-ocr page 1-

-ocr page 2-

-ocr page 3-

IHuftriffimi^ principibus loLan-ni FridericOjIohanni VVillelmo,Iohanni Friderico,pr^ftantiß.amp;xtcr-namemoria digni Principis Iohannis Friderici SaxoniæDucis èi nati clc-â^oris filiis, Ducibus Saxoniæ,amp;c. Iohannes Caluinus^

hominumfocordiam dartinat Paulus, quià illüftregloriæ Dei rpeculum,quod illis in mundi opificio fiduèoHertur, claufis oculis prætereût, atque itainiuilè fnp-primunt veritatis lucem: non minus turpis ac pudenda fuir, quæfeculis fere omnibus graflata eft, originis amp;creationis humani generis ignorantia. Etcertepaulo poftconditam Babylonem cre-

Qibile eft earurn rerum memoriaobfoleuifte, quas afliduo fermone agitari celcbrarique decuerat. Namquumprofanis hominibus fuadifperfio quæ-oarnapuro Dei cultu emanci patio elfet :curæillis non fuit, ad quafcunquc ^ppcllcrent terræ plagas, quod de creato amp;nbsp;inftaurato mundo à patribus au-^icptjfecum deferre.Itafaélûeft vt nnllagens,cxceptis tatum Abrahæ po-ftcriSjVel ex quo fonte orta eflet ipfa,vel quando cocpiflet efte vniuerfum ho rninum genus, duobus continuis annorum millibus fciucrit. Nam qubJ li-bros Mohs Ptolemæus tandem in Græcâ lingua vertcndos curauit,laudabile lîiagis quam frult;ftuofum(tunc quidem tcmporis)fuit eius ftudiCuquando lu quode tenebris eruere conatuserat ,nihilominushominum incuria luffocatum delituit. Vnde colligere prompturn eft, qui ad cognofcendum piundi opificem totos ingcnii neruos intendere dcbuerant, maligna potius impietate hoc captalfe,vt fponte cæcutirent.Floruerunt intercaliberales do ftrinæ, viguerunt præclaraingenia, lucubrationes omnegenus fucrunt cdi-tæ : atqui de mundi conditi hiftoriaaltum filentium. Quin fummus Philo-fophus, qui Stacumine Steruditione reliquos omnesantccelluit, mundum sternumefle difputans, quicquidhabebat folertitc hue applicuit, vt Dcum fua gloria fraudarec. Quanquampaulo religiofior fuit eius magifter Plato, feque aliquo verioris notitiæ guftu imbutum ofteditzexigua tarnen quæ de-libat veritatis principia tot figmentis corrumpit ac mifcct, vt magis noccat quam profit fiftitium illud docedi genus.Qui verb ad fcribedas hiftorias ftu dium fuum contulerunt,homincs ingenioh amp;nbsp;literis cxpoliti,quû pleno ore laftent fe vltimæ vetuftatis fore teftes,antequam adDauidis ætatem appel-lant, milita amp;nbsp;turbida free perfundunt fuas lucubrationes : fupra verb dum confcendunt,immenfam trahut mcndaciorum colluuicm: tantum abeft vt adprimamundi exordiafynceroliquidbque narrationiscotextuperucniät« Volentesautemnefcifte quodnonprocul qutcrendum erat, fi modb ad verum difeendumanimosadiiccreplacuiffet,clarodocumeto funt AÊgyptiiî quorum præ foribus quum accenfaeftet verbi Dei lampas, rerum à fe gefta-rum(quindecim fcilicct ante conditum mundum annorum millibus) puti-das fabulas nullo pudorc ladarunt. Nec minus puerile infulfumque Athegt; nienfium commentum,qui Ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriati,quum libi diftunólam à re-

-ocr page 4-

liqno gcncrc hum ano origine anerercnt,barbaris quoquc ipfis fc fcccrunt ri-diculos. Qiianquam autem omnes plusminusicodemingratitudinis-trimi-ne fuerunt impliciti, eos deligere operæpretium putaui quorum eo minus excufabilis cd error,quo hbi inter alios omnes magis fapere vifi funt.Siucau tem vniuerfæ quæ olim fuerunt gentes velum fibi data opesji obduxerint, li-ue illis fua tantum ignauia obftiterit: ineóparabilis thefauri loro haberi me-retur Molls liber, qui faltem creationis mundi indubiam nobis hdem facit: quafublata,indignifumus quos terra fuftineat. HiPLoriamdiluuii, quæ non minus formidabile in humano genere deleto Diuinæ vltionis, quàm fuauc gratiæ in eodem inftaurato fpeculum continet, in præfentia omittam. Vna hæc vtilitas inæftimabile libro pretiu ftatuit, quod res apprime cognitu ne-ccffariasfolus oftendit:quomodopoft exitialem hominis lapfum Eccicßam fibi Deus adoptauerit:quifnam fuerit verus eius cultus,amp;rquibus pietatis of-heiis fe cxercucrint fandi patres : quomodo pura religio hominum ignauia ad tempus collapfa, quafi poftliminio in datum integrum redierit : quando apudcertum populum depofuerit Deusgratuitû æternæ falutisfaduszquo-modo ex vno homine amp;nbsp;fterili amp;nbsp;caduco,propeque femimortuo,amp;(quem3d modu lefaias vocat)lôlitario paulatim fluxerit exigua foboles, quæ repente in multitudinem ingentem excreuit : quàm inopinatis modis amp;nbsp;extulerit, amp;nbsp;tutatus lit eledam à fe domu, licet inopem, omnibus præfidiis nudatam, amp;nbsp;ad quofuis æftus expofitam multiplices hoftium copiæ vndiquecingerent. Porrb quàm necelfaria fit darum rerum cognitio, ex fuo quifque vfu amp;nbsp;expe rientiaiudicium faciat.Videmus quàm tumultofe Papiftæ fallaci Eccleliæ titulo fimplices territet. AMofedepingiturgenuina Ecclefiæ facies,quædif cufTis illis præftigiis, inanem metum eximat : fucati ctiam fplendoris pom-parumque oftentatione in ftultam fui admirationcm rapiunt minus perfpi-caces,imbhebetant ac démentant. At 11 ad easnotas,quibus Ecclefiam de-fignat Mofes, oculos conuertimus, nihil amplius inanes laruæ ad ftllenduæ habebunt momenti. Sæpe nos conturbat, feréqiie exanimat eorum pauciMS qui puram Dei dodrinâfcquuntur : ac præfertim dum cernimus quàm longe latéque regnum obtineant fuperftitiones. At quemadmodû olim Dei Spiritus per os lefaiæ Prophetæ ludæos ad rupc , vnde erant cxcifi, refpiccreiu-bebat: ita eôdem nunc quoque per Mofen nos reuoeâs, quàm peruerfum fit multitudine Ecclcfiâ mctiri,acfi in turba confifteret eius dignitas,admonet. Siquando minus floreat palTim religio, quàm optandum fit, dilfipeturpio-rum corpus, ftatufque Ecclefiæ bene compofitus pelTum eat, non modo la-bafeunt nobis,fed penitus diftluunt animi. Atqui dum in hac Mofis hilforia Ecclefiædrudura ex ruinis,colledio ex laceris fruftis ac vaftitate oftenditur, merito talc gratiæ Dei fpccimcn in bonâ fiducia erigere nos debet. Quando autem tantaeft humaniingenii adfingendos alienos cultus propenlîo,ncdi cam lalciuia:nihil nobis vtilius quàm régula pure riteq; colendi Dei afanâis Patriarchis petere,quorû pie täte hac præcipuè nota dellgnat Mofes, quod ex folo Dei verbopependerint.Quamlibet enim logum in externis ceremoniis fit diferimen: quod tarnen Inflexibile femper vigere debet, vtrifque eft commune, vt religio ad folum Dei aibitriû nutumque formetur. Necme latet,

-ocr page 5-

quanto vbcriorhîc niateriafuppètat ; Si quantû infra eorû quæbrciiitcrattigi dignitatê fubfidat mea oratio^fed quia opportunis locis alibi fingula à me quâ-quamno quo par erat fpicndore Si ornatu, plenius tarnen copiolîus traâata funt: nunc mihi fatis fuit,breuiter cômonefàcere pios lcdores, quantû operæ-pretium faduri i^nr, fi veteris Ecclefiæ exéplar, quale à Mofe expreffum eft, ad fuos vfus pruc^nteraptare difeat. Et certè ideo nos fandis Patriarchis in fpem ciufdé hæreditatis Deus adiunxit, vt fuperata quænos feparat temporû diftan-tia,mutuo fidei Si patientiæ confenfu eadem certamina obeamus.Quo maiorc odio digni funt turbulêti quidâ homines,qui nefeio quo furiofi zeli oeftro per-citijEcclcham noftræ ætatis plus fatis difiîpatam,afliduè difcerpcrc conantur. NÓ loquor de profcflis hoftibus,qui aperta vi ad perdendû quicquid eft piorû, funditûfque delendâ eorum memoriam incumbût:fèdde morofis quibufdam Euangclii profefloribus, qui non modo fouendis difGdiis noua fubinde mate-fiam fuppcditant;fed paeem quam piidodique homines libenter colerent,fua inquietudine perturbant. Certè hæc ratio me inter alias ad hune meû laborem veftræCelfitudini dicandû impulit, vt inter Ecclefias longis regionum Ipatiis diflitasfnagîsmagifque coalefcat fandaamp; fraterna cônlenfio. Nam vtadmu-tuæ comunicationis officia tardi fimus ac fegnes, deformis tarnen Chriftiani orbisvaftitas vel inuitos cogit adpiæ vnitatis ftudium.Videmus vt inter Papi ftas,quanuis capitalia inter le aliis in rebus certamina exerceât, maneat tarnen fcclerata cotra Euangeliû conlpiratio. Quam exiguus fit eorum numerus qui fynccram Chrifti dodrinâ tenent,fi cum ingentibus coferatur illorum copiis, dicerc nihil attinet.Interea emergût quafiè linunoftro audaculi fcriptores,qui nonfolùm errorû nebulis fanæ dodrinæ lucé obfcurât, vel prauis deliriis fim-pliccs demetant ac minus exercitatos, fed profana dubitandi licentia tota reli gionc hbi conuellere permittunt.Nâ quafi putidisfuis ironiis Si cauillis genui nosSocratisdifcipulos fe probét,nullû illis magis plauhbile eft axioma,quam fidemeffe liberam, vt liceat quauis dere ambigendo Scripturam inftarnafi cerei(vtloquuntur)flexibilcm reddere.Itaquehoc proficient tandem,qui ille-cebris nouæ huius academiæ captinunc dubiis Ipeculationibus indulgent, vt femper difeendo,nunquam adfcientiamperueniantvcritatis, Quotquot au-tem machinis nos oppugnat Satan, to tide acerrimos adquærendâ coniunôlio-néftimulos nobis efieconuenit.Atque hæc(vtfpero)neceflitas probandohuic meo officio abundê vobis fufficerct,nifi qubd potius pro fumiiia veftra huma-nitate, fuapte fponte gratumfore ac iucundum cofido.Certè quum hune corn nientarium feribere aggreffus fum , norunt multi idonei telles mihi fuifie in animo, eum patris veftri exccIlentiffîmiPrincipisnomini inferibere, fi co fu-perftite diutius frui nobis datû foret. Nunc verb dum poft eins mortem ad eius filiosamp;hæredesme cóuerto,eiufdem memoria: dicare videor;ficuti Si nuncre^ centem adhuc celebrari, amp;nbsp;deinde adpofteros tranfmitti non modo æquum cft,quiafic meretur ipfa, fed etiam ad commune exemplum non parum vtile. Magnum eft,innobilis fummiqueordinisPrincipe cognitas fuifle virtutes, quæ integra eius florenteque fortuna non folum dignæ effent co loco, fed e-tiamillam ampliffimam dignitatem amp;nbsp;tarn excelfum honoris gradum orna-rent. Sed quæ poft acceptam belli clademin cius pedore verè heroico in*

T iii.

-ocr page 6-

credibilisenituit conftantia tantam in admirationem crexi t omnium men tes, vt plus accreucrit veris eins laudibus, quàm fueri| ex opibus diminutum, Ita-que non dubito qtiin ifta vnius hominis infraóta magnitudo , in trifti, quæde-indc fequutacft, hodiéque durât, Ecclelîæ concuflione, multa piorum millia fuftinuerit. Quod li omnibus ad imitationê propofitus fuit: cç vos acriusma-gifque ftrenuè generofi Principes, vt vos ad domefticu cxêplar l^rmetis, cnifi conucnit.Necveró dubito certatim vobis tribus cóitiune hoe line inuidiacfle ftudium.Quo magis etiam cófentaneum putaui,mea epiftola copulate, quos boni omnes fanóliore quàm fraterni iuris vinculo, hoc eft paternæ virtiitis li-militudine, cbiundilfimosnon minus certb fore fpcrât,quàm auidè cupiunt. Quod ft eius patris,quern laudarc ipfi quoque hoftes coguntur,imagincm nobis retulerint tres filii: erit cur domui Saxonicæ gratulétur linceri pictatis cul-tores, quos ilia deiiinôos fibi amp;nbsp;amicos habet. Porto ad laboris mei cómenda-tionem apud Principes Chrifto vete addidos vnum hoc fufficiet,qubd vbique amp;gcrmanapietatis doârinam afterere, amp;facrisDci oraculis lucem afterre non minore Iide quàm reuerentia ftudeo. Si forte autem veftræ celfitudini ignotus fum, eft in aula veftra clariflimus vir Francifeus Burchardus Cancellarius, qui pro fua, qua me ante annos quatuordecim complexus eft, bcneuolentia, rnihi fauorem cóciliet. Atque vt à laudibus abftincar,quas minime poftulo,faltc de mea ad propagandûChrifti regnu fcdulitate teftabitur. lam veto quu candem, qua olim apud cordatiftimum principem pattern veftm pollcbat, gratia amp;nbsp;au-thoritatem hodie meritb apud vos obtineat,idoneus erit rei libi compertæ te-ftis.Valeteilluftrilf. principes.Dominus vos fuo prælidio tueatur, Spiritu prii dcntiæ,æquitatis,amp; fortitudinisgubernet,omnique benediutionum gcnerc lo cupletet. Geneuæ,pridie Calendas Augufti. M. D. L 1111.

INDEX EORVM QJ/AE IN HIS COMMENq tariis prætcr cætera explicantur. Primus numerus, Caput: fecundus vetû' culum dénotât.

ABnegatio no ft ri præcipitur

Abram ferè quinquagenarius, quum mortuus eft Noah nbsp;nbsp;j.zS

abrx vocatiojCommpnis typus eft vi tx omnium fidelium

abrxvocatiojEcclefix renouatio cen fetur

abram vix creditur Thare primoge-nitus

abrx fides u.7,5f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.17,amp; 21.^

abrx ftmulatio de vxore,vitio no ca-ruit

abram Spiritus direûione bellurn fu feepit

abram Ebrxus diftus ab Eber.ibidc. abram facerdos

abram femel amp;nbsp;ex propriis faculta-tibus décimas obtulit lactrdoti Melchi-fedec

abram minime auarus 14.11,amp; 11.17 abram fola fide iuftificatus nbsp;nbsp;nbsp;' 2^.6

abram culpa nonvacauit cum Hagar congrediens abrx domuSjEcclefix effigies ly.j abram quomodo multarum getium

pater nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.4

Abraliam cur fic diiftus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

abrahx rifus minime vitiofus 17.17 abrahx mifericordia ergaSodomitas

18.11

abrahx infidelitas

abrahx ingratitudo

abraham Propheta

abrahx vitium

abrahx filii duplices ii.io,amp; 11.17 abrahâ fpe tantumdominus terrx,rc

ipfa peregrinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.17.55,amp; 15.4

abrahx obedientia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*2.1.5

abrahx conftantia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.8.4

•Jiax diuerfa fignificat 4’'4° abundantia ignauix mater 4’'4*’ ^Adam Dei ordinatione amp;nbsp;nutu la-

pfrs eft' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,.7

adam libero motupeccauit 5.1.7 adam ambitione lapfus eft 5.6 adx ingratitudo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem adam non longe poft pfus

adx poena inflifta ad pofter«” oæ”'’ extend itur

adx conditio poft peccat“ mors 5.1? adâ curpclliceis veftib**“*^“'“* 5'^' adx reliûa fpes venix

adam probe filiosfuosinftituit 4* Adiurat feruum fuum Abraliam pro vxore filio quxrenda * 14

Adminiftratio moderata inter liomi nes Dcogratiinm.1

Adoptio gratuita cumvitx nouitate iungenda

adoptionis gradus

adoptio m ftilo Dei beneplaci» tun datur

Adoratio pro Reuerentia ‘P adoratio pro Obedientia

Aduenx amp;■ hofpites Chriftiani 47-®

Adulatio aulicorum

Adorât Iacob ad lcöuli caput,Vf* fummitatem virg* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47'‘


-ocr page 7-

• *

AdulceriumDeoabominabilé to.5gt;

amp; 28.24

adulceriü grade peccatû lé.io idulteria impunita manere non de-

bent

adukeri Deo exofi

idiilterorum pana

adulteram cur Chriftus non puniuit

Ibidem

^AEdificatio in Ec^elîa perquâm neceftaria

AEgyptii fuperbi Si crudeles 22.20, 45-5t

«gyptii fuperftitiofi

AErumnæ vitx prxfentis ex peccato

omnes

TAffeftusnaturx originali peccato vitiantur

Affligere pro In ordinc cogéré 16.6 iffliftiones à Deo mittimtur 52.24,amp; 42.28

*ffliÔiones ex peccato oriuntur 5.29

amp; 58.11

îffliûiones bonis amp;tnalis commu

tes

»ffliftionum vtilitas 26.14,amp; 51.1,amp; 52.’.24,amp; 41.14,amp; 42.2t,amp; 44.2

affliûionum tempore quomodo nos gerere oporteat

O’nhxpro Deo amp;nbsp;Angelis

Allegoriisnonnimiû indulgendum

^•■4)amp; 8.6,amp;

Altäre nullum legitimû,nifi Dei ver bo confecratum

TAmbitio xdificantiu turrim Babel 11.1

ambitio pericuîofa

ambitio fugienda io.ii,amp; n.i.5,amp; 14.2 ^bitionis fruiftus ignominia n.9 Ambulate cum Deo quid 5.22 ambulate coram Domino 17.2,amp;

48.1Ç

TAnabaptiftarum error de infanti-

Anarcbiam quxrere eft cii Deo pu-

Angell vere comedentes 28.6,amp; 29.5 angelicorporibusad tempus veftiti 18.6.16

^gelijviri appellîtur à forma quam induunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.16, amp;nbsp;19.10

angeii tara iræ quàm gratix Dci mi niftri

19.15

z8.n

*ngclt non inuocandi »ngelorum caput Chriftus »ngeli perfonam Dei fufcipiunt 51.15 »ngeti lingulijcuftodes fingulis ho-minibus non dati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji.j

’«geli nomine Chriftum fignificari, amp;nbsp;quare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.15

Anittiac pro feruis amp;nbsp;ancillis 12.5 animx etiâ poft hac vita viuunt 25.8 Annusàludæis pcrperâin fex partes diuifus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8,22

anni initium à menfe Martio 7.1.8 Anthropomorphitaru delirium i.té 5^Aqua: fuper expâfione vifibiles f Arbitriiliberi facultas qualis 4.4.7 Arbor vitæ ab effeûu diûa 2.9 Area Noah imago fuit Ecclefiæ tf.14 Armenix montes altifllmi 8.1 Aromaticis vnguétis cadauera quarc condiebant veteres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îo.i

Artes liberales à profanis hominibut

N COMMENT» GENES.

ad lios fluxerunt .

artium inuentio, donum Dei 4.20 5^Aftrologix vtilitas.

QiüWpeccatumamp;pœnam fignificat

42.21

Affur ex pofteris Sem

Aflyrii Chaldxam fundarunt ibid. ^Auaritiacxea

auaritix comes inhumanitas 25.10 auaritia Laban,Vide Laban

Auditus verbi fufficere nobis debet ad fidem

Auferre caput in vtraque partem fu-mitur

Aulici adulatores

aulicorum deprauata natura 40.25 ohip pro longo tempore i5.i4,amp;

48.5 B

T) Abylonis ftrudura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.10

x) babylonem quidam à loue Belo perperam deducunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.9

Baptifmusin aquis diluuiifiguratus 7-t7

baptifmus Circuncifioni fucceflit 17.25

baptifmus non coritemnendus 17.14 baptifmus quomodo ad falutem nc-

ceflarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

baptilmi nota fideles à profanis di-

feernuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.15

baptifmo priuati infates fubita nior-te correptijüon proptereadamna-tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27.14

^Bcnedicere quid i.t2,amp; 2.5, amp;nbsp;12.5, amp;nbsp;24.59

benedicendi mos vetus 27.1 benedicendi mos vndc

benedicit Pharaoni lofeph quomodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47.7

bcnedicere pro Facere crefeere 48.5 in te benedicet Ifrael nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.20

benedicendi munus quibus iniunûû

24.19,amp; 52.26

benediâio terrena Ifmaeli promifla

22.20

benedidio Dci,viJe Deus

Berofi locus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21.1

Beth-el qux amp;nbsp;Luz dida 28.19 ^Bileam cófilium peflimum 6.2 ^Boni fæpe cum reprobis in eafdem panas inuoluuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.25

boni malis permixti9.22,amp; ti.io,amp;i8.

2i,amp; 19.9,amp; 21.10,amp; 25.25,amp; 46.51 C

Cnaa pro lingua

q^CainSc Abel gemelli credun-

tur

Canoniftæ Hieronymididum terne rè accipientes

Caput tollere quid

caput auferre in vtranque partem fu mitur

caput male fedum

Caro non femper in malam partem capitur

carnis fecuritas metuenda 55.2 carnium efus quando caperit 9.5 Caftitas lacobi

caftitas coniugii,vide Coniugium.

Catulus leonis luda

Caufx medixamp; inferiores quid valeant

caufx forenfes vnde 29.14

Gbaldxa ab Aflyriis fundata *o.n chaldxx fertilitas.

C ham impius amp;nbsp;fcelerarus 9.2a cha à maledidione no eximitur 9.25 Chanaan curmaledicitur ibidem chananxi à Deo maledidi ibidem chaiianxi excidio deuoti ibidem chananxi fuperbi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii JI

Charan in Mefopotamia ti.51 Charitas erga cognatos 29.15 charitaS erga omnes

charitas,humanx creatiôis finis 29.5t Cherubim Angeli

Chriftus Deus

chriftus feniper oiftnibus oraculis

prxfuit

chriftus finis Legis

chriftus vnusamp;xternus ficerdos

24,18

chriftus rex noftef xterttus 14.it chriftus mortis fux facrificio nobis

Deum placauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.18

chriftus fxpe cum Angelis apparuit

2S.2.9

chriftus fxpe patrib us apparuit 28» 2.9.15,amp; 28.12

chriftus vnus femper fuit mediator

t9.i,amp; 28.12

chriftus caput Angelorum 28.12

chriftus fcala Iacob

chriftus fol iuftitix

chriftus viua Dci imago 31.59 chriftus ex luda originem duxit 38.2 chriftus nihil glorix mutuatur à fuis

maioribus

chriftus adultéra non puniuit 58.24 Chusprinceps AEthiopum 10.3 *pCiborum deledus ex tyränide 9.5 Circûcifio,gratix Dei fymbolû 17.9 circuncifio vocatur fadus ibidem circuncifio, panitentix fymbolum

fuit

circuncifio pars pxdagogix 17.12 circuncifio externa aduentu Chrifti

ceflare debuit

Ciriath-arba cur fic dida 23.2 ^Calibatus an coniugio prxferen-

dus

calibatus Papiftarii impunis 28.20 |m3 principcm ac facerdotem figni

ficat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.4’.4O

Cognofeere pro Coire

Confcientiamalafibi eft carnificiu«

50.15

Cóeordiafouëda it.r,amp; i3.8,amp; 29.14

Concubinaquxdicebatur. 25.6

Confelfio pietatis externa

confeflio fidei necciraria

confeflio peccati ncceifaria

confeflio peccati ex animo fieri de

bet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8.i5,amp; 27.41

confeflionis Papifticx quæ obtendi-

tur vtilitas

Coniugium diuinitus inftitutum 2.22,amp;9.I

coiugium filiosàparentibusnondi-uellit

eoniugii finis proprius, fobolis pro-

creatio amp;nbsp;propagatio

coiiiugii fanditas 2.22,amp; 5.2,amp;6.i,

amp; 2O.3,amp; 24.67,amp; 59.7

coniugii profanatio graue crime 6.2 coniugium ifaac quare tam folicitc

defcribat Mofes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.^


-ocr page 8-

coniugii incommodijCx peccato 2.18,amp;

coniugiis Deus prxfidet to.j cóiugalis thori maxima religio 29.21 Conkientia certa,omnia agêda font

8.1J

confcic tiae bonx fonsamp; principium, timor Domini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41-17

confcientix vis magna 4.7,amp; 12.iç,

amp; to,6,8i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji.50,

amp; 5’-445 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i-iigt; amp;nbsp;43.1Ä,

amp;44-7

Confuetudo publica fæpe periculofa

confuetudo publica, violenta tem-

peftas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.XI

Contemptus Dei,contcmptum ho-minum generat

Contentio vitanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj.y

Contumacia fugienda 4.^,amp; 2.n,amp;

II.I,amp; i9.4,amp; io.i5,amp; 27.41

Conuiuianó improbâturà Deo 21.8 Corda hominum in manu Dei

55-45amp; ?î-gt; A 42.21,amp; 45.12

Coruus curpotius area emifl'us S.6 ^Create quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.ii

creationis hominis gradus tres 2.7 creationis human® finis,charitas mu

tua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29.51

ereaturæ verboDcifanôificatur 9.5 Crefeere in multitudinem 48.1^ Crudelitas Deoexofa 42.21 crudclitas filiorû Iacob,vide Filii la. tCuIpa remifla quomodo pana re-tineat Deus 49.5

Cultus nullus Deo gratus abfque fide

cultus impii ftatim emergunt 11.10 Curiofitascaueda 9.25,amp; io.i,amp; ij.10,

15-‘A t4-’bamp;

D

D A mefec gentile nomen 15.2

Danquarelicdiftus 49.16

TDebora pia matrona

Decern pro multis

Décimas dare,charitatis officiii 28.22 décimas olim exigebant reges 47.25 Delidumamp;fcelusdifferunt 20.4 Deushominéflexibilem creauit deus cur homine tetari paffus fit 5.1 dei permifiu hominc eflelapfuni 5.1 deus non eft author peccati 8.11,amp;

22.1,amp; 45.8

deus nullius fraudis author 50-37 deus duob’ modis ordinariis olim fe

manifeftabat i5.i.i2,amp; 57.5 de’ nunquâ qualis eft apparuit 26.24 deus quomodo tentet 22.i,amp; 52.24 deus hominu corda regit 35.4,amp; 55.5,

amp; 42.21,amp;45.I2

deus op’ fuû mutilü no relTquiti9.i6 deus hominis falutem plurimi facit

5.i4,amp; 18.18,amp; 19.16

deus fuorum cura gerit 4.10,amp; 8.1, amp;nbsp;11.10, amp;nbsp;12.15.17,amp; i4-i5gt; i5-*-i4gt;

Si i6.7,Sii9.io.i6.i9,8cio.^.é,8c 11.17, Sc Sc i6.S,Sc iS.n,8i ^o.i^,8it) 52,amp; 3i.22,amp; 42.54,amp; 35.4,amp; 55.1, amp;nbsp;59.i.2i,amp; 40.12

deus fideles vna manu aggredics, altera défendit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32-24

deus non ftatim bonorû qu® promit

tiç,e£Feûum excquitui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28.14

deus cur fuum auxiliû differt 20.4 deuf totius inüdi Index 25.26,Si iS.tj deus impiorum iudex 15.143^ Î*-49 deus iudicia fua nó ftatim exequitur

9.if,Sc 18.21

deus nunquâ f®uit cótra infót^ deus interdû per indulgentiâ conce-

dit,quod illi non probatur 19.11 deus fe patrib’ gradati patefecit 32.29 deus acceptor perfonarû nó eft 17.12 deus nó poteft,nili quod vult Sc pol-

licitus eft

deus non tantum permittit qu® fiut,

fed vult ea fieri

de’ cur innoxia animalia diluuio per

didit

deus vult in fuo verbo coli 3.6 deus iudicia fua Eccleft® manifeftat

18.18

deus adeft hominibus pluribus modis

deus parentes honore maximo di-gn«ur

deus etiam indignos fua gratia pro-

fequitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3O-J,amp; 39.2

deus per iniquos operatur

deus folus zftimand® iuftiti® iudex

idoneus

deus Iblus Eccleftam reftaurat 15.10 deus folus verè amp;nbsp;propric nos bene-

dicit

deus fidelis Sc vera.x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2i.t,amp; 24.26

deus fit nofter quaft voluntaiius de

bitor

deus priora dona in fidelibus, nouis receutibufque cumulât

deus patrum noftrorum amp;nbsp;in cuius

confpeûu ambulauerûtPatres no ftri,quare repetatur à Iacob 48.15 amp;nbsp;49-25

dei Benedidio erga homines 9.18 dei benedidio multiplex 12.1 dei benedidio feper expetenda 52.16 dei benedidio pro promiffione 55.9 deibenedidio bon® fidei Sc ®quita-

tis comes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50.55

dei benedidio terrena femper aliqui

busmoleftiispermixta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16.14

deibenedidionisefficacia 9.t.28,amp;

i4.i,amp; 28.5,amp; 5O.27,amp; 46.8

dei benedidioni falices fucceff’tri-buendi z6.z7,Sc 50.29,amp; 3i.36,amp; 52. 133amp; 35-2O3amp; 59-5

dei benedidionem luxuries dilapi-

4gt;-5ï

dei benedidione procreantur liberi

Z^.ZI, amp;nbsp;Z^.^IjSC 5O.2,amp; 55.5

dei Contemptus cótemptum homi

num generat

dei cultus in eius verbo fitus 5.6 dei Decretum

dei Dona diftribui prout vult,hó ex

meritis

dei Eledio firma,vide Eledio

dei Fadus cómune infantibus 9-9 dei Gratia præuenit nos 4.4,amp; 6-8,amp;

I2.I,amp; l6.It

dei Hoftes funt fideliu perfequuto-res

dei Imago quid

dei indulgentia erga fuos 9.n,amp; 15-71

amp; i7.i2,amp; i8-i5,amp; i9.5o,amp; 2O.5,amp; zC’

z,Sc 26.2.8,amp; 3o.i7,amp; 34-7A 55-*’^

,

dei ira inflammatur peccadi conlue-tudinc

dei iudicia abylTus tnagna

dei Liberalitas

dei libertas in gratia fua difpenfanda

21.10.

dei libertas in parcendo amp;nbsp;puniendo

9.25,amp; 18.25

dei Mifericordianosprsuenit 1642 vide Dei gratia

dei Nomine non abütendum 54.25 dei OrdiAtione amp;nbsp;nutu lapfus eft

Adam

dei Perfona interdumab Angelis fu

fcepta

dei panitentia qualis

dei Potentia cum eius verbo coniun

üa

dei potetia cum gratia amp;nbsp;promiffio-num fide connexa

dei potentia abfoluta quid fophiftis

25-29

dei przfcientia non otiofa 41.17 dei prxfcictia nemo ferre potcft52.3O dei promifliones ex gratuita eius mi fericordia fluimt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.6

dei prouidentia ab ætemo eins confi lio amp;nbsp;continua aûione perperam

diuellitur

dei prouidentia cum iuftitiacóiun» üa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42-»’

dei prouidentia in quem vfum con-

fideranda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45.8,amp; 50.12

dei prouidentia tegendis deliftis ab

impiisobtenditur ibidem dei prouideti® traftatio vtilis ibid. dei prouidenti®,Iofeph dexter in-terpres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

dei prouidenti® mentio i.6,amp; 415,

amp; 8.1,amp; ti.6,amp; it-i-27, Sc 16.1.13, amp;nbsp;18 5^amp; 19.8.19,amp; 2O.2,amp; 21.10, amp;nbsp;22.47. i4,amp; 24.15-26, Sc z^.i, Sc 19.26.56.46, Si 19.1,Sc iO-z,Sc 52.2, amp;nbsp;55.4,amp; 55.1, amp;nbsp;i,6.6,Sc ^7-igt;Sc 40.2.6,amp; 41.1.17.55, amp;nbsp;42.1.2I,amp; 45-221amp; 45-41amp; 47.5 dei Terrore domatur impiorü audi

cia

dei timor, confeienti® bon® fons principium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42=27

dei timor qualis in reprobis 3'-42 dei timoré excuflb,nulluspee«di

nis.vide Peccatum

dei tolerantia 6.n,amp; ii.5,Sc 15.13, 15. i6,amp;i8,2O,amp;; 55.16

dei Virtus exteris fignis nonaftnn-gitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17-24

deivolütas curnobis manifeftat deo löli laus amp;nbsp;gloria deo obediendum,videObedientia deo adferibitur opus venditionis lo-

feph nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45-8

in mundo agitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i.*7

deum paniterequid

deü videre facie ad facié quid 52.50 deo irato nihil faliciter futcedit 4.1» 1^Diabolus,vide Satan

Dies naturalis amp;nbsp;artificialis 2.4 diei initium à vefpere

dies feptimus quomodo à Deo fan* dificatus

dies natalis veteribus Celebris habi

tus

dies extremus in igne fiet 9-7 dies mali vit® lacob

Diluuiü circa vernü tepus capit 7.8 diluuiü quo mundus periit, fortun®

non tribuenduffl 7-‘7gt;amp; 8.5


-ocr page 9-

diluuii memoria à pofteris Noah fe pulta

Dinam vnicam fuifle lacobi filiam, probabileeft

dinæ curiofitas

dime inuitæ repugnant! vis allata

54-5-Î

dinapollutafuit

■Dionyfii iocus in Deuir^

Difcrimen piorum 5#mpiorum ly.

8,amp; 42.28

difcrimé verx Ecclefix Sc falix 21.10

difcrimé verorum Prophetarum amp;nbsp;falforum

difcrimen fceleris Sc delifti

Diuinum pro eximio Sc fingulari !5.S,amp; 30.8,amp; 33.8

diuitiarum incómoda i3.y,amp;24.é3, amp;2tf.l4,amp; J2.14

diuites à regno cxlorum non arcen-uimtibus nulla excufatiOjfiDei vo-

tïtionem non fequuntur ibidem Ïhuortiü polygamia tolerabil.29.27 diiiortia nó temerè admitteda 2.24 TDoloris patris principium primo-


49.3

DonaDei prout vult amp;nbsp;libéré,nó ex hominum meritis diftribui 48.17

Dormire cum patribus 47'5® f Diilia Sc latria fucatx Papiftarü vo ^'7

E

P Ber gentile nomen 10.21,amp; «4-15

ebrxiabEberficdiöi I4.i3,amp; 43.31 Ebrietasfadum vitium

tbrietas Noah nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

«brietas Lot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19.33

fbrietatis pana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

ebriofi in pecudes dégénérant

^Ecclefiadiuitus feruatur lo.i ecclefiivcra qua nota à laruata di-

Ibernitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.102

ecclcfia non fine difficultate reftau-


ratur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^.,0

cfclcfix conditio in fpeciem mifera

1y.10.14.17,St 2y.t9,amp; 35.6,amp; 37.18, 4^. 31 vide Fidelium conditio

ecckfix filii duplices

ecclefix glorii Ibrdidovelamine ob-tefta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33.6

ecclefix hoftes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i2.3,amp;iy.n

ecclefix imago fuit area Noah 6.14 ecclefix, indicia Dei manifeftantur

18.18

ecclefix prcces à Deo exaudiuntur 18.27

ecclefix pueritia vetus feculum 31.3t ecclefix reftauratio difficilis ly.jo tEledio arcana non omnibus Ifrae-litis communis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iy.25

eleftio gratuita 9.2y,amp; 33.22 eleftio firma 2y.28,amp; i7‘$,Sc 33.22 eleftio,prima faiiftitatis origo 23.23 eleûio veros filios ab adulterinis di-

feemit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.7

eleftionis Dei fons,liberum Dei be-neplacitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.19

eleftionis Dei effeftus non ftatim

confiât

eleûi foli feruantur e'efti etiam aliis profunt ÎEûabinominiï

1$.14.»7

Î9-5

56.9

COMMENT. GENE

cfau profanus cur didus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ty.30

efau imperiofus Sc ferox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52.2

efau à fandf a familia abdicatur 33.11, 0^6.t

efau pœnitétia furioû,iracundix te-ftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27.41

5’Eunuchi pro fatrapis Sc aularu prin cipibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57.58,amp; 39.19,amp; 42.1

^Excellctia dignitatis amp;nbsp;roboris49.3 Exempla mala fugienda y.iijamp; ^.9 exempla quxfequenda 24.11 exempla fanftorum patrum fincDei verbo non imitanda i3.8,amp; 24.22, amp;nbsp;2^.23,amp; t8.i^,Sc 29.30,amp; 42.7,amp; 4tf.3,vide Patres

F

FAbulx Iudxorum,vide ludxi fabulx Poctarum,vide Poetx

Facere mifericordia pro Humanita-tem prxftarc 24.353amp; 40.14 facerc indicium amp;nbsp;iuftitiä quid 18.19 Facie ad faciem deum videre 32.50 Famx tuendx ratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51.51

in Fame folus Deus alit. 47.15 Familix habenda cura J®.?® Famulorumhabenda ratio 17.12 famulitii magni incomoditates mul tx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.7

^■Feneftra vna diitaxat in area Noah é.14

Feftinatio nimia vitiola amp;nbsp;pcriculo-fa i6.i,amp; i7.t3,amp; 30.9,amp; 51.51

^Fides ex cleâionc oritur 17.7 fides in folo Dei verbo amp;nbsp;promiflio-nibns fundatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii.i,amp;17.4

fides virtutum omnium mater £.21 fides à pura confeientia difiungi non poteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.5

fides confirmatione indiget nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52.1

fides nouis promilfis inftauratur 7.1 fides externis fymbolis fulcitur 9.11,

amp; iy.9,amp; 17.9,amp; 55 .io,amp; 46.1 fides verbi metas no egreditur 26.10 fides inuocationem parit 12.7 fides vincit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31.14

fides fola iuftificat 4.4,amp; 15.6 fides fola Deo nos réconciliât 4.4 fides fola obedientiam gencrat 12.1 fides omni timoré vacua non eft 6.

ï^tSc i8.i9,amp; 28.i7,amp; 32.6 fides fanûorum imperfeäa 55.1 fides Abrahx,vide Abraham

fides Noahjvide Noah fides Lot,vide Lot fideidoûrinaà reûo agendi Audio non abducit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£.18

fidei confeflio neceflaria 11.7 fide conftantia retinenda 9.14 FideleSjfola fide vt Abram iuAifican

tur

fideles,veri funt Ifraelitx 53.11 fideles cum Deo luäantur in mediis tentationibus

fideles nó fine vulnere viöores eua-

dunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji.i^.Ji

fideles à timoré amp;nbsp;cura non eximun-tur

fideles inftabiles 12.8.10,amp; 15.14,amp; 20.1,0c 2I.22,amp; 17.4t

fideles etiam aliis profunt 39.J fidelium conditio in hoc mundo có-temptibilis amp;nbsp;mifera i2.8.io,amp; 13. *4,amp; iy.io.i4,amp; 45-5^

fideliü preces arma fortiffima 59.2Ó fidelium preces à Deo exaudiuntur

s.

18.27,amp; 24.13

fidelium preces etiam aliis vtiles 19.

29,amp; 20.7

fidelium vita infamix obiioxia 51.50 fidelium ftabilis falicitas 36.31 fidelibus omnia funt adiumento 31.

14,amp; 56.6

fidelibus hoftes nunquä defuturi 12.

3,amp; i7.7,amp; 5i.22,amp; 32.24,amp; 27.40

Filii Dei multiplices nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£.i

filii Ecclefix duplices nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.7

filii Abrahx duplices 2i.io,amp; 22.173amp; 23.15

filii Iacob perfidi, crudcles,amp; contumaces 54.15,amp;57.i.'°.5S filix Lotinexcufabiles 19.51 filix pro ramis arboris 49.ii filios fuos quare lofeph adducat ad pattern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.1

5’Fœcûditas peculiare Dei donu tj. ii,amp; 29.51,amp; 50.2,amp; 55.3

facunditas olim maximi habita 50. 9.12

Fadus cum Noah initum ad pofte-ros omnes Ipedat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9.7

fadus Dei infantibus commune 9.9 fadus quomodo perpetuum 17.7 fadus Dei femperproponamus nobis ob oculos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.3

faminarumrara in genealogiis mc-tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22.19,amp; 30.21

fortitudo patris primogenitus 49.3 fortunaàrnundofingitur 39.1 fortunXjdiluuium minime tribuen-dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7.i7,amp;8.5

^Fratris iniuria,in Deum recidit 9.

6,amp; 12.5

Fraus vitanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51.49

fraus Laban erga Iacob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29.23

frugalitas commendatur 18.27,amp; 19.

35,amp; 29.4

^Furtum Rachelis inexcufabilc 31. 19.52

C

Ad quare fic didus 49.19 VJ^GentesinChriftocollcdx 13 4,amp; 48.10

gentium vocatio prxdida9.t7,amp; 17. 4,amp;33.u

ex gentibus oriundi fumus lO.i Gerundefis nugx de Eunuchis Pha-raonis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.1

^Gigantes certi quidähomines 6.4 ^Gloriaimpiorumfluxa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo.i

5quot;Gratia inuenire pro Gratu effe 6.8 gratia Dei,vide Dei gratia gratiarum adio commendatur 9.5.

i6,amp; i2.7,amp; 2i.33,amp; 22.14,0c 24.26, amp;nbsp;26.i8,amp; 28.18,amp; 29.32, amp;nbsp;32.1.50, amp;nbsp;53.i4,amp; 41.30

gratitudo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4.i7.io,amp;52.i

’Unomen interdumhonorifieü 12.2

H

HAEreditatem perpetuam quomodo promiferit Deus Ilrae-litis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.5

5’Hephron iufta venditio agri fui in fepulchrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25.16

^iftorix qux incutiendo tenoriva lent,in primis vtiles - 18.19 ^Homo animal focialc t.iS,amp; 4.14, amp;nbsp;ii.i

homo flexibilis à Deo creatus nbsp;nbsp;5.7

homo ante lapfum etiam Deo fubie-dus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.16


-ocr page 10-

homo totuj caro eft ante regenera-tionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é.;

homo per Chriftum Satana fuperior hominis conditio poft 13pfum,mor$

hominis imperiû in heftias ad quid

vtik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9.Î

hominis tarditas hiagna ij.ié hominem labi Deus voluit 5.1 homiaesmali nafcuntur 8.n homines libère peccant ibidem homines fortuito non nafeuntur ij.

ti.vidc Foccunditas

homines inter duo fepulchra confti tuti

homines prophani etiam religione

tanguntur

hominumgcûui omnino torruptu

8.11

hominum corda in manu Dei

amp;

hominum fadia ex euentu non æfti-

manda

Homicidium vetitum

homicidium graue crimen *7.45 horn icidariuM pana ■

Honor parentibus débitas j.n honores iis mandandi, qui donis in-ftruifti funt

hofpites Si aduenæ Chriftiani 47.8 hofpitalitas eommendatur i8.i hofpitalitasLot

Hofpitalitatis ius violatu Ifraeli ab

Aflyriis

NtOn reatu amp;nbsp;culpa fignificat 44.18 ^Humanitas colenda 9.5,amp; it.ijamp; 14.17,amp; i6.6,amp; 19.15,amp; 4t.ti

humanitas Ruberi

^Hypocrifis ingeniis humanis in-

genita

hypocrifis Dei iudiciu cotenit 57.20 hypocrifis pcccata tegit 42.21 hypocrifis fugienda i7.i,amp;50.5 hypocrifis filiorum lacob 57.22 hypocritæ femper fe excufant 18.15 hypocritx nunquam vere refipifeut 28.6

hypocritae peccatum pcccato coacer uant

hypocritæ bonos falfis querimoniis

onerant

hypocritæ fuperbiomnes 4,5 hypocritæ quando maxime timendi

8.4

hypocritarum natura

hypocritarû mos reb’ profperis 50.5 hypocritarum religio præpoftera 4.5

I

I A cob non fine rairaculo repente ditatus

iacobcurifraeldiûus 52.28,amp; 35.10 iacob ab auaritia alienus 33.17 iacob totavitaperegrinus 43.3 iacob fulpeftoshabuit filios fuos ne-fariæ conlpirationis 45.5 iacobi diffidentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7.11

iacobi peccatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r7n4

iacobi mendacium

iacobi periurium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

iacobi caftitas

iacobi vita laboriola

iacobi manfuetudo

iacobi fimulatio erga fratrem Elau iacobi domus fuperftitione polluta vfque ad Dinæ raptû 51.195^3-^ iacobi conftantia magna 4’'29 iacobi patieritia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^-j8

«fidololatria humanis mentibus fere iiigenita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3’quot;’?

idololatriam homines facile ample-ûuntut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

lt;flgnis extremæ diei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9-7

Ignorantia craffa nOii appeteda 45.8 ignorantia crafli non excufat 41.8 ignorantia crafla,iufta hominii igna uiæ vltio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.19

5’Imagoamp; fimilitudo idem 1.26 imago Dei quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

imago in homine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.i,amp; 9.6

imago in homine non prorfits dele-

ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9.6

imago Dei viua Chriftus 52.50 imagines Papifticac, idololatri« funt inftrumenta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51.50

Imitatio mundi diabolic» 5.21 Immortalitas probatur ibidem immortalitas in tenis non quærenda

11.4

impatientia cauendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itf.5

Impii détériorés femper fiunt 29.25 impii ad flagella Dei effcrantur 4.25 impii alios vIna fua metiuntur 30.55 impii inexcufabiles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19.10

impii etiam aliqua religione tangu-

tur

impii gratiam Dei penitus contem-

nere nequeunt

impii etiam Dei virtutem experiri

coguntur

impii non verc falutem amiflam lu-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

impii ad delperationem adiguntur

27.46

impii exitio deuoti

impii exitium fuum mometo acce

lerant

impioru natura horrenda 9.22,amp; 19.6 impiorum durities

impiorum confenfus diabolicus 19.4 impiorum focietas periculofa 14.12 impiorum fcelera vindiftam pofcût

18.20

impiorum fecuritas maledifta 19.15, amp;nbsp;25.54,amp; 28.10

impiorum gloria fluxa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10.i

impiorum iud ex D eus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.14

impios quaten’abominari licet 45.52 impios Deus tolerat ii.5,amp; i5.i3,amp; 15.

16,amp; 13.21,amp; 55.16

impios De’ tradat vt feroces equos 42.9

Impunitas malorum, peccandi ille-cebra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.15

impunitas fcelerum totam regione

polluit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.9

^^Inaurcs fuperftitionii infignia 55.4 Increduli ferè fccum ipfi dilfident

26.27

incredulitatis comes fuperbia 51.29 Indulgéti.a Dei,vide Dei indulgëtia indulgctiaparentum in fihos, vitio-

fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54.18

Infantes fubita morte abfque baptif mo correpti,non propterea dam-nantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.14

infantibus commune Dei fadus 9.9

Ingratitude vitanda 16.15,9c 9.5i,amp; 2o.2,amp; 21.17.23,8c 24.50, Sc 25.35, 26.27,amp; 52.29

Iniuriæ obliuifcendæ exemplum io lofeph

Intelligere fecit manus fuaSjHebraif mus

Inuidia fusienda 26.i6,amp;50.i

Inuocare romen Domini, bifariam fiimitur t

inuocatio nominis Dei vtilifliraa

26.25

inuocatio ex fide nafeitur n.7 inuocatio totum Dei cultû fxpe co-

pleditur 4.25,amp; *2.7,amp; 15.5,amp; 21.J5 ^lob dolore preflus, valde abfurda loquutus eft

lofeph Chrifti imago

iofeph venahs quibuflibet expofi-

tus

iofeph gencr principis ciuitatis On

41.40

iofeph fratribus fe alienum duabus caufis oftendit

iofeph longe à vindifta alienus 45« i6,amp; 45.1

iofeph, dexter Dei prouidétiæ inter-pres

ioleph diuinitus clcûus ad iuuandos fratres

iofeph pater Pharaonis ibidem iofeph régis beneficie bene vtitur

47'î

iofephi integritas ergainfulariu 29.21 iofephi prudentia

iofephi peccatum 4i-5oA44'7 ^Ira Dei lento gradu ad vindiefam procedit

ira fanéfa

iræ intempéries homines dementaf

iracundia cauendi

16'5


irafeendum quomodo alienis pec«' tis

Iris crat ante diluuium 7'^

Ironia

^ifaac toto vitæ fuæ tempore pere* grinus

ifaacinagrisconduûitiis feuit if-” iliac cxco amore ftatuit tfa** prsier refratri

iliac fimulatio culpanda ifaac fides vacillauit

Ifmael cur gratia Dei priuatus circû cidi iubetur

ifmael à Dei familia ahdicatus 21.14»

45'33

ifmaelis rifus, maligna fublinnatio 21'9

ilmaeli terrena benedidio promifli 21.20

Ifraelcurficdidus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52.28,amp; 55.10

ifraelitæ legitimi qui

l^ludaspriinatum inter fratres obti-riebat

iudas quare fic vocatus iudæi annû perpera in fex partes di-uidunt

iudæi fruftra in came gloriitur 15.18 iudæi fruftra gentis fuæ nobilitatem

iadant

iudæorum 8c Gentium colleöioy.*? iudæorum commenta amp;nbsp;fabulæ i.ilt; iudæorum fabulæ de Abram u.tS


-ocr page 11-

• IN

tudaeorum fabula de Angelis qui ipfi Lot apparuerunt:

iudïorü fabula de Sara ladante zi./ iudxorum fabula de Ariete

iudæorum fabula de longa Saræ æta

iudæorum friuola diftimStio de qua-tuor homicidii fpecieb^s

nidxorum fuperbia in ^tollenda ge tisfuæ origine

iudæorû fuperftitio in neruo frado

ludaiis non eft amplius neceflaria cir tuncilio

ludiciumquid

•udicium de rebus incognitis fufpc-dendum

iudicii diiiini vis

judicia Dei,vide Dei indicia lunientu à beftia qua re différât 1.14 luraraentumnonillicitum 14.21,amp;

iuramenti vfiis legitimus 51.49 lurädi formaEcclefiaftica 14.25,amp; 21.25 iurandi forma A Egyptiis trita 42.15 iurandi légitima ratio 2^.51 lurandum non temerè i4.22,amp; 24.2,

amp;2d.5I,amp;42.,j

lufiurandum légitima de caufa exigi . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z4 4

Jufiurandum exigit Iacob à lofeph

47.29

kftitia quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.19

iuftitia manuum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.4

'uftitia tota vita coléda 26.8,amp; 29.14 lufti quidicantur


T AIjuu fraus erga Iacob i^labanimprobitas labanauaritia 50.55,52 51.5^ a-anormanuartusno omnibus præ-kborisvtilitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jbiJem

■Lactantiushallucinatus é.t La-titia fubita amp;nbsp;inopinata quidam exanimati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Latria Sc Dulia fucatæ Papiftarü vo ces

Lm fanda millier Lcuitas damnatur

Î5-7

59-^9 fingulis

^9-7 »î-î 3-9

Leuitis vnde vrbes datx in


tribubus Lexperfeda régula legis vita amp;nbsp;mors

T Liber pro catalogo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Librariorum errore numerus muta-

•u“’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46.8

Liberi non fortuito nafcuntur p.a liberi dono Dei procreantur, vide

Fœcunditas

liberi pignora veteribus dicebantur

liberi Ibciandis parctum animis vin cula efle debeut

liberi funt velut domus fultura 50.5 liberi,dilfidii occafionem faepe præ-bent

liberi arbitrii facultas

Libertas,hominum malitia periic n.^ libertas,patientiæ hó répugnât libertas fe defendédi permitti debet

20.10

Libertinorum infania

Libidines Deo exofa: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jS.ij

COMMENT. GENES.


Linguarum diuifio iufta Dei vindi— âaaccidit

diuerfitas prodigiofa ibidc linguarum diuifionis maledidio per

Cbriftum ablata

lt;[Loqui pro Decernere

loqui ad cor pro Comiter affari 54.5, amp;nbsp;^Ip.U

Lot hofpitalitas

lot fides

lot fides imperfeûa

lot infirmitas

lot ebrietas

^Lucani locus

Luû’ qualis poft morte Iacob 50.1.5 Lunamagnitudine alios planetas no

fuperat

Luxuries,Dei benediûionemdilapidât

M

MAlorum càula peccatû eft 5.19 malorum impunitas, peccandi illecebra

Mandragoræ

Manichaeorû error de duobusprin-cipiis

manichæorum delirium de hominis anima

Manum leuare pro lurare 14.21 manum ponere fub femore, iurandi mos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.2,amp; 47.29

manuum impofitione fuper filios lo

feph quidfignificauitlacob 48.S.12 manus tua in ceruice inimicorum, phrafis Hebraica

manuum iuftitia

Matrem cum filiis occidere pro Ni

hil reliquum facere

matres filios fuosalere debent 21.7 ^Medianonfpernenda

Mediator vnus femper fuit Chriftus

i9.i,amp; 28.12

Melchi-fedec præfertur Abræ 14.18 melchi-fedec rex Sc facerdos

melchi-fedec figura Chrifti

Mendacium Deo abominabile 55.15 per Mercatores träfiens pecunia 25.1Ö Merces pro hæreditate vel foelicita-te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.1

mercesoperum

Merita hominii nulla 7.1,amp; 18.18.19,5c

22.15,5c 25.29,5c 27.5O,amp; 52.10,52 59.21 ^Minæ eleiftis 52 reprobis proponun

tur

minarum vfus optimus 20.7 minis omnibus inclufa eft poeniten-tiædodrina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

minas fuas Deus non ftatim cxequi-tur

Miniftri verbi officium 40.1^ miniftri, fernen verbi proiiciunt in-

certi de fruftu

miniftris interdum tribuitur quod

folius Dei eft 7.5,amp; i6,to,5c 22.1Ö, .^?7.53-37

miniftros facrorfi. negligi à Chriftia-nis, facrilegum

Miraculanon temerè fingenda 4.5 Miferiæ vitæ præfe ntis vtiles 5.19 Mifericordia commendatur 18.2.22 otifericordia non tangi, virtus Stoi-cisheroica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45.1

mifericordiam facere pro Humani-tatempræftare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21.25,5240.12

5'0’75210 pro co quod Gallicc dici-

mus Saifo/is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.14

Modeftia commendatur ié.(^,52 52.25 Montes Armeniæ altilTimi 8.5 Morscorporalise.x peccato fluxit 5.19 mors non femper diuortiû eft ani

ma: à corpore

mors eleûos à reprobis tlifcernit 15.15 mors reproborii turbuleiita ibidem mors omnibus communis .

mors eleftis cedit in falutem 58.7 mortis caufa alienatio à Deo 2.2^ mortis meditatio vtilis

mortui quatenus I ugendi 25.2 mortificatio noftra in immolato aric

te figurata

Mofes populariter loquurus 5.1,52 6.

14,5214.1

mofesin defcribenda fuahiftoria nô

parcit etiâ fux trib’ hominib’49.5 4|'Muhereftviriacceino 2.18 mulier fubdita viro

mulieris fernen pro toto hominä ge

nere

Multitudo non curanda 5.22,52 6.9,52

7.17,5219.9

Mundus vno momento conditus 110

fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.5,52 2.1

mûdus piorû facilitate abutitiir5O.25 mundus fortunam fibi fingit 59.1 mundivnicus creator nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.1

mundi ordo vitiis noftris fa:pe turba

tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.22

mundi obftinatio inexcufabilis 41.8 mundi illecebræ cauendæ 41 50 mundi imitatiodiabolica 5.22 mundi iudex Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.16

Mufices inuentio

N

NAturæhumanæcorriiptio 19.19 naturæ affeiäus originali pec

cato vitiati

naturæ i’ à Papa violatû 21.20,52 24.5 naturæ ordo à Deo fiincitus etiam in

reprobis viget

naturæ ordini non cftalliganda Dei

gratia

Nazareus lofeph

^Neceflitas vtilis

neceflitas optima magiftra 41.58

Nemrod ambitiofusamp; trucnlcntus 10.8.11

nemrod tyrannus Babyloniens lo.io ^Noahfidearcamparauit 6.15 noah hæres iuftitiæ quæ fecundû fi-

dem eft

noah multû laborauit in extruenda

area nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

noah an vinitorfuerit,incertum 9.20 noah cur à filio illuditur

noah Ipiritu prophetico nepoti ma-

ledicit

noah fpiritu adflatus filiis benedicit

9.26

noah fides

noah ebrietas

noah integra obedientia 6.22,52 7.5

Nobilitatisorigo

nobilitarem generis fui fruftra ludæi

iaèiant

Nouati error refellitur 55.22

Nomen Domini inuocare bifariam

fumitur

nomine Dei no abutedu 50.5,52 54.15


-ocr page 12-

nomen meum inuocctur eis,phrafis Hebraica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48,16

'ïfij pro Habitare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25.18

5quot; Niibendi verbum vnde deduftum ï4-^4

Nuditas ante probrofa non crat 2.25 nuditaspoftlapfumprobrofa ^.zTi N umcrus feptenarius multitudinem defignat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.24

numer’denari’ pro multitudine jr.; numerusjlibrariorü errorc mutatiis 46.8

N utrices quæ dieebantur 24.53 O

OBedientia, virtutum omnium mater nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.2

ebedientia verus Dei cultus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.5

obedientia ex fola fide geiicratur 12.1 obedientia commendatur 3.H3amp; 4.2, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12.4,amp; 15.3, amp;nbsp;17.5.25,amp; 20.

8, amp;nbsp;21.5.4.14, amp;nbsp;22.b amp;nbsp;t4'ïOj amp;nbsp;5.10,amp; 55.2,amp; 4^'5

obedientia nihil Deo gratius 5.11 obedientia parentibus débita

obedientia magiftratibus débita 16.S ^Oculos mortuis claudere, mos ve-tuftus

jodium etiam leue,cauendum 23.51 40n ciuitatis nomen

^Opera ex ipfo cordis fonte æftimâ tur

opera ante fidem faûa,peccata funt.

ibidem

opera non iuftificant

operum merces

operum mérita nulla

•[Oracula diuina etiam profanis ho-tninibus communia 41.1 Grandi verus modus 24.12,amp; 52.3 oratio dubia effe non debet 32.3 orationis fruûus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52.15

-Orationes vitiofæ,nifl in verbo fun-datæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13.18

orationes arma fidelium 33.20 orationes fidelium à Deo exaudiun-tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8.27,amp; 24.i5,amp; 25.2t

orationes fidelium aliis quoque vti-

Ics

Ordo politicus Deo gratus 16.8 Orientales populi multis ceremoniis dediti

orientales populi tenui amp;nbsp;arido vi-ûu content!

Origenes aiidacius ludit allegoriis 6.14

Ornamenta mulierum vitiofa 24.22 vfqueadOs paruuli alere familiam aliquam

Ofeuli vfus vetuftiffimus ofeuliabufus

Offa fua in terram Chanaan tranffer ri quare iubeat lofcph 50.25

lt;^Otium ignauum damnatur f2.15 otium fugiendum

P

PAnis in cana,corpus Chrifti vo-catur

Papaferuusferuorû,vt Chanaan 3.25 papa facrum ius naturæ labefaûare aufus eft 21.20,0c 24.5,amp; 54.4 papa fruftra de fucceffione gloriatur 21.10

papatus religio qualis

papiftæ,patres fequendos effe clami-

tant

papiftæ arcam nobis fine Dei verbo fabricant

papiftx inane verbum iaftant 9.« papiftx omnes fuas fpurcitias pallio

Sent amp;nbsp;lapheth tegere volunt 3.25 papiftæ fruftra fe Deum colere affirmant

papiftæ in quo putant Melchi-ledec

typumfuiffe Chrifti 14.18 papiftæ facramenta aboleuerunt 17.9 papiftæ facramêta feptem confinxe-

runt

papiftæ de multitudine gloriatur 13.3 papiftæ præparationes fuas fruftra ia

ftant

papiftæ veræ reformationi fubiici

nolunt

papiftarum calumnia aduerfus do-

drinamfidei

papiftarum inane verbum 9.1t papiftarum nugæ de orationibus pro

defundis

papiftarii machina de op erib us me-

ritoriis

papiftarum figmetum de cófecran-

tis intentione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iy.it

papiftarii cofeflio ad quidvtilis 27.41 papiftarum reformatio putida 28.6 papiftarum comentum de fuis tem

plis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28.17

papiftarii tëpla,mer3 lupanaria. ibi. papiftarum vota abominabilia 28.20 papiftarum cælibatus impurus ibi. papiftarum friuolu effugium in fuis

piduris amp;nbsp;ftatuis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji.p

papiftarum bruta modeftia 55.7 Paradifus quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.8

Pavetes liberos probe inftituere de

bent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8.i3,amp; 28.18,amp; 34.1

parétû poteftas in liberos in cótrahc

do coniugio 2i.2O,amp; 24.5.57,amp; 34.4 parentum ftudia pleruque in libero-

rum amore feinduntur 25.28 parentum indulgctia in filios vitiofa

34.18

parentum contemptus Deo abomi-nabilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.24

parentibus honor debitus 3.22,amp; 24, 3,amp; 57.12

parentibus obediendum 3.24,amp; 57.« parentes honore maximo Deus di-

gnatur

Parère fuper genu,pro Fatum alteri educate

Pafei fe à Deo agnofeere, paterni a-moris fenfus eft

Paftor lapis

paftores,vide Miniftri

paftoribus vigilandum

^Patientia cum libertate no pugnat

26.27

patientia fidclibus neceflaria 4.10,amp; 16.8,amp; 20.i,amp; 25.21, amp;nbsp;26.18, amp;nbsp;27.425 amp;nbsp;3o.9,amp; 5i.i.i3.25.42,amp; 32.26,amp; 35.5, amp;nbsp;37.8,amp; 4O.i.25,amp; 42.29,amp; 45.1

patientia lacob

Patres debent liberis nomina impo-nere

patres in externa benedidionc non hæferunt

patres Dei promiflionibus in cælum

euedi

patres abfque verbo fequi, periculo-

fum 6.9,amp; 24.22,amp; i6.25,amp; tS.i^Sc

41.7,amp; 46.5

Paupertas fuis commodis non caret

26.14

Pax cum omnibus habenda 16.11 pax quomodo cü. improbis fouenda

5*-^

pax tantum ex orc Domini 16.14 pax nulla Hominibus,nifi in Dei pro-dentia acqmefcant

pax mutua colenda 15.95amp; 45.24 ^Peccadi illecebra ex malorum ini-

punitatc

peccandi nullus modus, excuffo Dei timoré 20.u,amp; 5O.5,amp; 34.25,amp;

peccatum originale

peccatum originale in toto homilie

graffatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.6.10

5-7

nita

peccatû vni’ in multis punitur 54.15 peccati cognitio neceflaria 42.!* peccati cognitio qualis nobis inge-peccati confeffio fieri debet 38.16 peccati confeffio puta effe debet amp;

gt;5,amp; 27-4*

peccati author Deus non eft peccatis alienis quomodo irafeendu

i.a Pecunia regia tradanda fidehs lofcph

Peregrin! amp;nbsp;inquilini Chriftiani47-» Pedum lotio olim trita

pedum lotio, vetuftum humanitatit officium

pedem colligere quid dicantur mo-49-55

rituri

Perfidia filiorum lacob

54'5 45-'* 50.1

Perplexis quid agendum ^Philautiapericulofa philautia excæcat 23.14,amp; 31.45,»

54-21

Philifthinorum crudelitas «6.14 Philofophorum nugx de Iride 9-') CPietatis externa confeflio requ!''*'

Pigritiacauenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9-'5’^.’‘’‘

pigritiæ pana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3i.i,vide Tardiez

^Platonis locus nbsp;nbsp;nbsp;i.i6,amp;

Pluuia in manu Dei i.6,amp; 2.5,amp;'9'*4 ^■Pana quomodo retineat Deus,re-miffa culpa

panas caftigatorias optime conueni re cum gratuita peccatorum re-miffione

Panitentiavera peccati veniam im-petrat

panitentia fæpe ex metu panx oritur

panitentia in Deum cadcre minime poteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.6,amp; to.y

panitentia fera

poenitentia reproborum qualis 4.15, amp;nbsp;27.54

panitentia Efau furmfæ iracundii teftis

panitentia ludæ feta 58-* panitêiæ initium dolor eft ex pec-

cato conceptus

panitentiæ vers fignum »0.14 panitentiæ externa profeflîo 55.1 panitentiæ fymbolum fuit circun-\.fio • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Polygamia,legitimi coniugü corru-ptela nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*•24


-ocr page 13-

polygaraia originem ccpit à L amech

Polygamia diuortiu tolerabili’ 29.27 polygamiadamnatur 2.24,amp; 4.19,amp;

16,1.2,amp; 22.19,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aé.j4,6c 29.

27,amp; 5o.i,amp; ji.jOjÔc jé.i

polygamixpana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50.ry

Portas lioftium puffidere,^p Potiri

imperio

Pofl'eflïonem ætcfnâ qiromodo pro-miferit Deus

Potentia Dei cum cius verbo con-iunÛa

Vrædicatioverbi fufFicere debet ad fidem nbsp;nbsp;yo.24,vide Dei potentia

Pfæfiunptio fanâa

Primogenituræ e.xccllentia 2y.p,amp;

2 fomiflionesDei Temper proponi-•nus nobis ob oculos 48.5 Pfophcta Iacob defuturo Dcclefiæ

ftatu proplietat

prophctialacob mira de futuro filio-

ruraftatu

ProfperitasonanisàDeoeft 26.27 profperitate incbriatur homines 41.

4a-9

Prouidentiam Dei vfquead coniu-gia extendi

Vuellæolimvelabantur

Pulchritudo donum Dei i2.ii,amp; 20.2 Putiphar præfeâus militum 57.58 putipharmmis vxorius

QVæftiones curiofæ vitâdæ, vide Curiofitas, ôi Sobrietas animi

Quÿrendi Dei optima ratio 48.15

n

jJ A chcl non excuûtur furata pa--IV trisidola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5,.,4

tache! multiplici reprehenfione di-rachelis fepulturam quare commémorer Iacob filio fuo lolcph 48.7 P’pl pro CO Omni quod fupra nos pa-

tRebecca peccauit, Iacob pro Efau fubftituens

rebecca; peccatum multiplex 27.15 Reges pro Principibus ,4.2 Religio non fernere mutanda 54.24 religio fecum fert fcpeliendi curam

ffugioPapatus qualis

religionis inflauratio hoc tempore

teligionis veræ notifia etia reprobo-rum mentibus infculpta 45-15

teligionis reformationem Papiftærc cipere nolunt

Reprob sfenfus eft , Diuini iudicii metum calcare

Rcmiflio gratuita amp;caftigatoria: pœ næconueniunt

Reprobi non prorfus carent diuinæ bonitatis notitia 45-B reprobi habent humanitatis aliquid tefiduum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37-^5

«probi inexcufabiles

reprobi pertinaces ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39-'4

reprobi propria côfcientia damnati reprobi nunquâ verc rcfîpifcunt vj.

• I N COMMENT. G £ N' £

54,amp; 28.6

reprobi autin fuis malis ftupent, aut in ^ÿbiemproliliunt

reprobi infanabiles

reprobi quotnodo Dea riment 51.42

reprobi doloris fenfu priiiantur 19.57 reprobifubitô excellûtjYt ftatim ccgt;

cidant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;56.1.51,amp; 57.28

reprobi interdû eleftisprofunt 56.6 reprobi omnes iræ Dei fubieûi 9.25 reprobi exitio dtuoti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.16

reprobi à filiis Dei.morte difeernun-

tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.15

rcproborumjcontumacia 19.10.15,amp;

39-r4

reproborum poenitentia qualis 4.15, amp;nbsp;27.54,amp; 18.6:

reproborum timor :. nbsp;nbsp;2S.r7,amp; 51.42

rcproborum.mors turbulenta 15.15 reprobos etiam ma»et refiduus dei-

tatis fenfus

Rex Pharao facerdotes aJit gratis

47.22

regis bencficio Sc permiflii non abu-titur lofeph

in Regia pecunia traûandaquàm fi-dehs lofeph

regis creatioin Lege quare partim hominum libidini, partim cælefti decreto tribuatur

^^Ridendi verbum in vtranque partem capitur

Rifus Ifmaelis maligna fubfannatio ibidem

Rixis obuiam eundum

^Ruben primogenitura quare deie-ûus

S

SAbbathumquomodo Chriftiad uentu abolitum

fabbathi veritas in Chrifto ibidem naty non femper in malâ partem capitur

Sacerdotibusbenedicëdi munus in-iunûum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4.i9,amp;52.i6

facerdotes aluit gratis Pharao Diuini cultus ftiidiofus

facerdotium Leuiticum Chrifti fa-cerdotio fubicûum

Sacramenta funt Diuinæ gratiæ te-ftimonia

facramenta à verbo auulfa nulla funt

9.11,amp; i7.9,amp; 51.47

facrameta duo tantû in Ecclefia 21.4 facramenta fidem adiuuanf 9.11 facramenta à Papiftis abolira 17.93amp;

iS.i5,amp; 46-t

facramentorum vfus 9.ii,amp; 17.9

facramentorum numerus 21.4

facramentorum corruptio i7.9,amp; 28.

15,amp; 46.2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

SacrificandimosàDeotraditus 4.2 facrificiaadquidinftituta 4.2,amp; 8.

17,amp; 55.20

Salem nomen proprium 55.17 filem duarum vrbium nomen ibi.

falem pro lerofolyma 14.18

Salus hominum curatur à Dco 17.14 falutisnoftræ initiumàfolaDei gra

tw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.19

OlTiii non modo pacem, fed amp;nbsp;pro-

Iperum ftatum fignificat 43.25 Sanguinis cfus ad tempus prohibi-

S.

Sanûi non femper à S-pititu fafifto reguntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27.5

fan ûi patres hunianis affeûibus non exuti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46.28

fandorum fides imperfeda 55.1 fanûorum opera impertefta 19.S fanûorum exempla quatenus imi-tanda,vide Exempla famfEorum

Sapientiæ gradus primus, nil fibi arrogate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41.15

Sarai fterilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.28

firainon excufaturàpeccàto i6.i farai Dei nomine abufa eft 16.5 fara cur fie à Deo vocata 17.15 fara Abrahæforor in fecundo gradu 20.12

fara laâat filium fuum

faræ rifus in quo vitiofus 18.12 fara’ peccatum

faræ incredulitas

faræ pudicitia diuinitus feruata 20.4 faræ foetus vitalis promittitur 18.10 Satan ferpente abufusad fallendiun

hominem

fàtan non eft peruerfus à Deofondi-tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

fatâ rabie induiftus homini exitiiini comparauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

fatan quomodo tentet 52.10.24 fatan neminem apertó marte aggre-

ditur

fatan Dei fimia

fatan Dei carnifex

fatan æ defeftio

fatanæ cauendæ infidiæ 16.2 fataux vafrities 5.1,amp; 15.2,amp; 16.2,amp;

i9.55,amp; 22.11,amp; 52.io,amp; 55.22,amp; 59.6 fataux fpes venix nulia reliéla 5.14 Satietas faftidium parit 4i-46 fatietas ferocitatem générât 26.16 fatietas ignauiæ mater 4'-46 Satiftaefionibus non redinii panas

méritas

^Scala Iacob Cbriftus

Scandala captant impii, vt pcccandi licentiamobtendant 9.22

Sceleris amp;nbsp;delifti difcrimen 20.4 Sceptrum de luda non auferendum, donee amp;c.

Scienciain malam partem 2.9 Scortatio diuinitus damnata 54.25 feortacio Deo exofà

feortatio communi hominum fenfu damnata

Scripturx fimplicitas 5.1. vide V erbû Dei

^Seculum pro vetuftate 6.4 feculum pro longo tempore 15.14 feculû vêtus,Ecclefiæpueritia 52.51 Securitas carnis metuenda 55.x fecuritas impiorum, vide Impiorum fecuritas

feduhtas commendatur ^4-53 Semen mulicris pro toto hominum generc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 3-‘î

Seneiftutisbonitasinquofita 25.8 Senfus reprobus eft, Diuini iudicii metum calcare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57.25

Sepelicdi mos veterib’ diuerfus 25.5 fepeliendi cura fecü fert religio, ibi. fepelifi in terra Chanaan quare man dauit lofeph filiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49-29

fcpulturx cura, refutreftionis teftis

3S-’7


-ocr page 14-

fepultura vxnalis Papiftis t^.i6 fépulchri cur tanta folicitudo ipfi Ia cob 47.29 nbsp;nbsp;amp;nbsp;filio eins lofepli

in Sepulnitis plus fumptus Sc pom-parufti apud AEgyptios, quàna 3-

pud ludæos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo.i

Serpens os fuit diabóli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.1

frrpcntisfolertia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

fcrpcutis hoftilc diflïdiutn cum ho-

minc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.ij

ferpente abufuseft Satan ad fallendu hominem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.t

Serüeti blalphemia

Scruitus Deo grata

feruitutis mentio prima leruitutis initiü vitio non caruit 14.1 feruitutis vfus illicitus non eft n.^ feruus feruorum eft Papa, quemad-modumChanaan

^Sichatjquae Sichima

Siehe non proculabeftimonte Ga-rizim

fichimitx mala confeientia religio-nem mutant

Siclus valebat quatuor drachmas At ticas

Signa àverbo diuulfa,fuperuacuafût 9.113amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.9,amp; 4Ö.2

fignorum analogia cum rebus quæ-renda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij.iyjSt 17.11

ftgnis interdum tribuiturquodfigu ratis rebus propriè conuenit i8.it

Silo quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.10

Simeonis amp;nbsp;Lcui impietas 54.24 fimeonis amp;Leui crudelitas 54.1; ftmeonis Sc Leui barbaries amp;nbsp;contu-macia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54-50

fimeonitis forte non cótigit propria . ’■egio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.7

Simulatiomagnoperefugienda 57. 55,amp; 44.1.5

fimulatio filiorumlacob 57.55 lïmulatio lofeph nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42.9

5^5obrietas feruanda 9.20Jamp;: 21.8 fobrictas animi commendatur 5.5,amp;

9.25,amp; 15.10.163amp; i8.^3amp; ïÿ.io,Sc 28. 15,amp; 55.20

Societas non prodeft,nifi Deus præ-ftt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41.27 vide Multitudo

focietas impiorum periculofa 14.12 Socordia cxcutienda t8.i9,amp; 19.15.57, amp;nbsp;52.t5.26,amp; 57.25,amp; 41.8,amp; 42.21

Sodomano cafuperiit, feddiuinitus

affliûa fuit

fbdoma miraculo deleta

lôdomitæ fuperbi

Ibdomitæinexcufabiles

fodomitæ ingrati

fodomitænonvno tantum vitio la-

borabant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19.4.10

/ôdomitarum peccatiim

Ibdomitarum immanitas

fodomitaruni fuperbia 15.15,amp; 19.9 fodomitarum fernen malediiftû 19.24 Somniis olim Deus apparebat 15.12, amp;57-Î

fômnia quædam vim habent vatici-nii

^Splendor in regibus amp;nbsp;princip.non omninodamnandus

Spes fidelibus ncceflaria 15.14,vide

Patientia.

^Sterilitas olim probro habebatur 50-22

fterilitas terræ,diuina: irx index 5.18 Stoicorum virtus Hei’oica,non tangi

mifericordia

^Subieéfio nontemerè excutienda 14.1

fubieûorum amp;nbsp;famulorum habenda ratio

Succoth duarum vrbium nomé 55.17 Supcrbia,malorû omnium initiû 5.Ä fuperbia difficulter corrigitur 11.4 fuperbia humanismetibus ingenita 50.8

fuperbia incredulitatis cornes 51.29 fuperbia abiieienda

fuperbia Sodomirarum

fuperbia AEgyptiorum

fuperbix poena

fuperbi cum Deo belligerantur 11.1.7 fuperborum natura

Superftitio hominibus ingenita 51.19 fuperftitio mentes hominum demc-tat

fuperftitio mifeet facra prophanis 5’-î5

fuperftitio pertinax amp;nbsp;rebellis 55.4 fuperftitio fuperbiæ plena

fuperftitio AEgyptiorum

Surgendi verbo deliberatie notatur

furgere pro Vigorem fumere 46 5 T

TDM pro Manfueto

D’on fucato opponitur

Tarditas nobis ingenita

tarditas dânatur i^.ié,Sc 51.I3amp; 52.14 ^Temeritas cauenda t9.i8.5o,amp; 51.51 Temperantia in cibo Sc potu coléda

18.27,amp; 19.5 5,amp; 21.8

temperantia in Gnifto coniugio 6.t TemplaPapiftarnmlupanaria 28.17 Tenaces filii Laban nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51.1

D’Bin ferc in mala parte capitur5i.i9 Terra cur ob Adx peccatum maledi-

5-17 terræ fterilitas,'diuinæ irac index 5.18 terra Chanaan cxleftis hæreditatis ty

pus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7.7,amp; i7.i7,Sc 46.5

terram patrum fuorum quare Iacob

vocetterram Chanaan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.21

^Timiditasfantfaexfide 8.15 timor fidem non euertit 18.19,amp; 28-17,amp; 51.6

timor Dei in nobis etiam ob naturx corruptionem in vitium dégénérât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.15

timoré Dei exeuflb nullus peccandi finis 20.it,amp;50.5,amp; 54.25,amp; 59.14

timor reproborum 28.17,amp; 51.4^ rrnSin pro Generationibus ^.9

5c pro Rebus geftis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57-2

Tolerâtia Dei ii.5,vide Dei tolerâtia Tollere caput quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.12

^Tranflubftantiatio inane figmentû

14.18

Tribuum Iftael duodecim qualis fu-tura effet conditio amp;nbsp;fitus,longo ante tempore prxdicit Iacob, etiä ante fortes miffas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.1

Trinitas perfonarû inDeo 1.26,amp; 11.7

Triftitia no obruendi qui vert amp;nbsp;fe-riô humiliantur

4Î-Î

VEnti reguntur à Deo

Verbum Domini aliquando in-credibile videtur

verbum Domini extemis figuris p«

tlUS

verbum Di^ini cum fyihboliscon iunûuin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i5.i8,amp; 17.9

Verbum Domini cum eius potentia

coniungi debet

verbum Domini perfeftani fapien-

tiam compleftitur 25.21 verbum Domini non adulterandum

40.16

verbum Domini vitxnoftræ i-egula certiflima 2i.4,amp; n.i^Sc 14.22,amp; 27.

15,amp; 28.i9,amp; 29.5O,amp; 42.7

verbum Domini quid Papiftis 9.11, amp;nbsp;17.9

verbi Dei illufio deteftabilis 21.9 verbo Dei omnia creata

vcrboDeicreatursfandificitur 9.5 verbi auditus fufficere nobis debet

adfahitem

Veri notitia in hominum animis in-

fculpta

Veftitus cultusnimi$,dan3tur 5.2t ^■Via Domini qux dicitur 18.19 Vigilandum afliduc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'9-,’I

vigilandumpaftoribus

Vindiûanô appetendai5.i4,amp; 16.17 vindiftam miniftri verbi denuntia-re debent

Vinivfusquandocapcrit

Vir quando patre relinqueredebeat, vtadhxreatvxori

viri nomen Deo attributuffl 52-24 viri nomen Angelis interdum tri-buitur,vide Angeli

Vifionibus olim fe Deus manifefta-bat

vifiones patribus erant diuinxpr*' fentix fymbcla

viuere corani Domino quid *7-*** Vitaprxfens ftadiofimilis

vitx longitudo,Dei donum 7 vitx futurx confolatio optinuU” loris temperarnentura

Vitifera tribus luda i[Vocatio Gentium,vidc Gentes vocationis metas tranfilire non licet

54.7,amp; 40.6 vocationis fux iuftx ncininrm pude

re debet

Voluntas Dei cur nobis manifefta-tur

Vouere,malumnoneft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28.20

vota Papiftarum abominibdia ibi. CVrbium origo prima a Cain 4'7 TVt,confequentiif3ep‘n$2‘°f*2 qua caulam

5^VxorLotquomodo infalisftatui verfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'9-^^

vxoris Lot deliftum non leue 'bi. vxorem filio fuo digit Abraham,«

quare

vxoribus non femper credend u 59.19

VxoriusnimisPutiphar nbsp;nbsp;ibidem

Z

Zelus prxpofterus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘7-'5


-ocr page 15-

VujiY •

fipientia in hoc admirabili cxli amp;terræopificioreî«Ceat,multumaheftquinpo’ fântaaicap” ‘P” dignitatefuariteexpl!cari.nam amp;nbsp;exiguus nimis eftingenii noftri modulus, vt ciat V nbsp;nbsp;nbsp;^^iplitudinem: tîntum abeft vt lingua ad plenam folidamque earum enarratiorieœ fuffi

^«atn alTe' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficuti laudem meretur, qui modefte amp;nbsp;reuercter in operü Dei confideratione fe exercer,

’’'cuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optandû: ita fl in hoc exercitii genere alios pro facultate mihi datæ iuuarc llu-

ficfff nbsp;nbsp;“îei caufi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;püs honainibus probatum iri,quàm Deo acceptum fore confido. Hoc non tantùni

f^dilj^^^’^’-’^obriu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bbuit:fed vt moniti etiam fint leftores,fi probe mccu in meditandis Dei operibus pro-

dptjj ‘•^kainus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hiimilem fpiritum afferendum effe.Oculis quidem mundû cernimus,

’’'“'»SÄquot;quot;'«« s fr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palpamus innumeras opernm Dei fpeciesjodoré ex herbis amp;nbsp;floribus fuaue iucun-

1’’^'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“gentibus bonis: fed in his ipfis quorû notitiâ apprehcdimusjineft ea diuinx potentiæ,

' P®‘’fieat in 3^^ sdhüc feopû ita nos eniti tota vitâ conuenit, vt nos(etiam in vltimafeneftnte)profeôus ' *''^®*'^‘one,vt i” ”■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimus à carceribus progreflî. Hoc confilio Mofes iibrum fuum exorfus eft à

'?'«qu:^!quot;quot;'^'’Vndenamh aipeûu Deum quafi vifibilem nobis proponat.Sed hic infurgût proterui homines,ac lu-idep ç?® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerit Mofi.fabulari ergo de rebus ignotis putat, quia nec fpeârator fuerit

huiç ip^5 Jeâione didicerit ita elfe. Sic illi: facile tarnen refellitur eorum improbitas.Nam fi fidem Wr») ''^‘‘^*’11 pofte p'^^æ’ftuoniam ex longa xtatum ferie repetatunvaticinia etiam refutêt,quibu3 idem prxdixit,

d^og^J ƒacciderunt.Clarafunt,inquam,amp; diferta,quæ de Gentiu vocatione teftacur Mofes:com-‘^^Icft- **f’^uabfco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortem annoriim millibus extitit. Qui rem longe poft focuram, amp;nbsp;tune ab ho~

^^S’fterio ed nbsp;nbsp;nbsp;^P’ritu prxuidit,annon potuit vtrum mundus àDeo creatus eflet,intelîigere,præfertim

ojnnih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îdeqne enim fuas diuinationes hic profert: fed organum eft Spiritus Gnûi ad ea publt-

dit nbsp;nbsp;nbsp;fuiffç çj. nbsp;nbsp;nbsp;‘^Qgnofci operæpretium fuit. Quod illis abfurdû videtur,tunc demum ab eo deferiptit expo

'■Otifig•'Maudit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otdinemjqui antè incognitus fuiffet;in eo nimium errant. Neque enim memoria: prodi-

n f ^utain* f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îonga annorum fuccelTione filiis patres quafi per manus tradiderant, primus feriptis

S' fie pofitum in terra fuiftè hominem, vt fuam rerumque omnium quibus frueBatur origi-*dnroj^.®''fiarchæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probe cdoôum fuiffe Adam, nemo fanus dubitabit. An verb iUc poftea mutust An

filentiota neceflariam doûrinâ fupprimerentîAn Noe tâ memorabili Dei iudicio

’’’âgifter F f ?^^’’os tranfmitrereneglexitïHoc elogio norninatim Abrahâ ornatur,qiiod familia; fuæ do Geneaï.c.t?

^^dTe.îÇç * ‘^’”’us,quu abefl'et procul Mofes, faderis tarnen à Deo cum patribus initi noritiam toti po-tantujjj nbsp;nbsp;®nim quafi nouum aliquid prodit,natos cfle ex fanamp;o genere Ifi-aeliras,quod Deus fibi coo-

Petb'^ cos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod omnes tencbât,quod fenes ipfi à proauis acceperant, quod denique omni con-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neque dubium nobis elfe debet, quin mundi creatio, vt hic deferibitur, ex veteri

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lotie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iam nota effet. Verùm quia nihil magis procliue eft,quàm corrüpi ab hominibusDei

fitcceffu quafiàfeipfadegeneret: quo pura hiftoriaretineretur, eam Dominus feriptis ’tuifi^’l^iliu t ‘^’^8’^ Mofes eius doÔrina: quam feriptis complexus eft,fidem(qu.'E hominum leuitate fluxa ef-s eft nbsp;nbsp;Nunc ad Mofis confilium redeo; vel Spiritus fanéti poti us,qui per os eius loquutus eft. Deü,

operibus cognofeimus. Ideo eleganter Apoftoîus fecula vocat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zniiiattcf^ar Heb.ti.a.j

dih' ’’’te oc^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum non apparétium. Hæc ratio eft cur Dominus, vt nos ad fui notitiâ inuitet,pro-

Pot' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcrrxque fabricam,amp; in eafe quodammodo confpicuum reddat. Nam æterna quoque

taijj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit Paulus) iilic relucent. Et illud Dauidis eft veriffimum, cælos vtcunque lingua Rotn.i.i-.i»

aiitf nbsp;nbsp;l^pien”'^”^ glorix Dei prxcones:pulcherrimum hune naturæ ordinem filendo clamare, quàm admt- PAl.tj a.i

‘^'■«atu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligentius notandum cft-,quod tam pauci reftâ cognofeendi Dei viam tenent; plu-

^'P^fibus ft’’ Ptseter’ l'æ’æotes,opificem ipfum non curant. Nam duobus his extremis vitiisferè iahor.int homi-*’'^*'tatid’ ^^’^deô ” ^^®’*otam ingeniifui vim ad natur® confiderationcm applicant: alüautem, neglevHs Dei

a curiofitate adinquirendam eins effentiam inuolat.Perperam vtrique. Occispari in-f ^ulatid nbsp;nbsp;nbsp;®oth **^*®’^*^ nunquam ad authorem conuertas oculos, peruerfum eft ftudium: frui vero tota natu-

fur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a”*-nimis foeda ingratitudo.Ergo qui fine religione philofophantur,imô hoc agü t

r lîeb **tin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenfum procul à fe remoueant,aliquando fentient quid valeat illud Pauli,quod re-

^*gt;11110 iU f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^jsliquiffe a)uapwpor.Ncque enim illis impune ccdet,quàd ad teftimonia tam üluftria fur Aa.T4.

quot;tr *î^lt;a f nbsp;nbsp;nbsp;*-^**11115 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nufquâ videre,qui vbique dat prxîentiæ fuæ figna,malign® ignoranti® eft.Q^d

r q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®talif *ï8*“*if=ahquâdo teftabitur horribile eorum exitiu,non alia de caufa ipfos D eum nefeire,

i5^'^?^'’‘tjfieri uq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad eosqui fuperbè mundum tranfuolantcs, Deum in nuda fua

diftmy, eft^ij^ Poteft quin abfurdis tandem multis commentis fe intricent. Deus enim alioqiii inuiiibi-^'*‘gt;iit'î?' *’’^®*’’‘Parah‘r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodammodo induit,in qua fe nobis confpiciendum præbeat.Tam magni-

1*^*'^'** ipÈ ’^^’’^de fimul * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terræ figura qui intucri non dignantur, poftea fuis deliriis iuftas fui faftidii pa-

’’omê Dei auribus noftris infonat,vcl eius cogitatio fubit,nos quoque pulchemmo hoc '“'’t ^Hitj, ”’’P’'ob!tas a ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundus fit nobis fehoia, fi probe Deû cognofeere optamus. Hinc etiam refelli™

ßeo rX, nbsp;nbsp;oblatrant,quôd tam breue temporis fpatiû fluxiffe narret à mundi creatione. Quæ-

f'^Petpj nbsp;nbsp;nbsp;liidea/n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;’entern venerit vt mundum crearet:cur tandiu in cxlo otiofus iacuerit.-atque ita in

'’ti^p^’t-Natn qy ’’‘^’^quot;’en fuû exercer. Refertur in Hiftoria tripertita quoddâ pii viri refponfum,quod mihi /“quot;iquia inf^^ ’quot;’Purus quifpiam canis Deum eiufmodi ludibrio exagitaret:cxcepit ilie,Tunc minime Vicuriofis.Quibus enim rationibus eorum proteruiam compefeas, quibus fo ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odiofaîEt certè qui in vexando Dei otio ita licenter nûc exultant, vim eius

lli'*t^°^*”it nbsp;nbsp;nbsp;feipfo c ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;Jagno fuomalo fentient.QMntumad nos fpeôat,non debet t.mtopereabfurdu

ti, nbsp;nbsp;fierj^jî’^gula fit O*^“^’quot;’undum,quo non indigcbat,non ante creauerit,quàm ita vifuro eft. Porrô quü

h ^^’’’Pon °*'^quot;gt;qubd fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vna nos contentos effe decet.Reftè enim Auguftinus, iniurii Deo a Ma DcGenefiee»-

. th “'^ftar loeorni* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oluntate caufam flagitent.Prudenter idem admonet, non magis de infini »?

q,tJcc ^^uli in ineflir,I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’oquirendum.Nos certè non ignoramus finitum effe c®Ii circuitum, amp;nbsp;tef

quot;on innnm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creatum fuiffe mundum indigné ferunt, expoftulét etiam

^oc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;’«ndos fecerit.Imo quia hoc abfurdum ducût,multa fecula præteriiffe abfque

occupant N h^ quot;®turæ fu® vitium,quôd præ immenfa vaftitate quæ vacu.a manet,exiguü fpa-P •Mobis vero quia temporum æternitasjamp; gloriæ Dei infinitas,duplex eilet labyrtn-

-ocr page 16-

Uch.ji.t.f

i.Cor.i.c.lb

t.Ccr.i.f.ii

i.Cor.ï.b-f

' thuS'hæc moJeftia placcat^ne longius progredi appetamus, quàm Dominus operumÄiorü duûu ac direftione nos inuitat. Quôd autem mundum quaft fpeciiliim conftituo,in quo Deû intueri oportcat, non ira volo accipi quafi vel nobis fatis profpicaces fint oculi ad cernendum quod cxli ac terrx fabrica reprxfeïirat : vêl cognitio, quai is inJf haberipoteft, fufficiat in falutem. Imo quiaiiullo profeftu nos Dominus per creaturas ad fe inuitat, nifi quôd inde inexcuîibilcs reddimunnouum remedium(vt opus crat)addidit,vel faftm alio fubfidio adiuuit ingcnii noftri nidi-tatem. nam Scriptura duce amp;nbsp;magiftra, qux alioqui nos fugercnt non modo demonftrat, fed propemodiim afpice-re cogitmon fccus ac hebetes oculi fpecillis adiuùantur.Atque in hoc,vt iam diftum cft,Mofes incûbit.Nani fi inu-tum cxliamp;xerrx magifterium fufficcreqfuperuaCua efl'et Mofis doûrina.Accedit igitur bîc prxco,qui attentioneni noftram excitât,vt fciamus nos ad côfpiciendam Dei gloriam in hoc theatro efle collocatos: nequc vt telles modo, fed etiam vt diuitiis omnibus qux hic funt expofitx,fruamur;ficuti eas Dominus vfui not^deftinauit ac fiibiccit. Nec tantum in gencre Deum mundi efl’c architeétum pronuntiat:fed toto hiftorix contex^oftendit qiiàm admi-rabilis fit eius turn potentia,tum fapientiajtû bonitas,ac prxfcrtim fumma ergahumanû genus folicitudo.Prxterei cum xternusDei fermo,viua amp;nbsp;exprcfl'a fit illius effigies,hue nos reuocat.Ita efficitur quod docet Apollohis,non a-liter quàm fide intelligi aptata fuilfe verbo Dei fecula. Propric enim ex eo nafeitur fides, quôd edoûi Mofismini-fterio,non iam vagamur in fpeculationibus ftultis amp;nbsp;euanidis : fed verum amp;nbsp;vnicum Deum in genuina fua imagine contemplamur. Übiici tarnen potcll, his minime videri confentaneum quod Paulus tradit, Poftquä in fapientia Dei noncognouit mundusperfapientiam Dcum,vifum Deô elfe per ftultitiam pirxdicationis faluosfacere creden-tes.Nam ita innuit,fruftra Deum quxri rerum vifibilium duélumec verb aliud reftare,nifi vt reflà nos ad Cbnftum conferamus.Non igitur ab elementis mundi huius, fed ab Euangelio faciendum eft exordium,quod vnu Chriftum nobis proponit cum fua cruce,amp;inco nos detinet. Refpondeo,fruftiraquidem in mundi opificio philolophari, nifi qui Euangelii prxdicatione iam humiliati,totam mentis fux perfpicaciam crucis ftultitix(vt Paulus .iominat)fu-biicere didicerint.furfum,inquä, amp;nbsp;deorfum nihil reperiemusjqUod nos ad Deum vfque attollat,donec in fua fcho-la nos Chriftus erudierit.Id porró fieri non poteft, nifi ex profundis inferis emerfi,crucis eius vehiculo fupra cxios omnes tollamunvt illic fide comprehendamus,qux oculus nunquam vidit,aurisnunquam audiuit, amp;nbsp;qux loge corda mentdfque noftras fuperant.Neque enim illic terra nobis obiicitur,qux fruges velut in diurnum alimentum fup peditet, fed Chriftus ipfe in vitam xternam fe nobis offert ; nec cxlum foils ac ftellarum fulgore oculos corporales illuftrat, fed idem Chriftus lux mundi amp;nbsp;fol iuftitix in animis noftris refulget : nec aer inane fpatium nobisad fpi-randum porrigit,fcd ipfe Dei Spiritus nos vcgetat,amp; viuificat.Deniqueillic inuifibile Chrifti regnum omniaoccii-pat,amp; fpiritualis eins gratia per omnia diffula eft.Verùm hoc non obftat quominus fenfus noftros ad cxli tcrrxque confiderationem applicantes,inde etiam petamus qux nos in vera Dei notitia confirment.Chriftus enim imago euj in qua non modo peiftus fuum nobis Deus confpicuum reddit, fed manusquoqueamp; pedes. PeiJusappelloarcanu ilium amorem,quo nos in Chrifto complexus eft.Per manus autem amp;nbsp;pedes,qux oculis noftris expofita funt opera, intelligo.A Chrifto fimul atque difceffimusjuihil eft tarn craffum vel minutum, in quo non hallucinari necellcfit.

Et lane Mofes,quanuis in hoc libro initium faciat à mundi creatione,npn tarnen in ea nos fiftit. Nam hxc hmu coniungi debent,conditum fuiffemundum à Deo,amp; hominem,poftquam luce intelligentix donatuserat,amp; tot pn-uilegiis ornatus, cecidifle fuaculpa,atque ita bonis omnibus qux obtinuerat, priuatum fuiffe : deinde mifcricordia Dei in vitam,quam perdiderat,reftitutum, Idque Chrifti beneficioivt femper effet aliquis coctus in tena, qui in Ipe cxleftis vitx adoptatus,hac fiducia Deum coleret. Atque hue quoque fpedat totius hiftorix contextus, fic à Deo fer uatum fuifle humanumgenus,vt peculiarem Ecclefix fux curam egerit.Hoc enim eft libri argumentumipoftquain conditus fuit mundus,hominem veluti in theatro fuiffe collocatum, qui furfum amp;nbsp;deorfum niirifica Dei opera con fpiciens,authorem reuerëter adoraret.Secüdó omnia in vfum hominis elfe deftinata, quo magis dh obftriûus,totii fein eius obfequium addiceret ac dicaret. Tertio intelligentia amp;nbsp;ratione fuilfe prxditum,vt à brutis animalibuso' fcretusjpotiorem vitam meditaretunimo vtad Deum reftâ têderet,cuius infculptam imaginem gerebat. Pollea Ic-quitur lapfus Adx,quo fe à Deo alienauitivnde faftum eft vt omni reélitudine priuatus fuerit.Ita Mofes homu’^ omnis boni vacuum,mente cxciim,cordc peruerfum, omni parte vitiatum, fub mortis xternx reatu conftituit. -»f mo.x addit inftaurationis hiftoriamivbi Chriftus cum redemptionis beneficio affulget. Hine continua ferie cun' ' gularem Dei prouidentiam in regenda tuendaqiie Ecclefia profequitur,tum verum Dei cultum nobis commeo vbi fit.a fit hominum falus, prxfcribit;amp; Patrum exemplis ad infraâam crucis tolerantiam noshortatur. ergo in hoc libro rite proficere cupit, mentem fuam ad hxc capita referat. Prxfertim verb obferuet, poftqu^quot; ; tiali fuo cafu fe amp;omnes poftcros Adam perdidit,hoc falutis noftrx fundamentumjhâc elfe Ecclefix origin^) V' ex profundis tenebris eruti ,mera Dei gratia nouam vitam obtinuimus: Patres huius vitx (ficuti pervenquot;*”^' ' Deo offerebatur)fide faftos elfe compotes : verbû porrb hoc in Chrifto fuilfe fundatum : iam verq eadé miflione,qu.a initio ereélus fuit Adam,pios omnes,qui pofteayixerunt, fuilfe fuftentatos. Itaque perpétua fcce fucceflionem ex hoc fonte fluxilfe, qubd fanfti Patres alii poft alios fide amplexi oblatâ fibi promilfioncm, familiam fuerunt aggregatijVt comunem in Chrifto vitam haberent.Hoc diügéter notandum, vt feiamu’ fit verxEcclefix lôcictas,amp; qux fidei communio inter Dei filios.Quum Mofes ifraelitis ordinatus elfet u dubium eft quin propric eos refpexerit, vt agnofeerent fe populum elfe à Deo eleftum amp;nbsp;cooptatum ' atque u adoptionis certitudinem peterent à focderc,quod Dominus cum Patribus illorum pepigeratifcirent non a lum e Deum, non aliam elfe reftam fidem. Sedhoc quoque idem voluit feculis omnibus teftatum, quicunl“^ ™ ' Deum volunt,amp; cenferi Ecclefix membra,iis non aliam viam tenendä elfe,quam qux hic monftratur. orro s t fidci principium eft,fcire hunc vnum elfe verum Deum,quem colimus :ita non v ulgaris eius eft con rmatio,nos fe Patriarcharum focios.-quia ficuti Chriftum,quû exhibitus nondum foret,habuerüt falutis fux p'gnus. ita eu , qui fe iam olim ipfis patefecit, retinemus.Hinc etiam colligitur diferimen inter purum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ft

amp; omnes adulterinos,qui poftea Satanx fraude amp;nbsp;pcruerfa hominum audacia fabricati funt. Adhxc co i eia Ecclefixgubernatio,vt ftatuat ledor Deum illius perpetuum fuilfe cuftodem ac prxfidemific tarnen v t cr tiacamexercuerit. Hie verb propria Ecclefix excrcitiafeproferunt: imotanquam in fpcculoim is a lun^ culos ftatuitur.quo nos cum fanftis Patribus ad bcatx immortalitatis metam eniti decet.Niuic o cn au i

-ocr page 17-

EPïSTOLA»' V»

17

A dicoadrcgnumJcdiTccadaliquamquidcm iudîGiariam potcftatem rcipub. cum omni/

bus fuis magicis artibüs potuit perucnire, Honefto patrix fox loco natas, ôi liberaliter e/ ducatus,magnàlt;$ prxditus eloquentia. An forte ifta ut pbilofophus uoluntate contepGtj q faccrdos prouincix pro magno foitut munera ederet, ueneratorescp ueftiret^ pro Ita

S.aGbiapadCoenfclocâda.cxquaduitatthabebatuxorc.adult;rfus5ottad^o^^o

motisc5mcndai|(feiüodergoadi{bmterrenamp«,netfdtaut^.fatt^

adootuit Vndc^o^t eu nihil amplins foiffe,non quia noluitfed quia no potmt^u^

m J r nbsp;nbsp;nbsp;-rJüm auieiniaeicaruniattiuainienintcndctant,eloqucntiiuni

yam « a^etamp;s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui cûnefdo qum fedffe miracula illis attibus pts

Mcndit. Vnde quot;'“''^“‘^‘X^ffelnari. SeduidetintuttûuciûipG pcthibeât tcft.

^’««'»“«aeiuadcfcnGoœute nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iun^^^^^

mwiirniÄittefalfamdefcnGo^

«ißptofelidrautcrtenaueldamn

œWatamcncasadnaitaaoneCo

bus ex paftorc ouiura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ .§„5 „odis non offendetetut deus, SC quibns^dis

fmptuianontaaiit.utfcitemœ H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^^^„i^fj„ßb„3iy«n/

p'«araatoffenGjs.quantu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damon[hantux.multumunc nbsp;S V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^g(.^^^Q^ç3jjtChjifto,qampïoplm

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttpœftanobusmagosçoinpa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æj^^j^jj^^jiteffcucntntu.

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt'lbquibusmaoiquilib«“quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.J . ç,8j{ecundumdiuinitatcmqoa^nonqu^fo

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfecundnmcamcmquatntn .(? (jx^ijnamcpiftolam.nixtaTOcndeQniftodixitfe

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paiatuï àpattcî V ideo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àiuinanc. ualent affcqui. ucl eis quite acuK mo

\ omniajquxuddsquitanb® t.^:K«pi;EoanpatiodiutUTOiaioris.abinw\li?,oio'm'

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utantuncontentiofutnumen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„j^cjiaonofe,quidcoscona:am.ouEanatajtctoi/

\ nbsp;nbsp;» V'dit.fufiiœtEutcancçpom“' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ojonij^teÇpondeœcuïcmos.SisindoTOU

\ nbsp;nbsp;nbsp;, WtudcpiftolisucUamp;t'^f^cximicSCmaitouiBgnis.dciantttocacM«

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vxoVdxx’^tanaSCtnifetxcotnva

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demtxfeebk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ço\ansi\\amfoç«o^lt;tumantUcïdeWseôïUmopfovonettt»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ku^vÂvïMisWkxaiànîCtOquot; veLsoeuXis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bçvft. VI-

\ ^X™^''^“^“ÏÏ?5im«itoçxxftantiRteatcçinChnftichanmmhonoïay

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r XnoXteXifcoçusmàominoîaUum. VXonîoWmteishï

\ nbsp;nbsp;nbsp;U^l^^^'æ^”-^'“-^f’XcnœVv«tateomçlt;mmn\ttimuftaçtalt;Kteasm« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

\ nbsp;nbsp;nbsp;^^'^“=“®®’»^°’?Lo^Vi5fcEmp\atimamoottisAui«iajüidmsqnidEX( ,

\ ^-neto’^quot;‘A'^'gt;4uxEisconiyamp;

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'''iumpi^e^o^nm^nEasnegam

\ *3'^Ÿ«î'S^°'7^''®''^XtÂomiœhabEasvt«SEn«mOn^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;^'''^^“'fT^^^quot;^““à“Xn^XsnànmdnmiEntEsqnxÇvEmnonhin«^^^

tôv\xuxvÀns,tn\ns^te%an\ànaàkm^a^\ïtotvft\mnsmt\lt;^vlt;^Âmx^^ nbsp;nbsp;nbsp;ApvaniÄctes

tXamp;.v'pÎQvta.vnmnoüoï evato^^mtJoÆtnnàeVvocatntntn dnstotpoi^ cm a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ’ t.Coï»x

tMiamvvV^uûCfttfo uvàeW,nvÇâQnvanotvdano^ûcemoxmtns^Çt,nb^^^ ^otómïXntoshomimsqniinivloAifedmmnimmiSisStitemxAmtaSton, ^xta.t£n.dQxa.tum, SLmasxxîdkanmt coovtatvouES totdis, tucwVAWcovt^xoisxmxa^ '*Mïwi,utc mto^odfoxsqpxïc^ aj^enat, sôaîconàatuaxnEta X^Va c^aiîïnm\na^3nnmt,\ï3Qi Qttvmaiqnxmó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qjaan^

-ocr page 18-

18

A V G V s T I N V s A D~ I TA L IC A M*

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fînqaæ lingùa pi-orei:at:,qiiis fâJtem infirma méte continaatCProfcélo lux tib deus ipiê eil

quoniam deus lux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenebræ in eo non fùnt ullx^Ced lux mentium pargat:âru,aon iiîo

rum corporis oculorum. Erit ergo tunc mens icîonea, qi» iHam lueem uideat, qaod nunc uidendam non eii,Hoc autem oculus uidere corporis nec^ nanepoteil, nclt;p tanepoteric, Omne quippe quqd oculis corporis confpici poreil, in loco aliqao fit neceiîè eil,nec abicp K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» Titn 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minore fui parte minorem locum occuper, Ôi maiore ma/orcm. Non ira eü

g ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deus inuiGbilis,ô:incorraptibilis qui Colas habet immortalitatem,ÔCl^m habitat inaty

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceihbilem,quem nemo hominam uidit nec uidere poteil. Per hoc enim uideriab bomiae

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoporeit,per quod aidée homo * corpore corpora. Nam amp;ß'menribas pioram effet inaû

g / ‘•‘^''’^P‘”'diccretmyideb,miscumßaitielt.N3mperrpicctocamiplimincpißohIof,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nmmusdixeriexorpoKnos uejcire,iie/fiiturosetTclîmiln nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç““autan Jane

I dgt;bamp;qaæidoBcaencadaidettdumScu^cMld°Âïla‘i'''e’^P^^^ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acAis CMC ßcotpotakm fadem uoluctimasaccipece

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h^beacfaci^:SCßcaßquodin[cmallumiamcno£am’xi'Jr^“‘^quot;quot;‘^’''‘'?,^^

adfaaem.EcffinteraaHum,utiq? finisÖCrnembrr.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otmeamuidebimas faae

da didiuc^ ôicogitataimpia^ q^busa^^.J^h^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terminatus ô^aetera abfur

deiafallaaOimis uanitatibL iu^dim^^^^ tum^dmepotuitperaenire,nosdeamuiderenur^^ e^seum pari modo afreuerentefTeuifuros Vidm ^^•^°^^^rc4taaeeaattimtpif 1 quot;gt;‘'^^«‘”oBSBelpBdoris,hacatcpdlacuagabB„dTfe^e?m‘'‘'^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

l’^‘gt;“3mifaæcâaimbocpradliüfreQ,dni,m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘quot;’Finira loqaaat:^.An[eadilt;x

efreuifaros.NarKiamMampoir,biIit^emedami^^‘’y°'^°quot;^quot;quot;n‘^quot;‘”?°‘^°‘^'‘^ / ^quot;'‘’oluncXquibusuohmcNamn,,,-^., j quot;'Pß^doaauaum.DoBcntHacqaaa

’•’‘quot;■‘■bas:qaieBimloquimrmdadamlßm£aimr‘'fa‘^'quot;quot;‘'‘'°'”'?^^^^^^

^^r'’.i.'^‘”':eB^i.BihiIiao^„^^d^,„f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bh,sqarf^^

t.Cor.i^. mam ipfi dea aidebanr intpll{ofgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ^e^-'^edcam legts: Bean mundo cordc quo

irupildtemcamlegis:V^'^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim beau ô^mudo cordewnt

■ Beadhucpcrßdem„mh,hT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;“quot;^‘quot;quot;‘^«^cdi’daeamiBißapercgnnaape

fpe^em^B^ZpiZ^^^^

Iea».4. libusebriacoair^n'nnik c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°^^^^^B:Facie ad faaem.Aadtatcarocama^ '

oporterador^e Siad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adorantdeum,in fpirita ddueritate

dicere S^an^idirn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiolaerit corporaliter adorari;:Sedargute dbi uidena

reisuiderern:3i-f ^^^^^^^^P^^^^^^F^^‘^^briffuscarnifuæpradlare,ut oculis corpoe nosderocr-i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pof^uit C Vt ßnonpotuiûe re/ponderimus, omnipotentiædci

poOJifTeconcefretimus, aroumentadonem fuam ex

* Quantoiam tolcrabihus deßpiunt, quicatnemaßferunc ^^^^^^bßannamdeiiXhancßjtaram eße quo d deus eß, at ßc eam amp;ltemnii^ “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denda

-ocr page 19-

• . • epistola VII.

à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;^oneatn,non tanta diuerßtate dijfTimilcffi.Qna aanitatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iitoa

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s.Et tarnen ß intcrrogatione de hoc ßtniÜter ur^can

^’onderißf nbsp;nbsp;nbsp;hoc,an non effftere pofljt,u tmm eiuyjoteftati dctrahent fi' non poOe rs

^aque ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foturum fatcbuntur, fi pofTe ccnœfïkintC Quomodo ergo cxiaint de

dT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exeant de ftio. Deinde cur foilsoculis corporels Chriiu,hoc donu atz

^^hniauj.j^l^^^^P^duntnumetiamcætcrislènfîbusC' Sonus ergo eritdeus,ut poffît dus halitus erit ut fentiri poflGt eius olfaóluC' Et liquor aîiquis ent ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

^^’^hocn ^*^^*^°^^®^^^^^tplt;5fii’t5^tangiC’NoninquiutQuidergoC’Äninudpotcn;de ^^^póder ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofle dixerint,cur derogant omnipotentia: detC Si pofle Si nol

U I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculis fauent,inuident autem cæteris fenfîbus corporis Chriftif An

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r*' ‘^^hpiunt^ Quanto nos melius, qui non eorum infipientiæ terminos figi/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prorfijs nolumustMulta proferri pofliint, ad iftatn dementiam refiî

te feC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irrucrint aurtbus tuis nbsp;nbsp;interim cis lege,ôi quid refpondeat no

üiCîQ^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potes. Ad hoc enim ßde corda noftra mundantur, quia nobis fidei

an ■ nbsp;nbsp;P^^ïT^ittitur.Quæ fi per corporis oculos eribfruftra ad eâ percipidéaïn fan

ijj nbsp;nbsp;^^^xerceturdmo uero tam peruerfe fêntiens animus non in fe exercemr, fed

’^*^it7Qyçj J Vbi enim tenacius hahitabit Ói fixius, niß unde fe den uifùrum efle præ/

Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantum malum fit,intelligentie potius dimitto tuæ, longo fermez

pr^ftg^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In pfote(ftione domtni fêmper habitet cor tuû domina eximia Si meZ

^’^^itîo dil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chnfti chariute honoranda filia.Honorabiles teorm nobiség irt

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ah^ ƒ hffirnosfîliostuos débite mentis noftris officio refaîuta.

«ellef^^ Marcellino,refpondens quâelfiunculæ,mox oftendens quantum fu/s fcrfptis

I ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiramp;jj^^^’^arû.Poftieiîio reqci't quorundam argumentum,qui ideo non aedebat Ma

^pepen'fîèjquodidnunquaaliàsfaAumfît, Epifiola vu.

O eximio, 8C merito infigni, multuq^ chariffimo filio MarcelIino:ÂaZ 3 Itiimg in domino falutem. Epiftolam tuam quam per faneïtum fratrem Ô2 Icopum meum Bonifacium accepi, quæfiui ut referiberem nec inueni.ReZ (}■ ^’^S^ihê ƒ ’^^ttien te in ca quæfîffe, quomodo inuencrint magi Pharaonis, conuerfa

Ægypti,undc fimile aliquid fa^erêt.Quse duobus modis folai quæz Si^^a era^ nbsp;nbsp;nbsp;ocarina aqua potuerit offerri,fîue(quod eft credibilius)quia in ea regio

ïfraêfiiftæ plagæ non fichant Hoc enim quibufdam feriptoræ illius toz ’■^^qua ^^P’'*^lfumi admonetetiam ubi no ditftum eft quid intelligi dcbeatlllæ aut '^’fiinisTe d^ ^*^^^hytcr Vrbanus attulk, habent quæftionem mihi propofitam ex libris qj^hboro, ^P^’qoos fcripfi de libero arbitrio Jn talibus autem quæftionibus no muiz defendi iêntcntia mea liquida ratione non poteft,mca eft, non eius ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fttgt;probare fas non eft,etiam cum in eo non intelligo hocunde fèntiz

ƒ ^P^do feriby^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.Ego proinde fateor me ex eorum numero efle conari,qui pro

eft,QU nbsp;nbsp;^*^ihendo profîciunt. Vnde fi aliquid uel incautius uel indodlius à me

d nbsp;nbsp;me ipf°^ nbsp;nbsp;folum ab aîqs qui uidere id poffunt merito reprehendatutuerumz

Pt i?*^^’^’fcd^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faltem poftea uidcre debeo fi proficio, nec mirandum eft nec

P^fiüs ighoicendum atlt;ç gratuhndum,non quia erratum eft, fed quia ingt; X^’^ntQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimis peruerfe feipfum amatqui Si alios uuît errate,ut error fous lateat.

lo^’^^^’’’Quodf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘■‘hus, ubi ipfè errauit alq non errent, quorum admonitu erroz

ï ’’n ^critfaîtem comités erroris non habeat Si enim mihi deus quod no hocinf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hbrorum meorum quæcunc^ mihi reddiflime difplicent,opéré ali

tit firn ^«ftituto collîgam atque demonfftem: tunc uidebunt omnes homines peribnæ meæ. Vos autem qui me multum diligitis, fi tale me aflez m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maliciauel imperitia uel intelligentia reprehendor, ut me nuf^

corum erraffe dicatis,fruftra laboratis,non bonam caufam fofeepiftis, facile b amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inea

-ocr page 20-

MARCELLINO»

me tpfô îudice fuperaminùQuotiiam non mihi placet^cam à cbaniTimis mets talts ef g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te cxiittmor qualis non Cum.Profeôto entm non mc,[cd|)ro me altum fub meo nomine di

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igunt,û non quod fum,ièd quod non üun diligiint,Na.m in qnantvun me nouerut:,uel de

^^^^^^^^^^^^f^’Cgoâbeisdiligonlnquantuaaccmmihitribuuntquodinmenocoono/ uerfus mnt,a iutn talem qualé mepueane pro me diligun[.Romani maximus aator Tullius cio

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticllecemibz ÇuæqO^em Jausquamut's

K- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideamr,tarnencredibiliorcRdenimiumfâaio,quamd?rapiétcperfcdo,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à fenfu cdmuni dtiTonaTmagis^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A ScdHinbon^partcm

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ioa,ti funlip de MoqucnßcQceroiau£t. Qhbm^^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TS‘quot;“aquot;quot;âK

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h3eegoexceUentiatan,longeM„^ebndluii,ueÈmn,

K secund^ par nuIlutnuerbumnonauodreuocarein^uJrfo^ P y^‘^^^^^t:autonrat:edigntûima,gui

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gptaniæ^uia non aaluitomnü not, pœnicenda dÜT,^', 9^P!^‘«gt;«po^flt;^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemdccnda non fbißi. Cnn, ergo nonßcut

a.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’^‘^^P°^quot;^Pgt;‘’‘-^f‘gt;i^'^‘recpctian,n,aledicibp,„a^^^^^

a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^‘^■‘^P°fquot;-'gt;°’gt;‘”d,iTulbanailIab;aDdia/rentennl^t‘^^-quot;^^^

bum quod reuocare ueilet emiGt^Cprl iincfrr, t , r/^^’^’^^didtucüt.nullumunquauer

V' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...r» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de GeneßCaucet,8£demnt

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcprcbendaanufdrcmpandom Hnequàm ’c{Q'po^tTn'^‘^

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘‘'^‘lt;icK„atr.Vosenin,utuearæinîcâtIidrJdTh^^'^P‘'‘^‘^'^°'^‘'‘’‘°quot;‘^

cptTcopusmeusrcnpGt Florériu^ih'Gf^n nr^r! ^^^^^^^^^bieaamfandus frater ôi co/

bgt;^^-P°rraircmqaiburdan,eœpcrintacatfari.Qu^TutiTe,^^quot;^^^^^^ °^‘^‘P^‘^‘^‘^iquidquodncrapon!craaone^lpd,Al^^P'°P^quot;‘'^‘^'‘‘‘‘^^^^^^ nem, fcdaddilicTcnticiy^t-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“r^quot;’^uoquinnon meadeorumxdiao/

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aent,tefeu^^sZ^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego autem Indices uem.

fosea tantum reprehendendaDcrnenrT^^^'^^^^^^EEmitusconaitaereuoIo.ocodd deripotacrûr, (^scumita ߣhnrr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oduamuisfeduloperfcrutâte minime ai

fubflarttiaration^ia^r^^^^^^^^ dbus anima poflpeecatumor^

ßoucIcgesuaLaßcatisßnunr-M ^‘^'^ë‘‘/°''P'^^'^^quot;gt;-noo ommmodopeoarhim'n.fcd

»aamidaßgxnodsaS,iaM^'^‘^P‘’^°“^F?P’'‘^’^^

Uideantßrä^i^,, e^‘^°^^^‘^P‘^‘^‘^nt’i‘tconupdb,l,camemmraur,ndud,:X

minoiïm,l,[i,docaeasfea^Z‘^‘'°''f°‘”‘-‘^‘quot;‘''’i!'‘''‘'‘^j‘^

.'UriPirr.. e^.r^tr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^ff^Oaita omuiaionatet, utnulhprmiudtcarentoninionjquatuor

h'.mr a nbsp;nbsp;nbsp;jf^^^o^^^^^^dißinxbnonconß'rmansaliquama fed intérim quodape/

difcufiione dcterminans, ut quiccan cp tllarum uera eßet, deus iß T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ox ilia unaomnesanimæpropagentur,GueiingdIatim in

inguiis fiant, mie ei^racreatæmittantur, Gue in corpora fpontemergantur, proculdubio

creatarailta rationalisa ideßhumanxanima:natura, in corporibusmfcrioribus, hoceß

l^ peccatum ordinata regit corpus làum, non omnimodopro arbitrio intérim

‘i^odcottltatpeccatuprimihominis,Non enim didium eßpoßpeccatum faumaoutpoß

ca !

-ocr page 21-

fePiSTOLÂ VtÏ4

il

A ca peccaviitîfed didlû efl^poft pcccatû;ut quodlibet poftea fi fieri pofTct^difcufla ràtîo de davarct/iuepcccatucius fine peccatû parentis carniseius,rcdtedidtümtclUgercé’ qdMiólu eft‘. Poft pcccatu in inferioribus corporibus ordinata fegit corpusfuû,no omnimodo pro fuoarbitrio,quiactcarocócupifcitaduerfusfpintu,ÔLingcmilcimusgrauat^tcorpusqd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

corrupitur aoorauat animâ.Et quis oia enarret carnalis infirnaitatis unîôrnodaC^uæ utiq^

uó crut,CU câaupt^ile hoc induerit incorruptione,ut abforbcatquot; mortale a uita i une itaq^

fpntalccorpus?^etonmtaóptol,beroarbtóo,nuncuctonóomnin,od^

LtóRnamp;tpcvquasconftituqeftutcotpotaovtao«^^^^^

Aliusprimihoraimsamma.anpeccatuctiamftnoa_ufpiMalccoipusrclt;Jan . nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

atbitLrcjcbat,Poftpeaataaûtàdeftpofteac^uampcccatugt;ntonec^^^^

(iuadcmœpsypaoaïcturaiopccau.anmatatroiw^s^ Q^o^Pinondûacquæfcuntia »AnMaMnoonmvmodo^

^I^^SMncccffariaeftmeàicina,f™to^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ...

amp;huK Çanandæ cum bapu^antur ne r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ranivgt;ne nift failor, candem came 'ft**

VeffisuabisnoftnsbAamp;qa^fucc^te.Confta^W^^^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttiatnVi nonuvtio fed natnrainfirma c gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Onærant croo alia quxreóterepre/

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b«io,Veœcmmcosinue.rioiooapott«“,eTO ccitcquoniammuo adhuepot

\ '^'quot;“'Atorummaousc»€t««)“ o

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fem.tdæcautuerbatâcauteamepoh a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amrenrehendendamputanteandem

\ tóttóoaiue prÄteem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lodreétefadâ

\ nbsp;nbsp;nbsp;ipfa^dereL obCa,raaxnftatv,nenvmc^«°^-“d^^^^^^^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»bac Qu^ione aKiftatt. cu ommno n^d b^ „„dam U ^«etisÄ cam effe ctcatma no

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usquifeVushahetimmortaVtaternaV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V .certitfimnmteneo.Sedquiahocmefa

\ febfiâtiam creatoris, Sth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^V'ï:nafiÇfimx ouxftionis ohVenritas, maPupofiusporrh

\ cere copdfitdc animx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Ife mpicnl St doceantfipoftunt,ud oftedantfi quid

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dchactcncYcertarationedidice nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-moritatemtedditur,öua\ihctamtafitdafetuenfimi

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanomn„aà„,inaj^faipn»a ^^ç^,^fij„a„ifeftiffimxccttxcpianomuAntfmptura

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wdinc,Mmncra.ÆcnonpotÂ_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;vVocïacmSinófaipTOtammvWamm

\ mm (anftamm obTyami nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ftd fou potius obv(dt uctnan ,Hcc epuod m as fed

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wumadqpcmpcncttaicnonpo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,t)4ioecet attende quid dvea.

nuodmfcvpfouetepeoeisxnnenn Y¥ baipmmeftptopcbncmbbnqmno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^pmja\oQnetctur-.Bteonucttatmpu\msin

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moncifta.emadvvimimtammaacmp nbsp;, nbsp;V

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tettamtofcttÄtpvnmsienctt^t ad ^tïiSmte,fcàRcnnÇçiamno\nctiieamamp;i^nteïz

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»'^V’ocnUnbmeettaeft.neccpceçàe^^^^^^^^^^^^^ î

putanatmdcanimainmpTOpa'enemflpodcxma omnes«te«nenmn«oncmva^tm-^^^»%^^^^^ pnWnanomme.'N^uneppnXms^nn s\ àamp;àettadnceéWmsanimx«j^am. ^iViv.nt eo modo ahnmet anima tenetti ao. aenm»qno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ç. ■ - nbsp;nbsp;nbsp;de traz

pnxno Vvomini dédit dens,qnêadmoànm conuettitnt cam in et a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuod de

duce vWvus earnis qnxinptimohomine detetta^aétaeft i ac i conten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^dnee onip^

eamenonïïvméicft.debcrcnosacdcïciWndQnoddeammaocmtuci^^^^^^^^^^^^^ pccatmsnonambv®mnfcààeanimxambv%TOi.Vttnlt;çTO «ionio,ue\ntfinon\afino\Aispati\itationcteddantnncaïoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcuertatnt addentn

feitAndeeYnfeimptaeft.qnandoÇalt;ft.nseftphmnshom^.Et pin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wÇacq^A^ipiWork

qui dédit emqnando infeifianit in Çacié hominis qnem fimeetat fi.atix nitx,

-ocr page 22-

AVGVSTlb!VS HIERONYMO,*

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tno in nnimâujuam, utdeinccpscxntraq^fcutnufq^reipropago decurretet. Vcrutamen

fi illud c{l ucru qaod animas nó ex iila una propagatas,^d alibi creatas ii'nguiis iiraulas dots dat, etiam buic fcntcntiæ congruit guod diéium eft : Spiritus reucrtatur ad dcu qui dedit cum. Solx ergo rcliquæ duæ opiniones uidcntur cxdudbqaia Ci tierce in iinaulis ho ininibus animæpiôpriæ aim crcantur,non putarctur did dcbuiiTciSpiritus reuertaturad g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deu qai dédit eum,fed ad deum qui fedt eum.Dedit enim ueluti tic foU^ quatiiam extra

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuent quod daripoiTet.Deinde quod diétû eti:, Reuertatur ad dcum,u^ent uerba Si pre/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wuntdicerites:iduomodo reuertetur ubinuncp antea fueritCPotius enim dicidebuitic aC

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deum,quàm reuertatur ad deÛ,tinun^ illican

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fihfSrLnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anitnx fponte bbancur in corpus, ai

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finoulLibiscoimrb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anima: in

a . cn,rcn,,llisßueSerruducc,Ü,ÜTn^fJ^„lZA^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coupranrur.Efla^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defpinacquipro unmu poßrusM^dcas

g- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^'[‘‘‘'‘^‘^‘'^^‘-di‘‘”lt;‘‘^‘^profer3nrurMclceruranou„ß°^°quot;'^^^^^^^^ I

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bqutpuanc animas in corpora fpontc deflnere ß-.,r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^rdhtur. lamq; il

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!”°‘^°‘^'‘^'”erkcradid!!ißocdeusinconcumlimr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcdicdcuscû.quo ƒ

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bum rchnquimr quod drOum c'ik RcucrtatutiddouTmo

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dienc-rZCucardam^^^^^^

un Colcnhccquoq^ rcdic dreinotuitir »T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^bere locutionis, quo fandia feriptura

quâ ad autorcm à quo crearus ed non t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad deunr ipiriais a-earus,ran/

dcnpti;ur quifquts tllarum quatuor de an^iffn,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quetn primrtus fait.Haxidco

deiendere,taîia proférât uelde ticriumri^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^‘3rum aiquam uoîuerit adruere atqr

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^^^^deracdpi,tiaitied,ciuoddeult;;h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^^^R^dieâreecptts,qua:nonpof

pl‘^lt;^’^^t.aucinfania;îLinsmenro‘’mdquot;cnurZci^ti'''%^^ f^':^’gt;’‘^cfalliqum^potrcnd!uiucnreNemoSurid

raru aatoritas neceifaria cfi ar non f r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;btdeamus quam fit hoc ueru, fcnptiir

i.Rmn.r. fclamanurquirquisedaadhrorit dom^.n^‘PH^ôtriunisrca ucrum effe perfpicuaranonc a,iinra.ar. Itione qua; de arrima etlpncOarcaHn, ^“quot;pbabcatur.HocKiniOaobrcunnmaquæ

F°^ea,nonculpeccurrclanonêmcam^D’'°‘’'^’'‘‘^‘‘‘‘'‘^‘quot;’Pquot;'‘‘''Aa'”'''quot;^‘^quot;“^‘‘J'rquot; pBnoaperrua5ecReripocmffottcoand?d“r°'‘'‘‘'‘''‘^'^‘‘'quot;tiT^'‘quot;‘^’quot;''°i'^''°‘^^' runt, Ouodtiornnte-pp^m ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luttt otnnta qua: mirabtiiter in corporibus aeeidc

gt;”ou«.ucrnmh,lLcniati°r7,ifr!^!i}ëmlaTti‘‘quot;’^“.i^gt;^^^^

•quot;■IB^Bmr,s,nue.urrncgaucriradmonêdusea:daarlnbsfucr,r,Polmaqu^^ lo Grüa.z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veterts tedamentiueriioe,delt;^Petroreprehêfo

euitraditâ fiierat mu^at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demendacio odîcioio.Hæc epttiola non elircddita Hieron. (f is

coaûlio no edprofedius^eam fenpferatadhucprdbyter, Epiit, vm* cuitu tinceriftiimo charitatisobiequendo, atep ampb^ ^rópresbytero Hieronymo,ÄuguPinas.JSlun^ arque quifquara camfaciecuilibctinnotuit,quàm mihituorum in domino tiiudiorum qaicta laeti cia»

-ocr page 23-

EPI s TOLA. VUL


A ciajKucrecxerdtatio Iibcralts. Quan^ ego pcrcupiam omnino te floflc,tatnctt exiguum quiddâ tui munus habcojpræfcntiam uidclicct corporis, quam iplam ctiam poftca quàin te bcatiflîmus nûc epiicopusjtunc ucro iam epifeopatu dignu3,fratcr Alypius uidir, rcme/ ansq? a me uifus cft, ncgarc non poflum magna ex parte mihi cflè rclatu cius imprcHam, amp;nbsp;ante reditu,cum te ille ibi uidebat,ego uidcbam fed oculis cius.Norfcin animo mcatqj ilium,fed corpor^^ios,qui noucrit,dixcrit, concordia duntaxatôC familiaritatc fidiflima, non meritis quibus ille antccellit. Quia ergo me primitus comunione fpiritus, quo in unu nit{mur,dcinde illius exorciam dikgis,ncquaquâ impudenter quafi aliquis ignotus corn/ inédo germanitati tuæ fratrem Profuturû, que noftris conatibusadiutorio tuo uerc pro futurum ipcramus,nifï forte quod talis cft ut ipfc tibi per cum fiam comendatior,quàm il le per mc.Hadtcnus fortafle (criberc dcbucrimjî efle uellcm cpiftolarum foicnnium more contcntusîSed featet animus in loquclas comunicandas tccum de ftudijs noftris quæ ha/* bemus in Chrifto Icfu domino noftro.qui nobis multas utilitates SC uiatica quædam de/ nionftrati à le itincris ctiam per tuam charitatem non mediocriter miniftrare dignatur, Petimus ergo ôi nobifeum petit omnis Afrieanarû eedefiarum ftudiofa focictas,ut inter/ pretandis eorti libris, qui Græce lcripturas noftras quâm optime traólauerunt, cura atqj opcram impendere non grauefis. Potes enim efticcrc,ut nos quoqj habcamus taies illoS niros,§C unum potiftimû quem tu libentius in tuis literis fonas. De werten dis autem in Lai tinam linguam fandlis literis canonicis,laborare te nollem, nifi co modo quo lob interpre tatus cs,ut fi'gnis adhibitis quid inter hanc tuam Si. leptuaginta,quorû cft grauifTima auto ntas,interpretationem diftct,apparcat.Saris autem ncqueo mirari.fi aliquid adhuc in Hc bræiscx^laribus inuenitunqUod tot interprètesillius linguæ pcritifllmos fiigerit. Omit/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e-ttiu

to enim l^tuaginta.dcquorum ucl confi'lrj uel fpiritus maiore concordia quàm fi unus ho tno effet non audeo in aliquam partem certam ferre fententiam, nifi quod cis præmincn/

B tem autoritäre in hoc munere fine controucrfiatribucndamexiftimo.llli me plus mouent, qui cum pofteriorcs interpretarentur, SC uerborum locutionûép hebraarum uiam atqj rc/ gulas mordicus ut fertur,tcnercnt,non folum inter fe non conlcnferunt, lcd ctiam relique/ runt multa,quæ tanto poft cruenda SC prodenda rcmanc; ent.Et aut obfcura lunt aut ma/ DUemm^t, Bircfta.Si enim oblcura funt.te quoq? in cis fallt potuiffe,non immcrito creditur.Si autem manifcfta.fupcrfluum eft te uoluifle explanarc, quod illos latere non potuit. Huius igitur rci pro tuacharitatc,cxpofitis caufis,certû me facias obfecraucrimXcgi ctiâ quædâ feripta quæ tua diccrcntur,in cpFas Apoftoli Pauli,quaru unâ ad Galatas.cûcnodarc ucllcs.ucnit gt;n manus locus ille quo Apoftolus Petrus à gniciofa fimulationc reuocatun Ibi patrociniû pemiciofift/ ^endaeq fufeeptum effe uel abs te tali uiro,uel à quopiam fi alius ilia lcripfit,fateor,nô me tn^lMo, diocriter dolco,doncc rcfcllantur.fi forte refelli poffunt ea quæ me mouent, Mihi enim uiz deturexitiofiffime credi aliquod in libris faneftis elle mendacium, id eft cos homines per quos nobis ilia fcriptura miniftrata cft atq; conferipta,aliquid in libris fuis fuifle mêtitos» ^lia quippe quæftio cft,fit ne aliquando mentiri uiri boni. Et alia quæftio cft, utrum 1er i/ ptorë fanólaiu fcripturaru mêtiri oportueritJmmo ucro no alia,fed nulla quæftio cft. Ad miffo cni femel in tantu autoritatis faftigiû,officiofo aliquo mcdacio, nulla illorû libroru paiticula rcmancbit,quænô utcûq} uidebif’jucl ad mores difficilis, ucl ad fidem incrcdibi/ »is,cadcm pcrniciofiffima régula ad mentientis autoris confilium ofticiûc}^ rcfcratur.Si cm utentiebatur ApPus Paulus,cu apoftolû Petrû obiurgans diccret: Si tu cû fis Iudcus,gcnti Gdht.i* liter amp;nbsp;non ludaice uiuis,quêadmodum oentes cogis ludaisarc C SC reefte illi uidebatur Pe trus fcciffc,quem non rcôte fcciffe, ôcdixîtôCfcripfit.ut quafi animos tumultuantium dcli/ Biretiquid refpondcbimus.cum exurrexerint peruerfi homines,prohibcntcs nuptias quos tkturos ipfe prænunciauit, SC dixerint totum illud quod idem Apoftolus de matrimonio tum iurc firmando locutus eft, propter homincs qui dilcdlionc coniugum tumultuari po/ Ocrant fuiffe mentitum,fcilicet non quod hoc lènferit,fcd ut illorum placaretur aduerfitas?

b 4- Non

-ocr page 24-

ÄVGVSTINVS HIERONYMO^ •

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnuJta commetnotare. PoiJùnt cni'm uiderictiatrt de laudibus dci clTe ofH c

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3pud hominespigriotes dileétio eins ardefèst, atq^ ita nufi^ cetta crit

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucritaüs autorités,Nonne attendimus eundcm Àpoûolunj,cumiti

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucritads dicere: Si antcm Chtißus non reinrrexit,inanis cftpray

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rdes noilra, Inaenimur antem SC falß telles dei,quia tcßimo/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Retins denm,quod rnPcitanit Chriiîam quem non fi^ßitauitC'Si qais ha

K. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem dei mX/rn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perhorreras,cum id dixens,qaod etiâinaliijmGt ad lau/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^iheationibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nonnebuius dctcflamsinfàniam,quibuspoGêtuerbisSißg/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lur, ut ad cognitioncm dLî’nt^mhTut’”’^quot;^quot;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unitatemCAgendum eOigi

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam fanSte SC ucraciter exiGimet f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h omo accedat, qui de fanSlis libns,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daaa,potiusœ idquod non intrihty ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorn/n parte deleélari per officioPa mai

tß:o enim cum hoc dtcit,credi Gh gît cranicat.quàm cor ûjum pra:ferat illi ueritati.Profc/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus non credamus. Et ego auidè^n!^^‘lt^r^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ii^inarum Eripturarum aaroritati/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illa tcGimonia quæ adhSjira funt t,/? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;airibus quas dominus fuggerit, omnia

dcbcnr,tau2nt^ndebent fautreméda,-igt;2 lt;? ju- tntmtedbmontainendaoatdcao g l:_^'t''°‘gt;iddigeutiortcuundctatioue,^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uo tua:, Admota an

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem conhdetationem coaettem^:,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^lt;^iltus uidebis quàm cao.Adbanc

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinaruautin eis quod uultZjuifc^^^g^oPcis ßvauare autoritatemfcnpmrara

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^l^os uirosper quos aobis hæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^3t,ri femcî Gicricperfua/

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^^’^Periptatisruisofficiofepo/

r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^odGGerinotcfl ^^^'^^‘^^^^^f^tiniusubioportcatme

idexpîicesqu,afo,necmeoneroiùmaautimon^ ^^^‘quot;-dacibusdubrjscprationibus ^^^domini noGri. Nam ut nd dicam nulfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^dtces.pej, humanitatem ucraabTi/ p

fauet,G redie in te potcil ueritas faucre mend^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^iJpa meus error uerttad

loqu! cuperema Side ChriGiano Eudio conferred ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßncerißimo corde tao /

P^PP^^perfratrem .^^^^^^PderiotnconuIIaepiGoJafa/ / titilibusicrmocinationibus tuis,mtûne mp o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^P^^Pdum sc alcndum duiabusatof

pace dus dixerim)forûtan eapit,auanr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen quatem uellcm,ncc ipfeiqa

rapaciorcm,{cdipûim uideo den bîeniorptn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^P^^'t'tuîerim.Ego enim mefateorcui

quam redierit (quoddomino adiunantri^ gt;qPtgt; tnefine dubiradonc anteceilit: dSpoGea cumulati,particeps iùero,non cil imnlcruSi^^ p/^tatum iri fpero) cum eius pcéloris abs ce icnlorum tuorum, It^ Pet ut amp;: ego eti^3tne adbuc uacuum crit atep auidutn ter, aliqua icripta noPra fert fecum ambi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^g^dor dm, illc copioii'or. Sane idem ira/

atq; rraternam feucritatem adhibeasausd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d dignationéadhibueris,edâdncera

pfai.140, Emendabitme iuEus in mifericordia amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tiim aliter mtcliigo quodfcriptum cib

caputmeummiiiquia maois amat ohin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autepcecatorisnon impinguct

autem diEîcillime bonus index Ego nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adulator ungens caput. Ego

Video etiam interdu uitia mca,rcdamp;X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aurtimidior redto autcuptdion

reprehendero, ruriùs mihi hijnd, i, e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^dire à melioribus, ne cû mercdlc foitaiTc

d/titentiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^titicuioiàm pocius mihiuidcarin mcqaàm iu/

E/ de quo dupradiortatür nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecdePaPtcis. Deinde de Petro repreheti/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;^‘''S^^dä^ßngulorühareticorüerrata. Ep, jx^

to,

^ttceriiümo cbaritatis obferuando, atep ample/ ^pto fubfent^f r ^^^^^^^^‘^f^°J~^^^tonymo,AuguEinus. Habcograciam quod ,quam ex te uelleidf^ ^^^d^^p'^^dmihi cpiEolamrcddidiEi,Edbreuioremmub ameretah uiro,à quo têpora quâtalibcc occupée, nullus Ermopro^ lixuscE,

-ocr page 25-

. -BPïS TO L'A IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

A lixus efl.Quatiquam itac^ nos negodorum ah'enorum,eôfanif^ lècularium curis drdîfte/ mur ingcntibus, tarnen epiftolæ tuæ breuitati facile non ignofèerem, nifi cogitarcm qu àm paucioribus uerbis meis reddereer. Quare aggredere quæfô iftam nobifculiterariatn colz locurionem, ne multum ad nos difîungcndos liceat abfentiæ corporah\quâquam fimus in domino (piritus unitate coniunôli, etiam fi ab ftilo quielcamus ÔC taccaimus. Et iibri quide quos de horreo dQ|pinico claboraftigt;penè totum te nobis exhibent. Si ertim propterea te non nouimus, qdfa faciem tui corporis non uidimus, hoc modo ncc ipfc te nolb'. Nam tu quoeç non uides earn. Si autem tibi non ob aliud notus es, nifi quia nofti animum tuumj Si noseumnon mediocriter nouimus in literis tuis, in quibus benedicimus domino,quod tibi ôi nobisjomnibusc^ fratribus qui tua legÛLte talcm dedit.Libcr quidem tuus inter cæ/ tera non diu eft ut uenit in manus noftras,quæ fit eius in{criptio,nelcimus adhuc,Non eni

' hoc codex ip(è,ut aflolet,in liminari pagina prætendebat.Epitaphium tarnen appcllari diz tcbat frater, apud quem inuentus eft, Quod ci nomen tibiplacuiflê ut inderetur, crederez mus,(î eorum tâtum hominum uel uitas uel {cripta ibi legiflemus, qui iam defunefti eflenr^ Cum uero multorum ôi eo tempore quo fcribebatur,3^ nunc ufiq^ uiuêtium ibi commemo tentur opufcula,miramur cur hune ei titulum uel impofueris,uel impofuifte credaris. San'c utiliter à te conlcriptum eundem librum làtîs approbamus. In expofitione quoque epiftoz læ Pauli Apoftoli ad Galatas, inuenimus aliquid quod nos multum moueat. Si enim ad feripturas fanôtas admifla fuerint uelut officiolà mendacia, quid in eis remanebit autorita tisC Quæ tandem de feripturis illis fententia proferetur, cuius pondéré cotentiofæ falfitatis obteratur improbitasCStatim enim ut protuleris,fi aliter fapit qui contra nititur,dicit illud quod prolatum erit,honefto aliquo offido icriptorem fuiffe mentitum.Vbi enim hoc non poterit,fî potuit in ea narratione, quam exorfus Apoftolus ait : Quæ aût feribo uobis,ecce Gat.i coram deo quia non mentior,credi affîrmariq^ mcntitus,eo loco ubi dixit de Petro amp;nbsp;Barz

B naba:Cum uiderem quia non reefte ingtediuntur ad ueritatem Euangclij.Si enim retfte illt ingrediebantur,ifte mentitus eft: fi autem ibi mentitus eft,ubi uerum dixitC An ibi uerum dixiffe uidebitur, ubi hoc dixerit quod leeftor fapit C Cum uero contra fenfum lecftoris aliz quidoccurrerit,officiofo mêdacio deputabiturC' Non enim deefle potuerunt caufæ, cur exi ftimetur non folum potuiftè,uerumetiam debuilfe mentiri,fi' huic regulæ conceditur locus* Non opus eft hanc caulam multis uerbis agere,præ(èrt{m apud te, cui iàpienrcr prouidéti diftum fat eft. Nequaquam uero mihi arrogauerim,ut ingenium tuum diuino dono auz reum,meis obolis ditarc contcndam,nec quifquam te magis idoneus, qui opus illud emen deuNeq; enim à me docendus es quomodo intclligatur, quod idem dicit: Faôtus fum lu/ Com.' dæis tan^ Iudæus,ut ludæos lucrifaceré,amp;: cætera, quæ ibi dicuntur compaflîoe mifertcorz diæ, non fimulatione fallaciæ.Fit enim tanquam ægrotus qui miniftrat ægroto : non cum te febres habere mentitur, lèd cum animo condolentis cogitât quemadmodum fibi miniz ftrari uellet fi ipfc ^rotaret, Si fie ipfe altjs ægrotantibus miniftrando compatitur. Nam f tic^ ludæus erat.Chriftianus autem falt;ftus,non ludæorum facramêta reliqucrat,quæ coz itcnienter ille populus Si legitimo tempore quo oportebat acceperat. Idcocp fulceperat ea celebranda, cum iam Chrifti eftet apoftolus, ut doceret non efte perniciola his qui ea uelz tcntjficut à parentibus per legem acceperant,cuftodire,etiam cum Chrifto credidiflent,notii tarnen in eis iam conftituerent Ipcm îalutis,quoniam per dominum lefum falus ipla, quæ illis facramentis fignificabatur,aduenerat Jdeo^ gentibus quod infuetos à fidei reuocarêt onere graui Si non neceflario,nullo modo imponêda elle cenlcbat. Quapropter non ideo nbsp;nbsp;nbsp;i

Petrum emendauit,quod paternas traditiones obièruaret,quod fi facerc ucllct,nec menda citer nec incongrue faceret : quamuis enim iam fuperflua, tarnen folita non nocerent, Sed hoc quoniam gentes cogebat Iudaisare,quod nullo modo poftet, nifi ea fie agcret,tanquâ adz nbsp;nbsp;nbsp;pcireï,

hue etiam poft domini aduentum neceftaria faluti forent, quod uchementer per apoftola

Pauli ueritas diftiiafitNec aooftolus Petrus hoc iettorabatjfed id faciebatj times eos qui ex

-ocr page 26-

AVGVSTINVS hieronymq.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siipfeuerecorreóiusca,EL-Paulusucranan-auit,ncratida c

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iJtontaK mcndacii,to[a dabia nutet âi

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tJimpotcRautoportethtens cxplicathqBanta ô^quàminexph'cabiliama/

a ’^‘’’«■quot;Ju^habêb.nt^S^Z

a-

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tdd^Qa^ ömcn fînunquan,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Machabæimartyres Rerêt, Pottremo ilhirlr.,.^^ j- ^^^^^^^^^^^^^g^^^in^niterprocis

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e^nquam botteskgispcttcqacbâait.Hos iacs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anttimos, ludxi

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innarc,« ucttcaora aebicratu,ut Chrittû lucrZKZ'Z°r^'

a ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^°‘^‘'^'^^'^‘'‘'^'^‘'C‘gt;r’ltaic^âbiprocdebratæruBtnnenn°r'i^^^‘’^'’'^’^’‘^^‘^‘‘ moeepa/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;quot;quot;1' ^''^nJaspucabant.aacfallaa ffmalacioneauott’.r, P ^'â/uténcccffifateffœt luJaàcek

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘U^e^cta^eutacdtbtautt,guiaZ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Natnßptoptt.^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lactieacetct,aiRqai3Siiaudfecit.utnatutaÊdæasSiS,quot;‘'‘'^’'a'‘'^^'‘^’‘'eT^^^

1 t.cma.,. locogenetalitaiatuIit;Faausamp;mini;tmismSrmusuZc^^'^'“’,'^^^^''''^'^“quot;‘‘°l’^‘’ coBdußb:OmnibusomniafaOasfumutomneslum’f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“cfegacns

tUBUtcuius^ inlîmitatem tanquam ia feipfo mifenr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæcrefcteada inedliga/ i

doIuiHè uolebarintclli^. Ouarearrioe nbCrrr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Emulatepotiusqaam cou

n'tatc rcucritatcm, adillud opus corrigêdum am, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifiianâ aim cha/ P ƒ

^^^^^^omparabiiitcrenimpulchnoreîl ueritTchTa^'''^^'”^^ utdiatar, / Pro ifta enim fortius noarimartyres aduerfus bar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Helena Graxorn, /

5duerfus Troiam dimicauerut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quàmproiîlailh heroes

‘^irct.sfedutaduetta.quosi^^^^^^^

P‘‘^^‘f‘pbeiriptorandiainotShbtorSinaliqaifuiZcZn‘'’quot;'^‘^quot;’^^^Z‘‘^hi^

i^m3liquandoadteepilk,lam,quxuonperratacttnZ^

detam,Exquailludtn,hifusec^ett

nSdebuiZttaliacareuteu^ZZZÎtZ'^.^'^'^’^i'^^^^^ aliter fentiSaUcrumcR tu fèntis fNam nifin r nbsp;nbsp;nbsp;j^dmori nrco libcterionofcas.Si lt;^en

la certendmatma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effenonpotea)ut£gt;n dicam nu!

Crimea..

dcrtattidsIitetisfedincnmtbuLtZamp;Zfuu^quot;

f^dascaipfa dus errata, quibus àfideucritatis ^l^^t^^^^f^s^c^edilPccouuiciturJnlibroetiamquocunéiosquorumcminilfcpotaifiifcri ptorescccldiaHtcos,amp;eorûfcripta cdmemorafli, cômodius ut arbitror derer, (inominaas eis quos bærcuotas effcnofli (qaando ne ipfos quidépra:tcrmittereuolueris) fubiungeres etiamm quibus e:auendienènt,quan^nonnullosetiam pra:tcricris,quodfeirecupcréqno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

^PPbiioradtuut,Äutßil}uduolumen forte onerarc noluifli,utcômcmoratis hæretids, no

adderes ûj quibus coscatholica damnaritautoritas, Peto ne graue dtliterariolaboritao,

quo non mediocriterper domini det noPrigratiam in Latina lingua fàndorum dudia Si

accendifh dCadiuuidhidqaod tibiper humilitàtem meâdaterna charitasindieit,ur dorât

pariones J

-ocr page 27-

A pationcs tuæ (înunt,omnmm hæreticorum perucrfa dogmata,qui reclitudi’né fîdci Chrî/ ftianæ,ufcç ad hoc repus,ucl imprudentia,ucl pcruicacia dcprauarc conati (unt,uno libeL^ lo brcuiter digcfta edas in noticirjm eorum,quibus aut no uacat propter alia négocia, aut non ualent propter alienam Iinguam,tam multa legere atqj cognofcere^Dîu te rogarem, nifi hoc foleret eflc indicium minus præfumentis de charitatc- Hune interea fratré noftru Paulum,in Chrifto multum commendo benignitati tuæ,cuius in noftris regîonibus exi/ ftimationi bonmj^oram deo teftimonium perhibemus,

Auguft,Hieron»dchortans à libn's teftamêti ueten's ex Hebraeo uertendts,amp;f exhot tans ut Septuaginta uerfionê mire deprauatam ac uariantê reddat fax uen'tatû No uum teftamentum ab eo caftigatum probat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. x.

O HIN O uenerabili 6^: defiderabili lândlo fratri,amp; compresbytero Hierony* mo, Aüguftinus in domino falutê Ex quo eœpi ad te lcribere aut tua icripta defi'derare,nunquam mihi melior occurrit occafîo,quâm ut per dei ferum-n ac — miniftrum fidclintmum mihi'ép chariflimum mea tibi afferretur epiftola,qua Iis cft filius nofter Cyprianus diaconus.Per hue certe ita Ipero literas tuas,ut certius in hoc ferum genere quicquâ fperare non pofiîm.Nam nec ftudium in petendis reicriptis mémo/ fato filio noftro deerit,nec gratia in promerendis,ncc diligentia in euftodiendis, nec alacri ^as in perferendis, nec fides in reddendis: tantû fi aliquo modo merear,adiuuet dominus, cordi tuo, ÔC defiderio meo, ut fraternam uoluntatem nulla maior uoluntas impe/ diat.Quia ergo duas iam epiftolasmifî,nullam auté tuam poftea recepi,eafdem ipfas rut lus mittere uolui, credens cas non peruenifle. Quæ ÔCfi pcrucncrunt,acfortaflè tuæ potius ad me peruenire minime potuerunt,caipla feripta quæ iam mifîfti iterum mitte fi forte te/ ^tuata iunt.Sin minus,rurfus diefta quod Icgam, dum tarnen his refpondere ne grauer is, ^od iam diu eft.ut expcdlo.Primas etiam quas ad te adhuc presbyter litcras præparaue B ^^’«aittendas per qucndamfratremnoftrumProfiiturum, qui poftca collega nobis falt; ^s lam ex hac uita migrauit,ncc eas tunc iplc perferre potuit,quia continuo dum profi/ ti CI ciiiponit.cpifcopatus farcina detcntus,ac deinde in breui defanótus eft, ctia nunc mit/ tere uoluûut feias in tua colloquia quàm olim inarde{cam,ôi quam uim patiar, quod à me ani longe abfunt fenfus corporis tui,per quos adiré poflît ad animû tuum animus meus,' ^1 Iratcr dulcifiimc ôi in domini mébris honorâde. In hac autê epiftola,hoc addo, quod poftea didicimus,Iob ex Hebræo à te interpretatum, cum iam quandâ haberemus inter/ prctationcm tuam ciufdé prophetæ ex Græco eloquio uerfam in Latinû,ubi tarnen afteri CIS notafti quæ Hebrao funt,ôC in Græco dcfunc,obclifcis autê quæ in Græco inueniun in Hcbræo nô funt,tam mirabili diligentia,ut quibufdam in locis ad uerba fingula, ƒ as fignificantes uidcamus cadem uerba efte in Hebræo,in Græco autem non efte. Por •^0 in hac poftcriorc interpretatione quæ uerfa eft ex Hebræomon cadem uerborum fides occurritnec parum turbat cogitantcm.uel cur in ilia prima tanta diligentia figantur afte/ ^cû ut minimas ctiam particulas orationis indicent deefle codicibus Græcis quæ lùnt im cbræis: uel cur in hac altera quæ ex Hebræis eft,negligentius hoc curatum fit, ut non eæ tn particulæ locis fuis inuenirentur. Aliquid inde,exempli gratia,uolui ponerc.Sed mihi 2« noram codex defuit qui ex Hebræo eft. Veruntaraen quia præuolas ingcnio,no folumquot; 4did dixerim,ucrumetiam quid dicere uoluerim,fatis ut opinor intelligis,ut caufa reddita, quod mouct cdiflèras. Ego l'anè te malle Græcas potius canonicas nobis interpretari feri/ pt«ras,quælxx.intcrprctum autoritäre pcrhibentur.Perduru erit enim fi tua interpretatio, per tnultasecclcfias Ifcquentius cœperit le(ft:itari,quod à Græcis ecclefqs Latinæ ccclcfiæ dif o^bût:maximc quia facile cótradiólor couincitur,Græco prolato libro,id cft,linouæ no/ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cîo quod ex Hebræo tranflatu eft,auquo infolito pmotus fiierit,ô2

^11 crime intêderit,uix aut nun^ ad Hebræa teftimonia peruemt^quibus defendaf obie Quod fi eciâ peruentu (uerit,tot Latinas amp;nbsp;Græcas autoritäres damnari quis feratC

Hue

-ocr page 28-

28


avgvstinvs hieronymo.

ncacccdi'hqiüa etiam confulti Hcbræi,pofluntali'ud relpondere,uttii fbïuS tteccfTanuS C ür qui etiam ipfos poflïs conuincere:fêd tarnen qui iudicet,mirutn fi potueris inuc/ nire. am quidam fratcrnofter epiicopus^cum leótitar» inftituiflet in ecdcfiacuipræeft, f”3m,tnouitquiddatti longe aliter abs tepoiitum apud lonam prophe i^^f^oriæép inucteratum, amp;nbsp;totætatum fucceß^nibas tibus calumnirim^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumukas in plcbe,maxime Græds arguêtibus amp;nbsp;inßatnman

mouiumS^^^^

fhonderunt auod amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • {ΔE^tnalida.hoc eße in hebræis codidbus re

pkbc.Vnàcetism aobisaide[uÄl,an:,„j^^^

dan,Pfoindenon paruas dcooraiias soitnuc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hngaarS tcftmonijs cmcn

-‘^^‘■V^^^ases.qui3penèi„omnibusmlUoff^Tca“°’‘^^^^

il’Kfm. ‘'d‘^o‘:amamp;dirmeMclrefelIitt,r.P'tßg„^j°°„^^‘'quot;Vquot;’hn'^‘:olhDS^ eß,gailabod tarn ndfi non fadle ianofcat- roituerito mouent, quis tarn daru^ autem uidetuuut in multis aliter fe habeat hebr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^eßerre non fufSdt C (^uid tibi

mm quædidtur.îxxmellem diatjareds aberire nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autontas,aliter grxco/

ßcmeruit diffamari, SC qua aCos Apoßolos non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^ruumpödas habet ilÎ3,quæ

ßatum eße memitti,Acperhoeplurimum orofi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indicat, fed ctiam teatte/

opctatgmtj3ti„^aetitarited/detis,quæfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu3m.lxx, )

^‘«gt;-wxpoff,t:ÿit3rufpca3nei„g^ec3hîdin3a^^^^^

dubtetanBreuca, patabam ffcuran, haac cpiaolamf^„^r^‘‘i'''^P''i‘^^^^^^

tadhjtn eßinea progredfac fi tcaitn loquerer.Sedohr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quomodo taaubt dolce

ad omnia ^^Tondere,ô^prxa3temihiquantamnonr‘^ dominum, ne tcpigeaC P

Hieronvtnirlt;i Ä.r^. a' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°^^^^spJ^a:fentiamruam,

^^^^‘^damm,t.acdehedeSquot;oSbuh°apudhZm'^'‘F’^'';'”’»'^'”’de^‘^daao/ / ^^°«^oueteranaoSlbeatiß;niopap^A^Pa°'^-J^’' . ^ .

»um cus:dignadoaisaccepbdiue,läT^l^^^^^^

‘O reprehenßones opufailomn, ‘’'^^q°minasqua:niones,utego ßain» / aoiaeto, librimagnitudineopas em. Tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relpooJ'quot; /

non egredi

‘jq^mproHélataseratdnie epiOolas ßafi,^e ,T^-/ fanceffatirecompellanlVn,n,„l.„^„,fr^P^^‘‘’quot;‘Plt;^^gt;’‘pf°‘^^^^ b» quabqgt;quot;‘P

diOancis cemetitate^uæ pleniaai non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;matuntaee faibeatt^ Ced

qaoip milites fubita bella amruSan, g, J°^‘'“'^‘”‘lt;^dincaramucmait. mfattißitaas

Miaiurx pcre.CætcrûaoIlraarmaaira Chti{h!seHetann^'tif’^^'^’t?^^quot;'^°f?‘L'^jpT' i ‘’'■‘^quot;'quot;Pos:AtrumiteatmadeiutponitistMefß^lJ^‘;'f‘‘‘''‘'r‘^%^^^

ueßroc,'r,o^f,,. 07 j -t . nbsp;nbsp;nbsp;,^^^^^^^^^^^3lo,Ecrurrum:StateCucandblumbos

oaciet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufHaXaSCcalciatipedes in præpatationetn euangelij

dnoo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßdeidti quo poiEtisaniuetfa tela mah'gnitgnita ex/

dei.hsqu0dam b, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^P^^^^^dcbatadpræliutn, d^qui'ncß lapides de totrente acdpien^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiperitatisöcibrdium intet huius feculi turbines in icnfbus ibis eile mott

Pon ente in nir, öiidcirco exaitatus caput fuperbiditnum Goliam fuo ƒ poMiitnummucronetruncauit,petcatiens in fronte blafphemum, öSneap^rte corpons

^P^^PiJt^ptorfacerdotijOsiasleprapercatitar,S^fati(itusgIoriaajriii

icesiSignatum eßlupernosIumeiiuItastuidne.DicatnusigitaräinostParatucoc

°' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum !

-ocr page 29-

DE PE^TRO REPREHENSO A P A V» EP» XI. »? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

mcum deus,paratû cor mcum,cantabo amp;nbsp;pfallam in gloria mca. Exurgc pfaltcrium 8[ cîa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

thara,exurgâ diluculo:ut in nobis poffit impleri, Aperi os tuum, K clt;^o adimplebo illud. Et dominus dabit uerbum cuartgelisantibus uirtutc multa.Te quocç ipfom orare non duÉ bito,ut inter nos contendentes ueritas {uperet.Nô enim tuam quæris gloriamXed Chrifti, CÛŒ tu uiceris, SC eao uincatn, fi meum errorem inteUexero-.ÔC econtwrio me uincente tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

fupras,qaiatK.nÄpareatteaedpatenusKltisthefaansaM.EtinPatato^^

lamp;o legimas.qii(!5 filii Iftael ad pugnandum proccfferint mamp;e

gladiotKctfuGonesfanguinisScadaucraproftratoramaiofoamfe^aasuift^iî™^^^

|itatttes.Rcfpôdcamasigi~tadomnia.acmulo^a:squxfconesf.^vtosv^^^

Sife,moncfolvu«nusPmetmiuoGdutaao™sofftaaq«temcud^^^

deUaadid^.uû,asxcpKhe^—~

^iffc ttldjiummram aq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab co quærercs, ut wis uctbis utat, piorita.

laîbcos tam græcos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inVcripta uel quo cenferetur nomine,reVp6diffc,appeUan epi

TOWnarispagnanoneftt n p„'uitasudfctiptaibt

feamp;qunamdcfanavd

ttRçmoaioomcomcwotaï _ ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teÇottolttmpowcdsiatdbscK.Ugiftt

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tointdUgacpwdcntiamt'^a^q_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jlt;.f,ßpfe™iat.qaodnunqaam cpv/

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'“7S%'«o^8i'»»quot;“’^“'quot;ç\jjâ\o(ttibusairisArcibigratia,daeibus,phdo(opVus,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^?'^““'’“^°Ç“f“'V^'quot;“^twôds,comidsEpitaphiamaaccmpïop

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oiatoabus.biftoms,poctvs,cp . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(.Çanaxmcmonx-jNcpodanipKfbYtcnoVm

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnoïtuoïum.Quod.quvàcm.tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a k.ac niris neXorooriede Vcriptoribusecdefiafti/

\ nbsp;nbsp;nbsp;°«îr'^'^^'®^''“^ï’'SXtocowmtnwnWMaLadGa\atas.Va^wàmV^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r'®V°»*'‘^““quot;^quot;7Âlt;Smapoftoamp;ânonfoiÆddvc^^^^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bateKosEtattcnswpwW^ ÇeàuXcdaquxÇaiptafoniitaîonattutfoptaGnt. Xd

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'d“V™'quot;’‘^V7^~'^quot;'“oJioiwrîcooto\wsautttm«a»s,quvvdpote^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^n^côçWk:ïxaaawscpolt;çuanosamp;exccrptaA^

VpoKcwtufcïccopoteBmcOTX cômcntanos tcVqucwnC.

WSLA:Woàom\veracWe,lt;\uvSJ.vVY.’^o^^^^'o *gt;pmvnseontén«e€Ata(^7VxtbmvVtv ^^Vius, ^quteueXfi^aucaàecetpcviXvetetaXvquvàquoànoV _ »rXtonota.ûo,ue\meaue\a\v«i T:^eoiovw*.

Wx,Ve^vVvxcoK?^.\nmmteïueav\uvvmaçoaceïua » c^ncuet vm^emamnQ^ktavnoîc» Avysbme à\lt;Xaàvÿert ' _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^^^v^pXanatv

neQSÄ^nx^\aeentvntw£uosSvcYUvA\lt;gvtuttepteWn?\one nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«XAietettCUïvuçyxcvs,ut'

ouetvo^ta,pmA\tvon\stu2e Entrât ouxtctCa’Uttu.eaauxvctvçXru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____,»„\agt;pTe\tv

’tv^^estwAaXvaaa^V

Âtvç»utcoutcfeÇv«ï,OnomvscomviacntavvosmemeVcca

UtVuonoc-PœœvtcaSïn^cVadasvwaatevo^w^^l

'^^t,Q\xaa\«Çprtv\pwt\3LVavÂvilt;5gt;\nîATPvrkVPvxvp\'\e.lt;\ÀatQJ^®^''V'^ :____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- t .

-ocr page 30-


HIERONYMVS AVGVSTINO.


arbitn'o derelinquerem,utrum probanda effent an itwrobanda.Tu igitur nc quod ego pc c ticram non faccres,nouu argumentum reperifti,ut alTerercs gentiles qui in Chriftum credj diffent,legis onere liberos,eos aut qui ex ludæis crederertt legi efte fubieólos,ut per utrorji CÇ perfonam,Si Paulus redlereprehendereteosqui legem feruarenuquafi dodtor gentiu. Si Petrus iure reprqjiendcretur.qui princeps circuncifionis id imperauerit getibus, quod fo li qui ex ludæis erant debucrunt obleruare.Hoc fi placet,immo quia p|^et, ut quicuq^ cie G4l.$. dunt ex ludæis debitoresfint legis faciendææu utepifeopusin toto orb^otilfimus,dcbes

Origenet,

Porphyrins-

lodnnes chryfojicmns

hanc promulgate fentetiam,Si in aflenfum tuum omnes coepifeopos traherc.Ego in par/ uo tuguriolo,cum monachis, id eft,cum copeccatoribus meis,de magnis ftatuere non au^ deo,nifi hoc ingenue cófiteri,me maiorum fcripta legere. Si in comentarrjs fccundu omniii confuetudinem uarias ponere explanationes, ut è multis fcquatur unufquiscp quod uclit. Quod quidem te puto Si in feculari litteratura. Si in diuinis libris legifle Si probaire.Hanc autem explanationem,quam primus Origenes in decimo ftromatum Iibro »ubiepiftola Pauli ad Calatas interpretatur, Si cæteri deinceps interprétés funt fecuti, ilia uel maxime caufà fiibintroducunt.ut Porphyrio refpondeant blafphemanti,qui Pauli arguit procaci/ tatem,quod principem apoftolorum Petrum aulûs eft reprehedere,Si arguerc in faciem^ ac ratione conftringere quod male fcceritdd eft in eo errore fuerit, in quo foit ipfc qui aliu arguit,delinquentem. Quid dicam de loanne, qui dudum in pontificali gradu conftanti/ nopolitana i exit ecclefiam,8i proprie fuper hoc capitulo latiflimum exarauit libru, in quo Origenis Si ucteru fententia eft fecutusC Si igitur me reprehedis errante,patere me quxfo errare cum talibus,Si cume erroris mei multos focios habere perfpexeris, tu ueritatis tux faltem unum aftipulatorem proferredebebis.Hæcdeexplanationeunius capituli epiiio/ fæ ad Galatas.Sed ne uidear aduerfus rationcm tuam niti teftiu numero, Si occafioncui/ rorum illuftrium fubterfugerc ueritate ,nec manum audere coferere, breuiter de Icriptuns aÆo io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proponam.In aclibus apoftoloru,uox faóla eft ad Petru dicenS:Sur2C Petre.ocd/ j,

’ de Si manduca id eft omnia animalia quadrupedu Si ferpentiu terræ, Si uolatilium cœli.

Quo didtojoftendit'’ nullum homine fecudum natura eik pollutum,fed æqualiter omnes ad Chrifti euangelium prouocari.Ad quod refpondit Petrus: Abfit,quia nun^ mandu caui comune Si immundu.Et uox ad eum de cœlo fecundo faóta eft dices : Quæ deus mu dauit,tu ne comune dixcris,Iuit itaeç Cæfaream,Si ingreffus ad Cornelium aperies os fuu dixit:ln ueritate coperi, quia non eft perfonarum acceptor deus, led in omni gente qui U''

met cum Sioperatur iulticiam,acceptus clt ilk. Uenicç cecidit Ipirituliancais luper eogt; obftupucruntex circucißone fideles qui uenerant cum Petro, quod Si in nationcsgr^^^^ fpirituflandli fuiflet effuia. T une refpondit Petrus: Nunquid aquam quis prohibcrc po/ teftjUt non baptizentur hi qui fpiritumfanólum acceperunt ficut Si nosÆt iuflic cos in no AÄÖ. «, mine lefu Chrifti baptizai i. Audierunt autem apoftoli Si fratres qui erant in ludara, qugt;a

Si genres receperunt uerbum dei. Cum autem afcendifict Petrus Hicrofolyman^’dik ceptabant aduerfus ilium qui erant ex cireuncifione dicentes. Quare introilh ^d mros præputium habentes,Si manducafti cum illis Quibusomni ratione expofica, nouillime orationem fuam hocfermonecondufit: Si ergoeandem gratiam dedit illis deus ficut Si nobis qui credidimus in domina Icfum Chriftum, ego quis eram qui pofTcm prohibcrc deu m CHis auditis tacuerunt. Si, glorifi'cauerunt deum, dicentes: Ergo Si getibus,dcus p^ 14.. kitentiam aduitam dedit. Rurfum cum multo poft tempore: Paulus Si Barnabas ucni^ 15. fent Antiochiam .Sicongregata ecclefia.rctulifientquanta fcciflctdeuscumillis.Si aperuiftetdeusgentibus oftium fidei, quidam defccndcntcs de ludæa doccbant fiau^ atque dicebant: Nifi circuncidamini fccundum mofcm Moyfi, no potcflisfalui fienXo'' mota igitur feditione non minima aduerlus Paulum Si Barnabam, ftatucrunt alêcndcrc Si ipfi qui acculàbantur, Si hi qui accufabant, ad apoftolos Si prefbyteros Hierofolyma feper hacquæftionc. Cumque Hierofolymam pcrrexiftcnt,exurrexerunt quidam de hay

-ocr page 31-

de PETRO REP R EH EN S O A PAVLO EP.

51

A rcfi phaiîfæorum,qui credidcrant in Chriftum diccntcs: Oportet drcunddi cos Si præci'pc reillis,ut feruent Icgctn Mofî.Et cum magna fuper hoc uerbo on'rctur quæftio,Pecrus fo)i ta libertate, Viri inquit fratres,vios fdris quoniam ab antiquis dtebus in nobi's ckgit deus per os meum audire genres uerbum euangelq Si acdctctSi qui nouit corda, deus,teftimo/ nium perhibuit,dans illis Ipiritumiancftu licut Si nobis,Si nihil difereuit inter nos Si ilios,fi de purifîcans con^ illortim. Nunc autem quid tentatis deum ,imponere iugum .iuper ccr/ iiicem difcipulo(ilfrn,quod neqj patres noftri neqj nos portare potuimus gt;nbsp;Sed per gratia doiîiini noftri Icfu Chrifti credimus faluari quemadmodum Si illt T acuit aut omnis muh titudo,ôi in fententiam eius lacobus apoftolus Si. omnes iîmul prefbytcri tranfierût. Hæc tion debent molefta cflê lelt;ftori,fèd Si illi Si mihi utilia,ut probemus ante apoftolum Pau non ignoraflePetrum, immo prindpem huius eftèdecreti,legem poft cuangclium no

tflè fcruandâ.Dcniq5 tantæ Petrus autoritatis fùit,ut Paulus in cpiftola fua fcripièrit,De/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

’nde poft annos tres ueni Hierofolymam uiderc Petrum,Si manfi apud eum diebus x V. Rurlurn^ in confequentibusiPoft annosxiiii, afcêdi iterum Hierofolymam cû Barnaba affiimpto Si Tito.Afcendi autem fecundum reuelationem. Si expofui eis euangcliû quod prædico inter gcntcsioftendens fenon habuifle fccuritatem euangelfj prædicâdi, nifi Petri

qui cum eo étant fuiftet fententia roboratum. Statime^ foquitur : Seperatim autem his qui uidebantur aliquid eflê,ne fortein uacuum currercm aut cucurriflèm. Quarc foparatim amp;nbsp;non publiccVNe forte fidelibus ex numero ludæorum, qui legem putabant efle foruan/ dam,SC fie credendum in domino faluatore, fidei ftandalum nalccretur. Ergo Si co tépore cum Petrus ucniflèt Antiochia,licct hocapoftolorum adta non foibat,{cd affîrmanti Pau lo credendu (ît,in faciem illi Paulus reftitifte fe fcribit,quia rcprehenfibilis crat.Prius cnim uenirêt quidam à Iacobo,cum gentibus edebat,cum aut ueniflent, fubtrahebat fo Si fe/ gr^abat,timens cos qui ex drcundfîone crantEtconfenferuntcum illo carteri Iudai,ita ut

ß nbsp;Barnabas adduccrctur ab his in illam fimulationem.Sed cum uidiftem inquit q? non.rc

ingrediuntur ad ueritatem cuangelq.dixi Petto corani omnibus:Si tu cum fis ludæus, gentiliter Si non iudaice uiuis,quomodo cogis gentes iudaisarc; Et cætera, Nulli ergo du/ biu cft,q, Petrus apoftolus fontentiæ huius cuius nunc ptæuaricator arguit'’, primus autor txtiteriuCaufa autem præuaricatiois,timor eft ludæoru. Dicit cnim feriptura, q? primum edebat cum gentibus,cum autem ueniflent quidâ à Iacobo,fubttahebat fo Si fcgrcoabâc, timcns cos qui ex circuncifi'one étant. Timebat auté ludæos quorû état apoftolus,ne per occafioncm gcntilium à fide Chrifti rccederét,Si imitator paftoris boni,perdcrct gregé fibi creditu.Sicut ergo oftêdimus Petrû bene quidem fenfifle de abolitionc Icgis mofaiex, fed ad limulationem obfofuandæ eius timoré compulfom, uidcamus an ipfe Paulus qui aliu arguit.tale quid fcccrit.Legimus in codem libro:PerambuIabat auté Paulus Syria Si CilP '■àjcofîrmans ccclcfias, peruenit^ in Derbê, Si Liftram, Si ccce difcipulus quidam crat ibi , ßoinine Timotheus,fîlius mulieris uidux fidelis,patre autem gcntili,Huic tcftimoniû red/ debant qui Lifttis étant Si Iconio fratres.Hunc uoluit Paulus focum proficifci,Si aflùmcns ^‘Kuncidit cum propter ludxos, qui étant in illis locis. Sciebant cnim omnes q? pater eius ^^^dliscflet.O beate apofto.le Paule,qui in Petto reprehédetas fi'mulationê quare fubtra gentibus propter metû ludæoru qui à lacobo uencrât, eut Timotheum filiû ho gentilis utic^ Si ipfum gcntilemCneq? enim ludæus crat qui no fiietat circuncifus)cô/ tta ententiam tuam circuncidi cocgiftiC’Reipondcbis mihûPropter ludæos qui crant in il s ocis.Qui igiturtibiignoicisincircuncifi'onedifopuliucnicntis exgentibus,ignofeeSi . I nbsp;nbsp;nbsp;P’^æceflori tao,q7 auqua feccrit metu fidelium ludæorum.Rurfum feriptum eft: Pau.

adhuc fuftinuiftet dies multos, frattibus ualcdiccns nauigauit Syria, Si cû eo cilla. Si Aquila, Si totodit fibi in Cêchreis caput, uotû enim habuerat.Efto ut ibi timo ludæorum côpulfus fîtfacerc quod nolebat, quare coma nutriuit ex uoto, Si poftea câ ^‘^hreis totodit ex lege, qd‘ N^saræi qui fe.deo uouerit iuxta ptæceptû Mofi faccrc co ex fueuez

-ocr page 32-

HIERONYMVS AVGVSTINO

confucuemnt.Vcmm hæc ad comparationctn eius rei quæ fcqui'nir,parua funtRefert c cas facræ hiftoriæ fcriptonCum ucniflcmus Hierofolymam Jibcnter fufcepcnint nos fra/ AÄ.ii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcqucnti dielacobus amp;nbsp;omnes feniores qui cum ec^rant, euagelio illius comproba

tOjdixcrunt ei:Vides frater quot milia funt in ludæa qui credideruntin Chrifto,0C hi om/ nes æmulatores fuiv legis. Audierunt autem detc quod difceflionem doceas à Moyfc, co rum qui per gentes funt Iudæorum,dicens non debereeos circuncidere filios ßios,nelt;^ fe/ cundu confuetudinem ingredi.Quidergo cft$ Vtilt;^ oportet cduenire imbltitudincm.Aiv dierunt enim te (uperuenifle.Hoc ergo fac quod tibi dicimus.Sut nobis uiri quatuor uotu habcntcs (uper fe,his aflumptis.fandlifica te cum ipfis,0i impende in cos ut radant captta» amp;nbsp;fcient oes quia quæ de te audierunt falla funt,{ed ambulas amp;nbsp;ipfe cuftodiens Icge.Tunc Paulus affumptis uiris,poftcra die purificatus cum illis intrauit in templum, annudans ex plctionem dierum purificationis,donec offerretur pro unoquolt;^ eorum oblatio.0 Paule SC in hocte rurlus interrogo,Cur caput ra(eris,cur nudipedalia excrcucris de ccrcmonfjs In dæorum,cur obtuleris fact ificia,0C fecudum legem hoftiæ pro te focrint immolatæ^ V tiep relpondcbistNefcandalisaretur qui ex ludæis credidcrant.Simulafti ergo Iudaum,utlu dxos lucrifaccres, SC hac ipfam fimulatione lacobus SC cæteri te docuerc prcsbytcri, fed tn euadcrc non potuifti.Orta enim feditionc cum occidendus cflcs,raptus es à tnbuno,Si ab eo miflus Cxfaream,fub cuftodia militum diligenti,ne te ludæi quafi fimulatorcm ac de/ ftruólorcm legis occidcrent,atqj inde Roma pcrucnieiis,ih bolpitio quod tibi coduxeras, Chriftum ôi ludæis SC gcntibusprædicafti,amp; fententiatua Neronis gladioccfîrtnata eft. Didicimus quod propter metû ludæorum,amp; Petrus SC Paulus æquaîitcr finxerint fe Icgis præccpta feruare.Qua igitur frontcgt;qua audacia Paulus in altero reprehendat quod ipfc comiiîtÆgo immo aifj ante me expofuerût caulàm quâ putauerant,non officiofom mciv officiofum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defendétes ßcut tu icribis,fed docentes honeftâ difpenfationê, ut SC apoftolorutn

prudentiam demonftrarcnt,ÔC blalphcmantis Porphyi q imprudentiâ coërccrcntqui Pc/ trum amp;nbsp;Paulum puerilidicit inter fepugnafle certamine, immo exarfidc Paulum in ny uidiam uirtutum Petri, amp;nbsp;ea fcripfîfle iaôlanter,quæ uel non fcccrit, ucl fî feccrit, procad/ terfèceritjid inalio reprehendens quod ipfe cemmiferit. interpretati funtilli utpotue/ runfjtu quomodo iftum locum cdificressUtiq^ meliora diôluius qui ucterum fententiâo* reprobafti.Scribis ad me in epiftola tua, Ncc^ cnim à me docendus es, quomodo intcl^ gatur quod idem apoftolus diciuFaôlus lùm ludæis tanquam ludæus, ut ludæos cercm,SC cætera quæ ibi dicuntur copaflionc mifericôrdiæ,non fimulatione fallaciæ. tan^ ægerqui miniftrat ægroto,non cum fè febres habere mcntitur,fed cum aio cbdolci^ tis,cogitât quemadmodû fibi feruiri uellct,fi ipfe ægrotarct.Nam utic^ ludæus erat, f ftianus aût faôlus,non ludæorum lacramentarcliquerat, quæ couenienter illc popty^ , Icgitimo tempore quo oportebat acccperat,Ideo^ fulccpit ea celcbranda cum iaa^ f-hn/ fti effet apofloluSjUt docerct non cfle pernitiofa his qui ea ucllent ficut à parentibus per le gern accepcrantcuftodirc,ctiam cum in Chrifto crcdidiflcnt,non tarnen in cis iam condi/ tuerent Ipem fâlutis,quoniâ per dnm Icfum laïus ipfa quæ illis lacramentis ßgnibcabatur aduenerauTotius lèimonis tui,qucm dilputatione longiUînia protraxifti hicRn^s cl ,ut Petrus non errauerit in eo quod his qui ex ludæis crcdidcrant,putaucrit Icgcm nbsp;nbsp;lcruan

dam,fed in eo à reôla linca deuiarit,quod gentes coëgeiit iudaizarc. Coëgcrit aut non do centis imperio,fed eduerfationis excmplo. Et Paulus nd contraria fit locutus his quæ ipfe gcflcrat,led quarc Petrus eos qui ex gentibus étant iudaisarc compellerct. Hæe ergo fumz ma eft quæftionis,immo fintentiæ tuæ,ut pofl cuangclium ChrifH bene faeiât ludæi cre dentes fi legis mandata cuftodiant,hoc eft fi làcrificia ofFerant,quæ obtulit Paulus,fî filios circuncidantjfi labbatum lcruent,ut Paulus in Timotheo, SC omnes obferuaucre ludæi. Si hoc uerum eft, in Chcrinthi SC Hebionis hærcfîm dilabimur, qui credences in Chrifto, propter hoc Iblum à patribus anathematizati funt quod legis ceremonias Chrifti cuan/

-ocr page 33-

de PETRO REPREHENSOAPAVEO EPIST Xf* nbsp;55

A gelio mifcucvunt.ôC (î(?noua confcffi funt,ut uctcra non amittcrct. dicam Je

nids qui Chriftianos effe fe fîmulant^ Vfc^ hodie g totas oriêtis rynagogas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

hærcfis cft quæ dicitur Mineorû,Si à pharifæis nunc ufq; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eifXcunt efle g

nuncupantquicreduntinChrilîumfiUumdcinatûdeuirgtneM^^^^^

fub Pontio Pilato pafTus eft amp;nbsp;refurrcxitan que^ nos credimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulnufculo me/

cffcSiChnftiani,nccludæifuntnccChriftiani.Oroe^^

dendum putas,^d acu foratûjmmo punau,ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft criminiâ

ri,quodlâcea,ô:Tutitadicâ)phalaricæmolepercufrum . Xæ^efim fceleratiffimam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

incxplanationefaiptutatûdiucrf^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jegittaia

fefufapiamusÂliccbitcisobfauate^ealrfqsŒnft^^^^^^^

fathanx.dicâquoilfenrio.nonffliChnftiani ™’ nbsp;nbsp;nbsp;„.fJuJæusctatPaulus, Chriftia

Chtiftianorum patienter audiatquod in wa cp nbsp;nbsp;nbsp;_ „„„„„ienter ille populus SClcgiti/

nas aûtfato,nonludxotû faaame^lt;M« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jrifti effet apofto

roo tpc quo oportebat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eauellent Boat à paientibus per legem acceperan

fefltdoatanoneffepetomofal 1

taftoditeîRurfumob(eetotc«t^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^.^^^^^^.^ff^p^eiofashisqui

tcmotiiasobfetuabat.cuiam^l cuftofeÆgoeconttatioloquar.8Credä.^ntemur« rasuÿntfrataparetvbüsaecT ^^^°^Sjp^„y^f^7effeSCmorüferasCto do.libemuoeepronunaem.ee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex ocntibus,eûinbarathrû diaboU

ftianisEt quimq cas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufticiam omni?tedenti.îudxo (dlieet K genrài.

àtuolutum.Pinis cnitnlegis^m iaftidâ.G ludsus cxeipitur.Incuâgelio legimustUx L«e,«.

leKpetMoYtendaueft.gratm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umbrisamp;imagv

muaqu-xprst^tpatta.^« S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hi,,erniasquoepexpet,

nfcnsuetetrsmftrum»t.,u^ V

-t“—i?»« '“âxïîssï';

teliterxUint;ouitatefpamp;s.Pau\usautCupermmsttominenue™xbmlt;^^^ buiuteemo^pomtfententiaaiq^^v™t®^ft«^quot;^“^^^^

dbs tub \ege.Exquoappatctxpr(utgt; lege eft.nonàtÇwfatiucuttror îeàueteurtuintàte,eamfpmfanaSnonbabctc.QuabaGatautptaxep a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.d

4oter^^dfetnus.êgoinquLedietsptxmvmnóbona.»V«to6eatrorresrnqurbustmn««l.. niuantineis.Vtetd^œ.nôquo\eoerniukManidaxffKMattroncàeftruarnus.qua UÇanftarnStÇpmta\étuxmapoffo\5nouimusamp;àquiapoftqbàesuemt,5Ctempotu^ tüuido.ttn!utdeusb\ió.ïuünatüexmtAtcrclaöóïb4alegc,uteosUfrtrUD\coeeramr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

ia,ut2iàoi^ûonêb\voYuïedpcYcm’5,5LneQuaAVubpxàaooopoVcàÇubaQn\to24 no tcàcumraas.Sequïtat vn. epiftoXa tûa-^ÂoniàcoPettù.emcnàau\t nbsp;nbsp;patemas ua \tvo

-.Vf_________ O A r- c______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AtPYw d\co\eVi\\coX3US

q«vobfexuctîa\gt;W\x«v,Q^v ;^5*^\xvcat àcv\gt;vâ

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 3 OÄO'

-ocr page 34-

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hieronymvs AVGVSTINO»

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf Xnnm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gfatiarum aóiionc,qai qaartodedmo die menQs pri/

num^ rptn Grwf nbsp;nbsp;^^ipcranjiô: cum hoc feceris, imo non fcceris ( fdo enim te CbriHiâ/

g fubob^urus tra^ius^carct intelIigcntia^Z ’F^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Frequenter cn/min longu fermopro^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romao, dxoru,qd'Paulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habeba^d'eamalu la^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UoléteslnaituerM^'^i^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChhftUatoacmaSXÏ^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bât uetera facramêta non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordiné Melchifcdech,adhacputa''

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da. Çuæ tn li nun^ fuilTent neceffaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tieceÛitate /àlutis elfe celebran

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;resfferà.Poaremoinud,qucdnr2dTj^.

‘ pfequerenMos atlt;^ Fmoi errores â: uitiaZStf^^^^^’^^^ (iuîucnfaceret.Didlmusnte,au^^nnaf^^^^

te docêce difeamas,âbona eorü tenu^it- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reîiqueritludæoru. Rurfam

lebrätußeut ab ipfo Paulo cclebratæ Umt-r ^^^nones tnquies îegis quas more patrio ce alUfalutisnece^itaternd^^

feruâda fuatMiq^ falute afFcrutumaxime nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ff^iut,ajr obferuant^rSiautob/

tnr,niÛralutcafferrêt.Neq; em indiff^/näß

Fputant.Bonû (^l^côtinentiautnalucilluyijr,-,,. nbsp;nbsp;interbonû S^malam,ßcatphilofophidi^

alui ilercora,capitis naribus purgatnétaindifférés ambulare, digercre tJecmalu efl.Siae.n.feccris Faetio fccerifnc^^ß^rr^h^L^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iacere.Hocnecbonum

^^amp;s^^rcmoniasmonp6tefreindifferesÄdautnialßae'^‘^^^ affero malÛ,S:malu no folûhis q exoetibus fed^ß ^^’autbonu efl. Ta dia's bonu,ego In hocnißfallorlocoudu aliuduitas inalindt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xladaicopopulo aedidcrûr, D /

’^^^^nes.Etqaiapericaloraminrellioisefreauodd,'r,f.r^^^‘^^^^^

FaiJdxßmula ^arcconaris:ßneailaralatisnece[{itate,ß^tludtgt;-

tio.

done,quodin Petro reprehetideratPaoln^ D . ’ ^^^^^°‘^^^^aputabant,autfaIIadßmuE / reprehcnrcrPcai,audidbriiri^^^^^^^^

faaißcauitdioentibas,auia amp;:hi^r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^■^^^a:uni,utillos lacnfaceret, carno eta

g‘^^^tdrcqaodn3crat,redat„ireticorditenuTb^^ /

lucrit Petr, irr, tnenßenr^». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ^^a^oramded Uerefberitin error e. Nea imirariuo^

dæutnfèefT d' /■ KT ^^^^.^^^^^^^^^dæorudinimalarct,lcdtotalibcrtatela/

baffer Ar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fragalitateredacerc,nififcluxanofumpro/

gniTH■’femiferuipfefentirer. Vcrecin Ch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^/^^j^^^^^^^p^^^^^‘r^aicontentionefaaâfanjorclegis abolir^^apoffolu

Or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ecereludæu.Necmukam intereflinter mcam âf tuatn fententiam,quia ego dico

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^PMiriam timoré ßdelium ludxorumjcgis exercuiffe» immoffmalaflcman/

ni autan affcris hoc eosfcdnèdementer,nontnentientisaPa,{cdcompatiétisafky

TH d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confletaelmetauelmifèricordia,eosdmulaflèfècffequodaoncrat,

'ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfus nos uteris, qaodâfgcntilibasdcbueritgentibs

-ocr page 35-

depetroReprehenso a Pavlo epist»

* tator gentilium eft,qufe præputium rccipit in fide Chrifti.K indifferêter permittit uefci ci/ bisqiws damnant l.udæi,noncultum ut tu putas idolorû» In Chrifto enim Icfu nec cûcun Gaî.s. ciCio eft aliquid,nec præputiû,fed obferuatio mandatoru dei. Quæfo igitur te ÔC itcrû atq; itenim deorecorgt;ut ionofcas difputatiunculæ mcæ,ôi quod modû meum egreflus lum ,ti i SS ÔéoiftTut rcfctibcLn mihi cum StcGAoro oculos abftalfii. Ncc me pu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

ÏSÔe médadi,qui fequor ChriftSdiceutem-.Ego Ibm uia«critas acurta.Nec gt;«quot;■■4.

7oXZ«gt;ûscu?o?menquot;dacjocolU(bmmitc^.Ncmm^^^

œlamcôdtesqai^aeneranturutcpifcopum.Kincalcfiadlt;damMœ^

rufdpiunt.meautéa»bs4timæÂpcnedectepitu,acmoo=AçrnKm^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

paJipcndunt quxtas tibi quoa doceas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcripfctisZ

Latum à te diuifos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod autem in

a^n^quænsepiftoUsaCurtneapnotini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^ufr^uuGanisedidetim: Pace tua dixerim,

^te\tx„oLtas.«poftcaaftâuatoçab^teGsn^^^^

quodUx.plusdixerint^ habetur mHcbræot

wtKçuitguIæÂd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exTheododonisedvtione ab Otigene addvtum

übiautéaWdaideftafteUxpræ^^cem

*£tibiGtaxattanM;mus.h'ci'pf__”^“^^^.^^^„„f^^^^^

luutnpotiusueritate quant ue^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.t-heiseditifunt,fedabOrigenccmcndatos,uuG

Vxx.intcïptctumbbros Ie^as,no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. a - hominis intcrpretahunculam no fcqt^ts*

tottuptospet obelos SCaftctilcos, u. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 udxi atcpblaCpbcmi poil paffionc

pradcrtim cum ea qux addita lunt ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ^^,^tcretetumgt;n6 Vegas ea qux (ub afVerv

€Vi edvtione ttanümetit.Vis amator c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fautorê probes. Quod fi €cccns,otnnes Bc?

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VeisVunLimbradedeuoVuminrbusu neyT|^^^^^^^vinvisau.taVter inuenicturViber,qui

M defiarumbibViotbecas condcmnarc co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mterpretati poiV uctercs,^ nouo utez

\ ifianonhabeat. Porto quod dvcvs non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tÿfiuraxe

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W”“-P“'^°“®’^^'T’lL“StLamp;fta,Â\osmetsîa\bnonço peripv

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoqinevsîaVVipoturfiectedend nbsp;nbsp;nbsp;Q^^csuctetestraaatotesquvnosrndomrnoprx

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t.uumlt;ft.Tuo tamp;iÇetmonc te^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatttauJ. oMeutamKtp«an(ant.aut mam

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teffauotÂcpiÇonpmïasîaw^“ ^ufusea4fiKctc,quodi\\icxp\anatciaopotueiut-

\ nbsp;nbsp;Vfta.Stobamp;Mat:\uomodompoft~^quot;|X“quot;oXwetenonpomu.m»^^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;SkmattSeamp;a,ÇupeAuumeft.teao\u«^^^^^^.^^_^^^^etaùtemuteaoWvvAbu^Vtu

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txpVanationePÇaVvnotum,qaosapu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q ertiusTheodotusWetadeotes, Quat/

\ nbsp;nbsp;nbsp;’®'“Pquot;?‘quot;quot;’^X“quot;*^^“'*(^X^P'ÄLna\.aodicams,Sext»sOti'im^^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tasKfi.cnusSojthopoVvtanu.s,Quvnt ^J_^r.A^osonuVcuVa,SednuncdevnteovopVaV

KîndnnusBetuntuïStdiuetVorurnvnpa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ereeWenfis

vnoxucotpotedvdTOus.E^pudVaannosau^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*lt;arthQte^nofi^et PunbtofiusinqidtuÇr^wVYojius

tnvBophOngeneîlB.uVebvumn^VhÀemt,^u^^ ^^^^tupo'^tantos«.toöiesmtetptetes W«nmseamp;.R.Äplt;,n.i^uaÄ»P«^quot; SteùLtfcîcultotpUmute 'SvexpXanatvone pVaVmotu. dvuenavem« » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f,«,vÇÇc. non exeto-v. acpetXxoentto

VpomvheaedédnmeVV..S\manlt;^e^u\\us\n^hatW poît pûotcsnu\\us\oqhva.udebit,SZ.

qnemodoVupetdnaetvtmterptetanomxW. ^«^J^^^^VabebnVeenhamxqnmpotius WrnanvtahsmxeVVÂnquonenvatntdstmbns, d %

'»MtkÄ’featxxvrvu.ueVÄSOXva^aaavtatcXao^vatan^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç ^lt;fxv\Ç\'vnt Cgt;vioà.a\j.ttva

«ttutàkuWtwÇksiûVÂino^XV^xm^^

-ocr page 36-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS HIERONÏMO, EXCVSATORIA

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus interprctationis in CcTipturis ünólis {èqucndum ßt,liber qneitj fcnpü de optimo G

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxplicant,ad illâscp pradcntem leétorcm remitecndum puto^Eciî me ut di^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CIS m noui tcftamenri emcndatione farcipis,expontslt;:p caufàm cur Cafcipias, qais plan'mt

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etia in uetcri credctt te{lamento,qaod non noftra coßnximus, fed ut apud HebrxoS inue

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tmnOuIimas. Sicubi dubitas, Hebræos incerroga, Sed iorte dices- Quid ß

inrT.nZquot;''' '’°''““«- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uolacnnt:' Tora foqucnt^Iudæorûin mca

gucnnbus « i„f!Bmantd,us calua,n,a

eratjludxorûtcOimoBiûflaairare VtrSaBrilir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epircopas fcaqmppcaataa

plebe, Vnde etia nobis uideturalian■ P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;periculu no remanereCinc

s:^s^;s=s^S^’=^^^ I

P ' ^^P°^^CornchoöiÄßnio Pollioneamehcderânrn

^°’^P'-°P‘gt;^pilt;^iua terpoBdin,Bs,H^,ana^

« t,a.,n,. hebr^ouoIu„,i„Ta,,i^„t^°i?^'^^^‘-^^‘‘^hedcräCPanaukA^

^‘^k'^b'n^büalliscabmomäihaßilinm,^ • ^pbacaaifàcm.a'coconlùtgitinap

digcnpraocnaLrefMnMce^^^^^

lMrem.nBlbsm,eaacraM^Zhquot;^t^^^

P°foi.utcacrisiaixmraibasc5rmnrem Sin ‘^’^‘^j°‘^‘'’l'lt;l^'^^boBonh3betat,hcJcrä

Plt;^biibocdixcn,BicirciBBolua,iBibBsHcbrvo^i^^''quot;jquot;’quot;''P'''‘‘^quot;^^^^

‘=°^t^n(^t^t,manife{iucn:eosauthphr^. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;codiobüS /

t^oluOretnentirbPcto in ß'ne epißoJx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imdcndoscucurbicirios /

f^ogaSaô^rurrurndeuitapcnclicati-Tuaul

docetopopuIos,d£nouis^Äfnc^ßuaib?^^^'^''^'^‘^P''''‘'‘^

—'■- mei!i!}obmiiSi°M^nquot;^et‘^quot;P‘'‘‘'^‘'‘^^ nbsp;nbsp;lt;^'”‘“'’‘^maBs,quodaliiluis

M y^cro Pcronytno,Äugu{liuug in dno iaiatem, Äudiuipaucnißc in JOi manustuashcetasmrac nbsp;i i, r

''^ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ j-1 r,- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—^aij.nut,if-igt;.x^f^^^no tncrubocquacp impur

nnfr ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^Pqiiidptoculdubio impediment ßiPt, Vndcas^r i

^‘^l^oamedominumpoausdepreeandumautmæuoluntaddetfacukatcmmitrendiq^^ / pro an nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gfis,^am reicribendi iam dedit, qui^ cutn uolacris facillimcpotcris. Etiam bocad

f \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utnjm quidem ctedeeem dubicaub Edhincquocptibialiquid aaum

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dabitäre non debm. Eiocautem breue cïl^iùggcEum ciTe ebaricadtua:,a neido

t[^i US trätribusnaihi dicituna ebl,qaodlibtuaducdhs cc feripEnm, Romam^ miEdcn.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

-ocr page 37-

HIER. A VG. EXPO STVL AT ORIA. E P. XlII. 57 A Hoc falfum eflè nouens,deum noftrum teftor hoc me non fcciflc.Scd fî forte ali'qua în alî quitus feriptis meis reperiunturjn quibus aliter ahquid quàm tu fcniîflè reperiannon co/ tra te diólüjfed quod mihi uideb^ifur à me feriptû efle,puto te debere Cognoicerc^aut fi co/ gnofei non poteft,credere debere.ItaGnc hoc dixerim.ut cgo no tantum paratiiïimus fim Il quid te in meis feriptis mouerit, fraterne acciperc quid contra Icntias, aut de corredhonc mca,aut de ipfa tua bencuoletia gauifurus,uerumctiam hoc â te poftultm ac flagitem. O fi licuiifet, amp;nbsp;fî no ^^abitâte, faltem uicino te in domino perfrui ad crebrum amp;nbsp;dulce coUo quium. Sed quia id non eft datum, peto ut hoc ip(um,quod in Chrifto qua poflumus fi/ niul fumus.conferuari ftudeas ôi augeri ac perfîci,ôi reftripta quamuis rara non Ipernere.. Saluta obfequio meo faneftum firatrem PauIinianum,Si omnes fratres qui tecu ac de te in domino gaudent.Memornoftri exaudiaris à domino in omni fanefto defiderio tuo, do/ »ïiinc chariffime Si defiderantiftimc Si honorande in Chrifto frater.

Hieronymus Auguftino,iam accepta epiftola quæ calQntatur de medacio offïcioiö* fed dubitans etiamnum an fit Auguftini,negans fe refponfurum nifi certus de auto re.Meminit SC Ruffini fidlo nomine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiil.

0 MIN o ucre fancfto,ac beatiffimo papæ Auguftino,Hieronymus in Chrifto falute. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In ipfo profcdliois articulo,fan(fti filq noftri Afterq hypodiaconi ne/

ceflarr) mci,beatitudinis tu^ liters fuperuencrut, quibus fatifFacis,te cotra parui

Ute mcam libru Romam no mififte. Hoc nec ego fadtu audieram,fed epiftolæ cuiufdatn quafi ad me fcriptæ,per fratré noftrû Syfinnium diaconu hue exemplaria peruenerut. In quibus hortaris me ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper quoda apoftoli capitulo cana.SC imiter Stefichorn

inter uitupcrationes Si laudes Helenæ flu(ftuantê,ut qui detrahédo oculos pcrdiderat,Iati dando receperit.Ego fîmpliciter fatcor dignationi tuæ, licet ftilus Si nbsp;nbsp;1 xflÇKMaTa tua miht

nidcrentur.tamen no temere exemplaribus literaru credendû putaui, ne forte me refpon/ B dente Iæfus,iufte expoftulares,quod probate ante debuiftem tuû efte fermonê. Si fie referi bere. Acoeflît ad morâlandlæ Si uenerabilis Paulæ longa infirmitas. Dum enim languêd tnulto tépore afïedimusjpenè epiftolæ tuæ,uel eius qui ftib tuo nomine fcripferat,obliti fui tnus,memores illiusuerficuliîMufica in ludlu importuna narratio.ltaqj fî tua eft epiftola, 'Eccleftajlai, aperte fcribe,ucl mitte exemplaria ueriora,ut abfqj ullo rancore ftomachi,in feripturarum «ilputatione uerfemur,8C ueî noftrum emendemuserrorê, uel alium fruftra reprehendiftè doceamus.Abfît autê à me,ut quicquâ de libris beatitudinis tuæ attingere audeam.Suffi/ at enim mihi probate mea. Si aliéna non carpere. Cæterum optime nouit prudentia tua, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utinX

ünumquenc^ in fuo fenfu abundate,ôi puerilis eflè ia(ftantiæ(quod olim adolcfcentuli fa/ ccrecôiucuerât)accufando illufttesuiros,ftio nomini famâ quærcre. Nec tam ftultus fum, üt diuerfitate explanationû tuarû me lædi putem,quia nec tu læderis fi' nos cotraria fenferi ^us.Sed ilia eft uera inter amicos rcprehenfîo,fi noftrâ peram no uidêtes,aliorû iuxta Per perßuh num manticâ cofîderemus.Supereft ut diligas diligente,SC in feripturarum câpo.iuuenis fe sed pneceden tïctn no prouoccs.Nos noftra habuimus tépora,SC cucurrimus quantu potuimus. Nue te ^rrentc,K longa fpacia tranfmeantc,nobis debetur ociumifimulq^ ut cum uenia Si hono te tuo dixerim,ne folusmihi de poè'tis aliqutd propofuiftè uidearis, memento Daretis Si vtr.$. Acnf. Entclli,ôJ uulgaris prouerbq,quod bos laflus fortius figat pedem.T riftes hæc didlauimus. Vtinam mereremur complexus tuos,ÔC coUatione mutua uel doceremus aliqua uel diftere tnus.Mifit mihi temeritate folita, maledicfta fita Calphurnius cognomento lanarius, quæ ad Aphricâ quoeç ftudio eius didici peruenifle. Ad quæ breuiter ex parte refpondi,ôi libel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

li eius uobis mifi exemplaria,latius opus cum oportunum foerit primo mifturus tempore. In quo illud cauebam ne in quoquam exiftimationem læderem Chriftianam, fed tantum ntdelirantis impéritie^ mendaciû ac uecordiâ confotarê.Mcmêto mei fanefte ac uencrabi fis papa. Vide quantum te diligam,ut ne prouocatus quidem uoluerim refpondere,nec cre datn tuu dîè quod in altero forte reprehenderem.Frater Communis fuppliciter te falutat.

-ocr page 38-

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;H IE RON YM VS A V G VST I NO.

Hieronymus Auguftino, cxpoftulans de epiftola feu Iibro illius per Itah'am fparfo,quo taxabatur locus non rede expoli'tus in epiltola ad Galatas, hortans Auguftinum,ut fi prii/ riat amore gloriæ,iuuenes iuuenis potius ad certamen prouocet,lênê emeritum final quie/ feere» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» XlllI» •

o MIN o ucre fanólo Sebcatiffîmo papæ Augafh’no, Hieronymus in domino falutcm.Vrcbras ad me cpiftolas dirigis,ói fape compcllis ut relpódcatn cuida ____ cpiftolæ tuæ,cuius ad me ut ante iam Icripfi', per fratré SyfinWu diaconu excm/ plaria pcruenerunt.abfq^ fubfcriptione tua.ói quæprimum per fratrem Profuturum,fccuni do per quendam alium temififle fi'gnificasoóó interim Profuturum retraótum deitincrc.Â! cpifcopum conftitutumaieloci morte fubtracftüm:illum cuius nomêretices,maris timuifle difcrimina,ÓC nauigationis mutafle confiliû.Quæcum itaiïnt,fatis mirari nequco,quomó ipfa epiftolagt;ói Romæ amp;nbsp;in Italia haberi à plerifc^ dicatur, ôiad me ibium no pcrucncrit* cui foli miflaeft: præfertim cum idem frater Syfinnius inter cætcros traóbatus tuosdixerit cam (è non in Africa,non apud te,fed in infula Adriæ ante hoc terme quinquenniu reppe riflè.De amicitia omnis tollenda fuipicio eft,6i fic cum amico quafi cu altero ie eft loquco* dum.NonulIi familiäres mei amp;nbsp;uafa Chrifti,quörum Hieroiolymis ÔC in fandis locis per/ magna copia cftXuggercbant no fimplici à te animo falt;ftum,fedlaudeatqj rumufculosfii gloriolam populi rcquirente,ut de nobis crefceres,ut multi cognoicercnt,teprouocarc, me timere,te fcribere ut dolt;ftum,me tacere ut impcritum,ôc tandem repperiftc qui garrulitati meæ modum imponeret.Ego aut ut fimpliciter fatear, dignationi tuæ, primum idcirco rc/ (pondéré nolufiquiatuâ liquide epiftolam no crcdebam,necut uulgi de quibuidaprouct titits melle bium eftditum mclle gladium.Deinde illud caucbam,ne epiicopo comunionis mca:,uidc gkdiw. ref procaciter refpondere,amp;: aliqua in reprehendentis epiftola reprehenderc, prxfertim cu quædâ in ilia hæretica iudicarem. Ad extremum ne tu iure expoftulai cs Si dieeres : Quid enimÆpiftolam meam uideras,amp; notæ tibi manus in (ubicriptione fîgna deprehéderas, p ut tam facile amicum læderes,ôC alterius malitiam in meâ uertercs côtumeliâ. Igitur ut an te iam fcripfi',aut mitte eandem cpiftolâ tua (ubfcriptâ manu,aut fenem latitantem in cdlu la laceffere defi'ne.Sin aût tuam uis uel exercerc uel oftentare dodlrinâ^quxre iuuencs Si fertos Si nobilcs,quorum Romæ dicutur efle ^plurimi,qui poftînt Si audeant tccum con/ grcdi,ÔC in diiputatione ianeftarum (et ipturarum iugum cum epifeopo ducere. Ego quo« dam miles,nunc ueteranus,ôi tuas Si aliorum debco laudare uicftorias,nô ipfe lurfus to corpore dimicare,ne fi me frequenter ad referibendu impulcrisJlüus recorder hiftnn^» q? Hannibalem iuueniliter exultante Q’.Maximus patiétia fua fregerit. Omnia fert animum quoq^jfæpe ego longos Cantando puerum memini me condere foles.Nun^®^'*’ lira mihi tot carmina, uox quolt;^ Mœrim Jam fugit ipfa. Et ut magis de feripturis

i.Rfg.ï?» îoquanBcrzellai ille Galaaditcs,rcgis Dauid beneficia, omnesqß delitias iuueni ddeg^^^S filiojoftendit fenetftutem hæc appetere non debere nec oblata fufeipere. Quod autc iuraS te aduerfum me librum non fcripfifle,neç[; Romam mififtè quem non fcripfcris,fed fi fo^

■Epijloldtn dp aliquàintuisfcriptisreperiantur,quæ à meo fènfu diicrepcnt,non me à te læfiim.fida^c feüat librït. feriptum quod tibi redfum uidcbatur,Quæfb,ut me patienter audias.Non fcripfifi‘ librû.

