MATHIAE BRED E M B A C HI I Kerspensis, apvd embri-CAM SCHOL AE M O D E R A.T O R I^, Apologia de eo, quod quibufda vifuselt, in fuo de difsidiis in re-ligionc componendis libello, accrbiiis in Martinum ■’ Lutherum fcri-pfifle.

HVIVS APOLOGIAE LVCE Minute iUuRratur iUa compontndoru dißidiorum ratio: fug4tiirque,çr euantfiit umbra ilia,quant nuperlucifuga quadamTheJfalis Erichthojab infirif euocatam, in tundem iiathiam Bredembachium incitauit»

COLOHIi.£,

Maternum ChoUnumf jinno ^7^

i

eâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr te fixa eß fecwidlt;£

teditioni Ubelli hwufce authorises dißidijs in religtone coponendis^nunf cüpatur hac etiani Apolonia Illta flrifiimo principiac Duci luUacem fifCliuenfit Montenfi, Comiti Man chite^ac ^uenßur^i, 'Domino in uenïlein,lt;i^c.

MATHIAE BREDEMBACHII KERSPENSIS, APVD EMBRI-cam Scholtt moderatons, ^polo^ia.

Vpcr,cùm de dißidiis inrcligioneab aduer-fàrio noftro Secapitali hoftc diabolo, anno

ab hinc retro quadragefimo exci-tatisjatqj interea in immefum au? (äisjinciperem feribere, amp;nbsp;ratione inueftigarc,qua hæc tandem ali-quädopoft calamitatesta multas atq; acctbasqueant componi,nó ignorabam,viri ac fratres in Chri-fto Icfu mihicharifsimi^quantam rê aggrederer; amp;nbsp;quam graue bellum ego, dum vobispaeeftudeo comparare, cum hofte omnium teterrimo crudelißimo fiifci-A 2 perem

MATH. BREDENBAcH.

perem.Nam qucmadmodum il-dißiSoA fe nihil aliud quærit iam tum ab i-»uthor. p{^ initio,quam perniciem Sc exi-num generis humani: neq; ignorât, nihil nobis efle pcrniciofius mutuis inter nos odiis atque dil-lidiis; ideoq; ad hoc omnes fuas artes, dolos, conatus,amp; machina-tiones explicat Scverfat afsiduc,Vt diffcilTa ac difturbata pace, ilia internos excitet ita nullos homines PacisStpa accrbiùs odit, amp;nbsp;petfequitut gra-cificotuni uiùs,quâm eos,quifub illo Princi pe pacis oomino noftro lefu Chri ito militantes, ea quae funtpacis publicæ, hoc eft, lalutis omnium hominum,quærunt. In hos non fblum fiiaipfius exacuit,vibrât,atque cotorquetipicula : nec folum fuosimmittit fatellites, homines perditos, inimicos crucis Chrifti:.

ve-

APOLOGIA. î verumetiam miris quibufdam ar^ tibuspercfFoflbscuniculos in illo rü animos irrepit, quialioquinon lt;i»aboii. funt mail, imo etiam amantes pacis, fed return ad pacem pertinen -tium imperiti, vt amp;nbsp;hos commo-ueat aduerfus lui amantißim os,amp; pro iplôrum pace atque lalute vigilantes , excubantes, cum ca-pitum fuorum periculo depu-gnantes. His artibus nunc etiam meperaftutias incredibiles ador-tus eft: adeo vt etiam amicos mens amp;proximos meos hue incita-uerit, vt aduerfum me appro -pinquauerint ac fteterint. Sed DEO Optimo Maximo laus, honor, vidoria , amp;nbsp;gloria, qui mihi tendiculas illius fcelcfti in-dicauit, atque rationem mon-f ' ftrauit. vt ilium fuis retiis amp;nbsp;‘

A 3 laqtieis

MATH. BREDENBACH.

laqueis capturus fim, amp;nbsp;quemad-fouéâquâfnodum olim Hercules Cerberö, fcciî. in omnium confpedum protra-durus.Attendite, quæfo, viri fra* tres,amp;pcipite,quos ille verlet dolos, quos pofueritlaqueos, quæ re tia tetenderit: amp;quàm dololàm ad hæc apprehenderit occafione : atque magna cum voluntate ve-lira videbitis hæc omnia in ilium ipßim Iccleftum conuerfa, ilium fuis ipfius laqueis mirabili ter irre# titum amp;nbsp;captum. Scripfiinmeo dc difsidiis componendis libel-Io inter cætera de Martino Lu-therO;,perquem crudelißimus il-locus in le Gcdifturbauit Ecclefiæ pacem, cahimniâj^æc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^a adhucgtaf-

latur in terns, cum iple ardeat a-pud inferos. Ex hoc vcrbo arri-puit occafionem malignus ille, cxd”

APOLOGIA. 4 cxcitandi in me, non folum fuos fatellites, apertos hoftes, verum-ctiamexamicismeisviros bonos acfimplices, vt putarent me hîc grauiter peccaffc aduerfus præcepfum Domini, Nqliteiu-dicare, amp;: non ludicabimihi: no-lite condemnarè, non con-demnabimini. Ét aduerfus il-lud, Mortuononprohibcasgra-tiam. Sed Deus excæcauit ilium perditum, vtnon videret, quam commodam mihihiedaret occa- toremcó-fionem docendi fimplices illos Sc-imperitos, quæ fit illorum ver-borum genuina fen ten tia:amp; quid ipfi debeant fentire de Luthero : éc quomodo iudicare de omnibus illis, qui fadis Lutheri fimilia perpetrauerint . Quibus omni.-bus mirum in modum illuftrabb

A 4 tur

MATH. BREDENBACH. turfllaprofligandiillum dilFidio* rum authorem hoftem ; atque dulciflimam Ecclefiæ pacem re-cuperandi ratio, quam in meo illo Hbello demonftraui. Quod ' ' ad verbum Domini attinet, quo

Nohteiu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

,;icare, ait, J\loliteiudicare,nequaquani lèntentia Chrifti, vt nobis lïuui.omnem poteftatem iudicandi, etiam dc illis, quæ manifefta nobis perfpeda funt, adimeret: fèd vt moneret,ne iudicaremus te mere, condemnantescaquæne-ftimus, quo animo , qua caufa, Ôeinquemfinem fiant :cû iuftiflî misdacaufis in optimum finem fieri queant. Hane eius fuifle 62 efle iententiam , nobis vel vnus Auguftinus Juculentiflimis verbis, atque adeo late explicuit ac de-monftrauit libro 2, deiermonc quot;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DO'

apologia; y Pomini in monte , admoncns in primis obferuare, ex qua occa- quot;nbsp;fione dixerit ilia Dominus. Na cùm in fine capitis fexti dixilfiet, Nolite ergo foliciti cfie in crafti num,amp;c.nc quis hæc peruerfa fiiperftitioneinterpretando con demneteos,qui iuftis laboribus Comparât,amp; frugali prudentia co fieruantjVnde fe ac liberos fuos fuftentent, amp;nbsp;egenis incidente necefiitate fuccurrant, quafi hçc Vetucrithocprçceptodnsme qs, inq, fic interptaretur diôlû, fta-tim fubiecit, Nolite iudicare Sgt;i non iudicabimini : nolite conde naramp;, amp;nbsp;non condemnabimini: Hocdiuus Anguftinuscófirmat his verbis: Hoc loco nihil aliud I nobis prçcipi exiftimo , inquit, nifivteafada,quedubiücft quo

A 5 animo

MATH. BREDENBACH.

animo fiant, in meliorem partem bëjnmè interprctemur. Quodenim fcri-1*0« par- ptumeftjExfrudibus eorum co-pretanda. gnofcctis cosz dc manifcftis didu cft,quç non poflunt bono animo fieri :ficut fiint ftupra,vel blaiphc^ miaCj velfiirta, velebrietas: amp;nbsp;fi qua funt alia , dc quibus nobis iudicare permittitur, dicentc A-i.c.r.5. poftolo, Quid cnim mihi de bis qui foris funt iudicare ? Nonne de his qui intus funt vos iudicagt; tis? De genere autem ciborunij quia poflunt bono animo, fim plici corde fine vitio concupflcco tiæ,quicunque humani cibi indif* ferenter fiimi,prohibct idem Af ftolus iudicari eos 3 qui carnibus vefeebantur, amp;nbsp;vinum bibebant, abeisquiieabhuiufmodi alimcU tis temperabant. Quimanducab

APOLOGIA.

inquît, non manducantem non Ipernat: amp;: qui non manducat, ïTianducantem non iudicet. Ibi etiamait: Tu quis es qui iudicas alienum lèruum ƒ Domino fuo ftat aut cadit. De talibus enim rebus, quæ pofTunt bono animo Si fimplici amp;nbsp;magnanimo fieri,qua-uis etiam pofsint non bono,vole-bantilli cùm homines eflent in oc culta cordis ferre fententiam de quibus folus neus iudicat. Ad hoc pertinetetiâ illud, quod alia loco dicit, Nolire ante tempus iudica-. ' re,quoufqjVeniatdominus,quiamp;: illuminabit abfcódita tenebrarü^ Ôe manifefiabit cogitationes cor-dis.’Sc tüclaus erit vnicuiqj à Deo. Sunt ergo queda fada media,quç Ignoramus quo animo fiant: quia bono amp;nbsp;malo fieri pofliint, de

qui-

MATH. BREDENBACH. quibus tcmerarium eft iudicare, maxime vt condemnemus.Horum autem veniet tempus^vt iu-dicentur,cum Dominus illumi“' nabit abicondita tenebranim, amp;nbsp;manifeftabitcogitationes cordis. Hæc ibi Auguft. ex quibus multa difeere poflTumus,omni loco ac té porevtiliftima. Noftrahac,eheU nimium turbulenta tempeftate, videmus quamplurimos,quino fblum dclcdum ciborum ab Ec-clefia ieiunioru teporibus præfcri-ptum,verumetiamip{à ieiuniain vniuerfum répudiant: idqj adeo nulla necefsitate nepe quod propter vel imbecillitatem corporis, vel grauitatem laborum, velalias ob caufàs légitimas ea ferre non poßint: fèdexmeracontumacia, ctiam in contumeliam Ecclefi^ paling

APOLOGIA. 7 palam vefcentescarnibus illis die-bus^quibus id vetuit Ecclcfia: alii S autem diebus, quibusnon ieiu-nat Ecclefia, vefcuntur pifcibus. Hoc ccrtc pcfsimo faciunt animo: ideoque non effugient iudi-cium Dei. Alii verô vefcuntur il- ^bus* lis,quibus fentiunt fibi opus elfe quibufli-pro ratione valetudinis fuæjdque ex’confilio vtriufque medici, vt dici confûeuit,exponcntes pafto-tibus animarum,fub quorum cu-ta viuunt, neccfsitatem fuam, at-que huius reipacem ab illis tan-quàmpræpofitïsfuispetentcs. Hi sdeônon peccant, vt etiam lau-dem mercantur,tum propter obc dientiam,qua agnofcunt fiios præ Pofitos , iuxta præceptum Apo-ftoliHeb.i^.tû jppterredû de deo patte noftro , Ecclefia Iponfa

MATH. BREDENBAcH.

-cius , noftra matre , iudicium • intelligentes amp;nbsp;agnofcentes gt;nbsp;voluntate Iponfi, in fpi* nia. titu fando ordinauille ita dc iein niis amp;nbsp;conllituifle, non ad per-niciem, fed ad falutem filioruin fuorum,fcientes idem fentien-dum efle deieiuno, quod Do-Mar.î. minus dixit de Sabbatho. Sabbathum, inquit,prop ter hominem factum cft,amp; non homo propter fabbarhum.Hoc redum de fe ac Iponfa fua Ecclcfia indicium Deo gratiflimum eft.Nos autem ^riVv- fi tempore ieiunii forte incida-tendu,cuJ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vefcatur

aliquosve habcat llatutu Eccleliæ,neque fciamusquade caufa illehoc fa-Ecciehæ. ciat, vtrüqubd cotenat rnädatu

Ecciefiæ, quod Salomo vocatie-gem matris delpicerc , an quod pro-

APOLOGIA. « propter occultas caulàs,putaim-Dccillitatem corporis, autfimi-lealiquidopus habeat ita faccrc, iam charitasChriftiana,tam ergo t)eum patre noftrum,amp; manoa-ta eius, atq^ Ecclefiam matrc Sc huius legem, qcrgaproximum noftrum, quern veïccntem vide-rnus,poftulat,vt neq;temerè iudi ccmus,fcu condemnemus vefcc té,neq; quod facit temereappro-bemus:led nifi aliud reda ratio-tic fuadeant circumftantiæ,vere-cundè,placide, Sc modeftè figni-ficatio dada eft, fiue ciuili aliquo, ^charitatem redolente vcrbo,fi-Ue vultu non ad hoftilem iracun diam,fed amicum dolorem com pofitOjfiue quacunq; ratione alia id.pro conditionc noftrae illiufq; perfonæjcæterarûqj circunftatia-runij

MÄHT. BREDENBACH.

rum, commodißimä fieri pote* rit, nobis non placere vim fieri mandato Ecclefia?:amp; quod vide-mus,nos non fine dolorc vidcre, donee ration em eius intellexeri-mus.Quonoftro dolore animad-uerfo fi ille motus,vitro nobis ra-tionem fadiluiaperiat,petensne quid ofFendamurfiiocibo: quota tione valetudinis fuæ ex confilio medici, autetiafuoipfiusexperi-mento, amp;nbsp;cum pace fui paitoris vefcatur: iam polTumusctiamH' here laudarequodfacit,^ exhoP tari, vt in ilia fana redaque fen-' tentia perftans, ea quæ fibi fun^ Locus Epi falutaria facerc pergat.Nam quod ftoiçadRo Apoftolus Paulus Icribit Roma-terpretat’ notum Is qui mauducat f non manducantem non fper-nat: amp;nbsp;qui non manducat, man^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ucanteiïi

apölögtä.

ducantem no iudicetjid nihil pcf^ tinetâdeos, qui vel manducanfj iVeinon manducant contra prçcc-ptum Ecclefiæ deieiuniis: led ad illius temporis Chriftianos, quorum piurimi erant in cafèntentiaj Vtputarentnondcccre hominem Chriftianû tanturn indulgere car-ni ftiÇjVt eâ lautioribus cibis ac po-tibuSj quaies funt carnes vi-num,pafcerent.VndeTimotheus trat admonendus à Paiilo, vt pro àquæ potu, modico vino vtere-tur : amp;nbsp;landailla martyr Blandina apud Eulebium libro yHifto-riæ Ecclefiaft. cap. i. per quæftio-nes torta vt confiteretur chriftia-tios velci in fuislacris infantum vi fceribus, refpondit : quid putatis, oviri, infantum vilceribus velci tOs^quinemutorurn quidcma-ß nima-

MATH. BREDENBACH. nimalium camibus vefcuntur? Ex quorum fcntentia etiam Prudeti-üsinhymno ante cibum fcripfif? Abßt enim çrocttlilla fames, Cædibus ut pecudum hbeat Sanguine ets lacer are da^es. Sintferagentibus indomitis ^randia de nece ^uadrupedum. lgt;{os olerts coma,nosfiliqua Foeta leguminemultimodo Hauerit innocuis epulis.

Qui hac religione â carnibus,vi no^cçterisqj lautitiis abftinebanf? hosPaulus non vult Iperni abillis, qui quibuslibet velcebanturneq; eos qui vcicebatur, ab his qui religionem abftinebant, iudicari* Sicetiamnum nos, quilibertate Chriftiana vtentes, vefamur car • nibusfextraieiuniorum duntaxat dies)non /pernimus, fed vcne-

ramuf

APOLOGIA. IO

râmur etiam rcligiofos mona-choSj amp;nbsp;virgines monachas, in monafteriis fuis perpetuoa carni bus abftinentes: neque illi nosiu • dicantlibertate noftra vtentes. Ni bilitaq;illa verbaPaulijacne Dos mini guide verba qusCjfuntapud Euangeliftam de non iudicando, pertinent ad Ecclefiæ lbtuta,de ci borumdeledu temporibusfolen nium ieiuniorum indido. Vnde^quot;c?nw fi ille quem nos fvt paulo antè di- fcent«. ximus) vetitis vefcentem depre-hendcrimus, glorietur etiam in fà dofijOjóC per ludibrium nos ad vefcendumfecum inuitansj con-uitiis eos inceflat,qui ieiunandi leges præfcripfèrunt populo Dei^ Sc fuperftitiofbs papiftas appellee cos,qui illorum legibus obtempc tdjiamipfèprodit animifuimali

B 2 tiam

MATH. BREDENBACH.

tiam.'ideoq; redo amp;nbsp;iufto iudicio fadum illius iudicare amp;nbsp;condcm-nare pofliimus, imo etiam debe-mus. Quod nififecerimus, participes efficiemur peccati illius. Cor ripiendus eft enim iuxta præce-Matt.i». ptum domini, principio intertc ipftim folum;deinde,fi te reçu-fàuerit audire, adhibito vno vel duobus. Quod fi etiam hos audire noluerit, deferenduscft ad Ec-clefiam. Hancporro fi contemple ritaudire,iam per omnia iudica-bis,amp;côdemnabiseum tanquàm ethnicum publicanum. Hçc eft dodrina domini manifefta apud EuangeliftamMatthçum.Et Pan Jus Apoftolus grauifsime præcipit 1. Tira ƒ fuoTimothæOjdicenSjPeccantes coram omnibus argue,vt Sc cçtc-riumorem habeant. Idem in eo-;

dem

APOLOGIA. U

^em eapite : Quorundam homi-nö peccata manifèfta funt,inquïr, prçcedentiaadiudiciû: quorunda autem fèqiiuntur. Manifefta ea di cit(inquit Auguftinus) de quibus darum cft,qLio animo fiant. Hæc præcedûtad indicium, id eft, quia fi fuerit ifta fubfccutum iudici-Um, non eft temerarium. Subfe-quuntur autem ilia quæ occulta funt, quæncc ipfà latebunt tempore fùo.Sicamp;: de bonis fadis in-telligendum eft.Nam iftafubiun» xifumiliter Ôc fadabona man ife-ftafunt:amp; quæcunq;aliterfcha-quot; bent, abfcondi non poflunt. De Demani-manifeftis ergo iudicemus.de oc-cultis verb Deo indicium relin-

quamus: quia amp;nbsp;ipfà abfcondi no poftunt, fiue mala fine bona,cum tempus aduenerit, quo manifefte B 3 tur.

MATH. BREDENBACH. I tur.Itao.Auguftinus edifleritnos ! bis præceptum illud Domini,No Ute iudicare. Idem in libro expo-fitionis quarundam propofitio- ‘ num ex Epiftola ad Romanos, propofirioneyÿ.itafcribit; Quod autem dicit,Tu quis es qui iudicas alienum fèruû ? ad hoc dicit, vt in his rebus quç pofTunt amp;nbsp;bono ani mo fieri,amp; malojudiciû Deo di-mittamus, nec audeamus de alte-rius corde,quod no videmus, ferre lèntentiâ. In his vero rebus,quse ita compreheduntur, vteasbono SiC cafto animo non pofTe fieri ma nifèftum fit, non improbatur fi iudicemus. Itaque hoc quod de cibisdicit,quia ignoratur quo ani mo fiat, non vult nos efle indices, fedDeû,de illo autê nefario ftupro, vbi vtorc patris fui quidâhabue-

APOLOGIA. tt ritjprçcepit dcbere iudicari.Nô e-nim poteratille dicere, bono animo le tam immanc flagitiû comb fifle.Ergo quæcunq; fada ita ma-nifeftâtufjVtnô pofsit dicere,Bo-noaïofecijiudicâdafunt â nobis: quæcunq; aût ita fiunt, vt quo aîo fiant incertû fit, no funt iudicada, fed lèruandaiudicio Dei,ficut Icri-ptû eft,Q^ç occulta funt,Deo.'quç autê palam fiint, vobis amp;nbsp;filiis ve-ftris.Hçc ibi tam luculenter amp;nbsp;gra üiter Auguftinus vt ego iam ad-miraturus fim, fi quis tam fit cæ-cutientibusoculiSjVtnon videat, quàm nihil illud præceptum Domini pertineat ad me, de vita atque dodrina Martini Lutheri

nieam lèntentiam pronuncian- «busMar tê : cuius tum flagitiofiflîma vita, qJôd lum peftilcntißima àoemata iam ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;münd»»

B 4 per quot;

MATH. BREDENBACH.

uî'n.hi]1annostoti mundo inno* ptohibet tuerunt : atque â tam multis do-nçf«nm^*^simis, probatifsimisj adeoque cum iam virisûmô ab omnibus aca-fint con- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i\* T -f

dcmnatat, dcnins, 111 quibus modo priica il* la, antiqua,amp; vcrè Chriftiana Ec* çlefiafticaque dodrina rctinctur, funt condemnata. Quinctiam condemnauit ilium vnâcum do-

drinafua, fummus Ecckfiæ pa-ftor, amp;nbsp;ordinatione ipfius Chrifti fupremusin terris iudex Leo Pon tifex,eius nominis decimus, iudi-eio publico, non fua vnius,fed totius Senatus Cardinalitii, pluri-morum Epifcoporum ,aliorum* que dodifsimorum virorum feo? tendis. Quæ codemnatio recepta approbata eft ab Imperatorc CaroloQuinto,actoto Imperio Noribereæ in Comitiis Anno û* lutis

APOLOGIA.* ’ 1} îütis ipo. Deinde ctiam â generali? Concilio Tridentino. Illi ftint qui condemnaueruntLutheru.Qup' fum fententiam fi ego lecutus iJ-kim pro codemnato habeo^ amp;nbsp;in cäcondemnatione fine refipifcen tia pœnitentiaq; mortuum, apud inferos ardere credo, an idcirco pecco aduerfus præccptum ilkid do mini.N olite iudicare? Obfbcro

111 JI dii teChriftiancleólor, expendemi-fed qui ah hi hæc æq uo,fipiçti,ac redo iudi- [herun^“ cio.vtrum ille quiratu habet iudi-r*'^quot;'^

. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r I • nbsp;nbsp;-11- uerfuî p-

cium eorum,qui ledentin illis ca-,ceptù a« thedrisac tribunalibus, quiiuxtaquot;^”^quot;'*“ ordinationem ipfius filii Deino-rnini noftri leluChriftifuprcmu locum in ciuitate nei obtinent, amp;, quibusipfe filius Dei dixit, Qpi Vos audit, me audit: vtrum is, in-quam ,qui horum iudicium ra-.

