

Hane verb tarn fceleratam regni malè quæfiti An fitiu-poffeffionem/mge illud Sacrificium Scarga voca-re non erubefcit,qubd nimirum Daniel Propheta ius nîemi vltimisfeculis prædixit ab Antichiifto expugnan mtDaniel dum ,vt eo nomine nos Antichrifti præcurlbres “P *-“-vocet,qui facrificium hoc de medio fublatum ef-fe cupiamus. Nemini quidem dubium eft, qui hiftorias legit,amp; vaticinium illud Danielis rettè fecuni expendit,ac cum his confert, quse in libro Machabæorum de Antiocho Epiphane fcribun-tur,Prophetam de illo vaticinatum fuifte, amp;nbsp;cas clades, qux templo Dei intulit Antiochus, vere prædixilTe. Sed quia ille, vt mukis videtur, Antichrifti etiam typum geffit, non rccufamus iftam fané conditionem, vt in quem Antichrifti nomen coinpetat verius, nbsp;nbsp;qui illius omnia faóta expri

tatis aliqiiam habent fcintillairijdiiuclicent. Nam quis ille fic, qui pro vcro vnici t)ei cultuidola in templo conftiüuac , qui Deum Maofin auro amp;nbsp;ar-gento colaC)qui facrum coniiigijvfum incerclicac, amp;nbsp;fpurcas ac obfcœnas libidines nulla animad-uerfione dignas iudicet, vt quoeftum etiam ex his in vrbibus fuis faciac.qui hoe non confiderat, di-gnus eftjqui amp;nbsp;mente amp;nbsp;oculiscaptus, in perpe-luge fïcri tuis tenebris delitcfcat.Iuge autem Srperpetuum liciuni Pa Chrifti Sacrificiunijan non penitus ille exanimis pa fuftulit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftulit,qui nouum quoddam fuum ere-

xit,amp; pro cruentOjincruentum 3 pro vnico facer-dotetotius antiqui facerdotij confummacorejtot nouos facerdoteSjVt eos vix mundus capiatjlubûî tuit. Sed qua cæcitate gens impia ludaica à Domino perculfa eft, vt faluatorem amp;nbsp;regem fuum leluin Chriftum agnofcere nequeat, aduentumq; eius etiamnum præftoletur.-itaeueniffe videmus, vt pfeudochriftiani quidam hoftem ilium acerri-mum Chrifti minime agnofcâtjfed pro ipfo Chri-fto adorent, amp;nbsp;ad pedes eius venerabundi proci-dant. Et quemadmoduni Iiidæi illiiftria fcriptu-ræteftimonia dc Chriftofibi promiffofalfis inter pretationibus corruperür, multaque fabulofa pro veris ac certis Deioraculis ftolidè finxerunt: Ita ifti Antichriftum in fcripturis fanélis graphicè depiótum , amp;■ veris fuis coloribus aJumbratum confiderare nolunt, amp;nbsp;in fabulis de eo luisfuaui-Komani- ter conquiefcunt. Quæ enim Romanæ Ecclefiæ ftarum de feriptores deAntichrifto tradunt,quam originem HoAoUda futuram commémorant, quibus armis ac vi-fciipta. ribus ipfum inftruunt , quod tempus regno eius definiunt,adeô van3,fabulofaque omnia funt, vt vel anicularum fuperent deliramcnta.Sed Dominus ipfe ad iudicandum orbem poft explcta iain

Contra S cargam, lib- i. 787 fete omnia, qus à Spit itu fandoprxdifta fuerunt breuiventurus, ctficiethoc illuftri Sr inopinato iftisaduentufuoiVt fe illi vanafpe, hi va no metu nonfine magno fuo malo delufos fentiant. Nos autem ficuc vnicum falutis noftrx diicem amp;nbsp;auto-rem de cœlo àPatre in terras femel miflum Dominum lefum ChriftuiTijXternumætcrni Fatris fi-liumtoto peétorc confitemur, ita Ai)tichriftum iamdiu regnantem, pcètorâque hominum ex-cxcantem,8i: ab hoc vnico falutis fonte ad diuer-fas creaturas auocantem , iuftèac metito execra-mur. Tantæ autem fpei noftræ,quam firmam amp;nbsp;immobilem in hoc vnico faluatore noftro fixam habemus, ccrtiffimum hoc etiam argumentum, cœnam videlicet Chrifti Domini nitori fuo pri-ftinoreftitutam , Srafordibus ac inqUinamentis Antichrifti omnibus fœliciter repurgatam.vehe-menter gaudemus.Hxc cnim nos communis men Vfus cœ-læ Domini participesfaciens, amp;nbsp;in vnum corpus congregans,ab vno illo capite totam corporis,a-nimxque falutem manare docet, nófque firmiffi-mo nexu ac vinculo cum eo colligat.

Quod autem tu mutux huius coniundionis lefuitici vinculum nos diflbluilfe , amp;nbsp;facra Euchariftia ad «h«»quot;*« omnes contentiones abuti cœpiffe clamitas,hanc “ nos calumniam non iniquo ferimus animo,dum communem nobis cum fanftis Ulis Prophetis Sc Apoftolis agnofcimus, Sc in alferenda fortiter E-uangelij dodtina, turbatores pacis inique voca-mur. Nunquam enim illud Ixtum Euagelij fernen pullulat,quinSathan ad euellendum illud cum o-mnibusfuiscopiis accutrat,amp; in plantatorcs vi-nex Domini omnes fuas vires conuertat. Sin au-

illi extirpari hoc,quod per manus eorum fœ-licitet Dominus cófeuit,non patiûtur,8£ omncin

788 De FEN s. COENAE D. hoftium conatutn ftrenuè repellunt,non illl debî to fuo ofHcio perfungentcs, fed h oft es Chvifti o-pus Domini demolicntes, omnium curbaruinjfe-dicionumjaccædiuim authorescxiftunt.Nec vero diffitemur aliqua etiam interdum inter fratres,e-xoriri certamina,vt hanc dilfenfionem fratrû no-rtrorum, quos tu Lutheranos vocas, vehementer deploremus, nihilque inagis cupiamus, quàm v-nanimes amp;nbsp;concordes ciiifdein facri conuiuij no bifcuæ fieri participes : fed gratiam amp;nbsp;niifcricor-diam omnipotentis Dei implorantesjeos quoque eiufdem nobifcum futures fententiæ breui fpera-W potro mus. Magna énimiillorum pars fe fubinde tœti-bus nofltis affociatjSi.' ficut vna fidei confeffione, VilnsE. vnicuin redemptorem ac faliiatorem Chriftum lefum nobifcum célébrât, ita hanc communem fidei acfalutis noftræ teiferam fumma confeientia lum tranquillitate vfurpat. Videmus hoc tempo-Aftor. TJ, ribus Apoftolorum euenifle, vt qui effent excir-»eifi.2. cuncifionefratrçs, neceflitateiT) circumeidendæ carnisjhis qui erant ex præputio,imponere volue tint J magnâmque hoc nomine inter fratrescon-tentionem excitauerint. Sed has quoqiie turbas tempore fuo Dominus cópofuit, diîcufsifque per Spiritum fanófum omnibus difeordiæ nebulisdç-ta pace ac ferena tranquillitate omnium mentes exilarauit. Non miramur profeôfto populumDei longa feruitute Antichrifti prelfum,amp; in carcere ac tenebris tranfubftantiation is dhi detentum,o-culos mentis etiamnum attollete non poffè, amp;nbsp;in tam clara luce quodam modo excutire. Sed hanc quoquecaliginem ab oculis eorum Dominus ab-ftciget,iliaque métis amp;nbsp;fidei acie inftruet,vt quo longius fplendido diuinç veritatis foie caruerint, tanto auidius ilium pollhac contueantur,iftâfque

Quod autemru noftris fcilicet infulcans dilTen Decöfen-lîonibusjinterim vos vnanimes in dorno, ficut ab initio accepiftis in circuitu menfae Domini epu-lantesjvcros effe obcdientix, pacifque filios glo-riaris,id quam procul abfit à vero, res ipfa clami-tat, vanamque tnam gloriam manifeftè coarguit.

Vos enim haereditaternDomi ni omnibus ex çqiio filiis à benigno Sf dementi p atre rclidam, facri-lega manu diripuiftis,foliquecóuiuantes reliquos fratres à focietate mefx Domini, tanquam fpurios amp;nbsp;hoc cibo indignos fuperbe repuliftis. Itaque VOS folos epulantes,8e ad menfam Domini,oftró-que decoros aftantes,ipfi pannofi Scferuili habitu induti adorant,neque menfam illam miferi ac fa-rnelici contingere audent.Quod fi cibum ilium a-liquando in publicum profertis,omnéfque ingen ti damore, amp;nbsp;ftentorea voce, ad manducanduna panem amp;nbsp;bibendum vinum inuitatis, folo tarnen fpedaculo animos eorum pafeentes inani, fatifqi « dinillos ludificati,tandem cibum ilium ab oculis eorum remouetis , amp;nbsp;in arculas condicum blattis ac tineis,vel muribus rodendum relinquitis. Atqj vt femel vel biscontingat in anno ad iftas dapes eos admitti, qux tamen vobifeum ill is debebant femper elle communes,ibi demum notabili iniu--riaillosafficitis, amp;nbsp;folo eos cibantes paae,à po-culo Domini bibendo,quod omnibus ille exhibe li voluitjindigne arcetis.Cùm autem omnia ita fe habeant,vt negari omnino no poffint,tamen Scat gafineomnipudore,Qmnes in circuitu mefae Do- . ininiaffidere,idquc quod ab initio illisfuerattra-ditum,vfurpare perhibet. At vero traditum à Do-,, corintJ mino iftiid fucrat, quod amp;nbsp;diuus Paulus fe ab eo n.ix S«j. accepiffe, tamluculento teftimonio comprobat,

790 D EFE NS. COENAE O. vtomnesin fimulconuenientes panetn Jomînî frangèrent, eófque vefcentes amp;nbsp;calicem Domini bibentes, memoriamtrafliti in mortem corporis Dominici amp;nbsp;fangninis illius in remiffionem pec-Miffa faV catoriim effufi celebraret.Vos aurem cum facrum tatiotheahoc conuiuium in hiftrionicum quoddam fpeóta culum conuerteritis,amp; à rnemoria mortis Domini mentes hominum ad lufus quofdam inanesjamp; obledamenta corporis auocaueritis, non quod à Domino traditum,fed quod abimpurisSc impiis hominibus eil introdijótum,impiè vfnrpatis.

?'ne°£Ub Nam quod caliccm Domini ouibus Chrifti fu-al'teu ilubH's gt;nbsp;adeb omni ratione caret,vt cum multa, cic. ad mentiendum fatis alioqui ingeniofi.corifinga-tis,nihil tarnen probabile afferre poflitis?vnus ta men fcriptor veder Aiala quidam,Epifcopus Gui dixienfium,aliquid fortalTe, quodcalculo vedro dixide videbitur.Hic enim cum fpani ridife multum,diùque cogitaffe fcribit,quo tempore cula com- aut quibus de caufis altera pars Sacrament! popU Aflirti *quot;’ n'hilcertius inuenire fepo-»ibus de tuide aderit, nifi quod, cùm multi odorem vi-tiaditioni ni ferre nequeant, acpropterea ad vomitum fa-cilèprouocarentur ü vinum gudarent,huic pe-riculo ita fuiffc prouifum perhibet, vtcalicisv-fus Omnibus interdiceretiir. Acceffilfe veto ait aliud periculuin: nempe fi fanguis Domini diu aderuaretur, vercndum erat ne acefceret. O graues iudas caufas , cur fanóla amp;nbsp;immobilia Do mini indituta pecudes id« violarent, amp;nbsp;ex nau-fca vomitum perpetuo méditantes, fitientesa-lios à tarn fuaui ac falutari potu excluderent. Sed quam neceffitas vni alicui imponeret legem, vt à vino abdineret , an omnes reliquos ab hac neceflitate exemptos, eodem legis vinculo con-firingi deçebat ? SqnguinemvetbDotnini, qui

CONTRA SCARGAMgt; LIB- I' 791 amplius tranfubCVantiatione fafta non fir vinum, quomodo in acetum conuerti porte afnvmatis? Sed quia verè in acetum conuertitur,verum pro-feóto erte vinum j non abieôda fi^bftantia fua, ta- Papani metfi facramentum fanguinis fitjre ipfa amp;nbsp;non va imprudé na aliqua fpecie oculos fallente-, oftenditur. Ita ['m faté-verb Cretenfes ifti parum mendacij fui memores tur. fe ipfos decipiunt J amp;nbsp;dum infidias aliis ftruunt, fuis fe laqueis inuoluunt.

Cum autem tanta fit in hoc eorum dogmate vanitas, vt Ie ipfam totabfurdisvbiquevedar-jjjjio„j_ guat ; tarnen Scarga mutationem panis in ipfum reale corpus ChriiH fe oftenfurum pleno ore ia-ftat, amp;nbsp;ficut aqua in verum amp;nbsp;naturale vinum à Chrifto fuit conuerfa, viniimque fine vllo tro-poeftdiólaj ita panemin Chrifti corpus fecun-dum fubftantiam mutatum, verè 8c fine vllafigura corpus Chrifti dici pronunciat. Detonat enim jc in me grauiter gt;nbsp;qui in verbis Domini facramen- jc turn hoc inftituentis.Sr panem quern fratlum de „ derat difcipulis manducandum corpusfuum nun- tc cupantis , figuratum 8c non proprium agnofcam ,t erte fermonem. Ibi enim figuras habere locum „ contendit, vbi nulla return confequitur mutatioj vbi nulla fubiefti in praedicatum probatur con- tc uerfio. Ex quo genere illas propofitiones effe a- ct gnofcit, Chriftum erte vitem, petram, agnum, in quibus fubiefti 8c prædicati femper agnofcitur diuerfitas, non autem hanc, in qua quod de pane dicitur.illud verum effe corpus Chriftijnullo am- „ plius exiftente pane, perhibetur. Iftud quidem, Petre,VOS pcrpetuo iafiatis, fed quia falfifsimum 8c ab omni veritate alienum eft , nunquam pro-bare poteftis-Reuincit enim vanifsimum hoc ve-ftruna commentum ipfa Chrifti vox, ipfaque my-

fteiij à Domino inftituti perfpicua aétio .-reuincit ApoftolusPauIus j reuincunt vetuftifsimoriim in Ecclefia patium fcripta, ipfaquc elementoruin femper eadem amp;nbsp;integra nianens fubftancia. Ac Argumé- primùm Chriftus ipfepoftcœnam peraftam» amp;nbsp;ta aduer-myfteria diuinaab Apoftolis perccpta, dicitfc ftantiÏquot;'’hoc frudu vitis. Vi-tioneni. num ergo re ipfa quod biberit, Sr non ipfam ex-ternam faltem formam aut fpeciem vini fuifle te-ftatur Chriftus. Aótio verb ipfa cœnæ dominicx apertifsimè oftenditj quod nimirum Chriftus pa-nem ftegcrit,amp;fraftum difcipulis manducandum dederitjdéque pane ipfojamp; non de externa ipfius forma dixerit ; Accipite, manducatCjhoc eft corpus meum. Panem ergo facranientum corporis fui pro nobis immolandi eflc voluit,neque tarnen cum, quod ad fubftantiam attinet, immutauit. Panis enim folus, quo ad naturalem agendi mo-dum Srconfuetum illius vfum, illo tempore fran-gebatur,panis dentibus Apoftolorum terebatur, panis in ftomachtim traieóius cum aliis cibis mif-cebatur, neque tarnen hate iniuiia ad Ghrifti corpus, quamuisvere ab Apoftohs perceptum, quidquam pertinebat. Non ergo panis reipfa in corpus Chriftifuitpermutatus , fed tantum fa-cramentaliter amp;nbsp;myftice caro Chrifti fuit nun-cupatus. Neque enim tarn infanos vos efle puto, amp;nbsp;in Chriftum filium Dei tam confidenter ac ma liciofe blafphemos,vt corpus eius dentibus Apo ftolorum attritum fuifle,amp;in ftomachum propriè naturalitérque demerfum, ac cum reliquis cibis mixtum,dicere audeatis.Res enim fœda,flagitio-fa,Sr diótu horrenda,vos meritó à blafphemo fer-mone iftodeterrerc deberet: maxime cüm magi-ftri Sr authores doóhinac vcftræ,fumma abfurdi-

CONTRA s CARGAM, LIB.I. 795 rate amp;nbsp;rei iniqiiitate deterriti, iftud profiter! non aufi fuerint. Quxritur enim ab illis in Gloffa de-cretoru de confecrationejdift.i.c.Tn^jtt^y^^i/ij^, quidnäfiat cumfpeciebusfacramentalibus , vtrii defcendantinftomachumjamp; per feceffum emittâ-tur,amp; cum varias recitauerint opiniones,tandé fie concliidunt : Certum eftquod fpecies , quàm cito dentibus teritur,tam cito in cœlum rapitur corpus Chrifti.Quarc cum corpus Chrifti fiscundum fententiam doftorum veftrorum minime in fto-machum defeendat, panem autem re vera defee-dereomnes human! fenfus comprobenj, fequitur neceffario panem in corpus Chrifti non mutari naturalitcr , fed tantum facramentaliter. Ergo contra tuam,Petre, mentemjin ifta propofitione: Panis eft corpus.Chrifti, tribuitur prxdicatum fubiefto non identicè fed figuratè.

Neautem cauillerisfubieóhim panis me appo- Hoc. id nerc,quod à Chrifto non fit nominatum,fedpro- efthiega nomen demonftratiuum Hoc, ita elfe vfurpatum, “‘âig.jj vt nihil aliud defignet,nifi vnum hoc,quod eft in uerfus prxdicato:audi fummum ilium Theologum Pau- Tianffub lum, amp;nbsp;fidelifsimum diftorum Chrifti interpre-tern.Ilie enim de pane non communi amp;nbsp;propha- fticam. nOjfed iamfaptlificatOjSc invfum myfteri) defti-Iiatoific loquitur ; Panis quern frangimus, nonne Panisfub cotnmunicatio corporis Chrifti eft ? Si ergo fe-cundumfententiamD'lui Pauli,panis reuera eft quifrangitut,non eft vtique panis verum illud amp;nbsp;tionem naturale corpus Chrifti,tametfi corpus,fed facra-mentaliter dicatur. Neeverb fola accidentia de- „aneie pereunte panis fubftantia, illic manere poffunt, Paulus af quando accidentia nulli fraftioni funt obnoxia. Accedunt amp;nbsp;alia eiufdem Diui Pauli certifsima teftimoniaiVnus (inquit) p3nis,vnu corpus mul-

ti fumus,quia de vno pane participamus. Ecce d® vnopane ex multis granis coiifefto nos partici-pave dicit, ad teftandam feilicec corporis myfterij vnitatem,qu3e verilsimè in ipfa fubftantia amp;nbsp;non in accidentibiis panis repræfencatur. Nam fi fola accidentia panismanerenc, non profeétb id Spiritus fanftus fileretjneque per organû fuum Paulum tam falutari neceflaria, vt deliri ifti fophi-ftæ putant, doótrina nos defraudaret, fed quæ à llolida humani ingenij curiofitate 8c myfterio-rum diuinorum ignara,ac in futilibus fuisargutiis fibi p'acente funt introduôla,perpetub feriptura-rum fanélarum filentio funt fepulta. Tories ergo Paulus pané nominat, quoties facræ huius aélio-nis fanétique huius inftituti mentionem facit. Paulus Quotiefeunquecomederitis panem hune, amp;nbsp;de conftan- poculo biberitis,mortem Domini annuntiabitis, Tanem^’ vcnerit.Res profedo hîc diuerfas,fola ve-■Sacranié fimüitudine coniunftas àfidelibus fieri docet tum cor- Apoftolus. Aliud enim eft manducare panem amp;nbsp;cîirHli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vinum, aliud mortem Domini fideli men-

vocar. recolere,8c grata prædicatione celebrare. Alia enim funt quæ fub afpeftum amp;fenfus cadunc, à folifque fenfibus percipiuntur,alia quæ folo fidei ac mentis contuitu cernuntur.Sed belluæ iftæ mif cent facra prophanis, 8c Chriftum dehonellant, probrifque africiunt, vt panem adorent, 8c glori-ficét. verùm quocunque tandem cultu amp;nbsp;honore panem profequantur, neque tarnen vera fidein-ftruôli Chrifto vni adhærent, amp;nbsp;in ipfum totum cor,animûmque defigunt,adeô nihil hieprofue-rit panis, vt pro falute certû fit exitium omnibus i.Cor. ji, iftis allaturus. Qui enim (loquitur Paulus) ede-îS- rit panem hune, aut biberit depoculo Domini indigné, reus erit corporis amp;nbsp;fanguinis Domini.

CONTRA Sc ARG A M, LIB. I. 795 Ac proptereà requirit Apoftolus, vt ante piobec feipfum homo, amp;ficdepane illoedat amp;nbsp;depo-culo bibat.Ex quibus quidem Apoftoli verbis li-qiiidb omnibus conftat, non vnam amp;: eädem rem inhocfacroconuiiiioj feddiuerfas, diuerfóque modo accipiendasjvt panis nimitum ore mandu-cetiir, probatio autem hominis interioris ad per-cipiendum ipfum Chriftum requiratur. Quid ergo ftultius,magifque impium eft,quàm tot perfpi cuis, clarifque Apoftoli teftimoniis refragari, ac Spiritui lanóloper osillius dicentitam pertina-citer reluótari ?

Atqui vetus ilia amp;nbsp;primitiua Ecclefia non ali-ter crcdidit,amp; quod ab ipfo Chrifto amp;nbsp;Apoftolis Ecclefu didicit, diuamp;deliterretinuit. T'ertuUiatifU cnim fi“quot; contra Marcionem fctibens libro 4.panem quern difcipulis manducandum diftnbuerat Chriftus, s.argumê figuram corporis Chrifti vocat. ^mbrofius libro tum. 4.de Sacramentis, cap. 8. Fac nobis,inquit,hanc oblationem afcriptam, rationabilem , acceptabi-lem, quod eft figura corporis amp;nbsp;fanguinis Domini noftri Icfu Chrifti. Chryfißomus fcribens in Pfalmum 12. vt quotidie in fimilitudinem corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti panem amp;nbsp;vinum fccundii ordinemMelchifedech nobis oftenderet in facra-mento. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inMatthæumcap. materiam

panis J inquit, nihil prodelfe, verùm in ventrem vaderç,amp;perfeccflum exonerari,fed verbum Do mini fupra panem prolatum prodelTe. Eadem verb paffim fcribunt Irenais, lußinus, Hteronymw, exprefsc panem nuncupantes, no;i quidem naturalem ac fiibftantialem panis muta-tionem in ipfum reale corpus, fed tantum myfti-cam ac facramentalem ftatuentes.

Scarga ftem delegeram t^(iAngufiinum,c2niémc[ütcó-fuiceptæ ditionem acceptaueras,cuius te nunc paruin me-vis'^obu' video, audi quid fcribat Aiiguftinus. Hic tus. enim contraMaximinum Arrianum lib.3. cap. ix.

ita loquitur. Inptcramentis mn e/nidfint, fed quid oflendant^attenditur.quoniam figna fnntrerum, a-ItudextfienÜA, aliudßgnificantia. Si ergo, Petre,facramenra aliud exiftunt, amp;nbsp;aliud fignificat, non profeftoin id quod fi^iificât permutantur, quando permutata non amplius exifterent, fed hoc faltem vnuin quod tu elfe vis, fine vllafigni-ficationedemonftrarent. Neque enim lapis lapi-dem,aut equus equum fignificat, cùmivnam amp;nbsp;e-andem fpeciem reiconftituant. Accidentia verb panis amp;nbsp;vini,quæ tu fola fupereffe abfque illo pane comminifceris, cum nulla in parte fimilitudi-nem corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti référant, qux in facramentis omnibus à Domino inftitutis fem-perfpelt;Satur,facramenta elfe nequeunt. Ita vero tranfliibfiantiatio tua in fumiim abit, amp;nbsp;cum nihil firini ac folidi habeat vfquam,vitro euanefcit. Quöd autem facramenta fimilitudinem quandam reruin fignificatarum expofcant, id teftaturidein Auguftinus in cpiflolaxj.ad BonifaciunnSz/äcrz«-menta, inquit, fimtlitudinemquandam eafum re-rumjquarumfiuntfiacramenta,non haberent, vtique facramenta non effent. Ex hacautem fimilitudine plerunque rermn tpfarum nomma accipiunt- Sicut enim fecundum quondam loquendi modum, ftcra-mentum cordons Chrißi corpui Chriffi efi:lt;^ faera-mentufangutnts Chrißifanguis Chri^ieft, itafiter a mentum fidei, fidesey?.Exhis verb Auguftini verbis duo apercifsimècolligunturiqubd neque pa-nis/cilicet reuera in fubfiantiam corporis Chrifti conuertitur , neque fola accidentia panis , fi-

Contra Scargam, lib.i. 797 cut Sophiftæ déblatérant, in Sacramento manere pofTunt. Si enim propter fimilicudincm facra-menta rerum ipfavum nomina accipiunt gt;nbsp;non profeóló in res ipfas mutantur,quandofacramen-ta in res ipfasmiutata , vere ac proprie rerum no-mine cenferentur,nó aût propter fimilitudinéjno mina earum acciperent.Neque enim aqua àChri-fto in vinum pcrmutata,propter fimilitudinem a-alit« pa-liqiiam cum vino,vini nomen acceperat, fed quia “«»» ‘i vinum yere faóla fueratjnomen etiam vini vere ac chriftl c3 proprie retinuerat. Similitddinem autem amp;nbsp;ana- ueiticom logiam cum panis amp;nbsp;non accidentia ipfius cum™*”*^*’*quot; corpore Chrifti habeat, ipfuna fine omni contro-uerfia in facramento manere ,amp; non accidentia qua in vires ipfa euincit.Panis enim in cibum affumptus a-lit amp;nbsp;confirmât corpus hominis,no autem ipfa ac-cidentia. Similitudinem ergo quandam habet cû corpore Chrifti, quod nimirum fola caro Chrifti fit,quæ cibum animæ fpiritualem exhiber, eique vitam immortalem fuppeditat. Vnde præclarè il-lud à Beda fcriptum eft; Quiapanis camem confir- *1“* -^erofanguinemo^eraturtn carne,hie ad

corpus Chrtfli m^ß'tcedlludreferturadfangMinem. ra fernen Muka font alia amp;nbsp;infinita Diui Auguftini tefti- *«• monia,quibus oftenditur vanum amp;nbsp;ineptum hoc tranfubftantiationis figmentum, prifeis illis fecu-lis fuiffe incognitum,verbaque inftituti a Domino facramenti in alio fenfu ab antiquis patribus fuiffe accepta,quam quern poftremis temporibus, magno Ecclefiæ malo,fuum negotiuSc non Chri-fti facerdotibus agentibus verbis domini affinge- dMiffime re vifum eft.Tale enim amp;nbsp;illud eft,quod fcribitur fciibat ab Auguftino in libro fententiarumProfperi. ^“8“?,*' '^Meilis pants, inquit, ^ui Chrijtt caro ejt,juo moao men Papi ^ominatur corpus Chrifihcum reuerafitfacramentu d*’ »»««'

corporis Christi, vocatnn^He ipfa immolatio camis, cjHA facerdotis mambvu fit,Chrifl-i pajjio,mors,cmci-fixtoifjon rei veritate,fedfigntficante rnyflserio. Haec autem Auguftini fententia habecureciam in de-crecisjdeconfecratione Dif.î.c3p.//orr/?,Cui qua interpretationem addiderit Decrecorum gloffa, Sacramë- audi obfecro; CoeleflefacrarnëcitmÂnc[u'K,cjuodve-tuiiicor. re reprefentatcarnem,dicitur corpus Chriß’i, fedirn-dicitur fuo modo, fed non ret veritatct corpus fedftgmficante mylierto: 'Vtßtfenfusgt; vocatur corpus Chrifti nbsp;nbsp;ChrißhtdeßfignißcM.'Xanta vis vericatis eft,vt qui

bitis machinis oppugnant, tellimonium illi ali-quando ferre cogantur.Manifcllior enim haec Auguftini fententia eft, Tropum in verbis Chrifti a-gnofcentis,qu3m vt ab impudentifsimis etiam ra bulls pernegari pofsit.

lefuiticr lutcrea tamen Scarga clamore omnia mifcet, impudëtiç Sc quantum poteft, voce contendit, ad figuras amp;nbsp;tcitiuio- tropos,afylum quoddam mendaciorum (vt inquic ille)confugere Volanum,amp;in comminifcendis fi-guris veftigia magiftrorum fuorum fequi. Ego ve-” lij Auguftinum amp;c reliquos illos vctuftos patres ” lubens magiftros agnofco,quando amp;nbsp;illi magifte-quot; rio Spiritus fanCli edo0ti,nihil libi docendum pu-tarût,nifî quod fcripturis Apoftolicis cofignatum perfpiccrent. Figuras autem amp;nbsp;tropos in facris li-teris vbique occurrentes afyla mendaciorum vo-care eft hominis extreme dclirantis , amp;nbsp;line omni iudicio ac pietate quiduis deblaterantis. Si enim quoties Chriftus fe panem,oftium,vitem, non fané propric, fed figurate pronunciat, toties huic mentitus videbitur,ncfcio quidreliquum diuinje vetitati ifte faóluruseft. Figurae ergo non mcn-dacia fuflragantiir , fed propter limilitudinem» quam

Contra S c a r g a m, lib i. 799 tluam habent cum rebus veritatem illuftrant. Nec verb Chriftus cum panem corpus fuum in cœna vocarer, eumcjuc manducandum Apoftolis traderet; veritatem corporis fui abnegauit, fed verè percipiendum ab omnibus fidelibus fub figu raamp; imagine vifibilireprxfentauit. Tu verb qui lefuitaims propriè ac fine vllotropo corpus Chrifti ab omni Capetnai-bus difctimine nullo manducari vis , amp;nbsp;à vera manducatione omnes excludis,amp; grandi.Hagitio u«. ac fcelere omnes obftringis. Nam qui lie corpus Chrifti manducari putant, eos ftagitiumpa-trare Auguftinus affirmatjcùm carnem eius man-ducare hgurato dicendi fermone non aliud fit, caroChti quàm pafsioni Domini communicate, amp;nbsp;luauiter ib quomo atque ytiliter in memoriam recondere, qubd pro nobis caro eiuscr«cifixaamp; vulnerata fit. Verum tibi tam altè in animo batfit tranfubftantiatio-nis tux fortrnium,vt fpreta autoritäre diuina 8c do ftrina Apoftolica,repudiatis veterumPatrum te-ftimoniis, nihilominus te tranfubftantiationem approbaturum , 8c qubd verbaChrifti fecundum literam.non autem tropicè lint accipienda, demo ftraiurum confidenter pollicearis.

Sed ne parum in filium Dei contumeliofus elfe videaris, corpus illi fubinde nouum ex pane for- per fidem mando,cum fummo etiam nominis eius contem- abfque o-ptu amp;nbsp;contumelia ,vnicum ilium falutis noftrx autorem agnofeere non vis , fed partim meritis eius , partim operibus noftris totum falutis 5taiga dif opus afcribis. Nam cùm dixerim , folam elfe fldem tanqiiam vnicum inftrumentum, quo Chriftus apprehenditur , 8c ab omnibus ft-delibus ficut vnicum falutis xterns depofi-tum poffidetur ; tu fubfannans interrogare

3gt; non vereris, Vilde hanc vocem,fola aut ex quofcri ij pturæ loco eruerim ? in nullo autem teftamento J, me earn inueniffe, fed à Luthero, omnium hacre-□jlium, ficutitii loqueris,noftri feculi infœliciffimo 33 parentCjmeeam accepiffe prædicas; quam nimirö ssilletibivifuseftexcogicafTe, ad expugnanda non ,3 modo omnia Chriftianæ charitatisopcra,virtutéf-que omneS3fed facramcnta eciam ipfa.Tu vero ni' Scarga ini inis impcrite ac malicioseLutherum incufas, amp;nbsp;gnus Lu quod firma fcripturarum omnium authoritate ni-thencen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad vnius hominis autoritärem reuocas.

Quid enim obfecro vniuerfa fcriptura aliud do-cet’Quid diuus Paulus in rota ad Romanos amp;nbsp;Calatas Epiftola contendit? aut quodnam aliud argu mentum perfequitur 3 quàm omnes in vniuerfum amp;nbsp;ex gentibus amp;nbsp;ex ludæis pecCatores, non ex operibus legis,fed ex fide Chrifti iuftificari? Si c-nim (inquit ) data elfer Lex3qux poffer viuificare3 Gal.3.ii- verè ex lege effet iuftitia. Sed conclufit fcriptura omnia fub peccatO3Vt promiffio ex fide lefu Chrifti daretur credentibus.Nam qui operatuijinquit, ei non imputatur merces fecundum gratiam 3 fed fecundum debitum.Ei verÖ3qui non operatur,fed credit in eum qui iuftificat impium3 imputatur c-ius fides ad iuftitiam. Profedio omnem hie operibus gloriam iuftitiæ detrahit Paulus , qux mer-cedepenfantur débita. Solam autem fidemimpu-tari in iuftitiam docet, quando illi gratis, amp;nbsp;per indebitam gratiam iuftitia tribuitur. Si enim ali-quam iuftitiæ vim homini opera tribuerent 3 non certè hoc honore ilia Paulus defraudaret3ac libe-Gaiquot;' 6 eandem dignitatis focietatem admitteret. Roin 4.4. Sed quod nihil ad iuftitiam conférant, Abraham «•7 »•' etiam fidelium omnium pattern in exemplum ptoponit,quem fide,nullo operumrcfpedlu3iufti-ficatum

Contra Scargam. lib.i. 8or ficatum coram Deo pronunciar ; amp;nbsp;Dauidis te-ftimonio beatitudinem homini affignari often-dit , cui Deus fine operibus iurtitiam imputât. Si ergo fides iuftitix gloria ornatur , amp;nbsp;opera ab omni hoc honore excluduntur , fo-la certè fide nos coram Deo iuftificari fanólc. piéque credimusj ac totam falucis noftra: lau-dem foil Chrifto domino noftro libenter tri- • buimus.

Nec veto eft , quod cauillentur Sophiftx . amp;nbsp;captent ftibterfugium argutatores . ceremonia-lia nimirum legis opera amp;nbsp;non moralia à Di- AnPauIus uo Paulo gloria iuftitiæ priuari. De omnibus cnim in vniuerfum legis operibus concionatur Paulus , cum nullam eorum excipiat partem: à mftificä caque feripturæ teftimonia adducat, quæ ad le-1*“ eadu-gem moralem maximè fpeûant. Qui fecerit bate, inquitj homo viuet in ipfis. Et, Male-diétus omnis gt;nbsp;qui non fecerit omnia , quæ feri- * pta funt in libro legis. Non poffuntenim di-cercifti, quamuis Omni fronte careant, foliste-remoniarum cultoribus vitam elTe promiffam. vel malediftionem folis earum tranfgreflbribus ' denunciatam. Ac ne vetuftatis aliquo fe tu-cantur patrocinio ; vel Auguftinus ipfe ineptif-fimumhocconïutauit commentum , quodabO- origenes xigine Sf quibüfdam aliis fuit excogitatum. Ifa dofttina cnim feribitad Epifeopum quendam Afellicura, ‘“ft**'* commemorans ilia Diui Pauli adPetrum verba lupit, exEpiftolaad Galatas cap.i. Nos naturaludsci amp;nbsp;non ex gentibus petcatores : Scientes autem, ^uoniam non iuftificatur homo ex operibus leg’s . nifi per fidem lefu Chrifti,8c nos in lefum Chtiftuna credimus , vt iuftificemur per fidem

Chrifti}amp; non ex operibus legis-'quoniam ex ope ribns legis non iurtificabitur amp;c. Non folum in-Non foia quit ilia opera legis,quæ füllt in veteribus Sacra-cereitio- mentis amp;■ mine reuelato teftaniento nouo nô ob' mails fed fgryjntur à Chriftianis, ficuti eft eircuncifio prît' tora lex .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , , nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' i rj -

à iuftifica- putij,amp; fabbathi carnalis vacatio,amp; a quibuldain tionc ex- efeis abftinentia, amp;nbsp;pecoriim in facrificiis immo-ïluditm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neomenia,amp; azymum,amp; caetera eiufmo-

di jverumetiam illud,qiiod in lege diólum eft.NÓ cóciipifces,quod vtique amp;nbsp;Chriftianis nullus aifl bigit effe dicendum , non iuftificat hominem nilï per fidem lefu Chrifti » amp;nbsp;gratiam Dei per lefuifl Chriftum Dominum noftrum- Nee difsimile elfe quod idem Auguftinus defpiritü amp;nbsp;litera cap.n-tradit.His igitur,inquic,confideratis,pertralt;ftatif-que pro viribus quas Dominus donare dignatuo colligimus non iuftificari hominem prxeeptis bo nae vitæ,nifi per lidem lefu Chrifti.-hoe eft non le' ge operunijfed lege fidei,non Iitera,fed fpixitu,no fadorum meritis,fcdgratuita gratia.

Doftrlnâ. Non ergo,Petre, à Luthero nouam quandami ft'ficante*' calumniaris j de Iola fide iuftifieantc häuft' non eile mus doótrinam, fed exclariffimis fandarum fcri' reeens Lu pturarum oraculis, magno etiam eonfenfu fand^ ^eri dog Ecclefia vetuftatis comprobatam. Sed tibi noua omnia videntii’r,qux a nugis amp;nbsp;figmentis Seho lafticorum funt aliéna : quorum autoritäre ita fe-quendam putas, vt præ illorum fubtili fapientia, rota dodnna Apoftoliea tibifordefeat. Nam qu# teftimoniaferipturæ ad infirmandam fidei iuftift' cantis dodrinam te proferre doeuerunt, adeo ni' hil ilia huieofficiunt caufæ,vt magis etiam eaifl illuftrent ae ftabiliant.. Adducis cnim illasDiu* Pauli fententias gt;nbsp;vnam ex eapite ad Galat.p

Neque circurncifio valet aliquid , neque prx-putium J fed fides gt;nbsp;qux per charitatem ope-ratur. Alteram ex primo Corinth, ij. si ha-buero omnem , inquit, fidem , ita vt montes transferam, charitatem autem non habuero, nihil Ihm. Inde verb non folam fidem j vc pote qu3E charitatem habeat adiunftam , fed cum charitate falutem operari perhibes. At scarg» verb ridiculum imprimis eft , Paulum fecum vult vt jpfum committere , amp;nbsp;pugnantis inter fe ac contrarix fententix ipfum autorem facere. Ne-pygnet. que enim ille fui ita oblitus fuerat , vt quam ex profeflb ac prolixo fermone tratbandam de fide abfque operibusiuftificantefufcepiffet do-ftrinam , earn diuerfa rurfus fententia improba-ret. Sed neque diuerfum ille quidquam loquu-tus eftjueque tu cotruptum verbis Apoftolicis af iingensfenfumjmentemillius affequeris. Non Locus enim quod ad primam illamattinetfententiam Gil s.-ver. Paulus de caufa iuftificationisnoftrx coram differit, quam toties in eaEpiftola gratuito Det Lté opc-munere per fidem conftare dixit,fed de yero fide-lium cxercitiojquod in eo confiftit, vt non in an-tiquis cxremoniis,morte Chriftiabolitis,amplius occupentutjfed omnia charitatis exercentes offi-ciajfrnèbum fidei fux in Deum teftentur. Quod autem vera in Chriftum fides charitatem tan-quam indiuiduam comitem femper habet fibi ad-iunftam,neque vnquam Chriftum apprchendit iu ftitix caufam , quin fanftificationis autorem in fe manentem fentiat: abfit tarnen vt fidelis homo in aliquo bonoruoperumeritOjSc no infola Chtifti iuftitia caufam falutis fux collocet.Na amp;nbsp;ipfa ope ra tefte Apoftolo, créât ipfe Deus in nobis bona, to Vtinillis ambulemus, neque tarnen iftam pet-

feétionem in eis agnofcit DominusjVt aliquo ed-rum merito amp;nbsp;non foli Chrifti iuftitiæ perfidenl rij nö fibi nobis communicatæ æcernam rkam rependar.lta ipfis fed vero falutem noftram totam- graciae Dei non no-Deo foh bis accepram ferimus gt;nbsp;totamque bonorum ope-ccpufe’■“na laudem non viribus noftrisjfed Deo ipfi ope runt ranci ea in nobis cribuimus. Gracia enim Dei, vt ipheCz. loquicur Apollolus, faluac) fumus, non ex nobisgt; donum Dei eft/nó ex operibus, ne quis glorierur. Tu verb qui vnicam Dei graciam in cefaluando non agnofcis, fed partem falucis tux operibus e-tiam tribuis , agnofces tandem magno cuo malogt; quam redè, in rebus diuinis te afpere Schola tua locus I’ docuerit.Nam quod altera Apoftoli^quam citafti, Coiint.13 fententia putasfidem charicate fieri polTe vacua. Si habue- gj. propterea ad obtinendam falutem minime efle fidcm cha fufficiencem,in potu vehementer falleris quod in ritatem vocabulo fidei diuerfitate fignificationis non ob-auté.amp;c. feruata,perperam ea,quæ merito diftingui debér, tur. confundis.-Alia enim fides efl:,qux inter varia do' na Spiritus fandi ab Apoftolo comemorata par' ticulare donum Dei dicitur, amp;nbsp;pro virtutefiue ft cultate edendorum miraculorum vfurpatur.- Alft quae in vera cognitioneChrifti fita eft, amp;nbsp;quæfilt;: Ghriftum apprehendit,ficuci à Patre fidelibus,né' pe in iufticiam, peccatorum remiffionem, amp;nbsp;fan' dificationem,offertur.llla enim malis etiam amp;nbsp;ift piis communis efle pöteft,ac propterea charitati^ expers.ld quod exemplo ludae comprobatum eft' Hæc verb cbm fandificationem fpiritus fandi ap' frehendatjiiunquam àpio cordis affedu feparaf* rides etiâ potcft.-neque vnquam fine bonis operibus,non ft

Contra Scargam, lib. t. S05 duplicem fidem noftra effe fecundum fcripturam docet ; Alteram iufltfitantem, vttUad-.fides taa te falaum facir. Alteram jpeciale donttm Dei,qtiafiïit miranda. Non polfiim ergo faris denairari fupi-nam iftamveftram in legendis patrnm fctiptis of citantiamjaut fic potius Scholafticç veftrç amp;Lom Papiftarä bardicx theologiae adtniracione voS dementatos excita» effe.vc nec quid oracula Spiritus fanót' cdilferät, nee quid fanétailla ddceat vetuftas,attendere ve -licis-.fed claufis oculis, vel tanquam cxci palpantes intenebrisjcunfta prætereacis. Nam neque illud magna quadam caret infania, quod non fidem,fed charitatem remiflîoncm peccatorumo-perari contendis, priorémque fide charitatem, hoc eft matre filiam parum fobrie argutaris. Sine charitate enim,inquis,per quam peccator fe à pec “ cato auertit, ad Deum verb conuertit, nulla eft quot;nbsp;peccatorum remiffio.iuxta illud , remittuntur ei,, peccata multa, quia dilexit multum. Vnde enim charitas obfecro amor in Deum promanat, nifi quod tan- ex fide no tos mifericordiæ amp;nbsp;bonitatis diuinx thelauros in Chrifto cor humanum fibi fenticns effe expofitos, nifcitut. vitro ad redamandum Deum accenditur,amp; ado-mne obfequium illi præftandum, impellitur? Nulla ergo charitas, nulla opera bona antecedunt fi-dem, fed tanquam fruélus ex arbore , fie omnia charitacis officia profluunt ex fi Ac.Ea enim opera fcribit Auguftinus in Pfalmumji. ^ux. dicuntKr antefidem) ^uamuieytdeantHr homintbw tauda-biltadnama fitnt.Ita mihh'mt^mtfVidentur ejje^vt magna vires (ficurfits celerrimus prater viam, emo ergo computet bona opera fiia ante fidem^ “^bißdes non eratfbonum opus non erat. 'Bonum

quod bona opera veram fidem neceflario fequun tur, neque ramen æcernam vitam promereantur, idem Auguftinus lib.gj.quxftionum c.3Ä.comme-moratjlt;J«/A/Mr»,inquit, per fidem,lt;jiion,aiio pop funt niß iuitè opérant ^uarnuùante nihtl opéra-tuf efl tufie, adfideiiuflittarn peruenitynon ment o bonorum operutn, fid gratia Dei, ejuamp;^n illo iam nacua ejfi nonpotefl f cum tamper dile^ionem o-peratur.Q^dfi cum credtderit,mox de hac vita d'firtffei'it, tuflificatio fiedet manetcurn tUo^ nec pra tedentibof honii openbm , ^uia non merito ad il-

lamfidgratia perMenit,necconfejuenttbiu gt;nbsp;fjuia in hac vita eße non finitur.

Agnofce aliquando,per Deum immortalem,te obfecro,Petre,vanitate huius Mataeologiae.quain vobis Scholaftici pepercrunt amp;nbsp;infoelicem hiinc fœtum à fcholis Philofophorum peticum vobis rc liquerunt.Nam quado hisjderelióla Chrifti fcho-la,in cadra Philofophorum fecedere vifum fuir, fafcinaci iftorum opinionibus, vires humanas in immenfum efferre coeperunt, amp;nbsp;quod gratuito Dei fauori ac beneficio Chridi tribuere debebät» ad opera hominum impie trandulcrunt. Ex hoc autem fonte,tanta vaditas ac ruina Ecclefiæ fub -fequuta edjVt obliterato Chrido vnico falucis podrt fundamento, diuerfas finguli acquirend# æternæ vitae adinuenerint viasjtótque nouas reli -gionis fubinde excogitauerint formas, vt tot fere Monachorum ab exortu nouae in Ecclefia doftri-nx recenfemus feólas, quot numeramus annos-Quidenim aliud quxfo tam varij ac difcolores Monachorum ordines profitentur, nifi vt in ope-ribus bonis,amp; in rigidipre allqua,minilfque corn munivirsc rations falutenj animarum venencur? Sed

Sed quia extraCHriftum nulla eft falus,fruftraq«e fe omnes per deuia fatigant, qui ab hac vnica fa-lutis aberrauerint via , adeo nihil miferi ifti pro-feceruntjVt perpetub oberrantes, nullum vfquam quietisportum inueniflent. Vos fortaffis lefui-tæ hunc pevfeétionis gradum,qiieni fruftra tot la-boribusfufceptisalij quaefnierunt, foli attigiftis, quando non magiftri veftri Ignatij Loiolx, quod cæteri fecerunt,nomen vobis impofuentis,amp; pro cuculla,quod fanéliffîmum tarnen haéfenus repu- taruma«-tatum eft indumentum, vos pallio philofophico exornaueritis. Sed in quafcunque tandem, le-fuitx,vos formas verterit is, amp;nbsp;fine vos cucullati, fiuepalliati monachifîtis, vnicus tarnen falutis portus omnibus eft propofitus, ad quem fincera amp;nbsp;refta fide nifi quis collimet,quocunque tâdem pallio aut cuculla exornatus fuerit, naufragiuin patiatur oportet. Abiicite ergo vana hæc fucat« pietatisintegument3,amp; tandem laruasiftasde-ponite,ac communem viuendi regulam, exæquo omnibus à Chrifto præfcviptam fufcipite. Magnæ enim infcitix amp;nbsp;impietatis eft, Chriftü fummam fapientiam in tradenda vera religione,amp;: vita fanftè inftituéda inferiorem, nefeio quo Ignatio leputare, folâmque illam amp;nbsp;vnicam cœleftem veritatem vaniffîmi hominis deliramentis poft-ponere.

Quod fi diuini iudicij metus vos non tangit,vt auerli à vanis hominuminftitutis,fummum ilium legiflatorem amp;nbsp;vnicum parendæ lalutis magi-ftrum Deum ipfum amp;nbsp;ipfîus natum agnofeatis; at faltem bonorum amp;nbsp;prudentum hominum indicia reformidate. lam. enim omnes fraudes Sathan» dolique funt retedi ; amp;nbsp;quibus artibus haétenus illufic mundo ,nemini,iam nifi nimium hebeti 8lt; Ecç. iiij.

craffo, omnique pietatis guftti carenti imponerc poceft. Videtis fané Monachorum clauftra olim frequentifnma, nunc defertis cellis hiare, amp;nbsp;pro fplendore illo antiquo,fummam vbique deformi-M»nach’ tatem often tare. Nec vero adconfpeólum mona-talibTs”'” homines ampliusmentibus attonitis(vt olim) men. ° ftupent,fed obuinm cxhorrefcunt,amp; in fomno e-tiam oblatum tanquam infauftum omen execran-tur. Ne verb idem vobis quod illiseueniat, vel alieno falcem exemplo fapere difcite. Omnia e-nim in illis ad excitandam in mentibus hominum admirationem maiora fuerunt, Scquatinfitmos muliercularum ac plebis ftolidae capiunt animos, fummainduftria ab his excogitata funt.Vnum for taffiseft, quod VOS illis fuperiores facit, acre ni mirum ac vehemens,quod in literis bonis perdif-cendis amp;nbsp;adolefcentibiis inftituendis adhibetis ftudium,cùm difciplinarum illi £erè omnium ofo res,Si cralfaignorantiacircumfcpti, folisBacchi ac Veneris plerunque edifcendis myfteriis ftrc-nuarn operam impenderent : fed nifi ego fallor,e-xaóba bonarum arcium, quibus animos iuuenum imbuitis, cognitio, acriores deinde illis adrnoue-bitftimulos.vt veriratem inquirent, ncvbi caetera viderintjin foils his,quae certiim animae alFerût exitium , erroris Sr infcitix tenebris verfentur, Prifci M.0 Nam amp;■ priores illi Mon3chi,denfa alioqui fuper-nachi Pa- ftitjonum caligine obruti, qui turpi ocio reiefto, rannWem optimarum artium ftudiis animum excoluerunt, infcftati omnes fere omnem religionem Si pietatem tern' poribus fuis prolapfam deplorauerunt : amp;nbsp;tyran-nidem ac flagitia pontificis Romani acriter infe-dlati font.Nunc veto cum maxima orbis Chrifti^ ni pars indignum hoc amp;intolerandum iugum e^' cuflerit,amp; cum in dies diuina quadam amp;admiran-da do-

Contra Scargam, l ib^ i. 809 da doftrina pietatéque prxditos viros excitet Da minus, qui imtnenfis laboribus regnum Chrifti sedificant.tutrim verb illam Babylonicatn fummo conatu difiiciunt, non eft quod fperecis.lefuitæ, difcipulos veftrosfemper lufciofosfuturos,amp;tan tafe luce vndique infundente,perpetuó in tene-bcis oberraturos. Scio quidê artes veftras omnes, lefuîtatü quibus xtatem illam teneram alegendis facris vo vifiicic». luminibus detetretis : noui ftratagemata, quibus vcritatem Euangelij exofam illis reddere ftudc-tis;fed audio etiam, quid illi fremanf.Sc qux cet- , tamina colleélis viribus fibi proponant. Lupos e-go illos auguror effe futures, qui laäantcs nunc ■ Caprarum vbera fugunt,vt adulta ætate falfas mattes difcerpant'.vos autem ne illos luporum catel-los effe finatis, fed genuine amp;nbsp;fincero pietatis latte tanqnam filios potantesjveros amp;nbsp;non adulterines VOS effe parentes re ipfa oftendite-.neque ob fraudem admiffam necefsitatem vos lacerandi il

lis imponite.Phjlofophorum quidem prjcceptafe inftituta intot variantibus amp;nbsp;difcrepantibus il-lorum opinionibus fine vllo periculb vobis tor-querelicet,8c iuuentutem inftituere, vt in vtran-

quc difputando partem quamcunque tuedam fuf-ceperit fententiam,illam mordicus defendat, ne-quc fe vinei patiatur. At verb diuinis facrariifcrl-pturarumoraculis aliquando tandem hunc hone ptura reli rem exhiberi finatis,vt non lufibus fophifticis fer giofius uiant,neque rixarum materiam vobis fuppeditet, ^XphL* fed mentem humilem amp;nbsp;abiettam in obfequium ttaftäd».

Atque,vt ad inftitutum curfum reuocetur oratio, cum vniuerfafcripturafanftx fidei in Chri-^um nullo merite noftro,nec præcedenti nec fub Sequent! totam i,uftificationis noftræ affignet cau-

fam.tu ne hanc laudem Chrifto tribuas, fed in o-pera etiam conféras,fidetn,fpem amp;nbsp;charitatem nii rnero ac cotnparatione diftingui abApoftoloo-ftendis,perperamque me haec confundcre.ac pro eodem acciperé contendis. Egoveroifta non confundo,amp; diucrfa elfe fentio,fed à fide fpem amp;nbsp;charitatem tanqtiam propria eins effeóta nûquain 1'eparo. Nemo enim fide in Chriftum confequi-tur iuftitiam, quin certa fpe aeternae falutis ani-mum erigat, finceróque charitatis affeftu, amp;nbsp;in Ueumi.pfumjamp; in proximum exasftuet.Ita tarnen ifia coniiingOjVt quod adrationem falutis adipif-cendae attinet,fola in Chriftum fide earn conftare praedicem, in quantum illanimirum fcjam Dei niifericordiam merito Chrifti nos iuftificantis ap prehendit. Nec verb nego charitati vel operi-bus bonis, quæexcharitate proficifcuntur,3eter-nac vitx praemium ab ipfo etiam Deo promitti,fed à gratnito Dei fauore,quern femel in Filio fuo no bis declarauit, non ab vlla operum dignitate be-nignam promitfionem Dei proiienire contendo. Aiigufti Kefte ergo multis in locis illud ab Auguftino di-lenten effe conftat:Fidelis,inquit, Dominus,qui fe fecit nobis debitorem /non aliquid à nobisacci-piendo,fed omnia promittendo. Et cum fcriptu-ra Deum iuftum iudicem redditurum olim fuis coronqm iuftitic pronuhciat,excipir idem Augu-ftinus : Cut rtâderet iufitis index coronam iß non donaßet grattarn mifericors pater ? cr ejuornodo eßet tußitia gt;nbsp;nifi^racefsißetgratta gt;nbsp;ejua itiflißcat itnptum ? cjuomodo ißa debtta redderentur 3 mfi prias tlla indebita darentar ? Ita verb in perpe-tuo fidei charitatis nexu , quia non eft fides, nifi qui per-diicftionem operatur, tarnen per k pfam fidem,vt idem loquitur Auguftinus,peccata

CONTRA SCARf'-AM, LTB. I. SlI foluuntur,quia iuftus ex fide vsuit; fine ipfa vero, quæ videnturbona opera, in peccata vertuntur.

Hanc verb vitam fide conftantem ptæclarifsi-mè defcribit Apoftolus, Viuo,inqUit,non ampli-us egOjfed viuic in me Chriftus; quod autem nuc viuo in carne, per fidem viuo fi'ij Dei,qui dilexit me,amp; tradidit feipfum pro me ; Non aliam enim caufam vitx nobis acquifitæ commémorât Apo-ftolus.nifi gratuitam, nullis praecedentibus meri-tis noftviSjChrifti dileüionem,amp; mortisehis fa-crificium , quo vniuerfa cxpiauit peccata noftra. in tanti autem boni poflefsionem,quæ nos inducat, tantiquc beneficij compotes faciat, folam fidem effe demonftrat. Nam fi quibus meritis no-ftris prouocatus Dominus tanquam gratiam nobis declaraflet, caufamvtiquefalutis in nobis re-fpexiflet;fed quia ipfe amore prseuenit nos,idque eo tempore,vt alio in loco idem teftatur Apofto- Rom.5.1. lus,quo inimici eramus, gratuite fane fuo bene-ficio, tantam falutem nos confecutos abunde teftatur. Acproptereàcùmtunihilhaberes, quod ad infirmandum locum hunc producere polfes, cauillofaltemeluderevoluifti, vitiose nimirum hunclocum à me citatum efle afferens, qui per fidem amp;nbsp;non in fide fcripferim,ac prppterea Eraf-jnum fecutus, textum Graecum corruperim, qui quideni C«r/s-H non autem /ta %/r/r habeat.O in-fignem hominis doihinam, amp;nbsp;exquifitam lingux Græcæ cognitionenr,qua tantum orbis lumen di-uinum ilium Erafmum, amp;nbsp;vtriufque lingux fum-mum artificem ifte fibi fuperare videatur. Sed fit fane in hac vna vocula hallucinatus Erafmus,quç fo tarnen an nonfenfus ecdem recidit,fiue per fidem, flue in fide, fiue fide filij Dei nos viuere di-camus ? Idem cnim Apoftolus alio in loco Chri-

fium per fidem habitarc dicic in cordibus noftris: vnicum nimirum oftendens rnoduni gt;nbsp;amp;nbsp;vnicum inftriimentum, hoc eft fidetn, per quam Chtiftus nofter totus efficitur, amp;nbsp;à nobis cum omni afflu-cntia donorum fuorum recipitur,vt fimul amp;nbsp;Spiritus fanfti fui nos participes efriciat,amp; in chari-tate fundatos in noua vitam efficaciter reformer. Scargain nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apertacsecutiens luce,intcrroga-

luce me re me cum irrifione quadam non erubefcis, ex dia cæcu qua fchola , ex qua diuinarum return difciplina, *“■ hxcproblemataobtruferim, quiinlibello meo folam elTe fidem,tanquamvnicum inftrumentum, quo Chriftus animarum noftrarum viuificus ci-bus apprehenditur, fcripferim. Ac videortibi,fi-cut in reliquis Theologiae præceptis , ita in ordi-ne caufariim noftix iuftificationis cognofcendo, nullum fidum adliibuifle magiftrum- Namfidem, inquis, quæeft animae interna virtus ,amp; ad De-um, Apoftolo tefte,praeparatio quaedam,adcaufas efficientix, inter quasinftrumenta numerantur, reducere,eius eft,qui nullum in rebus indagandis adhibet indicium , Scfua magis opinione quam peritifsimorumTheologorum inftitutis ducitur.

j, Sed ideo , inquis, vnicum falutis inftrumentum „ fidem me vocare, vt facrameta quae ipfa vera funt „ falutis noftræ inftrumenta, excludam, per qux tu „ Deum tanquam animæ noftvx extranea, gtatiam, nobis cxleftiaque charifmata,qus in fe continet, „ conferre, quafi percanales quofdam infunde-re perhibes:dicente Apoftolo de baptifmo.Chri-,) ftusdilexitEcclefiam, amp;: feipfum tradiditpro ea, ,, vt illam fanélificaret,mundans earn lauacro aquï ,gt; in verbo vitx. Et alio loco: Saluos nos fecit per „ lauacrum regenerationis:Et principes Apoftolo-,, rum. Noe cum fabricaretur area, in qua pauci,id

eft, ofto animae faluœ faétæ flint per aquam, quod Si nunc nos fimilis formx faluos facie Baptifma, « vt ficut per aquam, inquis, externum fcilicet ele- « mentum regeneramur inBaptiftno,ita per fpecies lt;ƒ panis amp;nbsp;vini corpore Ghrifti Si fanguine in Eu-charirtia pafcamur. Haec funt,inquis. vere inftru-menta,fine quibus etiamfiquiscredat, amp;nbsp;ea con- «= temnat.nec cum poteft fufcipiat,falus nemini fpe £lt; randa eft : praecipiente Domino, nifi quis renatus « fuerit exaqua amp;nbsp;Spiritu fanfto,non poteft inna- tc re in regnum Dei. Ac quod idem fentiat Augu- » ftinus, teftimonia aliquot eius producis. Nec fa- «lt; cramentum,inquit, vifibile ideo contemnendum “ eft,nam contemptor eius inuifibiliter fanótificari “ non poteft. Hine Cornelius,amp;: qui cum eo erapt, “ cum iam inuifibiliter infufo Spiritil fanèfo fan- •quot; ótificaci apparerentjBaptifatifunt tarnen ; Et con- ‘‘ tra Fauftum : Sacramentorum vis inenarrabiliter “ valet plurimum,amp; ideo contempta facrilegos fa-cit : Impie quippe contcmnitur,fine quo non poteft perfici pietas. Et alibi: Sine dubitationctenendum eft, quaecunque ilia fanóHficatio fit, non valere ad faciendos Chriftianos, atque ad dimit-tenda peccata, nifi Chriftiana Si Ecclefiaftica in-ftitutione, amp;nbsp;facramentis efficiantur fideles.

Hic quidem ita abs te citantiir, Petre, vt non fidem, fed facramenta caufas eife inftrumentales, per quas donorum cocleftium Deus nos participes efficiat,oftendas.' '.Te veroego in rebus diui- scarg» nis iudicandis nullo prorfus poliere iudicio fta- nullum tno,8f inprimis ac prxeipuis religionis Chriftia-nx fundamentis tarn turpitcr errate, amp;nbsp;pueriliter iudicium Ealbutire vehementer doleo. Nam primùm.fidei iftaquam pofiiifti defetiptio , ex quo loco Apo-ftoli obfecro fumpta eft, vt carp prxparationem faltem

faltem quandam ad Deum, amp;nbsp;non firmam pötiuS ac certam dininæ erga nos voluntatis ac beneuo-lentiæ cognitioneni profiteamur ? Deinde fi ita eâ præparari fingis,vt a fpontanco voluntatis noftræ motu proficifcatur,amp;noh per Spiritum fanôlum mentibus noftris reuelata imprimatur, nimis te crafliim ac hebetem 3 totiufque pietatis ignarum oftendis. Scd venia fortafsis tibi danda efts qui à placitis fcholae tuæ, amp;nbsp;fententiis Petri Lombardi Pythagoræ veftri minimè tibidifccdendum elfe iFideiPa- putes. Ifti enim belli magiftrimonftrofamquan-informis definitionem vobis tradide-’ ■ runt, dum earn perfuafionem efle quandam timoré Dei amp;nbsp;pietate vacuam comment! funt.Nos au-tem certifsimis verbi diuini edöóti Oraculis, ve-xamillamefle mifcricordix Deifiduciamexme-tito Chrifti conceptam,amp;à Spiritu fanóto in cor-dibus noftris obfignatam profitemur:quç quidem tota nos ad Chriftum cóuertit. amp;nbsp;fpoliatos omni iuftitia,in eo folo omnes iuftitif repofitos thefau-ros querere docet.

Tide! qua Hxc enim eft qua,vt Petrus teftatur,purifican-tum ab tur corda 3 amp;nbsp;qua fc viuere Paulusaffirmat 3 amp;nbsp;Apoftolis Joannes noftramperhibetelTe viftoriam, tn qnavincfmusmundum. DumenimnosinChri-jftum inferit, illique incorporât, qui folus eft vi-(ftormundis nos certè huius viôloriæ participes facit. Habemus, inquit Paulus, propitiationem per fidem in fanguine Chriftis ad Romanos j. amp;nbsp;capitej. Gratiam regnareper iuftitiam docet in vitamæternam 3 per lefum Chriftum dominum noftrum 3 per huiufque obedientiam vnius iuftos efle cSftitutos multos,vtficut vnius deliólo mors regnauit per vnum, multo magis, qui exuberan-tiam gratiæ amp;nbsp;doni iuftitiæ acceperuntain vita régnent

co N T KA SC A KG AM, LIB.I. 81^ gnent per vnumlefiim Chriftû. Vide ergo quor-fuin tua ilia recidat fides,quæ tibi praeparatio que dam eft,amp; quae ram immenlas gratiac Dei diuitias non apprehendit, ac extra Chriftum, vnicum iu-ftitiæ ac falutis foneem, in aere euanida vagatur. Quate cum non fidei, fed facramétis hoc tribuis, vt ipfa vera falutis noftrae inftriimenta fint, nec quid fides,nec quid Sacramenta fint, feite vide-ris. Nam vt tibi concedam Sacramenta etiam habere rationem inftrumentalis caufæ, vt pote qui-bustanquam infttumetis Spiritus vtaturlanftus, ad coelertia dona nobis impertienda,non aliunde tarnen iftud mutuantur,nifi quod à Domino fidei noftrae adminiculafint inftituta, qtix fola fidestä inverbo, quam in facramentis Chriftum nobis propofitum verè recipit^Se apprehendit. Kidicu-lum autem in primis eft, cum tu Baptifmurti fidei elfe Saîramentum negate nonpofsis, Baptifmo iftud tribuere, quod fidei adimas, vt praepoftero quodam ordine amp;nbsp;modo,non fecurim fed manubrium ipfius caufam sedificationis inftrumenta-lem nuncupcs. Non immeritö itaque Sacramert-ta multis in locis Auguftinus vocat vetba vifibi-lia, quod nimirum promiffione gratis nobis pro-ponunt amp;nbsp;ob oculos ftatuunt, vt fides in veritaté diuinam tuto recumbat,amp; gratiam Dei in cis ob-latamfecurè appréhendât. Tu autem facramen- Papift« corum naturam ignorans, marfupio cuidam aut loculis fimilia .effe fingis , vt gratiam Deireipfa amp;nbsp;fMu« contineantjSc omnibus etiam fine vlla fide perci- indudut. pientibus ipfam offerant. At verb fi Spiritus fan-äus lumine fuo mentem hominis non illuftrat, neque fidem eius exufcitat,vt quac beneficia amp;nbsp;in verbo Sc in facramentis proponuntur, non per-cipiat, fruftrà exterior verbi fonus aures eiusfc-

8l6 DEPENS. COENaE D. rietjfruftra ea quæ confpiciuntur,amp; fine vllo frti-dlujoculis obuerfabuncur. Ac propterea cum fi' demvnicum falutis inftrumentum,tota fcriptura fanóta atteftantejdiciniusjnon profeólóvt tu ima-ginaris,facramenta excludimus, fed ad confirma-dam amp;augendam fidem noftram vtiliter à Domino inftituta veneramur:ica tarnen, vtnifi Spiritus fandus corda aperiat, amp;nbsp;virtute fua fidem corroborer, ilia nee munere fuo rité perfiingi, neefa-liitis inftrumenta effe queant.

LochsE- Nee verb diuus Paulus prima ilia quam citafti phefiorû fententia Baptifmo falucem alligat, fed quod fan-

Chrifti in abluendis animas fordibus efficit, noc externo Baptilmi figno Dominum teltari, amp;nbsp;quod interius operatur Spiritus fandus, vifibili elemento figurare docet.Et quia fides eft,quç tam fublimia dona Dei percipit, ideo loquitur Àpo-ftolus, mundans earn lauacro aquae in verbo. Vt nimirum promifsionem gratiae quae vifibili obfi-gnatur facramento, fides apprehendat,amp; vero ac legitimo baptifmi.vfujrefpiciens in verbu,potia-Scarga tur. Quam verb ex eodem Apoftolo ad Titum, quam fin cap.j.ti'uncatè citalHfententiam,hæc plena tuan» ckanda*” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fententiam, amp;nbsp;quod nullis

fcnptura.operibus noftris,fed fola mifericordia Dei pet Ie-fum Chriftuin faiutem confequutifimus,eiiiden-tifsime teftatur. Sic enim loquitur Apoftolus. Poftquam bonitas amp;,amorerga homines appa-ruit, feruatoris noftri Dei, non ex operibus qua^ eflent in iuftitia, quae nos feciffemus, fed fecun-dum fuam mifericordiam faluos nosfecit, perla* uacrum regeneracionis ac renouationis Spiritus fandi, quern effudit in nos opulente per IcfutU -Chriftum feruatorem noftrum, vt iuftificati illiuS gratia hæiedes efficeremur fecundiim fpemvit* xternjc*

«tevnæ. Quibus obfecro mediis hie tu faluteni älligabis, prætet vnicum hune féru atore noftiutn ^efuiTij cuius folius gratia nos i uftificatos, hx-ledesvitx xternx fados pronunciat Apoftolus? Non etgoBaptifmus falutem donatjfed fanguine Chrifti acquifitaper externam ablutionem squç fignificat, amp;nbsp;inuifibilem gratiam Spiritus fandi nosregenerantis , per vifibile elementum nobis confpicuam facit.Non cnim facraroenta à Domi- Saciamé-no funt inftituta, vt in ill is hæreamus, amp;nbsp;falutem 4^? ex eis tanquam ex canalibus, quod tu loqueris, hauriamus ; fed vt his tanquam adminiculis ere-dijin Chriftum oculos defigamus, in eóque folo totam falutis noftrx fpem collocatam vera cordis fiducia contemplemur. Ac quod Petrus Baptif-mum nos faluos facere dicit, figno id nimirumgt; quod ipfi rei competit, tribuit, vt ne nUdum auc vacuum imaginemureflefignum, fed verè nos purgari fanguine Chrifti à peccatis,ar virtute Spi litus fandi veterem noftrum hominem mortifi-catijid quod extrinfecus aqua fignificac,certó ere damus. Nam nifi minifterium Spiritus fandi ad-fit,qui fide nos inftruat, amp;nbsp;cum bona confeientia peffundato veteri homine ante tribunal Dei per jefurredionem lefu Chrifti, ficut in eo loco lo-qilitur Apoftolus, nos ftatuat, nihil profuturam fordium carnis abieélionem, amp;nbsp;Baptifmum.mor-tuam faltem literam efle futuram manifeftè de-monftrat.Ergo vt proftciamus in Baptifmo,fimul-queremifsionispeccarorum,amp; renouationis no-ftrx, quod externa aqux fignificat ablutio, participes efficiamur,non in folo vifibili elemento hç-reamus oportet, fed vt in mortem ac refurredio-nem Chrifti mentem amp;nbsp;fidem noftram erigamus neceffe eft.

Tapiftx Sed tu fidem in Chriftum pro nihilo reputasj quantum gj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f3[itiim tribuisjVt fine illis , etiam

tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cred3t,amp; ea concemnat, falntem neminem

ant. alTequi poTe iudices.Ego verb non fidem,fed va-nam pocius quandam opinionem hominis dice-rem , qui facramenta ad confirmandam fidem à Domino inrtituta contemiieretjamp;r promifsionem gradæin eisoblacam negügeret.Nemo enim qui verè in Chriftum creditj facramenta fpernit, fed tanquam cevta promifsionis gratuitx fignacula» amp;nbsp;fideiadminicula cupide ampleftitiir. Hoc tarnen vnufquifquc fidelium femper difcrimen inter facramenta. amp;nbsp;rem facramenti ftatuitjVt cum

Difcetnê-Chriftum foluromet vnicum falutis autorem fide dum tffe apprehendit, fidei fuæcertitudinem amp;nbsp;augmen-cramen- tumjiion autcm falutem à facrametis petat.Quod turn amp;nbsp;lé difcrimen cum tu confundis, neque inter fymbo-faciaiuen i-em fignatam difcernis, præpofterè in rebus externisj Chrifto negleóto, falutem quæris, amp;nbsp;eX facramentis, quae pro Deo ipfo adores, idolatibi conftituis. Verùm quae fidei adiumenta Dominus elfe voluit,8c in hunc finem ilia ordinauit, nemo pius ilia pro Deo adorat,neque caufam falutis il' iis afsignat. Hane enim omnes fideles in Chrifto quaerunt, Sc fi non datur facramentis fruendi fa' cultas,nullo,quod abfit,in mente fidelium,inter' ueniente contemptu,fine omni dubitatione falii' Kdeles [jj aetemae fe participes agnofeunt- Nam amp;nbsp;Abra' ctamenta pattem Omnium fidelium antequam circuto' faluantui cifionem fufeiperet, fide iuftificatum prius docct Roma- 4- Apoftolus:amp;r latro pendens in cruce perfolam fi'‘ Luex 25- (Jernregni cœleftis compos fadtuseftjnullobap' tifmotindlus. Tot verb martyrum milHa fangiH' ne fuo fidem in Chriftum obfignantia, à fpefalu' ' tis æternac minime exciderunt,quamuis baptift”* fonte

CONTRA Scargam, i i b- ^19 fönte ablui non potuerint. Et quse fcholaftici de baptifmo flaminis amp;nbsp;fanguinis tradiderunt, tibi fido illorum difcipulo laudatori imtnodico, ignota effe non debebant, vt ne tam fidei iiiiquus efles, Sr earn à fpe falutis fine facramentis exclu-deres. Stat enlm firma Sc inconcufia Domini pro-mifsio : Quicunque in fibuin credit, non videbit loiun.j. $ mortem , nee in indicium veniet, ttanfiuit motte in -vitam. Quarevt verba illa Chrifti ad îSlicodemiini,à te produfta deBaptifmo intelliga-tur, nihil tarnen inde elici poteft, nifi quod infti-■tutum Domini ita ferat, vt cjui ex gratuitaDei a-doptione per Spiritiim fanäum regeneranturex mortuis in vitam, ifti adteftandam hanegratiam externa ablutione aquae opus habeant.

Neque tarnen ita praecisèbaptifmi necefsitas à Domino vrgetur,vt qui in filios Dei adoptati gra tuito promifsionis eius beneficio,exhac vita dif-ceflerint, omni facultate baptifmi ill is adempta, non ideo vitae aeternae compotes efficiantur. Sed lojus to nee verba illa Chrifti de baptifmo effe intelligé- han.s.s-St da multi ex veteribusteftantut.amp;de fola interio-rihominis regeneratione, quàmSpiritus fanftus, üliefe-omnes animae abluens (ordes, efficit,Chriftum lo- nafcentii qui res ipfa euincit.Non diffimilis enim hic locus ïllieft, qui habetur capite primo; Qui fequitur me, ille eft qui baptizat in Spiritu fanöo Sc igni. Namficut illic fub nomine ignis,energiaSpiritus fandi omne animx vitium excoquentis, declara-tur j ita hic nomine aquae, omnes fordes eluentis fignificatur. Quae veróex Auguftino produxifti teftimonia,adcó nihil tuam iuuant caufam,vt ma-gis etiamte oppugnarevideantur.Non enim vim fanftificandi facramentis Auguftinus tribuit, fed à Spiritu fando pcrceptam, Baptifmi facra-

rtienro ex infticutione Domîni merito conflrmafl-dam docet, neque fins impierate per cotemptuni omitti pofle , quod falubriter à Domino infticu-tum creditur. Nam ficut ante diximus, nemo nifi ivnpiusfacramentaconcemnit, amp;nbsp;quicùm poteft ilia non percipit,nullam habeic fidem, Üc Deuin arguere mcndacij hoc ipfo teftatur fafto. Frufira ergoamp;folo calumniandi ftudio in nos détonas» falsóqiieacctifaSjScarga, quafiSacramenta abo-leamusj aut quafi fidei in Chriftum tribuentes fa-lutem 3 idcirco vana amp;nbsp;irrita ilia cffe pronuncie-taenim perfidem Sacramenta infirman« lobuiha-turjfed omne fuum roburab illapercipiuntj vt tfi bent. dcmum falutifira effe incipiant, quando Chriftum in eis propofitum mentis oculis contem-plandumjvera fides fufcipit, hôcquefolo Se viui-ifico alimenco animam fitibundam reficit. Tu verb falfutft ac peftilens, impiiimque dogma voca-re non vereris, Se quod totum Euchariftiæ facra-mentum penitus euertat,cùm fidem nos corporis JJ Chrifti facere participem doceamus.Quem enim tf (inquis) fruètum attert Euchariftia, û hoc fola fi-jj de habetur, quod ab ipfa expeftatur? atqui homo inepte,nihil facramentum exhiber, nifi quod fides inquirit, nec cibum vitæ aliis fubminiftrar, nifi qui fidei vèntriculum afferunt, vt fuauiter Spi Tapiftæ ritutam falutarem efcam concoquant. Sedtude tenfiu^'iniplendo carnalis homo cogitans, folâm-ventres quc corporalem efcam fomnians, nonmirumfî pigri. cæleftem acarnali-non diftinguas,fempérque dé-Tit.tiu. ventrem pro fide ac fpititu ad facram hanc menfam afferas. Itaque ne fide manducationem çorporis Chrifti conftare oftendas, fed realiter corpus Chrifti in os inferi,propriéque ac realiter manducari demonftres, illud euertendum in pri-

contra JcARGAM, lib.i. 821 mts tibi fufcepifti. quod ex lohanne à me produ-ólum fuerat : Vbi cüm prolixe de manducatione corporis fui Chriftus differuiffet, fide eamcon-ftare docuit,cùm dixit ; Amen amen die» vobis, ïohan- s. quiconfidit in me, habet vitam xterna.Tu enim 47-verba hxc ineó apud loannem loco reperiti ne-gas, nee me Chtiftum dicentem audiffe dicis, manducare corpus meum , eft idem quod in me credere.

Atqui fi tulegendo Bteuiario,aut animx hor- tibti Pa-tulo, vel aliis quibufdam nugisSc blafphemiis piftarum tam occupatus fuifti, vttibi integrum illud ca-put perlegere non vacauerit, ne tam negligen- adiidas tes fperes alios eflefuturos, authoras tam male Décréta perditurosjvt non locum ilium Iohannis diligen- p Ûus infpiciant, 8c cum maiore iudicio, quam tu Lombat-feceris,expédant. Audi ergo quid feribat lohan- dum, Vä-nes,vt non falso meteftimonium ipfius citaffe P*““' pofthac queraris, fedfomnolentiamtuamöcfu-pinam in legendis'facris literis ofeitantiam ac-cufes. Operemini,inquit Chriftus ad turbas,non cibum qui pent, fed qm permanet m vitam xter-nam.quem filius hominis dabit vobis.Hunc enim Pater obfignauit Deus ; Dixerunt ergo ad eum. ^^idfaciemus vt operemur opera Dei ? Refpóz. die lefus , Hoc eft opus Dei, vt credatis in eum quem mißt ille. Et paulb poft ; Ego fum panjs vitae ; qui venit ad me non eluriet, 8c qui creditin me non fit iet vnquam. Ac deinde ; Amen amen dico vobis, qui credit in me,habet vitam xtev-nam. Ego fum panis vitx , Patres veftri mandu-cauerunt manna in deferto, 8c mortui funt. Hie eft panis de cœlo defeendens, vt qui de ipfo e-dat 8c non moriatur. Ego fum panis viuus , qui decoçlo defeendi, fiquis manducauetit ex hoe

paneviuec inæternum, amp;nbsp;panis qiiemego dabo^ cato mea eft,quam ego dabo pro mundi vita.Au* difne loannein verba Chrifti coinmemorantem» quae tu ïpud eum inueniri pofle negas ? Aut num diibitabis carnem Chrifti fola fide amp;nbsp;non ore car-nali percipi,quando qui manducat carnemChrifti , vel qui credit in Chriftum , habeat vitam ae-ternam ? Promifcue enim Chriftus nunc mandu-cationi carnis fuse» niic fidei vita æternâ tribuit,vC ™3nducare Chriftum, Sccredere in Chriftum, ftum ic num idemque efle doccat. Ac propterea cum di-creaere xit. Ego fum panis vitae, qui venir ad me non efu-in ilium, rietjg; qQj credit in me non fitiet vnquam,ftatim haec verba fubiicif.Seddixi vobis,quia amp;nbsp;vidiftis me,amp; non crediti^,vt nimirum indignos hoc coc lefti cibo, amp;nbsp;minime ad eum manducandum ap-poficos efle oftendat,qui fide deftitutijad eum ve nire nequeunt. Vt autem aliquis veniat, amp;in Chriftum credat, in foh coeleftis fui partis gratia loh.ibid- repofitum docet : Omne, inquit, quod dar mihi i7.38.39. Pater,adme veniet, amp;nbsp;eum qui venir ad me, non eiiciam foras: quia defcendi de cœlo, non vt fa-ciam voluntatem meam,fed voluntatem eius,qui mifit me. Hæc eft autem volqntas Patris, qui mi-fit me, vt omnisqui videt filium,amp;credit in einm habeat vitam xternam,amp; ego refufcitabo e.nm in nouiffimo die. Et paulo poft, Qu,i manducat mea carnem, amp;nbsp;bibit meum fanguinem, habet vitain æternain, amp;nbsp;ego refufcitabo eum in nouiffimn die. Adhiicne in tamclara amp;■ perfpicua doélrin^ Chrifti luce cæcuties cum tuis fociis, Scarga, variis fcholæ tuæerroribus aétus , manducatio' nem aliquam carnis Chrifti, qua: fidem non re-

guidnam Sed in cæca quxda vada Scholafticoru tuoru tC. eicscet. , . . nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r r

■ê,nec vUam viam,quÇ te ad portû falutis dediicat inuenire queas. Quare ne fuum honorem ac glo-:iam Chrifto vendices , hdem in eum oppugnare pergis.miniméquc ad vitam çternam fufficientem effe perhibes.Non propterea enim,inquis, fola fides ad falutem obtinendamfufficit, quia Chriftus ” cixit ,qui credit in me habet vitam xternam, qnï- ” do amp;nbsp;prxceptorum Ghrifti cuftodia adfit creden- ” ti neceffe eft,quæ amp;nbsp;facramétorum vfum includit.-” iuxta illudjBaptizantes eos amp;nbsp;docentes feruare o-” mnia,quïcunque prxcepi vobis .Diftinaè igitur, ’* inquisjfaluator de fide quam docuit, amp;nbsp;de corpo-” ris fui manducatione, quam in Euchariftia infti- ” tuitiloquutus eftjcùm fidelibus amp;nbsp;in fe iam credé ” tibus Apoftolis fuum fe corpus ad manducandum ” daturum promifit; panis, inquit, quem ego dabo, ” caro mea eft prq mundi vita.Cradebant Apoftoli, ” inquis,amp; tarnen corpus Chrifti nec dum mandu- ” cabantjpromilfum enim turn, in fola veto ilia vl- ” timacçna exhibitum hoc fuit beneficium. Credüt, ” jnquis,amp; nunc Gatechumeni, fed corpus Chrifti ” non manducant,imb ab illius etiam afpeétu in di- ” uinis myftetiis arcentur. Cuius eft obfecro grati- ” tudinis nouum hoc amp;nbsp;immenfum beneficium cfi ” fide confundere? Quid enim Chriftus Apoftolis ’’ fe daturum reciperet,fi iam hoc credentes habue-’’ re? An Uberalitatis eft dare id quod habetur,8e ha ” beri femper fine nouo beneficio fola fide poteft? ” Hxc quidem tua funt, Petre, verba 8e multa alia ” fubfequentia his fimilia, qua: non fine fummo re- ” petij_ faftidio, vt quxcralfam fimul infcitiamSc meram impietatem redoleant. Magnæ enim eft ignorantiæ, Se ftupoiis non ferendi, fidem in Chriftum à Spiritufanéto diuellcrc , amp;nbsp;in quibus pw fidem habitat Chriftus , à fruôlu fanftifica-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tff, «ij.

Chriftut tioniseos exclijdere. Nçrn fol um enim Chriftuffi no lolom faâum nobis iuftitiamjfeJ amp;nbsp;fandlificationem do ftra'ftd'fic Apoftolus, vt nemini iuftitiam Chrifti impu-fanftifica- tari oftendat,quin fimiil à Spiritii fanflo regenera tio e(t fa tum,etiain frlidlu fandlitatis amp;: innocentiæ polie-* fanaf vT ftatuac. tarnen ita femper lixc coniundU uenduin flint ,vt nihilominusPaulusalterum ab altero di-ftinguat j fandtificationis quidem fux frudtum fi-lt; deles ita recognofcunt, vt totanj interim iuftitia non in feipfis,fed in Chrifto ipfo,qui folus pecca-ta noftra expiauic, amp;nbsp;obedientia fua coram Deo iuftos reddiditjfolicite inquirant,

Quoufqueergo tu de tua fide inform! cum tuis Sophiftis niigari perges^Sc Chrifto obludlari vita æternam fidei promittenti non defiftes?Non enim fides opera bona répudiât, qux tanquam pia mater gratiflimum fuum foetü recognofcit : non fa-cramentacontemnit j quibus tanquam gradibus ad caelum alTurgitjueque tarnen in operibus aut in facramentis, fed in fololefu Chrifto filio Dei vi-Hentisfalutem conftituit. Hxc verb beatitudinis Matth 16. aeternx compotes reddidit Apoftolos,quando Petro omnium nomine earn confitenti-, non terrenö amp;nbsp;caducum, fed immortale propofuit præmium. Tu autem fide Apoftolos inftruisjSc fpc xternæ hj reditatis iilis adimis j cum ante extremam illam Chrifti cænâ,corporis Chrifti minime eos partici-Apoftoli pes fadlos fuiffe confidenter afferis. Nä fi verü eft, ftatini at- quod Chriftus diuinafua vocetcftatus eft,nemine didcrult habiturü vitä,qui non-manducauerit carnem nea iuftifican biberit fanguine eius^profedlo vita æterna priua-funt quä tos,nec ante cxnä fuiffe iuftificatos res ipfa coar-oxnrp«- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerint inftificati, amp;nbsp;in filios

ticipcs Dei cooptatijpoftquä infiliü Dei credidiffent,to-ftün'cnt. hesipfe Chriftus teftatur.-Quale eft illud; Vos mû di eftis

CoNTKA Scargam. r ib' t. 825 di eftis propter fermoncm.qué audiftis ex me.Va-niffimum ergo 8f impiumtuum commentum cft, qui corporis Chrifti ante cxnam eos participes fuifle ne gas, amp;nbsp;fidem veram in Chriftü alicui tribuis,quem ab efu corporis Chrifti arceas.

Atenim,inquis,fidelibusia amp;nbsp;credentibus A-’* poftolis fuum fe corpus ad manducandum daturü ’’ ptomifit.ciim dixitjpanisjquê ego dabo.caro mea ” eft pro mundi vita,idque demû in extremafua cç- ” napræftitit.Tu vero confidente quandâin corrû-pendisfcripturisfanftis oftentas audaciâ, quifer-monem ilium Chrifti ad Apoftolos,amp; no ad pix-frados ac incredulos ludxos habîtum fuiffe cona-lïiinifceris.Illi enim cum Chrifto litigabât. amp;nbsp;car-nalem corporis Chrifti mäducationemfomniätes, durum illius amp;nbsp;abfurdumeffe fermonemcrimi-nabantur.Chriftus autem carnem fuam,panem fci licet ilium cxleftem 8c viuificum ad immolâdum proredemptione mûdi daturum fe promifit,amp; fide ac Spiritupaffioni, mortique fux communicâ-dum effe infinuauit, ftultamque illorum opinioné de carnali corporis fui efu refutauit.Falleris ergo, totóque cælo erraS)Petre,qui tune primum corpo lis Chrifti efum Apoftolis fuiffe promiffum.ac de mum in extrema Chrifti csena exhibitumprofitc-ris.Apoftoli enim quo primum temporeChriftum filium Dei viuentis agnouerunt, iliique pet fidem infertifuntjiam turn corporis fanguinifque eins participes faóli.in extrema demum exna facramé-tum tantç rei perceperunt.communionémque fuä amp;nbsp;coniunftionem cumChtifto externohoc aevi-fibili fymbolo vere confirmatam fenferunt.

Quod aute tu de Catechumenis dicis, illos ni-mirü credere perhibensjneque tarne corpus Ghri fti mäducareÄmo ab afpedu eiia illius aiceri aff

ueraSj id quidé citra oinné abs te dicitur rationc-Nani qui olim fueriinc aut nunc funt Gatechu' menijhi in duos ordines diftindi, aut ex gentibuS Catechu- conuctfi recens in Eccleliam recipiebantur, aut Tuo'o'lùn fidelibusnatiiurcgratuitxaJoptionis amp;diui' geneia. næ promifiîonis per Bapcifmum Chrifto confect’ bâtur.Illi ergo quamdiu in primis Chriftianæ re' ligionisrudimentis infticuebancur, non ante ptu fidelibus agniti funt,donee benecdoóli, extern’ oris confeflione fe credere in Ghriftum profite' renmr.Nonmirum ergo,fi ab afpeólu ctiam diui' norum myfteriorumarcercntur,qui neque ad Ba' ptifmum ante aeditam fidei confeffionem admit' tebantur.Fides ergo requirebatur in his, qui paif' ticipes corporis Chriftieffe volebant ,vtfine qu’ nec Chrifto infer! ,nec facramentis cum fruétu a' liquo initiari potuilfent. Ita vero quod pro tead' duxifti argumentum,te ipfum oppugnat,amp; quolt;l fidem à communione corporis Chrifti imprudeU' ter diuellis,abundc redarguit.

DeInfan- Quod autcm ad infantes fidelium attinfet, eoS tibus fide graciiita DeJ promiffio in gremium Ecclefiæ ad' mittit,amp; Chrifto per Baptifmum infertos, in cot' pilfque eiusmyfticum cooptatos à communion« veri corporis eius minime excludit, quauis per t' tatem iudiciiq; defedKi,nec myfterium extern! a’ vifibilis element! !ntell!gere,nec commode pet«! pere poffint. Reóle itaque fcntic Auguftinus, qU* infantes fideliu mebra corporis Chrifti effe reco' gnofeitjineo tame deceptus,quod facramentu «' ria vifibiliter infantibus, poftquâ baptizat! eflentj diftribui voluit.Sufficit enim illis, quod gratuit’ De! eleótione in filios Dei 3doptati,8c per baptip mum àSpiritu fanólo regenerat! certam hæredi' tatis fpem à Domino expeftant, non cum adol«' uerint

Contra Scakgam, lib. l 827 uerint facramentum corporisChrifti repudiaturi, fcd tanquam cei'co arthabone amp;nbsp;figiUojfidem indies in eis ctefcentemjmaioraque fubinde incre-menta capienterrijobfignaturi. Abfit enimjvc im-matuca morte eteptos, xternx damnationi illos adiudicemus , aut à communione corporis Chri-lli, eb quod vifibilis Sacramenti compotes elTe non poffentjeos repellamus.