Si quomodo mihi reprehenfionis à te meæ,per alios icripta delata funtÇ’Cur habet Italia, quod tu non fcripfiftiCQua ratione pofeis ut referibâ adea quæ fcripfifle tedenegasCNec tam hebes fum,ut fi diuerfa fenfèris,me â te læfum putem.Sed fi mea cominus diüa repre hendaSjôi ronem feriptorû expctas,ô^ quæ icripferim emendare côpellas,Siad TraXivûjJ'/«/» prouoccs,ôi oculos mihi reddas.in hoc lædituramicitia,in hoc neceflîtudinis iura uiolan/ tur.Ne uideamur certare pueriliter,amp;: fautoribus inuicem uel detradloribus noftris ttibuc re materiam contcndcndi,hæc feribo, quia te pure ôi Chriftiane diligere cupio, nec quteep in mea mente rctinerejqcf diftet a' labfjs.Non ein conucnit,ut ab adolcfccntia,ufiq; ad hâc ætatem,in monafteriolo cum fanôlis fratribus (abore defudans, aliquid cótia cpifcoput» comma

-ocr page 39-

A VG, HIER, RECONCILI A TORI A, E P. XV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

A communionis meæ fcribere audeam, SC eum epifcopum,quem ante cœpi amare nbsp;nbsp;nofïè,

qui me prior ad amicitiam prouocauit,qué poft me orientem in feripturarum eruditione lætatus film, Igifquot; aut tuum negate librum ,fî forte non tuus eft,6C define flagitare referiptu ad eaquænon fcripfifti: aut fi tuus eft,ingenue cófitere,ut fi in defenfionê mci aliqua feriz pfero,in te culpa fit qui prouocafti,no in me qui refpondere copulfùs fum, Addis pterea te paratu efre,ut fî quid me in tuis feriptis mouerit,aut corrigere uoluero,/raterne accipias,K tio folu mea in te Igeneuolétia gauifuru,fêd ut hoc ipfum faciâ deprecaris,Rurfùm dico qd* fcntio.Prouocas fcncm,tacentê ftimulas,uideris iadlare dolt;ftrinâ,Non eft aut ætatis meæ

putan' maleuolum erga eum,cut magis fauore debeo. Etfi in euagdqs ac prophetis guerfî homines inucniût,quod nitant'’ reprehendere, miraris (ï in tuis libris amp;nbsp;maxime in fcriptu faru expoiïtione, quæ ucl obfcurifîîmæ funt,quædâ à redta linea difcrepare uideantun Et hoe dico,non quod in operibus tuis quædam rcprehendenda iam cenfcam.Necj cnim lez lt;itioni eorum un^ operam dedi,nec horum exemplariorum apud nos copia eft, præter foliloquionim tuorû libros.ôi quofdam comentarios in pf31mos,quos fî ucllem diieuterc, nô dicam à me(qui nihil fum)fèd à ueterum græcorum docercm inteipretationibus difcre/ parc.Vale mi amiœ chariffime,ætatc fili, dignitate parens,ÔC hoc à me rogatus obfeiuagt;ut quicquid mihi icripicris,ad me primum facias peruenire,

Auguftinus Hieronymo, Offenfus aculeis quibufdam Iitterarutii Micronymi,de quiz bus multa argutatur,blandttijs leniens fententiarfî afpentatem,multis uerbis déploras inter R.ufhnum Hieronymiim,tâ amicos, dodos, célébrés, fenes,ôô monachos,tam amarulcntam diicordiam incidiiTe, non fine graui totius ecclefîæ fcandaloÆpift^x V*

O MIN 0 ucnerando Si defidetantiftîmo fratri ÔJ coptesbytero Hieronymo, Auguftinus in domino faluté, Quamuis exiftiméante^ iftasfumeres, ucniffe in manus tuas litteras meas,quasper dei feruû filiû Cyprianû diaconu mifi,quibus certiftîme agnoiceres meam effe epiftolam, cuius exéplaria illuo

perueniffe commemorafti, Vnde iam me arbitrer reicriptis tuis uelut entellinis grandibus 3tqj acribus ceftibus.tancp audacem Darctem ccepifle pulfari atep ueriari, Nunc tamé eis ipfis reipondco litteris tuis,quas mihi per fanôlu filiu noftrû Afteriu mittere dignatus es. In quibus multa in me coperi tuæ beneuolentiftîmæ charitatis,Ôi rurfus quædâ no nullius amctuæoffenlîôis indicia.Itaq^ ubi mulcebar leges, ibicótinuo feriebanhoc iànèuel ma/ xime admirans.q. cum dicas te exëplaribus litterarum mearu ideo ternere non putaflè cre denctum,nc forte te reipondentc læius iufte expoftularem,qgt; probate ante debuiftes,meü flTc fcrmoné,ôi fi'crefcriberc,poftea iubeas fî mca eft epiftola, aperte me fcribere,aut mit/ tcreexemplariaueriora,utabfcçullorancore ftomachi in feripturarum difputatione uer/ ‘emur.Quo paólo enim poflùmus in hac difputatione fîne rancorc ucrfari,fî me lædere pa •‘asÇ’Aut fî non paras,quomodo ego te non lædente, abs te læius iufte expoftulare, quod pfobare ante debuiflès,meu efte iermonê. Si fîc reicribereCHoceft ôi fîc lædere. Nifî enim j'eferibendo læfîffes,cgo iufte expoftulare non poflem.Proinde eu ita reicribis ut lædas,qs 'ocus nobis relinquitur in difputatione feripturarum, fine uUo rancore uerfandiC Ego quiz demabfîtutlædar, fî mihi certa ratione uolueris Si potueris demoftrare illud ex epiftola âpoftoli,uel quid aliud feripturarum faneftarum te uerius intellcxiffe quàm me, Immo uez ab(ît,ut no eu gratiaruadlione lucris meis deputê,fî fucro te docéte inftruôlus,aut eméz dante corredlus. Veruntamé tu mihi frater chariftime, nifî te putares læfum feriptis meis, gjç jpxvàja. fto me putares lædi pofTe referiptis tuis, Nullo enim modo id de te opinatus fuero,q? non te arbitraris læfum,fî fîc tarnen referibis ut lædas. Aut fi' te no fîc referibente, ego propter ni t^iâ ftulticiam meâ lædi poflè putatus fum,hoc ipfo læfîfti plané,qgt; de me ita fenfîfti, Sed Hullo modo tu me,qué nuncp talem expertus es,temere talem credercs,qui litterarum me/ exemplaribus etiâ cû ftilu meu nofïcs,temere credere noluifti. Si enim no immerito ^difti,me iufte expoftulaturu fuifTcjfî ternere crederes efTc litteras meas,q no effent meæî

quanto

-ocr page 40-

40

A VG VS TI N VS HIERONYMO.

cxpoduUrc meipriimtemcre putatum talein,qaalctn mc cxpettüs tió effet Ncqaacp ergo itaproïabercris,ut tenon rclcribcntc quo Ia:dcrcr,nic tainé ext imaKs nimis inGpieccm,cti3.m tail tuo rcGripto licäi potaiffè, Rc/lat igitur ut Ixdcrc g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rekribcndo c^Cponcrcs.G certo docameto meas cffeiïlas literas noCccresAt^ ita^quïa

u- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnv bedeadam putares^fupercff ut agnofèam pcccacatn tncam,qf

tnini'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''^i^din,quas meas cffc negate nonpoffiim.Cur itaæ Conor contra ßu/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in mc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcum^em foi«wucner« in fadtis ncl didbs mcis. Nm.; ßea

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n,onbnsamp;^Tnr^quot;'^r'’

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ap,3tn,caam ß reprehajj^ „„n memitqao/reOcdJ'^'”

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bencnolcnti3n,tnan,.s:culp3mn,eam^qu3n^d^^‘^‘f^’'‘quot;‘^^^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;encdIipc^i,„,r^^quot;^^^^^-^‘^-dnra.redccrarM^^^

^g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3uam ßmcdia'nnlcm ‘:oiTcptiottem’caan^3n^U^^° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Canabatar-Egn

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac/athumana mea (ctiam cam aeradtera^a^^^ ^^^^pero^no cioîcbo;Guero itiGrmi^

thmelias tamorcapitis dolct datn airatar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquätalamcontrifbl ,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e[nodacuteaidit,qaidixit: Vtiliores/

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^tcmetaentcsJllicnim dam rixatttar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiJ^^ntcs,qua'mamicos obiac

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exhibent

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^^^^Q^^P^opterôiGbos,uttibjaidcns hiJii p'^^^'‘^^^^^^^^^(^i^tcxalperarcdaîccd/a /

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamein area dominiea b-aâaofblaborrdrf 5 ^^^^^^^^^^^^^P^^is,nonui2oreanimigt;

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hgef^den,.Non n^ihicOèdcbctiolc^tf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di.d.[on3,^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lea ailpæmeæ. ProindeiUudquodin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dnmm^oconteratarp^

iiifpmo ad lego uel recolo, Vdnam inaailt;ci^ ° ^P^^ola: tua:pofaiat cam magnide/idcrtf

ueldoccremas aliqaa,aeldiCceremas âo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cóplcxas taos, ô^collattoncmutua ƒ

dshabitatcmas3utGn5poirentmifccrinnfl^^^‘^ii .^^‘^^^^'^^^P^°P^^G^^^^^‘^^’^^'^

aeco tanto locoru interaallo abfumas à f^ri ^^^^^^^^^’^^^^^polJentcffccrebnorcs./^^

btas,iaaenemmeadtaam funaitatcmrJh.rfr^'^''^'''^ dcilPsacrbisApoPolladGa / icripta tncraerim,faciliascpadte exemnîarh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcacx,ttccclatn re^,

nepræacniente,quàm ipfa epiPoIa mciar ^^^^^^^^^^P^’^^^^^dntaneCcio qaacccaGo^ / tepertulitanccadmcretaIit.Tanta:aatcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim qui earn tune acccperac,ncc ad

potaerant,apparcnt tes, ut nihilOadior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæin manasnoilrasaenirc

e. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;podètmaaliauetr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnalléGpcdTemlcp inhærcrelaten tuo,

T4tetur ucrü tete cogito,û ctiaoi de bac te tua ^reCctint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domino Gliorum etudiendûad te mie

i^^tümdiainaramcG,autebGiamt)ot ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icripta/ /

bcof3ajlt3dsjicaiaœimpaidoDon,di.j‘^^\7quot;'”‘‘quot;^‘^‘^‘'^‘quot;'‘^'^°-t':‘‘q‘gt;‘d'quot;d3cecha

puIiaadiaacinamendis.proBCererdrr aquot;' ^^‘^''‘^^‘’^‘^”Pbidijsd,ligcnBiiscigt;lt;]a3:pof / qaærcriptanBjedicarupettaonominrld‘Af°^^’'‘^‘°quot;^^°‘”,quot;‘quot;°'^°”P°^^ / qlt;^oddigaacascsmictmdllisteamp;on^dl,?-P^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Acccp'must^ /

pnbt3s.t3na,mm3bn,cxad^dirZdS‘^Gn^‘‘^^‘'^'’^‘'°'‘‘’^‘”°Lquot;’‘'^^^^^^

^mCßteneasaculeosihcGan^jpi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ettaquidem quantum tibi moderens, quan/ /

-r, f TZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^^tiois taæ^nereddasmalcdidtum pro maledidto. Pâtis in taia

btcrisemiaec, y^^^ntamea cas ipfascumkgiïPem^côtabuidolore^Xobrigui timoré :quicf

deme I

-ocr page 41-

R E C Ó N C I L I A T Ó R I A E P I S T-O L A XV. 4«

A de me ilfa fàcétcnt,quæ in tc illc ftripßt,G' in manus mcas forte ucniiTentC’ Væ mudo nb fca quot;nbsp;dalis.Eece fi't,ecce prorfus implctur quod ueritas ait:Quohiam abundabit iniquitasirefrige fcctdiaritas muItorum.Qùæ fibgt;cnim iam fida pedtora tuto rcfundanturCIn cuius fenfu Lfgrnto tota fc profjeiat fccura dilcdlio C Quis deni qj amicus non formidetur quafi futurus inimiz eus, fî pctüit inter Hicronymüm ôê Ruffinum hocqüod plangimus ejoriri f O miièrà tniferanda coditio. O infida in uoluntatibus arnicôrum fcicntiâpradcntium,ubi nulla eft præfcicntia futurerum. Sed quid hoc altcri de altcro gemendum purem, quando ncc ip{è quideuî fibi homo eft notas in pofterumC'Nouit cm utcunqj uix forte nunc qualis iiLquaz lis autem poftea futurus fît ignorat.Hæc porro non tantum (cientia qualis quifep fît,uerû/ ctiam præfcientia qualis futurus fît, fî cft in fàndtis amp;nbsp;beatis angehs; quomodo füerit dia/ bolusbcatus aliquando,cùm adhùc angelus bonus eflet,leiens ftituram iniquitatem fuam ö^ièmpiternum fuppl!cium,omnino non uideo. De qua rc,fî tamê earn nolfe opus eftjUeV Ictn audire quid fentias.Vidc quid faciant terræ ac maria,qua; nos corporaliter dirimuht. Si hæc epiftola mea,quam Icgis ego eftemjiam mihi dicercs quod quæfîùi. Nûc uero qua do referibesC quando mittesC' quâdo perueniet,” quando accipiamf Et tarnen ütinâquartz doeç fiat,quod tam cito fieri non pofte quàm uolümus,quanta pofiTumus toleranfia fuftf ' nemus. Vndé recurro ad ilia uerba epiftolæ tuæ dulcilfima, fanóliep defiderq tui pleniflîz •na,8£ ea facio uicilTim mca. V tinâ mereremur eoplexus tuos,6i collatione mutua uel doeç reinuà aliqua uel dilccremus,fî tamê elfe ullo modo poflèt quod ego te docerern Jn his auz tem uerbis rton iam4:uis tantuded etiam meis ubi deledlor ÔC reficior,ÔC iplo quamuis pen/ dente Sinon attingente^ Utriufep noftrum defîderio non parua ex parte confolor, Ibi rur/ fus acerrimis dolorum ftimulis fodior,dum cogito inter uos, quibus deus hocipfijm quod uterq^ noftrum'ôptauit,largum prolixiimép concelTcrat, ut côiundlifTimi ôi familiariilîmi ’ mclla feripturarum lànôfearum pariter Iamberctis,tantæ amaritudinis irrcpfîftc pernicicm, ß quâdo non,ubi non,cui non homini formidâdam,cum eo tempore quo abieólis iam larci nis feçularibus,iam expediti dnm Icqucbamirt’.Si in ea terra uiucbatis fi'mul,in qua dns hu manis pedibus ambulâs; Pace meam,inquit,do uobis, pacem rneam relinquo uobis, uiris Io4«.i4i ætatc maturis.Si in eloquio domini habitatibus uobis accidcre potuitCVere têtatio eft uiz' 1ÔÏ47 ta humana fug terra.Heu mihi,qui uos alicubi fimul inuenirc nó poflum,forte ut moueor, ut dolco,ut timeo,prociderê ad pedes ueftros,flerem quantu ualerem,rogarê quatum ama rem: nunc unuquenq^ ueftrû pro fciplb,nûc utruq; pro alterutro,ôi pro alrjs 5i maxime ingt; , nrmiSipro quibus Chriftus mortuus eft,qui uos-tanlt;^ in thcatro uitæ huius cu magno fui pcriculo fpeclät:ne de uobis ca coferibendo Ipargatis, quæ quâdocp cocordantes ddere no potcritis,qui nûç cocordare nolitis,aut quæ cocordes legere timeatis,ne itetû litigetis. Veru dico charitati tuæ.mhil me macis cp hoc excmplû trcmuifte,cum quæda ad me in epiftola tuaIcgerê tuæ indignatiôis indicia,n5 tam ilia de Entello ôi boue lairo,ubi mihi potius hiz hriter iocari,^ iracüde minari uifus es» nbsp;nbsp;illud quod lerio te Icripfîlîè latis apparct: Vndé

fupra elocutus fum, plus fortaffe nbsp;nbsp;dcbui,fcd nó plus timui,ubi aifti,ne forte lælùs iufte

^xpoftulares.Rogo te,fî fieri poteft ut inter nos quæramus Si diftefamus aliquid,quo (ïnc ^maritudinc difeordiæ corda noftra pafcâtur,fiat.Si aût no poflum dicere quid mihi cmé daiîdum uidcatur in fcriptistuis.ncc tu in mcis,nifî cum lùfpitiôe inuidiæ* aut læfîoe amiz finæ,quiefcamus ab his,Si noftræ uitæ faluticp parcamus.Minus certe affequatur ilia quæ inftat,dum non offendatur ilia quæ ædificat.Ego me loge efte fentio ab ilia perfcótióc, de aua lcriptd cft:Si quis in uerbo no offendit,hic perfedtus cft uir.Sed plane in dei milcncor îdroEy* diaputû nie pofte facile abs te petere ucniam,fi quid offendi: quod mihi aperire debcSi ut cum tcaudicro,Iucrcris fratrem tuum. Neqj cnim quia hoc propter longinquitaté terrarft nô potes facere inter me ÔC tc, propterea debcs fînere errate mc.Prorlus quod ad ipfas res nolfe uolumus, attinet,(î quid ueri me tenere uel fcio uel credo uel puto, in quo tu ali/ ter fcntis,quantu dat dns fine tua iniuiia conabor alfcrere, C^uod aut ptinet ad ofiènfîônê d tuam

-ocr page 42-

'^^^Ppeilbr^^^t-tiijj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^ifnisnottris. In

t^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if^ ^^^^^^^ndalisfecali.ÔC

tar^^-^^ntû^ynch,!^°‘«inicÉ^^

n'cn j ^‘1'^ifat I °‘^^’gt;oac-i^^'^'^gt;n \/^'”^' Quâf'?^ ‘’’^netni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineonim ca

fai^'^‘’^pecaJ^P'f^VrnH'^'‘°'^6\»! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qnn?^'^‘co inr,', ^fi^^'^’^ccetlèeAdoc

iier'^’^‘^‘''da'ir, ^^'^°tniir^’^‘'^CintS/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inimicus,cjiai

QUn Qu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fut-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quadmilê

coaritaat. Cum eni I

^°'“^^ec^‘‘^ f^^ccßd,-. nbsp;nbsp;'''° ‘»aius ‘^‘^^ls nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deputes,^bas nâ M /

» ^°“lcaiM’‘l'fctiic„„r ’ ’^quot;’‘‘C'iacfi^ ‘^^cxg^ - . .?^‘l^°‘ctóatia'oramp;^cc

^^^üsaa ‘^^^^ctsadhasinitniac

M ê^iiitiuci -^^blTifj. o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o, P^^^^bâcôcordiâreucitiûc, /

‘^^'i^Try^ncapp.ne.aa

. °^ótjçL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^otijtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nollro Hieronyi«^ /

tjj.f' ^^pt^t- ^-^^^atiff- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'^^P^ (^ognoaero.

Ptai'offi'ri PP^^^^^^nudisnationiaid:

PbiarbLieddiid. !

^P^tetb'^^^^bQ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°^^^^oprimamatmemv

Eillenf '^^^biPctasucrmanilItmu.

»^bf^r..'h ^PEih-iL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^ttituH, ^^^^vttemnauivaacrit.ipi^^

amp;daeZ2'*hf„aPjA^ - ^^atra h a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixict Conddi^^

fdèïnantaOppidu

lucane

-ocr page 43-

anwBUoo nbsp;nbsp;nbsp;Jmropin siqou pinb 2g‘:U3 rpBqojd oa snqpagjuaju,

U333E sttpnB3 OU ipg siqou ponkianoiu sou pinbijE awoj uin3 an'snuwat^n ik '3-. wru onb ‘aj owjqo aoopa ranjdpoqjapaujjp ä)3B ujnnpjc any^jniumbonoa nbsp;nbsp;nbsp;^poT

Eid 29 lunuade pnyi anytsuttiEpnpjja lunpaaip Eîudqaaap saquaja^^p “0111^^ ’Ü Utn ‘ opa ixjEnb‘m34r3i.wilt;q Jo^doad 3nr ig ‘ sanmpu 3WE|3quE snqpoiu ui ZUJE3U1 iu33U3pni ^urq uousnqiuoiyxnbsyouoqri 7$ siugruïui 3n‘opuejji^^‘^^43j /}p Eiqatunjan'aquBUop lunqun ou iqiq aæq'EUuaSiiip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpnnlt;tiob ' ^'

Epop «JH âariqaptud ‘uinjtra lunuin aarqjuStuaq r oqadxa pTnbitt snivnf• j cjd 333uod ttiaqrqiip^ qaqdoad jqp nqjon aoq y pon^*iu3J|Eiu aqagfe opni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^^^'315

paupqvaiu pE rauvnb apinbg * snujBpnj ajojop sa.inui oqyou 3uy‘odtut3 *S3qnï snE3j.reip Epnpy snpod jan spag * qaaüddE auiiuiui sia ui pofthpuî^f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij,

✓3j :yod uauiE3 y'-iiutapin aqragiucy ajprjqadiui auj ooq jpa uinjEnq lututja^f /mb joj-irjiq sjnuiunb'oidna uEtuiqui iqitu snpqadv pon^ 'suapap EjaajocJo^j /an jqjiu uin.un‘spdpajaq ajjou situ panjüuj pnjji tutuay^' ya oyBuwad Eqjaay,^^’^^ /vquEnbSîpaupajaqEquEqa Enqntu süqpiuiE ui snjn3‘UJEpajiu.i lUEuEtunq op^' ^lî.Paq ip lunj snjnr oii ajy mouSoa auj lurdjna uirnbijE aj ta uï snina^ujEnq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^J'^iaà

opuapaqajdaipaj ou ponj) qtqapntS rujaavjy stqptqaPtqapny ip tiUGjmp^^ /tnb ‘tppiujt tqun ttttuonbap ‘Eipjoajip ajyppxa son Jaqui mtqtq ïntjojdap -taiùtjoyida uirjji aq apiSaj'opüuoa fbnaqn opipuî oiuyjinuaq ojoj aoiq ma^^ nbsp;nbsp;nbsp;ta i,.

aiapuaqaadaq aqutjnaat ^piynt ^qt æavu sptqiutujnq qy 3n‘:ya snjjn nujpd atu inb ajji ig‘siqp:y uinuiJi J nujrgpaauXj uiaqqtJj .lad ü’W'opjap oip^'« aqjuanjad stnq snutuj ui ujnjqn ænQ ’siiGaaj aq ajyyiiu uinatu uiE§3jjoa njoj ou tuti 3unu‘tunpa:p\f uinnq lunijy ujnputj qad uitnb'^Enq qjj sapoijj^^ ida txijojd ptqptqa ænq uqappd ujtj nbsp;nbsp;‘JJnjtj oup ui snui:yn§n'y‘otuXpoja nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

aqXqsaqdoa 29 jjqtJj o:putj‘opEqouoq snqpa:yin typqo ni î^'ounjjipajip nbsp;nbsp;nbsp;H

*xix *y?dg uwuanjadpwndpajjnyiunapB ^jnud'snumipEjr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

j /iniujadEioyidaEdinarnjejfnuponbsuBjnaxa^ipapuajiotiuijUEituÄuojajLsn 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;, gpjnqinb sipip ponb luttuan tbqnqraajdap îuinjuaqaidaj ibajni ^Jan'ójnE j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°Jinea^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an lunuaJ suaaop ‘ojoiayjo oiaEpuaiu ap qapuodjaq sniiBjnaaE'oiuÂoojaj^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aj

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'snuïtpnj aqojop uiaamui oqy ou auypaat jd y odiuta cunjtqnqdpaj npiuaqapo j

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BDqajdaq aquEjnaat æpiy ni ^qt 3:nq sptqiutuinq qy'^ja snjjndaq opU'q^d oîn'^^S-^'^33b

3UÏ inb snaiiut qnr jg *3uoqjænb stidpaj ou æqiqqnana tjnaipp ponb oqnd'uj^ optutjdxa nqqij lUJoaj y ‘tdtd aujijyptaq aqputj aian anjuioQ-saqodiumo^'^îWu ousnapsnupqQ pniiuajotuatujjaqaiunjoaupqoaaqd'saqnjEjoinbajqoQg^j rdtd npuaidiynj 29 npntj andja^qd'tunSni qunqtjq anaj i^ypqj niinaq jnb ‘s jnj^ aq uiiqBjptPunjnqaj ouiujop najiqou inb'saqqty iputg’snuitqqim tqduav /ptqa paj ‘urnuoiyEnb uou sdaaujap 29'sEqrutiuqaS tqnd sou qaqui qjc^ætuonj P ^’3tj jnpji qutjyaatj pao’ajjnaonoqd ya qoiniu oqmuq^stipnt qaquaiqtd qn qjænb^au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■P'^Ui

cdjna y qg UipuocÇaq rjnra æjnra pajyqiq osa aajsjunqod ou aqtSau'iuajaq,;^ ' æqd nip $‘oatti popnd st:youoi qn ojaajqo âajnujy'jnqiqpajdoa aqoiuE oaïun

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W^JÔ^^JOJ'^^J^WapaqaqaojaJ’^^^

‘ujajaoixa paj‘aqtqalt;^ oaip ou srqaqij stnq uqna uinjqngt;junTpnt snqæj aq lûaqid' /oj'sajage pinb aqaqænb aqiaijlt;y ouïjig oqyouaqqtJj o^purj p n^ nbsp;nbsp;’^^njtj 0'

/jiuop uj sniuXuoqaïjgmuiy nSn'yf ædtd ouïijjptaq JS opug aian o n iw * 111A X nbsp;nbsp;nbsp;’yWg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uunaxa luauoiquaquoa uj a^ai «nb'snai

^B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipomjninq qs quEauiyqB arqy od qn ^jE§oq‘i«aiun joaui aqauem ajaajodo uiEuot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

^B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Eqiqjnana oiaspuau» ap qipuodjaq ijp uiEnbuEiib ‘suoSe joq‘ouiyngny sniuA^^

•EdEdapusidjgnjjsaputu?

op ^aqodiuuio qnqtanq qa^ou snuiiuop srqjuq^ gaui luaioiuam 2934 wamnf ”

* ‘X s I da * V. s OI □ I d d O ‘ON IX-S A O A V* *N O 3

-ocr page 44-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS .'HTElVONYMp

aflèrere, (i hoe aliquato fecuriorc libertate clïcaiiius,no incidamus in fufpitione pucriïis nbsp;nbsp;nbsp;q

d:âtiæ,quaG noftro nomi'ni famam.uiros illuftres aceufando quxramus.Si autem aliquid afperum quod refellendi neceflïtace deprómptum fuerit,qtio tolerabile fiatjeniore dreun/ fandamus eloquio,né litum rriclle gladium (tnngere iudiccmur. Nifi forte file modus eft, quo utrucß hoc uitiüuel uitq fufpitione caueamus, fi cum doóliore amico He difputcmus, ut quicquid dixeritjOeceffe fit approbare,ncc quærédi fâltcm càufa liccat aliquantûlum relu ólan'. Tum uero fine ullo timoré oflènfiois tan^ in campo luditur, £exl mirum fi nobis no Dîf.9.«p. illuditur.Ego cm fateor charitati tuæ, (blis eis fcripturarulibris qui iam canonici appcllan/ Egofolif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc timorem honoree^ deferre,ut nullum eorum autore (cribédo aliquid errafi

fe firmiffime creda, Äc fi aliquid in eis offendero litteris, quod uideatur cotrarium ucritati, nihil aliud nbsp;uel mendofum efle codicem,uel ihterpretem non aflecutum elfe quod diäu

eft,uel me minime intellexilïè non ambigam.Älios autê itä lcgo,ut quantalibet fandtitatc dodtrinaqp præpolleanr.no ideö uerum putemquiaipfiitafenlerünt:fcdquiamihiuclper illos autores canonicos,ucl probabili ratione quod à uero no abhorreaupcrfuadcrcpotucz' runt.Nec te mi frater fendre aliquid aliter exiftinnio,pror{us inquam non te aibitror ficlcgi tuos li'bros uelle.tan^ prophetaru uel apoftolorum,de quorum feriptis quod omni errorc careâddubitare nefarium eft. Abfit hoc à pia humilitate amp;nbsp;ueraci de tcmetiplb cogitariôe, quà nifi eflès prædit9, no utiqj diccreS; V tina mercrerhur cóplexus tuos,amp; collatiôe mutua ' uel doceremus àliqua uel difeeremus, Quod fi’teïplùm, côfidcratioe uitæ ac morum tuoru, no fî'mulàte,non fallaciter dixifie credo.quâtomagis æquum eft me credere apoftolû Paü/ Gai, 1 lum no aliud lènfiflc nbsp;nbsp;feripferitubi ait de Petro ôô Barnaba: Cum uiderem quia no reefte

kwoJ'ouo'» ingtediuntur ad ueritaté EuâgeIq,dixi Pctro coram omnibus; Si tu cum fis Iuda:us,gentiz liter Si no ludaice uiuis,quomo genres cogis ludaizaretDe quo em certus fim q» me fcrïbê 64l«tt.4. jo yçj loqueJo non fallat, fallebat Apoftolüs filios fuos,quos iterum parturiebât,doncc

** * fn eis Ghriftusjd eft ueritas formarètur.Quibus cum prarniififlct dicês-.Quæ aût feribo uo p bis,ecce coram deo quia no métior,nô tame ueraciter (fcribebat,fed nefeio quadifpéfatoria fimulationefallebaduidiffe fe Petrum Si Barnabâ no rcbte ad Euâgelfj ucritaté ingredicn/ tes,ac Petro in fadern reftitifle,no ob aliudmifi q» genres cogeret iudaizare.At cnim fatius eft credereapoftolû Paulüm àliqùid non uere fcripfifle,^ apoftolû Petrum non reefte ali/ quid cgifte.Hoc fi ira eft,dicamus(quod abfit) fatius effe credere mentiri Euâgclium,^ ne/ gatum efle à Petro Chriftum:ÔC mêtiri regnotum librum,cp tâtumprbphetam à doroin^J deo ram exccllenter eledlum.ôi in concupifcêda atc^ abducéda uxore aliéna, comififle adu* tèrium,ôi in marito eius necâdo tam horrendum homiddïum ; lmb uero faneftam feripw/ ram in fumrao Sêcœlcfti autoritatis culmine collocatam, de ueritate eius certus acftuiuis !cgam,ô2 in ca homines uel approbatos,uet emêdatoSjUeî damnatos ueraciter difcam.po' dus quàm fabla humana.dum in quibufdam laudabilis excellcntiïc perfonis aliquâdo cre/ dere timeo reprehedenda,ipfa diuinaelqquia mihi fint ubiqj fulpccfîa.Manichæi pjurima diuinarum fcripturarum,quibus corum nefarius error clariflîma lèntentiarum perlpimita/ te conuindtur,quia in alium fenlum detorquere non poflunt falla efle contendunt: ira taz men,ut eandem falfitatem non lcribentibus apoftolis tribuant,fed nefeio quibus codicum nec, corruptoribuSjQuod tamen quia nec pluribus * fiue antiquioribus exemplaribuSjnec præ/ cedentis linguæ autoritäre (unde latini libri interpretati ftint) probàre aliqüddo potucrut, notiflîma omnibus ueritate (uperàti confuficp diftedunt.ltânenon intelligitprudétiafan/ lt;fta tua,quanta malidæ illorum patefeat ôçcafio,fi non ab alrjs apoftolicas litteras efle falla tas,fed ipfos apoftolos falla fcripfifle dicamus» Nó eft,inquis,crcdibilc,hoc in Petro Pau/ lum, quod ipfe Paulus feçerat, arguiflè. Non nunc inquiro quid fcccrit, fed quid feripftbt quærothoc ad quæftionem quam lulcepi maxime pertinet,ut ueritas diuinarum ferietura/ rum, ad noftram fidem ædincandam memoriæ cômcndata,non a quibufliber,lèd an ipfi^ apoftolis,ac per hoc in canonicû autoritatis culmen reccpta,cx onini parte uerax atq? indu bicanda

-ocr page 45-

DE PE TR 0 RIB PR HH E-N SOA PA VLO P, XIX. 45 A bïtanda perfîftat. Nam fi hoc fecit Petrus quod facere debuiLmentitus cft Paulus q, eum «iden't non redle l'ngredÎOTté ad ueritaté Baâgeli}. Quifquis criim Hoc facit quod facere de betrede utiq; facit.Et ideo falftim de illo dicit,qui dicit eum non rede fcciHc^quod eum no uit facere debuiife.Si autem uerum fcripfit Pauius,uerum eft q» Petrus nô rede tunc ingre diebatur ad ueritaté Euangelq. Id uero faciebat quo,d fecere non debebat:amp; fi taie àliquid 'Paulus ipfè iam feceratjCorredu potius etiam ipfùm eredam coapoftôli fui corredione no potuiiTe negligciÿ,^ médaciter aliquid in fua epiftola pofuilïe, Ù cpiftola qualibet,quan/ tomagis in illaan qua prælocutus ait: Quæ aût feribp uobis,cccc coram deo quia non men g4 ♦ quidem illua Petrum fie egiiw credo, ut gentes cogeret iudaizare.Hoc entrn lego foipfifle Paulum,quem maatitum effe non credo,SC ideo no rede agebat hoc Petrus.Erat mim contra Euâgelfj ueritatem,ut putarent, qui credebant in Chriftum,finc illis ucteribus facramentis faluos fe effe non poße.Hoc enim contendebant Antiochiæ, qui ex circuncïfîo ne crediderant: contra quos Paulus perlèueranter acritercp confligit, Ipfom uero Paulum non ad hoc id egiffe, quod uel Timqtheuni cireuncidit,uel Cenchreisuotum perfoluit,uel Hierofolymis à lacobo admonitus, cum eis quiuouerant,legitima ilia celcbrâdafufcepit, nt putari uideretur per ea facraméta etia chriftianâ falutem dari » fed ne ilia quæ prioribus nt congruebat temporibus,in umbris rerum foturarum deus fieri iufferat, tanqùam idoloz latriam gentilium damnarecrederetur.Hoc eft enim quod illi lacobus aitauditum de ilIo efle quod * difeiffionem doceat à Moyfc.Quod uticp nefas cft ut credêtes in Chriftum diP ejidifàf rindantur à prophetis Chrifti = tan^ eius dodrinam deteftantes atq^ damnantes,de quo ipfeChriftus dicit: Si crederetis Moyfi, crederetis Si mihi,de me enim ille fcripfit.Attende enim pbfecro ipfa uerba lacobi: Vides,inquiLfratcr quot milia funt in ludæa qui credide/ defeäio» tunt in Ghriftum,amp; hi omnes æmulatores funt Icgis.Audicrunt autem de te quia dïfciffîo nem doces j Moyle,eorum qui per genres (unt ludæoru,dices non debere circuncidere eos

-B filios fuos,neq; fecundû confoctudinê ingredi.Quid ergo eftç' Vtilt;^ pportet couenire mub titudinê, audicruc ein te fupeixiemftè, hoc ergo fac quod tibi dicimus.ount nobis uiri quàz tuor uotuin habentes fuper j[è,hisaffumptis fandifica te cum ipfis,ôc impende in eos üt r^ dant capita, SC feient omnes quia quæ de te audierunt,falfa funt, (èd fequeris SC iplê,cufto/ diens legem: de gentibus autem qui crediderunt,nos mandàuimus, iudicâtcs nihil eiufmo di feruaie illos,nifî ut fe obfcruent ab idolis immolato,ÔC à fanguine,ÔC à fornicatione - Nd omittit fu^c/ ut: opinor obfctirum eft SC lacobum hoc ideo monuiflê, ut (cirent faKa.cflè quæ de illo au/ dicrant,hiquicum Chriftum exludæiscrcdidi(ïènt,tamê æmulatoreseranticgis: neper dodrinam Chrifti uelut facrilcga,nec deo mandante conferipta damnari putarentur, quæ per Moylcn patribus fuerant miniftrata : hoc enim de Paulo iadauerant, non illi qui in/ tclligebant quo animo à ludads fidelibusoblèruari tune ifta 4ebcrent,propter comendan dam fcilicet autoritatem diuinam,ÔC facramêtorum illorum propheticam fanditatem, nd propter adipiieendam falutem,quæ iam in Chrifto reuelabatur,^ per baptifmi (açramcn turn miniftrabatur,Sed illi hoc de Paulo fparfcranLqui fie ca uolebant oblèruarï, tanquâ lt;nbsp;fine his in Euâgelio falus credétibus eflè nd poftet. Iplùm enim (cnièrant uchementifïîmu gratiæ prædicatorem,K intentioni corum maxime aduerfum,docentem non per illam ho Cerfwow/» tnincm iuftifi'çari,fed per gratiam lefu Chrifti, cuius prænûciàndæ caufa illæ umbræ ih le/ gcmandatæ funt.Et ideo illi inuidiam perfçcutionem molientes concitare, tanquam ini tnicumlegis mandatorumep diuinorum criminabantur : cuius fal(æ criminationis iauidia eongruentius deuitare no poffet, quàm ut ea ipfe celebraret, quæ damnarc tan^ (àcrilega putabatut: atq; ita oftenderet ncc ludæos tune ab cis tanquam à ncfarrjs prohibédos, nec gentiles ad ca tanquâ ad neceffaria compeîlendos. Nam fi reuera fie ea rcprobaret,qucm/ admodum de illo auditum erat,3C ideo cclebrâda fufciperct,ut adione fimulata fuam poP ht occultare fentêtiammd ci dicerct lacobus:Et feient omnes,fed diceret,Et putabutornes, quoniam quæ de te audicrut falfafunt:præ(crtim quia in ipfis Hierofolymis apoftoli iam

d J decreuerant.

-ocr page 46-

4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS HIERONYMO,

decrcuerantne quifquam gcntes cogcret judaizarc: non aut dccreuerant nc quif^ tunc lu c dæos iudaizare prohibcret,quâuis etiâ ipfos iam doólrina chriftiana no cogcret. Proindc fi poft hoc apoftoloru dccrcnim,Petrus habuit illam in Äntiochia fimulatione, qua gétcs cogeret iudai2are,quo iam ncc ipfe cogcbatunquauis propter commcndanda eloquia dci» quæ ludæis font cr«dita,non prohibebatur,quid mirum fi coftringcbat cum Paulus lib«« aflcrcrc, qd* cum cæteris apoftolis fo Hierofolymis dccreuifte memineratC’ Si aut hoc (qd. tnagis arbitror) ante illud Hierofolymitanu cocilium Petrus fecitncc fic mirum eft q^cutn uolebat Paulus no timide óbtegeré,fed fidenter aflèrere quod eum paritcr fentire iam no/ uerat: fiue quod cum co cotulcrat Euageliumt fiue quod in Comelfj Centurionis uocatioc etiâ dtumitus cum de hacre admonitum acceperattfiue quod ante^ iili.quos timuerat,uc/ niffent Antiochiamgt;cum gentibus eum conuefti uiderat.Necj? em negamus in hac fenten/ tia foifTe iamPetrumgt;in qua amp;nbsp;Paulus fuiu No itaq? tue eum quid in ea re uerum effet do ccbatjfodeius fimulatione,quagentcs iudaizare cogebatur,arguebat,no ob aliud,nifi quja ficilla omnia fimulatoria gercbatur, tan^ uerum eflet quod iTli dicebât^qui fine drcucifioc præputfi atlt;^ alqs obfèrüatioibus umbræ futurorû putabât credetes faluos elfe no poffe, if. 5.9,[enté Ergo SC Timotheum circuncidit proptereai.ne Iud®s,SC maxime cognationi cius materna:

fic uidcretur qui ex gctibus in Chriftum crediderat,deteftari circuncifione, ficut idololatria deteftanda eft,cum illam deus fieri præcepèrit,hanc Satanas perfuafentEt Titum propte/ rca no circuncidit, ne occàfîonê daret cis qui fine ulla circuncifionc diccbat credences faluos effe non poflc,amp; ad dcccptione gentium hoc etiâ Paulum fentirc iaólarét. Quod ipfc btis Càti fignificat,ubi ait:Scd nec^ Titus,qui mecum crat,cum effet Græcus,côpulfus eft circuncidi: propter fobintrodueftos autem falfbs fratrcs,qui fobintroicrat perfcrutari libercate eoftrâ» ut nos in fèruitutem rcdigciet,quibus ncc ad horam ceffimus fobic0lioni,ut ueritas Euan/ gelq permaneat apud nos.Hic apparet quid eos captarc intellexcnt, ut nç faccrct quod ia Timotheo fecerat, SC q» ea libertatc faccre potcrat.qua oftendcrat ilia facrameta nec tanc^ D neceffaria debere appettnee tan^ facrilcga debere damnari.Sed cauedum eft uidclicct in hac difputationc,ne ficut philofophi quædam faóta hominum media dicamus inter rede fadhim SC peccatum, quæ neqj in reifte fadlis neep in peccatis numerentur, SC urgcamur co, quod obferuare legis ceremonias no poteft effe indiffcrens,fcd aut bonum aut malum: Vc fi bonum dixerimusjcas nos quoc^ obferuare cogamur: fi aute malum,non ucre fed fimu/ late ab apoftolis obferuatas effe credamus.Ego uero apoftolis non tarn exemplum philo^ fophorum timco,quado SC illi in foadifputatione ueri aliquid dicunt,cp forefiumaduolt;^ torum,quando in alienarum caufarum aiftionementiuntur. Quorum fimilitudo,fi in ’P‘“ expofitione epiftolæ ad Gàlatas ad confirmanda fimulatione Petri SC Pauli putata eft center induci, quid ego apud te timcam nome philofbphoru: qui no propterca uani lunu quia omnia falfa dieût.fèd quia SC falfis plerisqj confi'dunt,6C ubi ucra inucniuntur diccre,i k Chrifti gratia,qui eft ipfo ucritas,alieni font.Cur aut non dicam præccpta ilia uctcru facra/ îwno/îiwtto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nccbona effc,quia no cis homines iuftificatur: umbræem font,prænunciantes

gratia qua iuftifi'eamur:nec tame mala,quia diuinitus præcepta funt,teporibus perfonisf^ c6gruentia,cu me adiuuct etiâ prophetica fentetia, qua dicit deus fe illi populo dediue pra cepta no bona.Forte cm propterea no dixit mala,fcd tantu no bona,id eft, no talia,ut illis homines boni fiât,aut fine illis boni no fiant.Velle me doceret benigna fynceritas tua,utru Emulate quif^ fanlt;ftusorietalis,cum Romam uenerit,ieiunet fabbato,excepto illo aiepa/ «1. iflrf. fchalis uigiliæ. Quod fi malum effe dixcr{mus,non folu Romanâ Ecclefiam,ft^^ft^ multa

ei uicina,ôC aliquâto remotiora damnabimus, ubi mos idem tenetur SC manct.Si autenon ieiunare fabbato malum putaucrimus, tot ecclefias oricntis.SC m ulto maiorem orbischrii t ani partcm,qua temeritate criminabimurCPlacet nc tibi ut medium quiddâ efle dicamus» quod tame acceptabilc ficei,qui hoc no fimulate, fed cogruenti focictatc atq^ cbferuatia u ' ceritC Et tame nihil inde legimus in canonicis libris præccptû effe Chriftianis: quâtomag^

-ocr page 47-

DE PETRO^ R EP RE HE N SO A PAVLO, EPIST« XIX. 47

A jllud malu diccre non audeo.quod deu præcepiflè ipfa Chriftiana fide negate no poflùm» qua didid,no eo me iuftifi'cari,fed gratia dei per Icuim Chriftu dominum noftruCDico er go cireuncifione præputq,Ôi catera huiufmodi, priori populo per teftamentu quod uetus didf’Jiuinitus data,ad fignifi'carione futurorû,quæ per Chriftu oportebat impleri,quibus adueniêtibus,rcmâfiftè ilia Chriftianis legedatantu ad intelligcntiâpï^miftæprophetiæi no auc neccflario facieda quafi adhuc expecftandu eftèt ut ucniret fidei rcuelatio,qux his ft ^ificabacur eft6*ietura.Sed quâuis gentibus imponeda nd efïcnt,nö tame fie debuifle au terri a cófuctudine ludæoru,tan^ deteftanda atc^ dânanda.Senfim proinde atep paulaz tim feruéte fatièprædicatiôe gratiæ Chrifti,qua fola noftènt crcdêtcs fe luftificari faluoscp nbsp;nbsp;nbsp;ffSdulun

fieri,non illis umbris reru antca futurarû,tunc iam uenièntiû aten præfentiû,ut in illoru lu/ Qæoru uocatione,quos prælentia carnis domini, Si. apoftolica tepora fie inuenerât, omnis ’lia adio cofumerctur umbrarû:hoc eis fufferiflead cômcndationé,ut nô tan^ deteftâda» fimilis idololatriæ uitaret'',ultra uero no haberet progreirum,ne putaretur neccftària tan quâ ucl ab ilia falus c{Tet,ucl fine ilia efte no pofletQuod putauerut hæretici,qui dum uoz lunt ôi ludæi effe Si Chriftiani,nec ludæi ncc Chriftiatii efte potuerût.Quorû fententiatn ntihi cauendâ,quâuis in ea nun^ faerim^tatnêbeneuolétiflime admoncre dignatus es. In tuius (entétiæ nô confenfionéied fîmulationc Petrus timoré inciderat,ut de iUo Paulus uc riffime icribereuquod eum uidiflèt nd reóte ingredientem ad ucritatc Euâgelq.eicp uerilTi/ tnc dicerct quod gentes ludaizare cogebat:Quod Paulus utic^ nô cogcbât,ob hoc ilia ucz tera ucraciter ubi opus eflet obferuans, ut damnanda nô efte moftravettprxdicans tarnen inftanter nô eis,fed reuelata gratia fidei,fidclcs faluos fieri ,ne ad ca quen^ uelut neceflària nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fufcipicnda côpellcret.Sic autê credo apoftolum Paulû ueraciter cundïa illa geflîftè, ncc ta ’nen nunc quenep fadhl ex ludæo Chriftianu, uel cogo uel fino talia ueraciter cclebrare,fî/ eut ncc tu cui uidetur Paulus ea fimulaflè,cogis iftum ucl finis talia fimuIarc^An uis ut etiâ

B lt;go dicain hanc efle iummâ quæftionis,imô ièntêtiæ tuæ,ut poft Euangeliû Chrifti, benc feciantcrcdêtes ludæi,fî facrificia offerant quæ obtulit Paulus,fi filios circûcidant,fi fabba/ tuin côfcruét.ut Paulus in Timotheo.ôC ornes obfèruauere ludæi,duni hæc fimulate ac fal lacitcragant C Hoc fi ita eft, nô iam in hæréfim Hebionis,uel eoru quos uulgo Nasaræos Buncupant,uel quâlibet aliam ucterê,ièd nefeio in quâm noua delaDimur,quæ fît co perniz ^ofior,quo non errore fed propofîto eft ac uoluntate fallaci. Quod fî refcondcas,ut te ab nac purges lèntentia,tunc apoftolos ifta laudabiliter fî'mulafle,nc fcandalizarcntur infîrmi qui ex ludæis multi crediderant,ôi ea refpuenda nondum intclligebant,Nunc uero confit/ mata per tot genres dodlrina gratiæ Chriftianæjcofîrmata etiS per omnes Chrifti cedefîaa lecfHonelcgisôi prophetarum, quo hæcintclligcndanon obferuanda recitentur.quüquiji ta fimulando agere uoluerit,uideatut infanirexur mihi nô licet dicere apoftolû Paulum,« alios reeftæ fidei Chriftianos, tune illa uetera facramenta paululum oblèruando ucracitcjf ^ommdaredebuiflè,neputaretur iflæ propheticæ fîgnifi'cationis obfctuationcs à pqftîmis patribus cuftoditæ.tanqua facrilegia diabolica à pofteiis deteftatæC Iam cnim cum ueniG let fides quæprius illis obfcruationibu^rænunciata,poft mortem « tefurreélionê domi Bi reuelata eft,amiferant tanquâ uitâ offîcq fui, V eruntamé fîcut defùndta corpora necefta tionim officqs deducenda crat quodâmodo ad icpulturâ,nec fimulate (èd religiofe,nô aut deferéda côtinuo,uel inimicoru obtrcôtationibus tan^ canû morfîbus proiicienda.Proin/ d ’ nunc quifquis Chriftianorû,quâuis fît ex ludæis fimiliter ea celebrate uolucrit, tâquam fcpitos cineres eruens.nô erit pius dedutftor uel baiulus corporis,fcd impius fepulturæ uio lator.Fateor fané in eo,quod cpiftola côtinet mea.quod idco facramenta ludæorum Pau lus cclcbtanda fuiccperat,cu iam Chrifti effet apôftolus,ut doceret non eflè perniciofà his qui ea uellcnt, fîcut à parêtibus per legem acceperanticuftodire,minus me pofuiflèjllo dun tixat téporc,quo primu fidei gratia reuelata eft.Tuc cm hoc nô erat perniciofum, progref fu uero téporis crat gniciofum.nifî illæ obferüatïones ab omnibus Chriftianis defererenf:

d 4 nefî

-ocr page 48-

AiVGVSTrNVS

ne (î tunc ficrét.no difccrncrctur quod deus populo fuo perMoylèn præcepît ab co quód e tn templis dæmoniorû fpiritus imundus inftituit» Proinde potius culpada eft negligentia »»RrtrdÄ.y. mea^uia hoc no addidi,quim obiurgatio tua. Veruntame longe ante^ littcrastuas at? cepiflem,{ctibcns contra Faüftum Manichæum quomodo eundem locum,quamuis brcui ter explieauerim,amp;jïoc illicnd prætermi(èrim,amp; legere poteritfi non dedignctur benigni/ tas tuaxôi à chariffimis'noftris,per quosnûc hæc fcripta miß, quomodo uoluçris tibi fidcs fiat,ïllud me ante dilt;flafle:mihiqî de animo meo crede, quod coram deoloquens iurc cha ritatis cxpolèo,nunquam mihi uilum fviifle, etiam nunc Chriftianos ex ïudæis fados, fa/

1, ’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cramenta ilia uetera quolibet alfedu celebrate, amp;nbsp;quouis animo dcberc ab cis uUo modo

coli:cum illud de Pauîo femper ita fenlèrim, ex quo illius mihi litteræ innotucrût, ficut ncc tibi uidetur hoc tempore,cui^ elfe fimulanda ifta,cum hoc fccifle apoftolos credas. Pro/ indeiîcut tu e contrario loqueris,ôê licet reclamâte(Gcut fcribis)mundo,libéra uoce pronun cias ccrcmonias luda:orum,ôi pewiciofas eße SC mortiferas Chriftianis,ôi quicut]^ cas ob/ fcruaucrit, fiue ex ïudæis fiuc ex gentibus eum in barathrum diaboli deuolutum, Ita ego banc uocé tuam otnnino confirmo, SC addo: Quicucç cas ob(èruauerit,Hue ex ïudæis iîuc ex gentibus,non folum ueraeitet,uerumetiam fimulatc,eum in barathrum diaboli dcuolu tum.Quid quæris ampliusî’ Sed (îeut tu fimulationé apoftplorum ab huius temporis ra/ tione (eccrnis,itaiegQ Pauli apoftoli ueraeem tune in his omnibus conuerfationê ab huiuS temporjs,quamuis minime fîmulata cetemoniarum ludaicarum obferuatioc fccemo,quo niam tune fuit approbanda.nùnc detcftanda.Ita quâuis leoerimus : Lex SC prophetæ ubÇ ad loanncm baptifl^m,amp; quia propter ca quærebant ïudæi Chriftum intcrficcre,quia no folum foiluebat fabbatum,fcd SC pattern fuum dicebat deum,æqualê fè faciens dcoiôi qui3 io4» .1 gratiam pro gratia accepimus, SC quoniam lex per Moyfcn data cft,oratia autê SC uentas perlefum Giriftiim fada eft. Et perHictemiam promiflum eft daturum deum tcftatne turn nouum domui Iuda,nó fecundû tcftamentû quod difpofuit patribus corumon tame 0 arbitror ipfum dominu fallaciter â patêtibus circuncifum.Aut fi hoc propter ætatem mim me prohibebat,nec illud arbitror eum dixifle fallaciter leprofo,qué certe non ilia per lèn præcGpta pbftruatio,fèd ipfe mundauerat;Vadeamp; offer pro te facrifidum quod præt«^ pit Moyfcs in teftimonium illis.Nec falladter afcendit ad dicm feftum,ufq5adeo non can/ to oftentationis çorani horoinibus,ut non euidenter afccnderit,fêd latenter.At enim olt;* g4.$ idem Apoftpius : Ecce^o Paulus dico uobis quia fi circuncidamini, Chriftus uobis m prodcrit.Decepit ergo Ttmotheu,amp; fedt ei nihil prodefte GhriftuC” An quia hoc fallao fedum cft,idco non obftùtî' At ipfe hoc non pofuit,nccait, Si drcuncidamini ucrao*^'^’^^ cutnec falladtenfed fine ulla exccptione dixit: Si circunddamini,Chriftus uobis nib* P derit » Sicutergo tnuishic locum dare fententiæ tuæ ,utuclis fubintellidi nifi fa*'^ . ita non impudenter flagito,ut etiam nos illic intelligcrc finas eis didum : Si circundd^i^ ni, qui propterea uolebant circuncidi,quod aliter fè putabât in Chrifto P^luos effe no P° fè.Hoc ergo animo,hac uoluntate, ifta intentione quifquis tune circuncidebatur,^*^^^

Gàl. Z ci nihil omnino prodcrat.Sicut alibi aperte dicinNam fi per legem iuftida,ergq gratis mortuus eftC Hoc ergo déclarât, ôi qff ipfe c5mcmorafti:Euacuati cftis ^^dc/ qui in lege iuftifîcamini,à gratia excidiftis. lllos itaq? arguit qui fè iuftificari m bant,non qui légitima ilia in eius honore,à quo mandata funt,obfcruabât,intdl‘g ^uia. qua prænundandæ ueritatis ratione mandata fint,ÔCquoufiç debeant pcrdnratc.

eft illud quod ait: Sifpiritududmintnon adhuc cftis fub lege: unde uclutcollig’^^Pl^^^j rc,qui fub lege eft,non dilpenfatiue,utnoftros putas uoluifte maiorcs,fcd ucte ligo,cum fpiritumfandum non habere:magna mihi uidetur quæftio,quid fit cno’ fîc,quemadmodum Apoftolus culpat.Neq; cnim hoc eum propter circudfionem ar diccrc,autillafacrificia,quæ:tûcfada à patribus,nûc à Chriftianisnd fiunt,ôi taxera modi,fèd hodpfum etnî qd' lex iuhet:Non c6cupifccs,q, fatemurcertc Chriftianos

-ocr page 49-

lt;ß

de PETRO ^REPREHEN so A P A V* EPI'ST* XlK, 49 oblèfuare,atç^EuangeIica maxime iliuftrationeprædidan.Legem dicitcflfcranlt;ftâ,6i man datum fandtum, ôi iuftum,ôî borium; Deinde fiibiungit: Quod ergo bonum eft,mihi fa Row.7, ftum eft mors C Abfit,Sed peccafium ut appareat peccatum,per bonum mihi operatu eft ttiortem.ut fiatlupra modum peccator aut peccatum;per mandatum.Quod autem hic di dt.pcccatum per mandatum fieri fupra modum,hoc alibi aitiLex fubintrauit ut abudaret Jipw.ç, dcliftum.Vbi autem aburidauit delidlum, fuperabudauit ód gratia.Et ^ibi,cum fuperius dedifpêfatione gratiæ loqueretur,quod ipfe iuftificet,uelut interrogas ait: Quid ergo lex;* Atque huic interrogationi continuo refpondiuPræuaricationis gratia pofita eft,doncc ue nirct fernen cui promiftum eft. Hos ergo damnabiliter dicit eile fub lege, quos reos facit lex,non implentes legem, dum non intnligendo gratiæ beneficium ad facienda dei præce/ pta, quafi de fuis uiribus fuperba elatione præfumunt.Plenitudo enim Icgis çharitas.Cha Row.ij» ntasuero déi diffufaeft in cordibusnoftris, non per nofi'pfbs, (cd per foiritum faniftum qui datas eft nobis, Sed huic rci quantum fatis eft explicada:,prolixior fortafle Si fuf pro/ Çrq uoluminis fermo debetur. Si ergo illud quod lex ait: Non concupifces,fi' humana in/ firmitas gratia dei adiuta non fuerit,fub fereum tenet,0i præuaricatorem potius damnat, quàm libérât peccatorem, quanto magis ilia quæ fi'gnificationis caufa præcepta font, cirz ^ncifio ôi cætera,quæ reuelatione gratiæ latius innotefeente neceflè fuerat abolcri, iuftifi/, neminem poterant f Non tarnen ideo foerant tanquam diabolica gentium facrilegia ^gienda,etiam cum ipfa gratia iam coeperat reuelari,quæ umbris talibus fuerat prænun/ nata.fed permittenda paululum eismaxime qui ex iîlo populo cui data font uenerant.Po ftea uero tanquam cum honore fepulta font, à Chriftianis omnibus irreparabiliter dele/ tenda. Hoc autem quod dïcis, non dilpenfàtiue ut noftri uoluere maiores, quid fibi uult oro te C Aüt enim hoc eft quod ego appello officiofom mendacium, ut hæc diipenlatio fit officium uclut honefte mentiendi: aut quid aliud fit omnino non uidco,nifi forte addi/ ta nomine difpenfationis fiat, ut mendacium non fit mendacium, Quod fi abfordum eft, cur ergo non aperte dicis officiofom mendacium defendédum, nifi' forte nomen te mouet, quia non tam ufitatû eft in Ecclefiafticis libris uocabulum officq, quod Ambrofius nofter non timuit, qui foos quofdam libros utilium præceptionum plcnos, de officfis uoluit apz pellareCAn fiofficiofe mentiaturquilqueculpanduseft,fi difpenfatiue approbandusî' Fgt;ogo te mentiatur ubi legérit qui hoc putàt, quia SC in hoc magna quæftio eft, fit ne ali/ quando mentiri uiriboni, immo uiri Chriftiani, qualibus didfcum eft,Sit in ore ucftro eft eft,non non, ut non fub iudiciô dccidatis, Et qui cum fide audiunt: Perdes omnes qui lo/ -^411/7.5, quuntur taendaciu, Séd ut d,ixi SC alia magna quæftio eft:eligat quod uoluerit qui hoc exiftimatubi mentiatur,dum tarnen à fcribentibus autoribus faneftarum feripturarum maxime canonicarum, inconeufle credatur SC defendatur omnino abefte mendacium:

difpenfatores Ghnfti de qmbus didutn eft,Hic iam quæritur inter difpenfatores, ut fi/ delis quis inueniatuntanquara magnum aliquid fibi fideliter didicifle uideantur,pro ucriz tids difpenfatione mentiri, cum ipfa fides, in Latino fermone ab eo dicatur appellata» quia fit quod dicitur. Vbi autem fit quod dicitur,mentiendi utique non eft locus, Fidelis •gitur difpcnlatorapoftolus Paulus, proculdubio nobis exhibet in Icribendo fidem, quia iJeritatis difpenfator erat,non falfitatis, per hoc uerum fcripfit uidifle fe Petrum non refte ingrediêtém ad ueritatem Euangelq, eiq^ in faciemreftitiire,quod gentes cogeret Ik daizare. Ipfc uero Petrus, quod à Paulo fiebat utiliter libertate charitatis, fanóla a.c benigt; gna picrate humilitatis accepit:atque ita rarius fanótius excmplu pofteris præbuit,quo non dedignatentur, ficubi forte recti tramitem reliquiflent,ctiam à pofterioribus corrigi, quàm Paulus,quo confidenter auderent etiam minores maionbus pro defendenda Euati gclica ueritace falua fraterna ch aritate refiftere. Nam cum fatius multo fit à tenendo iti/ Here innulloquaminaliquodeclinare,multoeft tarnenmirabilius66 laudabiliuslibenz ter accipere corrigentem, quàm audaóter corrigerc deuiantem. Eft laus itaque iuftfè li/ bertatis

-ocr page 50-

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTtNVS HIER ON y MO«

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bercatis iti PauIo^ Si iànôiæ bumilitatis fn Perro: quæ quanttïm nithipró modulo wco c

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidetur, magis fiierat aduerüis calutnniantetn Porphyrium defendenda, quàmut ei da/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rctur obtreéiandi tnaiorlt;gt;ccafîo qua muko mordadustcriminarcturcbnïiÉanos faUadter

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucl^as liccras ra'ibere,uel det fiu iacraniêta traôtare.Flagiras a me ut aliquem faite unum

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oliedam,cutus in re ïèntentiam ßm fècu[us,cum tu tain plures nomtnatitn comcmora

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^afiruit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiiod aftruis,prxceßerunr,petens ut in co, fi te rcprebendo crrantem,pati

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ar cècirare cum rahbus-.quorum ego fateor,neminem legi, fed cum ßnt igrmè fex ucllepte,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;on^ quatuor autoritatem tu qaoc^ mfringis,Nam Laodicenum, cuius nomen taces,de

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^l^x^ttdrum autem ucterem bxreticumi Orioenem ueto ac

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adimum.rcprcbenfos abs te lego ia teceatioribus opufealis [uis,X non medioemcrjia

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eroom^eD^to'^^n°quot;‘!’'^r‘^‘''‘'”‘’'^ Ongenem tnmbilicerancehndnnens. Cura bis

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eo.irenas,Tbeodora^HcradeôtflxqaZïlnî^o^^^^^

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inponnRcaligradu lt;^n(tannnopoltanntcSeEccfbf,^°^e‘quot;'7^’°^^^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'i‘‘^j‘e^-‘l‘gt;°^i”lt;^oquodaniria,asfequeren,nr.an^.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'”°d°fquot;‘pt^^‘^anoaidshaaeingennan,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de cnn, eju^^o tettin m.ne tres caan, ego tribus opL^^

a 2'‘^repe,ueffmultakgi(re„,a,ctSâ,nenipren,i£ïtohf^^^^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoiioîus Paulus occurrit.Ädiofum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupra hos omnes

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libus /ijïs traéiadbus prouoco, inrum inrerrneranc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ncs qui aliud fendunc littcra/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^‘”P--optetcateninßi^uodiIlaßn,nhnöe‘’oemes,^f^“''quot;‘^^T^quot;,'lquot;^‘'''^

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^‘-edctan^üon^scttoiX^^^'Jau^^^^ n^tEtafdioeuntpanlofupenas

Qaæ autem feribo uobis, tanto ApoPolo in fuis 3^pro (dis liu-pt-ifi ùir^^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opinantes,ego magis credo

rts difputanti Necdici timeo tic Paulum ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruiqaam doéiiffimo de alienis litte

ntm,icduete faerit in erröte: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fmulartterrorem ludax//

‘^^'^riporicongraebat,uetera illa farm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^°‘^^^’^^dibertateapofi:olica,f'' /

^^^P^^pbcttccconilituta^Necuerefaerart ’ ^^f^Pf^^^dftiaprænûciandisrebusf/ta/ /

- ^^danterSCâcriierprædicabateosertam

ttoni g^doramcanqueffdcJmjjj neceifaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imponcnda,ueliuPiRca/

, ludaeam, ÔCtanquamgentilcm aenul k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixicam fadiumfudæis tanquam /

. quemadmodumdixetimparat^ma,tT’'^°^'^'^^^^‘^^^^^^^’^^^^^^P^dentisaffeô^^ ^^P‘^^^repotuerim,iq^g^^jjjt ^ ^^^^^^^^^trndiße,immoegofortailenoniädshoc

“^g^‘^dbas,qaætaqaoq^commem ‘^^pe^‘^^^^^dmodumnecilia,quæfadcbatPmi

. ^tttn enim abs te quæf ïktn in cnifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^°rne qaodno ingrate fateor adiuuiPi.

^^dtt:us,quiafallaciterj[uf:cpiti^rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putetur, idcofaftusludxistan^

dius Pt, ncc tarnen fufepit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dCgentibus tanquam gentilis fa/

gcntilem, quodpra:putim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^^dum:ta reipbdiPi, in co fadlam gentibus

damnantludæi: Vbieao auvm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod indifferenterpermiferit uefci dbis, qaos

faliiffimamefftSicergo^scilla in ’^^^^f^^^^^^^^^i^^f^reritCQuoddabfurdiffimdatcp dentinónneceffitatcffruiliaJr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^°rum coniuetudinicongraebat bbertatepra

fiFideiibus enim X hisauirney,?^^^ ^^^‘^digniasdifpenfatione falladpotius qaàm Mc/

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ^^°g‘^^^erantueritatem,ff^tipfe[effatar,rtißforteßC^^^^^^^^

ornnis

-ocr page 51-

DE PETKO REPREHENSO A PAVtzO ß P. XIX, 5» omniscreattira dei bona eft. Si nihil abrjdcndum, quod cum gratiarumaétione accipitur. Ergo ÔI ipfi Paulo non folum uiro,uerumetiâ difpenfatori maxime fidcli,non foiû cogniz tori,uerunietiam doôlori ueritati6,omnis urim in cibis creatura dei non fîmulate.fed uere bonaerat.Cur igitur nihil fîmulate fufcipiendcT facronimceremoniammcp gcntilium,fed de dbis ôC præputio uera fentiendo atq; docenâo,tamcn tanquam geijtilis faôfais ett gen tibus,8C non potuit fieri tanquâ ludæus ludæis,nifi fallariter fufeipiendo facramenca lu/ dxorum^ Cur olgaftro inferto feruauit difpenfationis ueracé fidem,K naturalibus ramis, non extra fed in arbore côftitutis,nefcio quod difpenfatonx fimulationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® ”

dit; Cut fate tanquam gentilis gentibus,quod fentit docctquod »‘P“'quot;; quot;nbsp;. f . ton uncB ludams Iudxis,aliud in peftorc cUudic.almd promit in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

pù.Sc1abGthocfaçete.Vttifq,tnimdcbcbatcharitatcmàro^^^ boMÄ fidc nô fite Ac per hoc ommbus omniafate cft,ut omnes

±ÏSX^£X±=«_

non mifeticorditer fallebat,fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facris oentiû diftinsuebat.

adtetti^orisdifpenfationémffacffecome^^^^^^^

KncautnometiennsateWcopanntt„eterîfaccrdotiaCuacctcmomy, abdloeuore^uc^ucbnChtiftucted

tjAmeç obfetuatvoes.fe a peccatistan?« feiDfum.amp;hxc alnsfaaes.

bat,tancç ipfe iilo errorc tenereturaDiVges P , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dSmonuiffet adiûxinHæceft MÆtth.ii,,

q^Gbnb%fierit.Wtblt;x^-^^^^^ cmlcxKptopbetxHanccopaticnœÆ a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç

v,SneKtatttccisWcGnÔdixit,fietetan^ittc,utd\u

i dimCpitimlcnttatisAttedestapton N

WuÇacias.Nouticçunpfumdeuetu.ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«trHitankervtâqGbiabaVteroueUet,mi

tmusdetóomdctufibiaccitecpogtecd^e^^^

, Vr i'k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VtemmtueVpeccatoâiqulconftta^^

noctat,fedcopatvendoqntaeUeç^wu , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*p rt^Affner intacte, tevpfum

(ateetetUsÄerct. ^«ÔlÂXÎÂâmtïUepku. tnquamotga^eüpfamSCtecote f h b nbsp;nbsp;C

' '^“A'VA™*®J’“^,^'^’?^^«eKWtetaramoUtur.ncuid£amurce^^ T''^'-'?'quot;°'^'^'^’”“quot;=^’\XXatehbusrroftris«ibuerematctó

wct,Ôttautot\bustnuvcem,u.e\dettactonaus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«A rAGAendumnn

îbsteactba,nd foïü ex animo diétaîentiOaUcrumem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auiapntn SCChtiz

hiDeniq^ addisqupd etiâfind addetes appatetet,«. d\as^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à^bhs^O uit fanÖLC.

lVianedAioetctecupio,necquicqnâvnmeamentetcnnet q ft

nvibittt (51t deusuidet animamca)uctacvcorde ddelt;de^oc p q oAnexbibuiffeinVite^ qd' temibiexbibuiftend dubito.bocipmomino apob.c\u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ça^ r •

wvv%cVoocn«cm.5i^uosvÂàosva«uùcte.aianàevoft«o~

c\uos \vA«\cmovvxmià'aïûa£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^àcopaûtntÂ

^uoà ^vÇ^^ret îiU\gt;t^s. Gerte tous es etvi tu tAVt^ e^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgt;àÇtuua^u

wau,tueooitatestamtue uo teVuauêàuvucacuVçavaQJiavnevvu y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«xetux

tveeteueXVcsy; eo moào jpVvVus e’SesN uàe uo^esojattoWn^^^

r gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.00 P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y’ÎVGnXOuC.vCVAuv

-ocr page 52-

AVG* HIER. .RET. R^PRBHEN SO, A PA V.^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut quicquid itnprobandu putanf m(^iptistncjs.neeIauJent fi3bdoJope£florc,necita te/ c

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr^endantapud aJios,ut taceant a^d we,Hinc potius exiftimans Ixdi atnicitiam ÔC ne

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tcrentius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lura u-ioIari.Nefcio cnim utrurti Chnftianæ^mieit/æ patandæûhtiin qtJibus

9rouerb, zj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■ ^^^ë^^^P^^^^^^biutObCcquium aniicos,i3critas odium pantquam ecdcGalli

œiiK tdeiiom funjuulnera amichcjuam uoJutana oCcula inimi'd. Proinde cb-atifTimos no ro^, qui noiitis laboribus fyncerifbme favent,bocpotius quanta pofTumus indantiadó

c’antbetipo(rc,utinter chariiTimos ahquid altctutro ietttfonecotradicatur^ lud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ntas ip a minuatut, nee uentas odium pariat,quæ debcairamidtia:, ffae il/

mente quod d^Set nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bt didtur,non rctinendo in

pcthibes quod b'nt- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fratres nofln familiäres tui, quibus tcibmonium

cordi meo quod literi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muno fadium,nec mcdiocrem de hac re dolorêineffè

b fallor fuperßuum^cum fuffi nbsp;nbsp;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnodo id accidcrit,amp; longum cß enarrare,3ini

ptitatur,nec omnïno meie fuiffe uoIl Jnù^flQ fjntquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo quo

gnitionis ut fieret.Hoc ß nnn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difpobtionis aut eonfenbonis aut iàlté co/

bco.Ego tarnen,abfft ut cos credanvi'^“^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^giior, quid amplius fadam no ha/

^^^f^^3sinternosinimidtias,quasmifedf.^P^A'^'^^^'a^^^^^

mlo nocedi ammo, facile de bommfii ' nbsp;dominidei noHri auertat à nobis, fed line

eß:crcdere,ß uafa funt Chrißi don nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^P^3ri.f-}ocenim me de illis axjuum

mo magna à dco in opus bonam Oi ƒhonore fadla Si difpoßta in do

f°r^^^»erît, ficereucîucrkt,CK nc^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcam,ß in noticiam /

ium me hbrum aduerfus tc Rc^amn^air nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ides. Çuod fané fcripfcram,nub

Vnde cmniiio nefr' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bbrinomé,ab ilia epi

(^piPoIam, ied tibi mi fera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßhudte audiife exiilimaueram, ncc Ro/ /

amicicrT,bue ad ^dmonéndumJiue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aibitrabar,quod fynccritatc D

Exccptis auté fainiharibus tüis,ceio{um obP ^^^^bs teeorngendiim feeßfe menoueram, hbi Piétate domini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ê^^bam qua redcmpd üimus,ut qux

mesmGdiofo biancHIoqmdpoiiiiire Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nt,in litcris^mcispoiiiinon me cxiûi/

f^^’îicfcio cuiùs pb^iæfadium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcpcccauidimittas mihi. Necillud

gt;'^f^^R’3mplius^dixi,adtetrahàs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bortaiJe quàm literatius àmecommemo/

oculos cordis redperës,qüos abG'tnnn.ia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^ibtcccrim non hocideo me dixiGè’^^

gdcs habercs.Propterrotam croo Kaa,vc^!i^ ^^^^i^ris,fcdutaduerteres quos fanos^c^^’' redeïlruere debeamus,imitatidâ:nô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcripfcrimusxiuod icriptopoflerio

ß^ßß^^^’^ttingehdü illudexiGimaui^atn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuo ncc tribui,

hßutus obtinuit, epifeopatuspresbvteri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonorum uocabula,quxiam cede/

Hierbnymo minor eil,licet etiâ à min nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen in multis rebus ÄuguGiniis

reebo Deinterpretatidetuat^mmilnZrGi.^Gtreüigiendaueldedignandacor rede Hebra/is, uiGilicet dium.SedinGnuarediotierrspeto a a b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corrapta Cunt,ptoicrresin mc/

mini interpretatiDnt,amp;Gira^ eGnn/K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^is,utrum ab eiGpGs qui ante aduentu do

- er':L’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^P^l quonatrt ^nrntrfün ob tfh'c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mrt

tïnt;non inaenio. Deinde nobk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JUiautenntcriotes^cnrhocfacefeuolue/

guâtn teædidifleneidebntn, Libmtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Septuaginta.

iitJguatum,coniecflurKenrnf^ ‘ f - nbsp;nbsp;^^‘^^,^^^^o (^oaxjaaadabt in interprétépenua

^d^^^^-^openradiant,quosn^^

^^^^^^^^f^deifuenntManasparereintnuîtora^^^

quamiiii

-ocr page 53-

A VG. LONMIN I ANO DE BENEVIVENDO EP. XX. $5 quamuis ncquaquâ ipfa uarietas ab ciufdcm Rdei um'tate dilcordetSicut etiam unus tra/ ftator fècudum candem fideni,alicer atch aliter eundcm locum poteft e:^oncre, quia hoc eius obfcuritas patitur.Ideo autftn dcGaero interpretationem tuam deS^tuaginta.ut SC tanta Latinorum intcrprctumqui qualelcuncç hoc au(î lunt,quâtum poflumus impcritia carcamus:ôC hi qui me inuiderc putantutilibus laboribus tuis,tandê âliquando.fi fieri po teftjntclligantpropterea me nolle tuam exHebræo interpretationé inccclefijs Iegi,ne coti ^a ocptuaginta^utoritatcm.taquam nouum aliquid prolèrétes,magno Icandalo pertur/ Dcmus picbes Chrifti,quarum aures SC corda illam interpretationem audire confueuerût, 4*^ etiam ab apoftolis approbata eft. Vnde illud apud lonam uirgultum, fi' ih Hcbræo Bec hedera eft nec cucurbita,fed nefiio quid aliud quod trunco foo nixum.nullis fuftenta« «umadminiculis erigatur,mallem iam in omnibus Latinis cucurbitamlegi.Non enim frti uta hoc puto Septuaginta pofuifiè nifî quia SC huic fi'mile Icicbant. Satis me imo fortaf 'eplus quàm fatis,triDus epiftolis tuis reipondiflè arbitror.quarum duas per Cyprianum *ecepi,unam per Firmû.Relcribe qüod uilùm fuerit ad nos uel alios inftruêdos.Dabo au/ ton operam diligentiorem quantum me adiuuat dominus,ut litteræ quas ad te (cribo pri ws »d te pcmeniant.quàm ad quenquam à quo latius dilpcrgantur. Fatcor enim, nec mihi hoc fieri uellede tuis ad me,quod de meis ad te fadbum iuftiiïïme expoftulas.Tamen pla/ teat nobis inuieem no tantum charitas.uerum etiam libcrtas amicitiæ,ne apud me taceas, Uel ego apud te quod in noftris litteris uiciflîm nos mouct.eo icilicet animo,qui oculis dei in fraterna dilcdlione non difplicetQuod fi inter nos fieri pofTe fine ipfius dilcdlionisperz uteiofaofFenfione non putas,non fiat. Ilia enim charitas quam técum habere uellcm profe fto maioreft/ed melior hæc minor quàm nulla eft.

Auguftinus Longiniano pagano phi'Ioiôpho,prouocans ilium ad icribêdum quæ fît optima ad felicitatem uia,indicans quac fît apud Chriftianos. Epift. XX.

O N G r N IA N O Auguftinus. Solere aiunt quondam ùcterû dicerc.qut bus fatis perfuafum eftet,ut nihil mallet fe efle quàm uiros bonos,his reliqüa faoilem efle dodtrinâ.Hæc lèntêtia fi rite rccolo,Socratica eftdonge antiquior prophetica præceflcratpræcipiens hominibus breuiter SC fimutnon tantu ut Icnihil malint efle cp bonos,uerumetiâ unde fiant boni.Diliges,inquit,dominû deum tuu ex toto corde tuo.ôC ex tota anima tua,SC extota mente tua.SC diliges proximû tuû tan^ teipfumHoc cui perfi:afum cflct,nô ei reliquam facilcm,fed earn totam efle dotftrinâ dun/ taxat utilem ac falubrcm.MuItæ enim dotftrinæ funt,fî tarnen dodtrinæ dicendæ funt,uel fupcrfluæ uel noxiæ.Veterum libris Chriftus atteftâs: In his,inquit,duobus præceptis to ta lex pendet SC prophetæ.Proindc quia mihi uideor infpcxifle taquam in fpccülo fermo/ rinationis tuæ,nihil te eflTe malle quàm uirum bonû.deum quo nihil eft melius, SC unde hu uianus animus haurit ut bonus fit,quo nam modo colendû credas, audeo pcrcotari, nam quod eum colêdum credas,iam tenco.Quæro etiam quid de Chrifto fèntias.Quöd eriim cum non paruipendas aduerti:led utrum ca SC fola uia qux ab illo demonftrata eft,ad ui/ tam bcatam peiueniri pofte cxiftimcs, SC aliqua ex caula nó cam negligas ire, fed différas, an ÔC aliam uel alias ad tarn optimam SCpræ omnibus appetedam pofleflionem uias efle arbitreris,8Caliquam earum iam te ingredi credas, nofle cupio utopinor non impudentcr. Diligo enim te propter id quod fupra dixi,mefp abs te diligi non temete exiftimo,nec ul/ la de re alia inter cos qui fe beneuole nouerunt,{ermo frult;ftuofior,uel impenditur, ucl repo Icitur.uel accipitur,uel rccipitur,quam unde boni bcati^ fimus.

Longtm'anus Auguftino ad id refpondens iuxta TrimegiftS ÔC Platonicos, per mi/ notes deos perueniri ad fummu deu.fed non fine facris purificatort)s Epift. XXI.

o MIN o uenerando SC uere ac mcrito percolendo fantfto patri Auguftino.Lon J ginianus- nbsp;nbsp;nbsp;Beatus fum SC rclucetis puro uirtutis tuæ lumine admodu illù ft raz

tus,qui dignu me diuini tui affaminis honore cumulandu effe duxifti,Sed graue c mihi

-ocr page 54-

AVGgt; LON G I. D E S A C RIFICII S PLAT I C O RVM

mihï onus SJ ÆfBdBirnam n

irouiJenttam domme uenerande Cadshrponis, C

SJ præcipuc tuis percunólationibus,SJ fob hoc téporc in talibus explicandis,pef mcæ opini ôni'slêntcnttâ,id eft à pagano homine:quæftionibus fiqufdcm abundet,quod ex parte ud iamdudu inter nos conuenerit,uel nunc identidem litteris magis magisc]^ conueniat prxce ptispfson dicam taneam Socraticis,nec tais Romanonim uir uere optime prophetids, aut ^aacis Hiefofolymitids,fod etiam otpbeicis atq^ agetids^dC trimegifticisJonge ante ilh's an tiqaioribus Qi. pcné rudibus adbac {ecalis,djis aatonbus enads,0i tori orW terræ cerds lin^i tibuspardd tdfadam diuinitus oftenfts: Prias^ aotnen aut Europa caperetaut Ada acd/ peret.aut Libya poflSderet.uirum bona uttu mediasßdias Qi eris SJ faidi Siguide adbac pod hominû memoria,nid Xenopbonds Elends compodræ fabula: fcbema concédas» adhuc aadierim,legerim,utderim nemfnem,aut cette poil unum nailu,guod deo tefte,bo/ ttopericalo certogae dixerim,ni(i te,deutnconniti temper agnofcere. Si potte pariratcant^ mi corporist^ proieOa graaedinefeélari fadUime,X fpeperfeéiæ confdédx non dubia ae dulitate mnere, Verum^ua ui^ effici potfit magis etl ut ta non nciciaSjSJ midi non intinu^ to extrintccus altgao ditteras,^ ut a me dominepercoléde f:ias.Oua tune tàteor bains bo ni in federn profe^tos fafficiens,at mea expetuntfacerdoda,minimenecdam,Q£ßtatnctt pomcro,u.at™m coftgo. Verum quirf traatom finae atlt;5 ant/qute tcncam atquc ov albs,umsd:ais faaisip fu«,fîne ub teporu mutatoriî apeaca iaaadôepmbams,Xdef cmcdcusàd eft das aaias X aMXiaàprc ‘«^nn!3ilisXineffab,l,sinfaagabihçpacatonsimplausv,nutibas;Ôaod(utaeraalt;ea)aa gdos d,aas.aclaa,d afemmç^ft deum ad caa,deo.aatàdeo, auUn deun, inteadôcani m menœj-.rcfcft,n^ V,aeft«quamq«âpu,gaaandquo™mûcromm pfepnaqgt;as ^^P^t-o-^'bascp^r^aa^Xob^obreraach^^^^

tr™'’/,quot;T quot;nbsp;“quot;5“ ^edalicatis camali X fpiàa, deùpcLem ia H o aad^aa^nZ^7quot;' ‘gt;”’™“«’'reßeun.sesdomnepater peLl^de,non

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e^nmeramp;_qu.a gaodnePeio diffiallùaaa, crüo dePaire. Vc

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘quot;l mtama,tcaa,m,d,gnatas es lam otm fdenHMfînuarcquod ddigas,

tuamqaaad,e,nPnaas^aod,o,,aa: ligis pracaldabio^Xego ddeiamp;Aer dÜigï °’quot;gt;f‘^t“gt;d'cpdcmehab,anom3mIincamcpaaipieastcnca,a.SedanKommaqaamp; tdacexiga^ opinion, m^aeaiam concédas. X feemonimeo adte.cn,iacocaiai, t^Oo f^'^cmcongcaofaccIcmdalgeas.Xmeqaiddehisexillitncs.adcaqaidA^ ‘^quot;p^'^-'^tdk aa,,am non meUc fed aeOace daldodbas. ß mlreor infocmaccdic ‘i°‘^^P^‘:ec, ac:pecpeta3 ünOicaeedeoplaccas qnodnec

- -^ugaa,bas^„g,Pü„q,cætmpcobans,hcH:taadmexphnariquxr^^ tantopas latrirtcgsçhqut ïam dtums airtutibus fit dreumuanatas. Epiß, XXH-

O NGl NI ANO Äagatlinas^ nbsp;nbsp;nbsp;Cepi Eudlum tccipti met, re/enptatn fa^

licet beneUolentix eux, Vnde iam uideo exortd 3i exorfum internos magna: ^^hacderemagna dttputationis guaii fèmentêfhoc efi guod aolchäprins, de/ _______ guodadhucaolo,deus adiuuabit.ldaatem eflathoccceptam débita ac falabrtfiaeclauda^tar.Proindegaodde Chriilonihiltemere tibiueJnegandnm uclaßjr/ tnandumputaili,hocin pagani animo temperamentam non inaitus acceperim. Qaodae I ro etiam feriptis meis doceriteeapis dehacre,negaalt;^abnuam necp dcGÉam haictâho/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

na: mihicp charifJtmæ fcraireaoluntati tuæ.Sedprias opus eil eligaare,gaomodo redpiâ

iètitentiam taam de antigais facris. Cam enim dixif^s eam uiam in deum effe melioremt

goâ air bonus,pgSaiufliSapui is,caflis.aeris diâis fadiisep Gne alla temporum murarorum / capota iadiatiôc probatuSaSf deoram comitatuuaJlataSidei aaep poteflaubus emeritus,

yz-v/quot; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idcfl /

-ocr page 55-

AVG. BONIFACIO DE BAPTISM O PARVVLORVM, EP. XXIIb 5$ id eftæius utrius Si üm'uerfî ôC iflcomprehenfîbih's Si infatigabiIis,i'nefFabi'Iisfp creatoris ad implctus uirtutibus, quos ttt uerum eft angelos dicitis, uel quid alterum poft deum uel à deo uel cutn deo in deum intcniione animi mentisc^ ire feftinat Quæ uerba ex epiftoz la tua recognofcisjcum addidifti Si âittitVia eft,inquam,qua purgati antiquorum ïàcroriï pijsprjeceptis, cxpiationibusq^ puriflîmis,ôô obfccenis obferuationib^ decocft{,animaôC corpore cóftantés dcproperantln his uerbis fcntio,ni fallohuideri tibi non (ùfficere ad uiâ ^uaitur ad deum, uti uir bonusypi}s,iuftis,purisgt;caftis, ueris^diélis faólis^ promereatur ^cos, quorum comitatu uallatus in ilium fummu deum omnium creatore ire feftinet, niß rtiam facrorû antiquorum pqspræceptisexpiationibusé^ purgetur. Quamobrem uelim idrequid arbitreris efleper facra purgandum,in eo qui pie,iufte,pure,ueracitercß uiuendo-ptoiueretur deos,6C per eos unum ilium deorû deum*Si enim adhuc làcris purgandus eft, mundus non eft,3C Ci mundus non eft,pic,iufte,pure,cafté(^ no uiuit.Si enim îam ita

tïs.refellere molior,tempus neceffarium in lùperfluis infumatur. Onerare te itaeç epiftola ••oluiîUt te cito referibente cætera contexamus.

Auguftinus Bonifacio epifcopo,refpondês qui fiat ut infantibus in baptifmo profit ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parêtum fides,quum poft baptifmû non noceat illis parents impietas. Deinde quo/

modo fufceptorcs in baptifmo refpondeant illos credere, quum paruuli reuera non credant,£c incertum fît,an fint credituri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXIII*

10 N IF A c IO coepiftopo, Auguftinus in domino lalutê, Quæris à me utru ne eonfe. dî/l parenfes baptisatis paruulis fuis noceant,cu^ eos dæmoniorum (âcrifîcqs la/ I nare conantur.Et fî non nocent,quoraodo eis profit cum baptisantur paren/

—turn fîdes,quorum eis non poteft obeffe perfidia. Vbi relpôdco tantam illius lacramcntuhoc eft baptifmi falutarisæfte uirtutem in fandta compage corporis Chrifti,ut Icmel gencratus per aliorum carnalê uoluptatem, cum lèmel regeneratus fuerit,per alioru •piritalem uolutatcm,deincepsn6 poftît uinculo alienæ iniquitatis obftringi, cui nulla fua ••oluntate côfentitEt anima enim patris mea eft,inquit,ÔC anima filq mea eft: Anima quæ peccaucrit ipfa morietunno autem pcccat ip{a,cum parentes ci omnino nefcicnti,uel quili/ alius adhibet facrilcgia dæmonioru.Sed idco ex Adâ traxit,quod facraméti illius gra folucrctur, quia nondû erat anima fèparatim uiuensa'd eft,altera anima de qua dicere/ tnr:Et anima patris mea eft,ôC anima filq mea eft. Iam itaeç cum homo inlèipfo eftgt;ab eo genuit alter effecftus,peccato altcrius fine fua cÔfenfîone non tenetur obnoxius. Traxit ttgo reatum,quia unus emt cum illo Si in illo à quo traxit,quando quod traxit admiftùm tft.No autê trahit alter ab altero, quâdo fiia unoquocç propria uita uiuente iam eft unde “•catur; Anima quæ peccauerit ipfa morietur. V t auté poftît regenerari per oftîciu uolun/ tous alienæ, cum offertur cofecrandus, facit hoc unus fpiritus ex quo regeneratur oblams.

enim feriptum eft: Nifî quis renatus fùerit ex parentum uoluntate,aut ex offerêtium UcI miniftrantium fîde,fed nifî quis renatus ftierit ex aqua Si Ipiritu. Aqua igitur exhibens orinlccus làcramêtum gratiæ,ô6 fpiritus operans intrinfecus beneficium gratiæ,foluês uin tolum culpæ, reconcilians bonum naturæ, régénérât hominem in uno Chrifto, ex uno A/ ânigeneratum. Regenerans ergo fpiritus in maioribus offèrentibus,6C paruulo oblato

c 1 renatoeg

-ocr page 56-

A VgV’sTIN vs nbsp;BONIFACIO»

rcnatoq? communis eft.Ideo per hanc focietatem unius ciufdemcç fpiritus prodeft offcre c Decon.dil'. 4 tium uoluntas paruulo oblato. Quando autem in paniulum maiorcs peccant, oflFcrentes c4»^uarif. çQjjy obligateconantes dæmonum facrilegis uinculis,*ion eft anima utrorumlt;^ comu nis,ut Ct I am culpam poffint habere communcm.Non enim fic comunicatur culpa per alte rius uoluntatem, quimadmodum communicatur gratia per (andlifpiritus unitate. Poteft enim Si in hoc Si in illo homine efTc unus fpiritulTancius, etiam fi inuicem nefciant,pcr que fit utriusq^ gratia communis. Non autem poteft fpiritus hominis efleÄ huius Si iHius, per que peccante alcero,Si altero non peccante,fit tarnen culpa comunis. Ac per hoc poteft paruulus femel ex parentum came gcncratus,dei fpiritu rcgenerari,ut Si iltius obligatio co traóta foluatur. Non poteft autem femel dei fpiritu regeneratus ex parentum came rege/ nerari,ut obligatio quæ foluta eft iterum cotrahatur.Et idco femel percepta paruulus Chri fti oratiam,non amittit nifi propria impictate,fi' ætatis acceflu tarn malus euaferit. Tune c/ nim etiam propria incipiet habere peccata, quæ non regeneratione auferantur,fed alia cu/ rationc fanentur. Veruntamen reefte dicunt; parentcs,uel quicunque maiorcs,filios feu quo flibet paruulos baptizatos dæmoniorum facrilcgqs obligate conantes, Ipiritalitcr homid/ dæ. Nam in illis quidem interfciftionem non faciunt, (cd quantum in ipfis eft interfcifto/ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res fiunt. Reefteque illis dicitur, quando ab hoc (celcre prohibentur, Nelite occidercpar/

’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uulos ueftros. Dicit enim Si Apoftolus : Spiritum nolite extinguere, non quia file extin/

gui poteft; fed quantum in ipfis eft, extinótores eius mcrito dicuntur qui fic agunt ut exrin excufitln lt;^^^'^^(^^^^^‘^^lt;^fcn(iire(ftcint:elligipoteß:,qaodrcnpGt:be2tasCyprianas in cpiftolade

lapfis, CÛ cos qui téporc perfecutionis idolis immolauerant aroucns, At nc quid deeflet,in/ quit,ad criminis cumulum, infantes quoque parentum manibus impofiri uel attrafti,ann (eruntparuuli, quod in primo ftatim natiuitatis exordio fuerantconfecuti. Amiferuntdiz xit, quantum attinuit ad illorum fcelus aquibusamittcre coaeftifunt. Amiferunt ineoz rum mente ac uoluntatc, qui in illos tantum facinus commiferunt. Nam fiin fcipfisami/ p fiflent, remanfiftent utique diuina fententia fine ulla defenfione damnandi. Quod fifan/ (ftus Cyprianus arbitraref, non corum defenfionem continuo fubrjccret dicens: Nonne ilz Ertrfw inpnti iudicij dies uenerit dicent, Nos nihil fccimus, nec dcrelicfto cibo Si poculo domini, bus dabdtur nbsp;nbsp;ptophana contagia (ponte properauimus; perdidit nos aliéna perfidia, parentes fenfi/

EuchariHia, mus parricidas. Illi nobis ecclefiam matrem, illi pattern deumncgauerunt,utdum parui

Siimprouidi Si tanti facinoris ignari per alios ad confortium criminis iungimur, aliéna fraude capercmur. Hanc defenfionem non fubneefteret, nifi iuftilfimam crcderct. Si in del iudicio paruulis profuturam. Si enim uere dicitur : Nos nihil fen'mus, anima qua: non pcccaucrit, ipfa cur morictur nec illi peribunt fub dei iufto iudicio, quos parentes fuo fcclerc,quantum ad feipfos attinct,perdiderunt. Illud uero quodineadem commémora/ tur epiftola, quandam paruulam turbatis in fugam parentibus, nutrici derelirftam, at(^ ab eadem nutrice damionum facrilcgrjs impaótam, poftea in ecclefia illatam fibi cucharifti/ am miris motibus refpuifte; Ideo mihi uidetur diuinitus faólum, ne maiorcs putarcntni hil fe in paruulos in ilia iniquitate peccare, fed potius intelligcrcnt, per ilium fignifican/ tern quodammodo geftum corporis eorum qui loqui non potcrant, fe mirabilitcr admo/ neri quid ipfifaceredebcrcnt.qui poft tantum illud nefas (acramentis (alutaribus irruez bant, unde (c utique pcenitendo abftinerc debcrent. Nec cum tale aliquid diuina prouiz dentia per infantulos agit, ipfos id agere feientia ucl rationc credendum eft. Neque enim quia cuiufdam prophetæ dementiam deus uoluit, etiam afina loquente cocrccre, ideo admiranda eft afinorum fapientia. Porrofi per animal irrationale fonuit aliquid homi/ ni fimillimum,quod miraculo diuino non cordi afinino tribuendum fit, Itapotuit omni potens per infantis animam,non ubi ratio nulla erat, (èd ubi adhuc fopita crat,gcftu cor/ poris eius oftendcre, quid illi qui Si in fe Si in paruulos fuos pcccaucrant, curare debez rent. Cæterum cum infans non redeat in parentem » ut cum illo Si in illo unus homo fit, fed

-ocr page 57-

DB ,BAP. PARVVLORVM E P. X XII 1.

57

A nbsp;nbsp;omnino alter fit,habens came faam Si animam fuâ. Anima quæ peccauenï ipfa mon*

etur.Ncc illud te moueat quod quidam non ca Bâe ad baptifmum percipiendû paruulos FeruhtjUt gratia fpiritali ad uitafh regenerentur aiernâ,(èd q? cos putant hoc rcmcdio tem poralem retincre uel recipere fanitatê.Non enim propterea illi non rcgenerantur, quia no ab iftis hac intentione offeruntur.CcIcbranf’ enim per eos neceflaria minifteria.Filios aût dc conjê, di[i feu quoflibctparuuIoSjdæmoniorû facrilegrjs obligate conantcs, fpiritaliter funt homici/ dæ.Slam in illiquide interfedlionê non amp;iunt,fed quantû in ipGs cft, interfcdlores fiût.

Et redte illis dici^ quado ab hoc fcclere prohibent’, Nolite occidcre paruulos ueftros. No aût reâ;c hi s dicitur:Nolite uerba fàcramentorum,fine quibus confècrari paruulus no poz teft,recitare.Spiritus aût ille fandlus qui habitat in fanôlis,ex quibus una illa colûba dear/ gctitata charitatis igné conflatur,agit quod agit etiam per fcruitutem, aliquando no folû Eaipliciter ignorantium, uerûctiam danabilitcr indignorum. Offeruntur quippe paruuli 3d percipiendû Ipiritalem oratiam,non tam ab eis quorum gcftantur manibus, quamuis

ab ipfi's fi Si iph boni fideles funt,cp ab uniucrfa focietate iandlorum atqj fideîium - Ab societas p/M omnibus nanq^ offerri reôle intelliguntur, quibus placet quod offeruntur, Si quorû fan/ lt;Sor«w, atq^ indiuidua charitate ad cômunicationcm fantftifpiritus adiuuâtur, Tota hoc ergo

mater ecclefiaquæ in fànôtis efl facit,quia tota omnes,tota fingulos parit, Nâ fi Chriftiaz baptifi-ni facramentu quod unum atc^ idipfùm eft,etiam apud hærcticos ualet Si fuffi/ nt ad confècrationem,cpuis ad uitæ æternæ participationem non fufficiat,quæcofecratio tcum quidem facit hæreticum extra domini grcgcm habentcm dominicum charadlerem, chiirailer, forrigendum tarnen admonet fana doôtrina,non iterum fîmiîiter confècrandum-.quanto potius in catholica ecclefia etiam per ftipulæ minifterium frumcnta purganda portantur, ut admaflæ focietatem mediante area perducâtur.IIlud autem nolo te fallat, ut cxiftimcs featus uinculum ex Ada traólum -, aliter non poffedirumpi nifi' paruuli ad percipiendani

8 Chrifti gratiam à parentibus offcvantur. Sic enim feribens dicis^ut fi'cut parentes fuerunt 3utorcs ad eoium pœnam,per fidem parentum identidem iuftifi'centurcum uideas mulz tosnon offerri à parentibus,fcd etiam à quibuflibet extraneis, ficut à dominis fcruuli aliz quando offcruutur.Et nonnuncp mortuis parentibus fuis,paruuli baptixantur ab cis obz ati qui illis huiufniodi mifericordiam præbcre potuerunt. Aliquando etiam quos crudeli ter parentes expofuerunt,nutriendos à quibuslibetnonnuncp à facris uirginibus colligun tur,SC ab eis offeruntur ad baptifmum. Qua: certe proprios fi'lios non habuerut ullos, nec höhere difponuntrac per hoc nihil aliud hic fieri uides, nifiquod in euâgclio fcriptuni eft, cum dotninus interroaaflet,quis illi à latronibus fauciato,Si femiuiuo in uia dcreliifto pro ximus fuiffeuRefpofum eft enim,Qui in ilium fecit mifcricordiam,Diffîcillimâ fane quæ/ Ifionem tibi propofuifte uifus es,inextremo inquifitionistuæ,ca uidelicet intentione qua mles uchementer cauere mendacium, Si conftituam inquis ante tc paruulum,Si interroz gem, uU’um cum creucrit fututus fit caftus, ucl fur non fit futurus,fine dubio refpondez ois,nefcio,Et utrum in eadem paruula ætate conftitutus, cogitet aliquid boni ucl mali,diz ccs,ncfcio,Si itaqj de moribus eius futuris nihil audes certi promittere. Si de cius præfenti sufieptorutt» ^gitationcjquid eft illud quod quando ad baptifmum oftcruntur, pro cis parentes tan/ fidciuj/'io^ fidei doólores refpondent,ôi dicunt illos faccre,quod ilia ætas cogitate non poteft, aut

b poteft occultum eftClnterrogamus enim cos à quibus ofîeruntur,ôi dicimus,crcdit in de ^m,de ilia ætate quæ utrum fit deus ignoret;refpondêt,ctedit,ôi ad cætera fi'c refpondetur hngula quæ geruntur,Vndc miror parentes in iftis rebus,tam fidenter pro paruulo refpo derc,ut dicant eum tanta bona facere quæ ad horam qua baptizatur, baptisator interroz gat,tn eadem hora fi fubqciâærit caftus qui baptisatur aut non crit far, nefcio utru aqdet diccre aliquis,aliquid horum erit aut non érit,ficut mihi fine dubitationc refpondet, q? crez dat in deum amp;nbsp;q? fe conuertat ad deu,Deinde fcripta tua concludens,adiungis Si dicis. Ad I fas ergo quæftiones peto breuiter refpondcrc digneris» ita ut non mihi de confuctudine

c 5 præfcribas»

-ocr page 58-

præGribas.fedratioticmreddas.His ItttGristuisIeélîsSStelcôliamp;Siquâtumtemporisangit c NeI»n‘(ItKî, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gnebât conGderatisaccordatus fum Nebridiutn amiGum meum,qui cum eflct rciu ob^

fcurarum ad dodtrinam pietatis maxime pertinentium difegentiffimus Ô2 acenimus inquîG tor,ualde oderat de quæftionc magna refponGone breüem.Et quisquis hoc popoGiflet, gerrime ferebat, euyic]^ G eins perlôna pateretur» uultu indignabundus ôC noce cohibebat, indignut» députants qui talia quæreret., cum de re tanta,tam multa dici poflènt deberetcç» nefeireuSed ego tibi non Gmiliter,ut folebat illc, fiiccenfèo. Es enim epifopus multis airis occupatus ut ego. Vnde ncc tibi facile uacat prolixum aliquid legere, ncc mihi fcribcre:Nâ ille tune adolefcens qui talia breuiter uolcbat audire,ô2 multa in noftra fefmocinatioc quæ De coni:di[i rcbat,ab ociofo quærebat ociofus.Tu uero cogitans nunc, quis amp;nbsp;à quo ifta flagites,breui

ter de re tanta reQjondere me iubes.Ecce facio quâtum pofTum,dominus adiuuct,ut quod poGulas poflîm.Ncmpe Çxpe ita Ioquimur,ut paicha propinquante dicamus,craftinâ ucl perendinam domini paGîonemjCum ille ante tam multos annos paflhs Gt,nec omnino ni/ G femel ilia palTio faóla Gt. Nempe ipfo die dominico dicimus: Hodie dominus refurrexit, cum ex quo refurrexit tot anni tranGeruntCur nemo tam ineptus eft, ut nos ita loqucntes arguat elfe mentitos, niG quia iftos dies (ècundum illorum quibus hæc gefta funt Gmilitiv dincm nuncupamus, ut dicatur ipfe dies qui non eft ipfc, fed rcuolutione temporis (îmilis eius:ôidicatur illo die fieri, propter facramenti celebrationem, quod non illo die, fed »am EucJjarîfiid. plim fatftum eftC Nónne lemel immolatus eft Chriftus infcipfo. Si tarnen infacrainento non folum per omnes pafehæ folcnnitates,fcd omni die populisimmolatur,nccutiqj men titur qui interrogatus eum relponderit immolari C^Si enim lacramenta quandam fimilituz dincm earum rerumquarûfacramenta funt non haberent,omnino facramenta non effent, Exhacautem fimilitudine pleruntçetiamipfarumrcrum nomina accipiunt.Sicut ergo ßjcyj,Jutn quendam modum facramentum corporis Chrifti corpus Chrifti eft,facrameii/

fanguinis Chrifti fanguis Chrifti eft,ita facramentû fi'dei fides eft. Nihil eft aut aliud D ^.cct.nectdn. crederc,^ fi'dcm habere. Ac per hoc cum refpodetur paruulvrs crcdere,qui fidei nonduha bet affeclum,rcipondetur fidem habere propter fidei facramentum,Si conuertere fe ad de urn propter Gonuerfionis facramentum, quia Si iplarefponfio ad celebrationem pertince Rowrf, 6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eJeipG) baptifmo apoftolusxCólèpulti inquit fumus Chrifto per baptiP

mum in mortcm.Non ait,(epulturam fignifi'eamus, fed prorfus ait,coniepulti fumus * Sa^ De eonfe. dif. ctamentutti ergo tantæ rei non nifi eiufetem rei uocabulo nuncupauit.Itacç paruulum, Sdt 4:nihilefl, nondum fidcs ilia quæ in credentium uoluntate confiftit,iam tarnen ipGus fidei facrameflz turn fidelem facit. Nam Geut credere refpondetur, ita ctiam fidelis uocatur, non rem ipl^ mente annuendo, fed ipfi'us rei facramentum percipiendo. Cum autem homo fapcre CCE^ De confe, dif. pen't^non illud iacramentum repetit led intclligit, eiusr^ ueritati confona ctiam uoluntate

trarias poteftatcs-.Si tantum ualebit ut G ante rationis ulum ex hac uita emigrauerit, per iz pfum.facramentum commendante ecclefiæ charitate ,ab illa condemnatione qux per unu hominem intrauit in mundum,Chriftiano adiutorio liberetur. Hoe qui non credit Si fieri non pofte arbitratur,profeóto infidelis eft,ôi fi' habeat fidei facramentum : longec^ mclior

o5ex. eft illc paruulus, qui etiam (Î fidem nondum habeat in cogitatione, non ci tarnen obieem contrariæ cogitationis opponit, unde facramêtum eius falubriter percipit. Refpondi Geut exiftimo quæftionibus tuis,quatumattinetad minus capaecs Si ad contentiofosno fatis, quantum ad pacatos Si intelligentes plus forte quàm fat eft.Nec tibi ad excufationem me am obicci fif miftïmam confuetudinem, fèd faluberrimæ confùetudinis reddidi quam po/quot; tuirationem.

Hieronymus Auguftino Si Aïipio, Aduerfus Hieronymi' h'bros quos fcn'pfit con/ ; tra Pelagianos, relcn'pferat Anianus quidam Diaconus »hortatur it^cp Auguftinu, ut i'pfè potius illi relpondeat, Ep.XXIIlI,

Dómïnisucrc

-ocr page 59-

H IERO» A VG VS TI N Oi OFFICIO S A, EPIS T. XXriIR : 50

O MINISuerèfanftisâtcçomniafFe(ftioneaciureaenerandis,Älipio5^Äu/ guftino epifcopisHieronymus in Chrifto falutem. Sandus Innocentius presbyter qui huius fgrmonis eft portitor,anno præterito quafi nequaquam in Africam retterfurus, mea ad dignationem ueftram fcripta non fumpfiu Tamé deo gratias agimus,quod ita euenit ut noftrum filentium Ueftris epiftolis uinceretis, Mihi enim omnis occafio gratiflîma eft per quam feribo ueftræ reuerentiæ,tch:é inuocans deu^q?

lîpoflretfieri,afru»iptis aliscolumbæ, ueftris amplexibusimplicarerxicmperquidem pro hierito uirtutum ueftrarum,fed nue maxime quia cooperatoribus ôi autoribus uobis hæ fefis celeftina iugülata eft;quæ ita infecit corda multorum,ut cum fuperatos damnatosque cflcfefentiant, tarnen uenenamentiura non omittât,ôC quod folum poftuntnos oderint» per quos putant fe libertatcm docendæ hærefeos perdidiffe. Quod autem quæritis utrum referipferim contra Iibros Anniani pfeudodiaconi Celedenfîs,qui copiofiftime pafeitur üt aliéna: blafphemiæ uerba friuola fubminiftrehfciatis me ipfos libros in fchedulis miflbs à fando fratre Eufebio presbytero fufeepifte, no ante multum temporis,amp; exinde ucl ingru entibus morbis uel dormitione fandæ uenerabilis filiæ ueftræ Èuftochij ita doluifte,ut Eujlochi^ propemodû contemnendos putarem. In code em luto hæfîtat, cxceptis uerbis tinnulis at(p emendicatis nihil aliud loquitur.Tamen multum cgimus, ut dum epiftolæ meæ refpo Here conaf,apertius fe prodcrct,öi blafphemias fuas omnibus patefaccreuQuiequid enim iftillamiferabili fynodo dioipolitana dixiftc fc denegat,in hoc opereprofitetur, ncc gtan/ dc eft ineptilïîmis nænijs rcipondere ^ Si âMctn dominus uitam tribuerit,Sênotarioru ha/ bucrimus copiam,paucis lucubratiunculis refpondebimus, non ut conuincamns hærefim emortuam ,fed ut imperrtiam atq^ blafphcmiam eius noftris fermonibus confutemus,Me liuséj^ hoc faceret fanditas ueftra,ne compellamur contra hæreticum noftra laudare. Sah fti filij communes Albina Pinianus SZ Melania plurimum uos falutant. Has littcrulas de B fanda Bethlecm fandó presbytero Innocentio dedi perferendas, Neptisueftra Paula miferabiliter prccatur, ut memores eiusfîtis,ôi multum uos falutat, Incolumes uos ÔC mez mei domini noftri lefu Chrifti tueatur dementia,domini uere fand! atque omni af fedione uencrabilcs patres?

'7

Hieronymus Auguftûgrâtulafts illi quod bæreticôrum omniu merüerit ödiumj quod quidê gaudet fibt cum illo eile comune. De donatiftis potiiïîmû ientit, Bp,xx V *

O MIN O fanôlo ac beatiffimo papa; Äuguftiho, Hieronymus» Omni qui/ dem tempore beaticudinem tuam eo quo decet honore ueneratus fum gt;nbsp;öC ha/ bitantem in te dilexi dominum iaiuatorem, ied nunc fi fieri poteft cumulo all quid addimus SC plena complemus, ut absep tui nominis mentione ne unam quidem horampræterire patiamur,qui contra liantes uentos ardorc fi'dei pcrftitifti,maltt *ftiœ,quantum in tefiiit, fblus liberäri de Sodomis/^ cum pereuntibus commorari, Seit Quid dicä prudetia tua.Maóte uirtutc in orbe celebraris,catholici te conditore antiquæ rue Ium fidei ueneran6 atq^ fufpiciunuSC quod fignü maioris gloriæ eft, oês hæretici detefta tur;ô£ me pari perfcquun^ odio, ut quos gladfis neqùeûtjUoto intérficiat. Incolumé ÔC met hîcmorê te Chrifti domini dementia tueatur domine uenerâde amp;nbsp;beatiflîme papa, Hieronymus Auguft.per ænigma fignifîcans ilh'Komam efle captam à Gotthisgt; nec tarnen agnoicere manum dei, fed accerfîns auxilqs,molirirebeIlionem»Ep4XXVI*

VLT r utrolt;ç;d[aiidicantpcdc,ÔCttc frâdlfsqui’démceruidbus incli'nantuh habentes afFedlum errons priftinbcum prædicandi eandem non habeât liber/ tatem^Sandli fratres qui cum noftra funt paruitate,præcipue fandlæ ac uenera biles filiæ tuæ fuppliciter te falutann Fratres tuos dominum meu ÂIipium,Ô£

dominum meum Euodium,ut meo nominè falutes» precor coronam tuam.Capta Hierü/ falem tenetur à Nabuchodonofor,nec Hieremiæ nuit audirc cofîliagt; quin potins Æ.oypt3 defîderatntmoriatur in Taf^eSîôCibiferuitute perçât fempiterna*


-ocr page 60-

H'IER^ MARCELLINO DE ORIGINE ANIMARVM,

^ieronÿmijs Marcellino SiAnapiychtx,exponês diaer/às Si ueteram 5^ recêtium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(j

lententias de origine animarum,bor[ans utreliqua pétant ab AuguRinoJndicanscÿ qinbus ipfeût occupatusûudtjs.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVII.

O MIN IS uere landtis at(^ omni officiorucbantateuenctandis Glijs Mated hnoamp;Ânaplycbtx,Hieronytnus ia Cbtiilo falatem. nbsp;nbsp;nbsp;Tandem ex Äphri

jauca^licetas unanimitatis accepi.Sl nome pœnitee impudenaæ,qa3 aeen/

propmdcifSnn-^ l^‘tiatherautohabe3nmr^î‘olim^‘'“^P^^^'^'‘‘^^'^‘^°^^'^''‘^^‘^'^ ßdnnnAnTloM,ij^e21^^^°quot;d‘^^^^^

Enanp,dilt;, A^Mris' ß^lt;^‘’^’Apollinans Xmaxima n ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operor.AaœtteexaaduceMC TeraJ

Supçrç„oVÆX™Xp±l“'”

‘^quot;'^ßbellS.quefanäxmemon'zAnntt r ‘^°'’,^^^^“’‘^‘^leripdnèmenouiaduerfns

ßdea amp;übdoladmii iinita conkdione '° 1’'^°P°^°”KiBæecdeRæedidic. In qaolo'

nnim cd,dfunemnlds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;babcee Occanâ-Olta /

'^‘^ß^naumSCemdirnmAnonllnnm^ ‘^quot;quot;’‘^.^^lt;^‘Plt;gt;-’dcnms.Gxtehabcs:biuù quot;^f,‘'^mdmàperrcnonramexphcareLlStiam‘amp;S'‘^n‘/™^;“°quot;‘^^^^^ quot;°gt;‘gt;'^eponnottcmcrcbernma-lüdioRsleaonbasKdd^‘r'f'quot;i“‘?‘”°'a”^^^^^

f‘’.^'^ß-'^C‘uxcaauIearepmuerbLm.pmpdumqa^l^t“^'^^°‘^quot;Tquot;,^‘^^quot;fquot;‘'^^^ Tcicns tempus eßelachrymatam Ho^antrtr,., ^^°^^§^^oraremaocabulum,diuq^tacai. pciusb^^ ptara delfmabehcontra facicm omnium ß., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uagantes Barexi Si Panißa ferir

P^^a‘’gt;^.PbœmccsSydeepctcurntintdmm^uquot;i^^^^

Cicero, eoram mifericordia Chrißinnm.^-^.xe......a ^^scundia Cecum trabens, utuixmanu^

achbrauoram Cedalitate, qaodoï nroorhym .a r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^brorum mulaoïdinc 3(ûlagt;o.

osna^ hbros mißfandU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diéiantium indigäfHu^

bulauideasfaa^co^^^^^^^^

dia qui nos adiauit in difficilimn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domus. Sed aedo inamp;tnißricoi:

nuknnispropbeta:partibas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P^^f^P^^diélioperis^quodipCe adiauctXinpc^

busiacratinimi3CinexDlicabiIilt;i l'pmnf' j^i^^^S^§bella narrantes: in extremis in qat/ l^aternofler Oeeanu^n^ ^^^P^ ^dißcatioMarietas menfuraep deCenbitu^^^ dominbutabCcn noßro r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantusâ^talisea. ÖCßceradia^sinlege

dcriptararumj f^^^^^^^^^.^^^^^°^P^P^^f^’^noflrâ/ùpercanôlis qua:ßionibas lixaætatedorent^Ch ^■^^^^^^^^^^’^o^^P^^pbcarefententiam. IncoIamesuosÔipro/ t '^^^^^‘^^tiorentes,Chnausdeusnodertueaturomnipotens^^^^

deantmarum origine fententias,cupit do

ceri quxpotiirimum tenendaßbaduerfusPelagianos, nbsp;nbsp;nbsp;Epiß, xX VUE

---- Z* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-------- *k. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J[i4é^Â

camea cna ipleiatn ^ex conCalo; fcd^d diCceadum aaod opus ed^ nulla mihi xtas lira uidcri

-ocr page 61-

DE NATVRA ET ORIGINE ANÎHARyM EP» XXVIIλ Ul

Ulcîcrî pôtcft, quia ôi fî (èncs magis decet docere cp difcere, magis tamédiïcere quâm quid cloccât ignorare. Nihil cquidem moleftius fero in omnibus anguftqs meis quas patior in difFicillimis quæftionibus,quàttî tam longinqua wæ charitatis ablèntia, ut uix poffîm raeas dare,uel recipcre litteras tuas, per intcrualla non dierumgt;non menfîum, fed aliquot annorum, eu fi fieri poflet^quotidie prælcntem te habere uellcm, cum ^uo loquerer quic/ quid uelIem.Nec ideo tarnen non debui facere quod potui, fi non potui totum quod uoz lui.Ecce uenit ad tge religiofus iuuenis,catholica pace frater,ætate filius, honore eópresbyz ter nofter Orofius,uigil ingenio,paratus eioquio, flagrans ftudio,utile uas in domo domi ni efle defîdcrans,'ad refellendas falfas pcrniciofasqj dodl:rinas,quæ animas Hifpanorum niulto infelicius quàm corpora barbaricus gladius trucidarunt. Nam inde ad nos ufe^ ab oœani litorc properauit, fama excitas, quod à mcpoflTctdehis quæ fcireuellet quicquid *ïcHet audire.Necß nullum cœpit aduentus fui fruôtum.Primo ne de me multû famæ crez, ^cret,Deinde docui hominem quod potui, quod autem non potui,unde difcerc poflèt ad nionui,atq; ut ad te irct hortatus fum.Qua in re confilium uel præceptum meum cum libê ter obedienter acciperct,rogaui cum ut abs te ucniés,per nos ad propria rcmearcLQuât Plus poUicitationem tenens,occafîonem mihi credidi à domino cflè conGeflàm,qua tibi (cri bercmdehisquæ per te fcirecupio, Quærebam cnim’quem ad te mitterem,nec mihi facile occurrebat idoneus amp;nbsp;fide agendi, ôZ alacritate obediendi, cxercitatione peregrinandt vbiergoiftum iuuencm expertus fùm, eumipium effequalcm à dominopetebam, dubi ƒ tarcnonpotui.AccipeigiturquæmihipetoaperirijacdiiTererenongraueris.Quæftiode anima multos mouct,in quibus Ô2 me efie confiteor* Nam quid de anima fîrmiliime tenez am non tacebo.Deinde fubiungam,quid mihi adhuc expediri uclim. Anima hominis imz *’ * , mortalis eft,fccundum quendam modum fuum.Non enim omnimodo fîcut deus, de quo nbsp;nbsp;nbsp;deus ue

diólumeft,quiafolushabetimmortah'tatem. Namdeanimt^mortibus fàncfta feriptura reimtuoruUt i multa commémorât*Vndc illud cft:Sinc mortuos (èpe’ure mortuos fuos. Sed q» ita moriz tut alienata à uita dei ,ut tarnen in natura fua üiucre non omnino defiftat: ita mortalis eji.

aliqua cauià inuenitur,ut etiam immortalis non fine ratione dicatunNon cft pars dei aniz ma.Si enim hoc eflet,omnino incommutabilis atq? incorruptibilis eiTet* Quod fieflet, ncc Aninm no ciî dcficerctindeterius, necproficcretinmeliusmecaliquidin femetipfa uelinciperet haberc quod non habebat,ucl aefî'ncrct habere quod habebat,quâcum ad eius ipfîus affelt;ftiones pcrtinet.Quàm ucro aliter fc habeat,non opuseft extrinfecus teftim5io,quiiquis fcipfum ^ucrtit,agnofcit.Fiuftra autem dicitur ab cis qui animam dei partem efle uolût, hâc eius labem ac turpitudinem quam uidemus in nequiflîmis hominibus, hanc denique infirmiz tatem ÔC ægritudinem quara fentimus in omnibus hominibus, non ex ipfa illi efte fed ex corporc.Quid intereft unde ægrotet,quæ fi eflet incommutabilis aliquo modo, undelibet ^grotarc non poflèt * Nam quod uere incommutabile ôe incorruptibile eft, nullius rei ac/ edfucommutari uel corrumpipoteft.Alioquin non Achillea tantum, ficut fabulæ ferunt. Adules !»/ «d omnis caro effet inuulnerabilis,fî nullus ci cafiis accidiflet.Non eft itaeç natura incom t^nlnerMiSt *^tabilis,quæ aliquo modo,aliqua caufa,aliqua parte mutabilis eft * Deum autem nefas rft.niiî uere fum.mecç incommutabilem credere* Non eft igitur anima pars dei* Incorpoz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iwef

fcamquoque efle animam, ôi fi difficile tardioribus perfuaderipoteft,mihi tarnenfaz , toorefrepcrfuafum*Sedne uerbi controuerfiam uel fuperfluo faciam uel merito. patiar, quoniam cum de re conftat.non eft opus certare de nomine,fi corpus eft, omnis fubftanz tia ucl efrentia,uel fi' quid aptius nuncupatur id quod aliquo modo eft in lèipfo, corpus eft: anima. Item fi earn folam incorpoream placet appellate naturam,quæ fumme incommn , z .4 Ubilis ô£ ubicç tota eft,corpus eft anima, quoniam taie aliquid ipfa non eft * Porto fi cotz pus non eft, nifi quod per loci fpacium aliqua longitudine, latitudine, altitudine ita fiftiz dit uelmoue€’,ut maiore fui parte maiorem locum occuper, breuiore breuiorê, minusc^ fit in parte quàm in toto,non eft corpus anima. Per totum quîppe corpus quod animat*^.

tiôtk

-ocr page 62-

A VG V S TIN V S HIERONYMO.

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non localt diffaiioœM qaadam uitaliintentionepordgitaf. Nam per otnnes düSpif'' C

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticulas tota iimul adefi,nec minor in minoribns,ôi in mâioribus maior,fèd alicabi intend/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t us,alicabi remi{Jias,Si in omnibus tota,S£: in ffn^Iis tot^eil.Nec^ enim aliter qaod in cor

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pore etiam non toto fencit, ramen rota fentit.JSÎ^ cam exigao panciio in carAe aiua âli/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^la tangi[ur,qua^uis locus ille non {blum totias corporis non iit, fèd uixin corpore aide

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totam non latenneq^ id qaod fenticur per corporis canóta difcardt,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^de ergo ad rotam mox peraenie, quoctnon ia toto St,ni

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viauttt enim ilia eaprxièn^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ternon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dmulaO-ancptotampsd

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^faidemuscomora défaperfpacialoco^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anima corpus elTe diœnda e{l non eil- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amphora. Çaaproptcr ß

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exccllentiore rubttanda creatam nn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ommbi^ bis mun^næ molis eî^enos

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um imaginamqaas per carnis renfu^ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porcin aliquapbantaßa corporali/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proinde. tirMec hæc ’^perinchloquor ut te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed m:enteineelligi,uitàqae fcn/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßmedcanimaLeam, nTme a ^^^^/^^^doeeam,fedutaperiL qaidGrmif

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antmdpud uel fcienda ueî ffde tcnetearbitretur r^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^(^Uero qaærcquiro, nihil de anima

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necedîtatcaclPua,Pedpropdauolunt-ni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uimamnulladeiculpa,nalladei

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur. (^orporismortc,Pedgradadeiper lePam Chrifl-,. ^^^^ubtadhocPafficiente,ueIipPas

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animam ullam tngcnere humano cai non Pr n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noflrum ; nec omnino elPe p

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo (^lus in qaalibeecorpodsætate^corpom e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mediatods Xfacramcn/ ƒ

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AJpxndm dicio rccepturam corpus ’^adpœnam £aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiituram Ôiin ultimoiu/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddmni. e[lcxAdam,reoenercturin Chrido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæiaéta /

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^orpodshabitaram,ô:corpusadolorh^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioaetatem, âirequiempoflmor^

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miiTimctcnco, Nunc accipc quæPo au^ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de anima ffc/

F '^ZZZd°''°’’'^diS„:,tuscarpc^i.Qu3Toub1conZTiit^a^°^^^

dcmaationcn,. aam in fanas motte præucnti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1«° trahatuttnoM

baptisantat.Chtiaigtatianonrnbaenetit Noneni£quot;‘'^^‘^tt'quot;’‘^l“°

rtbiiSaa,, g^rntccœpetnntdkcatesnnllnn, tcatun, cITc^^aT

f3accrolaatat.Qnodtcrapeteßrdtcn,Jm£££ff£''J'^;/'-‘J‘’‘?‘^‘'''P°'‘^‘”''''‘'

hocabsteqaakctcntantquxtendampntatt^Srß

, , . ir^of am condncntem cathoIicEf,ndari01mæ ßdei »anh x£? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de^tefentennam ni

adhibuimteüimoniam exHbtoIob. Nemi,£££££

M.tt. ‘ascadieinnmsnitafupettettam.DeinZ£££^^-P'°quot;‘^'quot;^^^ °quot; A Pf IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiOlunxtilt, Tenemurqucrei in iimihtudinctti

declarer nh ' ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfophetam Pads hoc inß^iter dilacidécp

dixin-t‘,n’n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^pf^^^ ipiutn originalepeccarum,merito coatiioseiw

Lit.r.delik Dortpar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tc quxro, hunc reatum anima ubi contraxerit, undeo/'

arh'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^t^tepcrfacramentum Chriftiana:graticcIibcrari,Egoqaidcnz

man nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^um librosquoCdam Periberemde libero arbitrio,qaiia malcomnt

. nbsp;nbsp;^^gt;c:mnt, ÔP nunc habentar à plurimis, quatuor opiniones de animæ incar^^

a lone, Vtrurn cx illa una qaas primo homini data cPl castéra: propagentur: Äa

tngulis quibasqae noua: etiam modo Hants Än alicubi iam exidentes ucl mittan/ tardiüi

0

-ocr page 63-

DE NATVR^ ET OR IGINE ANIM ARVM EP* XXVIIÏ, ^5

Wr 4iüimws,uel fponte Ubantur în corpora.ita putaui eflè tralt;Æandas,ut quxli bet carum liera efTetinon impediret intentionem meam qua tunc aduerfus cos quads poterâ uiribus agebam,qui'naturani mali fuo prfhcipio præditâgt;aducr(us deum conantur inducere.ideft fi-c(^t,entçr la contra Manichæos.Nam dcprifdllianiflis adhuc nihil audieram qui non multum ab iftis ^uitun diffîmiles blafphemias fabulantur.ldeo quintam opinionem non addidûquam in tuaepi ftola inter cæteras commcmorafti,nc aliquam pra:terires,ubi de hac quæftioneinterrogâ/ ti,reicripfifti rcligi^ memoriæuiro nobis($ in Chrifti charitate gratiflîmo Marcellino^q, anima no fît pars dei.Primo,qa no de incarnatioe eius fed de natura quæritur eu hoç quæ rit .Deinde quia hîc hoc fentiunt illi contra quo§ agebam, S id maxime agebam, ut créa/ toris inculpabilem inuiolabilémcp naturâ à creaturæ uitijs 8i labe lècernerem, eu illi à fub/ ftantia malicui proprium principium principesq^ tribuunta'pfam bonidei fubftantiam ex parte qua capta efteorruptam SiopprefTam SC adpeccandineceflîtatem perduôlam elfe contcnduntHoc itaq? excepto hæreticæ opiniôiserrore,ex quatuor reliquis opinionibuS,

nam fît eligenda feire defi'dero. Quæcunc^ enim eligenda cft,abfît ut impugnet hanc fidem de qua certi {umus,omni animæctiam paruuli infantis neceflàriam elfe libcrationê obligatione peccati,eâmc^ nullam elfe nifi' per lelum Chriftum SC hue crucifîxum. Pro

wdc ne longumfadamus,hoccertc Gntis quod fîngulas animas fîngulis nalcentibus etia sittgulo^tcMi niodo deus faciat.Cui lèntcntiæ ne obrjciatur quod omnes creaturas ièxto die confumma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ucrit deus,SC feptimo die rcquieuerit,adhibes teftimonium ex euangelio: Pater meus ufî^ ßunc operatur ÔC ego operor.Sic enim ad Marccilinum Icripfîfti : In qua epiftola etia mei tomemorationem beniuolcntiiTime facerc dignatus es, quod hic me haberet in Âfrica,qui

ipfam facilius pofTem explicare fententia. Quod fî potuiirem,nô ille hoc abs te ta longe pofito inquireret,fî tarnen id tibi ex Africa (cripfît,Nam quando feripferit nefcio,tantu fcio S’de hoc bene cognouerit cundtationem meam. Vndemeinconfulto facere uoluit,qüâ^ ^dam fîconfulerct maois hortarer,ôC gratias agerem qgt; nobis conferre omnibus polTetjnilî

breuiter referibere relpondere maluiifes.Crcdo ne fuperfluo laborares ubi ego eflem QUemputabas id optime teire quod ille quæfîuerat.Ecee uolo ut ilia fentêtia etiam mea fît* Jçd iiondum elfe confîrmo.Mifîfti ad me difcipulos,ut ea doceam quæ nondum iplè didi/ d.Doce ergo quod doceam.Nam ut doceam multi à me flagitant,eiscg me fîcut alia mul/

ÔC hoc ignorare confîteor.Et fortaflè quamuis in os meum ucrecundentur, tarnen apud Iç dicuatiTU es magifter in Ifrael SC hæc ignoras*Quod quidem dominus ei dixit qui erat nous illorum quos dcledlabat uocari rabbi. Vnde etiam ad uerum magiftrum noóte uertc •■^t, quia fortaffis erubefcebat difcere,qui doccre coniueuerat : me autem potius magiftru. Rudire,quàtn uelut maoiftrum deleólat audiri. Recolo enim quid dixerit eis quos præ cæ/ ^nselegit,Vosautéinquitnoliteuocari ab hominibusrabbi, unus enim éftmagifteruez

Chriftus.Nec alius docuit Moyfen per Ictro, ncc alius Cornelium etiam per priorcm ætrutti,nec alius Petrum etiam per pofteriorem Paulum. A quocunqj enim uerùm dici^, ' 0 donante dicitur qui eft ipfa ueritas.Qutd fî ideo adhuc ifta nelcimus,ÔC ea nec^ orâdo,

Icgendo, neq^ cogitando SC ratioemando inuenire potuimus, ut probemur non folu doélos quanta charitate doceamus,uerum à dotftis etiam quanta humilitate difcamus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

oceergoquæfoquoddoceam, doçequodteneam, ÔCdiemihi fîanimæ fîngillatim in

’^gulis nalcentibus fîunt, ubi in paruuîis pecccnt,ut indigeât in làcramento Chrifti remil/. ’one peccati, peccantes in Adam, ex quo caro eft propagata peccati, Aut fî non peccant,

*üftidacreatoris ita. pcccato obligantur alieno,cum exinde propagatis membris mot ibus inferuntur,ut eas nifî per ecclefîam fubuentum fuerit, damnatio confequatur, cum

^çarumpoteftate non fît,uteispofîît gratia baptifmi fubueniri. Tot igitur animarum ‘l'a quæ in mortibus paruulorum fîne indulgentia Chriftiani lâcramenti de corporibus '‘^eant,qua æquitate damnantur,fî nouæ creatæ nullo fuo præcedente pcccato,fed uolunta

Beaton's fîngulæfîngulijs nafeentihus adhæferunt, quibus eas animâdis ille creauit ÔC de , . dit*qui

-ocr page 64-

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A VG VS TIN VS HIERONYMO. .

di’t,qmutilt;^noiicratquodanaquæq?carumnullafixaculpafîncbaptîfmo Chrifti decor q pore fuerat cxituraCQuoniamigiair neqj de deo poffumus dicere,quod ucl cogat animas fieri peccatrices,ucl puniat innoccntes,nelt;p negare fas nöbis eft, eas quæ fine Chrifti facra/ mento de corporibus exicritit.etiam paruulorum no nifi in damnationem trahi, Obfccro tequomodo hæcc^niodefcnditunquacrcdunturanimænoncx illauna primi hominis fieri omnes,(èd fient ilia una uni,ira fingulis fingulæC Ea uero quæ dicuntur alia contra hâc opinionem.fadle puto me pofle refellcre,ficuti cft illud, quo cam fibi qufdam uidentur ut/ gere,quomodo confummauerit deus omnia opera fua fexto die,amp; feptimo requieuit, fi no io4rt.5. uas adhuc animas creatCQuibus fi dixerimus quod ex euagelio in fupra’dicla epiftola po/ fuifti’.Patcr meus ufq; nunc opcratur,Rcrpond€t,opcratur,diólucft inftitutasadminiftrâ/ do,non nouas inftituendo naturas,ne (cripturæ gencfcoscontradicatur, ubi apertifli/ me Icgitur confummafïè drum omnia opera fua.Nam Si quodeum Icriptum eft requicuif fe,utiq^ à crcandis nouis crcaturis intelligendum eft, non à gubcrnandis,quia tunc ca qux non crant fedt, à quibus facicndisrequicuinquia confummauerat omnia quæante^ eflent uidit eftc fadcnda,ut dcinccps non ca quæ non erant,ftd ex his quæ iam crant ararct K fa cerct quicquid facerct.Ita utrunep uerum efte monftratur, Si quod didlum eft,rcquicint ab opcribus fuis,0i quod dieftum cft,ufcç nunc opcratunquoniam Genefi non poteft cuangc hum efTc contrarium. Vcrum his qui hæc idco dicunt,nc credatur modo dcus,ficut illam u/ nam nouas animas quæ nonerantfacerc,fcdexillaunaquæiameratcascrcarc,uciexfon te aliquo fiuc thcfauro quodam quem tune fedt, cas mitttcre,fadle rcfpondctur, ctiam illis fcx dicbus multa dcum creafte cx his naturis quas iam creaucrat,ficuc ex aquis alites 5i p*' fces,ex terra autem arbores,fœnum,animalia:ftd q, ca quæ non erant tunc fcccrit,manilt/ ftum eft.Nulia enim crat auis,nullus pileis,nulla arbor,nullum animal: Si bene intclligitur ab his crcatis rcquicuiflc quæ non erant,0icrcata lunt,id eft ccflrairc,nc ultra quæ non crant

'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crearcnt'’.Sed nunc q? dicitur animas no in( ndcio quo)fontc iam cxiftentes mittcrc,ncc de p

feipfotanqj luas particulas irrorarc, nee de ilia unaoriginalitcrtrahcrc,nccprodclilt;ftis ante carnetn commiftis cameis uinculis compcdirc,led nouas create fingulas fingulis fuam cui q; nafccnti,non aliquid faccrc dicitur quod ante non fcccrat. Iam cnim fexto die fcccrat hominem adimagincm fiiam,quoduticp feeundum animam rationalem fedfiè intclligit. Hoc Si nunc facit, non inftituendo quod non crat fed multiplicando quod crat. Vndc Si illud uerum eft quod â rebus quæ non crant inftituendis requicuit,Et hoc uerum eft qgt; non Iblum gubernando quæ fccit,ucrum ctiam aliquid nd quod nondum, led quod iam créa/ ucrat numcrofius crcando ufe^ nuc opcratur. Vcl fie ergo uel alio modoquolibet cximus

A«i«4 ([uur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod nobis obqdtur de rcquic dei ab opcribus fuis,nc proptcrea non credamus nuc

datur mox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animas nouas,nd ex ilia una,fed ficut illam unam.Nam q? dicitur,quarc facit am/

moritun's» mas eis quos nouit cito moriturosCPolTumus relpondere, parentum hinc pcccata ucl eon/

uinct ucl ftagellari. Poflumus ctiam redte illius modcrationi ifta rclinquerc, quern Icimus 'Vniuerftcon/ omnibus tcmpotalitcr tranfeuntibus rebus,ubi funt ctiam animalium ortus Si obitus,air/ centus» fum ornatiftiinum atq? ordinatiftimum dare, fed nos ifta lentirc non pofte, qua: fi fcntirc/ Eil apudEfit. mus deleeftationcincffabili muIccrcmur.Nonenimfruftra per prophetam qui hxcdiuini

40. tus inlpirata didiccrat,dicftum eft de dco. Qui profert numcrole fcculum. Vnde mufica id sTh** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feientia fenfusue bene modulandi, ad admonitioncm magnæ rei, ctiam mortalibusra/

KarijieZo'/j tiónaics habentibus animas dei largitate conceflaeft. Vnde fi homo faciendi carminis T KÓlt;fp.oi} attifex,nouit quas quibus moras uocibus tribuat,ut illud quod canitur deccdcntibus aefue StuT». ccdentibiis fonis pulchcrrtme currat actranfeat: quantomagis deus cuius fapientiapcr

quamfccit omnia,longe omnibus arribus præferenda eft, nulla in naturis nalccntibusK occidentibus temporum fpacia, quæ tanquam lÿllabæ ac uerba ad particulas huius fcculi pertinent, in hoclabcntium returntanquam mirabili canrico, uelbreuius, ucl produóli/ us,quam modulatio præcognita ôiptæfinita dcpolcit,præterire permitrit Hoc cum ƒ/ tiam de

-ocr page 65-

DE NATVRA ET ORIGINE ANIMARVM EP. XXVIII. ö’5 tiam dc arboris folio dixcrifn,SC dc noftrorum numero capillorum, quanto magis de hoz minis ortu Si oceafu,cuius temporalis uita breuius produótiufue non tcnditur quàm deus difpofitor tempo rum nouit univ^rfitatis modcramini confonarc ld etiam quod aiunt: Omne quod in tempore cœpit cflcj'mmortale cfle non poflc, quia omnia orta occidût,ô2 auóla fcncicunt,uteo modo credi cogatanimum humanum ideo cfle ynmortalcm, quod ante omnia tempora fit creatusmo mouct fidem noftram.Vt cnim alia tatcam, cœpit eflè in tempore immlt;èrtalitas carnis Chrifti,quætamcn iam non moritun amp;nbsp;mors ei ultra non dominabitur.Illud uero.quod in libro aduerius Ruflinum pofuifti,quofdam huic (enten tiæ calumniari,qaod dcum dare animas adulterinis edeeptibus uideatur indignum* unde -conatur aftruere mcritis geftæ ante carnem uitx,animas quafi ad ergaftula huiufinodi iuz ftepoffe pcrduci,nó me mouct multa cogitantcm,quibus hæc poflitcalumnia refutari. Et quod ipfe rcfpondifti,non eflè uitium fementis in tritico quod forto dicitur cfle foblatum, fed in co qui frumenta foratus eft necidcirco terram non dcbuiflè grcmio foo (emina congt; fouere,quia fator imraunda ca proiecerit manu,cleganti(ïima fimih'tudo eft.Quam amp;nbsp;an/ legerem nullas mihi obicótio ifta de adulterinis fœtibus in hac quæftione faciebat an guftias,generaliter intuenti multa bona dcum faccre etiam denoftrismalis, noftriscp peC can's, Animalis autem cuiufcunq^ creatio,fi' habcat pium prudentemep confidcratorcmdnz cffabilem laudem creatori cxcitat,quanto magis creatio non cuiuflibet animalis, fed homi

Si autem caufa creandi quæritur, nulla citius Si melius refpondetur,nifi quia omnis creatura dei bona eft.Et quid dignius,quàm ut bona faciat bonus deus, quæ nemo poteft faccre nifi dcusC Hæc lt;3i alia quæ poiTumjficut poflum dico aduerfos eos qui hanc opinio/ nem qua creduntur animæ fi'cut ilia una fingulis fieri labefaólare conatur. Sed cum ad poe ‘’ïs uentum cft paruulorum,magnis mihi crede coartor anguflqs, nee quid refpondeam prorfus inuenio, non folum cas pœnas dico quas habet poft hanc uitam illa damnatio, 6 quo nccefTe eft trahantur fi de corpore exicrint fine Chriflianæ gratiæ (acramcnto,(èd eas ipfasqux in hac uita dolentibus nobis uerfantur ante oculos,quas enumerate fi uelim,prï ‘Js tempus quam exempla dcficicnt.Languclcunt a:gritudinibus,torqucntur doloribus, fa me amp;nbsp;fiti cruciantur,dcbilitantur mcmbris,priuantur fenfibus,ucxantur ab immundis (pi/ ritibus.Demonftrandum cft utiq? quomodo ifta fine ulla fua mala caula iuftc patiantur.

cnim dici fas eft,aut ifta ignorante deo ficri,aut cum non po(Te rcfiftcre facientibus, aut iniuite ifta uel faccre ucl pcrmittcre.Nunquid nam ficut illa animalia irrationabilia re/ ftc dicimus in ufus dari naturis excellentioribus,Ói fi uitiofis,ficut apertiffime in cuangelio uidcmus,porcos ad ufum dcfidcratum concclTos cfle dæmonibus,hoc Si de hominc rcóle Aidftfc.s poftumus diccrcC Animal eft cnim fed rationale ôifi mortale : Anima cft rationalis in ilîis tncmbris,quæ tantis affliôlionibus pœnas luitDeus bonus cft, deus iuftus eft, deus omz uipotens cft, hoc dubitare omnino dementis cft. Tantorum ergo malorum quæ fiunt in paruulis,cau(à iufta dicatur. Nempe cum maiores ita patiuntur, folcmus diccrc, aut ficut ’ulob mérita examinari, aut ficut in Herodcpcccatapuniri. Et de quibufdam cxcmplis quæ deus manifefta efle uoluit, alia quæ obfcurafont hominum conicdlare conceditur, iud hoc in maioribus.Dc paruulis autem quid rcfpondcamus cdiflcrc,fi' pœnis tantis nul/ b in cis font punienda pcccata.Nam utiq; nulla c(t in illis ætatibus exatninanda iufticia. Ûcingeniorum uero diueifi'tatequid dicam,quæquidcm in paruulis latct,fed ab ipfisex/ urdrjs naturalibus duóta, apparct in grandibus, quorum nonnulli tarn tardi SC obliuiofl funt,ut ne prima quidem difcere littcrarum clementa potucrint,Quidam uero tantæ font fatuitatis,ut non multum à pccoribus différant,quos Morioncs uulgo uocant. Rcfponde tur fortafle,corpora hoc faciunt. Sed nunquid (ecundum hanc (èntentiam quam defendi Holumus,anima fibi corpus clcgit, SC in eligcndo cum fallcrctur errauit 7quot; Aut cum in cor/ pus cogcrctur intrare neceffitate nafeendi, alia corpora præoccupantibus animarum tur/ ®is,!p(a aliud non inuenitîEt ficut in fpcdtaculo aliquo locum, ita carnem non quam uoz

f luit,fed

-ocr page 66-

AVGVSTINVS HIBRONYMO.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hit,(cd cjaatn uaÏuit occupauitCNvnguid ha?c amp;nbsp;talia ücl dkcre po(rutniis uej Ccntirc de/ c

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcmus Doceigitur quid fcntiïe,quid dicere dcbeatuus,ut conflet nobis ratio nouaivm

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animarutn (ingillatitnt^ faétarum bngulis corporibus, fgo quidcm non de ingenijs, (td

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caltetn depoenis paruulorum quas inhacuita patiuntur, dixi aliqnid in libris ilJis de Iibc/

K va.s.delibe atbitrio.C^nodquale(it,0icatinihiinidaquam habemas inmanibusquxdionenott g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro urbnrio, ruincmtantimabo,0i enm ipCum de tertio libro locum fecerptutn bis literis inferam, Nain

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita(ehabet,Decruciatd}usautemcorporisquibus afHigunturparuuIi,auorumpcra:ta/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anitnantur,nonpriufquam ipG homines ede cce/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do aim 3X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cmordbus ßagelbntut.air .tta non fiXfcquan

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^fxairationcminliituriiudid!ft,ppliaononhabcbutu'7‘^^^’h'^‘“^'^‘^^^quot;L‘‘’‘‘‘f‘^'

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altquididaperpediCunt. Nonenim frudraeH^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen necpeccantes

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎÂChn^SsXcandusahfeodquot;™

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commendat ecdeda. Ha:c tuncdixûcum banemdir, J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;martyrutn receptoS

^^'^'^^^^^entïam.Sïcutcnimpau/oantecommemomm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uclîcm commas

tiationcquatuor opinionum uera eiTet, inculnatam r Ulnrum deanimx incar/ P^^torumrocietateremotidmamnitebarodendereP^^ P^^^tconaindSirepudiadadcurammtr^H' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dcoquaxunq^tlUrum ucritate D

^3tiqaandoqaidem cuntdis dilicenriotpd'f ^^^,^^^‘^/^^^^^^^^^tbamnottpcrtine/ uincerct ca:tcras,me feeuridimo deret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iÇtudîs, qu^eutic^ illarum rede

inuidhim perdderedemondrabam^ Nun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^(^tundum omnes id quod agebatn

roex oinnibus:S^ proptcrca buiudpdus d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiolo dpodiim ratione reda eligc/-

tnemoraai deillo hbro uerbis meis attent-^ nbsp;nbsp;^^ticagimus dedndonem in hisqaxcom

ueiurdrmamentum cius ///udeÆgnod/A/J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideo,Nam

rum cruciatibus durida maiorum contund t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’trit qaidpamalis de quo/

batur, Quisinquam eroo nouie ouidmr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autmiCericordiapro^

compérationisreferuetdeus ^Ouoniat^ ^^P^ruuhsin ieacto iudiciorum dioram bonx tesaliquididaperpedi funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hnr»... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihilrcéte fecerinptamcn nccpcccan

nomineacuera relipione talcaliouidetia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidco,dchis qui uclpro Chridi

utpoti;ce,setian,p,o Ulis n,alisquxhiciadh^rquot;'lt;^^:‘quot;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acapoamp;nt,

l/sKrpoadeaa,r.juipoa:muiHlmosLT^^‘'P’‘^‘'‘^^°'‘:i“^‘^‘^quot;“^‘‘’'^P‘‘quot;“' P'r^e.qo!ea,ra cos eompenfado cooiti^T“'^‘^'^^^•’^-■^‘^'^‘’‘‘’Chnaiqnxrodeaosex. lt;^n:'NLxdcb3pcifmopaLaloa,mhcod‘^‘ff‘'^quot;''quot;^quot;‘’j^r^^ turn illionen'dihc nbsp;nbsp;nbsp;,,lt;.4 ,A . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modern hbro,nonquidcm rudiac/itcr, fed quart

am nond^im hiib.’t.i- h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^pondi, quodetiam neiciendbas, Xddem fa/

dlopvhi) 'f ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de damnatione corumparuulorum,quidue

p ‘^‘i'’‘i‘”hominaTgt;teruaeaiomonuoamrSiaiCeniminAdamoatacsaionmair,ec /

8iin I

-ocr page 67-

DE N ATVÇ A ET ORIGIN E A N I ML A R V M EP. XXVIII. 67 SiinChnftoomtiesuiuifîcabuntur, Perhanccnim apoftolicam dfuinam claràtnê^ fên/ tentiam,fatis euidcnter clücet, neminem iré in mortem nifi per Adam, neminem ire in uiz tain æternam,nifi per ChriftunnHoc eft quippe omîtes ôC omnes, quia fient omnes homî nés per primam,hoc eft per carnalcm generationem pertinent ad Adam:fic omrtes homi/ nés ad {ccundam,id eft ipiritalem regenerationem ueniunt,quicunlt;]^iid Chriflum pente niuntJdeo ergo didtum eft, ôi hic omnes, Si ibi omnes, quia ficut omnes qui moriuntur, non nifi in Adai« moriutunita omnes qui uiuifîcabuntur,non nifi in Chrifto uiuificabm» tur.Ac per hoc,quifquis nobis dixerinquenquam in refurrcdlione mortuorum uiuificari poiTe nifi in Ghfifto,tanquam peftis communis fidei deteftandus eft, Itemquiiquis dixez tit quod in Chrifto uiuificabuntur etiam paruuli, qui fine facramenti eins participatione tic uita exeunt, hic profccto ÔC contra apoftolicam prædicationcm uenit, totam conz demnat ecclefîam,ubi propt'erea cum baptisandis paruulis feftinatur amp;nbsp;curritur ,quia fine dubio creditur aliter eos in Chrifto uiuificari omnino non pofte. Qui autem non uiuifica/ tnr in Chrifto, reftat ut in eadem damnatione maneat,de qua dicit Apoftolus: Per unius delidum in omnes homines ad condemnationem. Cui delicto obnoxios paruulos nafci, amp;nbsp;omnis credit ecdefia,Si ipiè iam contra louinianum difputans,8i exponens lonam pro phetarn, ficut pauloante commemoraui, fidc ueraciftîma defi'nifti, credo ôê in alijslocis opufculorum tuorum,quæ uel non legi,uel in præfentia non recordor, Huius igitur damz nationis in paruulos caufam rcquiro,quia nec^ animarumfi nouæ fi'unt fînguïis fingulæ, uideo efle ullum in ilia ætate peccatum,nec à dco damnari aliquam credo,quam uidet nul lutn habere peccatum. An forte dicendum eft in paruulo carnem folam caufam effe pecz cattnouam uero illi animam fieri, qua fecundum dei præcepta uiuente in adiutorio ara/ tiæ ChriftijôC ipfi carni edomitx ac (ùbieôtæ poftît incorruptionis meritû comparare.§ed quia in paruulo anima nondum id agere poteft, nifi Chrifti acceperit (àcramentum, per B nanc gratiam carni eius acquiritur,quod illius moribus nondum potuit.Si autem fine ul/ lo facramento anima paruuli exierit,ipfa quidem in æterna uitaerit,unde earn nullum pec catum potuit feparare,caro uero eius non refurget in Chrifto, non percepto ante mortem »»us facramento ^Hancopinionemnunquamaudiui »nunquamiegi. Sed plané audiui 8^ credidi, propter quod Si locutus (um, quia ueniethora quando omnes qui in monu/ lorfn.f mentisfuntaudientuocem eius, ôiprocèdent qui bene fecerunt in refurredionemi uitæ. «,Cor.i$

eft de quadicitur: Et per unum hominem refùrredio mortuorum. fpfàcft qua in Chrifto omnes uiuifi'cabuntur.Qui autem male egerunt in rcfurredlionem iudicrj. Quid hic ergo de illis infantibus intclligendum eft, qui priulquam poftènt agere uel bene uel male,fine baptifmo corpore exuti funt C Nihil hic de talibus dicftum eft. Sed fi caro eoz rum ideo non rclurget quia ncc boni aliquid fecerunt nec mali, nec illorum refitrrccftura eft,qui percepta baptifmi gratia.in ilia ætate defiinóli (unt,in qua nihil bene uel male age tepotueruntSi autem illi inter fanólos refurgent, id eft inter eos qui bene egcrunt, inter quos amp;nbsp;illi refurredturi funt,nifi inter eos qui male egerunt,ne aliquas humanas animas credamus corpora fua non recepturas, fine in refurredtionem uitæ, fiue in rcfurrcdlionem iudierj C Quæ fententia priufquam refcllatur,ipfa nouitatc iam difplicct. Deinde quis fez rat ficredant fe illi qui ad baptifmum cum fuis paruulis currunt, propter carnes eorum, non propter animas currere C Beatus quidem Cyprianus non aliquod decretum condens cyprianus noaum,fed ecclefiæ fidem firmifTimam fcruans, ad corrigendum eos quiputabant ante o^auum diem natiuitatis non elfe paruulum bapti2andum,non carnem,fed animam diz xit efle perdendam,0d mox natum rite baptisari pofTe, cum fuis quibufdam coepifeopis cenfuit.öed contra Cypriani aliquam opinionem,ubi quod uidendumfuit fortaffe non mditjfentiatquifqj quod libct,tantum contra apoftolicam manifeftiffimam fidem nemo row.$ fcntiat,qui ex unius delidlo omnes in condemnationem duel prædicat,ex qua condemna/ hone non libérât nifi gratia dci per lefum Chriftum dominum noftrum,in quo uno om/

f 2- nes

-ocr page 68-

08 DE N ATVR A ET O R IG INE ANIM AR V« ,EP. XXVIIL ncs uiuificantur quicunqj uiuificantur. Contra ccclcfiæ fundatifTimum morem nemo feti/ C tiatjubi ad baptiGnum G' propter fola paruulorum corpora currcrctur, bapti'sandi offer/ rentur mortui.Qüæ cum ita Gnt,quærenda caufa eft a«^ reddenda, quarc damnentur am'mæquænouæcreanturGnguli'squibufq? nafeentibus, ß prætcrChrifti facramentum paruuK mon'antur.Pamnari cnim eas fi fie de corpore cxierint. Si fanóta feriptura, SC fan/ dra eft teftis ccclcfia. Vndc flla de ani'marum nouarum creatione fcntenti'a, fi hanc fidem fundatiftimam non oppugnat,fi't Si tnca. : fi oppugnat, non fit Si tua. ISfclo mihi dicatur pro hac fententta debere accipi quod ftriptum eft: Qui finxit fpiritum hominis in ipfo.ÖC qui finxit fingillatim corda eorum. Äliquid fortiftimum att^ inuidiflîmiïm requirendum Coniunäio eft, quod nos * non cogat deu credere uUarum animarum fine culpa aliqua damnatorem. Non. uidetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel tantundem ualct uclplus eft forfitan crcarc quam fingere. Si tarnen feriptum eft:

smno perti' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundum créa in me deus.Nec idco putari poteft anima hoc loco optare fic fieri pri/

»rt ad argu ufquam aliquid efleLSicutergo iam cxiftens creatur innouatione iufticiæ,fic iam cxiftenS mcntatioitem fi'ngitur confirmatione dod:rinæ.Nec illüd quod in Ecckfi'afte feriptum eft : Tune conuer Pc/dgwm, Si tetur in terram puluisficutfuitjSifpiritusreuertetur ad dominum qui dédit ilium, Iftam to Xh«fententiam,quam uolumus efle noftram. Plusenim hoc fuffragatur eis, qui ex no tra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putant omnes efte animas.Nam ficut conuertitur inquiunt puluis in terram fîcut fuir,

xerunt pecca Si tamcn caro de qua hoc didum eft,ad hominem non reuertitur ex quo propagata eft. turn ex anima, fed ad terram unde primus homo fadus eft: fie Si fpiritus ex illius unius fpiritu propaga/* Ad^.iniuße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen ad eum reuertitur,fed ad dominum à quo illt datus eft. Verum quia hoc

teftimonium ita pro iftis fonat,ut non omnimodo huic opinion! quam dcfendi uolo, ui/ deatur effe contrarium,admoncndam tantum credidiprudentiam tuam, ne talibus tefti/ monrjs ex his anguftrjs me coneris eruere. Nam licet nemo faciat optando ut uerum fit quod uerum non cft,tamen fi fieri poffet optarem ut hæc Gmtentia uera eÏTcGficut opto ut fi uera eft, abs te iiquidiftime arque inuidiftîmedefendatur. Hæc autem difficultas etiam D illos fcquitur,qui iam exiftentes alibi animas amp;nbsp;ab initio diuinorum operum præparatas. à deo mitti opinantur in corpora.Nam Si ab his hoc idem quæritur, fi animæ inculpata: obedienter ueniunt quo mittuntur,cur in paruulis fi non baptirati uitam iftam fînicrint, puniuntur C Eadem prorfus in utraq^ fententia difficultas eft. Illi fibi uidentur de hac faci/ Iiusexircquæftiônc,qui animas affeucrantpro meritis uitæprioris fihgulas fingulis cor/ poribus implicari. Hoc cnim putant effe in Adam mori, in carne fcilicetquæ propagata eft ex Adam fupplicia pendere. A quo rcatu inquiunt gratia Chrifti libérât pufillos cum magnis.Hoc quidem rede,ucracitcr,optimec^,quod gratia Chrifti libérât à reatu pccca/ ii,de cîuhdei torum pufillos cum magnis.Sed in alia fuperiorc uita peccarc animas. Si inde præcipiw^* wp.ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in carcercscarneos,non ciedo,non acquielco, non conftntio. Primo quoniam nefeio per

quos fieri circumitus id aiunt ifti, ut poft nekio quanta uolumina ftculorum iterum ad iffam farcinam corruptibilem carnis Si fiipplicia pendenda redeundum fit,Qua opinionc quid horribilius cogitari poffitignoro: Deinde quis tandem iuftus defuhiftus eft, de quo non fi ifti uera dicunt,folliciti efte debcamus, ne in finu Abraæ pcccans in flammas illius diuitis deqeiatur Cur enim non Si poft hoc corpus peccari poftît fi Si ante potuit $ Po.* Rom.s ftremo,longe aliud eft in Adam peccafte, Vnde dicit Apoftolus: In quo omnes pcccauc runt: Si aliud eft extra Adam nefeio ubi peccafte. Si idco in Adam, id eft in carnem quæ ex Adam propagata cft,tanquam in carccrem trudi. Illam uero opinioncm quod ex una fiant omnes animæ, ncc diftutere uolo nifi necefte fit. Atc^ utinam ifta de qua nunc agi/ mus,fi uera eft,fic abs te defendatur, ut hic nccefte iam non fît. Quamuis autem defidc/ rem, rooem, uotis ardentibusexoptem SCcxpedlcm, ut perte mihi dominus huius rci auferat ignorantiam, tarnen fi, quod abfit, minime meruero, patientiam mihi petamà domino dco noftro:in quem fie credimus, ut aliqua nobis non aperiri etiam pulfantibus nullo modo aduerfuscum murmurare debeamus, Mernini prius ipfis apoftolis diôlum:

Multa

-ocr page 69-

n«^? -TO RAC TV s EST’ OMNIVM REVS. £ P. XXIX. 6? Mukà habeo nobis âicerc,{cd non potcftis iHa portarc modo. In his quantum ad me at/ tinctetiam hoc deputem. Ncqj qui hoc feiam me indigner indignums nee hocipio etiam conuincar indigniohMuIta cniip alia fimiliter ncfcio, quæ commemorate ucl enumerare non poffum.Et hoc tolerabiliter ignoratem, nifi metuerem iie aliqua iftarum opinionunt contra illud quod firmiiTima retincmus fidcjincautis obreperct mentibus. Sed antequarrt iciam quæ nam earum potius eligenda fit,hoc me non temere (entire profiteor, cam quas . nbsp;nbsp;ncra eft non adq^rfari robuftiflîmæ ac fundatiflîmæ fidci, qua Chrifti ecdefia ncc paruuz

bs homines rcccntiflime natos à damnationc credit,nifi per gratiam nominis Chrifti qua in fuis facrameixis commendauit poITe liberari.

« Auguftinus Hieronymo, de toco qui eft lacobi (ecundo : Qui offenderit in uno faóïus eft omnium reus, multa obiter admifeens de Stoicis, qui docebant omnia peccata eiTe paz ria, quifquis haberet unam uirtutum, habere omnesiqui careret una, nuUam habere.

Epiftota* XXIX.

VOD adtefcripfi honorandemihiin Chrifto fraterHieronyme.quætettâ i de anima humana,fi nafeentibus fi'ngulis nouæ fingulæ nunc ufqi fiunt, ubi i peccati uinculum contrahunt,quod per factamentum gratiæ Chrifti etiam in infantibus recenter natis»foluendum elfe non dubitamus, cum in non parz uumuolumen proccderct,nolui ulla alia onerare quæftionc, fed quod urget acrius, multo minus eft ncgligendum.Proinde quæro,Ôi per deum ob(ecro,ut exponas mihi quod muf tis exiftimo profuturum, aut fi iam uel abs te uel ab alio aliquo expofitum habes, dirigas nobis,quomodo accipiendum fit, quod in epiftola lacobi apoftoli fcriptumeft: Quiz ïdfot.u mnq; cnim totam legem feruaucrit,offendat autem in uno,faólus eft omnium reus, quæ res tails ac tanta eft,ut quod hinc tibi non iam olim fcripfi,multum me pcenitcat.Dc agen ‘lananq^ præfcnti uita,quomodo ad uitam pcrucniamus æternam, non de præterita per/ lcrutanda,quam penitus demerfit obliuio, ficut eft illud quod de anima quærcndum pu/ taui,hax uettitur quæftio. Eleganter autem didlum effe narratur,quod huic rci fatis apte conucnitCum quidam ruiftèt in putcum,ubi aqua tanta erat, ut eum magià exciperet ne moreretur,quâm (ùffocaret ne loqueretur, accefïit alius, * amp;nbsp;co uifo admirans ait t Quo/ ‘’°Ï’ modo hue cecidifti C Ait iHe. Oblècro inquit, cogita quomodo hinc me libérés, non quo/ modo huccecidcrim quæras.Ita quoniam fatemur,ôi fidecatholica tenemus,dc rcatu pec catÉtanquam de putco, etiam paruuli infantis animam Chrifti gratia liberandam, fatis cft ci,quod modum quomodo falua fiat, nouimus, etiam fi' nunquam quomodo in maz bm illud dcuencrit nouerimus. Sed ideo putaui effe quærcndum, ne forte ex illis opiniôZ nibus incarnationis animæ aliquam teneamus incautius, quæ liberandam prorfus antz mam paruuli contradicat, negans cam elfe in ifto malo. Hocigitur firmiflime retento, quod anima paruuli de rcatu pcccati libcranda eft,ncc alio modo liberanda nifi gratia del per Icfum Chriftum dominum noftrum, fi poftumus ctiam ipfius mali caufam amp;nbsp;origi/ nem nofic,uaniloquis non difputatoribus fed litigatoribus paratius inftruóliusép refiftiz mus.Si autem non poftumus,non quia latet miferiæpr;ncipium,idco pigrefeere mifericor diæ debet officium. Aduerfus cos autem qui fibi uidentur (cire quod nclciunt, hoc tutio/ res fumus,quod hanc ignorantiam noftram non ignoramus.Aliud eft enim quod ncfcirc malum cft,aliud quod (ciri uel non poteft.uel non opus eft,ucl ad uitam quam quærimus indiffcrens eft.Hoc ucro quod de litteris apoftoli lacobi nunc tequiro, in hac ipfa qua ui/ uimus,Sc ut (empcr uiuamus dco placcre ftudcmus,aólione uctlatur.Quomodo igitUr inz telligendum eft oblecro tc: Quicunqi totam legem (eruaucrit, offendat autem in uno, faz ftus eft omnium reusC' Ita nequi furtum fcccrit.immo uero qui dixeritdiuiti-.fcde hic,pau peri autem:tu fta illic,K homicidij SC adulterij SC facnlegij reus eftî' Quod fi non eft, quoz ft modo

-ocr page 70-

modo qui in uno offcndaufaólus eft omnium reus C An illud quod dixit de diuitc amp;nbsp;pan c pere ad ifta non pertinet,quorum fi quis in uno offenderit, fiet omnium reus 7” Sed rcco/ lendum eft uftde ueneiit ilia fententia, ôi. quæ illam (upegiora pepererint, quibus^ con/ nexa dependeat. Fratres mei nolitc inquit in perfonarum acceptione habere fidem do/ mini noftri Jelu Chrifti gloriæ. Etenim fi introierit in conuentu ueftro uir anulum aureu habensiiiuefte candida, introierit autemamp; pauper in (brdido habitu, amp;nbsp;intendatis in cum qui indutus eft uefte præclara,ôi dicatis ci: Tu fède hic bene, paupqji autem dicatis: tu fta illic,aut fedé fub (cabello pedum meorum,N6nne iudicatis apud uofmctipfos,ói fa óti eftis indices cogitationum iniquarum Audite fratres mei dilcdtiffimiaiónnc deus eic git pauperes in hoe mundo,diüites in fide,ÓC hæredes regni, quod repromifit deus diligcn tibus lèC Vos autem exhonoraftis pauperem,propter ilium îcilicet cui dióhim eft:fta illic, cum habenti anulum aurcum diótum eflèt: tu fede hic bene. Ac deinde fequitur candem ipfam lèntentiam latius uerfans amp;: explicanS: Nónne inquit diuites per potentiam oppri/ munt uos, amp;nbsp;trahunt ad iudicia Nónne ipfi blalphemant bonum nomen quod inuoca/ turn eft iüper uos* Si quidem legcm perficitis regalem fecundum (cripturam:Diligcs pro/ ximum tuum ficutteipfum,bene facitis. Si autem pcrfonasaccipitis,pcccatum operamini, redarguti à lege quafi tranfgrcflöres. Vide quemadmodum tranigreftores legis appellat, quidicuntdiuiti-.fede hic, ÔC pauperbfta illic. Vndc nc putarcntcontcmptibilecffe pecca/ turn,in hac una re legcm tranfgredi, iècutus adiunxit: Quicunq; totam Icgcm fcruaucrit, offendat autem in uno, faólus eft omniu reus. Qui enim dixitaion mcechaberis, dixit SC no occidcs.Quod fi non occidis,mœcharis aut/atftus es trâlgreflor legis: propter id quod dixerat,rcdarguti à lcgc,quafi tranfgreftorcs. Quæ cum ita fint, conlcqucns uidetur, nifi alio modo intelligcndum oftendatur,ut qui dixerit diuiti : lede hic, ôipauperi: ftaillic, huic non honorem, quem illi defci es,0i idololatra amp;nbsp;blaiphcmus Si adulter SC homic/da, amp;nbsp;ne,quod longum eft,cun(fta commcmorcm, reus omnium criminum iudicandus fit, d Offendens quippe in uno, faeftus eft omnium reus. At cnim qui unam uirtutem habet, omnes habet, amp;qui unam non habet,nullam habet. Hoc fi ucrum eft, confirmatur ifta fententia. Sed ego earn exponiuolo, non confirmari, quæ per leipfamaqud nos omni/ bus philofophorum autoritatibus firmior eft. Et illud quidem de uirtutibus SC uitrjs, fi ucracitcr dicitur,non eft confequcns,ut propter hoc omnia pcccata fint paria. Nam illud de infeparabilitatc uirtutum, nifi forfitan fallor, tarnen fi ucrum mcmini, quod uix me/ mini, omnibus philofophis placuit, qui cafdem uirtutcsagcndæuitæncccflarias elfe di^ stokt peccd/ xerunt.Hocautemdeparilitate peccatorumfoli Stoici aufifunt diiputarc,contra onv tdfdciuntpd/ nem fcnftim generis humanitquam eorum uanitatem in louiniano illo,quiinhacfcn/ rw. tcntia Stoicus crat,in aucupandis autem Si defenfandis uoluptatibus Epicurcus,dc

fcripturis fanólis dilucidiflime conuicifti. In qua tuafuauiflïma amp;nbsp;præclariflîma difpü/ tatione latis cuidenter apparuit,non placuifte autoribus noftris,ucl ipfi potius quæ per cos locuta eft ueritati, omnia paria eftè pcccata. Quomedo autem fieri poflît, ut etiam fi hoe de uirtutibus uerum eft, non tarnen idco cogamurfateri æqualitatcm om/ nium peccatorum, quantum poffum adiuuantc domino apcrircconabor. Quod fi cfte/ ccroapprobabis,ubiüerocaulædcfuero tufupplcbis. Gerte hineperfuadent, qui unam uirtutem habuerit, habere omnes, Si omnes deeffe cui una defucrit, quod pmdentia nec ignaua, nec iniufta, ncc intempcrans poteft cfte. Nam fi aliquid horum fuedt, pru/ virtutum dentia non crit. Porro fi piudentia tunc erit, fi Si fords Si iuftaSi tcmpcransfit,profc/

-ocr page 71-

FACTVS EST OMNIVM revs, EP» XXIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7’

A «liltsêflèuideatur- Suflt enfm ut leis quædara uitia uirtutibus aperta difcretione conka/ ria, ut imprudentia ptudenti'æ. Sunt autem quædam quætantum uîtia ïunt, idco contra/ ria, quadam tarnen fpccic fallaciJîmilia, ut eidem prudentiæ,non imprudentia, fed aftu/ tia. Nunc enim cam dicoaftutiam, quæ uiÏtatius in malicioiïs intclligi ÔC uocari folct,non Geut noftra loqui Icriptura confueuit, quæ fæpe aftutiam in bonoponit» VndcjÊftote aftuti ut ferpentes. Et illud, ut Si innoeentibus det aftutiamiquanquam Si apud illos, Ro . . manx linguæ di^pttifTimus dixerit,neque illi tarnen adcauendumdolus,autaftutia de/ erant, aftutiam ponens in bono ; (cd apud illos rartfTimum , apud noftros frequentifliz ° mum eft. Itemqae in partibus temperantiæ apertiffime contraria eft eftufio parfimoniæ: taucro quæ tenacitas did uulgo (blet, uitium quidem eft, tarnen parfimoniæ (îmilc, non natura, (èd fallaciflima (pecie. Item diflîmilitudinc rnanifefta contraria eft iniufticia îu/ fticiæ. Solet autem quafi frqitari iufticiam’,uindicandi (è libido, fed uitium eft. Ignauia fottitudini perfpicue contraria eft» duricia uere diftat natura,fallit (îmilitudine. Conftan/ tiapars quædam uirtutis eft. Ab b^îc inconftantia longe abhorret, Si indubie contrat/ ftit. Pertinacia ucro conftantia dici affeólat^ non eft, quia ilia eft uirtus, hoc uitium', Vt wgo no iterum hæc eadem commemorare neceiTe ftt.exempli gratia, ponamus aliquid,uii de polfint catera intelligi,, Catilina, ut de illo (criplérunt qui noffe potuerunt,frigus,fttini, hmem ferre poterat, eratép patiens inediæ, algoris, uigiliæ,(upra quàm cuiquam credibi/ le eft, ac per hoc Si fibi Si (uis magna præditus fortitudinc uidcbatiur, Sed hæc fortitudo prudens no erat,mala enim pro bonis eligebat,Tcmperans non erat,corruptelis cnim tur/ piffimis fœdabaturjufta non erat,nam contra patriam coniurauerat, Et idco ncc fortitu/ -do erat, fed duritia fibi,ut ftultos falleret,nomen fortitudinis imponebat. Nam' fi' fortitu/ do effet, non uitium, (èd uirtus eflèt. Si autem uirtus eflèt, à cætcris uirtutibus tanquam rnfeparabilibuscomitibusnûquam relinqueretur.Quapropterdum quæriturctiam deuiz

B tr(s,utrum ipfafimiliter omnia fint ubiunumerit, aut nulla fint ubiunum non erit, labo/ riofiimeft id oftendere, propterea quia uni uirtuti duo uitia opponi folcnt, Si quod aper/ te contrarium eft, Si quod fpecie fîmilitudinis adumbratur, Vnde ilia Catilinæ quia for/ titudo non crat,quæ effet,cum fecum uirtutes alias non habcbat,facilius uidcbatur.Quod uero ignauia fuerit,ubi exerçitatio quaflibet grauilfimas moleftias perpetiendi atque tôle/ randi,fupra quàm cuiquam credibiîe eft,fuit,ægre perfuaderi poteft. Sed forte acutius inz tucntibus, ignauia apparet ipfa duritia, quia laborem bonorum ftudiorum quibus uera acquiritur fortitudo neglexerat, Veruntamen quia funt audaces qui timidi non funt, Si rurfus timidi quibus abeft audacia,cum fit utmnq; uitiû,quoniâ qui uerauirtutc fortiseft, nec temere audet,ncc inconfultc timet, cogimur fateri uitia plura eftè uirtutibus. Vnde ali/ quando uitium uitio tollitur,ut amore laudis,amor pecuniæ. Aliquado unum cedit ut plu m fuccedant,uelut qui ebriolus fuerit, fi modicum bioeritjôi: tenacitatem SC ambitionem di dicerit. Poffunt itac^ uitia etiam cedere uitijs fuccedentibus non uirtutibus,SC ideo plufaî lunt. Virtusuero quouna ingreiffa fuerit,quoniam(ccum cæteras ducit,profe(fto uitia tedent omnia quæcunque inerant. Non enim omnia inerant, fed aliquando totidem,aliz qnando plura paucioribus, ucl pauciora pluribus fuccedebant, Hæc utrum ita (è habe/ ant, diligentius inquirendum eft.Non cnim SC ifta diuina fententia eft qua dieitur: Qui uz Oam uirtutem habuerit,omnes habet,ei^ nulla ineft,cui una defuerit, fed hominibus hoc uifum eft,multum quidem ingeniofis, ftudiofis, (èdtarnenhominibus. Eco uero ne/ fcio quemadmodum' dicam, nondicouirumà quo denominata dicitur uirtus, fed etiz am niulierem, quæ uiro (uo (èruat thori fidem, fi hoc faciat propter præccptum SC proz miffum dci,SC quæ primitus fit fidelis, non habere pudicitiam, aut pudicitiam nullam uel paruam effe uirtutem. Sic SC maritum qui hôc idem feruat uxori. Et tarnen funt plurimi ^ales, quorum fine aliquo peccato elfe neminem dixerim, SC utique illud qualccunque £4« peccatum

-ocr page 72-

72

A V G V s tin V s H IE R O N Y M O

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U k ' nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘“° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pudidtia coiugaiis in uiris fceminiscp religions oim

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ocu U lo uirtus fît,non cnim aut m'hil aut uitiurn e{l, non tarnen feoirn habet omnes

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onics ibi eflcnGnuilum eflet uidutn:ß nwlliîm uiriumjnuJliiln omnino pec

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^hcjuo pcccato Ouïs ergo ßne aliquo aido^ id cli fomite quo/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,Jo4nj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^t^dicepcccad,cura dametqui fupra pcéius domtni recumbebad Sidi7

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^ca: ho^aon^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habemas nodpCos deeipimus. Si uèdcas in nobis non cli C

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éiisdtliaenterDrobaf/^' ,P*^^*^^^^^^dtraIoutntanumedanjbocde icdptansiàn

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacch cr.z tellcéiam reqaidmus^pofuHiZa^dr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pun^quomm nuncin/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim ait, Offênditis, Qd ofPcndim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfljnmultis enim oPPcddimus omnes.l^on

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium teas, Jbi non in uno fd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^taaaertt, oikndatautem in ano, faôtaS

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abdtautem atqaiCqaam ßdeUs exißi^^tnt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^domnes didt offendcre,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe haberepeccatum,ne fcipfos decioiant fv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^oram Chntthquiucradter dicant

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Divir^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pt, nullam habere uirtatcm,

a • P^-Âbrkergoutdicamustotactantosltd2TênTsquot;h^'^^'''^d^^^

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam Græa ucl Ivai'jèeafi, uelexbreflialt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei non habere pictatem,

t ^•’^‘'^'’^^/^^^^'^^^^^f^^s'rEtundeillecoPturniÛ^hLtZ^^^^^

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faentiabona ô^bdenonbcl:a,maona nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgiturde cordepuroamp;con^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtodiaaeßfortisßcutmors^sZZquot;^^^^^

ta uCqr ad mortem cfl menfuracharitati^ Ç' ^j^^^^^^^‘^^‘^^^^^^gt;Pheqaiainhacui/ ^^'’'^^nemohabepquàmutanimamfuamTo^

ammam auclht à fenübas carnis, bcch^ariralt;i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ms ; ßacpotius, quia Peut mors

iaentia cam eil udlis,nam b ne ilia indat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnalibus. Huicbibreruit

iila inane quod inPet inueniet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pla ædibeando implcuen't, nihil ibi

Cit Car ergo non didmus, qui harte uirtute,^ h.K L \

Pt Charitas fAn quanto maois ePin homine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumplenitudo legs

to autem minas, tanto minZs eü uirtus quia^nf'^a^'^ nbsp;nbsp;uirtatepraeditas -Çaan/

tus,tanto maias eP aitiam : Vbi eroo tll. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus ePuir/

«Ai. Pro,nde„ihiu,Je„,u;Scoic^i

Imc omnino habe,c rapicntàm qj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'lt;’fapienna^ j

dt=‘gt;‘gt;‘^qniaillumpeobcdlnmncgant.rednœexn?7‘d

pente emieet in auras fapicntiæ lîberTs n7!, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘««gendo -e'

nihil intcreP ad homine^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapientem, Sicut cnim /

beat altam autanum 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otandum, utram aquam Padqs multis fuper fc ha/

beere aaiZm^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bigitum,Peillos qui tendant ad Capientiampro.

iieiam ^elut opprimelTimlU'uai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fednißmtau, ttuP /

bereuirtnrrm r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^beiendo uelut etnergendo cuaCerint, non ha/

quam Pn! ' ' apientes. Vbi autem eiiaPrint, mox habere totam, nee gaie/ tadouhi fl ‘'i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ unde omnino ullum peceatum poPit exiPere, Ha:e Pmili/

Pulrin'T’ P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aqua, 8C fapientia uelut aèr ponitur, ut animus à pradbeanone

emergens in fàpientia repente relpiret, non rnihi uidetur fans accotn/ nrhpfc / taram Pripturarum autoritati. Sed ilia potius, utuitiam uclPultida rc/ ad fnp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ppientia comparctur, quantumiPa Pmiliade corporalibas

fumm ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^it:Non itaque Pcutdeaquis inaerem {urgens,ubi carum

Ê^Mp-^d^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t^P^tJte quantum iuffîcit infpiratar, fed Peut de tenebris in luccm

P nbsp;nbsp;nbsp;tnspaulanm progrediendo,ilJuminatur.Quod doneeplcniÛime pat, iam cam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

tarnen /

-ocr page 73-

9

. m^i'TS) F ACT VS EST OMNIVM REVS, E PI S T* XXIX. 75 tarnen dicimus tanquatn de abditiflîma fpelunca cgredi'entcm,uidm'a lucis afflatum tâto magis,quanto magis propinquat egreflus:ut illud quod in co Iucet,ßt utic^ ex luminc quo progreditur,Illudautemquod adhucobfcurum eft,fîtex tenebris unde egreditur. Itaque K non iuftifîcabitur in conQjo^bu dei omnis uiucns,amp; tarnen iuftus ex fide uiuit. Et induti funt fanóli iufticia.alius rnaius,alius minus.Et nemo hic uiuit fine pecc^fojôi hoc alius ma lus, alius minus, Optimus autcm eft qui minimum. Sed quid ego tanquam oblitus eut loquor, doôlori fiftiilis faeflus lùm,cum propofiierim quid abs te difiere uelim f Sed quia de pcccatorum parilitate,unde ad id quod aiebam incidit quæftio,examinandam tibi ièn tentiam meam pfomere ftatueram, iam earn tandem aliquando concludam. Quiaamp; fi uerum eflèt eum qui habet unam, omnes habere uirtutcs,eum qui unam non habet, nul/ Iam habere, ncc fie pcccata fiint paria: quia ubi uirtus nulla efi, nihil quidem reôlum eft, nec tarnen ideo non prauo prauius eft,diftorcôque diftortius.Si autem,quod puto efle ue fins facriâque litteris eongruentius, ita (unt animæ intentioncs, ut corporis membra, non quod uideantur locis, fed quod fèntiantur affedtibus, amp;nbsp;aliud illuminatur amplius, aliud niinus, aliud omnino caret lumine Ôd tenebroib inûbratur obftaculo, profedto ita ut quifi que illuftratione piæ charitatis affedhus cft, in alio adlu magis,in alio minus,in aliquo nigt;* hitfic poteft dici habere aliam,5d aliam non habere,aliam magis,aliam minus habere uir/ tutem. Nam ôi maior eft in ifto charitas nbsp;nbsp;in illo,rcdle poffumus dicerc,amp; aliqua in ifto,

nulla in illo,quantum pertinet ad charitatem quæpictatis eft:ôi in ipfo uno homine quod maiorcm habuit pudicitiâ quàm patientiam,^ maiorê hodie quàm hcri fi proficit: amp;nbsp;ad/ hue non habeat continentiâ,ÔC habeat non paruam miièricordiam.Etut generaliter breui terque complcdlar,quam de uirtute habeam notiôncm,quod ad redle uiüendum attinet, Uirtus cft charitas, qua id quod diligendum cft diligiturt hæc in alqs maior,in alijs minor, in alijs nulla eft, Pleniftîma uero quæ iam non pomt augeri, qüamdiu hic homo uiuit eft in neminctquàmdiu autem augeri poteft,profcdto illud quod minus eft quàm debet,ex ui Uo eft.Ex quo uitio non eft iuftus in terra qui faciat bonum non peccct.Ex quo uitio no j.Rcg.». iuftificabiturin confpedlu dei omnis uiuens. Propterquod uitium,fidixerimus,quia pec/ catum non habemus,nofmetipfos feducimus,ÔC ueritas in nobis non eft.Proptcr quod eti ani quâtumlibet profecerimus,neccflarium cft nobis diccre: Dimittc nobis débita noftra, wm iam omnia in baptifmo didla, fadla, cogitata, dimifla fint. Quid itaque qui rcdlc ui/ act,undc ôiquando amp;nbsp;ubi (peranda fit ilia perfedhio cui non fit quod adrjci polîit C Si au/ tem præcepta non c(rent,no utiq^ eflet ubi fe homo certius inipiccret ÔC uiderct,unde aucr/ terctur, quo conaretur, quarè gratularctunquid precarctur.Magna cft ergo utilitas præcc/ Ptorum,fi libero arbitrio tantum detur, ut gratia dei amplius honoretur. Quæ fi ita (è ha “cnt, unde fict omnium reus, fi in uno oftendat, qui totam legem feruaucritC’ An forte so!utio^u£ q^ia plcnitudo legis charitas eft, qua deus proximusc^ diligituf, in quibus præccptis cha/ flionis, •^tatis tota lex pendet ôd prophetæ, merito fit reus omnium qui contra illam facit, in qua pi^ndét omnia C Nemo autem pcccat nifi aduerfus illam faciendo, quia non adultcrabis, ^on homicidium faciès, non furaberis, non concupifees, Si fi quod eft aliud mandatum, P hoc fermone recapitulatur,in eo quod diligis proximum tuum tanquam tcipfum. Digt; ‘^ftio proximi malum non operatur. Plcnitudo autem Icgis charitas. Nemo autem dihgt; proximum,nifi diligcns deum. Si hoc quantum poteft,proximo impcndat,qucm dili/

^*1 .^^^'qnam feipfum ut Si illc diligat deum,qucm fi ipfe non diligit,nec le nec proximum niiigit.Àc per hoc qui totam legê ieruauerit.fi in uno offcndcrit,fit omnium rcus,quia con hacharitatem facit,unde tota lex pendct.Reus itaque fit omnium,faciendo contra cam ih ftüapendent omnia.Cur ergo non dicantur paria pcccata. An forte quia magis facit conz

charitatEm,qui grauius peccat,minus qui IcuiusÆt hoc ipfo quod admittit,fit quidem ^*hnium reus, fed grauius pcccans, uel in pluribus peccans magis reus : Leuius autem uel ’ paucioribus peccans minus reus,tanto maiore (cilicet reatu, quanto amplius, tarito

minore.

-ocr page 74-

74

nlt;Ç? TOT F A CT VS EST OMNIVM R^VS.

minore,quanto minus peccäucrit, tarnen ctiartî fi in uno offenderit reus eft, quia contra c earn facitjn qua pendent omnia. Quæ fî uera funt, eo modo Si illud abfoluitur quod ait homo etiam apoftolicæ gratiæ.In multts enim offendimus omnes.Omnes enim ofFendi/ musifed unus grauius, aliùS leuius. Quanto quifqüe grauius Icuiusép peccauerit,tanto in pcccato committeijdo maior,quanto indiligendo deo ôiproximo minor. Et rurfus, tanto minor in peccati perpetratione, quanto maior in dei Si proximi diledtione. Tanto itatç plenior iniquitatis,quanto inanior charitatis.Et tucperfedti fumus«ncharitatc,quati do nihil reftat ex infîrmitate. Nec fané quantum arbitrer putandum cft leue efle pccca/ turn in perfonarum acceptione habere fi'dem domini noftri lefu Chriftl, (î illam diftan** strfre fcâcre tiam fedendi ac ftahdi ad honores ecdcfî'afticos referamus.Quis enim ferat eligi diuitem ^ttidtropice. adîedemhonorisccdefiæ contempto paupere inftrudtiore atq? fandh'ore Ç'Si autem de quotidianis confeflîbus loquitur,quis non hic peccat,(i tarnen peccat, niiî cû apud feipfuni intus ita iudicat, ut ei tanto melior quanto ditior illo eflè uideatur C Hoc cnimuidetur fi/ gnificaflècumdicit: N6nneiudicatisapuduofmetipfos,ôi fadtieftis indices iniquarum cogitationum C Lex itaeg libertatis, lex charitatis eft,de qua dicit : Si tarnen legem perfî/ citis regalem fecundum foipturasi Diliges proximum tuum fîcut teipfum,bene facitis. Si autem perfonas accipitis, peccatum operamini, redarguti à legetanquam tranfgreflbrcs. Et poft illam fententiam ad intelligendum difficillimam de quafatis dixi.quod dicenz dum putaui,eandem legem libertatis commcmorans,Sic loquamini inquit, Si fie facitc, fiz eut per legem libertatis incipientes iudicari. Et quoniam quid paulo ante dixerit, nouit. quoniam in multis offendimus omnes,fuggerit dominicam tanquam quotidianam quo tidianis,ôC fi leuioribus,tamen uulneribus medicinam.Iudicium enim inquit fine mifencor luc,6 diailli,qui non facit milèricordiam.Hinc enim ôi dominus: dimittite,inquit dimittetur xetTowau/ uobis.date Si dabitur uobis.Superexultat autem miièricordia indicium, non enim cft adz

X«Tca uei-faiudicio,{èdfuperexultat,quiaplurespermifericordiamcolliguntur, Sed qui miièri/ lgt; cordiam præftiterunt. Beati enim milèricordes, quia ipfi's miièrcbitur deus. Ethocuticç iuftum cft,üt dimittatur cis,quia dimiferunt,ôi detur eis,quia dederunt. Incft quippc dco ppLioo. gi mifericordia iudicantijSi iudicium miièranti.Propter quod ei dicitur: Mifericordiam Si indicium cantabo tibi domine. Nam quifquis uelut nimium iuftus iudicium fine miferiz P/4/.141 cordia quafi' iècurus expelt;ftat, iram iuftifttmam prouocat, quam timens ilie dicit : Ne inz niere,z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicium cum lèruo tuo.Vrtde dicitur populo contumaci : Quid uultis mccum iuz

dicio contendere C Cum enim rex iuftus federit in throno quis gloriabitur caftum fc bere cor Aut quis gloriabitur mundum fe efle à peccato 7’ Quæ igitur Ipes eft,nifi fùpcr/ exultet mifericordia iudicium C Sed erga illos qui mifericordiam Kcerunt ueraciter dicenz do:Dimitte nobis ficut ôi nos dimittimus,amp; fine murmuratione dando.Hilarcm enim da torem diligitdcus. Denicç fandusiacobus iam ex ifto loco de mifericordia: operibus loz quitur,uc quos uehementer ilia fententia terruerat confoletur,cum admonet,quomodo cti am quotidiana peccata fine quibus hic non uiuitur,quotidianis remedr)s expientur, ne ho mo qui cum in uno offenderit fit omnium reus in multis ofFendendo,quia in mulds ®nen dimus propter magnû aggerem reatus fui minutatim colleclû,ad tribunal tari iudicis perz ueniat,ôi earn qua non fecit mifericordia non inueniat,fcd potius dimittendo atcç dando mereatur fibi dimitti peccata,rcddic^ promifla. Multa dixi qbus tibi tædiû fortaflis infer rcm,qui hæc quæ tarnen approbas,non expédias difccrc, q» ea docere confucuifti. Siquid aût eft in eis,quantu ad rem ipfam ptinet,nam quali eloquio explicata fint,no nimis euro; Si quid ergo in eis cft qd eruditionem offendat tuam.quæfo ut refcribendo admoncas,^ me corrigere non graueris.lnfelix eft enim qui non tantos etiam fandlos worum ftudioni labores,ÖC digne honorat,Si de his domino deo noftro,cuius munere talis cs,gratias agit. Vnde cum libentius debeam à quolibet difcere,qd inutiliter ignoro,^ proptius quoflibet docere quod fdo,quäto iuftius abs te hoc charitatis debitu flagito,cuius dodlrina in nomi

-ocr page 75-

HIERON. AVGVST. OFFICIOSA, E PI S T» XXX.

Ä tic ói adiuton'o domini tantu in latina lingua ccdefî'afticæ littcræ adiutæ funuqüantu un^ antea potucrunt.Maximc tarnen iftam fententiam:Quicuncp totam legem feruaueriuof/ fcndataute inunoÆadluseft ompiu reus,fi quo alio modo exponi melius poiTe nouic tua dilediojper dominum obfecro.ut id iiobifcum communicare digneris,

Hieronymus Auguftino, laudans quidem illius duos libellos led excufans quur no refponderin^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxx^

o M I N o uere lanólo,ói omni mihi afFeólioe ucnetabili pap^ Âuguftino,Hië ronymus in Chrifto lalutem. Virum honorabilem fratrem meum,fîliû dî M gnationis tuæOrofîum presbyterum, amp;lùi mcritoôi te iubête fulcepi, Sed in/ yj cidit tempus diffîcillimüm,quando mihi tacere melius fit quàm loqui,ita ut no «ra ftudia ceirarent,ôi iuxta Appium canina exerccretur facûdia Jtaqj duobus libellis tuis viWr chitu/ S^tos meo nomini dcdicafti,eruditiflîmis Si omni eloquentiæ Iplédore fulgentibus,ad tem pus refpondere non potui. Non quo quicquam in illis reprehendendum putem, fed quia •uxta apoftolum: Vnulquifc^ in luo fenfu abundet, alius quidem fic,alius autem fie. Certe row,i4» ^uicquid did potuit ÔC fublimi ingenio de feripturarum fanôlarû hauriri fontibus,à te poz ßuim atqj dillertum eft.Sed quælb reuerentiam tuani,parumper patiaris me tuum îauda •■eingcnium.Nos enim inter nos eruditionis caufa diflerimus.Cætcrum ætnuli ÔC maxime hæretid fi' diuerfas inter nos fententias uidcrint,de animi calumniabuntur rancore delcen/ dere.Mihi autem decretû eft te amare,te fufciperc,colere,mirari,tuâqj diôta quafi' mca de/ lendcre.Certe amp;nbsp;in dialogo quem nuper edidi,tuæ beatitudinis ut dignum fuerat recorda/ iùnî:magisép demus operam ut pernidofilTima hærefis de eedefijs auferatur quæ femz

per ßmulat pœnitentiam,ut docendi in eccleirjs habeat facultatem,Ne fi aperta fe luce pro/ Qiaerit,foras expulla moriatur.Sanëtæ ac uenerabiles filiæ tuæ Euftochiû ÔC Paula,amp;gc/

B ^rc fuo exhortatione tua digne gradiuntur, fpccialiteré^ falutant beatitudinem tuamt uinis quoeç fraternitas quæ nobiicum domino laluatori feruire conatur. Sanôlum prefz ^ytetum Firmum,anno præterito ob rem eârû Rauennam»ô^ inde Africam Siciliamcç di/ teximus,quem putamusiam in Africæ partibus commorari.Sanôtos tuo adhærenteslatc n ^tmeo obfequio falutes,prccor.Litteras quoc^ meàs adfanétum presbyterumFirmum dircxi,quæ fi ad te uenerint ci dirigere non graueris. ïncolumem te Si mei mcmorcm,Chr» domine üere fanélcÔJ beatiffime papa. Grâdem Latini fermonis in uta prouinda notariorum patimur penuriam,ôi iddrco præccptis tuis parère non poffii tnus.maxime in editione Septuaginta quæ afterifiis uerubuscç diftintla eft.Pleraq? enim prioris laboris ob fraudem cuiufdam amifîmus.

Paulinus epifeopus Auguftino gratias agit pro libris quinr^ quos aduerfus Mani? chaos fcripferatjdono mtifis,pradicans illius eruditionem, ac uiciflîm panem dono mittit,amicitiæ Si eiufdem comunionis fymbolum. Epiftola xxxi.

OMIN o fratri unanimo Si uenerabili Auguftino,Paulinus Si Thcrafia pc6 catores» Charitas Chrifti quæ urget nos etiâ ablèntcs,licet per unitate fidei ! alligat,ipfa fiducia adtc lcribedi,pudorc depulfo, præftitiwéq; p litcras tuas _______ uifeeribus meis intimauit, quas amp;nbsp;de Icholaftids facultatibus affluentes,0C de Cttleftibus fauis dulces, utanimæ meæ medicas amp;nbsp;altriees, in quinque libris interim tenco* quos munere bencdióti Si uencrabilis nobis epifeopi noftri Aliprj, non pro noftra inftruz ftionctantum, fed etiam pro ecclefîæ multarum urbium utilitate fufeepimus. Hos igitur tiunclibros ledlioni habeo,in his me oblerflo.de his dbu capio,non ilium qui périt fed qui operatur uitæ æternæ fubftantiam per fidem noftram qua adcorporamur in Chrifto lefii domino noftro, cumfidcs noftra quæ uifibiliura negligens, inuifibilibus inhiat,per chari? bitcm omnia fecundum ueritatem omnipotentis dei credetem, litter is Si cxemplis fideliu toboretur. O uere fal terræ, quo præcordia noftra nepoffintfeculi uancfcerecrrorcconz diuntur.

-ocr page 76-

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PAVDINVS AVGVSTINOj officio^a

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuntunO lucernadigne fapra candelabfutti èccleiïæpofîta,quæ latecatholidsurbibus de

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lino forte fepdfortni ligno padumoleo lætidœlumen cffundens^denfaslicetbæteticoram caligincs

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeutis^ôClucem ueritan's à confuiione tenebrarum fpleadore darißd fermonis cnubilas.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vides frater unanime,adtnirabilis in Chndo domino 36 {ufcipiende,(p familiaritet aono

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruerim te, quanto admirer n:apore,quàm magno amorecompicélar, qui quotidie collo/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quio Itttctarum tuarum fruor,36ods tui fpidtu uefcor.Os enim tuum ßflalamaqux üiuæ

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toan.4. amp;nbsp;aenâ fonds æterni mcdto dixcdm, quia fons uitæ aquæ faliends in uit»m ætcmâ Cbn/

K . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;edcéius ed, Cums deûdedo ßduit in te anima mea, 36 ubenate tui ßvminis incbdad

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^oncapiuit ldeoé^ cum hocpentateucho tuo contra Manicbxos me fatis ai ma

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bogies catbolica:ßdci munimina cdparadi, quia boilis noßcc

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expugnandaseürelis nbsp;oppugnatinÛdns,qua:ropro/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in numéro pecc, torn,n, Pcd

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°^TT‘‘'^°‘'P°‘'‘'/y'°‘”'‘‘P^S3picntümmuad/mrerhneurq,mra^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nd pr^ccp^^^T^Z£Tquot;rrr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icunui oa,los n,cos,n »on».

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcamduminiqSitntcsKc2ncn^Sf£!''^quot;^'“quot;^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uMoi3,i,foffin,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fam.Rcoe eroo oaruulum ,'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^o dei mifcrationibus apprchcnfus

t Aâo.^.cr.4- ^^^^‘^P^^^^^i^or^^Jsmagisquàm fp^ritahsl'^ôrt^'x^a^^^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^^^ddumcamcmeaed auafniti'IiJ^h a r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^’ppcxtasmibt /

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* uulncribusimmolata cftono Canouinea^niuid^im.^ ^ntanrixed, qux intcntaas CbnPo /

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca uerbis tui's,ubcdbus ßdcirapiendæcharitéd,z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xtatelatentem,cda/

W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^sfrateres,nmatudratctdin/ennrui3/Penfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;communeconßde

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne Igiturs:cortobornn,e in ücrisUacris SifpMahbnl ad ^'”

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^'”-^°‘’l^°^P°niongndira,ini„n,poamaL^‘^^^ nndqs,[cwpore(ucd,x,jrécent /

P^^dt^^^nguodnobisndiacci: uclle. Sedconcupdatadhne anima A ' r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'dequando afTequatur cffcébjm dei uoluntatum, qui ad

ucip um e 1 erare dcûdcrat. (^uodin me tarnen eft, dilexidecorem domus fanétr, ô£ quantum in mefuit,clcgciamabiedlus cHèin domo domini, Sedcuiplaçait fcgtcgarcme a uteto matrismea:,amp;ab amicitia camisâ^ fànguinis adgratiam faam nähere, eidem plaçait inopcm me omnis bonimeritflûlcitatc déterra 36: de laça miferiaram, ac de lato fc eis educere,at collocaret me cum principibuspopuli fui, partem meam in rua fortepo/ derct,at tepræflantcmeritis,o^'cio fbdatusæqaaren Prarfumptioneigirar non mca fed

P^^dto 3fordtnationc domini,fraternitatis taæmihifœdas ufurpans, ranto indignas ho/ ^•(Tcu'a/ norcme dignor, quia te pro tua fandiitate certo fcio, namacritaremfâpis,nonalca fàpclt;/ te, fcdhamiiibus congruere. Idco^ prompte âfintime rcccptutum fpero charitaeem hu^ •

-ocr page 77-

avgvst. ad pavlinvm, officiosa, epist. xxxn IT A ttilftaris noftræ.Quam quidem iam reccpiflè te per beatififimum faccrdóté Alipium,quia dignatur patrem noftru, cófido. Is enim fine duBio de fe tibi exemplum præbuit nos ante notidam ÔCfiipra meritum diliggidi.qui incognitos fibi nos ôi longinquafali intercapedi/ tic difparatoSjfpiritu ueræ dilcólionis,qui ubiqj ôi pénétrât amp;nbsp;effùnditunSC uidere diligcn/ do potuit,ÔC alioquendo pertingere.Hic nobis prima affeólus fiii documenta, SC charitatis tuæ pignorain fupradiôlo munere librorum dedit.Et quanto ftuduitîmpendiojut fandli/ tatem tuam non jpiîus tantum uerbis,fed plenius eloquentia amp;nbsp;fide tua cognita non poflè musamare mediocriter,tantopcrc curaffe eundem aedimus,ut nos uiciflim ipiîus imitati/ one plurimum ddigas. Gratia dei tecum,ut amp;nbsp;eft, in acternum raaneat, optamus frater in Chrifto domino unanime,uencrabilis,deiîderantifrime:Totam domum,ôi omnem çomi/ æmulatorem in domino fanôlitatis tuæ plurimo fratcrnitatis unanimæ falutanws . Panem unum,quem unanimitatis indido mifimus diaritati tux,rQgamus accipi/ Cfldo benedicas.

Aiiguftinus Paulino, ampledens illius beneuolchtiam, æmutuum declarans amorê.-nôz tiulladeLicêtiOjCuius ætatimetucbat,neuergeretadeaquæfuntmûdi. Epift» XXXli»

S O MIN O ucrc (anclo ÔC uencrabili, Si. eximia in Chi ifto laude prxdïcando, fratri Paulino, Auguftinus in domino fàluté. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O bone uir SC bone frater»

latebas animam meam, SC ei dico ut toleret, quid adhuç lates oculos meps,8C uix obtempérât, imo non obtempérât, An uero tolérât C Gur ergo me excru/

oatdeiîderium tui apud iplam intus animamC Nam fî.moleftias corporis paterer, SCR no pcrturbarent æquitatem animi mci,re(3:e illas tolerate dicerer.Cum autê non æquo animo tcro quod te non uideo,intolerabile eft iftam appellate tolerantiâ. Sed quando tu talis es, t^ffefîne te fortaflè intolerabilius toleraretur. Bene eft ergo quia a:quo animo ferre no pop film, quod fî æquo animo fettem, æquo animo ferendus non cffem.Mirum eft,(êd tarnen e ucrum quod mihi accidiùdoleoqp quod te non uideo,ÔC meipfum cofolatut dolor. Ita miz dilplicet fortitude,qua patienter fertur ablènria bonorum,G'euti es.Nam SC Hierufalem luturam defîdcramus uticp,Ô^ quâto patientius deiîderamus ipfam,tanto patientius lùfti/ nemus omnia propter ipfam.Quis igitur poteft non gaudere te uifo,ut poflêt quandiu ce •ion uidet,no dolereTquot;Ergo neutrum poflum,6C quoniam fi poflem,immaniter poflèm, nd poflè dclcd:or,atc^ in eo quod deleôlor ndnullum foladum eft.Dolêtem itaep me no fèdai tus,fed confideratus confolatur dolor. Ne reprehêdas quæfo (andliore grauitate quapræ/ uales,8c Jicas non reéte me dolere quod adhuc te non nouerim, cum animum mihi tuum, hoceftteipfutn interïorcmafpidédum patefeceris. Quidenimfiulpiam uel interrenatua tiuitatc didiciflem fratrem SC diieôtorem meum,S£ tantum in domino ac talcm uirum,nui/ lum ne me dolorê fenfurum fuifte arbittareris,fi non fi'nerer noife domum tuamC Quômo do ergo non doleam quod nondum faciem tuam noui,hoc eft domum animæ tuæ, quam ficut meam nouiC Legi cnim literas tuas fluentes lac SC mel, præferentes fimplicitatem cor/ dis tui,in qua quæris dominum,{èntiens de illo in bonitate,6i afferês ei claritatem SC hono tcm.Legerunt fratres SC gaudent infatigabiliter SC ineffabiliter, tam uberibus tam excep Icntibusdonis dei.bonis tuis .Quotquot cas legerunt, rapiunt, qui rapiunturcum legunt. Quàm fuauis odor Chrifti, SC quàm fragrat ex cis:dici no poteft,illæ litetæ cum te offerut üt uidcaris, quâtum nos excitée ut quætaris : nam SC perfpicabilem faciunt ôi defi'derabilé. Quanto enim prælèntiam tuam nobis quodamodo exhibée, eâeo abfentiam nos fettt no ßount. Amane ce omnes in eis,ÔC amari abs te cupiunt.Laudatur benedicitut deus,cuius gratia tu talis es. Ibi excitatur Chriftus,utucntos SC maria tibi placare eendenei ad ftabiliz tatem fuam dignccur,à legcneibus.lbi coniunx excitatur,nd dux ad molliciem uiro fuo,fed 3d fortitudincm redux in oflauiri frji:quam in tuam unitatem redaétam SC redditâ, SC fpi/ titalibus tibi tanto firmioribus,quanto caftioribus ncxibuscopulatam,officiis ueftræfan/ lt;^icati dcbitis in te uno ore falutamus.lbi cedri Libani ad terrain depofitæ,ÔC in arcæ fabri

g cam

-ocr page 78-

7« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINV8 PAVLINO, '

cam compagiric charitatis ereâ:æ,mundi huius fludtus imputribiliter fecant. Ibi gîoria ut acquiratur,contemnitur:82 mundus ut obtineatar,relinquitur Jbi paruuli,ßue etiam gran/ diufculi fill} Babylonis cliduntur ad petram, uitia fcilicet^^onfofionis fuperbiæ^ fccularis. Hæc at«^ huiafinodi fuautfifima Si facratiflima fpcdfcacula, litterx tux præbét legetibusjic terx ilKt iittcrx fidci, no fidlæ,litteræ fpei bonæ,fitteræ puræ charitatis.Quomo nobis an/ hclat fititti tua, Ôid?Gderiû defcdlumc^ animæ tuæ in atria dnif Quid arnoris fandliflimi fpirâtC' Quâtam opulentiâ fynceri cordis exæftuantÇ’Quas agunt gratiag deo C Quas im/ petrât à deoC Blandiores funt,an ardentiores: Iuininofiores,an fœcundiorcsCQuid ah cft qd’ ita nos muîcêt,ita accendût: ita copîuut,âi ita ièrenæ fiintC' Quid eft quæfo te,aut quid tibi pro eis repcndam,nifi' quiatotus fum tuus in co,cuius totus.es tuC Si paru cft,plus eer/ te non habeo. Tu autem fccifti ut non mihi parum uideatur, qui mein ilia cpiftola tantis Iaudibushonorafcdignatus es,ut cum tibi me reftindo,fi parum hoc tibiputem,noncrc/ didifte conuincar.Pudct me quidem tantum boni de me crederc, fed plus piget tibi no cre dere.Eftquod fac(âm,Non me eredam talem qualem putas,quoniam non agnofto: Kcre dam me abs te diligi, quoniam fentio Si plane péreipio: Ita nee in me tcmerarius,ncc in tc ingratus extitero.Et eum me tibi totum offèro,parum non eft: offero enim quem uehcmê tiifime diligis: Si oftero,(ï no qualê me cfle arbitraris,eum tarnen, pro quo ut talis cfTemc/ rear dcprecaris. Hocenim magis iam peto fadas , ne minus optes nuhi adrjciad idquod fum, dum me exiftimasiam eftè quod non fum. Ecce chariffimus meus eft, Si ab ineunte adolefcenfia mihi familiariter amiciftimus, qui haiic eximietad tuæacpræftantiftîniæcha ritati cpiftolam apportat.Huius nomen eft in libro de uera religione, quem tua iànlt;ftitas (quantum Iftteris indicas)Iibentiflîme Icgit.Facftus eft enim tibi etia tanti uiri,qui tibi eum mific,cômcndatione iocundior, Necgem huic tam familiari amico meo uelim CTedas,qua: de me forte laudans dixerit.Scnfi enim etiam ipfum fæpe non metiendi ftudio,fed aman/ di propcnfionc falli iudicantem. Si arbitrari iam ine accepiflè qua:dam,quibus accipiendis jj 'J A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domino patente ore cordis inh iarem.Et fi hoc in os meüm,quis non conijdat quanta de

ue/ ^blcnte meliorä qua'm ucriora latus effundatCLibrorum autem noftrorum copiam fa r(t,sicdlilt;iuo ^et uenerabili ftudio tuo : nam neicio mealiquid, fiue ad eoru qui extra Ecdefiä dei funt, tif» loqititur, fiuead aures fratrum fcripfiffe,quod iplc non habeatSed tu cum legis mi landtc Pauline, Lwiwb imiu non té ita rapiant, qux per noftram infirmitatem ueritas loquitur, ut ca quæ ipfc loquor, ***• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus diligenter aduertas: ne dum auidus hauris bona amp;nbsp;recta, quæ data miniftro, non

ores pró peccatis Si erratis quæ ipie committo. In his enim fi aduerteris quæ tibi rede dif/ plicebunt,ego ipie cönfpicior: in his autem quæ per donum fpiritus, quod accepifti, rcäe tibi placentin libris mcis,ille amandus,ille prædicanduseft,apudquem eft fons uitxgt;0i m cuius I'uminc uidebimus Iumcn,ÔCfinc ænigmate Si facie ad idcien^^nuc autem inæniguii'' te uidcmus.In his ergo quæ ipfe de ueteri fomento eru(ftaui,cum ca legens agnofco,mc iu dico cum dólóre; in his uero quæ de asymis fynccritatis Si ueritatis (dono dci) dixi,cxulto cum tremore.Quid ein habemus quod no accepimusC Apud deum cm melior eft,qui ma ioribus Si pluribuS, quam qui minoribus Si paucioribus donis dei diues eft, quis negat C Sed riirfus melius eft uel de parUo dei dono gratias ipfi agere , qüàm fibi agi ucllede ma/ gno.Hæc ut ex animo femper confitear, meumcp cor à lingua mea non diflonet, ora pro me frater.Ora obfecro,ut non laudari uolens,ied laudans inuocem dominum,SC ab injmi cis meis faluus fiam.Eft etiam aliud,quo iftum frarrem ampbus diligas: nam eft cognatuS uenerabilis, SC uere bcati épÜcopi Alipi}, quern toto pcclore amplcderis. Si merito t nam quiiquis de illo uiro benigne cogitat,de magiia dci mifericordia,0Cde mirabilibus dci mu neribus cogitat.Itaq^ cumlcgiifepetitionem tuam,qua defidcrare te indicafti, ut hiftoria (uam tibi fcribcrct,0Cuolebat faccre propter beneuolentiam tuam.SC nolebat propter ucrc cundiam iuarn.Quern cum uidcrem inter amorcm pudoremc^ fludtuantem, onus ab illo in humcros meos traftuli; nam hoc mihi etiam per cpiftolam iuflit. Cito ergo,fi dominus adiuucrit

-ocr page 79-

PA VL IN VS, A V'G V S^riI^O, O F F iC fÔ S A, E P. XXXII ï. 79 Ä adiuuerit,totum AKpium infèram præcordqs tuis: Nam hoc fum ego maxime ueritus,nc illeuerereturapcrire omnia,quæ in eum dominus cotulit,ne alicubi minus intelligéti ( Nó cm abs te folo ilia légerentur)h«n diüina munera conceffa hominibus,fèd fêipfum prædiz careuideretur, 8i tu qui nofti quomodo hæc legas^proptcr aliorum cauedam infirmitatê, fraternæ ttoticiædebito fraudareris.Quodiam feciftèmlamcp ilium |j;geres, nifi profedlio fratris improuifa repente placuiftctQuem fie comrriendo cordi amp;nbsp;linguæ tu?E, ut ita comi/ tem te ei præbeas,quafi non nunc illum,fed mecurn ante didicgris.Si enim cordi tüô no du/ bitauerit aperire feipfiim, àut ex omrii aüt ex magna partelanabitur per linguam tuam. Volo enim eurrt numerofîus cotundi eorum uocibus qui anaicum non fèculariter diligût, Filiumautem eins filium noftrum, cuiusetiamnomen in aliquibus noftris libris inuenies: amp;nbsp;fi ad tuæ charitatis præfèntiam ipfe non pergeret,* ftatuerat litteris in manu tua tradere, tonfolandum,exhortandum,inftruendum,non tam orisfbno,quàm exemplo roboris tut Afdeo quippe,ut dum adhuc ætas eius in uiridi fœno eft,2i2ania conuertat in frugé,8C cre dat expertis, quod experiri periculofèdefîderat. Nunc ergo ex eius carminé, SC ex epifto/ la,quam ad eum mifi,intelligic béneuolentiffima SC manfùetiflîmaprudentia tua, qûid de illo doleam,quid timeam,quid cupiam.Nec dcfpero affuturum dominum, ut pertemini/ ftrum eius tantis curarùm æftibus liberer.Sanè quia multa feripta noftraleçfturiîs esm^ul/ to erit mihi gratior diledtio tua, fi ex his quæ tibi difplicuerint,emêdauetis me iuftiisin mi feicordia, Si, argueris me. Non enim talis es,cuius oleo timeam impinguari çaput raeum. f ratresnonfolum qui nobifeum habitant,SC qui ubilibet habitantes,dco pariter fèruiunu lcd propè omnes qui nos in Chrifto libehter nouerunt,falutant,uenerantur,defîderant ger rnanitatem,beacitudinem;humanitatem tuara.Nou audeo petere,fed fi tibi ab ecclefîafti/ CIS muneribus uacat,uenias SC uidcas quid mccura fentiat Africa,

fi

P^ultnus Augüftino, non recepto ab eo4refponfo,denuo per alium fcribi't eadem __quæpnus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXIII^

O M i N O fratri fanôlo amp;ünanimo Âuouftino, Paulinus SC Thcrafia pecca/ ^’j tQres lain dudum frater in (Jnnlto domino mi unanimie, ut te in fàpôtis laboribus tuis nclèientem agnoui, abfentemr^ uidi,tota mente compicz xus,alloquio quoep familiari atcç fiatcrno per litteras audire properaui.l^t^tc-' do in manu Si in gratia domini fermonem meum ad te fuiflê perlatum: fed mprâte adhuc pucro^quenj ad te aliosq^ dileôtos æqüe dco falutandos,ante hyemcm miferamus. nq poz tuimus ultra SC officium noftrum fufpédere, ôi, defiderium fermonis tui cupidifîimutn tem perarc.Scripfînius itaeç iterato nuc,n priores ad te litteræ noftræ peruenire merueruntiaut primo,ß illis in manus tuas perueniendi félicitas non fuit.Scd tu frater fpiritaliter oimnia itï dicâs,amorcm in te noftrum nependas officio Colo,aut tempore iitterarum. Dominus ein teftis eft,qui unus atq^ idem operatur in fuis ubiep charitatem fuam,iam abinde nobis,ex quo te beneficio uenerabilium cpifcoporum Aureiij öi Älipfj,per tua in Manichæos opera! cognouimus, ita inditam dilcólionem tuam, ut nobis no nouam aliquam amidtiam fume reled quaß ueterem charitatem refumere uidcremur.Dcnicç nunc SC fi fermone,non tame Wnquam SC affeétu rudes fcribimus,tecç uiciflîm iff fpiritu per interiorem hominem quafi recognofeimus, Nec mirum fi SC ab fentes affumus uobis, SC ignoti nofinet nouimus,cumi unius corporis membra fimus,unum habeamus caput,una perfiindamur gratia,uno pane uiuamusjuna incedamus uia,eadem habitcmusdomo.Deniq; in omné quod fumus,cota ^pe ac fide qua ftamus in præfènti,nitimur in futuru,tam in fpiritu quàm in corpore domi ni unutn fumus,ne fimus nihil fi ab uno excidamus.Quantuîû ergo eft quod ablcntia cor/ poralis nobis inuidet noftri,nifi fané frudtum iftum,quo pafeuntur oculi temporaliumcx/ peftatoresiquauis nec corporalis quidem gratia,temporalis in ^iritalibus dici debeat, qui bus ctiâ corporum æternitaté refurredlio largietur, ut audemus in uirtute Chrifti SC boni/ Ute dei patris uel indigni præfuracre. Quare utinâ hoc quocß nobis munus annucret graz

-ocr page 80-

X

8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTiNVS PAVLINO

tra dèi,pcr döminu noftrum lelum Chtiftum, ut ctia in carne faöicm tuam uidcrcmus; no c fólum cicfidcrfjs noftris magnum confcrrctur gault;Jium,(èlt;l etiam metibus lumen accrcfcc/ rct, cx tua copia locuplctarctur inopia noftra. Quodifuiclem SC abfentibus largiri po f tcsjhac pneiertim occafionc, quafilrj noftri unanimes ôê chariflîmi nobis in domino, Ro/ ^iojfro alte mahus SC Agilis,quQS ut nos * alios tibi commcndamus.in nomine domini reucrtétur.o^ »■Of* re charitatis impletodn quo tuæ eharitatis affcdhi fpcdaliter utantur rogamus. Nofti cni quam ccHapromittat altiffimus fratri.fratreadiuuanti. Per hos,fiquo megratiæ,quæ tibi data eftjdono remunerari uoles,tuto facies. Sunt cnim,uelim credas,unum cor,0C una no/ bifeum in domino anima. Gratia dei tccum,ut eft, in æternum mancat ffater in Chrifto domino unanime,ucnerabiIis,dilelt;ftiftime,Si defidcrabilis. Ornes in Chrifto fanlt;ftos»qua/ les tibi cohærcre no dubium eft, à nobis faluta. Gommenda nos omnibus (andtis,ut tccu pro nobis orare dignentur.