B 5 turn

MATH. BREDENBACH. tum habet, peccat aduerfus illud, Nolite iudicare:an illi potius, qui cum nullam habeat authenticam cathedram, nullum Icgitimû tribunal, nullam ordinaria potefta-tem iudicandi, præfertim in tali-buscaufis, tarnen per lèditiofam quandam cótumaciam abfoluut, imö etiam præmio amp;nbsp;honore di-gnu iudicant eum^qui propter plu rima, enormia, eademque tod mundo nota crimina, codênatus cft ab illis tot atqj tantis iudidbus ordinatione diuina ad iudicâduni conftitutis : eaque ratione amp;nbsp;con -tumaci fuo fado, ipG femetip -fos conftituunt iudices illoruiu, quorum iudicioipfi ordinatione diuina fubiedi liint, iudicium fibi ftimentesinfiiosiudiceSjimô yiz' ïQ ( quod rede admonct Diuus

APOLOGIA. lt;4

Cyprianus) inipfum Deum,qui Indicia hæc ordinauit. Vtrum,in-^uam, hi peccant aduerfus præce-ptum D omini de non iudicando, an iUe,qui illorum^quos neus con ftituit indices, iudicio, atq; in hoc ipfoipfiusDeiiudicio acquiefcit, præfèrtim cum videat illorum iu-dicium totratioflibusôc fcripturis irrefutabilibus, atquc illius quern Uli fuo iudicio condcmnauerunf, tot atq; tarn manifeftis turn vitas turn dodrinæpeccatis comproba ri?Quidautcm dicemus, quod eti ^ota ec-ani ipfa tota Ecclefia Dei catholi-

_ nbsp;nbsp;nbsp;L-,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demnauis

ca in Oecumemcis cocilus ea quæ luthcrû. lècit ac docuit Lutherus, iam an -te multa Iccula condemnauit : condemnauerunt ipfi Prophetæ amp;ApoftoIi: condemnauit in his omnibus Deus ipie per fpiritum

luum.

-MATH. BREDENBACH. fuum,quifemper in talibus iudi-cibusloquitur, eorum indicia gu-bernans: ne videlicet non fatisfiat

proniifsioni,qua fecit in oeutero-nomio, dicens. Qui iudicabunt ri bi iudicii veritatem.Hçcfi non fa tisin meo illo libello dc cóponen^ dis dißidiisdemoftrauijdemöftra bo hic copioGus amp;nbsp;abundantius. Eft enim hoc omnino cognitu nc cpftarium. Impofsibile enim eft, vnquam Geri pacem in E cd eG a, niG Luthero cum Gia dodrina nd

G)lum cognito condcmnato, verumctiam penitus extirpato. HocGmihinocreditur, credatur Luthero ipG, Gribenti ad Philip-pum Melanthonem in epiftoh conG)Iatoria,cum hic effet Augu-ftæ in comitiis, Anno falutis vtlib.7. commentariorum refert

Ioan-

APOLOGIA. If loanncs Slcidanus. Ibi hæc funt ipGus Lutheri verba,Quod ad cos ciliationera attinet, fruftra fperar-tur: Nec enim nos Pontificem lo co deturbare poflumus, neque vc ra dodrina, laluo Pontificatu in-columis efle poteft. Hie verißima efteiuspropofitio,qua dicit fruftra fpcrari conciliationem. Im-poßibile enim eft Lutheri dodri-nä tot modis hæreticamamp;impia, cum dodrina Ecclefiæ catholicæ conciliari. Ratio verb, quam ille fubiungit bipartitam, priori fua parte etiam vera eft. Quamdiu e-öim in his terris erit Ecclefia , tarn lt;liu erit in ea Pontifex.

Hue neq; Lutherus^neq; vlIuS ftæreticus deturbare poterit.Neq; ®nim poteft efte aut fieri irritum Verbum Domini,quo dixit : Tu es

Petrus

MATH. BRtDENBACH*

Petrus: amp;nbsp;fuperhanc petramaJ-dificabo Ecclefiam meam. Etillud, Ego autem pro tc oraui,vt nondeficiat fides tua. Altera autem parte^qua dicit, neque vcra dodrina faluo pontificatu inco-lumiseflepoteftjfàlû eft. Potuit autem Senæcvno duntaxat vet' bo permutato fieri vera, fi pro eo quod dixit, vera, dixiftet, noftra, jiuam videlicet dodrinam fignifi-cans. Nam ad hoc ipfum Chri-ftus inftituitpontificatumjVt eX' plodatur dodrinafalß: vera autem incolumis conftruetur. At-quehuiuSjCæterorumque quæad confèruandam pacem ôc vnita-tem in Ecclefia pertinent, gratia, vult pontificatum permanere in iplà Ecclefia, vfque ad confiim-mafi

APOLOGIA. I« mationem feculi. Et portæ in-feri,inquit,non præualebunt ad-Uerfus earn. Hac ratione cgoin-dudus, cum de componendis in religione difsidiisinttituerem fcri bere,inprimisneccflarium eflc iu dicauijdemoftrare^qualis turn vita, tumdodrina fueritillius hominis , qui nobis difsidia hæc cxcitauit; vt his cognitis Seprofli-gatis, locus deturpaci amp;concor-diæ conftituendæ. Quemadmo-dum enim impoßibile eft, in ea Republica conftare pacem,in qua lolerantur {edition urn authores, qui ctiam ex profeflb concitant imperitam plebem aduerfus Con ftilcm atque vniuerfiim Senatum ciuitatis : aut in ca domo, in quafaber aliquis aut foflbr infur-

•' MATH. BREDÈNBACH.

git aduerfus Oeconomudomu^ cui peregrc proficifcens paterfami lias commendauit curam amp;nbsp;gu-bernationem domus atque totius familiæritanullo modo fieri po-teftjVt pax fiatin Ecclefia,dum ilU toleratur in ea,qui feditiofa dodfi na concitant populum aduerfus i* pfius Ecdefiæfiimmum paftor6 vniuerfiim ill û ordinem,cui gu bernatio eius diuinitus eft com-mendata.Tales itaqj in prim is ne# ceftariù eft iudicare, amp;cum fua do lofa feditioßque doólrina ita de-lcribcre,vtab omnibus cognoRa-tur.Quinetiam illorum finem degt; monftrareneceflarium eft, vtalii videant Sz extimeftant 3 formi- j dentquepatrarefimilia. Contur-rfileji bati funt omnes qui videbateoSj

inquit ProphetaDauid^Sc timuit omnis

APOLOGIA. ,, omnishomo.Etannunciauerunt opera Dei ; amp;nbsp;fada eius intellexc-runt. Eiufdem iyftitiæ eft,bené merentes de rcpublica ciues præ-miis afficere, euerfores rcipub. fuppliciis. Eiufde incredulitatis ôc impietatis eft,non credere Deo minanti fupp]iciaimpiis,amp; no crc dere eidê promittenti premiapiis. Eft aut diiertifsimis verbis expreß fententia Domini,loanis quinto . Et procèdent qui bona fèce-runt,in refurredionc vitæ: qui ves rb màlaegeruntjin refurredionê iudicii. Et Matthæi 25 .Et ibunt hi in fupplicium æternum : iuftiau-tem in vitam æternam. Etapud cundem 13. ColJigite primùm zi-2ania,amp; alligate ea in fafciculos ad comburendum. Et Ioannis 15. Si quisinmenon manferit, mitte-

C tur

MATH; BREDENBAcH.

tur foras ßcuf palmes,amp;arcfcet:5^ colligent eû,amp; in igné mittent, 6^ ardet. Ecce quid clariushis verbis dici poteft? Qui no manet in Chri fto_, mittetur foras : præterea ini-r n ene,amp;ardet.Quid eit non manc-manere fc inChnlto'iQuid anud,quänon effeviuum amp;nbsp;efficax membrum corporisChrifti,quemadmoduni palmes viuusac frudifer ramus Vi tis.^ Quidautem aliud eft corpus-Chrilb, quam Ecclefianei Catho ip},.;. lica,cuiusipfeeftcaput? Nonne hæceftcarocius? Nos autcmfu-m US membra corporis eiuSjde af ,, nc eius, de ofsibus cius, inquit ad Ephefios Apoftolus. Quiigi-tur manetin Ecclefia, is manctin Chrifto: amp;nbsp;qui in Eccicfia opera-tur bonum, is eft palmes frudi-fcr,dignus purgatione, vt copio-fiorem

APOLOGIA. 18 fîorcm frudum proférât. Qui ve-ro vel Icipfum per hæreticam fchif maticamq- doélrinam ab hac fè-parat, vt faciunt omnes hærctici fchifmatici.- vel qui propter fia-gitioßm vitamper eosquiclaues habent,ab ea excludunturjqucms admodumCorinthiusillei. Co-rinîh.5. ( tametfi taies quidcm no fine milèricordia ablcindit pien-tißima mater Ecclefia : fed potius ad pœnitentiam eos inuirat,tra-dens eos Satanæ adinteritum car-niSjVtfpiritus fàluus fit in die Domin’noftrilefu Chrifri, exemplo Iponfi fui non optans morte pec-catoriS;,fèd vt couertatur viuat: tefipifeentes autcamp;r reuertentes in gratiam recipit, vt Paulus ilium ^•C orinh.2) vel per acediam nullû ftuâumferuntjVt ipfe pater cœ-

C a Içftis^

MATH. BREDENBAcH. leftiSjtanquâminduftrius agrico-bj eos tanquam inutiles palmites amputctactollat,binon pofliint mancre in Chrifto. Quid igitur aliud reftat, quam vt refedi à vite, - , ßecollediinfafciculos, mittantuf Extra ÏC- . nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ƒ. -k , .

ciefiä nul m ignem Sc ardcanti' Area Noe Luquot;*'*'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclc

næDei? SatishocindicatillePrin ceps Apoftolorum Petrus,amp; m ul tis locis explicat Auguftinus, Sgt;c alii quamplurimi. Quemadmo-dum igitur necefle erat perire om nes, qui non erant in illa area, ita necefle eft perire omnes, qui non manentinEcclefia.Hinceft quod in libro de fide ad Petrum diaco-num cap.38. firmißimecredendu, necvllaratione dubitandum efic affirmât,non folum omnes paga? nos,{ed etiam omnes Iudços,ha;-reticos

APOLOGIA.

reticosatqjfchi{maticoJ5qui extra Ecclcfiam catholicam banc finiut VitarUjinigncrn æternum ituros. Etcapitefequentijeadem confta-tia amrmat, quemlibet hæreticû fiuefchifmaticum in nomine pa-tris fpiritus ûndi bapti-Zatum,fi ecclefiæ catholicæ non fueritaggregatus, quantalcunquc deem olynas feceritjCt fi pro chri-fti noîe etiaûnguinêfuderit,nulla tame ratióe polFe fàluû fieri.QUod fiquisobiiciat, eum librum non die Auguftinijcum hoc nihil opus eft contcntionem fufciperèad co^ firmandum id quod hie agimus: cum in aliis libris quamplurimis, qui extra omnem controuerfiam funteius^eandemfententiam dc-fendat.Sed adeo nobis vbiq; funt obuia de hac re turn ipfius fcriptus

C 5 rædi-

MATH. BREDENBACH.

ræ diuinæ J tum ûndorum Patrû teftimonia, vtneipfi quidemadr uerûrii audeantnegarcjextra Ec-clefiam neminilperandam cïreû lutem. Apologiæ confeßionis Au guftanæ hæc funt verba: Neque vero promißio ûlutis pcrtinet ad i]los,qui lùnt extra Ecclcfiam chri Quçfitve^^- idçirco hac quidem parte in-latcciena ter nos conuenit: in controller-fiam autem (ubit, quæfit Eccle-fia vera. Hanc enim nos nobis, ifti verb fibi vendicant. Atquc hæc iam tanta eft controuerfia, vt vix integro volumine videatut explicari poffe. Nobisauté com-pendio eft opus. Quanquam verb in libello de componendis dif-fidiis nos ita earn dcfcripfimus, vt non putauerimus, quemquafore tam ftupidum, qui ita defcriptam non

APOLOGTA.^- ao non effet facile agniturus, tameà cum ea nos opinione falibs effe u deamus,ffutiebimushïcetiam ck rius earn demonftrare.nam quod nonnulli lom niant,ea'm effe inui-fi bilenijilkeft plané diabolicaper» fuafio^quatartareusille hoftis mi-« feros in defperationem abducit, quafi nó pofsint inuenire cam,ad quarn confugiant, vt klui fiant. Imo ciuitas ell regis magni, cuius fundamenta funt non in ob-Icura aliqua valle, vt non poßit vidcriaut inueniri, fed, vt de cecinitDauid, inmontibus fan-öis, vt etiam ab alienigenis, T y-ro,öc populo Aethiopû videri,in-ueniri, ßeadiripofsit.Non inquit Dominus, ciuitas abfeondi fupra monté pofita.Abeantigitur iftiquo dignifunt cûfuaillainui-6^4 ßbiH

- math; BRED ENBA CH.

fibili Eccleßa. Nos credimus in Deum patrem, in vnigenitum filium eins lefiim Chriftum, amp;nbsp;in Ipiritumûndum.Deinde credimus Ecclefiam fandam catholi-cam, non occultam, amp;nbsp;in obfcu* ro aliquo angulo abfcondita: fed fuper montemædificatam, vt fit omnibus confpicua. Hancnoftri dodores nobis rudibus definiunt atque4efcribunt hoc modo: Ec-clefia eft cundorum Chriftifideli-urn congregatio:pro quaChriftuS in came cunda amp;nbsp;fecit ôcpertulib -vt earn fàndificaretjtefte Apofto* lo Ephef. in qua vna eft fides, vnacocors amp;nbsp;confonansfideido drina,eadem per totam hanc Ec- j clefiam facramenta, eorundemq; cadem adminiftratio: vnitasfpirE tus in vinculo pacisfin qua omnes

APOLOGIA. M fe tanquam vnius corporis mcm-bra,mutuis ofïiciis fufferunt, per charitatem, iuxta dodrinam . Apoftoli Ephef.4. Charitatem, inquam, quod verbum Apofto-lus identidem repetit amp;nbsp;inculcat. Hæcenim eft vinculum illud per-fedionis, ac veluti neruus, quo lo lo membra corporis huius inuice conneduntur.Charitas cft,quam Hemo extra Ecclefiam habere po; teft.Vnde niuus Auguftinus contra Crefconium graramaticû lib. i.cap.ij.dicitjbaptifmum quidem lacramentum ehe nouæ vitæ ac là lutis æternæ: led quem multiha-beant non ad vitam æternam, fed ad pœnam aeterna,non bené vten testantobono. Charitatem verb fendam,inquit,que eft vinculum perfedionis, nemo poteft habere

C 5 non

MATH. BREDENBACH. no bonus: nemo qui habet poteft efle vel khifmaticus vel hærcticus. Charitas authore Apoftolo J omnia fuffert 5 omnia credit, omnia iperat,omniafuftinet.Nequealia । eftratio, quod tarn multi ab Ec? elefia deficiunt,quam quod à clia-ritate exciderunt.Nolunttolerarc malos,quoslemperab initio mu-di charitas tolerauitinEcclefiaiatq; ideo prætextu zeli iuftitiæ legre* gant le ab Ecclcfia: amp;nbsp;hunt multo lceleratioresillis,quorum lcelera negant fc ferre polTein Ecclefia. Audiant hi diuum Auguftinun’ in epift. i6i. ad epilcopos aliquot i Donatiftarum italcribentem : obiiciuntur nobis,inquitjCrimin^ malorum hominum,non nolha, led aliéna, ôc ipfa partim incognk ta:quæli etiâveraamp;prælèntiavi'

dere*

.i apologia:.....aa

4c}:(!muSj amp;nbsp;zizaniispropter fri£-meiita parccnte's^pro vnitate to-leraretnuSjpó fojum nulla repre-r lîcnfionc^fçdctiam non parualau de nos dignos dicerct, quiciinque fcripturas, fondas non corde fur-dus audiret. Tolerat Aaron mul-dtudinê idolû exigentêamp; fabrica-lem amp;nbsp;adorante.Tolérât Moyfes ®duerfus Deum tot millia murmu fantia,Sc totiês offendentia fandu Homen cius.ToIeratDauid Sau-^êpcrlècutorêfuûjfceleratis mori-bus coeleftia deferêtê, magicis arti büsinfèrna quærentcm ,occifum '^indicatjChriftûetiâDomini pro-Pter facramentum venerandæ vn? Öióisappellat.ToIerat Samuel ne fandos filios Hdi, peruerfos filios fiios,quos popup qa tolerare nolu *^diuina veritate accuûtuSjdiuina feuerita-

* MATH; BREDENBACH.

fcueritate corrcptus eft, Tolctat dcnique ipfiimlt;p'opulum fuper-bum contcmptorem Dei .Tolérât Efâias, in quos tam muka ve-ra crimina iaculatur. Tolerat Hie-remiaSjàquibus tanraperpetitun Tolcrat Zacharias pharifços ßcfcri bas,qualesillotempori fuifTefcri ptura teftatur.Scio mc multos prç tcrmififlejegantqui voluntjegat quipolTunt eloquiacoelelbajinue nient omncs fandos Dei feruos amp;amicosfempcr habuiflc, quos in iiio populo tolerarcntjcum qui bus tarnen illius temporis ûcra-menta communicantes J non fo' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum non iniquinabantur j lcd eu -

am laudabiliter ftiftinebant, ftu^ den tes, ficutait Apoftolus, lèrua-

*■ rc vnitatem Ipiritus in vinculo paos. Attendant ctiam poft Domi-niad-

APOLOGIA. if ni aducntum jvbi multo plura hu-ius xolerantiæ peritotum orbem inuenircmus exempla, fi omnia lcribi,amp;: in-authoritatem redigi potuiflent : tarnen hæc ipß quæ habemus aduertitc. Tolérât ip-fe Dominus ludam, diabolum, fiirem, nbsp;nbsp;venditorcm fuum; fi

nit accipere inter innocentes di-föpulos, quod fideles nouerût p-dum noftrum. Tolerant Apo-ftoli pfeudoapoftoloSj Ôc inter fiia tjuærentes, non quælcfu Chrifti. Kulus non fua qjuærensj fèd quac lefu Chritticum gloriofißima tof Jerantia conuerfàtur. Poftremo, 9nod paulo antè commemora-üi, diuina voce laudatur fuban- Apoc.» geli nomine praepofitus Ecclefiæ, quod cum odiflct malos, eosta-^en tentatosamp;viuentcsprono-) mine

. MATHs'BREDENBACH.

nomine Domini toIeraujt.Ad'lbnl mä lèipfos interrogcnnNóftne to Icrätur ab eis cçdesôe incendia Cif cûcellionum,veneratoTes prçcipi*^ tatorum vitro cadauerûjamp; fùb in# credibilibus malis vnius Optati p tot annos totius Africægemitus.^ Parcoiam dicere fingulorumpef Africam regionem ôé ciuitatuni-ßefundorum tyrannicas potelU' tes,amp; publicalatrocinia. Meliu^ cnim vobis hæc vos ipfi dicitis, fiquot; ue in aurem, fiue palàm,ficut libitum fuerit. Quocunq; enim ocu-los verteritiSjOccurret quod dico, velpotiusquod taceo:neqj hinc iftos quosibi diligitisaccufâmus. NO em nobis dilplicêt,qa tolérant malos,lêd quia intokrabiliter ma Kfunt propter fchifina, propter al# tare contra altare^ propter îêpara-’ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio-

APOLOGIA. *4 hohe ab hæreditate Chrifti toto Orbe difFuüjßcut tato ante jpmiß-û eft: violatä pace, confciflam vnia fate, iterata baptifraata, exufflata facramêta,quæ in fceleratis lt;]uocj; hominibus fânda funt, plangim’ lugemus. Quç fl paruipendunr, ’ntueantur exepla, quibus demo-ftrarum eft,quanti hçc pependerit Ocus. Quifccerunt idolum, vfita-îagladii morte peremptifunt: qui Verb fthifma faccre voluerunt,hia til terræ principes dcLiorati,amp;tur-lîa cófêntiensigne confumpta eft. ^^iuerfitate pœnarûdiuerfitas ag-tiofcitur mcritorû.Hçc ibi Auguft. Que locü idcirco integru afleripfi, ^übd in co viderc fit ad viuum eti 3rn cxprefTum cxemplarcoru,qu2 HoftraGcrmania perhofee annos perpefla efl::quorum vtina habea-mus

MATH. BREDENBACH.

mus finem.Vitia amp;: peccata Curiç Romanæjautetiam fummorum pontificum quis vnquam vir bo -nusprobauit^ quis dcfcndedafuP cepit?imö quis non cum fummo animifui dolore velviditvelaudi uitfQuägrauiterea DiuusilleBcr nardus duabus illis concionibus^ quas in libcUo de componendis diflidiisindicauimus,deplorat?Et tarnen illos quantumuis malos, tolerandos nobis efle cenfetjdurn ixempii tolerat illos Deus. Græcianoluit Grçcorû. illostolerareramp;nunccogitur tole rare Turcam.Expendamus obfe-crOjquätaperhofce quadraginta Germaniç annos tolcrauit noftraGermania, poftquam incitata a Martino Luthero, recufiuit tolerare regnurrt Pontificis, (fic enim iftis placet ap pellare) Innumera milerorum

ftico'

