Dit boek hoort bij de Coilectie Van Bucheli

Huybert van Bucheli (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.library.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Bucheil Coilection

Huybert van Bucheil (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

THEODOR!

B E Z AE V E Z E-

LI I, V Q LV M E .

Traä:ationum Theologicaruin,*

I s quot;E L É A Q^ V E ChriïlianA Religionü dogmata aduerfw h^refes nofiris temport-^ bus renouât as filidèexVerbo Deidefenduntur,

Additi funt Indices : Prior locorum vtriufque Teftamenti^quos ipfe Audof cxplicat, auc appofue ad ea quæ tradat accommodac : Pofte«or*veiô rum amp;: fentenciarum.

llluftri viro, amp;nbsp;amplitudine .ac

DiguiTÂTE TRÆSTANTI DOMINS ,

D. VVALTBRO Uïïl LD M ATO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT I (STRATO, S E-

renifsimæRcCTiæni AnMia Maieftans ab «itimis confili-

is, amp;nbsp;ærarii Rçgii præfeâo, Gratiam Ôc pacem à Deo Pâtre noftro Domino

Ie S V CHRISTO

VONIA Al ineatemporait^idimHs^quibuis fi unquam alias, non modo non agnofi^ur ‘ueritas \ ab imperitis quibi^ do£trina opus eß earn agm-tarn excipiat Ç^^olant}lt;verHm etiam ah hominibui improbis malitiofis, quorum etiam i^agn^p^,fs ‘^TTiiç'.v b/cwcLy^Tiv,qj^odfiioia?rLgt; tunu ficulo i^ue~ rebaTur ^poßolus,^^ ^iÇf dolo oppugnaiti^dß-

circo ^ßilt;uenit mihi quod opt imis quibujque atatis noßra ho minibus Tit * plerunq^ potius qudm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euaßrim.

Sedbene eß qubdutrunque^ hoc munus idem^i ^poßoh^ imponit mei ordinis hominibus, quiderrußo exemplo nnbu ijs opponeren conßueui qui nos ex eo rixofis nbsp;nbsp;contentwfis e]Je3perpe- nbsp;nbsp;«

ram arhitrantur, qubd non tantum^ oues nobis comnfißas paßcamus, • ^erum^ amp;tiarrL3 lupos quanto maximo clamore^poßumuf, abigàmiJfs. Hoc tarnen teßari poßunLi , quumj primui7Lgt; animum^ad fö/riben-durru appeüerem ynihtl minus cogitaßz^ me^, qt^ànu Ttßa qualef-cunque^ meamp; fcriptiuncuU magno Tißui Eccleßa ejße^ poßn^ • Tantum^enimidßeclabanuTt officio meo quoquomodo ^efunäus, nonnuüistantifierprodeffenLidunLi ipß duces acTeteraniin certamen prodirewL).

fil^onianuauten^aliter res cecidit, adeb Tt omnia noßra Mtquod^ volumen colligenda, acßmul excudenda non pauci iudicaritrt^.non T fi^magnoperc^reluhlatus ) fed mihi tarnen lüa recognofcenda exi^ ßimaui^tum Tt emendatloraprodirent-), tum etiam ^t ß q^oque^fitü-fieret j qisi,quum.j mihi alioqui in rsbus ipßs affentiantur quidam fa-

“.ii.

gt;^en,partim nbsp;nbsp;aj^erioratparümj nbsp;nbsp;iy^a.7n-KwTip$t m Jneo firibendi genere

reprehendttntj.

1 taque iüorum-} indicies obfèqi4gt;titttSi ida exptinxi qutbti^ oj^endi poß^' moderatioris ingenqhomïnes animaduerti, ad^Corofos eninij illos quibtis in tuenda 'veritatis caußinihilprorfas faitsacrimonu admtfiei^placet,nonputaui tantifaciendos,^jt in eorumgratiam^ quaft Jne^etipjtim-} retexerem. Spero autem eos ipfbs mthi Aquioresforc^y'vbi £5quot; qttibus de rebus ÇS»quot; in quos hominesfer th am^ paulb attenüus confide^ ^arit^,

Cur auterrLj amplitudinip*otißimunLjtUiamp; j^olitmenhoc ißarunu lucubra^ionum dicarem,eafd€mfere caufuhabui at que olim,quum an~ t ep^tdmquenniumßrenißimtnRegin (^Ad. aiefati maius Pd ouum-3 TPefa~ mentu meum cofecrarem. Etfienimhodieaingluregnumultis pietn te Çsquot; omni ^irtute^prAfiantißimis hominibus abundat,fcio tumen itu eminerte interplerofquza quosftbi Regia^S^aiefiasafcifiendosÇf *maximi^ digniTatibits ornandos fapientißime iudicauit j^vt fimihi^el tudex aliq^is h ar urn controuerfiarum quas in his libris pertracio deligen-dus foret3^tx ac ne qjix quideSf^Jfoßtm alium accommodatiorem repe-rireLgt;.

**Sted qtsoniam his de rebwquodtuumft iudicium plenius confat qu^ Tt earn conditionem accepturifint ^eritatü hofiesfaltem-} ■ •^igt;^igt;r}^ihitenendum-3putuui,‘vtte^ ‘videlicet finon iudicem quodilli non paterentur } at certe patronunij meorunu laborunu habeanu. Rtpienim f nonfum qui ‘velcommodKvelgrauiter fatis ifiiufmodi ccn-Jrouerfias explicate^ pofiim^fero tumen fore •vt bonitarte ipfius caufamp; qv^um d^^fdtJfdeleSbitus,litem etiampene tuamfacias, tantum ahefi gt;^e tuopatrociniddubiture._jpofii.m-gt;.

Idttc ac^it aliamaximi mom'eti ratio mate certe nortint omnes afterrimis ifiis calamitofißirnü temporibus nihil non m froruirLj exululh^ gratiafeeiße^.-adeoque^ nihilantiquius habuiße^quam^'ut tnifir, perditißimorum^ denique^ latronum-gt; inaudàta imma-^nitat-e^ in^^ltimas ßfque^ terras expulßts Chrißus, ifthicnon modo excipÿretur, ^erum-gt; etiarru‘uefliretur, aleretur,omni denique^of-ficijgenerefoueretur : ‘vt iamplane ‘videatur (^Anglia comitartis etiam-gt; fß humanitutis fingularis palrttanu populis omnibus prAripuiJfie^gt;Et hoc quiderruefi proprte ipfius firenifimA Regia Ad^ießatis beneficium^, plané ’Regium nbsp;nbsp;omniumfèculorumj memoria dignißimum-j. ßfuan-

tum tarneninter alios in ea repérficienda,confilio,dtlig(ntia,re}pfa deni-qi^e mtiltü profueris, ’velex eo inteÜigi poteß quodfumma tualiberalitus quafißttis illius capax non eße/ amplißimumj ipfum Anglia regnurru,

CM I LD M A rr

tiâ no^ros ^ife^os ob eandeirLscaufamexHlcsredundaMt.

Jtaque quum^ ego quoqHe ^onusßm ex dUA^minïmé quide egens^ei beneßcioißdtnmeneodemj in Chrißoßiritu it a cum^ eis coniuncttss lt;vt quamp;cunque ipßs attingunt ,mea eße ducamycredidime ingrati animi ^i-tium-ießtsgerc^ nonpoßc_j,niß hoc ^eltiti adhibitofignorç^Çquod tunci forte in mAnibîss hab eb am, quum ad nos adatus efi, opportunißimofine tempore, tu a iflius in pauper es noflrosfiudioßos voluntatis nuntius} aß-^ quam vcißrm mee, in te obfiruantiAßgnificationem-gt; darem-i. Cfratiam enim hanc tibi is demum vltimo illo die cumulatißime refer et, qui qüod ipßus membris fecifii, ßbifaÜisnLi ducet:nempe^ Aternus ille^ Filius F)ei, F^ominus nofier Jefits ßhriflus,cutus hodie^ ^erpeßiones in membris ipßus complenturjvildoriaverbç^triumphustandem^aliquaiid» apparebunt.

fntereageneroßßime F)omine,vt,qualecunque hoc munußculumL:, quaß tabedulam beneßcq a te.^ accepti memorù conßecratam d me acci-pere^ nongraueris, vehementer etianu atque^ etiankj p^o. nbsp;nbsp;nbsp;*

F ene vale V'ir nbsp;nbsp;piet ate nbsp;nbsp;omni vir tutu genere praßantl^ime,

F), feßis tç^ ^ngliA regno cu^diattibique nbsp;nbsp;tiFls

omnibus è cœlo benedicat. (feneuAfllI.

Qal.iFtSTartiaSiAnnonouißimitem poris Fd. LXX.

Amplicudini tuæ acUidifsimus

L IB RO RV M lt;rif. BEZÆ HOC V O-luminz^ contentorum-j ordoÇ^ catalogus.

Ontessio Chriftianæ fidei, amp;c eiufdem collacio cum Papifticis Hære-

amp; ßbiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

A L T E R AÎ)reuis fidei Confefsio, eiufdem cum fuperiore argumenti. 8o

ƒ EMe Hæreticisà ciuili Magiftratu punicndis,aduerfus Martini Belliifarragincm,amp; no-uorumAcademicorumfecham.

SvMMA totius Cliriftianifmi, fiuedefcriptioamp;diftributio caufarumfalutis Ele£to-rum Sz exitii Rcproborum,ex facris liceris collecta amp;nbsp;explicata,

s V WM A. Doôlrinæ de re Sacramentaria.

D E GœnaJDomini, plana amp;: perfp^cua tradatio ; In qua loachimi V Vefphali calum-niærefelluntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

KPEn^ArfA, fiuc Cyclop s, Dialogus de vera communicatione corporis amp;nbsp;fan-* ^uiniÆ)omini:aducrfusTilemanniHesliufiicommenta.

BSTERSio calumniarum quibus aiperfa eft Ecclefia Geneuefîs à Tilemanno Hef-\ VHl. huficw

AnSebaftiani Caftellioniscalumnias quibus vnicumfalutisnoftræ fundamentum Jd eftæçprnamDeiPrçdeftinationemeucrtercnititur,relponfio. .

• X. • An defen^n^samp;reprefienfionesSebaftiani Caftellionis^quibusfuamNouiTcfta-m^|Winterp|^tationem defendere aduerfus Bezam amp;: eius verfionem vîcifsim re-piehendereconatus eft,refponfio.

XI. nbsp;nbsp;• A^ loannisrfrentii argumenta,amp; lacobi AndreæThefes,quibus carnis Chrifti Omni-

prçfentiam nituntur confirmare,id eft, Aduerfus renouâtes Neftorii Sc Eutychetis ewores,refponfum.

• X11 nbsp;nbsp;D E hy poftatica duaru m in Chrifto naturarum vnionc, aduerfus lacobi Andreæ afler-

• tionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;615

XIII. D E^nitate Eflentiæ diuinæ, Sz tribus in ea fubfîftentibus Perfonis aduerfus Arianos èf^aisç.

•

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;The^s finpaxiomatadeTrinitatePerfonarumamp;Eirentiævnitate.

P s A L MI aliquot Dauidici variis numeris expreflî: Intcgri,fi dederit Dominus,futuri

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operis fpccimcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^^4

XVI. Qy ^stionvmamp;: Refponfionum Chrift:ianarumlibçllus,in quo præcipua Chri-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ftianæReligionis capita ^’2Jïh^/4àwproponuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cô')

V AM fitgiauisadiierflt;iriusSataft,pt‘îÉterquài-n quôd priuatim vnufquif-qucnoftrûmreipfa qtioticlieexpeiitur,velin publicis deReb'gionc^on-^ trouerfiis maxime clucct:amp; præcedens librorû enumeratio dcmonftiat. Qujdcnim ille pro fuo ingenioper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonagit?Pacemà

Chrifto tancopere commendatam conturbat*, amp;nbsp;quantum in ipfo eft Koivavicu illam, qua maxime confiât Ecclefia,labcfa£tat,cliicitquevtprimæuumillud de Chriflianis TO óZTofpóirfX’è ’9deberemusfiafli tandem ad paucos pertineat.

Quod vnum quanta quâmquc pcriculofa fequantur incom.moda, nemotamob-tufb cil ingenio qui non videat.nam amp;: bis artibus nô tantum ille fuos perdit quos iam mancipio habet,led amp;: alios au t à redo itinere retrahit,aut dubitantes ôc quafi in biuio polîtos remoratur, deteriorcmquc læpe viam ingredi facit. At ne^lequidem quum • curbas dédit femel conquiefcerefolet, fed alios ex aliis nodos nedit in qi^uffoluen-dis,atqucintcrdumctiam,quumopuseft,diirecandis_,cùm viros bonos^ pios ferio totos elfe vider,hoc fepiæ inllar acramêto elFufq»ahô clabitur amp;nbsp;nouis ffaudibus per-fequenteseludit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Nclongiusexcendatur oratio, ab initio furgcntisEcclelîæ,cùmtot Äpoftolofum prædicationibusconfertam, tocMartyrum fanguine irrigatam eucrtcregamp; to|j:nl«r* advincampofitumpcnitusdiruerenonpolfet, ad zizania confugit:imô ôé caput i-pfumangulifenlîm atteiereS«: comminuere conatus eft. Namdeperfona Chtifti cas lires cxcitauit, quibusveluti rormentis rota maccriaconcuti,tandem etiam f^-taftedifiiei pofte videbatur , ni Dominus vincæfuæ mifertus, ftrenuifsim*os agrico-las forrifsimôfque propugnatorcs oppofuilfet, quidum multisannisnon lînemaxi-mis fudoribushoc vnum agunt vtnequidin pofterum detrimenti ea parje Ecclcfia capcret,alia vaferrimushollis cuniculosagere cœpit,amp;: officium Chrifti quo fides no-ftra prçcipuo fundamento nititur,ita deformauitacque deminuit, v^nomen quidem ’ in orereliquum cftet,res autem iplaexanimis hominum deleretur. ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hac quidem ille vidoria paulatim technisfuis potitusamp;:infolciTtior fadus,deho-minibus aliquandiu triumphauit donee fortior tandem noftris tt^v^onbiis exper-rcduscft , quifigno Euangeliirurfus eredo palma Satanæ demanibik ereptaOft etiam cum currudeiicercc. quo Veterator exculTusnon llatim depofuicanimura, fed ad vetcrcsartes,quarumpucabat totiam feculorum fluxu oblitcratam memtiriam, itcrumconfi)git,amp;: vitilitigatorum more, qui res bis terqueiudicatas nouis rurfusco-loribus in indicium reuocant,antiquas illas lires pluribus antca præiudiciis fentftntii^ que definitas rurfusrenouarcconatus eft. Quôfanè magis mirandum atque-etiam ’ dolendumeftnon publicostantûm Euangelii holles autlycophantas quftdam5c-E ceboliosin earn rem opéras fuas Satanæ vitrolocaire,cuiusfuntpridem mancip*Ta: fed ex iis etiam qui veritati in primis nome dederunt dodos amp;nbsp;ftrenuos,tarnen im prüden tiuspauloquàm par erat (fie cnim nos charitatislt;iorma hadenus interpretari fuafit) ad has contentiones vctcr^litiumconcinnatori, cuius artes pcidem nolt;e detuerant, quafi in rem fuam procuratores le prçbuiftc.

Interca veto, Næ inique amp;nbsp;calumniofè faciunt qui has Satanæ artes in Ecclefiæ op- • probriutnconuertunr, camqueex aduerfarii ingenio in inuidiam trahere conantu» Dclicatiorcs etiam le præbcnt qui hac fe vna ratione à redo itinere deduci ac diuerti, igniculos fcmcl in le excitatos,hac veluti aqua reftingui patiuntur. *

D LE CT O

Laudctur veróDominus qui nee trinoótium diledifsima coniugem Ecclefiam abeflc, nechçreditatêfuam vnquamvfucapipaiTus cft,fedeiusfemperpoflefsionê vel furcu-lo defringendo vfurpauir, dum plures,modó pauciores,fempcr tarnen aliquos excitât qui vten(Äeäretincär,amp;:occuparoris dctcncionê interrumpant. Quod quum antca perpetuo fecerit,tum hoc noftro fcculo Euangelii luce pro fua dementia in oculis o-mnium excitata ouile hbi chariffimum non fepibus foliirn amp;nbsp;maceriis, fed amp;nbsp;Paftori-bus fidifsimis muniuit, qui amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liipos caularum adieu prohibere, amp;nbsp;fraude in-

greflbsexpellereatqueexigerepoflent.Interquos Theodorvs Beza huius no-llri fepti paftor vigilantifsimus_,pro ea qua à Dominodonatus eft prudentia amp;nbsp;crudi-tioifciumma,egrcgiamfanc operamnauauithadenus.Cuiusrei, (prætcrquàm quod ipfa nobis fatis per Ic clara eft^teftimonium etiam pofteris dicent hi librijquos eo qui-•dem de diuerfis rebus in vnum veluti corpuscolledos maiorem vtilitatem allaturos Tperamus,quo vt fæpeantca, ita nunc maxime experimur Protea ilium Satanam mo-do hanc modo illam fl bi formam aftumere: fæpe etiam vario habitu in publicum pro-. dire. Quasei perfonasitafcliciterhæcfcriptadetrahunt,vtaliæilliiam quærêdæiint.

Quod cum pro fua inueterata malitia ftatim fadurum non dubitamus/ed à Domino, • vtlt;oyes fubinde vultus mutantem certo tandemaliquandonodotencat, omnibus vötis expofcimus;amp; confore etiam fperamus.

Interea vero h quid in huiusvoluminis editionc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcccatum eft,dabic

veniam æquus Lcdor,qui,vcl etiam properando,cx animo prodefle

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftuduimus. Gcncuæ v. Kal. Martias.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M. D. LXX.

Chriftianæ Fidci,amp; ciufdcm eoj-

L^TIOC^M ‘PAF I-ßicis llAreßhta.

THEODORVS BEZA V E 2 E L*I V S MELIO, RI VOLMARIO R VFO, PRÆCEPTORI ET PARENTI PLV-rimum obferuando, Gratiamamp; pace/n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ,

a Domino.

N O T I E S anteaôtæ vitæ meæ recordor,recordor au-teinfæpifsimèficutpareft,totiesnecej^eftvt innume- , rabilia tua in me beneficia nnhi in meutern vgjiiatit, pro quibus quumpare tibi gratiam referre nullo modo pof-fim, habere tarnen co^îlitui, ficuc gratum hominem de-cet amp;nbsp;acceptorum bencficiorum memorem. Quoniam autem hunc libellum placuit Confefsionem v^care^gt;vigt;-* lui cumfideimeæ profefsione coniungere fupenoris æ-tacis meæ narrationem, amp;nbsp;quidem ab ipfo quod aiunt ■, ouo exordiri. Patiêt^ enim me, vt fpero, in iftis repetendis qv.afi repuerafcere, quorum narpatK^nem nee tibi iniucundä nee mihi inutilemfore confido.Anno Domini 15 i_2-die z lunij, loan.Baptiftæ natahbus facro, Vezehis, vetufio Heduorum oppideq. la-y cuic Deo Opt. Maximo vt mundi hicem primum afpicerem, P. à Beza eins op-^ pidi præfefto amp;nbsp;Maria Burdelotia, vtroque, Dei gratia,genere nob4i^^inangt; veto potius ven Dei cognitione iinbuto) amp;nbsp;integræ fatnæ parfnte natii^, amp;nbsp;in paterna domo tenerriinè educams. Erat mihiper id tempus patwuus Nicolaus a * Beza in fenatum Parifienfem alleâ:us,cælebs quidem ilie,fed qui frcftiis fui,id*efte mei parentis filios ira charos haberet , vt omnes ftatim domum fuam eiferet tranîlatos -, in lis honeftifsimè educandis nee fumptibus vllis nec diügcntiæ parccret.Is quum force Lutetia ad fuos veniflet,fingulari quodam mei adhiic in-ïantis amore captus, Deo lam turn faluti meæ profpiciente,non deftitit donee a patre impetraret vt me quanuis adhuca nucricis vberibus pendentemXutetiam abduci fineret. Id verb, vt fæpe audire memini, ægerrimè quidem tulic mater, quafi venturi mall præfcia, fed tarnen manti imperio obfecuta, Luretiamvfquc merecens ablaólatum perduxit. Inde domum reuerfa, nonitamuicbp^ftalte-rum femur ex equi lapfu confregic, amp;nbsp;ipfa fuis manibus reftituic. Erat enim, vt accepi,adphyfiologi33 ftudium,pro foeminarum captu, quodnnimperunatu- ' ræ propcnfa,ide0que fefe in iftiulmodi rebus ab infantia exercuerat, hbentif-* finie foiebat no fine quapiam dexteritate paupercs variis eiufmodi fubfidiis fub-/3.

ETISTOLA AD

leuare adeo quidem vt quafi communis quædam illorum parens ab omnibus diligeretur,ólt;:,quod ad me arcinccjd quoquc inter fingularia Dei beneficia nu-merem,quod me ex ilia muliere nafci vokierit.Sed,vt ad rem redeam,paulb póft ardent^febre correpta, è viuis excefsic, magna cumfamiliæ noftræ ladura,an-nos nata circiter 3x,feptem relilt;ftis fupcrftitibus liberis,nempe fœminis quatuor, mailbus tribus,quorum ego minimus natu, tcrtium annum nódum impîe-ueram. Ego interea Lutetiæ quanuis fumma cura educarer, tarnen moriebar potius.quàm viuebam, perpetuis languoribus ira proftratus, \^t vix ante t^inquennium è cunis proreperem. Et vixdum cmerferam quum ex pedifte-qui cuiufdam -, quicum pueüus lufitabam, non animadiierfa contagione,por-• ri^ me miierum corripit : malum fiiapte natura peruicax, fed tum valde acer-bum, quod imperitia medicorum, quanuis in vrbe celebcrrima,eiufmodi turn eftet, vt non nifi validj/simis atquc adeo crudelilsimis medicamentis ad abigen dum id malum vterentur.Itaque borret animus meminifle quantos eo tempore tritciatus miferante patruo amp;nbsp;fruftrà omnia experiêtc,fuftinuerim. Et placet iiîc quoque fingulare exemplum diuinæ in me beneuolentiæ cômemorare.Quum Chirurgus qui me fanandum fufceperat,foleret domum noftram ventitare,nec * omnino pati poftet patruus vt abfente fe vel digitum indu admcueret(adeô ille 9 ,me teuere amp;nbsp;ar^nter diligebat)non potuit vir fiumanifsimus tancorum dolo-’ nbsp;nbsp;rum chutes efte fpeftator. Itaque cubiculario fiio mandauit vt quoridie me v-

' nbsp;nbsp;nà cum co^nato quodam meo quem mecum alebat,quique eodem rnalo fiierat

correprus, ad Chirurgum deduc^et, cuius ne confpedumquidem ipfe poftec fuftinere. Habitabat patruus in eavrbis parte quam appellant Vniuerfitatem:

• • Çl^rurg^^s autem non procul arce Regia quaniLuparam vocant, medio inter-’ ieifto ponte qui à molitoribus denominatur.Erat igitur pons ille traiiciêdus no

Jjfîs ad quotidianos cruciatus, illi præfertim ætati intolerabiles, properantibus, • nbsp;nbsp;nbsp;profequTte quidem famulo,fed,vt ferui fæpè folent,non latis diligenter nos ob-

feruante.Hîc vero memini,amp; animus borret meminifte,meû ilium coçnatum, qui iam^um militateingenium totus fpirabat,fæpenumero me cobortatum vt in fubieâum fiumen infilientes tantis dolonbus nos femel eximeremus.Ego vt lt;riaturajinèidi«r,primum quidêexborrefcere, fed tarnen poftea vi dolorum co-gente^oc illo veèiementer vvgente,polliceorme fubfequuturu. Iaigitur boe

• • * num fupererat wt nos miferos perderet Satan,quu Dominus noftri mifertus ef-•feÄt vtnobft forte rediensè Curia patruus nibil eiufmodifufpicans occurre-

ret,amp; valde procul lequentemferuu animaduertens,domü nos reduci óc Cbi-rurgum deinceps ad nes potius accedere iuberet.Ica me igicur Dominus la turn , mirabilitet velutex ipfius Satanæ hui ci bus bberauit, amp;quumabeo morbo

• • eflem finatus patruo in animum iniecit vt me domi per pædagogum doce-ret literaftim figuras dignofcere_,amp; fyllabas coniungere, itafauente amp;nbsp;propitio Deo, vt iam turn omnino decernerec patruus me totum bterarum ftudiis con-fecrare. Hïcvei ó rurfumidem Deusinfigni amp;inexpeä:ato prorfus modo me confeiÿauite Quum enim in ea vrbe habitarem quæ iampridem babita eft pro • gymiiafio totius orbis terrarum florentifsimo, fadum eft vt contra omnium • noftrorum confilium, amp;nbsp;impetu potius quodam quam ludicio , Aureliam ad •te, mi obferuande præceptor, mitterer,qui turn ludum ilbc feledis quibufdam

inftiÄiendis adolefeentibus aperueras. Erasaurem iple patruo meo penitus ignotus,fed fingulari Dei prouidentia acciderar,vc turn forte apud ilium coena-ret

MEL. VOLMA'R.^Il^M.

ret quidam ex noftris cognatis, ciiiis Aurelienfis, amp;nbsp;regiimaioris cofilii Sena-tor.ls vbi me confpexiÛetfamp;filium mihiprorfus æqualêfehabere dixiflec apud. Volmariu quendam, homine in Græca etia lingua, quod tunc plane n lt;èuû erat, eruditihimû,amp; in iuuentuce inflituenda mirx cuiufdädexcerKacis, Nicolai Be-raldi amp;nbsp;P.Stellæ doótifsimoru hominum iudicio ; illico patruus, Deo proculdu-bio id illi infpirante,non modo ome accepit, fed fanâè etiä promific fore vt mox Aurelia me ablegaret,rogauitque vt me filio fuo fodaleadiungi pateierur.Ira igi tur faâû vt ad tc perueniremanno Domini 1518, Noms Decébris;quê diem eço no aliter quam alterû nacalem meritd foleo celebrare.Fuit enim ifte mihi prore-db omniu bonorum principiu quæab eo tepore percepi,amp; deinceps in fut^ira vira me perceprurû confido.Nam ab eo tepore quum me penitus pueru domum tua vna cum magnæ fpei difcipulis iam proueólioribus inftituendu accepifles, que labore non vitro in me formädo fubiifti? quas molelTias in me docedo non pertulifti,Aureliæprimùm, deinde Biturigibus,quûin eä vrbem Regina Nai^r-« ræ te honefto ftipedio ad Græcas literas profiredas euocaflet Menique quid non’ tentafti,ne mihi vlla in parte viderere defuiffe?Hoc enim vere pofliim affirmare, nullu elTe nobile velGraecu velLatinu fcriptore quem ego intra feptenniu quo a-pud te vixi no deguftarimmullä ex liberalioribus illis difciplinis^e lurifprude-tia quide excepta,cuius falte elementa te præceptore no didiceriim Volebas^nim paucos quide difcipulos habere,fed quos omnes ita inflitutos dimittei^s,vt infi-nitæ cuiufda diligentiæ tuæ tot domefticos tef^s haberes. Neque verÖ hæc expe datio te fefellit,quü hoc tibi quod paucifsimitaliis c6cigerit,vt ex fchola tua vix quequa meminifle pofsim præter me vnû difceflilTe,qui nóad infignêeruditionê, peruenerit. Sed hoe eft omniu bench ciorû quæ à te accepi longe maxinîu, quo J veræ pietatis cognitione ex Dei verbo tanqua hmpidifsimo fonte petita tu me ita imbuifti,vt nih te non dico pro præceptore, fed pro parère colam amp;nbsp;o]pferiiè, omniû hominum hm maxime mgratus amp;nbsp;inhumanus.Iam verb quû te focer ex Galba in Germaniam rerraheret, que non mouiftis lapide tu amp;nbsp;fuauifsima vxor tua,vt mihi per pâtre liceret in Germaniam vos profequi?Itaenim ab vtroque ve ftium diligebar,amp; ego vicifsim ita vos obferuabâ,vt non nih perim^ituue relin-r queretis,amp; ego non line fummo mœrore à vobis auelli poflem.It^que nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;une

mihi femper amp;nbsp;adhuc hærent in ammo Calendæ Maiæ, quo die ^uû à vobis a-uellerer, amp;nbsp;tu quidê Lugdunû, ego Aureliam verfus ex partis impei^ difeede^ rem,memini ac femper meminero nullû vnquam diem mihi triftiorê ôc luôtuo-. fîorem illuxifl'e. Aurélia igitur triduo pbft,quum iâ ageretur annus Domini 1535, peruenijVt Tun Ciuib opera nauarem. Ibi verb quum ab illo ftudio quod amp;nbsp;bar bare amp;hne methodo illic tradebatur,nefcio quo modo abhorrerem,ita fum illftd amplexus,vt tarnen multb maiorem tempons partem in politioribus lite»s,amp; v-triufque lingiiæ fcriptoribus legendis confumerem. Deleftabarautem Poètifes ftudio mirum in modû,ad qua naturæ quoda impetu trahi me fentiebæquæ res effecic vt eius acadeiniæ dodifsimos quofque mihi comunftifsimos haber^qui nunc omnes in Gallia amplj^imis honoribus fruuntuntu verb me fuo exemplo ad politiorumliteraruftudiacu lure Ciuili coniungeda amp;: poeticos lufus, miri-hce inccndebant. Hîc igitur a me intra annum ætatis vicehmum perfcripta fetç hint omnia ilia Poëmata quæ aliquot pbft annis edidi amp;nbsp;nomini tuo inferi^h, in c|uibus etfi nonnulla hint paulb licentiohus, ad Catulli videlicet amp;nbsp;Nafonis imitationem, fcripta, tarnen minime tum verebar, ac ne nunc quidem vereot

........ li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ •

ETIsrOLA AD

ne qui me tu nouenint qualis fuerim, mores meos ex fidis illis lufibus a:ftimêr. Scd de bac re poftea. Aureliæ igitur ira vixi cû honeftiisimis amp;nbsp;doâifsimis ho-' minibuslt;antifper dû ad Licentiæ,quâ vocanr,gradû proinoueier,quod quidem falt;!^û memini anno Domini 1559,11. Cal. Augufti, quû annû ætatis vicefimû ef-fem ingrefTus.Inde Lutetia venio,mortuo quidêante feptenniû mco illo patruo ac Mæcenate,fed altero adhucfuperftite,Abbate Frigidi montano, qui me nihi-lo mùius quàm alter ille diligebat.Sed,Deus bone,quân noftra intereft,vt nôtan-tûai diuites èc fidos,verùm etia verè pios ac religiofos amicos habeam®? Nâ pro-feéfo nibil propius faûû eft quàm vt ii me perderent qui mibi maxime prodeflè • voljbac.Ecce enim,quû Lutetia veniflem, primùm omniû multos præfertim ex

Senatu, partim cognatos amp;nbsp;affines,partim noftræ familiæ veteres amicos inue-nio,amp; eos quidê valde mifii priuatim beneuolos, quod nefcio quafpe de me, ex quorundam opinione,conccpifrent.Hucaccedebat qubdduobus pinguibus amp;nbsp;•pynis beneficiis me alioqui macrû adolefcentê,amp; præterea,quod verè teftor,i-îfarû rerû prorfus ignaiû amp;nbsp;abfentè onerarat,quoru vedigaliaaureos coronatos annuos plus minus feptingêtos æquabant:amp;patruus illemeus,cuius Abbatiano minus quàm quinque coronatoiû millibus annuis æftimabatur,certum me fibi • fuccefforê aniuw defignabatifrater denique meus natu maximus, homo là tum deplcg-atæ valeîudinis,alia iterû aliquot facerdotia mihi deftinabat.Denique in-finitas mîîii tediculas circunquaque à Satana obiedas côperio.Ego vero liîc ingenue,vt p’^r eft, fatebor quod r^ eft. Omnino decreuera antea fimulatque mei luris eirem,amp; nonnullæ mibi faciftates no deeflent,ad tedifcedere,amp; puræ con-• /cientiæ libertatê cæteris rebus omnibus anteferre, amp;nbsp;fæpifsimè à Deo cû præci-bus amp;nbsp;lacbrymis poftularà,vt me buius voti reû exaudiret. Sed quû mibi amp;nbsp;iu-ueni,amp; à meis,ono,pecunia,rebus denique omnibus potius quàm cofilio abun-daiiti, Jatanas omnia ilia impedimêta derepête obieciflèt, fateor me inani illarû rerû fplêdore amp;nbsp;vanis blanditiis itafuiftepelleôlû, vt me totû bue amp;nbsp;illucabripi facile paterer.Qjaid bîc verb comemorê infinitapericula in quæ ipfe me fciês ac prudeifs coieci?quotics amp;nbsp;domi amp;nbsp;foris,corpore amp;nbsp;animo fum periclitatus? Sed • quû nubi pop pofsit no efle multisde caufis acerbifsima omniû illorû temporû recolHÂiOjfacÿ è contrario fingularis amp;nbsp;incredibilis in me Dei Opt.Max. bene-• uolentia vt vi^ifsim quoties illorû recordor, toties incredibili quadâ voluptate • ptrfundai^uû in meipfo agnofeo clarifsimaacmaxime perfpicua eius paternæ folicirudinis exèpla, qua fefe optimus ille Pater eleôlos fiios profecuturû promi-fit.Ts enim me quàuis extra via fpote à meipfo abreptû, nunquâ tarnen ita paftiis eft errare,qum fæpifsimè ingemifcerem,amp; meû illud votum de Papifmo penitus • taiTdê repudiando,retinerê.Effecit deniq; vt ita vita inftituerè,vt fingulari quo-dam ip4ius beneficio, quû neutrû mererer, neepietate poftremus inter pios, nec boîiarû artium prorfus rudis inter eruditos baberer. Qiiûmque mibi prætcr ilia impedimentaquæantèc6memoraui,triplicê laqueum Satanas circundcdiflet, nèp^volujitatum illecebras qtfe funt in ea ciuitate maximæigloriolæ dulcedinè, qua ego nô paruam, ex meorû præfertim Epigrâmatum editione,ipfius quoque M.Antonii Flaminii doólifsimi poètæ, amp;nbsp;quidem Itali, iudicio eramconfequu-• tus.- fpem denique maximorum bonorum mibi propofitam , ad quos ex ipfis au|jcis proceribus aliquot me vocabant, incitabant amici, pater amp;nbsp;patruus bor-tari non definebant : voluit Deus Opt. Max. vt mifer ego, amp;nbsp;qui feiens ac pru-dens in banc viam tarn periculofani eram ingreflus, tandem ex his quoque peri-'• - - - ..

MEL. VOLM A'E.^IV M.

culls euaderem. Primumenim, ne à turpibiis illisdefideriisfuperarer, vxorengt; mihidefpondi, led clam, id tarnen fateor, ÔL vno tantum amp;nbsp;alcero ex pus ami-cis confcioparcim ne cæteros offenderem, parnm, quod adhuc non Éitis pof-fem à fcelerata ilia pecunia qua ex facerdociis, de quibus ante dixi, percipiebam-» vtimpuruscanisab vndocorio abfterreri. Addita tarnen eft Iponfalibus ex-preffapromifsio,forevtillamprimo quidem tempore, reieftis impedimentis omnibus,in Ecclefiam Dei abducere: amp;nbsp;palam cum ea matrimonium cQnfirma-rem : atque etiam interea nullo ex ficris illis Papifticis ordmibus initiarer : qjjbd vtrunque poftea fände praclbiti. Gloriolamautemillam amp;propoficos honores vt pertinaciter reiicerem idem clementifsimus Pater effecit, amicis non eno-» ’ dó mirantibus , fed etiam reprehendentibus plenfque , amp;nbsp;nouum philofo-phum per locum appellantibus. Ego turn interea fen^perin lutohærere, in- , ftantibus meis vt tandem certum aliquod vitæ genus ample deter, amp;nbsp;parruo mi-hi omnia defereûte,adeô vt,quum vna ex parte me premeret confcientia, amp;nbsp;«off- * luxde promiflo appellaret ; exaltera vero perfonatus Satan mihi placidifsimo vultu blandiretur, amp;exfratris morte audiores mihireditus elTent fadi.-quafi omnis confilii mops inter iftas animi curas lacerem. Hîc vero quam mirabi- • liter mei mifertus fit Dommus libentifsime commemorabo. ^cce enim grauil- • fimum morbum mihi infligit, adeo vt pene de vita delperarem. Hî^egfl mifer • quidfacerem, quum nihil mihi piaster horrendum lufti Deiiudicium obocu-los obuerfaretur? Quid multa?poft infinito^’Bc corporis amp;nbsp;animi cruciatus, Do-minus fugitiui fui mancipii mifertus itame confolatus eft,vt de venia mihi con ceffanihil dubitarem. Meipfum igiturcum lachrymisdeteftor,veiÿam jjeiiß,* , votum renouo de vero iphus cultu aperte ampledendo,denique totum illi me- * ipfum confecro. Ita fadum vt mortis imago mihi ferio propohta, veræ vitæ uderium in me h pitum ac fepultum excitaret: Sc morbus ifte veræ famtatw mihi principium effet: adeo mirabilis eft Dommus in fuis vna eademque opera fi-miil amp;nbsp;deiiciendis Sc erigendis, vulnerandis Sc fanandis. Simulacque i^itur li-cuit ledum relinquere, abruptis omnibus vinculis, farcinulis compohtis, pa-triam,parentes, amicos femel defero, vt Chriftum fequar,mequ« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meg

coniuge Geneuam in exiliumvoluntariumrecipio. Itaque an»o Dom^i 1548. 9.Cal.Nouembris in earn vrbem relida AEgypto ingrefrus,in»eniqucdne fu-* fpicanquidem anieapotueia,quanuiseamciuitatemlampridemOudiuiflefla pus Quibufque hominibus maxime commcdari: ibiquc domicilium pofui.Por-ro quum de vitæ genere cogitarem,6c te, mi pater, Tubingæ inuififrem,ecce me nihil tale expedantem Laufanenfis academia ad Græcas literas ibi profitendas vocat,cuius indicium quum amplexus effet amplifsimus Senatus Bernenfis, • neceffemihifuit Chriftum vocantem fequi. Laufanam igitur anno Afec^ienti veni, vbiitame,Dei gratia, vixiffe puto cum dodifsimis Sc optimis vins colle-gis meis, vt nulli bono viro difplicuerim. Indc vero tandem, id eft poft annum decimum,partim quod meipfum cuperem TÎieologiæ totum cogfeci4|'e,partim alias ob caufas quas nihil Me artmet commemorate, bona cum Senatus ve-nia,in hanc vrbem iterumtanquam in placidifsimtim portum redii, vbi me non tarn mea voluntas adduxit,quam maximorum viroru n indicium hue adegit vt^ facriminiftenimunus fubirem,cui quidem longe maximo onerifuftinêdpvti-nammihi Dommus tantas vires fuppeditetvtcum nonnulla Ecclefiæ ædifica-none eo defungi pofsim.

3Â11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Habes, mi pater,bveue tonus vitæ difcipuli, imô verô ülii tui à te niraiû in-tempeftiuè auulfi, narrationem, quam ego vel banc ob caufam contexui quod • non fin^haaximo fruôlu folea tot diuinæ prouidentiæ ad me conleriiandû cxc-plalibenter intueri,amp;te præ cæteris nondubitê meis comodis non aliter quàm meipfum affici folere.Hanc autê fidei meæ confefsione Galîicè initid edideram, vt patri meo quem nonnulloriim caluinniæ à me tanquamiinpio amp;hæretico abalienarant,fatisfacerem,ac illû etiam fi poflem, in extrema fenedute, Cfirifto lu^ifacerem. Suadentibus autem pofteanonnullis vtillam m publicum edere, non magnoperc fumrelu6latus,amp; hoc quicquid eft Latine exprefsi,fi modo di-•fertfilinonnullipatientur,vtLatinum appellem quod fimplici potins amp;nbsp;incon-dito quodamdicendi genere explicate malui,quàm procul accerfita amp;nbsp;tecondi-• ta quada facundia exorgare. Sunt tarnen hæc eadê,fateor, à multis, hoc nofiro præfertim fæculo, fœliciter dcclarata, amp;nbsp;quidê in primis(dicâ enim quod res eft, cfepet inuidia) à magno illo loan. Caluino altero meo parente:qui amp;nbsp;in fiia Inftitutione copiofifsimè, amp;nbsp;in huius Ecclefiæ C^techifmo breuifsimè quidem fedaccuratifsimè omnia ifta pertraftauit, ex quibus etia libris hæca nobis pro-• nbsp;nbsp;nbsp;fiteot defumpta.Sed nihil impedit quo minus magno cum frnftu in ifto multo-

• rûfaftidio,eædeiydapes mutato tantum nonnihilapparatureponatur.Vtilifsi— * mum ^t^fte eorû ftudium arbitror qui breues amp;nbsp;peripicuas harû controuer-fiarûfiimm^ confcribunt, vt quiadfacrorû librorumlelt;ftionêaccedunt,certa quæda capita velut numerato haB^t,ad quæ poftea fingula quæ legunt referre amp;nbsp;accomodare pofsint.Denique futurû fpero vt ex ipfa Jeâione nonulli fate-• •aftlt;ur lefe v^onnihil frudus ex hoc meo labore percepifle. Volui aute hoc quicquid éfttuo nomini confecrare, partim quidê quod æquifsimû fit vt eius agri lt;^ietn tu primus feuifti fruûum percipias,cuiufmodi quidê ex aruo non admo-• dû fetaciTolligi poteft:partim veto vtpro meis illis Epigrammatû libellis,quos a meiterumedi volebas,huncinfinitis partibus meliorem amp;nbsp;fanftiorem acci-pias.Qugd enim ad illos attinet, quis tandem eos vel prins quàm ego ipfe infe-lix illorû auêtor damnauit,vel magis etia hodie deteftatur? Vtinà igitn r tandem perpet^gWuïone fepeliantur,amp; mihi,quod fpero,concédât Dominus vtqua-

• • doqmdê quoi^faêtum eft infeftû fieri nequit,qui deinceps noftra legent ab

• • • illisplurnnumdiuerfa,mihidetantomme Dei beneficiopotins

• • * •gratulari, quàmfuafponteculpâadolefcentîæcon-fitentem amp;nbsp;deprecantem accufare malint.

Vale,Geneuæ,quarto IdusMar-

• • tii, anno Domini

• • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1560.

INDEX

^iQnurrLi huiui Confeßionis.

CONFESSIONIS FIDEI

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeefFcólibusquiinSpiritufanftoproprièconfidcrantur

Ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus fanttusfola fidenosfacic Chvifti participes

iiii nbsp;nbsp;nbsp;i^juibusmediis vtatur Spiritusfanótusad fidcm in nobis creandamac ccnfer-

uandam

• V Quantopcreneceirariafitfides,amp; quid lit

• VI Quod fit veræfideiobieôturn,ô£quæ eins efficacia

• VII Quomodo fitaccipienduqubdex Pauloaffirmamus nos fola fideiuftificari 'j.

viii nbsp;nbsp;jZertum elTe fuæ falutis per Cliriftum fide apprehëfum,nihil minus elfe quàm

• • arrogantiam

IX* nbsp;nbsp;Fidcm inuenireinvnoChriftoquicquidad lalutem rcquiritur

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deprimætentationisprimoinfultu, in quo nobis innumerabiliapeccata no-

• • ftra proponuntur: si vnico remedio quod in vno Chrifto aduerius hune in-

fultumperfideminucnitur

XI De remedioquqd vnafides in vno Chrifto nancifeitur, aduerfusalterû ciuf-dem tentationis infultum, pofitum in eo quôd nufquam in nobis extat iu-

• • ftitia ilia quam Deus à nobis fuoiure requirit

xn* nbsp;nbsp;De tcrtioeiufdem tentationis infultu,quôd natura fimus corrupti, ac proindc

Deoexofi

XIII nbsp;nbsp;De remedio aduerfus fecundam tentationcm,an Fidem habeamus lo.

xiiii nbsp;nbsp;Impudente eftccalumniameorû qui dicuntbona opéra à nobis reprehêdi ii.

XV nbsp;nbsp;nbsp;Prima controuerfia in argumente bonorum opcrum,Q^çnam fint pro bonis,

amp; quadro malis habenda

• XVI nbsp;nbsp;nbsp;OÿE fintopera omnium cxcelletifsima, quæ fint veræ preces, amp;nbsp;quanta fit ea-

riyn præftantia

DcoperibuscharitatiscrgaP||)ximum

DeoperibusindilFcrentibus

,xvit nbsp;nbsp;Altera controuerfia de bonis opcribus,in qua quæritur de corum principio ôc

• * • Origine

xvni nbsp;De tertiacontrouerfiain bonis operibus,ncmpequænam fit eoruvtilitas 14.

^x nbsp;nbsp;Quorfum nobis vtilia fint bona opera apud Deumamp;apud homines 14.

XX • R*emedium aduerfus vltima eâmquegrauifsimam tëtacioncm, in qua quæri-

tur an fimus ex eledorûnumero:amp; quis fit vlus dodrinædeparticulari ele-étione

xxi nbsp;nbsp;Quibus inftrumentis vtatur Spiritus fanétus vt fidem crcet in Eleôtorum cor-

dibus

;txii Quj^intelligaturyerbiDciappellatione,amp;:deduabus eiuspartibus,Lcgeni-

^mirumBS«: Euangelio

•xxiii Quid inter fe commune habeant Lexamp; Euangelium; amp;£rurfusquibusin te-. busedinerant

ixnii Quorfum vtatur LegisprædicationeSpiritusfanétus.

XXV De altera verbi Dei parte quæ Euangeliû dicitur,cuius fit auótoritatis, quam-obrem,quomodo amp;nbsp;in quem fincm feriptum

XXVI Ad Euangelium pertinercaliqua etiam ex parte libres qui veteris Tcftamcn-• nbsp;nbsp;• tidicuntur

XXVII Qjjæfitiàcræ Scripturæauôtoritas, ôc quaniobreni debcatin orania vulgata • idiomatacransferri

xxvni Quomodo vtatur Spiritus famftus externa Euangelii prædicatione ^ad fidem inEleôlisgignendam,ôiindurandosreprobos

xxix J^ealtero fruétu prædicationis Legis qui confequiturefficacem Euangelii deciarationem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

XXX Dealteroinftrumentoquovtitur Spiritus fanttus vtnosefficiat lefuChrifti participes ,amp; quibus de caufis Dominus nS acquicucrit in nudaamp; fimplici • prædicatione Verbi

XXXI eDefinitioSacramenti

xxxn Quod fit diferimen inter veteris amp;nouifœderisSacramenta

xxxni QuibusnotisveraSacramentaab adulterinisdiftinguantur

xxxiyi DciisquæcommuniafuncVcrboamp;Sacramcntis

Quid

CAPITA.

XXXV Quidhabcanc propnuinamp; peculiareSacramenta,eiusquidem finis rcfpeftu propter quern à Deofuntconftituta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aj.

xxxvi Duo tantum efle Sacramenta Chriftianæ Ecclefiæ

xxx'^n Quatuor efle prxcipua capita confideranda in Sacramentoru cxplicationc z6. xxxvni Primum caput, quid fit fignum,amp;quamobrcm Deus res penitus vulgares in conftituendisSacramcntisdelegerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

xxxix Deillorum errore qui fubftantiamSignorum aboient inSacramentis

XL nbsp;nbsp;nbsp;De mutatione rerumcorporaliumin Sacramentis

XLi nbsp;nbsp;nbsp;Vndeproficifcatur mutatio rerum quæ in Sacramentis adhibentur

XLii nbsp;nbsp;Mutationcmhanc non efle perpctuam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zq.

XLin Secundumcaputin quoagiturdereipfa Sacramentorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;zq.

XLini Tertium caput in quo quçritur quomodo res ipfa,id eft IefiisChriftus,dicaftur cum fignisconiungi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z-j

XLv nbsp;nbsp;DiftinftiofignorumSi rei

XLvi nbsp;nbsp;Quartu caput,in quo quæritur quomodo tu figna,tu res ipfas percipiamus a8.*

XLvii nbsp;Applicatiofuperiorisdoôlrinæ ad BaptifmiSacramcntum

XLviii DeinfantiumBaptifmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^.

XLix nbsp;Cur Baptifmusnonreitcretur

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Applicatio fuperiorisdottrinæ de Sacramentis,ad Cœnam Domini

LI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conclufio reiSacramentariæ

Lii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur Spiritus fandus vocetur paracletus,amp; quis fit afflidionu noftraru vfus 3a.

De Ecclefia., caput

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ScmperfuifTeôiforealiquamEcclefiam,extra quamnon^falus pag. 3a*,

• II VnamduntaxatefleveramEcclefiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• Ill Cur EcclefiaCatholica vocetur

mi Defandorumcemmunionc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• V Ecclefiam vnum duntaxat caput habere, quod nullo focio, ncquefucce/Tore,

neque Vicario indigeat

• VI Communionem fandorum non impedircquominus varii fint muner»|n\£lt;-clefiafticorumgradus

vn Dcfignisquibus vcraEcclcfiadignofciturabadulterina

• VIII De veris Ecclcfiæ membris

• IX Signa Ecclcfiæ non cfTcfcmperin eodemftatu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;*

• X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De audoritate Ecclcfiæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

XI De audoritate Conciliorum vniuerfalium, ac primumquidem^uidhoc nomine intelligatur ,

XII nbsp;nbsp;nbsp;Penes quern fit iusconuocandi vniuerfalis Concilii

XIII QmmodofinteligendiquiadConciliamictuntur xiin nbsp;Qucmuispofleaudiriin Concilio,modôidritèôeordine^ac

XV nbsp;nbsp;nbsp;Quis præefTe debeat adionibus Conciliorum vniuerfaliufh

XNt nbsp;nbsp;Quantum tribuendum fit audoritatiSynodorura

XVII nbsp;nbsp;Curindiciconfueuerint Synodiin EcclefiaChriftiana, amp;quæ fit earum pote-

ftas

xvin nbsp;Quid primo loco fit confiderandum in politiaEcclcfiæ conftituenda 40.

xix nbsp;nbsp;Quidiecundo loco fit confiderandum in politicis Ecclcfiælegibus 41»

• XX Quid tertio loco fit in politicis Ecclcfiæ legibus fpedandum

• XXI Quid fit iis refpondendum qui Conciliorum authoritatcm nobft obiiciunt 4a.

• XXII De Synodis particularibus, id eft Prouincialibus velNationalibus^ quas vo-

cant

Xxni Qupt fint fpecies ordinariaru fundioR u in Ecclefia legitime conftituta 4a. xxiin De munere Af^oftoloru,Euageliftaru,amp; Prophctatu,in priiiiitius^cclefia 4a.

XXV nbsp;DemunerePaftorum amp;nbsp;Dodorum

XXVI Difcrimen efle inter Paftorcsamp;Dodorcs

xxvïi Paftores Só Dodores efle duntaxatinftrumcntaquibusvtatur Deus

xxviii QuibusfignisdiftinguanturvcriPaftores amp;nbsp;Dodorcsafalfis

XXIX AliqucmordinemconftituioportereinPaftorumcollegio •

CONFESS. FIDEI CÂPITÂ.

Quid/it nobis credendum Sr/perandum deventurovltimoiudicio ^uis dfjtitheßs Vapatus ^Chriflidmßni-, caput feptimum.

79;

• ....

Q^amp;nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacer o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incedts amildH^

•-

R E L LI G I Gjùmmi qjeraPatris foboles.

Cur ^eßis tanu ope^ contemno caducas,

* nbsp;nbsp;nbsp;^ms libefhic?patris Lex ^eneranda met,

Qur nudi^TTLi peâli^? decét h^c candoris amicarru, Cur innïxa cruci? Crux mihi grata qutes.

Cur alata î homines doceofitper aflra volar eij. 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

* fur radians? mentis difcutio tenebras.

Quad docet hoc ßenunu? mentis cohibere^ furores.

Cur tibi morspremitur? mors quia mortis ego.

«S'

De Trinicate.

CAPVT PRIMVM.

.yirticulusprimus Deumynum efß.

Redimus vnam effe diuinam eflcntiam quam Dcum appellamus, non eô tantum quia return naturalium contemplatio ôô afpj^èlus '

nos id docet multó magis quoniam Scriptura iacra nobis eius rei Rom.,.c.io.

tcftis eft \

• II. Vnum Deumtribusperfonisnon äiuiTi^fcddißingui.

Scripturafacta perfpicuè nos docct hac diuinam cflentiam in tres pcrfonas vqj;è •£- • fediftinélam,ncmpePattern,5 Filium, acSpiritumiànôtum, quætres perfonæfunc j vnusDeus,4ætctnus,infinitus,amp;infeipfoperfe£ttfsimus. Suntquehæperfonæ con- Witth.zî.d. fubftantiales amp;nbsp;coætcrnæ abfque vlla proprietatum aut relationum confuiionc , i-i.ioh.s.b.7. temqucabfquevilainter feimparitatcii’ueinæqualitatc -, ficutdefiniit Ecclefiacx Dei vcrbo contra Sabellium , Samofatenum, Arium, Neftoriiim, Ma^gionem, Eutyche-» “■* tem,amp;:reliquoseiufmodihæreticos, quorum furores toto corde execramur. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ,

• III. De Aternd Deiprnuidentta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Nihil temcrê S£. fine iuftifsimo Dei decrcto ;^cidic, tametfi Deus ntllius omnino pcccati fit author vel particcps. Eius cnim turri^ocentia, tum bonitas tanta eft, adeo-quecomprehendi nonpoteft,vtturn quoquequum Diabolum, velprauos homines ■’quot;** adhibet in opéré aliquo perficiendo, quos poftea meritô punit, ipfc nihilominu^be»^ • iuftequefanclumfuum opus efficiat^.

CAPVT SECVNDVM.

.^Irticulus primus de petfona Patris.

BRcdimusinDeumPattern,cuiusperfonanec Filiuseft, vtpotequemabæterno «

'gcnuit, nec Spiritus fanétus, vt qui a Patte amp;nbsp;Filio procedat'.

I I.Patremefßcrea,torem^conferu^ttoremomntumrerunt.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohA*

Is eft qui quo tempore eivifum eftomniaperæternumluumFiligm Patricoopera-»*j7 » ï’ ternenihilocreauit, ^amp;ordinedifpofuit: quiqueetiam vifuainfinita^ coni'ubftan-tiali, id eft Spirit« fanéto, à Pâtre ac Filio procedcnte, omnia pro æterna fua prouiden* nbsp;nbsp;nbsp;ƒ;ƒ

tiatueturamp;adminiftrat.

ƒƒƒ. De.Anvclu.

Credimushuncipfum condidüTenon tantum huncmundum afpciftabilem , ideft cœlumSi terram amp;nbsp;omnia in eiscomprehéfa, fed etiam fpiritus illosinuifibiles^,qu^gt;- lt;»io.i.c.itf. rumvni,ideft iiquifingulariconditorisgratia fretiinfua integritate peri»anferunt, func beatiacfelicesDci Angeli,ideft nunciiad conferuandos Elc(ftos^;alteri ver«,ideft Diaboli,quum cxciderint’ abfque vllafpe recuperandæialutis, idquefuaipforû mali- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tia,adiudicatifuntdamnationiæternæquæipfosynanet^.Itaque Sadducæorum furo- , tes dcteftamur,qui negant vllos ciTe Spiritus fubfiftentcs^utem Manicl^orugi,qui ar-bitrantur Diabolos à fcipfi?ortos,amp; natura,non au te naturæ corruptione,malos eife^. MaGj^.d.4..

IllI. OperaTrinitcitis tnßparabilid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad-îj-b 8.

Sictribusperfonis, Patri,Filio,Spiritui fantlo,fuas diftinélasproprietäres tribui-Vide pafsim mus, vt quod attinet ad prouidentiam, creationem, ac gubernationem mundi, cæte-i*‘'KÏâniquot;h«-raque on^f‘gt;aadeircntiaraipiàmDeipertincntia,ncc Filiumnec Spiritumfanftumà «’•

a.

(JapM tertiunij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• XI. via ad friorem Mortem peruenitur.

Humorum corruptio amp;nbsp;alia infinita incommoda ex Adami amp;Euæpeccato quafi gentilitioamp;:hæreditarioquodamiurepromanantia,vniuerfum genus hominum prio-rimorti( id eft, migration! animæ ex corpore moxin cinerem vertendo ) obnoxium jr efficiunt.

• XII. Prïorem MortemJempiternam ejjè nonfojje. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 9

Hæc prior Mors fempiternaeffe non poteft. Ita enim faltcm corpus vel mortem æ-ternara, ideft,fenipiternos ctuciatus, quibus dignum eft, efFugeret, vel à perpétua ilia fœlicitate , quæ donum Dei eft, excluderetur. Quod li ita accidcret, certé æternum illudDeidecretum de æterna mifericordia iuftitiâquefuademonftranda, itîitum ac inane fieret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• XIII. y ia ad fecundam Mortem dedurir.

Interior corruptio totius hominis ,(totius, inquam,hominis ita vt ne particijjam^ • quidemeiusexcipiam,)quampeccatum Originis vocat , eumabipfo conceptionis momento reumfacitiræ Dei, acproindepofterioris Mortis quæ eft æterna’. Etenim, nbsp;nbsp;J,,

vtrem in paucaconferam ,ea corruptio nos ad omnemverilfbnifpecicmineptos,imô ctiamabomni vero bonoauerfos Sèpeccati feruosefficit. Quapropter præclarè fane » Auguftinuscum Scripturaconfentiens, Kicïrf, inquit, virioin^uocecidit, yoluntatettœfit carere bbeitatenatura^.ïtem-, Homobbero arbitriomalèyfits,amp;^ fe, nbsp;nbsp;tllud perdidit 3, Item, Zrf- j.

borant , inquit ^hominesinuenirein nofirayobfntatequodnoßrumßtnonexDeo: quomodo aiSciuiiitiæ. inueniripoßit i^noro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;En^iri dio

XIIII. Cuiußtodi arbitra bbertoiloommipoßpeccatum rcliquafa^a pt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap^J*'

interea tarnen non inficiamur tantum lucis reliftum efle homiflUpus, vt fint ava-^o- •. ƒ ZÓ7HT0/ï,nequc fpoliamuseos facultatibus naturalibus,vtpote quas nq^adtmptas cat.Âerilt;s ac • fedeorruptas fuifle dicimus, veluti ratione, iudicio, voluntate, quafi faétuint ftipites: 7' ' imô nchberum quidemarbitrium eisadimimusefimodô illudadiieiatuP, omnia ifta Aa.',4'c°7^,'quot; nihil aliud efle quàmtenebrasôr odium aduerfftDeum: neque liberi arbitrii nomi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

neintelligamusfacultatcmaliquamnaturalemcogitandi, nolendi,faciendi vel bo-nuni vel malum , fedpotiusvoluntatemnoncoaftam , quæ tarnen nihil nifi malu«i* • neque velit neque pofsit ^.Bonum enim Scriptura longe aliter quàm humana ratio de-finit. Adeó eft natura hominis non regenerati, id eft,non fanati, neeper gratiamftn-ftaurati, non modo vulnerata acfauciata, fedpenitus corrupta amp;nbsp;feruapeccati, iff- amp;7.^i8. ' ' bens acvoluntaria.Refteigitur Auguftinus’', Perbbertatem., inquit, faclum eßjDt eßet 'ßcoß.bß.‘ quot;homo cumpeccatoßediam fœnalis yitiofitoi fubßcutaexbbertate fecit neeeßitatem. Ncc minus PhiU.b.ij. præclarèalibiteftatur ’*,liberum arbitrium,itavteft feruum peccati, non valere nifi De perfe. adpeccandû,nempcquôdneccfrariô quidem fed tarnen fpontepeccet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

• XV. Summa doärinamp; defeccato Origin^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B*nifo«um.

næ naturæ, ab Adamo inomnes ipfius pofteros propagata, quæque m iis tria peccato-rügenera quad fruétus profundit.Horû prima fpecies compleélitur oftnem inccriorem • rnotum acconcepcum in intclligcntia velafFeàibus, eciam fi voluntas rgt;n confentiar« Vult enim Deus tota intelligentia, totaanima, totoque corde diligi, nos autem anteà oftcndimusomniahæccfledeprauata. Altera peccatorum fpecies tu mincidit,quoties voluntas cum motibusamp;afFeôtibusconfentit. Tertia verô,quotiesre ipfaexequi co-namur quodeogitamus ac volumus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;• nbsp;•

• XVI. QMmodo JDeuspeccato hominis ad^loyiamfunm ytatur.

Hocvnumergofupererat,vtomneshomines in exitiumruerent VerffmDomi- 9 nbsp;*

nus,quinontantûfummèiuftus eftjfedetiâfummè mifericors, proinfinita fuaf^ien- ° tia ab aeterno decreuerat quo modo omnia hæc mala ad infigné gloria nominis fui co- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

uertcret,idcft,adamplioremdcclarationê’°,parciminfiniræ fuæ bonitatisineosquo- gt;o ? riî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ko. j.c.U’oC

rumUluteabæternodecreiÿtgloria fuamilluftrare”: partim lummæiuicpotftitiæ oC 15. iræiniuftacondemnatione vaforum quæfunt adinteritumeomparata’^. Nam præ-clare inquit Auguftinus’3,fiomnesliberarentur,fore vt abfconditum efletquod pec-cato debetur propter iuftitiâdin autem nemo liberaretur, fore vt non apparcret quoded-pergr^ri^mdonatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ra.o.e.î».

^^II. IefKsC]irifittsefi-vnictisM€diatoràDeoconflitutMacpro'mifjui. * Ex-s—» • Modusille,de quo diximus,vnicus eft,nempe Myfteriu incarnationis Filii Dci cum

a. ii.

ChrißQi

omnibus quæcoherentcumipfac^aafxwtT^. Is igiturcertis reuelationis gradibus fuit amp;nbsp;u'U* promiflus iam inde Adamo ad lohannê vfquc,ôd; à Prophetis ac Patciarchis annuntia-d^.8.'^’*'^°'tus’,atqueadeôdiucrfisfigurisfub Legeadumbratus,quemadmodfi ifta copiofè de-b.,'j^feripta in veteris TeftamentilibriSjVteorumfeculorum homines lèruarcntur per fi-*î?'4’’r'’J’.'5dem in Cftriftum lefum venturum.

. 3S.b.(;,amp;7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XVIII. I^£ßtconuenientia^^uodatßyim€nigt;eteytsamp;*noHtTeJfamentt.

ToTaepi^ad Itaque,fi rem ipfam fpeôtemus, vnum fern per fuit, critfœdus inter Deum amp;nbsp;ho-ribusaUiîî'ô- mines, nempelefus Chriftus \Vcrùm fi quiscircunftantiasconfideret,duofuntfœdc-rafiueTeftamenta, quorum tabulas plane authenticashabemus,nempefacram Scri-Heb.q.b.î. pturam Äue verbum Dei. Vnum igitur Vetus:alterumNouum appellatur3,idquemul Î^Ti.uc.?. tôf||jcliusvetere,inquo videlicetlefus Chriftus nonnifi eminus proponebatur vm-H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figuris réélus,quæad ipfius Chrifti tanquam folis aduentum euanuerunt

• Epi’».b.9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JV/JY. CuroportueritChyifiumeJß'verumhomtnemßdabf^tiepeccato.

iCor.i.d., nbsp;nbsp;nbsp;cTportuithuiusfœderis acreconciliationis MediatoréelTcveram hominem,fed nul-

la vel peccati Originalis,vel altera quapiam labe infeétum, lîcut exfequentibusratio-

bflb.8igt; (î. nibus intelligipoteft. Pritnùmenim quum Deus fitfummè iuftus, ôôhoraopropter ioh.^c.i3,amp; corruptionê fitiræ ipfius obnoxius,ficutpaulô ante oftendimus, ncceflefuitaliquê ve-P nbsp;nbsp;r»hgminemexifterc,in quo ruinaifta inftaurata,’genushumanûDcoreconciliaretur.

loh'jVn. Deindeccnecurliomo^implereomnem illam iufticiam quam Dcusab eorcquiricglo Rom . a j. riæ fuæ caufa.Ex quo efficitur oportuifTc homine aliqucm cxiftere qui impleta omni iu- • Rom^sVi. rtitia Deo acceptus cfl'et. Tertio ƒ vniucrfi homines funtinfinicaomnis generis pecca-m.^a'i* n.’ torum multitudine cooperti,acproinde Dei malediótioni obnoxii. Oportuitcrgo ho-mincm aliquem c^cre qui prorfus Deo fatisfacercr,vt ei gratus eßet.Quartonullus Rom.5.^18. homo ^rruptus iltavcl aufpicari,nedum conficerepotuiflet,imoveto proprii media-3.^.5 foi-isopcia^Wigui/Tet, tantum abeft vt alios potuiflet Deo conciliare, aucquicquam iucundum acgiacum efficere ^.^onfequitur crgooportuilTe vthominumredem-pforvcrè homo eilet,id eft,vcrehumgt;io corpore amp;:humana anima præditus,ac nihi-

fope. lominus tarnen integerSó nullaprorfus peccatilabeinquinatus, EjaÄj. n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CurClmilumoportueyit'vetèjDeumeJJè.

t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_\1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tgt;

ipfacu^ Dei corfllunä;a,profligatis acluperatis.Deus denique,vtincoprehenlibilé il-ioh,i4’b4o.’lam fuäbonitatc jjatcfaceret, noluit duntaxac fuagratiapeccatü noftrum æquare,fed * d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiamf|jj)erare ’S.Itaque Adam quidemille primus noftrorû malorûauthor''^ita

s.Cor.j.Aip. fuit conditus ad imagine Dei,vtnihilominusterrcftiiseflet,ficutipfluslragi!itas reipfa S Ro.j.c.?5.i8. comprobauit:è contrario verô fecundus ille Adam,id eft lefus Cdiiiftus,per quem libe-’^■’°',4 ramur,ita eft vcrusac perfelt;ftushomo,vt interealit Dominus ècælo,id eft.verus Deus, - • i.cor.ijT.4?. in quo omnis plenitudo Deicatis corporaliter habitat.Nempe vt fi Adâ côtumacia nos i{ • j?lrtcPrefacir,iuftitia lefuChrifti nos multo magis confirmer : amp;vitam in Icfu Chrifto acquifitar»lperemus meliorem ea quam in Adamo perdidimus, tanto, inquam, mc-lioret»quantoChriftusAdamoprçftat.

ts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^modo noilrißfalutts myßeriumfuerit implctum chy/^o exhibito.

J[oh.i7.a.J,amp; Agnofeimusigitur proprium illu^n vnicum amp;:çternü Dei Partis Filium, tempore à • ib.d.28.^ nbsp;nbsp;Pâtre cqjjiftitmo,vtratuefletfœdusilludantiquispatribuspromiflum 'Samp;oreProphc

• • promulgatum’^,formamferuiairumpfifle’7,ideft, veramhominisnaturâ om-

Hcb.4.d.ip nibus humanisinfirmitatibus,exceptopeccato,obnoxiam,conceptum inbeata: Ma* riæ Virginis vtero ex Spiritu fan(fto,nulla viriadioneinterutniente.

âIoÎ*' **'^’* XXII. natur^^diumd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) invnampeyfonamßfittynitSj(tbilgt;ß

djjquot;''’*’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concefitionifcarniómofy/ento.

• • * Matid’is* Fatemur perfonamFilii,'i*abipfo momcnco quocaroipfiusconccptafuir,vnitam fuifle

  30. luc.l.c.:

Qaput tertiums. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

fuifTe humanæ naturç infeparabiliter,ita vt non fine duo Filii Dei,nee duo Chrifti, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

vnus fîtproprièDei FiliusIefusCliriftus,Yerus Deusamp; verushomo, manentibustarnen ac diftintlis vtriufquenacuræproprietatibus.Nani diuinitas ab humanitacc, vele contrariohumanitas à diuinitacefeiunéta,velalterutracumalteraconfuian»llinobis * vfuieflec.

JC III. Maria.yirgo eßmaterlefii clmßiDeihominis.

Itaquelefus Chriftus’verus Deusamp;: verushomo(ideft:,vcxè Humana anima, amp;Hu- Matth.i,cJ. manocorpore conftans exvirginisMariæ filiæDauidisfubltancia,idquevirtuce Spiri- Lic'.’ifd,Vî. • tusfan£ticomponco)verècóceptuseft,acnatuscxeaipfa virginc,virgine,inqv^a,Só an- EphXb,^-teô6poftpartum:eâqueomnia propter noftramfalutemimplerioportuic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

X JClI 11. Brem deßriptio,quomodo Chrillus ßlutem nobis attulerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

VenitigiturinterrasChriftus, vtnosincælum eueheret-:pertulitnoftroru pecca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*

torum pœnas a momento conceptionis ad refurreftioné, vt nos ab iis immunes Äle- *4,,,. mus 3: perfecte impleuit omnê iuftitiam,vt nortrâiniufticia obtegeret ^rpatefecit no- M-uó.'i.'ï-bisomnéPatrisfuivoIuntatcSó verbis,S6 vitæ cxemplo,vt veram falutisviam nobis có- loh.f^t ■•s: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

monftrarctbDeniquevt plenifsimêfatisfaceret pro peccatis noftris,quæ in fuoshume ros recepit^;vin£lusfuit,vtnosfolueret:damnacus, vt abfolueremur zalFctlus infinitis contumeliis,vtnosabomniinfamiaeximeret; afHxuscruci,vtincacrucifigcret pecca- s-tanoltra7:mortuuseft,fuftinensmalediótionem nobis debita,vtvnicaoblacionefuife Col 2j 0)14-mei faóta,iram Dei in perpetuûpacarct ^ifepultus eft, vt vcrèmortuum eile conftaret, Gabj-b,H. mortem vinceret in intimisipfius penetralibus,ideft in fepulchro, in quo nulläfcn- h?Tbbuo'’ fit corruptionem, vt nobis liqueret morte ipfam ab eo mortuo fuperata ^a-efurrexit vi- amp;nbsp;étor,vt extinda fepultaque omni noftracorruptione,renouemur ii^oua,fpirituale,ac ÂaXd,24, æternam vitam nbsp;nbsp;nbsp;nobis deinceps prima ilia mors no fit peccati poena,i^ue*ngref- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fus in altera morté,fed è contrario fit mortificationis noftræ complementy,aditùmquc biPat’iwln!^ nobis ad æternam vita patefaciat quot;.Deniquc,po^ua refurrexift'et,amp;: confirmandæ fuæ finbis lous.. * refurreftionis caufa per quadraginra dies in hoc mudo elTet comoratus '% vifibiliter, ac re ipfa afcenditfupra omnes cælos,vbi fedet ad dextta Patris, poffeffione æterni fui re-gninoftracaufaadeptus’3,quorumetiamcft vnicusMediatorSc Aduocatus'^,gubcr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

nans Ecclefiamfan£tofuoSpiritu,quoadvfquenumerusEledoiuPatrisimpleatur’^. ^.10',n. ' nbsp;nbsp;nbsp;,

X XI'. Q^modoChrißusfeßin c^lumßbduxerit,?^ tarnen nobißumadhucver/ctur. loh.i'tin- • Arbitiamurglorificationemattulilfecorporilefu ChriftiimmortalitateGumlt;fum-

ma gloria coniundä*“^, non autemveri corporis naturam fuis dimenfionibus circun- «06.1.0,5, amp;nbsp;fcripta ademilTc’^.ItaqueChriftum dicimusnaturamfuamhumanam,iiuefuum illud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

verum corpus à nobis vere ac reipfa abftulillc in cçlum,vbi permanfurû eft, lt;ionec ve-niatiudicacurus vinosS^mortuos.Verùmdiuinænaturærefpeâ:u,ôcefficaciæ Spiritus fantti,quanosfimus nondimidiifedtotiusintegri Chrifti omniumquegiui benefit £00.14,1,59. ciorum participes'^fficut mox dicemuslagnofcimus eum efl'e,acfernherfutui^præfen tcincumfuisadconfummationévfquelæculi; hæcenim ipfefuis veybis nobisconfir-mauit's.Præclarèigitur Auguftinus^° cuverboDeiconfentiens, monetcauenduno- n,*5,0,11, bis eftc,neitaafleramusDiuinitate, vt veritatccorporis negemus-.autputemus confe-*Mat'is.d.ia qui,vtquicquidinDeoeft,vbiquefic,quia Deus eft vbique. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EphXw^ac

X XI'I. XuUam ali.im eßepojje Deram reb^ionem.

In hoc noftræ redemptionis myfterio quod humano iudicio comprehendi non po- n. lt;nbsp;. teftjDeus fefcpatefecit verum Deum,id eft,fummciuftuSc fumme mifericordê.^unlR' y^guft.E-mèiuftum^'ineoquôd fummo iurc virus eft omnia noftra peccataineoq^iilefe pro nobis vadem interpofuerat,ideft,in lefu Chrifto^’^.Deindc quod nos non agnofeyt pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fuis,nificoopertosacindutos eiufdelefu Chriftiinnocentia,fan£titatc,perfettaqueiu- 2.co.5.d’2,.quot; ftitia -3. Ex aduerfo vero fefe fumme mifcricordem declarauir, in eo quod quum totiel-femusæcernædamnationisrehvoluittarnenFiliumfuum aftumcrenaturam noftram, iPet.2,d,24. • ■vcineoinueniretmodumplicandæiuftitiæfuæ’'^, nobis videlicet cum gratis impar- ucor.s.d.i, tiendocumomnibusipfiusbencficiis^îjvcfua vnins bonitate ac mifericordia fiamus Ro,5,d,i9. æternæ vitæparticipes,Chrifto per fide apprehenfo, ficut mox à nobis dicetur. Religio jgituromnis-^,quæ aliud quicquamiræ Dei opponit quam vnicara innocentiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ftitiam,amp; fatisfactione lefuChrifti,per fidcmapprchenfi, Deum fpoliatperf^afua ' 2/ turn iuftitia,turn mifcricordia-.acproindefalfaeftôcadfallendos hominescomparata, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ficut infra explicabimus,capite huius librifeptimo.

De Sanéto Spiritu.

CAPVT QVARTVM.

Articulas primus deperfona Spiritusßindi.

Rom.8, b,9, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Redimus in Spiritum fandum, qui eft eflentialis vircusPatris ac Filii \ coætcrna

Aa.y,a,3,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confubftantialis,inquibus refidet,amp;àquibusprocedit’■jitavtfit vnusDeus

KCor.i2a,4, cumilli^S perfona tarnen ab vtroque diftindus*, ficut rede ex verboDei definiit Ec-5.«.amp; nbsp;nbsp;nbsp;cigfia aduerfus Macedonium amp;nbsp;alia eiufmodi monftra

Mat,28.,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II. De effecltbus qui in spiritu fancloproprie conlîdentntw.

Siusvisacefficaciainfinitafefeexeruitincreationcôô côfcruationcomniû creatu-Gcn fa 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundi initio ^,fed præcipuè in bac tradationeà nobis æftimabiturex

Hîi ioVaï? iisquæeffecitinfiliis Dei,cuius videlicet doua fecum aduebit,vteosfaciatiJIorum par-ticipes 7,ac,vt paucis dicam,vt eos gradatim ad eum finem perducat cui funt ante iada ^om4,b,9, ni U nd 1 fundamenta deftinati’’.

i.Co.2,c,u,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J J J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus foldßde nos facit Chrißiparticipes.

i.!oh.4,c,ij. Itaque Spiritus fanólus is eft per quem Pater eleólosfuos miccit in lefu Cbrifti Filii Epii..,a,},amp; ßjj- pofleffione. Sc in eodem ipfoscólèruac,acconfequenter facit eorum omnium com-

9 potes quæfuntadfalutemneceffiaria.Sed necefieeftinprimisvtidem Spirituslandus PhiuiX^’ nos ad lefum Chrj^um recipiendum apros S^idoneos reddat.Id autem nobis præftac i.Thef3,a,2. quum^ntra IIOS ctcat amp;nbsp;gignit ptofua mcta bonitatc amp;nbsp;mifericordia id quod Fidem i^.3,b,6,amp; vocamus’^nicum illud inftrumentum videlicet,quo lefumChriftum oblatumap-quot; 8 a prehendimuÉjS^ vas vnicum ad cuiryiercipiendum comparatum.

* ’as °6,3,4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nil. Qiubus mediis vtatur Spiritus fexclus adfidem in nobis creandam ac conßruandam.

ncôj’c/.î' nbsp;nbsp;Vtitur Spiritus fandus duobus ordinariis mediis,tum vt crcet,tum etiamvein dies

i.Petlt;a,25. iftagisacmagis corroborer inftrumentumillud quod Fidem vocauimus,itatarnen vc Rom^,7. fuam vim adea non tranfferat,fed per ea duntaxat opereturmempe prædicatione ver-i.cor.x.d..4. bi t)ci,amp;:Sacramcntis’\ficutfuo loco oftendemus, Prius enim explicabimusquid fit ridciillatampreciofa,amp; quænamfintipfiuseffeda.

K, Q^antopere necejfitria fit Fides, amp;nbsp;quid fit.

Nos propter infitam in nobis corruptione ita aduerfum nos ipfos coniurauimus 'Sve fi Deus nf)s duntaxat admonerec fore vt falutem noftram in Chrifto inueniamus,fimus

•5 .

P^o,b,7. loh 8,1,47’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ r

Mat.i},b,i3« attinetjdici non ^ceft,quantoperefimus muti’4,furdi cæci naturæ ipuus vitio : ioh.i,a,y,amp; nec minus di(Jcilenobis fuerit veile credere, quàm difficilefuerit cadaucri volarc

?, g’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igicur necefte cft, vt prætcr ilia om nia b onus ilie Pater cæleftis qui nos ad gloriam

Eph.S’b,»- fn^pn elegie, duplici graciaerga fuos boftes vtatur ; amp;nbsp;quum nobis annuntiat, (é icadi-ïoh..2,f,j8’ lexiflcmundum,vtproeovnigcnicum fuumFiliumdcderiteaconditione,vtquifquis 44?’ ,ineumcredit,non pereat,fcdhabeatvitamæternam'%pariterin nobis erect Fidem Roni^.bg- îllanfquam ànobis flagitat. Fidesautem,dequaloquimur, non eaeftqua duntaxat loh.j’b.is. credimus«Deum effie Denm , amp;: verum efle ipfius Vetbum ( habentenimipfi quo-iac.2^gt;’ÿquot; que £)iaboli banc fidem , amp;nbsp;eo magis tremunt ) fed Fidem appellamus certam quandam feientiam , quam Spiritus landus fua vna gracia ac bonitace magis ac magis infculpitcordibus Elcdorui-çi, qua feientiafit, vt eorum vnufquifquein cor-- g dcfuotÿrtio^adusfuæelcdionisjfibiipfiapplicetpromifsioncm falutisinlefuCbri-Hebr. d» fto’’°. Fides,inquam ,non tantum crédit lefum mortuufb fuifleae rcfurrexid'e pro ’ioh.4,'c,«, peccatoribiis^Sfedeciam ampleftitur lefum Chriftum,in quo vnoconfidit qui verè creditjamp;icacertuseftfuæ falutis, vt,quoadeius fieri poceft,dceanihildubicct Re-ïphe.},c,it.*aèigiturBernarduscum verboDeiprorfusconfenciens Sicredis, inquic, pcccata Scrmonepri- tua ni»n poficdclcri uifi ab CO cui folipeccafti, êcinquempeccarumnoncadit, bene nunfbüonc. facisifcd addc adhuc, Vt amp;nbsp;hoc crcdas quia per ipfumcibi peccatacondonantur. Hoc

Caput quartunu.

eft teftimoniumquod perhibet in corde noftro Spiritus fanótus, dicens,Dimifla func tibi peccata tua.

VI. ^odßt quot;verieFidet obie^tumyC^T* qa£ eius efßcacia. '

QuumChriftusfitfideifcopus,Chriftus,inquam,qualisin verboDeinobifpropo- , • nitur,duocôfequunturmagnoperedigna quæ ab omnibus obfcruentur.Vnum, 'vbi-cunque nullum Dei verbum extat, fed humana duntaxacault;ftoritas,ibi nullum elî'c fi-

Kom

conlequcrctur ^nriiiumnon elle lelum,idelt leruatorem,nili aliqua expartcquot;^.htncl- î n. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’z^i Tï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ioh.i,b.iî,Âr

turcrgopolteriusverumelle,nempevtquiChriftumohcinecperfidem,omniaineo j.b.15. obtineac quæadfalutem polfuncdcfiderariSficutfignificac T^oftolus quumteftatur nullameirecondemnationem iisquifuntin Chrifto lefu^^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rœn.g.a.«.

y 11. Q^omodoaccipiendumßtquodexPauloafßrmamusnosfolafide tußißcari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^os.a.^

Ratio qua nitKurfuperiorconclufio,bæceft,quoniam Fides eft inftrumentum quod ro.«Xi.

Chriftumrccipit^acproindciuftitiameius, id eft,plenifsimam perfeólionem. Quum igitur ex Paulo ^affirmamus nos fidefola fiuegratis, fine fide,fiue fineoperibus iullifi- JTo j-c.h. cariffunt enim hæcfynonyma)nonefthocdidum pcrindeaccipiendûacfidiccrcmus, *9,2. Fidem clfequandam virtutem quæ nos in nobis coram Deoiuftificqj^Idcnim elfer fi-dem fiibftituereinlocum lefuChrifti,qui vnuseft noftra perfetla amp;nbsp;integra indicia, Verùm ica loquimurcum Apoftolo)amp;: fidefola nos iuftificaridicimus, eô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ample- 9*°

ûitur cum qui nos iuftificat, nempe lefum Chriftum, qui cû nos vnir acct^ulat, vt fi-mus amp;nbsp;ipfiusöó omnium eius bonorum participqgjqux quidem nobis impucat3,pror-fus fufficiunt ad hoc vt coram Deo abfoluamur,amp; pro iuftis cenfeamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Heb.»,5.7.

y 111. CertumeßeߣfalutisperClgt;rißumßdeappyelienJum,nihilminusefßquamaryo^antiam. * •

Ex hocefficiturnon modo non elFe arrogantis hominis nihil dubitare de fuafalutc, ^fed etiam e'contrario folahac racionehominesomnem arrogantiam deponerc, vt nbsp;nbsp;R„.j.d,,7, amp;

mnemgloriam Deotribuant. Fides enim vna nosdocet quali ex nobis migrarc,ac^^^s'’Y’‘^* plane coeit nosagnofccrc,nihil in nobis inefl'e prêterdamnationiscauflasamp;ai’gunfen- Epu./.ii, / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;-i a- I I - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• a- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ c Heb.,o,d.«.

tum-.ideoquenosad vnumChriltuablcgat,pcr euiuslobrm lultitiam nos ccrtiorcsfacit

falutisà Dcoobtinendæ, quoniain videlicet quicquid lefu Chrifto intft (ineftaurem fummaSc abfolutilîimaiuftiriæpcrfedio, turn quiapeccacum in co nulkim intft,tum etiamquoniam omnélegis iufticiamimpleuit)nobisimputatur,peiinde ac fi propne Tn’^.5. noftrum eilet,fi modo per fidem iplum ampkdamur, Ideo pulchre Bernafii^^, Gio- t„nfrd«s na,inquir, noßrahdiceß, non quidenitalettßimontuniyqualeßperbuslUcißarißlhshabeba^ducla Ofeduciriceco^iratione tcßimontum perhtbens deßemetipß, O* teßimonium eius v^rum non erat: fed tiÄio»^. quum Spiritus teßimonium perlai et fpiritui noßro.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ftdem inuentrein -vno Chrtßo quicquid adfalutcm requiritur.

Dignum autem eft hocargumentü quodfigillatim cxplicetur,vt feiamusan perfidem apprehendatur fatisidoneum remediu quoIreti poilimus vitam æterna certôlperare, quemadmodum feriptum cft,Iuftum ex fidcluavitFurü'o. Dicoigitur quicquid impe- Abi.j,«4. dit hominem, quominus illi cum Deo conueniac,ad tria capita polîe reuocari, qufbus^®^^-*^’ men vc nihil magis proprie fit noftrum quam Chriftus,Si quicquid Chrifti eft, quot;nbsp;fi lt;10- 10.17,5.10, do per fidem cum co vniti ac coniuncb 1’ocictatem vna coiuimus. Hæc enim catifa eft ’ï’fj.ll“”' curEcclefia,ideft,fideliumcœcus,voceturlponfaChrifti,cuicanquam maritonupfit nempe vc mcliusappareatarélifsimaillafocictasacconiunôlioquæintcr^û Öc^dtlcs «»tp’ intcrccdit. Nam huius lócicfatisacfpiriiualisconiugii ea lexcft, vc omncs noftias mi-fcrias in fe rccipiat,nos autcmè contrario omnes bonoifithefauros ex bonitate ac mife-ricordiaipfiuspercipiamus,ficuc ex iis quæ lubiiciamintclligi facile poterie.

JV. Dc igt;rim£ tentationisprimo infùlru, in quo nobtsinnumerabtba peccata nqflraproponuntuy ; (ÿ, * yntco remsâ.10 quod tn vno Jefu Chrißo aduerfus ht-nc inlultum perßdem inuenttur.

Nunc igitur propius confideremusan in vnoIcfuChriftopofsimuscertaremedia nacifei aduerfus omnes Satanæ amp;. côfcientiæ noftræ infultus. Primùm omniû Satan ÔC

a.iiii. •

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cafut quartumj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p •

num idémque dcbitum bis ßbi perfolui velit- Deinde,illud quoque minimeinficior Rom^d.ij. quod airumpfifti,menimiruminfinitispeccatistotumfcaccrc,quibus morsæterna dcbeatur. Sedhîcrurfum adiicioquodmalitiofê prætcriifti, Deum videlicet omncs Rom.5.d.ifi. «icasiniquitatcsfeucrifsimèfummo iure vltum cflcinlefu Chrifto, qui meo nomi- i.cor’j.d.!?, » nefefcpuniendum Patriexhibuit’. Itaqueconclußoncm colligotuæprorfuscontra- Rom.t.d.i* riam: Quandoquidem Deus iuftus eft-,neque bis idem debitum vult fibi perfolui : Sô ChriftusIefusDeusSibomoSinfinitæDei maieftati,infinita fua obedientia'^fatisfc-Rom-s-W’ cit’,ex bis pofitisconfequi,fieri iam nonpoife vt iniquitatcs meæanimum meumcon- *^’’6 cutiant, vtpote qua: lint penitus deleta: amp;nbsp;expunétæ Çbrifti fanguine, vt in rationem coram Dco nunquam veniant . Eft enim Cbriftus pro me fa£tus execratio7,nlbrtuus iuftus pro iniuftis Hîc verd non dubium eft quin Satan nobis ob oculos ponat varigs i.Pet.i.d.24. afiîiftiones, amp;nbsp;mortem ipfamî^,quafi fint totidcm teftimonia,Deum nobis pecca-Romf.b.u. ta noftra non condonafle. Scd duolunt quæ refpondeamus. Vnum, quanuis afjgi-diones omncs, mors ipfa per pcccatum introierint in mundum, Deum tarnen non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fcmpcr cô refpiccrc quotics nos affligit, fîcut liquere poteft in hiftoria lobi, amp;nbsp;aliorum amp;nbsp;j-caV L multorum'°. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Habet enim Deus varias ac multipliées caufas, quibusgloriæfuæcofulit,amp;fuorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

faluti,vt dicemus vltimo articulo quart! buius càpitis. Altcrum eft,Deum fie turn demquum fuos affligit propter ipforum peccata,amp;: cos mortisdoloribus inuoluit”,

aducrfus illosfuccenfere, tanquam iudicem ad eos danandos paratum, led vt patrem i.sam.n.d. clemcntifsimum, qui filios fuos caftiget,ne pereant’Svtqueexêplo in vnû quempiam cdito mtiltos ad frugem reuocctB.