At enim Scarga fuperuacaneatn , ac prorfus “ An mJ înutilemEuchariftiæ inftitiitionem fore pronun-‘Z. ciacjfi manducatio corporis Chrifti fide perficia-lt;i chrifti tur,amp; fi obtinuerit hoc dogma fàcrilegâquc,fient “ per fide ille vocat,fententia,facile impium quemuis diftu rumiquidmihi cum pane amp;nbsp;vino? quid cum con- « vuihe-fecratione myftica panis amp;nbsp;vini’Si amp;• in carnibus “ fuita. amp;nbsp;in pomis,8c in omnibus denique efeis hçc mi- “ hi figna manducationis conftituere , 8c fide fola “ Chrifti corpus manducare,vbi 8c quotiefeunque “ libuerit, poffum ? Refte tu quidem impias iftas “ voces homini impio tribuis, quæ nemini etiam nifi impio in métem venire poffunt, qui nec quid fides in Chriftum fit,nec quis Sacramentorum v-fus,intelligat,8c vana aliqua confidentia turgeat. Sed qux Chrifti vetae funt ouesj verique 3c vnici paftorisfui Chriftivocemaudium , nunquamin tarn fcelerata verba prorumpunt,8c quod falubti-ter magnóque cum fruftu à Domino Ecclefiæ in-ftitutum feneiunt,id cupide ampleftuntur. Nec verb quifquamjoifi fceleftus, fummaque audacia 8c impietate fretuSjiftam fibi vfurparet licentiam, 8c noua Sacramenta ex pomis aut nucibus fibi eonftitueret, Chriftóque fuum honorem ac diui-nitatis potentiam eripere tentaret. Soli enim return omnium creator! iftud competit Deo,vt ex profanis elementis 8c corruption! obnoxijsSa-

cramenta gratiac fux iiiftituat j fpirici'ifquefanß* inftiumenta efficiat,qiiibus ille cæleftis amp;nbsp;immoT talis vitæfpem in anitnis fidelium exufcitet.Qua-recumamp; hocEuchariftiæ facramentum täquani certum amp;nbsp;indubicatiim coniunftionis fidelium cum Chrifto fymbolum fit à Domino inftitucumj adeo non fuperuacaneum effc omnes fideles fta-tuuntjVttanto auéliorem amp;nbsp;conftantiorem vnio-nem ftiam cum Chrifto fentiant,quanto magis cX legitimo ac frequenti Sacramenti yfu in eis Tapan sCrefck amp;nbsp;augefcit.

fidei au- Sed non miror ego nulla te fidei incrementa ginenta poftulate, quando fine vllo Spiritus fanóH adiu-nonpoftu iurnento haberi earn pofiTe exiftimes : nec vero Chriftum ea fola percipi, fed ab ipfis exhiberi Sa-dramentis carnaliter ore percipiendum abfque vl la fide imaginaris. Ita verb omnes quicunquc os afferuntjquamuis impij ac fcelefti omnique fide vacuij corporis Chrifti fecundum dodrinam veftram participes elfe poffunt, cibiimque ilium infolamvitæ sternx acquificionem propofitumji acternæ damnationis inftrumentum agnofcere co guntur.Sed procul abfic à mente piorum omnium facrilega ifta opinio, vt qiiouis alio inftrumento præter fidcmcorpori Chrifti communicari pofte iudicentjSe qui compotesChrifti fadi funtjvt eos domicilium Sathanæ,Sr non potius templum Dei viuentis efte ftatuant. Qiii enim credit in Chri-ftumjamp;qui manducat carnem amp;bibit fiinguinem Chriftijhabet vitam a:ternam,vt nec fine fide mä-ducarequifquam Chriftum valeat j nec qui manducat , æternx damnationi fubiacerepoffit Hxc verb cum ore ipfius Chrifti, qui folus eft veritas, prolata audimus,num tibi coutrarium dicenti,amp;' vana quadam garrulicate perftrependi fidem ha ?.

CONTRA SCARGAM, LÎB. T. 8:9 tebhnus’Tu enimfumma quædatn amp;nbsp;noua beneficia per Euchariftiam conferri dicis, quæ habeii per fidem non pofiTunciEc quetnadmodum fine ba Scarga de ptifmo renafcijita fine Euchariftia corpus Chrifti «rentisfa manducari non polfe loqueris. Sicut enina, in-quh,non fides, fedBaptifmus eftregenerationis ,, vterus, ira non fides fed Euchariftia manducatio-nis corporis Chrifti eft menfa amp;officinaquçdam, „ ad hoc ipfum à Domino inftituta,vt in ea non eX- « tra earn diuinus ifte cibus fumatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

Audio quidem,Scarga,mulca te deblaterare,amp; »-6«“»*« noua quædamaxiomata proponere,fedquia nul-lo certo nituntiir fundamento,amp; tanquam inanes foni in acrem fparguntur, pro nugacibus fabulis cunóla hæc reputo-Quæ enim, obfecro,tu maiora nobis beneficia,qux excellenciora dona comme-morabis præ his, in quorum poffeflîonem nos fides inducit,amp; lt;|uarum certitudinem fpiritus fan-dusfolus veraefidei Architeèbus in cordibus no-. ftrisobfignat?Nos quidem,teftâte Apoftolo Chri Ephef 3. ftum habitare per fidem in cordibus noftris con-ftantcr credimus,amp; cum Chrifto fimul donari no bisfapientiam,iuftitiamjfanâifica^ionem,vicâm-que aeternam infallibiliter afferimus:tu auté quæ fublimiora iftis agnofcis beneficia, amp;nbsp;qux per Sa-craincntafine fide conferantur,vclim commémorés. Sed quia nihil habes quod recenfeas,fatis te folo pollicitorum munere perfumftum putafti, cum quod donares non habuifti. Ego vero frau- Papanqta dem fubeftcpollicicis tuis denunciOjSc pro falu-tari cibo toxicum te propinare incautis omnes ad „a. Rïonitos elfe volo. Nam qui line fide ad Sacra-™cnta accedunt,amp; picrate vacui à fpiritûque fan ito non regenitijin eis falutem venantur,ifti facra Dominiinrtitucaindigne profanant, amp;nbsp;teftimo-

i.Corint. nia diuinæ contra fe iræ vfurpant. Longe erglt;^ «’.Î7-38- aliter quàm tuDiuus admonet Apoftolus,vt pro' bet feipfum homo, amp;nbsp;fie de illo pane edat, amp;nbsp;calice bibat:Nam qui indigné manducaueritjUi' manducat amp;nbsp;bibit.Baptifmus verb deiuhil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;externa pietatis laruan”

prodeft. finevera ac fincera inGhriftum fide oftentant'' Ado.8.20- bus,adeó nil prodeft,vt Simon ille Magus tamcn* baptizatus, nequitiæ tarnen amp;nbsp;impietatis àPeif® fuerit accufatus, quia cor eius reólum non eff^' coram Deo. Oftende ergo quæ te fcriptura do' cuit,non fidem fcdBaptifmum regenerationis e*' fe vterum:non fidem fed Euchariftiam manduo?j tionis corporis ChriftielTe officinam. Vtqu’. cnim quæ fidei fcruiunt,amp; iHi amplificanda inft*' tuta funtjtu à fide aiiellis, amp;nbsp;quae perpetuo ne^ coniunfta effe oportet,diftrahis ac laceras’Peri”' de enim agis, acfi animam à corpore fepares gt;nbsp;nihilominus ipfum corpus viuere perfeprçdic^^'

Saerjmen Sacramenta enim à veteribus non alia ratio”^ terTbus*^ vifibilia difta funt,nifi quod promiffionf'” v^eibaviü gratis quafi oculis fpeftandam proponunt, bilia dicä des de certitiidine beneficij Dei confirmatajt^n' *quot;'• to maius robur capilt;it,amp; minimè fluóluans in miffionem Dei tuto recumbat.

Scarga Fa Tu autem vt cum patribus antiquispugnare^ trum ad- cflendasjongè melius amp;nbsp;fiuóluofius prsdicatio' uexfarius. jjg verbi Dei,quam per muta elementa excitad exerceri fidem prsdicas:hunc nimirufii honors”' Sacramentis tribuens, vt verba effe vifibilia ciH* fanda ilia vetuffate agnofeerenolis, fedmuta lementa voces. Ac rede tu quidem,qui de tUJS non deChrifti Sacramentis verba facis. Vefira^ nim facramenta adco funt muta, vt verius raDä’ Seriphias omni voce carentes ilia dicerepo®’ quàm

Contra Scargam,hb. i. 851 quàm facia Domini inftituta,quae cum verbo Dó mini, amp;nbsp;clatapromiffionis voce ita funt fempet coniun6ta,vt nihil oculis fidelium exhibeat,qtiod lion auribus fimul inionent, ac peftoribus inftil-lent. Nos ergo non infer io ti ordinegt; quàm verbum Dei eft,ilia reputamus, quandoredemptoti amp;nbsp;faluatori noftro ita confulere imbecillitati no-ftrat vifum eft,vt redemptionis pet cum faftxbe-neficium non tantum in vetbo nudo nobis offer-retjfedfacramenta etiam promiffionifux diuinx tanquam figilla apponeret. Et quia vnicus eft redemptionis noftrx thefaUrus , nimirum folus Chtiftus Ielus,ip(um tarn in verbo oblatu, quàm in Sacramentis exhibita vna femper fide,nec alio quouis inftrumentorecipimus, fanftiffimóquec-ÏJco° ius corpori.vt iuftitiam ex co amp;nbsp;fanftificationem Dei v«-hauriamus,nos commifeeri credimus. Nec verb quia in.verbo oblatusjverè ad iuftificationem no °

' ftri Chtiftus recipitur,ideo Sacramenta,vttu fal-fb putas,fuperflua amp;nbsp;non neceffaria funt iudican-

* da,quando gratia Dei tanto illuftrior apparet, 8c I* in certiorem xternx hxteditatis fpera animos quot;nbsp;fidelium inducit, quanto pluribus notis Secertis gt;' return documentis earn Dominus teftatam nobis

Sedtibino videtur liberalitatis effe date quod habetur,8c haberi femper fine nouo bencftcio fo-la fide poteft. Tu veto ehriftum,qux tua eft au-daciajaccnfajac reprehende, quitenullo videtur afficere beneficiojiberalitatémque fuam in te de clarare,vbi tu nullam agnofcis,nec quicquam prç terea accedere ad cumulumiudicas. Atnosta-'* metfi non ncuum , maximum tarnen agnofeimus illius in hoc Sacramento beneficium, 8c nullai vnquam fatis dignas pro tarn eximia bonitate

} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i

poffiimus illi agere gracias, qui quod femel in nO' bis falutis inchoauic opus,id ad extremum perfc' quiturjamp; qui fidem vacillantemjac variis fathan? tentationibus concuflam,ita corroborât amp;nbsp;confit matjVteam tandem opprimi non finat, fuperio' remque omnibus nequiffimi illius hoftis confi' liis efficiat. Sic enim in communionem corpO' ris fui fandi fémel nos admifit, ficque fe partici; pandum Chriftus nobis tradidit, vtnifi peren”* fuo nobis adelfet auxilio, facilè tanto nos fatha” priuare polfet thefauro. Non ergo tam fccurC’ quod tu facis , de fide gloriamur, vt non multi« fubindcadiumentis à Domino opus habeamusjS^ perpetuo vocem illam ingeminantes ad ipfum cM memus ; credimus Domine, fed tu adauge fide”* Tro fide« noftram. Ita verb Sacramenta non fuperuaca-incrcmen nea, fed neceffaria amp;nbsp;falutaria fidei noftræ adiU' dura^***' Jnenta fentimus, amp;nbsp;proƒolumnis ac fulerisqui' hue.ij-s- bufdam fidem fuftentâtibus meritb reputamuS» ne ilia tot fathanæ infidiis amp;nbsp;fraudibus impetitî corruatjegentéfque ac nudos amp;’omniiuftitiafpo' liatos relinquat. Ac propterea facramentum EU' chariftix^non noui alicuius beneficij caufa,cuiu« nos Baptifmus participes non redderet, vfurpa^ musjfed corpori Chrifti femel infertos,amp; fangui-neeius ab omni peccato cmundatos altero fym* boloteftamutj fidemque cordibusnoftrisàSpiri' tu fanóho femel inditam J hoc alimento viuifico fubinde reficimus.

IdemÇhri It” veto non alium in Baptifmo, alium in EU' ftus in Ba chariftia,lèd vnum,cundémque Chriftum in vtto Euchari^ Sacramento percipimus, nifi quod diuerfi« jjjj, fymbolis amp;nbsp;alio ritUjfic fcrente Domini inftitu-tojfalutem ab vno capite Chrifto in omnia corporis elus membra defluentemjobfignamus : Ac -•

Contra. Scargam, lie.t. 855 proptetea non fuperuacaneum alcerum fymbo-lutnjquando fic placuit Domino,fidei amp;nbsp;faluti no ftvaeconfulere,reputanUiSi Nam fi fupcrfluumRefutatio ideo exiftimes,lt;^uod vniuSjCiufdemque corporisargumcti Chrifti,cuius inBaptifmo compotes fadi Cornus, nos participes reddat, tanto magis fuperfluam 8c nu. minus neceffariam crebram Euchariftix vfurpa' tionem iudicabis,cùm vnum femper corpus Cbri fti nec multiplex manducandum , vnum femper fanguinem bibendum fidelibus offerat. At fi negate non polTis erebetrimum Euchariftix vfum maxime elTe neceffatium,cum tame femper vnum manducandum proponat Chriftum, noli fuuliter 8c inepte argumentari, Euchariftiam fuperuaca-neam futuram,fi non alioquàm quodpcrcipimue inBaptifmo,nos afficlat beneficio. Quare quas bic ex triuio limilitudines adducis,8c inepte rhe-toricarisjVt magnum difcrimé ranone doni,quod nobis impertit Dominus,inter Baptifmum 8c Euchariftiam conftituas,ego ne refponfione quidem dignas ludico. Vanitatem enim 8c meras nugas cunfta hxc redolent,qux nullo fcripturarumtefti monio comprobantur, fed temete ab hominibus excogicata in medium proferuntur. Vtquide-nim attinet fruftta tempus petdere, 8c in fingulis tuis argutiis recenfendis 8c confutandis immora-n,quando prxcipuistuis argumentislabefaäatis omnes cauillationum inanes bullx vlttb eua-nefcunt?

Vndenon poffum fatis demirari Francifci iufdam T urtiani, ex eadem focietate tua lefuitica igfmiicus Monachi, fummam quandam importunitatem,monach’-qui toties me viûum abs te clamitat,8c ad apho-niaan compulfum gloriatur , quoties non omnia tua attingo, 8c ex fuperioribus non obfcutè refu-

8^ D F. F F N s. COFNAÉ ' ■•tat3,filentio prætereo. Ifle enim prancifcus librô* fcorfim in Italia vfquè edico me acriter impu-gnat,amp; cùin viribus tuis fortan diffideret, qiiam- '^.| iiis viéloriam tibi tribuit j ipfc pro te in arenam defcendit, nefcio qnem tcrrorem procul mihi oftentat. Ego verb gratulor libellum hune eins, dmn hæc ad te fcribo, opportune in manus meas periienifTe, vt quam nihil in eo fit praefidij 3 qui a-cremquendam tibi fe profitetur liefenforem , o-innes fani net peititus àveritate auerfi cognofeât. Dabb'enim oper.im,auxiliuin ab eo impIorans.cU ius veritatem , reddente mihi teftimonium con-feieutia mea,tuendam fufcepi,vt vana falfaque o-mnia,quæfcribitis ambo,elfe appareaut. Neque enim in tenues ingenij mei refpicio vires, non e-xilcm meam ac pene nullam intueor doftrinam, fed in eum vnuin totam métem defigo,qui pro ve ritatefua pugnantibus daturum fc eos promifit, idquetarn multis argumentis omni temporèlucn Matt. IO. lentè comprbbauit.Sit faneTurrianus vir doótifli ’S- mustfit magna reruin omnium, amp;nbsp;linguarum co-gnitioneinllruófus, ficuti videri vult, qui toties infcitiam,linguaeque Sr LatinxSe Græcæ imperi-tiain mihi obiicit, fed quia quod Ifultum Dei eft, omni hominum fapientia prudcntiuseft,adeb cait fas meæ non difhdo,vt in hac ftultitia me omnino fuperiorem futurum certb mihi pollicear. Eft ta-. , men quod gratias agam Deo , me non ita penitus qùàlisVîii*” ligt;igua Latina barbarum fuiifejquin TurrianuS ptor. ea quæ fcripfi intelligerc potuerit,cilm ego econ tra,vt ingenue fatear, non omnia fcriptorishuius difertifiimi firn affequutus. Ita enim perplexè ali-quandb fcribit,amp;rem itiuoluit,vt fatis attentus e-tiani, non femper quæ fit eius mens Sc conülium dcprehédcrequeat.Sed non culpa fortaffis ipfius, vsriin»

V'stùmtypographi vitiotam hiulca exiftic oratio, qui vt fimiles habeant labra laétucas, tot fevè mé 'i dis amp;nbsp;erratis,quod autor mendaciis libruni fuum ’ confperfit. Varum enim erat grauiffimo huic fcri-ptoti vanifllmumboc trâfubftantiationis figmen-■( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum aftrueve ,niiï me prxterea calûniis cneraret,

amp; falfo mihihæcjïl quibus omnes mei fentus ab-'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;horrent,tribüeret.

’ Sctipferam ego tion obfcurè ita duas naturas in Chrlfto fecundü fcripturas,8c perpetuum Catholics Ecclefii confenium me agnofcere, vt vnione hypoftatica ftnt vnits , neque tarnen confufe aut inuicem petmutatx.Sed quia dum Cypriani quan dam fententiam contra me produélamrepeco , öc ca verba vfurpoÇficut in perfona Chrifti fola hu-manitas videbatutjdiuinitate inuilibili 8c vetè ta men illi affiftenteydle bxc in calunrniamrapit 8c ex vocabulo alftftentix me in hçrefim Pauli Samo fâtêni,8c Theodor! Mopfueftienfis prolapfum fin samofaic git,quafi nimirum duas ego naturas fola habixu- nianç vo-dine beneplaciti 8c dignitatis in Chrlfto coag-^^J^“^^' . mentatas,8c non vnione hypoftatica vnitas affe- ‘ rerem. Ego verb non alio fenfu illud vocabulum vlurpaueram,nifi quod humanitativifibili diuini-tatem inuifibilcm verb affiftentem fcribens,.Gon-iunótionem illamfirmamSt indifiblubilem dua-rum naturarum in vna perfona Chtifti intellexe-rim.Quare fi candide ac fyncere T urrianus agere vellet,nó debebat in verbo minus jppriè à me ditto infidias ftruete,8c cótramentë ac fententiam meâ, qui bene ex.fcTipto meo perfpetlâhabebat, mepernlciofi acpeftilétis etroris infimulate. Sed. hscats,8c vfitatû quoddâftratagemahoftiumve-iltatls temper fuit,vt hominê infermone capere iludeantjcui nulluvcrum crime obikere poftunt,.,

Turiii- Abeaderh autem mentiendi licentia, Turrîa* nusex e- nus meus meMiniftrum (nimiru Ecclefiallicum) illuftriffiiiii viri Nicolai Radiuili PalatiniVilnefis cieiiafttcu ac deceptorem vocac, cujus cum nunquam Mini-fecit- fter Ecclefiafticus fuerim,ne deceptor qiiidem e I fe pocuerim. Ego enim ferè à puero in aula Prin-cipis huius educacus,ac ciuilibus negotiis fempcf occupatus,ad miniflerium docendi verbi Dei? vt taoto oneri imparjuunquam vocatus fui, amp;nbsp;nunC rem familiärem procurans,vocacionique meæ fef uiens,quam equeltris ordo in genre noftrarequi-litjdocendi munus non raihi vfurpo.Haber enim Palarinus Vilnenfis,haber Vilna,haber Lirhuani^ fuos miniftros,quos cum tu deceptores voces,ilH veritatisEuangclicx fideliffimi prxeones, Sein plantanda vinea Domini fortes operarij, re Tut-riane mendacij,tuófque focios palam coarguunt» staniflai v^us verb Stanillaus Sudrouius Ecclefiæ Vilnélis Viln^fis ^iii’^ter, ram excellentis doftrinæ EuangelicX» f ccleßx pietatifque laudem in hac genre aflequutus eft,vt fummo conatu Sathan per tuos focios aedifi' cat, ille virtute ac potetia fpiritus diuini fuffultus cuniSa demoliatur. Non enim ex peftilentibuS Scholar tuæ magiftris, non ex quarftionum curio-farum immundo pelago,non ex fordidis fermoni-busdifcipuli de tempore, amp;nbsp;inquinatiffimisPo-ftillariorum Iacunis,turbidas falfae doôtrinaefçccs haurit,fcd ex. limpidiffimo verbi Dei fonte dul-ciffimis guttis aquæ falientis in vitam aeternam p® pulum Chrifti perfundit.

Hos ergo viros amp;nbsp;lingulari vitx innocentia ac pietate præditos,8e in vinea Domini perpetub la-borantes,aEftumque diei patienter tolerantes, nc quaefo vos lefuitæ,omnis laboris expertes , turpt' que Otto diHuentes, Segrajis alienum panem tao-quain

Quatn mutes deuotintesjunalediftis vcftris inccf-fite,neque tam proteruè virus acerbitatis vcftrx in homines immetentes effundite.Nam illud qui-demomnemfupetat audaciam humanam amp;. im-pietatcm,Turriane , iudicium fibi Dei vendicare, amp;nbsp;qui exhac vitafœUcitèvexccffetunt,illos ovcq 8c xternx damnationi adiudicare. Sic enim tu de fanttiflimis illis viris, excellenti dotlrina, infigni pietatcjfingulariquevitæ integritate omnem in-uidiam facile fuperantibus, de Caluino nimirum, putes im Zuinglio,5cPetro Martyre iudicium tuum fers,vt pi® captt. eosiamatdere in inferno pronunciare non exti-mefcas.Quidtu omnipotenti Deo,homo audacif-fime,reliquum fecifti.^Quid vnico illiSc fupremo ®tnnium iudici referuafti ? quitibiiftam potefta-temin feruos Domini,cuifoVi illi ftant aut cadut, iudicium vfurpare non erubuifti ? Nos verb qui infinitam Dei mifericordiam inhominibus ab ex-tremo cxitio in vitam rcuocatis,contemplamur, qui fummam eius benignitatem in recipiendis peccatoribus intuemur, ferre condemnationis in aliquem formulam nobis minime permittimus, De illis auté, qui in perpetuis laboribus 8: çrum-nis,promquétes glotiam Dei, vitam traduxeiunt, qui omni faftuhuius mundi fpreto,omnique luxu 8c otio reietto , totos fe ftudio pietatis ac innocently dediderût,certam fpem concipimus, quod «tern« quietis 8c felicitatis gaudio fecuri per-fruantur, abfterfaque omni lachryma ab oculis corum,pcrpetub tviumphent.Ne in eos igiturtam dutam exerce,Turriane,cenfuram, fed corruptif-fimos potius vniuerli cleri tui infpice mores, 8c (i potes,caftiga,in meliorémque fiugem iftos Syba-ritas 8c delicatos Alcinoos reuoca. Ac in primis regalem illam louis tui fedem Roma, (cortationu

Roma matrem cum Baptifta Mantuano accufa, quæpf®' iuxta Ba- fligatoomni pudore ,falt;Sa eft tota lupanar gt;rel'' quafque omnes Italicas vrbestam venenato affl^' Mantua-’ . A . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -g

num^cor tu inrecit,vc Sodoma lam orGomorrha minu^p^t tationum iHis peccafle videätur. Sed hxc fruftràforfan que-rimur , vófque fruftrà ad aliquem pietatis amp;nbsp;religionis fufcipiendam curam adhortamur, qu^' do id veftrum poftulat inftirutum , vt quæ oniB^* iiaôtenus errata in Ecclefia deplorauerint, amp;nbsp;riam reformationem communi voce poftulau^f rintj vos homines ingeniofi, amp;nbsp;præclari magilW’ Cmnibus Loiofæ infignes difcipuli, nullam reformation^” r3p1ft1stej.gqyjj.3fj5, f3jj,tj.,ique ac decentertotam Hieraf' nem^Ro chi^m amp;nbsp;religionem in Ecclefia Romana conft*' manxEc tutam clamitetis. Quare omni fpe pœnitenti;’^ ek-fta^op veftræ nobis adempta, vos iudicio Dei relinqu’’ foH lefui-™“^’-^ huncfolumvt difcernatcaufamfuam,^ tæ aduet-indubitatum veritati fùæ præftet teftimoniuni’ fantur. vobis iudicem ferimus.

Verùm vt ad propofitum redeam,cùm fupefi”’ fatis perfpicuè demonftralfs videar , ita nos fidem cum Chrifto coniungi, amp;nbsp;pèr baptifiiid'” vniri, vt iuftifiçationis amp;nbsp;fanétificationis noftf”

fiuftum ex eo in nobis habitante , amp;nbsp;fpiritu ft”' óhofuo végétante femper percipiamus : nec.tu”^ demum corpori amp;nbsp;fanguini illius communie^' mus , quando facramenti Euchariftiæ participa’ efficimur,ipfum etiam audi Auguftinum,qui tot*' dem verbis earn tuetür fententiam. NulUeß

) alï^uatenM amb'tgsnâuin-,tiinc vnum (jHC fldeliHm corporii,Çangiàntpjue dominici (ipemfieri) lt;juandoin Ba^tifimaremend^rumChfr fit efficitur, nec alienari ab tUiwpanie -, caltclfi]^^ confhrtio-, eiiamfi anteejttam panem tUnm corficd^’ iß caUcem bibat ) de hoc fiecalo in vnitate corporgt;^

Chfifli conßitM abfcedat- Oftende obfecro,Petre, quomodo tua paradoxa cum hac Auguftini fen-tentiaconciUabis ; aut num etiam Auguftinum pro tefacere, amp;nbsp;nobifcnm pugnare clatnitabis? Tu enitnnimts temerè ac futiliter,dn hancerum-pis vocem ; Sine Euchariftix Sacramento nullo protfus modo,verutn amp;nbsp;reprxfens Chrifti cor-pus , quod ilia tantum continet atque exhiber , à quoquain manducari poffe. Atqui Auguftinus diuerlum docet,amp; omnes fideles in bapt'.lmo cor Aug^'“ poris amp;nbsp;fanguinis Chrifti participes fieri afferit; nocxdia Tuum ergo paradoxon tanquam abfurdum cimus,amp; diuo Auguftino cumfcripturis fanftis ’ confonanti credimus.Nec tu adeb diuerfis 8c re-

pugnatibus inter fe fententiis vnum 8c eundem fenfum vnquam aftinges.nifi fortafsis vnam in alteram,qux veftra eft audacia ,ttanfubftanties, 8c fic Auguftinum pro te ftare oftendas.

At verb., liquid mentis haberes,nec paradoxis fcholx tux dementatus effcs , vel ex hoc Au-guftiniloco commode difcerepoteras,qux man-ducandi corporis Chrifti fit ratio , amp;nbsp;quàm nihil attineat externa elementa in ipfum reale corpus 8c fanguinem pcrmutari,vt fic demum oris inftru mento corpus Chrifti pcrcipiatur, amp;nbsp;carnalitet cum corporibus noftris, fecundum opinionem m Eaptif veftr^m permifceatur. Sicnim omnes fidèles etiâ mo nil o ■ tum cum baptizantur participes veri corporis 8c quot;i P*'“* fanguinis Chrifti efficiuntur,cum tarnen nihil re manducent, profeétb mens Iola 8c anima fide- corporis lis aSpiritu fanfto regenita, corpori 8c fanguini

Chrifti cbmunicat,8c inipfis etiam externisfym- p,; p„tici bolisfeipfam hoc cibo viaifico , non ventrem fa- pesreddi ginat. Procul igitur abfit à mentibus piorum o-ihniuincarnalis hxc 8c cralfa opinio,qiix nonfo-

Jum corpus Chrifti cum corporibus noftris cof' poralirer mifcet,fed in eleinenta etiam corrnpti' lia,aut accjdentia terrenæ fubftanciæ vifibili in' dudit, vc non aliter percipi pofle corpus Chrifti’ nift ore 8c fub vifibilibus Ipeciebus conprehen' fum iudicet. Neqiie enim Chriftus in panem def' cendit, rieque corpus fuum natiiralitercum cor-ruptibilibus dementis conglutinat, omnisiam corruptionis expers , fedregnansin cælonosad fe per facramenta, tanquam per fcalas euehit, amp;nbsp;per fidem ac Spiritum fanótuni fuum fe nobis par ticipandum, ad ciufdem immortalis gloriae amp;nbsp;cf leftis patrix commiinionem tradittNon fine ergo caufa toties Auguftinus fidem non ventrem re-quirit, amp;nbsp;ad manducandum carnem Chrifti noO Rentes fed corafferre iubet.

Nec eft quod excipias ilium de fpirituali m«-ducatione corporis Chrifti loqui, quæ fidem rc' quitit J non autem de facramentali, quam diucr-fam à fpirituali eum agnofcere dicis. Nam etfi du plicem manducationem corporis Chrifti ftatuib quod neque nos diffitemur, ita tarnen facramen-talem amp;nbsp;externam oris manducationem vfurpan-dam docetjVt nccefl’ario fpiritualem copulandani cum ilia oftendat. Sacramentalis enim mandiica-tio in hunc finem àDominoeft inftituta,vt quam verè fymbola vifibilia corporis inftrumentis at-tinguntur5amp; ore in alimentum carnis percipiun-EïternsE tur,itaverè verum Chrifti corpus,verumque eius fymbolo-ftgt;nguinem fideamp;fpiritu in alimentum cxleftis rum parti vltx percipi oftendat. Nunquam ergo externa il-cipationi facramentalis fignorum manducatio à fideli-intenn , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ ■ i-

tei ipfius bus perficitur, quin intrinleca amp;nbsp;ipiritualis rei »-neceiia- pfius fignificatç femper coniungatur. Nudaaute

delibus amp;nbsp;Spiritu fanôo carentibus vfurpatur, nunquâhoc efficit,Yt corporis ipfius amp;nbsp;fanguinis Ghrifti participes faciatjcibumque Polis filiis Dei propriiijimpiis ac incredulis tribuat. Sicut ergo Sacramenti nomen non dupliciter à veteribus v-furpatur,vt aliquado pro folo externo figno acci-piatut,amp;fic facramentu are facramenti difcerna-tur,aliquando ante pro re terrena fimul 8f cçlefti, pront Irenæns Sacramentû ex dtiabus rebus con- irenxus ftare dixit, ita nimirû facramentale tnanducatio-^°p“^ né diiplicé merito dicimus, vnâ quidé externam, 4.cap .34. qua fola figna ab incredulis percipiuntur. Altera verb, qua fimul cum fignis amp;nbsp;rctû ipfarû fignifi-catarû Poli fideles participes fiunt, amp;nbsp;fie non vnâ tâtum parte fed integrum facramentû percipiût.

Inde verb non obfcurè cognofeere licet, quo dicendi modo fæpèAuguftinus ab incredulis etiâ infidèles corpus Chrifti manducari perhibet,per Metony-quomo-miam fcilicetfacramentale, qua nimirûcorporis^“^,“^'’ Chrifti facramentû,hoc eft externû fignum,nomé vcfcâtui. ipfiusreiaccipit,8c pro vifibili elemento vfurpa-tur.lta veto multoties à veteribus corpus Chrifti interramcadere, àmuribusarrodi amp;nbsp;incinérés ebuerti dicitur,quod tarnen non corpori Ghrifti, led externiscompetere fymbolis omnes fani per-fpiciunt. Nam dum facramentum pro vna tantum externa amp;nbsp;vifibili parte Auguftïnus vfurpat, propter fimilitudinem quandam, quam cum re ipfa fignatahabet, nomen illius accipere tradit, vc nimirum corpus Chrifti dicaturqubd facramentum fit corporis amp;nbsp;fanguinis, amp;nbsp;fides quod fit facramentum fidei. Quæ quidem Turrianus cum Scatga fuo gt;nbsp;quem tuendum fufeepit, dum non perpendit, amp;nbsp;incogitanterac ftolidè , quï me-rito diftinguenda exant, confundit, txanlTubftan-

841 DEPENS. COEN A E D. leruiticamp;'tiacionémque fuam pçrpetuo fomniat ,fit vt cun’ ^uâta\b fumma corporis Chrifti conturnelia , ipfum reue-?urïa 'i- ra amp;: ab iiTipiis,amp; à muribus manducari peuhibe; gnat. at. Atqui VC nihil fe habere commune cum ipl^ veritace,amp;diffentire ab orthodoxa veterum (en' tentia oftendanc, aliter amp;nbsp;I'acramentalem amp;nbsp;fp'* ritualem manducationem definiunt, ac diuifio' nem fpiritualis manducationis ridiculam ftatU' cnteSjipfifibi prorfus fatisficere nequeunt, Nai” quam nos duplicem facramentalem manducatio' nem cum veteribiis recognofcimus , vt vnami”' fidelibus competentem 3 alteram foils fidelibus propriam Sc cum fpjrituali femper coniunóbi” •Searga e- proficeamur : Scarga vnam Sc fimplicem efle alfc' bonisqiiàm malis communemß’ chriilum tuittin qua nimirum fub accidentibus panis Sc '1^ manduca ni ipfum reale corpus Chrifti ore manducandui” n conten ytfjque fufcipiunt. Spiritualem verb manducS' tionem,quam nos vnicam Scfimpliccm poniinUS» illc rurfus difcerpit,amp; duaseius fpeciesjpræter”' mnem rationé conftituit.Vnam enim prorfus trO' picam amp;nbsp;figuijatam agnofcit, quæ ad CoenaeD”' mini inftitutum non (pedlatjuihilque cum Eud’^ riftia habetco.mmunejper quam nimirum , vt l^' ,, quiturille,animamanducareamp; biberej'reficiq”'^ » dicicur,quâdo aliquo dono cælefti ex Chrifti in^' » ritojcorporéque fanguinc promanante fruitu^' loh.7.37. Huie verb feruire ilia faluatoris noftri dida afli^^ ” mat. Si quis ficit,veniac ad me amp;nbsp;bibat,qui creæ’’ ” in me,ficut dicit fcriptura,flumina deventre eiu^ ” fluent aquae viuac. Et illud ; qui venir ad me no” ’’efuriet, Sç qui credit in me non fitiet. Eodem^ illud x\uguftini fpeótaré docet ; Qui crçdit in c”’ manducateum. Alteram autem manducatione'” fpiritualem Scarga perhibet elTe, qua: licet excf’

Contra SCARGAM, UB. I. B45 ftcramentum fit, tota tamen ad Euchariftiam re-fettur, quando videlicet anima moribunda amp;nbsp;fa- quot;nbsp;melica ad menfamfibià Domino propofitam ar-quot; denti defiderio accélérât,vt in Euchariftiavevumquot;' corpus Chrifti edat, amp;nbsp;fanguincm bibat, fed ne-cefsitate aliqua vel cafu à facramenti vfu cxclufa, quot;nbsp;frutdum tamen facramentalis manducationis co-fequitur, quamuis non tam ampla dona percipit,« qui fe hoc fpirituali vfu reficit, atque iUe, qui ia-cramentalem etiam amp;r realem Chrifti corporis quot;nbsp;nianducationem adiunxit. De qua quidem man- quot;nbsp;ducationis fpecie Auguftinum loquentem addu-cif.Quid paras,inquit, d.entcniamp; ventrem,crede “ Sc manducafti. Sacramentalem porro corporis quot;nbsp;Chrifti manducationem bonis ac mails comma- “ nem , 8c à Chrifto inEuchariftia inftitutam , ilia quot;nbsp;fententia AuguftiniScarga communit. Sc de hac “ ilium dicete perhibet. Carnem Chrifti Sc fangui- “ nem, inquit, non^damus tantum in facramento, quot;nbsp;fedvfqueadfpiritus participationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Ego verb æquumleftorem vehementer obfe- R'f“«-cro acobteftor,vt in hxc omnia quae aScaiga di-cuntur, penitius animum intendat, Sc diligenter fcos. fingula expendens, ac mutuo conferens, quomo- Scaigx-do hxc inuicem conueniantfibique correfpon-deant,examiner. Ita enim pet miras ambages hie elegans. fcriptot volutatur,! Sc perplexe ac confuse cunfta tradit, S: inuicem pugnantia , fibique contradi-centia mifeet, vt cum ipfe fibi non fatisfecerit,fal tern aures leétoruni inani veiborum ftrepitu impiété voluiffe videatur. Nam quod adprimam il-iam fpititualis manducationis fpeciem,quam po-fuit, attinet, reètè quidem tropicam Sc figuratam agnofcit,quando proprie Sc confueto ac naturali edendimodo corpus Chrifti fine facinore ac fl a-

844 D E F E N s. C OE N AE D. gitiojfecundiim Auguftinum, manducari nequît Quod autem nihil cam cum facramento Eucha-lillix commune habere ftatuacj aut alio modo quam fpiricualiter per fidem corpus Chrift* manducari perhibeac,in eoturpicerfallitur,totô-que cælo errat. Neque enim aliamvnquam aUt diuerfam de manducacione carnis fuæ Chriftuî coQcionem habuitjpræter hanc Iohannis, cap./-quàm reftè Scargajfpiritualem nobifcum reco-Spiritua- gnofcit. Et quia haec panis illius cæleftis ac viui' Jis carnis ficî ChrÜli, Si vitæ æternæ, tefte eodem Chrifto, ^l^nd'c participes facit, proinde nullam aliam requi-tio fola rimus,nequc necelTariameflc iudicamus. Often-reqairen- dat ergo nobis Scarga,aut maiora quædam amp;nbsp;aU' «la- guftiora cæleftia dona,pr3eteripfius Chrifti amp;nbsp;vitae acternæ poflefsionem, aut ü oftendere nequiti ne aliam nobis manducationem obtrudat, amp;nbsp;fpi-rituali perfeftiorcm fruftra fomniet. Nec vert» Scarga tam hebes amp;r incogitans fuit, quin necef-fario ifta confequi perfpiceret ; cautè ergo diflî-mulat,nec in apertum proferre,quæ merito dicé-da erant, audet : ac titubanter,vbi lubricum maxime vidit locum, progreditur. Pro Chrifto e-nim fummo amp;nbsp;incQmparabili cælefti illo thefau-roqui fpiritualiter manducatur , amp;nbsp;per fidem in finum ac penetraliaj cordis recipitur , ille donum nefcio quod cælefteex Chriftimerito, cor-porcque amp;nbsp;fanguine Chrifti promanansimagi-natur, illôqnevefci ac potari animam aflerit. ht quodnam iftud obfecro donum eft, quod ex corpore amp;nbsp;fanguine Chrifti profluat, 8e quod a-nimam manducet 8e bibat? Tu verb cùm taces, Chriftus iple pro teloquitur, amp;nbsp;apertè nos do-cetjdicens;' Qui manducat meamcarnem amp;nbsp;bi-bit meum fanguinem, habet vitam ætemani.Do-num

Con T R A s c A K G-A M, IIB.I. 84$ num ergo cxlefte vita eft sterna,amp; corpore amp;nbsp;fâ-guine Chrifti proftuens, quam nemo cofec^uitur, niR ptius corpore amp;nbsp;fatxguiiieCnnfti vefcacurjat- na. ^ue lic demuvn îufticiæ fanètitâti ciusj vita s*54quot; ïternam comitemhabent,particeps efficiatur.Nó donis igitur, vttu falso putas, ex corpore amp;nbsp;fan-guine Chrifti ptomanantis, fed corpore ipfo 8c fanguine Chrifti anima fidelis vefcitur, Vt deinde donorum omnium csleftiunj compos efficiatur. Neque enim donis ac beneficiis fpiritualibus abf que ipfo Chrifto quifquâ afHcitur, nee qui Chri-ftum poffidet,amp; per fidcm in fe habitantem com-pleélitur, omnibus donis cæleftibus deftituitur. Quare cùm fpiritualiter Si per fidem manducatus Chriftus,omnium fimul donorum cæleftium gt;nbsp;vi-taeque ætetnæ nos participes faciat, ne Scarga ex-cellentiorem aliammaducationem fruftra requl-rat, aut aliam quandam in facramento diuinitus infticuto nobis exhiberi, 8c non hancvnicam ac fpiritualem vifibilibus fymbolis obfignari corn-minifeatur. Nihil enim aliud facra Domini Cxna Cana Do eft,quàm certa Sc côfpicua promiffionis eius,qus apudlohannem habetur,teftificatiojquodnimirû Chriftus fit panis vits,qui è cælo defcendit,8f qui corpus fuum in mortem ita expofuit, vt nos quoi-tidie in fpiritualem animæ vitam illo vefcaniur,ac fide illius participes efficiamurSi quod externa figna nobis re prefentant,id verè intusDominum complete per fpiritum fanétum luum credamus.

Aeproinde Auguftinushanc fpiritualem corporis Chrifti manducationem, quam nobis Chriftus apud lohannem commendauit,à fidelibusrc quiritjdum extetno vtunturfacramento, fi modo vitç participes effe velinf.tâtùm abeft,vt nihililla cum facra Domini Csna, quod nimis igtpruden-

ter amp;nbsp;in cogitanccr efFutit,Scarga, commune Habere debear.Sic enim de verbis Apoftoli, fermo-ne i.inter cætera loquicur ; /A An ine a vitam, btigt;t 'vttamiiAbehis 'vitam,intégra efivita- TuncAHteif^ hoc ent, id efi -vita vmcniqne erit corptts nbsp;nbsp;fangui^

Chnfli, fiquodinfacramento mfibiltterfutmtunb^ ipfa virtuie lpmtualttermandAcetKr,fpiritualtterbi DAtur.Aiidiuinmi enim Dominum chcentem : Spiri' tm efi ^ufvttttfiCAt,cAro nonprodefitjuict^tiam. Vef' hTie^uiamp;loquMttisfHmfpirituti^ ‘vitafunt- AudifnS Auguftini Scarga putida tua commenta Aiiguftinum apert« fententia rcfellentem, non diuerlas mandueätiones cof' Scatganx poris Chrifti ac dignitatefeinuicem fuperanteS’ contrana. j fahem vnicam,quæ fpiricu conftac, manjfeft^ fiatuentem’Quç ergo Auguftini teftimonia abs cüata funt ad triplicem rhanducationem demon-eandem ft'randamjHçc ad fpiritualem omnia referuntiir,ô^ cl'riUi de vnaeadémque re cunfta ab Auguftino profs' maffca Funtur. Vide enim obfecro,ac teipfum fincerui’’ tionem in iudicem adhibe, vtrum hxc Auguftini difta ßn^ tresdifeer diuerfajac non potiüs vnum eundemque fenfun* ' habentia.Primus àte producitur locus in lohan-nemjtradatu rs-Quicredit tn «/wgt;inquit, man^' cat eww.Hanc verb tu fentefitiam products, vt 0-ftendas Auguftinum defpirituali manducation« loquijqux prorfus ßt tropica amp;nbsp;figurata. Altérai” autem citasfententiam eiufdein Auguftini;.^^ii^ ^aras, inquit, dentem 'ventrem,crede öquot; manduCf yZi, vtfcilicet illam alteram manducationem fti*' tuas qua homo feruenti qüidem defiderio manß” candi corporis Chrifti in facramento tangitur/«*^ faeultate fruendi priuatur.At verb qui vel micai” fanæ mentis habet, non de rebus diuerfis, fed ß« re prorfus eadem Auguftinum verba facere iudlt;' cabit.Vtrobiqiie enira fidem rcquirit,8f quod ducatiu

Contra Seargam, l ib. i. 847 diicatiohzc nön naturalibus ad cibum capiendii peificiatur ihfttumentis, fed fide amp;nbsp;fpiricu pera-gaturjclariffime demonftrat. lllud verb quod af-fcrs,manifefta coiitradiótione 8c repugnantia no gt;j vacat,cum dicis eum j qui fe fpirituali efu in voto jj amp;nbsp;defideciofacrarnentirefccitjfruótumreslis ma» ducationis acquireve, no tame ta ampla dona co-Icqui, atque ilium, qui facramentalem etiam ÿe realem Chrifti corporis maducationem adiunxit. Nam quis alius ftuftus manducationis corporis Cht’fii eftjiiifi gvatuita iuftitise cius imputatio ac fânèhficatiojamp; cetta vitæxternï hatreditas? Qui ergo ilia confequutus eft,nullum amplius donum defiderat gt;nbsp;quando ne mains quidem vllum effe queat.Ita verb alia quaeuis , quam tu quidem fin-gis,prxter vnicam fpiritualem mauducatiOjVt nihil maius amp;nbsp;fublimius affert, lie neque ne'ceffaria effe deprehenditur.Si enim hate Cacramétalis,quae ote ac dente perficitur , amplioribus quibufdam donis ac beneficiis hominem afficeret, non vti-que Auguftinus à parando ventre amp;nbsp;dente de-terreret, fed tanto magis ad acuendos dentes hominem adhortaretur.Sed quia facramentaüsrriâ- Sacratuë-^ ducatio,quae fit ore,ita demum effieaxeft, fi fphi-tus amp;nbsp;fides participer corpori amp;nbsp;fanguini Chtiftij cnio quo idco ne ventrem 8î dentem praeparemus, qux fo- raodo effi la percipiunt figna amp;nbsp;externa elementa, fed vt os fidei aperiamus,quo folo apprehenditur Chriftus panis ille viuificus,fedulo admonet.Quare Setet-tla Augullini quam citafti fententia eodem fpe-tlat.nec diuerfam àfpirituali manducationem tc-quirit J fed facramentalem temper’cum ea,vt pore à qua omnem habet efficaciam 3 coniun-gendam docet. Cïirnem ,inquit, Christi fan-

Tjfiue adfpintKSparticipafionem. Nihil enini alîutï his verbis Auguftinus docetj quàm ne in folo cx-ternifigni efu defixi hæreamus, qui malis etian’ communis eft,fed vt fpiritualicer rei ipfi fignifica-tae participemus , ü vitam amp;nbsp;non mortem confe^ riorum qyj cupiamus.Mali enim dum folius externi rum dcra qu^d impvopvie ac metonymice amp;nbsp;lacramentun» mcntj V- Sc corpiisChrifti vocatnr,participes hunt,non rt' fus quo- corpus Chrifti percipiunt,fed folo ligno in

xitium fruuntur. At veto bom or ndelcSjintegri cramentijhoc eft Sc figni 8c rei lignarx compote® faóii, vitam aeternam ac immortalem ex corpot® amp;nbsp;fanguine Chrifti confequuntur.

Obferua ergo,Petre, quoties ab Auguftino 2^® de im^o-vetuftis illis pattibus mali dicunturf®' rum man- cramento amp;nbsp;corpore Chrifti vefci,figurata aci”^ ducationc tonyniica dicendi ratione haec vocabula ab ip^*^ vfurparijvtfacramenro pro vna tantum parte,hn‘' eft pro vilibili elemeuto vtantur,ipfumque corp® ris nomen externo tribuant figno.Pfcc enim amp;nbsp;f®' perius ex iifdem patribus à me demonftratum eft’ Sc tu in priore ad me perfcripto libello eadem tt* didifti. Quxneforfanconfingeretibialiquid V*' dear,amp; ne deinceps diuerfum fentiasjintegratft’’ ,, ex tuo libro propono.Porro facrameti,inquis,nn' ,, menvfurpatur,plerunque aDiuo Auguftino 5, Euchariftia impropriè Sc metonymice, totum fr*' „ licet pro parte,amp; continens pro contento. Nî*” „ fpeciesvilibilesrantum in Euchariftia facranie®' „ turn vocantur figurate,non quod ipfæ tantùni ft'”' ,, facramentum integrum, ciim non tantùm ex fp®' ciebusvilibilibusjfed corpore etiam Sc

,, Chrifti facramentum Euchariftix conftare fit ,, ftenfum,fed ficut humanum corpus homo dicit^’ 3, cum homo ex anima etiam conftet, ita viftb'y t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpeci«^

Contra Scargam, lib.t. 849 fpccics facTämcntum dicuntur in£uchatifti3,cutn ipfa etiatn ex Chrifti corpore conftent, eodem fci ,gt; licet tropo amp;nbsp;figura. Exempli funt plurima apud » Auguftinum.praster illud quod pauloante retuli-',, nausnllud etiam afferri poteft ex epiftola ad Bo „ nifacium ; Sicut fecundum quendatn tnodum fa- „ cramentum corporis Chrifti,corpus Chrifti eft,8c ,, facramécû fanguinis Chrifti,fanguis Chrifti eft.-ita „ facramentii fidei, fides eft.Hic vifibiles fpeciesEu „ chariftix notninefacranaeti vocat,eodeni,quo di- ,, ximus,impto^io modo. Nec enim vifibiles fpe-,» ties corpuj funt Chrifti, fed fecundum quendam „ modu dicfitur effeGhrifti corpus,metonymicii fci » licet,eo quod cotineant corpus Chrifti ,vt fi fcri-,» nium,in quo eft aurum,voces aurum.-Et propter fi- ,gt; militudinem denique, vt infra dicemus, cum ad „ hunc locum,quem inter obfcuros numeramus,re- » fpondendumerit. Nunc fatisfit commonefacere,,, frequenseffe Auguftino,vt fpecies facramentales „ inEuchariftia nomine facramenti vocet. Poftqua autem,Petre,ad hunc quem promittis,venifti lo- „ cum,fic deinde fcribis. Vidcnda funt imprimis il- „ la, qux de impropria nominis facramenti acce- ,gt; ptione in regulistetulimus.Hoc enim cognito,in „ eo loco Diuus Auguftinus, fpecies facramentales „ impropriè vocare corpus Chrifti,meconymice fci „ licet,nulla eft difficultas. Sicut enim fcrinium , in „ quo eft aurum,nomine quis auri vocet,ita fpecies „ externas,fub quibus eft corpus Chrifti, cùm no- „ mine corporis Chrifti vocaraus,eundem fequi- „ mut tropum.Non enim h« quas videmus fpecies, „ corpus Chrifti funt,dicimus tame nos videte cor-,, pus Chrifti, cùm fpecies facramentales, fub qui- „ bus illud eft,videmus,figurate certe ; quia coätt-ncnt vctum corpus Chrifti.

Hxc quidem tua finit, Petre,verba, ac intégré ficuti vides à merecitata : In qiiibus multa guide fermonis vitia reprchendere poflem, fi tui ac Fra-cifciTurriani fimilis efle vellem:qui aucupia fyl' labarumfeétamini, amp;■ vel minimum fermonis er-fuo'hquot; e* ratum in me acriter taxatis. Sed cùm mentem tua rafpitte ”0 verba infpiciojhoc te faltem,quod amp;nbsp;ego fen* Turnano, tio,velle ariimaduerto. Agnofcis nimirum dupH' facramenti, amp;nbsp;corporis ipfius Chrifti elfs SuiFeuus. fignificationem: quando de his apud Auguftinuin amp;nbsp;reliquos patres verba hunt. Ac fttutTacramefl' tû. aliquâdo figuratc pro vna parte, hoc eil extef' no figno , aliqiiando proprie pro integro facrame* to,hoc eft figno amp;nbsp;re fignata vfurpatur.Ita amp;nbsp;cot' pus Chrifti aliquando proprie amp;nbsp;fine omni figUf’ dicitur,aliquando autem pro ipfoexterno amp;nbsp;vid' bili figno, vna fcilicet facramenti parte meton/' mice ac figuratc accipitur. Ac propterea ficut v^' rè àtediciturquandonosvidere corpus Chrid* profitemur,id nimirum per figuratuniamp; meton/' micum fermonis vfum,foli externo competered' gno, ciim hoc foluin amp;• non ipfum videatur cot' Corpus pus.-fic velim,Petre, ftatuas, quando itidem cot' thriftquot; pus Chrifti dicitur frangi,manducari, detibus at' ftan^tur. teri.aut à malis percipi, non ad ip film hoc perd' autdenti- Here corpus, fed ad folum externum ac vifibilc^' lementum, fecundum eandefiguratam acimprû' priam dicendi formam. Inde verb id quod volU' mus neceflario oftenditur,non carnaliter aut fen' fualiter corpus Chrifti in facramento manducaf*» autipfa vifibilia elementa in ipfum reale corp**’ Chrifti cóuerti,fed ipfa figna videri,tangi, com^' di »corpus verb Chrifti lolo mentis intuitu con* Ipicijfolóque fpiritu ac fide percipi. Reifte erg®

Contra Scargam, l ib? i. 851 Auguftinus,quando Dominus carnem fuam man-ducare amp;nbsp;fanguinein bibeve praccipit, figuratum effe fermonem oftendit, id nimirum vclle Domi-hiim demonfttaSjVt paflioiii fux communicemus, 8c vtilitcrrecondamus in memoria,quod pro nobis caro eius crucifixafitSc vulnerata. Manduca' tionem enim naturalem ac confueta corporisDo-naini fi imaginaremur,facinus id 8c ilagitium fore Augullinusdeniinciat, acproptevea non in propria vocum fignificatione,fed in figura fermonem Domini accipiendum elfe docet.Proindéque cum ad fidem hæc ego cunóta reculerim, 8c communicate paffioni Chrifti nihil aliud effe intellexerim, quam corpus Domini fic apprehendere fide, pró-ut illud in mortem traditum eft pro redemptione noftra, tu,Petre,tragicc exclamitas, 8cfine omni. pudore,me ea comminifci, quse nec fenfit riec dixit AuguftinuSjVOciferaris.Vbi enim,inquis,dicit Auguftinus in hoc loco, idem effe corpus Chrifti tnanducare,quod in Chriftum credere? Atqui tti ipfc Petre paulbpoft,iftasfententias ex Augufti-no protulifti,quas iam fuperius recitaui.-^t ere-AitmtHrmAnàHctttew^t:Quii^a.riisdentem vëconHisit. rrem,crede manducaßfi^r^o aut tu Petre nimis obliuiofus es,aut vehementer incogitans,qui nec quid dicas attendas, 8c qui tarn, aperte tecum ip-fe diffentias. Cum enim quid fit manducare carnem Chrifti,8c bibere fangüinem eius, tarn mul-tis in locis apettè Auguftinus explicet,atque hoc opus non ventri nec dentibus,fed fpiritui ac fidei tribuat,quod 8c ipfe fatericogcris ; vt quid ergo tumultuaris, 8c fingere me aliquid contra mente Auguftinicontendis, fi8c ineo loco idem veile, ' idetnque die ere Auguftinum demonftro?

Atenim diuerfum qiiiddam Auguflinus tibi Ht cere videtur,idque fic tu interpretaris. Nam fic jjfcribis; Ex his autem verbis dicimus, Capharnai-„ tis amp;nbsp;fimilis ingenij Caluiniftis,tibiqueetiam co-,, rum difcipulo , qui flagitium amp;nbsp;fcelus elfe putas „ ore corpus Chriftus manducarij verba ilia Domi* „ ni,quibus manducare futim corpus praecipitj noU ,, modo figuram,fed etiam ftulticiam efle. Cruento ,, enim,inquis,modo cum ipfius Chrifti vulnereamp; J, iniuria, fuique corporis confumptione, hanc elTc Capernaifmanducationem jficut Capharnaitæ imaginami-mura Scar jjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitis, iampridem confumptum Chrifti

pernaites corpus elle oporteret,!! in ipfa rei veritate mandu piisimpin caretur.Carnalesjinquisjamp; fine intellcftu,fide vs cuijdiuinam omnipotentiam non fpeftatis. NoS verojquia cum Diuo Auguftino,vti poftca audieSj ” fine occifionc Chrifti amp;nbsp;fine vlla corporis eins fâ-” ótiffimi iaólurajillud ipfum corpus in myfterioj fub aliéna fpecie manducamus,nullum facinus ti* ’ memusjideo nee vlla figura ad excufanda eius fa-” lutariaprxcepta indigemus.lmo illis aftriólijfidei

Scobedientiæ præmia in manducando confequi-mur.Hxe quidem tua funtjPetre,verba,amp; tam có' cinna diólorum Auguftini interpretatio, quibus non modo Auguftini mentem non aflequeris,fed Scatga nee quid dicas omnino intelligere mihi videris-nee Augu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fermonem Au-

ftinuiHin guftinus inftituit, aut non intelligentibus veraifl teUigit- carnis Chrifti manducationem figuram amp;nbsp;ftulticiam verba Domini fuifte illis perhibet.-fedfide-libus fcribit,amp; rationem facrx fcriptura: interpre tandæ docet : vt quando nimirum fcriptura ali-quod flagicium patrare iubetjid femper non pro-prie fed figuratè accipiendum effe fideles no-lint. Ac propterea cum Dominus carnem fiiam jnao-

manducare amp;nbsp;(anguincmbibere prxcepitjfigura-tè id intelligendum effc tiadit, vt non manduca-tionem ciborum confuetana inaaginenaut, fed metis , fidei, amp;nbsp;memorix ventticulum afferamus, in quem paffione Sc mortem Ghtifti pro nobis per-affam vtiliter reponamus. Nam fi quis propric, prout verba fonant, manducari corpus Chrifti putaret, nec ftguram bic vllam admittere vellet, ifte demum fcelere fe obftringeret, aut cum Ca-pharnaitis, fermonem Chrifti tanquam durum a-uerfatus,à Chriftorefugeret.Q^a ergo ftonte nos CapharnaitisjtuPctre, fimiles ac homines carna-les,amp; fide vacuos dicere audes, qui figuratè difta Chrifti cum Auguftino intelligimuSjSc fpirituali-ter non carnaliter manducandam Chrifti carnem cffenouimus ? Imo quomodo te ipfum flagitij expertem 5r non infidelem Capharnaitam dicerc potcris, qui tc nulla hic figura indigere dicis, 8c realiter corpus Chrifti manducare te profiteris ?

Sed ais nullû te facinus timere, quia fine occi-fione Chrifti, Sc fine vlla corporis eius iaélura in myftetio, 8c fub aliéna fpecie te manducare per-hibes. At verb non de occifione Chrifti,aut iniu-lia corporis eius inter nos controuertitut, fed de inter ra manducatione ipfa,vtrum hçc naturaliter ac pro- P*ftas amp;nbsp;prié,an verb figuratè fit intclligenda.Nam 8c nos oleraaclegumina,omnefquearboïutnftuausin- na Domi cruento modo 8c fine vlla occifione manduca-*‘t. mus, verè tarnen ac propriè nos manducare dici-mus. Nec verb Ionas in ventre ceti vllam corporis fui iaûuram perfenfit,propriè tarnen 8c ctude-liter à ceto deuoratus fuit. Quocunque ergo modo, ac quibufeunque colorum fucis iftam man-ducationem exornabitis, dum tarnen propriè 8c fiuc vlla figura ipfôquc O ris inftrumento vos cor-

pus Chrifti manducare dicatisjuunquam crudeH' tatis amp;nbsp;iniuriæ in corpus Chrifti admiflæ notant cffugere poteritis. Nec eft quod fruélum aliquem ex eiufmodi manducatione vos confecuturos fpc CaroChn retisjquando, Chrifto ipfotefte, caro ifto fcilicet nn quot;du* ’’’^hducata modo,nihil profit, fpiritus eft qui vi' «ta^nihU uificet. Nam quod fpiritu ac fide nô vllis corporis prodctl. humani inftrumentis caro Chrifti fit manducan' ioh.«.«3- da,toties Auguftinus in fcriptis fuis docet,vt vet' ba hçc explicans Chrifti,quibus non carnem pro-dcfl'e,fed fpiriturp viuificareafterit, inter cætetâ ficloquatur '.Spiritualiter,in^uit,intelltgite, çfttodlo’ Hæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nonhoccorpus,ejuod'VMetti,mandtt\

vetba ha- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tßisi^ btbtcuri. iliumßmgutnem,tjuem fußf*

bentut,fu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me crucifigent:Sacramentnm abtjuod vobff

per rûl cBmmëdautyfpintualitefintelleüumwHificabtt'VOS' inmn «9- nbsp;nbsp;nbsp;ßnece^e eß tllud wfibiliter celebrari ÿoportet tA'

tnenilludtnuij^iliterintelligi- Tradatu autemfU' perloannem i.6. Hiceßergo,in({\iit,panült;^uid( caIo defcendtt ivtß^uis manducanerit ex ipjo j «2orMr«r, ßdqui pertinet ad-virtutem ßtcramenth non lt;juipertinet ad vtßbile facramenturn, ejut moti' ducat intus,non foris.^ui mangeai in corder no frémit dente. Et in verba Euangelij Lucæ, ferma* • ne 33, Quid eft, inquit, panis de regno Dei, nil* qui dicit.-Egofuinpanis viuus,quide cælodcfcc* di? nolite parare fauces,fed cor.Inde co'mmenda-ta eft ifta cæna. Ecce credimus in Chriftum, cuO* fide accipinius. In accipiendo nouimus quid cO' gitemus,modicum accipimus,amp; in corde fagin^* mur: Non ergo quod videtur, fed quoderedituû pafeit. Hç veto omnes tam claræ ac manifeft’^ Auguftini fententiæ fatis apertè_docent, nona* liam corporis Chrifti manducandi efle rationenij quàm fidemaVt fi qijis dentes amp;nbsp;fauces pro fide ac corde

Contra Scargam,lib. t. 85$ eorde afferat,nullum vitx alimentum,fed certum animçexitium reportaturum denunciet. Tantani autem vetæ ftdei efûcaciam effe oftendit Augufti-nus, vt cuiufcunque cov ilia occupauetitgt; femper Chriftû prxfente fiftat, amp;i fruendiianimx offerat.

Nec veto diuetfum Chryfoftomus in his, quas chryfofto producis,fententiistradit,nec coniunétionemil lam fitmamnoftri cum carne Chrifti fine fi^e ef-fici oftendit. KWM?n,iHquit,for-pj« fumus mem-hr A ex CAme ç^ofßblts eiur/e^uAmur Atttem intttA-r ti^AA dicuntAfi'vt non tantum per chAïtiAtem hocß-mus, verum nbsp;nbsp;ipfa re in tÜAm mißceAmw CArnemj

hoc per efcAm efficit:ur,lt;juAm lArgitus eß nobis,voßes oßenAere ti^âertum, cjuoA erganos.hAbet- Ht alibi: N on/âtisfiiit, homo fieri, colaphts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iugulAri,

Verum femetipfum nebis commsfcet, nonfiÂe tAntu, verum ipfA re nos fuum efficit corpus- Hxc veto Chryfoftomi diéta non fidem excludunt,auc alium quendam modum, quo fine fide çoniunga-mut Chtifto, Se in vnam cum eo mifeeamur car-nem,nobis defignant ; fed hoc faltem admonent, vt ne quis per fidem imaginationem aliquam nu-dam concipiat: Si non reuera nos corpori Chrifti inferijvnumque cum ipfo effici ftatuat.Verè enim coniungimur cum Chtifto , veréquc CorpOïi eius adglutinamur fanélo, vt beneficiis eius omnibus, qUX morte fua nobis peperit.afftcîamur.Sed tan-ti boni participes non nifi per fidem nos fieri pof fe credimus.Hic autem ftupendam amp;nbsp;incffabilem «Spiritus fanóbi vircutem merito celebramus, qui amp;nbsp;fidem ipfe in nobis efficit, 8f in terra pofitos, proculque peregrinantes à Domino, nihilomin,us cû ipfo cofociat, 8c in cçlo collocat, vitamque ex corpore eius fanfto in nos tanquam in membra, çius deriuat.

Ac vellet Deus Optimus Maximus, vt intra ifto« terminos à Domino poficos temeritas ingenij hu-mani fefe continerctj amp;nbsp;non aliam coniunftione cum Chriftojpraeter hanc vnicam, qua nulla äug'* ftiobnulla fublimior cogitari poteft, amp;nbsp;quam iU' fte magnum vocat arcanum Apoftolus , ftolilt;i^ Corpeta- requireret.Hæc enim corporalis,quam volunt ift* cVdfUin lul’ft'**’tiarumcopulatio, variorum certaminuiU) facramen amp;nbsp;perniciofarum diirenfionum vberem fegete'^ to imagi. inter fratrcs profudit : hxc multas fophiftarûfp*' fed* quä- '*®f**® nbsp;nbsp;inutiles,in Chriftumque filium Dei coU'

taincom- tumeliofas quçftiones produxit:hçc falutariCÇquot;? moda at- Domini vfu populum Ctirifti defraudauitihaec tuletit. facrorum nundinationem in Ecclefiam inuf' xif.haec horrendam idolatriam,fubuerfo legitim® cultu Dei, amp;nbsp;tota pene pietate proftrata, conft*' phe°d iX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquando lefuitæ, Aten iftaP*

fuitas.pi-veftramornare. Sc magno maloEcclefiaciam'l**’ Mnetica. in orbe volantem, ne alis inftruitc, vt exarma** tandem in præceps ruat,neque amplius calami**' tibus populû Dei inuoluat. Memetote apoftafia'® quandam horribilem in Ecclefia Dei futura ab f*-' poftolo fuilTe prædiââ.Sc filiu perditionis ac p®*' cati, longe, lateque fuifle cunóla vaftaturum: V*' zTheffal. non leuibus artibus nec exiguis viribus ad tatai® rem perficiendam fubnixum effe oportuerit.Qu*' re quo plus ingenij, amp;nbsp;doólrinae ad ftabiliendui® Pontificis Romani imperium affertis, eovereU' dum vobis magis eft, ne vos illi fitis, qui veftra'® operamfilioilli perdito nauetis , amp;nbsp;tyrannidd potentia veritatis diuinx labefaftatam mere nO® finatis. Scio quidem fpeciofum Ecclefiae titulu®’ VOS prçtendere: Scio multa ration! human? pl*®' fibilia proponere, amp;nbsp;in omnes partes verfarc iug® nium, vt veriffima quae perfuadere capitis, u®.® hebet»'

Contra Scargam, ltb’ f. 857 hebetibus etiam omnia elTe videantur : fed quo plus artificij ad earn rë illulhandä adhibetis , amp;nbsp;à fimplicitate fcripturç fanôlç difceditis,tâtb magis argutam difputàndiîubtilitatem fufpedam apud vos habere debetis.Nam quod,tu,Turriane, quail fimplicitati noftiæ infultans , nihil nos noui pro-ducere affirmas; vos autem Catholicos'feraper alia amp;nbsp;alia amp;nbsp;infinita in nos proferre gloriaris,amp; femper nouis nos aftringere vinculis : id quidem magnam mendacij fufpicionem tibi mouere de-bebat,quando meminiffe debebas,fimplicem fer- Vctitatis monem veritatis efle, mendacium autem multi-, lorme. Ac propterea non raro fit, vt in varus opi-nionibusSc fcntentiis, quas vndique conquiris, bihêdu» non tnodo à patribus antiquis in interpretandis*quot;“™^® fcripturis dilTentias,fed ne cum ipfo quidem Scat feptem gatuo vbique conuenias. Nos veto qua cepimus médaciit via fimplicemtueriveritatc.itareliquüprofeque-oP“’ mur curfum, vt fempet ide filu , quod à Domino 8c Apoftolisnobistraditum eft, firmiterretinea-mus: Vos interim,quandolibet, per variosambitus 8f ambages iftas aranearum texite telas,8c le-uibus faltem mufeis fubtiles ftruite infidias.

Verum quia Scarga inmonftrofo tranfubftan-tiationis opete fingendo,ipfa in ptimis autoritäre diuina nos oppugnat, ipfumque Chriftu tam ex-quifit® ftrudurx oftenderc nititur effe architç-dum;age difpiciamus,qiiibus id ille euincat argu mentis aut quam firma fint qux huic xdificio ia- lefuiu cit ille fundamenta. Accepto, inquit, pane Chri- quot;cum pro ftus, dixit : hoc eft corpus meum, apertiffime culcans,panem quedemonftrabat,eiusdiuinaiuf-’ tione at fione 8f voluntate in corpus fuumefte c5uerfum.’’guioen Quç conuetfio cum non fit accidentiu, qux inte-gra manent, fed fubftantix panis, qux mutatur “

» in corporis Chrifti fiibftantiam, iure optjmo trï' gt;' fubftanciacio dicicur. Htiius aiitem tam folidi at' ” gumenci Scarga petit probationem à multis amp;nbsp;riis diuinae Chrifti potentiæ cxemplis j qui effica' “ciam ve'rbi fui multoties declarauitj amp;nbsp;ftatim a^ ’* mandata eius fubfecuto efFeólu,non inanes fonoS „ amp;nbsp;virtute efliciendi deftitutos fe in aerem fpat' gere comprobauit. Dixit enim cæco, Refpice, i.hoc fermone vifurn illireftituic , amp;nbsp;puella? at' »gt; que adolcfcenti furge,’amp; Lazaro veniforas dixi^’ ” Si: vitam illis dicendo contulitjmortuôfque fufc*' lefuiticu fmjjf autgri, probation! adiungit amp;nbsp;aliaifl’

' verbobenediéHonisiNam cùm Chriftus diuinai” gt;. fuam benediólionein pani amp;nbsp;vino contuleritj »ea in manus accepta benedixerit.abfurdum ” dicit amp;nbsp;Domini potentia indignum,nihil creatH' ” ras fufcepta Dei benediétione diuinum in fe dC' ’’ riuare, amp;nbsp;non in id quod ipfe vult gt;nbsp;commutât'' Qyi'aft'æ panibus, inquit, amp;nbsp;exiguis pifcibuS

„ deferto benedixit Dominus , 'amp; illi mox in innquot;' „meram cxcrefcunt multitudinem j quaquinqquot;^ •’ millia hominum expient famem gt;nbsp;amp;nbsp;in pane ” chariftico.qui tanta autoritäre bcnedicitur, nih*^ ■’diuinum amp;nbsp;admirabile agnofcemus?

Relpofio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qyjjgiu tua funt,Petre,argumenta, quibj?

verbi Chrifti potentia panem in ipfum Chfil' corpus trâfubftantiatû elfe oftendere niteris : vcro vehementer falleris,qui omnium verbotui^

Scaigx fto Chrifti vna amp;: eandem vim efle putas, nee difc^' lidiias mé aliquod inter praeceptiuasamp; indicatiuaslotquot;^' nckiciifis t-jQpgj agnofci, neque in fermone irtdicatiuo»^/ nemab quç proprie ab his quç dicutut myftice vel trop inipcran cè difcernis.Na quç Chriftus aliquado mandatquot;^’ dydiic« yt contra curfmn naturae fièrent, amp;faólafuquot;!’ nerc. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

CONTKA ScAKGAM, LIB.T. S59 in hoe potentiam diuinitatis fux declarare volmt, Quz vero de Ïe ipfo aut de rebus alüs fimpliciter amp;pet fetmonem indicatorium pronunciault.non vt miracula fierent, fed quæ aut natura fua aut fi-gnificatione effent,expofuit.Itaque fi nullum dif-crimen interhxc verba Chrifti agnofeis ,Puella, tibi dico furge. Et.egofumluxmundijBgo^unr loh.s.ix. oftium,inftgnem quandam temeritatem tuam,vel ibid.10.7 potius ftuporem non ferendum omnibus patefa-cis.Sed quia vel talpx vident,maximum inter hçc diéta Chrifti diferimen eflcjquæ tu fimilia effe exi ftimaftijaepropterea nihil ad probationé attuliw fti,reftat vt in verbisChrifti qux enûtiatiuè Stper modü indicâdi proferûtut,difpiciamus,fempérne codé fenfu,an verb alias propriè,alias tropicè fint accipienda. Sed neque hic longa inquifitione o-pus eft ; quando vnum vel alterum exemplum ex feripturis prQdu6tum,non vno neque eodemfen fu intelligenda,Chrifti verba docet. Dicit cnim chtiftus Chriftus fe filium Dei,dicit fe filium hominis,di- vitis.ioh. cit idem fe effe panem,dicit fe vitem, amp;nbsp;difeipu- ’s-’* los palmices, vt infinita alia exempla omittâ, qux Chriftus tam fibi quàm aliis aliquando propriè amp;nbsp;fignificatione fola attribuit.

porto qusE propriè aut impropriè fint accipien-da,ilt;ie*^“^æ^'‘'^c'gt;^ateria, de qua dicitur, amp;nbsp;qux in fenfus humanos incurrit, aut ex mente S; ' confilio Chrifti,ipfâque fidei analogia petendum

effe,nemo fanus dubitauerit.Hxc autem fingula ri tè expenfa amp;nbsp;examinata,non propriè ac fimplici-tet verba Chrifti facramentum corporis fui infti-ïBentis , fedmetonymicè ac figuratè effe intelli-genda,perfpicuè demonftrant. Nam quod Chriftus in vltima cœna fua panem in manus accepta frufta confraftum difeipulis fuis dederit m'a-

Difeipuli ducandutn, dicens eum fuiim efle corpus» dem omnes fenfus eorum indicabanc,

*œnsquot;i* fe quodexmanibus Chrifti acciperenc, amp;nbsp;pfius pro efle Chriftum, qui iftud traderet : vc fubito Jexer'ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aftione ipfa Chrifti, amp;nbsp;in vet*’

cordes Apoftoli, vt Chriftum, quem integf*' menfas afsidentem , amp;nbsp;de morte, fua diflereOt^ co'nfpicerent,ipfum à pane quem manducauet'^ non difeernerent, vnóque 8c eodem modo, , porreiftum panem, ita Sc corpus Chrifti fe niaj ducare crederent. Acceperunt ergo panem ; j dentibus comminatu verè comederiint:vt ei’! ftum interim 8c natura fua à pane diuerfum,^ * co abipfodifsitum , folo mentis 8c fidei intequot;' élu non orc nec dentibus edendum iudicaf^ Naturalitcrenim Sclocaliteradmenfam Chrif*^ difeubuit, idemque femper 8c ante porrcélui”^ poft confumptum panem ab Apoftolis coo^P.l élus fuit,8c verè tarnen,fed fpirituali modo,f«' lis manducandum exhibuit.

Nec verb attinebat fubftantiam panis pus fuum permutari, vt pro ipfo pane in alii”^; tum corporis per ipfa naturae inftrumenta perctur, quando audientibusiifdem Apoft®''*' Capeinai Capetnaitas olim naturalem corporis cius e’S'p tarum ei ftultè fom niantes confutaret, 8c verba fua fp’,^ ftoleflcdoceret. Alium ” fe effe panem non ilium qui périt, 8c ad breuc' pus vitam fuftentat, fed qui permanct in atternam, teftatus eft: vtqui dentes ad ilium’”)) ducandum aiferrc cupiat, 8c efeam corporis 0 animae cogitet,pro certo vitae alimento venen” ille fit percepturus. Ac propterea de fuo in afeenfu commemorauit gt;nbsp;vt nihil illi terrenurn^))

CONTRA Sc AR G A Mi L I B. 1. 561 illocogitatent,amp;àcibo quipafcit ventrem auer-fi,ad cibum ilium cæleftem,qui in vitamætcrnam pafcit animas,perpetuó afpirarent. Et adeó con- loh. 16.7. uerfationem fuam nobifcum fecundum carnem nihil profuturam pronunciauit, vt nili ad patrcm abirec.ne Spiritum quidem fanttum ad nos fuiffc mittendum aperte denuntiaret. Regnat ergo Chriftus in cxlis, nec ante extremum iUud indicium de cxlo corporaliter defcendet, amp;nbsp;interim tarnen per Spiritum fanftum fuum mentes fide-lium reficit,eiülquc virtutc fe in cibum falutarem amp;■ viuificum omnibus credentibus communicat.

Neque in alium finem facratifsimi corporis cœnaDo fui facramentum inftituit, nifi vt carnis eius in mortem pro nobis tvaditæ memores , perpetuó

' ftolemur. Vitam enim quam corpore fuo nobis conciliauit, tum demum integram amp;nbsp;numetis o-

- Miror autem,Petre,cum tu facramentum à Do-' mino in extrema Gœna inftitutum diffiteti non ' pofsisjficte tarnen inepte Sc monftrosè de illo lo* I quijVt totam facramenti naturam euertas:amp; in a-» lium quendam habitum vanis tuis fpeculationi-' bus transformes.Quid enim obfccro,tefte Augu-) üino, aliud eft facramentum, quam facrx rei vifi-' nbsp;nbsp;bile fignum,aut inuifibilis gratis vifibilis forma?

) At verb fipanis in ipfum permutatur corpus, amp;nbsp;ƒ vinuiu in fanguinem,nulla amplius reftab.unt fill gtta, ac proinde nulla poterunt effc facramenta. (I nbsp;nbsp;Hane veto facramenti deferiptionem à veteribus

tem eludere voluifti, amp;: argutulus quidem vetf' rator latius eXtendi definitionein definito perhi-bens , non omnia facrx rei fignafaciamentaefl® dixilii. An vero, Petre, qui hominem dicit animal, non reólè ideo tibi iftud dicere videtuf’ quia non omne animal eft homo ƒ Non quxrit^ ehim vtrum definitio in hac defcriptione noni'’ ficientis hominis fit arnplior fuo definito, fedlquot; rèiftè de homine dicatur animal. Tu ergo non p*’ tes negate omne facramentum effe fignum non omne fignum fit facramentum.Sed poftqu^'” plierilitet nugatus es,amp; in re nullius momend cumen quoddam oftentare voluifti, fateris ta^C’’ hoc facrameniû effe facrx reifignû,fed quod modofignet, fedremetiâ ipfam, corpus fcilgt;^5^ Dionyfiu Chrifti amp;nbsp;fanguinem contineat,modoab aliis'^quot; qui vulgo cramentis diUerfo: vt riierito à difcipulo Apo^'’” (licet faljj Pauli facramentum facramentorum illud pagt^esdi pellati dicas. At verb quid facramentum Eucl’^' citur. in. riftix contiiieat, aut quomodo contineat, aliu^^ teliigit. rjt de PiQc dicendi locus : quod autem illud fa*^^ rei fignum agnofcere cogaris , id nimirum qquot;® ego volo , fateris, vt ab generali facramentofU^ defcriptione.qux facrx rei dicuntur efie figna?*' lud excludere nequeas.

Vt quid ergo illud Epiphonema tuum ridicul* 53 iaftantix plenum occinis? He te magiftrum nefe'? quern,cum nihil docueris, mihi profiteris ? *1^* ' 33 ce, ergq,inquis,Volane,antequam docere cccp^ 33 risjrton quodlibet fignum rei facrx facrament“^ Afini C.u gjpg. Ego verb ii dicam , Scargam hominem d ™mnot°a'amp; fine caufa infolentius fe efferentt'”’ at rifuni ac ftolidè iaól:anté,nü ptopterea mentitus cuiq“^ tontine, yidebor, quod non omnis homo arrogans amp;nbsp;folens Scarga fit ? _Reótè itaque vel ipfo

COMTRA SCARGAM» LIB. î. 86^ t«fte,omne facvamentum diuihitus inftitutum di “ xi ef!e rei facrx fignum , quamuis non omnc fi-i' gnutn fit factamentu. Sed ne flaccidas iftas inep-4 nbsp;nbsp;nbsp;tias tuas diutiusperfequar»qui de rebus nullis ar-

5 gmifsime totiesdifputaretibi videvis» poftquam gt;nbsp;illud mihi concedis, vt facramentum cœnæ Do-( mini facrx rei fignum efle non diffitearis» illud f quoque profefto concédas oportet,quod res ipfa 1 facra àfigno fuo fit diuerfa, necfignum fubftantiâ ) fuam amittatjVtfubftantiarekfignatsE Ibla rema-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinus de facramentis fiue fignis

( diuinitus inftitutis dilferens, Temper ea à rebus i-, pfis diuerfa efle docet » vtfi quis figna pro rebus 1 ipfis accipiat,amp; fupra corpoream creaturam ocu-I Ids mentis ad hautiendum cxlefte lumen non at-; tollat, carnali animae feruitute ilium detineri di-• cat. Oftendeergo,Petre, quomodoautfignum • ab ipfa re difeernis, qui totam corpoream creaturam in hoc facramento aboleri pvaedicas, aut quo , modo facramentum elle poteft,quod nullum am-. plius fignum habet ? In has verb redaftus angu-; ftiasjvolens nolens fignum ab ipfarediuevfum a -ximéne-1 gnofcis,amp; fignum in hoc facramento, fpecies ni- gat. fate-I mirum manentes panis amp;nbsp;vini, abolita . fubftantia, conftituis. At verb fi fpecies 2c acci-dentis panis ac vini manenc gt;nbsp;vt facramentuna il-

1 lud fit ex duabus rebus conftans , quomodo fine I figura id à Domino diûûexpedies, qui res diucr-' fas,hoc eft figni amp;’rei fignatx vno faltem nomine • folius rei nimirum fignatx appellauit ? Neque e-1 nim Chriftus dixit,inhis aut fub his accidentibus ! panis corpus eft meum, fed fimpliciter quod in , manus acceperat, corpus fuum effe enunciauit.

1 Tu verb viveritatis viftus , id profiter! coa^tus ' es, quodfcilicet vifibilesfpecies corpus Ghrifti

non funtjfed fecundum quendam modum dicun-tur effc Chrifti corpus,metonymiciim nempCjÇO quodcontineant corpus Chrifti,vt fi fcriniuni,in ^uo eft aurum,voces aurum.

Hæc autem cum dicis, Petre, nos iudicio tuo abfoluis imprudens, quos antea vehementer ac; cufaueras , amp;■ figuratum in verbis Chrifti agnot' centes fermonem omnibus diris deuoueras. Erg®

fi pofthac eo nomine in nos iniquus efte voles,®® dem crimine tecondemnes oportet, aut turp®®* palinodiam canas necefie eft. Turrianus eni®* hyperafpiftes tuus minimè hoc admittit,amp; quo® metonymiam admiferis,indigne fert; mihique^^ neftram abs te patefaâam fuccenfet.Vt malos i®' nimè corporis Chrifti participes reftè afleuerîf* pofsim,tametfi facramento,ipfique corpori Ch®' fti participate dicantur, quando facramentuin^ corpus Chrifti metony mice ab Auguftino prof®' la vifibili fpecie multoties accipi confeifus f®®^ ris. Si ergo tibi conftare amp;nbsp;in propofito tuo feuerarevolueris, bellum Turrianotuo indi®’’ oportet, amp;nbsp;pro defcnfore aduerfarium tibi c®’’^ ftituas:qui plurimum à te difcrepat, amp;nbsp;in quo tins rei confiftit cardo,penitus diffentit .• Ita v®^ vanam opinionemamp;falfiffimum tranlfubftant®' tionis commentum vtrique fcquentes, noni®! rumfiipfiavobis dilfcntitls, 8c in mendacio®'* nimè concordes effe poteftis. Verum quam®®quot;quot; que tandem pofthac fententiam tu fis fequutut®^’ aut quomodo diuerfam opinionem cumTurti®® conciliaturus,nihil motor, illud tarnen nunq®® obtinebitTurrianus, vt apud Auguftinum^'^^ Iios antiques fcriptores,femper corpus Chrift’^ facramentum propriè dici 8c non pro vna fab® ‘ ac vifibili parte probare pofsit. Adeo cnim

Contra ScarcxAM, ltb. i. 86’5 ac perfpicue fenfum fuum aperit Auguftinus, vt nulla quantumuisobfcura caliginetantam lucem Turrianus contegere queat. Ip fa enim facramcn-ti definitio ex Auguftino fuperius à nobis recitaquot; nam vo-ta, qua definit facramentum inuifibilis gratia: vi- cet Augu fibile effe fignurn,ita facramentuna ab eo vfurpa-turn oftendit,vt folana externam amp;vifibilem fym-bolorum fpeciem nomine facramenti vocet. 11-lud verb quod ex fententiis Profperi ab eo dici-tur, facrificiumEcclefix conftare exvifibili ele-mentorutn fpecie, amp;nbsp;inuifibili Domini noftri le-fu Chrifti carne amp;nbsp;fanguine, 8c facramento 8c rc facramenti,clatifsimè demonftrat,nomine facra-mêti ipfa fola externa elcmenta ab ipfo acclpi,vt qux ab ipfa re facramenti,hoc eft à corpore Chti-fti difcernit.

Turrianus autem mirum hie figmentum 8c ho minis parum fobrij deliramentum conjminifei- deUtium-tur.-vt nomine facramenti fpecies fenfibiles,facra mentales, 8c corpus ipfumChrifti accipi ab Auguftino pethibeaf.rem veto facramenti,non corpus Chrifti,fed ipfum vocari Chriftu profiteatur. Ita verb nouus hie noui dogmatis autor duplice nobis quendam ftatuitChtiftum,vt cum quidam corpus eiusin facramento vete percipiant,ipfius tarnen Chrifti compotes 8c participes effe ne-queanr. In hoc autem ftolido inuento tantopere fibi placet,vt me turn propria ignoratia praepedi-tum, tu Caluinianx difeiplinæ errore excæcatum effe clamitet,qui id^n effe exiftimem participem Chrifti fieri,8cfumere corpus Chrifti. Ac proinde hie miles gloriofus, 8c ftultè in vaniffimo com-mento ia(ftabundus,in hxc prorumpit verbazDif- . ceigitut Volane quod ignoras ; qui indigne my-fteria Chrifti traótantes,membra fiunt fathanjf,8e not», lii. j.

),fi corpiisChrifti ore acccperunt,quia tamenfpi* j, ritum gratiat, ideft fpiritum Chrifti non habent) j, carnem quidein fumunc, at fpiritus eorum , id el* jj mens,fpiritui Chrifti non adh3eret,fiunt,inquaffllt; 0 vna caro, non vnus fpiritus, ficut Apoftolus ait' „ qui autem adhçretDomino vnus fpiritus eftivni® „ autem carnis tantum , finevnione fpiritus nih» „ prodelbnon itaque efficiuntur participesChrift'j „ qui tanquam membra mortua per peccatum/“!

Egone Turriane putidahäec amp;nbsp;monftrofam’,' lèfani capitis tui fomnia difcam ƒ qui nec qf'“ loquaris cogites,amp;: nonmodo cum Chrifto poftolicadoftrina,ac omnibusantiquis patribi*^' fed cum Scarga etiam tuo ex diametro pugne*' Vbi enim quæfo Chriftus feipfum à corpore fquot;,’ difiunxit, 8c aliud ipfius Chrifti, aliudcorpo?'* eius participem elfe declarauit ? An non en*'” Chriftus fepanem viuum, qui decælo defceo“)''' clarifsimè teftatus eft: vt qui ex hoc pane man*^'’^ cauerit, viuat in xternum, 8c panem quern 3 rus elfer pro mundi vita carnem fuam elle di*-^ ret? Hicne tuTurriane inter Chriftum amp;nbsp;cotp^’ fdtechri e'us difcrimeu aliquod deprehendes, qui pa”^ flum ab ilium cæleftem , nunc feipfum,nunc carnem ipfluscor nominet ? Qui aurem tot verbis ac multotie^^. pore Ie- . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ f.iJi’

cernât. petit'S vitam aeternam promittit, carnem 1“ manducautibus 8c fanguinem bibentibusjfb profeftb fpiritum fuum à carne lua feparat, * femper viuificam ac falutarem carnis fuae mal’ cationem fidclibus , vt per quam firmifsimè c® iunguntur Chrifto aperte profitetur. Noli pofthac.Turrianejinterfacramentum amp;nbsp;ledi^ crament) nouu nefcio quoddiferiméftatu.ere, j

Contra SCARGAM, LIB. I. 867 per rem facramenti quiduis aliud quàm ipfurrt corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti tibicomminifci li-

! beat. Clarius enim Auguftinus in loco ex fencen-tiis profpeti fupetius citato fententiam fuam ape

’ iuit,quain vt abs te aViquo fallaci figmento ob feu ’ rati pofsif.Nam qui dixit facrificium Ecclefiar co-’ flare ex vifibili elementorum fpecie.amp;’lnuifibili ‘ Domini noftti lefu Chrifli carne amp;nbsp;fanguine , 8i » factamento, 8c re facramenti, fat is dilucide do-’ cuit, quod nomine facramenti multoties fola ex-I terna ligna fint intelligéda,8c nomine rei, ipfum

• Hæc tam perfpicua dióla Auguftini cum tu cor 1 rumpete amp;nbsp;in diuerfum torquere fenfum tentaf-’ fesjiudiciaforfanhominu reueritus,nete omnem ' exuiffe pudorem meritb diccrent, teipfum tande ' iefleftis,8c multa praeter rem nugatus, haec tandé ' Verba fubiicis. Deinde, efto,inquis,concedatur‘' inhacfententiaProfpeii vfurpatio iftafacramen-«

I no citât traftatu in lohanne i6.vt auétoritate eius ' probet malos, fine infidèles non fumere corpus “ I Chrifti in factamento, fed folum, Vt ipfe ait,fym-' bola vifibilia, ineo, inquam , loco non po-“ ' teftaccipi ab Auguftino pro parte, enjjnait ’ Vohnus-.Hoc verb alio in loco clarifsimis verbis“ ' edilferit idem Auguftinus-.Sacramentum fumitur “ inquitjquibufdam ad vitam,quibufdam ad exitiu, * les verb ipfa cuius eft facramentii, omni homini “ *. nbsp;nbsp;ad vita, nulli ad exitiu, quicunque eius particeps «

fuerit. Refpondeatergo Volanus,cumAugufti-'« * nus dicit facrametum fumitur quibufdam ad vita, “ ' quomodo accipitur hic ab Auguftino facramen- “ ’ nbsp;nbsp;tu ? non negabit Volanus,quin pro toto facramé-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib Ü-

JJ mitur ad vitam. Si ita eft, quomodo clarifs'®’^ 3, verbis iudice Volano ediiTerit Auguftinusjfi cu']' ,3 continuo fubiungitjquibufdam ad cxitium lu*”*' ' '' tur fcilicet facramentum, hoc enim repetendu*” ” eftjiam non pro totOjVt in altero membro eiul” 3’ orationis , fed pro parte accipitur ? An hoc e*'^* gt;nbsp;” bene Latine loquijamp; clarifsimis verbis edilft*^' ”re? Si te Volane putas bene Latine loquij*:*** gt;gt;nbsp;Augullinum facis indifertumjamp;tam inopem bis, vt vno amp;nbsp;eodem verbo in eodem loco diu^*' 5’ sè vfus fitjidque vt hærelîin tuam audoritate A**' gulHni probes?