APOLOGIA. af fticorum millia cç{àfùnt,Cbrifsi • mi totius Germaniç principes ca’ ptifunt. Quam multi amp;nbsp;quanti Principes in vno ciuili prelio ceci-rieruntfQupties inter hçc omnia, duicifsima hçc patria noftfa ineen diisconflagrauit, amp;: inundauit bn guine? Quaj vero nobis tot atque lantorum malorum extitit caub.^ Quæalia,quàm quod iceleftibi-tni illius feditiofis perluafionibus dcceptij noluimus imitari exepla bndorum illoru,quosillic liobis Commémorât Auguftinusjn to-îerandis difpebtoribus myfterio-yö Dei J prætexentes interim zclu ïüftitie,amp;: tame interea fumma cu i îiîiuftitia bonos pariter cum ma-, iuftos CÛ iniuftis crudelibimê perbqueteSjCum Domin’ noftcrExempià ïefusChriftus,cuius nomine tato;

D pere

MATH. BREDENBACH. pere gloriamur,cuius Euangeli-uin tani inflatis buccis vbique crc pamus atquc iadamus , impios PocificcSjCaiapham, Annam,tO' tumqj inutPcdncilium tanta cum patientia tolerauerit, vt fe etiam iniuRißimoillorum iudicioiudi-candum pcrmifèrit? Quandiu fta« bat cathedra Moyfi,tamdiu voluit tolerari eos, qui in ilia icdc-bant.neque tolerari tantum, verum etiam omnia quæ impera-rent,fie|i.Super cathedram Moy-fi, inquit, fèderunt fcribæ Sc pha-rifei: omnia ergo quæcunque di-xcrintvobiSjfêruate amp;facite. Ea cathedra iam remota, erexit ca-thedram Petri, quem fibi fecitfuc cefibrem ièu vicarium in paften- ! dis ouibus fuis, hoc eft, regenda Ecclefia. Quemadmodum igi-

tUP

APOLOGIA*

tiir tunc capitale erat, ac fcelus mortepiancluin,üquis fuperbiif-ict, nolensobedirelaccrdotisim-perio,(morietur,inquitjiomoil-Ie, Sgt;c auferes malum de I iracl Ji ta certe iam crime capitale eft,amp;pro» pterquod quis tanquam putridu iticmbrum à corpore Chrifb relès canduseftjamp;r tanquam inutilis pal mesa vite amputanduS;, fifuper-biens nolitobedire imperioillius facerdotis, qui fedetin cathedra ï^etri. Vtenimea quæ iam dixi- Ecckfi«* mus de Ecclefia breuiter colliga- repén'tùr, mus,cum hçc fitcunólorum Chri ftifideliu cógregatio,ab ipfo Chri; pofition« fto ûnâificatajin quavnafides^v;

' tiacócorsamp; cólbnansfideidodri ' iîa,cadé facrameta, eorundeq; ea-

dë admimftratiOjVnitaslpiritusin Vinculo pacis,oîbus le mutuó fere

D Z tibn^

MATH. BREDENBACH.

tibus per charitatem,domus Dei# cui ipfe Chrittus fuü præfecit oeco nomum jformans cü amplifsimis promifsis, fi bene præfit: grauißi-mis autem minis territâSjïi male, T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt videre eft Lucæ ri. Ouile Chri

fti, cuipaftorem præfecit dicens; Matt.K. Pafee oues meas: Ciuiras Dei, cui præfecit côfulem, dicens.-Tibi da bo claues regni coelorum, addens huiefenatum cum authoritatepic nifsima, dicens, Qui vos audit, me audit, amp;nbsp;qui uos fpemit, me fpernit:cum,inquam,hæc fitve-iolt;in.j. rè Chrifti fanâa Catholica Ec-défia, fponfà Chrifti, Qui habet ’ fponfam, inquit, fponfus eft; vna Oene.». caro cum Chrifto, os ex ofsibus . Chrifti. columna amp;nbsp;firmamen-turn veritatis;nonne quihancta-lem dcfentjhuius fidemabnegat,

huius

APOLOGIA. *7

huius dodrinä impugnat^huiusfa cramenta contemnit, ncgat, amp;nbsp;fi quaexeisagnofcit,eorum tamen adminiftratione no dignaf ab ipfà Ecdefia reciperc, fed ipe fibi diuer lam profua feditiofalibidinefin-gitjimpiè detorquenseo dolofis intcrpretationibus diuinæ fcriptu ræverba.-qui difciffo vinculo pa-cis,amp; fado feditiofo fchifmatc.

oeconomu domus,paftorem oui üm,ConfuIcm,amp; vniuerfum Senatum ciuitatisplufquam hoftili-ter impugnat.-q ui hæc facit, vtrum ego hunc habebo pro palmite vi-tis,anproapro Vallante vincam, amp;nbsp;lingulari aliquafera depalcente cam? vtrum pro membro corporis Chrifti, an pro Antichrifto:v-trum in tantis IceleribuS mortu-

Um creda regnare in ccdo cuChri

D J fto

MATH. BREDENBACH. fto, anapud inferos ardere cum PJutone^. Metiamur quæfo hac menfiira,adhanc rcgulam exigalt; musiftum Iapidcmjamp;videamus, vtrum magis conueniat ædificio ciuitatis Dei, an portæ infèrna-lis,quæ militât aducrßis hanc ci-uitatem.^ Sed Deo gratias, (]ui promifit nobis viâoriam;, amp;ki-mus veracem efle m promifsis, vtilla tartarca nihil pofsit aduer-fus hanc noftram cœleftem. Pu-tabam me in priore libello fatis demonftrafle fcelera Lutheri. Quando veto id ab iftis non re-cipitur j experiamur denuo. Diximus,in Ecclefia DEI catholica effe vnam fidem, iuxta verbum Apoftoli Ephef 4. de eademquc fide concordem confonantem -que dodrinam, iuxta præceptum lacobi

APOLOGIA. aS

lacobi Apoftoli. Nolitc plures magiftri fieri fratres mei. Magi- In prolo-ftros autem tunc plures fieri exi-IrimOj inquit Augullinus, cum diuerfa^ atque inter fe adiierfà lèntiunt. Cùm vcrôidipfum di-cunt omnes, amp;: verum dicunt.

ab vniusveri magiftri magifterio non recedunt . Quod quanti momenti fit in Ecclefia, intelli-gens Apoftolus PauIuSjitafcripfit ad fuos Corinthios ; Obfecro autem vos fratres per nomen Domini noftri IE S V CHRISTI, vtidipfum dicatisomnes,0cnon lint in vobisfchifmata.Etad Phi-lippenfes 2.Impiété gaudiura me? phiiip. a. um,vtidem lapiatis,eandem cha» ritatem habentes, vnanimes, id-ipfum fentientes, nihil per eon-tentioncm^neqj per inane glona:

tgt; led

' MATH. BREDENBACH. fèdin humilitate fupioresfibi in-uicem arbitrantes. Dauid in PfaI* mo cecinitjEcce quàm bonum Sç quâmiucundum habitare fratres in vnum. Sicut vnguentum in ca-pite,quod defcendit in barbam, amp;c.His atq; aliis'quàmplurimis ûcræ fcripturælocis commenda-tur nobis vnitas fidei, atq; dodri-nç Concordia in Ecçlefia Dei.Iam verOjquàm longe hac parte rcccf-ferit ab Ecclefia Martinus Luthe-rus, illi nouerunt, qui dogmatae-ius contulerunt cum doc^rina amp;nbsp;{entendis omnium Patrum, fan-dorum dodorum,atq; totiusEc-clefiæiamtumabipfis Apoftolo-rum temporibus. Dixi, amp;nbsp;iterum iterûq; dico,inter illas notas, qui-busEcclefia Chrifti difFertab Am tichriftiamp;r malignâtium ccclefiis, banc

APOLOGIA.

hancefrevnam,eandemque præ-cipuani jquodin EcclefiaChrifti eftvnafides,iuxtaverbum Apo- * ftoli Ephcf .amp;f vna dodrina, iuxta verbum eiufdem ad Philippe.

2. amp;nbsp;I. Cor.i. vt idipfiim dicatis, nonfintinvobisfchifinata.Neq; . hçc fides atque dodrina eft nou^ nupcrinuenta, Si perfubdolasfal lasq; diuinæ ftripturæ interpreta-tionesab hominibus inquietis Si feditiofis excogitata, amp;nbsp;alias alia: led antiqua,authentica,ab ipfis A-poftolis lefii chrifti accepta, iuxta verbum eiuldem calat.i. Sed licet nos,aut angelus de coelo euange-lizet vobis prçterquam quod euä» gelizauimus vobis, anathema fit. Eta. Theflalon.i.Itaqjfratres fta-te:amp; tenete traditiones quas didi-ciftis, fiue per fermonem, fiue per

D i epifto-

MATH. BREDENBACH.

ftolam noftram. Et eiufdem tertio: Denunciamus autem vobis fratrcs in nomine do mini noftri lESV CHRISTI, vtfub-trahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate , amp;r non Ic-cundum traditionem, quamac-ceperunt à nobis. His atque hu-iufmodi aliis multis commandât nobis vnitatem fidci amp;nbsp;do-drinæ: amp;in haciplâ virilem plane grauitatem amp;nbsp;conftantiam : nolens nos fluduarc tanquam par-uulos,amp; circumferri omni ven-to dodrinæ,in nequitia hominu, - inaftutiaad circumuentionemer Quib mu * nbsp;nbsp;lt;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r*

nimentis roris. Vt âutcm inhâc vnitateh-

6- dei,atque dodrinæ concordia co-A-lt;nçc5 permanere poffimus, tu-cordiani ti atque fecuri ab omni errorc ac deceptioncj Dominusnofter quot;nbsp;- -

APOLOGIA. 30

Itfus ChriftuSjCÙm ipfè iam afcen djflètin cœlum, dédit nobis fuos legatos amp;nbsp;vicarioSjàquibus earn ■dilceremus. Audienimad Epbe-Ephef. 4,. fios feribentem Apoftolum : Et ipfè dédit quofdam quidem Apo ftolos^quofdam autem prophe-tas,alios vero Euangeliftas, alios -au té paftores amp;nbsp;dodores^ad con -fûmmationem ûndorum, amp;c. Atquehi funt illi montes ßndi, in quibus fundamenta Ecclefiæ iùæ pofuit De us, telle Plàlmogra-^ho,cùm ait.Fundamenta cius in montibus ûndis, Pfàlm. 86. Hi funt, quorû labia iuxta Malachiæ Maiadi.i verbum, cuftodiuntfcientiam,amp;: ex quorû ore iubet nos legéreqre re.Iâ verô hi,quos ille nobis fie de Apoftoi«-ditharûrerû dodores,fummâto tiusfidei redegerût inadmirabilc

quods

MATH. BREDENBACH. iquoddam compendium, duodc* cim articulis, verbis paucißimis, dodrinam omnium amplißimä complexi.Veruntamcn fapienter amp;nbsp;fidcliter admonet nos Augu-ftinusin lib. de fide amp;nbsp;Symbolo Cap. r. fub ipfis paucis verbis in Symbolo conftitutis, plerosquc hæreticosvenenafua occultareco natos eflc.’quibus amp;: refiftit diuina mifericordia, inq uit, per fpiritua-les viros, quicatholicam fidenon tantum in illis verbis accipere amp;nbsp;crcdere, fed etiam D omino reue-lanteintelligere atque cognofcerc meruerunt.Quamobrem nequa--quäfatis eft ad probandum, quod aliquis habeat vnam eandemd’^c cum Ecclefiacatholica fidem,» ca dem hæc Symboli verba cum Ec-clefia recitct.Hoc cnim noftra hac

ætate

APOLOGIA. jt

«täte faciût omnes illæfeâæ,qua; non folum ab Ecclefia catholica, ïêd etiam à (è inuicem in fide ma-gnoperc difientiunt. Vnitas fvJei non in verbis J fed verborumvir- quoCtß-tute fitaeft. Q^i hancpariterintel *’ ligunc atquerecipiunt, hi fiint,in quibus verè eft vna fides.Hoc quo clarius intelligatur, percurramus Symbolum illud, amp;nbsp;vidcamus, vbi Martinus Lutherus vim eius abnegaritJ cum tarnen profefTus fitverba. , Septê prioribus articu- gulâ Sym» lis comprehenditurea fideipars, ^„*2.** qua credimus in Deum patrem, amp;nbsp;vnigenitum filiumeius lefum Chriftum. Videndum eft itaque, quomodo in patrem amp;nbsp;filium cre dat Ecclefiajamp;r quid fe horum be-heficio credat conlècutam. Nifî cnim hocagnito, in neutrum ve

rè

MATH. B REDE NBA cH. crederc fe Quis cfcdere poteft. Tamctfi in Deum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

guidât, enim iionnunquam Icnptura di-uinaliancloquendifiguram, qua' dicimus nos credere in Deum,’ nonnihillaxare videtur, Iatiuflt;^ue extendere, proprie tarnen figni-, ficat credendo amare , creden -do diligere, credendo in Dcum-ire,amp; eius membris incorporari, authorc Auguftino in Euange -lium Ioannis, tràdatu 29. Isigi-‘ turverè credit in Deum pattern, amp;nbsp;in vnigenitum filium eius le-fiim Chriftum, qui non folum hoc credit, quöd pater genuit filium , verum etiam quöd per hue ipfum filium vti nouum Adamu, etiam nos homines, ex vetere illo Adamo infeliciter generatos,fibi regencrauit filios,nobis fadus pu ter, nos hæreditatis regni fui cum illo

APOLOGIA. J» illo vnigenitofaciens confortes, expditisrccuperatos, ex mor tailbus, inio lamortuisimmortales, ex hoîbus Deos:amp;: per hanc fideni amore accenditur rapiturtj; turn in ilium ipfum talem patré, tum in vnigenitum ilium hlium, per que hæc omnia perfedafunt, turn in cæteros fuos fratres,intelligens iè iam in his ipfis amandis vcnerä« dilquc ipfum pattern amp;nbsp;hlium eins vnigenitum anaare ac vene-rari, iuxtaillud, Amen dicovo-bis,quam diu feciftis vni de his fra tribus meis minimis,mihi feciftis. Fides itaque Eccleliæ Catholicæ hæc eft, credercin Deum pattern omnipotctêjamp;rc.hoc eft,agnolcea re, quod Deus omnipotens fit pa-tcr,nó fblu illi’vnigeniti fui fi!ii,vc tuetia nofter,amp; quod incoprehen übüi

MATH. BREDENBACH.

fibili amp;nbsp;incxpli cabili quodä amo-re noftri, pulcherrimam hanc coe-li terræq; machinam condiderit, candemtj; ad noftram vtilitatem amp;nbsp;ülutem gubernet. Quæ fides mirabilcm quandam beatißima-que ßcuritatem öc libertatem irt hominibusgignitjVtabiedis curis acfblicitudinibushuiusmundi,to tiferantur amp;nbsp;abforbeantur in De-um,fcientes talem patremnun* quam permiflurueiTe, vt aliquid rerum bonarum défit illis filiis, obferua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inenatrabili amore co-

hic, vnje pleófitur. Hæc eft ilia fides, in quä ïÿn?fu- teftimonium confècutifunt ma-aminuo- iorcs illi,quorumlongum catalo-üommT guni contexit ApoftolusHebr.n, amp;nbsp;fine qua impoßibileeftplacere Deo, vt ibidem inquit.Dehac fi-i.ioan.îlt; Je jicitloanncs: Hæccft viâoria

quae

APOLOGIA. î) (juæ vincit mundum J fides veftra. Quanta verô fithuius vicioriæ di-gnitasatque fœlidtas, intclligere eftexcoquod ait in Apocalypfi, Qui vicerit, dabo ei federe mecû in throno meo : ficut amp;nbsp;ego vici, amp;nbsp;fedi cum pâtremeo in throno cius.Ecce quæ poteft effe dignitas maior in cœlo amp;nbsp;in terra, cum regeac Domino cœliSeterræ federe in regio illo throno, in quo ipfè fèdet, vnà cum Deo patrel Hæc fuit optimi ilîius patris volû-tas optima , vt fie exaltaret eos quos tartareus nie Satan malitio-fis illis dolis fuis deceptos, in extre inasmiferias deiecerat.Hæcetiam fuit optimi filii voluntas optima, , Vt feipfum ad hoc perficiendum irnpenderet. Vnde aditurus fùp-plicium cruciSjpro eis inuocat pa-

E tjemj

MATH. BREDENBACH.

trem, inter alia mul ta fie dicens: Et pro eis ego fanéfifico meipfum, vt fint amp;nbsp;ipfi ûndificati in vert-täte. Et paulô pôft: Et ego ck' ritatem quam tu dedifti mihi de-dicis. Item; Pater,quos dedifii mihi, volo vt vbi fum ego, ôe il-li fint mecum. Hæc credere ita àDeo pâtre,per vnigenitum eius filium lefum Chriftum efl'e perfe da, eft verè credere in Deum pattern,etin lefiimChriftum filium eiusvnicum . Hæc fides perducit adiuftitiamramp;huiusconfefsio pa rit làlutem, iuxta verbum Apo-

10. ftoli. Corde creditur ad iuftitiam, ore autem côfefsio fit ad klutem. Fides, inquam, qua credimus in Deum patrem, tanta pro nobis , filiis fuis operatum: amp;in lefum Chriftum filium eius vnicum^per

quem

APOLOGIA.

lt;]Utm hæc eftoperarus; confefsio autem, qua hæc tanta beneficia confiremuij prædicamus,verbis^ operibus,amp; quibufcunqj modis pofliiinuscelebramus. Propterea coelü Seterramereauit pater, vtfic ditaret amp;nbsp;exaltaret genus huma? num. Propterea incarnatus eft,paf fus eft,6e cçteraquæ perordine pj currüturin fymbolo,opatus eftfi lius. Hæc fuit illi omniù illorû cau« là,hic lcopus, hic nobis tâtorû ope rumfrudus.Voluitinduere natu» ra noftrâ humanâ,vt nos indueret natura lua diuina: voluit fieri ho, vtnos eftlceretdeos,noiäex langui nib’,inqtloês,neq; exvolüta ro,n.i; te carnis, neq; ex volûtate viri, lèd ex oeo natos.Pro nobis paup fàd’ eft, vtnos bonis regni fui cœleftis ditaret, faciens nos hæredes paths

fui

MATH. BREDENBAcH. fuijfuos autem cohæredcs.Eaha?* reditasiam quidcm nobis parata cftj nondum tarnen eam nos qui adhuc peregrinamur in bis terris, poßidemusrfcdperhuius mundi defer tum, per varias tentationum erumnarum afuiäiones, ad eä pertendimus. Ad illos autem qui iam pofsident eam, qui vidoria patiti, vna cü Chrifto in illo thro-no regio re(ident,aßidue clama-muSjVt nosfuffragiis fuis adiuuet; Vt fubueniant nobis,quia credi-mus hoc illos iam poffe, potentia hacillispcrlefiim chriftumincan natum, pairum,rediuiuum, Sc ad dextram patris collocatum para-ta.Ecce,hoc eft verè credere in le-füm Chriftum,natum ex Maria virginejó^ccredere quod fua natu uitate^ pafsione,refurrclt;äioile,amp; afeen-

APOLOGIA.

a(cenfion€ tanta dignitatem, gio-riam, amp;nbsp;potentiam comparauit cledisfuis.-atque dehistantis be -neficiis ilium cum Deopatre,amp;: fpiritufando laudare, glorifica-re,cumgratiarum adionc benc-dicere:amp;: efFufis ad illos ipfos quos ita exaltauit, precibus amp;nbsp;hymnis, dcclararc nos nihil dubitare, fed firmißima Ede tenere, quod hæc ita {è habcant, hoc eft, ore confi-teri fidem adfàlutem. lam quæ-rOjVtrùm hoc fit nomen Chrifti obfeurare, an illuftrare ? Crederc, inquam, quod genus humanum beneficio Chrifti fic deificatu fit: atq; hancfideminuocandoSeim plorando patrocinium auxiliu ita deificatorum declarare, hocci-ne eft nomen, ac beneficium eius obfcurare?Equideputo,non pof-

E 3 fcfl-

MATH. BREDENBACH. fèilludaliarationemagis illuftra-ri, magis ündificari nbsp;nbsp;nbsp;gloriofi-

usprædicari. Siquisfciat aliquem regiautprincipi alicuiobinfignes virtutes effe charißimu, amp;nbsp;ad fùm mas in regno dignitates eueâum,

Opibus amplißimis audum: atque hunc talem, eo quod tantus fitapud regem, veneretur, colat, oblecret etiam, vt fe tum patro-ciniis regi commendet, tum opi-bus,q,bus ditatusäregefit,infuis neceßitatib’adiuuetrhiccine régis gloriam bis rationibus obßura-uerit, aut vUa iniuria regem afFe-cerit? Nemo tarn Jemens eft,qui hocdixerinquunihil aliud ille,^ dona regiSj amp;nbsp;rege ipfiim in tali re gis amico veneretur.Qui porro vc neratur aliquem,eö qgt; fit regi cha-rus, quantq magis is veneratur re-

APOLOGIA. jÿ geipfum?Atq plane fc hoc modo res habet, imôetiâ multb magis, in chriftojacfanâis Apoft. marry rib’, cæterifq; amicis chrifti.In his em nullus eit fucus, nullus dolus, nulla lim ulatio,nulla dcceptiozled (ynceriflima certiflimaq-oiaiadeo vt ipfe rex chriftus hbi oîa fieri in-terptetur,quæ fiut illis amicis fuis: ac viciffim amici oîa référât ad gio riam amp;nbsp;honorem regis fiihcùm in rebus humanis, in aulis regum ac principum fçpe dolusjmpoftura, perfidia, amp;: hypocnfis hæc vitiet. Cumitaq; EcclefiaDeicatholica, doda non foJum à ipiritu fibi di-uinitùs dato, vt fè doceat omnem veritate, verùm etiam clarifsimis diuine fcripturæ verbis, vtiam vidimus,crcdat firmißimcjp incar-nationêjnatiüitatêjpafTioné, mor

E 4 tern.