XI. Deremeàio quodvna fidesinDnoCliriflonandfcituraduerßisalreilHme'mßem tÈntationis inpiltum^pofimm in eo^çucd ntißuam in nobis extarittßitia lUa quant

JDeus meritb à nobis requirit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mat 3 b ir, (

Secundus infultus quo nos Satan adoritur,argujj'iento à noftra indignitîtefumpto, Pbii.i.a.8.

eft eiufmodi.Nonfatiseftnon peccalTejVcl proflt;speccatisperalium fatisfecilTe -.fed prætcrearequiritur perfedaLegispræftatio,id eft, vt Deum amp;:proximum pcrfedèdi_ lexcrimus''^. AfFcrigitur,obiicietSatanmiferisnoftrisconfcientiis,iuftitiam iftam,^^ autagnofcc te non poflc iram ac malcdiélionem Dei elFugere. Cæterùm aduerfus Euncinfultum quodtandem præfidiumin vllis bominibus inueniemus,vno Cbrifte ,.cor.s.”b. cxcepto? Requiriturenimbïcperfc£taobedientia,quam quidemnemo vnquambo-^p,,^’’,^. mo,præter Chriftum Iefum,præftitit.Hîc igitur rurfum difeamus nobis per fidem ap-plicarealterumbuncCbriftitbefaurum,idcft,ipfiusiuftitiam. Scimus enimhuncv- amp;Jo.d.j7’ num elfe qui omnem iuftitiamimpleuit’î,quoniamamp; Patrem perfeétilsimèdilexicac Rom.l'fjj. reuerituseft, ôiboftesfuos adeô perfeiftè amauit '‘^,vtfuftinueiitetiâ malediftio pro cis fieri”',ideft,iramDeifuftinere vt bac ipfius perfeâaôeomnibus numcrisabfolu- is.amp;Âs. tifsimaiuftitiainduti,vtpotequæ per fidc nobisimputetur'^,Deo accept! iiffatV®, vt *b4^.1». Cbtiftifratres ac cobæredes. Hîc verô prorfus necefle eft,vt, quatum (^idem adimnc * infultumattinet,Satanpenitus obmutefcat “,fi modo fidéillambabemusquæ nobis lefum Cbriftumcum omnibus ipfius tbcfaurisapplicat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iq»

X II. De tertio eiujdem tentationis infultu-,qubd natura fimus corrupti^aeproinde Deo exoß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom.V.c.17.

Supereft Satanæ in bac tentationcquidam præterea infultus ex noftra indignitate

fumptus. Nam, obiieiet Satan,etiam fi in Chriftolcfu fatisfccifti pœnæ quam peccata amp;nbsp;»3-tuamerebantur, amp;nbsp;eiufdem iuftitiam induifti per Fidem, nibilominus tarnen diffiteri non potes, quin fis natura deprauata, aded vt omnis vitii fernen tib! fit infitum^^. C^a Rom*d.,g, fronte igitur audebis comparerc coram De! maieftate,capital! omnium fordiShofte^?, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-3

amp;ipforumetiam cordiû fcrutatorc Nos verôaduerfus hune infultû nufquam aUbi, i.cor.«,d. quàm in vno IefuChrifto,promptû rcmediûinueniemus,in quo pofsimusacquiclcere. Ephe.4,d.,iî^

Eft autem ciufmodi refponfum, quod nobis Chrjftus in bactentationefupped!tat.^°^'*^^''9* Nosquidem inclufosadhuctencricorpore ifto mortalPSquô fit,vtno facifimusÉ)onu Coi2.b.7, quod volumus,amp;adhucfentîamuspeccatumin nobishabitans nbsp;nbsp;nbsp;carnemaduerfus Rom'

fpiritûdecertantc^7,adcôvtamp; corporel animo ajiquatenus in illovctcrc Into hærea-'Heb.'t e.„, mus^^.y crum quonia per fidê fum’ Chrifto vnitP^^g^ incorporât!?®, amp;: in code radica-ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo naturanoftra à primo momento,quo conceptus cftinMariæ vir- Gen.i.d.jo

ginis vtero,multô fuit pleniore fanétificatione inftaurata??, quàm olim quû in Adtmo ’’ pura códerctur (fuit enim Adamus duntaxatçonditus ad imaginem Dei s*, Chriftus .u-n?'

Caput quartum^.

quehæc duo:ncmpe vt iugiamp;afsiduainuocationc foueamus preciofum illud tefti-inonium,quod reddit Dominusfpiritibus noftris ’^:deinde vt quotidiano quadbonorü nbsp;nbsp;*

operum vfu pro fe quifquc,fecundum vocationem fuam,in regcnerationisdono profi-is.is’ ciat. HuerefpexitIohannes’■quumdicereteum qui natus eft exDeononpeccare,id cftjfeipfum nondederepeccato,fedillimagisacmagis obfiftere, vtfefe eleótfcnisac ' ‘ ♦ vocationisfuæ quotidie magis ac magis reddatcertioremL Omninoenimadfruólus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

veniendum eft vt de arbore indicium fiat. Quifquis verb, vt modo diximus, à feruitute peccati manumüTus eft'’^jid eft,ab illa Originalilabe, incipit eos fruftus edere,quos Bo- nbsp;nbsp;4^

na Opera vocamus : amp;£ hæc caufa eft, cur optimo iuredicamus, Fidem, de qua nunc agi- Ro.s.c. ä. mus, neceflario coniunftam eile cum bonis operibus ’, quemadmodurn lux cumlole, amp;calorcumignecohæret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•ioh2k9,»

XIIII. Impuàentem ejjecalumniam eorum qui àicuntbona opera à nobis reprehend/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-b s, amp;nbsp;s-’’*

Boniigiturillivirinimiùmfaneimpudenternos calnmmantur,quidiftitant bonaucg,d.i4 opera à nobis repreliendi,proptciea quod aifirmam us nos nulla re alia inftificari,quam per Chriftumfola fide apprehenfum. Interim verb non diffimulamus nos, vt Deo fuana gloriam in folidum vindicemus, tribus maxime in rebus^b cis diflentirc in hoc • bonorum operum argumento,quum alioqui tantum abfimus ab co, vt dicamus Chri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ftianos non dccere fanólam Si honeftam vitam, vt è contrario affirmemus eos turpii^r • mentiri, qui quum fefe Chriftianos voccnc, nihilominus tarnen nec veras virtntes fc-ä:antur,nec vitia fugiut à Deo damnata. Hæc autem funt in quibus nos ab iftis diflen-tire vkrb Si aperte profitemur.

X y. Prima controuerßa in argumente bonorum operum, Q^£nam ßntpro bonis^ qult;epro ma- • Its habenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Primùm ab cis diflîdemus in bonorum Si malorum operum diftinftione c#ram • • Deo. Nam,quodad nosquidemattinet,in vnaDeivoluntatcprorfusacrJffefcimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

tanquam certifsima régula corum quæ vel probat vel improbatmeque aliam vllam di-uinæ voluntatis declarationem requirimus, quàig*facrofan6tam ipfius Legem , cui ,04.’ veladiiccre, veldetraherequippiam nefas putamus . Itaque inter bona opera coram D«iw8.a.r.^ Deo nihil recenfemus corum quæ nudahominum voluntatenituntur, qualefcunque fintipfi^. Affirmamusprætereavtaliquisdicipofsitbeneegifle,nonfufficerefiquod’’' ,j cgitinverbo Dei mandatum inueniatur, fedhocetiam requiri,vtopusilludagcnd«o=“‘j ^'*’* quod à Deo præfcriptum eft, voluntatem ipfius nobis in agendo proponamus. Si certi ♦ s fimus ex eins verboin animis noftris, illudquodagimus Deo placere. Nam ,vtinquitMaVis’a-9-Paulus, quiequid fine fide fit,id eft,quicquid à nobis fufeipitur dubitante confeientia an Deo placeat,ac proinde à Deo fit præceptum nécne,peccatum eft.

XVI. Qt^ßnt opera omnium exceUent/ßsima, nbsp;nbsp;qu£ precum ßtprxßantia.

Itaque,hocpofirofundamcnto,dicimus Legem,quam Decern mandata nuncupa- nbsp;nbsp;•

mus,diftmaam efte in duas tabulas:quarum vna declarat quid Deo, altera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

mo debeamus : ac proinde duas efle bonorum operum fpecies. Nam 'Äia propril cul-tumDei,alteraproximumrefpicit. Suntautem illatantoiftisprælWmtioraquanto * • Deus hotninibus præftat. Sed inter omnes fruftus quos F ides vniuerfalit^n omnibus verb Chriftianis hominibus cdit,principatum noftro iudicio facile tenet preces, id eft, inuocatio nominis Dei per Icfum Chriftum,nequc vllu opus ei gratius efl’e arbitramur, fiucquidab eopoftulcmus,fiue laudeseiuscanamus, fine gratias ei agamus pro acce-ptisbeneficiis.Sedin precibusiftarequirimus quæfubiecimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Primùm,vtproficifcantur ab eo animo qui non dubitet fc exauditu iri,quatcnusex- nbsp;nbsp;•

pcdit.Nam,vt inquit lacobus,^ rogadus eftDeus cu fiducia abfque hæfitation«Nâ qui .y.s. hæfitatfimilis eftfluéluimaris,à ventoagitato,amp;:cumimpetuimpulfo.Nequisigftur ciufmodihomo exiftimet fe quicquam à Dco accepturum.Ex hoc autem aliud confe- Heb.4.d.iis, quitur,nempe inutiles efle preces quæcunque cum v^erbo Dei non confentiunt.Preces Ma7c\tKc.'j4 enim abfque fidc nihil aliud funt quàm peccata ’°; necibi fides vlla efle poiÿft,fe4 funt vanaduntaxatSiftultaquædîhnopinatio, vbinullumDei verbumac præceptumex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tat“,ficutpauloanteprobauimus. Quæcunqueigitur prcces abaliquo concipmntur Ron)quot;a.'-’4 eo idiomate quod ipfe non intelligat,proDei ludibriofunt habendçzquibus verb quip-piampoftulamusDeinaturæacvoluntatirépugnons,cum Dei blafphemiafunt con-iunétæ,tantum abeft vt fint opus Deo acceptum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Prçterca ex iis quæ diximus confequitur,preces quæ ad aliudeprecatorc fine Media-

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritti Sanclo-,

corem referuntur, quàin ad vnicum ilium inter Deum amp;nbsp;homines conftitutumjChrh ftum lefum videlicet,in extremum DeiSanctorum eius dedecusredüdarc. Primùm enim nullus apex in facris literis inucnictur qui morem iftum confirmer, imô verô ex-- preiÏê ediciturDeiverbo, vtquicquidaDeopetimus, inChriftivnici noftriMedia-• toris nomine petamus. Prætereafiquærcndus eft intcrceflor quinosamorequodam

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingularicomple£latur,quem tandem inueniemus cumeocomparandum,quivitani

fuam pro nobis proiecit, tum quoque quum ipfius holles eramus? Sin autem eo nobis opus ell qui pro fua auóloritatefitgratiolus, cuius tandem potentia cumeius auótori-Eph.4-b.io. taceconferripoterit, quiadPatris dextram afsidet'? Aquoverofelêpotiusexorari fi-Hc.7^25. j^e^paPer, quàmàFiliofuocharifsimoin quovno acquielcit, amp;fuosomncsdiligit^ï Eph.i,b.tf. Ioniquequumdefunólorum Sand:orumfpiritus fintincælis, corporain terris,quo-modo tandem conllituemus nollraspreces ab eis intelligi, quin, vel fi prælèntes eflc • nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;• dijerimus ,infinitosfimuleireconllltuamus:vel,fimalimuseos quanuisabfentesani-

mumnotlrûinfpicere,lt;«f=ho3Ws^ç eosellearbitrcmur? Atquiinfinitumamp;;lt;5tpcAogt;i''5«sïfv • eflein vnum Deumcadit, quo fit vtSanClos hacvita defunéhos inuocare non pofsi-mus,quineosfimuldeWïcemus.Namquodgarriunc nonnulli,San£losilla omniaar-• canainTrinitate ,quafi fpeculo,intueri, quam incpccacriditulcdicitur.^Quiscnim.

«hoe eos docuit ? vtque ita efie demus, profeótó intuerentur ctiam Sanóli quid decrcuc-rit Deus facerc vel minus, vtipfos minime oporteat preces fuasinterponere. In Chri-fto vero qui Spiritufuo inter nos manet, amp;nbsp;quem vnûinuocarecertacum fiduciaiube-• nbsp;nbsp;mur,nullû eiufmodi argumentû valec.Illa igitur mortuorum Sanâ:orû inuocatio pror-

• • fus inanisell, acDeo ingrata, vtpotequænulloipfius verbo nitatur,amp;:cuminfignie-

• • tiam Chrilli con^melia ac dedecorefit coniunóla, atqueadeo partim ab ignorantia, - ««Co.^.c.8. partiÄiab hominum diffidentiacxorta.Atquicharitas(inquiunr)nüquamexcidir, Jac-e^*nc.,5.b.7. pi'oinde Intern nollram fitiunt Sandorum fpiritus in cælis verfantes Id nos verô co-* ‘''°- cedimus : iPd quis propterea fani ii^iciihomo collegerit vel nollraspreces cos exaudi-•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re, vel, ctiam li exaudiant, (vt de Al^elis qui nos circumllantfatcrinos oportet) id-

circoeoslibivnius Mediatorisofficium arrogare,vel tanquam fubaltcrnos quofdam * fequcllres à nobis eile inuocandos? Atqui ad Martyrum fepulchraiam olim édita func miracula. Elio. Sic voluit Dominus Martyrum fidem nobis commendare, non vtinuo c»rentur,fed vtincisadorarcturipfiusvirtus,quæMartyrestellabaturin cælo viuerc • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *^ereumquemipfiviucntcscolucrunt,amp; cuius veritatem fanguinefuo fanciuerunt.

Sed hoc tarnen ingenue confitemur, eos qui miracula illanimiùmcuriofè commen-darunt, nobis viderillrenuam operam Satanæin ilabiliendo myllerio iniquitatisna-x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uaffe-.nequequam vctullafithæcfuperllitio,laboramus. Excipiuntautemrurfusad-

uerfarii,nobislicerc,acetiam præcipi,vtalii proaliis precemur, nectamen propterea * • Chrillum (^ci officio fuo Ipoliari ,quoniam(vt inquiunt)vnus quidem eil redemptio-• *nisM|Äte*?or,anion intercel'sionis. AtquinospafsimlegimusChrillum non vnicum modo elTcredemptorem, 1'ed vnicum etiam apud Pattern aduocatum. Neque tarnen • quumiddicignft,Chriftum imaginamur tanquam fupplicem pro nobis deprecari,fed • perpetuô vrifci facrificiiodorenos Patrircconciliare,ac preces nollrascoram Deo efficaces reddere. Quum autem mutuasprecesalii pro aliis concipimus,nullos media-toresChtillofubordinamus, fed contra coniundisanimis ,ficuc charitatis régula

• • verbum Dei iubet, vnico Mcdiatorefrcti,communcm Patrem inuocamus.QuÆ ratio,

• • ^Vt ^itèdiximus, in iis qui hacvita dcfunólifunt, obtinere non potell. Imô verô quid aliud afierre fuient ifli cur ad Sanétos mortuos confngianr,quàm quôdfcindignoseflc queruntftr quireftaSc finefubordinatisinterceflbribus adChriftum accédant?quade rcp5ucis etiam dicendumellquidfentiamus. Primùm omnium igitur quum preces • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nollræ nulla re nitantur nobis infita, led vnica dignitate ac prællantia Chrilli qui per fî-

• • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem vnà cum omnibus fuis benefi«iis noller ell faâ;us,obie£tio ilia plane eft inepta,nec

• • potellftliunéequàm ab incredulitate proficifei. Quemajjmodum enim nunquam no-

• bispofiumusviderilatisindigni in nobisiplis, ita è contrario necefieellantequa pre-iac.i.a.s.7. cemur,vt,nifi frullràprecari volumus,certifimusfore,vtquumnos Filius vnicusille / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«î’gt’tjs noller intercclfor Patri reconciliarit, non pofsimusnonobtinerc quod peti-

niusinipfius nominc,quarcnusquidénollraintercrit:Scabfquefiducia ilianunquamà

* ’ Hom^i Deo^xaudiemur h Deinde fi reculant illi nobis credere,faltem Chryfollomo amp;nbsp;Am-caïunæa. ' brofio ctedant. Sic ergo Chryfoftomus de Cananæa ilia mulicre dilTerens , Cedo, in-

Caput quartunu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

quit, mulier, quomodo auja es ad tllum accedere quumßspeccatrix nbsp;nbsp;nbsp;iniquttatumplcnai Noui^in-

quit y quidfaüura fim. Enprudentiam huius mulieris. Nonprecatttrlacobum^nonfupj^licatlohanni, non adit ad Pctrum^ncc ^poflolomm eœtum reßicit,aut -vUurn eorutn requirif.ßedpro his omnibuspœ-nitentiam ßbi comitem adiun^^it y nbsp;nbsp;nbsp;ad ipßm fontempro^reditur. IdemChryfofttmuseo- • •

dem in loco ’, Qimm y inquit, quempiam loomincm es precaturus, percontaris qutd a^at, au- Eadem ho-dzj lüum dormtre y y el ei non fatis eße otii y aut fortaßsis etiam ßruus tibi recußit refpondere. Scd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ißis ndnl opus etl apud Deum . Is enim te audit quocunque ßs loco y vndecunque inuoce-tUY . H\.c nobis nihil opus eß atnenß ßruo y y el interceßore , yel feruo. Sed die y Mißrere met Deus. Sed amp;nbsp;idem alibi præterea , Non opus eß y inquit ypatronis apud Deum, ne- HomeUa de g«e yllis ambaÿbus y ßd etiar» ß folus es y omni patrono lt;td«owfo dißitutus y ßi;ofj^ifrokamp;uEaS-Deumprecaris, obtinebts quod petis . Ambrolius veto hanc ipfam fimilitudincm fe-^ prehendens , quam tarnen pene vnam ifti folent in ore habere 3 : Solent y inquit, Ambrofiu^n • pudorepafsim ne^eedi Dei, mißra yti exeußttione, diccntes, per itlospoße ire ad Deum yßeut pelKo- ^^“”4 roquot; mites peruenitur Re^m. ^ge nunquid tarn demens eß aliquis, aut fu£ ßalutis tmmemory yt honorißcentiam Regis yindicet Comitiy quum de hac re ß qui etiam traedare fuerint inuenti , iure • yt rei damnentur Maießatisi Idem paulo poft: ideo ad Regem per Tribunos Comités itUYy quia homo ytique eß Rex y neßcit quibus debeat Remp, credere. .Ad Deum autem {quem y- lt;nbsp;* tique nihil latet, omnium enim mérita nouit) promerendum ßuffragatore non opus eß ,ßd men?^ de-uota. Vbicunque enim tabs loquutusfuerit ei,reßondebit illi.

Itaque,vt paucis hanc tractationem abfoluamus, arbitramur ex verbi diuini aufto-ritate nullum hominis opus efle Deo gratius quam inuocatione nominis ipßus, fi qui- • dem rite concipiatur.Reipicit enim hoc opus priorem Legis tabulam,6ó compleditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

expreftam confefsionem diuinæ tum potentiæ, tum mifericordiæ^um timoré acre-uerentiaquævniipfiusMaieftatidebetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* «

Deoperibuscharitatiscrgaproximum.

Infecundum ordinem reiicimus opera char^tisergaproximu, expofteriorisTa- . * bula? præfcripto,fed ea demum conditionc,ft proficifcatur ex vero Dei amore nobis in Chrifto reconciliati„propter quem Fratres noftros,etiam quum nos oderunt,fmgulari, charicate profequimur. Nifi enim fubfternatur hoc fundamentum, nihil aliud quam nbsp;nbsp;_

peccamus, quantumuis fpeciofa fint opera noftra-.quemadmodû indicat Chriftus pro-pofito Pharifæorum exemple nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mat. e. cap.

Deoperibusindifferentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;Ro(Su4.'d.

Tertiumquoddameftoperu genus,quæfuaptenatura neebonafuntpropriè ,nec»5-mala,fed finis duntaxat refpeiftu cuius caufa fufeipiuntur, quatenus videlicet nos red-duntaptiorcsadeapræftandaquæbonafunt y vel in faciendo officionoftrotóftantio-res.Huiusgeneriscftieiunium,Fobrietas,amp;fiqua-funtaliaquibuscarnislafciuiacoer- « cetur,itémquc retinendæ virginitatis ftudium, in iis qui habent contincw^ donum^^i.CoZ^.cap. Itaquehocdicimusin genere ,laudabiliaeflehæc exercitia,modo gt;dfit qim^præci-P''’^'^'’“'® puum amp;nbsp;primarium eft, id eft,animus nulla ambitione tumens, nee fuperftitione im- • butusjfed Dei timoré præditus Sóproximi charitate-.dcinde fi ita vfurpantur vt fic pof-fimus promptiores óc alacriores euadere turn ad Deum colendum, tumad iuuandum* proximum pro noftrævocacionis rationed’. Neque etiam ambigimusquin Chriftiani j.cor.y.d.iT', omnesteneanturvitarequiequidadChriftianævitæofficia tardiores cos efficere po-teft.Sedabfitvteorü errorem probemus qui in iftisrebus externisobftupefcunt,quafi in iftiufmodi exercitiis pofita fit pietatis fumma.Malumus enim Paulo aflentiri,(^i t^ « ftatur regnumDei fitum non clTenequein cibo,neque in potu7,66 ifta omnÿi parui ef-Fe momenti præ ftudio pietatis in Deum,amp;:charitatis officiis®. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ,.con8.cÆ.

iXVII. Altera controuerßa de bonis operibus y in qua qui^ritur de eorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Tim. 4, c.s

principio origine.

Alteracontrouerfiade bonis operibusquæritSeveraeorum origine. Ne^uevero nos negamus fidem ac bonaopera manarc ex noftra intelligetia ac volutate, quas Dei gratia præueniat,immutct,adiuuet,Sô comitetur.Scd hoc in primis affirmamus,quum quæritur de prima origine eius boni quod eftvt cunque in nobis inchoatum 5 tantu ab- LA,c.V.g.7. efle vtvllafit in nobis naturæ difpofitio ad primagratiam recipiendam, qnæ pofteafuperueniéte altera gratia adiuuctur,vt è cótrario nihilaliud nobis infit à r)ßtura,Eph.s.b.8. itavt nücomnescorrupt!nafeimur, prçtcrtenebras nbsp;nbsp;nbsp;Dei odiu'°.Oportet igitur in Rom.^.b.ic

primis Si ante omnia,no vt Deus præucniat noftru liberu arbitrium debile amp;; infirmu, ’•

b. .

Capui quartunLi: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj •

vni 5 vc demonftrcmus quænam vcrc bona ßnt opera, amp;nbsp;ex quo fonte protnanenc, ne naifen rnortales ßbi ipfis imponant.Quanuis autem nequein folidû,ncqvte vlla prorfus ex parte nitamur bonis operibus, quum quæritur quo iure feu titulo,vt loquuntur,vita æterna nobis obtingat':quanuis, inquam, in vno Chrifto lefu acquiefeamus,tarnen p|,,j agnofeimusregenerationis noftræfruétus nobis multas ac magnas vtilitate? afferre,

Primùm cnim hac rationefolem’ proximos noftros vel Chrifto lucrifacere, vel in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Chrifto retinerehpfôfque adeô Chrifti iuratos hoftes cogimusgloriam Deo tribuere^.

Secûdô, bonis operibus certioresfimusnoftræfalutis,nontâquamcaufis,vtpaulô i.pet.a.c.u. ante dixi, fedcanquam teftibus amp;nbsp;effedis caufæ inftrumentalis per quam adipifeimur falutem)fidei videlicet,vtcft à nobis anteademonftratum.Hæc nimirumcauftieftcur teftetur Deusferedditurum vnicuique fecundum ipfîusopera3:amp;:cur Abraham dija-turetiamexoperibusiuftificatus^»Nequecnimhæcitaaccipiendafunr,quafiopera Roæia-«-noftraßnt caufanoftræfalutis velin folidum, vel aliquaex parte 5, (nam certèfiicacf- ^c.2.d.2)? l'et,nonfatisfirmum effet noftræfalutis fundamentum) vel quafi ex operibus noftris pofsimus coram Deo iufti céferifed quoniam bonanoftra opéra funt effedla ex qui- nbsp;nbsp;?ƒ 9*

bus fides noftra intelligitur,fides,inquam,apprehendens lefutn Chriftum,vcram amp;c v- Rom-jtu. nicamiuftitiamnoftram,ficutanteadiximus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

T ertiô,neceffe eft vt fateamur quandam effe cognationem aquæ amp;ciu s fcaturigjni» ex qua promanat. Quoniam igitur regeneratio noftra, quadiu in hoc mûdo verfamur, nunquameuadic in fummum gradum,amp;fupereft in nobis perpetuum illud Spiritus carniscertamen7; quoniam, inquam, adhucrefidentdeniifsimæ tenebræin noftra 021.^.17. intclligentia^, amp;nbsp;maxima aduerfus Deum repugnantia^’, effieitur fore vt fi fummo iu-rc inquireret Deus in ipfaquoqucprçftantifsimahominumopera,i^îil aliud pofsit de iw iisconftituiquàm meras effe donorum Dei pollutiones ,quemadmodum fæpifsimè Rom.^.c..^ accidit,vtriuusalioquiclarusamp;:limpidus,inficiaturcloacçfordibusperq^sdecurrit. Hæc igitur caufaeftcurexclamet Dajuid, Noniuftificabitur in tuo confptdu vllus vi-ucns'°:amp;. Paulus hancquerclameftundat”,Norwciobonumquodvolo,fedfacio ma-lumquodnolo. Memiferum, quis me liberabit ex hoc corpore mortis.' Hancformu- nbsp;nbsp;u

lam iudicii de optimis etiam noftris operibu s nobis fanfti ferui Dei prçfcribûr,tantum abeftvtMeriti nomen vfurpent,quod fane nunquam inEcclefiaDeiirrepfiffet,fifatis nbsp;nbsp;lt;

cxpêfa fuiffet veteribus Latinis Theologis eius vocabuli propria fignificatio. Na qued ad Græcos attinct,quanuis hoc illis perpetuum fuit, Theologiæ fontes perturbare humanæPhilofophiç luto,quç res effecit, vt fuû illud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plus çquofemper ex-

tulerint, tarnen nullam apud eosvocem inuenio quægloriofo Merit! nomini fatis ref-pondcat.Hoc tarnen profitemur,tantam effe Dei noftri bonitatem, vt, quoniam ado-ptiuos fuos filios non in ipfis, fed in vnico fuo Filio charifsimo lefu Chrifto coRfiderat, quo videlicetconiunfli funt arótifsimoillo Fideivinculo:ncque in ÿftimandis fuo- • rumdonorumfruflibus rationem habet eius pollutionis quæ a noftræ c^nîsjmbe-* cillitate promanat, fed purifsimi illiusfontis a quo profluunt, id eft* Spiritus thrifti in omnibuscredentibus efficacis, vt peccato mortui, iuftitiæ viuant:«antam,inquam, nbsp;nbsp;•

elle Dei noftri bonitate,vtidcirco operanoftra quanuis impcrfelt;ftifsiragt;, tarnen non modo non improbet, Ted etiameo vfqueprobet, vt mercededigneturtum in hac vita tuetiam in futura, ficutintalentorumfimilitudinedeclaratur’suninimeidqui- Gen.quot;.a-i. de quafihæcmercesoperibus noftris debeatur’'^, fed pro mcra fua gratia èc miferi-cordiafficuc Deus in ipfaetiam Lege teftatur,fefe nimirum pro fua mifericordia, noi^a.iob.«.». autemexiurequodamdebito,benefalt;fturumiisa quibus diligitur, quique mandata ipfiusobferuant'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• mTÜiXi'

Quarto, quu bona opera fint Fidei noftræ teftimonia,confequitur etiam indbpe-tendam aliqua ex parte teftificationem æternç noftrç eleûionis,quoniam Eleftionem $,amp;6.d.2j. neceffario cofequitur fides Chriftu apprehedens, pfr que iuftificati amp;nbsp;fanlt;ftificati,frua- Exod'io.b.tf, mur ea gloria cui deftinati fum’ ante iadta mudi fundameta Eft aute haic dodkina co nbsp;nbsp;’ƒ

accuran’ obferuada quo magis foleta mudo negligi, quafi nimiru dofhrina departicu- Epbe.».a.5, lari^leétione vel fit curiofa,vel coprehendi no pofsit,quu e cotrario Fidcs nihil fit aliud qua illud quo cerriores fimus,vitS æterna ad nos pertinere,quonia ante ialt;fta mudi fun-* • damenta fumus à Deo tatæ huic faluti ac gloriç per Chriftu pofsidëdæ deftinati.Itaquc quicqU id antea de fide amp;nbsp;eius effedtis differuim’,inutile foret,nifi hæc dodtrina d^tcr-naeledtionc fubfternatur,tanquam vnicum totius Chriftianæ fiduciæ fundamentum.

Dti^Sancïo Spiritu.

Quoties igitur Satan nobis litem mouet de noftraparticulari clectione, non eft eins contiouerfiæexplicatioftatimfcrutandain æternoDciconfîlio,cuius maieftatcm non pofsimus fuftinere : ièd ècontrarioinitium faciendum eft abinfimogradu,ncpcàfan-dificationc quam in nobis inchoatam rc ipfa fentimus, vt altius inde confcendamus. Quum Aimnoftrafandificatio,ex qua promananc boni motus amp;nbsp;bonæ adionesde

quibus antea diximus, fit certum Fidci,aut potins Chrifti in nobis per Fidem habitan-Rom 8 b.9. ïis,eft'cdum ’, quiconque Chrifto eft vnitus, neceffariô quoque fit efficaciter voca-

tus, acproindeialutideftinatus,necfalli pofsit Deiprouidentia,acproinde nullus ex .. eledispereat^:exliisconfequitur,fandificationem veluti primumeflegradumàquo

progreïh incipiamus ad declarationem primariæ noftræ falutis caufæ, id eft,æternæ il-li^s acgratuitæ noftræ eleétionis.Quifquis enim dicit fecredcre,ncque fccundum Spi-

^^ritumviuit,feipfum vtmendaeem coarguitî.IdcircoPetrusdiligcntcrnosadmonet vt no^ram vocationemamp; eledionem bonis operibus firmam reddamusSminimeidqui-ficm quafiillæ\iiranturopcribusnoftris(quum Paulus contrarium affirmer’) fed quo-

, niam bona opera ccrtô tcftificantur noftræ confcientiæ lefnm Chriftum habitarc in

nobis^jacproindcnos perirenonpofl'e,quoniameledifumusadfalutem.

JC JV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerßfs -vltimam edmcjue^t'auifsimam tentationemftn qua

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu£rituranßmus ex EleCîorum numero.

Præter illade quibusiam antea diximus ,fupcrcft Satanæ vltimaamp; omnium grauîC fimatentatioquanosimpetat. Primùmenimconftat vfuuenireinterdum vt Chriftus Eledorum quorundam vocationem multùm difterat,atque adeô ad extremum vfquc

A»ttL’o.b.9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;momentum7,quô fit vt ifti non fatis muniti videantur præhdio ab illis Eftedis pe-

Luc.î3.f.43. tito quæpaulôaq^commemorauimuSjVtpotequinunquamillafenferint. Quienim • • nbsp;nbsp;nbsp;fenfiffcnteius caufæ eftcda, quam nondum in fefehabercnt? Deinde quoniam fan-

• • difsimiet^^i quique in eas anguftias interdum rediguncurvtefFedadequibusdixï-* musadmodum Janguidaacpenèn^lla infefe comperiant, Satanlibenteraîterutnim eis perftiafcrit,nempe vel id quod ipéantea fidem eile exiftimabant, fidem non fui/ft^ fed inane duntaxat ftdei hm ulachrum; vel ctiam fi antea crediderint, fidem tarnen fua • ipforum culpaacnegligentiaamififle,

W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quærendum eft igitur diligenter qua rationc pofsimus liane tentationem omnium

g«auifsimamfuperare:quanuisde ea reiamnonnihilextremoarciculofuperiorc di-•xerimus. Kc primùm quidem quod ad cos attinet quorutarda eft vocatio, fpeseorura tarneniifdemillis effedisnitidebet. Quantum enim ad internum teftimonium fpc-élat, tarda vocatio non impedit quominusillud perfonet in corum animis, amp;nbsp;quidem fæpenumeroclariusac magis fonorèquàm in iis qui mature funt vocati,ficut ipfaex-pcrientl?iin Latrone illo celebri dcmonftrauit. Quqd fi quæritiir de regenerationis ef-* 9 fedis,refpondep præftantifsima hçceflc opera Chrifti intra nos habitantis,cordis con-•tritionêjiftx odio peccati amp;nbsp;reuerentia Dei proficifcentcm,fiduciâmque in Chriftum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;eiu?inuocati^né.Quifquis igitur in ffefe percipit hos motus vel in ipîo mortis pu do,

• • norit fe habereaertafidei fuç,ac proindefuæ quoque eledionis ac falutis teftimonia-• Qui verô^ntineasanguftias detrufi, vtquod optimis etiaac Deocharifsimisho-minibus contingit, effeda ilia admodum languida ac penc nulla in fe compcriant,dilî-' genter ifta meditentur, vt ex hac tentationc emergant.

Primùm,quoniam Effeda ilia quæ duplicia effe diximus,funt inftar duarum ancho-• jrarimi quibus vtrinque fuftineamur, quoties vnaex parte vacillabim us, necelfe fueric * nosin alteram partem eo fortius niti,tantifperdum vtrinque firmemur. Quid enim?

Quum IMiuidôô Petrustamturpiter effent lapfi ,an non in illis admodum languebanC regAerationisamp;fandificationiseffeda?Ita eftprofedô:fediidemilliin haccentatio-ne,quæ ipfos profedô ad defpcrationem follicitabat,incubueruntalterianchorç,nempe teftimonio quod Spiritus fandu# teftabatur ipfóru fpiritui, eos nimiru quauis fœdif-fimè lîlpfos,»men in numero filioru Dei cenferi,ac proinde remiffa illis efle peccata.

• Deindeetiam fi quis vtrinquevaciller,tarnen noneft*quod animumdefpondear-Neq; enim ad hoe vt Chrifti participes fiamus requiritur perfeda Fides, fed Fides vera • duntaxat.Vera autem Fides effe non definit quç admodû eft infirma ac debilis,aded vt penitus interdu fit fcpulra. Itaque vel fola Fidei fcintilla,ac proinde etiam vel minimu Fidefin nobis efFedum,fi modo verum fit, exveraFideifeaturigine promanct, ha-denuscftcfficaxjVCverènosdenoftra falutc fccuros reddat. (bannis enim nemo

Cafut quartunL), nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;// nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

nifi intcrucniente Fidc fcructur, falus tamé noftra propriè non nititur Fide noftra, fed covno potiusquemapprehendimus per fidcmmempelelu Chrifto. Tanraeftaucem Fidei vis,vt, quoniam Deus ita promille ’, vel minimum ipllus veluti granu, totum Ie-fum Chriftum nobis inlinuec. Hoe ramen conftat,quo plenioreft Fides, co maiorem , « ipllus vim efle qua nos magisacmagiscumChriftocopulec. AcfanêmagnoÇere nos • pudere dcbet,quum non modo nihil promouemus,fcd etiam relllimus. Non ramé cf-fîcitur viftoré fore Satanam, 11 modo res ipfa declararic nos ideo rcrrocefsilfe vc eô fortius poftea progrederemur,ideft ,11 ,quod gencrolîsanimisaccidereIdler, hæcinfa-mia virrurem in nobis non extinxcrir, fed acueric potius,6d ex ipfa imbecillirate vires fumpferimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Tertiô,quotics ita languebimus proftrati,proponamus nobis ob oculos Sanftoriÿn exempla,qui non minus profundis gurgitibus fuerunt immerli%neque ramen propre- pf.^y’c.n* rea delf iterunt Deum inuocave,à quo etiam funt exauditi,quoniam étant ex numéro ræpcf** flliorum Dci,ctiâli grauifsimc peccalîcnt. Proponamus,inqua, nobis eiufmodiexcm-pla,non vt pergamusin peccatis, (id cnim illi minime feceruntpollquam funtà Do-ftoôa. minoexpergefatti)fcdècontrario vt eorum fidcamp;rcfipifcemiâimitcmur. Denique * falfam elfe Satanæ conclufionem feiamus, quoties colligit falfam noftram fidemfuifle 9 cxcoquód certotempore non appareantipllus effeda. Perindeenim argumentaïui^ acfiquiscolligeret nullum elfe verum ignem vbicunquenullafläma collucct,velhye-me non viuerearbores,quoniamnec folia neefrudusedunt.

Quarto, confugiendum nobis eft ad vcrumamp;:certûrcmediû,nempe ad fîrmitatem

æternç noftrçEledionis,quç nititur immutabiliDeipropollro.Vt au te huius tam cer-

tç eledionis fîrmum teftimoniû habeamus,eo etiam tempore quolkilla penè Fidei ef-fedain nobis comperiemus,memoremus dies præteritos, Dauidemimitaci. It»enim • • fier profedô vt tam mulra tâmqueapertateftimoniadiuinæcrganos bÂeuolentia;

inueniamus,vt meritô dubitare non polsimus de {^ternoipllus in nosaffeftu.Prætcrea comperiemusfuperioribusremporibustot tâmlt;|ue illuftriaFidei ac proindeetiam E-

ledionis noftræ eîfcdafc(cmnobiscxcruiifc, vt ne Satan quidemipfeinficiaripofsic nos CO tempore fuilfe Deo acceptes,ac proinde veram lldéhabuiire,quum abfqueFide • W nemo pofsit Deo vere placerc. Quôd 11 obiieiar Satan, turn quidem nos fuilfe fideprç- lt;nbsp;ditos,(éd eaamilfafados Deihoftes: nos contra intrépide refpondeamus, falllfsimaBn elfe hancdodrinâ.Sunt enim hæcduo axiomatacertifsima fine vlla exceptionCjDeum nunquam mutare fententiam;Sô,quicquidfemel dccreuit,necelfarióperfici. Adda-mus autem tertium quoqueaxioma, Fldem elfeDei donumfolis Eledis proprium ac pcculiare. Id autem ita clfeprobatur ex co quod quifquis credit, Chrillo verê vnitur, ac proinde mori nunquam poteft. Quæ quum ita fc habeant,necclfe eft prof^o vt fa-tcamurdonuveræillius Fidei qua iuftificamur,nunquam à perlcueraiitiæ^dono diuel- • lipolfc,quanuis interdumlabefadeturFides,acproindequoque perfeucTeiltia qui* bufdam vclutiinteruallis interrupatur. Quod cnim de Petro teftatur Dominu^fepro corogalfenc ipllusfides deficeret, locum habet in his omnibus qui,lt;}uod ad eledio- nbsp;nbsp;•

nem amp;nbsp;falutcm attinet, parifunt cum Petro conditione:amp; manifeftè dcaéarat quanuis^ Petrus non pcccarit ex Fidc,nequeex S.Spiritu,fed ex carne amp;nbsp;fanguine,eo ramen ipfo tempore Fidem non fuilfe penitus ab eoablatam,nec S.Spiritu penitus ei ademptum, fedhadenusduntaxatvt fides in co ad tempus velut opprclfa laterer, Sc nihilcminus fernen Spiritusadoptionisintraeumdclitelceret. Idem in Dauidc quoqueapp^rui^ ,* quu elfer Prophetæ voce velut ex fomno expergefadus.Nequecnim tunc Dominus * Spiritum ci reddidit,quall antea prorfus cripuilfet,verum fopicas S.Spiritus ^res in co excitauit.Alioquinon clamalfet Dauid, Spiritum tuum neauferasame,fed potiifsdi-»o. xilfct,Spiritumfandum tuureftiruemihiiquod ipfum tarnen exfidedicerenunquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

potuilfet, fl penitus fuilfetfando Sp i ri tu deftitutu*. Iraquequod nonnulli fçpe incul- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cant aduerfuscos qui in Fidgilimulachroamp; vmbrallbi placent,quique ofalfa^erfua-2^12, fioncEidei,quaamp;:lefe Scalios decipiunt3,peccandilicentiamarripiunt,quafiiuftifica-ioï,,jjî,,’* ri pofsic aliquisquinllmul fandificetunquod,inqua,nonnulli aduerfuseiufmodimon-^^gj^,,, ftrainculcant,peccatiscxcutiFidem Sclandum Spiritum,velintelligcndum ^f^deeo Fidcigraduc|uôperucnircct:apolfuntreprobi,eôvfquevidelicer,vtnonmodoinEc-clellaccnlcrffcdctiabonum Deidonuguftarc, nunquarpautêcocoquercSóeiiftpar-c/« ' ticipcs reipfa fieri polsintquoaiam hoc eft eledoru propriu ^ivel eatenus accipiçndû nbsp;nbsp;nbsp;3®gt; *

b.iii.

Dc^Sancïo Sfiritu,

eftvtintelligamus, quoJadcfFcótaquidcmSófruftusatciner, ad tempus quodammo-do colli pofle fidcm,led ita vc fernen amp;nbsp;germen ipfum maneac, quod poftea fuo tempo-reerumpac . His igitur pofitisfundamentis affirme cü qui vel femel tota fuavita ièn-fericcer^^im veræFidei teftimonium ,fecqrum efledeberedeeano modopermanête, fedeciampermanfuraadfinem vfqucjtum quoque quuea cemporainciderint quibus abeflepenicus videatur.Neque enim infansrecensnatusjdcirco non eft prçditus anima rationis participe quod nullum eins vfumexperiatur:nequeebriuhominemdici-musrationeamp;intclligenciafpoliatum, ctiam h'neque mensnequcpcsinco officium facit : neque vicalis omnis facultas cum deferuit qui eft ad tempus mortuo quam viuo ftjpilio^^non modo ex medicorum fencentia,fed ex ipftus etiam ægrotantisfenfu.Quid igètur’an propterea quifemel crediderint,impune peccabunt? Video enim nonnullos hoc modo infamare hanc doótrinam de particulari eledione: quæ tarne ß collacur, quæ • taiidemetitnoftraconfolatio,quum Fides eaqua vnaiuftificamur non aliter in vni-uerfales,ideft,promifcuequibufuis peccatoribusoblataspromifsionesrefpiciat,quam vt eas ßbi figillatim fidelis applicet?Refpondeac pro me Paulus, Filios Dei efle qui Spi-ritu Dei agutur,ac proiffdenopermanerein peccato quifuncà peccatoliberati.Quif-quisenimeftiuftificatusperfidem,idem eftquoqueperChrifti Spiritu ianftificatus, Td^quepeccato refiftic,etiam fi ad tempusinrerdumvideatur à Deoderelilt;ftus,fiuc potius Deum dcferuifte.Non eft igitur voxillaeoru qui verè crediderunt: nequeinhoc præcipitium nos pertrahic hæc doélrina ,fed hue potius adducit,vc quo pretiofiora func Fidei efteftain nobis,amp; quo certiora funt hæcarmaad oppugnandum Satanam inifto

tarn periculofo certamine, eo maiore cura acdiligentia nitamurillaconieruarc, id eft, Deo ac iuftitiæ vilt;ftrc,cx Spiritus fanéli virtute quam accepimus pro certo noftræ ado-ptionft pi^ore. Denique feiancifti quihanc doótrinam oppugnant, quafi aditum patefaciat^peccandilicentiam, fenonalicer id colligerequàmfi diccrcnc homines inftrui ad al^inendum à cibo amp;po»i,vcl ad otium inftitui,quum certum efleac præfi-xumvitæ noftræ term inûaffirmamu?quipræteriri no pofsit.ErgOjVtpaucisabfoluam, idapudnosvnufquifquenoftrûm conftituat, falutemnoftram pendereàdccreto æ-cernoilliusquiFilium nobis,fiue nos Filio dédit,hoc nobis pro certo affirmanci,forevc neminem perdat ex iis quos à Pâtre accepic'. Omninoenimneceflècft vc penes cum dfpofita fît falus noftra,qui longe melius ea euftodire poffit quàm nos ipfi. Neque ta-meijignoro mulca in contrariam partem à nonnullis afterri, fed quæ facile fit diluere, ficuc copiofè demonftratum eft in libris de hoc ipfo argumento noftra memoria confcripcis.

XI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inßyumentisTtatur Spiritus S.ßdem a-tet ifiEleUorumcordibus.

Antea demonftratum eft à nobis Spiritumfandumcûcfle qui in nobiscreetFide, verum illud^nfkumentum quo Chriftusapprehenditur, vt ex eo hauriamus quicquid ad nos^uftifican^os aeferuandos requiritur. Nunc autem confequitur vt doceamus quibus inftrumentis ad earn rem vtatur Spiritusfanftus, quatenus eis vcatur.Bina funt igitur hæ^ iflftrumêta,nêpe Verbû amp;nbsp;Sacramcta,de quibus figillatim difleremus. ► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X :^I 1. Q^d intelli^dtur Verbi Dei appellatione, de duabus eiuspartibus^

Legenimtrum Euan^elto.

Verbi nomine hoc in loco (nam alioquifeimusita etiam vocariæternû Dei Filium) intelligimus vtriufque Tcftamêtilibres Canonicos,quos vocant,nimirum àDeoipfo •liét jtosddque diuidimus in duas primarias fiue partes, fiue fpedes,Legem videlicet Euangelium.Cætera enim funt ad alteram harumfpecicrum reuocanda.

L^eÆ vocamus (quoties quidem accipitur pro altera Verbi parte quæ ab Euange-iiodnlinguitur) doétrina cuius feme eft naturaliter cordibusnoftrisinfitum,quanuis ea fit poftea, luculentioris cercioris explicationis caufa, à Deo ipfo iijfcripta duabus tabulis,Scdecemmandatiscornpi^henîa,inquibusobedientiamillam acperfeétam iuftitiÄn deftribicj-quam amp;: ipfius Maieftati amp;: proximis p^ftris debemusudque addita conditione altera ex his duabus % nempe vel viræ æternæ, fi perfeélè Legem præftiteri-mus:vel æternæmortis, fi vel minimum eius apicem neglexerimus. Euangeliû autem, / Mat.rSciz* ^^eft,feiicifsimumnuntium,appellamusdo6lrinam nonquæficnobifcu Data,fedquæ yoh.x.c.8. captumomné hominis (uperat 5,éftquenobisè cælopatefaéta: in qua nobis teftatur* —' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcusfevellegratisnosferuare in vnico Filio fuojfimodôeum per fide ampleétamur

i.cora.d.30. vtvnicânoftramfapieçtiam,iuftitiam5fanétificationeS;rcdêpcionem^:qua,inquam, doélri-

QapM quarîumji. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ig •

dodrina Dominus ea omnia nobis déclarât, 8c ica quidem vt nos fimul per earn renouer quam efficacifsimè,vt oblata nobis beneficia ampleäamur.

XXIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter fecommunehabeantLex Euan^elium, rw-fùsquibus

inrebtts différant.

Sunt autcmeaquæ modo diximus fummopereobfcruanda. Hocenim verèpofTu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

mus affirmare, ignorationem difFerentiæ Legis amp;nbsp;Euangelii,plurimis maxim'ifque er-roribus occafionem præbuifiejquibus hodie Chriftiana religio perturbatur.Nam quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

adLegêattinet,pleriquehomines,iuftoDei iudicioexcæcati,nunquam animaduer-terunt cui malediôtioni Lex ipfa nos fubiiciat, 8c quorfum inftituta fit à Dco : Euange-lium autem nihil aliud efle crediderunt quam alteram quandam Legem perfedjprem : ex quo errorc pofteanata eft diftinftio ilia inter Præceptu m 8c Conhlium, adeo vt pa»-latim beneficium Chriftifucrit penicusapud plerofque obliteratum. Suntigitur irta longe accuratius nobis expendenda, Ac primum quidem hoc inter fe commune ha- • nbsp;nbsp;•

bent Lex SiEuangelium quod vnus ille verus Deusfui femper fimilis, 8c huiu9amp; illius fit auótor ; quo fit vt minime exiftimandum fit Legem ab Euangelio aboleri quod ad fubftantia flue rem ipfamattinet, fed è contrario ftabiliri,fÿutmoxoftendemus ro..o.*4.* NamSi Lcxamp;Euangelium vnum cundémqueDcum ,8c firem ipfamfpelt;ftes 5 ,vnam j j,. éandémque iuftitiam nobis proponuut, earn videlicet quæ pofica eft in perfeôbo Dei 8c^ nbsp;nbsp;’•

proximiamore. Sed difcrimen magnum eft in iis quæ fubiiciemus, ac præfertim in aus obtincndæ iuftitiæ ratione.

Primùm cnim,vtpaulo ante attigimus, Lexinnata eft homini, cuius nimirum cor-di Deus ab initio infculpfit eins cognitionem'^. Nam quod multo poft tempore Domi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nusillamtulit duabus tabulisperfcriptam, nonideo faólumeftqu^fi noua lex aliqua Rom,7,11,2, ferretur,fedvtinftauraretur vctusilla legis cognitio quamnatiuailla labesfenfira in Iiominibusabolebat Euangelium verb doótrinaeftnaturam ipfam tranffondens, de

I nbsp;nbsp;nbsp;qua ne fufpicari quidem vnquam potucrunt homines, adeo vt nunc quoqyeillam ap- i

probare non pofsintabfque peculiar! Deidono^’^atefecit autem earn Dominus pri- 'quot;g” nbsp;nbsp;.4

mum omnium Adamo paulo poft eiuspeccatum, ficut récitât Mofes : deinde Patri- Luc’Cc^jr.f» archisamp;Prophctis,ea qua libuit menfura, donee tandem lefum Chriftum re ipfa no-bisexhibuit^.Isvero nobis plenifsime annuntiauitimplcuitque vniuerfum Euange-liu9,quod nunc quoquepatcfacit Siad fine vfquefæculorum patefaciet, prædicatioge quaminEcclefiafuainftituit’°. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Secundo, Lex nobis Maieftatem 8c iuftitiam Dei velutinudam proponit, ide^que

nos perterrefacit atqueadeo occidit “.Euangelium autem eandem quide nobis in Deo EpheUit, iuftitiam proponit, fed quæfit nobis per mifericordiain Chrifto exhibitam pacata“', ficut copiofiusoftendimus articule tertii capitis vicefimo fexto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Tertio, Lex iubctvt in nobis quæramuseam iuftitiam quam defcribit, quæ nimi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

rum in perfe£ta mandatorum impletione pofitaeft,ideoquc nobis exitium^j^rum ob»Hebr.iJ,f, oculos ponit'?. Euangelium autem nobis indicatvbi tandem nanciéci quod sdioqui non habemus, 8C vbi inuencrimus, quomodo eo potiri pofsimus : ide^que nos à Legis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

cxecrationc libérât '^.Denique Lex pronuntiat nos Felices,fi plene earn {ÿæftiteriraus: 14 Euangeliumvetofalurcpromittitficrediderimusjideft,fiperfidem apprehederimus Chriftuni, in quo mulco etiam plura infunt quam nobis defint. Cçterùm 8c hoc amp;nbsp;il-lud,nempeprçftare quod Lex iubet,ôcpcrFidem ampleétiquç nobis in lefu Chrifto offeruntur,nobis,vtquidemcorruptifumus,non mododifficillimumeft,verumetiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

prorfus »(Tv'yaSv , quo fit vt quartura præterea Legis 8c Euangelii difcrimen fit iftcci? îSîd’,,;’* farioadiiciendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».Thetj.a,!,

Quartum igitur difcrimen Legis 8c Euangelii in co pofitum eft, quod Lex ha^enus in nobis per fe eft effieax quod morbumnoftrum nobis indicat,atque etiam exafpe-rat; minime id quidem fuaculpa, (eft enim bona ^Fanda,) fed ideo potiusquodna-tura noftra,vt eft corrupta, quo magis redarguitur, eo magis peccandi ci^idit^te cxæ-ftnac,ficut fuoipfius exendl|)lo probat Apoftolus '^.Euangelium verb præcerquam Ro.gt;b%,r. quodnobiscertumremediu proponit aduerfus Legis execrationem, hoc habet pecu-liarc, ficut mox oftendemus, qubd adiunétam habet efficaciam illam Spiritus fanfti, à quo,vt luo loco diximus, regeneramur ac immutamur, quando videlicet in nobis Fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

dem créât, vnicum illud inftrumentum quo beneficium oblatumapprehendiitur'''. ’7 \ Sed age plamusctia hoc cxplicemus de Litera Sc Spiritu, quod pcruerlifiimc interpre-b. iiii.

20 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dc^ San^o Sfiritu,

tatifuntnonnulli. Euangelium igicurdiconon cHc Liceram , ideft-,mortuam dun-taxardoélrinamquçnudèacfimpliciter infcriptis proponac, nondicoquæ facienda fint, ( hoc enim eft Legis officium) fed quæcredenda line, falutem videlicet in lefu Chrifto gratis promirti crcdentibusd'ed efl'e Spiritum,id eft,potcns illud amp;nbsp;effieax Spi-' b ritHslilntftiorganonSquonimirumisvtaturvtnobisviresingeneretiisiplisrebuscre-AA.i6.i:.i4- dcndiquæinEuangeliotraduntur,id eft,gratuitamin Chrifto lefu falutem amplefte-di, adeo quidem vt Lex ipfa,quæ nos in nobis condemnat amp;: occidit,nos in Chrifto per Rom.j.ii’- fidem apprehenfo iuftificet ac feruet Hæcporrôcaufaeft cur antea affirmarim Lege amp;nbsp;Euangelium inter fenondifsidere quodattinetad iplam iuftitiam qua indutos cjfe nosojèortetvtàDeorecipiamurjamp;rvitææternæ participesfiamus: fed potiusin eius ffonfequendæ iuftitiæ ratione.Lexenim earn merito quænt in nobis, quoniam non re-Gai’j b.ij. ^’cit quid præftarc poflimus, fed quid præftare debeamus 3,propterca quod homo fua • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnius culpa eo recidit vt non fit foluendo,ac proindeex eo quod ibluere non poteft mi-

. * nfmc abfoluitur.Ex coverôconfcquiturnullaminiuriamnobisfieriàLcge,nctûqui-dem quum à nobis exigit quod noftra culpa præftarenonpoffumus. Euangelium au-* •» tern iusiftudacerbifsirBumveluti mellequodam mifcricordiæ temperans, itatarnen vtdcfnmma Deiiuftitia nihil detrahatur, fideiuflorem ilium nobis demonftrat qui • •nonmodoexprefsisverbis fideiulfit,fedctiamnoftronomine quicquid debebamus Coi*.c.i4- ad extremum vfquc quadratem exoluit^,adco vtilludipfum Legisquod nos innobifipfis percellcbat ac planedciiciebat, nosin lefu Chriftoprorfuserigac ac confirmet.Quum enim vitaçternaiis debeatur qui Legi perfeótèfatisfeccrut, amp;nbsp;Chri-* ftuslefusomncm iuftitiam impleueritin corum gratiam qui per Fidem ipfum amplc-• y tferenturSeffici^rprofeftoexipfoetiam Legisrigore,fierinonpofl'evtafalutc exci-Phij^.bto?’ dant^uicunque perFidemfunt vnum Fadi cum Chrifto.

• • Ji: JCIl 11. Quorfum'vt(itnrLegisfgt;r£dtcationeSpiritsJàniJii-s.

• • Ex his qwæ diximus de Legis amp;nbsp;^uangelii dilcrimine facile eft intelligere quorfum

in quern finem Spiritusfanflus vgt;iturvtriufqucannuntiatione in Ecclefia. Neque enim dubium quin hæc duo ad eum finem dirigat cui funt deftinata. Q^oniam igitur, • quandiunatiuaillacorrupcioin nobis dominatur, ita cæci fumus vtipfamquoqueig-iob^g-4’' norantiam noftram ignorcmus ^,nequedefinamus extingucre quantulafcunque illas Rom.i.c.io. lt;ÿ.gnitionisfcintillasin nobis reliftas vtelTemus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7, adeovtde eo potifli-

mumnobis placcamusin quo maxime nos oportuit nobifipfis difpliGcrc;ncceire eft in • priftiisvt Deus illefumme bonus acmifericors, noseoadducat vepenitus intelliga-musquantisSi quam certisin malis verfemur. Id vero nulla meliorerationc præftari porcftquàm fi nobis velut indice commonftraritqualcs effenos nccelTariooporteat, Ro.5.c.2o,amp; quema4modum ater color optime cognofeitur fi cum albo conferatur Hæc igitur caufa eft cur Deus initium faeiatàLegisprædicationc,in qua vna videlicet animaduer •terenob^»ffceat quid debeamus,neque tarnen vlla ex parte exoluere pofsimus,ac pro-• indetyuamproj^'abfimusabexitio, nifinobis aliundefubfidiualiquod firmilsimum • • ac certifsimum ^ueric. Idautemquàmfitneceflariumvniuerfalisilleftuporfatisde-claratquon^ndusiampridcmtcnetur. Quum enim Lex non fit pofitavtnos iuftifi-GaiLi.»i* cet, quoniam alioqui Chriftusfruftra effet mortuus , fed ccontrario vt noscondem-3.c,i8.i9.d. amp;:apertumdamnationisgurgiremnobis ob Gculosponat,deniquevt comonftra-tanobisnoftra fuperbiaamp;noftris pcccatisordincdifpofitis,manifeftaqueiraDeipro-tarnen infaniæredalt;äi lùntiampridem miferimorta-GV^b* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quôd eosoportueratinvno Chrifto perFidem rcmedium quærereaduer

M.’’’ ' ’ fuseaorupiadcquibusmeritôpolTunt coramDcitribunalicoargui,nonmodôpetant faluuem ex co quod ipfos condemnat,id eft,ex fuis operibus, alii in folidum, alii quadä ex parte: fed etiam vitro nouis legibus quotidieconfeientiasfuas adftringant, quaff ni-

I Gai.4.b.5.io nairum Lex illa Deiablolutifsimacpndemnandis eis no fufficiat ”, Id vero qui faciunr, Cokî.’b.«.c. non m^us cgrtè infaniunt quam captiuus quifpiä qui patentibus carceris ianuis, non aliter liberarifcpoffecxiftimaret,quàm ff vitro felèinintiînumcarcercmconiiceret,6u proliberatione propofftaarétioresffbicompcdes inducret. Ergo,vtpaucis abfoluam, hicprimus eft vfus prædicatiotiis Legis, vt nobis patefiant noftra innumerabilia vitia, •quibuscognitisincipiainusnobifipffs difpliccre,ôôadgradum ilium primum reffpif-/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centi^?perueniamus,nempecordiscontritionem, quam poftcaconfequatur plena

aperta coram Domino confeflio. Neque enimvnquamad medicum acccdctqui fe optime

(Japut quartunLi.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jsi

optime valere fibiperfuafit:funtque omnium hominum ineptifsimi ad lueem falutis admittendam,quicunqucfefatisefleperfpicaces ßbiperfuafcrunt,quoniam videlicet non intelligunt quantis in tenebris fint nati,vnde tantum abeft vtemerferint, vt contra nunquam deftiterint ex tenebris in tenebras fefc feientes ac prudentes conii-cere

X X V. Deakera Verbi Dei parte qu£ Euangelium dicitur, cuius fitaucloritatis,quamobrem, quomodojÇ^in quempnemjeriptum.

Legi fuccedit Euangelium, cuiusvfusamp;necefsitas optime intelligitur ex iis quæ fubiiciemus.

Primûm omnium ficut vnus eft feruator ,itaetiam vnaeft falutis do£trinaquæ Euangelium dicitur 3, id eft,felix amp;nbsp;optatus nuncius, à Chrifto eius Apoftolis gt;nbsp;plen^ declaratusmundo, atque adeofumma fide velutin publicas tabulasrelatus ab Euaif-geliftis, vtfraudibus SôaftutiisSatanæ obuiàmirecur‘'.Isenim alioqui multo facilius fuamiferismorralibusfomniapropofuiflet, fpeciofo tarnen Euangelii nomine ad«-nata : quod ipfiim facere no deftitit,iufto iudicio Dei hominibus irati,vtpote quifem-perfuomore tenebras luci antepofuerint. Porro veto nos quum dicimus integram Euangclicamdoftrinamab ApoftolisSc Euangeliftis fuiflcpêrfcriptam,hæctriavo-

luiiiLid ligLiiueaiv« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

Primùm,quodattinetad ipfius dolt;ftrinæfubftantiam,eos nihilpenitusdefuo mifeuifle 7,fedfimpliciflîmèparuiflehuic Dei verbo ^,Docete eos fcruarcquæcunque ' vobispræcepi,ficut confiât ex ipfiuSrPauli verbis s’.

Deinde,nihil penitusab illisefle prætermilfum eorum quæadfalutem requirun-tur. Nam alioqui perfidiofi ftiiflent, quod nefariumeft deilliscocitarc: Sc quam in ea refuerint religiofi, ex Pauli ’° Sc Petri ” teftimonio liquere potclt. Itaque Hieronymus de hacipfa re fcribens ^^ySmeaucloritateScripturarum, incpiic-^^arrubtas non ^etfidfbm.Ez Auguftinus multo ctiam exprefsius ’3, jQkw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dominus lejus mulrafecerit,non omnia

fcripta funtfßcut idem ipfe fanclus Euan^elißa tefiatur,mtM leßtm chrißum ficijß dixiße qux feripta nonßtnt.Eleclaßtnt autem qussJcriberenturyqu£ßaluti oedentiumßufßcere videbantur.

Tertium eft,itaeosfcripfrfiequæfcripferunc, vt omnium etiam hominum craflifiî-miScimperitiflrmi inde pofsint percipere, nifi per eosfteterit,quicquidipforum falu-tifiifficit’“^.Nam,obfecro , curalioqui fcriptum eft Euangelium ealingua quætunc poftet àquibufuisinrelligi’SSceodicendi generequod maxime vifumeft vulgärere populäre ’ Ideo teftatur Paulus fi opertu eft Euangeliußis eße opertum qui pejeur,

quorum lenfum excæcauit Deus huiusfeculi ,ideft,incredulis. Sed amp;ipfaexperientia omnium temporum fatis demonftrat à Deo non fuifte vocatos doftifsimos amp;nbsp;fapientif-fimos quofque,fed è contrario plerofque maxime rudes^^, tantum abeft vc dejetrinam fuavolueritobfeurarenequibuluis pateret. Quod quum itafehabcat,dnasconclu-fioneshinccolligimus,ad id dequoagiturmaximè pertinentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;,coriid2S

Vnaeft, Euangelii nomine nihil eorum cenferi oportere quæ hoiîijnes Icftpjjo Dei 27iamp;3,d^8’ verbo,rdeft,doarinçin vtriufqueTeftamenti libriscomprehenlæ, adiecerunt. Sunt enim ea omnia potius meræfuperftitiones amp;nbsp;profanationes veil amp;:vni« Euangelii,fi-

cut Paulus teftatus eft ’S’. Sed Sc Hieronymus hac de re loquens,QwcI de5^/i’r«rj5,inquit,«Matt.ij,a,j, nonl)ahetaucloritatem,eademfaciliratecontemniturquaprobatur « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieronym.in

Alteraconclufioeft,eos eßeverè AntichriftosScinftrumenta Satanæ^Sqniveriti

ncipforum fraudes patefiant, clamitant certis demum hominibus fas eße facram Seti-pturamlegere,acproindenefariLim eßefacroslibrosin^’' vulgataidiomata transen» quæ ab iplis mulierculis in telligi poflïnt.

XVI. nbsp;nbsp;nbsp;Euan^elinm perttnere aliqua eüam ex parte libros qui veteris

Tefiamenti dicuntur.

Præterea tantum abeft vt Euangelium vocemus ex vulgi more,certas duntaxat par-ticulastemerèamp;plerunquefineiudiciocx quatudtEuangeliftisaiit Apoftolorum epi-ftolisdecerptas, vtccontrafionon ipfós modó nouiTeftamentilibres A norSine ßg-nificcnausd'edctiam quicquiddeleluChriftoprçdi£tum eftin veterisTcftarnenti vo-lumine»3.Euangeliumcnim,vtiam anteadiximus, vnicumilludeft perqwod Deus aconditomundoferuauiteleä:osfuos’’Sideoqueftatim poft Adami peccatum cœpit» in mundopromu'gari, freut teftatur Mofes nbsp;nbsp;quanuis longo poft tempore fii^ric re

iplä exhibitum mundo per ipfuni lefumChriftumamp;cius Apoftolos^^.Itaquevt pau-

22 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ù ancTO óptriiU,

cisabfoIuam,Euangelium vocamus, optatum illud ceftimonium quo Deus pro fua fin-

Ro.3gt;C,2I,12. Ioh«6.c,^Q,

Ioh.fi,g,fi8.

Quofitvtvocetur Verbumvitæ3 amp;reconciliationis'’, non tribuimus hanc virtutem 3 Co?5 d I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atramento, ncque chartulis e collo fufpenfis,autcertorum verborum re-

3. or , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque voluminibus preciofe compadis ,amp;multothureadliibito confecra-

t. Abfit enim V t ciufmodi fortilegiafacrilegia comprobemus. Sed primo loco viam Wit.ij.c 25 omnem occludimus fanaticis omnibus Teuelationibus,quibus iampridem Diabolus Aa.iS,cu4. confueuit homines ludificari.Deindeliæc tribuimus Euangelio riteannuntiatoamp; ex-jdatt.Is.dji^ plw:ato,vtgenuinuseiusfenfuspofsitpercipi ,amp;animoinfculpi,vbi verosrefipifcc-

3 nbsp;nbsp;' tixfrudusedat perFidem^'-Idenimapertèdocent Apoftoli,quosquumitteretChri-

ftus7,nequaquam vfusefthis verbiS)Ite,recirateEuangelium incognita lingua,amp;:ado-Re.io,e,i7. ratc librum in quoperf?riptum fuerit : fed his potius,Ite, annunciate Euangclium qui-*.c^*4,b,9 bufuis mortalibus : vtea prætermittam quæ aduerfus Corinthiosex profeflo difleric amp;Jîînceps. de præpoftero peregrinarum linguarum vfuinEcclefiaDci,abfqueprophetia Ro.i5,a,4. Sóinterprecatione^. Enimvero quum fides fit exauditu ^,qui tandem, credet aliquis quod nunquam cognouerit ? Sz quod peregrina lingua eantatur, quomodo percipi potent Sedamp;; illudquæripoteft,quîtandem poteruntmiferihomines in vera dodri-naconfirmari,in tentationibus tarn variisamp; tarn multisfulciri, aduerfusfalfas dodri-nasmuniri ”, nififDauidisconfilium fequuti ’\noólesamp;f dies confumantin meditan-do Dêi ve^p,amp; Scripturæ teftimoniis diligenter inter fe comparadis '3 ? profeâ:ô ira fa-ctitareconfueuerant Chriftianiomnes, donee Deo nobis irato, Diabolus hanclucem nobis incogitantibus adimeret, amp;nbsp;éenfas illas tenebras iterum inueheret. Id ita efle te-ftatur Petrus laudans fidelium dilig^tiam eo nomine quodProphetarum verbis atten. derent ''’.Norat enim diéfum illud Chrifti,Pafceoues mcas 'Sintelligi de prædicationc Verbi,ficut Paulusipfc explicauit, öcreipfacomprobauit Intereatarnen minime

qtium hoc munus ad eos proprie pertineat qui rite funt ad earn funólionem vocati , Ectifinfrà copiofiusdicemus : fcdlegendam aquouisamp; cognofeendam Scripturam Heb.lo,d,i8. dicimus,hafl:enus vtingermanaverbi explicatione quæinEcclefia traditur feipfum confirmer,amp; pfeudoprophetas dignofccre amp;nbsp;cauerc pofsit. Scdamp;r illud adiicimus, tan-

tum abefi'cvtledio facrarumliterarum,adhibitoeo quod requirituràfîdis omnibus paftoribus,ncmpe vteas fideliterinterpretentur''^,nonautem vtdeintegro Chriftum offerant'9,j/el4inguaperegrina vociferentur ''°: tantum,inquam ,abeflcvt cares pa-•riatdifsilliaamp;h^ref'cs, vte contrario contendamus nulla alia rationepofie ex homi-23 • nucordibus hærefcsextirpari’-’.Denique quifquisfactotumlibrorumleftionehomi-Aa.i'X^fi'. interdigité, feiat fefc omnem fpcm certæ confolationis “ ac falutis -3 illisadi-

Eph-gt;.c,.3. • mere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

2Xor.2,d,ij X XVIII. Q^modo ytaturSßiritwßan^Jfts extemaEuan^gelii prindicationeadfidemin EleCiis zy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt^nendAm,, nbsp;nbsp;indurandos reprobos.

7,8.°quot;'’’’” Quemadmodum exterior prædicatio Euangelii eft odor mortiferrebellibus quiad-Hcb?.4eu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illam femetipfos obduranc : ita odor eft viuificus filiis Dei Id veto non accidie

iic.i,c,i8. quafivisillafaluificavelipfisvocabulis,vclipfiusverbiminiftrisinfif, fed ideo potius *■ quôdSpîTitusfanôtus ,decuius officiodiflerimus^^ , hac externa prædicatione vcluti Epbef.’d'ls nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vchiculoquodam vtens, ad intimas vfque mentis partes pénétrât, vt tefta-

•’3- nbsp;nbsp;’ ’ tut Apoftolus'^‘5,vt,profuabonitateac mifericordia,primùmomniumreddatintclli-

• *i.cor’3,b,fi, gentiamFiliorumDeicapacem ct^gnofeendi myfterii falutisin Chriftolefu De-

d?!?,!?.’indeeftam\'feotumiudiciuminftauret,vttanquam Dei4apicntiam approbent idip-phi.bd' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodfenfus carnis habet pro ftultitia Præterea vt eorundem voluntatcm mu-

Aa.i3,g,48. tetamp;corrigat, adeo vtardentiftudio ampleólatur amp;fibi applicet remedium illud Eph.2^,i,4gt;nicum in lefu Chrifto ^^oblatum, aduerfus defperationem ,in quam necefic effet in-p „ cidcreamp;impelli per Legis prædicationem 3°. Itaigitur Spiritus famftus, per Euange-»ZRoni.fi,c„4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vulnusfanac quod prædicatio Legisaperuic5£ detcrius efFecjt 3’î

Qaput quart

ita, inquam,Spiritus fanótus per Euangelii prædicacionem in nobiscreat Dei donum, cuius ca vis eft vt ftatim in lefu Chrifto appréhendât quicquid ad falu tem rcquiritur, lient anteademonftrauimus.

• XXIX. Dealterofrttcluprxdicattonis Le^if^quiconjequiturefßcacem Euttn-velij dedarationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Oftendimus hocefle non minimum cffeâum lefu Chrifti in nobis habitantis, quôd

in nobis erect cor mundum Svt feiamus ’^,velimus,amp;: faciamus quæ Dci func 3,id eft, vt Deo placere libenter ftudeamus , pro eo quôd antea eramus mancipia pcccati , holtes Dci^, amp;nbsp;adomncm bonam cogitationem prorfus incpti^.Hæcverô caufaeft,cur noftra mutataconditione , prædicatio Legis aliter etiam in nobisoperetur,4deô vt quum antea nos tcrreret,incipiat nos conlblari : quumque parata nobis condemti^-tionem oftenderct, præeatnobis vt bonorumoperum iter ingrediamur ^,ad quæ videlicet præparati fumus,vt in eis ambulemus. Denique vt,cûm antea nobis elTet durym amp;nbsp;intolerabilc iugum, grata amp;nbsp;iucunda nobis exiftat ’°:fi hoc vnum excipias,quàd ma- » Co.j.b.j. gnaiunobis triftitia relinquitur exeoquôd propter reliquias carnis contra Spiritum i.io.2,c.i7. certantes,nonpoflumusomni ex partepræftarequodvolutrtusNihilominustame c.«?**”'* quoniamfidesiquæcertumeftteftimoniûSpiritusDeidamancisincordibusnoftris • certô nobis affirmât maled iétionem Legis dcletam elfe fanguine lefu Chrifti qui c^n# R°-7. **• perfidem coniunótifumus’kamp;readcm fides certiorcs nos facit fore vt tandem aliqua-do Spiritus fuperioreuadat,atqueadeôvt mors ipfa nobis adeertam viótoriam adicum Rom.7,d,j4, patefaciat’^ûdcirco omnis ilia triftitia nullam in nobis defperationem gignit,fed efficic ’s-potius vt eô ardentius pattern ilium cæleftem inuocemus,à quo in dies magis ac magis Rom.», confirmamur Ita fit vt quibufdam velut gradibus vera innobis^onuerfiofiuepœ- ‘ 'ij nitêtia,vel refipifcencia potius petficiatur,vtpote quæ incipiat,ficut fuo loco di»mus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

àferiopcccatilenfu(quêvulgô Contritionem appellant )amp;definat in veÂîhemenda-tionéhominisinterioris amp;:exterioris’^.Quamobr^hincquoquecolligiiftuseosquos xS’g.n’ j fcriôpœnitet,ncceflàriôfuapeccataconfiteriapiWeosquidem quorum intereft,id eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1

quospriuatimoft'enderunt,velctiamapud Ecdefîæcœtum quum itaopuseft:atquc ctiam quoad eius fieri poteft illis fatiffaccrc,quoniam fi hæcabfint,fi£tam eflepœnitcn tiâ confequitur.Ex his veto facile animaduerti potcft,veram confefsionem quæ à Deo ij.‘ W’“quot;’ conftituta eft non modo non repudiari ànobis,fed etiam vt nccelTariam requiri: qu«î-uis minime velimus confciencias torquere commétitia ilia Côfefsionc auricular! ab hominibus excogitata : amp;nbsp;quod ad Deum attinet, nullam aliam fatiffaélionêagnofeamus quàm vnicum lefu Chrifti facrificium.

• XXX. Dealtero inflrumento quontitur S{)iritusJan^usquot;vt nos efßdatlefu chrißipartic^esj^ quihus de caußs Dominus non acquieuerit in nuda ßmpltcipnedicatione Verbi.

Diximus Sacramenta eiTealtcrum illud inftrumentum quod adhjjjct Spiritus fan-ftus vt nobis applicet quicquidad falutem noltram requirttur. C,^onlam afnKm voca“ dedotirina buloSacramentiintcrdumfignificatur omnefignorum genus quæ fa*ris èc fpilituali-bus rebus verbis fîgnificandisadhibcntur: idcirco eius vocabulifignffi^atioin primis accommodanda eft adiddequoagere conftituimus. Illud igitur prii^m omnium^janMatthseâ feiamusoportet,Deumnoftrum, quum pro fumma fua mifericordia vriconftituerit mifera noftranatura adbonitatem Sepatientiam fuam declarandam,noluifle nobis

monftrare, quanuis hacetiam in re vtatur incomprehenfibili quadam dementia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

mifericordia, dû ad declaranda nobis fuam voluntatê vtitur hominum ipforû opera Senobifeum inftar nutricis veluti balbutit’^:fed prætcrea,vt infinité bomîtn amp;nbsp;de- f mentem fefe nobis præberet,ad Verbi prædicationemadiicercvoluifle quofdJmri- amp;20. tus,quibushomincs,etiam maxime crafsi amp;nbsp;rudes, excitarentur ad certô fibi per- i.TheCa.b,?* fuadendum,Deum minime cum hominibus ludere quum æternam vitam eis in morte * Filii fui proponit. Eaenim eft iftorum fiue fignorû fine rituum, vt om«es feiffus non aliter coganturEuangelii promifsionibusaflentiri, quàmfîinréipfampræfentemad-ducercntur.NondifsimiIiratione,filibeatincomprehenfamDei bonitatem humanis quibufdamfimilicudinibus adumbrate,Eunc moremvidemus in plerifqne iudicum® tribunalibusobtinere,Ytcùmrei cuiufpiam,vel dominium,vel poflefsionem alicui at- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

tribuerint,quafdâprçtereacæremoniasadhibeat quibusille in poflefsionem miîtatur.

Icactiaminciuilibuscontradibus,quanuis publicustabelliotcftium nomina adfcri-

San^o Spiritu,

pferif, amp;nbsp;ipfi inftrumentofubfcripferic ; folec tamen ciuitatis aut principis figillum ap-Ro./b’«- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piorfus validum ôô authencicum inftrumentum habeacur \ Deus igitur no-

ileriam inde ab initio non concen tus Adamo fignificaflegratiam illam quaconftitue-rac Eccleiiam fuam lèruare in Filiofùo , adiecic facrificia, vt viuas vnici illius facrifi-

► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cii fig»i as, per quas videlicet Ecclefia in fpe futuræ redeptionis confîrmaretur \ Dein-

•Heb.iî,a, 2- de verb quum hocipfum fcedus gratiæ ôi mifericordiæcum Abrahamorurfus iànci-Gen.,7.bgt;«o ret, adiuiixic Circuncifionis Sacramentum 3 :ac demum etiam Mods temporibus

4 AgnumiliumPafchæ'^,cumaliis cæremoniispenèinfinitis, quætotidcmerant ima-gincseorum quç Chriftusfuotemporeimpleret,ficuc Apoftoluscopiofèamp; lucuien-terin^piftolaadHebræos oftendit. Tandem autem quum adueniffet tempus à Deo confticucum, lefus Çhriftus omnesillas futurifuiaduentus figurasaboleuit : icdita vc y quanuis veteres illas vmbras fuo fulgoredifpulerit , Sô mundum docuerit puriore ratione , id eft , in Spiritu veritate Deum colere : nihilominus tamen B t^aiTæ illiusamp;rudis noftræ naturæ maximamhabuerit rationem: atqueob earn eau-,.cor.i3,c,s.fam,qqô melius fidem noftram aleretac foueret, paucaquædam figna exteriqraad-» E«rfi?4,d,i;Junxerit£eterni Verbiÿrædicationi. Nam etfi lefus Çhriftus nobis regnum æternum morte fua iam acquifiuit, tamen quandiu in hoc mundo hæremus, non aliter illud * tija poftidemus quàm fpeamp;: expectatione^, in qua necefleeft vt quotidie magisacmagis j.cor.icd, confirmemur 7,ne animum dcfpondeamus.

Ailg.hom. 8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deßnitio Sacramenti.

wâ.iohan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facile eft intelligere quidvocemus Sacramentum intotaifta tradatione:

„ •ƒ. certa nimirum figna, fine certas notas, ac vifibilia teftimonia à Deo ipfo conftituta Ko.ô,agt;î4.

• gt;0 in perpetuum vj^m Ecclefia: in hoc mundo peregrinantis : amp;nbsp;eins auótoritate adiun-Rom.4.b,n.^a^i.oj^i^Qnibus Euangeliidegratuita IefuChriftilàlute,vteo efficacius velutno-e,.Aao,d,i7 nbsp;nbsp;nbsp;exte«|js fenfibus demonftrarct quod nobis per Verbum déclarât®,Ô6 per Spiritum

Rora.6,b,iî,fan(ftumiiicordibusnoftrisefficit,quum falutemillam , quam ibla fpeamp;fide in hoc Ephe.tf,c, ij,mûdopofsidemus9,in cordibus noljfis obfignat’°:prçtereavtfacraamp;folennis carremo nia nobis quotidie memoriam renouaret omnium oificiorum quibus prçftandis nbsp;jp-

ioi«’dH4, fmsmaieftatiamp;: proximis noftris obftriftifumus “ ex fœderisformula , quanimirum ^^*’’’^.1 *^criemur,eius Spiritus virtutefreti'Sfortiteramp;conftanteraduerfuscarnem,mundum, gt;2. ’ Satanamcertare,eumqueproDeonoftrocolere,ôôproximosnoftrosproptereum rCorao,a,4.non aliter quàm nos ipfos diligere’3.

adXfûsFw • XXX11. S^ifitàiJcfimcninter’veterviamp;noMfœàenf Saercmenta.

ftum.iib.jp, Hæcdcfinitio vtriufque fœderis Sacramentis communis eft,in quibus tamen hxc

ij’ dilcriminaobferuandafynt. lt;5^Primùm,quôd vetera ilia conftitutafunteaconditione Chriftum venturum commonftrarent ^'^,acproinde vt in ipfius aduentu definerét 'fi W'-*«’’?- autem fœderis Sacramenta adconfùmmationem vfque fæculi ftabilita funt ,co*/io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignis amp;1. ipfis ritibusmultùm inter fediucrfis,vtres ipfade-

ij‘4°'‘‘°’ ’ ’monftrat'7. ^'gt;ertiü,difteruntnumero,amp;:ipfa,vtitaloquar,fignificandimenfura.Nà, hb^^f'eXuvt præclarc inqÿit Auguftinus ipauciorahabemui Sacramentaquàm-veteres,ßd faciltora amp;nbsp;’^^t^t'if^i'tfßgni^ationiijacproindc maïwa efßcaei^ adßdem noßram conßrmandam promißiones in Item homff. cordibus noßris obß^^nandas.

lohannem. Et hæc quidcm funtdifctimina Sacramentorum veteris nouifœderis. Nam alio-Aug'ift. in^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem Deusauflor eft vtroruque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem omniumeft fcopus, nempele-

Chrifti participatio ad vitam æternam gt;nbsp;ficut teftatur Paulus'’%amp; confirmât quooue

XX^^gt;difÄ-te Auguftinus». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

19^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• XXX111, QMbnsnotii~veraSacramentaabadulterinii

Hebr.M.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dißtn^uantur.

I.Cor. 10,a,2 Quum ex ipfa definitione liqueat Sacramenta efle à Deo coftituta tanqua

* Rt’4,b,ii. Euangelicædoftrinæquæin EccleJiaDeiannunciatur,exeoconfequitur, vbi nullum Auguftinusincft DÓ vctb^m, ibi nullum vel fidei vel Sacramentis locum relinqui nbsp;nbsp;Ex quo rurfus

a-wi’as r* nbsp;nbsp;nbsp;efheiuntur magnopere obieruanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fapè alias. Vnum, Cætemonias oinncs ac ritus ab hominibus excogitates vt parseftent diuini AugLiiinusinCultuSjtotidem eftefacrilegia. Quemadmodum enim vnius Dei eft promittere, ita pc-

' îuG?amp;Vo* nbsp;nbsp;nbsp;vnum ilium refidetau£toritas figiHi conftituendi, amp;nbsp;fuis promifsionibus apponcn-

/ Ga.ba,g ^5.Quicunque igitur eb proruperunt audaciæ, vt vel noua Sacramenta fabricarent, i.cor.nj.ay. vcI fis quæ à Deo couftituta funt aliquid adiicerent vel detraherent, criminc falfi te-

nentur,

Qafut quartumj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 j

ncntur,quó fit vt Ecclefiæ noftræ in iis acquiefcant quæ Deus verbofuo conftituit.

Alterum, vbicunquc verbum Demon prædicaturinipfa Sacramcntorüm admi-niftrationejfeddunraxat recitatur,idque peregrinaamp;incognita Jingua,amp;: infinitis hominum commends arqueadeô blafphemiis contaminacum,ibihorrendam Sacra-mentorum Deipollutionem interuenire, à qua fideles omnes toto pcótorcnacefl'eeft abhorrere.

X JSC JV ƒ 111. De iis cjuamp; commw/MaÇunt Verho nbsp;nbsp;Sdcrcimeyi tis.

Ad ilia de quibus diximus adiieere etiam oportet traédationem , ex qua intelliga-tur quid inter fe commune ôô quid proprium ac peculiare habeant Verbum amp;Sa-

cramenta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Primùmigitur hoceft vtrifquecommune,quôdvtraquefuntinftrumenta quibws vtitur Spiritus fanûus in eundem fincm, nempe vt nos magis ac magis cum Chrilîo , vnum efficiat, ex quo poftealàlutem noftram liauriamus \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^c™

Secundo,quod Spiritusfanétusiravtituramp;:prædicato Verb.o,amp;Sacramentis,t1ln- 1^4-quam inftrumentis gratiæ fuæ,vt nihilominus tarnen luam efficaciam in ilia inftrumen ta non transférât, fedefficaciaamp;; virtus omnis ab eovno promenerRo.,,«».?.*

Tertiô,qucmadmodum antea diximus Vcrbiprædicationem nihil nos iuuare, nifi »-Cor.zjcn. in primis itanobis annuntietur vtà nobis poflîtintclligi:deinde, nifi quodperillu^ • * proponituramp;:o{ïertur,ideft,IcfusChriftus cum omnibus fuis donis, perfidem appli-ceturauditorumeordibus: ita etiam de Sacramentis fentiendum eft. Nifienimadca

percipienda fidemaiFcramuSjideft, vnicum illudinllrumentum per quod percipia-mus quodnobisipfa Sacramenta annuntiantamp; teftantur,tantum abeft vtnobis ad làlutem profint, vt c contrario, quoniam ilia negligimusaut potiu^ Chriftùm in ipfis afpernamur,condcmnationem in nobisobfignent 3. Interea tarnen ficut Euange-lium femper eft fuapte natura verbum vitæ Sc falutis, quanuis ab incret^s vertatur in odorem raortiferumdtaetiam Sacramenta infefenon definuut vera cflgSacramenta , quanuis ab indignis, aut reprobis etiam lion-,i^ibus, vel adminiftrentur vel perci-piantur. Ncque cnimpoteft hominum improbitasnaturam diuinæ ordinationis per-uertere'^.

Quarto,quemadmodum præftantifsimum quoduis fernenfructum non edit coipfo momentoquoferitur,fednecefleeftvt aliquandiu in terra refideat: ita etiam inejÿc feceritqui virtutem Sc ffuftumaut Verbiaut Sacramcntorüm ad illud temporis momentum reuocarit) quo prædicatur V erbum adminiftrantur Sacramenta, qm«n Sc illius Sc iftorum fruftus in eleôtorum animis co demum tempore fefe exerat quod eft à Deoconftitutum,

A .X JSC r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habeantproprium amp;peculiare Sacramenta, eius quidem finis refpeClupropter

quem à Deoßintconfigura.