Auguftinus Paulino,ad proximam epiftoJam refpondet: nam Riperiorem nondum , acceperat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxirn.

o MINI s diletftiffimis SC (ynccriftimisgt;uere bcatiffimis,atcp abundantifli'ma dei gratia præftantiftimis fratribus Paulino SC ThcraCix » Auguftinus in do/ mino falutcm. Cum litteras meas,quibus refpondi prioribus ucftiis,fi men ueftris litteris ullo modo à me refponderi poteft, celerrime optaucrim uc nifeih ueftra: charitatis manus, ut quo paefto abfens cito poftem efte uobifcu.lucrum mi/ hiücftræ epiftolæ contulittarditas mca.Bonus dominus,qui non tribuit fepc quod uolu/

mùs,ut quod malimus attribuât. Aliud eft enim quod accepta cpiftola mca icripturi eftis, aliud quod non accipiendo fcripfiftis. Quod cum lœtifTime Icgeremus, deftiiflct nobis ccr/ tc ifta læticiâ,fî ut optauimus maximeep uoluimus,dto ad ueftram fandlitatcm noftrx lit teræ pcrmcaftent.Nunc uero SC hæc habere fcripta, SC ilia Ipcrarc relcripta,gaudio cumula q tiorc delcdlat.lta ncc noftra culpa accufari poteft, SC domini largior benignitasfecitquod npftro defiderio conducibilius efle iudicauit. Sandtos firatres Romanum SC Agilem aliam cpiftplam ueftram audientem uoces atqj reddentem, SC (uauiflimam partem ucftræ præ/ fèhtia:,quia uobis uifendis inhiaramus auidius, cum magna in domino iucunditatc fuicc/ pimus. V nde, aut quado,aut quomodo uel uos præftare,uel nos poflemus cxigcrc, ut nos de uobis tanta icribendo docerctis,quanta eorum ore didicimusC” Aderat etiam quod nul h chârtæ adefte poteft, tantum in narrantibus gaudium, ut per ipfum etiam uultum ocU'' losc^ loquentium, uos in cordibus eorum fcriptos cum ineftabili læticia Icgeremus. Hoc quoque amplius crat, quod pagina quaJibet quantacunque bona ftripta contineat, ninii tófa proficit, quamuis ad profeótum explicetur aliorum. Hane autem cpiftolam ueftram, fraternarn fcilicet animam,fi'c in eorum colloquio lcgcbamus,ut tato bcatior apparcrct no bis,quanto uberius conicripta eflet ex uobis, Itaq? iuam’ad ciufdem bcatitatis imitatione, ftudiofiflime de uobis omnia percun{ftando,in noftra corda tranftcrmiimus. Nccidco ta/ men eos tarn cito à nobis, licet ad uos remeantes, fine moleftia pafti fumus. Videte cnim quæfo uos quibus quatiebamur affcótibus: tanto utit^ dimittendi erant uelocius, quanto üobis impcnfi'us obedire cupiebant.Sed quanto id cupiebant magis, tanto uos nobis pra; (çntius cxhibcbâtæo qùippc indicabant quàm chara ucftra uifeera cftènt.Tanto igitur cos minus dimittere uolebamus,quanto iuftius ut dimitterentur,inftabant.O rem non icren/ dam, nifi à nobis ifta diiccflionc non difcedcremus, nifi unius eftemus corporis membra, unum haberémus caput, una perfonderemur gratia, uno pane uiucrcmus, una inccdcrc / mus uia,eadem inhabitarcmus domo.Cur cnim non cifde etiam ucrbisutcremurcAgno/ fçiè érh credo hæc eife ex cpiftola ucftra. Sed cur potius li-æc ucftra fint uerba quàm mca, qùæ utique quani ucra font, tarn à nobis ab ciufdem capitis communione proucniuntCEt fi aliquid proprium uobis donatum habent, tanto magis ca fic dilexi, ut oofiderentuiam

-ocr page 81-

• OFFICIOSA» EPIST. XXXIIH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' «8

A pcdloris mei » neep à corde ad linguam meatn uérba traniïre (ïnefént, donee tanto priora, quanto funt ueftra,procederent.Sarióti fratres amp;nbsp;diledli deo,noftrâquc inuicem membra, quisdubitet nos uno ipiritu uegetari, nifi qui non fendt qua nobis dilcdhionc uindamurC Vellem tarnen (cire, utrum hanc abientiam corporalem, uos patientius quam nos facilius toleretisCSi ita eft,fateor non amo iftam fortitudinem ueftram,nifi flt;yte qiiia nos tales fii muSjUt minus a uobis defiderari,quàm uos defiderare debeamusJn me certe fi eflet pad/ entia ueftræ abftntiæ perferendæ, difpliccret mihi : iègniter enim agerem, ut uos uiderem, Quid autem abfùrdius,quàm fortitudine fieri (egnioremC Sed qua ecdefîæ cura tenear, ex hoc ueftra charitas oportet attendat.quod bcatilfimus pater Valerius, qui uos nobiicum Vdler'^epilco quantum falutct,quantum fitiat,audietis ex fratribus, ncc presbyterum me efte fuum pafz nbsp;nbsp;Augufti/

lus eft, nifi maiorem mihi coepifeopatus iaroinam imponcret- Quod quidem quia tanta cius charitatCjtanto c^ populi ftudio dominu id uelle credidi,nonnullis iam cxemplis præz cedcntibus,quibus mihi omnis excufatio claudebatur, uehemeter timui excufare.Sed qua^ quam iugum Chrifti per Icipfiim lene fiuSi farcina Ieuis,tamen propter noftram afperita/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• lt;

tem atlt;^ infirmitatem.fi quid me mordet hoc uinculum, at(^ urget hoc onus, ineffabiliter mihi aliquanto ueftræ prælèntiæ folatio,tolerabilius amp;nbsp;portabilius reddcrctur. Vos audio niriseiufmodiexpeditioresliberiorescß uiuére,quare non impudenter ego rogouos,ÔCpo ftulo.K flagito,ut in Africam jnaiore talium hominum firi.quam ficcitatis nobilitate labo rantem.uenire dignemini.Scit deus quia non folum propter defiderium rheum, neque fo/ lum propter eos qui uel per nos ueftrum propofitum,uel undecunejj fama prædicante didi ccrunt,fed etiam propter cæteros,qui partim non audiunt,partim audita nori credunt, ta-* men polTunt comporta diligcre,uos iftis terris etiam corporaliter adeftè cupimus. Quam/ nis enim ledulo atc^ milericorditcr id agitis, tarnen etiam coram hominibus regionum no ftrarum luceant opera ueftra, ut uideant bona faóla ueftra, amp;nbsp;glorificcnt pattern ueftruni

B qui in CQslis eft.Pifcatores uocate domino,quod nauiculas amp;nbsp;retia dimiferunt,omnia fe di/ miiifTe.Si dominum fècutos efle, etiam commemorando lætati fuat.Et reuera omnia con/ mmnit,qui non folum quantum potuit,fcd etiam quantum uoluit haberc,contemniti Sed m co quod cupiebatur.oculi dei teftes fiint,in eo quod habebatur QL hominu. Nelcio quo autem modo,cum luperflua terrena diliguntur, artius adepta quam concupita conftri« gunt.Nam unde triftis ille dilceflitiqui confilium uitæ æternæ conlequendæ quærebat à do tuc£ is mino, cuin audiftet uendenda efte omnia fua ,ôi diftribuenda eflè pauperibus, amp;nbsp;haben/ dum thefanrum in cœlo,fi uellet efte perfeôtus,nifi quia magnas,ut Euangclium loquitur. habebat diuitiasC’ Aliudeft cnim nolle incorporare quæ cfcfunt, aliud iam incorporate diiiellere.llla uelut tibi repudiantur,illa uelut membra præciduntur. Quâto igitur 8(. quan/ turn mirabili gaudio noftris temporibus chriftiana charitas confp{cit,per domtni Euange lium cum læticia fieri, quod ex orc domini cum trifticia diues audiuit Quanquam nulks kerbis explicem conceptioncm ac parturitioné cordis mei,tarnen quia prudenter ôi pic in/ ’ fdligitis nonefteiftam.ueftram,hoc eft humanam,{èdinuobis domini gloriam, Nam ÔC mimicumcautiftime intuemini,dcuotiftimccp agitis,ut tanquam difeipuli Chrifti humiles corde gc mites fins, Vtilius enim terrena opulentia tenctur humilitcr,quàm fuperbe relin/ quitur,Quia ergo reële intclligitis non hanc efte ueftrâ,lcd domini gloriam, uidetis quàm parua Si exigua dixerim.Dixi em de laudibus Chrifti,quibus funt linguæ impares angcio rnm. Hâc ergo Chrifti gloria etiam oculis noftrorum hominû cupimus âdmoucri,in uno mniugio propofita utricp fexui calcandæ fupcrbiæ, no defperandæ pcrfeëlionis exempla. Ncfcio fi quicquam milèricordius agitis,quàm fi tantu uclitis latcre,quod talcs cftis,quan/ turn talcs cfle uoluiftis. Vetuflinum irnpijs quoque mifcrabilcm pucrum ueftræ benignita: charitatiq? commendo: caufas calamitatis ôC peregrinatiois eius audietis ex ipfo. Nam propofitum eius,quo lèruiturum fè efte pollicetur deo,tcmpus prolixius,ôC ætas robufti/ or,ôi tranfaëlus timor certius indicabunt. T res libres, atc^ utinam tam grandis quæftio/

g J nis

-ocr page 82-

St.

P A VL IN VS' ; A LIP 10,1

nis ita explkatorcs ut grandes,tanto minus metuens in te laborem legendi,quanto atdo^c c p^pido diligendt, mifi fànôlitad Si charitati tuæ : nam quæftio eorum de libero arhitrio cft.Hos autem non habere,aut omnes non habere fratrem Romanianum fdo, per quem propc omnia, quæ quibuflibet auribus accommodata fcribere potui,ftudio in nos apportanda dcdi, fed adlegenda iudicaui. Habebat enim iam ille omnia,fecumcp gdta/ bat: per eum autem prima refcripta tranfmifi. Credo iam expertam fanólitatem tuam ja* gacitate Ipiritali, quam tibi dominus, tribuit, quid ille uir boni animo garat,ôi qux in iUo infîrmitate parsclaudïcet.Vnde humanitati amp;nbsp;charitati tuætam ipium quàm filium cius, kgifti,ut fpero, qua follicitudine commendaüerim, Si quanta mihi neceintudine copulati fintÆdifîcet eos per te dominus,quod ab illo magis petendum eft: nam id tu quàm uelis noui. Aduerfiis paganos te fcribere didici ex fratribus, fi quid de tuo pccftorc meremur, indifferenter mitte ut legamustnam pedtus tuum taie domini oraculum eft,ut exeo nobis placita contra implicita, Si aduerfus Îoquaciftîmas quæftioncs explicatiftima dari rcfpon/ AwIroJtMx. îa præfumamus * Libros beatiffîmi papæ Ambroff) credo habere fanólitatem tuam, eos autem multum defi'dero, quos aduerfus nonnùllos imperitiflîmos fuperbiflimos, qui NMfxtoi/. piatonis libris dominum proFeciflè contendunt, diligentiflîme Si copiofîflîme fçiipfit,

Beatiffimus frater Seucrus de condifciplinatu noftro Milenitanæ antiftes ecclefiæ, bene apud eandem ciuitatem fratribus cognitus, dcbito nobifcum officio fanditatê ueftram fa lutat.Fratres quo qj omnes nobifcum domino fcruientes.tam id faciunt,quàm uos deiïdc rant:tam nos defiderant, quàm uos diligunt:5i tam diligunt,quàm eftis boni.Panis quem mifimus,uberior benédicftio fict,dile{ftione accipicntisueftræbenignitatis. Cuftodiatuos dominus ab ifta gencratione in æternum, domini dileéliffimi ôi fynceriffimi ucre bcnigni Si abundantiffima domini gratia præftantiffimi fratres.

Paulinus Alipió epiicopo, de iibris Äuguftini quos rccepit excufans quod ferius mife/ rît ad ilium Eufrbij Chronica«Cupit edoceii de ftatu Alipij, ipfe uiciffim de fuo nonolh ape D ritjueluti fignificans fe uclle Aliprj uitatn in litteras mittere«Tres panes dono mittit. Hoc ar gumentumpræceditepiftolam 5z, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXV,

MINO merito honorabiIi,5C beatiffimo patri Alipio,Patilinus Si Thcrafia pcccatorcs. Hæceftueracharitas,hxcperfe(ftadilelt;ftio,quamtibiûrcahu docuifti domine uere fantfteôC merito beatiffimc ac ^^^^idefi'derabilis.Acccpimus enim per hominem noftrum lulianum de Carthagi** ne reuertentem litteras,tantam nobis fanólitatis tuæ lucem afferentcs,ut nobis charitatcm tuam no agnofcerc,fèd recognofrere uidercmur . Quia uidelicct ex illo,qui nos ab origine mundi prædeftinauit fibi, charitas ifta manauit, in quo faóti fumus antequàm nati, quia mfe fecit nos, ôinon ipfi nos,qui fecit quæ ucntura funt. Huius igitur prælcicntia Si opcrc . lorraati in fimilitudinem uoluntatum,ôiunitatem fidei,uel unitatis fidem,præucnicnte no ticiâ charitate connexi fumus,ut nos inuicem ante corporales confpccftus rcuelante fpiritu nofreremus, Grâtulamur itacp Si gloriamur in domino, qui unus atque idem ubiqj tena/ turn operatur in fuis dilecftionem fùam fpiritufandlo, quem fuper omnem camcmcnu/ dit, fluminis impetu lætificans ciuitatem fuam.In cuius te ciuibus principalem cum princi/ pibuspQpuli fui,fede apoftolica merito collocauifcnosép etiam,quos crcxit elifos,amp; de ter ra inopes fufcitauit, in ueftra uoluit forte numerari. Sed magis gratulamur in co domini munere,quo nos in pcôtoris tui habitationc coftituit: quocp itauifceribus tuis infinuare di gnatus eft, ut peculiarem nobis charitatis tuæ fiduciam uendicemus, his officijs at(^ mu/ neribus prouocati,ut nos difïïdenter aut leuiter te amare non liceat. Acccpimus enim infîgt;* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gne Si præcipuæ dilcdtfois ôi follicitudinis tuæ opus, fandlt ôi pcrfetfti in domino Chrifto

uiri,fratris noftri Auguftini libris quinq; confrtftum,quod ita miramur atq; * fufpicimus, ut dicftata diuinitus uerba credamus. Itacp fîducia fufripicndæ nobis unanimitatistua:, ad ipfùm fcribere aufi fumus, dum nos illi per tcgt;ôi de impcritia cxculandos,ôC ad chatita-* tem

-ocr page 83-

OFglClOSÀ/ EPISTOtA XXXV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj

A tcm commendandos præfumimus,Gcut ôC omnibus ûnd:is,quorû nos SC abiêntium ofü/ cijs fofpitare dignatus es,pari proculdùbio curaturus affeôhu.ut per fandtitatem warn, no ftrisinuiccm falutentur obfcqufisiSC in clero fandtitatis tuæ comites,ÔC in monafterrjs fidef aciyrtutis tuæ æmulatorcs. Nam SC fi inpopulis,ac fuper populum agas oucs palcuæ do/ mini,regens foUicitis uigil paftor cxcubqs,tarne abdicatione feculi ,8C re^uîfa carnis ac fan/ guinis,aefertum tibqpfe fecifti,(ècretus à mukis, uocatus in paucis. Sanc uicario aliquate/ nus muncre, licet per omnia tibi impanut iuflcras prouidi iliam Eufebii uenerabilis epiico pi Conftantinopoiitani,de cundhis temponbus hiftoriam. Scd in hoc fuit obtemperandi mora, quod in rramp;dtu tuo,quia iple no haberem hune codiccm,Romæ repeii apud paren tcm noftrum uere.fàndtiflîmum Domnionem qui proculdubio promptius mihi paruit in hoc bcnefîcio, quod tibi deferêdum iudicauit. Veruntamen quia SC loca tua mihi fignifica te dignatus es,ut ipfê monuifti,ad uencrabilem focium coronæ tuæ, patrem noftrum Au/ rclium ita fcripfimus, ut fi hune Hippone regio degeres, illo tibi litteras noftras. Si tran/ feribendâ in Carthagihe membranâ mitterc dignaretur. Quod SC fandlos uiros quos in/ dices charitatisiplbrum tuo fermone cognouimus, Comité amp;nbsp;Euodiû rogauimus, uthæc feribere ipfî curarent,ne uel parend Domnioni diutius codex fuus deforet,ÔC tibi tranfmifi fusiînc neceflîtateredhibendi maneret.SpcciaIitcr autem hoc à te peto,quoniâ me imme tentem ÔC inopinantcm magno tui amore complcfti, ut pro hac hiftoria temporu, referas mihi omnem tuæ fandtitatis hiftoriam: ut quod genus,undc fis domojtanto uocatus à do mino, quibus exordijs fegregatus ab utero matris tuæ, ad matrem filiorum dei proie læz tanté,abiurata carnis SC fanguinisiftirpe trâfieris,62 in genus regale SC facerdotalc fis trâflæ tusjcdifièras. Quod cnim indicafti, iam de humilitads noftræ nomine apud Mediolaniî te didicifle, cum illic initiarcris, fatcor curiofius me uclle condi{cere,ut ex omni patte te noz nerim,quo magis gratulcr,fi à fufpiciendo mihi pâtre noftro Ambroiïo, uel ad fidé inuita

® tus es,uel ad faceri^tium confecratus,ut cundem ambo habere uideamur autorcm.Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa /

ego SC ß à Dëlphino Burdegaliæ bapdsatus, à Lampio apud Barcilonâ in Hifpània, oer nim inflammatæ fubito plebis facratus fim,tamen Ambrofq femper SC dilcdftonc ad ttdé fumpßt ocL/’ nutritus fam, SC nunc in facerdoti) ordinc confoueor.Denique foo me clero uendicarc uo/ fîoné,qui fcri lnir,ut ÔC fi diuerfis locis degam, ipfius presbyter cenfear. Sed de me nc quid ignores, feias PÄt nbsp;nbsp;nbsp;Aw

antiquiftimum pcccatorem, non ita olim de tenebris SC umbra mortis cdu(ftum,lpiritum auræ uitalis haufifte, nec ita olim pofuiftc in aratro mânum, SC crucem domini iuftulifle, quam utin finem perferre ualcamus,oradonibus tuis adiuuemur. Accumulabitur hæc me rids tuis merccs,fi interuentu tuo onera noftra rcleuaueris.Sancftus cnim laborantem ad/ iuuans,quia fratrem nonaudemus diccre,cxaltabitur ficut ciuitas magna,Et tu quidem fii per montem ciuitas ædifîcata cs,uel accenfa fuper candelabrum lucerna in feptiformi dari täte colluce3,nos fub modio pcccatorum delitcfcimus: uifita litteris tuis, SC profer in lucem m qua ipfe uerfaris,fuper aurca candelabra confpicuus. Eloquia tua lumen femitis noftris ei unt,ÔC oleo lucernæ tuæ impinguabitur caput noftrum. Et accendetur fides,cum de fpiri

oris tui cibum mentis SC lumen animæ fumpferimus^Pax SC gratia dei tecum,8C corona luftiçiæ tibi mancat in die illo,dominc pater merito diIe«ftiftime,SC uenerabilis SC exoptatif fimc.Béncdiólos fanélitatis tuæ comités SC æmulatores in domino fratres,fî dignätur, no/ ftros,tam in ccclefqs q in monafteriîs,Çarthagini,Thagaftæ,Hippone regio,8C totis paro thrjstuisatq^ omnibus cognitis tibi per Africam locis,domino catholice lèruientes,multcgt; affedtuse obfequio falutari rogamus, Si ipfam membranâ fancti Domnionis acceperis, tranflçriptam nobis rcmittere dignabcris.Ec hoc rogo fcribas mihi quera hymnû meû eoz gnoucris.Panem unum fandfitati tuæ unitatis gratia mifîmus, in quo etiam trinitatis foliz p diras continetur.Hunc panem eulogiam eftè,tu facies dignatione lümcndi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«f/fw,

Paulinus Romaniano, gratulans ecclefiæ Hipponenfi quod Auguftinu meruit epiz ftopi collegamXicentium pro quo feripferat Auguftinus, hoitatur ÔC profa ÔC car/

g 4- mine

-ocr page 84-

. P A V L IN V $ nbsp;ROMANIAN Q, ]

*^(P^gt;iitcontçmptQaaîxfaliu^fede4tcetChril^0^:^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiiK * XXXVI

O M r N o meritoprxdicabiliôi. hotiorsdôfratn Româniatto,PauIitJusamp;The Ptidie ^has daremas^rcaerffs ex Mica fratribas nottns,quoru expe fi- I ■‘^^^^^P^^^^^^^^’^’^^dili^eiändtoramamp;cbanßtmorumuiroruindc a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Profutun,Seucridam omaiupari^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cecêtifïimis (èrmonibas graculâtes, propcraui/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diumfefiia^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^grin^onc fohcicagaa

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donate panamMqaicqmdiUicdiaiaaprmidâiaaaatmabif

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftopo.co^ireopamp;Auïua^^^M^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ValcrioH,pponeoff,ecdeßecpi.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CpcfX« ‘l‘^^t^l'‘tentis inu,diæmacuh fuâ,dit dtnos^d7^^^^

1 r^.ft ‘^P‘i:-n‘^lt;:‘tgt;rucœtrotemracerdocnCuifupd^^^^^ nuncabakdranoèu^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.tó. ernt gam. Credinebocpomitana:qaàmdcret-^td!^hTo

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^elicum dludpomn^:Hommda^^b2ar^^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ommpomdsop^d^ euaj

‘tagueamp;laxemonacoqoéfaotmitabdïafourxZ/A ^Mmam,pfetefpéMLitmténoatam,Xeiâcl1tL^^^ ^J^to^m(^tpct^eophLmT'7^b'‘‘'An^^ p^-^yt»nah^cLcdoLmmba.gûa'^tZfuS^sTn^'quot;^.^^^^ ^tauditus,fedutillaaudiataure auacLian^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tntonat,ßlrj noRn Licentq itnpuk

mims. Tuncucrced,,-ruminas Chnnip^nnrexÀao,^i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nä tapit da fet^ninù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, . d‘btn,rentictabc^iro,ffaucmtibid,gnumoenu1ï^i^^^^^^^ tiatinChtiao.NamXnunc,udimaclasaamZff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

taliauotaAuaußin n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^^Icfcetis noftri aotïs carnalibus fpiri^ /

d^Bdc.nimaeuiaód^i£^ffm”lZ1ïnpe^^^

tibipariterä:ßh'on^a^‘^^T^ ß^,°^^^!^^^^^1^g‘'^^i^^ßsannonamnjiliramusapanesqain(p I aaem nit^iinnz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Licentio mißtnus, Non eniînpotatmus àbenediétióe fcccrnere,

murn^t^^^ßhfr''^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ê’^^tia penims anne^ere. Pauas ramen Siadipfamloqua z

Mfn’n tß ’tJJ ^^^pf^tri,qaoddè fètibi Certptum eP.Äcßhino enim dtcirur,quodaudit Jer^t^œr-' ^^^^^^^^^loqaar,cum de proprio cunéia poffimus, Si aliéna loqainon fo chhrm^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;del gratia ßino ^faluo fumusaquibus caput cH Chnilus. In/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^tima,ÖCbeatum fempercum tota domo tua,ut cupimustbabca

mus in i^hrilto domme frater merito bonorâdiffîme ÔC deßderantißTime. Audi ergo ßßlc f^ugidlinhSCnolirepellerecoßlia matris tua:,quodxque nome m /TT i^ipietas iure ßbi uedicat, qui te tatitillum geßauitßna {uoaSCàparuulis pn^ ok ^P^^^^J^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ticetiamfpiritalibaslacüareSienatriredomino ge it uberibds, (2aoniam teadultum xtatecorporea, in {piritahbus adhuccunabults aa/ ^etKem, uidet adbac in^ntem uerbo dei aix dam in Chrißo primispaifibas Siueßigio titubate tepentPaß tarnen Äugaßinidoßirina tan^ manas matris,öiulna nutria's inttäbi cmregatparaulam. Çuem ßaudias Sifcqaaris,utrurfumtefermoneSalomonis alliaa.

-ocr page 85-

DE CONTEMPTV MVNDI, E PI S T, X 2CX V I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S5

Rlicoronamacdpies gratiarum tuo ucrtid.Ettunc uerecris illenon phantafmate fbmnia tuSjièd ab ipla ueritate formatas conful pontifex, uacuas imagines falfi operis implenz te Chrifto iolidis (uæ operationii effeôlibus. Vcrc enim pontifex 8i ucre conful Licenti elt; ris, fi Auguftini ueftigijs pr^heticis ôi apoftolicis difciplinis, ut facrato beatus Helifæus Hcliæ, ut illuftri Apoftolo Timotheus adoledcens adhæreas, indiuulfo per itinera diuina comitani, ut ÔC lacerdotium corde perfetfto diicas mereri. Si populis acfiàlutê maoiftri orc confulere. Sat hq^ monitis Si hortatui, Modico enim fermone ôi labore te arbitror mi Liz centi ad Chriftum poflè incitari, iam à pueris femper ad ftudia ueritatis ôi fapientiæ, ' quod utrunque uere cft Chriftus, ôi omnis boni fiimmum, uencrabilïs Auguftini Ipiritif amp;nbsp;Ote flammatum , Qui fi parum apud te pro te ualuit, quid ego tanto interuallo pofte/ uor,amp; omnium illius opum pauper,efficiam f Sed quia illius facultatis potentia. Si toi *ugenr) humanitate confifus,pleniora atque maiora in te ipçro elaborata quàm elaboran/ da,aufîis fum hifeere duplici gratia,ut Si illi uiro deuinefta chatitate compararer in follicitu dinc tui,ôi inter eos qui falutem tuam diligut,ucl conteftâto numerarer affcdlu.Nam eftè/ ftusintuiperfedlionepalmam Auguftinopotiflîmûdeftinatamfcio. Vereorfilineaures tuas afperitate temerarrj fermonis offenderim, amp;nbsp;per aures animo etiam tuo tedrj mei uul nus intulerim. Sed in mentem uenit epiftola tua qua te muficis farniliarem modis intèllez xi.Aquoftudio ego aaii quondam tui non abhonniJtaquemihi ad tuam mêtem,fi in ali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quo exulceraflèm, deliniendam, remedium litteras tuas recordatus reperi, ut te ad domiZ uum harmoniæ omiformis artificem, modulamine carminis cuocarcm. Quælb te ut aure uudias.nequc cauiam falutis tuæ in uerbis mcisipernas,(cd piam curam Si mentem paterz nam, etiam in defpiciendis fermonibus libenter accipiag, quibus infitum Chrifti nomeirj quod cft fupra omne nome, hanc deberi ueneratione facit, ut no poflît à credéte cotemni, Quare age rumpemoras,ÔC uincla tenacia (ècli.

Carmen Ek/ giaeum Pauli niadLicenti/

Mm,

B _ Nec metuas placidi mite iugum domini* Eulchra quidem fed mira uagis præfentia rcrum, Mentibus,at fapiens non ftupet ifta animus, Nunc te follicitat uarrjs malefiiada figuris. Heu ualidos etiam uertere Roma potens;

wcd tibinateprecor,fempcr pater Auguftinus ,

Ilium tanta inter fragilis diferimina uitæ Alj3iciens,6i habes pc(ftorc,tutus eris.

Hoc tarnen ÔC repetens iterumq; iterumtç monebo» .

^iandum nomen honos,mala fcrui'tuSjexitüs æger.-Quem nunc uelleiuuat,moxuoluiflepiget. , ^andere cclfa i'uuat,tremor eft defcenderecelfîs*

Odit longdm fcTKitHUm.

QuiJ

Si titubesXumma peius ab arce cades.

^unc ribi falfa placent bona,nunc tapit omnibus auris AmbituSjSCuitreofertcauafamafinu.:. ubi te magno damnofus cinxerit æftii Balthcus,amp; ftcrilis fregerit inde labor,

^crus Si incaflum fpcs accuiabis inanes. Et modo quæ neólis rumpete uincla uolcs.

1 une retninifccris fruftra patris Auguftini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Contempfifte dolens ueridicos monitus*

Quare fi fapiens,8C fi plus es puer audi. Et cape uerba patrum^confiliumcp fenutn;.

-ocr page 86-

96 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ELEGIA PAVDINI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quid retrahis fera coUä iugo C mea farcina leuis,

• - Suäue iugutn Ghrifti e{t,uox pia, crede dep :

,,, Etcaputaddeiügis,damollibusoracapiftri^ Demiflbsépleuifubdehunierosoneru

Nunc potes hoe diÿn liber agisjdum nuUa retentant

Vincula,nulla thoricura,nccaltus honor, Hæc bona libertas Chrifto feruire,ôi in ipib

Omnibus eflèfopra: non donlihishominiMH» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Non uitijs ferait, non regibus ille fuperbis. Tantum qui Chrifto iè dedcrit domino, Nee tibi nobilitas uideatur libera,quam nunc Sublimem attonita conipicis urbe uehi,

Quamcernis tanta fibi iibertate uideri, ' Vt dedignetur fleóleré colla deo. Multis illcmifcr mortalibus óiquoque ferais

Seruit,Siancillasutdomineturemit. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Norunt eunuchos amp;nbsp;toàgna palatia paffigt;

. Etqui{quisRomam;fpontèmiièr,pàtituit:

Quanto fodöris precio,damnoép décdris

; 'Conftet,ibichiamydisgt; hic honor oflRcfj.

, , Nee tarnenipiè potens, qui celiïor omnibus eflè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

. / Ement,ut nulli ièruiat,aflèquitur, Cum bene fe töta dominum laólauerit urbe, r Seruitdæmonris,acfîmulacracolit,

Prohdolor hos propter remoraris in urbe Licenti, Et regnum Qirifti fpernis, ut his placea.s:

Hos uocitas dominos, curua amp;nbsp;ceruice falutaS»

Quos ligni feruos confpicisamp;Iapidiè,

Nomine diuino argentum uenerantur amp;nbsp;aurum ,

Religio eft quod amat morbus auariciæ,

Imprccor hos ut amet, qui non amat Äuguftinum, Non colat ÔC Chriftum, cui placet hos colere.

Inde ait ipiè deus, dominis non poffe duobus

Seruiri, quoniam mens placet una deo:

Vna fides,deus unus,ÓC unicus èpatre Chriftüs, Hand duplex,uni (èruitus eft domino.

Quanta etenim ccelo ac terris diftantia,tanta eft

Cæfaris ói Chrifti, rebus K imperqs» '

Tollere humo,ièd nunc dum ipiritus hos regitartusgt; Mente polum pénétra, nil moracarnisobeft.

Corporcis iam nunc morere aëbbus,amp; bonauit% Cœleftis liquido præmeditare animo.

Spiritus es,quanquam tenearis corpore, fî nunc Mente pia uiÂor carnis opus périmas.

Hæc tibi chare puer fidei compulius amore Scripfùfî recipis, fufeipiere deo.

Crede Auguftinumtibi nunc in me geminatum, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. gt;

Sume duos una cum pietate patres.

Spcrnimur,abftraheris maiore dolore duobus, Audimur,pignus duice duobus eris.

-ocr page 87-

8EVERVS AVGVST IN O, ’O F F IC lO S'Â,

Iti te læta patrum fùdauit cura duorum. Et tibi magnushonos laaificafCe duos.

Sed me An^ftino cum copulo,aon meritornm laôto parem, folo comparo amore tui.

Nam quid ego effundam,rotans tibi paupere riuoC Me præter gemino flumine prolueris, Stater Alipius efl^ Auguftittuseg magifter.

Sanguinis hic confers,hic fator ingenq.

Quicquid agasCnam te nee fperat mundus amioim) lSlondaberisterr3egt;debita Cbtifto anima.

ïuthalamoslicet ÓCcelfos meditetis honores

Vlunciolim domino reftituere tuo.

Credo unnm uincent iufli dtto peccatorem.

Ambo facerdoteste remeare inbent.

Ad tu a te rettahnnt,nam nunc aliéna petiffes, Hxcma^eqnætetinent régna tui tua nnt, Hxctcpete,his inhia,extcmisne contere tempùamp; Si tnanolneris,quiC^am aliéna dabitC ^on eris ip(e tnusjmiuuseg pet extctalonge Senfibushenpïopri^ peétoris exul ag,es.

SoVâdmm Çatis hxc nato ceciniffe parentemgt;

Wolnmem mtht te fili chatdVime,ChrdVus

AnnnatîSt Çerunm detbbvpçrpetuo,

V vue ptecoï,led urne dco,nam uiuetc mundo Mortis opus,utna eüntuereuvta deo.

atàÆàaÂîltototoamp;antaùs

a o».m,fcàutrâ

Vienna tur.^vîdxlenobtstnterponuntturhrdentxaôdones tempora tum ret nbsp;nbsp;.

cmnturnpollurït, Sth non tantumpo^um c^antumuoXo.ojitd ego team p^ntum W ^olkt optime ççaàm auaxus hm ruv.nectame. murmur o ,pjûanon tanmm a^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

uo\o,çwôn\ammrlusnonmtnusaoo o^âsumpottumX^co ergo «^attastra.ter u et ƒ bette m^cû. tecum elV,oaudeo tecum artius eoniuncXustÇi ut ttadteam,unt’Xtmer^^^^ y. teik adbacrens tîobredundanttam ubetum ruorumlulerptens utres comparo ,tt po rteus eiltet ad ea concuttenda ÇjLexprtmendatutc^tecs^tdleerettus Sttnterius dautumeu» ^odiunnremotts pcbtbus cptas adbuc\a€tcnttlugendastnferunt,tplam^tuneetali.poy bb^eelk.dtgiaentur eftundere»N vlceratnc^am,mthi.utrelundanturcupto*.utlceratua,uv

-ocr page 88-

88


À V G V S IN V S LE TO^


uifcera ßinpiicia, nifi guod daplid fant uint^Io reditnio: geminæ char!tatiS: uiQera tua uî/ c K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcera pcrfalà lamine aedtàds, Si refalgenna uentatem.Horum me mànadoni uel refulta/

tioni fubijdo, gao noxmea in îaminetao deßdat:, nein diei cîaritate ßmul ambalarepoßi g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifê. O uere ardßdofa apis dei,cpnßruens fauosdiainineéiaris plcnos,manantes mifen'/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cor lam amp;ucritatçfn,per gaos dißatrens delidatar anima mca,Si aitalipaßu guieguidin

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e minus inucni t aut imbcci J/um fenndreßardre Si iaffuldre molirar, Bencdidtar dominus

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ßdclc minißcrium: gaod ßc condnerc SS reip^ndere fads canett

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^icgui deeias plenicadine ad nos ufep redundat, iucundias eßtda[ur,SS

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(trinoac oculos Æ in‘ß° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fads per argatias caas,Si uigilätiain [aamMper/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alias narirate SS^s^^^eagnoicamus, de cams bonitate tarn bonus es, Xdc

,dngcre,MpIcniasfabijciamardliJamp;ceduÊ,a?mnd‘‘^‘‘’quot;^^^^^

bi contingatgaadcrc dcaobis-quodnon di/^ r quot;'^daatioae ra/emgaudemas, ueXa imicationc noonihiliam pro fed,ue talis caëdfr/°'^‘’^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oracióibus adimes, alias

‘^•laotiiamnosrapiasiaamoremorn^,- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’Y'dasgaid fadas qaodßc boaas

'^agraduscn,s:quaniimcsqaoßbiuta'aTn‘’°r'r^a'”‘^^‘^'^‘'^‘^°quot;‘^‘^°’^‘‘'‘‘'

^)g‘aaßlimirenanL.amboaLcahrcSS^quot;^

tum noslücignis cxuCrcneXpuroauericcro^^’1^ ^^°^°'^''^'‘quot;’“^^‘”°^‘-^‘^‘Pquot;

pcllir. In quo ran, nullus nobifamanS^^C27‘”'''quot;quot;quot;‘'” quot;°^ •'quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da7rer5

gt;-odoan,are.Nonergoueren2m^tZtZ^^^^^

amendum. HarccpMola faperior. aua; rihin,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoatum,rcdne minus

dc hbaatiodo qaod tccum mihi a^e tiaiiein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oafUda facilitate aOionum.

‘^‘='”°ircrcMtcquamranèuenetab%sepircopus^t^'''7°‘^'a'^‘”‘''‘‘‘‘^'^P°^^^^^

gaadiorum ßriptaea^ quod uere mitoteodfdi

Io anima meaminforteq^duosdelediat, tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QuidhoceRqut /

ß'gt;‘aihparmeafIntetimlicetuniuetrohaneipS„na^°‘'‘^n‘^-quot;Tquot;quot;'^‘^‘^‘‘quot;'^’ / P^atisttoarisnobiseedicmarcriaadea„oßpßee/m?‘'quot;\''^,quot;°'‘‘’^°\^‘^”'“^^^ / bJiores.atan,enadmittishoeued,um^ptaremo^a^^£°r'^quot;''Tr^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

g‘i‘d,dine.redptomeapamitatelongioremx,uaamp;^quot;‘'-^^‘’‘^‘P‘‘^°'^quot;’‘r‘^P‘^°‘^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

aicateAdprotuanmgnirudinemihiepiaolamhtamTnquot;'^^^^ hilongdnonerit^trtumtempusbrLelpßdkoZ'^n7T‘^'’T''‘^T^^^ ! fonealt'ud melius ff/ JlIaet,,,,rfoIaairaMajuampræpo^^ffF.^d°^°‘quot;’''° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

u,ruat.Xdcndcromalr,,mvrd°n

fortirernerr!atFß^,nT^r^^7 • ^^‘'quot;‘^^'•‘a’ar, uteötemprireognatorum alTedi-bur

o MtN o diledidTtmo Si defidcrantifJimo ffatriLeto,Äugu{bnas in domino fa iMcm^ ^gt cpiRoIani,quam miii/lifratribLiscdioJariteajpiens,quodmul' tis tentatidibus taa tyrocinia quatiantan In qua ctiam indnuadideßderarete/ic terasnoilras. Cddoliii ßatcr,äicePPareab Peribendo non potaineno Pgt;lütuo,ßdetiamco deßderio negarem,qnod tne nidehamoiftdodebercchantatis.Siteigiturtyronem Chn^ diproßceriSicaPlra nc deßrasdn quibas cibictiana aedißcada turris ePdßa dc qua in Euan/ gclto dominus loquitun In ea qaippe Ptantem,Si ßib armis uerbi dei militantem, naüa ex

patte

-ocr page 89-

DE .CON TEMPTV M V N D I, EP. XXXVlir, 89

ft parte penetrate ullæ tentationes ualent. Inde «aólata in aduerlarium tela, graui ponde/ re ueniunt,ôêpro{peôta firmo munimtne deuitantur.ConGdera etiam dominum noftrum Icfum Chriftum cum fit rex noflfcr,tarnen àfocietate qua etiam frater efle dignatus eft, re/ ges appellafle milites fuos,SCunumquemqjad bcllandum cum rege qui habet uiginti mi/ lia,inftrucftione decern milium idoneumefte debere præmonuit. Sed paulo antequam de turre amp;nbsp;de regeexhortatorias fimilitudines poneret, attende quid dixerit-.Si quis uenit.ad me,Si non odit ^trem fuumi Si matrem,6i uxorcm,0i filios,Si fratres. Si fororcs,adhuc ÔC animam fuam,n5 poteft meus eflè difcipulus.Et fi non tulerit crucem fuam Si ucnerit poft me,non poteft rheus effc difeipulus.Deinde fiibiunginQuis ex uobis uolcns turrim ædifî/ tare,non primo ftdet Si computatfi fumptus habet ad confiimmationem, ne quado cum pofuerit fundamentum,non poftit ædifîcare.Et omnes qui tranfeunt Si uidcnt,incipiat di/ ttre;Hic homo ccepit ædificare,Si non potuitpcrficercC Aut quis rex uadens comittere bel ^umcum alio rcge,non primum ftdet Si cogitat, fi potens eft cum decern milibus ei occur/ rcre,qui cum uiginti millbus uenit ad illumCCætetum dum adhuc longe eft, mittit legatio nem,rogans pacem. Quoautempertinerentiftæ fimilitùdines, ipla conclufione fatis ape/ mit.AitenimîSicergo omnis ex uobis,qui non rcnunciat omnibus quæ funt eius,non pQ/ teft meus efle difcipulus Jtaq; Si fumptus ad turrim ædificandam,Sibellantium decern mi Jium aduerfus regem qui uiginti habet,nihil eft aliud quàm ut renuciet unufquiscp omni/ bus quæ funt eius, Prælocutio autem fuperior cum extrema conclufione concordat. In eo enim quod unusquisq; renunciat omnibus quæ funt cius, etiam illud continctur,ut oderit pattern fuum,Si matremiSi uxorem,8i filtos,Si fratres,Si fbrores, adhuc Si animam fuam. Omnia enim hæc prqpria eius funt, quæ plcrunq^ implicant, Si impediunt ad obtinenda, non ifta propria temporalitcr tranfitura, fed inæternum manfura communia. Quo enim tibi modo nunc quædam mulier mater cft,hoc ipfo utiq? non eft Si mihi.Quapropter hoc

Ö temporale ac tranfitorium eftzfi'cut tranfiftè iam uides quod te concepit,quod geftauit ute/ ro,qgt; pepcrit,q, Utftc nutriuit.Quod autem foror in Chrifto eft. Si tibi eft Si mihi,8i omni/ bus quibus una cœleftis hæreditas,ôi pater deus,Si frater Chriftus, in eadem charitatis fo/ cictate promittitur.Hæc æterna funt,hæc nulla temporis labe deteruntur, hæc tato firmius tciicnda fperantur, quanto minus priuato, fed communi potius iure obtinenda prædica/ tur.P otes hoc facillime in ipfa tua matte cogno feere. N am unde te nuc irrctitum inuoluit, ö?ab inftituto curfu rctardatum infledlitSi curuat, nifi ex quo tua propria mater cftiNa ex quo fbror eft omnium,quibus eft pater dcus,5i mater ccclcfi'a,tam te no impedit, ne/ que me,ncqj omnes fratres noflros,qui earn non priuata,fi'cut tu in domo ucftra, fed pub/ lica in domo dei charitatediligimus.Quod ergo tu illi etiam carnali neceftîtudine annedle ris,ad forte ualere debet familiarius colloquêdi,ôi apertiore ianua confulcndi,ut hoc ipfum quo te priuatim diligit,interfîciatur in ea,ne quod ex utero fuo te gcnuit,pluris pendat, quod ex utero ecclcfîæ genita eft tccum. Quod autem de matre dixi,hoc de tail cætera pro pinquitate intelligendum eft.Hoc etiam quisqj de anima fua cogitet, ut etiâ in ipfa priua/ turn affcftumoacrit,qui proculdubio temporalis eft.Piligat autem in ea communionem A£to, 4, focietatemcpillam,qua didlum eftxErat illis in deum anima una Si cor unum. Sic cnim ani •ua tüanon eft propria,fed omnium fratrû, quoru etiam animæ tuæ fùntuel potius quo/ rum animæ cum tua non animæ,fed anima una eft Chrifti unica, quæ de manu çanis ut e/ ruatur,canitur in pfàlmis.Indcad contemptum mortis facillime peruenitur. Nec fuccenfè/ ant parentes hoc præcipcredominum,ut eos oderimus, quâdo nobis hoe de anima noftra prædpitur. Nam ficut nunc de anima iubetur, ut earn propter Chriftum cum parentibus oderimus,Ita quod alio loco de anima idem dominus diert, in parentes quoq; poteft con/ gmentiftime conuenire.Qui amat inquit animam fuam,perdet eara.Dicam etiam fidêter. lodti, ix» Qui amat parentes fuos,perdet eos. De anima quippe hoc ibi dixit,oderit, quod hic,per/ 4^t. Sicut autem hoc præccptum quo perdere iubemur animam nQftram,non ad id ualet

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utfe

-ocr page 90-

70 AVg.LÉTO,DE eÖNT“EMPTV M VNOL 5P. Xxxvin»

ut fe quisc^ intenmat, quod inexpiabile nefas cftjöi tn uaictut j'ntGrifriat in (ê càfiiale ani' e affeólum.quo cu impedimento üjtarx uitx præfcns uita deleéiat, Hoe eft enim quod

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï’ft’Oderit ani'mam fuam,6Cperdat cam, Quod tarnen dtHgendo ßt, quandoquidé

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^etcifltme frudlam eiuCdan arumæ acqatrenda:, in eodem præccpto commémorât dices:

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcediderit can^in iiîo feculodn uïta æeerna inaenieceam: ka deparencibus redliiTime

gt; ô’citur utqmcosamatperdateos, nonmorepàrricidacumintecSeiésfcdfpintaliMh

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genaerufft iricamentis ha^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccckßaailpco^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Datßgnum dominusutaigik

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;r^orixcii,ddap,ea.quodaiosruoquot;^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S T«,U Him'plius 3P-p atdcntias ta cenamiadbettit^qaàm ffaaoruat

g rc^ ‘]‘'^‘'=^‘idirccndmtuic3m remoueriàmnsfccSbribu'in g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adatodata teff opùs elTcpad obeuadaa, monea, pen,taquot;?quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oHeaditqtt^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed quid didc,atttquidallep3t rPane deœm illZ^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcpadiarepatnittoa.

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥°^espattuntiolaclab^tcsc^ta‘^^^^^^ gu.busuii^cra eiusoaetM,S

t‘quot;^'-J'^'quot;‘‘'^’”^‘^'^^‘^'bueniaseam.Hocmcmea[out nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perde ma

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dffics,ßturns tundameara pofuiili,ne dicant traaf ° ^'^^‘^^•ddiligiseaai.ßtyrp

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XaoapotaitpcrPeerc. Cataaliaenimaffeaui.caiae

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hune camalcm affedhjpnaS: in nobis SC in nodris milip,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominem fonat.

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcinnec tarnen ita ut ingracasiiequisq^p^pencibas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pen mamas bons

h^«reditusrufceptusatq,autritSse^,cLa,crata£dquot;t!^‘‘'^quot;^‘'quot;^'Mquot;‘''quot;'iquot;u^ b‘^quot;Cb^loaaaubitaaioranoaaocaaeMaterecdePa^T^^'quot;a^quot;quot;‘quot;^'‘gt;^P‘‘''‘‘^J^ raasde Chr,aocoaeepit.hxc ntattyrata raaPuiae par^rTrh‘^quot;7^^^ PVcdr.htpeSddIadk:„tKaditXau^^ tiXßaedenribusuagireaaltis, horrefät. IdapmTrZt^^rtpparaas.quod adhucparua, pbdbuserrorua,,aamp;aaoa,basagiratar,utab0nMT^?fiquot;^‘^/^^^^^ rais belligerare non dabirear. Iga£ia etiaa,ara, TorL quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.'

.'T'^t.ntêbraruafagercereplarimilpciseifouealpTe deiiiiinppahncff^^errrr^S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^ciuhs miHUS idonca ßctt dolct, V^jf'

^SaußßumSnt

■hrrî^auhrd^^i^,^fquot;‘‘?quot;'^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oauerrarisffJà-ae y

oaeâ^^Add?aMTf^'rquot;f°^^^^ ^^quot;‘^b.-pechariora uircera.SrceeIeniaubera uerfarmT-tihimater ■quot;^^quot;^‘^'^quot;°quot;‘^‘e^‘^'quot;f^'^'‘^^‘b‘’^‘''bt^‘^res,Xàaetboxtcmomk

• A ■ ’ ' ^ quot;^’‘^Z'‘b‘‘’^^'^‘'”Pt°pcr^igt;^h,saap!icatensairarapta^^ addecSrumdias,dagclla. e , orcmaurcmeraas. Talibusconcepirrefeminib'asAaliœinaitara noaaracon ^gt;^guefcis ô£ cotitabelcis in aeterem hominem t Ità ne matrem terrenâ, nd '’täatthtii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperator tans, (^axtamencum cinundaretnraepenticceleiliareipondinOax

mim matcr,aatqui fratrcsÇ'Et extendens manum in diCcipalos Caos dixinnonpcrtincread facerent aolanrarempatriseiust In quo nameroprofeCio etia ipCam ianCiam Mariam benignus incltifit,Faciebatenim 3^ ilia uolantatcm patris eiuslta Optimus magiileratq^ diainusa dCmaternum nome quodei quad priuatumpropriatn^ nunciaaerant, quia terrenam erat, in comparatione cceleftis propinquitatis abiedn SC ean/ demcoeleilem propinquitatem, in diicipulis fuis commemorans, quo ûbirurium cdfortio generis,cam evteris iàncüs airgo fandta coha:reret oUenditt Etneiiloialuberrimo mag/ Iteno,qao contemni carnalemaifedtam inparctibas docait, adminiculam erroraedperer, quo matrem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

-ocr page 91-

A V G. LI CEPiTIO, D E co N T EMP TV M V N D I, E* XXXIX.

X quo matrem habuifle à quibufdam negatur, alio loco difcipulos moauit, nc fe patrem in terris dicant habere,ut quomodo illos manifeftum eft habuifle patres, fiele habuifle ma/ trem manifeftaret, cuius tarnen terrena cognatione contempta, contemnendarum talium neceflitudinum difeipulis præberct exemplum. Hæc ergo interrumputur uoribus matris tuæ,ÔC inter hæc locum inuenit commemoratio pr:cgnantis atq; lacfl^ntis, ut de Adam ôC Eua,alius Adam nalcereris ÔC nutrireris.Rclpice potius,refpice Adam lecundum de cœlo, porta iam cœlèftis imagincm,fi'cut terreni portafti, Immo ÔC hic habeant locum mater/ fta mfabenefîcia,quæ tibi ad eneruationem cordis enumcrantur.Habeât prorfus locu,no/ li effe ingratus,repcnde gratiam matri tuæ,rcpcnde (piritalia pro carnalibus,pro tempora libus lempiterna.Sed qui non uult {cqui,non impcdiat.Qui non uult conuerti in melius,ca ueat ne in deterius peruertat ôi cucrtat.Quid intereft utru in uxore,an in matrc,dum tame Eua in qualibct muliere cauea^ CNam ifta umbra pietatis de folrjs illius arboris uenit,qui/ bus fe primum parentes noftri,in ifta damnabili nuditate texerunt. Et quicquid in illis uer bisatep fuggeftione, quafi officium tibi charitatis obtendit, ut à germaniflima atep lynce/ tiflimaeuangelrj charitate te detorqucat,ad allutiam ferpentis pertinet,0C ad duplicitatem tegis illius qui habet uiginti milia,quam nos docemur decern milium,hoc eft cordisdn qua ^eum quærimus fimplicitate fùperare.His potius intende chariflime. Si toile crucem tuam fequere dominum.Nam cum te præfens animaduerterem domefticis curis à diuino ftu/ ^io retardari,ferri te potius Si duci à cruce tuamon cam te ferre ac ducere (ènticbam.Crucé mitnnoftram dominus quam portari à nobis iubet, ut cum cxpedirififimi fequamunquid aliud quàm mortalitatem carnis huius fignificatC’lpfa eriim nos cruciat donee abforbeatur *^orsinui(ftoriam.Cruxergohæcipfa crucifigenda eft, ÔC transfccnda eft clauis timoris •Icijne folutis ÔCliberis menmris reluctantem portarc non poflis.^qui enim dominum ni E cam portans,omnino non uales. Nam quomodo cum (èqueris, fi non cs ciusf Qui auté

R IefuChriftifunt,aicapoftolus,carncmfuamcrucifîxerutcumpaflîonibusÔi defiderijs.Si waGH/x««// qaid fane pccuniæ rcs tua familians habet, cuius te implicari négocie nec oportet nec de/ tTruGu/xia/s. cct.rcueratribucndum eftmatriôi domefticis tuis. Horum quippc indigentiafi pauperi/ bus ut fis pcrfcftus inftituifti diftribucrc talia,tui primû apud te locum obtinere debêt. Si Twotfc. 5. quis cnim fuis Si maxime domefticis,ait apoftolus,non prouidet,fidcm negauit,Ôi cft infi/ dcli dctcrior.Quibus ordinandis rebus,fi ut collum exueris induendum iàpicntiæ uinculis, profeétus ànobis es,quidtibi nocent, aut quo paóto te peruellunt matris lacrymæ fluétes carncm,aut ferui fuga,aut mors ancillarum^aut fratrû morbofa ualetudo C Si eft in te cha/ Rtas ordinata,fciês præponcrc maiora minoribus.Si milèneordia moueri,ut paupercs euâ/ gdisentur,nc meffis domini copiofa operariorum inopia in prædam uolucribus laceat, Si patatum habere cor ad fcquêdam domini tioluntatem,in eo quod uel flagcllando uelpar cendo agere ftatueritcum ferais fuis,hæc meditate,in his efto,ut profeeftus tuus manifeftus Et in omnibus.Obfccro te ut caucas ne maiorcm trifticiâ des bonis firatribus torporc tuo, quàm læticiam alacritate iam dederas.Commendare te autem litteris quibus uoiuifti,tam *uperfluum putaui,^ fi quifquam te mihi codem modo commedare uoluiflet.

Auguftinus Licentium iuuenem nobilcm Si doc'îum, quondam ipftus difcipulw, hortatur ad mundi contempt«,abutens ad hoc ipfius Licentij carminé,quod olim ad præceptorem icripferat,Parum attentus aliquis ex unica epiftola fecit tres.Nam Au guftinus carmen Licentianum luæ epiftolae intertexuit. Nos tarnen numéros reli/ quimus,ne diifentiant priorum æditionum codices. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, X XXi X.

11X reperi occafionem firibendi tibi.Quis credatC Sed mihi tamé Licentiu neceC fe eft credere. Nolo te caufas rationcscç rimari, quæ etiam fi reddi poflent, fidei tarnen qua mihi credis non eas debeo. Nam amp;nbsp;litteras tuas non per eos accepi, per quos poflèm feripta redhibere. Quæ aut petifti ut petercm,curaui per cpiftolam quan tRm promendum uidebatur,fed quid effeccrim tu uideris. Quod fi nondum effeôtùm eft,

h 1 uelcu

-ocr page 92-

AV GV STINV S VICENTIO»

aelann [ciero,agam inftan[ius,iiel cum rurfas ipfè admonucns,Halt;ftenas qaxhüias üi'ts: uîncala pei:ß:reputit tecum locaais ûm, nue paueis accipe pcôioris met xfhts de ipe ata no tranQeoria,qaonam modo uta abipatcCcacin deum. Mi kicenti, etiam atep etiam recaCan/ ^^‘^^^dançem compedes (apteadæ, dmeo te rebus mortalibus aaltdiffime ôC pcmict oiimme compediri.^am iapientia qaos primo allioauerit, SC exercitatorrfs quibaidam Dorifaus edomuerit,roluit poftea, liberatis^ fefedonatad fruendum: SC quos pnmo tent/ poraitbus nexibus erudtuerit^poil æternis amplexibus ailigac Quo ainadonec iucundiaS ncc^Itdtus co^itari qaicquam poteil.Prima hæc aliquantulum dura eiTe conffteorjüa ue ro ultimaftiec aura dixertm,quia duIaÛima iunt,nee mollia quia brmiiJîm‘^,Quid igiturni J ^^^^lt;^‘dnon potcilXcd credi,tamen SC iperari SC amari poteilC Vincula uero huiusmu dbaiperitatem habeat ueram,iacunditatem faliàmxertam dolorem, incertam uoluptatéî durum laborem,timtdam quietem^rcm plenam miferiæ,{pem beaticadinis inanem, His ne tu inCeras SCcollum SC manus SC pedes, cum SChonoribus huiu feemodi fubiugari alfe/ âas,8C faéta tua non aliter fmétuoia exitlimas, SCambis inh^ere,qub non modo inuita/ debuidi, Hic ta fortaffe Terentiani ferai mihirefpofaai Terentius. dcderis: Ç)he,ta tierbafandis hic fapientia. Capeigiturutfundampotiasquant effiin/^

dam,Autdegocanto,taautemadaliamaocemfaltas,necdeqaidemmepaniret,Habet tTToç, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam hilaritatem ipla cantaao,etiam cam ad ea membra non mouet, cuiplena cha/

tnodalationc c^tatar,Verba quiedam la epdlolis tais me mouerunt,fed debi'smi ccare cum facdoram uicec^ todus tax cura excoquatdneptum pataui,

CARMEN HEROtCv M LICENTII AD ArGrsrrfîTM, DECtAe rans beneuolentiamergaprxceptorem, nullis cadbas

A Tz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ntermorifuranj»

Arcanum Varronisiterfcratandopro(andi

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mens hebeti adaeriamcp fàgitcoterrita lacé,

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec mirû,iaeet omnisenim mea cura leoêdi

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manam, SCconlurgerc (b^ ucretar,

op^iücceC'/^^^dmulutperplexauiri compendia tâti aUcocMus. yolaerefuadtamor,facroscpattingerefcnfas, ^i!.p^bus, Quis numeru dédit iüe tonis, manducp tonâti

Differuit canere,SCpariles agitate choreas, Implicait uaria noîlram caliginepedias, Geoffietria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retum aiolentia nahem,

’ Inde ngararam podtas in palaere formas

AftrologU. ^j^^^^^^ÿ^’^^^^^d^ê^^^^^offendotenebras, Ad tammâ,a{l:roram caafàsclarosq; meatus, Obfcaros quota ille dtas pernubila mondrat,

P P ^^^^ris,attalem omnino tuinam, ftgni/icfit ^^‘^^y^P^o^ibctlatebtas agnofeere cœd, ^citac Beel ^^^pMona datet fundiotum Fréta cauetnis, zebub, F'rotea nanip fêtant uctetu contentapclaigd, Georgt,^. Qui du follicitis non aultaperitefututa,

Spumat ap,dait unda,ftemitleo,dbilatanoa3s, Alludit dd Captu aliquâdo rame in manera patua uofactum, Arifieum, Atmiht qui nimium cutis oraaioribus anoot,

Dalcia quicp3nimx,fedciiilciapabalaqaxto, Varronis refponfa latennqaod fapplice canta Ptxddiunymphâ, rege^ SC ffamina pofeam.^ An

te noce adeem, clan qaem te^or dympi

-ocr page 93-

' u'^USmr^’'’® .*''°VSTINO-j” P“'quot;*’S^abdte iuffic Sn-anX''°?g^'quot;‘aaæfluenta. î ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aites

fubuertere glebas fpH 5”’’,’^*^ nbsp;nbsp;nbsp;mortalia fallunt,

p°'^*^a rcbjp,. trahit: tibi nofter Apollo Lr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^’T ^aum patrémcç deorixnj

X/.'^^ftrat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°°’^atn,pacemque oruentam

2’ß’^ti ethphf *’^°“^^^™i‘'cGngula pandit, ^as Jr'’quot; nbsp;nbsp;nbsp;^®«gos forfîtan orbes

P'^’^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^do pulcherrima niundi,

n‘^‘Pi’itïft^^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omni

n'?'^‘^5us ünrl ^®g“tn,mediólt;^ locauit, p ^^Uecarop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leitendere rebus,

p^^lcit ’^^5 annorum,fapientia quantum qu^» rT'i“' p f^^cit,ftern æ‘°°®æspræclaratonantis h lucifp^ planos ardua campos, P^’^eordia ueiperin ortus

iXi^f Ipfe J’-Ï L nbsp;nbsp;bcnedixeris igncm. -

o ö’Oüs quot;’'^’•“ïoulam qui ponitisaurem p ƒ nbsp;nbsp;niernb^’^ P^^ora palmis,

F’^^hibete Je meritosc^ ciete dolores.

Ç) *^oneta0j^ n^’^^^slrnperatomnibusunum-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traufj J^’'^^^^^raq5 flumina terrent.

Q^^ll’cis aufor ^^’^ocet fi' priftina foies j^^’^ tentante,,^^^*'’^’9^08 libera tecum Pj^^itîius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^’^dida iura bonorum

'iurq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per altos.

Q«ih

fo]jj(, •j.^'^phyrum,fremitus(^ Borinf,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^®*^antum,cruorirrigetartus»

bù’îotnj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcelabimur Elrum.

Q P^Pheosq, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi uincula gem's,

Ji ’picJurt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^gæns Hypanis ubi amarus

LcüL- ï^fonat fpumofus ad undas, Q ua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuda folis in ortus

Vn^ '^P’^anine‘

H^ieG:enh fibi caG'a rupes. Te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folutos.

■p ^^detitejj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noóle uiderem,

Bt infonr^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut metus uUus

bquot;r'“'lt;b,S“‘^^“«'raniateai

Klj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumultus

Cte'Ïquot;’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/“ “'® «on«» uenirem,

‘®eis.o dléi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerinerec euntem^

h J Quod

-ocr page 94-

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biCENTIVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Quod fine te nullos promittunt carbafa portus, Erramuscß procul öirbata per æquora uitæ. Præcipites dénia ueluti caligine nautæ. Quos faror Auftralis, ftridens Si flatus ab Eüro Perculit, raptis pj^iuauit turbo magiftris. Protinus abruptis miferi uoluuntur in undis. Non forus aut proræmon lintea deinde procellas Ferre ualent, ratioqûe facet ftupefaéta regendi. Sic me uentus agit,uoluuntque cupidinis æftus In mare letiferum, nec tetræ protinus abfunt. Sed mecum reputans,tua candida uerba magiftet Hæc magis elk reor, tibi credere callida res eft. Decipit,atc^ animis molitur retia noftris» Præteritos(oblitusenimprærentia)præfto • Nunc tibi charo nos, nos nunc de peôloré lapfi, Hei mihi quo ferar,unde uelim tibi pandere mente. Ante fub Ægeo optabunt pia teôla paîumbes. Et uerfa halcyone componat in arbore nidos, ■ Efuriês uitulos alat ante leæna lèquaces, At(Ç impafta diu teneros lupa nutriat agnos, Mutantesque fuis diuilum partibus orbeth, Aut Barcæus alet T aurû, aut Hyrcania Tauros. Ante Thyefteisiterummaleterrita menfis, Interrupta dies refogos uanelcat fn ortus; Ante dabunt imbres nilum, fuper æthera damæ Errabunt,montesqtie canant Si flumina laudent, Quàm mihi poft tergum ueniant tua dona magifterj Arcet amor,coplâm(^ tenet communis honefti. Hic hic régnât amicitiæ decus bofte fugato. Nam neqj propter opes uitreas, aurûmq^ rebelle, ïungimus aflênliis animorum,nam net^nulgf Nos Fortuna ruens,quæ Feparat ardua,iunxiU ■ Sed labor interiora legens,uulgata libellis,* At(Ç animis inuentatuis,Ôinlt;Ægt;ile dogma ‘ Indilt;ftum,contrâ^bonosrefponlarelatus.‘ Et mea Calliope, quamuis te cominus altum Horreat,SC uultusablcondat,inutile traiftans: Hoc tarnen hoc animi uinclum,nexûsa fideleffi Nonquimontofîsfirmatasrupibusalpes • ' Fregit,5i: Italicas prelTit eu mœnibus urbes, Rumperet, aut noftro terreret robore quicqùam* Ite procul latices tumidis anfradtibus Qxi, Aut ab Aremphæts Rhipheos aut op^ida Calpi Cimmeriasep domos lèiugereflumine largo: Mæotiduqj pîagæ, pontus quas obruit Helles, Europæatc]^ Afîæ longe dilcrimina tendant. Nonne boum per utrunq? latus armentæfatigans Finibus abciditlateri Dodona MoiolTosi Cognatôsi^ ArabasC'nec pacis fœdusamicum Fs' / • lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 1

-ocr page 95-

Sidoftios inter manfit regnutncp Pciopu, Sacrilegosq; Phryges.quamuis pro tempore cunólis Hofoitio commune fuit» quid dqniq; fratrum Di(ridium,pugnascç canam';’ quid honefta parentum VerbcraCquid matrum fiirias,natosqî fupcrbos.r Eftctiamfuperum concors difcordia rerum, Totcp fluunt ritiiS, quot dat fententia leges.

Nec tenet unus amonnon fi mihi murmura centum DetBoreas,totidêmc^ animas,centumq? per ora , Lingua rigens adamante fremat, memorare ualebo Quæ fociata prius ueterum natura locorum Lgt;jftulit,ÔC tereri limauit glarea mundo.

Sed nos præterea qui ab una exurgimus urbe, Quod domus una tulit,lt;^ fanguine tangimur uno Sedorum, Chriftiana fides connexuit*. q? Nos iter immenfum difterminat,SC pl^g^i ponti Interfufa coercet,amor contemnitutrunq?. Gaudia qui fpernens oculorum, fempet anneo /Kbfenti truitur,quoniam de corde proiundo Pendct,5l internæ rimatur pabula fibræ. Intcrea uenient quaecuncç fotura bonorum Scripta falutvferi fermonis, SC ilia priorum , nbsp;nbsp;,

Æquiperanda fauis,reputatïs quæ pcôtore in alto, Conceptuminlucem uomuifti neftarcum mel, B Prx[entemipfamibitereddent,Gmibi mwern

GtfletiSjSClibros quibus intelcntarecumbit Mufica tradideris.nam ferueo totus in illos-i\nnue, Gc nobis ucrum ratione patefeat.

- Lit« de mKjic4gt;

Nequicœ uoUtentnoftdcircuraarua colonu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „(frwt

RELiQjvM SVPEB.IORIS

Siuerfustuusmomentisinordinatisperuerfüse et,i uis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.«pr deGfteresdoneC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ns imparibus aures auditons offender et,pu^deret te certe, ncc r . artem metneam ordinares.comg«es,tUtacrcs,xquMcsuetCumtuumƒ^^^^^ îcetrimo toiioÂbboïcquo\te.Quoàcamiaotdvnatasvpfepe™me^^Ve^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

tuiip(enonfta3.necçiaagaiiiauitahoneftistuoTOtnuotis nbsp;nbsp;œc P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßjtibl

ànis, abnc'oa'l“™ poft tetonm pntas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° - ß incomi

pnGnsÇvWabis tuis orâmatica Çuccenferet autorrtas.^rbrs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;candida iurabono^

Gina vXsUenGcis aurora rotis,quos\ibetatecum Ocratentantes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^ribetent Çïiçp^

tumDuximus ItaVix medio ,montesque pet aXtos^Hon me lt;^ta ge P . ntemetem tacarroolSXecGtatcmpeffas'ÄepbYtumffemitutque^otini, Qurn ua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atcft

uciGoiapaffuHocopusutiubLstanmm.Memifetum,Gegononrubeo,Gwnc g impeto,Gnoutoop acfuppXico .SedG antes tux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo mii

pateaut,patcant catmini tuo,cxauditeipÇnmdutiffime,immaniffime, nt r

VviVinlt;giam autcam 6C. cot Çetteù, quibus ego noneaxminibusfed Xamenm^ntbusÇuffm^ pVn9ete.catminatua*^lnquibusuid.eo,quâanimâ,cçaoàingeniuno m\ v xe^appte e dete.StimmoXatc deo noffto.B.xpeÖ;asut ego iubea,Gsbonus,Gs quietusAis aeatus,qaa i ’^iddammiVû dietu gcatius iGucetcat, qùàm ut ingetûo tuo buat vu domino, aut uéte tu 4. uexevas

-ocr page 96-

avgvstinvsmadavrensibvs,^

neCa'as quam te eCunam Si ütiam,aM nS hoe ipfo id carmine fateaiis. Reaoca animu quo iRa ictipßili’nucmihi dic.Hoc opus ut iubeas tantu. Ecce ialTam meam,da mibi te, (Î hoe opus eil tantu, da domino meo te, qai omnium aoiltunidominas cil,qui tibi illad dona uit iagentum.Nam ego quid ium,niû fetaustaaspctipiùm,Sicon{ètuiis fub ipCo.Än ipfe aMi.li, aon iubct.audi Eaangeliam,Stabat,inquit,Icfas 8i clamabat,Veaite ad me omnes qai la botatisSi oncrati eltis, Siego uos teßciam.TolIiteiugam meum luperuos, ôidifdteàmc qma mitis fam Si bamilis corde.Siinuenietis requiem animabus ueRris. Jaoum enim mc/ um lene ciî,Si farcina mea leuis eRSiha:c non audiuntur,aut ufq; ad aures audiuntar, ex/ pcót^ neLicentiutÄuguilinas iubeat conferuo fuo,Sinon plangat potius fruflra iabere

^•^^quot;^‘‘‘■^bmScduMcctfottiûlmoXprxedenacoÿojaguminÛdiiamainllicaia

Uitat. ^^^^^^^^f^q^^busoptbusingenqiacnUdalaudiseiofferatreEindensilliauicauiJ

^tióiaas . quid tmaginatiombus mortiferaram uolufit-^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ar

auerds^nnbia^^Lf^.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^''^^^i^eraram uoiuptatum, auremaccomodas, Si

(Bcutioptas) VcrumiaZ'aepatéîi^'sii^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Illam

SZlfa lóaf f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aus leuis cR. Omsrishs le

tubiemim, cpdt^ XLJh

Si forte flli qui inter aaodnonf^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum tniror,

mes ord'nic uir ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordinis nomine. Siautem reuera omnesaatpto/

tem fcnpiî{lis,Quoru!i^hif^ ^S^i^^^P^tas^rc,mirotqaodpatti»amp;indominofalu »cflra œ corda d'inri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pe^ttmfas cultus idolorum, cótra qaæidolafaciliustetnpla

busint^dunrur m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Jelpotius qaæ idola non magisin templis ^in uepris cordi

mino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eddolore notiffimustnififone iam de falateipfaqnxin dq

itaefln nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q^ctnae ntareuoluidisdandemprudéticóddcrationecoamp;tetis Siamßnd

n'dpnd^^^ ^^_^’ß^^^S^*tioffendibcneaolentiâuePrâ, utmetitulo epidola:uedntit

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äugaftinoin dnoseternamialuté^cumlegerem tanta fpcfubitoere

e£ ^^^’^^‘■‘^^^erem aosad ipiàm dominum, amp;:ad ip fam atternam falutem autiam eiß noiirum mindlerium deiidcrare cdaerti.Scdubilegicaetera, refriguitani sme^. Quaffat tarnen ab cpiilcdæperlatore,utru iam uelelJètis Cfaridiani ud ?ffcca telponßonepollea quàm cdperi, neqaaqnam uos eiÏcmutatosgrauius do

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttome,cui iam totu orbéiubieSu elle cólpicitis,non folum a uobisrcpcb

^u,fed ctiâin nobis irridendu e{lè credididis. Nó enim potui cogitate alteru dnm ie/

tu ^tqiiepoiretepidopnsp^[(,j-óuobisuocariprater dnm Cbriilu.Etf effethinc aliqaa

-ocr page 97-

EXEJCRATIO IDOLOLAT R I A E, EP»XLir» 97, dc intcrprctarione ucftræ fcntentiæ dubitatio, fubfcriptione epiftolæ tolleretur, ubi aperte pofuiftis:Optamus te domine in deo amp;nbsp;Chrifto eius,p multos annos fèmper in clero tuo gaudcre. Quibus omnibus perleétis atep diicuflis, quid mihi aliud occurrere potuit, aut cuilibet homini potcfKniCi aut ueridico aut fallaci icribentiu animo Exceflecofcripta. Sed fiucridico animo ifta fcribitis,quis uobis ad hancueritatem interdufit giamC Quis afpcra dumeta fubftrauitCQuis rupium præmpta inimicus oppofuitC'Poftrcmo quis baGlicæ ia/ nuamingredi cupientibus dau(ït,ut in eodem domino per quem nos làlutatis, eandem (a/ lutem nobifcum habere nolitisCSi autem fallaciter atcp irridcnter hæc (aibitis, ita ne tan/ dem mihi négocia ueftra curanda imponitis,ut nomen eins per que aliquid poirum,aude/ atisno uencratione débita attollere,{èd infultationeadulatoria uentilareC’Sciatis me charif firni cum ineffabili pro uobis trcmore cordis hoc dicere. Noui enim quäto grauiqre ÔC per Bidoiïoiécaulam fitis habituri apud deumji fruflra uobis hoc dixero.Omnia quæ præte/ ntis téporibus erga humanu genus maiores noftri gefta eflè mcminerunt.nobiscp tradide ninuomnia etiâ quæ nos uidemus pofteris tradimus,quæ tamê pertinent ad ucra religiz onem quærendâ amp;nbsp;tencndâ,diuina Icriptura non tacuit, fed ita omnino cunôta tranfeût,ut tranHturaeneprædiclalunuVidctisccrtepopululudæorûauullium à{edibusluis,per o/ ïtididfparjt^ •untsfcrè terras difleminatum atq^ diffufum,Et origo eiufdem populi Si incrementa SC rc/ nbsp;nbsp;nbsp;,

gni amifTio SC per cuôta dilpcrlîo *. Videtis certe ex ipfo populo uerbum dei, legemcp pro/ pndidd cfi» dcûtem per Chriftum, qui ex illis mirabiliter natus eft, qmniu gentiû fîdem occupait atep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tenuiflc.Ita hæc omnia prænunciata legimus ut uidemus. Videtis certe multos præcifos à tadice Chriftianæfocietatis,quæ per Cedes apofl:oloru,ôi fuccelCiones epilcoporu.ccrta per orfîëpropagatione diffundir,de Cola figura origtnis,fub Chrilb'ano nomine, quafi arefeé/ tia farmêta gloriari,quas hærefes SC fehifmata nominamus, Præuifa» prædidla,fcripta funt otîinia.Videtis certe fi'mulachroru têpla,partim fine reparatione collapfa, partim diruta, fi partim daura,patim in ufus alios commutata.Ip(acç fîmulacra,uel confringi,uel inccdi,uel ’ncludi,ucl dcftruuatq} ipfas huius fcculi poteftates,quæ aliquando pro fîmulacris pqpu/ 5 ^^fiftianu pcrCequebanë',ui(ftâs Si domitas,nô à repugnâtibus Ced à morientibus Chrî “ianis,ôc contra eadê fimulacra pro quibus Chriftiâos occidebâtdmpetus fuos lege^; uer imperrj nobiliiCimi cminentifîîmum culmen ad fepulchrû pifeatoris Petri, mbmiflo ppj„. diademate,fupplicare.Hæc omnia lcripturæ diuinæ,quæ in manus omniu iâ uenerut, ante, ‘ongiflîma têpora futura clTe teftatæ funtHæc omnia tanto robuftiore fide lætamur fieri, quanto maiore autoritatc prædicata eflè in fandlîs litteris inuenimus»Nunquid nam oblè/ ^0 uos,nunquid nam folum iudiciû dci,quod inter fideles atc]^ infidèles futurum efïè in eif délittc^ legirtius^cum ilia omnia ficut prædidla funt eucncrint, nûquid nâ folû iudiciu dei ‘icnturu nô efle putabimus'T Immo uere ucniet,fiGUt ilia oia uenerût.Nec quifep erit homo '^ftroru temporû,qui fe in illo iudicio de füa polCit infidelitate defcnderc, eu Chriftu catet ®^iuftus ad æquitatem,amp; periurus ad fraudéiôC rex ad imperium,amp; miles ad pugnâ: SC ma *^tas propter regime.ôC uxor propter obfequiû: SC pater propter præceptû, SC films propter ®Dcdientiam:ôi dominus per dominationem,ôi leruus per famulatu:amp; humilis ad pietaté* fuperbus ad æmulationcm:amp;: diues ut porrigat,ÔC pauper ut fumât: SC ebriofus ad phia aui.Si mendicus ad ianuam:Si bonus ut præftct,ôi malus ut fallatiôC Chriftianus uencra/ ^or,Si: paganus adulator,Omnes Chriftum cantât,amp; qua uolûtate atep ore cantét,eidê iplî

cantat rationé fine dubio reddituri funt.Eft quiddam inuifîbile.ex quo creatore prin ^*pio funt omnia quæ uidemus,fummû, æternum,incomutabile SC nulli cffabilc nifi tâtum, libi.Eft quiddam quo fe ipfa fummitas maieftatis narrat K prædicat, non impar gignenti narranti uerbumjqtiod illiqui uerbum gignit oftêditur.Eft quædam fanétitas omniiï, 4'^æfanôte fîuntfan(ftificatrix,ipfiusincômutabilisuerbi per qa narrat'’ illud principiu,Ôi ’pfîus prîciprj qd' par fe uerbo narrat, inlèparabilis SC indiuilà comunio.Quis aût hoc totu 4*^odnô dicendo dicere Gonatusjum. ôç dicendo non dicere,quishocpoflic fereniflîma ôC fyncez

-ocr page 98-

MAXIMVS AVG. PAGANORVM REDrGrO,»EPlt; XLIII,

mentecót:iieti,eóc^ contaita heantudincm daccte,a[cp in id gaod intaetarde ß tHsao^is ßcif^ns qaodâmodo Ce obliaiicü ô^pergere in illud cuius uißonc inuiiibilis efi,quod immor ^htatc eil indui,obdncre æternam falute,pcr quam me i^utave dignaminicQuis hoc pof ut niff qui omnes fuperbiæ fuse toros inanes, peccaca fua conhtens coplanaueric, fecp fab/ trauedt miecm arlt;^ humileadexcipiendu deum dodlore C Quoniam ergo à uanitatc fult; pcrbiæ,priusad humilitarêdeponcndi famus,ut inde furgentes foîidam celGrudinêtenca^ tâcomaoniGcêdas, quâto blandias inipirarhAnoarafcrodcas pcrquod Ce angelis indicacdeuspater, qcf

nec Cbdilas rerrm K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nS Chridus regno terreno dccoratus,

fias cracißxus,tjer toS^ ^rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chndus ulla terrena felicitatepradùlgcns,fed Chri/

rum,3Cadbucridentreîiqufæ ^edid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dfcruntpriuspopali fuperbo/

MucorffSCcóaa mißommpopjoysajmChPfhT

pax. aduerric terrena fuoerbh nihil i.^ .',^r ^jaeDant,mortui reUirgebant, Sic tandem faluberrima bumilitashumana contra ^^^P^tentius hamilitatediaina, utetiam trocinio tueretur, hanc occaßonem fcribcnSi aobis det^^^h ■ ^h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parentes mei Madaurenfes,

tris Florcnrini, per qaélitcras mißßic rC 5^ ^^^^jQ^^ntupotuiquidem in négocia ßa/

ries qui apudHipponem funt nmirn^P ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes enim domus ipßus bomt

paMorucukoribasdcChnaoaliqaidloaucrc£r'^^'^r’°^‘^‘i°quot;’^‘‘‘^^^^^

^piftola nominadis, timeteiliumn, ■ ^'^^^°^^^.^^^^^gt;^(^rimnôittanitcr [j rum,Ôi:nuncindicefubteebus expedtar Eni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnperbus orbis terra/

(ßu^ntäpotuOpaginamexpress ESt-f.pfp^'^L^.^^^^^^^^°^^°^^isriaei,perhattc

tnaturus c{l,3i mcredulos confdCunis De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicio €ius,quicredcntesßbic0ßr/ /

öK//4aafosra„ucrt-4MrfßJo/n,hzp;»amp;X^2j7'5™®^^°““*quot;“'^“^'^

Maximus Madaur^nttsAi^uaina .

buscoliindignansmortuosamp;tntnesenh-^/'^^^^quot;‘^uarijsnomini

perdrtngens opi'nor Chrißianos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ns,trridens punïca quedam nomina,

good clanculum fua racraperagêmnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^''ffi^^^^^

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dpißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XL 1 lié

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—*‘^’^^^^§^^^uauriuminduloenrmn^^r ■ /^r nbsp;nbsp;-

bitaa,la,ab inœttfRde Gracia fabulai/ ‘1‘^Pbapoireirumnoa cemmusXptobamut ii^ ai^'^-'^'?'^^'''^^^

me edètanner/

fanonfM^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poilum.QuisenimferatlouifulminauibrantipræfcrribJygdonem,

ateblm^ S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(prohnefas) dijs immortalibps ,

ffunitu. atn^-iiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^i-d^setiam baud minore cuira fùfcipirur,

ß i'^tcrminato namero,dijs hominibusép odiofà * nomina,quieofeietia nefandoru

facinorurij,

-ocr page 99-

AVG. MAXIMO, PAG ANISMI IRRI SIO. E P. XLIIII, fednorum,(pecie gloriofemortis,(celera fua fceleribus cumulates, dignum moribus faólis fuis exitum maculati repcrcrunt. Horum bufta fi memoratu dignum eft, rcicctis teplis* neolcftis maiorum fuorum manifeus,ftulti Frequentant, ita ut præfagium uatis illius indiz gnc fcrentis emincat,Inque deum templis iurauit Roma per umbras.Sed mihi hac tempe tKCit««/» ; Ihtc propemodum uidetur bcllum Aóliacum rurfus exortum, quo ,^yptia monftra in Romanoru deos audeat tela uibrare,minime duratura. Sed illud quælo uir iapicntiflimei uti rcmoto facundiæ robore at(^ explofo, qua cundb's clarus es, omifiis etiam quibus puz gnare folebas Chryfippcis argumentis,poftpofi'ta paululu dialedlica, quæ neruoru fuoru wftamine nihil certi cui^ relinquere nititur, ipia re approbes, quis fit ifte deus, que uobis Chriftiani, quafi proprium uendicatis, amp;nbsp;in locis abditis præièntem uos uiderecoponitis* Nos etenim deos noftros luce palam ante oculos omnium, atc^ aures omnium mortaliu pijs precibus adoramus,0i per fuaueshoftias propitios nobisefficimus,ôià cundlishæc terni amp;nbsp;probari contendimus. Sed ulterius huiccertamini me ftnex inualidus fubtraho,02 In fentcntiam Mantuani rhetoris libenter pergo,Trahit (ha quencp uoluptas.Poft hæc no v/r. in dubito uir eximic,qui à mca fcdladcuiafti,hancepiftolam aliquorum furto detradlam,fla •nis uel quolibet padlo perituram^Quod fi accident,erit damnum chartulæ,non noftri fer/ nionis,cuius exemplar penes omnes religiofos pcrpetuo retincbo. Drj te ftruent, per quos amp;nbsp;eorum at(^ cundlomm mortalium communem patrem,aniuerfi mortales quos terra fu ftinet, mille modis concordi diftordia ueneramur ÔC colimus.

Auguftinus Maximo grammatico refpondet ad fiiperiora,ied fic ut oftcndat indî gna quibus refpondeatur,digna qua: rideantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLIIII,

|e RIV M nc aliquid inter nos agimus,an iocari Itbctç’ Nä ficut tua cpiftola Io? quitur,utru caufe ipfius infi'rmitatc,an moru tuoru comitate fit fadlu, ut mal/ j les efte facetior,^ paratior,incertum habeo.Primo cnim Olympi metis amp;nbsp;foz **^*^^^ ri ueftricoparatio fadla eft: quæ neicio quo pertinuerit,nifi ut me comoneface tet in illo monte louem caftra pofuiire,cum aduerfus pattern bella gereret,ut ea docet hi/ Roria.quam ueftri etiam facram uocant: ôi in ifto foro recordarcr efte in duobus fimula/ yßeritU' cns,unum martern nudum,altcrum armatum,quoru dæmoniû infeftiflimum ciuibus,por reftis tribusdigitis contra collocata ftatua humana comprimeret. Ergo ne unqua ego ere/ didcrim, mentione illius Fori Fadta, numinum talium memoria mihi te renouarc uoluiflê, nifi iocari potius Ferio aoerc maluiftcs.Scd illud plane quod tales deos quædâ dei uniz us magni mébra efte dixifti,admoneo,quia dignaris,ut ab huiuFmodi Facrilegis Facetqs te ïnagnopere abftineas.Siquidem ilium deum dicis unu,de quo ( ut diólum eft à ueteribusgt; dofti indoóli^ conlentiunt, huius nc tu membra dicis efte, quorum immanitatem, uel(fi hoc mauis)potcnriâ, mortui hominis imago cópeFcitC Plura hinc poflemdicere: Vides e/ nitn pro tua prudcntia,quam locus late ifte pateat reprehenfioni. oed meipie cohibco,ne nterhetorice potius,quam ucridice agere exiftimer. Nâ quod * nomina quædam punica tminifuit, jnortuorum collegifti, quibus in noftram religionem, Feftiuas(ut tibi uiium eft) contume/ nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

hasiaciendas putares, neicio utrum rcFellere debeam,an filentio prætcrire.Si enim res iftæ, nidentur tarn leues tuæ grauitati quam Funt, iocari mihi non multum uacat. Si autem gra ÜCS tibi uidentur,miror q? nominu abFurditate c5moto,in mentem non uenerit habere tuz os,Sc in Facerdotibus Eucaddires,K in numinibus Abeddircs.Naputo ego ifta tibi cu icri/ bercsin animo no fuiflè,ièd more humanitatisSC leporis tui, comoncFacere nos uoluifti ad relaxandu animu, quanta in ueftra iiiperftitione ridenda fint, Neq? enim uFq? adeo te/ ipFum obliuiici potutires,ut homo AFer Fcribens AFris,cum fimus utricß in AFrica conftita h’punica nomina exagitanda exiftimarcs.Nam fi' ea uocabula interpretemur, Namphar quid aliud fignificat quam boni pedis hominem, id eft, cuius aduentus afferat aliz quid Fdicitatis : ficut Folemus dicere, fecundo pede introifle, cuius introitum ptoFperitas a/ hq^4 conFecutafît.Quæ lingua fiimprobaturabste,negapunicislibris, ut à uiris dotftifz

fimis

-ocr page 100-

loo


AVGVSTINVS ARMENTARip.


fîmis proclitur,multa fapiéter effe mandata memonæ.Pœniteat te ccrre ibi natam^ubi hu c. luGnodi iinguæcunabula rccalét.Si ucro ôifonus nobis non rationabiliterdifpltcet, Si, me bene mterpretatum illud uocabulum rccognofcis, habcs«juod CaccenCeas Virgilio tuo,qui yir.3. Acne. Hcrculem ueftrum ad (acra quæ illi ab Eaadro celebrâtur inuitathoc modo:Et nos SC tua dexter adi pede Geja iecudo,Secundo pede optât nt ueniat. Ergo ucnire HeroiJcm optât, non Phaaionem,de quo tu malcu nobis infultate dignatis.Verantame E ridere ddaflat, Venus cdlu4. habes apud nos magnam materiam facetiarum, Deum û:ercudnm,dea/fi doacinatn,nene remcaluam,deum timorem,deum pallotê,dcam febrem, ôi cetera innumcrabilia haiuCce modùquibus Romani antiqai Emulacroram cultores tcmpla fecerut Si colenda cenliierut, Quæ ß negligis,Romanos deos negligis,ex quo intelligeris non Romanis initiatus Cacris, amp;nbsp;tarnen punicanumina tanquam numinuRomanorum altaribas dedita, contemnis ac deCpicisSed mihi uideriamp;omnino plufquam nos fortafle ilia facra nibilipenderefed ex cis ncicio quam captate ad huius uitx tranfitum uoluptatem, quippcqni etiam nodobitauf’^ Vir, in iuco, ris ad Maionem coniûgere,iu:icribis,ôieius uerlii te tueri, quo ait: Irahit fua qacmcß uo/ Iuptas.Nam Etibiautoritas Maronis placet,EcutplacereGgnißcas,pro{c0io etiâ illudpla vins, Aene, cct.Primus ab axhereo uenitiSaturnus oIympo,Arma louis fugiens,8i reemis cxul adetm ptis^Et cxcera,quibus eum atc^ huiulcemodt deos ucRrosuult intelligi homines fuiUe, Le getatvnim die multâbiRorJam uctuRa autoritateroboratâ,qua etiam

hoc idem in dialogisplus cp poflulare audcremus edmemorat^Siperducerein bominum notiaaimquantum ilia tempora paticbâtur,molitur. Quod autern dicis, co noilris udlra Bdcchandlid. ptacponj,quod uos publice colitis deosmos aute lecretioribus conaenticulis utimur, Primum tllud abs te qaa:ro,quomodo oblitus Es Liberum ilium quepaucorum facratoru oculis commttcJam paatis:deindetu,pfe indicas nihil aliud [c agcrc uolaißi,a«n publù , ram laaorauellrorum cclebrationem comemorarcs, nifi uc aobis deairioncs primates j t^tittatispplateasueicrm urbis.baccbatesaeamp;rentesanteoculosguaii tpcbiaeahpancrc o I musda qua œfcbntatc ßue numine inhabitaminùeneuideds quak illud ßt quod adimit tneatem.biau[ebn^tis,qumßtntil^ctiaminpublicoueüraka-cta,aclquopcrtincttam / ^'Plt;r^daaum:dcinde eur nulla fututa canids ß uates cais,aatcur rpoliadsatcanlbm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

tes ßTani eOisC' tum ig/tur tenus Äalia quænancprxtcrmitréda ex,aimo.paepiaoli

tuatn feceds rccordatuqutdnos nó dcndcamus deos ucßros,quosabs tcipCo lubdlicct de/

tided nemo non inteffiÿt^m SCingeniatn tuum nouit,^ leoitliceras tuashcaqi ßaliqutd

mternosdehisrebusuisagamusquoda:eadtuxpmdentiSâconsruic.quoddeniq,dc

nothopropodcoiueeachadaùnisnoatisaagicadpocea.quxrealiquidnodcadifmalo/

ne dignuin: SC eapco ueßns numinibuscura di'çere.in quibus non ee caaamp; prxuadcatoré

putemus, quo nos tnagis commoneas, qu,v contra illos didpolTuntquàm pro eis aliqmd

aicas.Äd (iimma tamen,ne te hoc lateat,öitn facrilega conuitia ütiprudctitcm [rahat,(cias

à ChriLhanis catholictSaquorum in.ucRro oppido euam ecclcEa conRitata eR, nüllum co/

li morcuoruma nihil deaiqj ut namen ^dorariquod Et fadtam Si conditum àdeoa fed unu

iprumdeutnaqui fecitÖicondiditQmnia.DiE[etenturin:aUtias,iproueroSianodco adiu/

uanteaCumteoraaiteragereneUeengnouero, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

AuguEinus ArmenrariS R.tpan'um.S'huius uxorem hortatur adperfedam mimdi

contemptumaqueiam uoueraufauetans ramen ne coiunx uotam exequeretur abCc^

coniugis conCenfuipia Sierudtta epiEoIa, fed cuius phraßs nihilhabecAuguEini,ui

detureiuEiemaCuiuseE^S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiEola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xbv,

JoMiNiS eximijsmeritor^ honorabilibas ac deEderabilibas ElijsrÄmieiita

rio SiPauIina;aÄa§aE:inas in domino ialatema nbsp;nbsp;nbsp;Vir egregius Eliusmeas 1

!' Ruferias aifinis aellet tetaiit mihi quid domino aoaeritisa Qua das narratio

__l ne hilaraOJSaSi ibidê metaensane aliud Eiadeatille tentatora qui bonis talibas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ antiquitas inaidet, exhortandampaucis credidicharitatc tuam domine eximie mericoep ƒ honorabilis /

-ocr page 101-

DE CONTE«MPTV MVNDI PERFECTO. EP, XLV» loi honorabiîis SC dcfîderabih's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogites quod în di'uini's eloquqs legitur, Ne tardes coft/ 'Ecct^i

uerti addominum,neqj différas de die in diem:atq; arripias curcscp reddendum,quod ci te uouiflè nofti,qui Si. débita exigit,ôi promifla perfoIuitNam amp;nbsp;hoc (criptum eft;Voue te amp;nbsp;redditc domino deo ueftro:quanquam ÔC fî non uouiffes^quid aliud tibi fuadendum fuit,aut quid melius ab homine fieri poteft,^ ut ei fe reftituat,a quo iflftitutus eft, præfer tim quia charitatis erga nos dei tantum apparuit atq; eluxit indicium, utfilium fuum uni genitum mitteretTqui pro nobis morereturç’ Reftat ergo ut fiat quod Äpoftolus ait, pro/ pterea mortuum .efte Chriftum,ut qui uiuunt,non fibi iam uiuant,fed ei qui pro ipfis mor t.cor. $ tuus eft SC refurrexitmiß forte adhuc mundus amandus eft,tanta rerum labe contritus,ut uiam foeciem ftduiftionis amifcrit.Nam quantu illi laudandi atqj prædicandi,qui digna tinonfuntetiamcum mundo florenteflorerettantum increpandiÔCaccufàndi funt, quos perire cum pereunte delcdtauLabores SC pericula ÔC exitia huius trâfitoriæ uitæ,fi pro eadê üita quandoq^ finienda fubeuntur,ut mors eius n5 omnino auferatur,ftd paululum diffe tatur: quanto magis pro æterna ftibeunda funt,ubi mortem nec natura (bllicite cauet, nec ignauia turpiter timet,nec fapientia fortiter fuftinetç’NulIi quippc erit quænon erit.Habe atigitur te uita æterna in dilecloribus luis.Nonnc cernis, hæc uita miftrabilis amp;nbsp;egena,^ uchementes habeat, quantumcp fibi obliger àmatores éuos ç”qui tarne periculo eius (æpc turbatijcitius earn finiunt,co ipfo quod finite formidant,ôc mortem dum déclinant, accele tantjueluti fi quifquam fluuio rapiendus irruat,latronem beftiamue fugiendo» laôtant in tnare tempeftate fæuiente aliquando amp;nbsp;alimenta,Si ut uiuant proijciunt unde uiuant,ne ci to fîniatur,quod uel in labore uiuitur.Quantis laboribus agitur, ut logiore tempore laboz tetur,ô{ mors cum impendere cceperit,ideo cauetur,ut diutius timeaturC Nam inter tot ca fusfragilitatis humanæ, multæ mortes timentur, quarum certe una cum uenerit, reftat tæteras non timeri,ôi tarnen fugitur una cum omnes timeanturQuibus excruciantur do/ ® loribus,qui curantur à medicis SC lècanturC Nunquid ut non monantur, fed ut aliquanto forius morianturC Multi cruciatus fufcipiûtur certi,ut pauci dies adrjciantur incerti.Et non •îunquam ipfîs doloribus uiôli continuo moriuntur,quos mortis timoré (ulcipiunt Et ca otnnino non eligant uitam finite ne doleant,fed dolere né finiant, acciditeis ut doleant SC finiantmon folum quia SC fanati utilt;^ uitam finiunt poft dolores, quæ tantis pœnis com/ pamta nec lèmpiterna elfe poteft quia mortalis eft,nec diuturna quia tota breuis eft, rtec de ipfo breui fpacio lui lècura quia femper incerta eft ; uerumetiam quod aliquando earn dolore finierunt,quam ne finirent dolere uoluerunt.Habet eriam hoc magnum malüm ac Vehementer execrandum SC horrendum nimius amor uitæ iftius,quod multi dum uolunt paulo diutius uiuerc,grauiter offendunt deum,apud quem eft fons uitæ.Âtqî ita dum ab fis fruftra qui neceflTario fiiturus eft uitæ finis metuitur,illinc prohibentur ubi fine fine uiui tur.Huc accedit quia uita mifera etiam fi poffet elfe perpetua,nullo modo beatæ uitæ eti^-atn brcuiflîmæ comparanda cQ:,SC tarnen ifti amando miferrimam atiç breuiftîmam,per dunt beatiftimam ac fempiternamicum in hacipfa quam male diligunthoc uelint quod ‘U altéra perdunt,quia utiq? in ifta nec miferiam diligunt,nam bcati elfe uolunt,nec breui/

, nam earn fîniri nolunt : led tantum quia uita eft fie amatur,ut læpc propter earn dieet milèram ÔC breuem) beata SC lèmpiterna amittatunHis confideratis, quid magnum vita æterna iubet amatoribus fuis,cum le iubet fie amari, quemadmodum hæc ainacur à fuisC An uero dignum eft,uel ferendum,cum contemnuntur omnia quæ amantur in mun do,ut uita poft paululum fînienda,làltem ipfum paululum teneatur in mudo; SC non con tenrnitur mudus,ut obtineatur uita,quæ fine fine apud ilium eft,per quem faclus eft mun dusC Modo cum ipfa Roma domicilium clariffîmi imperq barbarico uaftaretur incurfu, 4vam multi huius uitæ temporalis amatores,uc earn uel infeliciter producenda nudamc^ Vîdimerent, dederunt omnia quæ illi non folum obledlandæ SC obtinendæ, uerumetiam fcftcntandæ tuendæ^ feruabantSolent certe amatores illis quas amant ut eas habeant

multa

-ocr page 102-

102 nbsp;nbsp;. A VG^ ARME NTARIO DE CONTEMPTV M V N D I.

multa confcrre : Ifti amatam fuam non haberent, nifî amando inopcm rcddidifTcnt, nec c ei multa conferrent,(èd cundla poti'us auferrent,ne fîbi eam hoftis auferretNcc eorum te/ prehendo confîlium.Quis enim nefciat perituram fuiflè?pfam,fî non ea periflènt, quærc/ condita fiicrant propter ipfâmC’ quamuîs amp;nbsp;quidam perdiderint prius ilfa, ÔC mox ipfàm» quidam uero liçet farati cunôla perdere propter ipfam,prius perdiderint ipfam, Sed hinc admonendi fumus,quales æternæ uitæ diletÂores cfTe debcamus,ut projster eam contem namus cundla fuperdua, cum pro hac tranfitoria uita contempta fint quæ illi fuerant ne/ ceflària.Net^ enim amatam noftram,fi'cut illi fuam,ut teneamus expoli^mus, fed illi ætet/ næ adipifcendæ, iftam temporalem uelut famulam cxpeditiorem feruire facimus.Sic eam nec ornamentorum uanorum uinculis alligemus » nec curarum noxiarum fàrcinis oncre/ mus,audiamuscp dominum qui nobis illam uitam fummo ardore defîderandam fideliffi jpg poHicetur, uelut in totius mundi contione clamantem: Venite ad me omnesqui la/ boratis Si. onerati eftis?$lt; ego uos refi'ciam, Tollite iugum mcum fiiper uos K difdtc a me quoniam mitis fum amp;nbsp;humilis corde,ÔC innenietis requiem animabusuefWs Jugum enim ?S«so//. meum Iene,ÔC onus meum leue eft^Hæc difeiplina piæ humilitatis,uentofam ôd turbidam cupiditatem,auidam rerum extra noftram poteftatem conftitutarum peïlit ex animo, amp;nbsp;quodâmodo expirât. Ibi enim labor,ubi multa quæruntur amp;nbsp;diliguntur,quibus adipiften dis atq^ retinendis uoluntas non fatis cft,quia confequentem non habet facultatem.Jufta uero uita,cum uolumus adeft,quia eam ipfam plene uellca'ufticia eft. Nec plus aliquid pet fîciendaiufticia eft,^perfclt;flam uoluntatem requirere. Vide fi labor cft,ubi uellc latis eft:

Luc,Z unde diuinitus diclum eft,Pax in terra hominibus bonæ uoluntatis. Vbi pax,ibi requies: ubi requies,ibi finis appetendi amp;nbsp;nulla caufalaborandi.Sed hæc uolutas ut plena fit,opor tet ut fana Gt.Erit autem fana, fi medicum non réfugiât, cuius fblius gratia lanari poteft a morbo defideriorum noxiorum.Ipfè eft ergo medicus qui clamat: Venite ad me omnes qui laboratis,iugum fuum lene,amp;onus leue diccnsiquia diffulà per fpiritum fanlt;ftum cha d. ri täte in cordibus noftris,profe(fto amabitur quod uidebitur,amp; non er it afperum nec one/ rofum fi fub hoc uno iugo, quantominus tumida, tantomaois libera ceruice fcruiatur. Ec hæc eft una farcina,qua eius baiulus non premitur, fed leuamr.Diuitiæ fi dilioutur,ibi fer/ uentur ubi perire non poflunt.Honor fi diligitur,illic habeatur ubi nemo indignus hono ratur.Salus fi diligitur,ibi adipifeenda defideretur ubi adepta nihil timetur. Vita fidiligi/ tur,ibi acquiratur ubi nulla morte finitur.Reddite igitur quod uouiftisgt;quia uofipfi eftis.

amp; ei uos redditis à quo cftis,redditc obfecro.Necß enim quod redditis,r€ddendo minuc/ tur,fed potius feruabitur ÔÇaugebitur.Benignus enim exadtor eft,non egcnus: amp;nbsp;qui non ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crefeitex redditis,fed in fe crefeere faciat redditores. Huie ergo quod nd redditur perditur:

quod autem redditur,reddendo additur Jramo uero in eo cui redditur, ipfc reddens fcrua tur.ldipfum quippe erit redditum amp;nbsp;redditor,quia idipfum crat debitum debitor. Deo MrftA.zi nanq? ftipfum deoet homo,cilt;ç reddendus eft ut beatus fit,à quo accepit ut fitHoc figni/

ficatquod in euangelio dominus aitiRcdditecæfàri quxcæfaris funt,amp; deo quæ dei funr. Hoc enim dixit,cum fibi dcmdftrato nummo,0C quæfito aiius haberet imaginem, refpon film eflèt,Cæfàris, ut hinc intelligerent,quod deus exigeret ab homine imaginem fuam in hominc ipfo,ficut fuam cæfar exigebat in nummo: Quantomagis ergo reddenda eft cum H/c ordtio ptomittitUGCui etiam non promiffa debetur.Quapropter chariftimc,poncm quidern pro fulpei/d til mea quantulacucß facultatula,fancfti propofiti quod deo uouiffe uos comperi, ubcrius Ian vf^idd iHd uer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftueftum, ac demonftrare quid diftet inter Chiiftianos dileólores mudi huius,Sd coo

td. sed^uid tejy3ptores,^uis fideles utriq? dicâtur,Eodemcç utriq; lauacro facri fontis abluti funt,ciuP * nbsp;nbsp;nbsp;‘ dem imbuti confecratic^ myfteri}s,utric^ eiufdem euangelq,non auditorcs tantum,ucrura

etiâ pra:dicatores:nec utriqj tarnen regni dei luciscp participes,ôê uitæ æterrtæ, quæ fbla eft beata,cohæredes.Dominus enim lefus non ab eis qui non audiunt,fèd cos inter ft audim res uerborum fuorum,latiftîmo limite,non tenui4iftinjftione difereuit. Qui audit,inquit,

uerba

-ocr page 103-

A V G. V A N TI N o, DE E I B. A R B ITR IO EP. XLVI. loj

Ucrba mea hxc Si facit ca,fimilabo cum uiro pruclenti,qui ædifîcauit domum (uam fùpri pctrarUjDcicendit pluuia,uencrunt flumtna,nauerunt uenti,ôi impcoerût in domu illam* non.cecidit,fundata enim erat^Iipra petram.Qui autem audit uerba mea hæc,Sê non fa tit ca,fimilabo cum uiro ftulto,qai ædincauit domum fuam fuper harenä, Dcfcendit plu/ uia,ucnerunt flumina,flaucrunt uenti,amp; impegerut in domum illam cccidit,amp; faóla eft tuina cius magna. Audirc ergo ilia ucrba,ædificare eft. In hoc utriep pares funt. In facicn/ tlo autem amp;nbsp;no» facicndo quod audiunutantum dilpar eft, quantum ædifîcium pctrae folidata; fundatura,dilpar eft e{,quod fine ullo fundamento facili harenæ mobilitate fub/ uertitur.Nec ide6 quifquis omnino non audit,tutius fibi aliquid coparatNihil enim ædi/ ficâs,finc ullo teóto muko facilius obrucndus,rapiendus,'K difoergedus imbribus» fluuilS tientisep donat;ur.Poflim ctiampro niodulo meo eofdem iplos pertinentes ad d^xteram tegnumi^ cœlorum in fuis gradibus meritisep diftinguere, atc^ oftcndere,quo différât uk ^coniugalis filiosprocrçantium,patr.um matrum^ familiâs,uerûtamcn religioforum ac piorum,à beata uita quam nos deououiftis,.fî nûc ad earn uouendam exhortandus eflès, Itd quia iam uouifti, iam te obftrinxifti,aliudtibi facere non licet. Priuf^ effes uoti reus* liberum ftiit quo effes inferion^uis non fit gratulanda libertas,qua fit ut no debeatur qd turn lucro reddittir.Nunc ucro quia tenetur apud deum Iponfio tua,non te ad magna iu/ fiiciam inuito,fcd à magna iniquitate deterreo.Non enim tab's cris,fi' non fixeris quod uo tiiftiqualis manfiffcs,fi nihil tale uouifles.Minor enim tue eflès non peior.Modo aut tan turn,quod abfit,miferior fifidemdeo fregeris,quato bcatior fi perfolueris. Nccideo teuo uifiepceniteatjimmo gaude iam tibi fic non Iicere,quod cum tuo detrimento licuiffet. Ag-* grederç itaq^ intrepidus,amp; dióha impie faótisnpfe adiuuabit qui uota tua expetit.Fclix eft •ïecefritas.quæ in meliora compcllit.Vna tola eflè caufa poflct,qua te id quod uouifti, no folum nonhortaremur,uerumetiamprohiberemusimplere,fi forte tuaconiunx hoc tecu -^.fenten^dif^ fnfeipere animi feu carnis infi'rmitate recufarct.Nam amp;uoucnda talia non funt à coniuga ^s.nifi ex cofenfu Si uoluntate comuni,Et fi' præpropere faótum fiierit,magis eft corrigenz t/iatrimonü da tetneritas perfoluenda promiflio.Neq) enim deus exigit,fiquis ex alieno aliquid uo um cenfum Jitrit,ied potius ufurparc uetat alicnum.Diuina quippe de hac re per Apoftolum eft pro? lata fententia. Vxor non habet poteftatem corporis fui,fed uir. Similiter SC uir non habet potcftatê corporis lui, lcd mulier: lèxum nomine corporis nûcupauit. Sed cum illam tam, paratam eflè audiam dco dicare continentiam,ut co folo impcdiatur,fî tibi debitum redz dereconiuoab jure compcllitur,ambo dco redditequod ambo uouiftis,üt illi perfoluatur quod ab alterutro non exigitis.Si continentia uirtus eft,ficuti eft,cur ad earn fîtpromptior fexusinfîrmior,cum uirtus à uiro potius cognominata uideatur, ficut fimilitudo uocabuli tefonatC Noli ergo uir aberrate à uirtutc,quam mulier eft parata fulèipere. Sit uefter con fenfus oblatio acifupernum altarc creatoris, SI uiéta concupifeentia tanto fortius quanto fanólius uinculum charitatis. Gaudeamus deuobis in abundant! oratia Chrifti, domini ’^»mij meritoe^ honorabilcs SC defiderabiles filq.

Auguftinus ValentinOjtn cuius contubernio quidam etat,qui uidebatur non rcifle ferv tire de libero arbitrio,Docens nec liberum arbitrium fic aflerendum ut nihil tribuamus gra/ tiafjuec gratiam ita pracdicandam,ut negemus liberum hominis arbitrium*

o MI N o dilcótiffimojói in Chrifti membrishonorado fratri Valentino, SC ffa

' tribus qui tecum lunt, Auguftinus in domino lalutem. Venerunt ad nos duo . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuenes,Crcfconius Si Fclix,de ueftra congregatione le effe dicetes, qui nobis re/

tulcrunt monaftcrium ueftrum nonnulla diflenfione turbatum,co quod quidam in uobis 1ÎC gratiam prædiccnt,ut negent hominiseffe liberum arbitrium, Si quod eft grauius,dicät quod in die iudicq non fit ucl redditurus deus unicuiq? fccundu opera cius. Etiam hoc ta' t^cn indicaucrunt,q7plurcs ueftrum non ita lentiant, fed liberum ai bitrium adiuuari fate per dei gratia,ut reóla fapiamus atq? faciamus, ut cu uencrit dhs reddere unicuiep fez i X eundum

-ocr page 104-

104


AVGVSTINVS VALENTINO»,


cûndum opera eins j'nucniat opera noftra bona, quæ præparauit deus ut in illis ambuJe/ C mus.Hoc qui (entiunt, bene fèntiunt.Obfêcro ita. uos fratres, ficut Gorinthios obiècrauit Apoftolus,per nomen domini noftri lefij Chrifti,ut idijWum dicatis omttes,ó^ non Gnt in ilt;?4« Î lchifmata.Pnmo enim dominus nofter Icfos Chriflus,(iaJt:rcriptu edin euangclio

Iohannis apoftoli, j;ion uenit ut iudicaret mundum,(èd ut faluaretut mundus per ipnim, Poftea uero iïcut fcribit Apoftolus Paulus,iudicabit deus mundum quando uenturuseft, (ïcut tota eccleCia in lymbolo conGtetuniadicatre uiuos X mortuos.Si igiMr non eft dei gra na,quomodo laluat mudum Æt û non eft liberum arbitrium,qaomodo iudicat munduJ' Proinde librum uel^pidolam mcam, quam ftcum ad uos fupradióii atthlerunt, fccundS banc ßdem intcWigite,u£nelt;p negetis dei gradam,nec^ liberu arbitrium iic defendaas,ut à fine ilia uel cogitate aliquid uel agerc fècundû deum ulla ratione pofTumus, Propter hocn.dns cu de^óhï iadiciæloqaerc^,aitdifei pu is lais: Sine me nihil poteftis facere,Vh (ùpradiôtâ epifloîâ ad Sixtu Romana; ccdlx pre^yteru, contra nouos hæreticos P elagianos noueritis edc confcripta,qui dicut gratia deifecundumentanoftfadah,utquigloriatuf,n6indnofedinfeipfoglorietur,hoccftin ^mineno in dno.Quo^d prohiber ApFus dicenstNemo glorietar in homine.Etalio loco Qaigloriacur inqt,in dno gloneturJlli uero hæretici feipkgt;s â feipßs iaflos ßeri Datantes,

Nouainier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^‘^^^^^^*^f^^P^p^^’^0utt(^indno,redinfemeapßsgIoriantar,Ta

fretitio, ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rdifcemitCÇaodideodicit,quiademafTailliusperdi

tionis quæ raOaed ex Adam,non difcernit hominé,at eum Paciat aas in honorem non in ^2!^^J^i^^^;^^(igt;^»^^-Sedqaoniahom earnaJisäiinaniterinßatascamaadiiret: Qais emtedifcerniupoflètrefpondereue/uoeeuelcogiïatiofte^dteDircernit

P^r^Sicautglonantarqaaßnonacceperint^qaifeà feipßsiudißcfripatanl acperboc d mfemeripfisnonindnoglohantunPropterquodegoihhaeepiftofa,iu^ aospeme. nit,p^baui per tefhmoma fanéiarum fcripturarß,qu^ ibipotMs infpicere, Sibona opc jf. f, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piasotati6cs,ôCreôtam ßdem nullo modo in nobiseßepotaiße, nißbaxacce

° r j^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iacobas:Omne datum optimum,öcomne donu per/

rei^mde larram elfdeßcndes àpatrelaminam, Necquifæ dicat mentis operum fuoru

uc mentis orationuiuaram^aelmeritts Rdeifuæ, ßbi traditâdeigratiam, 3^putetur ucru

elletjaodilli hætead diamc.gratiam dei fecandS mérita noara damqaodomaino faillffi

mum eft,Non quia nullum eil meritum,ael bonum piorum,aelmala impiorum,alioquin

quomodo iadteabit deasmundam^Sed mtiericordia amp;nbsp;gratia dei conuertithomineni,dc

Pf41.j3, ^na pfalmus diat,Deus meus mifèneordia eiaspræaenictme:aciaßißcc^impiusahoccd

eximpo ßatiaflas,öiincipiat habere mentum bonam,qaod deus coronabit qn iudicabi

tar miidaSf Malta ciantquæuobismittetecupiebam, qaibus ledliSatotam ipfam cauiam

quæconcilijsepifcopalibus aéla eßaduerfas eofdem Pdagianoshærcticos, diliacntius Ä plenius noßepoßitisßed feßinaucrant ßatres qui ex numero ueßro ad nos ucncrunt, per quos uobis non reßripßmas ißa,ied icripßmus,Nallas enim ad nos ueßra: charitatis litte ras attalerutatamen fafeepimus eos,qm ßmplicitas eorum fatis indicabatmihilillos nobis potaiße conßngerejdeo autfeßinaaerunt,utapad aos ageretpafcha,quo poßitadiuuan te domino tam fanßas dies aeßram pacem dißenßonem potiusinaenirc. Melius aute facitis(qaodmultam togo)ß ipßjm à quo dicuntßfaiße tarbatos,ad memitterenongra uemini.Aut enim non intelligitlibram meum,aut forte ipfe non intelligitunquando dißi/ cillimam qa^ßionem amp;paucis intelligibiJem ßluere atep enodare conatur, Ipfa eßenim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

qureßio de gratia dei,quæ ßcit at homines non intelligentes, patarént apoßolü Paulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

‘ dicere: Faciamas mala at aeniantbona. Vnde apoßolas Petras in ßeanda epißola Grat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Qaapropter inqait cbarißimi,h^ expetßantes iàtagite, inaiolati immaculati apud cß ƒ

-ocr page 105-

DE libero ARBITRIO, E PI S T, XLVII* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10$

A rcpcriri in pacc,Sô doraini noftri cum pariêtia (àlutem exiftimantcs. Sicut ôi. dilecliHiiHtiä frater noftcr PaulusÆcundu earn quædata cft ei fapicntiâ fcripfî't uobis, utôi in omnibus epiftolis loqucns in eis de bis iîvquibus (tint quædâ difficiliaintellcélu.quæ indoôli ô(. in/ ftabilcs homines peiuertunt,ficut ôC cæteras (cripturas ad proprium fuû interitum.Caue/ te ergo quod tantus apoftolus tam terribiliter dicit,ôô ubi îcntitis uo^non intelligere,inte/ rim crédité diuinis cloqutis,quia amp;nbsp;liberum eft hominis arbitrium,6c: gratia dei, fine cuius adiutoriojiberwm arbitrium nee conuerti poteft ad deûmec profîeere in deo. Et quod pie crcditis,ut ctiam fapienter intelligatis orate. Et ad hoc ipfum enimdd eft,ut fapienter intel/ ligamus,eft utir^j liberum arbitrium. Nifi' enim libero arbitrio intelligeremuS atq^ laperez mus,non nobis præciperetur dicente Icriptura. Intelligite ergo qui infi'pientes eftis in po/ Piai.9y» pulojôi ftuiti aliquando lapite.Eoipfo quippe,quo præceptum à imperatum eft ut intelli gamus atep fapiamus,obedientiam noftram requirit,quæ nulla poteft efte fine libero arbi trio.Scd fi poflèt hocipfùm fine adiutorio dei gratiæ fieri per liberum arbitrium,ut intelli/ geremus atq^ fapercmus,non diceretur deo:Da mihi inteliç(ftum,ut difeam mandata tua. ppLn?» Neq; in euangelio fci iptum eftettTunc aperuit ïllis fenfumut intelligerent icripturas.Nec lacobus apoftolus diceret: Siquis autem ueftrum indidet (apientia,poftulct à deo,qui dat nbsp;nbsp;°

omnibus affluenter,^ non impropcrat,ôi dabitur ei. Pptens eft aut dns, qui ÔC uobis do/ net èc nobis,ut de noftra pace SC pia conlenfionemucijs celerrimis gaudeamus.Saluto uosgt; non folum meo nomine,fed etiam fratrum qui mecum funt,amp; rogo ut pro nobis concor/ diter atqj inftanter oretis.Sit uobifeum dominus.

Auguftinus Valentino de eodem argumento. Hæ duæ epiftolæ præferuntur duobus K bris, quorum alter habet titulum de gratia SC libero arbitrio, alter de correptione SC gratia, Epiftola. XL Vil,

O MIN O dile(ftiftîmo,ôi in Chrifti membris honorando fratri Valentino, SÜ fratribus qui tecu lunt,Âuguftinus in dho falutem. nbsp;nbsp;Crefeonium Felicem amp;

alium Felicem dei fèruos,qui ex ueftra congregatione ad nos ucnerût, nobifeu egifle paftha nouerit charitas ueftra. Quos ideo tenuimus aliquanto diutius,

ut inftruiftiores ad uos redirentaduerfus nouos bæreticos Pelagianos,in quorum erroré cadit qui putat aliquo merito humano gratiam dei dari,quæ fola hominé libérât per dnm noftrum lefum Chriftum.Sed rur(um,qui putat,quando ad iudicîum dns uenerit,nô iu/ Row.y. dicari hominem lècundu opera fùa,qui iam p ætatem uti potuit libero uolûtatis arbitrio, nihilominus inerrore eft.Soli enim paruuli,qui nondu habent oga propria, üel bona ucl niala,fccundû folû originale pcccatum damnabûtur,quibus per lauacrum regenerationis non fubuenit gratia faluatoris.Cæteri aût oês,qüi iam utentes libero arbitrio,fiia propria pcccata,originali peccato infuper addiderunt,fî de poteftate tenebrarum per gratia dei no eruuntur,nec tranfferûtur ad regnû Chrifti,non folû iècundû originis,ucrûetiam fccundû propriæ uoluntatis mérita,iudiciû repoitabunt.Boni uero etia ipfi quidem,non folû fccun dum fuæ bonæ uoluntatis mérita præmiû con(èquentur,fed etiâ ipîam bonâ uoluntatetn per dei gratiâ coniècuti funt,ac fie impletur quod feriptum eftdra SC indignatio,tribulatio row.?, amp;nbsp;anguftia,in oém anima hominis operantis malum,Iudæi primû SC Græci,gloria aût SC honor SC pax omni operanti bonum,rudæo primûÔC Græco.De qua difficillima quæftio ne, hoc eft de uoluntate ôC gratia,non opus habui etiam in hac epiftola diutius diiputaz te,qm 8C aliam iam eis dederam,tanq citius redituris.Et fcripfi ad uos etia librum,quem fi (adiuuante dno)diligenter legcritis, SC uiuaciter intellexeritis, nullas exiftimo inter uos de hac re diflenfiones ulterius iam futuras.Portant aût iecum SC alia, quæ uobis dirigeda eftè crcdidimus,qbus cognofcatis,quemadmodû catholica ecclefia,in dei miicricordia Pelagia næ hærefis uenena rcpulerit.Quod cm feriptû eft ad papa Innocentiû Romanæ urbis epi mnocentius fcopum,de concilio prouinciæ Carthaginenfi's,6i de concilio Numidiæ,amp; aliquâto diligent Zoßmus plt;i tius â quinqj epifcopis,ôi quæ ipft ad tria ifta rcfcripfit,Itc qd* papæ Zofimo de Africano

i î concilio

-ocr page 106-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io6 AVG. VALENTINO, DE LIB. ARBITRIO Ç P. XLVIL

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conrilio (criptum eft,eias^ refcrfptum ad uniuer/bs tonus orbis cpi/copos mifTumjamp;J

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofteriori condh'o picnario torius Afn'cæ contra I'pfiim erroretn brem'tcr conftituimus,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fopramemoratum h'brum meum,queni modo ad uos fcripß : hæc omnia amp;nbsp;in ptæfênti le

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oi'mus cum iplis,0C per eos mi/imus uobis, Legimus cis cnam iibrum beadlTimi martyn's

I Li.degratia Z^ypnani de oratioiy dominica,ôC odendimus qaemadmodum docuerit omnia qua: ad htrio^a nbsp;nbsp;nbsp;tnores noftros percittet,quibus rcóte aiaimas,à pâtre noftro qui in cœlis cii, clTe pofcêda,

' ne de libero præCumentes arbitrio,à diuina gratia decidamus, Vbi etiam demèdrauitr.üs quomodo admonaerit idem gloriofîfTtmus martyr.etiam pro inimicis noftnkqui nondu m Chridum crediderunt^nos ut credant orare debere,Çaod aticp inanitef Heret,nißecde/ ßa crederet etiam malasat^ inßdeleshominuuoluntates,per deigratiam inbonûpolîè conuerti.Sed hune iibrum fanch C^priani,quia dixerunt etiam illic apud uos eflè,non mi ßmus,Meam quoc^ epißolam ad Sixtum Romans eccleß^presbyteru datam, quam lè/ cum ad nos attaleruntjegimus cam eis,X oRcndimus aduerCus eos elTe confcriptâ,qai di cutttgratiam dei fecudam mérita nottra dari,hoce{iadaerfus eofdem Pelagianos.Quan turn ergopotuimas.egimus ca ißis amp;aeOris ô^noRris fratribus, afin ßde fana catbolica perfeuerenLÇaæ neep libera arbitnam negat.ßae in aitam malâ ßae in bonâ, neq; tanta citnbuit,utfmegratiadeiualcataliquid,ßaeutexmaloconuenaturinbonü,ßaeutinbo no perleaeranterpro^iat,ßaeucad bona fempiternû perucniat,ubi iâ non timeat nedeß aat. Vos quoc^ d^riOimt ettam in bacepiRola exhortor,qaod nos oamp; exhortatur apHis Rowax Non plus fapere ep oportet faperefedfapere ad temperantia, ficat anicuicp deus parntus climenraramhdefAttcnditcquidperSalomonémoneatfpÛiranôtastRcéioscarfusin/

Rrouer.4. qaitfacpedibustais^^aias tuas dirige,ne declines in dexterâmeq^ in finiüram, auertcaut tau aaia t^^l^'yl^s^^itn qu:vàdextrislantnoaitdns,perucrfeuerofuntquæà nniilrisfant.ip{e aut rcôtos faciet carias taos,itinera aut tua in pace nducet. Jn his ucrbig fanétæ feriptaræ conßderate fratres,qaia ßnon eßTetliberum arbitriammon diccretanRe ^oscarfasfaeped^as tuis,ôiaias tuas dirige,ne declines in dextcraZnem inßnißrä. Ettn une dei gratia ßpoßet hoc ßcrimönpoflea dicereedpfc aûtrcéios faciet curfas taos,amp;iti/ ncra tua mpaccproducct.Nolite ergo declinare neepin dexterâ neep in ßnißra, ^ais laa^ dentur uiæ qax ajiextris {unt,ÔC uitaperentur qu^ fiint à ßniflris. PfoceRcin propter qcf addidit:Âuerte aut ^edê tau à uia mala,hoc eil à ßnifira:(^aod manifettatin fcqaétibus dicens: Vias.mqaæ a dextris fantnouit dns,paerfa: aero fant qua: à ßnißris funt.Eas atirp

P fi 1. uias ambulare debemusqaas nouit dns, deqaibusinplalmo legitanNouitdnsuiamia/ p^tibit.bdanc.n.non noait dbs,qaia ßniflra cR.SicutdiélarascR ma ulisad ßniltram conttitatisiNd nouiuos. (^aid eftaut qaod illenon noait, quiutiqf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^ouit oîa,ûae bona hominu ßae mala fSed quid efi:Non uos noui, nißtales uos ego non

icci‘i'(^acadmodum illud qaoddióiam efk de ipfo dno lefa Chrißo,quia no noaeratpec

catum,qaid cß,ntß qaia no feccratC Ac per hoc quod diéiam cR: Vias qux à dextris fane noait dns,qaomodo intelligcndam e{l,nißqaia ipfe fecit uias dextras, id cß aias iußoru,

qa^funtatiep opera bona,qaxprxparauitdeus (ßcutdicitapfas ) ut in illis ambulcmus,

Vias aut ßnißrasperuerras,id eil uias impioru,non utiq^ nouit, qaia non eas ipfe fccit in

homine,ßd homo ßbi.Proptcrquoddicit: Çfdiui aut ego peruerfas uias maloru, ipfe fur à ßnißris. Sed refpondetar nobis. Car ergo dixit:Ne declines in dextrâneq^ in ßniilrä, eu potins diceredebuHTeaideatanTcne dexterâ,amp;ne declines in ßnißram fSi bona: faut uix qaæ à dextris rant,carpatamus,niß qaia ita aiæfintbonæquæ à dextris font, ut in dexte ram tarnen declinare non ßtbonamfDeclinarequippc ille eil intelligendas in dexteranh qui bona ipià opera qua: aduiasdexteraspercinent,ßbi aalt ailîgnare non deo.Etidco eu dixiifet: Viasenim quæâ dextris iàntnoaitdominas, peraerfeaatem iüntqaxaßnißris fanr,tan^ diceretar eff^nomodo ergo non ais ut declinemus ad dextcram,ßcutus adiun xit: Jpièaatcm redtos Faciet carCustaos,itinera aût tua in paceprodacct.Sic ergo intcllig^

-ocr page 107-

AVG. VINCENTIO, DE VI COR. H AE R E T. EP* XLVIir» I07 * quod tibi præceptum cft,Rcd:os curfus fac pedibus tuis,ói uias tuas dirige,ut noueris cum hoe facis,â domino dco tibi præftari ut hoe facias,5lt;J nó declinabis ad dexteram, quamuis ambules in urjs dextris,non confidens in uirtute tua;6C i pfe erit uirtus tua» qui reeftos faciec curfus tuos,8C itinera tua in pace producetQua propter diledtiiTimijquicunqj dicituolunz tas mea mihi (ufficit ad facienda opera bona, déclinât in dexteram. Se^ rurfus illi qui pu/ tantbonam uitam eflè defèrédam, quando audiunt fic dei gratiam prædicari, ut credatut SCintcIligatur uoUntates hominum ipfas ex malis bonas facere, ipfas etia quas fecerit cu/ ftodire. ói propterea dicunt:Faciamus mala ut ueniant bona, in finiftram déclinant. Ideo row.j» uobis dixi:Non declinetis in dexteram neque in finiftram, Hoe eft non fic defendatis Iibe/ turn arbitriu, ut ei bona opera fine dei gratia tribuatis,nec fic defendatis gratiam,utquafi de illa fecuri,mala opera diligatis,quod ipfa gratia dei auertat à uobis. Tal 111 quippe uer/ ba fibi præponens apoftolus ait: Quid ergo dicemus f Permanebimus in pcccato ut graz tia abundet C Atq^ his uerbis hominum erranfium, S dei gratiam non intelligentiumj re/ fpondit ut debuit dicens: Abfit.Si enim mortui iumus peccato,quomodo uiuemus in eoî* Nihil potuit dici breüius SC melius. Quid enim nobis gratia dei utilius confert in hoe præ fenti feculo maligno, nifi ut moriamur pcccato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per hoe ipfi gratiæ inuenictur ingra/

tusqui propter iHam uult uiuere in pcccato per qua morimur peccato. Deus autem qui di Hes eft in mifericordia,det uobis SC (anu fapere,éi:ufc^ in finé proficienter in bono propo/ pofito pcrmanerc.Hoc pro uobis,hoc pro nob{s,hocpro omnibus qui uos diligunt,ói pro ds qui uos oderunt,inftanter in pace fraterna SC uigilanter orate,ut deo uiuatis*

Auguftinus Vincentio ex haerefi R.ogatiana,docens fe fuifiè aliquatido eins iêntcn/ n ae,ut arbitraretur cum hæren'cis nulla ui, fed iblo dei uerbo agendum,uerum alioru fententijs SC exemplis fuperatum mutaffe faitcntiam, SC arbitrari leges principunt refte implorari aduerius hoftes fidei,modo id fiat animo corrigendi non ftudio uinz H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicandi, aliaœ multa contra anabaptifmum Donatiftarum, SC pertinaciam illorum*

Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLVlil*

IL E c TI s s r MO F R A r Rj Vincctttio, Auguftinus* Accepi cpifto/ lam quam tuam eflè non mihi incredibile uifum eft. Attulit enim earn, que catholicum Chriftianum eflè conftaret, qui ut opinor mthi mentiri non au/ derct. Sedfi forte nonfuntliteræ tuægt;ego ci qui firipfit referibendum pu/

taui. Nunemepotius quietiseflè auidumôCpctentem.quàm tune cum me adoleftenz temuiuo adhuc Rogato cui fucceflifti ôiapud Carthaginem noueras. Sed Donati/ ftæ nimiutn inquieti funt, quos per ordinatas à deo poteftates cohiberi atque corrigi mi/ hi non uidetur inutile. Nam de multorum iam correeftione gaudemus, qui tam uc/ taciter unitatem catholicam tenent atque defendunt, SC à priftino errore fe liberatos ef/ le lætantur, ut eos cum magna gratulatione miremur, Qui tarnen nefeio qua ui confue/ cogi ad tudinis nullo modo mutari in raelius cogitarent, nifi hoc terrore perculfi, folicitam men/ tem ad confiderationem ueritatis intenderent, ne forte non pro iufticia, lcd pro peruer/ fitate ôipræfumptione hominum ip (as temporales moleftias, infrutftuofa amp;uaoa tôle/ tantia paterentur, SC apud deum poftea non inuenirent nifi débitas pœnas impiorum, qui cius tam lenem admonitionem» SC paterna flagella contempferint, Ac fic ifta cogi/ tationedocibiles fadli, non in calumnijs ÔC fabulishumanis,fedindiuinis librispromifi fam per omnes genres inuenirent ecclefiam,quam fuis oculis reddi confpicerenh in quibus SC Chriftum prænunciatû,etiam no uifum,fupercœlosefle minime dubitarcnt.Nunquid nam ego iftorum faluti inuidere debebam, ut collegas meos ab huîufmodi paterna dili/ gentia reuocarem,pcr quam fadlum eft ut multos uideamus aceufare fuam priftinam cæz citatem: qui cum fuper cœlos exaltatum Chriftum etiam non uidentes credebant, gloria tarnen cius iuper omnem terram, etiam uidentes ncgabant,cum propheta utrunque una fententiatanta manifeftationecomplexusfît dicens. Exaltarefuper crcîos deus, Ôêfuper ï’Al.îo?» i 4« qmnent

-ocr page 108-

io8 A V G* VIN CEN TIO, CONTRA D O N A T. E^T R O G A T, omnem terra gloria tuaC Iftos ergo atroces quondam inimicos noftros i pace amp;nbsp;quictem C noftram uarijs uiolentiarum ÔC itiHdiaram generibus g ra ui ter infc{läntes,ß ßc contemne/ remus öi to.eraremus^ut nihil omnino quod ad eos terrandos accorrigêdos uaJerepoflet, excogitaretur SCageretur a nobis,ucre malupro malo redderemus.Si enim qaiigaam int proleHc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuum pcric^lofis febribus phreneticu faóium^curtcre utderct in præccps,nônc tunc

potius malu pro ma/o reddcrcc,ßeam ßc currerepermitteret, quam ii corripiendum lioan ^^^^ctnunccimoleRifßmus Siaduerßißmas aiderctijr,qn utilißimus Si circuM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^lute repärata,ratouberiuscigrariasa2crcC,quan

‘° nbsp;nbsp;““ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^PcralMnfiffct. O R poffem tibi oftcndcrc cx ,gt; amp;nbsp;tircütcSionibus.S

mu tos lam tat o tcos mamföftos habcamus damnantes fuam pritlinam ujcam Ä inifcrs t cm cti'üiem,guo eatbitrabantavpto ccclcfîa dei facereguiequid inquicra tcmctitarcba aebanc, qui m ad hanc fanitateiwn pctducerenoirniß Icgä idarum quæ tibi dirplicAuin ^l'^tancppbtencttabgatentar.Qttidilhdakeruntgettusntotbig^^^^^^^ bukatam qnidem audaaa^ Bon habebant.fed qaadam actulla Stcotdia ptemebaLr, dtcentes nobis, Vctit,tt qu,dcmdidtis,nó cdqttod tefpondeatur.kd dut am ed nobis tra/ dtionem patentum Tclinqucre „oncfalubritet regu/a temporalium moM/amm extnntn d, crant,utt^anqt de fomno Inhatgtco emetgeten t.« i'n faLem nnitatis euioihtcnt'Quä

tanqtnotnfcjfontno, ita mo^o nettmofe ^^«f^’cjudtntsnKentent.Atcntntq^^^^^^^

M mcd,ana,qu,a nonnuHotum oft infanabilis pedtknaaC Tnnon attédis ntdeSs quitta

Seddcbesct,atama,,^osattet,dcre,dcquon,n,rahtcgaudemns.Sieni^^^^^

TrmtreCK/ uerrni^rmiandlt;niso dtatentur.Siadcapcrœndamtliatnialutis pigriustno ^^•‘’'‘«^Ceibtnonqsucntatc.rcrpondcbant nobis.atpcrcfein ecckßx catholioatcotn. ‘^m'oncm ttandtc, tedXatokntaspcrdttotan, bontinum inintidtias fottnidate, qnas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

afiçnrmfint ‘l«‘‘iept:omdtaaXpKxtct:nauttauaq,oótcnannodcbat:mnC.ScdtalmminRtmitasdo

„eeßrtn, camp;tanttn Pudtntatda cd non Jefperanda. Nee obi,uikendumqa^

nus adbueinfirmo Petto atetNonpoecs me modo feguUequeris aatem podeaCumue^

to erron ati i odirina falut^is adiangttur,iitnon folum tenebras erroris lux acrttatiscx

pellatuerumettatnmalæconfaetudints uincula uis thnorisabramparjernultorutn (ßcar

Iætamar,benedicentiumtiobi{cam,ôigradas agendum dco,quodfuapollici[a f^onccompleta^uatcgesteiTæChdaoreruituroscffeprom^^^^^

naait innrmos^Non c^nis qai parat arnicas cn:,ticc omnis qui ucrberatinimicus. Melio/ ra lunt aalnera amia,cp uolantada ofcala inimici.^clias cficam feaeritate diligcrc, qi eu

dedpere, Vdhus eiurienti panis tollitutaß deabo {ccurus tudidam negngebat, cp / elai icnti panis frangituraUtiniuflid^ iedadlus acquieicat.Er qui phrenedeum ligar, SL qui

Icthargicam exatat,ambobas rtioledas, arnbos aniat. (^uis nos poteilamplius atnarc cp deus’t Ettarnen nos noniolam docere[iiaaiteraueruivetiarn fàlubdtcrtcrrcrcnSccßät.Fo mentis Icnibus qaibus con{b]atur,iiepeedam mordadÛimam mcdicamcntutn tribulado/ tJisadiangens,exercet fame patdarchasedampiosôLreligioibsapopuIû contumace pcenis graaioribus agi tat. Non aafert ab apoEoIo fiimulam carnis terdo rogacus,uc uirturcm in inffrmitatepcrfciat.Diligamuscdam inimicos noEros,quia hociuEû cE,ôL hocprarccpit

S deaSaUt Emus Elqpatds noEriqai inccelis eft^qui facit folem iuû oririfuper bonos SL ma los:ôipluit fjp iuflos ôi iniuEos.Sed ûcatiEa dona eius laudamus,ita cdâ dagclla aus in cos qaos dihgit cogitemas,Paras neminc debere cogiad iuEicia, cû îegas patrcmfamiliâs dixiffe

-ocr page 109-

ÛE VI CORfIGENDIS HAERETICIS, E P» XLVIir» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I09

* dîxifle feruisîQuofcunqj iiiueneritis cogite intrareî'Cum legas etiam ipfiim primo Saiilu, poftcaPaulum,ad cognoicendam OC tenedam ucritatem, magna uiolentia Chrifti cogenz tis eflè copulfum, niiî forte chariâre putas hominibus elle pecuniamgt;ucl qualemlibet poP fdTioncm^quàm lucem iftam quæ oculis capitur. Hanc ille cœlefti proftratus lumine fobiz to amiflam non recuperauit,nifi cnm fànéfæ incorporaretur ecdciîæ, Bt putas nullam uim adhibendam eife homini,ut ab errons pernicie libereturCcum iplùm deum quo nemo nos utilius diligit certfffimis exemplis hoc facere uideas. Si Chriftum audias dicentem: Nemo t’cnit ad me niiî lt;juem pater attraxerit, quod fit in cordibus omnium qui iè ad cum diuiz næ iracundiæ timoré conuertunt : Si noueris aliquando forem aucrtendis pccoribuspaz Dulum Ipargere, Si aliquando paftorem flagello ad gregem pecora errâtia reuocare.Non/ ot contumacem ancillam data fibi poteftate, Sara potius affligebat C” Et utique non earn ‘luam fuperius benèficio fuo matrem fecerat crudeliter oderat, fed in ca fuperbiam falubri tcredomabat. Non autem ignoras quod iftæ duæ muliercs Sara Si Agar,amp;duo filfj earu Ifaac amp;nbsp;Ifmaèî, pro (piritalibiis Si carnalibus figurentur. Et cum Icgamus ancilla Si filium dus à Sara paffos graues moIeftias,Paulus tarnen apoftolus dicit,quod ab Ifmaèlc perfc tutionê fît paflùs lfaac.Sed iîcut tue,inquit,ille qui erat (ècundu carné,perfequebatur eum Glt;tÎ4ti4, qui erat fecundu (piritû.ita Si nunc:ut qui pofliint intelligât,magis ccclefîam catholica perz lecutioné pati fuperbia ÔC impietatc carnaliu,quos temporalibus moleftijs atlt;ç terroribus tmendare conatur, Quicquid ergo facit ucra amp;nbsp;légitima mater.etiam fi afperû amarümi^ »entiatur,non malum pro malo reddit,fed bonum diiciplinæ expellendo malum iniquitaz apponit,non odio nocendi,fed diled:ione fanâdi.Cum boni Si mali eadem faciunt, eaz

ptiuntur,n6 faólis ôipœnis,fed caufî's utim difeernendi funt. Pharao populû dei ^is laboribus atterebat, Moyiès eundem popuîum impie agentem duris coërdonibus ?jlt;*§^°®*:’fîmilia feccrunt, fed non fîmiliter prodeflè uolueruntjlle dominationc inflatus» * 0 2elo inflammatus eft.lesabel occidit prophetas, Helias occidit pfeudoprophetas,Puz to quod diuerfa fînt mérita facicntiu,SC diuerfa paiforû. Alpice etiam tempora noui teftaz ^mti,quandQ iam ipfa mâiuetudo charitÿtis,non folum in corde erat (èruanda;, uerûetiâ a lucc monftrandâ,quando Petri gladius in uaginam reuocatur à Chrifto, Si oftenditur Petrî ^on debmflè de uagina eximi nec pro Chrifto.Legimus tarnen no folu quod cccidcrût luz ^Paulu apoftolum,uerumetiâ quod ceciderut Si Græci pro Paulo apoftolo Softhenen udæum,Nonne fîmilitudo faéli quafî utrofeç côiungit,3i tamê eos caufæ diflîmilitudo di proprio filio fuo no pepercit,fcd pro nobis omnibus trâdidit illû.Nem pe de filio ipfo dicitur-.Qui me dilexit ÔC trâdidit femetipfum pro me. Népc Si de luda diz ntur,quod introicrit in eum fatanas,ut traderct Chriftû.Cum ergo Si pater tradiderit filiu jS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus corpus fuu,S: ludas dominu fuû.cur in hac traditione deus eft pius,

hÓ reus,nifî in re una qua feccrut,caufa non una eft ob quam fecerût.Trcs cruces in loco ”*10 erant,In una latro liberandus,in alia latro damnandustin media Chriftus,alterûlibez ^turus,alteru damnaturus,Quidfimiliusiftis crucibusCquid diffimilius iftis pendetibusf I taditus eft Paulus includendus Si colligandus,fcd quolibet cuftodecarccrispeior eft utiz

fatanas,cui tarne ipfe Paulus trâdidit homine in interitu carnis,ut fpiritus faluus fit in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ledomini lefu.Et hic quid dicimusC Ecce mitiori trâdidit crudelis traditor,crudeliori tra/

«idit mifericors traditor.Difcamus frater in fimilitudine operu diicornere animos operan twm,ne claufis oculis calumnicmur,Si beneuolos pro nocentibus accufemus, Item cum ait idem apoftolus, tradidiftè fe quofdam fatanæ ut difcérentnon blalphemarc, malum pro 0an potius malos etiam per malum emendare,bonum opus eile indicauit“^ oi fempereffetlaudabile perfecutionem pati, fufficeret domino dicere: Beati qui perfecuz tioneni patiuntur,nec adderct,propter iufticiam, Item fi femper efler culpabile perfccutio/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimi

facere, non feriptum effet in fanótis libris : Detrahentem proximo fuo occulte,hunc

perfcquebar. Aliquando ergo SC qui cam patit'’,inittftus eft,ÔC qui earn facit.iuftus eft.Sed plane

-ocr page 110-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»o AVG* VINCENTIO, CONTR A D O N A T. E T 1^0 G A T,

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^3nèfèmper,5i mall peffecutifuntbonos,amp; boni perfccutifimtmalosJlh'ftocendo per in C.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufticiam,illi conlulendo per di/ciplinam.lJIi immaoiteriilli temperanter, Illi feruientes ca/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piditatbilli charitati.Nam qui truadat,non conßderat qaetnaamodutn lanienqui auteoi

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rat,confiderar quemadmodu iecet Ille enim perlèi^itur iânitatêjllc pütrediné, Oedderut

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impd Prophetas,qfaderunt impios ôi prophetæiFlagcJlauerut lüdæi ChriihimJadxos

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3gelJauit ÔL Chriftus; Traditi Eint apoHoli ab hominibus poteilati humanx^tfadiderut

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;apoftoh homines poceflaa fatanæJn bis omnibus quid attenditur, aiß quis eom pro

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniquitare^quis nocendi caufa^qaisemendandiÇ'Klon inuenitur exemplu

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m cuangeltas SC apottolicis lirterisialiquid petitu à regibus rerrxpro ccdtßa SC contra ini/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pftl.!,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;negat non inueniriCSed nondum implebaturilla propbetia. Et nunc

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui iudicatis terramrSeruitedomino in timoré, Adhucenim

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in eodem pïàimo pauîo rapertas didtunQuare fremueruntoétcs,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^‘^^ ‘^^^^★^^^^^^^^^^ê^^^^^^^^^pbncipesconuencruntin unum

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^^^^^^T^’??'^^^^^^^'^^daumeias,Verantamenßfad:ap^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;as hbns:. bgurxfuerut futurorû, in regeillo quiappellabaturtQabuchodonoror^tmncg

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guramme , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubapoflolishabuit,ÔCquodnunchabeteccleßa.Tempo/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quandoîa

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nienîmium T^nnraute^'H^^^^^i^^^^^aiiantesin ffammasmittebat,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frofecimui, j hnnnr^ttidnJ!,4^‘^^ ^f^urqapdpauIopoU in eodem rege ß'guratum eil,cum conuerfas

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, ^dhonorandum dcum uerum,dccreait in regno fuo,ut quicuncn blarohemaret deum Si/

D^'ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I*'*’'“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i-go t^pus^llms regisjtgnieca

ar^nr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;““P“''’poftenofumregum.'amffdd,um,quospanun i

‘I’^' fabnomiae^ÇhrilH erant feduOii penicrr

Nmwmor/aliter reaocandicGnuempaatafeacri'' If

•aXoSXfîX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnommtribnianone

1-r kunnnshominumfr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘}quot;^^P^^^'V‘’‘'’^‘^‘^‘’lt;:p’^’‘gt;'gt;tnenjnionbiisXalt;

aaàmnrn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^pntiusatimoneremini aberroredi/tedcrc, /

conGituere, inOidædeinen funt

ft,amp;ar,mBcosqX'uXX™r^^

bus tlhadhuc exrent. Gxteram^ad hoc quod ait: Ignorantes dci iutticiamaSC faam uolcm

tes con ituere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;selum dei habent, iednon fecundum icientiam, pares dUs omni/

no,exceptts dantaxatill,s,quicuncp in uobis funtafcientes quid uerußt,3C pro animoßtate fax pemerßtatis contra ueritat^^^ etiamßbi nonffimam dimieantes. Horam quippeim/ ptetas,eaam idololatriam forßtan üiperarSedquia non facile eonuincipo0unt(in animo tnmit legen nancp latet hocmalam)omnes tancp non à nobis ’^ minimis alieni leuiori feacritatc coer/

^mim.Et hocquide acide omnibus hxreticis qui CbriRianis lacrametis imbuancur,3Cà Girißi ueritate ßae anitate dißentiunt,aelDonatiflis omnibus dixerimas. (^aodautad circum/ nbsp;nbsp;nbsp;^^daet,qui non folum cum illis comaniter Donaallis à Donato, ucrumenamproprie

ceUioneî, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àRogato appcllamini, mitiores qaidem eûè aideminfquia eu eircûccIJionam

immaniffimisgregibasnon fæaitis, fèd nulla beRia ß neminem uulneretpropterea man/ fueta dieit,qaia dentes SC ungues nô babet.Sxaire uos nolle dicitiSaCgo ndpolfearbiaor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

-ocr page 111-

de VI COSRIGËNDIS HäERETICIS, EP» XLVIir. Ill

Ita cnim eftis numero cxigui,uc mouere uos contra aduerfarias uobi's multitudines no au deatiSjSi fi cupiatis.Sed ponamus uos ctiam nolle,quod non ualecis,ponamus uos Euan/ gclicam fententiam qua fcriptutft eft:Si quis tibi uoluerit tunicam toflere.öi ludicio tecum contendere,dimitte illi amp;nbsp;pallium, fie intelligerc, fie tenere,Ut perlèquentibus uos no folum nuUa iniuria, uerumetiam nullo iure refiftendum putetis, hunc certe iijtelleélum Rogatus autor uefter,aut non habuit,aut non impIeuit.Qui de nelcio quibus rebus ut dicitis ueftris acerrima perleuAantia etia forenfi dilceptatione conflixit. Cui fi diceretunquis unqua apo ftolorum in caula fidei, res fuas iudicio publico défendit, ficut tu in cpiftola tua poluifti » 4^3 unquam apoflolorum in caufa fidei res aliénas inuafit ♦ nullum quidem in. diuinis Jitteris huius fadti reperiret exemplum,fed tarnen forte inueniret aliquam ueram defenfio nein, fi ueram ecclefiam retineret,öi non fob ecclefiæ uero nomine impudenter aliqüid pof/ ßdcret.Quod autem pertinet ad terrenarum poteftatum iufla,contra fchifmaticos aut hæ feticos, uel impetrada uel exerenda, illi quidem à quibus uos feparaftis acerrimi fucrunt, contra uos ( quantum audire potuimus) K contra Maximianiflas, quod geftorum etiä ccitis documentis probamus:fed tarnen nondum ab eis feparati eratis,quädo luliano im peratori in foa petitions dixerunt, quod apud eum fola iufticia locum haberet, quem ccr/ te apoftatam nouerant, SC idolobtrijs deditum ßc uidebant, ut aut iufticiäm efle idololaz foam fatcrentur,aut fo icelerate mentitös,fiegare non poflcnt,üt apud eum dicerent folam locum habere iufticiäm,apud quem magnum locum cernèrent habere idoloIatria.Sed foe rit crforinuerbo,de faóto ipfo quid dicis gt;nbsp;Si nihil iuftum ab imperatorepetédum eft,cur â luliano petitu eft, quod iuftum putatum eft An per hoc petendum eft.ut fua quifque recuperet, non ut aliquem quo ab imperatore coerceatur, accufotÇ’lnterim ôi in foarum re/ rum redpiendarum repctitione ab apoftolicis exemplis reccditur,quia hoc fccifte nemo in/ ucnitur illorum.Sed tarnen cum maiores ueftri ipfom Cæcilianum tunc ecclefiæ Carthagi nenfis cpiicopum,cui taquam criminofo comunicare nolaerunt,apud principem Conftan tinum per Anulinum proconfulem acculauerunt,non res fuas amiflas repctiucrunt,fed in/ nocentem (ficut exiftimamus, ôi fi'cut ipf^udiciorum exitus docuit)calumniofo appetiuez runt,Quo quid fceleratius ab eis fieri potuitT’ Si auté(fîcut falfb arbitramini) uere crimino fum iudicandum terrenis poteftatibus tradiderut,quid nobis obqcitis quod ueftroru præ fumptio primitus fecit:quod eos non argueremus quia fecerunt,fi' no animo inuido no/ xiOjfcd cmedandi SC corrigendi uoluntate feciffent. Vos autem indubitater arguimus.qui/ bus crimen uidetur de inimicis communionis noftræ, Chriftiano inmeratori aliquid con/ qucri,cum libellus à maioribus ueftris Anulino proconfuli datus,0i Conftantino impcra/ tori mittendus, ita ut fupralcriptus fit: Libellus ecclefiæ catholicæ,criminum Cæciliani,tra LMnscri/ dims aparte maioriJIlos autem magis hincarguimus, quia cum apud impejatorem ulcro Cædlianum accufaflent,quem primo utic^ apud coliegas tranlmarinos conuincere debue rant,ipfo autem imperatore longe ordinarius agente, ut epifeoporum caufam ad fc delà/ tarn, ad epifeopos mitteret,ncc uiefti pacem cum fratribus habere uoluerunt: fed rurfos ad eundem imperatoremuenerunt, rurfos non Cæcilianura tantum, uerumetiam datos fi'z bi epifeopos indices, apud terrenum regem accufauerunt, Rurfos ab alio epifcopali iudi/ do ad eundem imperatorem appellauerunt,Ncc coipfo inter partes cognofeente atque iu/ dicante, uel ueritati uelpaci cedendum effe dixerunt. Quid autem aliud ftatueret Con/ ftantinus aduerfos Cæcilianum SC focios eius, fi eflent ueftris maioribus accufantibus ui/ rftijq'^am quod ftatuit in eofipfos, qui cum ultro accufaflent.nec ca quæ intendebant pro/ bare potuiflent ♦ Noluerunt enim ueritati confentire, nec uidli.lllc quippe imperator priz mus cóftituit in hac caula,ut res conuiólorum,ói unitati peruicaciter refiftehtium,filco uen dicarentur, Sed uidclicetfi ueftris maioribus accufantibus atque fopcrantibus,contra com munionem Cæciliani imperator tale aliejuid decreuiftet, prouifores ecclefiæ, defenfores pacis ôCunitatis nominariuelletis, Cutnueroin eosqui ultroaccufantes nihil probate

potucrunt.

-ocr page 112-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lix A VG. VINCENTIO, CONTRA D O N A T. ET R£gt; G A T.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vavra Scvt// imperatoribus taiia decernutur, indignatn facinus damftatur, neminem ad unitatem elTe

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^stpe. nbsp;nbsp;nbsp;cogendum, malum pro malo reddendum nemini efïè coft tendimr, (^uid eii aliad^ quàtn

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JîemiilichM îd quod de uobis quidam fcripCittQ^uod uolumus fandhim eüŒt nue non erat magnum

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uigere^quæ ueftns maioribus CxciJianum apud imperator cm toti'cns accafantibas Si no

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnocens tait,uel nocens Si conuinci non potai[,quid in hoc negocio tam longe latec^ di^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit fa focietas Chnffiana peccauitf Cur orbi Chriftiano non licuit ignorare, quod non po

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuerunt qui aceufauerant: demonffrare f Cur iîli quos Chriffus in agro fuo,id eff in hoc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundofeminauit,Siinterazaniacrefeereaflt;^ admeffem prxccpic,fjurtotmiliaßdcli^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um in omnibus gentibus, quorum multitadinem ffellis cceli Si harenæ maris dominas

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comparauit,quos in (èmine Abraa: benedicendos promißt Si reddidit^ propterea negan/

tar effè Cbriffiani,qaia in bac caufa in qua diieutienda non interfùemnt, iadicibas potins nimi fuo peticulo iadicantibus^quàm uiélis litigatoribus credere maluerunt f Certenallias cri/ ßdelestoto orbe diffuß., crimen traditoram cogno/ ^repoterant, quod aceufatores etiam ß nouerant, tanjen eis offenderenoh ualebant C noseigo ab hoc crimine innocentes effe, nempe ipia ignorantia fàcillime offendit. Car innocentes falßs criminibus accuiantur^quia crimina aliénai feu falfa /eu uera nefeie/

' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locus innocendærefèruatar, ß cnmen eff proprium, nefeire crimen alienum

^otgentium populos , ipla ignorantia (ßcat diéium eff ) innocentes offendit, ^ma^num, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnum crimen eff ab ifforum innocentium communione feparari ç'Nam ôi fa/

üa nocenttam,quæ innocentibus demonffrari,uel ab innocentibas credi non poffùnt, nd O inquinant quenquam,ß propter innocentium confortiam etiam cognita fuffinetar, Non Pt^opter malos boni deferendi, fed propteibonosmalitolerandifunu ßcat toleraac runtprophet^cemtra quos tanta dicebant, nec communionem làcramentorum illius po/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

pu 1 rehnqaebâtiffcat iplê dominus nocentem ladam ufep ad condignum eias exitum ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

1^^^^^ cœnam cam innocentibus communicate petmißt: ßcuttolcrarunt / apoffo i cos q^per tnuidiam Cquod ipßasdiaboliuitiam eff) Chriffàm annanciabana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

itcattolcraaic C^rianus collegarum aaariciam, qaam fecandum Apoffolam appcibe / iâololatriamyoffremoquicquid tune inter illos epifeoposgeff am eff,etiam ßfotte^ali quibuseoramfaebatatißnon ßtacceptio oerfonarumnaiKab omnibus ignoratan Car ''’^ß°^^^^^^^^^^^P^^^^^^^‘^i^3:cfacillimecogitarepo{retis,autfoftaffe^^ gitans. Ded meùus état ut amareaspoffèffionestettenas,quas timendo petdere cognitX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

if a a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conCentiretis, quam utamatetis uaniffîmam hominam gloriam, quam uospara/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/'

tis petdere ffcognitæ uetitati conlènfentis. Vides itacn iam (ut opinot} non effè conßdc/ randumquod quillt;^mgitut,ffd quale ßt illud quo cogitat,utrum bonum an malam: no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

ffuoqancp bonus point effè inuitas,ffd timendo quod non uult pan, ucl relinqait impe/ dientemanimoßtatem,ael ignotatam compellitat cognoffetc aeritatem, at amens ad te/ ipuatralium de quo contendebat,aelquxtat uetum quodneffiebat, amp;uolcns tcncatiam qaodnoIebat.SupetHuo hoc Porta ffè diceteturquibuffibet aetbis, ß no tam maltis offen/ d^etur exemplis. Non illos autillos homines,{èd multas ciaitatesuidemas iûiffè Dona/ tiffas,nunc effè catholicas,deteffariaehementerdiabolicam ièpatationem,dili2ere arden terunitatem, (^uæ tarnen timoris huius, qui tibidiiplicet, occaßonibus catholiex faèta: iuntper leges inmeratorum,a Conffannnoapudquem primum ueffri ultra Cæcilianam acculauerunt, uTcp adprxfèntes imperatorcs, qui iudicium illius quem ueffri elegerunt, qaem iadicibus epifeopis prxtulenint,iattiffîme contra uos euffodieadam ciTe dcccrtnuit.

Hii

-ocr page 113-

DE VI CORRIGEN, HAERBTICIS,

XLVgt;III 115

His ergo cxemplis à collegis mei's mihi propofitis cefli,Nam mca primitus fèntêtia erat ne minem ad unitatctn Chrifti effe cogendum.uerbo efleagendum,aiQ)utatione pugnandu, ratione uincendum, ne fiótos c^holicos haberemus, quos apertos hærcticos noucramus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum

Scd hæc opinio mca,non contradicentium uerbis,(ed demonftrantium fuperabatur excm Luterana, plistnam primo mihi opponebatur ciuitas mea, quæ cu tota eflTet in parte Donati,ad uni/ tatcm catholicam timoré Icgum imperialium cdueria eft,quam nunc lîidemus ita huius ucz ftræanimofitat^ pcrniciem detcftari,utin ea nunquam fuiiTc crcdatur.Ita alia: multa:,quæ mihi nominatim comcmorabantur, ut ipfis rebus agnofccrem ctiam in hac caufa rcóte in/ tclligi pofTe^quad fcriptum eft: Da iapicnti occafionem,amp; (apientior eri£.Quàm multi cm Prouer, 9 (quodccrto fcimus) iamuolcbanteflccatholicûmanifcftiflîma ueritatccómoti,amp;ofifeniïo/ nem (ùorum reuerendo quotidie differebanuQuam multos no ueritas ( in qua nunquam præfumpfiftis) fed obduratæ confuetudinis graue uinculum colligabat,ut in eis complète/ tur diuina ilia fentenda: Verbis non cmendÄitur fèruus durus, fi enim amp;nbsp;intellexeri^non p^o^- ^9 obcdietQuam multi proptcrea putabat ueram ecclcfiam efTepartem Donad,quia eos ad cognofeendam cathplicam ucritacem,fecuritas torpidos,faftidiofos,pigroscp faciebat,Q£ multis aditum intrandi obferabant ruraores maledicorum,qui nefcio quid aliud nos in ah tare dei ponerc iadlitabant. Quäm multi nihil interefle credentes in qua quifep parte chri/ ftianus fit, ideo permanebat in parte Donati, quia ibi nati erant,SC eos inae difcedere,at« ad catholicam nemo traniire cogebat. His omnibus harum legum terror,quibus promu!/ gandis reges fcruiunt domino in timoré, ita profuit, ut nunc alf) dicant lam hoc uoleba/ mus.Scd dco gratias,qui nobis occafionem præbuit, iamcç faciédi SC dilationum morulas amputauit; alrj dicant,Hoc elle uerum iam fciebamus,(ed nefcio qua confjetudine teneba mur. Gratias domino,qui uincula noftra dirupit, SC nos ad pacis uinculum tranftulit; Alfj dicantNefeiebamus hie cfTe ueritatem,ncc earn difccre uolcban’ ;;s,fcd nos ad earn cogno jj feendam metus fccit intentos, quo timuimus ne forte fine ullis rerum ætemarum luCris da/

mno rerum temporalium fcriremur.Giadas domino,qui negligenriam noftra ftimulo ter tons exculiiuut faltem follicid quærei-craus,quod fccuri nunquam noffe curauimus. Alq di tanuNos falfis rumoribus terrebamur iittrarc.quos falfbs efte ncfcircmus,nifi intraremus, occintraremus, nifi cogcremur. Gradas domino,qui trepidationem noftram flagello ab/ ftulit, cxpcrtosdocuit quàm uana SC inania de ccdefia fua mendax fama iadlaucrit. Hine iam credimus SC ilia falfa cfrc,quæ autores huius hærefîs criminati funt,quando poften eo/ rum tam falfa ôi peiora finxerunn Alq dicant: Putabamus quidem nihil intereffe ubi hde Clirifti tcncremus: fed gradas domino,qui nos à diuifione collcgit,0i hoc uni deo congrue rc,ut in imitate colatur,oftendit. His ergo dominicis lucris impediendis,ad contradicendu me opponercm collcgis meis, ne in mondbus SC collibus ueftris, id eft in tumoribus fuper/, bia: ucftræ, Chrifti oucs errantes in pacis ouile colligerentur,ubi eft unus grex Si unus pa/ ftor.Ita fane huic prouifioni contradicere debui,ne resquas dicitis ueftras,perdcrcds,6i fc/

ft Ç , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. * ,, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. metatur t, tn

cun Chnitum profenberetis: ut lurc Komano teftamenta conderetis, Si lure diuino patri/ bus conditum teftamentum, ubi fcriptum eft, In femine tuo benedicentur omnes gentes, iut, cakminiolis criminadonibusrumpereds: ut in emptionibus SC uendidonibus liberos con/ traftus habcictis,0i uobis diuiderc quod Chriftus emit ueditus audereds : ut quod quifep ueftrum cuiquam donaflèt,ualeret,ôi quod donauit deus dcorum, à folis ortu ufcç ad oc/ cafum uocatis filqs no ualeretxut de terra corporis ueftri in cxiliu non mittercmini,6ide re/ gno fanguinis fui, à mari ufep ad marc, SC à fluminc ufqj ad terminos orbis terrx Chriftu exulem racerc conareminiC Imoucro fèruiant reges terræ Chrifto,eriam Icgcsfercndo pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tegtt

Chrifto. Maiores ucftri Cæcilianû Si focios eius rcgibus terræ puniêdos amp;fïs criminibus obicccrunt;Conuertantur leoncs ad cóminuenda ofia calumniandum, nee Daniel ipfe in/ ***'* tercedat innocens comprobatus.Si de lacu quo illi pcreunt libcratus.Qui enim parat pro/ ximo fuo fouca, ipfè iuftius cadet in eam.Eripc te frater,dum inhac came uiuis,ab ira quæ

k uentura

-ocr page 114-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;’4 A V G. VIN C E Pi T lÖ» Q Ö N TR‘A DONAT. ET ROG AT.-

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucntura eft pettinacibus amp;nbsp;füperbts.Terror temporaliüm potcftatum,quanclo uentatcin

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppugnat,i'uftisfofribusglorioïàprobattoeft,mfi'rinispcriailo/atentatio:quâdoautcm

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueritatemprædicaterrantibusôidifcordanübus,cordati»urilisadmonirioeft,ô;mfcnfa/

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘i^otu » jj tiis inucilis afflfótio.Non eft tarnen poteftas niïï à deo.Qui autem reCiflitpotettatbdei or

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dinâtioni refifiicPrincipes enim non fiint ti'mori bono opefi,Ced maJo» Vis autem non ri

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mere poteftatem Z Èonum fac, ôi. habebis laudem ex illa. Siuc eni'm poteftas ucritari

uens aîiqaetn corrigat » laudem habet ex illa qui Eierit etrtendatus : Que it^imica ueritati in K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquemfeuiatplaudetti habet exl'naqm'uiïftorfiieritcoronatus. Tuautemnonbonum

f3ds,uttimete aon debeaspote{latem,nißfortcboaam eiiredetei ôC nonadacrCasfràtte detrahere, (ed aduerßis fratres omnes in omnibus genribus coftitutosjquibus teHimonia Cett .ig pcrbibcnt ptophet^,Çhti{lijs,apon:oli,cutn Icgitiwdn feminetuo benedicentutomnes oc ■ 'Mwhite i tes,cum legiair:Âb ortu folis afe^ ad ocearum facrißeium mundum offêrtur nomini mco, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glorißcatam eft nomen meum in genabas didt dominas. Äudi,didt dominus,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Donatus,aat Rogatus,aut Vinccndas,aat fdilarias,aut Ämbroßus, aatÄuoa^

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[iinas,{cddicit dominus, cum legitut: Et bcncdicentar in te omnes tribus tettx,omnes gc

t r 5^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CartenniSyamp;T cum dccem Ro§atißis,quiremanßßis,dicitis: Non

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hatnonßat.AadisloquiEaan^liamt Qportebatimpleriomniaquxfcriptafuntinlcge

xit eis:Quoniam ric faiptam eft,amp;fic oportebatpati Cbrißam,lt;Sircfùrgere à mortuistec .aa dœ, ÔCprxdicari m nomme aus pœnitêtiam ^fcmißionempeccatorum per omncsgê ^es, incipientibusabHiemfafem. Leg^ edam adius apoRoIorum, quemaLodam hoc Euangehamcc^ent ab Hierujklem,ubipdmo illos centum aioindi^^^^^^^^

in omnesgentesexiedt,ßcateis dixeratafeen/

Aäc.^rusm ccelmEat^ m^hi teßes in Hicraralcm,ecin totaludxa ôcSamada,ê:uCq, in ßncs e rx,c^ia m omnert^erram exiait Ionas coruni,öi. in ßncs orbis terrxucrba corum.Et tu tanta ßrmitate rolorads, tanta lace mamrcaads,Xadiflâ prolmptioacm Chrifîi bxrcditatcmpcrdaccrecoharismt cam in eins nomine (ßent dixit) P^d^arpœnitenaam omnibus gentibus,qairquishacßieritprxdicadonccommotus, P^^t^^orbis terrarum,nißqaxßcdt d:inuencrit latentem in Mauritania Cxfa^ „ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^^^^^dt^^^tium,autaliqacm cx eiusnoaemautdcceconßirtibus,dimi(/

fatiu ireful nbsp;nbsp;nbsp;peccata non poffinLOaidnonaudeattyphus morticinxpelliculx,quó non fepixapi

gpud Auguy nbsp;nbsp;P^^ ^^^^o cartm amp;^rattgutnisC’Hoccinc cilbonam opus taum, propter quod non ti/

ftinum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßandalamponis adaerfas ßiiam matris tux, paruulum ßill^

^^^^^^’f^^P^^^ß^^^^^^^^^oii:mortaus,nddumcibopatertioidoneum,fcdad/ 1

. ■ huematerncilaétenatriendum:amp;Hilarßlibros mihiopponis,utinegesEcclcßamcrcfccn

omnibus gentibas ufqae in ßaem feculi,quam deus contra tneredalitatcm ueflram

larationé promißt. Et cum eiJetis infeliciEimi, ß tune quandd promittebatur reßßere

contra dei teßimonia proßrcndumputares.r)icis enim quantum ad totius tnun

4 itio. dipcrtittetparces,modica pars eßin compeniadone totius mundi, in quaßdes chriß'ana ttomin^tart necuisattenderen auttenoßedißimulas, in^ multas iam barbaras natio/ ncs tamparuo tempore uencrit Euangelium, ut necinimici Chnßi diibitare iam poßint c - breai tempore faturum,qaoddißipulisrcrponditde ßcalißncquxrentibas: Etprxdicabi ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocßaangelium in uniuerß orbe,in teßimonium omnibusgentibus,amp; tuncueniet ff/

nis.NuncäCclama amp;contende qüätumpotcs,etiam ff apudPerfas Si. Indos Euangelium prxdiceturabi quidem iam diuprxdicatur, niß'quifquis hocaudierit Cartennas uenerit, Carrennenffum,mudariomnino à deließis luisndpiotcrin itaneffcarueris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

-ocr page 115-

DE VI GORRIGEN» HAERETICIS, E PIS T, XLVIJI IIJ

ifta uoce.ridcri te mctuis: 8i cum ea non careas,flcri te no uisf Acutum aut aliquid »ideiis dicerc, cum catholi'cæ nome no ex torius orbis cômunione intcrprctàn's,fed ex oblcmärioe præceptoru omnium diuinoru,3tlt;ç omnium (acramétorum,quafî nos ctiâ( fi forte hinc fit appcliata cathohca.quod totum ueraciter tencat,cuius ueritatis nonnulla: particule etiâ iit diuerfis inucniûtur haxefibus ) huius nominis teftimonio nitamur ad^cmoftrâdum cede/ fiatn in ornibus gctibus,SCnô piomiffis dci,ô£ tam muftis tamcp manifeftis oraculis ipfîus ueritatis.Sednempehoc eft totum quodnöbis perfiiadereconâris,folos rcmanfiflêRoga tiftas, qui catholici redle appcllandi funt, ex obferuatione præccptoru omnium diuinoru, atcç omnium iaexamentorurmô^ uos effe folos.in quibus inueniat fidem cum uenerit filius hominis. Da ueniam, no credimus. Licet em ôéhoc audcas forfitâ diccre,ut in uobis poffit inucniri fides,quam fein terranoinuéturum dominus dixit, ÔC no nos in terra fed incœlo effe dcput3ndos,nos taimen Apoftolus,jta cantos rcddidit.ut etiâ angelum de cœlo nobia aliud euangeli2ante,pra:ter^ quod accépiimùs,anathema dcberc efle præccperit. Qüomó aûtcofîdinius ex diuinis literis acccpifie nds Chriftum m3nifeftum,fi non inde accepimus ^Cecdefiam manifeftanj-'quaflibet quifqi anias amp;nbsp;uricos aduerfus fimplicirate ueritatis inz texat, quaflibet nebulas callidæ falfitatis ofFundat, ficut anathema erit, qui annuriciauerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

Chriftum necj paftum eftc,nclt;^ tefria die refurrexinc,quoniam in ueritate cuangefica acce pimusiOportebat Chriftum p3ri»amp; refiirgere à mortuis tertia die, fic erit anathema quiP tue^ 14 quis annunciaucrit ecdefiam pr^êr cómunioném omnium gentium: quia cadem ueritate cofcqucntcr accepimus amp;nbsp;prardicari in nomine eius pocniteriam amp;nbsp;rémiflîoné pcccatorum per omnes gcntes,indpîcntibus ab fdienifalê: Et iricócufle tenere dcbemus.quifqurs udbis 3nnunciauerit,pra:tcr^ quod acccpiftis,anathema fit.Si autuniuefids Donatiftàs nó au/ dimus, fe pro cedefia Chrifti fupporiêtes,quia niillum pro fc tefti monium de diuinis libris profcruntquo id doceant: quâtominus rógo te Rogatiftas audire debemus, qui nee illud

ft pro fe interpretari conabütur,quod fcriptüm eft': Vbi paftispubi cubas in mcridieCSi enim hoe loco ftripturarum meridies Africa intclligenda cft, in parte Donati, quæ fub cceli fetz uentiori plaga cft,omnes uos Maximinigniftæ fiiperabunt,quorum fthifma in Byzantio, Si in Tripoli exarfit. Sed confligant cum cis Arsügcs,6C hocmagis ad ft pertinere contenz dant, Mauritania tarnen Cæfaricnfis,occidcntali quàm mcridianæparti uicinior, quando nec African! ft uult dici, quomodo de meridic gloriäbitürC non dico aduerfus orbem ter/ ' • rarum, ftd aducrius ipiàm partem Donati,unde piars Rogati, breuiflîmu fi uftum de fru/ fto maiorcpræcifum eft.Quisautem non impudénriftimenitatur aliquidin allegpriapoz iitum pro ft interpretari, nifi habeàt Si manifcfta tèftimonia, quorum luniinc illuftrentur obfcuraf Quod aut omnibus Donatiftis diccre folemus, quanto uobisfortius didmus,(] poflunt (quod fieri non poteft) aliqui habere cäufam iuftam,qua communioncm fuam fç parent à cômunione orbis tcrrarum,cam(‘.]; appellent ccclefiam Chrifti,qgt; fe iirfte ab ómni um gentium communione ftparauerint,ündc icirisin Chriftiana (bcictate, tä longe late^ , diftufa, ne ftttc antcquàm uos fcpararctis, ia fe aliqui iufta caufa ftparaucrint in Ipnginz quifltmis tcrris,unde ad uoseomm iuftitiæ fâma nô potucrit peruenireCQuomodo in uoz bis poteft efte ecclcfia porius cp in illis, qui ft priores forte ftpäraucrut f Ita fit ut cum hoc ucfnrisjinccrti uobifmetipfis firis,quod ncccfie cft cotirigat omnibus, qui pro fua forietatc utuntuf teftimonio non diuino ftd fuo.Ncqj cm poteftis dicerc,fi hoc contigiftet, nos late •quot;c non poftet, cum in Africa ipfa,quot iam partes faôlæ fint ex parte Donati, fi interre^ez mini non dicatis,pra:ftrtim quiatanto fibi uidentur qui hoc faciunt iuftiores, quanto fiiez rint pauciorcs,6C utiq? tanto furit latcntiorcs, Ac per hoc incerti eftis, ne forte aliqui pauci iufti ideo minime noti,alicubi longe contra Africæ mcridicm.antequam pars Donati iu rticiam fuam à cæterorum hominum iniquitate fteemeret, ft primitus caufa æquiflîma fez paraucrint in latere aquilonis,SC ipfa fit potius ccclcfia Dei tanquâ Syon fpiritalis,quæ uos oés iufta feparationeprauenit, multoq^ præfumptius pro feinterpretetur quod feriptum

kl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft:

-ocr page 116-

A V G. V I N G E N T I O, C O N T R A DON A T. R O G A T»

niculos,ÔC palos ualidos corifîrmaætiam atque etiam in dexteram atque finiftram extend^ Qalt; fit hac Semen enim tuum hæreditabitgentesîôC duitates quæ defèrtæ erantdnhabitabis.Non cl «oyîo ttefiio. quod imetuas,præualebis enim,necerubelcasquod deteftabilis fueris. Confufioncm enini

-ocr page 117-

DÊ VI CQRRICÉN, HAERÉTICIS, EPlS't, -XtViïX 117

inaetetnvitn obliuifcerisÂgnominiîe uiduitatis wæ no eris memor»Eeo enim fum dominus

qui fado te,dominus nomé ei£t qui eruit te,ipfe deus Ifraél uniuerix terrx uocabitur.Ni/

ficognoueristemetipfam ô puldira inter mülieres, quiadetedilt;flumeft : Concupiuitrex Pflt;‘I«44‘

fpecicm tuam,quia de te diàufn èft: Pro patribus tuis nati funt tibi filq, coftitues cos pria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ripesfuper omnem terram . Nifi ergo cogriouetistemetipfam,exi tu^ion ego te eqdogt;fed

cxiutdicaturdete;Exnobiscxierunt,fednoncrantexnobis.Exitu inueftigi)sgregû,noti nbsp;nbsp;nbsp;•'lt;

in ueftigqs mei^fed in ucftigris gregum-.nec unius gregis,fed gregum diucrtorum amp;nbsp;erran rium. Et pafce hcedos tuos,non Gcut Petrusgt;cui diatur xPafce oues meas.fed pafce hœdos tuos intabernaddis paftorum, non in tabcrnaculo paftoris, ubi eft unus grex amp;nbsp;unus paz ftor.Coonofcitènimfcmetipfam,oehôcei contingat,quia ciscotingithoc,qui feiniUano cognouemntApfa eft,de cuius paucitate dicitur in coparationc multorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7

anjfifta 8C atto uia eft qux duat ad uitam,K paud font qui ambalat m ea. amp;nbsp;toG» eKdecuius multitudincdidw:Siceritfemenmun.ricutfteltecC£liÄfic«thar^aroMis. lidemquippefidelesfanaiamp;boni. «incompaianoeplurimoiunittalonlinçaaa^u nbsp;nbsp;nbsp;_

Kperfdpfiùlrifiiot-.qaiamalrifiliidefe«xmagBqaamlt;ausqaxhabaui™.amp;^n ab oticnttSC oaidente uenicnt. Kreçumbentram Abtaam IfaacKUcob in tcgio OTlo

1 «uttKquiaexhibet fibi deuspopaWabundantemaemülatoiembonon^opemm.U

«ndta mlia aux numerate nemo poteft,mdetur in Apocalypß. ex omm tnbu amp;nbsp;Imgiaitl ftolisalùpllmisîçuiatiabuslpfaeftquxaliquâdoobfratamr.Km^n^ob^^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;“tt»«lmukefc^dalotamxiuandoVelt;«tot«.nttn^ntatcum«^^^

tp\V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, «„retnmaridmibttotismaonamuïtitndoinfirmoruatcçcatnabu.

^WÎttïBv^vn\vÇ\ictü«vt,SLu«\gt;aVxveùcoxun\ vnùàvoVavrvtA voexcipo ex ç. ? r ^..

^exnÇvxntxncomioaxatvoTÆactexoxvixnAcà.tarnenctaa.xö.\Ygt;ï^^^ mipxo r-:^ :„c \îiûant,c^vâiamtntoox\ie\atvtà5ant»^cÇkeec(Mxa»lt;^xipetomnesoen tse e nbsp;»

wnnsàovnvnvdseonÇetnatae^ïôluÇc^etn^nemAonccôxnnxno «sentes omnes,evam Naaxas teneat, eonfexnaJbknx »An^a eÇk \lt;^tnx ecàeVxa \n\50n0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Avis e9fe

VQxnvnvs,5i, nÇtKie aà tneSexn cxeÇcexe vntet tàxanxa,‘’çtxnnne\an\t. cK^et antevn xnn _

rrxeSSxs^nvs e^£ee.\A\.Wlat\.nsetlt;g5 àecetn^xon\nc\anKnMxananixn,ant':»’z.arvva axvnavoneW,antxnïnntetxaxntxxtknm,Qno^tóeoia^uoèaxnvmtVtabatN^^ VemennnsxantontÀvnsat^enànntnntïïÎDat.VAîÔDétenvxnetvaxnÇcxV’ptJXtxea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p.

axlt;gxenàvmoxera,nttancxnamnmnxWsàkatnt,2iaàGCioÇàamnetbnvnVtta^'0J^Vtlt;^^^^ ttxaxn ^jçKaÇkoXns àwât aà Cntxnùnos 1$. ean. Quomoào àioant ojavàatn tn no xs»a^v Wttlt;XvomottnommnoneÇklt;:^4an\^eùatnt\o^e.nonotnneseÂet2aes»nex^taxnen

-ocr page 118-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»8 A VG. VINCENTIOcCON TRA’ DON A T. ROGAT.

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les non extTa.fèd in efs fuiffe tcftatur, à quitus ne illi fèdùcerentun qui non ita feno'eMf»

paulopoft monuit dicens: Nolite fcdad, Corrumpunt mores bonos colloquia mala, So^* -brq eftotc iufte,amp; nolitc peccare. Ignorantiam enim dei tfuidam habcnr. Ad reucrcntiata t, çoY,3 uobis loquor. Quod aurem dicit Cum enim fint intet nos æmqlario Si contenoo»nônne cftis carnalcs,amp; feeufidum hominem ambularis C canquam omnibus dKit.Et aides quàm «.Cor.i fît graue quod dicitProinde riifi ia ipiaepilioîa legeremus : Gtatias ago deo mco fempec pro uobis in geatia deiquæ-data eft uobis in Ghrifto leïu, quia in omnibus ditati cûis in in Omni uerbo ÔC icicntia,iicat te{iimonium Cbridi connrmatum e{iinuobis,ttautni

^^^^^^^^^^i^i^^^^^§^^tiagt;putatànusomnesCorintbioscatnalesSianiInale3,nonperd K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æmulosifecundumhominemambulantes.ltacp

ô^otas mundus in malignopofituscfl-,propter2isania qaæ iunt per eotum miindum,6C B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J- '^^^^^^^^P^^P^^^^^^^^P^^S^^^^noilrorumtnôtantumnoûrorum,fedtotiusmûdi,pro

a „gt;'r ^^^^^j^^^P^if^,^^^^^^domiaicanonnißnltimauentiU^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PS/.,, ^-oe^ngu.n^kaosdç,congtcg^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßcucEÜangcIiamlcqaitur.iqu^

f^‘]‘‘lt;:?^'‘‘doccBMb,d,aaw:Tadom,ncren,abisnos.amp;adllt;^i^^^^

dx,t. eaam,lh,dpoßü,m pft. Cum acneritaius hon,inis,pucas inucießdemin eJa! o

ùentiamp;nr'nèn f, ‘r'^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘if^lt;pta,quod aliter quàm aedebantariar

‘‘‘”^ilt;i’n‘:‘ß‘ip‘:rturb^,aruis,ucdenullofaaleboaialiquiducl,tcredcTe.Ipfosiamti. gaoramu^urascaßdcm,ntcrra.pcr totamagn,n,eaa2äaniiacrcrceteamp;bitaa^faa

r e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^S'‘‘-V^'quot;lt;^^f^ë^lt;'^tadorr,initâeama-.alispifcibaaaa^

‘l*tf-tbuscorderemperSCmot,b,^feparaturattpd,fa:dit,utcxbibcatarairoß,odonlt;gt;ßaM5ha btnamacaIamoetpragaa.Corporalemaacetnrep3rattoneminlittorcrn^is,hoccainß

ïy ,. ’f‘^^’^^V=^^^bagt;mgaalt;pmpauamp;Mgt;laaœtpKaagt;tàtsxeM

ar.,. pter eonim quos non corrigicMquiratem, ipß, bonorum derentunitatem.Nolicreoßa/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter rom du,na ram multa, ram dam,ram indubitaca tetlimonia colligcre adle ealaaaias

no{lrorum,GaitHilaiîiûacanteqaàmpars Donati feparate/ tardpuùsuîutatisaûcut Cypriam ôi ÂgrippinnPrimo,quia hocgenus littcrarum ab aatori

rate canonis diüinguendum efl. Non cnnn iicleguntar,tanqaâita ex eis teüimonium pro

leratataUt contra (entire nó liceataiicubi forte aliter, fapucrint quam ueritas pofiuiat In eo

phiiip.f qnippe numero fumuSaUt non dcdignemur ctiam nobis diófam ab Äpofloloacciperc.Et

«TrtKaAvqt,. fîquid aliter fapitis,id quoen deus uobis reuelauit,Verantamcn in id quodperaenimus in cdambulemasain ilia uia fciliceta qua: efi Chriflus, Dequa ufa itapfulmus loquitur: Deus mifereaturnoffriaS^benedicatnobis, illuminetuultum tuum fupcr nos, Vrcognofcamus in terra aiam tuarndn omnibusgentibus falutaretuum. Deinde ßfandti CyprianiepiTco/ piamp;glorioffmartyris,te deledtacautoritas^quam quidem ßcatdixi, à canonica autoricate difdinguimus,cutin co te non deledtat,quodunitatem orbis tcrtxatqj omniumgendum, ^diligendo tenuit,ô^difputando defendinquodeosqai fetaaquam iußos ab ca ßpararc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

uoluincnt,atroganti(rimos âCfuperbifrimosiudicauitdrtidens coshoc ßbi aiTumererquoJ

necÄpoßolis coaceffîcdomiaaSi Ut ante tempus sizatiia colligcrcnt,aut tanquam ipßspa/

- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icam

-ocr page 119-

DE VI .CO R.R IG.EN D.IS^H AERE TÏdS, E P* XLVIIÏ. 119

A Icam fcrre,ô£areatnpurgafc coccflum fit.paleasconai!’cnturâtriticofeparare:quodunum quemcp peccatis alienis maculari no poflè monftrauit,quâ fibi omncs impiæ (èditionis au iwes folam caufatn (èparationi ƒ aflumunt:quod in eoipfo ih quo aliter fapuit,collcgas di/ ucrfa lèntientes,nec tudicandos,nec à iure communionis amouendos eile dccreuit: Quod in caipfa epiftola ad lubaianum quæ in concilio (cuius autoritärem ad rebaptizandum fe/ qui uos dicitis)priniitus recitata cft,cum fateatur in prætcrirum fîc effc admiflos in ccdefîa qui Hierant alibfibaptizatijUt denuo non baptizarcntununde illos iînc baptifmo fuiflê a,t/ oitratur.Tantum tarnen ponït utilitatis Si falubritatis in pace ccdc(îa:,ut propter iliam nô fevaÊ.«TÎf/lt;r/ eos credat ab ecclefiæ muneribus lèparari.Qua in re (îcut ingeniû tuum noui^tacillimc per/ Ipicis totam caufam ueftram penitus èuerfam Si extindlam.Si en im facramenra cum pecz catoribuscommunicando,ficut putatis, perï)tecdcfîa quæfueratin orbe terrarum, nam Uos ideo feparaftis.iam prius tota pcrierat,cu ficut didt Gyprianus,in earn fine baptifmo admittebantur,ac fie nec ipfe Cyprianus habebat in qua ccclefia nafceretur.quanto magis niuko pofterior uéfter autor paterég Ddhatus f Si autê illo tempore, cum in earn fine ba ptiftno admittebantur, erat tarnen ecdefia quæ pareret Cyprianum,parcret Si Donatum, manifeftum eft non contaminari iuftos alienis peccatis,*quando cum eis facramenta com municant . Ac per hanc fcparationem qùa exiftis ab unitate ,quaexcufatione poftitis ab/ lucre non habetis, impleturc^ in uobis lànlt;ftæ ftripturæ iUud oraculum: Filius malus ipfe fe iuftum didtrCxitum autem fuum non abluit. Meritis autem Cypriani fic non æquatur, quHjropter paria fecrameta nec ipfos hærcticos audet rebaptizarc, ficut no æquatur meriz tisPetri.quiiquis non cogit gentes Iudaizare.Sed ilia Petri no tantu claudicatio, uerumeti amcorreótio in fcripturis canonicis continetur. Cyprianus autem fenfifte aliter de baptifz mo,quàm forma amp;nbsp;confuetudo habebat ecdcfiæ, non in canonicis fed in fuis Si in conciiq iittcris inucnitur.Correxifte autem iftam fententiam non inuenitur,non incongruenter ta

B men de tali uiro exiftimadum eft quod corrcxerit,ôi fortaffe fuppreftum fit ab eis qui hoc ^ore nimiurn dcleótati funt, Si. tanto uclut patrocinio carere noluerunt: quanquam non deßnti qui hoç Cyprianum prorfus nondenfîife contondant, fed fub cius nothine à præz femptoribus atque mendacibus fuiffe confîiftum.Necç enim fic potuit integritas atlt;ç noz ticia iittcraru, unius quamlibct illuftris epifeopi cuftodiri,quemadmodum feriptura canoz nica,tot linguarum litteris ôi ordine Si fucceffione celebrationis ecclefîafticæ cuftoditur,con traqua tarnen non dcfuerunt,qui fub nominibus apoftotorum multa confirtgerent: Fruz ftra quidem,quia ilia fic comcndata.fic celebrata.fic nota eft, Vemm quid poftit aduerfus litteras,non canonica autoritate fundatas, etiâ hincdemóftrauit impiæ conatusaudadæ, quod Si aduerfus eas quæ tanta noticiæ mole fîrmatæîunt,fefe erigere non prætermifît, Nos tamé duas ob res,no negamus illud fenfiflè Cyprianutquod Si ftilus eius habet quan Exjiilo iiiili propriam fadem qua poffit agnofci:ôi quod ibi magis cótra uos noftxa caufii mon/ ««w.

ftratur inuidtior, ueftræcp fcparationtS'præfemptio,uidelicet ne macularemini peccatis az lir'pis, tota facilitate fubuertitur, cum apparet in litteris Cypriani,communicata effe cum P^tcatoribusfacraméta,cum admiffi funt in ecclcfiam,qui fecundum ueftram, SL fiout uulz tis, iilius fententiam,baptifmû non habebant,6i tarnen ccclefiâ non periffe, fed in fui genez tis dignitatc per totum orbe fparfa dominica frumenta manfiffe. Ac per hoc fi' perturbât! tanquam ad ah'quem portufh,fic ad autoritate Cypriani confugitïs, uidetis quem illic feoz Çulû uefter error offendit,Si aute iam nec illuc céfugere audetis, fine ullo ludtamine nauz ^^gatis.Porrô aute Cyprianus,àut non fenfit omnino quod cum ienfi'flc redtatisiaut hoc poilca correxit in régula uentatisiaut hucquafî neuum fui câdidiffimi pedtoris cooperuic trbcfc charitatis,dum unitatera ecdcfiæ toto orbe crefcétisgt;ôi copiofiffime défendit, ÔC perz feuerantiffimc tenuit uinculû pacis.Scriptû cft cnim:Charitas cooperit multitudine pecca/ Pfh-i.4. ^oruin.Acceffit hucctia,quod tancp farmcntûfru(ftuofiftimû,fiquid in co luerat emedan dum,purgaait pater falcc paffionis. Sarmentu autê,ait dominus,quod in me facit fruótu,

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 4 purgat '

-ocr page 120-

110 • A VG». VIN CENTIO, CONTRA DONAT» Eq; R O G A T»

purgat iilud pater meus,ut maiorem fruólum àflFerat, VndcC' niß quia hærens in diffußo/ ne uitis,radiccm non deferuit unitatisC Nam nbsp;nbsp;traderet corpus fuum ut arderer,chanta/

tem autem non haberet,nihil ei prodeflct. Attende adhuf paululum in litteras Cypriani, ut aduertas quam inexcufabilem oftenderit,qui fc uoluerit ab unitate ecclefiæ C quam deus in omnibus gentibusipromifit 81. reddidit ) quafi iufticiæ fuæ cauia fèparare : magisc^ inz telligasquàm fit uera fententia pauloante à me commemorata:FiIius malus ipfe ie iuftum Locut eft in U didt,exitum autem fuum non abIuit.Ponit in quadam epiftola fiia,quamîcripfit ad Anto quandam fatis rei,de qua nunc agimus neceflàriamjfed melius eius uciha in/ frdudtißimA lèrimus.Anceceflores,ihquit,noftn' quidam de, epifcopïs ifthincdn prouincïa noftra dandâ reRituimus.ô pacem mœchis non putauerunt,ÔÇ in totum pœnitentiæ locum contra adulteria daufcruc fcribdt impù non tamê à coepifcoporum iuorum collegio receflèrunt,aut catholicæ ecclefiæ unitatem ud duricie, ucl ceriniræ fuæ obftinatione ruperunt, ut quia apud alios adulteris pax dabatur, qui non dabat,de ccclefia fepararetur,manente concordiæ uinculo,amp; perfèuerantc catholi/ cæ ecclefiæ indiuiduo facramento:Aôlum fiium difponit amp;nbsp;dirigit unuiquiiqueepifcopus, rationem propofiti fui domino redditurus. Quid ad hæc dids frater VincentiC nempc in/ tueris hune tantum uirum pacifîcum cpHcopum, amp;nbsp;fortiflîmum martyrem nihil uehemen tius fat^iflè,^ ne unitatis uinculum rumperetur. Vides eum parturientê,nô folum ut par uuli in Chrifto concepti riafeantur, uerumetiam ne iam natfdefînu matris cxcufli,moriaii tur. Porto autem ipfam rem, quam contra impios (èparatores commemorauit, attende. Si adulteris commuriicabant, qui pœnitentibusadùlterispacem dabant, nunquid illiqui hoc non faciebant » collegio maculabantur iftorûlt; Si autem quod ueritas habet, ô£ quod ecclefia merito tenet,redle pœnitentibus adulteris pax dabatur» illi qui in totum locum poc nitentiæ contra adultères claudebant, impie utique agebant.qui membris Chrifti fanita/ tem negabant, Ôi claues ecclefiæ pulfantibus lubtrahebant, ÔC mifericordiflîmæpatientiæ dei, quæ illos propterea finebat uiuere, ut pœnitendo fanarentur facrifîdo contriti {piritus contribulati cordis oblato, dura crudelitate contradiçebant. Nec tarnen iftos miferi/ cordes ôC pacificos, cum eis chriftiana facràmenta communicantes, eos intra unitatis rc tia tolerantes » donee ad littus perdu(fli, lèperarentur, tam immanis eorum error Si imz pietas inquinabat, ut fi inquinaret, iam tune ccclefia malorum communionc deleta eflet, neecratquæpareret iplumGyprianum. Siautem,quod certumeft, permanfîlfetecclc/ fia, certum eft etiam peccatis alienis in unitate Chrifti nèminem pofiè maculari, non lorum fadlis confrntientem,ne ipfis peccatis communicando pollueretur, (èd propter tatem bonorum,malos tanquam paleas uflt;ç ad ultimam uentilationem in area domin*t3 tolerantem, Quæ cum ita fint, ubi eft prælumptio ftparationis ucftræ C NÔnncfilij cftis,qui ipfi uos iuftos didtis,exitum autê ueftrum non abluitisCIam fi uelim ôC ilia tome/ Tgt;cfcoKiKj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tychonius horiio comunionis ueÔxæ frriptis fuis inferit, qui magis cotra uos

Don4hÂ4. pro eedefia catholica fcripfit, fruftra fe ab Afrorum, quafi traditorum communionc iêccr/ nens, quo uno eum Parmenianus fùftocat, quid refpondere poteritis, nifi quod de iwbis idem Tychonius dixit,ôlt; ego pauloante rccolui,qwod uolumus fandtû eft f Schbit nbsp;nbsp;illc

Tychonius homo (ut dixi)ueftræ comunionis à ducetis Si leptuaginta epifropis ueftris, co/ dlium Carthagini celebratu.In quo codlio per feptuaginta Ä quinqj dies poftpoßtis oini/ bus prætcritisÆmatâ eflèlèutétiam atc^ decretâ,ut traditoribus itnenfî criminis reis, fi ba/ ptizari nollêdpro integris comunicaretur. Deuterium aût Macrianenfem epifropum corn/ muhiois ueftræ,dicit traditorum plebem c6gregatam,eeclefiæ mifcuificjôi lecundum ftaw ta illius cocilrj â ducentis Si ièptuaginta epifeopis ueftris fa(fti,fecifle cum traditoribus uni/ tatem,eicp Deuterio poft hoc faôhim iugiter comunicaflè Donatû: nec folum huicDeute/ rio,(èd ctiâ uniuerfis Mauroru epifeopis per quadraginta annos, quos dicit ufe^d petfez cution^er Machariu falt;fta,tracÏitoribus fine baptifmo c6municaflre.Sed dicis:Quis mihi eft ifte TychoniusCllk eft Tychoniüs»qué Parmenianus referibédo côpcfcit, Si detetret

-ocr page 121-

DE VI ÇORÂIGENDIS HAEJtETICIS, E P» XUVIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ul

A t^Iia fcribahnqn tarnen rcfèllit ea ip(à quae fcribit, ïcd uno, ßait fupra dixi,eum premit, qubd cum talia diceret de cedefîa toto orbe diffufà, ÔC quod neminem in eins unitate ma/ ôilarent aliéna peccata, ab Afrdkimfè tarnen quaß traditorum contagionc remouebat, erat in parte Donati.Poflet autem dicere Parmenianus,i(ta eum omnia efle mentitum, lcd fiait idem Tychonius commemorat,adhuc uiucbant mulô,per qflos hæc certiflimaôJ apertiflima cfTe oftenderentur.Sed de his taceo, contende Tychonium efle mentitum, ad Cyprianum te râïoco, cuius mentionem iplè fecifti. Prorlus lecundum feripta Cyprianu fî peccatis alienis in unitate quilque maculatuniam ante Gyprianum peri^ ecdefla.nec erat linde exiltcret iple Cyprianus. oi autem hoc fentire làcrilegum eft, 62 certum elt eccleflam permanere, nemo alienis peccatis in eius unitate maculatur/ruftra fili) mali iuftos uos eO lè dicitisæxitum ueftrum non abluitis,non purgatis. Cur ergo inquis,nos quæritis,cur fîc lufdpitis quos hæreticos dicitis f Vide quàm facile breuiterc^ rcipondeam, Quærimus Uos quia peiiftis,ut de inuentis gaudeamus,de quibus perditis dolebamus, Hæreticos au/ têm uos efle dicimus, fèd antequam ad paçem catholicam conuertamini, antequamerro/-tèquo irretiti eftis exuamini,Cum autem tranfîtis ad nos^rius uticp rclinquitis quod era lis,ne ad nos hærerici tranlêatis. Baptisa ergo meinquis.raccrcm fi baptisatus non efles, aut fi Donati uel Rogati, no Chrifti baptifmo baptisatus cflès.No facramenta Chriftia fia fadunt te hæreticû,fed praua diflênfio.No propter malum quod procefiGt ex te, negan fium eft bonum quod rcmanfit in te,qüod malo tuo habes, fi no ibi habes unde eft bpnu quod habes:Ex catholica enim ecclefia funt qmnia dpminica lacramêta, quæ fie habetis SC i, i, ex cxr uatfs.quemadmodum habebantur dàbantur,ctiam priulquâ indeexiretis.Non tâmen ’deo non habetis,quia ibi non eftis unde font quæ habetis-Non in uobis mutamus in qui ousnobifeum eftis.In multis enim eftis nobilcum.Nam amp;nbsp;de talibus dilt;ftum eft,Quonïa in multis erant mecum.Scd ea corrigimus in quibus nobilcum non cftis,ôi ea uos hic acci/ Ppl.^4.