Ego verb Turriane, nullius hserefeosmihi^”' fcius film J neqiie verba Auguftini ad meam tcntiam comprobandam violenter torqueo 3 candideac fincerè recito, vtquæfuerit men?^ doôlrina de hoc facramcnto antiquorum patt*(quot;J omnes cognofcant, neque de tranlTubftantiad*’ ne veftra quicquam eos fomnialfe animaduet*^*' Turria- Qjiod fl tjbi propofitum non fuiflet nodû in l*-y* uult cæ- po quæteie,8c vitro teipfum mentis oculis pt'**^' cuiire, re, vel vnus hic Auguftini locus te fatis doc^‘^ poteratj quid verè de hoc facramento fentire”® bam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'***4**2'*^ Proteus in diuerfas

ïigere. mas fubinde mutaresjnullaque in parte, femd ? firmans femel negans,tibi conftares. Quod eo'^^ in plurimisaliislocis, ita amp;nbsp;hic Auguftmiis i”* facramentum lèu vifibile fignum,amp;ripfam reju cramenti, quam fuperius corpus amp;nbsp;fangui*]^.^ Domini noftrilcfu Chrifti effe dixit, hoc dd*-* men conftituit, vt non omnes quicunquefa^*,j mento communicent,corporis ipfius amp;fangu* Chrifti participes effici alfeueret. Sacrament^ nim fiue externa flgna tam bonis quam mali® . muniafuntjSc ideo vel vitam vel exitium jj

CONTRA S C AK G A M, I.ib. j, 869 res autem ipfa facramenti nemini affert exitium» fed omnibus earn accipientibus vitam,vt à nemi-ne etiam nifi à bono amp;nbsp;fideb percipi queat. Sed tibi homini difettifsimo non videtur Auguftj-nus bené Latine loqui , fi vno 8c eodem facramenti verbo , in eodem loco diuerse vtatnr, amp;nbsp;nunc pro parte , nunc pro toto illud vfurpare videatur. Atqui Auguftinus in vna amp;nbsp;eadem fi-gnificatione vocabulum facramenti in eo loco vfurpat ; amp;nbsp;pro foia vifibili amp;nbsp;externa parte dif-cernens earn a re ipfa facramenti, accipit.

Verum tu inquis folam fpeciem vifibilé à nul- Augufti-lo fumi ad vitam;ergo facramenti vocem pro fola nus con externa fpecie accipi non poffe contendis. Kefte ft«quot;«' i« quidem dicis folam viftbilem amp;nbsp;externam fpecié vocevifi nemini conferre vitam , quandoperceptajimpiis bik fym etiam tribueret vitam : fed in eo plurimum falie-ris,qui folam Scexternam fpeciem à fidelibus mä-ducari exiftimas , ant quia manducata confert vi- “ tamjid illi aflignandumgt;amp; non corpori ipfi Chri-fti,quodfempet à fidelibuspercipitur cumfigno, imprudenter arbitreris. Nam quod facramentum ab Auguftino dicitur aliis cedere in vitam aliis in mottem, id quidem externafymbola non habent à natura fuajfed quia fidelibusfimui etiam corpus Chrifti manducandurn fpiritualiter exhibent, il-losvitx participes reddere; qui verb à corporis fanfti communione propter incredulhatem exci-dunt,illos exitio deuouere dicuntur. Reftè ergo concludit Auguftinus,cum rem ipfam facramenti àfacramento difcreuiffet; Hoc eft ergo, inquit, manducare illam efcam amp;nbsp;ilium biberepotum, in Chrifto manere, amp;nbsp;ilium manentem in fe habere. Ac per hoc qui non manet in Chrifto, amp;nbsp;in quo non manet Chriftus, ptoculdubio nec man-

870 D E F E N s. C OE N AE D, ducat fpiritualiter carnem eius,nec bibit eiusfsj' guiné,licet carnaliter amp;nbsp;vifibilitev premat dep*!' bus facramentuin corporis amp;nbsp;fanguinis Ghrifb^ fed magis tantae rei facramentum ad iudicium*'“ rnanducat amp;nbsp;bibit, quiaimmundus prxfump’* ad Çhrifti accedere facrameiita, quae aliquis np” ^ignè fuinit nifi qui mundus eft, de quibus dK*' Matt.j.s. tur.Beati mundo corde quoniam ipfi Deum

bunt. Ex his veto verbis difcerepoterasjTurt'^' ne,non ab omnibus, qui facramenta fine exter”’ fymbola manducant, carnaliter, fimiil ctiamp®' pusfanguinem Domini manducare fpiritualit^!' quando res facva menti folo fpiritu amp;nbsp;fide pef^’ piatur; facramenti verb efus dentibus amp;nbsp;ore,'* malis etiam communisefTe pofsit,perficiatur.'l^®,^ diuerfum ab his docet idem Auguftinus de Cip' täte Dei lib. i. cap. i$. Denique ipfe dicens gt;nbsp;'i! quit, qui maducat carnem meam amp;nbsp;bibit fan?*!!, nem tneum, in me manet amp;nbsp;ego in eo, quid fit non facrameiito tenus, fed reuera corp“ Ghrifti manducare,amp; ^ius fanguinem bibete-

Sed tu,Turriane,hunc quqque locum morc*^ corrumpis, amp;nbsp;falfa interprctatione veram ftini fentétiâ adulteras:dicis enim,reuera cofp® Chrifti manducari, ideft, folum corporalité* fenfibiliter, yt nihilominus corpus Chrifti P’ tantum fpiritualiter,fed corporaliter etiam ducari alfeueres.At veto falfiffimam amp;nbsp;impoo^j^j tern interprctationem tuam efte fequencia ve* Auguftini coarguunt.Subiicic jnquit,r« Chnfio manere^vtin tUo mane at

Sic enim hoc dixit,tan^nam dtceret.Qui^^^ me manet, in e/uo ego non maneo, nonß dic^^,^ exiflimet manducare corpus meum, aut bdgt;erej garnimeii. No tta^ue manet in Chrifio, /^uini^f

Contra Scargam, l ib'. t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

memiir a etM ; non funt dutem meinbra. Chriqui fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

faàttnt membraverb expteffe 8f ma-nifeftedocetAuguftinus , neminem corporis 8c fanguinis Chrifti participem effe , qui non eft membrum eius , quamuis iiie vifibile facramen-tum ore percipiat. Tu tarnen adeblucidaac nifeftaperuertete non erubefcis, 8c contrariu fen fum verbis Auguftini impudens falfatius attri- guftini

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buis.Non dixit,inquis,Auguftinus,qui non in me conajtoi

J corpus meum,neque bibit fan guinem meum, ma-, ducat enim facramento tenus corpus:fcd dixit,nS , fe dicat aut exiftimet manducarc corpus meu-quia , fcilicet fic manducando corpus Chrifti, non vni-I tur cum eo fecundum fpiritum eius , fed fecundii 5 carnem tantum,qux nihii prodeft ex fe , quin po-- tius diuina natura vnita ch carne Chrifti,per car-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem tribuit vita dignè manducantr.Tu verb,Tur-

' rianc,vcl foiem in meridie lucere nega ,8c qux ca-1 didafunt,vocato nigra,quando ita tibi decretum S eft ,vt maiis vei omnium iudicio in manifefto de-

( non omnino font ftupidj, aliter verba Auguftini, niftprout darefonant,accipienda purent.Glarius i enim 8c apertius deftnit Auguftinus,quid ftt man Auguftini il Jucare corpus Chrifti 8c bibere fanguinem eius, peripirui. I- hoc eft in Chrifto manere, 8c ilium manentem in r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe habere,quàm vt contraria tam apertis diélisvel

i) verfdtiflimus cauillator fententiâ affingere poffit. d Ac propterea.quinonmanet in Chrifto ,8c in quo (' non manet Chriftus , ille ficut non manducat car-ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem ChTifti,nec bibit fanguine eius, ita nec dicat

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8c potutft.Na qui re ipfa cumvifibilibus elcmentis

(( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lii. iiij.

percipeiet,ficut tu Turriane fingis, neque tameti vllum inde perciperetfruólum,nulla omninofiib-eflet caufa,quo minus ferei ipHus participemj ta-metfi nullum confequeretnr fruólumj dicere poffer. Ntfitu forfan,Turriane,adeö ineptus effeve-JiSjVt qui atrophia laborant, neque vires ex cibo percepto refici, corpufculumq; fuu magis ac ma-gis attenuari fentiunt,cos tu prorfus ab omni opi nione cibi in ventriculu haufti remoueas,aut iuft nos,qui reuera fe mäducare dicat,indices.Reuera enim cibum percipiunt, ac propterea non modo exiftimare,fed certo quod manducent alfcuerate poffunt. Porro cum mali fecundum Auguftinum facramentis participantes, reuera corpus Chrift* non manducent,ita iudice eodcm AuguftinojfrU-firafemanducaredicerent,aut ftolide exiftima-rent. Quæ quidem tarn perfpicuc ac lucide cùn» diólafint ab Auguftino, vt prorfus impudentei» amp;nbsp;refraftarium cfle oporteat qui verba eius in di uerfum velit torquere fenfum : fequitur necefla-rio,nullum in facramento reali amp;nbsp;corporali man-ducationi relinqui Iocum,neque externa fymbol» fecudum mutatione fubftantialem in ipfum Chri fti corpus amp;nbsp;fanguinem permutari.

Sed neque ill ud diffimulandum eft, ita Turria-fuo'hype“ Scarga fuo in interpretatione verboruiu rafpiile Auguftini diffidere, vt cum in obterenda veritate miniine mutuas fibi tradant operas, minime tarnen in ipfo conucnit. ujendacio congruant. Nam Scarga quide in prio-re fuo libello explicans hunc Auguftini locü,qnid fit reuera manducare corpus Chrifti,idem elfe di-cit,quod verè manducare.’vt malos quidem manducare corpus Chrifti perhibeat, fed non reuera, id eft non verè.Turrianus ante à malis etiam verc corpus Chrifti manducari affirmât, fed non reue-ra,id

ra,id eft non fpititualiter.Nam corpus Chrifti, inlt; quit, mandiicaturjftue vèrè ,vt Catholici dicunt, fiue in fpititu tantum ,vt hxretici.Hxc vero tanta inter hellos hofce Auguftini interprétés diffonâ-tia, non mentem eos Auguftini explicate, fed de induftria veram deprauare fententiam manifefte coarguit. Nifi enim iftis propofitum effe proprie ac fimpliciter diifta adulterare,ne voculatn quide hanc ah Auguftino in propria amp;nbsp;vfitata vocisfi-gnificatione vfurpatam corrumperent, neque con tra autoris fententiâ in diuerfum omnino fenfum transformarent.Quid enim fecundum perpetuum fermonis Latinivfumhxcvocula , reuera,abud fihi vult, nifi quod fere eadem voce dicimus Rei-pfa? Atqui Scarga reipfa à mails manducari in Eu-chariftia reale amp;nbsp;fuhftantiale corpus Chrifti con-fidenter afferit,idemautem non manducari reue- fentit. ' ra,vt confentiat cum Auguftino,perhibet. Ita veto fraus vhique feipfam conftringit, fuifquela-quels fefemper implicat.

Quod autem in ncftendls dolls nonvnam eâ-démque Cretenfes ifti fequuntur formam , vt vehementer etiam àfe diffentiant, tanto euidentius mendacium fuum omnibus patefaciunt. Nam ne illud quidem manifefta caret repugnantia , quod Turrianus carnalem corporis Chrifti manduca-tionemfineynione fpiritus nihil prodeffe dicit, quT-nde neque participes Chrifti efamp;ci docet, quæ tanqua fendendi membra mortua per peccatum cum Chrifto vniri nonpoffunt. Scarga autem non tarn ampla dona’^“^”^'^' confequi illu contendit, qui fe fpirituali efu Chri fticorpore ,in voto amp;nbsp;defiderio facramenti reflcic atque ille quifacramentale etiam amp;nbsp;realem Chri fti corporis manducatione adiunxit. Idem ramen Scargapaulo poft ifta corporalemSc facramentalé

maducationê non fuftïcere,imó officere perhib^^’ fifides viuida virtutibusfandlifque defideriis nata,defuerit.Ita vero belli illi amp;nbsp;graues Theolo' gi inftarEuripi furfum ac deorfum iadacur,nec V« ró quo progrediantur aut vbi confiftant, quicqU’ arnalem habet amp;nbsp;explorati.Ipfa tarnen veritas vel iß' coVpoVs*” hoe extorquct,quod carnalis corporis Cht*' Dominici fti manducatiojquam ftolidè finxerót ifti Antht®' manduca- pophagi^nihil omnino profitjimo plurimum ofr' fi°ieruitæ ciat,nififpiritualis mandiicatio nos cum ChriH'’ reptobât.. coniungat5amp; in focietatem ac communionem l’’

At verb fifolafpiritualis manducatio nos Çhrifto confociat, 5c in pofleffîonem æternx citatis vitæque immortalis inducit ; vt qu id eig’ Icfuitæ,carnalem corporis Chrifti efum tantop^,' re vrgetis?amp; quod nullum per fe affert emolun’“' tum,imo fi folum abfquefpirituali efu vfurpet^? certum affert exitiû,tanta contentione introdu“quot;'' tis? Sed quod verè,vel vobis iudicibus, nihil deft, nec animas fidelium fenfu peccatorû 8c tuas reficijvtquæ non carnaliter, fedfpiritualh^, 8c perfidem carne 8c fanguine Chrifti faginat“^' id verb,vobis carnalibus maximum affert ftuétui”! dum ociofos ventres abunde pafeit ifta vos ciuia 8c infolentia,qua tanquam effrænes exult^ tisequi,magno orbis malo inftruit. Tollaturei” fallaxhocSc commenticium tranfubftantiatio^ figmentum, 8c fubito tanta facrificoruin tuf . cum omnibus opibus male conciliatis 8c fubuf* Tranrnb- ac verfutè quæfitis corruet. Quam quideni tt^^, ftantiatio fubftantiationcm labafeentem Ö! ruinam f Papian fem fruftra VOS omnes ingenij intendentcs Vit roînatur.1 fulcite ftudetis t quando. omnibus Jarguif-*^’’^^

) I

J ( {

M ƒ f

1) ii

,gt; i

I' i)

rum amp;nbsp;fophifmatum veftrorum compagibusfo-lutis , rimam nihilominus agit, fragili fuper-ftruda fundamento, diu falua perfiftere neqiiit. Namamp;fi Turrianus varia fubinde infarcitjamp; Ingenium in omnes verfat partes gt;nbsp;vt iftas rimas expleat , iniquitate tarnen operis viftus, amp;: ingrato labore defatigatus aliquando fuccumbit gt;nbsp;8c tantum non manibusadmotis,quod diutius retinerç nequitjtuentem male compaftam molcm impel-lit. Poftquam enim fruftra oftendereconatus eft, nufquam facramenti nomen pro fola vifibilis dementi parte vfurpari,vltrb id tandem fatetur, fed non fine cxprobatione infcitiæ noftrx,qui pro fy-necdochemetonymiam vfurpemus, amp;nbsp;rudes nos grammaticos confundentes figurarum nomina probemus. Synecdochen enim ille ait effe nonQupmo-metonymiam , quando pats pro toto, totumque'*®‘quot;^et-pro parte ponitur, vt quando vifibilefacramen-J^J.®]^^quot;^ turn apud Auguftinum pro folo externo fymbolo nymia, vt vfurpatum e(fc concedit. Sc àPaulo Apoftolo pa-‘’= nem dici communionem corporis Chtifti

docbice non metonymicè,expartenimirumto-nonedc , tum factamentum. Nos verb Turriano idliben-^^'^haii-

ter damns,Sc in expUcandis figurarum proprieta-tibus grammaticum vel Cypriano fuperiorem agnofcimus, dum modo id,concedente eo, quod requirimus obtineamus. Q^ancunque enim hie tandem agnofcat ille fermonis fotmam,aut quen-cunque ftatuat tropum, hoc pro confeffo tarnen relinquit, non fempcr vifibile facramentum pro

• toto vfurparijVt nimirum nobis cócluderé liceat, non effeneceffe omnes exæquo ipfius rei participes eire,quicunque externo participant figno. Ita verb tranfubftantiationis commentum vel ipfo Turriano indice dépérit, amp;nbsp;permutatiofignorum

lt;^ain me in res ipfasfalfîffima efTe deprehenditur. Sed ne “to tarnen Turrianus Petiu Märtyrern vel Theodo-Martyre tum Bezam adeo rudes exiftimet ene grammati-amp; Bezam cos, ex quorum difciplina me non reótè mctony leprehen- niiam pro fynecdoche vfurpafle contendit:debe-eft,fus Mi bat animaduertere, non Jta lu perlt itiol e a gram-ncruam. maticis difcerni figuras, vt non fæpe alia pro alU vfurpetur, maxime cu metonymia, iudicio gram-maticorum,tam vicinafit fynecdoche, vt no magno ab ea diftet difcrimine. Nec verb attinebat nouam figuræ inducere formam in vna eademque materia , vt quando corpus Chrilli multoties peC metonymiam pro ipfo vfurpatur facramento, hoc eft pro folo vlfibili amp;nbsp;externo fymbolo, hoc eft . pro vna facramenti parte fecundum eundem rae-tonymiç tropum vfurpari reélè dicatur.Non ergo infcitia grammatices tanti viri lapfi funt.vel ego, ficut exiftimas, fequens eofdcm, fed quia in tanta iftorum troporum cognatione non attinebat dii-plicem notare tropum, quando per vnum tota res cómodè potuerit expediri. Sed Turrianus fi quift de laude clariffimorum doftiffimorumque amp;nbsp;omni pofteritatis memoria digniffimorum virorum delibalfet, id ad nominis fui exiftimationem ac-ceffurum ftolide putauitmon diffimilis tyroni in fcholis literario,qui quod aliquando regulam ali * quam grammaticam exaótius maximo quouis Theologo vel Philofopho nouit , fe fuperiorern dodrina fatis imperite opinetur. Sedrana hate Æfupica quätumuis intumefcat, corpufque fuum diftendat , nunquam bobus iftis,vel fi rumpatuf Turriani niedia,fimilem fefeprxftabit. Nec verb minorem impudës in eo vanitatem fuam prodit,quod toties Marty-meiitien re,y, j,j controuerfia facramentaria à Gardinero di Epifeopo Vintonienfis vidum iadat : quando di-uinum

Contra. Scargam» lib- t. S77 uinuniillud amp;nbsp;excellens Martyris de facramento opus , clariffimx viftorix de omnibus vericatis hoftibus cettum exbib eat documentum. Q^ic-tjuid enim ab omnibus fophifticis ingeniis depto mi potui faUaciarum,id in vnum à Gardineto có' geftum cumuium diuina quadam Martyris virtu-te difietlum, amp;nbsp;gladio verbi Dei confoffum om-nes pij perfpiciut. Si verb Tutrianus tantam fcri-ptis Gardineri tribuit autoritärem » Vt viftorem nihilominus, in hac caufa agnofcat » ne (idem illi in his quoque habere recufet, qux contra doftri-nam pontiamp;ciam ille fctipfit, 8c fummis viribus falfa dogmata religionis Papifticx impugnauit. Atqui tarn leuia ôc ventofa ingenia nullam apud Steph, onanes bonos merentur fidem gt;nbsp;qux fe cuiuis reli-®“'4‘''®’ gioni quauis de caufa accommodant,nec gloriamjjgjong -Chtifti,fed quaeftum fuum, in omnes tanqua Pro-incottans tei fele verientes formasjquxtitanc.

Verùm poftquam primum 8c prxcipuum Scar-gans demonftrationis, quatranfubftantiationem panis 8c vini in ipfum corpus 8c fanguinem Chri fti probate voluit , fundamentum fubrutum eft, nunc ad fecundum illud,minus etiam firmum ac ftabile,veniendum erit. Hoc enim Scarga à con-ieóturis petit , quse in grauibus 8c folidis return ptobationibus nullumhabent locum. Scribit e-Scaigx nim chriftum diuinam fuam benediélionem pa- quot;quot;hius ni 8c vino contuliffe , 8c ea in manus accepta be-nedixiffe ; ac proinde abfurdum fore exiftimat, ft tum”quot;' nihil creaturx fufcepta Dei benedidione diuinii •gt; infe deriuaient,8c non in id,quod vult diuinapo“ ) teniia commutatentur. Nam fi quinque panes 8c “ exigui pifces, turn dicente Domino,in immenfum,, exctcfcunt,quidniEuchariftico pani, quitantaj, autoritate benedicitur, aliquid diuinum 8c admi-

ïabile accederet ? verum fi Scarga conieóluraffl hanc fuam aliquod pondus habere voluit, debe-bat fairem vel vnicum demonftrare exemplum) vbinoua aliqua rerum in diuerfas formas muta-tio, quibus aliquando Chriftus benedixit, fubfe-quuta fit.Nam amp;nbsp;panes illos quinqucjquibus tanta hominum turba à Chrifto fariata fuit,panes re; uera elle oportuit, quamuis diuina virtute Chrift* fuerint multiplicati, vt cibiim corporalem vefce-tibus prïberent,amp; famem debellarent. Nee vetlt;’ apud lohannem verbum lt;ÆAogt;4)oaf fed vfurpatüm legimus, vt nee panes illos à Chrift® loan.6.1, benediólös fuilfe,ficut Scarga fomniat,textus ip^'’ ’ Euangelij coarguat: Ita enim textus habet: Accf pit autem panes lefus, amp;nbsp;cum gratiasegiffet^î' ftribuit difeipulis, difeipuli autem difeumbent*' bus. Vaniffimum ergo tuum eft, PetrejargumeO' tum,ac temerèjnulloque iudicio prolatum.

de pane myftico in manus à Chrifto accepto fet*' bentes Euangeliftas omnes verbo benedicendi $ tuntur,fed quod Mattheus amp;nbsp;Marcus

aa.^, proeo Lucas amp;nbsp;Apoftolus Paulus vfurpä’’' Vt de populo accepto commemorâ”' tes,omnes ex «quo gratiarum aóHonis non ben^' Benedi- diftionis mentionem fecerint. Ita verb non an*' declarant omnes verbo benediift*®' quod gra- nis^graciarumaCtionem dengnarbquam pro 1^* tiarum a- te amp;nbsp;redemptione generis humani Chriftus

Patri peregit , eiulque facrofanftummyftef’'quot;’' öToVefui Cæna nobis inftituir. Sed quia Scarga cH*” tisquidïotà fua cohorte benedidicnem fignocrucis^'^’? Ät- per expr'imit, nimifque fuauiter in vano comlt;’’.‘^_ ro delirat, hoc quafi exorcifmo fe tranfubftan^’^ tionem nobis approbaturum ftülte putauit. autem fanis omnibus leótoribus iudicandum f

CONTKA SCaKGAM, LIE. I. 879 linquoj an vel minimum aliquodfignumexfacris fcriptuiis , nedum folidum aliquod amp;nbsp;firmum argumentum attulerit,quo rem iitam amp;nbsp;re 8c nomi ne vanam, 8c à religionc Chrifti omnique pietate al!enam,approbauerit.

Itaque cum ifta nihil profeciffet ratione , fe in aliam conuettit partem gt;nbsp;8c cum omni diuino fe deftitutum fentit ptxfidiojhumanim tandem implorât opem , proSpiritufque fanéU oraculis ad hominum nos Chartas reuocat. Oftendere enim Scarga nititur omnibus ab exortu Euangelijstatibus ifta''«bidiui viguiffe doétrinâ jomnéfque inEcclefiaantiquif-ftitutus'quot; firaos fctiptores mutationem {ubftantialem panis ad fuffra-8c vini in ipfum reale corpus 8c fanguinem Chri- S'® huma ftidocuiffe, acfidem tranfubftantiationis in Eu-chariftia profeflbs effe. Nos verb 8c fi doftrinam Propheticam 8c Apoftolicam Ecclefiae à Deo tra-ditam agnofcimus,vt ex ea fola, quae ad cognitio-nem veram Dei Sc voluntatis eius fpelt;5lant,difcé-da nobis effe credamus, non tarnen autoritatem excellentiû in Ecclefia fcriptorum repudiandam nobis effe ducimus,vt in fcripturis interpretandis fanttis, 8c dutlum eorum libenter fequamur, Sc fanélam eorum opcram in profligandis variis Ec-clefiç peftibus,quas fubindeexcitauitSathanj gra ta voluntate exolculemur. Magnis enim ac Infinitis pene laboribus 8c vigiliis iftud confecuti funt, Vt fcripturas famSa'S 8c fideliter edifcerent, fum-miSque conatu hoftes veritatis oppugnantes fen-fum earum aperireut. Totam ergo autoritatem in Uadenda verareligione Chrifti fcriptura fanifta illis cóciliauit. Sc admirandos omnibus reddidit. IdTs'adW Nam liquid diuerfum ab oraculis fanftis trade-benda-^ÊUt.nec certis 8c euidentibus teftimoniis omnia

leret autoritas, vc fine vlla dubitatione reiicIeO' dam nobis putaremus.. Hancenim fcriptores ip» Ecclefiaftici, quod fupra prolixe demonftraui, k' gem tulcrunt, vt quæcunqiie ab excellentifliniis eciam autoribus citra autoritärem fcripttirarum proferrentur, eafugiamus: contra vero confon* Dei verbo ab iifdem non aliter recipiamusjquam fi ex ipfis veritatis diuinæ fotibus haufta eife pet' fpiciamus. Auguftinus enim,vt ad reliqua eius tC' ftimonia fuperius recitata , vel hoc vnicum ad'*' Augufti' (^^^m-.Si^uü,incYWit,ßMedeChriß-ü finede eitti DUS con- clefia,ßuedequacunijue altare-t ijMpertinetaif'. lib s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'oitdmijue noßram, non dicam^ ßnos^fed

I .3.ca. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adiecit, fi Angeltis de calo annunciMSf^'

pratenjuam^Hoamfcrt^turülegidibus Euan^^'. licii acceptais,anMkemafit.Yiiamp;ïonymws auteni a» Mimerium amp;nbsp;Alexandrum. Nec,inquit,iuxta^l ihagora ^p:ipulos,prlt;àudtcdea doctor te opinie ,fed Üïtniamp; rano ponderanda efl. St ejuii autem contTt^^ faStionii immurmurat- Quare eorum explanatio»^^ legarn, quorum dogmattbus non acquiefco ?

illud Apofloli lihenter audtre. ornniaprobate, bonumeflitenete, e^rfAuatoris'verbadtcentie, te probati nummularij ^-utfi quit numrnus adtdtd efi}amp;figurant Cafarts non habet,necfignatui netapubltca, reprobetur. ^ut autern Chriflifadi^ elaroprafert lumine, in cordis noflri marfupiunt

Diuorun. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

inuocatio Quare quod, Petre,interrogas, cur autoritaceiy ©b Augu-Auguftini de facramento Euchariftiæ fcribenti^ litaté^ne- co*ttra te opponam, in aliis verb quæ ilium apet' quaquam tiffimè docere fcribis, vt facrificium miflx amp;nbsp;f^*’” recipiëda. £torum inuocationé,illam prorfusrepudiem?Hi®'

ronymus his proximis verbis pro me tibi rcfpf”' tores. det:quia nnmmunj adulterinuin video,nec Chjjj

bete claiiffime euincitur.Et quod tu tantœ impie-tatis Auguftinutn fautorem facis,quanta hodie in Romana confpicitut Ecclefia , airocem le fanamp;o viro facere iniuriamffi mihi hoc argumentû feor-fimtradandum effet »facile dcmonfttarcpoffem.

Semper cnim vos in fcriptis fanûotum patrum pro melle venena tanquam aranex legitis,amp; quç-dam patum commode difta ad mentem 8c fcnten tiam eorum,quam clariffime multis in locis pate-faciunt, non accommodatis. At verb (iquis cum aliquo fiuétu fcriptavetcrum patrum legere velit» amp;nc eotum fequens dogmata à retho veritatis tramite dcfleâatjille femper obfeutius diéta cum dilucidis 8c apeitis conferre debet; nec verb fen-fumfuumobfeuris aut incognitis inducere, fed ipfos feriptores fuarum fententiarum interprétés facere. Nam 8c Auguftinus in libro de dotlrina Chriftiana eä feripturç explicandç rationé tradit» Vt vbi apettius ponutur res,ibi difccndu effe piX-cipiat » quomodo in locis obfeuris intelligantur-AcprofeÜo in hocvno Euchariftix negocio fi no Quxuis verba 8c fententias ex Auguftino arripere-m,fed ipfam mentem 8c genuinam autoris fcnten tiaamplcäi ftuderetis» todfubito controuerftam inter nos compofitam cernerctis, omnemque ima ginationem de carnali corporis Chrifti efu,8c rea li ipEus cü fymbolis coalitione abiicetetis. Nam Matitio* quod mutationis 8c conuerfionis elemétorumin wsnomi-res ipfas facras metionem aliquotics facit, id nul-hm vetx intcUigenrix patetet difficultatem » û inuliisat.

rot in iocis cur panis dicatur corpus, amp;■ vinu fan^ guis, amp;nbsp;cur fynibola rerum ipfarum accipiant no mina,modum ab eo diligentiffime perfcriptii at-tendere vellecis.Primum enim amp;nbsp;prçcipuû huius controuerfiae caput eft,vt quo fenfu verba Chrifti lint accipienda,intelligatur,amp; quçcunqiiepoftei de mutatione fignoru à fcriptoribus antiquis di-cuntur, non dubiä amp;nbsp;perplexâ cuiufuis mentcm» quin facile hunc nodum diflbluat, amplius tene-bunt.Vos autem præpoftero ordine cunótafacitis vt fententias veterum , in quibus mutationis aut coniierfionis meminerut, primo loco ponacis, Si tranfubftantiatione perpetuo fomniantcs', verafl verborum Chrilli fententiam,quam clariffime ill* explicât,aut obfcurarcjaut eludere ftiideatis. verb eft, non ex fumo dare lucem, fed ex luce f“' murrt.Quare quaecunquc veterum abs te citabuH' turferttentiæ , vbi de mutatione amp;nbsp;conucrfions fytnbolorum verba faciunt , feniper eas ad han^ lucem retiocabo, vt quern dicedi modii in verbiS Chrifti agnofcant , aut quo fenfu ilia expliceflC» commonefaciam , nec verb fubftantialem muta* tionem, quam phyfici tradunt, fed facramenta* lem, quam facræ liceræ docent, vet eres agnofce*® partes oftendam.

Ac primus quidem ex Auguftino producitij* abs te locus, quern pro tranfubftantiatione nil’)* omnino facere in priori refponfione mea fat is d*' lucide me demonftrafleconfido : iterumque ipl.** Auguftino verborum fiiorum interprété adhih*' Locus ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nosaatem,mcfl\t,infpeett

no à Scar- funguinem honoramta, nec ftmtlitercongt;Jgt;^‘j hendimus has duos species, ç/uernadmodum anteiO“^ fecrationem com^ehendebamtUt c'nm fideltterfr^^^

Contra Scargam, lib. i, 8S^ mur,ante nfecratwnemp.'tnem tffe 'v'mum,ejnvà nAtuTn fofmautt t ^o/i conficfit^tonevi vero carnejn Chrt/ii fangtiinem y (juoâ henedtn:io conftcraiitt. y Hüne veto locu ita tu,Petre,interprctaris,vt quia non in pane fed in fpecie panis corpus Chrifti honorare Auguftinus dicit, panis ergo fubftantiâ Auguftini in corpus Chrifti vere effe permutatum, fola vifi- vetborurii bili fpecie panis manente, ab eo doceri conten-das. Ego verb ipfum Auguftinum fententise fuæ interpretem tibi fero, amp;nbsp;quod per fpeciem panis jplum intelligat panem, ex aliis clanotibus illius fententiis aperte oftendo.In fermone enim ad infantes fic ïo(\\x\tm,Quodvidifliipanis efl nbsp;nbsp;nbsp;calix

ijuod etiam vohis eculi 'veflyi renuncianr.ijuod autem fides vefi'ca poflulatinflruenda,panis efl corpus Chri-flhcaltx ey2y4?zg«n.Audlfne, Petre,fpeciempanis, Panis ipfe 8c panem ab Auguftino promlfcuè vfurpari, vt quod facramentum corporis fidelibus offertur, reipfa panis fubftantiam non folas nudas fpecies guftino. vel accidetia panis exhiberi doceat? Deinde ciim panem dicat effe corpus Chrifti amp;nbsp;calicem illius fanguinem , an non ex fubiefto amp;nbsp;prsedicato il-lamconftituitpropofitionem, quamtu fortiffimc pernegas,8c non de pane corpus Chrifti dici, fed ipfamcorporis Chriftifubftantiam fub fpeciebus panis occultata exhiberi pertinaciter vrges ? Ve-riffimè ergo 8c fecundum Auguftini mentem il-1am abs te produólam illius explicaueram fenten-tiam, quod nimirum ante confecrationem panis fit 8c vinum,poft confecratione autem, caroChri-ftifit 8c fanguis,panis nimirum 8c vinum,vthxc fint loco fubietfi,ilia loco prxdicati ad conftitué-datn integram propofitionem, 8c cognofeendam nonidenticam , fed facramentalem 8c figuratam dicendi formam. Aut enim tu negato dicere

884 De FE NS. COENAE D. Augiiftinum , paiiem effe corpus Chrifti, 8^ cali-cem fanguincm,aut û negate non potes, quonio-do panis corpus Chrifti propriè amp;nbsp;fine figura di' ci queacjiiobis explica. Nam quodtu difparatorii in hac propoficione negas effe prædicacionem, 3-Scarga lioqiii modo dici Chriftum effe petram, quàm Augufti- panem Chriffi effe corpus,amp; calicem fanguineni contradicere Auguftitio omnino videris-

Auguftinus enim fimilem prædicationem in his fcripcuræ locis agnofcit, vt ficut fanguis dicitut anima,amp; petra Chriftus,ita panis dicaturcffe cof pus,non propriè fed fignificatiuè.

Searga dif ^ùm ergo nihil haberes, quod,'ad tam perfpi' Craubtot cuumacluce ipfa clarius teftimonium Auguftio* locorum, refpondetes, illud ako praeterifti filcntio, amp;nbsp;qui* fcûciun? iugulari fenfifti, prorfus intaólü reliquifti-

' At veto S veritatem inquirere, amp;nbsp;veram Augu-ftini fententiam cognofcere propofitum tibi fiiif' fec,hos maximè locos notare debebas , in quibuî fenfum verborum Chrifti illeaperit:amp; quomodo de pane dicatur corpus perfpicuè exponit. Res e-nim hxc probè incelletta expeditam viam tradit, vtquicquid deinde de mutatione vel conuerfio' ne fignorum vel facramentorum in res ipfas ab Augullino dicitur, id mutation! factamétali noU fubftantiali competerc i'ntelligatur. Nam fi coO' flat panem reuera effe , qui fecundum Augufti' num amp;nbsp;rcliquosfcriptoresantiquos fitnihiloni** nus Chrifti corpus , ipfa quidem fides corp“^ Chrifti in panehonorat,illudquc folum agnofcit» amp;nbsp;propofitum recipir, tametfi omnes fenfus nul' Mutatio Jam mucationem panis effe faôlarn iudicent. Hnt-enim diferimen inter fubftantialem amp;nbsp;facramen-

lt;pccics, talcm mucationem perpccuo obleruandum cKgt; nunquam ilia fiac, quin iudicio fenfuum compJ^^'

Contra Scargam,ltb. i. 885 betur. h«c vero repugnantibus omnibus fenfibus fola fide intelligatur. Mutatut ergo panis in corpus Chtiftijtransitque vinum in fanguinem, ficut dicit Auguftinus : non quod vlla fubftantiaUs return mutatio fatla fit, quado id omnes fenfus per-negantjfed quia fides à fenfibus auerfa , non pané fed corpus ipfum Chrifti contemplatur.Reöè ergo quod fuperius citauimus, Auguftinus nullam fubftâtialem mutationem faftam alferit, quado amp;nbsp;panem amp;nbsp;calicem effe ipforum fenfuum iudicio perhibet, fedfacramentalépropterea docet, quia fides non panem neque calicem,fed ipfum corpus Chrifti 8c fanguine in externis fymbolis, attédit.

Hane veto tam planam 8c genuinam Augufti-ni fentcntia,fi tu,Petre,Turrianufque tuus expen ^ere vellctis, 8c qu« obfeurius ab co aliquando dicuntur, cum tam dilucida 8c aperta fententia confertetis, nullam pofthac nobis litem de muta-tione fubftantiali inienderetis , fedfolamfacra-mentalem nobifeum agnofeentes, certum quietis portum attingeretis. Verum adeb tibi ifta à.me propofita de obfeurioribus patrum diftis per no- -tiota explicandis régula difplicet, vt tu homo fa- ' cetus régulas iftas mulierculis pecca'cisoneratis,iocû Pau-quibus me fapientem videri perbibes, 8c quarum b jationem Deum à me requifiturum dicis ,propo-nendas efle clamites. Ego verb me non etfe léfui- ‘ ta ex inftituto Ignatij Loiolæ veftrum fociû probe mihi fum confeius,neque ex alio quouis ordi-nemonachum , vt cum mulierculis familiarius mibi viuftndum effe putem i aut fapientiam apud casoftenttm » cum quibus nullum habeo tom-tnctcium.InteSc intuosfocios iftudpotius com-

' qui mUliercularum fenfum optime calletis, ‘I'latum ftigitiorumacfcelerum omnium pet

auticularemconfeffianem confcijj vobis obnO' j quam maritis ea-fioqiiam ruiii expediat,habere föletis. Itaque veftram ü' neccffarialis ftpienciam VOS vendicarote,amp;quam rationeni bantam P''“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earum Deo fit is reddituri, quarum

pleftenti-S«^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priuatim doftores eftis, diligentet

faul- difpicite. Ad me autem nulla reriim earum pef-tinec cura,vtquarum nec me magiftrum profeflu^ vnquam fuerim,nec vllam aliquando cum alienb ma'ueribuSjfanfto matrimoni) alligatus vinculo, ■ familiaritatem coluerim. Nec verb quæ ad te, tuófqiie focioSjPctrejCcripfijad mulieres pertinui* fe credidi, nifi tu propter arfta: focietatert» amp;nbsp;m'icitiàm,quæ vobis^'eum illis intcrceditûdéthef' fe puteSjfcribere mulierculis,quod lefuitis. Solt;J video quid fcriptorenrr tuum fefellerit,qui fub mïne tuo hune librum fcripfit, téq'ue eius autho' Autor fâlfô infiinulauic. Alicubienim inltalial*' eani^tan'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'’°Lituaniam angolO’

qua forex Hiam tibi fpermologiam confarcinauit, vt condi' fuqfe in. tionis meat ignarus,miniftrûmque vel concioua' di^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum TurrianoputanSjmemulierCulaiU'”

dodorem per ludibriumvocareyoluerit.Naint” fi omnia hæc fcripfiifeSjproculdubiô tantum «ƒ remjme vitâmque meam beneperfpeâam habeS; non admififles , nifi forfan nimium itltempefli'*' •fâlfus videri voluifles.

f Verùm quicunque tandem autor feripti huigt;*^ exiftat,nihil moronillud vnum,vt ad propofitU'” Tcdeam,te confiderare volojnumquam tetanta^ Auguftini lucem, qua paném corpus Chrilb*’’ - guratè dici tradit, quibufuis tuis nebulis obte“* • raturumjaut planam eius fententiauij quo min . iic perfpicii.a , ex oculis hominum ereptutuin'

Sc petra dicitur Ghriftus,ita panem appellari per hibet corpus J non quod reirera panis fit cotpus, fed quia eft corporis Chrifti fignum. Apertilsime enira hxc dicuntur ab Auguftino contra Adima- Augufti-tum cap.i. Non àuhùattit-ÀnayiÀttDommm dicere-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pg

Hûc elicorpiu meum,cum daret ft^numcorporùfui- mini fi.* Tu autem quam appofitè ad hunc refponderis lo- gnum af cum, aut quam fideliter mentem Auguftini expli- “• caueris, idvel crafsifsimo cuique iudicandum re-linquq, Ira enim refpondes -. Aliquid, inquis, ad tuum confirmandum errorcin occafionis 8f fcan- „ dalituliffes,fivnicamvocemaddidiflet Diuus Au.. guftinusitantum fciUcet,fed non dixit fignurn ta- «• tum corporisChriftum difcipulis dediffe,l'ed rem “ fub figno,-in quam panis fubftantiam,vemanenti- ‘‘ bus fpeciebus, mutatam cffe alio loco docuit. At qui Petre non fuit Auguftino propofitum hoc in loco tradere.vtrum folum àChriftofidelibns of-feratur fignum , an verb vna cum fignores exhi-beatur ipfa. Sed hoc vnicum docere voluit, quo nimirum fenfu de pane dicatur corpus, eamque non ptopriam, dequo mihi tecum controuerfia eftjfedtropicamoftendit dicétidi effe formam.Tu veto cum non habetes quod reCpondetes , extra lefpóder-oleas diuagari voluifti,petetlquc mihi falcem,li-gonem obtulifti.Verum fi tu ipfe tam heb.es es,vt quaais nebula oculos tibi offundi facftè patiaris, ’ ne exiftimes rçliquos tarn ftupidos futuros-,.vtnó diligenter in caufam i'nquirant.Sc aliéna ab infti-tuto afterçntem merito repudieut. Manet ergo hoc cettum, fixiimque amp;nbsp;er Auguftino lu ci d ifsi-mè probatû, quod panh qui eft fignum corporis Chrifti,corporis ipfius Chr,fti no propriè led tro-P’cè nomen’accipiat ;vt tuum , Petre, tuatque -fchol» putidum de fubftantiali panis in corpus

Chrifti mutations commcntuin , non pofsitn'l* maliciosè impudenter Auguftino attribui.

Qnod autem Turnanus,defcnfortuus,optinic hune Auguftini locum à te explicatum dicitjtaU' taquevi contra mecontortum, vt eum omnin® refellere nefciuerim, videtur hiefetibi

Turtia f^cetum quendam Gnathonem,pulchrè in prin»® nus Scar- ac fapicntet à te diâum affirmas,amp; quo me iug^' gr non laueris ac mutum reddideris, cum auditorib»’ fumma in diôtis tuis appareat vanitas.nequevl^* fedetiam apta reique prxfenti conueniens reddita ro*“ Gnatho. refponfio. Scribit enim redè hune Auguftini 1®' cum te exponere,qui fignum pro fpecie accip*^^’ vt fpecies nimirum amp;nbsp;non fubftantia panis co^' pus Chrifti vocetur, eoquod fapore amp;nbsp;odore^^ aliisproprietatibusfenfîbilibusjdiuinam propf*®' tatem carnis Chrifti fignificet amp;nbsp;figurer.At fi fecundum T urrianum fpecies externa, fiue parentia panis, abolira ipfa fubftâtia, de corp®^^ Chrifti dicitur,propterca quod proprietärem nis fignificat, figuratam ergo Chrifti orationÇ^^ effe oportet, quando color panis amp;nbsp;fapor figf catiuè amp;nbsp;no identicc corpus Chrifti effe dicat®^' Quod quidem tu,Petre,adeô non diisimulas, y ,, ficut in priore feripto tuo figuram elfe côcefsjjquot;:’ „ ita amp;nbsp;inhoc fecudo idérepetere volueris. Scri®*.

Si eonti- enim: Si fpecies panis , quæ videntur in contentô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voccntur corpus, figuratè hoc

Methony concedi potcft,ideo quod illud contincant, Si * * gnificent, ficut vfiirpatur continens procont« qnod ta’ ferinium in quo eft aurum, auri ipfius ” j men fupe mine vocatur:Ita fpecies panis,quæ carnem Ç rius ô'rar ftj continent, per figuram caro Chrifti appe^rAj ga negat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petre,te ipfo iudice in verbis

CONTRA Scargam, lib.t. 889 oratioagnofcenda eft » vt toties tui oblitus, tibi- seargaü-que non conftans odiose in me dcbaccharis ? amp;nbsp;linens'* figuratorem,ac ventos amp;nbsp;nebulas figurarum fpar figuras in gentem,ac cuniculos tropicosfodientem, figura- feftatur. tor ipfc toties cciminaris ? Scd habet hoc fallax tenim omnium , quæ fub certam lcientiam non cadunt, opinio, vt cum multa dixerint homines vanitatis alicuius aflertores, ipfi fibi multotieS répugnent, amp;nbsp;in mendacio deprehenfi turpiter hzreant. Ego verb fcommataSc conuiiia tua non amplius morabor, qux tu infiguratores impu-dentcr effundis, quando hoe veritas vel repugna-ti tibi, Turrianóque tuo extorfit.vt figuram,qua exofam habetis, vitro ipfi agnofcere cogamini. Quod autem Turrianus refponfo tuo comproba-to,aliud fe tarnen aduerfus me cumulare dicit, i-taque refpondet,accepifle hic Auguftinum fignü pro facramento,perindéque efle,vt fi dicerct,non dubitauit dicerc,hoc eft corpus meum,cum facra mentum corporis fui daret, adeo nihil ad cumu-lutn appofuitjvt plurimum etiam de pondère eau fx confefsione fua detraxerit.Nam fi vel ipfoTur Auguftt-liano tefte figni amp;nbsp;teftamenti vocabulispromif-cuè multoties vtitur Auguftinus, pro vna nimiru „jentum facramenti externa amp;nbsp;vifibili parte hoe vocabu-idem pol lumvfurpareeum oftendit.vt q^uando fignum vel facramentum, hoe eft panis ipfe, ficut nos afferi- udkibus mus, vel fpecies panis,ficut vos fingitis, dicitur effe corpus,id figuratè amp;nbsp;fignificatiuè, vobis etia conccdentibus,dici intelligatur.

Memineris ergo,Petre, nullam iam mihi tecum lefuit® reftare pugnade figurato verborum Chriftifen-fu,quâdo id te vitro concefsifle mihi video,fed de chtiRi hoc vno inter nos controuertitVtru de pane an ve quem im I'o de ipfa fpecie panis corpus Chrifti prxdicetur.

Quod tu probandum fufcipis, amp;nbsp;non panem folam apparentiain vel fpecié panis corpus Ghrl-fti dici afterisjillam Aagiiftini fententiam produ« cis : SiJacramenta fimUitudinem e^uandam rernm,ejUAfum facramenta fint,mn habèrentgt;omigt;^ nofacramenta non effent- Ex hac autemßmilitu^^' ne pleruni]ue etiam nomina, ipßirum rerum jjereiß' tent. Smit ergo feceendnmt^uendammodum ßtfi*' mentnm corporis Chriffi,corptu Chrtfli eH^iita mentumfidei,fidesefi. In hoe verb loco, Petre/® facramentum ab Auguftino pro folis fpeciebuS vifibilibus accipi dicis, de quibus quodam mofl® non propric corpus Chrifti quandóquc pvaedie^' Scarga së ri perhibeas. Atqui magna tua eft incogitanti^’ amp;■ in expeqdendis partum fententiis fupina qi’*' obfeuM- damofcitantia,qui de vnoEuchariftisfacrame®quot; tor indu to, amp;nbsp;non de altero Baptifmi Augulbinum vefb* ütius. facereputas. Non devno enim féddë vtroq®®’ quando nec plura firtt à Domino inftituta r idem teftatur Augirffinus in libro de'do'ftti®’ Chriftiana, generalem in eo loco doftrinätradit’ cur nimirum facramenta fiue externa figna,reri”’’ ipfarum quas fignificant nomina accipiant.' cet autem ille fimilitudinem quandarri, quam h®' bent figna cum rebus ipfis hoc efiiCcre, vcfig®.* nominibusrerum nuncupentiir,8e Baptifmuslt;l'' catur efle fides,qui reuera tarnen non eft fides, Scitganä jjjgj fignum,fic panis dicatur efle corpus, qui t®' n/v^cibo-nonefl: corpus,fed fignum corpori^’ iura in. Expende ergo,Petre, fi lacramentorum nom*' ferpreta ne folas vifibiles fpecies abolira ipfarum fubfta®' q'uU-Tb t:ia,ficutitufomnias, Auguflinus intelligitjii”” luidum non foliim panem amp;nbsp;vinum in facramento Eueb* confeiiuarifl:iæ,fed aquamquoque in facramento Baptili”* ‘ tranirubftantiari,amp;: ficut illic fola accidentia fifi® fubieól»

CONTRA S CAR G AM, LIB. I. 89t fubiefto remanere dicuntur,ita amp;nbsp;in Baptifmo fo la accidentia aquae reliqua effe oportere.Sed que-admodum hoc falfum,fic neque illud effe verum perfpicuè demonftratur. Sicutenim integra fub-ftantiaaquae manet in Baptifmo , ita integra fub-ftantia panis manet in Euchariftia. Non ergo Au-guftinus nomine facramenti inanes rerum intel-ligit formas,fed ipfas fubftantias,vt panis dicatur corpus, quia eft fignum corporis, amp;nbsp;vinum dicatur fanguis,quia eft lignum fiue facramentum fan guinis. Neque enim Chriftus accidentia panis Sf vini in manus accepit, fed panem quern ftadum acdifcipulistraditumcorpusfuumeffe dixit, amp;nbsp;vinum calice comprehenfum , quod fanguinem fuum nuncupauit.Refte itaque loquitur Augufti-nus in fermone illo ad infantes fuperius à me citato: panis eft,inquit,corpus Chrifti,calix eftfan-guis, vtquo ad fubftantiam, reuera panem amp;nbsp;vinum facramenta corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti fi-delibus diftribui oftendat. Sed,inquis,tu cù Tur-riano, multis in locis tarnen Auguftinum amp;nbsp;leli-quos vetuftos fcriptores cum de facramentis lo-quuntur, fpeciei panis amp;nbsp;vini meminiffc, vt fola illarum^erum accidentia intelligere videantur.

• Illi verb pani nonfotmamlapidis.fedformam panis attribuere coguntur, vt ex fpecie vniufcuiuf-que rei propria ipfa fubftantia intelligatur. Nifi forfan tu tam ineptus es, vt quia ex forma 8c fpecie homines cognofcimus, nec fubftantiam eoru confpicimus,non hominum,fed pecudumfubftâ-^y^J^* bi tiamfubilla externa hominisforma illos gerere ex mile arbitrari debeamus. Mirura enim quantoperehic Vobis placeatis , amp;nbsp;magnum nefcio quid vos xepeiiffe exiftimetis, quod ex Ariftotele didice- eeant.

ue accidentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Itaque me Turrianus,qué nunqua hxc didiO'' dicit,ad Ariftotelé ablegat, vt qu« de fenfibili^4 per fe amp;nbsp;per accidens in libro De anima ab eo ƒ cuntiir, cognofca.panifque fubftantiam non ri per fe, fed accidécia fola edifca.Ego verb accidentia video,8f quia reliqui omnesfenfus'’' ranes proprietates effc panis raihi renunciat, p’' nisergo fubftantiam non lapidisfub ilia fot'”* delitefcere contendo. Difce ergo tu viciflîni,^''' riancjcx Philofophisjamp;ex commentatore

Toletus telico focio tuo Toleto, qui quodfenfus fubÂ’” fuislefui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjQjj poffunt, fingulis^’;

me naturis accidentia fenfibilia illis propria P®quot; dediffedicit,qu5edam communia,quædam mi'’'*.’ communia,fccundum naturas ipfas,per quseac'’“’ dentia homo fubftantias diftingueret.Si ergo,’f‘' riane,perfuadere mihi vis,vt panem non elft dam, quem omnia panis accidentia illi prop^'* reuera panem effenon aliam fubftantiam rci’U*' ci3nt,cadem ratione omnibus hominibus per^^’ deas oportet, te fub hac hominis quam contcd' plantur forma amp;nbsp;fpecie, non hominis fed aü”’ nus Ari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubftantiam. Mihi certe nunq“’quot;'

ftoteiici perfuadebisjVt te afinum effe credam,qui tançaquot;' philofo- doftrinam amp;nbsp;fapientiam affequutus es , tantu®' ce's f-ilî Peripateticorum fchola profecifti,vt t« v cetprxcepta Ariftotelica fcire,nobis verb illquot; 'Ç ftiatius. gnota nimis confidenter profitearis.Rogamusd' men, quod pace fiat tua,vt ne nobis aditum a“' bros Ariftotelis obftruas, amp;nbsp;fac vt nobis iH*^

• res pateant, fi qu idé tu Parmeno ad oftium hnj Thaidis cuftos reliiluses , vt nemini introquot;^ liceat, nifi quem tu intromiferis. Verum vt* arcequot;*

C JS T R A Scar G AM, lib'.t. S57 fi, arcem tu iftam obtineas, amp;nbsp;quata maxima ac lin-gulati dofttinx Aiiftotelicx laudc excellas, nihil

A tarnen ex Ariftotele protulifti,qRo^ caufx tux vel j minimumpattocinetur.Neque enim hocproban-dura tibi fuetat quod vitro cócedimus,return fci-\ licet fubftantias non videri nifi per accidetia, fed demonftrare debueras,fola accidentia, alicubi in ’ acre pendula, fine omni bafi ac fulcro fuo confi-ftere,vt fimiliter accidetitia panis in altati pofita, abolira vel eaanefeente ipfius fubftantia, conclu-derc polies. Quod cum non facias,fruftra Arifto-telera patronura caufx tux producis,8c deftitutus jj' eius fubfidio, aliis armis Sc viribus aciem tua in- lefuitis ftruas oportet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiUura.

J Nec minorera illud quoque redolet vanitatem, J quod ex eodem Philofopho oftedere nititur Tur-rianus,in pane nimirum Euchatiftico non accidé-( talem aliquam,fed fubftantialem mutationem nc-\ ceflario agnofcendam effe. Nam cum Atiftoteles J mutationem accidentalem tripliciter fieri often-dat,aut fecundum quantitatem, aut fecundum lo-cum,aut fecudum qualitatcm,nullo autem ex iftis modo Tuttiani iudicio mutatio panis Eucharifti-j ci fiat,neceffatib fcqui contendit,vt mutatio fub-ftantialis fieri ftatuatut. EgoveroTurtianumin-^’P*'’*?» . letrogo, in quo ordine aut in qua mutationn fpc-

eie facramentalem mutationem reponat. Non pu eti»m Aii , to enim tarn ftupidum fore vtfub claffem muta- ûoteli cö bonis fubftantialis illam reponat. Ergo fi mutatio f»cramentalis nullum habet locum in triplici mu

, ^itionis accidentalis ordine, age, Turrianus A.ti-, ^otelem nobis ab orco reuocet, 8c ex homine E-j 'bnico Chtiftianum efficiat, de mutationeque fa-( '^’araentali ipfum edoceat, vt quartam fpccicm I nbsp;nbsp;^utacionis accidentalis ad illam txiplicem adiun-

894 Defens. Coenae d» gat.Sin veroyomnes fani locum facramentalîl’”', tationi fieri pofle in qualitate agnofcunt, non f cur Turrianus earn ex hoc ordine excludat, nbsp;nbsp;'

Sed enim Turrianus mutationem facramÇ’’^ lem,quam nos fieri fecundum ^ualitatem tatis dicimus,«AXo/«c7i' elFe, dicique à philofop*’^ perhibet, quæ ciim neque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque

-TUTmtrnf dici queat, vt ab antiquis Patribus o'y eftjnulloergomodomutationem illam fecun*^ qualitatcm dignitatis fieri pofle contendit. At ro ridiculum eft ex verbis quibufdam veterun' '’'j perbolicis, in quibus patres plerunquelibertij’’ funt,de rebus ipfls facere iudiciunuac non pot’; rebus ipfisjquarum certa cftamp;r indubia cognit'“’' chtyfgt;fto vocabulaipfa fubiicere.An no enim aliquieX te'inteUi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antiquis nos quoque in Chriftum tt^ ,

git*Hum elementari dicunt?neque tarnen abolere fubft^p 28.in Mat tiam noftram , folamque manere fpeciem amp;nbsp;j Thæ *h' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PorröéM'W7roz'»ff7rapudfcript®^j

haam in Græcos non femper pro mutationefubftatialigt;'^p iéh.c 6- procorreélione Scmutationerei in melius O’quot; toties vfurpatur.Sed Logodçdalus ifte in lis ipfis infidias vbique ftruit,amp; cum folidis ilt’* tuatur argumentis, nos inanibus territat vngt;^^' Quare quod fubiannans interrogatjSi ego in ’

quot; Ionia ad Decanatum,auc ad aliam dignitatem p catus 8c eleétus eflem, an tranfmutatus vel tri’quot; ’’elementatus dici poflem?Nihil aliud,(vt in to'’ na mihi obieóla) refpondeo.-Me hominem in trimonio honefte 8c cum pura confcientia v’”quot; j téjomnéfque fpurcas libidines amp;nbsp;fçdos cócub”^^^ toto peftore deteftätem,nullo modo ad aliqu^^^p cerdotij papiftici dignitaté afpirare pofle ; P’quot; ,(

Con tka Scakgam, lib.i. 895 bent enim iftud pontiftciæ leges, ne cuiquam co-' nbsp;nbsp;nbsp;iugató ad honores facetdotales pateat aditus, que

' Non diflimilem autem habet amp;nbsp;illud vanitatis Turnani rationem.in quo fe Thrafo ifte plurimum extollit,

t Sic tanquam fupremum dodrinx alTequutus fafti-- gium, nihil inlibromeo nifi infcitiam j 8c animi ) obftinationem fefe olfacere praEdicat,qui ad Scar / gam fcribés, nefandam papilhrum metamorpho-» nbsp;nbsp;fin,flue tranfubftantiationem fim detcftatus. Ma-

'1 gnum enim bellus ifte Grammaticus amp;nbsp;fedulus ‘ fyllabarum auceps difcrimen inter tranfubftantia-( tionem 8f Metamorphofm ftatuit, vt cùm ifta yo-1 cabula confundam,amp; eandem fignificationem il-5 lisattribuam 3 magnamhoc nomine infcitix nota ^„„,111»-( fuftiiieam. At verb vehementer fallitut infignis ùcnudi» 1 ifte Grammaticus, qui huius particulæ aduerfati-lt; ux vnam 8f eandem vim , ac fignificationem elfe ' putat, quando ilia fimplicitet aliquando pro vel ! nbsp;nbsp;ponicur,aliquando vim explanandi habet,aliqua-

' Quid igitur?anTurtianus idemputabit effe naili-1' tern amp;nbsp;agticolam,eo quod per particuli fine agri-i' cola militi*'°^'^”g®5^t. Non vnam ergo Tutria-? ne fignificationem iftis ego vocabulis attribuigt; r fed quod ftolidè ad negociumfacramenti acco-i' modentur, vtraque tanquam abfurda tepudiaui. !' Ncquc tarnen veheméter àfcopo aberrarem, qua - ^etamot i' »lis in vno^8^ eodem fignificato hxc vocabulaphofesO-i' vfuiparem.Namliber Metamophofewn Ouidij trâ uidianæ 1' fubftantiationem magna ex parte ttadit,qui tamé 1* ‘luem titulum per tot fecula fine offenfionc Gram fubftant« y ’naticorum retineat, expendete debebas , vt tionesfut i' mihi adeb iniquus cenfot effes. Tu veto

896 De FE N s. COENAE D» miTurriane errorem totfeculorum nonferen^'* corrigc,ac vt tandem veto fuo tranfubftantiat**’' nis titulo liber illc infigniatur élabora gt;nbsp;facil**' cnim ilHs,quostu hæreticos vocas,perfuadebisv in nugacibus illis Ouidij fabulis, nugax quo‘l'?r vocabulum locum obtincac, quam vt ad facrat*^ iîma myfteria amp;nbsp;infallibila falucis noftrx infttui”

Hoc verb cùm effeceris, aliam negocÿ fflojr Cœna Do nbsp;nbsp;nbsp;’nftare puta,vt fy mbola corporis amp;nbsp;langui®^

tniniTut-Domini non eflefacramencaomnesedoceas,'.j hanone quam mutationem facramentalem à fubftaot*' quaquam jiuerfani omnes pii agnofcunt, illam in fyfflb'’ corporis amp;nbsp;languinis Domini locum habere pofle te iudicc ftatuant. Concedis enim tan^^. amp;nbsp;tu facramentalem mutationemjfcdcxteris^’, conuenire facraraentis perhibes, vnum verb poris amp;nbsp;fanguinis facramentum ab hac muta^! 1 nis lege exemptumj vt quod non facramental*,* j fubftantiali mutation! fubieftum cfle forticef’'’^^ réméré afleris. At veto probandum tibi erh»'’ efle facramentum » in quod communis facrai”^; torum lex amp;nbsp;proprietas non cadit, aut fi non potes eflefacramentum, quacte ratioc^ej, vtquacmutatio elemcntorum in reliquis ag”® tur elementis,non eadé in elemento panis agnofcatur?Hic veto tu infigneeius rei argu‘'’^(, turn te habere putas, dum magno quodain !*’' Euchaii uallo facramentum corporis Chrifti à facraii’'''jp ftiaTur Baptifini difcernis, vtpote cùm illudfitfacra^^|,( facramentorum , nec de elemento aqua^''j,i. dam prac de illo diótum fit. Hoc eft corpus mcum.’q‘“’i|-facraineii mirum verbo accedente ad elcmentumj

ratio efficitur facramentalis, quae eft in Bapt*'^(,, fed fubftâtialisjquæ foli huic competit

Co N T R A S C A R O A M» LIB.T. 897 Egôautem Sophiftarum non Theologorum iftud ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfle duco,verba violenter ad inftitutum fuum tor

-« quere , Si non fenfum ex vniuerfa fcriptuta facra, J ipfâque fidei analogia,qucm verba poftulant,eru-lt; erc. Porto cùmplurimis amp;nbsp;clatiifiinis iam à me ( comprobatum fit argumentiSjVevba ilia Chrifti,(a (' ctofanflam fuamCxnam infiituentis, non propriè i fed figutatè effe accipiendajtamque luculentis 8e manifeftis vetevum teftimoniis nullam fubftantia 0 lem in hoc facramento, fed folam facramentalem ') fieri mutationem,fit demonftratumgt; nunquam ef-lt; ficicSjTurriane, vel millies ilia crêpas verba,ad ra uimque clamitans,vt in peregrino amp;nbsp;à Sophifticis 0 ingeniis inueèto fenfu,ab his qui veritaté amant, gt;nbsp;Sefpitituifanftofeferegédostradut J recipiâtur.

qualecunquetu difcrimen inter Eiicha 0 riftiam 8e Baptifinum ftatuas , hune reéfè vnicum Sactamë-, f illahabent propofiturafeopum, vt nos inChriftû f nbsp;nbsp;nbsp;inférant,8c Chrifto per fidem coniunûos iuftitia fit.

i 8e fanttitate eius perfundantjvitæque imraortalis ? nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;ïtetnx participes efficiant.Nega enim tu fi po-

t teSjOmnes bapcizatos fpem çternæ vitx.confequi, f qui factamento corporis 8c fanguinis Domini nó-dum participarunt, aut fi id citra impietatem nett gare non potes,qux te malum ratio cogit, vt qui æternx vitx tefleram per ablutionem aqux non

II’ tranfubftantiatxjfed factamentaliter mutatx fide-1*' les recipere non neges, earn in pane 8e vino non tranfubftantiatis fed factamentaliter mutatis, ap-

’'l', cum Scarga tuo tories iaólatis,nihil in hoc facra-tnento omnino ftupendum 8c fublime futurum, tantaque laudeSc prçconiis dignum,quibus ab o-mnibusfcriptoribus fanâishocfacramentum ce-lebraturjfi non externa ipfaelementa in corpus

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LU. j.

amp; fanguïnem Chrifti tranfubftantientur: ipfa Ba-ptifmi dignitas,nullaque in parte altero facramé-to inferior fubliniicas,inancs veftras elfe querelas redarguitjqiiæ fplendore fuo dignitatis excellen-tia adeó fe ab omni contemptu vindicat j[vt nulla , , tranfiibftantiatione ad commendandam amplitu-cnim in- dinem luam indigeat.Quod li commentitio cntii terconfe- may veftro, non diuinitus inftituto, fedpreculis ciandum exorcifmis veftris confecrato,neque in Chriflö Aue fan- tranlubltantiato, omnes diuinos honores exhibe-du chrif- re foletisjfacramentum corporis amp;nbsp;fanguinis Do-*quot;*' mini ab ipfo Chrifto inftitutum , diuinaqiie eiuS virtute amp;nbsp;omnipotentiaverbiconlècratum,*!*' gnitatem fuam fcilicet tueri non poterit,nifi à cra-fubftantiatione omnem honorem mutuetur?

Nos verb in hoc facramento omnes diuinaebo-nitatis opesjamp; incomparabiles gratis eius^tanqu^ in lucidifsimofpeculo, contemplamur diuitiaSr Chriftum enim verè hîc prsfentem non carnis^J culisjfed folo fidei intuitu confpicimiis , amp;nbsp;quo'* externa fymbola in alenda amp;nbsp;niitrienda carne n’ ftra efficiuntjid ipfum in recreandis amp;nbsp;rcficiendis animabus noftris operari firmiter credimus. Nai” ficut omnes vires corporis concidere necelfe effet nifi fuisdebitisalimentis fubinde corroborareH' tutjita animas nollras fenfu irs Dei contabefcete» amp;nbsp;ab omni fpc vits excidere oporteret, nifi qb°' tidie ex corpore amp;nbsp;fanguine Chrifti reuiuifferequot; mus,ac toties peccatis eneótijfola iuftitia Chr'** Tiisne refocillaremur. Non ergo fola in hoc facramen^ quaquam fymbola nuda percipimus,neque folo pane aut ft' fi”na diui corporis Chrifti hie vefeimur , quod nob*^ na lyrabo ^be omni pudore toties obieólatis, fed in ipft'^ Ja. tima cordis noftri penetralia, Apoftolotefte, b®, xecipere ipfum Chriftum confitenjur. Etadeo n®

Porrb quern ftuétum tranfubftantiatio vobis^'?quot;*? pepeient, qua ingens defidenum ad percipienda Papa^æ diuinahxc (acramentain vobisexcitauerit,id velftuftusno perpétua teftatur experientia,quando nonnifife-“-mei in anno vniuerfa EcclefixRomanx plebs fe ad iftas facias accingit epulas, idque magis vfu amp;nbsp;confuetudine, 8c excominunicationispontificix nietu,quana ardenti aliquo pictatis affeftu. Tota verb ptopemodum faceidotum cohors ex crebio 8c fete quotidiano facramenti vfu,tâcùm capit fan ûimonix 8c puritacis increnientum, vt totos dies in cauponis factifici defidentes,8c grandibus po-culis decertantes , acomnibusnequitix ac libidi-num fordibus fefe inquinantes, omnium hominu deploratifsimos nebulones fc effe piofiteantur. Nec mirum,quandofanftiffimii adultérantes Do mini 8c faluatoris noftri inftitutumj8c fpirituifan éto contumeliam irrogantes , nullum integritatis 8c innocentix fruttum exhibere poflunt. At verb prifca amp;nbsp;temponbusApoftolorum vicina tepora, non Miffarum fpeétaculapopulo Dei prxbebant tccUlix contemplanda ,fed ferente ita Domini inftituto, circaU-omnibus ouibus Chrifti facratiffimas iftas propo-nebant d3pes,8c mutuo omnes iraternitatis colli- «ifttano-gantes nexu,adomnempietateminformabant,Atnem ritus quantopere poftrema bxc aPontifice Komano fa-fcinata çtas, àpiifca ilia 8c fanfta fimplicitate de-

' genetaueritjveldiuusille teftatur Chtyfoftomus, ’ qui ftuftta miniftios Chrifti ad menfam Domini,

aftare, fruftiaque oblationem facram faceie con-tendit,nifi fint qui cominunicent,indignófque fa-cratiim preciim comniunioneiiidicat, qui feindi-gnos participatione corporis amp;nbsp;fanguinis Chrilli à menfa abfiincntes Don-.inica ftatiiunt.

Papifta Nofiri verb illi purpuraci ardeliones, vitro fe à nitüs reliquo fegrcgant populo,nee ad menfam Doiiii-aftantjvt ouibiis Chrilli facrum exhibeant epu cjiiuaii. lü.fed vt ex placentula,ficuti impie iaófitanc,eau-fam caufarnm generent ; hoc eit, vt Deumtotius naturæopificem ex pufillo efficiant crulto , quetn miferas plebeculæ adorandû proftituant.Qua qui-dem tam atroci ac execräda blafphemia, an quic-quam fceleratius 15^ inDcumipfum contumelio-fius à fathana excogitari potuerit, omnes qui vel exiguam habent pietatisfcincillam,iiidicent.Ego quidem miferadara populi Chrilliani fortem me-cum reptitans,qLii trifte ac fæuum fub imperiofe-diffiinæjTurcarum gentis iugum feruitutis hodie Turcica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliain

amp; vifto- cautam apud animum meu Itatuere pollum, quam ril vnde jnauditam hanc horrendam in populo Dei bla fphemiam,ac faediffimam tanti facramenti profa-nationem.Nec verb ira Domini celTabit, quæiam extremum vniuerfo orbi Chriftiano minatur cxi-tium j nifi populus Dei ab hac abominanda auerterit idololatria,amp;: in legitimo ac puro vnius viuentis Dei cultu conquieuerit. Qiio circa pefti-lentiffimi huius erroris amp;nbsp;execrandae idolatrix 3' cerrimi hoc noftro fecnlo defenfores meritb funt deplorandi, qui nefolito fuo defraudentur ociogt; ne tarn fplendidas,quas inique poffident, amit-tant opes,excremam quandam orbi Chriftiano va ftitatem inferre, 8f cunóla quæ immenfo Dei be-ncficio ftanc adhiic ereéta , opprimere ruina ininiinö

Contra. Scargam, ltb. t. 901 tninimerefortnidan^-Omoes enim ingenij Inten- Papanorâ dunt viresjomnes tuas in hoc conferunt vigiVias, ftudia amp;£ omnes fahaciavum amp;nbsp;fophifmatum hqueos ftuntiVtpanem reuera etTe Deuna de omni pieta-'Ja„tut. tis cultuadorandum populo perfuadeant.

Et r|uia omni autoritäre diuinx vocis ac com-ptobandam fummam hanc impieiatem fe deftitui videntjPhilofophos etiam ethnicos in fubfidium accerfunt, Arirtotelémque nobis magiftrum,vn-de tranfubftantiationem infacramentoCœnçDo mini difcanius,proponere non erubefcunt. Ac dum fublimem Dcifapientiam, nulloque huma' no ingenioperueftigabilem,vilem 8e exofam fibi teddiderintj earn in fcholas Peripateticorum de-duxeruntjVtquicquid ilia teco,nditi habet fenfus, non aliter explicari redlc poffe, nifi per prxcepta à Philofophis petita exiftiment. (^od quidem adeo ifti non diffimulant,vt quidam eorum reces \ fctiptor SixtusSenenfis origine fcholafticx Theo logix commeinorans, earn exTheologia facra 8c l?hilofophia Peripatetica conflatam ptofiteatur, iftoque confilio inuentam, vt quia prx ftudiis Ic-gum fub Lothariofecundo Imperatore flotefcen tibusjfacrx fcriptutx cognitto frigefcere,8c con-^j Theo-tcmnicœpiffet, monachi quidam 8c clerici adlogiacutà commendandum ftudium theologicum hanc ra-tionem philofophicam ttaélandatum fcriptura-î“^quot;'““’’ rum inuenerint, qua commendabilem Theolo-giam fcholis redderent. At verb ilia ad fplen-doremfacrarum literarum Secuiuis fubtilitati do ttrinxhumanx anteferendarum adeb nihil attu-litjvt potius omnem earum dignitatem obfcura-Uetit, 8e pro mcntibus hominum pietate infor-naandisjimportunaloquacitate 8e impotent! qua. damrixandi cuplditate omnes inftruxerit. Qu3Cgt; p.eftis etiamnum in fcholis iftorum viget, vt mu-

lierurnritu graues iftiTheoIogi linguis certail' tesjamp; in faéliones Thoniiftarum ac Scotiftarum diftraftijvirulenta inuicem odia exerceant,amp; car nificum inftar,alter alterum de pofleffione fuade-pellere fumino conatii ftudeant. Hoe autem v»' rus magno Ecclefiae Dei tnalo amp;nbsp;infelici enatuio feculo præftantiffimi quique viii deplorauerunb à teinporibusPetri Lombardi argutiis fophift* ciSjSc curiofis quæftionibus doótrinam euangeli-cam miferabiliter non modo obrutam, fed ferine extindam conquefti funt.

InaHmotn Bgatus quidem Rhenanus,vireximia dodrin^ tione de . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Tertullia amp;pietate,alicubi rabulas iftos vehementer repre ni dogma hcndit,qui totam Ariftotelis philofophiam indo-***■ dè verfam in fuam Theologiam deriuaruntjamp;vo cabiila monftrofa rerum inuenientesjfandis ill’® amp;nbsp;dodiffimis Ecclefiç fcriptoribus antiquis fedif fimiles reddiderunt.Et quamuisacumen iftis noO adimit, veterum tarnen dodrinam minime ill** concedit , àc vehementer attati fu« gratulatur» quodThcologi,qui antea in contentiofis feript”' ribus iftis fcholaftieis verfabantur,iam veteres a** tores eupluere incipiant, vnde magnum emold' mentum in vniuerfum orbemmerito ille praedi-cic. Nee Volaterranus ab eo diflentit,qui in coH' ciliabulis amp;nbsp;difputationibus iftorum religiofo' rum,hunc maxime prouehi conqueriturjqui c»*® ris clamofior arrogantior videturjSe turn maX*' mè fapere, fi poetentofis nominibus àcaeno con*' mentariorum depromptisj quam minimè ab ah** intel ligatur. Omitto alios plurimos dodrinaS^ autoritäre non inferiores , qui peftilentem han* Theologiam funt deteftatbSc profeftbres eius in* dignos Theologorum nomine, fophiftas potiU* vocandos ccnfuerunc. Turrianus tarnen nosfuh' inde

Contra Sc arg amj Ltb. t. 905 inde ad has feces feuocat, amp;nbsp;pofthabito clariffi-mo veritatis diuinx fonte,ex turbidis iftis lacunis lutulenta fua fophifmata multoties in nos de-P'^^'nit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ridiculum autemimprimis eftjVt quo vitio il-Turrianus le cum vniuerfafua fchola imprimis laborat, infuum cri-nos crimen huius culpx veteratoriè transferre ni™®.‘'ÎP“gt;® tatur. Quafi enim nos hi eifemusqui dogmata “ Chriftianx religionis cum philofophia mifcea-mus,nec fidem oraculis diuinis adhibeamus, nifi quæ mentis humanæ iudicio comprobentur, il-lud diuiPauli aduerfum nos citattvidete , inquit, ne quis vos decipiat per phi!ofophiam,amp;inanemColofi.s fallaciam , fecundum tradicionem hominum , fe-cundum clementa mundi,8c non fecundum Chri ftum. Atquidiuinam iftamPaulifententiam ve-ftris fcholis occincre debebas,quæ totam Theolo giam, non negantibus iftud vefttis fcriptoribus, in philofophiam transformarunt, amp;nbsp;potiffima fi-dei nofttæ capita, non fecundum traditionem A-poftolicam,fed fecundum philofophorum placita definiunt. Quare quam ex Tertulliano fententiam, philofophos patriarchashxretico-”“^®j““ rum effe,ilia verb acres debebatadhibere tibi fti- mogen, mulos, vt deteftandatum hærefium feminaria in EcclefiaRomana puUulantia,fcholafticæ imputa-res Theologia:,qu« dum plus Petipateticorum ad miratur in extollendis humanis viribus fapien-tiam,quàm fcripturarum fan-tlarum in deprimen-da carnis humanx infirmitaté autoritärem, nefan dumquendamPelagianifmum in Bcclefiam in-troduxit, totamque maieftatem potentix Chrfti in faluandis peccatoribuSlabefaélauit, Nos verb dicenteDeo, omne carnis humanx indicium fufpendimus,plufque Deo omnipotent! accufaplt;

9®4 D,EFENS. COENAE D. ti iniuftitiam noftraiibquàtn innatçphilautif.quÇ omnium titillât mentes ,8c admiratione fui exc«-caCjcredimus. Ac quodin vna re libenter musjita in reliquis aliis omnibus omnesfenfus carnis noftrx,loquente Deo,fapientiæ eius prompte fubiicimus.

Quod fi,tu T urriane,non ex Ariftotels, fed eîî fcriptura famSa Chriftum voluiffe panem in corpus fuum fubftantialiter permutari oftenderis,aut idrcquirere fidem noftram , vc illudcredamus,a-deó non repugnabimus, vt contra omnes fenfuS noftros id cupidiflimè tecum fimus credituri. quod nee facere voluerit,nec vnquam fecerit,no' li nos cogéré, vt fine çaufa iudicio omnium fei’' fuum renunciemus, ac, quod tu facere vident» cum ratione ipfa infaniamus. Quamuisnetf* qnidem fenlibus ipfis répugnas, amp;nbsp;quam condgt;' tionem credendi inuitis nobis proponis, abe^' demipfenimis callidè refugis. Scribis enim'“} Scargaque tuus,contra omnes fenfus dicentiChd fto vos credere, vt quiaille panem acceptum d*' xiccorpus fuum elfe, nullum omnino panem ^pfiffimum corpusChrifli vos agnofçere perhibe^ lefuitsa- tisïquia tarnen fenfus veftriteftes fint poft con^f' ïiud diciit crationem odoris, faporis, coloris, amp;: fi quï dum q’i^litatesfenfibiles funt,confequens elfenecel^* rib, colligatisjyt accidentia ifta fine fubieda fu]’' ftantia panis 8c vini man.eant. Itane verb Turn’* ne verba Chrifti ludus, iociifque tibi efle videi’* tur, vt quo fenfus tui non pertingunt, ad fijbH’”' tiam ipfam,nimirum panis, quam tu inuifibiletn ex difciplina Ariftotelica ftatuis, propterea p’”,^ elfe neges’quod autem fenfus tibi renunciant,n‘' mirum odcrem, faporemjcolorem, integraraq**^ mançreiudices? Hóeneeftverbo Chrifti

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritatei”

Contra scaRgam, lie. i. 50$ £itatemttibuere?an non potius illi dicenti, quia diuerfum tibi lenfus renuncianbapertè contradi cere? Nam fi autoritasdiftorumChriftite moue. ret,vt dicenti omnino credendum effe putares, profefto nec àfcnfibus illuditibi patererisjac fal tern accidentia panis ilia apparere,fed reuera minime exifterefubftantiali nimirum mutatione fa-da, crederes : Quod dum non facis,non Chrifto, quamuis id prx te fers,fed fenfibus fidem te habe re[profiteris,panisetiam fubftantiam integram ma nere crediturus,fi àfenfu tuo percipi polfet, amp;nbsp;ni fi Ariftotcles illam omnino effe inuifibilemte do cuiffet. Vide ergo Turriane, vide Situ Scarga, plus fcnft-quitoties omnipotentiæ Chrifti nos plurimum dettahere dicitis, quam non longo à vobis difta- ttibu-mus difcriminc, amp;nbsp;quod merito nos accufare mi- unt. nimè poteftis, qui propter indicium fenfuum panis fubftantiam in Sacramento adeffe confitemur, cum VOS eifdempcrmoti fenfibus, accidentia integra permanere credatis. Nequefanè difcrimen vUum hie deprehendere poffumus , cur maiorem reuerentiam verbis Chrifti vos habere iadetis, quando petinde in pane verumChrifti corpus nos percipere credamus, ptout in accidentibus panis idem confequi vos ftatuitis. Sola enim auto-xitas Ariftotelis hoc obtinuit apud vos,vt panem ideo effe negetis, quia fenfus fubftantiam panis non apprehendit, nonautem autoritas Chrifti, cuius didis propter fenfuum repugnantiam omnino credere recufatis.

Vcrùm quia tantum pondus Atiftoteles apud Vos obtinet, vt manifefta Spiritus fandi oracula inftitutis eius poftponatis,nec diuo Paulo panem reueraeffe, qui ad commemorationem mortis Chrifti tnadttcatur,perhibenti credatis,age quan-

turn Ariftoteles cauffæ veftræ patrocinecur, difp*' ciamus,amp; num fubftantialis mutatio in hoe Sacrä mento ex placitis Ariftotelicis agnofcenda ftlt; confideremus. Acfubftantialem quidem muta-tionem fieri confiât, quæfir circafubieifium,vd fubfiantiaiTi,quando nimirum ilia corrumpicunv' «anflub” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiduat formam. Qi^aero ergo,Tuvriaiift

ftantiatio quando panis Sacramentalis ab igne combuftu® nemquan redigitur incineres-, ficutæcate CyprianiidÛ' taabfurda fijilTe confiât, aut fi diu alTeruatus conuetd' tut. ’ tut in vermes, amp;nbsp;vinum in acetum , quam Det“ hic mutationem fieri putas?Profeétó mutation^d fubfiantialem faétam efie negate nó potes. do enim corrupta prima fubftantia noua fuce^' dit forma,non fané accidentaliter fed fubfianti^' liter mutationem fieri res ipfa coarguit, de ergo,Turriane Peripatetice, ex qua fubftani'^ cineres auc vermes fieri exifiimas?vtrum exps'’'* an corporis Chrifii fubfiantia? Verumquiah^*' fine fummo fcelere amp;nbsp;impietate dicere noop'’' res, ex fubfiantia ergo panis mutationem fatearis oportet. Ita veto tuus te conftring'' Ariftoteles , contra nos produdlus , laqueuß* tuo iniicit collo , quo te ftrangulet. Nonefg*’ nos pofihac ifiis inanibus philofophotumtetd' tare vmbris, amp;nbsp;quando lubet,te ifta Lombardilt;^ oSleifia fapientiaicui cum facrarum fcripturarUj” maiefiate tantum congruit , quantum graciJ cumfidibus. Nec verb cum hxc dico philo'^ phiam contemno , quam fiiigulare Dei donU thcllogix agnofco, fed minifiram non dominam Th«^ inique logix infiituo , cui VOS tarnen cum magna rc Principe gjonis pernicie, principatum in fchola Chr'.^ nhi'i'nco couceffifiis, amp;nbsp;de poflcffione hxreditaria Chf' iiituunt, fium depellentes, regnum Ariftotcli

Contra Scargam, lib. i. 907 Huius veto obftïeperæ amp;nbsp;litigiofe difciplinx Ma-giftvos, Scarga square fummis illis doétoribus, Auguftino,Chrifoftomo,Ambrofio,Nazianzeno, amp;quibufuis aliis doftrina amp;nbsp;vitx fanélimonia ex-cellentibus non dubitat, magnóque Dei benefi- tc cio excitatos his poftremisfeculisjqui omnes hx «c reticorum infultus réprimèrent, amp;nbsp;qui ex hac fe- ‘c ftanuncVilnx funt in fcholalefuitarum fortesec

leonum catulijupos à grege Domini repellerent. «c Atqui grauifsimorum hominu teftimoniis, quos fupctiuscitaui, vanitasScargæredarguituï , qui parem doûrinam in recentibus iftis Theologis minime agnofcunt,amp; in tradendapietatis doftri na adeb difsimiles veteribus ftatuunt,vt totam fe

Sed quid in re nota,omniùmque oculis expofi-ta teftibus opus eft, quando iftorum fcholaftico-rum quïcunque nunc extant commentationes, totfordibus amp;nbsp;blafphemiis inDeum amp;nbsp;in Chri-ftum feateant, vt pius quiuis homo fine fummo mentis horrore magnóque animi dolore legere fpurcifsima illorum feripta nequeat ? Porto quæ- theologa ftionum infinitarû immenfum illud pelagus, qua- ftrotura rum plurimas nec Scarga ipfe difiitetur elfe curio faSjtantam mentibus hominum intuUc pcftemgt;vt ‘ cutn omnem vitam hoc fluétuum iaétarentut Jtftujfemper miferi oberrarent, nec vllum quietis portum reperirent. Nam qux ex tranffubftantia-tionis commento non modo curiofæ, fed impiæ quoque emanarunt quxftiones, cùm à nae faltem P^ucx effent enumeratx 3 ipfas Scarga difsimula-uit,nec recenfere voluit, vt ne in hoc vlcere tan-quatn vnguis exifteret, ac cicatricem purulentia fua omnibus odiofam futuramrefticaret. Hoc ve-

„ ro vno contentus refponfo fuitjftas nimirû q®’' „ ftioneSjab infignibus iftis theologis fuifle pr”ƒ „ ficaSjVt errorfugerctur,ipfâq; perfidia expug’' „ retur J amp;nbsp;prudens fidelibus cautio adhibere!*'

Ego vero prudentibus ledoribus expendcnil’i^’ relinquo, an quae ab iftis fophiftis proponungt;^ quaeftibnesjvelfidemhominum inftruantjV^l** ïitatiEuangelicaealiquain parte patrocinent'’ Ousft’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exinfinitis pauca comme’'J.

' rem) vtrum mus rodens facramcntüjCorpusQ tranffui)- fti rodere dicatur ? Et, vtrum poft receptuin'^ ftatiatio- cramentumj fiquem vomere contineat. inï' ne nati. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

vomitu corpus Chrifti contirieatui?. non itk ad fidci ædificationem aut perfidie alicuius gnationem nihil facit, vt ex impuro corde irf^ amp;nbsp;blafphemas exhalare voces potius coargu)\ quàm fœdatranfiubftantiationisficfentina,r tantas profundit fordes,manifeftc oftendat. H’. . çrgo fuam theologiam Scarga lummis lauJ'^’J, in cælun» vehar,eâmque veterum fanèlitati élrinæ comparer,vt inter rterquiliniumamp; nullum omnino extare difcrimen hominibusf' fuadeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ç

Atquantô prudentius doftilsimus ille v**) Thomæ magnum vniuerfae Angliæ ornamentum Th«’quot;'' Mori,li- Morus iudicat,qui fcholafticos iftos doâors^’?;: a^di^iisæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium litevis, pofth''’^'Ji,

fuerir,de etiam ipfis,quorum fedoftores profitentur, Fapifticis gelüs.nihil omnino præter quæftiunculas dilt;l'jj ir^0 affirmât, eôfque tam ridiculas proponet'^ÿ

Deo,vt potes ridere,tam blafphemas, vt irridere. Contra verb fidem tam gnauiter iicere,tain fegniter obiefta difibluere,vt pt^“' catores agere,8i fidem ioco tueri,ferib oppa?j^ re videantur. Qui e^go in difcendis iftis quï' ;

contra ScarcaMj riÈ.i. 90? nibusatacem confiimitj illum quidemad cætera omnia inutiletn effe perhibec,vt fi extra illa fepta producatur longiusjignota revum omnium facies tenebras ac vertiginem illi offundat ; fi quid veró ilii ex his fubtilibus magis quam folidis propo-natur difpucationibus , iam domi fuse ilium effe iocans afferiCjiam criftas velut gallumer)gere,amp; ifl fuo fterquilinio fiiperbire.Hunc autem ridicu-lum gallum nobis fefe Scarga etiam exhiber, qui infuoffholæVilnenfis fterquilinio, tanquamin amplisftmo totius orbis theatro fe cum fuis Loio-litisconltitutumputat, vt nimirum fortifftmos i-ftos leones circa gregcm Chrifti excubantes,no- Scarga, IS indices ferae,amp; quod in afpeótum eorum pro.

dire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r . . nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leones oc

V ‘oaniur,certam viótorixlaudem illisattri-leonum uat At verb nouum amp;nbsp;omnibus feculis ha6te-c«ulos nus fmt inauditum,cuftodiæ ouium leones præfi-cif Si qui inibecillo huic gregi non nifi certâ ma-chinanturperniciem,illos falutis eorum cuftodes efignariffed quia Caiphas aliquâdo vaticinatur, oc quoque Scargæ verbum imprudent! excidit, vt qua les lortitç fint paftores miferç Chrifti cues, ve confefsione ipfius omnibus innotefcar. Nos veio a peftum veftrum minimèexhorrefcimus,vt quos ex cornibus boues non leones effe agnofei-nius,fed in conciliabulis impiorum confifterene fas effe ducimus, amp;nbsp;omne indicium eorum, quos Chrifti profeffos hoftes effe feimus, merito refu-gimus. Nec verb totius orbis confenfu indicium paucos fcholae Vilnenfis monachos delatum ’'öuitnus, vt quicquid garrulo ifti ftrepitu decla-inuauerint, aut ex elencho Ariftotelis aliqua ca-lulubuo ab omnibus Chrifti fidelibus credio-porteat.