Ethæcquidempræcipuèfunt VerboSlt;c Sacramentiscommunia, qUibS^unc fub^ Au»uft bom iiciemus quidfitamp;cilliamp;iftis proprium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• luîj.ini*,

Primùm,quoniamconftatSacramentaeflevelutiVerbiappendicc^Samp;cin eumvfum adhiberi vt obfignent quod iam in nobis ineft,nempe noftram cum IcfiJ^hrifto corn-munionemcoetiam liquet oportere vt inadultis hominibus fimplicis Verbi præ-*ptores,nomi-dicatio antegrediatur vna cum dar afidei profeffione,antequàm rite cuiqua exhibean- Apologeticu. tur.NamquodattinetadparuulorumBaptifmû,^pcculiaris quçdam efthabenda illo- Aao^,g,j7, rum ratio, fl eut fuo loco dicemus. Itaque in nulla Ecclefiamrcàe conftitutavlluspa-ganus vnqua fuit admilfus nifi qui Catechumenus fuilfetjôé fidei confefliouê priutedi? i.^r.nrf,gt;« diftet^, quàm ad Baptifmû rcciperetur : qua ob caufam etia Paulus agens de Çœna Do- Aupîft. qnæ-mini, rcquirit vtquifquefeipfum probet^iquodfane facere non pofsit qui probaj^onis rcgulam,id eft,doârinam,non teneat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aIquot;,

Secundü,potcft VerbumelTcabfque Sacramctis,vtin quotidiana Verbiexplicatio- amp;g.44’,45,’* ne turn priuata tum publica,eâqueetiâcfficaci,vtîn Cornelio apparuit 9; Sacramenta vcrùabfqueVerbononiteriî'°.Naminftrumentanonnunquam validafuntetiam non appofito ligillo-.eft aute figillum inutile arque adeo figilli nomen non merctur, nifi fit in loh. appoiituruinftrumentojciusconfirmandicaufa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ro.lt;4'd,2,?.

Tertio, quumabfquefidenulli pateataditusad Chriftùm amp;:vitam ærernamquot;, amp;:*Heb.’n?’’ prædicatio Vetbi ordinarium fit inftrumentum Spiritus fandi ad fidem in nobi^ pro- ' creandam‘\confequitur prædicationcm Verbi eàmque efficaeem requiri in onmibus Ro,io,c,s7,

Sancio Spiritu,

adultis,ad hoc vt feruari pofsint, nifi quum Deoiibuit extra ordinem operariin eorum cordibus. Sedaliaeft Sacramentorumratio. Quqmenimfolafîde percipiatur resipfa , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacramentorum,fides adeorum perceptionern afteratur necelfe eft, ne indigne perci-

Hcb.n,i,,s. piatur’. Iam veto qui fide habet,Chriftum habet,aeproinde vitam æternam quo fit vt prius »ospporteat veluti iusamp; titulum,vtloquuntur,in regnu cælefte habere quàm ’^*^ 5 nbsp;nbsp;nbsp;digne pofsimus Sacramenta percipere 5, tantum abeft vt quifidem habet, nec potuic

Sacramentis potiri,proptereacertafpefaluti's excidat. Itaquenon eô vfque pertingic 8.g.3d.57- necefsitas percipiendorum Sacramentorum, Vt fineexceptionequifquisSacramentis

non fneric potitus,falutc excidat:fedhadtenus duncaxar,vt qui ea fpreuent,quuin fefe infideleén declarer, reus fit mortis aîternæ,nifi culpam agnoueritSôrefipueric. Reâè i^ur teftatus eft Bernardus4,non danare Baptifmi priuatione fed contcmptum. Non poteft autem videri Sacramenta contempffl'ecuinon licuit eaitapercipere vtifuncà Domino conftituta,amp; abfit vr vllosnecefsitatis cafus imaginemur, in quibus liceator-• din^tioncm Domini violate,ficuti fanefaciunt,vc mibi quidemvidetur,quiBaptizan-di minifterium ad mulieresvel prinatas vllas pcrfonastranffcrunt : quique extra publicum cœtumamp; temparibus ab Ecclcfia non præfcriptis, Cœnam Domini admi-niftrant.

Quarto,quum fimplex verbi prædicatio vnum duntaxat ex quinque illis noftris fen-fibusferiat; Sacramenta verô prærereainoculos incurranr,Sc reliquosetiam noftros fenfus cxcitent,atqueadeô,adhibitismaximi moment! ritibus adminiftrentur : facile intelligi poteft quantum illorum vfus fidei noftræ conférât b vtpotequæ nos velutiin rem præfentem adducant, quafi Chriftum ipfum quodammodo manibus iam palpe-mus,amp; oculiscern^mus,amp;; toto corpore fentiamus.Tâtum abeftigiturvt afpernemur Sacragienta,vt è contrario fateamur illorum vfumamp;commoda nonpoftelatis com-

mendarijôS^rofuadignitate prædicari.

• JC X y J. Duo tanwm ejje Sacramenta Clirißian^ Ecclefi£.

Eiufmodi Sacramenta,quorum 5|^usin Ecclefia fit perpetuus amp;nbsp;vninerfalis, duo Auguft.iib.j. fantùm eflecenfèmusex Dei verbo, confentientibus etiam nominatim Auguftino'» chr.tonae Amorofîo Bapcifmum videlicet,quiCircuncinoni fucceflitamp;reliquis Legis pu-Smr^feu rificatioiiibus : Cœnam Domini, quam agnus Pafehæ adumbrauit. Hæcigitur vt AmbrofiusinpSPfti^'s à iiobis coguofcantur, ptimum dc illis in genere, deinde de vtroquefeorfim

tra-latione agCmuS.

4e S;^ramen o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tisjnoTfacit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JC JC XV11. Q^tuor ejjè pr£C!fitta capita conßßranaa in Sacramento~

ânei^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expbeatione.

Quatuor prçcipuècofideramus in hactradationedeSacramentis. ^Primùm,qux èc cuiufitiodi fint figna,amp;; quo fenfu figna dicantur. Secundo, quidnam illudfit quod • per ilia fignificatur. Tertiô,quæ fit fignorum rei coniunôtio. Quarto, quomo-do tum f^^,tum res ipfas percipiamus.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XX X r:^Il.Primum caput^quidfitßffiumiamp; qttamobrem Dem respenitm vulgares

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• inconfiituenduSairamenttidele^erit.

Signorum^omine vtimurin explicandis Sacramentis,nonvt inane quiddam figni-ficemus,perinde aefi res quæpiam nobis vel in piftura vel nudaquapiam nota, vel figura fignificaretur , fed vtdeclaremus Dominum,profua infigni bonitate, externis amp;corporeisrebusvti,noftræinfirmiratis fubleuandæ caufa, adres maximasamp; diui-nifsimas, quas intus nobis verè per Spirirum fuum communicat, externis noftris fen-• Tibu?adumbrandas:adeô vtnonminus verèdonctrem ipfam de quamox dicemus, quàm exiernailia amp;corporeafigna. Præterea fignorum vocabulo nontantùm com-prelwndimus corporeailla, vtaquamin Baptifmo,panem Sevinumin Cœna Domini: fed hoc etiam nomine comprehendimus ipfas cæremonias -, fiueritus ipfos myftcrio-* g rum , qui minime funtinanes, qqpfitvt iis quoque nihil etiam addendum aut de-Augu.epi.ïS-traben^um ijptemus. Sedamp;illudobfcruandum eft b Dominum cuiperfpeftaeft na-So°’adpoturæ noftrç vanitasad idololatriam procliuis,paucaomnino Sacramenta in Nouofœ-i’“!“™- nbsp;nbsp;dere,id eft,duo duntaxat conftituere voluüTe, eàque fimplicifsimis tum fignis, tum

ritibusconftantia. Adhibuit ehim aquam ,panem, vinum pro corporels fignis. Ritus autem funt,afpergcre,edere, biberc, quibus rebus nihil eftinter homines frequem * tius: «empe nemiferi mortalesin iftorummyfteriorûvfu,idcircoinftitutorumvt fc' fe in cælum vfque fubleucnt ,è contrario in rebus terreftribus hæreâc,^ obftupefcanc.

Hoc igi'

Caput quartunLi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*27 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

HocigiturDei confîliumvelnoncognouerunt,veldeinduftria conatifunt impediie quiconque cælcftiillalimplicitate non contencijpucaruntfepoflefuiscömmentis Sacramentorum dignitatem ornare : quod illorum præpofterumindiciumefFecic, vt Sa-cramenta in fœdam S6 execrandam idololatriam degenerarint.

XXXIX.Deillorumerrorequißtbfiantiamßgnortimabolent'tnSacramenw. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Signa, præterquàm quodfunt veluti myfteriorum fubiefta dequibus resipfa vere prædicetur, quo fit vt fublatis fignis tota aótio exinaniatur,mira quoque conuenientia analogiam habentcumiis rebusquarum viuæfuntimagines,proptercharafterem illis ex Dei verbo impveffum. Exiis ergoconfequitur, omnem Sacramentorum ratio-nem ab iis tolli qui tradunt fubftantiam fignorum quafi magica quadam incan^tionc velmutari,velaboleri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

X L. De mutatione ret-um corporalium in Sacramentis.

Signa igitur in Sacramentis neque quoad fubftantiam, neque quoad qualitates na- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ruralesautquantitatesmutantur, fed duntaxat quoad finemamp;vfum,cuiusgrati^in -Ecclcfia Dei proponun tur : quoniam videlicet incipiunt nobis vere fignificare res plane cælcftesamp;diuinasjidqucnon ex fui natura , fedexFilii Qei ordinatione. Eft c- * • nim aqua, fi naturalem vfumfpeftes, adabluendas corporis fordescomparata : panis autem vinum ad hanc fuftinendam vitam:quæ res in Sacramentis longe aliumiu^fi^ • nem adhibentur, nempe vt noftræ falutis myfteria velut noftris oculis fubiiciant, licut moxexplicabimus'. Ç^ôdfi libet quibufdam humanis fimilitudinibus resiftas tarn Iren.U.4,capi facras illuftrare , non difsimilem rationem efle dicemus cerç, quæ vel principis vel ci-uitatis alicuius impreflb figno adhiberifoletpublicisinftrumentis confirmandis,vt-pote quæ natura vel fubftantia nihil à quauis cera différât, fed^fu longe latéque difsideat:adeôvtquicereum ciufmodi fignumeorruperit, capital!læfçmaieftaÿs cri- nbsp;nbsp;nbsp;,•

mineteneatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

XLl. yndeproßeifcaturmutatiorerumgwæinSacramentisadhibentur. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• '

Mutatio hæc minime pendet à recitatione vllyum vcrborum,ficut Sophiftæ S£ im-

poftores tradunt, fed à Dei ordinatione in ipfius Verbo comprehenfa.Eft igitur verbû, id eft,ipfa inftitutio Chrifti, ficut ab Euangeliftis ôê Paulo explicatur, veluti ipfa Sacra- • mentalium fignorum anima, quoniam, ficut in Verbo nobis declaratur, aqua,panis amp;nbsp;vinum fiunt Sacramenta,ideft, verafigna ôi figilla eorum quænobis in Verbopijp-mittuntur,ôô per ipfa verè fignificantur.

X LII. Mutationem hanc non ejjèperpetuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quum hæc mutatio vfum dûtaxat eumquepublicum inEcclefiarefpiciat, exeoefi ficitur extra Sacramentorum adminiftrationem , fiueaftionem ipfam myfteriorum nullum ei locum relinqui: quo fit vtquicunquevclaquæ Baptifmi fanétitaté tiliquam affigunt,vcl panem Cœnæ vtrem aliquamcæleftem,ncdum vt ipfum Domini corpus, • circunferunt amp;nbsp;adorant,tencantur duplicis idololatriæ crimine,cui nihil pFdB^us habe» quod meritô prætexant. Primùm enim execranda eft fuperftitio, ad fi^naquæ iit terris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

funt,eum honorem tranfferre qui ad eum vnum Ipeàat qui in cælis eli. Deinde quum * • extra Baptifmi aftionem, nec aqua fit Sacramentum,fed aqua fimplexljj^cc panis aut vinum fint corporis ôc fanguinis Domini fymbola ,fed panis duntaxat amp;nbsp;vinum,ne Sa-cramentaquidemadorant rcligiofi ifti hominesquumhæcadorant,fed meras amp;nbsp;fim-plices Dei creaturas, quæ fi loqui polfent, procul dubio tantum feelus fuis cultoribus exprobrarent.

X LUI.Secundumca{gt;ut,inquoa^iturde reipßaSacramentorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ •

Promiffiones quibus adhibentur Sacramenta, quafi authentica quædam fiçilla,in v- ƒ numChriftumrefpiciunt\ Itaque ipfelcfus Chriftusin primis, deinde omnesopes quas in fefe habct,vnicû illud funt quod nobis clementifsimus Pater donat ad vita æter i.'co’r,io,â nam,ficutperfignavifibiliaverèamp;; certô nobisfignificat,Srficutfonatverbumfignis ’°’ adiunftum,vt fides per quam vnam poflumus oblatum ilium thefaurum^ciplt;üe, ma-gis ac magis in nobis excitctTir,ac confirmetur. Et quoniam hæc noftri cû Chrifto con-iunftio fingulaEcclefiæ membra refpicit,ideomutua ilia coiunftio quæ inter eiufdem corporis membravigere debet,alter eft Sacramentorum finis.

XLlli l.Tertium caput, in quo quxritur quomodo res ipja, id efi^ leßts Chrißns, dicatur cumßgnis coniungi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Non dubium eft quin Deus, qui fummè fidelis eft, præter ligna vifibilia, rem ipfam

c. ii.

28 ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jDo SanBo Sptritu,

qiioque,ideft,ïefum Chriftum vnàciim omnibus ipfins opibus,verèamp;î abfque vllodo-lo frutndum femper ofFcrat y qua ratione dici poccilac debet ( Dei videlicet pro-mittentisrefpcdu)iesipfacumfignis femperSi verèefl'e coniunóta. Idautemfit non certaquapiamvirtute vocabulorumvelfyllabarum, iicutmagiamp;: fafcjnatorcs exifti-% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mant : ffequc vllo coniunélionis modo natural! vel locali, vt loquuntur: ( neque enim

lefuChiifti corpus eftimaginarium,velinuifibile,vel incircunfcriptum,vei denique vllo modo infinitum ) neque propter aliquam fanélimoniameiusquihæclàcra peragir, (pcndentenimiftaàfoliusDei,nonautem Iiominumauéloritate)fedlolaSpiritusfan-di potcntiaamp; virtute, quiefficit vt i 11 e ipfe lefusChrillus, qui nunc, quatcnus homo eft, non eft alibi quàmincælis , ficutScriptura teftatur, nobistamen qui in terris fu-rflus,non minus veiêdoneturquàm fignaipfade quibus diximus:quatenus videlicet fiSesnoftracum conrcmplansin Sacramentis,ficutexpreflapromiflio teftatur,in cæ-Jum vfqueconfcendit,vbiverèeum complediturmagisacmagisjôicredcncium ani-- misinfinuat.

XLV. Dißin^ioß^/twum (2^rei.

• • Verifsimaquidcm amp;^r(ftifsima eft ifta coniiincbojcd in qua tarnen illudmagnopc-

reeft obferuandum,noneireabolendam fignorum fubftantiam,fiuemateriam.-ncquc * ^ggacum rebus elle confundenda,fed diftingucnda,vtpote quæ coniundim quidé,{êd diftindè ramen à Dco nobis donentur: ira vt fæpenumero,quemadmôdum mox often demus,qui fignafumit,nihil minus quàm remipfam percipiat.

Lfl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caput, m quo qu^ritur quomoâo turnßgna.ttuni

resipßspercipiamta.

» Quoniam,vt nwdôdiximus,ica funtconiundæresipfiecûfi’gnis vttamen vnum ah j^]j.ej.^diftinguatur',aftîrmamusfignaexterioranaturali modopercipi,tum à fideli-• bus,tumStenfidtlibus jfed contrario prorfuseuentu. Quoniam enim fidcles præ-* ter figna re» etiam ipfas percipiun^ inde nimirum confequuntur fidei confirmatio-nem,adfalutem amp;nbsp;vitam æternamanfideles verô,quoniam fola figna percipiunt,amp; ita quidem vt res ipfàs quas Deus illis non minus verc quàm figna oft'erebat, fuo contem* • ptupolluant quantuinfeeft,ôccontumeliaafficiantjiudicium amp;condemnationem fibilumunt.Ethæcquidem de fignorum perccptione. Quodautcm ad rem ipfam attirer , id eft,ad lefum Chriftum cum omnibus ipfius opibus, iam an tea demon ftraui-musfidemefle vnicumillud inftrumentum perquod Chriftusànobis.apprehendi-fernio Hinc vctôconièquitur,tcm ipfam Sacramencorû ab eo non pofte percipi qui fi-ne sacu- Jem non afterat, amp;nbsp;è contrario ab co verè percipi qui veram fidem affbrac, idque non fiinda f«ia détibus,aut ventre,aut vllocraftbamp;corporah modo,vel qui veritati afeenfioni cor-Frofpæriib. poris Dbmiui répugner, fedfpirituali modoper fidem 3, coque non minuscerto SC fcXquot;”f®^aciquàm l^naturalis eflet. Tanta enim eft fidei virtus,aut Deipotius, cuius ver-li 3,cap.4.ii’*boamp; Saiÿtmcntis fides credit, non vt Chrifti carnem è cælis eliciat ( ibi enim manfu-'A’ , raeftiJonecipfi^eniat iudicaturus viuos èâ mortuos, ficut Scriptfirateftatur'^,cui JJcX’do- ftdesrcludari n«c vult nec poteft) fed è contrario fefe in cælum vfquefubuehat pro-n’iquot;'- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miftîonibusl^eifréta,ibiqueverèamp; cfficacirerChrifto illos vniat,amp;,vtitaloquar,in-

Auguft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■■ r ■ CL /■gt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;•

lobtradai;. corpotct, 111 quotumanimis iplainelt.Quamobremetiamin veterehturgia, lamo-Mauhquot;ca.quot;i5. lim recepta fuit vox ilia svrsvm corda : quibus verbis iubebantur fideles Aa.î,d.2i. non Gbftupcfcereinextcrnisfignis, fed illis potius tanquamfcalisvti,vt in cælum vf-^uead Chriftum penetrarent.

• • * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLVII’ ’y^pplicatioßperioris do£lnn£ ad Baptißni Sacramentum.

Signagt;aptifmivocamus,primùm omnium aqua, deindecçremoniaseins fubftan-tiale^in verbo Deiporlcriptas,quibus nefascftcarbitramurquicquam adiieere vclde-trahere: nempe Afperfionem aquæ,Moram iùbaqua,amp; Emerfionem ex aqua.

• ï Res ipfa-Baptifmi eft^Afperfiof^guinisIefu Chrifti,in remiftionem omnium pec-ro^«’Î’3- catoru» , Sûeiniputationem iuftitiæipfius, quæ velutoculis noftris fubiiciuntur ad-s’ï“ 4*2^”” externæ afperfionis figno, Præterea Mortificatio amp;nbsp;fepultura veteris ho-Eph.sgt;f.iD minis , id eft, natiuæ noftræ corruptionis , quæ in nobis perimitur S£ fepelitur vir-Ti't.3b,y. ^tute mortis amp;: fcpulturæ lefu Chrifti , quam ob cauiàm dicimur Chriftum inducre ’n Baptiimo ,Sô cum eocrucifigi 8c fèpeliri, ficut nobis in Baptifmo repræfentat mo-/:oi.2,b,i2. ra ill^ubaqua , tantifperdum qui baptizaturemergar. DeniqueRegenerationo-ui hominis in fpem certam refurreftionis lefu Chrifti ( quo fenfu mihi videtur Paulus dicerc

Caput quartum^.

dicerceosquibaptizanturjbaptizari pro mortuis’) verc repræ(entatur,côquôdbapti-zatus ex aqua velue ex fepulchro emergic. Præcerea,Baptifmus compleditur externam folennem Chriftianæ rcligionis profefsionem , per quam videlicet obftringimus nos IefuChrifto,agnofcendo pro veto ôôvnico feruatore, amp;vicæ cum muc|ia chari- • tatctranfigend0e,quumvno Baptifmoinvnum fpiritunibaptizerpur,vtcûvnoChri- nbsp;î

ftocoalefcamus'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Verbum Dei vocamus in Baptifmoj ordinationem lefu Chrifti cum promiffîone vi- ep*’quot;»»“»'-tæ æcernæ coniundam,cuius hæc eft formula, Baptizate in nomen Partis,Filii, amp;nbsp;Spiri- , tus fandi : quiconque crediderit,amp;; bapcizatus fuerit,feruabitur 5.

Analogia fiuc conuenientia Rei cum ügno maxime eft propriaST perfpicuaTNeqjie enimvllum eftèlementum aptiusabluendiscorporisfordibus quàm aqua , ideóc^e aptifsimum eftfideinoftræ,reprçfentando fanguini Filii Dei,per quem vnum Ecclefia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

purificatur“*^. Præterea vna eademque Baptilmi forma in vnum eundemquefincm omnibus communis,optime teftificatur fummam illam coniundionem omnium eiuf-dem corporis membrorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Cor^,b«(.

Modus percipiendorum iignorum naturaliseft. Res autftn ipfe nobis coramuni- Eph, ,a,s-caneur, Dei quidemdonantisrefpedu, per vnicumSpiritumfandum, qui gratis ope- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ratur ineledisomnibus ^.VtiturautemSpiritus fandus ,feipfum imbecillitati noftrf? Aa’ntcus. accommodans,primùmquidem homine mortaliadhocminifteriuinEcclefiadefigna to Deinde,verbo^ciarcpronunciatoamp;explicato,vtperfidemapprehendatur.Ter-’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ '

tiOjfignisSc ritibus,dcquibuspaulôantèànobisdidumeft. Sedhocinprimiseft ob-feruandum,vimamp;efficaciam omneminfolidum manareaSpiritufando, vtin gene-re Pauli diduillud retineatur,Ncque qui plantat eft aliquid,neque^ui rigat, led Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quidatincrementum9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• mX»* ’

Fides au temillud vnum eft perquodhomines rem Sacramentifibiap^cant,vtve- i.cor.j,blt;^ lt;nbsp;redixerit Auguftinus’° nosVerbo purificari, n«n quodduntaxat pronuncietur(id lo enim magicû eft) fed cui pronunciato credatur.Ärro hæc fides non oritur à nobis,fed gratuito communicatur eledis,quo tempore Deo libuit illos efficaciter vocare'^Deus autemis eftquifuos eledosnouit quod arcanum illi,ficuti par eft, integrum re-linquimus,quoties de proximisnoftrisagitur. Intereatarnencharitas iubetvtprofi-delibusagnofcamusquotquotvcre fideiconfcfsionemedunt,tantifperdum hypoeft-tæpatefiant'5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

X LI'11 J-DeinfdntiumBaptiJmo.

Quod ad infantes attinet,quauis nobis non conftet præditos efte habitu fidei quam diximus requiri ad rem Sacramentorum percipiendam ^‘^zneque verifimilefit^illolia- Aa.8,g,3^» • bitupræditoseircpoire,quinullumintelligentiævfumhabent’Snififorte Dcusin illis,5 nbsp;nbsp;nbsp;•

peculiariter extraordineoperetur,quadere nobis noliquetztamen eo^ad^^ptilmum^quot;*^;^’*^, admittimus atqueadeo in magno ertoreverfariaffirmamusCatab^ptifta^, ^uipæ* *7-^^ nbsp;nbsp;•

dobaptifmum reprehendunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L«c.i,b,i5,amp;

Primum,quoniameandemeire dicimusrationemBaptifmiamp;; CirÇuacifionis,quæ * àPaulovocaturfigillumiuftitiæ fidei’7, Sinihilominus tarnen expreflb Äei mandato • ,7 îubenturoranesmafculiodauodiecircuncidi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ro,4,b,ii.

Secundo, peculiarisquædam eft ratioinfantium exfidelibusparentibus progna-torum.Namvt ilium fideihabituminfefe nonhabeant quiinadultisfidelibus ineft, tamenfidei fernen Si germen non polTunt non habere, quos Dominus ab ipfo vjerow fandificauit, Si ab infidelium liberis difereuit*^, quoniam promilTio à parentibus per ,.cor.r,i4. fidem apprehenla , eorum quoque liberos compvehendit in mille ivfquc genera-tiones *9. Quoiure igitur quifpiameis denegarit obfignationem eiusreiquam^o- Ex.,'o,a,6, minus iam illiseft impertitus ? Quodfiquisobiiciat , non omnes efleeledos, ac ,.co°,7,c.,4 * pvoindenon omnes eftefandificatosqui ex fidcUbusparentibus nafcuntur,quum nc Abtahamiquidem ,nequglfaacliberosomnes Dominus clegcrit,noffdeefPquod refpondeamus. Etfienim hæcitacfle minimèinficiamur: tarnen arcanum hoc iudi-cium Deorelinquendum efte dicimus, Si in genere ex promifsionisformula præ- ,, fumimus fandificatos efte quiconque ex fidelibus parentibus, vcletiam altero dun- ^•9;*’’^’quot;’ taxatfideli parente natifunt,nifiquid obftet vnde contrarium colligipolhc^?. Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

inadultisexpreiTatn fidei confeflionemrequiriraus,non content! nudailla præfum- «•C'’'7)C.i4. ptione dequadiximuszfiueadBaptifraum ’■'^Iputafi forte nondumfuerintbaptizati)

, Co'.ifiS hueadCoenamDominifepoftulentadmitti’:quoniamvidelicet quum intelligentia °'’“”* prçditifint,certiusinde indicium fieri poteft, an fint Sacramentis digne percipiendis idonei,quantum quidem fert humanumindicium. Namhypocritasnon polTumns iu-

«Tim s,d,24 dicarc griufquam illos Dominus patefecerit .

• ’’ nbsp;nbsp;nbsp;Præterea,latiscQnftat minime inanes elfe Ecclefiæpreces,quu infan tes Ecclefiç per

Baptifmum inferendiin publico cœtuproponuntur,quaeximiaconfolationencfas elle dicimus, velparantesiplôs,veleorum liberos priuare.Ethanc confuetudinem abipfis origenesii. vfqucApoftolls aduos manaflevetercsteftantur î, vtminime dnbium fitquin Domi-figiiloquodcum precibusEcclefiæconiumftum eft , æternamad-Ate Apofto- fiptæin iis infantibus obfignet, quos ab æterno elcgit : fine moriantut antequam âdolefcant,fiue ad earn vfqueætatem perneniat in qua veræ fideifruâius edant,à Domi miiirbapti- no videlicet efficaciter vocati quo tempore amp;nbsp;momentoipfilibnerit.

JCLIX. CurBafXipNMónonreiteretur.

Baptifmumdiximusefle facramencumnoftræinfîtionisin Chriftumamp;ipfius Ec-clcßam :nequependercip(nisefficaciamàbaptizanns perfona. lamverôquum quif-quis femel Chrifto verAlatuseft, quanuisintcrdumdeflcdac, nunquam tarnen foras eiiciatur'^,acproindelàtislirfemelreceptumefle, nullomodo iisaflentimurqui ba-^flzatosab hærecicisaut aliis impurisminiftrisrebaptizant: nequeetiamambigimus quin verusin PapifticaEccIefiaBaprifmusextec,quSuisaminiftrisfninimèidoneisad-miniftretur,amp;:infin!CispolIutionibuscontaminetur.QuoniamenimDeimifericordia: libuit Ecclefiæfuærcliquias intraipfum Papatumconferuaretantifper dum illam rur-fus erigeretjidcirco noluit Saranæ tantum licere vt Baptifmum,quo eleôli omnes con-fociantur,penitu?illic euerterec.Neque tamê confequitur reftè facere qui liberos fuos Papiftis facrificulis offerunt baptizandos, quurn id facerenon poflînt quin ièfeiifdem facrilegiis^ corruptionibus polluant : aclit potins piorum parentum officium, vel veris Verbi NÎiniftris in vera Dei Eccipffa ftatim liberos offerte rite baptizandos: vel,li mi nus id licet, liberorum potius baptftnum diffêrre : quum nequeeorum falus à Baptif-mopendeat,licuc anteadocuimus ,neque videri pofsint Baptifmum fpreuilfe quibus nonaliterlicuiteum peterequam cum Dei offènlioneconiunótum. Vidcanc tarnen quid lint coram Deorefponfnri,qui dum fuæ infirmitati nimium indulgent,amp; cum Pa-pftishærent,fefeamp;fuosliberos malunt vel Baptifmibcneficiopriuare, vel Baptifmi profanationeinquinare,quamaperteChriftum proliteriac complefti. Eftenimifti-ufmodi hominum neceffitas quam folen t prætexere, non coaóta fed voluntaria,ac pro-inde coram Deo avaTiaAoynSc.

L. ^pplicatioJupeytoris do^rin£ de Sacrament^ ad Cœnam Domini.

Signa vocamusin Cocna Domini panemamp;: vinum,quibus benedicitMinifterex Dei verbolt; dainde cæremonias line ritus aótionis elfentiales, vt ita loquar, quibus ne-quea^iftiendu^,neque detrahendum quicquam arbitramur : nempe, quod Miniftet quidem poft claram cxplicationem ciuinæ ordinationis ,ôz inuocatum Dei nome, pa-nem frangit,^ ftadum fingulis ordine diftribuit,itemque poftea poculum: qui veto ad Cœnam acftdunt,panem iubenturaccipere,amp;edere,amp;:expoculobibere,morte Do-miniconcordibus animis annuntiantcs

Res ipfa,quæ fignis illis vere amp;nbsp;efficaciter fignificatur,illud ipfum eft,quod amp;nbsp;in lim-pliciverbo, ôcinaltero Sacramento, id eft, Baptifmoproponitur, nempe ipfelefus •Clijiftus 7, conceptus, natus, crucifixus,mortuus,fepultus,qui refurrexit,amp; afcendit in cælos,vtomnibuscredentibusfiatfapientia, iuftitia,fanlt;ftificatioamp;;redemptio Ita-queminîmèambigimus quin, licut ordinationis verba teftantur, verum corpus, verusfanguis Domini, id eft, ipfelefus Chriftuscum omnibus fuis opibus, verè ôz fi' nevllafraude offeratur, non ore,fedfide, per Spiritus fanótiefficaciam pcrcipiendus ad vitamæternam , idque non minus verè quam corporels noftris fenfibus off'erun-turpÄiis ôi^vinum , quæ propterea etiam vocantur corpus amp;fanguis lefu Chrifti» quoniam videlicet certæ funt notæ , SctelTerx vilibiles amp;corporeæ earum reruns quasnobis Dominus fpiritualiter offert, id eft, veri corporis ôèfanguinis lefuChrb fti. Vlitatum enim eft , quum de Sacramentis agitur, addeclarandam facramen-ralis fignificationis efficaciam ac veritatem , fymbolis attribuere return ipfarun^ nomina. Sic enim dicitur poculum eflc nouum teftamentum, id eft, verum amp;nbsp;cet-

turn fymbolum noui tcftamenti, quodeff'ulionefanguinis lefu Chrifti fancitum eft SicCiC'

(Japut quartums: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

SicCircuncifiovocaturfocdus',id cft, verum foederis pignus. Sie'alicubi Agnus dici-cjn,,’,ß,,.. tur eile Paicha^zPetra deiérti Chriftus 5,quód Chriftû verè cfficacicer reprçfentai et, quanuis cius caro nondum in rerum natura extarec: adeôcertaeft rerûetiam abfcn-Mar'..4.b.i3i tiumpræl’entia, quæverboDei amp;nbsp;fide nititur. Sicetiam apud Paulum, panis dicitur '^‘'■^^■7' communicatio corporis Chrifti,amp;: poculum cômunicatiofanguinisChrifti'^:qtiæver-'-^°'^’°’“’1i ba necefle eft vt aliqua interpretatione explicétur, quoniam videlicet certa fint fym-bola lïgilla noftræ cum Chrifto communicationis.Quid amplius? petitam efl'clianc Luc’i8.e.i4. loquendi rationem exipfavulgi confuetudine,poteft etiam ex ipfo Homero comprO'“quot;’’^ bari,qui libro Iliados tertio,vbi fanciendi fœderis ritum defcribit,in hoc videlicet ver-lïculo,--aTap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ô'fixictTnçd (xJvajpvjViétimas, quibusfœderafanciebatur

no dubitatôpz/a,id eft,fœdera vocare. Nequealiter Virgilius,Falleredextrasdixit,prB fallerefidemSciufiurandum quod datis dextrisconcipitur. Tropus igituriftequcm conftituimusin Chrifti vcrbiscxplicandis,non eft à nobis excogitatus,aut à Scripturæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

confuctudinealienusjfedcum VcrboDei,ô6ipfa natura Sacramentorum prorfus clt;?n-fentiens,neque aliter Cœnæ Domini myfterium à veteribus amp;nbsp;orthodoxis fuifte expli-catura,copiofillîmê demonftratum eft àmultis noftrorum teruporum feriptoribus. • •

Analogiam autem Rei amp;nbsp;fignorum fie explicamus. Panis fra«9tio noftris feniîbus re-præfentat Domini noftri palsionem,qui fraétus eft doloribus amp;nbsp;anguftiis mortis,amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

dicii Dei, quod pro nobis omnibus fubiit, amp;nbsp;in corpore amp;nbsp;in anima Eiufdem panis i-tcmquepoculidiftributio, noftris feniibusteftificantur,Iefum Chriftum cum omni- 24-bus fuisopibus^ nobis fingulisdonariaPatre in vitamæternam. Quod autem panem accipimus Ô0 edimus, amp;nbsp;ex poculo bibimus, teftatur lefum Chriftum vere nobis com-municari,ficut antea diximus. Nouit enim Spiritus fan dus ardifliin^ coniungere fidei vinculo,quæalioqui,fl locorum diftatiamfpeétes,longiflimèfuntdiflïta.Q^cm^^mo- nbsp;nbsp;.

dum igitur naturali modo accipimus, edimus amp;nbsp;bibimus naturalia fymb^a, quæ po- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fteavirtute naturalis facultatis in noftram fubftaiÿiamcoalefcunt ; ita etiam cælefti • Sifpirituali modo Icfus Chriftus,qui nunc eftinn^lis amp;nbsp;non alibi fccudumcarnem’', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•!

verè nobis comunicatur, vt iimus caro ex carne eins, amp;nbsp;ofTa ex ipfius oflibus ^,id eft,vt j-d.». cum Chrifto vnum fadi infitieius corpori per fidem ’°, vita æternam indehauria- ' musiatque etiam eius fpiritu fandificati, nos totos ipfius cultui, amp;nbsp;proximis in eo dili-gcndisconfecremus”. Denique,quôdomnesvnopanevefcimur,amp;exvnopoci4p^^jj 9^ bibimus,vt vna fide cum vno Chrifto magis ac magis coalcfcamusud verb nobis ponic oboculos fummamillamconiundionem quæ in myftico Chrifti corpore vigerifde-bet,amp;cuifolenniprofefsiónenosobligamus’\

Ànalogia fignorum amp;nbsp;Rei per fe manifeftaeft,prxfertim quod vnus panis ex multis granis,Só vinum exmultis acinis conflatur : quæ res optime repræfentat noftram cum k.i”,4,amp;i2.' Chrifto coalitionem,amp;mutuam membrorum eiufdem corporis confenfionem '5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Verbum,quod totam hancadionem veluti viuificat,illudeft, quou atFibys Euan-lt;°' geliftis 84 Paulocxprimitur,nôiifdem quidem fyllabis,fedeadcmprÄ'fusfent(Sntia''^. i.Cor.io.d.^ Dominus enim (inquiunt) ea node qua fuit traditus, accepit panem nbsp;nbsp;quum gratias

egiiret,frcgit,84 dixit, Accipite,comedite : Hoc eft corpus meu quod fral^itur pro vo-bis. Hocfacitcinmcimcmoriam. Similiter amp;:pDCulumpoftquam cœnafict,diccns;Saj:ram^ntis Hocpoculumeft nouum teftamentum in meo fanguine ; Hoc facite quotiefeunque femPafchW bibcritis,in meicommemorationcm.Nam quotiefeunque hunc panem edetis,amp;; hoc Matt.’lc.aff, poculum bibetis,mortem Domini annuntiabitis tantifper dum veniat..

inftrumetum quo Chriftus recipitur fides eft,ficut antea docuimusRedei^tur ao.» Auguftinusfcnpfit,ab conon ƒ omedi corpus Chriftiqui non fit in Chrifti c»rpore,ô4 amp;dein«ps.’ Ô4 hæreticos quifunt extra Ecclefiam, pofle quidem habere Sacrametum, fed rem Sa- job. s'f.jj.amp; cramentinon item . Hine ergo confequitur,oportere vt finguli fefe exploret,quem-admodumiubetApoftolus’7, num videlicet eospœniteat anteadævitæ, 54 à Chrifto totipendcant,tanquam vnico mediatore. Neque nictarnen fides perfe^fqu# enim lib.iixlp.r/. mortaliumcaprædituseft?)fedveraduntaxat rcquiritur,ideft, nonfimulata. Itaque non dubium eft, quin virtute Spiritus fandi, quiconqueveram fidem afferunt, magis ac magiscumChriftocoalefcant,quumadfacramhanc adionem ex Dei mandate amp;nbsp;in lerem. accedunt-.ficut teftatur Apoftolus Circuncifionem fuifle iuftitiæ fidei figillum in A-brahamo. E contrario verô,qui alium animum afferunt,quum 84 figna 84 prorwifsio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

nes fignis adiundas,atque adeo lefum Chriftû rideant Ô4afperncntur,merito rei fiunt B.o.4b.n.

CAPVT QVINTVM.

I. Semperfuijß fore aliquam Eccleßamyextra quam non- faßlus,

RuftrainftitutaefientaDeo quæcunqueadhucexpofuimus,nifiqui Be” brem omnium illorum beneficiorum participes. Prætcrea quû perpetuum ’ fit îffu Chrifti regnum,neccfte eft aliquosfempcrexifterc qui eu pro Rege agnofcant \ Içaque ab initio mundi aliqua femper fuit Ecclcfia, id eft, cce-M ris d 20 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnultit»d?gt; hominuîn à Deo feleftorum,qui verum Deum agnouerunt amp;nbsp;colue-

■ j‘ ' • rut ex ipfius^erbo,nempc in vno lefu Chrifto per fidem apprehcnfo,ficutcopiofe fuo E^a.;4d.io. Jqcooftendimus:amp;: hancEcclefiam necefleeft vtiifdem decaufis perpetuam forecon-

Matt.is.GiS. fitcamur^,quanuis nihil non moliatur Satan vtillameuertat 3. Denique iifdem argu-ioeu.g.j2,amp; mentis cfficitur,quum extra lefum Chriftu falus nufquam extetjalienos efl'eà Chrifto»

jyroinde ccrto perpetuóque exitio deuotos, quicunque prius rnoriuntur quàm Chrifti membra fiant Virtus enim ilia faluifica,quæ eft in vno lefu Chrifto,in illis foils eft efficax quos ipfi donat Pater,id eft,qui in cum credunt S ac proinde funt Ecclefiæ membra,quæ propterea Chrifti corpus vocatur.

IL ynamduntaxateJJeveramEcdeßam^.

Quum vnus fit Deus vnafides,quot;Vnus Deiamp;hominu mediator IefusChriftus,vni-cumEtclefi^caput^confequiturnecelTariovnam quoq«eeflcEcclcfiam.

III. CurEcclcßaCatholica vocetur.

Quoniam Deus,fparfo per vniucrfum mundum Euangclio fuo, Fftü rcgnum ad ex-»tremos vfque mundi fines propagauit,ideo agnofcenda eft nobis vnica Ecclefia,eaque Catholica,ideftj vniucrfalis,fiucperquafvis mundipartes diffufa ; non quafivnum-,Aa.,'.b;g5‘ quenfquc hominem figillatim comprehcndat (coftat enim ab hoc bcneficio plurimos

(JapM quinturiü: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33

fetnpcrhominesfuifie exclufos,fi vnumquemque figillatim fpeétemus’) fed quoniam

fideles fparfi funt per vniuerfumtcrrarumorbem,proutDominolibuit eleftosfuos L'‘c.i},d.2 quibufvis temponbus,öd ex quibufvis gentibus fibiadiungere\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa.io^c..».

• 1III. De lanÜoi-umcommunione.

Quoniam Ecclefia vnicum Dominum Sd principem iupremum agnofcit?,fiaeles v-

niuerfi,quocuque in loco verfentur, eines funt vnius eiuldemqueciuitatis*,vt eins le-gibusödbeneficiisfruantur,ideft,IefuChrifto,ödcunä:is ipfiusopibus. Meritoigitur Chriftuscaputhofum omnium membrorumdicitur,qu£E videlicet in vnum corpus coaluerûc,quorum ipfe caput cft,(uam illis vitam infun dens ^zquodquûillc vnus pof- ly.amp;iî-b.n. fit efficere,vnus etiam capitis nomen merctur*'. Hæc igitur eft Saótorum comtwunio. coi'.’s.c ly.

Nam folet Scripturafanótosvocare fideles adhucin hoe mundo fuperftires,vtpote i^ Pf-4«.a.s Chrifto per fidem apprehenfo iuft ificatos Sd fanftificatos 7* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Cor.i.d.^O-

K. I-cdeßamynumdunr(txatcafgt;uthabere.,(jttodnttlloß)cionequefuccejjbre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iZ

neque-vicarioindi^eat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 20^’1?**’’'

lefus Chviftus, vnicü Ecclefiæ caput ob earn caufam quam paulô ante expofuimus, cum nullo prorfus communicat hunc dignitatisgradum 8,qult;^admodum probus Sd iCor.}.»». * legitimus maritus nullum ferrepoteftriualem^.Ecclefia verb vicifsim,quç infpiritua- i.cor.la.î,amp;, liifto connubio perfonam caftæSd pudicæ vxoris fuftinet, nullumalium dignaturnjji^“' g • riti nomine'°.Idcm nullum fucceftbrem requirit,vt qui Deo in æternurn viuac”:ncque »-Cor ix quot;. item vllo vicarioeget. Primum enim plenc nobis patefccit voluntatem fuam nbsp;Dein-

de,quum fit Deus æternus,perpetuo præfens verfaturin medio Ecclefiç fuæ,idquefin- Exod.2jj^. gularicumefficaciadirigensfingulacorpohsfuimcmbra,ficutpromifit'5. Neque eft quodquifquam minifterialecaput,vtloquuncur,inEcclefiarcquirlt;, quumex verbo Dei exprefib nihil tale pofsitconftitui'SSdtotfæculorum experientia fatis fup^que Ephe^'-^. probet quantopere finthallucinati, qui in Ecclefia vniuerfalem quempitm Epifeo-Rom.'J.b.p. • pumconftituendum putarunt. Deus enim folus eft qui huiconerifuftine»do par eflb Heb.7.d.25,« pofsit.Ncquede eiufmodi primatu prius cogitatun eft in Ecclefia,quam miferi morta- nbsp;nbsp;«

Jes iurtoDeiiudiciofuerint in reprobum fenfumtraditi, velipfotefte Gregorio, quiv- Aa.'o.e.j^'. ninerlalisEpifcopi nomen vni Antichrifto dixit couenire’^: Hieronymo qui Eugu-binum Epifeopum Sdquemuisdenique alium facit parem Romano'^: Sd Cypriano qui vnum effe teftatur Epilcopatum,cuius àfingulis pars in folidum tenetur’7._

• VI. Communionemptne^orum non impedtre qttominus ixtrii fint manerum £cdeßaßicorum^gt;'adus.

  _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eph.4.b.ii.i2»

  ChriftusiraEcclefiam gubernatperSpiritumfuum, vtinterea vtaturhominumo- u pera ad plantandum öd rigandum,ficuc loquitur Paulus Præterea dona fua diftribuit Gregorii lib, quotemporc,quamenfura,Sdquibuslibuit,ad vniuerficorporisconferuationem’^:ßd præcipitvtomniadomifuæriteôdordineadminiftrentur^°.Abfitigitu^aimbisvtvllâ àra.ÇfcM’inuehamu^sinEcclefiam Dei,quæfanèinuehaturneceffeeft,fiomniai^cclcfiæ mu nera inter fe pariaamp;æqualia faciamus.lmôvero quideft quodmaiA'econterftione ftolaad Eua-^ pet.an-ius,quàm vtpolitiaEcclefiafticacx Dei verboreftituatur’Nequ^etiam vetuftos Patrumeanonesvepudiamus, modôadpræfcriptum verbi Deireuoccnt5f,Ôd magna ratio habeatur locorum,temporum Sdperfonarum, vtcunétaadardificationercferan- fimpiintate tur. Id, inquam,nOS afl'ldueflagitarenuquamdeftitimus,nedum vc fimusaiax'^iôdlc-gitimorum Cociliorum, veterùmqueCanonum contemptores,ficut nondefinutqui-dam vociftrari.Quum autemii prætercæterosnobisreftiterintôdadhuc refiftat,quos ^cor.y.d.,,. virimosoportuerat de inftaurandisEcclefiæ minis cogitate,quid mirum fi omni fpe^d- nbsp;nbsp;19

  
  

cmpcapnbliciamp;communis confenfus,nonnulli Principes amp;ciuitaces quæiam,co- amp;^°in«ps? gnita veritatCjfibi Sgt;c fuispriuatim confuluerunt? Nam profefto qui ab iftis Ecclefi« v-birpatoribus cxpedat Icgitimam Synodum Occumenicam, non minus inepte cit, quam fi fore fperec vt communi merecricumgislcnonumconciliolupanariaab' 40' rogcntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• VII. Deltçtis quibus Dera Ecdefia di^nojdturab adulterina.

Duotequirimus igiturin primis. Vnum, vcvera DeiEcclefiadifcernaturab ea quæ tam prctiofum nome (ibi falib vendicac. Alcerum, vt qui non tantum func in Ecclefia, fed etiam ex Ecclefia,diftinguantur ab iis qui ex Ecclefia non funt,quanuis in Ecclefia verfentur, quatcnus quidemab hominibuscognofci poflunt. 'Conlfaccnim SataÄam tötum cfl'e in fua Sy nagoga variis modis öd artibus ita fucanda Sd exornauda, vt pro vc-

Eccleßa,

ra Ecclefiaobtrudipofsit-.amp;sfatisliquet nunquam in hoe fæculo fùturam adeô fincc-ramamp;integram Eccleiiam,quin paleaamp;loliumtriticopermixtü reperiatur’. Icaque f.47,amp;ija.7. operæpretium eft ccrtaquædam difcriminade quibus dicemus,obferuarc, ne quisfà-or.n, .,9. circunueniri pofsit.Sciendum eft igitur vcrû germanæ Ecclefiæ lignum efte prçdi-cationem verbi Dei,in quo fefe nobis patefecit Dominus,ficut déclarât Prophetarum. 60 Apoftolorum fcripta : quo fit vta Verbo neque Sacramenta, neque difciplinarn Ec-clefiafticam à Deoconftitutam,feiungamus. Nequeenim aiiud verbum Dei agnolci-

lob 10.C27 nequealiameius adminiftrandirationem. QuamobremlefusChriftusteftatur fuas oues fe léqui,quód vocem fui paftoris agnofcant neque quum Apoftolos fuos in 3 orbemlt;ertarum dimitteret,poteftatem cisfecicannuciandiquicquideislibuiftet,fed W3K.2W.20. ^tius,Ite,inquit,amp;: docete feruare omnia quæ præccpi vobis3. Sed amp;nbsp;Apoftolus tefta-i.Cor.ii.cj. tnr fefe no aliud Corinthiis tradidifle y quam quod à Domino accepiftet,ac ftatim fub-■ph.ld.20. iicit hiftoriam Cœnæ Domini, itaprorfus vteft ab Euangeliftisperfcripta^. Et idem alfhifcribit fideles ædificatoselfefuprafundamêtum Prophetarum amp;Apoftolorum S

ideft,nitido£trinaab Apoftolisamp;Euangeliftisplantata inEcclelia,cuius bafisaefuh cimentum eft IefusCh|iftus.Petrus quoque difertè déclarât, non aliud elfe verbum

Dei quàmilludipfum quod ad nos peruenitper Euâgcliiprædicationem^.Nequedu-b 8^7’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quin Apoftoli non tantùm annunciarint,fed etiam perferipferint quicquid ad

. 8 nbsp;nbsp;nbsp;falutem noftram necelfariô requiritur vt verifsimum fit quod ait Paulus, vniuerfam

îô.iy?*'’ ’’Scripturarndiuinitusinfpiratam/ufficere ad hominem Dei perficiendû S Ideo etiam CypjiEpift.2. Cyprianus Sißlus (inquit) Chrißus audtendusefiy non debemus attedere quid aliquisante nosfa-*‘*^10 nbsp;nbsp;dendumputiiueritßiquid-,quiante omnesefl^clyrifluspriorfecerit. Nequeenim hominis côfue-

Marc.iS.e.io. tudinem,léd Dei ^ritatem fequi oportet,quum per Ifaiam Prophetam Deus loquatur Sinecaufacolûc me,mandataamp;.do(ftrinas hominum docentes.Deniquevbi-^'cOT°.t^9. cunque vcuj^um Dei pure annuntiatur, Sacramentapureadminiftrantur,difciplina • *o,amp;d.26.27. Ecclefiafti^ ex præfcripto verbi Dei vfurpatur,ibigermanam Ecclefiam Dei agnofei* * nbsp;nbsp;’ mus,etiamfiparuusfitgrex’°,amp;in4igt;eciemprorfusafpernandus

VIII. DeyerisEccleßlt;amp; membris.

Nera funt Ecclefiæ membra qui charafterem ilium habent Chriftianoru proprium, ideftjfidem '\Fidelisautem aliquisexeoagnofcitur, quod vnicum feruatorem lelum Çhriftum agnofcit’3,fugkpeccatu,amp;; ftudec iuftitiç ’S idque ex prçfcripto verbi Dei Ecii enim fuperfunt in quibufuismultæ peccatorum reliquiæ'‘quot;z tame permagnum eft difêrimen inter fïlios Dei in quibus Spiritus pugnat aduerfus carnem,amp; eos in quibus

. peccatum régnât’7. Deniqueij demû funtEcclefiæmembra,in quibus Spiricus(Spiritus, inquam, proprium eleûorum donum)pugnat aduerfus carnem qui cum Pauloverèpolfuntteftarilcfaceremalum quodnolunt’^*,ideft,cuinonalfentiuntur nifi quatenusnonduni funt perfeôtè regenerati. Nam quodad rcliquos hominesatri-•net,cuiuô?!rnlt;fue tandem fint ftatus vel conditionis, non funt numeradiinter Ecclefia: ^''e’^^*^â5etiamé( vt ita loquar) Apoftolatu fungerentur ’'°. Sed hîc cauêdum eft,ne vel vlterius progre^iamur quàm par fit,vel temerè iudicemus.Expcétandum enim cft Dei iudicium in Ategendis hypocritis ôi falfis ffatribus , amp;; Dominus poteft fuo temporc vocare quolcunqueilli libuit’'Samp;: prolapfosin viam reuocare ^3.

IX, Siÿia Eccleßi£ nonejßßi^p^rin eodemfiatußue^radu.

Conftacquidem hæc elfe vera germanæ ChriftiEcclefiæfigna, fed quænon in vno i.Tim.5.d.24. femper ftatu permancanc. Accidit enim picrunque vt Deus pro fua incomprehenfi' amp;dcrnrtpl’*bililt;apientia,vindicans hominum perfidiam,lucis fuç radios quadamtenus occulter,a-• deó vt i^nnunquam Ecclcfia funditus perüflc videatiir , ficut euenit eo potifsh t.s. mugi tempore quo Filius Dei in hune mundum eft ingrelTus. Tunc enim certun^ ' ■ eft, veram religioncm fuilfe in ludæa, tanquam in extreme quodam angulo cou-• J J4. t^lufam. Ibi vero quæ fuit Dodorum ignorantia ?quæ dodrinæ corruptio ?quæ homi' num gnpro^iitas Oftendit tarnen res ipfa firmum permanerc Ecclefiæ funda-mentum, amp;nbsp;aliqucm femper extitifie fideliumgregem ,*ui modo excreuerit, modô fuerit imminutus ^^5, yni pend Deo interdû cognitus,ficut apparet ex Eliæ hiftoria’''* Efa 19 cI Hineetiam accidit noftris temporibus vtnulli magishallucinentur quàm qui Eceft' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiam Dei alligant certo Ioco,amp;t eorum fuccefsioni quifefe falfo vocant Epifeopo^»

quugi nihil minuscirequàmEpifcoposapertifsimèpoflitoftcndi,amp;exDeiverbo,^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exvetuftiscanonibus.Eftenim profedofacillimumex iisprobare,omnes illosHiera^;

chas^

Caput quintufru.

chas à maxiiiio ad minimum ipfo iure millies eile excommunicatos, id eft,ex com m u-nionefanftorum eie£tos:tancum abeft vc ab eorû vel dignicate vel fuccefsione pendeae Ecclelia. Quid ergo? dieet aliqu is, quod eritfidelium officium in eiufmodi perturba-tionibus ? nempe vt vbi elbcadauer ibi congregentur omnes aquilæ ’,id eft, vc vbicun-que fueric fidelisquifpiam,amp;:quæcunquc lit Ecclefîæ externa facies, cum Chn’fto ca- •

pite cohæreat,adhærens nimirum vnico eius verbo,liue dogmata, flue vicam fpedes. Quodfiquis fit in orbe terrarum angulus in quo Dominus, qui nullineque loco, ne-quenation!,nequetempori adftriótus eft,fceptrum vexillumque fuum,id eft. Verbi miniftcrium ,erexerit, tunc veto filiorum Deimunuseft ducem vocantem fequi, amp;nbsp;rclièlis idolis, fefe copiis Dei exercituum adiungere , ficutpafsim admonent Pro-phetæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

't£.

His pofitis,confequenseft vt videamus quæ fit veræ Ecclefiç poteftasamp; audoritîÿ, quam qnæftionem polTumusvno verbo abfoluere , fidicamus eamomnem potefta-temcllepofiitamineovtvnifuomarito, ideft,IcfuChr!fto,parcat3:tum in co quod omnibusmembriscum vnocapitecohærentibuscommuneelt^ tumetiamin propria cuiufquemembrifundionc'». Sed plane dignum eft hoc argumentum quod particu- ^Gor.i4,».« latim explicetur. Itaque primo loco de vniuerfi corporis Ecclefiæ: poftea de ling«^'“’’''’'* lorum membrorum vfu amp;?: facultate dilferemus, eorum dico quæ publica quapiam fundione funguntur.

X I. Deaff^oritcite Conaliorum vniuetfalium, acprimi'im quidem quid hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

nomme mtelli^atur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Conciliifiue Synod!vniuerfalis nomen propric declarat cœtûfin^lorum fidelium quifimulconuenerint ,nevno quidemexcepto. Veriimproptereaquod Doimnus fiios, ficut ei libuit, per varias m. und! regiones difperlir Snecefiefuit ord!lfi.is caufa , totamillam multitudinem , quævnum corpus coi^cit, in varias clafles dTftribuere, quasdiœccfèsamp;sparœciasvocant.Prætercaminii expeditquoties agiturdevniuev-fæ Ecclefiæ negotiis,fingulos fideles conuenirc. Itaque in hocargumento Concilium vniuerfaleidvocamus,!!! quo omnesEcckfiæ , quoad eius fieri poteft, conueniunt: * • quanuis finguli fideles non adfint, fed vnus quilpiam interdum totius alicuius Eccle- nbsp;nbsp;t•

fix, ant etiamregionis nomine compareat'’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• XII. Pene? (juem ßtius conuocandiyniiterßtlts Concilÿ.

Omnia rite amp;ordine fieri in Ecclelia Dei ^,acproindeet!am cocilia legitime conuo i cari debent. Conftat autem præcipuumhoceiremunusMagiftratus,’VttranquilIita-tem Ecclefiæ conferuet^. Itaque liquis eft Monarcha Chriftianus,hoc onus illiincum bit,quoties præfcns requirit nccelfitas : ficut etiam in vetere Ecclelia fuit fine vlla con-trouetfiafub Chriftianis Imperatonbusfaftum donecambitiofi Patri^iu^iæac præ-fertimRomanus,Conftantinopolitanus,omnempolitiameuerterent. SÄiautem, vtnunevidemus, pluresfuerint principes à^'rcxpa7x)fïç,eorummunuselt,fummolîud!o inrem iftam adeó piam amp;£. landamconfpirare Quod fi,vtplerunc^q^ccidit,offi- doiüm^ûaT cium fuum ncglcxerint, at certe paftorum munus eft profpicere quantuiW in fe eft ne quidEcclcfia Chrift!anadetrimentiaccipiat,86mutuofefecxcitare,vtquoadeiusfieri potcrit y communi conlilio confulatur Ecclefiæ commodis, èc ita qnidem vt nullus hîcfit ambition!locus,amp;omnisiliathronorum amp;:fed!umprærogatiua, opus Domini yjjAa,iy. netantillumquidem remorcturquot;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• XIII. i^modoßnteli^endi ejuiad Conalid mittuntur.

Quum olimfœlicibus lilts temporibusreturnEccleliafticarum curatioidoîieis ho-minibus magna cum folicitudinc committebatur in timoré amp;r tremore Domini,(ftio-tics cogebat necelfitas Eccleliarum coetum conuocare , ÔC mittendi crantqui vel parœciæ,vel diœccfeos, vel etiam vniuerfæ alicuius g«ntisnominecomparerent,quan-uis probabile elTet nullos efl'g procurandis illis negotiisaptiores quam 4Jui ddtendi partes in Ecclefia obibant, tarnen magnus erat inea re deledus: necmitti Iblebant alii quant quos conftaretcommuni confenfu,amp;doch'!na. Si vitæ iiitegritatejCXterif-quc Spiritusfanitidonis excellcre, ficut ex Adis Apoftolicisabundeliquec^’’. Nunc j igiturita perturbatis Sóconfufis rebus,quumcorum grexqu!fefe hodiePrælatos Ec- 22,0,14.25, cleliævocant, non tarn fit hominum coetus quam porcorumamp; afinorum armentTim, ficut nimium aperte conftat;quumque omnes ift! à rainlmoad maximum exprelTo iu-

DcijEcclefia,

reiurando fefe adftrinxerine ifti tyrannidi modis omnibus defendendæ, aduerfus quam Extatiui-if- necefle tft Concilium conuocari’: quum ,inquam, omnes ifti,fine vllaexceptione, pd'fcneftram, data pecunia, fint ingrelsiin ouile Domini,contraexprelTum Dei verbum Secourra Petri minas 5, contra omnem purioris Ecclefiæ moren;i, contra veteres omneslegitimos Canones ôiSynodosGiiecontrouerfiareceptas, ex quibusfacillimum

4 nbsp;_ hntcius gubernatores^: in ifta,inquam,noncamperturbacione quàmeuer/ione rc*

cônciUoVum' rumonmiuiTi ,quiscandem ftuporeftpro Concilio OEcumenico habere cæcum il* lum in quo vixreperire vel vnumliceacquimericôpofsicex EcclefiaDei cenferi, h vel ^n ipifus vocationem veldoftrinam, quæ plerunque non cam falfa quàm nulla eft,vel «aorcsquouisEpicurçoindignosinquirac? Icaqueprofiteor menonlàcis videre quo-modo podinrhodieconcrouerfiæin caufareligionis fufcepcæ dirimi,indifto cum Ro-

• igt;anæ Ecclefîæ Apoftatis concilio, fiquidemilliin fua non polEefsionefed vfurpacio-ne Veline permanere ; quodfafturoseflenon dubico, quoniam cercum illis eft quiduis potius pari quàmvc Deus régnée. Siquacamenconcordiæfpes exvniuerfali Concilio ' î'peraripoeeft, iddcmfimmihividecurhacraeionepofleinfticui,lîex fincero Cæfaris Sô Chriftianorum regumôcliberarumciuieacum confenfti,nulla habica racioneiftarum • ruarum quætieulum Ecclehæfallopræcexunc,iingulis Eccleiiislicerec probaeædo-ftrinæac vitæ homines deligere, quiamp; de Apoftacicæ Romans Ecclehæ, StC de cæce-ris controucriiis ex Dei verbo decidanc. Sed hoc fane perinde eft ac Placonis Rempu-• blicam fomniare. Quisenim hune confenfum àPrincipibusamp;S cinicacibusexpeclabic?

• • quis illos ventres ad cas condiciones percrahee? Vnus Deusnimirum qui corda re-gum habet in pofbftace, ôciftaperficietquum volet, Interea fciantaduerlârii Conci-» liui« à nobis nÔ noftra fedillorum caufa expeti.Norint hoc quoque Principes Refp* ’ nec beneî^c prudenter eosfacerequi veramSc iuftam cognitionem dehiscontrouer ftis in id vf’que tempus difterunt,^uo futurum fomniant vt ex Antichrifti auétoritate veritas ftabiliatur.Norint deniquÄpij omnes, nunquam fibimagisab Antichrifto, cunftis iplius mancipiisefle metuendum,quàm quum aliquodeogendi concilij amp;; in-• * ftaurandç Ecclefiædeliderium iîmulabunt.

• • Xllll. Quemuùpojjc audiri in Concilio^ modo id rite amp;nbsp;ordineßat.

t Co/ii c H • Spiritus famftus feipfum patefacit quibufeunquelibuit quidem fæpenumcfo d nbsp;iis^hominibus quos alioquin nemo non afpernaretur^. Id enimiam ohm acciditquutU

amp; omnes Pontifices amp;; Leuitæ aduerfus veritatem coniuraflent noftro quoque îæcu-

Aä.4,c,t}. ]q ecquis eft cam caucus qui hoc ipfum non perfpiciat Icaquenon dubicamus suffit' ier.i,b,y,ff. matencfaseilevc Ecclefiafticumconçilium ,præfertim vniuerfale,vcpote quod non °’'’'*’'' niiimaximisSôneceflariisdecaufisindicendumiitjcertorumhominum etiamab Ec-

clefîis ritè^ J^gitimè delcétorum auétoritati adftringatur, quin nihilominus ciiiuis c-tiamiiWftnopateatdicendi locus, ica tarnen vt, certoordine conftituto, nec temere quil^uam adiriittatur,nec Spiritus fanélus in vllo prorfus negligatur

pi^um Ec- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•-ST y. Qmipræefjè dcbeatachonibui Conciltorum -vnitferfalittm.

Sicutvt#uslmperatorismandatocogebancurolim vniuerfalesSynodi, antcquàm «P- RomanusEpifeopus ipfamimperiicoronamfuis pedibus fubiicerec’°,icaeciam ne-Nicephorus mini dubium eft quin vel Imperatores ipfi, velij quosipfis placuilfecdeligere, rogaU' 45i.ldcmli.9, disóó colligendisiuifragiis præeflcnc,vt ex veterum Synodorumaétisliquerepoteft quot;•

(' quot;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo paceôi tranquillitacecolatur’Sed hîc tarnen videnturquædam obftare.Cô-

‘’’■'.r ftatenftndifcretaefte mundi imperiaà Verbiminifterio. Deinderesipfa oftenditpe-ricfiloßftirnum elle principum au(ftoritatiConciliafubiicerc,muItisdecaufis.Itaenini idemiib.9. accenditureorum ambitioqui principibus voluntgratificari, amp;;êcontrario raulto-idenilib.iy. rum fiuiplicitas perterrefieri pot^, infolitaprincipum præfentia; vc taceam quod vtf MpSm.'“''' namWeru^ non eflec,paucosfemperprincipesfuifte cjuivel cancacumdoftrinacuifl piecaceefl'encpræditi quanta ad moderandas eiufinodiacliories neceftariô requiritun vel de hisrebus feriôfibicogitandum pucarinc, quumauc quibufuispotiusintend ef-, fe, aucmalis potius quàm bonis, velut fatali quadam mundi calamitate, aures præbequot; . reconfueuerinc. Sed non admodum difficile videturiftisargumentisoccurrere.Pri' mùîli enim cauendu efteiudico,ne ita difeernamus principes huius mundi à V erbi M*' niftrisjvt ctiam illos canquamprofanosfeparemus, qui primus fuitgradus perquen^

QapM quintunij.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß/

Papiftica Tyrannis in hoc faftigium confcendit vndeiam vixdetuibaripotcffc. Quunr autcmnemo inficiari pofsit Principes debcre in primis curare vc Verbi Minifterium inoff'enfocurfupergat;adquos,obfecro,potius pertineac inmaximis ccmpcftatibus quæ ab iplis Miniftris plerunque excicancur, Ecclefias conuocare, ic in earurn cœcu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

profpicere vt omnia rité Sordine fiant, atqueadeó fuapræfentia bonos confirma-re malos deterrere ? A t enim ccetui Apoftolorum amp;nbsp;primarumEcclefiarum nulli Ma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

giftratus Politici præfuerunt.Fateor. Quos enim aduocafl'cntîNequeccnfeo vtab il-lorum ediótisvcl auÊtoritate pendcat Ecclefia:fedhocdico, pefsiinè mihi videridc Ecclefia meren qui pvælidiopræicntium Magiftratuum priuetEcclefiam quoties id à Deoconccditur. Nam eftquidem,fateor,aliud ciuilium Magiftratuum, aliud\linigt; ftrorum munusji quodfingulispropriumeftfpcéVes: fed hoe vtrorumque commun® ' cfledicovtEcclefiæpaciconfulâc,amp;itaquidem,vcilli(quotiesDeovifumefthoC be-neficioEcclefiasafficCre vt pium habeant Magiftratum Iprçcipuifinccuftodes tîïç • TO^ioçjfti verb ex puro Dei verbo,libéré lanctè,tanquam os Domini quodà pio Ma-giftratu confulicur,omniaconfticuant,quibusirapoftcafubfcribancPrincipes,vtfua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ctiam audoritate quodex Deiverbo conftitutumfucrii apudTuos confirment,Sc accurate obferuandum præcipiant. Siquisexemplarequiratquibusidconfirmetur,re- • • fpondebo , nonaliter mihivideri Dauidem , Solomoncm,Ezechiam,Iofiamcgiffi^ cumifraeliticæ Ecclefiæ fenioribus, amp;ex veterumSynodovumaftis omninoliquere, veteresillos orthodoxes ad vnum omnes de ciuilis poteftatisô^ EcclefiafticiMinifte-rij finibus regundis non aliter cenfuifle. Itaque difpiciendum ccnfeo,non vc pio- • rum Principum præfentia excludatur, fed vt fuis limitibus circunferibatur , vt hîc • fibilongè aliter faciendum meminerint quàm fi in fuo folio ciuili^us vel audiendis controuerfiis vel legibus condendis confiderent, quum inSynodo intej^int nAi vc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

regnentjfed vtferuiant : non vt leges condant, fedveex Dei verbo per^ miniftro- » lt;nbsp;rumipfius explicatas, fibiamp;aliisobferuandas Âoponant. Accnim,dieet ali-quis,periculum eftne quisaditus ambitiofis ingeniis hacrationepatefiat. Refpon-deo, verum id quidem efle, ficut ex turpibus illis amp;:adulacoriisacclamationibusSyn-odicisapparet, vtpote quæ Theatricis potiùs ludis quàm Synodo conueniant : fed refpondeo, præterquam quôd fieri non poteft vt omnibus incommodis profpiciatur, experientiam ipfam oftendere multô maioribus ofFendicnlis aditum aperiri Princi-pis abfentiaquàm præfentia. Qu^idnon enim audebunt ambitiofi, lenes, temora- • rij homines, cuiufmodi fempernimiùm multi inuenti funt inter ipfos Ecclefiæ mi-niftros,nifi, quoties id à Domino conceditur,aliqua præfencisMagiftratus reuereu-tiain officio contineantur ? Sêquàmverèidà me dicatur non modo ex Seleucianæ, Lampfacenæ,Ephcfînæ prædatoriæ,fedetiam ipfiusprimæ NicenæSynodi aétisap-paret.Itaque, vtpaucis concludam,ficogcndum eiletvniuerfale Cor«fîthi^a,quum neque vniPrincipiomnes Ecclefiæ nunc pareant : necmaxima parsPjjjncipuTfi^uod eorumpace diélumfit) ad gubernandam totam hanc aétionem intantis controuer- • fris Scanimorum quoque difsidiisfatis apta videatur: nec inpræfiduîn«multitudinc * quicquam fatis libéré vel pacatè pofsit conftitui ; neceffarium id videÄtur vt om- • nes ij penes quos eft tumma rerum, fine Principes, fine liberarum ciuitatum Magi-ftratus,vcraque ex parte , omni depofita ambicionc, commun! confenfu, in timoré Domini,turn de collocucorum numero, tum de Synodi tempore Sc loco, atque etiam in primis de future eins moderatore,tocàqueadeô aftionis forma, iis côditionibus^a-« tuerent,quæôcverbo Dei confcntaneæ,ÔC inftaurandæEcclefiarum concordiç maxi-mèfint accommodatælamveroquodadEpifcoporum,ideft,eorumquiabEccle-Nieeph. nb. fiis mifsifuerint,fefsionesSc prærogatiuasattinet,quidattinetveteraEcclefiæ Cnri-«;“?-^^»^ ' ftianæ dedecora renouareî Ex primariis Patr iar chis qui in ferendis fuftragiis præibant, quiquehoc prætextunon deftiterunt fefe mutuo tonfoderc , donee tandem iécum Ecclcfiam,lmperatorumign#uiafreti,peirundederunc,vnus pfeudepifc^usl^niä“ nus fupereft, de cuius auftoritatepræcipué quæritur. Quo iure igicur ille non modo inter indices fedebic,fed aliis etiam præibit, non quafi vnus ex aliis fententiam dicens rogatus , tedvelue alter quidam Chriftus fefe pro Deo venditans ? imô quid aliud • fuerit quam ad ftabiliendam eius Tyrannidem conuenire , nifi quotquot ex i^fius faftioneconuenienc, in primis abeo iureiurando abfoluantur quo fefe Antichriftia-næilli fedi ô^ianftitsimo Domino fuo obftrinxerunt î Quid fi valcat ülaTyrannica

d.

Dc^Eccleßa,

voXjPapamRomanumà nemine mortalium iudicari,amp;fupra Concilium elfe? Au-dimusquidem quàmmultaipfe garriatdeRomanæfedis prærogatiua.fedexfuis Dc-cretis, iis quidem, maxima ex parte, cadem fide confiais qua iam olim vfus eft, quumNicænæ Synodidecretum fupponeretvt Aphricanas Eeelefiasinuaderet’. Et tarnen minime turn agebatde dodvinafuoarbitriomutanda, deveteribus Canoni-busconfigendisjdcomnium beneficiorum Ecclefiafticorum collatione, de iure tranf-fercndorumregnorum,depatrimonioPétri,denique dehorrendaifta Tyrannidc ex quaiamnon patitur fedepelli, fed duntaxat vtadeumprouocareex Aphrica lice-ret.Quôdfi Dei verbo nitituripfiusprimacus, quid attinebat Nicænç Synodi auôlori-Vtë apud Aphricanos prætexere 1 quo iure Nicænam Synodum habebimus pro or-’ttiodoxa^ ,quæ Romanum Patriarcham iubet fuis finibus elfe contentum, necquic-qua illi, vc Patriarchæ,amplius concedit,quàm vt in certas fi b i vicinas Eeelefias ex ve-tatum Canonum pra:fcripto,quumita opuserit,inquirar, vt omnia ordineconftituto feruentur 3 ? amp;nbsp;Carthaginienfi illi Synodo quid fiet, cui fubfcripfic Auguftinus, in qua

coarguiturRomanusEpilcopus,amp;: difertèinhibetur nequistrans mareprouocetlt;’ ti’nop. primo Quid amplius’ctfi ma^nus olim habitus fuit honos Romano Epifeopo, propter vrbis ^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignitatem,tarnen non lêmper aliis prçiuiflc ne in dicenda quidem fentcncia,(inaudi-

græcè^cto ^W^n enimcrat vt vniuerfale Concilium quifquam indicerct, veleialiusprçcflecquàm thquot;'’fnieS'squot;' nbsp;nbsp;nbsp;Imperatoripfe, velab Imperatoredeleóti,) partim exSynodorum aótis,partim ex

can.28.quica* LeonisadMartianumImperatoremepiftolisapparet.Imôin Prouincialiquoque Cô-cilioCarthaginicnfi,FauftinusRomaniEpifcopilegatus,nonnififecundus ab Aurelio Carthaginis Metropolitano inter fubfcripcoresinuenitur. Definat igiturille Tyran-niderafuamadeôTmpudenter vrgere,autàpiis Principibus, itavtæquum cft,compc-fcatift. Quemautem ordinemhoc quidemtemporeab iis obferuandum arbitrer in conftitueiiTO vniuerfali Concilio, abundè iam à nobis diótum eft. Ec confticuca eciam Ecclefiæ pace,quam amp;nbsp;periculolu»amp; ineptum iit,certisfedibus attribuereeiufmodi -ajoso-êêZxjinfînitæpenecalamitatesÂclefiæ , acpræfertimifta Români pfeudepifcopi Tyrannis,declarant.

JXquot; K Z. Quitntum tribuendum fît au^oritati Synodorum.

SuntquiEcclefiafticas Synodos, vtresnihili,afpernentur: è contrario veto non devint qui line cxceptione quicquid ab illis receptum cft, pro Deioraculo recipiendum puy;nt. Vtrifque,quod mirumeft , Romanus Proteus aflentitur , vt qui non dubi-* tec quoties libuic, id eft, quotics profealiquid poteftinde corradere, Synodoruin audoricatem verbo Dci opponere:amp; rurfus, quoties velinde conuinci poteft iplius

TyrannisS vel aliquafpeslucrioftenditur^,Canonumomnium auótoritatempalam 5 ac nominatim abrogai'C. Nos verb longe aliamratione nobis fequendam arbitramur. »e Nequecnÿp»lt;iiibitamusquin Dominus, ficut promifit, itaetiam interfit fuorumcce-vocM. •(ibijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;congregatis,etiam fi diiovel tres duntaxat conuenerint^;

ac proinde non ambigimus quin mulcb magis vniuerfum aliquem Ecclefiafticum Goetum fanâÿ) fuoSpirituregat Scdhocquoquenon ignoramus, veritatem Dei longe folidftre ac firmiore fundamentoniti quàm hominum opinionc, liue pauc» fucrint fiue multi : ncque extra communem hominum fortem,qui SiC ignorao-

tiæ amp;erroribus funt obnoxij, aliosponere didicimus quàm eos vnos qui Dei im-pulfu ita funt loquuti, vt fintomni cxceptione maiores ’° : Prophetas videlicet •amp; ^poftoios, per quos nobis Dominus voluit voluntatem fuam perferibi in v-».Cor-7gt; triufque Tcftamenti libris quos Canonicos vocant. Nam ipfa quoque experientM non modo hypocritas,ignaros, malinofos , pfeudoprophetas in Ecclefia i.Tiin.;,lt;l,4i. fiepenumero auótoritatcm obtinere : fed ctiam optimis quibufque non omnia vno aa.i,a,i, jeæpoveSi locopateficti, licLit exearum quoque Synodorum repugnantia conftat, quibus doëtiHimictiam öereligioftlfimihomines noninterfuerunttantum,verumC' tiam ^'æfuAunt. Itaque modum hunctenendumarbitiamur,vtncqueSynodorunt, indicia ftatim afpernemur, nifiquas palam apparuerit non legitime coaftasamp;aduet'

' .• tiam abillis ita pendeamus quin verbo Dei, per fe ad conftituenda præcipua do' gmata fatis plano ac perfpicuo, fua integra amp;nbsp;illibata auótoritas feruetur. Rede igi-tur Äuguftinus , Cedamtts,inc^\iit,auctorifdtiScyi{gt;tur£fanü^qit£ nefcitfdlli neefallere minnmeßlabif haünciMriifülltfalleredeapf dea/ere. Et alibi, ^ƒ/^oƒor»»^,inquit, litertX

Qafut quintunLi.-

^u£poßconßrmatum Clt;t»o»ew( Canonemautem appellat libros vtriufque Teftamenci commun! EcclefiæconfcnfureccptoslTe/ycw^jfæÿïiwfjTe/ Jaibentur^ nbsp;nbsp;perßrmonem forte

Jâpientiorem cuiuflibet in- ea reperitions, ^peraliorum Epijcoporum^rauiorem auiioritatem, Doch-rûmquepruientiam,amp;per Concilia dtcimut licerereprehendi ^ßquid ineuayeritatedeuiatumefi: Cÿ* ipfa Concilia qult;eper fingitUsre^tonesyelprouincias fiunt plenariorum ( id eft, generalium ) au-(ioritatiy qua fiunt ex yniuerf) orbe Chrißiano yfine yllu amba^ibm cedere : ipfaque plenariafamp;pe priera poßertoribus emendariy quum abquoexperimento rerumaperiturquod claufum erat, co^nofcitur quodlatebat : fine yllo^pho ßcnleg£ßperbi£ ,fineylla inflata ceruice arro^antidt, ßne ylla contentio-nebHiddiinuididi,cumfan^a]oumtbtate, cum pace Catholtca Chrißiana Haétenusille , nbsp;nbsp;nbsp;qui-Aug. de ba»

demdeCypriano loqucns. Sediftinimirum nobisarrogantiam obiicient, quadab^räoXX”-eis difceffionem fecerimus. Quafl verb non illiipfimanifeftèàChrifto, amp;: omnibus^^’’*’“’’ veteribus orthodoxis defecerint;quod ft negate audet, age, cur congreflum tecufantî Quid ft verb cum Ambrofto dicamus , fceleribus plenum efte quicquid ab Apofto- » liscradicum non cftîCertè lefus Chriftus damnatus eft à principe facerdotum Só Con*'■’“°'*’ cilio legitime congregato, ft for mam exteriorem amp;nbsp;fuccefsionem, vt ifti volunt, non autem fucceflbres, fpeótes. Et cenfuit Concilium Aphricanum cum Cypriano,fideli ChriftiMartyre,rebaptifandoseflcquiab hæreticis funtbaptifati. AnproptereaChri-ftum iterum crucifigcmus,amp;:cum Anabaptiftisconlentiemus? Atqui,inquient,Ec^^ clcfiaCatholicapoftcaaliterdecïdit.Reótèfanè.Curigitur nobis quoquepevtatannos omnicrudelitatisgenere vexatis, non conccditur,vt Romans meretricisfeortationes in dubium vocentur,amp; coram Ecclefta Catholica, fub legitimis iudicibus coarguan-turîSedneconuiciiscertare veilevideamur,age,quænamfit Conciliorum auétori-tas,ôô quibus finibus circunfcript3,di{fcramus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

X V11. Cur indici confueuerint Synodi in Ecclefta C^^rißianä, nbsp;nbsp;nbsp;qU£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fit earum poteßas.

•

Affirmamus nullamvnquam Synodum Chrifti^amvel fuifle indi£tam,vel indici

pofte ad nouumaliquem Fidei articulum condendum , idqueduplici de caufa. Pri-mum enim vnius Dei eft exponere quid vel fit vel nonfitpcccatum, quoniam vnus • habet imperium in hominum confeientiam ac fidem,qub fit vt nullus vnquam hoc ius ftbi arrogarit quinDeumipfumquodammodovolueritefuofoliodeturbate 3. Dein-^ u’aif deambigi non poteft quin Deus iam olim veterem ilium populum abunde indo£tri-,.corV^-»5 nafalutis etudicrit, primiim perPatriarchas,quibus fefe variis viftonibusSi oracslis^^'^'*’’ patefecit, ptout ipfiusfapientisvifum eft: deinde per Mofem, à quo non ore tantum, crefcentenimirumhominumimprobitate,Sidecrefcentc vita, fed etiam icriptistra-divoluit‘^,tumquscunquefuperioribusfeculisad falutemneceiTariamiferis rnottali-Hj^,*,^,,. busdeclaratafuerant,turn etiam qusadChrifti vfqueaduentum fufficercntad'Ec-D“'^’f clefiç falutem: qub fit vt diferte Dominus edicat ne quis huic doótrins c^Pi^||^m adii-1^gt;7-ciat aut detrahatbtantum abeft vt fas fuerit cuiquam hominum aliquiti in ca mrware*^. oeut. 4,

Succcffcrunt autem Mofi Prophets, non qui leges condevent, fed qij^ Legem expli-^d^t,» carent,S£ fuis fcculisapplicarent, Si verum vfumtum Legis turn proil^fsionum o-ftenderent, ftcut ex eorum concionibus liquet. Tandem verb expletis vmbrarumi,äor.ii,e,»} temporibus, Dominus ipfe ad nos defeendens plenifsimam lucem in hunc mun-dum intulit, Pattis csleftis voluntate prorfus nobis patefatta nbsp;nbsp;nbsp;quum rurfus à no- 7

bis ad Pattern rediret minimè nosreliquit orphanos, fedSpititumfuum tanta men-Heb.M,’u fura effuditin Apoftolos Si alios à fedelcftos, vtomnem vetitatem ( quantum ^ui-* dem falutisnoftrs intererat) ipforum animisinftillarit, vndemoxin vniu^fum or-bemterraruminundaret8,abillisnimirumSi verbisexplicata, Siferiptis nunqyam^ interituris tradita , ne tarn facile Satan miferis mortalibus imponeret, fuarum prs-ilb,!?; ftigiarum obtentu Apoftoliigitur omnem operamfedulb adhibucrunt, nequid’'’^quot;^’'^’’“ ■vel celarent veladulterarent, Siomne Deiconftlium mundo aperuerunt. ipforumfuccefforibus, ideiP, fynceris paftoribus Si doétoribus,fimilir^ioneneque datum eft neque dari debuit. Euerunt enim illi Spiritus fanfti interprètes , omni exceptione maiores, ad plantandas Eccleftas : ac proinde fatis eft illorum fuc-ceflbribus ,ftinfuaquifque Eccleftafuper illorum fundamentum reftè sdiftcet nequead dextram declinansneque adftniftram.Nam,obfecro,fiquidignorarugt poftoli quod ad falutem requirer etur, quis tandem hominum illud ftbi cognitum effe,'^’*'’' d. ii.

QaputquintunL}.

abidolothytis,amp;fanguine,amp; fufFocato.Hanc poftenorcm pavtem dicoa fuperiore diftinguendam clfe, vtpocequæfimpliciterScperfenonrefpiciac cultumDei,fed ex-teriorem duntaxac vitam »idqueexcellentioris finis refpeüu, nempe vthoc modolu-dæiabincircunciforumconfiietudinenonabhorrentes,eôfacilius fefeperfuaderipa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tcrétur,amp;: in vnum corpus in Chrifto coalefcerenc Nam alioqui düTcntirent à feipfis Apoftoli, vt qui iniciôpræfentur folam gratia nos iuftificare perfide, abfqueoperibus LegisChrifto rcpugnarent, qui teftatureaquæ intrant in os non polluere homi-

ncmî: ôc Paulus qui huicSynodo interfuit fibicontradicerec, vc quipofteafic teftatus ‘°’“-omnia mundaeiîe mundis; regnum Deinonefle pofituminefcaamp;potu 4;5i;^ifcri-mina ciborum eiTe diabolicam doôfrinam ’ : S)C hoc tantum requirat vt omnibus fo» Roma4,e,i4. bric vtamur cum gratiarum aflione , amp;noftramlibertatem ad ftabiliendos infirmoî*‘,^CQf accommodernus,ücutlex charitatisiubet^. Iftiigitur qnihocdifcrimennon admit- Coi.i,c,is, tunt, vclnobisoltendant cur Apoftolicumilludftatutum nuncnon vrgeantjautcflr T“i,d,i4,t$ fibi plus liceat quam Apoftolis:vel Dei veritati cedant, amp;nbsp;nobifeum deinceps ftudeant ,.Tim.4,a,3. gloriæDeivcrèamp;feriôinferuire,proeoquôdabutcntesEccle^æauâ;oritate7 , ventri • amp;:ambicioni fefehaétenus manciparunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4’iS'amp;'-

A’ / A'. Qwà ficundo loco fit conftdeyandum in politicos Eccleßx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *

Quumiftiufmodiconftitutionumhicpræcipuus fit finis, vtdum omnia decen^?'^“^’^’^’*' 5c ordine fiunt, quiuis in doftiina falutis proficiat, confequitur fedulo cauendum efle no modo ne vcl inutiles fint vel ineptæ, néve quid in fe fupcrftitionis habeât, fed etiam vt taies fint,quoad eins fieri poterit,vt hominesfuapte natura proni ad idololatriam Sc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

liypocrifin, non facile pofsintillisabuti. Idque vt diligentiuscau^amus, adnaonere • nos debet miferabilis ifta Chriftianæ Eccleiiæ deformatio, quam fane facillimum eflet oftenderc maxima ex parte ex eorum præpoftera diligentia ortam, q^i, dum vo- . nbsp;nbsp;nbsp;• •

luerunt ccremonias ludaicas Sc profanas ad noftrosvfus accommodate , jron anim- • • aduerterunt fefe aditum patefacere Satanæ a^ucem Euangelij prorfus obfeu- , •’ randam.

iX JC. (^d tertio loco ßt inpol!tictiiEcclefi£b^l!UsJjgt;eclandum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quum homines fuis commcntismirificè deleâentur, Sc adfuperftitionem vehe-menter fint procliucs, Sc fublatis ceremoniarum vmbris fœlix illud tempus nob^ illuxerit, quo vult Dominus coli in fpiritu Sc veritate, id eft, puriore quodam 6c ad na- nbsp;nbsp;g

turam Dei propius accedente cultu , cauendum eftinprimis ne multitudo c®re-î-^ moniarumfiue rituum inuchatur: deinde ne quid ftatuatur cuius velneceffarius vcl maximus non fit vfus. Itaque, quod ad noftras Ecclefias attinet, profitemur maxime integramaii nobisprobaripuritatemEcclefiarumquæ fub ipfis Apoftolis viguit,idquenon ideir- Hebrsos, * coduntaxat quodeertum fit illos fuifle omnium hominumSc prudentiflmos Sc fan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ctifsimos: fed etiam quod Ecclefiarum ruinam, quæ moxexcepit illdflJÄi^mpora,* nullis potiùs imputandam arbitremur quam ijs quiinillorum fimpUcitate aqquief- • cerenoluerunt,quafiinrebusmedijs (quales funtfuaptenatura ccre^oniæôc ritus) • , fas fit nullum modum tenere. Sedadhunc errorem acceffitpoftea vel^oliditas, vel improbitas corum,quos non puduit Apoftolis tribuere quiequid abincertis initiis profcclum erat, quum pleraque fint eiufmodi vt nc in mentem quidem Apoftolis venire potuerint; Sc qui de eorumauStoribus difputant, contrariis inter feteftimo-niis facile pofsintconuinci Gerte nemo fani iudicij inficiabitur optimam clîefim-plicitatem Sc paucitatem rituum, ineareligionequæ homines è terris in cælunAit-epift.adia-tollit-.Sc lefum Chriftum quo nudior eft, eô nobis melius patere, quumè contrario falfæ omnes religiones foleant exterioribus quibufdam gefticulationibus horr^nes à rebus diuinis auocare. Quodfi fefe res aliter haberet,quæfo, quid opus fuit Mo-faicæ Legis ceremonias abrogari, quæ Dei ipfius vocefuerant conftitucæ ? anvt a-liæpofteaab hominibus cxcogitatæ , illisfuccedeft;nt*°î Mericoigitur'Auguyjinus, quanuishomo efietpatientifiîmiingenij, tarnen de ceremoniarum multitudinecon- Aâo.îo’b.ij, qucriturquot;;quifi vidilTet quæ poftea non ex Ecclefiæ auétoritate, fed ex cuiufque ar-bitrio introdufta funt, quos tandem fuftuliflct clamores ? Et hæc quidem diâ:a fint de iisquxprortusvelinutiliavelineptafunt.Namquod attinetad impiaScfuperfti- * tiofa, cuiufmodi funt pleraque , quid attinet de iis dicere ? Scimus tarnen nihjjefle tam impium quod obiefta Ecclefiæ auftoritate à quibufdam nondefendatur, quafi videlicet lit latis obtcndcrc inane Sc falfum Ecclefiæ nomen. Sedage , detur nobis

Eccleßa,

locus ad dicendum,amp;rnifiplcraqueoftendamus aDiabolico fpiritu inuefta, in qui-bus hodic homines imperiti fummam pietatis ponunt, temeritatis noftræ pœnas demus.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXI. J^wdßt ijs rejfondendum qui Conciliorum aucl^ritatem nolis obijciunt.