MATH. BREDENBACH.

tera, refurredionem, amp;nbsp;alcenfio-nem Chrilti,genus immanum fic efle exaitatuin ac deiiicatum,cum fumma gratiaru adione Deum in his,quiiam gloriam illaSc maiefta tem confècutifunîlaudatjamp;ipfos in Deo, cum inuocatione im * ploratione opis ac patrocinii, donee ipü in hac militia vidrix, eodem quo illiiam peruenerunt, perueniat.Hæc fides totius Eccle-îiæcatholicæefFecit, quöd ab eo tempore, quo Chriitusdcbellato ' infernojfandos illos c vinculis ca-ptiuitatis ereptosfecumcœlo in-uexit,quibus pofteafuos Apofto-losjmartyresjamp;nominisfuicon-feflbres adiunxit,amp;adiungitquoj tidie,vbiq;pertotum terraruor-bem habet bafilicas, Sgt;c fplendida templa, in honorem làndorum

extru-

APOLOGIA. 37

cxtriida, in quibus quotidieDéû de tantis beneficiisinfandisfuis, amp;nbsp;ipfbs fandos in Deo laudat ôc inuocat. Hæc eft fidcs cadiolica, qua Ecclefia credit in lefum Chris

' ftum fiiium Deivnigenitunij vt beneficia per ip him accepta intel-Iigat,agnolcatjamp; grato amore am pledaturac vencretur,non folum in ipfo capite,vcrumctiam in mê-bris totius çorporiszprçfertim verb in illis tam honeftis atque no- Qtæmo.

1 bilibus. Aqua fide quam longe re ceflerit Martinus Lutherus,ab-dei.ptxdi Unde declarauitjcum in aliis mul- jfs

i tisjtum in articulis,quos fuis dédit tam abac ' in generali Concilio proponedis, itafcribens, Inuocatio fandorum itidcmabufiiseft Antichriftianus: Sc pugnat aduerfiisprimum arti-cuium præcipuum : Ôc cxtinguit

E ; cogui-

MATH. BREDENBACH.

cognitioem Chrifti. Quid ais Lu thefe? Hiccinetibividetur abufus

AntichriftianuSjfic exaltatos ^chri ftum^vtiam fint vnum cum Chri fto, venerari, adorare, öc inuo-care, vt nos tum patrocinio, tum auxilio iuucnt, vt amp;nbsp;nos fupera-tis malis percgrinationis huius, eodemincolumes perueniamus? Tefiinio- jjßj Antichriftus Bafilius jnia» uue O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i «r»*»

exepla. Magnus, hadenus laudatiflimus jnusî Epifcopus, celeberrimus Ec-clefiæ dodor ? Is enim in enco-mio quadraginta martyrum, ita deillis ipfis martyribus fcribit; Qui aliqua prçmitur anguftia, ad hos confugiat: quirurfus Jætatur, hosoret: hic vt à malis liberetur, ille vt duret in rebus lætis • Hos mulier orans pro filiis auditur: peregrinanti viro reditum inco-lumem

APOLOGIA» 38 lumem J ægrotanti vcró falutem implorât. Cum his ergo marty-ribus noftris, elFundamus preces. Antichriftus tibi, quern totus alio Thcodo-qui terrarum orbisagnofdtacprç dicat Chrirtianifsimum religiofif-fimuq; ImperatoréjTheodofius, cum pro rep.amp;religione chriftia -na fufcepturus bellu,ante martyru thecas iacet proftratus cilicio, amp;nbsp;fi da fibi auxilia fanólorum interceß fione pofcidAntichriftustibifan-(âusille incomparabilis Eccle-fiæ doâor Aurelius Auguftinus, Auguftia quicumlocis qplurimis inuoca-tionem illorum nobis comendet, amp;extrema dementia nominet^du bitare an hçc fieri dcbcat,tum ipic eos inuocat in fuis pcibus, his verbis in libro de Ipiritu amp;nbsp;anima ca. 59. Vos igitur qui meruiftis confortes

MATH. B RE DE NB A CH. fortes fieri fupernorum ciuium amp;perfruiæternæclaritatis gloria, orate pro mead dominum, vte-ducat me de ifto carcere, in quo teneor captiuus amp;nbsp;Hgatus. Si-milia legimus in meditarionibus illius , aliis locis quamplun-mis: in concionibus ciusadpopu lum, vbi exhortatur ac docet in-uocare eos, amp;nbsp;in primis diuam vir gincm matrem. Quod nunquam aufus fuifiet facere, nifi hanc con-fuetudinem amp;nbsp;fidem in Eccic-fiaSe Ecclefiaftica doârina inue-nifiet. Demonftrariautemea religio amp;nbsp;confuetudo etiamnum poteft illis litaniis, quarum non-nullas inuenimus ante annos mil« Ic trccentos apud Ecclefiam in vfufuifie, in quibus poft inuoca-tionem fandæ Trinitatis inuo-

cat

APOLOGIA. ff cat ctiam fàndos cum CHRI^ S T O iam in coelo régnantes. In libro de cura pro mortuis capite M^uarto, vbi fbluit quæfticncm fi-bi propofitam , ccquid'prcdeflc queat homini vita defundo, fi corpus eius fepeliatur iuxta corpus martyriSj hæcfunt eius verba: Cum itaque recolit animus, vbi fepultum fit charißimi corpus, amp;nbsp;occurrit locus nomine martyris Vencrabilis, cidem martyri ani-mam diledi commendat recor-dantis Sc præcantis affedus. Sed quid ego hæc colligere pergo,quç funt innumeraamp;infinita turn a-pudhunCjtum apud cæterosEc-clefiç patres atque dodores.’Quid autem tibi videtur Lu th er e^ aut tb ti,ô tu infœlix vmbra Lutheri,Vmbratii ^uam nuper illa Theflalis Erichto

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab

MATHi BREDENBACH. ab inferis euocauit,vt fupcr his rebus mecum difceptaresatque con tendercsfquidjinquam jt ibi vide-tur.^Anilli omnes tales ac tanti tibi flint Antichrifti^Totamnehäe Ecclefiam damnabis Antichrifti-anifmij quod eos quos Chriftus per incarnationem fuam affum-pfitjpernatiuitatem luain vifita-uit,perpaßionem ûiamamp; mortem iuftificauir, perdefeenfumfu um ad inferos elfradis illis carceri bus eripuit, perfiia refùrredionê viuificauit,per afeenfione coeloin uexitj iuxta (e in fuo ipGus throno ad dextra patris conftituit,ex dana tis jppter primi illius parentis Adç peccatUjamp;'morti traditisipfefècû-dus Ada cûcfiet per omnia inno-ccntifsimuSjdepenfc) pro illis mot tis luppliciop è{erenatos deos fe^

APOLOGIA. 40 citj (quotquot enim ibifùntj inquit in code illo de ipu amp;nbsp;anima li brodiuus AuguftinuSjdiifunt: amp;: Dauidin Plalm. 81. Egodixi,dii eftis: Jquod eoS;, inquam,ita exal-tatos J ita glorificatos, ita dcifica-tosj veneratur, adoratjpatroci-nium, opemjatque illorum bo-norum^quç ipfi iam æterna hære-ditatepoßidetjiam ab omni præ-done ac holle tuti atque Iccuri^par tem fibi adhiicin exilio hoc inter medios hofteslaborantiacpericli tantiahquam impertiät, inuocat, ideo tibi videf Ecclefia Antichri-ftiana?Atqui nihil aliud ell,crcde-re in ipm Chrillü_,q credcre qubd Chriftus hâcfœlicitatem illisjatqj Omnibus q illorum exempio reci pere voluerint,a patre comparaue rifneque aliud eil crederc in Deu patrem

• MATH. BREDENBACH. patrem, quam credere quod per vnigenitumfiliiimfuum rcdem-ptum genus humanum adtatam maieftatem exaltauerit. Qui itaq; hoc non créditais neque in Deum patrem rede credit,neque in \ ni-genitum filium cius. An tu putas ad hoc vt fit fides vere amp;nbsp;ingenue Chriftiana,fatis efie credere^quod j fit Deus pater omnipotens, cœli terræquc conditor, quod lefus Chriftus filius eins, èvirgine homo natus,paflus,mortuusjrediuh uus ex m or tuis, ac tandem confié figt; cœîo fidens ad dextram patrisî Hocetiam dæmones credût.Hæc itaq; credere noneftfatisad hoc, vt fit fides verc amp;proprie Chri-ftianarfidhorum omnium vim, virtutem, amp;frudum fide appre-henderc charitate ampledi, cum :

APOLOGIA, 4i gratiarum adione in illis qui iam ca pofïident venerari,firma fpCjSc ferucnti orationeiam non folum adprimariumillorum bonorum datorcmDeum,verùmetiam ad , cos,qui iam fibi data poflidet, ef-fuia,ad eadem côtendére,hæ funt certifsimæ ac propriæ notæ fidei verc Chriftianç.Vnde hon fblum Affyrîorâ hæcnoftra Ecclefia Romana,quç Aétwôpù nospeperitamp;enutriuit in bac fi- E«iefix de, verumetiamexteræ llJæ ac re- uocaruni motiflîmæ banc eandem fidein^ fanfto*. banc eandem inuocandi Virgi-hem matrem,amp; cæteros fàndos iam cum Cbrifto in cœlo régnantes^ côfüetüdinembabêt.Idquod videre eft in illislibris, qui iam de illarum Ecdefiarum religione ex AHyria amp;nbsp;Acthiopia ad nos per-feruntür,dc illorum populorum

F rcli-

MATH. BREDENBACH.

rcligione ac ritibus : in quibus etia præcationes fùnt ad ünäißimam virginem Mariam^martyres,atq; alios fändos : item pro animabus defundorum: ne quis putet hæc cflè excogirata d Pontificibus Ro manis. Non fùnt ab bis excogi-tata, fedabipfis Domini lES V CHRISTI Apoftolis accepta, crédita, ôc obfèruata ab vniuer-fali illaSc CatholicaEccIefia, toto terrarum orbe difFufà: 8ii nitun tur bis articulis fidei, amp;nbsp;borum virtutc continentur, quibus cre-dimus in D E V M patrem, amp;nbsp;v-nigenitum filium çiusIefùmCbri ftum ; vtqui bæc abnegat, is ab-neget vim, virtutem, amp;nbsp;frudum fex priorum articulorum Symbo? li, quantum uis verba eorum ore . crepet amp;nbsp;iadet. Deus pater bo

rum

APOLOGIA. 43 rum omnium primarius fons eft. Ab hoc per verbum incarnatum emanaruntin humanitatem Do-inininoftri lefu Chrifti, tanquara vnguentum in caput. Hine autem in barbam ac totum corpus, adeo Vt etiam in oram veftimeti. Nonne hoc tarn ftupendis amp;nbsp;innume-rabilibus miraculis declaratu eft, quæ tum ab ipfo filio Dei, tum ab huius Apoftolis,martyribus, alüsque ßndis fada funt? Non ideoIESVS CHRISVSho-mo hæc accepit a pâtre Deo, vt fibi foJi retineret : led vt eledis lu-is ea communicaret, non tantum ad fruendum, verumetiam aliis quiegerent impertiendum. Vn-oe Petrus ad claudum illum qui iacebat ante portam templi, non dixit, orabo DEVM pro

F X te,

MATH. BREDENBACH-te, vt te fanet, (cd ipfe tanquam agnofcens in le hanc poteftatem diuinitus fibi datam, dicit : Quod autem habeo, hoc tibi do: In nomine lefuChrifti Nazareni furgc amp;ambula. Nonne adhuc in hodi crnum vlq; diem fiunt miraculä apudfepulchra martyru.^ id quod ctiam iple Martinus Lutberus in Icriptis fuis alicubi agnolcit.Quod li tantam poteftatem habuerunt in cörporibusadhuc mortalibus, imofiiplaeorum oftaiamexani-ma tanta adhuc vim haben t, quid crcdemus habere Ipiritus illorum, iam hac mortalitate exutos, atque in eum locum tranffatos,vbi Deus diligentibus le præparauit tan-ta,quanta nec oculus viditjOec au risaudiuit, nec in cor hominis af-ceditf Hæcnosperfidênoftram, quam

APOLOGTA. 4? abEccIefia didicimusintelligêtes amp;nbsp;agnofcentes, inuocamus eos, non folùmvtpro nobis intercédant: verumetiam vt fua poten-tia fibi à Deo data nosadiuuent ipfijSc de illis fuis tam incompre-henfibilibus bonis Iargiantur,nô in hoc obfcurantes gloriam Dci patris,amp; filii eius lefu Chrifti,ièd maximè illuftrantes^prædicantes, atquclaudantes eumquitantam poteftatem dédit hominibus.Ecs cehæc eft noftra fides Catholica de Deo pâtre,amp; beneficiis eius in filiosadoptiôis,amp;de domino no ftro lefu Chrifto,amp; virtute incar-natiôis,natiuitatis,pafsionis,mori tis,de£céfus,refurre(âionis,amp;afcêï fioniseiufdem. Quam fidécùm legamus in fandorum patrum li-bris,non folùm eorum qui docu-

F 3 erunt

MATH. BREDENBACH.

erunt amp;nbsp;fcripferunt in Europa^vo rumctiam eorum qui in Africa, Affyria, ac remotiflima illa Ae-thiopia,nos cam fortitertenemus, prontemur öi confitemur tanqui veram orthodoxam, â Chrifto lutherus ApoftoHscius Ecclcfisc traditam. SuiS' Martinum autem Lutherum,qüi Antichri- eam damnat.abufum Antichri-/iquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*/*

mîmjpfe ftîanû appcllans, nos damnamus, ^5 tand Antichriftum.ex illorum ni-chnuus. . * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r

mirum numero,dc quibus ait lo-1. Ioan, s. annes Apoftolus,Nunc Antichrb fti multi fadi font. Ex nobis pro-dierunt, fodnon erat cxnobis.Na fi fuiflent ex nobis, permanfiflent vtiq; nobifoum. Cùm itaq; ille fo hac perfidia fogregauerit ab Eccle« fia,atque ita fit mortuus,non magt; gisdubitamus ilium ardcrc apud inferos, quam ßndos illos Dei, de

APOLOGIA. 44 de quibus iam lumus locutqcum CHRIST O gaudere, triumpharc regnare in cœlis.Quinetiam Doema in hoc abnegauit virtutcm paßio --nis amp;: mortis Dominicas, quod ftUS in cm afleruit iuftum in omni opere bo- Côno^pw no peccare: omneopus quan-

' . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modoad-

tumuis bonum, elle veniale pec- uerfetur catum . Neque enim proptcrea^jquot;. natus amp;nbsp;paflus cft,mortuusqj pro peccatis noftris Chriftus, vtnos nihil pro his agamus aut patia-mur, neque huius corporis mor-* tern obeamus, cum res ipfa nos contrarium doceanled vtfibi in-corporatoSjfuorum laborum^pab fionum, Ôi. mortis faceret participes , noftra bona opa jaffliciiones noftras, noftra deniq; morte in fu is laboribus,pafsionibus,amp;mortc fàndificâs, quo per hæc iplâ refur-F 4 rcório-

MATH. BREDENBAÇH, redionis quoque ac vitæ æternæ cum ipfo participes efEciamur. Nos in illo tanquam capite pafsi fumus ac mortui:ille vero in nobis tanquam membris fuis pati-tur Se moritur vique ad conlum-mationem feculi. In fe quidem, hoc eft, capite, mortu’ eft femel, amp;non moritur amplius.In nobis autem,qui quidem in illo mane-mus, amp;nbsp;ilium in nobis manen-tem habemus,patitur nuoritur afsiduè: idque iam inde ab origine mundijiuxtauerbum Ioannis loanif. in Apoc.de agno, qui occifus eft ab origine mundi: quae occifio cœpit in Abel, tefte Auguftino, amp;nbsp;in Prophetis durauit,cæterifq; Apoftolis amp;nbsp;martyribus: Sgt;i durât in fandis membris agni,vf-que ad cófummationem feculi:.

Qmnia

J APOLOGIA. 4? Omnia illi’ noftra funt,amp; noftra iUius,quatenus in illo manemus. Propterea noluit fuosdicerefcr-uoSjfed amicos. Vos autem dixi amicos, inquit, quia omnia quç-cunque audiui à patre mco, nota feci uobis. Nouimus autem uc tere atq; adeo diuino |)rouerbio, amicorum omnia,turn læta,tum triftia efle communia. Quod co-firmatur etiam articulo fidei no-ftræ, qui eft de communioneian dorum. Cum itaque labores, af-fliótiones,paisiones,amp;mors ian-dorum unum fint cum labori-bus, affli(ftionibus,pafsionibus, amp;nbsp;morte Chrifti, qui his adimit meritum, adimit meritum pafi fionimortique Chrifti: quihæc facit peccata, quemadmodûLu-therus dicit,iunum in his omni-

F 5 bus

MATH. BREDENBACH.

bus peccare, amp;nbsp;omnia opera cius quantûuisbonajcfle vcnialiapec-cata J quid is aliud quam ipfum Chriftum facit peccatorem?Videtf tisne fratres mei, quantum perfi-diç Sc blaiphemiarum lateat in do drina Lutheri? Nondum intelligi tis,quam non folum abnegajit,ve rumetiam hoftiliterimpugnaritfi dem Ecclefiæ catholicæ,fymbolo illo comprehenfàmjidqj eo crude Iius,quo magisverborûrecitatio-ne fimulauitfe idem cum Eccleiia crederc.^ Nonne ad cundemodu Arrius impoluit Conftantino Im peratori, in redtatioe Symboli nî ceni ? Abutebaî is ipfius Symboli verbis,cum tarnen Symbolo con traria crederet atq; doccret. Sed re uertamurad fymbolum hoc no-M,quod ^cimus Apoftolorû:amp;r videa-

APOLOGIA. 4«

videamus nunc etia illu articulu, qui eft de tertia làcræ illius Triadis perfona,interduodecim articulos ordine odauus : habet autem hoc articulai

modo, Credo in ipiritum fandu. aJ Nû de hoc fpiritu ide credidit Lu-iherus, quod fréta ipfius D omini thero ab-lefu Chrifti verbo credit Ecclefia? quot;'S«“-

Minime,fratrcs mei. Hoc exerci-tatusaliqstheologusin multisdo cere poterit: ego in vno duntaxat, autfortaßis etia altero demonftra bo, quæ adeo ftint manifcfta, vt Vel à pueris intelligi queat. Vtruq; eft,inEuagelio Ioannis ca.i .Vnu eft,quodDominus Icfus promifit nobis fore, vt iUeipiritus à Patrc datus, maneat nobiicumin æter-num. Altcrum eft,quod illenos, hoceftjEcclefiam fuam,dolt;fturus Ct omnia. Etcapiteió.manifcftc dicit,

MATH. BREDENBACH.

dicitjfè dum apud eos effet in car ne, nequaquam docuiffe omnia, Adhucmultahabeo uobis dice-rc,inquit,fed non poteftis porta-re modó. Gùmautem ucnerit il-Ic Ipiritus ueritatis, docebit uos omncm ueritate, Hæc ita promi-fit nobis iplà ueritas: amp;nbsp;nos nihil dubitamus,aut(fi quis forte ma-lit me ita loqui) Ecclefia nihil du bitat, fèd credit omnino ita fieri. Vnde fit, vt infurgêtibus in earn hæreticis, atquc difficiles de fide ac religione quseftiones mouen-tibus, colligat fe in fpiritu fan-do, atq;huius numineinuocato, de quæftionibus illis difceptet:amp;: quod fibi hic fuggefferit ille fpiri tus J hoc utiuerum ampleditur: ôdeum qui contradixerit condé-nat. Credit enim fpofi fui uerbis, |

pro-

APOLOGIA. 4gt;

I jpniittetis forc,ut hie fpiritiis ma neatapudeain çternum:amp;quod dodurusfitea omne ueritatem. Quam longe authacetiam parte receflerit ab Ëcclefiæ fide Martinus Lutherus, hoc abûdè magnu eft argumentum, quod adimit ei poteftate codendi articulos fidei, 8c mores legum : amp;nbsp;coiîciliorum omnium authoritatem è medio tollit : nihil aliud illi relinquens, quo fe atqjdodrinafua defendat, q externum feripturæ corticerri; ac ne hunc quidemtotum,fed 11-lis partibus,quibus fua mendacia prodi uidet, refedum amp;nbsp;mutila-tu. Atq; his rationibus mendacc facit in fuis promifsis filium nei, Sc fiiiritum fandum ignauum amp;nbsp;ceftante in officio fuo, quod eft, I docere fponfam Chrifti Ecclefia omnem

MATH» BREDENBACH. bmnem veritatem.Ecce tam pul-chre confonat hacetiam parte fides Martini Luthen fidei Ecclefiç Menum catholicæ.Placétneetiam excute-JESÎi articulum nonum, qui eft de i-gauitU- p(â Ecclefia? Non opinor opus cP * ““*■ fèjin hoc tempus amp;laboremcon* fumere,cùm ex his,quæhadenus didafunt,omnes,quicunque mo dô legere dignabuntur,intelligâr, quidille credat de Ecclefia: quàm nihil huic tribuat, quàm hancfper

nat, confpuatj atque omnibus quibufcunque poteft viribus op-pugnetzadeô vtimperitisperfua-deat, earn nufquam eflc, nifî in fiiafè(âa. Hocigitur omiiTo, tran-feamus ad decimum, qui eft, Rc* mißionem pcccatorum.Bone ne« us, quàm longe hîcctiam recedit âfideECclcfiæ.Hçcenim credit ho mini