ß pcrcuolumus,quænô habetis illic ubi eftis.Nobifcum autern eftis in baptifmo,in lymbo io,in cæteris dominicis facramentis.In Ipiritu autem unitatis,ÔC uinculo pacis, in ipfa deniz que catholica ecclefia,nobifcum non eftis.Hæc fi acdpiatis,non tune aderunufed tune proz deraitit quæ habetis.No ergo ficut putatis folcipimus ueftrôsXed foicipiêdo cfïîcimus no/ Ifios qui recedunt à uobis,ut fofeipiantur à nobis.Et ut incipiant efle noftri,prius definunt efle ueftri.Nec nobis coniungi compellimus(operarios quidé erroris deteftamur)fèd ideo nobis illos homines coniungi uolumus,ne hoc fint quod deteftamur. Sed baptisauit,in/ . qui'spoft ïoannem Paulus apoftolus,Nunquid poft hæreticum^r’Aut fi forte audes ilium atniaim fponfi hærcticum dicerc,ÔC in unitate ecdefiæ non fuifle,uolo fii hoc feribas. Si auz tcrti hoc dementiflimum eft,uel lèntirc,uel dicere, iam tuæ prudentiæ eft cofîderare, quare poft loanné Paulus apoftolus baptisauerit. Si enim poft æqualê,omnes poft uos bapti/ ^^re debetis. Si poft maiorem, debes ÔC tu“poft Rogatum.Si poft minorem,debuit poft fi Rogatus cum presbyter baptisafles. Si autem baptilmus, qui nunc datur,ideo pariter Ualctin CIS quibus daCur,quamuis fint imparis meriti per quos datur,quia Chrifti eft non à quibus miniftratur,puto quod iam intclligas, ideo Paulum dedilfe quibufda ba pfifiuum Chrifti,quia Ioannis baptifmo foerant bapti2ati,no Chrifti.loannis quippe ba ptifmus ille.diôluscft,fîcut multis locis diuina lcriptura teftat'”, quod Ä ipfe dominus didt: ■ ^fiptifmus Ioannis unde erat,de ccelo an ex hominibusC Baptifmus auté quem dédit Pez ^s,non erat Petri fed Chrifti, K quem dédit Paulus non eratPauli fed Chrifti, Si quem fiderunt qui temporeapoftolorum non cafte,lêd per inuidiam Chriftum annundabant, ^ofi erat éoru fed Chrifti,Et quem dederunt qui tempore Cypriani fondes infidiofîs frauz fiibus rapiebant,ufuris multiplicantibus foenus augebant, non erat eorum fed Chrifti. Et qfiia Chrifti erat,ideo quamuis non per æquales daretur eis,tamen quibus dabatur sequa/ proderat.Nam fi tâto melius quifq^ baptixatur,quâto à meliore foerit bapti2atus,nô

fifte gratias agit apoftolus,quod neminc Corinthioru baptisauerit, nifi Crifpu Si Gain, ôcStephanæ

-ocr page 122-

IIX

AV G. VINCENTI O, CONTRA DONAT. EC R O G A T.

fli Stephane domum.Tanto enim meli'us baptizarcntur, quanto erat Paulus mcliorjîab c ipfo baptisarentur. Denique cüm dicitjEgo pIantaui,ÂpoUo n'gauit,uidctur fignificarclc ’éuâgelizafledllum baptizafle.Nuquid mdior Apollo quâm loannes Z Cur ergo no bapti2auit,qui poft loannem baptisauerat, nifî quia iftc baptifmus per qucmlibetaa/ tusjChrifti erat: ille âutcm per quemlibet datas, quamuis Chrifto uiam præpararct.tame Ioannis cratf Inuidiofe dici uidetur poft loannem baptizatum eft,Ôi poft hæreticos non baptizatur.Scd poteft amp;nbsp;hoc inuidiofe dici,Poft loâncm baptizatum eft, Si poft ebriofos baptizatur.Melius enim hoc uitium cômemoro, quod nec occultarc ppflùntinquibus é^dnojiL K^g’^at,ô£ quàm multi ubicp Gnt,quis ucl cæcus ignoratC Et tarnen inter opéra camis, qux ,trs quiagunt,rcgnum dei no poffidebunt.etiam hocponit Apoftolus,ubi etiam hærelèscnu/ Glt;lt;î-5 mcrat.Manifefta autemjnquit.iunt opera carnis,quæfunt fornicationes,immuiidiaæ,l»v xuria,idolorum {èruitus,ueneficia,inimicitiæ,contentioncs,æmalationes,animofitates,dif/ fenfiones, hærefès, inuidiæ, ebrietatcs, comeftationes, amp;nbsp;his fimilia,quæpra:dicouobislî/ cutprædixi.quoniam qui talia agunt.rcgnum dei nô poftîdebunt.Hac ergo ratióc,quam/ uis baptizatum fît poft loannem , non baptizatur poft hæreticum, qua rarione quamuis baptizatum fît poft loanncm,non baptizatur poftebriofum,quoniam amp;nbsp;hærefesSCcbric tates in eis openbus fùnt,quæ opéra qui agunt, regnum dei non poftidcbunt. I^ônnc tibi uidetur quafî intolérabiliter indignum,ut cum baptizatum fuerit poft cum,qui non fobrie uinum bibens.fed uinum omnino no bibcns.rcgno dei uiam parauit,non baptizetur poft ‘cbriofum,qui regnû dei non poflidebit.* Quid hic rcfpôdetur,nifî' quia ille baptifmus crât loâniSjpoft quemChrifti baptifmo baptizauic Apoftolus : ifte autem baptifmus Chrifti eft,quo baptizauit ebriofus f Inter loannem ôl ebrioium a contrario multû intcrcft: inter baptifmum Chrifti Si baptifmûm Ioannis non à côtrario, fed tarnen mulrum intereft.ln/ . , nbsp;nbsp;ter apoftolum ÔC ebriofùm multum intereft: inter baptifmum Chrifti,quem dédit apofto

lus,amp; baptifmum Chrifti quem dédit ebriofusjiihil intereft. Sic inter loannéfiihæreticu, à contrario muïtum intereft, Si inter baptifmum Ioannis Si inter baptifmû Chriftit quera dat hæreticus,non à contrario,lcd muïtumïnterflft.lntcr baptifmum autem Chrifti.qu‘^”' dédit apoftolus, Si baptifînu Chrifti quem dat hærcticus,nihil intereft. Agnofeitur cm fa cramentorum fpecies æqualis.edam cum magna differêtia eft in hominûmeritis. Sed da ucniam,erraui,quando te uolui deebriofo baptizantc conuinccre,cxciderat mihi cum Ro/ gatifta me rem habcrc,no cû qualicuq; Donatifta.Potes ein tu in tam pauds collcgistuis. Si in omnibus clericis ueftris nullum inuenire forfîtan ebriofum.Vos ein cftis,qui nô ext® dus orbis comunionc, fed ex obfèruatiôe præceptoru omnium diuinorû atlt;^ omnium h' cramentorû renetis câtholicâ fidenaiin quibus earn folis inuêturus eft,cum uencrit filiüs h® minis,quâdo nô inüeniet fidem in terra: quia nec terra eftis, ncc in terra,fed ccelcftcs in ççc Ucot.4 lo habitatismec timetis ncc attenditis,quia deusfuperbis rcfîftit.humilibus aut datgratia, Lh« iS Hec uos Euâgelq locusipiè copungit,ubi dominus ait; Cum uenerit filius hominis,putaf inüeniet fîdé in terra C Côtinuo quippc tan^ præfdens nônullos fîbi fuperbe arrogaturos hànc fidem, dfxit ad quofdâ,quifîbi iufti uidenâtur.Ôi fpernebât cætcros,fîmilitudiné hâc-Diio quidam aftéderunt in tcmplum orare.unus pharifeus,amp; alter publicanus,Si extern lam tibi qua: fequuntunipfc refponde.Infpice tariic diligentius ipfos paucos ueftros, utr« Etnrtrff re / nullus illic baptizet ebriofus.Tam enim late uaftathæc peftilcntia animas,Âtanta libéra in A/ te dominatur,ut multum mircr,fi' non etiam ueftrum gregiculum penetrauit; quamuis an te ipfum aduetum filrj hominis unius boni paftoris,iam uos oues ab hccdis l^araflc ia' dletis. Audi (ànè per me uocem dominicorum fifumentorum,in area dominica ufœ ad ub rimam uentilationem inter paleam laborantium per totum fcilicet mundum,qua deus uo/ cap. terram a Solis ortu ufquc ad occafiim, ubi etiam pueri laudant dominumiquicunœ exoccafîone legis huius imperialis,non dileôlione corrigcndi,{cdinimicâdi odio pcrfct quitur,dilplicet nobis.Et quamuis res qua;xj terrena reôle à quoquam poffideri nô poftit.

nifî

-ocr page 123-

- DE quot;VI GOi^RIG'EN Ol'S H AÊRlè tiCÏ s, EP* XL VIII» '

tlifi ucl iure diuino,qüo Cunóla iuftorurn funt, uel iuré hutnatio, quod in poteftate regüm cft terrX'ideóc^ rès lieftras falfb appëllatis, (|uas nee iufti poffidétis, ÔC fecundum leges réz gum terrenorùm amittere iuffi eftis: fruftracg dicatis, nos eis cóngregandis laborauimus, cum fcriptum legatisXabores impiorum iufti edent, Sed tarnen quifquis ex occafione hu iüs legis, quam reges terræ Çhrifto feruientes, act enicndändam ueftrajn impictatcin pM/ tnulgauerunwes proprias ueftras cupide appetit,difplicêt nobis. Quifquis denique ipfaS rts pauper Û, uell»afilicascongregationum,quas fub nomine ccclcfiætenebatis (quÆ omni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

tionortlt;lebenturnifieiecclefîæ,quæueraChriftieccleGacft)nonpcriufticiamded pera/

uaricamtcnct,dtfpltonobis.Quifquisptoaliquoflagiciouclfeänotc

bisfafufapit.ficutfufcipiunturqui(cxceptocrrorèqUoanob.sfcparaa.in.)lineœmme,

apuduosLrunUifpfectnobfe.SednecfadlcifUmonftrari^

iLoktamus.qaoscorrigcrcudpuntonon poffumus-.neque P'T”

bœdos auHnc fegregando^ omin^Tu autem frater, quantum mihi uidctur,fi uanam glo/

nnn attendas giinfcnfatotumcontemnasopprobrium, quidiótudfunt,

namhominumnonattenaas,otinivi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, u \„prhninsfcti

qaatc modo,fine dubio trafics ad crtWiam, quam uevam feuute te

infix uatcftimonialoneepeto.Tuqutppemctufdemtuxcp.Mæpnua^^^^^^

\ nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;m^nxmfidem(atexmuUorumrdattonccognouqdirptv

\ ^™'?P°ft'a“««f“^^2”'^Ccnrfitaadmefflamepiftoh^

Ä2':3^'tquot;!TmAäuafum adehriftianamfidém.tumneccgo adDonatiftas»

“^aTr^g^arSS,fmcuttadvbitationeconfirmas^^

, nbsp;By«c,D5utiftaseffcChriftiauamfidemHaxctgoamp;dcstedtxtmuMn^^^^

' nbsp;nbsp;nbsp;*usd4autut,quxfeamdomdeitcftintomumtufemtueAbta^^^^

tut adbuc dubL teuere quod feuus. ntG,emta td quod uou feuus,ue\ abqtmudo

Ä!ue”Utu.8tefteonfafioaddueeusgtatiam8toVori^^ r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XnbcCcttciutfqueprauammutateientcutiam,ucautincofta^

fio.^ttpectatumwme^toqu q V

””r ’^sÄTSÄitonamp;GhoreWatutettxaMo^^^^^ \uampetdruoncmfcntventcs,quosuatnan.lt;xr^u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

maJefittutosfiourauetÛt.CôfuGoautemadduatçaoarnX%\ottam.tutnetubefcu^ queàeproçriatoquitate,êtpœutteuiotume\iustotuutatutxquoàteUeteçtget*apm nxiotaeonfaGou£Ïuvetatum.uctamp;i abbomtnamp;usnefeicttbusqutdr^üafttur.obtiaatut

\ nbsp;nbsp;nbsp;i\\aapofto\katententta.Sicnimqoxdefttüxt,teeadcmttCTOmxdtfieo.ptxuatvcatotem

i'ï\dpÇumcorvftvtuo.Quxhdvdpoftcteûamineoscxuvuentatemcotteââprxdvcat,qua^^^ V'^trfoppugriabanUnipfumPavAumptirnitusdkeraurAnc^uoecdchxUavtftvtnagnv £abantàeurn,auàimtcsCYUodeuangc\vxarctbàcrn,quatna\vquanàouaftabat,V\ccc:^en nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam pûtes ab etrore ad.tttritatem,ueV a quocunqueku magno feu patuo peccatondcot

ttôàoucmÇinc pcenitentvapoÄe ttafite.Scdnimvs impudens error eftbmeueWe ca Ù eeddia, quam tot diurms teftvmonqs conftiat eße etdeham Cbr\fti,q^od abtcr na^tj \os quv earn defcruntXrboc ipÇum pocnitêdct eorrigant,2d\ter vWos qui in ea nondu rucrut» SiCtune pnmum ciuspacem atcipiunt,d\oslt;nnp\iusbumdiando,iftos\enius iuidpttndo» u« oÇq diiiqcudo ,utYitlt;qfanandis materna tbaritate Çetuiendo .VAîbes epiftoXam prouxvo 'cmiortà^qidmueXicsMiXet autem mu\tobreuior,Çi te tantum in reXpondendo eolt;^taz^ 'tra,VAuneuetoiinbinibdpruht,ne»nputonkvdeisptobitnramqüicam\egetec.umdeitt nrexc,5Ihueperionaxumaeeeptiunjecurauetint,amp;«nen;

'lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Èsugw

-ocr page 124-

U4 A VG, ADDEOGR. de re SV R» CHRISTI, EP. XL IX

Augurtinus Deogratias presbytcro, rcfpondéns ad quæfttones à quodâ pagano ipfi pro pofîtasjadmonens ut ipfe potins illi refjjondeat, quandoquidem ei quæfttones crant propo/ fitæ,propn‘umcp librum fuo nomine mittat ad paganum.Cæterum Auguftini librum comz municet tantum Chrifttanis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Epiftola XL IX

K CE RIS SIM O fratri QLcoprcsbytcro Deogratias, Auguftinus in domino falutcm? Quæftiones tibi propofîtas mihi delegare maluifti,non ut opiz nor pigritia,fcd quod csi quoq; ipfa quæ nofti, libêtius per ngs audis.dum nos nimis diligîs. At ego propterea malebâ à te illas aperiri,quod ille iplè amicus, qui eas propofuit,quantum ex hocconqci datur,quod mihi ad quafdatnepiftolas non rc/ fcripfit,qüafî nos uerccundatur fèqui,uidcritquam ob caufam.Hoc tarnen fuljsicoLnccfiv fpido mca uel malcuola eft uel ab(urda,cum Si optime noueris quâtum eura diligâ,quan/ toep mihi doiori fit quod nodum chriftianus eft, Si utitp non incouenienter arbitrer cum, quem uideo mihi reichbere noluiflè, nihil fibi à me (cribi uoluiflè. Proinde obfccro te, ut quemadmodum ego tibi parui,atcp inter meas areftiflimas occupadoes tuam fanâam mi hiep charilRmam uoluntatem offendere timui,fî non facerem quod pctifti,ita tu quotp fa/ cias quod peto. Hoc eft aut,ut breuiter quemadmodû à te,fîcut mihi indicafti.poftulauit, ad omnia illi relpondere non graueris,quod ÔC antefaccre potuifti.Scies enim cumlegeris, nihil penè à me didlum, quod ipfè non noueras, aut quod me tacente nofle non poteras. Sed hoc opus meum rogo habeas cum cætcris,quorum ftudio las conuenireiTuum ucro illud,quod flagito,habeat iplè cui hoc potiflîmum congruit, Si. carteri quos no parum ifta dcle(ftat,quemadnlodum dici pofliint abs te,inter quos Si. iplè liim.Viuas lèmper in Chri fto noftri memor.

Quæftioncm primani foluens, docet relûrrcdlionê mortuorum talcm fore, qualis fuit no Lasari, fed Chrifti : amp;nbsp;quod Chriftus poft refurreóionem comedti. Si cicatrices uulnerum habuit,non fuifle fidicium, nec necelTitatis fed uoluntatis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

QS*#*®* TV /T O V E T quofdam,ôc requirunt de duabus refurrelt;ftionibus,quæ coueniat promifi^ iVjlrefurredtioni, utrum nam Qirifti,an Læ^ri C Si Chrifti,inquiunt,quomodo poteft hæc conuenire refurretftioni natoru ex lèmine,aus qui nulla lèminis conditionc oatos eft^ Si autem Lasari refurreétio conuenire alTeritunncc hax quidem congruere uidetur.5iqut/ dem Lazari relurrcdlio fadla fit de corpore nondum tabefeente, de eo corpore quo Laza/ rus dicebatur; noftra autem multis leculis poft ex confiifo cruetur. Deinde fi poft refurre/ (ftionem ftatus beatus fotuitis eft, nulla corporis iniuria, nulla ncceftîtate famis, quid fibi uult cibatum Chriftum lùiire,ÔCuulnera monftrauiflècScd fi propter incredulum kcit,(in/ Sohtio.’xit: fi autem uerum oftendit,e^o in relurreótione accepta futura funt uulnera.Qu’bus re/ (pondctur,ideo non Lasari relurretftionem.fed potius Chiifti congruere promifl^rclurrc (ftioni,quia Lazarus ita relurrcxit, ut itcrum morerctur ; Chriftus autem ( ficut de il^

Row.« ptum eft) futgens à mortuis,iam non moriturÄ mors illi ultra non dominabituf • ctiam promiffum eft refurrafturis in fine feculi.öC cum ilIo regnaturis in ætcrnum’igt;l‘: autc non perrinet ad rclurredlionem,differentia natiuitatis Chrifti 6^ noftræ, quod ille fine uiri/ li femine,nos autem non fine uiro Si Icemina creati fumus, ficut etia non pertinct ad ipfius mortis differentiam. Non enim propterea illius non uera mors fuit,quia fine utrili fcminc natus eftificut nec ipfius primi hominis aliter exorta caro quam noftra,quandoquidem le fine parentibus dc terra creatus eft,nos uero ex parentibus,aliquid attulit ad diffcretiriâ mortis,ut aliter ille morerctur,aliter nos.Sicut autem ad mortis Jîc nec ad rcfurrcótióis dit ferentiam ualet diuerfa natiuitas.Scd fi nec hoc quod feriptum eft depiimo homine, l^i liter infidèles homines uolunt credere,quærât uel animaduertant,fî uel hoc poffunt. quam multorum animalium genera fine parétibus ex terra procrcentur, quæ tarnen cocunao pa fiant etiam ipfa fui fimiîe, nec propter diuerfitatem natiuitatis interfit aliquid ad natur^ eorum,quæ procreata funt ex terra,ôC corum quæ illis coêuntibus orta funtSimibt«^ cnim - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuunt

-ocr page 125-

AVG^ AD DE OG R A TI A's, BP. XLIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12$

A uiuuntîîmilitcrcp monuntur,^uis diffimiliter iiafâ fintitanori eft abfufdum,utfîmiliter refurgant corpora, quæ diffiinilitcr orta funuHuiufraodi aüte;« homines non ualentes in tueri,ad quam rem interfit aliqnfH diucrfum, ôC ad quam non interfit, ubi non aduertcrint aliquam diftantiam primordiorum,etiam omnia cofequentia diftàré oportere contcndut: polFunt talcs patare oleum ex adipibus no debere natare fuper aquam, ficut illud quod ex oliuacft, quoniam longe eftutriusque origo diiîîmilis, quando illud ex ligno,hoc ex carne profluxerit.Qudbtum autem attinct ad illam differehtiam,quod Chrifti corpus,non diflb latum tabe atque putredine,dic tertio rcïurrcxit,noftra uero poft lorigum tempus, ex quo lolutadilcefterant confùfionc,reparabüntur, humanæfacültati ütrumq? impollîbile eft,dt/ uinx autem poteftati utrult;^ facillimum. Vt enim radius oculi noftri.no citius peruenit ad propinquiora,quàm ad Ionginquiora,fcd utraq? intCrualla, parili ccleritate concingit:ita eu •n * iélu oculi, ficut apoftolus dicit, fît refurredlio mortuorura,omnipotétiæ dei ôi ineffabi/ Ilnutuitamfacileeft quælt;^rccentia,quàmdiutumotempore dilapfa cadauera fufeitare, ^ncredibilia funt hæc quibufdam,quia inexperta,cum omnis natura rerû,tam fît plena mi/ t3culis,utnon quafî facili perueftigatione rationis, (èduidendi confuetudine, mira no fîtit,’ atque ob hoc, nec confiderationc, nec inquifitionc digna uideahtur. Nam ego Si mccüm quicunq^ inuifibilia dei per ea quæ fatfta funt irttelligeremoliüntur,aut non minus aut am/ plias admiramur,in uno feminis ta paruulo grano,oîa quæ laudamus in arbore tan^ lici/ ata latuiffe^uàm mundi huius tam ingentem fînum,quæ de corporibus humanis dum di labuntur anLimit,refurrc(ftioni futuræ tota ôi integra rcdditurum»Quomodo autem cotra fiutn eft,Si Chriftum poft reftirredlionem cibatum, amp;nbsp;in rciurreétiorie quæ promittif cibo tutn indioentiam no futuram,cum SC angelos îegamus eiufdcm modi elcas eodemcp moz do fumpfîfte,non fidlo Si inani phantafmate,fed manifeftiffîma ueritatc,ncc tarnen neceiz htatc,fed potcftateCAliter enim abforbct terra aquam fîtiens,aliter folis radius candens.Il la indigentia.ifte potcntia.Futuræ ergo refurreeftionis corpus, imperfedtæ felicitatis efit, ft tiboslumere non potucrit, Impcrfedlæ fclicitatis,fî cibis eguerit. Poflèm hic de commuz tationibus corporalium qualitatum. Si. dapræpotenti ualcntia in inferiora corpora corpoz tum fuperiorum latius difputare; Sed breuiter mihi refpondcre propofîtum eft. Si talibus Jî^genris hoc icribitur, quæ admoncre (uffccerit. Sciât fane qui has propofuit quæftiones, 'chriftum poft refurretftionem cicatrices non uulnera demonftraflè dubitantibus, própte» quos etiam cibum ac potum fumere uoluit, non (èmel fed fæpius, né illud non corpus, fed ipiritum elfe arbitrarentur,S/ fîbi non {blide,fed imaginaliter apparere.T une autem illæ fal fe cicatrices fuiftent, fî' nulla uulnera præceflîftent. Si tarnen nec ipfæ eflent,fi eas ciTe noluz ulet. Voluit autem certæ difpenfationis gratia,ut eis quos ædifîcabat in fîde non filt;fta,non aliud pro alio, fed hoc quod crucifîxum uidcrant refurrexifte monftraret. Quid eft ergo Awod diciturtSi propter incredulum fecit,fînxit:quafî uero fi quifquam uir fortis pro patria dimicas.multa aduerfa uulnera exciperct, amp;nbsp;peritiftimo medico,qui hæc ita curare ualeret, ^t ucatrices nullæ apparerent,ipiè potius diceret, fîc (è uelle fanari, ut magis eflent in corpo te fuo ueftigia uulnerum tanquam tituli gloriarum, ideo ille medicus cicatrices fînxifle clicc tetur,quia cutler artem efficere potuerit ut non eflent,certa exiftehte caufa, per artem efFc ‘^t potius ut eflent,quæ uno folo modo, ftcut iuperiusdixi,faliæ cohuincerêtur,fî nulla uulz *^cra, fanarentur.

Quæftionem fecundam ibiuens docet, Sf ante aduentu Chrifti ptos ieruatos fin'fte per ChrfftS,cunis gratia nulli geti,nuUo ieculo un$ defuit, nec ideo diuerfam efle rc hgionêjfi culturæ modus côfilto diuino,proiit expedit hominum faluti,uan'atur.

T E M alia propoiuerunt,quæ dicerent de Porphyrio contra Chriftianos, tanqua ualidiora décréta. Si Chriftus fe inquiunt falutis uiam dicit, gratiam amp;nbsp;ucriz tatem,in feque folo pohitanimis fibi credentibus reditum, quid egerunt tot fecuz I iotu

-ocr page 126-

deogratia s

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iom hotnincs^tc ChrifluC’Vt dimitta inquit têpora ante Latium regnatu, ab ipro Latio

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quaffpnnapiü hamaninominis ffjmamus,Ia ip/b Latio anre AIba dij aikt ffiat, in Ä/ba

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xque rehgioncsntuscß ualuere tcmplorum, Non paudoïibus feculis ipfa RotnaJoneo iè

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CU orumiraOv^ffuc Chniliana iege fait.Qaid inquit:aótum de tam innamens animis^qui

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is cai ceedipoffet^nondum aduentum fuum homini/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Roma in litibas tcmplomm calait,Ouateinquit

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rix teoione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempore lex ladæorum appâtait ac aigait angaffa Sy/

g K,re‘'f'«. uenieatis CbriOiuidaatx rat^fc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Wisuà iMn,s,quæ gratia aoadam a J

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cettistemporibasinfiituta Oa^fîn^r^ j.^^pj^^^oeoramTaotum facta,quæ coaffat

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camea dearuant.ô^eiTe inâ^a confftëmt Nadanimarum falatem, nobif

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paruumnoncRutipffintérim prias.^^demeaampèrniaofamonatamus,fcd ,

t - , ff^^^^^^^^^^^di'erucinÛ:ituta,auæror,n,-,~l ^^^^?^^^*^‘^lt;^^^^^f^t^^tit,S^fapienterat

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^P^tit.Siautempotaerutaliomodo /

W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^P(^‘^^^^tiones,qaiPandquitusnon

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;ad liberandos caitores faos pariterubio^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3crerrcnaram,quxicircnrcertis temporib^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dpro aarietate reram temporaJiam

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queaîibi,aliter atqj aliter fibiaoluiûcièruiri cnrh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis alias att^ alias,abbiat

W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß^^^^^’^^^^^'^°^^^*pdprodnsfaisaurrprnr,r,j ^^^ff^''t;flionemChri{lianærcligioniin/ /

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bietiam pro noilra religione reCpondeant kn n nbsp;nbsp;nbsp;^^^P^dibtaaatûpoifuntin eo ipfo ff

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cpcongrucnaa,cjuàm ckucifisfacramentk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuerfatemporum locorû /

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tereflpro diaerfalingiiaram auditoramnt rnn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coliturrandtam eil,Peut nihil in

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^^^^^^^^^'^^^bociànèintcrûtxiu^lin ^^^^’‘^^diaerPsfonisdicatur,Pquoddi /

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines padtoqaodamfodet'ih^'/^-^n-^^^'^^^'^^''^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comma/ !

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^isdiuinitaticongruerenr,uolintatemdeiPnf-r^‘.^^^^P°^^^‘^’^^‘^‘^^^^^^^ !

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam défait adfalarem iaflicixpietaticr m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^dicfapucrupQuxomninonu /

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titra eademc^rcligionerociatis aariecelebran^m.^’ 8i:pguainaltjsarque alijspopalis,

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^(^t-tetarueholereturinßrmitas s^a-^^^^^^^^^^^P^^^^^^^t-efert^^uoSChu/

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum ChriaumdicamusaerbumdeiperoanjTi^^^ ''P'Pquot;ê‘^''^^^^^oritas.Quamobm

tiec uerbum diftum atq^ tranfadium Pd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia,amp;ideo ßliam,qaia aerbu

ipfam âtep incommac^ilitcrmancnsrub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^•^tmatabilem pattern incommatabik

poraJisaptocongraentiatemDornm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^imine aniaerfa creatara fpiritalisSicot

bctnandæ,quid.qaando Ô^abhaica earn P ^^ß^^^^^^^dikratar, caius moderandx SCga/ PtofefloôiaateqaampropagatetHebra- nbsp;nbsp;^P°^^^at,rapiêtiaamp;fcicntia,^penes ipfam ek,

nationemcongraisamp;aamin§spræff^ariZ“i;'.^‘^'”’P‘'^L‘^‘’^T'quot;P‘^‘’^”‘^‘^'^^ ! cumfein camedeairemencccc»nmnS,li:

cumimplctomnûtq^perpmS,^°f^’’^quot;’°quot;^i^'^’”°(^^'^‘‘- Xdcinccpsufcfnunc.

r3naosubimpqsdîépmmseaamp;fanr‘i'‘^'^ii‘‘^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ddnem fmiH.qaa j

tcrnas.Xiacommu[ubdisrapicmi,o^“‘^'quot;‘'‘^‘‘‘“quot;^’'^''‘”JP^‘^‘^^^‘'^^‘^‘^'^^^^^^^ doneomaisrationahaaimaGrbZ^fl crcdideruntxSqueuta,nqucinmlk^i„^fr‘'‘^?^‘^'°^‘^quot;°^^‘'^^^^^^ quat,dolibecsfabdibetamp;tinc.perZTnf^‘i!iquot;f^'”r7Z^ii^^^

^°;'«'^^^^dpatremmanentcm,amp;quii„eameàmaenenc!ûcacdcbanrinaun3a' t,qu,,Slapudpatremmmcntem, Xiacamc ucntanrm. Nccquiaproccmponrmuu. Pcacetiancfaaumanr,unaatur;quodtunc6,tummprxnunci3bdiur,.dcoGdcslpamp;‘cuù

ica.

-ocr page 127-

E P L S T O D A , X LI X. ,

li 7

atàjuelfalus ipfadiueria eft.Necquiaunaeademqueres,alfjsatc^ alqsiàcris amp;nbsp;Gcramen tisucl prædicaturautprophetatur,ideo alias atq^ alias res,uel alias arq; alias falutesopor tet intelIigi.Quid autem quanck) fiatquod ad unam eademcp fidclium ÔC piorum libéra/ eSfiUum tipnem pertineat, confîlium deotribuamus.nobisobedientiam teneamus. Proinde alqs tuncnominibus SC(îgnis,alfjs autem nunc, amp;nbsp;prius occultius,pofteat®anifeftius. Si prius à paucioribus. Si poftea à pluribus, una tamé eadêc^ religio uera fignifîcatur Si obieruatur. Neenos eis obi^imus,quod aliter Numa Pompilius,deos colêdos Romanis inftituit,at/ que aliter ab eis uel Italis antea colebantur,nec quod Pythagoreis temporibus ilia philo/ fophiacelebratâ eft.quæ antea uelomnino non erat,uel in pauciflimis eadern fentiétibus, non tarnen eodem ritu uiucntibus fortaflèlatitabat;(èd utrum illi dfj ueri aut colendi fî'nt,

uftu ilia philofophia animarû faluti aliquid proßtihoc eu eis agimus, hoc in quæftionê notamus,hoc difputando couellimus. Definant igitur obqcere nobis.quod omni feôla:,ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Omni nomini religionis obqci poteft. Cum enim non fortuito labi, (èd diuina prouidetia tempora ordinari fateantur, quid cuitç tempori aptum amp;nbsp;oportunum fît,humanum con/ ■ lîlium prætergredituriôi illinc dilpergitur,unde ip(a prouidentia rebus coniuliu Si enim di Xerint propterea non lemper nec unique finflè Pythagoricam difeiplinam, quia Pytha/ Was homo fuit, neque hoc in poteftate habere potuit: nunquid hoc etiam diccre pof' funt, co ipfo tempore quando fuit, in Si his terrarum locis ubi ilia philofophia uiguit, o/ mnes qui cum audire potucrunt,etiam credere lèdlaric^ eum uoluiUe ç’ nbsp;nbsp;per hoc magis nbsp;nbsp;nbsp;*

fî tantæ poteftatis fuiflèt Pythagoras,5£ ubi uellet, Si quando uellet,{ua dogmata prædi/ tarent fî haberet etiam cum ea poteftate iùmmam rerum præ{cientiam,nufquam SC nun/ quam appareret,nifî ubi SC quâao fibi homines credituros efle prænofcerct, Proinde cum Uirifto non obijciant, quod eius doeftrinam non omnes ièquunturiièntiunt enim Si ipft, nequaquam hoc redle obrjci pofte,uel philoibphorum fapiétiæ uel etiam numini deorum

B fuorum: quid refpondebunt fî excepta ilia altitudine fapicntiæ SC Içientiæ dei, ubi fortaffis aliud diuinum confîlium longe iècretius latet,fî'ne præiudicio etiam aliarum forte caufaru, quæ a prudentibus inueftigari queunt folum eis breuitatisgratia,inhuius quæftio/ nis difputatione dicamuSjtunc uoluifte hominibus apparere Chriftum, SC apud eos prmdi cari doôlrinam luam, quando feiebat SC ubi feiebat eflè qui in eum fùerant credituri C His enim temporibus SC his locis,quibus Euangelium eius non cft prædicatum, talcs omnes in eius prædicatione futuros efte prælciebat,qualcs non quidé omnes,fed tarnen multi in eius .rorporali præièntia fuerunt,qui in eum nec iuicitatis ab eo mortuis credere uoluerunriqua les etiam nunc multos uidemus, cum tanta manifeftatione de illo çompleantur præconia prophetaru,nolle adhuc credere,Si mallehumana aftutia refîftcrc,quàm tam præclaræ at/ que peripicuæ tamc^ fublimi Si fublimiter diffamatæ diuinæ credere autoritativ Quandin paruus SC infirmus eft intellcdtus hominis,diuinæ debet credere ueritati. Quid ergo mirn fî tam infidelibus plénum orbem terrârum Chriftus prioribus fcculis nouerat,ut eis appa/ tcre,ucl prædicari merito nollet, quos nec uerbis nec miraculis fuis credituros efte præfcie/ oat Neque enim incredibilc eft taies fuifte tune omnes, quales ab eius aduentu ufque ad hoc tempusjtam multos fuifte SC efte miramur:ôi tarnen ab initio generis humani,alias oc .cultius, alias euidentius, fîcut congruerc temporibus diuinitus uifum eft, nec prophetari deftitit,nec qui in eum crederent defuerunt,ab Adam ufque ad Moyfen, SC in ipfo popu/ ,lo Ifrael, qui fpeciali quodam myfterio gens prophctica fuit, SC in alijs gentibus antequani iïeniftet in carne. Cum cnim nonnulli commcmorantur in fandtis Hebraicis libris, iam ex

tempore Abraæmecde ftirpe carnis eius.nec ex populo Ifraël, neccx aduetida focietate in populo Ifraêl, qui tarnen huius facramenti participes fuerunt, cur non credamus etiam in ■cæteris hàc atque illacgcntibus, alias alios fuiflè, quamuis eos commemoratos in eifdem autoritatibus no legamus C Ita falus religionis huius, per quâ folam uerâ falus uera ucraci/ ,ter(|; promittitur, nulli unquam defiiit qui dignus ruit, ôCcui 4eamp;iit dignusnon fuit, Et 1 \ abev

abev

-ocr page 128-

izS

DE OG R A TI A SF

ab exorJib pfopàgationishumanæ,ü]^e in ßaetn^qaiburdatTt ad prxtniam,(juibardam ad iadiciam prædicatar, Äcper hoc amp;nbsp;qaibas omnino annandata tiotr eü, non credituri ^æ/acbantur,â: qaibus non credituris tarnen annandati e{i,tn äloram exempio demon/ ^antucC^aibas aurem crccttuns annandatardii regno ccclorum Q(, fanótoram atigelorit ^ocietadpræparanttir,

Quxïèionem teniam foluens docet, immoladonem pecadum,8Cinc^diam tha/ ns nonrepreheniam in ludxts, quoniam hxc uero deo immolabaatan Latriam nec bonis exhibêdam,multo minus faxis ac dxmonibus.De

^'^^^^q^tiarqaat{lionem,Äccarantinqaicritasfactottiho/ cum idem cakasabipßsiaqt f^efponfio, eQaiireHaicrefonn^^!^æ ^^^,^^^^'^^^^^potibasprirds,cumindadtardeasptimitas quot;quot;^^poßtaagnordmrublfcdommeß^^^

^bmliiTeman^s^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äbdautemexprimitiais ouid

to,deduiUte ®O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cadiffneada^Sbreaisfa/

ro.

Pquot;’^‘‘adiaibusfamßdoramaeixrisKaametta‘lT^

tem.amp;cnßcian,.Xalia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘‘odtcmplamraarda

B.hoceada:moa^a^r^^^l^P^quot;^‘,^-«ÿquot;-’igt;gt;crodeodebed£ad«dii^ dedpimtexpcdOéac. VerumhæcamexSb^mrdeo'r'”culroribuseuaquoi dolt;iinnam,ueta rdiaio eil cam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■^‘^‘^^^^’^^candam aas mfptrationem at(p

tioxia faperaitio, Qaapronteraai Chrifli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^dam eoram impiam ruperbiant,

facarcre, qais dabitet^cruntamén cum f.^°^^^^^bibeattt.EtidoIaqaidemonmifett/

äprecantmasataaeimmni^,^,.a...^ , . ^^^^^^ÿ^^P^dibaSahonorabili fablimitate,ut: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

nnnnirf t- k k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^rtitioois ütojlcati di^i OailoshabenröS

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;^non aadtant, 3C cetera, talta.fdæc enim aerba quo magisaper

^^ra iant, do taagis incutiant fälubrem padoretn iUts,g cucalibusdmala c ns aiaitiam catn timorécultam exhibent,éaépuiaentibusßmiltaacnerances,adorantes cjaecànta^tur, eisep! uehtpr^rentibusprecesallegant, uidtimas immolant, uotapetiôb

otiinino utea {eniücarcntiaparate non audeanr NearbitrentaraadS

/.[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adle /bnare, qaod haia^emodi aiFedtas hamano cordt ex ido/

ns innarcitunapertißime fèriptameihquoniam omnes dijgetium dtemonia- Vndeamp;apo/ ^olica difciplina tion iblu diett, qaodapudloaanemlegiajr, Pratrescauere a ßmulacbti^ ucraaictia

-ocr page 129-

E PISTOL A XLIX»

129

ueruetiam quod apud PauIum^Quid crgoC Dico quod idoli's immolatum (it aliquid, aut idolum eft aliquidï'Sed quæ immolant genees,dæmonrjs Si non dco immolant,nolo ante nos fodos fieri dæmoniorum. Vnde fads intelligi poteft, non tam ipiam immolarionem (nam uero deo prifei fanóti immolanerunt)ièd quod dijs fallis Si impqs dæmonip immoz Utur,rcprehendi à uera religione,in fuperftitionibus gentiumiSicut egim ueritas hortatur homines fieri focios Gnótorum angelorum, ita feducit irqpietas ad focictatem dæmonio/ turn,Oli præparAur ignis æternus,fiçut regnum æternum fodetati fandtoru. Neç^ illinc ex ojfant impfi fua iacrilega iacra Si fimulachra, quod eleganter interpretantur quid quæq; fî ßiificentOmnis quippe ilia interpretatio ad creaturam rcfertur,non ad creatorem,cui uni uebetur £èruitus religionis,illaquæunonominelatriagtæceappellatur,Nec nos didmus twram,maria,cœlum,folem,lunam,ftellas. Si qyaldam non in promptu fîtas cœlites pote/ ftates effedæmoniailèd cum omnis creatura partim corporalis fit, partim uero incorpora/ lis,quam etiam Ipiritalem uocamus,manifeftu eft id quod à nobis pie ac religioic fit, auo/ luntate animi profîcilci,quæ creatura ipiritalis eft,Si omni corporal! præponéda. Vnde col ligitur corporali creaturæ non effe facrificadum. Reftat fpiritalis,quæ ucl pia,uel impia eft. Pia fdlicet in hominibus Si angelis iuftis Si deo rite feruientibusdmpia uero in hominibus K angelis iniquis,quos etiam dfemones dicimus-Ac per hoc nec fpiritali,quamuis iuftæcrc aturæ làcrificandum eft.Quoniam quantomagis pia eft Si iubdita deo,tanto minus fe,tali honore dignatur,quem feit non deberi nifi deo. Quato ergo pemiciofius eft lacrificare dx ^ïïonijsjhoceftiniquæipiritali creaturx, quæinhoc proximo Si caliginoib coelo inhabi/ ^s,tan^ in aereo carcere fuo prædeftinata eft lupplicio fempiterno C' Quamobrem etia* cum fc homines foperioribus cœleftibus poteftatibus,quæ nó lunt dæmonia.facrificare di/ cunt,ôi folius nominis intereftè arbitrantur ^quod illi deos,nos eos angelos appcllamus,nd fe opponunt eis ludificandis multiplici fejlaria.nifi dæmones qui errore deledlantur Si quo 6 dammodo pafcuntur humano,quoniam fancti angeli non approbant facrificium, nifi qd?

ex doftrina ueræ fapientiæ,uçræqî religionis offertur uni uero deo, cui (àndta focictate dez feruiuntProinde ficut impia fuperbia,fige hqminum,fiue dæmonum.fibi hos diuinos hoz Bores exhiberi uel iubet uel cupituta pia humilitas uel hominum uel angelorum fandloru, h^ fibi oblata recu{auit,Si cui debere^ oftedit. Cuius rei manifeftiiTima in iacris litter is no ntis exempla monftrantur. Dilpertita autem diuinis eloqurjs facrificia pro temporum con gruentia,ut alia fierent ante manifeftationem nouiteftameti, quod ex ipfa uera Si in unius lacerdotis ui(ftima,hoc eft effufo Chrifti (anguine miniftratur.Si aliud nunc quod huic ma Bifeftationi eft cogruum,qui iam declarato nomine Chriftiani appellamur offeramus, no folum euangelicisaierumetiam propheticis litteris demonftratur. Mutatio quippe non dei Bon ipfius religionis, fed facrificiorum Si facramentorum impudenter nunc uidcretur præ/ dicata,nifi fuiilet ante prædiôla.Quemadmodû enim unus idemcç homo,fi deo mane ahgt; üd offerat,aliud ue(pere,pro congruentia diurni temporis,non deum mutât, non religione, licut nec falutem,qui alio modo mane, alio uefpere falutat,ita uniuerfo traólufcculorum, cum aliud oblatum eft ab antiquis fan(ftis,aliud ab eis qui nunc (untofFertur,nó humana. pr^fumptione, fed autoritate diuina temporibus congrua facra myfteria celebrantur, no deus aut religio commutatur.

Quæftionem quartam (bluens oftendit quomodo perpendenda peccatorum Si «ternæ pœnæ proportio, quodque iufte deus pro temporarqs delimits reddit sterna »upplicia.

A M nunc deinde uideamus,quale fit quod demenfura peccati atqj (upplicrj proz. pofuit,fic euangelio calumniatus. MinatUr inquit Chriftusfibi non credentibus, æterna fupplicia. Et alibi ait: In qua menfura menfi fiieritis remetietur uobis.Sa/ Bs inquit ridicule atc^ contrarie.Nam fi ad menfuram redditurus eft pœnâ,8i omnis men/ Bra circumferipta eft fine teporis,quid fibi uolut minx infiniti fiipplicfjClftam quæftioem

1 i aqua

-ocr page 130-

150

quot;D EOGR^TIAS

atol«h‘o à qualicLincp philofopho cHc obicétam atc^ propofitatn difficile eftcrcdere. Qnippc qiri C ait,omnis menfura circumfcribitur tempore, quail non foleat nifî temporum efle mcnfura, fiait horarum,ÔCdierum,ôi.annorum: Vefficut dicimus fereuem fyllabâ fimplum habere temporis,ad fyllabam longani,Puto enim modios,$( rabones,urnas ôC amphoras,no tem porum eflè menfuras.Quomodo ergo omnis mcnfura circumfcribitur têporeCNônneipfi dicuntXolem iftum fempiternum efk,qui tarnen quantus fit ad terram,menfuris geometri ris perferutari audent ÔC renunriaref Quod fîuc pofTint fîue non poffint, lt;%nftat cum tarne propriam fui orbis habere menfuramgt; Quia 6i fi comprehêdunt quantus fit,mcnfùrâ eius comprehendunt,SQ3 hoc non aflequuntur.menfurâ eius utiep non c6preKcndunt,necideo nulla eft,quia homines earn noffe non poflûnu Poteft igitur aliquid ôi fempiternum effe, K certam fui modi habere mefüram. Secundum ipfos em de folis æternitate locutus fum, utfua fententia conuincantur atlt;^ concédant effe pofTc aliquid cum menfura fempitemu. Ac fic non ideo putent non effe credendu de fupplirio fempitcmo.quod minatus eft Chri/ ftus,quia idem dixit,In qua menfura menfi fueritis, remetietur uobis.Si enim dixifict, qdquot; menfi fueritis,hoc metietur uobis.etiam fic non omnino ad candem rem ex omni parte nez ceffe effet referre fèntentiam.Poffumus enim reóte dicere, quod plantaueris, hoc decerpes, quamuis nemo plantet pomum fed lignum,dccerpit autem pomum magis Iignum,fcd illud dicimus fecundu arboris genus.quia non ficu plantat,undc nuce decerpat Jta dici pof fet.quod feceris patieris,non ut fi ftuprum fecerit, ftuprum patiatur, fed quod pcccato ifto fccit legijhoc ei lex faciat,id eft,quia legem talia prohibentem de fua uita abftulit, auferat eum etiam ipfa lex de hominum uita, qua regit.Ite fi dixiflet quantu menfi fueritis, tatum remetietur uobis,nec fic eflet confeques, ut omnimodo æquales peccatis pœnas intelligere deberemus.Necç enim aequalia funt, uerbi gratia,triticu ÔC hordeum.Etprofcóto did pof fet,quantu menfi' fueritis tantum remetietur uobis, hoc eft quantum triad tantum hordei. Quod fi de doloribus ageretur atep diceretur,quantum dolorem ingefferitis.tantus ingcrc igt; tur uobis,fieri poffet ut tantus dolor effet, ^uis tempore diuturnior, hoc eft, mora maior, ui par.Neq^ enim fi' de duabus lucernis dicamuslt;antum ignis ifte caluit quantu illc, Ideo falfiim crit q uia una carum forte citius exrinóta eft.Non itacp fi aliquid fecundu aliud tanz tu eft,fccundû aliud non eft tantu,quia no omnino tantu eft, ideo ralfus eft modus in quo

MrffÆ.y, tantum eft.Cûuero dixerit,Inqua menfura menfi fueritis,remetictur uobis,quumcp mam feftum fi't.aliud effe menfuram in qua metitur aliquid, aliud ipfàm rem quæ metitur, iâ fie ri poteft,ut in qua menfura homines menfi efrent,uerbi gratia,modium triôd,in ea illis me tiantur milia modiorû,ut Si tam multu intereffet in quantitate frumenti Si nihil in méfur^ ut taceam de ipfarum reru diuerfitate,quia non folu fieri poteft, ut in qua méfura quis mcz fus fuerit hordeum,in ea illi meriatur triticum.fèd qua menfus fùerit frumentu, in ea illi me tiatur aurû,amp; frumenti fit unus modius,auri ^plurimi. Ita cum fine comparatione remm ipfarum,amp; genus Si quantitas différât,dici tarnen reóliffime poteft,In qua menfura mefus rifmcitfunt. eft,in ea illi metitu eft.Vnde aut hoe dixerit Chriftus,paulo fuperius fan's elucctNolite in quit iudicare ut non iudicemini. In quo enim iudido iudicauerias,iudicabimini.Nünquid fi iniquo ludicio iudicabunt.iniquo iudicabûturÇ’Abfit. Nulla quippe iniquitas apud dcu. Sed ita diólum eft,In quo iudido iudicaueritis,in eo iudicabimini, tan^ diceretur, In qua uoluntate bencfcceritis,in ipfa liberabimini, uel in qua uoluntate malefeceritis,in ipfa puni emini.Velutfi quifpiam ad turpem concupifccntiam oculis Utens excæcari iuberctur, reifte utiçp audiretjln quibus oculis peccafti,in eis fiipplicium meruifti. ludicio enim quiscp any mi fui,fèu bono feu malo utitur,uel ad benefadendum,uel ad peccandum. Vnde non iniz quum eft,ut in quo iudicat in eo iudicetur. Hoc eft ut in ipfb animi fui iudido pœnas luat, ' nbsp;nbsp;nbsp;cum ea mala patitur,quæ male iudicantê animû cofèquunt. Alia nancp funt manifcfta tot

menta,quæ poft futura præparantur, etiâ ipfâ ex codé malæ uoluntatis cardine extraôla, ïn ipfô autem animo,ubi apperitus uoluntads hominum eft,huraanorum menfura faxfto ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum côtinu9

-ocr page 131-

. EPISTOL A gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,XLIXgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ«

A Tum conrinuo pœna (èquitur culpâ,pleruralt;^ maior non {cntientis cædtate gratîore, Ideo cû dixifTctJn quo iudicio iudicaueritis iiidi'cabifnîni,fecutiis adiunxiuEt qua mcnlura me/ fifucrirismctictquot; uobis.Inùolüta#equippe propria metietur bonus homo bona fadla.amp;int ea mcrictur ei bearitudo.Itemq? in uoluntatc propria, metietur malus homo mala opera, amp;nbsp;in ea metietur ei mi(èria:quonia ubi quisqj bonus eft, cu bene uult, ibi ctiam malus cum niale uult. Ac per hoe ibi etia fit uel beatus ucl mifer, hoe eft in ipfo fuæuolutatis affeóhi» quæ omnium faftorum meritorumé^ menfora eft.Ex qurditatibus quippe üoluntatu,non ex temporum rpattjs,fiue reóle faótafiue peccata mctimur. Alioquin maius pcccatu habez rctur,arboré dcifccre hominé occidcre. Illud enim fit ïóga mora,iéhbus multis,hoc uno idhi breuiflimo tempore:pro quo tarnen exigui têporis tam grandi pcccato,fï perpétua de portatione homo puniretur,etiâmitius eu illo aótu,^ dignusfuerat diccretur, ^uts in fpa tio téporali longitudine poenæ,cüm breuitate fadnoris nullo modo fit eóparandn.Quid er go contrariu eft.fi' crunt panter ionga,uel etiam pariter ætema fuppliciadèd alijs alia mitio ta,ucl aen'oramt quibus tempus æquale eft, non fit æqualis alpcritas,propter menfurâ eda peccatorum,non in produótione temporum,fed in uoluntate peccantium^Volunta^uip pc ipfa punitur,fiue animi fupplicio fiue corporis, ut quæ dcleótatur in pcccatis,ipfà plcCta tur in pœnis,ÔC ut qui iudicat fine mifcricordia,finc miicricordia iudicctur.Et in hac quippe fcntcntia,ad hoc foium eadem menfura eft,ut quod non pra:ftitit,non ci præftetur.Atquc na q, ipfaiudicatur ætcmû crit,quâuis quod iudicauit,æternû efle ncquiucrit.ln eadem igt tut menfura,quâuis non æternorum malcfacftorum, æterna (upplicia remctiuntur.ut quia æternam uoluit haberi pcccati perfruitionem,æternamuindilt;ftæ inueniatfeueritatem. Nó autem finit propofica breuitas refponfionis meæ,ut colligâ omnia,uel certe ^plurima quæ de pcccatis, SC de pcccatof um pœnis,fan£fti libri habent, atep ex his unam eruam fine ulla ambi^itatc fentcntiam,fi tarnen id ualeâ uiribus mentis, etiam fi congruum nancifcar oc»/

6 um;Nunc tarnen arbitror fatis cflè monftratum, non eftè contrarium ætcmitàti fupplicio^; rom,q, in eadem menfura redduntur, in qua pcccata commifta funt.

Quæftionem quintam foluens tfocet à Salomone fieri mentionem filq deû

â o s r hanc quæftioncm,quieââ ck Porphyrio propofuit,hoc adiunxit. Sanèctiâ ' de illo inquit me dignaberis inftrucre,fi uere dixit oalomon-.Filium deus non ha/

P bet.Cito refpondetur.Non folû hoc non dixit,uerumetiam dixit,q, deus habcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

filiumïApud eu enim fapientia ïoquens ait, Ante omnes colles genuit me. Et quid eft Çhri ftus,nifi dei fapientiaCitem quodam loco prouerbiorum, Deus inquit docuit me fapienti/ flouer am,ÔC feientiam fandlorum coghoui, Quis aftendit in cœlum SC defccnditC Quis collegit uentos in finumC’ Quis côuertit aquam in ucftimentoT'Quis tenuit fines terræC' Quod no/ men eft ci,aut quod nomen eft filrj ciusfHorum duorum quæ in extremo commemoraui, nbsp;nbsp;‘

unurctulit ad patrem,id eft,quod nomen eft ei,propterquod dixcrat,deus docuit me iàpi/ cntiam.Et altcrum euidenter ad filium cum ait,aut quod nomen eft filfi eius,propter cæte/ ta quæ de filio magis inteUiguntur,hoc eft,quis afeendit in cœlum,ô£ dcicendit. Quod Pau lus ita commémorât. Qui deicendit.ipfe eft SC qui afccnditfuper omnes cælos. Quis colle/ gituentos in finum, id eft animas credentium in occultum atlt;^ fecrctum. Quibus dicitur. Mortui enim eftis,ôC uita ueftra abftondita eft cum Cbrifto in deo. Quis coüertit aquam in ueftimcnto.ut dici poffet, Quotquot in Chriftû baptizati eftis,Chriftu induiftis. Quis Ado,’» * tenuit fines tcrræ,qui dixit difeipulis fuis: Eritis mihiteftes in Hierufalem ÔC in tota ludæà amp;nbsp;Samaria,5C usq? in fines terræ.

Quæ ftionem fextam di(rolucfts,o(lendit miracula Gens prodftâ fcripturîsiaut cre denda omniaiaut negUgenda omnia^aperiens allegoriam de lona à ceto âbfbrptô,dé

I 4. hedera

-ocr page 132-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«gt;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avgvstinvsad deogratias#

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hedera,Xuerme matutino, ÖeS facflts loqutpoftrcmo tn his quae Chnihjs interpre

tatus eß;,non efle liberam hominum diïiïnatibnem».

POSTREMA quæftio proponta eft de lona, nee ipfe quafi ex Potphyrio,fed tan^ ex irnïione paganoru.oic enim po/ita cft. Deinde quid fentirc,inquit,dcbemas de B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iona,qui dicitar in i*cntrc een triduo füiflc,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft SC incredibile, tranfuoratuni

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum uefte hominem,fuiftêin corde pifèis. Aut ft figura eftjhanc dignaberispudere. Dein

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quid (ibi eciam lîlud aalt, fupra euomitum lonam cacurbitâ natatn, cfiid caufx fuit M

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naftcretur.Hoc enim genus quæ{iiôis,malto cachinno à paganisgrauiter imfum^

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sotutio, tnadaerti. Ad hoc relpondetunquod aut omnia diaina miraaila crededa non ftnt, ait

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc cur non credatar caula nuBa fit.In ipüjm autê Gjriftum,quod tertio die refütrexit no

credercmus,(i ßdes Cbriflianorum cachinnu rnetueretpaganoru. Oim autem bine quay g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi‘otiemnonproporaernamicusnoaer,utrucredendÛût,aeILazarurerurcicatuefreqaat

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to dic,uci ipfbmChrii}u[crtiodierefurrexifïè,muItam mirorhocquod faôtûcfldefona,

earn pro mcredibilipoluilic^nih forte facihusputatmortuû de fcpulchro refufitari, en uif

■ ‘^•!/l'quot;‘‘-n^30vmdobdharun,3rmaivm.3basquicxpeniünnudiecaw,uôcrguéeoax^^^ g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nKbmr,quæ Carthagme .n publico nbsp;nbsp;nbsp;populo ndtr funt, quot honiiuesiu fpaao fuo

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us fi«cutpofuit.ucftsdfeZmpcd,mç„to uclouudlcuoruri nolt;rct.Jte: quaff

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'^^-’S-'l^^fcrecc^rtuueru.quipcrubmpcumuérisprTcipitucus.nccxccpuisel^^^

' nbsp;nbsp;nbsp;'11 \-3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 /V J * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f’Quanep fcriptura neep nadum nea u(y

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a:tu,u,n,lluduntu,wclc,cauclTedixcmMpoiricintelligi,lkiccuuuuLj^^^^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opuscr3t,lt;cmquaouocouun,uaill,ucllcn,dcuuhi,quofucJ^^^^^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hom,ncsdepxophcahuju5 uellckliciti.quai;autpccfcncAam paruamrcpnCH.autitt

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;balucas .utcairc dicaar, quo caan, ß occcffc cITainoarc uc{btum,uixn,olcaum eOiuoa p

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cunicn nutum 5cdhabcntrcuera quodnon aedantdiuiuo miraculo, uaporen, uärb

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl“°“^’'™3*'“™P«quot;''P^-;«f™Plt;;r®.utui«mhomZn,sconfcraarccQu3nto/nlt;icdn

___ /y -if 1 a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in caminum miffos^eambalaffcin

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionc r^ellcndi fanL i^elt;^ cnim debent unum aJiquid tanquam incredibile proponcre, SC

m qaæihonemaocare,ied omnia quaeaelmlia,uel etiam mirabiJiora narrantur. Et tarnen

Apwkîura nhocqaod de Iona feriptu eH^Apaleias MadaurenEs,uel Äpoüonius Tpaneas fcâifedi ApoBoniur, eeretur.quomm multa mira, nullo ßdeliautpre iaétitant. quamuis ÔCdærnonesnonnuÜ^ haantangehs bmiliaanon ueritâte fed fpedcanon fapicntiafed plané faîlada, Tamen fde iflis ut dixhqaos magos ucîpbiiôfophos laudabiliternominanta talc aliquidnarrarctur, rult;poç. non iam in bucciscreparcttiiùsa fèd tpphus.lta rideanticripturas noflras, quanaitnpof^ funtrideantadum per ûngulos dies ranorespaucioresep fè uidcanta ucl moriendoa uctcre dendoadum tmpîenttir omnia quxprxdixerunta qui bos contra ueritatern inaniccr pu/quot; gnaturosa uanelatratùrosa paulatim defcdlarosa tanto ante riferanta nobisep poûcris fa/

. isanonfolàm ealegenda dimiièrantauerumexperiendapromifèrunc. Non fané ab farde, oeqae importunereqairitar, quidida ßgnißcenta ut cam boc expoßtum faerit, non tan/

■ ' nbsp;nbsp;nbsp;tumgcdaalèd ctiamptopter aliquam EgmEcationemconfripta effe credantur .Prias er/

go non dubiteta lonam proph^am inaiao ingenri marinæ bclaa: triduo failfcfqui uult fcrutariaOir nam hocladtam ßta Non enim frudra faedum eda lèd tarnen fâdam ed. Si c/ mm moaêtad ßdem qua: ßguratc tantum dirda non faeda iùnta quanto magis mouerede tieutfd/iitto bentaquæ ßguratc non taneam dirda fedfaeda iîint. Nam Peut humana coniacardo act/ •i»ttur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bisaita diaina potentia ctiam fàedisîoqaitur.Etdcut ièrmonibumano uerba noua,aclmi/

nus aßtata, moderate ac decenter afperfaa fplendörem addantaita infardis mirabilibas ^ongaienter aliquid ßgnißcantibas, quodammodo lacalentior ed diuina eloqacntia.

-ocr page 133-

= nbsp;. EPI s TO LA


XLIX*


il Ffoinde quid fi'gurauerit, quod propheta belua illa deuoratu, tertio die uiuu reddidit, cur a nobisquærifcum hocChriftus cxponatC Generatio inquit praua 8i adultéra fi'gnu quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ix*

tit,SC ßgnu non dabitur ei,nifi fighum lonæ prophetæ. Skut enim lonas fuit in uentre cez ti,tribus diebus 6C tribus noólibus: fie ent filius hominis in corde terræ,tribus diebus ôC triz bus noâibus.De ipfo auté triduo morris domini noftri lefu Chrifti, quomodo ratio red/ ’ ’ ’ * datur,cum à patte totum intelligitur, in die primo Si nouiflîmo, ut tori tres dies idem cum fuis nodibus c5]^tentur, longum eft diflèrere, flC in alqs fermonibus iam fæpiflîrne diótu ebrifii, eft.Sicut ergo lonas ex naui in aluum ceti.ita Chriftus ex ligno in ftpulchrum,uel in morz tóprofundum*Et fi'cut ille pro his qui tempeftate periclitabantur, ita Chriftus pro his qui in hoc feculo flueftuanuEt ficut primo uifum eft, ut prædicaretur Niniuiris à Iona,fed non adeos peruenit prophetia lonæ, nifi poftea^ eum cetus cuomuit: itaprophetia præmifla ad gentesjfed nifi poft refurreólionem Chrifti non peruenit ad gentes. Iam uero quod tabemaculum fibi conftituit,0C confedit ex aduerfo riuitatis Niniue^quid ei futuru eflet ex/ pcftans,alterius fignificationis perfonam propheta geftabat. Præfigurabat enim carnalc populu Ifrael. Nam huic erat Si trifticia de falute Niniuitarum, hoc eft de redemptione Si liberationegentium,Vndeuenit Chriftus uocarc,non iuftos fed peccatores in pcenitentia, Vmbraculu ergo cucurbitæ fuper caput eius, promiflSones erant ueteris teftameti, uel ipfa larn munera,in quibus erat utiqj,ficut didc apoftolus,umbra futuroru.tan^ ab æftu têpo taliû malorum in terra promiftionis defenfàculum præbés. Vcrmis autem matutinus quo todente cucurbita exaruit,idem ipfe rurlus Chriftus occurrit,ex cuius orc cuangclio diffaz •iiato, cunóta illa quæ temporalitcr apud Ifraelitas uelut umbraculi prius fignificatione ui/ gucrunteuacuata marcefeûtEt cunftus ille populus amifto Hierofolymitano regno,Si fa/ cerdotio SC facrifiçio(quod totum umbra erat mturi)in Captiua diipcrfionemagno æftu tei bulationis aduritur.fîcut Ionas,quod (criptum eft,à folis ardorc,SC dolet grauiter,amp;; tarnen

(ft dolori eius atf^umbræ quam diligebat, talus gentium pœnitentiume^ præponitur. Adz hue cachinnent Pagani^Si iam ucrmem Ghriftum,ôê hanc interpretatione prophetid fecra htentifuperbioregarrulitatederideât, dqpi tarnen ÔC ipfôs fenfim paulatimcp confumaL chrijius inr Nam de omnibus talibus Efaias prophetat,per quem nobis didt deus: Audite me qui fei/ nbsp;nbsp;bifiridni

tis iudidum populus meus, in quorum corde lex mea eft,opprobria hominum nolite me/ «»tcn/gttKn tuere,Si detraôlione eorum ne (uperemini,nec quod uos tpernant magniduxeritis: ficut c/ nim ueftimentum,ita per tempus abfumentur ficut lana à tinea comedentur, iuftida aût lîïcainætemum manet. Nos ergo agnofeamus uermem matutinû, quia Si in illo pfalmo cuius titulus inferibitur: Pro iùiceptione matutina, hoc feipfo ^nomine appellate dignatuî cftJSgo inquit fum uermis Si non homo,opprobrium hominum Si abieiftio plebis. Hoc ppl» tu opprobrium de illis opprobres eft,quæ iubemur non metuere per Efaiam dicentem: Op/ ptobria hominum nolite metuere,Âb ifto uerme tanquam à tinea comedutur,qui fub eiua dente euangelico, per fingulos dies paudtate fua deficiendo minorantur. Nos huncagno lcamus,ôi pro falute diuina,humana opprobria fufferamus. Vermis eft propter hummta?

carnis,fortaflisetiam propter uirginis partum, Nam hoc animal plerunquc de carne* öd de quacunque re terrena, fine ullo eoncubitu natcitur. Matutinus eft, quia diluculo re/ fixrrexit, Poterat utique illa cucurbita Si fine ullo uermiculo arefeere, Poftremo fi habebat deus adhuc uermem neceflarium, quid opus erat addere matutinû, nifi ut ille uermis a/ gtiofceretur, qui cantat pro fufceptione matutina: Ego autem Ium uermis Si non homoC Çuidifta prophetia, iam ipfo rerum effedlu K adimpletione luddius C Si irrifus eft uer/ misiftecumpenderetincrucc, ficut in eodem pfalmo feriptumeft, Locuti funt labijs SC moueruntcaput, Sperauitindeumeruateum,feluuumfaciat eum quoniamuulteum* ? Cum compléta funt quæ prædixit : Foderunt manus meas Si pedes meos, dinumeraue/ riint omnia ofti mea, Ipfi uero confiderauerunt, Si confpexer unt me,d iuiferunt fibi Uefti/ oien^ mca,öC fuper ueftetnmeani miferHntfortem, quod tanta matiifeftatiohe ftiturunt

irilibro

-ocr page 134-

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS b o NIF a c io c omjti,

irt tbfo antique prophctatur,quanta tnânifeftatione fatfhim in nouo cuangclio fcdtatur^ p Scd fi in hac hamilitate,ut dicere cœperâ, iftc ucrmis irrifiis cft,nunquid adhuc irridendus eftjcum ea. compleri ccrnimus,qux confequentia pfalmuSipïè habeuCommemorabuntur amp;nbsp;conuertentur ad dominum uniuerß fines terræ: Et adorabunt in côfpeôlu eins uniuerfe patrix gentiumiQuoniam domini eft rcgnum,ôi ip(è dominabitur gcntium.Sic cotnemo rati funt Niniuitæ,5i conuerfî funt ad dominumthanc falutem p œnitentix gentium tanto ante præfiguratam in Iona,dolebat Ifrael, fîcut nunc dolet umbra nudaAis ôiæftu fauda/ tus.Liceat fane cuilibet quamiibet aliter, dum tarnen fecundum regulam fidei, cætera oîa aux de lona ,pphcta myfterqs operta funt,aperire Jllud plané q, in uentre ceti triduo fuit, non eft aliter intelligere,c^ ab ipfb cœlefti magiftro in euangelio cômemorauimus rcuc latu.Propofita expofuimus ut potuimus.Sed ille qui propofuit,iam fit Chriftianus.nc for te cû expedtat ante librorum fànôtorum finite quæftiones, prius finiat uitam iftam,^ tran (èat à morte ad uitam.Fieri enim poteft,qy ante^ Chriftianis fàcramêtis imbuatur, quxrit de refurreôtioe mortuorum, Goncedendum etiam fortaflîs quod de Chrifto quxfiuihcur tanto poft uenerit, uel fi quæ funt alix paucx ôi magnx qux{h’ones,quibus extera inferui' unt.Si autem qualis eft illa,In qua menfura meniî fueritis metietur uobis,uel qualis ifta de Iona,etiam omnes taies ante^ fit Chriftianus finite cogitât, perparum cogitât uel conditi one humanam,uel xtaté iam fuâ. Sunt enim innumer^iles qux non funt finiendæ ante fidem.ne finiat: uita fine fide. Sed plane retenta iam fide,ad exeteendam piam delcdauo/ nem mentium fi'delium ftudiofiflîme requirendx,6i quod in eis eluxcrit,fîne typho arro^ tixcommunicandum,quod autlatuerit, fine (alutis difpendio tolerandum.

Auguftinus Bonifacio uiro militari de Cælàris comitatu, commonftrâs ûli Dona tiftarum haerefîm nihil habere commune cum Arriana.ôf qua moderatioeper metS legum imperialium hæretici poflunt ad ecclefîæ (bcietatemreducûtum de Donatifta rum Si GrcumceUionum immanitate, poftremo de peccato in Ipiritum fandum no p remittendojdê arguments tradauitepiftola,48, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, L»

A V D O SJ gratuîor SJ admiror fili dilediffime Bonifàa',quod inter curas bcllo rum SJ armorum,uehemêtcr defideras ea nofte quæ dei funt, Verc hincte ap/ paret etiam de ipla uirtute militari,fidei fèruirc qua habcs in Chrifto. Vtcigo ______ breuiter infinuem dileétioni tuæ,inter Arrianoru SJ Donatiftaru,quid interfit etrorem,Ârriani partis SJ filij SJ fpirituflàndli, diuerfas fùbftantias efle dicunt, Donarift^ aût non hoc dicunt,fed unam trinitatis lubftantiâ confitentur. Etfi aliqui ipfbrum minoré filium xflè dixerunt quàm pater eft,eiufdem tarnen fùbftantiæ non negarunt. Plurimi s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro in eis hoc fe dicunt omnino credere de patte SJ filio ÔJ lpirituflàn(fto,quodcatholica

dit ecclefîa.Nec ipfa cum illis uertitur qü^io, fed de fola communione infeliciter ling^^f» SJ contra unitatem Chrifti rebelles inimicitias peruerfitate lui ertoris exercent. Aliqrianao autem fi'cut audiuimus,nonnuni ex ipfis uoiêtes fibi Gothos reconciliare,quando cosuidtf aliquid poflè;dicunt hoc fè credcrc,quod SJilIi creduntScd maiorum fuorum autorite co uincuntur, quia nee Donatus ipfè fie credidiflè afferitur, de cuius parte fe efle gloriantur. Non te autem ifta conturbent ßli dileóh’flïme. Hxtefès enim SJ fcandala fiitura funt,ut inter inimicos erudiamur, ac fie SJ fides SJ dilelt;ftio noftra poffît effe probatior. FIgt; des utilt;^,ne ab eis decipiamur, dilcélio autem, ut etiana ipfis corrigendis quantum pofli^ mus corifulamus,non folum inftantes ne infi'rmis noceant, atcç ut ab errore ncfàrio liber^ tur,fèd etiam ôtantes pro eis,ut aperiat dominus illis fenfum, SJ intelligantfcripturas,^^*^ in fanôlis libris,ubi manifeftatur dominus Chtiftus, ibi SJ eius ecclefia dcclaratur, pr,£terfcri^ tem mitabili cxcitate, ciim ipfum Ghriftum prxtet feripturas nefeiant, eius tarnen ca w âm non diuinarum litterarum autoritate cognofeunt, fed humanarum calumniarum uaril confinguntAgnofeunt nobifeum Chriftum,ineo quodIegitur;Foderuntnianusmelt; as SJ pedes meos,dinumerauerunt omnia ofla meadpfi ucro confîderauerunt 8J confpcx^

-ocr page 135-

DE HODERiATE C O HE R C È N DI S H AE R E TI CI S, E P. E» 155

WntmCjdiuiferunt fibi ueftimcnta mca, ôi fuper ueftem mcam miferunt fortem, amp;nbsp;nolunt agnofcere ecclefiaman eo quod poft paululum fequi'tur: Commemorabuntur ÔC coaenen/ tur ad dominum,uniuerfî' fines tewæ. Et adorabunt in confpectu eins uniuerlæ patfiæ getv tium.Quoniam dornini eft reonum, Siipfe domi’nabitur gentium, Agnofeunt nobifeum Chnfttunjtn co quod legitur: Dominus dixit ad me,filius meus es tu,egp hodie genui te,ôC nolunt agnofcere ccclefiam in eo quod fequitunPoftula à me amp;nbsp;dabo nbi gentes hærcdita tem tuam.SC pofléftîonem tuam terminos terræ, Agnofeunt nobifeum Chriftum,in co qcf jpfe dominus in euagelio loquitur: Oportebat Chriftum pati Si refurgere à mortuis tertia dic,amp; nolunt agnbicere ccclefiaman co quod fequitunEt prædicari in nomine eins pœnité/ dam SC rcmiflionem peccatorum per omnes gentes, incipientibus ab Hierufaleni. Et innu/ merabilia funtteftimonia librorum fan(ftorum,quæ in hunc librum coartare non debuiJn ioan,t, quibus ficut apparet dominus Qiriftus fiue iecundu diuinitate quæ æqualis eft patri, qui *n principio erat uerbu,ÔC uerbum erat apud deüiSi deus erat uerbum,fiue fecurtdum fufee ptæcarnis humilitatem,qua uerbu caro faótum eft,6C habitauit in nobistfic apparet etiam fiusecdefia,non in fola Africa(ficut ifti impudetifti'ma uanitate delirant)(ed toto orbe ter/ farum diffufa.Tcftimonijs cnim diuinis,lites fuas præferunt,quiain caufa Cæciliani quon damccclefiæCarthaginenfisepiicopbCuicrimina obieceruntquæncc potucrunt probate necpofluntie ab eccleßa catholica.hoc eft ab unitate omnium gentium diuiferunt.Quam uis amp;nbsp;fi uera eflènt quæ ab eis obiedta funt Cæciliano, SC nobis poflent aliquando monftra ri,ipfura iam mortuum anathematisaremustfed tarnen ccclefiam Chrifti quæ non litigio/ fis opinionibus fingitur,{ed diuinis atteftationibus comprobatur, propter quelibet homi/ nem relinquere non debemus,quia bonum eft confidere in domino, nbsp;confidere in homi/

nc.Ne(ß enim.quod fine iniuria innocentiæ illius dixerim, fi' peecauit Cæciliatiusâdco hærc ditatem fuam perdidit Chriftus-.Facile eft homini, feu uera feu falia de altero homine cre/

Ê dcrc,fed iceleratæ impudentiæ eft,proptcrcrimina hominis, quæ orbi terrarum non poffis oftendere, com munionem orbis terrarum uelle danare. Vtrum Cæcilianus à traditoribus diuinorum codicum fiicrit ordinatus,neicjp non uidi,ab inimicis eius audiui,Non mihi dc kc dei,non dc præconio prophetarum, non de fàndlitate pfalmorum, non de apoftolo ^nrifti,non de Chrifti eloquio recitatur. Ecclcfiam uero toto terrarum orbe diftufam, cui non cominunicat pars Donati, uniuerfarum icripturarum teftimonia conibna uoce pro/ clamant.In feminc tuo benedicentur omnes gentes, Lex dei dicit. Ab ortu folis ufqj ad oc/ cafùm facrifîcium mûdum offertur nomini mco, quoniam glorifîcatum eft nomen meum ** in aéti'bus,Per prophetam deus dixit.Dominabitur à mari ufep ad mare,ÔC à flurtiine ufe^ p^j aoterminos orbisterrarum,Perpfalmum dominusdixitÆruôtifîcansSCcreicensinuni/ co/.i Oerfo mundo,Per apoftolû dominus dixit: Eritis mihi teftes in HierufaIc,ÔC in tota ludæa tue, 14.

in Samaria,Sc ufqj ad fines terræ,FiIius dei ore iuo dixit.Cæcilianus eedefiæ carthaginé/ fis epifeopus humanis litibus accufatur.Ecclefîa Chrifti in omnibus gentibus conftituta di «mis uocibus commendatur Jpfa pietas,ücritas,charitasinos non permittit contra Cæcilia nÛeorum hominum accipere teftimoniû, quos in ecclcfia non uidemus, cui deus perhibet teftimonium.Qui enim diuina teftimonia non fequuntur, pondus humani teftimonij per nbsp;nbsp;nbsp;. „,

diderunt.AddoquodCæcilianicaufam,ipfiadimperatorisCoftantiniiudiciuaceufando niiferunt,immo uero ipium Cæcilianum poft epifeopalia indicia, ubi eu opprimcrc no po tnerunt, ad fupradiefti imperatoris examen,pertinaciftîmis periècutoribus perduxcrunt.Et quod in nobis modo reprehendunt ut decipiant imperitos dicentes, non debere Chriftia/ nos contra inimicos Chrifti aliquid à Chriftianis imperatoribus poftularc, ipfi priores fez rcrunt.Quod etiâ in collatione, quam fimul àpud carthaginem habuimus, negate no aufi î.Rrfr4f.4« funt, imo 6C gloriari aufi funtjq? apud imperatoré maiores coru criminalitcr Cæcilianû fiie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fint infecuti,infuper addêtcs mendaciu, q, eu illic uicerint feccrintep dânari, Quomodo cr/ go nunc ipfi non funt perfecutore3,qui cum aceufando perfecuti fint Cæcilianum, nbsp;nbsp;ab eo

fuerint

-ocr page 136-

A VGVSTIN VS ^ONIF A CIO COM lyj, - nbsp;nbsp;nbsp;;

Retint iupcraUjiallam ûbt glon'am impudendÛtmo meaaacio atroaare uofaemnt, tió fo Jum calpatn non patantes, uerumetiam pro ïua lande îa{fiantes,(î probarcnt Cxcilianain maioribifs fujs aecufantibus fuiHe damnatamC Qnemadniodum autem tn ipla collatióe modts ^nntbus niéti ûnt,gnoniâ ualdc prolixa funtgeilapd^tibt aiqs rebus Romana:pa/ « os nelt;rna«)s oeajf^to,mukum eil ut legâtur,breutariujn corum tibi leoi fordtan potent, opgt;M,. quod credo l^abacy^mmamp;c^ifcopun, tncum OptatumAitßnobaiKt.poaabdl

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ntnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leones,fic in laosconucrfæ funt leges,quibus innocetemx^pprimereuokic

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rant,nidq^^'^P^lt;’peermtfcricordiamChriai,magisprocisfuntiRTJeo^^^^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^oniammukiperillas correaifunt,amp;quottdie corriounmr,amp; fe elfe eorre/

ä:os,at(^ ab illa funofa pernidelibeeatosaratialt;i^^-:bPr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le cie eorre/

^bïfnidefaluberrimasJegesquantuininfL^^

tulantur,Siin reßduos cum qnibnsfberantperiiri^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reeepta fanitategra

‘^M.^^i{gt;P^erinßemusneilkpereant,exdtamnr,Mol^ase^

Pda^r paterindifciplinato dlio,ikeligat^o,i!îecædédo

gant ôiperirepermittat,ida potiusmanruetudoh^.fK^^^

quibus nd cR intelleaus.morßbusSi calcibas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simulas,

da uulncracontreeßantür. Si cum inter dentes

amp; aliquando uexentur,non tarnen eos déférant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domines penditentat,

lcs,rcuoccntadfalutem:quantomaoishomoab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mediana/

percat non cß deferendus, guicorredias intel/ioere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inætemum

C4/,c. ncßaum,qaando fepcrfecutionemperpetiejaereb:,^^^^^^’- git^ntum ßbipr^Oabatar bc/

Sébiles cam tempus babetnus operemm boaur^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ceptorum fcrmonibus,guiponbntcathoJiconim

SS:;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° j

^‘^°^^‘^^quot;':«^Ieges,probandrber,ea^d£^’^'‘'^°P'^‘^ ra^raeccotuaBcn /

N.lt;l.,.mfrr aoauccproacritatecontraÉdllaterr, ^7^‘^f°^°'’^tiirperfeaeraaces.Çaaa /

fdtores.

^»udpiiureproaciuentatckruntar,dbtemncrnrrKgibusimperato.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^R°‘^^^^P^9pbetainitn,otaaestc^aaiinr,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæcontra aeipræcepta fueriint-ina^ nbsp;nbsp;PpP^^ da non prohibuerunt, nccaicr/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ‘^^P^peraltoruinmerica,laudatitabEtrexguiprohibueruntamp;euert^

^°^P^kuitraaiIegamieoeni,utf]irint-3p,^i j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effetidoloru,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dire nolaetunt,pie ßd^teren feeernr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eins impiæcdttitutionigui obe

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^ddabilemlegéptoneritatLóaitrni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;^e^diuinocorreausmitaculopiam Si

M^P^c^Äbdenago,cumdomofnapeniSt'^'^'^^ g^odßeratcöaitatummeritopetpe^Z^K'''^^^^''''^^^^^,^^^^ g^i^ ex lege reois perfecationênat,fb L^’^^^^P^^diceraqaodifß dicut, feiaßoseß^^^ niut, qui diui/un^tnêbra

quiaprohibenturißa ßicereieoib * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chri{b,Si deperfecutioneglonatar,

instant faüaciterinnocentiamr^^^£^^^^°^^^quot;^quot;^^ ‘^°^^^'‘^erut prounitate Chnßi, Mata.f, ^ibusquærantmartyruolotiâ V ^-^^^^°^P°^^^^^^^^i^oaccipere,abhomi/

dquiperfecutionêpatiuèurpmpmrTii!^'^''^'^^'^^'^^^^^

U f, drfir. pter Chrinianxunitatisimpiam diuiß^. ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^^Propter iniquitatem,Sipro^

^^'»‘»^f'»'»Suntur,hiinactyresuetiruntN^n./irÄ

tr,cdp4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^^^j^S^rpaifaeilperfecutionemàSnra.Sitllaeratbm

-ocr page 137-

de moderate cohercendis hAERETICIS. EP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157

Aaar, cómparandus cft fandlus Dauid, quem perfecutus cft iniquus Saul Valde utiqj dilt:at,non quia paticbaturjcd quia propter iufticiam patiebatur.Et ipfe dominus cum Ia Uonibus crucifixus eft.Sed quoS paflio iungebattaufa feparabat. Ideo in pfalmo uox ilia intclligenda eft uerorum martyrum» uolentium fc difeerni à martyribus falfis: ludica me P[al,^u deus à difeerne caufam mcam de gente non fanefta, N on dixit,diftemepœnâ meam* fed difeerne caufam meam.Poteft enim efte impioçum fîmilis pœna,{èd diflimilis eft marty/ turn caufa,quotflm ilia uox eftjniufte perfecuti funt mciadiuua me.Ideo fe dignum cxi fpl.tis ftimauit,qui adiuuaretur iufte,quia illi perfequebantur iniuftc. Nam G iuftc illi perfequez tcntur,non fuer*atadiuuandus,fed corrigendus. Si autem putantquod nemo poflit iufte aliquem pcrfequi,Gcut in collatione dixerunt, illam efte ueram ccclcGam quæ periècutionê patitur,non quæ facit, Omitto dicere quod fiiperius cómemoraui,quia G ira cft, ut dicunt, Cæcilianus ad uerameccleGam pertinebat,quado cum maiorcs iîlorum ufq^ ad imperato ns iudicium aceufando perfequebâtur.Nos enim dicimus, ideo ilium ad ucram eccleGam pertinuifle,n5 quia perlècutionem paticbatur,fêd quia propter iufticiam patiebatun lllos autem ideo fuifïc alienatosab eecleGa,non quia perfequcbantur,fcd quia iniuftc perfeque bantur.No? itaq; hoc dicimus.Illi uero G non quærunt caufas quare quifq? faciat pcrfccu/ tionem uel quare patiatur,{èd hoc putant eflè Ggnum ueri Chi iftiani, G pcrlecutione non faciat,fcd patiatur,G'ne dubio Cæcilianum in ea deG'nitionc conftituunt, qui non faciebat, fed paticbatur.Maiores autem fuos ab ea definitione foras mittunt,qui faciebant non pa tiebantur.Sed hoc,ut dixi,omltto,illud dicotG ecdeG'a ucra ipfa cft quæ perfècutioncm pa titur,non quæ facit,quærant ab Apoftolo quam eccleGam GgniGcabat Sara,quando per/ 1 4/1 ec/ fecutionem faciebat ancillæ.Libcram quippe matré noftram cœlcftcm Hierufalem, id eft, Ueram dei eccleGam,in ilia muliere dicit fuiflè Gguratam, quæ affligebat ancillam. Si aute

1- P- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcntfXMPffZ

*neiius aucutiamus,magis ilia perlequebatur Sàram luperbiendo, cp illam oaracoercen/ yj fe/}df«£-nto ® dodlla enim dominæ faciebat iniuriam,ifta împonebat fupcrbiæ difeiplinâ. Deinde quæ/

ro,/î boni amp;nbsp;fanóli nemini faciunt pcrfecutionem,fed tantummodo patiûtur,cuius putât elfe in pfalmo uocem,ubi legituf.Perfcquar inimicos meos,Si comprehendam illos, ßi no conuertar donee deGciantCSi ergo uerum dicerc uel agnoftere uolumus, eft perlecutio in/ iufta quam faciunt impfj eccleGæ Chrifti, amp;nbsp;cft iufta perfecutio, quam faciunt impqs cede/ fiæ ChriftiJfta itaq? beata eft,quæ pcrfccutioncm patitur propter iufticiam,illi uero mife/ ti qui pcrfccutioncm patiuntur propter iniufticiam.Proindc ifta perfequitur diligendo,illi fæuicndo.Ifta ut corrioawlli ut cuertant.Ifta ut reuocet ab errorc,illi ut præcipitent in erro rem.Deniq^ ifta perfequitur inimicos ôi comprehendit donee deGciat in uanitate,ut in uc/ ritatc proficiât.llli autem retribuentes mala pro bonis, quia eis confulimus ad æternam (a lutcm,ctiam temporalem nobis conâtur aukrrc,Gc amantes homicidia,ut in fcipGs ea per ficiant,quando in alrjs perpetrate non pofluntSicut enim charitas laborat eccleGæ Gc eos ab ilia perditionc libetare,ut eorum nemo moriatunGc eorum laborat furor, aut nos occi/ dere ut fuæ crudelitatis pafeant libidinem, aut etiam fciplbs, ne pcrdidiGTc uideantur occi/ dendorum hominum poteftatcm.Qui autem ncfciunt confuctudinem illorum, putât cos P rodigicl'^t ^odo fcipfos occidcrc,quâdo ab eorum infaniflîma dominationc per occaGonem legum iftarum quæ pro unitate Gmt conftitutæ,tanti populi liberantur^Qui autem Giunt,6i ante ipfas leges quid faccre foleant,non eorum mirantur mortes,Gd rccordantf moresimaximc quando adhuc cultus Gierat idolorum,ad paganorum celcbcrrimas folennitatcs ingentia turbaru agmina u'cniebant,non ut idola frangcrcnt,Gd ut intcrßccrcntur à cultoribus ido lorum.Nam illud G accepta légitima poteftate facere uellet, G quid cis accidiftet,poftcnt ha bere qualemcunq? umbram nominis martyrum,fed ad hoc folu ueniebant, ut integris ido lis ipG perimcrentur.Nam Gnguli quiq^ ualentiftimi iuuenes cultores idolorum, quis quot occideretjipGs idolis uouere confueucrant. Quidam etiam fe trucidandos armatis uiatori/ bus ingerebant,percufturos eos fe,niß ab cis perimerentur terribilitér cóminantes. Non/

m nunquam

-ocr page 138-

OS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS BONIFACIO COMlTft

nunquam Si à iudktbus tranfêuntibus extorquebantui’olenter,ut a carni'Hcibus uel ab ofR cio fcrirétar, VnJé quidam illos ßc illaßiTe perhibetar,at eos tanquatnperaiticndosjigi ri Si dimitti iubcrct,atqj ita eoram impetum incruentus St illxfas cuadcret. lam aero per abrapta præcipitia,per aquas Si flâmas occidece feipfos, quotidianas illis ludus Eiic, cnïm cos tria mord» genera diabolus dotait, ut mori uolentes, quando non inucniebant quem terrerent,ut eius gladio fèrirentunpçr làxa fe mitterent,aatiatiibasoargitibusc^ do narent.Qais autem illos hæc docaidè credendus edpofftdens cor eoram,nid ille qui X faJ uatori no{iro,atredepinna templipræcipitaret,tanqaam de lege faggelTitC Caias fugge/ îlionem à fe adq; prohiberent,fi'magiftrum Chrittam in cordeportarent. Sed quia in fe diabolo porius dederant locum,aatncpercût qaemadmodam grex illcporcoram, quem de mote in mare turba dæmonum deiccinaut illismortibas erepd, Xpio matris catbolica; gremio colleéii,ita liberâtar,qaéadmodam eft à domino liberatas,quem pater eius à day M4tth,i7 monio fanandum obtalitdicens,quodaliqaando cadereinaqaam, aliqaâdoin ignem fo lcret. Vnde magna in cos Gt milèricordia, cam etiam per ifias imperatorum leges, ab ilia fcéta, ubi per doétrinas dxmonioram mendaciloqaorum mala ilia didiccrunt, prias cri/ plantai inaitt, ut in catbolica poflea bonis præceptis X moribas lànentur alSietf ISlatn multi eoram quorum iam tn anitatc Chrifl:i,pium Gdei feraorem cbaritatem^ miramar, cum magna la:ticia deo gratias agant,qaod illo errore caraerunt ubi mala tßn bona puta ucruntQuas gratias modo uolentes non agerent,niGprias etiam nolentes ab ilia nefaria jocicCatediiccderent,Qeiiddeillisdicamus, quinobis qaotidieconGtécur,quodiam olim uolcbant eile catbolici,leci inter eos habitabant,int€r qaos id quod aolebantcfle non polt;^ terantper inGrmitatem timoris,abiGanum aerbûpro catbolicadicerent,XipGXdomus eoram fanditas eaerterentarCQuis e{itam demcns,qai neget iliis debuilTeper iulfa im/ perialia fabueniri,at de tanto eraerenturmalo,dum illi quos timebant timerecooantanX eodem timoré aut etiam ipGcorrigantar,aatcerte cam fecorredios elfe conGnoant,corrc/ ^is parcunt,aqaibus antea timebantur^ Si autem lèiplbs occidere uolucrint, ne illi qui hgt; berandt tantlibercntar,Xco modo hberantiam irrere pietatem,ut dum timetar ne qui/ dam perditi pcreant,non eraantur perditiotifqui uel iam nolebànt perirc,uel cocrdti pote rantnon pente,quid hic agitcbaritas Chnibana, pr^iertim cû illi qui fuas mortes uolun tarias Xrariofas minantur,in populomm liberandoru comparationepcrpauciGntC^Quid agit ergo fraterna ddeébotutram dam paàcis tranGtorios iones metait caminorum,dimit tit omnes æternis ignibusgebennarumtX tam multos acîiam uolétes uelpoGca non ua/ entes per catboheampaeem adaitam aenire perpctuam,reJinquitin interitam lèmpiter/ nam,caaendo ne quidam uoluntario morianturinterita, qui aiuuntad impedimétum iutis alioium,quosnon permittunt fccundam CbriGidoétrinâaiaere,uteos doceantq^^ cunq^ tempore G'cundum conractadincm doôtrinx diaboîica: ad cas qux in illis modo Ul' mentur mortes uoluntarias fcGinare:an potius conCeraatqaos pote{i,XGfpontc perçant qaos eonCeruare non potcGc' Vt cnim omnes uiuant ardenter exoptanfed omnes nepere/ antpluslaborau Gratias autem domino,quod Xapadnos,non quidem in omnibus,fcd ualde in plaribus locis,dCper alias Africa: partes,Gne ullts iflorum infanoru mortibus, pax catbolica cucurrit Sc curritjbi autem ilia Ginefla continguttt,ubi cfitam Giriofam Xinuti/ le hominam gcnus,qui X alijs temporibus eadem facercconiùeueruu Et prias quidem iGa leges à catholicis imperatoribas mitterentur, pacis atep unitatis ChriGipaulatim do/ dirina crefeebanXin earn qaifcp Gcat diGebat Xuolcbat Sipoterat ex ipfaparte tranGbat, cam tarnen apadillosperditoriïm bominum demcntiGtmioreges, in diuerûs cauGs quic/ tem innocentium perturbabanu Qais nô dominas feraum iuam timere cdpulfas cGGad illoram patrociniam confagiGctC'Qais eaerfori minarifaltcm aadebatauton:' Quis con fumptorem apotbecarüm,quis qaemlibet poterat exigere debitorem,auxilium eoram de fcnGoneméppoGcncetÿf timoré iuGiam ô^incendioru mortisèp nræfenâsC PeGimoruGr/

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uorum

-ocr page 139-

«59

demodei^ate cohercendis HAERETICIS. EP. L* uorum ut liberi abfcederent tabulæ frangcbantur,extorta debitoribuS chirographa redde bantuuQuicuncp dura illorum uerba cotempfcrant^durionbus uerberibus quod tubebat faccre cogebanturjnnocentiurrftjui eos offenderant domus,aut dcpoiiebantur ad foiutn aut ignibus cremabantur. Quidam patrefFamilias honefto loco nati,et gcncrofo cultu edit cati,uix uiui poft eorum cædes ablati futit,uel uinfti ad mola,ói earn ip gyrum dücerc,taii/ quam iumenta contcrnptibih'a uerbere adaóti (ynt.Quod enim de legibus auxiîium,àciui libuspoteftatibfts aduerfus eos aliquid ualuitCquis in præftntia eoru officialis anhclauiti quiscp quod illi noluiflènt exaótor exegitC Qüis eos qui eorum cædibus extintfti func uin/ uicare tcntauit,nifï quod propria de illis pcenas pofcebat infania,cüm alrj pföüócartdis in fè gladijs hominum,quos ut ab eis ferirentur morte terrebantjalij per uatia pra:cipitia,altj per aquas,alij per ignes fe in mortes uoiuntarias ufquequaqj mittebant,ÓC animas ferales a fe fibi illatis fopplicfjs proijciebantç’ Horrebant ifta plurimi in ipfa fuperftitionc hæreti/ caconftituti,ôi cum innocentiæ fuæ fuftïcerc arbitrarentur,quod fibi talia difpliccrent,dice batureis à catholicisîfi innocentiam ueftram mala ifta non polluunt,quomodo dicitis or/ bem Chriftianû,uel faifî's uel certe ignotis Cæciliani peccatis cflè pollutuC Quomodo uos tiefario fcelerc,ab unitate catholica,tan^ ab area dominicafeparatis,quæ ufqj ad tempüâ uentilationis,neceflè eft ut habeat ôi frumentum in horreo recondendum Ôi paleam igni/ bus confumendam$' Atq; ita quibufdam ratio rcddebatur,ut aliqui ad unitatem catholica rtiam inimicitias perditorum parati fuftinere tranfirent,fed plures ^uis id uellcnt,eos tagt; *îien homines quibus tanta fuerat licentia feuiendi, inimicos faccre non audebant. Non/ tiulli quippe illos cum ad nos tranfiftêntcrudeliftîmos pafti funt.Accidit etiâ ut apud Car thaginem quendam diaconum fuum nomine Maximianum,contra epifeopum fiium fu/ perbientem,quidam epifeoporum eiufdem partis fadlo fchifmate,ÔC in plebe Carthaginiâ diuifaparte Donati, ordinärer epifeopum contra epifcopum»Quod cum eorum pluribusi ® difpliceret,eundem Maximianû cum alrjs duodecim,qui eius ordinationi præfentes afîuc tant damnaueruntjcæteris autem ad eandem focietatem fehifmatis pertinentibus,die colt ftituto facultatem redeundi dederunt.Sgd poftea ex ipfi's duodecim quofdâ»Ôi ex illis qui bus dilatio data fuerat,poft diem pofitum redeuntes propter pacem fuam in fiiis honori/ bus fufceperunt,amp;quof(nnq? extra ipfbru comunionem damnati baptisaucrât,rebapti2a fe non aufi funt.Ccepit hoc corum faftum cotra illos pro catholica multum ualere,ut ora eorutn penitus clauderentunOux res cum(fi'cut oportebat) ad fanandos ab fchifmate ani mos hominum fpargeretur inftatius,0i quaquauerfum poterat,catholicorum fermonibus ac difputationibus monftraietur,eos pro pace Donati amp;nbsp;damnatos fuos in honorem fuu integrum fufeepifle, SC baptifmum quern damnati ucl etiam dilati foris ab ecdefia corum dederant,non aufos fuiffe refcindere,SC orbi terrarum contra pacem Chrifti contaminatio nem(nefcio quorum)obr}cere peccatorum, SC euacuare baptifiiru in illis quoqj ecclcfijs da/ turn,unde in Africam uenit ipfum cuangelium,plurimi confundebantur, SC manifeft^ Ue/ ritati erubefcentescorrigebantur,folito crebrius, SC multomagis ubicuq; ab corum fæuitia refpi rabat aliquanta libcrtas.Tum uero illi fic exarferunt, SC tantis ftint odiorum ftimulis incitati,ut cotra corum infidias atqj uiolentias,SC apertiftima latrocinia, uix ullæ noftræ cd munionis ecclefi'æ poflent efte fccuræ,uix ulla uia tuta, qua iter agerent quicunep aduerfus eorum rabiem pacem catholicam prædicarent, eorumcp dementiam perfpicua ueritatc cd uincerent,Vfqj adco prorfus no fblum laicis,uel quibuflibct clcricis, fed ipfi's quoep epifeo pis catholicis,quodammodo proponebatur dura conditio, Aut cnim tacenda crat ueritas, aut eorum immanitas perfercnda.Sed fi ueritas taceretur, nd folum nemo fucrat eius filcn tio liberandus,fed multi etiam illorum fèduólione perdcndi.Si aut ucritatis prædicatione furor corum ad fæuiendu prouocarctur,aliquibus liberatis noftrisep firmatis, rurfus à fe/ quenda ueritate,formido impediret infirmos. Cum igitur his anguftrjs affligeretur cede? fia,quifquis exiftimat omnia potius fuftinenda,^ dei,auxilium,ut per Chriftianos impe/

m 1 • tatores

-ocr page 140-

14°

AVGVSTINVS BONIFACIO COMITI

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratorcs ferrctur/uiïTc polccndum,parum attendit non bonam de bac ncgligetia rcddi po

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taiffe rationem.Quod cm'm dicant qui contra (ùas impietatcs Icges l'uftas conftitui nolût,

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncicfia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petifTe à rcgibus terræ apoilolos talia,non côGderanfaliud fuifTe tunetcmpus,amp;om/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfd, Z baturtC^uarc fremueruntgentes, ÔCpopuli meditati funt inania, Aflitcrunt reges terra:,X

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes conuenerut in unum aduerfiis dnm aduerfus chriftunj cius. ^ondum autan

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agcbatur,quod paulo poil in eodctn pCalnio dicitunEt nunc reges intclligitc,erudimini q

^erram^Seruite dno in tùnore,SC exultate ei cum tremorc, (^uotnodo ergo reges dno {craiunt in timore,mfi ea qux contra iuda dm ßunt, religioia feueritare probibendo K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pleótendo ç’AIiter enim feruit quia homo e(l,aliter quia etiam amp;nbsp;rex ejH, Quia homo

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c{1:,ei lèruit muendo ßdeliter,qata aero criam rex e{l,lèruit leges iufla pra:eipientes ÔC con

g -^^Reg.zz ldoh^m,ÔCilaexeeiraquaeeontrapræeeptadeihjerantconaruétadearuendo,Sia^^ g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J umie lofias,talia amp;, ipfefaciendo.Sicat feruiait rexNiniaitarum,uniucrram ciuitateadpla

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ndumdnmeompellendo.SieutferuinitDarias,i^^^^ frangenduminpotedatemDa

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu,., n,cl,dando.s: .nm.cos dus Iconibus iugercudo.Sicut rcru,uic^abuchodcuorcr.dc quu

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«m diximus^mnes in regno fuopoßtos à bbCphcmaudo deo fege temb,l, prohibendo.

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hocergo^ruiuntdnoregesanquantumfuntreges,cum ea faciuntad feruiendumillb

t:eges.Cam itaq^ nondum reges dno {crairét tcmporibus apo

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5''’quot;'’'^Xquot;!“S“‘^f‘^®-S5™mordoKn,porumnobcbatur,utamp;îud®oca3crftpnty

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^c^ha martyrum uinceret,Poflca uero g caepit im d

Ouislnrnt/rf!^^ ' k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^mncs reges terra', omnes genres fcruicne tlli,

^etnr pr l C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nohte curarAn regno ucftro à quo tucatur ucl oppu/

è^^^^^^^^^lt;^^i^lt;inmcür^onaduospertincatinreg

‘ ^g^s,quibas dicinon potc{l,non ad aos pertineat in regno uc(iro,quis uchrpudi ws Ci e qins jmpu teas,. C^r cnim cum data. Cit diuinitus hominilibcrum arbitrium,adul tcnaleoibuspunianrur,^ facrilcgia permittanturCAn Edem non fcruarc îcuius cE anima Âutûea quænon eontcmptu,fèdignorantiarclioioniscbmittun/ negligenda runtlt;:Mchus caquidem,quis dubirauc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quiai t mc iores unt,ideo dh qui taies non üintncohoedi iùnt.hdultis cnim profuit

(quad expcrimetisprobauimus ôéprobamus)prius timorc ucl dolorc cooûutpoflca poE

intdocerbaut quodiam uerbis didiccrant opère feéiarL Proponût nobis quidam fenten

Tcrë^mAdcl dam cuiulda iecularis aatoris,qui dixinPadore ÔC libertatc liberos retincrc, fatius eße crc^ o quam meta.Hoc qaidcm uerum cP,PdEcut meliores funt qaos dirigit amoniraplui es antq^s r:orrigit timor. Nam ut de ipfo autorc lEis rcCpondcatar, apud illam ctiam Ic/ ^iroruh ßdnt, a niE malo coaétas,rcéte facere nePis. Porrb autem Ccriptura diuina SC propter iE rentio^’'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^‘^^^^^^IdTimornon eEin charitatc,Edperfedta chariras forasmittir cimorem,^

p rouer.Zf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dpternos inferiores quiplares {ùnt,ait, Verbis non emendabiturEruus duras,Ecm

dbediet. Cum dixit,uerbis earn non cmendarfnon cumiußitdcEri,fcd

^^dte admonait undc debeat emendari, Älioquin non diccret, uerbis non emendabirar, Ed tantummodo diccrctmon emendabitur.Alio quoep loco dicit: Non folum Eruum,lcd ctiam Eham indiEiplinatum plagis efEcohercenaum. Er magno Eacfa. Namtuquidetn p roucr. 1} inquirpercutis cum airga, animam uero das liberabis à morte. Er alibi diat: Qaiparcit baculoiOditEliü Eium.Dauid enim gaireéta Ede aerocn intelledia, totis anima: fua;uingt;

bus I

-ocr page 141-

DE MODERATE C O H E R C E N D I S H AE R E T I C I S» EP,

bus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anima mea ad deum fontcm uiuum,quâdo ueniamôiappareboante fa

dem dei.Et huic tali no folum tejpiporalium pœnarum,uel imperialium legum,fcd ncc gc/ hennarum timor eft neccflàriusjcui tam defi'derabile bonum eft adhærere deo, ut non ib/ lum ab ilia felicitate alicnari,tanquam magnum fupplicium perhorreicat, uerûetiam difz ferri molefte ferat.Scd tarnen antequam dicant boni filfj:Concupifentiam habemus dif/ folui amp;nbsp;efle cumj3hrifto,multi prius tanquam tftali feui ôi quodammodo improbi fugi/ du{,ad dominum foum temporalium flagellorum uerbere reuocantur.Quis cnim nos po ^^4 .05^ teft amplius amare Chriftus,qui animam fiiarn poiuit pro ouibus fuis V Et tarnen eu tn Petrum ôi alios apoftolos folo uerbo uocaflêt,PauIum prius Saulum, eeelefiæ fiiæ poftea magnum ædifîcatorem,fed horrendum antea uaftatorem,non folum uoce compelcuit,ue nimctiam poteftate proftrauiuatcp infîdelitatis tenebris feuientem,ad defiderandum lu/ men cordis ut (ärgeret, prius corporis cæcitate percuffit. Si pœna ilia non effet, non ab ea poftmodum (anaretur:Et quando apertis oculis nihil uidebat,fi eos (aluos haberet,no ad impofitionem manus Ânaniæ,ut eorum aperiretur obtutus,tanqua fquamas quibus clan fus fuerat inde cecidi(fe,fcriptura narraret. Vbi eft quod ifti clamare confueuerunt,liberum eftcredere uel non credere» Cui uim Chriftus intulitC quem coegitC Ecce habent Paulum [chip apoftolum:agnofcant in eo prius cogentem Chriftum,0£ poftea docentem: prius feriente, amp;poftea confolantem. Mirum eft autemquomodo ille qui pœna corporis ad cuagelium coaftus intrauit, plus illis omnibus qui (bio uerbo uocati (unt in euangelio laborauit.Et quern maior timor compulit ad charitatem,eius perfèóla charitas foras mittit timoremgt; Cur ergo non cogeret ecclefia perditos filios ut redirent,fi perditi filrj coegerunt alios ut pc nrentC Quamuis etiam illos quos non coegerunt,fed tantummodo feduxerunt,fi' per ter/ ribiles,fed falubres leges in cius gremio reuocentur,blandius pia mater amplectitur, de illis multo amplius quàm de his quos nunquam perdiderat gratulatur. An no pertinet ad diligentiam paftoralem,etiam illas oues quæ non uiolenter ereptæ,(èd blande leniterq^ (è dudlæ,à grege aberrauerint,ôi ab alienis cœperint po(fideri,inuentas ad ouile dominicum fi refiftere uoluerint flagellorum terroribus uel etiam doloribus reuocare: præfertim quo/ oiam (1 apud fugitiuos öi prædones feruos fecunditate multiplicetur, plus habet iuris qd m cis dominicus charabler agno(citur,qui in eis quos (u(cepimus,nec tarne rebaptisamus minime uioIaturC Sic enim error corrioendus eft ouis,ut non in ea corrumpatur flgnacu/ Ium redemptoris.Nccp enim fî quifquam regio charaeftere aflignato defertore (i'gnctur, Si Àßgndto fc/ accipiat indulgentiam,atq; ille redeat ad militiam, ille autem efte in militia in qua nbdum erat incipiat,in aliquo eorum charabler ille refcinditur,an non potius in ambobus agnofci tur amp;nbsp;honore debito quoniam regius eft approbaturCQuiaergo non poffunt malum e(fe oftcndcrc quo coguntur,nec ad bonum fe cogi oportere contendunt,fed à Chrifto coaótu uftendimus Paulum Jmitatur itaq; ecclefia in iftis cogendis dominum (uum,quæ prius ut ticminem cogeret expccftauit,ut de fide regum atq^ getium prædicatio prophetica comple retur.Etiam hinc enim non abfurde intelligitur illa apoftolica (entetia,ubi Paulus beatus dicit;ParatiulcifciomneminobedientiamcumcompIetafuerit prior obedientia ueftra» t.cor.^a ynde ÔC ip(e dominus ad magnam cœnam (uam prius adduci iubet ebuiuas,poftea cogf Nam cum ei ferui fui reipondiffcntîDne faólum eft quod iuffifti,Só adhuc eft locus, Exite mquit in uias ÔC (èpcs,Ôi quolcunq; inueneritis cogite intrare Jn illis ergo qui leniter primo addufti funt,compléta eft prior obedientia.In iftis aut qui coguntur ,inobcdicntia coerce mr.Nam quid eft,cogite intrare,cum primo diótu e(fet,adducite,ôi rc(pon(um eflet, faótu eft quod iuITifti Si adhuc eft locusÇ’Si miraculorum terroribus cogedos uoluiflet intelligi, magis ad eos q prius uocati funt diuina miracula multa faefta funt,maxime ad eos de quiz bus didtum eft, ludæi fi'gna petunt.In ipfis quoq^ gentilibus taliatemporibus apoftoloru o'kAkjo//. miracula euangelium cómendauerunt,utfi talibus coci iuberentur, priores,utdix{, potius conuiuæ coacfti effe merito crederentur, Quapropter fi poteftate quam per rcligionem ac

m Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidem

-ocr page 142-

142

AVGVSTINVS BONIFACIO COMITL

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîdcm regum,têpore quo clebuft,diuino munere accepit eccleßa,bi qui inaeniûtarin urjs Si C

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Cepibasâd eftj'n hærefibus ôi fchifmatibus coguntur mjÿrare,non quia co^nc'’ reprchcn

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dant,fed quo cogantur attendancConuiuium domini unitas e{i corporis Cbridi, non fo

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum in facramento akaris,fed cdam in uinculo pads.De ipiis fanèpoHamus ueriiTime di/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cereqaodneminenfcogantadbonum.Quo/cunq^enim cogunt.non coguntniii adtna/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiutduitfen lam,Vcmntamen antequam ifta:leges,qdibus ad conaiuiam fanélutn cggûtar înnarc^in

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcfitiam Âfricam tnitterentar,nônallis fratribas uidebatar,in quibus X ego eram,qaamuis Dona/

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iubercnt omnino non efTe,jpœnam conflitaendo eis qui in illa efTe aolaillent, Ccd hoc

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porius conftituerent ut corum hiriofas aiolentias no paterentar qui acritatem catholicam

I cos njoderdtd ^t^bitrabamur,ü legem pqffimx memoria Theodorij quam generaliter in omneshxreti/ cos promulgaait,ut qaifquis eorum cpifcopus uel clericus abilibet elTet inacntas, decetn li

utnon omnes ea mulra ferirentur, {cd in quorum regionibus aliquas aiolentias à clcricis ^el à circamcellionibus uel papalis eorum eccleiiacatholicapaterctanutfcilicccpoaprotc üationcm catholicorum,qui fbiiTent if^aperpefThiamcuraordinamad perrolucndam L^i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^(^^£J^ont:urJta enim exiflimabamus eis terrids, Xni/

hiltaletacereaudendbuspoire UberedocedSitenericatholicamuedtatcm,ut adcamco/ gcrctur nemo, fed earn qui ßne formidine uellet reqaeretur,ne falfos Si ßmalatores catho/ licos babcremas.Et qaamaisa{qs fratribus aliud aiderctur,iam ietategrauioribas,ucltnul tarum ciuitatum Si locorum exempla currendbus, ubi ßrmam Si ueram catholicam aide/ bamus,qua: tarnen ibitalibas beneRcijs dei conüitara eilet atcp Rrmata,dum per priomtn impcratoram leges ad commanionem homines catboîicâaenirecogerentar, obdnuimus tarnen at illadpotius quocldixiab impcratoribas peteretur,décréta eli in cSdlio no{lro, d ' cgau a comitatam milli {ura.Sed dei maior milcricordia,qai Iciret,haram Icoum terror ’ ^^^11 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moleûia quam multoram efletprauisuelRigidisanimisncccRa/

tia,óiilli dmici^ quæuerbis emenaari non pote ft, {èd tarnen aliquantala feaeritatc difcR P inæpotefi,id cgit ut legati nofiri quod lufceperant obtincre non poUent. lam enim nos pra:aenerant exalijs locis qaædam epilcoporam querela crraaiflimæ, qui mala facrant

IpR^ maltaperpefli,Si a fais fcdibas extarbatitpra:cipac borrcnda Siincredibilis ca:dcs a^annani cpifcopi catholici ecclcRæ \^agienRs effecit, utnoflra legatio iam quidagcret / non haberet, lam enim Icxfueracpromulgata, ut tâta^immanitatis ha:ieRs Donatiflatu, / cai crudelias para aidebatar quàm ipfa {æaiebat,non tanta uiolcnta elle, fed omnino cÛè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Lexpcctinid/ i^on Rncreturimpune,Hon tarnen fapplicio capital!propter ièruandam etiam circa indi/ / ^^^^f^^^^dinem chriftiana,{èd pecuniarijs damnis propoRtis, Si in epRcopos nel mi tijtdiidtroncf „jfifQs eoram exilio conflituto. Sapradiétam qaippc epifeopum Vagierifem ordinariam iadieem didia inter partes fentcntia,obtinacratbaRlicam quam illicucatholi/ ca edet inuafetant,flante ad altarc irraentes horrendo impeta Si furore crudcli,Ülibus Si haiulêemodi telis,lignis deniq^ eiufdem altariscffradlisimmanitercccidcrût, pagionc ctiâ pcrcuffcrant in inguinc,qao ualnere fàngais efRuens eum exanimé rcdderct,niR ci ad uita maior {^itia eoramprofaiffcLNam cumgraaiter fàaeiatumper terra infupertraherent, exandanti uenæpalais obfirafas fanguinem obftinait,cuius cffuRonc ibatin morte. De/ inde cam ab eis tandem reliéiam,noitri cam p{almis au ferre tentarent, illi ira ardentiore fucccnR,cam deportantiam manibas abftulerunt,male maltatis fiigatis^ catholicis,qoos ingenti maltitudine iuperabant Si facile i^iendo terrebanninde in quandam turrem Ic/ uatam,iamdefèciRèarDitrantes,cam ilIeadhacaiaeretabiecerant.Seclquodam molk ag/ gere exceptas,Si à quibufdam noéte tranfèantibusperïucernam conipcétus,agnitus at^ collcéius,Si adreîigiofàm domu apportatas, adhibita magna cara poft matros dies cam

ab

-ocr page 143-

DE MODERATE COHERCENDIS H AERETICIS, EP. C. 145 A ab ilia defpcratione recreatus efletjoccilùm cum tamê famâ (celerc Donatiftaru eciâ trans

mare nûciauerat:Quô poftea qu^m uenit ôi. uita eins înopinatiflîma apparuit,dcatricibus fuis tam multis tam ingentibus tam recétibus,no fruflra famâ mortuum fè nûdafle mon/ ftrauit. Auxilium ergo pctiuit ab imperatore Chriftiano, non tam fui ulcilcendi caufa/^ tucndæ ecclefîæ fibi creditæ.Quod fi prætermififlct,n5 ciusfuiflct laucïada patiêtia,fèd ne/ gligêtia merito çylpanda.Necp ein ôi apoftolus^’aulus uitæ fùæ tranfitoriæ cofùlebatjfed ccclefiæ dei,quâdo contra illos qui cum occidere confpirauerant, cofilium illorutn tribuno ütproderetur effècit, Vnde fadlum eft ut eum ad locum quo fuerat perducendus.deduce/ tct miles armatus, ne illorum paterctur infidias: Romanas etiam leges implorare minime dubitauitciuem Romanum le efle proclamans, quos tune affligi uerberibus non licebat» ïtemc^ ne ludæis eum interimere cupientibus traderetur,Cæfaris popofeit auxiliû,Roma niquidé principis (èd non Chriftiani. Vbi fatis oftendit quid facere deberent poftea Chri fti difpenfatores,quando imperatores Chriftianos périclitante ecclefi'a reperirent. Hinc er/ go fâôlum eftjUt imperator religiofus Si pius perlatis in noticiam fuam talibus caufis,malz lét pijflimis legibus illius impietatis errorem omnino corrigere, Si eos qui cotra Chriftum Chrifti figna portarent,ad unitatemcatholicâ terrendo amp;nbsp;coërcendo redigere, feuiendi tantum odo auferre licentiam Si errandi ac pereundi relinquere. lam uero cum ipfàe leges ueniflent in Africam, præcipue illi qui quærebât occafî'onê, aût iæuiciâ fixrentiû metuebât, aut fuos uerecudabantur oftendere,ad ecclefiâ cotinuo tranfieruntgt; Multi etiâ qui fola illic a parentibus tradita confuetudine tenebâtur,quale uero caufam ipfa hærefis haberet nun quam antea cogitauerant,nunquâ quærere Si cofi'dcrare uoluerant, mox ubi cœperunt ad/ ucrtere,5i nihil in ea dignum inuenire propter quod tanta damna pateretur, fine ulla diffi cultate catholici faëli funt.Docuit ern eos folicitudo,quos négligentes fccuritas feceratjfto rum autem omnium præcedentiu autoritärem Si perfuafionê fecuti funt multi,qui minus idonei étant per fèipfos intelligere, quid diftaret inter Donatiftaru errorem,ôC catholicam ueritatemjta cum magna agminapopuloru uera mater in finû gaudens reciperet,reman ferunt turbæ duræ,ôi: in ilia pefte inrelici animofitate fiftêtcs,Ex his quoeç plurimi fimulan do cômunicauerunt,ali|paucitate latueruntSedilli qui fimulabant paulatim aftuefeendo, ô^prædicationem ueritatis audiendo,maxime poft collationê Si diiputationem quæ inter nos amp;nbsp;epifeopos eorû apud Carthaginé fuit, ex magna parte corredli funt. In quibuidam uero locis,ubi pertinacior Si impacatior præualuit multitudo,cui refiftere non poterât pan dores quorum erat melior de communione fententia,aut turbæ autoritati paucoru poten/ tiorum fubditæ in malam partem,obtcmperarût,aliquanto diutius laboratum eft. Ex his Donutilinrx funt inquibus adhuc laboratur,in quo labore multi catholici,Si maxime epiftopi Si clerici horrenda Si dura perpeffî font, quæ cdmemorare longum eft, quando quorunda Si oculi cxtindli font,Si cuiufdâ epifeopi manus Si lingua præcifa eft,nônulli etiâ trucidati funt.Ta ceo crudeliffîmas cædes,Ôi domorudeprædationcs,per noëlurnas aggreflîoncs,Si incêdia, hon folumpriuatoru habitaculorum, uerumetiâ ccclefiarum, in quas flammas non defuez tunt qui Si codices dominicos mitterêuSed nos huiufmodi affliôlos malis,confequens eoz folatuseft frucftus.Nam ubicunq; à perditis ifta comifla font,ibi feruêtius atq^ pcrfeëlius Unitas Chriftiana profecit,Ôi uberius laudafquot; dns qui donate dignatus eft üt ferui eius paP fionibus fois lucrarentur fratres foos,ôi oues eius mortifèro errore difperfas in pace ialutis ætcrnæ foo fanguine cdgregarent.Potês eft dominus Si mifericors, que quotidie rogamus ut etiâ cateris det pœnitentiam. Si refipifeant de diaboli laqueis, à quo captiui tenentur fe/ cundum ipfius uoluntatcm,qui non quærunt nifi unde nobis calumnientur. Si rétribuant mala pro bonis: quia nec intelligere noucrût, que circa eos animû dileëlionêcp feruemus, ôîquomodo cosuelimus fccundu domini præccptû,quod per Escchielêprophetâ paftori busdcdit,reuocare errâtes,et gditos inuenire Jlli aût,quod Si alibi aliquâdo diximus,Si qd? tiobis faciunt,fibi non imputant,ôi quod fibi faciunt, nobis imputant.Quis enim noftrum

m 4. uelit

-ocr page 144-

«44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS BONIFACIO COMITÉ

ueKt non fokim aliquem illorum perire,uerumetiam aliquid pcrdcrcCScd fi aliter non me C mit pacem habere domus Dauid,nifî Abfalon filius eiu^ in bello quod contra patrem gc rebat foiflèt extinôlus,^uis magna cura mandauerit fins, ut eum quantum poflent uiuû faluuméç feruarent^uteflèt cui pœnitenti paternus affeôlus ignofieret, quid ei reftitit, nifi perditum flere,amp; fl5i regni pace acquifita fuam mœfticiam côfoIariCSic ergo catholica ma ter bellantibus aduerfiis earn quid aliudtquàm filrjs fijis,quia uticp ex ip|^ magna arbore, quæ ramorum fuorum porreôlione toto orbe diffunditur, ifte in Africa ramufculus fra/ élus eftjCum eos charitate parturiat ut redeant ad radicem, fine qua ueram uitam habcrc non poflunt,fi' aliquorum perditione cæteros tam multos collegitpræfertim quia ifti non ficut Abfalon cafij bellico,{èd (pontaneo magis interitu pereunt, dolorem materni cordis lenitôifanattantorumliberatione populorum. Quorum fi uideas in Qiriftipacelætici/ as,frequentias,alacritates,amp; ad hymnos audiendos ÔC canendos, amp;nbsp;ad uerbum dei perci^ piendum célébrés hilares^ conuentus,multorumc^ in eis cum dolore magno rccordatioz nem præteriti erroris,ô2 cum gaudio confi'derationem cogn{tæueritatis,amp; cum indignatio ne Si deteftatione mendacium magiftrorum,quod modo cognofiât de noftris facramen^ tis quàm fàlla iadtauerint, multorum etiam in eis confèflîones, quod olim uellent eflècaz thoîicijnec inter homines tanti furoris auderent: horum ergo populorum congregationcs per plurimas Africæ regionfö,ab ilia perditione liberatorum, fi fub uno cofpcôtu uidercs, tune diceres nimiæ fuiflè crudelitatis,fî dum timeretur ne homines delperati Si iftorum inz numerabili multitudini nulla æftimatione comparand! fuisôC uoluntarijs ignibus cremaz 2y.^.4.ip/4 renturdfti in æternum perdendi ÔClèmpiternis ignibus cruciandi relinqucrentur, Sienim duo aliqui in una domo habitarent quam certiflime friremus elfe ruiturâ, nobisc^ id prx' nunciantibus nollent credere.atq; in ea manere perfifteret, fi eos inde poflemus eruere ucl inuitos,quibus imminentem illam ruinam poftea demonftraremus, ut redire ulterius fub eius pcriculû non auderêt,puto nifi' faceremus nô immerito crudeles dqudicaremur.Porro D fi unus illorum nobis diceret,qn intraueritis eruere nos,meipfum cotinuo trucidabo, alter autê nec exire quidem inde nec erui uellet,lèd neîk necare fe änderet,quid eligeremus:utru ambos ruinæ oppri mendos relinqüere,an uno faltem per mifcricordiæ noftrâ operam li/ berato ,alterum no noftra culpa,fed fiia potius interireÇ’Nemo cft tam infelix, qui non qd fieri in taiibus rebus oporteat facillime iudicet.Etde duobus hominibus,uno fcilicetperdi to amp;nbsp;uno liberato fi'militudinem ifiam propofui.Quid ergo lèntiédum eft de quibufdani paucis perditis, amp;nbsp;innumerabili multitudine poputorum liberatorum C Non enim uel tot funt illi homines qui fiia uolûtate pereunt, quot liberantur per iftas leges ab ilia pcftifrr^ æterna^ pernicierundi,pagi,uici,caftella,municipia,ciuitates,Siautem diligentiusremde p/ftój. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquimur cogitemus,puto quod fi plurimi eflent in domo ruitura,ct inde faltem unus

liberari poffeLatcç id cum facere conaremunalq feiplbs præcipitio necaret, dolorem de ex tcris noftrum, de unius laltem falute conlblaremur, non tarnen ne feipfos alq perdcrent, perire uniuerfos nullo liberato pmitteremus.Quid igitur de opcre milericordix,quod pro uita æterna adipifieda amp;nbsp;pœna æterna uitanda hominibus debemus impcnderc,iudican dum cft,fi' pro falute ifta no folum temporal{,led etiam breui, ad ipfum tempus cxiguum quod Iiberanda,fic nos hominibus fiibuenire,ratio ueraôC benigna compellitC Quodautem no autem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis obijciunt,quod res eorum concupilcamusamp; auferamus, V tinam catholici fiant,0i non

folum quæ dicunt fiia,frd etiam noftra in pace nobilcum ÔC charitate poffidcant, Vfque/ adeo autem calumniandi cupiditate cæcantur,ut non attendant,quâm fint inter fe contra/ ria quæ loquuntur.lpfi' certe dicunt Sd inuidiofiftime fibi conquer! uidetur, quod eos in no ftram communionem uiolento legum imperio coarótamus.Hoc utiqj nullo modo fiecrc/ mus, fi res eorum poffidere uellemus. Quis auarus quærit compoflèiforemC’ Qm'sdomi/ nand! cupiditate inflammatus, uel faftu dominationis elatus defiderat habcrc cofortem C Iplbs certe attendit quondâ fiios iâ noftros (bcios,ôi fraterna nobis dileólione cóiunótos, quemaeb

-ocr page 145-

ÜË MODER’ATE COHERCENDIS H AE R E T I C I S. E P. L* I45 A qucmadmodu fua teneanwion folum quæ habcbant,(èd cti'am noftra quæ non habcbâf, quæ tarne fi pauperum compauperes fumus ôi noftra funt ÔC illorum. Si autem priuatini quæ nobis fuffîciant poftîdemus^^on funt ilia noftra fed pauperum, quorum procuratio? saeerdotes di ucm quodammodo gerimus,non proprietatê nobis ufurpatione damnabili uendieamus. nS Quicquid ergo nomineecdefiarû partis Donati poffidcbatur, Chriftfeni imperatores le/ * gibus religiofîs cum ipfis ccclefijs ad catholicam ûranfire iufferût.Cum ergo nobiicum fine pkbesearundem ecdefiarum,nobifcum pauperes qui ab eifdem poftcftîunculis alcbantur, •pfî potius foris p*ofiti,definant concupifcere aliena,(ed intrent in unitatis focietatem,ut pa titer gubernemus,non ilia tantum quæ dicunt fua,uerumetiam quæ dicûtur noftra.Scri ptum eft enim; Omnia ueftra (unt,uos autem Chrifti,Chriftus autem dei.Sub illo capite in uno eins corpore unum fimus, öC de iftis talibus rebus faciamus quod fcriptu cft in adti busapoftolorum:Erat illis anima una amp;nbsp;cor unum,amp; nemo dicebat aliquid proprium,fcd ttant illis omnia comunia,Amemus quod cantamus:Ecce nbsp;bonu Si quàm iocundu habi Pp/ i?quot; ‘

t^e fratres in unumjut fic experiantur,öi fciant ueraciter ad eos damet mater catholicam quod fcribit beatus apoftolus ad CorinthiosiNon quæro quæ funt ueftra fed uos.Si ail/ ^- Coraz» temcofideremusquod fcriptum cft inlibro làpientiæ,ldco lufti tulerut Ipolia impiorum, ttcm quod legitur in ProucrbrjsjThcfaurisantur aute iuftis diuitiæ impioru, tune uidebi/ mus no elfe quærendum qui habeant res hærcticorû,fed qui fi'ftt in focietate iuftorum. Sei musquidem illostantam fibi arrogarc iufticiâ,uc cam fc iaólcnt no folû habere, fedetiam alqs hominibus dare. A fe quippc dicunt iuftificari eum,qucm baptisauerintjubi nihil cis tcftat,ni(î dicere illi qui baptisatur ab eis ut in baptisatorem luum credat. Cur enim n6 fa datquando Apoftolus dicit: Credertti in eum qui iuftificat impium, deputatur fides cius ^*’'”•4» ad iufticiamC In ipfum ergo credat fi' cum ipfc iuftificat, ut deputetur fides eius ad iuftici/ am. Sed puto quod etiam ipfi' feipfos horrcat, fi tarnen ifta uel cogitare dignantur » luz ftus enim Si iuftificans non eft nifi' deus. Poteft autem Si de iftis diel' quod dicit Apoftoz lus dc ludæis, quia ignorantes dei iufticiam Si fuam uolcntes conftitucre,iufticiæ dei non funt fubieifti. Abfit ^tem ut quifquam nffftrum ita ft iuftum dicat,ut aut fuam iufticiam ticlit coftitucrcjid eft,quafi à feipfo fibi data,cum dicat'’ei. Quid enim habes quod no acccz '^•Corinth.4.^ pifti C aut fine pcccato ft eift iadlare audeat in hac uita, ficut ipfi in noftra collationc dixez tut in ca ft eift ccclefia quæ iam no habet macula aut ruga aut aliquid huiufmodi:nefticnz tes hoc modo in eis compleri,qui uel poft baptifmum continuo uel dimiftis debitis quæ di mitteda in oratione pofeuntur de hoc excunt corpore,in tota ucro ccclefia tune futurum ut fitomninononhabensmaculamaut rugam aut aliquid eiufinodi,quandodicedum crit: modoßnemi V bi eft tnors uicftoria tuaT’Vbi cft mors aculeus tuus'TAculeus enim mortis eft peccatum, culn er In hac autem uita ubi corpus quod corrumpitur aggrauat animam,fi ccclefia coru iam taz liscft,non ergo dicant dco,quod dominus nos orare docuit, Dimitte nobis débita noftra. Cum cm in baptifmo cunefta dimiifa funt,ut quid hoc poftit ecclcfi'a,fi iam etiä in hac uita Ho habet maculaaut rugam aut aliquid huiufinodiC’ Cotemnant Si apoftolu loanne claz mantem in cpiftola luaiSidixerimusquia pcccatu no habcmus.uofipfos dccipimus,öC ucz titas in nobis non cft. Si autem cofefli fucrimus pcccata noftra,fidclis cft Si iuftus, qui diz mittat nobis pcccata, Si mundet nos ab omni iniquiratc.Proptcr hanc ipem dicit uniuerz fa ccclefia, Dimitte nobis débita noftraiut no fuperbientes fed confitentes mundet nos ab omni iniquitatc,atq; ita fibi dominus Chriftuscxhibcat in illa die gloriofam ccdcliam no habentem maculam aut rugä aut aliquid ciufi-nodi,Quä modo mundatlauacro aquæ in Ucrboiquia neq^ aliquid rcmanct in baptifino, quod non dimittatur omniu prætcritorum pcccatorû,fi' tarnen ipft baptifmus non fruftra foris habeatur,fi' aut intus dctur,aut fi iam foris datus cft,non foris cum illo remaneat: Si quiequid ab cis qui poft acceptu baptifmu hic uiuunt infirmitate humana contrahitur quarumc^ culparum,propter ipium lauacrum

Ita

-ocr page 146-

146 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS BONIFACIO COM KT I-

Effcf.5 Itarnodo mundat ecclefi'am fuam lauacro aqu^ I'n uerbo, ut tunc earn fibiexhibeat, non C habcntem maculam ncq; rugatTi,aut aliquideiufmodi, totam fcih'cetpulchram atcp pcrfc ótani,quando abforbebitur mors in uióloriam.NunccfVo inquantum uigct in nobis qdquot; ex deo nati fumus,ex fide uiuentesaufti fumus. Inquatum autem reliquias mortalitatis ex Adam trahimus,fitie peccato non fumus.Et illud enim ueru eft;Qui natus eft ex deo non i.ioM.i pcccat.Et illuduerum eft:Si dixerimus qpia peccatum non habcmus,nofipfos decipimus, Row.j. nbsp;nbsp;ueritas in nobis non eft. Dominus itac^ Chriftus iuftus eft ÔC iuftiftcans.nos aute iu/

gratis per gratiam ip fius. Non aut iuftificat nifi' corpus iuum,quod eft ecclcfia. Et ideo fi corpus Chrifti tollit ipolia impiorum,0C corpori Chrifti theiaurisantur diuitixim piorum,non debent impq foris rcmanere,ut calumnientunfed intrare porius ut iuftificen/ seipien,^ tur.Vnde ÔC illud quod de die iudieij fcriptum eft: Tunc ftabunt iufti in magna coftantia aduerfus eos qui fe anguftiauerunt,0i abftulerunt labores eorum,nó utiq^ fie intelligcndu eft,quiaftabit Chananæus adueriùs IftaëLcum Chananæi abftulerit laborcs Ifraëtfcd ftabit Nabuthæus aduerfus Âchab,qm labores Nabuthæi abftulit Achab. Chananæus quippe impius,Nabuthæus iuftus.Eodem modo non ftabit paganus aduerfus Chriftia' num qui abftulit labores eius^qn idolorû cxpoliata uel donata funttcmpla:fed ftabit chri ftianus aduerfus paganû,qui abftulit labores eius,qn martyru proftrata funt corpora.Sie ergo non ftabit hæreticus aduerfus catholicû qui abftulit labores eius,qn præualuerunt le ges catholicorum imperatorum:(êd ftabit catholicus aduerfus hæreticum, qui abftulit la/ bores eius,qn furores præualebant impiorum circucellionum, Ipfa quippe feriptura fbluic quæftionem,quæ non aifiTunc ftabunt hominesTed tune ftabunt iufti.Et ideo in magna conftantia,quia in bona conicientia Juftus autem hic nemo eft iufticia fua,id eft tanq; fibi

Row.ix ftipfo fadlaTed ut dicit apoftolus:Sicut unicuiq^ deus partitus eft menfura fidci.Scquic autem ÔC adiungit: Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia aûtmcm bra non eofdem aeftus habêtjta multi unum corpus fumus in Chrifto. Ac per hoc nemo D poterit eife iuftus qdiu fuerit ab unitate huius corporis fèparatus.Quemadmodum cnim membrum,fi' præcidatur ab hominis uiui corp»re,non poteft teuere ipiritum uitx^Sicho mo qui præciditur de Chrifti iufti corporc,nullo modo poteft ipiritum teuere iuificiæ,ctiâ il fîguram membri teneat quâ iumpfit in corpore Jn huiusergo copagem corporis ueniât, amp;nbsp;labores fuos non dominandi cupiditatc,fed bene utendi pietate poffideauNos aût uo/ luntatem noftram,ut iam diôtum eft,ab huius cupiditatis (ôrdibus, quolibet inimico iu' dicante purgamus,qn eos ipibs quorû labores dicutur,ut nobifeum K illis Si noftris in fo' cietate catholica utantur,quantû ualemus inquirimus.Sed hoc eft inquiuntquod nos mo uet.Si iniufti fumus,quare nos quæritisCQuibus refpodcmus.Quærimus uos iniuftos.nc pmancatis iniufti.Quærimus perditos,utde inuétis gaudere poifimus diccntcs:Mortuus erat frater Si reuixit,perierat SL inuentus eft.Quare ergo me inquit uo baptisas, ut abluas me à peccatisC^Refpondeo.Quia non facio iniuriâ charatfteri imperatoris, eu errore corn/ go defertoris. Quare inqt apud te uel pœnitentiâ no agoC Immo nifi egeris faluus eife no poteris.Quo em gaudebiste eife corrc(ftû,nifi doleas fuiife peruerfumC Quid ergo inquit apud uos eu ad uos tranfimus accipimusÇ’Reipondeo.Nô quidem accipitis baptifmu,qui uobis extra copagem corpis Chrifti ineflè potuit,prodcflè non potuinied accipitis unitate ipûs in uinculo pacis,fine qua nemo poterit uidere dcû,6ê charitatê,quæ ficut icriptum eft, i.pftn.4 cooperit multitudinem peccatorû.Quod tâmagnû bonû,finequo neclinguashominu angelorujuec icientiâ omniû iacramcntorû,nec prophctiam,nec tantam fide qua montes trauiîcrantunnec omnia quæ poflîdet homo diftributa pauperibus,nec corpis in ignibus «.cor.ij. paifionem prodefte aliquid,Apoftolus teftis eft. Hoc ergo tam magnû bonû, fi paruu 5C nullum putatis,merito infelicitererratis,merito fi in unitate catholicam no tranfitis,pcntis. Si ergo inqunt oportet ut nos extra ecclefiâ Si aduerfus ecclcfîâ fuiffe pœnitcat,ut falui cfle pofrimus,quomodo poft iftam pœnitentiam apud uos clerici uel etiâ epifiopi pcrmanc/ mus'*

-ocr page 147-

DE MODERATE COHERCENDIS H AERE TICIS, EP. D* I47

A musCHoc non fîeret,quoniam reuera,quod fatendum eft,fieri no deberet,nifi' pacis ipiî'us compenfatione fanarentunSed Gbi hoc dicant ôi mnito maxime humiliter dolcant,qui in tanta morte præciGonis iaccnt,ut^fto quodam uulnere matris catholicæ rcuiuifcant.Cum cnimpræcifus ramus inièritunfît aliud uulnus in arbore,quo pofiit recipi ut uiuat, qui Gnc uita radicis peribat,Sed cum receptus tecipienti coaIuerit,ÔC uigor conftquetur,SC frueftus» Si âatemnon coalueritjlle quidem arelcit,fed uit^ arboris pcrmanebit.Eft enim lt;Si taie inz ferendi genus, ut*nullo præcifo ramo qui intus eft, file qui foris eft inlèratur, non tarnen nuUo fed uel leuHïîmo arboris uulnere. Ita ergo amp;nbsp;ifti cura ad radicem catholicara ueniz unt,nec eis quamuis poft erroris lui pœnitentiâ honor clericatus uel epifeopatus auftrtur, fit quidem æiquid tanquam in cortice arboris maths contra integritatem feueritatis. Vez Wntamê quia nec^ qui plantât eft aliquid neq^ qui rigat,ad dei miicricordiam precibus fù 1. corinth. fis coalefcenteinGtorum pace ramorum,charitas cooperit multitudinem peccatorum. Vt dƒ.50. ut cS tnim coftitueretur in eccleGa,ne quÜquam poft alicuius criminis pœnitentiam clchcatu aez tipiatjUel ad clericatum redcat,uel in clericatu maneat,no deiperatione indulgentiæ,ftd riz

diftum eft:Quæ Iblueritis in terra (bluta crunt ô£ in cœlo,ied ne foiGtan etiâ de cæteris cri Mdttb. nf» minibus,fpe honoris eccleGaftici animus intumeftens foperbe ageret pœnitentiam ,icuerifz fime placuit ut poft aólam de crimine damnabili pœnitentiann nemo Gt clericus, ut defpez tationc temporalis altitudinis medicina maior amp;nbsp;uerior effet humilitatis. Nam amp;nbsp;fandhus E)auid de criminibus mortiferis pœnitentiam egit,ô^ tarnen in honore fuo perftitit. Et bea turn Petrum quando amariffimas lachrymas fudit, urique dominum ncgaffepœnituit, 62 tarnen apoftolus manGt, Sed non ideo fuperuacua putanda eft pofteriorum diligentia, quiubifaluti nihil detrahebatur humilitati aliquid addiderunt, quo falustutius munirez tur.cxperti credo aliquorum Geftas pœnitentias per affeôlatas honorum potentias.Cogut 15.4 4, ip/i cnim multas inuenire medicinas,multorum expérimenta morborum. Verum in huiufmo pie’as.

di cauGs ubi per graues diffenGonum ftiffuras non huius aut illius hominis eft periculum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;con

lcdpopulorumftragesiaccnt,detrahcndi«Ticft aliquid lèueritati, ut maioribusmalis fa/ ^ndis charitas Ijmcera fubueniat. Habeant ergo ifti de præterito deteftabili errore,Gcut Petrus habuit de mendaei timoré amarum dolorem, amp;nbsp;ueniant ad eccleGam Chrifti uc/ ram,hoc eft matrem catholicam,Sint in ilia clerici,G'nt epiieopi utiliter,qui contra illam fuz crunt hoftiliter » Non inuidemus, imb ampleôlimur, optamus, hortamur, amp;nbsp;quos in urjs autfepibusinuenimus, intrare cogimus,ôf G'c nondum quibufdam perfuademus, quia no tes eorum, fèd ipfos quærimus, Apoftolus P etrus quando iàluatorem negauit ÔC fleuit Si apoftolus manGt,nondum acceperat promiffum Ipiritum fanôlum.Scd multo magis ifti cum non acceperût,ubi à corporis compage diuiG,quod folum corpus uiuiGcat fpirituffan ftus,cxtra eccleGam Si contra eccleGam,eccleGæ facramêta tcnuerunt,ô: tanquam duili belz lo noftris contra nos ereólis Ggnis armisc^ p ugnauerunt.Veniât,Gat pax in uirtute Hieru lalcm, quæ uirtus charitas eft » Cui fànôlæ ciuitati ditftum eft: Fiat pax in uirtute tua,ôi az ppi.nt, fiundantia in turribus tuis. Nó fe extollant aduerfus maternam folicitudinem, quam pro

gt;pßs ôi pro tarais populis quos decipiunt uel decipiebant colligendis ÔC habuit Si habet: hon fuperbiant, quia Gc eos fufeepit: non référant ad elationis fuæ malum quod facit ipia propter pacis bonum. Sic multitudinibus per IchiGnata Si hærefes pereuntibus iubueni/ te confucuit. Hoc difplicuit Lucifcro,quia faeftum eft in eis fufeipiendis atep fanandis, qui ücneno perierant Ârriano:amp;: cui difplicuit in tenebras ceciditfchifmaris,aminb lumine charitatis. Hoc erga iftos ab initio feruauit Äfricana cathoîica epiftoporum fententia, qui in ecclcGa Romana inter Cæcilianum ö^pärtem Donati iudicaucrunt, damnatóque hno quodam Donato,qui autor fchifmatis fuiffe manifeftatus eft, cæteros Corretftos etiz am G extra eccleGam ordinati effent in fuis honoribus lüfcipiendos effe cenfucrunt : non quo etiam foris ab unitate corporis Chrifti poffent habere fpiritum ,fan(ftum,fed maxime

propter

-ocr page 148-

14^ A V G* B o N I F A C I o DE MODERATE CO.’HAERET.

propter COS quos foris pofiti po/Tcnt cJeapcre,amp; à fufeepttone illius raunens irapedirc.De c inde ut etiam ipforum infirmitas lenius excepta intus fanabilis Rerct,iatn nulla perhnada daudente oculos cordis âdaerCas cuidentiatn ueritads.(^uid autem aliud etiam ipiico^i/ tauerunt,quando Maximianidas quos in facrilego (icut eorum concilium indicat fchifma tedaranauerant, S^in quorum iam locum alios ordinauerant,poftca quam uidcrant ab cis populoshon reccdcrc,ne omnesperderentin üjishonoribasreceperunt. Si baptilmo quern foris ab eis damnat/ dedcrantnullam contradiótioncm quæftiodVm^ moueruntî' Quare ergo mirantur aut queruntur aut cahmniatitur quod eos Gc fulccpimus pro ucra pace ChrHdi,ôinon rccordantur quid ipû fecerint pro uana quæ contra Chnllum cGpa/ ce Donati C Quod eorum faSlum G contra eos teneatur Si intelligenter aGèratur, quid 0/ ninino refjpondeant non habebunt. (^uod autem dicuntt Gpeccauimus in Ipiritum làn/ äum irremip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxufGauimus baptiGnum ueG:rum,ut quid nos quxritis,cum rcmitti nobis hoc

peccatum omnino non poGit, dteente domino: C^ui pcccaueritin ipiritum ïanélum, non remittetureb nei^ in boclecalo neep in Gjtaro, nonattendunt, quia iccundum iGumfcni^ mm nemo liberandus eG, QuiscnimnonloquituradaerGjs ipiritum fanSlam amp;pcccat in cum,Guequi nondum cG CbriGianus» Gueqai cG bærcticas Arrianus, autEunomia/

dixit pro per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^titummodo cGedeum paCiCm,GueaInha:rc^

fo«4. tici quoscommcmorarelongum cG NuIIiergo iGoramliberandifunt f AutipGladri

T U *r^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in eum crederent non erant baptizandiC Non enim aitfd

dip uator: InbaptiGno remittetuM non remittetar inqaidnccp in hocfcculo nca in futaro, De Me er o^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cedaliquod GgniGcatum cGèpeccatum in Cpiritum fandum.

peribus c.zs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnino non remitcetur,Sicut cnim cum dixiGet :Si non aenirem peccatum non ha

berent, utiq^ non omnepeccatum intelligi aoîuit, qaandoquidem pleni erant makis mat

g^is^ p(^ccatis,redaliqaod proprium peccatum,quod G non haberentpoGcnt illis omnia D dimita quæ babebant,id eG,quod in cum uenientem non crcd/deruntHoc enim non ha

eren peccatum, i non ucmrettSicctiam cum^ixit. Quipcccaueritin fpiritum iàncüum,

* ' e qmuer una ^^^^J-^^J^^^^^^tritumiàncGum, non utiq^ omne quod in fpiritam fan

^^P^^^^^^^^^^^ß^^^'^^»l^lt;^^llqnodccrrumSlt;^propriumintelligiuoIuir.NoccGau

^m uricia cordis uGp ad Gncm huias uitæ,qua homo reeufat in unitatc corporis Chh'

^’qtio uiuiGcatGiritaGan(Gus,remiGionem acciperepeccatoram.Cum cnim dixiGetdi

^iritum ran(Gum,conrinuo Gibiecir, oi cui dimiCeritispcccata dimitten '

tur ei, 1 cui tcnueritis tenebuntur. Haie ergo dono gratiæ dei qaicucp reGiterit SC répugna

lient,ucl qaoquo modo ruent ab co aliénas, aCep in Gncm huias temporalis uita: nonret

mittctarct,neq^ in hoc Gealo ncqj in Eituro.hocGilicct tam grandepeccatum utco teneart

tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccata,quod non probatar ab aliqao cGe commiGum,niG cum de corpore ex

/ent Quamdiu uerc)bicaiuit,cum Gear dicit ApoGoîaspaticntia dei ad poenitcntiam ad/

duat.SedGipGpcrreuerantiGima iniquitatc, Gcat conGquentcr adianoit poGoIus, Se/ / dunezam cordis fanô^cor impcenitcns thcCaarizatGbi iram in die iræSircaclano

nis iuGi ladtcrj dei,non remittetar ci neep in hoc Gculo neq^ in Gituro. IGi autem cum qui/

bus agimas, aci de quibas agimus non üint deiperandi, A dhac enim Gmt in corpore: fed

non qaærant ïpmram fandlam niGin ChriGicorpore,cuius habent foris facramentum, ded rem ipfàm non tenent intus cuius eG illad dacramcneum,ÔCidcoGbi iadiciam manda' cant SCbibant. Vnus enim panis iàcramentam cGaniratis, qaoniam GeatApoGolus de at: Vnuspanis unum corpus multiGimas.ProindeeccleGa catholica fola corpus cG Cbn Gbcaias ille caput eGGluator corporis fai.Extra hoc corpus neminem uiuiGcatlpirituGan (Gus,qaia GcatipGdicicApoGolusrCbaritas dei diffafa cG in cordtbas noGris pcrfpin/ turnGnebum qui datas eG nobis, Non eG autem particeps diuinæchariratis,quihoGis eG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

unicatis.Nott habentj'taqp IpiritumGndiam, qui Gnt extra ccclcGam. De illis quippc fen/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

ptum /

-ocr page 149-

MACEDOr^IVS AVGVSTINO, OFFICIOSA, EP. LI 149

A ptum cft: Qui fcipfos fegrègant animales/piritum non habétcs. Sed nee illeeum pcrcipit, qui fiólus cit in eccle(ïa,amp; quomodo deinde fcriptum eft: Sanótus enim fpiritus difcipljnæ effugiet fiólum. Qui ergo uult tfebere ipiritum(anól:um,caucat foris ab ccclefi'a remanere, caueat in eam fimulate intrare. Aut fi iam talis intrauit,caueat in cadem fimulatione perfi/ ftcrcjUtueraciter coalefcat arboriuitæ.ProIixum tibi libium dircxijô^uisfortaflc occupa/ tionibus oncrofum.Si ergo potuerittibi uel par^ibus Icgi,dabit tibi dominus tntclledtum, ut habeas quid ibondeas eis corrigendis atque fartanms,quos ctiam tibrjpß tanquam fi/ Hdi filio,mater ecclefîa ubi potùcris,ôi quomodo potueris,fiue ipfc loquedo amp;nbsp;refponden/ do, fiucaddoôîoresecclefiæperducendô, in ädiutorio domini corrigendos fanandoséç cotnmendau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ . . . •

Macedonius iudex Cæfareus Auguftino, teftans ie ftatim feciffe quod ille peticratjeo quod uerecunde peteret, fecp legiiTe libros quos ad ie miferat,8C eorum ingeniurn aefenz tentiam prxdicat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola l

o M I N o merito uencrabili,SJ uere fufcipiédo patri Auguftino epifcopo.Mâ/ cedonius. nbsp;nbsp;nbsp;Miro modo afficiorlapietia tua, ÔC in illis quæ xdidifti,ÔC in his

; quæ interueniés pro folicitis mittete non, grauaris. Nam amp;nbsp;ilia tantum habent ' acuminis feientiæ fanjftitatis,ut nihil fupr^ fi't.Et hxc tantum uerecundix,ut ni

fifaciamquod mandas,culpam penes me remanere^non in negocio efle dqudicem,domt ne mcrito uenerabilis, ói uere fiilcipiende pater . Non enimÏnftas ( quod pleriq? homines iftiuslocifaciunt) ut quodcuncßfolicitusuolueris,extorqueas:fedquod tibi à iudice toten ris obftriéto petibile uifum fuerit,adtnones fubfèruiente uerccundia, quæ maxima diffïci/ lium interbonos efricaciaeft.Proindé ftatim commendatis effeótum defiderij tribuimam fpcrandi uiam ante patefeceram.Explicui tuos libros ( nec^ enim tam languidi aut inertes étant, ut me ahud quàm fe curare paterentur) iniècerunt manum, ereptumt^ alrjs folicituz g dinum cauRsj’fuis uinculis illigaucrunt Jta enim mihi deus propitius fît, ut ego anceps lum quid in iljis magis mirer,facerdotfj perfeâ:ionem,philofophiæ dogmata, hiftoriæ plenam noticiam,an facundiæ plenam iucunditatem,quæ ita imperitos etiam illicere potcft,utdc)/ nee explicent,non defîftant, Si cum explicauerint,adhuc requirant. Conuióbi namque funt impudcnter pertinaces, iam inde à bonis quæ memorant feculisipro naturæ return obfîra titatc cótigifte peiora,falfoscp omnes illitis quadam dulcedine fœlicitatibus luis, per quas non ad beatitudinem,fed ad prærupta funt duôli : Hæc ucro noftra præccpta, Si fimplicis ueric^ dei myfteria, præter uitam perpetuam quam puriflimis uirtutibus pollicêtur, etiam hæcfecularia amp;neceflario qui natifumuseuenturamitigareiôi ulusesualidiftïmoexem/ plo recentis calamitatis,quo licet firmiflîme caufam muniueris,tamen fi utrumuis licuifiêt, id tibi noluilTcm fufftagari. Sed quando orta inde fiicrat conuincendorum ftulticiæ quere/ UjUccelTc erat inde arguméta ueritatis accerlère.Hæc intérim occupatus alrjs cutis,quæ amp;fî uanæ funt,cmn return exitum cogitamus,tarnen quafî nçceflariæ pro nafeendi conditionc, tefcriplî. Si ocium foerit Si lùperftes uita, etiam de Italia refcribä,ut tantæ dodlrinæ opus debitiSjÔC fî non fatisfacientibusremuneretur officijs. Incolumem lætamcp fandlitatem tu/ am ueus omnipotens æuo largilTimo tueatur, domine merito defîderabilis ÔC uere fufeipi/ ende pater.

r . Auguftinus Macedonio,docês nec Epicureos ncc Stoicos reifle docuiffè uiam ad ueram teiicitatem.No enim efle uirtutes nifî relatas ad charitatem dei Si proximi, quæ à deo dona/ ^ur, compledens omnes uirtutes, nec inliac uita contingere perfedam felicitatem, fed in Epiftola LU.

VGVSTINVS epifeopusfamulusChtiftifamilixcßeius,dileeftofîlioMa/ ccdonio in domino làlutem. nbsp;nbsp;nbsp;Quamuis fapientiam, quam mihi tribuis, in

me non agnoftam,tantæ tarnen erga me bcncuolçtiæ tuæ, tamcç fynccræ gra tias ago debeo éç plurimas,Si meorum ftudiorum lahores,tali ac tâto uito pla n cuiffe

-ocr page 150-

150


avgvstinv-s MACEDONIO»


I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuiflè lt;ieîelt;Æor.Muko uero aniplius,quoJ animiïmtuum charitate æternitatis amp;nbsp;ucn'tatis

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipßus charitatis affcólum dïuinæ iIII cœlefti^ reip. ow'us regnator eft Chnftus SL in

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua fbla Gmper bcate^ uiuendum eft,(î redie hic piccp ifiuatur,agnolco inhiantem,uidco

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propinquanté.èiuscp potiündæ amplcdlor ardentcm, Jnde cjuippe manat ctiam ucra ami

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtia,non penfàndacemporahbus cômodisXed gratuito amore potienda.Nemo cniïn po

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcft ucraatcf amicus efJè hominis,niri Eu^it ipßas primitas ueritatist qaod ßgratis non E/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at^nullo ßed paéto potctt,De qua re et/am philofophi multa dixerunt,ftd apud cos ucra

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pietasjid eiluerax ueri dei cuîtusCunde omnia reéte uiuendi duci oportet oßicia) non inuc

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitart non ob aliud,quantum intelligo,niß quia beatam uitam,ipß ßbi quodammodo fa/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umaerunt,potiuscp patrandam quâmimpetrandamputaueiunt, cum eiusdator

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non fit niß d^s,iyec^ enim facit beatum hominem,niß qui fecit homincmmam qui tanta

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creataræbona,bonis maliscp laroit:ar,utßnt,ut hommes lîntmt uigentes ßnßbus,ua/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lentes uinbus,ami^ntcs opibus ßnt,icipßjm bonis dabit ut bead ßnt,quia eius etiam hoc

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hac erumnofa aita,in his moribundis membris, fab

hac farana corruptibdts carnis, autores fua: beat^ uita: amp;nbsp;quaß conditores eße uolueiunt, uelatproprqscam ^ntutibus apfxtentes,iamcp retinentes, non ab lUo fonte uirtatam pc/ errorem abIap„ funt,ureum aireuerant,etiamin Phalaridts tauro beatum ef g^^^fur atcri ultam beatam aliquandocßc iùgiendam. Exaggeradsenim ' .J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Mqsgramffiu^is aamp;dedum ex ha?uitaelTede

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^Jf^^^^^^^^^P^^-f^otninanocddcreinfontêtcamomtti/

^;^^'^^^^^nonodebeatueInocentem,Vnd^^^^^^^^

■dioß{bmcpedegia,,muItatamdiximusSedcenec0ßderem cetur,quomodouita beau ßt,qua non faptens retenta ßuitur,fed tllatis ßbi manibns care/ ^^^’P^^^equinti Tufculanatumlibrilo/ d ,p op et oc quo nbsp;leo ammaduertendus, Cum enim de c^citate corporis aoerct, ac(p

a irmaret eaam caecum beatan^ffe poûè fâpier»em,multa dixit quæ peraures^perdpien do§^udererjtem^ßfurduseiret,caquibusoblediareturadocuh^^^^ èiantem ntroq^ fenfu orbarerurôdcæcus furdusep fieretmon efiaufus bine ferre fententiam,eumcp beatum dicereSedaddidit ctiam dolores grauiffimos corporis, quieum ßnon interemty nnt,ipfefemtenmat, ^^dportumnô fentiendibacîiberatusuirtuteperueniat. Ceditiei/ i dadibus, atep iuccumbit, intantum ut eis cogatur Sdirj feipfum ha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

miadium pcrpetrare.Cai iamparcat ut illis carcatmalis,quißbiipfcp0parciclt;:Cercefetn^ perbeatus elfccrte beatam uitam in faa poteRate conß:itutam,nalla uipoteß ulliascab/ tnitatis amittere, Ecce in cxcitate ôd{arditatc ÔC atrociffimis craciatibus corporis aut ami/ ßtbeatam uitam^autß Sdin ißis afßidtionibus adbucbeata ca,ßtpcr huiui^odidoäif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

nmorum hpminu difputationes, ut ßt aliquâdobcata uita,quam fàpiens ferre non poßit: uel quod cßabfardius,quam fapiens ferre non debeat, eamép fußiat,abrumpat, abßciat, fefe^ ab ca ferro ctiam feu ueneno,ucl alia uolantaria motte fubcamp;cat: at in porta no fen tiendi nel nullas omnino ßt,qaod Epicarei ödß qui alijßmilißulticia putaacrunt, aclidco

4fßtperiii beatus,quoniam faerit ab illa bcata aita,tanqaam ab aliqua peße liberatus. O nimium ia üüMtia, dlans ßipeibia,ßbeata uita eß in craciatibas corporis,cur in ea non manct fapiens ut frua rurC'ß aatem mifcra cß,quid obfccro te niß tpphas impeditne fatcatar,ne orct dcum,nc ia ßo di mifericordi ßipphcet,quipotens eß Siaitx haias mala aelaacrtereuel mitigate, ucl

. adea tolcrada fotatadincarmare,uclab eisomnimodoliberate, ôipoßhacucrcDcacam tiitamdatc,qub nullam malam admittatar, Siabifumambonam nunq^ amittaturcHoc pioram premium eß, caius adipifeendx fpe uitam ißam temporalem atqj mortalcm,aon tarn delecfiabilitctquàm tolerabilitet dacimas,3imala cius tancbonocoßlio Sidiuino ma , nercfortitetfcrimus,cum bonorum xternorum ßdclideiprominionc,0ißdcßnoßr3 expe Clationc

-ocr page 151-

DÉ VERA felicitate, EP, LU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151

A ftarionc gaudemus,Âd hoc nos Apoftolus cxhortatus,ait;Spe gaudcntes,în tribulationc Rom.ii, patientes,Oftendit etiim quare in tribulatione patientes,præmittendo,fpe gaudentcs. Aà hanc fpem exhorter per lefum Chriftum dominû noftrum.Hoc cnim deus ipfc magifter, latente maieftate diuinitatis, SC carnis l'nfîrmitate apparente, non folum fermonis oraculo docuiuuerumetiam fiiæ paflionis SCrcfurrecîfaonis exemple roborauét.ln altera cnim quaz lia tolerarc,in altera qualia debeamus Ipcrare njpnftrauit. Cuius SC illi gratiam mererétur, niiî elati inflaticp fupcrbia,inaniter conarentur iftam uitam beatam ipfi fibi faccrc,quod fo lus deus ucracitfr cultoribus fuis poft hanc uitam fe largiturum effe promifit.Sanior quip pe eft eiufdem Ciceronis ilia {cntétia,ubi ait:Nam hæc uita quidem mors eft.quam lamen taripoflèm lî libcretQuomodo ergo G rcdle lamcntatur,bcata comprobatur,ac non potiz usquoniamreólelamcntatur.milèraeflcconuincitur CQuarcaffuefee, obfccroteuir bo/ ne, beatusehe interimfpe, utGsctiàm re,cum pietati perfeuerâtiffîrnærctribuctur merces fdicitatis ætcrnæ.Si prolixa cpiftôlajonerolüs fum, tute hoc impetrafti tibi,qui me fapienz tem appcllafti. Hinc enim aufus fum hxc ad te loqui, ut tibi fapientiam,nô qualis mihi Gt, oftcntarcm,lcd qualis efle debeat oftenderem.Hæc eft autem in prælènti fcculo uerus ucri dei cultus, ut Gt eius in future Icculo certus atcç integer frutftus. Hic çonftantiflima pietas, ibi (èmpiterna felidtas.Ex ifta (apietia,quæ una 6t uera cft,G quid habco, à deo {umpG,no à mepræfumpG: atlt;^ ab illo in meperGci Gdcliter fpero, à qi*o inchoatu efle humilitergïUJ deo, ncc in ce quod adhuc non donauit incredulus, nec in ee quod iam donauit ingratus. Nó cm meo uel ingenio uel merito,lèd eius done Gim G quid faudabilitcr (um. Nam quæ dam acutiflîma Si excellentiflîma ingénia tante in maiores crrorcs ierunt,quanto præfîdê tius tanquam fuis uiribus cucurrerunt,ncc fuppliciter ac ueraciter dcum,ut Gbi uiatn oftenz deret.petiucrunt.Merita uero quorumlibct hominum quæ Gntquandoquidem ille qui no cummercede débita, lèd cum gratuita gratia uenit, omnes peccatores Iblus à pcccatis liber

B at(^ liberator inuenitSi ergo nos uirtus uera delelt;ftat,ei dicamus,quod in eius facris litte/ rislcgimus: Diligam te domine uirtus mea. Et G uere beati efle uolumus (quod nolle non poffumus)id quod in eifdê litteris didi(âmus,Gdo corde tcneamus.Beatus uir,cuius eft noz PpLj, nien domini (pes eius,K non rclpexitin uanitatcsôi infanias médaces . Quanta eft autem iianitas,quanta inlania^quantumé]^ mendacium,hpmincm mortalcm,erumnoiam uitam «lutabili fpiritu SC carne ducentem,tot pcccatis oneratum,tot tentationibus fubditum, tot corruptionibusobnoxiüm,pœnisc^ iuftiflîmisdeftinatudn feipfo Gdere ut beatus Gt,quâ/ do ne il}ud quidem, quod habet in naturæ fuæ dignitate præcipuum, id eft mentem atque rationcm,potcft uendicare ab crronbus,niGdeus aflît lux mentiumC Abqciamusitaqj.ob Iccro te, làlforum philofophoru uanitates SC inlanias mcndaces:quia nec uirtus nobis erit, nîG aflît Ipfc quo iuuemur, nec beatitude,niG aflît ipft quo fruamur, SC totû mutabile atcç corruptibile noftrum,quod per fèipfom imbecille SC quædam materies miferiarum cft.doz no immortalitatis atcß incorruptionis ablbrbeat.Quoniam uero te reipub. ftimus amato rem, non aliunde efle bcatum hominem,aliunde ciuitatem,uide quàm Gt in illis facris litte ris darum.Nam quidam in eis fanôlofpiritu plenus hæc loquitur orans: Exime me de maz Ppl.i4gt; nu filiorum alienorum, quorum os locutû eft uanitatem, SC dextera corum dextera iniquiz tan’sîQuorum ßlij uelut noucllæ côftabilitæ in iuuentute fua.FilixeorumcompoGtæôi orz natæGcut Gmilitudo templi;Cellaria eorum plena erult;îlantia ex hoc in illud: Oues corum fœcundæ,multiplicantcs in cxitibusluis,boues eorum craflæ. Non eft ruina maceriæ necp tranfitus,ne(u clamor in plateis eorum:Beatum dixerunt populum,cui hæc funt,beatus pd pulus cuius clominus deus ipGus. Vides exaggeratioe terrenæ fclicitatis,beatum populum nondici, nifl à Glqs alienis : id eft non pertinentibus ad rcgencrationem ,qua effidmur Glq dei, àquorum manu ifte fe exiftimi precatur, ne ab eis in hanc opinionem atqj in pcccata impiapertrahatur.Loquendo quippe uanitatem,beatum dixerunt populum,cui hæc funt quæ fupra commemorauit,quibus ea felidtas coftat ? quam folam dilcètores huius mundi

n X inquirunt.

-ocr page 152-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS MA CE DONI O, •

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïnquîrunL Et tdeo dcxtcra eorum dextera iniquitatis, quîa hæc præpolùerunt quæ filtrant c

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftponcnda, ficut fîniftræ præponitur dextera. Si cnim habentur» non in eis bcata aita

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poncnda e{l,fed fiibdita debent efre,non præditar fcquentia, no duccnda. Huic autcm qui

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îic orabat,amp; à blijs alienis,qui beatum dixerut populu cui bæc funt,cximi dircerait^ cupie/

bat,tan^ dicercmud?Ipfè quid fcntisC Quem beatum populu dicisfNo ait: Beatus popu lusjcuius ciluittus aaimicius.Qaod bdixiiTet:, difcreuiÛctquidem edâidum populutn ab illo qui beatam uitam in i{la uibbili corporali felicitate côû:ituit,ièd nô3um ttanfccndif Klere117 fcc omncs uanitates ôi. infanias tnêdaccs^ Malediétus cm omnis ( ficut alibi ea-dem littcræ docec) qui fpem fuamponitin hotnine.Ergo necin feipfo quif^ dcbet,quiaamp;iprchomo ea,Proinde ut ttanûtet omnium uanitatum 8C infaniarum tnedacium }imites,atcp ibi bea/ tam uitam ponctet^ubiuerecü:Beatusanquit,popuJus,cuiüs dotninusdeus ipbus, Cemis igitut unde pctedutn bt, quad otnnes doéti indod:ic^ dcbderant. Si. multi etrando ac fu^ pcrbiendo undepctatur,ôi abi accipiaturignotant,Vtti(j;autem in quodâdiuinopfalmo ffiU« btnal reptcbenduntur,Si qui côbduntin uirtute/ûa,amp;qûi in abundantia diaitiarûfuamm gIoriâtut: ide{lSipbiIofopbi buius fceulbamp;abborrcntes ucl à talipbilofopbia beatumcp diccntespopulu, cui fuppctit tetrena opulcntia,Âçpet bocà domino dco noRro, a quo la éii rumus,ôi uirtucépetamus, qua buius uiticmala fup€temus,Si beatam uitam, qua poU idam uitam in eius ætCfnitat^perffuamurjUt ôiin uittutc Si in pta^mio un tutis, iicut Apo/ t.CffTfio dulus (bat, quigJonatura'n domino glonétut.Hocncbis uclimus, hoc ciuitaticuiusciucs iumas.Nó enim aliunde beata ciuitas,aliunde homo,cum aliud ciuitas non Qt^quàmmn^ cots hominum multitiido.ltacjj (iomnis prudcntia tua,qua conlùletcconatis tebus huma nis: b omnis fottitudo,qua nullius iniquitatc aduerfante tertctisr b omnis tcmpctâtia, qua m tanta labe nequilîimæ cofuctudinis hominum te à cortuptionibus abdinesi^b omnis ia ^^dicâdo fua eut(^ didnbuisdd labotat, id nititur,ut hi quibus uis utbene btXaluibnt corpore. Si ab omnicuiurquamimprobitatetutiatq^pacati,habeâtblios beat nouellas condabihtas, blias ornatas beut bmihtudinem rempli,cellaria plena eruiduantia ex hoc in hoc,fœcundas oues,cradosboues,necmfcerixruina de/ôrmet pnedium, nccliti/' gantium clamor perfonet in plateis eorum ; ita non erunt uere uirtutes iua:,bcutnecidoru bcatitudo,Hic enim ad acrum dicendû,illa mea uerecundia quam in tua cpidola benigno fcrmonelaudadi,meimpedire non debet,bquælibet inquam adminidratio tua, illisquas commemoraui indrudia uirtutibus, hocintétionis bne determinatur, uthomincsfecundu carnem nullas iniquas molcdias patiâturmecad ce exidimas pertinerc, quo idam quictem quam pra:dare niteris,referant,id edutuerbis nô ambiam,quomodo deum ucrum,ubicd quietx uitx omnis fru(dus,colant,nihil tibi prodedad uitam ucre beatam tâtus labor, Jn/ ucrecundius hocdicere uideor,^ oblitas quodammedo confuetudinê intercedionum mca rum.Scd b nihil ed uerecundia, nib quidam difpliccndi metus,ego in haccaufa metaendo non uereor,Mecuo enim neprimum deo, deindeipbamicitiæ(quam mccum iniredigna/

. tus es) iure difplieeam,bminus liber in admonédo bjero,qua'm me admonere faluberrime exidimo, Sum cetteuercaindior cum tibipro alijs intcrccdoi Cum ucro pro teipfo.tanto liberior quanto amieior,quia tanto amicior quanto bdcHonquanquam bxcipfa non dice/ rem, nib ucrecundius agerem. Qux b maxima cd,ut ipfe fcripbdi, difficilium inter bonos effïcacia,adiuuet me pro te apud te,uc in illo iebuar,qui mihi hancad te ianuatn ffdudâtp prxditihprxfcrrim quia id quod ruggero,iam facile ai bitror ede animo tuo tot diuinis mu neribas adminiculato Siindrutdo.Si enim uirtutes quasaccepidûà quo acceperis ientiens, eicpgracias agens, eas ad ipbus cultum ctiam in tuis iÛis icculanbus honoribus conIcraSi tuxcj/potedati fubditos homines adeum coledum exemplo tuxretigioia:uitx,ôiipfodu dio coniùlendi,ièu fouendo feu terrendo crigas ôi adducasinihilqr aliudin eo,qucdper te i^atrius uiuunc,uclis,nib ut hinç ilium promereantur, apudqucm beate uiuant: amp;nbsp;uerx il/ læ uirtutes crunt,SCillius opitulatione,cuius largitatc donatxiunt, ita credent SCpcrßdt n/

tur.

-ocr page 153-

DE VERA PELICITATE, EP. DU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

A tur,ut te ad uitam ucrc beatam,(|uæ non nifi' æterna eft,fîne ulla dubitationcperducât: ubi iam ncc prudenter difccrnantur g bonis mala,quæ non ciiinnncc fortiter tolçrétur aducria, quia non ibi crit.nifi' quod amemus.non ctiam quod tokrcmus:nec temperanter libido fre netuDubi nulla eius indtamenta ientiemusmec iufte fubueniatur ope indigentibu3,ubi ino pem atlt;ç indigum non habebimus.Vna ibi uirtus eridôi idipfum çrft uirtus, præinium uirtutis,quod digit in landaseloqutjs homo quitioc amat. Mihi autem adharere deo bo/ num eft,Ha:c ibi eritplena amp;nbsp;iempiterna fapientiaaademep ueradter uita iam beata. Per/ ' uâio quippc eft ad æternum ae fummum bonumaui adhærere in æternum eft finis noftri bohi.Dicatur hæc amp;nbsp;prudentià,quia proipcdlißime adhærebit bono quod npn amittatur: ^ifortitudo,quia fi'rmiflimc adhærebit bono unde non auellatur: ôc tempcrâtia,quia caftif fime adhærebit bono,ubi iam non corrumpatur: ÔC iuftida, quia rcdtiflime adhærebit bo/ no,cui merito (ubqdatur.Quanquam ÔC in hac uita uiitus non eft,nifi diligcrc quod diîigê dum eft.Id eligere,prudentia eftmullis inde auerti moleftqs, fortitudo eft : nullis illccebris* temperantia eft: nulla (uperbiadufticia eft. Quid aût cligamus quod præcipue diligamus, niiî quo nihil melius inueniam^ Hoc deus eft,cui fi dilioédo aliquid uel præponimus.uel æquamus.nofipfos diligcrc neftimus. Tato cm nobis melius eft,quâtomagis in illû imus» , quo nihil melius eft.lmus autem non ambulandoTcd amando. Quem tanto habebimus ’ præfentiorem,quanto eundem amorem,quo in cum tendinHis^potuerimus habere purio/ rcm.Nec enim locis corporalibus ucl extéditur ucl includitur.Ad eum crgo,qui ubiqj præ/ fens eft,ôi ubique totus,non pedibus ire licet,fed moribus. Mores autem noftri non ex co quod quifqj nouit,{cd ex co quod quifep diligit,di}udicari folét.Ncc faciunt bonos uel ma los mores,nifî boni uel mali amores.Prauitatc ergo noftra à rcôlitudine dei longe fumusi.?, Vnderccftum amando corrigimur,ut rc(fto redti adhærere poflîmus. Ad ilium ergo quan/ lt;nbsp;ta opera poftumus,etiam illi ut perueniant agamus,quostâquam nofmctipfôs diiigimus, 'è finofmctipfosdiligere ilium diligêdo iam nouimus. Cfiriftus nanq^Cid eft ueritas)dicit. In bis duobus præccptis totam legem prophetasép pendere, ut diligamus deum ex toto cor/ dc,cx tota anima,ex tora mête,ôi diligamus proximos tan^ nofmetipfos. Proximus fané hoc loco non (anguinis propinquitate, fed rationis focietatc péfandus eft,in qua focq funt omneshomines.Nam fi pccuniæ ratio Ibcios facit,quanto magis ratio naturæ, non nego/ dandi.ièd naftendi lege communis.Hinc ôC ille comicus ( fi'cut luculentis ingenqs non défit tcfplcndentia ueritatis ) cum ab uno fene alteri ftni didtum componcret, Tantum ne ab rc tua eft ocq tibi,aliéna ut cures,ea quæ nihil ad te adtinentç’ Rcfponlum ab altero reddidit: Homo iùm,humani nihil à me alienum puto.Cui fententiæ feront ctiam theatra tota pie/ . ' na ftultis indodtiscç àpplaufiffc Jta quippe omnium affcdlum naturaliter attigit (beietas humânorum animorum, ut nullus ibi hominum nifi cuiuflibet hominis proximum le efle fentiret. Cumergo ilia dilcdliôe,quam diuina lex impcrat,dcbcat homo diligerc dcum,SC fcipiûm amp;nbsp;proximum,non tarnen ex hoc tria præcepta data funt : nec didtum eft in his tri/ bus,fed in his duobuspræccptis tota lex pendet prophetæ; id eft in diledtide dei ex toto corde,ex tota anima,ÔC ex tota mente,amp; proximi tanquam furjpfius:uidclicet ut intcHigerc tur nullâ efle aliam dilcdlionê,qua quifep diligit fcipfum, nifi quod diligit deum » Qui ein aliter le diligit,porius fe odiflè dicendus cft.Fit quippe iniquus,priuatur(^ luceiufticiæ.qui a potiorc ac præftantiore bono aucrlîis, atq^ inde ucl ad lèipfum conuerfus, ad inferiorà

egena utiq? conuertitur: fîtin ipfo quod ucraciffime lcriptum eft: Qui autem amat ini quitatem,odit animam fuam. Quia igitur nemo nifi deum diligendo,diligit fcipfum, non opus erat ut dato de dei diledlióc præcçpto, etiâ lèipfum homo diligcrc iubcrctur, cum in ’ CO diligat fcipfum quod diligit dcum.Dcbet ercro Sd proximum diligcrc tan^ fcipfum,ut ^5-^.4 quem potuerit hominem uclbcncfîcétiæ confolacidG,uel informatiôe dodl:rinæ,ucl difcipli Dæ coerrionc adducat ad colendum deum, feiens in his duobus præccptis totam lege pro/ phetasép pêderc.Hoc qui fobria dilcretione digit,prudes eftiqui nulla hinc affliólióe auer

n ) titur.

4

-ocr page 154-

M A CE DO N I VS nbsp;nbsp;A V G V ST I N O»

titaPirortis eft: qui nulla alia dcîcclatioGtcjnpciâs eft: qui nulh eîâtioejuflas eft.His uirtti tibus diuinitus in/piratis,per gratiâ mediâtoris dei cû patçp. Si. nobiftû hominis lelii Chri fti,pcr quem poft inimidcias iniquitads recociliamar deo in fpirita charitatis, His inquam uirtutibus diuinitus impanids,ôibona uitanûcagié’,Sipo(lcaprxmiû eius,qaæni(] atciv na eile no potcfl^bcd^a uita pcrfoluitar. Hic enim funt cædé uirtutes in aôtu,ibi in cfïèûu: hic in opere,ibun mcrcedahic in ofEicio,ibfin ßnc.Itaq; omes boni Si fani^i,cdâ in tomé/ tis quibaûibcc dtuino fùld adiutodo^Cpe iîlias ßnis bead uocâtur,quo ßne beati erut.b^âm (Hn ci^é tormens Siatrociißmis doloribns femper e0cnta}m quibuHibctuirturibus, cos dnbitarct.Pic[as igiif, id eß ucrus ueri dei cultus ad otnia pro/ deß,^ qu^moleßias hums uitæ auertat aut leniat,Si quæ ad illam uitâ CaJutem cp perdu/ f^^lipüdamur,Sibono fuino fempiternoep perßuatnur.Ad bâc te per etßius^equendä Si pei feacrätißime retinédam exhorter,ut meipfam: cuius niß iam paraceps eßcs,tuoscp ißoshonores teporalcs ei Ceruire oportere indicates, no Donatißis æreticis a clt;« in imitate Chrißi pacécp redigédos, per ediiftu diceres-.Pro uobis boc agi tur, pro ao js acerdotes incorrupt^ ßdei, pro uobis imperator Äugußus, pro uobis nos itapofuißhutteapparcat h ♦■'k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o,noparua ex parte cceleßem remp. cogitare.Quare ß deuerisuir/

^^^^^^^^^fdiutiasloqui tecum, qua:ibne onerofusdéputer tmsoccu/

^‘^^lido,quandotuadcomagnumanimumSimirabili

er au an nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nee illas curas déféras,Si hishbendusacïamiliariusoccupcds^

Macedontus Augußtno,queres num expietate ßt, quodtudex Drecibus eni^onoru con ^^P^namrds,pr^rernmßprobabileia^^^^^^^^

f^oledo patri Augußino,Maccdoaius, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iandiitads tuæ httcras accept per Boni factum uenerand^

ntagis receptum dilexfquod ad me deßderatumper/ o f-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flottem fandlitatis tux, Si iucolumicatcm,dominc merito ucnerahi^

IS, uniceco e ^P^^^^‘^^^ß?f^r^i'rtoraquodopt^batobtinuit,ucrumquoniäextß]tocca ßo,hoapfum quantulacunq;cßquodadmonitustndulß'nolo ßnemercederemaneraCu pto etn acctpcre eam,quxmtbt eSmodet ßne pendetis incomodo, imb qux mihi comodet ^^^giortadepcndetts.Oßtciumfacerdodjueßrie^^ ti^^^^^s,oßendttquaßquodera^^^^^

1» / j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3dominopeccataadcoprobibetar,aenepcc^

poß prima pœnitentiam tribuaturrquemadmodunospoffumusex I pmua, reiigione corcndcre,utnobis quaiecuc^ tlîudcrimen Ererir,dimitratur: quod ußm cumitn/ / panttum uoIumus,probamus,Et fi conßatnon minus autorem quam probatorem renen i^mnibus quxpcccantur,cerrum eßnos culpx focictate uinciri, quoties eum impunitum ei c cupimus,quiçulpx tencrurobnoxius. Tumprxterea acccdithoc quod orauius cß, na omnta peccataindcnrur ueniabiliora,cam is qut rcus cß corrcdtionépromitnr, Veru nunc ut mores noßri ibnc,Si ßeleris pœnam cupiut hommes ßbi rcIaxarnSi id proprer quod ße iusadmi{fumeß,poßiderc,Probis quoq; intet ucnicndumputatfacerdotium ucßrutn,de qutbas adco futart nalla ipcs eß, ut etiäinpexßnri eadecrtminis ratiopcrßucrct, Na qui tam peruicaetter tenet propter qux crimen admißt,oßcndttß ubi licentia fuerinßmilia pcc cataram.Ob hxctgiturconfaloprudënamtuam,Simchocambiouoqao Iaboro,abfoh i dcßdero,nec ob aliamcauiam conlultum reputes. Cxtcrû hoc mihipropcßcumcß,utin/

Sts /i7r/oç, f^^tccfroribus,prxiêrcim talis meriiiqualis ta es,ctiam gratiam agam.Plcracpcm qux ifd/ te facerc aidert nolo,ne remißio feueritatis altos at met in crimtna, opto bonis intcrccßoi i/ bus rclaxare,ut quod libens conccdo,falua ßueritate iudteß altertas merito uidearur indul tam.De feriptis faneßitaris tuxaliqua mihipromißras,0in6 accept,quxfo utuel nancmit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

tas,Siadbancmeam epißolam refpondeas, utquia iandïitatem tuam interim uidcrenon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

datur,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

-ocr page 155-

PRO REIS*Q.VOMODO INTERCED ENDVM, EP. LIIH. «quot;5 datwr,faltem fermonibus tuts pafcar.lncolumem fandbtatem tuam diuinitas ætcrna tuca tur xuo Iargiflimo,domine mer^to uenerabtlis Si aete colcnde pater,

Auguftiniis MaccdoniOjdedarSs facerdotes pie intercedere pro ^Jmittêtibiis pœni tenttam ecclefiafticam,æ quare hæc pœnitentia non (bleat nifi femel côcedi, qui'n Si propham iudicisfeueritatem dementiatcmperatam efle debere, RÂiIta obiter de rc ftitutione fraude quæfî'torum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ljiii,

SVGVSTiNvs epifropus famulus Chriftt familiæcp eius,c{ilc(flo filio Macc donio in domino faluté. nbsp;nbsp;nbsp;Negociofiflîmû in repubiica uirû,ÔC no fuis fed ali

orum utilitatibus attcntifltmû,qualem te eflejôi tibi gratulamur Si rebus huma-nis,nec defèrere debemus alloquiomcc occupareproœmio, Accipe itaqj quod qï;-« per me uel noffe uoluifti,ucl utru ipfè nofliem cxperiri.Quod fî paruû aut fuperfluû iudica resmullo modo inter tam magnas tam^ neceflarias curas tuas curandu eflè céfeies.Quæ ris à me cur offierj facerdotrj noftri efle dicamus interuenire pro reis,ôi nifi obtineamus of/ fendi,qua(t quod erat offierj noftri minime reportemus, Vbi uehemêtcr te dicisambigere utru iftud ex religione deicendat.Dcinde adiungis,qua rationeita moucaris,Nam fi à do utino peccata inquis adeo prohibentur,ut nec pcenitêdi quidé copia poft prima pœniten/ tiam tribuat'’,quemadmodu nos poflumus ex religione cotenderc, ut nobis qualecunq? illt; lud crime fueritdimittaf^CAdhuc grauiusurges,5i dicis nos probare quod uolumus impu nitû.ôi fî coftat non minus autorê probatorê teneri in omnibus quæ peceâtur, certu efle nos culpæ focietatc uinciri,quotiês eu impunitû efle uolumus,qui culpæ tenetur obnoxius. Hisuerbis que no terreas tuæ lenitatis Si humanitatis ignarûC Vnde nos qui te nouimus, amp;nbsp;hax quærêdi gratia no decernêdi fcripfifle minime dubitamus,alrjs uerbis tuis ad ifta ci tiusreipodemus, Tan^ enim nos hæfîtare in bac quæftione uolueris.aut præuidifti quid sofcne» diduri eflcmus,aut admonuifti quid dicerc dcberemus.Et aifti,Tum prætcrea accidit hoc

B quod grauius eft.Nam omnia peccata uidêtur ucniabiliora,cû is qui reus cft corredioem promittit, Anteq? ergo difeutiam, quid fît illud grauius,quod in epiftola tua fcquittir,hoc interim quod dedifti accipiâ, eôq; utar 4H molem hanc amouendu,qua noftræ intcrceflîoz ncs poflè reprimi uidebâtur.ldeo quippe quantu facultas datur pro pcccatis omnibus in/ terccdimus,quia omnia peccata uident ueniabiliora,cû is qui reus eft corredtioné ^mittit, Hæc tua eft,hæc noftra fentécia.NuIlo modo ergo culpas quas corrigi uolumus,appro/ bamus,nec quod perperam committitur, ideo uolumus impunitû efle, quia piacetîfed hoz minem miferates,facinus autem feu flagicium deteftantes, quanto magis nobis difplicec nitium,tanto minus uolumus inemendatum interire uitiofum. Facile enim cft atc^ procli/ ne malos odiffc.quia mali funt,rarum autem Si pium eofdem ipfos diîigere quia homines funt, ut in uno fîmul Sdculpam imprôbes, ôC naturâ approbes, ac proptcrca culpâ iuftius odcris,quod ca fœdatur natura quam diligis.Nó eft igitur iniquitatis, fed porius humani ; 5 tatisfocietate dcuindlus,qui propterea eft criminis perfecutor,ut fit hominis liberator.Mo inq«/«:.;. jnm porro corrigendorum,nullus alius quam in hac uita locus: nam poft hâc quift;p id ha hebiuquod in hac fibimet conquifierit, Ideo compcllimur humani generis charitate inter/ ncnirc pro reis,ne iftam uitam fic fi'niant per fuppliciu, ut ea finita non pofiint finite fuppli num. Noli ergo dubitarc hoc officium noftrum ex religione dcfrendcrc, cum deus apud fînem nulla cft ihiquitas, cuius fumma poteftas eft, qui non tantum qualis quifque fit uiz dct,uerumctiam qualis futurus fit præuidet,qui folus poteft iudicado non labi,quia in coz gnofeendo non poteft falli, facit tarnen ficut Euangelium loquitur, folcm fuumoriri fu/ per bonos Si malos. Si pluit fuper iuftos Si iniuftos* Cuius mirabilis bonitatis ut fi'mus imitatorcs,dominus Chriftus exhortans:Diiigitc,inquit,inimicos ucftros,6i bencfacite cis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

4ui uos odcrunt,ôi orate pro cis qui uos perfequuntur.ut fitis fill] paths ueftri qui in ccelis ^ft,qui facit fblem fuum oriri fuper bonos Si malos, Si pluit fuper iuftos Si iniaftos. Hac indulgcntia Si lenitate diuina multos abuti ad pcrniciem fuam quis ncfciatC'Quos argues n 4. apoftolus

-ocr page 156-

156


AVGVSTÏNVS MA CED ONI O,


H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Row.i Apofl:oliis,8i grauitcr incrcpas,didt: Exiftimas aut ô homo omnis,qui iudkas cos qui nbsp;nbsp;c

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li^ agant, ÔC fads ea,quoni'ani tu effugics iudidum dciY nbsp;nbsp;nbsp;diuitias bcnignitatis dus amp;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticntiæ ôTioganimitati's cótcmm'sClgnoras quoniâ bcnignitas dci ad pœnicétiam teadda/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citC Sècûdum aut duridam cordis tai ôi cor impœnitcns thcfàuri^as ribi iram in die irx SS

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reuclationis l'ufti iudîcii dei,qai rcddet um'cuiçç {ècandd opera cius, Nûquid qaoniâ idi in

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liia ncqaicia pcr/èucrant, ideo deas in iùâ^atientia non pcrfcuerat,perpa*ica in hoc feculo

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puniens,ne diaina prouidentia non effe credatar, SC multa feruans ultimo examini,utfûtu

fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum iudidum commendeturf Non,ut opinor,magifter ille cœlcHis impietatem nos dilige

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re præccpit,qaû pra^cipic utnoftros diligamus inimicos,bencfàciamus cis quinos oderunt,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oremus pro eis qui nos pcricquuntur,cutn procaldubio iipie dcatn colimus, inimicos atc^

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;odrjs aducrdi m nos acerrim is indtatos ac periecutorcs, niiî impios babere non poiîtmus,

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Num igitur diligcndi fane impéfC Nam impqs bencfaciendum cH * Nam pro impijs ctiâ

B • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orandum eftf Ira plane, (^ai enim hoc prxcepit,deas eft: ncc tame nos hoc paéto fodetati

fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adiangit impioram,qaibas amp;nbsp;ïpiêparccndo,SC uitam falutcmép {argicndo,non aticp foda

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tar.Cófiliam qaippe eias,qaantum hominipio noffe donatam eft, exponitApottolusdi/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccnsJgnoras quia patientia dei ad pœnitêtiam te adduett C Ad banc uolamas addaci pro

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus mtcracnimasmô eoram peccatis uel parcimas uel fauemus,Nam quofdâ,quorum

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crimina mani cita nint, a ue/rra leueritate Jiberatos, à {bcictatc tarnen remoacmas altaris»

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p(^‘^cando contempferant, feep ipfospuniendo. Nam

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pœnitctmiiî ut id quod mali fecerit,impunttum clic non (1/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ctiamplcnsqaceoram, quos nouicnon aôtarospœnitcntiam,tamcn exhiber patientiam:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantomagjs nos in cos, qui corrcdlioncm promittundSC utrum fadant quod promittût,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcerri fumus, mifencordes elfe debemus,at ngorem nollrum pro eis intercedendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

I D- bcenit diP ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domiTium, qaem nihil demor^us eorum ctiam hituris latetmon tame

' rinuntum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noc ipfepræcepit,oramasS’Intantum aatern bominum aliquando inty

.^.fcnten.dif. progreditar,ac ctiam poflarfiampœniccntiam.pofl altaris recondliationcmueiß/ , fniliaucl graumracommittant. SC ramen deus fadt ctiamTaper tales oririfolcmfuamincc

bœni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ntcrribaebatlargiiJima manera uita: acfalutis.Er quauis cis in ecdeiia Io /

tZu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concedarur^dcus ramen fupcr cos faa:patientiænon obliui^

citur. X quorum numero fiquis nobis dicatiAut date mibieundem itcrumpoenitendil^^^ cum.aur dcipcratam mepermiteite,ut faciam quicquidlibuerir,quantum mcis opibus^d^

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, in fcortis omniep luxuria damnabiliqaidem a'

pud dorninamTcdapud homines plerofquc ctiam îaudabilùAatû me ab hacnequicia re' uocatis,diciteurrum mibi aliqaidproßrad uitam ßjturamT in ida uira illcccbroß^'mieua lupratis blandimcnta contemplcro,ß libidinum incitamenra ßcnaucro,ß ad caßieandatn ^rpasineam multa mibi ctiam licitaSCconceffa fabtraxero, ß me peenitendouehetnetias cp priasexcradaaero, ß miferabilias ingemuero, ßßcacro uberius, ßuixero melius,ßpauz pcres fußentaaero largius, ßcbaritate f qax operitmuiritudinem peccatoram ) ßagrauero ardcntius : quis noßrum ita deßpit, uthuicbomini dicat. Nihil ribiißa proderunrinpo/ ßcram, aadefaltem uinchuiasfuauitateperßaere fAuerratdais tam immanem facrile/ i^odabaturie oamcp dcmcntiam. Quamais ergo caate fälubrirerqaeproui{umßt,urlocus ilHushamil/ tent^JpubU/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femci in eccleßa çoncedatar, ne medicina uilis minus utilis eßet xgrotis,

c£locus. nbsp;nbsp;nbsp;qaxtantomagis lälabriscß,quanto minus contemptibilis fuerit, quis tarnen audcatdicc/'

redeoiQuarchaichomini,quipoßprimampœnitentiam rarfas felaqueis iniqaitatisob/ ßringit, adhuc iterum parcis (^uisaudeardicereergaißosnon agi quod Äpoßolus ait: Ignoras quia patientia dciadpcenitentiam tc addadrfÄutißis cxccpris eße deßnituquod feriptum eß: Bean omnes qui conßduntin earn f Aut ad ißos non pcrtincrcquod dicitur:

Virilitcr

-ocr page 157-

PRO REIST^VOMO DO INTERCE D EN D V M, EP*

157

A Vîriliter agite ÔCcofortetur cor ueftru.omnes qui fperatis in dominumCquot; Cum igitur fupcr peccatores tanta fît patientia,tanta mifèricordia deûut in hac téporali uita^morious emcn/ datis,n5 damnentur in æternum,qui nullius quæfîbi præbcatur expédiât miièricordiam, quoniam nemo eft illo beatior,nemo potétior,nemo iuftior.quales nos eile oportet homi nes erga homines.qui banc uitam noftram,quâtacuncç laude cômencîémus,eam fine pec/ cato efîe non dicimusCQuod fî dixcrinius,nofîpfes,fîcut icriptum eft,deeipimus,amp; ueritas tdoan.u in nobis non eft.Projnde licet accuiatoris alia perfona fît,alia defcnforis^alia interceflbris, alia iudicis,de quorum proprijs ofti'cijs nimis longum eft amp;nbsp;non ncceftarium hoc fermone difîererc. Sic tarnen etiam ipfos criminum ultorcs,atqj in hoc officio non ira propria con/ dtatos,fedlegum miniftros,nec (uarum fed alienarum examinatarum iniuriarum uindi/ ces,quales indices eflè dcbcnt,terruit cenfura diuina ut cogitarent fîbi propter fua pcccata dei mifcricordiam neceflàriam, nec putarentad culpam foi officij pertinere, fî' quid erga e/ osmiicricorditer agerenuquorum uitæ nccisép haberent legitimam poteftaté. Nam cum uiifericordia ad dominum Chriftum ludæi adduxiflènt mulierem in aciulterio comprehen(àm,eumt^ dominie tentantes dicerent, quod iufla effiet lege lapidari,ac deinde quærerentquid de ilia ipfê præ cipçret, Relpondit ers: Qui fîne peccato eft ueftrura, prior in earn lapidem iaciat. Ita nec ^odn,9, legcmiraprobauit,quæ huiufmodi ream iuffit occidi, ÔC illos terrendoad miiericordiam teuocauit,quorum iudicio hxcpoflèt occidi,Putoquod hac {èRtétia domini audita,fî præz fens fuit etiâ maritus ipfe qui uiolatam fui thori fîdem uindicari poftuiabat,extcrritus ani/ niuniaduoluntatem parcendiabulcifcendicupiditatedcflexit, Namquomodo eft adz tnonitus aceufator ne fuas perfequeretur iniurias,quando ipfî indicés ita funt à iudicando prohibiti, qui in adultéra punienda, non priuato dolori compellcbantur fcruirc,fed legiC Vnde lofeph cuiuirgo Maria domini mater foerat defponfata, cum earn comperiflet ef/ feprægnantem, cui fe nouerat non efle commixtum, à ob hoc nihil aliud quam adulte/ sufpitio Jo/ ram credidiffiet, puniri tarnen earn noluic,nec approbator flagitrj fuit.Nam hæc uoluntas dus etiam iufticiæ deputatur. Ita quippe de illo fcriptum eft. Et cum eftet homo iuftus, Si Uollcteam diuulgare,ftatuiteam occulte15imitCere-Hæc eo cogitate, apparuit illi angelus, 4^idocereteflcnuminis, quodille putauerat criminis, Si ergo cogitata infirmitate com/ t^unijSi accufatorius dolor,0i iudicatorius rigor frangitur,quod tandem cenfes pro reis eft fc debere, uel defenforis uel interceffioris otficium; quandoquidem Si uos uirt boni qui nunc indices eftis, Si in foro aliquando uerfati caulas hominum flifccpiftis, fatis quam liz bentius dcfendcre quam accufare fblctis C Et tarnen defenfor ab interceftbre plurimutn di/ ftatNam ille diluendis ucl obtegendis criminibus operam maxime impendit, IntercefTor autem etiam cum de culpa conftat, pro poena rcmouenda uel temperanda cura gerit» Hoc funt apud deum pro peccatoribus iufti, hoc pro fe ipfî peccantes inuicem ut faciant admo/ tientur. Nam fcriptum eft:Confitemini inuicem peccata ueftra. Si orate pro uobis.Has fî/ bi partes humanitatis,ubi poteft,omnis homo apud hominem uendicat.Nam quod ipfe ^t^ifque domi fuæ puniret admiffum, in alterius domo uult impunitum, Siue enim adhi/, bcatui apud amicum,fîue ille cuiqua in quern poteftas ulcifcendieft ft præfênte fuccenftat, fiuc irafeeti fortuito fuperueniat,n6 iuftifîîraus ftd inhumaniffimus iudicatur,fî no interue Biat.Scio ego tcipfum cu alrjs amicis tuis in ecclefi'a Carthaginenß interceffifle pro clerico, ; i^i merito ftccenfebat epifeopus. Si utiqj nullu ibi diferimen fanguinis,fub incruenta difeiz plina timebatur,Nec cum id quod etiâ uobis difplicebat inultum efle uelîetis,tanquâ deli/ fti approbatorcs uos iudicabamus,fed taquam humanifltmos interceflbres audiebamus. Si ergo Uobis fas eft ecclefîafticam correptionem intercedendo mitigare,quomodo epifeo/ pusueftro gladio non debet intercedere, cum ilia exeratur, ut in quern excritur bene uiz Stufte ne uiuat Poftremo ipfe dominus,apud homines interceflit ne lapidaretur adulte ioAn,9, eo modo nobis interceflionis comendauit officiû,nifî quia tile terredo fecit, quod nos P^edo.Ille em dns,nos ftrui ftimus, Verutame ille fie terruit ut omnes timcre debeam us.

Quis

-ocr page 158-

KS


AV GVSTINV s MACEDONIO.


H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qu IS enim eft noflrum fi'nepcccatoC' Qaod cum iH/s dixiffet^à qaibas ei óffercbstarpuai (j

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnda pcccatnx,ut qui fcirct fceife fine peccato,prior in illaga hpidem mittetet, cecidit fæai/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cia,trcmcnte confcientia. Tunc cm'm ex ilia iam congregatione dilapfi', Iblam mifericordi

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tniferam rcliquerunt. Ccdat huic fèntennæ pietas Chrifhanorum, aii ceiTit impietas la /

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dæorum.Ccdat bu^ilitas obrcqaentiam,cui ceflit fupcrbia perCcqucntium, Ccdat confef/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio ßdclis , CUI cefTitffmulatio tcntatoriä. Malis parce air bone : quanto njclior, tanto cilo

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnitior: quanto ßs celßprpoteftate^tanto humilior fias pietate.Ego qaidem intacns mores

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Karei IO tuosappellaui tcuirum bonum : fed tu intucns uerba Cbrißhdic tibijpß:lt;Nemo bonasni

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß anusdeas,Çaod cum ucrum ßt (hoc enfm ueritas dicit)nccego tarnen ill'ad exißiman

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiebeo faliaci aflentationc dixiße, Si dominicis uerbis quafi contrarius extitiße, at cum ille

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicat, Nemo bonus niß unus deus, ego te ^pellauerim uiram bonum\ Non cnim Siipic

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Of-f 6 dominus contraria ßbi locutus eß, ubi ait: Bonas homo de bono thefauro cordis faiptogt;^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, Sibocamitterenonpoteß, Nulliasenimbo^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niparticipatióc bonus eß, qaoniam bonum quo bonus eß ipß ßbieß: homo autem cum

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonus eß, ah illo bonus eß, quod à fcipfo ei^nonpoteß, Jllius cnim fpiritu bona ßunt,

cuias capax creata eß noftra natura per propriam uolutatcm.Pertinet ergo ad nos ut bo/ g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni /îmus.açapcrc amp;nbsp;habere qaod dar qui dramp;o bonus dl Quo quifque ncokao. defuo

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^■'3l‘’^M-Proindeinquanr^bon,orcdlcagit,idcaraenterSCamanter.amp;piebonam

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operaruranrantum bonus cil: inquantum autein pcccacjd ell j ueriace X rban'ratc Xpic

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tare deuM, .ntantum malus ell. Qu/s autem ea in bacuica line aliquo pcccato'Sedma.

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus, quos dic^ bonosproptcrparticipationégratiæ diainæ, cofdem etiam malos di'at

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^opter uttia inhrmitatis bumanx,doncctotum quo conßamus, ab omni uitioßtatefana

‘luoblqdc.nonnaruragcnitidedgratiafadliaäquambiquibusrcdpicnnbuacrun.dedir ’

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°t‘‘t^(lt;i'«b‘‘°^dc,Rcn.Quægcacraaofpirica1lsmomrcnpCiuan,maian,adopm

nunarut,urdrllinguarurabillagcnerationedeidcdcoj coacrccnidccoartcmo, Vndeldi/ l f! ptum etlrCcncraaoncm ous guis enarrabiir Cum ergo bonos elTc dcmonllraucnt, quos uoluit deo ueraciter dicere : Pater noßer qui es in coelis,prxccpit tarnen ut in eadem orad one inter cetera dicer^t: Dimitte nobis débita noßra,ßcutö: nos dimittirnasdebitorihus ^^^J-^^'^^^oebita,eßepeccata qaamuismanifeßum ßt,poßea tarnen manifeßiusdeda rauit, diceas: 3ienim dtmißritis peccata hominibus,dimittetuobis SC pater ueßer peccata ueßm, FJ^mc orationem baptizati orat, neceßprorßisprxteritoram aliqaidpeccatornm» quod non baptisatis in fam^ eccleßa dimittatur. Sedpoßea uiuendo in hac Iragilitate mortali, nißcontrahcrentquoddimittendam eßet, non ueraciter diccrent: Dimittenobis débita noßra, Boni ergo inquantum non pcccant,ß}ij dei funt: inquantum autempeccant (qaodfua non mcndaci con feßioneteßantur) utiep mali fant.Niß forte quis dicanalia bo notum,alia malorum cßcpcccata,qaod non uiquequaqucimprobabiliter dicitut, Verun^ tarnen dominus leius ßne alla ambigaitate malos appellauit cofdem ipfos, quorum pa/ ttem dicebat deum.Namin eodem ßtmone,ubi illam docet oratione,alio loco exhortani

K4Uh,7 adprccandum deum, ait : Petite ÖCacciptetis,quxrite SC inaenictis,pulläte SCapencturuo/ bis.Omnis enim qui petit accipit,SCqui qaxticinuenit,SCpullanti aperietur.Ecpaulo poßr Si ergo uos,inquit,cum ßtts mali.noßis bona data date ßlijs ueßris, quatomagispater ue ßcr qui in ceeßs eß,dabit bona petennbus fefNum igitur deus pater malorum cßCA^t, Quomodo ergo diciturpater aeßer cceleßis, quibus dicitur, Cu ßns maß, nißquia utrücp, uentas monßrat,qaid ßmas dei dono, quid humano uitio, hoccommendansßHudemcn

Seneeaad däsCi Merito aitSeneca(quitemporibus apoßolorum fuit,cuius ctiam quxdam adPaulu Pdulum. apoßoluleganturepißola:} omnes odit qui malos odit: SC tarnen ideo dilig^lP^^^enalt, utnoa

-ocr page 159-

PRO REIS QVOMO DO INTERCEDENDVM, EP» bllfl. 159

A Ut non fint malizqücmadmodum non ut permaneant, (èd ut fanentiir diïiguntur ægroth Quicquid autem poft cam quæ fit tn bapttfmo ablutione pcccatorum in hac uita manen/ do peccamus,etiam fi no tale fit,quod à diutnis remouere côpellat altaribusgt;nó dolore ftc rill,fed mifericordiæ facrificfjs expiatur. Quod ergo agimus ut faciatis interccdenttbusno bis,deo nos noueritis offerre pro uobis.Indigetis enim mifericordia qhara præbctts, Et ui detequis dixeriuDimittite SC dimittetur uobis.Quanquam ctiam fi ita uiucremus»utnon effet quare diceramp;nus,Dimittc nobis débita noftra,quâto à nequicia purior animus cflet, tanto dementiafjlenior efle deberet,ut fi' non compungeremur fcntcntia domini dicentis, Qui ueftrum eft fine peccato, prior in illam lapidem iaciatjpfius qui hoc dixit Icdtaremur cxemplum^qui cum eflet utiqj fine pcccato,ait muiten quam pertcrriti illi rcliquerant, Nec ego te condenabo,uadeiam deinccps noli peccare-Potuit enim mctucrc flagitioia muHer» Ue illis difcedenttbus qui fiia peccata cognouerant ut peccato parccrent alieno, illam iuftifti tue iam iple damnaret qui erat fine peccato. At tile non conlcientia pauidus,fed plcnus cic/ utcntia, cum ilia relpondiftet à neminc ft fuifte damnatam, nec ego te,inquit damnabo, Tanquam diceret: Si malicia tibt parcere potuit,quid metuis innoccntiamf Et ne delitftoz turn non docftor, ftd ne approbator uideretur,uade ait iam deinceps noli peccare,ut ft ho uilnipeperciflc,non hominis culpamfibi plaoitlft monftraret, lam uidcs igiturdc religio ue defcendcre,nec nos focietate criminum obftringi,quod intf rccdimus pleruq; etiam pro EeleratiSjSC fi non ftelerati, tarnen pro pcccatoribus peccatores,0C quod ueraciter potius «niurtoft dióhum aaipias, puto quod apudpcccatores.Nec t'deo ftnè fi-uftra inftitutaftinc potcftas régis,uis gladrj cognitoris,ungulæ carnifiets, arma militis,diftiplina dominantis, feueritas etiaboni patrts, Habent ifta omnia modos fuos,caufas, rationes, utilitates. Hæc cum timentur, SCcoercentur mali, SC quietius inter malos uiuunt boni, non quia boni pro/ nunciandi funt,qut talia metuendo no peccant (Non enim bonus eft quilpiam timoré pce

U næ,fed amore iufticiæjueruntamen non inutiliter etiam metu legum humana coercctur au dacia,SC ut tuta fît inter improbos tnnocentia, SC in ipfîs improbts dum formidato fuppliz cio frenatur facultasa'nuocato deo fanctiÂ' uoIuntas.Scd huic ordinationi rerum humana rufn,contrariæ non funt interceflîoncs epifcoporum,lmô ucro neç caufa nec locus tntcrcc/ dendi ullus effet, fî ifta non effent. Tanto enim funt intercedentium SC parcentium bene/ gfatiora,quanto pcccantium iuftiora fupplicia. Nec ob aliud quantum fapio,tn uetez ri teftatnento,antiquorum temporibus prophetarum feuerior legis uindi(fta feruebat,niz fî ut oftctîderctur reAe iniquis pœnas conftitutas:ut quod eis parcerc noui tcftamêti indul gcntiacommonemur, aut remedium fît falutisquo peccatis parcatur SCnoftrisi aut comz mendatio manfuctudinis, ut per eos qui parcunt ueritas prædiçata, non tantum timeatur, ucrumetiam diligatur. Plurimum autem intereft, quo animo quifque parcat. Sicuticnim eft aliquando miftricordia punicns,ita SC crudelitas parcens.Nam, ut exempli gratia ma/ Crudditdt ftifeftum aliquid ponam, quis non crudclcm uerius dixerit eum, qui pucro peperccrit uoz Icnti obftinatiffime de ferpentibus ludcref quis autem non miftricordem qui talia prohi bcnSjContemptorem uerborum etiam uerberibus emendaueritç’ Et ideo no ufque ad mor tem protendenda eft diftiplina.ut fit cui prodefle poffinquanqua etiam cum homo ab ho mine occiditur, multu diftet utrum fiat nocendi cupiditate,ucl iniufte aliquid auferendtfi/ cut fit ab inimico,ficut à Iatrone:an ulcifcedi uelobcdiedi ordine,ficut à ludice.ficut à carniz fice,an euadedi uelfiibueniendi neceffitate,ficutinterimiturlatro à uiatore,hoftis à milite. MiUttm cctn Et aliquando qui caufa mortis fuit, potius in culpa eft,quàm ille qui occiditmelut fi quif^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lutrord

dccipiat fideiuffore fuum,atqte ille pro ifto ftippliciu legitimu lu at:nec tame omnis qui cau fa alienæ mortis cft,reuscft.Quidfi' emquif^ ftupru pctaufefeep fi non impetrauerit inte timaf^Quid fi fill us times patris pia uerbera,prxcipitio pcrcatCQuid fi alius homine libc tato, uel ne alius liberef’,fîbqpfe morte inferatCNum ^pmr iftas alicnaru mortiu caufas» aut fccleri confentieadu eft, aut uinditfta peccati quæno fit nocendi ftd corrigendi ftud.io.

ctiam

-ocr page 160-

AVGVSTINVS macedonio,


léo


etiam paterna toîlcnda^aut operamiïctieordiæ cohibcnda üintC Hæc cum acciduntdebc/ q mu's eis humanum dolorem,non propter ilia nc accidant,rcóte facftorum reprimcreuolun U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatem.Sicctiam cumintcrcedimuspro pcccatore damnââp, fcquuntur aliquando quæ no

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;himus,fi'ue in ipfo,qui noftra intcrccflione liberatur, ut uel imanius impunita crafTetur au/

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dacia,fubdita cupidiîatij'ngrata len!tad,3tque unus inorti ercptus plurimos necctucl ipfb

per beneficium noftrum in melius comm«tato,moribusép correpto,alius male uiuedo pc/ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reat^ßbicp huius impunitate propofita^talia uel grauiora committat:nd ut opinor hæc ma

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;himpatadarant nobis^cum intercedimas uobis^fcd potius ilia bona^qaa^cumid fadmus,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intuemur amp;:uolumüs,id eft comcndatio manüietiidinis,ad condliandam dilcóiionem ucr

I deA^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ltbeéent:ar)incanani:,Prodefl ergo Sc fenencas ueftra,cuius tniniflerio quics adiuua

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Its: nam hominum iniquitacem ctiatnApoftolus Paulus no tantum de indicia futaro.ue/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luniedani de poteftatibus ueftrjs fcculaiibus terruit, afîcrens Siiplas ad diipéfàdonetn di

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amæprouidêdæpcrdnere,Omisdnquiü,am^^poreaadbusCublimiodbus fubdicaiit^Nd

intern lùnt,a deo ordinata funcQuapropter quirebflic

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^2^j^^^2'^^^^^^^^^^^^^^^^’^P^bbiiudiciuniacquidjLPdncipcs

opens,/cd malb Vts ante non dtnerepoteflatcm cBonu facamp;ba bcbislaudemexjIIa.Dei enitn miniilcrea ubiin banutn.Quod Gtnalutn feccns^mc:nó

f r “a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n„niaerca. m„dcx,n ira ci qui male agit. Jdcoi?

proptcriran,, f.d amp;nbsp;propter confeentón, tidco cutm

^^gt;b‘ttaprænat,s.M,,,,artcn.mdcirt,ntdnhocipru„,p^errL^^^ ucdligal ucaigal.tai timorea, amorem.at, honorem ho

ueilra:’^urrir'îi^‘^o^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfdig3tis.Haxuerba Apoiîoliutilitatcm p

inent ica dile(Q-inn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.^^^^^^^^^^^^^diionctniu/li'fnntterrendbusdebcrcquid I

contetnnatuta quia Siplediendo SHonofcedoboc / * om/ni^ corrigatur, ÇuodG tanta eilpcruerGtasSiitnpictas,

feienda nu'jtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à bonistamenitendoneatc^coii

ienitate,naniGofficio ddeétionisitnplcatar,

tSpœnam^^aiûTbbfh^ ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yetum nuncutmotes noffd funt, SiGdc^

' 4camp;Tumhom,nun^propter quod rcelusadmiffum eff,poffiderc,

fu,DeriS‘iu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rctnitteturpeccatutnandirefftuatufab/

li.ts.pcecaitt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ixhcutn re nui potcffPlerumcp enim (jui aufert,amittit} Gue aliospatiéda

cercatcddc quod ab{lubff,ntGcum habere credimus Si negate. Vbiquidem Galiquos fuGi

i^^prepcntecruci^tusadumexiffdmatur habere quodreddatanuJIaeffm^^^^^^

earn per moleffiasco^^^^

ablata eff,pcenas luit. Sed inhumanum non cGctiam pro ta}ibu»inmiccdere,canquampro reis criminummon ad hocut minimereffituantur aliéna» icdne frullra homoin hominem fæuiat, diepræGtrim,quiiam remiGtculpam, fcdquxrit pecaniam,Si n fraudari mctait,non expctit uindicari.Dcnicp in talibus cauGs,Gperfaadcre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

potaerimus,eospro quibus interuenimus,non habere quodpo{citur,continuo nobis corn

molcffixrclaxantut. Aliquandoautcm mifcricordes, Si in ipfo dubio nolanthominipro

incerta pecunia certa inferre iuppliciatad hac miiericordiam ctiam nosprouocare Si exhor/

tari /

-ocr page 161-

PRO REI S.Q. V o MO D o IN TERCE D EN D VM, EP. LIIII, 16l tari decet.Melius eriim etiam fi habet.amittis, fi no habet, aut excrucias aut occidis.Scd pro iftis magts apud eos qui répétant,^ apud cos qui iudicant intercedere couenit,ne ipfè uideaf* auferre qui cum habet pdteftaténo cogit reddete, quauis in cogendo ita debcat ad hiberc integritatem,ne amittat humanitatéJliud ucro fidentiflïme dixcrim, cu qui pro ho mine ad hoc interuenit,ne male ablata reftituat. Si qui ad fe conftigie^jtem quantum hone ftcpoteft ad reftituendum non copeUit,focium c^Te fraudis ôi criminis.Nam mifericordius opênoftram talfbus fubtrahimus,^ impendimus. Non enim ope fert qui ad peccandum adiuuat,ac no potius fubuertit atq? opprimit.Sed nunquid idco nos aut exigerc aut ad ex/ igendu tradere uel poflumus uel debemusC” Agimus quantu epifcopalis facultas datur. Si humanu quidem nonnun^,fed maxime ac lemperdiuinum iudiciu cominantes. Noletcs autrcddere,quos nouimus amp;nbsp;male abftuliflcjSC unde rcddant habere, arguimus, incrcpa/ mus Si deteftamur,quofdam clam,quofda palam, fi'cut diuerfîtas perfonaru diuerfam ui/ dctur pofTe recipere medicinam,nec in aliorum pernicie ad maioré inlàniâ cócitari, Äliquä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptir

do ctiam fî res magis curanda no impedit, fandli altaris comunionepriuamus. Vcru fepe accidit ut nos fallant,uel negando fe abftuli(re,uel affirmando fe uncle reftituant non habe te:Sæpc etiam Si uos fallamini putando ucl nos non agere ut reddant,uel ipfos habere un de rcddannôC omnes autpenè omnes homines amamus noftras fufpitiôcs uel uocare uet

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exiftimarc cognitiones,quando credibilibus rcru fignis mourut, cum credibilia nonnulla

fintfalfa,(îcut incredibilia nonulla funt uera. Ideo quofdam commemorans, qui Si iceleris pœnatn fîbi cupiunt relaxari, ÔC id propter quod fcclus admiflum eft poftîdere, addidiftî amp;aifti;Pro his quoep intcruenicndum putat facerdotium ueftrum. Fieri enim poteft,ut tu (cias quod ego neicio,Si propterea putem pro aliquo interueniédum, quod fî me fallere po tuit,cum te non potuerit,ut ego eum non eredam poflîderc,quod tu poftîdere nofti, Ita fît ut cum de reo fententia non una fit noftra,neutri tarnen noftrum placeat,q, res non reddiz tur aliena.De homine ut homines,diuerfa fcntimus,fed i ip(a iufticia fîmul fumus. Eo mo do etiam fieri poteft,ut quod (cio aliquem non habere, hoc eum tu habere non certiftîme tcncas,fed credibiliter fufpiceris. Si ob Ijpc tibi uidcar interuenire pro co qui Si iceleris pce/ uam fibi cupiat relaxari,ôd id propter quod feelus admiftùm eft poftidere.Ad iùmmam igi tur neep apud tales(fi qui reperiuntur qualem te efte gaudemus ) nec^ apud ipfos qui ma/ gno ftudio aliéna ac nihil profutura, multoq^ etiam periculofa ac perniciofa pctunt,nequc apud cor meum,cuius teftis eft dcus,aufim dicerc, (entire,decernere,intcruenicndû elfe pro aliquo,ut quod fcelere abftulit,(celcris impunitate poftîdeat, Sed ut rcmifla iniuria, quod iniuriofe abftulit reddat,fi tarnen habet quod abfïulit, ucl aliud unde illud reftituat,Non i4,ç(.5,»ô» fane quicquid ab inuito (umitur,iniurio(è aufertur. Nam plerique ncc medico uolunt red/ dere honorem (uum,nec operario mercedé, nec tarnen hæc qui ab inuito accipiunt,per iniu ham accipiunt,quæ potius per iniuriam non darentur. Sed non ideo debet iudex uendere licet iuftum iudidum,aut teftis uerum teftimonium, quia uendit aduocatus iuftum patrociniu amp;nbsp;iuriiperitus uerum confilium.Illi enim inter utrancç partem ad examina adhibentur: ifti exuna parte confiftunt. Cum autem indicia Si teftimonia,quæ nec iufta nec uera uenden/ da funt,iniqua Si falfa uenduntur, multo fcelcratius utiq? pecunia fumitur, quia (cclcratc, ttiam cjuamuis à uolentibus daturJlle tarnen folct taiwuam male fi'bi ablatam pccuniara rcpetere,qui iuftum indicium emit, quoniam uenale efle non debuit. Qui uero.pro iniquo iudicio dedit,uellct quidem repctere,nifi timeret uel puderet cmifte. Sunt aliæperfbnæinfc riorisloci,quæab utraeç parte non infolenter aedpiunt, ficut offidalis. Si à quo amouctur, amp;nbsp;cui admouetur ofticium: ab his extorta per immoderatam improbitatem repeti folent, data per tolerabifem confuetudinem non folent,magiscß reprehcndimus,qui talia inufita tc repetiuerunt,quàm qui ea de more fumpferunt, quoniam multæ neceftariæ perfonæ re^ bus humanis,uel inuitantur huiufmodicommodis ,uel tenentur.lfti fi uiam uitæ mutaue/ rint,aut cxcellentioris confcenderint fanólitatis gradum/adlius ca qux hoc modo acquifî/

O ecunt^

-ocr page 162-

162


DIOSCORV S AVGVSTINQ


K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erunt,tan^ fiia pauperibus Iargiuntur,quam eis à qutbus accepta fiint tan^ ah'ena refÜtiJ

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nibus ab{lulerit,rcd(ienda potius quam donanda cenfèfMus,Zachæi publicani caan^Iico

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplo,qui aim hoipido domiaam fufcepißetdn uitam iändlam repente mutatuamp;U/nM

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falßtate uidßi, (^uod aides maltos honeßißßmos öi dilertißSmos uiros^non Ibfe impune,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerametiam glodofe uiderißbt committere, nbsp;nbsp;caiqaäinqaolibet offido hiiIitaatt,Redde

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qaod acccpi{ii,qaando iabence iadice caicacp caa(æ necelïanam hominc tenaißi,ne teßße

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ret ainxiili,ne ßigeret indaßRipoilremo aut permanetelite exhibaiib', aut ßntta dimißßi.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed illud car adaocato non dicatar in prdptu eß:,qata fdlicet ita non aalt homo reperere,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjdpattono at male ainccrct dedtt,ßcat no aalt reddere,qaod ab adaerrario,cu male uidß

/et,accepit,Quis tandeadaocatas,aatex adaocato ita airoptimas iadler(peritur,qui iiiice pto fuo,dicat, Redpe qaod mibi cu tibi male adeßem dedißi,X redde adaeßario tao,qd! me agente inique abRaliRiç'Et tarnen quem prioris non reótx uitx, teßiÜi'mepcenitet,eti ^^boefaceredebenatßilleqaiinM^^^^^^^

eins tarnen iniquitatis nolit Me habere mercedem: niß forte reilituenda eßaliennm,quod P‘^‘-f^‘-t‘gt;^^lo3ufertut.Xreaicacadumn5enalicaun,,quodiaiprof0toab^^ arcuuentis legibus obtiaaari'Quid dicäde afatis, qius fti ^!^‘P^.‘lt;^g‘^f‘'^^‘^‘^^lt;^P‘^^^^Ar,crudelioeeaquirubuahicabq^^^^^ t,,epqu, truadueps^pceemfceaoreÇHæcutep huiußn^di mule utilt;u ^IßdeBar.XudU cliqua iudice,^pea„a^^

fenpeun, ellAdclis houiutiS eatus muudas diaiadeuu, eliudßdSis uutem aecabaluslnó« ‘’eomucs^.ab.u.deucurguuderelidKcouquißtis.eisiputincrdunMlienupalßdeteci'a ^lt;gt;^gt;’°‘:‘^‘ilt;^ß«odbeae.O,niKig,euequoda,^cpomdecarulienumeauuule,acpolIi da^^'-^aleuatur.Cemise^ocpmultidebeaatreddcrealienadluelpaudquibusu^di^ aetepcauatut.qu, cameu ubt funtMuta magis iOa eomemaunt. qu^ta ca iuKus palB^ derepatucru,X.Iua,aam quippeXucu,amaIehabet.Xquiaan dilexedcuon habet. Pee ^nia uero X a niahs n,alehabetut.X a bonis tanta nteliu] habetut. quanta m/nus antaC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

^‘‘^‘^’^'^.‘°^^'^^'^'''V^‘^^i'^cntiS.XquxdäinteteasiutacoaaitaÜtut.qax

media inter ^PpAi^i^caui^.aonquadhincRacutbeacutentesÜnt.Peduttnalcatattcstnimsma'

Mita» er leßi ßandoaeehdeles Xpqlquorum iute Cant amnia) qui uelex Ulis ßunt.uelintet iUos taa

ttr^ntuentes.mal,seotu,nnonablbinguntut.redexaccntur,petaeniantadilliduitaté, I »b;bxmd,^xtemitaasea.abinoahaSetn,aiuaasloa,m,nanaißrapiensptindpata. abipoHdebuat quicuncp ibi etant,uetc fua. Sed tarnen etiam hienan inteteetamp;us. ut fe/ cundum motes legesep tetrenas non reaituantur aliéna: quamuis placabiles nos udmas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

malts,nonatplaceantaeipermaneantmalt,fedqaia exillisßutqaicanmßantbotib ÄÄ/ / crincio mifericotdi^placatat deas, quem nißptopitiam habetent maîi, nuUießent bont, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Dtaeß^occapactonibastuisIoqaendoaideoronetoGis,ajm tibihomini acatoXdodto cito foluipotuetitqaod qaxrebaSe lam dadam autem ßniredebetem, ßte tantam fdeem ßiiffe ledtarum qaod ffagitaßi utreCcribetem, Felix in Chrißo aiuas ßii charißime.

pioicorusAugußinoproponitmültas qaxßtones exlibris dephüofophia Cicer tonis,ö^exotatoreetui(iem,oransutmature adeasreipondeata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiße LV,

'^ROOEMiAREspudtenotiïalum faperflaamed, fedetiatnmolellam, qui tem tió uerb^ deffaetasJdeocp dmpltdter audC Scnex Alipias rogatus à me, ^^fxptus poJh'citas erat^tecam relpondere diafogorum pauculis tntetrogatianai/ lisiÔCqaonïâin Maaritatiia diâ^hodieœ eße, peto airibas omnibus ôitogo, uttuCo^

-ocr page 163-

de CVRIOSIS Q.VAESTÏONIB VS, E P. LVI, gt;6?