Hic eft igitur Conciliorum feopus : quod quum ita fit, vt paucis omnia compleftar, tantum abeft vt, quod nonnulli diftitant, Concilia repudiemus, vt è contrario parati fim us oftendere Concilia à nullis turpiùsamp;impudentiùs conculcari quàmabiis qui nobis hune contemptum obiiciunt. Sed hoc tarnen profitemur, nobis nefas videri cô vf(jue Concilia extollere,vt fides auftoritatcillorum tanquam fundamento nita-, «tur,quum Paulusipfe, quitamen multoruminftarerat,hoc ius vniChriftoleiù in-i.cor.7,b„o,* îegrum feruct Primùm igitur obferuandura dicimus quænam Concilia proferantut, mî.f.jî. qyp jpQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem pore, quo loco, à quibus, amp;nbsp;quo fine conuocata amp;: celebrata fue-

* rmr,quoniam multôplura illegitimaConciliaquàm légitima comperientur, fi quis omnes iftascircunftantiasexpenderit:amp;:nullumius.eft veldiuinum, vel humanutn.

quod nos cogac non fays idoneis teftibus credere. Sed in primis cxpendendum eftip-fumdodrinaegenus,num videlicet hauftaiicexDci verbo,amp;:cum hac régula veri-tatis prorfus confentiat,(icut olim fadum eft à BerceenfibusSSó Apoftolus fieri iubet L J^eniquecredimusEcclefia: vttefti,quatenus veraeft EcclefiaSóverbo Deiconien-tit: amp;;eosàquibushodieoppugnamur,vtEcclcfiæamp;Conciliorumhoftesauerfamur, cuiufmodi nimirum erant olim Pharifæi : vtpotc qui videri volebant columnæ Ecclc-fiæ,quum tarnen fuis traditionibus mandata Dei abrogarent, amp;nbsp;neque ipfi in regnum cæloru m introir^t,ncc alios ingredi paterentur.

XXII. De Synods particuLwhuiy td eflyProuinciAhbiifvelNdtionctlibu^yf^ciiyocant.

C^i.id oJ^Ti fuerit conftitutum deprouincialibus Synodis à Metropolitano cogen-dis ,abun4c liquet ex veteribus canonibus.Neque verb nosij fumus qui,fi inftatira-

tæclî'cntEccleiîarum ruinæ, velBj^cvel alium nondifsimilem ordinem repudian-dumarbitremur. Sedduohîcrequnimusin primis, nempene quarurfustyrannis in Ecclefiam inuehatur, quafi certæ cuipiamiedi velperfonæ fit alligatus Spiritusfan-£tus : deinde vt omnia ad ædificationem refcrantur, vetcribusipfis canooibus ad liunC ^nemreuocatis.

XXII I. Q^tfintJfeciesordinariarum funClionum in Icclefia legitime confiituta.

«Haftenus à nobis diftum eft de vniuerfi corporis Ecclefiæ poteftate. Supereft vt de præcipuis eiufdem corporis membris difieramus, quæ quidem mihividentur com-modiflîmè diuidi pofleinquatuorfpecies. Nameorumqui publico munere fungun* turin Ecclefia,alij annutiando Verbo, alij diftribuendisEcclefiafticis bonis, alijdifcr plinæ amp;spolitiæEcclefiafticæpræfunt: alijdenique partim adminiftrant ciuilia nego-tia, pamrfflStclefiæ tranquillitatem in genere procurant ac tuentur, amp;nbsp;quidem accc' pta ig lîos vfus^ladij poceftate '^.Nam qui ab Ecclefiafticis Laicos, quos vocant,fepä-rarunt, quafi ^ifti non fint Ecclefiæ membra, plane fecreuerunt quæ Deus conium xit,quum^fsiminScripturis Regesvocentur ChriftiDomini5,perindevt PropIiC-tæ amp;nbsp;fideles reliqui : amp;nbsp;Petrus appellatione Cleri, (quo nomine fignificatur hæredita-tisportio)totamEcclefiamDei,vtipfius videlicet portionemacpeculium compte* hendat

X X1111. Demunere ^poßolorum, Eunngebßarum, nbsp;nbsp;Profdjetarum, inprimitiuaj

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam-vacant T Ecdeßa.

Repyrimus in verboDei quinque graduseorum qui poft Chriftiadueatum docen* dis^ccleßjs præfuerunt. Recenfentur enim Apoftoli, Euangeliftæ, Prophetæ, Pafto' res, Doftores , qui omnes generali nomine interdum vocantur Epilcopi, id eft, in* fpeébores interdum Diaconi,id eft, miniftri nbsp;nbsp;nbsp;interdum quoque Presbyteri,quali

Senaj^ores dicas Ex bis aucem qtTinque gradibus non ambigimus quin tres primi fuC' rint tempo?arii, quatenus videlicet inftitutifuerunt ad »d tempus quo plantadæ eran“' Gentilium Ecclefiæ, amp;:Uracl à Mole ad Chriftum traducendus.Nam Apoftoli fuerun^ djuicraç abipio Chriftodefignati,æqualiinterfc poteftate^^:futuria:dificiivelut pd' mariiarchitefti^î,nullicertæ Ecclefiæ adftrifti, velutnonnullide Petro fabulantv’^ quqp ex Apoftolo Romanum Epilcopum faciunt, fed in vniuerfum orbem terrarun^ mifli'Sprout Spiritus Domini corum grefliisregebaCSficut ex Aftis Apoftoliciscon' ftat,non aucem ex fab ulofis blalpherais Abdiæ cuiufdam Babylonii, vel altering cuiufeuH''

ÇafutquintunLi.

cuiufcunqucfcriptis,quænuper non puduicnonnuIlosEcclçfiç Dciobtrudcrç.Euan-gcliftæ vcrô, comités ôd owfpyu cranc Apoftolorum, cuiufmodi fuerunt Timotheus, Silas )Titusjamp;: alij Pauli comités, quorum opera in ijs rébus vtebatur quibus ipfe vnus ^Ti.4gb,s. fufficcre non poterat \ Prophetas autcm conftare poteft ex iifdem Aâ;is Apoltolicis, k ’ * , ccrtolocofuiiTemagisadftritlos,amp;: flngulariquadam intelligcncia myHeriorum Dei fuillé donatos,adeô vt intcrdum quoque pollerent dqno prædiccndi res futuras, qua-tenus Domino videbatur fignis Se miraculis nafeentem Ecelcfîam confirmarc Su- suprà anic. perfunt igitur Paftores Se Doétoresjquorum munus perpetuum eft in Ecclelîa, fed ea ’’ menfura qua Domino libuit; ficutfuolococxpofuimus ?»

X DemunerePaßorum^ Doclorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• tCo^ct

Horum Doftorum officiû eft in généré, adminiftrando fermoni. Se precibus habetj^rfS’*d«»-dis incumbere^, fub quibus ctiam comprehendimus Sactamentorum adminiftratio- 1X4,a,a, nem,SeNuptiarum benediélionemex perpetuo Eccleiiæ vfu,quanuisfiepe Diaco-ni in his rebus fupplcuerincPaftorum vices ’.Hæcfunt igitur quæ Chriftus vocabulis foluendi Se ligandi, aperiendi Se claudcndi, Se clauium quoque nomine fignifîcauit Iob.i4,i)S,amp; Quoniamcniracælum nobis tanquam domicilium quoddaA perpetuum proponi-• tur,adquod vnus eft aditus per lefum Chriftum’’ , Se rurfusadChriftumvna fides nos dcducit , quæ quidem in nobis creatur ac fouetur à Spiritu fanóto per Verbum^j#^‘’-4,b.iftc Sacramenta,ficutfuo loco expliCauimus idcirco Paftores,quibus commifTumeft î°Pc.bd,î}. munus prædieandi Verbi Se Sacramentorûadminiftrandorum,dicuntur geftare cia-uesrcgni cailorum jquoniam per fermonem reconciliationis” Mundus advitam æternâadducitur.Prætereaquoniam peccata,tanquamvinculaquædamnosconftri-«ftostenent, Se prædicatioEuangcliiannuntiat nobis libcrationemàPpeccato,morte,Se ,1’’ ’’ ' Diabolo '% idco dicuntur Miniftri ligare Se folucre ex Dei auétoritate.Sed tria hîf ob- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

feruandafunt quç mox fubiieiemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

X XV1. JDißrimeneßeinterPaßorq^^^ Dociores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ gt;}

Primùm igiturfeiendum eft aliquodeflcdifcriÂê inter Paftores SeDoétorcs. Nam

Doétorum munus eft, verbum Deifimpliciter enarrare ’3,vt verus fenfuseruatur : Se Catechumenospra:fertiminftituere,quo munerefunétus eft Origenesin Ecclelîa A-lexandrina’'^. Sed Paftores longiùs progrcdiûtur, vt qui in fuis concionibus doiftrinam Aâ.fi^4’ * VcrbiappliccntEcclefiævfibus,publicè âcpriuatimprecando,cxhortando,confolaar ’ do,increpando;denique dies Se noties excubando progregis falute quem illis Domi-nus verbo vita: pafeendum commifit'^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

XXV IL Paßores Doctores eßß duntaxat mßrumenta quibus vtaturDei^s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î'.Ti.j.d,’ îb.

Akerum'prætereatenendumeft, nempe nec PaftoresnecDotlores propriè pofte quemquam velligare vcllbluere, velregnum cælorum cuiquamaperire velclaudere. Propriumcnimeft vnius Dei,qui cordanoftrafinxit,eaimmutare’‘’,^yjjahere'7;re- 4^’ mietere vel retinere peccata ; corpus Se animam vel perderc vel feruare^ ^ita dem proprium ,vt hancgloriam cum neminc prorfus communicet.C^oniara Amen, pro fuabonicate,vtitur hominum minifterio ad patefaciédam fuam v»lijntatcm, turn in prædicatione Verbi, tum in adminiftrandis Sacramétis ’^°,quibus velu« geminis ca- iuc.n,a,5. nalibus vticurvtin clctlorumcordagratiamfuaminftillet^’: ideo magnificahæc elo- ,.co.4°a,i,2. gia minifterio Ecclefiaftico attribuuntur ^\adeö vc in hæc etiam verba erumpat Filius Dei, Qui VOS recipit, me recipit : qui vos reiicit, me reiicit ^5 : habita videlicet eins ra- Heb.4, c, u. tiorrcqui pereosagit -iNainfi Miniftrosin leie quantumuis excellentes confidcre^oh.io,e,B. mus, acquiefeendumeritin hoc Pauli ditto nbsp;nbsp;Qui plantat Se qui rigat nihil eft •fed^a'.jf^/«**'

Deus qui dat incrementum : quod iplum confirmarat Iohannes quum dictret, Ego quidem baptizo vos aqua, fed qui poft me venit fortior me eft,ipfe vos baptizabi»S pi- Lu.to,c,i^. ritu fantlo Se igni. Cauédum eft igitur fedulô ne Miniftros Verbi vel afpernemur qua- ,.co’u5,b,,o tenus funt Miniftri, vel co vfque euehamus, vt quafi pro Deo ipfos veneremur, ficut plcrunqucfolet fatuusSefti^pidus hicmundusad pfeudoprophetaspra^rtinwobftu- amp;io,b,4,y,6. pefeerc. Sequamur potius quod requirit Paulus, vt veros Chrifti Miniftros habeamus i.corXb, prodi{penfatoribusarcanorumDei^7 ,acproinde vocem Paftorisperos ipforum lo-'^'®’ quentisaudiamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mat.jic»’’'

-X V11/. Qwbusßgnis dißinguantur quot;veriPaßores nbsp;nbsp;Dolores a falßs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Cor.4,a,i.

Tertio loco obferuandum eft quod ibidem dicit Apoftolus^^, nempe id vitifsim iob.io,a,4. requiti a difpenfatoribus -, vt fidi inueniantur. itaque indigni funtMiniftrorum nomi- ,,ccX)2.'^ d. iiii.

Qaput quintumji

retinprocurationenegotiorumeosdelegiflecommuniconfenfUjquosaptifTimosefle iudiGabant,prout necellïtas rcquirebat ; ßr ita quidem vteiufmodihominum poteftas temporariaeiretói definica,amp;; Ecclefiæ interfe aliæaliisex officio,nonautem ex re- Aa,ï,a,2,5. gioquodainimperio,reuerentiamdeferrenc,quum videlicet hoe vnumquærercntvt Aa.8^,i4»* * Icfe mutuo in propaganda Dei gloria iuuarent ; tantum abeft vt cuiquam liceret ex fuoarbitrioquidlibettentare, autquifquamdiceret fefe'anemineiudicandum,etiam 5’ li omncs in Tartara præcipitcstraheret, vt Romanus ille Antichriftusnonmodó di- 26, xitjffid etiam fcriptum reliquit, vt perpetuum Romanæ Apoftafiæ monimentum ex- videra, i,-. tatet. HæcautemitafuüTeab Apoftolisfactitata,cuiuisliquere poteft exhiftojiaele-ftionis Matthiæ Só Diaconorum itemque ex eo quód Simon Só Iohannes in Sama» nbsp;nbsp;nbsp;vtra-

riamareliquis Apollolismittuntur3,06 Barnabas'^jIudasSóSilas AntiochiamS at-*?heum,amp;‘X queadeo ex ipfa Hierofolymitanæ Synodi aftione*^, Siiis quæ à Paulo mukis locis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Icribuntur 7’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

JC X. DefecunÄafpeiiepuhlicorummunerummEcdcßa^iäefiyofßdoDiaconorum, amp;nbsp;£rarij Eccleßaßiaaäminißratione.

Sccundafpecies fundionum Eccleilafticarum refpicit diftributionebonorum Ec-clcGæ, quod onus à fe vitro reieccrunt A poftoli, quod ta multis rebus fufficere fenon Synodi poflccrederent; tantum abcrant abeorum Ibrdibus quife vocant illorum fucceifl^jp^amp;sîmpn-res,Ôôfolivoluntpro Ecclefia cenferi Primum igiturinEcclelia Hierofolymitana delcfti funt feptemviri, pleniSpiritufanctoamp;fapientia,ôô vitæ idoneisteftibuscom-probatx,qui peculiarinomine vccatifuntDiaconi,idcft,miniftri, quodmenfis,id moTc'ftMƒ. cft,conuiuus,quas Agapas vocabant,S£reliquis eiufmodi vfibusigleruirent, quum de reditibus, alioqui Diaconorum, id eft,miniftrorum nomen interdumlatiffime pateat^.Hunc ordiuempofteafequutæluntreliquæEcclefiæ, non tarnen quod ad numewmattinet, X ' nequisin Icptcnario numero curiofè philofophetur : fed habitaeiusfunaionis ratio- Man.iohjc» • ne, quæ fere diftinfta fuit à Verbi minifterio, vt vAeris Ecclehæ hiftoria demonftrat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

Imo etiam ex veteribusCanonibus liquet bona Ecclefiaftica in quatuor partes diuidi confueuille’“. Harum autem vnadiftribuebatur Clericis, id eft, qui vel exparentum confenfu fumptibus Ecclehæ alebanturamp;:inftituebantur,tantilper dumadaliquod laslulhniani. munus deligercntui-.vel iam re ipfa feruicbant Ecclefiæ.Eft enim operarius dignus fu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c,

mercede“-.Siecontrarioæquum eftvtqui nonlaborat non manducet^^. Sed magna ^^ciericos.i, hiccautioadhibebatur,nequifumptusinutiliter herent,ne mukitudine clericor«m • gtauaicntur Ecclehæ '5: ne denique ex publico alcrenturquifuofumptu commodC Hieron. in c-potcrantfeipfos fuftentareAlt«:autem quadrans pauperibusalcndis: tertius tuen- pQtjanum. disædihciis Scaliis eiufmodi vfibus impendebatur , itaramenvc præterquam quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fumma cum modcratione ifti fumptus hebant,omnia etiam rempli or^menta , ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quandoidrequireretinopia,in pauperumvfus venirent;quanuisHi^R||fjj^us‘^,Si ^ano. Apo-Ambroftus iam olim ftnt conquefti multos plus xquo iam turn fuiflgt;deditos ijiultis ’ nbsp;•

pompis,quæprofanis potius hominibus quam Chriftianis conuenirent. Denique quadrans quifupererat,Epifcopo concedebatur '7, nonvteoabuterert^pro fuoar- to,ca.i5,i7, bitrio fed vt fobriè amp;; honefte viuens captiuos etiam fratres, quum opus elfer, fo-laretur‘i’,amp;ipauperes aduenasexciperet’'“ , ficutrécitât Gelaftus^’,06Hieronymus quoque perfpicue ftgnificat Oneraigitur iftiufmodi committebantur Diaconis, ru.n,r-,(i.’.. cófque oportebatrationes reddere accept! Sc expenft coram Prefbyteris, quorum col- r.Ti.j.aii. legiopræeratEpifcopus ’■3,adeôvc alios aliorum auftoritate vti in rebus omnibu»o-®‘'’'j^’*‘ porterct, quemadmodum in Concilio Antiocheno cauetur Eecitautet]^ poftea partim opum amplitudo , partim onerismagnitudo , vt Diaconis adiumftiiint ^ub-diaconi quibufdam in locis, Sc ordinis ƒ aufa inftituti Archidiaconi, quorum hr men- Nepouanum. tioapudHicronymum ^5 ôiGregorium^^’. Pofluntautem Diaconis adiungiViduæ , ,ncnsin\p'ifl.^ • quçpauperum hofpitum vftbusferuiebant,præffttim ægtocorum,quarum ftt^ncn-tiocxprclfa turn apudLucar»’-7,tumapud Paulum’'^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

X X X I. De inferioribns orâinihtK^quos minores vocant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Can.Àpo-

Fit præterea mentio apudScriptoresfatis vetuftosquarundam fun£tionum, quæ 4lt;-poftea vocaricœpcrunt Minores ordines,ÔCàbaliis quatuor,Sc ab atiis pluies num e-rantur. Etant cnim quidam ex Clericis Hoftiarij, qui ad rempli fores erant, catechu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•

menorum caufa,amp; excommunicatorum,8c pœnitêtium, quos à myfteriis arcebant ^9. Qmdamptætereadicebantuv Acoluthi, quafiEpifcopicomités aepedifl'equi, velut

prim, epift.io. 17 Aâ.5,aii. »8 l.Tiui.'ibjÿ. îg Conc.Ca^tb. quartOjCm.j,

Eccleßa,

omnium ipfiusdiétorû faétorum telles, vr paulatim Eccleliæ innotefeerenc,tra-élandis Eccleliæ rebus alTuefcerent, quorum etiam opera leuiculisquibufdamin re-, bus in publico cœtu vtebantur d Non deerant etiam Ledores qui locum Scripturæ à Paftore vel Doélore explicandum publice legebant \ Fit quoquementio Exorcifta-E demc ’’ Q^otum munusaut delîit,aut definere fane debuit cum miraculorum do-tan.?. ’ no. Etant autem inftitutæ omnesiftæfundiones, non tantum ordinisferuandicaufa,

fedetiamvc Clericialiquod induftriæfuæ fpecimen paulatimederent aneequam illis maius aliquod onus imponcretur, adeô vt non temerè aliter quàm his gradibus ad ma-ioresfLgiiiionesperueniretur, conftitutiscciam temporum interualiis, quibusopor-rtrec in illis lingulis perftitifle.vt ex veteribus Canonibus apparet.

• XXXII, De tertio,fpecie Ecdeßoßiearum funciionum eoram yidelicet qu£ quot;verßtntur in lurifdiClione.

  4 i.Co.iZ)«

•fandemad tertiam fpeciem muncrumEcclefiafticorum peruenimus, quæ ad Spiritualem iurifdidionem pertinent. Committebatur autem ilia Prelbyteris peculiari-ter fievocacis,quadScÿatoresfine Seniores appelles,quos ctiam Apoftolus alicubi

æiuôd peneseos relidéretfumma politiæverc Ecclefiafticæ , vtfatis apparcat totuni '. nurtc ordinemex Ifraelitica EcclclîafuilTe defumptum. Deligebantur veto Prefby-teiifulFragiis,aut faltem approbatione vniucrficœtus, vtfatisaperteconftat ex Am-

brofiojconquerentequôd certi homines hoc ius ad fe transferrent^:amp;ex Cypriano 7 nbsp;nbsp;nbsp;quoque^jcx quo illud etiam intelligere licet,Epifeopum præfuilTe Prelby terorum col-

amp;n. legio, non vtibi r^naret, fed vtexeorum fententiaEccleliafticam poliriam regerec, quum prælcrtim perid tempus Eccleliæ Aphricanænonadiuuarenturà Magillratu, jneeps. fedpotius (^udelilTimè vexarentur. Sedfciendumefthanc iurifdiôtionem non per-• J tinereadrçsterrenasamp; caducas,acprorfusdiuerfameireàCiuili,llcutChriftustcfta-iLuv»,b,i4, tus eftSamp;spoft Chriftum Paulus •^quanuis vtraque ligillatim vniucrlbs fideles line uhjsif.’j«. exccptionecomprehendat. Namôc CiuiliMagiftratui obnoxij funt omnes ’°,cuius e-poteftas eft fuo refpeôtu a/Jj^tzTïXTüvixwjquatenus pacem amp;nbsp;procurare deber, »•Cow,a,4præfertiminiisquæprimamtabulam refpiciunt amp;vicilïlm nemo eft qui veibo Dei Ro.i5,a,i. ^eproinde Ecclefiafticæ difeiplinæ non fubiieiatur Vult tarnen, fateor , Apofto-Pfa.ioi.b,». lus, vt vitandioft'endiculicaufa, Chriftianifuasconcrouerlias abfqueciuiliMagiftra-i.TBi,!,!. tuçriuatim diiudiccnt Sed fatis apparet Paulum,qui Chriftiôi fantlorum om-

w.i.b.s. nium veftigiafecutus eft, nihil proptereadecrahereCiuiiiiurifdiôtioni,nequcconfun-quæ Dominus diftinxir,fedeius duntaxat temporis habere rationem, quo fieri • Ambr.cp°p- ’’°” potuit vtcotam infidelibus iudicibus contenderent fideles,quin variis calum* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niis client obnoxij, quam ob caufamCorinthiosadmonctvteiufmodipotiùs contro-

ij • uerliæ ojjill^^el femeltollantur, vel domeftica difeeptatione componantur. Nihil ^.Cor.lt;î,a,4, gj-g^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jß-^jjauliadmonitio furiolisamp;vertiginolisAnabaptiftis, qui nullum Ciuili

• • Magiftratuilocrim inEcclefiaChriftiana relinquunt. Ergo vt adremredeamjquæ-dam eft iuri^ictio Eccleliaftica, fed à Ciuili penitusdiftinguenda. Conftat tarnen fub ChriftianisetiamImperatoribusEpifeopos ciuilium caufarumcognitionefuifle muP cum impeditosjfed vt arnica tranfadionetollerenturdiflidia : quanuis dubium non lie quinquorundamEpifeoporuambitioniiamtu nonnullilmperatoresnimiùmindulfe k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rint,vndepofteafaduvt paulatim omnia fuerintperturbata.Nequeenim omnes Epif-

* copi limileserant Auguftino,conquerenti fefeiftiufmodi cognitionibus per popiiH ,4 importynitatem afuomunereauocarizamp;dchacreextant tarn graues amp;:acerbæ Ber-Lib.dcCoÄ- na^li querelæ ’Svc pene lit incredibile non fuifle iam pride inter hæreticos relatum ab ns qui vtrumque, quem vocant, gladium luo Antichnfto non minus rallo quam impu-• denteraflerunc.

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXI11. i^tißtfcopttilurifdicdioniiEccleßafliciey^qu£ipßifspartes,

Totaiurîïdidio Eccleliaftica hunevnum fcopum hafeet propolitum, vtamp; corpus vniuerfum Ecclefiæ , fingula eius membra conferuentur in communi ædificatio* nc,exverbi diuinipræfcripto. Iam veto quum hæcædificatio fpiritualispolita lit iu • bonis legibus,amp; accurata iplarumobferuatione; legesautemiplæ velpropriè refpf

’ *quot; ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciaijt falutis dodrinam, id eft, Dei culcum amp;nbsp;amorem proximi : vel ad eins politiæ ra-

* * , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionem fpedent quæ in Ecclelladebet, ordinis caufa, obferuari,efficitur duas eft'e prÇ”

cipuas huius iurifdidionis partes. Vna cnimcompleditur iuris condendi poceftatcni) tumquod

QapHt quintumj^

tum quod ad dogmata Sc mores, tum eciam quo J ad externampolitiamattinet: alte* ra veto pofitaellin eorum coercione qui pofitas leges tranfgrediuntur. Sed quod atti-netadpriorempartem,iamantea demonftvauimusDeumfibi vnitotumhocius integrum fcruafle, confcientiæ per leges adllringendæjVt exvnaipfiusvoluntatc nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *

per Prophetas amp;: Apoftolos plenifsimè nunc patefaéta debeat conlbtui quid fit coram nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Deo iultum vel iniuftum. Itaque fupererit altera duntaxat particula Ecclefiæ guber- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

natoribus concefla,legumvidelicet conftituendarumquæTO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpedant in Ec-

clefia,amp;.ita quidcravt omnia particularia,quæ nee perpétua nee vniuerlaliaefl'epof-funt propter circunftantiarum diuerfitatem,ad generalespolitiærégulas, qua;ô4ip-fæinverboDeifuntexprelTæ, femperreuocentur,fientfuolocodeclarauimu^. Sed agetotam hancPrelbyterorum poteftatem per fingulas partes explicemus. *»8,gt;9,ïo.

X X X1111, Deßn^ilispartibw ofßcij Presbyterorum.

Debent igitur Prefbyteri in prim is vigilare ,amp;omnem operamadhiberevtEcc)^-fiaipfis commifla certo ordine gubernetur, amp;nbsp;omnes leges de ea re conftitutæ ab vno-quoquefcdulö obferuentur.Item,vtfiquifint«toxto,ineos inquiratur,öi finguli vel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

priuata admonitione,vclincommuniPrelbyterorum cœtu aftêperataredargutione, aut etiam, quum opus erit, coercioneÇde qua pluribus poftea dilTeremus ) in viam re-uoccntur.Quodfi quid nouiemergat, eorum munusefttcmpeftiuèoccurrereiranjj^ nentivel iampræfcntimalo,conftituta videlicet lege, quæreligionis placiers amp;;cha-ritati adamuflim refpondcat, ita vt neque imponatur iugum confeientiis, neque mul-titudinc legum velobruatur Ecclefia , vel cultus Dei infuperftitionem degeneret, • ficut fuo loco expofuimus : fiue ingruens malum fit eiufmodi, vt per le pofsint ei mede nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ri: fiuealiæ Ecclefiæ, acpræfertimvicinæ, confulendæ fuerint, vt Commun! confilio res communis adminiftretur, quum vnicafic tantiïm EccleûaCatholica, ideft#vni-

uerfalis.Prætereavt EcclefiapofsitinolFenfocurfupergcre,(quodfierinc^ffiit nifi Ver-

bum Dei pure amp;nbsp;diligenter doccatur, fyncerc adrqiniftrentur Sacramenta, bona Ec-*

clefiæincorruptèdiftribuantur,difciplinadeniqvÂEcclcfiafticaconferuetur)officium *•

Prelbyterorum eftvel prçcipuum, hommes deligere ad eas funûiones idoneos, quo-ties nouisetit opus. V tor autemEligendi verbodeinduftria,co fenfu,vtomne okto- • • xfÿfroexzov imperiumhominibus adimam,quoniam nufquaminuenio in Chriftiana • vllaEcclefia iamædificatavllumeire velad minifterium Verbi, velad Jlctjeavlcu',velaA Prelbytcrij gradum aliarationcquàm publicaôe liberaeleétione promotû, ficut mox , dicemus,milquum Deolibuitextra ordinemagere, vein rebusEcclefiæiùæ veluti perditis ac deploratis oftenderet fefe, contra omnium coniuratorum conacus, Eccle-fiamluammirabiliterpoiTe,quotieslibuir,conferuare. Sic enimMofem, Aaronem, Danielem, Indices,Saulcm,Dauidem,Prophetas, Apoltolos,cos denique fer corn-nés dclcgit quorumoperainplantandisSccÔieruandis Ecclefiisper iljj|j^iporavfus eft, ôc nuper quoque in minis illarum inftaurandis non difsimili ratione vluft effe ne-* mo dubitare poteft , qui non lit paratus affirmàre folem meridie non lucere. Viden- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tut autem iftæ quæftiones in hoc argumentopræcipuèconfiderand^,Ç^ôfnam elfe • oporteat eleaorcs, Q^les fintcligendi, Q^æ fit elet'tionis forma ,amp;BAquibus fit confirraanda.

XXXV. De elecloribué Eccleßaßicis.

Iterumrepeto quod antea dixi, nunquam rcceptumfuiflein Chriftianis Ecclefiis iam conftitutis vt quis admitteretur ad funäiionem Ecclefiafticam nifi libéré amp;nbsp;le^iti.^ meeleftusab Ecclefiacuius intereratItaqhfctotaiftanundinatiopræfentationum, Aa.^,d»^î• pleniiuris patronatus, collationum, refignationum,amp;aliorum huiufmodiftelerum, àSatanaprofeftaeft , quauis ambigi non poflitquiniftaabinitiis magis laudabiBbus profeda fint. Quoniam enim plerunquemultitudo ôc imperita eft intradabilis, 8C maior par s fæpe meliorem vincit, ne in Democracia quidem legitime conftituta,om-nia permifta funt effræni vuigo,fed conftituti funt ex populi confenfu c«ti MSgiftta-tus quiplebipræeant, ôcinconditam multitudinemregant. Qmodfihæc prudentia in negotiis humanis requiritur, multo fane magis opus eft certa moderationc in iis rebus in quibushominesprorfuscæcutiunt. Neque caufa cftcurquifquam fani iudicij * homo clamicet nullum hîc’elfe prudentiæ locum , nifi hanc prudentiam de qua lo-quor, oftendat cum Dei verbo pugnare : quod fane non arbitror. Neque cnim fitnpli-citer Ipedandum quid fit ab Apoftolis fadum in politia Eccleûaftica, quum diuerfif-

Dc_j Ecclefia,

fimæfintcircunftantiæ, acproindeabfquenon pofsintomnia omnibuslocis ac temporibus ad vnam eandemque formam reuocarid'ed potiùs fpedandus eft eoruin finis Sóicopus inuariabilis,amp; eadeligenda formaac ratio rerum agendarum quæ re£ta eódeducat.Quidigitur fpe3:arunt Apoftoli quum Paftores amp;nbsp;Diaconos confticiiercnt • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inEcclcfiis quas ædificabantîhocnimirum vtquieligebantur, eifenr, quoad eius fie

ri pollet,àySTT/ÂttTr'S/, amp;: inuitogregi non obtrudcrentur. ld quoties fieri commode potuit miflis in fuffragiumfingulis, ea ratione faótum eft :quoties autem non potuit, nunquam, vc opinor, eft faétum. Apparet enim quum eligedus eflbt qui in ludæ pro-ditoris locum fuccederetjfuifte multitudini propofitos ab A poftolis eos quos maxime Aft /d j jdone^)s cenfebant \ In Diaconorum eleótione videturpaulo aliter aä:um, ne vllomo-1 ’ »40 fufpetta elfer eo tempore Apoftolorum fidcs^'.Sed etiam fi demus Apoftolorum tc-Aa.fi,b,i,. povibus cotamEcclefiam, quum de bis rebus ageretur, fempermilTam hiilfeinfuftfa-• nbsp;nbsp;nbsp;9 iicmo ramen, opinor, ad hanc vnam formam adftringct omnes Ecclefias, fi ma-

nifeftum fucrit proprervulgimultitudinem,S6 imperitiam,amp; multorumetiam im-probitatem ira fore velupisadituspatefiat. Tum ergo nein ædificatis quidem Eccle- , * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiis erunt omniafuftïa^is mtiltitudiniscommittenda, neque ramenabfque totius Ec-

clefiæ confenfu deligendi fuerint Paftores : fed à Prelbytcris,amp;: Magiftratu Chriftianoj * «ilifalemDeusconcelferit,iraeruntomnia moderanda, vtnequeipliTyrannidemin-uehant in Ecclefiam, ( quod fanè fieret fi fuo arbitratu amp;nbsp;negleéto confenfu multitu-dinis quenquam ad publicam funftionem vocarent,) neque etiam Dcmocraticus fta-« tusEcclcfiç in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;degeneret. Hue nimirum fpeétauit Laodicena Synodus

*aod’synodi quum cenfcret populo non elfe tribuendaseleéliones 5, quanuisneminem abfquc populi comprobftione admittendum iam olim Ecclefia reftècenfuerit , adeo vc eriam ratione Epifcopum Romanum conftituendum tradiderit Nicolaus

• • nbsp;4. fecundus W Quod autem Athanafius amp;nbsp;Auguftinus nuncuparunt quos maxi-

• •amp;7o,amp;*in a- mè putabant ad fibi fuccedendu^i appofitos, minime id fecerunt vt foedam illam ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Symoniacam riundinationem i^fignationum,quas vocant, inEcclefiam inuehe-

rent fed vthaberetEcclefia iudicium quodturn den;umfequeretur,fiiuftumamp;v-cpilr.4»amp;io.

s.ep».;. tilevideretur.

Gregorius i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JCJCJCVI. Culitjmodic/Jèoporteatquieliÿuntur.

Quales autem elle oporteat( quoad eius fieri poteft) eos qui eligendi funt, Spiri-

noFThe^o- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXxyn. De reitionefereniorumfiiffragioy-um.

hiïioconftat primumquidem aieiuniis amp;precibusfeipfosad eleétiones Eccle-c=p-’o. fiafticas præparalfe nbsp;deinde poft diligentemdoclrinæamp;:moruminquifitionem’®,iii

ferendis fij^ÿigiiseam rationem fequutosin timorc amp;:reuerentia Domini, quæma-quot;“unifu'bH? ximèellÏPt vfitata, calumniis minime omnium obnoxia. In Matthiæ eleólione for-^nterueni? quot;nbsp;, fed peculiarem ob caufam , quoniam videlicet Apoftolos opor-tebat £4/4«i7w^aOomino delignari. In Diaconorum elettionenon adferipfit Lucas x.Tiin.,5,a, 2, quid Ecclelihobferuarit Alicubicolligere licet ex Paulo vfos fuilfe Afiaticos pro-detn^cepsfamp; tcnfionc manuum '3 qui mos in plerifque negotiis à Græcis obferuabatur. Certain ThTb°’fi,7, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noneft quod nimium curiofequifquam hîc præfcribat, fed,fi reifta

• 8,9.’ ’ ’ ’ fuerit confeientia,facilefucrit pro temporum amp;nbsp;locorum circunftantiadefinirequid Aa..3%,5. •ex^ediat.

I Ti7gt;3’»i3- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXV111. Deconfirmationeeleclionunj.

amp;deinccp$. Impdfitiomanuum olim fub Lege adhibebatur in viótimis Deo confecrandis Aft.î.d.îfi. amp;nbsp;^*igendisfaccrdotibus ‘^,quampoftea Chriftus fuoexeraplo in Chriftianam Ec-Aft.ztb.y. clefiam introduxit“^, quotiesaliquis publicoritu Deo commendabatur Semper 1 nbsp;nbsp;‘5, nbsp;enimadhibebanturpreces,neinaue fymbolum elfevideretur. Adhanc confuecudi-

ACt»I4* ÛJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/*\

«4 nem «diunÄa paulatim ruerunt plurima,infigniprofeó^ Satanæfraude,quipræpo-aiib'ifipt’ fteri zelifpecieliomines.alioquipiosamp;eruditosita fafcinauit vcaliis ctiampræierinr videExod. Chriftianifmi fimplicitatemadulcerandam,parcim vfurpatis Paganorum ritibus» ifi • partim Molàicis ceremoniis in vfumrcuocatis, quum amp;nbsp;ab illis prorfusabhorrcre,5i ^^att.i9,b,gt;5 îftosfemel abolere oportuerit, vtvniChriftolocus eflet,qui vultin fpiritu verita-'* ‘tearfcrari. Profitemur ergo nos fupraChriftum nolle fapere,amp;sfuam fapientiamcav-b’n’T.d,’«, mundo relinquimus. Confenftim autero pij Magiftracus iulùa ditione, amp;nbsp;po'

Çaput quintunL),

puli approbationcm, cum Prclbycerij au£toritateSamp;; publicis precibusconiungirnus, vt hæc ccrcmonia fuis omnibus partibus conftet.

XXXIX. DeMcttrtmoniOf Cœlibatu^^Dittortio.

Ccrtumeft olim extra ordinemindida fuiflelciunia, quunanecefsitas vrgercc,ex piorumPrincipumaudoricate, Deifcruis inconGliumadhibitis^. Itaquein hunclo- • cumdiftuhmus tradationem dcIeiunioSc aliis eiufmodi rebus. Primùmergo tefta- piapTfsiw™ mur nullam l'alucisnoftræ partem in iftiufmodi rebus collocari, quales funt, Matri-monium, Cœlibatus ,efcaamp;:potus s.Namin vnoIefuChriftofpem omnem noftram ponimus. Bonaautem opera in quibus nobis ambulandum eft ■gt; longe alia eile dici- Roni.14, c,i7 mus, ca nimirum quæ nobis in duabus illis tabulis funt perferipta Neque tarnen ilia s damnamus jfeddeiisitafentimus vtmoxànobisexplicabitur, QuodadCœlibatu|J^ attinet, continentiæ federn locamus in ipiis cordis penetralibus, ac proinde non atios habemus pro verc virginibus quàm eos in quibus ira cd extindus libidinis pruritus^vc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quanuis titillcntur, tarnen non vrantur ,ac proinde matrimoniiremedio non indige-ant^. Deinde didicimus turn ex Dei verbo,tumetiamcxipfaexperientia, quam mira- ,.cor.7,b,9, murneftultorumquidemmagiftramefle poife, continentiæ «ionnm peculiariter do- g’i? nari à Deo,non modo certis hominibus quibus libuit, fed etiam plerunque ad cei tu ni i.co.7.b,7 tempus. Prætercanecvirginitatemnccmatrimonium habemus inearum reroini|jj^^‘**”'*“* mero quæ fimpliciter amp;nbsp;per fe nos reddant meliores amp;: Deo gratiores,fed hadenus lau-damus continentiæ donum, quatenus qui cœlebs eft nec tarnen vritur, plerifque in rebus aptior eft ad curandaquæ Deifunt, quumpriuatis familiæ negotiis non diftra-hatur^.

Quodautemattinet ad matrimonium, affirmamus conftitutuiweffeàDeo ’ ,amp;in e,i6,amp;dèin-quouis vitægenerelaudabilc 9,adeovtquifquiscontinentiæ donum non habet, jß eft, itaexæftuatimmoderatis illis aft'edibusvt ad prauas cupiditates trahatur, matrimo-nij remedio vtiteneatur’°. Deindeadmonemusi^ipfoetiammatrimonio quandam Eph.s.g.p * elfe feortationis fpcciem,fiquis puroDei dono puÂôu fände non vtatur,ad eum finem Hcb.q,*,4 • cuius caufa eft inftitutum“. Præterea patriam poteftatem in liberos faluamôc inte-gramrctinemus(leurparefteatarnenadhibitacxccptione,nihpatresfuo iureabu-tantur.Graduum diftindionemitavtinverboDcidefcripta cftinuiolabiliter feruan- l.Tb|p^,a,4, dam arbitramur *3, neque fupra Deum fapere volumus : quanuis hic quoque fpeda»- pet.3,a,..x, durnputamus non modo quid liceat,fed etiam quid expediat,amp;:noftralibcrtate ad æ-dificationemvtendum eifeiedulô docemus

Diuortiaadeandemamufsim,ideft,adVerbumDeiexigimus,vtnonnifiobcau- ' .5’ fas inverboDei expreifas , idquelegitimopræcunteiudicio,concedantur Qui-^èor.sX' bus veto légitimé conceiTum eftdiuortium ,cos non defiftimusad reconciliationem cohortari : quæli impetrari intra præfcriptum fpatiumnon poteft ,jj|j^ftatem fa-cimus noui coniugij , illi præfertim qui diuortio cauiam non præbuit : idl^uea no-^at.,9,b,9 bis rede conceditumex Dei verbo, turn ex veteris Ecclefiæ vfudocAms l^ama- • lioqui diuortium nullum eiTet, neque in folatiumfedin pœnaminn»i^j conceiTum videretur. Adulteriaamp;s omnefeortationisgenus publicist acribus pœBâs punienda Tertui.iib.4. docemus, neclupanarium vfum in Chriftianis Ecclefiis vllo modo tolerabilem ar- Amb'r.mi. ’ bitramur. Deniqueprohibitionemconiugii, ac proinde votum perpetuæ continen-tiæ, cenfemuscum Apoftolodiabolicam eile dodrinam ‘’'jVtpotequæexprciTo Dei i.Titn.4,a,h verbo Sc purioris Ecclefiæ moribusé diametro répugnée Idautem ita efle fi non^’’ 18 ex alio teftimonio, at certé colligi potuit iam olim ac debuit ex iis quæ funt iftam ^ia-bolicamlcgem confequuta, quuni nullum fit tam horrendum libidinis geiflis, quo non fefemutuôpolluant quiegregioifti votofefeadftrinxerunt,ideft,quiiftoscÂ)m-pcdesiibi ipfisimpegerunt. Acfuntquidcm plurimiqui hacoccafioncarreptacla- Hiftor.th-mitent libertatem carnis à nobis quæri ; fed qu^i ifti iint impudentes fi nolunt {*“7 cxnoftris illorum moribiÿ inter fccollatis iudicare , exre ipfa falter»colligatur. Ncqucenim continentiam quifquamnoftrum vnquamreprehendic, cuiuscerteex-cyr.can.io. cmplapoiTcmusmultô plurain noftro ordine,Deibeneficio,proferre, quàmifticy- concii.’coZ-nædi pofsint ; fed earn legem vtprorfus Satanicamreprehendimus, quæ quuni im-' ponatur affeduinon tam voluntario quàm natural!, nihil aliud quàm extremam amp;nbsp;certifsimam perniciem omnibus aft'errepoteft,nificontinentiæ donum,amp; quidd^er-pctuum,habuerint.Dicant igiturifti,quôdadhunc vfquediê necefieeft vt fatcantur,

e.

fe velncfciuiâcivelfcireneglexiflejquomodo videlicet intelligere poffitaliquishoc donum fibicollatum effe in perpetuum.Namfiobiiciantfc id futurum fpcrarc,par^a ek duplex refponfio-.nempe neque fperari reótèpoflcquod nemini Deus promiferiG atque adeo quod nefciasan cum tua vocacione pugnet-.neque àtemeritate poflecxcu-• fari qui rem tanti momenti,non pofitam in noiha voluntace,aufi fuerint vouere.

Deniqucokendantifti,magisftuderelibertaticarnisquivnumqucnquemonent,vtfi t.co'in,7,b, concinere fe nonpoceft,qucmadmqdum monet Apoftolus ’, vnam vxorem fibiadiun gat quicum cafté amp;nbsp;pudice viuat : quam qui cœlibatus obrentu homines ad turpiflitna quçque patranda cogunt.Sed quorfum attinet,obfecro, de continentia cum iftis puii“ diflimts proltibulis contendere?

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XL. îDeteinnio.

Quod ad Iciunium attinct,primùm omnium ad fobrietatem amp;temperantiam per-M.i«h s 1 P Jtuam homines hortamur.Illos vero non dicimus iciunare qui femel duntaxat in iin-3,4. ’ ’gulos dies ventrem faturant, quod ohm pleriquevcterestota vita faólitabant; aut qui lock Igt; Cl’11 pifeibuspotius quam carnibus vefeuntur, quum maiores fint fçpe pifeium quam car-• niumdelitiç;ledeosplt;ftiùsqui genium fraudant, amp;:contincntiam fol ito feuer iorcm A«g.!ib.2,de fibiadcertumtempus indicunt. Deindehypocritica ieiuniacumChriftoamp;Prophe-jM^ch.mo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/• 1- . ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/• T

riHRap.ij.amp;^damnamus^. Veraautemleiunianon commendamusquaudiumi cultus Ipecicm, hb.30,contra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatcnus præftantioris finis caufa fufeipiuntur 3, nempe vel vt lafeiuiens caro ve-

fame dometur , vel vt ad preces fçrio cordis alFeótu concipiendas nofiplbs præpa-remusSvelvtnostoroscumveroanimidolorecoramDeoabnciamus,amp;teftimoniis ’ etiam externis turn nofipfostualiosad refipifeetiam acuamus^'.Denique nullam ordi* l«c.zU37. nariiieiuniilcgen»præfcribimus,quoniam idpotius Iudaifmoconucnit,quamChri' «i.^23’^’* fti^nifmo^ .Sedquodattinetad priuataiciunia,fatiseftnobisvnumquenquefuiofiS* »COT.7,a,5. eiiadmonew;publica vero ieiunia,quotiesitapoftulat temporum ratio amp;nbsp;imminent îoel.2jCj «4gt; caiamitas peccatis noftris debita,a^uifsimum cfiTc ccnlcmus vt ex Prclbyterii amp;: pii M* ► •,’.saA.*7,b,j, giftratusaudioricatevniuerfaliteriidicantur.

alibi pai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j i ri

XLI. Deaierumaboritmaeleau.

Superftitiofum elTe docemus, arbitrari vnum aliquem diem altero fantftiorcm

Ro.«4,a,5,d. oeiTationem àquotidianislaboribusperfeàDominocomprobari® .Interca tarnenfc-Coi.2,£,itf, ptimumquenque diemjicutiuftit Dominus ,fancfificamus,ideft,habcndiscœtibu$ a’ldiendo Dei verbo totum confccramus,fed abfque ludaica vHa ceremonia,vel ftiJ ta,dequadiximus,fupcrftitione: quamobrcmetiamnonSabbatum,fed Dicmqueitt Aamp;ïo,b,7 Dominicumvocant, ex veteris Ecclefiæconfuetudine’°, ad earn rem delegimus. Ex Apoc.i,c„o. reliquisdiebus feftis quotcunque potuimusexpunximus,pra:fertim permanifeftam idololatriamimcdos, vt infinitasinde exorientes corruptela^ corrigercmus,amp; fratri

..Co”n,.o,f,*i^opiæc«n

nis ncfftræ myfÄriis iam olim fuerut confecrati, vtimur Chriftiana libertate, amp;nbsp;omni* Rom.w'^o adædificationem referimus, pro diuerfalocorum, temporum amp;nbsp;perfonarum circunquot; ftantia. QudJad cibos atciner,fobrietatem in primis vrgemus. Vtimur autem quibut

amp;âeincèps^ «is cïbis cum graciafum adionc, abfquc vllanoftræconfcientiæ offcnfione”. Didict-CoY’cV^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulo nobis id licere,modó ne fratri infirmo ponatur ofFendicuIuto»

i.5rim.’4,amp;, quoniamregnum Deinon eftpofitum inefcavel potu,amp;omnia funtmunda mun^ # nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„dis .Itaquc deledum iftum ciborum,in quo nonnulli cukum Dei ponunc,non dubi'

tamuscumApoftolodiabolicamdoä;nnam’?,amp;:inanifsimäfuperftitioncmvocare’*'

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLlI- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eapartelurifdi^iiouif Ec(leßaßic£ qu£adco)reciioaes^pecfat.

d”2’o,’amp;dc- coercionibus Ecclefiafticis primo loco putamus obfcruandum, qua in re dif' ^inceps. ferantaciuilibus pccnis. DifFeruQCautem præcipuè,quôd nequecarceribus,nequ^ lhoXciî. mulótepecuiiiariaaucpcenacorporali vtuntur'^Prelbyteri,fedvnoDeiverbopccci' ioh.»8if,jî. caftigant ,idque vc ad rciipifcentiam adducant^^, quoniam omnis Ecclefi^ .coruo.a,4 iunfjittio Ipiricualis confcientiarumædificationemdircdèrefpicic . QuodC'

*?Cor.j,b,;. quoniam eos oportuit Iiac ctiam poteftate interdum armari, vt quum impius adM^ Aa.,14,„ effet^agiftratus.

Secundo loco caufas vcrèEcclefiafticas,ideft,quarûccgniuopropriêadPrefbyt?'

Çaptit quint um-i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi

riumpertinet,in tres fpcciesdiftinguimus. Autenim agiturdedodrina, aut de mori-bus,aut de violata Ecclefiaftica politia,

Porroin doctrina poteft aberrari velfola fimplici ignorantia, vcl quæ cum impio-bitatcconiunc^afit. Editautemimprobitasfuos fruftus, proutexcreuitiamp;r habenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ctiamratio cft cius dogmatis quod violator, vt à iimpliciignorantiadifcerni pofsit im-probitas,amp;: fcelcris quoquc magnitudo melius intelligi. Eft autem in bis omnibus tenendus hic modus, vt à mitioribus remediis initium fiat. Oportet euim ignorantes paulatim erudiriSamp; malitiam coarguitum priuatis, turn etiam, fi opus erit, blicisadmonitionibus ,84coram Prefbyterio’■,vt,fi fieri potcft,rcfipifcant homines a,i. c Diabolilaqueo?. Qnpd li nihil iftaprofecerint,tum ad vltimum remedium venien- i dumerit,dequomoxdicemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••

Quod autemattinet ad morum corretlionem, diferimen ponendum eft inter eadi- Lifc’t’b,««* • davcl fada quibuscertiduntaxathomineslæfi funt,04 quorum publicum non elgt;of-^p5’^“’^gt;’-fendiculum -.Scea quæ publica funt, vel fuaptenatura, vel propter oftendiculum pu- ’V * blicum. Præterca qui î’æpius eft relapfus, vitiofior eft co qui femelduntaxat huma-na imbecillitate lapfuseft,acproinde afperiusefteum illoquàmcum iftoagendum.

Inpriuatis autem delidisquid fit agendum plane ac peifpicuè traditum eft ab ipfo • lefuChrifto'^. Publiée verô, id eft, cum offcndiculo publico peccantes, iubet PaiTOs Mat.Î8,b,iî, coram omnibus argui^,S4fuo ipfiusexemplo hanc dodrinamin reprchendendoPe-quot;^’‘^'j tro confirmauit^ . Quôdfi reprehenfiones iftæfatis profuerint, quiefeendum erit pro-fedô,84 gratiæ Deo agêdæ teftibus ipfis Angelis in cælo : fin minus,paulatim venicn-dumeritad vltimum remcdium^,ita tarnen vt omnia fiant in timoré Domini, Ô4 ad* ædificationcm referantur ?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quod autem attinet ad ea turn dida tum fadaquæ publicas ipfas perfonas atÂngur,^^3‘-gt;s^’^^' * Idque ob fuæfundionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;violatam, extant veteres canones iis de r?kus accurate i;5,amp;dèin-* •

feripti,exquibusfatis intelligipoteftquis fuerit^terum Patrumzelus,vtomniainquot;?/L*^,3^. • domo Dei rite amp;nbsp;ordine fierent.Itaque non reeuffmus quin, fi inftauratæ effent Eccle-fiarum ruinæ,omnia ilia diligenter expendantur, 84 coercendæ prælcrtim eorum

quos oportuitcæterisprælucere, vel durifsimaquæque fra;nainiieiantur : adhibi-i.Twf.j.d» tatamenhacvnamoderatione,vt fpedeturquid cum verbo Dciconfentiat,amp;;quidlo. * expédiât, ne, dum volumus Epicureifmum, ficut par eft,vitarc, in Pharifaifmum fiue Monachifmum incurramus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;».cor.Âb,?.

XLIIl. Qlt;idfit excommuniMtiOy^ nbsp;nbsp;fitipfinóre£iu6 iiT*legitimm uftts.

Corredio Ecclefiaftica duos habet gradus,quorum prior eft Admonitio, ad peccati magnitudinem amp;nbsp;peccatorisædificationcmaccommodata.Eam confequitur,quum i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

ta opus eft, Excommunicatie,in quaputamushæc præcipue obteruanriff^

Primùm omnium fpedandum quid declarer Excommunicationis ÿocabmu|p, ne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

pe Prcftjyterij fententiam, præeuntelégitimacognitione, prolatam in Deinomine84 • audoritate ex ipfius verbo,quadeclaratur quifpiam iuftè exclufus ex ?aii^orum com-munione fine ex DeiEcclefia,ac proinde traditusSatanæ, quum extraEcclefiam non to fit falus-.adhibitatarnen cxceptione,nifi rcfipucrit . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fficept

Secundô,fciendum eft hanc poteftatem non niti humana ordinatione,fed expreffo

Dei verbo. Hæe enim pars eft iurifdidionis clauium Apoftolis, 84, in Apoftolorum perfona, omnibus veris Prefbyteris traditarum, quam Paulus ipfe Corinthi 84«ali-* n biexercuit “ . Ex hoc autem efficiuntut duo. Vnum, hanc fententiam quæ it^ prefer-

' tur in terris, ratam effe in cælis. Alterum, nullo modo nobis effe audiendos quj^dil-putant an fit ncceffariô reuocandus legitimæ excommunicationis vfus, Ô4, vtfuam hancopinionem tueantur, quam fciunt plerifquc maxime elle plaufibilcm, quædam ctiam argumenta comminifeuntur. Nam cette qTii de hoc dubitat, de audoritate verbiDei dubitat : 84 iftos faltem oportuerat ex ipfa experientia cog^^ofccre, ibi necclle effe vt ad indicium 84 condemnationcm plurimorum prædicetur Euange-lium,vbi repudiatur Ecclefiafticæ difeiplinæ formula,quam ô4 ipfe DeiEilius con-ftituit, 84 omnes Ecclefiæ perpetuo confenfu exercuerunt, adeô quidem, vt verc • nobis liceat hoc affirmare,non poffe dari nobis Ecclefiæ vlliusexemplum fub jælo ad hæcvfque tempora,in quadubitatumfitan excommunicatie fit exercenda in iis Eccleliis vbiChriftianus eft Magiftratus. Qtiid enim eftdubitare anChriftusfit au-e.ii.

diendus tanquamEcclefiæ caput, fi hoc noneft,quum amp;: verbum ipfius expreflum, pcrpetuam omnium feculorum confuetudinem habeamus?' Imo vbi tandem fa-» tis commode poterit exerceri, nifi vbi Chriftianuseft Magiftratus, qui amp;nbsp;falforum Mi-niftroru m tyränidem prohibeat,66 veram Ecclefiæ auftoricatem contra illius concem-ptoresafierat? Side illiusvfuamp;exccutione quæreretur,tum verb relponderem quod verum eft,referenda efte omnia ad ædificationem,amp;expcâ:andum diligenter quid quifqueferrepofsit.Sed oblccro,quàm funthæ quæftiones no modo diucrlæ,fed etiarn repugnantes,quærere an fit excommunicationi locus in Ecclelîa Chriftiana : Sgt;c rogarc quis ficexcommunicationis vfus? Deilloenim affirmo neminem vnquamdubitaife, rufivclnon fatisexercitatum in Deiverbo,veifuisaffeûibusextra faniiudicijmetas Sbreptum: de hocautem nulla vnquam fuit inter fanos hominescontrouerfia,qum • fpedandum fit quid fcrateorumcapcusquibufcumnobis negotium cft: fed addicaea

• cotiditione, vt hominibus non feruiamus, fed Deo : in hominum gratiam, etiarn fi cælum ruereoporteat ,non putemus nobis licere polluere quæ fandafunc,amp;faccre » • malavt bonaeueniant,atqucadeô pofitos à Deo terminos amouere . At enim,in-quiunt,quodnuperædincatumeft,fi excommunicationem vigcasjturfum euertes-• Refpondeojoportuifl'e quidem in ipfis initiis hune errorem cancre : fed, obfecro,quid ^^et iis effe antiquius qui in ipfo viæ ingreflu aberrarunt,quàm vt primo quoque tem pore,animaduerfoerrore,in viam redeant nbsp;nbsp;quæhæceft ratio, pu tare nos alia ratione

pofTefuperficiem ædificij attollcre,quàm ii architedi præfcriptum in ipfis præfertini • nbsp;nbsp;nbsp;fundamen tis fequamur:amp;: metuere ne fi exemplar ab ipfo architeftodeferiptumpeni-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus imitemur, infeliciterædificemus ? Deniqueprouocoadipiam experientiam,amp;o-

mneseosqui hodie hancquæftionem vcrfant,obteftor in Dei nomine vt fuis (àlceni • dom?fticis malis confeientiam fuam erudiant. Cætcrùm fi Ecclelîaius habet eiieien-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dijConfequÂireamquoquehabere iusiterum recipiendi peccatorcs,dequorumre-

2.clt;ÿ^.b,6.fipilcentialatis conftiterit S qtuqu« ( fi publicum fuerit oftendiculum, palàm, vtab vye cypr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ proæulgata fi^rit eorum excommunicatio )publicèquoque,fi-

cup par eft y Ecclefiæ fuerint reconciliati . Ncqueenim iis alfentior qui non nifi ex to-àî«!**'* tins Ecclefiæconfenfujamp;rogatislîngulis, quenquam cxcommunicari,amp; omnium eX-communicatorum nominapublicè promulgari volunt .Nam fani iudicijhominibus xThcff.V'àî confiât,Chriftum dehac re dilferentem, quam lâtis etiarn liquet ex Ifraelitica Ecclelîa ’4; • ad lèos tranllatam, Ecclefiæ nomine fine 'Sffio-ëvTiamp;iov id efi, Seniorum colle* i.îobaî'°a. gium fignificafle 3. Et varij quoquefuntExcommunicationis gradus,provariisnoft pantùm peccatorum inter fe, fed etiarn vniusamp; eiufdcm peccati circunftantiis: quo fie Mat.q,c,i7.ypnonnulli haftenus tantum ex communicœtueiiciantur,qnarcnus eisad tempus incerdiciturCœnæparticipatione. Eftautemnobis diligenter curandum nonmodu vtoftendiclt;(àw)llantur, led etiam ne vulnera potius noftra feueritate txulceremuS • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uàm^arftmus:guumpræfertimcertifsimum lit hæc adhiberi vt remédiaquibus homb

• 4 nés leruentur,non autem vt cauteria quibus femel amputentnrquot;^.

î.co«n. , , 'j’gppjQ io,joPenendumeft,hancpoteftatcmnnllicerto hominiattribui,(nifi for* Mît,.8,CI?, fc Domino^ibuerit extra ordinemagere) lèd toti Prelbytcrorumcollegio . Prætcr-i.cor,j,a,4. nbsp;nbsp;jy5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^y g|pçapoftaticæ Ecclefiæ, qualis cftRomana,fiue Papiftica,con-

celfumjfcd Prelbytcriocanonicè legitime eleâro. Ex quo confequitur,omnes Anti-chrifti Romani amp;nbsp;pfeudoepilcoporum excommjunicationes elfe ipfo iure nullas.

• • Quarto,diligenter obléruandum eft,ne veroquidem ac légitimé PrefbytcrioH' cere pro fuo arbitrio fpiritualem hune gladium ftringere, fed totam hancpotcftatelU elfefuis^nibus circunferiptam, vt non nifi iufta præeuntecognitione,amp;t iuftis decaUquot; fis,ex præfcriptoverbi diuini,in timoré amp;nbsp;tremore Dei cum charitatc cxerceatur-I Nam quod iniqueagitur in terris, ratum elfe non poteft incælis: quamobremetian^ * g IcfusChriftuscumApoftolisomnesàScribisamp;r Sacerdotibusinfepronuntiatasexco* muniPatiorftsmeritô contempferunt, quanuis illi luperlt;;athcdram Mofis federent^' Sic quoque IrenæusLugdunenlisEpilcopuscirciter annum Domini c . x c v iiijfcquot; uerè amp;nbsp;acriter reiecit excommunicationem aduerfus Orientales Ecciclîas à Viôtof^ Nicepho«s RomanoEpifcopotcmerc pronuntiatam^, Etfatisconfiât ob eametiam caufamit’' diólas fuilfeprouinciales Synodos femeftres, vt audirentur eoru querelæ qui fibi

■ nbsp;nbsp;nbsp;® PrelÇyteris iniuriam in huiufmodi caulis Eccleliafticis fadam probarenr**. Nam

«ii.«n.j,amp;8pifcopos oportebat fibi mutuo opem ferre, line vlla ambitionis aut tyranmdis ipj-

Qaput qmntunLj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

cie;Si Metropolitis erant fui limites definiti,nec quiequam illis agere nifi ex fui collegij fententia licebat ‘, doneepaulatim certi Patriarchæ, ac præfertim Romanus, reliquis ftertentibus Epifcopis,aut cum eo coniurantibus,omnia ad fe pertraxerunt.

Denique annotandi func fines quorum gratia inlbituta fuit excommunicatio ex Dei verbo.Primùm videlicet vt Ecclefia pura fit, non pollutis præfertim Sacramentis, quoad eius fieri poteft-.neque male audiat, quafi fit quorunuis fceleratorum fautrix Si adiutrix . Deinde ne morbidæ pecudes fua contagione reliquas inficiant 5 .Denique vtiquiabervarunt, aliquofaltem pudore vitliin viam reuocentur'^, Si rcliquitimeat Hos fines qui fibiproponct,facile animaduercct quata feueritate fit opus, Si quo patio fingulafintadædificationemtum publicamtumpriuatamaccommodanda. *

X LI 111. l)c Cl)rißian't Maÿfiratw off cio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5,b j.

Supereft vt differamus de Magiftratu,vnovidelicet ex Ecclcfiæmembris,eóque ’j’yh’fl-’JX in (uogenerc cæteris, fine Vila exceptionc,præfcôlo , vtpote cuius vis fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;•

Huiusitaque munus eftpublicam pacem ac tranquillitatem conferuare .Id veroquu i.Ti.5^,d,io. 'à fieri fatis reótè non pofiit,quin primo loco vigeat verus Dei cultus, à quo vno vera om-nisfélicitas promanat,confequiturnihilantiquiuseffc deberetpudChriftianosMagi- , ftratus quam vt Ecclefiam habeant ad præfcriptum verbi Dei conftitutam,cuius autto ritatem aduerfus omnes præfraélos eius contemptorcs ac perturbatores tuea tur ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

dicét,Dauidis,Salomonis,Ezechielis,lofiæ,omnium deniquepiorumRcgum aePrin-cipum exemplum fequuti^ .Nequehic nobis audiendifunt quifalfæclementis obten tu,Si argurnentis non tantum vanis Si ineptis,fcdetiam cum magna impietate Si facri-Icgaaudacia coniuntlis, pfeudoprophetas Si hæreticoseximunt Chriftianorum Prin-cipum gladio,quum è contrario nullum fit hominum genus maior»feueritate a Chri- i.Reg.i'.c, ftiano Magiftratu coercedum,ficut expreflum Dei verbum iubet,Si pij Principcsi^em- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

per faélitarunt . Sed hæc tria tarnen in primis diligenter obferuada docous. Vnum, vt ex verboDci Si légitimacognitionc diiudicent^r hsrefes,nepromalispuniantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

boni.Àltcrum,vtquiperfimpliccmimperitiame#ât,abiisquiper improbitatem vel arrogantiam pcccant-.itémquefaóliofi afimpliciter pertinacibus difeernatur ;Si ipfae-tiam dogmata de quibus quæftioerit, accurate diftinguantur,quoniam alia funtaliis grauiora, alia aliis magis certa ac perf picua ; ex quibus circunftantiis non modo facile isiuri^’,c,3o • fuerit fimplicitatem à malitia difcernere,fed etiam quanta fit improbitas. Si quantui» abeaimmineatEcclefiæpcriculum diiudicare.Deniqueiis omnibus diligenter expen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fis,idquoquediligenter eritconfidcrandum,vtnequepræpoftera clemcntialupispar-catur,non modo in alicuius gregis,fed etiam in Ecclefiac vniuerfæ perniciê : neque tan- Leg.amp; ».

ta fit afpcritas,vtnoftra culpa vel vnamouiculamamittamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nb?amp;'ieg!s*, •

Sed Si in negotiis quæ proprie ad hanc vitam fpeélant, Magiftratui profpicien- Deh»reuamp; • dum eft,fine de priuatis controuerfiis agitur,fiue de publica Si communUj^^i«,,fiuc de i,

publicisarcendisiniuriiSjVt leges ftatuantur quam squifsimac, Siad verDumtf)ei,tan-f{^j^dequot;Apo. quam vniuerfalcm regulam, accommodatifsimæ,prodiuerfa tempo^umSiloêorum

circunftantia.Si ex iis legibus incorruptè iudicetur , earum autloritas jfferatur, ma-leficiapuniantur,adarmanon nifiiuftifsimisSinecefsariisde caufisveniktur,bellum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a T_ t\o» I},

cum fumma integritate Si pura confeientia adminiftretur ”,denique cum fummo Dei

timoré omnia procurentur quæ ad pacem publicam cum gloria Dei coniunftam fpe- T *’ étanteiufque reiprocurandæ caufa, eaveéligaliaSi tributaexigantur,quæ publicis oncribus ferendis fufficiant'3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

XLV. BeoMïenîùciuamp;Magtff-atilMôicltet^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ro.'î’.w^y«

Q^ifquis Dei ordination! patere debet, (debent aucem omnes fine vllaexcegtio-

ne) idem quoque Magiftratuum fuorum imperio eft obnoxius, vtpotequosDeusor-dinauit’'’^. Sed aliqua tarnen explicatione indiget hæc doélrina,quoniam facile eft Ma- 14 nbsp;nbsp;nbsp;•

giftratusnomineabuti,Si legitimiquoqueMagiftriitus poteftas non eft infinita.Quo- amp;°2ibi’pX* ƒ niam igitur folent homine^uærebellioni prætexere Magiftratuum vitfh,obftruan-dum eft in primis, sitne vitium in re, an verb in perfona. Vitium rei appello, quutn ipla poteftas vel per fe Si fimpliciter eft à Deo damnata,vel certo duntaxat refpe-étu, veluti fi legibus Si inftitutiscertæ ciuitatis repugnet, cuius rei fit hoe exem-« plum. Latrocinia funt interdiéla omni non tantum diuino , fed etiam huma- * — ’ no iure: fi quis ergo fefe inter latroncs principem faciat, in re ipfa vitium effc ••

Dc^Ecckfia, Qaf.quintuntj.

confcquetiir.Romæ caucum eft ne quis Regiam poteftatem aftcifter,fed vt omnes corn • œuniiureQuiriturn viuantvel priuati,velprofuædignitatis gradu quam moremaio-rumaccepeiint.Ibidem cautumeft,quoquifqueinteruallotùngaturfuoMagiftratu. Iulius Cæfar GalliaminuitoScnatuvultretinere,Côfulatum ambit manifeftècontra leges,aduerlus Confules arma capit, denique Rempubl.euertic. Eft igitur in reipia vi-tium,etiam fl Cælarem daremus omnium hominumfuiiTe deinentillimum , amp;nbsp;modis omnibus optimum. Idem affirmant quoque nonnulli de muliebri imperio : fed quibus non poftim aiîentiri. Etflenim fexus muliebrisconditus eft vtvirilifubiiciaturSquo fit vt ingenue fatear fapientius mihi videri rebus fuis profpexifle, qui caucrunt nefcC“ ptrum»mulieribus vnquam traderçturitamen non videtur hoc eße ex eai um rerum nu mero,quas ita præcifé conftituit Deus,vt quipræter eas aliquid faciat,amp;:iuri iuo renun cictjimpiefeciife videatunquum Dominusvtvirorum ignauiam caftigaret,eiufmodi muliebvibus imperils non femel benedixerit. Nam fi libcat tarn angufte id interpreta-rij’hiultacerce abfurda confequcntur,nempe nullam eße matribus in mares liberos po teftatem ,ncquefiliabus vnquam licerepaternam hæreditatem adiré, quæ fit pofitain feudis,quæ vocant,nobi|ibus: nec olim ius vllum vnquam merito fuifl'efeeminis in ier-uos mares; quæ omnia miror an quifquam inueniatur,qui non dico vt impia, fed etiarn ^iniqua velit reprehendere. Confequitur ergo non ita vniuerfalemeâé legem illam quæfexum muliebrem virilifubiieit, vtnullamexceptionem admittat,quumôcmatris amp;hæiVlis nomen,quorum neutrum temerèamp;abfqueDeiprouidentiamulieribus ob tingit,plena fint dignitatis nomina,quæipfas mulieres,certarum perfonarum refpc ôtu,auguftas amp;nbsp;venerabilesipflsetiam virisreddunt. Cur igitur,oblecro,vbi ex populi vel tacito vel cxprgßb confenfu régna funt hæreditaria,fi mulier hæres extiterit,vitium in re^pfa eße dicaturîQuodautem ex Mpfccitatur � viri imperioin muliere poft A-dami lapfuq^coftituto, non fàcis appofitè dicitur. ibi enim agere Dominum de eafub-ie(ftione,quæinmatrimonioduntaxat locum obtinet,partim ex circunftantialoci con ftat, quum eodem in loco fiat part^mentioipartim ex ipfis Domini verbis. NequeC' nim fimpliciter inquit,.z/d'virumeritappetitus taus^Ccdi^dyirum tuum eritappetitustuus,^ tpfe B âominabiturtibi.C^tcïùm ex iftis,vtopinor,cognofci facile poteftquâdoin reipfavitium

efle dicatur. Id verb quoties obtingit, nego pro Magiftratu habendos qui Magiftratus qpmen fibifalfô vendicant. Nemo igiturlatronum principi eft obnoxius,amp; Cæfariiure reftiicrunt Confules . fed hoc tarnen obferuadumeft,rei vitiainterdum purgari pofi fe,ifiterdum non pofte .Nequeenim quicquamobftat quominus rite mutatis legibus licitum fiatquod antea illicitum crat; ratum habeatur tacito vel exprelTo confenfu, quod contra legesfaftum erat,ac proinde neminem initio obligabat.ItaqueC.Cæfar quum fafees haberet,amp;; Tribunitia poteftate tutus eifet, omnifque poteftasad cum effet delata,Romanos tadem habuit fibi iure obnoxios, quos iure ab initio hoftes habue-^at:Sc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fociis coniurationis merito fuit interfeôlusfltcmque cæteris Cæfaris

fuccoÂbribus ^mani,vt fuis Principibus,obcdientiam omnem iuredebuerunt.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confequer^eftvt de perfonarum vitiodicamus.Eft autem illud duplex: Autenina

exrerius eft^tium,amp; perfonis potius adhærens quàm inhærensiaut intus refidet. Prions fpeciei exemplum nobis prebent quicunque violatis legibus amp;nbsp;inftitutis, per vin» feipfos Magiftratus créant, vel extraneos opprimunt. In hac autem fpecie officiumeft legitimi Magiftratus, fibi commiiTos populos aduerfus domefticos amp;nbsp;externesgraifa-tores tueri,atq; etiarn ceifante Magiftratu, vel ignauia iùaRempubl. deferente, cuiuf-•qutfeft priuati, fi quam viam aperuerit Deus, patriamlibertatem defendere, fleut no-bile Majfathiæ exemplum déclarât, modo nec temerc nec priuato afirôtu quicquaih aggicdiatur.Scd quid fi vel in externuTyranum, veldomefticu eiufmodi graiTatorero confenferimusïnempenofterconfenfus vitium purgauerit ,amp; clamandum eritad Dominum,qui hoc iugo nos quoquo modoliberet. Sed amp;nbsp;diligenter cauendu erit ne par-ticulajfafaôHjCuiufmodimultairThocargumentovelvnus ludicumliberfuppedita-bit, in exemplum trahamus .Quid fl veto nos Dominus iîi eiufmodi hominum maniis tradideritînempe Deo parendum erir,penes quem vnum proprio ius eft amp;nbsp;attribuen-di amp;nbsp;auferendi imperia:amp; libenter acquiefeendum in illius voluntatc,quæ eft conftan tiftîmaiuftitiæ régula. Sic iubeturSedechias feie Babyloniorum régi dedereî , amp;nbsp;quo-„b, niaqj non parer,merito punitur : amp;nbsp;abduôlis in captiuiratem ludæis præcipitur vt ore£ pro N ebuchadnezaris falute,tantifpcr dum eos eripiat Dominus .

Supereft

De ultimo Judicia, (Japfexturnj.

Supereft vitium perfonis eorum inhærens quifunc alioquiveriamp;legitimiPiinci-pes,fiue ex legibus amp;nbsp;inftitutis,fiue ex cófenfu tacito vcl expreflbxuiufmodi vitia funt impietas,auar]tia,ambitio,crudelitas,luxus,libidines,amp; cæteraeiufmodi.monftraquæ folentTyranniin peftoribus circunferre. hîcigituc quiderit conftituendumfRefpon-deo,fuperioribuspoteftatibus,cuiufmodi nunc funt Septemuiri in Romano impel io, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quos Eleclores vocant, amp;nbsp;regni ftatus in omnibus ferc Monarchijs, hoc onus incumbe-revt furentes Tyrannos cohibeant:quod ni facianr,ipfosvtpatriæproditores ratio-nem fuæ perfidiæcoram Dominoreddituros. Quod autem atcinet ad priuatos homines, à quibus etiam vel nihilvel nonmultumabfuntinferiores Magiftratus, tencre il-Jüs oportet, plurimum inter fe difFerre,iniuriä inferreSe iniuriam pari. Iniuriaifl enim pari noftrum eft,fic præcipiente Domino,amp;; fuo exemple nobis præeunte ’, quum n^^Mat.i7^.24, bisillamvi arcere non licet ex noftrçvocationis præfcnpto,extra quam nefas eft nobis b,«.Rom’}* vel pedem poncre : nequealiud vllum remedium hîc proponitur priuatis hominib^is Tyranno fubieiftis,præter vitæ cmendationem,amp; preccsamp;lachrymas, quas Dominus fuo tempore nonafpernabitur.Iniuriam autem inferre nemini debemus,nec volentes ncc ab aliis iu(Ii:atquc adco ne priuatam quidem vocationem tfcferere fas eft, cuius cer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tum habeamusteftimonium. Hîcenim firmaeft ac conftans hçc régula, Deo pa-rendumefle potiùsquàmhominibus,quotieshominum imperiis patere non pofliir * mus cjuin fummi illius Regis regum amp;nbsp;Domini dominorum auéloritatem vjolemus; i-ta tarnen vt meminerimus aliud eße non parère,quam refiftcrc,vel ad arma fe compa-rare quæ à Domino non acceperis. Sic laudantur obftetrices quæ Pharaoni non paru- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cruntSamp; Apoftoli oranefque adeo Prophetæ amp;nbsp;Martyres à nullis Tyrannis adduci po tuerunt,vtfuo filentio veritatem proderent,nedum vt operam fuan»Tyrannisaccom- Aa4,cf,^, modarent: corum exemplo quifi quado imnianisilliuscrudelitatisaccufantur,qiiam, IV, reluftantc etiam confeientia, in homines innocentiffimos exercent, egreÿam excufa- * tionem fe natlos arbitrantur,fi refponderint fe non fuo fenfu, fed ex Regiorü editlo-rumpræfcriptoiudicare.

Q^digitur fcntiamus defubieótorum erga fiios Magillratus officio, ex iftis cogno-fci poteft,mulcó certius ac verius profccfo quam exeorum calumniis quibus nullus eft pudor nos inuoluere cum vertiginofis Anabaptiftis,qui Magiftratus audoricatcm tol-lunüjiurifiurandi religionem euertunt,iudicia bella per fe illicita clTe conrendunt :* quibus fceleribus quantUjDei beneficie,abfimus,nemo poteft ignorare,nifi qui lucem recufac iiitueri. Augec aucern illud quoque aduerfariorum noftrorum impudentiam, quod quum ipfi palam contra Dei verbum,S6 régna amp;nbsp;reges fibi fubieccrintmec vlJum fichominumgenusaduerfus Magiftratus magis rebelle, audent tarnen illinobisilliid ipfum fcelus impingere quod fibi licere non obfcurc iaftant.

j^idßtnobu credendum nbsp;nbsp;^erandum de -venturo -vltimo ludicio.

-r^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matth. »4. c«

^^RcdimusexDeiverbOjtore vt tempore conftitutoS quod ne Angeli cmi*

dem ipfi norunt ’',Iefus Chriftus poftexpletum Eleftorum Jnumervunj Matth.i3.c,3i huius mundi macliinamigne repurgatamveniac c cælis, ita v^eft vifi-

biliamp; verofuo humano corpore, fed Diuina coniunfta maieftate, praJdi- ,.coZi5,g,si tus Î ; coram eo compareant quicunquea condito mundo homines extiterint^. Nä qnos antca mori contigerit,iterum refurgenf.iifdem,videlicer corporibus quæ ad tem- 14,amp;deäcep« pusquieuerintjcumcademanimarurfum,idqueinfeparabiliterconiuncWs;quévcrô , iniploChriftiaduentufuperifitesfuerintdeprehenfijvnomomcntoimmutabuntur, 9^^ ideft,ineamconditionemtranfibunt in qua futuraefthominum natura poft refurre- nbsp;nbsp;'ïo'

ftionem 7. Deinde Dominus omnes fine exceptioneiudicabit ex verbo fuo^. Qui- amp;^'bi'paf* , cunqueigiturcrediderint,ficut exfideifruStibus conftabit fient Chrifticohæredes*'’

non tantiim anima tcnus,quæ à fuo exceflu ex corpore in Domini fui gaudium ingrei- 4Sgt; Äa. 7-r. fa, tune demum corpore fuo refumpto,plena fœlicitate perfructur “ : fed in ipfo etiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

oAntithißs T^apatus Chrißiamßni,

corpore,quod omni depofita infirmitate,incorruptionem amp;nbsp;gloriam nobis nuncinco Rom,8,3.’!?’ V’-'t^'bcnßbilcm induct ’.E contrario vero fceleratiamp;increduli, fuæ confcicntiætefti-monioconuicti’',perennemquidemnaturaminduent,fedomniignominiaplenam284 « i5,d,b,s ineum tantum finem vtperpetuo torqueripoisintcum Diabolo amp;:ipßusangclisL

Hæcfunt infummaquæde futuro iudiciodidicimusex Deiverbo.Eoiumautem Rom.2.b,i4- furores qui quando lit venturus illedies,definite fcpofiecxiftimanc; aniles illasfpc-Matth.25,d, culationes defittidoquodam Antichrifto,Paradifi gaudiis,amp; Infcrorumfuppliciis,nd modo afpernamur,fcd etiam toto pedoreauerfamur. Nefas enim putamus abfeondi-ta fcrutari,amp;: fua commentacum Dei veritate permifeere, Malumus denique perpetu-

as exctfbiasagere,ne nos dormientes opprimât qui venturus cft,ficuc in diebus Noe,amp;i Mat.24,c,5(f, ^icutfur innode^:^ fatis nobis eft intelligere incomprehendbileefl'eeaudiumquod Ädtinctps. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f o ■ C ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

amp; 2j,cap. fperamus nbsp;nbsp;nbsp;inhnitum cruciatum qm omnes incredulos manec.

i.Cor.2.b)J.

c kV nt: septimvm.

7. PapifiiHpro veyo Deo coleyeßclitium imagintirium numen., quoi nequepeyfe^è iußumf ne^ quepeyfe^e ßtmißyicors.

IX iisquæadhucexpofuimus facile fucrit cuiuisattento Ledori iudicarc

^^àm iuftis de caufisaPapiftica ecclefia ad Chriftianam tranfierimus,Si putant deleuiculis quibufdam amp;nbsp;indif-

ma ex diametro à Papiftis difsideamus. Hoc enim affirmo, atquevtinam non pofieiU ' fam iuftis decaufisaffirmare,albumnigronon magis repugnare,quamPapifmu Chri^ ftianifmo:quod nunc paucis probare conftitui. Nequehîc ego de ipforûflagitiisamp; per-tiieifsimis moribus difputo,fed ipfum caulæiugulum peto, dodrinaillorumnimiruin, qua nihil impurius amp;nbsp;corruptius ne fingi quidem pofl'e affirmo. Omitto illud quoquc» quodtamen vel vnum fatis probat Papifticum regnum nihil aliud eflequàm tenebra-rum regnum,quôd videlicetfua myfteria nolintcuiuis patere, fed ignora linguaomnia peragivelint,necquicquamæquè reformident atque hoc vnum, ne verbum Deitran^^ latum in cuiufuisgentis idioma,à quibufuis pofsit cognofei. Hoc, inquam, nunc omit' to,amp;: defeed^d præcipuas Chriftianæ dodrinæ partes. Ac primo quidem loco numeft Will ud iraiginanum ac fiditium elfe dico,quod Papiftæ veftiunt fummo il lo ac gloriofil-fimo F)ei nomAe.Nam omnibus conftar, verû Deum fummè ac perfedifsimé iuftum efleae mifer^tirdem. Atquinec perfedaeftea iuftitiaquæ humanis fatiffadionibuS acquiefcit:eecpcrfeda mifericordiaquæ tantum fuppletquodhominum mericisde-eft.Eant igitur Papiftæ,amp; iadentfe verum Deum colere.

II. Si-veyaeß Papißarum doiiyinayChyißum deßiße hominem eße, aeproinde ^em noßyam eß pyoyßus inanem.

• In lefu Chrifto, in quo vno verc colitur Pater,duo præcipuè fpeólamus,perfo' na^ amp;: officium : quorum vtrunque Papiftæ abipfis fundamentis conuellunt, ficut gillatinfexplicabimus.Nam quod adperfonamattinet,quanuisverbofateanturCht’ ftufti amp;nbsp;Deum amp;nbsp;hominem efle,re tarnen negant cum Eutychianis, quum ei tribiniu^ corpus inuifibile,immefum,atque adeo infinitu, vtpote que fimul infinitis locis corp“’ raliter præfentéelfe volunt.Na fi vnius Dei naturç id proprium eft,vc fit vbique, quO' nianwnus gftinfinitus:confcqiiitur carnem Chrifti eße in Deum conuerfam,fi placit*^ Papifticisacquiefcamus:namvbique,amp; pluribus fimul locis eile,paria funt-Nequet^ quod ad omnipoteïinam Dei confugiant, quum de volun täte Dei, non aure de potcH' tia hîc quçratur.Noluiifeautem Deum quod ifti voluifle affirmant,ex eo conftat quù^^ Filium fuum voluit veram hominis naturam infeparabiliter,amp; diftinda naturaru pt^I prictateaiTumere. Glorificatio vero corporis Chrifti-maturam carnis nonftiftulit,!^, infirmitatemademit: amp;;fruftrahîcagitur de glorificatione .Quum enim diceretCh^'''

Qaftit feptimunij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ftus,Hoc EST coRPvs M E V M, nondum trat ipfius caio gloiificata: ncquc nuiic alfterveracfthæc propolitioquàir, tum erat, qua de re pluribus fuo locodifputatiini

fiat vt nihilominus fideles,qui nunc in terris funt,non alibi,vei e in Sacra-menti perceptioneper fidem fiant participes carnisSê fanguinis Domini,quænunc funt in cælis.ôc no alibi,fuo quoque loco cxpofuimus,nc quis nos arbitretur Sacramcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

taeuacuare.

lam vcrôquodattinetadperfonævnitatem,quam tradunt nonnulli lacerari, nifi v-bicunqueeftdiuinitas, ibi etiam humanitärem efleconcedamus, ex quoefficiunt vbi-queetiame(reChrifticarnem,fic paucis refpondeo. • Pnnnim, quæioan hierit Cdui-fticaro in cxlis antequa in cælos afccnderet.Si hoc affirment, Sc iUÛ Iohannis lolt;?um ’, nbsp;nbsp;nbsp;,

Nemo ajeendit mc£lum nip qui dcfcendit c c£lo,nempeF!l!ti5biominis iiuiinc£[oeß:^\:Q^\:icaccc^^°^'^'^''i' perint, qvrum omnino fit explicandus per KoivaviMi 'iJïufdxmv quid aliud ent afeenfio quam inane fpccirum,fi duntaxatdi(paruitChriftus,necverè locum mutauitîNa ce|- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

temutatio loci in id non cadit quod eft vbique. Afeenfio vero aperte in Scripturis dif-tinguitur afeffione: ita vt ilia mutatum corporis fitum, quum de vero corpore dicatur;

fcfsiovcroadDeiPatrisdextramdnfinitiimperijconfortiumd^claret. ^Deindevero * ' an fimul carnemChrifti mortuam in fepulchro,amp;: viuam in cælo conftituemus? puderet enim,opinor,mortuam incælocollocare.EtipfaChriftirefurreCtio cuiufmoditaij» • dem crit,fi Chrifticarofepulchrum nunquam reliquit’Nunquam enim profefto verè illud rcliquit, acne nunc quidem abeftàfepulchro,fià coniuncnone duarum natura-rum ,vbicunquefuit diuinitas, ibi fuit caro. Non crit igitur fimplicitcrfed noftvorum duntaxat oculotu refpedtu vci urn quod dicunt Angeli,Surrexit,non eft hîcquot;. Qjiæom niaquûfintabfurdifsima, Sc eorum hærefi certû fundamentum fubfternat qui corpus imaginarium vel fpiritualisnaturæChriftotribuunt,acproindefpcnoftram omjgcm euertunt; confequitur falfifsimu quoque Sc abfurdifsimum elfe dogma de tnvnis Chri-fti vbiquitatc.Sed,inquics,nondum eft expeditus nqjius,quomodo non feparentur na-turæjfi vtraque non eft vbique. Id ego verb cralfa eJIadam fimilitudine cxplicari poife x-crediderim,quæetfi per omnia non rcfpodet(cuienim fimilem faciemus Altifsimum?) tamcnadiddequoagimusvtcunque percipiendum,fatismihividetur accommoda* • • ta.Ponamus Solem duabus coniunâ;is naturis diuerfifsimis conftare,vna folida con-fpicua,8corbifuoaffixa;alteraverôtcnuifsima5cinuifibili,perhcnTifpha:rium diftufa® radiisfuis nimirum adoculosnoftros vercpertingentibus.Sit quoqueSolis corpusde-fifsimisintcrpofitisnebulisnoftroconfpeftuiercptum, cuius tarnen radij innoftros’o- * culos incurrant.Obfccro,annó verb dicctur à nobis Sol abfenslecundu corpus, quum fit in cælis,nos autem in terris,Sc ne procul quidem cofpici ànobispofsitîErunttamen cius radij nobis adeopræfentcs vt oculos etiam feriant. An vero proptcrca a Solis corpore fuos radios per fe feparatos dicemus ? Minime profeóto quoniam n^parabiliter cum Solis corpore funt coniunfti. Verum igitur erit,vbicunquc eft Sohs cogt;^||s,ibi cf-fc ipfius radios’.fed non e contrario,quoniam natura corporis id non paîitur.Nci^ic ta mendicemusdimidium tantum Solemnobisadeire,ficutdici poteftac^ebet quum nbsp;• ,

dimidius tantum ortus cft,fedtotum ac integrum : quanuis totum Solis (vg italoquar) id eft,quicquid Solis eft,nobis non adfit. Sic quoque humanitatem Cdirifti quæ corpo-ri,diuinitatemquæradiis Solis in hac fimilitudine refpondet,affirmamus,ficut par eft, infeparabilitcr Sc hypoftatice coniunaas, quoniam alioqui fpes noftra inanis effet ,vt fuo loco declarauimus.F atemur etiam vbicunque eft caro Chrifti, ibi effe æterni V er- ' bi diuinitatem : fed non c contrario, quoniam hoc non finit diftinfta veræ carnis pTo-prietas,quæ eft fupra cælos extra confpetdum no drum euefta,quanuis interdtwn ei pla cucrit,fifsiscælis,extraordinarioraodofcfequibufdam verèdemonftrare.Dicimu»ta-mcn totum Chriftum nobis adeffe, non dimidium.fed totum Chrifti adeffenegamus, quoniam caro fupra cælos nunc eft,nos verb in terriiznec propterea perfonæ vnitatem laccramus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;•

III. PdfiatttscneyuittDnicamClirifliobldtionem.

DeCliriQ;i officio nunc nobis diflerendum eft, quod öóipfum’a Papiftis prorfusei adimitur.Eft autem illud tvibus in rebus pofitum, nempe in Sacerdotio, Prophetia Rcgno;dequibusfigillatimdifteremus.DuæfuntigiturSacerdotij Cdniftivelutipartes,nenapeoblatioi'uiipfius femel faéta,nccvnquain repetenda,quoniam eft onyiibus modis pcrfeéta:ôcinterccfsio apud Patcem,quæ adhuc inanet 5. V cranque vero a Papi-

y 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q/^ntUheßs Taßatus Chrißiamfmi,

ftis tolli ftc probo.