APOLOGIA

minbqui crcdideritamp; baptizatus fuerit, in ipfo baptifmo remitti niuerfapeccata. Lutherus autem contra,illud quod eft omniu pec-catorum caput,amp; dicitur originale,cotendit per baptifmum no de-Ieri,ied remanere.* atqj tan tarn re-tinere vim, vt animam à corporc cgredientem rem oretur ab ingrcf fu cœli,etiamfi nullum adfitadua lepeccatum.De illoruveropecca torum remiftione,quç perpetran» ! turpoftbaptifinum,amp;remittun-tur per pœnitêtiam quam longe aliter credatac doceat q Ecclefia, noucrunt illi, qui dodrinâ eius de

pœnitentiacontulerunt cum Ec-clefiædeeadem dodrina.Cuitaqj de duodecim articulis fidei vix tres inuenire pofsimus, in quibuside credat cum Ecclefia, qui fiint, feptir

MATH. BREDENBACH.

fèptimusdeextremo iudiciOjVn* decimus de refurredionc carnis, amp;duodecimusde vitaæterna (fi modoetiam de bis idem cum Ec clefia credat.-quod ego certè affir-marenonaufim)in cæterisautem omnibus longe latequc receflcrit ab Ecclefiæ fide, quam Paulus af-lèritin Ecclefia elîe vnam tantùm, quis non intelligitjquam non pof fît effe viuum Ecclefiç membrum Martinus Lutherus: cùm verum fit Prophetæ verbum,iuftumex

Hattenm p. . * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'- x r- •

deniôftra «de vlucre ? lam igitur cum lans lt;îemonftratum fit, quam diuerlà demEccle fuerit Luther! fides ab Ecclefiæ fi gæitïu.' de; Sc quàm difcors ac diflbnans ther*, nüc de ca dodrina.videamus nunc eti quoniodo • « i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i v .

amp; facra- am id^quod tertio loco diximus,^ Ecclefiæ Catholicævbiq; perto-tum terrarum orbem eadem efie ûcra*

APOLOGIA. 49 fàcramcntarquorum visinenarra.' , _ „ 11- II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;■ CotraFaU

biliter valet piurimum,inquit Au ftum Ma-guftinus,amp;idco contemptaûcri-legos facit.Hçc oomin’nofter Ic-fus ChriftustradiditEcclefiçlpô-fç fuæ numero fèptem, quitus ad falutem fil i or um vtereturBaptif-^Êaptifm*. mû Matthæi vltimo dicens,Eun-tes ergo docete omnesgenteSjba-ptizantes eos in nomine patris J amp;nbsp;filiijamp;lpiritusfàndi: iic Marei vltimo,Qui crediderit amp;nbsp;baptizatus fueritjfaluus erit. De quo etia lo-annes Nifi quis renatus fucrit ex aqua amp;nbsp;Ipiritu làndo, non poteft introirein regnum Dei. Pœniten tiam Joan.20. Accipite Ipiritû fan-(âum : quorum remiferitispecca-ta,remittuntur eisramp;r quorum re-tinucritis, retenta funt. De quo ctiam Matth.18. Amen dico vobis,

C quæ-

MATH. BREDENBACH.

lt;]uæcunque alligaueritis {ùper ter« râjCruntligata amp;in coelo: amp;nbsp;quæ-cunq; folueritislùpcr terram, crût foluta amp;nbsp;in coelo.Ét ibidem inter« rogatusâPctro,quoties fratri,qui in lèpcccauerit, dimittere debe-at,an vfquefepties? Rcfpondet, Non dico tibi vfque fepties, fed vfquefeptuagics fepties. Signifi-cansrcmifsionem peccatorùfèm-per effe paratam illis, qui pœniten cwfirma egerint. Tertium fàcramen-tum cft confirmatio ; de quo in Adis cap. 8. Tune imponebant manusfuperillos, amp;nbsp;accipiebant fpiritum fàndum. Et capite 19, Et cum impofuiffet illis manus Tuchari- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcnit fpiritus fândus fu-

ftia. per eos. Quartum Euchariftia : de cuius inftitutione fie feribit Matr. cap.26. Ccenantibusautem eis ac-cepit

APOLOGIA. yo cepitlefus panem amp;r benedixit, aC fregit:deditq; difcipulis fuiSjamp; ait, Accipite amp;nbsp;comedite, hoc eft, cor pusmeu. Et accipiês calice gracias cgit^ôc dcdit illisjdiccns J Bibite ex hocoês.Hiccftenim languis me’ noui teftamêti,q pro multis cfFun detur in remifsionê pcccatorû. ne frudu autem huius facramcti ver^ bum Dhi eft Ioan.6. Qui mandu-cat carne meâ,ôc bibit meum làna guinêjiabet vitam æterna: amp;ego relulcitabo eum in nouifllmo die. Quintum eft ordo, quo ordinan- -tur,côlècrantur, mittuntur illi, qui populo in Ecclefia annûciant Éuangelium,amp;ficramentamini-ftrant.De quo Rom.io.Quomo-do prçdicabunt nifi mittanturÆt i.Timoth.4. Nolinegligeregra-tiam quæ in te eft, quæ data eft

G X tibi

MATH. BREDE NB A CH.

tibi perprophetiam cum impofi-tione manuum presbyterii. Et Timoth. i.Propter quam caußm admoneo te, vtrefufeites gratiam Dei,quç eft in tCjper impofitionc manuum mearum.EtTito cap. i. Huiusrei gratia rcliquite Cretç,vt caquæ défunt corrigas, amp;nbsp;confti-tuas per ciuitates presbytcros,fi-cutamp;ego difpoftii tibi. De Diaconorum ordinatione Adoru. 6. manifeftus eft locus, bis verbis: Hos ftatuerunt anteconfpedum Apoftolorum,amp; orates im pofue* runt eis manus. Quodfidiligen-tius attendam us,pcr hoeßerame-tum miflusSe commendatus eft ipie filius oei, cùm fpiritus fandus infpecie columbæ fupereum de-feenderet, atq; vox patris de coclo refonaret,dices. Hic eft filius me

us di-

APOLOGIA. îlt; usdileduSjinquo mihi compla-cuÊquibusapud eundemEuâgc-liftam cap.iy.addituretiam prçcc-ptû, îpfum audite. Is deinde mißt ^o*®-*** Apoftolos, diceSjPax vobis,Sicut mißt me pater, amp;nbsp;ego mitto vos, ßcc. Apoßoli verb alios, vtPaulus Timotheum amp;: Titum : Petrus dementem, Anacletum, amp;nbsp;cæ-teros. Atque hi dcincepsalios.-quç mißio durât vlque ad conßimma tionem fcculi. Scxtum cft matri- watrim«* moniumjde quo Paulus Ephef.y. Propter hoc rclinquet homo pa-trem amp;nbsp;matrem fuam,amp; adhære-bit vxori fuæ ; amp;nbsp;erunt duo in carne vna. Sacramétum hoc magnû cft. Septimum,extrema vndio. De hocmanifeftè loquiturlaco-busin Epiftolafua cap.vltimo.In» firmatur quis in vobis, inquit, in-

G J ducat

MATH. BREDENBACH.

ducat prcsbytcrosECcIefiæjamp; oret fîiper eum Angêtes eû oleo in no-mine Domini,amp;oratio fidei faluas bit infirmum, amp;nbsp;alleuiabit eû Domin’: amp;nbsp;fl in peccatis fuerit,remita tentur ei.Ecce hæc habemus irre-fragabiliafàcræfcripturæ teftimo-nia de {cptê facramentis, quæ Ec-clcfia Dei catholica accepit àfpon fofuo Domino lefu Chrifto, vt hisvtaturadfalutem filiorum.Ia vcroaudiamusdehisipfis vocera Klartini Lutheri in Captiuitatc i Babylonica: Principiô, inquit, neganda funt mihi feptem ßcra-menta, tantum tria pro tempore ponendajbaptifmuSjpœnitc tia, Sc panis.Quanquam fi vfu fcri pturç loqui velim,non nifi vnum facramentum habeam, amp;triafi-gnalàcramenuHa, Nam cucha- (

APOLOGIA. J* riftia amp;: abfolutio funt rememo-ratiuapromifsionis amp;adoptionis baptifmi. Hæceft {èntentia,hæc (unt verba ipfius Lutheri de fàcrâ-mentis. Quibus manifettifsimè darißimequc teftatur ipfè de fe-meripfo, quam longe latcq; dif-fentiat ab Ecclefia, quantum ad lacramcnta attinet: cûmhæcin fummaveneratione, amp;religiofif-fimo vfu habeat feptem, abiplb CHRISTO accepta,Lutherus autem ex his feptem vix vnuma-gnofcat,ncque in vlliusadmini-ftratione iuftinucrit ritû Ecclefiæ. Quomodo igitur poteftefieme-brumeius Ecclefiç, quæ in omnibus per totum terrarum or-bem locis eadem habet Sacramen ta, eorundem q ; eandem admini« ftrationem. Quan do verb huius

G 4 mem-

MATH. BREDENBACH. ’membrum eflcdefiit,atq; ita mor tuus eftjquid aliud fupereft, quam vt taquam putridum membrum a corporcjaut inutilis palmes à vite refedus,Sein ignem coniedus ardeatf Odcndi m us ac dem onftra uim us clarilsimis rationibus 6e aw gumentis per omnia irrefutabili-bus,quam longè receflerita fidc Eccleîiç Catholicæ de Deo pâtre, huius pietatCjbenignitate, ac be neficentia in filios adoptionis, du recufat agnolcere dignitatem ilia maicftatem, ad quam ille hosp vnigenitumfuum cuexit. Item de jpfo vnigenitoeiufdem Deipatris nlio, dum abnegat omnem illam dignitatem/œlicitatem, atq; poten tiam, quam is nafcendo, pati-endo t moricndo, refurgendo,af-cendêdo in cœlum, làndis fuis fra tri-

' APOLOGIA. yj tribus, amp;nbsp;nunc cohæredibus, cô-parauit amp;nbsp;impartiuit. Tum eti-am de fpiritu fando , dum hü-icblafphemaquadam pcrfidiaamp;r impietate impingit, quod non faciat officium in docendo Eccle fiam,fponfam filii,omnem veri-tatem, iuxtapromiffum fponfi, hinc præceffuri in cœlum. Tum deipfaEcclefia, quamperfidifsi-mis perfuafionibusapudimperi tos omnibus illis donis amp;nbsp;orna-mentis,quibus à fponfo ditata amp;nbsp;ornataeftjinftituitfpoliare. Dc fandorum etiam communione, quam non folüintcrfe,tanquam vnius corporis membra, verum-Gtiam cum ipfo capite habet. Dc remifsione peccatorum, quæ cu perfede fiat in baptifino, ita vt nullum in baptizato remaneat G 5 pcc-

MATH. BREDENBACH. peccatum, ipfe id quod eft omnium caput originale remanere afle lit. De illorum veroremifsione, quæpoftbaptifmum admittûtur, amp;nbsp;per pœnitentiam dclentur, ipic reieda dodrina EccIeGæ,palâ im-piadocct, dum tollitillos gradus, per quos neceftariu eft afccdere, ft velimusremifsione confequi. Sût autem hi,contritio cordis,confeft fio oris,amp; impletio operis,quod â pœnitentia agente exigitur. ne co tritione h oc eft illius impium pro* nunciatu, Cotritio, quç parat urp diftulsionem, coUedione,amp; dete ftationempcccatoru,quaquis re-cogitat annos ftiosinamaritudi-ne animç fuç,pondcrando pecca-torum grauitate, multitudine,foc ditatcm,amifsioncm æternç bea-titudinisjamp;acquifitioncm æter-n«

APOLOGIA. f4 næ damnationis, hæc contritio fa cithypocritam,imô magis pccca-torcm.Ethoc Nullus debet ûcer doti relponderc fè efle contritum, nec facerdos requirere. De confef fione autemhocnonminusinue recundum amp;nbsp;impium: NuUo mo do,inquit,præfumas confiteri ve«» nialiapeccatajfednecoîa morta-lia : quiaimpofsibilc.eftjVt omnia mortaliacognolcas.Ethoc:Dum volumusoîapurè confiteri,nihil aliud facimus, ^quodmifèricor-diæ Dei nihil volumus relinquere ignofcendum.Defàtisfàdioneve rôficloquitur: Vehementeraute odi,amp; fublatum vellem hoc voca bulum làtisfaciio.- quod non modo in feripturis non inuenitur,fed ßcpiculofum habet fènfum^quafi Deo quilquä pofsit pro vllo pecca tofaw

MATH. BREDENBACH.

to fatisfaccre, cû gratis illc igno-kat omnia.His atque huiufmodi paradoxis aliis cum vniuerfam pœnitentiâeuertat,audiin quod præcipitium miferum peccatoré abducat.Si per impofsibile,inqt, cofeflus non effet cotrituSjaut la-cerdos nó ferio fed ioco abfolue-ritjfi tn credat fefe abfolutü, verif firne eft abfolutus.Ecce hoc mö-do fublatis veris de pœnitentia ikremifsione peccatoru fententi is tanquam gradibus,pcr præcipi tium lui iftius impii medacii mi-feros in ipfatartarapcipitat. Hu-iufinodi portcnta cùm in dodri-nam de pœnitentia, amp;nbsp;vniuerfa remifsione peccatorum inuexc-rit, nos putabimus ilium crcdetc remifsionem peccatorum cu Ec-clefiaÜmo verb quemadmodum

APOLOGIA. fp

ciufHcm perfidiæ, incredulitatis, amp;nbsp;impictatis eft, credere nullum eflcDeum,amp;credere jcftequidc Dcum,fed talem, qualem Hora-tius defcribitPriapum: ita eiufde incredulitatis amp;nbsp;perfidiæ eft,nullam crcdere peccatorû remißio-nem,amp;credcre talem,qualem fin gitLutherus. Cum itaq; certifsi-mis apertilsimisqj rationibus de-monftrauerim, quam longe rc-ceflerit à fide Ecclefiæ Lutnerus in nouem articulis,quis credat ilium rcliquos tres cu Ecclefia ere- ; didifle?Nam fi vere credidiftet fi- busquot;ftedi Hum Deiventurum adiudican-^^“^^^quot;^Jj dum viuos ôe mortuos,qui eft ft-ƒ e fymbo ptimusarticulus, amp;in eo iudicio c’^edîlfle rcdditurumvnicuiquc fecudum opera fua, iuxta verbum Apofto-li Ro,2. nunquam docuiflet Eua-

MATH* BREDENBACH. gclium non exigere opera: neq; i-pie tarn enormia flagitiaaufus fuif iet perpetrare, in his fine poeni-tcniia mori. Atq; hoc ipfum fatis cft argumenti, quod neq; de refiir reäione mortuorum neq; de vita æterna, vndecimo videlicetac duodecimo articulis rede credidc ritiuxta verbum Domini Ioan. 5. lt;]uodicit, Venithora,inquaoes qui in monimentisfunt,audient voce filii Dei,amp; procèdent q, bona fecerunt in refurredionem vitæ: qui verb mala, in refurredionc iu dicii.Hæcficredidifletcû Ecclefia Lutherus, nunqdocuiflet,Euan-gelium no requirere opera,fed fo-la fidem: neq; ipfe contra data â fc per fblennia vota fide,fceleribus inauditiSjOmnem ordincaedifei-plinain Ecclefia Dci fundi tùs euer tere

APOLOGIA. ft tere Hiifîct aggreflus. Cum igitur ca, quæ in Eccleiia prædpua funr, fidem amp;nbsp;facramenta, cum omni honore aedignitate filiorum Dei abnegarit,quid poteft habere cu Eccleha amp;nbsp;filiis Dei commune? quomodo cum his benedidispa-tris regnare ac triupljarc in coelo, ac nópotiuscu maledidisilhsdia boli filiis ardere in igne æterno? Sed videamusetiam illud infigne Luihem» ornamentum Ecclefiæ: neq; vero duntaxat ornamentum, verume-tiä firmamentum,amp; propugnacu lûjprfusinexpugnabile: quodita proprium cftrcclefiæDei, vt nulla vnqfeda habuerit, ncq; habitura fit vnq aliquod huic fimile.Qiæd näefthocpropugnaculum ? Hoc nimirum,quod eft in ea vnitas ipi ritus in vinculo pacis, omnibus Ic mutuo

MATH. BREDENBACH.

mutuóferêtibus per charitatem, quemadmodum dcmonftratum eft verbis Apoftoli,amp;loco illo in-figni,quem fupra ex D. Augufti-ni cpilrolaióz.aHcripfim’.Quod ad vnitatem fpiritus attinet, nullum poteft huius euidentius elfe | fignum, qvaitas amp;nbsp;concordiain fidc,atque doótrina. In bis igitur cùm longifsimc reccfferit ab Ec-clefia Lutherus, adeo vt fidem amp;nbsp;docärinam Ecclefiæ omnibus co natibus amp;nbsp;machinis fuis oppu-gnaucritjid quod iam copiosèSr luculcntifsimè demoftrauimus, j nemo no facile intelligitjquàm j non habueritvnumcum Eccle- j fia fpiritum Lutherus : fed côtra-rium,amp; hoftem eins fpiritus, qui datus eft Ecclefiæ, vt doceat earn omncm vcritatem. Neque vllis

præ-

APOLOGIA. 57 præterea argumentis ad hoc de-monftrandum eft opus. Vinculupacu dif-auteni illud pacis,quam confrcge--nt, difccrplerit, ac diflipaucnc Lu therus, non eft opus vllis argumc tis probare, cùm ipfi videamus, ôc cuinenarrabilibus malis cxperia-mur, necnon intolerabilibusdo-loribus iam per quadraginta an-nos fentiamus omnes funeftifsi-mailla diftidia,amp;:cruenrifsimabel la,irarum odiorumq; incendia,ad quæ reftinguendaamp;componen-da iam tories fruftrà conuenerunt fummi totius orbis monarchæ, cum totius Imperii Romaniprin-cipibus,adhibitisdodifsimisviris: ôciamdenuô conuenturi funtad calendas Septembres huiusanni. Neqj tarnen vlla hæcrcftinguen-di componendiqj fpes eft, donee

H princi-

MATH. BREDE NB ACH. principes intelligant fceleraLuthc rijatque iuftam huius condemnas tionem approbantes,impiam e-iusdodrinam in totum abofeant: atque orthodoxam illam Ecclebç Catholicæ, vnanimitcr tecipiant atq^reftituannmeminerint verbi ipfius Lutherijquo aitj .Quodad conciliationem attinet, fruRra ipc ratur.Iam verö quemadmodum Dominus nofter lefus Chriftus pacis authores pronunciauit bea-Matth.}. toSjfiliosDeiappellanSjBeatijin-inquit, pacifici, quoniam ipfi filii Dei vocabuntunneq; dubium eft, quinfilii Dei,exhac vitamortali migrantes,in illam æternam tranf eant, ibique cum fuo patre Deo beatißimum illud regnum cum gaudio inenarrabili pofsideant ; i ita cifdem illis verbis per contra»

num

APOLOGIA. y8 riû docuit,infoelicißimosefle pacis difturbatores, ac dißidiorü au-thoresjeofdemqjfiliosdiaboli amp;nbsp;cfle, rede appellari.-ideoque ex hac vita à fuo illo tetcrrimo patre tenebrarurn principe abripi, amp;nbsp;ad inferos defèrri, vt ibi cum illo ar-deantin æternum. Cùm itaque ta lis fuerithoftis pacis Lutherus, arque tantorum difsidiorum author, quis dubitare poteft, ilium iam cum fuo patre diabolo ardere apud inferos. Sequitur in defini- ‘ tioneEcclefiæ,, Omnibusfe mu-tuo ferentibus per charitatem. toiemia Videamus itaque,quæfuerit cha- thèrô? ** ritas, quæ tolerantia in Martino Luthero, fi forte hic aliquid in eo pofsimus inuenire, quod fitei commune cumfiliisDEI, ex fponfa atque matrc ilia om-

H a nium

MATH. BREDENBACH.

Ilium viuentiûEcclefia.Sed adcó nihil inuenimus,vt omnia con-Charitas. trana.Cliaritas oîa fuffert,omnia credit,omnia fperat, omma fufti netjinqt Apoftolus.Et paulo ante, Non inflatur,non eltambitiö fa, ôcc. Luther’ adeo fuit inflatus amp;nbsp;ambitiofus,vt neminem in Ec clefia fuperiorê fe fuftineret,non principem,non regem, non Im-peratore,non paftorem,non do-» dorem,non Epifcopu, non Pon tificem:fed omnes,cuiufcunquc illi ordmis,magifl:ratus, dignita-tis,ac potertatis eflent, fi nopro-barent fcelera vitæ,amp; portera do-ôtririæ Martini Lutheri. omni uc neremaleaictorum, conuirioni, Se execration urn inlèéiabatur: id quod paulo poftlatius explicabb^ mus,âc luculentiù^ demonftra-bimus.