Il Ut tu folus refpondere dignen*s,quod etiam præfentc ipfo fratre tuo,fînc dubio’ facïtur us c/ ras.Nôn eft pecunia,no eft aurum,quod pro quouis daturas eras proculdubio fi habéres, nunc uero fine labore loqueris,qÿocf rcquiro.Poficm te plus amp;nbsp;per multos charos tuos exo rare,fed noui animum tuum,qui non rogari defiderat, fed omnibus præftare,fi tantum ab fit quo J dcdccet,quod in hac re penitus nihil eil dedecoris,tamen quodcunc^ eft,pcto præ/ fies nauigaturo.Nofti nbsp;nbsp;mihi moleftiffimum eft oncri eflè, non diclt;î iynœritati tuæ, fed

cuipiariï.Solus ^It deus nouit.quoniam nimia rttceflîtate impullus hoc fecû Vobis enim faluis fauente domino nauigaturus fum. Si mores hominum no ignoratis, qui prodiues funt ad uituperandû,ôi quoniâ fi interrogatus quis nô refpôderit,indoâ;us ÔC hebcs puta/ bitur,Vides ergo obfccro te ad omnia fine cunótatione reipode, ne me trifte dimittas. Sic uideâparentes meos,qa propter hoc folu Cerdonê mifî Si ipfum expeefto folû. Frater uobius.magifter memoriæ iaôtuseft,Simifit nobis eucólionem ca annonis.Si ego dignus uo fum,utrefpodeas interrogatiuculis meis,ialté timcan^ annonæ. Incölumête lumma di. uiaitas longa nobis tueatur ætate.Papas plurimum dignationem tuam falutat.

Auguftinus DiofcorOjdoccns eiufmodi quæftiones nec decore tradan'abepifeo

, po,nec utiliter dtici à Chnftiano.praffertim qufi ia aduerfus Éthnicos nobis no fit cofhVla tio,atc^ hoc ftudioru genus ubiquefrigeatthortatur aûtad Chrifti philoibphiam,quæ ib ladocet uerum,ied no percipitur nifi ab ijs,qui pofuerunt faftum humanum. Epift, L VI.

V me innumerabiliu quæftionum turba répété cii%imuallandum,ucl potius ob ruendum putafti,ctiam fi uacantem ociofumcp credidifti:Quando cnim ego in quolibet ocio,tot rerum nodos tarn feftinanti. Si ut icribis, id pene proficifeenti poflem difloluereÇ’ Numero enim rerum ipfaru impedircr, etiâfi non difficiles ad foluendum forent. T anta funt aut perplexitate inuoluti,8i tenacitate conftriéli, ut etiâ fi pauct effentjociofiftimu me occupantcs,magha mora têporis fatigarent intentioné, atep àttererent ungues meos» Ego autem uellem te abripere de medio delitiofarum inquifîtio/ num tuarum. Si conftipare inter curas méas,ut uel diieeres non efte inanitér curiofus,ucl eu tiofîtatem tuam cibandam atqj nutriedam imponerc non auderes cis,quorum inter curas Uel maxima cura eft reprimere ac refretÄre curiofos. Quanto cnim melius, quantoép früz ‘ftnofius,fîin dandis ullis litteris tempus atqj opera impenditur,ad hoc potius impenditur nanæ atep fallaces cupiditates tuæ,quæ tantomagis cauendæ funt,quanto fa/ dliusdccipiunt,nefcio qua umbra hóneftatis Si libcraliu ftudioru nomine uelatæ atc^ pal/ r liatæ,^ ut nofti-Q miniftcrio,atqj ita dixerim,iatcllitio induratæ,quo tam bond tuâ mente ptemant uehemétius excitent'’.Eccc enim tot dialogi Ieôti,fi ad uidehdum finem Si capeflèn dum omnium adlionu tuarum nihil te adiuucrût,quid profunt,dic mihif Nam ubi finem conftitucris totius hüius flagrantiftîmi ftudrjtui,Si tibi infruéluofi Si nobis molcftûepifto la tua fatis indiças.Cum enim defoluendis quæftionibus quas mififti tuad me,per litteras latageres,ita fcripfifti.Poftcm te inquis plus Si per multos charos tuos exorare,fcd noui a/ nimum tuû,qui no rogari defidcrat,fed omnibus præftare, fi tantu abfit quod dcdccct, qd in hàcre penitus nihil eft dedccoris, tamen quodcûq^ eftpeto præftcs nauigaturo. In his nerbîs epiftolæ tuæ reéle quidem de me cxiftimas,quod omnibus præftare defideré,fi abz fit quod dcdecct.Sed in hac re nihil effe dedecoris,non mihi uidctur.Non enim décora fe/’ tics return attingit fenfum meu, cum cogito epiieopum ecclefiaftids cutis circumftrepentiz bus diftriétum atqj diftentû,repente quafi obfurdeicenté cohiberi ab his omnibus. Si dia/ ‘ogoru tullianorum quæftiunculas, uni icholaftico exponere. Quodquatum dedcccat, quam tuoru ftudioru raptus ardore prorfus nolis attendere, tu etiam ièriris tarnen. Quid aliud indicat,quod cum dixiftcs,in hac re periitus nihil efle dedecoris,ftatim adiunxi/ Itwamen quodcunep eft peto præftcs nauigaturo.Hoc enim fonat,uidcri tibi quide nihib inhac re effededecoris,tamen quodcuq? eft dedecoris petere tc ut præfté nauigaturo. Sed quid eft quæfo tc,quod addidifti nauigaturo^Än ego,nifi nauigaturus efles, præftare tibi

o X aliauid

-ocr page 164-

164


AVGVSTINVS DIOSCORO,


aliquid dcdecoris no dcbcremCNimirum putas,q? aqua marina dedtcus abluatuf C Quod p fi ita eflet,mecum ccrte qui nauigaturus non fumanexpiatum remanerct.Scribis criam nof fe me,cp tibi molefti'ffimum fit oneri efie cuipiam, atteftaris folum deum nofle,quod niz mia ncceffitate impuifus hoe fecoris.Hic fane cum epiftolàm tuam legere, fatis aduerri antz mum cognofeere necefiitate tuam.Cum ecce mihi affers ôi diets, mores hominum no igno ratis,qui procliues fiint ad uituperandum, ÔC quoniam fi interrogatus quis non refpondez riw’ndodxis K hebesputabitur.Hoc loca uero exarfi ad refcribendum tibi,Hoc enim lanz guore animi tui penctrafti mihi peeftus, amp;nbsp;irrupifti in curas meas, ut diflîtnulare non pofz lem,quantum me deus adiuuaret mederi tibi, non ut de tuis quæftionibu? enodandis fdicandisq^ cogitarem,ied ut feîicitatem tuam pendentem ex linguis hominum atœ nutäz tem à tam infelicï retinaculo abrumperem, amp;nbsp;cuidam fedi omnino inconeuflæ ftabiîic^ rdi terfiuf, garem.Tu ne o Diofcorcnec Perfium tuum refpicis infultâtem tibi contorto uerficulo, fed plané puerile caput,fi ièniùs aflît.idoneo colapho contundentem atœ coercentem: Scirc tu um nihil eft niß' te icire hoc iciat alter.Tot ut luperius dixûlegifti dialogos,tot philoiôpho rum altercationibus cor infèruifti.Dic mihi quis corum finem atftionum fuarum conftituc rit in faraa uulgûaut in lingua hominum ucl bonorum atc]^ fàpiêtiumCTu autcm,ôi quod magis pudendû eft,iam nauigaturus,fatispræclare te inAfricam profîeifccre teftaris, cum aliam ob caufam te oneri non eftè aflèris negociofîflîmis, Si in alia longe diftantia intentis epifcopis,uttibiexponam Ci«eronem,nifîquiatimes homincs procliues ad uituperandû, ne interrogatus ab eis,fi non rclponderis, indoeftus Si hebes puteris. O rem dignam uigi' ïqs 8C lucubrationibus epiieoporum. Non mihi uideris aliunde dies notftes^ cogitarcaiilî ut ftudrjs tuis atc^ dotftrinaæque laudcris ab hominibus. Quod öiß fèmper ad certa Si rez dia tendentibus,periculofum eflè iudicaui,nunc tarnen in te maxime experior. Non enim aliunde quàm ex eadcmpemicie non uidifti,quatandérepofïèmusmoueri,uttibi quod pctebas daremus, Quàm enim perueriè tuipiènon ob aliud ad ea difeedaquæ interrogas ij raperis,nifi ut lauderis,aut non uitupereris ab hominibus,tam peruerfe etiamnos putas in tua petione talibus caufis allegatis mouerijói utinam poftemus efficere, ut tu quoep ta ina/ ni atcç fallaci humanæ laudis bono minime mouireris, cum tibi nos indicaremusnonad præftandum tibi quod petis,quoniâ hæc de te feribis, iêd ad te corrigendum moucri.Moz res hominu inquis procliues fiint ad uituperandu. Quid deinde f Si interrogatus quis no relponderit inquis,indodlus ôi hebes putabitur.Ecce ego te interrogo non de Ciccronis liz bris aliquid,cuius iènfum fortafte legentes indagare non pofliint, iM de epiftola ipfa tua, Si de fententia ucrboru tuorû.Quæro enim cur non dixeris,qui non refpondcrit, indoéluS Si hebes manifeftabitur,ièd potius dixeris,qui non refpondcrit indodlus Si hebes putabi'' tur,nifilt;^uia làris etiam ipiè intelligis,eum qui talia non refponderit,non efle indodlû Si beté,fèd putari.At ego te admoneo eu qui talium putatorû linguis tan^ falcibus cocidi riz metjignum eflè'aridum,ô{ ideo non putari tantu indodlum Si hebetem, fed ucrc effe atep conuinci.Fortaflè dixeris,Sed eu hebes animo non fim,ôf præcipue non effe ftudeam,nolo hebes animo ucl putari,Recfte,{ed quo fine nolis, id quæro. Quod enim illis quæftionibus aperiendis tibi amp;nbsp;explicandis,nec nobis oneri efl^ dubitafti,hanc caufam ÔC hune finem effe dixifti,amp; tam neceffarium ut earn nimiâ neceffitatê appellares, ne icilicet de his interrogaz tusneq^refpondens,abhominibusaduituperandum procliuis,hebesindoótus^ pucez tis.Ego autem quæro,hoccine totu fit,cur à nobis ifta defideres,an etiam indodus Si hebes putari propter aliud aliquid noIisCSi hoc totum eft,cernis ut arbitror hune eflè finem tam uehementis intentionis tuæ,qua nobis quoq^ oneri es, ut fateris. Quid aut à Diofeoro poz teft nobis eflè oneri,nifi q? ipfum Dioicoru etiâ neicientê onerat,quod non fentietnificum fùrgereuoluerit:atlt;ç utinam non fie alligarét hæc onera,6Cfruftra etiam humeros

No dSÎMt fiu cxcutere:quod non ideo dico,quia iftæ difirutur quæftiones,lèd quia tali fine difeunt. Hue dii cicerois» etiim finem iameerte fëtis eflènugatorium,inanem,ueto(um,Habet ÔCtumorem, fub quo etiani

/

-ocr page 165-

DE CVRIOSIS Q.VAESTIONIB VS, E P, LVr» 165

X criam tabesgigm’tur,5C pnpilla mentis ad no uidendam opulentfam ucritatis offunditur» Crede iîccft mi Diofcore,ita te fruar in ipia uoluntate. Si in ipCa cuius umbra auertcris di/ gnitate ueritatis.Vnde enim titu,nifi uel hoc modo de hac rc fide fàciam,non inuenio.No enim uides eam,aut ullo modo quamdiu linguis humanis ruinoia gaudia conftru!S,potcs eamuiderc,Siautem ibinon finis eft harum ach'onu,atq^intention^stuæ, fed propter aliz ud aliquid indoeftus Si hebes non uis putan\quæro quid illud fit:fi propterea nc anguftior ttbi aditus ad a^quirendas temporales diuitias,1ixorem impetrandam, honores capcfTcnz dos, Si cætera huiufmodi, præcipiti fluxu tranicurrétia.atcç in fe lapfos in unum rapiétiaC’ Nelt;p ad hunc finem tibi (eruire nos decetdmmo decet etiam hinc te amoucre. Non enim ficteprohibemus in incerto famæ finem poncre, ut tan^ de Mintio in Eridartu emigres, QUO te ipfe fortaife Mintius etiâ non emigrante impingeretCu enim no iatiaucrit auidum Ipiritum uanitas laudis humanæ,quia nihil ad cibandum affert nifi inane Si inflatum, coz getur earn ipG auiditasreferre in aliud,quafi ubcrius atep frueftuofius, quod nihilominus fitemporal! lapfu præterfluit.ita eft quafi fluuius ducat in fluuium,ut non fit finis miferiæ, quatndiu finis officiorum noftrorum in re inftabili collocatur.ln aliquo igitur firmo atque ineommutabili bono te figerc uolumus conftantifTimæ intentionis domum, Si fccuriffima requiem omnis bonæ atqj honeftæ aólionis tuæ. Aut forte iftam ipfam terrenam felicitate quam cómcmoraui,fi profperi rumoris aura,aut etiam flatibus uela pandendo ad ea po/ tueris peruenirc.hanc etiam cogitas referre in aliud certum uerum ÔC plenum bonü C Ät mihi non uidetur atlt;^ omnino ipia ueritas negat, ucl tantis ad ic anfraiftibus, quæ ta proz xima eft,uel tatis fumptibus,quæ tam gratuita cft,perucniri. An ipfa humana laudc.tan^ inftrumento utendum cxiftimas, ut aditum per hanc præparcs ad animos hominum ,pct luadendo ucra atep falubria.SC caues tc ne cum indodtum atq; hebetem putaucrint, indiz gnum arbitrentur.cui aurem ucl intentiffimam ucl patientiffimam præbeant, fiuc ad rcdlc

B fadla quen^ cxhortcris,fiue maliciam atqj nequiciam pcccantis obiuroesC Hunc tu finetn iufticiæacbencficentiæ,fi in illis interrogandis quæftionibus cogitafti,nos de te male menx itnus,quibusincpiftola tua,nonidpotiusquo moueremurpofuifti,utaut libcnterdaz temus quod pctebas,aut idco non daremus ,quia caufa quælibet alia fortaife prohibercti Non tarnen quia tuæ uanæ cupiditati,no folum ièruirc.ucrumetiam non rcfiftcre puderet. Quâto enim melius atep falubrius quæfo te ipfas ucritatis régulas, multo certius Si breuius per feipfjs accipis,quibus falia omnia poffis ipfe refellerc, ne quod falfum Si pudendu eft, fimultorum annofas Si decrepitasfalfitatcs,ftudio iadfantiori prudcntiori didiccris, do lt;ftum atep intelligentem te eile arbitreris,quod iamnon cxiftimo tibi uideri,Non enim fru ftra tarn diu tâ ucra Dioicoro diximus,ex q in hac cpiftola gradimur.Quapropter ia illud uidcamus,cum tc iftarum rcrum ignorantia nequaquam indodlum atep hebetem iudiccSj fed ipfius potius ueritatis,ut quifquis de his rebus fcripfit uel icripierit, aut ca fint quæ ianî terms tones, aut fi falfafunt, fccurus ignores, neej? de diuerfi'tate cognolcenda iententiaru alienaru,quafi nc indodhis Si hebes remancas, inani follicitudine macereris : Cu ergo hæc ita fint,etiam illud fi placet uideamus, utrum aliorum falfa exiftimatio, qui iùnt ut icribis.* ad uituperandum procliues,ita utfi tc ifta ignorarc perienferint, indodlum atq^ hebetem. lalib quidem,ièd tarnen putcnt,fic te mouere debeat, utetiam ab epiieopis tibi hæc expo/ Binon incogruenter petasiquandoquidem co fine iam te ifta cuperc credimus, quo illis cd iulas a^erfuadendam ucritatem uitamep corum coirigendam, qui te fi in illis CiceroniS' libris indodtum hebctemc^ putaucrint,indignum habebunt, à quo aliquid utilis falubrip que fcientiæ fibi accipiendum effe arbitrenturr Quod non ita cft,mihi crede.Primum quia efie aliquos in illis terris,ubi imperitus miniméc^ acutus uideri times,qui te de ift is quæftiz onibus quicquam interrogent omnino non uideo: quandoquidem hic quo ad ea dilcenda Benifti, Si Romæ expertus es,^ negligehter habeantur. Si ob hoc neep doccantur neqj diz fcantur,ôi in Africa uflt;^ adeo de his interrogatorem pateris neminem, ut ricc teipium qut

O J patia/

-ocr page 166-

AVGV8TINVS DI O S CO R 0gt;

patîatur înuenias,cacç inopia epifèopis exponêda ea mittcre cogaris: quad uero cpiFcopi ifti ctiâ fi adolsfcentcs codé quo tu raperis animi ardore,uGl potius errorc,quafi aliqd ma/ gnu hæc difcere curarunt,ascp ad canos èpifcopaies,Ô£ us^ ad cathedras ccdefiaflicasjca fi DÎ in memoria durare putarentf; aut fi ipfi uellcnt,nô illagt;ettatn dé inuitoru cordibus, curæ ’ maiores grauioresqs feduderent, aüt fi aliqua ex eis in animis corû nimia cofuetudine re/ manerent,nô etiâ ipia obliuione fepelire malientrecordata, ineptia rcfponderc quæfira; cum in ipfa etiam fcholari leuitate ôi rheftrids cathedris, ita obnautxiiflè gtq^ obtorpuifle quot;nbsp;uideantunut à Carthagine Hipponê,quo exponi poflînt mittenda exiftimentf’ :ubi tam in folita atq; omnino peregrina font, ut fi ucllcm refpondcndi cura infpiccre, aliquid uolens uidére,quomodo ad fententiam quæ mihi exponêda cfTeLdefuper ucniatur, aut ab ea de/ inceps quxeontexeretur oratio^codieem prorfus inuenire non poflèm.Illi autem caithagi/ nenfes rhctoresjfi huictuo ftudio defuerunt.non modo à me non reprchenduntur,iéd etiâ approbantur,fî forte iam recolunt,non Romanorum fororunigt;fêd græcorum gymnafioru ifta (blere efle certatnina. Tu uero Cu ÔC in gymnafia cogitationé iniecifti, ÔC ea quoq; ipfa inuenifti talibus rebus nuda atcß frigida,ubi bas curas tuas deponcres, Chriftianorum ti/ bi bafîlica Hipponenfîs occurrit, quia in ea nunc fedetepilcopus,qui aliquando ifta pucris uendidit:(èd nec te uolo efle adhuc puerum,8C me iam efle puerilium rerum,ficut non uen/ ditorcm,ita nec largitorcmdécet. Quæ cum ita fintjd eft cum duæ tantæurbes latinaru lit teraru artifices, Roma atqj lt;îarthago,nec tedio tibi fint,ut à te ifta perqrant,ncc tedia tua curêtïUt te ifta perquirentê exaudiant, miror tantû quâtu dici non poteft, uereri te tâ boni ingenri iuuené,ne in græcis atc^ orientalibus urbibus quen^ de bis rebus moleftu interro/ gatoré ferasTacilius quippe corniculas in Africa audicris,^ in illis partibus boc genus uo cis.Deinde fîfallor,Si quis^ ibi forte buiufinodi quæftionu tanto utiq; odiofionquâto in illis locis ineptior percontator extiterit, nonne magis caues ne multo facilius exiftât, qui te græci homines in græcia conftitutû.SCgraxaimbutû primitus lingua, de ipfis philolôpho/ q rum libris aliqua interrogarent, quæ Cicero in fuis litterts no pofuitCQuod fi acciderit, qd tefpôfurus cs,potiuste lira in latinorüm autorum libris,^ in græcorû nofle uoluiflèCQua relponfione,primo græciæ faciès iniuriam.ôô nofti^uàm illi homines hoc non ferant-Dc/ inde ïam exulecrati SC irati,i^ cito te,quod nimis non uis,ÔChcbctem iudicabunt,qui'græco rum philoibphorum dogmataiuélpotius dogmatum particulas quafdamdifcerptas atqt diiperfas in latinis dialogis, in ipforum âutorum libris græcis tota atc^ contexta diftcrc maluifti,ôi indodtum qui cum tam multa in tua lingua nefcias,earum rerum frufta in alic/ ha colligere ambifti.An forte illud refoondebis, non te græcos de his rebus libros conte pfifléjfed prius latinos curafle cognolcere, nue autem uclle te in latinis doètùm, iam grarce quærereCSi hoc non pudet hominem grætû làtina puerû didicifle, nunc uclle difterc grxca barbatum,pudebit ne tandem in ipfis latinis ignorare aliqua quæ quàmmuiti latini dodl tccum ncfciantC Vel hoc ipfo fentis,quod te nobis magna neceflîtatc dicis oncro(um,in ta/ ta doélorû multitudiné apud Garthaginem coftitutus» Poftremo fac te de omnibus quæ à nobis quæris intcrrogatum,refp6dere potuifle, ecce iam doôtiflimus attç acutiiïmus di/ Ccris,ecce iam té laudibus in cœlum græculus flatus attollit,tu tantum memento grauintis tnæ,K illam mereri laudcm quo fine uolueris,ut ïciliceteosleuiter Icuia ifta mirafos, beni uolcntiflîme atqueauidiflimc iam in tua ora fulpehlbs, ^auiflîmum aliquid SL faluberri/ mum doccas.-idipfiim quicquid eft grauiflimum SL (àlubcrrimu,utrum teneas,5i rede try dere noucris,uellem cognofcere.RidicuIum eft enim cum propterea fuperflua multa djdi-' ceris.ut tibi aures hominum ad neceflaria præparentur, ipfa neceflaria non tenerc, quibus excipiendis cas per fuperflua præparaucrîs: SL dum occuparis ut difeas unde facias intetos, nolle diftere quod infiindatur intcntis.Scd fi hoc te feiré iam dicis, idque ipfum C^ift*^*' nam doétrinam eife rcfpondes,quâ te omnibus præponere nouimus, SL in ea fola clk præ lumereïpem fàlutis æternæ,non opùs eft eicognitione dialogorum Ciceroni s,Äcollcftio/

-ocr page 167-

DE C VRIOSIS Q_ VAE STIONiB V S, E P. DVI. I67 tiecmetidicataru difcordantiû fentcnti'ârûalicnariîprocurari auditores, utoriba5tuisiti téri fiât,qut abs te aliquid taie accepturi funt.Nolo prius aliquid doccas» quod dedifcendu dï.ut ucra doccas. Nâ fi alienarqpi fcntentiarum diffidentium fiirepugnantiuni cognitio aliquid adiuuat infinuatorem Chriftianæ uen'tatifeut nouent quo aduerlàntes deftruat fal fitates.ad hoc duntaxat ne quis cotra diflèrês, no nifî în refeÜendi's tuis fi'gatoculu,fiia ue/ fo fcdulo occultet. Nâ cognitio ucritatis,oîa fallà,fi modo ptoferanf’, Aiâ qaæ prius inaudî Ucrât,Si drjudicgre amp;nbsp;fubucrtereidonea cft.Scdut non folû aperta feriant'’,{cd etiâ abfco/ dita eruantunfi' alicnos opus eft cognoftere errore^erige oculos auresé^ oro te,ôC uide atqp aufculta, utrû altquis aduerfijs nos de Anaximene ôCde Anaxagora proférât aliquid: qua do iâ ne ipibru quidé multo recentioru, multûq^ loquaciû Stoicorû aut Epicureorû cineres ôlcantjünde aliqua contra fidem Chriftianam (cintilla excitetur : fed circuli atlt;^ conuentv wla partim fugacia,partim etiam audaôter prompita, uel donatiftarum, uel maximiancn/ Iîum,uel Manichæorum, ucletiam ad quoruin gre ges turbâmc^ ucnturus es Arianorum, Eunomianorùm.Macedonianorum, Cataphrygaiu, cæteraruég beftiaru innumerabiliter pcrftrcpant:quorum omnium errores fi cognolcere piget, quid nobis eft propter dcfènfioz Hem Chriftianæ religionis, quærcrequid (ènferit Anaximenes, SC olim iopitas lites inant oiriofitatc rccoquere,cum quorundam etiam hærcdcorum,qui nomine Chriftiano gloria/ h uolueruntut Marcioniftarum SC Sabellianorum, multorum^ prætcrea iam difienfioeä quæftioncsqj fîleantuntamcn fi opus eft ut dixi ueritatt aducfffantcs prænoiccre aliquas, SC prætradlatas habere fentetias, de hæreticis potius qui ft Chriftianos uocât.quàm de Ana/ xagora ÖC Democrito nobis cogitandu fuit. Ille aut quifquis abs te quæfierit,quæ tu à no/ bisquæris,audiacqgt;eado(ftius ÔCprudcntiusneftias.Si enim Themiftodcs.non curauic quod eft habitus indoótior, cum canere ncruis in epulis rccufa(ftt,ubi cum ft neftirc ilia di/ xiiret,at^ eididlum eflct,quidigiturnofti^rcfpondit, Republicam exparua magnam la/ ccredubitandum eft tibi dicere,te ifta nefcire, cum ci qui rogarit quid noucris, relpondere poftis,noire tc,quoniam etiam fine iftis homo efte poftit beatusç' Quod fi adhuc nontc/ nes,tamperucrftiftaconquiris,quàm perucrftfi aliquo corporis periculofo morbo graz oareris,dclitiofas ÔL tenerrimas ucftes pdtiusquàm medicamenta medicosep conquircrcs, Nonenim ullo modo diffcrenda eft ifta cognitio, aut ilia huic, à te præftrtim iam in bac ætate, ueldiftendi ordinepræferenda eft. Vide autem quam facile poftes hoc feire fi uellcs. Qui cnim quaerit quomodo ad beatam uitam perueniat, nihil aliud profclt;fto quaxit, nifi ubi fit finis bonUhoc eft ubi conftitutum fit, non praua opinione atcç temeraria, fed certa . atlt;^ incocufla ueritate fummu hominis bonujquod à quolibet ubi conftitua^* non inueni/ if. nifi aut in corporc,aut in animo,aut in deo,aut in duobus aliquibus horu, autcerte in 0/ mnibus.Quod fi didiceris.necp fummum bonum, nccaliquam partem fummi boni omni/ no efte in corporc,duo reftabut.animus SC deus.quorum uel in uno, ucl in ambobus fit. St autem adicceris SC didiccris hoc idem de animo quod de corpore, quid aliud iam nifi deus pccurrct.in quo fummu hominis bonu conftitutu fit,no quo alia bona nd fint, fed fiimmS id diciturquo cunóta referuntur. Eo enim fruendo quisq? beatus eft propter quod CTtera nuit habere, cum illud iam non propter aliud, ftd propter feipfum diligatur. Et ideo finis ibi dicitur,quia iam'qub occurrat,SC quo referatur non inuenitur. Ibi requies appctendi.ibt fruedi fecuritas,ibi tranquilliftimum gaudiu optima: uoluntatis. Da igitur qui cito uideat, non corpus efle animi bonum, fed animum potius effe corporis bonum. Recedetur ian* ab inquircndo,utrum fummum illud bonu,uel aliqua eius pars fit In corpore. Quod enini ftultifiime negatur meliore efte animum corp orc, item ftultiftime ncgac meliorem efte cti qui dat beatam uitam uel partem aliquam beatæ uitæ.quàm cum qui accipit. Non igitur ^ccipit animus a'corpore uel fummum bonum ucl partem aliquam fummi boni. Hoc qui no uidcnt.cæcati funt dulcedine carnalium uoluptatû.quâ ex indigentia fanitatls uenirc no btuent'’.Saiiitas aut perfedla corporis,ilia extrema totius hominis imortalitas erit.Tapo /

o 4. ten«

-ocr page 168-

16s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS D I O S C O R O»

tenti enim natiifa deus fcci’t animanii ut ex eins pleniflînia beatitudine quæ in fine tempo/ q rum fand:ispromittitur,redundet cti'â in inferiorem naturam quod eft corpus,nóbeatitu/ do,quæ fruentis 3C intelligentis eft propria, (ed plenitudlt;kfanitaris,id eft,incorfuprionts ut gor.Quod qui non uident,ut dixi,beUant inquietis altercationibus,uarie pro fuo quifcç ca ptu,in corpore coftituentes fummutn hominis bonum,Si carnalium feditioforu turbas co Epicurei. citant. Inter quos Epicure! apud indocftam multitudincexcellentiorcautoritate uiguerut.

Da item qui cito uideat animum quoqjTpfum non Itio bono beatum efU,cum beatus eft, Alioquin nunquam eftet mifer.ôi recederetur à quærédo,utrum in animo fît iummû illud, atcÇjUt itadixerim,beatificum bonum,uel aliqua pars eius.Nam cum ftipfo fîbi quafî fuo bono animus gaudet,fuperbus eft.Cum uero perfpicit fe efte mutabilem, uel hoc uno fal/ tern quod de ftulto (apicns efficitur,fapientiamcp efte incomutabilem cernirifîmul oportet cernât eflè illam fiipra fiiam naturam,eiusep participatione atq; illuftratione fe uberius certius gaudere, quàm (eipfo: ita ceflàns àtquedetumeicens à iaólatione atc^ue inflatione propria,inhærere deo,atq^ ab illo incommutabili refici Ôi reformari nititur a quo eflè iam capit,non folum omnem fpeciem rerum omnium, fîue quæ (ènfu corporis,fîue quæ intelli/ gentia metis attinguncur,{èd etiam ipfam capacitate formationis ante formationem, cum üel informe aliquiddiciturquodformari poteft. Itaque tanto minus (è eflè ftabilcm fen/ tit, quanto minus hæret deo qui iumme eft. Et ideo iÛum fumme eflè, quia nulla mutabili tateproficit feu deficit, fîbi autem illam commutationem expedite qua proficiuut perfede illi cohærcarieam uero commutationem quæ in defedum eft,eflèuitiofam, omnem autem defedtum ad interitum ucrgere,qub utrum aliqua res perueniat,tam6Cfî non appareat, ta/ men apparere omnibus eh ducere interitû,ut non fît quod erat. Vnde colligit no ob aliud res deficerc.uel poffe deficere,nifî quod ex nihilo fadlæ font,ut quod in eis eft quod fontS! manent,ôi pro defedtibus etiam fois ad uniuerfîtatis complexum ordinantur,ad eius boni tatem omnipotentiamc^ pertineat qui fumme eft Si conditor,qui potens eft etiam ex nihi q Io,non tantum aliquid, fed etiam magnum aliquid facere.Primum autem peccatum, hoc eft primum uolutarium defedlum efte,gaudere ad propriam poteftatem.Ad minus cnirn gaudet, quàm fî ad poteftatem dei gaudeat, quæ utique maior eft. Hoc non uidcntes.ôC potentias intuentes animi humani, magnam^ pulchritudinem fadlorum atque didoru, etiam fî in corpore puduit ponere fummum bonum, in ipfo tarnen animo ponentes, infra utique pofoerunt,quàm ubi (ynceriflima ratione ponendum eft. Inter hos qui ita fentiut Stof«, apud Græcos philofophos,amp; numero SC diiputandi fobtilitate Stoici præualuerut,qui ta/ men in naturalibus corporea omnia eftè arbitrantes, magis à carne nbsp;à corpore animaal

auertere potuerunt. Inter eos autem qui fruendum deo, a quo SC nos Si omnia fada font, Pidto«!«. unum atque fummum bonum noftrum eftè dicunt, apud illos cminuerunt Platonici, qui non immeritoad officium foum perrinere arbitrati font, Stoicis ScEpicurcis maxime K Aademici. p^op^ lolis omnino refîftere. lidcm quippe Academia qui Platonici, quod docet audito ArcefiiMs. wm ipfofocceftio. Arcefilaus enim qui primus occultata fententia fua, nihil aliud iftoa Polemon. quàm refcllere ftatuit, quære cui fucccflèrit,Polemonê inuenies,Quære cui Polemon, Xcz ^cnocTdtes. nocratem. Xenocrati autem difeipulo Academiam feholam foam reliquit Plato, Quan/ Plato, mni igitur pertinet ad quæftionem de fommo hominis bono, remoue perfonashominu.

atque ipfom difeeptationem conftitue,profed:o reperies duos errores inter fe aduerfa fron te collidi, Vnum conftituentem in corpore, alium conftituentem in animo fummum bo/ num. Rationem autem ueritatis,qua fummum bonum noftrum,deus eflè intelligitur,rcfî/ fterc,fed non prius docentem uera quàm praua dedocentem. Idipfom rurfum adiundis peribnis conftitue,rcperics Epicureos amp;nbsp;Stoicos inter fe acerrime dimicantes. Eorum ucz ro litem conantes dqudicare Platonicos, occultantes fententiam ueritatis, SC illorumuana in fàlfîtate fi'duciam conuincentes Ä rearguentes: fed non fîcutilli erroru fuoru,ita Platon! ciuerærationisperfonâimplerepotuerunt.Omnibus ein defoitdiuinæ humiliwtiscxeni

-ocr page 169-

DE CVRIOSIS Q.VAESTIONIBVS, EP.

A plugt;qaod opörtuniflTmo tempore per dominû noftru Icfum Chriftû illuftratu eftxcuiuni ^xêplo in cuiufuis animo ferodter arrogatis,omnis fuperbia cedit 8C frangitur Si emoritur. non ualcntes illi autoritäre turbasterrenarum rerum deletflatione cæcatas ad inuf/ fibilium fidem ducere,cu eas uiderent Epicureis maxime contentionibus c5moueri,non fo adhauriedam, quo ultro fercbantur, fed etiam ad defeniîtâdâ corporis uoiuptaté, ut P ea fummû bonum hominis conftitueretunEos aut qui aduerfiis h:flic uofuptatê,uirtuti3 bude moucrêtur,minus difficulter earn contêpla« itranimis hominu,unde fadta bonagt; de S'^ibusutcuncK poterant indicate, procédèrent: fimuluidebantfîeis conarentur infinuatc ^liquam rem diuinam,^ {ùper omnia incômutabilem,quæ nullo attingeretur corporis feu *ƒ .lcd fola mente intelligeretunquæ tarnen ctiam naturâ ipfius mentis excederct, eu^ cflè dcuin propoiîtü animo humano ad fruendû, purgatum ab omni labe humanarum cupi ditatum,in quo uno acquiefeeret omnis beatitudinis appetitus, amp;nbsp;in quo nobisuno bono omniu finis efTct.no cos intelleóluros.fed repugnantibus uel Epicureis ucl Stoicis.mul ^0 cp fibi facilius palma daturos:id eft uera falubrisq^ fententia, quod pcrniciofiffîmum eft ö^n humano,impcritorum populoru irrifidne fordefeeret: Si hoc in moralibus. In natu/ f^libus autem quæftiontbus fi ifti dicerent effedhricem omnium naturaru effe incorporca bpientiam, Illi aute à corpore nus^ difccdercnr,cum alq atomis,alfj quatuor elemetis, itt H’J'lbus ad cfficienda omnia ignis præualerct,principia return datent, quis non uideretftul ^orum abundantiam corpori dedita,cum incorporcam potetftiam conditfice return nequa quam ualcrct intueri, in quoru potius fuffragium rapcreturC Reftabatpars rationalium . quxftionu.Nofti enim quicquid propter adipifeendam (àpientiâquærif, aut de moribus, aut dénatura,aut de rationc quæftionê habere.Cn ergo epicure! nun^ fenfus corporis fak * aicerent,Stoici aut falli aliquando concédèrent,utri(^ tarnen régula coprehendendæ ucriz ^tisinfènfibusponcrentquis iftis contvadicentibus audirct Platonicosf Quis non modo 6 in fiapientium fed omnino in hominum numero habendos putarct,fî ab eis prompte dice/ rctur.nó folum eile aliquid quod neqj tatftu corporis,neq^ olfadlu uel guftatu, neqj his atl flous aut oculis petcipi poflit, ncq; omnino talium rcru quæ ita lentircntur aliqua imagina fionecogitariîfcdid folumucrum cHc at*îj5 id folû pofte percipi,quia incomutabile Si Cempi f^tnum eft,percipi autem fola intclligcntia qua una ueritas quomodo attingi poteft attin/ giturCCum ergo talia fentirent Piatonici quæ neqj docerent carni deditos homines, neque ^nta effent autoritate apu d populos, ut credenda perfiiaderent, donce ad eum habitunx pc^ucerctur animus quo ifta capiuntur,clegcrunt occultare fententiam fuam, Si cotra eos dilicrcrc, qui ucrum fe inuenifte iaólarcnt, cum inuentionem ipfam ucri in camis fcnfÏbuS poncrent : Si cotum quidem confilium quale fuerit quid attinet quærere, diuinum certe uel diuina aliqua autoritate præditum non fuit.Tantum illud attende, quoniam Plato à Cice fone multis modis apertiftime oftenditur in fapientia no humana,{ed plane diuina, unde nntnana quodammodo accendcretur, in ilia uticß lapientia prorius immutabili atq? code ^odo fempcr fe habente ucritatc conftituiftc,6ê finem boni Si caufas rerum Si ratiocinadi yduciam, Oppugnatos autem efte nomine Epicureorum ÔiStoicorum à Platonicis eos in corporis ucl in animi natura ponerent ÔC finem boni Si caufas rcrumzôiratiocinâdifidw oam eo fucceftione temporu efte deuolutam, ut quu Chriftianæ etiam ætatis exordio,re/ fum inuifibilium atqj æternarum fides per uifibilia miracula falubriter ptædicarctur homt Hibus,qui nec uidere nec cogitate aliquid præter corpora potcrant, beato apoftolo Paulo, qukadem fidem gentibus præfeminabat, qdem ipfi Epicure! Si Stoici,in aólibus apoftoz loru contradixifte inueniant^Qua in re fatis mihi uidetur demonftratum efte, errores gent tfum^ue de moribus,fiue de natura rerum,fiue de ratione inueftigandæ ucritatis,qui qua/ Uis eftent multi atq; multiplices,in his tarnen maxime duabus fedlis eminebant, expugna/ fibus doclis Si tanta difterendi fubtilitate atcç copia fubuertentibus, dutafte tarnen usep m tempora Chriftiana. Quos iam certe noftra ætate fie obmutuiffe confpicimus, ut uix tam in

-ocr page 170-

17° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A VG VST IN VS DIO S CORO,

iam in fcholis rhetorum commcmorctur tantum qux fuerint illorum fcntcntiæ,lt;eitamina tarnen etiâde loquadffimis Græcorum oymnafqs eradicata atcç comprefla funt, ita ut fi qua nunc erroris (edla contra ueritatem, hoc eft,contra ecjlefiam Chrifti emerferit, niiî no/ mine cooperta Chriftiano.ad pugnandum profilire non audeat. Ex quo intelligitur ipfos quoq; Platonicæ getis plulofophos, paucis mutatis quæ Chriftiana improbat difcipliha, inuilt;iiflinio uni re^ Chrifto,pias ceruices oportere fubmittere,0C intelligere uerbu dci ho/ mineindutu,qui iuflit amp;nbsp;crcditu eft,qao!i illi uel proferre metucbat. Huîp tc mi Dioicorc ut totapietatefubdasuelim,necaliam tibiadcapeflêndâ6Cobtincndam ueritatem uiam munias,quam quæ munira eft ab illo qui greftuum noftrorum tanquam deus uidet infir/ mitatem.Ea eftautem prima humilitas,{ecunda humilitas,tertia humilitas,amp; queries in/ • terrogareshocdicerem,nonquoalianon fint præccpta quae dicantur,fed nifi humilitas 0/ mnia quæcunqj benefacimus præccflèrit ÔC comitetur SC cofccuta fiierit.SC ptopofita qua intueamur, SCappofitacui adhæreamus, SC impofita qua reprimamur, iam nobis de ali/ quo bono faóto gaudentibus.totu extorquet de manu fuperbiatuitia quippe cætcra in pcc catisjfupcrbia uero etiâ in reefte faeftis tirneda eft,ne ilia quæ laudabiliter fadta funt, ipfius Demo^enes laudiscupiditate amittatur.Iraq? ficut rhetor ille nobiliflimus cum interrogatus efleuquid ei primum uidcrctur in eloquentiæ præceptis ob ieruari oportere, pronudationem dicitur relpondifTe, cum quærcref’ quid fecundo,eande pronundatione,quid tertio,nihil aliud pronundationem dixilTc: fi mterrogares, SC queries interrogates de præceptis Chriftiana: religi onis,nihil me aliud refpoderc nifi humilitate liberet, SCfi forte alia dicere neceflitas co geret.Huic humilitati ialuberrimæ qua dominus nofter lefus Chnftus,ut doceret humilia tuseft,huic,inquâ,maximcaducrfaf quædâ,utitadicâ,impèritiflîmafdêtia,dum nos feire gaudemus,quid Anaximcnes,quid Anaxagoras,quid Pythagoras, quid Democritus fen leritjSC cæteri huiufmodi,ut doefti cruditiep uidcamur,cum hoc à uera doClrina SCcruditio ne longe abfit. Qui ehim didicerit deu no diftendi aut diffundi per locos nec^ finitosnec^ □ infinitos,quafi in aliqua parte maior fit, in aliqua minor,{ed totu ubiqyeflc præfenté, ficut ueritatem,cuius nemo fobrie didt partem efle in ifto loco,8C parte in illo,quoniam ueritas utiqj deus Gft,ncquaquam eum mouebit quod dFinfinito aère ienfit quicunc^ fenfit quod ipledeus efret.Quid ad illu fi neiciat qua dicant ifti corporis forma,eam quippe dicut quæ undiep finita fir-.Etutru refclledi caufa tan^Academicus Anaximeni Cicero obicccnt,for mam SC pulchritudine deum habere oportcrc,quafi corporea fpecie cogitas,quia ille corpo reum deu effedixera^Aërenim corpus eft:an ne ipft fentiebat effe forma SCpulchritudine incorporea Ueritati, qua ipfe animus informatur,6C per qua omnia iapientis faCla pulchra efle iudicamusiut non tantum refellendi gratia, fed etiâ ueriffimc dixcrit,quod deum pul/ cherrima fpecie dcceateflc,qua nihil eft pulchrius ipfa intellioibili atcç incomutabili uenta tc.Quod ante ait ille gigni âêrem,qué tarnen deum effe cenf5)at,nullo modo mouct hunc uiru,qui intelligit non ficut aêr gignitur, id eft,aliqua caufa ut fit efficitur, cum omnino de/ us no fit,ita genitum efle uerbum dei,deum apud deu, ftd longe alio modo, quern nemo nifi cui ipfe deus inlpirarit intelligit. Ilium autem etiam in ipfis corporalibus defipere quis non uidcat,cum aercm gigni dicatiSCdeum uclit,eum autem à quo aer gignitur,non cniin à nullo gigni potcft,ho dicat deumf Cum autem dicitur aer efle ftmper in motu,ncqua^ conturbat homincm,ut propterea ilium deum putet,qui nouit omnis corporis motum in/ fèriorem cfle,quàm eft motus animi,Motum autem animi longe pigriorcm,quâm eft mo tus fummæ atqj incommutabilis (apientiæ.Item Anaxagoras fiue quilibet,fi mentem dicic ipfara ueritatem arqj lapientiam,quid mihi eft deuerbo cum homine contendere C Mani feftum eft enim omnium return defcriptionem SC modum de ilia fieri, eamcp non incon/ grue dici infinitam, non per ipacia locoru,fed per potentiam quæ cogitatione humana co/ prehendi non poteft: Neque quod informe aliquid fit ipla iapientia, hoc enim corporum eft ut quæcuncç infinita fiicrint,fint SC informia. Cicero auteftudio refellendi quantum ui/ dccut

I

-ocr page 171-

DE CyRIOSIS Q.VAESTIONIB VS, E P,

17.1

dctur propter aducrfarios corporaliter (èntientes, negat infi'nito aliquid fungi potufflè,qa ex ea. parte qua quic^ adiungftur.necefTe eft efTe in corporfbus alfquem finem.Ideo aft no CU uiaiiTe neœ motu (ènfuf f unótó ói contfnentêad eft cotfnua copulatfone adhærentë fnfi nito.id eft fnnnftx rei ullu eflè potuiftè,quafî de corporfbus ageret»qbus nfhil fugf, nffi per fines locoru poteft.Sfc aut addfdft.Nelt;ç fenfum omnfno quo non to^ natura pulfa fenti/ fctquafi file dixfftet menté flla ordinatricê Si. modératrice reru omniu habere fenfumjqua/ lern haberet anfma per corpus.Na manifeftû eft totâ fentfre anima» eu per corpus aliquid fentitNâ totâ uticp non latct, qcquid illud eft quod (èntit;. Ad hoc aût dixit totâ natura fentirc.ut illi qu^ auferret,qd ait menté infînitâ.Quomodo cnim tota fentit fî infînita eftî' Senfus enim corporis ab aliquo loco incipit,nec percurrit totû niiî ad cuius fînem peruene ntquod in infinite did non poteft.Sed necç ille de fènfu corporis aliquid dixerat.Et aliter dicitur totuquod fncorporeum eft,quia fine finibus locorû intelligitf, ut Si totu Si. infi'nitii dici pofiît:Totu propter integritaté,infinitum propter hoc, quia locoru finibus non ambiz tur. Deinde inquit,Sf mentem ipfàm quafî animal aliquod eflTe uoluit.erit aliquid interfus « quo illud animal nominetur,ut mens ifta quafi corpus fit,ôi habeat intus animam unde animal appelletur. Vide quéadmodu corporali confuetudinc loquitur.Quomodo enimft» lent uideri animalfa propter lènfum groflùm, ut opinor eorum contra quos diflerit, Si taz men dixit rem quæ illos fi eufgilare poftent fatis admonereuqpne quod ficut corpus uiuu animo occurrit,magis animâ habere Si efïe animal,^ anfmam eflè cogitari oportere. Hoe eft cnitn quod ait,Erit aliquid interius,ex quo illud animal nominetunled adiungit. Quid autem interius mentc7Non ergo poteft mens habere interiorem animam ut fit animal,qa *pla eft interior.Ergo corpus habeat extrinfecus cuf fit interior, ut fit animal» Hoc eft enim quod ait,Cingatur igftur corpore extcrno:q uafi Anaxagoras dixerit,niîî animalis alicuius effet,mentem eflè non poflè.Si mentem ipfam folam làpientiam eflè lèntiebat, quæ nulft

6 us quafi animantis propria eft, quia omnibus animis fe fruiualêtibusueritas communiteg l^ftoeft.Et ideo uide quàm urbane concludat. Quodquoniam no placet inquit, hoc eft non placet Ânaxagoræ,ut ilia mens quqjjp dicit deum, çingatur corpore externo quo aniz mal effe poflît,aperta fimplcxc^' mens nulla re adiunefta qua lèntire poflitdd eft nullo corz pore adiunélo per quod lentirepoflît.fugereintelligentiæ noftræuimSî notfonem uidetf, l^ihiluerius,quàm fùgere hoc uim ôi notionem fntelligentiæ ftoicorum Si epicurcorum, g nifi corporalia cogitare non pofliint.Quod autem ait,Noftrægt;humanæ intelligi uoluft, bene nó ait fiigit,fed fugere uidetur.Hoc enim illis uidetur, neminem hoc poflè intelligere» K ideo nihil t5e eflè arbitrantur.Sed quorundam intelligentiâ quantum homini datu eft» non fugit eflè apertam fimplicemc^ fapientiam ateg ueritatem, quæ nullius animantis fie propria, fed qua cómuniter omnis quæ id poteft aninia,lapicns ôC uera efficitur. Quam ß fenfit eflè Änaxagoras,eämCß deum eflè uidit mêtemc^ appellauit,non folu nomen Anaz xagoræ,quod propter litteratam uetuftatem,omnes,ut militariter loquar,litteratfores libd' mr fufflant,nos dodlosôC làpientes non facit,lèd ne ipfa quidem eius cognitio qua id uerui rffe cognouitNon enim mihi proptereaueritaschara elle debet quia nonlatuit Anaxaz §oram,fcd quia ueritas eft,etiam fi nullus earn cognouiflèt illorum.Si fgitur nec eius homf nis qui uerum forfitan uidit,cognitio nos inflate debet,ut ea quafi dodlf eflè uideamur,fed •pfius ueri foliditate, qua uere doèli eflè poflumus, quanto minus eorum hominum»qui «alfa fenferunt,nomina Si dogmatamoftram poflunt adiuuare doétrinam, amp;nbsp;latentfa cogt; gnita fecereC' Cum fi homines fimus, magis nos contriftarf deceat, tot ô£ tam nobilitatoz turn hominum erroribus,fieos audire contigerit,quàmhæcproptereaftudiofcquærelt; te,ut inter eos qui ilia nefciunt iaeftatione inaniflîma uentilemur. Quanto enim melius ne andiffem quidé nomê Democriti,^ cum dolore cogitarem, nefeio quem fois temporibus magnum putatum, qui deos eflè arbitraretur imagines, quæ de folidis corporibus flue/ de i. mnt,folfdæqueip{ænoneflènt,eâfque hac atque haemotu proprio circumeundo atq' .^

-ocr page 172-

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AV G VST IN VS DIOSCORO, •

illabedo in animos hominu facere ut uis diuina cogitetur,cum profelt;flo illud corpus unde imago fîueret,quâcofoUdiuseft,præftâtius quoeç effe iudicetur$ldc6qj fludtuauitcius.fi/ cut lili dicunt nutauitéç fentetia,ut aliquanoo naturam cÿ3andâ de qua fluerent imagines deum efle dicercuqui tarnen cogitari non poflèt,nifi per eas imagines quas funditacemit/ tit,id eft,quæ de illa«atura,quam ncicio qua corpoream amp;nbsp;fempiternam,ac etiam per hoc diuinam putat,quafi uaporis fimilitudyy continua uclut emanatione ferrentur, SC uenirct atc^ intrarêt in animos noftros ut deum uel deos cogitate poflemus.NÄIam cnim aliam caufam cuiuflibet cogitarionis noftræ opinantur ifti,nifl cum ab his corpjoribus quæ cogi tamus,ueniut atcß intrant imagines in animos noftros:qua(i non multa ac prope innumc rabilia cogitetur incorporaliter ateg intelligibiiiter ab eis qui talia cogitate nouerunt, fîcut ipfa iapientia SC ueritas.Quam fi iiti non cogitanr,miror quomodo de dlautcuncç difpo/ tent-Si autem cogitant,uellem mihi diccrent,uel de quo corpore,uel qualis in coru animos üeniat imago ueritatis.Quanquam Democritus etiam hoediftare in naturalibus quæftio nibus ab Epicure dicitur,quod ifte ientit inefle cócuriïoni atomorum uim quadam anima lem SC ipiritalem:qua ui eum credo SC imagines ipfas diuinitate pra:ditas dicerc,n6 omnes omnium rerum,{èddcorum,ôi principia mentis efle in uniuerfis quibus diuinitate tribuit, SC animantes imagineSiquic uel prodefle nobis foieant uel nocere. Epicurus uero neq; ali/ quid in principijsrerum ponit præter atomos, id eft, corpufcula quædam tarn minuta, ut etiam diuidi nequeant,necp fentin,aut uiiu,auttacftu poflintrquorum comufculorum con curiu fortuite, SC mundos innumetabiles, SC animantiai SC ipfas animas neri dicit, SC deos quos Humana forma non in aliquo munde, fed extra mundos, atque inter mundos con/ ftituit:amp; non uult omnino aliquid præter cotporacogitare: quæ tame ut cogitet,imagines dicit ab ipfîs rebus, quas atomis formari putat defluercy atep in animum introire fubtilioz res quam funt illæ imagines quæ ad oculos ueniunt. Nam SC uidedi caufam hâc effe dicit, ingentes quafdam imagines,ita ut uniuerfum mudum copledlantur extrinfecus. Intclligis jj aute iam ut arbitrer quasifti epinentur imagines.Miror nonadmonuiffeDcmocritu ud hoc ipfum falfa efle quæ dicit,quia uenientes tanbmagnæ imagines in tarn breuem animu noftrum,fl corporeus, ut illi uolunt,tam parue corpore includitur,totæ ilium tangere non poffunt. A magno enim corpore cum paruum corpus attingitur,à tote fimul attingi nullo padlo poteft,Quomodo igitur totæ fimul cogitanturji intantum cogitantur,in quantum uenientes atqj intrates animum attingunt, quæ nec totæ intrarepoflùnt per tarnparuum corpus,nec totæ tam paruum animum attingereî'Memento me fccundum illos Hæc dice/ re:non enim ego talem animum lentio:autfi incorporeunl Democritus animu cxiftimar, Epicurus quidem fblus ifta ratione urgeri poteft-Sedetiamlile quare non uidit, non opus efle nec fieri pofr6,utincorporeusanimusaduentuatcpconta(ftu corporearum imaginum cogitet-De uifu certe oculorum,ambo pariter redarguutfir,Tam breues enim oculos, tarn gradium imaginum coipora tota attingere nullo modo poflunt.Cum autem quarit^F^ eis,quare una imago uidea^* corporis alicuius,à quo innumerabiliter imaoincs fluunt,Ke/ fpondent,eoipfo quo frequenter fluunt SC tranfeunt imagines,quafi quacj^ carum colri/ patione ôi denfitate fieri,ut ex mulris una uideatur.Quam uanitatem Cicero itarefellit.ut eoipfo neget æternum deum eorum pofle cogitari, quo innumerabiliter fluentibus 6Cia/ bentibus imaginibus cogitatur.Et quoniam innumcrabilitate atomorum fuppcditatc,di/ cunt fieri formas deoru æmpiternas,cum ita difeedunt quædam corpufcula de diuino cor/ poreut alia fuccedantôidiflôlui illam naturam eadem fucceflione no finant,Omniacrgo, inquit,æterna effent, quia nulli deeft ifta innumerabilitas atomoru, quæ ppetuas fubinde fuppIcat,Deinde quomodo no uereat'^ ifte deus ne intereat,cu fine ulla inrcrmi one pulfetur, agiteturc^ atomoru incurfione fempiterna C Pulfari enirn dicit illud corpus, quod irruenribus atomis feriatur, SC agitari quod penetretur. Deinde cu ex ipfo de quibus iam fatis dicftu.eftjfemper affluât,quomodo poteft de immortaltt^^j“’ uibitf

-ocr page 173-

DE CVRI4)SIS Q.VAESTIONIB V S, E P I S T» LVl. 175

A In quibus omnibus deliramentis hæc opinantiumallud præcipue doleiîdum cft,qf4od no fufficit enariari,ut nulla cuiufquam difputatione aduerfante refpuantur. Sed acutiftimo/

mtn hominum ingénia,id etiaiartiegociam fiiicepcruntut copioic ifta refcllcrcnt, quæ fia tim dtda etiam à tardiflimis dcrideri abfjcic^ debucruntSi enim conceflens cHe atoinos, fi concefleris etiam concurfu fortuito feipfas pellere amp;nbsp;agitate, num iHud cis Eas eft con ccdcre,ut inter fc atomi fortuito concurrentes,rcQ;^'qua ita conficiantait earn forma mo dificent,figura d?termincnt,xqualitate poliant,colore illuftrcnt,anima ucgetcntCquæ om/ nia nullo modo^nilî arte diuinæ prouidentiæ fieri uidet quifqins magis mente quàm octtgt; lis amat uideread^ ab eo expetit à quo faólus eft. Nam nee ipfos atomos efie ullo mo/ do concedendüm eft, quod omifta fubtilitate quæ de diuifione corporum à dodlis tradi/ tur,uide quàm facile fecundum ipfbrum opinionem poftït oftendi, Ccrtc cnim ipfi dicunC omnia qux fint naturæ, nihil eflè aliud quàm corpora amp;nbsp;inania quæcç his accidant, quod credo tnotum ôi pulfum dicere Si confèquentes formas. Dicant ergo in quo genere ponât imagtncs,quas de corporibus fblidioribus afftuere putantdpfas minime foîidas, ita ut taz ftu nifi oculorum cum uidemus,Ôi animi cum cogitamus,fèntiri non poftînt,fi Si ipfa cor/ pora funt; Nam ita cenfentmt exire à corpore Si uenire ad oculos uel ad animum poftint, quem nihilominus dicunt effe corporeum. Quæro utrum etiam ab ipfis atomis affluant itnaginesCSi affluunt,quomodo iam funt atomi à quibus aliqua corpora feparantur C Sî non affluunt,aut poteft aliquid fine imaginibus cogitari quod uehementer nolunt,aut un de norunt atomos quas nec cogitare potueruntCSed iam pudet me ifta refellere, cum eos non puduerit ifta lèntirc.Cum ucro aufi fint etiam defendereaiô iam eorum,{cd ipfius ge neris humani me pudet,cuius aures hæc ferre potuerunt. Cum igitur tanta fit cæcitas men num per ingluuiem peccatorum amoremcp carnis,ut etiam ifta fententiarum portenta do ftores conterere difputando potucrint, dubitabis tu Diofeore, uel quifquam uigilanti in/ gcnio præditus, ullo modo ad fequenda ueritaté melius confùli potuiffe generi humano, 9 ab ipfa ueritate fufeeptus ineffabiliter atc]^ mirabilitcr,Si ipfius in terris perfonam gcres,re(ft^ræcipiendo,ôi diuina faciei^loXalubriter credi perfuaderetquod nondu pru/ oenter poftet intclligiCHuius nos gloriæ fumusjhuic te immobiliter atqj conftanter crede te hortamur,per quem fedlum eft,ut non paucijed populi etia qui non poftunt ifta dfjuz nicare rationc,fide crcdant,donec falutaribuwræceptis adminiculati euadant ab his per/ plexitatibusin auras puriflîmæ atq; fynceriftimæ ucritatis. Cuius autoritati tanto deuoz tms obternperari oportet,quâto uidemus nullum iam errorcm fe auderc cxtollere, ad con gcc^gandas fibi turbas impcritorum,qui non Chriftiani nominis uelamenta coquiratEos nutem folos ex ueteribus præter Chriftianum nomen in conuenticulis fuis aliquanto fre/ quentius perdurarc,qui feripturas eas tenent,per quas annunciatum cfle ipfum dominum c um Chrifturrijfe intcliigerc ôd uidere diflîmulant.Porro illi qui cum in unitate atqj corn ^unioiie catholica non fint,Chriftiano tarnen nomine gloriantur, coguntur aduerfari cre ^entibus,ÔC audent imperitos quafi ratione traducere,quando maxime cum ifta medicina ommus uenerit,ut fidem populis imperarec.Scd hoc facerc coguntur, ut dixi, quia lacere c abieftiflime fèntiunt,fi' eorum autoritas cum autoritate catholica confcratur.Conantur 0° autoritatemftabilifiîmam fundatifljmæ ccclefiæ quafi rationis nomine SC pollicitatio ne luperare. Omnium enim hæreticoru quafi regularis eft ifta temeritas. Sed illc ßdei im perator clementiflîmus,ôC per conuentus ccleberrimos populorum atep gentium, fcdcscp P ^^.poftolorumarcc autoritatismuniuitecclcfiam,ÔCpcrpauciorcs pie doeftos ÔCuere copiofiffittiis apparatibus etiam inuidliflîmæ ratiois ai mauit. Vcrum ilia c 1 ima difeiplina eft,in arcem fidei quàm maxime rccipi infirmos, ut pro cis iam tutiftî *’}^P’^l^hs,fortiftima ratione puonetur.Platonici uero,qui faiforum philofophorum erroz “s dlo tempore circûlatrantü^s,non habentesdiuinam perfonam qua imperarent fi/ ^»lentcntiam fuam tegere quærcndam,quàm pollucndam proferre maluerunt, eu ïam

P Chiiftî

-ocr page 174-

174


AVGVSTINVS DARDANO»


Chrîfti nomen tcrrenis rcgnis admirätibus pturbatiscp crfbrefceret,emcrgcre cœpcrâtad c pioferêdum atq? apcriendum quid P^to fenfîflet. Tune Plotini fchola Romæ floruit,ha buitep condifcipulos multos acutilïimos amp;nbsp;folcrtilïimos fliros. Sed aliqui corum magica/ rum artium curiofitate deprauati funt, aliqui domina lefum Chriflû ipfi'us ueritatis atcç (apientiæ incommui^bilis quam conabantur attingere cognolcétcs geftare perfbnam, in eius militiam tranfîerunt. Itaq^ totû ciJjjjpn autoritatis lumené^ rationis in illo uno faluta ri nomine atq; in una eius ecclcfîa,recreando atq; reformando humano g?ncri coftitutum eft. Hæc me tibi diutiflîme in hac epiftola Iocutû,ôi fi alia forte tu malles,ojnnino non pœ nitet:Probabis enim hæc magis quantomagis in ueritate profi'cies,5C tune probabis confi lium meum,quod nunc utilitati ftudiorum tuorum minus obfecutum putas. Quan^ ctia îllifipfi's quæftionibus tuis,non folum quibuldamin hac epiftola, fed ctiâ cæteris penè om nibus in ipfis membranis, in quibus eas mififti, ut potui breuiter annotando refpoderitn. In quibus me fi patum egiffe.aut aliud quàm uolebas egiftè arbitraris, non reéle cogitas mi Dio(core,à quo nunc ifta quæficris.Oratoris autem libros, ÔC quæ funt de oratore, om nés prætcrmifi'.Nefcio quis enim nugatormihi efle uilus fum fi ea exponêda perfequerer. Nam de cæteris poftem ctiam decenter intctTogari,fi mihi quifquâ tes ipfàs, non de libris Ciccronis,fed per feipfas traeftandas difloluendasçp proferret.In illis autem res ipfænunc noftræ profcflîoni minus coiigruunt.Hæc autem omnia non faccrem,nifi' me poft ægritu/ dinem in qua cram cum homo tuusueniffec,aliquantu ab Hipponc remouerem. Quibus item diebus peiturbatione ualctudinis febribusep repetitus {um.Inde faeftum eft ut tardi/ US quäm poffent tibi hæc mittcrentur.Quæ quomodo acceperis,refcripta flagito.

AuguftinusDardano refpondet ad duas quæftgt;ones,oftendens quomodo deus dicatur alicubi e(re,aut non efle,SC quo Chnflus non fit ubicp,5C rurfus fit ubic^» nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. L VII»

A r E o R me frater diledliftîme Dardane, illuftrior mihi in charitate Chrifti, in huius fcculi dignitate,litcris tuis tardius rcfpodilTc qua'm debui. Cuius rei eau D __ fas nollem quærercs,ne moleftius me feras diutius excufantcm, nbsp;nbsp;pertulifti tar dius refcribentem.Cum ergo te malim offenfi'onwncæ facile ignofccre, de mca dcfcnl^ ne iudicare,quæcunq^ illæcaufæfuerint,crede nullu tui apud meelfepotuiffe contemptu, Immo cnimuero citiffime rcfcripfiflcm,fi te cotempfiftcm. Ncc modo quia tandé aliquan do rcfcripfi,ideo faltem tandem aliquado dignum aliquid te Icdtore molitus fum,SC quod merito poftim tuo nomine prænotare. Sed referibere utcunqj iam malui, pati SC hanc ætatem me huius officq debitore tranfire.Ncc tua me dignitas terruit fecitep cuntftantem, cum fit humanitas tua gratior ^ illa fufpcdtior. Sed unde te magis amo, hinc diffieilius undc {ufficiam tantæ auiditati rcligiofi tui amoris inuenio. Hue acceffit quod præter mu/ tuæ diaritatis flammam,qua fit ut ctiam cos quos nunquam uidimus diligamus,dum cos habcrc quod diligimus credimus ,ubi me utiqj præucnifti, feciftic^ ut ucrear in me dccipi opinioncm atqj expedtationem tuam: Præter hoc ergo mihi tales quæftiones in tua cpigt; ftola propo{uifti,quæ fi à quolibet propofitæ forent, ocio quoqj mco quod mihi défit, no paruum negocium faccrent.Cû ucro abs te proponuntur cui profiinda rimanti folutionis earumfuperficiesnequaquam{àteft,amp;:proponuntur occupatiflimo aliarumép curarum molibus uallato SC obftri(fto,tuæ prudentiæ eft amp;nbsp;bencuolentiæ cogitarc, te placatû ha bere dcbeam,uel quod diu non re{pondi,uel fi etiam nunc pro tuæ intentionis granditatc Quæ/lio non refpondero.Quæris igitunMediator dei SC hominum homo Chriftus lcfus,quomo frimi. do nunc efle credatur in cœlo, cum pendens in ligno, iamcp moriturus latroni credenti di/ xerit;Hodie mecum cris in paradifo.Et hinc fortaftê intclligendum dicis paradi{um,quafi in aliqua cœli parte compofitum,aut quia ubiqj deus fit,homincm quoqj ilium qui in dco fit ubiq^ diffufum, ex hoc nimirum intelligi uolens, etiâ in paradifo effe potuilfe qui ubiqj Solutio. fit.Vbi ego quæro ucl potius agnofco,quemadmodum accipias hominem Chriftnm^on utiqj fi'cut quidam hæretici uerbum dei SC carnem,hoc eft fine anima humana, ut ucrbmn

-ocr page 175-

Q_VQMODO DEVS VBIQ.VE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP, LVII,

* effet carni pro animatucl uerbum dciSTaftimam ôCcarnem,fed fine mente humana^utucr uum dei cflèt animæ pro mente humana.Non utitç ßc accipis hominem Chriftum,fed ß/ eut fuperius locutus es,ubi aifti ,Chriftum omnipotentem deum,ca te ratione credulitatis aedpereut deum non crederes.nifi perfedlum etiam hominem credidifles, profetffco cû diz cishominem perfectum,totam illic naturam humanam uis intelligi, eft autem homo perfe(îtus,fi uel anima carni,ucl animæ ipfi mens h^ana defuerit.Si ergo fècundû homiz Uem quem ucrbaim deus fiiftepit,putamus dilt;ftumene:Hodic mecum cris in paradifbmo ex his uerbis in cœlo exiftimandus cft efle paradifus. Neq; enim ipfo die in cœlo fijturus erat homo Chriïlus Ie{ùs,fed in inferno (ccundum animam, in (epulchro autem (ècundu earncm.Et de carne quidem quod co die in (epulchro fit pofita,manifcftiflîmum cft cuanz gelium.Quod uero ilia anima in infernu defcenderit,apoftolica doétrina prædicat.Quan eloquidem beatus Petrus ad hanc rem teftimonium de pfalmis adhibet,ubi de ipfo prædi a«?.i. ftumeflè demonftrat: Quoniam non derelinqucs animam meam in inferno, neep dabis ^néhim tuum uidere corruptionem.lllud de anima didlum cft, quia non ibi cft dcrelidla ^ude tam cito remcauit, illud de corpore quod in (epulchro corrumpi cclcri re(urrelt;ftione uon potuit. Sed in (epulchro paradrfum nullus intelligit. Et fi quifi^ elTct ita abfurdus, ut hoc fapere conaretur,eo quod illud fepulchrû in horto erat,certe hinc ab ifta opinione rez uocaretur,quod illc cui diôtum eft,Hodie mecû cris in paradjfo,non illo die fuit cum Chri fto in illo fcpulchromec cius fîdei pro magno munere offerretur fepultura carnis,nihil gau eîlj ucl doloris in morte fentientis,cum ille de requie ubi fendis cft cogitarct, Reftatigiz ^ur ut fi (ccundum hominem diótum eft: Hodie mecum cris in paradifb, in inferno in telligatur efle paradifus, ubi erat eo die futurus fccundum humanam animam Chriftus» * trum autem fî'nus ille Abraæ ubi diues impius cum in tormentis effet inferni,requicfcen tem pauperem uidit,uel paradifi cenfendus uocabulo, ucl ad inferos pertincre exiftimanz dus fit,non facile dixcrim.De illo quippcdiuitelegimus diôlum efle : Mortuuseft autem Aliter diftitt/ ^lt;^mes,ôcfepultus cft in inferno:Et cum apud infcros in tormentis effet, In pauperis autê ‘î’orte ucl requie non (iintinferi nominqfi,Sed contigit inquit mori inopem ilium Si offer h ab angelis in finum Âbraæ.Deinde ardenti diuiti dicit Abraam:Inter nos Ôi uos chaos Ahraam inîn Jpagnum fîrmatum cft,tanquam inter inferos (èdes^ bcatorum. Non enim facile alicubi icnpturarum inferorum nomen pofitum inuenitur in bono. Vnde etiam quæri folet, fi no pifi pœnaliareôle intelliguntur infcrna,quomodo animam domini Chrifti pie credamus tuiffe in infernoÇ’Sed bene refpondetur,ideo defcêdiflè,ut quibus oportuit (ubucniret.V n de beatus Petrus eum dicit foluifle dolores inferni,in quibus impoflîbile erat teneri eum. Porto fi utraq; regio ôi.dolentium Si requiefcentium,id eft,Si ubi diues ille torquebatur,ôi ubi pauper ille lætabatur in inferno efle credenda eft, quis audeat dicere dominum lefüm ad pœnales inferni partes ueniflè tantummodo, nec fuiflè apud eos qui in Abraæ finu rez quiefcunt Z ubi fi fuit,ipfè eft intelligendus paradifus, quem latronis animæ illo die digna tus eft polliceri. Quæ fi ita funt,generale paradifi nomen eft, ubi féliciter uiuitf.Neqj enim quia paradifus eft appellatus ubî Adam fuit ante pcccatum,propterca feriptura prohibits cft etiam ecclefîamuocare paradifum cum fruélu pomorum.Eft autem fènfus multo oxpe ditior,amp;ab his omnibus ambiguitatibus libcr,fi non fccundum id quod homo erat,fcd (ê cundum id quod deus erat dixifle accipiatunHodie mecum cris in paradifo.Homo quip/ pe Chriftus iUo die fccundum carnem in fcpulchro, fccundum animam in inferno futurus chrijlM erat,dcus uero idem ipfe Chriftus ubiep fèmper eft. Eft enim lux quæ lucet ctiâ in cenebris quamuis cam tenebræ non comprehendant.Eft uirtus SC fapientia dei, de qua feriptum eft quod attingat à fine ufq; ad finem fortitcr,SC difponat omnia fuauitcr, Si attingat ubicp propter fuam mundiciam,amp;; nihil inquinatum in cam incurrat. Vbicunque ergo fit para/ difus,quifquis bcatorum ibi eft,cum illo ibi eft qui ubiq? cft. Cum enim fit Chriftus deus amp;nbsp;homo, deus utit^ unde dicit,Ego SC pater unum fumus,homo autem unde dicit,Pater

manor

-ocr page 176-

gt;76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A VG VST IN VS DARDANO, ,

maior tue eft, iJemcp filius dei unigenitus à patre,amp; filius hois cx fcminc Dauid (ccudum c carncm,utruncj in illo obferuandum eft cum Ioquitur,ucl cum de illo feriptura loquitunSS quid fècundû quid dicatur intuedum.Nam ficut unus homo eft anima rationalis Si caro, fic Si unus Chriftus eft uerbum Si homo.Proinde quod ad uerbu attinet,creator eft Chri chrifluf quo/ ilüs,Omniaenim per iplum faciafunt.Quod uero adhomine,crcatura eft Chriftus,Fa/ mS crcatura, iftus eft enim ex femine Dauid fecundum carnem, amp;nbsp;in ftmilitudinem hominu fadus. Ite quia in homine duo funt,anima c^Rîîî^cûdum animam triftis fuit ufqgt;ad morte, fccun

mirte pro eo quod eß je/ cundum hu/ marnitn na/ turam.

cbrißui non nhii^.

dum carnem pafliis eft mortem.Nec tarnen cum filium dei Chriftum dicimus, hominem Sfc««lt;f«w ho leparamus,aut cum eunde Chriftum filium hominis dicimus,fcparamus'dcum.Sccundu hominem nâc^ in terra erat,non in cœlo ubi nunc eft,quando dicebat, Nemo afeendit in cœlum,nifi qui de cœlo deftendit,filius hominis qui eft in cœlo: epuis (ecundum id quod fî lius dei erat eftet in cœlo,fecundu id aero quod filius hominis erat adhuc eflet in terra,no/ dumq^ afeendit in cœlum.Similiter cum fecundu id quod filius dei eft fit dns glorte,fccun dum id aut qcf eft filius hominis crucifixus fit, ait tarne apoftolus: Si enim cognouiffent, nunq dhm gloriæ crucifixiftent.Äc per hoc Si filius hominis fècundû deum erat in cœlo,SS filius dei fecundu homine crucifigebat'’ in terra.Sicut ergo potuit reóte dici, dns gloriæ cru cifixus,cum ad folam carnem illa paffio pertineret,ita reële dici potuit,Hodie mecu eris in paradifo:cum iuxta humana humilitatc,per carné in fcpulchro, per anima in inferno illo die futurus cfTct,iuxta diuinam uero immutabilitate nunq de paradifb,quia ubiq; eft fern per,rpccftilTet.Noli itaq? dubitare ibi nunc cfTe hominem Chriftum Icfum, unde ueturus eft,mcmoriterc^ recole amp;nbsp;fidcliter tene Chriftianam cófcffioncm,quoniarcfurrexit à mor tuis,afeendit in cœlum,fèdet ad dexteram patris, nee aliunde cp inde ueturus eft ad uiuos mortuosep iudicandos.Er fic uenturus eft illa angelica uoce teftantc,qucmadmodü ire ui/ fus eft in cœlum,id eft in eadem carnis forma atq; fubftantia, cui profecto immortalitatc dedit,naturam non abftuIit.Secundum hanc formam non eft putadus ubiq; diffufus. Ca D uendum eft cnim,ne ita diuinitatem aftruamus hominis, ut ueritate corporis auferamus. Non eft autem confcques,ut quod in dco cft,ita fit ubiqj ut deus.Na amp;de nobis ucraciflf ma feriptura dicit,quod in illo uiuimus,mouemu*öi fumus, nec tn ficut ille ubi(p fumus, i.fenten. dift, fed aliter homo ille in deo,quoniam aliter Sideus ille in homine proprio quodam amp;nbsp;fingu zi,cd.[olft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo»Vnaenim perfona deusöi homo eft,amp; utrunqj eft unus Chriftus lefus, ubiep

per id quod deus eft,in cœlo aut per id quod homo.Quan^ SC in co ipfo qd dicitur dcus ubiep diffufus,carnali refiftendum eft cogitationi,ÖC mens à corporis fenfibus auoeäda, nc t,/entert, di/l, quafi fpaciofa magnitudine opinemur deum per cuëla diffundi,ficut humus, aut humor, ^y.fdteamur. aêr,aut lux ifta diffunditur(omnis enim huiufcemodi magnitudo minor eft in fui pf

te in toto) fed ira potius ficuti eft magna fapiétia etiam in homine cuius corpus eft uum.Et fi duo funt fàpientes,quorum fit alter corpore grandior,ncutcr fapientior, non eft illa in maiore maior,minor in minorc,aut minor in uno q in duobus,fcd tâta in hoc quan ta in illo,ÔC tanta in unoquocp quanta in utroep. Neep enim fî æqualitcr funt omnino fa/ picntcs,plus fapiût ambo finguli,quemadmodum fiæqualiter fint immortalcs,nó plus

uiuut cp iingulijpla deniq? immortalitas corporis quæ in Chriiti carne præceuiunvv.^^p in fine futura promittitur,cum magna fit res,nó eft profcëlo mole magna.Sed licet corpo ralitcr habcatur,incorporca quædam cxccllcntia eft. Nâ cum ipfum immortalc corpus mi nus fit in parte quàm in toto, immortalitas eius tam plena eft in parte in toto, SC eu tint alijs alia maiora, non tarnen alfjs alia immortaliora funt membra. Sicut nunequando ex Omni parte fàni fùmus fccundum modum præfcntis in corpore fanitatis, non quia niaïc^ eft manus tota ép digitus,ideo manus totius fanitatem maiorcm dicimus cficq digiti. c in illis inæqualibus æqualis eft ipfa,quando ita breuiora grandiorib.us cdparantur, ut c| tam magnum cflè non potcft,qj eft aliud, poffit tamê cflè tam fanum. Effet autem maiof fanitas in maioribus mébris,fî eflènt maiora fàniora.Cum uero nô eft ita,fèd maiora attç

minora

-ocr page 177-

Q.VOMODO DEVS VBIQ.VE, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP. LVIK

»77

* minora tam fana funt,difpar eft profccto in mcmbrorum molibus quantitas, fed par eft in diipaiibus ianitas.Cum ergo fit corpus aliqua fubftantia, quancitas eius eft in magni/ tudine molis eius, fanitas uero eiys non quantitas fed qualitas eius eft. Non ergo potuit obtinere quantitas corporis,quod potuit qualitas. Nam ita diftantibus partibus quæ ß/ mul eflè non poflunt,quoniam fua quælt;^ Qjacia locorum tenent, minores minora, ôi ma/ iora maiores,non potuit eflè in fingulis quibufqj partibus tota uel tanta, fed amplior eft quantitas in amjjlioribus partibus,breuior in brdïfBTibus, in nulla parte tanta quanta per totum. Qualitas uero corporis quæ fanitas dicitur,cum fanum corpus eft totum, tan/ ta eft in maioribus, quanta in minoribus partibus. Noncnimquæ minus magnæ lunt, ideo minus lanæ lunt,aut quæ ampliores ideo faniorcs.Abfit crgo,ut quod poteft in corz pore qualitas creati corporis, non poiTît infeipfa fubftantia creatoris. Eft ergo deus per tunfta diffufus. Ipfc quippe ait per prophetam: Cœlum Siterram ego impleo. Et quodpauloante pofui de fapientia eius, Attingit à fine ufq? ad finem fortiter, amp;nbsp;diiponit omnia fuauiter.ltemc^ feriptum eft, Spiritus domini repleuit orbem terrarum. Eic^ did/ turin quodam pfalmo: Quo abibo à fpiritu tuo, amp;nbsp;à fade tua quo fogiam Si alcendero pfrf/.ijg. in cœlum tu ibi es: fi defeendero ad infernum ades: quia fubftantialiter deus ubiq; diffu/ fus. Sed fie eft deus per cunëla diffufus.ut non fit qualitas mundi, fed fubftantia creatrix mundi,finelaborercgcns,ô£fineonettcontinens mundum. Non tarnen per fpacialoco/ i^fenten.dif, rum,quafî mole diffiiià, ita ut in dimidio mundi corpore fit^imidius, in alio dimidio 57. fMdmur ^idius,atcç ita per totum totus,fed in Iblo cœlo totus,SC in fola terra totus,5C in cœlo ôi in terra totus folus,ÔC nullo contentus loco,fed in feipfo ubiqj totus.Ita patcr,ita filius, ita fpirituflanôlus, ita trinitas unus deus. Neep enim mundum inter fe in très partes diuiie/ runt,quas fingulas finguli implerent,quafi non haberet ubi effet filius, aut fpirituflantftus inmundo,fî totum occupaflèt pater. Non ita fe habet uera incorporea immutabilis^ di/

B uinitas.Non cnim corpora funt quorum amplior fit in tribus quàm in fingulis magnitu/ do,nec loca fuis molibus tenent ut diftantibus fpactjs fimul eflè non poflînt. Si enim ani/ ma in corpore conftituta,non folum nullas anauftias,uerumetiam quandam latitudinem inucnic,non corporalium locorum,lèd fj^ritualium gaudiorum, cum fit quod ait apofto/ lus, Nefeitis quoniam corpora ueftra templum in uobis Ipirituflanôti eft, quem habetis à dco,necdici nifî ftultiffime poteft,non habere locum in noftro corpore fpiritumianólum, quod totum noftra anima impleueritiquato ftultius dicitur illis anguftfjs impediri alicubi trinitatem,ut paterÔC filius ÖCipirituflaneftus, ubiq? fimul eflè nonpoflint ç” Verum illud neut (^uomo/ eft multo mirabilius, qd cum deusubiqj fit totus,nó tarnen in omnibus habitat.Non ein omnibus dici potcft,quod ait apoftolus, uel quod iam dixi, uel ctiam illud, Nefcitis quia tcmplum dei eftis,ÓC fpiritus dei habitat in uobis. Vnde econtrario de quibufdam idem dicit,Quifqui's autem fpiritum Chrifti non habet hic non eft eius. Quis porro audeat opi row.s, oari,nifi quifquis infcparabilitatem penitus trinitatis ignorât, quod in aliquo habitare poflit pater aut filius, in quo non habitat fpirituflandlus, aut in aliquo ipirituflanólus in quo non pater Si. filius Vnde fatendum eft ubiq; eflè deum per diuinitatis præfentiam, fednonubiep perhabitationisgratiam. Propter hanc enim habitationem, ubi proculdu/ bio gratia dileólionis eius agnoftitur, non dicimus, Pater nofter qui es ubiqj, cum Si hoc ucrum fit,fed Pater nofter quies in cœlis.ut templum eius potius in oratione commcmo/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

rcmus,quod Si nofipfi eflè debemus,ôi inquantum fumus intantum ad eius focictatem Si adoptionis familiam pertinemus.Si enim populus dei nodum faólus æqualis angclis eius âdbüc in ifta peregrinatione dicitur templum eius, quantomagis eft templum eius in cœ/ lis ubi eft populus angclorum,quibus aggregâdi Si coæquandi fumus, cum finita peregri/ nationequodpromiflum eft fumpferimusCCum ioitur qui ubiq? eft non in omnibus ha/ bitet,etiam in quibus habitat,non æqualiter habitat* Nam unde eft illud quod Helifæus popofeit, ut dupliciter in eo fi'eret fpiritus dei qui erat in Helia. Et unde in omnibus fan/

p Î

-ocr page 178-

»78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS DARD AN O,

élis füllt all) alqs fanlt;5liores,iiiß abundantius habende habitatorem deumCQuomo ergo c ueru fupra diximus,qd deus ubic^ fit totus, quâdo in alfjs eft ampliusan alijs minusC Sed non eft negligentcr intuendu quod diximusdn feipfo eftg ubicß totu.Non ergo in eis,quia alq plus eum capiut,altj minus. Ideo enim ubiep effe dicitur,quia nulli parti rcrum abfens eftjdeo totus,quia non parti return partem fuam præfentem præbet, amp;nbsp;alten parti altera partem,æquales æqualibus,minori uero minorem,maioricp maiorem,fed non folum uni/ uerfitati creaturæ,uerumetiam cuiliBSPpiarti eins totus pariter adeft.Hié^ ab eo longe effe dicuntur,qui peccando diffimillimi fatfti (unt:amp; hi ei proçinquarc» qui cius fimilitudincm pie uiuendo recipiunt.Sicut reôte dicuntur oculi tanto efle ab hac luce lon^ius,quanto foc tint cæciores. Quid enim tam longe eft à luce quàm cæcitas, etiam fi lux præfto fît, atquc oculos perfundat extinôtosf Propinquare autem luci merito perhibentur oculi, qui fanita ris accelîu aciem recipiendo lucem recipiunt. Porro autem quod parum diftinôte putaui/ mus pofte intelligi,cum diceremus deum efte ubilt;ç totum,nifî adderemus in (cipfo.uidco diligentius exponendum.Quomodo enim ubicç,fî in feipfoCVbiq^ fdlicet,quia nufquam eft ablèns, In feipfo autem, quia non continetur ab cis quibuseft præfens tanquam fine eis efte non poftît.Nam fpacia locorum toile corporibus,nulquam erut, amp;nbsp;quia nufquam erunt,nec eruntTolle ipfa corpora qualitatibus corporum,non erit ubi fînt, ÔC ideo necclfo eft ut non fînt.Etenim cum ^er totam foam molem êorpus æqualiter fanum eft^ut æqua/ liter candidum, non eft in una quàm in alia parte eius fanitas maior, aut candor, ncc ma/ ior in toto quàm in parte eius, quia non fanius aut candidius totum conftateflèquàm partem.Si autem inæqualiter fît ianurn aut inæqualiter candidum,fieri poteft ut in mino/ reparte fît fanitas maior aut candor,tam minora quàm maiorafaniorauelcandidiora font membra: ulqueadeo non mole confiât quod in qualitatibus magnum didtur efle ucl paruum.Veruntamen fi moles ipfo corporis, quantacuncç uel quantulacuntç fît,penitus auferatur,qualitates eius non erit ubi fînt, quamuis non mole metiendæ fint. At uero de/ d us non fi minus capiturab illocui præfens eft,ideo ipfe minor eft. Totus enim in feipfo eft,nec in quibus eft ita eft ut indigeat eis,tanquam non poflît eflènifi in cis. Sicut autem nec ab illo abeft in quo non habitat, amp;nbsp;totus adeît quamuis eum ille non habeat: ita ÔCilli in quo habitat,totus eft præfens,quamuis cum non ex toto capiat.Ncq; enim ad habitan dum diuidit fo per hominum corda fou corpora,aliam fui partem huic tribuens, iHi aliam, ficut lux ifta per aditus amp;nbsp;per feneftras domorumjfed porius fi quemlibet fonum cum cor lj.8j,£;.4x porea res fit ac tranfitoria furdusnon capit,fordafter non totum capit, attç in his qui atv diunt cum pariter ci propinquent,tantomagis alius alio capit,quanto eft acutioris, tanto autem minus, quanto eft obtufioris auditus, cum ille non uarie magis minusûe infonet, t.fenteit.dif. fod in eo loco in quo font, omnibus æqualiterpradlo fit : quanto exccllentius deus natura t7.ne autetn. incorporea ÔC immutabiliter uiua,qui non ficut fonus per moras temporum tendi ôi diui/ di potcft,nec Ipacio aëreo tanquam loco foo indiget, ubi præfcntibus præfto fît, fod aterz na ftabilitatc in foiplb manens,totus adeife rebus omnibus potcft.ôCfîngulis totustquam uis in quibus habitat, habeant eum pro foæ capacitatis diuerfîtate, ali) amplius, ali) mi/ nus,quos ipfe fibi dileôliflîmum templum gratia foæ bonitatis ædificat C Et donationum quidem dicftæfont diuifîones tanquam per partes ÔC membra unius corporis, ubi fîmul

X omnes unum templum, amp;nbsp;fînguli fingula templa fumus, quia non eft deus in omnibus quàm in fingulis maior. Et fit plerunq^ ut plurcs eum minus capiant, unus amplius. Sed i.coî-.ii cum dixiflet Apoftolus,Diuifiones autem donationum font,continuo fubiedt : Idem au/ tem Ipiritus, Item cum ipfas donationum diuifîones commemoraflet,Omnia autem hæc inquit operatur unus atq^ idem Ipiritus, diuidens propria unicuicç prout uult. Diuidens ergo non ipfe diuifus,quia ipfo unus atque idem.Illæ uero diuifîones diôtæfont,fîcut mem brorum in corpore: quia non idemualent aures quod oculi, atcç ita membra cætcradi/ uerfis

-ocr page 179-

Q.VOMODO CHRIST VS VBICtVE, E P I S T. LVII, gt;79

A üerfis offieps concorditer diftributa: quæ tarnen cum fani fumus, una neq? diuerfo, nec ali/

----uuHviv, IVM. VUftXA lUIL ipi4. Ulipuriêi UUllimuIIl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lH ia*WLt VMllgctWUVliU nuiuscorporiscaputeft Chriftq^, huius corporis unitas noftro (acrifido cottimendatur, yuod breuiter fignificauit Apoftolus dicens: Vnus pänis unum corpus multi fumus. Per i.Como. ^Put noftrura reconciliamur deo,quia in illo eft diuinitas ünigeniri faóla particeps mor/ ^^»tatis noftræ.ut Si nos participes eius immortalitatis elTemus. Hoc Tacramentum longe nt a cordibus fa^entium fuperborum, ôi ideo ndfl^Shriftianorum, acper hoc nccuerc là/ Pentium. lllorum etiam dico fàpientium, qui cognoueruntdeum, quia cognofccntcs de/

iïeut dicit Apoftolus, non ficut deum glorificaucrunt aut gratias egerunt. Nofti au/ Row.t» in quo facrindo dicatur, Gratias agamus domino deo noftro. A cqius facrifictj humi

“täte longe abeft typhus Si cothurnus illorum. Et ideo multum mirabilis reseft,quem/ ödtnodum quorundam nondum cognofcêtium deum fit inhabitator deus. Si quorudam tognofeentium non fit. Necillienim ad templumdei pertinent, qui cognoftentes deum Jjon ficut deum glorifi'cauerunt, aut gratias egerunt: Si ad templum dei pertinent paruuli hnftificati facramento Chrifti, regenerati fpiritu fandto, qui certe regcncrati per a^tàtem ^aptifmut ttondutti poflunt cognofeere deum. Vnde quem potuerunt illi noflè nec habere, ifti po/ ^«■unt habere antequam nofle.Beatiffimi autem font quibus hoc eft deum habere quod pofle. Ipfaquippe noticia plenifirimtf,ueriftima,felicifrima eft. Hine iam oportet etiam iV *3mquam poft epiftolæ tuæ fobferiptionem addidifti, perFradlare quæftionem,Si ad/

ignorant paruuli deum, quomodoloannes etiam antequam nafeeretur, ad aduen/^“’*

■ft

Si præfentiam matris domini, in foæ matris utero potuit exultare, Cum enim conv ‘^^niorafl'es te Icgifle librum meum de baptifmo paruulorum, addidifti Si aifti, de præ/ gnanribus quid fentias opto cognoicere.cum credulitatisfidem pro puero mater Ioannis Daptiftx re^onderit. Edæc font certe uerba Helisabet matris Ioannis: Beata tu inter mu/ sotutio, gt;eres,8cbeatusfru(ftusuentristui, Et unde hoc mihûutueniat mater dhimei ad meCEcce enim ut fadla eft uox falutationis tuæ in auribus meis, exultauit in gaudio infans in utero *^eo. Hoc autem ut diccret, ficut Euangelifta prælocutus eft,replcta eft ipiritu fondlo, quo proculdubio reuelante cognouit quid ülâ exultatio fignificaflet infentis, id eft, illius ueniP f matrem, cuius præcurfor ipfo demonftrator eflet futurus. Potuit ergo efle ifta fignifi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dift

catio rei tantæ à maioribus cognoicendæ, non à paruulo cegnitæ. Nam nequccum hoc ante in Euangelio narraretur didtum eft,crcdidit infans in utero eius,fed cxultauit.Neque ’pin dixit

in fide infans in utero mco,lèd exultauit in gaudio, Videmus autem cxultationem non folum paruulorum,fod etiam pecorum,non utique de aliqua fide uel re Hgione,uel quacunep rational! cognitione uenientem. Sed hæc plané inufitata Ôi noua ex/ ^tit,quia in utero,amp; ad eius aduentu,quæ hominum faluatore foerat paritura. Ideo mira, jdeo in magnis fignis deputanda.Ideo hæc exultatio,Ôi tâquam matri domini reddita re/ Ulutatio, tan^ folet miracula fieri,fatfta eft diuinitus in infante,no humanitusab infante, xuanqua etiam fi ufe^adeo eft in illo puero acceleratus ufus rationis Si uolutatis, ut intra üifeera materna iam poftet agno{cere,credcrc,confcntire,quod in alps paruulis ætas expe/ J^tur ut poftint,ctiam hoc in miraculis habendum diuinæ potentiæ,non ad humanæ tra hendum eft exemplar naturæ.Nam quando deus uoluit,etià iumentum mutû rationabili Nw.ii. ter eft locutû:Nec ideo font admoniti homines in deliberationibus fois, etiâ afinina expe/ ftare confilia.Quo circa nec quod fatftum eft in Ioannecontemno,ncc inde regulam quid J^^*quot;*** ”* fentiendum fit de paruulis figo, Immo id in illo propterea mirabiliter prædico,quia in alps non inuenio.Habct quidem aliquid fîmile etiam ilia in Rcbeccæ utero ludla geminorum. Verum Si hoc ulqucadeo prodigium fuit, ut diuinum propterea mulier oraculum quære Gen.ts* tet, Si audiret duobus illis infantulis,duos populos foiflè figuratos.Scire aut diuinaparuu los qui nec Humana adhuc nouerint, fi uerbis uelimus ofteridere, uereor ne ipfis fenfibus

P 4- noftris

-ocr page 180-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mom's fadUime iuperat em'dentia ueritatis / An non m'demus ctiam cum articulatæ aocis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qualiacuqj fîgna edere cœperint,atqj ad rnfrium fatidi tr^nßre ab infânfta,adhuc cos ialta

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/entire ac dicere.in qm'basïî rcmannîlênt,anniscp accedcntibas tales ciTe periî(terÉt,naIIas

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos uel fanius,m'nn'urii fataos eiTe dabitaretCNiß foite id reftatut in uaai'tu infantia:, ael

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ih ipfo adhue uteri îiientio credamas paraulos fuiîTe fapientes^pottea ucro quam nobifcu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^P^^tttloqüiiadbanci^ttorantiamfjbamridemuscrefcendoueni0e.^uodopinariuß

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;des qààm ft ab{ardam,cum puerorum fcnûis in qualiacuncp uerba prorumpens, qat cer/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te ad ea quæ maioresfapiantpenè nullas e{l,tàmen comparais illi in qab nafcutar intdli

gentiadicipote{i,\/hdeautem in ipfo tanto falutis prxßdio, quando eis Chriftianagra/ tia fabaenitar,qd uocibas quibus poiTunt ôi moribus rela(fiantar,non eis imputatar,atlt;^ omnis reniias ipibtam nihili penditar,donec in eis fàcramenta peragâtur, qaibas id quod de original! damnatione traétum ell expietur,nißquia in tantum nelciant quid fadant,ut necfacere iadicen^': Porto ß iam uterentar rationisamp;uolantatis arbitrio,quo illi fanOi^ ßcationi adbiberi deberetalîènlàs, quantum mali effet reßllete tantx grati-T,qaaf^^ non lolam nihil prodeffet quod beret,aetûmetiâ inde reatas accrclceret, qais Chtillianus ^noret':'Dicimusergojn baptizatis paraulis, ^uts id neßiant, Habitate Ipûmfanétam, igt;ic cnim cum ncfciunt q^uisßt in eis, queiïiadmodûm nelciant mcntcm fuam:cuius in asratio qua uti nondumpoTrünt,aelatquædâfcintilla fopitacftexcitanda xtatisaccclfa, debet uidethcum apollolas qaibaldam etiam maioribus di f.Cor,a. nbsp;nbsp;nbsp;lyelcitis quta templam dci ellis,3CIpus dei habitat in uobisC De qaalibaspaulo ante

f, Cfir. » dixerat,t Animalis autem homo no percipit qaas Gint Ipititas dei,qaos ctiam paruulos ao/ cat,noncarnis aerate,fedmentis, Non it^a^percipiebatcognitionelpumlandlum qaiha bitabatin eis,amp;habitante in fe lpirituian(ftó,adbac animales nondam fpiritales erant,qa nondum poterant inbabitatotem laum Ipum cognitione petciperc, Pdabitare aate idco Si D in talibas diatar,quta in eis occulte agit,ut ßnt templam eias,idæ in ptoßcietibas X proß/

Rofff.8 ciendoperfeuerantibasperßcitSpeenim lalai fa^ilamus,ßcatapoflolas didt,cualiolo/ Titum.j co mcat,Dalaosnos feat per laaacram tegeheratiois. Cam ergo hicdicat,laluos nosfccit, tancp (alas ipfa lam data fft,qaemadmodum intelligedum ßt,ilhc exponit, ubi aiaSpe ein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

làlui fadli lumas,Spes aatêqaa:aidcturnon eff:lpcs,(^aodenim aidetquis,quidIpctat^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Tdaa nbsp;nbsp;Si autem quod non aidemus,fperamus,pct patientiam expcdtamas, Malta itaœ dicun^ ƒ

iomT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamqaam faótaffnt,cam infpeadhaccireintelligantur, VndceffScillud j

difcipulis ait: Omnia qaæ audiaiapatte meo,nota feci uobis, Quod uP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

qaeadeo fecandam fpem diólam efl fatatorum, ateispoffmodam dicat: Maka babco uobis dicete,{ednopotellis iliapottatemodo,Agit ergo in qaibas mortalibus adhucha^ bitat,ipfam ^dißcationem babitaculi lafqaam non in^flaledin alia poll banc uitam pct/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ßcie,quando abforbebitatmots tn uidî:otia,dicetatcp illi: Vbieflmors aidtoria taad Vbi efl mots ataleastaus Quid efl autem 'mortis aculeus niß pcccatum dPropter quod nunc etiam renati ex aqua amp;nbsp;fpiritu, omnibuscp peccatis ßae originis ex Adam, in quo omncs peccauerunt,ßac tadloram,didlofam,cogicacionam^ nofl?aram, in illias lauacn munda tionedelctis, tarnen quia manemas in hacaita humana, qure tenratio eflfuper terrain,

Mdtth,6 mërito dicimus, Dimitte nobis débita noflra, Et hanc orationcm dicit aniaerfa ccdcßa, quam mandat faluator lauacro aquæin uerbo, ut earn ßbi exhibeat gloria faut, non ba/ bentemmaculam, autrugam, autaliquideiuCmodi, Tuncutiq^ pcrßcicturinre,abinunc proßeiendo ambulatur in fpe, Nam quomodo efl nunc non habens macalam, aatra/ gam,aataliquideiafrnodi,quxuelin omnibus ad earn pertinentibus hominibus,qui iam radone mentis utuntar,3d uoluntatis arbitrio,mortaliscp carnisfardnam portant, aelcer/ teqaod etiam ipfbscotentiofbs necèffè eflfateridn multis fuis membris acradter djcir,Di/ tnitte nobis débita noflra^Cum ita^ proßeientes in quibus mortalibus habitat du ae die

-ocr page 181-

Q. V o M o Dp CH RI s T V s V B I Q. VE* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S T* L V 11* l8î

in diem renouantur,magis magisep iuftifi'cct,exaudiat orantes,mundet confitentes, ut ex/ hibcatfibi tcmplum immaculatum in æternum, mcrito dicitur non habitare in cis qui co/ gnofeentes deum,non ficut deunj glorificauerunt, uel gratias egcrut. Colcndo enim amp;nbsp;fcr/ ro«.i. uiendo creaturæ potius quam cre3tori,non unius ucri dei templum fe efle uolucrunt. Atqj ita dum uolunt eum habere cum multis, facilius effecerunt uteum non haberent, quam ut drjs multis falfi'suc mifccrent.Et merito dicitur habitare in cis,quos (ccundum propofitum uocatos,iuftificai?dosglorificandoscp fulcepit,etiffl'5ntequam incorporcam quæ ubique totaeft ualeant eius nofte naturam,quantum nofei ex parte per fpcculum Si ænigmate ab homine in hac ûita cum plurimum profecerit poteft, Sunt cnim in quibus habitat multi tales, qualibus dicitapoftolus: Non potui uobis loqui quafi Ipiritalibus, fed quad carnali/ i,Cor,yS bus, tanquam paruulis in Chrifto lac uobis potum dedi non efcam. Nondum cnim pote/ tatis,fednecadhuc quidem poteftis. His quippe ctiam illud dicit: Nefeitis quia templum i. Corinth.e, dei eftis,amp; fpiritus dei habitat in uobis T Hos tales fi' ctiam antequam perueniant ad fpiri talcm mentis ætatem,ubi non ladle alantur,fcd folido cibo,dies uitæ huius extremus inue ncrit.perfi'ciet ineis habicator illorutn,quicquid hic intclligentiæ minus habuerunt,quontâ Si ab utiitate corporis Chrifli, qui nobis uia faóhis cft,ôi à rempli dei focietate non rcccflè funt. Vnde ut non recédant» regulam fîdei pufîllis magnis^ communcm in eedefia per/ lèucranter tenent, Si in quod peruciTcrunt in eo ambulant, donee eis deus reuelet, fî quid aliter fapiuntjcogitationcsfuascarnales non dogmatisant: quia nonobdurant contenz ti oils defenfionibus immanendo,fcd quodammodo ambulando,id eft.proficiendo delu/ dant, intclligentiæ perfpicuitatem impétrantes per fidei pictatem. Quæ cum ita (înt,duo ifta quæ in uno fiunt homine, nafci Si renafci, ad duos homines pertinêt Vnum ad ilium ptimum Adam, altcrum ad iecundum qui dicitur Çhriftus.Scd non prius, aitapoftolus, quod ipiritale eft, fed quod animale poftea fpiritale. Primus homo de terra terrenus,fc/ i.coMf» cundus homo de cœlo cœleftis* Qaaîis terrenus taies ÔCterreni, Si qualiscœleftis taies Ô2 cœleftes. Sicut portauimus imagmem terreni,portemus Si imaginem eins qui de cœlo eft* Item dicit:Per unum hominem mors, Si per unum hominem refurreeftio mortuorum. Si/ cuteniinin Adam omnesmoriuntur, itaamp;inChriftoomncsuiuificabuntur, Omnesô2 ®nines idco dixit,quia in mortem nemo nifi per ilium,in uitam nemo nifi per iftum Jn pri •’’o patuit quod hominis arbitrium ualerct ad mortem, in ftcundo autem quod dei adiu/ toriu ualeretad uitam.Denicp primus homo non nifi homo,fecundusucro deus Si homo, Peccatutn cnim faótum eft relitfto deo, iufticia non fit fine dco: ac per hoc nec morcremut *1111 per carnalem.propaginem de membris illiusueniremus,necuiueremusnifiper Ipirita Icm connexionem membra huius eftemus. Idco nobis opus fuit nafci 5^ renafei, Uli autem propter nos tantumodo nafii.Nos enim à peccato ad iufticia renafeedo trafimus, Ilie auc Ä nullo peccato ad iufticiam tranfitum fecit,fcd in co quod baptizatus eft,noftræ regenera Alonis facramentum,fua hum.ilitate altius commedauit,Vctcrcm tarnen hominem noftru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pafrionc,nouum autem refurre(ftionc fignificans.Inobedientia namcp concupiiccntiæquæ habitat in carne mortali,qua fit ut cadem ctiam rnebra prætcr uoluntatis moueantur arbi tnum,ad eum modum redigitur iufticia cpiugali,ut licite copulatis parentibus gencrentur* quibus fit neceftarium rcgcncrari.Non tame per huiufmodi couenientiam maris ôi feemi/ næ ucnire uoluit carnem luam Chriftus, fed cle uirginc nihil tale in eius conceptu concupi/ fccntc,fimilitudine carnis pcccati fumpfit illcpro nobis,qua caro peccati munclarctur in no bis.Sicut em per unius deli(ftu»ait apoftolus,in omnes homines ad codemnatione, ita per unius iuftificatione in omnes homines ad iuftifîcationé uitæ.Nemo cm nafeif nifi operate cocupifientia carnali,quæ tradia eft ex primo homine q eft Adæôi nemo rcnaftilf nifi ope rante gratia fpiricali,quæ data eft per fecundu homine qui eft Chriftus. Quapropter fi ad ilium nafccndopcrtincmus,adhuncrenafcendo,nccrcnaf:iquifquapotcft antc^ natus fit, profedlo illc fingulanter natus eft,cui renafei non opus fuit: quia non ex peccato in quo

-ocr page 182-

18z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A VG VS TIN VS DARDANO, ,

nunquatnfuit,tranfitumfecit,ncc^in iniquitate conceptus eft, aut cum indeliób's mater c

Lur.i« eins in Utero aluinquia fpirituftanétus fupcruenitineam,ôiuirtus altiflîmi ebumbrauit cam,unde quod natum eft ex ea fanólum uocatur fîlius cki. Nuptiarum enim bonum nô cxtinguit,(ed modifîcat inobedientium membrorum malum, ut limitata quodammodo concupilcentia carnglis, fiat faltem pudicitia coniugalis. Virgo autem Maria au didutn cft: Etuirtus altiftîmi obumbrabit tibûin fanôlam concipiendo prolcm, fub tali umbracu lo nullo ardorc concupifcentiæ huius^ffuauitHoc ergo cxccpto lapide angulari, non ui/ deo quomodo ædifi'centur homines in domum dei ad habendum in le inhabitantem de/ um,nifi' cum fuerint renati,quod non poftunt efle antequam nati. Quamlitct itaq? fenten tiam de prægnâtibus, immo de hominibus habeamus adhuc intra materna uifccra coiv ftitutis,utrum exiftimemus eos nec ne donari pofte aliquo {ànôlifi'cationis modo: Vel pro pter Iohannem,qui nondum in hanc æditus lucem,tamen exultauit in gaudio,quod utic^ HiVrf.i nifî operatioe fpirituftàndli fieri potuiftè gs credat C Vcl propter Hiercmiam cui dominus dicit: Priuiquam exires de uulua fandlificaui te: Tarnen ilia fandlificatio qua cffîdmur, SC fînguli templa dei,amp; in unum omnes templum dei, non eft nifî renatorum, quod nifî nad homines efle non poftunt. Nullus autem uitam in qua natus eft bene finiet.nifî renatus an tequam finiat. Quod fî quilquam dicit iam eiïè natum hominem, ctiam cum adhuc cft in utero maths,teftimoniumcp^dhibet ex euâgelio, quia didlum eft ad lofeph de prægnan Udtuî pro te uirgine domini matre:Quod enim in ea natum cft,de Ipiritu fanélo eft,Nunquid nam tonceptui. huic natiuitati accedit lècunda natiuitasC Alioquin non erit iam fecunda,lcd tertia. Domi lodti.i nus autem cum hinc loqueretur: Nifî'quis inquit renatus fuerit denuo,cam icilicet compu tans primam natiuitatcm,quæ fitmatre paricntc,non concipiente atq? prægnantc.quæfîc ex ea,non quæ fit in ca.Neqj enim renatum dicimus hominem quem mater peperit, tan/ quam itcium natus fît,qui iam fcmcl natus fuerat in utero. Sed iila natiuitatc non compu tata quæ grauidam facit,natus dicitur homo partu,ut poftît renaici ex aqua SC fpiritu. Scz D MdttJ}. I. cudum quam ex matre natiuitatem,etiam ipfe dominus in Bethicem ludæ dicitur natus.

Si igitur homo regenerari per gratiam fpiritus in^tero poteft, quoniam reftat illi adhuc nafci,rcnafcitur ergo antequam na{citur,quod fieri nullo modo poteft. Proinde in compa gern corporis Chrifti tanquam in uiuam ftruôfcurâ rempli dei quæ eft cius eedefîa, nati ho mines non ex operibus iufticiæ quæ fecerunt,fcd renafeendo per gratiam tranftèrûtur,tan quam de mafta ruinæ ad ædificrj firmamcntum.Præter hoc enim ædifihum, quodbcatifî candû conftruitur ad æternam habitatione dci,uita hominis omnis infclix,ô£ mors cft po tins appcllâda nbsp;nbsp;uita.Quifquis ergo inhabitabitur à deo,ne ira dei maneatfuper cum,ab

hoc corpore,ab hoc templo,ab hac ciuitatc no erit alienus.Omnis aût non renatus alienus eft. Sacramentum porro regenerationis noftræ manifeftum eftè uoluit,manifeftatus mcz diator.Erat aût antiquis iuftis aliquod occultû,cum tn SC illi cadê fide falui fièrent, quæ fue rat fuo tpe reuelanda.Non.n.audemus fideles tpis noftri præfcrrc amicis dei per quos noz bis ifta prophetata funheû deum Abraam,amp; deû lfaac,amp; deu Iacob, ita fe deus efîc com mendet,ut hoc dicat iùû nomen ætcrnû.Quod fi arcûcifîo antiquis landis pro baptiimo fuifle creditur,quid rcfpondebitur de his,qui ante^ hoc præccptû eftèt.dco placucrunt,no HfLït tn fine fide'^’Quia fine fide,uticriptû eft ad Hebræos,impofiibilc eft deo placere. Habétes *.Cor.4 aûtinquitaphis cundé (pûm fidci,proptcr quod lcriptum eft: Credidi propterqd SClocu f/rfZ.115 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos credimus,propter qd SC loquimur.Non dicerct cundé,nifî Sc illorû idé ipfe

effet ipûs fidei. Sicut aût illi qn ide iaeramentû occultû crat,credebât Chrifti incamationc futurâ,fîc SC nos credimus faélâ. Et à nobis aût SC ab alfis, futurus expcclatur ad ludicium eius aduentus. Non eft enim aliud dei myftcrium nifî Chriftus, in quo oportet uiuifîcari mortuos in Adam,quia fîcut in Adam oés moriuntur,fîc SC in Chrifto oés uiuificabuntur, quemadmodû fuperiusdiireruimus.Quâobrem de^qui ubiqj præfcns cft, ôiubic^ totus, non in oibus habitahfed in eis tin quos efficit beatiftimum templum fuum,uel bcatifiîma templa

-ocr page 183-

Q.VOM©DO CHRISTVS VBIQ.VE, EPIST.

i85

* ^cwplàfua,eruêscosàpoteftatetencbrarum,amp;tranfFerensinrcgnumfilqcharitatis coF.i quod incipit à regeneratione. Aliter autem dicitur tcraplum eius in fignificationc, cum fit per manus hominum de rebus irfanimis,fi'cut tabernaculum Jignis,ucLs,pcIIibus atque hu iufmodimobilibus, fi'cut etiam per Salomonern regem, tcmplû lapidibus, lianis, metallis eonftruótum. Aliter uero re ipfa uera,quæ illis fi'gnincationibus fi'gurata cft*'’^nde dicitur: Et uos tan^ lapides uiui,ædificamini domus fpii^gdiß.Et unde item fcriptu cft:Nos cnim templa dei uiui flFmus,ficut deus dicit: Quoniam inhabitabo in illis Si inambulabo, Si cro illorum dcus,Si jpfi erunt mihi plebs.Nec mouere nos debet quod per quolda ad hoc tem plum non pertinentes uel nondum pertinentes,id eft,in quibus non habitat, uel nondum habitat deus aliquid uirtutis operatur:fi'cut per ilium qui in nomine Chrifti expcllcbat dæ •^onia,cum Chriftu non fequerctur,que permit! iuffit propter multis utilem cómendatio/ •lem nominis fui. Multos quoqj ait fibi in nouiffima die diefturos: In nomine tuo uirtutes tuultas fecimus.Quibus utieg non refponderetiNo uos noui,fi' ad templu dei quod inha/ Eitando beatificat pertineret. Corneliusctia Centurio ante^ regeneratione incorporated’ AÆ.io. huictemplo.miflûm ad fe angelû uidet,audite^ dicente,quod exauditæ fint oratióes eius, deemofynæ accepta:. Agit cnim hæc deus tan^ ubieç præfcns,'uel per landlos angeloS

i. Cor.^t

luos.Nam ilia priufq exiret de uulua ^nólifi'catio Hieremiæ, quan^ nonulli hoc in tppu 4.,fenten^ diß laluatoris accipiant, qui rcgencratione non eguit, tarnen etiam fi de ipfo propheta accipia tur, poteft Si lècundum prædeftinationcm non inconucnienter intclligi: ficut filios dci ap/ 104«,n. Pillât Euangcliu nondû regeneracos, ubi Cayphas dum de domino dixiflet: Expedit uo/ Eis ut unus moriat: homo pro popuIo,Si non tota gens perçât,mox Euangeliûiccutû adz ’unxit: Hoc autê à femetipfo no dixit,fed cû eilet pontifex anni illius prophetault,quia le lus moriturus crat pro gétc,ô^ no tantu pro gête fed ut filios dei,qui crât diiperfi cogregaz tet in unum,Filios dei appellauit utique prêter Hcbræam gentem, in cæteris etiam omniz bus gentibus conftitutos, nondum fideles, nondum baptisatos. Quomodo ergo del filiz os,mil iccundum prædeftinationem,{ècundum quam ÔC apoftolus dicit,quod nos elcgerit deus in Chrifto,ante conftitutionem m«ndi llla uero in unum congregatio,fadlura eos trat filios dei. Necç enim in unum didlu eft aliqucm corporalem locum,cum de tali uocaz hone gentium propheta prædixerit. Et adorabunt eum unufquifque de loco fuo,omnes infulæ gentium, Sed conoregaret in unum didlum eft, in unum fpiritum, Si in unum corz pus,cuiusunumcaputeftChriftus.Talis congregatio ædificatioeft remplidei. Talem 'o^gtogationem non gencratio camalis, fed regencratio ipiritalis facit. Habitat itaque in fingulis deus tanquam in templis fuis,ôi in omnibus fimul in unum congregatis,tanquam in templo fuo. Quod templum quandiu ficut area Noë in hoc feculo fludluat, fit quod in pfalmo feriptum eft:Dominus diluuium inhabitat.Quamuis amp;nbsp;propter multos in omniz pßiKii» bus gentibus populos fidelium,quos aquarum nomine Apocalypfis fignificat, poftît intel llgi congruenter, Dominus diluuium inhabitat. Sequitur autem: Et iedebit dominus rex JJiæternum, Vtique in ipfo templo fuo iam in uita fua æterna poft fluëluationem huius Icculi conftituto. Deus igitur ubique præfens eft, Si ubique totus præfens, nec übique haz bitans,fed in templo fuo,cui per gratiam benignus eft Si propitius. Capitur autem habiz Uns ab alrjs amplius, ab alqs minus, De ipfo uero capitc noftro apoftolus ait : Quia in CoU.

’pfo inhabitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter. Nonideo corporalitenquia cor ff'wA’.aT/xSo* poreus eft deus, fed aut uerbo tranflato uius eft, tanquam in templo manufaëlo non corporaliter fed umbraliter habitauerit, id eft, præfigurantibus fignis, Nam illas omnes obferuationes, umbras futurorum uocat, etiam ipfo tranilato uocabulo, Summus c/ him deus, ficut icriptum eft, non in manufadlis templis habitat : Aut certe corporaliter Ad.it, didlum eft,quia Si in Chrifti corpore quod aflumpfitex uirgine,tanquam in templo habi Ut deus. Hine eft enim quod ludæis fignum petentibus, cum dixiftet: Soluite tcmplum loM.t, boc. Si in triduo refufeitabo illud, Euangelifta quid hoceftet confequentcr exponens ait:

Hoc

-ocr page 184-

i84

PA VLINVS A V G VS TIN O, DE VARrfIS

Hoe autem dicebat de templo corporis faL Quid ergo eft Hoccine interefle arbitramur inter capac membra cæteragt;quod,in quolibet quamuis præcipuo membro, uclut ia alÿ quo magno prophetaautapoftoIo^qUamuisdiuinitas habiter non tarnen ficutin capitc .lt;}tiod eft Chriftus omnis plenitado diainitatisCNam Si in noftro corpore ineft lêtifus (în i^.cap.i, gulismembris,fed»ontantusquantus in capitetubiprorCus omnis efl quinquepartitus.

fbi enim Si uilus,ôi aaditus. Si olfacijÿ^Si guftus. Si tadlus Jn cæteris aut Colas ed tadlus. An cria præter hoc^ tan^ in templo in illo corpore habitat omnis pletïftudo diuinitatis. ed aliad qaod interiît inter iiïud caput,ôd cuiuriibet mêbri exCelIentiâ^Ed/)lanè,gaod (in/ oulari qaadam iu/ceptione hominis illias nna fa(fia ed perCona cam aetbo. Denullo cni ianélofum dici pottiit,autpôt,aat poterit,Verbû caro faólum ed,NuHus Can(dorû,qaali/ bet prædantia gratiæ,anigcniti noméaccepit,ut qaod ed ipCam dei aerbû ante Cecala,boc Cimul cum aflûmpto bomine dicere^. Singularis ed ergo ilia Cadeptio, neccû homiaibus aliqaibas Cantdis quantalibet Capientia SiCanôtitatepnedâtibas,ullo mo poted edè cois. ubi dtainiegratis (atis peripicau clarumcp documenta ed, Quis em tam lit (àcrileous, ut audeat adtrmare,aliqua pode anima per meritu liberi arbitrq,ut alter (it Cbridus e^iccrcC V^ergo adperConâaetbianigeniti ptinet,qao patdo per liberum arbitriûcomanitcrom nibas Si nataraliter data una (ola aia merai^t, nidjaoc (ingularis gratta pra:ditidctgt; qaâ (as ed pra:dtcarc,dc qua nefæ ed uelle tadicare^Hæc (i pro uiribus nodris quanta dns ad^ iuait rite tra(dauimus,qn deum ubtep pr^dntem^Si no (paerjs didâtibus,qaa(i altquatno le ael dtdenfione dtffafum, (edubiq^ totum cogitate te extêdis,auerte mente ab omnibus l^^§itiibus corporutn^quas bainana cogitatio uofuerc c6(aeutt,Non,n.(ic {àpientia,nô ia dicia^non (icdeniq^ charitas cogitatar^de quaCcriptum ed:Deascharitased.Cûuero ha/ bitationem eius cogitas^anitatem cogita congregationem^ {àn(ftorum,maxtmein ccelis: abi propterea præcipae dtcitar habitare,qaia tbi (it aolantas etasperfètda eoru in quibus habitatobcdi^tia.Detnde in tcrra,ubi ^diGcans habitatdomu îiiam, in Gne (èculidedi/ O ^^^^^^;^^Gdumautdnm nodram unigenitum deiGliu æqaalem patrCeandeme^ ho/ mints Gham,quo maioted^ater, Siubicp totu ptjgeièntc eiCe non dabites tan^ deu. Si in eodem templo dei eCCe tancp inbabttantédeû, ^in loco aliqao ccelipropter aen corporis modam.Sedcam me dclctdatloqui tecam,ne(èio atram Ceraauerim Cermonis fafCicicntis modam,quaG dtqtarnum Glentium loquacitatecompêièm, Veram quia relioione Si bette uoîentia qua meptæoccapadhita inaiCceratas es cordimeo,ut tan^ cum amico aere collo quar, quicqdtn opéré dili nodri utiliter elaboratu eCCe cognoCcis^deo gratias âge. Siqaa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

perlpiciSMti charidimas arnicas ignoCce,eadé fcilicct fynccritate dilctdio/

tiismiht optans medicinarn,qaaconcedisôiueniam,

quasGioaes ex diuerû's feripturarâloctsAnhac

epiltoia compert quiddâ ridtcalumt. Paulinus in loco quo Paulus referc alios datos prophe/

tas,alios apoGoIos^non putat eum (entire deprophetis ueteris tedamenti, fed de aliogene

prophetarum,Hic quidam alRierat pannum^ueluti pro Äugudino re{pondens,quo aihU

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dultius.Inerantenim bxc uerba^Vtenim aduim terminiproGcifcar, apodóhisgrxcS

aicttur ab apos quodnotat augmentum uelprxminentiam,öidolon quod edmi(Go,qua{t

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnid ’us ad augmentations fcHicet fideicatholicx^ Habes gudum optimeledor,

unde reliqua comedies,leonem ut aiunt, ab unguibuSt Affum'entS ridicule fuerat interiedtS

mter nome appellatiuum öd epitheton, têporis uidelicet 3d fequuturi. Hxcportenta quum

deprehendantur m libris orthodoxorum, tarnen quidam indignantur nobis,quodaudemus

qu^m redituere, Epidola. LVIII^

P^^^l^q^^tiunciam ad nauem currente litternrum petlatore,Si mihi in ipGuS in mente uenerunc,ne Gnecorollario mihireferibas, alt/ qua proponami (^aæû forte lacida (ant Si mihi uidétur obfeura, nemo prüden

tum Ghorum ,qui mrce de noClris in hora ledtiancalce haias circa teClcterint,de indpientta

mea tideat,fedpociusbcneuoîenaafraternæcharitâtisfaueacin(lruendo,aceificiaruidcn

tiamparticeps,Siexdo(dirina caa illuminatis lijentibus conGderantiuin mirabilia dclcge

domini»

-ocr page 185-

SCRIPTVR^E LOGIS EXPLICANDIS, E P1S T, LVIII 1S5

A domitii. Dîc ergo mihi benediôle doélorlfraètquid ßt quod dicitur in pfalmo ijr.Saniflis qui in tetra Cunt eius,mirificauit omnes uoluntates ßias inter illosgt; Mukiplicatæ funt enim oinnes infirmitates eorum,poftaR accelerauerunt ; Quos ait Tandlos qui in terra fint fandli. Num illos ludæos, qui filq catnis Abraæ, ôi non fili) repromiflîonis excluduntur à ièmine quod in Ifaac uocatum eftç'Idco (andlos in terra^quia fandli gcncre cgrnali,uita autem fen fu(^terrcni funt,qui terrenafapiunt,SCcarnali obfèruâtia inuctuftatclitteræcofenefeunt: *ion renafcente3»in nouam creaturam, quia non^ï^perunt eum per quem uctera tranfie/ ïunt,amp; fadla font omnia noua.Sic enim forte eos in hoc pfalmo Tandlos appcllat,quomo doôJinEuangcIio iuftos,ubi dicit:Nô ueni uocare iuftos,fcd pcccatores: id eft illos iuftos, qui in Tandlitate generis amp;nbsp;littera Icgis gloriantur. Quibus dicitur: Nolitc gloriari in pâtre Abraam, quia potes eft deus de lapidibus iftis excitare filios Abraam, Quorum forma in illo phariTæo proponitur,qui iufticias foas tanquânefoenti domino rccclens, prædicabat in tcmplo: non orans ut exaudiretur, Ted exiges quafi debitum meriti pro operibus bonis qüidem,{èd ingratis deo.Quiaquod iufticia ædifîcauerat,Tuperbia deftruebat-.nec idipTum filétio Ted uocedamabat, ut appareret eum no diuinis auribus loqui, qui SC ab hominibus ücllet audiri.Atcß idco no plâcuit deo,qui placebat fibi. Quoniam diftipauit dominus oQ fa hominum fibi placentium.Confufi funt,inquit,quia Tpreuit illos, qui cor humile SC con/ tribulatum non IperniLDenicp SC in*pTaeuangelij parabol^qua pharifei SC publicani per Tona confertur, euidenter oftendit ipfe dominus quid in homine folcipiat,quid repellat, fi/ eut Teriptum eft: Quia deus fuperbis refiftit,humiîibus autem dat gratiam. Idco protefta/ tur magis iuftifîcatum abrjfTe e tcmplo publicanum de confcftionc peccatorum Tuorum,^ pharifæum deimputatiôe iufticiarû fuarum » Merito aût illc laudator foi repudiatus ablz ceifit à fade dei,qui cum ipTo nomine etiâ peritiam legis præfcrrct,oblitus fuerat in prophe tadicetem dominum:Super quem habitabo nifi fuper humilé SC quietum,Si trementé for/ Epigt; es

B mones meos.IUe autem in corde contrito TuiaccuTator accipitur, SC obtinet ueniam de con fefiîs pcccatis propter gratiam humilitatis,Tandlo illo phariTco ( quales ludæi Tandli font) teportante fardnam peccatorum de iadj^antia fandlitatis Jpfius nimirum Tunt forma ludæi illi,quibus Apoftolus ait,quod foam iuftiçiâ ftatuere cupicntes,quæ ex lege eft, iufticiæ dei tion font fobieôli,quæeft: ex fide, quæ reputata eft patri noftro Abraam ad iufticiam, non tx operibus, quia fecundum omnipotentiam dei credidit deo : Apud quem ille ucre iuftus eft,qui ex fide uiuit: nec fanôlus in terra eft.fod in cœlo, quia no carne,Ted Tpiritu ambulat: cuius conuerfotio in cœlis eft,non gloriantis in drcuncifionc carnis,Ted in circuncifione cor/ dis,quænon littera, Ted Tpiritu agiturinuifibiliter, undelaus eius non ex hominibus, Ted ex deo, Deinde quod iungit in eodem uerficulo: Miras fecit uoluntates Tuas inter illos,credo çx eo didt,quod ipfis primum lucernam legis accêdit,ôi præccpta uiuendi dedit.Notas eni inquit fecit uias foas Moyfî,ÔC filrjs ITraël uoluntates fuas.Dcinde ipTum pietatis Tuæ facra/ tuentum in ipfis operatus eft, natus in carne ex uirgine deus in gente iplbrum, SC de carne ipforum fadlus ex femine Dauid homo,Dcinde uirtutes fanitatum,quas in ipfi's SC coram ipfis perfocit. Qui per hæc nó modo creditus nó eft, fed SC blafphematus eft ab eis,cum di/ cerent: Hic homo fi à deo eflct,no curaret fabbatis: Et no efjeit dxmonia nifi in Beelzebub HMh.n. principe dæmpnionim, Propter hanc mentem obdurata impietatecæcatam,multiplicatæ font infirmitates SC tenebræ eoru. Sed quid eft quod ait; Poftea accelerauerut C Vtrum in pœnitentiam,ficutilli in aélibusapoftolorum cap.i.qui bead Petri prædicatione compun lt;ftigt;crediderunt in eum quem crudfixeruntiöC feftinantes tanto expiari peccato,ad domum gratiæconcurrerunt C An uero quia uirtutes animæ ex fide SC charitatedei roborantur,illis imprjs utroque uacuis mukiplicatæ funt infirmitates animæ ex impietate foclcrum mörti/ feris languoribus occupatæ C Chriftusetenim lumen SC uita credentium eft, SC fanitas fob pennis eius. Vnde non mirum fi SC tenebræ SC infirmitates eoru mukiplicatæ funt in interi tum, qui uitam SC lucem non receperunt, netç fob pennis eius manere uolucrunt. Quos SC

-ocr page 186-

PAVLINVS AVGVSTINO, DE V^RIIS

ipfe flens in cuangelio proteftatur,fæpe uoluit congrcgare ipfos fub aUs fuas, flcut gallina c congregat pullos (uos,ôi noluerunt, Multiplicaris ergo infirmitatibus quo accclcraucrunt, forte in crucctn domini conclamandam, ÔC inuito Pilatorticfarqsuocibus extorquendam, ut adimplerent meniuram patrum fuorum,ut ifti dominiim prophetarum occideret,quo/ rum patres ipfos prophetas intcrfccerunt, à quibus hie muhdi laluator efle uentunis nun dabatunPoflea accelcrauerunt. Veloccsenim pedes eorum ad effundendum fanguincin. Contritio dC infelicitas in. uijs eorumîS?uiam pads non cognouerunt, id oft Chriftum, qui io4rt.^4 diciuEgo (urn uia.In conlequenti pfalmo illud mihi exponi defidero,quid dicatzDe ablób/ Mius^iero/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adimpletus eft uenter eorum. Saturati funt porcina.uel ficut in quibufdam pfal/

pymus tdmen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fèriptum audio, Saturati font filqs,ô^ reiiquerunt quæ foperfoerût paruulis fois;Rur/

ex Hebrjeo fos in alio pfalmo admirari foleo,filium ad pattern löqui intelligensdn pfalmo quinquagc ptTtit fiUjï, fîmootftauo, ubi de ludæis inimids,de quibus fupra dixerat: Ecce ipfi' loquétur in ore fuo, gladius in labijs eorum,Paulo infra dicit; Ne occideris eos, nequando obliuiicantur lc/ gistuæ. Dilperge illos in uirtute tua,6i deftrue eos dominegt; Quod in his ufque in hodicrz num diem uidemus impleri.Deftruóli font enim à ueteri foa gloria fine tcmplo ôi fine fa/ crifîcqsjae fine prophetis in omhiu gentium diiperfione uiuenteS;Sed quid miramur quod iam per prophetam pro eis non ocdciendis rogabat, pro quibus X fob ipfo tempore paf/ fc** *5 fionis iam aa crucem eum du^entibus prccabatur,diccns : Pater dimitte cis,n5 cnim fount quid fadunt. Verum quodadiecit : Ne unquam obliuiicatur legis tuæ, tanquam propter hoc neceflaria eftet etiam fine fide euangelr) uita eorum,obicurum mihi fateor.Quid cnim his ad iàlutem,quæfola fide quæritur, prodeft in legis memoria ôi meditatione ucrfari,ni/ fi forte propter honorem legis ipfius, ucl generis Abraam, ut etiam in parte terrena carna/ lis feminis eius,qua Uidetur fccundum harenam maris computari,legis antiquæ littcra per/ feueret,ne forte àliqui Icgendo legem.illuminentut ad fidem Chrifti, qui amp;nbsp;legis Si. prophe tarum finis eft, Si in omnibus eorum libris præfiguratus ac prophetatus elucet f Aut quia d ex ipfis impqs eorum,generatio uentura eft clecftorum, qui de fingulis tribubus elcdi, in duodenis milibUs fignabuntur,quibus ipfa reuela^o beati Ioannis ex uoce angdi pranun ciantis hoeteftiniohium perhibet, quia comitatui régis æterni familiarius adhærcbunt pe/ /for, 14. nitusimmacalati,6i humanæ coniunótionisexpertes C De quibusi^cialitcr ait: Sequun/ tur agnum quocunq^ ierit,qui3cum mulieribus fo no coinquinaucrunt,uirgincs cnim font, ^7 in ftxagcfimofcptimo præter alia illud mihi obfeuriffimum eft quod ait: Veruntamendc us conquaffauit capita inimicoru foorum,uerticem capilli perambulaatium in deliftis Cais, x^aidßt ucrticem capilli pcrambulantium in delicftis.Non enim dixit: Verticem capitis,fed uerticemcapiUi,qui finefonfoeft.An repletumpeccatishominem uult oftendere C eft: Omne cor in dolorc à pedibus ufq; ad caput, Et pauJo infra quod ait : Lingua canum tuóruex inimicis ab ipfo.Aquo ipfoC Ét nunquid canes dei dici poflunt gentiles,quos ipfc in cuangelio canes nominate’ Aut nc forte ipfos canes dei dicat,quales æftimari poffunt. fi qui in nomine Chriftiano gentilitcruiuant, quorum pars’cum infidclibusponitur ,quia deum quern uerbis colunt, taiftis negant 7 Hxc interim de pfalmis, nunc amp;nbsp;de Apofl^lo» «.Cor.it quodcunqi proponam.Picit ad Ephcfios,quod in alia epiftola dixerat de gradibus uclor/ dtnibus difpofitionum dei opérante fpiritulamfto diuifioncs gratiarum : Et quofdam qui/ dem dedit apoftolos,quofdam autem prophctas,alios uero euangeliftas, alios autem pa/ ftoreS Si dotftores ad cofommationem fan(ftorum,5C reliqua,Hoc opto diftinguas mihi in hac diuerfitate nominum,quæ fit cuicç nomini officiorum uel gratiarum proprictas.Quid proprium fitapoftolorum, quid prophetaru,quid Euangcliftarum, quid paftoru,quiduc doiftortim » In omnibus enim his diuerfis nominibus fimile Si prope unum doólrina:ctri/ cium uideo foifle tradlatum. Hos autem prophetas,quos poft apoftolos pofuit,non poto illos cfle,qui ordine temporum ante apoftolos fucrut, fod iftos, quibus iam fub apoftolis per gratiam donabatur,aut interpretatio fcripturarum ÔC infpeiftio metium,aut precdiclio tempons

-ocr page 187-

8CRIPTVIUÂÇ LOGIS EXPLICANDISi EPI S T* LVITI 187

M temporis fecutufi,ut Agabus ccrnebatiqui Si famem inftanté prædixir,Ôi quæ bcatus Pau lus in Hierofolymis pafliirus eflct,ôi uerbö doiundauitôi ßgno sonæ eius oftendit. Inter paftorcs fpedditer amp;nbsp;doôlores ijuid interfit dinolccre uolo, qa præpofitis ccdefîæ utruncp nomen adicribi folet.Item quod ait ad Timotheum;Obfccro igitur primum omnium fiez i- Tw. i. ri obfecrationes,orationes,poftulatiô)Bes,gratiarûaôtiones pro omnipus hominibus.quay fo exponas mihi quod difcrimen fit in hâc diucrljjg|p uerborura,aim omnia mihi qu^ ge renda dixit, orftionis officio conuenire uidcantur. Item quod ad Romanos ait » inter/ ^4* Togo Si toÿs uj édifieras mihi. Multum enim caxutirc melateor in hac Apoftoli feotenz ria de ludæis quod ainSeeundum euangelium quideminimici propter aos,fccundumclcz ôtionem autem chariffimi propter patres, quomodo idem inimici propter nos, qui crediz dimusex gentibusjtanquânonpotuerintgentescrederejnifiludæinoncrcdidifièntî' Aut ., n ipfe unus omnium creator deus,qui omnes homines faluos fieri uult,amp; ad agnitionem üc nbsp;nbsp;nbsp;' ■

ritatis uenire,capax non fuit acquifitionis utriufque,nifî alterum pro altero pofiiderct^Pcz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

inde fi charifiîmi propter patres, quomodo aut unde chariffimi, fi non credanuôC inimici deo effe perfîftantC'Nônne inquit:Qui oderant te dcus,oderam illos,dC fuper inimicos tu/ pp/. 15t os tabefeebam, perfcdfco odio oderam illos Certe hoc puto paterna uox loquitur ad filiû per prophetam in eodem pfalmo,ulÿ fupra de parte credentium dixerat : Mih.i autem ni/ mis honorificati font amici tui deus,nimis cófortatus eft prigdpatus eorum. Quid autem illis prodeft ad falutem, quæ no nifi per fidem 8C gratiam Chrifti capitur, fi propter fidem patrum chariffimi font, cui bono diliguntur quos necefic eft propter hoc damnari, quod propter foam infidelitatcm à prophetarum Ô^atriarcharum parentum fide diferepantes, inimici font euangelio Chrifti C Si ergo charifumi deo, quomodo peribuntC' ôi fi non ere/ dunt,quomodo non peribuntC Si propter patres fine foo merito diliguntur, quomodo Ä f propter quid non faluabuntur: fod amp;fi focrint Noe ,Daniel,8C lob in medio eorum, filios

B impios non faluabunt, foil folui erunt. Adhuc aliud obfeurius mihi erue de profonde amp;nbsp;in uadum prefer. In epiftola Coloffonfium omnino colligcre non poffum quod ait î Ne/ col. u mo uos feducat, uolens in humilitate Si religionc angelorum, quæ no uidit,ambulans fruz ftra inflatus fonfo carnis foæ. Si non tenens caput, de quibus angelis diett: fi de inimicis Si ■ malis, quæ illorum religio, aut quæ humilitas,aut quis fit magiftcr fedudfionis huius, qui per obtentum nefcio cuius angclicæ religionis quafi uifo SI çomperta doccat quæ non ui z dit. Sine dubio hæretici, qui dodlrinas dæmoniorum Si fequuntur.SC promunt conceptis ab eoruin fpiritu adinuentionibus, quæ non uiderunt phantafmata quafi uifa fingcntes.SC peftiferis difputationibus in corda male credula fèminantes, hi font qui non tenent caput, id eft Chriftum fontem ueritatis,cuius dodlrinæ quicquid aducrfâtur,infanum cft.Et hi ex ci duces cæcorum,de quibus dici puto:Me dereliqueriint fontem aquæ uiuæ,amp; fodcrunt fi Hiere.t. bi lacus contritos,qui non tenent aquam. Deinde in fequenti capitc adiecit; Nc tetigeriris, neque guftaueritis,neque cotrectaueritis,quæ font omnia in intcritum ipfb ufo fecundum præcepta SC doólrinashominum,rationcm quidem habentia fopientiæ in foperftitione Ô2 humilitate ad non parcendum corpori, non in honore aliquo ad faturitatem carnis, Qui font ifti, quibus rationem fapientiæ ineffe teftatur magiftcr ucritatis, Si tarnen ipfam ueriz tatemreligionisineffeabnegcuNeforte detalibusIoquitur,dequibusadTimotheumdi cit: Habentes autem fpccicm pietatis,uirtutem eius abnegates^' Rogo ergo fpecialitcr hæc capitula duo de Coloffenfium epiftola per fingula mihi uerba diflóluas,quia laudabilibus \ execranda permifouit.Quid eft cnim tarn laucfobile, quam ratio fapientiæfôi quid tarn ex/ ecrabilc,quam fuperftitio erroris C' Humilitas quoque SC deo placita.K maxime in uera rcli gione laudabilis, cum ratione fapicntiæ ipfis datur. De quorum dodtrinis SC adtibus diciz tur nobis: Ne cetigeritis,ncque guftaucritis quæ font in interitum,quia non font ex deo: SC , omnequod non eft ex fide,pcccatum eft. Deus autem diffipauit confilia fapientium, qui deo ftuiti font per prudentiam carnis,quæ non poteft legi dei effe fobiedta.Dcit cnim cogiz

q X tationes

Û

-ocr page 188-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*88 nbsp;- r jPflVjt/iRVS; ïAVGVSTiNO, ÏJÊ- V^RïIS ' ■ ' lt;■

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tahones homitiqmquoniamuariaîfùntQuaîem hurniîitatGm^qualem^radônemfapifn c

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæ fuperttitioni ex hominum doétnnis ucniena ineffèdicat,tequiro ,Et quod aifiAdnon

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parccndum C0ipon,non in honorealiquo ad faturitatcrii camis,Prorfos hxc parum intcf

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 'ligo,qaia ia eaaem fêntentia magna mihi uidetur efTe difcretiô arbiträr enim eamde ab/

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiinentiaqaalibet:iîlt;ÿ:aaelinatiii^aalis foîerabbaaTdcisaffed:ari hocdiccre,Adnoiipar

cendam coiporLQuöd autem aoi'^'pjsfofl m hoöörè âhqùo,qaia fand:! opens fpeàcm.

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non inBde aeritads exercentes,naüiasgloriæ honore ueî frudn agunt,qßod in magnaer/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taris peraerfî rcprehenfîoneronhdunt, transßgurantes fe in minittros ia^icia:. Sèd quod

adieat. Ad famritatem carnis/contrariammihiuidétariiliqao dicitAd nonparccndatn

K LiuiiliiFMo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uideturenim mihi HIe tionparcerecorpori,qaicarnem ieiunijs domat ȧaitApo'

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ilofusdicit: Liwdumfaciö corpus meum,« in èruitatem redigo,d quo opéré fâtuntas car

nis aliéna nin^Mteôiipfamfacarandx camisajram,qt](£ maxime obferuantiam reli/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’’^^‘J^^ gionispræiendentibiisprobrora ea:, non parcere corpori, dixic fécundum illadbone[tatis

p^^^p^^f^»quod alibi dicir, ac anù fqaifqueûium nas bonariffcepolTidcrenouerit, ut bo/ îiiam utuam ôôplacéntem deo Uturn corpus cxhibeat: non in làturitate carnis,qaia dilJên/ g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßo corporis animxCobrietatem necat, Si inimicaeacaflitath Reliât UC aliquidôCdeeuan/

gelidslocis laggcram beatttudini taar: non quidetti qpanta leocntipcr odum occürrere- fo/

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^ba^ilperlàper libros quærere, aucin reminifcendismemoriam

uennJarc ) ledadpaaca, qaæad horam didlationis huius in mentcm ueniunt/dfdtabor.

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^erelarredtontsformanongrandemdedplenamßdeiinRrud:ioneepiaolam,quaßa^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^æconrultationi meæ,dum Cartbagini hyemarem, refcripferas, ßbabes relidam in fehe/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dis,rogo ut mittas,autcerte retexas earn mihi,quod tibi facile eR. Nam Sißfcripta non ex'

. :tat,qaia forte breuis epiilola at tamuJtaaris tibi inter libros tuos haberi praRofft,renoua ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;5^”’ mihi in eodem fen fa promptam dethefaaro cordistafSi mitte ad meinter alia refpó

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. aeinch diicipulis fûts,Si no agntius ßt,Si agnitus, Jn eodem enim corpore reiùrrexit,in quo

papus e{l , Etqaomodo non eadem erateiufdem corporis forma quae Eierat: aarß ea / dem ßrat,qaomodo non agnolccbatar ab bis qui eum noueront, lllud uero focramenti cf ambulantibus non fuetatagnitas,in ßadione panis reuclotas eß.

Idiptum^ramcntao fenfuuolo tenere,aonmeó.Et quod ad Mariamait: Noli me tanoe/ j^^°^^^^^^^^^^^^^^^^P^^tem,Sicominasflantemnonßnebatarattingere,quo/ .mcgt;dp eum t^nge^ cam aßendiffec adpatrem, niß forte ßdeiproßdu Si mentis afeenfu, ri quàdeusEomini nt longinquasaatproximus . Si ilia dubitoucric de Chriflo, quern hot'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

tulanum pataueiaddeo fortaffisaudire meruit i Noli me tangere .Indigna enim iadica/

boturuttangeretmatiu Chrtflumiquem necdum ßdeopprehenderat ,nec intellexeratdc/

um,cum hortalanumputaffer,dequopauloantc ab angelis audieratiC^utd quxritis uiacn

-i quot;nbsp;nbsp;nbsp;' tem dim morratsCNoh ergo me tangere, quia tibi nondum aßendi ad patrem,caiadhuc

tantum homo aideor rpoflea me ranges, cam adagnofeendummecredendo conßendc /

lt;ris;Dè illis etiambeatiuimi Symeonis uerbis quidfmtias,edi{rere mibi, ut ßqUar fenßim

taam ,quibus eum adaidendam ex oraculo dei Chriftum agente fpirituuenißct in tem/

Legendum ar plam , Siaccepaim ßnu benedixidètinfantem dominum, ait ad Mariam: Ecce hiepoßtus

multorum indßael,Siinßgnumciiieontradicetur: Si taam I multorum cordium cogitationcs, Nun/

x/l^tlt;iemïffu ^^‘‘^^^P^fPcmeMariæ,quænufquam{cripta eft,ifocprophetafrecredcndum cfl^An uc/

ro dematerno eiusaßeChi,quopofieaintanpotepaßSonisaffifl0iamp;cruci,quahcccratß/

'

o

-ocr page 189-

SCRIPTVRA5 I/OCIS .EXPLIC ANDIS, EPlST.

18^

A xum quodipfa pcpererat.matcrnoru uifcerum dolore cofixa eft,ô:anima'm tllius.quæ eius fccundu carncm filium ipfa (pedtante confoderat,crucis rhomphæa penetrabat, Video ein Kin pfalmis de lolcph ita didluin eflè: Humiliauerunt in compcdibuspedes cius, ferrum Ppï• »®4‘ pertranfijt anirnam eius,fîcut in euangelio dixit Symeon: Et tuam ipfius animam pcrtrati fibit gladius.Non ait carnem,{ed animam,in qua pietatis affedlio cótinetur,6i doloris acuz leus quafî gladius operatur: cum aut aliqua carnis fuæ iniuria afficitur.ut lolcph, qui non mortis,fed iniur^rum pertulit pafiiones, infcrutffiîlienditus in reum uinculatus,amp; car/ ceri datus:Aut cum affedtiois materna:trifticia uel dolore cruciatunut in Maria, quam uti que ad crucem domini,in quo tunc fui tantum corporis filium cogitabat,materna mens du xerat, ut cumeum uidiflet mortuum, humana infirmitate lugcret, fcpelicndumq? colligez fet, nihil fibi de ipfiusrefurredlione pradumens quia fubfecuturæ admirationis fidem, in oculis pofita paflionis pcena cæcabat.Quamuis eandem aftantem cruci fox,dominus non morientis infirmitate trepidans confolatus fit, fed ipföm qua obibat uolens, in poteftate Habens mortem, plena uirtute uiuentis, amp;nbsp;conftantia refurredluri de crucc admonct dicens de beato apoftolo loanne ; Mulier ecce fiiius tuus.Itemcp illi ibidem confiftenti, Ecce maz tci;tna.Iam (cilicet ab humana fragilitate.qua erat natus ex fcemina,per cruds mortem dez migrans in æternitatem dei, ut eflet in gloria dci patxis, delcgat homini iura pietatis huz manx,5C ex difeipulis fuis adoleicenftorem eligit, ut conuenienter aflignet uirgini apofto/ }o uirginem^matremiDuo pariter in eadem fententia docens, formam pietatis relinquens nobis,cum eft de matte fblicitus,ut quaip reîinquebat corporc,no relinquerctcura. Sednec corpore relidtura,quem uidebat morientem, mox crat uifura rcdiuiuum. Et illud quod ad fidem omnium pcrtincret,falutiferum pietatis iùæ facramentum,arcana diuini ratioc conz: fillj fub hac uoce defignans, ut alq matrem delegarét pro matre habendam, ÔC uice fiia confolandam,atquc illi uidftim nouum filium uice corporis lui tradcrct, immo, ut ita dixez ß ^^^^’olgnercttquo oftenderet earn prætcr fe,qui ex ea uirgine natus eftet, nec habuilfe filiij, ncc habere,quia nec laluator tantopcre curam defolationis habuiflet eius, fi illi unicus notgt; fiiiftct, Sed redeamus ad uerba Symeonis,in quorum claufula intcllcóhim meum caligate (ateor.Et tuam,inquit,animam pcrtradlibit framca uel gladius, ut rcueletur multorum cot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

dium cogitationcs. Secundum literam hoc mihi penitus oblcuiurn eft, quia nec Mariam fieatiflimam ufquam Icgimus occifam, ut de corporal! gladio fanftus ille ei futuram pafti/ onem prophetafle uideatur. Sed amp;nbsp;quod fubiecit, Vt reuelécür multorum cordium cogita tiones.Scrutans cnim,inquit,corda ÔC renes deus. Et de fiituro iudicio Apoftolus ait: Quia Ppfi 7 tunc ttianifeftabit deus operta cordium SC occulta tenebrarum.ltidcm Apoftolus, fpiritaz liter cxprimcns arma cœleftia, quibus in interiori noftro dcbcamus armari,gladium (piriz tus dicit uerbum dei.Dc quo ad Hebræos ait: Viuus eft fermo dci SC efficax.SC pénetrabiz **•*’’•♦ liot omni gladio ancipiti, pertingensanquit, ulquc ad diuifionem animæ SC fpiritus,SCrcliz qua quæ nofti.Quid ergo mirum,fi iftius uerbi ignita uis SC ancipitis gladij penetrabiliot acies,0C fandli lofeph oum, SC poftea beatæ Mariæ animam pcrtranfiuit f Nam neque in illius neque in huius corpore ferrum tranfiflê Cognouimus : atque ut magis patcac ibi pro/ pheramferrum pro uerbi gladio pofuifle,ftatim fublequentcuerficulo ait: Sermo domini igniuit ilium. Sermo enim dei SC ignis SC gladius eft, uerbo ipfo deo utrunque dicentc de

; Igtiem enim,inquit,ueni mitterc in terram,SC quid uolo nifi iam accendatur Z Item alibi dicit:Nó ueni pace mittere,fed gladium.Vides eum unam uim doeftrinx fuæ diucrlb ignis ß^gUdij nomine defignafte. Aut quomodo Mariæ illata per gladium paflio ucl tribulatio • perftaret Jtaque hoc Icire cupio quid ad Mariam pertinerct,ut reuelarentur multorum cor dium cooitationes,aut ubi apparuit: quia ex co quod animam cius fiue camalis in ferro Jîz pe fpiritmis gladius in uerbo dei pcrtranfiuit, extndc multorum cordium cogitationcs re z pelatæ funt. Expone ergo hanc maxime de uerbis Symeonis claufulam mihi, quia lucem

q J no«

-ocr page 190-

. X . nbsp;. A VG VS TIN VS PAVLINO, .

nón Jubïco Catiétxi animæ tuxtqax de intenoris oculi pantate. tne/ùit.ilhtninationem /piV , fiiuflka^bper quem ïcnitan Si tnCpiccre pofïi't: etiâ aka del, Deus mï/èreatur mei per ora/ ' tiones tuas^Si illuminée uukamtuamfuper me pee lucertiÿm aerbi tui,iant!le domine bca tiflime fracer in domino Chnïlo unanime magkier meus in ßde ucrita[is,amp;^ fuCceptorme/ uainukceribuscharitatia.

U.

i 'E'A.'V;!s si^M O SCuenetabiltterdePderabikSCdeûderabtliteçuenerabtîifan/ ^ofanaeepcharifftmo fratri SC coepifeopo Paulino, Auguainus in domino S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q'^od deperaentione tarn profpera fratris SCconpresbyterino

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ti\^inti,SCqui cam eo nauigauerunt,cito nos dominus exhilaraait,nunci/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ägens eiquitecreat afPtótos, SChumilesconfolatur,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infeDrofacretnui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A ‘^’^■‘‘^^^f’^hnuarcdigaatusesJpicSChocadtuact,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datCKefi^ari^imashomnn'f

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;httcrx faneuenctadonis tux. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandds orationibus cuts;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dccuiaddmepquot;~i^^’id‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e^qu^rendaadn,onuia,.SCgu^pda

rationi ta^. I„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qàdcm.c,aatcaus ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;con,i^t,.nonrunircdd,rTueae

‘necearamexemiluaimtPgt;r..a.n/? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refpondcrim^recolcre non ualui:

r^idiatio pedatoris urgebat. Smal etiammireifm^r °

plum,quam tuxcharitad ontrol C'' t, • j Prut lufferas, SC ilJius epifloix exem/ altedusatuiaaec quot;■ iacaTefpondiaclego^Xaenoßo‘sfdiaaDir'^‘^^^'”^quot;°^‘^‘‘amp;^quot;''‘t'’^‘‘'”'”‘ iatistaæ aaibii‘iea re.1..t^ r ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixctimncido.Scriptaquippedtarit

«Whö-w meiaminfpiccteCodices Gmosproptaaaaidid^rP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

P^P^g^dampraJm, XVI.,nfpexipoacaq^

ipfe baruiiH- A n.^,cic d.. .■ quot;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pttdens de terra difpertire eos. Alius dent

^oomodoaecipiendum nCaot, mihi o£,t

T ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muiatudintseotutn reliqaix falax faOs: funtutique

hoc cP: (jiutjetiJos arque ièparandos,^'ptaraprx O»^^W(d,cças:D^om,ne3p3ua5,idMirdiquijs^u3scx^^^

W4tth,f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^P^^‘'f^’^‘J^^^^i3miIlolocoTeéietniéIIi0Ïpo[eft;Bearimites,quonigt;'

amip 1 jereaitat^oilidebiinteerram. Cum aiite/n diéiam nbsp;nbsp;nbsp;:Ä paudsdcccrra diui

• ■ 'quot;■' _ ^.^P^^ddtcum eil,in uica corum,utin manjfeilo futurum intclhgetetur,di:m hicuiuunr. ^eparauturenitn multt ab eedeffa, fed cum moriqntqr,^ qui ramen cum uiuunrpcr facta'' mentotum communioncm unitatistp cathobca: uidcntiir eccleiixcopulaui JfH ergo diudî fhntapaueis, qat diuOifiint deterta, quam (îçut agrumdaum excolit pater agticola. Di^' uiff autem inuitaiLia,tdcflhic in manifefto iJattuidemus, Sequitur autem: Prdcabgt; i^nditistuis adimpleras eflucntcreoramddeflprxterhocquodin manifcidodiuiiibunr.

-ocr page 191-

AD Q,y AESTIONES I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI8T» b IX. I?l

A lt;lcibfcönditfstüis,quxin occulto reddis,retributione maloAim adimplctus eft gt;üenter coruni, Ventrem pofuit pro intcrnoruin latenttumque fecreris. Quodnero (cqui pro tunSatnrati (untporcinaJamquidmihiex hoeuideretur aperui, Sed quod alfj codices Icgijjeuide/ h‘abêt,5C uerius habere pcrhibentur diligenriora cxemplaiia.quæ per accentus notam eiuf dem ucrbi Græci ambiguitatem Græco fcribendi more diffoluunr, obfcurius eft quidem, fed élcótiori Icntcntiæ uidctur aptius conuentre.Quia enim dixerat: fit de abfconditis tuis adimpletus eft i^cnter eoru,quiDus uerbis ocailta^{*iudicia figni ficata funt,Occulta quip pc funt tniièris,qui etiam gaudent in malts, quos tradidit deus in concuptfeentias cordis corommelut quæreretur unde poflînt cognôfci, qui inabicondito ira dei adimplcti iunt,ôi tcfpondcreturquodin Euangeliodiôlum eft : ExfiucftibuseorumcognolcetiseoSjConti/. £iatth,7^ nuo fubiûdlum eft, Saturati (ünt filrjsdioc eft frudlibusiquod euidentius dicitur openbus fuis, Vndé alibi legitun Parturïuitiniufticiam concepitdolorem,ôf pcperitiniquitatem.Et Pp/.?. alibi: Dein concupifcentia cumeonceperit parit peccatum.Mali ergo filq* mala opera,qui/ bùscognofcurttur,ôi qui de abiconditis dei iudicrjs internis cogitationum fuarum tanquâ in üetlttem adimpleti funt» BoUa opéra boni filij funt.Vnde ad iponfam ccclefîam dicitur: cm, 4, Dentes tut fîcut grex detonlarum aicendes de lauacro,qua: omnes geminos créant, ÔC ftc/ tilis non eft in lUis, In quo geminô fatu, geminum opiis diletftionis agnofeitur, dei ftilicet

proximÇln quibus dûobüs præce^is tota lex pêdet ôiprœhet^.lfte autem (ènliis quo Kittb.tt, lt;nbsp;itàexponitürquod feriptumeft,SaturatifuntfiliisinÔmihtoccurrerat,cumante reicribe/ rem, led receiiiui breuilfimam quandam eiufdem pialnai ejqaofi'tionem quam iam olim di ftaueram,ôr hoc iatis breuiter à me poiîtum reperi Jnfpexi etiam codices Græcos, utrum datiuuscafus effet quod didhim eft, filr)s,an gcnitiuus,quo ilia lingua utitur pro ablatiuo, K inueni genitiuum. Qüod (î ad uerbum interpretaretur, feriptum effet, Saturati funt fi/, u$ gt;5«/*/*«/ liorum, fed reóte interpres fententiam fccutus eft, Latino more dixit, Saturati lunt fi/, Tï^a» Irjs. Quod uero Icquirur, Et reliquerunt reliquias paruulis fuis, Exiftimo paruulos accipilt; endos manifeftoscarnis fill os. Vndé etiam fecundum iftam, non de porcina,fed de filqs expoiîtiohem, manet ilia iententia qua dixerunt : Sanguis huiusfuper nos ôifuper fili/^WrfttLx7» osnoftros. Ita enim reliquerunt operuTn fuorum reliquias paruulis fuis. In quindecimo, autem pfalmo ,quod feriptum eft ; Minficautt, uel mirtfîcet omnes uoluntates luas inA So/«no qu^ef ter illos, nihil prohibée intelligi, immo conuenientius uidctur non inter illos, fèd in il/ƒ lis. Sic enim ôe Græci codices habent. Sæpe autem quod habet ilia lingua in iUis. noftri^ ihtcrpretâtur inter illos ubi uidctur fentâtiæ couenire. Accipiamus ergo, Saniftis qui funt ih terra eius, mirificauit omnes uoluntates fuas in illis, quod plerique çodices habent . Et intclligamus uoluntates eius, munera gratiæ, quæ gratis data eft, id eft, quia uoluit, non quia debebatur. Vnde eft : Scuto bonæ uoluntatis tuæ euftodifti nos, Et,in uolunta/, te tua deduxifti me. Ec,uôluntarie genuit nos uerbo ueritatis,Et,pluuiam uoluntariam fè/ orcgans deus hæreditati tuæ,Et, diuidens propria unicuique prout uult,SC alia innumcr^, bilia. Proinde, Mirificauit omnes uoluntates fuas in illis, in quibus nifi in faneftis qui in terra funt eius C Si enim terra,ficut fupra oftcndimus,poteft accipi in bono, SC ubi non âdditum eft eius, quanto magis ubi dicitur terra eiusÇ’ Miras enim fecit omnes uolun/ fates fuas in illis. Miras omnino fecit, quia eos ex défperatione mirabiliter liberauit. Ex bac admiratione exclamat apoftolus:Ô altitudo diuitiarum fapientiæ SC feientiæ def pia quippedixerat: Goclufitergo deus omnes ininfidelrtate ut omnium raifcreatur.Nani;

bocetiam hiefequitur: MultiplicatæfuntinfirmitateSeoxum,poftea acceleraucrunt. Infîr ' . mitâtes pofuit pro peccatis, ficut ad Romanos apoftolus dicit ,Si enim Chriftus cum inz firmi eflemus adhuc iuxta tempus pró impqs mortuuseft: hos dixit infirmös quos impiz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,,

ÓS. Deinde paulo poft candem fèntehtiam repetens,Gómendatiinquit, fiiam cfiaritatem rq/». ‘ deus in nobis, quoniam cum adhuc peccàtores effemusi Chriftus pronobis mortuus eft, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q ' 4. QUos^

-ocr page 192-

äVQVSTINVS PAVLINO,

Quos mfirmos fupra,cos hic peccatorcs appdlauit. Item in confequentibus ho c idem ali)S g , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueibis uerfans. Si enim cum inimid eflemusunquit, recodliati fumus deeper mortem filij

eius. Ac per hoc in eo quod dióhim eft:MültipIicatæ funtjnfirmitates eorum,inteUiguntut multipiicata peccata eorum. Lex enim fubintrauit, ut abundaret delidlum. Sed quoniani ubi abundauit delid;um,fuperabundauit gratia, ideo poftea accelerauerunt.Non enim ue nit ille uocare iuftos,îed peccatorcs,quia no eft opus fanis medicus, fed fEgrotantibus,quo/ rum (ciltcet multiplicatac fiint infirmiftTR, ut eis fanandis eflet ncccflatia ^ntæ gratis me/ didna, SC cui dimittuntur pcccata multa diligeret multum.Hoc dnis uaccæ SC afperfio fan/ guiniSjSC cruentarum multiph'catio uilt;ftimarum ngnificabat,non efficiebat'. Ideo deinceps didt:Non congregabo conuenticula eorum de {anguinibus,ideft illoru (aaifidorum,qua; immolabantur in figura fanguinis Chrtfti.Nec memor ero nominu eorum per labia mea.

apoftoli ufi funt: Non derelinques änimam mcam in inferno, nec dabis fandlum tuum ui dere corruptionem.Eadem funt utique munera gratia: patiis SC filq SC Ipirituftandh.Et ideo reóliftime SC filius eas poteft dicere uoluntates fuas. Quod uero in pfalmo Iviij. de ludais intelligitur,dicente: Ne óccidcriseos,nc quando obliuilcantur legis tuæ,conuenienter mihi uidetur intelligi ita efle prænunciàtum, eandem gentem etiam âcbellatam atque fubuer / fam, in populi uidloris iuperftitiones non fuiffe cefluram, fed in ueteri lege manfuram, ut □ apiid earn eftet teftiraonium (cripturarum toto orbe terrarum, unde ecclefia fuerat euocan/ da. Nullo cnim cuidentiorc documento oftenditur gentibus, quod faluberrime aduerti z tur, non inopinatum SC reperitinum aliquid inftitiftum fpiritu præfumptionis humana:,uc . Chrifti nomen in fpe ialutis ætcrnæ tanta autoritate præpolleat, (èd olim fuifîè propheta/ tum atque conferiptum. Nam iplà prophetia quid aliud nifi à noftris putaretur effe confi/ fî non de inimicorum codicibus probareturC Ideo ne occideris eos, ne ipfius gentis no ■ mén cxttnxeris,ne quando obliuifeantur legis tuæ.Qdod utique fîeret,fi ritus SC facra genti/ lium colere compulfi penitus qualecuncç nomen religionisluæ minime retinerent. Quod

deus coquaffabit capita inimicoru fiiorum nimium fuperbientium,nimiumfe extollen/ Hyperbole, tium in dehdlis fuis. Per hyperbole quippe fignificauit fiiperbiam, tantu Ce extollentem.SC tanta elatioc incedetem,quafi capilli uerticem perambulaao caicaret, Itein code pfal.quod fcriptu eft: Lingua canu tuoru ex inimicis ab ipfo,nó fèmper in malo acapiédi funt canes.

Alioquin

-ocr page 193-

AD VÀÉ;STIO ne s V iXi ' BP, LiX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I9Î

50, quot;Âlloqmn hbn feprchcriderentür apud pr^hctam canes nefcientes Iatràrciamp; aniates dót/ lt;«(.5 d:» mitàre.'ProfeAo eniiti laüdàbilcs canes effent, fi amp;nbsp;latrare fcirent, amp;nbsp;uigilarc amarent.Et œïte ifh treœiiti in numéro per cTucfs litteram facratiïïîmo no eligerentur ad uiôtoriam fa/ ’cicndam, qui tànquâ canes îamberentaquam.nifî aliquid magnum iignifi'carcnt.Vigilant ' cnim Si latrant boni canes,ôipro domo ôi pro domino,Si pro grcge6i pro paftore.Deniz ■que 6i hicin ccdcfiælaudibus, cum propbetia excreretur, lingua canum eft commcmofata ;nôfrdcrites,Tu8rum autcm canum dixit éxinimicis, id eft, ut qui erant mimici tui fièrent canes tui,Si latrârent pro te qui feuiebant in te. Addidit autem , Ab ipfo, ut non à fèipfis 'hocfaólumintclligerent,fècfabipfbadeft,mifêricordiaeiusSigratia.Dcprophctisqüod

’ ait apoftolus: Quofdam quidam dédit deus in ecclefîa apoftolos,quofdam autê prophez tas,1ioc ita intelligo quod ipfe fcripfîfti,prophetas eos diôlos ifto loco ex quibus Agabus ;erat,rion illos qui uenturum in carne dominum prophetauerunt,Euangcliftas uero inueni ,tnasquos apoftolos foiflènonlegimus, Sicut fueruntLucas SC Marcus . Paftoresautem Sidoôtores quos maxime ut diftérnerem uoîuifti, eofdem puto efTc (îcut Si tibi uifum eft, ut non alios paftores, alios doétorcs intelligamus,fed ideo cum prædixiftet,paftores,fub/ lunxiflè doôlores,ut intelligercnt paftores ad officium fuum pertinere doôlrinamddeo e./ flim non ait: Quofdam autem paftgres qUofdam uero dodlores, fed cum fuperiora ipfo ilocutionis gehete diftinguéret dicendo,quofdam autem ap(Mlolos,quofdam autem pro/ pbetas,quofdam uero Euangeliftas,hoc tanqdam unum aliquid duobus nominibus am •plexus eft,qùo(dâ àute paftores Si dodlores.îlla plane difficillime difcernuntutiubi ad Ti itnotheû fcribens aiùObfccro itacp primû omniû fieri obfccrationes,oratióes,interpellatió «»Tiwotfc. î* iies, gratiarumaótiohcs. Secundum Græcum cnim eloquium difcernenda funt. Nam noz GracaMa/ flri interprétés uix reperiuhtur,qui éa diligenter Si feienter tranfferre curauerint. Ecce enim fiûitea ipfepofuifti, Obfecro fieri obfecrationes,non eodem uerbo utrunque dixit apofto

fi, lus, qui ûtiqûe Græce illam- fcripfît cpiftolam, fed pro eo quod in Latino eft obfecro » ille Græce dixit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pro eb uero qif Latinits uefter habet obfccrati6es,ille pofuit «PtiTtfas,

Proihdealrj codices in quibus Si noftri font,non habent oblecrationcs, fed deprecationes. Tria poirro quæ fequuhtur, orationes.'ihterpellationes, gratiarumacftioncs, picric^ Latini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

codices fiehabent. Vnde fi uclimus fccundum Latinæ unguæ proprietates ifta difeernere moreloquedij'nofttam uelqualemcunlt;^ fcientta fortaffe tenebimus,fed mirum fi fentetv tiam Græci fermonis uel confuetudinrs obtinebimus.Precationem ôi deprecationemgt;mulz ’ tt noftri idem putant. Si hoc quotidiano ufo iam omhino præuàluit, Qui autem diftinz iftiusLatinelocutifiint,precationibusutebantur inoptandisbonis,deprecationibus ue/ , fo in dcuitandis malis. Precari enim dicebant efife precando Si bona optare,lmprecari ma la, quod uulgo iam dicitur maledicere. Deprecari autem mala precando dcpellere. Sed uß tatum iam loquendi modu potius fequamur,0i fiuc prccationes fiue deprecationes inuene timus, quod Græci «Te»» 0*4^ uocaht, non putemus emendandum effe. Orationes ucro,quas Græcus habet 7Çôcrtuxaç, diftinguere à precibus uel precationibus omnino difficile èft* Quod uero quidam codices non habent orationes fed adorationes, quia non dieftum eft jn Græco fed'Tçocrtwx«« non arbitror feienter interpretatum; •njoo'tux«? enim oratio/ »les dici à Græcis notiffimum eft. Et utique aliud eft orare,aliud eft adorare, Denique no iftouerbo,fed alio Icgitur in Græco:Dominüm deum tuum adorabis,Et adorabo adeem plum fanólum tuum,ÔC fi'qua fimilia.Pro interpellationibus autem quod noftri habent,fez cundum codices credo ueftros poftulationes pofuifti.Hæc interim duo,id eft,quod alfj po ftulatioh’es»alq interpellationesintcrprctätifunt,unum uerbum tranfterre uolucrut quod . •Græcus habet £VTtu^aç,Et profcólo aduertis,Sed nofti aliud effe interpellate, aliud poftu/ larç. Nonenim folernus dicerc, poftulantinterpcllaturi, fèd interpellant poftulàturi, Ve/ Juntamê ex uicinitate uerbum ulùrpatum, cui propinquitas ipfa impetrat intcllc(ftum,nô fftuelutcéhfbria notàtione cuipandum. NamôC^deipfo domino lefu Chrifto dicftum ...... eft.

-ocr page 194-

PAVLINO»

Ro«. 8. eft, quod interpellât pro nobis. Nunquid interpellât, amp;nbsp;non etiam poftulat C Immo uero c tioiw.x. poftulat, pro eo pofirum eft interpellat.Euidcter quippe alibi de co didtur: Et fi quis pcccauerit,aduocatuhi habemus adpatrem lefum Chriftum iuftum,ipfe eft exoratiopro pcccatis noftris. Quanquam fortanis codices apud uos etiam in eo loco de domino lefu Chrifto non habcnftntcrpcllat pro nobis,fed poftulat pro nobisJn Graxo enim quo uet/ bo hie pofitæ iiint intcrpcnationcs, quas ipfc pofuifti poftulationes, ipfum amp;nbsp;illic uerbum eft,ubi icriptum eft, interpellât pro nobis. Cum igitur amp;nbsp;qui prccatur Si î|ui orat prccetur. amp;nbsp;qui interpellât deum, ad hoc interpeller, ut oret Si prccetur, quid fibi uult quod ifta ita pofuit Apoftolus,ut non fit eorum negligenda diftinAioCExccpto itaque nomine genera* li.ôC falua loquendi confùctudine,{ècundum quam hue dicas precationcm,fîue orationenj. fiue interpcllationem,ucl poflxJationem.unacademép res intelligitur. aliqua etiam fingu/ lorum iftorum proprietas inquirenda cft,ied ad cam liquide pcrucnirc diftidle eft. Multa quippe hinc dici poflunt quæ improbanda non Gnt, fed cligo in his uerbis hoc intelligcre. precetMte quod omnis uel penè omnis fréquentât ccclefia,utprecationcsaccipiamusdi(ftas,quas fa/ tonfccrationé dmus in cclcbratione facramentorum, antequàm illud quod eft in domini menfa, inripiat bencdidîorationcs cum benedicitur Si fanlt;ftificatur,amp; addiftribuedum cominuitunquatn totampetûioncm fere omnis ecclefia dominica oraiioneconcludit. Ad quern intelledhim etiam uerbi græci origo nos iftliuuat. Nam camquam dicunt fvxiî/f,raro ita fcriptura ponit ut intclligatur oratio, fed plerunquc Si multo uGtatius uotum appellat «ux*’a’- wjortvxH? nc/ ro,quod uerbum ita pofttum eft,unde tralt;ftamus,fcmper orationem uocat.Vnde hanc uer bi originem,ficut fupcrius dixi,nonriulli minus erudite intuentes, wjotfsuxH/» non orationem fed adorationem dicere uoluerût,quæ potius Trjocmvvxrtq dicitur. Sed quia oratio interdum dicitur, quæ uocatur iùxh , adoratio putata eft wjotftvx«. Porro G uGtatius,ut dixi,in Icripni ris upturn appellatur «xk , excepto nomine generali orationis, ea proprie intelligcnda eft oratio, quam fadmus ad uotum, id eft wjoç wxu’/i. Vouentur autem omnia quæ offerun/ 0 tur deo, maxime Gndli altaris oblatio, quo (acramento prædicatur noftrum aliod uotum maximum,quo nos uouimus in Chrifto efle man(foros,utique in compage corporis Chriz I.CJMO fti.Cuius rci facramentum eft,quod unus panis unum corpus multi lumus. Idto in huius lantftiGcatióe Si diftnbutionis præparatione, exiftimo Apoftolu iuflifle proprie Geri -jtjo«// » id eft orationes,uel,ut nonnulli minus petite interpretati iunt, adorationes ; hoc eft enim ad uotum,quod uGtatius inftripturis nucupatur tux«. Interpellationcs autem,Guc,ut Penediftio [4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Codices haberit,poftuIatiÓes,Gunt cum populüs benedidtur.Tune enim antiftites ue/

teriotit, lut aduocati, fufeeptos ftios per manus impoGtionem miicricordiflîmæ offerunt potcftati» Quibùs peradtis amp;nbsp;participato tanto (àcramento, gratiarumadtio cundla concludit,quam in his ctiam uerbis ultimam commédauit Apoftoms. Hæc autem cauia prædpua fuit ifta dicendijUt his breuiter pcrftridtis atep GgniGcatis,non putarctur negligendum eflè quod ft quitut: Pro omnibus hominibus,pro regibus, amp;nbsp;his qui in lublimitatc (unLUtquietamôC tranquillam uitam agamus inomni picrate Si charitate ; ne quiîquam Gcut fe habet huma næ cogitationisinGrmitas, exiftimaretnon cflè ifta fadenda pro his, àquibus perfteutioz nem patiebatur eccIcGa,cum membra Chrifti exomni eflênthominumgenerccolligenda. Vnde adiungit Si dicit: Hoc enim bonum Si acceptum cft coram faluatore noftro deo,qui omnes homines uult faluos Geri, Si in agnitionem ueritaris uenirc, Et ne quifquam diceret pofte cfte fàlutis uiam in bona conuerfatione ? ÖC unius dei omnipotentis cultu. Gne parti/ i.TiMorfzi ciparione corporis Si fanguinis Chrifti, Vous enim deus inquit.ÔCunusmediator dei

IÓ4» »I hominum homo Chriftus Ieftis;ut illud quod dixerat, Omnes homines uult iàluos ne/ , * ri, nullo alio modo intclligatur præftari,niG per mediatorem, non deum quod ftmper uer bum erat, ftd hóminé Chriftum lefum, cum uerbu caro fadlum eft Si habitauit in nobis.

How It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec illud moueat te,quod de ludæis idê Apoftolus ait: Secudum euangclium qnidc

‘ inimiciproptcruosjftcundumelcdlionemautdilcdtipropterpatres. Alritudo quippe ilia diuiriarutn

-ocr page 195-

AD QlVAESTIONES IX? E P, LIX.

»95

A diuitiacum fàpientiæôi fciêtiæ clei,amp; illainRrutabilia iudici'a cius,0i I'nueftigabiles uîæ eius hinc fidelibus cordibus magnam mgerunt admiratione,qui ds ilhus (apientia pertingcnte à fine ufq; ad finem fortiter Si omnia foauiter difponcntc no dubitant,quid fit quod ei pla ccc,ut na(cantur,crefcant ac multiplicentur, hi quos ôifi malos ipfc non iccit, tamcn malos futuros efle prælciuit. Nimis enim confilium ciusin abdito eft, quo q;iam mails bene uti/ tur ad profeótum bonorum, etiam in hoc mirificans jamnipotentiam bonitatis fux; quia ficut illorum neqtiiciæ eft male uti bonis operibus eius, fic illius fapicntiæ eft bene uti malis operibus corum,. Hane igitur altitudinem facramenti fi'c commedat apoftoltis: Nolo’uos : ignorare fratrtîs hoc facramentu,ut non fitis uobis iapientes,quia excitas ex parte in Ifrael fidla eft, donee plenitude gentium intraret. Si fic omnis Ifrael laluus fieret.Ex parte dixit, quian,on omnes excxcati funt. Erant enim ex iliis qui Chhftum cognoucrunt. Plenitudo autem gentium in his intrat, qui Iccundum propofitum uocati funt:0C fic omnis IfraclfaP uus fiet,quia Si ex ludæis Si ex gentibus qui fecundum propofitum uocati funt, ipfi uerus funt IfraeLDe quo dicit idem apoftolusiEt Ihpcr llrael dci.Illos aute dicit Ifrael fccudum carnsmiVidete,inquit,Ifrael fccudum carnem.Deinde interponit tcftimonium prophetæ; Ep,59» Venict ex Sion qui cripiat flC auertat impietatein ab Iacob, hoc iilis à me teftamentum cum abftulero peccata eorum,non uti^ omnium ludæorum fed elciftorüm. Hinc adiûgit ea quæ inquirenda pofuifti,Secundum Euangelium quidem ^imici propter uos. Prccium quidçm redemptionis noftræ fanguis eft Chrifti,qui utiqj non nffi ab inimicis potuit oez ddi.Hic eft ille ufus malorum in profedtum bonorum.Quod ucro adiungit, Sccundû ele/ ‘ftioncm autem dileefti propter patres,hinc oftendit non ilîos inimicos, fed eîedlos cfTe diz Icdqs. Sed feripturæ mos eft ita ioqui de parte tanquam de toto, Sicut Corinthios in prix epiftolæ fuæ partibus,ita laudat tanquam omnes talcs fint, cum eftent laudabiies qui ccnerd s l^r dam corum: ô£ poftca in nonnullis cpiftolæ ipfius locis, ica reprehendit tanquam omnes tno par c àwt

B cqlpabiles cfTcnt propter quofdam qui talcs erant, Iftam diuinarum feripturarum confue/ tudincm per omne corpus Iitterarumciuscrcbcrrimelparfàm,quifquis diligenter aduerz »crit, multa difloluit qùæ inter lê uidenytr efte contraria. Inimicos ergo alios dicit, alios dilcûos.Scd qui in uno populo erant uclut eofdcmipfos dicerc uidctur,quancp amp;nbsp;ex ipfis mimicis qui crucifixerut dominum picriq? conuerfi funt Siapparuerunt eleifti. Tuncelcdti qnando conuerfi quantum ad falutis iniciumiquantum uero ad dei præfcicntiâ no tune ele «ftf fçdante conftitutioné mundi, ficut idem dicit apoftolus,quod clegcrit nos ante mundi nbsp;nbsp;,

conftitutioné.Duobus itac^ modis,ipfi inimici qui dilcôli, fiuc quia in uno populo utnque ’ fuerant,fiuc quia ex inimicis fæuiêtibus ufq; ad fanguinem Chrifti,quidam corum dileôti fadli erant fecudum elcétioncm quæ latcbat in præfcicntiâ dci. Ad hoc cnim addidit,pro/ pter patres,quia id quod patribus.promiflum eft oportebat implcrfficut circa fine epiftoz læ ad Romanos ait: Dico cnim Chriftum miniftrum fiiiftc circuncifionis propter ucritatê dei adeonfirmandas promiftîoncs patrum, genres autem fuper mifericordia glorificare dcum.Secundum iftam mifericordiam didtum eft: Inimici propter uos,quod Si fupra diz xerat,illorum dcliclo falus gentibus. Cum autem dixiftèt: Secundum clciftioncm propter row.h. patres,addiditiSine pœnitentia cnim funt dona Si uocatio dei. Vides ccrtc illos fignificari, qui pertinent ad numerum prædeftinatorum,De quibus alio loco dicit: Scimus quia diz row.s. ligcncibus deum omnia cooperatur in bonum, his qui fecundutn propofitum uocati funt fandli.MuJti enim funt ùocati,pauci ucro cledli.Qui ucro clcdti,ipfi funt fecundum propo fîtum uocati, in quibus dei proculdubio præfcicntiâ falli non poteft. Hos præfciuit Si præz deftinauit conformes imaginis filrj fui, ut fit ipfe primogenitus in mulris fratribusiQuos autem prædeftinauit, illos Si uocauit. Hæc uocatio eft fecundum propofitum, hæc eft fine pœnitentia. Quos âutém uocauit, illos Si iuftifi'cauit,Quos autem luftificauit, illos ôi glo nficauit,Si deus pro nobis,quis cotra nosf Non funt in ifta uocatione,qui in fide quæ per djeôtionem operatur, etiam fi aliquantulum ambulant,nonperfcuerantufque infînem:.

âiutiq^

-ocr page 196-

196


AVGVSTINVS PAVI/INO,


■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potuerunt raptne malicia mutarct intenedum eorum^ ad iliam prxdeflîttadoné q

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocationem,quæ (ècundum propoßtum Si Cine pœnitentia eft,peitinerent.Ät ne quif^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O‘^culris ludicet alfenis, ut dicat : Ideo «on rapü fiint ex hac uita^ ante^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^dcm uita non fi'deh'ter ambulabanfcói hoc in eorum cordi/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ominys, qnamais homtnibns aliter appareret:qaid diSiurus e{l de infanta^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^ertinerrnr^^^ Pƒ nque accepto in ilja ætate chriilianæ gratia: Cacramento, cum (ine dubio

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;™““=“quot;q“a“«pau.tApofto/asJdfoqu,pncLTd7ri^.

folutio,

I rlt;.U,. !?‘”‘^‘‘P°^‘°j:«‘”P‘'‘’^it3fapienaadeifcailoramJnep^obDZà^dr“r/r'7^^

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA . brnum cHa-icmo «os feducatuofcns .nhumtote« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;f

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu^i;ircs.ln co quippc fcnamp;, quen, n„hi iabis

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam proaundadp in uulu, ^Ldn nnas.qnicxpnlni

K apcnatut,qnod ideo ft o^rcurius.qaia non reaeGcnteKia^quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PI'

_ Apottobnerao qn.d cangcrc.gnG3te,aaan,inareprobibentt, ‘^‘1'^^quot;’

f‘'i^r,...smtantaobraamateiaanófabor.Penmnoncn,qnippead3^rquot;quot;'‘'^^‘^‘”’‘^‘^‘^'’ quot;°gt;^batdedpiatq;rednd,qnidifœmpescibosreà,nJnmd^^^^^^^^

boe mundo decetncnces.dia,nB l^emogctitismeonaaudi^^ nbsp;MgcIommMlt;pna de

omma nwn* mundis,X omnia a-eatara dei bonaGt.OuoA^n J“^quot;'“'^“^“'^'” ^‘^^daeptameiSoipGnarentcntixcirmnllanoamudcamdt^^^

^‘^quot;daac eosPedudumbris return duld nomine Gêaæg^ °

ChdtlolePudominonoilto HancautemG.hn ...■ ’?^^'^‘‘^^^‘’lt;^‘^f^tis,quæellia

tum rupètauatudute obfetuationü.Side nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^‘'h' i

P°pbaancnumpati,SiàludairmocauédameirecerneLrnK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘‘‘P'’'

uenda;.quoniam lumeneatumiam Chriflus d,eneratdt‘''^“‘’-quot;^‘^^“i°’“''^‘’ '»^'’danetquanmmcettamenptoeisb^ZZdh^^^

non uidetanebdem cius in carne,ut cordibus cofolatenaumo f’‘^lt;^'fn^pl‘^'^'^dmisinteBedb,s,adcog„orcendummyiddddd^^^ in quo funr omnes thefauri Papientix SCPdendxabPcondia M., A ° • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ '

t’ihi.aciif: dreunueniatin uerißmil, Petmone-auia

timuitnpderioerentnr Pfirt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;daccbantur,ueriiimihtudineniillis

^lt;^lt;^^deeffer,u,debar.Sicutergoacmp,ais.i„quir.lePumChrilb,^^

‘fl°^nibuIaceradißcan^fape^ißcatiinipPo,scc0flrmaciinßcle,ncatS!dididPHs,abutt ^nces in eagranammadtionc. Vuheos ßde nutrirnut capaces ßanepartidpandomm die

DCbucnhmili iermonecapiantar,ôi a. ueritatis itinere deuient^ Deinde apertius quid eis ti^ meat oiiendcns: Videtednqai[,ne quis nos decipiatperphiloibpbiam Si. inanem fedatilio nent iccundnm ttaditionem hominam ièeundum elementa mundnSi noniecandum Chd flum, qaia in ipfo habitat omnisplenitadodiuinitatis corporaliter, Ideo corporaliter di/ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xit.

-ocr page 197-

AD Q.VAESTIONES IX»


EPIST. LIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J97


H xit,quïa illi utnbraliter (èclucebant,tranflato uerbo uGjs,fi’cutetiam umbræ nomêin his re non eft utic^ uerbum proprium.lêd quadam fimilitudinis ratione traflatum. Et eftis cclo.t» in illo inquit repleti,qui eft capuftimnis princi'patus Si poteftaris.Pcr prindpatus enim poteftates fuperftitio gérilium uel philofophi |èdvicebant,prædicantcs illam quamuoeât theologiam per elementa huius mundi.Gaput autem omniu Chrift»m,pnndpiu omniu uolui't inteUigi,(Ïcut ipfê ait cura ei didlum effeüTii qgis es^ Refpondit: Prindpium qui Si loquor uobis. Obinia enim per ipium Faóta (unt. Si Ene ipfo faólum eft nihil, Mirabiliter ^tcm uidt cos eflè horura uelut rairabilium cQntcmptorcs,çum eos oftédit corpus faólos ffliuscapitis,dicedo:Et eftis in illo repleti»q eftcaput omnis prindpatus Si poteftatis. Hitje cop.x.

ne umbris ludaifmi fèducantur adiungit,In qup eriara circuncifi eftis,drcunci(Ïone no «lanufaóla in expoliationc corporis camis. Vel ßeut aliqui habentjn expoliarione corpo/ fis peccatorum carnis circundfionis Chrifti,con(epulti ei in bapti(mum,,in quo Si confurre *iftisper fidem operationis dei,qui fufeitauit ilium a mortuis. Vide quemadmodu Si hic corpus Chrifti eos oftendit,ut ifta cotemnant, cohærentes tanto capiti fuq,mediatori det hominum Chrifto le{u,0^ nullum falfum uel inualidu mediu per quod deo coha:reant fcquirentcs.Et uos,inquit,curaefletis mortui in delidtis Si præputio camis ueftra:, Præpu/ tiumuocauit quod fignificaé’ pra:putjo,hoccft,delióta carnalia quibus expoliandi fumus, Viuificauit,{nquit,cum illo donas uobis omnia dclilt;fta,delenß quod aduerfijs nos erat chi/ . j fographum in decrctis,quod erat contrariumnobis,quia reos lex fadebat,quæ fubintrauc tat ut abundaret deltiftum. Tollens,inquit, illud de medio SC afti'gens illud cruci, exuens Ie camem principatus SC poteftates exemplauit, fidudaliter trinmphans eos in femetipfomo ExempUre^ bonos fed malos principatus SC malas poteftates, diabolicas ftilicet SC dæraoniacas cxeniplauit,ideft,exemplûdeillis dediwt quemadmodû ip{efeexuitcarne,fic fuos often derct exuendos carnalibus uitrj3,pcr quæ illi eis dominabantur Jam hic diligenter attende e quemadniodum inferat propter quod cuóla ifta commemorauimus. Nemo ergo uos,in/ quit,iudicet in dbo,tanquam propterea omnia ilia dixerit,quia ifti per huiufmodi obferua hones feducebantur aijeritate qualibirificbantDequadidum eftin Euangelio: Et ue/ loan.«. fitasliberabit uos, id eft,liberos faciet. Nemo ergo uos,inquit, iudicet in dbo aut in potu aut in parte diei feftuaut neomeniæ aut fabbatorum,quod eft umbra futurorum:hoc pro/ pter ludaifmum.DeiHde fequitur propter fiiperftitiones gentilium, Corpus autem Chri/ fti.in(^t,nemo uos conuincat.Turpe eft,inquit,SC iiimis incongruum,SC a generofitate ue/ ftræ libertatis alienum,ut cum fîtis corpus Chrifti,feducamini umbris,8C conuind uideami HI ucluti peccantes,ft hæc obferuare negligitis. Corpus ergo Chrifti, nemo uos conuincat uolensinhumilitate cordis. Hoc ß per uerbum Gfæcum diceretur, SC in Latina confuctu/ dine populari, fonaret ußtatius. Sic enim SC uulgo didtur, qui diuitem affeótat thelodP Ues, SC qui fapientem thelofapiens, SC cætera huiufmodi. Ergo, hie thelohumilis, quod plenius didtur thelon humilis, id eft, uolens humilis^ffedlanshumilitatem, quod intclli/ gitur,uoIensuidcrihumiIis,afFed:anshumilitatcm. Hocenimintalibusobferuationibus „^^ßeutmeS agitur,ut cor hominis uelut religione humile rcddatur,Addidit autem SCculturam an/ gelorum,uelßcutueftri codiceshabent,religionemangelorum,quæGræce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di/

ritur, angelos uolens intelligi principatus, quoselementorum mundi huius præpoßtos, inhisobferuationibuscoIendoseftearbitrantur.Nemo ergouos, inquit,conuincat cum iaptizare,fo/ fitis corpus Chrifti,uolens uideri humilis corde in cultura angelorum,quæ non uidit incul lent ^uidam^ cans. Velficutquidam codiceshabeiit, Quæuiditinculcans. Aut enim ßc dicere uoluit, ïnculans Quæ non uidit inculcans,quia homines ifta fufpitionibus SC opinionibusagunt,no quod uiderintiftaeffe facienda, Aut certequæ uidit inculcans, ideo magna cxiftimans quia ui/ ditca quibufdam lods obferuari alibi ab hominibus quoru autoritati haberct fidem etia ratione no reddita: SC ideo fibi magnus uidetur,quia ei contigit quorunda factotum uide/ re fecretajSed plenior fenfits eft,quæ non uidit inculcans,fruftra,inflatus mente camis fuæ.

r Mirabilitct'

-ocr page 198-

19^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A V G. PA V b INÖ, A D ÎQ. V ÄE S» iX?

Mîrabilîter îbi earn dixit inflatum méte carnisfiiæ»ubi thclohumilê fupra dixerat.Fît cnitu ç miris modis in anima hominis ut de falfa humilitate magis infletur, quàm ß apOïtius fu/ Col.t. pcrbiret.Et non tenens inquit caput,quod uult ChriftunS intelligûex quo omne corpus co/ padlum,SC connexum fubminifttatu SC, copulatum crefdt in incrcmentum dci.Si ergo mot tui eftiS cum Chrift« ab dementis buius mundi,quid adhuc udut uiuentes de hoc decemitisCHis did;is inferit uerbaceruQi qui decernünt de hoc mundo,per has obfeniäti/ onesquafî rationabiksaffedlata uanitate humilitatisinflatûNe tetigeritfe,ne guftaueritü ne attaminaueritis.RecoIanMisquod diôlum eft fuperius,ut hoc intelligamus, No uult ez nim eos in his oblèruationibus iudicari ubi dicitur: Ne tetigeritis, ne guftaueritis, ne attax ‘minaueritis,quæ funt omnia inquit in corruptioncm per abuiïonéiOmnia hæc inquit nia/ gis ad corruptioncm ualent,cum iuperftitiofe ab his abftinetutiUt eis homo doutât, id eft non eis utatur fecundum præcepta Si dodlrinas hominum. Hoc planum eft,fed quod fez , quitur multum requiris, Quæ (unt quidem rationem habentia fapientiæ in oblèruaüz

-Qne humiiitate cordis Ôi ucxatione corporis,Vd fîcut ali) interpretati funt. Ad non pârz xendum corpôri.non in honore aliquo ad iaturitate carnis: Cur inquis hæc dicit rationem habere fapientiæ,quæ ita rcprehcnditCDicâ quod ÔC. in icripturis potes aducrtere,fepe (àpi «ntiam pofîtam etiam in ièdibus murtdi huius,quan^didc expreffiusfapientiam hutus mu «,coni di.Nec moueatquod hoc no® addidit, mundi.Non cnim SC. alio loco,cum ait,Vbi fapiens ubi lchba,addidit huius mundi, ut diccret ubi fapiens huius mundi, amp;nbsp;tarnen hoc intelligi gitunSicÔi ifta ratio fapientiæ.Nihil cnim ab eis dicitur in huiuimodi fijperftitioßs obfer/ uationibus,ubi non mundi huius dementa naturarumc^ tcrum, ratio quaedana (àpientiaÈ reddi uideatur.Nam SC cum dicit,Cauete ne quis uos decipiat per philofbphiam, non ait. huius mundi.Et quid eft philolbphia latine nifî ftudium fapientiæç’ Sunt ergo inquit ifta rationem quidem habentia fapientiæu'd eft de quibüs aliqua ratio reddatur,lecundum elc menta mundi huius,öi principatus ac poteftates in obferuatione SC humiiitate cordis. Id c/ nim agunt ifta.ut fuperftitionis uitio cor humilictur ad non parcendum corpori,dum frail datur iftis elcis,quibus compdlitur abftinere,non in honore aliquö ad faturitatem carniS: non quod honorattus Ülo magis quam illo cibo caro faturaretur, cum ad eins neceftitatetn pertineatnift à quolibet ualetudini apto alimentö refici àtcpfulciri.Deeuâgdio inqui/ fîtio tua folet multos mouere.quomodo dominus poft refurre(ftion^m,cüm in codem corz pore furrexcrità quibufdam qui eum noucrant, utriüscç frxus hominibus SC agnitus noa fit ÔC agnitus fit. Vbi primum quæri foletutrum in eins corpore, an potius in illorum ocu/ I.Ne.»4. J,'5 aliquid faeftum fit,quo non poftetagnofciC'Gum cnim legitur,Tencbantur oculi eórufti ne agnofccrent eum, impedimentum quöddam agnofeendi uidetur in luminibus faduni Karei ta cflè cernentiumiCum uero aperte alibi didtur, Apparuit eis in alia effigie,utiiç in ipfo corz pore cuius alia erat effigie5,aliquid faóbum fuifte,quo impedimento tenerentur, id eft moz ram agnofrendi paterentur oculi illorum. Sed ego miror mm duo fint in corpore, quibuS cuiusq? {pedes agnofcatur, lineamenta amp;nbsp;color, cur ante refurretftione, quod in monte ita tranffiguratus eft ut fieret uultus eius {plendidus ficut fotneminem mouet eum uflt;ç ad tâ/ tam cxcellentiam fulgoris ôcluds colorém (ui corporis mutate potuiflè:ôipoft refurredioz hem mouet aliquatenus lineamenta mutata efle ut non polTet agnofd, SC rurfum eadé po/ tentiæ facultate,ficut tunc priftinum colorem, fic SC poft refrirredionenKgt;riftina liniamcta reuocafte. Nam SC illi tres difdpuli ante quorum oculos in monte tranffiguratus cft,nó eu agnofccrent fi ad eos talis aliunde ueniftènfèd quia cum illo crant ipfum efte certiflîme rett/ nebât.Ât cnim corpus ipfum erat in quo refùrrexit. Quid hoc ad rêC Na illud utiqj ipfiirn corpuserat, in quo in monte tranffiguratus eft, K ipfum erat iuuenisinquo natos eft: SC tarnen fi quis cum repente iuuenem uidfflèt,qui no nifi infantulu nofTetïnon utic^agno/ fcerct. An uero ad Iiniàmenta mutanda non poteft celeriter dei poteftas, quod poteft per annorum moras hominis ætasC’Quod autem Mari« dixit,Noli me tangere nodum enira afeendt

-ocr page 199-

A VG. CABCI LIANO DE C O H E R C E N^ H AERE TIC IS, BP. LX. .

A afcédi ad patrcm.nthil aliud noueris meintcllexiflc quàm tu. Ita enim (îgnifîcare uoluit ta ftu fpiritalem, id eft acccflum fi'dci le requirerc, qua creditur eum excelfum eflè cum patte. Et quod ab illis duobus in frad^onc panis eft agnitus, facramentum efle quo nos in agni/ Quaflionù tioncm fuam con^regat,nullus debet ambigere. De uerbis Symeonis,ubiait uirgi/ f.folutio ni matri domini, tt tuam ipfius animam pertranfibit framca, In alia cpiftola cuius exem/ plum etiam modo miß,dixi quid mihi uideatut,j^uQd etiam tibi inter cætera uiium eft. Et quod adiunxit,V t denudentur mu^orum cordium cogitationes, hoc intelligendum puro, quia per domiai pa{rionem,SC infidiæ Iudæorum,ôi: difcipulorum infirmitas patuit.Tribu lationem igitungladi) nomine Ggnificatam efte,credibileuft,quo materna anima uulncta/ ta eft doloris aftedu.Ipft fuit gladius in ore perfccutorum,de quibus in pfalmo dicitur.Et gladius in ore eorum.lpfi enim erant filr) hominum, quorum dentes arma amp;nbsp;fagittæ,amp; lin pfaî.^ gua corum gladius acutus.Nam amp;nbsp;ferrum quod pertranftjt animam lofeph, pro dura tri Dulatione pofitum ferrum mihi uidetur. Aperte quippe dicitur, Ferrum pcrtranftjt ani/ tnam eius donce ueniret uerbum cius, id eft tamdiu fuit in dura tribulatione, donee fieret

quod prædixit. Hine enim magnus eft habitus, 6iab ilia tribulatione liberatus. Sedne humanæ fapientiæ tribueretur quod uenit uerbum eius,id eft fadu eft quod pradixit, mo refuo fcriptura fanda deo inde dat^loriam,Et continuo fubiungit: Eloquium domini ig/ niuiteu. Vt potui non defui interrogationibus tuis,adiutuftorationibus tuis, ipfis quas mififti difputationibus tuis.Cum enim interrogado d:lputas,0C quæris acriter, amp;nbsp;doces hu militer. Vtilecft autem ut de obfturitatibus diuinarum fcripturaru,quas exercitationis no/ ftræ cau a deus efle uoluit,multæ inueniantur fcntentiæ,cum aliud alq uidetur, quæ tarnen omnes fanæ fidei dodrinæéç concordent.Dabis fané ueniam ftilo meo multum feftinanz tûut iam in naui conftituto occurrerem perlatori. Filium autem noftrum Paulinu in Chriz fticharicatedulciftimum,inhacpotiusepiftola refaluto, ôipaucisutfeftinus exhorter,ut B tnifcricordiæ domini,qui feiens dare auxilium de tribulatione, eum turbulentiftima tempe ftatc milit in portum,quo tu pelago tranquilliore permcafti,ipfi marinæ tranquillitati miz nime crcdens,5i qui eius rudimentis o^'piendis atep nutriendis te dedit,gratias agat quan tas potcft,Si omnia ofta eius dicant. Domine quis fimilis tibiC' Non enim ubcriore frutlu legit uel audit me docentem ac diflerentem, uel quibuslibet exhortationibus accêdétcm,^ infpidt te uiuentcm.Refalutant fandam amp;nbsp;fynceriflimam benignitatemtuaconferui mei qui mecum funt.Condiaconus autem nofter Pcregrinus,cx quo à me profedus eft cu fan do fratre noftro Vrbano,quando epifeopatus farcinam fubire perrexit, nondum rcmeaz uit Hipponem.Saluos eos tame in nomine Chrifti amp;nbsp;litteris corum Si fama nunciante co/ gnofcimus.Comprcsbytcrum Paulinum, Si omnes qui tua præfcntia in domino perfruun turgermano falutamusaffcdu.