Maxima nunc amp;nbsp;præftantifsima orbis ChrF Cofefsio ni pars,celeberrimæ rotiusEuropævrbesamp;fr' Heluetio jæj confefsioni Ecclefiarum Helueticarü fubfr' tafcrVEuPf^™t,amp; profligata omni fcholafticæ Theolof’ iopareeepefte,facras fcripturas, amp;nbsp;interpretandarum e’-'. EMquot; rationem,ad normam antiquorumPatrum infrl^*' las introduxerunt. Si ergo tanta veftra fapie»''' eft, Vilnenfes lefuitæ, cur non in fcholas eoii“' conceditis ƒ amp;nbsp;cur non iftam ferociam leoninâ^J quam nobis terrificam elfe iadatis, in prxftan''‘ fimos iftos Helueticarum Ecclefiarum doâo)^,' lefuitæ qui pyratæ à Scarga vocantur, depromitis î inter idio benè facitis qui inter nos idiotas, reriiinque ‘luenaadmodum à vobis laut, à do mur,hanc horrendamfpeciem oftentatis, amp;nbsp;ûis fibi plici popello vos leones elfe perfuadetis,quai'’ cauentes. perfpicaces illi Heluetij, fubito voS’* tradia pelle leonina Cumanos elfe afinos c“’^ monftrarent.Tanta enim in illis ingeni| visjt^quot;'' præftantilsimarum omnium artium amp;nbsp;linguaf®^ cognitio , tam exadta fcripturarum fandlaf®^ fcientia,tamdiues amp;nbsp;opulenta elö«^uentia,vt’; iftifcarabei non impunè fublimes has prou®^' rent aquilas. Ac miror ego tam ftupidu elfe gam,vt obfcuramSc nunc primum enataraVilj^

. fem fcholam viólricem tantorum virorum fcoh'cek iperet^quibus in toto orbe celtberrima fienfium Sorbona nonobftitic, Sc omnibus L exarmata telis fuccubuit. Verum ne in referen’ egoiftorum ineptiis bonas horas male peru’ ad fecundum Auguftini teftimonium ab bbp’, dudtum accedam, vt quantum putido tranß”

ftantiationis feruiat commente, exeutiam. Corpus,inquitjChriftijSf veritas elljSf

CoNTR ASCARGAMj LIB. I. ÇII ritus fanili in virtute ipfius ex'panis amp;nbsp;vini fub-ftantiaefficitur,figura efi,lt;]uod exteriusfcntitur. Hunc verb locum ego ira explicaueram, vt quia^„gyß;, Auguftino familiare eft,externum fymbolumfiueni locus fignum nomine ipfius rei fignatæ nuncupate j fe- explica-cundum generalem dodlrinam de facramentis ab eotradiram, qua facramenta rerum ipfarum dicit accipcre nomina, corpus ipfum Chrifti vocet, quod lolo externo Sc vifibili competit elemento, vt nimirum panis ille myfticus, fit fimul figura Sc veritas. Ac veritas quidem, quia fub vifibili elemento rem ipfam , neinpe corpus Domini noftri lefuChriftiin mortem traditum Sr àfidelibus ve re manducandum repracfentatifigura autcm, quia fimilitudine quadamjid quod inuifibile eftjoculis amp;nbsp;fenfibus fubiicit.Quod autem nomen corporis pro externo amp;nbsp;vifibili elemento ab Auguftino v-fiirpetur,vel inde perfpicitur,quodfimul Sr veri-tas amp;nbsp;figura fui corpus Chrifti effe nequeat. At vs ro Scarga corpus Chrifti proprie acceptu, figura etiä fieri poffe contendit J quando nimirum ipfe laluator corpus fuumtemplum vocauerit. Solui-te,inquiens, templum hoc,amp; in tribus diebus citabo illud,8t Apoftolus ad Col.i.illud efle figu- ram tr»-ram Ecclefîædeclarauerit.Sed vehementer errat, qui ex verbis illis Chrifti corpus eius figura rempli fuifte putatjquando allegorico amp;nbsp;figurato di-cendi modo, dum indignos ludeos aperto refpô-ftgt; iudicat, hoc folum fuit propofitum Chrifto, vc ^xrefurreétionis fuæ gloriæ diuinam fuam virtu-

teftatam illis efliceret. Nec Paulus corpus Ecclefiæ vocat,fed corpus Chrifti Co1.’.î4''' ’ quod eft àfubftâtia veri corporis Chri-

cubi in fcripturis pro figura poni, quid tame ail re à me propofica mometi habere del)eant,eg*’ fane non video.De corpore enim veto Chrifti di' citur J prouc in facramento nobis participandui'* exliibecur, quod profedo fi proprie in illo loc*’ ab Augullino acciperetur,nullo modo fimul ritas amp;nbsp;figura elfe poffer. Nam quæ reipfa amp;nbsp;fe exiftunt,haec nullam fui figuram circumferiin'’ quando figura in hoe folü adhibetur, vt rem fub afpedum non cadit,fimilicudine aliqua rept^ fencet. Atque vt veram hanc interpretatione'quot; fuiffe meam, nee fenfui Auguftini répugnantequot;’ omnibus conftet,adducam aliud fimile huic Hihrij lo xemplumjquod ex Hilario citatur in decretis Gl’ flinUocù ti3nijdeconfecratione,dill:indione fecunda,cap illuftrat. corpus. Corj?M,inquit, Chrifii, tjuodfumitnrii^ tari,figura efi,dumpanis itfivinum extra videnti^' •uerùa^ autem,dum. cornus fanguii Chrifii in ritate interitu creditur. Audilne Scarga corpquot;* Ghrifti, quodde altari fumitur, dici ab Hdquot;; rio figuranijVt nimirum impropriè panem amp;vi^ nomine corporis vocetjquæ reipfa corpus Chry*, non funtj fed nobis corpus amp;nbsp;fanguinem Chri^ adumbrent? Veritatem autem iplam, quxfigquot;^ refpondet, dici accipi interius, hoc eff corpusq fanguinem ipfum Chrifti, non ore corporis,»^,, fide amp;nbsp;Spiritu. Vbi ergo nunctranffubftanti^’ tua eft,quando quod fenfu oculorum percipiquot;*”’ figuram elfe perhibet 3 hoc eft panem amp;nbsp;vinU'J’, quod verb fides interius apprehendit, id corpquot; Auguîn- 2e fanguinem Chrifti effe alferit ? Verùm tu^ num ca- guftiui verbaftride vrges,qui ficexpanis ful’'^,^ tia corpus Chrifti effici eu dicere contendis;, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod cxteriusfentitiir,folç fint fpecies amp;nbsp;acci

if (f i’’

|f’ if (f

■|f r ?

(ti

Chrifti fit ex panis fubftantia faólum. Atqui Hilarius commentum tuum répudiât, qui non fpecies panis amp;vini, fed ipfum pancmamp;vinum accipi dicic, eaque Sgurarn corporis Ghrifti effe perhi-bet, vt corpus Chrifti amp;nbsp;fanguis ideo vocencur, quod illa figuram amp;nbsp;imaginem eorum afpeétui noftro amp;nbsp;fenfibus proponant. Auguftinus autem Auguftï, feipfura explicat, qui in plurimis aliis Iocis,ficuti quot;usfui i-fuperius à nobis demonftratû eft,quæ de mutacio ne panis in corpus Chrifti tradit,non de vlla mu- pres, tatione fubftantiali,fed fola facramentali, qualis turn in vniuerfa Ecclefia fuit crédita,., intelligic. Iniquum ergo eft verba eius violenter torquere, amp;nbsp;fenfum lucidum , qui ex omnibus eius fcriptis deprehenditur, non attendere. Namfiilletam prauamdehocfacramento dodrinam in Ecclefia exorituram præfciiret, proculdubio fibi à tali-bus verbis, quæ in malam partem rapi poflunt à falfariisjtemperaflet.

Sedbenèhabet, quodadeb fcriptoris huius fententia de hoc facramento obfcura non eft, vt qui in verbis eius parum commodè diôHs infiftûr, nec mentem 8c confiliû autoris perpendunt, ma-nifeftos fe deprauatores genuinæ eius fententiæ teftentur. In fermone enimillo ad infantes fupe- Augufti-rtus a nobis citato,panem 8c vinum adeo integra y,“’/“f fine vlla fui muratione , quod ad fubftantiam eo-rutn attinet, in hoc facramento exiftere tradit, vt difertè ad iudicium fenfuum omnes remittat, 8c autori-rate Apoftoli Pauli iftud confirmet, qui in pane’j ^yfteriutn corporis myftici reôtè repræfentari Slt;f«tf«rr«,inquit. vtfi[fpecies'vifibilispa-conÇperguntur, tananam ^‘''^'^^oddefideltbMait/crtotHtafanbia, Er/tt t ^ntmnvna,^ corvnuin Deü-fic f/devinofra

914 De FENS, co F. N A f D. tresrfcoliteivndefit wiu-.grana muhadependent botrM-,fidUtjHorgranoru, in vnitate confinndttur. Domintu nofierlefits Chri^ttu nos figntficautt, adjepertinere voluit, myfieriïipacis nbsp;nbsp;nbsp;vnttatis ni'

fir a in fia a fnet fia confie a a uit- E c c e, P e t r e, m y rium vnitatis amp;nbsp;coniunéticnis nollrae in Chrül*’ dicit Aiiguftinns,fecundû inentem Apoftoli,inp^ ne amp;f vino rtpræfent.iri, vt qui panem amp;c vinû e’' hoc facVainento auferuntjmylleriû quoque ipfu'” tollere videantur.Ac profetto illudin vniuerfu*’’ à nobis lublatû eft,q’uando ab hac mutua vnita'^ Sfconiunrtione totus ouiuni Chrifti grex iniJj' gnè fit repulfus,8f pro communicatione corpofgt;* Chrifti ad horrendâquandâ idololatriâ ccpulfu*'

Qnod auté in hoc iermone Auguftinus de p^' ne amp;nbsp;vino verc in facramento exiftentibus trad’; ditjidé amp;in Traftacu l'uper lohannéiô.iifdé

Augufti verbis profelTus eft; Propterea, fientetif^ Âanâaia' nbsp;nbsp;nbsp;noShoctnteUexeruthomines Dei, Domintu

pani s amp;nbsp;fier lefinsChrtfhu corpus (fifiangatnëfiaiitneis rtbi^ vinic fa- comendautt-,lt;jna advnuali^uidredignntur ex cramen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnnm ex muhis oranis cofieiti''

Obfecro vos aperite tandé oculos, lefuitægt; ac*^*' Jigétcr perpendite, vtrü fecundiim Auguftinüi® accidentibus, an verb in lubftantia panis amp;nbsp;vif’ Ghriftiis corpus amp;nbsp;fangiiiné fuuin cóniendaU*'’ quando non accidéria ex mtiltis granis amp;nbsp;acin'ƒ’ fed ipfa fubftantia panis Sc vini conficituraec*’’ ftat. Attendire verb quid Auguftinus de omnibquot;’ faniflis Doéloiibns aetate ipfum antecedentib“’ teftccur,qui3 nimirum idem docuerunt, quod'^ pfe fentit, in pane amp;nbsp;vino feilicet ipfiim Doffli'’' noftti lefu Chrifti corpus Sc fangiiinem nobi^ commendatum reprxlentari atque exhiber!. VJ'

C o N T R A Ç c AR G A M, LIB. I. 915 mtate ergo ipfa vanius eft, quod prinixuam illam amp;nbsp;Apoftolicam xtatem tam craflb tranfliibftan-tiationis errori affinem fingitis: aut quod in Late, ranenfi Concilio decrecum eft, id perpecux in Ec clefia doólrinx conforme elfe ftatuicis. Quare quod toties profelfus fum, idem amp;nbsp;nunc repetoi maliciosè amp;nbsp;fraudulenter à vobis fieri, qui ex di-ftis Auguftini mutationem panis in corpus,amp; vi-num in fanguinem toties commemorantis, aded peregrinum amp;nbsp;à mente cius alienum fenfum eli-citis, vt mutationem panis fubftantialem in corpus reale Chrifti ipfum ftatuere confingatis. Mu- Auguftt. taturenim panis in corpus, amp;nbsp;vinû mutaturaut^^^ji tranfit in fanguinem, quod loquitur Auguftinus, tationem fed miitatione facrametali, amp;nbsp;myfteriis aliis aDo/’e™quot;* minoinftitutis communi, vt nimirum ideo dica-tur facramenta, fecundum eundem Auguftinum, cotm. 5'»M in eU altitâ videtur,aliiid intelligttur, nbsp;nbsp;nbsp;lt;juod

vtdetur hahef fpeciem córporalem,quod autem intel ligitur, habetfruüumfpiritHalem. Nihil ergo fub-ftantias rerum mutari attinet, quando oculum fi-mul mentis 8c corporis concurrere fit neccfle, vt quod oculus videt,mens ipfa non attendat,fed ab afpeétu oculorum auerfa in cœlefte lumen aciem totam defigat.

Vobis fané, Tefuitx, ac difcipulis vcftris muta-ief“*'»'“ tionem fubftantialem neceflariam omnino iudi camus,qm adeo inter lacramentum rem lacra-menci non difcernitis,vt hoc folum quod videtis, tota mente 8c corpore prouoluti, ac crafla amp;nbsp;car-nali animx feruitute vinóli, àdorândû iudicctis. ftaque vtTurrianus cxfigno 8c re fignatavna St eandem rem côftitutâ effe approbet,fimile quod- fimile da, fedmiiltum difsimile ac plane ridiculu produ nmitum cK:regé nimiru ita totii tetlu ac opertii, vt no vi- d*fsimile Mmm. ij.

deatur foris regalis maieftas eius,eft tarnen indU' mentum quod totum tegit, infigne, quodrem«' 5, gnicat ibi latere : Hic veritarem , inquit ille, elTe, j, quatenus perfona régis ert, amp;nbsp;lîgnû fiue figuraW» j, quæ extrinfecus videtur. Vertem enim qua tegi' „ turtotus , vniim efrtci cum ipfo Rege affirmât jVt „ cùm veftis 8i Rexnon duo fint, fed vna perfon’ ,, Regis operta,idem verkas amp;nbsp;figura. Hot verb p# tido ac deliro conimento ita fexnentem Auguft’' ni explicalfeTurrianus opinatur,vt facilius ad in* telligendum amp;nbsp;rationi conuenientius iftudefl'^ iaófet, quàm quod à me fingitur, blafpemix, furditatisjvt loqiiitur ille,amp; repugnantiæ ac del*' ramenti plenum.

».efuta- Ego verb æquum leâorem peto, vtvtramq'^* Tucûàiü- fei’te'itiam expendat, amp;: quæ magis veritati coO' cum. fonet,amp; à mente amp;nbsp;confilio Auguftini non difct* pet, judicium integrum, omnique perturbation^ vacuum interponat. Non enim fimilitudinesaut exempla fióta ego in medium produce, fed colb' tione locorum ex eodem Auguftino amp;nbsp;reliqn'* fcriptoribus antiquis, quæ fit vera Auguftinilen' Turriani. tentia,fideliter denionftro. Turrianusautem ab' abfurda furda quæuis comminifcitur,amp;: perfonatos nefc'*’ cotniueta Reges ac laruas in feenam producit,vt the® tri plaufiim excitet,amp; ridiculisquibufdamfabe}' lis amp;nbsp;fe amp;nbsp;fpeéfaÇoies fuos deledet. Sed adeb ni' hil proficit ifte hiftrio, vt dignus fit, qui cuffliquot;'^’ larua ex feena protrudatur, amp;nbsp;fibilis omniui”! monftra nobis pro Regibus formans, explodatun Nam qui Reges in feenam producunt, ita eosc^'

Turria- ornant, vt ex habitu externo ftatim homines nusquain gis perfonä reprçfentari cognofcät. Turrianusaquot; feluiter - Regé fuum ita nobis operit amp;nbsp;cótegit,vt fot’* feiuet. Regale eius maieltate conlpici nolit,amp; tarnen^ indH'

Contra scargam, Lih. r. 917 indumento,quo totus tegicur,Rege ibi latere Co-gnofci ob omnibus cupiac. Quàm monftrofam e-nim hanc veftem effe oportet, quæfimulamp; Regé e(reamp; noneifefignificet? Ita verb cgregius hie fcriptor, quitoties repiignantias in fcriptis meis deprehendere fe dicit,ipfe fee um pugnat, amp;nbsp;tan-quam in fomnio nunc hanc, nunc illam in vna amp;nbsp;eadem reformam agnofeere videtut.Verùm quor cunque tandem indumeto fiftitium fuum regetn ‘ ifte coBtegat, nunc ex figura, nunc ex perfona ilium agnofei dicat, quid ramen hæc fimilitudo adfacraraentum corporis amp;nbsp;fanguinis Domini fa cit? aut quid faltem habet, quo myfterio diuini-tus inftituto refpondeat?Sacramenta enim rerum cœleftium ita funt figuræ amp;nbsp;figna, vt nu'nquam rem ipfam mutuo amp;nbsp;locali contaftu coniunftam habeant, fed fpirituali Sc myftico modo,ac pro-culà fenfibus hominisremoto cohaereant. Sicut çnimveftimentum regale à feni’u deprehenditur, Ita amp;nbsp;ipfam Regis perfonam,quocunque tandem cotegatur modo,fenfus aliquis fubefle cognofeit, 11 modb in confpcdlum hominum exornatus procedat. At facrameta diuinitus inftituta , nunquam in oculos ita incurrut,vt quod fenfus in eis agno-lcit,aa rem ipfam quàm figurât, aliquo modo per-tingat. Necfides ex facramentisres ipfas diuinas ac cœleftes,tanquam exmarfupio Sc cifta depro-tnit,fedexmanu ipfius Dei, per minifterium Spiritus fanftiarcano Scineffabili modo percipit.Nó Non Sa-pia mens facra figna carnali animx feruitufe ®dotat,quod prohibée Auguftinus,fed in coelum crefta, exillo diuino ac cœlefti facrario peren- rum funt tjcnivitam ac falutemad irrigandam animam in '»«amm eriuat, Faceffat ergo Turrianus cum fuolar-uato Rege, carnalis homo, figuram ac verita-

tem in rebus carnalibus viio loci contaftu vene' tur, nos verb externis fy mbolis ica vefcamur, vt rbitîp 3 conuerfationem noftram effe in cælis, Apoftolo to, docente, fciamus, illdcque totam mentem fidem ad faluatorem noftrum Chriftum lefui” pafcend^mJlli ofFercntes animam noftramjattol' iamus.

lefuiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod Scarga,homo profanuSjgarrulo vt(

profoni borum ftrepicu exccllentiam facramenti elcuat» £anuli gj cafeo ac pomis comparât, fi non realiter in p^' ne amp;nbsp;vino, fiue accidentibus eotum, realiter i»'

clufum corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti credamu’’ vnaamp;r eadem contumeliaamp;r facramenturnipfi*'” Sc autorem ipfius Chriftum afficit.Illud enim honeftat, cùm maiorem dignitatem fordido ok’ fuojVt ante diétum eft, tribuit, omni culcu amp;

nerationeillud perfequens, tametfi tranifubftaij' . tiationem in eo nullam agnofcat, quàm facraff?' to ab ipfo ChriftoinftitutOjquodprophanuW^’ nullo honore dignum iudicat, fi nqn omnem îi®' plitudinemfuam à fubftantiali externorumfy”’ ni.àm im tolotum mutatiooc acquitat. In Chriftumautciquot; pie chri ipfum quid contumeliofius dici potuit, quani ftum con cælefti diùinæ maieftatis folio ipfum detrahck' afamp;iàru corruptibilia elementa,ac in ipfum ventrt^ humanum cum reliquis cibis, quicunque oreif tpuntur,eum includere?Atqui Auguftinusadf”^ ducandum hunccasleftem cibum,non dentem^ ventrem,fed fidem parari iubet. Et Cyprianiis ventris, fed mentis hune cibum elle profite' Nec Hieronymus ab inisdiflentit,qui Chriß'*'^ animae non corporis efcam, impinguantem tern non ventrem pronunciat. Ifti verb heluofl Chriftum omnibus carnaliter fine difcrimincV,_ Io manducandum proponunt,vt neforices

Qyod autem ad ilium Auguftini attinet locû. Locus Au citatuv ex libro fencentiaruni Profperi: CafOt guiHni ex (^fan^ttiifacritmentum eßPanguinüy cafne [anguine vtro^ue inut[ibtli,j[iritttali,intel~ ^*ÿigt;iltfignatitr fptritaale Dornint noJiri Iefu ChriHi igt;alpabtie ,plenumgratia, omnium virtutnmt

(it diMnamaieß^ate:[gt;c3a^2(\xi\Ae voeabula carnis 8^ languinis in propria earû fignificacióe vfurpari ab Auguftino contendit, meque temeritatis accu lac,qui exjgfjjjelementaper ilia fî-gnificari dixerim.At verb facramenta , fecundum Auguftinutn,cum fint figna vifibilia.oP-edat quat-10 nobis Scarga, quomodo corpus Ghrifti , quod inuifibileeftjfacramentuin efle quea^aut quomo-yo facramentum à re facramenri difeernitur, fi idem corpus ch/ifti fit fui fignum? Ita verb non rpfuitæe-*iiodopanem,quem ipfi aboient, fed accidentia i- jP'quot; pfa qu3Eretinent,amp;’ facrameti nomine vocant, in - Xntorû tenre omnino oporterct, fi ipfum corpus Chrifti quas in fa exilteretfui ipfius fignum vel facramentum.Vnde oeceffarib oftenditur,hæc voeabula carnis amp;nbsp;fan- jj^uerc guinisprovna parte facrameti fiuecxternoamp; vi- 'idenrur, •rt r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfurpari. Ac quod vera ‘“IJ“quot;'-

lira fit expofitio noftra , Auguftinus ipfenosdo-cetjamp;r mentem fuam aliis apertioribus verbis ex-P^cac; Sieutjinqait, eaie^/jfanit, ejni caro Chnßi

[ho modo vacatur corpus Chrifit, ciim reuera fit [acramentum corporis Chrifti i iUiiu videlicet, epuoA quot;^filnle, tjuod palpabile t epuod mortale in cru-faßtum eft , vocatunjue içja immolatio car-

gt; [acerdotis manihui fie , Chrifit pafsio, rreo^e , crucifixto , non rei veritate , [ed figntfi-(ante enfilerio ; fig fiacramentum j^ei , ejuoft

910 Defens- Coenae d-Bapnfimu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fides efi.A.dhiicne, ScargS’^

tuo Tuniano in tam aperta luce cæcutietiSjSi ’ turnias iftas lemmas tandem ex oculisvellrisiK’^ excutietis? Nam quod Auguftinus in ilia ad B®” nifacium epiftola apertiflime fcripfit;

fine externa Symbola rerum tpfdrum ampere ;7^,idem amp;nbsp;in eo loco fine omni ambiguitate ditj^MO^ nimirum vifibtlia elemeta fint corpus • fli'.nonreiveritatefidfignificatione: eo mrmru^^/ do nbsp;nbsp;rationeiijua facerdotis actia dtcititr Chri^ür

fioimors cruCifixio, amp;nbsp;cjuo modo Baptipnus catur fides,cum non reuera fit fides ,fed fidei mentum.

Veterum Hçc Veto eft légitima ac débita interprétant®' Theolo- rum veterum Patrum régula,ipfos fcriptorurn gorun^de rum interprétés facerejSr non vana capitis d^a,i]ûoac voluntatem eorum ill'^’’ fthfu acci fingere.Quo quidem vitio cum Scarga vbique*' pienda. boret,tamen me veteribus contradicere » amp;nbsp;®®'' tratios ac co-nfidos fenfus, eorum Catholic^ t®^ drinæ apponere,fine omni fronte clamitat.In lt;1®‘ autem ille hxret,nec verba amp;nbsp;mentem Auguft^i, rite expendens,me errare putat, ac magiftruw mihi profitetur,fuam omnino infeitiam prodib'; dodoris titulum,vt fatpe alias ridicule fibi ven,“' cat.Exiftimatenim nomine carnis amp;fanguinis’ pud Auguftinum,non ipfa denotari externa f)',*® bola,vt pote quæ fint vifibilia,carnem verb Si 1', guinem ab Auguftino dici inuifibilem,fpititgt;J?, 8c intelligibilcnj. Atqui facramenta funt ita v*® bilia,vt tarnen res quas fignificant amp;nbsp;quarum ®® mina accipiunr,fint femper inuifibiles,neccarn* li aliquoautfenfibili, fed fpirituali amp;nbsp;intelli?' bili modo apprehendantur. Quare carne amp;nbsp;i®, guine Chrifti inuifibili ac fpirituali, quorum

Contra Sc ar gam, lib.i. 921 tiliafymbola funtfigna, ita corpus ipfum Chrifti amp;nbsp;fanguis fignificatur,quatenus illa in morte pro nobis funt tradita, aut quateniis corpus Chrifti palpabileamp; vifibile diuinain cœlis exornatfi eft: makftate.-præteritæ tarnen mortis fiiæ beneficio omnem afficiens eccIefiam.Quid hic,Petrc,durfi, quidcoaftunianimaduertis?aut quid caufæhabes, cur me falfarium amp;■ iniquum Auguftini interpre-tem voces ? cum nihil vfquam afferam, nifi quod ipfeloquituvAuguftiniis,amp; tamfideliter mentem' ftiam vbiqueexplicet?

Atque vt ardtiori te conftringam vinculo, ne quotnodo elabi poffis , ipfum quoque magiftrum fententiarum iudicem tibi feram. Iftc enim hxc Auguftini explicans verba,ficloquitur .• Attende nis, inquit, diligenter,quia tropo quodam vtitur jus lib 4-hic Auguftinus,quofolent res fignificantes return diftin. 10. fortiri vocabula quaslignificant. Hic enim vifibi-lisfpecies panis vocatur nomine carnis,amp; vifibi- ” lisfpecics vini nominefanguinis.lnuilibilis veto” intelligibilis dicitur caro Chrifti, quia fecun-” ‘^nni illam fpeciem non videtur caro fed intelli- ” gitur,ita amp;nbsp;fanguis. Caro ergo inuifibilis dici- ” tureffe facramentum carnis vifibilis,quia fpecies’* panis,fecundumquamnon videtur caro illa,eft” garnis vifibilis,quia in came inuifi- ” bili,ideftfpecie,fecundum quam caro Chrifti no ” videtur caro,fignificatiir corpus C hrifti, quod eft ” vifibile amp;palpabile,vbi in fua forma apparet- Ita ” Sidefanguine, accipi debet. Abi nunc Scarga, ” îeque tanto magiftro difcipulum fupetlorem a-gnofce , vt vbi ille tropicè externas elemen-torum fpecies carnis Sc fanguinis nomine ab Auguftino dici demonftrat , falfo hate dixilfe 3 tc conuincatur. Tanta enim varieras amp;

9ÎÎ Dfff.ns. cofnae n. fententiarum pugna inter vos confpicitur, vt n«’ allo euicientiori arguniento vanifsimum hoctH' Tranfiib-fubftantiationis commentum efle comprobetun ftantiatio qygj inter omnes illius propugnatores gnatütes gna fit vbique opiriionum dilTenfio ac difcrepatiS' intet fedi Nec vero Petrus ipfe Loinbardus in aftruend» fcordes- dogmate fatis fibi confiât,vt quas ex veterib' récitât fententias, praeuaricatorcni agerejcaufam' que fiiam magis oppugnare,quàm fiabilire videS' tur.Nam vbi de conuerfionis tradit modo, adeo nihil certi definite audet, vt in variis multoruin fententiis quid potifsimum ille fequatur, nonfr eile cognoici poffit.Atque vtinam in mentein AU gufiini,quem toties citât teftem j penitius intto' fpexifiet j pluraque ac clariora cius tefiimonia demonfirandam veram fententiam in mediü pio; duxifiet.Sed præiudicata rranfubfiantiationis opgt; niojita mentem hominis fafcinauerat»vt quz AU' gufiini dióta ex diametro cuin eo p.ug»ent,hxc cU éta prætermiferit , aut violenter in comprOibaO' dam fuam fententiam detorferit. Nam qualis biu fymbolorum fit fiatuenda mutatio, vel vnicura d-lud Augufiini didum nos fatis abunde docer^ Au»ufti- potuerac. Accidit,, verbum ad element^ nus“tjuiiê cz fitfacrarnentum. J^nde enim ifia tanta virtm IB steta- çiuit,vtcorpus fangat cerabluat,nififaciente'VCf' ^,^^'''^^^b9,noneptiadtcitur,fid^uiacreditur. Docet enii” taiioncm in eoloco apertè Augurtinus, quid de mutation« fymbolorum fentire debeamiis, pofiquam verb® Dei ß0lificata,amp; à prophano ac communi vlu ad facrum tranflata fuerinr. Ac in Baptifmoqui-dem aquæ fubfiantianon mutatur, vt quahon’® perfunditur vel abluitur, fed virtute verbi diuiu* nóuamacquirit cooditionemSc dignitatem, quod

CONTRA SCARGAM» LIB. I. 925 ^uodnimirumexterius figurât, id Spiritum fangum in cordibus purgandis, amp;nbsp;à macula peccati ’bluendis efficcre oftendat. Non ergoelemen' tH niutantur in fubftantia , fed accedente verbo Ûei mutanturin vfu ac dignicate, vt fcilicet non amplius fint prophana elementa,fcd Sacramenta, Hoc eftjfingularia fpir it us fanéti inftrumenta, per quae fideles rcrum diuinarum ac coeleftium compotes cfficiantur, ac in ipfum vfque cœlum tan-quam gradibus fubuehantur. Hoc verb amp;nbsp;Chry-loftomus confirmât fcribens in Pfalmum xt. H£C tenet in elements. Sedcum ytud elementum accepertt SpiritumfanS:um,fit Sa-iam non erit a^uapotationis/edran-

udifne,pj[fjjqyjni Chryfoftomus in Sacramen guftino P P^'fei ftatuat mutationem, amp;nbsp;quàm procul I«““'« putidojquod tu tantopere adoras,tranfub-

*pfa aqiij. fubftantia mutationem agnofcit,fed ^°taniin eius vfu, quatenusvim fandificationis ^^uibet,conftituit.

adeo hxc omnia tibi videntur leuia, vt tu P^ypetuo carnes,cafeumjamp;poma fomnians,in eis teimaginarijftgnificareque tibi amp;nbsp;Deum,amp;Chri

corpus Chrirti,amp; quxcunque facra ac di ., Jiina volueris, polfe iaétites. Nam fi, inquis, in biquot;f. *olo eletnentorum vfu, amp;nbsp;non in ipfa fubftantia, phemixs Verbo Dei accedentc,mutatio confequatur, turn “ota-fioeram relinquitibi poteftatem perhibes,vt quo pfifeunquecarnibus,cafeo,aut pomis vefceris,in ’pf'ste corpus Chrifti, vel Deum ipfum,facraque ®cdiuina omnia perciperc polfe ipfa imaginatio-“Säffirmes. Sedftolida iftatua,velimpia potius jHiaginatio iam ante eft à me confutata , quando

914 Df. FENS. C OF N AED. non in aliquo hominum arbitrio, fed in fob on’quot; nipotentis Dei voluntace amp;r poteftate confift’'’ vt donorum fuortim cxleftium amp;nbsp;inuifibilisg*'*' tiæ fuæjvifibiles imagines ante oculos noftrosi*' tuât, amp;nbsp;excommunibus elcmentis facrame'’'’ ordinet. Quotiefcunque ergo carnibus amp;nbsp;quis Dei doais vefcimur , non profedo his qnam facramentis vtimur,fed prout ordinata Û’”’ 3 Domino in alimentum corporis.cum gratiaru“^ adione ilia percipimus.Quod fi vel haec ipfa munera ad caducam banc amp;• corporalem fuftentandam præparata, per verbum amp;nbsp;oratioquot;'

Comma Apoftolo tefte famdificantur, profedó quae nes etiam jpPg confl:ituit,ac fanda fua voce confecrauit 1“' verrûDei uinæque fuæ beneuolentiae erga genus humaniquot;'' fanftificä pignora efie vôluit,nemo prophana, nifi propt’’ I'^Timot nus amp;nbsp;impius dicere vnquam audebit.

cramenta vulgatibus cibis,vel hæderatpenfil’’’* vinum elfe venale fignificanti,compara, ego nquot; quam facratiffima Dei inftituta in fummofewP^ pretio habebo,refqiie in eis propofitas diuinas cælcftcs, pio cordis fideique aftedu,implorato lt;* uini fpiritus auxilio, apprehendere omni tewp'’^ recontendam. Imofi hxdera,quodtudicisgt;^p minum inftituto amp;nbsp;more,fine vlla fui fubftant’quot; mutatione, pro certo vcnalis vini agnofcituquot; gno,nos Sacrametum ab ipfo Chrifto inftitutU’’’^ cur vacuum reipfa fignificata dicamus, tawO’ nullam fubftantialem fignorum mutationem gnofcamus? Si enim hxdera non vanum , fe**'« 'pi:æfentis,quæ tame natura fua ab ilia diueifa^*' neqile alia in aliam permutatur, ab hominio cognofcitur fignum,tanto certius veritatem ■ porisamp; fanguinis Ghrifti mens pia in Sacraio^'’ to af

Contra Scargam,lib. i. 925 to apprehendit, quanto omnibus hominumin-Uûntis veraciorem Deum in omnibus luis pro-miflis, amp;nbsp;nunquam fallentibus fignis confide, tat. Ita veto velfimilitudines à rebus commu-nibus fumptæ, quas aliquid pro re facere putas, magnopere etiam tuæ incommodare caufae vi-deiitur.

Quod autem ad illumAuguftini attinet locum, quern citaui ex libro de Trinirate 3.cap.4. qua nihil omninoprotranfubftantiatione faciat j iftud omnibus xquis leóloribus iudicandumrelinquo.

ftgntßcando jiposiolm pradtcare Dorntnum leßutn Chriättm, aliter per linguam ßtam ‘»liter per Spate lam, aliter per Sacramen-tum corporis fangutnis eiw.'Tl^ec lingttam ipuip pe etnsjiec membranaiynec atramentttmynecßgni-ficantes fonot lingua edttot, nec figna lit er ar urn furifcriptapelltculisy corpus Chrt^it ^fanguinem dtcirnw : Sed tllud tantum,^uod exfi utiibui ter~ ra acceptum, prece myittca confecratum, rite fumiituti ad falutem jpirttualem, in memoriam pro nobis Dominica paß'ionis. ^^d cum perma-^ nm hominum tid tHam vißbilem ßeciem perdu-citur,non fanlltßc:atur, vtßt tam magnum Sacra-rnentum, niß opérante im ißb'ltter fbiritu Dei. Exhisvero Auguftini verbis nihil aliud colligi guftinide Poteft, nifiquod cum in diuerfis fignis potucrit Trinitatc ^poftolus fignificare Dominum noftrum lefum ^htiftum, non alia tarnen figna corporis Chtifti ’’ouiine cenfeantur, nifi quæ in hunc finem à Do-^*'’0 func inftitura , vt effent Sacramenta,corpo-ps 8c fanguinis Dominici. Quia ergo in genere ’'oquot;°tuni ponitur ab Auguftino Euchariftia, amp;

Locum 9**’’ fruftibus terræ accipitur, id Sad*' Auguftini mentum vocatur, panem ideo amp;nbsp;vinum inte^ manere oportet gt;nbsp;vt corpus Sc fanguinem Chril*quot;’ nobis fignificent. Nam ex terra accidentia fubiefto non generantur, fed materiam panis^, vini terra producit, quae per manus hominum/’ vifibilem deinde perduóla formam,opérante Ip’” ritu fanóto fandificatur, vt fit tam magnum S’'

Tu verc),Petre,quid habesjquod ad trafubiW' tationemtuam approbandam cxhoc locopr”'

ferre poflis’Dicis Auguftinum fublimiorem q“*quot; dam fignificandi modum in pane Eucharifti'^®’ quam in prædicatione Sc fcriptura agnofeed’ quando neque ilia literarum Sc fonorum figquot;* corporis nomine appellentur,neque prece luy®quot; ca confecrentunfed panis Eucharifticus Sc coni* cretur, Sc corporis nomine vocetur. Nos vei^ libenter tibi damns, quod corporis Chrifti mquot;quot;' ducatio fignificantius ac luculentius in Sacd' mento.quàm in fimplici verbo fidelibus propon* tur,fed difiimilem ac diuerfum in vtroque mand candi elfe modum,id omnino pernegamus.Sad’' menta enim cum,fecundum Auguftinum fint vifibilia,promiffiones quidem ipfasDeidquot;' dentius nobis proponunt, Setanquam intabd, depiótas repræfentant,fed non alium tarnen ftumjnec diuerfo modomanducandum nobis In' tuunt. Idem enim Chriftus tarn in minift^d’ verbi, quam in Sacramentis oifertur. Sc porto i falutem , vnico fidei inftrumento manducandi*“ omnibus proponitur, Vndeveriffime ilbiddm fcripfit Hieronymus in tertium caput Ecclefi’*-Hoc filum , inquit , habemus\ in\pr£finnfii^ bonum, vefcamw cArne tins,

Contra Scarga.Mj lib. i. 927 ”^fil'um in myflmo, fed etiam in fcripturarttm le-^wne, Quod fi ergo vnaeadéinquc ratio corpo- Hierony-

Chrifti rnanducaiidijfanguinifque eius biben- locus lt;11,amp; in verbo amp;nbsp;in Sacramento proponitur, non ptofcèlo facramentalis manducatio vllam tran- nem Papi fubftantiationem, aiic realem corporis Chrifti fticamtol piælentiamrequirit, quando nec manducatio il-h) qiiæ verbo Dei audiendo conftat, eandem dc-lîderat. Quam igitur tu Petre Auguftini fenten-tiam tranfubftantiationi confirmandæ feruire pu-tatti J ilia fobriè expenfa , redéque intelledaj vaniffimuna hoctuum commentum manifcftè répudiât.

Quod autem tu non magnum hoc fore Sacr^ mentuni, nec mannæ illi in deferto vllo gradu dignitatis cofnparandum prxdicas, fi nudis tantum fîgnificationibuscommendetur,in eonefcioquæ tu capitis tui fomnia fequariS , aut quos autores erroneæhuius fententix perftringas. Nosenim aperte profitemur,non nudam, neque vacuam fi-gnificationem corporis Chrifti in facra menfa no bis propqnijfed verè ac reipfa corpus ipfuin Chri fti rnentibus noftris percipiendum exhiberi,ficut verefymbolaexterna ac vifibilia ore corporis per cipiuntur. Nee verb virtutem Spiritus fandi in confccrandis elementis efficacemjVt tu piitas, c-leuaniuSjVt non aliunde vim illisviuificamattri-butam,amp; certam falutis fiduciam nobis obfignan tem credamus, nifi quod à Spiritu fando amp;nbsp;ilia fanftificari,amp; limul corda noftra illuminari, vt in cisChriftum vera fide apprehendamus, firmiter ftatuimus. Vtrumque enim Spiritus fandi opus eft.vt Seprophana elementa ad dignitatem 1'acra-mentotutn fubuehat, amp;nbsp;qux fublimia in eis pro-ponunturdona gt;nbsp;ad,ampledanda Stpercipienda

.Tacramen animum hominis exufcitet. Et ficuc nullaef' ta nifi à fent Sacramenta, fi virtiite Spiritus fanéli non d' fanatic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eodem fpiritulaii'

tur amp;ad- proponunt, potiaturcibo, ipfa quidem element miniftten ext Cino ore percipi pofliint, fed falutem fpitituJ' lem manducantibus minimè fuppeditanr. Sie(‘ go Sacramenta cum fruftu vitae cœlcllis percipi' revolumus, ab infigni Spiritus lanéli virtute3^ potentia iftud eftici poftulemus, vtficutvetuip Chrifti corpus fanguinemque eius oculis fpeótanda inSacramento nobis proponitjitafolquot;’ ipfe amp;nbsp;fidem in nobis informetjtantorumquedo' norum nos participes efficiat. Hæc veto fiWi” leuia ac ludicra tibi efte videntur,vt indignavß' tute Spiritus fantli elfe reputes , nifi elementalquot; ipfum reale corpus Chrifti conuertat, te fanégt;' pfum à Spiritu fanóto conuerti poftulamusjamp;vf ram ac fynceram myfteriorum Dei intelligetiaiquot;’ quorum te omnino rudern ac ignarum demólhquot;quot;'

■fa. Quod autem tu in eo nos quoqueerroreverf^ ns^sTcra- gt;■gt; arbitraris^vc nullum difcrimen inter Sacrait' mentis co ta veteris amp;noui Teftamenti ftatuamusjitafac*''^ feflxoEua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

breuibus tibi aperiamus. Confitemur enin’’ vel rationem temporum,vel diuerfitatem fig** rum fpeólemusjomnia in noftris SacramentisP'' flantiora amp;nbsp;clariora exiftere, ipfafque res flesjquibus fignificandis adhibentur, non obfi^ ris quibufdam lineamentis adumbrate, fed **“■ amp;nbsp;natiuis coloribus ipfam faciem Chrifti expr^ fam fpeftandam nobis proponete. Namq“^ fymbola veterum lignificabant aliquando venb*^ rum,amp;: fanguinefuopopulipcccata cxpiatuf^^ poß*

•loftra iatn eum venifle,amp; purgatione delidovum ®fnnium faóta,in cxlefti gloria, viólorem mortis ac iiiferni confedifle,teftaiKur. Quod aucem ad typorum diuerfitatem attinet, ita noftra veterum figurispræponderant, vc ficut loquitur Augufti nus,non amplius fignorum operatione graui one rati fimus, fed pauca quacdam pro multis,eadeni- flrina que failli facillima,S: intellcitu auguftiffiina, Se Chrift hb. obferiiatione caftiflima ab ipfo Domino amp;nbsp;Apo^’’quot;^ *' ftolica diftiplina tradita habeamiis. Haecvero ita pauca effe commemorat,qnx Chriftus amp;nbsp;Apo ftolica tradidit doilrina,vt cum faltem duo,nimi rumBaptifmi Sacramentum, amp;nbsp;cclebrationem corporis 8f fanguinis Domini enumeret, reliqui ilia quinquejquæ in Ecclefiam pofthac irrepferut, non ad authorcm Deum referri oftendat. '

Quod aiitem in eo Augullini loco imprimis eft obferuadum, ita refurreitione Domini noftri lefu Chrirti nianifeftiffimum libertatis noftræ indicium illuxifle affirmai, vt dum pauca hare noux legis proSacramentis veterum multis percipimus quo ilia teferantur,imbuti agnofcamus,Jk ea non carnail feruitutCjfedfpivitnali porius libertate ve neremur. Quaqmdem Augullini feiitentia,haud Auguili-■ fcio ac quicquam iiluftrius ad vaniffimum tran- uus tiau-fubftantiationis dogma refellendum produci pof-fit. Nam 11 Sacratnenta ita funt percipienda.vt a- fubmit, Iio referantur,nec vero ipfa carnaliferuitutcco-lantur, non profeilo ipfa aut in ipfum corpus Chrifti amp;nbsp;fanguinem permbtantur, aut localiter

in le concluia retinent. Qiiare cum vos lefuitæS3(;j.j,jj,enta p^Q ipfo adoretis, om-fetuitutem pani eonfecrato exhibeatis, Si no.ii dogmatis in Ecclcfia vos au-tnoreshoc fado teftaminijSe nefando facrilcgio,

D F- F K N s. CÖENAE D. transferentes îegitimum Dei cukum adcreJt»' tasjvos ipfos obftringiüis. Sacrainenta etiimfp*' rituali libertate, fecundiim Auguftinurh ita fuquot;’ SicramenVeneranda, vtfenfus quidem noftros in vifibib’ ta quomo elemcnta defigamus, aiiimam autem amp;nbsp;Spiritu®' vfqiie attollamusjbiqne per fidemv'' faînes,viram perennem ex corpore amp;nbsp;fangu'”' Chrifti hauriamus. Qui quidem folus amp;: vnici^ falutiscibus adeô veteribus omnibus fub Le? fuicpropofitus.vt quamuis obfcurius amp;qUjfiP^ tranfennem ab illis fpeôi:aretur,vit3E tarnen bes'! amp;nbsp;immortalis omnes ex aequo participes facets'' Nam fl Manna manducauerunt amp;nbsp;mortui fun'' non vitio aut infirmitate Sacramenti faiSurn e*^’ fed quia quod manducauerunt,ficut loquicur guftinus non incellexerunt. Itaque nonin''' Locus I bgentes cibum, nennifî corporalem accepef'''’'’ Cor.io.exNam Apoftolus Patres noftros dicit, non puquot;!’ plicatur. infidelium, fpiritualem cibum manducaffe, deo eundem patres noftri, inquit,eundem cib**’’ fpiritualem manducauerunt, amp;nbsp;eundem po'^j fpiritualem biberunt Etant enim ibi, quiq““’! manducabant, intelligebant : étant ibi, quilt; plus Chriftus in corde, quam Manna in ors piebat.

Exhis porro Apoftolicisverbis, acfidelilïij Auguftini interpretatione, putidum illud Sop ftarum commentum corruit, quo il li Sacramequot; veteris legis faltem figurafte gratiam, noftrav^ exhibere deblaterant.Sed tü,Petre,cum tuo 1 rianojtantopere te addiélum fcholafticorum p* citis déclaras , vt prx illorum definitione eu ƒ vobis tammanifefta Spiritus fanóH oracula i®, deant, tâmque aperta doôtiffimorum amp;nbsp;vet“‘ fimorum patrum reftimonia nullo preciodig

Contra scargam, lib. i. 9^1 ’^ftimentur. Turrianus enim nimis confidenter 3c raagiftvaliter vécus illiid Manna fignum can-turn ac re ipfa vacuum obgannit, vt noui Tefta-menci facramenca, quæ vircuce fpirituali rios illis fîcimus paria,nos quoque nuda amp;nbsp;rebus ipfis vacua ftacuerc euincac. Sedquia rurpicerfallicur, TurrûC 8c caecos duces difcipulus cxcus fequicur,nihil a- nusnon liud hoc vano fuo dogmate efficit, nifi vt febel. lum apertum cum doftrina Apoftolica Si anti- sc”pa’trb-qiiis illis fidelifsimis fanólarum fcripturarum in- bus con-ccrpretibus gerere oftendat. Auguftinus enim veteruna facramenta in fignis fuiffe diuerfa tra-

4Uæ fignificatur , paria : diuerfa fpecic viiibili, paria virtute fpirituali,vt fide eadem ma-

faltem variata : Ibi, inquit, petrA Chriflus,nobis Chriftns t (juod in altariponitur. Bt ilupro magno Sacramento bibernnt alt;juamprofluen-tern epetra, Nos tjHidbtbamus,noruntfideles. Si '^fifiouemfpeciernintendas} aliadejb. Siintelligibi-l^^nfignificationem, esindem potum fpiritualem bi~

Quid obfecro illuftrius diftis hifce Au-guitini, Scargaac Turriane, adrefellcndam va-nam amp;nbsp;erroneam opinionem veftram afferri po-tuit? Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfubftantiationis com-

mentum ita Vos excxcauit, vt quamuis clariffima lux in oculos veftros fe vndique infundat, vitro tarnen earn repellatis^gf per tot prxcipicia mere, quàm plana amp;nbsp;aperta progredi via malitis. Si e-nim,quod veticas, vel inuitis extorquer, ingenue profiteri vclletis , eadem efca vecetes cibatos, codemque potu fpirituali fuiffe potatos, quoamp; uos poft exortiim Euangelij lumen reficimur , tö-tirn fubito tranfubftantiationis molem ruere ne-^ftario oporteret. Nam fi veterum facramenta '-unftum realiter vel corporaliter minime com-

952 Defens, coenae d. prehendebant, eundem tarnen verc ac fpirituaj*' ter ad vitani xternam manducandum exhibeb^Jj profeétó nec noftrafaciamenta fiibftantialiter corpus amp;nbsp;fanguinem Chtifti comniutantur,amp; re tarnen hoc falutari cibo ac potu reficijiaturaf* que animas nolhasteftanfur.

Tranfub- Ita verb tuinofum hoctranfubftantiationis*' Pâpàna'° dificium ex omni parte labafcit, quibufuisii*, quam fit cris à vobis fuftentatumjcercam ruinam nihilo*”^ rihili ædx nuSjVt diu iiicolume nequeat efle,minaturjfe^ men Scarga vnicum adhuc Auguftini nium afferre fe dicit, in quo perfpicaciffimaffl “ tranlubftantiatione doftrinam contineri t”quot; confidenter aflerit, vt û pertinacia abeffetjvel ipfum idem decernere oporteret. Citantursquot;' tern hxc Auguftini verba à Grat iano, De crat. diftinót.x. K[rumßibßgHrlt;t,ialt;\\x\t, ventate hoc mysltcmn caltcu frcramcntutn fi^’, •verttas att Cafo mea •vere efl ctbui, mcMuere efl potuil Alio^uin ^uomodo ertt , peinii ^uem ego dabo , caro mea efl mundt vita., nifi verafit caro ? fid ^uia fiumfoi voran dentibw non efl y voluit hunt nem (fi vinum tn myflerio ver 'e carnem fiitart fanguinem fiutn confecrattone Spiritui fit^. potenttaltter create , tt) lt;3uotidte pro vita my^lice irnmolari', vt peut de per Sptrttum fim^tum vera caro fine coitu^^ neratur, itaper eundem ex (ubflantia pant^^ vtni my^ice tdem corpus Chrtpli conjecreffi' Haólenus quidem Auguftini verba Petrus

• uitjfed quia ftatim ea confequuntur,quæ Augu*' n i mentem explicant, amp;nbsp;quæ fuperius ab code Petro contra me produótajta funt à me declaN^’j

0 gnopere laborandutn mihi eft,vr quae eorum yer-f Riorum fit fententia demonftrem. Subiicit enitn

lt;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chri,ßi Veritas figura eß.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;entM,dum corpus Chrifit ^fianguis virtute Spirt- chiiûi amp;

,i nifi quod facratnentum corporis Chrifti non fit fo r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuda figura,fed veram veri corporis Chrifti

manducandus proponitur,vt dentibus quidetn ex ternafytnbola, fiue facramenta, contingantur ac dcgliitiantur,Chriftus vero ipfe fola fide amp;nbsp;fpiri-

Itavero Augufttni fententiain vero ac legiti-ino fenfu accepta,adeo tranfnbftantiationi tuç mi J nbsp;nbsp;J'* pattocinatur, vt fi feriam aliquam veritatis in-

quiretidae cogitationem fufeiperes, teipfum erro-rh male ctedicifubito condemnares. Obfecroe-nini te per Deuminimortalem, Petre, vt quomo-do hacc A.uguftinifemg[jjjj

cum palinodia ilia Be i nbsp;nbsp;rengariana conciharj poffit,nos edoceas.Augufti- Berégarij

) nus enim dentibus Chriftum vorari non efle fas palmodia } docet,ac proptereacarnem fanguinem cius in f myfterio manducari perhibet, vt fpirituale hanc tiar , non carnalem manducationem fieri oftendat.Be-

' panem amp;nbsp;vinum quæ in altati ponuntur,poft con , fecrationem,non folum effe facramentum, fed e-

I tiaraverumcorpus 8c fanguinem Domini noftri lefu Chrifti, amp;nbsp;fenfualiter non Iblùm facramen-

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nnn. iij.

5(34 D E F E N s. C o F, N A E p. tunijfed in vçritate manibus facerdotum tr aólaPJ frangijfidelium décibus atteri.Tanta enim fent^ tiaruip difcrepantia amp;nbsp;manifefta contradiftioA tis aperte demonftrat veterem amp;nbsp;orthodoxamquot;^ facramentodoélrinam 5 infelici illo iamtempo^' çhtiftiâ- in Berengario fuifle condemnatam,amp; noua qu^quot;' jia fidesin dam ac monftrofam j in Sliiimque Dei contu®^ BcKgano liofam fuifle introduftam. Acpropterea in ta”', amnati. j-Qnfefflgnjs huiusBerengarianæ abfurditatei”’’' ra quoqueanimorum veftrorunj confpicitut ftuatiojdum quidam vefttiim apertè illi contra'quot; cuntjalij interpretatione quadam duriciem i“’«; emolliuntjalij tanquam in dubiumSpiritusfa”, praculum,quod Papa pronunciauitjfine orani^^^ tradiftionerecipiunt. Nam tu quidemjPetrCi.'’ priorc tuo ad mepraefcripto libello licloqu«'**' Neque enim caro Chrifti, qua: eft in Sacranie”'^ 8c ex qua conflare,tanquam es parte integral; chariftix Sacramentum docuimus, premip”'S' dentibus,non enim fubcft fenfui, fed eft bile amp;nbsp;inuifibile. Species autem facramenta'^, premuntuv amp;nbsp;conteruntur. Ita vero tu ex dial”', ttocum confeffioneBerengarij pugnaSjtotaiHT,, te authoritatem decreto Pontificio amp;nbsp;fyn”p derogate præ te fers ,ac tanquam ineptum ah* dumque commentum merito répudias.

Nec Magifter fententiarum à te diflentire^ tur, qui ex confeflione quidem ilia Beregat'j ƒ tos id colligere affirmatj vt corpus Chrifti el tialiter frangi ac diuididicantjamp;tamen intc^ amp;nbsp;incorruptibile exiftere. Sed probabili°'j; ille recitans fententiam, omnino fradionc”’;, partitioncm illam, non in fubftantia vt quod incorruptibile eft , fed in ipft panis facramentaîis fieri pronunciat.

Contra Scargam, ltb. i. 935 fraftio amp;nbsp;partes quae ibi videntur fieri, in facra-’’lento fiunr, id eft in fpecie vifibili, ideo ilia Ûe-‘■^ngatij verba,ita diftingnenda efle docet,vt ien fualiter non modo in facramento.fed in veritate dicatur corpus Chrifti craólari manibus facerdo-tntn,frangi verb amp;nbsp;atteri dentibus, verb quidem, fedinfacramento cantùm. Ego verb vel te ipfum Lombar-Judicenaappello, Petre Scarga, an Magifter tuus dusfidem aliquidattulerit,quo tarn difcordes ac pugnantes inuicem fententias conciliauerit, ac nonpotius confefsionemBerengarij,qU3m illi didlaiiit Papa amp;nbsp;conciliurnBomanum, manifefta contradiftio-ne condemnauerit ? Nam dum aliquid dicbre voluit ad excufandam décreti pótificij iniquitatem, eft, vt nullam in corpore, ma-nifeftè contradicens Pontifici, fed in facramento tantum fraihionem fieri afleuerauerit. Sic nimi-lum omnipotens Deus iufto fuo hidicio veftras confudit linguas, vt dum infauftam hanc amp;nbsp;exo-lam Deo turrim Babel aedificatis, vos mutuo in- P*P,*ft* telligere nequeatis. Nam illud imprimis eft ridi- joeTpet culum,quod prxdiftus Magifter. vefter,pöftqtjam .cufsi,fefo in lola forma fiuefpecie viamp;i(i panis,amp; non ipfo pane, fraftionem fieri tradît, non efle mitandum gunt.' perhibet,aut infujtandum ,fi accidentia videan-tur frangijcufjj ibi fint fine {ubie6to,licet quidam afférant ea fundari in aëre.Hæc enim tarn ridicule,tarn ambiguë ab ifto dicunturMagiftro,vt quid ^eget,quidue affirmet,omnino mifer ignorare vi-ueatur.

Illud verb magna obferuatione dignum eft, ^ulmdextrè amp;appofitè commenta fuateftimo-Uio facrarum literarum confirmer. Eft ibi,inquit, « vera fraftio, amp;nbsp;partitio, qux fit in pane, id eft, in forma panis. Vnde Apoftolus ait,panis quern fran « Nnn. iiij.

« giniiis,quia forma panis ibi frangiturjSc in part^ J, diuiditur. Hoc ne obfecro fcripturas fandase*' interpretarbamp; non potius violenter torquerej rCoi.io. jjJ fenfum fuum pro libito reuocare ? Diuus Apo lombar pancm reuera ftangi amp;nbsp;manducari, ad cO' dusPaulo memorationem mortis Domini , amp;nbsp;tellanda'quot; Ajoftolo eommunionem noftram,quam habemusin corp’ cotianus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^c fiæplicitcf

pronunciat gt;nbsp;Petrus autem Lombardus Spirit’* fandofefe opponitjamp; non panem, fed faltem P’J nis formamj hoc eft accidentia fine fubieftoj vd in aere fundata frangi perhibet. Cuinam, qusf®’ fidem habiturifumus, hominine vano amp;nbsp;menti’' ci, amp;nbsp;in magna opinionumvarietatenunc hoc nunc illud afleueranci,an verb Spiritui fanfto vt' ritatem fimpliciter proferenti ƒ Apage, Scarg’’ cum tuis magiftris, amp;nbsp;quando libet, in hoc csno te cum eis voluta,nobis nunquam perfiiadebiSjVt auerfi à fpicndiffimis veritatis diuinæ fluentis, i** has mendacioriim fordes nos coniiciamusjamp; pt’ purifsimo verbi diuinifonte,fordidas falfe doftn nx fæceshauriamus. Imbfiquid mentis habeSjS^ fiteferiaaliquafalutistux curatangit, abhacio s purafophiftarum lacuna quamprimum pedemt’ moue,amp; cum fumma auiditate liquidum catleft’’ doôtrinæ laticem haurire contende. Hunc eni® vbi deguftaiicris, turbidam falfæ opinionis aquam ex ftomacho tuo rcieceris,adeo te tibi re* ftitutum cognofees, vt facris ac diuinis fideliu® falubriter vefeens epulis,non iIlas à brutis amp;nbsp;i®' mundis animalibus amplius contaminarifispet' milfurusjSc ab hac indigna atrocique iniuria vin* dicaturus Effecit énim hoc peftilens amp;nbsp;venenata tranifubftantiatiohis doétrina,vt inter multas opt hioiics ex ea promitjantes ijnpias à beftiis etiaffl

Contra Scargam, mb.t. 5^7 corpus Chrifti percîpi quidam docuennt,tametfi Risgifterprædiftus fententiarum, non quidem ab illis percipi, fed faltem videri affirmée. Ita tame dubitanter de eo fuam fert fenteciam, vt dum in-terrogat, quid fumat mus aut quid manducet,id flmft 13. folius Dei cognitioni,nihil ipfe certo definite au dens,relinquat.

Verùm in quafeunque tandem partes ingeniû Verfetisiaut quicquid fingatis , à corporis Chrifti tarnen efca,fi trâ/Tubftantiatio ftatuatur,ne pecu-desquidem amp;quçuis anirnalia repellere poteftis. Hoc veto Turrianus magis quam tu confidenSjSc plus decretis Pontificum Romanorum quàm tu tribuensjapertèprofitetur, àtéque diuerfampro-ferctisfententiam, plurimum difientit. Hicenim cxnefcioquoDamafcenilibello, quern fein Bi., bliotheca Cardinalis Sfortix vetuftate magna ex parte confumptum reperifle teftarur , audaótcr pronunciat, corpus Chrifti non modo eleuari in manibus facerdotis in cruccm,amp; frangi ac diftri-buij amp;nbsp;in nobis fepeliri , fed fxpenumero etiam fceletatis manibus fædè traótari 8^ proiici, amp;nbsp;à mufeis 8c foricibus confumhnon tarnen corrum-pbueque interitum pati. Hunc ergo,tu Petre,fe-quaris oportet,fi in placitis Romani Pontificis amp;nbsp;confefsioneBerengarij acquiefeere decreuirti,aut fitibi conftaregc infentetiapermanere volueris, códemnes ilium necelTe eft.Tu enim corpus qui- Scatga cS dem frangi, fed figurata amp;nbsp;metonymica dicendi ratione concedis, fecundumquam nimirum ex-nia con-ternx amp;nbsp;vifibiles fpecies corporis nomine vocS-*^’” , ab tur, ac propterea folxfine vllainiuria corporis nanguntur: Turrianus autem nullam figuram ad-mittif ,amp; corpus ipfum Chrifti verè ac fenfibili-tçr, f rangi» mori, ac fcpeliri, amp;nbsp;à beftiis deuorari

çjS Dffens, coenae d. contendit, nullâmque interpretationem confef-lîoni Be'rengarianæ, quqd infeliciter Lombardiis tentauit, apponi concedic. Quam tanta quidem confidentia ille tuetur,vt me ad eandem cumBe-«ngario inuitet, amp;nbsp;nifi earn ciim Gregoriotre-decimo Pontifice Romano profitear,3Etcrnnm in* teritum mihidenunciat.

Ego veto ab ipfo Chrifto Domino amp;nbsp;faluatO' re meo falutem quærere didici j vnicaque eiu$ morteSr non amplius repetenda pretium rederU' ptionis meæ perfolutiim verè recognofco, amp;■ io ïactatifsima eiusCœna tantibeneficij magnitu-dinem grata mente recolo , vtqiie me foins ipl® corporis fui pro me traditbacfanguinis pro meef fufî potétia,virtutéq; Spiritus fui fandi participé efficiat,ardentibus votis expofco. Nam etfiveté credo fecundum fcripturas Dominum amp;nbsp;faluatogt; rem raeumincaelosafcendilfe, necin carne fuJ ante extremum iudicij diemin hune mundumts diturum , tantam tarnen vim amp;nbsp;virtutera Spiritus fandi elfe confido, vt corpus ipfum Chrifti vetù præfens fidei mex ftatuat , amp;nbsp;tam in facrameuto quàm extra facramentum verè manducandum fpi ritui animôque meo exhibeat. Si enim ratio ad fu blimitatem tanti myfterij pertingere non poteft» at fides in Chriftum ipfunjrefpicit , quodpro-raifit, verè etiam prxrtare pofferecognofcit.Qua rij'TniHta cralfam illam amp;nbsp;impiam ab impio Pontifice di confefsio dtatam Berengario confefsionem , toto peftore pro abo- deteftot, amp;nbsp;tanquam peftem extremamque Chri-iK haben ^i^næreligionis labern ac perniciem abominob da, vtque à tarn faeuo peftilentis dodrinx contagi® ad extremum vfque fpiritum me conferuet Dominus integrum,vehementerprecor. NuUaeniiu atrocior contumelia Chrifto Domino imponi p® tuit».

COMTRA ScARGAM, lib. T. 939 tuit, quàm fie in terrena amp;nbsp;corruptibilia mundi huius elementa facratifsimum eins corpus, amp;: ab omniiamcorruptione liberum includerc,vt qui-cunqueilla indignis modistraftaueritj pollutô-que corde amp;nbsp;ore perceperitjCbTÎftû etiamipfum pecepifle,amp; vna eadémque ignominia affecifle di catur. Çaeramenta enim non beftiis aut pecudi-busjvel hominibus impiis funt inftituta,fed folis filüs Deijqui gratiam per verbum fanftificationis in illis oblatam ita recipiunt, vt promifsioni di-uinæpuro corde affencianturj aeproinde non fous externisfymbolis, fed fimul etiam rebus ipfîs cæleftibus fruantur. Vnde verifsimè'illud ab Au-guftino diciturj^) fuperius admonuimus,externa eietnentoriim facraméta,ita à fidelibus percipijVt propter verbum Deij quod facramentis eft anne-xum, tenouatio interioris hominis fubfequatur; *ron quia diciturjfed quia creditin'.

Vos autemfine vllo fidei humanæ refpefl:u,cui tarnenfoli verbum diainumproponitur, ita fym-oiafanélificari verbo creditis, vt homines infi-1etiam rerum diuinarum ac cæ- etiàm*pe fl lUniparticipes effici ftolidè amp;nbsp;impie iaftetis. cudes îux unenitnirum fruftum peperitvobis commen-Papi-lum amp;nbsp;inconfideratum tranffubftantiationis ogmaj vtcùm multafubterfugia cummagiftro lententiarum quæratis, non tarnen nifi in voces rnipia? amp;nbsp;in filium Dei contumeliofas erumpere polsitis. Guius quidem blafphemiæ focios cum Vetuftifsimos illos amp;nbsp;temporibus Apoftolorum proximos Patresquæratis, vel vnus Auguftinus vobis refragatur, tam perfpicuam de diuino oc facramentojdurioravbique diôta planioribus ®5P“oans,doétrinam tradit,vt infocietatem tan-I orrotis minime vnqyam pertrahi pofsit. Hune

ergo Petre, cum ex tota antiquitate ceito pafto amp;nbsp;conuenro tecum inito ego delegerim, vt qux veterum longo tempore de hoc myfterio fuiliet fententiajtibi demonftraremjméque ab omni fal-fa hxrefeos fufpicione tibi purgaremjminimè ne-ceflariumefleduco, vtin reliquorum vstuftifsi-morum Patrum recenfendis fententiis immorer, tibiquead fingula, quae ordine longo producis teftimoniajaccurate refpondeam. Ipfi enim vete-res fcriptores, non concifis aut truncatis eorum fententiis in medium produótis , fed tota mente amp;nbsp;voluntate eorum perfpeóla,certum vbiquefe-runt veritati patrocinium,amp; quod procul à mon-ftrofa tranffubftantiationis dotlrina remoti fue-rint, clarifsime teftantur. Paucis ergo reliqua o-mnia, quæ tu prolixe recitas, perftringam, amp;nbsp;ob-feurioribus vel minus proprié diélis, à téque dif-fimulatis, clariora apponam.vt non ex tuis, raeif-que commentis, fed ex fola eorum interpretatio-ne,mens Srconfilium eorum omnibus veritatetn amantibus innotefeat.

Prima ergo fententia, quæ ex Irenæo fuit à me Trenstide produ£la,fîc habet. Quando, inquit, nùxtut fen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fraEttupanûperapa verbum Det ,fieEu-

tentia ad chartfita corporù fimguints Chrißi,ex qnibtu au-amp; cottfifiit cams nofifa fubfiantia. Quera cap i.' quidem egoirenæi locum nullam elementotiim fubftantialem mutationem,fed folam facramenta-lem ftatuerereélècolligo , eo quodfymbolaquï percipiuntur, augmentum ac nutrimentum cor-poribus noftrisfuppeditare ab Irenæo dicuntur, quæ perfeébo corpori amp;nbsp;fanguini Chrifti eSpete-re nequeunt. Scarga autem verba Irenæi fie elu-dit.vt de augmento carnisnoftræexpane amp;nbsp;vino verba facere Irenæum dicat, fed nimirumante

Contra Scarcam, l ib. i. 941 confecrationem.Atqui Irenaeus,non de panefim-Scarga plici loquitur, fed de eo, qui percepto Dei verbo faftus fit facramentu , quidque ifte in alendis cor-eludc-poribus noftris efficiat, duni interim cœlefti etiâ re nequic cibo,hoc eft corpore veto Chrifti animam noftra viuificet.Scd producit aliam ex Irenaeo fententia, quod nimirum ille corpora noftra percipere dicat Euchariftiam , ac propterea non elfe corrupti-bilia,fedfpeciemrefurredionis habentia. Inde V erb colligit Scarga, non al iter ali polfe corpora noftra corpore Chrifti, nifi reipfafitin Euchari-ftia,ipfeque panis in illudtranfmutetur.Ego verb vellem diligentius expendere Scargam, quo fenfu carnem noftram Irenaeus multoties dicat carne amp;nbsp;fanguine Chrifti nutriri,alimentumque amp;nbsp;augme turn ex eapercipere. Nihil enim naturaliter corpus noftrum nutrit, nifi quod per alterationem in carnem noftram amp;nbsp;fanguinem conuertitur. Hoc Afafurdt verb cum de corpore amp;nbsp;fanguine Chrifti citra im pietatem dici nequeat,facile apparet, facramenta pinione ’lue fymbola vifibilia,quae fuo modo amp;nbsp;funt 8f di fequötur. cuntur corpus Serfanguis Chrifti,fola eiTcjquae no perrautata,fed in fija natura perfiftentia,verè cor-pori Us uutrimenturn augmentum ita fuppe-gt; naterim propter res ipfas cacleftes, quae fi-mu CIS fide 8e animo fufcipiuntur, corpori-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'’corruptionem certatlique refurre-

tionislpem tribuanv. Nam qui mente amp;fpiritu per fidem veram 8f efficacem corporis amp;nbsp;fangui-

Chrifti participes fiunt , adcb in anima reno-äntur fanélificantur,vt corpus etiam mortale, ex naturaque fua interitui obnoxium vere repa-rari,amp; in certam fpem immortalitatis futurae re-nouari fentiant.

propter naturalem fymbolorum in carncrh nO' ftram Sr fanguinein mutationem,de acci dêntibu’ linefubiedopermanentibus,nihil vnquam cog'quot; tafte certó deprehendatür-Quodautem poft coquot;' fecrationé panis verè maneac,fed tarnen nó cowquot; Tanis fub nis,verùm ad facramentalé digtlitaté eueiSuSjVquot;' ftai,tiam j.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis Corpus Sr finguînéreprxfétep

manercfê lt;-iiruu uvuiô vurjjui tx uu^uiiic per in Eu toties in fcriptis fuis commemorat.Tale enim equot;’ chariftia, quod libro 4.cap.34.fcribit : Panis, inquic,

ffl Dominr.amp;c cnp.-jyparit^^^-mate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c'featnram ejjc di-citfecundum nos. C ui vetul''

îs fimus fcriptor luftinus in Apologia i.aftipuUtquot;^' ,, Ita enim panem 8r vinum facramenta corporis^ 5, fanguinis effici teftatur, vt tarnen ilium cibuffl*

J, potum miitariin carnem 8r fanguinem noftriquot;quot;; nutriiéque corpora noftra profiteatur.Ineptifl''quot;^ Ttirriani ergo Turriani illud eft commentum,quo prædid’ ineptum Irenæi verba adulterate nititur, nefcio quodh/' coinmcn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orâtione eius comminifccns, vt ob';

neat,non de pane confecrato, fed adhuc córnquot;quot;’ Irenæû loqui,vc eo nimirum folo nutriricorpo^J noftra teftetur.Nec minoremvanitaté hominis b-

illud redoletjquod fifakemfpiritualiteramp; non^ tiam corporaliter homines corpore Chrifti turjomnem illis fpem refurreótionis gloriole matjquando tot infantes acpueri ante percept'’' nein corporis Chrifti facramentalem ex hac dentes vitajSr verc ramen in æternam gloriaw^^ furreóluri, abftirdum hominis figmentum clquot;*^

refellant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Anibrofij Sed veniamus ad Ambrofium, quem Scargquot;' de Cirna fubftantiationcm ita aperte ftatuere affirmât» in vna eius fentenria explicanda prolixè infiftquot;quot;!* leniciitia ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

^eatur.Recitatautem diûa Ambrofij exlib. de iis quimyfteriisinitiantur, cap.5. vbi quidem Am-biofius plurimis produisis virtutis diuinæ exem-plis,quæ à Moyfe amp;nbsp;reliquis Dei feruis in commu ' tanda rerum natura ædcbantur , maiorem vim di- ' Uinæbenediéfionisjquam naturae efie teftatur, eo quod benediSione ipfa etiam natura mutetur. ( fi tantum, \nt]fiït,valuit humana benediHio, quot;vt natur am conuerteref, t^uid dicemw de ipfa confie-craüme diuina, vbiverba tpfia Domtni fialuatoris 0-perantur^N am fiacramentïi tßud lt;puod accipic,Chri-Jh feymone conficitur. ^uod fi tantum valaitfierrno Heltit,vtigncm de cœlo deponeret,non valebit Chri-fttfiermo vtfipecies mutetelementoruml Ex his verb Anibrofij verbis nihil fe aliud colligere poffe Seat ga oftenditjquàm realem panis in ipfam fubftan-tiam corporis Chrifti mutatienem fignificari.Ine- Scatga ptam eFiiinfore comparationem, amp;nbsp;hominis prorS“®quot;quot; fus deliri ac fine cerebro,fimaioré verbis Chrifti in mutandis fpeciebus elementorum poteftatem Ambrofiû tribuat, neque tarnen mutatio fubftantialis iftotû côfeqHatur,quàm in naturisrerûà Prophetis per-mutatis eft animaduerfa. At verb toties iam à me demonftratum eft,tantam facramentorum diuini-tus inrtitutorum amplitudinem efle amp;nbsp;præftantia, vtquam omnipotentiam Dei in rebus ex nihilo producendis vel naturis minifterio prophetarum immutandis admiramurj non minorem in fan-ftificandisrebuscreatis,vteaiuftitiæamp; redem-ptionis noftræ certiflïma fint Symbola , repute-mus. Neque enim ab arbitrio humano pendetj ficut fine omni ratione tones ifti déblatérant, regeneration is ,renouationifque noftræ,amp;vitæfpi-ritualis vifibiliaconftituere fignacula, vt diuina

944 Defens. Coenae d. virtus in hoc opere admirando, amp;nbsp;fupra ratio'”* hunianæ captum pofito,vel maxime eluceat.

Nonfolum ergo fcriptores anciqui in vno Veteres chariftiæfacramento inftituendo, vim operatt'^ xque de Dei maximls quibufqne laudibus amp;nbsp;prxconiis Baptirmo tQjjuQt J fej eâdem quoquein altero Baptilm'1 atque de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i., nbsp;nbsp;nbsp;•

Cœna lo cramento recognolcunt. Nam inter cztero»^ quuntur. fcriptum reliquit Chl'yfoftomus: mu7dc v° ^xitiHoc eß' corpus mcMm, nnlla teneainnr^ ttoque'Ä- lgt;igt*itAte,fid credamtis,^^ oculis intelleüus cramento Jpictamns. N ihil entm Cenßbile traditum nubt^ ide docct- Chn^ioßd rebus fenfibthbiis oinnia tjnis, traduÜ^ ßnfibiliaßtntßc cj“ tn Bapttfmoper atjuam^ injenßbilif efiidonnm tUud concedttur. ß^odsH^^^ tn ea conficitur,regeneratiofcilicet tQquot; renouatio)^^^ ligibile ijutddam efl-h^no^ctnunc, Petre, inuicem facramenta inter fe compararia vt qu^j uinæ potentiæ virtus in vno celcbratur, non J'”*' milis in altero prædicetur. Quod fi Baptilmi aQ**’ finevlla fui fubftantiali permutatione , tarnen generationis amp;nbsp;renouationis, quiea abluantW'' participes efficit,an tu nihil magnum amp;nbsp;prçclan*’ virtuteque Dei dignum in altero facramenco ag' nofcesj quod itidemfine fubftantiali mutatioO’ f ”7’ P^aisj veri languinis amp;nbsp;corporis Chrifti omnes*'' queVeap. delcs participes reddat’Ita vero ipfa veritas te*' lus- bique conftringitjSe tranfubftantiationis tust^' lax amp;nbsp;inutile figmentum vbique redarguit-Ambrofius in facramento Euchariftiæ alianimO' ( tationera agnofeit, nifi quæ magno veterum o®' nium confenfu in Baptifmo femper agnitafuit)* res quidem fenftbiles vtrobique manere integr’ dicerentjipfas autem res infcnfibiles ac intellig*' biles in eis offerri prædicarent.

Contra Scargam, lib.t. 5)45 fjftiafolas elementorum fpecics,ficut foies, intel-^’gasjidem Ambrofius in hoc loco abs te citato coijimentum tuum refellit, quifcrmone Chrirti fpccies elementorum mutari contendit. Si ergo luxta Am praecife Ambtofij verba vrgere volueris, non fold fubftantiam panis amp;nbsp;vini, fed Sc ipfasfpecies in 'jès^Ie-' corpus amp;nbsp;fanguinem Ghrifti permutari conten- mentoru das oportet.Vernm quia aiiud veteres fine difcri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

minevllo tam fpecies panis amp;■ vini,quam iple pa- ^eient, nis amp;nbsp;vinunipermuraxadicuntur, vanum ergo il-lud commentum veftrum nianifefte expugnant, quod rerum lubftantias ita aboleri diétitare fole-tis, vt folis earum fpeciebus vel ac-cidentibus locum infacramento ftolidè relinquatis. Manent e-niin hat quæ ante confecrationem fucrunt, rerum cum fuis fpeciebus fubftantiæ , fed mutatur facra-mentaliter,vt non nomine earum return,quae fen-fibus obiiciuntur, fed nomine earum, quae fola fides 8f intelleótus apprehendit, reéliffime cen-feantur.

Appofitè ergo verba ilia Ambtofijad dcmon-ftrandam facramentalem Sc non fubftantialem e-lementorum mutationcm à me produfta fucrunt, S“* dÛ tu folito tuo cauillo cludis.in eafdem fem-, per labulas odiofamtuam cantilenam recidis. Sitanta vis efl,inquit, Ambrofius, infermone Do-fniniIefa,vtincitèrentejfle e^ttanonerant, ejuanto niagts operatorias efl vtfint ijua er ant,(fl in aliud co ^tnutentur. Hune cnim locum fie tu Petre interpre- quaiu fi-^sris ,vcnimirum dicasefle quae erant, hoe eft fe- dusfltAn» cundum externasfpecies, fed quo ad fubftantiaun permutata. At veto ftultum eft dicere,ante có lecratiouem folas rcrum imagines vel fpecies fine fubftantiis extitiffe, quod ne vos quidem ipfi diccre audetis.Si ergofecüdum Ambrofium ead€

dem permutata nunc funtjquæ antefueruntiptO’ fedo non tola accidentia , fed amp;nbsp;ipfas return lab' ftantias exiftere neeclfc ell, ncqiie vllam fubHäquot;' Ambrofiû tialemjfed folam facrameatalem mutationem vbiqusra mentotuin cen(eri,Ac quod vere ipfa panigt;8i: \'' traufub fubftantia in facramento fubfillat, amp;nbsp;non ftantiltio accidentia,idem Ambrofius in eodem li.c.?-nein dîna demonfttat. i.\iOU abahio ïnlt;Yi\z,’egt;^ittrirhgt;^s

Zittn orftitultattmTefuarn ejgt; a ejfecttyVtprittf''^^. dinem vt'gogfnefaret.EundemeinmtU .rnfpi^^' ^ut obumbrautt AEartamyUt conctpe''et,nen „ to adelfepani,(ij- zino,vt effictanturßicramet^ 3gt; ports (p- fangninis Dorntnt. £t tjuod Vere ttc nrahter exterms elernentts vefcatnnr }) efurn cxrnts fsngnims Chrtflt /ptritualemß^’’^ ficemus. Jdtfcr bensin Epiftolâ Pauli cap.2.teftatur.^»lt;« morte Dornint,inqui ra.tt f»mtts, huius ret memores in edendo P^', do carnemi^p.r!gutnetn Dorntnt ■) profit, oblata fttnt,figntficarnus.^t in libro de Sacri’®^ tis 4.cap.5. flt;«cinquit,ebUdtquot; ad/crtp’amirattonabilem, acceptabilem, figura corporis fiingmnis Domini noiiri ji ChriPi'.Ituvero Ambrofius in multis fcriptof‘'^ij fuorumlocis , quam mutationem in facrartiei’j, agnofcat,pcrfpicuè ediiferit, vt qui tranfubn^ tiationem ex fcriptis eins elicere tentant» ficgt; aquam ex pumice extundere polfe videantut.

Cypriani £)e Cyptiano non eft quod multis agarn» 9” j-I)on?wquot;^ vniuerfa eius fcripta exhiberi in Coena D® fententia ni veram panis vinique fubftantiam teftantot’ «xphcatur fimilituda aliméti viuifici,quod à fidelibus

pore Chrifti percipitur,ö.' adunatio ac fqciçt^^^ tius populi in vnu corpus cógregati »rede lu°

Contra Scärgam, l ib. i. 947 îpondcatfacranjento. Quia tarnen Scarga cum Turriano ex vna Cypriani fenccntia peflîmè intel leétatranfubftantiationcm excudunt,quantum ea errori illorum patrocinetur age difpiciamus. Pa-itisifle,inquit, ejuem DominM Apofiolispmigebat, quot;e de cœ fid natura mutatus,orm»potenrta'verbi fa na Oomi-blus efi caro,ç^peut tnperfina Chrifli latebatdiuini-tatàtainfacràmento inutfibili ineffabiliter dtuina fe infuntùtelfentia. Hunc quidem locum ego ita ex-plicaueram,vt naturam panis mutatam à Cypria-n° .æ'’P'‘O conditione fine pvoprietate panis in-telligereiii, fecundum vfitatam St receptam apud omnes fcriptores Latinos loquendi confuetudi-nem.Sedinlignem'quandam ifti huius vocis cor-ruptelam àmefadam efle clamitant, vtTurria-nus ex aucoricate Bafilij Magni vocabulum naturf nunquam in dogmatibus Ecclefiafticis nifi pro fubftantia vfurpaii contendat. At verbjTurriane, T^rIia^us fiiftani legem à Bafilio pofitaperpetuam efle yo- legisàfe Iuifti,vt quid tu ipfè earn violas,amp; de rebiis facris fixz «an« nonptqphanis verba facies, vocabulo naturae pro S^efloi. Conditione abuteris ? In hoc enim ipfo tuo libello (vide quam mendacem oporteat elfe bene mcmo-rem^cu ita quandam tuani fententiam recitas. Vita, gt;nquis,fubftanti31is,amp;’ vita per gratiam amp;nbsp;par-ticipationem Spiritus fecundum habitudinem fi-dei non funtouotp.jot,id eft vnius naturae, Sreondi tidnis. SiergOjTurrianejCÙm de dogmatibus ec-clcfiafticis loqueris, in vna eadémqi fignificatio-’’evocabulii naturae amp;nbsp;códitionis vfurpas, vt quid Cyprianum eadé fermonis vti forma no pateris?

Sed ne conieduris agamus, St de mente Cy*-priani in vtramque partem difputcmus , ip-fum vetborum ftiorum interpretem , clariori-bus aliis eius appofitis fententiis audiamus.

Cypriani Sie enim libr. Epiflol. primo,Epiflol. 6. feribit fént'°ntiç NMn ejAnndo Dommm corpus ^umpanemwc^ii quibusob dem lorumgfanoruTUadunationecongelium^pi' * ptilum noßrumtejKtm portauti, indicat adttnatunh flrat. nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;ijHando ßnguinem fuum vinttm appellat,de

tris or acitifsplurtbus exprejfum. Et lib.i-Ep'^; ^.^Kornodo,tn(jiüt,»ee corpM Domini ejfepm^* ßirtnafila, aut aijuafila, mfi vtrumjue aduMlttquot;* fuerit copulaium,^ panü •unitu eompagefil*' datum,qHo nbsp;nbsp;ipÇo fia er ammo populM nolleroßf

dttur adunatM. Et ibidem contra Aquar'®^' Necpotefl,in(\nh,viderifianguis eius,^uo redi''^ pti q} vtutficatifiitrnus , ejfie in calice, ijuando quot;vi^* dept calici,efuti ChriPltfianguis oSlenditur, vero clarifsimx Cypriani fententi«, vt infini'’quot;’ alias prætersam, futilia veftra commenta, abnnde refellunt, qui fubftantiæ panis ante poft confecrationem locum in facramento rein,’' quitis,amp; qui in accidentibus amp;nbsp;non in fubftant* panis proportionem illam de nutriendo

Accidétia qi^ fignificetur animam noftram corpore CbE*’ panis fola gü fpiritual)ter,optimè feruari pofte,perperaiF^ fuitaVnii ^obde iaólatis. Nam quod Turrianus analog'^ ttiie, confiftere, intelligique ac cogitari in ipfis bus panis amp;nbsp;vini dicit,quia qui fpecié intell'g’^’ Sc cogicatinecedario velit nolit,fimul intelHg*' cogitat panem, dignus eft, qui ab omni efu amp;nbsp;potu vini remotusjipfis earüformis aefpe^^ vifibilibuspafcatur,vtqui exvifu externarü'P cierum ipfasfubftantias fubeftcintelligeret, p’ etiam ipfo fe vefei crederet.At vero feriptores ftitis ad-' clefiaftici, non quid in forma panis confpe^f^ uerfa«- telligatur, fed quid panis operetur in

Contra Scargam,hb. r. 949 aperte declarant, vt quomodo fimilitudo rei car-'gt;alis,efteftui rei fpiritualis refpondeat, nos aperts edoceac. VndcSt àBedapraEclareilluddiéîum ^^■^iapamtÂnc{\iit,caTnemconfirmat,vtnumz)e-^ofanguinem operatur in carne, hic ad corpus Chrifii ^yfltct,iüud referturadfanguinem.Vexüm noui ifti Cacones ita veterum teftimonia pro fucitant, vt quidquid palato non adlubefcit, fecurè reiiciant, Stnouis quidufdam epulis tnenfas fuasdelicatas o-nerét,vetuftatifque fimplicitati fuperbè infultent. .. quia nihil in Cypriano repererunt adftabi-licndas inanes amp;nbsp;euanidas accidentium fuorutn vinbras,nec Chryfoftomus quidem, quem Scar-P producit proximum, dextrè ae fobriè intel-lectus, quidquam eorum adiuuatcaufam, pro-ducuntur autem hx eius in medium fcntentix.

tune tn ilia Cœna confeeit, ipfe nunc ipuot^ut ope- Ohryfcfto ''^‘ttuxyippperficit fntniilrorumnos ordinem tene-”t^^^ui verol,£c fanthficat tranfmutat ip/êpTo u^n-«Et ^y\\iv.'Uifibüia T)eM in corpusJuum tranf- fubftâna-alibi : dixit,hoc e^l corptu meum, îé°vquot;idëtui verboconfecit.^x alibi:Ouftiitis.

^nsptrtraSiatfir,acßtradit volentthm ippim acci ftre amp;compleEli.^t oXù^'v.HehasMelotemdtfci-fuie ^filitts autem Det afeendensfuam nobis car-quot;SW reli^uit.ßd Heltas lt;juidem exutus, ßhriilus afeendens, earn nobis relnjuit, •pfim tttsafeendit. Et alibi; H oc corpw in prafepi

t^fuetitipufi^ Magi,(p‘viriimpij barbari,tu no fgt;^eßpi,ßd in altari,non muherécfua tnfdfciis te Ooo, üj.

550 Defens, coenae d. nnnt, fed facerdotem prafentern, nbsp;nbsp;nbsp;Spiritumfi'

perpropofito ptcrificto abundidiffufumvides. his vero amp;nbsp;reliquis Chryfoftomi fententiis, qu** breuitatis caijfa omitto, duo fe Scarga eliceie’f ftendit.Vnum quidenijquod reuera corpus Chlgt;' fti,non panisin altari confpicjatur.Alterumgt;qu°“ pani's realiter in ipfum Chrifti corpus conuerH' turj faluis tantuin vifibilibus fpeciebus'panis

Ego vero quod ad primum attinet, ira verc a*' CTiryfofto ci illud à'Chryfoftomo credo, vt ß tantùm prxt^^ tia dTcœ «’entern 8c fententiam eius fola fpeäentur na Domi ba falfiffinium eflcjVel ipfoScarga iudicejAatuai”' ni exponi Jpfe enim Scarga,quod fuperius admonuiniuS)''’ *“'■ corpus Chrifti videri amp;nbsp;frangitradidit,vtfig“f^j tcamp; Metonymicè corpori Chrifti tribui, q“®*^ fobs fpeciebus competit fuerit profeflus. Atq“' vt iftud perneget Scarga, amp;nbsp;mutata fua fentent’^ cum Turriano confentiat, ipfe tarnen Chtyrofta^ mnsmentem fuam declarat,amp; quomodo eius fia' verba,vt plurimum figurata amp;nbsp;hyperbolicaaeai' pienda, clariffimè demonftrat. Nam cum al'^' dicat, nihil fenfibile traditum nobis efleà Chf*' fto, fed rebus fenfibilibus omnia infenfibilia«^' efle,profeótó vel inde cognofcere licet, ita prxfentem in altari ftatui Chriftum, vt qu®“ oculi vident,id non cfle panem, fed reuera ChrJ' «ht fofio petuerfè quifpiam exiftimet. Non eniw)' musopti-lt;Jeo videri panem amp;nbsp;vinum toties infcriptisfi”' mns difto negat, vt non amplius reftare panem 8c vin'’quot;’ iH fuotum crédamus,fed vt diuina myfteria 8c rerum c®llt;' nterpies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflefcicntes, fenfus onina^

noftrosà rebus vifibilibus auocemus, atques^ in ipfum corpus Chrifti amp;nbsp;fanguinem oculosfi' dci amp;nbsp;intelleólus coniiciamus. Hoc enimei“^ ifii

Contra Sc arg a Mi libI r 951 ’fticonfirmâtfentecia,qu3m tu quoque,fed aliud ^gciis,cita:.'i : Credamuff inquu,i/bic]ue £)elt;i^ Ghryfofto ^^crepagnem^s ei-, etiam fi fenfui no^lro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^\ràsquot;en

^‘^’'ontabfrdumrffevideatur ejuod dicit^ in o~ tcntia. Vintb'ti, pri^ctpue in rnyHerits ita faciatnus^ »P’2 tjla ijut ant( nos iacent folummodo a/ßicia-Vi»s, fd Verba cjHo^juo eins teneamus Verbts eius defaudafi non pgjfumus, fetfts veto noUer deceptu factlis eß 1 t!llt;t faiß. ejfe non fepiusacftpinsfallicitr.Qp^oniam ergo tile dtxtt. Hoc eficorpus meutn,nuUa teneamur ATp tgititate, cfy ocuhs infel}eEI'’'is id oerfktcinrr”as, Si ergofecijndu,^ Chryfoftomum corpus Chrifti JO 0 mtelleétus oculo in Sacramento cernitur, no P^ois amp;nbsp;vinumjquæ carneis videntur ocu-

Atqueindeperfpicitur qualis prxfer.tia corpo Brafentia Chrifti in Sacramento fit'ilatuendaj non ea ni-

noftri requirantjfed quam fo Cœnafti-ndei intelleiftus,prout caro Chrifti in criicem tuenda.

pro nobis eft tf3JJ J appréhendât. Etquiaquæ 3nte nos iacent,afpiccre vetatjintegram profeifto c ementoruni fubftantiam reftare profitetur.Nani 1 abolira panis 8r vini fubftantia, ipfum Chrifti corpus extranets accidentibus, ficut vos fingitis, yeftitum ill altari iaceret,non certe ab afpeólu e- Hae versus nos Chryfoftomus arceret.Sed diligenter hoc olum.quod iacet tanquam verum Chrifti corpus Unodia' Pcftandum proponeret. Atque hoc quidem vos Berêgatif, t^r'\'^’ 41^'3 fecundum decretum Romani Pon ‘”cis fenfibiliter Chriftum manibus facerdotum beit’Car-traélafi amp;nbsp;frangi alferitis, ipfum reuera etiam dina.erar, ‘•oi’pus Chrifti videri contendatis, ac propterea videfupta Ooo. iiij.

auro conclufum amp;nbsp;per omnes vrbis vicos circiK” latum non fine ingenti crimine idololatrix ad*’’ retis. Inde vero facilè animaduerti poteftjqu^'*’ turn VOS à dodrina Chryfoftomi amp;nbsp;veterum o'quot; nium Patrum diftetis , qui in folo efu ac cramentorum fide ac mentis, oculis vero Chr'* corpori Scfanguini participabant, nequepanij* vino extra vfum à Domino inftitutum pertot'^' culadiuinos cultus exhibebant. Neque cnquot;quot; talem mutationem agnouerant, qualis poftrciquot;’ infelici ac deploratoleculo in Ecclefiam introduóla, amp;nbsp;haótenus variis Satanæ artibuSi miris conatibus defenfa. Nam amp;nbsp;Chryfoftom^ cum multis verbis elementorum mutatione»quot; ri verbo Dei omnipotentis teftetur, integrum men panem amp;nbsp;vinum exhiberi in Sacramequot;'* traditjvt folam mutationem facramentalemfi^quot; in Baptifmo, ita amp;nbsp;in Euchariftia recognoft’^' Scarge To Ac propterea cum tu,Petre,clariffimum illms'^ litum fuf ftimonium à me citatum refellere non pofles »l*! fagium- fcribens in Pfalmum ÎÎ. panem amp;nbsp;vinum in

litudinem corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti quo^'* j in Sacramento oftendipcrhibet jadfoliturn'i'quot; vertrum amp;nbsp;puwdum figmentum relaberis, vt nem amp;nbsp;vinum ab eo vocari,fedanteconfecraf^ nem affirmes. Atqui Chryfoftomus in SacramCl non ante Sacramentum panem amp;nbsp;vinum oft®”.,-perhibens, futile iftud commentum tuum plquot;quot;' lime redarguit.