APOLOGIA.

bimus. Cùm itaq; illis ipfis, qui hadenus Martini Lutheri impo- mhii i^i fturis decepti, dodrinam eius fe- cum ec-' cuti funtjteftibuSjCxtraEccIefia'^’''^'^ nemo faluus fieri pofsit : Luthe- ideoqj’ar-rus autem nihil habuerit cum Ec çlefia commune, non fidem, no docärinara, non facramcta, non fpiritû,nô pace,no charitatê : fed oîahæc abnecrauerit, infectât us fit crudelifsime, atq; horribilem in modum difturbauerit vtriufq; etiam ordinis magiftratu omne, quos magiftratus Deus ipfe infti tuit amp;nbsp;ordinauitjVt efient populi fui reólores,paftores, cuftodeszSc quib’ ciuitatêfuâ tanqmœnib’, mûris,ac môtibus muniuit (motes, inquit,incircuitueius) hos, inquam,omnesomni conuitio-rum gencre infedando, Sc apud

H ^3 impe-

MATH. BREDENBACH. imperitam multitudinem, cuire-gendæ datifunt, traducendo per grauißimas fedinöcs de fuis thro; nisamp;cathedris deturbare aggrcf-fus elbatque in bis omnibus,mub toque pluribusfceleribus pertina-cißime perfeuerans mortuus eft, huncego dubitabo iam cum diabolo ardereapudinfèrosf De hoc adeö non dubito,vtetiam nefas eife putem dubitare, illum ex hac vita, redd deicendiflè ad inferos, ibiquelcelerum fuorum darcpœ-nas, baud magis de hoc, inquam, dubito, quam fändos illos patri-archas,Propbetas, Apottolos,mar tyres3cçtero{q5,de quorum fideôç iuftitia confiât, cû Chrifto régna -rein cœlo. Atq;bancmeamfen-tentiam co liberiùs pronunciaui amp;pronuncio,quôd de eo dubi* tare

APOLOGIA» tarCjConiundum fit cum grauißi-mo periculo (àlutis omniumjtjui? bufcunq; tu facinora turn dogma ta illius innotuerunt. Quidenim perniciofius,quid magis contra-rium doârinæ Chrifti,quam cre-dere,autetiam (perarc, hominem qui in talibus facinoribus, opi-nionibus tarn peruerfis moriatur fine pœnitcntia, extra iplam Ec-clefiam,àquaiplê transfugiensin caftrahoftis diaboli concefsit; deinde per fummum Ecclefiçpaftos re,qui claues tenet, cxclufus eft amp;c condenatus p excómunicationê: huCjinq, talé pofte làluû fieri,pof-fè intrare in regnu Dei?HOc fi rccipi aî,qs vnq vigiliasamp;Iabores in hoc fitinfiimptur’,vtvelq,dde Deo, rebusq; diuinis fèntiêdû fitcogno fcaf,vel volûtatê dei fciat ac iaciat?

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H Quis

MATH. BREDENBAC H.

Quisvnquàm fe eo demittet,vt po teftati â Deo ordinatçfubieâ’ eifc velit? Quibus auté,ob{ècro, ratio-nibushomines iftifibidemóftrari volût illud,quod de Luthero dixi* mus, nempe quod ardeat apud inferos? Vtrùm fibiteftes jpduci vo-lunt, quividerinteum ad inferos defcedere.^anipfi eodemdeduci, vt rem oculis fuis corä explorent? Horum neutrii fieri potcft, neque vt fiant ncce Hari um eft. Colla none fcripturarum diuinarum , Sc facinorum dogmatumq; Lutheri, res fiet omni luce clarior . Cum autem in meo illo nupcr cdito li-bellojpræcipuaquædam illius tu facinora vitæ,tum portenta dodri ri toti mundo etiam notißima, dc monftrafTem tot modis, tot lo-cisdiuinæfcripturæ, ex diametro pugnarc

I APO^j'OGIA« 6t pugnare cu verbo amp;nbsp;prçccptisDei: damnata efle à fpiritu ßndojtum per {cripta Prophetaru öc Apofto-lorurrjjtum pcrantiquißimos,do difsimosjßndifsimosjaudatifsi-mofq; patres atque dodores Ec-clefiæ,tum perOecumenica Con cilia,tum per totfeculorum vfum j confuetudinem, confenßim to tius Ecclefiæ.-cuq; conftaret Mar-tinum Lutherum in omnibus il lis, amp;nbsp;multô pluribus quam ego il lie recenfui^fine poenitentia mor-tuum efTcjnihil minus expedaba, quâm fore, vt quilquam tarn elTet ratiocinandi imperitus,vtnon vi-deret,ex illis tarn multisamp; manife ftisneceffario conlequi id, quod egolcripfi,Martinum Lutherum ardere apud inferos,cum tarnen fua ilia mortiferæ doârinæ fica

H 5 adhùc

MATH. BREDENBACH. ädhuc grafletur in terf is. Quid hoc ration is eft.^quænâ ilia rcgula dif-fèrendi,rcprehédere conclufione, cùm ncq; in præmifsis,neq; in ar-gumentationis forma quicq rcpre henderc queas Nonne hi fimile quiddam faciuntcani, fæuicnti in lapidé,illo vnde is tortus eft omiP lo.^Aut redarguendç étant illae tot I lcripturarûièntentiç,quas ego ad? duxiraut negâdûLuthcrû fecifle Icripfilfe ea q ego iili impingo. Sed horum neutru negari aut redargui poteft:ergoneccflariö conceden-dum,quod inde confèquitur. Nó übet mihi,neq; eft opus, ca hîc re-petere, quæ in libello funt luculen tiftimis verbis ac rationibus indif-folu bilibus cxprefla ac demonftra ta.Quid autem præterea à me exi-gitur.^ Autquidnâ eft, in quo pec-caul

APOLOGIA. ft caui. Non licuitmihi hominem tarn per omnia Iceleftum, qui nos miferosomnestam inextricabili-bus calamitatibus inuoluit amp;nbsp;intri cauit jattingeremominare, nota-rcjfcelera eius indicarc,dolos impofturas demonftrare ? Ho-ftem, qui iam per quadraginta integros annos,tam grauiter,cum tantOj ac tarn irrecuperabili dam-no turbauit Eccleliam DEI, neque adhuc turbare definit, e-tiam poft fuailla execrabilia fata delæuiens,egohuius Ecclefiæfi-lius, non audebo indicarc fratribus meis, vt tandem aliquando excitati, fceleftum ilium latro-nem, poft tantas éditas ftrages , ctiamfi cheu nimis iam fèrô, tarnen aliquando deprehenfum amp;nbsp;agnitum, è ciuitate exturbatum pro-

-^MATH. BREDENBACH.

Repetitie profljgerit-^Demonftrauiilium co» iudicio- demnatum efïc ab ipfo Deo in damnausfl^ripturis ftoólis, quas nobis per eft Luihe- propHetas fiios, per vnigenitum fi

Ïium,amp;: huius Apoftolos dedit,eó quod fidem votorum fuorum, quæipfiDeoamp;EccIefiæeius vo- ' ueratjirritam fècerit; neque hoe fuo folius, amp;nbsp;vno fcelere conten-tus fuerit,fcdinnumcrabiliapræ*5 tcrea hominum millia, atq; adeö omnes quofcunquepotuitjad i-demaudendumexcitauerit.Cùm Tauïi iildiitaque Paulus Apoftolus tam ex-eium. preßg dicar, viduam,quæ faâo iä viduitatisvotopoftcavelit nube-rcjhaberc condênationê,ego non audeboidê dicere dc Martino Lu therojtot modis votifrago, atque tot millibus hominum eiufdem fceleris authorc ? Cùm ipfè filius

Dei I

apologia. ’ éf

Dei Dominus nofter lefus Chri-^us tam claris verbis condemnet chrim iu ilium,qui reculât audirc Ecclefi- didum. am:Sittibi,inquit,tanquam eth-nicus amp;:publicanus:Lutherusau tern non folum recufauerit audi re banc, verum etiam famma cu impietate aggreflus fit Ipoliarc omnibus illis,quorum gratia debet audiri, dum adimit ei potefta tern condendi articulos fidei, leges morum,interpretadilcriptu-ras,amp;quicquid huius generis eft, quo homines feditiofi, de cæteri flagitiofi funt reprimedi; ego ve-rebor dicere, ilium in tantis flagi tiis fine pœnitentia mortuum, iamardere apud inferos?Et per meum filentium patiar tot mil-lia hominum,cum tanto fuo pc-ticulojimo cxitio,errare in eo,dc

quo

MATH. BREDENBACH.

quo tam exprefliim habco,amp; datum ipfius Dei verbum ? Qua ra-tione ego i pfe potero condemna-tionem cffugercjfi cùm fim filiuß familias de domo Dei,hæc fratri-bus meis non indicauero, vt fibi

abillo perditOjSc iam olim con-demnato , amp;nbsp;peftiferis eius rcli-quiis caucant?Qm ore illo fuo öm nium,qui vnquam extiterunt im« pudcntifsimo adcoque in fpiri-bu^hem’ tum fandum blafphemo,non du fanftun? fibi cenfutam firmere in ’ omnia ilia Oecumenica Conci

lia, quæ vnquam ab ipfo Chrifto iamhincadpatrem digreflb,pcr ipfbs etiam Apoftolos, amp;nbsp;horum fuccceflbres ocs firnt habita : quæ cùm certißimum fit, ab ipfo fpiri-tu fando gubernarijpfis Apofto-; listeftibuSjduminipfis Conciliis len-

^APOLOGIA. ^4 fcntçntias Ilias non aliter q his ver bis pronundât : Vifum eft fpiritui Aao.^. fàndoSe nobis,non poteft efle du biumjquin reprehenfbr illorû bla? /phemusfit inipfum fpiritum fin diim.-quæ blalphemia iplb Chri-fto tefte^neq; in hoc, nequc infu-turo ficuloremittitur; hune ego in tali blalphemia mortuura,clubi tabo dicere ardere apud inferos? De hoc dubirare, quid aliud eft, quam de veritate verbi ipfius chri fti dubitarc ? Difsimulare autem ! in tanta necefiitatc, vbi ignoran-1 tia eius tarn inenarrabilium malo« rü caufi eft, quid aliud eft, quam Ecclefiam Dei Jmpio filentio, S)C nefiria proditionehofti crudelif-fimo diripiendam aut tradere,aut filtern permittere, quod minimu aproditione diftert ? Quid dicam

MATH. BREDENBACH.

de contumeliis eius in ipfam foi pturam diuinam ? Libros Macha bæorum jqui etiam in ipfis Apo-* ftolorum Canonibus inter feri-pturas canonicas numerantur jFc iicit,ne cogaturfateri,fe impie docuiffe deprecibus facrificiis pro animabus defunâorû, quafi tiæc nihil eis profint: fed excogi-tata fintabauaritia facerdotum, Sadi lacobi Apoftoli epiftolam contumeliofo vocabulo ftrami-neam appellat, quod aduerfetur ipfius dogmati de iuftificatione, quamcontenditfolafidc confta re.Ex Euan^eliftis cùm folum Io anncm, ex epiftolis autem Apo-ftoliciSjhas duntaxat,primam Io anniSjpriorem Petri tres Pauli ad Romanos, Galatas, amp;: Ephe-fioSj eos elfe libros affirmer, qui nobis

APOLOGIA. it nobis Chriftum defcribant, amp;nbsp;o-mnia doceantjquç nobis neceHa-ria amp;nbsp;falutariafunt, edamfi nullu præterea librumjnullam præterea dodrinam,nequevidcamus,neq; audiamus, quanram vim, quan-tam iniuriam faciar vtriufq; tefta-menti fcripturæ,quis non videt’ Hocautemexplicare, amp;fingulos veteris teftamentijtum legis, turn Prophetarum libros, mylhcos il-los Pfilmos, amp;nbsp;quicquid eius ncris eft,perluftrare: amp;nbsp;in his con-templaridominum lefum Chriftum elegantifsimis figuris nobis depidum. illafaluberrima vitç tu præcepta, tum exempla: illas pro-mißioncs futurorum bonorum, quasDeus fecit fperantibus infe: illastam graues, tarn ßlutares ac neccftarias admonitiones,,ncex-

I toi-

MATH. BREDENBACH. tollamurin profperis ad ruinam; illas tarn dulces confolationes in aduerfis, vt inhis generolam illa animorum noftrorum celfitudi-nem , amp;nbsp;fortitudincm inuidam coferuemus : hæc, inquam, atquc alia quam plurima perluftrando illos totlibros explicare, non bre uis huius apologiæ,fedimmenlî voluminisfuerit.Prætereacùm di uus Auguftinus pulcherrime lucu lentißimeqj dilcrimen inter Ioan ne amp;nbsp;cæteros tres Euangeliftas ex^ ponatjtotam illam prolixa collation c concludens his verbis: Vn? de ifti tres Euangeliftç in his maxi me occupât! funt, quæ chriftus in carne operatus eft, amp;quæ præcc-pta mortalis vitæexercendç,carne portâtibus tradidit.Atverô Joannes fupra nubila infirmitatis hu-manas

APOLOGIA.I ïnanç velutaquila volat, amp;nbsp;luceni incommutabilis veritatisacutißU misatqjfirmifsimis oculis cordis intuetunhoc, inquam, cùm terte AuguftinOjfitverifsimû difcrime inter Euangeliftas, Lutheruslâtis cffe affirmat,cçteris prçteritiSjfolû ïoannem legerc.Quanto vcrô re-^ (äiusiudicat Augullinus, illorum Icâionéin primis efle neccflaria, Vt perilla humiliora paulatiin aftê damusad hæcfublimia,quæhagt; bet [oannes: idquod elegantifsi-ma figura fignificatum efle indi-^ cat in patriarcha lacob,qui nÓpo» tuit impetrare nuptias Racbelis, nifipriusduda Lia. Nam Liain-terpretaturlaborans, inquit, Rachel autem vifus principium : vt intelligamus prius nobis laboran» dum efle,qpoßimusad ilia æter-

I 2 næil-

MATH. BREDENBACH.

næilliusiucisûcræ Triadis vifio*-nem perucnirc. Lutherus autem ncgatjEuangclium requircre opc randco cuperet illos Euangeliftas extindos, in quibus Chrittus tarn multajtamgrauiterac luculenter de operibus præcipit. Præterea cùm Chriftus Ecclclrç fuç Icptcm dedcritfàcramenta,quibus ad fa* lutem filiorum fuorum vteretur; Lutherus cam hisita fpoliare ag-grefTuseftjVt vix vnum reliquerit; vtiiam dcmonftraui. Idcirco do-lebat illi non omnes illasfcriptu-ras efle aboliras,quibus ipfius facri Sacraraê- dcteguntut.Nâfvtcætera turn ordi- taccâ) cxpcdamus obfecro, quàm rutiRro ' illifueritmoleftum fàcramentum maieftum Ofdinis, dc quo luculcntißimas funt fcripturæ Ador/.i Timoth. 4. ^.Timoth.I.adTitupm.prætc-ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rca

APOLOGIA. 0

Tea Matrhæiio. Lucæp. amp;nbsp;Marei vkimo. Sciebathocfacramêüum cfle oftium illudouilis, perquod ^uinon intratinouilc,fedalccn-dit aliunde, ille non eft verus oui-unn pakorjèd fur amp;nbsp;latro:id quod dodifsimc luculentifsimequc de-monftrat loannes Perus, in cap. lo.IoannesEuangeliftç.Vndcno eft mirum, no folum Lutherum, Verumetiam omneshærcticos ex tcTos, optare hocfacramentû,vnd cum omnibus illis feripturis, quæ dehoctam clarè loquuntur,eftc fublatûè medio; quippe, pquod aut ab ouili excluduntur,âut certè qui fint deprehenduntur. Eâquæ eft ad Ephefiosinillarum numero retinet, quæChriftum deferi-bunt,amp;: neceflaria ac falutaria docent: quod lùlpicor eum facerc

I 3 pro-

MATH. BREDENBACH. propter verba ilia quæ fiint in 2« cap. Gratia enim eftis faluati per fi demf amp;nbsp;hoc non ex vobis,DEIgt; enim donum eft ) non ex ope-ribus, vt ne quis glorietur.Nam huiufmodi detorquere folet ad fuum dogma deiuftificatione. Quæ verb capite quinto expreflc ftriptafunt defacramento matrimonii, inuitisomnibus,eo quo fibi libet, detorquet, vt nobis c manibus extorqueat matrimonii facramentum. Cum autem illæ tres epiftolæ, ad Romanos,ad Ga latas , amp;nbsp;ad Ephefios, omnium difficillimæfint, vt dehis potifli-mum diuus Apoftolus Petrus vi-deatur locutus, cùm fub finem lècundæ epiftolæ fuæ ftnberet his verbis ; Sicut amp;nbsp;chariflimus frater nofter Paulus, feçundum

APOLOGIA. gi datam fibi ßpicntiamfcn’pfitvo-bis, ficutôe in omnibus epifto-lis, loquensin cis de his, in qui-busfunt quædam difficilia intel-ledu : quæ indodi amp;nbsp;inhabiles deprauant, ficut amp;nbsp;cæterasfcri-pturas, ad fuam ipfbrum per-ditionem ; has fibi potifsimum delegit Lutherus, vt harum per lubdolas interpretationcs depra-uatione imperitosdecipcret, cæ-teris, quæ non minus hint plenæ ïàluberrimæ neceflariæque do-drinæ, tanquam non neceflari- condufio isreiedis. Egoitaque hominem tot modis facrilegum, atque in tot tarn enorm ibus facrilegiis mortuum , dubitabo efle apud inferos, ibique dare poenas fuo-rum facrilegiorum : idque non indicabo fratribus meis , vt fibi

I' 4 ab

MATH. BREDENBACH.

ab illius facrilcga dodrina caueaf, ne amp;nbsp;ipfi in eundeni tonnento-locum veniant.^ Neque vero inEccieii- contentus fuit, ccclefiam hanc mi pbanteni litantem ita Ipoharelacramento-tuihcru» panoplia,quibusdiuinitùsar matur aduerius hoftem fuum dia« bolum: verumetiam triumphan-tem illam in coelo iam, honore vh doriæfuæ, amp;nbsp;gloria tn um phi ag-greffus eft exuere: adeo vt etiam i-pûm omnium fandißimam vir-jjé niatrê. ginem MariamjDomininoftri le fil Chrifti matrem, quam angelus Gabriel adhuc mortalem,amp; ante-quam filium Dei in vtero ccnce-pidetjfalutans plenam gratia pro-nunciauit, amp;: ßnda Elizabeth inter muliereSjhoc eft,fupra omncs mulieres benedidam : imo quam iuxtaipüusinillo Prophctico can tico

APOLOGIA. ^9 tico vaticinium, omnes gcncra-tiones hominum beatam dicut: hanc,inqLiam,nucfupra oes cœ-losamp; ipfos angeloru choros exal* tatam, illenon eftveritus nobis adhuc in terra repetibus, amp;nbsp;quo-tidiepeccantibus,æquare. Sice-' nim in fermone de natiuitate ci* loquitur: Idcirco velirn quod fe-ftum eius dimitteretur : quia ni-' nbsp;nbsp;hil de ea re habetur in fcriptura:

cùm tarnen à Chrifto dicamur Chriftiani, amp;nbsp;ab ipfo folo pedca-i muSjVtfimus Deifiliiatque hæ-; nbsp;redes:amp; ita fumus æquè täti,quä-

1 taeftipfamaterDeijamp;fum’Ma riç forores amp;nbsp;fratres. Alioquin fit imminutio iacro fanguini lefu Chrifti.Quia per hunc fanguine omnes pariter expurgati fumus àpcccatis,acpofitiin cœleftiabo I 5 na.

MATH. BREDENBACH.

na. Si hoc ita eft,fumus certè çquè fandi ficut ipfa. Ecce, hæc funt illius in eo fermone verba. larri obfecro vos , viri ac fratrcs mei charifsimi, expendite mihi hæc verba, amp;nbsp;indicate ipG, quo loco dignusfit, qui ita non modo fen(crit,verumetiam publice,tum viua voce pro concione, tum fcri-pto coram toto mundo docuerit. De veneratione amp;nbsp;inuocatione fandorum aliquando ita fcripfit, indeclaratione quorundam arti-culorum,quos calumnioscimpu» tari fibi quercbatur: De iàndo--rum interceßione dico (inquit) amp;nbsp;teneo cum tota Ecclefia, quod fandivenerari amp;inuocari debet. Quis enim hoc impugnct, cùm adhuchodie vifibiliter apud fan-‘dorum corpora Sc fepulchra,De-uspct

APOLOGIA. 70

US per ûndofum fuorum nomina tniracula operetur? Hoc tunc quidem rede fcripfit Luthcrus,fes cundum fidem,vfum, confue-tuJinem totius Ecclefiæ,ab eo vf-que tempore, quo Dominus lefus vidor diabolism ortis, atque infer ni,cum amplifsimo triumpho, il-lainnumerabilia fandorum mil-liaincoelum inuexit. Verebatur enim adhuc, ne fi manifeftas fcri®» beret blafphemias, omniûhomi-num iram amp;nbsp;vindidam in fe con-gt; citaret. Aft vbi iam ftnfit ftultiti-arapopuli, Scad quæuis, quan-tumuis etiam abfurda Sc impia, credendum leuitatem , audite quçfojquomodo hoc velum verterit, Inuocatio fandorum, inquit, itidem abufuseft Antichri-ftianusSc pugnat aduerfus pri-

mum

MA TH. BREDENBACH.

mum articulum præcipuum ; amp;nbsp;cxtinguit cognitionem Chrifti.' Hæc iam funt eius verba, in illis articulis quos fuis dédit in generali Concilio proponendos:qtic-admodum etia fuprà retuli.Cunq itaqj Martinus Lutherus ita de ou' peribus iuftitiæ, de ßcramentis Ecclefiæ, de honore, dignitate, beatitudine, amp;inuocationefan-(âorum,arque ipfius Dei genitri-cisjfcripiêritamp;docueritjin quem obfecro magis quàm in illû con-petit illud Sapient.i.Hçc cogita-uerunt amp;nbsp;crrauerunt : excæcauit cnim illos malitiacorum : amp;nbsp;ne-‘ fcieruntlâcramëta Dei,ncq; mer cedem fperauerunt iuftitiæ, ncc iudicaucrunt honorem animarum fandarum? Et cùm in ea ma litia amp;nbsp;cæcitate (it mortuus ceo

duui-

o ' APOLOGIA. rt difibitabo dicerc ilium damnatu ad inferos, illic fuæ malitiæ pœ-naslueremecaudebo admonerc fratres meos,in primis autcm iu-uentutem Hdeimeç cocreditam, vt ftbi ab illius peftifera doólrina caucant,ne amp;nbsp;ipfi in eandem cæ-citatcm,6c condemnationem at~ que fupplicium incidant?An veto ideo de hoc dubitabim*,quod no vidimus oculis noftris ilium adinfèros delcendentê? Ad quid igitur fcripturæ diuinæîAd quid tot iacrorum Conçiliorum décréta? ad quid tot landifsimoru patrum fcntcntiæ’ad quid tot fc-culorum vfus,cófuetudines,fcn-tentiæ,ôeindicia totius Ecclefiç Catholiceîquibus omnibus tû fa cinora, tû dogmata Lutheri,non folum ea quæ nos hic recenfui-

. mus.