Augufhnus Cæciliano præfidi, ut fuo edido coherceat Donatiftas iuxta Hipz ponem,quemadmodiim abbi fecerat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. LX,

OMIN o eximio,Si in Chrifti charitateuercmcrito honorabili ac fufeipiendo È Ä ] filio Cæciliano,Auguftinus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adminiftrationis tuæ claritas Si fama uirtuz

tum.pictatis quoep Chriftianæ laudandadiligentia Si fida Ç nceritas, quæ tibi diuina muncra co donante gaudes tributa, à quo fperas promittente pon'ora, excitauerunt me ut hoc epiftolari alloquio, æftus caufàrum mearum excellentiæ aperirem tuæ.Quantum enim per alias Africæ terras te unitati catholicæ mirabili efficacia confuluifz ft gaudemus, tantum dolemus regionem hipponenfium,Si ci uicinas partes confines Nn midiæ, præfidali edidi tui uigore nondum adiuuari meruifte, domine çximie Si in Chrifti charitate meritoep honorabilis ac fuftipiende fili. Quod ne mcæ potius negligentiæ depuz tetur,qui cpiftopalcm farcinam Hippone fuftineo, tuæ magnificentiæno tacendû putauû Quantum etiam in campo hipponenfî hærctica præfumat audacia, fi ex fratribus Si collez gis meis,qui hæc tuæ fublimitati narrare poterint, uel ex presbytero quem cum litteris miz

r X fi.

-ocr page 200-

200

A VG VS TIN VS D VbCiTIO,*

fijucris audirc dignatus, adiuuante domino deo tioflro, proculdubio prouidcbis ut tu/ e mor facrilcgæ uanitatis,terrendo faneturpotius,^ ulcifccndo refecctur.

Aiiguftinus Dulci'tio Tribuno ut Donati'ftas edido fuo corngat,no occidat, deep mira uefania quorundatn qui fibi necem confcifcebant* Epiftola LX!» o N (ècximio à honorabili fiUo DuIdtio,Auguftiniis faltite in domino^ Non debui contemnere pptitjonem tuam,qua dciiderafti i’mc inftitui,quem/ admodum te oportçathæreticisrefpondqie, quorum falus itfdomini raiieri/ cordia.inftantia quoqj tuas ftrenuitatis inquiritur.Quamuis enim ingentes co/

rum multitudines,unde plurimum gratulamur,quidam tamé eorum amp;nbsp;deo hominibus mifcrabili inftinótu furoris ingrati,niß fuis cædibus nos uaftare non poiTunt, fuo nos.cxiz tio terrerc {e credunt,aut læticiam fuam quasrentes de mortibus noftris aut trifticiam no/ ftram de mortibus fuis.Sed non debet tot tantorum^ populorum falutem/uriofus error hominum impedire paucorum: quid eis uelimus,non folum deus 8C prudentes homines, uerumetiam ip(î cum fint nobis inimicilTimi fentiunt. Cum enim (uæ prouinciæ terrendos putant.non dubitant nos timere ne pcrcant.Sed quid faciamus, uidentes quod multi adiu uante domino per occafioncm ueftram uiam pads inueniant^Nuquid prohibere nos pof fumus ucl debemus ab hac unitatis inftantia.dum mçpiimus ne quidam durifiîmi 5C infe/ ipfos crudelifTimijtton noftra fed propria uoluntate (c perdantCOptaremus quidem ut 0/ mnes qui contra Chriftum portant fignum Chrifti, amp;nbsp;contra euangelium de ipfo euangez lio quod non intelligunt gloriantur.à Tua peruerfitate difccderêt.Sed quoniam deus occul/ ta fatis diipofitione,fed tarnen iufta,nonnunos eorum pœnis prædeftinauit extrem{s,pro/ euldubio melius incomparabili numerofitate plurimis ab ilia peftifera diuifione Si difperfi one redintegratis atcß colleólis, quidam fois ignibus pereunt, quàm pariter uniuerfî km/ piternis ignibus gehennarum merito facrilegæ diffenfionis ardebunt. Sic enim pereuntes dolet ccdefia,quemadmodum rebellem filium fandtus Dauid, de cuius falute feruanda fo/ D licita dilceflione mandauerat.Nam eum merito nefandæ impietatis extinôtum,etiam cum teftimonio lachrymofe uocis ingemuiuVeruntaman foperbo ÔC maiigno difeedente in lo cum foum,populus dei qui foerat illius tyrannide diuifus agnouit regem foum'. Et de amif fo fîlio mœrorem patris,perfeôlio coniblataeft unitatis. Nó itatp reprehendiînüs domine eximie amp;nbsp;honorabilis fili,quod taies homines apud Tamugadem,prius ediôto admonen/ dos exiftimaftiifed quod ibi dixiftimoueritisuos debitæ ned dandos,putaueruntfîcut co rum reicripta indicant,hoc te fuiflè comminatum,quod tu illos apprehenfos fueras oedfu/ Mira in l^e nïs,non intelligentes de ilia nece,quam ipfi fibi uolunt ingerere te locutum. Nó enim tu in ticM ckmétU gQg nbsp;nbsp;gludrj ullis legibus accepifti, aut imperialibus conftitutis, quorum tibi iniundta eft

executiojhoc præceptum eft ut necentur.Secundo fane edidlo diledh’onis tuæ planiusquid uolucris aperuifti. Quodautem etiamipfom epiieopum illorum putafti litteris alloqucn/ dum,humaniftîmeoftendifti,quanta manfoetudine temperati fint in catholica ecdefia,eti/ am qui poteftate Chriftiani imperatoris,fiüe terrendo fine pleiftendo corrigendis prxfîci/ untur erroribus,nifi quod honorificentioribus eum uerbis traólafti quàm decebat haareti/ cum.Sed quod cius refpofioni me relpondere uoluifti, credo te arbitratum etiam hoc Ta/ mugadéfibus debere præftare, ut fallax doëtrina ipfius à quo (èducebantur aliquanto dili . gentius refellatunuerum nos amp;nbsp;occupatiftïmi fomus, amp;nbsp;iam plurimis opufculis noftris hu/ iufmodi uaniloquia refotauimusJam enim neicio quotiens diiputando amp;nbsp;feribendomon ftrauimus,non eos pofte habere martyrum mortem, quia Chriftianorum non habent ui/ tam,cum mai tyrem non faciat pœna led caufo. Docuimus etiam liberum arbitrium fie ho mini datu,ut tarnen Si diuinis legibus Si humanis reôliflîme grauium fupplicia conftituta ftntpeccatorumiôCpertineread rcligiolbs reges terræ, non folum adulteria ucl homicidia ucl huiufmodi alia flagicia feu facinora,uerumetiam focrilegia feueritatc congrua cohibe/ rc,MuItum^ illos falli qui putant à nobis iftos taies fofcipi,quâlés funt,quia non cos reba/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptisamus

-ocr page 201-

I

OE COHER.CEND IS lt;H AERETICIS» EP. LXI. toi

X püsamus.Quomodo enim tales fufdpiuntur quales funtiCum ßnt hæretici, amp;nbsp;ad nos trän/ leundo fiant catholieiCNeq; eni'm propterea corda deprauata non licet corrioi, quia (acra/ spoKflt;lt;jjf4 menta femel data no licet itcrariTDe mortibus autem furiofifiimis, quas quida corum ipfi fibi inferyntjdc quibus folcnt dcteftabiles Si abominabiles cfle mukis, etiam fuis quoi^um mentes dementia non. tanta poflèdit, eis fecundum feripturas rationemc^ Chriftianofum fæpe rcipondimus,quoniam feriptum eft,Qui fîbi n«quam cui bonusC Auteerte in eifdem pofîtumtcntatiSnibus,mori uolêtena occidacamp; proximum,qui (îbi expedite amp;nbsp;licere putat occidere fèipfum,quoniatn feriptura dieit,DiIiges proximum tuum tâqnam teipfum.^.NuI lckim? lis autem iubentibus legibus uel Iegitimispoteftatibus,non licere alterum occidere, ctiâ uo zv lentcm Si petentcm,8C uiuere iam non ualentem,fatis indicat feriptura Regnorum. Vbi rex Dauid regis Saulis interfeótorem iuflît oecidi,cum illedixifTct ab eoiamfàucio atquéfez Uïiuiuopctitum fe fuifTe ut hoc faccret, ôCanimam corporis nexibus obluélantcm foluicp cupientem,uno idtuuuincris ab iilis c£uciatibusliberaret. 'Proindequia omnis qui fine alla Içgitimæpotcftatis autoritate hominem oedditihomicida eft, quisquis feipfum öccidit no fit homicida fî non homo eft,Hæc omnia multimodis in alqs plurimis nofltis femonibus amp;Iitteris diximus^Veriintaracn, quod fatendu, deifto Rasio fcniore,quem fumma'éxem z,M4cha»t4. plorum inopia coartatircin Maccabesorum libris,quafi ad autoritate fèeleris quo feipfos perdunt,perfcrutatisomnibasccdefîaftidsautoritatibus, ui^aliquando inuenifife gloriati tur,adhuç cis nunquamTcfpondiftc me recolœ. fed quodftuæ charrtati amp;nbsp;prudentibus qui/ buique fufficiat ad iftos redargücndos, fi ad uitam Chriftianorum de ludæa gcnte,atqj il lislitteris parati funt omnium fantftorum exempla transferre,tunc ÔC hoc transférât: Si au temillic funtpiurima eorumquoq^ horainum,qui litterarum illarum ueritate laudati funt, uel huK iam tetnpori non conuenientia, uel etiam ülo tempore non rcéte fatfta, taie etiam hoceft quod in feipfum Rasius.ifte commifît: qui cum eflèt K apud fuos nobilis Si multu

B in ludaifmo profcciflèuquæ fibi in comparatione iuftidæ Chriftianæ,damna SC ftercora fu Ifiç didt apoftolu3,ôi propter hoc idem Rasius ludæorum pater appcllatur, quid mirum çft fi tâqnam homini elatio fuperba fufer^fit, ut mallet manu propria perimi,quàm poft nbsp;nbsp;•

*llam in fiiorum afpeôtibus celfitudincm, fuftinere indignam in hoftium manibus feruitu/ Soient in litteris gétilium ifta laudari, In his autem Maccabæorum libris,quâuis fto/ no^foçrit ipfe laudatus,fa(ftum tarnen eius narratum eft non laudatum,amp; iudicandum po tiusquàm imitandum,quafi ante oculos conftitutum:non fané noftro iudiao iudicâdûm, quodnos quoep ut homines habere.pofTemus.fed iudicio docftrinæ fobriæ,quæ in ipfis que libris ijctenbus clara eft. Loge quippc fuit ifte Rasius à uerbis illis ubi legitur : Omne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quodtibi applicitum fuerit accipe,5C in dolore fuftine, amp;nbsp;in humilitate tua patientiâ habe. Non ergo mit ifte uir eligendæ mortis fapiens, fed ferendæ humilitatis impaticns'.Scriptu ^»quoduoluerit nobiliterôC uiriliter môri,fed nunquid ideo fapienterC’Nobiliter feilieet, Oe libertatem fui generis captiuusamitteret.Virilitcr autem,quod tantasuircsaninii habe nbsp;nbsp;nbsp;gt;

:*’ct,quibus idoncus eflèt ut fèipfe perimeret,quod gladio cum implere non poffet,de muro ; - • fe præcipitcm dédit,fie adhuc uiuus abruptam cucurrit ad petram, at^ ibi exâguis ihtè/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

hinafua produxit,quæ utraqj manu diftîpata fpargebatin populura,ac deinde poftea de/ fçflus occubuit.Magna hæc funt,nçc tarnen bona. Non enim bonum eft omnç quod ma/ gnum eft,quoniam funt magna etiam mala.Deus dixit,Innocentem SC iuftum ne ôccidas. Si ergo ifte innocens SC iuftus non fuit,cur proponitur imitandusî’Si autem innocens K iu ftus mit,quare intcrfeôtor innocentis amp;nbsp;iufti,id eft, ipfius Razrj infuper putatur effe laudâ/ dusCHæc intérim ne nimiu prolixa fiat huic epiftolæ implédæ fan's fînt.Debeo aût Taniu/ gadenfibus eiufmodi minifterium charitatis,quoniâ mihi SC noto tuo SC ab honorabik SC thariflîmo fi'lio meo Eleufino, qui tribunatum apud^os egit beneihfînuati funt, ut aîh/ ^.retrdâ »îbiif cpiftolis Gaudentrj donatiftarum epifcopi,ôC maxime pofteriori, quam fecundum Mpturas faneftas fe fedfte arbitratur,:ita refpondeanx gealiquid pra^ermifTum putetur.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 5 Augufti/

-ocr page 202-

tot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS COELESTINO OFFIClt;OSA,

AuguftmusCoekftùioDiaconodemutuabcneuoJentia, Epift. LXIh j-MINO uencrabili nimiumc^ defiderabili, (andto fratri ÔC condiacono Code/ ftitio» Auguftinus in domino iàlutcm. nbsp;nbsp;nbsp;Qtiamuis loge abfens fixcrim, qua/

do per Proieólum clericu ad me diredta Hi'pponem fandlitatis tuæ fcripta uc/ nerunt, tarnen poftea^ ueni,eiàcç ledtis, refcriptorum debitorem me tadum cfle cognoui,rcddendi tempus operiobar^ôC ccce (ubito proiedluri à nobis chariflimi fratris noftri Albini acoluthi, gratiffima oceurrit occafio. Dcxua nbsp;nbsp;nbsp;qux mihi Äoptatiflima eft

falute Iætatus»(anôtitati tuæ falutationem debitam reddo.Semper autem debco charitatc» qu2E fola ctiam reddita, temper detinet debitorem. Redditur enim cum impenditur.debe/ tur autem etiam fî reddita foerit.quia nullum eft tempus quando impendenda iam no (îtî nee cum redditur amittitunftd potius reddendo multiplicatunhabendo enim redditur no carendo.Etcum reddi no poflit nifi habeatunnec haberi poteft niti reddatur; immo ctiam cum redditur ab homine crefeit inhomine.ôC tanto maior acquiritunquanto piuribusred/ ditur.Quomodo aut negetur amicis,quæ debetur Ä inimicisCSed amp;nbsp;inimicis tanta impen ditur.amicis fecura rependitur. Agit tarnen quâtum poteft, ut ab his etiam quibus pro ma Iis bona retribuit.id redpiat quod impendit. Optamus quippe fieri amicum,quem ucrad/ ter diligimus inimicum,quia non eum diligimus nifi iielimus bonum, quod uticß non crit nifi amiferit inimidtiarum m*lum. Non ergo fic impenditur charitas ut pecunia. Excepto cnira quod impendendo illa diminuitur hæc augetur, ctiam illo inter fe differunttquod pe cuniam cui dederimus tune ei bcneuolentiores erimus fi redpere non quxramus :non aut poteft cfle ucrus charitatis impenfor, nifi fuerit benignus exalt;ftor:quoniam pecunia eu red pitur accedit cui datur, fed recedit à quo datur, charitas uero non ßlum apud eum crefdt qui hanc ab eo quern diligit exigit.etiam fi non recepit» fed etiam ille aquo earn recepit tue indpit habere cum reddit.Proinde domine frater mutuam tibi charitatê libens reddo gau densc^ rcdpiotquam recipio adhuc repeto, quam reddo adhuc debeo. Vnum enim magi ■ d ftrum apud quern condiicipuli fumus,pcr eius apoftolum docibiles audire debemus praxi pientem ac diccntcm.N emini quicquam debeatis,nifi ut inuicem diligatis.

Augufiinus Ccelefiino de triplid return ordine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, lxiii*

G V s TIN V s Cœleftino. O utinam poffem affidue tibi aÜquid dice/ re,ld autêm aliquid eft,ut curis exueremur inanibus, curis indueremur utili/ bus.Nam de iècuritate neicio utrû quicquam in hoc mundo fperandû fît. Scri pfî nec recepi ulla reicripta. Mifî aduerfum Manichæos libres quos paratos fit emendatos mittere potui.nec quicquam ex illis iudierj motustç noftri notum mihi fadlum cft,N une eos repetere iam me, uos autem reftitucre conuenit. Peto itaque ne differatis eos rcmittere cum reicriptts,quibus noflè cupio quid de illis geritis,uel adhuc ad ilium errorem expugnandum quid armaturæ uobis opus elfe arbitremini. Sanè quoniam te noui, accipc tJe Ge». ai hoc quoddam grande ÔJ breue.Eft natura per locos amp;nbsp;tempora mutabilis.ut eft corpus.Et Utterdtn cdp» eft natura per locos nullo modo, fed tantum per tempora ctiam ipia mutabilis, ut anima, tf.cz la. Eu natura quæ nec per locos nec per tempora mutari poteft, hoc deus eft.Quod hicinfî . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuaui quoquo modo mutabilc.creatura dicitur: quod immutabile creator, Cum autem 0/

* quot;tdb'f* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod effe dicimus, in quantum manet dicamus, fit in quantum ünum eft, omnis por

’ rô pulchritudinis forma uniras fit.uides profedlo in ifta diftributione naturarû, quid fomx me fitîquid infime, fit tarnen fic:quid medie, maiusep infimo fit minus fummo fît Summu illud eft ipia beatitas.Infîmum quod nec beatum efle poteft nec miferum. Quod uero me di«m»uiuit inclinatione ad infimum,miiere, couerfione ad fummum beate uiuit Qui Chri fto creditnon diligit infimura,nó iùperbit in medio, atlt;ç ita fummo inhærcre fit idoneusî fit hoc eft totum quod agere iubemuhmonemur, accendimur.

Auguftinus presbyter Aurelio epi/copo,Iamentans temulentiam, contêt/ones ac dolos mireregnareapud Aftos, etiam in ibiennibus conuiutjsin honorem martÿ/ . rum nez

-ocr page 203-

AVGVSTINVS AVRELIO, EPIS T. LXIIII, XOJ rum fieri foh’tis,oß;endens quibusmodis poiïit illis mederi» nbsp;nbsp;Epift, LxiIII,

° epilèopo, Auguftitius presbyter. Qua gratia refpondcré Iittens j fandlicatis tuæ,cû diuîiæfîtâs non reperirem : omnia enim uidt afïcdhis animi j mei,qucm i'am (ponte furgentcm Icólio epiftolæ multo ardentius excitauitxon mifi me lam deo qui pro uiribus meis operaref* in me, ut «a rcicnbcre,quxutri noftrutti ftudio in domino Si cura eccleßaftica projiia præftantia Si mea obfecundatioir ne cógruerent. illud primû,quQd orationibus meis te adiuuari credis, non folum non defiigio,uerumetiam libenter ampled:or,Ita enim,Si ß nó meis,uel certe tuisgt;me dominus nunc exaudietQuod fratrem Alipium in noftra coniundlione manßfle, ut exemple ßt fra-tribus curas mundi huius uitare cupientibus, bcneuolentiflime accepifti, ago gratias quas nullis uerbis explicate poffim:dominus hoc repedat in animam tuam. Omnis italt;ç fratru cœtus qui apucl nos cœpit coaleicere, tanta tibi prærogatiua obftridtus eft,ut locisterraru tantum longe difiundlis ita nobis coiulueris tanquam præièntifïîmus ipiritu.Quapropter preabüs quantum ualemusincubimus,ut locum tibi cómifTum tecû dominus (uftinerc di/ gnetur,nec te uipiam deferere,icd adeflê adiutor in oportunitatibus, fiicies cum ecclcßa fiia, wiiericordiam per facerdotium tuu, quale ipiritalcs uiri utfaciat lachrymis eum geraitibus interpcllant.Scias itacß domine b^tiiTime Si pleniffima charitate uenerabilis, nó defpe rare nos,ittimo fperare uehementenq? dominus Si deus noftgr per autoritäre peribnæ qua gt;nbsp;gtris,quam non carni,fed fpiritui tUo impoßtam efle c5fidimus,multas carnales fceditates K aEgritudines,quas Africana eccleßa in multis patitur in paucis gemit,confilioru grauitatc amp;nbsp;tua poffit (anare.Cum enim apoftolus tria breuitcr genera uitiorum deteftancla Si uno in loco pofueritde quibus innumerabilium peccatorum exurgit feges, unum horiî quod iccundo loco pofuit acerrime in eccleßa uidicatur,duo aut reliqua,id eft pi imu 6i ulti mumaolerabilia uidentur hominibus,atlt;^ ita paulatim fieri poteft,ut nec uitia iam puten/ ! tur.Ait enim uas cIeólionis.Non in comeflationibus SC ebrietatibus.non in cubilibus 6i im pudicitijs,non in contentione 6i dolo,(cd induite uos dominum lefum Chrifium, Si carnis turäm ne feceritis in cocupiiccntqs. Homm ergo triüm cubilia Si impudicitiæ tam magnû tnmen putantur.ut nemo dignus,nó modo ecclefiaftico miniftcrio,fed ipfa etiam iacrame torû cottimunioè uideatur.qui (c ifto peccato maculauit.Ec reéle omnino. Sed quare foluî' Çotneffationes enim Si ebrictates ita conceflæ Si licitæ putantur,ut in honorem etiam bea. tiflîmotum martyrum,non (blum per dies folennes, qgt; ipium quis non lugendum uideat qui hæc non carn’^soculis ini^icit.fed etiam quotidie celebrentur.Quæ foeditas fi tantu fia/ g'^ofaôC non etiam (àcrilegaeflèt,quibufcuncç tolerantiæ uiribus fuftentandam putare/ nius.Quâ^ ubi eft iUud, quod eu multa uitia enumeraflet idê ^oftolus, inter quæ pofiiic ebriofos, ita conclufit,ut diceret cum talibus nec panem edere. Sed feramus hæc in luxu Si ’•^0»*.$ Ube domeftica. Si eorum conuiuiorum quæ priuatis parietibus continentur, accipiamus^ Ekjo'i in k cum eis corpus cum quibus panem edere prohibemur,fâltcm de fànôtorum corpora fepui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

chris,iàltem de lods facrorum de domibus orationum tantum dcdecus arceaiî’. Quis enim r«». audet negate priuatim,quod cum frequentatur in fanôlis locis, honor martyrum nonrina turCHæc fi prima Africa tentaret auferre à cætcris terris, imitatione digna enè deberet. Cu. «cro SC per Italiæ maximam partem, SC in alrjs omnibus aut propè omnibus tranfmarinis ccdefîjs,partim quia nun^ faôta funt,partim quia uel orta uei inueterata,fanâ;orum Si uc rc débita futuracogitantiuepifcoporû diligentia SC anîaduerfionecxtiifta atlt;ç delcta ßnt, dttbitamus quo pofliimus tantam morum labé, uel propofito ta lato exemple emendare: Si no^uidé iilaru partium hominê habemus epiicopû.unde magnas agimus gratias deo: quancp eius modeftiæ atcç lenitatis eft,eius denicß prudétiæ Si folicituciinis in dno, ut etia fi Afer eflet,cito illi de (cripturis perfuaderet^ curandû,quod lieétiofa Si male libéra cofuetu do uulnus inflixit.Sed tanta peftiiêtia eft huius mali»ut Canari prorfus,quantum mihi uiz xiondliii eon detur,nifi concilij autoritate non poflit,Aut fi ab una ccclcfîa inchoâda eft.medicina, fient irx r 4« uidetur

-ocr page 204-

X04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A VG VS TIN VS A V R EL I O, DE COHERCBND A

uidctur audadæ,mutareconariquod Carthagincnfisccçlcfîa tenet,fie magnæ fmpudériæ q eft,uelle (cruare quæ Carthaginenfîs ecclefîa correxit. Ad banc autem rem qui s alius epifeo pus effet optandus,nifi qui ea diaconus execrabaturC’ Secfquod erat tuncdolcndum,nunc auferendû cft,non afpere^fed ficut feriptum eft, in (jjiritu lenitatis flC manfuctudinis.Pant enim mihi fiduciam (itteræ tuæ indices grauiffimæ charitatis,ut tecum tanquam mccu au/ Confuetudo deam coUoqui.Non ergo a(pcre,quaptum exiftimo,non duriter,nô modo imperiofoifta iubendo,magis mori^do quàm minancÂ.Sic enim agen

dum eft cum mukitudine peccantiu, Seueritas autem exercenda eft in pcccata paucoru.Ec fi quid minamurcum dolore fiat,de {cripturis comniinando uindidrâfuturam, ne noßpfi in noftra poteftate,(èd deus in noftro fermonc timeatur. Itâq; prius mouebûtur fpiritales «el ipiritalibus proximûquorum autoritäre ôi leniffimis quidem (èd inftantiffimis admo/ nitiqnibus cætera mukitudo frangatunSed quoniam iftæ in cœmiterrjs ebrietates Ä lux« riofa conuiuia,non folum honores martyrum in carnali amp;nbsp;imperita plebe credi folent, fed etiam folatia mortuorû.mihi uidetur facilius illic difluaderi poffe iftam fœditatem ac tur/ S4erj^ci4 pkudinem,fî ôi de feripturis probibeatur,amp;: oblationes pro ^iritibus dormienriû, quasue pro mor/ re aliquid adiuuareçredcndum eft,fuper ipfas memorias non fint fijmptuofæ,at(Ç omni/

bus petentibus fine typho Si cum alacritate pr:d3eatgur neque uendantür, Sed fi quis ali/ quid pecuniæ offerte uokieritlt;in præfbiti pauperibus eroget. ïta nec deferere uidepuntur memorias fiiorum, quod poteft gignere non leuem cordis dolorem,6£ id celebrabitur in ec défia quod pie 6£ honefte celcbratur. Hæcenim intérim de comeflatiôibus SC ebrietatibus CoMeittioo' diôla fint. Dc contentioncautemôCdoIo quid me attinet dicere, quando iftauirianon in dolus, plebe,(èd in noftro numero grauiora (untç’ Horum autem morborum mater fuperbia eft,

SC humanæ laudisauiditas, qux etiam hypocrifim (æpc générât. Huic non refîftioir nifi crebris diuinorum librorum teftimonqs incutiatur timor ôi charitas dei, fi tarnen ike qui hoc agit feipfixm præbeat patientiæ atque humilitatis exemplum,minus fîbi affumé4o nbsp;nbsp;d

offertur,fed tarnen nbsp;nbsp;eis qui fe honorant nec totum nec nihil accipiendo, Ä id quod ^/

pitur l^disaut honoris, non propter (è qui totus^oramdeoeffe debet SC humanaepn/ kutontis. temnere, (èd propter illos accipiatur quibusconfulerenon poteft fi nimiadeieôlioncuile/ *.rimoth.^ feat,Adhoçenimpertinetquoddilt;ftumeft,Nemoiuuentutemtuamcôtemnat,cumhoc ille dixerit,qui alioloco ait: Si hominibus placere uellem, Chrifti feruusnon effem. Ma/ gnum eft de honoribus ÔC laudibushominum non, Iætari, fed omnem pompam inanem fjræcidere, ôi fi quid inde ncccfïàrium retinetur,id totum adutilitatem honorantiumfa/ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utemque conferve. Non enim fruftra diôtum eft, Deus confringet offa hominum place/

re uolentium. Quid enim languidius, quid, tam fine ffabilitate ac fortitudine,qult;^ ofta fîgnifîcant, quàm homo quem mafe loquentium lingua débilitât cum fdat fal(a elRq^ dicuntur C Qiius rei dolor nullo modo animæ uiiceradilaniaret, fi non amor laiïdis ofla eius confringeret. Præfumo de robore animi tui. Itaque ifta quæ tecum confero,mihi di/ . co, dignaris tarnen credo mecum confîderare,quàm fint grauia,quàm difficilia.Non enim huius hoftis uires fenrit,nifi qui ei bellum indixeriuquia SC fi cuiquam facile eft laude care/ re dum dcnegatur,difficile eft ea non deledlari cu offertur:Si tarnen tanta mentis in deum debet effe fu(penfio,ut fi no merito laudemur,corrigamus eos quos poflumuszne ^bitrent aut in nobis eflè quod non eft,aut noftru efle quod dei eft, aut ea laudet quæ quâius nqn Lttudes homi dcfint nobis,aut etiäfuperfint,ncqua^ tarnen (unt laudabiliaiuelut (untbona otnnia quæ «MW quomo/ Qgi nbsp;nbsp;nbsp;pecoribus habemus comunia uel cu impijs hominibus. Si aute merito laudamur,

pj-optcj. Jeu gratulemur eis quibus placet ueru bonujnon tarne pro his quia placemus ho minibus,fed (î corâ deo talcs fumus quales nos effe credunt,ÔC no tribuitur nobis ^4 d^» cuius dona (unt omnia quæ uere meritóque laudantur. Hæc mihi ipfe canto quotidie, ud potius iile cuius (alutaria præcepta (unt, quæcunque fine in diuinis leeftionibus fiujeniun/ tur, fiue quæintrinfècusanimoluggerunturî ÔCt^enuehementer cum aduerCirio dinîilt;

-ocr page 205-

TEMVLErfTIA ET GONTENTIONE, EPÏST. DXIIII, 205 jç cans,(æpe ab co uulnera capio,cum deledtationem oblatæ laudis mihi auferre no pofTum^ Hæc propterca fcripfi,ut fi tuæ feneótuti non lunt ncceflaria,fîuc g, plura huiufmodi ipïè cogites atc|; utiliora, fine tuæ f^cflitati medicina ifta no- opus fit, mala tarnen mea nota fint tibi.fciascß unde pro mea infirm itate deu rogare digncris,quod ut impéfîfltme facias# obfecro per humanitatem illius qui præGeptum dedit,ut inuicem onora noftra portemus, Multa funt quæ de uita noftra ôi cóuerfatione defler^quæ nolle per litteras ad te uenire, (Î inter cor meu amp;nbsp;ctgt;r tuum,ulla eflent giinifteria præter os meum Si aures tuas. Si autem uc Herabilis nobis »mniu^ noftru tota fynceritate chariflimus, cuius in tc uere fraternâ cum præfens eflèm feenignitatem ftudiumc^ perfpcxi,(cnex Saturninus dignatus fucrit,quâdo oportunum uidebit ad nos uenire,quicquid cum eius lanólitate 6i (peciali affedlu colloqui potucrimus, baud multumdiftabit,acficumtuadignationc id agcremus, Quod utnoz bifeum ab co pcterc atc^ impetrarc dignetis,tantis precibus pofco, quantis uerba nulla fufz ficiuntAbfentiam enim meam tantum longe Hipponenfes uchemeter nimisep formidati necç uJlo modo mihi fie uolunt credere,ut Si ego uobis. Agrum fratribus datum prouifi'o/ nc ôi libcralitatc tua didicimus ante cpiftolam tuam,per faaólum fratrem Si conferuu noz firum Parthenium,a quo multa alia quæ audirc defiderabamus audiUimus.Præftàbit döz •^inus ut etiam cætera quæ adhuc de(|^eramus implcantur.

Auguftinus Paulino,cupiens ab iHo plenius explicari qu^odo uolutas homihis fiibditur uoluntati diuinæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxv,

A N C T r s Si dco dilceftis merito uenerabilibus. Si multUm defiderabilibus fi-az tribus Paulino Si Thcrafiæ, Auguftinus in domino ialutem. nbsp;nbsp;Chariffimus

frater CeKuscû referipta rcpctcret,dcbitû reddere fcftinaui. Sed uere feftinaui. Cum enim eu putarc adhuc aliquot dies nobifeû remoratüru, repente coperta occafione nauigfj,mihi pridianam fuâ profeétioné iam nodle fuggeftit.Quid facercm cum B cum tenere no poftcm,Si quia ad uos cum quibus ei melius eflet properabat,nec fi poflem

clcbercm.Proindc pauca ilico hæc arripui diôlanda ata mittenda, prolixioris cpiftolæ me confitens dcbitorem,cum poft reditum gcnerabilium fratrum noftrorum collegaru Thez Jsfij SiEuodij.primu noftri ex parte fatiatusfijcro.Vberiusenim ad uos in eorum peôtori hus Si orationibus nos efte uéturos, iamiâcp in Chrifti nomineatqj adiutorio iperamus, Cu hæc (cribcremus,etiam per unanime filiû noftru Carthaguftinenfis eeelefiæ presbyteriî rortunatianum Româ nauiaaturû,aliam cpiftolâ paucis ante diebus ia dederâ. Nûc ergo quod folco rogo,ut quod foßtisfaciatis. Orctispro nobis utuidcat deus humilitatem no ftrâ Si laborem noftru,Si dimittat omnia pcccata noftra.Colloqui aut uobifeu talia cupio, ß dignemini littcris,qualia colloqui poftemus fi' cora ueftris fenfibus adeftemus. Ecce illam quæîtiunculâ quam nuper propofueram.tan^ fi præfrns præfenti inter dulces loquelas ob derê,plane Chriftiano intclleétu Si deuotione foluifti, fed nimis curfim Si brcuitcripoffei: quippe aliquâto diutius Si uberius habitare gratia oris tui, fi cû dixiftès ita tc illo quo fclici ter uteris loco perfruerare dccrcuiftc, ut fi quid de te aliud domino placüerit, eius uoluntaz te præfcras tuæ,idipfum aliquanto apertius explicates, quo nâ modo uoluntatem dei quas ttoftræ uoluntati præponenda eft nouerimus,Vtru tantu inea re quam propterea ptæferz fcdeberemus,quia Si inuiti cogercmur.Ibi enim fit quidé quod uolumus.Sed ideo nos coz gitnur ut uelimus,quia ille uult cuius uoluntatis nec excellcntiâ fas eft rccufarc, ncc omnipo tentiâ licet cuitare: ficut Petrû alter cinxit Si tulit quo noluerat: ueruntamen quo nollet qt, fed uolens mortem fubqt. Afperrimum eft,ibi ubi eft potcftas,n6 mutate fentenriâ,quâuis aliud occurratinquopotiusappareatuolutasdeiad mutandam frntentiam nos uoeâtis. tion qa noftra mala erat.frd in qua retfte permaneref ,nifi ab illo in altéra uocaremur.Neqj ein malu fuit Abrahæ nutrire Si educate nliû,q poffet quantû in ipfb eftet uscç ad fine utz tæfuæzfed répété iuflus occidere,mutauitutic^ no priusmalâ fententiâ, fèd quæ mala effet ' fî potioribus mutata no effet. Hinequoque non dubito nihil aliud uideri tibi, fed pleruc^

non

-ocr page 206-

io6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS MAXIMO, •

non noce de cœlo,non per prophctarn,non per reuclationem, uel fomnq uel excerfu men/ q tis,qüi dicitur ecftafîs.fed rebus ipfîs accidetibus, ad aliud quàm ftatueramus uocatibus cogimur agnofeere dei uoluntatê aliam quàm erat noflA.Quod fi profîcilci ftatüeremus» amp;nbsp;aliquid oriretuf quod confulta de officio noftro ucritas uctaret defcrerc,aur dcccmcntv bus ibi mauere, nuviaretur aliquid quod eadem ueritate cólulta nos cópellcrct profîafci. de hoc tertio genere cauiàrum mutapdæ (èntentiæ,quid tibi uideatur peto mecumplcnius Si enodatius colloquaris, Sæpe nos quippe conturba£ Si difficile eft nos âliquid quod ma/ gis faciendum erat omittcre,aum illud mutare uolumus,in quo prius permanere ftatucra' mus,no quidem maium,uerum iam ideo malum,quia id quod potius agendum eft occur rens deièritur. Quod fi non occurrerct,non folum fîneuituperatione ftd ctiam cum laudc, in illo priore perduraretur,Hic nonfalli difficile eft, hic oninino uox prophetica pra:ualct, ’ Deliéta quis intelligit,Hinc oro participem me fadas cogitationum tuaru, quid in talibus uel faccre foleas uel faciendum efl'e reperias.

Auguftinus Maximo medico,recens ad ecckfîam catbolicam conuerib, hortans iV lum ut ftudeat SC alios eodem addiicere,pracftrtim quum nonnullos in errorem addu xiiïet autoritate fuajnftruens ilium aduerfus eos.quidetriu perlbnarû eadcm^tîên/ tia impie difputant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXVI.

O M r N O eximio mcritocfc honorabili Si religiofo fratri Maximo,Alipius Si Auguftinus in domino falutem. nbsp;nbsp;nbsp;Cum à fandlo fratre Si coepifeopo no/

ftro Pereorino de tua tuorûcç non corporali (èd Ipiritali fàlute præcipue qux/ reremus,de tua quidem lætos,de tuorum uero triftes nos eius relpofa fecerut,

quod non funt eeelefiæ catholicæ falubri correôlione fociati. Et quia id dto futurum Ipera/ bamus, adhuc non eftè faëtum dolemus, domine eximie meritoeç honorabilis Si religio/ fe frater. Proindç charitatem tuam in domini pace falutantes. Si præcipimus Si rogamus, Ut eos quod didicifti docere non differas,unum fcilicet deum eftè folum cui feruitus ilia de/ q betur,quælatria Græco uocabulo nuncupatur. Ipfum cnim uerbum eft in legeubi ferP M4Uh,4, pmm eft:Dominû deum tuû adorabis.ôi illi foli^eruiestquem fi deum patrem tâtum mo do dixerimus,refpodcbitur nobis, ergo latria filio no debetunquod neras eft dicere. Si au tem debetur, quomodo ergo uni tantû debetur deo,fi Si patri à filio debefjuifi quia upxus cui per latriam feruire iufti fumus, ita dicitur fblus ut Si pater intelligatur Si filius,imo uc/ . Corintki, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpirituffancftus.De illo quippe dicit apoftolus:Nefcitis quia corpora ueftra templu

font in uobis fpirituffanefti quem habetis à deo Si nô eftis ueftri. Empti enim eftis magno precio,glorificate deum Si portatc in corpore ueftro. Qücm deum nifi Ipiritum fanlt;ftû,cu/ fus corpora noftra dixerat eftè templumC Debetur ergo latria Ipifituifandlo.Nam fi tem/ plum racere,ficut Salomon fecit de lignis Si lapidtbus iuberemur,utic^ faciendo tcmplû la criam exhibere côuinceremur,quâto magis latria debemus cui no templum facimus fed fu musC'Ac per hoc fi patri Si filio Si fpirituifanëlo latria debet' Si exhibetur à nobis, de qua diótó eft: Dominu deû tuu adorabis Si fbli illi feruies, proculdubio dominus deus noftec cui foli per latriam feruire debemus nd eft pater fblus, ncc filius folus.nec fblus fpirituffau «ftus, fed ipfa trinitas unus deus fblus,pater Si filius Si fpirituffanólus; non ut pater fit ipfè qui filius,ucl fpirituffanólus ipfe fit aut pater aut filius, cum fitinilla trinitate pater nlq folius. Si filius patris folius, fpiritus autem fanétus Si paths Si filij fit fpiritus: lêo propter unam eandemque naturam atque infèparabilem uitam, ipfa trinitas quatum ab hominc poteft fi'de præcedente intelligitur unus dominus deus nofter, de quo didtum eft ; DomP RöW.ii. deum tuum adorabis Si illi foli ferUies,ód quem prædicat Apoftolus.Ait enim:Quoz •' nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;niam ex ipfo Si in ipfb Si per ipfoni font omnia,ipfi gloria in fecula fèculorum amen.Noti

cnim fi'c ex deo patreunigenitus filius,quemadmodum ex illo eft uniuerfa creaturaquam ex nihilo creauit. Hunc quippe de foa fobftantia genuit non ex nihilo fednneceum ex tempore genuit, per quemcundla tempora condidit. Quoniamficut flamma fplendo/ rem

-ocr page 207-

DE TRIPftTÀTE V NIV 8 DEI. EPIST, LXVI

ZOquot;?

fem quem gionit^tcmporc nori præccditjca pater nun^ïîne fi'Ii'o fiait, Ip(è eft quippe Gpi/ cntia,de qua Icriptum eft:SpIcndor eft eftim luds ætérnæ.Luci ergo cuius candor eft, id eft deo patri fine dubio coater na eff.Et idco no ficut in prindpio fedt déus cœlû ÔC terram, ira ia prindpio fecit uerbum,fed in principio erat ucrbum.Spiritus quoqj ianóius nó ficut ere/ atura ex nihilo eft fadtus.Hæc crïnitas unius cft eiufdemcp naturæ atlt;!^ fubftantiæmon mi hor in fingulis quàm in omnibus,riec maior in omnibus nbsp;in fingulis,ièd tanta in folo pa/

tre uel in lolo filiê,quanta in patre fiwiul Si filio.S^ tanta in folo Ipiritufàndlo, quantafimul in patre 8i filio 9C ijairicufâélo. Nccç eni m patér ut haberet filiû de (èipfo, minuit fcipfnm, fed ita geriuit 3e fe altcru le, ut totus mancret in fe^SC effet ia filio tantus quitus ÔC folus.Si/ militer Si. ipirituftandtus integer de iritegro, non præcedit undc procedit, (cd tantus eu illo quantusexillo,necfriinuiteumprocedendo nccaugethærendo.Ethæç omnianecconfuiè Cotumedeae onum fijnt,ncc diftindte tria fiint,fed curri fint unum tria fijnt,ôi eutn fint tria unu funtPro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at-»

inde qui tam multis cordibus fidelium fiioru donàuit ut effent cor unum,quâtomagis con/ feruat in feipfo ut fint hæc tria. Si fingula deus, Si fimul omnia non tres dij fed uhus deus-Hic eft unus dominus deus noftcr, cui uniuerfa pietatc feruitur,cui foli latria ilia debetur; ' qui CU in rebus quæ naftuntur in tepore fiia bonitate effecerit,ut fuæ fubftantiæ proie qux/ liBct res ^ignatjd èft homo h omine,»on alterius naturæ fed cius cuiuS ipfe eft, uide cp im/ pie dicat ipfe non genuiffe id quod ipft eft.Hæc ènim propitftjuitarisïurit nomina non na turæjôc ideo ad aliquid uel relatiue dicrintur,quæ aliquando cadem iunt, aliquandp diuer/ fa.Eadé fcilicct cu frater refertur ad fratré,amicus ad amicu,uicinus ad uicinu, cognatus ad èognatu, Si fi qua fimilia.qux irifinttum cft uelle omnia percurrercre, In his enim quod cft: ifte ad ilium,hoe eft ille ad iftu. Diücrfa funt autem,ficut pater ad filium.filius ad patrê,lb/ ter ad generu.gcner ad focerü,dominus ad fcruu,fcruus ad dominu. No cft quidé hoc iftc ad illu,qnoj jftg nbsp;nbsp;iftum,fed ambo tantum homincs funtRelatio diueifa eft non natura:

‘ 6 quoniamfiattendasquidfit alter adalterum,noncft hoe ad ilium ifte,quod ad iftu illc:qa ifte pater,ille filius,aut ifte focer,ille gcncr,aut ifte dominus, ille feruus. Si autem attcndas^ quid quisqj fit,uel ad feipfum uel in fe,h«c eft Si ille,qüia ille homo cft ficut iftc.Vnde intef •'git prudentia tua non ab eis rationabiliter dici quorum errore te dominus lïbcrauit, ideo dei patris dci filrj riaturam effe diuerlam,quia ifte pater eft,ille filius.Et dcum pattern no genuiffe idquod eft ipft,quia non genuit patrem filq fui, quod eft ad ilium ipfe.Quis cm nonuideat iftauocabula noninfeipfis demonftrare naturas, fed alterius ad alterum fi/ gnificare perlbnasC’T ale cft etiam illud quod fimili loquuntur errore,Ideo filium alterius ef fc naturæ,diucrfæcp fubftantiæ,quia pater deus non eft de altcro deo,filius autem deus eft: quidem fed de patre deo:amp;: hie enim non indicatur fubftantia led origo, id eft non quid fit fed unde fit quifqj uel non fit. Nei^ enim Abel Si Adam ideo non unius naturæ atc^ fubz ftantiæ fuerût,quia ifte fuit homo de hominc illo,ille de nullo. Si ergo utriusqj natura quæ ritur,homo Abd,homo Adam.Si autem origo,primus homo ex quo Abel, nullus homo qxquo Adâ.Itê in deo patre Si deo filio,fi utriuscç natura quxratur,uterqj deus,nec magis Riagnus alter altcro deus.Si autem origo,pater cft deus de quo filius deus, de quo auteni pater,nullus eft deusffruftra itaq? ad hoc rclpondere conantes dicunt, fed homo cum pafft one gcncrat, deus autem fine paffione genuit filium. Hoc enim non Iblum ipfos nihil.ftd *^osadiuuat plurimum. Nam fi temporalibus amp;paffibilibus rebus deus tribuit, ut quod funt hoc gencrent,quanto magis ipfe æternus Si impaffibilis, non aliud eft ipft genera/ tut unus unicum,ideo noftra inenarrabili admiratione, quoniam fine paffione, Si tanta fe/ cum æqualitate,ut cum ncc poteftate præccderct ncc ætate. Sed ideo totum quod habet» quod poteft,non tribuit fibi led patri,quia no eft à feipfo fed à patrc,Æqualis eft enim pa/ tri,fed hoc quoque accepit à patre: nec fic accepit unde effet æqualis,quafi prius fuerit inæ/. qualis, lednatus æqualis, ficut femper natus, ita femperæqualis. Non utique inæquâlem ^nuit, ôi æqualitatem iam nato addidiufed gignendo earn dédit, quia îçqualem nonim#.

parem

-ocr page 208-

AVGVSTINVS A LIP IO, •

u, notdndîi. nafcendo fumpfit.non fuperbiendo præfumpfît.Propterea ucro patrem dicit eflè maio/ tem,qijia feipfum exinaniuit,formam fcmi accipiens nonRamittens dei, propter quam for/ mam ferui,non tantum patre,ueruetiam feipfo öi Ipiritufencto minor fadtus eft. Ncc tati Wm hac exccllentifii^a trinitate.led etiam minoratus eft paulominus ab angelis,hommi/ bus quolt;ÿ minor fuit, quando pareqfibus fubditus fuit, rropter banc itatç formam ferui quam uenientc plenitudine temporis exinanitus accepit,dixit:pater maiol me eft. Proptet iflam formam uero quam nec exinanitus amifit,dixit. Ego amp;nbsp;pater unumïumus ,ÔC homo fcilicet fadtus,ôi permanens deus. Homo enim aftumptus eft à deo, non homine confum/ ptus eft deus.Ideo ualde rationabiliter amp;nbsp;patre minor eft homo Chriftus, Si patri æqualis eftidemipfe deus Chriftus.Cum igitur huic reeftæ atq; catholicæ fidei præfentibus nobis cum magna exultatione populi dei confociatum te cfic gatàleamus,quare adhuc de tuoru (egnitia triftes fumusT’obftcramus te per mifericordiam dei, ut ipfo adiuuante auferas iftu mcerorcm de cordibus noftris.Nclt;ç enim credendum eft autoritatem tuam ad pcruerfita/ tern tuorum plurimum ualcre potuiftc,0i ad corretftionem nihil ualere pofte. An forte con temnunt tc,quia in eccleiîæ catholicæ participationem hac ætate uenifti,cum te amplius de beantadmirari atep uenerari,quia uetuftiffimum eriyrcm fenili quadam iuuentute uicifti. Abfit ut ipfi reftftant tibi uer^icenti.cui conlènlèrant à ueritate deuianti.Abfitut nolint te cum rclt;fta (entirc,cum quo eos deleótauit errare,tu tantum ora pro eis Si infta eis. Immo uero adduc eos ad domum dei tccum,qui in domo tua lunt tecum: uel te non pigcat in do mum dei cum illis ucnire,qui in domum tuam (bliti focrant conuenire,præfcrtim cu catho/ lica mater aliquos à te petit,aliquos repetit.Pctit eos quos apud te inuenit,repctit eos quos per te perdidit.Non excrucietur damnis.fed potius laäetur lucris. Acquirat filios quos non habuit,no plangat quos habuit.Oramus ad deum ut facias quod hortamur. Si fperamus de mifericordia eius,quod litter is fanóli fratris Si coepiftopi noftri Pcregrini,K refcriptis di Icdlionis tuæ,cito de hac re gaudio replebitur cor noftrum, Si lingua noftra exultatione.

Auguftinus Alipio feni,de Gabinianotniraculis conuerfb ad Chrifti anifmum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. LXVII.

V G V S TIN V s Alipio fern’. Frater Paulus hic eft incolumis, apportât negociorum fuorum fecudas curas, præftabit dominus ut etiam ipfe ultimx iïnt:multum nos falutat Si narrat gaudia de Gabiniano, quod ab ilia fua eau/ fa, milèricordia dei liberatus,non folum Chriftianus led etiam fidelis ßt uab

de bonus,per pafcha proximc baptisatusjin corde atq; in ore habês gratiam quam perce/ pit.Quantum eum defiderem quando explicaboCSed nofti ut eum mligam.Architheatcc etiam Diofcorus Chriftianus fidelis eft fimul gratiam confecutus.Audi etiam quemadmo dum,nelt;^ enim ceruicula illa uel lingua nifi aliquo prodigio domaretur: filia eius in qua uz nica acquiefcebata:grotabat,SC ufqj ad totam defperationem falutis temporalis,code ipfo patre renunciante pcruenit. Dtcitur ergo amp;conftat,cummihi hoe amp;nbsp;ante fratris Pauli reditum,comes Peregrinus uir laudabilisóCbene Chriftianus,qui cum eis eodem tempo/ re baptisatus eft,indicarit,Dicitur ergo ille fenex tandem conuerfus ad imploranda Chri/ fti mifèricordiam,uoto ft obligaftè Ghriftianum fore fi illam faluam uiderct.Faótum eft. At illc quod uouerat,diftïmulabat exoluere,ftd adhuc manus excelfa. Nam repentina cagt; citate fiïftunditur,ftarimép uenit in mentem unde illud eftet:exclamauit confitens,atcp itez ru uouit,ft recepto lumine impleturum eftè quod uoucrat.Reccpit, impleuit,ói adhuc ma/ nus excelfa: Symbolum non tenuerat, aut fortafle tenere reeufauerat amp;nbsp;ft non potuiftc ex/ cufaucrat, deus uiderat.Iam tum poft feftaomniareccptionisfiiæ inparalyfîmfoluituc multis ac p)cnc omnibus membris.Tunc fbmno admonitus confitetur per fcripturam, ob hoe fibi diótum eftè accidifte,quod fymbolum non reddiderit.Poft illam confeftïonem red dutur officia omnium membrorum nifi linguæ folius : ft tarnen didiciftè fymbolu, ideoep

memo/.

-ocr page 209-

D E I M M A. N I T A T É C ï R C V M C E L L I O N V M• E P» LXVIIT. 209

Ä memoria iam teuere nihilomiiius in cadem tentatione littcris fafliis eft:on!niseft ab co dclcta nugacitas, quæ ut (cis multû decolorabat naturalem quandam eins benignitatem, cum^ inwltantem Chriftianis f^ciebat ualde facrilegum. Quid dicam,nifî domino hym/ num canamus ÔC fùperexaltemus eum in fcculaC

Clerici Hippone catholici lanuario prima’ iêdis epifcopo,partis Donan'anæ, De imma nitate Circumcellionum aduerfus cathoIicos.Stilus eft Auguftintquantjuam communi de -ricorum nomineïcn'pta eft epiftola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lxvm^

A N V A RIO Clerici cath^ici regionis Hipponenfium. Clerici amp;nbsp;Circumeenioz i*eitri noui generis Si inaudïtæ crudelitatis pcrfècutione in nos feuiunt. Qui fî malum pro malo redderent, ctiam fie côtra legem facerent Chrifti,Nunc uero confideratis omnibus fadlis noftris Si ucftris.inuenimur hoc pati quod feriptum eft,Retrï buebant mihi mala pro bonis.Et in alio plalmo, Cum bis qui oderant paeem eram pacifi nbsp;nbsp;nbsp;^^9

cus.cum loquebar debcllabant me gratis.Nam cum fis in tam grandi conftitutusætate,ar bitramur te optime noflc,quod pars Donati quæ primo apud Carthaginem pars Maioz fini dicebatur,ultro acculauit Cæcilianum tûc epiftopum ccclefiæ Carthaginéfis, apud im peratorem ilium antiquum Côftantinum.Scd ne forte aut oblita hoc fit grauitas tua, aut tenoife diflîmules,autetiam,quod no putamus, forfitan neftias, exemplum relationis tûc Anulini proconftilis,quem pars Malbrini tuncinterpellauit, ut ea crimina quæ obijciebat Gæciliano ad memoratum imperatorem ab eodcm proconftle mitterentunhis noftris lit/ teris inferuimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anulinus turic proconful Africæ. Scripta cœleftia maieftatis

ucftræ.accepta atcç adomata,Cæcil{ano amp;nbsp;his qui fub eodé agunt qui^ clerici appellanz tur,deuotio paruitatis meæ infinuare curauit.eofdem^ hortata cft,ut unitate confenfu oz Wnium fadla.cum omni dmnino munerc indulgèntiæ maieftatis ueflræ liberati eflèuidez antur catholici,euftodita fanôh'tate legis debitæ reuerentiæ ac diuinis rebus inlèruiant. Ve

B rum poft paucos dies extiterunt quidam adunata fteum populi multitudine,qui Cæciliaz nocontradicendumputarent,quic^fa{ciculum inalutainfignatum obtulerunt dicationi •^oftrXjatc^ ittipendio poftularunt,ut ad fàcrum amp;nbsp;uenerabilcm comitatum nominis uez ftri dirigercm,quæ manente Cæciliano^n ftatu fuo,lubicôlis eorundem adtis, quæcundta Riaicftas ueftra poflît dinofcere,paruitas mea dirigere curauiu nbsp;nbsp;Tranfmiflî libclli duo,

unus in aluta fubfcriptus ita,Libellus ecclefiæ catholicæ criminum Cæciliani traditus à par te Maiorini.Item alius fine figillo cohærés eidem alutæ,datus die.Xvu. KaE Maias Carz théine,domino noftro Coftantino Augufto * tcrtius.Pofthâcrelationem ad femiflam Sufpiccrfuip iuflit impérâtor uenire partes adepiftopale iudidum in urbe Roma faciendum,ubi quem admodumcaufadiiftaatcp finira fit,amp; Cæcilianusinnocens iudicatus fit, indicant gefta ecclefiaftica.lam utiq^ poftpacifîcum moderamen iudicrj cpiicopalis,omnis contentionis SC animofitatis pertinacia debebat extingui.Sed rurius maiores ueftri ad imperatorem re dicrunt.ôi non redle iudicatam neqj omnem caufam auditam eflè conquefti lunt. Vnde ille alterum epifcopale indicium dédit habendum in Arelatenfi Galliæciuitate, ubi multi Ueftri uana ÔL diabolica diflènfione damnata, cum Cæciliano in concordiam rcdieruntgt; Alq uero pertinaciiTimi ôi litigiofi fïîm i ad eundem imperatorem appellauerunt,poftea Si iplè coaclus epiftopalem caulam inter partes cognitam terminauit,à prius côtra ueftram partem legem conftituit,ut loca congregationum ucftrarumfîfco ucndicarentur, quarum omnium rerum documenta,fi ucllcmus infercrc,nimium longas litterasfaceremus. IHud. tarnen nullo modo prætermittendum eft, quomodo Fclicis Aptungenfîs, quem fontem tnalorum in concilio Carthaginenfi, ab Secûdo Tigifitano primate patres ueftri fuifte di xerunt,urgcntibus apudimperatoremueftris,publico iudicio caufa difcuflàatcp fi'nita fit.Nam memoratus imperator, in hac ipfa cauia ueftros apud ie acculatores Séaflîduos interpellatôrés,litteris fuis fuifte teftatur,quarum exemplum infra fcripfimus. Imperato EjcfwpIS tes CæfarcsFlaufj,Conftantinus Maximus, Si Valerianus Licinius,ad Probianum proz epiftola

s confulcm

-ocr page 210-

210

CLERICI HIPPONBN» CATHOLICI lANVARlO

confulcm Africæ.Helianus prædeceflbr tu9,men'to dû uif pfeóliffimus, ucrus uicarius Pfæ C feólorum tune per Afn'cam ueftram Jncommoda ualetudine tenerctur, eiufdem parrinos funólusanter cætera etiam id negocium uel inuidiam,quæde Cædliano epifeopo eedefîæ catholicæuidetureflè commota,ad examen fuum at^iuîîionemcredidit eflereuoeâd^-Etenimeumiam Superium centurionem Cæcilianummagiftratum AptunginojuÄ Saturnium excuratêrem ÔL Calibium iuniorem eiufdem duitatis curatorem,atlt;^ folûfer/’

uum publicu fuprafcriptæ ciuitatis, præfentes efte feciflèt, audientiam pi^buitcomprtcn/ tem,adeo ut cu Cæciliano ftiiflèt obieólü,quod à Feilte eide epilcopatus uideretur efte dez latusjcui diuinarum fcripturarum proditio at($ exuftio uideretur obieóta*, jpnocentem de eo Felicem fuiffe conftiterit.Denic^ cum Maximus Vigentium decurionem Ziquenfium riuitatisjepiftolam Cæcilianiexdiuino iurefalfaflècontenderet,eundem ipfum Vigentiu fiiipenfum adds quæ luberant peruidimus, Si ideo minime certum quod (c decurionem Ziquenfium aflèuerauerit.Vnde uolumus ut eundem ipfum Vigentium fob idonea pro fecutione ad comitatum meum Conftantini auguftimittas,utiilisqui impræfèntiarum agunt,atlt;ç diurnis diebus interpellate non definunuaudientibus ÔC coram aftifteribus ap parère SC intimari poflit,fruftra eos Cæciliano epifeopo inuidiam comparare, at® aduer/ fos eum uiolenter inforgere uoluiffe.Ita enim fiet ut omiftis ficut oportet eiufmodi conten tionibus,populus fine diftenfione aliqua religioni piopriæ cum débita uenerationc defer/

ua^eftut uiar. Hæc eu uideas l’ta fe hsbere,quid eft qnod nobis deimperatorum iuflîonibus,q^ rpifiol^. contra nos conftituuntur inuidiam condtatisgt; cum hoc totum nos potius antea feceritis»

Si nihil debent in his caufis imperatorcs iubete, fi ad imperatores Chriftianos hæccura pertinere non debcLquis urgebat maiores ueftros caufam Cædliani ad imperatorcm p^ proconfulcm mittere,Ôi epifeopum contra quem abfcntem iam fèntétiam quoqno modo dixeratis.iterum apud imperatorem accufare,quo innocente pronunciato.ordinatoricius Felici alias apud eundem imperatorem calumnias machinari: amp;nbsp;nunc quid aliud ipli^^ D maioris Conftantini indicium contra ueftram partem uiuit,quod maiores ueftridtgtruL quod aftïduis interpellationibus extorferût.quod epifcopali iudicio prætulerunt,Si di^u centimperialia iudida, qui primitus imperatores^d ea uobis exdtanda coêgeruntî'Sic enim modo contra catholicam clamatis in his quæ cotra uos ab imperatoribus decernuiy tur,quemadmodum fi' uellent aduerfus Danielem clamarc,qui liberato illo, eifdem leonv bus confumendi miflî funt, à quibus ipfum primitus confumi uoluerunt Scriptum eft c/ P ro«fM9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihil intereft inter minas regis Si iram leonis. Danielem calumniofi inimid in lacum

leonum mitti coëgerunt:uicit innocentia eius illorum maliciam:illæfus inde leuatus eftJpu illuc mifti perierunt.Similitcr maiores ueftri Cæcilianum Si eius focictatem,rcgiæ iræcoU'' fiimendam obiecerunt,cuius innocentia liberata, ab eifdem regibus eadem uos patimiu’» EW.X7, quæ illos ueftri pati uolueruntiquoniam feriptum eft,Qui parat proximo foueam,ipft iu' cidet in eam.De nobis ergo quod queramini no habctis,6i tarnen ecclefi'æ catholicæ man/ foetudo,etiam ab his imperatorum iuflionibus omnino conquieuerat, nifi ueftri clerici Si drcumcelliones, per fuas immaniflîmas improbitafes furiofàs^ uiolétias quietep noftrâ perturbantes atcu uaftantes,hæc in uos recoli SC moneri coègifient.Nam priufquam reeen dores leges iftæ,de quibus modo querimini,ueniflènt in Africamjnfidias in itineribusno ftris epiieopis tetenderunt, conclericos noftros plagis immaniflîmis quaflàuerunt, laids quoque amp;plagas grauiflïmasinflixcrunt,6iintulerunt eorum ædificijs incendia. PreP byterum etiam qucndam,quia propria liberauoluntateunitatem noftræcommunio/ nis clcgitjde domo fua raptum,amp; pro arbitrio immaniter cæfum,in gurgite etiam cœnolo aolutatum,burda ueftitum,cum quibufdam dolendum, quibufdam ridendum in pomP^ fui facinoris oftentaflènt,abduôlum inde quo uolueruntuix poft dies duodecim dimifc^ runt. Vnde conuentus municipalibus geftis à noftro epiieopo Proculianus,cumab inqui/ renda caufa diflïmulaflet,amp; iterum continuo conuétus efttLnihil fe dióturum amplius ge/ ftis

-ocr page 211-

DE IMM ANITATE C I R C V M C E L L IO N VM- E P- LXVIII. 211

A ftis expreHît.Et hodft illi qui hoc fecerunt, presbytcri ucftri font, adhuc nos infoper terri/ tantes,ôi fi'cut potuenjnt perfoqucntcs.Nec tarnen de his iniui-qs ÔC perfccutîonibus, quas eccleiîa catholica in tegione noftra tune pcrtulit,imperatoribus conqueftus eft epiieopus nofter.Scd faólo concilio placuiAit pacifiée conucniremini,quo, fi Rcri poflet,haDcrctis in ter nos collationctn,ôi errore foblato,fraterna chantas pacis in uinculo lætarctut.Et in ipfo conuentione quid Proculianus primo refponderit quod concilium fiióluri eflètis. Si aliâs K illic uifori quid reipondere debeteris,Deinde quid poftea cum propter foam promiflio/ nem denuo conifcntus eflèt,aólis expreflèrit,rccuiàns pacifîcam collationem,ipfo gefta in/ ftruant grauitgttm tuam. Deinde cum ueftrorum cicricorum Si circumcellionum notifli/ ma omnibus non ceflaret immanitas,dióta caufaeft, cum Criipinus iudicatus hæreticus, nec pœna decern librarum auri quæ in hærcticos ab imperatoribus fucrat conftitutaper manfuetudinem catholicam feriri permiffus eft, Si tarnen ad impcratorcs appellandum putauit. Cuius appellationi quod ita relponfom eft, nonne ueftrorum præcedens impro/ bitas,0J eadem ipfius appellatio extorfit utfi'erennce tarnen etiam poft ipfum reicriptum, intercedentibus apud imperatorem noftriscpiicopis,eadem auri condemnatione mulóta/ tus eft.Ex concilio autem noftri epiftopi legatos ad comitatum miferunt,qui impetrarent, utnonomnescpifcopiôiclericipartis ueftræadeandem condemnationem decern libra/ rum auri,quæ in omnes hærericosco«ftituta eft tenerentur,fed hi foli in quorum locis all/ quas à ueftris uioletias ecclefi'a catholica pateretur.Sed cum fegati Romam ueneruntjiam cicatrices epiftopi catholici Vagitani horrendæ acrecentiflîmæ imperatorem commoue/ rant,ut leges tales mitterentur,quales Si miflæ fontQuibus in Africam uenientibus, cum utitç non ad malum fed ad bonum cœpiflctis urgeri,quid facere debebatis nifi Si uos mit/ tere ad epifeopos noftros,ut quomodo uos ipfi conuenerant, fi'c conuenirentur à uobis,0C potius collatione ueritas appareret C Non folum autem non fcciftis, fod peiora mala no/

B bis ueftri nunc faciunt,non tantum nos foft ibus quaflant ferroep concidunt, uerumetiam in oculos extinguendosjcalcem mixto aceto incredibili excogitatione fteleris mittunt. Do/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crudeîi

mus infuper noftras compilantes, arma fîbi ingentia Si terribilia fabricarunt, quibus ar/ mati per diuerfa diicurrunt comminanies atep anhelantes cædes,rapinas,incendia,cæcita/ tes. Quibus rebus compulfi' fomus tibi primitus conqueri.Confidcret grauitas tua quàm multi ueftrum,immo uos omnes qui uos pari dicitis perfecutionem,fob ipfis quaii terribi/ libus imperatorum catholicorum legibus, in pofleflionibus ueftris Si alicnis focuri fedea/ tis,0C nos à ueftris tarn inaudita mala patiamur. Vos dicitis pari pcriècutionem,ÔC nos ab armatis ueftris foftibus Si ferro concidimur.Vos dicitis pati periecutionem, Si noftræ do/ musabarmatis ueftris compilandouaftantur. Vos dicitis pati perfecutionem, ÔC noftri oculi ab armatis ueftris calce öi aceto extinguuntur.lnfuper etiam fi quas mortes fibi ultro ingerunt,nobis uolunt efteinuidiofas,uobis gloriofos.Quod nobis faciunt fibi non impu tant. Si quod fibi faciunt nobis imputant. Vluunt ut latrones, moriuntur ut circumcellio/ nes,honorantur utmartyres-.ÓC tarnen nec latrones aliquando audiuimus eos quos depræ dati font cxcæcafle.Occifos auferunt luci, uiuis auferunt lucem.Nos interim fi quando ue/ ftrostcnemus,cum magna dilcótione foruamus illæfos, loquimur illis, Si legimus omnia quibus error ipfoconuincitur, qui fratres à fratribus foparat, facimus quod dominus per Efaiam prophetam præcepit dicens: Audite qui pauetis uerbum domini, dicite foatres no ftri eftis his qui uos oderunt, Si qui uos execrantur, ut nomen domini honorifi'cetur Ó2 appareat illis in iocunditate,ipfi autem erubcfcant. Ac fi'c aliquos corum confiderantes cui dentiam ueritatis óipulchritudinem pacis, non baptifmo quem iam ficut regalem chara/ (fterem tanquam delertoresacceperant,fcd fidei quæ illis defuit, Si foirituifanóli charitatt SC Chrifticorporifociamus. Scriptum eftenim: Fidemundans corda eorum, itemep (cri/ ptum eft: Charitas cooperit multitudinem peccatorum.Si autem uel nimia duricia,uel pu J-pt dore non ferentes eorum infoltationem, cum quibus contra nos tammulta falfa iaóla/

s i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant,SC

-ocr page 212-

212 DE IMM ANITATE CiR C V M C ELLIO N VM- E P* LXVIIL bantjôi tam multa mala excogitabant,ucl magis timore,ne qualia nRbi’s antea lâdebant, q talia nobifcum iam patiantur,unitati Chrifti confentirenoluerunt, fîcut illælî retenti font, fie à nobis dimittuntur illæfi: hoc quantum poflumus monemus etiam laicos noftros ut eos illæfos teneant,ÔC nobis corripiendos inftruédoscç pÄducantSed aliqui nos audiunt. Si fi pofTunt faciunt Alij cum illis quemadmodum cum latronibus agunt, quia eos reue/ ra tales patiuntur. Aliqui iólus eorû fuis corporibus imminentes feriendo rcpellunune ab eis ante feriantur. Aliqui apprehenamp;s iudicibus offerunt, nee nobis intercedentibus cis parcuntjdum ab eis pari mala immania pertimefeun». In quibus omnitÄis illi non depo/ nunt faóla latronum, amp;nbsp;honorem fibicxiguntmartyrum.Hoceft ergo’defideriumno/ ftrum,quod tuægrauitati per has litteras amp;nbsp;per fratres quos mifimus allcgamus.Primum fi fieri poteft ut cum epifeopis noftris pacifice conferatis, nt in quibus fiierit inuentus, non homines fed error ipfe tollatur,ut homines non puniantur fed corrigantur j ut uos modo coniieniaris,quia eorum conuentioncm antea contcmpfiftis.Quanto melius cnim hoc in/ ter uos facitis,ut quod egeritis conlcriptum Si fubferiptum imperator! mittatis gt;nbsp;quâm ut , hæcapudtcrrenaspoteftatcsfi'antquænonpofluntnifiiamdatiscontrauoslegibusfæ/ tit Mdiatùr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collcgæ qui nauigauerant apud præfeôtos dixerunt (è audiri ueniflê.Et

nominauerunt fanôtum patrem noftrum catholicum epifeopum Valcntinum,qui tune in comitatu crat,dicentes cum illo le uelle audirirquod ais non poterat iudex concedere, qui iam fecundum leges quæcontra uos conftitutæ funt iudicabat : nec illc epilcopus ita ucne

prd leget fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tale mandatum à luis epifeopis accepcrat.Quanto ergo melius ipfe impe

Mft extra, rator,qui non eft eifdem Icgibus fubditus,0i qui habet in poteftate alias leges fcrre.cum ei collatio ueftra fuerit rccitata,de tota ipfa caufa poterit iudicare, quamuis lam olim didta fuerit terminata C Sed ideo nos conferre uolumus,ut cis qui nefeiunt iam finita monftre/ tur. Quod fi hoc facere ueftri cpifeopi uoluerintjquid inde pci diris,amp; non potius acquiri/ tis,quia uoluntas ueftra innotcfcit,ne diffidentia merito reprehendatur C An forte putatis d ? non licere fieri,cum non uos lateatquod dominus Chriftus etiam cum diabolo de lege lo/ cutus eft ç Quod cum Paulo non folum ludæi,fed etiam de hærcfi' ftoicorum ôCepicureo

• rum philofbphi gentium contulerunt An forte iftæ leges imperatoris, uos non permits tunt noftros cpilcopos conucnircCEcce interim epifeopos noftros qui funt in regionc Hip ponenfi, ubi à ueftris tanta mala patimur conuenirc. Quanto enim licentius Si liberius ad nos,per ueftros ueftra fcripta quam corum arma perueniunt Poftremo per iftos ipfos fratres noftros quos ad uos mifimus talia refcribite.Si autem amp;nbsp;hoc no uultis, faltem cum ueftris à quibus talia patimur nos audite.Oftendite nobis ueritatem pro qua uos pari di/ citis pcrfccutionem,cum patiamur nos ueftrorum tantam crudclitatcm.Si enim nos clfcitt errore conuiccriris,fortc conceditis nobis ut non rcbaptisemur à uobisduftum exiftiman/ tes,ut nobis hoc præftetisqui bapti^ari fumus ab eis quos nullo iudicio damnaftis,quod præftitiftis eis,quos Fclicianus Mufticanus, Si Prxtcxratus AfTuritanusper tam longum tempus baptisauerantjquando eos per iudicum iufla de Bafilicispcllcrc conabamini^quia Maximiano communicabant, cum quo a uobis in concilio Bagaitano exprefle nomina/ timcp damnati funtQuæ omnia geftis iudicialibus Si municipalibus demonftramus, ubi Si ipfum concilium ueftrum allcgaftis,dum uultis iudicibus oftcndcre, quod fchifmaticos ueftros de Bafilids pclleretis.Et tarnen qui ab ipfo feminc Abraæ,in quo omnes genres be nedicuntur fchifma fcciftis,dc Bafilids pclli non uultis.non per iudiccs ficut fchifmaticis uc/ ftris uos fcciftis,fcd per ipfos reges teriæ qui compléta prophetia Chriftum adorât, apud quos Cæûlianum aceufantes ui^i receftiftis.Si aût nccaudirc nec doccrc nos uultis,uenite aut mittite nobifcum in regionem Hipponenfium, qui uidcant armatum exerdtum ue/ ftrum,quamuis n ullus miles numéro armorum fuorum calccm Si acetum addidit ad. ocu/ .los barbarorum. Si neep hoc uultis, faltem fcribite ad illoSjUt iam ifta non faciant,ut iam fe à cædibus noftris,à rapinis,ab excæcatione compefcant.Nolumus diccrc,damnatc illos:

Vos

-ocr page 213-

AVG. RESTITVTO, Q.VATEN VS MALI T O L E R A N D I. LXIX, VoscnimuidcrinsÉ{uornoclouosnoninqument,quos modo oftendimus in ueftra coin niunionc latroiics,Si nos inquincnt quos nunquam potuirtis oftendcre traditorcs. Ex his omnibus eligite quod uoluciitis .Si autem querelas noftras contcmpferitis, nos minime poenitebit ordine pacific© agerctoluiflè. Adcrit dominus ecclcfiæ fuæ ,ut uos potius huz militatem noftram contempfiflc pceniteat.

Augii(finusRcftituto,qiiatenusmaIitoIerandi ineccléfia Bpiftola. LXIX*

lt;•

3 O H I N 0 defiderantiflimo ôi. honoiificj.lynceritatcchariflîmo fratri amp;diaco no^^eftituto, Auguftÿ^us in domino falutem. Æftus indicantes piam flammam cordis tui, indicauit mihi fideliflîmus ut fis particeps eorum frater gratias.Lege itaqj Tychonium quem bene nofti,nó quidem omnia pro baturus,Nam quæ in illo cauenda fint.bcne nofti.Hanc tarnen quæftionem quomodo in ccclefia dei fi qua forte pcruerla uel ctiam fcelerata corrigere aut extinguere non ualemus, faliïo unitatis uinculo toleranda fintftrenue uidetur mihi traótauiflc atq; foluifle : quanz qnamineiuslitteris tantummodo intentione correéla, ad ipfos diuinarum fcripturarum fontes recurrere nos oportet, ut ibi uideamus quàm plurima de hac re teftimonia fenten/ fiarum.uel exempla gcftorum,6Cquoniam nemo poflit omnia ponere, nifi qui penè om/ ï^esfanólorum librorum paginas in fria fcripta tranfferre uolucrit.Ita propè nulla eft,quæ Oos non admoncat intus in ipfa focig:ate facramentorum, quibus imbuimur ad uitam æ/ Rrnam,cum his qui odcruntpaccmefredcberepacifi'cos,dcgicc ingemifrendo noftralon/ gingua peregrinatio tranfrat, atq; in uirtutc Hicrufalcm matris ætcrnæ freuriflîma pace pcrfruamur,ôi in turribus eius abundantia uerorum fratrum, quorum nunc inter multos falfos gcmimus paucitatem. Quæ eft autem uirtus illius ciuitatis, nifi' deus eius deus no/ fter. Vides igitur in quo folo fiatpax, fi'ngulis hominibus qui fccum fine illo bellum ge/ runt,Si in nullo extrinfccus oborto frandalo, omnibus fimul, qui quanquam in hac fe ui/ ® ta diligant Si amicitiæ fidæ nexibus tencantur,tarnen ncc præfrntia corporis nec confeflîo ne animi fumme perfeólecp copulantur.Confortetur cor tuum in domino, memor noftri

Auguftinus Bonifacio Comiti,qui concept© prius uoto monachifmûpoft ex ipfîus con fi'Iio fufeepit comitis poteftarem,ac dutit uxorem, præter ipfîus confilium, Multis^ bellis féliciter gcflis,in multis peccauit.Hunc litteris fecretis hortatur ad uetus propofitum, fi' per uxorem liceat.fî non Iiccat,poteftate mundana utatur in bonum non malum» Epift.DXX

9 gendo Bonifacio, Auguftinus. Fideliorcm hominem Si qui faciliores haberet f acceflus ad aures tuas ferons litteras meas nunquam potui reperire, quàm nue obtulit dominus feruurn Si miniftrum Chrifti,diaconum Paulum, ambobus nobis chariftîmum:ut aliquid tibi loqucrcr,non pro potentia tua ôi honore quem geris in ifto fcculo maligno,ncc pro incolumitate carnis tuæ corruptibilis atqj mortalis,quia ôi ipa tranfitoria cft,ôi quandiufit femper incertum eft, fed pro ilia falute quam nobis promifit Chriftus: quf propterca hie exhonoratus atq; crucifixus eft, ut doccrct nos bona huius fr/ gt;nbsp;cull magis contemnere quàm diligerc,ôi hoc amare Si fperare ab illo, quod in fiia refurre/ ftione monftrauit. Refurrexit enim à mortuis, iam ncc moriturus,Simors ei ultra non row.« dominabitur.Scio non deefte homines, qui tc fecundum uitam mundi hums diligunt. Si fccundum^fam tibi dant confilia,aliquando utilia.aliquado inutilia, quia homines funt, ôificut poftunt ad præfcns fapiunt,ncfcicntcs quid contingat fcquenti die. Secundum au/ tem deum ne percat anima tua,non facile tibi quifquam confulit, non quia defunt qui hoc faciant,fcd quia difficile eft inucnirc quado tecum ifta poftint loqui.Nam Si ego femp de fidcraui,Si nuquam inucni locum ucl tcmpus,ut agerem tecum, quod me aoere oportebat cum hominc quern multum diligo in Chrifto. Seis autem qualcm me apud Hipponcm uideris,quando ad me ucnirc dignatus cs,quia uix loquebar imbecillitatc corporis fatiga/ tus. Nunc ergo fili audi me, faltcm per litteras tibi fcrmocinantcm, quas in pcriculis tuis

s } nunquam

-ocr page 214-

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS BONIFACIO, POTESTATE

nuncp tibi mietere potui,periculum cogitans perIatoris,Si canes ne adios ad quos nollcm c tnea epiftola perueniret. Vnde peto ut ignofeas G me putas plus timuiflè debui, tarnen dixi quod timui. Audi ergo mejmmo dnm noftrum per miniGcnû înGrmitatis meæ:Re/ cole qualis fueris adhuc in corpore conftituta religiofe mimoriæ priore coniuge tua,amp; te/ centi eius obitu,quomodo tibi uanitas fcculi huius horruerit, K quomodo concupierisfer t7.^.z.nos uitutem dei.Nos novimus,nos teftes fumus quod nobilcum apud Tubunas de animo Si nouimus, uoluntate tua fueris colIocutus.Soli tgeum eramus ego Si frater Alipius.Non enim exifti/

mo tantum ualuiflè terrenas curas quibus impletus es^ut hoc de memorÜtua penitus dez M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefe potuerint. Nempe omnes aôtus publicos quibus occupatus cras,relinquere cupiebas,

SC te in ocium (àmftum conferre,atq5 inea uita uiuere in qua ferui dei monadii uiuunt. Vt autem non faceres,quid te reuocauit,niG quia conGderafti oftendentibus nobis,quantum prodeflèt Chrifti ecclefrjs quod agcbas,G ea fola intentioe ageres,ut defenfæ ab infeftatio nibus barbarorum,quietam SC tranquillâ uitam agerêt,Gcut dicit apoftolus Jn omni pieta I. Tw.i, te Si caftitate. Tu aût ex hoc mundo nihil quæreres,niG eaqneceflâriaeflènthuicuitæfii ftentandæ tuæ ac tuorum,accinélus baltheo caftilfimæ continentiæ, SC inter arma corpora lia Ipiritualibus armis tutius fortiusc^ munitus.Cum ergo te eflè in hoc propoGto gaudez femus,nauigafti,uxorem^ duxiftiifed nauigaffe obedientiæ fuit, quâ fecundum apoftoz lum debebas fublimioribus poteftatibus:uxorem augem no duxiflès, njG fufeeptam defez rens continentiam concupifcegtia uiôlus efl'es:quod ego cum compenflem, fateor miratus obftupui:dolorcm autem meum ex aliqua parte côfolabatur,quod audiui te illam ducerc Ariam tioluifle,niG prius catholica fuiflet fadta-.ôi tarnen hæreû's eorum qui uerum Glium dei nez gant tantû præualuit in domo tua,ut ab ipGs Glia tua baptisaretur. lam uero G ad nos no falfa perlata funt,quæ utinam falfà Gnt,quod ab ipGs hæreticis quod etiâ ancillæ à deo da^ tæ rebaptisatæGntjquantis tantum malum plangendum eftfontibus lachrymarû: ipfain quoc^ uxorem non tibi fuffecifïepfèd concubinarum nefeio quarum commixtione poilutu d loquuntur homines,ôi forGtan mentiuntur.lfta omnibus patenttot SC tanta mala,qua: te pofteaquam coniugatus es conlêcuta fiint.Quid ergo dicam C Chriftianus es, cor habes, deum times,tu ipfe conGdera quæ uolo dicere, SC iqjienies de quantis malis debeas agere pœnitentiam,propter quam tibi credo dominum parcere, SC à periculis omnibus liberate, ut agas earn Geut agenda eft. Sed G illud audias quod feriptum eft. Ne tardes conuerti ad dominum, neq? différas de die in diem: luftam quidem dicis habere caufam cuius iudex ego non iumiSed qualifcunqj Gt tua caufa,dequa modo quærere uel difputare non opus effnunquid coram deo potes negate,quod in iftam neceffitatem non pcrucniffes,niG boz na feculi huius dilexiffes, quæ tanquam feruus dei, quem te ante noueramus, contemnere omnino,ôi pro nihilo habere debuifti ; Si oblata quidem fiimere ut cis utereris ad picta^ tem,non autem negata uel delegata Gc quærere, ut propter ilia in iftam neceffitatem perz ducererisiubi cum amantur uana, perpetrantur mala, pauca quidem à te, fed multa proz pter te: Si cum timentur quæ ad exiguum tempus nocent, G tarnen nocent, committuntur caquæ uere in æternum noceant C De quibus ut unum aliquid dicam, quis non uidcat, , nbsp;nbsp;nbsp;quod multi homines tibi cohæreant ad tuendam tuam potentiam uel falutem, qui ctiam

G tibi omnes Gdeles Gnt, nec aliquorum ullæ timeantur inGdiæ, nempe tarnen adea boz na quæ ipG quoqj non fecundum deum fèd fecundum fèculum diligunt,pcr te cupiunt per uenire,ac per hoc qui refrenare Si compefccre debuifti cupiditates tuas,explerc cogeris alie nas. Quod ut Gat,neceftc eft multa quæ deo difplicent Gant, nec Gc tarnen explentur taies cupiditates. Nam facilius refèçantur,quàmineisqLii mundum diligunt aliquando faz hantur. Propter quod dicit diuina fcriptura,Nolite diligere mundum,nec ca quæ in mun do funt. Si quis dilexerit mundum,dile(ftio patris non eft in eo, quia omne quod in mun do eft,concupifcentia carnis eft,6i concupifeentia oculorum Siambitro feculi, quæ non eft à pâtre,fèd ex mundo eft.Et mundus tranGt Si coneupifcentia eius. Qui akutem facit uolun

tatem

-ocr page 215-

M VN D A N A Q. VO M o D o VTEN D VMgt; E P I S T. b X X» 2‘5

A tatem dei manet in sfternum.Quando ergo póteris tot hominum armatorurti quorum fo uenda eft cupiditas, timetur atrocitas, Quando inquam poteris eorum cóncupifcentiam qui diligunt mundum,non dico fatiare, quod fieri nullo modo poteft, fed aliqua ex parte pafcere, neuniuerfa plebs pereatfnifi tu facias quæ deus prohiber, ôê facientibus commi/ natur C Propter quod uides tam multa contrita, ut iam uile aliquid quod rapiatur uix in/ ueniatur. gt;nbsp;Quid autem dicam de uaftatione Africæ, quam faciunt Äfri barbari refiften/ tc nullo, dum tu talis tuis neccflitatibus occuparis,ne6 aliquid ordinas undc ifta calamitas auertatur ç’ Qufc autem crederet, qiiis timerct, Bonifacio domefticorumSi Africæ comiz te in Africa conftituto cum tam magno exercitu Si poteftaté,qui tribunus cum paucis fee deratis omneƒipfas genres expugnando SC terrendopacauerat,nunc tantum fuiffebarz baros aufuros, tantum progreUuros, tanta uaftaturos, tanta loca quæ plena populis foe/ rant deferta fadluros f Qui no dicebant quandocunq^ tu comitiuam fumercs potefîatem, Afros barbaros, non folum domitos, fed etiam tributarios foturos Romanæ reipublicæç’ Et nunc quam in contrarium uerfa fit fpes hominum uides,nec diutius hinc tecum loquen dunf eft,quia plus ea tu potes cogitate quam nos dicere.Sed forte ad ea refpódes,illis hoc effe potius imputandum qui te læfcrunt,qui tuis offîciofîs uirtutibus no paria, fed côtraria reddiderunt. Quas caufasego audire SC ludicatc non poflum: tuacaufam potius afpice SC inl{5ice,quânôcumhominibusquibqPibct,fedcumdeohaberetecognôfcis,quiain Chri/ fto fîdeliter uiuis,ipfum debeS timere ne offendas, Nam eaafas ego foperiores potius at/ tendo,quia ut Africa tâta mala patiaf ,fois debêt homines imputare peccatis,. Veruntamê nolim te ad eorum numerum pertinere, quos malos SC iniquos deus flagellât pcenis tem/ poralibus quos uoluerit Jpfi's namq; iniquis fi corredli non fuerint fèruat æterna fupplicia, qui eoru malicia iufte utitur,ut alqs mala ingérât tcmporalia,Tu deû attende, lefom Chri ftum confidera,qui tanta bona præftitit,SC tanta mala pertulit.Quicuncç ad eius regnû eu

B piunt pertinere,SC cum illo ac fob illo femper beate uiuerc,diligünt etiam inimicos foos, be ne faciunt illis qui eos odcrunt,SC orant pro eis à quibus perfècutionem patiûtur.Et fi quan do adhibent pro difeiplina moleftam foueritatem, non tarnen amittunt fynceriflimam charitatem. Si ergo tibi bona font præfitita, quamüis terrena, tranfitoria ab imperio Ro/ niano, quia ôi ipfom tetrenum eft non cœlefte, nec poteft præftare nifi quod habet in po/ reflate,Si ergo bona in te collata font,noli reddere mala pro bonis.Si autem mala tibi irro gara font, noli reddere mala pro malis. Quid iftorum duorum fit, nec difoutere uolo, nec ualeo indicate, ego Chriftiano loquor : Noli reddere uel mala pro bonis, ucl mala pro tnalis. Dicis mihi fortafle, in tanta neceftitate quid faciam C Si confilium à me fecundum hoc feculumquæris,quomodo ifta folus tua tranfitoria fit, SC potentia atque opulentia, uel ifta foruetur quam nunc habes, uel etiam maior addatur, quid tibi refpondeam ne/ feio. Incerta quippe ifta,certum confilium habere non poftunt. Si autem fecundum deum uie confolis, ne anima tua pcrcat,0C times uerba ueritatis dicentis: Quid prodeft homi/ Ui fi totum mundum lucretur, animæ autem foæ detrimetum patiatur, habeo planequod dicam, Eft apud me confilium quod à me audias. Quid autem opus eft ut aliud dicam quamillud quodfupra dixi. Noli diligere mundum, nec ea quæ in mundo funt. Si quis autem dilexit mundu,non eft charitas patris in illo,Quoniam omnia quæ in mundo font, roncupifeentiacamis eft, SC concupifeentia oculorum SCambitio feculi, quæ non eft ex pa/ tte, frd ex mundo eft. Et mundus tranfit SC concupifoentia eius. Qui autem feccrit uolun/ tatem dei manct in æternum, ficut SC deus manct in æternum. Ecce confilium arripe SC age. Hie apparent fi uir fortis es, uince cupiditates quibus ifte diligitur mundus, age pœ/ nitentiam de præteritis malis, quando ab eis cupiditatibus uiólus per defideria bona tra/ hebaris. Hoc confilium Ci acceperis, fi tenueris, atque foruaucris,SC ad bona ilia certa per/ ucnies, SC atmfalute animæ tuæ inter ifta incertauerfobcris. Sedforte itcrumquæris à ®e,quomodo ifta facias tantis mundi huius neceflitatibus implicatus. Ora fortiter SC

s 4. die

-ocr page 216-

XI6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NEBRIDIVS AVGVSTINO. EP. LXXI»

dic cJco quod habes in pfalmoJn ncccflïtatibus mcis erue me.Tunc e^im finiuntur iftæ nc C ccflitates,quando uincuntur illæ cupiditates. Qui cxaudiuit te. Si nos pro te, ut libcraieris de tot tantiscp periculis,uifibilium corporalium^ bcllorum,ubi (ola ifta uita quandoqj fi nienda periditatunanima ucro non pcrit,fi non maligni? cupiditatibus captiua teneatur, ipic te exaudict ut intchores Si inuifibilcs hoftes,id cit,ipfas cupiditates inuifibiliter Si fpi/ ritalitcr uincas,amp; iïcïitaris hoe mundo tanquam non utens, ut ex bonis eius bona facias, non malus fias,quia Si ipia bona fui«:,nccdantur hominibus nifi ab illo qui habet omni/ um cœleftium Si terreftrium poteftatem.Scd ne putantur mala,dantur Ä bonismeputen tur magna ucl fumma bona, danturSi malis. Itcmcp auferuntur ifla Si bbnis utproben/ tur,ôimalis ut crucientur. Quis cnim nefeiat, quis ita fit ftultus ut non uideat, quod falus huius mortalis corporis,Si membrorum corruptibilium uirtus. Si uidtoria de hominibus inimicis,ôi honor atep potentia temporalis, Si cætera iftius mundi bona terrena. Si bonis dantur Si malis,Si bonis auferuntur Si malis C Salus uero animæ cum immortalitate cor/ poris,uirtuscp ïuftici^,ôi uidtoria de cupiditatibus inimicis,Si gloria Si honor Sipax in x/ ternum non dantur nifi bonis.lfta ergo diligc,ifta concupiice,ifta omnibus modis qiîærc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Propter hæcacquirenda Si obtinendafac eleemolynas, funde orationes, exerce ieiunia, quantum fine læfione corporis tui potes. Bona ucro ilia terrena noli diligere quantalibet tibi abundêtSic eis uterc,utbona multa ex illis,nullum autem malum facias propter ilîa.

Omnia quippe talia pcributÄ,fed bona opera non percunt, etiam quæ de bonis parenti/ bus fiunt. Si enim coniugem non haberes,dicerem tibi quod Si tribuno diximus,üt in fan dlitate continentiæ uiucres, Adderem quod tune fieri prohibuimus,ut iam te quantum rc rum humanarum falua pace potuiflès,ab rebus bcllicis abftraheres,5i ci uitæ uacarcsin fo cietate fanôlorum,cui tune uacare cupiebas,ubi in filcntio pugnant milites Chriftûnon ut occidant homines, fed ut expugnent principes Si poteftates Si fpintalianequicixUdcfi, diabolum Si angelos cius.Hos enim hoftes fanôti uincunt,quos uidere non polfunt.Si ta D men quos non uident uincunt, ifta uincendo quæ fentiunt. Sed ut te ad iftam uitam non cxhorter,coniunximpedimcnto cft,fi'ne cuius confenfi'one continenter tibi non licctuiue/ rc:quiaSi fi tu earn poft ilia tua uerba Tubunenfi's ducere non debebas, ilia tibi tarnen ni/ hil eorum lciens,innocenter Si fimplicitcr nupfit. Atep utinam pofles ei perfuadere conti/ ncntiam,ut fine impedimento redderes deo quod te dcbcre cognoftis. Sed fi cum ilia age re non potes, lerua falteni pudicitiam coniugalem. Si roga deum, qui te de ncccflïtatibus eruat,ut quod non potes modo,poflïs aliquando.Veruntamcn ut dcum diligas,non dili/ gas mundum, utin ipfi's bellis ( fi adhuc in eiste uerlari opus eft ) fidem teneas, pacem quæras,ut ex mundi bonis facias bona opera, Si propter mundi bona non facias opera mara,aut non impedit coniunx,aut impcdire non debet. Hæc ad te fili dilcdhiTime ut fcri/ berem, charitas iuffit qua te iccundum deum, non iècundum hoe (èculum diligo, quiaSi cogitans quod icriptum eft, Corripc fapientem Si amabit te, Corripe ftultum Si adijcict

Pro«fr.9 ociiflctc,non te utii^ ftultum,(cd fapientem debui cogitate.

Nebn'dius Auguftino proponit quaeftionem de mtencdlu Si memoria quæ phantafi'as accipitàfenfibus, Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXI»

V G V S T r N O Nebridius. Epiftolas tuaspcrplacct ita feruare ut oculos me os. Sunt enim magnæ, non quantitate, fed rebus, Si magnarum rcrum ma/ gnas continent probationes. Illæ mihi Chriftum, illæ Platonem, illæ Ploti/ num (bnabunt. Etunt igitur mihi, Si ad audiendum propter cloquentiam dulces. Si ad legendum propter breuitatem faeilcs,Si ad intclligédum propter fapientiam (àlubres.Curabis ergo quod tuæ menti faneftum bonumûe fuerit uifum,me doccre.Hisau tem litteris re(pondebis,cum de phantafia Si memoria fubtilius aliquid difputahs. Mihi enim ita uidetur,quod quamuis non omnis phantafia cum mcmoriafit,omnis tarnen me/ moria

-ocr page 217-

AVGVST-INVS nebridio, epist. lxxii. 217

moria fine phantafîa efle non poHit. Sed dia's, quid cum recordamur nos intellexiflc aut cogitaCTe aliquidc” Cotra hæc crgo relpondeo ôi dico,propterea hoc euèniflèjquia cum in/ tdleximus uel cogitamus,corporeû aut temporale aliquid gcrimus, quod ad phantafiam pertinet,Nam aut uerba intelle^ui cogitationibusi^ noftris adiunximus, quæ uerba fine têporc no funt,S^ ad fenfum uel phantafiam pertinent, Aut taie alii^id intelledlus noftet cogitatione pafiTus cft,quod in animo phantafticâ memoriâ facere potuiflèt, Hæc ego in/ côfideratc ac perturbate,ut foleo,dixi,tu explorabis,Â^ falfo reiedlOjUeritatem in litteris coz feres.Audi aliu *Qir quæfo te,à fe jîotius quâm à fenfii phantafiam habere omnes imagt nés dicimus cj?oteft enim,quemadmodum animus intellccflualis ad intelligibilia (ua ui/ dcnda à fenfu admonetur potius quàm aliquid accipit,Ita amp;nbsp;phantafticus animus ad imà gines (ûascontêplandaSjà fenfu admoneripotiusquàm aliquidafiùmcre.Nam fortecori tingit,ut ea quæ fenfus non uidet,illc tarnen afpicere poflït,quod fi'gnum cft in iè ôi à fe ha bere omnes imagines.De hac re quoc^ quid fentias rclpondebis.

Auguftinus Ncbridio,apen't m'plicemphantafîariim naturam Epiff* LXXII«

V G V s T IN VS Nebridio. Proœmiofiiperfedebo, amp;cito indpiam quodl vlyi iamiamc^ uis diccre, præfertim no cito defi'turus. Memoria tibi nulla uidetut eflè poffe fine imaginibus uel imaginarqs uifis,quæ phâtafiarum nomine ap/ pellarc uoluifti,Ego aliuS exiftimo.Primum ergo uidendum eft,nó nos ièm/ per rerum prætcreuntium mcminiife, fed plcrunqj manétium,cum fibi memoria præteriti téporis uendicct tcnacitatem-.conftat eam tarnen partim eorum efiè quæ nos dcfcrunt,par/ tim eorum quæ defcruntur à nobis. Nam cum recorder patrom meum, id utiqj recordor quod me deferuit,0^ nunc non eft,Cum aute Carthagine,id quod eft amp;nbsp;quod ipfe deferui. In utroqj tame generum horum,prætcritum tempus memoria tenet. Nam ilium homi nem Si iftam urbem ex co quod uidi, non ex co quod uideo mcmini.Hic tu fortafle quæ/ risiquorfum ifta .'’præièrtim cum animaduertas utrumlibet horum non pofte in memoriâ uenirc, nifi uifo illo imaginario. At mihi iatis eft fic interim oftêdifte,poftè dici earura eti/ am rcrum quæ nondurn interierunt mejnoriam, Verum quod me adiuuet fadto intentus accipias. Nonnulli calumniantur aduerlus Socraticum illud nobiliffimum inuetum,quo aftcriturjUon nobis ea quæ difeimus ucluti noua inferri, fed in memoriam rcuocari:diccn/ tes memoriam præteritarum return eftc, hæc autem quæ intelligendo diicimus, Platone sciei^ttd,remi ipfo autore, femper efte, ncc pofte interire, ac per hoc non efte præterita: qui non atten/ dunt illam uifionem efte præteritam, qua hæc aliquado uidimus mente, à quibus quiâ defluximus. Si aliter alia uidere cœpimus,ca nos reminifeendo reuifere, id eft per memo/ riam. Quamobrem fi alia omittam,ipfaæternitas femper manet,necaliqua imaginaria figmenta conquirit,quibus in mentem quafi uehiculis ueniat, ncc tarnen ucnire poftet ni/ fi eius meminiftcmus,poteft etiâ quarudam rerum fine ulla imaginatione memoria. lam uero quod tibi uidetur anima ctiam non ufa fenfibus corporis corporalia pofte imagina/ ri, falfum efte conuincitur ifto modo.Si anima, priulquam corpore utatur ad corpora fen ticnda,cadem’ corpora imaginari poteft. Si melius quod nemo fanus ambigit affedla e/ rat antequam his fallacibus fenfibus implicaretur, melius affiduntur animæ dormienti/ urn quàm uigilantium, melius phreneticorum quàm tali pefte carentium: his enim affi/ dutur imaginibus, quibus ante iftos fenfus uaniftimos nuncios affidcbantunSi ucrior crit fol quern uident illi,quàm illc quern fani atque uigilantes,Si crunt ucris falfa meliora.Quæ fi abfurda funt,nihileft aliud ilia imaginatio mi Nebriduquam plaga inflidla per fenfus, quibus non ut tu (cribis commcmoratio quædam fit ut talia formentur in anima,led ip fa huius falfitatis illatio, fi'ue ut cxpreftius dicatur impreftio. Quod fane te mouct, quo fiat ut eas facies formasque cogitemus quas nunquam uidimus, acute mouet. Itaque faciam quod ultra folitum modum hanc epiftolam porrigat,ftd non apud te,cui nulla eft pagina ’ gratior,quàm quæ me loquaciorê apportât tibi.Omnes has imagincs,quas phantafias eft multis

-ocr page 218-

218 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEPHANTASnS INTELLECTVS AC MEMORIAE

mukis uocas, in tria genera comodiflime ac ucriflïme diftribui uideo. Quorum eft unuin C tnflcxgc««ï rebus impreflum, alterum putatis, tertium ratis. Primi generis exempla funtcum

mihi tuam faciem,uel Garthaginem,uel familiärem quet^am ueftrum uerecundum, SC fi quid aliud manentium uel mortuarum rerum,quas tarnen uidi atcç fenG',in ie animus for mat. Alteri generi fubfjciantur ilia quæ putamus ita fe habuiife uel ita fe habere,uelut cum diflèrendi gratia quSrdam ipfî fi'ngimus nequaquam impedientia ueritatem, uel qualia figuramus cum legitur hiftoria,ÔC cufti fabuloia uel audimus uel compon^us uel fufpica/ mur. Ego enim mihi ut libet arque ut occurrit animÄ, Æneæ faciem fît^o, ego Medcæ cum fuis anguibus alitibus iuncflis iungo,ego Chremetis amp;nbsp;alicuius Parmgjonis, In hoc genere funt etiam illa,quæ fine fapientes,aliquid ucri talibus inuolucntcs figuris,fiue ftulti uariarum fuperftitionum conditores pro uero attulerunt, ut eft tartareus Phlegethon,6C quinq^ antra gentis tenebrarum. Si ftilus feptentrionalis continens cœlum, SC alia poêta/ rum atq^ hæreticorum mille portenta.Dicimus tarnen Si inter dilputandum,puta effe tres fuper inuicem mundos,qualis hic unus cft.Et,puta quadrata figura terram contincri,ôi fî/ milia.Hæc enim omnia ut (è cogitationis tempeftas habucrit,fingimus Si putamus.-Nam de rébus quod ad tertium genus attinet imaginum numeris maxime atcç dimcnfîonibus agitunquod partim eft in rerum natura,uelut cum totius mundi figura inuenitur,ôi hanc inuentionem in animo cogitantis imago (èquitur : fÄrtim in diiciplinis tanquam in figu/ ris geometricis Si rhythmicisihuficis. Si infinita uarietate numerorum; quæ quamüis ue/ ra,iïcut ego autumo, comprehcndantur,gignunt tarnen falfas imaginationes,quibus ipfa ratio uix refiftif.tametfi nec ipiam diiciplinam difterendi carere hoc malo facile eft, cum in diuifîonibus Si conclufîonibus quofdam quaficalculos imaginamur. Inhactotaimagk num fylua credo tibi non uidcri primum ilîud genus ad animam priuiquam inhærcatièn fîbus pertinere,neqî hinc diutius diflèrendum:de duobus rcliquis iure adhuc quæri poftet, nifî manifeftum cftet,animam minus efte obnoxiam falfitatibus,nondum paftam fenfîbi/ D lium ienfuuméç uanitatem. At iftas imagines quis dubitauerit iftis fcnfibilibus multo falfiores ç” Nam ilia quæ putamus Si credimus fiue fi'ngimus. Si ex omni parte omnino fal fa fiintjôi certe longe ut cernis peiora funt quæ uidemus atcç fentimus. lam in illo tertio genere quodlibet fpacium corporale animo figuraucro, quanquam id rationibus difcipliz narum minime fallentibus cogitatio pepcriftc uideatur, ipfîs rurfum rationibus arguentiz bus,falfum elle conuinco. Quo fit ut nullo paólo animam eredam nondum corpore fcti tientem,nondumperièn(usuaniftimosmortali Si fugaci fubftantia uerberatam, in tan/ ta falfitatis ignominia iaeuifle. Vnde ergo euenit ut quæ non uidimus cogitemusCQuid putas cfte nifi uim quandam minuendi K augendi animæ infîtam, quam quocunque uc/ nerit neceflè cftafferat fecum CQuæ uis in numeris præcipue animaducrtipoteft;hac fit, uerbi gratia,ut corui quafi ob oculos imago conftituta, quæ uidclicct afpeôlibusno/ ta eft,demendo ôiaddendo quædam,ad quamlibet omnino nunquam uifam imaginent perducatur. Hinc cucnit,utpcr confuetudinem uoluentibus (cfe in talibus animis,figu/ ræhuiulcemodi uelutfùa fpontecogirationibusirruant. Licet igitur animæ imaginanz ti,exhisquæillifenüusinuexit,dcmendo,utdilt;ftumeft,amp; addendo,ea gignere quæ nul/ Iofènfuattingittota,paitesuerocoruminali]s atque alfjs rebus attigerat. Itanospueri apud mediterrancos nati atqj nubdti, uel in paruo calice aqua uiia, iam imaginari ma/ ria poteramusreum fapor fragorum Si cornorum, antequam in Italia guftaremus, nul/ lo modo ueniret in mentem. Hinc eft quod à prima natiuitatc cæci, cum de luce colo/ ribus^ interrogantur,quod reipondeant non inueniunt. Non enim coloratas ullas pa/ tiunturimagines,qui (ènicrunt nullas. Nec mirare quo paefto ca quæ inrerum natura fi^ gurätur Si Hngi poftint,non primo in anima quæ omnibus ineft comixta uoluantur, cum • ea nunquam extrinfccus fenferit. Nam etiam nos cum indignando aut Iætando,Gætei ift^ huiufcemodi animi motibus,multos in noftro corpore uultus colores^ formamus, prius noftra

-ocr page 219-

AVG. po s SID io de orna tv CHRIS tian Ogt; t XXIII» ilp tioftra cogitatio quod faccre poflumus tales imagines concipit. Confequuntur ifta miris illis modiSjôC committendis cogitationi tuæ,cum in anima fine ulla corporali figura falfita turn numeri agitantur occuIti.Ejyjuo intelligas uelim,cu tarn mulcos animi motus efle fen tias expertes omnium de quitus nunc quæris imaginum,quolibet alio motu animam fot tiri corpus,quam fenfibilium cogitatione forraaru,quas eam,priufqua corpore fenfibuscp utatur,nullo modo arbitror pati poffe, Quamobre pro noftra familiaritate, amp;pro ipfius diuini iuris fide fcdulo monuerim chariflime mihiac^ocudiffime, nullam cum iftis infer/ nisumbris copu^ amicitiam, ne uefllam quæ copulata eft cogaris diucllcre^ Nullo enim modo refiftitvy; corporis fenfibus, quæ nobis facratiifima difciplina eft, fi per eas inflidis

Auguftinus PoiTidio de culm fucis SC inauribus,ena uiroru. Epift LXXIIÏ» , o MIN o diledliflimoÔCucnerabilifiatri óiconlacerdoti Póflïdio ÔCquitecS funt fratribus, Auguftinus amp;nbsp;qui mecum funt fratres in domino falute. nbsp;Ma

gis quid agas cum eis qui obtemperare nolunt cogitandum eft,qûàm quemad modum eis oftendas non licere quod faciunt.Sed nuc epiftola fanótitatis tuæ, S^occupatiffimum me rcperit,0icelerrimus baiuli reditus,necp non rcfcriberetibi, necß ad

ca qua: conftiluifti,ita ut oportet refpondere permifit. Nolo tarnen de ornamentis auri uel Heftis præproperam habeas in prohißendo fèntentiam,nifi' ig cos qui neque coniugati nez queconiugaricupientes,cogitaredebeantquomodo placeant deo,ini autem cogitant quæ i.cor.'^. funt mudi,quomodo placcant uel uiri uxoribus,uel mulicres maritis,nifi quod capillos nu foeminasCquas ctiam caput uclare apoftolus iubet)ncc maritatas decet. Fucari autem pfgnientis,quo uel rubicundior uel candidior appareat,adultcrina fallacia eft, qua non du öo confeJip nito etiam iplbs maritos fe nolle decipi, quibus foils permittendæ funt fceminæ ornari, (ez tundum ueniam non fecundum imperium. Nam uerus ornatus maxime Chriftianorum ® amp;Chriftianarum,nó tantunullusfucus mendax,uerumncauri quidcmueftiscç pompa, fed mores boni iunt.Execranda autem fiiperftitio ligaturarum,in quibus etiam inaures ui torum,in fummis ex una parte auriculisfufpcnfe deputantur,non ad placendum hominiz DUS, ied ad feruiendum dæmonibus adhibetur. Quis autem poftit ^ccialcs nefariarum fuperftitionum prohibitiones in Icripturis inuenire,cum generaliter apoftolus dicat:NoIo Cor.». Uos focios fieri dæmoniorum Et iterum:Quæ enim confonantia Chrifti ad belial C Nifi forte quia belialnominauit,6i generalem focietatem dæmoniorû prohibuitjicet Chriftiaz nos facrificare Neptuno,quia nihil propric de Neptuno uetitum legimus. Moneatut intez htn miferi,ut fi obtemperare nolunt præccptis falubrioribus,faltcm facrilegia fua no defen dant,fte maiori fe fcelere implicent. Quid autem cum eis agendum fit, fi foluere inaures ti/ iniurft nient,ÔC corpus Chrifti cum figno diaboli accipere non timent C De ordinando autem qui gnum di4/ in parte Donati baptixatus eft, autor tibi efte no poflum. Aliud eft enim facere fi cogaris» aliud confulereut facias.

Auguftinus Deuterio cpifcopo fi'gnificat ie Vidorinum hypodiaconum, qui clàtn docuerat hæreiîm Manichajorum.deprehcnfumeclericorum ordine fubmouiffe» admonens ne illic recipiatur ad pcenitentiam,nifi' prodat quotquot nouit eodem infe dos errore.Docet a2t q apud Manicharos fuerint auditores,g eledi. Ep, bXXIIIl, o MIN o bcatiftimo Si uencrabiliter chariflimo fratri Si coepifcopo Deuterio,

1 Auguftinus in domino falute. Nihil melius me faccre poffe arbitratus fum, quàm ut tuæ fancftitati potiflimum fcriberera,ne per negligentia in noftra pro uincia domini noftri lefii Chrifti ouile uaftet inimicus.qui no definit infidiari, ut pcrdat animas tarn magno precio cóparatas.Mallianêlcm quédâ fiibdiaconû Vicftori nu, apud nos cóftitit efle Manicheû, Si in tam facrilego errore fub nomine clerici latitâbat. Nam eft etiam ætate iam fenex. Ita eft autem manifeftatus, ut etiam ipfe à me interrogaz tus, antequam à teftibuscoargueretur, negate non poflet. Tot enim Si tales efle fciebat, quibus

-ocr page 220-

AN OB VNIVS PECCATVM, ALIVS POSSIT EXCOM^MVNICARl.

iquibus fe incautus cfFudcrat,ut nihil aliud fi ncgarc tentaret, quàm no dico impudenrifli/ C ttius,fed infaniffimus apparerenauditorcm fané Manichæorum, non eledlum fè eflè con feßus eft. Auditores autem qui appcllantur apud eos, ô^arnibus ueftûtur Si. agros colût, A«d/torff, ft uoluerint uxorcs habcntquorum nihil fadunt qui uocantur elcdli.Scd ipft auditores, eleai ^uh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gletftos genua §gunt,ut eis manus fupplicibusimponaf',nô à folis epifcopis uel pref/

byteris aut diaconisjed à quibufl ibet cledtis. Solcm ctiam uel lunam, cum cis adorant Si orantDie quoeç dominico cum illis ieiunantôi omnes blafphemias cuq| illis crcdunt,qui bus Manichæorum hærefîs deteftanda eft,ncgantesTcilicct Qiriftum natum eflè de uirgi/ ne,ncc eius camem ueram confitétes fuifle/ed falfamtac per hoc amp;nbsp;falfam eius paflîcnem, amp;nbsp;nullam refurreólionem fuiflè contendut: patriarchas prophetasc^ blalphemanj;, Icgem per famulum dei Moyfen datam.non à uero deo dicunt,{cd à principe tcnebraruianimas non /blum hominum,(cd etiam pecorum.de dei eflè fubftantia. Si omnino partes dei efle arbitrantur.Deum denic^ bonum Si uerum.dicunt cum tenebrarû gente pugnaflc,ôipar/ tem ftiam tenebrarum prindpibus mi(cuiflè,cam^ç toto mundo inquinatam Si ligatam, per dbos eleólorum fliorum ac per fblem Si lunam purgari aflcuerant:amp; quod purgari de ipfa parte dei non potueritjn fine fcculi xterno ac pœnali uinculo colligari, ut non folum uiolabilis Si corruptibilis amp;nbsp;contaminabilis credatur deus,cuius pars potuit ad malâ tanta perducijfed non poflit faltcnitotus à tanta coinquinatione Si immundicia Si mifcriaucl in fine fcculi purgan.Has cum illis intolerabilcs blafphemiasXubdiaconus ifte quafî catholi/ (•us,non folum crcdebat,ied quibus uiribus poterat cdoccbat. Nam doces patefadus eft, cum fè quafi diieentibus credit Rogauit me quidem poftea^ le Manichæorum auditore çflè conteflus eft,ut eum in uiam ueritatis doétrinæ catholicæ reuocarem. Sed fateor, eius fidlionem fub clerici fpede uehementer exhorrutcumcß coherdtum pellcndum deciuitate curaui.Nec mihi hoc fatis fuitnifi Si tuæ fandlitati eum meis litteris intimarem, ut à cleri/ corum gradu congrue Si ecckfiaftica feueritate deiclt;ftus,cauendus omnibus innotefcat,Pe D tend autem pœnitentiælocum,tunc credatur fi ô^aliosquos illicnouit eflè manifeftauerit nobis.non folum Malliana,fed in ipfa omnino prjuincia,

Auguftinus fenex Auxilio epifeopo niuenfut aut anathematis fentêtiam rcfcindat,aut doceat quibus addudus caufis putet ob unius peccatum totam familiam excommum'eari pofle» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXV ♦

O HIN O diledliflimo Si uenerabili fratri Si conlàcerdoti Auxilio, Auguftinus. V ir fpedlabilis filius nofter CIaflidanus,grauiter apud me litteris queftus cft, __ quod fit anathematis iniuriam à tua iandlitate perpeflus, Narrans quod uene/ rit ad ecclcftam,apparitione paucorum fuæ poteftati edgrua comitatus, Si egerit tccum^ne contralàlutcm fuam faueres eis,qui percuangeliumpcierando,adiutorium uiolandxfi/ dciiiti ipfa fidei domo requirebantQuos tarnen confiderantes quid male fecerintnon in/ de uiolenter abdult;ftos,fcd fponte dicit egreffos, atq; hinc uenerationem tuam ita fibi fuc/ cenfùiflè,ut ecclefiafticorum confcètione geftorum cum omni domo fua anathematis fen/ tentiaferiretur.Quibus litteris lcctis,non mediocriteræftuâs cogitationibus, magna cor/ dis tempeftate flult;ftuantibus, apud charitàtem tuam tacere non potui: ut fi habcs de hac re fentcntiam,certis rationibus uel feripturarum teftimonfis exploratam.nos quoeç doce/ rc digneris;quomodo reefte anathematisetur pro patrispcccato filius,aut pro mariti uxor aut pro domini feruus,aut quifquam ctiam in domo nondum natus, fi eodem tempore quo uniuerfa domus eft anathemate obligata nafcatutnee ci pofïî't per lauacrum rcgenc/ rationis, in mortis pcriculo fubucniri. Neep cnim hæc corporalis eft poena, qua IcgimuS quofdam contemptores dei cum fuis omnibus,qui eiufdem impictatis participes non lue runtpariter interfedtositue quidem ad terrorem uiuentium mortalin corpora pcrimeban tur,quando(^ utiep moritura,Spiritalis autem pœna,qua fit quod fcriptum eft, Quæ liga ypi-jg in terra erunt ligata Si in ccelo,animas obligat, de quibus didtum eft: Anima patris mca

-ocr page 221-

AVGVSTINVS AV RELIO, EPI S T, LXXVI «l

mea eft,5i anima filij mea eft.Anima quæ pcccaucritj'pfa morief. Audifti foitaflè aliquos magni nominis facerdotcs aim domo foa qucnpiam anathematisaffe peccantium,(èd for te fî effent interrogati,reperircntÿr idonei rcddere inde rationê.Ego autcm,quoniam fî qnis ex me quærat utrum reôte fiat, quid ci refpondcam non inucnio : nunquam hoc facere auz fus fum,cum de quorûdam facinoribus immaniter aduerfus ecdciiam pcrpetratis.grauiflî/ me permouerer.Sed fi tibi quàm iufte fiat,dominus reuelauit, nequaquam iuucnilcm æta/ tem tuam,ôi honoris ecclefiaftici rudimenta contemÂo, En afliim, (ènex à iuuene coêpiico/ po, ôi epifeopu^ tot annorum à coffeganeedum anniculo paratus fum difœrc , quomodo ucl dcoucl hominibus iuftam poffumus reddere rationem, fi animas innocétes pro fcelere alicnoÆx quo non trahunt ficut ex Adam ( in quo omnespcccaucrunt ) originæe pcccariî, Jpiritah fupplicio puniamus.Etcnim Clafficiani filius,amp;fi traxit ex parte primi hominis cul pam.iacro fonte Daptifmatiscxpiandam,tamcn quicquid poftea quàm genuit pcccati pa/ ter eius admifit, ubi particeps ipic non fuit, ad eum non pertinerc quis ambigit f Quid de totanimabus in uniuerfa familia C Vnde fi una anima per iftam feueritatem,qua tota do/ Wus ifta anathematizata cft, fine baptifmate de corpore exeundo perierit, innumcrabiliS oiors corporum, fi de ecclefia homines innocentes uiolenter abftrahanmr Si interfîdantur, buic damno no poteft comparari.Si ergo de hac re potes reddere rationem,utinam amp;nbsp;no/ bisreferibendo præftcs ut poffmusSc nos: fi autem non potes, quid tibi eft inconiuita co/ niotionc animi facere, undc fi fueris interrogatus, reótam rationem non ualcs inuenire Hæc autem dixi, etiam fi filius noftcr Clafli'eianus aliquid admifit, quod tibi anathemate pbólendum iuftiftimeuiderctur. Caierum fi ucras ad me littcras mifit, nee folus in domo fua debuit ifta (cntêtia coerceri.Scd hinc cum tua fanóhitate nihil ago,nifi rantu peto igno/ fcas petenti ueniam, fi agnouerit cubam : fi autem nihil eum pcccaflc prudenter agnofcis, quoniam iplè in domo hdci iuftius flagitabat fidem debere fcruari, neibi frangeretur ubi g docetur: fac quod fandtum uirum facere oportet, ut fi tibi contigit tanquam homini,quod

utiqj homo dci dieit in pfalmo: Turbatus eft præ ira oculus mcus,exclames ad deum:Mi/ fcrerc mei domine,quoniam infirmas fum,ut porrigat dexteram luam, amp;nbsp;comprimât ira/ cundiam tuam,ÔC tranquillet mentem ?uam ad uidédam fadendam ép iufticiam. Sicut ein feriptum eft: Iracundia uiri iuftidam dei non operatur. Nec arbitreris ideo nobis non poft ot. i. fe fubrepere iniuftam commotioncm,quia epifeopi fumus. Sed potius cogitemus inter la/ queos tentationum nos periculofiftimc uiuerc,quia homines lùmus. Aufer itatp gefta ecclc fiaftica,quæ perturbatior fortafte fccifti,ôJ redeat inter uos charitas, quam cum illo ÔC catc/ chumenus habuifti. Aufer litê amp;nbsp;reuoca pacé,ne tibi pereat homo amicus,ÔC de uobis gau/ deat diabolus inimicus.Potenseft autem mifericordia dci noftri,quæ amp;nbsp;me exaudiat oran tem,ne mea trifticia de uobis augeatur,fcd potius qux eft exorta lanetur, amp;nbsp;erigat per gra tiam fuam,82 la:tificct iuucntutcm tuam non contemnentem fenedlutem meam. Vale.

Auguftinus Aurelio »difputans an monachi, qui Iponte iua de monaftertis receflez

rtmt,recipi debeant alibi in numerum clcricorum. Epiftola l X X v i O MI N O bcatiffimo ôi débita obferuâtia ucncrabili,fynccr{tcrcp chariffi'mo fratri amp;nbsp;confàcerdoti papæ Aurelio, Auguftinus in domino falutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lit/

teras nullas tuæ ucncrabilitatis,ex quo ab inuicem corporaliter dioreffi (ùmus. nbsp;nbsp;nbsp;’i**

accepi. Nunc ucro legi cpiftolam benignitatis tuæ de Donato ôi fratre cius.ôi nbsp;nbsp;*


quid rerpondcrem,diu fludhiaui. Sed tarnen etiam atqj etiam cogitanti quid fit utile falu/ tieorum quibusin Chrifto nutriendis lèruimus, nihil mihi aliud occurrcie potuit,nifi non cfleiftatn aiam dâdam (cruis dei,ut fc fadlius putent cligi ad aliquid melius, fi faôli fucrint deteriorcs.Et ipfis cnim fadlis lapfus,ôi ordini clcricorum fit indigniffima iniuriadî deferto rcs inonaftcriorum ad militiam clcricatus eligantur, cum ex his qui in monafterio peima/ ftcRtmon tarnen nifi probatiores atqj meliorcs inclerum aflùmerc folcamus:nifî foitc,ficut bulgares dicut. Malus choraula bonus fymphoniacus eft, ita rjdcm ipfi uulgarcs de nobia t iocabuntur

-ocr page 222-

2Z2 AVGVST, et al IPI vs AV RELIO, G R AT VL ATO RIA iocabuntiir dicentes,Mabs monaehusbonus clericus eft.Niihis dolendum, fi ad tam ruiz c noiam fuperbiâ monachos furrigamus,0C tarn graui contumelia clericos dignos putcmus, in quorum numero fumus, cum aliquado edam bonus njpnachus uix bonum cleriaimfa riatjii adfit ei fufficiens côdnentia,amp; tarnen défît inftruótio neceflaria gt;nbsp;aut pcrfonæ régula/ ris intcgritas.Sed de iftis credo arbitratafîtbearitudo tua,qiiod noftra uoiûtate,utfuispo tiuscorregionalibus utiles efTenudc monafterio reccfliirent.Sed falfum eft,iponte abierut, Iponte deferuerunt,nobis,quâtum poîuimus,proeorum falute renitêdbu^. Et de Donato quidem,quia iam fadlum cft,ut antequàm de hacrcafîquid in concilio ftapicremus, ordi/ nare^,fî forte à fîiperbiæ peruerfîtatc corrcdlus eft,quod uult prudetia tua d»fîio faciat: de Ératre uero eius,cuius uel maximecaufa demonafterio etiâipîè Donatus ablccflit,c4intclli gasquid iêntiam,neicio quid reipondcam. Contradicere tarnen prudcnriæ,honori,chari/ tati^ tuæ non audeo, iànè fpero id te faéturu,quod mcbris ecclefîæ falubre perlpexeris»

Auguftinus Alipius Aureh'o.gratulans de dono docfîrinæ* Epift» L X X V11 • O M I N O beatiifimo amp;nbsp;ucnerabiliter fuicipiendo,fynccriirimeé^ chariifimo fra/ fandlo papæ Aurelio, Alipius Auguftinus in domino falutem, Impletum cft gaudio os noftrum,ôC lingua noftra exultationc,nunciantibus litte ris tuis fandlam cogitationem tuam,adiuuâte dômino,qui cam inipirauit, ôi ad effedtutn efte perduôlam, de omnibus ^rdinatis fratribus noftris, amp;nbsp;præcipuc de fermone presbyte/ rorum,qui te præiènte populo infunditunper quorum linguas clamat charitas tua maiote uoce in cordibushominû,cp illi in auribus.Dco gratias. Nam quid melius animo geta/ mus,ôi ore promamus, calamo exprimamus, Deo gratias C Hoc ncc dici brcuius,nec audiri læriusaiec intelligi grandius.nec agi fruôtuofîus poteft.Deo gratias,qui te ôi tam R/ deli pedtore ditauit erga Klios tuos,6C id qd' in intimo animæ habebas, quo humanus ocu lus no pénétrât,eduxic in lucem,donando tibi no folüm ut bene uclles.uerumetiâ inquibus poffet apparere quod uelles Jta plané fi'at,luceant hæc opera coram hominibus, ut uideât, D gaudeant,glorificêt patrem qui in cœlis eft.Talibus deledleris indno,ut ipfeteproeis oran tem dignetur exaudirc,quoniam tu per eos loquenÿ no dedignaris audire.Eatunambulc/ tur,curratur in uia dhubenedicâtur pufîlli cum magnis,iocudati in his qui dicunt eisdn do/ mum dhi ibimus:præcedant illi,6C (equantur ifti,imitatores faóli eorum,fîcut Si. illi Chrifti: ferueat iter fandtarum formicaru, fragtet opera fanólarü apium.fcratur fruólus in toleran • Como, j-jj Qjfn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfeuerandi ufe^ in fincm.N ecfînat dhs tentari fupra poftumus ferre,fed

faciat cum tentatione etiâ exitu.ut poifimus fuftinerc,Orate pro nobis digni cxaudiri,cum tatito facrificio acceditis ad deum fynceriftîmæ dilcdtiois amp;nbsp;laudis eius in operibus ueftrisî orate ut SC in nobis hæc luceant, quoniâ nouit ille quern oratis, cum quanto noftro gaudio in uobis luceant.Hæc funt uota noftra,hæ multitudines folatioru,iècundû multitudine do '

lorum noftroru in corde noftro,iccundant anima noftram.lta eft quia ita promiftum eft, ■ ita erit quod reftat fîcut promiftum eft, Obfecramus te per eum,qui tibi ifta donauit,0i po pulum cui feruis haeper te benediólióe perfudit, ut iubeas fi'ngulis, quos uolueris fermées coru feorfum coftriptos Si emedatos mitti nobis.Na Si ego quod iuififti no negligo,6i de ’ Tychonq fepte regulis uel clauibus,fîcut frpe iâ fcripfî,cognofcere qd tibi uideat'’ expeûo.

Auguftinus Heiychto, de die fupremo mundi non inqu/rendo, deq? Hebdomadi/ busDanielis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXVIII

Domino beatiftîmo Hefyehio,Auguftinus. • Adfandlitatem tuamfiliotuocom prcsbytcro noftro rcmeante Cornuto,pcr quern littcras tuæ ucnerationisaccepi.qui/ bus exiguitatem meam uifitare dignatus es,Si tandem rcfcripta pcribluo,amp; debitum rcQ/ lutationis obiequium,multum me comendaos acceptiftimis domino precibus tuis domine beatiftîme frater. De prophetids autem diólis fiue prædidtis, de quibus uoluifti ut aliquid fcriberé, melius mihi uiiùm eft fanóti Hieronymi hominis doótiftimi expofîtioes eorundê uerborùm (ne illas forte non habeas ) de opulcuiis eius cxccrptas,dirigere beatitudini tuæ.

-ocr page 223-

AVG.HEÇ^CHIO de te M po R E SECVNDIADVENTVS 22$

A Si aûtcm iamcas habebas,ncc inquifîtioni tuæ fatisfadebant,quid de his fcntias, peto mi/ bi refèribcre nô graueris,amp; quemadmodum iplèeadem prophctica oracula intclligas.Ego enim maxime iliud de hebdom»dibus Danielis fecundum tcmpus,quod ïam traniaólum cftjintclligendum puto: nam de faluatoris aduentu.qui expeAawr in fine, tempora dinu/ ßicrare non audeo:ncc aliquem prophetam de hac re numerum angorum exiftimo præfî/ Diflcjfed ilIudpotiuspræualcre,quodipfedominus^it:Nemo poteftcognofccrc tempora. Ad. i pater pofi|^ in fua poteftate.Quod enim in alio loco ait:De die autem illa amp;nbsp;hora ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

ttîo kit, funt qoi fie accipiunt,qui putant fc poflè tempora compntare, diem ucro tantum/ tnodoipfumTôi horara neminem (cire, ubi omitto dicere quemadmodum foleant (criptu/ rxdiqm uel horam etiam pro tempore ponerc. Sed certe illud de ignorantia temporum apertiflîme diôlum cft.Nam cum hinc dominus interrogatus efict à diicipulis fuistNemo, inquitjpotcft cognofeere tempora, quæ pater pofùit in fua poteftate. Nó enim dixit,diem uel horam, (èd tempora, quæ in breui ipacio non (blent dici ficut dies uel hora, maxime (î græcum intueamur eloquium,ex qua lingua in noftrum eundem librum,ubi hoc (criptum eft, feimus tranflatum, quamuis latine (atis exprimi non potucrit, Ibi enim græce Icgitur Xfo»«e H Ktofouft. Noftri autem utrumeç hoc uerbum tempora appellat, fiuc xf o»»lt;i fine kob z î®us, cum habeant hæc duo inter (e nbsp;nbsp;negligendam difïèrentiam . xtcijouç quippe appellat

Græd tempora quædam.non tarnen quæ in fpaciorum ult;4pminibus tvan(cunt,(ed quae in tebus ad aliquid opportunis uel importunis (entiuntur ; ficut meflis, uindemia, calor, friz gus,bellum, öi fi qua fimilia. autem ipfa fpacia temporum uocant » Et hoccerteipff ’^poftoli non ita quæfierunt, quafi unum nouifiimum dicm uel horam exiguam diei parte ^èire uoluiflcntjlcd utrum iam cBet opportunum tempus, quo regnum rcpræfcntaretur IP faëI.Tuncaudicrunt:Ncmo poteft cognofeere tempora quæ pater pofuit in fua poteftate, id eft xjoïWç î? Kcajoui, quod fi latine diccretur,tempora aut opportunitates, nec fie quod di/

È (ftum eft, eftet cxpreÔum 3 quia fiuc opportuna fiue importuna fint tempora kobço» dicun/ tur. Tempora ergo computare, hoc eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut (ciamus quando fit finis huius (èculi uel

aduétus domini,nihil mihi aliud uidejur,quàm feire uclle quod ipfe ait feireneminê pofte. Opportunitas ucro illius temporis profedto no crit antcquàm prædicctur cuangelium in uniuerfo orbe in teftimonium omnibus gentibus. ApertifTima enim de hac re Icgitur fenz tentia faluatoris dicentis : Et prædicabitur hoc Euangclium regni in uniucrfo orbe in tefti/ n^onium omnium omnibus teftibus,ÔC tune ucnict finis, T une ucniet,quid eft, nifi ante no ueniet; Çuanto poft ergo ucniat,incertum nobis eft.ante tarnen non cfTc uenturum dubiz tare utiq^ non debemus. Si ergo fufeiperent hune laborem ferui dci,ut peragrato orbe ter rarum, quantum poftent colligèrent,quod remanct gentium,ubi nondum eft euangclium prædicatum,hinc aduerterc utcunqj pofremus,quantum hoc tempus longe fit à fine fcculi. Quod fi propter quædam loca inacceftibilia amp;nbsp;inhofpita fieri pofte no creditur, ut à (cruis dei peragretur orbis,ÔC quot quantæép fint adhuc genres fine Chrifti cuangclio,fidclitcrre nuncictunmulto minus exiftimo feripturis pofte comprehendi, quanta ufqj ad fincmfuto ta fint tempora,quandoquidem in eis legimus-.Ncmo poteft cognoftcrc tempora,quæ pa ter pofuit in fua poteftate.Vndc fi iam nobis certiftime nunciatum fuiftet in omnibus genz tibus euangclium prædicari, nec fie poftemus diccrc quantum temporis rcmancret ufqj ad fincm, (èd magis magis^ iam propinquarc merito diccremus:Nifi quis forte rclpondeat, tanta celcritatc prædicato cuangclio,Romanas genres plcrafq^ barbaras occupatas,atq^ ita nonnullas non paulatim,(ca fubito ad fidem Chrifti (uiftc conucr(as,ut non fit incredi/ bile paucis annis,amp;fi no uitæ noftræ,qui iam fenuimus, ccrtc iuucnum qui uenturi funt ad fened;am,uniucrfasomnino refiduas genres cuâgclio pofte complcri.Scd fi itaerit,facilius cum fàôlum fucrit probari cxpcricndo,quàm Icgcndo antcquàm fiat inueniri poteft. Hoc me compulit diccrc cuiufdâ opinio,quem presbyter quoqj fdieronymus temeritatis notât,. ïiicrorytnui. aufus fucrit Danielis hcbclomadas de aduetu Chrifti fijturo,no de præterito exponcrc.

t Si

-ocr page 224-

124 nbsp;nbsp;nbsp;' HE SY CHI VS quot;nbsp;ÀVGVSTINO» ’ DE piE ’

Si quid ante pro meritis potioribus fandt^ humilitati cordis tuidominus melius reuelauit c '• Hue reuclauerit,pcto nobifcu comunicare digncris,0i hæc noftra reftripta fic accipere,tancg hominis,qui mallem quide coium quæ à me inquififti hahcre fcietiam, quàm ignoratiam» quia id nondu potui,magis eligo canta ignorantiam cofitcri, nbsp;nbsp;falfam fcientiam profiteru

Hefychtus Äuguft»BO,docens d/em fupremum inquirendum efle, Epift. LXXIX o MIN o bcariffimo 0^ cljaritate fynceriffima uencrando tratri SC coepifcopo Î Auguftino,Helychius in domino falutenq^ DeiÏderantiötcxpcólantiini/ hi fanctus conpresbyter nofter Cornucus litteras pertulit tuas,qua: me Ixcifica runquia memoriam noftri bonam habere dignatus cs,qui SC mfhi pauds fer/ mone proprio iandtæ metis tux de his qux pctieram in trâiîtu figniheafti. Aliquanttt aute de opuiculis ianrti copresbyteri Hieroriymi adiuxifti,ut meam quæftioné leólioe eius ope -ris de iand:is icripturis explcre poffcm.Ét quia dignatus es id petere à nobis,ut quid fentiz rcpîus de ipfîs quæftiôibus, per litteras tuæ iynceriffimx charitati infi'nuarcmus, ad ea de quibus icripta lcgi,prout inteiledus exiguus mearfpediocritatis fentire potuit aut intclligc -re.infra (cripiî. Cû dei omnipotétis coditoris totiuscrcaturæarbitrio Si poteftate cunôla gc râtunuel quæ faóla funt,uel quæ ètiam futüra iunt,fand:orû prophetarum uocibus cogna fcutür, qui priuf^ fierét ea quæ futura crant,uolutatcdiuina hominibus funt locuti.Vnde Gtis admirarioe plenum eft,fi deus,quæ prædici uoluit, ad hominum fenfus penitus no pofTe peruenire conftituit, fecundum hoc capitulû,quod dominus beads apoftolis locutus eft,dicéS:Nemo pôteft cognofccre tempora,quæ pater pofuit in iua poteftate. Piimû quia in antiqùiflîmis libris eccleiîarü no ita feriptum eft,Nemo potcft,fed icriptum cft,Noncft ueftrum nofle tempora uel mométa ,quæ pater pofuit in fua poteftate. Quæ ratio fermois fequenti uerbo redle copletuncum dicit:Sed eritis mihi teftes in Hierufalem,Sô in ïudæa,ôi in Samaria,Si ufcç ad ultimum terræ.No ergo apoftolos teftes confumarionis mundi.ftd nominis Si reforredh'onis fuæ uoluit inteîligi.Nam de temporibus cognoicêdis ipfc domiz D

11 nus monetxQuis nam eft fîdelis fèruus Si prudcns,quem coftituit dominus fuper familiam niam,utdct illis dbum in tcmpore.Sancftus illeferui^, quem ueniens dominus eius inuenc litfî'cfàcientcm.Familia Chrifti uerbo prædicationis paftitunôi fîdelis famulus inuenitu£, . qui in tempore expecftâribus dominum,necenariam efeam credcntibus præftat.Malus eni (èruus fîc rcprchenditur:Quod fî dixerit malus feruus,môram facit dominus meus uenire/ ueniet dominus eius in die qua nclcit,amp; hora qua ignorat,ÔC rcliqua. lté arguit quare teroz' pus nô agnofcaturdiccildo: Hypocritæ,facicm cœli noftis probarc,tempus hoc quarc non TifMoti. J agnofcitis'Tltcm Apoftolusdn nouiftîmis diebus inftabunt tempora pcriculofa,ôi reliqua.

5. Item Apoftolus:De temporibus aut Si momentis no ncccfte habemus uobis fcriberc,VoS cnim ipfî diligéter icitis,qüia dies domini fîcut fur in nolt;ft:c,ita ueniet. Cum cnim dixeiint, pax Si fccuritaSjtunc fubitaneus illis apparebit intcritus,quomodo dolores parturientis, K

X. TheffiLi. effugiét.Item Apoftolus: Nó ictineds mcmoria,quia cum effem apud uos, hæc dicebâ uobis,amp; nunequid detineat fcitis,ut reueletur in fuo tcmporc.Nam myfterium iniquitatis iam operatur tâtum,utqui tenet modo tencat, donee de medio fîat.Si tune reuelabitur illc Lwz IF iniquus,quem dominus Icfus intcrfîcict fpiritu oris fui. Item dominus in cuâgclio increpat Iudæos:Éttu fî cognouiftès tempus uifitatiois tuæ,forfîtan pcrmanfîflcs,nunc aut abfcon/ Aur« I dita funt ab oculis tuis.Et dominus fîc prædicat ad ludæos : Pœnitentiam agitc,completà funt tempora,crcditc cuâgclio. Et ad ludæos quidem rcdlc compléta diccbat, quiaeorum tempora poft eius prædicationc Si triginta SC quinq; uel quadraginta annos fînita funt. Et D4W.7 in Daniele:Quoadufq^ intcrfcdla cftbcftia,perr|t,8C corpus eius datum eft ut comburatur, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si rcliquarum beftiarum regnum tranflatû cftîôi magnitudo uitæ data eft cis ufq; ad tem

pus SC tempus,quod græcc dicitur twç xçéva HûczjS.Et infequitunEt cccc cum nubibus cœ' li quafî fîlius hominis ucnicnsMyftcrium beftiæ e rcliquarû beftiarum tranflatioc, intelli/ gentibus icripturâ manifeftum eft.Aduétus domini diligédus eft ôCexpeélandus. Eft etiâ magna

-ocr page 225-

SECyNpI . ADVENTVS, BPI8T. DXXIX XX5

A wagna bcatitudo 3iligentibiis eius aduentu, ficut teftimonium perhibet beams apoftolus Paulus:De cætero,inquit,repofita eft mihi corona iufticiæ, quam redder mihi dominus iuz v, Tim.4-ftus iudex in lila die:non aut mihi folum,fed öi his qui diligunt aduentum domini.Et dns in euägelio:Tunc iufti fulgebunt ficut fpl in regno patris fu^tcm propheta:Ecce enim tene WdtÆ.ij bræ ôCcaligo opcricnt terra foper genres, in re uero apparebit dhs,Si maieftas eius in teui/ Ep«* debitur.Ite propheta:Qui uero expédiant dominu,exultabunt cumTuirtute, producer penz nas ficut aquilî^current ôi. no laborabunt,ambulabfit 01 no efurienuEt plurima talia, quae ad beatitudine corum pertinét,quitiiliguntaduétum dominiJnucniutur.Quod aut nemo poflit menfuj^s temporu colligcre,manifeftu eft.Euagclium quippe dicit: De die ilia Si ho ta nemo leit,ego aut pro poiTibilitate intelledlus mei dico,nccß diem,heq; menfem.néc^ an num^uentus ipfius feiri pofie.ied figna quæ funt aduentus uidedo SC crededo,0£ expedla re me c5ucnit,6C credetibus efeam hanc retrib ucre, ut expédiantes diligant aduentum eius, qui dixif.Hæc omnia cum uideritis,*citote qüoniâ prope eft in ianuis.Signa ergo euangeliz

SC prophctica,quæ in nobis copleta funt,adudtum domini manifeftant: nam fruftra aut qui quærut aut qui calumniantur dies SC annos in computo coprehendere quærut,cum Icri PtufittQuia niii abbreuiati foiftent dies il!i,non fieret falua omnis caro.lcd propter eledlos Dteuiabutur dies illi.Ccrtum eft tempus carere computo,quod breuiandum eft à domino, qui tempora coftituit,Appropinqu^e aut aduentu eius,cuius figna aliqua uidimus ex his quæ faefta funt efle copletaiôC itcru didt;His aut fieri indpftntibus,rerpirabitis SC leuabitis lmmIj capita ueftra, quoniam appropinquabit redeptio ueftra.Quæ aute figna dixit uideda.ma uiamp;ftuni eft in cuangclio fandli Lucæ:Et Hierufalem calcabitur à gentibus, donee implean tur tempora gentiumthoc fadlum cft,0d fieri nulli dubium eft,Et infequitur: Et erunt figna *u foie SC luna SC in ftellis SC in terra preflura gentium: caufa quæ patimur SC pœna compelz lit,fi forte no curet uoluntas.Nam in uno tempore SC fcna in cœlo ÔC preflura gentium in

B terris ab hominibus uideri SC fuftincri manifeftum eft.Et infequitur: Areftentibus homini bus præ timoré amp;nbsp;expedlatiôe,quæ fupcrucnient uiuerfo orbi:nullam patriam,nullum loz cum noftris temporibus no affligi aut humiliari certum eft,ficut didlum eft, præ timoré Si txpedlatiôc,quæ fuperuenient uniuerfb qrbitôi omnia figna quæ fupcrius euagelium legez fibus manifcftat,cx maxima parte copleta funt.Quod aut dieftum eft.Et prædicabitur cua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

gclium inuniuerfo mudo,ôd tunc ucniet finis: Primu quodipfius dhi repromiflio talis fuit, ut ipfi apoftoli eius nominis ôd refurredliois teftes fièrent in Hierufalem, SC in ludîea, SC in Sauiaria.ôd ufcp ad extremum terræ, SC Apoftolus hacautoritäre docet:Scddico nunquid Row.io . uo audierunt♦ In omnem terram exiuit fonus eorum, SC in fines orbis terræ uerba eorum. Itcm.propter fpem quæ repofita eft uobis,quam ante audiftis in uerbo ucritaris cuangelq, CoIo .1, quod aducnit in uos, ficut ôi in omni mundo eft frudlificans ôd creiccns. Sed ab apoftolis nunciata fidcs in gentibus, habuit multos pcrlècutores,ut retentata tardiusinualelceret,ut illqd implcrctur: Ante hæc omnia primu in uos manus iinittent fuas, SC perfequetur ôd traz dent uos in Synagogas SC in cuftodias,ducentes ad reges fld ad præfides propter nome me um.ut illud implcrctur quod fcriptu erat: Et uclociter rcædificaberis à quibus deftrudla es» Nam ex quo clcmentiflimi imperatorcs,chriftiani dei uoluntatc efle cceperunt,quanquam paulatim fides caufa pcrfccutionis crelccbat in feculis,fadlis regibus chriftianis ubiq; in par uo tempore Chrifti euangclium penetrauit.Expofitio fanèbeari Danielis de hebdomadiz bus,qua uir iandlus copresbytcr nofter Hieronymus cxpofuit,qualitcr dodlorcs ecdefiaru ttadidiflcnt.lcdlorcm (ulpcndit.Nam fi ipfc dodliflimusuir compresbytcr nofter ait periz culofutn efle de magiftroru ecclcfiarum indicate fcntcnti')s,6d altcrum præfcrrc alteri.quâto nwgis hoc ledlor faccrc no potcft.quod magiftcr facerc dubitauit.Nos ante credimus qd* Hdttfc. $ dns aiuQuia ccelum SC terra traficnt,iota autem unum uel unus apex no tranfiet à Icgc.doz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Uccomia fiant» Quomó ergo myftcrium hebdomadaru fit impletum ufqj ad natiuitate ôd paflîoné Chrifti,admiror,cum illud quod in dimidio hebdomadæ propheta locutUs eft,di t } cendo:

-ocr page 226-

Zîé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 A V Q V S TIN V S H B S Y C HI O.

cerido ; Iti dimidio hebdomadætolletur facrifidum nieutn,amp; defolationû (upplicatio intc c ritus,ô£ ad facrifidum abominatio. Hæc crgo abomfnatio fi ïam compléta fucrat, qüom*^

*4 do dominus monet amp;nbsp;diciuCum uideriris abominationcip defolationis, quod dictum eft per Danielem prophetam ftantem in loco fanélo, qui legit intelligat. Ego autem ne peti/ rionis beatitudinis tuæ contemptor eflcm,hæc quemadmodum fènfi, fcripfi ad tuam çhari tatem.Plenius autan Signare nos uerbo gratiæ tuæ refcribendo inftruere ôi lætificare.

Auguftinus Hefychiojcomonftrans quomodo fint intelfigenda Icn'pturaf Igca.quæ (oquuntur de fine fecult;quod^ præftat non inquirere dîem illum.fed hoc agere,ut unufquif queadfuæui'tæ fiipremum diem fitparatus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. • LX XX

O HI N O beatiflîmo SC uenerabilitcr fuGipiendo firatri SC coëpiGopo HeGchio, K ! Auguftinus in dno falutem. nbsp;nbsp;nbsp;Accepi litteras ueneratiôis tuæ, quibus u^de fa

' lubritef exhortaris, ut faluatoris noftri diligatur SC dcfîderetur aducntus. Fads höcmiauus bonus ciufdem patrisfamiliâs,auidus lucrorum domini tui, SC uolenshabetc pîurimos focios dileôli5is,qua ipfe præcipue SC petfeuerâter accenderisJntucntes igitur qlt;?

4 comcmorafti de Apoftolo,quia dominû dixit redditurum corona iufticiæ,n6 tantum fibi, fèd ÔC omnibus qui diligunt manifeftationê eius,ita rctfte uiuimus, SC in hocfeculo tanquâ peregrini agimus,cum fe in bac diledtione cor noftrum profidcnter extendit,fîue citius fiuc tardius ueniatquàm putatur,cuius manifeftatio fideliîharitate diligitur,amp; pio defideratur affclt;ftu.Seruus quippe ine,qui âidt : Moram facit dominus meus,ô£ percutit coferuos fuos, manducat SC bibit cum ebriofîs.non utilt;^ diligit manifeftationê eius.Ex moribus enim ap/ paret animus e!USgt;quos mores licet breuiter ideo magiftcr bonus curauit exprimerc, td eft fuperbiam atq^ luxuriam,ne quod dicebat, Moram facit dominus meus,defidcrio dni fui pfik 4 dicere crcderetur,quô ardcbat ille qui dicebanSitiuit anima mea ad deum uiuum, qnando ucniam,amp; apparebo ante faciem dei.Dicendo enim quâdo ueniam,moras fe perpeti mole fte ferebat,quia etiam quod tempore acceleratur,dcfidcrio tardum uidetur.Quomodo aut 0 tardus eft eius aduetus,uel quomodo longe futurus eft,cum ipfi apoftoli tempore,quo ad/ hue crant in carne,dixerint:Nouiftîma hora eft,qu^uis à domino audierintiNon eft ue/ ftrum (cire temporal Hoc ergo neftiebantquod nekimus ÔC nos, quantum ad me attiner, dieo,Ôi cos qui hoc mecum nefciunt:amp; tarnen quibus didtu eft. Non eft ucftrum (cire tem pora,quæ pater pofuit in fua poteftate,diligebât eius manifeftationem, SC dabant coferuis in tempore cibaria,nec percutiebât eos dominâdo eis, nec luxuriabantur cum amatoribus mundi,dicêtes: Moram facit dominus meus.Alia eft ergo ignorâtia temporum, alialabes ».Tiïf X morum amorep uitiorum.Nam SC apoftolus Paulus quâdo dicebat; Nó cito moueaminlt; mente,neep terreamini,fiue per uerbum fiue per epiftolam,tan^ per nos mifram,quafi in/ ftet dies domini, nolebat utiep ut crederent eis,qui iam propinquare domini arbitrabantuf aduentum:nec tarne uolebat ut tan^ feruus ille dicerent, Moram facit dominus meus uc/ nire,SC traderêt fe fuperbiæ luxuriæép perdendos : fed ßc eos nolebat de propinquante die nouiftimo falfis aufcultare rumoribus,ut tarne uellet eos paratos ad aduentum domini fui t.Tbef.f iumbis aceinlt;ftis,öi lucernis ardentibus operiri,quibus dicit; Vos aut fratres non eftis inte^ nebris,ut uos dies ille tan^ fur coprehendat. Omnes enim uos filfj lucis eftis SC filij diei,no fumus notftis nelt;p tenebrarum.Ille aut qui fie dicit: Moram facit dominus meus uenire,ut percutiat coleruos fuos,epuletur cum ebriofis,nó eft luds,Gd tcnebrarû,ôd ideo eum tanep für dies ille comprehendet, quod unufquifcp debet ctiam de die huius uitæ fuænouiffimo formidare.In quo enim quenq^ inuenerit fuus nouifli'mus dies, in hoc eum comprehendet mundi nouiftimus dies: quoniam qualis in die ifto quifqj moritur,talis in die illo iudicabi M4rei nbsp;nbsp;tuf. Ad hoc pertinet quod in euangelio Geundum Marcum ita Griptum cft;Vigilate etgo^

* quia nefeiris quando dhs domus ueniat,fero an media nclt;fte,an gallicantu,an manc,nc cu uenarit repete,inueniat uos dormientes.Quod aut uobis dico,omnibus dico,uigilatc.Qui bus ein omnibus dicit,nifi elcdis ÖCdiledlis fijis ad corpus eiuspertinetibus, quod eft ecclc

fiaC*

-ocr page 227-

DE 8VPREM0 MVNDI DIE EPÏST. LXXX. ^^7

A nbsp;nbsp;nbsp;No folum ergo illis di'xit quitus tune audiétibiis loquebatur, fed etiam illis qui fuerut

poft illos ante nos, ÔCadnoGpfos,amp; qui crunt poft nos ufq^ ad eius nouiftïmû aductum, ^unquid auté omnes inuêturqg eft dies ille in hac uita^aut quifquâ didiirus eft quod ad aerund:os etiam pertineat quod ait: Vigilate,ne eum répété uenerit inueniat uos dormien/ tesf Cur itaeç omnibus dicit,quod ad eos fblos pertineat qui tûc erut^nifî quia eo modo ad omnespertinet,quo modo dixiÇ’Tune enim unicuic^ueniet dies ille,cu uenerit ci dies ut ta ‘is nine exeat,qi^lis iudicâdus eft illo die.Ae per hoc uigilarc debet omnis Chriftianus,ne •‘î'paratu inueniat eum domini aduentus.Imparatum auté inuenict ille dies,quem impa/ fatum inuenemt iuæ uitæ huius ultimus dies.Certe enim hoc faite manifeftum erat apofto HSjnor^oru temporibus cum hic in carne uiuerent domïnû efle uenturum:Ôê tamé quis du mtet eos præcipue uigilaffe ieruafle quod omnibus dixit, ne imparatos repente ueniens WueniretCNondum fane intelligo quomodo accipi debeat quod icripfit ianétitas tuajpro pferea dixiffe dominum apoftoîis,Noneft ueftrum nofte tempora uel momenta quæ pa/ fPfpofuitin iua poteftate,quoniâ iêcutus adiunxit,Scd eritis mihiteftes in Hierulalé amp;iti wdæa ôC in Samaria Si ufcp ad ultimû terræ. Quem icripturæ iènfum fie exponis» ut dicas Ron efle apoftolos teftes confummationis mundi,fèd nominis amp;nbsp;refurreétionis fuæuoluit wtdligi.Non quidé ille ait,Non eft ueftrum prædicare tcmpora,fèd no eftueftrum nofle-ƒ erum fi ita uis intcliigi quod aitrN^n eft ueftru fcire,ac fi diceret,non eft ueftrum (cientes lacere.id eft, non eft ueftrum hoc docere, quis noftrum docere audeat, uel feire prælumar, quod deus ille magifternec eos difdpulos docuit, à quibus præftntibus interrogatus eft præfens,nec illi tam fanéH magnicp doétores ecclefiam docere potueruntC An refpondebi/ tur,hæc nô docuiflè apoftolos,lêd prophetasHoc enim aifti amp;nbsp;uerû eft, quod ea quac fatu fa funt fanélorum prophetaru uocibus cogno(cuntur,qui priufquâ fieret,inquis»ea quae fu fura erant uoluntate diuina hominibus funt locuti.Sed fi ueneratio tua fatisadmiratione fi plenueffedicit,fi ea deus quæ prædici uoluit, ad hominû fenfus penitus non poflè perueni te conftituit^qQ^tîto maiore admiratione plenû eft,fi ea quæ prophetæ hominibus font lo ^ri.hæc apoftoli uel ftire font prohibit uel docereCQuomodo auté prophetæ ifta de qui/ agitur têpora docentes,non intelligerétur ab apollolis,fi' intclliguntur à nobisC' Aut fi apoftoli intellexerunt iftam menfura temporis prophetantes,quomodo non docerent quod intellexerunt,quando per eoru præconiû Si ipfi prophetæ innoteicebant,qui eos fois «bris ifta docuerunt C Et ideo per quas litteras ea ipfi didicerant, per eafdem poterant alq quoque in his gentibus difcere,in quibus apoftoli autoritatem propheticam commenda/ »antCur ergo eis diélum eft:Non eft ueftrum (cire, uel fi ita intclligendû eft, Non eft uez ftrum docere tempora, quæ pater pofuit in foa poteftate,quandoquidem fie ea docebant, fum hi in quorum littcris diieerenturper illos ihnotefeebant * Vndecredibilius eft, no dez noluifle feire, fèd noluiflTe prædicari, quod noluit prædicari quod uidebat non utiliter fciri.Cur ergo,inquis,de téporibus cognofeendis fpfe dominus monet ubi dicit: Quis nam eft fidelis feruus Si prudens quécoftituit dominus foper familiam foam ut det illis cibum in temporel Si cætera.Imo uero monet,non ut bonus ièruus cognolcat temporum finem, fed ut Omni tempore in opéré bono uigilet,quia neftit temporû finem.Non monet ut tem pora quæpaterpofuitinfoa poteftateaflèquamur foperapoftolos,fedmonet ut twoz niam neftimus quando ueniat dominus,in cordis præparatione imitemur apoftolos. Vnz de iam fupra fatis locutus fom. Arguit autem ïudæos, quare tempus non cogno(cant,di/ ‘^ens, Hypocritæ faciê cœli poteftis probarc,ôi reliqua, quoniam ilîud tempus no agnofoez bant,quod iam uolebat agnolci, id eft,primi aduentus foi quo in eum acderent,qui altez turn eius aduentum uellentexpcélareuigilantesquandocunqucfoturuseflet-Qui enim aduentum domini non cognouerit primum,præparare le non potuit ad fecundum,creden do in cum fidelitercp uigilando,ne illum tanquam for in tenebris comprehendat, fiuc tarz dius uenerit,fiue citius lperat'’.Dicit etiâ ficut admones apoftolus Paulusdn nouiflimis t 4. tempori/

-ocr page 228-

2X8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. A VG VSTIN VS; HESYÇHIO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

temporibus i'nftabunt tempora pcriculofa,óC reïiqua.Sed nuquid i'deo docct tempora,quæ (g pater pofuit in fu^oteftate C Aut idep quif^ nouit quam lóga ucl breuia fint eadem ipfa «. Io«lt;». i- quæ fatendu €ft,efle nouiflimaCCogitare quippe dcbcmus^ olim diftu fitïFratrcs nouiP

fima hora eft.Rurlùs cundé Apoftolu dixifle cómemorastDc temporibus aut amp;nbsp;momenz ris nó necefle habemus Icribere uobis, uosenim ipfi diligenter fci ti s quia dies domipi iîçut far in nodle,ita uenief.Et cum dixerint,pax Si iccuritas,tunc fubitaneus illis apparebit intc/ ritus,quomodo dolorés parturientis Ä non efrugicnt»Et hic nó dixit poft quantum tempo ris hoe futurum fit.fêd quomodo futuru fitadeft np qftanta erit ætatïs br^itas pel prolixi tas,fed quantûlibetinteruallû fit Ipaciumép temporis,nó tame eis hoc uenietmalum nouif fimum,nifi cum dixerint,pax Si fccaritas. Quibus uerbis uidetur Äpoftolus huius nouiflïz mi diei ucl fpem uel timoré ab hoc noftro tempore remouifle.No cm uidemus ipCo^ama/ tores huius feculi,quibus fubitaneus apparebit interitus,iam diccre. Pax Si fccuritas.Quid ergo ftire fufficiat,fatis ipft demonftrat Apoftolus,dicendo: De temporibus Si momentis non opus habemus uobis'fcriberc,uel ficutalrjcodices habent-.Nó opus habetis uobis fcriz bi.Hæc ftcutus adiunxit: Vos cnim ipfi diiigeter ftitis quia hora domini ficut fur in nodtc, ita ueniet.Hoc ergo fare opus eft,ut curent hit) lucis eflc,ôC parato corde uigilare,qui nolut ab ilia hora ficut a nodurnp furc comprehedi.Nam fi ad cauendum hoc malum, id eft nç hora domini tan^ fur inueniat imparatum,opus eflÖÄ: noffe temporum fpacia,nön diceiet Apoftolus non opus efle ut hSc faibcret, fed hoc potius eis eflè faibendum tan^ doftor prouidentiflimusiudicaret.Nunc autem nec illis hoc opus eflè monftrauit.quibus fufficic/ bat ut ftirent imparatis atq; dormientibus horam domini ficut farem eftè uenturam, atq; hoc faendo eflentipfi uigilanter parati poft quantalibet tempora uenirenôi fuum iêruauit modum,ut licet Apoftolus,non tarne præfameret alios docere, quod apoftolis dominp di xifle cognouerat, nó eft ueftrum fare. Ponis etiam quod idem ipft dixtt Apoftolus: Non

».Tfcff. » retinetismemoria,quiacum eftern apud uoshæc dicebam uobis.Etnunequid detineatfd/ 0 tis,ut reucletur in fuo tempore.Nam myftcrium iam operatur iniquitatis.tantum qui tenet modo tencat,donec de medio fiat. Et tue reuelabitur ille iniquus, quern dominus Icfus iiv le.Dr ciuiu terficiet fpiritu oris fui. Quæ uerba apoftolica utinfm nó tantumodo ponere,uerumetiarn te dfi cap, exponete dignareris,Ita fane obftura funt ÔC myftice didla.ut tame apparent eum nihtide

ftatutis dixiife temporjbus,nullumc^ eorum interuallu (paciumqj aperuifle. Ait enim-.Vc reucletur in fuo temporcsnec dixit poft quantum temporis hoc faturum fitDeinde fubiun xitJam cm myftcrium operatur iniquitatis.Hoc iniquitatis myfterium quomodolibctinz telligatur quid fit,ab alio fi'c,ab alio ante fic,quandiu tarnen operetur occultum eft.Ne«^ id expreftit Apoftolus tan^ homo ex eorum numero,quibus didlum eft : Nó eft ueftru friz re tempora. Quamuis enim nondum inter eos erat,quado eis hoc diólum eft,ad eorum ta men collegium atqj facietatem etiam ipfam nó ambigimus pertinere.Item quod faquitur: Tatum qui modo tenet,teneat,donee de medio fiat, Si tunc reuelabitur ille iniquus, quern dns Icfus interficict fpiritu oris fui, docet nos antichriftum manifeftu faturum. Siquident. ipfum uidetur aliquato euidentiori fignificatione tetigifte interficiendu fpiritu oris domini lefu Chrifti.fed poft quatum temporis iftud erit,nec faltem obfairc locutus eft.Quis nam fit cnim qui modo tenet, uel quid teneat, ucl quid fibi uelit quod ait, de medio fiat, poteft quiftß facoartarc ut intelligat, uel aliquatenus faipicetur, quoniam quoquo modofaiptu legit. Quandiu autem teneat,Ôi poft quanta temporum fpacia de medio fiat, hic omninq^ Lwoe 19. tacetur . Item dominus, inquis, in cuangelio increpat ludæos, dicens : Et tu fi cognouiftes, tempus uifitationis tuæ, forfitan permanfiftes ,,nunc autem abfeondita fantab oculis tuis.

Sed hoc ad tempus primi aduentus domini pcrtinet,nó ftcundi, de quo nunc quæftio eft, : De fecundo quippe aduentu fuo dixit,Nó eft ueftrum fare tempora,nó de primo. De 1 Ho erii abeo quæficrunt difcipuli quern fperabant,nó de ifto quern iam uidebat.Si cm primq ’.Cor.» eias aduentum ludæicognouiflent,nun^ dominu gloriæcrucifixiflent, amp;nbsp;ideo non tuerti fed

-ocr page 229-

DE SVÇR^MO MVNDI DIE E PI S T., L X X X« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X29

A (cd permaaerc potuifïènt Jam uero quod ait ad cosrPœnitétiam agite:,CQmpleta,(unt tem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

poraiCredite Euagelio.etiam ipiè fîrmafti de his tcmpóribüs diólum efle ludæorùm, qufc continuo poftpaucos annos rueiÿint tranfîtura, ôC nuuc nouimus iam eflè traniafta» euer/ fa feilicet ciuitatc,in quaregnum corum fuerat coftitutum.Proindc quod ex Daniele de inz terfefta beftia pofoit uenerabilitas tua,amp; de rcliquarum beftiarû rcgyo,ôi inter hæc de fi/ lio hom inis ucniête cumnubibus cœli, manifeftum effe dixifti intelngcntibus feripturam, Sedfî dignatus^cris cxponcrc, quomodo iftapertineantadçognoicendum temporum fpacium,poft quod erit faluatoris aJuentus,ita ut inueniantur fine ulla ambiguitate ma/ nifcfta,fateboi*etiam ipfe cum magna àftione gratiarum,illud quod ait dominus. No eft ucftriyjjfcirc tempora,tantummodo apoftolis efle diiftum, non pofteriseorum qui ea fue rapt cognituri.Diligcndus ergo eft amp;nbsp;expeftandus domini ficut fanfte hortaris aduentus, magnameç dicis eflè beatitudinern diligcntibus eius aduentû,ôi adhibes apoftoli teftimo nium,cuius uerba fie ponisiDe cætero repofita eft mihi corona iufliciæ, quam reddet mihi dominus iuftus iudex in ilia die. Non ibium autem mihi, icd ôi his qui diligunt aduétura domini.Tunc enim ficut ex Euangelio commemorasJufti fulgebunt ficut fol in regno pa/ andiÆ.ij tris fui. Et quod propheta dicit: ißce enim caligo Si tenebræoperient terram fupèr gentes, inte ucro apparebit dominus, ÔC maieftas eius in te uidebitur.Item quod feriptû eft: Qui ugro expédiant dominum,exultabunîcum uirtutc,prôducentpennas ficut aquilæ, current non laborabût,ambulabunt ôi non efuripnt.Hoc plane pnffime Si ueriffime dicis, corn/ niendanseorum beatitudinern,qui diligunt aduentum domini. SedSd illi quibus dicebat apoftolus: Non cito moueamini mente,quafi inftet dies domini,diligebant utique aduen i.xfcf/pftx turn domini.Ncc eos hoc doeês dodtor gêtium ab ilia diledlione frangebat,qua ut inflam tnarentur uolebat,ôi ideo nolebat ut crederent cis,à quibus audiebant inftarc diem domi/ ni,ne forte cum tranfiifet tempus,quo cum crediderant eflè uenturum. Si uenifle non cerne

B. rent, ctiam cætera fallaciter fîbi promitti arbitrantes,.de ipfa mercede fidei deiperarent. Non ergo illc diligit aduentum domini qui eum afferit propinquare, nec ille qui eum afte rit non propinquare,fed ille potius qui^um fi'ue prope fiue longe fit,fynceritate fîdei.firmi täte fpefardore charitatis expcèlat.Nam fi tanto mag*Is diligitur dominus,quanto magis erediturôêprædicatur citius eflè uenturus,magis eum diligebant qui cius aduétum iam in/ ftare dicebant,ép hi quos apoftolus eis credere prohibebat,ucl ipfe apoftolus qui hoc uticç fton credebat.Si auté onerofa non eft infirmitas mea fanftitati tuæ,peto apertius non gra Ucris exponere,quomododixeris neminem poflè temporum mefuras colligere,ne forte 62 hoc mihi uideatur, quod etiam çharitati tuæ,ÔC fruftra quilibet noftrû inftrui expedlet ab altcro.Cum hoc enim dixiflès,dcinde fùbdidifti Si aifti, Euangelium quidem dicit, De die hora nemo icit. Ego autem,inquis, pro impoffibilitate intclleôlus mei dico,neq; méfem neq; annû aduetus ipfius feiri pofle.lta enim hoc uidetur fonare,tan^ non poftit fciri,quo anno uenturus fit,fed poflît feiri quahebdomade annorum,uel qua decade, tanquam dici poflît atque defîniri intra illos ucl illos lèptera annos,aut intra illos uel illos decern annos. Qnod fi ne hoc quidem coprehendi poteft, quæro utrum fic falte poflît defîniri tépus ad nentus cius,ut eum uenturum eflè die amus, intra iftos,uerbi gratia,quinquaginta uel cen/ turn annos.uel quotlibet feu maioris numeri,(èu minoris annorum,fed in quo corum,nos ignorare. Hoc iî iam comprehendifti,multum eft quod comprehenderepotuifti. Idipfum efl autem quod rogo,ut nobis benignus impertias,adhibês idonea documenta,quibus id potucris indagare.Si autem neque hoc te comprehendifle præfumis, hoc fends quod ego, N ouiflîma enim eflè ifta tempora,multis rerum fignis apparentibus quæ dominum præ/ dixiflè leginius, omnes qui ea credimus, çernimus, Sed Si mille annorum tempus, fi ço/ riitn finis eflet feculi finis, poflèt uniuerfurn dici nouiflîmû tempus, uel etiam nouiflïmus ^ies, quia feriptum eft: Mille anni ante oculos tuos,tanquam diesunus,utquicquidper ppl.8gt; æofdcm mille, annosgçrçretur, nouiflimo tempore uel nouiflimo die diccreturgeri.Iterum

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

-ocr page 230-

XJO


AVGVSTINVS HESYCHIO.,


■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim dico quod in hac caufa fæpe dicendum eft : GonßJcremus ante quam multos an/

nösdixerit beams loannes Euangeh'fta: Nouiflima hora eft . Nam fi tunceflemus hoc H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audito, quando credercmus tot annos poftea tranfituros» ac non porius ipfo adhucloan/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne in corpore conftituto dominum fperaremus dTe ucnturumC l^eqae cnim dixit, Nouif

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batunquando nouiiïimam horam elTc dicebat.Scd aliud ell nolTe aliquid,aliud ^icari,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poilus,n fex annorum milia deputandus cü unus dies,non duodcdma,fcd

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ies,totus dreumitus Iblis uerius nuncupatur,non ab oriente afqae in oca

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dieperadto, id eü uigintiquatuor ho

Tquot;quot;quot;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iHanouilllma.exquo tempore id ihutaseiloames,

termia^remï'‘’^!elr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ITe tranamp;dbr, X nondum aenic

tammusf,^a,l . Hue accedtt, qua mfpcéla diligenter ecdeßaaia hilloria rencritat Ioan/ hamani exord o complerentur.Nondum erst itaque horn nouillima ßfex milium anno/ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diputatur.Porrdßre/

deputetar,quæillos annos duclos habet Vndeconueni

rtSmZ Æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘“”P°‘-^-^^^P^^rporuit in fua potellate : quLniseam t,

^^lt;^/^ouertmus,multomagis uticp nos,qaàm qui fucruntante nos exaao eû fèuel dia cœpiehoranouiffima Ouoducruntantettos,exqaoei/ tiinrtn nniff-r * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uidetur uencratlóni taxcomprehem

dtó^d^n^ d/^i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anno feras eftfio/s, quia e£ndnm

tUMt dant^ ^buspauaorcs.qnamp;o reeundum qaam nentatem liituri étantplures,ni/ tot^orih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PoPadptimum dominiadaentum,ff

eurauit,ut quiddam dicereteoamdimidio hehdo/ madis impimdum. MirorßperptMbetiam Chrißi.dcaruitarptophetiaDanieIis. De/ ‘”d^lt;I‘‘^‘lt;^J^‘^^patcmusienoraIleDanieIemaielpotiusaneclum,iquoiliadirccbat,bie ^'^^rumdomtnumdjes,Ilos.amp;ettaireuthoed,eeret,ueireamp;quid^.redeiquemdom^ bat ^(Temenamm^Çuod ßabürtdum etl. eurnonpotius aeäimua fecund^ idquod reuiatarusefiaotninas dies illos,tot hebdomadas prophetaße Danielem,ß tarnen adfe cundum domini adacntam,guodneicioquemadmodum poßit oßendi,die nutneras refer tut annorum CPoßtemomulto cernas lècuriuscpdia'tur domini adueatam intra feptaa / gittta,aututplarimam intra centum annos fituramdihebdomades ißx ipütmprxnund/ ant.Änni enirn guadringcntinonaginta liint in hebdomadibus feptaaginta, Ä natiuitatc aatem domini hodie computatur anni ferme gaadringenti uigintii a reihrrcdtioncaatcat uelafcenßone eius anniplus minus cccxc. /ïcperhoc,b'ex guo natas eß cópatetar,{èptaa/ ginta fjntreliganßex guopaßas eßacirciter centum remanentdntra gaos Danielis omnes bebdomades, ß denouiffimo eius adueta prophetatxfant,implebütar. Qui ergo dicitin/ tra tot annos erit,tucfalfam dicitß ultra eriL lidguia breaiabûtur,paaciorespoterateffe^ nóplares.Reéte itaep dicif intra hos erît,guoniâguantulibet breuiétur,aeru cnr/Jpfa.

breaiatio

-ocr page 231-

DE SVPRBMO MVNDÏ DIE EPI8T. LXXX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2JJ

A brcuîatio ß eo modo intelîîgcnda eft ut paudores fi^t*ultra eos dietïi domini ucmïc non patitur,fed magis magi'sé^ intra eos quato fuerint paudores.No igitur ifta breuiatio tut/ Datcomputatorem,qui eo modqdcfinieriuut dicat intra totannos diem domini efTc uenz tùruni.fed adiuuat potius,quoniam quanto magis ad pautitaté redigentur dics,tanto ma gis erit intra amp;nbsp;ultra efle non poterit:atq? ideo uerum erit quod ita definitur,ut dicatur in? ^atot annos erit, quâuisnefdatur quo anno futurum fit.Proinde tota quxftio eft,utrum ûaniëlis hebdomades primo aduentu domini implÂæ fint,an fine fcculi prophetauerinr* ad utrunqwertineant.Nec^ enim qui etiam hoc faperêt defücrunt,dicentes,tépore pri/ ^i aducntus Chrifti efle completas,ÔC inde ufq; ad finem feculi totidem rurfus efle coplen «^as.l^idem uideo quia fi primus eas non complcuit aduentus,neceflè eft ut fecudus eas cotnj^fcquoniam prophétia ilia no poteft efle falfà:quæ fi tempore primi aduentus imz pleta eft,nô cogit intelligi quod etiam de fine fèculi implcbitur. Ac per hoc inccrtu eft etia ß uerum eft,neq; negâdum quidem.fèd neqj præfumcndu eft id futurû.Relinquitur italt;çgt; ut qui uult cogéré iftam prophetiam credi feculi fine complendam,contendat quâtum po ôi oftédat fi poteft, primo aduentu domini non fùiflè completam,contra totexpofîto diuinorum eloquiorum,qui hoc non folum computatione temporumjuerumetiam rez bus ipfîs completam foifle demôftrant,maxime quod ibi fcnptum eft: Et ungetur fanôlüs ^anftorum.uel propter quod in eadeSi prophetià Hebræi codices expreflius habenn Octi ^etur Chriftus Si no erit eius,* id eft,non erit eius ciuitatis,^oniam fie alienatus eft à lu/ tt/lt;*or;yw«s tlæis, qui eum propterea faluatorê redéptoremép fuu no efle crcdiderut,quia occidere po/ nbsp;nbsp;nbsp;eiusfo/

^«ûtNer^ enim in fine fcculi ungédus,aut occidédus eft Chriftus,ut ifta prophetià Ùa/ niclistunc expeclctur impléda,quæ nondû creditur impleta.Quod autem de fignis Euanz gdicisôipropheticisquæ fieri cernimus, propinquum domini aduentum fperare debea/ ’^usquis negatCQuotidie quippe magis magisq^ fît proximus.Sed quâto interuallo pro |gt;iuquet,hoc,di(ftû eft,no eft ueftrum fcire,Vide quando dixit apoftolus:Nunc enim pro/ pior eft noftra falus cum credidimus, Nox proceffit,dies autem appropinquauit, Ecce Romaj ^uotanni tranfierunt,nec tarnen quod dixit falfum eft, Quanto magis nuncdicendum eft pfopinquate domini aduentum, quando tantus eft ad finem Fadlus acceflus C Apoftolus ‘^^rte:Spiritus,inquit,manifefte dicit,quia in nouiflîmis temporibus recèdent quidam â fi/ i.Tiwoiamp;. 4 /^^’Nondum utiq; crant eadem tempora,hæreticorum fcilicet ÖC talium qualeseodem fer/ ^oue deferibit, fèd iam uenerunt,ac per hoc in nouiflîmis temporibus uidemur etiam per ipfos de fine feculi comoneri.Itemc^ alibi diccns:Hoc autê feitote quoniâ in nouiflîmis die/ bus inftabunt tépora fæua.uel fîcut alrj codices habet,periculofa,Dcinde qualia futura fi'nt cxprimens,Erunt enim homines,inquit,feipfos amantes,amatores pccuniæ,elati, fuperbi, blafphcmi,parentibus no obediétes,ingrati,fcelefti,irreligiofî, fine affecftionc, detraólores, incontinentes,immitcs,fînebenignitate,proditores,procaces,cæcati,uoluptatum amatores •nagis nbsp;deijhabentes fpeciê pietatis,uirtuté autê eius abnegates. Mirum fi taies homines

aliquando dcfuerût.Denilt;^ quia Si tuneerât, adiungit ac dicinEt hos deuita, Ex his enim funt qui penetrant domos. Non ait, Penetrabunt, tanquam Si hic futurum prænuncians* fîcut fupra dixerat, Inftabunt tempora periculofa, fed ait, Penetrant domos. Si captiuas dueunt mulierculas. Non ait, ducent ucl duêturi funt, fed iam ducunt. Nec putandus eft hoc loco,pro temporis futuri uerbis,præfentis temporis uerba pofuifle,quandoquidê illos ao eo cui feribit cuitari admonebat.Nec tarnen fruftra dixit,ln nouiflîmis diebus inftabûc tepora periculofa, Si hinc ea periculofa futura demoftrans,taies homines futuros efle præ/ dixit, nifî quia tâto plures crut.magisc^ abundabunt, quâto magis propinquatur ad fine* V idemus ergo, tales nue abudarc.Sed quid fi abûdâtiores crût poft nos,5i omnino abun/ dâfiflimi quâdo iam iamcp ipfc finis inftabit.q quâdiu aberit ignoratfî’Nouiflîrai quippe dies didi funt,amp; in ipfis primis apoftoloru dicbus,cu dhi in cœîû recens eflèt afcéfus,quan do die pehtecoftesmifit promiflumfpiritufaniftUjôC quidam ftupebant admirantes eos qui

-ocr page 232-

ijt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avgvstinvs hesychio»

qui Ii'nguis quas non didiccrant loquebatitur, quidam uero irridétes,mufto ^lenos efle di/ q cèbanLQuo die Petrus loqucns ad iUos,qui de hac re uarie mouebantun Non enim ficut, inquit,fufpicamini,ebrij (vint ifti,cum fit hora dief tertia. ^d attêdite quoniahoc eft quod lolel, X dicflum eft per prophctam : Erft in nouiftimis diebus dicit dominus, Effundam de (piri

tu meo fuper omnen^earnem. óCc. lam tune crgo crant dies nouiflimi, quâtomagis nunc, etiam fi tantum dierum remânfit ufe^in fînem, quâtum ad hune diem à domini afienfioe traniâétum eft,uel aliquid fi'ue minus reftet fine ampliustquod profeôlo aelcjmus,quia no eft noftrüm feire tempora,quæ pater pofuit in fiia potcftate,cum tarnen wiamus in nouift fimis temporibuSjin nouiflîmis diebusan nouiflima hora nos agere ficut afR5ftoIi:ièd mol tomagis qui fuerunt poft illos ante nos,SC multomagisnos,amp; magis quàm nos. qu^erunt poft nos, donee ad iltos ueniatur qui erunt.fi did poteft, nouiflîmorum nouiftimi, at^ ad io4n,g ipfum omnino nouiffimu,quem uult intelligi dominus,ubi didn Et refufcitabo'eum in nox uiflîmo dic,qui quàm longe abfit,comprehendi non poteft. Signa qux in Euangclio futu/ ra prædidla fîint,ficut commémorât fanôlitas tua fècundum Lucam, çadem funt fecudun» Matthæum Si fecudum Marcum.Hi enim très narrant quæ dixerit dominus, cum interro/ gatus eflet à difeipulis fuis.quando fiitura eflent quæ de rempli euerfioe prædixerat, ÔC qd* fignum effet aduentus cius ôi confommationis feculi.No enim diierepant rebus,fi ali us ali quid dicit quod alius taect, aut alio modo dicit: ma^s autem collata inuicem iuuant.ut lez gentis intelledlus regatur.Scdde omnibus dilputare nunc longum eft: Interrogâribus cni dominusica rcipondit quæ iam ex illo tempore fùcrant iccutura:fiue de excidio Hierufalê, unde orta eft ipfius interiogationis occafio : fiue de aduentu (uo per cedefiam ,'in qua ufcg ad finem uenire no ceffat, In fuis enim ucniens agnofeitur, dum eius quotidie membra na «xttfc.iÄ icuntur.De quo aduentu ait:Ämodo uidebius filium hominis uenientê in nubibus, de qui

Ep. 5 bus nubibus diiftum eft per prophctam: Mandabo nubibus mcis ne pluant Itiper eamifiz uc de ipib fine,in quo apparebit uiuos iüdicatutus amp;nbsp;mortuos. Cum itaqj figna dicatquæ p ad ifta tria pertinêt,id eft ad excidium illius ciuitatisiad aduentu cius in corpore fuo,quod eft ecclefia.ad aduetum cius in capite ecclefiæ, quoc^eft ipiè; quod corura fignoru,ad quod herum trium referendum fit, diligenti confideratione cernedum eftme forte quodpernnet ad euerfionem Hierufalcm,ad fi'nem (cculi referendum putemus: aut ecotrario quod ad fiz nem feeuli pertinct,affirmcmus ad ciuitatis illius excidium pcrtinerc aut quod pertinet ad cius aduentum in corpore fuo,quod eft ccclefia.dicamus pertinere ad eius aduentum nouif fimum in corpore fiio, quod eft caput ccclefiæ: aut rurfus quod pertinet ad aduentum eiuS nouiffimum per feipfijm,ad eum pertinere affeueremus aduetum, qui eft per ecclcfiam. Irt quibus omnibus fiint quædam manifefta, quædâ uero fic obicura, ut uel laboriofum fit ca dqudicare, uel temerarium, quandiu non intelliguntur, de his ab'quid definire.Quis enim non uideat ad illam ciüitatem pertinere, quod didnm eft : Cumautem uideritis dreundaz ri ab exercitu Hierufalem,tunc feitote quia appropinquabit delolario eius.Itcm quis no uiz deat ad aduentum domini nouiffimum pertinere,quod didnm cft:Cum uideritis hax fiez ri,feitote quoniam propè eft regnum deiClllud autem quod ditftum eft: Væ prægnantibus Si nutrientibus in illisdidjus.Orate autem ut non fiat ftiga ueftra hyeme uel fabbato, erit cnim tune tribulatio magna,qualis non fuit ab initio mundi, nec^ fiet,fic eft pofitum fccun dum Matthæum,ô£ fècundum Marcum,ut incertum fit utrum de excidio illius riuiratis,ati Mxrd.ij ide feculi fine intelligi dcbcat.Sic cnim hoc ipfum legitur apud Marcum:Væ aut prægnanz tibus Si nutrientibus in illis diebus, Oratc ut hyeme non fiant. Erunt enim dies ifii tribulaz rionis tales,quales non fueruntab initio crcaturæ,quam condidit deus ufq? nunc.net^ fient. Et nifi breuiaffet dominus dies illos,non fuiffet falua omnis caro: fed propter elqftos,quQS fUttL »4 elcgitjbreuiabit dies.Non diffimiliter Si Matthæus.Hoc autem Lucas ita pofuit, ut appaz luctii reat ad illius duitatiscxddiumpertincrc, Nam fic apud eum legitur: Væ autem prægnanz tibus Si nutrientibus in illis diebus . Erit enim preffura magna luper terram. Si ira populo huic^

-ocr page 233-

de SVPREMO MVNDI die EPIST» LXXX. 2J5

X huiG Si cadcnt in orc oladfj. Si captiui ducentur in omnes gentes,Si Hierufàlem calcabituf a gentibus.doncc impleantur tempora nationum.Vnde autem ad hoc uentû eft» Matthæ U5 ita (cribit : Cum crgo uideriijs abominationcm defblationis, quæ didta eft à Daniele Matth,14-prophcta ftanté in loco fanóto,cjui legit intelligat,tunc qui in ludæa font fogiant in mon/ tcs,ôi qui in tedto non deicendat tollere aliquid de domo foa,Ôi qui in agro non reuertatur tollere tunicam foam.Væ autem prægnantibus Si nutrientibus in illis diebus,ôic. MarcuS uero ita, Cum uidcritis abominationcm defolationfe ftantem ubi non debet, qui Icgitinz tdligat: tune qui in ludæa font fogiant in montes. Si qui foper teôlum ne deicendat in do/ mum,ncc intioëat ut tollat quid de domo fua,Ôi qui in agro erit non reuertatur fetro toile te ud^entum fuum, Væ autem prægnantibus Si nutrientibus in illis diebus, ô2 reliqua, Lucas uero ut oftenderetur tune faëtam foilTc abominationcm delblationis quæ àDaniè le prædiëta eft, quando expugnata cft Hierulàlem, hæc eodem loco domini uerba com-* ïuernorat, Cum autem uidcritis circundari ab exercitu Hierufalcm, tune feitote quia ap/ propinquabitdcfolatiocius. Apparct itaque tune ibi pofi'tam dcfolationis abominatio/ nem,de qua duo illi Euangeliftæ locuti fontDeniq? ctiam ifte fimiliter lèquitur: T une qui in ludæa font fogiant in montes. Et pro eo quod dixerunt illi, Et qui foper tedtum, ne de/ Icêdat in domum,ncc introëat ut tollat quid de domo,Ille dixit, Et qui in medio eius font difeedant, ut oftenderetur illis uerbi^apud alios Euangeliftas pofitis, fcftinàtionem fogæ fuifle præccptanr.ôC pro eo quod illi pofoerunt,Et qui in ag^ erit non reuertatur retro toi/ lcrcucftimcntum foum,apertius ifte ait, Et qui in regionibus no intrent in earn, quia dies ultionis hi font ut impleantur omnia quæ lcripta funt,Dcindç fimiliter ctiam ifte lèquitur, ut prorfos manifcftum fit de hac iplà rc omnium trium efle hune Euangclrj locum ,Væ au tcin prægnantibus Si nutrientibus in illis dicbus,ôi cætera ad hoc pcrtinentia,quæ iam co/ niemoraui foperius. Lucas ergo patcfecit quod efle poflèt incertum, non ad lèculi fine fed

B ad expugnationcm Hierufalé pertinere id, quod diétu eft de abominatione dcfolationis, quoddiëtum eft dedierum breuiationc propter eleélos,quia Si fi ca iplc non dixit,dixit tamenapertius cætera de hoc ipfo,quo Si ifta pertinere môftrauitNo enim debemus am tigere, quando cucrla cft Hicrufalç fuiÎTe in illo popvflo elciftos dei,qui ex circuncifipne cre didcrant,fiuc focrant credituri clcóti ante conftitutionem mundi,propter quos breuiaren/ tur dies illi.ut tolerabilia mala fiercnt.Nam quidam conuenientius intcllexiflcmihi uiden tur,niala ipla fignificata nomine dierum,ficut diëli font dies mali in alqs diuinæ lcripturæ lods. Neque enim dies ipfi mali font, lèd ea quæ fiunt in cis. Ipfa ergo dióla font breuiari ut dco donante tolerantia minus lèntircntur, acfic quæ magna eflent breuia lîercnt.Sed fi/ UC ifto modo intelligcnda fit dierum ilia breuiatio.fiue quod ad paucitatem redigerentur, fiue quod curfu Iblis celcriorc brcuiàrentur,non enim défont qui Si hoc exiftiment, ita Icili/ cet diëtos breuiores dies foturos,ficut fuit longior diesorante Icfo Naue,Tamé Lucas Eu/ angelifta ôc flanc dierum breuiationem Si abominationcm dcfolationis,quæ duo iplè non dixit,fed Matthæus Marcuscç dixerunt, ad euerfîonem Hierulàlem docuit pertinere, alia cum eis dicens apcrtius de hac eadem re, quæ illi pofuerunt oblcurius. Nam lolcphus qui'lofephur,. ludaicam feriplît hiftoriam,talia mala dicit illi populo tune accidiflc,ut uix credibilia uide/ antur. V nde non jmmerito diôlum cft,talcm tribulationcm nec foiflc à creaturæ initio ncc foturam.Scd Si lî tempore antichrifti talis aut maior forlîtan crit,intelligendum eft de illo populo didlum quod ci talis amplius futura non eritSi enim antichriftum illi primitus Ô2 præcipuc rccepturi font,fa(fturus eft tune idem populus tribulationcm potius quàm pafln rus.Non cft ergo cur putemus hebdomadas prophetæ Danielis, uel propter dierum bre/ uiationem foilïe turbatas,ucl illo tam tempore non foifle complétas, lèd in fine feculi elfe complendas. Non enim ante pafliionem domini impletæ font. Quod qui putant, rciftiflî/ me tua fententia rcfelluntur quiadixifti,Hæc ergo abominatio fi iam compléta foerat,quo s modo.donjinus monctôCdicit:Cumuidcritis abominationcm dcfolationis,quod di/

U «fturn

-ocr page 234-

254 nbsp;lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. AVGVSTINV-S HESYCHIO»

dhim cft per Dam'eleni prophetam,ftantem in loco fanélo,qui Icgit inrelIigatC His ucrbfe bcatitudinis tiiæ illi mcrito corrigendi funt, qui dicunt cam cû hæc dominus loquerdf, ucl K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ante paffionem rcfurrcdlioneméç eins fuiflc copletam, C^i autem dicunt,ficut apcrtiffimc

etiä Lucas cuangclifta teftatur,tunc fuifle faóld quando euerfa cft Hierufale,quid cis refpo dcatur uidere debet,^ui in fine feculi ucl circa finem cxiftimant hæc futura, quan^ ipfa dcz (blacionis abominatio propter obfcuritatê dióli non uno modo ab hominibus potuerit in tcUigi.Et quod dilt;fhim eft.Qui eft intcd:o,non defcendat tollere aliquid de domo fua,5i 4 in agro non reuertatur tollere tunicam fuam, poteft cSgruentius intclligilpiritaliter, quod in tribulationibus omnibus eft cauendum, ne quisq; deuidlus ad carnalcm aitam de Ipiriz tali fublimitatc delcendat, aut qui profcccrat in anteriora fe extendens, defidendo jnpafte riorà refpiciat.Quod fi in omni tribulatione,quanto magis in ilia cauendu præcipiacBuit. quæ talis futura prædidta cft illi ciuitati.qualis non fuit ab initio neeg fietÆt fi in ifta,quan to magis in ilia quæ nouiftîma fûtura eft orbi terræjd eft ecclefiæ toto orbe diffufef Nam amp;nbsp;ipiè Lucas,non quidem quando à dilcipulis fuis de aduentu iùo dominus interrogatus eft.ubi hoc Matthæus commemorauit ôiMarcus, ièd aÜo loco ubi phariiæi quæfierutab illo,quando ucnict regnum dci,tale aliquid eum dkifle narrauit Jn ilia inquit hora,qui fuz eritin tedlo ôC uafa cius in domo.ôC qui in agro fimiliter non redeat retro.Scd nue proptet computationcm temporum de Danielis hebdomadiBusagitur.quæ fi circa tempora primi aduentus domini compléta: nSn funt, ateg in fine coplendæ funt,apoftolos hoc ignorafle, ucl feifte quidem,fed doccre prohibitos fiiifTc quis crcdatC'Quan^ fi hoc itaeft,utiliter nez fciunt gentes quod dnus doccre prohibuit eos, quos gétium uoluit eflè dodtores. Si aût iâ copletæ iùnt, quia iâ eft undlus fen(ftuftanlt;ftorum, iam occifùs eft Chriftus, ut non effet d uitatis eius,iam de templo illo fublatum eft facrificium,fublata eft undtio,mcrito apoft®^^ de fine quærcntibus rcfponfum eft ,Non eft ueftrum feire tempora quæ pater in fua potez ftate pofuitiquoniam tempora quæ per Danielis prophetiam (cire poterât, non ad finem p fèculi de quo quadîcrant pertinebant.Signa ucro de cœlo terra, nunquid maiorauos ui dimus,^ qui nierunt ante nos^Nonne fi gentium Iggatur hiftoria, tanta mira rcperiuntuc extitiffe de cœlo tcrraég,ut aliqua etiâm non credanturÇ’Scd ut multa omittam,quæ profe qui longum eft,Duos foies quando nos uidimusCquos uifos litteris mandaueront,qui tue meruntante^ dominus ueniflètincarne.Quando nos uidimus folem ficobfcuratumquc admodum obfcuratus cft cum lumen mundi penderet in lignoC’nifi forte defedhis folis 62 Iunæ,quosconfuerutcoputatorcs fiderû annotate atlt;g prædicere, inter cœleftia prodigia numerabimus, quia lunâ fæpius in fua plenitudine, foie uero rarius,fcd tamé uidimus itt fine lunæ fècundû corû coputu defeciffe. Non erat talis fblis ille defcdlus quâdo crucifîxüS èft Chriftus,62 ideo uerc mirabilis crat 62 prodigiofus. Pafeha quippe fiierat ludæoru, qæ don nifi in plenitudine lunæ ccicbratur. Secundum aftrologoru aût numéros certu eft foie quando luna plena eft non pofte dcficerc, fed quando finis cft lunæ, non quidem femper, fèd aliter nun^ eu fccundumillos numéros deficit.Quid ergo talc unquâquis^ meminic apparuifte de cœlo’ex quo dominus ilia prædixit,quale apparuit quâdo paftus efti^Quare fie apparebunt ctiam talia,fi no fpiritaliter potius intelligcnda funtv Tune apparebût,quâz do finis fie appropinquabit ut debeant apparere.Bellis aut per diuerfa intcrualla têporu 62 lôcoru quando no terra edtrita eftCNâ utnimis antiqua prætercam, fub imperatorc Galie no,cu Romanas prouincias barbaries ufqjquaq? peruaderet,^ multos fratres nofVos qui tue erantin carne,putamus propinquû fine credere pôtuifte,quoniâ longe poft afcéfionem domini faclum eft:ac per hoc etiâ ifta qualia futura fint, eu fuerit omnino finis proximus ignoramus,fi' tarnen hæc non ita prædiôla fùnt,ut in ccclefia potius intelligi debeant. Duæ quippe gentes funt,62 duo'rcgna,unum fcilicet Chrifti,ô2 altcru diaboli,ac quibus dici poz» tuit:Exurgct gens contra gentcm, 62 regnum fuper regnum: quod non definit fieri, ex quoi di(ftum eft. Agite pœnitêtiam,appropinquauit enim regnum eœlorum. Quod uidcquan

dodidlum

-ocr page 235-

de svpremo mvndi die EPIST. LXXX. »5$

A doHi'âum eft, ex illo quot anni tranfîerunt, 82 tarnen ueriflîmc diâiim eft. Nouiflîmis etiim diebus dominus per uirgincm uenit,Nec dicerctur ifta hora nouiflînia,nifi regno ap propinquante ccelorum,per quagi totam horam fiunt quæ dominus propinquâte fuo rez gno futura prædixitSed hæc hora quanto (pacio protendatur,fi apoftolis diclum cft:Nô Ad.i. eft ueftrum fcire,quanto magis quilibet homo qualis ego fiim modum fuum debet agno fcere,ne plus fapiat quàm oportet fapere Z Sed cofiteri nos inquis,pœna noftra compellit, adeflè iam fiqpn^dum impletur quod prænunciatum eft:Âre(centibus hominibus præ tiz i,ucte more amp;expc(Æahone quæ fuperuenient uniuerfo orbi.NüIlam inquis patriam, nulfum loz cum noftris teftiporibus non affligi aut tribulari certum cft,fîeut didurn efttPræ timoré ÔC expe^^ione quæ fuperueniét uniuerfo orbi.Si ergo ifta mala quæ nunc patitur genus hu manum,certa funt indicia iam dominum eflè uéturum,quid eft quod ait apoftoîus: Çum dixerint pax ôi (ècuritasC^Cum enim dixiflet EuangeIium,Are(centibus hominibus præ ti/ moreôCcxped:atione,continuo fubiunxit.Nam uirtutes cœlorum mouebuntur,ôituncui debunt filium hominis uenientem in nube cum poteftate magna amp;nbsp;maieftate. Videamus itaejj neforte melius intelligatur,non eo modo implcri, quæ prædida funt illis uerbis, (èd tune P otius eflè uentura quando fle erit tribulatio uniuerfo orbi, ut ad eedefiam pertineat quæ uniuerfo orbe tribulabitur.no ad eos qui tribulabut earn Jpiî enim diôluri funt*Pax ôJ fecuritas,ut repentinus illis fopcrucSiat interitus, ÔC eosaduentus domini fi'cut for in no/ «fte comprehendauquando ècontrario gaudebunt exultaî)unt, qui diligunt manifoftaz tionemdomini.Nunc autem ifta mala quæ tanquam fomma ÔC extrema crcdûtur,utræcg genti Si utrieç regno,ôi Chrifti fcilicet ôi, diaboli uidemus eflè cômunia- Pariter quippe his boni affligimur ôi mali,ncc eft qui dicat,pax K fecuritas ubicunc^ contingunt, uel metut ne cotingant. Inter quæ tamê mala adhuc ufcgquaqj frequentantur luxuriofo couiuia» fcruet ebriofltas, auaricia graflatur, perftrepunt lafoui cantus,organa,tibiæjyræ» citharæ,

8 tdfcræ,tnulta SS uaria genera fonorum atc^ ludorum, Hoccine eft areicere præ timoré, an potius madciccrc præ libidine Sed hæc filij tenebrarum abundantius habcbunt,8i excr/ cebunt cum dixerinupax ôi fecuritas. (^uid ipiî fîiq luds Si filq dci,qui no font in tenebris» eos tanquam for dies ille comprehendat î” Nónne âdhuc utuntur hoc mudo tanquam non utentesC Quia SS fl ante multos annos apoftolorum temporibus didlû eft,pia tarnen folicitudine cogitât quod dieftum eft,Tempus breue eft. Nônnc à maxima parte eoru no ucllatur,ædifîcatur,emitur,pofl'idctur,geruntur adhuc honores,duûtur uxorcs Z de his loz; quor qui expeeftantes dominû fuum,quâdo ueniat à nuptf)s,non fo abftinent à carnalibus nupttis,fed obedientiflîma charitate audiunt apoftolum prædpicntem quemadmodû uiz uere debeant uxores cum uiris, uiri cum uxotibus,fili) cum paren tibus,parentes cum filqs, ferai cum dominis,domini cum feruis. Nonne hi omnesin his omnibus utûtur hoemunz doç’ Arant,nauigant, comparant,generant,militant,adminiftrant,Puto quod no erunt fle quâdo crut quæ in Euangelio prædiôla font figna in foie SS luna Si ftelIis,ôC in terris preflii tæ gentium præ confufi'onc fonitus maris SS fludluu, areftentibus hominibus præ timoré amp;nbsp;expedlatione quæ fuperuenient uniuerfo orbi,nam uirtutes cœlorum mouebutur. Hæc quippe in cccleiîa melius exiftimo intelligi,nc dominus lefos appropinquante fècundo adz üentu fuo ea pro magno prædixiflè uideatur, quæ huic mûdo,amp; ante primum cius aduen tum confocuerant euenire,amp; irrideamur ab eis quihæc quæ uelut nouifli'ma ôi omniu ma xima horrefo'mus, plura in hiftoria gentium, Si multa maiora legerunt. Eccicfi'a eft enimi fol Si luna Si ftellæ.cui diélum eftt^edofa fi'cut luna,elcâ:a ficut fol.Ab hac adoratur loz feph nofter in hoc mûdo uelut in Ægypto ex humillimo foblimatus. Nam ilium lofeph mater certc adorare non potuit, quæ ante defonôla eft quàm lacob ueniflet ad filium, ut illius fomnrj prophetici ueritas adimplenda Chrifto domino feruaretur. Quando enim fol obfturabitur SS luna non dabit lumen fuum ôi ftellæ cadent de cœlo SS uirtutes cœloru comouebuntur,ficut ab his duobus Euangeliftis hic locus commemoratus eft,ecclefîa non ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX t appatebit»

-ocr page 236-

avgvstinvs hesychio.

apparcbïUmpqs tune pcrfccucoribus ultra modum fæuientibus» Ô£ remoto timoré tanqua arridentemundt felicitate dicentibusiPax 6ifcciiritas:tunc ftellæ cadent de cœlo ÔCuirtutes coelormn commouebuntur,quoniam multi qui gratia folgere uidebantur perfequentibus cedent ôi cadent,8C quidam fideles firmiffimi turbabuntur Jdem autem fecudum Matthay um ÔC Marcum^poft tribulationem dierum illorû dicitur hoc fomrum, non quia tranfada tota ilia perfecutionê accident ifta,fed quia præcedet tribulatio,ut fequatur quorundam de fedioxôC quiaper oranes dies illos it^ fiet,propterea poft tribulatioem di^m illorum, fed tarnen in eifdem diebus fiet» Quod ergo didum eft ßcundum Lucam, El in terris preflii/ KE gentium,gentcs uoluit intelligi non pertinentes ad iemen Äbrahac,in qu» benedicentut omnes gentesXed genees quæ ad finiftram ftabunt, quado congregabuntur antej^icem uiuorum Si mortuorû omnes gentes.Vtralt;ç pars enim erit in omnibus gentibus,unaqus premat,altera quæ prematur, V na quæ dicat, Pax ÔC fecuritas, altera in qua fol obfeuretur, öi n6 det luna lumen fuum, Ä de qua cadant ftellæ, amp;nbsp;in qua uirtutes cœlorum moucanf . amp;nbsp;tune uidebunt filium hominis uenientem in nube cum poteftate magna Ä maieftate, Quod uideo duobus modis accipi pofte, fiue in ecclefia tanquam in nube uenientem, ficut ctiam nunc uenire non ceftauiecundum id quod ait, Ämodo uidebitis filium hominis ièz dentem à dextris uirtutis,ÖC uenientem in nubibus cocli, Sed ideo tune cu poteftate magna 6C maieftatc,quia maior poteftas Si maieftas illius afgt;parebit iandis,quibus magnam uir/ tutem dabit,ne tâta perl^tiSne uincantur; Siue in corpore fuo in quo fedet ad dexteram i patrisjin quo etiam mortuus eft,öi reiurrcxit,Si afeendit in ccelum, iecundum quod feriptu eft in adibus apoftolorum,His didis nubes fufeepit eum Si fublatus eft ab eis.Et quia illic etiam didum ab angelisiSic uenict quomodo eum uidetis euntem in cœlum,merito orede dus eft,non folum in eodem corpore,uerumetiam in nube uentunis, quoniam fic ucniet cut abrjt,5i nubes cum fuicepit abeuntem. Sed horum duorum quid hic potius legendum fit iudicarc difficile eft. Promptior quidem fenfus eft,ut quifej cum audierit uel Icgerit, Et p tune uidebunt filium hominis uenietem in nube cum poteftate magna Si maieftate, ipfum prorfus accipiateius aduentum, non per ecclcfiam,fed per feipfum, quado uenturus eft ad uiuos Si mortuos iudicandos.Sed qöoniam (cripturæ ferutandæ font,nec earum fuperficie debemus efte contenri,quæ ad exercitationem noftram ita modificatæ funt,ut altius fe pe/ netrari uelint,diligenter funt inipicienda {cquentia. Cum enim dixifletiEt tune uidebunt fi Hum hominis uenientem in nubecum poteftate magna Si maieftate,adiunxit atlt;$ aitiHis autcra fieri incipicntibus,refpicite Sileuatecapita ueftra, quoniam appropinquatredeptio ucftra.Et dixit illis fimilitudinem,Videte ficulneam Si omnes arbores,cum producuntiam ex fe frudumXcitis quoniam propc eft æftas: Ita amp;nbsp;uos cum uideritis hæc fieri feitote quo/ nia prope eft regnum dei.Cum ergo dicit,Cü uideritis hæc fieri,quæ intelligcre poterimus, nifi ca quæ fupra comemorata funt;quot; In his eft aut etiäquod ait,Et tune uidebut filium ho/ minis uenientem in nube cum poteftate magna Si maieftate. Proinde etiam hoc cum ui/ film fuerit,non iam erit regnum dei, ied erit prope. Hunc ordinem uidemus Si duos alios cuangeliftas tenere.Apud Marcum enim cum didhim effet. Et uirtutes quæ funt in cœlis

Âï4r,i5 mouebuntur,Et tune, inquit, uidebunt filium hominis uenientem in nubibus cum uirtu/ te multa SC gloria. Deinde fubiungit, quod Lucas non dixit,Et tune mittet angelos fuos Si congregabit cletftos fuos à quatuor uentis, à fummo terræ ufque ad fummum cœli. T une quod iUe de fieu Si de alrjs arboribus,ifte de fola fieu ponens, A fieu autem dilcite inquit parabolam,cum iàm ramus eius teuer fiierit, Si nata nierint folia, cognoiciris quia in pro ximo fît æftas: fîc Si nos cum uideritis hæc fieri, feitote quod in proximo fît in oftqs.Quid cft,cum uideritishæcfi'eri,nifîcaquæ fiipradixitC Inquibuseft etiam illudquodait,Et tune uidebunt filium hominis uenientem in nubibus cum uirtute multa Si gloria,Et tune mittet angelos fiios Si congregabit eletftosiuos. Non itaquetuneerit finis, ièd tunccrit

- in proximo. An dicendum eft, non omnia quæ fiipra commemorata iunt efle intelligpn/

-ocr page 237-

DE S\%PREMO MVNDI DIE, EPIST^ L X X X» tj7

I da,ubi ait,Cû uiden'tîs hæc ficri/ed ah'qua eorû,hoc uidelîcet cxccpto quod di'dlum cftxEt tune uidebut filiu homints uenientê,amp; cætera Jpfè qui'ppe finis erit,nô tune proximus erit, Sed Matthæus apeniit,nullis c»ccptis,cnc accipiendû,quod pofî'tu eft, Cum uideritis hæc fieri.Nam ÔC apud ipfum cum diôlû efietjEt uirtutes cceloru mouebuntur,6i tune appare/ bitu'nquihfignum filq hominis in cœlo,ôC tune plangét omnes tribu%terræ, amp;nbsp;uidebunt R/ lium hominis uenientem in nubibus cœli in uirtute/nulta Si maieftate, amp;nbsp;mittet angelos juos cum tuba Si aoce magna,0C coygregabunt eleólos eins à quatuor ucntis,à fummis cœ lorum ufq; ad tbrminos corum.Ab arbore autem fici difeite parabolam,Cum iam ramus Plus tener fueTit,amp;: folia nata ^feitis quia prope eft æftas, Ita amp;nbsp;uos cû uideritis hæc omnia, Idtqiii^uia prope eft in ianuis.Tunc ergo feimus prope eflè cum uiderimus, nô aliqua eo/ rum ièd hæc omnia, in quibus hoc eft quod uidcbitur filius hominis ueniens, amp;nbsp;mittet an/ gdos fuosjôi de quatuor mundi partibus,id eft,de toto orbe terrarum cogregabit elecftos fuos: quod tota hora nouiflîma Facit,ueniens in fuis membris tanquam in nubibus, uel in tou ipfa eccleiîa quod eft corpus eius,tanquam in nube magna frueftificante atque aeften tein uniuerfo mundo,ex quo cœpit prædicare 8i diceretAgite pœnitentiam, appropinqua Matth.f wt enim regnum ccelorum,lta ut fortaflè omnia quæ ab his tribus Euangeliftis di(fta funt de eius aduêtu,diligentius inter le coUata atcß difcufta,inueniantur ad hoc pertinere, quod quotidie uenit in corpore fuo, quod eft ecclefia, De quo gduentu fuo dixit: Amodo ui/ debitis fîlium hominis (èdentem à dextris uirtutis, SC uenientem in nubibus cœli, exceptis bis Iocis,ubi ab eo ille aduentus ultimus in feipfo, quando eft uiuos iudicaturus SC mortu? os,pta ’promittitur ut propinquare dicatur : Et quod in ultimo fermonis (ècundum Mat/ thæum ipiè omnino aduentus euidenter exprimitur, cuius (uperius quibufdam fignis pro pinquitas intelligenda monftratur. Ad hoc quippe apud Matthæum fermo ipfe conclu/ ditur î Cum autem uenerit filius hominis, inquit, in maieftate fua, ôJ omnes angeli cum

6 eo, tune fèdebit fuper ftdem maieftatis foæ, tune congregabuntur ante eum omnes genz tes, SC cætera ufque ad illud, ubi ait. Et ibunt hi in fupplicium æternum, iufti autem in ui/ tam æternam.Hoc enim nullus ambigit de Chrifti aquêtu nouiflîmo,amp; de fine fcculi præ/ didum fuifte. Nam SC illas quinque Si: quinc^ uirgines,non defuerunt qui non contempti bili difputatione docere uoluerint,ad hune eiusaduentum,qui nunc fit per ecelcfiam,pcrti/ tiere.Sed hæc non funt temere pollicenda,ne aliquid occurrat quod ualide côtradicat,pra:/ lèttim quia jn talibus diuinorum eloquiorum ob(curitatibus,quibus noftras intelligentias deo placuit cxercere, non folum alius alio mouetur acutius eorum qui (cripturas fanôlas non improbabiliter traólant, fed ctiam quilibet unus illorum, aliquando minus, aliquan/ do melius intelligit, Neftio tarnen utrumintueri aliquid certiusin hacquæftione poflèz nius(fi ulla ratione lèu facultate poflemus)quàm illud quod in epiftola priore iam polui, quando Euangelio mundus uniuerfus impleatur.Quod enim putatuenerabilitas tua,iam hoc per ipfbs apoftolos faôtum,non ita eflè certis documentis probaui. Sunt enim apud nos,hoc eft in Africa, barbaræ innumerabiles gentes,in quibus nondum eflè prædicatum Euangelium, ex his qui ducûtur inde captiui amp;nbsp;Romanorum ftruitrjs iam mi(centur,quoy tidie nobis addilcere in promptu eft.Pauci tarnen anni lunt,ex quo quidam eorum rariflî ttii atq; pauciflîmi,qui pacati Romanis finibus adhærent, ita ut habeant reges fuos,(èd fil per eos præfedti à Romano conftituantur imperio,ÔC illi ipfi eorû præfedli Chriftiani eflè cœperunt. Interiores autem qui fijb nulla fiintpoteftate Romana, prorfus nec religione Chriftianain (uorumaliquibus detinentur,nequeullomodo reôledid potcft,iftosad promiflionem dei non pertinere»Non enim Romanos,lèd omnes oentes dominus femini Abraæ,media quoc^ iuratione promifît,Exqua promiflîonc iam feeflum eft,ut nonnullæ genres quæ non tenentur ditione Romana,reciperent Euangelium SC adiunoerentur eccle/ fîæ,quæ fruëlifi'catK crefeitin uniuerfo mundo. Adhuc enim habet quo ereilt, donee fiac quoddeChrifto in Salomonis figura prophetatum eft: Dominabitur à mari ulquead

u } mare

-ocr page 238-

»58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS HESYCHICV

mare.SC à flutnine ufq^ ad terminos orbis terræ. A flümine fcilicct ubi baptizatus cft, quïa c inde cœpit cuangcliû prædicari. A mari aût ufcg ad mare totus cft orbîs cum omnibus gê/ tibus,quoniâ mari oceano cingitur uniuerfus.Quomodo«ût implebitur aliter ilia prophe PpLsç tia,Omnes genres quotquot tecifti ueniêt ôi adorabunc corâ te domineC Non enim de loz

ds fuis migrando uc»ient,fedin locis fuis credendo.De credêtibus quippe dominus dixit, io4».lt;î Nemo poteft uenire ad me,nifî datugi foerit ei à patremco. Propheta aût didt. Et adora/

bût eum unufquifcç de loco fuo omnes infulæ gentiû^^mnes inlulæ dixilKaa^ diceret cri am omnes in{ulæ,hinc oftendens nulla pars relinquatur orbis terrarû, dbi no fît ecdefîa. quâdo nulla relinquitur iniularû.quarum nonullæ etiâ in oceano font coftitJtæ, SC quafda earûeuâgeliû iam folcepiife dididmustatqj ita SC in infolis fîngulis quibusc]^ impleli^^od didlû eft,Dominabitur à mari ufqj ad mare,quo unaquæcç infula cingitunfîcut in uniuer/ fo orbe terrarû,quætan^ omniû quodâmodo maxima eft infola,quia SC ipfàm ringit oce anus,ad cuius litora in occidentalibus partibus ecclefîam peruenifte ia nouimus,amp; quocû/

litorum nondû peruenit, peruentura eft uriq? frudlifîcando atlt;ç crefcendo. Si ergo quia prophetia ueritatis mentiri non poteft, neceflèeft ut omnes gcntes quotquot fecit deus a/ R0M4.IO. dorent eû, quomodo adorabût eû nifî innocent cuC” Quomodo aût inuocabunt in que no credideriitç’Âut quomodo credent ei que non audieijintC’ Quomodo aût audiét fine præ/ dicâteT” Aut quomodo prædicabunt nifî mittatur C Mittit enim angelos foos SC congregat «leëlos foos à quatuor uenrisa'd eft ab uniuerfo orbe terrarûdn quibus ergo gentibus non dum eft eccle(îa.oportet ut fît,non ut omnes qui ibi fucrint credât.Omnes enim getes pro/ miftæ fontmon omnes homines omnium gentium.Non enim omniû cft fidesgt;Credit ita/ omnis gens in omnibus qui eledti font ante conftitutioncm mundi, in cæteris non crédit

^credentesodiuQuomodo enim ÔCillud implebitur, Eritisodio omnibus gentibus pro/ pter nomen meummifî in omnibus gentibus fînuôC qui oderint,ôi quos oderintCQuo pa/ (fto igitur ab apoftolis eft prædicatio ifta cópleta, quâdo adhuc ufm font gentcs,qa certiP D fîmû cft nobis, in qbus modo cœpit SC in quibus nondû cœpit impkri C No itaeç fîc dieftû Aito.h eft apoftolis,Eritis mihi teftes in Hierufalé SC in tota ludæa SC Samaria SC uftç in extremû terræ,tan^ ipfî foli quibus tune loquebatur tantû munus fuerint impleturi : lèd fîcut eis fo/ Iis uidetur dixifle quod dixit, Ecce ego uobiieum fom ufcç in confommationera (èculijqd* tarnen eum unmerfæ ecclefîæ promifîflè,quæ alqs morientibus alfjs nalcentibus hic usc^ in feculi confummationé fotura eft,quis non intelligat-.fi'cuteis SC illud ait quod ad eos omni/ no non pertinet, SC tarnen fîc didtum eft, tan^ ad folos etiam pertineret, Cû uideritishæc omnia, feitote quia prope eft in ianuis. Ad quos enim hoc pertinet,nifî ad eos qui in carne tune erunt cû omnia cóplebunturC’ Quanto magis illud quod ex magna parte per eos âgé dum foit,^uis SC pofteris eorum eademaôtio foruaretur'^Quod aût dixit apoftolus, Nun quid non audierunt, In omnem terram exrjt fonus eorû, amp;nbsp;in fines orbis terræ uerba eoru, epuis locutus fît præteriti téporis uerbis, tarnen quod foturû fuerat dixit,non quod iam fa/ ôtum attp côpletum:fîcutipfè propheta quo ufos eft tefte, non ait, In omnê terram exitu/ rus,fed exrjt inquit fonus eorû,quod utitç nondum fadlum erauquale eft etiam illud,Fode

’ mnt manus meas SC pedes meos, quod tâ longe poftea adxim nouimus. Sed ne iftas tan/ turn propheticas locutiones non ÔC apoftolicas fuifle credamus, nonne idem apoftolus ait, Quïe eft ecdefîa dei uiui columna SC firmamentum ueritatis. Et fine dubio magnû eft pieta ’ * tis facramentum.quod manifeftatum eft in carne, iuftificatum eft in lpiritu,apparuit ange

Iis,prædicatû eft in gentibus,creditum eft in mundojaffumptum eft in gloria, Nempe ma nifeftuni cft hoc quod in extremo pofoit, etiam nunc nondum eftècompletum,quâto ma/ gis tune quando ifta dicebantur, Ecdefîa quippe tune aflumetur in gloria quando dicetur, Venite benediôli patris mei percipite regnum: SC tarnen tanquam meftû fuiftet, dictum eft qd* certo (ciebatur foturû, Multo minus mirandum eft quod etiam uerbis præftntis tem/ poris ufos eft un eo qd* iHû idêtidem dixifle mcmorafti?propter fpem quæ repofîta eft no bis

-ocr page 239-

DB» SV PRE MO MVNDÏ DIE. EP. LXXX

Ä bis quätti ante audiftis in ncrbo ueritatis etiageltjjqaod adücnit in uos.ficut 8C in omni oiS do cft frucflificans ÔC crefcens,quamuis euangelium nondum tenebatuniuerfum: fed fruótt fîcarc illud in uniuerfo mundo dfxit öi crcfcere, ut ita fignificaretquoufq^ fuiffet frudlifican do Si crcfcendo uenturum. Si ergo latet quando ecclefîa frudtificante atlt;ç crefcente uniuer fus omnino à mare ufque ad mari orbis implebitur, proculdubio lairt quädo finis erit,an te quippe non eritgt;Vt autem tibi tanquam fandto hpmini dei, öi (ynceriffimo fratri aperi/ am de hac qsæftione quid fentiam^icrror quidem in utroqj uitandus eft, quantum ab ho/ mine uitari poteft,fiue citius fiue tardius quam futurum eft, dominus uenturus efte creda/ tur. Sed mim quifquam non uidetur errate cum aliquid nefeire fe icit, fed cum putat leite quodütfcit.Remoueamus itaq? de medio feruum malum,qui dices in corde fiio, Motam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

weit dominus meus uenire, dominatur conferuis fuis,öi ebriofis conuiuando mifeetur, ifte quippe proculdubio domini fui odit aduentu. Quo feruo malo remoto, coftituamus ante oculos tres feruos familiam dominicam diligenter fobrie^ tradtantes, aduentum domini fui.fitienter defiderantes,uigilanter expedtantes.fideliter amantes. Si unus corum citius, aî ® ter tardius dominum putat effe uenturum,tertius uero fuam de hac re ignorantiam confiz tetur,quanquam omnes confonent euangclio, quia omnes diligunt manifeftationera do/ tninijöC earn defideranter amp;nbsp;uigilantq»expedlant,uideamus tarnen quis amplius confonct. Vnus didnuigilemus Si oremus, quia citius uenturus eft dominus.Altcr dicit,uigilemus 52 orcmus,quia btcuis Si incerta eft uita,quamuis tardius uenturus fit dominus.Tcrcius dicit, uigilemus Si oremus, quia 52 breuis Si incerta eft ifta uita,ô2 nefeimus tempus quando ucn turus eft dominus.Euangelium dicit, Videte, uigilate Si orate, nefeitis enim quando tem/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i;gt;

pus fit .Obfecro te quid aliud dicere audimus hunc tertitim quam quod dicere audimus tuangeliumC’ Omnes quidem prædefîderio regni dci hoc uolunt efte uerum quod putat prirnus, fed hoc fecundus ncgat,tcrtius uero non negat aliquid horum,fed ignorare fe fate

B tur,quis uerum dicat illorum. Proinde fi hoc faótum fuerit quod prædixerat primus, gauz debant cum illo fecundus Si tertius. Omnes enim manifeftationem domini diligunt. Ex/ fItabunt itaque citius uenilTc quod diligunt. Si autemjadlum non fuerit, Si apparerc cœz ptrit,hocpotiusefïè uerum quod dicebat fecundus, metuendum eftne inter ipfas moras perturbentur,qui crediderant quod dixerat primus,0£ incipiant domini aduentum non tar dum putarc fed nullum,qui uides quantus fit interims animarum.Quod fi tantæ fidei fue/ tint ut fe ad fecundi præditfta couertant,ô2 dominum etiam tardante fidcliter Si patienter expedient,abundant tarnen opprobria Si infultationes atep irrifiones inimicorum multos infirmos à Chriftiana fide auertetium, dicendo tarn fallaciter eis regnum efte promiflum, quam fallaciter dicebatur cito efte uenturum, Qui autem credunt quod fecundus dicit,tar/ dius dominum efte uenturum,fi falfum foerit inuentum citius domino ueniente,nullo mo/ do qui ei crediderant turbabuntur in fide,fed inopinato gaudio perfruentur. Quaproptcr qui dicit dominum citius efte uenturum,optabilius loquitur,fed periculofe fallitur.Vtinam ergo fit uerum,quia erit moleftum fi non erit uerum.Qui autem dicit dominum tardius ef , fè uenturum,52 tarnen credit,fperat, amateius aduentum,profedlo deccleritateeius,etiarn fifallitur,féliciter fallitur.Habebit enim maiorem patientiam fi hoc ita erit, maiorem lætici am,fi non erit.Ac per hoc ab cis qui diligunt manifeftationem domini,illc auditur fuauius. ifti creditur tutius.Qui autem quid horum fit uerum ignorare fe confitetur,illud optât,hoc tolerat,in nullo corum errat,quia nihil eorum aut affirmât aut negat.Obfecro te ut me taz lern non fpernas,quia 52 egp te diligo id affîrmantem quod uerum efte defidero, 52 tanto magis nolo fallaris, quato magis amo quod poljiccris,62 quantomagis uideo periculofum • fi faîIeris.Da ucniam fi onerofus fui fanólis fenfibus tuis.Quanto enim rarius prouenit,tai» to me tecum faltem per litteras loqui diutius deleólauit,

Auguftùius Eudoxio Abbati monachorum infulæ Caprariæ,exhortans ut ocio ad

“ pietatem

-ocr page 240-

24° AVG* EVDOXIO» DE O CIO WONACH ©RVM»

pictatem non ad fgnauiam utantur, Só ficubi ecdefia requirat fllorum operam, nc q. detredent* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXXh

o M IN o dilcAo SC cxoptâtiflimo fratri ÓicSJsresbyteroEudoxio óiquitecu É nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fratribus.Auguftinus Si qui mccu funt fratrcsjn domino falute. Quan

quietÄjcfträ cogitamus qua habetis in Chrifto,etiâ nos,quamuis in labori busuarqs afpcrisq^ uerfeoiur, in ueftra charitatercquiefcimus. Vnu cnitncor/ i.Cûr 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capite iùmus,ut ÔC uos in nobis ncgocioiî^ nos in uobis odo^ ftnus.Quia fi

patitur unû mébrum,compadun€’ omnia mébra. Admonemus crgo ÔC petimus Si obfccra mus per Chrifti altiflimâ humilitaté SC mifericordifTimam celfi'tudiné, ut noîlri memores fitis in Gndlis orationibus,quas uos uigilantiores SC magis fobrias habere crcdimJSwWo/ ftras enim iæpe (audat ôi débilitât caligo ôi tumukus feculariû ad:ionu, quas SC fi noftras MtittKs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habemus,eoru tarnen qui nos angariant mille paflus,amp; iubemur ire eu eis alia duo,ta

tæ nobis ingerun^’,ut uix refpirare poliimus,Credétes tarnen q, ille in cuius cofpedu intrat iâ,)j.ï.uos d,tfgt; gemitus copeditorum, perfeuerantes nos in eo minifterio, in quo dignatus eft collocare eu tem fr4tret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcrcede, adiuuantibus orationibus üeftris ab omni anguftia liberabit. Vos aut

Fratres exhortamur in domino ut propofîtu ueftru euftodiatis, SCufcç in fine perfeucretis. At fi qua opera ueftra mater ecdefia defiderabitnec tlatione auida fufdpiatis,nec bladienz p^xrumbtinc^ defidia rclpuatiSjfed miti cofdeobteperetis deo, cu manfuetudine portantes eu qui uos oper fuifje rcgit,qui dirigit mites in iudido,q doeet mâfuetos uias Fuas. Nee ueftru ociu neceflitatibus fcriptufn,col/ cccicfiæ prxponatis cui parturiêti fi nulli boni miniftrare uellêt,quomodo nalceremini nó autem inter ignem SC aquam tenêda eft uia,ut nee exuratur homo nee de glof/habet’ niergatuiïfic inter apicem fuperbiæ SC uoraginem defidiæ iter noftrum t^erare debemu^ fi clericus feit ßcut fcriptum eft,Non déclinantes neqj ad dexteram necß ad finiftram, Dunt enim qui du Opas alic^uas nimis timêt ne quafi in dexterä rapti extollätur,in finiftram lapfi demergutur. Et funt tut/ «Tldj tenetur ßjg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimis ie auFcrunt à finiftra, ne torpida uacationis moUicie forbcantur,ex alte/ d

p^j-f^ ia(q:antiæ faftu corrupti atqj confumpti in fauillam fomum^ uanelcunt. Sic ergo dileóliflïmi diligite ociu,ut uos ab etnni terrena del^ótatione refrcnetis,6i memineritis nul Ium locum cftèjubi non poflit laqueos tendere qui timet ne reuolemus ad deum,S inimicu omnium bonorum cuius captiui fiiimus uindiccmus.nullamc^ nobis efle pcrfedlam requiz cm cogitemusjdonec tranlcatiniquitas,5Ciniudicium iuftida conuertatur. Item cumaliqd ftrenuc atep alacriter agitis SC impigre operamini,fiuc in orationibus, fiue in iciunqs,fiuc in elcemofynis,uei tribuentes aliquid indigenubus,uel donates iniurias.ficut SC Deus in Chri fto donauit nobis,fiue edomantes perniciolas confuetudines caftigantcscß corpus, Äferui tuti fubqcientes, fiue fufferentes tribulationem, öi ante omnia uofipfos inuicem in diledlio ne, Quid enim fuffert qui fratrem non lufTert.fiue profpidentes aftutiam atqj infidias ten tatoris,6i feuto fidei iacula eins ignita repcllentes SC extinguentes, fiue cantantes SC pfallenz tes in cordibus ueftris domino,uel uocibus à corde non diflbnis,omnia in gloriam dei faci tc,qui operatur omnia in omnibus. Ita feruentes Ipiritu, ut in domino laudetur anima ue/ ftra-.ipfa eft enim axftio redd itineris,quæoculosfcmperhabetad dominum,quoniam iplc euellet de laqueo pedes. T alis adh'o nec ftangitur negodo,nec frigida eft ocio,nec turbulen ta,nec mardda elhncc audax,nec fugax:necpræccps,neciacfô. Hæc agite, SC deus pads eric üobilcum.Nec importunum me exiftimet charitas ueftra, quia uobis uel per epiftolam loz qui uolui.Non enim hoe uos monui quod uos non arbitror facere, lèd credidi me non pa/' rum commendari deo à uobis, fi ea quæ munere illius fadtis, cum allocutionis noftræ me Alias Eufla/ moria fadatis.Nam SC ante iam fama SC nuc Fratres qui uenerut à uobis,Euftathius SC An drcas,bonum Chrifti odorem de ueftra Fandla conuerFatione ad nos attulcrunt.(^orum Euftathius in earn requiem præceftitquæ nullis fludlibus ficut infqla tMnditur,nec Caprari ■ am defidcrat,quia nec cilido iam quærit indui.