Primum quod ad oblationem attinet,h ea repetenda eft, vt ifti volunt qui Chriftuin dicuncin Mifta ofterendum proviuisA: mortuis,confequirur oblationem quæfcm^l fada eft à Chriftojefle imperfedam, ßcut rede colligit Apoftolus, de Lcuiticis facrifi' • , ciis diflerens, amp;nbsp;manifcftê contendens oblationem Chrifti vnicam eile non modo fpC' cie,fedetiam numero, amp;: ipfum oblationisadumfpedandum '. Sed vtuntur Patres fais,'10^3,2’0, crifîcij nbsp;oblationis nomine.Fateor,(edalio refpedu, nempeprecum amp;;gratiarum a*

’i ’d'.iä-’ dionis,84munerum,qLiærefîciendisviuis, nonautemredimendismortuorum anima-bus,in Dei nomine amp;nbsp;fide viuaoiferebantur. Neque enim adfacra myfteriaacceden-dum?ft,vtChriftumfacrificemusautoftcramus Patri,fedvtfemeloblacum percipia-•«nus per fidem.

Secundo, fi ordinandi funt facrifici qui Chriftu m quotidie oifera t Deo Patri protC' * nbsp;nbsp;nbsp;• niiffione peccatorum,non eft Chriftus vnicus Sacerdos adrcconciliandum Patrem,fe'

enndum ordinem Melchifedech,fed erit tantum vnicalioftia:quod amp;:ipfiim tarnen plt;’ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fteaPapiftæcucrtunt.

Tertio, fi oblatio IdFii Chrifti,amp; à lefu Chrifto femel fada, omnibus modis eft inte-graamp;i; perfeda, (vti fane eft, fi Chriftus vere eft Iefus,id cft,feruator) quid eft quod ifto« Äocere non pudct,fatisfeciflc Chriftum pro peccatis prçcedentibus Baptifmum:quo(i autem attinet ad peccata Baptifmum coniequentia, remitti tantüm cuIpam per Chrifti paffionem,pœnam autem ex infinitafinitam fieri, quæin Purgatorio(quod vocanC • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luatur, tantifperdum noftriscoram Deo fatisfadionibus ambufti manes eximantui-

• • Quod fi hæc falfiffima funt,amp; in Chrifti facerdotium prorfus impia,qualesfunt eorun*

indulgentiæ?Qu(Âl fi Purgatorium morientibus omnibus fupereft,vnde non aliter po^

• • * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint^uàrnyiuorum meritis liberari:vnde Sandorum mérita quç ifti tam clarè vendunt»

• • quum vel i^ Sandi(quos vocant)ideft,albo regnantium cum Chrifto beatorum, ex i' pforum audoritate,infcripti,viuqfu precibus indiguerint: vcl falfum fit quod affirmäti Purgatorium omnibus ex hoc muWdo migrantibus eirepropofitum,quod Chriftus pam duntaxat aboleuerit? Imo qualis erit Deus ifte, qui inculpates ram feuere puniat» • nbsp;nbsp;*d eft,donee ad vltimum quadrantem fatisfecerint qui nihil debent ? Sic cnim folent f

ftilocum Matthæi^ad fuum dogmadcrorquere,quum tarnenconftet nihil nifi ration^ J nbsp;nbsp;nbsp;tulpæ deberi.Sed quoniam ifti ad Patres confugiunt, audiamus quid teftetur Ambro-

A^br.Hb.de fi,^s3,Q« HIC nonreceperitremißionepeccdtorum,!LLIC »0»œf.(videlicet in comunioO^ bono mo nbsp;nbsp;San dor Û .}Non erit autem ^quoniam ad yitam £temanon potuerit peruenire, quia yita aterna remißi^

• 4 nbsp;nbsp;nbsp;peccatorueß.(^ßüidäMe Cypria.nus'^ii^Mdo IS Tl N C exceßum fuerit^nullus ia locuspœnitenti^

Dcm«rianû, nullusßatisfaclionu effeedus. Htc yita autarnittituri aut teuetur. Hicßluti £tern£ cultu Dei fru^lt;* wißätui. ^deiproutdetur.Ec mox,7«ßbipßo licetexitu^yit£teporalisoccaßprodelicltsDeuroges^quiyern^ Clil* ynus eßiOiijjj^ionem fidem eiusagnitionts implores,yenia daturconfitentiÇ quæ fit ante

1 confellÄjTuo loco declarauimus ) nbsp;nbsp;credenti indulgentia falutaris de diuina pietate conceditutf

‘^^^^’^^ntabtatem fubipßmortetranßtur.Cßmdäuzcmliicronymus^iTempus^incimt^ß' Ä,^',adGa- menttSytempu^l^prßens.Deindemultafubiicit,ex quibus mirum nihæreticiifimus à P^'

pillis iudicttur. Sed quoniam vix quicquam eft quod ifti non cauillentur, profcram pertum Auguftini teftimonium, amp;: illius ipfius Grcgorij,quem alioqui certum eft eri'ö' rem de purgacorio igne plurimdm confïrmafle.Sic ergo Auguftinus , Primum inqui^» Aug lib.Hy- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CatMicorum diuina aucloritate re^nttm efjè o-edic Ciamp;lorum.Secuniumi ge}}enn(im^ vbi omtj'ti

pognoft.j.^ ih^a-velaChrißißdealien-m ßtfiplicin experitur.Teytiitmpenitia ignoramus ^nec eße in Scripture Idem EneK £ltireperimtn. Scdamp;idem alibi 7fcribic,eos qui pnrgacon’uniignemcredunr,hum3i’^ “ quadaAbeneuolcntiadecipi. DeniqueGregoriumipfumaudiamuSjCuißcredimii^’ no^ extinguetur quidem penitus ignis purgacorius,ad purgandas potius crumen^^ quam animas extrudus dedtamen non magnusipfius vfusrelinquetur,amp;:venialibi'^ potius peccacis(vtloquuntur)quam mortalibusfueritdeftinatus. Sicenim ille fcriH^ totiAm V •rbis ,Conflat quiet qualis hincquißue e^rcditur^talt^n iudicio pr£ßnrafur. Sed tarnen aiog.'4,0.35' ^Jttibu^damleuibiaculp'tmn-teiudiciumpurgatoriumi^n'ucenfenduseß.Etmox^Sicuteßjinouityaßi^^' um otioßs ßrmOy immoderatus rißa^ velpeccatum cur£ reifamiliarim, qu£ vixßne culpa y el ab ils qui quabter deebitare debedntßiurtt,aut rtort in^rauibum error ignorât zæ, qu£ curtcla etiampofl moftc’^ • grauant,ßadhucin yitapoßtisnonßuerint relaxata.ï^tn ergo habent Papiftæ,ex fuo Gregod^’’ pu^atorium ignem folis minimis peccatis excoquendis feruire, Sr quidem cum ptione, Niß yiwm fuerint relaxata, quæ omnia etfi inepta amp;nbsp;faJfa func, tarnen oftendui’^ öU?

Caput fiptinjunLs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ƒ

quæ tuncfucricdePurgatoriofcntcntiainipfoPapatu cuiifte præfuit. Sedaudiamus eciani aliquidampIius.Statim enfin hæc ycrb^lubiiciv.Q^mPauluidicatChrißttmelJefun damentum, atejue fuhiun^at,Silt;iui^ fuper£dificatterit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(juanuù hoc de ione tribulationis in hac nol is

-viM adbil’tra poßit mteÜtgt, tAmenfitjuis hoc de i^nefuture pur^ationis accipiat ,penfandum folicitè quia lUum fierignem dixttpofpepruari^nonquipper hoc fundamentumferrum^ iK.5Çt)elflumbum £dif~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cat,id eßipeccata maiora,^ idciyco duriora,atquetuneiam infolubilta,Jed lignum, feenumlibipulam^td eß,peccataminuta nbsp;nbsp;leutßima,qu£ignisfactieconfumat. Haótenus Gregorius, aperte quidem

ilium Pauli locum dctorquens,{ed fatis tarnen declarans quæ tu m fuerit de Purgatorio doftrina. Denique ß Chrifti vnicaoblatiofemelfaóta nosfanûificat, quorfum dicitur aquafalfadilucrepcccata,vtaliaomittam quorumncc finiseft necnumerus? •

IIII. Papifæ aboient Chrßiinterce^ionem.

Quod autem ad alteram facerdotij partem attinct, nempe interceflîonem, etfi Pa-piftæ primas plerunque Chrifto tribuut,an non tarnen ilium hoc fuo munere fpolia^r, • quum alios eicollcgasadiungunt?Qu.id verô quum virginemMariam inuocantes,vo-eiferanturjv R E matris imp e r a, annon earn Chrifto, vt matrem pupillo,ante- , ponunt’Et quum earn clamant, Reginam cæli, portam paradifî, vitam amp;nbsp;dulccdinein fuam,gratiæ thefaurariam,refugium peccatoru,mediatricem hominum, quid amplius Chrifto relinquunt? Ac ne quid confingere videar,adfcribam ipfas blafphemias, vt Pir patus omnibus piisfœteat. Sic ergo canitur in MiftaliParifienfiinproiàMiftædean-nunciatione, Salue decusnirginum, Alediatrixhominum, Salutispueypera. Iteminpro-faMi{rædcconceptione,hæccanutur: Tu^escertamiferorum, Verè mater orfhanorum, • Tuleuamenopprejforum, Aîedicamen infîrmorum, Omnibus es omnia. Quid eft, obfecro, • Chriftum excludere, fi hoc non eft ? Sed audiamus quod omnes onfhium ætatum bla-fphemiasfuperat.Extantenimhæcquoqueinprofaquæincipit,A/lt;(nk/?gt;‘lt;cco»io: O/è- • lix puerpera, Noßra pians ßelera, Iure matris impera, Jtedemptori. SedhWrrendarum , impiecatum plusfatis.Et tarnen iftis fumus impii,S4Mariæ virginis contemptores.

• V. PapatumnegareChrißi9rophetiam.

Quod autem attinct ad Propheticum Ghrifti munus, cuius prænuntio Spiritu locu-ti fint Prophetæ tantifper dum ipfe veniret,amp; omnem Patris voluntatem nobis patefa? * * cerct, quique Apoftolis fuis omnem veritatem, amp;nbsp;nobis poftea per Apoftolos omne nbsp;nbsp;*

Dei confiliû pleniflîmèaperuit, cui tandem iano hominiperfualèrintPapiftæfe illurft vt vnicum perfeftum Prcphecam,id eft,Patris interpretem admittere ? Vnde enimjn- • finita ilia congeries traditionumamp;legumquotidie emergentium, fi femel omnia ad falutcmamp;perficiendum hominem Deineceftaria Chriftus voce primùm,dcindeScri-pturistradidit?quodfifecuseft,quomodoPropheticofuomuneri fatisfecit? Na Syn-odorum quæ fit auftoritas in Ecclefiafticis condendis legibus, abunde a nobis cxpli-catûeft .Quôdfietiam tanta ilia efletquantam ifti efiecontendut, qugjjiq^o tandem probabunt Spiritum Dei præfuifle illis Synodis quç à Dei verboex diametro #iftidcnt?| vnde tanta illarum inter ferepugnantia? vndehæc Papæ poteftas, vt quicquid ?ynodi conftitucrunc,pro arbitrio refeindat? At enim Papa eft os Domini. Itaffei^erô impurif- nbsp;nbsp;nbsp;*

finie Antichrirtcîcur igitur ante tot fæcula quum myfterium tuæiniquitftisinciperes operarijtota Synodus Aphricana te vt manifeftè falfariu coarguit ? Quod fi tuæ claues errate non polTunt, eut faltem vcftri Magni Gregorü doélrinam non admittitis, qui Vr niucrfalistpifcopi velipfum nomen teftatus eft vni Antichi iftoconuenire?

• r I. Papatus Chrißum ^obatfuo Pegno. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Si Chrifto tributa eft omnis poteftas in cælo amp;nbsp;in terra,vtpote qui fit vnicu Ecclefiæ Catholicæ caput,quam viuifico fuo Spiritu præfens modcratur,amp;: vnus confcÆntiis im peret : vnde hæc Papæ poteftas ad confcientiàm legibus adftringendam î Nam ne^pfe quidem Chriftus,fi nunc quoque corporaliter inter nos vcifaretur,quicquam Euange liofuo adiieeretvel detraheret, quodteftatus eft pl«nam perfedâmque dodrinam là-lutiscomplcai'.Quorfum a^tem prçfcnti amp;: omnipotent! vlkim vicariulh capflt,re- loh./y,lt;■.■ƒ. pugnante Dei verbo, amp;nbsp;tota ilia vetere Metropolitarum deferiptione, quç in Synodo Nicçnacxtatjtôtqueconfequccibus Synodis cftconfirmata’Quîdeniq, diceturChri- gjLi.j,». fti vicarius, qui quoties libuit, ôô Dei verbum amp;nbsp;A poftolorum doélrinam refeindit, amp;nbsp;ipfius Pétri, cuius falfô fuccefl'orem fe iaélitat, omnem auéloritatem conucllit ? ^Ex- ,.pe.5,a, 2.5. cmpla fi requirunt,duo faltem proferam, quçnecipfi polfintinficiari: legem videlicet coclibatuSjSé Sacrament! fub vnaduntaxat Ipecie adminiftrationcm,quas confiât non

^ntithefis^apatusÇ^ Chnfiîanïfmi,

tantum verbo Dei - , fed etiam totius veteris illius puriflîmæ Ecclefiæ decrècis mori-bus ex diametro repugnare \

Papam tarnen fateor vna in re Petro fucceflîfle,nempe in Chrifti abnegatione. Scd huiusfceleris Petrum ftatim pœnituit: iftum verô perditum, fuarum blalphemiarum ne poft tot quidem fecula,poteft pœnitere.

V II, PapatHô ignorât quantmijêra ßt hominif conditio.

Mirumnon eftignorari,aut etiam conculcari Chrifti beneficium ab iftisqui peni-tus feipfos ignorant, quàm lethalis fit morbus qucm exipfo vfque conceptu circun-ferimus.Primùm enim quum omnes natura fîmus filij iræ3,amp;; ne ad cogitandum quide Rom.5,b, 9. bonufti idoneP,quod ad Dei cultum attinertoti deniquefimus mortuiin peccatis : P Epnc

è contrario docent Intelligêntiam amp;nbsp;voluntatem læfas efl'e duntaxat,haôtenus vt ü-2.cor.},b,f. negvatiæpræuenientisauxiliononpoflint propterfuamimbecillitatêemérgere.Ne* fc^unc enim quid lit Caro totum hominem non regeneratum comprehendens -, quem non dicit Scriptura oportere à Spiritu Dei adiuuari, fed è côtrario potiùs perimi ôô ab-• olcri. Ignorant quoque quid fit Spiritus, amp;nbsp;quid fit Nouus homo:qui certè noùus non eft,fi qua ex parte eft vÂus,ideft, fiveltantillûveri boni in homincinueniripoteft ante jç nbsp;nbsp;regenerantem gratiam.Nam quod ad naturalem Dei cognitioncm attinet, tatum ab-

R^.ijciio. Oft Vt ea nos iuuet,vt è contrario condemnetjficutait Apoftolus^'jclamitans omnes ef-

Eph.Zc, II. fe aS-êaç ante Chrifti cognitioncm’’, qua caro vel fanguis no patcfacit^. Vbi igitur libe-Mici£,c,i7. riarbitrij reliquiæquod iftilbmniant, vtexeiuscumgratiaconcurfu Meritaßtaex co»' • ^ru'o condi^no ftabiliant ? Neque veto nos quû hæc reprehendimus, homines facimus • truncos vel ftipites,fed ad malum totos fpontaneo amp;nbsp;voluntario motu feipfos cieredi* cimus, quoniam iftturæ corruptæ vitio falt;âum eft, vt fint fub peccato venundati, ferui «Loô’a.io, peclt;«iti,Sôliberiiuftitiæ^.

• nbsp;nbsp;nbsp;8 V'îtf quW iidem Papiftæputant aliquam efle in homine præparatione naturaleiu

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ ’ ’ ad primam percipiendam gratian»,amp; Deum noftris meritis ad alteram concedendaOt

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prouocari? Etilludcuiufmodieft^uod Originis peccatum voluntin BaptifmonoO

quod ad eins imputationem duntaxat, fed etiam quod ad remipfam attinet, vnomO' * nbsp;nbsp;mento prorfus elui,amp; reliquos in nobis prauos motus, per fe peccata efle negat nifiâC'

J* cedente confenfu?Id verô fi ita eft, vbi illud pcccatum pcccans, amp;: fenfim quotidie mO' Rom.7,c„j. i5ensinhominibusetiamfan6liflimis’°? vndecaro Spiritui rcpugnans”?vndeacerbJ *c«'.9^du7 iftijru(ftus,fi prorfus mortua eft amara ilia radix.^Denique vt fuam infeitia ifti prodant» Gâi.î'«,«7. mortiferum ilium morbum extenuenr,quem nunquamfatis poflTumus intelligere amp;nbsp;exhorrefcere,docent quædam elfe venialia peccata,id eft,quæ mortem non merea» tur.Ignorant enim quæ lit Dei maieftas amp;nbsp;iuftitia:quid fit non imputari peccatû:quale * Ron^,i4, denique fit illud Pauli , Renault mors ah .^idamad Mofem , ettaminitsqui nonpeccaruti^ adßmilttudi^)i)ti^nj^reßionis.^dami. Qui fie verô de morbopcccati loquuntur, an mh t-um eft fts quotum fit Chrifti beneficium ignorarc?

V111. Papifix ignorant qutd ßt fide^,acproinde quo paclopoßitChrißi heneßeiuf» miß-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rts amp;perd.irts homintbus apßtcari.

Sicut vn ^fcx tat Chrifti iuftitia,cuius gratuita imputationc iufti fumus,ita ctiam voj* fides eft per quam pofsit Chriftus fuis eledis applicari,ficut fuo loco copiofe dcclaraüi' mus. Sedamp; illud oftendimus,fidem illam de qua hic agitur,nó efle quanda hiftoricaH* notitiam rerum à Deo proditarum, fed certum teftimoniu quod Spiritus perhibetfit’quot; »gulpru eleôtorû cordibus,vt feiant quæ fibi Pater in Chrifto donarit, quonia fint à cleóti ante iaóta mundi fundamenta,cu quo Spiritus fanóti teftimonio necelTariö coMquot;' ret veteris hominis mortificatio, amp;nbsp;noui hominis creatio, vnde promanant iuftitiæ dus. At miferiPapiftæ, Fidem putat nihil aliud efle quàm credere vera elfe quæ in

• pturisdicuntur,idqucin genereamp; impliciteduntaxat,vt loquutur,quum ipfeDiab^ • lus figillatim illanorit,nec tarnen fidelis dici polsif.quibus deinde adiungunt quicqi*'^ libuiÄ]uibÄuis comminifci,modô fit exconfuetudine,ÿel ex eius confenfu qui le um terreftrem vocat,approbatum. Nefasenim putant verbum Deipermittere Lailt;^’^ (quos vocant)legendum,ôc eos iubent credere quod ignorant. Imô verô quotufqiô^*]’ • eftipforumlàcrificulorum qui verbum Dcinondico interpretari,fedvel legerefa^^

* nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expedite pofsit?Fiduciam autem falutis,arrogantiam vocant, quum interim ex fui^^

B • ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanamp;orum meritisfalutem hominum lùlpendant.Mors autemChrifti cedô quo

ægrotis applicacur ? nempe Confcfsione auriculari, peregrinationibus, certis ieiuo’’j’ dieruiî*

fèptiMumj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

dierura amp;: cibovum difcrimine,cuculla,numcratis precibus, fed in piimis oblacione ip-fius Chrifti in MiiTajdque cx Op ere operato vc loquuntuv. En in quæ præcipitia ferantur qui à via veritatis aberrant.

1X. Papißie neque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque Euan^clq yßim norunr.

OftcndimusLcgemDei vnicanîclfcacperfcôtamiuftitiæregulam, amp;vniDcofas , cfTclcgcsconfcicnciis ponere. Iftiveró quid non audent? Leges legibus quotidie cumulant. Exipfisdecem præceptis illudin quotam exprefleprohibetur omnis imagi-numcultus,illud,inquam,madatum quo nullumfrequentiusin Scripturisinculcatur, prorfus expunxeruntrôcmutatiscantùmvctcrumdeoiunominibus,omniidolorum gencre fua templa opplcucrunt:Dcum ipfum corporali figura reprçfenrarunc, nee ho-minibus duntaxac oniniumæcatum8rordinum,5£deabusomnisgeneris meretricio cultufabricatis,fcdctiamcquis,afinis,lupis,ceruisjcanibus,porcis,draconibusjdiabolis denique altavia fuaonerarunr,amp;: putribus cadaucribus omnia oppleucruntdnquc omnium iftorumcultufummampictatispofuerunc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;*

Cærcmonialis legis iugum docuimus aduentu Chrifti excufifura. Iftorum aurem religio quid aliud complcfticur quam infinicam ôi inexplicabilê c«remoniarum farragi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

né,quas partim cxcogitarunt,partim cx Iudaifmoamp; Paganifmo fumptas in Ecclcfiam Deitranrtulerunt,Chriftoamp; Apoftolisfruftràidprohibentibus'? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^htt\s,aA

Prætcrea,quu,ficutfuôlocodeclarauimus,nunquamtraditafuerit Lexadnosfer-uandos,fed è contrario ad nos coargucndos,vtanimisfenfupcccatorumvulneratis ad amp;i5,c’io,’8. vnum Chriftum accurramus,qui noftrum onus in fe rccipiat: ifti cotrà no modo quæ-runt fdutem in Lege,id eft,vitam in morte, fedetiam, vtfunt omnium hominum mi- ‘/cinècpr. « nimè fani,non cell'ant nouos quotidielaqueos miferisconfcientiisinijcere,quafi vide-licet Lex Domini omnibus condemnahdis non fufficiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.Tiin.},d,if,

In altéra veto fpecie verbi Dei quam diximus Euangelium vocari,no^minus eft perniciofusPapiftarum error. Quumcnim Euangelium à Mofefubfiguris legalibus propofitum,6cper Prophetas promi{rum,aChrifttBxhibitum,amp;i:nouiTcftamentili-bris comprehenfum,idcirco fit patefaélum mundo vein Chrifto perfidem apprehen-fogratis iuftificemur amp;fandificemur, ficut copiofèfuo locodemonftrauimus:ifti Of • • contrario cxiftimantEuangelicam doélrinam nihil aliud cflc quam legem quandam pcrfeftioreniMofaica.Id verb fi iraeiTetjncmpenosdoccretnonin Chriftoqui fuftri^ eftet mortuus, fed in noftra iuftitia fpem noftram collocate, ac proinde, vt ait Paulus, irritam faceret promifsionem.Nunquamenim Lexiuftificat coram Deo nifià quilfüs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

pcrfcaifsimèpræftatur: qua conditionemfiimplere homines potuiftcnt,neque Chrifto ncque Euangeliofuifict opus vtaLegismalediftioneredimeremur. Quæfovero^ lelt;ftor,an quidc Euangelioitafentit, dignuseftquiChriftianusccnfcatur? Sedhunc errorem ftoliditasalia confequitur. Nequeenim curailliseft Euangcbjjprædicandi, fed,quafi in ipfis fyllabismagica quædam vis infit, incognita lingua tffiftiW^^m reci-^ tandi,multocum fuffituadorandi,e collodcniqucfufpcndcdi,vtvcnefi®ifolent.^upd fi quando per intcrualla conciones habentur, cum verb quibus comrq^mis amp;nbsp;facrile- • . giis polluicur abiisquinon aliunde quam CX Euangclij cauponatione ^^miferorum hominum pcrnicic viuunt?

A'. J^n-orat Papatut qu£ßat hona. operatamp;' qwsßreorumfiui^ui, Controuerfias de bonis operibus fuo loco figillatim explicauimus,amp; calumniam il-lorum diluimus qui clamitant bona operaa nobis damnari ,quum è contrario,tefte A-poftolojdoftrina de gratuita per fidem in Chrifto iuftificationeLege ftabiliat,quç aHo-quineucrterctur. Ategoexiisquædehoc argumento alibiexplicauimuscuiniscon-ftarepofte dico,mcrcenariisiftis bonorum operum patronisno magis quamolimcæ-cis illis Pharifæis conftare,ncque ex quo fonte fint bona opera petenda, nee quænam ilia fint,nec quatenus nobis vcihadicantur: quo fit vt^difputatio debonis operibus non magis ad eos pertincat quam difputatiode pudicitia caftitate ad dec^tati^mas merctrices. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sedeft in primisconfiderandum quam horrendis facrilegiiscxccllcntifsimum illud opus precum fiue inuocationis Dei cotaminent. Nam præterqua qubd fiditia mérita quorumcunquelibuit,folcnt cu Chriftifanguinc,manifeftifsimaimpietace,permifce- * re: Scripturæcentoncs nulla protfusrationccofuerc-.certoshominesad precanduson-ducere: incognita lingua nefcio quid inconditum , atque adeb aperças blafphcmias

6 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€ƒ ChrißUnißmij

blatcrare:vc,inquam,ifta prætermittam, quid eft Dcumludibrio habere fi hoc non eil quod palam faditancgt;quû volunt numeratis precibus Dcum demereri,amp; peccata tum viuorum cum mortuorum hac compenfatione redimi profitentur?

I.Pafgt;ip£ nonfatn tenent qu/Hpnt Sacritmenta-i^ in ciuem nßtm inßitutnfuerint.

Quifquisea quç de Sacramencis diximuscoparabit cü Papifticis craditionibus,faci le cognofcet quam horreda fit Sacramctoru profanatio apud Papiftas.Eä veto per lingulas partes explicatequoniam valdefueritoperofum,præcipuaduntaxatattingam.

Primùm igitur magni ifti Theologi,non contenti Bapciimu infinitis modis polluü-fe,amp;; Coenam Domini penicusaboleuifle, vtfuoloco docebimus;pofteacxvnaiimpli' cicærSmonialmpofitionis manuû,quatuor feccrûtSacraméta,Confirmationc, Pceiii-lt;Kntia,Ordinem,amp;extremam, quam vocanc, Vnéhonê. Deinde,quoniam feptenaria numero miruinmodudele£tantur,Matrimoniumctiam inter Sacramencarctulerunt» Vftnumerum ilium expièrent. Quanta verô ht eorumfl:upiditas,ne quid acerbius dica» quihæcportentadefenduntjagedum coniidercmus.

JDeBaptißno Papißieo.

QuodigiturattineAdBaptifmum,quanuisconftetDominufingularibencficioco-feruantêEccleiiæfuæreliquias in medio Papatu, noluifle tantum licere Satanævt Ba* ytifmum illicaboleret,quum ibi quoque baptizeturin nomen Paths ,amp; Filij, Spiri' tusfanéti,amp; Bapcifmiefficaciaminimépcndeatàminiftriperrona:camen piorum mentes non poiTunt non magnopere cohorreiccre,quotics ferio cogitant quibusfaerilegns Sacramentum illud nollræ initiationis in Papatu contaminetur.

Primùm enim,vbi cognitio nulla elldbi nulla fides exiftit. A tqui non minus indigne abfque fide fumitflr aut petitur ßaptifmus,quam Cœna Domini. Ibi vero quænam cO' gniök) eflepoteft vbi omnia peregrine amp;:plerifquc incognito idiomate peraguntuf-Deindc,etiÄm fi vulgata lingua vel omnibus cognita illic adhiberetur,quid tarne inde accederet emolumenti ad inftitutjionc amp;nbsp;vfum Bapcifmi cognofcendu,amp; promifliones per fidem apprehendedas, quum ft ca formula bapcizandi qua Papiftæ vtuntur, nihil ciufmodi nifi prorfus iciune explicetur?

* Secundo, quocfignaamp;ritusadiunxerùtfimpliciDeiordinationi,quibus obftupel' cat homines potius quam proficiat in fymbolis à Filio Deieöftitutis ? Atqui quunuH^ fes fignis illis fubfit,propterea quod vnius Dei eft promittere,amp;: fuis promiilîonibus fi“ giyûfuûapponere: côfequitur omnia illacomenta, inanes eflelaruas, amp;nbsp;vana opinio* ne miferoshomines illis propoficis fignis deludi. Andere verô fua cémenta cumDci ve-ritatecomifccre,amp;: in fimplicitatecuiusauétoreft Filius Dei,non acquiefcere,an non» obfecrojlacrilegiû eft?Hoc tarnen no ignoramus,folere ifta vetuftatis obtentu defend*' Sed fi vetuftasquæritur,quiseftantiquiorIohaneBaptin:a,amp; Apollolis’cur igitur iftoS potius nS^fiu^mur’curvniusChriftiauôtoritate contétinôfumus? Nam quod Chrifiquot; ^ma 80 eÂlmodi alia nonnulli adipfos vfque Apoftolos referût,ex ipfa Lucæ hiftoria re* felli poteft. Vetuftosautc Patres,quorû fanè(quod cum piorum pace didù fit)non fahî magna fuit i t Ifhiufmodi rebus attêtio,côftat huiufinodi ritus nunquam code loco h^' buiife atq; i^fam Chrifti ordinatione. Icaque vel fola fuperftitio quæ ab his initiis pt^' feftaomniu mentes nuncoccupauit,amp;Chrifti beneficium prorfus obfeurauit, om***' no efficere debet vt ift is omnibus fem cl abrogatis fua ilia purifsima fimplicitas Baptifi mo relinquatur,ne amplius in externis fignis homines obftupcfcant, quum è contf^'

• richnftituta fint Sacramenta vt homines e terra in cælum fubuehant.

Tertio,quum gratianon fit Sacramentis alhgata,fed promifsioneamp;: veritate Dei n*“ tatur,a^eô vt vbi cotemptusnon interuenit, fufficiatadfalutempromiifio fide appf*’' hciffa,quæ patres amp;nbsp;fobolem fanftificat : ifti è contrario fignis amp;nbsp;opcri ( vt loquuntut) operate tribuunt quod vnius eft Spiritus: amp;nbsp;Baptifmum adeo conftituunt neceifariun* ad falutem, vtmulierculisetiam aoncedant baptizandimunus,ingruente quamexco* gitaiftncnftcfsitate. Fatemurtamenhunepofterioren» errorem non vulgaribus aO' doribusniti, fed quum ipfa,Sacramentorum inftituendorumcaufaidrefellat, quo*quot; fumaudoritatem hominum aduerfus Dei veritatem ?Mulierum ante BaptifmusnO*’ » magis eft certe tolerabilis quam fi loqui illis permitceretur in Ecclcfia, quum abuta***,^ Baptifmo qui dodrinam non coniugit : amp;nbsp;iampridem hoc vitiu Carthaginienfi cono*' liofÛitmeritôdamnatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Quarto,quum Baptifmusin nobis obfignetremiflionépcccatoru,amp;fandificatioO^ in noh*^

Qapupfeptimumj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6j nbsp;nbsp;* •

in nobis inclioata, in qua nos quotidie proficere oportet : ifti ficomnia perturbant, vt originis pcccatü,cuius mali tnagnitudinem nonintelligunt,leuiaquç afperginevclinc ftati m ac penitus in nobis elui, eius reliquias doceat peccati rationê non habere,nifi confcnfus accedat: quatu doftrinam prorfus diabolicam eflc affirmamus.

De SACYAmenta Alt Ans PAfißico.

Baptifmum oftenditnus miferèpollutum in Papatu, non tarnen penitus fublatum, quoniam Domino placuit Ecclefiæ fuæ ædificium inter illas ruinas fartum tcótum tue-ri. Cœnam autcm Domini affirmo, non tantum horrendis facrilegiis ab illis contami-natam cflc,verùm etiam in cxecrandû idolum commutata, quod ipfi SACrAmenwniAltAt^ VücantjSô pcculiaricultu colunr, qucm MiJJam appellant. Huius autcm nefarij fjeleris præcipua tantùm capita nunc attingam.

Primùm igitur,quum in Sacramentis duo neceflariô fpelt;âcntur,fignum videlicet,SS* rcs fignificata,ficut ipfum Sacramentinomen declaraf.illi,vt fuamyfteriafcilicet red- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

dercnc auguftiora,docent figna,id eft,pancm ôc vinum penitus aboleri, Si folaaccidÉ- • tia,putà albcdinem Si faporé,relinqui. Id veto fi ita effet, quaratione dici poterunt Sa-cramcnta,Sivbi tandem ilia fignorum Si reifignificatæanalog^iÿ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

Secundo, coiundio reicum fignis nicicur Dciordinatione ,ôi corporcu aut naturale fitum non declarat,fcd hue dutaxatrcfpicit,vtfciamusverè nobis fpirituali modo per • fide comprehendédum donari quod fy mbola verè fignificant,id eft,corpus Si fanguiriÇ Domini. Ac ifti voluncarcanaquadam pronuntiatione vcrborum,quæ Sacramentalia vocant,panemôivinumtranffubftantiariSi tranfclementariin reale corpus Si fubfta-tialem fanguinem Chrifti,quod totum Magicum cft,non Chriftianum : vc taceâ quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

anteaexpofuimus,Chriftum hoc modo fuahumanitatcfpoliari.

Tertio, debet ordinatioDeiSi myfteriorum explicatio plane acpcrfpicuè populo declarari,vt totam attionem intelligat. Si fides fuum habcat obiedum in quod feratur,

promiffionévidelicetverboDeiferiptoSiexplicato comprehenfam,SicAporcis ad-

hibitisfymbolis,maiorisefficaciæcaufa,velutivefti|^. Atifti,Deus bonc,quàm in-digne profanarunt hanc inftitutionem,fœdo illo fuoSi execrando canonc? Si quotaeft povtio Miffaticæ adionis, ipfa inftitutionis Dominidemurmuratio ? Deinde quorfum^ * ifta rccitatio,etiâ fi alioqui puraeffcf.quum fiat peregrino Si incognito idiomate,Si fit ecia illis religio, facrofandas fuas lÿllabas data voce pronuntiare ? En præclaram illam nbsp;nbsp;nbsp;*

confccrationem, propter quam facrifici clamitant fe effe ipfaMaria virginefandiores. Nam,inquiunc,MariatantùmconcepicChriftumqucmnos creamus. Sedexcipare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

faltem poffet Maria, fc ftudiofè nutriuiffcquem ifti crudeliter voran t.

Quarto,CœnaDominieft Sacramentum communionis fidelium cum ChriftoSi inter fc coniundorum. At ifti contra naturam huius Sacramenti,quodƒropterca voca« tur awn^iç^amp;c contra veterem omnem Ecclefiæ more, publicam adioné in fuas priuatas Miffascommutarunt, vndepofteaortafunt ifta facrificulorumagmin»rqij|prumnec ventri facultatcs,ncclibidinimulicrestotiusorbisiamfufïiciant. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Quinto, ad Cœnam accediraus vc fiamus corporis Si fanguinis Domini perfidem nbsp;nbsp;• ,

participcs,quoiûfymbolacorporaliter fingulifumimusex Dominimandjjo, a c c r-piTE,coMEDiTE,BiBiTE, qux vctbaadhuc iftiafinienuntiant, vt feipfosgla-diofuoiugulcnt. AtiftiinfuaMiffanecpancmncc vinum cuiquampræbent, fedfoli conuiuantur. V bi verô tandem comperient licere per vicarium fumere Sacraméta î Si quo loco numerabunt Calixtum diferte cxcommunicantem omnes illos quifacris in- Cap. tcriunc.ncqueSacramcntafumunt? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ^.i.decôfe

Sexto, fundamentù totius iftius adionis eft oblatio ilia Chrifti femel fada, cqjus me-moriâmaximo cum frudu celebramus. Ifti c côtrario docent fefcquotidie Chrifti^of-ferre Patri pro viuis Si mortuis-.qucm abominandum errorem fuo locorefutauimus.

Scptimo,Dcus in his myftcriis duo fymbola diftindê, maioris cfficaciæ caufa, infti-tuit.^depoculo fumendodiferte cauit: neque vnc^liamaliter invétéré Ecclefiæ fuit faditatum,adcôvt etiam GeltAus Papa cos omnes excommunicarit quiafterum tan-turn fymbolum fumerent. Atiftifuafacrilega audacia freti,omnibus Laicis, quos vo- tecùm.”“ canc,vfupoculiinterdixcrunt: Si ita funt impudentes vtnunc etiam aufinc fuumillud facrilegiumtueri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Odauô,conftituicDominus vtfeorfim panis frangcrctur,Sifradusdiftribucrej:ur, quam fradionis cçrcmoniam minime inane effe fuo loco declarauimus. At ifti panem

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ntithefisT^apatus Çf Chrißianißnij

(ùum niilli diftribuendum frangunt jamp; cbrioforum inftar vino macérant. Sicaufam roges,ftacim Cererisamp; Bacchitnyfferia intclliges, nonChridi, quæ pudctattingerc** Ccrtenon poiruncipfiinficiari quin hocdjfcrcè inhibueritfaltemIulius, qucminter fuos Papas numeranc.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nono,inftitutafuntSacramentavtomnesfenfus excitent ad cæleftiumrerum com

preheniîone quail in rem ipfam præfente adducamur,cuius reiteftimoniumefl'eopor-tuerat vel illud folenne svrsvm cord A,quodifti quoquecanrillant, vt fuam tum ighorantiam, turn impudcntiaraprodant. Atirtf prôrlüsè contrariocedanturfepa-nem amp;: vinum magico fufurro trand'ubdantiareamp; (proh idolomaniam ipfiseriam ve-cudilïï*iisidololatriscxecrandam!)iubenctanquamiplîlîimum Chridumadoraricru-l^ilum quodimpurismanibusodentanc,donee tandem crudclicervorenr.Cerce de-bueratfaltemeosprofanialioqui fcriptorisCiceronis auéloricas abhac infania rcuo-• care,quandoquidem Cfaridum audirenoluntclamantem feincælum abire,nccinde rediturum antequam orbem cerrarum iudicet.ïVitw, inquitillealicubi,^«w/«?w anierh CiceroiJb.ae nbsp;nbsp;nbsp;fjjèputas guiitlud qtto vefcatur Deum mdatejje ? Hæc illc : qui H hodie edec fuperdes, iure

^ij«oomJ. profedo idos redargueiec vt amentes qui hoc credunt ; damnaret vc immanes,qui ferro amp;: flammis hanc liiarn inlaniam tuentur.

• • ,^Dccimó,quum ad cercum vfumdedinata lint Sacramenta,cuius vnius caufa Sacra-

menta dicuntur,omnino efficitur extra adionemipfam Sacramenta non elfe. Atilb vc rlt;fm quandam in fefc fandifsima,imô vcipfidimum Chridumomnis fanditacis au-• dorem,cqlunt magicu fuum crudulum,armario includunc,circungedanc,adoranc,de-

• • niqucnihilnonfaciunc vcteftencurfenonalium Deum agnofccre.-idquepræfertimif^ folenni illo die fed» que primus Vrbanusquarcuscondicuic anno M.c c.l xiiii. Ar cur f^iguine quoque huic popç non refcruac’an quod vereantur ne acelcac’A cqui noß ’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iamed vinu^l ipfiscredimus,fed fanguis Domini gloriofus amp;nbsp;incorrupeus. An quod

• rcancur ne forte eft'undatur’Atqui Hieronymus id no verebatur, Exuperij ThoJofatis ' Epilcopi frugalitate laudans,qui faeguine Domini in vicreo calice, corpus verb in vi-mineo calatho,(id ed,fanguinis amp;nbsp;corporis fymbola) abfque vlla popa reponcret.

• • ^datverôquominusveterêeciam Ecclefiâ,vcnonfatisrcligiolàm,coarguant,quçpa-ne olim ori non in derer, vt idi folenc, fed craderet in manus? Id enim ita efle liquet fair® Csn. 18. «xilloCarthaginclîs Synodicanone,inquo prohibeturnemortuorucorporibusEU' charidia præbeatur,]^owww,inquit,yâz/’f«»i ejl.,^cäpite,comedite: corpora Dero mortuorürt^' (ju^acciperepojjùnrnequecomedere. Vbi tum erat igitur tanta ida religio non dicopanem j fednecaliccquidemattingendi ’vbiquedeniqueomnis ida idolomania quæiampri' dem ipfis profanis gentibusChridianam religionem deridendam praebet?

Vndecimö,quum ab ordinatione Dei non autem ab hominibus pendeat Sacrameri veritas, idi è contrario fuam confecratione fufpendunt àconfecrantis, vcloquunturgt; ^ncencic^?. E^uis veioidiusincentionisidoneus iudex erit? icafievt miferi Papift^ ex iplÄrumplaftcis, vel fint idoloiatræ,( panisenim adoracionem ne ipfiquidem iß' • • ficiabunture^^dololatriam)velnonnififubconditione,si forte affverit» furfuraceunfcillud fuum numen pofsint adorare, quum de confecrantis animo no po^* fit illis certô condare.

Duodecimô,ReinSacramenti, ided, Chridumipfum vna fides percipit, vtfß^’ locodeclarauimus. Atidi voluntà quibufuis percipi: quod quidem non minus inc-_ptum ed quàm fi dicerent cæcos fineoculis viderc,vcl claudos abfque pedibus ambß' îar?. Denique quaz tandem ed conuenientiaCœnæ Domini, quæquo lîmplicior eô quoque purior ed ac diuinior, cum ido hidrionico apparatu ? ea nimirum quæ Iß^-* eu nitenebriSjamp;Chrido cum Belial. Ettamenidis fumus Sacramentarij execrabik^’

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod Sacramentalem adtioncm ferre non pofsimus toc facrilegiis pollui.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deprorfusߣli(iii Papißieti S^cramentis,acpriml(m (i»idem deConßrmatione.

Comdat j^eceres Epifcoposfiue Ecclcfiarum padorcs, fedulocuradc vc fidclium beriininfantiabaptizati,5óquiconque eciam adulciadthridi cognitionem acceJ^' banc,primùm omnium indituerencur in Chridiana do(drina,vnde eciam Catechurß^' ni Græco vocabulo dicebacur. Sedamp; antequa vel illi ad fynaxin, vel idi ad Bapcifmu^ . nbsp;nbsp;nbsp;• admitterêcur,pubiicâ fidei confefsione ab vcrifque requircbant,vc quoad cius fieri p^*'

fee Sttcramencoru profanationem vitarent. Quos igicur in ida inquificione com banc ita profecilTe vcdignividcrencur qui reliquo coetui adiungerentur, eos in ß confirm^

Qaputfeptimumj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

confii'matos,impofitis manibus, publicèfuisprecibus Deo amp;: Ecclefîæ commciida-bant.Idc quoquein iis fieri folcbacjqui quum ad hærcticos defcciirent.ve! extra cómu-nioncmfuiflcnteiecti,ad Ecclcfiægremium iedibät,amp;adbibita nianiiuiii iinpofttione poftfcdulamamp;sardentemadrnonirionê cumEcclefiæccetuin graciain redibât. Hune igiturCatcchifmiritû vtprorüis ncce/Iariû in Eccicfiisnoftris finguiariDei bcneficio inllaurauimus. Arifiiafini aptiorcs adlliuaquàm adgubernacuiaEcclcfiæ cenenda, Cacechilmn ne de nomine quidem noi unt:infantes àle,non finclion cndapollunone, baptizaros,monct ab igné aqua diligenter euftodiri, Latino tandëidio ma te, fine vllaprorfus intcrpretatione,Qominicamorationein,Symbolû Apoltolorum,ièd non nili adiunfta falutatione Angelica,amp;inuocationcMariæ virginis,domivelinjchola doccri.AddunturàpauciflîmisquibufdâprçceptaDecalogi vulgari rhythmoineptifli-modeprauata, SH’ublato de nulliseolendis imaginibusmadato dccurtàta: led quibi^ necefic lit attexere Ecclcfiæ præccpta,quæ vocantfid eft, Antichriftianæ doôtrinæ fum mam.Hic cllPapilticæEccleliæCatechifmus,donee fuccedat Confefsionis auricufti- • ris carnificina, de qua poftea dicemus. Pro inquificione veto ilia qua expofuimus l'ub-ftitucrunc egregium illud Confirmationis lacranientu,abfque^’erbo, abfquc vllapro-mifsionc,ablqucvllo Dei mandate.Etquoniam impolitic manuu vifaeftnimium le-uis,adiunxcruntctiam facrolanèlum fuum Cliril'ma,amp;: quafennque libiiiranilcs nugas liiftrionicascæremonias.En egregium illud facramentu Confirmationis PapifticâT, tantopcrcabillisdecantatum,vtetiam auli lint, fubFabiani RomaniEpi^copiamp;alte-rius cuiuldam Melchiadis nomine, Baptifmo anteponcre.

De Pœni(entici Papißica.

Quid de Pœnitentiafeu potiùs relipifcentia doccamusex Dei verbo,quæ lit cius Cedes, quis vins,quæpartes,fuo locoexplicauimus. At ifticonRindentes cumillaomni-bus fidelibus commurii 04 perpétua vitæ correctione publicam Ecclcfiæ dilciplîham quç in laplis per manuum Im poutionc,S4 pcccati veniam publicè pctitanf,cæterâfque externaslacisfadiones cxcrccbatur, licut alibi dcn^nftrauimus,nouum rurfus Pœni-tentiæ Sacramentum excogicarunt: cuius tres parcesconfticuunt,n€pe Contritionena cordis, Confelsionemoris,eâmqueapudfacrificutnïêcretôdcpolitam:ac deniqueSj^ tisfadioncm pro remilïionc peccatorum.Nosaute in hacvcrèdiabolica dodrinapræ-cipueifta reprehendimus.

Primùm,quôdnimiùni aperte abutatur Sacramëtinomine,quû ad hos ritus id tra* fcruntjCtiam li illis daremus,nihil hîcab iplis fieri quod non lit à Deo præfcripcum»

Secundo, quôd ilia omnia requirant in omnibus adultis tanquam necelîariaad falu-tcm:quain rc declarant fc non cireconfcientiarum medicos,fed crudcliflimos carnifî-ces,vc mox dicemus.

Tertió,quód tria ilia perfedèvelint prællari:vndeefficitur,promptum illud iterefle ad dcfpcrationcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qjurtô,quôdinhisrébus doccant politam ell'epeccatorum temi^onem ,^ifign» eu mChrilbcontumelia.^ Et hæc quidem generaliter dida funto.Qjudautem dclin-gulis illis parcibuspœnitentiæftatuamus,fiecxplico.

De Contritione.

Agnofeimus veram refipifeentiam incipere a ferio peccatifcnfu,fiuetriftitiafecun-dumDcum,vc loquitur Apoftolus; fcdadiungimus,hanccontriticnemlcu vulncra-tioncm.cordis,iter elleduntaxat adgratuitam Deimilericordiam ,idquenonfimpli-citer,fed^aTa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoniam videlicet quo acrius pungit morbus,co ardëtiu#rc-*

quirlt U r medicus, ab iis quidem quidefalutenon dcfpcrarunt. Nam in aliis^vtinlu-da apparuit,conttitioill’a tantum abcftvt fit falutaris,vt c contrario fit prorfus morti-fera. Itaque Papiftarum dodrinam vt blafphcmam in co reprehendimus, quôd ipfam contritioncm docent partem elfe fatisfiidionis pronoftrispcccatis coramDeo: Siita transferunt ad homines quodvniusChrifti propriiîïn eft. Deinde ,obfecro, quid fa-tisaptè poflunt de contritic«ie cordis præcipcre quipræterquam quô(?non tenent quod fit originis vitium, §4 quanta vis omnium peccatorum ad nos perdendos, cer-tiftimactiam pcccataS4 omnium maxima , cuiufmodifunt,idololatria, lt;54 mortuo-rum inuocatio,84 cæterainfinita,non modo non reprehendunt, fed etiam (ptoh inau-ditam impudentiam!) vt certaaduerfus æternam damnationcm remédia miferis mor-talibus proponuntî

£ iii,

zz^ntitheßs 'Tapatus Chrifiianifmi,

De Confeßione.

Sex confefsionum genera vrgemus ex Dei verbo, non tarnen qu afi in iis pofita fit vlla ex parte fatisfaftio pro pcccatis, fed quod veramrefipifeentiam tales fruifus con-fequantur.

Prima igitur confefsio publica eft totius Ecclefiæ, fefccoram Deo peccatiiccm in f communi coctu profitentis, Si præeunte Verbi miniftro veniaàPatrccælefti ferio fla-girantisin Chrifti vnius fcruatoris nomine. ItaquePapifticam formulam Confefsio- J nisaqua folcnt execranda fuafacraau(picari,Siquævu]gô vocatur confiteor, 1 toto peftorc execramur, non modo vt ineptam,quum peregrine Si incognito idioma- r tecon*'ipiatur,fedetiam vt aperteblafphcmam in Filium Dei,quoniam mortuoriim

abfentium intercefsionemrequirit, quum vnusfit Dei Si hominum mediator k- r lus Chriftus, in cuius vnius nomine eft inuocandus Parer, ficut nobis Spiritus fan,ftus “ ex Verbo fuggerit.

•Altera confefsioeftpriuata,quum vnufquifque vel domi,vel foris corfuum cfFundit ! coram Deo, amp;veniam precatur, ficutvnicuiquefedulofaciendum eftomnibus pene ' rnomenriSjDauidis Sublicani illius omnium fanftorum exemplo

Tertia confefsiopriuata quidem eft, fed à fuperiore diuerfa, quum videlicet quif jj^amvero Dei zeloincenfus palam fefe peccatorcm prodit ^amp;mifcricordiam Dei im-plorat: quod tarnen neepafsim nec temerc faciendum eife velexeo intelligipoteft » I quod non aliud iter ht ad dccipiendos hmpliccs,addeuorandas amp;nbsp;fubiiertcndas inte- I gras domos, ad Eccleham deniquequibufuisfuperftitionibusperdendam,certius ac I compendiohus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Quartumconfeffionis Chriftianæ genus ad difciplinam Ecclehæpertinet, cuivi-1 deli jpt turn demum locus eft,quumij quorum excommunicatio publice fuit patefa-*i daexPreft^terijauftoritate,palam peccatumagnofeunt vtpublicooffendiculome-I deantur,amp;Ecclefiæ reconcilientur. Eftautem hæc confeflio in-plerifque PapifticisB Ecclehis ita pcnitusfublata , vtnsde nomine quidem fit cognita. Rcliquiæverôil^ liusin paucis quibufdam Ecclefiisferuatæ, quid tandem habent cum veraEcçlefiaftiï

• • • Sa difciplina commune’qulducaliud teftanturquàmmiferabilcm Ecclefiæruinana-Ä Nain,vtomittamindulgentias alia id genus, quid eft ifta pompa magis ridiculuna’» 4dfunt certodie ante Pafcha inEcclefia Cathedrali ( quam appellant) quosvocanc“ Pœ»ite»fcs,paupercs obfcuri homines, velata facie ne agnofci poflint: præir illis pŒquot;

* niÆntiariusfacrificus fuamtriftitiamplerunqueamp;vultu amp;ventre fatis declarans,S^ feptem illos Pfalmos pœnirentialesdemurmurans ;fequuntur illi trifti facie, amp;5gcni- 1. busnitentesjàvaluis Ecclefiæadmagnumalrare. Ibi recitatur execranda Litania,ifl 1 qua tot pene funtblafphemiæin Filium Dei quotinfuntfyllabæ: habetur conciuncu- | laad omnes ftabiliendos veræ pœnitentiæ abufus: tandem celcbraturiàcrum in quo •terum q^ifratÄ Chriftus. En Papilticam fanelimoniam poenitentiam, qua tradunc

. • Quintacqn^ftionisfpecicsomniumefteorumquiproximum ofi*enderunt,acpro-’ J nbsp;nbsp;nbsp;inde culpan^agnofcerc, Si priuatim ab eo quern offenderunt veniam petere, ex chari-

régulatenentur 5.

• li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sextum denique confefsionisgenus ad eos fpeéfat qui vt confeienriaru fuarum pad

confulanr, vefeum fratri bus a lt;^iibus folatium ex^dant, vel cum Paftoribus commæ nicant quod cos prenait ; Si fuam triftitiam velut in eorum finum deponu n r, vt coruin J iac.j,d,is. amp;Î A»nhlio nbsp;nbsp;precibusiuuentur: quam confefsioncm mcrito commendat lacobus'^-'l

Sedquojifturihoc ad fuftirratoriam illam confefsioncm Papifticam ? Primumenim » * vndlt;iftius confefsionisnecefsitasadfalutem ? vndc leges iftæ plus quam tyrannic^, » de fingulorum peccatorum enumeratione , quafi in hoc pofita fit illorum remiisio-■ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam quod olim Romana præferti^ Ecclefiafaîlitabat, deleólo Prefbytero, quiplt;^'«

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niten4ium,^d eft, eorum quibus publica poena ex Prefbyterij auétoritate præfcriptaC' S

rat, exomologefin audiret vice totius Ecclehæ, vt eorumpudoriparccretur; long^ g profeflodiuerfumfuicabiftaconfcientiarum carnificina. NequeenimhæccqiifuC' Ï y tudo adonmes pertinebat, ncquedefingulis peccatisibi .mêntiofîebat, necita tun' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deprauaradoótrihadegratuitapeccatorum remifsione,vt homines fperarcntha^' j

De Lnu raticgiefeillä promercri. Nondumenimexortuserat egrcgiusille Pontifex InnoceU' •j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tius tcrtius,quihoc intolerabili iugo confeietias opprimeret^jSi Chrifti beneficiu abo-

lerd'

QapmfeftimurrLj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Icret.Etnimiiimridiculifont,vel jplis tcftibusCanoniftis,quiauricularcmiftafo Con-fcfsionemputantcx vcrbo Deiconftitutanl. Nam vt prætcvcamquod liiftoriæEccIe-fiarticæ'fcriptoresapertedicunt, pœnitcntiarium ilium PccfoyceiumNouatianori^ Nicephccd. caufa primùmfoide in Romana Ecclefia inffitutum Decij Impcrator^s temporibus, càp.’d.'“' quamconfoetudinemaliæ poftcaplcræqvie Ecclefiæ vitro icquucæ fmi;;vTlioc, inquâ, • omittam,üConfefsio ida, quanuis multùm diuerfa ab eaquam innocentius inuc-xit, verbo Deiexprcffoconftituta fuit, quoiureNcéfarius TbcodofuMagni tempo-ribus CondantinopolitanæEcclefiæ Epifeopus, illamfoftulit? acnequiscalumniavi pofsit ilium præter officium fcci(rc,i-cferchiftoria Ecclclias Orientis l'ccutas illius exemplum Chrvfoftomus Nedarii fuccclîbrhoc fatEum multis locis fatis ex^nefse comprobauic \ Hæcfontigiturconfefsionum Chviftianarum genera,in hocquidet^,^^^^^^ argumento. Nam alioqui Confefsionis nomen fatis conffatinterdumproChriftia-Piai.p.ho.i. nifmiprofcfsionc,itémquepro facrificio laudisamp;gratiarum aólionispafsimin faciis mo^cpœX’ literis vforpari : quo fit vt ridiculi plane fint aduerfarii,qui quoticsaudiunc Côfefsioins l™mho. 5 de nomen,toties foamillamauricularemconfefsionemnominariputant.Sed iftain pre- incomptehen-... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’''^*‘* Ocina-

Icnti noluimus attingere, quoniam non lunt hums argument!,• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tura, *

DcScit^aaione.

Incontrouerfiadcfatisfalt;ffioneafiniiftiCumaniplanc auriculas foas pvodunt,qu(gt; niamhic neceffeeftvt SatanasfeSatanam declarer. Nullus mentis compos vnquam de his duobus dubitauif.nempe , quiniuftitiæ Dei fit fatisfaciendum , quoniam fox iuftitiæ obliuifei nonpoteft ; quin ficta fit pœnitentia quæ vitæ emendationem , ac proindeculpæ agnitionem ac compenfationem fecum non trahit. Sed quoniam ho-mines ncc quanta fit Dei iufticia, nec quanta fuaimpotentia cogncifcerc vnquam po-tuerunt, nifi in Dei fchola eruditi,idcirco falfiffimas conclufioncs veris illis primÿpii’s prorfus répugnantescollegerunt. Putarunt enimfepofTequadamcompififationefa-tisfacere Dei iuftitiæ ; qua in re plane ac perfpicue f^rorfus ftupidos fimul amp;nbsp;intolera-biliarrogantia præditos declararunt. Namquis e®ifteftupor, hominem manimum induccre fe non modo pondus iræ Dei perferre, fed etiam bene de Deo mereri pofte ? amp;:quis furor eft, paupcremfibi in extrema fua inopiaplacere malle, quam gratis exalt;^ • lienofumere’ quamincredibilis autemeft arrogantiæ,audere quenquam cum Deo venire in difceptationcn), foas quas opinatur fatisfaétioncs ei opponere? Sed hæc iiv faniamulto magisfeprodic quumadremipfam ventum eft,amp;:deiisquæritur quibus homines confidunt. Quid enim hîcprofèrent Papiftæ, vt cæteros omittamus?aquîlm * bcnedi«ftam,conftruaatempla,numeratasprecesapud hoc vel illud cadauer ,hiinc vel ilium lapidcm,cçrcos,lampadas,cucullas:denique,vt ad grauiflimavcniam,ieiunia, ^ytuwxi/a^jCilicia ,eleemofynas,peregrinationes,Mifras, emptas denique indulgcntias annulopifcatorisobfignatas. Sed quidfirefpondeat Dominus, O curuæ in terris ani-. mç cælcftium inanes,quid mihi nifi impurum profertisîquorfum iftaqu^^tim ex-«

prcfsètcftatusfomme exccrari, partim nunquam ineum finem reqÄifiui?ô^^uan-diu vertrasineptiasferam qui me veftrîfimilem facitis?Certc non habqie^tmiferi mor nbsp;• .

talcs quodhifccrent. Et tarnen hæ funt fatisfaftioncs per quas remitturtur pcccata coram Dco, fi fu mm is iftisThcologiscrcdimus. At nos ex Dei verbo didicimus,quod ad Deumattinet, vnaChtift:ifatisfaa;ioncniti,quæ vna omnibus modis perfeéla eft ôcabfoluta,amp;cnobis perfidem imputatur. Interea tarnen docemus neminem iuftifi-cariimputata Chrifti iuftitia, quin fimuleiufdcm Spiritu fanftificetur fac proindé ve-ram ac feriam refipifcentiam neceftariô cum fidecohærere. Ex hocautemefHcit^lr, pcccatori vcrc Chriftum perfidem amplexo,acproindeper eundem refipifeenti,nihil cftCantiquiusquàm , vt, fient iubet expreftum Dei verbum charitatis régula prxfcribit, omnibus iis quos offendit,fine cum aliquo priuatim, fiue cum toto Eccle-fiæcœtufitei negotium , provirili fatisfaciar. Hæ fynt igitur ^atisfaèïiones veteribus Canonibusexpreflæ, vt hypocritæ à verèpœnitentibus difeernerentur,^’ttoUfren-turofi*cndicula,vt deniquepudore fairem ipfo vinceretur quorundam contumacia; non autem vt Dco fatisficret pro peccatis. At ifti quia nihil horum intelligunt,omnia pcrtnrbant,amp;: tarnen non definunt Inas fatisfaftionesiaótare.

DeOrâinihm Papißieis.

OrdincsvocantPapiftæ,ritus ceremonias, partim à fe cxcogitatas,partim»¥e-ro à inaioribus acceptas, quibus Ecclefiafticos foos miniftros confecranr. (^lôd fi etia f. iiii.

oylnthheßs TapatHs Chrißtanißmi

cis conccdcrcmus, nihil ab cis hac in parte niii rite amp;nbsp;fände fieri, non definerentta-inenineofummam iuam infeitiam prodere, quod Sacramentcrum nomen iftisritf bus applicant. Sacramenta eniin in hoc argiimento cci tnmcft non quteuis fàcrawiii] rerum figna vocari, fed ca quibus annexa ell prom ifs io de gratuita peccaton.i ni rcniif fîone, amp;: noftrain Chrirtofandificationc, quibnsdenique nollra en ni Chi libocoalio^ fancituramp; obfignacur : quamobreni duo tantum Sacramenta,nempe Eaptilmum Cœnam Dornini,nnmcrauimus. Quôd fi iîli rcfpondeant fegener.alius veiSacrament nomine, quæfii, quid proficient ? Nam fi ka eft, cur tandem i'eptem duntaxat Sacra-rnentareccnfcnr,quuminfinitaôr innumcrabilis fitiiliuiniodi fignorunim ipibriiiw Ecclefia multitudo? îmc ipforum Sacrifici nonne ton ex Sacramentis eruntconHaii,^ ipfis credimtis, quum nulla fit pars hiftrionicarum veftiiim quibus fiios moriones if' •lt;1uunc,fubqua nonceftentur niagnaamp;c cæleltia myfteria deliccicere’ Qi’ôd fiiurifS excipiantfedelcébumquempiam habuifle; ciir,obfecro, interordiniim Saeranien^^ »onnumerarunt fuorutn Epifeoporum, Archicpiicopoium,Cardinalium,ipfiusdc' niqueomnium iftarum creaturarum crcatorisamp; vicarij Deiluiordinationcm , potif’’ quàm Oftiariorum , Ltdorum, Acoluthorum,amp;:aliorum eiufinodi,quosneij quideif flgnofcuntàquibus creantur’Sedagc adrcmipfàm veniamus,nedenominibus duo* taxac contendere videamur.

“■ Omnia in domo Dei rite amp;nbsp;ordine fieri oporterc extra controuerfiam eft. SedEu' iusordinis rationem vndetandemfunii pareil, nifiexipfo patrcfaniiliâs? Proreraitf igiturifti patrislamiliAsmandatum; amp;:quum fatisconftet Apollolosfuiflcipfitisœco' nomos , oftendant le ifta ab Apollolis accepiffe , aut Apoftolorum fucccfiores aÜ^ quid pertedius ac melius quàm illos conftituerepotuill'e. Sedagefingula figillatù® confideveraus.

lie Clericali tonpura^nnam -vofam,

Clericofolim peculiaritcrdidosfuilfe quim finguhs Ecclefiispublicofumptuai Minilterium alcbartur,qiiafi Ec^efiarum{èminaria,exomnibusvetuftiscanonibi’S

Chriftianorum Imperarorum^oucllistlaiius pciipiciturquàm vtquifquaininfi' ^_^iari pofsk. Proférant autem Papillæ vel ti nuiirimas eius laudatilsimæ conluetudiiiis T’cliquias. Quifunt ergo Papiftarum Clerici ? nempe quicunquc-amp; qnofcunquc H' buit, modo vel DominoEpifcopovcl ipfiusfufF aganeonon difpÜcuerint. Quorluf^ 5autemcreanrur’vtcognitioni fecnla!is,quem vocant, iudiciseximantur, vel vt Ec' clgfiafticum aliquod beneficium pollintemere, quoniam habentbeftiæcharadereif« Cedô verb quod examen prarcedit? an fine ex Icgitimo matrimonioprocréati. Qttof' fumid verb? vc alioqui pritiilegium emantquod dijjienfant vocAnz. Qjnid ampiius?a® finxdigami,id eft, ( vtinterpretantur, )an viduam duxerintin vxortm, autmortu^' priorciterum fadi fint inariti. Magnum profedô facrilcgium.Iubct Apoftolus Epi^ copos vn^vxQfccfle Contentos : iftis verb repctirumpoll prioris vxoris mortem tof'' f nubiÿiffinter^rimina niimcratur , quidem niiiltô maioraquàm fiquisfiniul cuJf viginti meretneibus vixerit. Sed qiiæ cæremoniahîcadhibetur? numpreccs, aut mi' nuumimpoitfb? Apagefis : nimiùm fimpliciafunt ifta. Tondentur potiùsaliquotci' pilli in vcrÂcc, vt line Nazaræi Domini : imponitur capiri linca veftis, fed mox exui-' tur,quoniam illis adhuclicet ad Laicos tranfirc. Eduntluculcntam profclfionem Clericatus incognitoidiomatecx Plalmis:Dom/ntisÿafshtere{{trarisme£,inquivnZi^ n/ei: tues (jutreßituesh£redit4tem meammthL Nempe quoniam Clerici vocanturàCltio» • idf ft, hæredkate qua: lortitb obuenit. Quid verb ? an cerræ Ecclefiæ attribuuntur-minime. Namcorum locum occuparunt Canonici : fed iubentur horas c.anor.icaSi aut faltîm Pfalmos pœnitcntiales quotidieperegrina amp;nbsp;barbaralingua recicare. Taf' deffileui impadocülaphodimittuntur, vt Ecclefiafticædifciplina: fcilicctlé addibto* meroincrint. En egregium Hierarchie Romane fundu men turn.

JDeijucituor^inorihtts Ordtntl’us Paftißids.

Cîlifamftalibi reddidimus ,curvctcrcs Ecclefie in Itéiilfimis eri.nm rebus vteren Clcricorum potius quàm quorumuis aliorum opera; nempe vt illorum ingeniulf» induftria , voluntas paulatiro pcrfpicerctur. Neque verb dubiroquin quumad • obeunda muncracxPrclbytcrijaudoricatedeligerentiir, admoncrenturfuiofficij,^ caillis publice traderentur que lui munerisillos admonerenr,quum in domoDeiff^ îafifleuisaut negligendavocatio. Oftiariis igiturtradcbanturtcmpliclaues: Lcdo' ribuJ»

QapupfeptimuiTLj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dp * •

ribuStBibliorutn liber: Exorciftis,certæadiuracionumformulæ: Acoluthis,cerci, vnde ctiam Cerofcrarii à nonnullis vetuftis fcriptoribiis vocan tur, nili forte inter iftos quo-quc nonnullum fuit dUcrimen. Fuit autemcercorum amp;nbsp;lampadum aliquis vfus adno-durnas Vigilias, matutinas Sc vefpertinas preccs ac conciones •. quærespofteainlu-daicam SePaganicam fuperftitionemtranfiit. Atnoftræfimiæ Papifticæ,totidcmbîc * nobis facramcntafabricant,amp;iftascæremoniasin quibustotifunc, non modo mordicus rctinuerunt, fcdetiam fuis fpeciofis commentisproviriliexorndrunt, Scd vc cætera omittam,quæ hæc dementia eft, Oftiarios creare quibus nullum tcmplum co-mitratur claudcndum vel aperiendum ? Ledores, quibus nullus legendus liber, nulla Ecclcfia,nullalediotribuatur? Exorciftas deniquevllos conftituere,fublato^x Ec-clc(iamiraculorumdono?Acoluthos, ideft,Epilcopipediflcquos defignare, quince Epifeopumnorunt, ncccum Epifeopo quicquam prorfus negorij lint vnquam habï^ turi? Cur igitur ifta retinent? dixerit aliquis: nempe quoniam vetuftis Canonibus cau- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tVim eft vtiniftisgradibus probatiad Ecclcfiaftica munera prouehantur, idcircor^i- • giolihomines nolunt quicquam iftarum facrarum cçremoniarum prærcrmirtere. Scd compendium inueneruntquod vereribusnunquam veneratigmentem.' Sunrenim « • tam diligentes vc vno amp;nbsp;altero die omnia ifta munera limul obeant, vt mox digni in-ucniantur quibus maxima quæquecommittantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

JJe Maiorthm Oydinibm Papißictf.

In Maioribus autem ordinibus quos vocant, id eft, Subdiaconatu, Diaconatu, amp;nbsp;Prclbyteratu, maiortum impudentiatuminfeitia velipfis cæcis, vtopinor , liquide poteftdemonftrari. Nam pro eo quod in vetere Ecclefia Sc Prclbytcdôc Pàftoresôô • Diaconiritèeledi,amp; totiusEcclelîæfuffragiispoftdiligencem dot^inæS^ morum in- • quifitionem comprobati, publicèper Impofitionem manuum Deoconfecrabantur: crûPapiftænonmonftrolum videbiturli quisaffirmer elèdioncm publicamôi lîgiti- •** mam oportere confccrationi præire ? Neque veto id mirum videri debet,fjuum fola SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« ’

nudaillanomina,rcbusipiispenitusfublatis,apu(^osmanferint, vtnimirum fuper-ell'et vnde polTcnt tantofacilius redargui. Sedage , illud etiam propius confidere-mus,quomodo fimpliciflîma illacæremoniamanuum Impofitionis,cuiusteftis eft cas Sc Paulus,paulatim fie ab iftis adulterata.

Oleotanquamfymboloquodam vfos fuiffe Apoftolosinitiôquumaegrotosnon vt • medici, fed vtApoftolidonofanarionumpræditi, fanarent, teftis eft Marcus. Apofto-lorumautem confuetudincmalios fcquutosfuifle quieodem donopræditicranc#Ia-cobus déclarât. Hinc verô quotfupcrftitiones inuexeritin Ecclefiam Satanas, occa-fionem exPaftorum jgnauiana(ftus,resipfapatefacit. Primùmenim quibufdam fuit religio aliquidomittere quod priores illifeciftent: alios verôfupeibiaadeundem fco-pulumimpulit, ne illis inferiores viderentur. Itaque poft fublatum illud lanationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

donum, fy mbolum tarnen remanfic. Hoc autem aditu patcfatto,quid won wolitus eft,^ aut potius quid non perfecit Satan ? Quid enim ? an iftud oleum non q|portuit alt;ulga ƒ toamp;sprofanoolcodiftingui?Inacnta igiturconfecratio,amp; quidcmeiufmodivt penè • ipfum Diabolumpolfitciuspudere. Nam infinitisadhibitisplufquam ÂJpgicis cære-moniis, oleum ipfum millics adoratur, amp;nbsp;precari non pudet difertis verbis, vc in illara piiiffuedinem Spititus fanftus emittatur. Deinde puduit Chriftianae fcilicet Ecclefiæ miniftros fine vnctione confecrari, quum à Chrifto denominentur, Sc turpe fit minus folenniter ipfosinaugurariquàm olim AaronisfucceflbresSc RegesâcProphetæ foie-rcnt.ltaquc inuétum ctiam alterum oleum quod Chrifmatum, Sc tertium aliud qeod* Sandumvocanc; neque apud eosvllum lacrum myfteriumabfque Magico^fto olco peragitur. itadenique fadum vtproPaftoribushaberct Ecclefia vnguencarios ÿpi-gmentarios, qui hoc prætextu miferas ouiculas non tantum vngerent, fed etiam e-mungcrent. Scdageexhactandemfordiumofficinaemergamus.

Diaconorum, qüibus poftea adiundi func Subdiaconi, munus erat (vt fuo llt;jfo ex-pofuimus) menfarum minififtio vacate, in communibus videlicet conuiuiisquas ^ce-nam Domini prxcedcbant; amp;nbsp;oblationes totumqueærarium Ecclcfiafticum exPrel-bytcrij audoritate adminiftrare. Itaque quum deligebantur, Sc Impofitione manuum Conc.quam. confecrabantur, tradebanturcis nimirum quæ ad eorum munus pertinebant, nempe • vrccoli, mantilia, calices, amp;nbsp;alia eiufmodi. lam verb quum pridem fublata fiijt ilia conuiuia, quum nullum prorfus ærarium tradent Diaconi, quum totaLiturgia in

• • 70 ^ntitheßsTapatus €ƒ Chrißianißnii

cxecrandam Miflæfalcationcmfîtcommucata, quorfum Diaconi velSubdiaconiin Papatu^Opcræpretiumeftaucem audirealiquam faltemearumcærcmoniarum pat' tem quas iftiSacramentavocanc. Diaconisimponiturftôla,quam appellant barbare amp;nbsp;incognito nomine, idque ad latus liniftrum: traditur deinde liber poftillarum vt • Le£torisofficium cum Diaconatu confundatur. Tandem D.SufFraganeus,vc videatut aliqiüd retinuifle ex Apoftolico ritu,manus imponic,amp; Magicum nelcioquod carmen fufu trat. Subdiaconi verb calicemamp;patenam(quam vocant)ex Epifcopi vel Sutfraga-nei manibus,ab Archidiacono verö vrceoloscumaqua accipiunt. Sed præterquàm quód omnia ifta nulla pr^eunte eleóhione, non in publico cœtu, fed ædibus Epifeopi priuatij,percgrino idiomate,admixta paffim infana idololatria peraguntur,quis iftefu-ror eft,rebus ipils penitus ex hominum memoria fublacis,non modo figna illarum rcti-fitre,fed etiam pietatis fummam in eis collocate;

• • Quodautemad Prclbyterosattinet, quid vnquam interhominesextititcum tanta • infcitia, impudentia, impietateconiundum ? Nam illud confiât,(î Papiftas roges quid ßt Prcfbyccrum elfe, vix ex centum millibus vei vnum aliter relponlùrum,quàm Pref-» • byicTosillos eflequibu^ fasfitMilTam cancre. Viderint autemipli quomodo cantus ifte priuatis Miffis conueniat, quarum tarnen caufacertum eft infinita ilia plcudopref-• byterorum agmina quotidie emergere. Cætcrùm quid eft Miffiam cancre ? ncmpc Cbriftum offerte pro viuis amp;nbsp;pro mortuis.Ccdô verbad hocfcelus,quo nullum tetrius Sol vnquamafpexit, aucdcincepsafpiciet, quibustandem Sacramentis inauguran-tur?rafocapice, amp;nbsp;vnZlis digitis:nempevtncc pilumboniviri nec purasmanus ha-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;béant. Et hæc monftra diutius vcl ipfe Satan tolerabit?

Quantum tribuamuslcgitimo matrimonio,amp;quopado foleatin Ecclefiisnoftris prot^lgari,amp; adhibitis ptecibus publiée ex laudabili Eccleliç côfuetudine confirma-• rixquantopÂedamneturà nobisnon tantum adultcrium, fedetiam quoduis feorta-donis genus,liquidbconftare po 5« , Dei beneficio, amp;nbsp;ex noftris feriptis, amp;nbsp;ex no-ftrorum Magiftratuum ediólis, amp;exipfa matrimoniorum formula quæ typis cxcuü ^^oftatinlibrariorumofficinis, Nimiùm eft igitur defperata eorum impudentia qui nosctiamaudentvtfcortationum fautorcs ttaducere , amp;nbsp;veteres illasno-• bisexprobrare,idcft,rancidas illas calumnias refricare, quasipfa faltem vetuftatc oporcucratoblitcrari. Quafiverbfinobisfcortatioprobaretur, deferendus foerit Pa-• nbsp;nbsp;nbsp;pat«s,in quo flagitium illud ne inter leuiffimaquidem vida numerariquistande igno

rât? Sed ad rem. MatrimoniumPapiftæquotiesIibuitinter Sacramenta numeranC» fed quo prçtextu? Nempe quoniam vêtus Pauliinterpres côucrtit Sacramen-EfKH». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Epiftolaad Ephefios, vbi agitur de coniugio. Sed quæ hæc infcitia eft, non po-

tiusipfum Paulum loquentem audire quàm Latinum iliuminterpretem? Namccrte lt;emo ignqjat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græcis nota minus lace patere quàm arcanum Latinis. Fatean-

irigi^p^^fti opinia arcana effe Sacramenta, iïconiugium eft Sacramentum. Et n^ • videamut illis iniuriam faccre, ccceeundcm interpretem ipfisiudicemferimus. Sic igitur volutesT)ei Sacramentum oélauum ; Scvocationcm Gentium numeremuS pro nono Sacramento. Sicenim idem interpresin eadem Epiftola idem vocabuluiU Græcum eft intcrpretatus.Imô nonne Paulus ipfe huicerrori exprefsè medetur,quuni ceftatur eo ipfo in loco fe vtimyllcrij nomine ad delîgnandam Chtifti amp;nbsp;Ecclefia^, nonautem mariti amp;nbsp;vxoris coniunélionem ? Pudeat igiturtandem iftosafinosruder®

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nt«-homines radonis compotes. Qubdfi etiam illis largiremur quodpetunt,qu^

tandem iure, obfecro, comprobabunt perpetuum votum quofefe quifpiam priuauic Eccl^fiaûici Sacrament! beneficio? amp;nbsp;quo iure docent nonlicere fimul EcclefiaftP co minifterio fungi, amp;nbsp;coniugio, idcft,vno ex Ecclefiæ Sacramentis frui? Imö,^^ • tandem definam veile Æthiopas lauarc , quomodo conciliabunthæc duo, Matri' • Vide decret» ï^^nit^m cffc vnum ex feptem Saîramentis, amp;, quod ait impuriffimus eorum Pap^ sirirîiPapac Siticius , inFellîgcndum effede coniugio quod feribit I^ulus, eos quiin carnefunr On’ûuwm Dcoplacere nonpoffe? Namalterum effefalfumneceffe eft, autillos concedere fuiPapæ fententia, Sacramenta aliquam non modo non conferregratiam, fedetiaP^ • efficcre vc Dco fimus exofi. Hune igitur nodum illis expediendum relinquo.Quod at** tcm^dillorû benediólionesattinet, quibusamp;fponfos,amp;annulu,amp; ledûcafti ifti Poi*quot; tificcs confecrantjcas nûc malo non attingere,quàm his fordibus chartam inficerc.

De

Qapwfèptimuntj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

De Extrema Vnciione.

SitenecurMiniftcrvalentes ouiculaspafcerc,inulcocercè magis iHilaborandtim eft de illarum falutequoties vel corporis velanimi lïiorbocorripiuntur: nccPaltoris nomine dignuseft quihanc mnneris fui partem negligenter curat. Remedium ante tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quodaPalioribusafFertur , vnicumcft, nempe verbum Deiad vfumægroti accom- * modatum. Aliisenimdoftrina, aliisexhortatione, aliisconfolatione -, aliis denique rcdargutione ôc incrcpatione opus eft. Et hæc omniaconfequuntur pieces, quas mi-nimè irritaseftc teftaturlacobus’.Facit is quoque olci mcntionem ,fedadfanandum nc- f. aigrotum adbibiti, quo tempore nimirum vigcbat fanationum donum, quod tempo-rarium in Ecclefiafuifleanteaoftendimus,Sitacentibusetiamnobis ,resipfacfc.m;ic.

AtmifcriPapifta;quoniamcæremoniarumlaruismiruminmodun-idcle£tantur,rei[w fafublata,noncontcntifueruntlignum, quanuis inaneSivanuna, aciam protfusfu-perftitiofum,tctinere,fcdetiam oleum fibimagiciscarminibus incatandumputaruij,t, quod nimirum pofsitex iplo opcrc,vtloquuntur,operato, peccataeluerc, vt alias im-piilftmasiftius Vnclionisineptiasomittam.Sed bene habet quod iftæ fimiæfaltem fefc in co bcftias produnt, quod non aliis quam moribundis illud ipfum oleum applicant, quodApoftoli tumdemum adhibebant quumaliquem effentvaletudini reftituturi. Erat igitur Apoftolisoleumiftud,vitæfymbolum,quodiftiprçclari Apoftolorumi-mitatores,extrcmam,ideft, mortis vnCbionem vocant. Quod fietiam libetegregio il-lifcriptori DionyliocrcderejVnótio ilia per id tempus non moribundis i fed mortuo-rum cadaueribus adhibebatur. Quid igitur’ nempe mortui^fti fepeliant mortuos fuos : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

nos autcm in vno vitæ verbo acquiefcamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

I. Nullum epe ^erbiminifierium legttimum in Papiftica

Satis,vtopinor,apparct ex iisquæ diximus. Si verbum Domini,Si pieces, Si Slt;jicra- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•«gt;

mentaindigniffimis modis pollui ac perdi in Papiftica Synagoga,quæ Citholicæ Ec- * lt;nbsp;clcfiæ nomen fibifalfô vendicat. Sedquoniam foloptilli nobis obiicere fe fucceffores effe Apoftolorum, acproindcEccleliamapudfehftiere, fupereft vtvideamusquæfic conuenientia inter Papifticam Hicrarchiam,de qua tantopere gloriantur, Si Ecçlefia-fticam gubernationem ex verbo Dci per Apoftolos conftitutam, Si à veris eorura fu^** • cefforibus diligenter cuftoditam,tantifper dum lufto Dei iudicio horrenda confulio Si Orientem Si Occidentem inuaderet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Primùm igitur dico iftosinhoc argumentofundamentumponereminimèfirmum. • Puiant enim veritatem Dei certæ genti Si fedi, videlicetRomanæ, certlfqueadeo per-fonisalligatam ; cui falfiffimo dogmàti non tantum vniuerla Scriptura, ledipfa quo-queexpcrientiaftultoium magiltra apertilsimè répugnât. Namquod actinetad Dei verbum,vbitandemrepericturtaie quippiam vllipenitus vcl vrbivelgcnti,neduni Romæ,conccffum îNameertè quæ de terreftri Hierufalemdicuntur,^em^rariafue-runt'.Si Hierufalcm fpiritualem per totumorbem terrarum diffundendama^umbra-^ runt, vt norunt omnes qui vel à limine Theologia falutarunt. lam veto quum duo lint ex quibus intclligi perfpicuc poteft vbi lit Dei regnum,nempe pura dr^ft^inaSi integri mores, vtroiftorumfefeornabitRomanameretrix ’ Nam doStrinàmillft effe impu-rillimam per lingulas eius partes dcmonftrauimus. Sinautem demoribus quæritur, agecum caipfaRomanorum Pontifitû hiftoriaquam cofcripferuntPontifîcum Gna-tones ,conferanturquæcunquehominum monftra àcondito mundo vnquam extite-runt, Si comperictur inhac vnafede plus licuiffe Satanæ quàm in vllavnquam Ty-^ rannidc qua orbem terrarum opprcfieric.

Deinde quid illos iuuatiaftare fe in locum veterum Epifeoporum fuccelïîffe,nili per idem oftium fint ingrelli ’ Neque cnim eos qui per feneftram aut dirutis etianfdo-inus Dei mœnibus ingreffi, miferas ouiculas votant, Filius Dei pro paftoribus habet, fedlatrones Si lupos appellat Si eos caueri iubet 3» Imô Paulus eô vfque progteditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,

vtanathcmaproniintietinipCosetiam Angelos,fi aliudEuangeliumanniihtiaufrint'^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,,,®

EttenonpudebitRomana meretrixcumtuis cynædisfuccelïionem Apoftolicam ia- i.Tim.6agt;î’ date, quum ne ipfosquidcm Angelos Paulus pro fuccefforibus agnofcat,fedvt Dei hoftesexecreturSi omnibus execrabiles elfe velit, li idipfum faciantquovnoniterisî Denique nefallipoffemus, in tcmploDei feffurum idem Apoftolus teftatur filium i.TheÆi,u, perditionis, quifefc pro Deo venditet’.Etlohannesapcrtèfupra fepticollem vi^em Apoc,17,0-9 dicitfeffurambeftiam^’quæ Blafphcmiæ nomina habet front! infculpta^. Sedquód- Apo.ij,»,!.

72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißianißni,

nam ilîud nomen eft? Kefpondcat ipfefanftiflîmusPapa Gregorius, clamicans Epif-copi vniuerfalis,id eft,capitis Ecciefiæ nomen nemini(ß Chriftum vnum excâpias)prç-piüoiis. cerquarn Antichrifto conuenire, Atenim iftefefeecontrario féruûferuorû v’oeat. E-

gregiam certe fraude;quali vero nos vocabula non re ipfam fpeftemus. Percufsit num-* nrosIuliustertiusRomanus poncifexcuhacinfcriptione, Ge N s ojr a e non ser

vie sit TIB I, peri BIT. Echunc omnium Tyrannorum impudentifsimiim non pudebic tandem iefe feruum feruorum vocando, toti mundo illudcre ? Et hxc quidetn dcipfo Antichriftianæ EccIeiijceapitc.Qupdautemadipßus creaturasattinet, hóee-godicojioc vociferor,omnesiilas prouftiones,præfentationes,coUationes,fignatui'as, bullas,*^;nandata,præuen£iones,datas,confenftis,permuta£iones,concordata,refignâ-•ioneSideuoluta, pendones,annatas, vacantes,procc/rusfurminaros,dilpenfas,totidem eile fcneftras per quas vi perrurapunt in ouile Domini, amp;totidem cuniculos quibr’S

• dlt;ètiium Dei, quantum in fefuit, iubrucrunt, quum nequein verbo Deincquein vUo purioris Ecclefix fcripto vcl Græco velLatinovel tenuiflimafiatiftarum rerum men' • • tio,qiias vnas Satan euomuit vtEccleiîæpuritateminficeret:ideôqucnon deiftiufmo-

lt;li rcrum reform at ion c,*ïed cieâ:ione,aboliEione}amp; vkima internecione ferio omnibus piis Iiominibns eile cogitandum.