Tuiriani Quod quidemTurrianusanimaduertenspquot;quot;' fophiima quam tu fagacior, negate quidcm non aude'» lefellitut- tiatn poft benedióHonem vocari ab ipfo Apo»® lo amp;nbsp;veteribus panem, fed ob formam panis,vi bilem amp;nbsp;non ipfam fubftantiam ita dici contequot;^ dit.vt quia mutata fubftantia, externa reniquot;'?^ fpec'f’

CONTRA SCARGAM LTB. I. 953 fpecies,fiue accidentia fine fubiefto,prion’setiain fubftantixfux retineat nomen. Itavosquidem vtrique libère amp;nbsp;fine omni pudore mentientes, lion eft minim 5 fi non vbique concordes in vna eadémque ac ftabili fententia permancre pote-ftis.Sed da vel vnicum ex omni vetuftate fcripto-rem,Turriane, qui vel exiguam mcotionem fece-rit de accidentibus per fe fine omni fubieólo fub-fiftentibus, auû in aère fundatis. Imo quomodo dicere poteris folam fubftantiam panis mutarire manentefpecie J qnando Chryfoftomus in loco à Scarga contra me citato,vifibiliaDeum in corpus fuum tranftnutaffe profitetur? Namfifecundum Philofophos, quod tu toties allegas, rerum fub-ftantiænonvidentur,fed faltem fpecies,prafeólo non fubftantiam in Sacramento, fed Cola acciden tia,vt pote vifibilia, mutataelfe Chryfoftomus docet. At veto quia non mutantur,tametfi mu-tata effc dicantur , aliam ergo mutationcm, qux in vfu ac digrfitate facramentali confiftit, amp;nbsp;aoninpermutatione fubftantiali, agnofcamus oportet.

Hæc auteiB cum necelfario ex fcriptis amp;fenten tiis antiquorum confequantur,mira eft veftra im-portunitas, quj ex fcriptoribus antiquis aliquem produci à me poftulatis, qui totidem verbis id di cat,quod ego profiteor. Ifti verb cum mutari re- quale de rum creaturas benedidione Domini dicunt,amp; ta nientotû men faluas ac intégras omnium fenfuum iudicio coraprobant,noncertèaliam mutationemprçter ant in fa fublimem amp;nbsp;nouam quandam elementorum di- cramêti». gnitatem ftatuunt,quam non ex natura fua,fcd ab efficaci virtute amp;nbsp;potentia verbi diuini cSfequun tur.Nam qux fubliinior amp;nbsp;auguftior mutatio fieri poteft, quàm ex communi cibo amp;nbsp;potu,qui fragi-

lern hanc tantum amp;nbsp;caducam vitam fuftentatjfp' ritualefubito ac cælefte effici epiilumjVt quoJe^ natura fuaoperatur in carne,id quoque Chrillu® ipfum efficere in anima verè fignificet: Atque’' deo non fallaciter cibus hic vifibilis, amp;nbsp;in fenlui humanos ineurrens animam noftram ali ac veg' tari cibo fpirituali Sc inuifibili corpore nimirun» amp;nbsp;fanguine Domini noftri lefu Chrifti tcftatut’ vt quod propriè foli externo fymbolo competitlt; reóïè tantum ipfi fignificato ob cercitudinemcü’' Chriftr n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;percipiendi tribuatur. Ncque enim coi'

uifibile amp;nbsp;pus chrifti,aut à turba circumftanti confpicituf» »Btraftabi aut manibus fidelium tvaiftatur, aut fraftum

glutitur,amp; tarnen videri,tangi,oreque manduc’; ri à Chryfoftomo dicitur.Haec verb propter finap' tudinem amp;nbsp;analogiam cibi externi,amp;cibi interi’ ris dicuntur,vt quae fenfibus in externo cibo ficiuntur,fola fide amp;nbsp;Spiritu in cibo intçrioüpd' fici intelligantur. Ac propterca ne quem earn’' lern aut ventri feruientem cibum imaginenquot;’,'’ nos Chryfoftomus à terra auocat, amp;■ dum hxd’' era myfteria percipimus, non amplius nos iquot;’^ mortales verfari, atque in terra confifterc trad’-’ fed eueftigio in cœlos transferri,onLin.émqueC’’' nis cogitationem abiicientes,nudo animo,men'' pura circiimfpiccre, quæ ineoelo funt famftifl””-docet.Hxc verb eft fola,amp; légitima corpotisCn fti manducandi fanguinifque eius bibendi tatgt;'’' non in propofitas externas dapes oculos

Canon adjeff, Jefigere, amp;nbsp;Chriftum in externis fymbo laciaïn^n latentem lufpicari , fed fide in cœlum ipf“®* tisdiftain uehi, ibique verè manducandum fpiritu amp;nbsp;tciiigcnda „ia compledt’-Ql’oties ergo à Chryfoftomoamp;'

J'ftuis patribus fanólis corpus Chrifti in terra deri, manibufque hominum palpari,oréque '? ■ perc’F

facramento ^opriè tribui intelligamus, vt in-terim tarnen niido animo,puraque mente regium

* Hæc verb cum tarn perfpicue Chryfoftomus tradar,mentemque fuana tarn claris amp;nbsp;apertis ver bis explicet, Scarga tarnen nullum tropum ac fi- .

’ guram in diólis Chryfoftomi agnofcit, amp;c ficut re-; uera Chtiftum præfentem ôi fub accidentibus pa nis latitantem arbitratur, ita ipfum amp;nbsp;manibus,

’ j ceptum,inftomachum traiici contedit.Nam quia Hype tb j Chryloftomus ita filium Dei in cælum afcendiffe

‘ perhibet, vtnihilominus carnem fuam nobis re- ° onTm-nnqueret, licut HeliasMelotem difcipulo reli-modo quit,hoc diftutn ita Scarga arripit, vt fecundum Sca’ga ac earn corporis ftibftantiam,fecundum quam Chri-ftus in cïlo eft, in ipfis quoque accidentibus pa-

, n’snto effe cenferet, qua eum in caelo cum Patre regnare tradit, vt quid ergo nos in caelum à terra auocaret, amp;nbsp;tanquam aquilas illnc fubuolare do-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'’itn mentem amp;nbsp;fidem in cælumat-

lolli attineret,fi in eo quod eft oculis expofitum» amp;nbsp;in terra fiuealcari conocatum,ore folo carnali percipereliceret. Atqui aliter caro Chrifti eft in laciamentO, aliter in caelojVt non vtrobique eadé localis pracfentia fit ftatuenda. Quod adeb tu,Pe-trc,non diffiteris, vt in priore libro tuo dare edif

, fciens Chriftu non effe in facramento fecundum jjar.j loci circumfcriptionem,neque eum de-qu» «e-

, Icendere de caelo, magnum difcrimen inter vtrâ-S’*’««iê que præfentiam agnofcere videaris. Nullum au-

temomnino difcritnen aliud ftatuipölTe velt'*’ confefsione perfpicitur, nifiquodcum Chriftjj decælo non defcendat,neque fecundum litum* loci circumfcriptionem in facramento efTei”^' piat. Sacramentaliterergo liuein fignofit, amp;''f rè tarnen propter efficacem fidei vim qua appt^ henditur in Cœna fua praefens.

Hoc ergo modo Chriflus in cælum afcendt’’?' ficutloquiturChryfoftomus, carnemfuamt^'’' quitjvt quo ad veram eins fubftätiam, amp;nbsp;locale*” præfèntiamjnon alibi tarnen nifi in caclo confid*^' Nam de Helia quod adducis ex eo fcriptoret«!!'' monium,vel hoc vnum te docere poteiat, noij’ liquain carnalem præfentiam corporis Chrift*',' facramento effe ftatiiendam, fed earn tantùni)^'’^ diuina Chrifti virtus amp;nbsp;potentia efficit, vt qU^*quot;; ui« corpore fuo abfens amp;nbsp;in caelo exiflens gt;nbsp;tarnen præfentem fidei fpirituique fenoftrop*? ticipandum offerac, Nam quod de Chrifto tur, ilium ita afcendiffe in cxlum, vt tarnen nemfuam nobis relinqueretjide amp;nbsp;Heliac à Gh9 . foftomotribuitur, vtduplicem nimiruinamp;*,'‘ c/ium (€ deorfum ilium fuüTe Heliam dicat.Ac i’*' blaius iii fum quidem ilium fuiffe ambigit nemo, in qu^quot;' hilo fü-furn fcilicet in corpore fuo in catliwn raptusfr^ “s rnt, deorfum autemmon aliqua corporali prxf'*quot; cum difci tia j fed fpivitu atque virtute, quae m eius Me*“ puloma cuidentifsimc demonftrabantur. Exquaquidf^ quot;«bat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•__o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;______neiUll’'

quonio obfcurum effe poteft, quo fenfu dicatur ChriUC do carné carnem fuam in caelum fuftuliffe,amp; earn tarnen* in cxluin eeliqiiüfe, vt nimirum propter virtutis*** futtüierir potentem efficaciam, qua fe nobis communie’^ ■- carnéque fua in vitam xternam 8c immortale nos in caelum per fidein ad fe transferens vege*’' corpo*'

Contra scargam, lib. i. 957 corpore fe fuo pix fen tern verè nobis cxhiberc credatur.

Muka funt alia amp;nbsp;pracclara diuinthuius fcri-proris teftimonia j ex quibus fola fpiritualis corporis Chrifti manducatio, noftraque in cxloper fidem conuerfatio tam dare demonftratur, v£ qui nos in terram deprimunt, amp;nbsp;Chriftum carnalitei in externis fymbolis latitantem quærere 8c den-tibus lacerate coguntjtantóque eirori Chryfofto mum patrocinari putant, infigni quadam calum-nia, vel volétesj vel per fummam infeitiam ipfum onerare videantur. Nam quod ad Cxfarium fcri-bens Monachum,fymbolum liberatum elfe appel latior.e panis dicit,8c naturam tarnen panis ineo permanere, his didis clarifsimè teilatur, facra-mentalem panisjnon autem fubftantialem,in hoc myfterio mutationem effe intelligendam, fecun-dum quam externa nimirum elementa ipfarum rerumfignificatarum nomine vocentur, 8c ita res . ipfas cæleftcsfidelibusexhibeant, vepriftinam ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tarnenfubftantiæfuse naturam retineant. Hoc au-temperfpicuuiu Chryfoftomi dittum cum Scar- ma. ga refellere non poffetjfatis efle putauit ad auto-ritatem eius eleuandam.fi epiftolam illam Chryfoftomi effe negaretjac falso fub nomine illius cir cunferri pronunciaret j verum vt hoc illi concc-damUSjhoc tarnen non obtinebit. Scarga, vt no-uam 8c recentera doólrinam efle, quam nos pro-fitemiir, criminari pofsit, quam tanto vetuftatis Patrocinio comprobatam cernit. Quifquis enim illius Epiftolxaurhoraextitit, vetuftifsimum fane fuiffe apparet, cuius fcripta ad autore vfq; Chry-ioftomum, 8c non ad recentiorem aliquem feti-ptorein referuntur.

hodie fcriptum, an minus ideo plurima an fimorum aliorum patrum fuppeteréc nobis monia, quibus vanum amp;■ ineptum traniTubil^ tiacionis veftræ commentüm icdarguere p°‘ ■ Gelâfijfï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4“’^^ Gelarîus in eadem

ps contra verba contra Eutichetem fcribat,8c nihili pt®. Papanos te vfuinfuiflefubterfugio cognofces. mum te- ^'^^fii'Criiimenta,qult;t,fummM corporis ûiraoniû Chrtfthâitiina res efi,propter cjuod (fiper càdei»^ uinaeffiamur confortes nàturA, fi tarnen efif^ définitfubftantia fi natura panis fi

adftipulatur Theodoretus. Nam in primo fu®' Theodo, loquitur Dialogo. Idem ipfe etiamea,^u£'V^^ nVoma^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;f^nguinis fui appellatilt;»^^

pertiftiî” noraMit,non eejuidem natur am ipfamtranfinut^' ma. fed natura adticiensgratiam. Et in Dialog®*,^

cundo, in hæc loquitur verba. Captus es, in‘l‘‘*d lis ipfis retibus , ^ua tetenderas. PPa^ue enimfi Janâificationem myfiica tUaJÿmbola è natura fi^.-grediMntur.Adanentfi^uidem tn fua propriafier ) tia, fi figura fi fiecie-Ideo fi videntur fiP^P^ tur,(juemadmodum fi antea. Intelliguntur aiP^ ^ua factafunt,fi creduntur,fiadorantur,tanlt;tlt;^^ extfientia,lt;^uacreduntur. Abi nunc Scarga, antrum aliquod caput abde, vt ne fulmen Chv foftonii oculos tibi perftringat, neque fie tau' euades, quin eandem vim fulguris Gelafîus®® Theodoreto jn te contorqueant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Emiflini Hæc alitera veterum diôta cum vel foie ’P.j DoniinV clariora, tarnen in vno pmilTeno nefeio i]®' fententia Scarga cum Turriano reperifle , vel mea ip''^ explica confefsiorrejiaûtitantjvndetranflubftantiatio®®

fuam fe excudere poliefperant. Ita enim tiene fua de corpore Domini inter extera

CONTRA S C AR G A M, LIB. I. 959 Efniffenus, TrmifibilisfacetdoS vißbilei creatnras infubßantiam corporit fangutnis ßti fecreta po-tefiateconuertit-(^x quidem Emiffeni verba,fi ira vtfonant, effent accipienda, fubftantialifquc (i-gnorum in res ipfas mutatio inde effet collfgen-da, tum fané ego nullam fidem amp;nbsp;autoritärem di-ttis illius adiungendam effe merito cenferem. Nam quod ab vno aliquo fcriptore dicitur quod à Gatholico orthodoxorum patrum confenfu di-fcrepat, non tanti ponderis apud nos effe debet» VC non potitis in eorum fententiam pedibus camus, quos amp;nbsp;fingularis dodrina, amp;nbsp;in fcripturis enarrandis eximia fides omni hominum memo-riæ commendabiles reddidit.Ac de debitis Emif-leni laudibus nihil ego detraho. Sed fi cum Au. authoii* guft no, Hieronymo,Bafilio, Chryfoftomo,ac re- 'as-liquis Etclefiacluminibus conferatuv, multo inferiorem effe iudico. Si itaque nouum aliquod trâf-fubftantiationis,ficuti vos putatis,hic proponeret dogma, non iniuria contemnendum putarcm. Sc autotitatem pratftantifsimorum illorum virorum, qui nihil tale vnquam fenferunt,Emiffcno prxfe-rendiim ftatuerem.

Verum ne hoc quidem euiciftis Iefuitae,fruftra-que triumphum in re vana canitis, 8c quafi in ca-ili3 veftra Emiffenum pertraxcritis , ftolidè oua-tis. Emiffenus enim, quod abundè demonrtraui, Emiffeni mentem fuam apertè explicat Sc qualis ilia mu- locum ni ratio facramentorum fit intelligenda, excella-none alterius mutationis quam per Spiritus Ian- £„0. fti regenerationem confequuntur in Baptifino fideles,dare edifferit. Non debere enim nobis vi-deri nouum aut impofsibile prohiber, quod In Chrilli fubftanriam terrena Scmortalia cómuten-tur,quando Senos ipfi in Chrifto renafcainur,cor-

piifqiie ipfius Chrifti efficiamur. Qualis auteni । la fit inChriftum conuerfio noftra,fequenciexp^ fitione declarat : Duduihalienus, inquit pereff^intii à mirericordia gt;nbsp;falutiivia, intrinfi^ wiortuui «xulabizs/ubito initiatus Chrifii leÿbnia Jàlutaribiu myflerüsinnoHatus, incorpM non videndo fed credendo tranfifh t çÿ- de filto pef^ tionii adoptititu Dei fiert occultapurttate meft^r Inmenfura ziifibilipermanens, maiorfaóluses' | ipfo,inuifibiliterfinequantic3tis augmentOjCUquot;' idem atque ipfe eflcs, multo aliter fieri fideip^^ cefsibus meruifti. In exterior! nihil additum^' ’ amp;nbsp;to turn in interior! mutatum eft, acfic ho*”? Chrifti filius eftc0lus,amp; Chriftus in hominis i” .

Emiffe- teformatus. Quidobfccro clariusiftisEfflil^'^J leuj ulu- verbis produci potuit, ad oftendendam nonf«?' ratio- ftantialem, fed facramcntalem panisamp;vii”*’ nem in corpus ac fanguinem Chrifti conuerfionem : I*’ comparatione z mutationc hofflif'Jj duóla, quorum non exterior carnis fubftanti^gt;‘ interior mentis affedlio, vt exfordibus renaft^'. in munditiemjvirtute diuina permutatur? cnim fimilitudinis, quam Emiflenus adhibet/’ effet, fi maior amp;nbsp;fublimior aliqua in facram^’’' mutatio intercederet, quàm ea eft, quïvirt'* Spiritus fandi in mentibus hominum efficit*^ scaiga fe Quare quod Scarga in hac fimiliu comparatief ipiuiii mi non vt aequale amp;nbsp;omni ex parte fimile Bapt» feic deci- exemplumffed vti æquè difficilcjamp;aeque a 0°’;

fenfibus remotum proponi ab Emiffeno fomf' nihil aliud facit,nifi vt fingedo qux libetjfe’p'f decipiat. Scimus quidem fimilitudines adf . probandam amp;nbsp;illuftrandam ita adhiberià‘^|^, I ptoribuSjVt non omni ex parte fit Temper J eas refpondercjfed nifi hoc fimile habeandD^^|^ j

Contra Scargam, lib.i. 9^1 potifsimum conferuntur, adeoridicula acniilla trit comparatio , vc totam fubito rei propofitae fi-dem derogec.

Verùm ne tu hanc craffam corporis Chrifti in accidentibus delitefcenciam ab Ejniffeno ftatui exiftimes, corpufqueipfum Chrifti dentibus fran ' gi auc ore percipi réméré credas , audi quomodo in hac comparatione femel cxpta procedat, aut quam præfentiam corporis amp;nbsp;fa^guinis dominici in hoc diuino facraméto ftatuat.SzCKrerço.inqiiit, Emiflc-fine corporalt fenfu prMeïita. zitlitate (iepfßra, fubito nouam indutus es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßcut hlt;amp;c,e^ui£ in te mu ne câ

DeusUßi cttrautt, infeHadtlnitt waculata deterße, icfuitis necoculisnecjenfibusfuntcrédita,ita eu retterendïi altare etbitßiritualtbusfatiandus afeendis,picrum nbsp;nbsp;’

Dei tui corpusi^ fanguinem fide reipce,honora,mi-rare, mente continge,cordts i'nanH,e3‘ maxime haufiu intenoiifiufitpe.Mxc veto clarifsima Emilleni ver-banihil aliud docent, quàm fie nimirum , amp;nbsp;nos in Chriftum , amp;nbsp;facramenta in corpus amp;nbsp;fangui-nem Chrifti permutari : vtficut nullam mutatio-nem noftti eife fadam,quoad lubftantiam carnis, omnes noftri fenfus renunciant, ita corpus Chrifti non vllishumanis fenfibus , aut fpedandum, aut cotitingendiim proponi, fed fola mente, fide amp;nbsp;fpiritu amp;nbsp;videndum amp;nbsp;manducandum com-Uionefacianc. Atqui diuerfum Turrianus amp;nbsp;Scar- Papift#r ga clamitanc, qui mutationem fubftantialem pa-jjis amp;nbsp;vini in corpus ipfum,amp; fanguinem Chrifti brnniantes, amp;nbsp;externo corporis geftu in terram pai'on dif prouoluti ilia adorant, Se ore mâducari non tan-

ab hominibus,fed à forp'ibus etiam confidé-^erblaterant. Obfecro itaq^ -æquifsimum leéto-’'snijvt à quorum parcibusftetEmiflenus,diligen-difpiciac, Se quàm nihil fanda ilia antiquitas

5)62 DEPENS. CÖENAE O. prorfus commune habuerit cumcrudeli Pclypheraorum voracicatejfedulö perpendat.

Ac quod Hieronymus nihil etiam vnquani tranlfnbftanciatione cógitauerit,panéinque ra elTe.qui corpus Ghrifti nobis repræfenter »ƒ'j rè docueritjvel vnico contentus teftimoniojill^ ir* medium ego protuleram.Po/?,y«i2wj,ïnquit^’ fcribens in Matthæum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

vt qui amp;nbsp;ajfurnitpanem,(/Mconfortateer homtnts, tame'SiL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfitfacrumentum, 'utt^uomedei»r,

prifenta figuratione etmMelchifedecfumrni Deifaceïdi^^-tionem ßrensfecerat, ipfeqnoque ventatemfui corpof^^f pritfenraret. Qu’bus quidem Hieronymus nihil aliuddocec,nifi quod Chriftustépoie næ fuæ panem in manus acceptum facramcf, ordinaueric, vt eo veritatem corporis fui 4 fentarec. Scarga autem eùm nihil hic fubodot^ poffer, quod adtranffubftantiationis coraprobandum torquere poffec,in vna repf^ tandi infiftic vocula, eamque ex vfu fermonis . tininonmodo fcriptoribus prophanisgt;le^‘jj Scarga 110etiam peculiar! pro eo vfurpari tradit , fcïipoquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praefentem exhibere,amp; öftendere. At ve'® j

qu/iit. vocem hancin ea/ïgnificacionealiquandoat^j, non difricear j negare ramen Scarga non crebro etiam eandem apiid probatifsimos ƒfj;, res vfurpari pro eoquod eft ,rem aliquamu?^) tudine quadam aut imagine referre. Ac pr“* j; fl hic Hieronymi locus conferatur cum eius de hoc facramento fententiis, in hac fignificatione vocabulû repraefentedi m reoipiédum effe omnes fani facilè agnofeefJ de vocabulo cum Scarga non contendam gt;nbsp;4 in quocunque tandem vfurpetur

hlltâtnen ad earn rem, quam vult ine,adfert mo-menti. Neque enim contróucrtitur inter nos. V- Contro-truni panis ille rem nobis cæleftem ac diuinatn ““ö* öfferat, veréquc præfenté fidelibus exhibcat, fed * vtruiîi ilia fubftantia panis elfe definat, vtnoua fubftantia corporis fcilicet fanguinis Chrifti in locum eiusfuccedat. Quod cum Scarga non probet, fed aliud agens per deuia vagetiir, amp;nbsp;in nutncrandis diélionum fyllabis pueriliternuge-tur,nullam etiam autoritärem cum fallacibus l^is ediólis apud noj meretur.

Verum vt propius vrgeamus hominem , amp;nbsp;ex eodem Hieronymo pungamus, nefalfæfententiæ cffe autorem itnmerito criminetur, vnam adhuc aut alteram fentcntiamillius citabimus. Scribit autem Hieronymus libr.17.1n Efaiam,cap. óz.Hoc tei fentê; inquit, ^hocvmum,t]uodnonco-'meaunt,nifilaudantesDominum,^ nonbibuntnifi dtnis fanElù etus,de ijuo Dominus in pafs tone iii-dehocgenimine vitishutus,donee

Idem vero a Hedibiam : NasMitem, inquit, audiamuspa-nemitjuemfregit Dominus, dedttt^uedsfetpulis, ejfe ^^Hdluataris ipfo dicente ad eos , Accipite comedtte, hoeeßcorpus rneurn- Ex his verb Hie-lonymi lententiis, fi potes,Scarga,ex pumice ex-tundereaquam, nobis tranflubftâtiationemtuàm ®xcude,aiit fi non potes,ne qusfo vano quxrcndi ^abore,quod nufquam fis inucnturus,te ipfum fa-

Quod autem ad Cyrillum Alexandrinuni atti- cyrillus ^tjquem in caufætuæ patrocinium adduxifti, ne Aicxan-“P^S^'dem nififalsopro teallegare potes.Nam I in hac quam producis ad Calofyrium epiftola 2eat^«flii ‘«t Deum condefeedere noftris fragilitatibus, tU, tgt;pp. ij.

amp; influere oblatis vim vitæ ac conuertcre es'” veritatem propriæ carnis,vccorpus vitx.quafi*^ men quoddamviuificatiinim,inueniaturin nób^' ex eade tarnen epiftola facile colligi poteftjqquot;. non aliam couerfionem ille intelligac,nifiqu?'J crametis omnibus compccit.vt externa fynii’J’ in res ipfas diuinas dicantur mutata, quia vei^ eflicaciter illas repræfentent,amp; omnes fideles rum iftarum diuinarum participes efficiant. Sc't bit enim exprefsè Chnßum nofivis cjiioda.rr(l^ •Vi.iri cor^onbusper facram eius carnem (ß fittn fanguinem, nbsp;nbsp;nbsp;accipimHi in benediHiont

Cyrillus ficattunin pane (p-vino. Manifeftè ergofubft^’’^ fubftaii cialem panis in corpusChrifti mutationern

amp; ftolido tranlfubftantiàtionis figmentocoa'^', luCnLOCU , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i î î*

dicit. Nam quod tu panem amp;nbsp;vinum in al tan eo poni dicis,fed ante ipfam côfecrationem, 'P* feriptoris textus vanifsimum tu um comment!*^ répudiât, qui corpus Chrifti amp;nbsp;fanguinem if P ne Sc vino percipiclarè teftatur. Antequ^^”^ confecratio fiat, panifque illetanquamprop'’, nus Secommunis in menfa iaceat.nec corpus fanguinem Domini percipientibus exhiberep. teftjvt cui benediftio viuificatiua nondum ac^^ ferit./urrianusigitur cùm tam crafsè mentirrf’^ änderet,ad aliud mendacij afylum,fed non ffl*” lî luenda impudcns,confugitjVt panem à Cyrillojamp; vifquot; ***■ dici perhibeat J ob fimilitudinem nempe vel’^ parentiam panis amp;■ vini, vel accidentia,quïpquot;. confecrationem fola iam reflate fingit. Ita vos lefuitæ difcordes,amp;:in vna eadémque leftquot;, tia difpares ac varij, non ad veritatem Euangquot;'^ cam profitendam,fcd ad decipiendum mend^ populnm vos inuolalTe in mundumipfisfaólis^ ftamini. Miror aiitem vehementer nuH^ .

Contra Scargam, lib. i. 965 prorfus confcientia tam nefandi furtixel potius facrilegij, ac tam atrocis iniuriæ , quapopulum Chrifti affeciftis ftimulari,qui calice Dgmini tam Papiftirü diu in Ecclefia pofTeflb , amp;nbsp;fine difcrimine ab uinibus vfurpato, ilium defraudari, per tot iam fecula finatis. Quern enim ex vniuerfa Eecle-fiæ antiquitate fcriptorem hue vfque produxi-Itis, qui non vtriufqiie facramenti in omnibus fuis fcriptis mentionem fecerit , amp;nbsp;non vni-uetfo Chrifti populo corpus amp;nbsp;fanguinem Domi nb pane amp;nbsp;vino, Chrifti fic exigente inftltuto, proponi docuerit ? Nihil ergo in tanta teftium Papiftx turba,qui citantur à vobis,aliud facitis,nifivt vos ugeneres patrum filios,quorum fanótifsima imi- pltrum tan afta recufatis, elTe demonftretis, nec legiti- degene ?°^®'^'fæpoffefsionishasre,des, quam iniqueacquot;^“^^'^’ profiteamini.

Noh ergopofthac,Turriane,de apparentiavini “uputare , dum nullum in commun! menfa à te Ptoponitut vinum.-noli aliquo vetuftatis præfidio guienta tua ftabilire, quando te omnia fanólo-patruni inftituta conculcafle difpar vitx amp;nbsp;fa orun, omnium ratio declarat.Nam quod Cyril- Cyrillus 1 ætofolynaitanj ex 4 Cathechefi myftagogica Hierofo pro ucRUrà teteftimonium, eodem te furti ac „^yæ^aerî céleris criming condemnat,vniuerfumque tuum legijdam gregem quifacrilega audacia, calicem ex menfa J’s?» omini fuftuliftij^g^ focietateac communione ’uguinis Chrifti oues ipfius repuliftis. Intypopa /fjinquit, Cyrillus, datur übt corpus Chrtjii gt;

typo vint datur fanguis, vtparüctpato corpore çpquot; ^ngtiine Chrifi’ißas^^^ti^f neu auyajuof, td eß^ con~ ^oralisconsanguisChrt^h. Agnofcifne,Tur-u^^'cem te contra reipfum ferre, amp;nbsp;non rcudum veftrum furtum vobis exprobrate ? Si

^lt;5/5 DEFENS. COEN At ß-Quenqueenim negate non pores vnumquemque exenf Chii/gt;ia- jjyj Chrifti oportere efle avrofzor ffvrAtftDi’ Ch^' tçt^eire'^àtypo vini eos arcetis , quosJ“ ffJxeuuoi' P^nis typum admittitis ? Veriim tu de Chrifti Chrifti ftituta amp;nbsp;falutari confuetudine per totfecula'® ranguinis Ecclefia Dei vfurpata minime follicitus, in voh' participé, tilibus Idearum tuarum vmbris confedandis“

tern occuparisjSc inanes rerum fpes captansjpt'’' funda re myfteria tenere arbitraris. Eccejnqu'j typum panis, typiimque vini vQçar, idem q»® Cyprianus cffigiem,amp; Auguftinus fpeciem.

Atqui nifi cæcus effes, autnifi vitro adtant^ oblatam lucem oculos tibi clauderes, nihil äl“*. per fpeciem panis Auguftinus intelligit qua® , pfum panem. Hoc enim tarn clarè pronuncia^; ’ vel ipforum fenfyiim iudicio certitudinem h® rei cotnprobari doceat. .^«oc/w'r/i/^Ztjinquit^^ 1” d Cor' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ t^uodetiam oculi veAri rtnurtdfi

Corpus Chnfi't, (p- calix fan guis- Et in fermons Neophytos: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,inpane,^uodpA'^^

ditincruce-lnde veto facile cognofci fcriptores antiquiperfimilitudincm autfpe?’^ typum vel figuram panis amp;nbsp;vini intelligao'^’l Species. iftis vtuntur vocabulis : non profeóto vt typus.fi ftantiam panis amp;nbsp;vini exfacramento exclu^i^j, ^°n?ficé^relinquant : fed vt ab ß,» rïiiibüs^fymbolis oculos auertant, amp;nbsp;quæ ânt,nô amplius intédât,fed quid figurer,ac I'S ficent oculos animi ac fidei defigere iubeant-enim fenfu Chryfoftomus,ficuti fuperius ftratum eft, nihilctiamvideri in menfajp; pratter ipfum corpus amp;nbsp;fanguinem j,-perhibet , vt tjuid fides in externis

elementis contemplari debeat, diligenter com-Wonefaciat. Alioqui vel accidentia ipfa panis amp;nbsp;viniaboleri oporteret, quæ fola tarnen fupercfTe, folique videri Turrianus cum Scarga non diffité-^t.Tale verb 8c illud eft,quod exeodem Cyrillo Hierofolymitano producit Turrianus : Panis

paniseßyfedcorpus Chri[h.^amp;c[vie enim fum^^c ’ftis verbis Cyrillus panem efle negat, aut folum chefi my-panis fpeftrum vel apparentiam panis, ficuti Tur-rgt;anus fomniat.illic videri tradit, cum fenfus ocu- ^ilintélü f^oipanctn reuera efle renuntiet,fed quia fides, geadus. non quod videtur,fed quod intelligitur 8i crede- • propQui[Qj.j(j,2^j]^d contemplari debeat, ocvero amp;nbsp;fententia, quarn Turrianus citât, carijÆgyptij in homilia zj. confirmât. Perd Macarius videtur ejjepanis,jpiritualiter car- Ægyptiuj ^'^inimanducanc.AgnoCcitenim hie vtrum-^Ue Macarius,amp; panem,quern oculi vident',amp; cor ipfutn Chrifti,quo fpiritualiter fides vefeitur;

ed Turrianus tanquam Harpya contaftu fuo o-ptinaa quæquefædans,folamapparentiam pao'Sj pquot; 'Pfius fubftâtia,ftatui à Macario praedicat, fidcs.

P’V^Ualiter manducari corpus Chrifti idé efle, ^od nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non Spiritus amp;nbsp;fidei,fed oris

ventris efeaæ hanc efle confirniet.Mirum enim qliantam hicnouus grammaticus voeùm inuer-tendarunijSr proutlibet interpretandarû, fibi de-ftimat licentiam, vt R nobis hie author in traden-da vocabulorum proprietate fit fequendus, no-nam oinninoftatui Etymologiam oporteat- Et-quemadinodum ornufsanxos accipiendum efle pu- ter idem tat pro rt9d^7Dr,ita ex Cyrillo Alexandrino produ- eftiefui-censfententiam quandam de Cœna Domini,par-ticulara Græcam, às, corrumpit , amp;à proprio „t. ^ignificatoin diuerfumfenfum torquet, Sic enim

loquitur Cyrillus.-fuumjinquit,corpus ftribuirjST viuificum fuum fanguinem^wf orw Hie vero Turrianus particulam,«f,fecunduni prietatem fermonis Græci fimilitudinem lign' care perhibet, amp;nbsp;in fimilitudine panis amp;nbsp;vinicof pus amp;nbsp;fanguinem dari àChrifto Cyrillum doce'^ oftendit. Verùm fi quis fimiles in fcripturis locoS expendatj8lt; cum hoc prxfenti conférât, nonfi®' litudinem aliquam hac voce denotari vt plurimU’ fed certam potius Sc folidam approbationem Ee hacfi- gnofcet.Ita enim loquitur Iohannes de filio gnificati- Et vidimus gloriam eiusjglori^m «ruoi'oj-êi'Sf taO' one vide quam vnigeniti à Pâtre. Et Paulus ad Ephef. capl' Lauren- imitatores Dei «rTtx.!'à tanquam filij dil^'

Óti.Ac paulb pbftjfuiftis quondam tenebrx, nupc ce tanquâ vero lux in domino ärTtüri tâquam htij lucis aiP' bulate. Adhunc vero modum, amp;nbsp;in ea fignific^' tione, Turriane, vocem illam,lt;is-, apud Cyrillu'” accipiendam memineris, vt non fimilitudinem P’ niseumin facramento fingere, fediplampotiu^ fubftantiam credas,ex qua certitudo nianducanm veri corporis Chrifti conifer. Sic enim Chriftu'quot; tradere nobis corpus fuum täquam panem,amp; ftæ guinem fimul tanquam vinum docet,vt ficut vel' panem percipimus Sc vinum bibimus,ita verè eX' hiberi carnem amp;nbsp;fanguine nobis fpiritualiter pîl'

lefuiratu profeóló ü mencem antiquorum fcriptorum ftudium in Ecclefia fpeótandam vobis proponerfitis,ac vS' amp;nbsp;propo ritateminquirerCjnon fraudes ac dolos ex verbid eorum neótere fttideretis, tam certa amp;nbsp;perfpicu^ illorum vobis innotefceret fententia, vt fepofitis iltis ver'lorum aucupiisi amp;nbsp;literarum tendiculis, omnesfubitô tranfubftantiatîonis nugas perpe* tuo filentio obrueretis j Sc Jegitimum facrofamäi huius

huius myfterij vfum populo Dei reftitueretis. Seri bunt quidem veteres panem in Chrifti corpus co uerti, amp;nbsp;vinum in fanguinem : amp;nbsp;ne quis de veri-tate corporis ac fanguinis in facramento exhibe-di dubitet, variis diuinæ porentiæ, vfu ipfo com-ptobatæ,exemplis rein confirmant.Sed cum difer-tè totiesjita verum Chrifti .corpus amp;nbsp;fanguinem percipiafleuerenr,vt panem interimamp;vinum na-turaliter in ventrem coniici amp;nbsp;in fubftantiam cor pjtjçs cu-‘ potis aliti conuerci dicant^non oblcure fignificat, iufwodi illanreosfacramentorum mutationem agnofeere, nonquæelementorum fubftantiam deponat, fed qiiac ineuni excellentiæ ac dignitatisgradum eue ibuant, hatjvt non quod exterius videndmn, fed quod in-teriuscredendum proponunt, veraciter ea exhi-bereftatuant.lta verb amp;nbsp;fententia Cyrilli Hiero-foJyinitani,amp; Gregorij Ni(Teni,qui reliqui duo ex omni vetuftate citatur, a Scarga intelligenda eft, quia panem amp;nbsp;vinum verbo fanótificata in cor

ram return iftarum cxleftium exhibitionem,amp; no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

illi conuerfionem fieri teftentur- Nam quod uiutationis fadtam Cyrillus ab exem-cyrillus

P o iimili addudto aqux in vinum conuerfx com- Catheche probat, non fimilitudinem vel xqualitatem mu-*‘ îîtionisjfed in mutatione vtraque virtutem diui-‘'ï potentiæ demonftrat, qua fola ficut naturx re-^''uiimmutantur,itaamp; elementafanélificantur,vt ^^tum diuinarum 8c cæleftium fidelibus exhiben-

’rum fint infallibiliafacramenta. Nam ne vos H^bdem lefuitæ cum omnibus fcholx veüix Ma-8'fttis jXqualem hïc mutationem agnofcitis, vt ’’'Utata quidem fubftantia panis amp;nbsp;vini,omnes ta-qualitates amp;nbsp;accidentia,nempe odorem, fa-

porem,amp;• rcliquas proprietäres faluas amp;nbsp;integf^* Mutitia manere dicatis. Ar veroaquain vinum iGhriß^ vin^loh pe™utata,adeo nulla aquæ accidentia perman'^ a. diuerfä runtjvt ex gufttt fapore architriclinus vinum 'i* ah ea qu» bitö efle deprehederit.nec de aqua quicquam

gitauerit. Niilla ergohincfequitur,ficutScarg^ «amcntiso. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;. . \

triumphat, traniubftantiationis comproband*/ perta demonftratio, vt ex diuerfitate rnutatiom’-quam ipfe agnofccre cogitur, nonfubftätialis,!';'’ facramentalis mutatio,in facramento Euchariß*^

. Quarecum extota illa antiquitate nullum ony Papifticx nino feriptorem Scarga producere potuorit, tranfub- figmento,( ftantiatio ’ '

lOLCllI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^IwUUVClv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 1

,errorique fuo affinem demonftraret) TheophylaÓfum tandem amp;nbsp;Damafcenum ret“^’ rit.-itaquc eos in extrema acie collocat, vt prxfidij fpem in eis tepofitam habere videatüf^ Nos verb etfi fcripta eorum rite expendentes, quæ durius ab illis dicuntur cum planioribus c®quot; ferentes, non fuiffe tarn craffæ fententix autot^ meritócolligimus,autprorftisfibi contraries monftrare polfumus.-tamen quid feriptores ift'^^ feripferint, aut credendum tradiderint, non modumioliciti fumus,vt qui in ca temporaEcd fix inciderint, qiiibus prifca religionis puritas ƒ' quinari, amp;nbsp;fyncera veritatis Euangelicx doótrjn* quodammodo aboleri cœperit. Nam Theophy'^_ élus doélrinam de proceffioneSpiritus fanéliQ tholicam amp;nbsp;vetcrum confenfu receptam fort)' me oppugnat. Damafeenus verototpudendis non ferendis erroribus fcatet, vt fcripta eiusn® lint digna,quç magnam aliquam apud omnesp', authoritatem mereantur. Nam prxter quam cultum imaginum pertinaciter défendit n.. finélos coledos tradit,depurgatorij etiam

Contra Scargam? lib. t? çjï milita nugaciter fabulatur, vt preeibus Gregorij Traianum hominem impium amp;nbsp;à Chrifti fide alie num liberatum à rormentis inferni affirmare non vereatur. DeMacario aiitem anilem quandam fabulam récitât, eum nimirum cum cranio homi-nismortuicolloquutum afl'erens.à quo audiuerit, quod défunótorum animae temporc facrificij mif-fe mitius traétentur, amp;nbsp;non tanta fupplicioruin atrocitatediuexentur. Hunc igitur tam eximium Theqlogum infignem fcriptorem , vel conce-dentibus nobis fibi habeat Scarga, de coque tan-quam antefignano.amp; totius religionis papilb’cx antiftite vehementer triumpher. Vnicum enim eft facrificium miff2,amp; purgatorij ignis,in quibus tanquani bafi amp;nbsp;fundamento vniuerfa iftorum in-

mtitur pietas ,vtruere ilia nequeant,quinfubitö tota iftûrum religio concidat.

Nec minus impia funt amp;nbsp;abfurda, qux ex eo-dem fcriptore citât Turrianus,libellum quendam ipfius de corpore Chrifti ex tenebris producens, , quern fereperifle in Bibliothçca cuiufdam Cardi nrii^plequot;^ nalis Sfortiæ dicic vetuftate nimia ex magna par- nus.. Jf. j?“f'*™ptum,in quo nimirum ille corpus Chri ftidiciteleuariin crucem, amp;frangiamp; diftribui, amp;nbsp;in nobis fepeliri, nec tarnen corrumpi,ficut in lepiilchro corruptum non eft,ac fxpenumero fee leratis manibns foede traólari amp;nbsp;proiici,amp; à muf., cis amp;nbsp;foricibusjuon tarnen corrumpi, neque in-teritum caperc: fed quia tanta abfurditas vel ipfis etiam fcholafticorum decretis,amp; Scargx ipfius in dicio,à nobis eft fuperiusabundè confutata, diu-tius iq ea commemoranda nolp immorari,hoc v-Bum demonftrafle contentus,non tanti apud nos aiithoritatem Damafceni efle debere, amp;nbsp;fequen-

rum reeë tot feculadecurrentem, tam craffis illorum teuf' tlwcitis^ cæcâque noólis caligine obduci patiamuf' quanti ft-Qljo citca inconfidctatam quandam tuamtemf' cieuda. ritatem, Petre Scarga, fatis demirari non polluffl) qui cum multa contraria Sé fcripcis TheophyW^' acDamafceni repugnantia te fentire profitearft illos tarnen fanóliffimos Chdfti præcones,8é fcti' pta eorum puriffima monimenta.vocans , eorui'’ te iniuriis totum contabefcere dicas, meaquei*’ eos maledifta Sé conuitia te non pofle ferre df monftres, eo quod illorum libros multis corrupt^ lis ac erroribus non ferendis refertas dixeri®' Scarga Iio QuærQ enim,Petre,fi Theephylaftus contraapt^ ftem lui p . i- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.jX

Papæ de tam Icriptutæ lenteiitiam , contra tantum jiuri® fendit amp;nbsp;mæ vetuftatis confenfum , male docuitSpiritu® cxtollit fandtum procedere à folo Patre^Sé non etianaan' Iio,an falfó ego fcripferim, aut illi conuician*® firn, quod libros eius ab errore non efle vacuus proiiunciaverim ƒ Sidicerenon potes meftll‘’ fcripfifle, nee me conuitiatorem nifi impudent^* Sé malitiofèvocarepotcs. Damafcenum aute® fi puriffimum fcriptoreineffereputas: vt quidft' go Chrifti corpus à miifcis Sé foricibus manduel ri negas, quod tarnen ille,telle Turriano, alferitj tuxque fententiæ contradicit ? Ita verb Tyranni-cam legem tu mihi imponis,quam libéré ipfe las, diólóque illorum me vbiqueaudientcmefl^ vis,quorum imperata contemn is.

Thèophy Cum autem præiudicio tuo totam iftorumâi^ laéti* Da toritatem infirmaueris, tarnen tui öblitus ffl''”' méciie conftans, literis etiam Apoftolicis feript^ poftolicis illorum te atquiparare oftendis : Mihi enim vent' icquit- menter fuccenfens, quod quxdam iftoruiiijtan' quam erronea Sé veritati Apoftolicæ contrat® reiieiam , illud Tei’tulliani,fednireiis impruden' teft

f»

•I

( t

I '

gt;

Z I

f ,

terrontra me depromis./i?« Hlt;irefisyinquit, wlt;”i recipit cmafàam fertpruyas , amp;nbsp;fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recipit

adie^iiombus detrd^itentbus ad dtfpofitionem mPlitutifui interntrtit.Etß 1 ectpit,non recipit tn-tegYM.Erßali^uatenus tntegroipra^at, mhtlomi nut dtuerfac expoß^iones comrnentata conuertit.

At veto Tertullianus non de quorumuis ’Utho-Tenuufa rum fcriptisjfed de fobs fen p cur is diuinisineolo ni locoa-quitur loco,vt quibus citra omnem exceptionem butitur. maiorfitauthoritas deferenda, quàm vt aliquis rciicere gj non recipere,quædam exhis pnsefume repoffit. De librisautem omnium fcriptorum, qui temporibus Apoftelorum fuccelTerunt, num Spirrtusfanaiisiftam legem aliquando tulit, vt non liceat ea qux veritati diuinx non funt confo-na reiicere,amp; tanqiiam vana repudiate? Imo quis vnquam ex omni vetuftate tam Celebris amp;nbsp;lauda-tus extirit fcriptor, quern fui naeui non afperfe-rintjamp;nonaliquam maculam fplendorieius in-ulTerint? Nullam ergo patribus antiquis iniuriam Veterum facimus gt;nbsp;non vllis conuitiis, vt fallo criminaris, Theologo eoS confeftamur, li eorum fcripta ita legimus, vt nihiljnifiquod fcripturis Propheticis Apofto- uis immu licis refpondeat^recipiamus.

Itaenim Auguftinus fcripta fua legi voluit, amp;nbsp;dercliquorum omnium fcriptis iftam fententiam tulit. Audi enim quid prxter alia teftimo. nia quae citauimus fupra , fcribat Hieronymo.

ez«wj,inquit^4reorcharitati tuctyßlttetjfcrt- Soli canq fturaruM iibrtSy^ui larn Canonict appellantur^di- cnniïbut^ t^ici hunc ttMorem, honoréme^ue de ferre,vt nullum y^ant-torum authoremferibendo alitjuid errajfefirmißi.

me eredam. ityiUos atttem ita legOyVt quantum- nymum fanSlitMcy dolirind^uepraptUeant, non idea

574 D E F E S. CGENAÈ D* î'eî'Âffj putem,^ftia ipfi ita fenferuntifed hivelper illos authores Canontcos, ratione s lt;juodàvero non abhorrent, potuerunt. N ec te, mi frater, fenttre aliter exi^iimo : pror/às, in^uam, non t‘ tror fie legt tHoi libres veile, tani^aam p^^f tarnm vel z^ponolàrum , de ejuorurn ^Hod omni errore careant, dubt tare nefariuni^ ' Netninë^*^ quod fctibit Aiiguftinus gt;nbsp;idem profitetur^ vetetum ronymuSjBafiliüs, Epiphanias, Cyrillus,Anib^ ^“’^?’æfius,vta'lids irtnurüeros omittam, amp;àrecitan cânonfeis fententiis, quæ patent omnibus, ■( libtisçqui deam. Scarga autem cunéla hæc claufis pr^t® parate. oculis,amp; tanquam prudentior omnibus

à fcripturis,fed ab Ecclefia, hoc eftj ab EpifeoP* amp;nbsp;RomanæEcclelîatSacerdotibus veritatemp^ tendam efle clamitat. Verùm fi Auguftinus ift’, authoritatem illorum fcriptis.adimit, qui inÜF fanftitate doârinâque prçpoileht,an nostaro^^ fanos tu,Petre, futures efle putas , vt quos holt;* in Romana Ecclefia confpicimiis EpifeopoSj . crafla vt plurimum ignorantia amp;nbsp;flagitiis oina' buscoopertos,ad eorum décréta obftupefcania?' aut quicquid mutire aufî fuerint,id fubito r ecip** mus?Sed nec ipfi hoc,quod illis Scarga tribuit)' hementer flagitant, vt qui de docendo conun'a fibi grege tam folljciti funt, quàm lupo oues, ’ fint faluæ amp;nbsp;incolumes,cutæ funt.

amp;?alio3°’ cnim hodie tam cæcus eft,qui non vilt;lt’ tlericos in vniuerfo Papatu Epifeopatus in Satrapias“ rapatus generaflcjamp;qui ad hanc dignitatem afpiraniihp* bcat'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitam meditari, vt

quibufque oneribus miferam plebeculam '* fubieôtam premaot, amp;variis artibus pecunb^

Contra Scargam, lib. i. 97$ vndique corradhnt, ac deinde per omnemluxuni turpiflîmè profundanc ? Iftos ergo tu Petre,fi potes,ex ledlulis moliter ftratis ad laborem facra-rutn fcripturatfi legendaiu euoca,amp;crapul3m he fternam exalantes excita,vt aliquando tandem in hue fuggeftum, vnde doâores nobis effe debeat, iIios extollas. Sin verb ita omnia in hac Baby-1 one tua confufa,ita omnia corrupta acdeperdita effefentis, vt fruftra docendi laborem ab Epifeo-pis tuis requiras, ne ergo ftolidè illos nobis magi ftvos aut doftores conftituas. Ncc verb exiftimes yobis mercenariis docentibus, amp;nbsp;pro mercede a-lienum munus agentibus, nos aliquam fidem vo-bis habitiiros efle, quando omnia confilia amp;nbsp;fadtä , veftra eb tenderc vidcamiis, vt nulla vulnera Rei-pub.Chriftianæ impofita fanari velitis, imo falualçiuitisîe omnia amp;nbsp;pulchre conftituta clamitetis, dummo-' «o offam-vobis obieftam, tânquam canes farneli-merccna-! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vos à latratu prohibeatjdeuoretis.Ita verbeiis fides

' nbsp;nbsp;nbsp;lecundum doétrinam veftram, fanûiflîmusille?“quot;,®'****

‘ ^“'i’inus vefterfatis belle officio fuo perfundus ' nbsp;nbsp;nbsp;VI ebitur,fiter in annomiflampublicèdemiirmU

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptæterea docendi onere delicatulum

' 1 I ®’Ph“sfenatus, munus bonorumpaftorum Si ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abundè explebit,fi fplendidè

J amp;nbsp;magna hominum comitante caterua obequi-( '^tjfi fiiperbis auleis parietes exornet, ipfumque ouem fuum luxu fuperare contendat, fi denique

( ’utiffimum conuiuium inftruat,amp;non nifi augen ? 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne vero ingeniumamp;g^iiurnin

*3mexiftec,qui Encomium Sodomiaepublicètra’'’*’“^ j jÿndum fufeipiat, yt quibus ftudiis Si exercitiis I, °^“'^occupeturvita,omnesedoceac. Hocau-annexis.

tem modo amp;nbsp;tam pulchio ordine in fede Apoi^ lica conftituca difciplina, nemo mirabitur, lin’} norum gentium Dij, hoc eft inferiores Epifcop*' maiorum fuorumfafta imitanda fibi proponsn^ amp;nbsp;fubterfiigienteslaborem , in perpecuo luxU^ otio vicam tranfiganc. Hæc vero idola non paft“' reSjiftos canes mutos amp;nbsp;latrare nefcientesjtan)^*' Scarga doótores nobis cóftituitjamp; vocem eoru^ non fcripturarum nobis fequendam impudent'* fimè clarnitat.

Illud vero ridiculum eft,quod doftrinarn yC'® rum illorum amp;fandifftmorum EpifcoporumjCquot;^ nugis amp;nbsp;fabulisjfub dominatu Pontificis Rows'' exortisjconciliare ftudet, nullamque difcrepsquot; tiam inter antiques amp;nbsp;recentes fcriptores efîe^^ Sacramento Euchariftiat,oftendere nititur. Equot;quot; »at omnes.qui vult veterum libres, excuriat nes paginas, amp;nbsp;nullum de accidentibus fine 1# iedo mancntibus aut in acre fundatis inuen' verbum. Pofteriores fcriptores fcholaftici logi iftas in mundum induxerunt fabulas,amp; fubtiliter in fchola Chrifti philofophari volnquot;’’, ' varia rerum amp;nbsp;verborum portenta inuexeriquot;'' । Tranfub. Nam omnes quicunque aliquam deSac.amcquot; : ftâtiatio- corporis Sc fanguinis Domini ment;onem fatquot;* tsiutari quidem panem Sc vinum int^ liiiG pus Scfanguinem Domini perhibent,

, fubftantiapanis ita aboleatur,vt fola t ius acci“^ tia in aère pendula maneant,nemo eorû vuqquot;' dixit. Itaque quod Scarga Theophilum -cit ad hue Alexandrinum,vtaliquo fetueatur* tuftatis patrocinio , nihil hic profus eius adwquot;.^ caafam. Dicit hic quidem, panem 8c vinuw , veritatem carnis 8c fanguinis conuerti,8c psquot;^ non tâtùm figuram corporis elfe,fed in propriquot;^^

CONTRA SCARGAM LIB. I. 977 corpus Chrifti tranimutari, quia ramen panisamp;: • vinum de noftraconkiecudine eft, fpeciem panis amp;nbsp;vini conferiiari affirmât, quia carnemamp;fan-guinem fi cerneremus, fuinere non fuftineremiis. His verb verbis nihil aliud doccc Theophilus,nifi Therphili panem non ira corporis Chrifti figuram eire,vt ni hilpræterpanem manducemus ,lt;edfimul cum ft- ftispatto-gutarem etiam ipfam nobis exhibcri tradit?ita ta cinetui. men vt fola fint panis amp;nbsp;vini elementa quæ ocu-lis cernuntur, cum corpus Chrifti non ccrnatur, acpropterea non fenfibiliter manducetur. Nam fi fenfibus noftris caro Chrifti elfer expofita, amp;nbsp;ventris non fidci hie cibus ellet,profelt;So mandu-cantibus omnibus errorem incuteret, quando crudelius quiddam Auguftinus elfe perhibeat,hu ananuin corpus manducare,quàm hominem peri-mere.

SedquiaScarga in voce fpeciei panis amp;nbsp;vini fraudem ftruitjamp;accidentia fola morefuo à Theo „us” de do philo ftatui dicit, id iam fuperius clariffime à no- drira bis demonftratum eft,veteres proioifcuèjtam Vo* thrift. U cabulopanis,quàm fpeciei vti,vt nihil hisnofni-nib^us nifi fubftantia panis intelligatur. Nam Sr ^5 . f’^rsnientum in alimentum corporis re-digi alfeuerat, virtute autem Sactamenti SEternx Vitæ acquiri dignitatem praedicat. Si verb Scarga adeo deraens eft, vt accidentia panis alimentum corpori humano fuppeditare affirmer, dignus eft qui folo panis afpettu pafcatur, amp;nbsp;ab omni illius ^fiiatceatur.Quare quam appofitc ad huncRaba-’’ilocum a me citatum illc rcfponderit,leéfori iu-dicandum relinquo. Dicit enim ligna facramenta- ’ l'a fpecierum , quæ facramenta etiam vocantur, Scatga tui I quæ fenfus noftri corporis percipiunt amp;nbsp;degu I ftant, mancre. Atqui Rabanus non quid figna ilia

in guftu efficiantjfed quid operentur in carne lt;i’ cecgt;vt ex alimento carni fubminiftrato veram nis amp;nbsp;vini lubftantiarfi manerc profiteatur.

cautiot 1- confodi animaduertens, totum hunc locum pfo Scar- mulauitjamp; ne falciffimum,turque fimilemfep^ ga difii- ftaret interprctemjhoc praeterirejad quod refp“’’ BlUlater. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ V ..nilHl'

dere non poterat.maluit ? Vrgec enim hoe vnu« de quo tarnen illi litem non facio,quod virtute' cramentivitææternæ dignitas acquiratur,amp;q“ , Sacramentiim corpore Chrifti non fit vacuu'”' quomodo autem externa elementa in aliment“'^ corporis redigantur interimjdum anima corp®'' ehrifti vefcitutjidaltofilentio prxtermifu. H* faciunt nimirum boni ifti veterum patrum int®*' prêtes j vtad lucem ab eis oblatam vitrocï®“ tiant, ac rebus clariffimis cxcas vbique nube$* tenebras ofFundant. Nam fi petfuafum iftiscl* hæc externa amp;nbsp;vifibilia elementa in alimente’'' corporis hamp;mani conuertijquod toties antiqu' ' ftantur feriptores, adeo euanidas accidenti“^ no^amplius fpargerent nugas, vt quae in rerU natura non funt, perpetuo potius lilentio obf lînerent.

Atcnim Turrianus Rabanum contra mept'’' ducit telle™, qui hæc vifibilia ita fanftificaritt®' dit, vtperSpiritum fanélum in Sacramento co' poris diuini tranfeant. Inde verb Turrianusco Turtia- l'g'tjnec panis nec vini remanere fubftantian'-'' nus fibi verb Turriane tecum iplepugnas ,amp; imprude «fficôtra- contraria,quæquefimul confiftere nequeuntj' tuis. Sacramenta enim omnia diuinitus inftite'’' cum ex duabus rebus, terrena nimirum amp;nbsp;cæle^ cSftare non poffîs negare,quomodû quaefoEuc^^

CotQTRA ScARÖAMjLIB. I. 979 tïftiim facramenti nomine ornabis,fi quod terre-»utn in hoc Sacramento eft abolcbis? Ad confue-tatn credo fabulam redibis,amp; cum Scarga tuo accidentia return vifibilia pro re ipfa terrena, vt integrum ex fuis partibus conftet facrametum, fub-fiitues.Verùm Rabanus diuerfum docetjqui quod ®^?hanus terrenum in hoc facramento eft, alimentmn cor-pori fuppeditare trad it, vt fubftantiam propterea num in panisac vini abolitam efle minime ftatuat. Augu- Cœna ma ftinus autem cum alteram facramenti partem ter-renam nempe 8c vifibilem corpoream creaturam vo€et,abaccidentium certè claife illam difere-uitjquæ vt pet fe non fubfiftunt, ita in ordine cor poteæfubftantiæ nullum habent locum.Nihil cr-ê^Tutriane, tuque Scargajfacitis, qui totiesfan-illam vetuftatem in patrocinium caulTæ ve-ra aduocatiSjnifi quod præuaticatotum modo te cs contra vos citantes femper earn reddere dete tiotemftudcatis.Nam nec Hefychius,quem tu,Pc ttCjptoducis,vilain re commento veftro aftipula-

Hefychi’ ad intelligM'a trarißationem ßue violenter tfi f^cerdoiyZM- J,quot;panorä t rtiio oportet dart,fiiefl, tpfi de eit mirtett- ne quic. nm cedere iKputarey i}Mtaper eins virtufem dr ^rolMMn ah eo verbum vtdentut,tam fanüt- ‘ peatafunty vt cunlJum carnù excedantfinfttm. ^■senim verbis Hefychius non aliquam tranfub p ?^'’f'°nem,quam vos fingitis.comminifeitur, fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti externa elemcnta,quçfub

irad“^”°*^''°^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ’ta efficaciter fanftificari

fus '’°'’ catnis in eis contcmplatur fen öand nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intclligit piorum mentibus fpe

Acprofeólo magnum eft miraculum gt;nbsp;Dei potentix non vllis viribus humanis tribucæ dum,VC aliud foris videatur, amp;nbsp;à lenftbusperf‘' piatur,aliud verb folo mentis amp;nbsp;fidci intuitu,!“'’ icfuaæ nullos cadens fenfus,cernatur. Vos verb,lefiut^' diu?nquot;quot;Tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'f’ vobis eft,potentiam Deilabefaól“^^'

ihnumde *1“*externis amp;vifib)libiis dementis resip*’’ rogant. caeleftes adep non pofte vobis exhiber! creditb’'^ nifi externa elementa in res ipfas permutent**^’ fenfualicérque fecundum Bcrengarianam pali*quot;’’ diam corpus Chrifti participandum confer“**'’ non alio loco Sacramcnta quàm pro fignisp*'’’ phanis amp;nbsp;communibus vos ea habituros profit^' mini.Scd ftulcitiam amp;nbsp;incogitantiam veftra®^’ sacramTn terum,Baptifmi nempereuincic Sacramentuffl**quot; turn tran quo cum null3,quodad externum attinet elcm^ fubftjitia- tum,intercedat, vel confeffionc vcftra mutat**” lere' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“rncn internarum fine casleftium, nemp^

ablutionis,regcnerationis,amp;renouationis facit parcicipes.Si ergo tanta vis eft Baptifmi gt;nbsp;quod externa figurât corporis ablutio,id in hoi*’' ne interiori repurgando Spiritus fanóli efiicicp* £encia,qux ratio vos cogit, non eandem in alt“*'’ Sacramento agnofcere Dei virtutem,vtquodp.’' nis inpafcendo corpore operatur,id ChriftumJ*! pafcenda anima non polTe efficere credatis, ex pane corpus ipfius formantes, in ventriculu*^ humanum illud præpofterè amp;nbsp;impie coniiciat**' Sed quia ventris,non vllius pietatisjomnis vos ra tenet ac foHcicudo, non mirum eft vos ad*!*’' drinam Chrifti amp;nbsp;Apoftolornm , antiquoriu“ patrum,ita obftrufas aures gerere, vt quod Cat® olim depopulo Romano dixit, id in vos comp^ tere, ventrem fciliccc auribus carere faflis ip’*’

Nam quod tu Turriane fcripcorem vetuftiffi-mum Tertullianuuv ad confirmandum tranfub-ftanciacionis figmentum citare volueris, eadem o-pera prxftes oportet,vtomnesleólores aures clan dantjomnéfque furdaftri, tuique fimiles effician-tur. ScribitTertullianus contra Marcionem veri«. tatem carnis in Çhrifto negantem, Acceçtum, in-quit,p4?ze»j t^diHributttm dtfcipulisjcorpwfuttm ilium feat, Hoc eft eerpm meum dtcendo,id eft,figura corporis met figura autem non effet,nifi effetveri-tatiscorpus. Quo quidem in loco Tertullianus, ficut amp;nbsp;alij fcriptores vetufti, a Sacramento cor- Tertulli* pons Chtifti diuinitus inflituto,Chriftum verum niexpli-habuilTe corpus amp;nbsp;non phantafticum confirmât, Nam cum figna amp;nbsp;figurx illius rei, quæ nufquam exiftit,nullx cfrepoffint,facramentum autem fine figuram corporis fui manducandi invltima fua Coena Dominus inftituerinnecefrarib fcqui often dit, Chriftum non aliquod corporis phantafma, ipfum verum corpus habuifle. ^ia, inqiiit, figura non effet,nifi veritatis effet corpus. Hane autem tarn planam amp;nbsp;perfpicuam Tertiftliani fen-tentiam, Turrianus nefcio quibus Cimmeriis te- TurriaJ nebrisinuoluitj exluceapertaerepwm, incæ-casquafdamnubesabdit, vt ficut ipfe perdeuia jepiaui-Iibcnteroberrat, reliquos etiam omnes in com- tor. muncm errorem fccum abripiat. Ne enim con-cedcre cogaturpanem ilium Cœnæ myfticû vo-cari aTertulliano figuram,non de illo verba fieri, fed de pane veteris legis, vt pote panibus propo-fitionis' Sc panibus azymis , prolixe nugatur. lUos enim figuram corporis Chrifti fuilTe,panem sutem ilium in Cœna exhibitü , non figuram,fed ipfum reale corpus Chrifti faSum, Sc ore carnali fcnfibiliter manducandum Apoftolis traditum

Huius aucemTertiilliani fententiæ tam turpi^ corrumpendæ , cùm neGardinerus quidem»' ’. Tapanife- Contra Märtyrern fçribens,audaciam vfurparei' cum alio- auderetj alióquc interpretamento non minus des pu*^*^' ’’° hunc locum eluderet, à bono hoc caftigato' gnant. T urriano corrigitur,8c tanquam non facis app®;

tè ac obfcurius Petro Martyri refpondiffetjadn'* quern diximusjmodum cmendatur.

Ego veto gaudeo iftas belluas mutuo ficere amp;nbsp;cum ad veritatem obruendam conlpj^* uerintjita tarnen in mcndacio diflentire,vt vd mnium iudicio homines nugaciffimi vidcanti*' Sed quia fententiæ fuæ non alium fideliorein^ que authorem ipfum habere poflumus intCT^, tem,ageTertiillianumipfum de facramento liis locis diflerentem producamus, Sc numt^ fubftantiationis figmentum doftiffimo ac

Hi loci co tem,videamus.lllc verb contra Marcionena 1'“\ Katrâfub primo fcribit,Z)e»?w «0

feprafentaji'ecorpusfutitn' tiflimi. vxorem etiam fcribens,fic loc[aïzuT;I^enfcitK^^ quit, ,rfiarittts ^^uidficreto ante otnnescibofÿV »O’ fifctertt panent,non eum credet,^ui didturf^ mentum videlicft-.Quemodo enim no^e potel^^^j mentum, quteius vm fignificatumnoncf^^^^ Extûde ex pumice aquam,fi poteSjTurrianeA'.j,

Sacramen Tertulliano vel minimam aliquam tranfubu^ p, tionistuæponiselicerefufpicionem;quitain i à muîiè™ difertis verbis panem efle teftatur, i^ culis amp;nbsp;pro facramento accipitur, 8f quo veri cotp^^^p puMiscS- Ghrifti in mortem oblatio pro credentibusi'? «uiia^'rc. ficatur.Omitto interim non ferendam hgioerat tollenda fimplicitate antiquaaudaciarngt;vtlt;l olim raulieribus amp;nbsp;Catechumenis in ;;

Contra scargam, lib. i. 985 tuerie traditum,vos nunc ab omni facramenti co-tadtu vniuerfam plebem Chriftiaiiam arceatis, « quot;nbsp;quis tantum admitteret nefas, grandi aliquo puculo dignum exirtimetis^^ltaque nimium per-“idasfrontes vos habere oportet, quicùmtra-ditionem Apoftolicam in vniuerfum fuftuleritis, « nouis omnibus inftitutis diuinum Chriftiin-Ihtutum confpurcaueritis, vetuftatis tamepallio Voscontegitis, amp;c tam proreruè populo Dei illu-dereftudetis.

VerùmTurrianus, exnefcio quo obfeuro fpe-cu Bibliothecæ VenetæjMagnetem quendain

Tufdfnî bfÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A uiiian*

»ciuynsiinum, vt ille allerit, feriptorem pro- eus Vene ucitj ad eiiifqueiibfos legen Jos Venetias me ab óisiepet légat, vt inde difcam, quod nimirum hic in tene-os delitefcens author,non figuram vel facramé-tum corporis,fed ipfum reale corpus ore non fide jnanducandum,8ein ventrem coniiciedum Chri-tumdediffedifcipulis docet.Ego verd,Turriane, teoratum velim,vt ah ifta tam longi itineris con-

d V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libérés, amp;nbsp;fi tanta tua eft a-

P“ enetos auchoritas,potius hoc ab illis impe-tres,vt netam infigni Theologo mundum defraa dent, exigui^qyg publicatum fiimptu legendum Pf®pinent. Mihi quidem non tantum ocij iuppetit,vt legendi iftius Magnetis eaufa Ve-netias vfque excurrere,amp; per tot terras more ve-ftro ociosè oberrare mihi licear. Quod fi licetet, ne externa quidem limen amp;nbsp;oftiumproditem,vt talibusnugis legendis, quales ex hoc Magnete récitas, male tempus perderem. Apparet enim fetiptor. nunc feriptorem efle recentem, Sc ex faece fcho-lafticorum theologorum vnum,quibus cum anti-qua ilia feripturatü fanótarum,ad analogiam fidei interpretandarum , fordere cœpilfet puritas,

quatn incelebribus illis amp;laudacis Icriptoribu? antiquis exofciilamur, totam veritatem diuinai” per inanem philofophiam, ociofas fpeculatiO' nés deformaiierunt,amp; ex cafta virgine,formslt;l“* naturalis venuftateconfpicua jLaidem quandi^ Corinthiam,fallacibus fucis oblitamircddiderut' Quaefo enim (vt paiicajquætu prolixe récitas/^ hoc magnete atcingam ) an non vanam amp;nbsp;incp'* curiofitatem,ftulciimquelaborem,in corrunipcj^ do fcripturælegitimofenfu redolent ƒ Scribit'“' le corpus humanum ex terra exiliere, ex ead^''’^ Magnetis „yg terra panem amp;nbsp;vinum : Porro cum Chrift'’^ lefuitia ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

eft,reôlè vtique fuû fe corpus ilium dare ad nis’’ candfi perhibet,quâdo ex creatura fua, neiiip^^ terra corpus fumpferit. Apage cum talibus,“!“’' übus dignus es Theologis, Turriane, amp;nbsp;in brofis illis angulis , vbi eos latere praedicaSjCU^ eis te obleóla, vr certum omnibus document^ cxhibeas , te vitro veritatis diuinælucem fuget'; hæcquc latibula.quibus earn contegas,folicite . ptare. Nunquam tarnen elficies cum vniuef tua focietate, vt graflantem hanc longoteuip®^ in Ecclefia corrumpendæ veritatis Euange*'quot; peftem, poftliminio reuoces, amp;■ in integrum t^ Trifentis ft'tuas. Habemus CK fumma Dei beTiignitatC) feculi ftos nunc in Ecclefia fcriptorcs, habemus tam fcnptorcs jJqj gg diligentes fcriptararum fandlarum lint/' t^ores, vt qux denfa Sophiftarum ineptè in icn®

Chrifti philofophantium caliginine conteda gt;nbsp;runt, tanta iam fine luce colluftrata,vt nemotj^j lensac feiens errorisacinfeitix tenebrisinuo queat,nifi qui claufis oculis in foie caligarc, Efass.io. mendie,vt Propheta loquitur,palpare cupiat- , Sed non mirum eft.te ad hxc,qux aliis maxlt; pari“quot;’

co MTR A SCARCAM LTB. T. 985 pariunt volupcatem , naufeare, amp;nbsp;impura; inere-tiicis Babylonicæ quifqiiiliis innutritum,niil-lofuauitatis fenfu affici poffe. Itaquecuniia tibi fœteie præ tua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxdicas, ad quam Turna-

fiiie fide J ftudio, fobrietate , non pofle perueniri dicis:hæc verb omnia nos negligere, te vnum ta-tarum return ftudiofifsitnum præ te ferens.fuper- logus. bè contendis. In hoc autem ^arutpovcîiui iftamtuâ confiftere dcinonftras, fi quafdam in fcriptura voces vel fentcntias adulteres,amp; violenter in di-’f^^umfenfum torqueas ,vteirnirum inueniendi fubtilitatejn, quam haClenus omnes fcholallici tui vniceafFeftaruntjvendites. Nihilenimfince- Papx pum, tam apertum in facrisliteris eft,quodnon Harpyiæ contaétu fuo fxdauerint,amp; ab ge P,ch«u-nmnoaclegitimofenfu ad monfirofamSc aliéna cram fcti return faciem non tranftulerint. Tu ergo mali corui malum ouum, germanum fcripturx fenfum ” tories fine pudorevllo violas, laudem argutix tu abditis eruendis myfteriis, vbi nulla fruit, captas, non aliquod fidei ac fobrietatis fpecimen exhibes,ficutj gloriaris,fed argutatorem ineptum amp;■ manifeftun-, falfariuin , ipfo te fafto déclaras. Takverôillndeftj quod exdiuo lohannepro-duttum,falfa tua interpretationc corrumpere, amp;i: extraneum illj affingere fenfum , contra mentem amp;nbsp;confiliuin ipfius Chrifti,nitcris. Quum vinum defeciflet, fcribit Iohannes,cap.i. dicit mater le-fuilli,vi’num non habent: dicit illi Chriftus,quid tibi mecum mulier,? nondum venir hora mea. Exquibus quidem Chrifti verbis tam aperte ac firaplicicerprolatis , nemo fanus aliud quidquam coltigere poteft, nifi quod cuius rei à marre eflet adnjonitus, earn fe minime negledurum tempore fuo denuncict, quo fimul matri amp;nbsp;fpem mira-

culi facitjamp;quod intempeftiuè feftinet,eam quæ Turriani damrnodo redarguit. Qü'^lsutem nofterhicno' acumen fcripturarum interpres Turrianus ? Magnunj dismyftc Videlicet mylterium nine nobis excuditj« qu“ rii» nota, de hora mortis fux Chriftus loquatur,qu3 vinum in fanguinem fuum fit conuerfurus,amp; abolita p’* nis fiibftantia,fola eins accidentia per miraculun' retenturus, inepte comminifcitur. Hoc autern obfcurè morefcripturae fanélæ diftum àChrift® fuiffefingit J vt nimirum ftudium inquirendi, Turriani- intelligendi matri exciter. At verb cum fan^^ clt;)n°ÂaT’ non alio fenfu verba Chrifti, quàm pro di' ti'o, ótafuerint, perceperit, acproptereahocfolu® fperâSjdequofilium commonefecerat, necaltiu* quidquam inquirens,miniftris id faciedumjqu»“ ille præcepiflet, mandaueritjnepttimj vanumque tuum figmentum aperte répudiât.

Non minorera verb vanitatera tiiaraamp; alter» eiufdem Euangeliftæ fententia, falfa interpréta-Alterum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;violata,prodit. Teftatur Iohannes cap-

Turriani i^quod fciens lefus veniffe horam fuam, vt tran-cx pro.firet ex hoc mundo ad Pattern , quum dilexiftf fuos,qui in mundo erant,in finem dilexit eos.-Hac men.'”' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocem, in finem dilexit,ita tu torques,vt n/

mirum fummam amp;nbsp;cumulatam dileótioné à Chn-fto fuifie erga difcipulos dcclaratâm hoc fàdt® fenti3S,quod fcilicet fub fpeciebus panis amp;nbsp;vint» corpus fuum admanducandum,amp; fanguinemflu* ad bibendum,in commemorationem vitx amp;nbsp;mot tis ac refurreóiionis fuae illis dederit. Ego veto tametfi non nego maximum dilediionis argume-turn hoc faóto fuiffe difeipulisexhibitum, nifi tarnen Chriftus mortis amp;nbsp;inferni viftor in cœluoi confeenderet ,ac virtute Spiritus fui fanóli defu-per illos armaret,adeb durain illam in mundo mi-litiam

CONTRA Sc AR G A M, tTB? T. 987 litiam fuftinere, Sr variis Satanse furoribus obfi-ftere nen potuiflent,vt in mediis tentationum flu élibus fuccumberent. Seis enim quid Petio,non-dü pleno Spiritus fanóti fulgore illuminato poft Cœnam illam peradam, quid reliquis Apóftolis acciderit: vt ludas facramento corporis Chrifti pcrcepto, miferandum Satanse mancipium fuerit faâus. Tunc ergo fummurn diledionis amorem chdftl« Chtiftus Apoftolis declarauit,tunc verè in finem gaxpofto vfque eos dilexit, quando Spiritu fanfto cselituslos quan-demiffo, inuiólos contra omnes Satanse infultusj aemundi violentiam reddidit. Ac propterea to-ijtj. tics de afcenfu fuo in cœlum, poft extrema illam CoenaiHjvt teftatur lohannesjconcionatus eft,to lohä. i4' lies de Spiritu fando mittendo illos admonuitj’^ deque parando illis in domo patris fui loco eos docuitjVt ne tam horrenda Chrifti morte contur-barentur, amp;nbsp;ne j tanquam non amplius illi curx elfent futuri,animos defponderent. Hsec eft illa, Turrianejconfummata 81 cumulata dileólio Ghri *“‘n omnes fuos,qui funt in mundo,vt Spiritui e-lus regeniti, amp;per fidem, quam ipfe pedori illo-rum inftillatju fanótum eius corpus inferti, foeli-cem illam amp;bcatam in rc^no Dei meditcntiir vitanijöf varia mundij fatanse, carnifque fuse per-rumpentes obftacula,velfi extremum omnia illis minentur exitimn,fccuri triumphent. De hac ro diledione gloriatur Paulus, amp;nbsp;in fumma acer-bitatecrucisjSc afHidionuni,quibus obruitur,mo le,fupcr vincere fe teftatur,per Chriftum fcilicet, ^ui dilexit nos.

Quocirca infignem quendamtuum ftuporem [2tis demirari non poflumjoe quid durius dicam, infanas verborum te dicereformas,amp; à fatana in uentas,quoties virtute Spiritus fandi 8: minifte-

rio fidcij nos corpori Chrifti in facrimento cipare profitemur, hancque folam rationem amp;nbsp;nicum modum cóiunétionis noftrx cum Ghr»' j Turria- diuinis edoéU oraculis praedicamus. Nam nusqnod facrametita «agt;tóÜ5'/j vel exfeipfis, fine fidejviti facràmen fiippe^lit^re perhibes, craffa te admoJum titftolidc rum rerum ignorantia circumfeptum confcp'®.. tribuit, tua declaraSjOihilque, fublato hoe vnico fundaméto, vnquam fuperftruere poffejnifi notabilem mendacij fpeciem vbique exhib^^’^ Sed minime mirandum eft te tam turpiter ha» cinari, amp;nbsp;in fchola Chrifti pueriliter balbiit'f''. quandofubtilis ilia amp;nbsp;rixofa theologiapn qu^r cenda confenuiflevideris,te omnia contraria“^ Tnrria- élrinç Chrifti fentirc edocuit.Ncc verb integf'J iius ciir- eft tibi mutate fententiam,fummo illo loue quot;leT Vtu° praefidentc, que tu incolis, vt nifi ad piaque turn illius cunifta loquaris ac fcribas, terrific'J'’ fcribat. illius fulmen fubitb tibi fit extimefcendum.Ta‘‘

verb fcribens Sein vulgum fpargens,quxregn“ eius promouent,amp; delicatorum facerdotum W mum facerdotem conftitiiunt,tantb facilius liquem fiiblimiorem dignitatis Si voluptatisgty dum confeendes, vt ex errone monacho, amp;nbsp;p^quot;' te lefuita, aliquando fuperbus in afino vel w»’ ' obeqiiites. Nifi forte ex inftiruto ignatijLo*® . Magirtri veftri, ftriélioris vitæ difciplina in ord'* nem Sybariftarum iftorum vos cooptari non pj' riatur. Video enim qiiofdam ex ordine veftrO“*' nites quondam Canonicos amp;• prxlatos.fe iftisƒ' gnitatibus aut magiftracibiis abdicauiftc, vtftn' Ólam nuncjfi diis placet,inftitucre incipiatvita’’^; quam in fplendido illo amp;nbsp;excellenti facerdot*) gradu agerenon potuerunt. Sed qiiaecunqueta”' dem fuerit caufa, que te ad feribédum impulef**' eg®

ego aliud fufpicari non pofiTum.nifi magnum te a-liquod præmiiim, ncc dubiam laboris mercedem (pedaff'e.-quando quem primum contra mclibel-luni Florentiæ ædideris,nunc denuo Romæ publi-eandum,amp; pluribus piitidx,falfæque doétrinç dc-liramentis locupletandum duxifti.Faciliusenimex Tarpcij culmine montis hxc cornix defpicere po teritjciiius tu gratiam aucuparis,amp; quando in hac dura ac trifti vita nondum tibi fit bene, forfan de l’ono aliquo futuro tuo prouidebit. Verùm,T urria ^s,quemcûquecumuliun fcriptis tuis addas, qui-°ulcunque ainSibus opus tuum crefcere cupias, îdeo nihil proficis,vt cornicem iftam tuam tanto ®2gisdeplumesjac fædara eius nuditatem omnibus patcfecias. Videris enim in confuetis illis ar-pus.quibus haftenus monftrofa hæc doôrina tra-lubftantiationis fuit defenfa^nihil praefidij reliquü vidiffe, quando nunc demum noua te cudere my-“eriaamp; nouosnec haftenus à quoquam infcri-pturisdepræhenfosfenfiiSjte rimari extrema qux-

neceffitas coegerit.Porro cum in tâto, quem Turrian* ? L^^^^’^Pparatu J maior quaedam curiofitatis ac quamo-ubcilitatisfpcQgj^quàm laboris apparent frudus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°2

tanto minus rem femel inclinatam ac labantem lU Jmc-rulciesjvanumque ad ridendum tuum conatum o- tut. innibus patcfacics.Nam quia in animiim induxe-Us diuinas lie lacerate feripturas, amp;nbsp;reluélantes ac inuitas in diuerfas torquere partes, vt caufæ

fubferuiant,neminem nifi tui fimilcm fore pu J^to,qui nô malum dolum agnofcat,tecumque de «audeamp; calumnia agere merito poffit.

Ego verb tam proieftam in corrumpenda veri-diuina audaciam animaduertens, eo tandem noftiun, Euangelij Chrifti confilia redigi gaudeo, Vtnemoiam nifi volens 8c feiens, fallacibuscoru

99° Defens, coenae d. præftigîis, amp;nbsp;in emnetn fraudem compofitis lt;]ueis capi queat. Magno fupercilto haftcnus’ iftis fuit iaétatum, in interpretandis fcriptur« cis vniformem Catholicorum orthodoxotH patrum confenfum maxime effe fequendum. veto conditionem cum neque nos recufemuS’, in explicando Euchariftiæ myfterio totam eruû tam illam vetuftatem pro n obis facere luculent comprobemus? Turrianus ab oblata femel con® ' tione refilit, amp;nbsp;pro arbitrio in omnes partes V«'' fans fcripturas, nouumque fe earum conftitu^'” interpretem, totam antiquorum illorumpatf“.'? autoritärem fuperbè reiicit. Itaque in fermone®^ Io Chrifti ad Gapernaitas de manducandacaf® fua habitojoon hoc voluifle Chriftum afferitjCH^ de afcenfu fuo in cxlum loqueretur, vt eos à era® manducandat naturaliter carnis fuse cogitatioj* auocaretjßcut verifsime docet hunc locum expæ Turria-cans Auguftinus. Sedquia Chriftus pari miw*'”' flinitntM lo^afcenfione nimirum in caelum potentiam fuan* pretatio- diuinam elfet declaraturus, vt minime dubitate®' nem euer alteri quoque miraculo credere i Chriftum po®’ tun quot;*** carnem fuam eo modo,quo illi putabant, man«^ candum exhibere.Ita cnim verba Chriftiaccipi^ da docet Turrianus.Si putatis inquit,no pofle’®/ dare vobis carnem meam viuificam ad manduca' dum, quomodo credetis poife me per aêrem p®quot; netrare, afeendentem tanquam volucrem in cï' lum? Atqui diuerfum fenfum,eumque veru ac nuinum his Chrifti verbis, ftcuti admonuimus,at' Auguftini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinus. Illi, inquit,putabanteui®

tio^iocV^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus fuum.-ille autem dixit le afee®

iohan.fi. furum in caelum, vtique integrum : cum vidcntis Filium hominis afeendentem vbi erat prius,certe vel tunc intelligetis , quia gratia eius non conln' mitut

Nunc verb iudicent fani omnes leöores, quem veiiorem interpretem in explicandis Chrifti verbis ftatuere debeant, Augullinumne, qui pertöc fecula fidiflimus facrarum literarum interpresab Vniuetfa Ecclefia Temper fuit iudicatus , amp;nbsp;cuius diuina monumenta ob excellentcm doótrinam amp;nbsp;pietatem nulla temporum iniutia abolere potuit: anveróTurrianum.cuiquacum fitautoritatis dc-ferendum,id illius inconcinna ac luculenta tefta-tut lcripta. Quodfl vniformi totius faniSæ anti-^U’tatis conlenlu reieólo , hic nobis nouus inter-presfequendus fuetit, adeó nihil in fcripturis di-uinis integrun, habituri fumus,quin ifte quidlibet ex quolibet faciat,amp; pro indubitatis Spiritus fan-éti oiaculis ludum iocumque nobis reddat. Tan-pratextus tam enim hic homuncio non interpretandarum Tub quo led eucrtendarutn fcripturarum vfurpat libi licen tiam,yt cum à vetuftiffimis fcriptoribus ex diame uerterc tro ahcubi diffentiat,idfecunditati fcripturarum conatut-an arumtribuat,quae nunc in hunc, nunc in illü en utn pro vbertate fcilicet fua deriuari polfunt. n ngcndisautcm, vbinullafunt,myfteriis, tam j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præftat artificem, vt nulla ta

pe j ent oftrina in Ecclelia Romana hodie de-myfteriis fuis non eli-ciatjiundamentiiinque gjus in occultis alicubi latere penetralibus, lynceis ifte oculis non profpi-tiat Itaque nó eruntpofthacPapiftæfoliciti, quo-'t'odo furcu fuü excufent , Sc: ob adéptâ altera fa-'ramenti parte,populo Chrifti fefe purgent, qua-o nimirum hic homo perfpicax,id iam olim Defi Turnani quot;gt;nbsp;Manna, tanquam in vmbra amp;nbsp;figura futuri fa- p^“ ctamenti, præmeditatum fuilfefàpienter depræ-defcnfio-enderit. Nam ficut tunc, qui plus collegerat.

non habuitamplius, neque qui minus parau^tat) reperit minusnta quibus non traderetur comn»*' , nio fub vtraque fpecic,Chriftum tamé totiim fu® vna fpecie panis habituros fuifle illa vmbra ligni' ficauic. Sic fcitè nimirum ingeniofus ifteartifo’ amp;callidus vecerator , vmbras amp;! fumos nobis vç' dit jamp; cum fraudulenter nobis hoc ,quod à Chfl; fto traditum eft,beneficium furripiat, totum ta®^ amp;nbsp;integrum id nos habere vana quadam imag®* | tione^perfuadere cupit. Sed non tanti nobis od’J ' huius Apollinis oracula erunt, vt qukiquid in a' ciem eX fpecubus fuis,quantumuis in fpecienia® plumfpargat, non vbique fraudem Sc fallendic“ filium fubelfe intelligamus.

Itaque non eft quod fpereSjTurrianejme ad fin' Turriano gula hxc tua myfteria refponfurum,amp; in refclltquot; ad'^ornîi» nugis ac manifeftisfcripturarumcorrupt' Volan'us liSjftuftra tempus perditurum.quando quiom®’ lefpódcat hæc abfurda tua perfequi velic o nihil aliud agä^'

nifi vt cum ratione infaniat. Quod fi qui erunt“’' cio abundantes,qui expedite tarnen purent virgquot; lam cenforiam in vniuerfa hæc tua fcripta fumj' re,adeb latifsimum fcribendi, tuaque euidenti®' mis argumentis confutandi,funt habituri camp“'’ vt in quosarma fumere,conuitiifquetuisprofcgt;'’' dere volueris metonymicos, magno tandenatn'’ ! malo fentias tibi paraife inimicos. Nam quodii® punè nunc inuidiffimos rllos Chrifii Athlet’^’, Zuinglium,Märtyrern, Caluinum,vt qui in Do®“’ no obdormierint, aculeis contumeliam, maU® difqj tuis inceffas, vidit adhuc ille diuinus amp;: a® ; mirandus Beza,qui fi volet hæc,quibus eumi®P tis iacula, fortiffimè à Ce depulfa, in certam tua'“' perniciem contiertet,Sc edentulum canem, van’ ■ Sc irrito conatu acerrinium prouocare leocn’“” üftendcf’''

Contra S c a r c a m, ns-r. 99? oftendet.Ad me autem quod attinet, quidquid tu dcmefentiasjuon magni fane pendo , amp;nbsp;pro ini- amp;nbsp;quoacperuerfotuoiudiciojquod toties de me quanti fa-fers,Deum indicé tibi ftatuo,vc caufam ille noftra cienda-difcernat,amp; qui volens ac feiens veritatem oppu-gnatjiufto tandem fupplicio eum afSciatjaut po-tius pro fua ingenti mifericordia cordis ferret du ritiem emolliatjamp;r ad illuftradam nominis fui lau-dem coniiertat.