Auguftinus Largo dira perpeffb,adinonet ut uel ex afflidîioe reddat meIior,Ep.LXxxir» Domino

-ocr page 241-

AVGVSTINVS largo, mo NITO ria, ep. lxxxii, 241

o MI N o infigni SC præftantiffimo amp;nbsp;defideratiffimo filio Largo,Auguftinus in domino falutem. nbsp;nbsp;nbsp;Accepi litteras eximietatis tuæ, quibus me ad te pez

tis ut (criberem.Qgod quidem non defiderares,nifi ÔC hoc quod me pofte (cri 2 berc exiftimafti, gratum habcres atque iucundum. Id autem cft,ut uana (e/ culi hums fi inexperta concupifti, exporta contemnas. Fallax eft enim in eis (uauitas etiam, K infrutftuofus labor,amp; perpetuus timonSi periculofa fublimitas. Initium fine prudentia,.

K finis cum po^itentia. Ita fe habent omnia quæ iififta mortalitatis erumna cupidius prudentius appttuntur.AIia eft autem fpes piorum, alius laboris frucftus,alia periculorum ftîcrccs.Nanwn hoc mundo non timere,non dolere,non laborare,nó periclitari impoftibiz plurimum intereft qua caufa,qua expedlatione, quo termino ifta quifquc pari/ AtutTEgo quidem cum amatores (eculi huius intueor,ne(cio quando pofti't eife ad eorum animos fanandos oportuna (apientia, Quando enim res uclut pro(peras habent,faftu re/ fpuunt falubrcs monituSjSi quafi anilem reputant canrilcnam, Quando autem in aduerfis ägunt,magis cogitât cuadcre unde ad præftns anguntur,cp capere unde curentur, SC unde perueniant ubi angi omnino nonpolTint. Aliquando tarnen quidam cordis aures admoz uet,atq; adhibentueritati,rarius inter pro(pera,crebrius inter aduerfa, (èd tame pauci font, enim ptædiÂi fontantcr quos te eile cupio, quia ueraciter diligo domine infignis SC prx ftantiftiine defiderâtiftîme fili. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admonitio tibi fit mea refolutatio, quia amp;nbsp;fi te dein/

ceps talia perperi qualia pertulifti nolo,plus tame doleo hæ?ipfa te fine aliqua in melius^ui ^mutatione fuifte perpeffum.

Auguftinus Chryfi'nojconfolansnedeficiat fnaducrlis# Epift^LXXXlIK

o MIN o ucre ac merito chariflimo 5(. prædicâdo fratri ChryOno, Auguftinus in domino falutem. nbsp;nbsp;nbsp;Rumor ad me dctulit, deus factar ut non fit/ic te aniz

mo pcrtutbatum, ut mukum miter prudentiam tuara amp;nbsp;Chriftianum animu __parum cogitate return terrcnarum conditionem, nullo modo æquari pofte coe 'eftibus,ubi cor noftrum SC (pes noftra collocanda elKVir cordate,nunquid aut totum bo öum tuum in bis rebus eratquas nunctlidcris amittewriaut tam magnum bonum ilia de putabatut eo fubtradlo fie tenebrefeat mens ntmia trifticia,quafi lumen eius,non dcus,fed ttrra fit^'Audiui cnim,iara dixi.deus faciat ut falfum audierim,quod tibi manus ctiam ueb les inferte,quod melius non credo, aut afeendifle in cor tuum,aut exiftè de ore tuo. Sed ta/ men quia ita perturbatus es,ut hoc de te dici potuerftgrauiter de te contriftatus,hoc littera rum alloquio putaui confolandam charitatemtuam,quanquam non dübitem dominunx deum noilruîn,in corde tuo loqui meliora. Noui enim quàm pio ftudio (èmper audieris uerbiî eius,Erige itaqj anima frater in Chrifto chariftîme, deus nofter non périt à fuis, nec perdet fuos unit aut monerc nos, q fint hæc fragilia amp;nbsp;incerta,quæ nimis diligût homines, ut foluamus ab cis uinculum cupiditatis,per quod implicates nos trahuntut totum amoz rem noftrum conlucfaciamus in eum currere, in quo nulla damna timeamus Jpfete horta/ tut pet tninifterium noftrum, uiriliter cogites te fidelem elfe Chriftianum, SC eius redêptu efte fanguine,qui non folum æterna fapientia,fed etiam per mala præfèntia, docuit nos té/ peranter profpera (èculi huius contemnere, amp;nbsp;fortiter aduerfà tolerate, eius felicitatis merz cede poliieens quam nemo polfit à nobis auferrc.Scripfî fane etiam ad uirum laudabilem comitem,quam epiftolam in tua arbitrio fit,G dare uelis.Nam per quern detur non dubito dcefle non pofte, adiuuante domino uel epilcopum uel presbyterum uel quemlibct.j

Auguftinus Gaio,quem fua diiputationc traxerat ad eccIefiam,Mittit îïli (uos'It bros legêdos SC iudicâdos,adhortâs ut perfeueret inbono propofito,Ep,Lxxxilll,

AI o Auguftinus. nbsp;nbsp;Vt abs te'ab(ce(rimus,dici non poteft quata fuauitate nos

^^perfuderitrecordatiotui,ac(æpeperfundat. Recolimus enim ardore inquifiti/ onis tuæ, cum eftet mirabilis, non fuifte pertwrbatam modeftiam difputandu

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Nam

-ocr page 242-

AVGVSTINVS CONSENTIO, •

Nam nccç flagranrius pcrcontantem, necç tranquillius audientê,quen^ facile inuencrim, Vellcm itacg tecum multum loqui,noti enimmultum eflet^quatumcu«^ eflètfi tecu loque/ rer.Sed quia difficile efhquid opus eft caulàs quærcreC’Prqj^fus difficile eftjEritfortaffe ali' quando facillimû,ita deus uditaïunc cette aliud cft.Dcdi ergo negocium fratri,per que lit/ tcras mi(î,ut omnia noftra legenda præbeat prudcntiflîmæ charitati tuæ.Non enim aliqd meû inculcabit inuito, N oui enim quid benignitaüs in nos animo géras, quæ tarnen Ieda probaueris,uera peruideris, noftra cffenon putes,nifi (|uia data ftint,eo^ Jp couertas liccu undc tibi quoq^ eft ut ea probates datu» Nemo enim quod legit, in codice ipto cemit ueru eftc,aut in eo qui ftripferit,fed in fcipfo potius.fi eius menti quoddâ non uulgariter candi/ dum,{èd à fece corporis rcmotiflimum lume uetitatis impreflum eft» Quod fi fall^jjliqua atcp improbanda c5pereris,de humano nubilo irrorata fcias,K ca uere noftra efle nonaiv bites.Hortater aut te ad quærendu,nifi uidere mihi uiderer hiatia quædam ora cordis tui, hortarer etiam,ut quod ueru cognoueris uiriliter teneas, nifi patefeceris euidentiflSmum to bur animi SZ confilq tui.Totum enim fe mihi breui tempore dilcuffis corporeis tegumetiSr quod in te uiuit aperuit. Nelt;$ ullo modo fiucrit domini noftri railericordiffimaprouidcn tia,ut catholico Chrifti grcgi tu uir tarn bonus Si egre^e cordatus alienus Gs.

Augufttnus Confentio, rcfpondct deum omnium rerS efle fîmplid(nmum,mintine^ corporeum aut materialem» nbsp;nbsp;nbsp;Epiiri LXXXV»

IvGVSTiNVS Confentio» Cogitationis carnalis copofîtionem uanu^ Iv gmentu,ubi uera ratio labefaftare incipincontinuo illo intus adiuuate atlt;ç i lluz a minantc,qui cu talibus dolis in cordibus nofttis habitare non uult, ita ifta con/ fringere atcp à fide noftra quodâmodo excutere feftinamus,ut ne puluerem qui de ullu phantafmatum illic remanere patiamur.Quaobrem nifi ratione difputationis qua forifecus admoniti,ipfa intrinfecus ueritate lucete hax falla efle perlpicimus, fidö in corde noftro anteceflîflèt,quæ nos indueret pietatc,incaflum quæ uera font audiremus. Ac per D hoc quoniâ id quod ad eâ pertinebat fides egit, ideo fobfeques ratio aliquid eoru quæ in/ qUirebat inuenit;falfe itaq; tationi^io folu ratio ue®i, qua id quod crcdimus intclligimu?, uerucriam fides ipfa return nondu intellclt;3:aru,fine dubio præferenda eft,Melius eft emtn quauis nondu uifom credere quod ueru eft, putare te ueru uidere quod falfom cft.Ha/ bet nantç fides oculos fuos,quibus quodamodo uidet ueru efle quod nondu uidct, Si qui/ bus ccrtiflîme uidet nondu fe uidere quod credit.Porrb aut qui uera ratione ia quod tantu modo credebatintelligit,profeóto præponendus eft ei qui cupit adhuc intelligcre quod etc dit:fi aut nec cupit,ôi éa quæ intelligenda font, credenda tantumodo exiftimat,cui rei fideS fidei adh^eret profit ignorat.Nâ pia fides fine Ipe Si fine charitate eflè non uult.Sic igil: homo fidelis de/ charitati- nbsp;nbsp;het credere quod nondu uidet,ut uifionem Si Iperet Si amct,Et uifîbiliû quidé reru præteri/

taru quæ têporaliter tranfîerunt fola fides eft,quoniâ no adhuc uidenda fpetanf,fed fa^ Si trâfoéla crcdunf:fîcut eft illud q, Chriftus femel pro peccatis noftris mortuus eft Si rexit,nec iâ moritur,Si mors ei ultra non dominabitur- Ea uera quæ nondu font fed foutrii fonr,ficut noftroru ipiritaliu corpotu refurreófio, ita creduntur ut etiâ uidenda iperentur, fed oftendi modo,nullo poflunt modo» Quæ uero ita font ut nec^ prætereant ncq; fint,lèd æterna permancant,partim font inuifîbilia,fîcut iufticia,ficut fapientia,paro”’ bilia, ficut Chrifti immortale iam corpus.Sed inuifibilia intellelt;fta conQjiciûtur, ac per hue Si ipfa modo quodam fîbi congruo uidentur, Si cum uidentur multo certiora font quam ea quæ corporis iènfos attingit,{èd ideo dicutur inuifibilia,quia oculis iftis mortalibus ui e ri omnino no poflunt.At ilia quæ uifibilià font gmanêtia ,poflunt fi oftédanf* etiâ his talibus oculis cofpici,ficut le difeipulis poft refurreÀionc dominus oftendit, ficut Si ƒ p® afoefionê apoftolo Paulo Si Stephano diacono.Proindeifta uifibilià gmanétia credimws» ut etiâ fi non dcmonftrêtur,fperemus ea nos quandotç uifuros.Nec ea tenemur ratione^ teüeélu^ cóprehédere,nifi utea qa üifibiliâfüût ab inuifîbilibus diftinétius cogitemus.

-ocr page 243-

DE TRINITATE JNCORPQREA. EP. LXXXV. ' -145

cogttationcqualia fint imaginamur, fan's urit^nouimus ca nobis nota non cfiè^ Nant amp;nbsp;Antiochiam cogito incognitam, fèd non fient Carthaginem cognitamJUam quippc ni Goncm cogi'tatio mea fingit,haiT^rccolit, ncquaquam tarnen dubito fine quod deilla teftiz bus multisjîue quod de ifta mcis afpedlibus credidiVluftidam uero amp;nbsp;fàpientiam 6ê quicz quid ciufinodi cft, no aliter imaginamur,alitcr contuemnr, fed hæc yiuifibilia fimplict me tis atc^ rationis intentione intellccla coipidmus fine ullis formis Si molibus corporalibuSi fine ullis lini^^tis fîgurisc^ membrorum,fine ullislocalibus finibus,fine ipacqs infînitis. ïpfumé^ lumenVjuo cnndla ifta difternimusan quo nobis fans apparet, quid credamusin, cognitum,qui«l cognitu teneamus,quam formam fenfii corporis recordemur, quam cogiz tatiô^^gamus,quid corporis fenfus attingat, quid imaginetur animus fimile corporfiqd certum amp;nbsp;omniu corporum diflimile intelligentia contempletur, Hoc ergo lumen ubi hax: cundta dijudicantur,non utiqj ficut huius Colis ÔC çuiusq; corporei luminis fulgor per locaz liafpadadreume^diffunditurmentemepnoftramquafi uifîbilicandoreilluftrariièdinuiz çy-j fibiliter Si. ineffabiliter.Si tarnen intelligibiliter lucet,tarnc^ nobis certum eft,quàm nobis cf ficit certa quæ fecundum ipfum cunôla côfpidmus. Gum igiturtria fi'nt rerum genera quæ uicientur,unum corporaîium,ficut hoc cœlumôi terra, ÔCquicquid in eis corporeus fenfus ternit Si tâgit.Alterum fimile corpomlibus,ficut fant ea quæ fpiritu cogitata, imaginamur,. fiuc recordata ucl oblata quafi corpora contuemur,unde (unt etiâ uifiones quæ uel in fomz nis,uel in aliquo mentis exceftu his localibus quanritatibus ingeruntur,Tcrtiu ab utroqp dr fcrctum,quocl neq; fit corpus neq^ habeat ullam fimilitudinem corporis, fî'cut eft fapienriai quæ mente intelleôta conipidtur, ôi in cuius luce de hisomnibus ueraciter iudicatur,in quo iftorum genere credendum cft efle iftam quam nofte uolumus trinitatemî’ Profedlo aut *n aliquo,aut in nullo.Si in aliquo,eo utiqj quod eft aîrjs duobus præftantius, ficut eft fapt tntia.Quod fi donu eius î nobis eft,ôi minus eft ilia fumma 6i incômutabilis q dei fapi/

B cntiadicitur,puto quod no debemus dono fuo inferius cogitare donantem. Si autem aÜ^ quis Cplendor eius in nobis eft.quæ noftra fapientia dicitur, quantumque eius per ipcculS

in ænigmatc capere poffumus,oport^ cam Si ab ommbus corporum fimilitudinibus fè tcrnamus.Si autem in nullo iftorum genere efle putanda eft ifta trinitas, Si fie cft inuifîbiz lis ut ncc mente uidcatur,multo minus de ilia huiufmodi opinionem habere debemus, ut cam rebus corporalibus ucl corporalium rerum imaginibus fimilem efte credamus» Non cnimcofpoi-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jine molis aut magnitudinc iuperat, (ed diflîmiiitudine aut dilpalt;

rilitate naturæ,Et fi difereta eft à comparationc bonorum animi noftri,qualia funt fapien-f tia,iuftitia,chai itas,Si cætcra talia,quæ profedto no mole corporis pendimus» nec eoru qua fî corporcas formas cogitatione fîguramus,fed ea quando rcôle intelligimus fine aliqua cor pulentia uel fimilitudine corpulentiæ in luce mentis afpicimus^quanto eft ab omniu qualiz tatu Si quantitatû corporalium cóparatióe diferetior: no earn tarnen à noftro intcllcôîu oz mnino abhorrcrc apoftolus teftis eft, ubi ait, Inuifibilia enim à côftitutione mundi per ea q^æ fadla funt intellccfta confpiciun^.lèmpiterna quolt;ç eius uirtus acdiuinitas.Ac per hoc tu eadem trinitas feccrit Si corpus Si animâ,fine dubitationc eft utrot^ præftâtior. Anima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

«a cofîderata maxime humana Si rationalis atlt;^ intelleôtualis quæ ad eius imaginé faéla cft,fi cogitationes noftras Si intelligentias noneuicerit,fed eius quod habet præcipuûddeft ipfam mente atep intelligentiam mente at(^ intelligentia potucrimus apprehendere, non crit fortaflis abfurdum, ut earn ad fuum quoeç creatorem intelligendum ipfo adiuuâte me ditemur attollcrc,Si autem in ftipfa deficit fibicç ^fuccumbit, pia fide contenta fit quamdiu peregrinatur à domino,donee fiat in homine quod promiflium cft, fadente illo qui potens «* Cor-s. eft,fîcut ait apoftolus,facere fupra quam petimus aut intclligimus.Reftat itaque ut ita crez d^us unius fubftantiæ trinitatem,at ipla eflentianon aliud fit ipfa trinitas. Ad quam wdendâ quantulibet in hac.uita ^ficiamus,per ipeculu.çrit Si in ænigmate qd* uid^bimui^.

uero quod in refurredtione promittitquot; fpiritale corpus habere cœperîmus,fiue illâ méte, fiue miz

-ocr page 244-

144 A VG* CÖNSENTIO, DE TR IN. INCORPORE A.

(îue mirabili' modo,quom'am ineffabilis eft fpiritalis corporis gratia,6C corpore uideamus; c non tarnen per locorum interuaila.nec in parte mitioremgt;in parte maiorcm, quoniam nori eft corpus,ÔC ubi'q; tota eft,pro noftra caparitate uidebinvSeQuod uero pofuifti in epifto/ la tua,uidcri tibi,uel pottus quod uidebatur tibûnihil uiuum fecudum {ubftantiatn inefic Mattb » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofte adhuc deum,id eft uiuentem naturam iufticj'æ (imilem cogita/

re,qu«a iufticia ficut dicis,non in fe fed in nobis uiuit, immo nos potius fecundum illam ui/ uimus.ipia uero per fé iufticia nequaquam uiuit. Ad hoc ut tibqpfe relpcn^dgasallud intuc re,utrum reóle dici poftit uitam ipfam non uiuere, qua fit ut uiuat quicquftl non falfô did/ mus uiuere.Puto enim abfurdum tibi uidcri,ut per uitam uiuatur,0C uita nlt;m uiuat.Porro G uita ipfa præcipuc uiuit.qua uiuit omne quod uiuit,recole obiecro quas dicit (crijijgra di/ uina animas mortuas,profcd:o inucnies iniuftas,impias,infidelcs.Na licet per illas uiuant corpora impiorum,de quibus didtum cft,qj mortui (èpeliant mortuos fiios.ôê ibi intelligâ tur etiam iniquæ animæ non cfte Gne aliqua uita.Non enim aliter ex eis poflent corpora u» ncre,niG qualicunc^ uita qua omnino animæ carere non poftunt, unde immortales mcrito uocantur,non tarnen ob aliud amifta iufticia dicuntur mortuæ,niG quia ÔC animarumjicet immortaliter uita qualicunq) uiucntium,uerior SC maior uita iufticia eft raquam uitarum, Quæ cum iiint in corporibus,etiam ipfa corpora uiua funt quæ per feipia uiuere ncqueuu Quaproptcr G animæ non poftunt niG etiam in fciphs utcuqj uiuere, quia ex eis uiuuntôi corpora,à quibus deicrta moriuntur, quantomagis uera iufticia etiam in ieipfa uiuere intel ligenda eft,ex qua Gc uiuuntanimæ,ut hac amifla mortuæ nuncupentùr, quamuis quantu/ lacuntç uita non deGnant uiuere.Ea porrb iuftida quæ uiuit in (eipla,proculdubio deus eft at(Ç incommutabiiitcr uiuit. Sicut autem cum Gt in fcipfa uita, etiâ nobis Gt uita cum cius cffirimur participes:ita cum in fcipfa Gt iufticia, etiam nobis Gt iufticia,cum ei cohærêdo iu ftc uiuimus,0i tantomagis minufue iufti fumus,quato magis i Hi minufue cohæremus. V n

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de (criptum eft de unigcnito Glio dei,cum Gt utilt;^ patris fapicntia attç iufticia.ôd fempcr in p

leipib Gt,q, facftus Gt nobis à deo fapietia SC iufticia,amp; iànëliGcario SC redeptio. Vndc que/ admodum fci iptum eft, qui gloriatur in domino glorietur. Quod quide SC ipft uidifti ad/ dendo atqj diccndo,niG forte non Gæc humanæ æquitaris, fed ilia quæ deus eftfola efte af (cratur iufticia.Eft plané ille fummus deus uera iuftida, uel ille uerus deus fumma iufticia, quam profedlo efurire SC Gtirc dcbemus,ea noftra eft in hac peregrinatione iufticia, 6C qua poftea ûturarûca noftra eft in æternitate plena iufticia.Non ergo deum noftræiufliciæG/ milem cogitemus, (èd cogitemus nos potius tanto Gmiliorcs deo, quanto eGe poterimus cius participatione iuftiores. Si ergo cauêdum eft ne iufticiæ noftræ Gmilcm putemusdeû, quoniam lumen quod illuminât, incóparabiliter excellêtius eft illo quod illuminatur,qua/ to magis caueri oportet, ne aliquid inferius SC quodammodo decoloratius eum eGe creda/ mus quàm eft noftra iufticia. Quid eft autem aliud iufticia cum in nobis uel quælibct uir/ tus qua redle fapienter^ uiuitur,quam interioris hominis pulchritudoC Etcerte fecudum . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hanc pulchritudinem magis quàm corporis, fadi fumus ad imaginem. Vnde nobis dici^»

-Nolite conformari huic feculo, led renouamini in nouitatc métis ueftræ, ad probandu uos quæGt uoluntas dei,quod bonum SC beneplacitum SC perledlum.Si ergo non in mole nez que in diftantibus per loca fua partibus Geut corpora Gue cernuntur Gue cogitantur,led in uirtutc intelligibili qualis eft iufticia, mentem dicimus leu nouimus feu uolumus pulchra, SC fecundum hanc pulchritudinem reformamur ad imaginem dei, profeéló ipGus dei qui nos reformauit SC reformat ad imaginem fuam, non aliqua mole corporca luipicanda eft pukhritudo, eoque iuftorum mentibus credendus eft incomparabiliter pulchrior,quo eft incomparabiliter iuftior.

AuguftinusCafiilanopresbytero,deieiunioläbbatiacreIiquorumdierumaducr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

. nbsp;nbsp;nbsp;fus Vrbicumquendam,quiftulaifimedehäcrelcripfefat, Epift. EXXXVI.

dilediftlmo

-ocr page 245-

AVG. casvlano de ieivniis priscorvm. lxxxvi, 245 defiderâtiflîmo fratn ô: compresbytcro Cafulano, Au guftmus in domino falutem» Neicio unde fit faôlum,un5rimis tuis littcris ttieas non reddcteminon tarnen tui contemptu id me feciflc (cio.Nam flu/ di]s tuis ipfo (èrnAne deleôtor, tcquc in ifta ætate iuuenili proficcre in ucr/ bo dei Ôi. abundare ad ædifîcationem ecclefi'æ,ôi opto ÔC exhortoù Nunc uero icriptis tuis alteris fumptis,quibus tibi tandem aliquando refpondcam iure charftatis,in qua unum fu muSjfraterno ôcæquiffîmo flagitas,diftcrcndum tu»dilcdlionis ulterius defidcrium non putauijôC int ^dtiffimas oceupationcs meas fuicepi ifto me debito apud te abiblucre«. • Quodergo me con(ulis,utrum liccatlabbato ieiunarc,Reipondeo, fi nullo modo Ifceret, profeôlo quadragintacontinuos dies,nec Moyfes nec Helias,nec ipfe dominusieiunaiîèt, Vew^fta ratione conduditur etiam dominico die non illicitum cHc ieiunium. Et quiP quis tarnen hune diem ieiunio decernendum putauerit,ficut quidam ieiunantes fabbatum obferuant, non paruo icandalo critecclefi'æ, Nec immerito. In his enim rebus de quibus nihil certi ftatuit feriptura diuina.mos populi dei uel inftituta maiorum pro lege tenenda «« funt. Dequibus fi' diiputarc uoluerimus,ÔC ex aliorum confuctudine alios improbare,orie Wrinterminata Iuôtatio,quæ labore (êrmocinationis cum certa documenta nulla ueritatis infi'nuet,uticç cauendum cft,ne tempeftatc contentionis ferenitas charitatis obnubilctur. Quod pcriculum uitarc ncglexit,aiiviB mihi proximam difputationcm ut ei reiponderem cum tuis prioribus litteris exiftimafti efle mittendam,NotAutem ufqjadco mihi ipaciai temporum larga funt,ut ea refelicndis fihgulis fententrjs eius impendam,quæ alqs operi/ bus magis urgentibus explicandis habeo neceflaria. Sed co quo te mihi in tuis epiftolis oftendis ingenio quod in te donum dei admodum diligo, eundem fermonem cuiufdam ut icribis ui bici paulo diligentius confi'dera, amp;nbsp;uidebis eu penè uniuerfam ecclefiam Chri/ fti,ab ortu folis ufq? adpccafum fcilicet uerbis iniuriofîflîmis nequaquam lacerate timuif/ fe.Nec dixerim penè uniuerfam,fed plane uniuerfam. Nam neq^ipfis quorum confuetu/ dinem fibi uidetur defcndere,inuenitur pepcrcifïè Romanis, fed quomodo ineos.quolt;^ tedundetconuitiorum eius impetus nefeit, quoniam non aduertit. Nam cum eum arguz menta defi'ciunt quibus probet fabbaft) ieiunandunr,1h luxurias cpularum ÔC temulenta conuiuia ôi nequiffimas ebrietates iniultabundus inuehitur,qüafi' non iciunare,hoc fit ine/ briari. Quod fi hoc eft, quid ergo prodeft Romanis fabbato ieiunare C quandoquidem alijs diebus quibus non iciunant,ncccfle eft eos lêcundum diiputationem huius ebrioibs amp;nbsp;uentricolas iudicari, Porto fi aliud eft grauarc corda in crapula ôiebrictate,quæ femper eft malutn,aliud eft autem modeftia ÔC temperantia euftodita rclaxarc iciunium,quod cet te cum fit die dominico reprehenforem non habet Chriftianum, prandia prius fanôho/ rum à uoracitate amp;nbsp;ebriofitate ucntricolarum ifte difternat, ne Romanos epiieopos quan do non ieiunant uentricolas faciat. Si tune inquirat, non utrum liccat inebriari fabbato, quod necdie dominico liccuied utrum nec fabbatum iciunandum fît,fi'cut dominico non foletQuod utinam fie quæreret, aut fie affirmarct, ut toto terrarum orbe diffufam, exee? ptisRomanis,ôi adhucpaucis occidentalibus,apertiftîmcnon blalphcmaret ccclcfiam». Nunc uero quis ferat per omnes orientales, K multos etiam occidentales populos Chri/ ftianos de tot tantisep famulis famulabusc^ Chrifti,fabbato fobrie modefteéç prandenti bus,ab ifto dici,quod in carne fintôi deo placere non poftînt, SC quod de illis fît feriptum: Recedant ïniqui à mc,uiam corum nofle nolo, ÔC quod fînt uentricolæ, ludæam ccclefîæ præponentcSjôC ancillæ filios,ôi lege non iufta,fed uoluptuaria,confulentcs uentri, non di/-feiplinæ fuccumbentes, SC quod caro fînt SC mortem lapiant, SC cætcra huiufmodi. Quæ fi deuno quopiam dei famulo dicerct,quis eum audirc,quis non deuitare dcbcrctC Cum er/ go his opprobrfjs atq^ malcdidtis inleélatur ecclcfîara per totura mûdum frudlificantem atq; crcfcentem,Si die fabbati penè ubit^ prandcntem,admoneo quifquis eft, ut fêlé cohi beat. Nam cuius me nomen ignorare uoluifti,profeclo de illo me indicate uoluifti.Filius

X hominis

-ocr page 246-

246 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS CASVLANO PRESBYTERO.

hominis inquit fabbati dominus cft.In quo maxime bene quàm male facere licet. Si ergo c male facimus quando prandemus? nullo die dominico bene uiuimus.Quod autem fate/ tut ApoftoIosfabbatomanducaflèjôCdicituttunc ieiunaretur temporis non fuiffc, pro/

9 ptcr quodait domins:Vcnicnt dies ut auferatur iponiusabeis,Si tuncieiunabutfilijfpon fi,quia tune tempus gaudq,ói nunc tempus eft Iudlus,Primum attendere debuiriquod illic dominus de ieiunio non de fabbati ieiunio loquebatur. Deinde cum uult intclligi luóhim ieiunio,cibo gaudium deputandum,ftir non cogitat quiequid eft illud quod Hgnifîcare de/ (Sen, X, US uoluit in eo quodferiptum cft,eum die(eptimo re^uieuifteab omnibus ^peribusfuis» no ibi luclum fignifi'eatum eflè fed gaudiumtniß forte diólurus eft,in ilia requie dei ôC fan/ ïftificatione fabbati gaudium ludæis, luólum fignificatum efte Chriftianis. Et tarnen nee quando fanólificauit deus diem ièprimu,quia in illo requieuit ab omnibus opcriDWruis, aliquid de ieiunio ucl prâdio fabbati exprcftit : nee cum poftea populo Hebræo de ipfius diet obferuatione mandauit, aliquid de alimoitis uel fumendis uel non fumendis locutus eft.Vacatio tantum hominum à fuis.uel à ièruilibus operibus imperatur, quam prior po/ pulus in umbra accipiens foturorum, fic uacauit ab opcribus,quemadmodum nunc ladæ os uacare confpicimus,non,ut putatur Judæis carnalibus non rcóhe iritelligentibus, quod non rcótc intelligunt Chriftiani.Nccj enim melius hoc intelligimus prophetægt; qui ta/ men in eo tempore quo ita fieri oportuit,ieruauerunl hanc fabbati uacationcm, quam lu/ tournas, dæi putant adhuc efte icruanlt;îam. Vndc illud cft,quod lapidare deus hominem iuflitqui fabbato ligna collegerat,nufquam autem legimus lapidatum, uel aliquo dignum fuppli/ do iudicatum, fiue ieiunantem fabbato fiuc prandentem. Quid tarnen horum duorum quieti conueniat,quid labori,iftc ipfe uiderinqui gaudium manducaribus,ludtum ieiunan jiatt.9 tibus deputauit.ubi de ieiunio refpondens ait: Non poflunt lugere filij iponfi quadiu cum cis eft fponliis. Quod autem propterea dicit fabbato apoftolos maducaflc,quia nondum erat tempus ut fabbato ieiunarcnt,quod fcilicct ueterum traditio prohibebat,Nunquid er a go iam erat tempus ut fabbato non uacarent C Nonne hoc traditio ueterum prohibebat, SiC uacare cogcbatjôi tarnen eoipfo fabbato die,quo Chrifti legimus manducafte difripu/ Ios,uullerunt utiq^ fpicas quod iaBbato non liceoÆ, quia ueterum traditio prohibebatî* Videatur igiturnecongruentius ci reipondeaturjdeo dominum die illo à difeipulis hæc duo fieri uoluiflc:unum de ip id's uellendis,altcrum de alimentis fumcndis:uel ut iHud effet aduerfus eos qui fabbato uolunt uacare,hoc autem aduerfiis cos qui cogunt fabbato iciu/ nare: cum illud mutato tempore iam fuperftitiofum effe fignificaffet : hoc autem utroeç tempore liberum efle uoluiflet.Necç id confirmando dixerim.fcd quid ci multo aptius 4«c.i8 funt ea quæ loquitur refpondcri poflit oftenderim. Quomodo inquit non cum phariiæo damnabimur bis in fabbato ieiunâtesftâquam pharifeus idco damnetur, quia bis in fab bato ieiunabat,ôJ non quia fupcr publicanum fe tumidus extollebat. Poteft autem ifte di cere ctiam illos qui omnium frueftuum fuorum décimas dant pauperibus cum pharifæo damnari,quia hoc quoeç illc inter fua opera prædicabatquod cupimus a multis fieri Chri ftianis,0i uix pauciffimos inuenimus: Aut uero qui non merit iniuftus, adulter amp;nbsp;raptor, cum pharifeo damnabitunquia illc ft talem non eflè iaótabatquod certe quilquis fentit, inianit.Porro fi hæc fine dubio bona quæ fibi pharifeus ineflè commemorabat, non ha/ benda funt cum fuperbiente iaólantia quæ in illo apparebatffed tarnen habenda funt cum pietate humili quæ in illo non erat: fic amp;nbsp;bis in ftbbato ieiunarc in homincqualis fiierat illc pharilæus infrutftuoftim eft,in homine autem humiliter fideli ucl fidclitcr humili reli/ giofum eft,quamuis euangclica fcriptura,non dixit damnatum pharifæum, fed magis iiv ftificatum dixit publicanum. Verum fi hoc modo putat ifteintelligcndum quod ait domi nus’.Nifi' abundauerit iufticia ueftra plus quàm fcribarum amp;nbsp;phariiæorum, non intrabiris in regnum cœlorum.ut nifi amplius quàm bis in fabbato ieiunemus, hoc præccptum non poflimusimplere,bene, quod ftptem dies funt qui uolumine temporum per fua ueftigia

reuo

-ocr page 247-

de IEIVNIIS PRISCORVM. EPIST» LXXXVh 247 feuocantur.Qui cum ergo ex his biduum detraxeritne Gbbato dominicoc^ ieiunet;rcma nent dies quin in quibus pharifæum fuperare pofti't bisin fabbato ieiunantem, Puto enim quod fi ter in fabbato qui^ ieiunat, iam fuperat pharifæum qui bis in fabbato ieiuz nabat.Quodfi Si quater,uel ctiam ut nullus dierum excepto fabbato Si dominico præter/ mittatur in hebdomade quinquies ieiunetur, quod multi in uita fua faciunt, maxime in ttionafterijs conftituti, non folum pharifæus qui bis in fabbato ieiunabat, uerumetiam Chriftianus ord quarta Si fexta feria Si ipfo fabbato^eiunare confueuit, quod frequenter Romana plebsfacitdn labore iciunî] fuperabitunôi tarne nefeio quis ifte (ut dicis) urbicus difputator,etiflm fi quis quinq; continuis præter fabbatum Si dominicum diebus ita ieiuz netjiM^llo die omnino reficiat corpus,eum carnalem uocat gt;nbsp;quafi' cibus Si potus cæteris dicB^non pertineat ad carnemtS: uentricolam iudicat,quafi folius fabbati prandium de/ feendat in uentrem.Huic fane non fufti'cit quod ad uincendum pharifeum iam fufticit, ut ter in fabbato ieiunetur,fed excepto dominico fex cæteris diebus ita ieiunare compellit, ut dicatantiqua remota labc,duo in carne una Chrifti iam fub difciplina manentes, non debentcum filqs fine lege Si cum principibus Sodomorum Si cum plebe Gomorræ fàbz batorum uoluptuaria conuiuia exercere,fed cum fànôhimoniæincolisacdeo deuotisfolen ni Si ecclefiaftico iure magis ac magis legitime ieiunare,ut fex dierum uel leuis error, ieiuz nij orationis Si eleemofynæ fontibüS amuatur,quo poflimus dominica alogia refeefti om nes æquali corde digne cantate: Saturafti domine animaimnanem,ôi potafti animam fi'/ tientem.lfta dicens Si à. frequentia ieiunandi folum diem dominicum excipiens, non tan/ tum orientis amp;nbsp;occidcntis populos Chriftianos in quitus fàbbato nemo ieiunat,uerum ôi ipfam Romanam ecclefîam improuidus Si. incautus accufat. Cum enim dicit : fub difcipUz tta Chrifti manentes non debcrecum filfjs fine lege, cum principibus Sodomæ cum plc-^ be Gomorræ uoluptuaria iabbatorum exercere conuiuia, fed cum fanôtimoniæ incoz lisac deo deuotis, folenni Si ecclefiaftico iure magis ac magis legitime ieiunare, fubiungit Si dicitjUt fex dierum uel leuis erroraeiunrj orationis amp;clcemofynxfontibus abluatunpro feôlo eos qui minus quàm fex diebus^n hebdomade kiunanhnon putat legitime exercez te ieiunium,necdeo effe deuotos.nec maculas erroris’quæ de ifta mortalitate contrahunz tut abluere.Videant ergo Romani quid agantquia etiam ipfi nimium contumeliofè huz ins difputatione traôlantur,apud quos omnibus iftis fexdicbuspræter pauciiTimoscIeri/ cos aut monachos quotus quifq; inuenitur qui frequentet quotidiana ieiunia, maxime quia ibi ieiunandum quinta fabbati non uidetur.Deinde quæro: fi uniufcuiufq^ diei uel le uis error ipfius diei ieiunio foluitur uel abluitur. Sic enim dicit, ut fex dierum uel leuis er/ for ieiunij quoq? fontibus abluatur, quid faciemus de illo errore qui fubrcpfit dominico die in quo fcandalum eft ieiunare ;■ Aut fi die ipfo nullus Chriftianis error obrepit,uide/ at homo ifte qui uentricolas tanquam magnus ieiunator accufat,quantum honoris Si uti/ litatisuentribus tribuat,fi' tune non erratur quando prandetur. An forte in ieiunio fabba/ ti tantum bonum conftituit,ut aliorum fex dierum,hoc eft ipfius etiam dominici, uel le/ uem ficut dicit errorem folum ieiunium fabbati poflît abolere,ôô folo ipfo die non erretur* ’éZo-y?«. quo toto utiq^ ieiunatur Quid eft ergo quod diem dominicum fabbato uelut Chriftia/ Appuret hoe no iure præponitç’ Ecce fecundum ipfum dies fabbati multo fanófcior inuenitur » in quo SC non erratur cum eius toto ipacio ieiunatur,0i eodcm ieiunio fex cæterorum dierum, ac per

hoc ÔC ipfius dominici error abluitunputo quod tibi non placet ifta præfumctio, lam ue/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dece/

ro cum fe hominem fpiritalem uideri uelihôi tanquam carnales pranfores fanbati accufet, ptmfono pro attende quemadmodum dominici diei non paruo prandio reficiatur, led alogia deledle/ «omIZs tur.Quid eft autem * alogia,quod uerbum ex græca lingua ufurpatum cft,nifi cum epulis indulgeturutàrationistramitedeuietur $ Vndeanimalia rationc carentia dicuntur alo/ ga,quibus fi'miles funt uentri dediti, propter quod immoderatum conuiuium, quo mens paulus t, co/ in qua ratio dominatur ingurgitatione uefeendi ac bibendi quodammodo obtuitur, n»3lt;s.

X i alogia

-ocr page 248-

248 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS CASVLANO PRESBYTERO

alogia iiuncupatur.Infupcr etiam propter cibum ac potum non mentis fed uentris alogia c diei dominici dicit efTe cantandum,Saturafti domine animam inane, potafti anima ii/ tientem. O uirum fpiritalem: O carnalium reprehenforc^, O magnum ieiunatorcmSC non uentris cultorcm, Ecce qui nos admonet ne lege uentris, legem domini corrumpa/ mus,ne panem cccli uendamus efca terrena.Et adiungit r quia efca Adam paradifo perijt, efca Efau primatus amifit.Ecce quid dicit: Eft enim fatanæ ufi'tata calumnia,tentatio uenz triSjGui modicum fuadetut auferat t8tum. Et horum inquit interprétatif præceptorum nentricolas minus incuruat.Nónne his uerbis fuis id a^ere uidetur,ut etiam ^ic dominico ieiuneturC Alioquin fanóliorerit fabbati dies, quo dominus in monumeÿto requieuit,. quam dominicus quo à mortuis refurrexit.Sanólius eft enim profeólo labbatum,fi^un dum uerba huius in fabbato per ieiunium peccatum omne uitatur, amp;nbsp;quod diebuffiijs contraólum eft,aboletur : In dominico autem per efcam uentris tentatio non cauetur, ÔC diabolicæ calumniæ locus datur,ôi paradifo peritur. Si primatus amittitur. Quid ergo eft quodrurfus fibqpfe contrarius admonet,ut non prandio modefto, fobrio,Chriftiano,re/ heiamur dominico die,fed in alogia lætantes plaudentesc^ cantemus ; Saturafti domine animam inancm,0i potafti animam fi'tientemCNempe ft tunc non erramus quando iciu/ namus, SC aliorum fex dierum errores tunc abluimus cum fabbato ieiunamus, nullus erit die dominico deterior,nullus fabbato mclior. Credt^iledliiTime frater, nemo legem ßcut ifte intclligit,nifi' qui non intelffgit Si enim Adam non cibus fed prohibitus cibus perdi/ dit,0J Elau nepotem fanefti Abraæ non efca,ftd ufqj ad contemptum facramenti,quod in primatu fuo habuit,concupita efea damnauiufic à faneftis SC fidelibus pie prandetur quern admodum à facrilcgis Si incredulis impie iciunatur.Præponitur ergo dies dominicus fabz bato fide refijrrcótionis,non confuctudine refe(ftionis,aut etiam uinolentælicentia cantioz nis,Moyfes inquit quadraginta diebus panem non manducauit,nec bibit aquam.Cur an tern hoc dixerit fubiuxit atq^ ait: Ecce Moyfes amicus dei, nubis inquilinus, delator legis, 0 SC populi dux, ter bina fabbata ieiunio celebrans, non offenfam, fed meritum collocauit. Nunquid attendit quid huic poflit confequenter wponi Quia utiq; fi' Moyfi iciunan/ tis propterca ponit exemplum, qumlia in illis quadraginta diebus, ter bina,ficutloqui£ur, fabbata iciunauit,0^ ex hoc uult pcrfuadcre,ut fabbato ieiunetun ex hoc ergo perfuadeat, ut SC dominico ieiunetur,quia in illis quadraginta diebus nihilominus Moyfes ter binos dominicos ieiunauitSed addit ac dicit : Et adhuc cum Chrifto dominicus dies imminen/ ti ecclefîæ ftruabatur. Quod cur dixerit neftio. Si enim propterea quia multomagis iéiuz nandum eft,pofteaquàm uenit cum Chrifto dominicus diesjergo, quod abfit,etiam ipfo dominico ieiunetur.Si autem timuit ne propter dierum quadraginta ieiunium obqccrctur etiam dominico ieiunandum,amp; ideo addidit,quod adhuc cum Chrifto immincntiecclez fix dies dominicus ftruabatur, utuidelicetea caula intelligatur ieiunaffc Moyfes etiam die qui ftquitur fabbatum,quia nondum uenerat Chriftus, per quern faólus eft ipfe dies dominicus,quo non expédiât ieiunari, Cur ipfe Chriftus quadraginta diebus fimiliter iez iunauit C Cur non in illis diebus quadraginta ter binis qui ftqucbantur fabbatum, iciuniz urn foluit,ut iam dominici dici prandiumcommcndarct etiam ante refurreeftionem fuam, ficut languincm fiium potandum deditante paflionem Vides certe dierum quadraginz ta ieiunium,quod ifte commemorat, fi'c ad rem non pertincre ut fabbato ieiunemus,quoz modo ad rem non pertinet ut dominico ieiunemus, Prorfus non attendit, quid ci de die dominico poflet opponi,quando ficut accufanda funt cbriofaconuiuia,amp; omnis uorax ac temulcnta luxuries,fic accufat prandia fabbatorum, cum poffint SC ipfa efte modeftorum atq^ fobriorum.Et ideo non eft illi ad fihgula relpondendum, quoniam pro fabbati pran dio uitia luxuriæ rcprchendcndo,cadem atqj eadem fibi dicit,aliud non inueniendoquod dicat, nifi quod inaniter SC ad rem non pertinens dicit, Vtrum non fit fabbato ieiunanz dum quæritur,non utrum fabbato fit luxuriandum,quod nec dominico faciut qui deu tiz

ment,

-ocr page 249-

DE lEIVNllS PRISCORVM,


EP» LXXXVI. 249

ment, quamuis fn iîlo utiœ non iciunent. Qtw's autem diceret quod ifte aufus eft dicere^ Quomodo inquit, pro nobis, aut per nos rata crnnt deo aut digna gt;nbsp;quæ nos {àndlifîcata die ad peccatum coguntC Sanôlificatàm diem fabbati confitetur,amp; ad peccatum dicit cogi homines quia prandetur. Ac pô’ hoc fccundum iftum, aut dies dominicus iànôlifîcatus nô eftjôC incipit efle (abbatu melius:aut fî eft ôi dominicus dies ianôlifîcatus,ad peccatum cogimurquiaprandemus:ôiconatur tcftimonrjs probate diuinis,fâbbatoieiunandum» Sed unde hoc j^bet omnino non inuenit.ManduÂuit inquit,Si bibit Iacob uinum fa Exo.jt tiatus eft,ô{ ÆcÎTit à deo falutari fuft,ôi ceciderût una die uiginti tria milia, quafi didtum fit,Prandit faljbato Iacob,amp; receflit à deo falutari fuo.Et apoftolus quando commémora uit ceddiiTe tot milia,non ait,Neq; prandeamus fabbato ficut iilipranderunt,fed ait,Ne/ i.cor.io qu^Wnicemur ficut quidam eorum fornicati funt,8C ceciderunt una die uiginti tria milia-Quid fîbi etiam uult quod ait.Sedit autem populus manducate ÔC bibere amp;nbsp;refurrexerunt ludere. Pofuit quidem amp;nbsp;Apoftolus hoc teftimonium (èd ut à fèruitute idolorum non à fabbati prandio prohiberct.Sabbato autem illud fadtum efle ifte non probat, fed ut libiz turneft fufpicatur.Sicutautemfieripoteft ut ieiunetur, SCcumieiuniumfoluiturfiqufs ebriofiis eft,tune inebrietur,Ita fieri poteft ut non ieiunetur, fi tempérantes funt homiz nçs, modeftiftîme prandcatur. Quid eft ergo quod fabbati uolens perfuadere ieiuz uium,adhibet Apoftolum teftem difcntem, Noliteinebriariuino in quo eftomnisluxuz Epfce.ç r*a,quafi diceret,Nolite prandere fabbato,quia ibi eft omnft luxuria.Sicut autem hoepræ ‘:lt;^tum apoftolicum ne inebrientur uino in quo eft omnis luxuria,obferuatur à Chriftiaz ûis deutn timentibus quando prandetur die dominico,ita obferuatur quando prandetur labbato.Vt expreffius inquit,errantibus contradicam,nemo ieiunio amp;nbsp;fi non promerez

tut offendit,porrô ÔC non onendere promercri eft.Quis hoc diceret nifi qui nollet confide fare quid diceretÆrgo pagani quando ieiunant non ideo magis offendunt deum CAut fi ' aeChriftianisuoIuit quod dixit intelligi, quis non deum offender,fi uelit cum feandalo totius quæ ubi(^ dilatata eft ecclefîæ, die dominico ieiunare C Deinde fubqcit teftimonia «elcripturis nbsp;nbsp;caulam quam fuicepit nihil ualentia.Iciunio inquit Helias paradifo donaz

fus in corpore regnanquafi ieiunium Äon prædicent q’Gî fabbato non ieiunant, ficut ieiu/ fiium pr^icant.qui tarnen die dominico non ieiunant. Aut Helias eo tempore ieiunauez ^f»quo populus dei etiam fabbato ieiunabat. Quod autem refpondimus de quadraginta oiebus ieiunrj Moyfi,hoc députa effe refpondendum Si de quadraginta diebus Heliæ, lez lunio itîquij- Daniel leonum fi'ccam rabiem illæfus euafît : quafi legerit quod labbato ieiuz nauerit,am. etiam cum ipfîs leonibus fabbato fuerit, ubi tarnen legimus quod Si prandez Wdeiunio inquit,trium fida germanitasignibus corufcanticarceridominataregi hofpitio 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adorant.Hæc exempla fandorum, nec ad perfuadédum cuiufcuntç

æi «eiuniu ualent, quantominus (abbati,quandoquidem non folum non legitur tres uiz tos fabbato fuiffe miffos in caminum ignis ardentem, fed ne illud quidem legitur,tandiut i lie eos fuiffc,ut poffit quifquam dicere eos ieiunaffe,immo uero uix unius horæ fpacium citquo eorum confeffio hymnusé^ cantatur. Necamplius inter illas flammas innoxias e^bulaueruntquàm canticum illud terminauerunt. Nifi forte ab ifto etiam unius hoz

Læ _padum ieiunio deputatur.Quod fi ita eft,non habet quod luccenlèat pranforibus fab an. y ^d horam enim prandq multo quàm in illo camino prolixius ieiunatur ♦ Adhiz

illud Apoftoli teftimonium ubi ait : Non eft regnum dei eica Si potus, fed iufticia Row,i4 ®^P^x,gaudiumîn Ipiritufandlo.Et regnum dei cedefiam uult intelligi in qua dominus re gßatObfecro te,nuquid hoc agebat apoftolus,cum ifta loquerctur, ut fabbato à Chriftia

ieiunaretur!;'Scd nee de ipfo cuiufeunqj diei ieiunio loquebatur cum hæc diceret.Dicftu ® mini aduerfus eos qui more ludæorum iècudum ueterem legem in oblèruatione quo/ ffindam ciborum putabant effe mundiciam,ôC ad eorum fratrum admonitione, per quoz

rum

-ocr page 250-

150 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ävgvstinvs casvlano presbytero

rum efcam amp;potxim indifferenter acceptum4candali2abantur infittni.fdeo cu dixiffetNo c 11 ilium in efca tuapcrdere pro quo Chriftus mortuus eft,Et,non ergo blalphemetur bonu noftrum, tune adiunxit:Non enim eft regnum dei efca Ö^otus,amp; cætcra. Nam ficutucr/ ba hæc Apoftoli intelligit,ut regnum dei qd eft ecclefia.no fit in efcaamp; potu,fed in ieiunio, non dico fabbatis ieiunare,fed nunquam omnino cibum ac potum fiimere deberemus, ne de ifto dei regno unquam recederemus.Puto autem quia ifto conferente aliquanto religio fius die dominico ad ecclefiam pertinftnus,quando tarnen Si ipfo cocedente prandemus,^ Cur inquit facrificium potiori domino charum murn1liramusofferre,quda Ipiritus defide Totjlt;c,ii rat ÔC angelus laudatCDeinde adiungit angeli teftimonium diccntisiBona oratio cum

ieiunio amp;eleemoiyna.Quid dixcrit,potiori domino, neftio, nifi forte feriptor errait,g^te fogit.ut quod mihi legendum mififti non cmendares.Sacrifidum ergo domino ch’SffiRi ic iunium uult intelligi,quafi de ieiunio uerfttur hæc quæftio,ôi non de ieiunio (àbbati. Ne/ que cnim dominicus dies fine facrificio quod deo charum eftperagitur quia non ieiuna/ tunSequitur adhuc Si ingerit teftimonia à caufa quam defendendam fufeepit penitus alic na. Immola inquit deo facrificium Iaudis,Kiftam uocemdiuini pfàlmiuolensad quod agitur nefeio quomodo connc(ftere,utilt;^ inquit, non fanguinis aut ebrietatls conuiuium, quo non laudes debitædeo,fedblafphemiæ diabolo fuffragante fyluefcunt. O improui/ dam præfumptionem. Non ergo immolatur facrifi'Aim laudis dominico die quia non le/ iunatur, fed agitur ebrietatis Anuiuium Si blalphemiæ diabolo fuffragante fyluefcunt, Quodfînefaseft dicere,intelligatnon ieiunium fi'gnificari ineo quod feriptum eft, Inv mola deo facrificium laudis. Ieiunium quippe certis diebus amp;nbsp;maxime feftis non agitur, Sacrifîclumuerolaudis ab ecclefia toto orbe diffufa diebus omnibus immolatur. Alio/ quin quod nullus,non dico Chriftianus.Icd ncc infanus dicere änderet, dies illi quinqua/ ginta poft pafchaufque adpentecoftenquibusnon ieiunatur,crunt fecundumiftuma lacrificio laudis alieni,quibustantummodo diebus In multisecclefijs, in omnibusautem o maxime cantatur alleluia,quam uocem laudis effe nullus Chriftianus quamlibet imper!/ tus ignorat.Confitetur tarnen etiam ipfo die dnico non In ebrierate,fcd in iucûditatepran derfeum dicit,debcre nos ex ludaas^ gentibus multis Chriftiani nominis fide paucos cle (ftoSjUelpertino labbatorum incenlô,pro pecudum uitftimis ieiunium deo placitum lau/ dibus immolate,cuius feruore cremata deficiant opera dcliólorum.Et mane, inquit, exau diet nos à nobis audItus,Ô^ erunt nobis domus ad manducandum Si bibendum, non in cbrletate, fed iucundltate dominica celebritate perfedla. T une enlm eulogla,non, ut fupez riusait ,alogla celebratur.Sed quideum offendit fabbati dies quem dominus fandlifica/ ult,lgnoro,ut in eo non putet pofte manducari Si bibi tail iucundltate quæ careat ebrieta/ te,cum fie ante fàbbatum ieiunare pofiimus,quomodo dicit ante dominicum fabbato Icz iunandum:an continuo biduo pranderi nefas effearbltraturC’Videat ergo quanta affi/ clateontumeliaipfamquoqj Romanamecclefiam,ubi Sihis hebdomacîibus,inqulbus quarta Si fèxta Si fabbato iciunatur,tribus tarnen diebus continuis,dominico fcilicetac dez inde fecunda Si tertia prandetur. Ouium ultam certum eft,inquit, arbitrio pendere paftoz Ep.5. rum.Seduæquidicunt,quodbonum malum, ÔCtenebras luccm,ôilucem tcnebras,ÔJ

amarum dulcc,amp;: dulce amarum. Quid fibi uelint hæc uerba dus, non fatis intelligo. St enim hæc feribisficuturbicusdicit, in urbe plebs pendens ex paftoris arbitrio cumepi/ feopo fuo leiunat fabbato. Si autem ad te ifta Icripfit, quia Si in epiftola tua 6^ iplê quid/ dam taie fcripfifti,non tibi perliiadeat urbem Chriftianam fie laudare fabbato ielunan/ tem, ut cogaris orbem Chriftianum damnare prandentem. Cum cnim dicit quod bo/ num malum,ôc tenebras luccm,amp; lucem tenebras,amp; amarum dulce,K dulce amarum, Idu nium labbati uoicns intelligi bonum Si luccm Si dulcc,prandium uero malum Si tenebras Si amarum, quis eum dubitat in omnibus Chriftianis fabbato prandentibus uniuerfum orbem

-ocr page 251-

DEIEIVNIIS PRISCORVM, EPIST. LXXXVI. 251 orbem damnare tcrraru.Nec feipfe rcfpicit,neequibus dicat attcndi’t,ut fcriptis fuis ab ifta prædpiti cohibeatur audaciaCContinuo quippe fubiunxit:Nemo ergo uosiudicctin efa aut in potu,quod ipfc utique facÿ qui (àbbato fumentes eicam potumcç fie arguif.quantu erat ut bine ei ueniret in mentem, etiam illud quod idem apoftolus alibi dicit:Qui mandu Row.14 cat non manducantem non fpernat,amp; qui non manducat manducantem non iudicet.lfto modo hoc tempcramentum quo fcandala deuitaret inter ieiunantes fabbatoamp; mandu/ cantcstencrct,inamp; ipfum non manducantem maiUducans quifque non fpernerct,amp; ipfê non manduâtw manducantem nofl iudicaret. Petrus etiam inquit apoftolorum caput, cocli ianitor ô^cclefiæ fundamentum, extinótoSymone, qui focratdiaboli non nifiiciu/ nio uincendi figura,idipfum Romanosedocuit,quorum fides annunciatur uniuerlbor/ bi tfll5nim,Nunquid ergo cæteri apoftoli prandere Chriftianoscontra Petrum docuerut m uniuerfo orbe terrarumC Sicutitaque inter fe uixeruntconcorditer Petrus ô^condifeipu li eius.fîc inter fè concorditer uiuant iàbbato ieiunantes quos plantauit Petrus, amp;nbsp;fabbato prandentes quos plantauerunt condiicipuli eius. Eft quidem amp;nbsp;hæc opinio plurimorum, quamuis earn perhibeâteflèfaliàmplcrique Romani,quod apoftolus Petrus cum Symo saibati ieiut ne mago die dominico certaturus, propter ipfiim magnæ tentationis periculum,pridie cu eiuidem urbis ecclefia ieiunauerit.Si confccuto tarn profpero gloriofbque fuccefiu,cundcm morem tenuerit, eamque imitatæ finPnonnullæoccidentales ccclefiæ. Sed ficut ifte dicit, Symon magus figura erat diaboli : non plane fabbatariuAut dominicarius, fed quoti/ dianus eft ilie tentator,Ncc tarnen aducrïus eum quotidic ieiunatur, quando ôT diebus do minicis omnibus, amp;nbsp;quinquaginta poft palcha, ôi per diuerfa loca diebus folcnnibus marz tynim ÔCfcftis quibusq; prandetur: amp;nbsp;tarnen diabolus uincitur, fi oculi noftri fint femper rp/.i4. ad dominum,ut ipfc cucllat de laquco pedes noftros, amp;nbsp;fiuc manducamus fine bibimus fi nequodcuncç facimus,omnia in gloriam dei faciamus» Si quantum in nobis eft fine offen/ fione fimus ludæis Si Grxcis Si eeelefiæ dci.Quod parum cogitât qui cum offenfione maß ducant,uel cum offenfione ieiunant,ÔC per utramlibet intemperantiam fcandala concitanti quibus né fuperatur diabolus fed latatur.Quod fi reipondetur,hoc docuiffe lacobu Hiez fofolymis,Ephefi loannem cætcrosc^ ?lqslocis,quod*3ôcuit RomæPctrusâd eft, ut fab/ l’ato iciiinetur,ied ab hac doclrina terras cæteras deuiaflc,atcp in ea Romam ftctiflc,Et ez contrario refertur occidentis potius aliqua loca in quibus Roma eft no feruaffe quod apoz ftoli tradideruntjOrientis uero terras unde cœpit ipfum Euâgelium prædicari, in eo quod ab omnibus cum ipfo Petro apoftolis traditû cft,ne fabbato iciunetur,finc aliqua uarietaz te tnanfiffeJnterminabilis eft ifta contentio generans litcs,non finiens quæftiones.Sit er/ go una fides uniuerfx quæ ubi(^ dilatatur ccclefiæ,tanquâ intus in membris, etiam fi ipfa fîdei uniras quibufdâdiuerfi'sobfcruationibus celebratur,quibus nullo modo quodinfiz deueru eft impeditunOmnis enim pulchritudo fîliæ regis intrinfecusâllæ autéobfcruatioz nés quæuariccelebrantur in ciusuefte intelligutur,Vnde illi dicitur, In fimbrijs aurcis cir/ cumamidlauarietatc.Sedca quoqjueftisita diuerfiscclcbrationibusuarictur,utnoaduer uoenuneßt, fis cotentionibus diffipetur.Poftrcmo inquit fi ludæus fabbatu colédo dominicum negat, quomodo Chriftianus obicruat fabbatuT' Aut fimus Chrifiiani Si dcminicû colamus,auc fimus ludæi ut fabbatu obfcrucmus: Nemo enim poteft duobus dominis feruirc. Nonne Wrftfb.« ita loquitur tan^ fabbati alius dominus fit,alius dominici^Ncc illud audit quod Si ipfe co niemorauit,Dominus eft enim (àbbati filius hominis.Quod aut ita nos uult effe à iàbbaz Luc.g to alienos,fîcut ludæi funt à dominico alieni,nonne tantû errat ut poffit ctiâ diccre,ita nos non debere acciperc Icgcm nec prophetas,ficut ludæi non accipiunt Euangcliû nec apofto losCQuod qui fapit,quid mali fapiat uticp intclligis.Sed uetcra,inquit,omnia tianfierût S2 in Chrifto faôta hint noua,Hoc ucrû cft.Nâ propterea ficut ludæi fabbatis non uacamus;

«tiam fi ad fîgnificandam requiem quæ illo die fignificata eft, Chriftiana fobrietate ôi fruz

-ocr page 252-

±5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS CASVLANO PRESBYTERO,

galiïatc feruataa’eiunq uinculum relaxamugïEt fii ali'qui fratres noftri requiem fabbari wxatione. iciunij fignificandam efle non putant,nequaquam de ueftis regiæ uarietate htigt;' gamusgt;neipfi'usrcginæubiunam fidemetiamdeipGreguie retinemus, interiora bra uexemus.Et fi enim quia uetcra tranfierunt,cum eis tranfijt ctiam carnalis uacatio G bati,non tarnen quia fabbato fine (ùperftitiofa uacatione prandemusddeo duobus nis (èruimus,quia ôiîabbati amp;nbsp;dominici unus eft dominus Jfte autem qui ueteta tranfiflc fic dicit ut in Chrifto cederet ara alAri, gladius ieiunio, precibus ignis, ^tupecas,pocti'' io fanguis,ne{cit altaris nomen magis Icgis ÔC prophetarum Iitteristrequc«tatum,0i altarc deo prius in tabernaculo, quod per Moyfen fadtum eft,collocatum. Aram guotp in Apo^ ftolicis litteris inueniri ubi martyres clamant fob ara dei. Dicit cefliflc ieiunio gladi^»^® recordans ilium quo milites euangelici armantur ex utroc^ teftamento gladium BisScn-' tum.Dicit cefTifle precibus ignem,quafi non ÔC tunc preces deferebantur in templu,^ nunc à Chrifto ignis eft mifliis in mundum.Dicit ceflifTe pani pecus,tan^ neftiens K tunc in do mini menfa pane^ropofitionis poni folere,6i nunc ft de agni immaculati corpore parte ftimcre.Dicit ceflifie poculo Gnguincm,non cogitansetiam nunc ft aedpere in poculo guiné Quanto ergo melius ÔC congruentius uetera tranfifle, K noua in Chrifto fadla elle, fic dicerct,ut ccderct altare altari, gladius gladio, ignis igni, panis pani, pecus pecori, fanz guis fanguini.Videmus quippe in his omnibus canftlem yetuftatem ipiritali cedcre nouû tati.Sic ergo intelligcndum eft,fiuc in ifto die uolubili ftptimo prandeatur, fine à quibuft dam etiam ieiunetur,tamen Gbbato ipiritali,fabbatum carnale ceflifie, quado in ifto fem piterna ÔC uera requies concupiftitur,in illo uacatio temporalis iam fuperftitiofa contem/ nitur.Cætera quæ ftquuntur quibus ftiam diiputationem ifte cocludit, ficut alia quædam quæ inde commcmoranda non arbitratus ium,multomagis ad caufam non pertinent, in qua de ieiunio Gbbati uel prandio diiputatur. Sed ea tibi ipfi maxime fi in his quæ didlafiint aliquid admiraris, aduertenda amp;nbsp;iudicanda dimitto. Si autem quoniaffl huic Egt; quantum potui iuffl'cienter refpondiift me puto,de hac re fententiam mcam quæris,cgoin cuangclids amp;nbsp;apoftolicis litteris,totoc^ inftrumento, quod appellatur teftametum nouu, animo id rcuoluens,uideo præceptûm efiè ieiunium.Quibus autem diebus non oporteat ieiunare,6i quibus oporteat,praxepto domini uel apoftolorum no inuenio definitum. At per hoc ftntio,non quidem ad obtinendam quam fides obtinet luftidam, in qua eft pub chritudo filiæ regis intrinftcus,ftd tarnen ad fignificandam requiem ftmpiternam, ubi eft uerum fabbatum, relaxatione, quam contritionem iciunq aptius conuenire.Veruntamcn in huius fabbati ieiunio fine prandio,in his uidetur mihi tutius pacatiusep ftruari, utqui manducat non manducantem non fpcrnat,amp; qui non manducat manducantem non iudi cet,quia neep fi manducauerimus abundabimus,neqj fi non manducaucrimus egebimus, cuftodita fdlicet eorum inter quos üiuimus in his rebus inoftenfa fodetate.Sicut enim qd* ait Apoftolus uerum eft, malum cfic homini qui per offenfionem manducat, Ita malum eft homini qui per offenfionem ieiunat.Non itacp fimus cis fimilcs,qui uidentes Johanne Wd« Il nbsp;nbsp;nbsp;manducantem ncc bibentem dixerunt:Dæmoniû habet. Sed nec rurfus eis qui uiden

tes Chriftum manducantem amp;nbsp;bibetem dixeruntiEcce homo uorax amp;nbsp;uinofus,amicus pu blicanorum amp;nbsp;peccatorum.Rem quippe ualdc neceflariam his didhis dominus ipft fubie/ cit atep ait:Et iuftificata eft fapientia in filqs fuis. Qui fint autem ifti,fi requiris, lege quod fcriptum eftiFilfj fapientiæ ctiam iuftorum,hi funt.qui quando manducant.non mandu/ cantes no fpcrnunt,qn non manducant manducantes no iudicat,ftd eos plane q per offen fione non manducat,fiue manducat,uel fpernunt uel iudicat.Et de die quidem fabbati fact lior cauG eft,quia ôi romana ieiunat ecdefia.ôC aliæ nonullæ,ctia fi paucæ fiue illi proximæ fiue longinquæ:Die aût dominico ieiunare ftandalum eft magnu,maxime poftea^ inno tuit deteftabilis multûcp fidei catholicæ feripturis^ diuinis aptifiime cotraria hærcfis Ma nichæcrum

-ocr page 253-

DE lEI V NU S P R I S C O R VM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S T.

A nichæorLim,qui fuis auditon'bus ad ieiunandufh iflum tanquam conftitucrunt Icgitimum Mditich£iic/ aicm,per quod faôtum eft, ut iciunium dici dominid horribilius habetetur, Nifi forte ali/ iuf^ântfiic do quis idoncusfitnulla refeôlione i^terpoG'ta, ultra hebdomadam pcrpetuare ieiunium, ut leiunio xl.dierum quâtum potuerit appropinquet,fîcut aliquos fcciflc cognouimus. Narn amp;nbsp;ad ipfutn quadragenarium numcrum perucnüTc quendam, à fratry^us fi'dc digniflîmis nobis afleueratum eft. Quemadmodum enim uetcrum patrum tcmporibus,Moyfes 52 Hclias nihil contta prandia fabbatorum fecerunt, curn diebus quadraginta ieiunauerunt» ïta qui potuerit fcptem dies iciunando tranfire,non fibi ad ieiunandum elegit dominicum leiunium uo/ Hicm,(cd in hi%eum inuenit quos iciunaturum fe uouit plurimos dies.leiunium tarnen etiz tiuum multo/ am con^uatum fi in hebdomade folucndum eft,nullo congruentius quàm dominico die dierum^ foluiEurSi autem poft hebdomadem corpus rcficitur,non utique ad ieiunandum dies do minicus eligitur, fed in numéro quem uoucri placuit inuenitur, Necilludmoucatquod Aü.za. Prifcillianiftæ Manichæorum fimillimi ad ieiunâdum die dominico folent teftimonium ‘^apoftolorum aeftibus adhibere, cum eftet apoftolus Paulus in Troade. Sic enim feri/ quot;nbsp;ptum eft:ln una autem fabbati congregatis nobis frangere panem,Paulus diiputabat exi turns alia die,produxit(^ (crmonem ulquc ad medium noeftis. Deinde cum dclcendiftèc t^^tœnaculo.ubi congregati erant ad refiifcitandum adolclcentem, qui grauatus fomno de fcncftra.ccciderat 6imortuusfereba?ur,dc ipfo apoftolo feriptura ficloquitur,Afcendês autem,inquit, aim fregiftet panem atque guftaftet fatisep clTet allocutus ufque ad dilucu/ lumficprofedlus eftiabfi'tut hoc ficaccipiatur, tanquam folcrcnt apoftoli dominico die io lenniter iciunare. Quia enim fabbati tune appellabatur dies qui nunc dominicus appella/ tut, quod in Euangelijs apertius inuenitur: Nam dies refurroftionis domini,prima fabba ti à Matthæo, à cæteris autem tribus, una fabbati dicitur, quoniam conftat cum efle qui dominicus poftca appcllatus eft : Aut ergo poft pcraótum diem fabbati, nodlis initio fue

B tantcongregati,quæ utique nox ad diem dominicum, hoc eft ad unam fabbati pertinc/ bat: ita cadem noefte fraelurus pancm ficut fragitur in facrameto corporis Chrifti,pro/ duxit fermonem ufque ad medium notais, ut poft facrqipenta cclcbrata, rurfus ufque ad diluculum alloquens congregatos, quoniam multum feftinabat, luccfccntc proficifccrc/ tur dominico dic, Aut certe fi in una fabbati non per nodem fed per diem hora domini/ ei fucrantcongrcoati.coipfo quod diólum eft, Paulus diiputabat illis exiturus alia die,ex/ prelTa eft caula produccndi fi.’rmonis,quia fucrat cxiturus ôi cos fulficiéter inftruerc cupic/ bat. Non ergo folcnnitcr die dominico iciunabant, fed ncccftarius fermo qui ftudrj ferz ‘ iientiflimi audicbatur ardorc,rcficicndi corporis caufa interrumpendus efte non uifus eft profefturo apoftolo,qui cos propter alios fuos ufqucquaquc difcurlus,ucl alias nunquam Bel rariflime uifitabat, prælcrtim quia tunc ex illis terris ficut conlcqucntia docent, ita di/ feeffurus crat,ut iam no effet cos in carnc uifurus. Ac per hoc magis ofte nditur dominicis diebus folitaillisnon fuiftciciunia,quia ne hoccrcdcreturcurauit fcriptorlibri caufam producendi fermonis cxponerc: ut Icircmus fi aliqua ncccflitas oriatur, urgentiori aólioz ni non efle prandium præferendum-.quamuis ab iftis auidiflimc audiêtibus,ôi ipfum fonz tern cogitantibus profcifturum, atque idco magna fiti non aqum, fed uerbi fine fatictatc quicquid influebat haurientibus, non tantum carnalc prandium, uerumetiam cœnaconz tempta cft.Scd tunc quamuis dominico folita illis iciunia non fuiffent, non erat ramen ccz defiætam infignis oflenfio, fi' aliqua tali ncccflitatc, qualcm apoftolus Paulus habuir.dic toto dominico, ufque ad medium noctis, ucl ctiam ufq^ ad diluculum rcficcrc corpora no curarent. Nunc ucro poftca quàm hxrctici maxime,impqflimi iciunia dici dominici non aliqua ncccflitatc occurrentia pcragcre, fed quafi facra folcnnitatc ftatuta dogmatizarc coeperunt, innotucrunt populis Chciftianis,profc(ftoncc tali ncccflitatc qualcm apo/ ftolus habuit, cxiftimo faciendum efle quod feciune maius malum incurratur in Icandaz lo quambonumpcrcipiatur ex uerbo. Quicquid tarnen caulxucl ncccflitatis cxtitcrit,

cur

-ocr page 254-

^54 AVG. CASVLANO DE lEIVNIIS PRISCORVJÿ» LXXXVI»

cur homo Chriftianus die dominico ieiun^re cogatur, fi'cut etiam illud in aótibus apofto c A(fl.z7 lorum inucnimus,in nauhagij periculo,ubi Si. ipfeapoftolus nauigabat,quatuordecim die

bus,ac per hoe duobus dominiciamp;ieiunatumaiullo mod%dubitare debemus, dominicum diem quando non plures dies fine ulla refeólione continuandi uouentur,inter iciuniorum dies non efie ponen Jum.Cur autem quarta ói fexta maxime ieiunet ccclcfia, illa ratio red/ di uidetur,quod confidcrato euangelioj'pia quarta iabbati quam uulgo quartam feriam uocantjconfilium reperiuntur ad occidendum dominum feciiïè ludæi. J^jçmiflô autem uno die cuius uefpera dominus pafcha cum difcipulis manducauit, qui finis fuit eius diei quemuocamusquintam fabbati, deinde traditus eft eanoôtequæ iam idfextam fab/ bati,qui dies paiiionis eius manifeftus eft, pertinebat. Hie dies primus azymorgn^it à uefpera incipiens. Sed Matthæus Euangelifta quintam fabbati dicit fuifte priman^iem asymorum,quiaeiusueipera iequente futuraerat cœnapa(chalis,quacœna incipiebat azymum Si ouis immolatio manducari.Ex quo colligitur quartam fabbati foifle quando jM4U.X(î aft dominus: Scitis quia poft biduum pafcha fict, Si filius hominis tradetur ut crucifiga/

tur.Ac per hoc dies ipfe ieiunio deputatus eft,quia fi'cut euangelifta fequitur Si diciuTunc congregatifunt principes facerdotum Si feniores populi in atrium principis facerdotum qui diccbatur Caiphas,Si confilium fccerunt ut lefum dolo tenerent Si occiderent. Inter/ miffo autem uno die,quo dicit euangelium: Prima’autem azymorum accefferunt difeipu If ad lefum dicentes: Vbi uis paremus tibi comedere pafchaC’Hoc ergo die intermifTo pafi fus eft dominus,quod nullus ambigit,fexta fabbati,qaaproptcr Si ipfa fexta reóle ieiunio Ppl.j4 deputatur.Ieiunia quippe humilitatem fi'gnificant.Vnde didlum eft: Et humiliabam in ie

iunio animam meam.Scquitur fabbatum,quo die caro Chrifti in monumento requieuit, ficut in primis opcribusmundi requieuit deus ab omnibus operibus fuis. Hincexorta eft ifta in regia illa uefte uarietas,ut alfj ficut maxime populi orientis propter requiem fignifi candam mallcnt relaxare ieiunium: alq propter humilitatem mortis domini ieiunare, fi/ D cut Romana Si nonnullæ occidentis ecclefiæ. Çuod quidem uno die quo pafcha célébra/ tur propter renouandam rci geftip mcmoriam,q|jia difeipuli humanitus mortem domini dolucrunt,fi'cab omnibus iciunatur,ut etiam illi fabbati ieiunium dcuotiflime célèbrent, qui cætcris per totum annum fabbatis prandent, utrunqj uidclicct fignificantes,6i in uno anniuerfario die ludlum difcipulorum,0i cætcris fabbatis quictis bonum. Duo quippe funt quæ iuftorum bcatitudincm Si omnis miferiæ finem fpcrari faciunt, mors Si refurre/ Ep.i(S {ftfomortuorum.Inmortcrcquicscftjdequadiciturpcr prophetam: Plebs mea intra in

cellaria tua,abfcondere pufillum donee tranfeat ira domini.In refurretftione autem in ho/ mine toto,id eft,in carne Si fpiritu perfedta félicitas. Hine fadlumeftut horum duorum utrunep non fignificandum putarctur labore iciunfj,fcd potius rcfeólionis hilaritate,excc/ pto pafchali uno fabbato,quo difcipulorum,ficut diximusjuclus propter rci geftæ memo ham fucrat ieiunio prolixiorc fignihcandus.Sed quoniam non inucnimus, ut iam fupra commemoraui,in euangclicis Si apoftolicis littcris quæ ad noui teftamenti rcuclationcm proprie pertinent, certis diebus aliquibus cuidenter præccptum obfèruanda eftèieiunia,Si ideo rcs quoq? ifta ficut aliæ plurimæ,quas enumerare difficile cft,inucnit in uefte illius fi/ liæ rcgis,hoc cft ccclcfi'æ uahetatis locum,indicabo tibi quid mihi de hoc requirenti reipon AmlroftiM derituenerandus Ambrofius,àquo bimtizatus fum Mcdiolancnfis cpifcopus.Nam cuin

ff, cadem ciuitatc matermca mccumcflcbSi nobisadhuc catcchumcnis, parum iftacuran tibus, illa folicitudincm gercrct,utrû fecundu moré noftræ ciuitatis fibi effet fabbato ieiu/ nandû,an ecclefiæ Mcdiolanêfis more prandcndu,ut hac cam cunófatióe liberare,interro/ gaui hoc fupradiétû hominé dci. At file. Quid poftum inquit hinc doccrc amplius cp ipfe facio CVbi ego putaucra nihil cu ifta refponfionc præccpilîc,nifi ut fabbato prâdercmus. Hoc quippe ipfum faccrcfcieba, fed ille fccutus adiccit, Qh hie fum no iciuno fabbato, qh Romæ film iciuno fabato,Si ad quancunep eccicfi'am ucncritis inquit,cius morcm feruate.

-ocr page 255-

A V G« FELICITATI ET RVSTICO» E P I S T. LXXXVII» X5$

A ßpati (candalum non uultis aut facerc. Hoc rc^onfum retuli ad matrem, eic^ fuffecit,ncc dubitauît cflc obediendum, hoc etiam nos (ècuti fumus, Sed quonîam contingit maxime in Africa,ut una ecclefia uel uniu^ regionis cccleiîæ, alios habeât fabbato prandentes,alios idunantes,mos eorumihi fcquendus uidctunquibus eorum populorum côgregatio regen da comifiTa eft. Quaproptcr Ci cofilio meo,præfertim quia in haccaufa plus forte quàm fa tisfuit te petente atqj ur^êtc locutus fumjibenter acquicfcis, epifcopo tuo in hac re noli re ßfterCjSCquod f^it ipfejine ullo frrupulo uel difccptitione feôtare.

Auguftthfrs Felicitati ÔC Ruftico de malis 8^ fraterna correptione patienter tole/ Tandis. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LXXXVIU

iLECTissiMAE ôi.fanéliftimæmatriFelicitati,6ifratriRuftico,amp;forori/ bus quæ uobifcum funt, Auguftinus Si qui mecum font in domino falutem. Bonus eft dominus Si miièricordia cius ubiq; diffufa,quæ nos de ueftra charP täte in fuis uifreribus confolatur. Quanta cnim diligatcredétes Si fperantes in fcjôi ilium atqj inuicem diligentes, Si quid eis in pofterum (cruet,hinc maxime oftendit cu infidelibus Si dcfperatis,quibus in mala uolutatc ufcp in fine perfeucrantibus, ignem cum diabolo ætcrnu minatur.in hoc tame fcculo bona tâta largitur,qui facit oriri foTem foum luper bonos Si malos. Si pluit fopcr iuftos Si iniuftos:brcuiter aliquid didlum eft ut plura cogitentur. Quàm multa enim habcd^t impq in hac uita munera Si dona gratuita ab illo quem cotemnunt,enumerate quis poteft 7 Inter quæ illud rffagnum quod exemplis inter/ pofitarum tribulationum,quas huius (eculi dulcedini tanquam bonus medicus mifcet,ad/ ßionet cos fi' attcndcrc uclint,fugcre ab ira ucntura,Si cum in uia font,id eft,in hac uita,co/ cordare cum (ermonc dci quern fibi aducrfarium habent male uiucndo.Quid ergo no mi fericorditcr præftatur hominibus à domino deo,à quo etia tribulatio bcncficiu eft C Nam tes profpera donum eft cofolantis, res autem aduerfa donum eft admonetis dei.Et fi hæc

B ptæftat ut dixi ctiam malis, quid præparat fuftinentibus feT’quorum in numero uos per il/ lius gratiam congrcgatos cfte gaudete,foftincntes inuicem in dilcótionc,ftudentcs feruare unitatem fpintus in uinculo pacis. Non cnim décrit quod in uobis inuicem fufteratis, nifi cum uos ita portauerit dominus abforpta morte in uK^oriam, ut fit deus omnia in omni/ bus.Diffenfioncs autem nunquam debent amari,fed aliquando tarnen auc à charitatc na/ fruntur,aut charitatem probant.Quis enim facile inucnitur qui uelit reprehendi, S^ ubi eft ille fapicns de quo diótu cftiCorripe fapiente S£ amabit teC Nunquid tarnen ideo non de/ P rouergt; bemus reprehendcre Si corripcrc fratré ne fccurus tendat in morte C Solct cnim fieri Si fre quêter accidit,ut ad horâ cotriftetur eu reprehêditur Si refiftat Si contêdat. Si tamêpoftea cofiderct (ccum in filcntio ubi nemo eft nifi deus Si ipfe,8ê timet difpliccre hominibus,quia corripitquot;, fed timet difpliccre deo,qula no corrigitur,8lt;deinceps no faciat illud in quo iuftc reprehenfos eft. Si quanta odit peccatum frium tantum diligat fratrê, quem fenfit hoftem peccati fui.Si autem dc illo numero cft de quo diólu cft,Corripc ftultum Si adrjeict ut ode rit te,non dc charitatc ill ius diftenfio nafcltur,fed tarnen charitatem reprehenforis ful exer cet Si probat, quia non ei rependitur odium, fed dilcólio quæ cogit rcprchêdcre impertur bata perdurat,ctiam cum i 11c qui reprehenfos eft odit.Si autê illc qui corripit, reddere uulc malum pro malo ci qui corripienti indlgnatur,no fuit dignus qui corripcrct,fed dignus pfa tie qui ctiâ ip(c corripi debcrct.Hæc agite ut inter uos autnon exiftant Indignationes, aut exortæ ftatim cclerrima pace pcrimantur.Maiorê date operam concordandis uobis quàm redarguendis,quia ficut acctum corrumpit uas fi diutius ibi fuerit,fic ira corrumpit cor,fi in allum diem durauerit.Hæc ergo agite,Si deus pacis erit uobifcum,orantes fimul Si pro no biSjUtca quæ bene monemus,alacriter Implcamus.

Hilarius Auguftino proponês illi quæftioes aliquot de qbus cupit cdoceri, LXXX VIII* Domino sancto iurc ac merito ucncrabili.Si per omnia colédo Auguftino epi feopo,Hilarius. Sandlitatis tuæ gratia,quæ omnibus nota eft,paruitati meæ perfua fit.

-ocr page 256-

AVGVSTINVS HILARIO. CONTRA fit. Ut ueftris de Syracufano Hipponem rffmeantibus, has ad laudandam mihi uencra/ C bilitatem tuamlitteras erogarem, pofcens{ummamtrinitatem,ut incolumisôCuegetus dei tioftri fàuore hocmeutn {criptum ad reCenfendumJùlcipias, domine fanôleiurc ac merito uenerabilis, SC per omnia colende, Proinde roco ut mei memor in (anôtis oratio/ nibus tuis eflê digneris, atque imperitiam noftram informare de eo quod quidam Chri/ ftiani apud Syracufas exponuiit,diccntes:poflèeffe hominem fine peccato,ôC mâdatadci facile cuftodire (î uelitjnfantem non^baptisatum morte præuentum non^oflc pcrire mcz rito,quoniâ fine peccato nafcitur.Diuitcm manentcnf in diuitqs fuis, regntfÆ dei no pofle ingredi,nifi' omnia fua uendiderit, nec prodefle eidcm pofiè, fi forte ex ipfi^ diuittjs fecerit mandata.Non debereiurare omnino.Etde ecdefîaquæfît de qua(criptum eft,non habe/ re rugam nelt;ç maculam,ubi hæc fit.an in qua nunc congregamur,an ilia quam (perSfcus. Quidam autem putant ecclefi'am hanc effe quæ nunc frequentatur populis, SC fine peccato elTe non poffe.De his omnibus rogo quantis ualeo precibus fandlitatem tuam, ut iubeas nosapertiusinftruûquonouerimus, quatenus fentire debeamus.Dei noftri mifericordia fanôlitatem tuam incolumem conferuet annis innumeris opto,domine fanôle iure ac me/ rito uenerabilis SC per omnia colende.

AuguftinusHilario refpondens ad illius percontationes» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» LXXXIX.

œSjVGV s TIN V S epifeopus feruus Chtffli SC eius ecclelîæ.dileôtilTimo filio Hi

S lario in domino fiilutem, Ex litteris tuis didici, non folum incolumitatem 1 tuam,fed etiam religio(um ftudium circa uerbum dei,ôi piam curam pro falu te tua quæ cft in Chrifto lefu domino noftro, Vnde gratias deo agens non Quæfiio diftuli referiptaperfoluere. Si ergo quæris in hac uita,utrum quifquam ita iufticiæperfe , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtione proficiat,ut hic fine ullouiuatomnino peccato:attende quid dixerit Iohannes apo/

ftoJtis,quem dominus inter difcipulos fuos præcipue diligebat: Si dixerimus,inquit,quia peccatum non habemus,nofipfos decipimus,amp; ueritas in nobis non eft.Si ergo illi de qui/ d bus mihi (cripfifti, (è dicunt eflè fine peccato, uides quia (èipfbs decipiunt, SC ueritas in cis non eft.Si autem (è eftè peccatorcs fatentur ut dei mifèricordiam poflînt mereri, compez (cant ab alf)S etiam decipiendis,qu*{bus hanc (uperbiam perfuadere conantur. Omnibus enim ncccflària eft oratio dominica,quam etiam ipfis arictibus grcgis,id eft apoftolis fuis MMh. lt;s dominus dcdit,ut unufquifq] deo dicat: Dimitte nobis débita noftra ficut SC nos dimitti/ mus debitoribus noftris.Cui enim hæc in orationc uerba nccefTaria non fucrint, ipfe hic (î An bedtduir nepeccatouiuerepronuncianduseft.Qualesfialiquosfuturos dominus præuideret, me/ go orducrit. fiores utiq? quàm extiterunt eius apoftoli,aliam orationcm illos docerct, qua non peterét dimitti fibi peccata, quibus in baptifmo fuerant omnia iam dimiffa. Nam fi Daniel fan/ (ftus non coram hominibus, id cft, in oratione qua deum prccabatur, non folum pcccata populi fui,fed etiam (ua confitebatur,ficut eius ore ueridico expreflum cft:nihil aliud mihi uidetur dicendum iftis, nifi quod per prophetam Esechiclcm cuidam (uperbo dominus i.zecb,zs, mandat: Nunquid tu fapientior quàm DanielcSed plane qui mifericordia dei adiutus ôd gratia (e ab eis peccatis abftinuerit,quæ etiam crimina uocantur, atlt;ç ilia pcccata (înc quiz bus non hic uiuitur mundare operibus mifcricordiæ SC pijs orationibus no neglcxcrit, me rebitur hinc exire fine peccato,quamuis cum hic uiuerct habuerit nonnulla pcccata-.quia iî/ eut ifta non defuerunt,ita etiam remédia quibus purgarentur afïucrunt. Quifquis autem hac uelutoccafione comporta,cum audierit neminem hicarbitrio fuo fine peccato uiucrc, dederit fe libidinibus,ôi criminibus nefarijs obligaucrit,atq} ufqj in dicm fuum ultimum-pcrduraucrit, quaflibet inter hæc eleemofynas faciat,^ infeliciter ducit uitam,amp; infclicius finit.Sed ifti uteuneç tolcrandi funt,quando dicunt uel efle ucl fuiffe hic alique præter unu Secundd,de li (ànôtum fancftorum qui nullum haberet omnino peccatum.lHud ucro quod dicunt fufticc fct-ro arbitrio homini libcrum arbitrium ad dominica præcepta implcnda,ctiam fi dei gratia ôi fpiri^ tuflàncfti dono ad opera bona non adiuuetur,omnino anathematisandum eft, SC omniz bus

-ocr page 257-

pela gia.no s

manicheos ep. lxxxix 257

A busexccrationibus deteftandû.Qui enim hoc aflcrunt, à gratia dei penitus alieni funt: qui •gnorantesdei iufticiam,ficut deîudæisdicit Apoftolus,ôi iuam uoicntcs conftitucre,iufti dæ dei non (ùnt (ubicôli:PieniÂdo quippc legis non cft nili charitas. Et utiq; charicas dci diffufa eft in cordibusnoftris.non per noßpfos ncc uiribus propria; uoluntatis, fed per Ipi/ titumfandtum,qui datus cft nobis. Valetitaqj libcrum arbitriuin ad opera bona,ß diuiniz tos adiuuetur,quod fit humiliter petedo SC faciend(j.Dclertum ucro diuino adiutorio qua/ libet fiientiaj^is excellat,nullo ni^do habebit iufticiæ (blicitudinem, fed inflationem imz piæ fiipcrbiæ,ôC exitiofum tutnoremzDocet hoc eadem ipla doininica oratio.Fruftra cnim fogantes deifhi dicimus:Ne nos inféras in tentationem, fî hoc in noftra fie pofitum cft po/ ^lt;^fsaüWxt nullo dlius adiutorio id ualeamus adimplere. Didlum cft cnim: Ne nos inducas in tentationem,quod intcliigitur ne nos inferri deferendo permittas. Fidclis cnim deus,ait *. Cor.io Apoftolus» qui non uos permittit tentari fuper id quodpoteftis , fed faciet cum tentatione etia cxitum,ut poftîtis fùftincre. Vt quid hoc dixit deum facere, fi hoc fine ipfius adiutorio to fola noftra eft poteftate C Nam SC ipfa Icx in hoc adiutorium data eft illis, qui eà legiti/ toc ututur,ut per illam feiant, ucl quid iufticiæ iam acceperint, unde gratias agant,üel quid adhuc eis dcfic,quod inftanter pétant. Qui autê fie audiunt qüod ait lex,Non conçupifees, ut hoc quia didicerint,fufficere fibi q^bitrétunnec adiutorio gratiæ dei ad fadendum quod iuffutn cft dari fibi uirtutem credant SC petant,ad hoc eis |gx fubintrauit,ut abundaret deli ftum,quod didlû cft de ludadsiParum enim eft,quia non implent quod præcepit lex.No nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

concupifces,fed infuper fupcrbiunt,ÔC ignorantes dei iufticiama’d eft quant deus dat,qui iu quidam' ^ificat impium,ÔC fuam uolétcscôftituerc tanCp fuæ uoluntatis uiribus faôtamauftiaæ dei Uon funt fubiedli.Finis cnim Icgis Chriftus ad iuftidam omni credêti,qui utic^ ideo uenit, ut ubi abundauit dcliôtum,fupcrabundet gratia. Cui gratiæ fî fuerunt itiimici, deiignoran tesiufticiam,6C fua uolentes côftituere,quare funt SC ifti inimici^fî in eum crcdiderunt,queni

B illi occideruntT’ An ut illi accipiant præmium, qui occifo Chrifto fuam impictatem aceufa/ uerunt.ôC fc illius gratiæ cognitæ fubdiderunnSC ifti porter iudicium,qui fie in Chriftum uo lunt credere, ut eius ipfam gratiam conentur occidere..f Ad hoc quippe in eum credunt qui rcdle credunt, ut efuriant fitiantcp iufticiam,SC eius gratia faturétur. Omnis enim,ficut feriz *• ptom cft, qui inuocauerit nomen dni faluus crit, Non utitç falute corporis quam multi haz bent,Sc qui non inuocant nomen dni,fed ilia falute de qua ipfè dicit :Nó eft opus fanis me/ dicus fed ægrotantibus,SC quid dixerit confèquenter exponens: Non ueni,inquit,uocare iu/ Matth. ? ftos fed peccatores. luftoscrgo fanós, peccatores aut dixitægrotos.Non itacp de fuis uiri/ buspræfumatægrotus,quia in multitudine uirtutis fuæ nó erit faluus: nâ fî inde præfiimit, jt uidcatne uires iftæ no fintqualcs folenteftc fanórum,fcdquales folenteflè phreneticorum: qui cum fint infani,adeo fe fanos putant,ut ncc medicum quærantgt;SC tanquam importuna infuper cædât: ficut ifti Chriftu infana fuperbia quodamodo cædut,cuius gratiæ tam beni/ gnu adiutoriu ad facienda iufticiam dato legis præccpto neceflariû non efle cotcndût.Dcfi nât ergo fie infànire,SC ad hoc fè intelligant habere quantu poftunt liberum arbitrium,non ut fiiperba uolutate refpuant adiutorium, fed ut pia uoluntate inuocent dominum . Hæc enim uoluntas libera tanto erit liberior,quanto fanior:tanto autem fànior, quanto diuinæ mifericordiæ gratiæcç fubieôtior. Ipfa quippe fideliter orat SC dicit:ltinera mea dirige feca dum uerbum tuum, SC ne dominetur mihi omnis iniquitas.Quomodo enim libera eft, cui dominatur iniquitasCVt ei autem non dominctur,uide ab illa quis inuocetur, Nonenim ainltinera mea dirigo fècundû libcrum arbitrium,quia non dominatur mihi iniquitas,fèd itinera mea,inquit,dirige fecundu uetbu tuum,SC ne dominetur mihi omnis iniquitas. Pre catur,non pollicetur: conficctur,nonprofîtetur; optât plcnifTimam libertatem, non iaôtat propham poteftatem. Non enim omnis qui uiribus fuis confidit,fèd omnis qui inuocat nomen domini,faluuserit.Quomodo autem inuocabunt,inquit,in quem no crcdideruntC' Row.ïo Ad hoc ergo credunt,qut reetc credunt,ut inuocent in quem crediderunt, SC ualeant facere

y quod

-ocr page 258-

Sap,8 ipfa continentia uide quid fcriptum fit : Et cum icirem.inquit, quia nemo^^Qteft efle con/ tinens nifi deus det.ôi hoc ipfom erat fapientiæ,{cire cuius eilet hoc donum,adij dominum Äprecatus fum ilium Nunquid dixit: Et cum icirem quia nemo poteft eflefontinens,niii per proprium liberum arbitrium,amp; hocipfum erat fapientiæXcire à mcipfo eile hoel^ggut Non plane hoc dtxit,quod quidam in fiia uanitate dicunt, led quod fait in fanôlæ icriptu/ ueritatedicendum.Cum fdrem,inquit,quia nemo eiïe poteft contincnsmifi deus det Ju bet ergo deus continentiâ,ôd dat cótinentiam: iubet per Iegem,dat per gratiamiiubet per lit »■.Cor.i teram,dat per fpiritum. Lex enim fine gratia facit abundare deliftum, amp;nbsp;litterafine fpiritu occiditlubct ideojUt facere iuflà conati. Si in noftra infirmitate fub leoe fatigatijadiutoriu gratiæ polcere nouerimus, Si fi quid facere potuerimus operis boni, ei qui adiuuat non fi/ mus ingratithoc ÔC ifte fecit.Id enim cum iapientia dyuit cuius effet hoc donu.Neq? enim Éolûtatis arbitriu ideo tollitur,^uia iuuatur:fed ideo iuuatunquia no tollitur, Qui ein deo dicihadiutor meus efto, cohfitetur fe uelle implerequod iuffit, fed ab eo, qui luflit, adiuto/. rfum pofcerc,ut poffit. Sic Si ifte,cum feiret neminem effe poffe continentem, nifi deus det, adqt dominu,6£ deprécatus eftiuticß uolens adrjt,uolens precatus eft, nec petiffet nifi effet uolutas.Sed nifi petiffet,quatum poffet uoIutasTquot; Quia amp;fî poffit ante^ pctat,quid ci pro deft,nifi illi agat gratiasexeo quod poteft, à quo petendum eft quod nodum poteftcVn de etiam qui iam continens eft, non habet utiep continentiam, nifi affit uoluntas: fed nifi «.Cor. 4 accepiffet,quid haberetuoluntasC Quid enim habes,inquit,quod non accepiftiCSi autem p accepifti,qui^loriaris quafi no acceperisC Id eft,quid gloriaris quafi à teipfo habeas, qd* fi non accepiffe, à teipfo habere noi^poffes . Hoc autem diótum eft,ut qui gloriatur, non in feipfo,fed in domino glorictun amp;nbsp;qui nondum habet unde glorietur, non à feipfo fpc/ ret,fed dominum precetur. Satius eft enim minus quentp habere quod à deo petat, quam iXfoW 4 plus habere quod fibi tribuanquoniam expedit abimo furgere,quam ex alto cadere.Dcus ' enim,fcriptum eft,fuperbis refiftit,humilibus autem dat gratiam.Ad abundantiam igitur deliótorum lex nos docet quid uelle debeamus.nifi' adiuuct gratia,ut quod uolumus, ualc/ ■ amus,amp; quod ualuerimus,impleamus. Adiuuabit autem,fi no de noftris præfumétes,alta (apiamus,fed humilibuscofèntientes,amp; de his qux iam poflumus,gratiasagamus,6Cpro his quæ nondum poffumus,deum fuppliciter inhianteuoluntate pofcamus,adminicul3n/ tes oratfonem noftram nunc frudluofis operibus,dando, ut detur nobis:dimittendo,ut di/ lt;^r^otfr / miittatur nobis. Quod autem dicuntinfantem morte ptæucntum, non baptizatum pcrirc tw de pecettto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoniafti fine peccato nafcitur,non hoc dicit Apoftolus : Si arbitroreffe melius

ut Apoftolo potitis quam iftis credamus.Dicit enim ille dodtor genrium, in quo Chriftus row.5 loquebatur: Per unum hominem peccatum intrauit in mundum, Si per peccatum mors,6C ita in Omhes homines pertranfrjt,in quo omnes peccauerunt. Et pauio poft dicit: Nam i^ dicium quidem ex uno delidlo in condemnationem, gratia autem ex mukis delidh's in iuz ftificationem.Proinde ifti,quern forte inuenerint infentem no ex illius unius hominis con/ cupifeentia procreatum, ipfum dicant illi damnationi non efle obnoxium, nec per Chrifif gratiam ab ilia damnatione efïè liberandum. Quid eft enim ex uno delidlo incondemnaz tionem, nifi illo delidlo quo deliquit Adam C Et quid eft exmultisdeliiftisiniuftificatioz nem,nifi quia Chrifti gratia non fblum illud delidtum foluit, quo obftringuntur infantes, ex illo uno homine procrcati ,fcd etiam multa delidla,quæ cum creuerint homines,addunt malis moribusfuisC Tarnen Si illud unum, quo eftobligatapropago carnalis. quæ ab illo primo

-ocr page 259-

PELAGrA*NOS E T 'MA'^ I C H ß O S quot;nbsp;EP» L’XXXIX X59 . A primo homt'ne origiiiem duciufufRcere dicit ad condemnationem. Idco non eft fupetflu/ us baptifmus paruulorum, ut oui per gcnerationem illi condemnation! obligati lîint, per regenerationem liberentur.Et (icut non inuenitur homo,qui ab eadem condemnatione fol uatur,G'c no inuenitur homo,qui præter Chriftum fpiritaliter regencretiir. Garnalis autem Sencratio deliclo illo uni amp;nbsp;damnatioi eius obnoxia cft,fpiritalis u?ro regeneratio non foz lum illud unum, propter quod baptisatur infantesFfed niulta delidla facit abolcri.quæ ho mines male fiiÄEao ad illud in quo^enerati funt addiderut.ldeo fequitur dicit ; Si enim ob unius deliiflum mors regnauit per unum,multomagis qui abundantiam gratix amp;nbsp;iufti eixac^iuntjin uita regnabunt per unum lefum Chrillum Jtaq? ficut per unius deliólum Row. in •rtffes homines ad condemnationem, ita per unius iuftificationcm in omnes homines ' ad iuftificationcm uitx: ficut enim per inobedientiam unius hominis peccatores conftituti funt multi, ita per unius obedientiam iufti conftituentur multi. Quid ad ifta didluri funt, aut quid eis reftat, nifi' ut Apoftolum errafle contendant f Clamat uas eleólionis,dolt;ftor gentium, tuba Chrifti Judicium ex uno in condemnationem. Et reclamant ifti, alferentes paruulos,quos ex illo uno homine,de quo loquitur.ducere propaginem confitetur,non ire in cöndemnationem,etiamfi non fuerint bapti2ati.ludicium,inquit,ex uno in condemnatt oncm.Quid dicit ex uno nifi' delidlcrf ftquitur enim: Gratia autem ex multis delidlis in iuz ftificationem.Ergo inde indicium etiam ex uno deliólo dufit in condemnationem:hinc au/ tem gratia etiam ex multis delidtis ducit in iuftificationcm. Quapropter fi non audent refi here Apoftolo, exponant nobis quare indicium ex uno delidlo ducat in codemnationem, ^m ex multis deliótis homines damnandiueniant ad indicium C Aut fi propterea ita di / lt;ftumputant,quia initium peccati ex Adam fadlum eft,quod imitati exteri lunt,ut fic ex u/ tio illo delidto in indicium condemnationem trahercritur, qui eum imitando multa pec/ carunt, Cur non etiam de gratia Si iuftificatione fic didlum eftC Cur non dixit fimiliter:Et B gratia ex uno dclidlo in iuftifi'cationemC Sicut enim hominum multa delilt;fta,inter illud uz num quod imitati funt,S£ indicium quo puniuntur, media reperiuntur, ab uno quippe ad multa uenerunt.ut à multis ad iudiciufia damnationefn'cp duccrentur: fic eadem multa dez lióta inter hocipfum unum, cuius imitatione comifta ltint,amp; gratiam qua dimittuntur,eoz dem modo media lunt,quoniam ex illo uno ad multa uenerut,ut ex multis ad gratiam iuz ftificandi uenirent.Cum ergo in utrolt;ç,id eft Si iudicio Si gratia,quod attinet ad unum 52 multa deli£fta,una eademcp ratio fit, dicat ifti nobis quare ludicium dixerit ex uno dclidlo ducere in condemnationem,gratiam uero ex multis deliótis in iuftificationcm: aut acquiez ftant ideo fic efle di(ft:um,quia in hac canfa duo coftituuntur homines: Adam, ex quo fobz fiftit generatio carnalis,amp;; Chriftus,ex quo generatio fpiritalis. Sed quia tatum ille homo, ifte autem Si deus Si homo, non quomodo ilia generatio uno deliclo obligat, quod eft ex Adam,ita ifta regeneratio unum deliólu folum foluit,quod eft ex Adam.Sed illi quide ge nerationi lufficit ad condemnationem unius dclióli connexio,quicquid enim poftea homi nes ex malis fuis operibus addunt,non pertinet ad illam gcnerationem, (cd ad humanam conuerfationem: huic autem regeneration! non fufficit illud deliólum tantummodo foluez m, quod ex Adam trahitur, fed quicquid etiam poftea ex iniquis operibus humanx conz tierfationis accedit Jdeo iudicium ex uno in condemnationem,gratia autem ex multis deliz ^is in iuftificatione. Si enim ob unius deliólu mors regnauit per unum,à quo deliólo parz uuli perbaptifmum expiantur.multomagis qui abundâtiam gratix Si iuftieix accipiunt, in uita regnabunt per unum lelum Chriftum: multomagis utiqj in uita regnabunt,quia xtet nx uitx regnum erit,mors autem in eis temporaliter tranfit,non in xternum regnabit. Itaz que ficut per unius deliólum in omnes homines ad condemnationem, de qua condemnaz tione paruuli per lacramentum baptifmi liberandi lunt, ita per unius iuftificationcm in oz ^ueshomines ad iuftificationcm uitx.Et hie omnes dixit,0lt; ibi, non quia omnes homines uenirent ad gratiam iuftificationis Chrifti,cum tarn multi alienati ab ilia, in xternum moz

y X riantur

-ocr page 260-

z6o

AVGVSTINVS .HILARIO» CONTRA

riantur: fed quia omnes qui renafcuntur in iuftifïcationem,no nifî per Chnftum renafain tur, fiait omnes qui naicuntur in condemnationem, non nifi per Adam nafcuntur. Ne/ mo quippe cft in illa generatione prætcr Adam, nemo iififta regeneratione præter Chn r ftum: ideo omnes amp;nbsp;omnes, eoidem autem omnes etiam multos poftea dicit, adiungcns: Siait enim per inobedientiam unius hominis peccatores cóftituti fiint multi, fie ÔC per uni/ us hominis obedientiam iufti conftitguntur muIti.Qui multif nifi quos iam pauloante o/ mnes dixerat. Vide quemadmodum comêdat unum unum, id eft AdaJbwK Chnftum: ilium ad condemnationem, hune ad iuftificationem, cum tanto poft Adam uenerit Chri/ ftus in carne,ut iciamus etiam antiques iuftos, quicunc^ efle potuerunt,nonliifî per eande fidem liberatos,per quam liberamur nos,fîdé fcilicet incarnationis Chrifti,quæ nunciabatur, ficut à nobis faéla annunciatur.ldeo idem Chriftum hominem dicit, cum fît êC deus,nc quis exiftimet antiquos iuftos per deum tantummodo Chriftum, id eft per ucr bum quod erat in principio,non etiam per fidem incarnationis eius,qua amp;nbsp;homo Chriftus dicitur,potuifle liberari. Sententia quippe ifta deftrui non potcft,de qua ôi alibi dicit ; Per », Cents unum hominem mors,SC per unum hominêrefurreólio mortuorum.Sicut enimin Adam

omnes moriuntur,ita SC in Chrifto omnes uiuificabuntur.Vtic^ refurreeftionem dicit iufto rum,ubi eft uitaæterna:non refurreeftionem iniquorum, ubi mors erit æterna.ldco aituiui , ficabuntur,quia illi damnabutK. Hine SC in uetenbus facramentis circuocifio paruulorum odtaua die fieri præcepta eft,quoniam Chriftus,in quo fit dclicfti carnalis expoliatio,quam fignificatcircucifio,die dominico refurrexit,qui poftfeptimum fabbati oeftauus eft,Ha?c cr/ i.Cen».4 go fides etiam antiquorum iuftorum fuit. Vndc SC Apoftolus dicit: Habentes autem cun

, dem fpiritum fidei,propter quod fcriptum eft:Crcdidi propter quod SC locutus fum,SC nos credimus propter quod loquimunnon dicereteundem fpiritum fidei.nifi admones etiam antiquos iuftos habuifte ipfum fpiritum fidei, hoc eft incarnationis Chrifti. Sed quia illis fiitura prænunciabatur, quæ lam faóla à nobis annunciatur, SC tempore ucteris teftaraenti d uelabatur,quæ tempore noui teftamenti reuclatur,ideo eius fàcramêta uariatafunt,ut alia cflTent in ueteri tefl:ameto,alia in nou©,cum fides uafta non fi't,fed una fit: quia ficut in Ada omnes moriuntur,fic SC in Chrifto omnes uiuificabuntur. Quod uero illis uerbis qux tra/ ólabamus adiungit SC dicit,Lcx autem fubintrauit,ut abundaret deliólum, quod trahitur ex Adam,de quo dicebam fuperius. Mors regnauit per unum,legem quidemfiuc natura' lem intelligamus,quæ in corum apparet ætatibus,qui iam ratione uti poftunt, fiue conferi/ . nbsp;nbsp;nbsp;, ptam, quæ data eft per Moy fen, quia nee ipfa uiuincare potuit, SC liberate à lege peccati SC

gt;mortis,quæ traóla eft ex Adam, fed magis addiditpræuaricationis augmenta: Vbi enim lex non eft,ait idem Apoftolus,necpræuaricatio: Proindequoniam lex eft etiam in ratio/ ne hominis, qui iam utitur arbitrio libertatis naturaliter in cordeconferipta, qua

.tur ne mali aliquid faciat quifq^ alceri,quod pati ipfe non uult: fccundum hanc legem prx uaricati funt omnes,etiam qui legem per Moyfen datam no accepcrunt,de quibus in pfal/ Pplw.ii« mo leoitunPræuaricatores æftimaui omnes peccatores terræ.Non enim omnespeccatores

terræîegem per Moyfen datam præuaricarunt,(cd tarnen nifi aliquam præuaricaifent, no appellarentur præuaricatores. Vbi enim lex non eft,nec præuaricatio. Præuaricata ergo le/ ge,quæ in paradifo data eft,nafcitur homo ex Adam cum lege peccati SC mortis,dc qua di citur: Video aliam legem in mebris meis répugnante legi mentis meæ,SC captiuum me du/ çentem in legem pcccati,quæ eft ex membris meis: quæ tarnen nifi mala poftea confuctudi ne roborctur,facilius uincitur, non tarnen nifi' gratia dei : lege autem alia præuaricata, quæ eftinufurationis animæ rationalis in ætate hominis iam ratione utentis, præuaricatores fiunt omnes peccatores terræ : præuaricata ucro Icoe etiam illa , quæ data cft per Moyfen, tnulto amplius abundat delitftum.Si enim data eflet Icx, quæ poftet uiuificarc, omnino ex Gal.y lege eflet iufticia. Sed conclufit feriptura omnia fub peccato, ut promiflio ex fide Icfu Chri

fti daretur credcntibus. Hæc uerba fi agnofcis,apoftolica lunt,de qua lege iterum dicit:Lex ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præua

-ocr page 261-

pela GI MO s


MANIC HE os EP. L XXXIX


A præuarîcationis gratia pofîta eft , doncc uenirct fernen, cüi promiflum eft difpoiîtum per angelos in manu mediatotis,Chriftum comendans,cuius gratia falui font omncs, iîue par null à lege pcccatiÔC mortis,cutH qua nati fumusdîue maiores,qui male utentes arbitrio üo iuntatiSopræua’ricarunt legem naturalem ipfius rationis: fine qui Icgcm acccpcrunt, qux da ta eft per Moy lèn,earn cp præuaricantcsjittcra occifi funt.Cum ucr* ctiam euangclica præ ccpta homo præuaricat,uelut quatriduanus mortui^s putct: nec de illo tarnen deiperâdum eftpropter ei4|gratiam,qüi non le^te dixitjfed magna uoceclamauit: Lasareueni foras. Ixxergofubintrauit ut abundaret delictum, fiue cum homines negligût qüod deus iubet, fine cum de flîis uiribus præfumentcs,adiütoriüm gratiæ non implorant,ÔC addunt infi'rmt tat^perbiam.Cum autem uocationc diuinà intelligantcurfit ingemiicendum,ÔC inuocat cum in quem reôte credunt, dicentes : Mifcrerc mei deus Iccundum magnam mifericordi/ Pßlm» 50 atntuam.Er, Ego dixi,dominc mifererc mei,fana animam mcam,quia pcccaui tibnintüa iufticia uiuifîca me.Et,Viam iniquitatis amoue à me,ôC lege tua miferete mei. EuNo ueni/ pfdl. ng j^ at mihi pes (uperbia:,6i manus peccatorum non moueant me. Et,]tincra ünea dirige lècun dum uerbum tuum. Si ne dominetur mei omnis iniquitas : A domino ehim gfeftus homi/ ftis diriguntur,ôd uiam eius uolet.Et alia multa,quæ propterca ftripta funt,uc nos admone tet ad implenda ea quæ nobis iubei^ur.Cum ergo le homo ad illüm extendcrit,amp; (îc ingé/ niuerit,fict quod (èquitur,Vbi abundauit deliÔtum,luper^undauit amp;nbsp;gratia. Et dimittun tureipeccata multa,quoniam dilexit multum.Et diffunditur in corde charitas dei,unde fîz at legis plenitudo non per uires arbitrr),quod eft in nobis,lcd per ipiritumfanôtüm,qüi da/ tus eft nobis.Nouerat quippeille legem,qui dicebat:Condclector enim legi dei fecundum Row » T interiorem hominem, amp;nbsp;tarnen adiungebat: Video autem aliam legem in menibris meis tepugnantem legi mentis meæ. Si captiuum me ducétem in legem peccati,qüæ eft in mem/ bris meis.Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius C Gratia dei per Ie/

B fum Chriftum dominum noftrum. Cur non dixit potius, meum liberum arbitrium^' nifi quia Iibertas fine gratia non eft libertas, fed contumacia C Cum ergo dixiflet Apöftolust Lex fubintrauit ut abundaret dcliôtuim,ubi autem aljundauit delidtum, fuperabudauit Ô2 gratia, Secutus adiunxiu Vtquemadmodum regnauitpcccatum in morte,fi'c SC gratia rez gnet periufticiam inuitaæternaperlefum Chriftum dominum noftrum. Modo cum di/ xiflct,ut quemadmodum regnauit peccatum in morte, no ait per unum hominem aut per Adam, quia, iam dixerat: Lex fubintrauit ut abundaret deliôlum, quæ abundantia delióti non pertinct ad primi hominis propaginem, fed ad conuerfarionis humanæ præuaricatio nem, quæ illi uno deliôlo,quo folo obftriôti tenentur infantes, iam in maioribus ætatibus ex abundantia iniquitatis adicôta eft. Sed quoniam hoc totum, ctiam quod non pertinet ad illius unius deliôli origincm,tamen idonea eft foluere gratia iàluatoris,ldeo cum dixift fet: Sic Si gratia regnet per iufticiam in uita æterna, addidit, per lefum Chriftum domina noftrum. Nullæ itaque argumcntationcs contra hæc apoftolica uerba prolatæ,impedianC paruulos ad iàlutem,qüæ eft in Chrifto lefu domino noftro.Tantomagis enim pro eis lo qui debemus, quanto ipfi pro (c loqui non poflunt. Per unum hominem intrauit peccatü in mundum,6C per peccatum mors,ÔCita in omncs homines pertranfijt, in quo omnes pec/ caucrunt. Sicut ab illo uno homine, fic ab eodem pcccato infantes immunes eße non poft funt,nifi' ab cius reatu per Chrifti baptifmum refoluantur. Vique cnim ad legem pcccatu in mundo fuit.Non quia dcinccps in nemtne fuit,hoc didtum eft,fed quia non potcrat per ' littcram legis auferri, quod fblo potcrat ipiritu gratiæ. Ne quiiquam ergo fidens de uiri/ ». bus non dico uoluntatis,fed potius uanitatis fux putarct libero arbitrio legem potuiftc fuf ficcre,6C Chrifti gratiam deriderct,ideo ait Apoftolus : Vique enim ad legem peccatum in mundo fuit,peccatum autem non deputabatur,cum lex non eftet.Non dixit non erat, fed. non deputabatur, quia lex non erat qua arguente demonftrarctur, fiue lex rationis in par uulo, fiue lex litteræ in populo.Sed regnauit,inquic,mors ab Adam ufqi ad Moyfcn,quia

y Î nec

-ocr page 262-

xéx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTIN VS HILARIO, COWTRA

nee lex data per Moy(èn potuit regnu m mortis auferre, quod fola Chrifti abftuïit gratia^ c In quos autem regnauerit uide, in eos, inquit, qui non pcceauerunt in fimilitudine præua ficationis Adæ. KegnauitergoÖCin eos quinonpeccauemnt»Sedcorregnauerit,often/ diteum ait, In fimilitudine præuaricationis Adæ. Ifte eft enim melior intellcdlus horuni uerborum, ut cum dweiflet : Regnauit mors in eos qui non peccauerunt, quafi rios monez ret quare in eos regnauerit qui non p^pccauerunt ,adderetin fimilitudine præuaricationis Adæ, id eft quia inerat eorum in membris fimilitudo^raaiaricationis A^l^ Poteft ôê fie intelligi: Regnauit mors ab Adam ufqj ad Moyfen, in eos qui non in fimilitudine præ uaricationis Adæ peecauerunt,quia in feipfis cum iam nati eftent,nec ratione*adhuc utèren tur qua ille utebatur quando peçcauit,nec præceptum accepiftent quod illc transgrrfPq^cft, Ced folo original! uitio ten^entuj obftrióïi per quod eos regnum mortis traheret ad con/ demnationem, Quod regnum mortis in cis tantum non eft, qui Chrifti gratia renati, ad cius regnum pertinent : quoniam mors temporalis, quamuis amp;nbsp;ipfa de originali delicfto propagata fit, corpus in eis intcrimit, animara ucro ad pcenas non trahit, ubi uoluit re/ gnum mortis intelligi ; ut anima renata per gratiam, iam non moriatur in gehennâ, id eft à uicadei nonalienetur, nonJeparetur »Temporalis autem mors corporis ctiam in his qui Chrifti morte redimuntur, relinquatur interim ad e^^rcitationcm fidei,5C agonem præfcn

- tis ludlationis, in quo Si marqgres certaucrunt : abfumatur uero Si ipla in renouatione corz ... poris,quamrelurrclt;ftiopollicetur.lbi enim penitusabforbcbitur mors in ui(ftoriam,cui

inodo gratia Chrifti adimit regnum mciuorum animas ad pcçnastartaritrahat. Non/ nulli fané codices non habentTn cos qui non peccaucrunt.fed in eos qui peccauerunt in fiz , militudine præuaricationis Adæ. Quibus quidem uerbisnullo modo iftc fenftis aufertur, ftcudum hoc quippe intelligunturpeccafie in fimilitudine præuaricationis Adæ.fccundum Grted co/ quod fupra didtum eft,In quo omnes peccauerunt. Sed tarnen Græci codices, unde in laz

tinum fti iptura tranflata eft , illud plurcs habent quod diximus, quod non adiunxit de d , Adam, qui eft forma futuri. Neque hoc uno intclligitur modo : Aut enim forma Chrifti à contrario eft, ut quemadmodum^n illo omnes n»oriuntur, fi'e Si in Chrifto omnes uiui/ ficentur : Si quomodo per ipfius inobedientiam peccatores conftituantur multi, fi'cpcr ifti/ us obedientiam iufti conftituantur multi, Aut formam futuri cum dixit, quod ipft infiixez rit formam mortis pofteris luis.Ille tarnen eft melior intellcdlus, ut à contrario forma efle iCredatur, quam multum commendat Apoftolus. Denique nc omnino ex æquo in hac forz Row. 5 ma cadem contraria penfentur,adiungit Si dicit; Sed non ficut delidtum ita SÎ donatio. Si enimpb uniusdelidlum multi mortui lunt,multomagis gratia dei,6i donum in gratia uni US hominis lefti Chrifti in multos abundabit : ut intelligatur non in magis multos, cur« iniqui magis multi fint,qui damnabuntur, led magis abundabinquod in his qui per Chfi ftum redimuntur,tcmpQraliter ualet forma mortis ex Adam, in æternum autem ualebit uitæ forma per Chriftum. Quamuis ergo,inquit, Adam futuri forma fit à contrario,plus tarnen præftat Chriftus regeneratis, quam cis nocuerat ille geheratis: Si non ficut per unu peccantem, ita eft Si donum . Nam indicium quidem ex uno in condemnationem, gratia autem ex multis delidtis in iuftificationem. Non fblum in hoc, inquit,nonæqualiseftfor^ ma,quia ille temporaliter nocuit eis,quos in æternum Chrifhis redemit : uerumetiam quia illiusuno delitfto pofteri nifi à Chrifto redimantur in condemnationem,Chrifti autem re/ demptio etiam multa delidla diffoluit, quæ illi uni abundantia prauaricatricis iniquitatis adiecit,unde iam fupcrius difputauimus, Cotra hæc Apoftoli uerba fanumep intellcéhin» nemini acquiefcas, fi nis Chrifto Si in Chrifto uiuere. Nam fi,qucmadmodum illi dicunt, propterea iftacommemorafiet Apoftolus, ut intelligcremus ad primum hominem peez catores ideo pertinere, quia non delidlum ex illo nafeendo traximus, fed cum imitando peccamus, diabolum potius poneretiquia Si prior peccauit, Si de quo nullam fubftantia: propaginera traxit genus humanum, ted eum fbla imitatio fubfecuta eftiunde diciturpaz

-ocr page 263-

PEL AGIJ^NOS BT M ANICH AEO s, î; EPIST. LXXXIX»

A tar impiorum.ficut noftcr dicitur pater Abraam propter imitarionem fidei, no propter on' ginem camis. Nam ideo de ipfo diabolo diólum cftjmitantur ante ilium qui funt ex par tcipfius.Dcinde fi propter imitationem hoc loco apoftolus commcmorarct primum ho/; minem,quia primus pcccator in hominibus fuit,ut idco ad ilium omncs homines pcccatoz res dicerct pcrtinere,cur no fccundum Abel pofuit qui primus in hogiinibus luftus fuit, ad quem iufti omncs propter imitationem iufticiæ pcrtinerent,lcd pofuit Adam,cótra quern non pofuit niljjiPhriftum'r’Quia (icytillehomo deliólo fuo uitiauit pofteritatem fuam, fic Manille deus homo iufticia fua faluauit hærcditatem foam. Ilie trarjeiendo carnis immundiciâ quod non poterat impius diabolusdlle donando fpiritus gratiam quod non poterat Abel iulJpsJWuI ta de his quæftionibus ab alqs noftris opulculis Si cccleiiallicis fermonibus di/ ximus,quoniam focruntetiam apud nos quidam,qui ubicuq? potcrant hac foi erroris no ua femina fpargerent, quorum nonnullos per miniftcrium noftrum fratiumep noftrorum tnifericordia domini ab ilia pefte fonauit. Nee tarnen hic deefle aliquos arbitror, maxime apud Carthagincm,fod iam occulte muflîtant timétes eccleßa: fundatiflîmam fidé. Nam unuscorûm nomine Cœleftius in ciufdem ciuitatis ecclefia iam ad presbyteri) honorem cceleßiui fobrepere cœperat, fed fideliflîma libertatc fratrum propter has ipfas contra Chrifti era/ Pela^innus^ 'tiam difputationes ufqucad iudiciuiji epifcopalc perduiÆus eft,tarnen eoadus eft confite/ ti propter baptizandos paruulos,quod Si ipfis rcdemptio^tncccftaria.Vbi quaquam uo/ luerit de original! pcccato aliquid cxprefTius difeere, tarnen in ipfius redemptionis nomine non parum fibi pra:lcripfit.Vnde cnim redimendi font nifi à diaboli poteftatc, in qua efle non pofient.nifi originalis obligationc peccatiCAutquo prccio redimutur,nifi Chrifti fan guine, de quo apcrtiflimc fcriptum eft, quod in temiiTionem effufus fit pcccatorum f Sed quia inj^is conuidlus Si ab ecclefia deteftatus quàm correiftus Si pacatus abfceflit, ucritus fum nc forte ipfe ibi fit qui noftram fidem perturbare conatur. Ideo nominis ipfius com/

ß nicmorationem putaui efte faciendam, Sed fiuc ipfe fit fiue alfi confortes eius erroris, PIu/ res enim font quam fperarc poflumus,Si ubi non redarguuntur,ctiam alios ad foam fèôtâ feducunt. Si fic crcbefcunt ut nefeiam quo fint cruptug , nos tarnen malumus cos in cede/ fiæ compagc fanari, quàm ex illo corpore uelut infanabilia membra rcfecari,fi tarnen hoc pcrinittit ipfa ncceflitas. Timendum eft enim, ne plura putrcfcant dum putribus parcitur. Potent eft autem mifcricordia domini noflri, quæ potius eos ab hac pefte libcret ,quod fine dubio facict fi fidclitcr aduertant teneantep quod fcriptum eft: Qui inuocauerit no/ jofliji, men domini faluus crit. Audi iam pauca de diuitibus,quod in epiftola tua fequitur Qu^ftio 4 inquirendum. Hoc cnim pofoifti illos dicerc, Diuitem manentem in diuitrjs fuis,regnum derelifiguêiliî dei non pofte ingredi, nifi omnia fua uendident, nec ei prodefte fi forte ex ipfis diuitfis mandata fcccrit. Euaferuntiftorumdifputadoncs,patrcsnoftri Abraam Si Ifaac Si la/ cob, quitanto ante ex hac uita migrarunt. Habcbant quippe hi omnes non paruas diui/ tias, ficut fideliftima fcriptura teftatur: multos tarnen uenturosab oriente Si occidènte, Si non fupra ipfos uel extra ipfos, fed cum ipfis recubimros in regno cœlorum, illc ipfo qui propter nos fadhus eft pauper cum acre diues effet ueraciffima promiffione prædi/ xit. Et quamuis foperbus diues qui induebatur purpura Sibyffo. Si epulabatur quotidie luc.is fplendide,mortuus apud inferos torquerctur, tarnen fi pauperis ulccrofi qui ante ianuam eius contemptus iaccbat mifortus fuiffet, mereretur Si ipfo miforicordiam. Et fi paupe/ ri illi meritum effet inopia non iufticia, non utique ab angelis in Abraæ gremium qui di/ ueshic fuerat tolleretur. Sed ut nobis oftcndcrctur nec in ifto paupertatemperfoipfam diuinitus honoratam, nec in illo diuitias fuiftc damnatas, fed in ifto pictatem, in illo im/ pietatem foos exitus habuiftc, fic fofeepit impium diuitem cruciatus ignis, ut tamcn pium pauperem fufcipcrct finus diuitis. Qui fonc cum hie diues uiueret, diuitias fic habebat, ôi cas præ dei præceptis paruipendebat, ut ctiam cum ipfius filrj immolatione nollec offendere deum iubentem, quern fuarum diuitiarumSi fpcrabat SCoptabat hæredem,

y 4- Hic

-ocr page 264-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic utiq^ dicant:,idco patres antiquos no uendidiflc omnia quæ habcbant,ôlt;: dcdilTc pau/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod non fàcrinifî plcnitudinc temporis oportebarinec e^^-um uirtus füerat rcueîâda, qua

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtute hoc eos lacillime poflê, deus in eorum cordibus nouerat,qui tedimonium illis tam

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exodij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcrhibebat,ubcum (ic omnium fàniÆorum dcus,tanquam depraxipuis amiàs fuis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicerc dignaretùr: Ego lùm deus Abi^am, deas Ifàac, deas lacob, hoc mihi nomen cil in

candis omnibus genabas Chrifti aduentus illaxit , in quem ctiam illi patres aediderant, fed huius ßdei oliaam fao temporc: manifedandam, in ïUi'us arboris de gtia Apodolus loquitur tanquam radiee feruabant,dilt;dum eddiuiti: Vende omnia quæhabes,3èda^au peribuSjô^ babebis tbefauram in co£hs,ÔC ueni (èquere me, H:xcb dicunt,uidentur alii^nid rationabilicer dicece,Sed totum audiant, totum aduertant, non in parte aures aperiant, in parte iurdcicant,Cuienim dominus hoc pra:cepitCProfcéto illi diuiti,qui uitx xtema: con iequend^ conßiium quaerebat accipere.Hocenim domino dixerat : (^uid faciam ut uitatn æternam confèquat-C llle autem non ei reipondit : Si uis uenire ad uitam, uade uende o/ mnia qux habes^iediSi uis uenire ad uitam tièrua mandata, (^ux iuuenis cum ûbi à domi/ no cxkge commemorata feruaife dixiifet, amp;nbsp;quxßfetquid adhucßbidecüet, refponfum accepit’.St uisperfediuseilè^u^eÔCuendeomnia quxhabes,Ô^dapauperibus. Etncfeil/ J ^^^bat, hoc modo perderc exidimaret, EthabebisJnquit, tbefaarumin , Etueni iequere me, ne cuiquam, cum hxc feccrit, aliquidprodede exidimetur^ßnon fequitur Chridum. At die quidem tndis abfcedî't, qui uiderit qaemad/ modum dlalegis mandata feruaucrat. Puto enim quod ièarrooantiusquâm ueriuslcmaf fe refpondcrat, Veruntamen magiderbonus mâdata legis ab illa excellentioreperfcdio^ ne diRinxif Jbi enim dtxit, Siuis uenire ad uitamderua mandatai hicautem.Si uisperfe/ ^^’j^^^^^^^^deomnia qux habes,SCcxtera. Cut ergo negamus diuites, quamuis ab uitam,ßmandata feruauerint,ÔCdcderintutdctur

lcribens ad Timotheum diceret: Prxcipe diuttibus huius mundi non fapcrbc fapcre,ne(^ fperare in incerto diuitiarum,red in deo uiuo, qui prxdat nobis omnia abun/ k r ,^^dnm.Bene laciant diuites,ßnt in opcribus bonisdacile tribuant,communi/ ccnt,tbcpurisen£ ßbi ßindamentum bonum in futurum,utapprehédant ueram uitam,de

Taüa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^‘ ^dolcfcenti d^um ed,Si uis uenire ad uitam.Puto quodida prxcipicns,diuitcs

uidetur defjè, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at,no allcbat Apodolus, ^Prxcipe dtaitibus huius mundi,ut uendât omnia qua:

quumnondi/ b^bent,dentpauperibus, Si fequanturdominum, Scdnon fuperbeiàpcrc,ncq^ fperarein ceret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incerto diuitiarum.Ida fuperbia diuitem ilium,qui iacentem ante ianuam fuam contemne

bacpaupcrcm iudutmó: ida fpes in incerro diuitiarum,qua fcpropterpurpuram,byirum ^epulas tplendidas beatum patabat, non ipic diuitixperduxeruntad inferni tonnen ta. An form quia dominus adiunxit : Amen dico uobts, difficile diues intrabit in reonum cce/ orum,Et itcrum dico uobisiFacilius intrabitcamelusper foramen acus,quàm diues in re/ ^^^^^^^ddeo putant idt diuitem, etiam fi faciatida quxdiuitibus prxeipienda fai pßt Apodolus, in regnum ccelorum intrare non poffe C Quid ergo ed f Verum Apodo^ lus contra dominum loquitur, an idi nefciuntquid loquuntur^ Quidhorum credat,cligat chridianus.Puto mehus nos credere idos nefeire quid Ioquantur,quam Paulum cotra do/ minum loqui. Deinde cur no in cdfequentibus etiam ipfum dominum aadiutdicêtemdif/ cipulispro mifcria diuitum cótridatis:Quod hominibus impodibile ed,dco facile edcSed ideo,inquiunc,hoc didtum ed,quia futurum erat,uc audito cuangelio,diuites uendico patri ttionio,erogatocppaupcribus,dominu fèqucrétur,ÔCintrarent in regnu cceloru,atqdta ße ret quod difficile uidebatur, no utmanetes in diuitijs fuis,prxcepta Apodoli cudodiendo, id ed nd fuperbe fapicndo,neq^ fperado in incerto diuitiaru fed in deo uiuo,benefadcndo,

facile

-ocr page 265-

PELAGIA*JO s ET MÄNICH^EO s, EPIST» ÜXXXIX

A facile tribuédo cômünicando indigentibus, ueram appréhendant uitam.fed ettam l'fta præcepta apoftolica,uenditis omnibus fuis rebus implerét.Hæc fi dicunt(Scio quippc eos illa dicerc)non attendunt pn'mifiisquemadmodum dominus contra eorum dogma,fuam gratiam prædicauerit.Non enim ait,Quod hominibus impoffibile uidetur,facile eft homi nibus ß uoluerintjicd quod hominibus,inquit,impofßbilc eft,dco fScile eft.oftedens qua/ do iftarcefte fi'unt,non fieri hominis potentia,fed deigratia.Hæc ergo attêdant ifti,ôC fi rez prehendunt «lil qui gloriantur in diuitqs fùis,caueant ipfi in fua uirtute cofidere. Simul e/ nim utriq; reçrehenduntur in pfalmo,qui confîdunt in uirtute fua,SC qui in abundantia di uitiarum fuarum gloriantur. Audiant itaqj diuites,Quod hominibus impoflîbile cft,deo facile eft,ôC fiue manentes in diuitrjs fuis,fiue illis uenditis,ôC per indigentias pauperum diz ftributis intrentin regnum cœlorum,gratiæ dei tribuant non proprijs uiribus bonum fuu, Quod enim hominibus impoffibileeft, non hominibus fed deo facile eft. Audiant hoc SC iftfSC fi iam omnia fuauel uendiderunt SC pauperibus tribuerunt, ucl adhuc id agunt ateg difponut,SC hoc modo præparant intrare in regnû ccelorum,non hoc tribuant uirtuti fuæ, fedeidem gratiæ diuinæ,Quod enim hominibus impoflîbile eft, non ipfis quia SC ipfi bo^ mines funt,fed deo facile efî.Hocquippe illis SC apoftolus dicitiGum timoré SC tremore ue ftram ipforum falutem operamini. Qeusenim eft qui operatur in uobis,SC uelle ÔC operari pro bona uoluntate. Gerte idco (c dicunt de fuis rebus ue®dendis perfetftionis à domino fufcepifle cofilium ut fequantur dominum,quoniam illic additum eft,Etueni fequere me. Cur ergo in his bonis quæ faciunt,de fua tantum uoluntate præfumût,ncc audiunt domiz • num, quoniam lequi fe dicunt increpantem atq? teftantem, Sine me nihil poteftis facereC’ joan.i^ Si autem apoftolus ita dixit, Pi-æcipe diuitibus huius mundi non fuperbe fapere,nec^ in hTitnoth,^ incerto diuitiarum, ut uendant omnia quæ poflident, SC ea precta diftribuendo indigentiz bus,faciant quod fequitur. Facile ciibuant,communicent,thefauri2entfibi fundamentum

B bonum in futuru,ôC aliter eos in regnum cœlorum intrare pofle non credit, Fallit ergo eos quorum domos tam diligêter dodtrinæ fanitate componit, admonens SC præcipiens quaz lesfc præberedebeant uxores uiris, uiti uxoribus, fili’j parentibus, parentes filfis,ferui doz minis, domini feruis. Nam quomodo hæc agi poflunt fine domo, SC fine aliqua re famiz liari C An hoc eos mouet quod ait dominus: Quiconque dimiferit omnia fua propter me, accipiet in hoc centuplum SC in futuro uitam ætemam poflîdebit C Aliud eft dimiferit, az liud eft uendiderit. Nam SC in his quæ dimittenda mandauit etiam uxor commemorata eft,quam nullis humanis legibus licet uendere, Ghrifti autem legibus nee dimictere exeez ptacaufa fornicationis. Quid fibi ergo uoluntifta præcepta 7’ Non enim pofluntinter fe elfe contraria, nifi quia incurrat aliquando neceflitatis articulus, ubi aut uxor dimittatur aut Chriftus: ut alia omittam, fi ipfi uxori maritus difplicuerit Ghriftianus, eiep propoz fucrit aut à fe diuortium aut à Chrifto, Hic ille quid eligat nifi Chriftum, ÔC dimittat uxoz rem laudabiliter propter Chriftum 7 Ambobus quippe Chriftianis dominus præcepit ne quifquam dimittat uxorem excepta caufa fornicationis. Vbi autem quælibet in eis perfoz na infidelis cft,confilium apoftoli attendatunVt fi infidelis confentit habitare cum uiro fi'z «.cor.7 deli,uir non dimittat uxorem.Similiter SC uxor fidclis uirum,fi cum illa habitare conftnftz rit. Quod fi infidelis inquit difcedit,di{cedat. N on eft enim ftruituti iubieiftus frater aut fb ror in huiufimodi, id eft, fi infidelis noluerit effe cum coniuge fideli, hicagnoftat fidclis (ua libertate, ne ita ft fubietftum deputet feruituti ut ipfam dimittat fi'dem,ne coniugem amit tatinfidelem. Hoc SC de fi'lijs atqueparentibus, hoc de fratribus ibroribus intelligitur, propter Chriftum omnes efle dimittendos.cum proponitur ifta conditio ut Chriftum di mittat fi illos fccum habere defiderat. Hoc ergo SC de domo atque agris, hoc Si de his rez bus quæ iure pccuniario poflidentur hoc loco accipiendum eft. Simul enim etiam de his non ait, Quicunque uendiderit propter me quæcuncp licitum eft uendere,ftd quicunq? diz nnferit.Fieri enim poteft ut dicatur Chriftiano ab aliqua potcftate,aut chriftianus nó eris.

auc

-ocr page 266-

^66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS HILARIO, CONTRA

aut fi in hoc permanerc uolueris, domiim poffeffiones^ non habebis.Cum uero etiam illi c diuites, qui in fois diuitijs fic ftatuerant permanere, ut ex eorum bonis operibus promcrc/ rcntur deum,hæc dimittant potius propter Chriftum,quam propter hæc Chriftum.ut acz dpiant in hoc feculo centuplum,cuius numeri perfeótione fignificantur omnia,Fideli quip' pe homini totus mutfdus diuitiarum eft,fiuntep hoc mundo quafi nihil habetes amp;nbsp;omnia poflîdentes,ut in foturo foculo pofTidtant uitam æternam,ne propter ifta dimiflo Chrifto in mortem præcipitentur æternam:Hac quippe legeôêconditione non illi iiflmm,qui men tis excellentia perfedlionis confilium receperunt,ut uendita foa pauperibus diftribucrcnt,0i humeris ab omni foculi huius forcina liber ioribus leuem Qirifti forcinam ferret, ied etiam quifquis infirmior.ôC illi gloriofifiTima: perfeólioni minus idoneus,qui tarnen iè mÄninituc raciter eflè Chriftianum,cum audierit fibi proponfiquod nifi hæc omnia dimiforit,dimiifo rus eft Chriftum, apprehendet potius turrim fortitudinis à facie inimici: quia cum earn in foa ædificaret fidc,computauit fomptus quibus perfici poflct:id eft eo animo acceflît ad dem,ut huic feculo non folum uerbis rcnunciaret;quia amp;nbsp;fi emitaliquid,tanquam no pofli dens erat: K fi utebatur mundo,tanquam nó utens erat, nó fperans in incerto diuitiarum, fod in deo uiuo.Cum enim omnis qui renunciat huic feculo, fine dubio renunciet omnibus quæ font eius,ut poftït Chrifti eflè difcipulus: ipfe et«ra,cum de fomptibus ad turris ædifigt; cium neceflàrfjs,8C de bello adoerfos regem alterum præparando,fimilitudinem præmifîf/ LMf-e 14 fot,adiunxit fictQui non renunciat omnibus quæ font eius,no poteft meus eflè difdpulus;

• profeôlo renunciat etiam diuitqs fuis,fi quas habet:aut fic ut eas omnino no diligens,totas diftribuat indigentibus,amp; foperfluis exoneretur farcinis:aut fie,ut plus diligens Chriftum, Ipem ab eis transférât in ipfum, atlt;ç ita utatur illis, ut facile tribuens ÔC communicans,the/ fourizet in cœlo : paratusq^ fit quemadmodum parentes amp;nbsp;filîos ôd fratres uxorcm,hoc modo ÔC iftas relinquere,fi talis conditio propofîta fuerit,utnifîdimiflà Chrifto,eas habe/ re non poflît.Nam (î aliter huic fèculo renunciat,quando accedit ad fîdei facramentum,fa/ d cyprw««;. Qt quod de lapfis beatus Cyprianus ingemuit, dicens : Seculo uerbis folis renunciantes amp;

no fatftis. De hoc quippe dicitur,cuhi ueniente tenfetiôe,magis ifta metuitamittcre,qua'm Chriftum negate, Ecce homo qui cœpit ædificare, ÔJ non potuit perfîccre. Ipfe eft etiâ,qui cum adhuc longe effet aduerfarius eius,mifit legatos quærens pacem : id eft nondum afniz gente,fèd adhuc imminente ac minante tentatione, ut his non careat quæ plus diligit, ad relinquêdura Chriftum negandumépcofèntit. Et multi font tales,qui etianyjutant fibi ad augendas opes foas ÔC multiplicanda delecftamenta terrena, religionem foflragari debcrc Chriftianam.Sed non font taies diuites Chriftiani,qui licet ifta teneant,non tarnen ab eis ita tenentur, ut hæc Chrifto anteponant, quia ueraci corde fèculo renunciarunt, ut nul / lam fpem in talibus ponant. Hi uxores amp;nbsp;filios uniuerfascç familias ad Chriftianam rez ligionem tenendam fana erudiunt difeiplina. Horum domus hofpitalitate feruentes. rez cipiunt iuftum in nomine iufti, ut mercedem iufti accipiant. Frangunt eforienti panem fuum, nudum ueftiunt, captiuum redimunt, thefaurisant fibi fondamentum bonum In futurum,ut appréhendant ueram uitam. Et fi forte pro fide Chrifti pecuniaria damna perz petienda funt,oderunt diuitias foas : fi foorum orbitates uel feparationes pro Chrifto miz natur hic mundus,oderunt parentes, fratres, filios, uxores: poftremo fi de ipfa huius corz poris uita cum aduerfario pacifeendum eft, ne defertus déférât Chriftus, oderunt infoper animam foam » De his quippe omnibus mandatum acceperunt,quod aliter difeipnli Chri fti eflè non poflînt. Nec tarnen quia præceptum eft eis, ut oderint pro Chrifto ôi animas fuas,uendendas eas habent,aut illatis fibi manibus effundendas : fèd parati font eas ami^ tere pro Chrifti nomine moriêdo,ne mortui uiuant Chriftu negâdo, Sic etiam diuitias,ad quas uêdendas parati no fuerunt monête Chrifto, ne eu eis pereant perdito Chrifto:habc mus hinc utriufqj fèxus diuites clariffimasq^ perfonas martyri) gloria foblimatas.Ita multi, quos reru foaru uenditiôe piguerat ante pernci.Chrifti imitata paffioe font repente pfeÆî

-ocr page 267-

PBLAGXA^OS et M ANICH AEO S, EPIST. LXXXIX*

4 qui nSnulIam infi'rmitatê carnis Si. ianguinis fijis diuitrjs pcrfecerutTubitaaduerfus pcc^ catum pro fide ufq^ ad fanguinem certarunt. Quibus auté non prouenit corona martyrq, neqiillius perfedlionis de iiende»dis rebus fuis,cohfilium tam prædarum Ô!. tam grande re tcperuntjóC tarnen à damnabiltbus immunescriminibus eiurientem Chriftnm paucrunhfi tienti potum dederunt, nudum ueftierunt, peregrinantem fufcepcrut^f, nó (èdebunt quidê cutn Chrifto fublimiter iudicaturi,fed ad ipfius dexteram ftabunt mifericorditer ludicâdL, Beat! enim mi|^icordes,quoniam ipforu miièrebitur deus. Et indicium fine miiericordia fict illi qui noMecit rnifericordiam. Superexultat autem mifcricordia iudicio.Proinde ifti * definât contia^fcripturas loqui,ôd in fuis exhortationibus ad maiora fie excitent,ut minora non^aqgnent.Non enim amp;nbsp;fandtam uirginitatem aliter exhortando perfuadere pofîunt, uifi coniugalia uinculadamnauerint,cum docente apoftolo.unufquifqj donum proprium i.cor.7 habcat à aeo,alius fi'c,alius autem fie. Ambulent itaq^ perfedtionis uiam uenditis omnibus fuis rebus ÔC mifèricorditer erogatis.Sed fi ucre pauperes Chrifti funt,ôd non fibi fed Chri fto colliguntj'nfirmiora eins mébra quare puniunt antequam fedes iudiciatias acceperintC Si enim taies crût qualibus dominus dicit:Scdebitis fuper duodecim fèdes indicates duoz fiecim tribus IfraëhSd de qualibus apoftolus dicit: Nefeitis quoniam angelos iudicabitis, préparent potius no criminofos fèd religiofbs diuites rccipere in tabernacula ætcrnagt;à qui bus amici mdli funtde mammona iniquitatis. Puto enim quod quidâ eorû qui hæc impu denter atc^ imprudêter garriunt,à diuitibus ChriftianisSi prjs in fuis nccefTitatibus fuftet» tantur. Habet enim ecclefia quodammodo fuos milites,5d quodâmodo prouineiales. Vn/ de dicit apoftolus:Quis militât fuis ftipendfis unquamç’ Habet Si uineam plantatores, habet gregem SC paftores. Vndc cofequenter dicit: Quis plantât uineam,amp; de frudlu eius non edit Quis pafcitgregcm,ôlt; de ladle gregisnon percipitCQuâuis talia difjjutare qua/ lia ifti difputant, non fit militare fed rebellare, non fît plantare uineam fèd cradicare.no fît

B pafeendos cogrcgareXcd perdendos à grege feparare.Sicut autem ipfî qui diuitum religio/ fis obfequqs aluntur atep uefliuntur, neque enim ad fùas neceflitates nihil accipiût nifî ab eis qui res fuas uendunt, non tarnen iu^icantur atep damnantur ab excellentioribus ChrÎA fti tncmbris,qui maiori uirtute.quâ multum commendat apoftolus,fuis fe manibus tranfî gunt: ficnec ifti damnare debent infirmions meriti Chriftianos quorum operibustranfî/ guntur, fed redle uiuendo amp;nbsp;redhe docendo magis eis dicere,Si nos fpiritalia fèminaui/r mus,magnumeft fîueftra carnalia metamus 7 Multo quippeminori impudentia fèr/ ui dei, qui manuum fuarumhoneftis operibus uenditis uiuunt, damnant iftos âquibus nihil accipiunt, quàm ifti qui propter aliquam corporis infîrmitatem non ualentes màni/ bus operari, damnant eofîpfos de quorum facultatibus uiuunt. Ego qui hæc feribo perfe/ dlionê de qua dominus locutus eft,quando ait diuiti adolefcenti: Vade uende omnia qua^ ^ätth.19 habcs SC da pauperibus,ôi habebis thefaurum in ccelo SC ueni fequere me, ueheméter ada/ maui, SC non mcis uiribus,fed gratia ipfîus adiuuante fîc feci. Neque enim quia diues non fuiddeo minus mihi imputabitur. Nam neque ipfî apoftoli qui priores hoc feçerunt, diui/ Auguliinttt tes fuerunt.Sed totum mundum difnittit,qui Si illud quod habet, SC cjuod optât habere di mittit. Quatum autem in haçperfeëlionis uia profecerim,magis quidem noui ego, quàm^’ * quiiquam alius homo,fed magis deus quàm ego.Et ad hoc propofîtum quâtis poffum ui ribus exhortor, SC in nomine domini habeo confortes,quibus hoc per meum minifterium perfuafùm eft: fie tarnen ut præcipue fana dotftrina teneatur, ncc eos qui ifta non faciunt, uanaçontumacia iudicemus, dicentes nihil prodefTe quod pudice quamuis coniugaliter uî riunt, quod domos fuasôi familias Chriftiane regut, quod operibus mifèricordiæ fibi the fauri2antinpofterum,nciftadifputando non fcnpturarum fandlarum traélatores.fèd eo rum aceufatores inueniamur. Quod ideo cômemoraui, quoniâ ifti quâdo talia dicere pro/ bibentur ab eis qui hoc domini confîliu no ceperunt, refpondcnt eos talia difputari nolle, ■quonia uitrjs fuis fauét,amp; dominica præcepta implere detraôlâtiquafî nô,ut de his taceatn

-ocr page 268-

2.63 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D n /T’

»^ATRes CONCrb^II c A R TH A G Ilÿ E N.

tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamen utuntur diaitijs, etiâ tpG cupidi Ô: auari male bis uten/ c

te HtmociaaadoSidiVc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfcmalos, toteatt lores in ea quain im Ga^ui ta

tulacuno? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^™tnatjdo,ita feutderi magnos iiolunt,quiadiaitiasruas,udquan

nes tc«ri?4taturatlt;/diSX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ ciusMzaœ.^uxufc^ ad

QJi'fiio ^.dc tanVnde auia pv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doóirtna no fana perturbare atcß euertere moliam

»on

mdecedeiia

« malos, guoaiam Xboc^^ar aia^nZ'o'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imiusfeadi ttccelTecllponaboaos

dem aliquando eoodudam lora^^ ^uæ^oncs intcrrogafti.prolixara cpH1blam,iam cane

qaacuc.Scd Aqaicam aliquos

feccôiurare.quâdomorehLem.Sdcdms1vT^‘lk^na''‘‘^^‘''^^‘‘^'S''°‘'^quot;‘'P‘^‘^‘‘'quot;' pcranimam meam.quia non didcuc

«• e^rimt,.,, Io. Sed aiam ilia ibi contra cos iaueór, rt quot;’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;npoliolo Paa/

aoius:Quoc,diemorior,pccueS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eic,cacconem.ubiaicApo/

noflrojn grxds etum codicibas rcopnw, ƒ fi^^^res quam habeo in Chndo lefa domino guahocTicintdligat diaum,t^r u^rijtr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;banciarationéane quis in latinalim

^‘‘P’i^cm‘n3daos,Xmcdcaamp;a.ab,dietquot;^Jq^d^^

qaia in fuis litteris lurauit Apodolus uie .'nP.J' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no ett lurano. Sednon idea,

mcio.Malcoccnmccccias.uc^^ZonZma^

(ho ca cll.aon non,ßeat dommus monec.Nd amt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iummas,ac Be in occ no/

‘ciirimumpcccatumeafalfum mrare,auodouseJ./^ '^^^quot;■G’dqo'agrae mihiaidcca[,mdius exponaacMa tn^iotes cion j/d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AcccpiGi quod

dam,redalciquiucTaaccrpo/ruiic.NamXe^ooamol

gnumc0fecesbcneRccum;neaqusillicifacamp;fß/^ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doccrc,amp;iunia o

‘ucuacur,ciocimeeuaasignocam.IntJom,nondk^lbj-^‘^quot;^'a^‘^m'‘quot;quot;o!^^^^^^

hgïimXCœMS!,

T'‘’‘quot;a.Panchomus. Viaor, Rdiica/ cianus AdcoJameO^f'^^Ç ■'^’^‘^'fJ‘quot;^^'^‘^‘^quot;‘gt;’^’Ampelius,AciimuM

^^^^^^’^[^/quot;^,Çquot;°^’fdeus,PabadiusÇuocualcdeus.CppnaausSemilius.P^^^^

Candidus, CyprianasXEmcUanus,Romanus, AHicanus, X Maiccihnas,qut inconcibo ecckßx Carthaginenßs affaimas^Cu exmomad Cärrhaginen jetn ccdcnatn folenm'ter ucniremus,a[cp ex diueriis caußs congregata exnobis Cynodus ha bercmr,cópresbytcr noßer 0roßus nobis litteras iandtoram ßatram äi cdßicerdotam no/ ßroram deditHerodis SCLazarhqnonim formam bis conßituimus eße Cubdcndam.His ergo lediisoPelagtam amp;quot;nbsp;Cceießiu aatores nefarijprorfaSaSCab omnibus nobis anathema/ ßsandierrorisaduertimas. Vndefadbrm eß, at recenfendam peceremusa quid ante ferme ir quinquennium fuper Coeleßq nominehicapadeccteßam Carthaginenfem fueritagitata, Quo recitatOaßcatex fabßqaetibas adaerterepoterit fandtitas tua,qaamuis iudicatio ma/ nifeßa conßaret, qaia illo tempore epißopaliiadido exdfam hoc uainus tantum ab cede/ ßa uiderctarotiihilomiaas tamdid commuai deliberatione cenßaimus^SC huiußnodiperfua ßonis

-ocr page 269-

INNOCENTIO PONT» R* CONTR A PELAGIA NOS, E P, XC»

fionis autores,quamuis ad presbyterium idé Gœleftius poftea peruenifte dicatur, nifi hæc apertiflima anathematizauerint ipfos anathematizari oportere, ut fi ipforum non potue/ titjfaltem eorum qui ab eis dccepp funt uel dccipi poffuntjCognita fententia quæ in eos lata cft,fanitas procuretur.Hoc itaqj geftum domine frater fan(fte,charitati tuæ intimandu du/ Apoßolic^ ximusjUtftatutisnoftræmediocharitatisetiâ apoftolicæ fedis adhibeatur autoritas, pro fedet, tuendafalute multorum,K quorundam peruerfitate etiam corrigenda, ld enim agunt ifti damnabilibu^ifputationibus fois, ut non defendefldo, (èd potius in fuperbiam iacrilega cxtollendo Iib?Tum arbitriumjnuUuÏn relinquant locum gratiæ dei qua Chriftiani (umus, qua SC ipfum aoftræ uoluntatis arbitrium uere fit libcrum,dum à carnalium concupifcenti arum dgminatione Iiberatur,dicente domino,Si uos filius liberauerit, tue uere liberi eritis, quod auxilium fides impetrat, quæ eft in Chrifto lefu domino noftro. Ifti autem afferunt ficut à fratribus qui etiam eorum libros legcruntcognouimus, in eo dei gratiam deputanz dam,q, talem hominis inftituit creauitq^ naturam, quæ per propriam uoluntatem legem dei poflitimplere,fiue naturaliter in corde confcriptam,fiue in litteris datam.Eâdem quoep legem ad gratiam pertinere,quod illam deus in adiutorium hominibus dedit. Illam uero Ötatiam qua ut diótum eft Chriftiani fumus,cuius apoftolus prædicator eft diccns.Code/ leftor enim legi dei fecundum intcriorcm hominem. Video autem aliam legem in memz hris meis repugnantem legi mentis tÂeæ, SC captiuante me in lege peccati quæ eft in mem/ brismeis.Mifer ego homo.qs me liberabî t de corpore moÆs huius. Gratia dei per Icfum Chriftum dominu noftru : nolut omnino cognofcere,nec aperte quide oppugnare audet, Sed quid aliud agunt, cu hominibus animaubus no pcrcipientibus quæ funt fpiritus def, perfuadere non ceflantadoperandam perficicndamc^ iufticiam,0C dei mandata complen da,folâfibi humanam fufficerc pofte naturam, non attendentes quod Icriptu eft. Spiritus ro.s.j.i»; admuat infirmitatem ueftra. Et, non uolentis eft neqj currentis,fcd milerentis eft dei. Et qgt;

fi unucorpus fumus,finguli autem alter alterius mebra,habentes dona diuerfa fccundu gra/ riâ quæ data eft nobis. Et,gratia dei (urn, id quod fum, SC gratia eius in me uacua non tuit, fed plus omnibus illis laboraui,non ego autem, led gratia dei mecu.Er,gratias deo qui de/ dit nobis uiétoriam per dominum nt^ru lelum Chnîtum. Et quia non idonei fumus coz g’tare aliquid quafi ex nobifmetipfis,fed fiifficicntia noftra ex deo eft.Et,habcmus thefau iftum in uafis fiólilibus ut eminentia uirtutis fit dei SC non ex nobis, Et innumerabilia

de (cnpturis omnibus fî colligcrc uclimus,tomus no (uffïcit Et ueremur ne apud te i7 cómemorando quæ maiorc gratia de iède apoftolica prædicas,inconuenienter facere ui ^camur.Sed ideo facimus,quia eo infirrniores fumus,quaqua uerfum quifq; noftru uer/ dei prædicando putatur attcntior,crebrius eos patimur ÔL audacius infurgentcs.Si ergo Pclagius cpitcopalibus geftis quæ in oriente confcóta dicuntur,etiam tuæ uenerationi iufte uifus faerit abfolutus,error tarnen ip(è ói impietas quæ tam muhos aflèrtores habet,per di uerfa difperfos,etia autoritate apoftolicæ (èdis anathematizanda eft»Confideret enim fan «Æitas tua,sj paftoralibus nobis copatiatur uifceribus,qgt; fit peftiferum SC exitiabile ouibus Chrifti,quod iftorum (acrilegas difputationes neceffario (cquitunut nee orare debeamus, he intremus in tentationem,quod dominus difcipulos monuit.ó^ pofuit in oratione quam docuit,aut ne dcficiat fides noftra, quod pro apoftolo Petro fe rogafie ipfe teftatus eft. Si wim poflibilitate naturæ,5£ arbi trio uoluntatis in poteftate funt conftituta, quis no uidcat domino inaniter peti,amp;: fallaciter orari,cü orando pofiuntur quæ naturæ iam ita conditæ fhfficiétibus uiribus obtinéturC'Nec debuiflê dicere dominum lefum, Vigilatc oratc:fcd ^^antumodojuigilate ne intretis in tentationêmcc beatiffimo Petro primo apoftoloru, Rq gaui pro te,fèd moneo te uel impero acprxcipio ne deficiat fides tua. Contradicitur etiatn iftorum cótentionebenediótionibusnoftris,ut incafium fuper populum dicere uideamur, quiequid eis à domino precamunut reóte ac pie uiuendo illi placeanuuel illa quæ pro fidez libus prccatur apoftolus dicensjFieólo genua mea ad patrem domini noftri lefu Chrifti,

i.rctrd, 47*

Matth. 6

Lucit zz

ex quo

-ocr page 270-

Z-JQ INNOCENTIVS RO- PONT. PATRIB. CONCILII CAR»

ex quo omnis paternitas in cœlo K in terraftiominatui*,ut Jet uobis fecu Ju Jiuitias glotte q (uæ uii tutë corroborari per fpiritu eius. Si ergo uoluerimus beneJiccn Jo fupcr populu di/ ccrCjDa illis domine uirtutê corroborari per fpiritu tuu, i^oru uobis Jifputatio cotradicit, affirmans negari liberu arbitriu fi hoe à Jeo pofcitur quo J in noftra eft poteftate* Virtute enim corroborari fi uolumus inquiunupoflumus ea pofiïbilitate naturæ quam non nue ac/ cipimuspfèj cum crcârcmur acccpimus.Paruulos etiam propter falutê quæ per faluatorem Chriftum Jatur,bapt{2an Josnegant, ac fie cos mortifera ifta Jodtrina it^ternum necât, promittentes etiam fi non bapcisentur, habituros uitâm æternam, nec peftRere ad eos, de »9 quibus Jominus ait. Venir enim filius hominis quærere faluare quo J pq;ierat: quia ifti inquiunt.nou perierant,neceftquod in eis fàluetur, ucl tanto precio redima^, qutenihilcft in eis uiriatum,nihil tenetur fub Jiaboli poteftate captiuû, nec pro eis fufus efïe f^oiffs in remiffîonem legitur peccatorum: quancp per baptifmum Chrifti etiannjaruuloru fieri re? demptionem libello fuo Cœleflius in Çarthaginenfi ccclefi'a iam confefîus cft.SeJ muiri q eorum perhibentur efie uel fuiflè Jifcipuli,hæc mala quibus fundamenta Chriftianæ fîdei conantureuertcrc,quacuncp poffunt affirmare non ceflant. VnJe etiamfî' Pclagius Code/ ftiusép corredli funt,uel fe ifta nunquam fenfiftê Jicunt,SC quæcuncp feripta contra cos pro lata fuerint fua effe negabunt, nec eft quêadmo Jum de mendado conuincantur, generali/ ter tarnen quicunc^ dogmatisât Si affirmat,humanSm fibi ad uincen Ja peccata dd mâ data facienda fufficere pofle nÂuram,Si co modo gratiæ dei quæ fanôlorum euidentiuso/ rationibus Jeclaratur.aduerfarius inuenitur, Et quicunqj negat paruulos per baptifmum Chrifti,à perditione libcrari,ôi falutem perciperc fempiternam,anathema fît.Quæcunque autem alia ab eis obqciuntur,non Jubium uenerationem tuam cû gefta epifcopalia pcrfoc xerit quæ in oriente in eadem caufa confedta dicuntur id iudicaturam, unde onines in dei mifcricordia gaudeamus.Ora pro nobis domine bcatiffirrie papa.

Innocêdus Romanus Pontifex fuperiori rcfpondet epiftolæ.ln hac epifiola Si di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D

dionê Si ingenium Si erudittonem tali dignâ præfule defîderare cogimur.Ep.XCI»

NNOCENTivs, Aurclio Si omnitiys fàndlis epifeopis, uel cæteris qui in cocilio Carthaginenfisaffuerûtecclefiæ, dilccftiftîmis fratribus in domino fàlu’ tem. nbsp;nbsp;nbsp;In requirédis de his rebus quas omni cum folidtudine Jccet à facer

dotibus,maxime à uero iufto^ Ôicatholico tradtari concilio,antiquæ traditio nis exépla feruantes Si ecclefiafticæ memores difciplinæ, ueftræ rejigionis uigorê no minus nunc in confulendo,^ antea cum pronunciaretis ucra ratione fîrmatis,qui ad noftrum refe rendum approbaftis eftè indicium,feiêtes quid apoftolicæ fedi, cum omnes hoc loco pofîd Sf dpojio/ ipfum lequi defideremus apoftolum,debeatur, à quo ipfe epifcopatus,Ôitota autoritas no Uc4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis hutus emerfit.Quem fequentes,tam mala iâ damnare nouimus nbsp;nbsp;probate laudan

da,uel id uero quod patrum inftituta facerdotali euftodientes offirio non cenfetis effe cab canda,quo J illi non numana,fed diuina decreucre fèntentia, ut quicqnid de difîuncftis re/ motisep prouinerjs agcretur,non prius ducerent finiendum,nifi ad huius fedis notidam per ueniretîubi tota huius autoritate iufta quæ fuerit pronunciatio fi'rmaretur, indeep fumeret cæteræ ccclefi'æ uelut de natali fuo fonte aquæ cûÀæ procedercnt,5i per diuerfàs totius mu di regiones puri capitis incorruptæ manerêt,quid prædpere,quos abluere, quos uelut in cœ no inemûdabili fordidatos mundis digna corporibus unda uitaret. Gratufor igitur fratres chariflîmi,qgt; per fratrem Si coepifeopum noftmm Iulium Iitteras ad nos deftinaftis, Si eu illis curam geritis,quibus præfidetis ecclefiis, folicitudinem ueftram pro omni utilitate mo ftratis.Si per cundtas totius orbis ecclefî'as omnibus unà quod profit decernendum effe Je/ pofcitismt fuis conftabilita regulis ecclefia,ex hoc quod illoscaueat pronûciationisiuftæ fîrmata decretalibus pauere non poftît, qui peruerfis inftrudli uerborum argutijs fub itna/ gine catholicæ fîdei difputantes.uelut peftiferum exhalantes uirus, ut hominum rcdle fen/ tientium in deteriorem partem corda corrumpant, totam ueri dogmatis quærunt euer/

tere

-ocr page 271-

DAMNATIO PEI7A GI an ORV M, EPIST» X C 1.

tere diGipIinam. rîærcfibus pullulantibus eftccleriter obuiandum, Sanandum ergo cele/ rius nc longius exccrandus animis morbus inferpat, ut fi medicus cum uiderit huius terre ni corporis aliquem effe languo^em,magnum fuæ artis æftimat documétum,(ï cito quis il/ 'us intcruentu defperatus euadat,uel cum putre uulnus a(pexerit,adhibet fomenta uel cæ/ tcra quibus illud po (Tit quod natum fuerat uulnus obduci, ac fi id manens fanari non po/ tcrit.ne corpus rcliquum fua tabc corrumpat, ferro amputat quod rfocebat, quod reliquu integru eft,{èn^t intadlum.Præcidêdum id ergo eft quod uelut puro fanoep nimium cor/ pon uulnus dwcpfit.nc cum tardieft abftergitur,in ipfis pene uilceribus huius mali nó ex/ haurienda pQft fentina conGdat.Namquidnosdehispofthæc redlum mentibus exifti/ nianu^, qui fîbi (è putant deberc quod boni lunt,nec ilium confiderant cuius quotidie gra ^am confcquuntur;* Sed item ifti qui tales funt.nullam dei gratiam confequentunqui fine ilio tantum lè aflequi poflc confi'duntquantu uix illi qui ab illo poftulant Si accipiunt pro/ nicrentur. Quid enim tam iniquum poteft eflc,tam barbarum,tam totius religionis igna tnin.tam Chriftianis mentibus inimicum,quàm huic te negate debere quiequid in quoti/ diana gratia conlcqueris, cui teipfe confitcris debere quod natus es C Ergo eris tibi in pro/ uidédo præftantior, quàm poteft in te effe qui te ut eflès effecitCEt cû putes debere quod ü lui s, quomodo te non putas illi dcberc quod quotidianam eius conlèquendo gratiam ta liter uiuisÆt qui nos adiutorio ne^s indigere diuino, quafi ex noftra in totu poftibilitaz tcpcrfc(fti,quomodo uero adiutohum in nos,cum taies àlt;iobisetiam eftè poftumus,pro/ uocarnus Qui enim adiutorium dei negat, uellem interrogate quid dicat, nos non mere/ tigt;an ilium hoc non poffe præftare C' An nihil effe propter quod unufquifque hoc debeat poftulare C Poflc hoc deum,opera ipla tcftantunadiutorio quotidiano nosegere negate fion poffumus»Hoc enim,{èu bene uiuimus, prccamur, ut melius lanótiuscp uiuamus,lcti ptaua fènticntcs,à bonis auertimur, ut ad redâ redeamus uiam cius auxilio plus egemus.

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid tam mortiferû, tam præceps uideatur ad cafum, tam expofitum ad omnia pez

ricula,(i hoc folum nobis putantes poflè fufficerc, quod libetum arbitriu cum nalceremur accepimus,ultra iam à domino nihil^uæramus C îd eft, autoris noftri obliti,cius poten/ tlam,ut nos oftêdamus liberos, abiuremus,quafi iar amplius quod poflît dare non habe at,qui te in tuo ortu liberum fccittnefciêtes quod nifi magnis precibus gratia in nos implo/ rata defeendat, ncquaquam terrenæ labis SC mundani corporis uinccre conemurerrorcs, cum parcs nos ad refiftendum non liberum arbitrium, led dei Iblum facerc poflît auxiliu. Nam fi illcclamat adiutorio fi'bi opus eflè diuino,qui digne hoc non quærerct fi cui libe/ turn arbitrium plus prodcffet,quippe cum uir bcatus K lam eledlus à domino nihil ege/ tet,tarnen ita deum dcprecatur poftulans: Adiutor meus cfto nc derelinquas me, neep de/ Pptxtf fpicias me deus falutaris meus. Nos nobis liberum arbitrium, ille deum poftulat adiuto/ rcmtquod nati fumus poffe fufficerc nos dicimus, ille deum ne derelinquatur exorat^Nos ergo dicimus manifefte, quid oremusCcum ille tâtopere bcatus,ut fiipra diximus,uir nc de Ipiciatut exorat. Illi enim ncceffc eft ita arguant, qui illa confîrmanL Dauid enim oratio/ nis ignarus, SC fuæ naturæ nefeius acculètur: qui atm feiat tantum in fua effe natura,ùdiu/ Jtiuoe^t,eiut torcm fîbi deum SC affiduum adiutorem, ncc illi fuffîcit afliduum, led ne aliquando ilium defpiciat oratir^nibus pronus exoptat, SC per corpus omne plaltcrq hoc SC prædicat SC cla/ mat. Si ergo hoc illi tam m^nû fit,ut affidue diceret, ita ncccflariu eft cófeflus ut docerct, quemadmodum Pelagius Cœlcftiusfp fepofitaomni refpófionc pfalmorum, tali^ abdi cata doólrina fuafiiros Ic aliquibus effe confidunt, nos aaiutorium dei nee deberc quærc/ re nee egerc, cum omnes fandti nihil fe fine hoc agere poffe teftentur. Liberum enim arbi/ trium olim ille perpeflus,dum fuis incófultius utitur bonis,cadcns in præuaricationis pro/ funda dcmcrfus,nihil quemadmodum exinde furgcre poffet inuenit, fuacp in aternum li/ bertate dcceptus huius ruinæ iacuiffet oppreflüs,nifi eum poft Chrifti pro fua gratia rele/ uaflctaduentus:qui per nouæ regenerationis purificationem, omne præteritum uitium

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z 1 fui

-ocr page 272-

EPISCOPI CONCILII MILEVITANI,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ (iii baptiCmatis huacro purgauit,ó^ eias Rrtfiâs ftatum qao reëli'us (lahiJiasc^procederct, C

tarnen fliam gratiam in pofterum non negauiu Nâquâu/s redemiffèt hominem àprxteri tis illc peccarisjtanren Cdens iceram pofTe peccare,alt;i repa^oonem ßbi, quéadmodam pof ièt illû 3C pofl itta corrigere, malta fernauinquotidiana præiîat ille remedia,qaibas niß fre

K' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h conßßcp nitamunnufiatenus utneete humanos potetimas errores, Neceße cil etiim ut

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiToaaxiliantcaindmas.eo iterumnonadiuuanteuincamur.Sedpojfïèmp/uradicerc,ni/î

t' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos conliatet cunéia dixttTe^ (^uifquts etgo haie aiîentietis uidetat eile i^tentiXfqao di/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cat adiutorio nobis non opas eile diaino, inimicum ft^atholicxßdei ÔCdtflfeneßcijsproS

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetat ingratam.Nec noilra commanione fant digni, qaam ptædicando talii/er polluemnt.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicenim Caa iponte dam Ceqaantatilla qaæ dicantjongius à aéra religione fagerat Cam

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim hoc totam in noilra profeiTioneconffilat, qaotidtanisé^ predbas nibijagamus,^iff

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qaemadmodum dei miCencordiam confeqaamar, qaemadmodam ferre poffimas iila ia/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rogo tantas tlloriim peéiora error obcæcat, atßnallam gradam fentiandqa

quot;^‘:d^quot;‘l‘gt;ncnecme^tut.needcalijsa,nßdercatlt;jaidquotidicßaguBsgrM3^^^^^^ gmt. Saat qa, dem ift, omnes create dignilTmi. qui ace hoc ßbi KliqaerÛc,uc fe auxilio oeÊ?. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3diutotiam,nonalip fedßbi

P‘^quot;‘^3^bßuetunt.qu,aueIl^d,ßmtlougius,Xabecdeß^ptoculrcmoucudiuifcetib^^

^es-uelpoiLZ^mJeu:quot;^^^^^^

amp;mmtemotoqucmod,,ra:u,eutisaß]am cauuus ßu^ruml^ceta^rduTeut amp;^xpa^

Scopus rSi eius3uxiliumefrccoguo^e^c“m^^^°^^^^ uegauemtptouoca^tint, D f3crautlibeteumt.quaßmIuccmLfcedatäaiLßoine.

bustotusneuetumarpicetecfcedabafutic^^a^3bd,caustpommbusqu, fcufctuac,SCaIiquandLuimumeeaL,r,^i?fJ^afS^‘^“^’t^'”°°'‘'^‘^‘l‘^^ I^i,ecomäi.uerisße fanaadoscócilijsCnbuancatcgrubmtt‘quot;^n‘‘^‘^oc ceßatcpontißcü.ißisaliqaatenusßubuenite SCt^busali ßua-roletlapßscäteßpu^meccleßanäuJZouti^^^

mimtcdiganß.„e fotispoßti SC taco prxßjio dß2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ptæap,cqs,iciaa oude do

exponaacur,deuorandili,r,..n,...j i. ^^°‘^'”‘'quot;'quot;°'''^lt;^xduß,penculis omnibus re,h°Zt2doMu^^

dicamusrnmngt;hirpt^etm‘^li'u^ i^^b s‘'^^fP^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupeceireduximus qd-

P^^ditascognoicant eilècóaiéii Ideoé^a nobilt;;r^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^PpreiTumo qao ilb refatati â£

‘■lt;^l3Cioca.Scracisconnatucdoiiri,Zrâc^d0^â^T^^^^ ^-^‘l-^od^‘l^3rampoamp;ptoßcet^^

de cohibendts

L er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hpiiiolaa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X eilt-

Chriaohonorandopapæln,

US AuduPin ^^^^^^^^’^^^^^^^sgt;Donatus,Re{litataSolMdanaSaÄlipi

■*jcg/ ÄjCurrn/- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^^^!^^^^^^^^^’^ortanatus,PofIidtas,Noaatas,SecudaSs

tiatas Ponticanijc Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^’^‘'^^onias,Malcas,Littorius,Fortanarus,Do''

ProceiTuSo Cre ridus Ouadratas Lie'll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^’P^^^^^SoSerauSaTerétiaSaCrcfconiaSaSpee'

^^^^^^^^^'P^^RitjuSsCreiconius VidloroGignädas,PoßdoniaSs

Antoni/


-ocr page 273-

INNO^CENTIO CONTRA PELAGIANOS. EP^XCII» X7, A Antoninus,Innocenrius,Prændius,Crefccnt!us,FeIix,Ântonius Vióhor, Honoratus, Do/ natiis,Petrus,Prændius,Crcfconius,Lampadius,Delphînus,ex concilio Mileuitano in do/ mino (àlutê* Quia te dominus gratiæ fuæ præcipuo muncrc in (èdé apoftolica collocauit, lalémlt;ç noftris têporibus præftitit,ut nobis potius ad culpâ negligêtiæ ualeatjiî apudma Menerationê nbsp;nbsp;nbsp;pro ecdefia (ùggerêda funt tacuerimus,^ ea tu pofj's uel faftidiofe ucl né ;

gligenter acdpere, magnis pericuîis infîrmorû mébroru Ghrifti paftoralê diligentiâqùæfil. tnus adhiber^gneris. Noua quip^e hærefî's 82 niniiu pernidofa têpeftas forgcre inimico tu gratiæ Chnni cœpit,qui nobis etiâ dominicâ orationem impijs diiputationibus conan/ turauferre.Cûp em dominus docuerit ut dicamus, Dimitte nobis débita noftra,ficut SCnos dit^'ttiçius debitoribus noftris Jfti dicunt pofte hominé in hac uita præceptis dci cog^itis tantam perfeôtione iuftidæ fine adiutorio gratiæ fàluatoris, per folum liberu uoluntaz tis arbitriu peruenire,ut ei no iît iam neceflarium dicere,Dimitte nobis débita noftra.lllud oero quod fequif ,Ne nos inféras in tentationê,nô ita intelligendu tan^ diuinu adiutoriu pofcere debeamus, ne in peccatum tentati deddamus,fed hoc in noftra eflè pofitû potèfta te.Sj ad hoc implêdum folâ fuffîcere uoluntatem hominis,tan^ fruftra apoftolus dixerit, Nó uolentis nelt;^ currétis, ftd miferentis eft dei:Et fidelis deus qui non permittet uos têtari fiiper id quod poteftisjed facict eu têtatione etiâ exitu ut poftîtis fuftinere, Fruftra eriâ do tuinus dixerit apoftolo PetrojRogaui pro te ne deficiat fides tua.Et omnibus fois, Vigila/ Luete n» te Ql orate ne intretis in tentâtionem, fî hoc totu eft poteftaTis humanæ.Pueros quoc^ par/ Uülos ß nullis innouentur Chriftianæ gratiæ fàcramêtis habituros uitam æternam, nequâ præfumptione contendut,euacuantes quod didt apoftolus, Per unum hominê peccatu in ttauit in mundu,82 per peccatu mors,ô{ ita in omnes homines pertrâfijtiin quo omnes pecz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

tauerunt.Et alio Ioco,Sicut in Adâ omnes moriuntur,fic 82 in Chrifto omnes uiuificabun/ tur.Vtergo alia omittamus quæ contra (ànôtas feripturas plurimadifterunt, hæc intérim 8 duo quibus omnino totu quod Chriftiani fomus nituntur euertere,quæ fidelia corda fofti/ net,non eftè rogâdum deum,ut contra peccati malu atcç ad operandâ iuftidam fit noftec , adiutor,Ô£nonopituIari paruulis ad c^quendâ uitatp æternâ Chriftianæ gratiæ facramê tum, hæc infinuantes apoftolico peôtori tuo, no opus habemus multa dicere,amp; tantâ im/ pietatê uerbis exaggerate,eu proculdubio te ita permoueant,ut ab eis corri^endis ne latins feipant multos'«^ cotaminent,uel potius interimât,du fob nomine Ghrifti,a gratia Ghrifti penitus alienât,omnino diflimularé no poftîs.Huius aut pernidofiflimi erroris autores ef/ le perhibentur,Pelagius 82 Gœleftius,quos quidé in ecdefia fanari maluimus, q defperata falute ab ecdefia refecari,fi neceftîtas nuila copellat. Quoru unus, id eft Gœleftius etiam ad presbyteriû in Afia dicitur peruenifte. De q antepaucos annos quid geftu fuerit fanôlitas tua de Carthaginéfi ecdefia melius inftruitur. Pelagius uero ficut à quibufdâ fratribus no/ ftris miflæ loquuntur epiftolæ,Hierofôlymis conftitutus nonullos fàllere aflèritur,uerunta me multo plures q eius fenfos diligêtius indagare potucrunt,aduerfos eu pro gratia Ghri/ fti^82 catholicæ fidei ueritate cofligunt, præcipue fanôlus fîlius tuûs frater 82 compresbyter nofter Hieronymus.Sedarbitramur,adiuuâte mifericordia dorriini dei noftri lefu Ghrifti, q te 82 regere confolcnte 82 orante exaudire dignal:, autóritati fanóhtatis tuæ, de fandlariî /cripturaru autoritate depromptæ,fadlius eos qui tâperuerfa 82 pernidofa (èndunt eflê eefi ^î^os.ut de corretftione potius eorum congratulemur contriftemur interitu, Quodlibet ^tipfieligant,certe uel alfjs quos plurimos poflurit fi ab eis diftîmuletur fois laqueis im/ pMc3re,cernit uenerabilitas tua inftanter 82 celeriter prouidendum.Hæc ad fanôlitatem tuâ decondlio Numidiæ fcriptadireximus,imitantes Garthaginenfîs ecdefiæ, Garthaginenfis prouinciæœcpiicopos noftros, quos ad fodem apoftolicam quam beatus illuftras dehac_. caula fcripfift^ comperimus.Et alia manu,Memor noftri in deum gràtia augearis domine t, be^tiflime,merito(^ uenerabilis,82 in Ghrifto honorande fànôle pater,

Innocentius R.o, Pont, patribus concilij Mileuitani comprobrans illorum aâa ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

S î uerfos^^

-ocr page 274-

274 ïNNoCEN. CONCILIO MILEVITANO, CONTRA PELA^

uerfusPeïagisnos^Eiardem getitjepiffolseif^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epidt XClIf»

NU o CENT I VS, Stiaano fenbValétio,Xeætetis qui in Mileaitana fynodo interfuctuntdileólUrtmis fratribus in dno faiute. Inter cameras Romans cede

lt;^utas,5: apoflolieæ Cedis occapat:ioncs,qbas diaerCorucoCulra ßdeli ac mo ____* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dica dif^ptarione tradlamus. Crater Sieoepiicopus nofter Ialiuâ’,dilcétiôis ue/ K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ira: Itttcras qaascxMileuitano edcilio cara ßdei propêdore miß{lis,mibi inopinâter in^ef

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßbCarthagineßs etiâ (ynodi qaerclæ^atilis Ccripta Cabiangés.Nimiru exui^t ccdeßa tâta

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coüidtudinécómidisorcgibus cxbibcrepadores, ut nô Cola ex bis nô patiatur errare,Cedii

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qaas magis ouiu obi^næ dclediatiois berba Cedaxit, Ci in errore pmäCerint,aut Cegregari

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nitas acltnt,aat illiccntcr dada pedta aitantes, caCtodiæpridina: drcunipcótion^ tajjpri,

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in utraq^ parte uideheetconiulentes, ne ael iuicipiendo taies ßmiliexterx daeâturexéplot

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luporu mordbus aideantar ingedæ.Prudes admodu 8icatboliex

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bdetpIenacoColatio,Qüisetiim auttoleratepoÛiterrantê,autnoreciperecorrigetetn

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utdar^ arbitror cobibentiam præberepeccantibasata impiÛ iadico tnanam negate con

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aerßs.Diligenterergo^cooracapoaolico cóCalitis honori,honoriinqaamillias,quêprx/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter fila qua: CuntextnnCccus,CoJiatudo manet omniu eccledarâ,Caper anxiis rebas qaa:ffc te

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orbenui'noa,s

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pmâcnôîm.qmlt;î

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dehZnTf^^°'^‘',°r'^°^n°‘'ÿf^‘^^‘quot;™’‘‘^‘'‘^‘^‘‘'‘^’”‘'''^dihonorisaacoranrekne

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;percotS rnuadSpoiritomaibasecdeCrisin

• mZnolZrhnnTATX^'æ^'’T'’ ’:'^'^''‘‘’lt;^‘‘‘’‘^‘^‘^3‘i‘‘^commaaioacre«Cnaos. Ge^ ■ Xbcne^doudimmni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N^'’'d(canonain podentmiaradalèmatori!, O

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{buchtukerius mifccrc f° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;quot;u atholicorum uitorScSaduerfarijs Chngt;

cumadiutotiadiuiuacaJratZ^Si^^du^^ boccadicetc.quidmibiopusdeo-fZZihJ^df‘^ poruetuntdcûadiuturcmnbi.Ncaan^^ZZ°^^^ ruAe,c.nccgtatdhuncegctcdiuiSa^duSL^,^aJT^^^

cepit atcluirtdulaenhnlt;î(r

^^^hicpotuitctuMadpt^'tkuti^cnZC^d^a^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

^/'‘‘‘■•‘gt;-‘^-^’'^°‘^‘quot;^P^’‘^^quot;lt;^quot;tus.AadiD3uidSccacem,AdiutomaontumidTommedomim-.amp; ^''^^™cusc{louedctchnt,u33tnc.nctpdcrpid3sn,cdcusralut3A^^ ^’^fd‘‘‘gt;tuu,ciusctatpolltuuoluutatc,juodîdom[uo{lcbilifemoncpoû^^^^ {pt^/y-pn^d^uo{unc3tiliber.TaonidadiatoriddeilcsamaseCf t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^‘z^ßausauxäpsdcliitatätquonämodo huit Pou poiSbtp

^^‘fbanc/^’^maatcrutaacnnsdcPendcntcs.dbimctdmàquodciidionius^^^^^^ O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agtas ^àec ‘us^pcdùadét.bdulttiâtqs cqatdéadîntiruendutalcmagp

aenu unpoiremasexephs,n^rdremusfandiitatem uclttâadplcnü fetiptutas omncacal ‘^d.umas.pntrcmmcuuclbatclaaotantisaccalibustenimoaiiaGttdctta.uthisrolia

^^■T'P^aquot;'‘^‘’^'quot;f'‘'^‘'quot;d‘’°P^‘^quot;°quot;‘^^‘^^‘^‘^°g''lda^Scxhisquæfadlcuobi^ 'M''n!.af'‘'‘‘‘‘^T'o^'‘‘^‘'‘’^P°‘^quot;^-^‘'8°dcigradâconanCurau{ime.quam^^^ ^„,‘^Jf'‘ÿ‘‘quot;^^‘’°'’‘^‘^‘^^P'^dhmIibcttatcquxtamus!quippcnecaIü^^ cmnas, nib eadem pollumusiuuaaKMicaK. lUaducto quodeos uc{lta frateraicas alTene

-ocr page 275-

AVGV S T IN VS HILARIO DE PE LAGIO. ’E P» XCIIÏI» 27$ pi'xJicarc,paruüIos ætcrnæ uitæ præmris etiaiSi fine baptifmatis gratia pofle donari,pcrfa tuû efi.Nifi cnim inanciucaucn'nt carncm fill] hominis, amp;nbsp;bibciinc fanguinem eins» no ha/ RoKd bcbufîtuitâinicmçtipfis. Qui q^thanceisfine regenerationc dcfcndunt, uidcntur mihi ttdecclefia. ipfiini baptifmu uellc canare,cu prædicant hos habere quod in eos crcditur no nifi baptif/ tpatc confetendu. Si croo nihil uolunt ofïîccre non renafci, fateantur neecfle cft nec reoenc rationis lacia nuenta prodeilc. Verum ut lupcrfluoru hominu praua doelrma cclcri ucriz tads pofli't ra^ic difcindi,prodamat hoc dominusln cuangclio dicens, Sinite infantes ôi lutth. 19 nolitc cos prt^ocrc à mc,taliu eft cnim regnu cœIorû,Quare Pclagiu Gœlcftiumcp,id eft inacntorcs uotu nouaru,quæ fient dixit apoftolus,ædificationis nihilum fed magis uaniffi mas có^cucrunt parère quæftioncs,ecdefiaftica cómunione priuari, apoflolici uigoris aux tontate cenfèmus,doncc rcfipilcat de diaboli laqucisgt;à quo captiui tenentur fecundu ipfius yoiuntatê,eoslt;^ interim dominico ouili non recipi, quod ipfi peruerfe uiæ (ècuti tramitem dcfcrerc uolucrunr. Abicindendi funt cnim qui nos conturbat.SC uolunt conucrtcre euange hu Chrifti.Simul aut præcipimus ut quicunqj id pertinacia fimili defendere nituntur, pat cosuindidta conftringat.Nó folum cnim qui faciunt,lcd etia qui confentiunt faciétibus,qai pó multü interefle arbitror,inter comittetis animu, ÔC confentiétis fauorê. Addo amplius, Pleruncç dediicit errare,cui nemo confentit.Hmc ergo fratres chariflïmi in fupradidtama/ ncant fixa fentcntia,abfint atrrjs donffni,carcant euftodia paftorali,nc duaru ouiu dira cogt; tagia fprpant forfitan per uulgus incautum , rapacic^ lupuÄorde lætctur intra ouile domi nicu tantas ouium fufas catcruas, du à cuftodibus difiimulanter habetur uulnus duarum» Profpiciendum eft ergo nepermittendo lupos mcrcenari] magis uideamureffe paftoz fcs.Iubemus fane quonia Chriftus dominus propria uocc fi'gnifi'cauit,nolle fc morte mort tntis,tantum ut reucrtat'’ ôC uiuat, fi un^ lani dcpofito praui dogmatis errore refipuerint, danarintquc ca quoru fe ipfi præuaricatione damnarunt, cis medicinam folitam,id eftrcz B ccptaculutn fiium ab ecclcfia non negari, ne dum cos redcuntes forfitan prohibemus,uere extra ouile rcmancnte3,cxpelt;ftantis hoflis rabidis faucibus glutiantur, quos in femetipfis Ipicula malæ difputationis armauit.Bcnc ualcte,Datu VI. Kalen, Februarias,Honorio Sd , À, Conftantio uiris darifiimis confulibus,

Augu(linusH(IariodePeIagtoduobuscoctlt]sdamnatogt;. Êpift, XCiiir»

o M I N o bcatiflïmo in Ch rifti ucritatc uenerado fratri Si cóiaccrdoti Hilario*

J Auguftinus in domino (alutê. Honorabilis filius noftcr Palladius cu de noftro It , „„.a^tore nauigaret,bcneficiu poiccndo magis dédit, ut no folû eu benignitati tuæ,ucz ructiâ meipfum tuis oratióibus cómcndarcm.dominc beatiflîme SC in Chrifti charitate uô nerâde frater.Quod eu faeio,^pfcólo Si fanctitas tua facict quod de te ambo præfumimus, Quæ aût circa nos fint, quoniâ fcio diledtioné ueftrâ pro nobis,ficut SC noftrâ pro uobis e^^ fe folicitam, à memorato pcrlatore audiet fynceritas tua. Veruntamê quod maxime necef larium cft breuiter dicam-.Noua quædâ hxrefi's inimica gratiæ Chrifti cotra ecclefiâ Chriz fti conat exurgerc,fcd nodum cuidêter ab ecclefiâ feparata cft, hominum (cilicct qui tantûi audent infi'rmitati humanæ tribucrc poteftatis,ut hoc folum ad dei gratiam pertinere cotlz tendant, q, cum libero arbitrio SC non peccandi poftibilitatc creati fumus, SC dei mandata quæ a nobis implerentur accepimus. Cxterum ad eadem mandata fèruanda SC implenz qa nullo diuino adiutorio nos egere. Neceftariam ucro nobis eflèremiflionempeccatoz. rû.quia ea quæ à nobis in prætcritu malefadla funt, infedla facere non ualcmus, Cauendis aut futuris uincendisque peccatis, omnibuscç tentationibus uirtute frjpcrandis, fine uUo deirteeps adiutorio gratiæ dei naturali poflîbilitate humanam fufficerc uoluntatcm* nec paruulos indigere gratia faluatoris , qua per cius baptifmum à perditione Iibercntur,eô quod nullum ex Adam contagium damnationis attraxerint, Quam fint hæc inimica graz tiæ Chrifti,quæ per lefum Chriftû dominum noftrum humano generi induira eft,quéadz ttîodum totius fidei Chriftianæ fundamenta euerteremoliantur, apud uos tâcere non dçz

5 4- buimus.