T ertio,quî poftunt ifti merito dici Apoftolorum fucceftbrcs,quum præcipuî graduS Papiftîca: hierarchiæamp;Apoftolisamp;omnibus Eccleßispcrtot fæcula penitus fuerinC incogniti, amp;nbsp;in iis gradibus quosex verbo Deiamp; vetere Ecclcfia videntur defumpftdbi • nbsp;nbsp;nbsp;foîa nomina recinuerintsquorum obtentufoedifsimaamp; teterrima quæquemonftrate-

• • gerent? Numero aucem in prima claile, Papamvniuerfalcm,{ nam olim Papæ nomett omnibus EpifcopÄ erat commune ) Cardinales, SufFraganeos, Officiales, Procurato-.• restMriœEcciefiafticæ, Vicarios, Capellanos, Præfeélos,Priores,cum tota eiuftnodi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monftroruna colluuie,quæ penitusignorauicvécus Ecclelia. In fecunda veto clafte re-

cenfeo Archiepifoopos, Curatos, Çanonicos, Prefbyteros, Arcliidiaconos, DiaconoSi Subdiaconos,Clcricos,64totäiftaÄcaceruä,quorü nominibus ifti cam impudeterab-utuntur, vt certuni ficnonmagis contrariam efle lucem tenebris, quam ifti funtiis

* *^ugnances quorum nomina mutuantur.

• • Pfimùm omnium igicurquodad lepidumiftudRomanæSynagogæcaput accinet» quibusjobfecro, fticcefsit? Pctroamp;: Paulo,inquic. Sane vero. Nam ante natum Ro-

• • mjnum pontificem biceps eratfcilicecEcclcfia Chriftiana, quum veliprorumconfel-fionc Paulus non fuerit Petro minor, vcliniuria infigni afficiatur Petrus quum ei prlt;» collega adiungitur Paulus à Romano pontifice. Duo igitur ilia capita fupereft vt dica-musin vnumfuifteRomæconflata. Scdquidfiprobcm hocvnumcaputrurfusin du(» fuiflealiquando diuifum exipfius Rcmanælèdis confenfti? Namfi creditur biftoriJf Ecclefîafticæ, Romæ vnoamp;: codera tempore fédérant Liberins amp;nbsp;Felix, vt de Antipa-

^pis taedm. vSi tum igitur vnicum illud caput vbi fucceffionis curfus perpetuus ? Sed

• • neluJerevideamurinrcferia,anpofliint iftiinficiari Eugubinum Epilcopum,idelb minimæ cui^fÄisfedis paftorem æquari RomanoEpifcopoexipfius Hicronymi bis: amp;:cunÄem affirmarc nullum olim fuifleinter Preft)ytcrumamp; Epifeopum difed' men? An poftuntignorareinter Metropolitanos numerariRomanumEpiicopum,^^ foam eiditionem ficutamp;aliiscircunfcribi.^ Efto veto,numeretur propter vrbisRoina-nç dignitatem Romanus Epifcopusomniumprimus,amp; ci tribuantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sy-

• • nq^lis vniuerfiilibus, an proptereadicemus vllara in alien æ ditionisEcclefias auâoti' tatemfuifteilliattributam?Quumirenæus Vi£torem,Si Cyprianus vnacum EpifeO' pis Apffbeanis Cornelium, RomanosEpifGopos,acritcr reprehenderent, an aliter eo^ appellant quàm fratres coepifeopos ? Vbi turn facratifsima ilia fanditas? vbi fanftifquot; » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimus Dominusnofter ? vbipallij venditio? Imo Gregorius,quem ifti inter fuos Tai’'

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dosadorant,an alio quàm Domijii foi nomine Imperatorcm appellat?an non teftatu^

fecx^pfius«roIuncateEpifcopum?Tumenimamp;smultisjioft feculis PontificesRom^' nospopulifoffragiiseleótos confirmabatImperatoria Maieftas, nedum vtillisius vP lum in régna amp;nbsp;imperia huius fæculi conccderetur, quum ne vrbis quidem domin’

• • eflent. Vbi tum igitur erant egregiæ Pfeudoclementis amp;Pfeudanaclctiepiftolæ? Vb’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabula de donatione Conftantini ? Vbi fatellites, tiara, crepida:, pileus,cathedra, exeV'

cittfs,bombarda: famftifsimiDomininoftriPapæ?Synodos aucemillascecumenicas» k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quas quoties ipfis libuit cum quatuor Euangeliis per ludibriu m comparanc, quis Pap^»

Qaputfepüwumj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73

conuocau!t?nónnevnuslmperator?imóquis alius ipfos Romanos Epifcoposeôiuflîc conuenirc? cui fe excufat Leo primus, amp;nbsp;à quoprecatur vc ßbi per fuos vicarios liceat Synodo inccreffe?Et tarnen Leonem conftatexipfius Epiftolis iam tum Romanæ fe-dis Antichriftianæ arrogantiam plane fpirafle. Dicam etiam aliquid araplius,quod ifti iampridem dilTimulant fe intelligcrc. T époribus Conftantini in caufa Cæciliani quam fæpcinculcat AuguftinusaduerfusDonatiftas, Epifcopus Romanusdclegatur iudex cumaliisaliquot Epifcopis.OfacinushorrendumiDelegari S.D.N. ab Impcratore? hóccinepatifedern Apoftolicamî Ita cfttarnen. NequemurmurâtEpifcopusRomanus,nec proteftaturde fuæfedisprimatu. Nondum enim eratboc iuscognitum in orbcterrarum. Quidamplius?prouocatura iudicumdelegatorum cognitionc*,amp;:E-pifcopus Arclatenfis iterum dclegatur qui de prouocationc iudicet. Deus bone^ quid monftvi audimus ? dicentifti optimi amp;nbsp;famftifsimi defenforcs primatus Petri. Sed • quid facias ? Ita res efttranfafta , boniviri,ab Imperatore Chriftiano,ncminc co»- • tradiccnte, nemine tumultuante, vel propterea quiritante aftum efle de Cbriftiana Ecclcfia. Quid veroquum Leomultaarroganter efFutiret defuæfedis præftantiaapud Aa.i6.Sir' • Chalcedonenfe concilium, an non eft acritcr cohibitus?Etin Synodo Mileuitana cui interfuit Auguftinus,an no difertè interdicitur prouocatio trans mare:amp; tres pontifi-CCS Romani,2ozimus,Bonifacius,Cæleftinus,vtfalfarij redarguunturdmo poftquam Concilium Aphricanum ad CælcftinumPapam Romanûfcribcns,multis decaufis o-ftedit intolerabilem efle arrogantiam Epifeopi Romani in Aphricanas Ecclefias iurif-didionem vfurpantis,hoc ctiam addit-.rr, inquit,aliqui tanquam à tu£ ftn£litatùlatere mtt-Untttr,nMilainuentmuif/atrum Synodo conftimtum. V.trnoXtExeciitoresetiamdericos'vefirosqtttbHf- c_ii«m Con^ que fgt;etenttbus nolite mittere, nolite concedere, nefumoßtm ty^hum (êculi in Eal^tam Chrißi, qu£ lu- tom.ctnX cemßmpl!Cttatisamp; humilitatis dient Deumi'iderecupientibusf)r£fert,videamur inducere. HætÀUi» Pquot;“®- nbsp;nbsp;nbsp;«

quorum vnus erat Auguftinus. Et ramen quadercagcbatur?dehocvnO(Jhntayac,vt Apiarius quidam Prelbyter,qucm damnai ât Aphr^ni,au£toritate fedis Romanæ ffe-tus,iterum reciperetur.Q^ omnia quum itafehaOTant,quam tandeni iuftititulifpe-ciem Ty rannus ifte prætcxe tî quo iure fibi tan quam Petri Si Pauli fuccefldri id ipfurn^ vindicabit à quo vfurpando tantum illi abfuerunt, vtè contrario venturamiftam Ty- * rannidem ô£ prædixerint amp;nbsp;exprefle damnarinteRccurrct igitur ifte nimirum ad Impc nbsp;nbsp;nbsp;•

ratorem Phocam,impurifsimum illudamp; teterrimum monftrum, amp;nbsp;dignum plane fta* biliendæ Papifticæ Tyrannidis auôtorcm : à quo videlicet Bonifacius quartus circijer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

annum Domini 607, Epifeopi vniuerfalis amp;nbsp;capitis Ecclefiæ nomen redemit.Profeter prætcrea quod Zacharias amp;nbsp;Stephanus fecûdus fuis proditionibus circiter annum Domini 751, funt confecuti. Nam ementitas Epiftolas multorum,Sô falios canonasab ip-fis Papis Romanis partim confidos, partim in fuum ipforumemolumcntum Tyran-nice conftitutös,quis fani iudicij homo vel refutatione dignos cenfucrij, quum Sc ver-bum Dei expreirum,S4 totius veteris Ecclefiæ purioris auftoritas rcpugget? Sot ^e ifto ƒ Antichrifto hadenus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lam veto ad cardinale s progrediamur , amp;nbsp;hanc quoqtft e^arinam , quandoitanecefle cft, moueamus. Iftiigiturquorum tandemfefefuccenorcs iaifta-bunt ? Nempe l x xii. difcipulorum. Atqui mirumeft acmifcrabilequôdnemo purioris Ecclefiæ fcriptor Cardinalium magis meminit quàm corum qui nufquam clfcnt in rerum natura. Edita quidem eftSynodi Romanæ fabula fub Sylueftre , temporibus videlicet Conftantini magni. Vcrùm quideosres iftaiuuat, quumf|jp- • tem duntaxat Cardinales ibi conftituantur , ôômoenibus vrbis Romanæ includan-tur ? Quod fl qua turn erat vel minima ipforum auôtoritas in Ecclefia, qui fttvt tot poftca feculis ne tenuifsima quidemfiat eorum mentio ? llludergo conftarepoPeft, non fuilTctum adhibitos Cardinales ad Verbi minifterium, autEcclefiafticæiurifdi-étionis tuendæmunus, fedduntaxatDiaconosfuiiïe, quifficut olim Romæfingulis regionibus præerant fui euftodes) pet vrbis Cardines diftributi,fuo,ideflS Diafbno-rum munerc fungerentur: quod quidem cuiufmodicfl'et fuo loco expofuimus.Sed po-fteacrelcente Epifeopi Romani potentia , creuit nimirum totius collegij dignitas , vt videlicet prædoncs ifti inter fe Ecclefiam Chrifti diuiderent. Sic ergo Cardina- , lium etiam nomen faftum eft auguftius , ôô ctim Epifeopis Sc Prefbytcris fuit com-municatum , quihus nimirum vêtus Preibyterorum amp;nbsp;Diaconorum nomen foTde-bat. Etvtfordida hæc origopofteros latertt, inuentum fuit nouumhuius appella-

S-

74 zAntuheßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çf C hrißU nifmi,

tio:nsetymo,quafividelicet Ecclefiæfintcardines. Verum benehabetquodpartim veterestitulosabhis velillistemplis denominatesrctinucrunt,partimnouos excogi-tarunt, exquibus intelligaturquod celatum volunt. Flæcfuntigitur Cardinalatus primordia. Sed tarnen muleis poftea feculis res erat monftro limilis Cardinalem fi-mul efleSó Epifcopum , quoniam Cardinales oportebat Romæ permanere , amp;: fuo munere, puta Diaconatus vcl Prelbyteratus, defungi : amp;nbsp;Epifcopis non licebat ex ver-bo Dei amp;nbsp;vctcribus canonibus vclagrcgibusdiutius abciFe , veloues fuasnon paf-cere. Atnoftri nunenon Cardinales,fed Carnales, cuiufmodi tandemfunt belux? Hifunt^erquos impurifsimum illudfcortum,Rcgumamp; Principumamp;potentifsima-rum quarumuis ciuitatum animos proarbitrio fuoverfat, adeo vt quoties eiiibuit 1??)S riuales modo inter fe committat, modo rurfùs coniungat, modo fuis Icpidis mu-nufculis deliniat , modo minis perterreat, amp;:fuæ inexplebilis tumauaritiætiim cru-• deütatisadminiftros efTccogat. Ifti vero lenocinij fui merccdem bancauferunt, quod pinguiflîmis quibufque Epifcopatibus öc Abbatiis delibuti vnacum fuocreatore in ftagnum ignis amp;nbsp;fulphi^ris præcipites abeunt. Quodenim eft tantum fcelus, quod tam immaneflagitium eft , quo iftorum Cynædorumamp;r Hermaphroditorum collegium non fit vniuerfo mundo iam olim execrabile ? adeo quidem vt quemadmodum olim ad pileum vocari dicebantur fcrui qui liberi fiebant, ita fuos iftos Cynædos Papa merito pileodonet, fuæ videlicet infinitæ licentiæSc verè carnalislibertatis pignorC acfymbolo. En difcipulorum Chrifti fucceifores, amp;nbsp;Ecclefia:catbolicæcardines,quorum vel ipfosprofeóto Diabolospudet. Quodautem attinetadSuftfaganeos, Oifi-ciales, Procurator^ Ecclefiaftici fori, Notaries Apoftolicos, Promotores, Auditores rotæ, Bulliftas, Copiftas, Curfores, Datarios, Vicarios, Capellanos, Priores, amp;: infinit’m eiufmodi coiluuiem, tam facile profedô fuerit Diabolos in cælis reperire An-gclorumthr^nis infidentes, quàmvllam vel tenuifsimam iftorum mentionem, auc ■ in verbo Dei, aut inantiquis Syri^is, aut in vllo puroferiptore vel Græco vel Latino, Imô qui velit ifta conciliate cum Ecclcfia: Chriftianæ moribus, pcrinde faciat ac Û • ^Ijflitlucem cum tenebrisôe veritatem cum mendaciocomponere.Nuncautcmacce-doad illos qui videnturipeciéaliquam habere Apoftolicç fuccefsionis,fi nomina,non * autemrem ipfam , fpeôtes, Oftendimus conftitutos eifcin Eeelefiis PaftoresacDo* ôfores qui fermonem Dei annuntient, amp;adminiftrcnt Sacramenta. Itaenim iuiïît Doftiinus, amp;certumeft veterem Ecclefiam hoc diligenter obferuafte. Nam quôd Paftorestemporis progrefludiftindifuntin Metropolitas, Epifcopos,amp;quos nunC vocant Curatos, ideft, fingulisparœciispræfedosjid minime fadum cftrefpedu mi-nifterij Verbi , fed potius habita Ecclefiafticæ lurifdidionis ac difciplinæ ratione. Itaquequod attinetad Verbi prædicandimunus, amp;nbsp;Sacramentorum adminiftracio-^em , n^lium lt;?ft inter Archiepifeopos , Epiicopos,amp; Curatosdiferimen. OmneS Tnim wncnturÂ^ios greges eodem cibopafcere, ideoquecommuni nomine, Paftores • amp;nbsp;Epifeopiin Sÿipturis pafsim vocantur. Quæ vetoiftorum impudentia eft,facrano-minavfurp;^,amp; proptereaApoftolorumôc verornmEpifcoporumfuccefsionemiâ-darcî Nam,ob(écro, fi porcum vel fimiamvelim régis habitu induere, amp;nbsp;regem vo-care, an propterea Rex dicetur, 06 verorum regum fuccelfor ? Apagefis, inquies, an ift* funt canes amp;nbsp;porei îSanè funt, fi verbo Dei credimus,quiPfeudoprophetas amp;nbsp;verita-tis ofores, nonaliisnominibus vocat,S6 monetvt totis viribus eosfugiamus : neclufit •iftilt;ie quibus agimus veris paftoribus fimiliores , quàm veris regibus canes amp;nbsp;porci fimiles ^ent fi coronam ù feeptrum geftarent. Primùm enim quis iftos creauiC Epi^opos ScPaftores? per quodoftium iuntingrelîi? quis eosvocauitî vbi examen dodrinæ amp;nbsp;morum ? vbi eledio Prefbyterij ? vbi populi fuftragia ? an veto vnus ex ceU' tumintienieturqui verbumDeivelà limine falutarit? quiadpafcendumgregemf^ accot^modatus ? quidenique großem veltantillum curet? E contrario veto fiquiseft qui interdum conciunculam habeat, quam tandem doâarinam proponit ? an non toxi* cum pro cibo miieris ouibus præbec? an non ones deglubit? Sacramenta verô quo' modo tandem adminiftrarent , qui ad ilia polluenda coniurarunt ? Synodi prouincia'

• les vbi, quomodo,à quibus conuocantur ?quotus quifqueexEpifcopis aptus eft resijjas curandas’quotus quifque Curatus quid hoc rei fitintelligit’Deniquc vtpa^' cis abfoluam , duo ex illisquæro. Vnum, Anqiii excommunicatus eft, debcat pr° Ecclefiæ membro, nedum propaftore cenferi. Alcerum,An non fintfatisipib iurc excoifl'

qutquc contracxpreflam difpofitionem verbi Dei,Si totius veteris Ecclefiæ auttori-tatem inuaferuntin Deiouile, Sefuamtyrannidem fola viapertadefendunt. Vt ati-tcmomnesintclligant aniftifint eiufmodi, qui tarnen plenis buccisiaftant Apofto-licam fucceCsionem, confulatur in primis Dei verbum : deinde, vt ex infinitis tettimo-n us pauca commemorem, infpiciatur epift.3, Sc 4.primi libri cpiftolarum Cypriani,amp;i: tertius eiufdem tra£tatus,De lîmplicitate Prælatorum. Item, Leonis primi ep!ftola85. 'Niceni Concilij Canon 4, amp;nbsp;6. Antiocheni,x3,Sô 15. Sardiccnfis, 14,00 15. Item ,c.

Clcri plebi[que,diftina.i3,amp;: 8, q.i.c. Plerique facerdotes,amp;: y.q.i. Sicut vir, par^gr. E-pifeopum verô,amp; 9.q.3.c. Archiepifeopus nihil.Ibienimamp;saliis innumerabilibus lo-cis inuenietur quàm verè ifti (efe Archiepifcopos,Epifcopos, Curatos vocent,amp; cuiul? modi lit ipforum Hierarchia.

• *

XIII. InSynd^^aPapiPicit nullamejp Diaconiaw.

E^hæc quidem diâa funto de iis quos oportuerat fermonis grædicationi admini- , ftrationi Sacramentorum totos incumbere. Nunc ad eos progrediamur à quibuso-portuit ærarium Ecclefiæ adminiftrari. Diaconos,Subdiaconos, ArchidiaConos ha-bent quidé PapiftæJ'ed nomine tenus. Nam quid ifta fibi velint non magis tenét quàm Indicas vel Arabicas literas. Nam Archidiaconos créât pontifex Romanus,quoniam ahquidillicpraedae iubeft. Verùmquid Archidiaconis opus eft, vbinullus eft Diaco nus? Sed tarnen in Archidiaconorum vifitatione fatcor apparerc veteris moris veftigia, ex quibus deprehendi pofsit quod iftos coarguat. Solent cnim ifti parcecias certis anni tcmporibusdifcurrcre-.quæresoftendit Archidiaconos olim non Äiffe inanes laruas, licuti nunc funt, fed in fuæ regionis Diaconos diligéter inquifiuilTe-.'idque magis Äiam liquet ex inquifitionis forma quam ifti imprudentes obferuant. Neque eÄm folent in. doftrinam vel mores inquirere, fed an fint farta teftatemplorumædificia, an facro-fanftum cruftulum commode repofitum, an fatis TOundi calices, 6c alia id genus. Hîc veto licet quafiin fpcculo intueri quantopere fint immutati veteris Ecclefiæ mores^^ Quodcnim iftiin Curatosinquirunt, præterofficium faciunt, quumearesad EpiP^ * copum pertincat. Erat autem nimirum Diaconorum officium, quum iam conftituta lt;nbsp;cflcnttcmpla Chriftianorum cœtibus habendis , procurare ex publico vt farta teótS. ædificiaconferuarcntur. Icaque Archidiaconis hoc onus incumbebat,vt accept^ à Draconis corum fumptuumrationes ad Preibyteriumreferrent. Hincilla inquifitio quam diximusa Papifticis obferuari:fed ,Deusbone, quàm peruerfe, quumcorum tcmplaadquiduisaliud potius quàm ad Dei verbum audiendum fint accommodata? Ncqueipfietiamhoc cxiguntàDiaconis quinuiquam funt,icdaCuratis, qui nimirum reliftofuo muncre ad Diaconatumredierunt,vt feiepotiusquanjgre^m pafee- lt;nbsp;rcnt.Sedöc illud conftat,quumDiaconosoporccret mentis inferuire, nenes (Äs^tiam^ dcpofitafuitfcvafaquxilli minifteriofuerant contecrata. \ crumquid hoc attinetad cxccrandi illius cruftacci idoli armarium , amp;impurifsimos calices f91ilt;ffiis cynçdis 6c(corratoribus,foils,inquam,iftisfilij Dei maótatoribus confecratos? quot;edhæcipfa quoqucquàm diligéter curent Archidiaconi,vel ex cómuniprouerbiointelligi potcft, quo Archidiaconorum prandia,n5 aliter quàm veterumpontificum Cœnæceiebran-tur. At miferis Diaconis 6C Subdiaconis nihil præter inanifsimum nomen reliftum eft.

Qœrfum enim Diaconi 6c Subdiaconiîvt in altis, quasvocant, Mifsis,ideft,ludisl^e- • galenfibus,hiftrionicohabitu miniftrent menfæex quafoiusfacrificusvefcitur,ideft, vtlefu Chriftirepetendæ oblationiôctacrificioferuiant;vt fruftulumaliquot Euan-gclii6cEpiftolarum Pauliperegrinoidiomate,6cabtqucvllointerprctc,cantillent:vt

roa quidem particulapauperibusdeciditur-.vtdcnii^ue canant itî missa est. Ccdo veto , inquotcmplo ? jnquocunque vifum fuerit, ôc tantifperdufn ad fhaio-res Oedinespromoueantur. Quopiam cnimediftum fuit veteribus Canonibus , vt nulli ad Prcffiyterium vocarenrur nifi qui in inferioribus funétionibus Ecclefiafti-cis diligcntiam ôc integritatem fuam approbaffent, ideofimiæiftæ vtvidcantur ve-terum Canonum aflertores , etfi rem ipfam penitus , vt fuo loco oftendimus , fu-ftulcrunt, tamçn in fuis perturbatifsimis ordinibus volunt veterum Eccletiaftica-rum funétionum gradus videri accurate retinerc , quodquum faciunt, ouid aliud

g. h-

76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q/^ntitheßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chnßtamjwt,

quamfuatn ignorantiamamp;: impudentiatn ipfis etiampuerisprodunt?Quidenim ifti recinuerunt cx Diaconorum muneribus?Vbi illa Eccleßaftici çiarij diftributio in qua* tuorquadranccs,quorum antea meminimus?Vbiquadrans illequi Epifcopocommit-tebaturîNempehorumfumptuum potiusreddiderint rationé lenoncsjfcorta,cupedia rij,coqui,{artores,canes, equi,accipiires, quam vel Epifcopi,vel Prefbyteri, vel Diaco-ni. Vbi veroquadransClericisalendisdcftinatus? Imo vbiClerus vllusfRogentur Canonici,qui prædâ inter fe diuidunt. Vbi quadras paupcribus aledis dcftinacus ? cuanuit nimirum in iftoruni prædonum facculis. Nam Pcochotrophiorum Nofocomiorum fumptysaliundepecinemo eftqpinefciac. Ectarnen hîcquoqucpudor eft meminiflc quæfacrüegia commitcantur,iftisHarpyisitain hæc quoqueinuolantibus, vtvixiit ^licquam quodipforum vngues eftugiac. Echæc quidem eft apud Papiftas bonorum Ecclchafticorum procuratio.

• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JX1111. Defalfo PapißicdeSynd^ovjiPi-efbyterio.

Quod attinet ad Chriftiani Preibytcrij cum Papifticp collacionem, quid diffimiliuS fingi poffic ? Primùmci^im quo iure iurifdiólionem Ecclefiæ Spiritualem cum Ciuüis Magiftratus audoritatc confuderunt?

Secundo, quorfum tot Prefbyterorumagminain Papatu ? anvt difciplinam EccU' fiætueantur ? Nihil minus, fed vt Chriftum faCrificent pro viuis pro mortuis, id eft , vc Chriftum fuo (acerdoiiofpolient, noftræValutis fundamentum pro viribus conucllant. Sunt autcm multaiftorum genera. Namalijfuntbeneficiarij, aflîgnacis videlicet non vniusEcclcfiæ, fed quotcunquepoifunt Ecclefiarum reditibus feipfoS abunde faginantes : alii funt famelici omnibus modis miferabiles Miffifices, qui velindiem viuunt arrodendo fuocruftulo , vel vicariamfuam operam pinguibusd' lis pt)rcisaccommodant, tantifperdumipficibumèflammapetant. Alij variisextC' bus lucrunflibi amp;nbsp;Epifcopo captant. Nam Officiales, Vicarii Domini Epifcopi, Pro* morores,amp;: cæteri id genus occi^arunt Leuiticorum facerdotum locum, quadam ex parte. Canonici hue Donhernin Clericorum locum Icipfosfurrogarunt,homines ^^lanè religioh,amp;digniquiad Eccleharumgubernacula vocentur, hmodôpriùsnO' ^bis demonftrarenc quod ht inter iplbsamp; bipedes porcos diferimen. Sedinterom* gt;nbsp;nes iftospreibyeeros , vel potius facrißcos, ecquis eft qui Prefbyteri munus admioi'' ftvet ? An ifti cogitant de eo quod præcipuum eft, nimirum de doftrina Chriftianæ re* iigionis atotcorruptelis repurganda? Sane verb , quah hoc htofficium facerdotum» acnon potiusMagiftrorumnoftrorum. Nam iftislonge aliud eft Theologum quàm Prefbyterum huefacrißcum eile. Et tarnen quum ad Synodum venitur,folis Epifco' pis VOX deliberatiua conceditur. Quid h igitur Epifcopis quiduis potius venit in men* tem quàm vc Theologiæ operam darenc ? qualis cric eorum deliberacio in decidem dis tanti^bnjenci controuerhis ? Nempc fubhdium petenc à Sorbonæ amp;nbsp;aliarum WchoIyiTm Dq^oribus. Itànevcrô Chriftianam Eccleham eörecidiffe , vcquum de • conuellendaquapiam hærefi , 8ó componendisin rcligione diffidiisagitur , non pC' nes Paftore^^t^ui nulli func, fed penes impuros Sophiftas, penes Monaftcriorum,id eft, Sodomæcloacas,penesinferorumftercora, htearumrerumcognitio?Namho‘' ipfotempore.quohæcfcribebam, inter Sorbonagros amp;nbsp;Epifcopura Parihenfem ma' gnam exortam concrouerham conftabac de hæreléon amp;nbsp;hærecicoru m, quos appellan'^’ iudiciis. Quaftvero in Ecclcha vnquam fuericaudicum Doftorem PaftoripræireiaU*:

•qugß pro Ecclehæ doäroribus habendi hnt quiinfcholæ puluere verfäntur , amp;nbsp;qui' bus nulla dum Eccleha docenda artnbuta eft. Confiât enim inftitutas fuiffe feim' las vt inde tum Paftores, tum Dolt;ftores ad Ecclehas regendas afl'umcrentur. gnumigicuf eft diferimen inter ScholæMagiftrosàquibus Clericoserudirioportuif»

Ecclehæ do(ftores,de quorum officio copiohus alibi diheruimus. Sedquid atti' nent iftaad Papifticas non ThcÂlogiæfedMatæolcgiæ,vanicacis, impudentiæ» phiftices ofîlcinas ?

lam verbhde morum correiftione amp;nbsp;offendiculis tollendis quæritur , cuireipr^' fuiffe Prefbyterorum collegium oftcndimus:quo modotandem ad id prçftandû idon^^ • fuerint,quiomniturpitudinisgencrccælum amp;nbsp;cerramipfÔfqueadcô inferos itaopP^^J ucrunt,vt amp;: iphfuarumfordium feetorem vix ferant, amp;nbsp;Diabolis iphsfœceant?Q3^^ autêm ad Eleélioncs attinet, quàm pridem func abolitæ , indue fœdifsimam iHai” nundinationem commucatæ? Quæ veto in Monafteriis amp;: Ecclehis Capitularibi’S’ quasvû'

Qafut feptitnumj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

quasvocant, alicubi adhucfupcvlunt, quid habcnccum veteribusillis eleélionibuspu-ris ac iynccris commune’ Confinnationcs aucem quidaliud func quam hiftrionicæ quædamadiones?

DcniquefidecaufarumEcclefiafticaiûdifceptationequæi-ituv,ac piæfcrtim de cor , reélionisdifciplina, vbi,quæfo,in Papacu inucnias Preibytcrorum collegium? vbi legi-timaiudiciorû forma,quibus erudianturindo£ti,amp;peccacores ad icGpilccnciam addu-cantur’vbi Dci verbû? vbivcteresSynodiamp;: Canories ad conumccndosbæreticos ?pe-nesquos ellexcommunicandi poteftas,amp;quibus decaufis?quæabfoiutionumamp;;l'a-tishttionumEcclcGaftiearum formula?

Hæc clb igitur Papifticæillius Hicrarchiæ dignitas,hoc illorum eft plane Babylo-nicum chaos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••

De Monachi^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

AdconuinccndcsMonachos, quibus nihil hodiefrequentiusin omnibus compitis • apparct, vcl fûlo iplo Monachoruro nomine opuscll, vtintelligi polTic nihil cos cum verisMonachis commune habcrc. Sed hoc longe melius ex re ipfaquàm ex nomine » • cognofcctur.Monadcriorum vfumpcructuftum elle conftat,led qui moxininfanam prorfus fuperllicionem degeneraucrit, freutex Synodi Gangrenhs canonibus appa- • ret,adueifuseaipfa conferiptisde quibushodie pfeudomonachi gloriantur. Multis tarnen magnisamp;Lpiishomimbusplacmtfolkariæ vitas genus, fedduabuspræcipuède c.rulis; nempe vt maiore cumquietccognofccndis Scripturisoperam darent, fefe adpatientiamamp;;cruccm perferendam leuerifsimoquodam vicxgencreaiTuelacerent. interea verb non folebant perpetuo votofefehuic vel illi folitudini adftringerc , fed ibitanciuaminfcholistranquillioribus ad fundtiones Ecclelîafticasitfe præparabant, vt ex Nazianzeni, BaGlij, Auguftini,amp;: aliorum exeinplis apparct: nifi h quibi lo-litudo ilia perpétua placcret, quorum tarnen inftitutum videcur cun#Chriftianæ • charitatis régula parum conuenire, amp;; melancholici morbum reliperc. Otio nullus , illiclocus rclinquebatur , adeô vt fefe paupercsalercnt manuum fuarumlabore , ôc Monaclîus manibusnon laborans prolatronehaberetur \ ParcifTimè quidcmac^^mnipart; frugalirtimèviucbant, led nequein fuis abftinentiis fpemfalutisvlla ex parte repo- ThXs.c, nebant , neque quifquam fupra vires premebatur : fed fiquinonfatismagnam lui rationem habebant, admonebanturtraternè nevana fuperftitione debiliores pociù^ iTi.4,c,8. quàm fanâiores fièrent L Coniugiumnon damnabantvt rem malam , fed vt ftji- Au^. de •or. tariæ illi vicæ prorfus repugnans non amplcdcbantur. Intereavero perpetuæ con-tinentiæ votum , quale poilea inuexic Satan , ne in Monialium quidem conuenti bus fuilîe vfurpatum , vel ex iftis Cypriaiii verbis liquet Si feje , mquic , ex ßde cyp^r lib.

Cbißo de:i,ueriiiit,pudicieamp; cafl^ fine fabula perfeuerent , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^initarii expecJent. Si autem perfeuerare nolunt ■, yel nonpof/tint i fne^ ius ej yt nuj^nt quam tn i^nem dcbciis ftn eadant. Hæc illc : qui ii hodie iuperftcs eilet , 11 cut dtlbTiq^ quin vt hærcticus daninarctur. Talis ergo tuit olim verorum Monachorum régula, nbsp;nbsp;•

ad quam fr noftræ ætatis Monachos reuocemus, quælo , quid dilTinfilà-^ potquot; fit î lllifolitudinem pacatam ôz tranquillamcaptabanf. ifti quid potins quàm popu-lofilfinias quafque vrbes quærunt, non modo vt ibi habitent, fed etiam vt intégras votent? Pauperes illi parce fuis laboribus in fuis tuguriolis viuebant; iftifuperbilsima pa-latiaincolunt,vrbcs,pagos,rcgioncsintcgraspollidêt,omniumlaborumadeôfugican-tcs,vt etiam in otiofalutemcolloccnt: adccgulæamp;: vinopræfcrtim dediti vtampjjo- • ras potiùs quàm homincsjcferaiit, nullam ciufmodi mgluuiem nec maiorcs noftri à condito mundo viderint,ncc ventura pofteritas fenfura vidcatur. Virgines erant illi, SC rata virtutum cxcplaria; illorû veto lulha,telle vniucrfo mundo,quid aliud funt qtmm tupevllitionis,ignorantiç,blafpliemiarumdiiuidenciç,ambitionis,proditionum,cbrie-tatishomicidioruni, Sc tttcrrimaru ac môllrofiffima»um quarumuis libidinû officinæ, vclfœdifsiniæpotius cloacæ,quaruni fœtorê ne Diaboliquidé ipfi poffintîmph^ls fu-ilincrc? In primisaucem quatuor illi mcndicanrium ordines,quid aliudfunt præcæte-ris quaiiralteri qui 1cm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fane nifi iam pridem

latis eilet notaiilotû dclpevata hypocrilis, mirari meritopofi'ent omnes Papam faltcni • fuis crcaïutis non credere. Namvt omittam omnium fcholarum ac præfertim Pa-rifienhs iudicia aducrlus illas harpyias Sc coronatas locuftas édita anno Doiîiini M.c c c .L X X XI xaionita pridem,idell,anno Domini m.d .x x x v 11 i,confultiCar-g- in.

7S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^npithejis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißiamfrh

dinales deleft! a Paulo tertio tum Pontificc,difertè refponderunt inter cætera videri fiquot; bi Conuentuales omncs ordines tollcndos. Cur igitur illis faltem no eft crcditum ? eut pofteaimpuriflîrnusille Iuliustertius Paulifuccenbr,amp;; quidem vnuscxdeleftis ilü^ • Cardinalibus,fententiam illam non eft amplexus? aut cur ifta iàltem monftra,quod ab* Eine annum fruftraconatus fuit Paulus quartus,intrafuas caueas non abdidit,vc mutuôpotiusconfumerét, quam viuos omnes aemortuos voraret?Ncmpequoniain hæceft vcluti fatalispernicies Ecclefiævt vorentur ouesàlupis : nbsp;nbsp;Romænihil nongt;

Plutoneintercedête,obtinetur,quiaSatanæ cum Satanaoptimeconuenit. Seddehis fordibysfatis,autetiamnimiLim multa.Vnum tarnen prçtcrea à perfeftifsimisiftiscu* cullionibus petam,vt nifi for fan illis m.oleftum eft,ad hæc quatuor refpondeanratantif' ptr dum alia comparamus.

Vnum, An n5iitveriffimum,Monachos,quandiu nonimpurifsimafuit Ecclcfia,fo* • iift pro Laicis,quos vocant,habitos.

Secundum, An non ipiius quoqueGregorij magni temporibusmonftrifimilc fuc* , • rit Clericum fimulefte^ Monachum S nedum Diaconum vel Prelbyterum, GregoJib. Tertium, An non difertè iubcantur ordinariisfuis fubefleex vniuerfalis Chalccdo* neniis Concilij canonibus expreflis,Sc quoiure cuiquafas fuerit celebratifsimæ Synodi auftoritatcm,inconfulta fait em Ecclefia,conucllcre.

Quartum, An non quotquot Eodie viuunt otiofi Monachi, id eft, quotquoc manuU laboren) à (e abdicant,cot lint,ex fuarum regularum contextu, periuriamp; Apoftatæ.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc vbi nobis cxplicarinr,dabimus operam(Deo fauentejvt in aliis explicandis dif

ficilioribus nodis (^fudent,amp; ita faltem fpiritualiterdifcantlaborare.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Papißi£ MagßratuHm contemptores manifeßißimi.

MiramSÄncredibilem Papiftarum impudentiam efle oportet, faltem in eo quod nos audeant apud Reges amp;nbsp;Principes tanqua perfidos ac rebelles accufarc.Quàm cnifl® Eonorificc de Magiftratuum im peno fentiamus amp;nbsp;loquamur,amp;£. quantum illis tribua* rnus, non modo fcriptis fed etia reipfa teftamur, quod nc ij quide poflunt ignorarc qol * ^nos omni crudelitatis genere perfequuntur. iSbertinorum autem, Anabaptiftaruio, • nbsp;Bellianornm,amp;al,iorum id genus furores tantum abeftvtapprobemus, vt etiam fup'

^iciovindicandosarbitremur. Sedquorfum hac defenfione apud Papiftas vtamuf» , quym nullum Eominum genus apertius Magiftratui rebeller ? Quis cnim fibi Rego® Ô^imperiaterræad pedesfubiecit? quis eovfqueprogreftiis eftvtimperatoris colluH* pedibus conculcaret? quis ftorentiflimam Italiæ partem, ipiamqueadeo Romam,C^' fariademit? an non Romanus Antichriftus ? Omnes huiusfeculi dignitates an noO Eodie fibi Abbarcsamp;Epifeopi vendicant? Imo an quifquam eft velvilifsimusMofl^* chus,velijnpurifsimus Sacrificus, quinon fcfecximatfecularium Magiftratuumii^' ^ifdiä^ofli? Disantigitur ifticaufam manifcftæ rcbellionispotiùsquàm nosaccufenf* Matth, w, d, Profitemur enim nos coram Deo amp;: hominibus, lefu Chrifti exemplum fequi nbsp;nbsp;Paæ

quot; ID» acPetritafonitisobfequi,amp;:dePapiftisvaticinatum ludamdicimus S vbidcü^ Rom. t5,a,t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab quot;ent dominia, amp;nbsp;dignitates conuiciisinceflunt. Quod firecufant iftinO'

Äaiibipaf- bisaccufantibus refpondere , age duos illis accufatores præbebimus quorum aud^ 4 ritatem necefle fiteos reuereri, Chryfoftomum videlicet amp;Bcrnardum. Sicigituf Chryfoftomus, quanuisillicum ftolido Imperatore Arcadio, S£fuperbifsima ilHi*^ ludb’s. •'vxgreEudoxiancgotiumeftetzfic, inquam, ille Pauli locum explicans, vbi iubctü^ omnis anima fuperioribuspoteftatibus fubiici, Omnibusini^uit, ißafiy^cißtßcerdotibi^ ijuocjue wonachts, non autem folufecularibus, ^poßolusex ipßpröoemio decLirat, (iHnmin(]i*^^' Omnuanimapoteßatibitsßuperemtnentibus ptbitciatur^ etiam ß^poßolusfueris, etiam ß Euan^ebßlt;‘f etiam ß Prophet a nelquiuts alius. Nequeenimfubieclio euertitDeicultum.

plæcille. Nunc autem BernarArm audiamusprorfusconfentientem ,quum ad iPquot;' _ fumffipanfEugeniumfcriberct'^: j^o z«gt;-e,inquit, detemporaligladioloquens, ßcrnar»Iibr» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x n v ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r J Ja

deConß.1. hxcßbi'venaicatt noncerte ^pojfolico iure. Neejue entm Parus quod non habuitdarepotuit,Jed o'' ditßfcceßoribu^quodhabebat Jfolicitudinem Eccleßarum.ltcm, Incriminibus, inquit , nonin ßi

9 ßepionibuspotißasveßra,quoniamfgt;ropterilla,nonpropterhaSiaccepißisclauesre^nic£lorum.

nam ttbi Didetur maior di^nitas, d/mitrendi peccata, anprxdia diuidendi? nulla comparatio : hab^’^^ h^c^npmaamp;' terrena, iudicesßuos^ reges^ prindpesterræ. ^md finesalienos inuaditisi Itengt;’ E)ißc tibißarculo opus eßßenonßceptro, -vt opusfacias Prophetx. Item , Planum eß. ^poßolüinterdit' turV0f^‘'

Qaput fiptimuTTLj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

tur Dommatus. I er^ tu.^^ tibi yprpare aitde, aut dominans ^poflolaium, aut ^popolicia domina-tum. Hæciamolim Bernardus totidein verbis. At cgoprætercavc rei coram cæloSi tcrraperagantur,profero Gregorij Papæad Mauricium Imperacorem epiftolas, Pa-pæ Pelagij rcfcriptumad Childebcrtum 2.5.q.i. c. Sâtagendum,Si Leonis quarti refcri-ptum i.q.i.c. Nos fl incompetenter. Quid ad hæc Papiftæ quæ iam per tot annos funt illis inculcata? ncmpe frontem perfricuerunt,S£ Arelatcnfe Concilium, Regum dona-tioncs, partimfalfas,partimemencitas,longi deniquetemporis prælcriptionem opponent. Sedquorfum iftaaduerfuscxpreflum Dei verbum? Definanttandemigitur ifti nos calumniari,8r de obietbiscriminibus diluendis potiùs quàm de nobis criminan-dis cogitent. Attollant quoqueoculos Reges terræSe Principes,SeFilium Deiofcu-lantes,ab iftorum Tyrannide kum afférant dignitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••

Condufio totius operii.

Speramusforc vt quicunqucfuperiora diligenter S^:attente perlegerit, limulqwo- • que ex noftrædockrinæ cum verbo Dei Se Papiftica impietatccollatione facile intelli-gat ab vtra parte ftct Dei veritas, Se quibus calumniis immeritp obruamur. Itaque per Dei nomen omnescos obteftamurquiadhunc vfquediem perfequuti funt Euange-lium xternumFilijDei ,vtdcinceps dcfuafaluteà venturoiudiciocogitent. Reges igiturac Principes deinceps attentioribus animiseum loquentcm aufcultent à qup régna Seimperia fcfe accepiffc profitentur, amp;nbsp;ab illis fibi caueant qui religionis obten-tu coronas illorum acfceptra fuistiarisSe pedellis fubieccrunt, nec illis aliter quàm carnificibus Sefuorumfcclerumadminiftrisabutuntur. Confiderent quoqueIndicés cætcriqucMagiftratus, quid coram fummo illo iudicefintrefponfuri -, fi carnificum manumadfundcndum piorumfanguinemarmare pergant. Omnesdenique tandem intelligantvbi nulla eft cognitio fine feientia verbi Dei,ibi nullum effezelumquiOeo probctur,fedrabicm duntaxatSe cruentaminfaniam, cuius tandem aliljuando red-denda fit ratio coram Deo Angelis ipfius. Is enieffuo tempore viuos Ô0 mortuos iu-dicabit, non ex opinionumvel traditionum , ve^onfuetudinum humanarum præ-feripto, fedex ætcrnofuoEuangelioquodmundusexecratur. Sedpudeat tandem^ Chrifti nomen profitentes, Chrifti do£trinam ignorare, nec temporis faltem alp^ quid dare cognofeendæ eorum dodrinae aevitæ quos ferro ôeflammisimmeritô per-fequuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qmntum autem ad Epicureos amp;nbsp;apoftatas illo s attinet qui feientes ac volentes Répugnant Dei veritati, ôz Principum animos non definunt ad omnem crudclitatem in-citare: vnius Deleft Ecclefiamfuam,ficutadhucfecit, 8zfa£turumfperamus,aduer-fus illorum rabicm tucriac conferuare. Conentur igitur illi quicquid libuerit, metian-tur, infaniant, fæuiant vt volent, quid aliud quàm nobis maxime prodj:runt li crude-litas illorum nos ex hoc mundo ad perpetuam illam fœlicitatem obtinêdaq^in cælum vfqucôz Chrifti noftrifinum cxpuleritîlnterea tarnen ne hanc quidenij^itam,^^ Dcq| noftrovolcnte, nobiseripient :Szquandiu fuperftites crimus,nondcunemusDci re-gnum inuitisôzfruftràringcntibusillis,amplificare.Illorum,inquam,lfa»mas charta-rum faltem multitudinc opptimemus ; calamis hebetabimus illorum glaaios : patien-tiadenique, Deo duce, orûnem illorum immanitatem oppugnabimus ÔZ expugnabi-

mus: àfuisoculis infœlicesilli triumphantem veritatemSz euerfumfuum imperium tandem aliquando confpicient.Neceffc enim eft diftum illud Chrifti,ve-

lintnolint,impleri,0»«»t6/)/lt;t»frf(^w»o»p/rf»frf«enfPÂterweMJ, • lt;nbsp;radiàtui extirpabitur. Hæc fidcs, hæc fpes noftra eft pro qua affligimur, in qua nunc viuimus, ôz nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

moriturosfperamusvtvitamviua- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

musfempiternam*

Amen* •

g-

So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;THEOD. SEZÆ

Altera breuis fidel Conlefsio,amp;

E 1 E s D E M CEM S E P E-

riorc^ arguments.

V V M Deus fit pei fedciuftus,amp; omnes homines fint omninopeccatores» iftorum alcerumneccirariumeft, aut vtDeusiuftitiæfuæ rcniintiec,quod omneshomines pereancfine vlla ex cep done, nil* fi Éi^^fi’ftitiædiuinæpcrfeétcfatisfaciant.

Veiùm is iuftiiiæ diuinæ pcrfcdè fatisfacit , qui Dco quicquid debet perfoluit-Qum^obrcm primùm quætcnduni cftquidnamhomines Deodebeanc-.tum videfl' du m an ea quæ dcbenc pedoluere poflint : denique ôô tertio loco, fi compererimus eos non eflefoluendo , in|ieftigandum cft vndénammutuô ad foluendum accipere , d eft,foluendifacultatemacrationem inucnirepofsint,ne iufto Deiiudicio pereant.

Vt vcrbintelligamus qiudnamhominesDeo dcbeant,infpicicnda erit obligatioquot; nis formula qua ex crcatione obligati funtjamp;quæ duabus Legis tabulisperfcriptaeft« Quum vcro teneamur ad Denn» amandum ex toto corde noftro,amp; proximum vtinoJ iplos,pcifpicuumeftquiddebeamus,nimirum amorem perfettum Deoamp; proximo.

At quomodoquis hoc præftare pofsit, nifi in primis naturam habeatâd hoc aptam atqueaccommoi^tam’Experienria verô oftendit naturam noftram in partem con-trariamexfefcfeirijita vt omnes fuafponte tendant adDeiamp;proximi odium,vt plumbum tendit deorfiim. Quôd fi natura noftranosad odium impellat, quomodo eui® amorem qflem debemus,pcrfoluemus?

Hincigitur tres conclufiones^iciendæ funtznimirum , Omnes homines natuf® fila Dco efle infenfos, quippe corruptos: turn, Non tantum id quod debent no foluetd

^^edetiamnouisindicspeccatis feipfosiufto Dei iudiciomagisac magisinuoluere at'' que obligare. Vnde tertiaconclufio confequitur, nempe,NecelTeeifeaut omnes bo' mines fine vlla exccptione condemnari, auf certè inucnire aliquem qui profe pct' foluat.

• I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»Vbinam veto talis fideiuflbr repcrietur qui hæc præftet ? Certè nullibi inter res crca-

tas. Si enim inter Angeloseum quæramus,duplex rcfponfioparataeft. Quqm cnin* Angeh minime fint propter hominum peccatum obligati, non eft iuftitiç Dci confeæ taneum vtab Angelis exigatquod homines debent. Præterea, quum deinfinita DO iratolerandaagatur, omninoconftat nec Angelos quidemtantoonericfie pares.

VII» QuôiUîAugeli tantum onus obire non queunt,ecquæ nam tandem ex rebus crea-^tis finiereifat» elfe poflit ? Efficitur ergo necelfarium ellevt ad aliquem accurrarnU^ • nbsp;nbsp;qui omnibus rebus creatis potentior fit,amp; quidè qui fit verus homo. Ni enim omnib^J

rebus creag?potentior fit ,non poterieiræ Dei pondusfuftinercquinipfefuccumbaf» tantum abeftvtpro aliisfatisfacerepoffit. Et ni fit homo, quomodo homines eafad^' fadione quam ipfe pertulerit, liberari poterunt ? Necefle ergo eft haberiMediatorem» qui fit verus Deus amp;nbsp;verus homo : amp;nbsp;talis omnino eft V nus Iesvs christv” quem nobis offert Religio Chriftiana.

j Y iij* «iam verôvidcamusnum talislitlefus Chriftus vtinco reperire pofsimus quicqud adnofl^am faluFcm requiritur. Primùm, lefus Chriftus eft verus Deuszvndcconfeqi'*' tuiÿllum pofleefle Seruatorem. Præterea, verusefthomo:vndeefficitutjillumhabcf^ naturam accommodatam adidfuftinendum quod exigitiuftitia diuina vindicaodi^ hominum peccatis. Si enim tantum Deus effet, minime pati poffet : fi tantum hoinO) iuftiyædiuinæonerifuccumberèl.Quoniam autem amp;: Deusamp;: homoeft,ideoamp;::m‘’' ri poteft,amp; mortem,moriendo,fuperare.

J Præterea, quia efthomopurifsimusamp;lànétifsimus, conceptus nimirum exSpid^^^ fanclo, perfeda ilia puritas Dco fanèqilacer. Itaque in Chrifti perfona habemus hoquot; • minem Deoplaccntem. Porrôexillapuritateduo riuuli tanquam expurilsimofou*:^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimanant,fcilicet,iuftitiaquædamperfecta,pcccati abfentia. lefusChriftus enif^

homo ira omnem Dei voluntatem adimpleuit, vtnunquam vllomodopeccarit. Elt igitur coram Deo, tum propter naturalem illam fuampiiritatem, turn propter iH'^^

Breuis fidetConfeßio.

puritatis effcàaJulWsimus.

kaquemeritôconcludcrepoflumusjin vnolefu Chrifto,cócraomnia inalaquæco- x fcienciasnolhasterrercpofTunCjóóimpedirequominus adgloriam Dei,ideft,æternam felicitate perueniamus,atq;adeo cfficeré vtçternamorte condénemur,prç{éncifsima remédiarepcriri.Sodaddcdaeft coditio,Si ifta remedia nobis âpplicernus.C^emadmo dum enimnihilægroto prodeft bonûhaberemedicû, nili eo vtatiir ; nec eiùrienti opti-masdapcsinfpcàareniüeis vtatunitalefu Chrifti contraire Dciamp;; mortem æternam rcmcdiûhaudquicquam prodeft, ni(i eo vtamur. Illo verô vtinon pofrumus,nifiintel-ligamus quóna id modo fieri poffit. Primùm igitur videndiimeft quomodolelus Chri-llus nobis applicetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Vt dcmôftrcmiis quo modo vnufquifq; pofsit lefum Chriftu fibi appiicare ad faluti»x i vita æternam,veemur bac præfatione.Quemadmodu non fuit in noftrafacultate in-uenire mcdccinam i'alutis,ira nec fieri poteft vt rationé rede vtendi ifta medccina in^e niamus:quoniamilludbacin recontingitquod in corporels morbis vfuuenirefoler,7i* eut nimirum defperatæ valctudinisægroto morbumfuumigiiorate^neceineeftvtmedicus non (olùm medicinam inueniat ,fedamp; ægrotum ira dilpbnatvt medicina viiamp;i: vtlit amp;nbsp;pofsit, rcctè ea vtendi rationemcognofeat: itainanimi morbo qui longe eft pcricu!ofilsimus,amp; in quo homines non folùm falutis fue funt ignari, fed etiam aduer- * (arij,neccileeft vtabeodemmedicointelligamus, pnmùmquænam ilia fit medicina) tum quo parto ilia fit viendum;deniquc,vt ab eodem medico aptiôôidoneiefficiamur ad boc vt propolitis remediis vti amp;: velimus pofsimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

De V s ergo is eft qui primos homines alloquens Angelorum fuorum minifterio, xii nimirum ab Adamo vfquead Molen,illis declarauit vnicum illudlafütis noftræ reme-dium,quod cxplicauimus, nimiru Ie svm Christv M,in quovnoreperimus(^ic-quid eft ncccirarifiad noftram falute. Is vero poftea ca:ceris natiouibus re|^idiatis,ini-toquccu Abrahamoipfiulque poftericatefœdere,e«p.ievalde multiplicata,voluntare fuä plenius ipficxpofuit,vtieft in Decalogo comprÄenfa.Poftca, adiunxit facrificia SiC aliascærcmonias,quænonfolüm ab aliisomnibus populisamp; nationibus populum Dei fcparabät,fedctiScertaerant teftimonia futuriSeruatorisjSe eoru omniumquç, vtnc^^ • ab ira Dei vindicaret, palTurus erat, vt in eum fiduciacollocari poftet, cuiusaduentus ' cxpetlabatur.Præterea, quia Deus norat Diabolum fallós Prophetas excitaturu, à qugt; bus rnédaciaproponerenturquafiveraDei mandata: ideo voluitMofen aliófquc Pro-pbetas pcrfcriberequæcunquc Deus illis patt feciftetjnc facile populus à falfis illis Pro-phetis dccipcrctur.

Tandem vcrô,poftquam aduenit tempus pro fuainfinitafapientiaab æternodefti- xi 11 natum atque conftitutum ,promifsionem fuam ècœlocxhibuit, nimirum Filium fu-um æternum,qui Iccumalfumpfit verum corpushumanum,falt;ftumamp; formatumvir-tute Spiritus (anlt;fti,cx fubftantia virginis Mariç,ex femine Abrahamdôê Dau^l«,fecun^^ dum Prophetarumprædi£hiones:cum quocorporeDeus coniunxit ani^ium puiTfsimu Sc fan(fti(simum,eadem virtutc Spiritus fandi cieatum. Atqueita lefuK^riftus decla-ratusfuit verus Mediator,vti fupiàdiximuSjSôreueraimpleuit atque perfeÄt quicquid ncceftarium crat horninibus Deorcconciliandis.

Denique rebus omnibus ita perfetbs, lefusChriftus cœlu afeendens, voluit omnem xi 111 iftâ dodrinam no tantum Apoftolorum atque Euangeliftaru oreannuntiari, fed etiam ab illis pcrfpicuepcrfcribi, vtEcclefia Dei vfque ad finem fæculi certam babcret do-^ drinam cui inniti poftet, quæque adeo veram atque vnicam veritatem à Pfeudapoîlo-lorum ôc Antichriftorum mcndaciis atqueimpofturis fepararet: quæ quideifll veritas veteris 8ónoui Inftrumentibbriscomprebenlaeft, ita vt nihil in cis fas fit immuAre, . vcl cisquicquam addcrevel adimcre.

Dcinde.quiabæcdodrinafruftra fcriptaeflet,nifiàfideliter annuntiareturatque de- xv claraictur , homines veto ncque Dcineque Angelorûm confpeótum föBrepoÉent^-Deus honiinum milêrtus, inEcclelia fua conftituit Paftores amp;nbsp;Doéfores, aquibus vultillam integram dodrinam fideliterproponi , atque ad Ecclefiænecefsitatcs publice priuatiinapplicari,ne homines ignorantiam diuinæ voluntatis prætexcrcqueant. *

Quare vttotamrc iftamin paucaconfcram,Difcimusexfidclium Dei miniftrorum xv i ore,qui verbu DeiEcclefiædéclarant, quicquidbadenusdocuimus requiri adnolEram mifcviam 60 falutcmintelligcndamÆtquoniam verbum Dei fruftra hominibus pro-

82 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BreuisßdeiConfeßio.

poneretur,non aliter quam fila pidi fie ret f'crmoJcicndum cft,Deutn vc per excerioreS fenfusinhominesagic,verboillofuoMiniRrorumfiiorum opera annuntiaco,itaintc-rius efficaciter amp;nbsp;potenter agereperinfinira potentiam fuam,id cihper Spiritumfuum fan£tum:cuiiis munus fitum eft in his efteftis qu?: modo expJicabimus.

y J J nbsp;nbsp;Primum,vteaScripturæ pars,quæ Lex vocatur,dcmonftrat nos elfe miferrimospec-

catores,mortem æternam commeritos:ita Spiritus fan dus idem in nobis clamat, ilJu^ queidem infigit cofeientiis noftris alioqui perftupidisamp;: £4i'a/cQ-«TO/ç,amp;; efficit vt veto pec catorum noftrorum fenfu tagamur,qui eft primus adfalutein gradus; ficutin corporeis morbis primum necefleeftadfanitatcmrecuperandam vtcognofcamusnosefleçgrô' tos,amp;înorbi quo laboramus magnitudinem intelligamus.

X V ir I •• Secundum fandiSpiritus cfFeólum ab illofuperiore planediuerfum eft. Illudenin* nosaffligit,damnationem noftram per Legemoftendendoamp;qua’fiapertasinferorui» • ajjyftosdîoc veto nos confolacur,conicientiis noftris verum illudamp;vnicumfalutisrc' medium applicado,quod ab altera Scripeuræ parte annuntiatur,nimirum Ev anoc' L io,ideft,fèliciilloatquelætogratuitæin lefu Chrifto falutis nuntio, ficutfuperiu^ demonftrauimus.

Ï Hoc veto remediu duplici Spiritus fandi efficacia applicatur.Primum enim,Spiritiis * fandus difponitintelligenria noftram ad percipiendam dodrinam Euangelij,qutEaliO' qui mundo videtur mera ftultitia. Deinde animo noftro pcrfuader,iftam gracuitçin ft' fti Chriftofalutis dodrinam nonfolum veram ene,(nam ôôdiaboliintelliguntverifii' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mam illam efle,amp;: tarnen non feruatur)fcd etiam illam ad nos pertinere. Et illud oniflf

• no eftquodFidemappellamus,tantopereinScripturacômcndatam:ncmpequumali-quisfibicertóperfoadet,promifsiones falutis amp;nbsp;vitte æternæ ad fe fingulatim ac pro* priè^jertinere.Quûfenim ChriftusinEuagelio nobis hacconditioneproponatur,vtegt;* fide nobis a|^plicemus:inde fit,vt fides folum fît inftrumentû quo veluti manu quada 1^ lutê in Chrifto apprehêdamus.Id^ dicebat Paulus, Nos fola fide iuftificari,atqueadc® ea fola nos viuercjid eft, felices eflWion quafi propriè fides fît noftra iuftitia amp;: vita, quoniam perfolamfidemChriftumampledimur, amp;rcertôfcimusillû nobis efle iuû^ • ^ïiamatquevitam.Quûenim quiscertoap.udfeftatuitfefeadfalutem vitamquetetern^ • nbsp;nbsp;inChriftodeftinatum, omnino fit particeps omnium Chrifti beneficiorum in vital®

«ternam,quum in eum finem Chriftus illi ofteratur.

XX nbsp;nbsp;nbsp;Tertium Spiritusfandicft'edum fîtum eftin cordibusnoftris. Quumenim Chrift®

nos vniat(fîcutidiximus) neepofsit elfe in nobis Çhriftus otiofus , necefle eft vtidc®' Spiritus fandus qui fidem in nobis (vti dixiinus) ingenerat, vnà item cor noftrum fa®' dificet,id cft,Deo confccret atquedcdicet.Iftaautemfandificatioduashabet partes» nimirum abolitionemamp;sexinanitionem vitiofæillius qualitatis quæefficiebat vcLc^^ Dei nobis difpliceret, amp;;arreptaindeoccafîonemagisac magispeccato delcdaremut' • amp;snouç«{T{alitatiscreationem,quçfacitvtincipiamus benc veile , ex animo facerc quç l5eo placée feimus.

XXI Iftaverb^alitio p.rimùmfitin intelligentia,cuius tenebrçita difeutiuntur veft^^ in nobis aftendatur , vnde efficitur vt incipiamus agnofeere atque approbate ftultitiara effeducebamus : deinde in voluntate Deo conlècrata, ita vt peccatum odiö habeat,non propter pœnam,fed propter amorem Dei,amp;: iuftitiam amer,non mercedis caufàfîmpliciter, fed quoniam iuftitia Deo per fe placet:amp;: quidem ita, vt etiam fi ^la mortis pœna peccatoribus eflet parata, nec vira æterna iis deftinata qui iuftiti^ip coPunt,tamcn iuftitiam fequi mallêc,id eft,Deo fände obféquiamp;proximumdiligerCj^*' cutLeî^Deipræcipic, atque omnes adeomoleftias nominisipfîuscaufafubire, qu^i® diabolo amp;nbsp;fuis cupidicatibus feruire.

XXII nbsp;nbsp;nbsp;Quare,vt omnia in vnam fummam conferam,fîcut in vno lefu Chrifto omjaia coi®'

perimus ad falutem neceflaria , ÿahæcomnia nobis applicat perfidem Spiritus6®' dus.«Sedq*-ioniam hæcfîdes®innobisprimum perexiguaeft, necefleeft vtinnobi’ quotidiecrefcat. Itaquenunc videndum eftquociboin nobisalarur atque foueatui’ vr in dies magis ac magis augeatur.Primurn ergo vt in nobis creatur per Spiritu fand^’ inter medio verbo Dei in noftris cordibus quafi dilTeminato ( vnde etiam aliquando Ic men vocatur)ita peridem Verbum nutriturquu illud attente in Ecclefia Dei audim®^’ illudqueamp;legimuSjamp;fepoficisrerum humanarûcurisquænosà Deoauocare do inuoluerepoflent,afsidueanimo verfamus. Ideodiccbat Dauid felices efle, non

Brems fidei C onfeßio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

uites,Reges,Principes amp;nbsp;mundi alios incolas, fed eos qui afsiduê diligenter cogitant dcdoétrinaDeijamp;quafiperegviniôôaduenæincœlum tanquaminpatriam afpirant.

Secundo,tenendum eft Deum noftræimbecillitatis maximamhabuifTc rationê, ita. xxi ii. quidemvt non tantum nobifcum agat per Verbum fuum,docendo nos amorcmfuum quo nosin Chriftocompleditur :fedVerboftioadderevolucritcxccrioresnotas,qux lt;nbsp;certis quibufdacçremoniisdelignatæ,nobisquafi ob oculos amp;nbsp;inter manusrcpræfen-tent atque exkibcant lefum Chriftum cum omnibus fuis bonis, de quibuslocuti Turnus, vti nimirum fides his quafi fulcrisinnixa,magis acmagis in nobis confirmetur atque corroboretur, ôônos Chrifto propiùs admoueat atque adiungat. Iftænotæ

Græco vocabulo appcllantur, quoniam per ea ligna Deus nobis llgnificat «tquc exhiber tes verc arcanas atque fccretas,dc quibus homines ne (ufpicari quidem vn-quam potuilTent, nimirum Icfum Chriftum cum omnibus fuis bonis in vita ætcrnam. Latino veto vocabulo Sacramenta appcllantur, propter aliûquendam ipforum vfum, de quo fuo loco dicemus,

Sunt igitur inEcclefiaChtiftiana duo Sacramenta,nempeBaptifmusamp; Cœna Do- xxi111 mini, quoniamabolitis atqueabrogatis Legiscæremoniis,ortôqueiuftitiæSole, no- • luit Dominus rurfum vmbrarum amp;sfigurarummultitudine nos inuoluere, fed tantum duo conftituitSacramenta,amp; quidem rebus fimpliciirimiscompofita,nimitum Aqua, . nbsp;nbsp;nbsp;lt;

PaneSe Vino ;amp;quæfimplicillimiscçremoniiscelebrarëtur,nempe Alperlione aquæ, Panis manducatione,Vini potione: ne homines plus æquo natura fua fuperftitioni dc-diti, illis rebus abuterentur. Nam fi magnum aliquem apparatumSô exquifitas cære^ moniasvidercc,adextcrnas illas pompas curiofius fatagerent,amp; proeo quod in cœlum fideafcendendum cft, ibique res pétillas notas nobis fignificatasalt;iplefti; homines contra return coeleftium ob lit i toti in rebus illis fpeciofis inhærerent, falutem ijj eis conftituerent. ItaqueilliSacramcntorum vlum corruperunt, quinoncc^tenti fim-plici amp;nbsp;nuda Icfu Chrifti inftitutionc, Eccleliam in^itis cæremoniis onerarunf.Sd; ita quidem vt Chriftianifmum , non tantum in ludaÄnum fed etiam in Paganifmum • •omnino ttansformarint.

Sactamentaigitur in cundcmfincmà Deofunt ordinata,inquemamp;; Verbum nu^RKv» de amp;nbsp;fine Sacramentis propofitum : nimirum vtfint adiumenta ad nos propiùs cum Chrifto per fidcmconiungcndos atque vniendos. Necfine Verboefle poifunt, vtpo-. te quod nos docet ea quæ per ilia Sacramenta nobis vult Deus repræfentare atque ex-hibcrc, quatenus quidem Cigna funt v iti b ilia eius communicationis quæ nobilcù cifln Chrifto intercedit, Porto quatuor funt præcipua capita in ifto argumento conCideran-da.Ptimum, Que'nam fint ligna.Secundû,Quæ nam res per ilia fignificctur.Tertium, Quæ'nam figni cum refignificata coniuntlio. Quartum »Quomodo turn fignorûtum rcifignificatæ fiamus participes. Signa igitur eæfiint res S4 quid^ extevnæ, quibus in Sacramentis vtimut ; vt Aqua in Baptilmo : Panis ôc vinum in Cœna : tunÂ;|2remo- • niæamp;ritus àDci verbo ineos vlus inftituti,vtipofteadiccmus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;•

Rcs fignificata eftiefus Chriftus, cum omnibus fuis bonis, cum quo nimirum v- xxf nimur in vitam ætcrnam. Signa vero non tranfmutantur in rem figninlatam , fed cù eaconiunguntur,non quidem ob certorum verborum pronuntiationem,fed ex le-fu Chrifti illorum Sacramentorum au£toris infticutione: nec quidem id modo cor-porco Ô6 naturali, fedquatenus Deus femper offert fpiritualiter quodper figna corporaliter fignificatur.

Modus communicandi fignis,vifibilis eft Sc naturalis-.fed Res fignificata,nêpe leRts xx Chriftus cum omnibus fuis bonis, recipiturfide fpiritualiter, ficuti fupradiflwm eft:

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde confequitut, cos qui fidem non afferunt, tantum Cigna perciperc, efle tangen

magni fceleris reos , turn quod figna ipfa indigne perceperint, turn quod nullam rei ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificatæ, id eft,lefu Chrifti Si omnium ipfiusbonsrum, quæ afpernantur , habue-

rintrationem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Signü Baptifmi,cft Aqua ipfa qua ex Dei inftitutione intingimur,ln nomine Patris, xk Eilij,ScSpivitusfancti. Aqua veto fignificatlanguinélcfu Chrifti,qui fuit pro nobis effu , fusinrcmilsionemnoftrorumpeccatorum, vtiaquacovporibus noftrisinfunditur-.ÔC , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui nos fanftificat, vt iuftitiæ viuamus,ficuti fuperius diôtum eft.

Quanuis autéSacramentaverbumDeiconfequidebeat,quoniamrescuiinnoftris y cordibus obfignandtjinftituta funt,nô aliter quàm fid e recipitur,fides veto eft ex verbo

Breuïs fideiConfeßio.

Dci:catnê paruulis fidelium infantibusBaptifmum cómunicai'nus,quoniam licetnon» dum per ætatem nee verbum Dei audire, nee de eo confeflionem edcre poffin t ( quoi poftea proueóliorcs fachidebent) ramen cum fuisparentibusinfœderecomprchêdun-tur,cuius idco nota ac fïgillum iilis adimi nee poteft nee debet.

Secundus Baptifmi vfus eft,vc fimul cóiungamur,amp;r ömnes eodem Spiricu viuamus in lefu Chrifto,cuius omnes eundem charaóterem ferimus.

Infanda Domini Cœnaex ipfîus inftitutione celebrata., nihil immutando necadi-mendo ncc addendo,Panis eft Sacramcntum,id eft, figilium amp;nbsp;nota veri corporis lefu Chrifti,qui poft mortem amp;nbsp;refurreélionemaddexterâ Dei afeendit. Vinum item nobis cft^acramcntum veri fanguinis ipfius pro nobis cffulnfraftio panis oftenditpretio-^ijm corpus Domini magnis cruciatibusconfraélum fuifle: vini efFufio,fanguinis eft'u-fionem: Minifter vero panem amp;: vinu nobis donans,reprçfentat nobis lefum Chriftu fc-mgtipfum nobis donante.Quod vero pane amp;nbsp;vinu recipimus,edimus,bibimus.teftatuc amp;nbsp;obfignat incordibusnoftrisnoftram cum Chrifto vnionem,vt ilium magisacmagis cum omnibus ipfiusbonis in vitam æterna polfideamusreûque no dentibus vel ore,fed vera Si viua fide apprehefum, quç nos in cœlû attollit, vt eufpiritualiter ampledamuf» amp;nbsp;tarnen veriffimè,ilium fcilicer noftru cibum,in vitam æternam: ficut pane amp;nbsp;vinunt corporeo modoSc vifibili manducando, corpus noftrualitur Sc fuftentaturin hac vita-Non enim dubitamus quin Deus quod per Verbum fuum promittitSó per Sacramett offert, vere credentibus exhibeat.

SecundusCœnæ Dominivfuseft, vtnosquafi vniuscorporis membravniat atquc coiungat, ficut nimirum omnes ex eodem paneèmultisgraniscompofitocdimuszorO' nes ex eodem vinlt;*e multis vuis faóto bibimus; vt eiufdem Chrifti fiamus participes.

Sîput verb quotidie ad iftam vitam fuftinendam cdendu cft,ita ad iftam facraro m^ fameft fâepj^mè veniendumiquod non fit in Baptifino. Satis cnim eft femel ingrefluio efle in Ecclefiam,nc vnquam ab ea cgrediamur.Prçterea quia in Cœna Domini necef-fccftvtnos ipfbs probemus amp;nbsp;mÄtem Dominiannuntiemus, id eft,publice profi-teamur cum adione gratiarum,indc perfpicuum eft cam minimead illos pertinerfl *^ui ad id non funt idonei,nempc ad infantes,qui tam en non ideo à falute excluduntuG

• nbsp;nbsp;quiafunt in patrum fœdere comprehenfimec quide ad eos aut qui non fuerunt edofli»

«ut non ita profccerunt vt de fua fide confeflionem facere poffint.Sed nec ad eos perd-• netquideclaratifuntexcommunicati,ideft, extra communionemamp; confortiumfi' delium legirimoEcclefiæiudicioeied:i,tantifper dumrcfipuiffeconftet.

XXXI III Hæceft in fumma noftræfalutis in lefu Chrifto perfidem apprehenfo , doftrina: quam quiconque ampleótitur ( quod non poteft fieri nifi in iis locisvbi verbum fideliterprædicatur,amp;Sacramentapurè adminiftrantur exordineperillud VerbutU conftituto)mcmbrum eft Ecclefiæ Icfu Chrifti qua; Catholica dicitur, id eftjvniuerû' • lis, cxtiÄuam nulla eft falus. Omnis vero cœtus qui has notas non habet, quicquid *tandAiia£tet,’^uantamlibetfucccfsionemamp;qult;ecunqueloca often tet,no poteft aliud cflcquan^Sfinagoga Satanæ,in qua eft damnatio,atqueadco ab illafecedenduOT eft^ti Petrus iubetquuminquit, Sernate yos ex ifla^nerationeperuerfa^ etiam de Aaronis fucceftbribus amp;nbsp;Ec-loqucns.

LAVS DEO.

HæreCicjs à ciuih Magiftratu pu-^ NIENDis,ADVERSV'SMAS.-tin.i^elljj^arragine7yLgt;,ÇS^ nouorui^ij Acadc” micorumfeEantj.

VvM hoc tempore,,fi vnquam alias,Ecclefia t)eiab infinitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

hoftium copiis pertinaciflïmè doniióó forisoppugnetur, mi-rum eft tarn paucorum animos ad opeilJi tcrcndam commo-ueri. Namalijfuperiorum temporum pacemamp;; tranquilliia-tern requirunc, ijfcilicetquibusid vita?genus maxime placet quod cum fummaignorannaconiiimftumcÄ.-alijdeplorandis huiustemporis calamitatibustoti funtoccupati,ncquei^te-rimde adhibendisremediis cogitant: nonnullii'q^urèhæco-mniaderidét:pauciftïmi verb pro virilihismaJisoccurrerecQ-

nantur : iique porro quoties à Dei Spiritu excitati cwnmunibus malis occu rrunt, tan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

turn abelt vt à plcrifque recipiantur, vt contra, ii cut olim Mod Iftaelis liberatori con -

' tigit,innumerabilcm infehoftium multirudinem concitent,quifeillorum conatibu^^i^ • perfimulationempietatisopponant.Eius ingratianimiindgncexemplum nuperfpe-

gt; dauimus, cuius indignitas fecit vt mihi hoc tempore minime tacêdum putaré.Quum, enimabhinc annumDeus Optimus,Maximus, iuftiifimusiniuriarumfuarum vin-dcx,Seruecum ilium impuriflimum hæreticumex Ponrificioiûfaucibusereptum,ta^- * quamdemanuGeneucniîReipublicæ tradidiffet, per quam homo ille omnium qui*’î' adhuevixerunt maxime impiusamp;blalphemusjlcelerum fuorumpanasdaret:in ea rcadminiftranda eins vrbis ampliifimus Senatus ac Miniftri pro fcquifque ita fegeifere,vt neque induftriam ac pietatem in patefacienda ac rcfellenda ilhus i m piecare, ne-quecharitatem acdiligentiam in hominead panitentiam reuocando,nequftjruden- • tiaac fidem in traftandaipfius caufa,neque in maieftateDeiafterédaccftftantiaïcani*

• mi magnitudinem meritorequiras.Quum igiturincarcercm conie(ftult;eiret,eccefta- • tim quidam Satançemiifarij clamicarccœpeiuntiniquifsimumeire,SerueiÂmbonum ilium amp;nbsp;dodû virumÇquem etiam ipd optimû fuum fraterculum appellate nô erubef-ccbant)ex v in eu lis apud eos caufam dicere qui Chriftianam libertatem iaiftarent- Deinde quum his clamoribus neminem præter paucos fui fimiles commoueri cernerenc,

• nbsp;omifta Serueti ipfius caufa, animi morboamp; impotenti ambitione quafîæftu quodam

abrcpti,ftomachiimomnem fuumeuomereineoscœperunt quorum vigilantiaSÊr-uetum dtprehenfum,in vincula conieCtum, atque adeô conuidum eifeintelligebanr. Putaruntenim homines aftuticommodam fibi oblatam occaiionem adeorumnomiê obfcurandum,quorumfplendoremiferè iampridem vrehanturmempeiî illos calum-niatiefl'ent, Seruetumdefcrendo, neque Miniftrorym Eccleiiafticorum officiumfe-ciife,neque commodum vllumEccleliælpectaife, fcdpriuatæfuæcupidi^tiinÀiiflc piecatis nomen,vt eum à quo étant lacefsiti, per caufam religionis opprimetét. Et hæc

• quidemilli,quandiu incarcéré fuit Seruetus,non obffiurèiactarefolitifunt:amp;,lîcuto-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lim Donatiftæ, modo fcifcitariecquod eiufmodiexemplum in Scripturis extarct: mo

do negate Magiftratum ciuilemin hæreticosius vllum habcre;qumetiam cum fumma -cius Reipublicæ infamia, quoties fefe iHis offerebat qui hue ad nos venirct,ridences di-ccrccumad alcerum Papamproficifci,camqueEccledain,pietatisacdo(ftrinæcxem-

h.

86 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H Are fiets

plisflorentifsimamjimpudentifsiraè vociferari nouamefleinftauratç Papifticæ crude-licacisofficinam. Sed neque deterred potuitforcifsitnusille Senatusquominus adhi' bicis inconfiliumcçteris Heluetiæ Ecclefiis,in vindicanda Filij Dei maieftateofficiur^ faceret;nequeMiniftri ac Paftores futilibus iftorumcalumniisabduci quominuspâ' làm orthodoxam de Tnnitate defenfîonem inftituerentUîmùlque hæreticos iure gi^' diicoércendos,amp;:nominatimdeSeruetoiurefumptum fuiflefuppliciuni,libro ediw declararent. Vixdumautemin luceni cxieratlibenllejquum boniiftiamp;: clementeshÇ' reticorum patroninouuconfiliumcapiùnt. Quiaenim illiushærefes videbantà Cfiti' ftianis Ecclefiis maximo confenfu damnacas,exiftimarunt fi caufam illius aperte fuiû' perenf, nequefatis tuto,neque eu aliquo fruclu id fcfe faéturos. Iraque fie caufam iftai® àbgere inftituerunt, vtde Serueti negotio ne verbum quidem facerent, fed in generc oftenderent hæreticos, vt facros quoidam homines, à nullo attingendos, aut certè ci' I u^i Magiftratuiin eos poteftatem nullam concedi-.quum præfertim hocargumentui^

propter Antichrifli immanitatem plerifquc gratum ac plaufibilefore exiftimarent quibuspoftquamhocimpetrafientjimpunèpoftca ipfisliceretin orthodoxas Ecck' fias grafiari. Sed ne hoc quide nifi admodum callidc circunfpedé funt aggrefsi.Nai» nequenominahuic libro fuainferibi, neque inperfona fua pleraqucdici volueruntî fedfarraginem quandam ediderunr, partim ex doôtorum amp;nbsp;piorumquorundam tuiu veterum turn recentiorum lucubrationibus malafide colleótam, partim etiain ex fuis amp;aliorumquorundam fanaticorum libris coniàrcinatam. Additactiam præfatioeft eins quifynopfim illam collegit, Martini cuiufdam Bellii nomine, quem hominem fa* ne miror quum cæteris in rebus tam audax fit amp;nbsp;temerarius vt gloriam etiam inde d' ptarevideatur,tafhen in ifta clementiæpropugnatione tam fuilTe formidolofum, vt norwaifi perfonatus in publicum prodire fit aufus. T andern veto vt prioribus pofterio' rarefpondlt;ent,alius quidam Bellii iftius confiliorûparticeps,Bafilii Montfortiinoifi ne refutationcm adiunxit eorum^uæ pro perfequutione dici folent. Ira enim homintj ingeniofifupplicia appellant quilÄsnocentifsimi homines afficiuntur.Etiftumquidö minime mirorin alieno nominequam in fuoapparere maluifle. Quumenimillis ^^uos feribebat fefe nimis notum efle intelligeret, iuftum fane huncipfius metum fuif'

feconcedo. Sedineoapparet fingularis ipiorumaudacia, tumquodaufifine illuftniquot; fimoilliacvere Chriftiano principi Virtebergenfi præfationemillam amp;nbsp;indoéfam iny)iaminfcribere,tum etiam quod Magdeburg! ciuitatis illius clarifsimçamp;fortifsin^Ç nomenapponereipfos nonpuduerir. Nam,vtdelibroipfotaceä,certeillaBellii pt^' fatio talis eft vt optimum ilium Principem,amp; pios illos Magdeburgenfes eines non du“ bitem,fient ab ciufinodi blafphemiis tota mente abhorrent,ita minime pafl'urosfuilf^ vtquifqueipforuauótoritateadeas blafpheipiasin vulgus edendas abuteretur: cófqi'^ * ego ad idinfpiciendum magnopere cohortor,quód ifti plane digni fint quorum pceo^ * ac animlffuerfione ea ipfa quam aifererc inftitui doélrina fanciatur. De me verb vt J'

liquitTdicam, ita mc,fateor,iftorum facinus vulnerauit, vt me neque natura mea ab O' mni contentipifeabhorrcns impcdire,nequcimbccillitas,cuius mihifumconfciusjtt' tinere,neqÄ; hninsargumentigrauitas deterrerepotueriequominus iftorum audaci^ amp;:impudcntiæ meopponerern. Voluntatemautem meam magnopere inflammauit quorundam cohortatio, quorum iudicio femper tantum tribui,vt quiequid oneris nvi-hiimponerent,mihifufeipiendumeflecrederem. Adhæcacceditquôdidemhoc egujientum viri illi clarifsimi amp;: omni laude maiores, quos, ficut d.ebeo,honoris caufa

nomino, Philippus Melanchthon, Iohannes Caluinus,Henricus Bullingerus, Volpb* gangus53apito , ita copiofè amp;nbsp;luculencer explicarunt, Vt deferibenda mihi potiu^ quälncxcogitanda pleraquefuerintudqueànobisfaétnm tantu abeftvt fatcri deat,vt contra iritantorum virorum nomine amp;nbsp;audoritatelibentifsime acquiefcaW' Deinde verb hæcqualifcunque alacritas mca,cætcroru,quibusego facilèpriores coO' ccdo,^udii»m Scdiligentiam minimè(vtfpcro)extinguetaut retardabit, ièd accendtt amp;nbsp;incitabit potius, fi aduerfariorum im probitas hoc poftularir.Ego quidem certè han^ caufam itaagereconftitui, vtnifi mepræpoftera Bellii methodus coegerit, nihilextt* , canfamàmedicatur:eamquemoderationem tenercdecreni, vt nemo bonus feam^

oiFenfum fuifle,merito conqueri pofsit. Nam quod ifti fnmmopere videntur quæfiu’*'' fe, nempe vt eum qui defenfionem pararet, cum bonis amp;nbsp;piis illis viris committerti^^’ exquibus ipfi farraginisfnæ partem deferipferunt, hoc à mefummo ftudio cauti'’'

A Alagiflratupuniendis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 7

ncvitahitur,quurn eosipfos quorum prxfidioabutuntur,rueri,non oppugnaredecre-uerim, Ita fict,opinor,vc illoru m audacia amp;nbsp;impudencia decegatur,iftorum aute digni-tasamp;auctoricas,ica vcæquum eft, (area ceda con fern ctur.

Ergo vtad rem tandem accedamus, quum triplex fit nobis quæftiopropofita: Pri-mum videlicet, An puniendi fine hærctici: deinde, An hæc punitio ad ciuiles etia Ma- parutio. , giftratiis pertincat: poftremo, An capitalieciam fupplicio pofsit in eos animaduerti: in primisdchæreticis, pofteadeMagiftratu,poftremo dequæftioneipfadilferemus. Ex quibusprimum illuditaefta Bellio amp;:ipliusfa£tioneexpofttum, vteosfatisappareac hoevnum quæfiuilîevt veritatitenebras offundcrent. Alterum veio ,quod vel præci-puumcratjpenituseftprætermifTum. Sedduplexhîconusmihi iftius BelliiveÛgno- Quînam fuit rantiavel (quod potiusexiftimo)improbitas imponit. Facit enim ipiîusminficado-èdrina vc qui non iint hæretici, ante nobis dicendum fit quàm hæreticos definite pofsi-mus. Bcllius itaque, poftquam quæftionem propoficam abfoluit, tum demum ad hæretici definitionem accedit : quod tarnen,inquir,primum omnium fein conuenieba’t. * Dcindcvtomniainuoluat,docethæreticorum nomennihilo magisquàmauarorum amp;fcurraruni infame cflc:hîcquenoLium argumentum torquetdenonoccidcndis hæ- • ' icticis,quum nequeauari, neque feurræ occidantur,dcquoalibi dilferemus. Poftea conqueriturhæreticum vulgôhaberi, quiànobisdiftentiatiamp;monetam quandâ no- • bis aurcamcuditquævbique locum habeat,quæcunque fit eius figura,

C)'cderc,inquit,i» Deum Patrem, amp;Filmm, nbsp;nbsp;Spiritumfanc^um, amp;pictatispriecepta tju£ßmt rheoiogi«

in Sitnâisfi rifiturù apfirobare, aurea eßmoneta nbsp;nbsp;nbsp;auro ipßprobatior exploratior. Sei habet ha~

^enush£cmoneta diuerßLsimapnesßumhominesjnterße de Cœna-,deBaptßno,^C£terts huiußnodi rcbw,idefly{NZ initio præfationis ipfumferibere non puduit) deippusC^rißißatuofßcio^ (juomodoßtvnum cum Pâtre, item de Trinitate-,depr£deßinatione, de hbero arbitrio,de Dco,de ^^ehs, defiatuanimarumpoßhanc-vitam, dijßntiunt: (}U£ res (ô blafphemiam Bellij amp;nbsp;impieta- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tem horrendam!) necjueadßlutemperßdem obttnendam ^cjueadeb cogmtu neceßa»£funt, netjue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cognnßcipoßuntantequam cormurtdum habeamtts-.nequeßßfntur,hominem redduntmeliorem.H.xc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cnim cftirtorum thcologiæ fumma,quæ à nobis alio loco planiuscxplicabitur. Nunc videamusquomodo no ex vulgi opinione, fed ex Sacris literis doceat quis fit hæreticu^^'.®^’^?-appellandus. Atque hoc loco LeÓtor,quifquises, mccumobiècroconfideraquæ fit affertBeiuus iftiusinScripturisinterpretandis vel peritia,vel dexteriras, vel fides. 7ïæper/cï«,inquit,^ * iseflquirtteadmonitw non obtempérât. Itâne veto Bell l’Ccrtè fi ita feres habet, quid fuper-cftnifivtregionesamp;ciuitates , quidciuitatesdico?imôfamilias,imofing.ulas domfes • hæreticisplenaseftedicamus?Sednecalumniari vidcar, audiamus etiam qua ratione iftadefinitio confirmetur. nbsp;nbsp;Qma {inc^üït}Paulus ad Titum fcribensiubet-vthæreticumhomi-

nem poß vnam atque alteram admonttionem deuitet. Rc^ondet autem hie locta pr£cepto Domini quod ferptum extat apud Matth£um, Sipeccaucrit in te frater tuits. Nam quod Paulus -vocat h£reticum, Chriflus dicit, St te autalios non audiuerit : çjr quod Paubis dicit, Dcuita ; td Chrißus dicit, ^ttbißcut ethnicus ^pubbcanus. Rcfpondeo,optimum quidem modum explicandiécripturtishûc« elfe vtcx collatione locorum exponantur ,fitque Spiritus fanâus fuii^fius intcrpres: • fed iftius collationis myfteria quis tandem intelligctfSicenim coliigic.*^j!abere pro ethnicoamp; publicano,idem valet quod Deuitare.Si te aut alios non audicrit, idem pollet quod, Repetitæ admonition! non patere. Ergoamp;s à Chriftoamp;àPaulo hæreticusis dicitur qui rite admonitus non obtempérât. Atqui etiam fiillud quodafiiimiturcon' cedamus, tarnen hanc confecutionem nemo lànus concéder, nifi prius oftendatur v-num elfegcnushominum admonendum:Ô4nifiparuerit,deuitandum.alioquicxciplt;c- * mus de diuerfis ifta intelligi pofte: vt fane debent.Na quis non vîdeat apud Ma|f hæum tradiChriftianicuiufuis officium in priuatis ofFenfionibus,aut certèeiufmodi vt^a-làirinon (int manifeftæ ? Publicasenim palàm arguiPaulusiubet ,amp;hancrationéipfe ..Timot.s.d, inPetroredarguendo fequutuseft. IdemautemadTitumfcribcns,quumEpifcopum c°bt.a.c.i4, inftituat,ca certc præfcnbit quæ ad minifterii publici rationcm, non ad priuatiqji cu-iufqucofficium pertinent ; ficut ex totaEpiftolaapparet. Hæcautem clfcdiftinguen-da quisnon videtî Deinde hoc non fuit prætermittendum, apud Matthæum quidem triplicisadmonitionis, eiufquediuerfæ:apud Paulum autéduplicis tantùm fieri men« tioneni.Poftremo ipfum vocabuli etymon quod poftea traditBellius,doccrcipfum po- • tuit aedebuit non omnibus peruicacibus hæretici nomen conuenire, fed iisdemû qui abEccIcliadcficientcs, lèétamfiue faftionem peculiarem inftituunt. Qi^odautéhuc

h.ii.