Nunc Verbvt reliquum orationis meæ curfum abfoluam,amp; adexoptatam metam aliquando per-uenianijtnead te,PetrcScarga jconuerto.- amp;nbsp;quia ''d Scar-omnium veterum amp;orthodoxorum Patrum de fa ®i™’is^ape cramentoEuchariftiæ fententiam, alienam omni- fttophe. iioatranfubftantiationiseommentojfatis plane ac dilucidè demonftrafle tibi videor, adeo totam ilia pofterioruni hominum,quam longo ordinc rece- Recëtio-ies,turbam nihil motor, vt quia veterem Apollo- re* fchola beam dodrinam conculcauerint, nouiimque amp;nbsp;peftilens dogma in Ecclefiam inuexerint, totam teumendj autontatem eorum non temere reiiciendam pure. Prœuionuit enim nos Diuus Paulus, horrendam TheT». quandamApoftaftaminEcclefiaDeifuturam, Si ’ nlium perditionis in templo Dei felTurumjlongo-bonötem Dei adferapientem, fua inltituta ac décréta pro diuinis oraculis promul-gaturum.Hanc veto miferabilem Ecclefiç ruinamgt; amp;nbsp;horrendam diffipationem, cum iufloDei iudi-eio occæcati agnofeere vos non pofsitis, minime Eirorei JJtiramur, omnia Chrilli inftituta amp;nbsp;veterem ac quantum-finiplicem Apoftolicam doélrinâ prx hominû fig-jnentisjSc variis Satanæ adinuentionibus, fine vl- plpifti7 Jo modo ac fine cumulatis, vobis fordere, in nul- non ccini æquepretio apud vos effe.Hæc enim iufta Dei eft “«• omnes vindióta,qui nolucrunt credere vciita«

tijVt credant mendaciojSc impofturis ac prçÏÏîg'-^ Satanæ feduóti, fubinde in nouos errores ferâtut pczcipiccs. In tanta ergo errorum omnium » q#*' DUS vniucrfus fcatetPapatuSjColluuie, vel Vnic*^ hoc Cœnz Dominicâe facramentumj tam fiedèï^ turpiteragnofcimüs deformàtümjVt hon alibi ni* gis,quam in deprauahdo hoc falutari Chrifti infl;; ' tutojomne Ingenium j omnémque fuam induftf*^

Quz enim vnquam tarn craiTa apud omnes g'quot; npifl:« {es idolatria audita eft? quis vnquam cultus idXtri» debitus ad creaturas fuit impie tranflatjjj /upeiant. quern non effent hi imitati,qui ex pane Deuw ’ mauerunt,8; adorandum mifero populo obtrU‘ runt?Hüió veto tantz impietati atque idolom^'’ vtin vniuerfumorbem Chriftianum fefe pf ., Ttanfub deret, hzc peftifera tranfubftantiationis Oaniiatio omnem przbuit caufam.Nam quamdiu in lt;nbsp;Chrifti,fecundum ipfius infticutum amp;nbsp;Apofto*'j, «■Ufa. przfcriptum creditum fuit, pané in Cocna D® . ni effe, qui fraâus amp;nbsp;fidelibus ad manducand.|^ exhibitUs,veram communionem 8e participât nem omniumChrifti beneficiOrum reprzfent^^j^j quz cotpore fuo in mortem traditti, amp;nbsp;fang'’ ad expiätionem peccatorum effufo prometiiib''j|, panis die pro Chrifto ipfo fuit adoratus, pompa per vico$amp; plateas tanquam czlcft®, quod numen circumlatus. Atquamprimuni'’^j falfa opinio in mentes hominum inuafit,^^**'’’^ pane à facerdotibus crcari, amp;nbsp;inaccidentibu’r nis,quz fola manent rcliqua,Chriftum ’Pf“^ ]jlt; liter celari, tanta fenfim excrefcere czpit * tria, vt cum per multa fecula Romani P‘’'\'Liii femper aliquid addcret.quo auguftius illud . numen elHcerent, ad tantam deinde -,

I»

1» I'

1» »

» t i

r i

Contra Scargam, z ib^ t. 995 amp;nbsp;extremum vcrae religionïs interitum,quem fan öi omnes hodie fincèró déplorant corde, ßc per« 'ïcntum.Iam enim mifer ille,ihfelix, 8c dementa-tUspopulusjnön ad frarigendüm amplius panem, cœnçD» hequeadteftandam,quam in corpore Chrifti ha-ininifx a-peredebebat communionem» conuenic, fed vt pa P“lt;*P*P** pilionem nefcio quem circumcifum adorer? Deu- djpjo^. -queipfum àfacerdote creatum fe vidiffe credatl natio. Hane ergo tarn execrandam impietatem.Sc mani-feftam incorrupt« finceraeque religionis euerfio-nem.fi non modo mukis hominum,fed Angelorü niyriadibus tu mihi,Petre,ftabilias,amp; in authori-’/lorum acquiefeendnm mihi putes, adeo ni-«11 iniquis tuis perfuafiönibus apud me proficies, Vt te pertinacc erroris magiftrum cü omnibus hisgt; quosmale fanusfequcris,fim femper habiturus.

Non eft ergo quod mihi alleges impura iila Pô fficum Romanorum conciliabula , qu« totidem wnfpirationes contra Chriftum fuerunt,amp; vt ne. «ulonem vnumin fummum dignitaris 8f poten- tçinChri-*1» gtadura eueherent, filium Dei ex poffeffione ftum co«-p f?' leeleratè depulerunt. Faceffant iam amp;nbsp;ƒ f, i’^®’’lt3nci,Hugones,Fulberti, Brunones, An clrai.Sf tota illa pofteriorum feriptorum fex: ^.5*ƒp’quot;’’”’.omnes confenfu finccram de Eucha-rntialententiam oppugnauerunt,amp; purifsimac illi antiqmtati » noua cudentes dogmata, reclama-uerunt. Ifti enim primi funt inuenti, qui ira panis fubßantiam in elfentiam Dominici corporis conuertidocuerunt,vtfaltem rerum fpe-oies , amp;nbsp;quafdam alias qualitates panis amp;nbsp;vini, Pel accidentia fine fubicólorelinqui profitercn-tur. Hsec vero doftrina multis poft Apofto-lotum tempora feculis in Ecclefia fuit incognita: 8f CU» primùjn ab inquietis quibufdam ia-

genlis fpargi cœpiflet,veheméter à Bcrtramof“^ tifümo puricacis antiquæ afiertore fuit oppug” ta.Quetn quidem Bertramum cuin tu progen® rem Beiengarij vocitesjSc odiofurn baereleostf. men ilU obiicias, ille tarnen à fcriptoribus me recentibus fummum doótrinx « pictatifqu®' Bc tra ft'ulonium eft confequutus.Nam loannes

tnius Abbas Spaneimenfisjvir tempore fuodo^ inique hæ fimus , Bertramum hune in Catalogo fcripto*’ lefeos à Ecclefiafticorum recenfetjilliimque in diuinis*^ îiufmodi pturis valde peritumjamp; inliteris fecularium/' Antichti ciplinarum egregièdoólumjngenióquefubti'f^ ftianis no amp;■ clarum eloquio,nec minus vita quàm doiJb'*^ infîgnem fuiffe tellatur.Ac tâtùm abeftjVt obfr'î ptum illud de corpore amp;nbsp;fanguinc Chrifti culum gt;nbsp;hærefeos macula ilium afpergat, mendabile illud elfe opus inter caetera prjsd'^ Ita verb viri graues amp;nbsp;eruditi,nulltfq; animi bis ac perturbationibus obnoxij,tam lingular^ Bertramo ferentes indicium,te Petre præcipù’t tins ac temerario raptari alfeôtu, quàm mi iudicioduciabundècoarguunt. , .

Nam quod de Berengario nefeio quam relt;^^ fententiam, tanquam ille fe dignum ætetna demnatione,ob peruerfam de facramento doiî®' nam deploraret.’iftam verb vanitatem veriora^’j minum quorundam teftimonia refellunt, amp;nbsp;potius turpem illampalinodiam,cum fummo’®^ mi moerore,amp; feria peccati fui agnitione execf^ liurveiæ fusfuerit,nonobicurèteftantur. Lege enim^ de Cæna hgne illud de eo perferiptum ab HildebeP^ Domini Cxnomanenfi. Epifeopo elogium, ad fiiiem turn doitrinx , virtuti , pietatique^ ilhus vitxadhæ obitum dederit teftimoniuin , facile cognoit Nequc id ianfrancus acerrimus illius ho diâît«®®'

Contra Scargam, lib. i. 997 ^iffitetur,qui in praefatione libri contra Berenga-riutn fctipti,reuocationis illins violatorem, pro' Pofitiqueminime tenacem vitupérât, vtmaior huic fides fit adhibenda,qiiàm narrationi Vincen

Speculohiftoriali, quiBerengarium ad exi- in specu« turn vfqiievitæ fuse pœnitentiam egifle, ob pra-•“•‘br.ït. 'lam de Euchariftia doélrinamcôminifcitur. Sed”quot;’®* quicquid aftum fit cum Berengario, aut in qua fi-dei fujE confeflione ad extremum vitçvfque diem illeperftiterit,nihil moror.Neque enim ab exem pusaut hominumplacitis certitudinem dogma-^unifidei petirnus,fed ex folo fonte facrarumferi oninem veritatem hauriendam nobis cne ducitnus.

Porrbeum longo tempore ab antiquis illis fcri Ptoobusjhuicveritati teftimonium datumfulTe PSfte detnonftremus,nulla quorumiiis pofterio-^rnConciliorum prxiudicia id à nobisobtine-oiint,vtpnfcamamp; auitam illam,tantoque longi empotis confenfu approbatam doftrinam,nobis

Tanta enim primi,poftremique paret dîuTf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facramento dodrina ap D.diuerfÏ

nis diffl v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rituum amp;nbsp;vniuerfx aftio- à veteri

wc nd ‘^'^do,vt tu non interruptam decurren liitn nmn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucccffionem praedicans,nul

*no inter lucem ac tenebras diicrimen i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adeo enim prifca ac fincera,

cl J'^S^ntos ferè annos conferuata inEc-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporis Dominici doftri-

1 '“^vetufti ædificij,nunc nonnifi trifles apud tias Papa amp;nbsp;llupenda quædam defor-

5*^8° fcripfi Innocentium ilium 0 pQ'^cilio Lateranenfi prinuim tranfub Jhor'.^ lationis authotem extitiffe, quando qui hoc

concilium antcceffcrunt fcriptores Beitramqi^ oppugnantes, ac nouum dogma in Ecclefîain «n; troducentes,veterem amp;nbsp;fanam fententiam cxanlt; mis hominum cuellere non potueruntjdonect»” demtyrannide amp;nbsp;violçnto Pontificis imperio o’* ior, potentiôrque pars vicit meliorem. QS®. Xateranï àutem tu tantam authoritatem huic Concilie tl*' fe confiliabuis, vt in terris poft Deum nullam ampli®^ fruitibilic^ fed veritas tandem extenebris cmergens,Scier tiflîmaorbis Chriftiani parte fplcndore côrufcans, diucrfum clamitat, Conciliiquç facrilegamin corrumpenda Chrifti doôlrinâ*quot; daciam palam redarguit. Tu veto fifartawif ftâmque authoritatem illius efficerecupis» pturarum'diuinarum authoritate. S: pleno Sp’J tus fanfti robore, non yanis ac nugacibus tiu* ! illammunias oportet. Indeenim totaCon*^^ liorum,Ecclefixque authorîtas dependet, p«ip i turque durationis robur obtinetjfî magift«io ’P ritusfanâti edoÔtaEcclefia,nihil aliud f°”^^’?(ii mentibus hominum inftil|at,nift quod ex coe‘*L ; facrario hauftt,Sc ab ore ipüus GhriftiDoejieV fideliter excepit. Quare fi Synodùm hanc Lateranenfem parem Chalcedonéfi ficutiiä^ oftendere vis, tam planis Sc euidetibus fctipi*'^ teftimoniis illam comprobes neceflccftjqu*'’’j|, mis hæc Euthychetem expugnauit, amp;nbsp;impiu® lius dogma pcfliindcdit, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-v

■ tu fanftoregiacgubcrnaripr«dicas,adeo»*‘f[j illud elTe tot expérimenta rerum tcftantur, tam temerariae fententiæ meritö pudete deh« , Negarc enim non potes,ficuti ftipcrius

jnus » Concilium illud Hierofolymitanum à fum- ConeiliS tnoPqntifice, tocoque ordine facerdotali cele- Hierofoly bratum.tufpiteraberrauiffe, dum Chriftiim mor- “J*®quot;““* tis condemnanit,doftrinainque eius tanquam bia loh.n. y. fphemam finceræ religioni aduerfatp omnibus diris deuouit. Net diffimile fpecimetn erroris in x.Faial.it* Concilio illo » quod Achab, Rex contra Micheam conuocauit, exhibitum fuit, quando Satan a Do-. .

minqmifTtjs fuerat, vt effet fpiritus mendax in 0-, re omnium Prophetarum. Contra Hieremiam verocum communi omnes facerdotes confpiraG font confilio, idemque iaótarent» Petrc,quod tu, quod fcilicet minime aberrare poffenntamen Pro Idem «. Çheta contra eos intonat : A Prqpheta,inquit,vf-que adfacerdotem,quifquc fedatur mendacium. îzechiel autem tempore fuo infelicem Ecclefix deplorans ftatunx. Çoniuratio, inquit, Prophe- E““:**'**« iwum in medio eius,ficut Leo rugiens, amp;■ qui ra-pKprædam. Sacerdotes cius vioUueruntlegena quot;»earn, Qç prqfanauerunt fanda mea, nec difcri-“sn fecerunt inter fandum amp;nbsp;profaniim. Sed «les me deficeret, fi fingula Prophet vum recentere veilem tcftimQnia,quibus illi execrandam Sa çetdotum àDominq defedionem toties aceufant, oc cæços populi duces amp;nbsp;paftores nihil feientes nec intelligentes,ad vias autem fuas refpicientes exprobrant.

Quam autem errotum yiguiffe pçftem in vete-n populo Prophetæ demo.nftrant, neEcclefiam quidem noftram ab hoemalo immunem fore Spi- j ijtus fandus prxdixit. Diuus enim Paulus Ephe-finxEcclefiæficalloquitur Epifeopos; Scio, in- phetis ne quit,quod poft difeeffum meurn. intrabunt in vos quaquam AUpirapaces, nonparcentesgregi. Etex vobis Aftor.20. ’plis etunt, qui loqucnturperuerfa,vtabducanc r.ret.z.

ï.Thefz. lt;igt;^cipulospoftfe. Porto cum idem Apoftolus Antichriftum in templo Dei felTufum fignificef’ non aliunde profeólö horrendam Ecclelîæ di®‘ pationem amp;nbsp;calamitatem venturam denuncut» nifi ab his,quifepro Paftoribus venditave)amp; quam numina miferis Chrifti ouiculis ollent^ debebanc. Quem vero,Petrejnon vana Spirit'^* fandi prjcdidiojftimulum addere merito tibidC' buit, vt diligenter in doÜrinam Paftorum inqquot;'quot; reres,amp; ad trutinam verbi diuini diligenter^'” examinâtes,tu contra occzçatus , amp;nbsp;inani dotij titulo dementatus, nullam fcripturs fidem adhibendam cenfes, nifi quod^xoreMc'j dctum promanatjid demum, tanquam ex trip^f^ didum ampledendum clamitas. Nifi verb tot'” uicem pugnantia Concilia, 8e mutuis anathei””' lifmis fe ferientia fatis te inftruere potuil””'' quam non femper tutum fit in décréta homi”” refpicere, amp;nbsp;fallaci non ignobilis alicuius niu*' j tudinis fpecie commoueri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. s

Concilia Si quæergo Concilia recipiendafunt,!!!” ïccipi de- mento recipi debentjquæ^ne latum qu* t'cant. vnguem à præfcripto verbi diuini recedunt, confutandis lixrefibus,ac refellendis prauis^ matibus, puram ac fimplicem fcripturarum pretationem retinent. Ex hoc verb numero q” tuor ilia præcipua,N}cznum, Conftantinopo*' num, Ephefinum primum amp;nbsp;Calcedoneutnj'’’|^. gnum amp;nbsp;perpetuum in Ecclefia authoritatis tinuerunt pondus, 8e contra qiiorumuis hou' . infultus firmiffima confiftunt, neque vllam ' j Ham extimefcunt. Superfundata enim funt.q” ad fidei dogmata attinet, in dodrina Proph” rum amp;nbsp;Apoftolorum, haecque nobis arma ex tibus fcripturarum fuppeditant, quz tutb

Contra Scargam» lib. i. looi fles vcritatis vibrare » eófque fine omni periculo noftro vincere femper polTumus. De talibus verb , ne quid erres, Conciliis Auguftinus loqui-rurjvc contra Donatiftas fcribens libr. a. capit. 5. Concilia, priera poilenortbut cedere tubeat,Ji ^utd K uguftinî eis forte a veritate deuiatum fit, aut alic/tto re-’'HfH expérimente aperiatttr,t^uod claufitm erat,(f tia. tognofcatur, ^ued latebat, 7^am folisfiatipturis noui amp;veterisTeilamentiCanonicK iilamau-thoritatem tribuit, -vt omnibus earn poRerioribus ^pifcoporum literù dicat praponi,ac de ea ornni-dubitari difceptartlt;jue non peffit, vtrum ve~ vtrum reilum fit,i^ttic^utd in eis fcriptum

eji^na Canonicis^^'‘°^7‘_ prodita efl,cpntra quam fiqutd fiatuant, ^ins^ç^a,. (-^”cdia,n(phas dnco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f“'»-

ftæ veto doftiffîmorum amp;■ orthodoxorum Pa-rumiententiæjquàm procul diftantjPetrejab opi

cnimab illîs certam conftitui regulam,amp;tâquam amulnnijnempe fcripturam Canonicam» ad quam ciinaa, omnium fcripta St décréta omnino exigi ciipiunt.Nec refertjquod inquiet! Spiritus in Ec-ti r quot;“quot;‘l^aia defuturi fint,quales bac œtate En .hufiaftæ. Libertin! amp;Tritheitæ reperiuntur, qui icripturis truncandis, violandis, amp;nbsp;in alienum ƒ nfum torquendis, puram amp;nbsp;natiuam verbi Dei Pettinacî-«ciem adultèrent,placitrfque fuis fubferuire co- bus Con-Sant.Nara talibus,ne Conciliorum quidem *rrho

lOO^ Defbhs. COENAB d, ptas vlla vnquam fatïsfaélura eft,vt hoe rew^, morbidatn eorum mentem, ac falfis op’“*®''' gj fafcinatam fanare te pofle fruftra fpcres. enim Concilium Nicenum rabiem ArianatUii’^j preffitjnec à concepta femel praua op*quot;*®”®.,ui ^euocauitjVt per mulca fecula peftilens illud Y glifcens,maximaque fubinde incremétacap*'■, maximam ftragem in Ecclefia edideritjac ***ƒ” -, cladibus earn aiïecerit.Nec diflïmiles alior*^^ ciliorum fuerunc euentus, quæ nunquam j potueruntjVt graffantem venenatç 4001005*”^ puloDeiluem fubito compcfcercnt,amp; q**^“ idti amputarent.Nequetarnen interim diui**^ ritus fanóti virtus in mentibus filiotum De* ° fa fuerat, qiiibus folis fcripturarum intellig^. .j rum lucem largiturjillorumque cordibus t“® ÿ nium reddit eertiffimum,quod fint filij De*’ SEternam fanólorum omnium focietatenj Nam quibufcunque Ecclefia iaótctur ptoe^ quibufcunque tandem diflentionum obtuat*** ftibus,femper tarnen fidele^certiffimam !*ƒ normatnjqua lucem à tenébris,amp; yeritaté^^ -, Norm», dacio difcernant : ipfum nimirum Dei vet®“ ( «eitifiima cuiusfenfum optimècallent,amp; cicutientih**^, dogmita* ten^bris obeirantibus reliquis, foli in eb*' omnia eui ma luce verfantut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ -jii

Epifeopis aiit paftoribus vendicare,8cquod * dendis fidei dogm^tibus nunquam aberrate । fintjfeciire iaftare,hominis amp;încogitantisj*’®^j( minas illasDei perpenJentisjquibusconfiu” 0-legem fe à facerdotibus 8c Icnioribus abgt; jj, rum noftemque pro vifione amp;nbsp;tenebras p*® uinatione illis oblaturumjclarc denunciat-re quod petis j vt tibi demonfttem '

Contra Scargam, lib.i» 1003 ïliam, aliuiaque confticuam Chriftianifmum, fi non ex vniuerfo orbe confluentes Epilcopi Pa tnarchx in Concilium J Laceranenfe vniuerfaia

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiam, dicam quod re»

quod me docent tot Spiritus fanóti teftimo-ac infallibilia oracula: nempc in communi pa

Itoruin errore amp;nbsp;excascatione, aliquos tarnen Ec- Deum in olefise in reliquo populo Dominum conferuaffe reliquias, vt deinde fcintillam veritatis fuse, tot fèm^ cotruptelarum atque fuperftitionum mole obru- habere tîm,tempore fuo reacccnderet, depulfifque erro turn tenebris, lucem Euangelij fui reftitueret. ’ niirum tibi vidcatur, perpetuum fe-fatum, fatis te inftruere poteft, S“ varus Satanae fallaciis ita fubinde affliftatur, vt ongelatéqyg profundente fefe omni impieta-tegt; ven Dei cultores in exiguo aliquo haereant an guio, amp;nbsp;ad fummas quafdam anguftias reducan-tur. Ac vt omittam fanftorum Dei Prophetarum cum populo rebelli antiqua ilia certamina ,omit-

Si * '^®feftionem deplorantis:fub ipfum Chri-®’“fntum, quàm latosEcclelîæ Dei definies terminos ? vbi qui Chriftum cognofcercnt, hof- chiifti U pitiuraque illi prxberentjtam pauci funt reperti ? pfius »«• At quando grauiorem mundo ad occafum fuum “ Vergente Dominus prxdixit Ecclefix ruinam, vt nifi fuiflent decurtati dies illi,tota fcrè fpes omni xi-«luandæ carni præcifaelfet. Neque mirum,quan- Anti-do qui Ecclefiam Chrifti inuadere debcbat Anti-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfis jam temporibus Apoftolorum, my- poftolo-

Oialus ille bono fementi, dormientibus agricolis, “’yAeriü ' fiiperferainauit zizania, ac malos conftituit ope-iftiosjqui foenum ac ftipulam extruercnt,ab igne

Hæc veto cum nunc in oculis omnium persg’” Dominus, Scquicquid haólenus fuper folidum ! lud falutis fundarnencum quifquiliarum fuit co” gcftum, illuftri illo Spiritus fanóli gt;nbsp;verbique W abfumatincendio jhucpotius oculos conuettet te decebat,Petre, opufque Domini pro virili” iuuare,quàm ftultam banc operam in conuertc” dis ac vndique comportandis ftipulis ac impendere. Acrior enim iam ille ignis Domj”' apparet.maioréque vi quadâ excitatus eft, q””? _ vtnugis iftis,quas vano fpargitis conatu, opp'*' ’’xtremaquot; reftringi pofsit. Itaque vclut omnibusr”' fonfilia- perditis ac defperatis, ad fanguinaria quï” confilia animos conuertitis, amp;nbsp;Regum ac peine’' pum inflammâtesanimos,adcxdem aclanienJ”' inftigantes,ruina tandemincendium illudobr”® leftudetis. Sed aderit breui Dominus vindex, tot Martyrum fanétorum fuorum fanguinemoe”' deliter profufum, ex manibus veftris requn”'.’ ciuitatémque veftramfuccendec, amp;nbsp;malos, n’” pœnitentiam egericis,malè perdet.

Porto cum tanta mentibus veftris nocendij^ perdendi,furfiimque ac deorfum omnia turbanæ infîdeat libido, iftam tu tarnen fanólitatis, inn”' Wonach’centiæque laudem Monachorum ordini tribu”’ roonicho vteos perfeótionis Euangelicæ, confiliorümq”® œonafti- fanftifsimosfeäatores, gregisDominie* ceslauda fpeculum,amp; totius orbis ob vitxpuritatemm”'^' toi- garitas, atque clarifsima proprer doélrinae pt*' ftantiam luminaria vocare non erubefcas. EgoV” ro ducem latronum audire mihi videor, qui dunj fociis praedam humano (anguine partamimp’” diftribuit,eos fortifsimos commilitones,funini*' que fidei,integricatis,amp; conftantiæ viros,acon)-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis virt”'

Contra Scarga.m, lib. i. 1005 nisvirtutisejfemplanuncupat. Nam fi hæclaiis in iftos verè competit, neque illam vniuerfo Mo-nachorum ordini 3 quales quidem hodiein mundo volicatis monachi,tribui recufo. In quo epim hominiigenere obfecro maior flagitioru omniüqujieho-regnat licentia ? Vbi fœdiora ventris ac gulæ re- minum periuntur mancipia, atque in his fordidis amp;nbsp;ob- 6®““*-fcuris,quæ boni ifti incolunt patresjclauftris ? Ica quefi antiquum illud, quod veteres fequuti func Monachi, vitæ confideres inftitutum, fi illorum immenfos labores cum iftorum turpi conféras o-cio,fl quantum illi pauperibus alendis impende-runtopetæjtantam iftorum in exhauriendis vidua rum amp;nbsp;orphanorum facultatibus perpendas cu-ram ac folicitudinem, facilius fimias hominibus compares, quàm iftos progenitoribus fuis æqui-pares. Non attingam nunc nouam quandam reli-gionis profefsionem ab iftis cxcogitatam 5 in qua grauius quoddam onusfe fuftinere impadenter garriunt, quàm quod Chriftus ferendum fuis im-pofueritjideoqiie in gradu perfedtionisfe efle cofidenter mentiuntur. Nemo cnimsnifiMonachus, hoceftjhomoextremè impudensamp; impius,iftud dicere præfumat, aliquid à Chrifto traditum efle, ■ quo non oranes ex aequo aftrittos effevelit fuos difcipulos. Et qux confilia ifti vocantChriftisfe- Monachi riaipfius efiemandata gt;nbsp;quibus omnes obtempc- Chnfti rare neccfte eft, Chriftus ipfe apertè docet, com- |xteXâ* munem omnibus Chriftianis viuendi prxfcribes tcsconii-regulam,omnéfque antiqui illi orthodoxi fcripto Uavoci*. res Patres teftantur. Quare obfoletis iftis amp;nbsp;flac-’^idis nugis ne ampliuSjPetrejaures hominum one res ,amp;■ quando omnium ferè manibus iam ifthaec Palpanturmendacia , fairem pudori tuoconfule. Nimis cnim impudeatem sircul^itoremsae in pri-

100(5 DBF B MS. COÉMAB »7 mis calUdum oporterct efle veteratorem,qtûniit vel teruntto ifta venderet fomnia, quibas long? tempore miferum ludiAcati poptilumjqu«ft#ofi' limas haftenus nundinasexercuiftis.

Verùm non fatis vidcor tibi propofiti nax, qui Monaftices inftitut'iim infeôbér, dumt* men Rabanum Monacbum fümmis îaudibus pf’' fequar, iliius pietàtem cum infîgni dodrinaco^, iundam prædicem. Tu verô.Petrejautantiqu’^ jllam Monàchifmi formam, qualem tempore I jefcribit Àuguftinus , nobis reftitue, autfiree mnibus tani fœdè prolapfis iftud praeftare ƒ otes.faltem in hac infinita hominum turba MonaeW re aliqucm bonum concede. Nam fi vel nunc» »rquot;tem*e ^onafteria omnibus vitiis fcatent, non adeb I improbit'as, quin aliqui t» genusditac Se per imprudentiam accerfitae profefs'“’ fiolaffi- ofores,bonisliteris Si pietati vel clani minime mirumvideri debetjfi puriore illb. neque tot vitiis inquinato plures cxtiterint nachi,quorumfingularis dodrina, vitxqu^’jL-gritas merito commendatur. Nulla tarnen in ‘P^ ciem eximia doélrina 8c probitas iftud non abominabilcjamp;execrandum MonachiCm' j llitutum,prout nunc res funt Monachorum« ƒ reputemus. Nifi tu forfan lupanaria laudano’j^, retinenda putas, quod meretricesprobo, n»? |j, ftôque ingenio,amp; ab auaricia alieno Com»f* quando in fceuam producunt. Verùm ne ioP lequendis tricis, ineptiifquc tuis diutius im ^||| rer, ad fecundam tandem propofitx rei progrediar, eâmque dudu Se aufpicio Dei o'’’.||, potentis fie tradandam fufcîpiam,vt ficut énarrabili fljo confilio j per facratiffimum jj' corpus in mortem pro nobis traditutn,

Contra Scargam, LTB. ti. 1007 Çflitnum illius fanguinem pro nobis e{fufum,nos in focietatem amp;nbsp;parcicipationcm diuinai fusena-turz admißt, ira per Spiritum fanóló fuum verana ^nniunâionis noArç cum Chritio raciouem folus ‘pfemencibusnoftrisapperiat jtamque arâo ac Si'mo vinculo facro eius corpori noscoglutiner, quod lingua ptomere non poteft, id cor ipfum fentiat amp;nbsp;intelligat.

SA eft natura amp;nbsp;conditio Sacramen-torunS omnium,ficutifuperius abun- ‘ dè demónftraüimus, vt fub externa-qus fit nt ’•lim amp;nbsp;afpedabilium rerum forma, ‘“*-^enfibuS fioftris ingeruntur, res cjtleftés ac inuifibiles mentibusfloftris proponigt; 8c in veram earum poffeffionem nos induci tefti-ficentur. Reólifsimè ergo lrenzus,amp; reliquifcri-ptoresantiquijdum amp;nbsp;F.uchariftia in communem Euchari-Sacratnentorum redigitur ordinem, earn ex re^.****“?^* 'errenaacczlefticonftaredixerunt, vt nimirum^,” ’liud effe, quod fenfibus carnis eft expofttum, a-uud quod animi oculis cernitur,in ea fubefte pro-ponerent.Ac terrenam quidcm rem pancm 8c vi-

num elTe Hifertis profitentur verbis : Rem ver’ cxleftemjcorpus amp;nbsp;fanguinem Domini noftrü’' fuGhrifti vno ore dicunt. Auguftinus autem’’ inultisfcripcorum fuoruinlocis,rem externami^ ' vifibiJem nomine facramenti vocat, 8c corpus*' pfum Chrifti,rem facramenti, quam eandem*'*' ' 'Veteres uifibilem graciam amp;nbsp;virtutemj veritate, ftudu*”' quibus que Sacramenti nuncupat. Alij verb externum s’* bu^acra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ quot;“quot;c fymbolum antityp®'quot;

mentum nuncfiguram, nunc fignum corporis Chrifti’*'’' corporis cant, corpus autem ipfum Chrifti vocabulo^^ D. orner-nominant. Hoc autem quod fcribuj!''

Spiritum fanitum per os Apoftoli dicente® quunturmagiftrum.-Ideo enim panem vocat ®t’'° niunicationem corporis Chrifti, poculum communicationem fanguinis eius,vt fub 8c vifibili elemento, cælefteamp; inuifibilepu'’*'. quo animæ fidelium in æternam pafcuntur vlt;t’ I Papain' cxhiberi vere doceat. Reótè ergo Gelafius I Conciiio Euthychetem difputans, non aboleri I Roinano./J3ntiamin facramentoprædicat J qui

Chrifti naturam tranfiuifie in diuinam propter fimilitudinem panis facramentaliS’5 p. reipfa corpus Chrifti effici ftatuebat. Ita Ji cramenta corporis amp;nbsp;fanguinis Dominici ff uinam Gelafius teftatur eire,amp; per ea ficnos nae naturx con fortes effici tradit, vt nihil^'^yr non definere fubftantiam 8c naturam

Theod''- ni difertè doceat.Hunc verb imitatus fertè Pa' ^“Sj.eundémque oppugnans bxreticutn,‘‘^^jlgt; px opi - ftJf Non-, in q uit,poflfan^ificationem nionem /ymbola e naturafua eprediuntur, marnent damnat- tnßtaprof/rta fuhfl-antia fi^ttra amp;

Contra scargam lib. ir. 1009 iduntur adorantur, tan^uam txißentia, crè' duntur.

Exhac veto tam perfpicua amp;nbsp;illuftri veterurri Patrum fentcntia,qui modo vitro cæcutire nolir, facileconfîderàre poteft, quàm procul töta ilia purjor antiquitasàb opinione tccenrium fcripto- Papilla rum femora fuerit, qui alcerarti Sacramenti parte, diiuidiâ_ hoc eft externum Scvifibile elementum aholeri volunt, vt corpori Chrifti in folis accidentibus toiiunt. locuni relinquant. Hac ergo vana ac futili fen-tentia reiefta, amp;nbsp;Spiritus fanfti infallibile fe-quentes inftitutum, amp;nbsp;veteris Ecclefiæ vnani-

mem confenfum, ex duabus rebus Euchariftiæ facramentum conftare reólè dicimus : neque Vila ex parte fui iftud aboleri, quodterrenum eft, cohfidenter prædicamus. Porro cum omne id, quod ex partibus fuis ad vhum quiddam'confti-tuendum componitur,mulciplicem ac variam ha-heat coniundionis rationem, magna quadam ac diligenti cautione opus effe ducimus, vt ne res di uinas ac cæleftes cum terrenis mifcentes, in defi-gnando vnionis ac focietatis modoi totOjqüöd a-luntjcslo aberremus. Nam quæ à legibus naturç, amp;omni hominum arte ac induftria exempta funt, nullo etiam tali vinculo focietatis amp;nbsp;coniunólio-nis, quale operaturars natura,colliganda elfe quiuis fanus intelligit, Ac facrathenta quide cum nullis naturæ legibus fubfint,neqüe ab vlla huma na arte dependeät, fed à folo diuini ntiminis pla-«toomne naturf ingeniiq; curfum fuperäte fint introdufta,nulla etiârerûin Sacramêtis cóiunida rumjtalis copula amp;nbsp;cônexio inquirenda eft, qua-lé vi naturat ac induftriæ humanæ in hac rerû vni Uerfitate effici agnofcimus. Corpora enim cû Co? poribus, velfubftantiæ cum fuis accidétibus mU-

tuo quodam complexu,vel locali contaftu cohf' rentacconglutinantur, fed rerum diuinaruma^ cælellinm cum fuis Sacramentis vel externis no-

ris connexio eft myftica,amp; naturae ordinem fup^ grediens, amp;nbsp;captû rationis humanae tranfcendçS’ vt fola diuina Spiritus fanóti virtus efficiat, amp;nbsp;la piorum hominum fides ab eodem Spirituill“' ftrata fentiat. Quare diuinum Chrifti corpus «ƒ in fuo fidelibus exhibetur amp;quot;nbsp;participandum n;' fertur Sacramento,vt quod ad locorum attineti*' tercapedinem,illud quidem corporeafua prfft”' tia non amplius in mundo verfetur, neque ex • v.w.. lojVt in Sacramento incipiatefle, corporaliter “ men in uocetur. Afcendit enim Chriftus in caelum real*'

ter,non antè inde defeenfurus, donee venetit i»' dicare viuos amp;nbsp;mortuos,amp; tamé verè nobis prf fens adeft fua diuinitate,Spiritufque fui virtiitc»*,' vitam ex fuo corpore in omnia fua membra fundat,amp; merito mortis fuæ,iam olim petaèW. ftitia amp;nbsp;fanôlitate exornetjvitæque illius c«lc^'

Hïc verb fola eft certifsima amp;nbsp;infallibîlisvef'' tas,tamfivmofcripturarum teftimonio,amp; coni'* tbperpetuaque veterumPatrum yoce confirffl^'^’ vt quicquid in contrarium afferatur, ex rneraaj!' mipetulantia amp;nbsp;execrabili veritatis diuinxoïn, proficifei videatur. Nil}il ergo efficiunt iftigt;4.'^ aperto bello vericatem lacelfunt, amp;nbsp;variis fop matum relis illam inipetunt, vtarmis ipfisfu'^’ j diculc fe c5hciant,omniâq; iacula in pernicie dcpromant.Nara cû certius amp;euidentius vnin^^ fa feriptura clamitet,ipfum Ghriftû cœlo ri, indéq; ilium faluatoré amp;nbsp;indicé, nonnifi^.^^ pore certo ac præfinito expeftari, quàm vt ii'* manifeftx veritatijeclamare audeant,ficeaæ

inuiti ac nalentes profitentur, vt quicquid deinde ad earn eludendam garriunt, ipfi tarnen tefti-monium ferre cogantur. Scribit enim Scargacor Scargafi pus Chrifti locali,naturalique modoincœlo c5-fidere, amp;nbsp;nihilominus fine vJla mutatione loci, femTA* illud in Etichariftia facramencali,abftrufo,amp; fub- afleiit. ftantiali modo efle contendit. Hoc verb quid a-liud eft,quàm calidum amp;nbsp;frigidum ex vno ore ef-flare,ac mutuis contradiólionibus puerilem qua-dam leuicate oftcntare ? Quis enim obfecro pru-densdicac corpoream fubftantiam alicubi natu-rali localique modo contineri,neque tarnen fub-ftantialiter earn illic adefle, aut fi fubfiantialiter ahcubi adfit,illam tarnen loco non circumfcribi ?

Iliac veto infanæ ac futiles hominum voces, perui cacem quandam temeritatem amp;nbsp;proietlam in op pugnanda veritate audaciam coarguunt,vt fi ultra lain ingcnuitatem aliquam amp;nbsp;candorem in eis re quirasjquos nullus pudor à cupiditate menticndi xeuocavepotell

äliquo fuco ne pigmento vanitatem leCu'*« tuSÄquot;’quot;‘’ ad philofophorum caftra diuer.

’«■ ex eorum pharetra id promunt,quo le lua turæ de gnienta munire vtcunque putant. Dicit enim ftitun,ad ?carga,fubJlantiam communi omnium Phyficotu iuaicio,nec partium habere extenfionem,nec lo- ucitunt.

*''*’ƒ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec vllis fenfibus exterio-

iibus,fed folo intelledu percipi. Vnde cum corpus Chrifti in facramento affirmer effe fubftantia uer, non efle ibi per extenfionem amp;nbsp;dim enfione fluantitatis amp;nbsp;partium, nec vti inloco, quo non fenfibus exterioribus,

-T'a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verb hisomnibusverbis

difcrimen inter circulatorum præftigias, amp;nbsp;han^ Ccargana Scarganani matæologiâ intercffe video.-qui quo. ^iaCkcu ^peciem fpeólatoribus oftentantjre tarnen ipl^ bTorum'^ nihil fe oninino habere declarant. Nam qui cot' in?poftu poream fubrtantiam in aliqiioloco ftatuit gt;nbsp;vtta' «am'fi nullis quantitatum amp;i qualitatum accident' m'ilis- bus coopertam fingat.perinde facit,ac fi in osai*' cüius famelici cibuinfe ingerere dicat,quitanic'’ omnem taôlus,guftiifque lenfum effugiat,ac pto* pterea ventrem non impleat. Hoc verb nihiU' liud eft, quàm proteruè hominibus illudere,amp; manifefto mendacio,quod cernatur omnium oc“ lisjfamam veritatis aucupari. Nam etfi fententi^ Phyficôtum omnes fubftantiæ fint per feinuifiia'' les, tarnen nullæ vnquam extiterunt, neque, cas ordinance Deo, exiftere poflunt, nifi qui p'f petuo amp;nbsp;indiflblubili nexu ilhs qualitatû titatum accidentibus veftiantur, quac illarum n’' turxconueniunCjSc ab aliis rcrum fpeciebusiUa dillingunt.

Quare quod fola imaginatiotte concipitut ’ Philofophis,veipfa autem fieri nequit, nimisip^' ptus es , Petre , qui id perfuadere fanis amp;nbsp;fobtij’ , hominibus cupis,quod neque natura returnps'!' nihi'lcum tur,neque fides iioftra requirit. Nam dum Chj}' phiiofo- ftus Dominus amp;nbsp;faluator nofter,in Cœna fua 0gt;' phi» com jjjj,j corpus fuum dare fe nobis ad manducaduif’ munc a fanguirtem ad bibendum profelfus fuerit, fo“ ad fcholas Peripateticorum nos deducere, autif pientiam Dei fubJeges ftultitiae humanx conU' cere voluit, fed fpiritualem, cœlellem, ac my*'*' cam noftram fecum coniunélionem nosdocuicA corpore fuo fanfto vero ac natural!,non imagin’ rio, ac propterea verè in mortem tradito, vitam nos cxleftém atquexternam haurire mandauit-

CONTRA ScARgaM, MB. IT. lOIJ Tu vero qui corpus Chrifti, quod à fidelibus per- Scarga çipitur, omni quantitate amp;nbsp;qualitate fpolias propterea ab omni pafsibilitatis conditione illud fto tri-eximisjvide cuiufnam corporis in tuis facramen- buat, tis particeps efficiaris,quod neque pati neqi mo. ri pro te potuit. Ita verb hæc fublimis , quam tones iaiSas, philofophorum fapientia, te in rebus diuinis cacutire turpiter coegit », 8£ ex homirie fpirituali.mere brutum amp;nbsp;animalem » mifteriorû Deiprorfus ignarum reddidit.

At verb ilia meritb tibi debebat efle fufpeóla, philqfo-tjuando Diuus teprxmonuit Paulus magnamacphiaina^ tbligentem cautionem adhibendam efle, ne qiii ^“8“' nomen Chrifto dcderunt, per inanem Philofo-^^j. pniäfedecipi patiantur. Tu verb non aliter myr fteria diuina intelligi poffe exiftimaSjnifi’quxPhi ioiophi de fubftantia cogitatione ab accidenti-bus abftrqfta differunt » fcientia comprchcndan-tur.Ac tantoperè ridiculus, hiçThrafo triumphas, scarga Vttefummamquandarn fcientiæ arcem obtinçrc fuo ipfius putans, m.ihi tanquam indoólo infultes, qui pro V'-'^ooqarumartiumiHopiarn, hæc fcilicetmy-dodifti-' cqperç pofsim. Ita quod in fcholis o- ny»«. ’’luibus e(| tritqm » amp;i voce omnium peruulgatö, inues hic ßloriofus putat fuum efTe inuétum, nee nactenus à quoquam auditum. Ego verb vt nullâ lamam doâvinæ aucupor, ac ingenue ignorätiam mcam,pro,fiteor, ita quid quifque non imprudens leftor dç vtroquenoftrûm ftatuere debeatjn mç dio relinquQ. Ulud tarnen nimis fuperbijm. 8c ar-’^ogans ferre non pofTum, ita te mihi infultarCjSç nefeioquam authoritatem in ine obiurgado tibi vfiirpare:quod nimirum ego homo laicuSjfine vo ??tione Aaronica, fine mifsione, finepo.teftate,aT bquid de diuinis myfteriis ptofano,vt inquisjorç

mutire etiam audeam. Obfecro te AaronjfiueM^ fes (fiquidcm cornua quæperpctuo in capite g^' ftasjMofem te fecerunt ) fi non ad factificia admittimutjfi non ad aras immolaturi adftamUS) non vmbras veteris legis, quae vos adhuc occupant,confeftamur,nee ea quidem quï cKfiftia- noftræ in nouo Teftamento voluit efle Dæ nos om minas,poftnouamEuangelijoblatanilucé,vluf' nés efle pabimus,vt in regale afeiti facerdotiumjvirtflt^ ter/p« enarremus , qui nos ex tenebris vocauit K* i. 9. nbsp;nbsp;' admirabile lumen fuum,amp; ad offerendasfpirit”*

leshoftias,acceptas Deo per lefum Chriftum-^ Sed vos ex manibus extorquentes noftris, lt;}»ƒ liberaliter concefsit Dominus, illos vos efleff'*’ teftamini faôlis,contra quos grauiter intonatD®' minus, quiclaues feientiæpopuloDei furripi«'’' Rom. 1«. tes,neque ipfi in cælumintratis, neque aliosi”' Coins trarefinitis. Nos autem in cognitionem

’ à feculis abfconditi à Deo ipfo vocati, quod*® confpicuum omnibus facere teftatur Apofto^“’’ nunquam tam dementes erimus,vt non illud petuo expendamus, amp;nbsp;fubinde in fchola Chrgt;gt; proficientesjin perdifeédo eo laboremus.

tu importunitate tua, Petre, cfficies, vt te cxcuf* ducem, ablato verbi Dei lumine fequamur, ac foueam hanc ignorantiac, in quam vitro ruerevi' deris , tecum prxcipitemiir. hc vide quantatU, eft incogitantia, ne dicam flupiditas,vt qui reg*;' cælellis ianuam placcludere nobis non pofsis, Vlt;* Aft2S.i4 tarnen, qua illo perueuenitur, fepire fatagas-1'

veto quod falso obieélum fuit Diuo Paulo, in tc, Petre, profanum competit verè, nimia hxc tua, quam iaólas, doftrina, te ad infaniam

Contra S c a r ga m, libjt. 1015 vtneàphilofophis mutuans,quæ in catlefti facra-rionullumhabentlocum, in perpetuo tenebra-rum labyrinthe cletinearis,neque ad folidam vn-quam myfteriorumDei cognitionem peruenire poffis.

Namvthucvndecœpit,recurrat oratio, non hâccorporis Chrifti, quam fingit Ariftoteles, nos in Sacramento iniaginamur fubftantiam, fed quae chhftUn omni fua quantitate amp;nbsp;qualirate circumdata,ficut facramen verènafci,pati,mori,ac fepeliri potuit,ita vere re-1® furrexit,amp; in caelum confeendit. Hane ergo carné Ghrifti vnicam,quando nulla alia efle potuit, nos tana in Sacramento, quam extra Sacramentum,per virtutena Spiritus fanóti,amp; fide fola manducamus, vifrudutn paffionis,mortis,amp; refurreélionis eius nobis applicenius, iuftitiacque ac fanótificationis dus participes fafti, l egnum eius haereditarium nosquoque iure adoptionis obtineamüs. Quod fi hateChrifti carof vel te ipfo tefte) fecundum na-turalena locifitum, non alibi quam in cælo efle poffit,ficordinante amp;nbsp;ftatuente fupremailla Dei upientia.vt quid ergo illam per varias orbis pla-gas extendis?amp; nunc in hoc,nuc in illo panis cru- . ftulojfubftancialiter latere fingis? Sed Chriftum tu quidem nunquam cælo ante tempora reftitu-tionis onaniuna,tefte Apoftolo,deuocabis, neque in varias partes lacerabis,te verb ipfum, mentém-quetuamfluftiuagam, vt nunquam conquiefeere poflit,diftrahes.Nam praeterquam quod vera ac na turalis corporis Chrifti fubftantia ftolido huic fig mento tuo répugnât, ne fides quidem noftra ta- chriiH lem illius præfentiam, qualem tu comminifeeris, carniliter defiderat. Carnem enim fuam, eo quo tu putas f“™ jôdéf modo manducandum, Chriftus ipfe pronunci a- ft.ioU.s. uit nihil profutuia, vt econtra verba fua fpiritum ü-

ïoió Defens. Coenae d» amp;nbsp;vitam efle teftatus fit; hoc eft j fpiritiialitei i* telligenda J ncfcilicet fecundum carnis fenfu® Chriftum ipfum aeftimemus, fed vim Spiritus vi“' ficam,qua caro Chrifti perfufa eft,fincera fide t®? lemplemur. Nçqiie enim impij ludæi çarné Ch'*quot; fti cótreétantes,ac fanguine eius membra fuacrU' deliter afpergcntesjvllum operæprçcium fcceru'/ yt propter mentis ftuporernjSc fidei defefl:uni,lt;l'‘^ in facrum illud, diuimimquecorpus defigeren®quot; potuerunt,fe ærernæ morti obnoxios reddideri®'’

Sed quia ipfa Chrifti Domini Cæna corporis Chrifti,lt;|ualis in hoc facro requirituf uiuio, illuftre nobis exhibet fpeculum gt;nbsp;nullâ‘1® res aliaeftjquæ totam hanc controuerfiamçegt;^' inter nos dirimere pofsit,vel hanc faltem ob o® los nobis proponamus, totamque mentem amp;nbsp;®, gitationem nqftrâ ad earn reuocemus.Affidet iitu”*a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeipulis Dominus j illifque corpoj*

chriftoce fangiiinis fui facramentumporrigit, j-Lj-lebrata. bis cffertjreipfapræftatjnequevanis eos I**“’” ,, j turpromiffis.Accipiut ergo Difeipuli reuef3 : pus amp;nbsp;fanguinem eius, neque tarnen ille à jp recedit, aut inuifibilem fe præftat,vt fubft®''.^'\l ter in pane delitefcere credatur, fed quem occupâuit locum, in eorefidet, diuerfarnq“®^ nis fuat fubftantiam ab ipfo Sacramento, ve' interuallo,quo ab eo feiungitur, aperte Iflud enim quqd manducandum amp;nbsp;biben Chrifto fuittraditUm»o,re ab Apoftolis fuit ptum J amp;nbsp;in vifcera cum reliquis cibis traiet* , cœnçmy neque tarnen hæc iniuria ad corpus Chrift’A“^;. 1 A'oft^is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femper idem integrum in certo co f

lainimè Cerent Ioco,vel minimum pertinere vifa iqcognitfl proptcrca Apoftolinon obloquuntur,

Con tra Scar g a Mj lib.it. 1017 quam abfurdum aut inconueniens répudiant,quia myfteriu effe in verbis Chriûi agnofcunt, neque fimplicicer verba,proutfonabanr,accipienda ani-inaduertunt. Myfterium enim,vt loqiiitur Chry-foftomus,non addubitabant efle de quo olim ip-fum audievant differentem, amp;nbsp;incredulos percun-ftatores acriter obiurgantem. Inde verb quis non perfpiciat, non corporaliter Chriftum fe fuis mS-ducandum exhibere, neque ori aut ventri, fed ani JUS amp;nbsp;fidei pabulum cœlefte ac fpiritiiale in mê-fafua opponere.Adfuit enimtunc reuera corpore fuopræiensjnequctamen prarfentia corporis effi-ciebat vt in ipfum Apoftoli dentes defigerent, ac nonpotiusfidejfpiritualiterqueparticipandu, fa-cratiflimsE illi vidimx pro falute generis humani tradeiidæ intelligerent. Quod fi tunc minime ne-^ïflariuiïi fuit,quando Chriftus in Cœna fua præ-ientcmfe corpore fuo liftebat,vt fubitb difparens corporaliter in panem defcenderet, neque nunç neceffarium onanino iudicamus,vt fubinde de cœ qdefcendat, Sr corporaliter in pane latitans, fe omnibus, quicunque os afferunt, cœna

’ qat.Efcaenimhïcfpiritualis,eft fpirituali-chriiUtjî tervtiqueperfidem,non carnaliter manducanda.-cm maximum quodque loci interuallum, nullam tu” remoram aut impedimentum afferre poteft.

Nihil ergo,Perre,contra inftitutum Sr mentem Chrifti facimus,nihil contra vniuerfamfcriptu-ram peccamus,qui corpus Chrifti realiter amp;nbsp;fub-ftamialiter carlo fie contineriprædicamus,vt interim verè nobis pratfens , fed folo fidei con-taftu , ac virtute Spiritus fanéti iftud efficien te,credamus. Vnaenim hæc Cxna femper,ne- peragitur, lt;ÎUe illi Apoftolicæ difpar , nec inter hanc amp;nbsp;il- y«® eftcû. «m quicquam intereft. Non enim hxc ab ho- chr?ftur înine,illa ab ipfo conficitur,fcd vtramque ipfæ, vt priégit.

feribit verifsimè Chryfoft.in Matth.Sj.Haquot;'' Aepropterea quachuc decoditione corporis g*® rificati atque immorcalitate donati afferre fblet* vt fimul amp;nbsp;in cœlo, amp;nbsp;in Sacramento fubftant'*^ liter exiftere illud pofte ftatuatis,nihil omnino’f ftram adiuuat caufam. Antecefsit enim Cœnjc Dominicx omnes illas corporis clarifie^

qualitates nouas,quibus fanftum hocChrifti*:®. pus poft mortem deuiótam fuit exornatum ; vt cut tune mortalitas non obftitit,quo minus ft* manducandum manibus traderet Chriftusiiw . immortalitas nullum nouû edendi corporis Cl*' Corporis appofuit modum. Vnaenimamp; eademft^P Domini manducandi corporis huius fanâifsimiratio', mandueä mei eft à Domino iiiftituta, vt nimirum pafs*® , eàdéquot;fti^ mortique Ghrifti fccundum Auguftinum E« ratio. nicemus,acquod caro eius pro nobis crucifi’*'' vulnerata fïs,Hdeliter in memoria retineafflOS-•Ncc verb immortalitas, amp;nbsp;quæcunque alia: p*^/ ræ corporis refurredionem funt fubfequut» tes,quicquam de vera corporis Chrifti detraxerunt,quin quam femel carnem fufeep*' jj, Carnem lo’o”« fratribus per omnia, excepto peccatogt;,||, chrifti c- milem,perpetuo retineat. Immortalitatem iufdern carni dedit,naturam nö abftulit,amp; fecuduni h’, ixcuias^ putandus vtiquediffufus, vt verè amp;nbsp;ante Auguftinus.Quarè ficut in vno faltem loco ftf® j glorifica- dum yeri corporis humani modum,tunc r.nn.n, fuifjcumfacrumilludconuiuium Apoftolis *®^^ xit,ita Si nunc vnicum in cœlo obtinet locutDo'^jj que tarnen vera ( fed fpirituali tantum ) fui communicatione omnia fua mébra defta** Carnalis enim,quäVOS homines carnales phani Ibniatis mäducatio,vt nihil prodeft : ß® {

Quamobremquxcunqueveterum Patrum pro camalis ®ucis teftimonilt;ijPetre,vtcorporalem Ghrifti pre efus chri ’entiam in Euchariftia ftatnas,hæc teipfum oppu-8nantjamp; dextre intelleiSa noftram vbique fenten bUîTamp;mî flam tuentur. Scribit,inquis, Auguftinus, Me-nimè nc-. “iatorcm Deiamp;hominum Chriftum lefum,car-

’d bibendum dantem,fideli corde amp;nbsp;ore percipi- fcnfe„Hg* '^'^SjquatHm’s horribiliijs videatur humanam car- scargam Jjem raanducare, quam perimere, humanum ahuti. anguinem potare, quam fundere. Ex hac vero “guftini fententia te argumenta corporalis man

J '^’•’^’“niscolligere dicis. Vnum,quod non font corde, fed etiam ore nos corpus Chrifti per-P^tedoceat. Alterum quod in manducatione orrorem excufet, quando ft figuratè amp;nbsp;non pro-Chrifti manducaretur, nullum nobis Verùm,Petre,aut mentem aflequeris, aut vltro,quæ vere, re-

alloua J demonftratum tibi eft, totum excuffus.J teneaaf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ vt ex duabus partibus

vifibil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, aliquando verb vnam

8t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen tribuit, eaqueore

Pars'^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;externa quidem

Ch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seimpropropriè corpus

’^jcitur,oreipfocomeditur. Corpus au- Scargaro bri'r ’■’^’^“^^I'^epc’^cipitur. Ita verb quaefo-öiminquot;’^“ • j^’5”'”cntis diftinguenda funt, vt bênfcon! ‘uin,qmd altcrutri conueniat parti, diligen- fundcie.

3010 D E F E N S. COEN AS D. ter perpendatufs tu perperam confundis j fuum cuiuis relinquis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Si enim,vt tii fentis,altera facramenti parsgt; ori amp;nbsp;fidei fimul datur, certe altera pars, qusf® externa,quo percipiatur non habebic,ac Saeraraenperuacua reputabitur. Atqui in facramentis'quot; ta cut du ftiruendisßcfe humanx naturæ attemperauitD plici ma- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 5 -Jljl

tciiacon-'’Tnus, vt qqia homines ex corpore « am' flare Chri confiant j rem corpoream corpori tribuat, ihisve- lefterj, yeroac inuifibilem foli animx inuifi’*^ ofFerat. AbIuiturergoinBaptifmocorpusgt;V^ nima à fanguine Chrifti fanftificetur: pafcit ' in Euchariftia Scpotatur corpus,vt anima deD'^l ficut loquitur Tertullianus, faginetur. ItaVt'' Petre,fl femper inter facramentum , amp;rem 6^ menti diftinguas, vt quidtribuatur corpori),' quid animx cognofcas, amp;nbsp;myfteria optima',*' telliges, amp;exfcriptis Patrum retie intellfi^.^ nunquam in tarn cralTum errorem, quo nunr*^ tineris, deuius abduceris. Audi enim qu''^.^'^ ties Augufliniis irtculcet, cum de efu corpof’^ pfius Chrifti differit, amp;nbsp;quod folamfidemamp;‘-^ hominçmque intcriorem requirit, non fauces, non ventrem necdentem, paffimini*' ptis eius deprehendes.Quod aute ex erröte lO’ ducandx carnis Chrifti naturalem 8c confuc'^ip edendi modum ilium ftatuere putas, miror gt;nbsp;‘r pudore iftud facias,quado A;Uguftinus verbaC fti de manducanda carne amp;nbsp;bibédo fanguin« concionanîis ideo fçribit figuratè intelligc’’^ Serran quia facinus flagitium mandate videantut-Chriftideenim crudeleSe inhumanum carnem hutnaa propterea totum hune fermo”^ fitï'inu“Chrifti figuratè intelligendum tradit, vt maquot; ligendus. care catncm éius nihil fit aliud, nifipaffiom^.

toinmunîcare,8f credere^quod caio eius pro nobis fit crucifixaamp; vulnerata, ficuti iam fupcrius ollendimus.

Ac profeólo nifi mala mens veftrajmaliifquca-nimus impediret, vel vnicus hie Auguftini locus totam controuerfiani inter nos decidere poterat, vt nullus iam certaminibus locus relinqueretur. Nam fi femel hoc inter nos conftaret, quod man-ducandiamp;t bibendi verbum in hac controuerfia non fit propriè fed figuratè intelligendum,amp;pro fpiritUali-manducatione qux fola fide amp;nbsp;Spiritu confiât J accipiendum, adeo corporalis præfentia carnis Chrifti in facramento non defideraretur, Vt fidem omnes in coelum attollcrent,amp; illic ani-masfuas pafeendas Chrifto ofFerrent. Hoc verb Scargacui tarn dare amp;nbsp;altera ilia Auguftini lententia often- A“' ditHGvt quia illam tu pro te citaueris,parum men tis nabuiife videaris./Vo« «gojnquit Auguftinusgt; teUigat. Awearzi«/ manducare tßurn pattem,ncforti finia-mus lUun,^ O'pokert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manducemus non ittue-*

occtfus. tjuando mandttca-niiiijpariei ilg iUo facimusijuidem in Sacramen tofieft,^ noruntfideles,(jnemadmodummandu-çant Chrt^i earner», vnuf^uif^ue accipitpartem fnam,per partes manducatur, manet integer to tut,per partes manducatur in Sacramento, (ß' mattet integer in cœlo.

Obfecro te perDeum immortaIemjPetre,yt fo orij amp;aticnti hominis vel ad momentû cogitatio nem fufeipias, amp;nbsp;quid A'uguftinus his verbis ve-htjdiligenter perpendas.Tradit perfieftam amp;nbsp;ab- l folutam de manducanda carne Chrifti doftri-

1022 Defens, coenae d. proponitur manducandi. Ac Sacramentuni‘I®' dem cum ex duabuspartibus conftetjficpetw fticam amp;nbsp;facramentalem vnionem iftas coniungit ’gt; fimulque à fidelibus percipi v'* que tradie, vt quod ad locorum attinet inter pedinem, Sacramentum quidem manibus « . lium tradetur , oreque ipforum percipi’* Chriftus autem fide manducatus , totus amp;

Scarga autem hxc Auguftin' { tentiä pra fic explicat, Vt fub qualibet fpeciei P* no inter-chriftum integrum in coelo manere afleuc*, pretamen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impudentet hoc de fuo apponit, ‘I***’* ।

tocorium pt r _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr .

pit. nulquam loquitur Auguftintis, nullam etiaffl retur fidem. Hoc enim veriffimc fentitjquo“ nos profitemur , Auguftinus,ficnimiruniin’’ Auguftin’ cramento à fidelibus manducariChriftumjVtr“. eiufdem integer fit in coelo, neque in pane aut vino fententix tefcat, non minus tarnen verè fe participan“'’, geUeï$°' credentibus, quam vere Sacramenta ducantjfides enim eft,quæ in cœlum femper^*/ óla, fpiritualis vitx fuccum ex corpore Chf“j percipit , Sc per Sacramenta , tanquaffl r, fcalas ad hauriendum illud cœlefte lumen “ fubleuat.

Solos ergo fideles noHe alTerit Auguftinquot;?’ quemadmodum manducentcarnem ChriftijV* ne fide nullum corporis Chrifti fieri pofte pa*'' cipem oftendatj quamuis Sacramento participé' frangunt autem fideles amp;nbsp;per partes mandur’ Chriftum, neque tarnen partes ex illo facinnn quia quid Sacramento competitj Sr quid i** C'irpus Chrifto J foli optime difeernunr,neque res nata*^ chrifti diuerfasconfundunt.Diciturenim Chriftusftaquot; fraii^°di° S' gt;nbsp;diftribuij amp;nbsp;per partes mandiicarb fed in S’ tatut- nbsp;nbsp;cramento, vt hoc quidem fradlioni fit

Contra Scargamj tiB.ir. toij Chriftus autcm minime diuidatur, vt potequi non carnali fed fpirituali modo per fidem nian-«Jucetur. Acpropterea quoties caro eius dici-cur videri ac palpari gt;nbsp;8iC in partes diuidi, oreque nianducari, idadfolum pcrtinere videtur fem-perSacramentum, quod corporis quidemreólè amp;nbsp;competenter j fed impropriè nomen accipit. Omnes enim fcriptores antiqui fic cum externo amp;nbsp;vifibili elemento rem iplam fignificatam con-iungunt, vt tarnen fub nullos humanos fenfus eamcadereprofiteantur. Hoc veto amp;nbsp;peruul-gatailla, quam in templis vertris pleno roboa-risgutture, tertatur cantio : NMa ret fgt;tra,ß^num tantum fit fratlura, tjua necflattu t^icSefcz ntcftatnrafiignattmtnuitur. Inde veto facile per-tur Tho-fpicKur, nullam certam amp;nbsp;exploratam ‘îe hoc Sacramento VOS habere dofttinam , tantaqueo-net'quçdï pinionum varietatecircumferri, vt aliud quidem blafphe-in peétore retineatis, aliud autem orc efilare ““*• foleatis.

Nicolaus enim Papa, hanc legem in Palino-dia Berengariana vobis tulit, vt nifi in fufpicio-nem hærefeos venire velitis, Chriftum fenfuali-ter manibus facerdotum, amp;nbsp;non folum Sacra-mencum, contredari ac frangi, credere coga-mini. Ergo auc cantionem illam tanquam crrq»-neam amp;nbsp;hæreticam ex templis vertris explodite, aut potius impium hoc amp;nbsp;ftolidumPontificis Ro mani deliramentum reiicite. Neque enim Chri- Chriftus ftuSjVt pote integer permanens in coelo, aut ma- . nibus hominiim contredatur, aut cibandi ven- Rom. tris gratia frangitur , fed fic in Sacramento diftri- 6 veriu ». buitur,vt hoc quidem folum fenfualiter frangatur ÎÇ manducetur, Chriftus verb nonnififide perci-^yj piatur. Nec verb longa locorum fpatia,quibusgitm.

ÏQÎ4 De F ENS. COENAÈ h'æ rés terrenæ ac cœleftes à fe iniiicem funt difl*' {je,quicquam affermit impedimenti,quominusVj no ac eodem tempore id fides appréhendât,qu® terréna ilia amp;nbsp;afpeótabilia fenfibus renuncia®''' neque enim hxc aut naturæ authumanæind“' ftrix funt opera,fed virtus fanfti ætcrnique lius Spiritus hoc efficit , vt nos cum Ghtil coniungat, amp;nbsp;omnibus illis bonis, qusex*’ Qux fiii’cro eius corpore vbertim profluunt, abundépf^' ^'uxtiK'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Incœlumergo fide confcendamusæ

?4puè. ’ porter, in quod ingreffus eft Pontifex Col.3.i 2'magnus j vtvitam amp;virtutem carnis ipfius uificàm in nos deriuemus, fanditatifque nocentix eius participes xternum cum ipfoP®’ coniungamur. Cuius quidem coniunßionis^ vnitatis cum Deo noftræ folüs Spiritus fanß“ eft adminifter amp;nbsp;vinculum, fie nos fide inftrur’^ 8f virtute fua cum carne Chrifti coniungens , ** ficut ille vnum eft cum Patre, ita amp;nbsp;nosin'^' namcumillis coalefcamusfocietatem , ac p^®quot; virtutem amp;nbsp;efficacem Spiritus fanéli opératif ! nem, vt non aliter ramen nifi perfidem cunU I lo coniungamur, hoc ipfe teftatur Chriftus,| fic ad Pattern loquitur .• Non pro eis tantu mnes^o- rogo, fêddc proiis, qui crediturifuntper portet vtmonem eoruminme, vtomnes vpumfint, lint vnum^iyf pmer in me,amp; ego in te, vt amp;nbsp;ipfi in no®' inDcoamp; r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

pterea imniortalis amp;nbsp;æteinæ vitæ efficiamur

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nemo enim , tefte Apoftolo»

dicere Dominum lefum, nifi per SpirituinÔ'î dum , amp;qui Spiritum Chrifti non habet, l’* non eft Chrifti. Quod aucem Chriftus ita® fons oninis iuftitiæ 8c famftificationis noftr«, 1^^*

Chrifto. ««vnum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Contra Scargam, lib- it. 1025 petulans amp;nbsp;intempeftiua iocandi libido,qui fidei fanftæ infultansjillam ab anima hominis abftra-hendam puces, fi ilia à contaitu terrenarum re-rum auerfa,atque in cœlum defixa , illicPontifi-çemæternum Ghriftum inquirac, in iliaque cœ-leftipropofita menfa,ad quam Difcipulosfuos ac cubituros promific Dominus , corpore amp;nbsp;fan-guine Chrifti fe fatiat, tamquefalucari pabulo reficiat. Non abftrahicur enim fides ab anima, neque anima à corpore, dum corporis quodam-modo oblita, amp;nbsp;in facrarium cœlefte ingrclTa, omnes bonitatis amp;nbsp;gratîæDei thefauros in vno Chrifto repofitos contemplatur. Nifituforfari Sc»rga snimam Pauli in ecftafi Pythagorica, ficiiti cans, tunc fuifle putas, quando fe cum Corin- irrifor. thiisabfentem corpore, præfentem fpiritu dixit, ’-Cor. j. vtinceftuofum ilium hominem ex contubernio fidclium exterminaret. Sed non miror nullas VOS fidei in percipiendo Chrifto tribuere partes, uequcin cœlum creótas attollerc mentes, quando de folo ventre pafeendo folicici eftis , amp;fic oreac reliquis corporis inftrumentis Chriftum manducari perbibetis, VC ne mures quidem ab bac efca repellatis. Nos autem Apoftolo te-fteconuerfationem noftram in cœlis efle feien-tes, vnde Sc Saluatorem noftrum expeólamus lefum, ficilli pafeendas offerimus animas no-fttas, vtnonin his terrenis dementis fubfida-oms, fed fidem in cœlum vfque attollentes,vi-’tjficum fpiritualis vitas totiiifque hominis inte-ttons alimentum ex corporeChrifti percipiamus. biam quod attinet ad naturalem corporis eius ebriftus prasfentiam,ipfum quidem in terris abfentem ve- corpore te afferimus; ; quod autem ad virtutem fanfti 5*“quot;“'I'' Spiritus fpeaac, qui Chrifti nos per fidem parti- X '

Sed tibi,Petre, honiini prophano amp;nbsp;tantotuH' Dei myfteriorum ignaro, haec adeb paradoxal’ incredibilia videntur, vt me inconKantiæ acleut tatis acciifare non verearis,qiiod tibi omnino cou trariaac inuicem pugnantia profiteri videar.N”quot; Scarga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti in Sacramento

crcpan- virtutem potentiam Spiritus fanôti agnofceti^’ tiaiu Vü- fidem ad percipiendum corpus Chrilli incû^ ''‘’7 him attollercjhec omninofecuiTipugnare,aci»' obiicit. ter le dillidere tibi videntur. Verum liperpequot;, deres omnia cœleftia ac fpiritualia in hac pei’J* | CænajSe quod célébrantes illam, non in terra»quot;' eut loquitur Chryfoftomus, amplius conliftiw'*?' '■ fed fubitb in cœlum transferimur,adeô nullani''’ yerbis méis diferepantiam agnofeeres, vt poti“’ pulchrè omnia fecum confentire iudicares. Nquot;'', enim alia fubeft caufa , cur corpus Chriftiy^'^ præfens in Cœna fua profitemur, amp;: nihiloia”’''’ fidem in cœlum percipiendi corporis huius tia erigendam docemus,nifi quod hçc Coena£°f. I eft fpiritualis amp;nbsp;myftica, ficque nos externe pî* CœnaDo cit amp;nbsp;potat.cibo, vt tota interim mensin cnfl“ ■ jnmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diiiini Spiritus,cotpori fangu‘quot;_'

Chrifti communicet. Appoiîtè ergo Chry mus menfam illam non graculorum, fedaqu'* rum perhibet effe.nihilque cum terra eum de® re commune habere docet,qui ad hoc corpus® cedit, verum adfuperiora ei elfe volandum,®®^ culiim mentis acutifsimum , quo iuftitiæ

intueatiirjadfeiendum elle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•,

Sed te, Petrcjcarnalis quaedam amp;nbsp;cvafTa ratio à vera facrariim rerum intelligentia aU cat J qui ex i crum iiatiiralimn cutfu virtuteni|j.^

CONTRA SCARGAM LfB.II. IO27 uinorum operuni merfiis hæc illis fimiiia nimis imperitè iudicas. Talem enitn conftitutionem partium in Sacramento rcqiiiris, qualisefthomô ex anima amp;nbsp;corpore conflans, vt fi anima fit in ' cœlo, corpus autem in terra , nequaquam verus homo cqnftituatur. Sic nequc Sacramentum integrum fore putas, fi panis proponatur in menfa, amp;nbsp;corpus Chrifti in cœlo exiftatratqui diuerfaac longe difpar vtrobique eft coniunftionis rationl-laenim eft naturalis,haec facramentalis amp;nbsp;myfti-ca, acproptereaab illis naturæ legibus quæali-quid vnum ex partibus conftituunt , exempta. Nunquam enim panis cum corpore iungitur ipfà chrUh re,atque corporaliter, fed tanquam fignuni cum nuquara te fignata,quæ vniim loci contaótum minime de- P®quot;® fiderant. Itaque qui hominem alloquitur , non’quot;““' diuerfa locorum occupât fpacia,vtfeorfim aliquid cum corporCjSc feorfim cum anima agatjquando invnoamp;eodem totus homoconfiftit fubiefto. AtquiSacramenta percipit, ü non vitra çorpo-ream creaturam,fecundum Auguftini doftrinam, mentem in cœlum attollit, vt re ipfa celefti per-fruatur,hiccarnali animæ ieruitute detinetur,né que vllum ex Sacramentis percipit fruftum. Sa-cramenta eniæ fempér ad eos habent refpeôlum, quorum funtcaufainftituta, vtnififidem afferaric qui eis communicant,externum hi quidem corti-cem, aut putamen attingunt, nucleo autem ipfo minime vefcuntur.

Quod autem Sacramenta fie femper cum fuis rébus fignificatisfint coniunôla , vtrescœleftes, quas repræfentant,procul à terris pofitas,in cœle ni ilia gloria quærendas infinuent,vel ilia confue ta5amp; in Omnibus veftrisfacris vfitata commons-factionis formiilajoua vniuerfum ad erigenda fur-

fum corda adhortamini populum, vos inflruet® poceratjVt ne in pane Chriftum qiisereretis, fedi” coelefti gloria r'cgnanfem,fide pura,ac cordefyH' PapiflsE j-gjQ contingerfe ftuderetis. Sed quia vniued* vtétes'hn vellra religio ad ludificandum miferè popiilu'^ gua.furdis eft fcompolita, nequeilliperegrinum J fibiqu«'' fabulas gnotuin vocis fonum incelligiintjneque adhort^' nai.ant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veftris fidis ab execrabili idoloktriad^'

terrentiir. Nain tantum abeft,vt corda furfu’’’ attollantjVt in terram prouoluti, figna pro ip^* rebus accipiantjSf non panemjfed Deum fecoH' IpicerCjadorareque profiteantur. Hxc verb tan' ta vobisconniuentibus cum paflim vigeatimp'? tas , quæ verum ac legitimum omnipotentis oppreflit cultumjtamen fine omni pudore vos O' fholicæ veritatis aflertores, amp;nbsp;prifc« fandaequf

XT- jlliuspuntatispropugnaroresiaiftarenondelïn*' Cociliiim tis. At vel laltem Nicenx fynodi Canon vana” quiddefa iaftantiam veftram redarguit, amp;nbsp;nonfinefun”^” cor™o'is° propofita elementaà vobis adorarico”' D.fcnfe- uincit. Ptohibetenim hie,»e inpropojtrump'^^ a't- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cahceyn humthrer intentt (irnus,fed

de,mente contemplemur in tlla coctefii menfi maciilAttim agnhmiefnm. Nec diflentit Athanafinsr,qui fic loquitur.- Hac deeanf't^l' Athanafi’ cenfionts in ccebtm filij hominis meminit, quot;vt quo'expli cogitationernab tilts auelleret, amp;nbsp;poßi»[ cat: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilfcevent, carnem de ^»afuerat locttMs, cthuV*

» fptviti^alemalimtniamAb^r contrafil. dart. Huic Verbfuft'ragatuF Auguftinusin quem citas,fed contra te

efi Dominas, fed ettam btc eß quot;veritas Domit»*^' Corp as enim Dominißn ^uo re/wrexit^tn quot;vnei^

Potro ex his omnibus vetçrum Pàcriimfenten-tiis facile colligitur , qu^m illi corporis Chrifti præfenciam in Sacramento agnouerint; hanc ni-mirum,quæ mente in cœkim eleuata,fola fide per cipitur,amp;quæ fpiritualem aç çoçlcftem alimo-niam animae fuppeditat, non quae corppralem ori acventri efcam tribuat. Quare quos ordine Ion- Pa»es ni-go recitas Patres,vt coiporalem ac realem Chri-fti praefentiam in Sacrarçventp ftatuas, ijli verb o- srarga eignes vno profitentur ore Cbriflum quoad veram tat. carnis humanx fubftantiam,non alibi pi/} in cœ-lo cxiftere,Sc verb tarnen in Sacramento, fed fpi-ritualiparticipatione. fe mapdpcanduq^fidelibus Cur non exhibere. JSoli ergo expe/fare,vt fing.ulos ordi- pquot;® « ne recetifeam, amp;nbsp;in aperiendo veto eorum lenfu,,author rc. non neceffariam operam defumam, quando qux- (pondeat. cunqueabstecitantur,.liuc tendunt omnia , vt quiSacramenta oculis expofita contejriplantur, eaque percipiumt, non dubkent, vna cum eis fe corpusquoque Chrilli Hc fanguinem fpiritu ac mente credendo manducare. Quod quidem cum extra omnem controuerfiam pofitum elfe non in-^ciemnr, nulla etiam fanftorum Patrum diftai-“udteftantia refellimus, imo cupidè ac libenter caanipleftimur. Nam calumniam veilram, qua mimeritb nos toties grauatis, muleis iam argu-mentisrefellimus, non imaginariumnos aliquod corpus, fed verum ac naturale , quod pati ac. moti pro nobis potuit , agnofeere, idque in Sacramento nosverè , fed folff fide ac fpiritu manducare.

QUod fipropterea imaginarium corpus repu-tatis,quia fide ac fpiritu, non autem ore mandu-Ç3tur,ne ipfi qujJem hancerroris notam effugetc

poteftis J qui prætcr corporalein corporis Chtü^* manducationem J alteram quoque fpiritualei^’ eanique folam viuificam ac falutarem ftatuit'$^ Ita vero focudum opinionem veftram,vnum co!' pus Chrifti erit verum ac naturale,fed infriig'^^ rum,quod ore percipiatur ; Alterurti autemH®’ ginariûjfed faltitave ac viuificum , quod fpiritu^ liter manducetur.Sed quia vnû faltem corpusi'’' firmitati ofmoxiumChriftus habuitjidqueinm“' tern pro falute generis human! tradidit, hocyf' que vnum, verum, acnaturale,non imaginari**^ proponit fidelibus in vitam manducandum. quia fola fpiritualis manducatio, vobis etiaffl ftantibusjialutem amp;nbsp;vitam affert, non aliter verum Chrifti corpus , qU^ando aliud efle neq“'*’ quàm fpiritualiter manducatur.Ita verb futile’’® ftrç fallaciæ, in caput veftrum vbique recidu*’’’ amp;i doli quos argute nettere alijs videminigt; ipfos irretiunt.

Vnum tarnen eft quod neque diffimularep®'' fum,neq-, volo,duos à vobis celebratiffimos pr*’ ponifcriptores,nempeHilarium Cyrilluui) quorum fcriptis corporalem carnis Chrifti W’!'' ducationem apertius vos oftendere perhibejl®’ quàm vt à quoquam omnino pernegari pol’®' Nam Hilarius quidem naturaliter Chriftum i®'’^ lus magna bis habitare feribit, eo quod naturam carnis cófidentia ftræ jam infeparabiliter fibi natus homo afTumP; obifeiaa quod naturâ Carnis fuç ad naturam a:tei'’!5 tatis,fub facramento nobis comunicandx cat®,^ fuæ admifeuit. Cyrillus autem ex virtute bene tlionis myfticç,quæftt in nobis,corporaliterC® ftum communicatione carnis fuæ in nobis ha tare difertè teftatur. Nos verb vt fcripta h* à piis amp;eruditisiftis patribus minimè negoooquot;^

CoMTRA Scargam, lib. il. lojt ita R mentem amp;nbsp;confilium illovum , non verba paulo duriora, aliifque 1'criptoribus antiquis in-fuetaperpendamus, ac deinde tempora , quibus hæcfcripca funt, diligenter confîderemus , nun-quam eos in ram craffa opinione fuilTe, quam vos falsô ac inique illis attribuitis , certifsimis argu-tnentis demonftramus. Primum enim quando Pa- Patrescur tres ifti in Ecclefia Chrifti floruerunt,nondum Sa X'lYus’ïe cratnentorum dodrina , tot fœdis amp;nbsp;prauis opi- Euchari-nionibus fuit inquinata , quæ poftea fenfim irre-ft'a 'o-pfetunt,figmentóque tranfrubriarttiationisjSc car a“»quot;*“'quot; nalicorporis Chrifti præfentiæ in Sacramento fta tuendsE aditutn patefecerunt : Vfi ergo funt vete-res libéré durioribus quibufdam vocabulis,vt na tutalem nobis cum Chrifto communicationem effe, eunique naturaliter Sc corporaliter in nobis habitareaflerêrent, neque tarnen aliam communicationem, nifi veram illam amp;nbsp;fpiritualem , per quam agglutinamur carni Chrifti, pereamque ipfiDeo agnofcerent. Acceffit eo haereticoruna jmprobitasjvt pote Marcioniftarû amp;nbsp;Arianorum, qui partim veram Chrifti carnem, partim diiiini-tatem negantes, hoc fandis patribus illis extor-feruntjvtad oftendendam Senaturædiuinæ Chrifti cumpatre Deovnitatem, amp;nbsp;naturalem verse carnis nobifcum focietatem. Chriftum naturaliter amp;nbsp;corporaliter fefe nobifcum vnire docerent. Nam quia Chriftus vere non imaginatie carnem noftram in virgine affumpfit, vere quoque amp;nbsp;naturaliter fefe nobifcum coniunxit. Et quia veram camera habet, earn quoque non fimulate nobis °nat, fed fub Sacramento amp;nbsp;myfterio , idque in cutnftnem , vt naturaliter in nobis maneat, amp;nbsp;ad Hiiatiu« naturaraaetetnitatis luæ nobis communicandç,na de Trini turam camis fuæ admifceat, vt per hoc vnum fi-

nius,quia Pater in eo ille in nobis, mm, (inquit idem Hilarius ) accepta atqaeM tdefficiunc, vtnosin Chriflo,!^

Inhatic verb fentéciamjConfutans eofdeinfii Chryfoft- re^icos.Chryfoftomus loquitur : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

apertèEu âicunt haretici : vndepatet immolatum Chtyi^. chartftiâ fut^Je,!^ alia multa: myfieriahac afferentes i voca ™ pfirum conjuimas. Si enim mortuKS Chriflas cuitts fymbolKm acfignum hoc facrificium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quodMarcion,ValentinuSjManicheus,eorûtn‘l^' fequaces negaturi eranthanc difpenfationeni)*^ memoriam pafsionis per hocfemper rediicit^y^ fterium,vt nemo non infanus feduci pofsit.Sic'“ ro veram Chrifti carnem fanfti illi patres contj. kæreticos afferêtes, cum qua veram amp;nbsp;natura*^ nobis effe communitatem Sacramenta ipfa lt;1^“^ rantjveram etiam inde fil ij Dei diuinitateni,S-' quot;nbsp;turæ eins cum pâtre communitatem aftrueba®'’ quando ficut vnum eft nobifcum coniunfl’®''.^ n3turalijamp; non fola voluntatis confefsioncCnt' fti, ita fit vnum cum Pâtre. Hæretici enim gt;nbsp;teftatur Hilarius, voluntatis tantùm inter Patre'^ amp;nbsp;filiumvnitatem mentientes, vnitatisnoftr*^. Tiinitate ßeiim vtebantur exemplo, tanquam nobis adf' * lium,amp; per filiiim ad Pattern, obfequio tantU'” amp;nbsp;voluntatis religionis vnitis, nulla per Sacta' mentum carnis amp;fanguinis naturalis commun**’’ nis proprietas indulgeretur.Inde autem appat^J’ *1“° fenfu dixerit Cyrillus, non fola fide amp;c chai*' Ego* fum tate,nos fpiritualiter Ghrifto coniungi,fed etia*** vitis. fecundum carnem corporaliter, non quod aliu^ coniundlionis modum.præter eum,qui confiât«' de amp;nbsp;fpiritu traderet,fed vt nos cum Chrifio no** foltim tâquamcumDeo per voluntatis obfequiu» fed etiam tanquam cum hpmineper communi-cationein

Contra Scarcam, LIB. II. 1055 cationem carnis eius cóiiingi doceret. Nam dun* iftamconiunftionem vrget,illam potifsimum te-ftimonio diólorum Chrifti ex capita loânis fexto confirmât :Qni manducat, inqiiit, carnem meama amp;bibic meiiin fanguinem, in me manet, amp;nbsp;ego in eo.

Tn veto, Petre, cum negate non pofsis, totam illam concionem Chrifti non aliam manducandæ carnis eius rationem nobis tradere, quàmfpiri-tualemjCyrilli etiam fententiam non in alium,amp; à teconfiótum fenfum, nifi maligne amp;nbsp;violenter Cyrillus torquere potes. Nam amp;nbsp;aliud teftimonium ex di- Papiftis uo Paulo producit Cyrillus,qui i.ad Corint. cap.

5. oftendens noftram in Chriftum incorporatio-nein,eam fic perfici docet, quando virtute Spiritus lanfti per fidem fic coniungimur, iSe aggluti-itanmrDcojVt vnus Spiritus efficiamur cum ipfo, Acproinde infequentis capitis principio Cyrillus modumhuius coniundtionis clarifsimis edif-

xUodautetfl fcribit contra Neftorium in refpon-lone Anathematifmi fecundi, tale eft,quod om-nem Icrupulum non peruicacibus merito exime-tepoteft, vt non corporalem carnis Chrifti man-ucationem, quæ fiat ore, fed folam fpiritualem,

^uæperficiaturfide, apertifsimè eum docere iu- Cyrillus ûicent.Sic enim alloquitur Neftorium.TV«?/;,in- nbsp;nbsp;nbsp;^5'

lt;iuit,a)'9()»57'(ip5()./£ty nofifum hoc Sacramentnrnpro- Thcodo-»«»cï4r, nbsp;nbsp;nbsp;irreligiöse adcrajfas cogitationesvrges'^^^^'^'

^‘‘^’^m^tiicreiiiderunt} mentcnti amp;nbsp;attentas huma-traS;are,çiua folapara amp;nbsp;inexijui-

Abi nunc Scarga, 8c Cyril-tuo faucre clamita, qui omnem hanc 3tn corporis Chrifti manducationem, quam

ÏO54 DEPENS. COENAE O. tu fomniasjtam clarè répudiât,vt folam tæ rei capacem efle manifeftifsimè doceat.

Nihil ergo agis,qui in focietatem perniciofis non ferendi tui erroris, totam illam piam amp;nbsp;crquot;' Antiqui- difam antiquiratem trahis, qux certum long’ MS iota nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Joli,, veritati teftimonium, eâmque ä

omnem pofteritatem tranfmifit doólrinani, Q’’® Sàtanxfallaciis amp;; variis fophiftariim artibuso^ fcurari quidem potuit, opprimi certô non poteP’ Ac nifî incraffatum cor tuum effet, amp;nbsp;perpet’^ confuetudine raali induratum,nequeoculostu’’ ad tam apertam lucem clauderes,neque aures V’ ci Domini fortiter eas ferienti obftrueres. S’

c^uja millier ilia de poculo fuo te inebriauit vencnû pro falutari potu amatoribus fuis rninimè riiifor iftum mentis ftuporem, qui te’P.i prefsit excutere non poffe, neque aciem ingc’’/ in èa qüæ plena veritatis luce colluftrata fiint,!’' tehdere. Itaqucquod populus ille impiusamp;^’’^'.

Hieremiæ ab idololatria eum dehort’i''' refponfabat, fe videlicet fermonem ciusnon’^' dicurunijied quod fecerunt Patres,Reges,amp; cipes eorum,fe quoque reginx cxli facrificatur'*' idem te etiam morbus animi detinet, amp;nbsp;in médafn eamvocem compellit, vt crullulumil*'^ panis te corpore amp;nbsp;anima dicas adoratutum.,on'.

Siam i- externi amp;nbsp;interni honoris officia ilü doloïa- ■ bffurum. In primis autem beatifsimo orbistert’' triæ pro ruih paftoti Vrbano multas te agere etiam nU’’ VibTno* dicis,animxque eius bene precaris, qu’ 4. læu vos ilia inftituta celebritate , contra Berengàt*’' quauis a nos hæreticos armauerit, amp;nbsp;procefsionuraarcun' pud rlu triumphalem vobis erexerit. Nos verb cumP^’ prccaTur. phcta execrandam veftram idololatriam,amp;in

Vobis contra occinimus :Ecce quia non poterat ibidem yltra Dominus portare, propter malitiam ftudio-rum veftrorum, amp;nbsp;propter abominationes, quas fcciftis, fafta eft terra veftra in defolationem amp;nbsp;ftuporem, amp;nbsp;in malediclum. Propterea quodfa-crificaueritis idolis, amp;nbsp;peccaueritis Domino, Si non audieritis vocem Domini, Si in lege, amp;nbsp;in prxceptis eius non ambulaueritis, idcirco euene-xunt vobis mala hæc,ficut eft dies hæc.

Vófne,Iefuitae,vnius hominis impij Vrbani in-ftitutumtâtifacitis, vt derelifto vniusæterni vi-Mentis amp;nbsp;immortalis Dei cultu, cruftulo panis, Vel albedini ac rotunditati eius, quia h«c folh re-bqua manere dicitisjdiuinos hohores exhibeatis? Angelus ille cæleftis Spiritus, StmyHeriorum igt;éi

?Manni Apoftolo miffus interpres ^exrernam é- Apoc.19. ii’incorporis adorationem fibi eXhiberi non fui' lo.amp;iX'» ftinuit, amp;nbsp;a4 folum adorandüm Deuni lohaHnem

MUtcm tarn irripij aC fcelefti eritisjvt ® sninem ac rotunditafem panis, non folùm'ex-habitu , fed Si interiori cordis af-eituvoi adoraturos profiteamini? Oéxectan-3mimpiecatem,amp;grauifsimo æternç damnatro-. r • Eiqnâmfrugé f 3biftis expeftes, autquam fpem de reftaurandis tcclelîæ ruinis iftorum cura acftudio concipias, ' lt;ïuiamp; impias ac blafphemas in Deum eruélant Voces,amp; abominandx idolatriae fedulos fefe prx-

3nt artifices ? Nam fi dicant fe adorare Sacfa-Misntum, Auguftinus carnalem animae feruitu-ta iuxn tein vocat, figna pro rebus quae his fignificantur, Augufti-^3cipere,amp;fupra corpoream creaturam,mentem quot;“„^adoquot; dona non attollere.Nulla randa.

cnn? '^'®’tMi3citra impietaté, amp;nbsp;creatoris ipfius ^iMptum adorari poteft.^

Quare quam fetitentiam Scarga ex eodem Aquot;quot; guftino profère, qui neminem illam manducai® carnem perhibec,nifi prius adoraueritjadeo nih“ ' contrarium priori Augiiftini fencentiæ producit» CatoChri vt illam magis ftabiliat. Neque enim SacrameH' fti non tumgt; fed carné Chrifti adorareiubccAuguftinuS; carnis h- manducctur.lta aurem depium caroCh^' landa. ° adoraturjac proinde verè mâducatur,lî fides i” cælum erefta no in terram,nec in Sacramenta prefiTajChriftü in cælo regnâté côfpiciat,mortillt;l; ac inferni viftoré in intima cordis penetralia rc^' piat. Hoc verb, patto fandum Domini corp“* Temper fuit ab omnibus piis in Euchariftiaadota' jtUjVrYt quitefte Chryfollomo,non in terra,fed'“ caçlo Cqepam Dqminicam peragi reputarent, proinde a, fqnfibilibos ad intelligibilia incsl““! ipfumraeptpm attollerent. Quod fi qnjfide exercicatajiic aliquando lapfi. lunt,ficpti hunt cum nimis .lubripurn non temerepraemonstAU gudinus, eóque morbo gentemJudaicamUfi®' raffe oftendit,nos quidem mentis eorum ertotep’ deplotemus, netque quod jnal.è faólunj agnofd' . mus, nobis iinitandutn proponainus. Stultuw“ num°wn nim eft,ex confuetudine hominum maja, fuetudi • légitima diuini inllituti vfuip.atione,regulan).“*‘' quam iufis,confticuere,amp; tanquam certamag“” non facie ƒ. r ja, dirormam omnibus prælcribere.