MATH* BREDENBACH.

mus, fed amp;nbsp;alia quamplurirnâ pa lam condemnantur,neceffariun3 eft nos velde veritatehorum om» nium dubitare f quod fuerit pec-catum in Ipiritum fanclum,qui il* la indicia landis fuis inlpirauit)vel de damnatione Lutheri dubitarc prorfus nihil: præfertim cum lcia -mus ilium in illis ßne pœnitentia ôc reuocatione mortuu efle.Quid dicemus,quod Lutherus non fo* lum illorum,quos iâ dixi, verum-etiâfuoipfiusiudicio condenatus mortuus eft? Vnde verb hoc feire îio^pûus poftumusfHoc nobis verbis clarif iudicio CÓ finiis annuciat Apoftolus Paulus, demnatus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

italcnbens ad Titum cap.?. Hære-ticum hominêjnquir,poft vnam fccunda correptionem deuitaî lciensquiafubuerfuseft,quieiufgt; modi cft,amp;delinquit,cùm fit pro

APOLOGIA. 7a prio iudicio códcmnatüs. An vcf ró dubitabimushoc D. Apoftolo Paulo crederefProfedOjfi quis de hoc dubitet, hunc ego plané pro impio, amp;nbsp;ethnico fum habiturus. Quid autem de Martino Luthe-rol Nonne fcimusomneSjhunc non femel duntaxat, autiterum, idque non ab vno duntaxat ali-quo viro bono amp;nbsp;pio,aut Epifco-po vno, fed toties, à tarn multis, tam excellentis dodrinæ viris,nó fimplici verbojlêd multis amp;nbsp;ma-gnis rationum voluminibusrquin ctiam publicis difputationibus , in frequentibus Imperii comiti-is, coram Chriftianifsimo religio« hfsimo(Jue Imperatore Carolo Quinto, tam grauiter admonitu, correptum, atque conuiâum, tarnen adeo non refipuifle,vt ctiam exem-

MATH. BREDENBACH.

cxemploPharaonisfemper ma-gis magisq; fit mdurattis; Quid igitur ert quod dubitemus, quin quemadmodum hiftoria Exodi nos docetdePharaone, quödis demerfus fit in profundum maris,ita Lutherum demerfum elfe in profundum inferni, ftagnu ignisîcùmnon pofsitefle irrita Matth. 7- autvanu verbum Domini,quo ait : Omnis arbor, quæ non facit frudum bo num, excidetur,amp;: in isnem mittetur : neque illud Sa-Iomóis,Mortuo homineimpio nulla ent vitra fpes. Porto illud Ecclef7. Mortuo non prohibc-as gratiam,nihil patrocinatur Lu thero:cùm no fit didum de illis, qui in hærefi,fed his qui in domi no moriuntunquibus nemo vn-quam magis prohibait gratiam^ quàm

A POL Opi A.

quam Luthcrusipfc, dum docuit populum,neq; eleemofynas,neq; preces, nequefacrificiapro eis ef-îc ofFerenda.Quid igiturnunc ali» quis poft tarn multas amp;: euidentes demonftrationes requirit.^An ad-huc exemple Thomæ Apoftoli incredulusjexpc(ftat,vtres iplà fibi oculis coräm inlpicienda Sgt;c ma-» nibus contredanda exhibeatur?

Hoc quidem per nos fieri non po-teftjcxemplo tarnen per omnia fi-milimo,tanqudm depida tabula, poteftexhiberi. Scimusprifeis il- fîbili,tang lis tam veteris quam noui teftamê jeSr»-ti patribus, Prophetis, Apoftolis, wr defcé-1-r/ L • L r ù.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’ fusLuthe-

aliiiq; hominibus lanctis, quam riadinf«-plurima formis vifibilibus efte exs hibita : vt videlicet neque illis du-bitandi,neque nobis in fimilibus vlla non credédi relinquerctur ra*

K tio.

MATH. BREDENBACH.

tio. Sic aliis in (pecie vifibili per an gelos : aliis per lemetipfum facie ad faciem loeutus eft : aliis veri-tatem fuam per figna amp;nbsp;miracu-la oftendit : vt huiufmodi ceu pæ-dagogiis paulatim formaret,amp;ad fimpliciter fine miraculis cre* denduminduceret. Cum autem nouum teftamentum effet con-diturus j nouam legem, nouum facrificium, noua facramenta in-troduduruSjVifibilibus exemplis, figniSjamp; miraculis ea nobis com-mcndauit: vt cum baptizaretur aloanne, commendatus eft, amp;nbsp;manifeftatus vocali teftimonio Manh. patris, amp;præfcntiâ fpiritus lànâi in manifefta fpecie columbæ,vt loannes certo fciret hunc effe fi-lium D EI : amp;nbsp;nos certo crcda-mus, itapcr ilium elfe confecra-

tum

APOLOGIA.

tum baptifmum, vt noscx aqua eius amp;nbsp;fpiritu fando rcnafcendo, efficiamur filii Dei. Ita cum in die Pentecoftes efFunderet in e-os ignearum linguarum vifibili fpecic fpiritum fandum : idem -que pofteà aliquoties fàceret per verbum impofitionem ma-nuum Apoftolicarum,quidaliud quam illos quidem palam vide-re atque audire, nos autem pic credere docuit, quid per facra -mentaEcclefiæ, præfertim illud quod Confirmationis dicimus, accipiamus.^ Cum Ananiäm amp;Aa.j. Sapphiram fubitanea morte vi-fibiliter percuteret, quöd fraudem fecerint Apoftolis , quid aliud nos docuit, quam pecca-tum effe morte pledendum, fi quis fraudem faciat illis quos

K 2 ipfc

MATH. BREDENBACH. îpfc conftituit paftores amp;nbsp;redores populi fui ? Similiter de cæteris fentiendum eft, quæ nimis lon-gumfuerit nos hic enumerando amp;explicandoperlèqui.llli,quemî admodum deThomaIegimus,vi derunt amp;nbsp;crediderunt ; Chriftus autem beatospronunciateos,qui non viderunt credideruntNûc itaquead noftrum quod promi-fimus exemplum, in quo Lutheri cafiim tanquàm in tabula depi-dum videreSc contemplari licc-bit.In Deuteronomio hoc modo præceptum Icgimus: Quiautem ftiperbierit, nolens obedire fâcer-dotisimperio,qui eo tempore mi niftrat Domino Deo tuo, exdc-creto iudicis morictur homo ille, Scaufercs malum de Iftaël: cun-dufquepopulus audiens timebit, vtnul-

APOLOGIA. 7r

Vt nullus deinceps intumefcat fu-perbia.Hoc eft præceptum Domi-nijCum adiunda poena tranfgref-loris. lam videamus^quam horren do exemplo hanc legem fit ex-ccutus.Cùm CorchjDathan,Abi ron,cum fociis fuç confpirationis acfcâçfcfc opponeren: Moy fi amp;: Aaroni, quid de fine illorum no- Num. w. bis narrat hiftoria Numerorum? Dirupta eft tcrra,inquit,fub pedi-buseorumjamp;aperies osfuum de-uorauitilloscum tabernaculis fuis, amp;nbsp;vniuerfa fubftantia eorumt defcendcruntq; viui ininfernum operti humo,amp; perierunt de medio multitudinis. At verb omnis Ifraé;l,qui ftabat per gyrum, fugit âclamorc pcreuntium,dicens,Ne fortèamp; nos terra deglutiat. Ecce, hoc eft iudicium, hæc poena iHo-

K 5 rum

MATH. BREDENBACH.

rum,qui fâcerdotibus Dei, amp;nbsp;præ-pofitisEcclefiç Dei fêle opponûr. QuaiisLuIam videamus quid fecerit Marti therus in JJU5 Lutherus, amp;nbsp;in exeraplo Co-tesDei. feh Öcionorum eius, exitum Lu-theriex hac vita contemplcmur. Nihil eft opushîc omnia repetere, quæilleinnumcrabiliaomni petu lantia,{currilitate, fpurcitie, fœdi-tateq;plenißimaeuomuit,nortin unûaliquê pontificcaut làcerdo-tê Dei,pu ta Paulu Tertium, a ut ali um aliquêrfêd in vniuerfum ilium pôtificum amp;nbsp;facerdotû ordinem. Quêordinemcùmhiftoria Euan . gelica ta clarè doceat,ab ipfo Dno noftro lefu Chrifto, in Pctro tan-quam principali, amp;: cæteris Apo-ftolisjtaqhuius collegis, efleinfti tutû:Martinus Lutheruseditista-bularû piôturis,omnium quæ vn -quàm

APOLOGIA. 7^

quam in manus amp;nbsp;conlpedu ho-minum venerut impuriisimis foe? Ruthen î 1- !• * r • o »umniuin diisimilqj/radiditeum Icurns amp;FonaA;c. lannionibus illudendu conlpu-endumjtanqàcacodæmone caca tum,àfunis infernalibus enutritu: ac tandem fuperinfernios conftb tuitjVtàdæmonibusaccipiat co* ronam.In vnaearumpingiteum fcrofæ infidentem,finiftragGftam tern oletum humanû, idq; dextrâ per fignaculum crucis benedicen* tern. Quid vobis videtur, viri fra* tres?vtrùm hec à fpiritu fando,an potius ab aliquo omniu impurifsi mo cacodçmon€,vidêtureflelug gefta Luthero? Ex frudibus, iuxta præceptum Domini, æftimate amp;c cognofcitcarbore.Eiufdem puritans eft, quod in alia tabula expri-mitpótificêexcomunicatióis ful-

K 4 men

MATH. BREDENBACH. men torquentem: fuosautem au-ditores atque diftipulos ex aduer-IbdetedisturpiEimè fœdifsime-iquenatibusoppedcrc, reflexis interim capitibuSjamp;linguis fcurraru iannionumqjmore exertis.In pro xima tabula depingit Pontificis, coronisge'mmifque ornatam tia-ram,(ed euerfam. Super hanc vnu è fuis diicipulis ftatuit, multö dici poteft foedius nudato podice, aluuminipfam tiaram deiiciente. luxta vero ttatuit duos alios ad idé opuseadem verecundia feie præ-parantes.In alia producit Pontifi-cem in ipecie afini, prioribus pedi bus tibias vtriculares lyræ loco te-nentem,eifdémquccanentem. In alia facit ex eo carnificem. In po-ftrema vcró iam femelipfum facit carnificem Lutherus,Slt;: ipfum Pó tificem

APOLOGIA. 77 tificem vnà cum Senatu Cardi. nalitiofufpenditin extruóto afc patibulo. Singulis autcmtabulis addidit fiia apopbthegmata La-tinè quidem /œ di täte öclcurrili-tate omnium qui vnquam fcri-ptis aliquid publicarunt, quan-tumuis barbarijethnicijamp;impii, turpitudinem fuperantia : amp;nbsp;tarnen turpiora y quæ addidit lingua Germanica. Nihil iamdico delibriseiuSjtumin Pontifices, z' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;. Hf. • Eutlieri

prælcrtim in Paulum f ertium, impieta» tum in reges amp;nbsp;principes inaudi- ” j’? ta petulantiâfcriptis:adeôetiam, quosPon-vt iam ante multa fecula mortu-osjviros partimfummæ dodri-næ ac fapientiæ,partim fandißi-mævitæ,partim etiam martyrii ratione femper fummis laudi-bus celcbratos, ipfè acerbifsimrs

K 5 con-

MATH. BREDENBACH. conuitiis lacerauerit. Nam vt tacc am, quæ in optimum pontificem Nicolaum primum euomuit, de-lirum, infanum, fine Theologia, tyrannum appellans,amp; impinges Àntichriftianifmum propter de-cretalem quandam, pleraque aliæin Pelagium primum ea fcri-pfit, in ^bus quiuis homo corda-tus amp;modeftus,qui ealegit,non poteft non execrari hominis omnium fiiperbifsimi virulentiam: vt ea quæin Leonern primum,vh rum dodrina iuxta ac fanähtatc vi tæfuipidêdumnnlàndum ilium Ifidorum, quem per contumeli-am canem appellauit: vt,inquam, hæc, cumaliisquamplurimis ta-ceam,etiam ipfum fandum pontificem amp;martyrem Anacletü,di ui Apoftoli Petri difcipulu, à quo èc

APOLOGIA. 78

amp; presbyter ordinatus fuit, amp;nbsp;qn? tus ab eo in fcde Apoftolicafuccef lbr:hüCjinqua,tot nominibus ve-nerandum aclufpiciendum pon-tificc amp;nbsp;martyrem,MartinusLu-therus non eil veritus appellate te iTierarium, inlcium jlcenicunijnu gatoremideinde ctia porcu. Quid Vobis de hoc cenforc videtur, viri fratres? Qui hæcaufuseft in illos tarn landoSjamp;r iam ante totlecuh hinc in coelum euedoSj amp;nbsp;cum CHRIST O régnantes Pontifices, hunc nihil miraculi fuit à nullo Icurrilitatis Sc malediccn tiæ generein omnes qui nunc vi-üunt temperafle. Iam nihil

\ 1 nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 maledice«

lt;]uod miremur^ quod Carolumtia amp;nbsp;leur Quintum Cæfarê,vnàcum Cer-[J^'”J-Jquot; maniæ principibus aufus fit ap-rcmamp;Prî-pcllare mendaces : quod aulus fit feri-

MATH. BREDENBACH. fcriberc,Cæfarem edida fua è fu-mariis accipere:vt in epiftola qua dam cius contra duo Cçfaris edi-da fcriptum videmus. Ét ad rege Angliæ: Vos principes, inquit, eftis bullæaquarum, ôi lentes capitis, nondum fadi pediculi. Et alibi: Turpe amp;nbsp;abfurdu eft, quod Cæfarôc Romani Imperii principes ita aperte nugas agant: at lo gè turpius eft, quod vno eodem-que tempore contraria edidapu blicant.Ét iterum:Mendaces,in-quit,funt,amp;obftinati principes noftri,nec homines ratione prç-diti,fed Germanicae beftiæ.Ecce, hæatq; innumerabiles id genus aliæ,lunt Martini Lutheri facetiae in fummas vtriufque ordinis in populo Dei poteftates, etiam in illis argumentis, locis nbsp;nbsp;nbsp;cau-

fis,

APOLOGIA, fis 5 quæ omnia fummam graui-tatem, cum timoré atque tremo-re, imo etiam cum lachrymis ac precibus fine intermifsione in tantis periculis ad Deum fufis, poftulabant.Iani hæc examine-mus amp;nbsp;expendamus, exigcntes ad rcgulam eorum, quæ tot locis diuinæ fcripturæ præcepta legi-mus de exhibenda reueretia,obe-dientia, amp;nbsp;honore omni etiam poteftati, eo quod à Deo fit : amp;nbsp;qubd huic refiftere,diuinæ ordi-nationirefifterefit: amp;nbsp;quod huic refiftêdi peccato femper annexa fit condemnatio,eademq; grauif fima:quod tanquam in viua ima gine vidcre eft in hiftoria de Coreh amp;iociis eius:qui cum dehifcê tc terra viui etiam cum tamhor-rendo fpedaculo dd inferos de-fcen-

MATH. BREDENBACH.

Jcenderint, nos dubitare poflu-mus, code defcédifle Luthcrura, tot modis etiam multo fceleratios rem illis? Hoc ego tarn ccrtis argu mentis mihi compertum^non au dcbo indicate? non audebo pro-nundare? cùm tam ncceflarium fit ab omnibus hominibus fciri,vt fibi dilcat cauerefNonne verbum Deut.xz. pgj eftjQui aute fiiperbierit, no -lens obedire facerdotis imperio, qui eo tempore miniftrat Domino Deo tuo, aut iudicis ( fic enim cxHcbrçofonat)morieturhomo ille : auferes malum de ilrael: cundusqjpopulusaudiens timebit, vt nullus deinceps intumefcat Xna. M. fiiperbia^In Numéris autem exe-plum eftjin quo videmuscos^qui fuperbierüt aduerfus ücerdotem S)C iudicem, viuos etiam dcfcendif fein

APOLOGIA. io amp;nbsp;in infernum,amp; opertos eflè hu-mo . Atque illud quidem facer-dotium fuit vmbra duntaxat hu-iusfàcerdotü,quod ab his pontifis cibus adminiftratur. Illi enim Ic-debant in cathedra Moyfijqui fus it vm bra amp;nbsp;figura Chrifti:hiau-tcm in cathedra ipfius Chrifti, ÔC vices eius gerunt ; vnde dixit,Qui VOS audit, me audit : qui vos Ipernit, me ipernit ; qui autcm Ipernit me, Ipernit eum qui mifit me. Cùm itaque Lutherus non vnum aliquem ex his, fed vniuerfum od dincm, nonfolum Ipreuerit,vc-rumetiaminauditisantea contu-meliis affedum ii) patibulum egcs rit : atque in his tantis fceleri -bus non modo fine omni pceni-tentia, verumetiam gloriabun-duspermanens, fcckratifsimam niain

MATH. BREDENBACH.

illam animam cfflauerit,nos 3u-i bitabimus ilium cû Coreh, Da-than, Abiron,Hon,atque illa im-piorü turba ardere iam apud infe ros,ibique ex iuftitia Dei,tot tarn enormium fcelerum luere pœ-nas? De hoc dubitare nihil aliud

cft,quam de veritate verbi nei du bitare,quo videmus talia fcelera ad inferos condemnari. Nam de

fadis Lutheri dubitare non pof-fumus, cùm horum teftimonia non folum adionibus vitç , amp;nbsp;viuafua voce cùm adhucfuper-effet ediderit, verumetiam mul-

tis fuis librisinfcripta ad omne noftr«'*x. pofteritatcm miferit . Qubd fi

quis etiam noftrç ætatis miracu-lis fibi rem demóftrari poftulet, Ô quäta mihi horum effet copia, fl non abhorreret animus meus

ab

APOLOGIA. 8» âb illorum cómemoratione, propter illos milèroSj^bus abillo fce-lefto in crrorem,amp;peccara fèdu-ólis, eaaccideruntquorum lamc-tabiliscafus mihi jppterdiledio ncnijqua illos viuos complede-batj fcriberCjSe aliis ctiam propter propinquitatem legere, accrbum fuerit. TametG de plerilquenunc etiam extant hiftoriæ.hifce proxi-rnis annis confcriptæ SiC püblica-tç,partim Germanica,partim La« tinalingua. Egovnumduntaxat )referam,quod neminem Isedere, aut ofFendere potcft.Scribit Chri* ftianus MalTçus Chronicoru lib. 20. Anno falutis 1527. die xo.Iulii Tornaci Luthcranum quenda,nö raine Hcoricu, fuiflc combuftu. Is, vcait MaâæuSjIèquentinodc Ibciis incarcéré totus ardensappa L ruit

-■ MATH* ËREDTNBACH. îruit.Illis prç timoré clamantibusj aitjNifi ab errore cefletis, mccum peribitis in çtcrnum.Excitatuscla more carcerarius confules vrbis aduocauit-Dicuntillis vindi,Faci tedenobisquod volueritiSj modo priùs confiteamurjOe cû Henrico peream’.HçcMaflæus.Addes rê ôc alterum, fi tanxfcripto proba re poflem J propter fidem eins q mihi narrauit, nihildeeo dubito. Fuit mihi in hacfchola Embricen fi laborum focius Petrus Hom-phçuSjnôillcquipofteàfadus eft huiuscollegii Decanus,vir æterna mmoriadignuSjfedhuius patrue lis.Isaliquandoèfuapatria naui-gio delcendês, fècum habuitpræ-ter cæteros in eadem naue duos monachos. Hoscùm quidam fa-dionis Lutheran^ miris cqntume

APOLOGIA. Si liis,conuitiis,amp; diïputandi conté-tionib’ cxagitarct^alter monacho? rum placidisquidem verbis,(èd ra tionibus tam grauibus obuiauif, vtille nihil haberet,quod contra-diceret.Cœpititaque deuouendo feinficiari vera ene quædiceren-turàmonacho.Si,inquif,iftafeita habent, perdat me fubitaneamor te hoe loco Deus. Atque vna cum ipfo verbo efflauitanimam. Hæc ille mihi amp;nbsp;multisaliisàfèvi(àamp;: audita retulit.Quæin Commen-tariis SIeidani.Sc aliis libris Icgun» tuFjVirisprudentibus ipGslegen-da Se expendenda relinquo.Ta-me|fi Sleidanus exempla omni-umi clarifsimaomifit, quorûnar-randorum illi fuiflet occafiopræ-fentifsima, vbi de bello Saxoni-cofcribit:nifi nimium aduerfata l- »

MATH. BREDENBACH. fuiflèntfâdioniilhjin cuius grati-am Sleidanus feie omnia fcripfif« fe videtur. DcGnamus itaq; dc bis tot modis probatisamp; manifeftatis dubitare : Sgt;i (inamus Lutherum ardcre apud inferos vique in æter» num.'cûm non pofsit mcntirifcriî ptura,quæ dicit,Mortuö hominc impio,nonerit vitra (pes. Equidê optarim non folù m Luthero, vcr rumetiâ oîbus hominibus,quot-quot vn^ fuerunt ab cxordio mu di,amp; futuri funt, vfqj ad confum-mationem eiuldem, eam fidem amp;nbsp;vitæpuritatem, quæ dignaef-(èt regno DeL Quam vtinam illis compararc polTem, no (blùm per buius mcæ momentancæ vitæ ia-duram 5 verumetiam per acerbif^ fimû aliquodgenus mortis,quo4 lihçpter pro iliorum (àlute obirê.

tan-

APOLOGIA. 8j tantum abcftjVtcondemnatio^^e cuiufquam, amp;nbsp;fuppliciis miferoru deleâer. Verum cùm tam innu-merabilis illorum turba fit, qui hçcnon ampledantur,imôetiam hoftiliter infèdêtur,iuftoiudicio Dei pereun t j nos certè nee repre-hédere debemuSjnec mutarè jjof-fumus iuftißtma ilia indicia Dei. Spetarc autem cos, quos in tam manîfefta id^ietatc mortuos elfe Gönftatjpofie fieri làluos, hocvc adüerfàtuf véf bo Dei,amp; fidei Chrî ftianæ,ita valdè impium eft, impe ritis perfuadere.pium autem amp;:nc ceflTariumjôpinionem tam pêmi-ciofàm omnibus hominib’ quo-àd fieri poteft,eximere : né videlicet errore peflîmo decepfijincidât in gehennam . Nonne eadem de caufa Dominus lefus ipfè de-

L 3 pin-

MATH. BREDENBACH. pînxit nobis diuitem ilium epuló nem apud Luca, in inferno flam -mis intolcrabilibus ardentem ? Non narrauitillud exemplum mi {ericorsamp;clementißimus Domi nus, iple in felicis illius cruciatu deledaretur: led vt omnes di uites admoneret, vt fibi caueant,ne per fimilem diuitiarum abufum in eadem tormenta incidant. Hoc efl:quod amp;nbsp;me mouet. Video pa-lam^qinnumerabilishominu tur bafecuta Lutherum in exitiu cor* ruat. Horum interitus mihi doletî lèruare eos ne pereant ftudeo. In? iuftifsimuefthacratioe mihi fuc-çenfère. Nam dum ad exemplum illius diuitis relpicio, credo etiam ipfum Lutherum mihi habere gra tias,quôd hæc indico hominibus: queadmodu diues ille petiit fratri’ bus

APOLOGIA* «4 bus fuis fua tormeta annuciari, ne in e a clé inciderenf.amp;cofonat cxe-pluin quod ex Maffæo retuli de He-rico cóbufto.Quaobrê deßnamus dcfendere vita amp;nbsp;dodrina Luthe-ri:{cd ad illud difpiciedu potigs ca üertamur , quo modo fublatis c •medio illis venenatarum lagitta-rumpharetris^quasiUe ad inferos dcfcenden s hie reliqujt,imperito-,rum faluti confulamus : qui phare tras illas cum illis veneno tindislâ gittis 5 in picntifsimu certilfimûq; exitiûfuum cotredantamp;verlânt. Quçramus etiâ ex pietate noftra re mediaillis, qui vbique locorum tam multi hint ram grauiter illis fagittis làuciati. Hoc noftri officii eft, vin ac fratres mei in Chrifto Icfu charifsimi,quibus Deus tan-tu iudicii dedit,vt collatis feriptu-

L 4 ris.