Dc^ H trends

MîttKio.b. etiam illudrcfcrt , Ixcutite puluerem pedum -veßrorum : refutatione non eget. Satis c-*4' nim conftat id in cos diciqui Euangelnim oblatum penicus reiiciunt : quod qiiara-tioneconueniatiis quivel inpriiiatavita aliquid peccant, velin religionis capitibus quibufdanaà communiopinionedifsident,ego{atis viderenonpofl'um. Ccrtèdiftin-• guenda hæc efle,ncmonegate poteft. Poftremô veto vt comparationem iftam abfol-uat,hæc quoqueadiungit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pctulta diciteum itapeccareyt ipfeperßtpfitm damnetur: illud efi

cjuod continuoaddit Chnfltny Q^dtcunejue ligaucritù in terra, erunt ligata in cables. Kz ego quanuis conccdam,meritô àfidelium confortichæreticos excludi, idqueEcclciiæ ludicium^ Deo ratum haberi, imô etiam pro criminis amp;nbsp;blafphcmiæ magnicudine è viuorum numéro Âiterdum illos cxturbari oportere, nego tarnen in eo Pauli loco agi de publicahç' j^cicorum exclufionc; fedadmoneri Titum vc quos repetita admonitionead lànam doétrinam reuocarenon potuerit, eos poftea inifl'osfaciat: quia y inquit, eiupnodiho-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nofli euerfos effè y ^peccare y quum per fcipfos fintdamnati : quali diceret, cum eiuf-

modihominibusnihilproficipoficdifpucando. Fruftracnim cumeodifceptes qui ad difputandum malam confcientiam afferac : amp;:qui fuæ confcientiæ iudicio non ce-• dit, quomodo aliorum rationibus fuperetur? Et de ilia quidcm Belliana definitionc haftenus.

• • Porrovidcamus quantofeliciusillediuidatquàm definiat:ô'«»f yinquit,lo£rettcorunt d^ùîfio' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duo genera: ^lijenim funtin moribm pertinaces, ytauari y 'vtfcurrx., quot;vt luxuriopy^^

nu hçretico- ebrioß,Tgt;tperßquutoreSyVt C£teriquiadmonitinonfccorrigunt. ^lijßuntinrcbtifßiiritualibus nbsp;nbsp;do-

”*e' (ÜrinapertinaceSy nbsp;nbsp;nbsp;hisquidempropriè hæreticinomenconuenit. Eß eniml)£reßs Gr£cum -verbui»

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodßciamßue opinionemßgmßcat. Tnde qui vittoßeߣi£ aut opinioni tenacius adb£rent, h£retilt;t

dicuntur. Verbafua»Belliusagnofcit,vtopinor. Quia verodiuifioncmfuam exemplis illultratîage,hanc etiam partem conlideremusiTW« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,deprioribus loqucns»

» lud£iyScrib£y^harißei, Chrißiconterraneiy propterquo)-um duritiam cordiiChrißusnonpotuitil’f * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multafaceremiracula. Pro exemplo pnftcriorum,EIananiamillum proponit,dequo apud

leitttitis.M- leremiamagitur. Atqui multafuBt in his reprehendenda. Primùmenim quum

tota diuifio eo nitatur quod quiconque pertinaces funt, cos pro hæreticis habet,idaæ • ^WmfalfumelTeantèdocuerimus, euertihancdiuifionem necefle eft. Sed age aliquot etiam in moribus hæreticos conccdamus.Quîenim rede vitara inftituant,quicunqü^ i.Tiin.j.b.8. vetæreligionisviam ingredireculant? vteosmcritô Apoftoli, tanquamomnibus viquot; î,Petrii.b.io tiisobnoxios reprehendant. Hoc tarnen pernegamus, quiconque inmalis moribü^ font pertinaces, eofdem hæreticos efle : fed eos dcmom qoi quom veram rcligioncni oreprofitcantur, tarnen fefeamp;aliosinmalismoribus fallaqua.dam opinione confié' mant : quales olim foerunt ( vt cæteros omittam) Carpocratiani, quorpm hærcfim noftrofeculo Libertinirenouarunt,quiturpisamp;honeftidifcrimenomnctollunt:iteö' • Anabaptiftæ,àquibus légitimamatrimoniaamp; Magiftratusdamnantur, quique päf' • ricidia fibffiticis fuis reuelationibus defendont. Iftos, inquam, etiam in moribus hæf^' ^icosÄTeconc^do: quauis iftam hæreticoromappellationcm prauis potius opinion^'

• • bus quam falt;^i«nereantur.Nam fiquis ex noftris eadem committat, amp;nbsp;tarnen fefc carefatcatiB, eiufmodi hominem non hæreticum, fed fceleratum potius vocabo. dæosautem amp;Turcas, qui noftram religionem nunquam font amplexi, non hærct*' cos, fed infidèlesappellabo : etiamfialioquiomnibus virtutibushumanis excellant' Nam alterum quoquediuilionis membrumin eo vitiofumelTedico,quôd eocompf^' •hcndantur quiconque vitiofæopinioni tenaciusadhærent;quumhoc egoprætercai*' orÄii hæreticorum genere requiri dicam, vt cum recepta Ecclefiæ dodrina ciuile bd lum gertnt. Sed in eo apertius etiamerrat,'quod inter eos quos in moribus hæretid^ cire*vult, ludços,Scribas amp;nbsp;Pharilæos, Sc Chrifti conterrancos recenfet: ficut eorû lt;1^* indodrinafunthæretici,exemplumelTcvultHananiam, Primùmenim^obfecrojd qua tandem Dialcdica orra eft eiufmodi partitio, ludæi, Scribæ, Pharilæi ? Iftiufmo^’ auteJfi honwnum externa certè vita, maxima ex parte laudabilis erat,vt ex tota Eo^^quot; gelij hiftoriaapparet. Nequeenimvt aperte fcelerati, fed partira vt hypocritæ repd henduntur,partim etiam quod fuis commentis vcrumDeicultumobfcuraret.Qu«'*’’, Mâtth.ij.a.j. obrem quum dixilfet Dominus , i^^dicunt faàte yfecundum opera eorum nolite

• • paulo pôft déclarât quid in eorum operibus reprehenderet, nempe quod pietatd fimularent. Quarehypocritas potius quàm hæreticos vocareoportuit, nilî dodd^ ratio habeatur, quam vcrèpolTumus hærelim appellate. Quod autem addi t,Ch rid^

A Ad agtfirat Upunie ndis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S ƒ

idcirco cos deuitaflc , quum diceret, Ecce relinquetur domtts quot;veßra deferta , magnam e-tiam reprehcnfionemmeretur. Quum enim hocpertineat adeam Hierofolymorum cuerfionem qua Dominus fui concern pcum iure vindicauicx ecquis non vider hune locum aliorfum male detorqucrif De CÎiriftiautemconterraneis quid dicam’HiChri- Matthaj-g.jS fti doftrinam repudiabant, ideôque virtutes apud cos paucas edidit Dominus proptec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

incredulitatcm corum.Ergo non tnodô IceleratoSjhypocritas, incrédules cuni hæreti-cis, fedopinionesetiameum nioribus,iftadiftribucioconfundit. Nam deHanania, quemvultindoârinahæreticumfuiire,hocfcriplicIeremias,Quumipfeex mandato ' Domini imminentem calamitatCm annuntiarec,Hananiamconcrariaomnia futura prædixiflcjideoquefeillipaulôpôftex matîdato Domini nuntiafle fore vtquiaft’eceC. fum «1 Domino loquutus eflet,intra eum annum moreretur. Bellius igirur, quia hîc rcceirusmentio,ftatimhæreticum ilium, idque in doâ:rina,pronuntiat. At ego,fi hoc faàum fpe£tesin quo non de ipfa religione,fed dcre quadam futura velnon futura dif-ceptabatur, pro fcelerato potius aut mendace quàm pro hærctico habendum dico: un autemhocpotiusconfidérat quôd populum indiuerfam fadionem diftraheret, fehif-maticumtamcn,non hæreticum appellabo,nifi diucrfærcligionisdoclorem eum fuif- * feprobetur. Ethæc quidem ille:ex quibus tântû abeft vt qui fiht pro hærcticis ex Scri-ptüra iudicâdi,amp;:quoc fint eOru genera percipere potuerim,vt contra non poflîm latis • admirari,hominem quiidipfumdequoquæritur velpenitusignorer, velfeirefe diflî-xnulct,ramenMagiftratus ofiîciumita fuperciliofè definite,vtfallæclementiæamp;hu-roanitatis fpecie oppofita, rot fideles Ecclefias, totChriftianos principes, totpiosôô • crudicos verbi Dei miniftros minimeipfumpudeatvt carnifices amp;nbsp;pcriéquutores ac-eufarè. Sedage,nosctiam qui finthæretici, amp;quotfintcorum genÂaquæramus. Ho-minesigiturinduàs velutifpccies dillinguo. Vnaeorumcftquiveramamp;: vnican^ id eft, Chriftianâreligionem palàm répudiant,füntqueab Ecclefia prorfus ÿieni jquos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

peculiar! nomine Infidèles vocamus: quales funtm quibufdam regionibus Idolola-^quot;®*’'''’' * tcæ,Turcæ,Iud2éi,amp;fiqui funtalij qui ne de nomirrcquidem feChriltianos profitean- • tur. Namdcidololâtris Ephefiis hoc apertèteftatur Apoftolus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit, Dco EpheCî.c.n.

œewfes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quodquomodo intelligendum fit, paulôantè explicarat, quuni^ •

cos abfque Chrifto,fiue feparatos à Chrifto fuiflediceret. Quam rcgulam fi fequamutj (vtfanèfequidebcmüs)reiei3:o illo Belliiadulterino nummo, amp;:Turcasamp; ludæos ni-j hilo minus quàm Ephefiosidololacras,inter infidèles fine ttamp;É8çrecenfebimus. Quiflt;^is enim Filiumnegat, inquitïofiannes, anePutrem quidem habet. Filium autem negar, qui Chriftum próæternoDei Filio, qui in carne venir vt per eum vnum feruaremur non agnofeit. Quamobrem Dominus de ludæis difertéloquens. SiMoß credidißeiis, in-iohan.$.f.4tf. quit, (redidißctiimthi. Alterafpecies eorum eft qui Chriftianam fidem amplexi, feie regni Dei ciues efle profitentur. lam veto quia prædixit Dominus, quod euentus nbsp;nbsp;lt;

pofteaconfirmauit, regnum Dei fimile elfe verriculoin mareproieâ:o,quof^|x omnî • pilciumgenerecolligit: apparet non vnum efle ciuium huius regnigenfls.Nam^vt ve-* re fideles excipiam,qui funt numero pauciffimi,id eft,qui Chriftianç db^rinæ folidam Fideies. fynceramque cognitionem habent,fcquc toros Chrifto côfecrarunt, ) norAulli, quan-uis Chriftiani videri velint, ramen Chriftianam vitam aut fimulatê tantum feftantutj ludam ilium prodirorem imitantes :aut ira vitam inftituunt, vt non Spiritum Dei,fed diaboliinipfisregnare,totaipforumvitateftctur. EosAuguftinus malos Catholicos appellatiScriptura Vetohypocritas^immorigeros,Garnisfilios, perfidos,arque adeô _ etiam incredulos. Nam, vt ait Iohannes , Qf' nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;Nouieum , amp;nbsp;ptoteepta eins non Jer-

uat, mendaxeß , amp;nbsp;Veritas noneß in eo. Rurfus non défunt quiamp; doólrinangt;appro-bcnt,amp;alioqui inculpate viuant, fed tarnen offenfione aliqua animorum,aut leuêta-te, aut aliorum calumniis impulfi, diflîdia faciunt in Ecclefia : ficut olim apud Corin-thiosalij Cepham, alij Paulum, alij Apollo iaiftabvit. li quumdifcipulosnatlifunt, fehifmatagignuntinEcclefia, quætandem inhærefesdégénérant.-quum^am abalie-natisanimis hue eos impellit Satan, vt præpoftero quorundam odio vel amore, in per-fonis ipfis hærcntes, non modo alios aliisanteferanr,fed paulatim etiam homines ip-fos odifte, amp;nbsp;quÊcurtque ab eis dicuntu r aut fin ncjfine iudicio improbareincipiant-Èa caufa efteur Auguftinusalicubihærcfin efledixeritinueteratumi fchifma:quum tamê . fchifma proprie fit eadem fentientiumfeparatioiquam Crefeonij definitionem ne Au-guftinus quidem ipfe magnopere reprehendit.Poftreraô nonnullinon tam in moribus fecundo, h. iii.

Dç^H^reticis

t.Cor.ibd.i?. Apoftolus: ^udto, inquit, ßhißnata-inter T^oseße-, nbsp;nbsp;nbsp;alujua ex parte credo : oportet enim

ßäitf inter -voseße. quafi diceret Apoftolus, facile fe credere eos non eadem elfe aniPi* voluntate , quum etiam grauiori malo Ecclefiæ Dei fintobnoxiæ , nempenpinio' num diffenfioni , quamhærefin appellat. Alibiquoque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ideft, diffidiaal?

G3iit.j.d.w. hærefibusaperce diftinguic: vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idemprorfus valeaçquod nifiilludad'

das quodalio loco Apoftolusadiunxic, hæreticos quidem nominatimnon appellanS’ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed plane definiens. Quum enimfratresadmonuilTct vceos obferuarentquidiffidiaS^

• • fcandala faciunc, illudetiam adiungit, Corttraeàm doclrin^m quantdidieißis, Hæc igicuï

• • duoquwfflinciderint, hærefisericexhac Apoftolidefinitione, qua nullam melioren* ^uæreî-e debcAus. Namamp;talibi iifdem prorfus notisdepingic, ficuc EpiftolaadTi' pr^-^ ; siquù, ait, sTBepeAeAjtTKaAâ, id eft, diuerfa docet, neque acquießit

' fermonthus. ^ides,Belli,præterpertinaciam,,eamque propriênoninmoribus, fedr^ doéfrina,etiam «TEepc/iJitOTtaÄ/ixf'requiri.Idem Epiftolaad cundempofteriore,dc Ph*' i.Tim.ï.c-gt;s leto5^ Hymenæohærcticisloquens , non tantum cireaveritatem aberrafledicic,flt;^‘’ etiam quorundam fidemfubuercere.Qu,amobrem paülôantècorum orationem ga*’quot; egrcnæcomparauit. Nam alioqui aberrarehumanum.çft: Ecclefiam autem poftiuftaP’ atque repetitani admonitionem fcindere,eorumdemnm eft quos Apoftolus in eade^’ i.Tim.j.d-n- Epiftoli^aWv^Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellat,id eft,errantes,amp;:alios inerrorem induce:’'

tes.f^ctrus quoque hæreticos defignans, animas inftabiles dieft ab ipfis inefcarizamp;p^^' nam corum definitionem traditcum Paulina prorfus confentientem ;/«ferwî , inqu't’

eyunt fitlß doctores (juiclàf» induicnt ^£refesßue feclas. exitiales. Ex quibus verbis, vt.reiïi0‘ mneÂi inpauca conferamus, fie nobis conftituere licebit ; Hæreticum eum effic pietatem quidem prærexit, ièd tarnen non modo fanis Ecclefiæ fermonibus femel queiterum adnionitusnon acquiefeit, verùm etiam falfa propofita velaliis accepté doétrina, Ecclefiæ pacem ac confenfionem dirimit. Idque ipiâ verbi notatiodéclarât' Hærefisenim Græcvimeft vocabulum-,quod initiôquidem laudiserat, adeo vt ilh' Paulus alicubi non inficietur : fed tandem confuetudineloquendi in vitio poni etxp^’ pro vitiofo dogmate au t faâione quani aliquis contempto Ecclefiç Dei iudicio fibi f quendai’’

A MagißrMpumendis.

quendam delcgeric.

Cætcrùm quia non vnum eft ha:recicorum genus, quomodo diftinguipoffintcon- Quotupii«! fideremus. Id veto baud fcio an fans commode à quoquam ,nedum à nobis, præ-ftari pofsic , quum antique illi aduerfario noftro infinitæ -fine nocendi artes, amp;nbsp;(0:^ ciindifsimuminomnesgignendos errores ingenium. Quamobrem minimcconabi- * mur varias hærefeûmfpecics ex fui natura amp;nbsp;indole æftimare. Tantum dico,quanuis nonpoffitnon effe grauiffimum bærefeos crimen , quofdamtamen illiusgradus ex circunftantiis conftitui pofTe. Grauiusenim peccat qui hærcfis veinouæ velinter-polatædux eftamp;auôtor, quàm qui aliorum fraude in aliquam bærelin eftimpulfus;

quodiuturnior fuit pcruicacia, tantoatrocius eft crimen-.. Item quifcriptisliByshæ-refin pafsim diuulgauit,grauiore crimine tenetur quàm qui verbis tantum vnum amp;nbsp;terum docuit. Deinde veto fi rei ipfius naturam fpeiftemus, quanuis in Chriftianæ re-ligionisxdificioquælibet non modo fînt vtilia , fed etiam neceffaria, vt omnibus üiis • partibusftruûura conftet, quædamfunttarnen eiufmodivtetiamfi fubftrahas,ædifi-ciumnonCorruat. Itaqueproreide quadifeeptatur conditionecriminiseft æftima- * tio incùnda. Sed illud quoque diligenter profpicere oportet, vt non id duntaxat con-fidèrcmus in quo propriêerratur,fed etiam quicquid ex co confèquitur. Eft enim quç-dam inter fecaufarum perpétua conncxio, quam fiquis accurate expendat,fæpe com-periet id quod alioqui leue aut tolerabile videri poterat, tanti effe momenti vt nifi mature occurratur, totius religionis ruinamfccum trahat. Quod qui non confiderarunt, fæpcnumero,quanuis alioqui boni amp;pij homines effent,autipfi in periculofos errores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

perimprildentiam lapfifunt, autnimia quadam naturælenitate maximis erroribusa-ditum patcfecerunt. Sed hsecamp;: plæraque alià quum fint eiufmodi*vt in vna perpe-tuaregulacomprehendinonpofsint,prorenatafpcdaridcbcnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e

Hïsautemexplicatis,agcad MagiftratuS definitionemac diuifioncmeiccedamus. • Adhæc verôconftituenda, vnde potins initium diéendifaciamquàmàpræcipuo illo «’gô.'jefin’i-fineadquemrefpicere Magiftratum oportet qui rfttè munerefuodefungi conftituc- quot;“phiilro-*“’ rit?Quum crgo omnia concilia,cœtufquehominum iure fociati, quas Ciuitates voca- phorû übt«» mus,hune vltimüm fincmfpeâient,vtquàm felicifsimc viuant: vtautem adeumÉ^* * nem pérueniatur ,ccrtas leges perferri neceffe fit, amp;nbsp;earum legum aliquos euftodes ac nbsp;nbsp;•

vindiccs conftitui, quos generali vocabulo Græcia/5;tç^,LatiniMagiftratus appellant: fatis conftat, ni fallor, euro effe Magiftratum qui ex ciuium confenfu publicæ illiusjja- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cis actranquillitatiscuftos eft dcclaratus : quæ quidem pax à legum ôbferuationepen-det, in quibus totius ciuiratisfalus confîftit. Sed hoc quoque deinceps confideremus, an félicitas illaciuitatis, adquam velurifcopum refpicit Magiftratus,iniis duntaxat vcrfcturquæadpublicam viuendirationem fpeôtant, anverô etiam in iisquæad pri-uatum cuiufque officium'pertinent. Quum igitur hoc elle conftet Magiftratui propo- • frtum,vtRempublicam fuam quàm optiraam cfficiat : (cadem enim, ^inor,*f^icifsi^* ma eft quæ amp;;optima,)f]t au tem optima ilia in qua plurimifuntboni ciucs:ciuisautem bonuselfevix quifquam pofsit qui non idem fit vir bonus, aut vt effe^S^italiquis, nemo Càmen dubitet quin fiqui funt priuatim amp;nbsp;publicè boni,meritô fint ilft anteponê-diqui quumalioquimalivirifint,tarnen boniciuesexiftunt: quumhæc, inquam,ita fchabcant,ficconftituo,hanc vel prajcipuam Magiftratuscuram elle oportcre,vt quoad ciUs fieri poterit, omnes,non tantû bonos ciucs,fcd etiam bonos viroshabeat.Rur-fum veroquiaisdemum vir bonus eft qui officium fuumfacit : quod quidemfvt prgfa-« nis etiam Philofophisplacet) duabus potifsimum in rebus verfatur, in Dei cultu videlicet , amp;nbsp;hominibus adiuuandis:nemo non videt Magiftratui prouidendum effe vt hæc omnia in Republica reâtèamp; ordineobferuentur. Quamobrem quanuis iuuentufis c-ducatio,amp;: lingularum familiarum rectaamp;honefta gubernatio ad parentes amp;nbsp;patref-familiaspropric pertineat ,Magiftratustarnen otfioium eftefficere vt quifqucmunus fibiiniunftum præftet,quatehusquidcReipublicçintereft,nonmodône(fbisreffua(vt loqiumturlurifconfulti)fed etiam vtnefeipfo quidem malevtatur. Multbminus au-temdubitari poteft quinreligionis ac pietatis cura vel præcipuè ad Magiftratum per-tincat:quænifi fanfteamp;intégré obfeructur, fieri non poteft quiniræ Dei,acproinde . omnicalamitatum generi Rcfpublicaobiiciatur :in quonobifeum ipfi quoque Philo- * Ibphifaciunt. Ergo nififallor, Magiftratum exprefsiusdefinierimus,lieum effe dica-mus qui in Republica conftitutus eft ad omnium rerum turn publicarum, turn priua-

h. iiii.

^2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dç^H^reticis

tarumjtumfacrarumjtum profanarum «v'^é^wconferuandam, vtciues eius Reipubli' Éidem ex Sa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfcâius eft, quàm optime amp;nbsp;felicifsimè viuan t. Scd quia hæc à nobis Philofo'

étisiibris. phicc potiusquàm Chriftianèfuntdifputata, cademilla videndum eftquomodo ai «oueritfa nofttam,idcft,ClitiftianæEcclefiætationcm ttansfcranius. Dico igituridcirco coü’ * ditumeire mundum, vc ineo collocati homines opificis Deigloriæac maieftati pr^ fe quifque infcruirenc. Quam obrem quicunque in deferibendis officiis felicitatem bo minis provltimo fine propofueruntjeosneceÎTe fuitàfcopoabenare.Deum enim pto* pterfcipfumabomnibuscolendumefie dicimus,atque adeiusiaudemamp; gloria pb' uacâamp; publica omnia officia referenda. Eft enim mundus ifte vnius vrbis inftar,Ocea-no velu ci fflœnibus circundatæ, in qua omhes homines oportuic ciuicacem vnam «erc,quæ Dei laudes prædicaret.Sed iam inde à Cainoamp; Abele(vtpræclarèdocec Aa-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guftinus) homines Satanse blanditiisilleôti in duas ciuitatesdiuifi lune, calque intérim

e:!»diameciooppofitas. Vnaenim fua vniuscommodaquærit Juaqueprudenria nib' taDiiboii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vei penitus afpernatur, vel eum ex ingenio fuo mentita, commentitio cub

» • tu colic: idque vel prorfusfimulace, vtiifaciunc qui religionem vulgi tantum caufa excogicatam efle pucant : vel fiqui funt inter eos non vfqueadeo ameutes infani, iffi circotantùmvteumàquofibimctuunc, velàquo maximum aliquod bonumexpC' dant, fibi placatum ac propitiumhabeant. Hommes ccrcc inlani, qui fibi perfuaderc polfint Deumindeligendisac probandisamicis magis quàm ipfoshomines cæcutirc-Altera veto ciuitas totaCondicorilùocftadditta,adcô vc nihil nifiex eius voccamp;rim-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perio fibi faciendum putec, fuaque tum publica cum priuata ftudiaad illius gloriam aC

laudem amplificandam accommoder. Acdeillaquidem difl'crercnon propofui; de ifta verô pauio co^ofius dicemus, vc non modo praîcipui Magiftracus officium, fed e-• tianfquódnamficfingularum eiusciuitatis parciummunus intclligamus.Eft igiturifl iJeciuitate orbe vniuerfo vna tantum Ecclefia, ceu ciuitas quædam Chriftiana, quse ex ciuium fœ • nbsp;nbsp;nbsp;cietacibus pluribus conftat. Neqi^ verb hoc locofocictacesappellodiuerfos ciuiu of'

dines, vtRomæinvnaciuitateerSic Senatorcs, Equités, plcbeii:(quanuisctiam ci' miium gradus ac diferiminain Ecclefia agnofcamus ) fed hoc dicimus,quia fieri non po' ^roit vc omnes Ecclefia; clues codem loco habitarent, ideo in diuerfos cœtus elfe diftiU' iHsdu^ex ci ftos, quorum finguli præteriusilludciuilequodtoticiuitati commune eft, iusetian* municipale habcrenc. lusciuilehocquidcm loco vocamusin primis vd' • nbsp;nbsp;’ bum Dei fcriptum,cui ex æquo omnes Reipublicæ Chriftianæ fiueEccIefiçfocictatcs

parent:deindeidipfumquod Iurifconfultivocantiiisgcntium,idcft, leges quafdaH* ex communibus nocitiis orcas, quibus hu mani eciam generis fociecaces omnes conti' nencur. lusautem municipale, parcim cçremonias adexternam religionis policiaiO percinenccs,quas pro locorum, tcmporumamp; perlbnarum racione variarinecefte eft-* partim aucem peculiares fingularum ciuitatum leges ad ciuilem vitam amp;nbsp;mutua bO' jninugi*lnter fe com mercia (pedantes; vtvcrunquehocius tum ciuiletum municipä' • nbsp;nbsp;le partim Diuinum fie, id eft , ad Dei cultumamp; confeientiam fpedans, parcim ad hU'

mananegocifÉ? excernam vitam percinens. Cçterùmquia his legibus primùm ont' nium aflenxiri dues oporcct:( quod facerenon pofluncnifi priusquçnam illefintin' telligant) vnumautemopus(vt rededixicquidam)ab vno optimeperficicur: idcirc^ Dominus acDeus nofterquihanc Ecekfiam condidit, primùmomnium iuris illit’* Ecclefîaftica ciuilisadconfcientiampertinentisamp;t àd'econftituti certos interprétés voluit rite cof' ““^‘'‘^’“■•fti^i,quiinfinguliscû£tibusconfcicnriasciuiumpartim voce, exemplo, amp;orationC adeas leges cognofeendas ac probandas adduçerent: partim etiam dodrinaamp; cocf' cionibiß quibuldam ,quarum ipfeformulam conftituit, ex SenatusEcclefiafticifcn* , centia in officio continerent. Deinde veto quiafruftra leges lcribantur, n ifi qui fintc^' ciuiiisîurif- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euftodes ac vindices : idem Deus Optimus Maximus,voluit in fingulis hominunt

diäio. cœcibus velutiimaginem quand^fummæacfupremæfuçpotcftatis,quofdamappâ' Pf4„j,8i,h.5. rercj^deqiÄbusloquens , dixi, inquit, eßtf. Quidni enim eum quafi altering Deum efle dicascui non tantum propter iram, fed etiam propter confeientiam fubiC' dos efle oporteat quicunque in aliqua Republica homines degunt, quique à Deo vitÇ • ac necis poteftatem acceperit.^ Sed hîc quoque adhibcnda diftindio eft, vt quibus fini' * buscircunferibendafit Magiftratuumpoteftas,intclligamus. Quanuisenim fummn illafitin terris, minime tarnen eft infinita:ncquequum hoc iusillisdiuinitus traderc-cur, id eft idcirco fadum , quafi Deus terrarum imperioamp;adminiftrarionc cederet»

A AîagiflrMfuniendis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ s

imô verb potius vt ipfe,cuius fplendorem ac maieftatem homines ferre non po/funtjin hominumpcrfonainternosregnaret, Itaquequum veluci duplexfithominisvica:v-na exterior ôôciuilistota, altera interior ôô confeientiam rcfpiciens: ducem quidem vtriufqueSôgubernatoremeiTeDeumoportetjfed quod ad illam parte attinet, Deus Leges huma partim prioris illius lucis reliquias in hominû animis fuperefle voluit,quç ipiîsad hanc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

vitamtranquille tranfigendam prælucercnt; partim veto, nequis totum hoc munus commun! hominum naturæ acceptum referrer , peculiaribus quibufdam doniscos ornare confueuit, quibus tanquam inftrumentis ad cæteros regendos vti conftituit. I-ftorumigiturmunus eftpoliticas legescondere,ideft,ad vitam externam pertinentes, ea tarnen adhibita moderationevt nihil conftituatquodiuriilliciuilidiuin®, cuius in tota Eccleha præcipuæ partes funt, aduerfetur. Nam alioqui tyrannus eft, atqu^ poteftatcàDcofibiconceflaabutitur. Sedin iis quæ turn ad Deicultum turn ad mu- Lexdium«; luam interfe hominum charitatem fpeêlant, nontam latè patet Magiftratuum facultas, cuiufcunque tandem gradusilli fint. Condendarumcnimconfcientiælegum po-teftatemDeus nullihominum fecit:neque ferrepoteft quenquam hominum animis præter fe vnû dominari. Aio igitur leges Diuinas (fine ius illud ciuilefimul amp;nbsp;mere Di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

uinum)primùm antiquis illis Patribus voce amp;nbsp;oraculis minime ambiguis trad^tas, deinde certorum hominumopera,idqueDeiiuftu,in vtriufqueTcftamentitabulisde- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

feriptas, illud ius eife ex cuius præfcripto vnusilleLegilîatornofter mundum vniuer-fumiudicabit. Deinde hocaifero,nullas prorfus alias leges hominum animis cifeim-poncndas,ncque quenquam vel quicquam illis adiieere, vcl detraherc ( nifi quatenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

aut lunt politicç,aut cçremoniales: hadenus enim vni tantum genti,idquc ad tempus, præfcriptæ fuerunt ) fine facrilegio amp;nbsp;profana audacia pofte.Fateor »men Deum ficuc in fcribendis,fic ctiam in cxplicandis illis legibus, amp;nbsp;vfui hominum accomodandi^,at- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

queadeô in vindicanda ipfarum auétoritateac dignitate, hominum minil^erio iam inde ab initio vticonfueuiiTe: fedita diftinétis iftis muneribus, vtduoillaprioraad eos pertinerent quos peculiariter huic muneri à Deo pr^eófos elfe paulô ante oftendimus: nbsp;nbsp;nbsp;•

iftudautem tertium Magiftratibus committeretur, qui videlicet tam ipfius verbi Mi-niftros, quam cæteros pios homines idoneis præfidiis tueantur : qui doótrinam Verl^j)»* • fideliter exponendam, expofitam autem à fuis omnibus obferuandam curent : qui ex-ternascçremonias pro temporumSd locorum rationeex Ecclefiç confilio coftitutas, auiftoritatefuaconfirment : qui denique malos ciues difeiplinæ Ecclefiafticæ répugna- ' tes, amp;nbsp;perturbantes Ecclefiæconcordiam ac pacem, pro criminis magnitudine coSr-ceant. Ergo vtrem omnem in paucaconferamus, infingulis Ecclefiæ Chriftianæ cœ~ tibusfiueRebufpublicis,conftituti funt Magiftratus vt Deivicarij, quicæteris fîdei fuæcommifsispræcantad Deigloriam aclaudem prædicandam. Id autem vtpræftent, curare præcipuè debent vt quæcunque ad Dei cultum pertinent ex vno ipfius verbo • fanftcamp;religiofè non modo conftituantur ,fedetiam euftodiantur :deindc«^ilesle- • ges quàm çquiflimas amp;nbsp;iuftiftîmas,id eft, à. Dei verbo non difsidentes, vfl ipfi colWerc,* vcl ab aliis pofitas tucri, amp;nbsp;ex iis publica priuataque adminiftrare. Sedlb^riore ilia iu- nbsp;nbsp;*

rifdiftionis parte Ecclcfiafticum munus à Magiftratus auâroritatediligenSrdiftingui oportet, vt Principes intelligant,ficut in iis quæ ad externam politiam fpeétant fuos o-nines(nullo prorfus excepto) fuæ poteftatifubicdosac obnoxioshabent: itaetiam fe-fp,quodadfpiritualem iurifdittionemattinet, verbo Deiduplicirationeteneri, Pri-mum vtipfiquoqueexeius præfcripto vitam inftituant: deinde vtquoties id flagitat publica Ecclefiæ tranquillitas, Si Verbum ipfum -, eius interprétés, difciplinam^c totam Ecclefiafticam, aduerfus infîdelium,flagitioforum,hçreticorum, omnium deni-Huchoftiumaudaciamamp;:improbicatem,modis omnibus tueantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hæcitafehaberevtdico,fupereft vtidoneis Scripturæ teftimoniis confirmemus. QuodIgiturad politiamciuilem attinet, quum hæcjjarsad quæftionem propofitam nonpertineat,incaconfirmandaminimè laborabimus. Incaufaverbreligjpnis,«quia nonnullinegantpolitico Magiftratuiius vllumelTeà Deo conceifum , duostantùm Pauli locos proferam, ex quibus conftet multô latius patere Magiftratus imperium quamiftipurent:deindequæftionemipfam aggrediemur. TeftaturergoPaulus Ma-giftratum cfte Deiminiftrum , qui gladium gerat ad eos vlcifcendos qui male agunt. R.om u.h'4‘] QuamobrcmalterutrumnecefTceft fi în hæreticos Magiftratusius nullum habet, vcl ipfos male non agere : (quod etiam fi Bellij fattio negec,refutatione tame indigere non

Do HAreticis

puto,)vel quod in genere Paulus ait, ad certum maleficiorum genus elTe reuocandufii: corum videlicetquæcorporaliapcccatavocant,dequomaleficiorûdiîcrimine copiO' fius(vcfpero)poftcafuo]ocodiireram. Nuncautem adrcfutadarnliancexceptioncm i-Tini.2.a.2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ill Epifl;olaadTimotheum priorc,Hortor^incpiz y-i’tpreccsßantlifquot;

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jR.c^^ht^s 5 ÖT’ omntbM quißtntin eminentia,, vr placidam ac quietam yiram tranß^amm cum omniß^'

titteamp;honeßate. Hîc diferteaudimus conftitutos Magiftratusvtpacatos eines fuos non modôinmoribusgrauibusamp; honeftis,ideft,inhisquæ ad mutua hominû inter fe of-ficiapertinent, fed etiam inpietateamp; Deicultu contineant. Ex quo colligocum do-Mei.inlibel, diffimoillo D.PhilippoMelanchthone, MaffiftratusnoniccundæduntaxatTabulx» De officio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.,- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;.

Principura. verunictiam, idquc in primis,puræ religionis, quod ad externam dilciplinam attinet» amp;nbsp;cnftodesamp;; vindices à Deoefle conftitutos. Externam difciplinamdico.nam quod ad dotdrinç ipfius explicationem,totamque iurifdiftionem Ecclcfiafticam attinct,tan-• turn abeft vt Ecciciîæereptam ad politicum Magiftratum transferamus ,vt contra if' • fit?s in primis tuendæ conferuandæ curam Magiftratui à Deoimpofitam efte affirm emus.

Quod quumitafit, facileiamefteputodeillaquæftionisparteiudicare,an verum fit quod indefinite amp;nbsp;generaliter affirmât Bellins, Hærcticorum punitionem ad Mag*' ftratnm non pei tinere. Sed ne rationes vllas conqueri poffit à nobis prætetiras, cofl-ftitui primum ipfornm argumenta non confufe amp;nbsp;perturbatd , fedordine amp;: figilb' timrefponfionead fingniaspropofitæ quæftionis partesaccommodataconfutare .-dc' inde tandem eodem ordine opinion em qoftramconfirmare.Neque verôiftià meim-petrabnnt, quod tamen iperarunt fore, vt cum iis fcilicet conrentioncm fufeipia qiiO' rum auéforitatealjufi funt, vt fimpliciorum oculos perftringerent. Dicopotius, BelH» à te clarifsimos Si fandifsimos Magiftratus, pietate amp;nbsp;doôtrinainfignes verbi Dei Mi' niftros vt crudeles, vt fæuos, vtimmanes impudenteraceufari ; quodquum fierinof poffitfine^auiffimaeorum iniuriafub quorum nomine tanquamfub Aiacis clypco delitefcis,quumeorum rationes £^endo,vtveraamp;commodaintcrpretationemolliogt; tantum abeft vt eos quibus longe pluscertè tribuo quàm tu facias,aut contemnam ^iiteprehendam,vt eorum potius tamam Si exiftimationem callide à te violatam tuearâ^ ^fendam.Quanquam,Belli,fihancquoquefcribendirationeminirem vtapertè qui' dem,fed modefte. Si prolatis ex verbo Dei veris ac folidis argumentis, oftenderem ab illis diflentirc: deinde duorum aut trium auótoritati multô pluies opponcrem : aU

• • prftaseosipfoscumquibuscommitterc nos conaris, hocmeum faâ:um'reprchenfm ros, ac non potins, pro modeftia amp;nbsp;pietate fingulari fua, veritati cefluros ? Sed ad veniamus.

MartinusLu- Tu igitut ill piima ftatim acie Dominum Luthernm fortifsimum iliumHcroeno* tiierus. opponis : qui fi viueret, Deus bone,quomodo vos Academicos exciperet,quiTu*^''

• • cas eria^jiàBcIudæos in Deumcrederedi(ttitatis,quiquecxScripturiscontrouerfiasd^ lt;c]igi®nedeci(iinonpoffecenfctis! Lutherum porroconftat pauloantehunc librum • edicumex quQj|onnulla collcgifti, Nouuffi teftamentum in Gcrmanicam linguaö' conuertiflt^êfrmd quum Georgius ille Saxoniæ Dux,Slt;: alij præterea Principes aliquO^' legi prohibuiftent,ipfefa£tiindignitatecommotuseum libellumfcripfit,in quooftem dit turn à fccularibns, quos vocanr,Magiftratibus,tum atyrannicis pfendocpjfcop*’ grauiccr in caufa religionis peccari folere: ncurrosenim ins habere condendarum co^ fcientiælcgum. Itaqueillos perperam facerequod ( vtipfeinquit) fidem.amp;; verbu

* caftigare vcllent, minifqueadhibitisfuo.s adigere vt proaliorum arbitrio hoc vcl in^‘* credere^tiiftos verb non minus quam illos tyrannice regnarcin Ecclefia, vtquin'’’’ verjj»o Dei hærefes fecarent, Sc cxurercnc , fed nuda aperta vi veritatem Dei opf*^* gnarenr. Hancefieopinionum Lutherifummam ,hæcqueadcô ipfius verba,totnsl*' bellus déclarât, neque veró nos aliter fentimus. Nequecnim quum hæreticosà ftratiipnniridebereccnfcmus,L’utheroadneriàmur, quianecEcclefiæiusfuunacf*' pimus, cuius placidam Ôô moderatam cognitioneac difeiplinam præire volumus: que iurildidionesconfundimus, neque téporum ,locorû, perfbnarum tolhmus dificm' men. Verùmhoc Magiftratusofficiumeftedicimus,non vt adfidemcogatCquodo^^ Miniftriquidem verbi poffiint cfficere)fed vt prouideatneperfidiamp;defperatiapo^^^ ’ tæpacem Ecclefiæconturbent, amp;pictatisconfenfum lacèrent:deindeetiamvt bß

rendas blafphemias puniat. Nam vt non fit punienda animi opinio ( vt reftè dixic

O

qA Magifiratupunkndis,

dam]neutiquam tarnen ferenda eftpefti'ens^impia profeflïo.

Adalterum venio,cuius fcntenciam de Anabapciftisnon occidendisnon modóde-fcripfifti,fed etiam multis locis inculcafti, Eum autem ego,qui Dei gratia ad hue eft fu-perltcs,amp; magis pium elfe noui quam vt tuæ faélioni aifentiri poffic, amp;£. modcftioré et iênon dubito quam vt fuam de puniendis Anabaptiftis opinionem tot Eccleliarü con- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fenfuijitavtfaciSjopponat. Ipfum certèapparetdeeatantumliærefiagcrequæira eft nuda vt in nullum opus malum amp;nbsp;pernicioium erumpac,neque rcligionem conuellat, quæ denique erroris potius quam ha.’relèos nomen meretur : idque ita cftè vel ex po-ftremolibrocolligerepotucra«,in quo ficfcribit ad verbum : A/rf*z//rrff«lt;r(inqujt)^«rt«z-terdentoperam'vtpaciftè nbsp;nbsp;honeße ( ego autem etiam addo ex Paulo,vt piè ) concordfsonmes

'i’iuant, Nume^uinduerftti contmunemtraneiuiUitatem Magßratum peccauerir ^ßuebafirt^iiitor ßg ue rebapti^atorfitent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßppbaumablUo fufferendumßbinont^oret. Hæcille. Abfic

autem ànobisquoqucvtineosquivclfimplicitatepotiusquàmimprobitatepccc^ÿic * linealiorum pernicieamp;infigniblafphemia,velinexplicandoquopiam Scripturæloco à receptaopinione diffident, Magiftratum armemus. Non itadefipimus Belli, neque omnemhumanitatisfcnfumexuimus:imö inipfisquoque contagiofisamp; capitalibus morbis tencari primum omnia mitiora remédia, amp;ad Dei gloriam ac proximi charita-tem omnia dirigi volumus ; neque aliter vnquam à nobis faétum efle, idoncis tefti- * buspiobabis.

Ad Erafmum afeendo, à quo vitro profiteer mein plerifque diflentire. Quid enim Eraßnut? ineopotilfimum fequar non inuenio, quiita varius eft vt cum fatis appateatquid crc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

diJeritdiffimulare quam dicere maluifle. Ettuhunenobis Belli opponis, cuius præ-iudiciotot fanôtæEcclefiævrcrudclesarguantur? Sedvt eumeti^ iudicemaliqua-tenusaccipiamus, quid aliud ex eiusfcriptis colligas quam, hærcticorum iudici^wpet- , pcramamp;crudclitcra Pontificiisexerceri?quiavidclicec Epifcoporumm)|nusnon eft cxurcrcSc perdere,fed doccrcmederi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem^etat, inquit,nePrtrnepsh^tfet/cos tur- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

bantespMcam tranquilhtatem èmedio tollat? Et paulo pOT,/Z(«e, inc[uittne(jua(juam loauorin fa-ttoïem bareticontm, neque mefatrono qutßjuam habebitmitiu^, ßmodo verum co^ouet'o Jixreticumf ideßimalitiofeeryantem^faäiofumi i^immeduabilem. QuumigiturnobisErafmum obiici«^* • quis tepræuaricarinon putet?

AdCaluinumacccdo, cuius nomen curtibi putaueris vfurpandumcaufas multas fuifle video,qüascgo palam faciam, Quæ fitilliusfentcntianon modoex pulcherrimo , ipfiuslibioinSeructum fcriptOifed vel exipfiusin EpiftolamadTimothcum priore, amp;Epiftolamad Titum commentariis cognofccrepotueras, nifibæc omnia præ tuis conccmncrc foleres. Neque tu veröid ignórafti Hiquidem ex quo die Scructus in car-ccrem coniedus cftjnunquam deftitifti id fadom ita reprehendere vt totam eius rei in-uidiarntuiscalumniisinvnumCaluinumdcriuares. Ç^inetiamhæc ipfafarrago tua • co côlilioà te Sgt;e Bafilio illo Montfortio colleda eft,vt duarum celeberrimarïftte Eccle- • fiarum,Tigurinæamp;Gcneuenfis, fideliffimos duos PaftorcsexEcclefia*Deieiiccrctis:* quod velex Bafilijrefutationcplanumfaciam. Sedquum idapertê faâ^vercremini, * Sc vcltræilliuscrudeliffimæckmentiæ patrocinium itavobis fufeipienduÄ putaretis, vt ea res fraudi vobis eflenon poflèt,præterquàm quód vera veftranominatum in hac farragine, tum in iis literis fubticuiftis quibus nuperconatieftisexitialemfeditionem in EcclcfiaGcneuenfiexcitare,celari etiam pefTe hoeveftrum conlilium credidiftisfi inter cæteros quorum audoritate nitimini, Caluini nomen appareret, vel certc his ar- • tibus vos effeduros vt illeapnd omnes manifeftæ leuitatisargueretur. Atqui,eramus cfthoccommentum quam vtanimaduertifacile non poffit,amp;apertioriftacSlumnia quamvt accuratioremrefponfioneni requirat.Nam ex iis quæ tibiexipfiusfcriptifde-bgcndaputafti,colligere hoe vnum potes,quod maxime contra te facit: eum videlicet l^ominem quem vos in gurguftiolis veftris fanguinaaium foletis vocare, ab omni vi S£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

crudclitatc quam longiffime abefle. Quæcunque igitur ille aduerl'us PorttifieiÄn ty- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

rannidemferipfit ,eain veftram quoquefadioncmdidaefleexiftimate,quumhifint ximnium hominum crudeliffimi qui lu pis parcendum putant vt in Chrifti gregem im-punegraflaripofsint.

Au veteres venio, (nam dealiis recentioribusalibi dicam) Ladantium ,Chryfofto- • mum, Hicronymum, Auguftinum, Hilarium : inter quos Ladantiusdiuerfam caufam Laftantiur. ï'git i in eos nimirum inuedus qui Chriftianam rcligionem ferro Sc igni oppugnabantlt;

H arenas

chryfoftom’. Chtyfoftomus haereticos per Magiftrafum non vetat puniri, fed eradicari; amp;nbsp;vnicâ Hieronymus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zizaniorum parabola nititur,de qua copiofius alibi diiî'eremus. Hieronymus

vltrà etiam progreditur, ficuta nobis oftendetur. Auguftinus quod ad duaspropofitx Auguftinus. qQæftionis priores partes attinet,ita pro me facit vt vellra omnia argumenta ipfius yiet-mixias. bispofsimdiiuere. Hilariusfuitemporis Epifcoposobiurgat,quôdofficij fuiobliti,fo iis Principum armis aduerfus herelesccrtarent:amp; in hoc vnum intentus quod agebar, zelo pietacis abreptus longius progreditur. Non eft igitur,fiue quæramus an puniendi hnthserctici, fiuean per îvlagiftrarum puniendffint,cur Patresillos nobis opponas: Auguftinum præfertim,ex quoea duntaxatexcerpfifti in quibus bonus ille vir, amp;nbsp;mo-deratiftimi ingenij homo,præfcaos Cæiàiis ad clementiam feruandam hortatur ; plu-■ima verbquæ idemaduerfus Donatiftæs eandem hanccaulàm vobifeum agentes ve-reamp; piedifputauit)partim aftute præterifti, partim Bafiliocollegæ tuopaucis verbis

• atgt;ingcnda reliquifti: quam fraudem fuis locispatefaciemus.

Scdagc-nunc,Belli,tecuincumque tuafatlione cominus pedcmcoferamus. Inhtx^

• • ante certamine lingula veftraargumenta,eaquenudaproponemus, vtquæficeoruitt

Crude!« non VIS vcl abipfis puctis intcHigi pofsit. Hoc tarnen inprimisadmonitum cifelevloreVO' t^^uni^unt, loquodpræfrrifoletis,Sanguinemànobisoppugnari,à vobisdefend!: ineovos noO fedÄspotius modo calumniolè, verum etiam aduerfus confeientiam veftramfacere,Namamp; quifi-uentur. musnoftis,amp; quomodo inEcclcfiam fimusafreftinon modo præfensætas,fedetiam pofteritas iudicabit. Quæfo verb quæ hæc dementia eft, crudelifsimis lupis blandiri vt • Olies innocentes Chrifti fanguine redemptas impune dilanient? quæ hæc patientia,vi' neam Domini finerc ab immanifsimismonftrisdeuaftari.^quæbenignitas, fupinoanf mó delpiccreDonfini Dei noftri nomen omnibus contumeliis affcótum ? Quid enim-lt; an b«c ab iis non fiunt quibus hæreticorum nomen conuenit? Nónneenim illifuntd^ quibusait nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingreftiiros luposgraues quigrcginonparcant, viros peruerö

loquentes vtdifcipulos poft feabi^cant’Qubd fi forte refpondcritis voshçreticisnoi* fauere,fcd ad moderationem feruOTdam omnesadhortari: dicite quælo quibus finibus iftamclementiamdefiniatis. Namfihomines prorfusinfidèles,fiinmoribus fceleta' • ^S,fi imbccillos in fide,fi fimplicitate potius quam improbitateabfque aliorum perof • nbsp;nbsp;cie errantes, non vultis proJiæreticis haberi, certè vobis aflentimur : fi inter ipfos

reticosdiftinguiprorerum jtemporum,locorum,perlónarum rationeifi caufamal’'

• • Eqplefiaexpuro verbo Dei rite placide cognofciifiEcclefiafticam primùm difciph-namadhiberiifiàMagiftratu etiam ipfo omnia primùm remedia mitiora ten tari vulquot; ris,feitote nos à vobis non difsidere. Id enimnos amp;nbsp;voccamp; feriptis docere, idquein Etquot; clefiis noftris quo ad cius fieri potuit adhucefle obferuatumne vos quidem iureinôquot; ciaripoteftis.

i.atguuAtû. nbsp;nbsp;nbsp;Prtmum argumentum, cjuoprobare nhunturaiuerfarij non ejjepuniendos lj£reticos. i^iafalicet

(^^ia dequtbui quiXri folet ^funtnon yftjueadeo cognitu necejlaria ,nequefctripojjunt

• • nißab ijs quijunt mundo corde : nbsp;nbsp;ßßciantur, hominem

* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non reddunt meliorem.

Hoceftftaqueveftræ opinionis fiindamentum , quodChriftianam religionern vitainnocence, viræ antem innocentiam quam veftem candidam vocans, in tantum hominum inter fe officiis phdofophice potius quam Chriftiane ponitis : id rôquodprimumacpræcipuum eil-, id eft, Deicultum,incerdum in vcftræillius alt’^ • ve^isdeicriptioneprorfus prætcrmittitis, interdum aurem vultis in ea tantùm Dci^'’' gnicione verfari, quæ cerce nc diabolis quidem adimi poteft : alteram aurem illam â:is pecflliarem, quam fidem vocamus, in qua euertenda diabolus iam inde à muH^* iniflo omnes neruos contendit, non modo vt minime neccffariamjfed etiam vt biæac fæuitiæpatentem reiicitis. Quorfum autemhoc’nempevt quum hominit’^^ perfualeritis cas res de quibus taryco iam temporeintcr Chriftianos difputarur, priu?lquær»ndi finis erit quam Dominus lefus omniafub pedibusfuis fubiecerit,^^^’ inquam, res parum ad falutem efie neceflarias ; inde efticiatur, eos qui adhnc proh^' reticishabitifunt, non modo non acerbe puniendos,fed etiamimpuneefletolet^^' dos. Vultis enim vt quifquis cum ludæis vel Turcis dicit fe Deum credere, amp;nbsp;prætct^® . ft (Jiidfitfiacs, Chriftum efleFilium Dei,ac mundi dominumamp;;iudicem, vitamqueitainftitui’^ 'duerCinis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fur,neque adulter,ncque homicidafit, aut aliquoeiufmodi crimine contai’^''

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nacus,de quo nullæ quæftiones autlibrifiunt, fubalbi^iftius veftis amiculo omnia^^

MagißrMpu mendis,

portera tegere,amp; de cæteris rebus,idcft,deto;oEiiagclio,qiiïduis fentire,fcriEerc, Joccre polIît.Hanc elTe veftrafencentiam ex velt ns verbis non obicure cóftat,que fide opiiniadcfcripfi,vc nihilbîc à meconfingiomnesincelligant.Chriftiana igitur vitam agnolte,Belli,qvolliodo definias:.^ Chrißits,itiC[uis,fgt;ri/ifeps mund/,^à temi dtjeedensho-windftf pricdixit jeß quot;ventutu incerto die nbsp;nbsp;hora:niandauitvt quot;veßes Gindidasßibi in eins adttentupara~

rtnr^honpDtptè i^iuniceßne contetwnibutyiuerent^z^alijalios diligeret.ßcüc profed:ô,fi quid fie piè viuereexpliearesiquanqiia alibi te video vefté tuam alba paulo aliter depingere. Sictnim paulópólldelcripfifti,S/lt;7««z»fereitexzy?/t^«ii’e/?^e albarnßbiparaye^hoceß^mnoceter ■pwre^Mclcrft.Quid ergo indecôfiçiturîduas-nimirûefle Chriftianæ,hoc elljVerç religions notas, pietatem vita; innocentiam, Audiamus nunc quid pietatem voces. Di-ßutatur, inquis, «0« de via o^uaad Chrißum ventripoßitdyoceßßevttlt;e coneßioneßd deipßu^ Chri^ ßißatu amp;nbsp;njßrio :vbinamßTipßChrißuS)^uida^ar:,(juomodnJedeat ad dexteram PaTrtó,cjuomodoßt vnHm cum Patre : item de Trinitate deprcedißinatione, de liberoarbitrio-, de £)eo,de^n^elis.,deß^-tuanimarumpoß hanc vitnm nbsp;nbsp;nbsp;CAtens huiufwodirebus (jua neatte adßluremperfidem obtinendant

vßueadc()C''g)iituneceßartAßnt;{ßcjiudem ßneearumcognitione faint fach funt publicani nbsp;nbsp;nbsp;mere-

tmesdinevpieco^nofiipoßuar anfeejuam-cor mundumhabeamtts : ( fiqntdem lÜa videre,eß Deum ip- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fum vtdere, tjuifinç mundo corde vtderi nonpottß : luxta lUud, Bean mundo corde,(juoniam ipß Deum videbunf.'jnequeftßiantur, redd^thominemmeliorem:lt;^uum dixenr Paulus, Stßiam omniamy-ßeria,amp; charitatemnonhabeam, nditlfum, Item all bl, Crederein Deum Patrem, amp;Piltum, Spirttum fitnclum,^^piaattsprAcepta cjUA funttn Sanchsfcriptuns approbare, eß aurea moneta, aurotpß probatior nbsp;nbsp;explorntior. Sedhabei haclenus hAC-moneta dtuerjas imagines, dum hommes in-

tprfiçdeCœna,deBaptilmocAtertshuiußnodirebusdißcntiunt. Cogniiionem autem Dci atc nullam in Chriftianisrequiri prætcream quam habent partim cumriudæisôôTurcis, (vi VOS qiiidem vultis) partim cum ipfis diaboliscommumm, etiam ex aliis locis lÿin-ftat. Fuit obm, inquis,;« omnil usferegenttbus opinto, multos eße deos : huncerrorem j^ulit aduen-tufuo (.hrißus, vrinmnei utTurcA, necjuealiAnattones dubtte^tquinßtvnus Deus, atqueinhoccon-ßnttuntnmnet cum Chrißianis. Sicuis Deum negat, isimpius^atheus cß, nbsp;nbsp;omnium iudicio mento •

abominan US. PiocettamhabentTur(A,c.uodcredunt ineum Deumdetjuo MofesJcripJif,ij^quo CumJudats amp;(um (.^rißianis cfinuentunf finC: conrrouerßa. Venioad Chnftl cognitionem^i* • qii.im vosàDeicognitionediltingiiitis.Eam igitur partim Chnftianis cu Turcis com-luuncm, (icutöe tanaticus illePuftellus, partim Chrillianorum propriam elfe vis. Sic cnim .US ad verbum ,cfirz/?o multumtnbuunt^TurCA , in quo JudAos fiiperant, hoc habent commune cum chrißianis (^um autem Chrifti cognitionem tacias Chriftianorum prTi- * priam, pa’iim ex aureæillius monetär tuæeharaôlere appaiet,pa.timexhisquæ pro-xime lequuntur. Sicenim loqueris, chrtßanitn hocomnesaltosexcedunr, quodcreduntlepum chnfiumeße DeiFilium, zip'mundidominum atque tudicem:atquehoceßomniumchrißianoru commune.pietatis fumma eit veluti iribus gradibus conltituta: quorum primus cltDeurnvnum taten cum omnibus gentibus: fecundus, Deum illum vnifW^agnof- • cere cum Tureisamp;: ludæis, de quo Moles Icriplit : tertius,letum Chnlhftn credeTeclfe* Dci nlinrri,S4 mundidominum aciudicem. HisattcxicistècundæTabii^oblciuacio- • ncm. Inh 1Cautem piLtatisdillributione non modo prætcnnifia dicimusi|uæ præci-pua lunt,totiim videlicet Euangehjminilterium, fed etiam plurimaeße,proilus aliéna. Nam 11 eum babes pro Clu iltiano, id eit, pio p’o amp;nbsp;religrolo quitria illa confitea- Refutatie»; tiir-.quid caulæ eftquominus ChrillianilÜmos cfi’c diabolos conficeamur?C( riè euim multominusdubitant quam hommes, vnum eile Dcum,amp; eum riuidem de quo Mo-fes fcripfn;Chriftum autem non modo excellentem Prophccam , Spintum, Verbutfl , ^rticüio ac VirtutemDeicum Mehumeteprt'fitentur,fedetiam F/lium Dçielfe vocifdtantur, Mchum«!nç acproindcmundidoirunumaciudicem. Nam illudquoqueadiiciunt , CurvenifliMite Match.gt'.i? tempusrorquerenos^ Credunt,inquam,hæcomnia,amp; contremifeunt. Numigirur pij amp;nbsp;rebgiofi? Minime veto,dices: namptæte'ca innocejiremamp;inregram vitam requiro, id eft,vt pietatis piæceptaquæ funt in Scripturis approbentur. Nos verOiB^lbopeare-mus vtqiiælin: ifta pietatis præccptadefinilîes.Sed ipfe tibi iter videris præclulilfe ad id tradendum,quumpræcipua pierans tapira r ominatim diccres nequeelfead fa.-lutem perfidem obtint ndam neeeßaria: neque li Iciancur , melion m hominem cHi-ccrc. Exquofane videris fidem Chriftianorumincogniiionchilloricaponere,amp; vi-tæ innocentiam velcx Philoloi h æ præctptis , velcericex lécundætantùm Eabulie obfcruationcnietirijlieuta Chrifto optimo interprété expheataeil: quodvtrunque

^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H^reticis

perpera facis, quutrt fides Chriftianoru loge aliud fit quam putes : neque philofophi^’ quæfint præcipuævirtutes, fides videlicet, in uocatio, amp;nbsp;chantas,non quaîuisjfèdquâ^ Dei verboinnititur,vel vndepctendç fint,vel adquem finem refercndæ;cxplicarit.Sê' cundæ verô Tabula: obferuatio nifi ab animo per Chriftum fide apprehenfum fanéti^

• • cato proficifcatur,nihil aliud quam peccatû ac mortem,cuius miiiiftra Lex eft àChf*quot;

T8han.3.d.3Ä' fto feparata,affèrre poteftiquia qui non credit Filio,non vidcbic viram, fed ira Dei

net fu per eum.Quod fi Dei cultum in nuda ilia Chrifti cogniiione ponas, quis non **' det diabolos quoad præcipuam religionis partem Chriftianis hominibus tantoant^' cellere, quanto exccllentiorem de Deo Patre, Filioamp; Spiritu lanttocognitionem bentîÇuodquum falfiflîmumamp; abfurdftfimum fit,tuaqijoqueprihcipianutareacvi' lt;illare necefte eft. Sed procul abfint à nobis hæc crrorum porteca,qui Chriftianain ligioncm longe aliter dcfinirc didicimus.Falleris enim,Belli,falleris vehementer,in^‘’

• • • péimùmqubd Deumeumidolo, ideft, veritatem cummendacio confundis:deifl^^

quod veræ,id eft,Chriftianæ fidci definitionem præteris ;poftremo quod in defcribe^’'

• • • davitæ innocentia idipfum omififti quo fublatobonum opusàpeccaCoritè difting^ ’^o^'^poteft. Acadprimumilludquidequodatcinet, etfiDiuinitatis quidam lenfus^' diftingiiX. mnium animis à natura infculptus eft,ram tenuecameatqueinfirmumillud quicqu’“ eft,eire afHrmo,vt nifi aliud extrinfecus accedat,non ad veri Dei cognitione,fed ad i^^ lifabricationé fapientiffimos ctiam hominesadducatadqueitaefle prætcrquàrn quo“ ipfa docuit experientia,fic nifallor optime cognofeemus. Quicunquecolcndi Dei • iionemconftituerunt,(qualesfemperfuifte multos conftat non modo in finguiisff' gionibus,fed etia vrbibus)eos neceftefuit in naturamDei taquam in Icopum reipieef^ vt eo demum moefb colendum ipfum doceret,quo ipfum putarent delcótari, id eft, q^*

• • natwcæ ipfius conlèntaneus effet. Itaquequalcm fingulide Deoopinionem habueröf» talcm amp;:ip(êcolendi illius rationemfuntfequuti. Atqueinfiniræfemperftierutamp;fiiP^ etiamnumhodiecolendiDciforMæ, inter eoshominesquiex Deiverbonon fapiui’*’' Confequitur ergo quum inter culnim Dei amp;: perfuafionem de Deo perpétua fit anal^* ^eia,non minus variaseflepopuloru de Deoopiniones. Atqui Deus vnus eft,acproi”'

• • vnicam religionis fpecie probat, qua nimirum ipfe præfcripfic. Ergo tot minimùi’’ • effeidola necefte eft,quotfuntreligionumformae ab hominibus excogitatæ:interq‘'^^ ludaicä quoquenumero, (earn dico quam nuc ludæi vfurpant)amp;: quicunquea vero'l' • lo^ Euangelico Deicultu dcflexerut,eos efficitur non verum Deum, fed idolum alt;l‘’' rare. Abfit igitur à nobis vt non alium Deum à Chriftianis quam à ludæisamp; Turcis GiU 4,a.8. li dicamus.Malumus enim Pauloaftentiri qui ad Galatasfcribens,ipfbsteftatur Deüi’’ î^conEc.u ignorafte, amp;: Ephefios tamp;ç vocatiite'mquead Corinthios, Deum, inquit, munduó

• pfaimojfi.a.; pteMiamnouco^nouit.amp;c Dauid,Dÿ^e»fi«w,inquit,dlt;c»70«/'(t. Neque hæc pugnantcum 1’’^ • quæ fecundo capite ad Romanos dicuntur,vbi Apoftolus ficut teftimoniumde Deo*** • naturgfli^ribusconfpicuum commcndat,ita viciftim non vnius aut alterius homio'*

* Tedtotiushumanægentis mifcrabilcm corruptioncmdcplorat: vt videlicet often^l^^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodpauloa^^aftirmauimus, haótenus in nobis valereobfeuram de Deo in natü’’^

noftracorr^pta notitiam,vt idoneam nullam cxcufationé afl'errepofsimus,non autct” vt earn tanquam ducem fecuti, ad veritatem lucis illius diuinæpenetrarepoftîmus » quis amp;qualisfit Deus, amp;quomodo colendus , naturæpræfidio , autexmundi templatione intelligamus. Hæc igitur quæ ex Paulo citauifituidcircopucas adid^’

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• agitur non pertincre , quodij quos Paulus alloquitur, plurcs deosaliquando^^^’J

luiftent ; refpondeo non ideo tantum reprehendi quod plurcs deos haberent, ‘, quódv?rum Deum ignorarent. Nam vnumquendam Deum ipfos coluifte pb'5* bu?nominibus , Auguftinusex Varrone amp;nbsp;aliis multisdocet: id eft, idolum ,

• • naturamexingenio fuometiebantur. Chriftus au temde Samaritanisloquens,

• • iahin.4.e.M. tarnen Deum Abrahæcolerefei«ôtabant, Koi, inquit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quineti^*’’

* ioh s.g.4S. de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y StMoß i in(]uitiCredidiJJetif J credidtjjetis mihi. Et ihbi, ^tßjuis

J. o .i.d.23. Yilium-, isne Patremquidemhabet. Obfecroigitur quopudore conftituifti quæfit Qiiæfif ch.i ta religio nosdocere , qui neidolum quidemà Deo rede diftinguere didiceris?^. gunorufidej. verô,fidem Chriftianorumquomododefinis ? quafcilicetcredimuslefum

• ftum eife Dei Filium , mundi dominum ac iudicem, Hæc cnimeft aureaill^*’^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moneta. Decæteris autem , ideft,vtexmuftis pauca numercm , deChrifti

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra, ftatuamp;: officio , de Trinitatc , deiuftificationeper fidera, quid exiftimabiff^’^j

tiA Magiflratupuniendis.

quid cioccbiturinEcclefia’qnidfenr ene fideles? Quicqnidlibuerit. Habet cnimhæc æoncta diuerfas imagines, id eft,vc Mehumetes ille loquicur, Lex quidem fine fides o-niiiiumcftvna, fed ritus diuerforum , nimirum diuerfi. Auditis hancblalphcmiam Theo^ogi« Reges , Principes , Magiftracus ? Quamenim ifti notitiam in Chriftianisrequirunt ’’ (camnimirum qua,non intelleâp Chrifti ftatu Sgt;i. officio, ipfum credimus Filium Dci c/re,mundi dominum ac iudicem)eam nemo fideliseftqui ignorer nihil aliudquàm defperationem poflein nobis gignere,nifi promiffiones, id eft, ipfius Chrifti ftatum otficium ira cognofcamus,vt taquam nobis proprias amp;nbsp;peculiares ampleótamur. Summa cnimEuangelij , quodeft Deipotentiaadfalurem cuiuis credenti, hæceft,Chri- Rom.i.bjs ftum apprehcnderevtfaôlumnobisàDeofapientiam,iuftitiam,fanâificarioiTcm ac'' redcmpcionem.amp; ita intelligendum eft quod Scripcurafçpe dicit,Credere Filium Dai clfc lefum Chrifeu : amp;,Iefum Chriftum conficeri in carne venifte: ea videlicet fide qiiæ MattKi«.«. teftimonium illudampleóticur, quod vitam æcernam dedit nobis Deus, amp;nbsp;hæc vita^n jr. Filio eius eft. Nam turn demum credit aliquis quod lefus Chriftus eft , quum per Spi- tuphem.’jf' ritumfanftum edoôtus,certôftatuitadfe proprièamp;t peculiariter pertinere quæciinquc , nobis a Deo gratis perMefsiam promifiafunt,camque fidem necefl'ario amp;nbsp;Ipes Sc chantas confequuntur.

Vtautem iftorumfententia quam apertiflîmè declaretur,fingula etiam ipforumdi-fta(quandoitaneccfl'eeft) perfequemiir. Difputatum £y?,aiunr, non âe-viaad Chnßum veninpoßir,id efl,devirxcorrecdione,fèd deipßusClmflißaru nbsp;nbsp;offiao.Qw£[o\erOiVZde hac via

quaad Chriftu peruenitur hoc loco nihil dicâ: Chriftum Dei Filium,efie mundi domi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

num aciudicem quomodo tandem intelligam, fi de ipfius ftatu amp;nbsp;officio qiiærcre ne-ceflariumnoneftîHæcenimicafunt inter feconiunfta, vtdiuelliifonpoflint. Sed vt poflint,quofru(ftuChriftum mundiiudicem cffecognofcam,nifi hocquoqueteneam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quosfitingcnercabfoluturus,( nam defingulisnonloquor,)quoscódemBaturus, qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

rationeipfiusiram vitare,ipfiusbeneuolentiam miiiconciliatepofsim? Vitamcorrige, dicesihæcenim vna viaeft quaad Chriftum peruenitur. Qjxid ü excipiam cuPaulo Rom./?» 8. mevcndicum eflefubpeccatum? venientc mandatopeccatum reuixiffe’quod ad vitam comparatum eft,propter carnis infirmitatem mihi ad morte cedere? Quid fi vlt^J** • nus ptogrefTuSjdicam me non facere bonum quod volo,fed malum quod noloîquæ ca- • mcn.vox eft folorum fidelium amp;nbsp;regeneratoriim. Nónnefihïc confiftam,velfruftraco naboromnia,vel ad defperationem adigar?Chriftiani igitur diuerfam prorfusviamin-fiftuhc,amp;aducrfushæcmalain Chriftiftatuôi officio vnicumremedium inueniunt. Dicimus enim ficut vna viaeft quaad Deumperucnitur,ipfe nimirum Chriftus, ita v-num iter eife quod ad Chriftum ducit,nempe fidem.Hæc ante fides omnia ilia dogmata quæ vos vt nóneccffariareiicitisjita ampleditur,vtquicuque verèfideles funr,præ- chrjiiiano* terqu.i.m quod his vt veris aflentiuntur,(quod ipfi etiam diabolifaciunt )etiâadfêpro-pricamp;peculiariter Deipromifsioncs pertinere ex Spiritus fandiamp;S confcicnT»æ tefti- l^requisUt nioniocoll!gant;ideft,non modoChriftumcredantDeiFiliumefle,coæternû^con-’amp;’qûod'Vffi-fubftatialcm Patri,amp;quæcunque præterca de Pâtre,Filio, amp;nbsp;Spiritu f^t®^ in hiftorica vtriu{qucTcftamcntinarrationercferuntur,fcd etiam fibiipfis Deum eflefrequedun-taxat mundi iudicem ,verùm etiam fibiipfispatronum efTeacreconciliacorem , Chri-ftiim,inquam,vt fiiclum fibiipfis à Deo Pâtrefapientiam,iuftitiam,(ànôtificationem ac redemptionem, fide fibi gratis à Deodata agnofeât. Sed audiamus cur quæftionem de Chrifti ftatu amp;nbsp;officionon putet Bellius ad falutêper fidê obtinenda vfque adeô necef-faiiam efte:Q«lt;t,inquit,ƒ»e hacco^nttionejalutfaciißintf)ttblicaniamp;*»3eretyices.ltane verôTal-uoscffcfaâospeccatorespereum que non inuocarint.? inuocaffeinquênontredide-rint’credidiifeincum que priustiocognouerint?cognoiierint,inqua,nonmodó vtDei Filiu,mundidominû aciudicem, fed vt fibiipfis peculiariter gratis à Deo datû : vt quia ipfi in cum credunt,idco non pereant,fed habeant vi^am æternâîEft hocChrifti officiû fingulis Scr.’pturaîpaginis ita inculcatum,ita dilucidè,copiofè ac luculento» per Ungulas partes explicatu, vt qui eius cognitionê dicatneccffarianoefle adfàlutemper fidê obtinenda; aut lî fciarur,meliores homines non rcddere,quæ fit fidei materia fubfta-tiaignorer,iurefane videatur Spiritumfanêtum tanquamgarrulumacimportunum aceufare. Idautem quum finehorrorene cogitari quidem pofsir, quidde vobis tan-dem fentiendum quieditisetiam libris idaudetisaffirmare’Cognofcinon vultis vbi-quomodo jd nam fit Chriftus, quid agat, 04 quomodoad dexteram Patris fedeat. Fruftraigitur

100

Hizreticis

Aa.i.b.,,. Angeli in cælum afccndi/Te teftantur, nbsp;nbsp;iïc defcenfunim : fruftra fcribitur habere nos

H^br^dît Pontificem magnum quipcnetraritcælosfupraomnem principatum,amp; poceftatetn» Ephcfa,d, virtutem dominium ,amp;;omne nomen quodnominatur:fruftraiubemur in cX* • bfâ nbsp;nbsp;nbsp;oculos attolleic. Imo verb pocius ea re nicitur confolatio noftra, quod ad Patrcmai-

i^an.i4.a,i. ccndit in cælos vt aditum nobis ad Patrem pacefaccret: vc vnàcumipfo fedeamus in - . , , cæleftibus-.vcdarct donahominibus,amp; arrabonem illiushæreditatis noftræ: vc ilüc t3pnef,i.Di4.

fciamus eum apud Patrcm pro nobis interpellare,fublimiorem cælis faôtum.

t”ipfam Trinitatis cognitionem vos quoqueinutilemfacitis, nêpc ncquid faire ttiigionis ui inChriftianareligionefuperiic.Ergoquivos Arrio,Sabellio,Àccio,Eunomio,Apol' fand^ewü. linari, Rlaneti, Marcioni, Eutycheti, Maccdonio, Samofateno, Neftorio,Serueto»fi^ CÂteris huiufmodi hominum monftris compararit,an nô il lis iniuriam faciac? lili cnim quanuisfacrofanftum Trinicatis myfterium infinitis modis profanarint, minime tamo , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• eoémpudtntiæ procefl’erunt,vt Trinitatis cognitionem in earum rcrum numéro pO'

nerent quæ non elTent necefl'ariæ;amp; quæ (i fciantur,meliorem hominem non rcddant.

• • nbsp;nbsp;nbsp;Vofne vero Patres,qui tôt annos non verbis tantum 5^ voce,fed tot libris nunquam in'

terituris, fed perpetuis laboribus omnique calamitatum genere , ipiâdeniquc fan* guinis profufione , Trinitatis myfterium adueriustocRcgum ,Principum,hærecicO' rumimmanitaccmconftantcrafl'cruiftis: vos,inquam,nequeprudcntes,nequcfortcs» fed impcritosamp; pcrtinaccs in cauiaparum neceflaria fui/rearbitiabimur’Qiiæibtc» Achanaiî,quorfum per vniuerfumorbem terrarum tandiu oberrafti’quorfum Symbo' • lum illudtuumadmirandæbreuitatiscondidifti,fiadrefellendoshæreticos oftenderc non licet ex quibusScripturæ locis colligamus Chriftum vnum eife cum Pâtre? in vni effentiatreshypoftîfesdiftingui? verum Deumamp;: verum hominem in vnoFilio Dei Chriftoneque permifcen,nequeconfundi,iéditavnirivcvnusChriftusexiftac? Vti-nam verô iiiBpliciaftenfionecontcntieflent homines,vt de iftisiùbtiliusdifputarebo' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni viriminimecogerentur:fed quim Satan ,quorundam vtenscurioiitate , penè inß'

, Quidchri- nitas rationes excogitaritquibus partimerrorcs fuosaftruerec , partimDci verbuin icritvt de cuerteret, fercndâneiftafunt,ac oon potii^ vevaac germana verbi Dei interpretatio' fidelesconfirmandi? Vosautem non modôdehis quæri nonvultis,fedetiam affir' • maris h hæccognofcantur,meliorem hominem non cfficcre.ô bJafphemiaml Deleatuf ergOjdcleaturdiuinifsimum illuddiuiIohannis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quo Filij Dein'o/rpownorj

• • di^inctaque hypoftafis, Diuinæque naturæcum humanain vnum Chriftum vniti«’ tam clarè perfpicuê dcclaratur. Deleatur Baptilmi formula in nomine Partis, Fil'j» Matth.x8.d. acSpiritusfauéti, inChrifti Baptifmo, teftibus etiam feniîbus externis confirniata-* Matth.3,d.i7. Nam amp;nbsp;Parris vox audita eft,amp;: Chriftus voce Partis vêtus Deus ac verus homo dccb' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarus, amp;nbsp;Spiritusfanèlusin columbæ formahumanisoculisconfpedus;quæomniaj*

• • iftis credimus,ad faluténoftram ncceftarianôfucrunt. Deleaturdiuinum illudEpifto* jÆ ad I^Tnanos^nitiû, in quo tam aperte Fiîius à Pâtre diftinguitur,amp;: vtraque in Chd' , fto natura exjdi^tur.Quod iî hæcdeleca fucrinr,vbi fides,vbiconfolationoftraPnifi^' nim Parris amp;nbsp;hypoftafesdiftinguantur, an eredam me Patri per Filium réconcilié' tum?nifi Cflriftus verus Deus eft,ideôquecoæternusamp; confubftantialis Patri,anftr' uatôr ? an iandificator ? an pcccati, mortis, diaboli vidoi? nifi verus homo per omnié» exceptopeccato, an mediator nacus,paftus,fepultus,excitatus,in cælosreuerfus,vtif* Htbr.4.d.gt;î. carne noftra cçlorum pofteisionem credentibusacquifiram cerneretî an frater noftcf» •• as.-,?«»de carne noftra,os ex ofsibus noftris ? an fidclis Pontifex, vt iis qui tentantur poßi^ 'cJ’/iVo ' fiæ^’^”^'^*'^-QuqdfiduoChriftifunr,anvnus Aduocatus nofterfan ipfe noftracft i*** lohan.14 b.i ftificatiS8cfan(ftificatio?Quôdfi confufiocftnaturarum,anfitire, eiurirc, morip*‘^ ftbui? noÂspotuitî Rurfus nifiab vtroque Spiritus ianttus feccrnatur,an Fihusrogat PatfC*’^

• • Paraclctum ? an cundem veritatis Spiritum qui etiam de Filioaccipit

• • ,.cor.«.b.ii. lius nobis mittit? Etnifi hæcitafi»t,pcrquemfciemusnoselfeDeifilios?an templr’**’ * • Gaî«^4.a.Z Dei^imu^vbi pignus hæreditatis noftræ’vbiconfolarioinaffliôlionibus? Quisgco**' î°c’quot;;’'*dîtf/tiisillosincnarrabiles in nobis cxcitabit ? quisclamabic Abba Pater? annos Chrift**^ j.ioh.4.c.i5. fanôbficabit? an Pater amp;nbsp;Filius apud nosmanlioncm facienc? Deniquean mentci** Qusfiio ê de^fi'^'fi’’^^**cbimus?amp;nifiiftacicdercmus,quidmiferius, quid calamitofius Chrift*^' tivçdeftina- na uationc?

tione^amp;Li» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plura?Quçftioncnî quoque dePrædeftinacione)amp;Liberoarbicrioinanem*^

, nccXrh’m? citis, pcxterquàm âd lupctbiä amp;nbsp;feuitiam gigncndam. Atquiveræmodeftiæhicvn*'’ fcii$

fonseft,fi tenoueris quoad falutcm perce nihil eife, nihil veile,nihil pofrc;amp; liquid habeas,id deinii habere quod gratis act eperis ab eo qui dar nobis amp;; velicamp;efficere.Tota inalHitiionibus noftris fpcs ell in gi atuicaö^ immutabili Dei e]edione,qua quidem in arcanoamp;: infcrucabili Deiiudicionóqua:rlmus,fed à poffcei iori,id cft,à liue,quæ ell vo- i.iohan,2a.^. cationis in nobis efficacia, colligimus-.hcuc lurlus fide partim ex confcicntiæ bonæ te** liimonio,partim ex ipfiusefi'eólisintelligimus per eu videlicet Spiritû,per que aguntur quifilij Deilunt.IcaquePaulus lingulis terepaginis dodiinæ deiullificationeper fide, Rom.M.is. idell,Luangelio,æternam illam Segratuitam Dei'Z5^’9Elt;nv)^êvdW«tv,tanquam bafin il-liusacfundamentLim lubftcrnit. Etaudetishancdoclrinamquaconfillimus, iter elle ».linw-b-j. dicercad fuperbiam crudelicacem? Fateor cerce harum rci um nudam lcientiam,nili pcrfidemapplicetur, nobis odorem mortis elle in mortem. Fateor quoqtie cum in mnibus Chrillianærcligionismy(leriis,tumverôinhoclongèmaximo,ÔC à fenfibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

hiimanisrcmotiUjinol'ummam modeiliaamp;: fobrietatem adhibendam.fed quæ hæctll • fobrietaSjSpiritum Dei vt inutilia docencem reprehendere?quæmodelliaell,quum te vclutimanu prehenfum eoufque ducat Spiritus Dei pec Apoltolum loqnens, vttxcla- *•gt; it niarecogaris,O homo,tu quis es qui ex aduerfo relponlas Deo? rellitarc tarnen, amp;nbsp;eos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’®’

qui extra verbum Dei pedem non ponunt, fed eius potius vclligia cum timoré amp;nbsp;tre- _ moreléquuntur,curioficatisactemeritatisacculare?Cedó verô,gratuitam iullificatio-neni quotnodotandem cxpedieris?quomodo Pelagianis,quomodo PapiftiSjquomodo Anabaptillisamp;s cæteris operariis hæreticis rcfpondcbimus,nifi quid fit illud àt,7îÇcücr.ov, quid ara7/}t05i3i/,quidßictjov, quç hominis corruptio,quæ vires,quæ facilitates doceamus? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Deniquequomodo Deibonitatem cognofceinus, nifi quantû fit nollrum vitium, fe-rio cognouerimus ?Sedde Deoamp; Angelis cognitionê,BeUi,in eodem alborecen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fcs,qLiodquomodocum hisquædixillide aureailla monecaconueniat,fateor tiÆ vi- geiis dcrcnonpolFe. Nam fl hominû curiolitatem reprehéderesin eiufmodi c^ællionibus » ira£tandis,rcclè fane lacérés : led quum in g’enere^omines accules quôddehisrcbus quçrantiamp;S hancrationé tuç reprehenfionis 3ddas,quôd neque vlquc adeô cognitu lint ncce(rariæ,nequefifciantur, hominem elliciant mehorcm,appartt vosnon requirere^ vt de illis curiofcamp; extra verbû Deinon difputetur,fedineaopinioneeiîe vt putetisÆ hisprorfusnonelfeagendum, quæ videlicet iecurê àChrillianis contemni ôcignorari 9 pofsint. Inhisaucégrauifsimèàvobispeccariexiltimo, quia de illis rcbuslobrièöc ex vcrboDcidifputarijVeladnosdocendos, vcl ad infirmosconfiimandes, vel ad coi^u- • tandoshæreticos,prorfus necelFt ell;amp;: bonarum artium hic præcipuusac legitimus ell vhis,li ad has quælliones tradandas adhibean tur, ira tarnen vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lophillicç

Gontcncionesomnes vitentur,atque intra verbum Dei, quod vnùellàlt;.n:77SBv;^ar!gt;:7îv-S-.u^ûrjracionem noilram lafciuicntem coérceamus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ccrtè quum Dei per Chriftum cognitio fit fidei nollræ veluti materia ^on pof-AnJloeo fim fans mirari quo iudicio cognitionem de Deo non vfque adeó c^nitu ^i^cefl'a-^fo^“ riamclledieatisadlalutem pcrlidem confequendam: quumpauló^nè , Belli,non , fidem,ledvitæ correclionem vnamelTc viam dixcrisquaad Chrillumll^dell,ad fâ-. lutem peruenitur; atqueinaurcæ vellræ monetædefcriptionerequirihocdixeris, vt

in Deum Mofiscredatur: quæ quomodo intei fecohærcant, cogitatione compleôli non polfum.

De Angelis vero fi fobria cognitio (neque enim Dionyfij illiusfpecujationes probo DeAngUis. à verbo Dei aberrantes ) meliorem hominem nonetîicit,cur eorum amp;c naturam,Slt;:^t- • ficium,atqueadeô nominaetiam quædam, Scriptura commémorât ? An quôdSpiritus fanclus derebus inutilibus garrirevelit? Cur docet Chrillus ,puerorum Xngelos Matth.i?.b. Patrisfaciem videre? Cur cælellismilitiæ mencio fit;quam eciam Elifeusôcpuer eius L°,c»b.,5. intuentur’Cur Angelos Græcorumamp;t Perfarum Daniel cômemorat.^Cur tories Da- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;.'7 •

nid Angclorumpræfidionosfeptos elfe dicit? Cur Apoftolusadminillratorios Spiritus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' *

vocat,qui in minillenumcmittantur propter eos quihæreditatécapientfÂutis.^T^ôn- i-iebrt.d‘4, * ne vt eximiam inde có(olationem,ficut rette quidam fcripfit,percipiant fideles, quum minillrosfibiattribuiaudiuntcæleftesexercitus,vtlalutem iplorum procurent? Elle-nim non vulgare diuinierga nosamoris pignus, habere illosnollra caufa in opéré afsi-duos. Hinc etiam manat rara fidci confirmatio, quod falus nollra fit extra periculum, talibuspræfidiismunira. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peflatuam- -

Cognicionem autem de llatu animarum poil banc vitam necelTariô traólandam elfe liane vitam. i. iii.