Notius enim eft, quam vt Ipnga pommemo^f tione indigeaejpfis etiam App.ftolprum teropo^' bus,hanc facrara Cœnamnxuis qijibufdamfi*“'‘ confperfam , vc non fernere diuus Paulus Con“' thios reprehenderit,amp; ad inftitutum Domini di I Coin genter reputandumreuocauerit. Neque taw““ efficere pocuit, quin fequens ætas inconfidcrat®

Contra Scargam lib. it. 1037 zeîo,ab inftituto Domini deflexerit, amp;nbsp;pro cotn-muni omnium fidelium menfa, priuatum quoddâ epuluminftituerit: donee ad extremum huncamp;r abominandum abufum fit perucntumjVt pro fyna xi amp;nbsp;communione,triftis quædam popuîi Dei ex-pifticaex-communicatiofit introduda. Sacrificus enim aram adftac vnicus J amp;nbsp;poft nefeio quos geftus ac po^uü, faltus indecoros, vnum fe pafeit amp;nbsp;potat, reliquâ vero fideliunt turbam ab eo conuiuio excommuni cat.Nec pudet iftos antiqua rerum rctinere voca-bula, cum rem ipfam pœnitus fuftulerint, amp;nbsp;tan-quam non neceflarium Chriftiinftitutum explo-ferine.

Quare quar hic de afleruatione panis Euchari-De pani« ftici propter infirmes producis teftimonia Sc ex-

J yt antiquum in Ecclefîa morem oftendas, tionc^^”* non equidem pernego,fednec falubri con nliOjS: cutn maioreEcclefiæ difpendio,quamfru -tu morem ilium inoleuifle prædico. Nam cum »cramenta ica demum certum falutis fædus in a-diui'^ kolifignentjquiapromiftîo gratuit« feétbæ ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illis eft annexa,nûquani pro-

perfuîg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel munere fuo

bum ° P°‘‘Unt, fi non promiüionis diuin« ver-nôoiip r elementa fanélificantur, à propha-inton nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^niul auribus fidelium

ipa- . ^quot;^dm in eis ad percipienda dona cœ-rulàs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qn'd ergo attinet feruari amp;nbsp;in ar

catü^ panem,qui nunquam tarnen fanftifi-ftinu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuifecundum Augu-

Eno quot;nbsp;J^dhibeatur, amp;nbsp;qui ex eo genere fit fi-rum'vf™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftitutorum, quæ in ipfo co-

P®'^ fubitb abfumuntur, vc tertin ' ■ *? Angnftinus in libro dé Trinitate ’ äpitulo decimo. Efficit itaque panis af-

ïojS Defens, coenae d» Panis af. feruatio, vt fine vlla tanti myfterij explication^ ’'°’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinæ infticutionis efficitn'

comirioda verbo,non tam Sacramento,quàm profano amp;nbsp;ca' pcpererit. muni vefcerentur homines pane, magnóque qn»' dam violati inllituti Chrifti fe crimineobftrig^' rent. Nam præterquam quod verbum Dei,amp;ch' ram paterni amoris teftificationeih ab ipfo elefflC' to abftraxerut,8£: prxpofterè externis fymbolis h' lutem alligauerunt, priuatum etiam fibi epulum» pro communi fidclium menfa, contra mentem^ confilium Spiritus fanóli inftruxerunt. Naturac;

Euchari* nim amp;nbsp;fignificatio tota Sacramenti huiushoc ftiçvfus. vult, vtcommuncm omnia membrafalutem’’

vno capite Chrifto in fedefluentem hac facra^' ólione teftificentur, vnitatemque fuam amp;nbsp;vine**' him charitatis, quo fideles omnes colligariopot' ter,obfignent.

Quod fiApoftolus turmatim quofdam hanc C. I. Gor. 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r J \ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„fpFC

nam celebrantes,led arehquo tarnen corpora*' clefiæfefefegregantes, acriter obiurgauit,amp;P luti myfterij Chrifti grauiter reprehendit, piitas nunc faceret, dum in omnibus teinplojquot;'^ angulis, fingulos facrificos priuatum ientaculn fibi præparantes, amp;nbsp;exclufa reliqua turba

I. Cor.io. conuiuantes confpiceret?Panis,inquitille,qn?'^ I6.amp;I7. frangimus,nónnccommunicatio corporis Ch'L eft? Quoniam vnuspanis, vnum corpus multi mus, nam omnes ex eodem paneparticiparn Priuata pjjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vejßjs Apoftolus omnem priuataru

i^'e a'b'quot; narum vfum manifeftè tollit, amp;nbsp;nonnifiin initioa ni fideliumfocietatehæcfacra myfteria Paulo re-Qyjjjyß-ynqyg gj-gp ye^gres addn^f^ rationibus, Sacramenti reliquias domi aflerua vtatgrotis vel pueris exhibèrent, nonnifi P^’ inftituto Si inconfiderato zelo, id ab illis fact

Co N T R A S C A R GA M, I-I B it. IO59 fui/Te ipfutn Chrifti inftitutum redargu.it, amp;nbsp;con-fuetudinem male vfurpatam merico abrogandam docet.

Nequetaméh vetérum omnium de reliquiis Sa crameiiti aÜeruandis vna amp;nbsp;concors fentétia fuit, rfe afléruî vtalij quidemÈuchariftiæ afferuationem intra tri disCœnx dui fpatium concluferint,a!ij ne in craftinum qui-dem diemafferuandamexiftimauerint. Origenes tentix. autem in Lcuiticum fcribens,nihil omnino Ghri-ftum præcepifle dicit deEuchariftia affetuanda, dum primum hanc Cœnam inftitueretjSr cum’di-fcipulis fuis celebrarer. Verum quocunquetandé confilio Euchariftiæ alferuationem veteres appro-bauerint, non in alium tarnen finem amp;nbsp;vfum earn alTeriiatâ tot exempla declarant,nifi vt illjus par-ticipatione memoriam redemptionis fuas per mor tem Chrifti acquifitæ recolerent, non autem vt Sa cramentuin loco Dei erigerent, quod omni ditii-Ro cultu honorandiim exiftimarent. Nam fi muli- vide Tci evculisetiamin capfulis velciftulis illud aflerua-*“^^®'’“quot;! te, aut pueris ad ægrotos deferre licuit, vel inde patet,nullum talem apparatum amp;nbsp;adorationis cul Hift.iib 6. tunijSacramento fuiffe exhibitum,qualem poftre-

infelix Romanorum Pontificû stnbitio inuexit,amp;nouis fubinde accidentibus in-itutis artolatriam cumuIauit.Honorius enim pri mus de afTetuanda honorificehoftia,amp; ad cultum Jmpie proftituenda,legé tulifie traditur,qué no lô go poft fubfequutus tempore Vrbanus quartus, tâ otnfeftû illud Corporis Chrifti inftituit, in quo anno 126 ^dm magna pompa amp;nbsp;veneratione fumma cru-iquot; gratis o'iim illud albicans panis adorandum omnibus

Pyoftituit. Quaidolatria haud fcio an magis im-fçfaftuæ'^ pium quicquamtota gentium fuperftitio inuenire potuerit ; dum quem honorem Sc cultum per er-

rantes agros amp;nbsp;vrbiu plateas,olim Dians vel Iquot;. auc Cereri Ethnici exhibuerunt gt;nbsp;hofce omnesf' , tus ad circiimducendum ilium fuum DeumjSf J ftiam circumforaneam fummis omnibus pro‘. quondam laiidibus belli ifti Pontifices ab illis ff“ Papiftica ^uati fint.Nam quæ veteres poets de impuris ' idolola- facris amp;nbsp;cultu iftarum Diuarmh fcripta reliq“'^ triaethni runtjadeb papifticisinuentis omnia confonan^ ab vnico omnis erroris amp;mendaciorum mag«^

vniuerfa hsc impietas prognata effe videatur.

Apuleius quidem totam illam theatricam cribens pompam j in qua Ægyptij Dianam veH. dem omni venerationis culruprofequutifunt)”.' hil omnino proponit ^quodnonad amußim b“. folennitati, St-fpeftaculo, quod in fefto corplt;’f‘ ■ Chrifti exhibent Papifts refpondeat.Scribitc®' SacerdotesfimulachraDeorumj vel exuuias p®

jCgyptise ^«ccrQotcs iimiilachra i/eoruiTij vel exuuiäJ f facra quo Cantes,capillo derafo amp;nbsp;vertice prsnitentes ritupera-4eve,amp; candido linteamine contegi.Hisattfi^'^^' ' eodSpTpifænifnarumturbam,quscandidoitidem ftici cru- tesamicimine,Variolstantesgeftamincjvef^® k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coronamine, qua facer incedit comité'

tut! folum flofculis fternunt.Nec deeft magnuspt*^, rea vtriufquefexus numerus,qui lucernis,cediS’.jj reis,amp; aliogenere fióli luminis,fyderum csk' ftirpem propiciant-Symphonis dehincfua^j, ftula, tibiaque modulis dulciffimis perfoi'“^ Eas amœnus leftiffims iuuentutis, vefteniue’ cataclifta prsnitens,fequitur chorus, carmei’^p Satan qui nuftum itérantes. Nec mora,inquit,quum DV busido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humanis incedere, prodeunt.

lattiain his verb omnibus , qus fcribit Apuleius, ß . lurfusre- quifque animaduertere poteft,fraudeamp;

Contra Scargam, lib.îi. 1041 , nbsp;nbsp;nbsp;rcuocatam, quam tarnen fub regno Chrifti abo-

olim gentium fuperftitio occupauerat mentes, vt ’ I fiftaniimina pro veroæternôque coleret Deo,nec I pio cordis afFeftu,puritatéque mentis, fed externe corporis habitu,amp; ludicris cçremoniis Deos ’ venerarentur,hæc nunc omnia in orbemChriftia-

num, non fine fummo dolore noftro, introduda ' confpicimus.Perluftret quifqiie oculis,aut mente I defigat in totum ilium religionis apparatum, quo

fc rite perfungi Romana hodic arbitratur Eccle-fia,amp; nihil inueniet,quod à pura,integra, incorru ptaque ptoficifcatur mente,fed omnia ad demul-j cédos amp;nbsp;exhilarädos corporis fenfus magno quo-t datn artificio compofita deprehendet. Nam quid Caremo-

aiiudfibivult varius ille operofus in templis cä r’P»' i tusjquid illecrafforum facrificorum ruditus, quid feftardoV ' ‘‘hiarum tintinabulorum ftrepitus, quid fuffu- fenfus có

“ Purpuræ fplendor, quid tot facium ac tedariim lucentes fiammse, quam vt mens ab omnibus ) corporis fenfibus diftrada fecurelafciuiat, amp;nbsp;va-I ^“sperfufa voluptatibus, nec peccati vllotanga-

Jßrfenfu^ncquefe Deo humilier? Acprofcßoiu-oyeiiudicio hoc mentis ftupore homines op-, prclfi funt,quando commenticia quae colunt ido-I agt;nö aliüm etiam quam vanü amp;nbsp;fimulatü religio-

cultum merentur.Nam ficuti quem portant amp;nbsp;Deusrapi Ululant Deum,omnibus captum membris, cm-ß““'' ^‘luecarere fenfu aperte demonßrant, fic dulci-

1 ' cientes,amp; flores fpargentes, ludibrio ilium fe oereprofitentur, quando furdusjcatcus ac mu-^’Otnnifqiie motus expcts,nullo rerum iucunda fenfu afficiatur.

(^odautem ifti nugantur, no fitnulachrisjft'^ eoriim prototypis iftum venerationis prælhrici') rajilftarü tum, maiore etiam impietatis fcelere Ie oblltin* tiolida, gunt,qui Deum aut fanétos eins fallacibus muini' dcDeo'^' obleólamentisj amp;■ eüanidis voluptatum illecebti^ êcdiuis capi vel demulcei'H'entiunt. Nam fi fanCti oinn^ peilujüo. huius mundi faftum fortilfimè conculcaueruntjl* fprecis omnibus corporis voluptatibus, fadacsf' rlis fpiritu mortificauerunt, ü per Cruccm 8( ólionem contendendiim fibi in parriam illamccP; lclbem crediderunt,non pofTunc nücprofeiftonil' vehementer hçc abominarijquæ ftultorillaké^®' minû mentes titillant, à prudentibus autein ft”]' per contemnuntur. Quævero prudentium honilt;‘ num ad virtutem bene intormatus animus afpCf'

natutjhæc qui ipfîôbtrudunt Deojaut talibusn“; gis numen eius placari fentiunt, digni Ibnt q“' Laftâtiui mente,omntque iüdicio careant. Vnde redil^quot;”“' diuinatfi illud feriptum reliquit Laftantiiis: ventes, cis.tera,(]namp; habentur inprecio ,fitjuüputnt

chara^ü plane ßirDem nefat,cut patat voh^ tl cat res eße, ç/uas etiarn hoim ,ß t^uis contetnß^’ iurelaadabitar- ' Verùm,vt Papillae Antichrii*’’ . Deóque iplîiis Maolim le deferuire tellifi'c^'’'quot; ’ v.T«.*' faólis exprimant oportet , quod Daniel

fore prxdixitjVt adorent Deum Maofim, amp;nbsp;quem patres iplbrum ignorauerunt,colant au^ agenco Sr gemmisjaliilque rebus preciolis. leue tanti fui operis , teile eodem Propheta,^’ lies huiusDei facerdotes percipiunt praeniiö’^^, agnouerir eiini,inqiiit,honoribus augebit,» minûmultorû facict,amp;' terrain preciodiftribi^

Auro Deu nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -, i - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b-L

ChriiUa- mat,quàm vellibus auro amp;• gémis nitentibusi p nosdcce- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tympanis cultû exhibeie Deo;

Contra Scargam lib. ii. 1043 ftum autem taletn venerationis cultumDeo fuo cxhibicuruni vaticinati fint Proplietae, vel indeo-mnes fani cognofcât, quid de illo Deo fentire debeat, qui tanta pôpa,tantôque opû apparatu circû ducitur ,amp; qui in auto amp;nbsp;argentomiferæ ac ftoli-dæplebeculæ adorandus proponitur.Ac nifi mentes hominum effent exc3Ecatæ,amp; penitus à dodri-na Euangelica fcripturarùmque fanétarun\lucidif : fimis telïimoniis auerfæ, facilem Si expedifcam co gnofcendi falfî Dei haberent ratiônem î iquando quodcorrumpitunVel inangufto locî fpatiocon-cluditur,id ad infinitam Dei potentiam amp;nbsp;xterna illius maieftateni extendi nequeat. Neque enim intnanufaftis templis Deus habitat, neque;Deus'^ «ftgt;qui mutetur,aut corruptioni amp;nbsp;interitui fubia ’ 'quot;1 lt;:eat. Ifti autem miferi ac ftolidi homines, qüem Deumplenoguttureclamitant, in exigua aliqua capfula yel pixide reponunt,amp; adeoàcorruptio-nis iniutia non vendicant,vt murem etiam exigu-um hoftem in exitium eius imminentem non sé-per arcete queant. Itaqiie miferum hoc animal fi quando Deuni hune arrodit, aut omnino confu-nut, ‘^fudeliter ia[,iant,amp; in partes diffeétûflSmis a “f‘*'it,incineréfqueredaôtum,infacrariumre-Siquot;cerem”°quot; ^olunt fibi leges, quas egregij jujecrcmoniarum magiftri,in Rationalibus diui- di inRi-noruin officiorum deferiptas conferuant,amp; diligé tionaii.ii terexequédas demâdant.Si,inquiunt,cuftodis ne-gligécia incuriaue,à muribus aut vermibus alijfq; nis?-gt;d genus beftiolis , erofum fanitificum cruftulum aut exefum fuerit,ac deprehendi beftiola poterit, qux ipfu eroferic,exederitue,corpus ipfius incidu lOjincifæbeftiolaeore amp;nbsp;inteftinis diligenter ex-ploratisjfi qux inueniantur cibi reliquiae, eafdèna

1044 Defens. Coenae D. extrahûtOjextraélas pariter reliquiasrecolligutoj amp;nbsp;in facrariu cu exuftæ beftiolç cinere rcponüto-Ex his veto tam præclarislegibus attendacobfe-cro quifque, qiiidnam huic Deo tribucndum pu* tet,qui vel fitu ipfo acvetiiftateputrefcat, veub cxigua quauis deuoratus beftiola intereat.

Et non pudet vosjlefuitæ,tantæ lmpietatis,tan' tiquefacrilegij autores eflc,vt rem vilem,atquev* fu ipfo depereuntemjaut fitu in exiguumaliquuUi puluifculum.vel in tineas redigcndamj omnip’S' tatis cultu adorandamjpróque Deo ipfo,aut fact® Chrifti corpore credendam prxcipiatis ? Corpus Corpus quidem Chrifti femel in vterofanêlç virginis,v*S' Chrifti vejute Spiritus fandti conceptum credimus j rdquc «æpXquot; traditum amp;nbsp;fepultum, led ne in fepulchro fed ex ma quidem corruptioniobnoxium, vitx «tern« tre virgi- immortali reftitutum, ac in coelos receptum ps®' ne natum flj^^aur.-at quod fubindecorrurapitur,aut àbeft'® lis deuoratur, nihil cum Chrifti corpore hab«’’® commune reÂc fentimus.Videte ergOjquamC’V* fto iudici ante tribunal eius rationem fitis red^* turi,pro tam immani idolatriajtantâquefanèhlu' mi corporis eius dehoneftationc, vt qui illi debe* batur cultus,id vos ad murium efcam impie tran-ftuleritis.Experiemini tunc,fed magno veftro ma* Yibano lossjuunta VrbanoPontifici debeatur gratia »qu’ Pjpæ impij amp;■ fcelerati inuenti primus author cxtiti’J cruftacei totumque veri Dei culrumhoc fediffimo attola* Dei amp;nbsp;ip- [fiæ ereólo vexillo penitus fuftulit. Cuius ini' Dx'inuen pictatis adeb VOS Vilnenfes Iefuit«jnon piget,v6 toriqualisfrequentiori etiam tanti facrilegij avobis intro-debeatur duftovfu , maximus ad corroborandam nefan-dam fuperftitionem cumulus vobis autoribus ac-celTerit. Nam quam celebritatem pomp« femel in anno peragendam impurus illc inftituit

Contra Scargam,lib.u. 1045 MonachuSjVos nouiamp; veteri Monacho pruden-tiores magiftri fingulis menfibus hoc ludicrutn fpeiSaculum populo Vilnenfi exhibetis , amp;nbsp;qui-cunque hæc lacra fréquentant , in focietatempy^p”^ nefcio quam nouam J amp;prioribus feculis inau-menUruâ ditam, fratrum fcilicet corporis Chrifti eos af-cifeitis.

Quoufque tandem abutemini patientia Dei, iamdiu vos ad pœnitentiani prouocantis, pœ-namqueproingenti mifcricoirdia fua,tanto tempore differentis? Anparumerat folem orbisfui fpatia percurrentem fummæ impietatis veftræ c5-feium facere,nifi amp;nbsp;Lunam curfu fuo confefto,te ftetn contra vos citaretis? Atqui iamdiu aftra,cœ- . Cœlum himque ipfum, hanc impiam ludorum veftrorum lolennitatem abominantur gt;nbsp;diim non raro fit vt Papans grandestempeftates commoueant,turbinibufque infenfum. ptoeellis phalanges veftras, per vicos vrbis o-ciofèobertantes.difiiciant. Cui forfan pericu-®occurrentes,parumque propicium folem vobis Py^’''tes,nienftruam hanc pompam pro annua fe-

tat’ * J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populo à vobis demen-

nie vnius amp;nbsp;eiufdem fpeftaculi fatietate defeflus, 3n em naufeetjSe contemptim reiiciat.

usenim augartiQ^ju^ ilium Deum , qui femel in certocer-foiebat,opinabatur imperita mul- nus im-to** °.’3“^’”’t'llifimplicesacnudi,nequetan-pl«*’“'«quot; auritulgorc in Miffa corufeantes Dij,eicom'

P ran poffint. Atnuncnimia eius familiaritas, ci'c me in vulgum proceffus, contemptum

104’5 De F ENS. CO EN A E D. parietj neque diffimilem illi, qui toties in Miff” Mifftt pa-fpeélatur, omnibus oftendet. Acproptereaü' pifticæ vi cutiamferèfoli aftanc ad aras facrifici, nullos ft' c'onteroæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habentes fpeôi:atores,eueniet procuUu'

nuntur. bio.vt in fîmili ludo omni defticuantur coroitat”’ neque fint habituri emptores, .quibus fuas pal' chras quidem, fed veneno illitas vendirent met' ces.Faxit autem Deus omnipotens,vt tandem plt;J puli fui miferfus, ilium Satanæ fallaciisludificai’ ampliiis non finat, 8c à vanis huius mundi idolisgt; ad fe vnicum opificem , 8c creatorem return oui' nium colendum retrahat.

Sed mira eft Satanæ verfutiajSc in leuanda tau’ atroci idololatriæ culpa ingenium nimio plus ft' cundum.Scribit en^m Scarga,Chriftum fe inE”' çhariftia adorare j 4uem cum verum Deum rec”' gnofcatjab omni vtique idololatriæ crimineA' 8c vniuerfam Romanam Ecclefiam procul diftate quomodo ^^t:urè prædicat. Atqui Chriftum fie in Eucharj' ïdoiâdus. ftia adorandumjatteftante feriptura ifanftajO®quot;? que pura antiquitate oftendimuSjVt externis qui' dem dementis nullum diuinum cultum exhibeu-dum elfe , fidem autem folam in cœlum erigs”' dam, vtillic Chriftum appréhendât, ScviW’® ex eo coeleftem hauriat,fände,piéque credamu^' Hæc enim eft vnica ac légitima a doran di. in Sä; cramento Chrifti ratio, vt fenfus quidem exted'* externa percipiant elementa, fola autem Chriftum mortis ac inferni viélorem, régnante^ lefuiftæ cælo çonfpiciat, feque cum ep,tanquam vit^ chriftum fonte coniungat. Vos autem, Iefuitæ,adeô ChH' jh paneni ftum ab externis 8c vifibilibus fignis non diftiU; guitis,vt figna ipfa in Chriftum ftolidè Scimpi® qu7clnûtPetmutatareputantes,iam proipfo Chriftoado' Non- fetis, nequepanem, qui manibus facrificiporW'

tus gentibuSjCreditus in mundo. Quia enfna^^e* rus eft Chriftus iUe , quern femel manifeftatum in carnetcftatur Apoftolus, fajfurn vtique iÇbri-ftum oportet effe, quern Sçarga fubi.nde’manife-ftari in pane ftno-it. Si veriis ille eft Gb'riftus, qui ptçdicatus eft gentibus,ex vtcto virglhis con ccptus, amp;nbsp;verusbomo femel natus , amp;nbsp;poft mortem deuiélam in cotlum eleuatus, nec inde redi-turus, donee venetit viuos amp;nbsp;rhortuosiudicatu-rus, profeftb non yerum Gbriftun» effe iqeceffe Chrlftum eft, quifingulis diebus in manu ûctifici ex pane creatur,qui toties denuoi pro peccatis immolatur, i faciificu qui fubinde è cœlo-in panem euocatur , ac toties Us Papa;

' in coelum,poft ftaèlam àéntibûs ^óftiarn, ficut“®®'“’'quot; ftolidefomniatis,rapitur., biullo ergo pafto cul-pamidololatriaE effugere poteftis,qui extràpéqm quendim,8i Apoftolis,_ toiique prifese antiquïta-ti ignotum Cbriftum vobis Rngentes,omni vetic- yptaehta rationis cultu profequenduin arque adoranftum lu obno-putatis. Nift forte anriquirti illim iudxorum

» nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i* ilQV IPQl

gentem , omni crimine idololatrix liberate vefi-tis, eo quod quern formauerunt' v'irulum Deum debit ebe ■ iWum efte,qui eos exferuitute /Egvpti eduxlt,ple

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;5-'r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hi nrene

no ore clamitauetint. Verum ficut aoominan-^um;,Vgt;eóque omnlpotéti exofutri fuit illùâ iftblu, deiiuet, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'^ • • 'üi’p

amp; acroci pœna vindicatum, tametfi nomineDc* infignitumiita quocunque titiilo panis illeavO' bisexornetur, amp;nbsp;fine corporis Chrifti, fiueD^* ipfius nomine à vobis vocecur j nihil aliud tarne’* in confpedu Dei viuentis eil:, quam horrendui” idolum» non minore etiam pœna temporel’ yindicandum. Nam quemadmodum omneniy' Ium cultum amp;nbsp;honorem, Deus merico repud’*' uit gt;nbsp;quem tarnen illi fe exhibere ludasi ftultè tabant, üc neque hunc non auerfari poteft, non ex ipfius præfcripto, fed ex temerario hon’’' num inuento amp;nbsp;beneplacito impie vfurpatut.p” minus enim ica in Sacramento panis,corpuS)amp;”' Sacramento vini, fanguinem fuum commend’^ uit, vt ad perpetuam redemptionis huraanS tquot;® moriam, his vefci ac potari fideles voluerit ; • 3utem,vt remoto omni vfu amp;nbsp;potu, homines*' idola fabricarentjamp; per agros ac vrbes portan’ adoranda oftentarent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Récentes Quæ quidem omnia cum noua Si recent’a'*’, IdoLitrias homiiium maleferiatorum inftituta,cum ab om traditione Apoftolica fint aliéna , tulovcftitmen Scarga omni exuto pudorc, hæc antiquita* nomine commendare nobis non erubefeitj quam perpétua fucceffionis ferie, pérque ma” • Apoftolorumtradita,ad nos peruençrint, lio^j profitetur. An verb quia fimplicem, Siom,^ vetuftatis plerunque ignarum popellum de^P tisjcui magno veftro quatftu iftas nugas ris prudentibus etiam amp;nbsp;cautis fucum vos fat ros creditis: vt minime attendant,quibus te'i’Pj^ ribus, aut à quibus hominibusjhæ inanes triclt; traditionum ineptarum quifquiliæ fint in dum introdudæ? Quocunque ergo preciohX deliramenta vos digna reputetis j quibufeunq

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elogi’s

Contra Scargam, lib. n. 1049 clogns amp;nbsp;verbonim fucis, hæc illuftrare ftudea-tis, ipfa ramen piorumamp;prudentumhominumidola Pa« ludibriis expolita, fubinde vilefcunt, neque iam gt;■’-diutiùs àvobisjvtcunque connicentibus,ac labo-^gj’/* ' ' rantibusjvel ft medij rumpamini,retineri poffunc Nonpatietur enim Dominus amplius populuin fiium ludificarijamp;quia iudex omnis humana» créa turæ prç foribus eftjiam tandem filium peccati,Sc omnis nequitiæ acfraudis parentem,vt Spiritu o-ris fui interficiat,oportet.

Quxcunque ergo à Pontificibus Romanis, ad nouam amp;nbsp;Apoftolicis tcmporibus incognitana Artolatriamftabiliendam funt introdufta, quæ nouis fubinde fanótionibus amp;nbsp;decretis confirma-ta,tam in maxima orbis Chriftiani parte abolira, atquc extinda confpiciuntur. Quod autem pio-lura omnium mentes incredibili quadam perfun-dit lætitia, Deus ipfe vnicus amp;nbsp;acternus Pater, cumFiliofuo vnigenito, Spirituque fanólo,débita fidei amp;nbsp;inuocationis cultu adoratur, foliifquc 8e vitae huius caducx,amp; illius immorcalis,ac omnium beneficiorum,quibus vniuerfa fruitur crea-tura, cognofeitur author amp;nbsp;largitor. Non poC-furnus ergo non deteftari, fimulque dcplorare, tarn infignem,Iefuitx,mentium veftrarum cœci-Utem,qui ab vnico totius boni fonte Deo auerft, . adcreaturas eius confugitis,amp; confidentes in ho minibus,æternæ malediftioni vitro vos obrfoxios veri defer redditis. Annon enim folus Deus vitam amp;mor- toies. tern in manu fua repofitam reftatur ? Annon ipfe eft, qui dat efcam omni carni, omnéque animal implerbenediótione ? Vtquid ergo hæc quæ folus petmanum filij fui dileôti largitur Deus àcrea rutis eius expofeitis,torque Deos vobis fecunda-

riosjdefraudantes vnicum honore fuo Deuni)^’^ ftitiiitis? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ÿ

■Papiftæ At enim Scarga calumniofa quadam in*'’' culcorcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A n/%kîc-^Phri nprhihf»r.ntii hoH

rare fe quidern Mariam, omnibus angelicisfp'^ i tibus eminentiorem, hcram fuam amp;nbsp;Dotnif^ ’ j eiufque pro fepreces humili expolcere cordep ; fitetur,neque tarnen illi cultum vel reliquis cr^^ turis fc tribuere,qui foliDeo ell p.roprius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

gnofcit. Vtinani quidern, Petre, quod ore ipittisjid peélore quoque conditum hab.eretiS’quot; in hac vericate aflerenda, quæ nolentibus etgt;^,

Sca-ga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erumpit,conftantem,amp;iminobilen'^'!j

quod re i- mum ad extretnum vfque recineretis. Sed q**' præ- attinet verbo negate quod re ipfa præftes ? r^v.-fadis àfermone difcrepantibus

«cgat. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ•

conuincas ? Primum enim quo lure quxlo , ƒ qua fcripturæ fandæ authoritatejfanftam qu' virginerq, fed creaturana tanden, DominamC,, tuam, ouiniumque fidelium voGgre pt*^*”**^ Nam etfi fine Dij multi, Apqftolo telle, ac

Chrrftia- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l-

nis vnum multi’, vnum tarnen ille Deum nobis eiie* effe Deu,trem, SrvqumDominum nollrum lefum^j I nempe Pa prxdicat, vt ne alios nobis conftitucn’^^ j quoque'quot; Dominos, ipfum débita honoris gloria | Dominû mus, ,èc facrilegi d,eprehc.ndamu!;. Ac neq*’'. i-fuiuquot;” vocabulo fiibfit ftaudis, ’amp; qe tujf‘1'' Chrirtumjne.falli clamites, non ell obfe'u/“'”!

I. Coi.8.6- quo fenfu hunc vos titulum Virgin! fanitæ triP tiscum ipfam Dominam coeli amp;nbsp;terras clain'P

muitisdij nari amp;nbsp;adminillrari impie fingitis. Hæc e»',. amp;nbsp;Uoanj authoribus vobis luólantes ventos, tempella’® 'nx lie”'' fonoras fedat, .h^c nauigantes à naiifiaS'^ muita:. tutos ac incolumes ihuocata conferuat, hxc o’’’

Contra scargam» lib.ii. 1051 nibus affliftis fubitum vbique affertpræfîdium. Nec minim quado hoc iinperium in Filium fuum à vobis habet tributumj vc rogaie qpide pattern, iubere autem natum pofsit. Quamuis ne Pattern quidem, ac nec Spititum fanótum impetio fuo o-mnino excmptos habere videatur , ac fuperioc quodammodo illis conftituatur. Rogatur enim à Vobis pet Pattern,per Filium,amp; per Spiritum pa-tacletum,vtadfit ^d veftrumobitum, détque ex hacvita felicem vobis exitum. Ita verbtotiun

vnici MediatorisnoftrilefuGhrifti officium, in Mariam tranflatum eft,vt cum ilia vicia amp;■ pecca-ta hominum,confitentibus vobis, deleat, portam etiam paradifi, 8^ ianuam regnicxleftis aperiat.

ftultaperfuafio , 8c peftilentifsima doftrina, mentibiis hominum alte radices defixit, vtpoltilatijiftorum,virtutem ac potentiam Diuç Maria genitricis Mariæ infaluandis hominibus extol-lentes,eos homines,qui in extremam prolapfi im- focVo'/o pietatem, Deum ipfum abnegarent, vitam æter- tentior. nänihilominns confequutos (cripferint, co quod aSatana adabriegandamMariam impellinon po- phemias tuennt. Hoc verb fi non eft Deum ipfum ex folio in difd diuinæmaieftatis deturbarc,inque eiusloco créa turam conftituere, omnes qui vel mica fanæ men ßn, ing-tishabent,iudicent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciatur.

Talibus autem in Deum blafphemiis, cum o-nines iftorum referti lint libri, Sc cum vocibus '■npiis omnia petfonent templaitamenScarga ne-quaquara Eccleliam fanftam Romanam, hunc îfgïo de-laudis amp;nbsp;honoris cultum, qui foli debetur Deo, prehen ad^creaturas transferre impudenter vociferatur. *“*’ ende ergo,Scarga,praeter fidei Sc inuocationis tiitnjaliquid fublimius à nobis creator! omniu eo tnbui poffc,aijt fi nihil amplius in toto cor-

dis receflii peccator habet gt;nbsp;quod omnipottquot;^ Deoofferat, hæc te federate Srimpiè creii“J. । vendicare, quod folius creatoris eft,negareB’I Scargaex Vellem quidem tnitius feribere, téque blan^j^. Kctnc ob bus verbis compellare,fed pertinax ifta tua®’..j natio, amp;nbsp;in fucandotam euidenti mendacio” ,i futia, iuftam mihi bilem fubinde mouet, vel inuito extorquer, vt tanquam cum proftl'“’ j ! 1 uinæveritatis hofte tecum agere cogar. ' quid candoris in animo tuo refideret, grande hoc amp;nbsp;palpabile in Ecclefîa veftrac^, nitn agnofeeres, ac potius de exterminandoi’’^ autem fucatis verborum coloribus oblin®”^^ fociis laborares. Decreto eni® :|f;

quidem** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concilij iam antea iftud fancitum “jj

Conciito debebas meminiffe, vtnein fanélis. proî'*’‘'||; n^e^ob ’quot;’plo*^3'i‘iis,alia fundatur oratio,praeter feiuare. isatis quoque temporibus à vobis vfurpatut gt;

pro nobis. Quae tametfi fua iinpietate non nequecitra contumeliam nominis Chrift* vfurpari poteft; tarnen quod iftos termines'^ pofitos perruperitis, neque hoc faltem ft*” %!' gt;nbsp;daciam veftram cocrcueritis, totimpi^®^ jjsj phemx in omnibus veftris Breuiariis, Leg«” J Eius mo Hortulis, aliifque fcriptorum portentis netx eft preccs, in quibus non iam pro intercefforib'*’(jj, Madam^ vobis interpellantur, fed tanquara Tu nos rum omnium, adeóque vitae ipfiusxternat*’jj-ab hofte tores fecurè inuocantur. Ad tantum tams'’|)|() ^quot;^hora'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stpocencixapicem Mariam potifs’‘^(,lt;

mortis viginem euehendam duxiftis.dum feilicet pt fufeipe. mnibus Angelicis etiam fpiritibus maiorit' jp xe digiiam reputantes, illam omnia eadem quae a folo promanareDeo totafcriptura teftatur,difpenfare libéré praedicatis- ^nS

Î/ if

I*: F i

r, d » !

d y

f F

Contra Scargam, lib. ii. 105^ Itaque te non pudet antiphonam illam blaf-phemam,Salue Reginajà Monacho quodam Het-inanno impiè excogitatam , à Gregorio nono approbatam defendere? vt nimirum eadem opera diuinum inftitutum eiufdem Gregorij approbare Pofsis, qui ad eleuationem corporis amp;nbsp;fanguinis Chiifti campanis pulfare primus inftituit. Sed fi-cut pudendo antiphona ilia non vacat facrilegio, ficneque tintinabulorum fonitusinaliumfinem yidetur effe inftitutus, quàm vtad corroboradara 'mpietatem J acrem ftupidisftimulumaddat. In illo enim vulgar! amp;nbsp;confueto papiftarum canti-co, quod non rite occini, nifi genibus in terram ptoftratis putant, nihil^omnino diuæ virgin! tri-buitur,quod non Deo ipfi ereptum, amp;nbsp;ad crcatu-ram impie tranflatum,omnes pij agnofcantiCre-pitaculorum autem fonitus,ad adorandos, qui in hortis nafcuntuv, amp;nbsp;auidofacrificorum gutture degluciuntur Deos, obtufa hominum corda foliotant. Quæ omnia ab impiis Ethnicorum facrisPapiftaiS accepta, ScinEcclefiam Dei impie innoduaa,quot;‘j^’;’^ nemo eft qui non videat,qui modo veterum poe-matuaii. tatum fetipta non incognita habeat.Ifti enim im-pios gentium defcribentes ritus,amp; omnem ilium nionftrofum,quem idolis deferebantcultum,per-, cuflum xs Dodonaeum, peluefque amp;nbsp;tintinabula pulfata commémorant, vt gens ftolida amp;nbsp;pauore ^niul,amp; ftupore attonita,deos effe crederet,quos tarnen truncos arte Humana ad aliqiwm animan-tis effigiem claboratos cernebat.

Hxc veto pafsim nunc fub tyrannide Antichri-fii viget impietas,quando quod omni fenfu care-re confpicitur, amp;nbsp;manibus hominum circumfer-tur, numen effe tamen,propter nolarum, cymbalorum , amp;nbsp;campanarum ftrepitus, ab attonita amp;

Papifts ftolida plebecula creditur. Non folum enim Ïioniiïes ipfos adorantjamp; ab illis animæ corponfçquot;^ vita de-ûlutem cxpofcuntjfed adIdolaeorumetianij!'’quot; fundos, go terrarum fpatiodifsitaiconfugiunc, ipß?^ ] rum^imû^’“^''^’^ inuocata exauditeftolidèput^'’ bchra a-Natnctfi ConciliumiUud fecundum Nicsn«'quot;' i dotant, fub Irene celebratum, adorationemj quæ exh^^’ | turimaginibus,nonad ipfasimaginesjfedadp'’ , totypa refèrendam effe dcterminauit,adeô nihil haec fua cautione profecic, vt homines pf’ totyporum immemores, imaginibus iplîs tâq“^, præfentibus Diuis fupplicent, vocaque illis n“quot;' cupata,vel in morbis,vel in bellorum ac nauijj

Czefto- tionum periculis^ cupide perfoluant. Nam qj* chouien aliud fibi voluot tabellæ illæ piftæ, quac Czd''^ JoX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*quot; Polonia 3pud îmaginem Mariae à

noteido-icilicecEuangelifta depiôtam,confpiciuntur)'’j Jura cele quod nimirum Maria illius loci inuocatajahq“ _ fubito periculum depulit,auc à graui aliquo boreleuauic? Nec fola Polonia fædifsimïhu'“ italica i- Idololacriae locuples teftis eft, fed Si Roniajâ^V' düla. return in Italia, vbi Emiles imagines à Lucac’’

Euangelifta habere ft piófas impia facrificiofquot; turba, magnum ex his nugis faciens comminifcitur. Itaque nulla omnium ptom»® | ordinumin totaltalia precatio vfîtatiorelîep^^ hibetur.quàm vt omnium votis Maria de Lot^' ad quoduis auxilium ferendum inuocetur. : Acprofeóló hnmana impictas hac iufta P/ vindiôla digna fuit,vt quia ab vnicototiuspCr-dij fonte DeOjfe ad çreaturas auertit,ftipites^ amp;nbsp;arborum truncos , opera manuum homi'quot;* J pro Deo ipfo adorauerit. Nullam enim/“K video caufam,cur maiore facrilegio obftring*'’ beantgt;qui imagines adorant, quàin hi,qui pt‘’'

CONTRA Scargam, lir. it. i'olt;:5 in eis adöräda ftatuüt. Nam fi nulla cre-1 impietaté adorari poteft, tam grauiter ’ peecat, qui Mariä omni adorationis profequûtur I* cultUjquàm qui in locum.Mariæ idolum aut figrtû eiu s aliquod erigunt,vt i 11 i vota faciant,falutém-que fuam illi acceptamrcferant. Vnde facile ani., “ maduerti poteft, Concilium illud Nicænum ma- Nicæn5_

I gnoq^odàmerrorefuil^eI3pfum,^uodinimagi-^°^lJjƒ^ i nibus prototypa etiam ipfa adoranda decreuit.mi iconoia-

** fl forfan hxc mes ipfius ftiifl’et,vt ficut folus Deus «icum, ' eft adorandus J ica foli Deo imagines ftatuendas'

effe iudicalTet. Vcrùm cùm Deus ipfe id fieri pro-hibuetit, neqiie vlla fimilitudinererumcreata-' ' rura fe exprimi mandauerit, vanum omnino to-» turn hoc amp;nbsp;impium ipfo rei exitu , quod Nicæna ' nbsp;nbsp;decreuicfynodusifuilfe confiât.Miroritaque,Scar

j ga,quibus conieéturis mouearis, vt me tantæ im-• pictatisfautoreifi arbitreris, æquiorémque nunc ‘ jmaginibus, quàm fuerim antè, ac iÿnceram Ec-' cle^RomanaCj alienamque ab omni idololatria ! de imaginibus doôlrinam me agnofcere putes. ) • Natn quod decretum Nicacnae Synodi allegaui, Volanus lt;nbsp;I non de imaginibus ipfisfed de prototypis earum t ; îdorandis, non eo confilio feci, vt iniquo decre- pfum îco ( to fubfcriberem,fed vt ftoliditatem hominum no nolatra-! taremifi fe fafiem intra ipfos limites continerent, quot;nbsp;• cum fignuin crucis in die parafceues adorant, citant. ) t ipüim etiam Chriftum in cruce pendentem loca-

! liter in ipfo includt figno crederent. Agnofcoe-i nim,quod iam admonui, Icgem hanc ab iconola-

tris illis Nicænis impie promulgatam, quamuis gt;nbsp;I Ustara abdllis pofitam homines non tranfilirent, ( ac fakem prototypa in imaginibus adorarent. Nâ ï cum in vniuerfo Papatu,fanôorum imagines po-f tilsimumprofiituantur ad cultum,nemo fanè,nifi

1055 DEPENS. COENAE D» impius,'prototypa in eis adoret, vel fi àcrafsgt;®fj illo idololatriæ crimincjnon ipfis imaginibus prototypis deferuiensjfit alienus.Vetùm gt;nbsp;alla fpecie crucis Chrifti adorandæ nulla fe i®P täte aliquis contaminari putetjco quod Chrut ipfum aeternum Dei filium tanquam prototyP-in cruccjnon autem ipfam crucem adoretjH^ nè non eft quod exiftimet^fandos illos Patres in tam craffa fententia fuilTe,vt quia Cl*' ftum in Sacramento adorandum docent j cramenta, tanquam localiter Chriftum ind“ habentiajadoranda praecipiant. Quàm pro*-“ a; nim ab ifta diftarentopinioncjvel ex vnoAU^^u no difcerc poteras, cuius clarifsimam defter'® gnis fiue facramentis venerandis produxe'jj fententiam, in quibus ille Chriftum fie adofa”^, docet, vt nullo modo in Sacramento loealir^'^^ lum includi fentiat.Sic enim in libro de

Angufti Chriftiana tertio fcribit:jB»»;^«rof»er4r»r'^*^^ lâdlVhd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßgnum diuinitw inflittitumyC^^ 1

fto in sa amp;fîgnificationem intelligit,non tUudziene-Mtuf^^ ctaméto, TjÜetur nbsp;nbsp;tranfityfed iUttdpotiM,^uo talui

[cntcDtii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid clarius defidereSjPetrejad coé^^

feendam antiquorum Patrum de SacramenW . poris amp;nbsp;fanguinis Domini noftri lefuChrift'*, tentiamjVt fi quid mentis haberes,figna à rebus fignatis difeerneres, nec Sacraraentis adorationis cultum, qui in Romana Impif P ftatmEcclefia,fed Chrifto in cælo régnât), iuftitia Ôi fanôlitate cœlitus nos profundentb

Veriàm apura amp;rprifcaillaantiqmtateao .j, alienum eße oftendis, vt nifiSacramenta fte ter Chriftum inclufum haberent» protfus inu^^ 8c ftiperuacanea tibi viderentur gt;nbsp;neque

COMTRA SCARGAM L IB. I I. I057 ÉJClter Chriftuni nobis contemplandum»fient i-niagines,pi'oponerent. Scriberc enim te non pu-det,fi Sacramenta nullum reale amp;nbsp;præfens cælefte donum ex fe conferunt,amp; in fe continent,imagi- tentia, nibus funt multo viliora: quiajinquis, per eas ceu quandam prasdicationem longé apertius excita-tur fides ,quàm per panem Sevinum. Ideo enim Chriftum in imagine re adorare,amp; fanètos vene-lari prædicas, quia imago mox animum adeon-templationem prototypi transférât,ncc vllum a-liud fua naturaquam fignificandi habeat officium. At panem amp;nbsp;vinum nee ex fe referre Ghriftum, scargaia ose ad fîgnificandum,fed ad comedendum potius fua natura produóta elfe perhibes. Quæ quidem çonueîut omnia tu dicendo,nihil aliud pri te ferre videtis, quatnoinniahominum figmenta,inftinôluque Sa tanæ excogitata,in maiore te pretio habere,quàm «cra rermn cœleftium figna, ab ipfo Chrifto in-ttituta. Nam quod obfecro Spiritus fanóti oracu-lum te docuit,imagines,vel idola ad fignificandü ChriftuuicrigçjÇjYt non ritè Chriftum teadora-re poUc putes, nifi ex contemplatione imaginis ^ox animum ad contemplation^ prototypi trâs-«eras.? An veto tanta beneficiorum, morte amp;nbsp;fan gume Chrifti partorum,obliuio vos tenet,vt fine imaginum adiumento,oculis amp;nbsp;animis vcftris per petuo illaobuerfari nequcût,amp;addebitam Chri-fti adorationem, gratiariimque aftionem vos ex- . ' citare non pofTunt ? Atqui Petrus Apoftolus ad J'ƒ*■ '^ontemplandam Chrilli faciern, adeo fenfum o-culorumnon requirit, vt oculos mentis Se fidei nolhxdepr3edicans,quos in Chriftum defigimus, cum inenarrabili lætitia, finem fidei noftræ nos re portatCjfaimejn fcilicet animatum noftrarum fe-cui'c ptofiteatur.

Vanum ergo tot urn hocamp; impium ac córntti* ticimn,quod vos in imaginibus feóiamini, eadem fententia coarguitamp; homines carnsles, fenlu-umque iudicio qmnem religioiiem metienteSjJ vera aiitein fide alienos conuincit. Quamuisdi' iierla leium experiencia, neid quidem quodiaöi tisjvos obferuare,aliudfaótis ipfispræftare.quain verbis prolitemini, manifèRèteftatur. Inquoc-ƒobiecro orbis aneulo imago Chrifti tamcC' ïti raiiisi lebris conlbtuta eit, vt ex vanis regionum parti-me ceic- bus numerofa hominum multicudoad eamcon* bris.Ma- flugf chriftóque Deo vota fe faccre ac pérfolu^' ftcqitens/^ telnncetur? At vero imag'.nibus Mariæ non lo* lum régna amp;nbsp;vrbes.fed templa quoque funt ta, quibus foils cærei accenduntur, thura adolen-tur,omnis cultus amp;nbsp;adoratio cxhibetur. Qp®“ autem non prototypa fed idola ipfa adorentur» vel inde patet, quod multis fimilibus imaginibus domi negledis, ftolida plebecula in longinquas Idola Pi- regiones exciirrat, 8c quam diuiniorem, maioH' piltiea a-biifque edendis rairaculis celebriorem credit ima ginem , hanc maiore deuotionis cultu honoran-præ are pmet. Nam,liquodtu fcribis,nuHum aliu“ imago natura fua quam fignificandi haberetofr cium.vt nimirum imagine infpeóla, mens prot»-typum concipiat, non profeólo tantis laboribus fe homines fitigarent, vtquem fruftumexdo' meftica imagine confequi polTent, huiusadipd' cendi gratia longum plerunque 81: periculofuur iterconficcrent. Std extæcata vana fuperftition£ hominum mens,nihil de prototype cogitatjamp;it* Czefto- idolum quodconfpicit., omni alïeótu propendct» idolura “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcnfuprecum fuarum affici ftolidê putat.

viuere Vndeenim imago illa Czellochouiana mentien-ftcdirum tibus Monachis, in oinnes partes oculos conuet-tere

Contra Scargam, LIE. II. lojp tére dicitur, nuricque feuero, nunchilari homines infpicere vultu , nifi vt illam viuere, amp;nbsp;vota hominum exaudirc dementatæ à fe turbæ perfua-deant? Omittoalia infinita fimilisdementiæc-xempla, quæ in omnibus pafsim regionibus edi iftiadeo non difsimulant,vtpublicis etiam poftil latilm fcriptis, quafdam imagines fientes, qiiàfdâ loquentes, quafdam ambulantes, 8c loca mutaa. tes,mentiri non erubefcant.

Hunc verb impietatis amp;nbsp;infaniæ friiôlum,præ- Nkan» data ilia Synodus Nicxna, quam tantojjere Scat- .Jynodu* Sa deprædicat, nobis peperit, vt profligato veto ac legitimo Dei ciiltu j afitiqua gentiu idololatna „iæ le recteuerit3amp; inEcclefia Chrifti,proh dolor! fede ftauiauix fuamfixerit. Itaenim illi fuas lunones, Dianas, Veneres, Pallada'scolebant, vt qui in clarifsimis earum idola extarent vrbibus,deas ipfas illic ccr-tam fedem ac ftationem fibi delegiffe indubie af-firmarent. Quate cum Romani Veiis expugnatis, ad idolutnlunonis afportandum, amp;nbsp;Roma tranf-ferendumaccefsiflentjinterrogatam Deam àquo dam Liuius commemorat, an Romam ire vellet, T.Liuiu» earn verb annuilfeivocem quoque dicentis,veile, audiuilfe caeteri conclamauerunt. Et ne de certa eius voluntate dubitarent,motam fede fua fcribit Hifioricus, parui molimenti adminiculis, ac fe-quentis modo, leuem ac facilem tranflatu fuilFe, integramque in Auetinum atternamfedem fuam, quo votis Romani Didatoris vocata fuerat per-latam , templumque ab eodem Diftatore illi de-dicatum.Nihil autem in hac fabula auditur,qUod non religionis Chriftianae euerfores Monachi, i-mitandu fibi proponeret,idolifq; fuis attribueret. Haec enim omnia de imagine Mariae quae Gzeflo-chouiae fummis omnibus colicur honoribus, ab i-

Eabulade ignauis iftis vétribus finguntur.NS quodhancfo* Czefto- latn fedé fibi delegerit, hicqj potifsimü coli amp;nbsp;chouianu dorari voluerit, certifsimis rerü experimentis te-Papiftis effecifle prædicatur, cû multa boû iuga cur-tonfifla- ruijin quo porrabatur,iun(Sa illam loco mouerc, alióque deportare,prxter voluntate ciusjminiinc potuerint.Ac verb fi ita resfe habet, vtquid nunc Monachi tot diuinis honoribus cultac, mulnlquf gemmis amp;auro ornatae diffidunt, eamquetotrc' pagulis valuas habentes claufas cuftodiunt,vtnc idolum efFugiat,aut ne à furibus fe afportari finat ƒ Ven-CieHo._ ter nimirum amp;nbsp;ingluiiicstam diligentes efficitjVC cutquot;diH'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folito quaeftu deccdat, plebfqjfalfarc*

gentet ligione Fafcinata,vt femperomni eorum intemp' xeduda- rantix inftrumenta fuppeditet. Adeo cnim niP «UI. inde honoris aut glorix famSifsimx virginiac-cedit, vt nullo maiore probro aut contumelia af-fici pofsit,quam quod fub numinis eius prxcextuj nefanda quxda Ficinora fcelefti homines patrent» Si ex. perpetuo otio amp;nbsp;ingurgitatione nonniA fœdifsimis libidinibus vacent, a nullóqjilagitin corpus cohibeant. Nihil enim hicfimuloautfinquot; go,nihil dico,quod non omnibus pati;at,amp; quo“ non omnium eorum, qui ilia loca inuifunt, coæ fcientia conftrudlum teneatur.

Sed non mirum eft, omnes facrorum myllas in omnia icelera efFrenes mere, quanJ® tantam vim amp;nbsp;potentiam in faluantHshominibu^ Marix tribuere iftos non pudet, vt hominesoai' nibus flagitiis cooperros,8i qui nihil vnqua béni in vita geiTerunc, falutem tarnen confequutoc libéréprxdicenr, co quod iinguiis diebusAue rapiilaru Maria, aut Salue Regina dixerint. Nibilquetini ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pædum 3udicu,au[oblcœnumfaôiu excogit^

Contra Scargamj lib.it. io(Îi iiidicioDeiabolitum ifti nebulones impudentif-«mètnentiantur. Ego quidem cuminhxc fædif- LibriPi« nma Papattis ftercora incido,legens prompcuaria 9^*quot; exetnplorum debeata virgine, qux in fermoni-tatemfpi bus difcipuli de tempore, amp;nbsp;in aliis fordidis ifto-ie“t. turn (criptis proponuntur, amp;nbsp;corpore amp;nbsp;animo perhorrefco, tanciimque in excatcandis homint-bus potuiffe Satanam deploro, vt vel fingere, vel crederetam nefanda potuerint. lllud enim omnc humanani audaciam fuperat, quod perdita quada iibidine,aut infana nefcio qua cupiditate exæfiu-antes quidam proponuntur Monachi,vel Clerici, chos à vit qui vtpulchritudinem Virginis Mariæ videre pofaiquot;« fiaient,oculis etiam orbari ab ea expetiuerint, dum q'Ójquot; roodo voti fiji compotes effedli, ifta fc voluptate neîno fa-latiarent. Atque vt dignum habeat patella oper- nus à mtl culum, tain feftiuam fabellam, ridiculo Anfelmi p°' cuiufdam claudunt epiphonemate : Pulchra es, ftul««. ’uqmt, Maria ad intuendu, amabilis ad amplexa-dum, delettabilis ad videndum. Putafne petula-tiusPhidriam àfuaThaide aliquid petiturum,at-que iftifurciferiàfacratifsima virgine poftulare non dubitarunt ? Talibus verb amp;nbsp;infinitis, mul-toque obfcoenioribus omnis fpurcitiæ amp;nbsp;impieta tis exemplis cum omnes iftorum fcateant libri, ta men eosmiquos laudum virginis Mariae ofores Scarga prædicat, fuam autem Ecclefiam debitis honoribus earn celebrantem extollit.

At qui VOS miferi ac deplorati homines, gloria .9'°*** ƒ? Dei, quam ille fe nemini daturum teftatur, créa- pefé'°nM tuts vendicantes, amp;nbsp;fautricem ac patronam om- li creatu-nis nequitix Mariam improbè fingentes,amp; Deum nibu-ipfuin,amp; fanftam hanc virginem omni contùmc- ** lia aflicitis, iuftamque omnipotentis Dei iram fubinde in vos prouocatis. Nos autem in gratia

veræfidei amp;nbsp;tolerâtix^acomnium virtutuffl.-quä-,*■ rum nomine in fcripturis fanóta hæc Virgo com-mitanda» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..»-iii

Hon ado- mendatur,prædicatione acquielcentes,ealquea“ laiida- imitationem nobis proponentes, fatis cam a no* bis honorari putamus, hifque clogiis, quae fob °' mnipotenti amp;nbsp;xterno competunt Deo,earn exot-nare nefas ducimus.lta enim fummam bonitate® mifericordiam pro beneficiis fibi præftitis Lue.i 34-naortalis amp;nbsp;vnici Dei prædicans, Srcumfumw’ 4!.Sic. Spiritus fui lætitia nomen fanéfum eius celcbraSi exerapio fuo nosdocuit, in cuius laudibus n®’ perpetuo perfeuerarcj amp;nbsp;cui falutem ac vita® noftram omniaque beneficia accepta referre oj; beamus. Nec verb nobis adqocatam ad placan“ iram Dei ftatuimusjcontenti vnico illo Media'®' -diawr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominum Domino noftro lefu Chrifi®’

Dei amp;nbsp;ho qui iuramento etiam interpofito, Pattern b“'!” h'm'oæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daturum .nobis promifit J quicqU''^'quot;

chTiftus nomine eius petierimus. Nam cum nullafit®'®^' lefus. turn, qui cum potentia amp;■ charitate filij Dei etga i.Tiin 2 5 „05 fit comparanda,vtrunque hi tollere

qui Chrifto pofthabitojalios mediatores quxn*'’ ac pro fe deprecatores Deo obtrudunt.

Quod autem mortuoriim animas vbique fentes adelfe fingunt,aut fi fint abfentesjomni®'’! cordis noflri arcanorum confcias faciunt,mag®^ in co fuam impietatem produntj qui quodi®, competit Deojid creaturis tribueie,non refot®^ So^P^us SolusenimDeus eftjqui fcrutatur corda* foutator xeneSjSc in cuius confpettu, id quod in profu®y rfal.7.10. mentis humanae latet receffujoon eft abfcondit®

Nec mouent nos grauium iftorum Theologoru® inanes argutiæ,qui in nefcio quo Trinitatis fp®® lojtes omnes humanas oculis cxlicolarum e^P®'

Co N T Ra. s c a R g a M, LIB.II. IOi$ÿ Nam quod nulla fanétarum fcripturarum aiithori-tate comprobatum affirniarc non Habitat Humana præfumptiojin eo nullam omnino fidem meretutj amp;nbsp;iudiciopioruni omnium merito eft repudian-Ha.Verùcnquicunquefanftorumin cœlo degen- Statmdi-tium fît ftatus, aut quacunque charitate fint erga nos affeftijvt inquirere non neceffarium nobis du obitum cimuSjitadeamore erga nos Chrifti Sepotentia nonùi-eius beneperfuafi per eiim folum in Spiritu fan-ftojomnespreces noftras coram Deo pâtre effun-dere nS dubitamus.-certam fpem falutisjomnium-que beneficiorum ab eo omni tempore expeélan-tes,vt nullos præterea mediatorcs requiramus.

Nec veto propterea aiiquo veterno fpiritus ho nunuintnortuorum oppreflbs, quod Scarga falsô colligit, exiftimamuSj aut omni fenfu cœleftis 8e immortalis vitæ illospriuamus , vt quamprimum folutifunt à corpore, in cœleftefacrariumab ipfo rccipiChriftojtotmanifeftis Spiritus fanfti ora-culisedodi,libéré profiteamur. Si qui ergo funt, H“' diuerfuna fentiunt,illos fane Scarga condem-net jvelfîlibet, bellumapertum illis deuunciet, nos veto infontes,alienæ culpx crimine ne fruftra obfcura enim funt, quæ infignes illi amp;nbsp;diuini Ecclefîarum noftrarurn fcriptores in eo argumento,Contra eius fententiæ affertores expli canda fîbi fumpferunt,vt vel vnica ilia fanéfi 8e ç-terna memoria dignifsimi viri Iohannis Caluini pfychopä Pfychopannychia,locupletiffimu eius rei omnib. nych'a teftimonium præbeat. Neque enim nos per men-dacia veritatem aftruimus,fed folidis fcripturç te-ftitnoniis illam contra omnes hoftes defendimus, vtadrefellendam fanétorû inuocationé, nô vanis çpnieélmis,8e futilibus argumentis, fed ipfilfima

Df. FENS. coenae dgt; Dei voce inftruftijin hanc arenatn prodeamuS-^ quod in omnibus religionis Chriftianx cotrouc^ fiis explicandis Temper prxftamus, in ftatuatU lefuitjE certè amp;nbsp;imaginum impiaper vos introducta a curmani- rationOjtanta fcripturarum fandarum authoriW fcftos.crafyos obruimusjVt nifi prxfrada malitia gt;nbsp;amp;fupii’ rores noB Quidam vocis diuinx contemptus vos excxcaN ’ abiidant. VOS ipfi vlcro manus admoueretis, 8i tandem » idola ab altaribus Sc templorum parietibus reuu fa, in ignem conieda, perpétua obliuionefep^**

Miror itaque,Petre,cur tu in ilia difceptatio'’ de abufu imaginum mihi cum quodam veftri of dinis fufcepta,amp;' fcriptis vtrinque commifla,fil^,' tium meum in earn partem interpreteris, vt mmf rum inuióla focij tui arguméta,méque conui^i” ob non redditumrefponfum,glorieris. Tainfûæ de enim fædâhanc idololatriâ in fcripto meocon' Vohni cüfutaffe mihi videor,vtqux contra tuus edidit fo' lefuita de cius, ne rcfponfione quidem digna iudicaueri®' *in'um di* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vttaque typis excufa in luce prode^^f

Cccptatio. nec te ira amp;nbsp;odio exxftuantem iudicem, fed quos à perturbatione mentis liberos homines id' dices fortiantunagnofees proculdubio Thrafon*' cam iftam vidoriam in fumum tibi abitura, plufq* cxternafpecie oftentare,quàm viribus valere. tarnen adeó tibi inuiÓla ifta vidétur,vc nouis meis armis opus habeant,dabo opera,vt te voti tui eo' poté efficiä, 8: quàm primùm per otium poteroii' Aas etia nugas diluendas fufcipia,hancq; falfzglo riolx opinionem ex animo tuo eximam.Sed quia, de quo in hoc libro potiffimum controuertitur, h fuperius fufficienter demonAratum efle puto, quae amp;nbsp;qualis corporis amp;nbsp;fanguinis ChriAi in Sacramento EqchariAi« ßatuenda At prxfentia,

Contra S car gam, Lia.ni. io(^$ nunc quod vltimum reftat,de manducatione etis infidelium paucis perftringam, amp;nbsp;quàm verè fit à te demonftratum, non folùm bonos fed malos e-tiam in Ecclefia reuera corporis amp;nbsp;fanguinis Dominici,amp; non folius tatum Sacramenti fieri participes,Deo ipfo adiuuante aperiam.

^^^^BCVMÏn prioris libri tradlatu abundc fit fl^^^gcomprobatnmjChriftnmafterni Dei fi-lium, ita à Deo patre donari Ecclefix fust in falutem,vt hi foli,qui fpiritu Dei aguntiir,amp; quorum ille corda aperit,Chriftuna ap prchédantjiuftitiçquegf fandificationis eius participes fadi, vera illius membra, ac propterea fi-lijadoptioniscenfcantur, neceffarib indeconfe-quioftendiraus, omnes cos, quiconque à fpiritu bei non funt regcniti,ideóque vera fide ac poeni-tentiavacui,nonparticipare corpori amp;nbsp;fanguini Chtifti.tametfi cum reliquis Ecclefix membris Sa cramenta percipiant.Scarga autem vt Chriftu pro utifcuè tam à nobis quam à bonis percipi demo-

lt;5ao(l cor ftret,in tribus maxime probandisinfiftit. Pri®”’ ^'^iedain' quod mail non nomine tantum , fed reipfaecii'J^ àmalis Ecclefîæ membra,tametfiarida amp;nbsp;fterilia vctè^^ mandu- feantur.Secundojquod,fidéCathoIica,quaabiBgt;'_' । Scargâna delibus amp;nbsp;Hærcticis fecernuatur, quâuis argumêtï neque charitate viuidâ habeâr.Tertioj quodv«^

Sc intcgra,tametfi fine fi'uiitu,facraméta percip*^quot;’ ï Ac quodadprimumattinet,multisfcriptur^’ , amp;nbsp;veterum Patrum teftimoniis oftendit j vnoE*'

clefîæ complexu tam bonos quàm malos cont®‘, ri,lt;ïcque tritico paleas permixtas in area DO®* effe. vt nonnifi in fine feculi fint fegreganda. n’ quod nul vero dcrençfcio quis fit,qui illi litem moueati lus impu- jg jjfjj certa amp;nbsp;euidenti demonftrandajinanf^ Inare^'*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defumpfilfe vidcatur. Scimus enim

tis fcripturae fanótac oraculis,amp; perpétua reru®^ perientia edoóli, non onines ita efficaciter in clefiam à Deo vocarijvt in numero ouium Ghn non plurimi hædireperiantur, tametfi vno*’®.^ fub nomine ouium , Sc vnius ac eiufdeai

In Eccle- cenfeantur.Concedimus ergo tibi Iibenter,P6P^ fianunc ßg omnçs viarum cxitus præconesà Do®* j difcrimineyllotarnfaniquam^ tjs/^ amp;nbsp;claudi in dorn.um. Domini iniiitentur, amp;£****;j menfx ac conaiuij participes efficiantur.Sed q“, ; multi funt ex hac domo iuftoDei.iudiçio tempquot; ) fuo eiiciendijne hçreditatécûfilio DeifotW® ■ aduenæ Scinquilini ac hofpites,non aut dome* Ecclefix Dei, ipfo exitu rei fuilfe deprehendt' Agnofceergo nomine tantum,amp;non re ipf®’. falfo putas,inter mebra E cd efix Deireputarb*! natura hædi,fub nomine ouiu Chrifti ingrego^' occultantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. IÖ

f? venditent, Sc inter membra Ec-çlehæ cenferi velint. Hæç enim verba mea reci-WS)amp; tanquam hærefîn Donatiftarum amp;Pelagia-norum fapiantjacerbè perftringis, Ego verb cum oninibus Hçreticis iijfto Ecclçfix Dei iqdicio con «emnatisjnihil cômune mihi elfe fçntio,.amp; quod ßcclcfiarajnotnine tarnen indignes,qui omnibus fceleribusfefe polluunt,reftèreputem,veram fen tentiæmeær^tionem conftare mihiputp. Nam fivniuerfam hominum mubitudinem pçrtotum ®rbem diffufam confîderemu.s,qux vna fidei con-feffîonejSEternum Deum Pattern cum filio fpiri-tuque eius fanfto célébrât, amp;nbsp;Sacramentis diui-■l'tus inftitutis fidem fuam obfignat,tum fane Ec-clefiæ nomen omnibus inuicem competere, tam bonis quàtn malis,negare non poffum. At verb IiEcclefiçnominc,quod totiésferiptura loquitur, ni faltem intelligantur, qui ex regeneratione Sc lanftificatione fanfti Spiritus, Chrifti capiti fuo, tanquam vera ac viua membra coniunguntur, turn fané omnes eos Ecclefix nomine cenferi in-dignutp eft,qui jn interiori ho.mine non renoua-ti,iwque tegeniti,titulum quidem amp;nbsp;fpeciemEc cleiiæ rctinent, re autem ipfa à fanfta membro-rum Ghrifti communione alieni funt.

Verum hoc paélo,inquis, me omnino inuifîbi-Iem,amp; quæ fubfenfus hominum non cadit,ftatue le Ecclefiam,vt vbi fit veritas inquirenda, feiri o-ïunino nequeat. Ego verb quod ad cognitionem Dei attinetj qui folus, telle Paulo, nouit, qui fui funt,eatenus nobis inuifibilem reftè prxdico.-qua tenus autem certis 8c euidentibus notis ac fignis vniuetfam Ecclefiæ communitatem Deus confpi- j. Timot. cuamredderc voluit, adeb oculis 8c fenfibus ho- 19. Riinum expofitam agnolco} vt in eius gremio ac

io68 Defens, coenae d. complexu me quoque contineri gaudeam. cunque enim doótrinaProphetarum Si ApoK iutaût^° ruquot;™ vigecjvbi vna amp;nbsp;cadem fidei confelfioD®’^^

Sacramentorum participatione, falutis ab vO capite Chrifto in omnia cius membra profluen obfignatur certitudo, ibi veram Ecclefiam C fti, neque alibi,in hac quidem terra gt;nbsp;confi profitcor. Vide ergo,Petre,quàm iufte min' abs te obiiciantur,quæ tu plen is buccis in m« tonas ,nunc in profundam diuinx pt^tdeftin^'i^^) nis fcientiam perrumpentem,nunc in intim’’ , minum mentes amp;nbsp;corda penetrantem impo«“ clamitans.Sed hçc tua eft confuetudo,verb’ ' tilia in aërem fpargere,amp; in his confutand'S»

Poftquam ergo prolixis fcripturx Patrumlt;l^ teftimoniis nihil aliud effecifti, nifiquodom ex omnibus orbis partibus in vnam Chrift'’”* ligionisprofeflionem homines aggregatie® ni Ecclefîæ nomine cenfentur, nequetame'] nes hæreditatem regni cœleftis,folis Dei m'Lj., bitam,confequuntur, ideóque vana amp;nbsp;inutm clefiç larua fefe contegere meritó funt

Altera Rcftat alterum illud, vt vanum quoque e»® Scirgæ nbsp;monftrem, fide nimirum malos cum bonis om

cropofiuo [jy j commun! prxditos elTc, Si quii tame® falutis excidunt, ideó fidem in Chriftum a® •(, tem confequendam' non fufficere. hacquidem reprobanda prolixius iam ,0. dum mihi puto, quando quç exprofeflo ^[,3 mentum hoc illuftrandum in priori libro am Fides in fuerunt,adeö omnia hïc nugacia V Saâium vos de fide inform! fingitis, clarè demon delirium, runt, Vt fgi;um hunc informera, nonnm a

’ cognofcant. Clariora enim totius fcripturç fan-' ft? teftimonia funt, quæ fidei iuftificationem no-ftri, amp;nbsp;pacem ac tranquillitatem confcienti ç co-

fundatara tribuunt, quàm vt omnibus femipela-gianorum iftorum cauillis vel cludijvel obfcurari

; ' Quod autem fides aliquando in fcripturis ho-Kdesirn-minibus malistribuitur, quorum tarnen cor non reftum neque fine erum fit coramDomino,id qui- interdum dem ad labefaélandam veram 8c germanam, fo- tiibuamt lifque filiis Dei peculiarem fidem nihil facit, qux vt his fobs gratuito Dei munere datur,ita eos à ft liistenebrarum femper diftinguit.Credunt enim non folùm ifti,fed dxmones quoque dum vi veri-tatisdiuinje vifti,8c gratiamin Chrifto recipien-do expofitam agnofcunt,8c it am 5c vindiftam in eorepudiando exhorrefeunt. Sed quia Spiritu Atthabo ptomiffionis fanfto obfignati non funt, qui Apo-ftolotcfte,foluseftanhaboincordibushçredita-eft s fpi-tis noftr?,ideo ceriitudinem illam fidei indubita«t’«n cot tam.quafolain vitam xternam obtinetur Chri-^^^°®“* ftus,minimè affequuntur. H?c enim vnica 8c fola g alar. 4 6. vera fides eft, ejuæ diuinç bonitatis thefauros in

I Chrifto apertos,tanta animi conftantia amplefti-' tur,vtveritatem Dei omni fua immundicia fupe-riorem agnofcat,8c in Chrifti iuftitia fecuiè con-quiefcat. Non habent ergo,Petre, fidem, vttu falfo credis,veram, fed fiftam 8c fimulatam, qui guftum giatiç Dei in mentibus fuis ita concipiut, vt vel complementum iuftitiae in fc ipfis requi-I nbsp;nbsp;nbsp;rant,vel diffidentes bonitati diuin? petpetuo hot

1 rote diuini iudicij contabefcant. ridelesautem non accipiunt, Apoftolo tefte, Spititurn mundi i.Cot a-’*

ióyö Dépens, coénaé ö. huitiSjfed fpiritum qui ex Deo eft:quo docê!** te fciuot quæ à Deo illis donata funt, Vt qüj reddit teftimonium fpiritui illorUm j quod Dei fint.

Simom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.°

Mago vc- naem tnbuas,qui vircute miraculorum in noroi**^ ram fidê Chrifii edicorum obftupefaiSus, credidifle qu‘' SMga fto- jg baptizatuseffe dicicur, fed quia non rC‘ tnit. ctum cor in conlpectu Dei habére ab Apoltoi“ redarguitur^non vera vtique germana illa fido quam folis eleótis fuis infalutem largitur DeuS; præditus fuiffeexitu ipfo oftenditur. Namqui Spiritus fandi gratiam pecunia vendibilemsd^ putabatjvacuum cor fuum Spiritu fanótification*’ oftendit.qui teftimonium tam excellentis donU® fe ipfo non agnouittfed prophanus homo arge®5 pretio comparari illud pofte ftolidè exiftinia“’^' Matth.7. difiïiniiisamp; illorum ratio eft,quos Domiquot;“! minimè fc pro fuis agniturum profitetur, etfinli in nomine eius fe dæmonia eiecifte, amp;nbsp;vittut£$ Fidesvera multasfecifte iaólabunt. nbsp;nbsp;Non enim fideffljVtt'*

nam faltem verse religionis profeffionem quæ adeó nullo æftimatur à Chrifto pretio, vt quorum cordibus per fidem ille non habitat,ofH' nem illorum oris confeffionem,amp; inanem ling“^ ftrepitum,pro nihilo ijt reputaturus.

Apoftolo Verùm Apoftoli Pauli fententiam produciSfä^', rum fcnté qug item lacobi, qui fidem fine charitate rara atol docenttac propterea impios ab eius poflt*' ga citan-fione excludere minimè videntur. Illeenini’’ tut.i.Cor. fcribit : Si habuero omnem fidem, ita vt montt^ îacobiœ. transferam,amp;charitatem non habuero,nihil ft®' ly.zo. Iacobusautem,ficiitcorpus, inquic,finefpit*'** mortuum çftaita amp;fides fine opcribus raortua d • -------- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atq®

AtquiPetre diuerfa amp;varia vocabuli fignificatioj-, quæ toties in fttipturis occurxitjte decipitjamp;line vUa canfa te errate compellit. Toties enim fidem Fidesplu-vlurpari videas pro particulari Dei dono,amp; facul täte edenóorum miraculorum, qua cum impij e-tiam poliere poffint,aliam omnino effe fidem de-ntonftrant, pet quam,corda purificariteftatur A-poftolu5,eaquehominem iuftiticarifine operibus Afto.is.ï-legiscontendit. Nequelacobusdeeavetbafa-cit, cutn fidem fine opetibus mortuam pixdicat» de qua fifed nudam illam amp;nbsp;fimpllcem Dei notitiam, mi-nimè ad falutem fufficete oftendit,quam cum dx Wonesetiam, non folum homines impij j iaftaie

I polfuntjin Chtifti cettè corpuSjVt fpithu eius y e-1 getentut nullos inferitj nifi qui illaveraSi folida ' fide àûeo donatifint,\tChrifto fpitituique illïus fanélofimulpaicicipcnt. Hac veto fide deftitu-ti amp;nbsp;illi fuerunt,qui credldiffe ab loanne dicütur, lohan.ix. fed propter Phatifxos non conhtebantuij vt ne e fynagoga eiicerentur. Ipfa quidemDei yeritas extotquebat hoe ab eis,vt dottrinx Chrifti affen-[um prxbetent,Ced quia fpiritu foitituAinis con flantix atmati non erantjquo omnia mundi obfta cula perturapentes, Chriftum intrepidè pt çdica-\ rent, nonvetamviiqueamp; viuamillamfidemin \ cotdibusfuisvlgete Aemonftrant,quç neminivn \ quam à Deo datut,qum palam amp;nbsp;libéré omni me \ tu poftpofito Chriftum celebret j Dominumque'”^ ' faluatotem fuum fecure profiteatut. CorAe e- Koma«' fiim,Ntloquitut Apoftolusjcreditur ad iuftiiiam, Ore fit confeffi.0 ad. falutem.

Ita veto,ne quid erres, Petre ,{emper ilia vera amp;nbsp;getmina eVeCtorum diftmguitur ftdes à tempo-tanca amp;C imbeeftlareproborum ftde , qux tamie-uiterae frigide corda tangit, \t fruamp;umfoVrdjt

tonfeffionis in falutem non proférât. In hunt 8^ tern ordinem 8e virgines illas fatuas reponiw'* ' Matth, defcribuntur à Matthçojamp; qui adCœnaffl’ Ibidemwcativeftenupciali reperiuntur deftituti, vtb .

quidem in Chriftum minime eos Ipoliemus, viuam illam amp;nbsp;germanam fidemjquæ fpiritum J ftificationis comitcm femper habet,minimèn concedamus. Hoe vero modo palmites inn lohanis- iluofi in Chrifto, tanquamin vitehaercredien”

tur, qui externa quidem fidei profeffione, feP^ membris corporis Chrifti cenferi volunt,amp; i

quia in radice ipfa fundaci non funt, vt $ fuccum percipiant, tempore fuo, fonte Sp't'' -fanóli non irrigati,exarcfcant oportet. NecV^. Cyrillus hune explicans locum aliud fentit, palmites quidem cos cfle, fed infruâuofosaU^^ rit , qui per fidem folummodo Chrifto conix. guntur,fola ili confeflîone inhærentes,nec tatis viminc fc colligantes. Adeo cnim Chrifti confeffiojquæ fidei nomine etiam in»?” tur in Chriftum ipfum radices fuas non defig''' nifi ipfa viua fides fe cum illo coniungat, amp;nbsp;rigorcm falutaris vitæ percipiatjomne id inft“?' ferum amp;nbsp;ariditate lua emortuum fit fututu*®’ quamuis palmites fuos dilFundere, amp;nbsp;in florere videatur. Dignaturenim Dominus to^' apud Prophetas populü Ifraël nomine vines ’ vineiDotarnen cum radicesfuas in Domino non«? ro’^Hraei ^itjconculcanda amp;nbsp;excidenda merito praedi^’^'^j^ Efa.j.7. Sic nimirUm fidem illam non agnofeitDoming

qu3c externa quidem profefiione gt;nbsp;fe in Chn tanquam in vitae palmitem hærere demonin ’ fed fanóhficationis nullos proferens fruftus^u quam vero in Chrifto fundata fuilfepeifp*^^“^.

Hane veto malis Catholicis tribuit Augufti-nus.vt vera eos qiiidem credevc perhibeat,neque tarnen ita viuere,vt credant.Neque enim, ficut tu falioputas, viuam illlamfidem illis affignat, qua quidonati fiinCjidcóque ex Deo,ficut tcllaturA-poftoliis,natipeccatum non committunt, fedfi-dem temporancatn,8f veritati diuinae ita fubfcrl- r.Iolr’n.}, bentetn,vt quæ ex ore Chrifti prolata vera effe a-gnofeit, quia tarnen in Spiritu regenerationis fixas non habet radices, de his opere expledis non fit folicita. Nam quæ de fide corda purificante, tradit idem Auguftinus, aliam omnino amp;nbsp;diuer-fam ab ea ftatuit effe,qua raali Catholici glorian-tur,vt fpiritu tarnen adoptionis fanÓlo,indulgen-

vitiis amp;nbsp;peccatis,fe minime regenitos effe te- Augufti-ftentur. Sic enim contra cœleftium amp;nbsp;Pelagium, nys Ji igt;-7-inter cetera fcribit Auguftinus,demonftrans om- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y“

pes etiam illosfub Lege Patres per Dei gratiam ‘ iuftificatos,amp;: fide in Chriftum à peccatis munda-f»i7w,inquit,ror^/4 eadem mundaba

tnrfide medtatoris, ç^dtffundebaturirieis charitM perSpiritufn fun^ùm, ^ui vbi vultJptrat, non meri~ taje!pKens,f’ed ipfa etiam meritafaaens. Non enim

AgnofceaIiquandQjPefre,hanc fanam amp;faluta- Apoflro-tem de fide amp;nbsp;gratia iuftificante, vtferiptisPro- phe pai*-Phetarum amp;Apoftolorum traditam,ita contra he ‘«icos ab antiquis amp;nbsp;fan dis Patribus dm deren-WrninEcclefia dodrinam,vt quas femipelagiani •cholaftici tarn claræ luci offuderunt tenebras, J3ndemdepellas,iftiimque veternû,ab oculis tuis excutias. Fides enim fola eft,quæ nullo operuni telpeftudn poffeffionem iuftitiæChtifti omnes fideles inducit, ac fimul Spiritus fandi participes

1®74 D E F E N s- COENAK D. efficit, vt perpetuum peccaci odium in illis in^^^ neret,amp; amorem iuftitiæ exciter. Perperatn^’^Sjjj facitis, qui fidem hominibus ira tribuitis gt;nbsp;fine operibus bonisretineri polTe credatis. ’ rum ne temerè id tu facere videaris , exempj'J. lilefti la- Dauidismihi propcnis,qui perpetrato homicjj pG num fi adulterïo,non tarnen fidclis efle defiit. tain/'quot;*'QU'^le^’FateorjeleiSis femel adeo concefTa iquot;* _ quamrollitur,fed vitio carnis lafciuientis mul'’ ties fie depreffa ac obruta confpicitur, vt turn adhomines attinetjtam graui fe criminC?., ftringant , quàin fi vitro fidem amp;nbsp;gratiatnSp’^’ tiis fanóti exculferint: fedquoniam firmiimP“ mini eft.de fuis feruandis decretum, efficith“’*' immenfa Dei bonitas , vt qui per SpiritualÖ”' ólum funt regeniti, nunquam veram relig'o’’®quot;' amp;pietatem déférant, nequefic penitus incolt;' de fuo fidei fcintillam extinguant,qux nouo df® de Spiritus fandi afflatu accenfa, in flaaimanit' rumpat.

Repr^bo- Hoc eniiïi difcrimine elefti à reprobis diftan'’ leftoium vthiquamuis, Apoftolo tefte,fuerunt femel iH'f' diiciimcnminatijgiiftauerüntque donum cœlefte, amp;nbsp;Ebreot. s.cipesfaifti fiierunt Spiritus famfti, niinquamt’' men tam altè radices in Chrifto defixas habend quin ab ipfo deficiantiamp;derelióla via iuftitiae,taf quam fus ad volutabrum cœni redeunces , fe x.Pet.ï.iz

autem,quamuis aliquando prolabuntur, amp;nbsp;att' Eleft' ijj ^toiufticiactramite defleótunr, nunquam taaie” pli' rèful bonum illud fernen in animis latens,tam peaite* gunt. obruuntjvt non aliqiia Dei ferula caftigati ad®” prouerb. iJoveni'nicntem redeant, amp;nbsp;fubaóta carnis fei'”

ciàiinconftanti verac pietatis proteftione ad exU” mjim vfque perfeuercnc. Hiiius autem rei illulb” in eode®

CóStra Scargamj lib. in. 1075 in codem Dauide propofitum habemus exeplum, Dauid î tjui àPropheca Domini correpcus, amp;: peccati fui Nathane conuidus.cam fubicó in viam veuocatiir.vt 8c fee Jusluumagnolcat, Sf ex ammo illud deteftecur. fthn refi-Maiorenim vis potecia Spiritus fanfti eft, quo tâquam arrhabone in fpem futuræ hereditatis fi-deles obfignantur, quàmvtvicium carnis virtu-tern eius excutiat,aut aliquod impedimentum æ-tcrnxDei eleélioniafferre poffit. Namquos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

minus elegit, hos vocatjiuftificat, fandificat, amp;nbsp;jg, glotificat,vt aberrate quidem aliquando illi pof-lint,mere certe,potent! manu Dei fuffulti, in pras cipitium extremæ impieratis amp;nbsp;condemnationis nequeant.

Vndein expendendo tarn infigni Dei benefi-cio tuatn iftam ofcitantiam,feu potius ignorätiatn Petre,fatis demirari non po(rum,qui fidem à Spi-ritu fando cordibusptorum impre(ram,non alio pretio œftimare videris,qu3m naturales illas ani-mis hominurri infculptas notiones , quæ quid re-dumamp; honeftum fic,cuiuis oftendat, neque tarnen omnesin oflicio retineant. Fidem enimno-tionum illariim naturalium inftar perhibes efte, amp;nbsp;lumen quoddam intelledus quæ credere amp;vi-derequæfanda funt,poteft, quamuis voluntate omnia iniqua St leei Dei contraria fedetur. Nam Scarga res ♦ nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;‘ difeerné-

quæ maximo inter fe diftant intetuallo , tu nimis itnperite coniungis, amp;nbsp;paria quodammodo face-rèmifcct-re videris,vt nullum omnino diferimen inter animalem amp;fpiritualem hominem conftituas.

mails enim homo, quamdiu à Spiritu fando non mmalis eft regenitus, amp;nbsp;in veram boni intclligendiacnonpcrci confequendi notitiam, facultatemque dedudus,P?^“^H“?_ ita omnes ànimæ qualitatcs corruptas ac peccato tu^.i.cor, mancipatas habet, vt quod ad res diuinas ac coe- 1.J4.

ió7lt;5 Defens, coenae d. ieftes inteliigendas attinet, fumma cæcitate amp;nbsp;gnorantiaficcircumfeptus, voluntate autem ab appetédo bono tam penitiis auerfus,vt imperiui” rationis fubinde excutiat, nec fe ab eo qualicufl' que cognofcendi veri duce regi permittat.

Spiritua- verb fpititualis homo , non qux caro amp;nbsp;fangui^ Iisfcure- reuelr.t 3 fed quæ Spiritus fandus de redempti®' homo'* o- aeterna vita per Chrirtum parta cordi illi“^ mnia diiu imprimitjadeb vera effe cognofcit, amp;nbsp;in pronid' dicat.ibi fione gratuiti beneficij non fluóluat J vtvltrovi' .u- jgjjj chrifto fibi oblatam apprehendat,amp; cef' tus falutis æternæ fecurè in eo conquiefcat. cnim Petre filiorum Dei fides eft, qua Chriftum in vitam æternam nobis donari fcriptura fanä* teftatur, non autem fimplexilla notitia, ipfisc-tiam dæmonibus communis J per quamvera qui' dem efte, quæ in fcriptis Prophetarum amp;nbsp;ApOquot; ftolorum traduntutjaliquis cognofcat, omnia tarnen iniqua, ficut tu loqueris, amp;nbsp;contraria leg*

Ch^ifti ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam qui Chrifto per fidem

qaaquam funtjUon amplius fecundum carnem, fedfecun* îtcûdum dum Spiritum ambulant, alacres ac prompt'» larnc vi quamuis fubinde imbecillitate carnis viâ* tes,in obfequium diuinx legisferuntur. NeqU' fic tarnen à peccatorum mole depreffi ruunt,qu'® magno conatu airurgant,amp; de certa viftoria con; fifi, in gratia Dei per lefum Chriftum faóta, qU* eos liberabit de corpore morti obnoxio, intrepi' direcumbant.