MATH. BREDENBACH.

ris, liæc tam inenarrabilia damna, quæ hoftis ille crudelifsimus dedit, videre amp;nbsp;intelligere pofsi-Ad princi mus. Quïnetiam ad vos,ó noftrç dulcifsimæ patriæ Gefmaniæ principes Illuftrifsimi, me iarn conuerto , veftras Illuftrifsimas Cclfitudines appelle, amp;nbsp;excitö: expergifeimini tandem aliquaft-do, eûigilate,furgitc,Slt; leuate capita vcftta: videte quomodo fitis deccpti,quomodo iedudi, quomodo ab homine omnium qui •vnquàm fuerût fceleftifsimo tra-Quib* în^ati. Doleant vobis tandem ali-iuriii afte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

cerit, quando luæmtolerabiles contu r mcliæ. Quid porro contumelio-nuseft,quamquoa vos vniuer-foSjVnà cû inuidifsimOjClemen-tifsimoqjlmperatorc veftro,noh crubuitjuon eft veritus, infimu-larc

APOLOGIA. «f lare mcndacii, comparare bullis aquarum, amp;nbsp;lendibus capitis? Quid calamitofîus, quam quod vos iam per quadragintaannos, in tam deteftandä funeftaq; difsi dia diftrados, in tot tam cruenta præliacorhifitînonnullos etiam '■ I veftrum in afflidifsimas captiui-

-tates? Quis illas vrbium agrorfu^j vaftationes, illas Ecclefiarurh ac monafterioru fachlegas dirèptió ncs S^euerfionesjillasr^des,illas ’

( clades,illas principu acpopuloru ftragcs velenarrare {iift'it'iàt ,vèl fine lachrymis audire ftftincat? Atqui horum malorum^ omriifi ille vnus extititauthoi'.Hçc qtid-modo pcrfieeret illu afsidue me*-ditatum fuifle,cx multis eiusver-bis apcrtifsimè deprehedi poteft. Nonne irnperito populo perfua

L 5 fit.

MATH. BREDENBACH.

fît, Euangclium etiam velU diffi-dia, fcditioncs, amp;nbsp;Bella : impie ad hoc luo more detorquens il-liud verbum domini,Nó venipa-Matt 10. ce mittere,fedgladiû'cû dominus Euangeiii Jcfusjpfc verbum illud fuum eo-ÏOCU8 irn- - r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 -re \

piè à Lu- dem loco mterpretetur clariflinie, eSâdü quod nihil minus quàm de iftiuÉ torws hic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellis voluerit il-

Buteni ad lud in telligi ; fèd de pugna quæ eft fpiritum. Caro reuocatus fuis affedibus fepiflime vincit homines, vtin gratiam vel pa-rentum, velliberorum, vel vxo-rum, vel fimili propinquitatc coniundorum , aut ea faciant, ^uæ aduerfântur legi voluntati-que diuinæ : aut ea omittant, quae DeopolTent efle gratiflîma. His afFedibus reludatur fpiritus .

Quin etiam nos ipfos perniciofif-fimi

APOLOGIA. * té fimalt;ÿiÀauTi'a ficamamus plerun-que, vtea quç nobis dulcia funt côfèâemur.-quæ verôpiacitadeo, negligamus.ProptereadicitjQui amat patrem aut matrê plus quarn me,nôcftmedignus:amp;: qui amat filiumautfiliamfuperme,noneft ,, medignus:amp;quinonaccipitcrii- -cem fuam amp;nbsp;fèquitur me, non eft me dignus. Ecce, hic eft ille gladi- -.....’ us, quem venir mittere in tcrram. Naalioqui in hoc venit, vt nos eu, t)eo Pâtrefuo,§lt; inter nos mutuo in fumma pace,concordia,amp;: cha-ritateconiungeret, hóe nobis pro Ioan IJ. lymbolo commendans,per quod oês homines intelleduri fint, nos eius efte diftipulos, lidilexcrimus nos mutuo : beatospronun-’*’^quot;^^- ; ciatpacificos,eofdemq; nliosDci appellat. Vndc per contrarium

mani-

' Math. BREDENÖACH.

manifeftum fit,cuius diftipuliac filüfint illi, qui nihil aliud,quam dißidia Sc bclla quærunt.Chriftus apud Eûia princeps pacis dicitur: dißidiorum autem ßeleditionum

princeps diabolus eft. Paulus Apo phii.i ftolus fuös Philippenfes oblecrat obteftatur his verbis: Si qua er-cem hör- go confoktiö in Chrifto, li quoa folatium charitatis, fi quä Ibcietas fpiritus, fi qua vifeera miferatio-nis : impletb gaudium meum, vt idem läpiatis,eandem charicatem habenteSjvnanimcs,idipfiim len-tientes: nihil per contentionem, neque per inanem gloriam, led in humilitatc foperioresfibi inuicem arbitrantes. Lutheri autem vbi dc

formula Miflç lcribit,hçclùnt ver ba,Si quo câfu Concilium ftatue-retpro nobis,minimê'onaniûyeb ic-

APOLOGIA. 87

Icmus utraquc fpecie lacramcn-ti potiri. Imo tûc primùm in de-fpedu Cocilii uellemus,aut utra tantum(fic habet codex quo ego fum ufusrfufpicorLutherum Icri pfiffe,alterutra tantum: nam häc fuiffc fententiam eius,manifcftu eft)aut neutra,aut nequaqua utra quepotiri: acplaneeos anathema habere,quicunq; authoritate Conciliipotirenturutraq;. Hæc Lutherus.Cum itaqueDominus nofter lefusChriftus fit princeps pacis, amp;huius Apoftolus tanto animiferuore per obfccrationes ^obteftationes ea quç funt pacis amp;concordiæ quærat: Lutfierus autem adeo nihil aliud quam dif fidia, uthuc etiam impiè détord qucat ipfius Domini lefu uerba: quis dubitat cuius principis mi-

MATH. BREDENBACH.

les,cuius poteftatis legat’ amp;nbsp;Apo-ftolus fuerit Lutherus? Chrifti ver Matdbxi • bum eft, Tolliteiugum meu fuper vos,amp;difcite à me,q,anjitisfum Schumilis corde,Scinuenietis re-quie animabus veftris. Lutherus autem in omnibus tantam ferocb am fceleratifsimi animi fui ipira-uitacdeclarauitjVt nullipoteftati cederet, fed in omnes cuiufcunq; etiä ordinisac dignitatis illi effent, cótumax amp;contumcliofus fuerit: adeö vt paldm etiam fcriptis profi teretur^fe veile effecotrariu omni bus : vt'fi Concilium ftatuat hoc, tum fe veile illud:fin autem Concilium ftatuat illudjtu fe veile hoc. Et adhuc dubitamus , vnde nobis hæc tam funefta dißidia, tam crudelia bella, tanta confufio reru omnium^ tam nulla animarum poftra-

APOLOGIA. - 8t noftrarum requies:fcd vbiq; quo# cunque nos vertimus grauilsimi laboreSjamp;s dolores omnium acer-bißimi? Neque verb eft vllalpcs, qua nos vnqua abhismalisliberatum iri, nifi vos o -ferenifsimi Reges, pax, amp;nbsp;llluftrißimi principes, hæc con fideretis, hçc intelligatis, atq; fee-kratifsimum ilium,cum vniuerfa dodrinafua,aDeoiam olim con demnatum amp;nbsp;perditum, è ditio-nibus amp;nbsp;finibus veftris proftige-tis.Deusipfum quidem gehennæ incendio præcipitem dédit : cæ-ferùm, quod ante mortem fuam minari conftieuit, vmbra eius ad-huegraftatur: illipeftiferi libri in manibus imperitæ multitudinis funt. Hæ funt illæpharctræ, de quibus dixi,grauidæ ßgittishy-iæ felle tindis:quas duimpcriti ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. PCï

MÄHT. BREDENBACH.

perimprüdetiam cótredant,cxé plo Pholi amp;nbsp;Pliilodetæ, fèmet-ipfos incautè lethaliter uulnc-r rant.Hoc.itaqueucftri officii eft, has pharetras undique conquifi-tas dare incendio. Nequcuero cium. moueatuos,quodinterdum pie boH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidctUf.Hæ fuHt

artes diaboli, hæ fünt illius fcele-ffi incfcationes. Nonne hac arte Sinon ille Vergilianus prodidit Troiam ? Talia enim non funt à ; prifeis illis,antiquis, dc fapientif-fimis poetis fine magnis lapien-tiç myfteriis cofida. Nonne ipfc etiam Diabolus aliquando con-feffuseftChriftum, dicens, Scio

* quod.fis.faniäusDci? Quid au-tem cotra Chriftus? Obmutelcc, inquit, Sc exidehominc. Non-nein Adis Apoftolorum de pu-; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clla,

,, APOLOGIA. 85» ellajquæhabebatfpiritum Python nis legimus, quod fècuta paulum^ amp;nbsp;eos quos is habuit fecum,nomi natim Silam, clamaueritjdicens: Ifti homines ferui oei excelfi funt, quiannunciatvobis viam lâlutis. Quid autem Paulus ƒ num libenr teraccepithocteftimonium veri-tatisab illo malignofpiritu ? Do-lens autem Paulus (inquit Lucas) SeconuerfuSjlpiritui dixit: Præci-piotibi in nomine Icfu Chrifti ex-ire ab ca.Et exiit eadem hora. Nó cftaudiendus Diabolus,neq-A-poftoli eius hæretici, ctiamfi vera loquantur. Nunquam enirri hoc faciuri|,nifi 4olo pefsimo,ad inef-^^^^^^^ canduhiimperitoSjVtcapiant eos. gorum óf Theologorum quidem officium eff tales lupos indagare indica- rùamp; prin. fe. Epilcoporum autem amp;nbsp;princi-JX«°^’

M fum^

MATH. BREDENBACH.

Jloribus lupos, hoc inde potifsi-mum accidit,quöd hac horum dif lidiorum tempeftate iuuentus in pleriique fcholis peftiferis illis opi nionibus vitiata eft amp;nbsp;pdita .Vnar ^uæquefchola fuum habet catc-chifmum,fuam grammaticam Xu am dialedicam.Serenißimus Ro? manorum,Hungariæ, Bohemiæ, amp;c.rex,amp; Écdehç Catholicæ fort tißimus propugnator, Ferdinan* dus, fuperioribus annis fecit piib* licari catechifmum, contincnteiii fummam dodrinæ Chriftianæà Vtinam ita inter illius Serenißi* mam Maieftatem, amp;omncsfacri Imperii principes lUuftrifsimos co ucniat,vtpertotum Imperium ik le Catcchifmus, ôc nullus alius prælegaturiuuentuti: nifi quod io inferioribus illis amp;nbsp;minutioribus

i L fcholis,

APOLOGIA. 90 Icîiolis J necnon in inferioribus clafsibus maiorum fcholarum,vi-detur vtik fore, vt pandora quæ-dam,amp; breuiorahuius dodrinæ rudimenta, quorum illi pueUi fint capaces,ex eodem illo catechifino cxtrada,inisprælegantur: prouc-dioribus autem, catechifmus to-tus . Neqüaquam quod cæteros catechifinosomnes damne; (funt ftoriiiulli inter eos ctiam vatde pii amp;commodi.)fedvt internos om nes dodrinæ concordia fit : qua nequeneo quicquam grarius, ne-que nobis qui docemus honefti-us,ncque pueris quos docemus v-tilius,neque ad çdificationem Ec-clefiæ efficacius fuerit.Et exclude-retur hacrationc occafio,tenellis illis corruptæ dodrinæ venena in-ftillandi : vnde incrcdibile didu

M 3 eft.

, MATH. BREDENBACH.

cftj quantum malorum in Eccle-fiam redundet. Effet etiam illud valde vtile iuuentuti, vt^eligere-tur è tam multis quæ nunc extant grammaticis vna, quæ vi-deretur purißima amp;nbsp;compen-diofißima,amp; ediceretur nobis lu-dimagiffris omnibus etiam fub pœna, vtnon aliamquam illam grammaricam prçlcgercmus.Re«, moratur enimpucros valde,quan do ex vnaRhola, vt fit, in aliam tranlèunt, quod ibi coguntür grammaticamexalio fcriptoree-ius, quamex quocoeperunt,per-difcerc . In Dialedica non eft Won min* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r» 1

luthcri.^tam graue incommodum . Scd aUtCm Anabapti ad recupcrandum Ecclefiæ pa-ïft e«h- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;attinet, nequaquam fatis eft,

panda, ut SacramêtaHos óeAnabaptiftas vel fcatp«, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

APOLOGIA. ÿï ad refipifcendum inducerc, aut e-tiam cogéré,vel fi nolintrefipifce-re, abigere in exilium, alitcrue fe-cundum leges punire : fed non minus neccflarium efthoc ipfum de Lutheri doârina , ôi illis qui hâc defèndunt, fieri. Nam is primus extirit author totius fchif^ matis. Non ita multum refeit quam fèquaris hærefim , modà fishærçticus.Ecclefia Dei Çatho-lica vna eft fponlà Chrifti, mater omnium viuentium.Quicun*-que ab hac deficiunt, illi incidunt inlaqueum Diaboli,ôc mortem, quameunq; etiamlèdam fequan tur. Ecclefiæ Dei vnaeftfides, v-num baptifma, eadem per omnia fàcramcnta, vnuspræterea tonus domus Oeconomus,quêreliqua sûmusPft familia tota rclpicit. Cuius elc-

M 4 nem

MATH. SREÔtNBACH.

diôncm quidem inîerioribus fa« ccrdotibus bonis, acfpiritüalibus populis conceflîtDeus: ejedioné vcrô fibi réferuauitj authore Ana« detoepiftolafecunda. Quodfiis rhalus efic incipiat, ccrtè noftris conuitiis Sc côtumeliis nunquam fier bonus. Cùm itaq; iuxra banc diui Anadeti, amp;nbsp;illam quam in liî brodecomponendis diïTidiis ad* duximus diui Bernardi fententi* am,neceflarib fit tolerandus, équi de nullum video rcmedium præ* Quo reme . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

diovtédû lehtius,quain vtprçcemurDorm« màiuraPô DeumjVtis vclhunc emen* «ficeni. detj Vel huic remoto meliorem fùfficiatjVelprofuadiuinadàpien* tia amp;nbsp;bonitate, id quod nouit cfle vtiliflîmum ad fuam gloriam, ædificationem Ecçlefiæfuæ,facial« NamfæpèfitjVtDeus profila infcru-

APOLOGIA. pa înlcfftùbili fapientia ac bonita-téfalutcm noftram opereturctia për câjquæ nobis difplicent ma-xîmejamp;ftint acerbifsima,amp; qua-tum ih îpfis eft etia pefsima. Cuius rei non poteft efle clarius exemplum, quàmillud pôtificunr ludaicorum, cæterorum,'qui crucifixerunt Chriftum : quem-admodumin libellode compo-nendisdifsidiisoftendimus. Su-müs potifex nunc cû grauifsimo noftro omnium dolore bellige-raturddq-, aduerfus eos, qui tanta pro ÈcclefiaDci geflcrunt. Quis ihtelligit huius tam grauisôc per-niciofi belli myfteriû amp;nbsp;caufas An verb nos propterea deficie-mus ab Ecclena, amp;nbsp;nouas condemns fcâ:as?Abfit:fedpoti us p-cibus noftris, quibufcunquc

‘ M 5 poflii-

MÄHT. BREDENBACH. pofliimus religionis ac pietati« officiisconfugiemus ad Dominu peum, hunc deprccantes, vt pro fua diuina dementia amp;nbsp;mifericors I dia rcfpiciatpopulum fuum : vt 6c IjuicipGfpiritum modeftiæ,mane fuetudinisjôc obedientiæ: illis ve-rójquoshuic deditredoresatquc paftoreSj/piritum fapientiæ,pacis, amp;nbsp;omnis iuftitiæjargiatur. Nam ego fèmper vereor Deum iratum fuperbiæjcontumaciæjcæterisquç j peccatis noftris,veile per bella eo* rum, qui nos in pace regere debe* gteflus ad bant, peccata noitrapunue. Qua-fluæren- j-g primusingreflus ad quærendû dumpace T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T r -r/

pace mini videtur, vt vnuiquilq; noftrii in fek de{cedat,6cad regu-' lam mandatorum Dei,quæncc obfeura funt, nec difficilia, fiiam ipGus vitam in meli’ coponatme-ind*

APOLOGIA.

inde vt Epifcopi amp;nbsp;principes facri Imperii,Dei amp;nbsp;SsrenifsimiRegis Ferdinandi (àndifsimç voîunta-tl,atque adeo pio defiderio fe fub-mittentes, amp;nbsp;memoria reuoluen-tes amp;nbsp;expendentes, quç noftra Germania ,4iecnon régna amp;nbsp;pro-uinciç nobis vicinæ, per noftrorii malorum contagionem , iam in quadragefimum vfq, annum fint paffæ,amp;adhucpatiamur omnes; amp;nifiDcus nos.fingulari aliqua mifericordia refpiciat,atrociora e-tiam metuamus; amp;nbsp;cogitent,qui authores,per quod genus dodri-næ nobis banc tarn horrendam tempeftate excitauerint, vt hoege n us dodrinæ vnanimiter códem-nét,amp; in totu aboleant. Hoies aûc q adhuc fupfiint^ ab eius doârinç cotagio infedi, quâtû fieri poteft, fanarc

MATH, BREDENBACH.

fanare ftudeanùQuos autem lt;3c-prehenderint infanabiles hos tanquam lepra aut peftelaboran teSj non patiantur verfari in populo fano. Porrö abufus, qui prob dolor nimis multi funt 60 enormes,ôeprælèntem emenda-* tionem flagität, ex illörum viro-rum confiliis, dc quorum xioâri næ,fidei, amp;nbsp;yitæ integritate con-ftat, iuxta feripturas diuihas,amp; eos canones,quosiam habet Ec-elefia, quâtum ipfis pofsibile eft, corrigant amp;nbsp;emendent. Atq; in-tcrca Dominum Deum alsiduis amp;nbsp;ardentibus precibus deprcce-muromneSjVt tandem aliquan-do funebribus illis amp;nbsp;crudeli-bus bellis inter vtriufquc ordinis monarchas fùmmos compofi -tis, generale Concilium nobis lar-

APOLOGIA.

îargiatur, in quo omnia compo-nantur optime.

Opinor,viriac fratresin Domino Deo mihi charifsimi, fatis multas me, graues, atque firmas rationes reddidiffe, cur inlibel-lo meo de componendis difsi-diis fcripferim, Marti num Lu-therum iam .ardcre apud inferos. QuiÈus rationibus indu-duSjin huius Apologiæ fine de-nuo dixi meam de componendis hifee difsidiis fentenriam. Qua fi quis habet meliorem, aut aliquid quod hanc ipfam con-firmet, id proférât, ad gloriam omnipotentis Dei, ædificatio-nem amp;nbsp;pacem Ecclefiæ, matris noftræ, acnoftram omnium fa-lutcm. Quod fupereft viri ac