HAreticis

dicimus vel aduerfus fanaticos illos,qui quum dormire animas poft mortem cxiftimab partim ipfarum animarum fubftantiamdifsipant -.partim fideliumconfolatione magna ex parte deftruunt:partim ad hoc confirmandumfomnium infinitos Scripturelo' • cosperuertunt. Ethæcquidem figillatimdeiftis blafphemiisdidafint; quarum h^^ origoeflevidetur,primùm quod cognitionem de Deonimium anguftis finibusifticif-Quçfitfides cyy*^i'ibant:deindequôd fidemillam,quavnaChriftianifumus,velipfinonnouerintgt; Æiftianon'i, vclcx Hominum animis velint extirpari. Acillud quidem per fingulas partesoftcnd*' a* chrlßum. wus : hoc autcm, vcl cx CO liquet, quod vitæ corredionem, vnam eftc dreunt ad Chd' ftum^yam. Quodfiverumeft, age,Lexfoia annuntietur,amp;;dcillaimplendafimos follicici ; vt poftquam nos ipfos emundauerimus, fani iam amp;nbsp;valentes ad medicum vs-rfiamus, qui valetudinem noftram confirmet. Chriftum conficeamur efle Dei Filium» . mundi dominum aciudicem, qui nos fcilicetexfadis noftris vel accufet vel condeiö-nÄ. DeEuangelij amp;nbsp;Legis diferimine, de gratuitaremilsione peccatorum ,de iuftiti^ Chrifti imputationene quæraturquidem.T^erzwde enim idefl {mc^munt^acpiiuieras

► *” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n'ipje fit Prtneeps alitjws curru an equo, rubro an albo yeßitiis. Quiduis ergo de his rebus cuiuis

le ntire liccat :nemmtm indicemus., neipßmdicemur. Pauli difputationes de his rebus vt noO • vfque adeocognitu necefiarias, quumßneilliffaluifa^iißnrpublicani nbsp;nbsp;meretrices^iitadvd^

E 1, f inte^iitatem nihilfacienteSiimoDero'vtducesadßtperbtamß^uitiaacperßecutionemabiidamu^.AtnO^ amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longe aliud i ter eife adDeum didicimus læternam videlicet illam amp;gratuitam Dei di-

Rom.j.b.8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos in Chrifto ante mundi creationemelegit; qui nos in FiliodiledoS

quum adhucinimiciefiemus,luotempore Filiofuo donauitiad quem vtvenirepolft' nnis, ipfenos Spii iÿ-i fuotraxit,Sc ex nolentibusvolentesfecit: qui Spiritus deinde cot Gaiat.4.b.j jHutl contricumamp;animaduerfionc amp;cogitationcfcclcrum nofttotum fradum, inno* • bis creauic. Hoc igitur verum amp;nbsp;vnum iter efte dicimus, quo ad Chriftum per ChrP • ftum, adfafttem peruenitur: nempe vt pergratiam Dei intelltdamorbi noftri ma* i.ioh.lt;.d,i5. gnitudinc,ad Medicum trepidi ^nfugiamus: qui tarnen priornos nouic, amp;ad no^ venions,fe medicumefle nobis per Spiritum fuumaperuit. Nequeverbin eograd»* • *ilt;^nfiftimus: quiaparumeftmorbum fuum,amp;quæficipfiuscurandir,atio cognouiHÿ’ nifimedicinavtaris. Hicigiturbonusilleamp;vnicustoclethaliümorborumedicus,

à Pacre datifumus, Só medicinam fuam, id eft, feipfum nobis elcólis offert manü(gt;* crcat in nobis qna venientcm ipfum ampleftamur : fidem dico,gratuitum illud amp;: p^f' peMuim fiiliorum Dei donum ,quofinguli fideles non modo veraillaomniaeftefacert' curquæ vos VC pai um neceflaria repudiatis, fedetiam (quodpræcipuumeft amp;nbsp;folies Chriftianoriim fidei proprium )caomniafibiipfis applicant vcpropriè ac peculiarity'’ fibiipfis dcftinaca, huiùfquefideieifedumeflevitæcorreélionem reiplà experiuntuf* Icaqucquanuisnemo ad Chriftum perueniac qui non vitam emendct( rcquirimiis®' ,nim eam^entiam amp;nbsp;cognitionem cum qua fides, fpes, amp;nbsp;charitas perpetuo indif' fiolubibneyuc^iærent) ncgamus tarnen quodaffirmatis, vitæcorredionemitcr ao Chriftumcflc L^dpocius,quum natura oleaftrifimus,fide nospriusinferiinoleao’ oportere dia wus, vcipfius fucco in nobis vim fuam excrente,bonos frudus fcramus^

nequequiavitam correximus, ideonosad Chriftum venire, fed contra, quia ChriftiJ^ eX'qI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilexit, ad nos venir, amp;nbsp;in nobis eft, amp;nbsp;nos in ipfo,idcirco nos vitia noftrait^

Apo.22.c.ii. agnofeere fatemurvt inemendationevicæquotidie proficiamus,Slt;sfemeliuftificatij quotidie, augefcentc fide,in Chriftoadolefcentes, magis ac magis iuftificcmur, Qji'’ •igitur vultis vt ad religionis cognitionem cor mundum, id eft ( vt ipfi interpretamif vitæ coi^edioaflerarur, atque adhocconfirmandum affertis teftimonium illud, ti m^ndo nrde , quoniam Deum -videbunt : primiim omnium vel requiritis ab homiquot;^ quod præftareiplènon poteft,ideft,vtpriufquàmcredatjvitam emendet: velPapjft^' rum deliberiarbitrij rcliquiis dogma perniciofiflimuminftauraris,quum ad gratiçf^^^ amp;fatÿisc(^nitionem cor non miftidum,fcdàDeocontritum,amp;r poftea perfide niu^' dandum afrerrenos oporceat; nififorte vultis vtad Deum accedamus,quia mundih*' mus, vel vt munditieni noftram perficiat, ac non potius vt nos (fient ait Dauid) ornu'' Pfai.p.b.7. bus fordibus penitus contaminatos afpergar Sc lauet, vt Dei in Chrifto dileótiocog^y tionem noftram, cognitio fidem, fides fandtificationem ordinepræcedat, ficut effic'^^ Ephefi'.a.4.' caufa cflèftum 1 quia videlicet iple prior nos dilexit Sc elcgit, non quum fanétieflenn’^’ ( ficut redeannotauit Auguftinus)fed vtfandi elfemus. Hæcramen itainterfecone^^ eflefatemurvt diuelliàfcnonpoflînt,ôcvnumabalio quotidic augeaturatque cof' firmetvif'

firmetur,Deinde teftimonium illud quod adhibetis, plané a vobis detorquctur,quuin illic Dominus à gratuitamercede propofita Ç deur alibi læpe ) nosadvicam pprana a hortetur : neque eo quidem loco,Dcum vidcre,fic Deum cognolccre.tcd hæreditatem cælcftem cernere , quæpiè innocenter viuentibus eftClnifti languine acquihta.

lam veto ad tertium ilium Chriftianifmigradu àvobispoûtum vcniamus.Quis er- „nsvita.amp; gôvobisvitam innocenterdegercdicitur?Isnimirumqui quum vnumDcum credat,

Chriftum mundidominum ac iudicem,omnibus prodelleftudeat, nemimnocere. .ft^xanda.

Exhisprincipiisconfequitur, fl Socrates, Ari[lides,Phocion,Fabricius,Cato, Atticus idcredidi{rentquodcrcduntdiaboli,autdiaboliitavtilliviuerent,vitamvtriUiueæ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ternamdeberi. Atquinos neque in his,neque in illisaut fidem,aut vitambonam re^ petitepoffumus. -Namquodad fidemattinet, quumeanon iitnudaaut fimplex co-gnitioDei,fedfitmusa{renfus,perquemfidclesChriftumfibiaPatreoblatumampk- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ftuntut,fidem iftamneque diabolis,Cquibus ptomiffiones non offetuntur)neque

ctati S6 cætetisÇ quibus incognitus fuit Chriftus ) neque fceleratx vitæ bommibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quibus SpititusDeinon habitat^ neque falfis ftacribus ( quorum fides Si fiftitiaeftSc x, tempotaria^ttibuerepoffumus. Vitamautebonamquumearndemmn vocatecbdice-rimus,quaDeus apçrobaf.ôc fine fide fieri non pofsit vt placeamus Dco •• ^ei lu-pet cum maneat qui Eilium non nouitÇnouit inquam,non vt duboh aut infidèles,fed M foli eleæ notunt, qui per Chriftum amp;nbsp;iuffificantut nbsp;lanftificantu t, quoniam qui

dicit,Noui eum: Sc pr^cepta eius non fetuat, mendax eft ex bis conficitur, eos a qui- x.iohan,a.a^ bus fides ilia abeft, nihil aliud coram Deoquàmpcccarepofle. Itaque Apoftolus non fimplicitet dicitchatitatemeffe finemLcgis, fed earn demum qua^x corde puro,amp; confcientiabonaptoficifcituf.deindeverôquæfitconfcientiabonaexplicatquuniad-dit,Etfide«o»fialt;t.Nequetamen Scipionemaut CatonemCatilinævel Neronicom-patamus,Çvitiotumenimôrvittutudifctimina,cettofq-,gtadusagnolcimiR^ledquum de ea vitæ innocentia agitur qux Deo comprobetuf ne in ipfis quidem luftificatotum opctibus,nedum in pbilofopbiæ prxceptis, fed in vnius Chtifti luftitiaillud quænmus petquodopetaapptobentuf.cuiCbriftopoftquamperfidemillamdequadi'ximus,i^i*- . fumus coniuti£ti vtvnum cum ipfo efficiamur,tum demum fruftus ab bac radice exor-tos gratis Sclibetabter placcre non dubitam us. Neque rutfus iftis opcribus ,quantun-uis gratis, vlla ex patte nitimur, tanquam fabitisnofttæmatetia-.fiquidcmdeiplo A-btabamo agens Apoftolus, Si ex op‘^’''^’‘^dnquit,i«J}i/iertt»« efl, habet de cjuoglom,jedr^n dfHdDeHxw.^aobtemmultominusidafhtmatedebispoteftisqui ab Abrabamotan-to diftant, quanto infidèles a fidclium patte, id eft, infinite interuallo. Quæ quu m ita febabeant,Scplanum fecetimusverum Deum ex vefttodogmatecum idolo contun-di,teligioms fundamentafunditus fubuetti,integram St innocentem vitam perperam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

definiti-.n£mononvidet,opinot,tantumabeffevt,ficutvoluiftisperluadete^ftiquos « iam inde àptimis Ecclcfiæ initiis omnes ottbodoxæEcclefiæ pto bætetieis babuWunt ƒ idcirco puniendi non fuetint,quôd de rébus patumncceffatiis dffput^f.vt contra nbsp;nbsp;•

eotum memotiaomniumbonotum odio Sê exect atione digna ficiumpoftuletvtin cos qui Cbtiftianam teligionemradicitus extirpant, Sc illotum cttores fepultos excitant,feuetifsimè animaduettatut.

^SecundHmargumentum aduer^ariorum\ None^epuniendas bæreficos, nbsp;nbsp;nbsp;confrOMer/itC

^ttdttdnto WW tewîpore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i» Ecclejîd, »on pajjîtnt decidi ■

ex quot;verto Dei jeripto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Nuncad altetum vefttum argumentum accedo,in quo non ramotblafpVierqja,ctaC-fiotcette impretasquàmin fupetiote appatet. Pattim enim dicitis easquxftiones^jie quibus bodie conttouetfiaeft ,obfcutas adbuc cffc ,necdum cetto conclulas-.pattim religionem obCcutè nobis ænigmaticè ttaditam effe. Ex quo efficitur l^quod ait quidam exvcfttis, quemquum alloquot,tcip[um quot;Belliallo^Uor,') ftquæfuntinrcb^i^nb n^jj^otio feliomm çtat controuerjie, pquenduwi ejjelud* Mlt;tcb.-i{)!)EiconpliMm, qui quurn dearrtJolidijAcrißcij quid Jlatueret ntwne. ^onbcibeiret ,eiiM lapides in monte rempli loco opportuno pojuit, donecadueniret Vaies dliqub qui de its oraculumreferret, ^ut potitts Mojîs, cui dijertis quot;verfw modo pneceptum e/at ft pquts contra Llt;^gt opevftcommipjyet^iscapitepœnxsdaref. tarnen eum qui in dieSabbati lianatMserat,interjiiereno-luit,»ifireUtof«peyearenominatimoraculo.rclGamalielis confilium. yelPaulnqun^ctatne ctliu« rtbHmdamnemtM.relRom^^oy^^l demndiais.Quxfoverb,eut bxctantrs ambagibus i.iiii.

104- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hmtcis

inuoluitis?Agè,palaS^: aperte dicitequodfcntitis:Quia ab omnibus ignoratur quefit veritas, Sgt;c Scripturætam obfcuræfunc vr ex bis non pofsinccontroueriiæquibus canto iam tempore exerce cur Ecclelîa,decîdi,nemo cftprohærcticodamnandus:fcdno-• ua è cælis reuelacio exptôtanda, vclceicè noua Scripturarum explicaciocam clara

aperçavcdeeanemodubicarepofsic.Inccrimquod adreligionemquidemaccincc,liberum cuiqueficquod volet,credereacdücere. Atenim dicttisfortaUcdiomlnum vitio-ficatcmamp;impiecatem , nonautem Scripturamà vobis damnari,quam etiam nupcc quidam ex veftrisitaexcoluic, vt iam non barbare, vc ancca,fcd Latine loquatur, tantum abeft vc earn concemnatis.Ego verô lieue à vobis hæc dici faceor, ita eciam aliiiino idcircotantum dici vclimplicibus imponacis, idqucex vcllra conclulionc confirino. ^^ulCIS cnim in genere vt in cotroucrliis de rcl!gione,noua expedentur oracula: vt ho-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum altern m inficiari non pofsicis,nempe, velScripturasà vobis vt obfcurasacnonla-

• • tiTidoneas adeontrouerliarum decilîonem reiici, velccrcèomnes omnium aitacû ho

mines, atque adeo ctiamipfos Apoftolos à Vobisignorantiæ accMÏati: quorum temigt;o)t • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(inquicidem illc) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lUa Deicognitioacpiettufuityqu^rocur tampArcafuerit^actamcitoexo-

leuerit^ Sindicet-^Nofro tempore: mirabimurhunc pacem qu£ ex yomeribuiftlcibufquen-oflris cudatett-• fes-,amp;*fflgt;ellecîtiemdomui conuertat in bombardits propu^nacula. Quod lihoc conccderC quàm illud malitis ,dico vosin idem præcipitium rucre. Nam qui Prophetasamp; Apoftolos cçterôtqueà quibus vtriufquc Teftamenti cabulæ perfcriptæfunt, ignorantie aceufat : non ipfos modo ,fedeciam eorum fcripcaeiufdcm criminis arguac neceirceft» nili furiofoseos fuilfe velimus, quieacum dixerinc,tum fcripferinc quç iplî non incel-ligcrenc. Quamo^rem etiam fortalsisvefterilleviropcimusnon Prophecas, fed rAtti eos appellat. Itaquequum à vobisdicoDeum prohominum ludificacorchabeii, Seri' * pturasauternreiplàabolerirnequevoscalumnior,nequequicquam affingo.-tantùn* » aperceli^pliciccr dico quodaftutè dilsimulacis. Sed opcrçprecium eftvidere qui' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus adduéli ration ibus cam impii^i amp;Spcftilcns hoc dogma audcatisaffii mare. DecoH-

trouerfis reli^ionis y inquic Clebcrgius, nondum certbconßat :fi enim conf uret, dßutAri defiif(l^f .tf^ecvIluitAm infanw ejfet qui morifuflineret, quo rem eert Am rteguret. Et abus quidam ex veftiiS

Profedbß'verumftteri'Volumttiymcjp.nZyeßAdbiucnoflrumfeculumprofundtsignorAngt;ti£tenebris

* nbsp;nbsp;nbsp;merfum : cuitK rei certtßimum testimoniumßtnttumgrAueSytam perttnAcesytAm perniciofe dtjjenßonci^

Refutatio. Egregium certe argumentum : quiade incelbgenciaScriptural femperdubicatum eii' • iilt;er homines, idcirconon poteftexScripturiscertaqux’dam controuerliarum deb'

fio conftitui, fed pendente lite vindicîædandç font fccundum libertateirjamp;cxpedaU' da noua ludicis fententia, quæ controuerliam dirimac. Dicice igicur, quælb, vos pO' blicæ nonlibcrtacis fed licentiæ vindices,idcircóne nulla veritas eft, quia plerd'qi'^ fcmperfuicamp;scric incognita.^ Et fi hæc ratio valet, quid tandem, nondicoin diu;Ugt;*

• • rebus,f^etiam in humanis conftituetis? Nam quid tandem cftdequoabaliquonoi’ •dubi»tur ? aufcdcquo inter omnes conueniat ? Ergo quid lupereft nifi vc Academicafl^

• • rej|pnetis, vt quafi defperacacercicognicione, id fcquacur quifque quO'^

verifimile^'lreacur? Quod deigmaquum cxdiametro Chriftianæ rcligioni repugu^^ adeó, vtnonmagis vericasa mendacio dillideat, nimirum û vobiscredacur, relig'? Chriftianafunditusincereatneceirecft. Quum enim ipfa nitacurlóloDei vcrbo, qi'ii' quis cam obfcurum hocefi'e vulc vccx eoconcrouerfiærehgionisnunquamadhuccd' tôconcludi potuerinc,fubl3ca verbi Dei firmitate, quo tandem fundamenronitet^'^

• • Eeclcfia? Imo vet o lila ipfanutentnccclTeeft quç vos fola nobis reliqucratis.Nam(oi’' fecro)^averbodifceflcris, vndetu nobis vnum elfe Deum æternum amp;: omnipot^*’' teiji piobaueris,a quo mundusconditusadniiniftretur?Sidixeris,Exrerum creatan'^ contemplacione: excipiam fallacem hancclfeStincertam ,idque exhactuaratiocii^®' tionecolligam: nequeenim verum eft quodaffirmât Belbus, ümnesnationes vni’f* efle^eutnfateri, Sedclamac etfemnühodiecota Epicureorum natioper vniuerlu'’’ mundum aifperfa,vel Deum nullum elPe, velmundum non curare ;amp; 11 peregrinat’^ nibus credimus, multæadhuc func genees quç plu res deoscolunc: Peripatetici mui’' dum elfe çternum fibiperfuadenciStoicifato Deum fuumfubiiciunc : nequefuncil**’^ opinionesc mundo depulfe, neque prius depellencur quàm Chriftus mundum cabic. AcenimhæcteftaturDci verbum.Quidlideipfo verbo,num verbum Deiû^’ inter impiosfemper quçlitum clTe excipiam ? quid fi Manichæorû duos illos deosîq^''^ fi Valentini Æonas fimilia portenta? namSi iftosnon dubiumeft Scripturam

qA Afagißratupumendis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joj

fuoscrroresconfirmandos adhibuifl'c. lamvcrôquodad Chriftumatnnet,vndetandem nifi ex Dei verbo Filium Dei elTc mundi dominum ac iudicc cognofcemus ? Hac enim non modoomnem humanum fenfum fuperanc,fedcciam rationinoftræita repugnant, vtrcftedixeric Paulusieftultitiam GentibiiSjIudæisautêofFtndiculuman- i.Cor,i,c.2j. nuntiare; amp;: alibi iæpe hoc arcanum dicat ab omnibus ieculis faille abfcoditum: quod nbsp;nbsp;nbsp;,,, *

quidem(vt ait Chriftus) non caro au tfanguis,fed Pater cæleftis retegit. Quomodovc- Matth is.c.iy to retegit ? Extern a videlicet verbi Dei prædicatione cor noftru m per Spiritu lanótum ^a.iS.c.i4. apericns. Quod nil! ad hæc confirmanda amp;nbsp;explicada quæ de Chrifto credimus, Scri-pturæ fatis planæ ac perfpicuæ funt, quid fupereft nil! vt exiftimetis ifta quoque de v-no Deo,amp; ipfius prouidentia,itemque de Chrifto probabiliter tantum à nobis,tiÓ ne-ceflario dici, quumde his rebus impijfempcr dubitauerint?Decæterisautcm rebu# quid dicam ?vt de iuftificatione,dc libero arbitrio,de Baptifmo,de Coena Domini, de inuocacionc San(ftorum,quas vos decidi ex Verbo negatis pofte,quum planis amp;nbsp;per^pi cuis Scripturæ teftimoniisfuerint conlïgnatæ? nempchæc eftlicentia quæ captatur vt(paucistantum exceptis,quæpcrfeinutiliafunt,atque etiam vacillantfi veftram dodrinam fequamur)quæuis portenta in Ecclefiam Dei inuehi poftint,amp; pro fide opinio,pro veritate verifimilitudo, pro necelfitateprobabilitas Academicoruftabiliatur.

Scdabllt hoc à piis omnibus qui non modo credunt, fed etiam intelliguntquid ere- i.Pet.j.c^. dant, amp;nbsp;parati hint ad reddendam fidei fuç rationem ex Dei verbo: qui denique pueri ,,cor.i4.d.2o funt non fenfibus, fed malitia;quique propter aftuetudinem,fenfus habet ad diferetio-nemboni amp;nbsp;ma!i exercitatos. Nequeenim vel multitudodubitantium, quæfcmper erit amp;nbsp;fuit maxima : vel diflldiorum diuturnitas (eft enim antiquiftlmum Dei cum Sa-tanæ faftione diftidium)efficerc poteft vc in religionis caufa nihil c^ti conftitui poftit: fed mundipotiuscæcitatematqueincredulitatem ifta coarguur,debentque fidelium diligentia acuere,vtclariffimaillaamp; inextinèfaverbiDeilampadeaccenf^bonûà ma lo, verum à falfo diftinguant. Deinde verb (nequit^obis de alieno Iargiar)inter quos tandem de iftiscontrouerfiisquasindifterenteseire*ultis,tandiudubitatumeft:Num in vera Dei Ecclefia ’Minimeccrtc.habuitenim femper Deusaliquam Ecclefiam , à qua vox ipfius non modo exaudiretur, fed etiam eognofeeretur intelligeretur : ita w' de his,fine quorum cognitione Ecclefia nulla efle poteft, nunquam dubiiarit : quia de his femper planeacperfpicue Ecclefiç fuæ concionatus eft , quod tarnen poft Chrifti aduentum multo quam ante apertius fecit. Hoc tarnen non nego, imo potius in mtip-foagnofeere me, Dei gratia, profiteer, certistemporibusamp;gradibus ipfos etiam ele-(ftos,cx quibus veraDei Ecclefia conftruitur, à Domino vocarijS^ lucis Euangelicç participes fieri. Sed aliud eft in genere de vera Ecclefia loqui, cuius mem bra perfeda iam funt(quatenus quidem hîchominibus petfedis efte licet,)id eft,propter aftuetudinem addiferetionemboniamp;:maliexercitata, aquibus videlicetcognofcituramp;: intelligitur Euangelj dodrina-.aliud verb de fingulis hominibus agcre,ex quibus conftat^^lefia,^ interquosmulei funt infirmi,multiimbecilli in fide,multietiam ignorantes,quosDo-minusfuotemporeperficit. Nam alioquiquomodo autquofrudu L^l^cum Ecclefia fua ad confummationem vfque feculife futurumdicit?curnobifeum Äquensfefe captuinoftro tantoperc accommodauit? An vt quum verba pbpulariaeftent, res tarnen intell.ginon polfet ? an vt tanquam altera Sphinx in foluendis ænigmatum nodis noscxerceret?Intelligi quidem Scripturas nifi Spiritu Dei docente non ncgo,eumque Spiritum omnibus non dari. Sed num eum Chriftus foils Apoftolis promittebat,a q^o in omnem veritatem ducerentur, ac non potius totiEcclefiæ ? Quodfi Spiritus Dei in omnem veriratemnonintroducit, eoru videlicetquæcognituprorfus neceft’^iafunt adfalutcm ,vbi tandem veritas eft?Sd finufquam eft, quid aliud eft Chriftiana religio quam vanumamp;rfutilefomnium’Num veto mendax erat Mofes quum Ifraelitisdicerct nihil efte cur ad exquirendam Dei volunratem aut inrçlum afeenderent, aut mare tra iiccrcnt’Num furiofus Dauid, qui Legem, id eft, doftrinam Dei verbocAnprAen-fam, teftatur pedibusfuishicernam efte? Cur verb Paulus Si Petrus adhocipfum verbum nosreuocant quodipfi annuntiarunt, fihoctamobfcurumeftquameirevultis?

CurChriftusipfedodrinamfuamexverboi'eriptoconfirmât,Siquidem læpe citatis teftimoniis quæludçi etiamnum hodiecalumniarinondefinunt?Dedit Apoftolos , inquit Paulus,Paftorcs ac Doclores, ne amplius circunferamur quolibet dodrinç ven-to,aut ab hominibus eludamur, fed vt vera ilia cognitione Dei iiluftrati, omnes fimul

H et ici S

in fidei vnitatem occurrant.Cedô verô,cuius rei dodores’certe Euangelij,prêterqnod 6aiat.i.b.8. fîquis aliud prædicauerit, anathema fit. Quod ii hoc Euangclium Pauli primùm vocC ûc eft prædicatum, deinde verô manu fie eil perferiptum obfcurc §6 ænigmaticè,vt,ü' CUC Epicurei dicerefolcnt, inftar cerci nafi hueôdillucfledi poiîît, nequeneccfiariB quxftionibus explicadis (curiofas cnim omitto) de Deo,de Trinitate, de Chrifti ftatu amp;nbsp;officio,de Angelis, de Statu animarum pofthancvicam, de Prædeftinatione, deLi* beroarbitrio, dcluftificatione, de Sacramentis,deSandorum inuocacione,amp;,(vtalia adiungamquæ fcientesamp; prudentes prætermififtis, nePapiftas,quibusiampridéadu-lamini,ofFenderetis)deMifla,dc Purgatorio,deIndulgentiis,dePrimatu Papæ,dePec-cato originis,de Cultu imaginum, deConfeirione,amp;: cæceris adulterinis Sacramentis: wc,inquam, hisamp;fimilibus quæftionibus explicandis non fufficiat, quomodo non mendaxerit Paulus.? perindeenimfaceretacfi poilularetvt arundineniteremur,

• • fi»duarcdcincepsamp;:vacillatepoflemus. Cur autemidemilleforcteftatur vt Spiriti* i,Tbef.î.b 8. oris Dciconficiatur Antichriftus? Quem locum fi deverbo DeifcriptopoftEiàiamiæ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;telligitisjcur ex eocontrouerfias decîdi pofienegatis? Sin de alio quopiam, cedô quoti

• 2.Tim.3.d.is. illud fit, oftendite. Nam quod ad nos actinet, de eo verbo hæc feripta cfl'e credirnu^)

  Aû.iS.g.zS.

  I.Tim.3.d,iy, ftcbr.i.a.i.

quod quum fit diuinirus infpiratum, vtile eft ad dodrinam, ad redargutioncm,ad cot' rcdionem,ad inftitutionem quæeft in iuftitia : quo vult Paulus inttrudos eflc Pafto* resnon modo vt appoliti (int ad doccndum,fed etiam (quod de Apollo fcribitur) coH' tradiccntes coarguant : quamobrcm etiam Eccleiiam columnam vericatis appellat-Deniquevtfinemde hacredicendifaciam,fi Deusextremistemporibustam obiciJtC amp;sænigmaticèper Filium fùum loquutuseft,curiubetvteum audiamus’quomodoeît i.cor.2.d.itf. Verbiauditu fideînafcetur? Atque vtvnoverbotranfigam,autmendacemefle PaU'

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iumpoportet,(quodabfit)quuminquitnos mentem Chrifticenere:aut(quod verni”

* eft) Vos eireÉ)lafphemos,nififorcaifisoftenderitis alio modo quàm perverbu feriptui” folere Spiritum fanôlum EcclefiamDeï doccre,quod nemini nifi penitus infano perfn*' Exo,9.b.itf. feritis.Cedô igitur,à quibus fern per dubitacum eft ? nempe ab iis quos Deus ficur Ph^( î.Cor.^a.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indurauic, vt in cis potentiam fuam declarer: ab iis quibus Deus huius feci’h

* IBculos excæcauir, vt videntes non videant, amp;nbsp;audientes non audiant : ab iis qui vole”' • tes vevitatem ignorant: deniquerefpondcmusvno verbo cura Paulo, Siadhuc vd^' ibidein.4.a.3 Euaugclium, îo his demum velatum efle qui pereunt : amp;nbsp;iftos quidem in 2,«ief.2.a.4. cJipfiafçpepermixtoseffcfatemur, quum ipfe Antichriftusin templo Deifedeat. Sd vtin Ecclefia fint, ex Ecclcfiatamen non funt. Qu^nam igiturhæceft dementia, d eovelleconuelleredogmatumChriftianorumveritatem, quôdà nonnullis nondi’i” fatis firmis, ad tempus dehisquærifoleat,abincrcdulisautcmamp; impiisfemper dub*' tari ’ Sed miratur Clebcrgiuscur de his difpucari non deficrit, exiftimatque nullum

• • fctamftultumquimorifuftineac vtremeertam neget. Atqui cogitatedebuerat m’”' Matdii’b •^”^”i‘^^^^^'^’'ÿ5 4niinmanifeftaveritatecæcutiant,qiuque velodio,vtilliqui Chi'j 24. nbsp;nbsp;nbsp;’ ftumdicebantdæmoniapræfidioBeelzebubeiicere: velambicione, vellibidine,*^

i.Tjni.j.Eÿ. inuidiavelI^ffudicioexcæcati,amp;diabolilaqueoirrctiti,controuerfiasderebus0”’^* tiflîmis amp;ftarifsimis excitent : amp;c adeô quidem acres, vt earum caufa vel mortem fnb' ire nondubitenr. Quod fi mihi non creditis, crédité omniumfeculorumexperiend^' ioh-ïo.g.î8. Qviidcertiuseft quàm Chriftum efte Deum,velipfoincreduloThoma tefte?amp; tatn^'* (vt de hypocritis nihil dicam) pauciifimi femper homines hoc crediderunt, fi cum

• li^uamultitudinecomparentur. Quot vetoludæoscomperiespro fuoMefliaad Ccmfubeundamparatos,quotPlt;ipiftaspro fuacranflubftantiatione, quot Mchm”^quot; tanos [?ro Mehumete? atque( vt vetera omnia exempla præteteam) execrandi il^*^ Seftieti rccensexemplum oftendit quantum inueterata petinacia valeac. Quid tius futura refurrelt;ftionc ? amp;nbsp;tamen ( vt de Sadducæis amp;nbsp;Epicureis nihil dicam ) Phil^'’^' xTi«i.3,c.gt;8. amp;Hymenæusiam facEamefledi*cbant, quoshodie fequunturLibertini, Adulici'Jj honncidi^urta,latrociniaanproptereapuniendanonefredicemus, propterea Anabaptiftæ vxorcsfaciuntcommunes îreuelationibus fuis homicidia exeufant? uatumrerumdominiumtollunt’amp;pertinaciter inhiserroribus moriuntur? nim, fi nefeis, etiam diabolusfuosmartyres, vtreélè docet Auguftinus de Circuo^. lionibusloquens, quibusprætercaufam omniafuntcum Deimartyribus commi’”’^,j neque tamen propterea, autChriftiana dogmata incerta ciTe, auteertaeffe commenta vnquamconcedemus. Quidautem bonusilleSerueti fratcrculusî-Si'’”’^^,

Adagiflrâtî^pumendis.

S^'mnüefl^\x\c[\iït-,amp;ynayenta5,omncsm qutbtK iiem Spiritw i»cß^ idem /entire neccße cß ßirituahbuiinrebui. Certctibi in eoaflcntior:amp;:hocdicoi vcritatcin iplam ate inuito extorfiffe. NamCatholicaEcclefia Dei (quiavnoamp;eodcm Spirituagitur)vnoóóper-petuoconfenfuidemfemperfenfitdehis præcipuiscapitibus,quçcôtràquàm opinais,Chriftianifmifummamcompledûtur. Dcbuifti vcrojfpiritualiumdd ell,fidclium gradus quofdam conftituere. Nam hoc tibi concedo) quia nondum nostotos obtinct Dci Spiritus, Si peccatum in nobis regnare quidem, fed habitarc non defiit : quia, in- Rom.7.d.»}. quam,qui ccgnofcunt, nondum nifi ex parte cognofcunt, multum adhuc caliginisamp;: ignorantiæ in quibufuis hominibus fuperefl'e : fed quod ante dixi, iterum dico, Deum videlicet tam pcrfpicuè Ecclefiæ fua:loqui,tantûmquelucis illiimpertirhvtde^is rebus quarum cognitie in Eccicfia neccflàriaeftjtam ccrtafemperamp; perfpicuadodrint in Ecclefia fuerir,quam efTe oportuit vt vera Eccicfia effet. Nam ea in quibus ij etiam interdum diffident in quibusiam Chrifl:usadolcuit,funtfempereiufmodi, vtquu faba • mancat religionisfumma,diuerfçopinionesdiuerfas Ecclefiasnon faciant.Quinctiam longiusprogredior,vc ad dilemma illudtuum refpondere pergam, quo tu nos ii retire voluifti. Dicoenimamp;s Apoftolorum tempore, Si omnibus quæincercefTerunc attati-bus plenitudinem illam Chrifti capitis in membra exundaffe, adco quidem vt deterri-mi etiam homines interdum intelligentiæ magna luce fint donati, vt inexcufabiles ef-fcnt,amp;o{l:enderetDeusquamimmenfaamp;: in finita fit fuapoteftas, quihoftesetia fuos quotieslibuitadextruendum Ecclefiæ ædificium operamfuamconferrccogat. Idau-tem ita effe vel ex eo liquet quod inquit Dominus,fore vt feruus qui domini volunta-tem nouir, nequetarnen facit,multis plagis vapulet:vt aliquos exiftereneceffcfit qui aliis non fibi voluntatem Domini teneant. Diftingui enim debcnt*intelligentiaamp;: fides,ita tarnen vt qui hanc ftatuat, illam quoque neceffario pqnat, non contra ; quia fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

dcsex auditu eft prædicati verbi: amp;nbsp;au dieu quidem eiufmodi vc5ï?v«ej-:poei:lt;gignat, amp;nbsp;Rom.io.c.i?^ doä;rinamvniuerfaliteroblatam,fingulis eleótisapelicct. Intclligentiavcrô quanuis Si ipü non üz ânatür 2, {Homo enim animalis non inrelli^itlt;ju£ Deifunt, ) ramen inter ea *do-nareccfeturquæinterdumetiamimpiisamp;rcprobisccrtas obcaufas Dominus imper- ’ tit. Quodigitur vitiofitatem hominumamp;: improbitatem dicis obftaculo effe quomP nusScripturæ intelligantur, nifi commodisdiftinftionibusleniatur, falfiffimum eft. • Naminipfis etiam eledis quandiuhîc verfantur,vitiofitasilla Si improbitas nariua nunquamprorfus extinguitur, quanuis nonimputetur: neque tarneneares impedit • quominusmentem Chriftiteneant, quatenus quidem ad falute m expedit. Deindee-tiam in ipfisfceleratifsimishominibus aliqua etiam eft interdum (quanquam quod ad ipfosattinet inutilis amp;infruótuofa ) rerum ad falutcm per fidem obtinendam neceffa-riarumintelligentiaamp;cognitio.tantum abeft vt obfeuritate illam verbi Dci,amp;: diabo-licam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^concedamus. Neque vero mercris refponfum,quum quæris cur exu- •

beransillacognitioquam Prophetæ promiferant,fi Apoftolorum tenwore?ui4,tam, parcafucrit, amp;tam cito exoleuerit. Tantam enim lucem fempcrl^uit Eccicfia, , quanta opus fuit ;amp; tempora ac momenta quibus modo triumphare^ic^o prorfus dciici Si opprimi videtur, noftrum non eft metiri. Atque quod ad rem ipfam attinct, id eft, ad eas Prophetias Efaiæ,Ezechielis, Si Malachiæ, Si Apocalypfeos,quas nondumimplctaselfe vis,primum omnium refpondere poflem tenon bene colligcre, qui pToptcreaquod quædam prædicta fint quæ nondum euenerunt,idcirco poftules vt Apoe.jo.’ de nullis religionis controuerfiis fentetia feratur, fed noua aliqua ludicis fententia • peftetur. Sed longe aliud habeo quod refpondcam. In primis enim, in eo falleris quod quæ fpiritualitcr in telligcnda fun t, id eft, de fera ilia noftra natura per verbu m*Dei ci-curanda,amp;regnoDeiex varijingenij acvariarumamp;sinter feinimicârum gentium ci-uibus componendo, ea tu craffè amp;nbsp;ludaicc exponenda putas, idcôque quæris ecquan- Aa.i.a.5; do fit Chriftus regnum illud Ifrael reftitururus, quotWcilicet Virgilius Egloga décima pulchcrrimèdefcripfit. Deinde (quod omnes norunt qui in Prophetarû lectione fiant verfati) fæpe foie t regnum Chrifti à Prophet is deferibi, non quale fîngulis erit inomé-tisamp; temporum articulis,fcdquale futurum eft in fua(vtitadicam) plenitudinc, quæ quidemnunquamin hocmundoexiftet-.nififortafsis Chiliaftarum, Si Anabaptifta-rum,8ô Rabbinorû fomniafequi malumus,quàm Chriftide fuo regno vaticiniû,quod tarnen frequenter in orchabetis. Quid enim Chriftus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit, »wefiexiahjg.gjs.

alibi, Nonyeni-vtpacemmitteremin terram. Taceoquod lapisoffenfionis di-

10 S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H Miet s

tuc.».e.54. citur,amp;fignumcuicontradicitur,amp;quôdvbiquccruccm S^patientiam fuisannûtiir' Nequehçcfunt vniustemporisautætatis,quum prædicerfe vtfurem venturumin iH'^ dicium, eo tempore fidem in terra nen reperturum. Quæcunque igitur. eximij üb Prophctædefumma illaSe perfeôla Ecclefiç pace prædixcrunt,fpiritua!ia funt,ôi ad vc-rosfilios Dei tantum pertinent. Deinde futurum Ecclefiæ ftatum relpiciunt, qualisC' i.CoMj.d.28 ritquum domitisomnibusinimicisChriftus regnumPatritradiderit, vtfit Deuson^' nia in omnibus.Interim liane felicitatem Ecclefia vel inmediisaffliftionibus deguftat» patienter tempus illud expeôlans quo non amplius per fpeculum cernet in ænigmate-«•CoM3-d.i2. qpgj ramen Pauli didum comparatè intelligendum eft, habita futuræ manifcftatio-nisranone. Ergo vt tandem hoc veftrum argumentum concludam , neque verum eft fontroucrlias de rcligione nondumlatiscertôefle conclufas, Scex verbo DeidccîHi

non pofle,ncque de his rebus fufpcndi iudicium débet, aut noua ludicis féntétia expC' ól«ri, fed ex verbo Dei fcripto mendacium à veritate adhuc diftinttum eft, fenipcr cftdiftinguendum.

Tertittm argumenTum-.^b exemplo Iud£ Machabiei.

Scd tempus eft vtea quoque exempla exponamus quibusabutimini ad vefttui» confivmandum confilium de hæreticisantenouam ludicis fententiam nonattingen' dis. Primum eft ludæ Machabæi,qui de ara holocaufti quum quid ftatueret non beret, eiuslapides in monte Templiloco oportuno poftiit,donecadueniretPropherâ quifpiam qui dehisrefponderet. Nos veto primùm omnium iftiuslibri auftoiitateH* meritôrepudiamusad ftatuendumaliquodveldogmavel exemplum quotcncri pof' ftmus: deinde verô neidoneum refponfum nobisdeefle putetis,res dilfimillimas did' musàvobis comp^rarL Vêtus holocaufti altarequum pollutumcflet,àIudadeiicitüP deicûi lapides feorfim collocantur, amp;nbsp;oraculum expcdatur : quia nimirû quid his fio'* vellet Donlinus, in Legenon edixerat. Inde verô quid aliud colligi iurepoteft quàni in cultu Dei nihil fine verbo agg«diendû?In eaigitur caufade quahîc agimus, quui” Dei verbum ac mandatum cxpreîTumhabeamus,quoiubentur blaiphemiæ punit*' amp;:præterea(vtante'oftendimus)præcipuum hocfit Magiftratus officium, curare Péccatain primam Tabulam vindicentur, quorfum nobishocludæ fadumpropon*' tur, quafi verbum Dei vel nullum, vel non fàtis expreffiim habeamus ad controuci li^ religionis decidendas?

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qwrtum arÿtmentum'. ^b exemplo Moßs.

Num.ij.c.50, Alterum exemplum cftMofis,cuiquum paulôantèpræeeptumefletvtfiquis co**' amp;demcepi. Lcgcm data opera corn mififict, is capitepœnas daret, tarnen eum qui in die Sat' batilignatus erat, interficerenoluit, nifirelato fuper earenominatimoraculo.In b*'*' autem exêploduplici ratione, Belli,hallucinaris.Primùm quia pro eoquod tu,Detb*^ RefuwÂ). opera,intcrpretaris,Hebræa veritas habet, In manu excella: quem hebraifmûjVtro*’, jtos aljps’fanè^orrupifti. Putaftienim peccataquæin manuexcélfa fièrent, iraoppo*’’ , hisquæperermrem committuntur ,vt nihil fit medium: népevtduobus tantum dis Lex viN«mr:vnoquum imprudentes,altero qui)m dedita opera,hoc eft,fcientes^ prudentes peccamus:quam diuifionem,ctiam fi vera fit,tamen Mofes hoc loco non quitur : id quod apparct ex co quod pœna ca p i cal is hac lege in eos omnes con ft i tuit^,^ qui in manu excella peccaucrint: quod fi interpreteris de his omnibus pcccatis in bus malus animus interuenerir,nullum non eritlegis aut politicæ aut moralis, aut*^^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• rcjjnonialis caput capitale : vt de Deo vei è dici poffit quod olim de Solone, ipfum

licet fanguine non atramen to leges fcripfiire.Iraquepecuniariæmullt;ftæ,amp; aliæ pû?’lt; non capitales plerifque legibus additæ,ad eos tantum pertinerçnt qui errore fent: quod falfiffimum elfe præterquam quôd nemo non vider, ira etiam liquidô • teuîtlt;a.i. ftarepoteftcxcoloco, inquocorumctiampcccatorumcxpiatiodefcribitur,inqn'b * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frausôévisinteruenit.Quidigit»r?nempeillicnófufcepitMofesomnes violand**^^^^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gisfpccies^xplicandas,lédduastantùm:vnamvidelicet quumpererrorem veli**^^^

gitantiam peccatur : alteram verô quum quifpiam in manucxcelfapeccat,ideftj'''''^^^ £lè vulgatusintcrpres vertitjPcrarrogantiam caperto nimirû Dei defpedu amp;nbsp;cont^*’’jj ptu.quodfcclus quumpotiusdiabolicum fitquàmhumanum, non mirum eft fupplicio puniri, eriamiî alioqui in re minimi momenri peccatum fit, T une enim . ipia Deimaieftas vel in re minima contumeliofiffimèviolatur. Quôdfiquisvelai* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia,vcllibidine,velodio,velncceffitate impulfus, cuipiamfeiens aeprudens

oyi Magifiratu puniendis.

feccrit,nouaiam violandæ Legis fpccies nafeitur, de qua hic non agit Mofes. Quanujs cnim hoc fieri non poflit quin Deus contemnatur,ideft,quin Deus tanti non fi ƒ qua-ti fieri oportebat: quia tarnen Dei ipfiusodio non pcccatur,de quo fortafsis etiâ meps cupiditatibus ebria nihil cogitauit, idcirco in proximum aut in Rempublicam potius quam in Dciim peccatum dicitur : ideoque proiniuriæSc criminis grauitate diuerfas pœnæ fancitæ funt. Quuni igitur is qui Sabbatum violarat, hoc fcelus vel neccfsitatC) Vel aliqua ratione potuerit admififfe, fieri etiam potuit vt hac lege non teneretur. Sed neme putes tergiuerfari , quia videlicet alia perfcripta lex eft in cos qui Sabbatum violaflentjquanondubiurn eft quin iftetcneretur:rcfpondeoidcirco eflein carcerem coniedutn, non qubddubitaret Mofes quin capitepuniendus effet, fed quod degene-refupplicijambigeret, quod feilicetinca Lege nonfueratcxplicatum. Sic etiam augt; quando idem Mofes in damnando alienigenablafphcmo Dei oraculurequifiuit, quod deeofaaonullamadhuclegemDominusfcripfiffct.NamalioquiMofes,fiprætetLki . verbum expreffum, nouumaliquodDei oraculum requififfet,ficiit vosillurntccific vultis,magnam certe maieftatiDci iniuriam feciffet. Quorfum hoc igitur profertis .vt iudiciahxreticorum tollantur,perindc ac fi de religionis controuetfiis nondumlique-retdmd verd quis tam cxcus eft vt hinc effici non videat,fi nefas fuit illi parcere qui cæ-rcmonialcmSabbatilegem contempfiffet ,multo minus effehxrcticos impune tolcrandos?

C Quintuntarffitnentunt: ^bau£loritateGamabelii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ad Gamalielis conSium vcnio,quem hominem vos foletis (vt audio) tanquam cly-peûopponcrc:anquiadeApoftolicadoàrinanonalitcrquamGarq^lielfentitijdubie^dcincep,. nimirumachxfitanter.Refpondeoautemilliusverbis cuiusfctipTOfitarnJcgiUctis nbsp;nbsp;Re».

ligenter quam fecurè foletis contcmncre,nonitafœde in multis effetisballucinatLO^ re d«aet/ed/«fte»d.t rewenn^ Jnteriw ex a-eris f mcif lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eliat,nempcntM^ .

hibendtim effe co»P«,lt;j«ia Dan euodfitttm cjloiebitKr-.quod ««rem abhorw«»«b«« ejl, «j«i Dominttstametffvnicuifitapricola^ mittittamenoperariosi» Tineuw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

»/e»t«»i,tlt;tme»'VM(teneq«ipU»tentlt;^n^enritlt;trBet£iTciwfIijMjjîflt;»rchjte uStWint^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

epifices|îbilt;tdi«»pt,n«ii».hoc«dijîô«m laborent. Deniquetametfidefenfo^tope^mfitorum Äexhominibt«,tlt;»»Jc»Tgt;fit«r»»i»iJhi5. osigitur, quandiulibebit,Gama le is con i cxlcftcSc diuinumefferatis : nosPaulo adbxrebimus,quianatbema effe vult elt;^squ-Gai...a.». liudEuangelium prxdicarint.Neque ftuftra Lcclefiam Thyatircn ein a piri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apo.ij.ao.

leprebendi putamus,quddlexabclem, quae fe prophetiffam dicebat, ocerep ret,amp;0 feruosDcifcducerc.

Non minus abetratis in cxplicando P auli loco , in quo ita prxcipi . U fldecjl, inquit, -Jfunine. Rtpauld pdfti Tuq««« qut ludosde dlieno ^«o ' Jlrft, lt;tMt wdit. Item , Tm -vero wr tuwm frtttrem mdiclt;u ? aut ettam tu tuum gt;nbsp;Lt inrCuro, pqßblt;tc aliiK rtlitrw i«dicewM$. Quæ omnia quo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

(amdetorqiieantut, facileintclliget quifquisfcopum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnimnonde bxreticis , quos alicubi canes Sc concifionem vocat,fcddeimbeciUisin^uup,^,»*

fide difputat, qui adbuc in Legis dementis per infir mitatem baer cbant •. nos aut

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dchxrcticisacimus,ideft,malitiolèerrantibusScfaö:iofis. Prætereadepo^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, dcrebusTOcdiis Paulus illicdifferif.nosautemdeipfareligionisiubitanmçip-^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiufqucprxeipuiscapitibus,quxvostameninrebusindifferentibus numerat«. ein

aC UUU WkViUUÏC lïXv d. k aUIV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kiiiv x^\jx*KAv*wi.**».wr t \ nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a- • 1 Ç

TMxn prxdicaû EuatieeWj xéVutinküs, qv^o tempoTC concedendum a iqui ui co ïvitn\nRïn\uaÛQuiexCwcvinciRonccredidetant.C(j^ttt.ïftisautem qui tan etncom tnuucKaV)cntbxTetici,dctebusexvreffo\erboDeicomvtcKcnhs,^n^ilt;euai»me-n\oïiatan\ copiofè ac \\icu\entet cxpUcatis, pettinadtct aVgt; Ecciena Dei dnsiden nbsp;nbsp;•

Po^TCtno aipudPauXuKocVoco amp;.a\ibi»i^iiuataamp;ctetnetanaiudiciaproViinetut^qui- ç busNi^dicetiptoxiniudbieTOa\iqua\cuicu\aninon diatitate,(ed cuûoûtatc«n vc\ oàioÇèacÇvT\\ù.tèvc\maDeoïeicamp;um damnamus-.qucmanimif^o^o'^^ i r ctiam aceminè tcYiebendit. gt;iosautcni deipubVicisiudiciisa^^'^'^^ turn hccienam-cis, turn ciudibus, in qnibut D eus içte ludey-tcdet •. qux Ciquis fudviictit, non too o

no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti£gt;reticts

nulla Ecclefia, fed neRefpublica quidcm falua poterit conferuari. Quinetia priuataip' fa iudiciaquadâtenusncccflàriâfunt,vtcharitatis officia homines inter feexercerepo^ . fint.Naamp;: arboré docemur ex fruétibus æftimare,amp; quos er rare iudicauerimus,blande, quoad eius fieri poterit,in via reuocareztantu abeft vt publicoiu iudicioru vfum 6^ coß' de^rmone in fuetudiné Paulus tepfehendat,ficut multis locis Auguftinus copiofe expofuit. monceDomi-

feßcap'°jr' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seftimum argumentum: ^defcriptionecharitatis.

iPetr b 8 aliud argumcntum venio,valdèprofc«ftóabfurdum. chariroi ,tnquit^poßolus,mo^’ i’.Cor.i}.b.4. tttudinemtegitfeccatoru:omniatolerat^omniacredit,om»iafgeratyomn!aßtßinet:ergodoccndi,non{gt;^ Rftitatio »iedifrÿtl:lt;eretici. Quid ergo fupcreftnifivtMagiftratus charitatemctiam violet quuß* ' nbsp;nbsp;' furemnonfuftinet?quumfalfo teftinonairentitur? quummutandæ vitælongiusfp^'

nu adultero non relinquit ? Sin aute ifta cu charitate no pugnant,imô vcrô iudex qui eiufmodi homines non animaduertat, eines fuos charitate no profequitur,cérté chari' • taFemita definiatisnecelTceft vtnongaudeatiniuftitia,fedvcritatelætetur:quodip^'^ quoque Apoftolus paulôantè expreffit : deinde vtcum Ambrofio agnofeatis quäß'

• • dam cfl'einiuftara mhencordiam , quum in Lege feriptum üt,NonmifereberifiUiui: cum Auguftino fatcamini aliam effiecharitatem feueritatis,aliam mafuetudinis, Naö* • vnaquidem charitascft,feddiuerfain diuerfisoperatur, vtrede docetfanétiffimusil' Lib.j. leviraduerfus Parmenianum , hanceandem cauläm agens. Odium amp;nbsp;Charitas op' pofirafunt,vtrunqiie tarnen à Domino præcipitur : quædamigitur odilTe, quardaH* AmoJî.d.ij. amaredebemus zidque ingenerc Dominus oftendit,quum inquit, odiohabeteiniqi^' pfai.4$.b.8. tÄfe»)!, ^dz7^zfeAo»«»z:fiquidemamp;ipfe Dominusdiligit iuftitiam amp;oditiniquitatcifl' Quamobrem aut Bobisoftendite malos non eflehæreticos, aut hanc veftram chad' tatem Chriftianam nonefle feitote;ficutinter latronesnonamicitia,(edconiuratiö

  lt;Tira.4. a.a. iiCor.J.d.u.

' eft. Quod fi malos eflcncgaueritiSj cur abfcindi optât Paulus? cur fuoipforum iudici^ I. dicit elfecÆdemnatos?curconfcientiamipforum cauterio amputatam?curadcôv*' tandoseflcmonet, vtne cibumcjlidemcum illiscapias? Quidigitur?cur ifta tribu'^ Paulus charitati ? Minime certe vtpars illaiuftitiæ qua de fceleratis fumitur fupp’^' lt;^m, aChriftianifmo remoueatur, fedpotiusvt indices bonorum amore, amp;viii‘’' rum odio non hominum, facinorofos puniant : neque vt feueritas iudiciorum eneru^ tur, fed ncquid præcipitanter autprauoafFciftugcratur ; neque vt in rebusprofanjS’

ac multo minus in Sacris tollatur dih'gens rerum inquifitio, amp;nbsp;fpirituum diferetio,!^“ • ne^ufpicionibus indulgeatur: neimbecillos amp;nbsp;infirmes cum malitiofis, faéliofis,^ præfraélè contumacibus confundamus: neintcr ipfos ctiam improbos nullum ftatü^' mus diferimen : denique vt quantum perfona amp;resferunt, omnia inprimisad gloriam , amp;nbsp;Eccleliæ conièruationem, deinde etiam ad proximifalutem publice ä*' _ priuatim anobisreferantur. Quorfum autemhocad impunitatem illam veftram

•biIienda«?Apageigitur,apage iftamnocharitatem, fedcrudelitatemextremam,qi’^ ft p au Pis quib»fdam lupis parcatur, totum Chrifti gregem prædæ exponendum

• • fet. Vigilatepq^sfideIesMagiftratus,amp;i: VerbiMiniftri,vtluposin gregem Doi»’”!

inuadentest^roculabigatis:atqueadeb,quotiesid poftularit velfcelerisvel perid**’ magnitude, gladium vobis à Deo ad dignitatem fuam vindicandam traditum, fortit^'’ Exod.}i.f.i7. Sc conftantet Mofis illius alioqui clementiffimi hominis cxemplo, pro gregis ialuted” iftahominum monftraexerite,vt vere Deoferuiatis.

Octauum argumentum :QuiaChriflianimites^dementes ejjedebeat, ^liudargumentum aggredior cum fuperiore prorfus coniundum.Solentenii»’^’ clemenftæ länguinisfe patrones dicere, nos contra carnifices, fanguinarios, p^f* feqffutores vocare:amp;q»æcunquc prolenitateSc clcmcntiaaduerfus perfecution^s’” Verbo Dei feripta funt, in nos detorquent. Quinetiam Monfortius iftius fadio»’^ nus, figna, tefleras, feuta, balthqps,thoraca,caligas,gladios pingit,inftar Phetß”^^ nis ilRus qtemmerito ridebat Hannibal, vtmirumfit tarn militarem eflepoife mentix ac pacis patronum- Glebergius autem aduerfus vmbram fuam difputa»^’ fuum illud, O Deus, ingeminat: Sc bellam nobis diuifionem fabricat. Contend^ enim omnes qui in caufa religionis alios perfequuntur , id eft , puniunt, hoc propter- inuidiamfaceré, vel propter ambitionem , velpropterauaritiam, velp''^ pter Dei ftudium cum ignorantia coniundum : Sc poftea colligit cæteros noal’*’^ peccare. Deinde mira contorquet enthymemata , quæidcirco defcripfi vt or»»^’

intclligant quo fpirituiftiimpellantur. i Nolite timere

in medio luportim. PotéflnepufiUnô^i-ex perfequi mct^num^re^em, aut ouuluf um nbsp;nbsp;Z Mun-

ittigAudehiti-vosautemplorabtits. T-^tri^audent^ nonneperßcutores^. ytriplorantUionnequi cutionempatiuntur? 3 Beati eßvi quum quot;vosperfecuti fuermthomines. Quomodoerimmbe^itiiß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ipft aliasperfequemur^ 4 Quivultvenirepofimef tollatcrucemßam. Q^modo poßchriflum ibi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

) fi ipfiahis cmcem imponamuf 5 Leamp;na lupum oueim perfequttui', lupttsouem non le£~ nam perfequitury ouiâ en:yltima : tantum patitur-, tantumprodejßeßdt ,■ nonnoccre. ntnil enim hißet mßafc. O miriftcc manfuctum amp;nbsp;clementetn! quineciam fururuSi homicidarum lup-pliciumvccrudelereprehenpic. Sic enimargumentatur; (, Qtulquiileßumcredit eße Chrtfium,lt;^-»eni/feincarneytfnatui eflexDeo. Ergoquifquisinterficit hominem qui credrt^eßm eße Chriftum, interficithominem natumex Deo. Quid plura? q /^ifqui^ , mquit, p tioncmp.stiturpropterfdcmytsautreclèfentit, auterrat. Sirene fentit., non debet kdh nam ß C ßushisaquibu^crucißgebaturveniamorauityquiaerrabant, quantomagvs tsquipioeojeoucißgjuj nentEtfi Lex MofishuDeniam datquialiquem per imprudentiam interfecerint, quanto maguhisqut pererroremfeinterßdfuflinenP. Ecquis verotam eft infanusvc Gmplicem errorem ab afte- Refutjjjo^ aauignorantia non diftinguatî Ecquis tarn impetitus rerura, qui non yide^t hoc modo omnibus quantumuis poitentofisSc imphs hætefibus ianuamapcriti. c lusau tcm Scipfe Chrifti clementiam nobis pro exempio proponit, quem etiam milar Caia- « pExdlmsadiurac. Äd bæcautemomniaiampridemÂuguftinusrcfpondit,quumad-uerfusManichæosamp; Donatiftashanceandem cautamagcret,bis verbis: Keéïeunquit, fecundâ Gaxi-igt;aicerc«furHoUsqwe»tÆï« martyi-umgloriam,ft martyrum caufamhaberetis Nonenimjeb-ßj^^^^^^^^^ cesaitDominusquimalaiflabatiunturifedquipropterf'iliumpatiuntur'iquteßC rßtuslefits. osd tem non propter tpf«,« batimim, pdcontra ipfum. Aduerfus quos autem hæc^icu AuguUinus. Gerte aduetfus eos, qui fi cum bis conferantur, infinitis partibus crant mcborcs. Nam multorum vitüsoffcnb, ab Ecclefia difcefsionem fecerant, eandem aiioqiu in p eri que doàrinamarque CatboUci rerinenres. Ibivero quum cognitionem quxftionem de ofbeioCbrifti, de prædeftinationc, Be libero arbirrio, e lu 1 can ne,deEaptilmo,de CœnaDomini,neque neceffariam, neqne vtilem efle dicunt, quiq nobis rcliuquunt quoCbriftianifimus? Idvnumvidebcer quodnediabolis quid^^^^^*^._ pofsint eripere. Idem Aueuftinus, Et nos in quit, conßtemur ejMod dzcitw, nonjolió bseßediaum.Beatiernisquumvosperfequutifuertnthomm^^^ ^downes enimhoc perttwet pojllÜos mamlihet perfcc«rio»er»p*pif«»t,autpatiuntur ,autpaßurifuntßed q«ifropteri»Jhnm,Jj-CMt ipfi. Nam O boc pa«I0 f«periM6 dixerM , Beati qui perfeewtionem panwnW propter Hijhmm. Irbbro tertio ad Epibolani P armeniani, Co»/îderent, inquir, prii^ quidfaaant : pojlea quid patiantur, ad«erta»t. nbsp;nbsp;Quód fi quid pro e.ufmod, truq«.tat.bn. punnnr^r ƒ nol«nt corrigi .ßhem »0»

audeant ^loriari. HaäS^us Auguftinus. Sed quum baec a me dicuntur, plus euam iftis laue concedo quam debeam, Ecquidenimdiccre pofsint in bis cceiise ea urrv cur nos crudeles, fæuos, fanguinarios vocent’ Gerte duos iftius faöuonis p*iimipes e

nom, quorum tarnen nonximbus noiui huncc^uaicmcvAii^ucuuiGïuvuwiu taminari, Magibratuum nofttorum clementiam, 2£ Minifttotum blt;ii^temte ipla pridem expertos, Nunc tarnen vterquenos truculentosamp;6 feros perie^tores vo-cat. Quos autem bxteticosnominabuntanoft.risduriusbabitos Vniabbinc biennium v na ciuitate eft. interdiaum proprer fmgularemamp;t plane monacbo dignamim-pudentiam , quum fxpe admonitus, amp;0 conuiflus , pcbilentifsimo dogmate exPi-gbqîSc Siculilacunisbaufdo, Ecclefiam paVam turbaret. Sedvidetemibivideor quid eosmagis commoueaf.nempemiVerabilis illainnocentifsimoYumbominnm,idcfc » Anabaptibarum cxdes, deinde verb Serueti mors crudelifsima. Ad illos aute®i quod arrinet, primum omnium GeneuenbsEcclclia ift.o, quod v ocatit, crirnine non tejie-^ tur ^nonram certe quod ab aliis vicinis Ecclebis diffentiat, quam quod illam bngu-laris Vieibcnignirasab ift.a bominum peft.c pene immunem adbuc conCeruarit. Pn a-liis aurem Ecclcbis minime dubiro quin tarn prudentes tam que pi^ fint pr^icip^^ tummamtemper moderationcm adbibuerint,confilq tui optimas rationesbabeat:

, \ tampilquoqueamp;cinverboDeieruditiPaft.ores,vtfide Anabaptibisfuppliciumf'i^d \ bona contcienria non poffer , libéré bi. Gbriffianè fuetinr tuos principes admoni-gt; ruri. Hosigxtur Magiffrarus ,bôs P adores quum ldi acculant, ïciant lete non modo t imprudenrer , ted eùam tcdiriolè tacere. Quanquam quiff mirum eft. eos idaaude re quum tuam iptorum cautam agant An non enim aperte bellius dia prxfation . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k. n.

112

h et iets

quæftionem de pædobaptifmo fie dudit, vt illos qui de eo cum Carabaptiftis litigant» petindcfacere dieat atque fi difputêt ,Num ante meridiem, vd poft meridiem lauan' dumfitîNamperfonatusifte Belliusne illoto fermoncvti videretur, autpotiusvt re ipfaoftenderetfefe Baptifmum non mulco pluris quàm cæterasablutionesfacerc,vbi' que nobis fieu t ex Angelis genios,ita etiam ex Baptifmo lotionem feciz. Ex bis autein intelligi poteft quid monftri ab iftis alatur. Icaque om nés hortor vt diligenter eonfidc' rent,fi homines iftiobeentu confeientiæamp;fimplieitatisobtinuerintlicentiam quiduis fentiendi amp;nbsp;doeendi, quam tandem Ecclefiarumformam fimushabituri, inquibus eandcmdoétrinamnequeMiniftri proponant,neque populusfequatur,fedad eui' tanda'sCvtaitille Clebergius)feditiones, tot fint in rdigiohe lèntentiæquot capit^’ ^odô eæceris in rebus eoneordiafcruetur. Nemoigitur miretur dementes iftos hommes ægrèpotius ferrepifees hæreticorum fanguincpafci,quàmtot hominummy' r:i^dashac eontagioneinftétasinterire. Suam erfimeaufam agunt, amp;quos Eecleü^ noftræ vt hæretieos arccnt,ipfi,fi aperte loqui auderent, non tantum diccrent fimpb' citate pceearcinrebus nôitaeognitunceeirariis,fedoptimosamp;: fanéliftimos virosps-làm appellarent. De Seructo porrô quid dicam f Hoe monftrum hominis nemoadhnc præter iftos inuentus eft qui non putauerit feuere eoëreendummonnulli tarnen ob cet* • tas caufas(de quibus poftea dieemus) paulô mitius tradandum fuifle iudieant. Hos aæ tem quid mirum eft iuftilfimumipfius fuppliciumcrudditatemvocare, àquibus ip‘^ Trinitatiscognitio,ideft,vnicumrdigionis fundamentum, internumerâ'

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur? Quid eft igitur quæfo cur nos fanguinarios vocent ? nbsp;nbsp;nbsp;cjubd omnes a nobtsinaliquo

ftdentes fgt;rohi£reticùhaberi yelimw ? Atquihæc apertiflîma Se irapudentiflîma calumf’* eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(juod Paptß»i'Kf» inßar,plaadacognitione ex quot;verbo Dellitblata-y homines

caufaadaciHdm,ad cædemiadflammam rapiamitsi Dicant quando id à quoquam noftrûm dicofatlun^ed tentatum iüezit, ^»(/ubdinter Ecdejiaßicam dtßiplinam,amp;* Ma^ßratuf^ dium^inter dMrinam moresinterinßdeles dP apoßatits, inter infirmas (^7* contumaces y inter

• • deniquehtereticosdifcrimentollamitsi ABquiamp;voceamp;libriseditis,amp;reipfacontrarium

ftamur.^» denii^ue^uod Magßratum ( ficut CAlumnia.ntur')ad crudelitatemimpellamusi

• • ^uimendacium hoevel in ipfa Serueti caufa illuftriflîmorum Senatorum Geneue’’' fium teftimonio redarguitur, quiteftaripoftunt, eum ipfum hominem incuiuspt^' niciem hæc faftio iam olim cum diabolo fruftrà coniurauit, Se quem in hac eau fa,eutquot; fummaillius Reipublicæinfamia, aceufatorisamp; iudicis partibus fundum fuiffe cüP' fiÂgunt, euminquamipfum, quantum potuit,laborairc,primùm quidem vt Seru^' turn ab impiis illis crroribusabduccret:deinde verô,quum illciam effet infanabib®/ omnibus modis contendiffi? vt faltem incendio eximetetur. Sed tanta erar dus hon’*' nis rabies,tam execranda, tamque horrenda impietas, vt Senatus alioqui dementif^*' Riusfolisflammis expiari pofte exiftimarit. Quidigituriftosad iftascalumniasexh^'

• • landas i»ipulerit,res ipfaclamat,exicus oftender.

* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Konum argumentum : Sinendos hi£rét/cos, qubd nullum fit hominum

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gÊ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus minus metuendum.

Cæterù» nocquoqueargumento vtuntur, Sinendosefièh£reticos,lt;juianulliteß homirfi*’'^ genus minusmetuendumdAoezzsté quö dicunt,quis cos ferió loqui putet?Sic tarnen dif^f^^ fcripfit quidam iftius fadionis princeps: NuÜudz\c\vt\ZthominÏigenus minus metuendü eß-^ enimnitamduultamittereauadicere^uodnofintit, {peccaretenimfifiaceretfamp;*(juicogir,peccarelt;^S^l no eßycredoi metuendu ne if pecunia poßit aut aha re corrupt, .^cttque equidetUud mihi perfiafi^nullo^ x Plfncipibus nbsp;nbsp;nbsp;Magfiratibus obedienores tjuaeos tjUifimpliciter Deit metuunr,(^ in eo quadficiUfiftÇ

delesfiefi^praßant.Q^lo quis iftûChriftianê loqui no putet,qui fidei fimplicitatêS^^'*^ RefcMrio. fcilt;itiampta:dicet?Sed fi roges quid fit,Simpliciter Deumetuereifiroges de qua

feientia loquatur,hîcdcmu fefe prodat nccelTe cft. Nam apud iftosfficut ante ofte^“** mus,amp;ipft lu^uneganc) fimplices func quicum Turcisamp;ludæisinvnum DeuiuC*'® dun^amp;: prjjterca ChriftG effe crcclunt Dei Fftium,mundi dominum ac iudicem.c^^^^ omnia fine vllaexceptione libenter ignorant. Sinautem rogesquid fitapud cosc^i^ fciétia,refpondcbût efle quamuis cognitionem fiuenotitiam in animo infcuIptaiT’,9*’* noftraeadioncsaccufanturveldefenduntur.amp;dicuntcertealiquid.Sedquumad j tanquä regulam volun t vt aebiones noftras omnes exigamuSjillud prætermittunt nbsp;nbsp;gt;

pi'æcipuû erat,ficut à nobisfvt fpcro)explicabitur.Ergo quod ad prius illud attineM'^^ tem amp;nbsp;igno- ' ipfi Simplicitacc vocanr,ea cgo appello veri Dei Ignorantia : quod ipfis cft

Magiflratu puniendis.

Deum metuere, ego ADeo alienum eile dico.Nam qui Dciini non aliter nouit quàm Turcæamp;ludæi,Cliridum autem non aliter quàm diaboli,ab illoDeum ignorari dico: qiiodScRipràodcndimus.Vultautem Chridus vtadoreniusquod fcimusinSpirituamp;S iohan.4.c.i,. 'vctitatc,non autemquodneicimus cum Samaritanis, quum fides nodra non ex natu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

rx notitia,fed ex Verbi auditu fit per Spiritum fandum : vult vt nô modo fimuslîmpli- Rom..o.a.i7. ces,fedetiam prudéics-.vult pueros nos efle,fed malitia,non fenfibus-.vultnos fie crede- “’quot;'’•‘°-'’-revtintclligamus quideredamus parati firausad refpondendum cuilibet petenti dccafpequçinnobiscd. Nequetamenaut fummam , aut parem in omnibus perfe-dionerarequiro,quum quotidicproficere nosoporteat, Ô6 varia fintDeidona; fed præcipuarum tarnen return cognitionemrequiro, quasquiignoret,ChridianiTs non fit,id ert, fimplicitatem ab ignorantia,modediam à doliditate difeerno, ne idi nobis f» cura faciant qui Sclioladicum illud dogma de fideimplicitaindaurant. Sicenim aperte AicitClebergius-.Siq««, 2Ït,errantcmoucrnnacitts-,iomumtuamciàiuceretyqutitouem^me(ret4i('- • fe tunm'.nônne aniitres eum propter bonam 'i^olnntatem, etLimpountuAnon ejjet^ jt tucjuum fis mAÏin,iifdmy(juiifAeiet Demi Nonne eos dmdbit qui id gwod verum effe putmt, iefenderint bond nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

fide, ctiitm fi/oiiè errduerintl nonneeù veniam dabit ? Sed quid fi tu , CAebergi,ouem non ad dominum, fed ad furcm ipfum adduceres,fiue per negligentiam, fiue per improbitatëî Nam Mcliumetanum hoc dogma ed, In fua religione quenque fcruaii. Nos autem in his quicxtraCduidum funt,illam bonam fidem agnofeerenon poflumus, fed horren-dam illam corruptionem in quaomnes Rlij iræ nalcimur, Sc quam in nobisfolus Chri- Ephef.z.a.',. dus per Spiritum fuumfanat,extraqut'm Valus non cd •.quiaquiinEiliumnoncredd, non viAeb it vitara , fediraDei manet fuper eum. De confeientia veto cam imperite C^dconfeiê-idosloquiminime miror, quum de re fibiincognita diflerant. Pautis autem deo, mein CO affentiri qubdconfcienciam non purent effe violandam. Didicienim ex dum.

V ' • K- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KX W V_^^| X W 1 VB X *-lt;

lui, SeA ex his ncgo confcqui duo lila quæ affirman^ Reaum effe mmirum quicquid fitcxconfùcmia-.Sc,SuæquenqueconCcientixreliiftiuendum.Namfievrarenonvo-Xcft, qui confcientiam ranquaro ducem fequitur dicant quis ille fit zclus quo Paulus ‘^'ï’ Clitittum çetfequebatur ; qui fi vitiofus non eft, eut idem clamat feblafphemum fuil»'-*-“'^-* rc,amp;;ini.lignumquiXçoftolusvocetur,çroptci-eaquôdEcclefiamDeipetfequutuse{l;’ Cut Doramus pro bis rogat à quibuscruciàgebatur, fl non peccant quilepeccarenon nbsp;nbsp;*5 U i

putant’ an nonboc elb,rogo ^Papiftarumbonasf quas vocant ) intentionesreuocatgî • annouLibcrtinorumOpinationemftabilire? Âtenim,dicetClebergius, Peccatenon nego, feA veniam ipiis dari dico.Neque nos verb veniam dan ncgamus-.fed addita condition eJlCliriftum per Rdcminduerint-.fidem ,inquam,Cbriftianorumpropriam , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

quara ifVi fané non agnofcunt.Nam nifi confeientia ex verbo Dei, non ex naturæ notn tia(,quæquod'ad\’eruraDeicultum attinetetiaminiraica Deieft) intellexeritquiff • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Dcoplaceat,quidfupereft.nifi vtnosfecumin exitium præcipitet’ A.n cnim e^inima-^ musfotcvtCbïift-usexopinionibusnolbtis, ac nonpotiuscx ipfius V^rai prælcripto munduTO iudicct? Itaque antequam ad confeientiae norraam aédione^jjVtvas exiga-muSiConicicntiaiy'Çain primisad verbumDeieft exigenda. Nequecnim cWnfciétiam laniùmrcquiïk Dorainus , fedbonatn.bonam autem Apoftolusinterpretatur non cara qux intenebris ignorantix fquam fimplicitatem idi •appellant'jfcpulta eftded quq cd ex Rdc non RcdaiNtbxc quatuor, verbum P)ei,cognitio, RAes,confeientia bona, inter i'e atdiffimo vinculoinnaia cobxrcant, Hæcenim eddequagloriatur Apodolus, bxc ed quara exigit,Sc Rnem prxcepti effe dicit. Ergo idorum fimplicitas Si. conîcien-tia nibil aliuA font quàrn perfonx, quas ad fallendos incautos induerunt .Nun Autem bisdcttaôAsconRderemusvnde tandem ratiocincnturb^reticos minime omnium l?o-

rainura ede mctucndosi Q^i.i,inquiunt , owniuw pnr obedicntipiwi quimori îwaîiint qnôW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

dicere quoi nonyentiwnt. Eximiacette obedientia,ita(^tentixtuxaddi£dum edeNtc-tiara N cïbo Dei conuiô:us, occîdi te potius Rnas quàm Cententiam mutes.

xb intet condantiam ac pertinaciam nullum fit difetimen. lubet Magidtatus quot;vt eines atraacapianf. repugnabit Anabaptida , Se morietur potius quàm xociferatide-Rnat 1 Cbridianisbellum getete non licere-. Seitaexcitabitur feditio, totàqueReipu-blica, quantum in ipfoed , euertetur. Nonne bocegtegiumed obedientix exemplum^ Curabit Magidtatus in fuaditionc Ncrbum DeiRdelitet doceti •. adentientuï omnes '. tandem exotietut fut lotus aliquls, fimplicitatem tarnen ac pietatem bmulans, k.lli.

' Do UAreticis

qui præcipua dogmata religionis oppugnabit: priuatini ac publice rite admonitusj^^ tande difciplinaEcclefiafticacoercitus, hæc omnianihili faciet : fi verbuDei obiiciasgt; velderidebit, velimpudenter calumniabitur, vel reuelatamaliquam inrerprctation^ • afFeret; fiEcclefixconfenfum opponas,omnespræterfevnnm erraredieet:amp;quoe-rit ad fimulandu exercitatior,auciufto Dei iudicio magis excæcatus, eo magis fibi vim afFerriconqueretur : Deniqueomnibusomnium rationibusamp; apertiffimis Scripture teftinioniis folam pertinaciaminexpugnabilem opponet, Ecclefiam pcrturbabit,dif' cipulos fibiadiungetjfidelibus Miniftris infidiabitur, Ecclefiafticam difciplinam defpi' ciet : fi à Magiftratu corripiatur, martyrium iaftabit. Quid cum eiufmodi homineagC' dum fit, nunc non quæro : hoc quæro,an fit ifte obediens, ac non potius Deo amp;nbsp;hoini' fftbus rebellis: an non fit iftcReipublicæ tanto magis metuendus quam fures amp;nbsp;honii' cidæ,quanto magis peccat qui ciuis animam , quam qui corpus occidit : an non quauis

• • pefte magisexitialis,quum difertccefteturSpiritus PergamenfiEcclefiæfe iB* Apo.t.d.ij;,amp;infen{um quodNicolaitas quofdam haberet : amp;c Thyatircnfiquodlezabelcm fincrct feruosDeiieducerc. Ergonegareiam non polFunt, quum propter hærefesfoleatim i.Cor.ii-d.jc).Deigrauifsime inflammari, imo vcrbhærefcs, quanuisnccelFariæ , vtquieledifui’^ probati fiant, ramen manifefta fintiræ Dei teftimonia, nullum hominum genus orb* terrarum magismetuendumefl'e,amp;maiorcftudioacfollicitudine excæterorum min um coniortio, arque adeôinterdum exipfa vitadeturbandiim. Quod û cótrariam dodrinamfequamur, non modo non eiiciendi, fed ne metuendiquidem, imômaX*' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mis quibufque præmiis afficiêdi erunt hæretici,vt qui inter cæteros ciues incorruptai**

obedientiam præftcnt: adeôiftiprçpofteri clementiæ patron! omriem pudorem amp;nbsp;h**' manitatemexuerut.HumanitatemcxuilFe dico,quiafummohumanigenerisodiot^' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neatur necelFe eft qui infenfifsimos hominû falutis hoftes non modo non coërcendoS)

fedetiamhSnorcaÔiciendosputet.

• • Deàmumar^untentftnl^b exemplo clementie nbsp;nbsp;leni^nitatis Chrißi.

Quidpluraî Chriftumetiam ipfumnobisifti obiiciunt,cuius exempleExtetic**® foueamus:amp; hîc plane triumphant,amp; miras excitât tragœdias. -E^wàwjinquit Bellii*^ conßderoChrißimores do£{rmamylt;jui(iUMminnocenseßet,nocentibusfem}gt;er'veniam dededf'

• • davKjue'velßftua^ies fepriesiußerit •. nonyideo cjuomodo chrißiani nomen tuerifgt;oßimus,niß mentia imitemur. Eft paulo poft, Itaque conßibum fuerit yt in tanta multitudine peccatorum qui^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ontnes obruimur,adß quißue redeat, nbsp;nbsp;de coni^enda 3’itafua-) non de alienis damnandis fit

Item alibi, Qmsnonputet Clorißumaliqitem eße Moloclnttm, aut eins generis aliquem Deum,fiß ’fiuos homines immolari comburique-velit^ ß^is 'velitfieruire chrißo ea conditione^vt fiin aliqua re,igt;^^ tot controuerfias,ab iis dißideat qui habent in aliospoteßate, yiuus comburamripfius chrifli iufiù, lins quam in tauro phalaridiitetiamfi in mediisflamis Chrißum magna voce concelebrety f^ßin

® no ore crederevociferetur?FingeadeßeChrßumifi/umiudicem, amp;fiententiamgronuntiantem,nlt;^^^' , fesinfc^/entem'.quisnonChrißumproSatana habeatgt;ßuidenimpo^taliud facereSatanquamff^^^

, nbsp;nbsp;coburatqui Chrißnomeninuocanti O chrße, mundiCreatoratquerex, vides hißC?adeonealins

es^adco efferatnt^Meo tihi contrarinsleßes in terris nihil erat te mitinSynAiilclementins-,hihilin^ patientins. S^ut ouisantetonfor€,nemutiuißiquid€: verberibns concifius., conßutnsjderifits ,ßiniscß natus, inter latronesßmma cüi^ominia crucifixns,pro his oraßi qui tibi ßas omnes contumelias irtt^ runt, ^deónenunc mutatns es ? ßustfio te pernomenfan£ium Patris ttti^ iubeßeeos quiinßitutayß ceptdque tua non itaintelliguntvtpoßulantmagß-i noßri, aquisfiußoeari-, vetberibns vfiquead

• • coiÿ^idiydeindefialeconfiergi,ferro truncari, lento igne torreri nbsp;nbsp;nbsp;omnißppliciorugenere quam dii^T.

me fieri poteß excruciari ? Hamp;ctine tu, Chrße, iubes nbsp;nbsp;probas ? Hinßuntvicarij tui, qui hsic ßo'ir [

faciunü^d hdnene tu vißeratione vocatnsades, humana carne veßeris ? Si tu Chrße hteefad^ fieyfiubes, quidnamfaciendum diabolo reliquißii an eademfacis tu qu£ Satané O blaßhemias, ê numfieleßamaudacia,quiea Chrißotribuereaudeant, quafiuntin^linFtuiußiiqueSatanst ! Et j quidem omnia, Ledor, ex ipfius^ellij præfationc exferipfi, vt appareat nullam me iferiinftiriam.Quis verbquum hæcaudit,paftorcmfibino videaturaudirede Refutatio. gis falute ita follicitum vt Fuiipfius obliuifcatur ? Quanquam profcab,vt nihil aliti*^

profanæiftç fimilitudines Chrifti cum Molocho amp;nbsp;Satana,amp; temeraria ifta Chrift* P j famftum nomen Patris obteftatio, temerarium amp;inconfideratum zclum produnc-hæc age iis concedantur,qui omnia fibi licere volunt. In primisautem quod de cn’ litateiadant, feiantad nos nópertinerc, quum Dei gratia neque pro hæreticiseos beamus quiconque in aliqua re à nobis difientiunt, neque in alios poteftatem

Ä Ädagißratu puniendis.

n'ius,nequequcnquatnnondicoviuumcremauerimus, fed vel pro haereticohabueri-musquiChrifti nomen inuocaret. Nam quod ad Seruetum attincr, quemipb nominatim appcllare nonaudent ■ quo pudore ipfum in mediis flammis Chriftum magna voceconcelebraffe,amp;;feineum pleno ore crederevociferatum dicunt, quumhoc ab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

coiam morituro nullis Ecclefiæ precibus extorquer! potueritvt Chriftum pro æterno DeiFilio agnofcerec,neque vllis Miniftrorum præfentium obteftationibus amp;c pene la-chrymis impetrarivt fuiipfius rationcmhaberet ? Nam etiam in ipfo mortis articulo fuarumavtiumobliuifcinonpoterat, quas totavita excrcuerat. Itaque quumfedulo admonerctur vt aliquod refipifcentiæ fignum datef.£^o,inquit,cbr{/î«)w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeiFilium

eßsfateor. Quumautem,deteä:aeiusfraude,abeopetereturvt non modôæterfti Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

F ilium,fed etiam æternumeffeDeiFiliumagnofeeret, obmutefccrè maluitquam Eîv lioDeidebitumhonorem tribuere,partimhorroremortispcrturbatus, dequa nun- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quam antea ferib cogitarat , partim , vtegoexiftimo iuftoDeiiudicio perculf^s.

Et Chriftum ab eiufmodi hominibus inuocariarbitrabimur ? Abfit. Imo veto quo-tiesChriftinomenpronuntiant, totiesabipfts DeiEiliusblafphematur: vtqui Chri-ftum non qualis eft,amp;; qualem nobis in verbo fuo fefe déclarât, ied quale ipfi fibi finxe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

runt,idtft, pro veto Sê vnicoChriftoidolum pertinaciter ampleélantur.Nam alioq^ui inter hæreiicos nullus vnquam fuit quinonChrifti nomen luis erroribus obtenderit, fcqucfuper Chriftum ædificare iaftarit; fed fruftra,quum re ipfa Chriftidoftrinarn re-iieiendo, Chriftum ipfum repudiarent. Hæcigitur crudelitatis aceufatio nihil ad nos pertinet,nifi fæuitia fuit, poft legitimam ôô placidam ex verbo Dci co^ftioncm, po • læpe repetitas adhortationes, poft thitiora omnia remedia fruftraadhibita,in na-baptiftas totiuspolitiætumciuilistum Ecclefiafticæeuerfores , 1 «[uodtarnen mhac Ecclefianunquameuenit')SiblafphemumacimpiumillumSeruetum,^iusimpietaj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

triginta annorum fpatio eópefei non potuit,iufto fupplicio animaducrtiffqi^nih, mqua, fæuitiamvocant quôd Magiftratus fortis Sc conftaas abEcclcfiarum hbi coromilU- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

turn defenfionc nullis minis deterreatur, nbsp;pij harf mEcclefiarurn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerlus

luposillosgrauesSófamelicosexcubiasagant.lnTurcasigiturSó Papiftasifta conue-niunt,quivcrboDeideftitutifolavinonhæreticosmodo,fed etiamvere Chnftian» crudcliffimèpctfcquuntur.Sedadrem veniamus.Chriftum EiliurnDcinobisproexe-ploproponunt.reCtèptofefto.Namnondubitamusquinpctfeaiffimum Si ablolutil-ftmum fit exemplar. Sed quomodo fit nobis imitandus Chriftu%hoc ipfum eft de quo

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quxritur.Nullumcnimhicdifcrimenféruanta-iosautemquia Chnftumdiucrlecon- tisad imitâ-

fideramus,diuer(as etiam adhibcmusdiftinaiones. QviatenusenimeftDeiamp; homi- -p-pon.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nummediator,proptiumhabuit officium quod intraiplumNnum aæret,quo

cumulatiffimèprxftititivtfiquiseumhacinieNelitimitari, præterquamquo i ru-

ftràconetut,etiampro ftultoSêinfanomeritôhabeatur. Deindequatenus

fuitadDeiPatrisvoluntatemcxplicandam, potcftaterohabuitquarncum^mloho-minumeommunicat, nouum videlicet fœdusvetere abrogate fanc^idi,amp;; pro iure fuo confeientias obligandi : quoànequeProphetis,nequc Apoftolislwu^t, nifiquatc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

nus Dei fuerunt interprètes. Deinde fumma in eo pleniiudo fuit, in nobifautein Spiritus donanequetot,nequctantafunt,ideôqueplurimafecitqua neque ipfepofcitvt imitemur, nequevtvelimus,imitari poffimus •. cuiufmodi illud eft quod quadraginta dies St noéfes ieiunauit, qubd omne morbotum genus fanauit. Hæc enim St fimilia cum Verbiminiftetionon funtneceftarioamp;ê perpétué coniunaa. Prxtereaminifte- * rium fuum ad certoshomines Sc certum etiam tempus accomodauit^c haflenus mul-taipfiusfingulariafaûaminimcneceffeeft'Vt Miniftriimitentur,quâdoquidftn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.otn.i5.b.s.'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftus in terris aSLcns Circuncifionis minifter fuit. Sed quatenus fuit perf e£tilsimum •Ee-

dientix exemplar, fingnlos fatcor, cuiufcunque tandem fint gradus ac conditionis, in cutnvnumtanquamlcopumacfinemvnicum intusridcberc. Itaqueficutilleper o-mniaDciPattis gloriatn omnibus rébus antepofuit,deindehominibus cti®m inWnicif-fimis omnibus modis prodeffe ftuduit, ita quifque facere tenetur : fed non vno tarnen gz eodem modo,qnum diucrfç fint inEcclefia funaiones.Magiftratus igitur Chriftum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imitabitur,ptimùmfiprxfiàiaquxcuqueàDominoaccepit,adverxreligioniscuram

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conferuationem applicuerit •. deinde omnia pro viribus tuftulerit quæ fubiefdos im-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pediant quominus inter fepacificè tranquille mutuacharitatis officia exerceat. Ita

que qnando fccleratos puniet, 84 controuerfias decider,adDei gloriam 84K,eipublic3c

116 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I-ÎAreticis

conferuationem omnia accommodans. Cliiiftû dicetur imitari,eciamfi Cbriftus, quia index non erat,adulteram non condei'nnarir:amp;: familiæ hercifcundæ arbiter cflenolue-rit. Irem Miniftri,baptizandoamp;:Eccle{iafticadifciplinacótnmacescocrcendoj Chri-ftum inïitantur,etiamfi neutrufeciflcChriftuslegatur.Prinatideniqneomnespro vo-• cationefna Rem publica in tremoreamp;timorc Deiadiuuâres,ChriRûimitantur.Quôd fi contra Princeps autfcelerisconuiólum abfoluat, authæreditatetn diuidererccuier, aut docere velit in Ecclefia, Chriftum non imitabitur, qui tarnen fecit hæc omnia.Id' quedecæteris quoqueordinibusintelJigendumeft: quosomnes quumChriftus non duxeritjliaótenus nobis ad imitandum proponitur, vtnonfingulaipfiusfada,fedin gener«ablólutiflimam ipfius obedientiam quifqucfibiproratione vocationispropo-i^reteneatur. Quod fi(vtiftividenturvelle)nihil faciendum eft quod Chriftus non fecerit,curMagiftratusfûtesfufpendunt ’curcontrouerfias decîdunt ?cur Chriftianis

13.amp; litigare licct?cur Petrus homines verbo interficit? cur Paulus excæcat’cur idem ad Cç-farem prouocat,quum Chriftus coram Pilatonemutiuerit quidem ? Sedamp;: aliudeft inhaccontroucrfiamaximimomenti,quodiftinonconfiderant.Chiiftienim icgnum èc naturam ex eo duntaxat temporis interuallo æftimant quo in terrishominum more vetfatus eft. quad verb Chriftus etiamnum hodic in fin'gulis Ecclefiæ membris non rC' • gnet, queries officium ritèfaciuntfibià Deo iniunâum. Quidenim? Annonexifti-mabimus,quum Magiftratus, nomine Chriftiinuocato, fcelcratum aliquem in manus carnificis tradit,veluti Chriftum ipfiim hoc facere’quum Miniftriin nomincamp; ex ver-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boipfius populum rire docent,obiurgant,confolantur,an non Chriftumin corum per-

fonaloquicenfèbimus?Quorfum igitur Chrifti naturam nobis ponuntob oculos?Ana Chrifti natura abhorrer malos punirc.^imo veto potins, nonne idcirco Magiftratumiö Ecclefiafuaconftituit, primùm vteiuspræfidiolegitimo Verbi minifterium défendais^ tur, deinde vtipfe per Magiftratum fceleratospuniat.^ alioqui curMagiftratui paren-‘»om.ij.b.j. dum non modo propter iram,fed aiam propter confeientiam ? Az Chriftus clementif*

• • fimus fuit. Qriis verô ex noftris fæÂtiam amp;nbsp;crudelitatem non condemnatîAt Chriftus Rom.î.a.j'. patientiflimus, Fatcor : fed tarnen iuftus iudex ineos qui iram fibi congregant. A’’

• • Qrriftus verberibus cocifus,confputus,derifiis, crucifixus ne mutiuit quidem.Fateof:

amp;hancpatientiamin priuatisiniuriis vtinam pluresimitarentur.Idem tarnen aliqu^' lohan.Mjj. Jq flagellum corripuit ,amp;:quum tempus vltioni conftitutum aduenit, quæfo quaiu horribile irre fuæ exemplum edidit, etiamnum hodic in ludæos edit ? Quid ? vt iaß*