Scargam Difce ergo pofthac germanam filiorum lucis ditcrimen fidem,ab adulterina fide difcernerc, amp;quxtain yræamp;a- cJarè in fcripttiris fandis diftindaproponuntur» fide'b'no ti* ne» putida fcholafticorum tuorum fequensph «rc.cita,confunde. Veri'im tu fi fidem non agnofcas, nifi qux fanótes bonorunj operum fruólusprofe-

Contra Scargam, lib.iti. Ï077 rat,ingens periculum more tuo trepidans, vbi timor non eft, extimefcis, meque Anabaptiftis arma fabricate prxdicas,quibus illifcilicet fteci, o-mne iugummagiftratus excutiant. Hancenim pet animos iftorum opinioncm peruafiffe putas, vt ft quem Eccleftaftica aliqua vel ciuili dignita-te fungentera,in crimen amp;nbsp;peccatum aliquod in-curriffe fufpica'ntut , iam ilium deftitui fide fta-tuant, omnique iure gerendi ac retinendi magi-ftratus fpoliatum effe concludunt. Ego verb qux fint Anabaptiftarum myfteria, vi cognofcere minime laboro,ita eo dementis aliquem ex his pro-gteffum fufpicati nequeo,vt tarn abfurds opinio-nisquempiam participem fieri putem. Vetiim vt in ea fint ifti fententia, nihil tarnen inde euin-«tepo(runt,quo imperium n»agiftratui abroger, quando Apoftolus non Colum bonis, fed difcolis duæ. quoque principibus omnes patetc iubeat,amp;Chti 1 Pci.21*. ftusipfe Saluator Ethnico etiam Csfari redderc qux hint C«faris,non ambigue mandet,Nihil ergo,nihil aliud agis Petre,qui culpam Anabaptifti cotum etrotum toties in nos fine omni ratione de riuas,niftvttefalfo calumniandi ftudio impenfè pbledati demonftres. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hsc verb inepte nugatus,adtertium illud, id-que poftremum tandem acccdis, vt te ex fcriptu- scaigana-ra fantla, amp;nbsp;exvetuftifftmorumPatrum dofttina id approbatutum profiteatis, quod nimirum non folum pij 8c fideles, fed infidèles quoque ita Sa-çtamenta petcipiunt, vt non folum externis ele-mentis ac vifibilibus fignis, fed rebus etiam ip fis internis 8c fpititualibus,quamuis diuetfo ftuftu, Trimum vetefruantut. Citatut autem abs te fententia ApoftoliPauli, omnesPatres nofttos in nube 8c naiibaptiiatos, omnéfquc eandem eCcam fp.iri- t.CQt-i«, ■Yyy. iiy.

ipyS DEFENS. COENAE D. ^ualem manducaffe, amp;omnes eundem iem potumbibifTe, neque tarnen in pluribus ncplacitum efle Deo, vt qui in deferto profit’' lint. Inde verb tu colligis non alia pto boni^’ alia pro mails inftituta fuiffe Sacramenta,fedco'^ munia amp;eadem vtrifque,vt qui non diuerfam/^ Quod autem ex Matth.Sacramentis noui Teftamenti idem fit fentitquot;^ “• dumgt;Dominicam illam de Cœnaparabolamti^, clarare affirmas, vt pote ad quam amp;nbsp;boni amp;nbsp;m’ fimul fuerint vocati. Nec Auguftinum aliterk tire perhibes, qui in pluribus fcriptorum fuorU”^ locis, bonos cum mails diuina communicare cramenta tradit gt;nbsp;non debereque eos intr’ b*-clefiam Catholicam conftitutos, nifi operum a' ' fimilitudine feparari, vt boni fcilicet nonh’' beant mala opera,quibus illi funt criminofijCOi”' munia.

vero»Petre,minime nego malos cum mentorh nis,quamdiu in hoc mundo durabit Ecclc»’’ lefutatio. commune nomen Ecclefiæ retenturosjta in co munibus percipiendis Sacramenti,s focios Jgt; Temper futures. Sed quod omnes ex squoteru diuinarum amp;nbsp;caeleftium efficiantur participe^ quae externis Sacramentorum figurantur no.tJSj^^ vt fentiam, nulla me ratio cogir. Ita enitn Cbf* ftus cum omni donorum cœleftium affluenti’'^ ^mpij amp;nbsp;Sacramenris percipiendus proponitur, vtqui'^^j hypocritç ra fide,verâqué pœnitentia vacui Sactamenta’'j Sacramen [Jngunt, rem quidcm externam amp;nbsp;vifibilemp^'^ aut£quot;icrB cipiant, at rei ipfius cæleftis,hoc eftjChrifti gt;P^ quasSacra buli falutarisamp; viuifici ) compotes minimèer*' te ftanf. Quare quod difcrlmen ftatuit inter bono lunt pa^' malos Auguftinusjdum iifdem facramentis «o ticipes, communicate feribit » vel inde difeere debebaSa - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtab'

Co K T KA Scar G AM, LiB.iir. 1079 Vt aliquando hoc quo tencris errore, mecem tuatn liberate poffes. Ilie enim hunc locum ex Apofto-loabste citatum explicans,ita fcriptumreliquit.-Augufti-Nolo,inquit,vosignorare,fratres, Patres noßn nesfub nuhefaerunt, omnes tnare tranßerunt,lt;^ han.xis. emnesper Mnfen baptirjiti Çant in nahe nbsp;nbsp;nbsp;in marii

omnes eandemefcam P^mtuale manducaueruntt l^iritualem ^mdem eandeminam j:orporale aberam ^uiailli manna , nos altad : f^iritualern tjuidcm ean~ dem tjuam nos. Sed Patres naßrimonpatres iüorumz epiihus nosfimiles famtis, non cinibiis illtßmiles fae-rant.^z alio in loco clarius idetn cdilferit: Qtßcun-^uein Manna Chrifium intellexernni,eundem qacm ^°^ttbtimfptritttalemmanducaueriint. ^uicmi^iie ■ «Wem de Manna ßolam faturitatem ejuisßu eninti Pa

fofidelium tnanditcauerunt,lt;^ mortuißint- Stc ttiam eundempotiim,petra enim Chrtßua. Eundem ftgopotum, ijuem nos,fidfpiritualem : id eß quißde oaptebatHr,non qui corpore hauriebatur.

lucidiusobfecro, Petre, quicquam proferri Scarga Aa potuitjadfalfana opinionem ex animo tuo euellé-men nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;null um difcri-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfi’ni coçlcftium compotes facere

j 47 lalutem apprehedatur , vt qui illa f *^*:y3menta percipiat,efcam falte corpo exitiü affumat.

inqujt,Auguftinus,M.ofis,mdducauit anna amp;nbsp;Aaro,manducauit M4 7lt;i Phinees,mandn.

cauerunttbi multiqui Domino placuerunt, q-Quarelquiavißbilem cibum fiiri-tualiter *'^'^‘n^‘^^'^‘*’^^^fpiritualiter efltrieruntfiiri-

alindeflSacrament»m,lt;i^ aliud wtus Saer^^^”^ ti,t}uam multi de altari accipiunt, amp;nbsp;accipiendo riuntur. Difce ergo,Petrejpofthac Sacramentu ’ ab ipfa virtute Sacramenti difcernere, vt ne » exiftimes ab omnibus percipi Chriftum quicuiy . nbsp;nbsp;que percipiunc Sacramentum.. Offert enim Do®

cu°r^sacia nus vtrunque , vc nihil externa fenfibus huma^', mento e- reprxfentent fymbobjquod non intcrioriho®' tiam rem pjfcendo Deus cxhibeat: fed peccatoris amp;nbsp;i®P') hominisefficitincredulitas, vt remoblatam^° bet- admittat gt;nbsp;S: proinde j ficut loquitur Auguftf']“®’ plus illi cibus ore,quàm Chriftus in corde Èa enim eft, quod tories admoneo, Sacramentoi^ amp;nbsp;rerum quæ his fignificantur,coniundio,vt n°, naturalis aliqiia rerum iftarum intercédât corn®* ftiojvel alterius in alteram permutatiojfed qn«’’' tota myfticajamp; procul ab omni aut natural' aut at Tranfub- tificiali concretione aliena.Quam dura vos non^t ° P^'^tlitis,amp; in craffa tranfubftantiationis i®ag'ua cæôMtis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiefixijtanquam in luto hæretisjfieri nequ't’

caufa. vt adlucem verae intelligentiæ hauriendain naeU' tis oculos aliquando attollatis.

Quod autem tu hçreticos verum amp;nbsp;fanftum ptifmum habere dicis,neque tarnen vtilem qua®' diu ad Ecclefiam non redierint, vt inde euincas» malos non priuari veris facramentis , tame® fruiSum falutis ex cis non percipiant, apert’ quadam contradidione non vacat, vt qui puê' nantia inter fe amp;nbsp;quæ fimul confiftere nequeuntj coniungere videris. Ea enim vis Baptihni efb vtin quocunque hominum generefecundu infti' tutu Chriftijin nomen videlicet Patris, amp;nbsp;filij Spiritus fanóli vfurpetur,feraperhabeatannexa® ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro-

Contra Scargam hb.iti, io8c Pfpmifsionem de vemifsione peccatorum gt;nbsp;amp;nbsp;P^ï-ticipatipne C)irifti,ac propterea fruólti fuo carere nequeat.Quod fi qui func extra Eccleâam hxreci-cijauc in finu ipfo Écclefiæ homines mali, qui gta-tuitam gratiæ Dei promifsionerefp.uunt,au^ Chri BaptiPb’ ftumverafide,prout infalutemofferturà Pâtre» nonampleftuntur, ipfi quidem frudiu fe faiutis priuantipromusipncni tarnen Dei minime irritam lù pcipe-faciuntjquin femel in Baptifmo oblatam» quocii- tuumfœ-que tempore ad Dominum conuerfi fuerint, fem perobuiam amp;nbsp;expofitam habeant. Ita verb nulla bominmnefficic indignitas, quin Sacrameta à Do n’ino inftituta femper fint fanóla,ac quod ad Deu pettinetauthoremjquiipfiffima eft veritas,necfal ‘sre nouitjfalutem obfignantia.Neque ego fic vn-

, quod falsb tu mihi tribuis, argumentatus lUbvtquiu uiali falutem non referunt ex facramen ideo verancgem ab illis percipi facramenta. yetaenimfemperfunt,necfallacibusnotis falute facramen «Pofitam teftificantur. Sed efficit ho- ‘'g™ . “’n itnpietasjVt Chriftum in penetralia cordis fcj non nonaiJuiittantjideóque ab omni fruótu falutis rem sacra exci ant. Tam enimfirmo nexu Chrifto falus.vi-taquexternacohxret, vtnemo particeps illiusef queat,quinfimul vita æternapotiatur, nec vitx compos quifquam exiftat,qui non Chrifto comu-^cet. In ahjs tu,Petre, rebus rem ab ipfo rei vfu «effeäudifcernas licet, •vt qux hie de medicina J percepta,nec femper tame fanâte pro-

^5^æplii,id vere dicere poflis, fed Chriftus 51 nlius tarn firma amp;nbsp;effieax animae peccatorum illequot;^”^**^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niedicina,vt quemeunque

P^fcitjamp;t fanguine potat,femper illi na e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falutis afferat remedium. Va

opinioveftra eft,qui Chriftum ab impijs etian, percipi alfeueratisjdum tarnen vitæ amp;nbsp;falutis participes eos diffiteri cogamini.

Sed enim,inquis,Chriftû ab Apoftolo alijs odo-alt;Corin. jgjjj nbsp;nbsp;vitam prædicari,alijs veto odorem in rnor-

’’ ' nbsp;nbsp;nbsp;tem amp;■ ruina.Reéte lanè prædicat Apoftolusfili'’^''

2. Corint. impijs odorem effe ad mortem, fed non -f.4. ab illis recipitur, verùm quod Deus huius fecuH» eodem Apoftolo tefte, excecat métes infideliui”’

imago Dei.Non ergoChriftus receptus, fed tus amp;nbsp;reieélus , caufam affert impijs interitus exitij.Vcriflîmè ergo loquicur Auguftinus.Slt;ïFF'*' Xu’uft. mentum, inquit ,fumitureiuibujâamad'vitamgt;f’^^‘. c jtra nbsp;nbsp;nbsp;IfitÇdam adexitiumtres vero Sacramenti omnt het»^

/«erif.Apertiflîmè enim his verbis docet Auguf’^*' nusjHon polfe quenqiiam codetnnari;^amp; na priuari, quicunque corporis, Çbrifti pafti^^P fjôitiis fueritjvc qui Sacramentum ad exiciu'’^ P^'' çipiunt,externi quidcm Se vifibilis elementi licipes fieri p.offe.rei auçem ipfius , quæ facrauie^’ fignificatur,ho,c eft corporis ChrifiijCompotes eii non pofie clarè oftendat.

Hoc autem ram darum amp;nbsp;perfpicuura Aug“‘^* nitcftimonium,cum in oculos omnium incurr’’’*

plieescia vltro mentibus hominumjVt aliter intellig*'’^ ram Augu queat,fefe ingerat,tam.é quae veftra eft malicia gt;nbsp;, ftini lin- in corrumpéda veritate audacia, iftud eti^mada tentiam terare.St in diuerfum torquere fenfum no.mver^' amp;nbsp;corrum naini. Pro re enim Sacramenti non iplum corp punt. Ghrifti, fed frudum amp;nbsp;finem ab Auguftino

pari contendis J vt nimirum malos etiani corpd ris Chrifti participes fieri euincas jtametfift“' élunu

Contra Scargam, lib. hi. 1083 ^ijm,qui ex corpore Chrifti prouenit,non confe-quatur. At vero praeterquaiq qqod impium amp;nbsp;fto Sacrame-lidum elljChriftum à Sp iritu fuo feparare, aut vi-tarn amp;nbsp;falutem à corpore Chrifti diuellere,Aiigu “î’g con.-ftinus etiam quid nomine rei Sacrament! intelli- ftarc-gat, feipfum explicat, nullumquc hie dubitandi cuiquam locum relinquir. Scribit enim alio in lo co,quod amp;nbsp;fuperius admonuimus,facrificium Ec-clefiæ conftare ex vifibili elementorum fpecie, 8c inuifibili Domini noftri lefu Chrifti carne 8e fan-guine,ex Sacramento 8c reSacramenti, vtremSa cramenti, non fruftumautfinem, licuttufalso cóminifcerisjfed ipfum Domini noftri lefu Chri-ftr corpus 8c fanguinem nuncupet.Huic ergo mé-*'”1 fuam explicanti fidem adhibendam elfe ccn-*^o.'tibi autem quiduis comminifeenti. Si quod *’“*1Uam loquitur ille , libéré fingenti,nihil om-ftno credo. Quamuis ne perfricuifle frontem o. scargadî mnino videare,negare non audes Auguftinum in nanflub-eo loco rem Sacrament! pro corporeChrift! vfur-pare, in fupetior! autem , vb! rem Sacrament! o- bÏihecu-mm nomini ad vitam, nihil ad exitium dar! pro- pit feipsa nunclat,proft^fl^ effeélu Sacramenti,non pro*quot;®“quot;^® corporeChriftiipfufn intelligere comminifeeris. (“Jnsfot-° fernere facerevidearis,figmentum etiam mat.

quoddam tibi, feij J jn mentem Auguftino aliquando veniffe demonftrare non potes , tibi excudis. Rem enim Sacramenti, quoties confer-turcum fignis, pro parte cxlefti, hoc eft pro corpore Chrifti ab Auguftino accipi perhibes. Quo-ties autem Sacramentum cum fruólu confertur, tarn rem Sacramenti,pro fruótu 8c fine facramen-ti ab eo intelligi dicis.

, '^^y^f°*^3tibi,quandolibet, fomnia finge, tequeipfum volés ac feiens decipe, ai; qu! tecum

1084 Defens, coENAE d. dçlirare velit,vltróque in tanta luce tecum catci^ tire, neminem te nifi tui fimilem habicurum ft' to. Quate vt impudenter vos mentiri, amp;nbsp;fente»' tiam Auguftini affcótata maliciacorrumpereo«-Turna- nibus innotefcat. Turrianus patronus tuusfr»», nus dum tuam detegit,amp; quod ad veritatem oppt'»'^ xiSiftu dam vtrique confpiraueiitis,aperte docet. det, frau enim hunc Auguftini locum ille deprauat)amp; de ipfius Sacrament! non pro corpore Chriftij fed pro 'P '■

‘ Chrifto ab Auguftino vfurparifingit. Ridie»*? qiiidem hæc acftolidejlicutifiiperiusidamef» ficienter dempnfiratum efle puto, fed fiç taw^''.’ vt ex ea opinionum inter vos difcrepantia, ftc» quiuis malam veftram fidem in interpretandft trumfcriptis fiibodorari pofsit. Rogo itaque^' quum leólorem,vt expenfa hac effrçni iftorû q»*“ uisfigendiac comminifcendi licentiaj tandei» Sinones iftos agnofcat, Sc ex paucis his, reliq»'’’ omnes verba nobis vbiq; dantcs perdifcat. Q»“-' quid enim garriant ifti, fic àveteribus ab Au guftino,Sacramentä ex duabus rebusjterrena vi bilijSc cæleftiinuifibili coftarediciturjVtq*^. Sacramento inuifibile eft,amp; quod à folis bonis aU fidelibus percipitutjcorpus nimirum Domini nO' ftri Icfu Chriftijid illi rem Sacramenti,vel vel vircucem,vel veritatemjac frudum Sacram»“ ti multoties vocent. Nunquam enim illi virtuteiU fruiftum corporis Chrifti, ab ipfo corpore ft parantjVt quicunque huiusparticepsfiatjfimuD mifsionem peccatorumjvitamque acfalutemb^ riat. Et quod mali corpore Chrifti non fruantut, Augufti- fed fairem vifibili Sacramento , idemAugM^^^ Di ciarif-lib.i. contraPetilianum, cap.104.docet. Vinoie fima fen- Sacramentum in bonis amp;nbsp;malis elTe po teftatur, inuifibilem veïo charitatis ynftionem

CoNTKA Scargam, lib.hi. 1085 propriam effebonisjcumaiitem vel iudicio veftrd id quod inuifibileeft in SacramentOjCorpiisChri fti eiTe negare ncqueatis, folos igitur bonos cor-pori Chrifti participare concedatis oportet.

Verùm quiatUjPetre,diuerfum ex verbis Apo-ftoli te colligere putas, hnnc ergo quantum tibi fuftragetur, audiamus. Qui manducat, inquit i. Cor.ii. Sc bibit indigne, indicium fibi manducat amp;nbsp;bibit,non diiudicans corpus Domini.Inde ve-ro apertifsime id docentem Apoftolum oftendis, quod pofsint mali corpus Domini manduc^e indigné. Atqui longé aliud eft, diiudicare corpus Diiudica Domini , amp;nbsp;manducare corpus Domini,ft tureScarg« forfan putas, cum Apoftolus Gorinthios ad-'I'quot;'* V'’ _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ r • r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 quot;Ota le-

wonet , vt ieipios diiudicent J id cum velle,vtft„r amp;ii f'iplbs manducent. Nihil enim aliud eft in fura tene percipiendo Sacramento diiudicarecorpus Do-’ninijquàm à communi pane amp;nbsp;prophano cibo il- Diiudica hid difeernere, vt ficut in mortem pro nobis eft traditum,amp;adexpianda pcccatanoftracruciaffi-xum,ita id vera fide amp;nbsp;fincera charitate percipia- lit. nius,tantique benefieij memoriam,debitis laudi-bus amp;nbsp;ptsdicatione noftra recolamus. Nam qui fie manducant panem Domini,amp; calicem eius bi bunt, vere corpori amp;nbsp;fanguini Domini partici-p3nt,ideóque indicium amp;nbsp;mortem aeternam effu-giunt. At qui ad iftas epulas accedunt, vt corpus Domini non diiudicent, panem quidem Domini tnanducant,amp; poculum bibunt indign'e,cum cor pore autem Domini fanfto nullum habent commercium , ideóqueeo carentes.in quo folo vita eft,indicium fibi manducant amp;nbsp;bibunt. Nam qui tantam Domini gratiam refpuunt, vt certam animat falutem in myfterio oblata agnofeere nolint, aut tantam cordis peruerfitatem 8f mentis impa-litatem affernnt,vt ardenti defideriohunc facrum

fSc faint ar em cibum complefti recufenc gt;nbsp;boniMtl quidem illius nihil derogant, nec malum caiiwd pofluntjfed iuftam condemnationis materian,)^'' ad eum percipiendum faucÈs cordis non apebu^ in feipfis inueniunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Hoc verb AuguftmuS in iis qtlos citafti locis d* rè edilTeritjVt non tuæ patrocinati caufxjftfl oppugnare maxime videatur.

jius de Ba c«« buccellam tradidit Dominas, non malum acc^ ptifmo endoyfedmal'e accipiendo, locum tn diabolopemtijquot;’^ iih s-ci.i-ßi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cjuif^ue Dominicum fumensSaiYsii^^

turn,non efßcit, vtcjuta ipfe malos ell,malttmßtgt;^ ^uianonad ßalutem acabit, nthtl aeceperit-enim Domineerßan?uiiDomtni,nthilominus eratilliiyt^utbas dtc^atAp^olos,lt;^ui manduci^^.._ digne, indiciumßbi manducat (lx bgt;ibit, nondui^. cans corpus Domtni. Nihil enim aliud bis vetP* innuit Auguftinus^quam quod Sacramécumj

ut à Domino ad obfignandam falutem *’quot;’^'*«1 recipientiumeftinftitutum, femper

amp; bonuin gt;nbsp;vt quo verè Dominus carnem in’? manducandam, amp;nbsp;fanguinem bibendum bus offeratjfed indignitas accipientiuin hocc® cit, quod accidit amp;nbsp;ludæ vt non Chrifto, fed*’' bolo locum in fc permittantjideóque Chrift*^*! pori non cómunicantes,ab omni fpefalutis dant.Quare quod in alio que producis loco,i* n'^t^iaen Auguftinus Iudamproditorem,bonumChriß^^ tiæ expli- nbsp;nbsp;perceptßeßed ejutabono beneußu nonßt,aelltl*

ceat ,fed quatenus Sacramentum fiue vißbiK,^ gnum corporis Chrifti accipit nomenjamp;pto®'^ cue tam à bonis^quàm à mails comediturjqui çramentotenuSîfcilicetjVt alibi explicatAug

CMultt denitjHe vel cordeßflo carnemtllamma-ducani, çf;- fan^Minei» btbunt^ vel cum manduca-«eTttuL„apo5|^t^ ßwJitj. N wn^uid manent i^iin CbriHo,Ä«tci3y,ß^,„ Sei profeEfoeslfjMi-darnmoduimanducandi carnemtUarn -, çÿ tiben-dtillwtn fan^Mtnem, gMomodogMimandttcaMerit eSrbiberii,inCbriflo manet cÿ CbrifltM in eo.No erao cjuocunt^ue rnodo quif manducauertt carnem Cbrifti, biberit ßang^uinern Cbrifli , »nanet in Cloriflo, é- inillo Chrtßitd,fed certo ^Modarnnio-do,quem7nadutn'oti7He ip/e-ütdebat^,lt;]uando ißa c«nis dicebat.txhis autem Auguftirftsethis n\hi\a\iudc.^n^i coWigftre poftumhs ,cpaàm dupVreem catuis Chri-fti manducationem ab eo ftattft, TOia cpxidÄtn

cjuæ tam bonis quam niälis communis eft, ücti' mentalem nimirum , fecundum quam mähe' tiam dicunturcorpos Chrifti manducareSf ft”' guinem bibere, eo quöd cum luda proditore no” reuera corpus Chriftijfed Sacramentüm carnis^' fanguinis, quod fuo modo, hoc eft improprio * figurato modo, dicitur corpus amp;nbsp;fanguis Chri*'*’ percipiunt. Alteram veto foils bonis amp;nbsp;fidelü’”’ propriam,quanon Sacramento ten us,fed relief’’ fpiritualiter per fidem boni carnem amp;nbsp;fanguine”! Chrifti percipiunt, vt reuera participes Chr» faôli,amp; in ilia maneant, amp;: ilium in.fe manente'” fentiant. Hæc eft vera amp;nbsp;genuina, Petre, deho^ Sacramento Auguftini fententia, quam qui^quot; cunque tu cauillis aut commentis tuis elu”^*'. ftudeas,illa tarnen ftat inuiftajuec fe loco fuftinet.

Ad Origenem autem quod attinet, iJem ninoquod Auguftinuspronunciat, amp;nbsp;nem Chrifti omnibus qui illam percipiu”’-ficam efleteftatur, ita omnes malos ab eiusn”'' Origenes ducationc excludit. Aperte enim feribit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

in Matt pQffo nbsp;nbsp;deipfiverbodtetpajjenti ^uod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

carojverüßjHe cibw.ejnem comederiti OTnn^ net m üternum'.cjuem nuUui mains poteftedere-t^ mm ßfieripofit, vti^utadhucmattu perfeiien^’ dat Verbum faEium canem, cum ßt verbum nis viuus,ne^uaijuamfcriptum fuißet : panemhunc,viuetm saemumy^^^'^ bunc lolt;:

_ ita tu, Petre, intelligendum putas, vt Orige” , lig^enicæ defolafpirituali amp;nbsp;fruduofa manducationev^^^ fententiç ba facere iudices,quæ quidem ftcut folis bonis impudés fijgljhus eft propria, ita fob’s his vitam æterns tribuit.De manducatione autem illa,qu« in S®c mento eft,prorfus hie tacere Origenem

C0*3TRA. SCAKGAM TLIB.Ilï, 1089 manducati mhiVominus à malis carnemChiifti affeueres , fed qux nuUum his fiuûum conférât. Ego vero vitro tihi iftud concedo, vt maios in Sa cramento corpus Chtifti manducate non dene-gem, fed fecundum eam dicendi rationem, lt;\ua externum amp;nbsp;vifibiie eiementum rci ipfius figni-ficatx accipit nomen, non autc quod reuera corporis Chrifti participes maios eÂe ftatuam. Nam cum cato Chrifti,ipfo Chrifto tefte,nunc^uâ man-ducetut, nifi in vitam «tetnam, maii ergo àvera eius comunione excidunt j \t lt;\ui vit® xternx hx-

Ne ergo Otigencs in rc tam piana ac mani- oiîgeues îefta difsiàete fecum ipfe videatut, ahhi,dum fanttum iiiud Sc incorruptum acmpr- nbsp;nbsp;5.

epuium , etiam fuh teéium hominis indïgni iugreihxeftatur,feà non aiio modo, nifi tpiod ex-xernis St vifihiiihus v efcatut ftgnis,lt;\ux factamcn taii modo Sc figurata dicendi tationeipfo corpo xrs Chrifti nomine céfeniur. Netpue enim nonum amp;nbsp;iuufttarn eft, dum fcriptotes antirpii de Sacra- yetties mentis iotpmntur,muit oties eosiàttihuere figuo

lt;piod nonnift rei ftgnatx copetitgt;Sc\icifsim cor- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft*

port Chrifti vendicare quod îoii conuenit Sacra- %naro cô mentodiue externo ac vifthiii ftgno. Nam ftc

tones Nttam rmmortaiem amp;nbsp;tncorruptmuemtrr- ,^„„4 û.. buereaccipientipanis dicitut j cumhoc offtcium nbsp;nbsp;nbsp;cft.

nonpanis,fed corpus ipfuna Chtifti pt'xftat Sc cot pus ipÇum chrifti^ frangi , aut derrtihus maiotum

etiam attcrijVei ore actipi , autin corpus corum ingredijcum tamen idfoiis extetnis conuerriatft-gnis.Qnod autem ad n eram corporis Chrrfti mâ-

ducatmnempertinet,tpuxNifthiiihusteptxferrta-tur ftgrlt;rs,hoc «puideNtfuh uuWos hominumca-àitfeuius,uelt;p,\\\iha!fti.o ni ohnoxiumeft, ita ia

lo fpiritu ac méte,fidcque hôtiiinîs pij amp;: per gtJ' tiam Chrifti lefii iuftificatipercipitur,nonauteni

Hierony Negat ergo diuus Hieronymus oranes volupt’ mus in E tis magis amatores, quam amatores Dei, mandU' fai cap.«« catnem lefu amp;nbsp;bibere fanguinem eiuSiqu’® do noil fanéli corpore,neque Spiritu, manducar® flequeant, Chrifto ipfo teftante : Qui manduc’'

carnem meam^habec vitam3Etcrriâ,amp;c. Tu ver®’ Petre,femper eandem cantilenätfl nobis occine^’ fiue potius eadem chorda femper oberrans, Hie' ronymum negas excludere à manducatione cät' nis Chrifti homines malos, fed faltem à vitaxrer-na,vtmanducent illi quidd, fed non ad vitâxtef natn. Atqui manifeftû te falfariû contraria Hief^ nymi verba,amp; teftimoniûChrifti,qiiodabeoC*' tatur redarguunt.Omnibus enim carnéfuam nieifro» Jm-gptjbyg amp;nbsp;fanguinem bibentibus, Chrift®?

promittit vitam xterna, vt Hieronymus e* fario confequenti, neget propterea homines i®®? leftos carnisamp; fanguinis Chrifti participes ß®*' polfcjCum vitam aeternam minime confeqnantuf; Verùm tu vt contrarium, ex feriptis Hietony®* oftendas, producis tins fententiam, excapite'quot; jMalachiam primo. Ibi enim pollui panem feri^j' m'wfeca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft corpus Chrifti ,quandoinlt;i*'

dumSear gui accedimus ad altare, amp;nbsp;fordidi mundumô®' gam lt;îbi guinem bibimus , amp;nbsp;dicimus menfa Domini “®^ eft.Atqui feribens ea Hieronymus minin’® fecum pugnat,ncque priori fuæ fententiæconttS' dicit, vt cum femel negauerit carnem Chrifti’ indignis manducari pofte, nunc è contrario ift®’ carnis amp;nbsp;fanguinis Chrifti participes ftatuereV® / lit. Panem ergo,qui Sacramentum corporis Chf*

CONTRA Scargam, lib; nr. 109t thjsumcap. x5. reprxfentatur corpus Domini, amp;nbsp;vino languis,perceptum ab indignis pollui tefta-tur Hieronymus, vt Sacramenta illi quidem per-cipianc ad interitum,eó quod ipfa violances, Do-minumjcuius funt Sacramenta,violent,neque tarnen corporiautfanguiniChrilH communicent. Hoc cnim ipfe explicat Hieronymus , fcribens in ilia Malachix verba. Vos Sacerdotes,qui defpici- Mala.i.if-tis nomen meum;Dominum ipfuni indigné à mails traftari pcrhibens, quando eius contaminant Sacramenta. Necab eo difTentit Cyrillus,qui fed Cyrillus bens in lohannem lib.1.cap.14. Eum qui Regis a-licuius terreni ftatuas euerteric, perinde puniri compa-àffirhiansjatque (i regem ipfuni contempfilTet.Di rat, Cintur ergo homines impij Hue mali,corpusChci “inaanducare Sefanguinem bibere.non quod rc-'ictanianducent,aut bibant,fed quia Sacramenta leruiniftarum coeleßium percipiunt,quæ confue tafermonis figura id elfe dicuntur,quod non fal-r ^g'’’^cänt ac repratfentant. Nam quod foil ndelesamp; homines pij jta Sacrameta percipiut, '•^rum cœleftium participes effician-

A ^'^’^'’'’ymus ipfe fcribens in Hofeam difer iJhoquot;« ^Ihharetici, inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caput.».

ear»m gt;nbsp;vnam Chr^t ’• hojtiam dejerentts,nec comedenteseins carnem3CMtus taro cions mdentium eß. Si ergo caro Chtifti Hie-tonymo telle cibus credentium eft,non ptofeiSo hunc cibum attingunt, nequeeo vefeuntur, qui Bueçarentes, amp;nbsp;inimpœnkencia perfeuerantes Sacramenta percipiunt.

Vana ergo, Petre, 8f fallax opinio tua eft, qui otnnes fine difctiminc Saeramentis vefcctes cor-porisamp;fanguinis Chrifti participes fieri doces, hac Iola .differentia pofita,quod mali oretantum, ÏZT.. ij.

amp; in exitiutri) boni auteni fpiritualiter, amp;nbsp;in viquot; Corpus tam æternam percipiunt. Nam quia lola finest^ Chrifti fifjes eft,quatam falutaris æ^vinificus cibiis appt'' vi'Fcrnq?' henditur,amp;’ nunquam in exitium , fed femperi'’ vitam larfalntemjfalfifsima profeótó tua fententia elfe dc' gitur. prehendituf , qui carnalicer Sf ore corpus etis'” Ghrirti, aut in interitum rhanducari confidentcf afleueras. Nam quae hue abs te Auguftini prodii-cuntur fententiæjtanquâ huic errori tuo patrol*' nStesiilIse verö vel foie ipfo clarius demonftrant» carnaliter'quidem amp;'vilibiliter externa Corpori’ amp;nbsp;fanguinis Chrifti percipi polTe ligna ab impK^’ carnem verb Chrifti manducari non pofléjVtqi'? tantum fpiritualiter, nunquam autem carnalii^J ac vifibilirer à quoquâ percipiatur. Tu verbqu®** Turrian’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apercum fententiis Auguftini facias,vel TUf'

Scatga- rianus patronus'cuustedocère potuit ,qui eifdem fententiis, diiierfum à te ftqtl'' fit^ipfius t^i^fenfum , vt certUm fcilicet omnibus exhibeat proditot documentum,vnicum quidem mentiendiptopOquot;

litum V ob is elfe feopum, fed in tanta opinionuin variegate, procul ab omni veritateaberrate,neC fatiÿ-cautè dolum Vos celare.Hoc verotampl’’'® fuperius à me demonftratum elfe puco, vt qui iftcepè laquais veftris fe capi patiatur, dignusft’ qui vqlin piano impingat.-

Vnàa-dhuc, eâquecertifsimaomnium, neiDf* qSun''im dirifti iplîuS Domini reftat-fencentiarquaiiiti’* pie Ghri fed fruftra,conuellere tehtafti. Qui mauducat,!'’ fti veiba quitÇhriftQSj catnerh meam amp;nbsp;bibit fanguinei” corruni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manet,amp; ego in eo. Inde verbne'

celfai'ib ego coHigo , quodamp; Auguftinus doce^ irialos ideo non manducare carnem Chrifti, qui» non manent in Chrifto. Tü Verb vtfirmifsimun’ hoc amp;nbsp;inuiótum argumentum éludas, vnamm® vocem

Contra Scargam, lie, hi. 1095 Vocem ignoraffe dicis , quam Apoftolus fcilicet quafi per interpretationein adiunxit ; Dignè vi. delicet amp;nbsp;indigné. Qui enim, inquis,digne ma- i-Cot. n. ducat corpus Domini, ficucipfe Dominus infti-tuit amp;nbsp;voluit,is manet in Chrifto,8c Chriftum in fe manentem habet. Mali autem, dicis, ideo non manent in Chrifto, quia manducant quidem corpus Chrifti,fed indigne. Atqui tua hxc funti Pe-tre,fomnia,inquetuocerebro nata phantafmata, quae vt à mente Chrifti funt aliéna, ira nunquam ab eo fuerunt prolata. Carnem enim fuam Chri- Corp«» ftus vete effe cibum pronunciat,amp;fanguine vere potum, vt nimirum tanta facri huius agnofcamus fmelcci-energiam, quae nunquam pcrcipientibus infru-picBtis ftuofa effe (jueat. Tu verb qui malis hanc efcam proponis,eaque fic illos vefci affirmas,vt nonnifi ^cargsm toxicum amp;• venenum animx inde référant,annon chrifto Chrifto ipfi contradicis, eumque vanitatis redav-guis, qui id cibum vere effe affirmet,quod tarnen animam non nutriat, fed morte potius abfumat ? Chttftus,inquit. Qui manducat carnem meam 8c bibit fanguinem meum, habet vitam aeternam. Scargaautem Chrifto fefe opponit,8f manducari àmultis carnem Chrifti perhibet, quibus tarnen fpemaeternae vitae adimit.

Agnofce,Petre,in quae te abfurda,feu in quam potius impietatem compellit pertinax hacc tua in mala caufa vincendi libido, vt Chrifto ctiam, quantum in te eft, mendacij crimen impingere non erubefcas. Nam quod errori tuo in Apoftolo patrocinium quaeris,ille te nihil fubleuat,procul-que ab ifta tua opinione diftat. Neque enim iUc corpus aut fanguinem Domini indigné manducari poffeaffetit, fed panem 8c poculum Domini Vt qui ilia malo profanât vfu,corpori 8c languini

Chrifticontumeliam iirogatj ideóquenoncoir pus amp;nbsp;fanguinetn Chrifti, quæ vitamacternanij Ghriftoteftcj feruper fecutn ferunt,fedcondéna-tionem manducetamp; bibat. Chriftusenim quod iam admonui non receptus,fed per incredulitatp cxclufus, Si odor eft mortis in mortem amp;petH fcandali. Quicunque enim fide eum recipiunn vitæ amp;nbsp;falutis participes effeiti, de morte amp;nbsp;Sa* tana triumphant, amp;nbsp;à metu condemnationis*' ternacfccurijintrepidè in eo conquiefcunt.AtVC' ro qui hunc lapidem angularem reprobant j ip® ab omni fpe falutis excidentes, vitro fibiexitiu'P accerfuntj vtqui folem iuftitiae repellentes gt;nbsp;perpetuis peccatorum tencbrisoberrant.Itavtt®

Chrifto tanquä vhico omnis vitae amp;nbsp;falutis ['’ƒ jnfideliii' te.nullavnquâ condemnationis materia depre^r jnatena ditur,fed ornnis culpa in homine ipfo refidet, q“ pcrditio- caccitatc mentis laborans, vitro oblatufibi lu®' repellit.Vcrifsimum enim eft,quod Proph^f^.P®* Hofe? 13. pulo rebelli,amp; gratiam Dei proterue refp^'JÎ cinit;Perditio tua ex te eft Ifrael,in me auxinu®' Roni.7 U Ifaque quern tu hie, Petre, Apoftoli ciwß' jj cum de lege Dei difputantis, quam quideni’ dicit fandlam, amp;nbsp;mandatum Dei fanûum amp;nbsp;*’ num,opcrari tarnen homini per bonum ilia verb Apoftoli fententia teipfum conftri^ê^, amp;nbsp;quod non corpus Chrifti, vttu exiftimas gnèfumptûj fed indigné potius reieâû occaf® interitus homini affert, perfpicue docet. Ntl enim lex Dei fanfta, feruata amp;nbsp;adimpletajm^^^jj iiam condçmnationis prxbet,fed naturahoW'^^^ deprauata,omnem mortis reatum fuftinet,vt 4 De i legi reluftatur, in res prohibicas toto gt;nbsp;petu fertur.Ita verb non qui Ghriftu recipiun qui fibbfiue per verbu, fiuc per Sacramc'ta oN'i^^

répudiant J mortem amp;nbsp;interitum, dum vitae amp;nbsp;fa-luci communicate nolunt,fibi volentes accerCunt-Namfi Chriftum reciperent,vitam profeóló,qiix cum corpore Chrifti tanquam lux cum fuo foie fcmper coniunéla eft,non amittcrenc, neque in condemnationem mortis incurvèrent.Hane eniin hi foli fuftinent, qui Chrifto vacui, membra fua domicilium Satanx exhibent, amp;nbsp;in omnem foe-ditatem patrandam fe ab eo impelli permittunt. vndecum abfurditatem illam merito reprehen-dendam iudicarem,Chrifti participes eos à vobis ftatui,in quibus tarnen Satan tanquam in filiis in-credulitatis 8e inobedientix operatur,tu vt focie coiof.s.«. tatem hanc optimè^ conuenirc demonftres,ita in Chriftum 8f Satanam partiris, vt ficut mali amp;nbsp;ad Deumexparte creationisSc naturx, quxbonaScatga o-eft,amp; ad diabolum ex parte peccati pertinent,ita nimirumSf membra quxdam myftici Chrifticorconûétio poris in Ecclefia hac militante, membra etiam Sa chtiUi cS tanx,fcd diuerfa connexionis ratione, dici pofte perhibeas. Quia enim,inquis,fide,qua: bona eft, oppofita amp;nbsp;Dei donum,Sacramentoriimque communionemifcct. cum Chrifti myftico corpore cóniunguntur, ad membra eins in hac vita pertinere eos, quia veto cumSatana focietate cóniunguntur membra e-tiam eius efle afleueras. Sicvero ludamDiabo-Jum vocatum,^ eundem tarnen Apqftolum Chri ftifuiflenegari non poffe contendis.

At verb vehem,enter falleris,qui hqmines ma' los amp;nbsp;focietati peccati cum Satana coniunétos, inter membra Ecclefix Dei reputas,quando inter membra corporis Chrifti nemo verè ccnfetur,nifi qui Chrifto capiti per fidem cohxret, amp;nbsp;per gra-tiamadoptionis ac Spiritus fanftificationem iu.s hæreditatisfiliqrum Dçiconfequitur. Namst$ tu- iiij.

Reprobis funt,quî per externam fidei confeflîonem gt;nbsp;amp;nbsp;Sî-nihil pro- crarnentoriitn participacionem in finu Ecclrfî' nu^cquot;cle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen vera fide amp;nbsp;folis Dei fi'

fix contV- peculiari donantiir, nec exSacramentis fronen- ólnm fanólificationisaflcquuntur, externis ninii' rum elementis ac fignis communicantes, reru® autem internarum 8c cœleftium participes mini' me fafti. Et quia nulla ingenij aut iudicij h“' mani acies adeo perfpicax eft, quæ quid in occul; to cordis receflii lateat,perfcrutari poflît,pluri®' autem Hypocritae bonis in Ecclefia permixti, cH' remain fanélimoniæ fpeciem venditant, quap®' pulo Dei atque adeo paftoribus ipfis imponunb ideo fic,vt quod fanélum canibus dare, amp;nbsp;marg’j ritas porcis obiieere vetantHr,multotiesignari‘’ ferant, amp;nbsp;Sacramenta æquè bonis ac malis difp^quot; Sanftumfent. Indubia tarnen ac certa Domini voluntj’ ïaTi^chri iquot; talibus à communione fandorum, qui mofi’’ flus verat humano agnofei pofiunt iudicio arcendisifini'^f Matt. 7.«. iiidenter docet,quod ficut folis filiis Deijädoy i' ipfcdat^*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illorum falutem Sacramenta àDomW®

corpusfuû funt inftituta, ita qui ilia indigne vfurpanbC^i^ iifdcm. fe jp/j exitio deuouenc,dum Chriftum non app^ hendentes, àvita amp;nbsp;falute excidunt. Necqn’*

ludæ muneris Apoftolici funftio à Domino co®' mifla fuit, amp;nbsp;miraculorum edendorum poteft’^i ideo ex numéro eleôlorum, amp;ad vitamxterns® ludasH prædeftinatorumfuiffe cognofeitur, quandop^'' cet Apo- ß£■ Stfcelere hoc efFecit,vt facro etiani m®* floh mu- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;-,nl

jiere fun læ Domini conuiulo admotus, non tarnen v»* geretur,_ exChrifto hauriret, fedSatanæ mancipiumcn^, eJefluVe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æternum exitium præcipitaret. Ita

rat. cuidentiffîmis omnibus demonftrationibus amp;nbsp;gumentis addud:i,infallibilicer concludimus,pi’ nam imprimis amp;nbsp;erroneam, ac cum fcriptur}^ fan«!'’

Contra Scargam, lib. ni. 109'7 fanéVispugnantem fentenciam vcftrani effe, qui externa Sacramentorum eleméta in corpus ipfum Sifanguinem Chrifti fubftantialiter tranfmiitari creditis,aut fic res iftas cœleftes ac diuinas in v i-fibilibus fignis, tanquann aurum in fcrinio locali-ter contineri putatis,vt quicunque his vefcuntur fiue fint homines mali 5c impij, fiuebeftix ratio, nis vfu catcntes,corporis etiam 8c fanguinisChvi fti facere participes non dubitetis.

Petre potuifti,quo tarn craffum,8cpalpabilem er- tico-rorem tuum confirmâtes, vnum adhuc telum, Id-que vltimum in medium affers,quo tanquam arie te atcem veritatis munitiffimam te expugnatn-rum exiftimas. Nam vt omnibus perfuadeas,reuera corpus Chrifti fub accidentibus panis conti neri,8c ptomifcuè tam à bonis quàm malis carna-literore manducari,agnitumfemper 8c prsdica-tum in nouoTeftamento corporis Chrifti facrifi- ijfuitka ciutnfuiffecontendis , quod quidem ritèperagi dcmóihi non poffet, nifi reipfa praefens in altari aut mani- «on«’-bus facerdotis exifteret. Egregiam verbargu-mentandirationem,vt quoddubiumScincertum eft,id te pet multo iucertius comptobatutum pu-

1 tes. Quxfoenim,Petre,VCvelvnicum exfcriptu-l la fanfta apiculum nobis proferas, qui facrifican-1 di autofferendi corporis Chrifti pro peccatisvi-1 uorum 8c mottuotum inftitutum commémorée.

I Scriptura quidem teftatur vniuerfa, Chriftum in Chriftus ' nbsp;nbsp;fine feculi pro peccatis omnium feipfum femel in

\ parta,confediffe in cœlis à dexterisDei, vt appa- obtulit-teat in confpeftu Dei pro nobis* At verb huius s-«. facrificij repetendi,aut altetius in locum eius fur-logandi nullam vnquam mentionem facit. Nec

vero Ghrillus in extrema fua Cœna aliquod noi bis facrificium Deo ofFerendumjSed Sacramctum Sacramen corporis fui tnanducandi pro nobis oblatijSc lan-fuibibendi pro nobis effuGconftituitiVtni , chri ium mirum Corpus eius manducantes, Sc fanguineni inftituide bibétesjmemoriam mortis eius,quam in expiatiQ nem peccatorum noftrorum femel fubiuit,perp^' tubrccolamuSjtantiimque beneficium debitislan dum pratconiis. Sc iuila gratiarum adlione prs^*' Tapanos cemus. Vos autem qui tarn darum Domini iH' diuerfum habitum transformaftis i rio prina- pro commiini omnium fidçlium menfa, priuatuni tu.ufacri- quoddam vni homini epulum inftituiftjs,vt nimf ßnevocatione vlla, finç vllqpraffcriptoP^’ mandata, corporis Chrifti prq pefcatis omniu'” offerendi partes fibi fufcipiat,atque ita fe fupe'^’'’ rem Chrifto conftituat,magna quadam contuin^ lia mortem Chrifti afficitis, amp;nbsp;vioJati foed^ri’ nunquam interrumpendi vos reqs elfe fa^lj^ teftamini.

c«na Do Scifflus quidem ipfisetiam Apoftolorum ten'' bue *A P°tjbus id Satanam fuiffe molitum,vt facram P** ftuioiuu^ tnini inftitutionem confpurcaret, amp;nbsp;dignitatei^ »rate infi tanti myftcrij, earn cum prophanis. mifçens ep“' Cl a Sawa üj, coiitaminaret. Sed Apoftolo Paulo a tan'^ na cœpta. pj-QfjpjgfjQng omnes reuo.cante,amp; prdinationej^

Dei ob omnium oculos ponente, multis pon',^ Ecclefia feculis.non alio ritu hanc factam Doin' ni adlionem celebratamnouimus, nifi vtpnin^ ex vno pane cdercnt, amp;nbsp;vno calice biberent que fiefacrificijfemel incruce peradti veran._ participes effedli, de morte amp;nbsp;Satana debell’'-triumpharent,aG pro tam immenfo Dei benefini^ facrificium laudis amp;nbsp;gratiarum aßionis ipfi ïcnt. Hanc autom fie tradtatæ Cœnæ pomin/n?

,î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cun’

Contra Scargam, lib- nr. 1C99 cum vetuftiffimi qnique fcriptores Ecclefiaftici nobisproponant in libris fqis imagineni,omneui ilium antiquum amp;: fimplicem facvi huius conui-uij celebrati defcribentes ritum,ramen que veftra eft impudentia, totam illam vetpftatem fanótam omnibus his erroribus facrificij peragendi,quale hodie in Ecclefia Romana confpicicuv, affinem f» cere non dubi'tatis, 8c quafi ea facra per manu^ an tiquitatis vobis tradita effent,fingere non erubef-citis. Nam quae eorum à vobis citantur dióta,8c vafrèad ftabiliendum hune errorem torquétur, illivero planiffimisfcriptorum fuotum fententiis hanc fufpicionem vbique à fe remouent,8c quod nullas priuatas celebrauerint miffas,fed omnibus exæquo, fandam Domini adminiftrauerint Coe-nam.clariffime teftantur.

(^odfi quid vitij ex humana praefumptione nuicfacræaftioni per illos admixtum effet, non cgoidcontemnere, 8c pro nihilo reputaredubi- vida toile tarem ,quandociim,tefte Cypriano, folus Chri- randa.nó ftusfitaiidiendus,non debemus attendere, quid jjt;. aliquis ante nos faciendum putauevit, fed quid, p'lnda. qui ante omnes cft,Chriftus prior fecerit. neque Cyprian, cnimhominisconfuetudinem fequioportet, fed Deiveritatem. Verumtamen cum nulla fit par- ftd 3.'^^ ticula mifl3e,quæ non ad autorem fuum certi tern ' pons referatur,vt fœdiffimum etiamCanoncm il- Canon lum, qui tarnen totiusmiffx bafis eft 8c columen, MiflçquS multis poft Apoftolorum tempora feculis,Grego- habcatrquot; nusafcholaftico quodam obfeuro conferiptum teftetur, quamuis Innocentius autorem eius Ge* lafiumPapamtradit, nihil ramen certi affirmans, e autoritati etiam Gregorij cedens, inde verb

‘V’iliiuc æftimare poteft, omninp id totum uin ÖC comnaentitium effejqupd Cretenfes ifti

fandis illis patribus antiquis tribuunt, vt facriü' cium hoe mifli ab illis vfurpatum prædicent. Sea quid non auderent ifti, qui adeo frontem perfr*' cuerunt, vt lacobum etiam Apoftolum, fratrew que Domini primuin milTæ autorem fingeteno'’ reformidarintjfed omnem Hiftoriç memoriaine^ animis hominuiftos delete oporceret,vt id qiio^ volunt J obcinere poffent. Hoc autem cum fie^* nequeat,quid reftac aliud,nifi vt fummamiftortin’ impudentiam deploremus,amp; in manifefto depr^' henfos mendacio,merito concemnamus. Qua'® quæcunque,Petre,amp; expatrum fententiisiniqu' detortis, amp;nbsp;ex incertis rerum coniedurisdepr®' inis,vtfacrificium hoc tuum quomodocunqueft^ biliaSjilla veto omnia tanquam fragili fundamen' lefuitics tofuperftruda,vltro corruunt,vt non magnopS' ftruftura re operam impulfiimque meum requirant. Ne® tc rorruu” ^ero adum agere volo, rem nimirum earn conft' tädam fufcfpere,qiiæ ab eximiis feculi noftri fed-ptoribuSjtot folidis argumentis Sc certifl'æ'^^’-®* pturarum fandarum teftimoniis confoffa ac de-prefla eft,vt qui contra obganiunr, vano amp;nbsp;itrit® conatu prælium , toties cæfi ac fugati» reftaurai® videantur. Nequeegoad conuincendum etro' rem tuum noua fubinde promcre arma necefle habeo,quando vnicumtranfubftantiationiscon'* mentum labefadatum, omne id vanum Sc futile elfe quicquid de facrificio miffs comment! eftd’ plane coarguit.

Nunc autem ad ea quæ tu,vt videri vis,2elo du dus,mihi expendenda, amp;nbsp;paulb diligencius cófi-deranda proponis,paucis tibi refpondeo. Nons-gnofco,Petre,eum me effe,qui fuaforibus velD® doribus Heluçticis,vt vocas magiftris, dercliôla vera

Contra Scargam lib.iii. hoi vera amp;nbsp;fincera Chrifti fide,aliquod abeisfalfçdo-ârinæ propinatuna venenum haufeiim, auc vni alicui apoftatæ nouum in Ecclefia dogmafufcican-ti me falcinadum præbuerim. Ifti cnim quos com-memotas, Zuinglius, Oecolampadius j Caluinus, Helucti-Martyr, tantum abeft, vcalicuiuserronciSr haste-“ Dofto, . . ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;resinui-

tici dogmatis aurores taennt,vc e contra in repur-fti ch». ganda Ecclefia Dei ab omnibus hasrefibus amp;nbsp;do-iHathle-ihinæcorruptelis fortes amp;nbsp;inuitfos Chrifti athle-'*' tas feleexhibuerint.Scimus enim omneSj quicun-que memoria veterarepetimus, Si eorum qui asta-tern noilram antecelfetut doólorum viroirum fcri-ptaeuoluimus, extitifle Temper doótrina amp;nbsp;pie-iarumdo-tatelingxilari prçllantes homines,qui deformatam ftrins multis modis Ecclefiam Chrifti deplorarent, amp;nbsp;ueuaitatam Domini vineam ab apro ulueftn ocfidümpu immundo libéré quererentur. Huius autem vafti- gnatoies-taris amp;nbsp;ruinx eertiffima vbique extabant documenta,dum homines ab vnico vitç Si falutis auerfi fonte,Deo ipfo rerum omniu fabricatore, in crea-tnris 8t infirmis huius mundi elemetis totam fpem lalutii fux collocabant, torque deos tutellares,c/corm-quot haberent templa Si aras, in prxfidium totius pteis. vitas inuocabant, Chrifti autem tenuem quandam notitiam in mentibus hominum fuifle raliólam,tot falutisnouamediaadinuenta,8£ indies cumulata ïpeftè teftabantur,vtorequidem Saluatordiccre-tHtjfed corde Si mente falfis opinionibus demen-tatæ plebeculx , non agnofceretur. Sacramenta ! veto varijs hominfi naditionibus Si inuentis con-^uroata, omnem fuam fete natiuamfpeciem ami-wlBïiÔf nouis alijs hominum arbitrio introdu-tlisfecramcntis, velut in tutba aliorum , obfcura quodammodo latebanc. Quid dicam nunc de re- Difcipii-gimineipfoEcclefixjvbi qui prseffe dodtxina, vi-na

Itöï D fe ÈE N s. t OE N AE D. fchriftia- tæqueexemplo paftores debebant populo Chn lublatö Omni legitimæ vocationis ordine f^blaia? præfcripto ex verbo Dei ac vetuftiscanonibus amine prorfus abolito,pafsim homines indoób flagitiofi Ecclefiis præficiuntuv s pafsim per vi® fraudem,vel fimoniam,aliafqtic improbas amp;nbsp;i’’* Aas arces inuitis ouibuäobtruduntar. Itaqus'*, dedocendo,autfalutaricibicœieftis pabulo sicerdotfi ciendö folicici populo , fed quxrehdis amp;l pef ‘’ï’, æapæftu- nem lüxunf ac inteihperantiam ptofundcndis ‘ diaamp; mo tenti opibuSjitiaries amp;nbsp;inutiles refident lariwfj® pocius fub paftorum titulo,atroces amp;nbsp;nonniß g* gifuo infîdiantes lupi.

Hane veto Ecclefiç miferam diffipatidneiHjC“ ‘ multis retro ante feculispaffim homines plorauerint,amp; débita remedia tot lethalibus bis poftulauerint, noftro demum feculo niag Deibeneficio faétum agnofeimus,vt excit^^; cos homines,amp; virtute fpiritus lui armaufi’^’^’^^j, verâm falutis viam omnibus demonftrarenb errore diuturno in certam veritatis feraitani re , carent.Eos autem cum tu vocas hærcticos, forum inEccleiia dogmatum authores,teip^*quot;’’■ numero liiporum elfe profiteris,qui adeô lutis ouium afficiuntur cura,vt ereptas exfauO’’ orci, vitæque reftitutas,vehemcnter ingeniiic’ Nam quæ obfecro fpes falutis eorum elle po^ -p, in tanta totius doôîrinxEuangelicæ deprau’ ne, in tam nefaria Sacramentorum profanati^.^j in tam crudeli confeientiarum carnificin3,qu^’ belli paftores quibufuis legum vinculis,onin*^^j pta libertate , conftriôtas amp;nbsp;irretitas perp^.' vexabant? Nunc ergo fandorum iftoruin V* rum opera, verus vnici Dei cultus ica félicité ftitutus eft, vt folus æternus Deus in fpiritu

CoMTBA SCARGAMi LIÈ. Hl. IIÖ] ritatcadoretur,vtcum puva amp;nbsp;trJquilla confcien- Cuku« tia.tanquam folus yiiæ,bonorumque omnium au-xhoFjinuocetur.Quibus au tem laqueis mentes ho- demrefti-minum tenebantur implicitæ, amp;nbsp;perpetuis tor- “««»• mentisexcruciatse,corum nunc iugo cxcuffo,in vnico Chrifto faluatorcjtanquam folo amp;nbsp;vnico la. lutis fonte,fuauiter conquiefcunt. Atquc ad teRâ-dam tam fingularem Dei omnipotentis benignita-tem,amp; conlirmandam veram in vna morte amp;nbsp;cœnçoo fanguine filij Dei fiduciam,toties veto ac falutari mimca corporis amp;fanguinis Chrifti fideles fe reficiunt cibo, non quidem inaniter alijs epulantibus ocu-los pafccntes , aut ventrem amp;nbsp;fauces tanquatn sdcorporalem aliquem cibum praeparantes , fed folas animas iuftitix Chrifti fitientes amp;nbsp;auidas, ad percipiendam hanc cœleftem efcam aperientes. Et quia foils filijs Dei, fanguine Chrifti emunda-tis,hunc cibum nouerunt efle ordinatum, idco fe-dulocauent, neflagitijs 8f fceleribus polluti, ne peccatorum contagione fxdati,hæc facra myfteria attingant, quæ indigné perccpta non polTunt effe ni/i exitiofa.

Hxc verb cüäa in Ecclefijs noflris peragi con- Scarga fpicientes, Si exprelfam Apoftolici temporis, ac Apoftolt-puræ illius antiquitatis imaginem vbique cernen- ” tcs,quonamiure, Petre, hxtetici vocamur?quo iu- cuter, re à communione fanólac amp;nbsp;Catholicæ Ecclefiæ abfcifîproniinciatnur? quo iure xternx condem-Bationià vobis adiudicamut? Atyerö iuftamcx-

I communicationis tibi videmur fuftinere pœnam, ' qui ab vno Chrifti ouium paftorcjPapa fciliccc veftro defecimus , qui facerdotes inftitutis eins êf mandatis inftruólos non audimus. Verum huncnonpaftorem.jfed fijiumilium perdkum io

Papa Ro- tcmpio Dei fedentem,cun6lique Chrifti inftituts manus ronuellentem, facra pandunc oracula, ac tantu» larius, ho doctorum,pioriimque omnium x antiquiamp;nO' mo pecca ftri feculi confenfus ceftatur. Audi enim qiiidtuh iftos exortos,quos vocas gt;nbsp;hærecicos, de hoc nis i.The. SPaftore fcripferinc Catholici, vt vel tuorum iudi' as. cio conuidiusjtandem ad meliorem mentem deasjiftudque idolum non paftorem adoraredehquot; nas. Paucos autemexinfinitahominummulth“'

dine deligam,eofque nominis Icalici viros, vtw^ gna fæditaxe ac curpitudine fanClifsimi huiusp^' ftoris vellriqffenfi, nullum etiam periciilumvi'^ cxtimuerinc, quin libere calamum fuum contra

virjvrlcnpta eiusteftantur,exquifice doftusamp;^' _____ loquens.Hic quidem curia Papæ Babylonem fimïsïà- merecricemBabyloniamfuper aquas fedc’ pifraFo- turn,matrem omniu idololatriarum , amp;nbsp;fcortatio-bliquus num, cum quafornicati funt Principes impugna terræ,amp; alia plurima in earn fencenciani fcribii,*' 1370.^'''quot;^ obfcure fignificec Papain effe Antichriftu'”' Xaur.Val- Lauietius aute Valla ciuis Romanus, donation^*quot; gt;a damit iHam Conftantini, qua Papa primatu fuperonU’^’ annum Ecclcfias à Conftantino fibi'conceffumjlmpewt“’' riaque ornamenta amp;nbsp;dignitatem, poftremo amp;nbsp;tius Occidentis imperium gloriatur,acriterre‘'quot; •guitjS«: federate confièlam ac nunquam ab I®* pevatore faólam, certifsimis atgumentis dem®^ ftrat.ldem accufat Papam amp;nbsp;iàcerdoces eiusgt; aiienutor'P^*^’^'®'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regione impie

d^i'ic pollutafalfitatibus Chriftiana piecate-P*’ ci '.a verb vitas Pontificum defcribes, etii plutHquot; fcelera Scimpietatem dißimulat,tarnen multoi’ magnitudine llagitîorum vidus, tätoperepraui’^.^

Contra Scargam, lib. nr. 1105 religionem amp;nbsp;fimulatam potius quam veram, Poncificum amp;nbsp;facerdotum deceftatur, coque im-pietatem eorum excreuiffe clamitat, vt vix mife-sa'ua7an^-xicordiae locum apud Deum reliquerint. Hiero-la, Domi-nymus quidéSauanarola fumnia doArina amp;nbsp;pie-täte prxdicus Ecclefiaftes', Florentiae exuftus eft, à p7^a** co quod contra primatutn Papçpublice declami-martyhû tauerit,amp; âb eo tanquam Antichrifto, veram re-^“'’quot;'» ligionis doftrinara traditionibus deprauatam do-cuerit.Hunc verb pracclarus ille heros FrancifcuStanduiæ ' Picüs Mirandulanus, infignis fimul theologus amp;nbsp;* Concot philofophus, prophetam fanélum appellat, 8c quodjmpiè pro hæretico condemnatus atque “* exuftus fitjdemonftrat. Plurima autem vitia do-élrinæ Pontincis idem Mirandulanus aperit,vt Maximilianutn Imperatorem ad feriam Eccle-«æ reformationem adhortatus,inter cxtera hoc icnptum teliquerit. Keltqnnm eft,maxime Ceifar, 9«« tefide ptetate poftam,deprecer, vt faniitf-fimum iUudpropofttum tuam vindicanda inpri[ti-nam IthertAtem 'R^eipub. Chriniana, lt;]aamcitiM fieri pejftt, aditnpleoi, Concatiiar ab externit ho fii^i^,ab tniernis laceratur,(ft IE S V Chrifti Do ! mini neftri fan^uine circum/eptttm cofecrauim outle,peiora tnulmperpeftwn eft.,indief^uepatitAr, lupis magiifitb ouina qua propna pelle grajfiatibui, Sed neque tantUni ocij nec temporis mihi fuppe-teretjVt omnia perfequi poflem , quæ clarifsimi i-

pietatis 8c religionis euerfores vehemcntifsime ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declamant.

Porrb cum tarn ardentcm in hominibus piis J nbsp;nbsp;nbsp;P'^°, gloria Dei zelum cupide ampleétimur, cum

inuiiftam hanc animi magnitudinem fummis qui-quot;Ul^uelaudibus dign^reputemus,an verb cos, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EAm, j.

quife tyrannidi Pontificiæ palam oppofucrun^ quipiis amp;nbsp;fanÓtis laboribiis vineam Domini al’ omnibus falfæ doôtrinæ fentibus repurgatafl nobis reddideruntjfallo hirefeos afpergi critni' ne ab iftislupis , ouinam fpeciem oftentantibuS) aequo animo patieniur ? Ac vero diuinaiftorum hominum fcripta,amp; (ummæ doólrinae ac piccatis præclara monumenca, vitro iftam calumniamtS' pellunc,neque hunc venenacum morfum extiniC' Theologi fcunt. Quae enim doótrinx Chriftianx j ac totiu’ Euangc« religionis noftrx pars eft, quam illi non fideliß*' ^ïesünc explicant ? quid tam abditum« amp;nbsp;obfcurum

diuinis myftcriis, quod non illi cum fumtna pef fpicuitate elucidauerint? Hæreticos aucé cos qu’® nifi homoimpudentifsimus vocaueritjquorfip^r' petui amp;nbsp;indefefsi labores,cam eorum qui in D®' mino obdormierunt» quam eorum qui luperlunn hoe vnum teftantur, nihil illis magis propofitua' cire,quàm vtomneshxrelès iufto fanilxEccl®^ iudicio iam olim damnatas, excitari ab of®® hnant,amp; excicatas fortifsiraè profternant ? A® proinde Scarga cum nullum prorfus hxrcfeoscri' men inuenirec, quod merito illis impingerepol' Orthodo fet.hoevnum repetit,vt Zuinglianos vocet,do' zu^nglF* ‘^’■■'lam videlicet de Sacramento corporis amp;nbsp;ftn* r.i. guinis Chrifti nou3m,amp; veteri jlli,fanftxqueEC' clefijc incognitam à Zuinglio promulgatatn aflf rens,quam ifti nullo veteris Ecclefiï exemple 1®' quences,amp; à primo eius authore denoininati m®' rito hæretici vocentur.

Verùm tot, tantaquetotius antiqux Ecclei^ teftimonia peripicuè demonftrant, nihil iftos o® venerando Euchariftiae Sacramento, qui Zu'®' gliani vocantur , proponere, nifi quod maga® tonfenfc tota ilU fanóta docuit vetuftas.

Pontifex aiitem Romanus omnis diuini amp;nbsp;huttani Papa rö-iuris oppreffor , multis nequitiæ amp;nbsp;impietatis fa- quot;“’gj tellitibus inftru0lus,dum per tyranidem Ecclefîam paftôl* occupauit,féque Principem amp;nbsp;Dominum in ca conftituic jomnem Chriftianae religionis doétri-nam violauit,omnem finceriratem doôlrinæ Apo-ftolicæ fermento traditionum humanarurn inqui-nauic, tocamvero adionem facrx Domini Cœnx innouuin quendam amp;nbsp;monftrofum habitum,ac veceri Ecclefiæ incognitum, primus tranfforma-Uit. Poftquàm enim commentus cft, ab eo quem ipfe inaugurât facerdote,Chriftum ex pane creari, faluis tarnen omnibus panis accidentibus,hxc iam P’pa pro accidentia fine omni fubicóto in acre fundata, pro Deoipfoadoranda, hæc infacrificiumpro pecca-idolum tispopuli offerenda docuit. Inde verb facrificium erexit. Miffæ inuétuin,reólè quidcm hoc nomine dittum, ^uod in omnes mundi opes,hiiius facri Operatores je irnniiferit,amp; latis fundorum ac prædiôrum poffef- tot. fionibus ditauerit llæc enim fola Miffa ert,quç iftos cœli amp;nbsp;inferni conftituit Dominos, vt per quam magno çreredemptam ianuam cœli aperiunt,con-temptam verb 8c fpretam in orcum detrudunt. Haeciftos Romanosfecit rerum Dominos,gen-temque togatam.Quæ quidem toga, 8lt; tranquillo beatç vitç ocio Scarga cum fuis focijs lçtus,8c nullt) Jabore quaefitas poffîdens opes, non eft miriim, fiMiflam hanc faluam amp;nbsp;incolumen cupiat, fi qui cam infringuntjSc fundamenta eius fubruunt,fce-leratosvocet haereticos, omnibùfque pœnis di-gnos damit et.

Sed bona tarnen fpe fubnixus minime hanc rui-nara reforinidare videtur,vt qui Zuinglij,Caluini, Scarga Pa Martyris, 8c teliquorum iftorum^vt vocat,hæreti-corum,nomina vilefcere, memoriâmque illorum i)..

iio8 Drpens. coENAE Dt ïatti fere extiiióbm .hoc noftro feculo fecure prxdicac, idcoque fanólain Romanam Ecclefiam ab ilHs oppugnatam Rare inuidam j amp;nbsp;indies il* luftfiorem effici gloriatur. Er qux Vilnx ell, Romani Pontifkis inftituta fequens,Ecclefia, hac di-uino ait ereftam pra:fidio,quam fcilicet nospaulo ante prollratam putabamus. At verb Petccjnon alium huiiis Ecclefiæ veflræ Viliienfis hodie con-fpicimusllatum, nifiquem omni hoc temporevi-dimus ,ex quo Dominus hanc quoque vrbemj at-que adeo vniuerfam Lituaniam lucis fuse radijs il-luftrarecœperatjnifi quod indies numero creden cium apponit Dominus,quos ad vitam pr^deftina-uit æternam,vt pauci interim haólenus extiterinn Vilnenfes qui ex naufragio prioriscladis emergentes,his d«' leluitæ j,(,o Babylonicx meretricis fluftibus fe obrui pal» di^nnio font* Jtaque quam tu fpem vultu ftmul3S,al' aliquot turn interim premis corde dolorem , amp;nbsp;homun ,-1,0, tuarumjOe hæc Babylon vobis concidat. dits cSVre noôtes cum tuis focijs id vnumfttides,idqy® tiaxcre. moliris, vt ne Euangelij vox in hac vrbe perlo' net, amp;nbsp;ne vel anguftum loci habeant hi fpaciun’» qui Chrillo nomen dederunt, vbi facros fuos pef' agere poffint conuentus. Veftris enim artibiis,*^ ftrôque cdnfilio effeôlum ell, vt Templum iH''** Téplum à Clariffimo olim Principe Nicolao Radiuilo,^' Nefuifij Duce , Palatino Vilnenfi , fanóh’ Chriftianæ exercitijs , Sc veræ religi®^* catû ope-promouendæ dicatum, nobis fit ademptum. ƒ la lefuita quia qui iu dignitatem amp;nbsp;pietatem defundti Pr“j' gelicir* ‘•’P*® fuccefiitalterNicolaus Radiuilus ,adfi']’' adêptum- le templum extruendum animiim adiecit , * que féliciter inchoattim propediem abfoIuW' rus ell , quid non tenta/lis hadenus, leluit*’

Contra Scargam, ltb.iii. 1105» quae non confilia veftro impulfu à maioribus ve-ftris concoóla funt,vt fandum piumque conatum præclari Principis impediretis ƒ Neque his content!, eb etiam aufu temerario prorupiftis, vt oc-cultis quibufdam amp;nbsp;obliquis cuniculis Regem fapientifsimum nobis nunc fœliciter imperan-_ tem aggrelsijid importunitate veitra ab eo extor-aitcri;,s feritisjVt edifto eins interpofito,ab omni.conatu irdifica-delubri aediftcandi Palatin us Vilnenfis defifteret, aut reliquos id tentantes grain propofita mulèta pe’airene deterreret. Verum poftquam ille Regem, 8^ de quicquâ Juramento omnibus regni ordinibus prxftito, quopacem interdifsidentes de religioneperpe-tuamfouere ac tuet! feobftrinxit , Sc de magno totiusReipublicæ periculo, àtalibusediélis exo-I'tutojcommonefeciflct, facil'e prudentifsimus Princeps iurtis monitis Scprccibus Palatini ac-quieuit, datique fibi verba quodammodo ab hoc facto ordine non obfcurè fighificauit.

Hxc verb, Petre, ideb commemorantur à me, Vtquia tanta cura, tantâquc folicitudo vos exa-gitat, ne liberam ifti, quosvocatis Zuinglianos, religionis fuæ vfurpandae habeant facultatem, in eavospraninofententia effe, idque maxime ti-merecognofcant omnes, quod vbicunquehaec , lux Euangelij.fplg^jgj.jQ^ßg5 proculdubio erro-rum ac fuperftitionum nebulas euanefcere opov-teat. Hoc femper torfit Satanam,amp; ad armandos rabie idoiolatrat compiilit, vt omni vi externa Stpios exci barbaraquanniscrudelitate in omnes fanflos ad-^'^^ hibita, verum Dei cultum opprimere femper co-natus fuerit. Ita verb Chriftus cœleftem Patris fui dofttinam, amp;nbsp;vnicam veritatis viam contra Satanxmendaciaafferens, multoties in fefuro-leni irapix gentis ludaicx concitaiiir,8c ad extrp-

mum crudeli mortis genere peremptusj exemplum de fcjquæ fit piorum conditio futura,omni-bpspræbuit. Non difsimilcm enim exitumvit* fortiti font Apoftolijatq; adeo omnes fanóli Chri-fti Martyres J quorum fanguine gens fcJleftaSc impia, errorumqtie tenebvis à Satanaexcxcata, Ecciefix nunquam expleri potuit. Ac profeftó interpluri-chrift* ma , eâque indubia vcritatis Apoftolicx quam feiirbiiu profitemur argumenta, vel hoc magoo omnibus nota.' documento efle poteft, quod cùm nos nulli ex vo bis exitium optamus J nullas infidias vitævefttJ^ ftruimus , nullo violentiæ impetu quenquam op-primimus .• veftrosecontra furores toties expeU-mur,amp; tanquam turbine correptosjïoties in p^^'

Huius auté rei.ne externa attingamus,domclb Cracoui- cum nobis hoc tempore Cracouia exhibuit Schohfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I“ hac enim vrbe,quæin fcholisetudituf

corumcô’uuentuSjVt teftatum redderet Omnibus,ad5“^ ira Euan- manfuetudinem pietatem ab egregiis lîtio°an^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;informaturjaliquo^’®?'^

^ïmis correptis, promifcua plebis multitudi”/ concitata ,domum hanc in qua noftrorumho'”*' num cïtus peraguntur, furent! impetu oppugj”' uit, amp;■ tçftis ac parietibus dirutis, multilqne y', minibus csefis ac fortunis fpoliatis, „g trocinio cönfpicuam fe reddidit. Quæ ^etulantia tametfi 3 Magiftratu effet poenis cO® cita, tarnen vt Satanje progeniem agnofcas j 1“ Scholafti ne morte quidem propofita peccaredefinit,0° . Si horrendo fceleris exemplo, ante paucos b® enrtu°m‘ dies, cum funushoneftae cui.ufdam fxminï altera fc mortusE duceretui’, amp;c quidam è noftris ditto an j-jj exequias profecuti eifcnt, in eos éx irapr®“' Tn lunio?5Hrba fcholafticoium fiiroie amp;nbsp;amentia

Jnuolauitjtelonîmqucomni genere inftrufta, to-tum ilium cœtum difturbauic,multófquc vnineri bus affecitjquendam etiamvirum nobifeni inrer-fecit.Ne ctantofcelere contenta, in ipfum etiam cadauer canina fæuire rabie non exhorruit, vt tu-multuariè correptumjSrindignis omnibus modis traólatum,ac crebris iftibus, vfquc ad cruoris ef-fufionem amp;nbsp;cerebri elifionem concuffum in flumen tandem abiiceret. ifti verb funt Ecclefias Ro mana: fruftns,Petre, hxc veftra Cunt arma amp;nbsp;præ-fidia, quibus iftam Ecclefiam gloriaris flare inui- Papa« ftam, vt impurus Mahometes in propaganda fua religione id vobifcumhabeat commune,quod fopjos p«. lis eædibusamp; laniena Chriflianam pietatem op- fetjuütui. primere,vbiquc ftudeat.

Cum autem innocentera Abelcm femper im-pius perfequatur Cain,hoc magno eft iudicio,nó opera vos Chrifto dare,neque gloria eius pronio-uere,fed Antichrifli regnum propagare,quod vt à Satana omnis mendacij amp;: homicidij parère eft in iroduiäü, ita nonnifi dolis amp;: fanguinariis cofiliis diu conferuari poteft. Quare quod,Petre, admo-nes, vt abhacfanfta verarpietatis profefsione, quam ex foilsfcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis erutam magno confenfu tradunt diuini ifti fecu-li noftri fctiptores, animum auertam, amp;nbsp;ad fepta ïccleftæ Romanç redeam,hunc amorem,hancquc pietatem declarare mihi videris, ac ft à certa fpe Vitæ æternæ me in barathrum condemnationis præcipitarc cupias. Imb ego te per vifcera mife-ricqrdiæ Dei, tuófque onnes focios deprecor, vt fcriam alquando hanc cogitatronem fufciptatis, qinfnam illc fit, cui hanc vos operam venditati?, aut quern locum occuper,in quibufque ftudiis amp;nbsp;qccupationibus vitam tranfigat, vel quæ pietatrs

?ia ad le incrementa régna eins amp;nbsp;vrbçs , quibus thoHs^^ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ VC quem omnibus xtatibus dodrina

rnoneVa” p’etate illuftres viri Antichriftum denocauerint, f^io. ne foli VOS tarn cæci ac lufciofi videamini, qugt; ‘ animaduerterenequeatis. Nolite eriare,vófq“' inanibus iftis verbis decipere,rem Pontificis mani in omnibus orbis Chriftianipartibustâiæ' dè prolapfam rurfus erigi acreftaurari poffegt; quicquid ingenij, quicquid dodrinx, ad eam nandam amp;illuftrandam confertis, tanto nisg'^

fœditatemac fpurcitiam meretricis huiusden“' detis. ladate quantum voletis,memoriaro amp;^oroniû Qecolampadij, aut Martyris obfcurarijl^“ Ea°nge- diuerfumtotusterrarumclamitatorbis. In®'’] Jicorum nium enim manibus, quicunque aliquem hbros nu habent gußum,amp; doilrina pollentjpræclara i'*^ rum voluuntur monumentajamp;t totisrecufajtot’^^ que diftradq, femper tarnen expetuntur. hi rum verb locum fubinde fuccedunt milites nogt;^'’ amp;nbsp;tanquam ex equo Troiano præclari heroes, quivrbém adulteriopollutam, ' ni nequitia atque idololatria inquinatam ƒ j dem excindanc Sc incendio Spiritus diuin*^ ! Kupertü fumant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.p nbsp;nbsp;,

viri Ruperti medici Vilnenfis,quam tu poplexia dens mihi inexem'plum diuinæ vindidæ fuWatum nis,tanquamiufto Deiiudicio ad puniendaiu Scarga quam cius blafphemiam illi effet à Domino iW. tioni dc HC3.Scire enim debebasjo bone Tncologc? putat. quacunque tandem morte occumbat, in rett’» rio effe : ü quis autem fit,qui pietati amp;nbsp;integt ti vitæ, innocentiæquehuius viri infultare V impudentcm virtucis obtreólatorem. Sc

Hic finira cura ob infignctn doôhinam, amp;: exccl-lencem artismedicæ icientiam omnibus effet ve- Rupettu» nerandus ; ob fidem autem amp;nbsp;infignem beneuo-lentiam,ac humanitärem, his qui opera eius vtc- veneian-bantur, imprimis charus ; à Rege çértè Augufto, dus, fœlicis memoria: Principe noftro, hanc laudem virtutis amp;fidcifuæ,confecutus cft,vt in prçmium laboris, opera:que fuæ, quam huic Principi ad extremum vfque eins fpiritum nauabat gt;nbsp;nobile amp;nbsp;opiraum prædium fibi, pofteritatifque fuæ ab eo confecutus fuerir. Poft mortem autem Principiscum Vilnæ in patria, quod reliquum P,upertû Çtatætatis, agere decteuiffet,quætumhominis fuetint ftudia,quæue occupationes,quantâque in bominibus curandis amp;nbsp;à variis morbis releuan-luftum te dis fedulitas, vel publico omnes luftuteftaban-^j®“quot;*® tur. Mortisautemeius fubitæcaufas naturales“^' commemorare nolo,cum in corpufeulo macilen-t0jamp; variis laboribus attrito, multifque tum ca-latnitatibus publicis animo ftupenti 8c attonito, quas eum multoties deplorantem audiui.non mi-rum effet, hominem facile extingui. Sed quia Deus omni naturae curfu fuperior, cunfta pro nu-tu amp;nbsp;arbitrio fuo difponit, mortem quoque eius ad voluntatem fupremi huius opificis refero, vt terminum à Domino pofitum tranftlire non po-tuerit,extremùmque fuum diem , quando Domi- diJLVnö no placuitjobierit. Quam tarnen mortem non femp« in ita ego interpretor,vt ab irato Deo immiffam pu-tem,ficut tu exiftimasjfedtanquam, à dementi amp;nbsp;' benigno Pâtre ita diógt;enfatam, vt fine vllo cor-pons cruciatu hominem pium de hac miferavita tollereticoeleftique paradifo inferrèt. Nam cum in vtbetB ex agro, pro more folito,prima luce venniet, amp;nbsp;poft multam operam segrotis prxftitam.

«4omum fuam diuertiffet, vt rus deinde profeflus corpufculum cibo reficeretjinuitabaîur quidem a domus fuæ œconomo, vt paululum cibi fumeretj nequefetam longa fiimemaceraretj fedcaufacus ille quend-im pungentem lateris dolorem,cibun recufatiïtjféque quietis capiendx caufa in fuperio ïtupertus rem ædium '^arfem conceffurum dixit. Ibi veto iam mori yno puctp fécum affumpto,fatis diu orabat, amp;nbsp;ex turus adjntinio peftorecrcbrius ingemifcens , precesai chtifti e Deum fundebat. Ac deinceps in fcamnum xemplo cumbensjVt fomnum caperet, poft horas aliqu®'’ cpnfugit. expijjffe gft dcprehenfus,eo quidemçorporisfta

tu,quo puer reliquerat jacentem. Ego igitut non pœnam,fcd infignem Dei patris hic agnofcotl^ mentiam,qui mortis horrorem amp;nbsp;fæuitiam fie al:' quando mitigatjVt pro ingenti dolore amp;cruciat'l tanquam fomno fopiti homihçs pij multoties vgt;' Erafmi^^eantur. Quocirca diuinam illana Erafinifi^'’' fenteiitia tentiam crebrius mecum recolo, qui in quo^aai exEnchi.fcfjpfory^, Jqco precationem illam læ' ' nbsp;nbsp;nbsp;probatjquani quidam in templis reboantapoteo'

, tes vt à fubitanea morte eos liberet Domino^’ , cumpotius orandum efte iudicer, vtàmalavita Quilil et liberentur. Neqtieenim, inquit,morsmalap“' .quot;^“Vn^^tanda eftquatn præceffit vita boha, vtoptin’^ piæcefiit cum his aftum efle ftatuat, quï pié lantteqoquot; rita pro- yiuentes, ûc repente exceftèruiit è vita, vt mott’® horrorem,amp; omnem fenfuin doloris,ipf3 mM’®'' di celeritas illis abftulerit. ' Vide ergo,Pétre,’” quam temerarium amp;nbsp;peruerfum iiidicium,incon' /ideratus tuus 2elus,te multoties abripiaGVtco” demnare eos non reformides,qui tarnen innoco” tiæ, fmdæque inter homines conuerfationis luÇ’ præclarum ab omnibus confecuti funt teftim®' nium,itaque vixeruntjvt mortis memo;e5,puwnt

Contra Scargam, lib'iii. 11x5 confcientiam amp;nbsp;fidein in Chriftum finceram omni momenco conferuare ftuduerint. Hoc enim Matth xj. Dorainusipfemonet, vtvigilemus, nefcicnces diem neque horam,qua ipfe venthriu eft, vt mu-neris, penlique nobis commiffi ration,em à nobis requirat. Fac ergo, Petre, vt fepofito in alienos feruos indicio, qui fuo Domino ftant aut cadunt, ’ nbsp;nbsp;1

in te potiiis defccndas,tiiâmquê confcientiam ex-cutias, quomodo munus tuum adrainiftres, amp;nbsp;in cuius paftoris obedientiam oues reuoccsillliiif-ne qui omnibus in fe credentibus vitam promifit

aEtérnara, an verb illius , qui vt fe falfo men-titur paftorem, lie pro auro amp;nbsp;argen-to promittens vitam, in mortis voraginjm cundos

Dtftnfionii Cœna Domini AndriA quot;VolAni ad Petrum Scar^am, Itbri terfy finis.

quid temporalis moleftiae pafß rint(w de perficutùme ^ngücax^^j fameßs Itbellis pafsim conqneruntitrlefitit£)pei: certifliw“^ atque retliffimiim ordinem poteftatumjcum •P''? priuatis furioforu agminibus multa grauiora p’*' fitn atque quotidie,nulla regia,nulla Ecclefiaßi*^’ lege committantinos corporum perfecutoresv® cant,feanimarum interfedoresnon vocant,cui^ priuata licentia corporibus parcant. Sed^ai* Temper per manfuetudinem Chriftianam feuerius oculus iudicatureuulfus in lire,qiiàin’' nimus cxcsecatus in fchifmate, amp;nbsp;aduerfum no$

loquuntur, amp;nbsp;nobifeum loquuntur : amp;nbsp;cum t®’ obmutefcerecompellat veritas,filere non pern'll tit iniquitas. Lib- i-contra Epi^hlam Payment^'

z Tanto ifti amore hoininum cœci funt,amp;C°^ de impudico , vt adulteros mentis fuæ vni leg’ti' mo viro coxquare non dubitent, vt quod defol® Domino lefuChrifto dici potuit, etiâ in Donat® {lefuitA in Ignatio Loyola fiiafithe, ant are, vitaipßtts nuper édita confiât ) perfeólum fuiffp con^ndan't. Ltb-z.

fontentionum fuarum infirmas plebes iaftantia fui nominis irr ecic as, vel totas trahere, vel cercè diuidere affeéltant,fuperbia timidi,peruicacia vç-lani.calumniis infidiofi, fcditionibus turbulenti» nc luce vecitans carere oftendantur, vmbram ri-gidx veritatis obcendunt;amp; quç in fcripturisfangt;-dis falua dilettionis finceritatejSccuftodica pacis vnitate, ad coercenda fracerna vicia moderatiori euratione fieri prscepta funt,ad facrilegiumfchif matis, amp;: ad occafionem præcifionis vfurpant.

S Omnino nefeio quemadmodum credi poffer elfe in hominibus tanta peruerfitas, nifi expe-rimento verborum fuorum faftorùmque patefee-retvfque adeô fe claufos habere cordis oculos, yt commémorent fanftç feripturæ teftitnoniajnec intueancur in faftis prophetarum quemadmodum intelligenda fint verba Prophetarum. Lib.\.

niS Charact, iesvitic.' vbs,exceHi,cæIeftes,diuini,non iam homines felt;l Angeli,qui pro plebibus oratis,amp; pro vobis pl^' bes orare non vultis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

9 Qui difputat,verum difcernit à falfo. Qü®“ {'velntIefuit^^non poflïitlt, amp;nbsp;tarnen D^' leótici videri volunt, per infidiofas interrogation hes captant incautorum aflenfiones, vt ex eoruiu rèlponfionibus concludant,vnde illos vel in apr^ ta falfitate^decëptós rideant,vel öccultam falljta' tem dëcèptifi perfüadëât,quam plerumque etia® âpfi exiftimant veritatem.Cowtn« Crefioniutnff^ maüc-Ltb.primó^cap.\'^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

10 Reótè ifta(de piorum perfecutionibus) di' cerentUr à vobis quærentibusmartyrum glorian’’ fi haberetis martyrum caufam. Non enim ait Dominus qui mala patiuntur, fed qui propto^ filium hominis patiuntur , qui ell Chriflùs lefo^' vós autem non propter ipfum ( hotite in patiminijfed contra ipfum.Patimini quippo'*^?® quia non ei creditis,amp; toleratis ideo ne credatiS' Quouiodo ergo vos earn fidein tenere iaftattó quam Qominus Chriftus Apollolis dereliqu’y An vfque adeo cxcos amp;nbsp;furdos vultis effe hoiniquot; nes vt non legant,non aii diant Euangelium, vb» nouerint quam fidem de fua Ecclefia Dominu’ Chriftus Apollolis dereliquit, ex qua diuifi atqoo feparati nihil aliud.facitis quàm contra verba oa pitis amp;nbsp;corporis rebellatis, Se tarnen proptet n-lium hominis ac fidem quam reiiquit Apollon’’ VOS perfecutionem fullinere 'ia.lA.Mi?Contrafecn^^ dam Gaudentij Epi^olam.capaz lib.z.

II Si ad VOS putatis hxc iuftorum verba (Sta* bunt iulli in magna conftantia adnerfus eos qiU feanguftiauerunt,amp;c.) priusan iullifitisollen-dite.Habetis cnimres magnas quainter iullitia’

CtNT VR IA Cty A R T A. IIIQ Veftras ventiletis, diuifionem Chrifti » refcifsio--pT’’. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti j defertionein pacis

nfti,bellum contra membra Chrilli, crimina-tiones in ConiugemChrifti,negacionem promif-lorum Chrifti, ZT.hb.z.

iX' C^uicunque de ipfo capita ab fcripturis unilis dïflentiunc, etiamfi in omnibus locis in-ueniantur in quibusEcclefia defignata eft, non funt in Ecclefia. Et rurfus quicunque de ipfo ca-pitefcripturisfanólisconfentiunt, amp;nbsp;vnicatiEc-cleiiæ non communicant, nonfuntinEcclefia, corpore,quod eft Ecclefia,ab ipfi’ Chri/H teftificatione dilfentiunt. Lib-devnitate ^cclefii centra Petiltam Dornttißa epiflolamtcap-^.

B y'dete quam facile fit vel nobis in eos dice^ rcjvel illis in nos quqd ait Domin’ ad Pharifços. iniiles eftis monumçtis dealbatis quat à fdris ap-Pp^nt hominibus fpeciofa, intus verb plena funt ® sibus mortuorü amp;nbsp;omni fpurcitiatfic Si vos à fo ^*S5uidc apparetis hominibus iufli, intus autem Ç tis plenihypocrifiamp; iniquitate. Hatc fine in il-os a nobis, fiue ab eis in nos dicantur, nifi priiis ptobemrmanifeftjs documentis quifint,qui cum gt;nt iniufti inftoj feipfos conftngant conuiciante leuitate quam conuincente vcritate dici, quis mediocriter fanus ignoret ? Aliter quippe lila Dominus in Pharifæosdicebat tanquam Do-ngt;inus,id eft cognitor cordis amp;nbsp;humanorum om-nium fecretorum amp;nbsp;teftis amp;: iudex. Nos autem prius debemus inuenire 8e oftcndere quid argua •nusjne ipfj potius grauifsimo crimine infanac te-Sane, fi ante docuetint nos quot;^ftuaquam recufare debemus talibus an arum fcripturarum verbis nos reprehendi atijuc CQntundi. Ita fi nos eos tales efte docueri-

mus,(-y« abundcpr^flttum efltotlibrk multiplex hiamp;reßs hypocnfis lefuitica deteßtuf) eric finiilicer in poteftatenoftra,quibus Doniin'-cis increpationibus, an demonftratos conuiflo^' queferiamus, cap.^-

i4 Vidi animoficace,non vulcis vinei veritatc-Paulopofl. Ecce funt feripturx quibus credo.Ec-ce funt Ecclefix quibus communico. Vbi tibi Ic' go nomina carum, ibi mihi lege crimina earuni-Si autem aliud déclamas vel recitas,nos poft vo* cem paftoris noftri per ora Prophetarum, per °? proprium, per ora Euangeliftarum nobis apertil-fimè declaratam , voces veftras non adniittiniu« non credimus,non accipimus. cap. it-

1$ Nilihoc dicant quod erubefeuntfi dicant, hon habent omnino quod dicant, cap. is-

1C Msec ( j. priuatorum ^uoruniam nos raulto probabilius amp;nbsp;copiofius eis obiicer« polTumuSjnon ea inanitate qua illi, vt in eis cau-fam noftrain conftituamus:fedvr cis oftendamuS) non ideo nos nolle talibus fidere, quia non inue-nimus taliaqux dicamus,fed ne tempus rebus ne celTaviis vtile, in rebus no neceffariis cSteranius. Quod propterea illi faciunt,quia robufta amp;nbsp;firm* veritate fubnixa documenta,quibus caufam fuam tueantur, inuenire non polTunt, amp;nbsp;volunt vider’ aliquid diccre, dum taceie erubefeunt, 8c inani* loqui non erubefeunt, cap. ic.

17 Remocisergo omnibus talibus, Ecclefian* fuam demonftrent ft poffunt, non in fermonibƒ amp;rumoribus Aphnorum, non in ConciliisEpiÇ' coporum fuorum,non in literis quorumlibetdil-putatorum , non in ftgnis amp;nbsp;prodigiisfallacibus, quiaetiam contra ifta verboDominipræparatiamp; cautiredditi fiamus: fed inpfxfcriptolegis, in Prophe-