-ocr page 276-

AVRELIVS iNNOCÊNTIo PAPAE,

.. , nbsp;nbsp;nbsp;tuinius,ut eiafmodi homincs,qaos qaidem^anad in éccléfia qua ex iJIa reCecari magis a(ft q

Iumus amp;nbsp;optamus,cura padorali caueatis.Iam cnim cümiila ictiberem cognoaeramus in eccleiia Catthaginenß aduetßjs eos epiicopalis concilij coaditum GiiRedecretam, per epi/ Rolam fandlo Si aenerabili papæ Innocendo didgendum,Si nosdecondlio Numidixad ^dpferamus. Omnes cnimqui fpem habemas i^eß{lere,eamcpconcorditer damnare ö^anatbematiza/ tedebemasiquæcontradicicedam orSdönibas noRds.Cócedens qaidem^dicamustDi/ Kattb.g mitte nobis débita noara.(icatamp;nos dimittimusdebitodbas noRds, amp;böcita cocedens, '^^^^^^‘^^f^bomineinhoceorraptibilicotporeqaodaggrauatanimapoireftiisaidbasad P^/oenire,utaecp hoc illi ß'tdicete necedadum, Dimitte nobis d^'t^o tenatfonem,noaßcaccipiuManS jlus

«bjmniur.Nonpoffi,mus imaepiOoh breutomnii udplatima àntæ impieaàs meat3coU,gere,ptæremtn ß-^‘^^‘nßhcoafcnbeten,,perlacoKsnaaisaaaiLm^ diaaus non finebant.Pntoaüteni oaerofahi lt;ncnó foffißndKsftnßbus tais aaoddetaa ^'^‘^°°‘”’''quot;‘”,^‘“Sgt;3na3dommoadiau3nteoiamp;ndotacerenoatgt;otui

Aurelius alqcß epifcopiin^ quos ÄüQußinus Innocentis dT Z audierat lamadpresbyterij honoré euedum^Videtur Aurmn buius eoiaola-Ih-hK/n- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;___r^^Augultinus,cuiushauddubie

dtaretniaiusincendium:oaenditautcmqu^^^^^ tpium exorto^uelnegando Iibrum eOeipfius uel dicendn uelexplicando quxdircipuh’perperam^interpretabanmr^

^^ßas^atrilnno^eatiopapM ^‘•°^‘^^’^P°PSdias f3lutca,. Dcioadlijsdaa o

raaOitatca, iniapst ChM,Qaic0iidaaI^^ 'quot;’‘P^'^l‘^‘’^^‘l^^^^‘^^^‘”il'm,ascoatt3 iaaaicasgtL:

neaaZad/bJtt'^ 3 ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haataaotaideodicant libersm

ac0tptis,polIStperlibcta3tbitnaa,.

Tlih t3tioneAxlàoerate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^f^^^‘“’S^‘^^°'™^lt;^Plt;‘lit3testea -

ille diaa^it; tióaailo^n '‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ße in urbeRomaM

Qitcr^T£ r

eOeata^atar, quibusputatareiTepargatusMbiquidemßepi^, ob aliadfaétum cfTccrcdendum e{l,ndÏqata iamp;

k. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cpnntcri, amp;ait:poiiè hominem fao labore ac nolan täte iade aiuerc, ut

^j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;det gratia non negaret,His enim aaditis acrbis,catholici antiRites nullam

^^^^^^^§^^^‘^‘^^^g^‘’^potuetut,nißqaaminlibrisdeilegere S^popalisdeiprxdica/' G4h^zmco{beu^r£amuttlt;^ dèqaa didtapoRoIusiNonirrita fadogradamdei, NamRpet legem taiitda,erao Chriiiasgratis ttiortuus eibßne dabiogratia qua iuRißcamur ab lai;

inßrmitate^non qua creati iamus cum propda uolutate.Natn h tnteilexiiiettt ilii epiicopieam illani diceregratiam quam edam aimimpijs habemust cum qutbus homines Gunusmegare uero earn qua ChriRiani dißlij dei iumus, quis eum patienter cathoßcoram iacerdodjmaon didtnus audirpc,fedariteoatlos ßios ferret^

-ocr page 277-

DE PEXAGIO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP* XCV» 277

H Quapropter non culpandi funt indices,quia fccleßaftica cófuetudine nomen gratiæ audiez rôuneicientes qd huiufmodi homines,uel in fuæ doôlrinæ Iibris,ucl in fuorû folét auribus fpargere.No agil: de uno Pelagjo q iâ fortaffe correôlus eft, qd* utinâ ica fit,fed ta multis, quibus loquaciter cotcndentibus,ÔC infirmas atcç inernditas animas uelut œuictas trahêtiz ouSjfîrmas aût Si in fide ftabiles ipia cotentione fatigantibus ufcpqu^lt;ç iam plena funt oz mnia.Aut ergo à tua ueneratione acciendus eft Romam, ÔC diligenter interrogandus, qua dicat gratiani^a fateatur,fi tarnen iam fateatur,alt;f non peccandum iufteque uiuendû ha mines adiuuam Aut hoc ipfum cum eo per litteras agendum,SC cum inuentus fuerit hâc di cere qua doccfcecclefiaftica ÔC apoftolica ueritas,tunc fine ullo fcrupulo ecclefiæ,fine latibulo ^’^i’iglÿtafisulliusabioluenduseft, tune eft reuera de eius purgatione gaudendum. Si/ ne enim gratiâ dixerit elfe liberum arbitrium,fiue gratiam eÎTe remifiionem peccatorum,fî ue gratiam eife legis prxceptum,nihil eorum didt quod per fubminiftrationc ipirituflànz fti pertinet ad conenpiieentias tentationescç uincecîas, que ditiifime eflfudit in nos,qui afcê djt in ccelu Si. captiuauit captiuitatê dédit dona hominiDUS.Hinc enim oramus ut peccato ru tentationê fuperarc poflimus,ut ipiritus dei unde pignus accepimus,adiuuet infirmitatê noftrâ,Qui aut orat Si dicit,Ne nos inféras in tentationê,non utiqj id orat ut homo eft natura,necß id orat ut habeat liberum arbitriu quod iam accepit cu crearetur ipfa natuz ra.nec^ orat remiifionem peccatorunT,quia hoc fuperius dicitur, Dimitte nobis aebita noz ftra,ne(ç orat ut accipiat mandatum.Si enim in tentatione^ indudlus fuerit,hoc eft in têz tationc defeceric, facit utiq? peccatu quod eft cotra mandatum.Orat ergo ut non pcccet,hoc eft ne quid faciat mali,quod pro Corinthqs orat apoftolus Paulus dicens, Oramus aut ad x.Cöntj* dominum ne quid faciatis mali. Vnde fatis apparet q? ad non peccandu id eft ad no male hciendum,quäuis efte non dubitetur arbitrium uoluntatis,tarnen eiuspoteftas non iuffici atnifi adiuuetur infirmitas.Ipia igitur oratio,clariftima eft gratiæ teftificatio.Hanc ille con ß fiteatur,öc euin gaudebimus,fiue reeftum fiue correêlum.Diftinguêda eft lex Si graqa» Lex iuberenouit,gratia iuuare.Nec lex iuberet nifi eifet uoluntas, nec gratia iuuaret fi iat eftet Uolutas, lubetur ut habeamus intelledjujubi dicit'’,Nojite eife fi'cut equus Si mulus quibus pfrftji.ng; non eft intelledtusrSi tarne oramus ut habeamus intellelt;ftü,ubi dicitur, Da mihi intelledlu üt difcam mandata tua.Iubetur ut habeamus fapientiam, ubi dici^,Si quis aut ueftrum in iiicoii i, ^*§et fapientia poftulet à deo qui dat omnibus affluenter,Si non improperat Si dabitur ei* lubetar ut habeamus continentia,ubi dicitur,Cu feirem quia nemo poteft efle confines niz fi deus det,Si hoc ipfum erat iapientia feire cuiuseftet hoc donu,adfj dominum Si depreca/ Srfpjf».» JUS fum eu.Poftremo ne nimium longu fit cundla percurrerc,iubetur ut non fadamus maz ^ubi didtur.DecIina à malo;0i tarnen oratur ut non fadamus main,ubi dicitur, Oramus aut ad dominum ne quid faciatis mali. lubetur ut fadamus bonu, ubi dicitur,Et fac bonu, Ci tarnen oratur ut faciamus bonum,ubi dicitur,Non ceflamus pro uobis orantes Si poftu hntes, Atq; inter cætera pró illis orans dicit, Vt ambuletis digne deo in omne pladtum* inomniopere K fermone bono. Sicutergoagnoftimus uoluntatem cumhæcpræcipiunz tur, fic Si ipfe agnofcat gratiam cum petuntur. Mifimus reuerentiæ tuæ librum quem dede mnt quidâ religiofi Si honefti adolefcentes ferui dei, quoru etiä nomina non tacemus, Na 1 imalius Si lacobus uocant'’:qui ficut audiuimus etiâ noftè dignaris ipfius Pelagq exhorta hone ipem quam habebant in feculo,reliquerunt,ôi nunc continenter deo feruiuc. Qui cum co(^merrore tandem aliquando per qualêcuncç operam noftram domino inipirantc ca ruilicnt,protulerunt eundem librum Pelagq eftè dicentes,Si ut ei reiponderetur impendia togauerfit,Fa(ftu eft,Ad eofdem refcriptaeft ipfa relponfio. Agentes gratias relcripferunt., Vtrunque mifimus. Si cui refponihm eft, Si quod relpofum eft. Et ne nimium eftemus onerofi, fign^ fecimus his locis, ubi pctimus infpicere non graueris, quemadmodurn fiz bi obiedla quæftione,quod gratiam dei negaret, ita refpondit, ut earn efte non dicerct niz h naturam in qua nos condidit deus.Si autem hunc efte fuum librum negat,aut eadê in liz^

bro

-ocr page 278-

Z78 avrelivs innocentio papae,

bro loca,noncontcndtmus,anathematizctc* ,8iiUamconfitcaturaperti'nïtnc gratia cjuâ doôlrinaChriftianademonftratSCprædicatefrepropriam Chriftianorum, quæ non eft natura,fed qua faluatur natura, non auribus fonante dolt;flrina uel aliquo adiumcnto uiii/ bill, (icut plantatur quodammodo Si irrigatur cxtrinftcus, fed fubminiftratione (piritus Si occulta mifcricordia ,^cut facit ille qui dat incrementum deus, Etfienim quadam non im/ probanda ratione dicitur gratia dei ^ua creati fumus, ut non nihil eflcmus, nec ita cfle/ grdtu tidtu/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquid ut cadauer quod non uiuit. Si arbor quæ no fentit,aut pecus c^d non intclli/

rd dicitur. git,lcd ho mines qui Si eflemus,0i uiucrcmus. Si {èntirêmus,ôi intcIIigerermfs.Si de hoc ta/ to beneficio crcatori noftro gratias agere debeamus :unde merito Si ifta gratia dici potcft, quia non præccdêtium aliquoru operum meritis,{ed grataitadei bonitate donat^ft:alia eft tame qua prædeftinati uocamur,iuftificamur,glorificamur,ut dicere poflimus. Si lt;Teus pro nobis,quis contra nos. Qui filio fuo proprio non pcpercit,ftd pro nobis omnibus tra/ didit eum.De hacgratia quæftio uertebatur quando ab his quos Pelagius grauiter often/ debat atqj turbabat,dicebatur ei q, eâ fuis dilputatióibus oppugnaret, quibus aflereret no folu ad facicnda,ucruetiam ad perficienda mandata diuina per liberum arbitrium huma/ nâ fibi fufficere natura.Hanc apoftolica dotftrina gratiam ifto nomine appellat,qua falua/ mur Si iuftificamur ex fide Chrifti.De hac fcriptum eft,Non irritam facio gratia dci.Nam

,,.5 fi per lege iufticia,crgo Chriftus gratis mortuus eftrt)e hac Icriptum eft, Euacuati eftis in 4. Chrifto,qui in lege iuftifi'eamim a gratia excidiftis. De hac fcriptum eft. Si aut gratia iam non ex operibus,alioquin gratia no eft gratia. De hac fcriptum eft, Ei aut qui opérât mer ces non imputatur fecudu gratiâ,fed iècundû debitû.Ei aut qui non operatur, credenti aut in eum qui iuftificat impium,reputatur fides cius ad iufticiâ.Et multa alia, quæ melius po/ tes ipfe meminifte. Si intelligere prudentius Si illuftrius prædicare Jllam uero gratiam qua creati fumus homines ,ctiâ fi ita appellandam nS immerito intelligimus, mirû eft tarnen fi ita appellatâ in ullislegitimis propheticis, euangelicis,apoftoliciscp litteris legimus.Cû ita p de hac gratia Chriftianis fidelibus catholicis^ notiftima, illi obqceretur quæftio, ut eâ oppugnare defineret,quid eft quod.cu hæc fibi in l^jro fuo uelut aducrlàntc perfona idem ipfe obieciflct,ut fe reipondendo purgarct,nihil aliud reipondit.nifi naturam creati homi/ nis referri gratiam crcatoris,atcp ita fe diccre fine peccato implore pofte iuftidam per libcru arbitriû eu adiutorio diuinæ gratiæ,q7 deus hoc dederit homini ipfa poffibilitate naturæîquot; Cui merito re(pondctur,Ergo euacuatum eft icandalum crucis, ergo Chriftus gratis mor/ tuus eft.Nô enim fi no moreretur propter deliefta noftra,ÔC reiurgeret propter iuftificatio/ ppl.rfy» né noftrâ,nec afeendens in altum captiuans captiuitatê daret dona hominiDUS,ifta naturæ poftîbilitas quâ défendit,in hominibus no eftèt. An forte dei mandatu deerat,ôi idco Chri ixo.-to. ftus mortuus eft:imô iâ Si hoc erat fandlum Si iuftû Si bonuJam diétû foerat. No concil

piieesJâ didlum fuerat, Diliges proximu tuu tancp tcipfum.In quo lèrmonc apoftolus 0/ mné legê dicit impleri. Et quoniam nifi diligat deû nemo diligit lèiplum, ideo dominus in his duobus præccptis, totâ legem prophetasep dicit pendere. Quæ duo præcepta iam erat hominibus diuinitus data. An ætemû præmiu iufticiæ promiftum nondu erat C' Hot ipfe non dicit,qui in fuis litteris pofuit etiam in uetere teftameto regnû cœlorû efte promjftum. Si ergo ad faciendam perficiendamcp iufticiam, iâ erat naturæ poftîbilitas per liberu atbiz trium,iâ erat Icgis dei lànélu Si iuftû bonûcp mandatu, iam erat promiftum præmiû lent piternû,ergo Chriftus gratis mortuus eft.Ergo neq; per legê iufticia neep per naturæ pofli bilitatem,kd ex fide Si dono dei per lefum Chriftum dominum noftrum, unû mediatorc dei Si hominû:qui nifi in plenitudine têporis mortuus effet propter deliêla noftra,Si refurr rexiftet propter iuftifîcationem noftram, profeêto Si antiquorum fides cuacuaretur ôino/ ftra.Fide uero euacuata,quæ homini iufticia rcmaneat, cum iuftus ex fide uiuatÆx quo e/ nim per unum hominem peccatum intrauit in mundum.ôf per peccatum mors. Si ita in oz panes homines pertranfrjt in quo omnespeccauerut, proculdubio à corpore mortis huius.

-ocr page 279-

EP, CXV. 27gt;

DE PE LA GIO.


A ubi alia lex répugnât legî mentis,ncmincm Iit»crauit aut libérât fua poflibilitas,quæ pcrdi ta redcmptorc indigcLfàucia fàluatore, fed gratia dei per fide unius mediatoris dei ôC hoz minut-n.hominis Chrifti Iefu,qMï ôi deus cum efietjhominem fedt,ÔC manens deus, homo fadhis rcfecit ipfe quod fccit, Puto aût quod eu lateat fidem Chrifti quæ poftea in reuelati onem uenit,in occulto fuifte temporibuspatru noftrorum, per qua#i tarnen ctiam ipfi dei gratia libcrati funt quicunq? omnibus generis humani temporibus liberari potuerunt,ocz -, culto iudic(o^i,non tarnen uitupembili. Vndc dicit apoftolus, Habentes autem fpiritum nbsp;nbsp;'’*quot;*■*

fi-^ei,utiq5 eunaem quem ÔC illi fecundum quod feriptû eft, Credidi propter quod amp;nbsp;locu • tus fum,Si nos credimus propter quod Siloquimur.Inde eft quod ait ipfe mediatonAbra sJ' bâ^atifueftcr concupiiiit uidere diem meum, uidit Si gauifus eft.Inde Melchifedech^ GeKe.14. lato facramento meniæ dominicæ,nouit æternum eius iacerdohum figurare.Iam uero daz ta in litteris legc,quam dicit apoftolus fubintrafte ut abûdaret delieftum, SC de qua dicit,Si Gala.^. Ptgo ex lege hæreditas,iam non ex promiflîone. Abrahæ autem per rcpromiftîoné donaz uit deus.Quid autem lexî’Tranigreffionis gratia propofita eft donee ucnirec femê,cui proz nufliim eft diipofitum per angelos in manu mediatoris. Mediator autem unius non eft, deus autê unus eft.Lex ergo aduerfus promiiTa dei 7’ Abfit. Si enim data eftet lex quæ poft lèt uiuifîcare,omnino ex lege effet iufticia.Sed conclufit ftriptura omnia fub pcccato,ut pro tnifiio ex fide iefù Chrifti daretur credentibus: Nonne fat^ oftenditur hoc adum effe per lquot;§^ni,ut peccatum agnofteretur SC præuarieatione augereturT’Vbi enim lex no eft,nccpræ rö«lt;lt;,4.’ uaricatio. Si fie aduerfus uidloriarn peccati ad diuinam gratiam quæ in promifiSonibus eft tonfugeretur:atq3 ita lex non effet aduerfus promiffa dei,quia ideo per illâ fît cognitio pecz cati,6c ex præuacatione Icgis abundantia peccati,ut ad liberationcm quærantur promiffioz tîes dei,quod eft gratia dei, SC incipiat effe in homine iuftieia,non fua fed dei,hoc eft data dono dci.Quam ctiam nunc quidam fi'cut tune de ludæis diftum eft,Ignorantesdei iuftiz Ro/«rf,io.

B ciam,SCfuatn uolcntes Gonftituerc,iufticiæ dei non funt fubiccfti.Per legem quippc SC illi iuz ftificari fe arbitrancur,fufficicntc fîbi ad earn euftodiendam libero arbitrio, hoc eft iufticia fua prolata ex natura humana,non do«ata ex gratia diuina propter quod iufticia dei dich tun Vndc item Icriptum eft,Per legem enim cognitio pcccati.Nunc autem fine lege iufticia dei mahifeftata cft,teftifîcata per legem amp;nbsp;prophetas. Cum dicit manifeftata eft,oftendic quia tune crat,fed tan^ ilia pluuia quam Gedeon impetrauit, tunc uelut in ucllere occulta, nunc autem uelut in area manifeftata.Gum ergo lex fine gratia non mors peccati potuiffet effe fed uirtus,fic cnim dictum cft;Äculcus mortis peccatum,uirtus autem peccati lex,Sicut confugiunt multi à facie regnantis peccati ad gratiam uelut arcam nunc patentem,ita pauz n ad earn confugiebant uelut in uellere tune latentem. Hæc uero temporumdiftributio rcz ferturadaltitudinem diuitiarum lapientiæ SC feientiæ dei,dcquadilt;ftum eft, Quam inferuz tabilia funt iudicia eius SC inucftigabilcs uiæ eius. Quapropter fi' SC ante tempus legis SC tez pore ipfo legi«; iuftos patres SC ex fide uiuentes, no poffibilitas naturæ infirmæ SC indignæ ac uiciatæ ôc fub peccato uenûdatæ, fed dei gratia per fidem iuftifîcat, ôi nurtc cadem in a/ pertum iam ueniens rcuclata iuftifîcat. Anathcmet ergo Pelagius feripta fua, ubi contra eam,ôi fînon per contumaciam, tarnen per ignorantiara difputat, polTibilitatem defen/ dendo naturæ ad uincenda pcccata SC implenda mandata. Aut fi fua effe negat, aut lcngt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '*

ptisfuis ab inimicis fuis dicit immiffa quæ fua negat, anathemet ea tarnen ÔC damnet pa/ terna exhortatione Kautoritate fanëbimoniæ tuæ. Si uult, ergo onerofum fîbi,5C pernicioz lutn ecclefiæ difeat ftandalum auferre, quod feandalum auditores SC in pcrucrfiim dileéloz tes eiusufe^ qu^^^ fpargere non quiefeunt. Si enim cognouerint eundem librum que illius ucl pûtant effe uel norut,epilcoporum catholicorum autoritate SC maxime lanlt;ftitatis tuæi quam apud eum effe maioris ponderis minime dubitamus,ab eodem ipfo anathematum ' atquedamnatu,noneosultcriusexiftimamus aufurosloquendo côtraoratiamdei,quæ KUclata eft per pafiionê SC refurreôtioné Chrifti, pclt;ftora ndelia ÔC fimpliciter Chriftianai'

turbare

-ocr page 280-

t8o AVREL. INNO CENTIO P A P AE, D E PELAGIO, EP. XCV» •

türbarc:{êlt;l potius adiuuante rnifèricordia cfomini, cocertantibus nobifcu charitate ac piez c täte flagrantibus orationibus tais.nó fblum ut in ætcrnû beati,uerumetiam iufti 81 fandt (int,non in fua uirtutc,{èd in eadê gratia confifuros. Vnde ad ipftim fcriptam ab uno no drum epiftolâ.ad quem per quenda orientalem diaconum,einem aute Hipponenlèm tan quam purgationis fuç quædam feripta trâ(mifît,tuæ beatitudini potius oredimus dingen dam,mclius iudicantes 8C petentes ut earn ei mittete ipie digneris.Sic enim earn legere po/ tius no dedignabitur.magis in illa eum qui mißt qui (cripfît attendens.I^d uero quod dicunt pofTe homine efTe fine peccato,öi mandata dei /adle cuftodire ß ueli^uamuis cum * nbsp;nbsp;nbsp;hoc per adiutorium gratiæ.quæ tarnen per incarnatione unigeniti eius reuelata attç dona

ta eft dicitur,tolerabilius dici uideatur,tamen quonia non immerito mouere potel^ ubi Ä quando per eandé gratiam id effidatur in nobis ut fine ullo prorfus peccato fimus,utruin hac uita quando caro cocupiftit aduerfiis (piritu,an in ilia cu net (ermo qui (criptus efhVbi eft mors uieftoria tua, ubi eft mors aculeus tuus,aculeus enim mortis eft peccatumidiligen tius pertraólandum propter alios quofda qui (èn(èrunt,atlt;^ in fois litteris memoriæ matv dauerunt,ctiâ in hac uita eflè pofte homines fine peccatomon ab initio natiuitatis fuæ, Ced conuerfionc à peccatis ad iufticia, ÔC à uita reproba ad bonam uitâ. Sic enim intellexerunt L«c. I quod de Zacharia 81 Helizabet (criptû cft,ambulafte eos in omnibus iuftifîcationibus do mini fine querela.Hocquod didtu eft,fine querela,fine peccato diélu acceperunt.no quidê negantcs.imo cria quod alqs lexis in litteris eoru inuenitur,pie confitentes adiutorium gra tiæ domini noftri,non per naturale (piritû hominiamp;fed per principalem (piritû dei, qui pa rum uidentur cofîderaffe ipfom Zachariâfoiflê uticç faccrdotê.Omnes autê tune facerdo tes necefte habebât ex lege dei primitus pro peccatis fois offerte (àenfidum,deindepro po pulo.ficut nunc per orationis facrificium couincimur, non efle fine peccato,quonia i«^ folt; mus diccre:Dimitte nobis débita noftra,lta amp;nbsp;tunc per focrifi'da uieftimaru animaliu conz uincebantur (acerdotes fine peccato non efte qui pro fois peccatis iubebatur offcrre.Quod d fi res ita fo habet.ut per gratiam faluatoris proficiamus quidemin hac uita,defidentecupiz ditate,crefcentecharitate,perficiamiirautcm in illagita, cupiditate extinefta, charitate com •AoM.f pleta,profc(fto illud quoci (criptu eft-.Qui natus eft ex deo non peccat,fecundu ip(am chari tatem dieftu eft,quæ fola no pcecat. Ad natiuitatem quippc quæ ex deo eft,augeda SC perS cienda pertinct charitas,nó ea quæ minuenda eft SC cofomenda cupiditas,quæ tarne quan diu eft in mebris noftris,legequadam foa r^ugnat legi mentis,Sed natus ex deo nec obe/ Row.7 diens defiderrjs eius nee exhibens membra (ua arma iniquitatis peccato,poteft dicereJam

non cgo operor illud.fcd illud quod habitat in me peccatum.Sea quoquomodo fe habeat ifta quæftio, quia ÔCfi non inuenitur homo in hac uita fine peccato, id tarnen dicitur pofle EiTor tol^d nbsp;nbsp;nbsp;pgj. ariiutoriutn gratiæ SC Ipiritus dei,quod ut fiat conandum atqj polcendu eft,tolcf3

' biliter in id quifeç fallitur; nec diabolica impietas, fed ertor humanus eft, elaboranda SC oz ptanda affirmarc,etiâ fi quod affinnat non poftit oftédere.ld enim credit fieri pofte quod certe laudabile eft uelle. Nobis autem fofficit quod nullus in ecclefia dei fidelium reperitur in quolibet profedu excellentia atcß iufticia, qui fibi audcat dicere non neceftariam preca/ tionem orationis dominicæiDimitte nobis débita noftra,SC dicat fo no habere peccatum, ne foipfom decipiat SC ueritas in eo non fit,quauis iam fine querela uiuat. Non enim quaz lecumç etiam tentationis humanæ,(cd graue peccatum eft quod in querelam uenit Cætez ra quæ illi obieda fontficut geftis defenfa peruiderit,ita de his proculdubio tua bearitudo iudicabit,Dabit fané nobis ueniam foauitas mitiflima cordis tui,quod prolixiorem epifto lam fortaftis quam uelles tuæ mifimus fanditati.Non enim riuulum noftru tuo largo fon ti augendo rcfundimus,fod in hac non parua tentatione temporis unde nos liberet cat did mus, Ne nos inféras in tetationcm,utrum etiam nofter licet exiouus ex eodem quo eriam tuus abundans emanet capite fluentorum, hoc â teprobari uolumus tuiscj refcriptis de communi participatione unius eratiæ confolari,

Innocentius

-ocr page 281-

INNOCENTIVS AVRELIO. E PIS T, XCVK A . Innocentais fupenori refpondet,fuo moreJæiiiis potius qiiam eruditus, dC ad damnan dum quam docendum inftrudltor» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XCVI»

nnocentivs Aireh’ojAIipio,Auouftino,Euodio,Poflidi'oepifcopisüIuz tem. Fratcrni'tatis ueftræ litteras plenas fidei toto€^ reb'gioiw's catholicæ uigo ____^rcfirmatas à duobus milTas concilqs per fratrem ÔC coëpifcopu noftrumluuu pergrato fufccpimus animo,quod carum tenor ompsé]p contedlio cft in confideratione quotidianæ gj^iæ dei, ÔC in corum jorrcólione qui contra fentiunt, integra ratione configt; ftit,ut ÔC illis omnem tollere pofiTit crrorem,5ó idoneum dato cuiuis noftræ legis exemplo, quem fequi drt)eat dignum poflint præberc doólorem.Sed de his iam fatis,ut opinor,{ùz pr^ixànus,cum ueftris relationibus refpondentes relcripfi'mus,quid uel de illorum perfi dia,ucl de ueftra fententia (entiremus.Sed fubinde cotra eos fubuenit SC fuppeditat quod dicatunnec poteft aliquando efle quod uincatcum tarn milerum impiumcp fit quod no/' ftræ fidei uirtute SC ipfa plenius ueritate uincatur. Qui enim omne uitæ Ipem relpuit, atm contempfi'tjinimica damnabili cor (uum dilputatione confondes, cum credit nihil efle qa a deo accipiat,ncc aliquid foperefle quod petat ad lanandum fe qui fibi hoc abflulit ultez dus quid relinquitCSi ergo font aliqui quos in foi defenfionem peruerfi'tas tanta deuinxit, qui huic fedogmati dant atqj coniugant, Iperantes hoc ad catholicam pertinere dodtriz nam,quod abhorrens longius SC penitus approbatur adugffom, infedli illorum SC moniz tis SC uerbis ut laberentur indudti,quatenus ad redtum uiæ tramitem redeant feftinabunt, ne diutius mentem obfidens uelut eorum lenfibus paftus error inuadat. Namfi Pelaz gius quocuncç reftitit loco,eorum animos qui facile uel fimpliciter crederet dilputanti hac affitmatione decepit;leu hac illi in urbe fint,quod nelciétes nec manifeftare poflumus, nec Regard,cum ôdî font lateant, nec aliquando audcant,uel ilium prædicantem ifla défendez re,ueltalia aliquo noftrorum pra:lente iadlare, ôêin tanta populi multitudine deprehendi B' aliquis facile,nec alicubi poflit agnolci:fiue in quouis terrarum loco degant,dci noftri mife ricordia gratiaép credimus quod facile corrigantur,audita eius damnatione qui foerit perz tinax Sc refiftens huius dogmatis autor inuentusmec intereft ubi ifti fucrint,dum ubicuqp inueniripotuerintlint lanandi. Nobis tarnennec perfoaderi poteftcumefle purgatum, ad nos à noftris quibufda laicis fint gefta perlata,quibus ille auditum Ic crederet ôd ^lolutum,quæ utrum uera fint dubitamus,quod fob nulla illius profecutione uenerunt, Rec eorum aliquas accepimus de hac re litteras apud quos iftiusrei ifte præftirit caulas«. Quod fi' de foa ille potuilTet purgatione confiderc,hoc magis credimus quod egiflet,quod Riulto uerius efle potuerat, ut illos cogcret epiftolis fois quid iudicauerunt indicate uez tURi:cum fint aliqua in ipfis pofita geftis,quæ obiedla partim ille uitando foppreflit, parz tim multa in le uerba retorquendo tota oblcuritate confodit,aliqua magis falfis argumen tis quàm uera ratione,ut ad tempus poterat uiderupurgauit ncgando,alia falfa interpréta none uertendo.Sed utinam, quod optandum magis eft,etiam fe ille ad ueram fidei uiam ab illo fui tramitis errore conuertat,ut cupiat uclit^ purgari, confideras quotidianam dei gratiam,adiutorium^ cognolcens,utuideatur uerum SC approbetur ab omnibus maniz fefta ratione corre(ft:us,non geftorum iudicio,fed ad catholicam fi'dem corde cóuerlb.Vnz de non poflumus illorum nec culpare nec approbate iudicium, cum nelciamus utrum uez ra fint gefta,aut fi uera font,illum conftet magis lubterfugifle, quàm fe tota ueritate purz gaffe.Qui fi confidit nouitq^ non noftra dignum efle damnatione,quod dicat iam totum hoc fe refotare quod dixerat, non à nobis accerfiri, fed ipfe debet potius feftinarc ut pofz fit abfolui. Nam fi adhuc taliter lentit,quando fe noftro iudicio quibufois acceptis litteris cum Iciat damnandum elfejCommittctC^Quod fi accerlendus eflet, ab his melius fieret,qui magis proximi SC non longo terrarum fpacio uidentur efle difiunfti: led non deerit cura,ti medicinæ præbeat ille materiam.Poteft enim damnarc quæ fenferat, ac datis litteris erroz hs foi,ut regrelTum ad nos decct,ucniam poftulare.Librum fane qui eiusefle diceretur noz

A bis

-ocr page 282-

X8i‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS EVO DIO» ,

bis à ueftra charitatc tranftnifTum euoluimusjn quo tnultablafphcmia, nihil quod place C ret,nihil quod non penitus difpliceret à quouis damnandum atcß calcandum, cui ßmiliä nifi qui ifta feripferat nemo alter in mentem reciperet atlt;p(entiret.Nam hoc loco latius dc lege difputare uelut coram pofito repugnantecp Pelagio neceOarium efle non duximus» cum uobifeum totun^fcientibus paricç nobiicum aflènfîone gaudentibus colloquamur. Tune enim melius hæc exempla ponqptur,quando cum his quos harum coftat rerum im prudentes eflè traäamus. N am de naturæ poffibilitate.de libero arbitrio^ de omni det gratia ôi quotidiana gratia,cui non fitredte fentienti uberrimum diljsutarcAnathemati/ zet ergo ifta quæ fenfit, ut illi qui eins fermonibus fuerant præceptiscç collapfî, quid tan/ dem habeat fides uera cognofcantTacilius enim reuocari poterunt,cum ifta à (uo linfegnt autore dânari. Quod fi tile pertinaciter in hac uoluerit impietate perfiftere,agcndu eft qua liter ucl his poftit fubueniri,quos no ftelus hue ftd magis error induxitmec SiC illis hæc me/ dicina percat,cuius ifte taiem non admittit nec poftulat curam. Deus uos incolumes cufto diat fratres chariflimi. Datum. V.Kalend.Februarias.

Innocentius Auguftinum falutat tantum, Epiftola, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XCVII*

NNOCENTivs Aurclioamp;Auguftinoepifeopis. AcceptiflimimihiGer/-manicompresbyteriillorccurfus*uacuuslt;gt;fticio ueftro effe no debuit. Percha ros enim falutare cfinriflimos,naturale quodammodo uidetur Ä confequens»

Gaudere ergo in domino ueftram germanitatem amâtiffimi cupimus, Kpt® nobis paria ad deum uota rependere precamunquia ut bene noftis,communibus ÔC altef nis plus agimus orationibus quam fingularibus aut priuatis.

Euodius Auguftino proponit aliquot quæftiones, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X C VIH«

V o DIV s epifeopus, Auguftino epifeopo, Pridem quæftionem mifî ad fan (ftitatem tuam, Vnamderationcôideo, perlobinumquiferuitancillisdei. Alteram de corpore faluatoris,de quo æftimatur quod fubftantia dei uideat. Tertiamdico nunc. Anima rationalis quamfaluator cum corpore aflùmpfit, utrum in una de opinionibus eft illis quæ proponuntur cum dc animæ origine quæritur, fi qua ibi poteft ueritate fulcirizan quanquâ rationalis fit, non tarnen ex his ipcciebus quæ de animalium anima dicutur,fed in alia habctur.Quartam interrogo, qui funt illi ipiritus I Pdri.j nbsp;nbsp;qtiibus in epiftola fua ponit Petrus teftimonium de domino dicensrMortificatus came

uiulficatus fpiritUjin quo ÔC eis qui in carccre erant fpiritibus uenicns prædicauitjôC cætera» hoc inferens quod in inferno fuerunt,0C deftendens Chriftus omnibus cuangclizauit,om/. nesep à tenebris ôC pœnis per gratiam libcrauit,ut à tempore rciurredb'onis domini, iudi/ cium expedletur exinanitis inieris. Quid ergo in hac re faneftitati tuæ uideat* cupio nofle.

Auguftinus Euodio, reipondens ad duas quæftiones.quarum altera eft de loco obftuz ro,primæ Petri tertio cap.akera de anima Chrifti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola, XCIX,

o HIN o diletftiftimo fratri ÔC coepifeopo Euodio, Auguftinus in domino fa lutem. Quæftio, quam mihi propoiuifti ex epiftola apoftoli Petri,fobt nos ut te latere non arbitror,uehementiflîmc commouere,quomodo ilia uerba ac/ cipienda fint tan^ de^inferis didta.Replico ergo tibi eandem quæftionem. ut

fiue ipiè potucris,fiue aliquem qui poflît inucneris.aufcras de ilia atep finias dubitationem meam. Quod fi prior potuero cum id donauerit dominus, tibicp impartiri ualucro, non fraudabo dilctftionem tuam. Nunc autem quæ me ibi moucant intimabo, ut fecundum hæcdc illis uerbis apoftolicis.uel ipiè cog{tes,uel quem idoneum repcrcris cóiulas,Quum dixiftet Chriftum mortificatum carnc,uiuificatum fpiritu, continuo fubiecitu'n quo Si his qui in carccre erant conclufi fpiritibus ueniens prædicauit.qui increduli fuerant aliquando, quando expeeftabant dei patientiam in diebus Noe cum fabricaretur arca.in qua pauci.id eft odlo animæ faluæ fadtæ funt per aquam.Deindc fubiunxit Sd aittquod Sd uos nunc fiz milt

-ocr page 283-

DE EVAN^GELIO MORTVIS PRAEDICATO. E P, XCIX, iSj

A miliforma baptifma (àluos fecit.Mouct itaqj fi apud inferos dominus quando mortuus cft in carccrc condufî's fjsiricibus prædicaait,quid boni foli merucrint, ut dominus in infer/ no defcendcrct:ÔC de iftis tantum duobus dictum fuifiè illi diuiti, Inter uos ôi nos chaos magnum firmatum cft, ut hi qui uoîunt hinc tranfire ad uos non poflïnt, neqj inde hue tranfmearc,nefcio utrum quifquam fit cui non uideatur abfurdum. Porro fi' plurcs quàm duo ibi erant,quis audeat diccre non ibi fuiffe patri^rchas prophetas, quibus in lcriptis ris dei iufticir^ietatis^ tam infiggeteftimonium pcrhibctur,qüi tune infidèles fuerunt, cum fabricare^ areaEtenim poft tempora Noe,multa milia tot gentium ufcß ad paflîo nem Chrifti ntortua (unt,quæ potuit apud inferos inueniri C Non utic^ eorum qui in de/ Utt^rcdiderantjficut prophetæ ôi patriarchæ de ftirpe Abraæ,fîcut ipfc retro Noe K tota domus eius,quæ faluafadla eft per aquam.excepto fortaffis uno filio qui poftca reproba tus cft, ficut etiam præter progeniem Iacob, alrj fuerunt credentes in deum fi'cut lob, ficut duitas Niniue,ôifi' qui alfj funt qui uel apparent in feripturis ucl in genere humano latent: fed eorum dico multa milia hominum qui deum ignorantes, dæmonum uel fimulacroz rum cultui dediti à temporibus Noe uft]^ ad paflionem Chrifti, ex hac uita emigrarunt, quos apud inferos Chriftus inueniens,quomodo illis non prædicauit,fed illis tantum qui ip diebus Noe increduli fuerant cum^abricaretur area;quot; Aut fi omnibus prædicauit, cur illt; los folos Petrus commemorauit, prætermiffa multitudin^am innumerabili cæterorum» Et dominum quidem carne mortificatum adueniffe in infernum fatis conftat. Neqj enim contradici poteft,ucl prophetiæquæ dixit: Quoniam non dcrclinqucs animam mcam in inferno,Quod ne aliter quifquam fapere auderet,in actibus apoftolorum, idem Petrus exponit:Vel ciufdem Petri illis uerbis quibus cum aflerit fbluifle inferni dolorcs,in quibus impoffibilc erateum teneri, Quisergonifi infidclis ncgaucrit fuiftc apud inferos Chri^ ftum C Quod fi mouet aliquem, quemadmodum accipiendum fit inferni ab illo folutos

B dolores, Necç cnim coeperat in eis efle tanquam in uinculis,0i fic cos foluit tanquam fi' caz tcnasfoluiftet quibus fucrat alligatus,facile cft intcUigere fic cos folutos, qucmadmodumi folui poflunt laquei uenantium, ne ccneant,non quia tenuerunt. Poteft Si Cic, ut cos dololt; res cum foluifte credamus quibus tencri ipfe non potcrat, fed quibus alfi tenebantur quos ille nouerat libcrandos.Veium qui nam ifti fint, temerarium cft defimre. Si cnim omnes omnino dixcrimus tunc efle liberatos qui illic inuenti funt,quis non gratuletur fi hoc pofli nnisoftendere,præfcrtim propter quofdam qui nobis littcrario laborc (uo familiariter in/ notuerut,quorum eloquium ingeniumc^ miramur,non folum poetas Si oratorcs,qui eoft dem ipfos falfos deos gentium, multis opufculorum fuorum iccis contemnendos riden/ dosep monftraruntjôC æiquando etiam unum deum ucrum^ confeffi funt, quamuis ilia fuperftitiofacumcætcriscolcrcnt,uerumetiam illosqui hæc non cantando ucl dedaman/ do,fed philofophando dixerunt. Multos etiam quorum littcras non habcmus, fed in il/^ lorum littcris didicimus fecundum quendam modum laudabilcs uitas, Si excepto dci culz tu, in quo errauerunt colentes uana quæ publice coicnda fuerant inftituta Si creaturæ poz tius quàm creatori feruientes,in cætcris moribus parfimoniæ,continentiæ,caftitatis,foDrie tatis,moitis pro patriæ fàlutc contemptæ,fèruata:cp fideûnon fblum ciuibus, uerum Si ho ftibus imitandi merito proponantur. Quæ quidem omnia quando non referuntur ad fiz nem reôlæ ucræcp pictatis,fcd ad faftum inanem humanæ laudis Si gloriæ,etiam ipfa ina nefcuntquodammodo fteriliac^ redduntunueruntamen quadam indole animi itadelez (ftant,ut eos in quibus hæc fuerant uellcmus uel præcipue uel cum cæteris ab inferni cruda tibus liberari, nifi aliter fe haberet fenfus humanus, aliter iufticia creatoris, Quæ cum itæ (înt,fî omnes inde fbluit faluator,6C ficut rcquircns fcripfifti exinaniuit infcrna,ut deinceps iudicium iam cxpeélarctur extremum, hæc funt quæ in hac re no immerito mouent, quæ mihi interim cogitanti folent occurrcrc, Primum qua autoritate firmetur iftafèntentia» Quod enjm feriptum eft in morte Chrifti faeftum folutis doloribus inferni, uel ad ipfutn

A i poteft

-ocr page 284-

284

A V G V s TIN V nbsp;E V O DI Ô»

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pote ititelh^i pettînere^quod eos Jhatîlenus folaerit^hoc eÜ îrtitos fccent,ne aba's ipfètc/G

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i^ctat,prærertini qui^ fcquitur. In quibus impofTibile erattetterieamt Velßcaafa quxn/'

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o^erit ûenirem-infernam, ubi dolores illt elTent^^aibas teneri omnino aoti pote-

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftu'ntcr mortuos liber,in qao princeps Si præpofi'tus mortis non

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^oMpplido deberetur, hocfcilicctquod rcriptam cH, iblutis doloribas

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dieabiitnf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibuQlam accipipotefi,qaos ille dignos ilia liberationeiit

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ bantarinrli^r^ ‘^^^^^^^/^^l^^^^'i^^xiUl^oturntjIIieorumprofutu^quiibitettc/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiaôi coneef{tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conleqt^ns, ut qaod diuina qaibuldam m^icordia iaîti/-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;treZnerS^b^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßdEt deillo quidempridlo hominepa

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pturarum bineexorefTa^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aadeaiac^^hoc traditum Gt, etiam Gcanonicarum Gri/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sap, 10 lcriptum eG,Hæc Sium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^^ejuam illud quod in libro Sapiérix-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus,atGodiait Si eduxit l!h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oG pattern orbis terrarum, mm folus effet créa/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro bac Gntentia ouàm nr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dédit ei uirtutem continendi omnia, magis

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oloribusfolucreticurScdnnan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominas in in^mamuenit1è[,iHis

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, MüepiasMæ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuias Gnam plus ctia

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘■osnonpcnSnnemiddohn^^^^^

^^din„-Pomàapl^msqajmdaoLcraâtZuisTSd‘^^^^^ ^ptopbaas,qaibusin2npcaraddiuaidæÂtansli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^‘‘^gt;gt;aminh,s,pßsuntiaaSdmagitlridbat^ ttiaonumGrmatum eG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abr3am,Intcraos Si nos chaos

^‘^^^Infetoratn tantæd^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quandampattern SiquaGmem

hiatus,multum e^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnum, quid eG niG quidam

pterGin iUam Abrax Gaum Ch^G^ nbsp;nbsp;nbsp;fo^^m effuerumctiamGrmatus cGi' Quapro/^

tninaeoinferno ciusoi dni k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oniGcfaruGa Griptura dixiffetmon no

dcr€t,Sedquiaeuid^rhr^G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inferoseumdefcendiffeafferereair

Currit curiilô credataruen Æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siirffernum commémorantSüdolores,nulla caufa oc

to Fuii^Mm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^nquofdam quos Ulo bencGcio dignosiudicauit, adhucreqmgt;

nnndiim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j^^^‘^^^^[^^'-^^l^l^^^^braxerant,cumilleininfernadefcenderet, f

qui contuliGctinueni,aquibuseutnGcundumbeatiGcampra:GntiamGa:diui

Luc.if Ottatis nunquam uideo teceGifreSicutetiam codem ipfo die quo mortuuscGptomiGtla' fuiGètGiturus,quando ad foluendos inferni dolores

tatdciccnfarus.ProfcGoißitur in paradiG atep Gnu Äbra.T, ctiam ante iam erat bcatiGd cante fapientia,Si apud inieros iudicantepotentia, Vbienimno cG,nullo loeoobGGa diui tiitasfueruntamcn Gcundutn creatutam quam exquodam tempore GiGiptcndo manens deus,homofa(Güs eG,hoceGGeundumanirnam eum fuiGeapud inferos,aperte Griptura deeIatat,Siperprophetiam praimiGa,Siper apoGolicam intellecGum Gtis expoGta,qua di (GutneGpNon dercGnquesanim^meam ininfemo, iScioquibufdamuidenimortedo/ :...... ..X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mini

-ocr page 285-

DE E V G EDIO MO R TV IS P R AED IC A T o EP» XCIX. X85 ttiini Chrifti iam talem refurrcôbioncm præftitam l’uftis, qualis nobi's in fine promitti'tur, quoniam feriptum eftallo terræmotu quo in eius paffione petræ fciflæ SC monuméta aper/ ta funt,tnuka corpora refurrexifte iuftorum,Ôi uifacum illo quando refurrexit in fandla ci uitaccjQui utiq; (î noniterum fepofîtis corporibus dormierunDuidendum eft quemadmo dum intcIIigatur,Chriftus primogenitus à mortuis,fî eum in ilia refiirreôlione totpræceflè runt.Quodfi refpondetur hoc didlum eflè per antiÿpationem,ut monuméta quidem illo terræmotu ap^ta intelIigantuDcuqji Chriftus in cruce penderet,refurrexiflè autem iuftoru corpora non tunc,fed cum file prior refurrexinèt, quamuis tune ut dixi,anricipando fiiiflèt adiunôlum,ift Si Chriftus primogenitus à mortuis fine ambiguitate credatur,SC illis iuftfs cogtin»o conceflum,utipfo præeunte in æternam incorruptionem atq^ immortalitatem re lii^erentallud adhuc reftat quod moueatquomodo à Petro dici potuerit, quod uti uez tiflitne di’ôlum eft, quando per illam prophetiam non de Dauid, fed de Ghrifto afleruit fuiflè prædilt;ftum,carnem eius no uidiflè corruptionem, 6£ quod adiunxit de Dauid, apud aæ. £ Moselle monumentum eiusmnde illos uticç non conuincebat, fî corpus eius ibi iam non zf *'3t,quia öiß ante in recéti fua morte re(urrexiflèt,nec caro eius uidiftèt corruptionem, poft fetnihilominus illud monumentum manere .Durum autem uidetur ut Dauid non fuerit in illarefurreétione iuftorum , fi' eis i^m æferna donata eft, cuius Chriftus ex ftmine tahi pmxenï, crebro,ôi tanta euidentia,tantac]p honorificentia comme^atur. Periclitabitur etiam illud quod ad Hebræos de iuftis antiquis dicitunQuia pro nobis meliora prouiderunt, ne fine nobis perfeéli perfi'cerentur,fî iam in ilia refurreétionis incorruptione conftituti funt quæ nobisperficiendis in fine promittitur.Cur er^o Petrus eos tantum cómemorare uoluerit, i,Petri.y quibus in carcere inclufis euangelium prædicatum eft,qui in diebus Noe cum fabricaretur . area increduli fuerunt, uides quàm latebrofum fit, Si quæ me moùeant ne affirmare hinc aliquid audeam.Huc accedit,quia cum dixiflet apoftolus,quod Si uos nue fîmili forma ba • ptifma faluos facit,non carnis depofitio fordium, fed colcientiæ bonæ interrogatio in deiî per tefurreélionem lefu Chrifti,qui eft in dextera dei, deglutiens mortem,ut uitæ æternæ hæredesefficeremur, ^ueólus in cceIob fùbieétis fibi angelis ôipoteftatibus ôi uirtutibus, continuo fubiecit, Chrifto igitur in carne pafld, Si uos eadem ftientia armamini, quia qui ïwoiaii palfuseft in carne defijt à peccatis,in hoc,üt iam non hominû dcfi'dcr]^,fed uoluntate dei quod reliquum eft in carne uiuat tempus.Deinde addit, Suftîcit enfm præteritum tempus sd uoluntatem hominum confummatum ambulantes inlibidinibus Si concupilcentijs ÔC cbrietate,comcffationibus,potationibus,Ôô illicitis idolorum fcruitutibus,in quo ftupefeut non concurrere uos in eandem luxuriæ confufionem bla(phemantes,quoniam reddent ra tionem ei qui paratus eft indicate uiuos Si mortuos.His diélis lubneeftit, Propter hoc ein Si mortuis euangelisatum eft,ut iudicentur quidem ftcudum homines in carne, uiuant au tem fecundum deum fpiritu.Quem non moueatiftaprofunditasC’ Mortuis diciteuangeli 2atum,quos profedto fî intellèxerimus,qui de corpore exierunt,illi opinor erut, de quibus fupra dixit,Qui increduli fuerunt in diebus Noe,aut certe omnes quos apud inferos Chri ftus inuenit. Quid fîbi ergo uult ut iudicentur quidem fecundum homines in carne, uiuat autem fecundum deum fpiritu C Quomodo iudicantur in carne quam non habet, fî apud inferos funt,uel quam nondû receperunt,fî etiam à doloribus inferni foluti (untC Necç^^ctn fi ut quærendo dicis,exinaniti iunt inferi, omnes etiam qui tune ibi fuerunt in carne refurre xiflè credendi fiint : aut qui reiurgentes apparuerunt cum domino, ad hoc carnem recepe/ runt,ut in ea iudicarentur fecundum hominem: quod nec de lUis uideo quomo accipi poft fit,qui increduli fuerunt in diebus Noemon enim eos in carne uixiftè feriptum eft,aut credi poteft ideo folutos dolores inferni,ut qui inde liberarentur, carnem ad luendam pçenâ re/ àperent.Quid eft ergo ut iudicentur fecundum hommes in carne, uiuànt autem fècûdum deum foiritu f An forte hoc præftitum eft eis quos apud inferos Chriftus inuehit, ut per euangelium uiuifîcareturfjpiritu,^uis futura relurrcélione in carneiudicâdifînt,ut per ali/

quam

-ocr page 286-

î86^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;äVGVSTINVS EVODIOj •

quam cami’s pœnâ trâfèant in regnum dci C^uod fi ita eft,cur hoc tantu de illis qui quon 0 dam non crcdiderunt in diebus Noe,ac non etiam de cæteris quos illic Chrifti uißtatio co périt per euangelt} prædicationem (piritu reuixerunt,poflia trâfîtoria poena in came iudi^ candie Quod fi de omnibus accepcrimus,manet qua:ftio,quare Petrus eos tantu comme/ tnorauit qui tunc incr^duli fuerunt cum fabricaretur arcae Mouet etiam illud, quod hi qui de hacre conantur reddere rationem,ideodicunt Chriftum ad inferos dcfcendiflc,his qui ibi inuenti funt ilia loca pcenalia tan^ carceres exinanitos,quia non audi^nt euangcliu, quod illis uiuentibus nondum toto orbe terrarum præîlicabatur, S£ iuftas rabebat caufas cur non credidiflent quod eis non fuerat annunciatum:dcinceps autem noniiabituros ex/ cufationem,qui præciicationem euangelfj per omnes gcntescelebratam diffufarr,^ c^n/ temnuntjSC ideo illis tunc euacuatis carceribus iam iuftum reftare iudicium,quo contuma ces Si. infidèles etiam æterno igne puniantur.Nec attendunt qui hoc fentiunt hanc excufa/ tionem habere pofle omnes,qui etiam poft refurreótionem Chrifti, antequam ad cos cu/ IMfperandii, angelium peruenirct ex hac uita emigraruntNeep enim poftea quàm dominus remcauit ab infcris,ncmo pei mifliis eft iterum ire ad inferos,nifi audito euangelio, cum tarn multi morerentur in toto orbe terrarum,antequam ad eoshæc annunciatie perueniret,qui om/ nes habebunt exeufarionem quæ ablata dicitur eis,quibus dominus cum ueniflet qui ante non audierant in inferno dicitur prædicaflè.An fort?dicatur etiam iftos qui poft domini refurrcélionem,nondum fîbi affnunciato euangelio mortui funt fiue moriuntur, illic apud inferos audire potuifie ucl pofle,ut illic credantquod de Chrifti ueritate credendum eft, Si habeant etiam ipfi rcmiflîonem ac falutem quam illi merucrunt,quibus ipfe Chriftus an/ nunciauit,Ncc^ enim quia rurfus afeendit Chriftus ab inferis, ideo ibi fama cius extinda eft,nam Si hinc afeendit in cœlum,amp; tarnen eiusannunciatione qui in eum crediderunt fal Plil.i ui eruntldeo quippeexaltatus cft,ôidonatum eft ei nomen quod eft fuper omne nomen

ut tn nomine eius omne genu fleeftatur, non folum cœleftium Si terreftrium, uerumetiam 0 infernorum.Sed banc opinionemfi' admittimus,qua putari poteft homines quicum uiuc rent minime crediderunt,pofle in Chriftum apud igferos credere, quis feratC Quæ conic/ , quetur ablurda fi'dei^ cotrariaT' Primum ne fruftra dolere uideamur eos qui fine ifta gra da de corpore exierunt,fruftrac^ curam gerere atcç inftanter hortari,ut earn homines pri/ ufquam moriantur percipiant,ne fempiterna morte puniantur.Aut fi illi tantum apud in/ feros inutiliter atq; infruduofe credunt,qui euangelio fibi annuciato hie credere noluciut, illis autem proderit credere, qui no hie eontêplèruntquod audire minime potuerut,aliud fcquitur abfurdius,ut hie non fit euangelium prædicandumrquoniam omnes utic^ moritu ri funt,ôC fine ullo rcatu contempti euangelrj uenire ad inferos debent, ut eis prodeffc pop fit eum ibi crediderint. Quod fentire impiæ uanitatis eft.Quamobre tencamus firmiflime quod fi'des habet fundatiflTimaautoritate firmata,quia Chriftus mortuus eft fecundu fcri pturas,ôi quia lepultus eft, Si quia refurrexit tertia die fccundura feripturas, Si cætera quæ de illo teftante ucritatcconfcripta (untJn quibus etiam hoe eft,quod apud inferos fuit fo/ lutis eorum dolonbus,quibus cum crat impoflibile tcneri,a quibus etiam rcdeintclligitur foluifle Silibcrafle quosuoluit,corpuscpquodincruce reliqucrat infcpulchro pofitum rcccpifle.In ilia ucro quam propofuifti de uerbis Petri apoftoli quaftione, quoniam quæ me moucant pcr^icis. Si alia fortafle fi diligentius difeutiantur poflunt moucre, ucl apud nos cacogitando,uel quos dignum eft,0i fi poflumus confulcndo quæramus. Confidcra ramen ne forte totum illud quod de eonclufis in carccrc ipiritibus, qui in diebus Noc non crcdidcrant,Petrus apoftolus dicit,omnino ad inferos no pcrtineat,fcd ad ilia potius tein pora quorum formam ad hæc tempora tranftulit.Illa quippe res gefta,forma fuerat Ritu/ rorum,ut hi qui modo non credunt euangelio,dum in omnibus gentibus adificatur cede/ fia,illis intelligantur efle fimilcs qui tunc non crediderunt cum fabricaretur area. Illi autem qui credideruntjôi per baptifmum falui fiunt,illis comparentur qui tunc in eadem area fal/ uifa

-ocr page 287-

DE EVAN^GELIO PR AEDICA TO, É P I S T. XCIX 287

A ul faâi funt per aquam, Vnde ait: Sic ÔC uos (ïmîK forma baptifma faluos facit. Ad hanc igiturformænmilitudinemjCæteraetïafnde iricreduliscoaptemusjôinoiùipicemur quod àpud inferos ad faciendos fidclé^tque liberandosEuangelium prædicatum fitjuel adhuc etiam prædicetur,quafî Si, ibi fit ecclefia conftituta. Ad ilium ergo fcnfiiin qui te mouiuideó uidcntur attradli qui hoc Petrum (enfifie crediderunt, quia dixit, con^ufi's in carcere fpiri/ Ôbus prædicatum, quafi animæ non poflînt intelligi fpiritus qui tune étant in carcere, arq; ignorantÛTtenebrisuelut carcere claudebantnr. De quali carcere fè defi'derat liberari ille qui dicit: Educ êft carcere animam meam ut confiteatur nomini tuo,quæ alibi umbra mor tisappellatur ,«De qua non utique apud inferos, fed hic liberati funt,dc quibus feriptum cftf Oui^èdebant in umbra mortis,lumen ortum eft eis, llîis âutem in diebus Noë fruftra is.ßf.9 prædicatum eft, quia non crediderunt,cum expeôtaret eos dei patientia per tempus cêtum annorum,quibus area cadem fabricata eft,Nam eius etiam fabricatio quodammodo præ dicatio fuit, Sicut modo fimiles eorum non credunt, qui fub eadem forma ignorantiæ te/ nebrisjuelut carcere concluduntur, fruftra intuentes eedefiam toto mundo conftrui immi/ nenteiudicio tanquam diluuio,quo tune omnes increduli perierunt. Ait quippe dominus: Sicut in diebus Noe, ita erit Si in diebus filrj hominis, Manducabant,bibebant,nubebät, üxores ducebät,donec intrauit Noë in arcam,uenit diluuium Si perdidit omnes, Sed quia eä res gefta etiam futuram rem fignifi^bat, ideo ibi diluuium Si baptifmum fignificauit fi dclibus,ö£ infidelibus peenam, Sicut in figura non rei geftæjfedtantummodo di(ftæ,quod de lapide (criptum eft quo fignifîcatus eft Chriftus,duo quædam prænunciata funt, Si infi delibus offendiculum ôe fidelibus ædifîcium, A4iquando autem in eadem figura uel gefta iiel diifta,etiam duæ res aliquid unum fi'gnificant: ficut fideles fignifi'cauerunt ligna quæ in arcæfabrica coaptata funt,eofdemi^ etiam animæ oëlo quæ in eadem area liberatæ funt: quomodo in ilia Euâgelica fimilitudine de ouili, idem ipfe Chriftus eft ôi paftor Si ianua».

fe: Nec moueat ad impediendum iftum intelle(ftû,quod eundem Chriftum dixit apoftolus Petrus prædicaflè illis in carcere conclufis,qui quondam non crediderant in diebus Noë,ut ideo non artntremur hoc intelligënduniiquia lilo temppre nondu uenerat Chriftus.Non/ dum enim uenerat fcilicet in carne,ficut uehit quando poft hæc in terra uifus cft,ôC cum ho/ tninibus conuèrfatus eft, Veruntamen ab initio generis humani, uel ad arguendos malos, ^^ruch 5 ficut ad Cain,ac prias adipfum Adam uxoremque eius,uel ad confolandos bonos, uel ad ufgt;’ofqucadmonendos,ut alq ad lalutem foam crederent, alfj ad pœnam foam non crede/ fentj’pfe utique non in carne, fod in fpiritu ueniebat, uifi's congruis aîloques quos uolcbat fient uolebat,Quod autem dixi,in fpiritu ueniebat,Et ipfe quidem filiusin fobftantia dei/ taris, quoniâ corpus no eft,utiq? fpiritus eft.Sed quid facit filius fine fpiritu fan(fto,uel fine pâtre, eu infeparabilia font omnia opera trinitatis,lpfa quoq; feripturæ ueiba, de quibus agitur.fatis hoc ut puto indicat eis qui diligêter attendue Quia Chriftus,inquit,femel pro i.Fftr/ j peccatis noftris mortuus eft, iuftus pro iniuftis, üt nos adducat deo,;mortificatus quidem earnc,uiuificatus autê fpiritu,In quo Si his qui in carcere conclufi étant fpiritibus aduenies prædicauit qui increduli fuerât aliquando.quando expeëlabat dei patietia in diebus Noë, cum fabricarctur area, lam ut arbitror attenditur forma üerborum, Chriftus mortificatus carne,uiuifîcatus autem fpiritu,ln quo fpiritu aduenies prædicauit Si illis fpiritibus qui in/ creduli fuerant aliquando in diebus Noë, quoniam priufquam ueniret in carne pro nobis *^oriturus,quod femel fecit,fæpe antea ueniebat in fpiritu ad quos uolebat, uifis eos admo nens ficut uolebat utique in fpiritu, quo fpiritu Si uiuificatus eft, cû in pafflone effet carne mortificatus. Quid eft enim quod uiuificatus eft fpiritu,nifi quod eadé caro qua fola fue/' rat mortifi'catus,uiuificante fpiritu reforrcxitC'N am quod fucrat anima mortificatus lcfosgt; hoc cft,eo fpiritu qui hominis eft, quis audeat dicere, cû mors animæ non fit nifî peccatu,à quo ille omnino immunis fuit cû pro nobis carne mortificafetur C Si enim omniû hominû animæ ex ilia ùna font quæ infofflata eft primo homini per que peccatû intrauit in mûdu row.$

À 4 Si per

-ocr page 288-

AVGVSTINVS EVODIO,


188


amp; per peccatum mors,Si ita in oês homines pertranfijt: nbsp;nbsp;no eft inde anima Chrifti, qm C

Q«lt;f/lio z.dc nullum habuit omnino peccatum,uel orioinale,uel proprium,propter quod ei mors dcbi/ anintA chrißt ta uidcretur,pro nobis earn quippc qua non debebat e«)luit,in quo princeps mundi mor unde fit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præpofitus nihil inueniuNct^ enim abfiirdum eft,ut qui primo homini anima créa/

uit, crearet 8C fibi: aiit fi amp;nbsp;ipfa inde eft earn fufdpiendo mundauit,ut fine ullo prorfus pcc cato, uel pcrpetrato,uel tradult;fto,ä(|nos ueniens de uirgine nafccretur. Si autê animæno ex illa una propagantur,ÓC folaex Adam caro trahi^;originale peccatu,i^fibi creauitani-* mam dei fi^lius,ut cæteris créât,qua non tarnen carni peccati milcuit,fed fimilitudini camis pcccati.Sumpfit enim ex uirgine ueram quidem carnis fiibftantiam, non ftmé peccati car nem,quia non ex carnali concupiicentia,fiue (èminatam fiue coceptam, mortale« (âge ac per ætates mutabilê,tan^ carni peccati fine peccato fimillima. Ac per hoe quxcui^ de ani' ma opinio uera fit,quarum nulla temere affirmare adhuc audeo,nifi tantu illam repudiare qua credutur animæ pro meritis nelcio quorum (ùperiorû aóluum fiioru, fingulæ in fingu la corpora tanep in carceres trudi,Certe anima Chrifti non Iblum immortalis fecundu cx/ terarum natura, (ed etiam nullo mortiiicafa peccato uel damnatione punita cft,qbus dua bus caufis mors animæ intelligi potcft,amp; ideo non fecundu iplam dici potuit Chiiftusur uificatus fpiritu.ln ea re quippe uiuificatuscft in qi» fuerat mortificatus,crgo dccarne dû ótum eftjpfa enim reuixit an^a redeuntc,quia ipla erat mortua anima recedéte.Mortû I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficatus ergo carne diëtus eft,quia (ècundum folam carnem mortuus eft: uiuificatus autem

ipiritu, quia illo ipiritu opérante in quo ad quos ueniebat amp;nbsp;prædicabat, etiam ipfa caro uiuificata furrexit,in qua modo ad homirits uenit.Proinde etiam illud quod poftca djdu eft de incredulis,qui reddent rationem ei qui paratus eft uiuos ÖC mortuos iudicarc, no eft con(cquens,ut eos hie intelligamus mortuos qui de corpore exierunt Fieri enim poteft ut inntt.s mortuos dixerit infideles,hoc eft in anima mortuos,de quälibus dicitunDimittemortuos Epfce.5 Qt (epeliant mortuos fuos,Viuos aut qui credunt in eum non fruftra audientes,Surge qui D exurgeàmortuis,6CilluminabitteChriftus.Dequälibusetiäipfednsdidt: ye nit hora SC nunc eft quando mortui audient uocem filq dei,amp; qui audierint uiuent.Proin/ «.Pfiri.4 etiam quod (equitur Si dicit Pctrus,Propter hoc SC mortuis eüangelizatum eft,ut iudü centur quidem fecundum homines in carne,uiuant autem fecundu deum fpintu,non cogit apud inferos intelligi.Propterea enim in hac uita Si mortuis euangelizatum cft,id eft infi/ delibus Si iniquis,ut cu crediderint,iudicentur quidem fecundu homines in carne, hoc eft, in diuerfi's tribulationibus,ÖC in ipla morte carnis,Vnde idem Apoftolus alio in loco didt tempus elfe ut iudicium incipiat à domo dhimiuat autem fecundum deum fpiritu, quia Si in ipfo fuerant mortificati cum morte infidelitatis Si impietatis detinerentun Hæc cxpofigt;' tio uerborum Petri cui difplicet,ucl cui etiamfi non difplicet,non tarnen fuftîduquærat ca fecûdum inferos intelligere:qui fi ualuerit ilia quibus me moueri lupra commcmoraui ita foluere uteorum auferat dubitationem,impartiat Si mihi:quod fi fadtum lucrit,poterunt illa uerba utroqj modo intclligi,ifta Icntetia de nulla falfitate conuincitur. Ad illas autem quæftiones quas ante mififti,excepta dei uifione per corpus,undc maius opus moliédum eft,ut potui rclpondi,ôd per Alèllum diaconum mifi',quod teaccepiftc iam puto. In rccenti autem commonitorio tuo cui nunc refpondi, duo quæfi'cras, quorum utrunep tiatftatum eft,unum Iatfus,alterumbreuius,de Petri Icilicet apoftoli uerbis. Si dc anima domini. Ex/ cmplum lane littcrarum tuarum.quæ continent interrogationcm,utrum dei fubftatia cor/ poraliter uclut in loco urderi polTit.ôC apud nos nelcio quomodo aberrauei ut, nec inucniri cum diu quærerentur potucrunt,itcrum admoneo mittere ne graucris,

Auguftinus Euodio,de anima loluta corpore,6(r de uifis prodigiofis, nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» C

o MIN o beatiflimo ôiucnerabili fratri acconfacerdoti mco Euodio Si tccu fra tribus,Auguftinus Si mccum fratres in domino falutem. Frater ifte nomine Barbarus fcruus dei eft,iam diu apud Hippone cóftitutus:5i uerbi dei fcruidus acftu/

-ocr page 289-

DE AÿlMA INCO'rPOREA, E PIS T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

A acftudiofusaudttor,dcfîderauit ad tua fancftitatê lifteras noftrasjnquibus tibieu indoz mino comendatnus tibicç per eom faluté debitam dicimus.Litteris aut fanôtitatis tuæ qui bus ingentes texuifti quæftionesMcfpondere operofîflîmû eft,ctiâ odoG's âC multo maiore quàm nos futnus præditis facultate diflerendi K acrimonia iritcIligêdi.Duarû fané epifto/ larum tuaru,quibus multa amp;nbsp;magna coquiris, una nefdo quomodo a^jerrauit, amp;nbsp;diu quæ? fita non potuit reperiri. Altera uero quæ inuenta eft habet cómendationem iiiauiffimana ferui dei boni amp;nbsp;pfti adole(centis,qqpmodo ex hac uita migrauit,amp; quibus uiG'onu frater/ narum atteftationibus meritu eius nobis inGnuari potuerit. Deinde ex hac occafionc pro/ ponisôi uerfasMe anima obfrurilTimam quæftioncm,utrumcum aliquo corpore egredia/ tur ^orjiore,quo poflGt ad corporalia loca ferri, uel lods corporalibus contineri.Huius igiz turrei traótatus,fi tarnen ad liquidum à talibus quales nos fiimus examinari poteft,curam atlt;5 opcram negociofîfli'mam poftulat.acper hoementem ab his occupationibus ocioßflt niam.Si autem breuiter uis audire quid mihi uideatur,nullo modo arbitror animam c cor“ pore exire cum corpore, uißones aute illæ futurorum^ prædiôHones quomodo fiant,die iam explicate conetur, qui nouit qua ui efficiantur in unoquoeg animo tanta cum cogitat. Videmus enim planéq^ cernimus in eo Bevi rerum mukaru uifibilium«amp; ad cæteros corpoz risfrnfus pertinentiu,innumerabiles imagines*quæno intereft quam ordinate uel turbide fiant,fed tantu quia fiut, quod manileftum cft.qua ui ôi quomodo fiant quiiquis potuerit explicate,quæ omnia certe quotidiana frint atq; continua,a^deat præfumcre aliquid ac dez finite, etia de illis rarifli'mis uifis. Ego autem tato minus hoc audeo,quato minus id quoq; ' in nobis quod uita cotinua uigilantes dormiétœqj experimur,quo padto fiat explicate fufr fido.Nam cum ad te didlarem hanc cpiftolam,tcipfum animo cótuebar, te utiq^ abfentc atc^ nefciente,Si quomodo poflis his ucrbis moueri frcundu noticiam quæ mihi de te inert mortuis imaginabanatq^ id quo nâm modo in animo meo fi'eret,capcre ac inueftigarc non poteta,

B certus tarnen non fieri corporels molibas,neç corporels qualitatibus cum corpori fimilllmûi fieret,Hoc intérim habcas,ut ab occupato Si feftinante diôlatû.In duodecimo autem libro forum quos de Genefi lcripfi,uerlatur l»æc quæftio uéhementet;. Si ex mukis rerütn experz ; tarum atquc credibiliter auditarum dllputatlo ilia fyluefrit. Quid in ca potuerlmùs uel efz feccrimus cum legeris iudicabis, fi tarnen dominus dignabltur donare, ut cos mlhi llbros quantum poflum congruenter emendatosiam liceat edere mukorum fratrura éxpeóta/' tioni,non lam longa dilputatlone fulpendere. Narrabo autem unum aliquid breuiter unz de cogites, Frater nofter Gennadius notifiïmus fere omnibus, noblsc^ charifiimus medi? cus,qui nunc apud Carthaginem deglt,ói Romæ fuæ arcis exercitatlone ptæpolluit.ut ho minem rellglofiim nofti,atcp erga pauperum curam implgra mifericordia facillimóqj aniz mo benigniffimum, dubitabat tarnen aliquando ut modo nobis rctulit, cum adhuc effet adolcfcens Si inhiseleemofynis feruentiflimus, utrum effet ulla uita port mortem, Hu/ lus igitur mentem Si opera mifericordiæ quoniam deus nullo modo defrrerct, apparuit ilz 11 in Ibmnis conlpicuus iuuenis Si dlgnus intcndi,eic^ dixit,Scquçrcmc:quem dum frquez’ Vjyîo» retur uenit ad quandam ciuitatcm,ubi audire cœplt à dextera parte lonos luàuifflmæ can/* tilenæ ultra Iblitam notamej; fuauitatem.Tunc ille intento,quid nameffet,ait, hymnos efr fe bcatorum atque fanólotum.Siniftra autem parte quid fc uldirte retulit,rion fatis mcmi/ ni.Euigilauit,Si Ibmnium ut friit,tantumq; de illo,quantum de fomno cogitauit. Alla uero Vi^etur de/ nodlc,ecce idem ipfr iuuenis eide rurlus apparult,atque ab illo utru cognofrerctur interro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

gauit,Refpodit ifte,quod eum bene plenéq; cognofeeret. Tune ille quæfiult ubi fc noffet. Nec memoriæ defuit quod iftc idem fefpodcrer, totumq; uifum illud hymnosqj fandloz rum ad quos audiedos eo duce uenerat,qua recetiffimos recordabatur facilitate narrault» Hieille percuertatus eft,utru nam id quod narrauerat in Ibmnis uidiffeuan uigtlâs:Relpo/^ dit,in fomnis. At ille. Bene inquit recoils, uerum eft in fomriis ilia uidifti, Sed etiam nunc in fomnis teuidcre lclas . Hiccumaudiffet ifta,itaeffecredidlt,atquejd refponfione fi'rz^

mault»

-ocr page 290-

290 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS EVOPIO,

mauit.Tunc qui hominem docebatadieciftj ait: Vbi eft modo corpus tuumC lUe refpon c ditjin cubiculo meo.Scis ne inquit ille in eodem corpufculo nunc illigatos efle óC claufos K ociófos oculos tuos,nihilq^ illis oculis te uidere C Re(pojjdit,fcio. Tunc iIIc,Qui funtcrgo inquit ifti oculi quibus me uides Ad hoe ifte non inueniens quid reiponderct, obticuit. Cui hæfitanti, ille quod his interrogationibus docere moliebatur apciuit, ÔC continuo fi/ cut inquit illi oculi carnis tuæ uticç in dormiente atqj in leiftulo iacente nunc uacant.ncc ali quid operantunK tarnen funt ifti quflbus me in tuer is, 5^ ifta uteris uifionc: ita cum defum dhis fuerismihil agentibus oculis carnis tuæ uita tibi Tnerit qua uiuas fenlis^ quo fenti/ as. Cauc iam dcinceps ne dubites uitam manere poft mortem. Ita fibi hoaao fidclis abla/ tarn dicit huius rei dubitationem.Quo docente,ni(i prouidentia 5!. mifcricordia ^i Cjfta narratione dixeritaliquis tantæ rei nos non (bluiflè, fed auxifle quæftionem: ueruntamen cüm his uerbis credere liberum cuic]^ fit, feipfum quifcß habet quo fe auocet. Profundiffi/ ma quæftio eft,ôi uieilat homo quotidie SC cogitat,homo dicat unde fiant ifta fimilia for/ mis,fimilia qualitatibus,fimilia motibus coi porum, nec tarnen materie corporali, dicat fi poteft.Si autem non potcft,quid fe præcipitatde rariffimis aut inexpertis quafi definitam ferre fententiam,cum continua SC quotidiana non foluat Ego autem quamuis quomo/ do fiant ifta ueluti corporea fine corpore, uprbis prorfus explicate non poflum gt;nbsp;tarnen (1/ cut fdo non ca corpore fieri,utinam fic fcircm,cjuon1bdo difeernerentur quæ uidentut ali/ quando per fpiritum,amp; per coleus uideri putantuf.quomodo diftinguantur uifa eorum, quos error uel impietas pleruncç deludit.quando uifis piorum atc^ fandtorum fimilia plc rat^ narrantur,quorum exempla fi commignorare uoIuifTem, tempus mihi potius quam copia defuiftet. In domini mifericordia uegeteris domine beatiflîme SC uencrabilis, amp;nbsp;défi derabilis frater.

Auguftinus Euodio, quomodo anima cernât fine corpore, deep uifis prodigtofis, Epiftola. CI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D

z.RetrJc.Cii. i$.cri

Eo M r N o beatiflimo SC uenerabili fratri ôi coepifeopo Euodio SC tecum fia/ tribus,Auguftinus SC mecum fratres ig domino falutem. Multa quæris ab homine multum occupato, SC quod eft grauius ea putas præcipitari dcbcrc di(ft:ando,quæ funt tarn difficilia, ut cum magna diligentia didlata uel fcri/ pta uix perduci poflint ad intellcdtum,etiam talium qualis ipfe es. Hue accedit, quia non tu SC tales tantummodo cogitandi eftis ledturi effe quod fcribimus, fed utiq; SC illi qui mi/ nus acuto minus^ exercitaro ingenio præditi,eo tarnen ftudio feruntur ad cognofeendas litteras noftras,fiue amico fine inimico animo,uteis fubtrahi omnino non poflint. Ifta co gitanti cernis quanta cura in fcribendo efle dcbcat,præfertim de rebus ita magnis,ut in cis SC magni laboretSi autem cum aliquid in manibus habeo,intermittedum eft SC diffcren/ dum, ut ad ca potius refpondcatur quæ fùperuenientia requiruntur,quid fiet fi etiam ipfis dum refpondetur alia fuperuenerint Z Num placet ut etiam his omiflis ilia fufeipiantur, SC femper priora fiant,quæ pofteriora oboriuntf, cacp fola terminate contingat, quibus cum fcribuntur non fiiperuenerit aliquid quod quæratut'T Quod ut mihi acciclat difficillimum cft,fed non opinor tibi hoc placere.Non ergo debui alia interrupere cu tua fuperucniflenr, fic nec tua fi alia rurfiis irruercnt,amp; tarnen feruare hanc iufticiâ non finor.Nam ecce uttibi hæc ipfà rcfcriberê,intcrmifi quæ agebam,amp; animu meum ad hanc epiftolam,ab alia ma/ gna intentione detorfi.Facile autem fuit hanc exaifàtionem ut arbitror non iniquam litte/ ris inditam tibi remittcre,refpondcre autem iniquifitionibus tuis non ita facile cft,6i puto in ipfis opufeulis quæ me nunc intentiflimum detincnt,nô defutura quædam loca ubi ha:c ipfa expediam quæ rcquiris fi dominus fauerit. lam etiam ex his quæftionibus quas mo/ do mififti,multa foluta funt in eis libris quos nondum edidi, fîuc de trinitatc, fiue de Ge/ nefi: quanquam SC ilia fi relcgas quæ tibi iam diu nota funt, uel nifî fallor, fuerunt, quia ea fortaflè oblitus es quæ te confèrente mecum ac fermocinante confcripfi, fiue de ani/ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mæ

-ocr page 291-

DE ACTV animae sine CORPORE. E P I S T. CI 29«

A mæ quantitate,fiue de libero arbitrio. inueniestinde diffoluas.Si fine mca opera,dubitatio igt;Retrac,y.s ncs tuasadhibito fcilicet nonnullo labore cogitationis, ut his quæ ad intellcdlû liquidum ccrtumép perduóla font confequgntia neólantur. Habes etiam in libro de uera rcligione, quem fi recolcres atque perlpiceres nunquam tibi uidcretur ratione cogi deum efle,uel ralt; tiocinando effid deum effe debere,Quandoquidem in ratione numer^rum, quam certe in ufu quotidiano habemus, fi dicimus (èptem SC tria decern eflè debent, minus confiderate loquimur.non enim decem efle debent, fed decern foîit.De quibus itacß rebus reóle dica/ tur,quod elfe defeant,fiuc iam fint,fiüe ut fint.fotis quantum arbitror dilputauimus in eis libris quos commemoraui. Homo enim fopiens eflè debet, fi efl: ut mancatifi nondum eft ut fiÿ:d^s autem fapiens non efle debet.fed eft. lila quoque de uifi^ quæ tibi nuperrime foipu, Si ea commémoras fobtiliter dilt;fta,fed maioribus te quæftionibus implicaflè,recen fe etiam atque etiam Si cogita diligentius, non pertranlèat fodhabitetineis confideratio tua. Si inde fortafle utcuncp conqcies, quomodo fit anima præfens ucl ablèns. In eis quipz pc uifis demoratur in fomnis,cum abeft à fenfo prælèntiâfç ccrnendi quam præbet oculis uigilans: banc ab oculis, hoceft,tanquam à luminaribus corporis animæ abfentiam, quæ fitcum dormimus.fi uis maior augeat, ut totum quod eft inde fobtrahatur, mors eft. Si/* tut ergo à cernendi fènfo ad uifa fomniorum,/îon cum aliquo corpore abfcedit, nifi for/ te ilia quæ uidcntur in fomnis corporeJ, noscç ipfos inter ilia ferri ac referri cum aliquo cor pore exiftimaßitnus, quod iam tibi arbitror non uideri, It^ tota penitus abftrahatur at/ que abfit,quod fit in mortc,nô fecum putâda eft auferre aliquod corpus ex corpore. Nam fi auferret,profe(fto etiam cum dormimus ÔCaklcedit ab oculis» inquantum eos relinquit» ■ tatantum oculos (ècum auferrctquamlibet fubtiliores, corporeos tarnen, quod non facitj ueruntamen aufert lecum quofdam fimillimos.fed no corporeos,quibus uifa fimillima cer uit in fomnis,fed nec ipfo corporea.Porto fi aliquis quu credit etiam uifa fomniorum,quæ:

B fimiba corporibus apparent, non efle nifi corporea,uideatur fîbi aliquid dicere, nec ifta in/ genq Urditas facile conuincitur. Multorum quippe eft etiam non mediocriter acutorum, quoniam parum attendant quantum gideant imagines corporum, quæ fiunt in Ipiritu, uec omnino font corpora. Cum ucto eas coguntur intucri, fi' redle aduerterint, atqj corn percrint non eas efle corporeas,{èd corporum fimillimas, rationem tarnen de his non co/ tinuo ualent reddere,quibus caufis Si quemadmodum fiant,qua denique natura foa fubfî/ ftant,uel in quo fubieólo fi'ntiutrum ita in animo fiant ut in membrana ex atramento litte ræ,ubi ütraqj fubftantia eft membrana fcilicet Si atramentura: an ficut figillum in cera, uel figura quælibet cui cera fubiecftûeft ilia in fubiclt;fto:an utroq^ modo fiant ifta in fpiritu no ftro,aliquando fic,aliquando autem fie, Mouentenim no folum ca,quæ abfunt à fenfibus torporis,ÔC in noftra reperiuntur memoria.uel quæ nofipfi ut libitum eft,facimus,difponi/ nms,augetnus,minuimus,fitu,habitu,motu,{nnumerabilibus quaîitatibus formisc^ uaria mus.Talia font fortaflis etiam ilia quibus deludimur dormientes,quando no diuinitus ad nionemur,ttifi quod hæc uolentes agimus, ilia præter arbitrium patimur. Non folum hæc •nouent,quæ in animo de ipfo animo fieri non abfurde quis putat,quâuis Si hoc caufis oc/ cultioribus quibus agitur ut iftud potius quàm illud in confpciftu animi ueniat, fed etiam quod ait prophctæEt dixit mihi angelus qui loquebatur in me.Neque cnim forinfecus uo zacharii i CCS ad aures corporeas prophetæ ueniffe credendum eft, cum dicit, loquebatur in me, non adme: utrum uoces étant de fpiritu facftæ,corporalibus fimiles, qualcs agimus cum apud nostacititnulta memoriter, plerunque etiam cantando tranlcurrimus, fed tarnen editæab angelo fibi foggerente: Et quod in Euangelio feriptum eft, ecce angelus dei apparuitilli in jçj nbsp;nbsp;,

fomnisdicens,Quomodo enimapparuerit,uclcorpusangelicum oculisclaufîs, Abraæ gc«.i8 quippe uigilanti fie apparuerunt,ut eos cum pedes lauit eis contrcdlando fentiret: uel fpi/ ritus Ipiritui dormientis in fpecie aliqua fi'mili corpori, ficut nofipfi nobis uidemur tali fi/ guta etiam per loca moueri fomniantes,longe aliter quàm' membra in ftratis iacetia mo/

uentur

-ocr page 292-

292 AVG.EVODIO, DE ACTV ANIMAE SINE CORPORE. CI ucntur.Hæc ôL idco mira funt,quia occultiorêhabent rationem nbsp;uideri uel rcddi ab ho c

mine homini poflît.Nam iftæ caufx funt admirationis,cû uel ratio cuiufc^ rei latct, ucl ca dem res uG'tata non cft,quod aut iîngularis, aut rara eß» Ex ilia ergo cauia latcntis ratio/ his,ego dixi in epiftola,quam te legiflè commémoras, cum eis refpondcrem qui ncgant cfïe crcdcndum,qu(^ Chriftum uirgo peperit,uirgo permanferit, Si ratio qua:ritur,non erit mirabile.Hoc enim didlum cft,non quod ratione rcs careat, fed quod cos lateatqui/ bus hoc deus uoluit eile mirabile.Ex alia uero admirationis caufa,quæ idco eft quia info/ t«c-7 litum aliquid occurrit,icriptum eft de dno,quod miratus fit Centurionisîldcm, Nccp ein eum rei nullius ratio potuit latere,fcd admiratio pro laude pofita eft cius,ftiius par in po/ pulo Hebræo non apparuerat. Vnde ipfa admiratio latis expofita eft, cum donjinu^ait : Amen dico uobis,non inueni tantam ndem in Iftael.Quod autem adicci ineadem cpifto la,Si exemplum po(citur,non erit fi'ngulare,fruftra tibi uifus es uelut exempla inucniffc de uermicuio qui in porno naftitur, amp;nbsp;aranea quæ filum textrinæ luæ corpore uelut integro parit.Dicuntur cnim aliqua argute cuiufdam fimilitudinis gratia,alia rcmotius, alia con/ gruentius, fed folus Chriftusnatuseftexuirgine: undeiam intclligis, quantum exiftimo, cur hoc efife dixerim fine exemplo.Habent itacß omnia caufas {uas,atq^ rationes redtas SC inculpabiles,quæ deus uel ufitata uel inufi'tata opcratur. Sed hæ caufeatqi rationes cum latent,miramurquæ fiunt:cumautem patent,conlequentereauelconucnicntcr fieri dici/ mus,necmirandum efte,quia ßdha iunt,quæ ratio exigebat ut ficrent. Aut fi miramur non inopinataftupendo,fed cxcellentia laudando miramur.Quo genere admirationis Centu ’rio illelaudatus eft, Nec ideo rcprchcndcfldacft (ententia qua diótum eft,Si ratio quaii/ tor non erit mirabile,quoniam eft aliud genus admirationis etiam cum ratio manifefta eft ïdfot.i admiranti.Necp enim propterea culpatur fententia qua didum eft : Deus neminem ten/ jat,quoniam eft aliud genus tcntatióis,propter quod redte itidem dieftum eft,Tentât uos dominus deus uefter. Nec quifquam cxiftimet ideo merito pofte dici corporeis oculis à fi/ D Iio patrem uideri,ac non potius fic ut à patre filium,quia iHi qui hoc putant cum in redden da ratione defecerint,poflunt SC ipfi dicere,fi' ratio«juæritur,non erit mirabileihoc cnim di/ dhim eft,non quia non eft ratio,fed quia latct,Illius autem non miraculi, fed erroris, de/ monftrarc debet nullam eftciationem,quifquis id opinantes refcllere aggreditur. Sicut cnim nulla ratio eft,qua dei natura moriatur,aut corrumpatur,aut pcccet, SC cum hoc de/ urn non pofte dicimus,non dcrogamus poteftati eius,fed æternitatem ucritatcmc^ lauda mus:Ita cum dicimus non poflTc uideri oculis corporeis, non latet fed patet ratio bene in/ tcll^entibus,quaperfpicuum eft dcum corpus non eflr, nec aliquid corporeis oculis cerni pofte,nifi quod alicuius interualli interpofitione cernatur,Id autem non nifi corpus efle, eam^ (ubftantiam quæ minor fit in parte quam in toto, quod de dco crcdcre nefas efle debet,etiam his qui hocintelligerc nodum ualent. Latet ratio diuerfarum commutationu: Hine eft omnium uifibilium fylua miraculoru.Nunquid tarnen idco latet cftè’corpora, ha here nos corpus,nullum efte quantulumcunc^ corpuiculum quod non pro fuo modo loci occupet ipaciumC^Ncc in co quod occupât ubiep fit totum, fed minus fit in parte quam in totoÇ'Hæcquoniam non latent, his contexenda funt conftqucntia, quod nunc faccreni/ mis longum eft, quibus oftendatur non rationem latere, fed rationem omnino nullam efle qua credi dcbcat,ucl poflTit intcnigi,deum qui ubiqj totus eft,per (pacia locorum cor/ porca mole diffundi,in qua necefle habcat partibus maioribus minoribusep conftarc,ccr/ ni corporeis oculis pofle, Vnde plura dicercm fi hoc in cpiftola ifta fiiicepiflcm, in cuius longitudincm, non ientiens progreftus ium, pene oblitus occupationum mearum, ita ut fortaflc,quod non arbitrabar,attentioni tuæ fatiftecerim,qui potes paucis admonitus plu ra cogitare quæcompetunt,Scd non etiam eorum in quorum manus non inanitcr ucnire poflunt,fi diligcntius SC copiofiusdiflerantur. Laborant autem homines in diicendo,

amp; breuia non ualent inteiligere,prolixa non amant legere. Laborant itidem in docendo, quiôC

-ocr page 293-

A VG. EVOD» de INQ.V1SITIONE RERVM D IVINA RVM. 295

A qui ôi pauca tardis,ÔC multa pigris fruftra in^cruiit.Mitte Qi, illius epiftolæ exemplum, quæ apud nos aberrans,non potxiit inueniri.

Augiift^ Euodio de qiiarftionibus ad falutê no neceffarqs,de fimih'tiidintbus no pér omnta • rebus diui'nis, de faevofanda tn'nftate quid credere fuffi'dar. Epift. C11

V G vs T IN vs epi(copus,Euodio epilcopo. S^ca qux me magis oécit M pant, à quibus in aliud a.ucrti nolo, fandlitas tua nofle tanti habet, mitte ali/ quem qui tibi deRribaulam enim pluPa perfedla funt,qua: hoc anno ante pa/ {ûfca propinquartte qiamp;dragefîma à nobis fuerant inchoata. Nam tribus iliis i.Rrtr45..45 librisde ciuitgte dci cotra dæmonicolas inimicos eiusjduos alios addidimus,quibus quinej nbsp;nbsp;nbsp;hyMa

libris fatis difputatum arbitrer aduerfus eos,qui propter præfcntis uitæ fclicitatem deos co IciTdos putant,camép felicitatem à nobis impediri opinâtes,chriftiano nomini infefti lunt. I^einccpsdicendum eft, fi'cut primo libre polliciti fumus, aduerfuseosqui propter uitam i. pe duitate poft mortem futuram ncceflarium exiftimant cultumdeorum fuorum,proptcr quam uita ** «P» nos chriftiani fumus.Didtaui etiam trium pfalmorum expofttionem jaon paruis uolumini bus.lexagefimi Qi (èptimi,{èptuagefîmi amp;nbsp;primi.lèptuagefîmi ôilèptimi. Reliqni nondum didati neep tracftati,uehementer à nobis expeftantur atq? flagitantur. Ab his me rcuoca/ ri Qi retardari irruentibus de tranfuerfo quibuflibet quæftionibus nolo, ita ut nec libris de h trinitatc,quos diu in manibus uerfc^ondum compleui, modo attendefe uelim,qupniani nimis operofi funt.Si pauds eos intelligi pofte arbitror,Uilde magis urget quæ pluribus uti lia fore Ipcramus.No enim, ut feribis,qui ignorât ignorabitur, de hac rc dixit Apoftplus, . »4 tanquam ifta pœna ille pleólendus fît,qui nog ualet intelligentia ßc difeernere inefFabilem rrinitatis unitatcm,fîcutdilccrnitur in anime noftrp memoria,intellelt;ft:us,uoiuntas.Aliun/' de hoc dicebat Apoftolus: Lcge,8i uidebis ea quæ loquebaturgt;quæ fidem ucl mores mub . torum ædifîcarent,nen quæ uix ad paucorum,eamc^ exiguam,quantulacunq; in hac uita ß de rc tanta efte poteft, intelligentia pcrueniret,id eft ut linguis prophetia præponeremr, ut no perturbate ilia gçrerêtunquafî prophetiæ Ipiritus etiam inuitos loqui cogeret, ut mulicz res in eedefîa tacerent, ut omnia honqße QC fecudum ordincm fi'erent. Hæc cum agerepait: Si quis uidetur efte propheta aut fpiritalis.agnolcat quæ fcribo uobis, quia domini eft ma datum; fî quis aut ignorat,ignorabitur,His uerbis cpercens,5C ad pacificum ordincm reuo cans inquietos,tanto ad feditionem faciltores,quato fîbi uidebâtur fpiritu cxccllcrc.cum (Ii perbiedo cuefta turbaret. Si quis ergo uidetur propheta efte aut fpiritalis,agnofcat,inquit, quæ fcribo uobis,quia domini eft mandatum.Si quis uidetur eflèjôê uticß no eft : nam qui cft,fîne dubitationccognolcit,ncc admonitione Si cohortatióc opus habet,quia omnia iu/ dicat,Si à nemine iudicatur.llli ergo feditiencs Qi perturbationes in eedefîa faciebant,qui ui debantur efte in ecclefîa,quod no crant.Hos docet cpgnoiccre domini efte madatum»quia no eft feditionis deus fed pacis.Si quis aute ignorat,ignorabitur,id eft improbabitur. N p enim deusjfi ad feientiam rcferas,ignorat cos,quibus diefturus cft,Npn noui uos, fed corn JAAtth, improbatio hoc uerbo infînuata elhCum autem dominus dicat;Beati mundo corde,quo/ niam jpfi dcum uidebut,eacp uifîo nobis in fine fummum præmium promittatur,omnino eft metuendum,fî nunc ad liquidum quæ de dei creatura credimus cofpicerc non ualemus, ne inde fît diótum. Qui ignorat,ignorabitur:quia enim in fapientia dei no cognouit mun/ t.cor. « dus per fapientiam dcum, placuit dco per ftulticiam prædicationis faluos facere credences. Hæc ftulticia prædicationis ac ftulticia dei,quæ fapientior eft hominibus, multos cotrahit stukidd iei ad falutcra,ut no folum qui nodum ccita ualent intelligentia cdfpieere naturam dei, quana dj fidc tenent, ucrumétiam qui nodum inipla anima fuaita incorpoream fubftantiam à cor/ poris generalitate dilcernût,quemadmodum certi funt fe uiuerc,noftc,uelle, idco fînt alieni à falute,quâ ftulticia ilia prædicationis fidclibus confert.Nam fî propter cos folos Chriftus mortuuseft,qui certa intelligétia poftùnt ifta di{ccrncre,penè fruftra in eedefîa laboramusî. fî autem, quod ueritas habet, inhrmi populi credentium ad mcdicum currunt,fanandi per

B Chriftum

-ocr page 294-

Î94 nbsp;nbsp;AVG Vs T IN VS ’ ^EVODIO, DE IN lt;1VÏ S ITION E

Chriftum,amp;hunc crûdfîxum,8Cubi abuJauiï peccatu, fuperabûdatgratia.mirisfîtrnodiS xj per altitudinetn diuinam fapientiæ Si fdentiæ dci,Ô£ per infcrutabilia iudicia eius,at Si. non/ nulli à corporibus incorporea di(cerrtêntes,cum fîbi exhocfnagni uidcntur.ôC irrident ftuld dam prædicationis,qua falui fiant crcdentes,ab unica uia longe cxirent,qua: ad uitam ætcr nam lola perdudt»6C tjiuiti in crucc iufti gloriantes, ab eadé uia no reccdêtes,etiam (î ifta quæ fubtiîiflime diflèruntur ignorant, juia non périt unus ex illis pro quibus raortuus cft, stdtniWm eandem perueniât ueritatem,charitatem, id eft ad ftabilem,certam,plcnam^ fclidta/ rnanentibus,uidentibus,amantibus fint cunclâ pcrfpicua.Proinddin unum dcum a tùdetHT de pattern Si filium Si Ipiritumfiinôlu firma pietate credamus: ita ut nec filius cr«^atur cfie qui patereft.necpaterqui filiuseft,nec paternecfilius quiutriufi^lpirituseft.Nihilpiÿcturin hac trinitate temporibus locisuc diftare, fèd hæc tria æqualia eflè amp;nbsp;coëtcina,ÔC omninS ef fc unanaturamon à pâtre aliam,6i à filio aIiam,ÔC à (piritufanifto aliam conditam efiè créa turâjlèd omnia SC fingula,£|uæ creata funt uel creantur,trinitate créante fubfiftere: nec qucn quam liberari à. pâtre fine hlio Si fpiritufandlo, aut à filio fine pâtre Si (piritufanélo, aut à Ipiritufanifto fine pâtre ÔC filio; fed à pâtre Si filio 6C IpiritufanÂo uno,ucro, uercc^ immor tali,id eft omnimodo incommutabili folo deo.Multa autem etiam feparatim in fcripturis de fingulis dicûut infinuctur, quamuis infepafabilis trinitas,tarnen trinitasîut quemadmo/ dum fîmul dici non poflunt cum fonis corporalibus Ammemorantur, quamuis fimul fint infeparabiliter,ltaÔC quibufdariTfcripturarum locis,8C per quafdam creaturas fîgillatim ut dftîmqp monftrentunSicut pater in uoce,qua fonuit;Tu es filius meus,ôC filius in hominc. quem fulcepit ex uirginc,ô{: fpirituftàncftus iacolûbæ fpccie corporali. H^c feparatim quiz dem,led nullo modo feparata tria ilia dcmonftrant. Ad hoc utcunq^ intelligédum affumiz mus memoriam,intelligcntiam,uoluntatem. Quamuis enim hax fois feparatisc^ tempo/ ribus figillatim fingula enunciemus,nihil tarnen horum fine alrjs duobus agimus aut dici/ mus.Nec ideo putanda font hæc tria trinitati fie comparata, ut omni ex parte conueniant. q Cui enim fimilitudini in dilputando conuenienda tanta conceditur,ut ci rei cui adhibenda eftscx omni parte coaptetur.uel quâdo ex creatura creatorem aliquid fimilc alfomiturC

V Primo ergo inuenitur fimilitudo dillimilis,quod tria hæc,memoria,intclligcntia,uoluntas S»ogt;o(o^ animæinlunt,non eadem tria,eft anima.Illa uero trinitas non ineft,fcd ipfa deus eft. Ideo ipfamirabilis fimplicitas cômendatur,quia nô ibi aliud eft eftèjaliud intclligcrc, uel fi quid de dei natura dicitur.Anima uero quia eft.eriam dum non intclligidâliud eft quidem elfe, aliud eft quod intelligit. Deinde quis audcàt dicere pattern non intelligere per lèipfom,fcd per filium, fient memoria non intelligit per fciplàm, fed per intelleôlum ; uel potius anima ipfa,cüi hæcinfont,pcr intcllelt;ftum tâtummodo intelligit,ficut per memoriam tantummoz do meminit,ÔC per uoluntatem tantummodo uultC Adhoc ergo adhibetur ifta fimilitudo, ut quoquo modo intelligatur,quemadmôdum horum triùm in anima,cum fingula nomiz quot;nbsp;uâ cnunciantur,quibus eadem fingula demonftrantur.tamen unumquodq; nomen his tri bus cOoperantibus enunciatur,cum Si reminilcendo Si intelligcndo Si uolcndo dicitur : Ita nullam clïè crcaturam,in qua uel folus pater,uel folus filius,ucl folus fpirituftaniftus demoz ftrctar,quam non fimul trinitas operctur,quæ inlcparabilitcr operatur, Ac per hocnec uo/ lt;nbsp;- nbsp;nbsp;cem patris,nec animam SC carnem fiiq,ncc Columbam Ipirituflanôli elfe làlt;ftam,nifî eadem

coopérante trinitatc.Nec lane fonus illc uocis,qui cotinuo eftè deftitit,coaptatus cft in uniz ’ tatem perfonæ fpirituftàndti. Nam ipfa quoqj.ficut nubes ilia Iucida,quæ operuit in mon/

• te cum tribus dilcipqlisfaluatorcm, uel potius fi'cutillc ignis,qui cundem Ipiritumfanôlum demoftrauitoffîcio fignificâtionis implcto,mox elfe definit ; fed folus homo,quia propter iplàm naturam liberandam ilia omnia fichant, in unitatera perlonæ uèrbi dci,hoc cft uniz Coaptdtus d filr)ddmirabilis fingulari folceptionecoaptatus,permanentè tarnenuerbo in fuanatu pro unit»!, ra incômmutabiliter, in qua nihil compofiti cum quo fubfiftat ulla phantafia humani aniz S“? • 7 mi folpicandum eft.Legiturquidera Si Ipiritusfapientiæ multiplex, fed reóle dicitur etiam

-ocr page 295-

RERVM O I VIN A R VM EPIST. ClI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29$

,fîmpIcx,MuItiplex enim, quoniam muka fußt quæ habet : fimplcxautem, quia non aliud quàm quod habet eft. Sicut diólus eft filius habere uitam in femetipfo,ôi cadem uità ipfe efthomo autem ucrbo acceftît^on uerbum in hominem conuertibiliter acceftit, atq; ita filius dei (îmul cum homine fufcepto dicitur unde idem filius dciincommutabilis eft atq| coætemuspatri,lcd in ucrbo folo,SC lèpükus eft filius dci,fi.’d in carty ibla.Proinde quæ de filio dei uerba dicuntur,uidcndum eft fccundum quid dicantur.Non enim homine aftum pto perfonarum numerus au(ftuscft,fed eadem triÂitas mâfit. Nam ficut in homine quo/ libet præter urtfcm illum,qui iîngulariter fiifceptus eft,anima ôi corpus una perfona eft, ita • in Chrifto utwbum amp;nbsp;homo una perfona eft. Et ficut homo ucrbi gratia» philofophus nô sitnite,. ütiq; nbsp;nbsp;fccundum animam dicitur, nec ideo tarnen abforde, fed congruentiflima ôi ufîta

tiiTimalocutione dicimus philofophum cæfum, philofophum mortuum,philofophum fo/ pukumxum totum focundum carnem accidat, non focundum illud quod eft philofophusî ita Chriftus deus dei filius,dominus gloriæ,5iiî quid huiufmodi lècûdum uerbum dicitur* Si tarnen reële dicitur deus crucifîxus,cum hoc eum fecundum earnem paflùm efle»tion Ce/ cundum illud quod dominus gloriæ eft,non habeatur incertum. Sonitus àUtem illè üoeis amp;nbsp;columbæ fpecies corporalis,ôi linguæ diuifæ uelut ignis,qui infedit foper unuttiquenque corum, ficut ilia in monte Syna, quæ terribil/ fpeçic faëla font, Ôi ficut columnâ illâ nuÊis per dietn,ôcflammæ per noëlem,fî^ifi'catiuaoperatione aëlâ ateg tranfaëlâ font.Illud iti his maxime cauendum eft,ne cuiquam dei natura üel patfls Uel filrj uelïpirituftanëH corn/ mutabilis amp;nbsp;conuertibilis elfe credatur.Nec moueat quod aliquando res qux fignificat,no nten eius rei quam fignificat accipit.Spirituifonëlus diëlus eft corporali fpecie tanquam co lumba defeendiffe SC manfiflè foper eum. Sic enim petra Chriftus,quia fignificat Chri/ ftum.Miror autem tibi uideri fonitum uocis inius,qua diëlum eft,Tu es filius meus,no me diantc anima, fed diuino nutu fola corporali natura fie fieri potuifferSi non tibi uideri éo/ g dem modo potuiftè fieri animantis cuiuflibet Ipeciem corporalem motume^ uiuenti fîmk lem diuino nutu,nullo animali interpofito fpiritu. Si enim obtempérât deo creaturacorpo tea fine uiuifi'cantis animæ minifterio^t edantur fonfquales edi ex corpore animato fofét, ut forma locutionis articulatæ auribus inferatur, cur non obtemperet, ut fine animæ uiuïfigt; , cantis minifterio figura motusc^ uolucris eadem potentia creatoris ingeratur afpeëlibùsC An fenfus audiendi hoc mereri poteft,uidendi non poteft,cum ex iacenti materia corporis utrunque formetur, SC quod infonat,Si uocis articuli,ôe liniamenta mcmbrorum,ôC audibi/ Iis ôi uifibilis motus,ut SC uerum fit corpus quod ientitur corporis (ènfo,SC nihil fit amplius qua'm fentitur corporis (ènfuC Anima enim in illofonfo corporis uel in aliquo animante fentitur.Non igitur eft opus quærere quomodo apparuerit colûbæ Ipecics corporalis,ficut non quærimus quomodo fonuerint noces articulati corporis.Si enim potuit anima non ef fe media,ubi uox non quafi uox dicitur faëla,quâtomagis potuit ubi dicitur columba,hoc uerbo fîgnificare folam ipeciem corporalem oculis redditam , non naturam uiuentis ani / mantis expreftam.Hoc modo ctiam illud dicitunFaëlus eft fubito de cœlo fonusquafi fer Aff. t retur flatus uehemês,amp; uifæ font illis linguæ diuifæ uelut ignis, ubi dicitur ipecies quædam quafi flatuSrSi uelut ignis fenfibilis ufitatis fimilis notiscç naturis, non ipiæ ufîtat^ notæ^ naturæad tempus faëlæ fignificari uidentur. Si autem fubtilior ratio uelexcellentior rei ue ftigatio demonftrat earn naturam,quæ nec temporaliter nec localiter mouetur non moue/ rûnifî per illam quæ temporaliter tantum,non localiter moueri poteft,confequens erit ut o/ innia ilia per minifterium creaturæ uiuêtis effeëla fint,fîcut per angelos fiunt.Vnde diligeti tius diflèrere SC longum eft, SC non neceflarium.Huc accedit,quia non font uifioncs quæ ap parent fpiritui tanquam corporis iènfibus,non folum dormientibus uel fureotibus,fed ali/ quando fanæ mentis uigilantibus : non per fallaciam illudentium dæmonum, fed per ali / quam reuelationem fpiritalem,quæ fit per formas incorporeas corporibus fimiles: quæ dif/ terni omnino non pofluntmifî diuino adiutorio plenius reueletitur, SC mentis intelligehtia

ß 1 dijudî

-ocr page 296-

29$ AVGVSTINV s (IVINTIA no EPI$t. CIII dijaclicei2tat‘,aixah‘qaando cam facriùt,fèlt;J ^eranq^ poûea cum ttanfierint, Quæ cuin ttA line,fiae innatuns corporeis,(îae fola ipcciecorporalünatura autem ipincalinoflro fpiricui corporis apparere uicleattrar,qaando h^c facra fcriptura commémorai: ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diioram generis ûnt,ÔC utrum mediante aiua creatara Rant, ii corpore Hunt.

ladtcaretemerenon d^bemus:dum tarnen creatoris.hoce/lfummæatqueineffàbihs tnni/ ^‘^^^^^^^bdemancotnmutabiem^naturam.amp;àm^^^^^^

conaerMtateßuem meiasMn deterias.ßue in quodlibet aliud aten aliud.temo. ^marqaedifaetam ueJßneuUa dubitationecredamu^, uelqualicunque e^m intelligen.

PMi». f9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°” nbsp;nbsp;natura fed ßgmßcatiua fpecie demonaratus e{l, ßeut 8i ßliusdei nL

J • 9‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natiuitate.de qua pater dixiti Änteluciferum crrrti 11't-rgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' r c

-4, dienerc^aimo. Pr^erauten, illos duos îb^s uTos t^h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

morau,;« nium pfalmorum expoamp;onew SX n,cad,uu^dre fupraœ^ H,erouyu,un, dcauimco origine. confXs^SnX f^^'T’religioamp;men.orixMLlIinoruame^^^^^^^

.^eeri.urnou labcfaaeruründarlirinna eedatpS^^nua^'^^^^^

omnes moriuatur. Seurß Chriaigraria Id,e2„u^ n

paruulis operarur.in eondemnauoïcn, rrahtmuTs^^^‘'r

» uidcaruracapiendun, etPeguodreriprum cd in

legen, reeuaucrit.offendacaatéiauno.amp;aas en

gt;«Maideacur,inilIoauten,deanin,æotioinetan,aT^quot;‘^j^quot;‘^'‘'^°e1''^‘°-“'”‘^^^^ diPpMationequanni:OccaßonggaippefuaTfLTi:^quot;‘^‘'.^quot;‘f’‘'°::f‘^^^ bl^^OroPdluiadnosabnkimil^^puniaJd^^O prurarun,ardoreHamn,atusaduenit.an,ifrenolJo°

faaniduicetian, ipßOroßo adquæâan, ineerL.^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ißun,quogaepageret.perr

rcß.XOrigenis quibuPdan, opUonibus quasnonf‘^“^‘^^‘^‘'^‘‘^°uquot;'^^^^ •’o'’ge^eli,guailrapoiuibre^irareXperl,Zu^'^r^-f‘'-’^^^^

lt;^^«dis.quarqloniamqflris1aMf^fp^quot;'^T^ff‘'T‘‘^”T'u^^^ pertinentibusinquißtionibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^9gt;præponçnda efe arbiträr ad aaidepaucos

j^^?rén'quL3tephan^m7rTy^l^^^

■i/»»aiiniEij anßinne^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucncrabili fratTi Xcoepifcopo QuintianOrAa

Cr, a'r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ldonorabilesdeifatnilias,ö^pnecipuamctn

propoßti.öiciasßliam Simplicioiam aßgi mi« nf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■ ' nbsp;nbsp;nbsp;?quot; ^'^•^'^ii^ani.iancaratepræiata. quas uerbo dominialui

nu Der h^n m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißidilceßionecomtnendo, SCtanqaam mea ma/

uelnerrflT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^ln omnibus adiuuandas. quxarilitas carum

ÔCßnemea commedadoneproculdubio faccrctfanûitas tua, apernam Hiera{alem,cuius nos omnes eines Cumus. SC in qua concii/

- j L nbsp;nbsp;nbsp;^^^x^dlendoris fanddtads locum.non [blum ciaium, ucrumedam ßatemunJ

eis e emus a eéiam:quâtomagis aos,apud qaos earum edam camalis eßpatda.tn qua ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobihtatem pro Cbdßi amore contemnunt dominæ ilia:. Officium quoqueCa/

tonispei u asmeum incharitatepetodioneris famereqaa direxi.SCmcminiffcin ora/ '• . -■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donibus



-ocr page 297-

SIXTO CONTRA PELAGIÄNOS EPIST. CIIII 297

A tionibustuikPortant fané reliquias beatifliAi ÔC gloriofîffîmi martyrisStcphani,quas no‘ ignorât fanótitas ueftra,ficut SC nos fecimus,quam conuenicnter honorare debeatis. '

Auguftinus Sixto presbytero,qui contra Pelagianos fcn'pferat,ut pergat impude tes cohibere,diffimulantibus meden'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift-. CIIII

o M r N o ucnerabik Si in Chrifti charitatc fti{cipienlt;^o fandlo fratri SC con^ ^ctn. presbytero Sixto,Auguftinus in domino falutem. Ex quo Hipponem litteræ benignitatis tuæ per fandlum ffatrem noftrum Firmum prcs'byterum diêcôlæ me abfente ufncrut,poftca quàm illascum remeaflcm, quamuis iam

inde profeólQ carum perlatore legere potui, hxc prima eadcmq^ gratiftima refrribendi oc/ currit occafio per dileiftiflimum fiÏium noftrum Albinum acoluthum . Quod auté,quibüs fiAal lcripßfti,tunc non eramus fi'mul, idco faiftum eft, ut fingulorum fingulas non unam amborum cpiftolam frimeres. A me quippe digreflus eft pci lator huius per uenerabilctn fratremSC coepifropum meum Alipium qui tuæ fanólitati aliam refrriberet tranfiturus,ad quern etiam ipfas,quas ego iam lcgeram,litteras tuas ipfc portauit. Quæ nos quanta læti/ da perfuderint, quid homo nitatur loqui quod non poteft cloqui f nec teipfrim fan’s nofle arbitror, fed nobis crede,quatum boni feceris talia nobis frripta mittendo.Sicut enitti tu te ftis es animi tui,ita nos noftri, quemadmod^m fit affedtus illarum fynceritatc luculcrttifii/ ma littcrarum.Si enim breuiflimamfcpiftolam tuam, quam de hat ipfa re ad beatiflitttum fenem Aurelium per Leonem acoluthum direxifti,exult Ati alacritate defcripfimus,6C quiz bus poteramus magno ftudio legebamus, Ubi nobis expofuifti quid de illo pcrniciofiflix mo aogmate,uel quid cotra de gratia dei,qugm pufillis magnisep largitur,cui eft iliud ini/ miciftimum fentias-.quanta nos putas ifta tua prolixiora fcripta uel exultatione legifle, ue| cura ut legantur quibus ualuimus alqs obtulifle,atcç adhuc quibus ualemus offerte. Quid enim gratius legi uel audiri poteft,quàm gratiæ dei tam pukhra defenfio aduerfus inimiz

B cos eins,ex orc eius qui corundem inimicorum magni mometi patronus ante iadlabaturC Aut unde ubcriores dco debemus agcre gratias, quàm quod eius fi'c defenditur gratia, ab eis quibus datur aduerfus eos quibuy el no datur,uel ingratum eft quod daturC” Quia ut cis gratum fit.occulto SC iufto iudicio dei non datur.Quaproprer domine uenerabilis SC irt Chrifti charitate fufeipiende fandle frater , quamuis optime facias cum de hac re fcribis ad fratrcs,apud quos fr illi de tua fblent efferre amicicia,tame hæc cura maior tibi reftat.ut no folmn falubri fcucritate pledtatur,qui errorem ilium Chriftiano infeftiftimum nomini auz dent garrire liberius, fed etiam hi diligentiftime caueantur uigilantia paftorali propter in/ firmiorcs SC fimpliciores dominicas oues,qui cum preftius,quidam autem timidius,fed taz men infufurrare non ceffant,penetrantes domos,ficut ait Apoftolus,6C cætera quæ frquun tiir ^exercitata impietatc facientes:nec illi ncgligedi funt,qui ufqj ad profundum filentium forte exertlt;i fupprimunt timoré quod fentiunt, fed tarnen eandem peruerfitatem fentire non definunt. P**® aperta, Nonulli quippe eorum, ante^ ifta peftilcntia manifcftiffimo etiam fedis apoftolicæiudi/ cio damnarctur, uobis innotefeere potuerunt, quos nunc repente reticuifte pcrfpicitis; nec utrum fanati fint feiri poteft,nifi cum non folum dogmata ilia falfa tacuerint, uerumetiam illis uera cótrarïa,eo quo ilia fblent ftudio defenfauerint,qui tame lenius profeefto funt tra/ (ftandi. Quid enim eos terreri opus cft,quos fatis territos ipfa tacirurnitas raonftratNec Leniut in h£ idco tan^ fani prætereundi funt diligentia medicinæ,quorû uulnus in abdito cft.Etfi enim «ikoj terrendinon funt,tamen docendi funt: SC quantum exiftimo,facilius poflunt, dum ineis tiz mor feueritatis doólorem adiuuat ueritatis,ut opitulate domino,gratia eius intelledfa ateg dilcóla,ctiam loquendo expugnent quod iam loqui non audent.

Sixto presbytero, inftrirens ilium aduerfus Pelagianorum argumenta, Epift. C V o HIN o in domino dominorum diletftiffimo fanólo fratri SC copresbytero St

I xto,Äuguftinus in domino falutcm. In epiftola quam per chariflimum fra trem noftrum Aibinu acoluthum mifi, prolixiore me miiTurum eflc promifi per B f fanótum

-ocr page 298-

X98 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS SIXTO PRE8BYTERO,

fanótum fratrem amp;nbsp;conpresbyterum noftruiïi Firmum , qui nobis litteras attulit fynceri t ç tatis tuæ,plenas fidei tuæ,quæ nobis tantum gaudium contulerunt,quantum magis polTu mus habere quam dicere. Quod enim fatendum eft charij^ti tuæ,triftes eramus animo eu fama iaótaret inimids Chriftianæ gratiæ te fauere. Sed ut hæc triftida de noftris cordibus lt;lt;nbsp;'lt; nbsp;nbsp;nbsp;- cergeretur, primo te f^iorem anathema eis in populo frequentiflime pronundaflècadem

fama non tacuit, Deinde cum litter is apoftolicæ fedis de illorum damnatione ad African! miflis, tuæ quoque litteræ ad uencraBîlem fenem Aurelium conlccutæ funt, quæ tamSdi breues erant, tuum tarnen uigorem aduerfus eorum eÆorem fatis indicab Jbit. Nunc ucro cum apertius amp;nbsp;latius quid de illo dogmate contraque fentires,ut litteris tuis^dcs ipfa no/ biicum ratione ecclefiæîoqueretur, cui potiftimum beatus apoftolus Paulus de gratia dei per lelum Chriftum dominum noftrum,multa amp;nbsp;multiplidter eft Iocutus,non folum iUtid omne trifticiæ nubilum fugit de cordibus noftris, led etia tantum ibi lætidæ lumen infiiliit, ’ nbsp;nbsp;ut nihil egifle in nobis uideretur ille mœror amp;nbsp;timor,nifî fucceflu horum,amplioré flagran

tiam gaudiorum Jtaeç te frater chariflîme,quamuis no uideamus nos oculis carnis,animo tarnen in fide Ghrifti,in gratia Chrifti,in membris Chrifti tenemus, ampleóhmur, ofrula/ mur,K remeante à nobis ad te noftroru inuicem colloquioru fanóliftïmo fidcliffimo per latore,quern uoluifti eftè apud nos,non folum adueólorem fcriptorum tuorum,uerumetia narratorem teftemc^ faft:orum,relcripta perloluimu^ôd aliquanto diutius tecum fermoci/ namur admonetes,ut docendis Äftes,quibus terredis fatis quatum comperimus inftcrifti. Sunt enim quidam,qui iuftiflime damnatas impietates adhuc liberius defendendas putat;

amp; fiint qui occultius penetrant domos,0i quqjl in aperto iam clamare metuunt,in fecreto fe minare no quiefeuntSunt autem qui omnino filuerunt magno timoré copreffi, fed adhuc in corde retinent quod ore iam proferre no audent,qui tarnen efle poftunt fratribus ex prio re ipfius dogmatis defenfione notiflimi.Proinde ali) fruerius coercendi,alij uigilaciusuefti/ gandi,alq traólandi quidem Ienius,fed non fegnius funt docendi,ut fi non timentur ne per p* dant.no tarnen negligantur nèpereant» Quod enim putantauferri fibi liberum arbitrium, fi nec ipfam bonam uoluntatem fine adiutorio dei Imminem habere confenferint.no intelz

' Iigunt,n5 fe firmare humanum arbitrium, fed impeflere ut per inania feratur,non in doini no tan^ in petra ftabili collocetur.Paratur enim uoluntas à domino.Quod aute perfona/ rum acceptorem deum Ce credere exiftimat,fi credant quod fine ullis præcedetibus mentt^ cuius uult miferetur,ôi quos dignatur uocat,ôi quem uult religiofum facit, parum attendût quod débita reddatur pœna damnato,indebita gratia liberato, ut nec ille fe indignû que/ ratunnec dignum fe ifte glorietur, atcç ibi potius acceptionem nullam fieri perfbnaru, ubi una eademi^ mafia damnationis Si ofïenfîonis inuoluit, ut liberatus de no liberato difeat quod etiam fibi fupplicium conueniret,nifi oratia fubueniretSi autê gratia,utieg nullis me ' nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;ritis rcddita,fed gratuita bonitate donata.Sed iniuftum eft,inquiût,in una eadetn^ mala

caufa hune liberari,ilium puniri.Nempe ergo iuftû eft utrûcp puniri- Quis hoc negaueritî' Agamus ergo gratias faluatori, dum nobis redditum non cernimusquod in damnatione fimilium etiam nobis debitum fuifie cçgnofcimus.Si enim utric» liberarentur, lateret quid peccato per iufticiam debeatur : fi nemo,quid gratia largiretur, Vt ergo in hac difficillima

• Rflw.» quxftione uerbis potius utamur Apoftoli:Volens deus oftédere iram,amp; demonftrare po/ tentiam fiiam,attulit in multa patiêtia uafa iræ quæperfeóla funt in perditionem:K ut no/ tas faceret diuitias gloriæ fùæ in uafa mifericordiæ,cui non poteft figmétum diccre. Quare fie me feciftijcum habeat poteftatem ex eadem mafia facere aliud uas in honorem,aliud in cotumeliam» Vbi quia uniuerfa ifta mafia merito damnata eft,contumeliam debitam reefi dit iuftieia,honorem donat indebitum gratiamo meriti prærogatiua,nô fati necefiîtate, no temeritate fortunæ,fèd altitudine diuitiarum fàpientiæ Si feientiæ dei,quam non aperit,fcd Row.n claufam miratur Apoftolus,damâs:O altitudo diuitiaru fàpientiæ Si feientiæ dei,c]^ inferu tabilia funt ludicîa eius,ÔC inueftigabifrs uiæ eius, Quis enim cognouit fênfùm domini:aut

-ocr page 299-

CONTRA PELÄGIANOS, EPI S T* ' GV*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

A quis côfîliarius eius fuitaut gs prior dédit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rctribueé^ eiC’Quoniä ex ipfo, ôi pcr ipfutn

k in ipfo funt omnia, ipfi gloria in fecula féculoru amen.Nolunt autem ut fit ipfî gloria in Rowaa iuftificandis imprjs gratuita gratia,qui eius ignorantes iufticiam/uam uolunt conftituere, ucl iam condamantium religioforum SC piorum uocibus preffî,ita fe fatentur ad habendâ feu faciendam iufticiam diuinitus adiuuari,ut lui præcedat aliquid q|criri,quafi priores uo lentes date ut retribuatur eis ab illo, de quo dióluin eft: Quis prior dédit illi 5C rctribuetur ci,Si fuo putantes præire merito ilium de quo audiunt,aut potius audire nolût,Quoniam ex ipfo.ôi per i ^{ùm,ôi in ipfb iùnt omnia. Quarum autem diuitiarum eft altitude lapienz tiæ Si iclentiælt;itfs,ex his funt diuitiæ gloriæ eius in uaià miicricordiæ quæ uocauit in adoA ptioneqji, quas diuitias notas uult facere etia per uafa iræ,quæ perfedta funt in perditioné, Et qnæ font uiæ inueftigabiles, nifi de quibus in Pfoimo canitur: Vniueriæ uiæ domini Ppl.'x4 tnifericordia Si ueritas f Igitur inueftigabiles font miièricordia Si ucritas cius,quoniam eu ius unit miièretur,non iufticia fod mifericordiæ gratia, SC quem uult obdurat,non iniquita/ te, fed ueritate uindiôtæ, Quæ tarnen mifericordia SC ueritas ita fibioccurrunt,quia fcrîptiî cft,Mifericordia SC ueritas obuiauerunt fibi, ut nec miforieordia impediat ueritate qua pie pp/,«4, ftitur dignus,nec ueritas mifericordia qua liberatur indignus,Qua: igitur foa mérita iaêta tutus eft liberatus, cui fi digna fois meritis retiJerêtur nô efletnifi damnatusCNuIIa ne foi tur font mérita iuftorum f Suntplan^,quia iufti font. Sed ut iufti fîerêt,merita no foerut, : lufti enim faóli font,’eu iuftifîcati font,fed ficut dicitapoftfflus: luftificati gratis per gratiâ Ro«.gt; ipGus. Cum igitur huic gratiæ inimiei infeftic^ fint ifti, Pelagius tarnen in ecclefiaftico iuz dicio Palæftino,nô enim aliter inde impunitusrxiffet, anathematizauit eosqui dicût gra/ tiam dei fecudum mérita dari.Sed nihil aliud in eoru etiâ poftcrioribus difputatioibus in/ Ucnitur,quàm meritis dari etiam gratiam. De cuius eommendatione maxime ad Roma/ nos Äpoftolica epiftola loquitur, ut inde fo prædicatio cius uelut à capite orbis toto orbe

B diffunderct.Ea eft enim qua iuftifîcat; impius,id eft,fît iuftus qui prius erat impius.Et ideo perripiendæ huius gratiæ mérita nulla præcedunt, quoniam meritis impq, non gratia fod pœna debetur.Nec ifta effet gratia fi n»n daretur gratuita,fod débita redderctur.Sed eum ah iftis quæritur,quam gratiâ Pelagius cogitaret fine ullis præcedetibus meritis dari, quart do anathematisabat eos qui dicunt gratiam dei focundum mérita noftra dari,rcipondcnc fine uUispræcedentibus meritis gratiâ ipfom humanam effe naturâ in qua conditi fomus, enim ante^ eflcmus,mereri aliquid poteramus ut eftemus.Abqciatur à Chriftiano cordibus ifta fallacia. Nam omnino non iftam gratiâ comendat apoftolus qua créa/ ti fotnus ut homines effemus, fod qua iuftifîcati fumus ut homines iufti effemus. Ifta eft enim gratia per lefum Chriftû dominu noftru.Etenim Chriftus no pro nullis ut homines códerentur,fod pro imprjs mortuus eft ut iuftifîcarêtur: quippe homo erat qui dicebatzMi for ego homo,quls me liberabit decorpore mortis huIusCGratia dei per Icfom Chrlftu do minu noftru.Poffunt quide diccre remifflone peccatoru effe gratia, quæ nullis præccdenti/ bus meritis datur.Quid cnim habere boni meriti poffunt peccatores ♦ Sed nec ipfa remif/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

Go peccatoru fine aliquo merito eft,fi fi'des hâc impetrat.Necp enim nullu eft meritu fidel, qua fide Ilie dlcebat: Deus propitius efto mihi peccatori,SC defeedit iuftificatus merito fide humiliatus,quoniâ qui fo humiliât exaltabitur.Reftat igitur ut ipfom fide unde omnis iufticia fumit initlu,propter quod dicitur ad ecdefiâ in cantico canticoru, Venies SC pertrart fies ab initio fidci,non humano quo ifti extolluntur tribuamus arbitrio,nec ullis præccdert tibustneritis,quoniam inde incipiunt bona quæcun(çfuntmerita,fcdgratultumdonu det nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

dfe fateamur,fi' gratiam ucram.id eft,fi'ne meritis cogitamus.Quia fi'cut in eàdem epiftola Icgituf.Deus unicuiq? partitur menforâ fidei.Opera quippe bona fiut ab homine,fides au Row.tà -tem fit in homlnc,fîne qua ilia à nullo fiunt homine.Omne enim quod non eft ex fidci pec catum eft.Qua propter ne fe uel ipfius oratlonis meritu cxtollat,etiâ ad uincedas tempora lium rerum cupiditates SC diligêda bona æterna, atque ipfom fontem omnium boftorum,

B 4- domini

-ocr page 300-

JQO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS SIXTO PRESBYTERO

domini adiutorium datur oranti,fidés erat nbsp;nbsp;nbsp;data eft non orann,quæ utiq^ nifi data cP c

fetjorare no poflet.Quomodo enim inuocabuntjn quem no crcdideinntCQuomodo aü Kom »to dent quem non audicruntî’Quomodo audient fi'nwrædi^anteClgitur fides ex auditu,aiv

ditus autcm per uerbum Chrifti.Proinde miniftcr Chrifti huius fidei prædicator, fcoinau i.cer. $ gratia quæ data eft il|^’,plantator eft ÔC rigator.Ncc tarnen qui plantat eft aÜquid, netÿ qu*

n'gat,{èd,qui incrementum dat deus,qui unicuicç partitur menuiram fîdei.Vndeôi alibi ai Epbeß 6 citur:Pax fratribus ÔCcharitas cum fide, quam ne fibi tribucrentcotinuo fubiunxit: A Jco

pâtre ôô domino lefu Chrifto:quia neç omnium eft fi'âes qui audiunt uerÔtim, fed quibus deus partitur menfurâ fidcû fîcut nec omnia germinant quæ plantâtur ôi tigantur, fed quP bus deus dat inaemêtum. Cur aut ille credat,ille non credat,aim ambo idem aud^nt,^ ii miraculum in eorum confpcôtu fiat,ambo idem uidét,altitudo eft diuitiarum fapientiæ X ftientiæ deijcuius infcrutabilia (ùnt iudicia,ÔC apud qucm non eft iniquitas, dum cuius uult iniferetur,ôi quem uult obdurannetç enim propterea funt ifta iniufta,quia occulta. Dein/ de poft remiftionem peccatorum, nifi myndatam domum habitet fpirituftandus, nonne oim alrjs feptem redit fpiritus immundus, ôi erunt nouiftima hominis illius peiora quam erant primaCVt aute habitet ipirituflancftus.nônne ubi uult {pirat,ÔC charitas dci,fine qua ôemo bene uiuit,diffunditur in cordibus no|lris,non à nobis,fed per fpiritumfanôtum qui G4I.5 datuseft nobis'^^Hanc enim fi'dem Apoftolus diffinfbit dicensiNecjj circuncifio eft aliquid

neque præputium, fed fîdes,qdlb per dilcdtionem operatur. Ifta quippe fides eft Chrifti^ norum non dæmoniorum: nam ÔC dæmones credunt SC contremifeunt (èd nunquid Si ai liguntC Nam fi non çrederent, non dicerei^. Tu es fandhis dei, ueLTu es filius dei: Si au/ tem diligerent, non dicerent,Quid nobis SC tibiC Fides igitur ad Çhriftnm nos trahit,qua: lotw. 6 nifi defuper gratuito munere nobis daretur, non iple diceret : Nemo poteft uenirc ad me, nifi pater qui mifit me attraxerit eum.Vnde SC paulo poft ait; Verba quæ ego locutus lum uobis.fpiritus SC uita funt,fed lunt quidam ex uobis qui non credunt. Deinde Euangelilta q fiibiungitîSciebat enim ab initio lefus qui eftent credentes, SCqui eflèt traditurus eum. ht ne quifquam exiftimaret credentes fie ad eius præl^entiam pertinere, quomodo non crez dentes, id eft ut non eis fides ipfa Jefuper daretur,fed tantummodo uoluntas eorum præ/ nofceretur, mox adiecit atque ait; Et dicebat, Propterea dixi uobis, quia nemo poteft uc/ nire ad me, nifi fuerit ei datum à patre meo. Hinc erat,quod eorum qui audierant ioquen/ tem de carne fua SC fanguine fuo,quidam fcandalisati abfcefferunt,quidam crededo man/ lèrunt; Quia nemo poteft uenire ad ilium, nifi cui datum eft â patre, aeper hoe SC ab ipfo fi'lio SC à fpiritufanólo. Neque enim feparata ftint dona uel opera infeparabilis trinitatis, fed filius fic honorans pattern, non affert ulliusdiftantiæ documentum,fed magnum pi^ bet humilitatis exemplum. Hic iterum ifti liberi arbitrq dcfenlbres, immo deceptores qoi® inflatores, SC inflatores quia præfumptores, non aduerfum nos, fed aduerfus Euange / lium locuturi, quid aliud dicunt quàm idquod Apoftolus fibi , quafià talibusdiceremt

Row. 9 obiecit ; Dicis itaque mihi, Quid adhuc conqueritur C Nam uoluntati eius quis refiftit Hanç contradiólionem fibimetipfe tanquam ab altcro oppofuit, uelut ex eorum uoce qui nolunt accipere quod fuperius clixerat, Ergo cuius uult miferetur, 6C quem uult obdurat. Talibus itaque mcamus cum Apoftolo, non enim melius illo inuenire polTumus quid di/ camus: O homo,tu quis es qui relpondeas deoC Quærimus nanque meritum obduratio/ nis, 8C inuenimus. Merito nanque peccati uniuerfa mafia damnata eft, nec obdurat deuS h/enten. dif. impertiendo maliciam,{èd non impertiendo mifèricordiam.Quibùs enim non impertitur, 4o.crfp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;digni fiunt, nec merentur; at potius ut non impertiatur, hoc digni funt, hoc merentur.

Qyærimus aût meritum mifericordiæ,nec inuenimus,quia nullum eft,ne gratia euacuctun fi non gratis donatur,fed meritis redditur.Si enim dixerimus fi'dem præceftflè, in qua ef/ I. Corinth.4. fet meritum gratiæ, quid meriti habeat homo ante fidem, ut acdperet fid^^ ♦ Quidcnim habet quod non accepitfSf aût accepit,quid gloriatur quafi non acceperitCSicut

-ocr page 301-

CONTRA PELAGIANOS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. CV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JoV

A haberethomo fapientiam, intelIeélum,confiMum,fortïtudinem,fdentiam,pictatem,timo/. retn deijnifi lècundum propheticum eloquium accepiflèt {piritum lapientiæ Si intelledlus, conGIrj Si fortitudim'sXcientiæ ÔQ?ietatis ac timoris dei:ficut non habcret uïrtutem, chanta tem,continentiam,nißaccepte Ipiritu de quo dicitapoftolus: Non enim acccpiftis fpihtu rom.s timoris, fed uirturis amp;nbsp;charitatis ói continenrix, Ita non habcret fid^ nifi accepifTet (piri/ turn fideijde quo idem ipfè dicit:Habentesautemeundem fpiritum hdci, fccundum quod ».Cor.4 fcriptu eft:Credidi propter quod locutus fum,Ôi noScredimus propter quod Si loquimur, Non autem mirito accipi, ièd mifcÄcordia eius qui cuius unit miferctur,manifeftifl}fne 0/ fttndit,ubi dejcipfo aiuMiièricordiâconfecutus fom ut fidclis effem'.Si dixerimus meritu ^-Timoth.t præccdÿ'eorationisut donum gratiæ coniequatur, Impetrando quidem oratio quicquid im^etrat,cuidenter donum dei effe oftendit,nc homo exiftimet à feipfo fibi cflèjquod fi in poteftate haberetur,non utic^ pofceretur:ueruntamen ne faltem orationis putarentur prx cedcrc mérita,quibus non gratuita daretur gratia,fed iam nee gratia eifetjquta débita red derctur,etia ipU oratio inter gratiæ munera rcpcritur.Quid cnim oremus,ait doólor gen/ Row.« tium,Gcut oportet nefcimus,(cd ip(e fpiritus interpellât pro nobis gemitibus incnarrabili/ bus.Quid eft aute interpellât, nifi intcrpellare nos facit Indigetis enim certiflimu indiciu tft interpellate gcmitibus.Nullius autem rei ^|lc indigente fas eft crederc (piritum.Sed ita. diftum eft interpellât,quia intcrpellafc nos facit.nobiscp interpellandi Si gernedi infpirat affelt;ftum,ficut illud in Euangelio: Non enim uos eftis qui4bquimini,ftd fpiritus patris ue/ ftri qui loquitur in uóbis.Ncque enim ÔC hoc ita fit de nobis tanquam nihil facientibus no bis. Adiutorium igitur fpirituflandli fic expre^jum eft, ut ipfè faccrc dicerctur, quod utfa/ namus faut. Nam non effe intelligedum fpiritum noftrum de quo dictum eft,lntcrpellat gcniitibus inenarrabilibus,fed fpiritum faniftum quo noftra infirmitas adiuuatur,fatis de ^onftrat apoftolus. Inde enim cœpit:Spiritus,inquit,adiuuat infi'rmitatem noftram, de/ Row-s

B inde ita fubiunxit. Quid enim oremus,ficUt oportetnefeimus Si cætcra.De hoc quippe fpi riui apertius alibi dicit, Non enim accepiftis fpiritum fcruitutis iterum in timoré, fed acce/ piftis fpiritum adoptionis filiorum in guo clamamus,abba pater. Ecce hie no dixit quod ipfe fpiritus clamet orando, fed in quo clamamus,abl3a pater. Alio tarnen loco ait: Quo/ tiiam filrj dei eftis,mifi'c deus fpiritum filfj fui in corda ueftra clamantem,abb^atcr. Non bic ait. In quo clamamus,fed ipfum fpiritum damantem dicere maluit, quo emcitur ut da/ ficut funt ilia, Ipfe fpiritus interpellât gemitibus inenarrabilibus. Et fpiritus pa/ fris ueftri eft qui loquitur in uobis. Sicut ergo nemo reóte fàpit, reóte intcUigit,recfte con/ bboacfortitudinepræualct,nemo feienterpius eft uel pic feiens, nemo timoré cafto de/ Um timet, nifi accepcrit fpiritum fapientiæ Si intcllciftus, confilrj Si fortitudinis,fcientix Si pictatis amp;: timoris dei, nee habet quifquam uirtutem ueram, charitatem fynceram ,con/ tinentiam rcligiofam, nifi per fpiritum uirtutisôC charitatis Si continentix, Ita fi'nefpiri/ tu fidci non eft rcóte quifpiâ crcditurus,nec fine fpiritu orationis falubriter oraturus,Non quia tot funt fpiritus, fed omnia hxc operatur unus atque idem fpiritus diuidens propria unicuiq; pro ut uult,quia fpiritus ubi uult fpirat, fed quod fatendu eft, aliter adiuuat non/ dum inhabitans,aliter inhabitans.Nam nondum inhabitans adiuuat ut fint fideles, inha bitàns adiuuat iam fidçles.Quod eft ergo mcritum hominis ante gratia quo merito per/ cipiat grariam,cum omne meritu noftrum,nó in nobis faciat nifi gratia,amp; cum deus coro/ i/ettt.dif.ty, ftat mérita noftra,nihil aliud coronet quam munera fuaCSicut enim ab initio fidci miferi/ ex muneribM cordiam confecuti fumus,n6 quia fideles eramus,fcd ut eftcmus,Sic in fine quod erit in ui/ Df gratia esta ætérna,coronabit nos,ficut fcriptum eft, in miferatione Si mifcricordia.Non itaque fruz ftra deo cantatur, Et mifèricordia eius prxucniet me, Et mifèricordia eius fubfequetur me. nbsp;nbsp;*

VndeSiipfauitaxternaqux utiq; in finefine fine habebitur,0Cidco meritis pixccdetibus. tedditur,tamen quia cade mérita quibus redditur, no à nobis parata funt per noftra fufR fienriâ,fed in nobis faefta per gratia,etiâ ipfa gratia nucupatur,nó ob aliud nifi' quia gratis :

datur.

-ocr page 302-

5©2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”A VG VS^TINVS SIXTOquot; ■ PRËSBYTERO

De gratia cr datur,ncc idco quia mentis non datur,(èd qifla data ftint ipfa meiita quitus datur. Vbi K ari. cap, inug^imus etiam uitaitn aternam gratiam nuncupari, habemus apud eundcm gratix magnificum defenforê apoftolum Paulam.Stipendium,jpquit, pcccati mors cft,gratia tem dei uita æterna in Chrifto lefii domino noftro.Vide obiccro te,in quanta breuitate uigilanter üerba pofu^it, quibus dilige ter côfideratis,quæftionis huius aliquantulum dilu/ ceicat obfcuritas. Cum enim dixiflet. Stipendium peccati mors,quis no congruentiflîmcôi cófèquenter addereiudicaret,Stipendftim autcm iufticiæ uita xternaC^ Et ucrum cft,quia cut merito peccati tanquam ftipendium redditur mor^ata mcrito iufticiæ tfcnquam ftipcn/ Aiacnc.x dium uita æterna.Aut fi' nolletdicere iufticiæ^diceret fidei.quoniam iuftus nde uiuit.Vn de etiam Si merces appellatur plurimis (antftarum ftripturarum locis : nuiqua porjp dióta eft merces iufticia uel fides, quia iufticiæ ucl fidei redditur merces. Quod cft autcm mcTccs operanti,hoc militant! ftipendium. Sed beatus Apoftoltrs aduerfiis elat{onem,quæ ufqa/ deo magnis tentât irrcpere,ut Si fibi propter ipfam dicat datum angclum fatanæ, a quo co ïaphizaretunne uerticcm præfumptionis erigeret,Aduerfus hanc ergo clationis pcftcm ui/' gilantiftime militans,Stipêdium,inquit,peccati mors. Rcóle ftipédium,quia debetunquia digne retribuitur, quiamerito redditur. Deinde ne iufticia de humano le cxtollerctbono merito,fîcuthumanum meritum malum no^ dubitatur cftè peccatum, non a contrario te/ tulit,dicens: Stipendium iufticiæ uita æterna, fed grAia, inquit,dei uita aterna. Et hæcflc præter mediatorcm aliqua alia 8ia quærerctur,adiecit. In Ghrifto Icfu domino noftro,tan quam' diceretî Audito quod ftipendium pcccati fît mors,quid te difponis extollereC O hu/ mana, non iufticia, fed nomine iufticiæ plage fuperbia, quid te difponisextoUere, SC con/ trariam morti uitam æternam tanquam debitum ftipendium flagitare C Cui debetur uita æterna, uera iufticia eft: Si uera iuftida cft,ex te non eft,defur(ùm eft dcfcendens à pâtre lu

J. Cw.4. minum,ut haberes earn profeóto accepifti.Quid enim habes quod non accepiftiCQu^pt® pter 0 homo,fî acccpturus es uitam æternam,iufticiæ quidem ftipêdium eft, fed tibi gratia eft,cui gratia eft Si ipfa iufticia.Tibi enim tanquam débita rcdderetur,fî ex te tibi effet iufti cia cui debetur.Nunc ergo de plenitudine eius accqpimus non folum gratiam,qua fte in laboribus ufq^ in foem uiuimûs, fed etiâgratiam pro hac gratia,ut in requie po^^® fînefi'ne uiuamus. Hocnihil ûlubrius fi'des credit,quia nihil uerius intelletftusinuenit, ht debemus audire prophetam dicentem, Nifî credideritis, non intelligetis. Scd exculabunt fè,inquit,homines,qui nolunt reifte Si fideliter uiuerc,dicentes:Quid nos fccimus qui male uiuimus,quandoquidem gratiam,unde bene uiueremus,non accipimus^ Non poflunt uc/* raciter dicere nihil mali fe feciffe,quia male uiuunt. Si enim nihil mati faciunt,bene uiuunt: Si autem male uiuunt, de fuo male uiuunt, uel quod originale traxerunt,uel quod infupt*^ addiderunt. Sed fî uafa funt iræ,quæ pcrfèifta funt ad perditionem,quæ illis débita readi' tur,fîbi hoc imputent,quia ex ea mafia faifta funt,quam propter unius pcccatum,in quo 0/ mnes peccauerunt,mcrito deus iufteep damnauiuSi autem uafa funt mifericordiæ,quibus ex eadem mafla faiftis fùpplicium debitum reddere noluit,non fe inflent,fed ipfum glorifi cent,qui eis mifèricordiam non debitam præftitit,amp; fî quid aliter fapiunt,ÔC hoc quoqi illj^ ipfereüclauit.Poftremo quonâ fè ifti exculabunt modoCNempe illo,quem breuitettancp Row. 9 ex eorum uoce fîbi obiecit Apoftolus,ut dicantxQuid adhuc conqueritur^ Nam uoluntati eius quis refîftit C Hoc eft enim dicere, Quid de nobis fit qucrela quod deum offendamus male uiuendo,cum illius uoluntati nemo poflîtrefîftere, qui nos obdurauit mifèricordiam non præftando. Si ergo illos non pudet hac excufatione,non nobis fed Apoftolo contra/ , dicere,cur nos pigeât eis quod dixit Apoftolus, hoc idem atque identidem dicere : O ho/ mo tu quis es qui refpondeas deoÇ’Nunquid dicit figmentum ei qui fe finxit.Quarc fie me feciftiî' An non habet poteftatem figulus luti, ex eadem maffa utique merito rcifteque da mnata facere,aliud uas in honoré indebitum propter mifericordiæ gratiam,aliud in conni meliâ débita propter iræ iufticiâ,ÔC üt notas faciat diuitias gloriæ lùæ in uafa mifericordiæ* fie

-ocr page 303-

CONTRA PEDÄGIANOS, EPlSfi CV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;505

A ßcoflendcns quid pslärgiatur,cum id fupplirfum rêdpiêt üàfa iræ quod paritcr omnibus debebâtur.Satis fît intérim Chriftiano ex fidc adhuc uiuentilt; Si nondum ccrnêti quod per fedum eft fed ex parte fciêti,noflè uel credere quod neminem deus liberet rtifî gratuita mi/ fcricordia per dominum noftrum Icfum Chriilum,ôi neminem damnet,niß æqurilîma uc ritateper eundem domina noftru lefum Chriftum. Cur autem ilium podus q? ilium Itbe/ tet aut non liberct,fcrutctur qui poteftdudicioru eius tarn magnum ptofundu,uerûtamen çaueat præcipirium.Nûquid enim iniquitas eft apud deum C Abfi't.Scd inferutabilia fiint judicia eius itifieftigabilcs uiæ eiuf.Et in maioribus dutaxat ætatibus mcrito did poteft. Hi nolucrunt yjitelligere ut bene agerend hi quod grauius eftj'ntellexerunt Si non obedicz runt, qma fîcutfcriptum eft: Verbis non emendabitur feruus dolofus, fî enim Si intellexe/ Prouer.z^ rit don obedictVnde non obediet nifî iua peflima uoluntate, cui grauior damnatio diUi/. na æquitatc debeturCCui enim plus datur.plus exigitur ab eo, Iftos quippe fcriptura didt inexcufabilcs quos no latet ueritas,0C id eis perleuerat iniquitas.Rcuelatur enim ira dei de Ro«*» codo.ait apoftolus,fuper omnem impietatem Si iniufticiam hominum eoium qui ueritaz tem in iniuftida derinent, quia quod notum eft dei manifeftum eft in illis.Deus enim illis uianifeftauidinuifîbilia enim eius acrcatura mundi per ea quæ faóta funt intellcóta conz Ipidiitur.fempiterna quoep uirtus eius ac diuinitas ut fînt inexcufabiles.Si ergo iftos inex cufabiles dicit qui inuifîbilia illius per«a quæ /adla funt intelletfta conipieere potuerut,neC obedierunt tarnen ueritati,{èd iniqui SC impq permanfetuiai, Neque enim non cognoucz runt, fed cognoicentes inquit deum,non ut deum glorificauerunt, aut gratias egerunquan to magis inexcuiabiles funt qui ex lege eius inftruóli cofidunt feipfos duces eift cæcorum, alios docentes feipfos non docent: Qui prædicant non furandum Si furantur, SC cætera

^u$ de ip fis apoftolus loquiCEis quippe didt: Propterea inexculabilis es ô homo omnis ^HudicasJn quo enim alium iudicas teipfum condemnas,eadem enim agis quæiudicas.

B E'icit enim ipfe dominus in EuangeliotSi non uehiftem Si cis locutus fuiftem peccatu non ro4n.i$ habercht,nunc autem excufationem non habent de peccato fuo. Non utiq; peccatum nul/ turn habercnt,qui pleni crant altjs magnis multiset peccatis:fcd hoc peccatum uult intclliz gJ non eos habituros fuifle fî non ueniftehqui cum aueJiftent cum non crediderunt in eum: banc cos excufationem non habere aflerit qua poflint diccre non audiuimus ideo non ere didimus. Humana quippe fuperbia tanquam prælumens de uiribus bberi arbitrq excufa/ tam fe putat,quando ignoranttæ non uoluntatis uidetur eftc quodpeccat. Secundum hac cxcufationem,inexcufabiles didt fcriptura diuina quofeunq^ feientes pcccare conuindt, dei tarnen iuftutn indicium nec illis parcit qui non audierunt, Quicuncß enim fîne lege peccaz uemnt, fine lege peribunt. Et quamuis fe ipfî excufarc uideantur, non admittit hanc excuz Ro«,t lationcm quiicitfe fedftehominem tediumeicp obedientiæ dediftèpræceptum,nec niz fî quo male ufuseft libero uoluntatis arbitrio, etiam quod tranfi'ret in pofteros manafte 7r«irrct peccatum. Neque enim damnantur qui non peccauerunt, quandoquidem illud ex uno in omnes pertranfqt,in quo ante propria in fîngulis quibusq? pcccata omnes comuniter pec/ cauerunt. nbsp;nbsp;per hoc inexcufabilis eft omnis peccator, uel rcatu originisaiel additamento

etiam propriæ uoluntatis, fîue qui nouit, fîue qui ignorât, fine qui iudicat, fîue qui non iu/ «beat : quia ôj ipfa ignorantia in eis qui intelligere noluerünt, fine dubitatione peccatum dt, in eis autem qui non potuerunt, pœna peccati. Ergo in utrilque non eft iufta cxcuiâz tio, fed iufta damnatio . Ideo autem diuina eloquia cos incxcufabilcs dicunt qui no ignoz tantes fed feientes peccant, ut fecundum indicium fuperbiæ fuæ quo multum confidunt de uiribus propriæ uoluntatis fe inexcufabilcs uideant, quia de ignorantia iamnon haz bent excufationem,SC nondum eft iufticia cui præfumebant fufficere uoluntatem.At uero ille cui dominus SC jciendi SC obçdiendi largitus eft gratia, Per legem enim inquit cognitio peccati, SC peccatum non cognoui nifî per legem, Nam concupifeentiam nclciebam, nifî ‘exdiceret:Non concupifèes, necuult intelligi hominem præceptricis legis ignarum ,fèd Ro«*?

liberatricis

-ocr page 304-

504 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' AVGVSTINVS 8I?CTO presbytero

liberatrids indignum gratiæ,ubi didt: Condtleótor legi dèi (ècundum fntcriorcm homïné, c 6Caim hac non folum fdentia, uerumetiafn ÔC deleélationelegiSi pöftea dicit : Mifcr ego homo,quisme libèrabit de corpore mortis huius$Gratig dci per lefum Chriftumdomi/ num noftrum.Nemo itaq; libérât à uulneribüs illius trucidatoris,niß huius gratia faluato ris. Nemo libérât uemindatos fub pcccato à uinculis captiuantis,nifi gratia redimenris : ac per hoc uniuerfi,qui le in nequitijs à iniquitanbus exeufatos uolut,ideo iuftilïime puniun/ tur, quoniam qui liberantur,non nifî gratia liberantur.Nam fi exeufatio ilia iufta eflèt,noa inde iam gratia.fed iufticia liberaret.Gum uero non libérât nifi gratia,nilîil iuftum inuenit ineo quem libérât, non uoluntatem,non operationc,non faltcm ipfam excq(ationcm:nani fi hæc iufta eft, quilquis ea utitur, merito non gratia liberatur . Nouimus cnim lil^rari pet Row, 9 gratiam Chrifti qùofdam etiam eorum qui dicunt: Quid adhuc conqueriturC Nam uôlun tati cius quis refîftitC’ Quæ fi iufta eft exeufatio,non iam gratuira gratia, fed propter huius excüfationisiufticiam liberantur^ Si autem gratia eft qua libcrantur,profe(fto hæc exeufa/ tïo iufta non cft.Tunc enim uera gratia eft,qua homo iibcratur, fi no fecundûdebitum in/ fticiæ retribuitur. Nihil ergo fit in cis, qui dicuntiQuid adhucconqucritur^ Nam uolunta Pronat. 19 ti eius quis refiftitit hifi quod Icgitur in libro Salomonis : Infipicntia uiri uiolat uias cius, deum autem caufatur in corde fuo. Quamuisitacp deus faciat uafairæin perditionem ,ut oftendat iram, SC demonftret potentiam fuam,qüa bene etiam utitur malis,ó€ ut notas faci at diuitias gloriæ fuæ in uafa mifcficordiæ,quæ rccit in honorem, non damnabili maffe de bitum,{cd fuæ gratiæ largitate donatumitamen in eifdem iræ uafis propter mcritum mafi feincotumcliam debitamfa(ftis,ideft,inlÿgt;minibus propter naturæquidcmbonum créa tis,fed propter uitia (upplicio deftinatis,iniquitate, quam reëtiftime ucritas improbat, da/ mnarc nouit ipft non facere.Sicut cnim uolutitati eius tribuitur humana natura nullo du/ bitante laudanda, fic hominis uoluntati culpa tribuitur nullo recufante damnanda. Qu® noluntas hominis aut hæreditarium uitium trarifmifît in pofteros, quos in fc habuit cum 0 peccarct, aut acquifiuit etiam cætcra uitia,cum in (eipfo unufquifc^ perdite uiucrct.Scd nc/ que ab illo, quod originalitcr trahitur, ncq? ab hi^quæ unulquifque in uita propria ucl in/ telligendo uel nolendo intelligere, mala cogregat, ucl etiam inftruiftus exlege,additamcn/ to præuaricationisexaggerat,quif^ liberatur amp;nbsp;iuftificatur,nifi gratia dci per lefum Chri/ ftum dominum noftrummd folum remiftione pcccatorum.fcd prius ipfius inlpirarione fv dei öi timoris dei, impartito falubriter oratiois affeëtu amp;nbsp;effeeftu, donee fanct omncslaguo ffaîm. lox. nbsp;nbsp;nbsp;noftros, öi redimat de corruptione uitam noftram, SC coronet nos in mifcrationc 8£ mi/

(ericordia.Verum ifti,qui perlbnarum acceptorem fieri exiftimât deum,fi in una cadcmcp caufa fuper alios ueniat miftricordia eius,luper alios uero mancat ira eius,ncmpc totas ui res argumetationis humanæ in paruulis perdunt. Nam ut interim taccam quod non eft præter paruulos quamlibet maternoutero rccentiftimos ea pœna,de qua loquens Apofto lus ait: Per unius deliëlum in omnes homines ad condemnationem,unde non libérât nifi unus ille, de quo idem ait: Per unius iuftificationem in omnes homines ad iuftificauonem uitæ: Vt ergo hoc interim omittam,SC hoc folum de paruulisdicam,quod ipfi ritateeuangelicaterriti, ucl potius Chriftianorum populorum concordiflima ndei confpi/ ratione pcrfra(fti,fine ulla excufatione cocedunt,quod nullus paruulus,niß renatus ex aqua amp;nbsp;lpiritu,intrat in regnum ccelorum »quam quæfo allaturi funt caufam, quod alius fie gu/ bcrnatur,ut baptisatus hinc exeat » alius infidelium manibus traditus, ucl etiam fidclium, priulquam ab eisbaptizadus efteratur,expiret$’ An hoc fato uel fortunæ daturi funtC Nó opinor eos in tantam dementiam prodituros,quantulumcunlt;^ nomen chriftianum tcnc/ re cupientes.Cur ergo in regnum cœlorû,non acceptoregencrationis lauacro,paruulusnul lus intrabitCNunquid nam ipfe fibi parères infidèles uel ncoligentcs,de quibus nafcerctur, clegit C Quid dicam de inopinatis uel repentinis innumcrabilibus mortibus, quibus fepc etiam religiofbrum Chriftianorum præueniuntur SC baptifino pneripiuntur infentcs,cum

ccontra

-ocr page 305-

• Contra pe^l a gia no s. epistcv 50$'

A ccontfario (acrilegorum Si inimicorum Ghrifti altquo modo in Chriftianorum manus ae tiicntes.ex hac uita non fine facrameto regenerationis emigretC’Quid hinc dilt;fluri funt qui ut gratia dari poflit nonnulla pffecedere mérita Humana contendunt, ne fit perfonaru accé Ptor deus; Qux tandem hie mérita præceflèruntC’ fi eörundem cogitaueris paruulorujuulz la funt propria,utrifq? eft ilia mafia comunis. Si parentum attendeîis, bona iunt ilia quoz rum fîlij repentinis mortibus fine Chrifti baptifmafc perierunt,Mala uero ilia quorum filij per Chriftianôîumaliquam potefl«tem ad fàcramcnta ecclefiæ peruenerunt. Et cur proui/* dentiadeicui noftri capillinumeratifuntfi'nc cuius uolutate non caditpafièr interrâ,qüæ Muttldo nec fato prem’îturjttec fortuitis cafibus impeditunnec ulla iniquitate corrumpitur ut rena^ ‘^aturtd hæreditatem cœleftem,non confulit omnibus paruulis fîliorum iuorum, 6C non/ nullis coniulit etiam paruulis impiorumÇ’lfte infans de fidelibus coiugatis ortusdæticià pa tentum fulceptus,matris uel nutricis fomnoleritia (ùffbcatus fit t exterus amp;nbsp;expers fuorum ndei.IIleinfarisde iàcrilegoftupro nâfcitur,crudeli timoré matris exponitunalicnorum mi fericordi pietate colligitur, eorüm Chriftianà folicitudine baptizatur, fit confors parti/ cogitentdfta confiderent, hinc audeant dicere deum uel acceptorê in fuagrà ôa perfonarum uel remuneratorem præcedentium meritorum. Nam ÔC fi conabuntur ma gt;oris ætatis aliqua mérita fuipicari (eu bona (?u mala,quid de iftis infantibus dicent,quoru nec il^ fihi uUis proprijs meritis malis potuit acqüirere ujglentiam fiiflbcantis, nec bonis il lcdiligentiam baptizantisC NimiæuanitatisôC cæcitatis funtfi etiam hisconfideratis non dutn dignantur exclamare nobifeum, O altitudo diuitiarum fapientiæ Si Icientiæ dei,^ in Rorna^u» fctutabiîia funt iudicia eius,6i inueftigabilesuTæeius, No itatç milèrkordiæ gratuitædëi g JfOadflïmaaduerfenturinlània.Sinâtfiliumhominisin qualibetætatequærereôifaluuni Luca 1% »acerequod perierariNec de infcrutabilibus iudicijs eius àudeant iudicare, cur in una eadê/ caufa fuper aliû ucniat miièricordia eius, iuper aliû maneat ira eius. Qui enim funt ifti

fi qui reljsondeant deo,quandoquidem ille Rebeccæ habend geminos ex uno cocubitu lia/ ac patris noftri, cum illi nondum nàti nihil egifient boni uel mali, ut iècudum elcclionem ptopofîtu eius maneret,ele(ftionem iciîicet grariæ nonrdebiti, eleôlionem qua eligendos fe nt ipfe non inuenit,non ex operibus»ièd exuocante dicit minori ièruiturum efie maiorcm. *n quam ièntentiam beatus apoftolus etiam teftimonium prophetæ longe pofterioris aifumpfit, lacob dilexi, Eiau autem odio habui, ut intelligeretur hoc apertum poftea per P^ôphetam,quod ante^ illi naicerentur erat in dei prædeftinatione per grariâ.Quidenim ‘^digebat in lacob ante^ natusfecifiètaliquidboni.nifigratuitumifericordiæfuædonûC Et quid oderat in Eiau anteep feeifiet aliquid mali, nifi originalepeccatuCNam nelt;^ in illo diligeret iufticiam quam nullam ille fecerarinecç in ifto odifièt naturam quam bonam ipiè petfecerat.Mirum autem cum his t coardlantur anguftrjs, in quâta feabrupta præcipitét atcoargu^ti,-metuentes retia ueritatis. Ideo inquiurit, nondum natorum alium oderat, alium diligebacgt; quia éorum futura opera præuidebat. Quis iftum acutiflîmum fenfum defùüTe apoftolo ? non mireturî'Hoc quippe ille non uidit, quando fibi uelut adueriàntis obiedla quæftione, non id potius tam breue,tam apcrtum,tam,fi'cut ifti putanriuerum abiolutumc^ reipodit, Cum enim rem ftupendam propoiuifièt,quomodo de nondum natis, nec allquid agentt/ bus boni aut mali reële dici potuerit, q, unum deus dilexerit, alium odio habuerit,tpieïîfai obieëla quæftione motu exprimens auditoris. Quid ergo dicemusC’inquit-Nunquid iniz quitas apud deumÇ’Abfit.Hic ergo erat locus ut diceret quod ifti ièntiût.Futara enim deus opera præuidebariatq? ideo minori maiorem ièruiturum cife dicebac Non auté hocapo/ ftolusdicitjfed potius ne quif^ de iuorum operura audeat meritis gloriari, ad der gratis amp;nbsp;gloriam commendandam ùoluit ualere quod dixit. Cum enim mxiifet, Abfitut fit inigt; quitas apud deum,tanquam ci diceremus, Vnde hoc oftendis eu afièras non ex openbar led ex uocante diëlum efle,Maior feruiet minori: Moyfcsenim dicit,inquit,Miferebôr coi •ïîifertus ero,^ mifericordiam præftabo cui mifericors fuero. Igitur non uolentis ne«^ oirz

C rentiâ

-ocr page 306-

foô

AVGVSTINVS SIXTO PRE S BYTE«. O»

r«îtis,(èlt;î miferentis eft dei. Vbi nunc merita,ubi opera uel præterita uel futura tatt^ libc? C ri arbitrri uiribus adimpleta uel adimplenda C Nonne apcrtam protulit apoftolus degra/ tuitæ graoæ,hoc eft ueræ gratiæ commendattone {èntêtiaffi^Nônne ftultam fecit deus hæ/ reticorum fapientiamCQutd autem agebatur ut hoc apoftolus dicerct^ut corum gcminoru commemoraret excnîplùmC’ Quid perfuadere molidaaturî’ Quid inculcatecupiebat» pe hoc quod ipforum oppugnet amentia, quod fuperbia non capiunt, quod fàperc nolut, Ro«4.w. ignorantes dei iufticiâ,ôd fuam uolentes conftituafe,iufticiæ dei non fiyit fubicdi, De

ipfa quippe gratia fatis agebat apoftolus, amp;nbsp;ideo promiftîonis filios commêdabat. Quod enim promittitdeus non facit nifî deus, habet nanc^ aliquid rationis ôi ueriFatis, ut homo promittat Si deus faciat.ut autem homo fe faccre dicat quod promiièrit deus, (ùptfba: «n/ pietatis eft reprobus fenfus.Commendans ergo filios promiftîonis, hoeprimum fignifîca , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn oftendit,per Ifaac filium Abrahæ. Euidentius nancç opus dei apparct in eo que non

genuit ufitatus ordo naturæ de fterilibus uifeeribus SC fenedtutc confecftis.ut in fîlps dei qui futuri prænunciabantur hoc effet fîgnum diuini opens no humani. In llaac inquit uocabÿ tur tibi ièmen,hoc eft.non qui fîlq carnis,hi fîlq dei,fed filrj promiftîonis deputâtur in lemb ne.Proraiffionis enim uerbum hoc eft: Ad hoc tempus ueniam SC erit Saræ filius. Non fo/ lum autem illa,fed ÔC Rebecca ex uno concuffitu,nifî gt non folum de fuis, nclt;ç de parent« meritis aliorum.fed ne de ipfiusgujidem unius patris,mutata forte in melius uoluntate glo/ riaret lacob dicens, ideo fe à creatore no derelidlu quia pater eiusquando eum leminauic. mclioribus laudabilior moribus fiiit.Ex uno inquit concubitu,unum tune ad eos feminatv dos meritum patris,unu ad codpiendos meritû matris. Quia SC fi mater eos doneeparerrt uiieeribus portauit inclufos, SC forte uoluntates affeéhionesi^ uariauit.non uni fed ambo/ bus utilt;^ uariauit,quos pariter uentre portauit. Intentio igitur intuenda eft apoftOquot;’9^®^ modo propter gratiam commendandam nolit eum de quo didum eftjacob dikxi,nui in domino gloriari-.ut cum ex codem pâtre, eadem matre, uno concubitu, antequatn ^quJ D cgiffent boni aut mali,alterum deus diligit, odit alterum, intelligat lacob ex ilia mafla ginalis iniquitatis,ubi fratrem fuurri cum quo habuitcommunem caufam, uidet per lu ciam meruiffe damnari, non nifi per gratiam iè potuiffe difeerni. Nondum enim na c bus,nec agentibus bonum aut malum, ut fecundum eledionem propofîtum dci non ex operibus fed ex uocantc didum eft ei,Maior feruiet minori. Eledionetn aut^a/ tiæ nullis fieri operum præcedentibus meritis, alio loco apertiftïme idem apoftoWS o

Ko«4,ij, dens,Sic ergo inquit,SC in hoc tempore reliquiæ fecundum eledionemgratix ïuntSi autem gratia iam non ex operibus,alioquin gratia iam non eft gratia. , hanc ergo gratiam etiam propheticum teftimoniumaffumens,Sicutlcriptumci * q » lacob diIcxi,Efau autem odio habuitôC continuo,Quid ergo dicemus

quitas eft apud deuCAb(ît.Sed quarc abfî'tç’ An propter opera quæ fatura pr^ciebat anv boruCimmo SC hoc abfit.Moyfcs ein dicif.Miferebor cui mifertus ero,6C milêricordia p« ftabo cui mifèricors fuero.Igic non uolamp;is nec^ currétis,fed miferêtis eft dei. At® fis quæ perfeda funt in perditioné,quæ dânatæ débita eft maffæ, agnofeant uala ex ca maffa in honorem fada,quid cis mifericordia diuina lar^’ta fit. Dicit enim inq*^^ ra ad Pharaonem,Quia ad hoc te excitaui ut oftendam in te potentiam meam,ôt ut g o ficetur nomen meum in uniuerfa terra. Denitç ad utruncç concludit,Ergo cuius uu rctur,8C quem uult indurat.Hoc facit apud quem no eft iniquitas. Miferetur italt;ç dono, obdurat autem iuftiftîmo merito.Sed dicat adhuc uel fuperbi infidelis niti damnabilis excufatio.Quid adhuc conquerifCNam uoluntati eius quis reh tt.

SC audiat quod conuenit homini:O homo tu quis es qui refpondeas deo, SC nbsp;nbsp;nbsp;j Zoiv

bus iam quantum potui fatis ac fepe differui. Audiat haec SC non contcmnat.Quo tcmpfcrit,etiam üt contemneret fe itiueniat obduratum. Si noi^contcmpferit, contemneret eile credat adiutum,fcd obduratum debito,adiutu gratia. Nelt;^

-ocr page 307-

CONTRA PELÄGIANOS. EP* CV* 507

nim de Ifaâc patriarcha geminorumiquod q«idem iam oftcndi'tnuS quanta cæci'tate dies) tunfutura præuidit deus opcra,quia uixerût atcç fenuerût, ÔC propterea Iacob ddexi't Efatf autem odio habuit, ideo moriturorum eriam paruuïorum poteft quîfquam dicere,ut huic ad pcrcipienduni baptifmum non confulat, illi autem confulat, deum futura cotum opera præuidere.Quomodo enim futura dicutur quæ nulla erunt ♦ Sed inquiunt in eis quos bine aufert præuidct,qucmadmodum uidlurus effet quifeç ß uiueret,Sê ideo quem ncquiter noz uit faiite uidurum, fine baptifmo facit mori, fie in eo puniens opera mala,non quæ fecit fed quæ faóluBèïs fuit.Si ergo diuinfftus etiam quæ comiflà non funt mala opera puniun^. Primo attendit nbsp;nbsp;falfb polliceant'’ in dânationê paruulos non ituros, qui fine baptifinatc

nioriu^t'’,qui ^pterca no baptisâtur^quia mali uiôluri erant fi uiuerent: propter ipiàm gp pe mala uitâ proculdubio dânabunt'',fi etiâ mala quæ fuerât futura dânantur. Deinde fi eis ad percipiendû baptifinatis confulit''facramentum, quos nouit deus fi uiuerent bene fuiflè uichiros, cur non omnes tenentur in uita quâ bonis operibus ornaturi funtç’Cur etiam eo/ rum qui baptisantur quidam diu uiuentes pelfime uiuunt,ôi ufe^ ad apoftafiam aliquâdo nbsp;nbsp;nbsp;.

peruenianfr Cur ipfum primum coniugium peccatorum^quos uticç nouerat deus peccatit tos non de paradifo ante proiecit,ne ibi committerêt quod tam fanrito loco effet indignu, fi iufte peccata etiam nondum commiffa puniunturï” Quid deniq? præftatur ci qui rapituc rie malicia mutet intcllcólum cius,ôi fte fiôlio decipiat animam cius, fi iufte etiam ilia puni/ untur, quæ licct non fccerit,fuerat tarnen uiuendo facfturnB'rPoftremo cur non ad pcrcipié/ diim regenerationis lauacrum, ci magis confulit; morituro qui male fuerat uidturus fi uiue/ fcLut ei peccata quæ fuerat comiffurus remitj^nf’ in baptifmo C’ Quis enim cft tam uecors g ea neget per baptifmû poffe dimittûqùæ fine baptifmo dicit poftè puniri'TScd difjsutani do aduerfus eos,qui ufqjquacç conuiëti etiamnon commifforum peccatorum deum per/ fuadere moliuntur ultorem,ueiêdum eft ne nos in eos ifta fingere exiftimemur, illi autem é nullo modo tam hebetes elfe credantur, ut hæc uel fèntiant, uel cuiquam perfuadere coné/

tun ueruntamen nifî eos hæc dicere audiffcm, refcllenda effe non arbitrer, Circunftipâtuc énim Si diuinarum autoritäre leótionjjm, amp;nbsp;antiquitus tradito ÔC retento fîrmo ecclefîæ riz tù in baptifmate paruulorum, ubi apertiflîme demohftrantur infantes,ÔC cum exorcizâtui: Si cum ei per eos à quibus geftantur renunciare refpondent, à diaboli dominatione libera/ ngt;ôi non inuenientes qua exeanc,pergunt in præcipitem ftulticiam dum nolunt mutare fens tcntiam.lllud fane fibi uidentur acutiffime dicere, quomodo peccatum tranfit in filios fide/ lium, quod in parentibus non dubitamus dimiffum eflè per baptifmum, quafî propterea poflîtnon habere generatie carnalis, quod fola tollit regeneratie fpiritalis.Aut uero in ba ptifmo concupifeentiæ carnis infirmitas continue fanatur, ficut cotinuo reatus eius aboW, fi^d gratia renafccndi,non conditione nafeendi. Vndequifquis per hanc concupifeentiam, etiam de renato nafcitur,finc dubitatione oberit nato,nifî Si ipfe fimiliter renafeatun Ver« quicquid cft in hac quæftione diffîcultatis, ita in agro Chrifti non impedit operarios eiusgt; De Ge». di quo minus ab eis in rcmiffionem peccatorum baptisentur infantes, fîue de fidelibus, fîue de infîdelibusnati fint,ficut agricoias non impedit,quo minus ab eis inferendi cura in oleas ‘^‘‘1’’*’'’ conuertantur olcaftri,fiue de olcaftris fîue de oleis oriantur.Nam SC hoc fî ut rcfpondcat ru ftico proponatur,quæ caufa fît ut cum aliud fît olea,aliud oleafter, non tarnen nifî oleaftec-de femine utroq? nafeatur, non omittit inferendi curationem,etiam fî non poflît iftam fol/ uere quæftionem. Alioquin dum ex oliuæ femine exorta uirgulta no aliud nbsp;oleasefïè ex

iftimat.efficit defîdia uanitatis,ut totus ille ager amara fterilitate fyluefeat, Nâ illud quod excogitauerunt cum ueritatis pondéré premerentur, quia fidelis dominus in uerbis fuis, ÔC propterea eius ecclefîa nullo modo fallaciter paruulos in remiflïonem peccatorû baptisât, fed ut fide agatur quod agit, utiqj fît quod dicitur, Quod ergo cogitauerunt cum hæc eos apertiffima moles ueritatis urgerct, quis non Chriftianus irrtdeat quamlibet uerfutiffimu cernatCDicunt enim,ueraciter quidem refponderc paruulos per ora geftantium,in remifîî/

G X ônetn

-ocr page 308-

5o8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVG. et ADIPIVS BONIFACIO»

onem fê crcdere peccatorum,non tarnen qui^bi remittaatat, /èd quiattedant^ in cede/ c (ia. ucl in baptifino remittuntur in quibus inacniucur» non in quibus nulla fiintAcper hoe nolunc cos ira baptizari in remiiTionem pcccatoram tanep in eis ßac ipCa remi{rio,qaos co/ tendant nullum habere peccatum.Sed quoniam licet line peccato meo cum baprifmatc ba ptizatnr,qao fit in quibusqp pcccatoribus remiiJio peccatoram, Reri q^idem potett ut hæc uerfipcllis afiotia lùbtîlius 81, aentias ex ocio refellatar, ueruntamen fccundum iilam fuant calliditatcm non inueni'unt quid ad hoc relpondeant,q, exorcizantur 81. exafdantar infan/ tes,hoc eni'm proculdubio failaciter Rt R diabolus eis n«n dominatar. Si ifutem domina/ tar,8C idea non fallacitcrexordzaair ô^exafRantar, per quid dominatarniRpcrpeccatam princepsati^ peccatoruC'ProindeRiam erabefcantnccaadent diccrehiscinecdcRamen/ daciter geri,fateantar quod perierat etiam in paraulis qaaeri, neep enim niR proptefpccea/ turn perierat, quod niR pergratiam non poteH quadri,non potett inuenirfSed cko grattas, cum laltcm argamentantar contra remitfionenj peccatoram ne Reri credatar in paraulis,

^^^”(^^ R^3^^i^P(^‘^lt;^ogt;'^^^^lt;gt;ramaloracredere parualosconRtentar.Sicutcrgoaa/ s/Larciii, R^nntdominu dicente, Quinp renatus faeritexaqaa amp;nbsp;fpirituiancto non introibitin re/ gnanrcœloram,propterqaod eos baptizandos eife concédant, Sic aadiant eundem dotni num dKettm,Qui non creife Kndcnabicat, qaia Beat eos Kaafei permioHietiam P^‘^’«‘lt;^^,‘‘^eag.«a-eBerepeteotdaXot3eonBte»iaeoaßcemat.Äueh^titergodie^

.° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uihcuïopeccattonginattsinneóiitac.SiBermo

tlteprohxas ell ÔConerofas occapationibas tais,da aeniam, quia hoc ad te fcribcremtâioc ttns indicibas erga nos benecjplentia: tax tecam iila colloqacrer, etiam ego u,m feci intcrrampcntibas occupattonibus meis, Si qua illos alia excogitic adaerfas Rdc adaerfaseosnedominicioreoisinRrma deaaflenttuosqno/ dch amp;nbsp;plane pailorali diledlione diReritis,nota facite nobis,Pfxteticoram qaippdnqe tttadine,ut fcriptaras uigilantias perrcratemar,ande ne oaili Cbriilinoceant, eispofRt oc/ carri,tancp de fomno ignauixnoflracxcitarindadria : ita per maltiplicetn smtiam falaa/ tc^is etia^qaodinimicas in pertiiae machinatar, deus coaertit in adiatoria: Qaoniâdiligé ti as eu omnta coopérant in bona, Seper in deo uiuas, memor noilri frater chariRjme,

Augaiimus Q^ Ahptus Botufaaofiueat siijcodices habebant PauUaoJaudaasIi bru aduerfus Pelagtanos ab eo conferiptum, 8Cplenias eu iniiituens aduerfus earn Epiiiola/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cvi,

Chniliuifeeribasampiedledopïas^didpoteilde/ J erabih fratri8icoepifcopo Paulino,Alipius ÔCÂugaflinus^Tandêaliquan/ do proaidic deus nobis litteraram Rdcliffimam perlatorem omnium ttoRro' ariiiimufratrem l^aariû,perqaê ctiâR non feriberemus, omnia 3‘^^^^lt;^^quot;0^lt;àngt;:poniclyncetuasta3tancppetuiuentematcpi„tdlioentemepiaolitt0t n^B«Bicogootn,aatuo,,qacmatrctuam dei dJcxcrisnouinSs, Nuncautemguem dileximus,uetumetiamdiligitnus

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tuncenim quia nobisrciilxS

aei aidebatar,nancautem utbis quxinimica ^aduerfa gratix dei Cendre didtur, illiasmi cretur.Nam cam hoc de illo aliqaandia farna iadlarettnon udqj facile credea aum tuit.:gt;oletqaippe fama mendri, Sedpropias atcrederemas acccifit, q,Iibruquedam eias,eapror aspc^uadere molientem, qaxgradam deiperunammediatorêdciâihomi/ feiam^ Chdilamgenedhamanoimperdtam,de Gdeliu cordibas creditatn àfâmalis Chri{li,qui eu talia docentcmfladioRiCimeaudic/ tanr,raerantcp Ceciatt.Cut qaidem Iibro,eiCdem rogandbus, quia SiReriopoitereaideba/ tnuSfCacito nomine autoris,ne offenius infanabilior reddere[ar,unias noflrum damnado/quot; fie refponfam efl, qaodhbrocondneturâCmuJdpIidter atc^ abundanteraffèdtur: cda quibufdd



-ocr page 309-

contra PELAGIANOS. EP» CVI» 509 quibufdam L'tterisagit adtuam uencfatiori?datis,ubidicit fètiondebere exiftiman'fine gratia dci defendere liberu arbitriu,cu poffibilitate uoledi atcß ogandi fine qua nihil bom* Ucllc atqj agere ualeremus à cr^atore nobis infi'tam diceret,ut uidelicet hxc intelligatur do dore ipfo gratia deûquæ Paganis atc^ Chriftianisu'mpijs amp;nbsp;pqs,fidelibus atœ infidelibus Comunis eft.Hæc mala,quibus (aluatoris euacuaretur aduentus, ul^i hoc poflumus diccre quod de lege didt apoftolus. Si per naturam iuftida,ergo Chriftus gratis mortuus eft, te/ Kllcbamus ut poteramus in cordibus corum qui ifta (entirent, ut his cognitis,ôc ille fi fieri poflet no laccàîtus ifta emendare^atq; ita ôC pernides deftrueref’ erroris. Si hominis uerez cûdiæ parcertfur.Sed poftea nbsp;nbsp;ad nos litteræ de oriete uenerut, eandê caufam apertifiSme

uenti^ptes,nullo modo iâ qualicuc^ epiftopali autoritate deeflèecclefîæ debueramus.Mif læ funt itatç de hacreex duobus codlijs.Carthaginefi ÔC. Mileuitano relationes ad apofto licam fedem,ante^ gefta ecdefiaftica,quibus apud epifcopos prouinriæ Palæftinæ P elagi us perhibetur cfle purgatus,uel in manus noftras,uel in Africa perueniflent.Scripßmus ad beatæ memoriæ papa Innocêtiu,præter condliorû relationes,litteras familiäres, ubi iplàcaufa aliquanto diutius egimus. Ad omnia nobis iUercfcripfit eodê modo quô fas ApofioUcn ^at atqj oportebât apoftolicæ fèdis antiftitê» Quæ omnia modo legere poteris,fi éoru for fèdef» ad te uel nulla,uel no cunôta perueneranu^ibi uidebis feruata erga hominem moderatiz one quæ dcbuit,ne dânaretur fi praift dânaret, ipfum tamê nouellu amp;nbsp;pemidofum erroté ne eedefiaftica autoritate copreftum,ut muitu miremur ^(ê adhuc quofdam qui per quéliz het errorê gratiæ dei conêtur obfîfterc,fi tarnen hæc gefta didicerut:qgt; gratia dei per lefum Chriftu domina noftru,quod fides uera Si c^holica tenet, fèmper eccîefia pufiUos eu maz gnis à morte primi hominis,ad uitam fecundi hominis transfert : non folu peccata delédo, ueruetiâ ad non peccandû reóheq^ uiuendû,eos qui iâ uti poffunt uoluntatis arbitrio fie ad luuandojUtnifi adiuuet nihil pietatis atq^ iuftic{æ,fîue in opere,fiue etiam in ipfa uoluntate

ft babere pofiîmus. Deus quippe operatur in nobis, fiC uelle ôi operari pro bona uoluntate. f hiîîp^ Nâ quis nos nifi qui uenit quærere Si faluare quod perierat,ab ilia perditionis mafta ÔC coz tentione difcernitCVnde apoftolus interrogat dicens,Quis enira te difcernitcVbi fi dixerit *.cot'»4» homo,Fides mea.uoluntas mea,bonû opus meum,Rdpódetur ei, Quid enim habes qæ non accepifticSi autem Si accepifti,quid gloriaris quafi' no acceperis C Hoc utiq? totu idéo, non ut homo non glorietur, fed ut qui gloriatur in domino glorietur, non ex operibus, nc forte quis extollatur.Non quia bona opera ifta pia cogitatione ftuftrantur, cum deus redz dat unicuiqj fècundû opera eius,fitcp gloria Si honor Si pax omni operanti bonutfed quia opera ex gratia no ex operibus g’atiajquoniam fides quæ per dileótioncm operatur, nihil ODeraret*’ nifi ipfa diledhio dei diffuderetur in cordibus noftris per fpiritufandlu qui datus eft nobis.Ncc ipfa fides effet in nobis,nifi deus unicuiq^ partiretur menfurâ fidei, Bonu eft igitur homini ut cum totis uiribus liberi arbitrf) fui ueraciter dicat, Fortitudinem meam ad tecuftodiamzquia file qui putauit fineipfius adiutorio fe poffe cuftodire quod dedit,profe dlus in longinquam regionem,ô2 uiuens prodige cundla confumpfit, Si miferia duræ fèrui uitutis attritus,reuerfusc^ in fèmetipfum dixit,Surgam Si ibo ad pattern meum.Quâ cogi tationé bona quando haberet, nifi Si ipfam illi in occulto pater mifericordiffimus infpiraf fetCQuam intelligens minifter ille noui teftamcnti,Non quia idonei fumus inquit cogita/ re aliquid à nobis quafi ex nobifmetipfis, fed fufficientia noftra ex deo eft. Vnde ô£ ilk cu dixifîetîfortitudinê meâ ad te cuftodiam,ne uel hoc ipfum qa cuftodit,fûis uiribus arrogaz rct, tan^ ei ueniflet in mente, quia nifi dominus euftodierit ciuitate,inuanû uigilât qui cil ftodiunt eam, Si non dormit neq^ dormitat qui euftodit Iftael » adiunxit caufàm unde fiat idoneus cuftodire,uel quo potius euftode feruetur. Quoniâ deus inquit fufeeptor meus es.

Recolat igitur ifte fi poteft mérita fua,unde faólu fit ut deus dignaretur eius effe fufeeptor* ac fi deus effet fufceptus.Recolat utrû quæfîerit an quæfîtus fi't,ab illo fcilicet qui uenit qus; rere ÔC faluare quod perierat. Nam fi quærere uoluerit ante gratiam quid meruerit ut aeciz

C J perec

-ocr page 310-

510


E,’T ALIPIVS BONIFACIO,


■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peret eam,mala faa potent homo fnuenire n^n bona,etiam ß cum ùnias did uitam babe/ c '

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem fapec tcrrara gratia iàluatons inueneritQuia ß aliqaid boni operatur homo ut gratis

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merces imputatar fecadatn gratiaM fccunda debitu, Siaut credic in cu

K Abacljuc i. nbsp;nbsp;nbsp;iMßcat impium at depatetur ßdes eïus ad iaßiciam,iußas enim ex ßde aiait^nfcélo

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratia iaOißcet^utialias effidatar, impias quid cilnißimpiae^ Que ß débita Ce/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^!'^‘^^'^‘^^^^^^^‘^^^^^^^^^^('i^^PpJ‘damrcdderetar:'Siergogratiaian5exopen^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r s .^ nbsp;nbsp;nbsp;■ ^^ ^‘‘‘‘ ‘‘‘^^'^‘'°‘^'’quot;‘’’”‘^^‘lt;^n,qu3mpmemiMeationépa

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oi.incuelaiatisadimute.Protndelanisaaioerelci^'ntirgt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n -r igt; »

t tUUe.z. opçr3P2rXacUcXoper3pprobop3uofsc£eqL^^I,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pdorddcncu[iaillamaederantte,petciaser3ti3mS^^'^‘'J!”/!^^^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘■■^o„rup,as.Quiucroruisn,eriPsfpLSdd^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti^tabuunpfeJuiribas propriæ uoluntads nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^Pç^lat, nec ,pamp; awrta dagra^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;^g^^igt;=a^dæipIegep,i^aiLri9ppemcaipa,Oua^/a‘^quot;‘^'‘^'‘l‘i^^^^

f ’^‘«^■ap^'‘‘.^^g°d'ccmusCÇpiagcnusqpLoaL„oac^^„t^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lanaaamautguxexedeelhlfraehptcmp^eaacnsbt^^.'‘PF'f^^'^‘^‘^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feanonis,na,t fcnpaim cAEcce ponam ia Goa laD^drt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“'

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;au, credidemin cam nócoafandecar IpCa eaiu^c^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pttram fcandali, X

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoccaiuHosRerigtadadeipetlerum OatiaSdomhSa^^a'^-^“'!^quot;''!^ nos iuSliRcaà, p

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;babentes noflram Mdâaa-sey bcr/gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oltru, utinaeniamur in illo non

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^^^‘•^‘^dcibticpiaRdelaacccdfmaa'^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbquot;‘b\Ça^_lt;^tdca

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘gt;‘^f°aasa,abuseeri.NamcanUamiuaidamqZ‘^J^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^’‘‘^‘°-d‘!^IJllt;^^‘gt;«‘^ßtexdco-C2a,shocaiaimp,aaS^^^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'°Vlt;l‘P‘^‘^«'«'ß‘tac,qaicaa,p^caaditlm^^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g‘^‘d'‘^bçacaatprahibcapqaoidrearbiaaruiaira,fi“^^^^^

fugiat adiaaandas adCniritnm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irnplecarum eûecoßdadnecßdeco

Rawi(.io, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet,red non rccandnm fn^nt ’ nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;littera oca'datjsprofciilo 5^ez

^^‘’^^deOtScßiäaoIenseonßinr /• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ê^^^^^senimdciiad:iciam.idctleâqaxda/

Finiseninrlegisëb^ ttiasiafliciadeiintDrodufl f;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ^^j^^^^^^^‘^^»^^^^tden]apofloînsdiaï,utnosd/'

zg. dîrum lefatn CbniluJattidcadd^p^cem habemas addeam per dominuno/

Flôdicatidahornnfîrlïî,’,: ’ -j’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no potins reddicar^donac:'

ci, Quidentm habpc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnercariafiißcatione habeo fidctn^refpondep

iif. ^‘^dcaspamtaaci^i^isipßüsmSfais^'”‘'LS°^4caimpettaciuIbecatioac.ffa,euai^ fèdiora nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meniura hdei, no gratta ahquid meritipra:ccdtthumana,

*uiaaohinratP ÎZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^Fcicomitâtenondaccnte,pedircqaanonpnt/

Pfii- 5S, Qaoniâdeus furent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^txit,Fortttudinêmcâadteeuilodiâ. caaCamép rcddit dtccns,

in feinst nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cas es,tan^ requires quibns idtneritis fuerit confccntuSa nihilqt

cunqi inauit \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus meus inquit mtûtricordia dusprxucnit me, Quâtum/

ab iurt -L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nero antecedentia mérita mea,mirericordia eiaspræuenietme, Proinde

dêlaro^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faâad ilium cuPodicns,codem Ceruatorendperdit quod co

c, ore nKeptt,£\iecobab'admerelfampIioragt;niß'pießdelitcrc^rciedo äqaoßbibof

na Cunt

-ocr page 311-

CONTRA PELA Gl ANOS, EP IS T.

pl

A na funt omnia,K hoc fcicndo non ex feipfo, sc nd hoc Gt in eo quod non Gt ex deo, Vn/ de optime apoftolus,Nos inquit no (piritu huius mundi accepimus,fed fpiritu qui ex deo eft,ut fciamus quæ à deo donata funt nobis,ac per hoc ÔC ipGim hominis meritu donu eft gratuitu.Nec à patre luminu à quo deicendit omne datu optimum, boni aliquid accipere quifc^ mcretur, niG afcipiendo quod non meretur. Muitu eft aut indulgcntius amp;nbsp;Gne ulla dubitatioe gratuitu,quod dei gratia per lefum Chriftum dominu noftru præftatur infan nbuSjUt eis non obGt ex Adam generatio, amp;nbsp;proGt in Chrifto regeneratio, in quibus Si y pfumaccipiendi*fenfumtantoante»nifcricordia dei præuenit : qui certcGin hac paruula ætate de corpore exicrint,uitam æternam rcgnum^ cœlorum fcicntcs accipiunt,eius mune ns nicrij) quod hie cum utiq? profuit nefcieruiiLCerte in his poft priorum doetrina,ita no niGpriora funt don'a,in quibus donandis dei gratia Gc operatur, ut necuoluntas accipienz num uel præmittatur uei adiungatur uel fubfequatur, Quandoquide tantum bencGciu no folu non libentibus,ueruetian3 reluftantibus datur,quod eis ad magnu imputaref facrilez iam in his aliquid ualeret uoluntatis arbitrium.Hoc diximus propter eos qui no uaz letesin câufa gratiæ infcrutabilia dei indicia perfcrutari,cur ex Ada mafia quæ profeólo ex uno in condenatione tota collapfa eft,jllud uas fadat in honoré, illud in contumelia, tame indent paruulos reos proprioru conftituerc peccatorum,ut qui bona mala ue cogitate no pöfiuntputentur per liberu arbitriuneuei pcenam mereri pofie uel gratiæcum potius apo ftolica ueritas dicendo. Ex uno omnes in condemnatione^, fatis oftendat q? nafcantur in Pæna.utnon merito fed raifericordia renaftantur in gratia. Alioquin gratia iam no eft gra tia, G no diuinis opibus gratis dat'’,fed humanig mcritis reddi^’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fola Gc difeernit à pcez

ut cum poena Gt ex Adam omnibus débita,gratia uero per unu îefum Chriftum nulli débita,fed 2ratuita,ut ucre fit gratia,infcrutabilia indicia dei tan^ deus e/Te poflint,cu par uulos ipfe diicernat, quos mérita nulla difeernunt, fed iniqua efle non pofTintjquia uniuerz

B; 1« nix domini mifericordia Si ueritas. Vnde cu præbetur alteri miièricordiæ gratia,no haz ^t quod de humano merito glorietur,quoniam non ex operibus,ne forte quis extollaturt Lum uero alteri uindirtæ redditnr ueri^as,non habet cur iufte queratur.Id enim redditut quod peccato iure debctur,quoniam unus in quo omnts peccauerunt, utiq; etia in fingulis quibufqj punitur.In quorum poena clarius oftenditur, quid uafis mifericordiæ per non dez nitam fed ueram gratiam,hoc eft gratuitam conferatur. v nde ergo argumentantur aduerz fum apoftolu apertiffime diccntem,Per unu homine peccatu intrauit in mundû,ô^ per pec catu mors,Si ita in omnes homines pertranfqt, in quo omnes peccauerunt, dicentes etiami paruulospropria per liberu arbitrium habere peccata,tædet attédere,pigetép proferre, fed Imagis compellimur,Quod enim potuerut magna SC acuta ingenia cogitare,aut inopiæ eft tacendo uitare,aut arrogantiæ contenendo præterire.Ecce inquiunt Efau Si lacob inter uift cera materna luiftantur,ôi dum nafeuntur,alter fupplantatur ab altero, atc^ in pede præce? dentis manns conièquentis Sitenentis inucnta,perfeuerans quodammodo India conuinciz tun Quomodo ergo in infantibus hæc agcntibus,nullû eft uel ad bonum uel ad malu pro prix uoluntatis arbitrium,unde praania fine fupplicia meritis præcedentibus fubfequâturv Ad hoc nos dicimus,ideo motus illos Si tan^ litigiu paruulorû fignû rerum fuifie magna rum, quia no fuit arbitrium fed prodigium: neep enim daturi fumus Si aGnis liberum arbi trium uoluntatis,quoniam huius generis inmetum, Gent fcriptum eft, Si fubiugaleGneuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t*.

ce,hominis uoce refpódens uetuit prophetæ demétiam.Hi aut qui tales no ^dioiofos moz tas,fed uolutarios aiftus,nec de paruulis fed à paruulis fadlos effe contendût,q3 apoftolo refponfuri funt,qui cu Si hos geminos ad documentu gratuitæ gratiæ comemorâdos uide ret,nodu enim naris inquit,nec aliquid agentibus boni aut mali,ut iccundu elcdlione ^poz fitu dei maneret, no ex operibus,ftd ex uocante didlu eft,quia maior feruict minori: Deinz de adiungens teftimoniu prophetæ longe poft quidem ifta diceris,fed tarnen de hac re anr tiquu dei confiliu decIarâtis,Gcut fcriptum eft inquit,lacob dilexi, Efau autem odio habui'T

-ocr page 312-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTIN VS ET ALIPIVS BONIFACIO»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;Jo(Æor gentium in fide ôC uentatc iflbs geminos tiodam natos ni'hil boni aut ma/ q

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;^gtlTe teßatar ut gratta commendetur,ut quod didntn efiiMaior feraict minori,tton ex

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rettnon mentum hominis anteirctNon eriimdidt.eleétionem aolûtatis hatnanxûaena/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in «troqj mortis damnattonis^ conditioned ekäsioncm proculdabio

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedtioacaigmiæf^ux bOxfontSiaa

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°P™‘’us,al.oqu.ograBanon OtgratixCailom tàtisloaisiaecS/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^'i°dirccmicquosmeàaop^aanad,r^aa“‘l^^quot;f‘quot;T^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lusiprenÓiiidenLadoronnfunntJr^j . xr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocdiatartanc^idapoflo

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9 fetinßrmitasuellno^^tiac^^eare^^^^^^

[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propones, Quid ergo

'^!!d^^r^iden,ajraóamp;i»iquZsap^d2^^c^^^^^ «gt;ap3rualoa..c^ ßadhaca„tb,n,atcL utetäcSaßJ^quot;''' qaH3n,d,xer3tdcaoadSa3tis,SCdehisq„ipihiladZcc2Pquot;u °, ^’‘«^‘b3s/cdexaocätediaüßtaa3ioSetJaoß-ߧ^iquot;‘^°‘”^^^ ‘!^‘quot;‘ß^'fa53paddeum.3it.MapßeaimiaquitMiM^1,^‘^^‘''^T“rquot;^^^^^

alter æqualiter reus ffaepunienasiniduitarrtyn,.'a-leattsnelt;^carrentt's,redmirerêttsendd’hnr^r (lißcäturKprereosautfuTer^ dosaliosquosliberaredignatarnubiivcitatata^rT^-^^-^^^^ hoc te exdtauiautoüendâin tepotetitiâtneâ^at^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßriptura Pharaoni, qaia ad

neutru aliqaa iniquitatea Pedarrucb î^if.- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uukobdarataprofedto

turinßrmL eo^fcilicetqu^Sd^-T^^'^ S^uerirate, Et adhuc tarne ^udax moue. diciojnideicogitareconâtw,HâZuæil^n^^rK-^^^^^J^^^^^'^ ita^mibt,Qaidadbuccdqaerita^-'iq.fj,,'^^-^^‘d^^^^^ ^PP^^^apoaolasait,Dids muÏQuid^rgoaîiud^qLreLd^^^^^

tuou^quia^noshomiLrutnas,ßmulonnr!'7'^^^^^ esquir^pödeasdeoCNuqurddidtßnt^lnn-

flrauidereturininnitae^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ltanecmabaliquidmereretar,ttonffa

niibnminilt;iin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;ut exea ßcretuara idcontutneliâdCuaeroperliberuarbicriampri

t’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dei tnifericordi:r,quoduero in conta/

e iam,no it^uitau et,qaxabßtutßtapuddeu^iediadido dcpatandam eß.HocqaiP guts cum ccc la aprt,ttori contra gratiatn pro merids diiputat, ^dmiiericordiam Xiadi/

domino cantatfUcnecmifericordiam reçufctingratusineciudiduaccafecinaitus.Äli^i

c[i

-ocr page 313-

CONTRA PEDAGIANO5, .EPIST. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CVI

A eft nanlt;ç ilia con{p*erno,de qua idem di'cit ap»ftoIus,Si autem dclibario ianóta eft amp;nbsp;con/ fperfîo,SC fi radix fandia eft SC rami» Hla eft ex Abrahâ non ex Adam, id eft ex cómunione facramcnti SC fimilitudine fîdci,non ex propagine mortali.Ifta uero ucl coiperfio, uel ficut in plerifq? codicibus Iegitur,maifa,quoniâ tota mortis eft, cû per unum hominem pcccatû intrauit in mundu,Ô4per peccatu mors,amp; ita in omnes homines peryranfrjt, in quo omnes ^‘’*‘lt;•5* pcccauerût,mifericordia ex ilia fit aliud uas in honorem,iudicio aut in cotumeliâ. Nelt;ç ibi præcedunt mérita gratiam Iiberantis,nelt;^ hic effugfcint peccata iufticiâ puniétis,quod qui dem in ætatibu^maioribus aduerfift contentiofos non tam euidenter apparet.ubi pro me ntis hominun^qualicuncp uclut protedli obicuritate confugiunùfcd ideo contra coru conz tentionem illos inuehit apoftolus,in quibus nondum natis ncq; agétibus aliquid boni aut mali,non ex opcribus^fed ex uocâte dictum eft,maior fcruict minori. Qua in re nimis alta Si infcrutabilia funt indicia dei SC inueftigabiles uiæ cius: intérim teneathomo non eftè ini quitatem apud deumXed qua æquitatc cuius uult mifcretur,Si quem uult obdurat, fe tan/ quam hominê ignorare fateatur.Ita fane,ut propter illud quod inconcufl'um tenct,nô efte iniquitatê apud deu, ^uis nemo ab illo iuftifîcctur meritis præcedentibus, neminem tarne obdurari nifi merito,nouerit: pie nanq? SC ueraciter creditur deus nocentes atq; impios iuz ftificando à peenis debitis liberate; Quenep uero immeritum ÔC nulli obnoxiura pcccato fi deus damnare creditunalicnus ab ini^itate non creditur. Vbi ergo liberatur indignus,ta/ to debetur maior adtio gratiaru, quäto poena iuftior deh^bathubi aute damnatur dignus necmifericordia.nec ueritas damnatur. Quomodo inquiunt,Efau no damnatur indignus, finon ex operibus,fed ex uocante didlum cft,Quia maior ieruiet minorifSicut enim illius nulla præcefferant opera bona ut ad gratiam pertineret, fic nec huius mala ut ad pœnâ pec tincre deberet. Nulla plané in utroeß opera uel bona uel mala,{ed propria; uterq; ante illi uni obnoxius erat in quo omnes peccauerunt,ut omnes in illo moreretur. Quicunq? enim

S ex illo uno multi in leipfis futuri erant ; proinde illud peccatum folius effet fi ex illo nullus exiffet. Porro autem in quo erat natura c5munis,ab eiusuitio eft nullus immunis:fed am/ bo qui nondum propria uel bona uel i^ala operabantur, rei tarnen ex origine nafeebâtur. Laudet mifcricordiam qui liberatunnon culpet iudicium qui punitur.Hic fi dixerimus,quä to melius ambo libcrarcntunnihil nobis conucnientius dicetur,^,o homo tu quis cs qui re fpódcas deofNouit quippc ille quid agat,ÖC quatus numerus efle debeat primitus omniu hominu,deinde fandlorum.ficut fyderu.ficut angclorû,atlt;ç ut de terrenis loquamur,ficut pccorum,pifcium,uolatilium, ficut arborum SC herbarum,ficutdenilt;ç foliorum capillorum noftrorum, Nam nos humana cogitatione adhuc poffumus dicere, quoniä bona funt ifta quæ fecit.quanto melius illa duplicaffet SC multiplicaffet, ut multo effent plura g pnt.Si enim non ea caperet mundus,nunquid non poftet etiam ipfum facere quantum ud let amplioréÆt tamê quantumeuneç facerct,uel illa plura,ucl iftum c^aciorem atc^ maio re, nihilominus eadem de multiplicandis eis dici poflent, ut nullus effet immoderatus mo dus. Etenim etiam illud dici poteft,fîue fit gratia qua iufticantur iniuftfde qua nobis dubi Ure fas non eft, fine ut quidam uolunt, femper præcedat liberum arbitrium, cuius meritu icquatur uel pœna uel præmium,cur omnino creati funt, quos deus ita peccaturosgt;ut æter/ no clfentigne danandi fine dubitatione præfciuitC'Quamuis enim peccata non fecerit,nattt ras tamê ipfasquæ per fe ipfæ fine dubio bonæ funt,qbus tarnen ex arbitrio uolûtatis futuo U eflent uitia peccatoru,ô£ in multis talia quibus effet æterna pcena reddêda,quis nifi deus ffcauitCQuareCnifi quia uoluit.Quare aût uoIuerit,O homo tu quises qui refpodcas deof Nunquid dicit figmentum ei qui fè finxit,quarc fic me feciftiCAn non habet poteftatê fi'gu lusluri ex eadem confperfi'one facere,aliud quidem uas in honorem,aliud aût in contumelt am.atc^utinam difeamus quod fèquitur,Si autem uolcns deus oftendere irâ,ôi demoftra re potentiâ fuâ,ptulit in multa patietia uafa iræ quæ gfeôla funt in perditioné,ut notas face retdiuitias gloriæ fuæ in uafa mifericordiæ.Ecce etiâ ratio rcddita eft homini,quâta débuit homini.

-ocr page 314-

514 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄVGVSTIN VS ET AtlPIVS BONIFACIO»

homMfî tarnen uel iftam capit qui pro fui afbitrq libertate infirmitatis feruitute cotlten/ q \ dit.Ecce diclx futit caufæ.Tu ergo quis es qui refpodeas deo, fi uolens deus oftendere ira, Ô2 demonftrare potentiam fuam,quod Si malis bene uti optime poffit,malis duntaxat no conditione diuina, fed uitiata uoluntatis iniquitate natura, quæ a deo conditore condita eft bona, pertulit in mplta patientia uafa iræ aptata in interitu: non q^nlli effent neccffaria, (lue angelica fine humana peccata,cui nec iufticia creaturæ cuiuiquam eft neccffaria, fed ut notas faceret diuitias gloriæ fuæ in uaiâ mifericordiæ, ne fe in bonis operibus tanquam de proprfjs extoUerent uiribus, ied humiliter intelligerentT nifi ilîis dei gratia »on débita fed gratuita fubueniretur, id fuiflè reddendum meritis fuis quod alrjs in eaden^ maflà reddi/ turn cernercntCertus eft ergo dei præicientiæ defînitus numerus,ôi multitudo (ànc^orum.

Row.« quibus diligentibus deum quod eis donauit per diffufum in cordibus eorum ipiritumiànz (ftum,omniacooperanturinbonum,hi qui fecundum propofitum uocati funt,quos an/ te præiciuit SL prardeftinauit conformes fieri imaginis fîlq fui, ut fit ipfè primogenitus in mqltis fratribus. Quosautem prædeftinauit, iîïos ôC uocauir. Hic fubaudire debemus, ièz cundum propofitum. Sunt enim Si ali) uocati, ièd non ele(fti,ac per hoc no fecundum pro/ pofitum uocati. Quos autem uocauit, hoc eft fecundum propofitum, illos Si iuftificauit. Quos autem iuftifîcauit,illos SC glorifîcauit,y i funt filq promiffionis, hi funt clecfti qui per Row.ii eleôtionemgratiæialuifiuntjubi di(ftumeft:SiautÂn gratia iam non ex operibus, aîio/ quin gratia ïam no eft gratia. [4ftc funt uafa mifericordiæ,in quibus deus etiâ per uafa ira: notas facit diuitias gloriæ (uæ. Horum fit per ipiritum fanôlum cor unum ÔC anima una quæ benedicit deum, ôi non obliuiicitur orques retributiones eius, qui propitius fit omni/ ppLioi bus iniquitatibus eius, qui fanat omnes languores eius, qui redimit de corruptione uitatn Row.9 eius, qui coronat cam in miièricordia. Quia non uolentis neque currentis, fed mÜcrcntis eft dei. Cæteri autem homines adiftam fodetatem non pertinentes, quorum tarnen SC animam corpus dei bonitas operata eft. Si quicquid habet ipià natura prætcr uitiiim □ quodeidem inftixitfupcibientis uoluntatis audacia, propter hoc à deo præfciente creati funt, ut in his oftenderet liberum defértoris arbitrii*m fine fua gratia quid uaIcret,ÔC in co/ rum iuftis ÔC debitis pœnis uala miîèricordiæ quae non fiiorum operum meritis, lcd gra/ , mita dei gratia lunt ab ilia concretione dilcreta, quid fibi collatum eflèt addifccrent, ut «.Cor. I omne os obftruatur. Si qui gloriatur in domino glorietur. Quilquis aliter docct Sinon ac/ quiefcitfanisfcrmonibusdomininoftrilefuChriftfiqui dixit: Venir filius hominisquæ/ rere ÔC faluare quod pericrat : Non enim ait quod periturum foerat, fed quod pericrat» quid oftendens nifî peccato primi hominis uniuerfi generis huraani periflè naturamC Qui ergo aliter docet Sinon acquiefeensei quæ fecundum pietatem eft‘dodtrinæ, contra gra/ tiam faluatoris, SC contra fanguinem redemptoris tanquam iàluam ôi liberam naturam défendit humanam. Si Chriftiano tarnen cenièri uocabulo affeôlat, quid de paruulorum diferetione didlurus eft, cur alius iri uitam iècundi hominis affumatur,alius in mortem pri mi hominis relinquatur,Si dixerit liberi arbitrq mérita præceffiffe, Relpondet apoftolus, quæ fupra diximus,de nondu natis neque aliquid agentibus boni aut mali. Si autem di/ xerit,quod adhuc in libris quos nuperrime Pelagius perhibetur edidiffe dcfcnditur,quam uis iam uideatur anäthematfeaffe inepifcopali iudicio Palæftino cos qui dicunt quod pec catum Adæ ipfum fblum læfèrit Si non genus humanum. Si dixerit ambo fine iudicio na/ tos,nec aliquid de primi hominis damnatione traxiffe, profeôto quoniam negate non au' det in regnum ccelorum adoptari eum qui fuerit regeneratus in Chrifto, rcfpondeat quid de illo futurum fît qui nulla fua culpa non baptisatus ifta fuerit temporal! morte præuen/ tus,fînonputamuseflêdi(fturum,quod innocentem deus nec habentem originale pccca/ turn ante annos quibus haberet proprium,æterna morte damnauitç’Cogitur itatç rcipon/ dere quod iam Pelagius in ecclefîaftico iudicio, ut aliquo modo catholicus pronunciaretuc anathematisare compulfùs eft, infantes etiam fî non baptisentur habere uitam æternam.

Hac

-ocr page 315-

CONTJRA PEDAGIANOS, EPiST. CVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5»$

A Hac cnim ncgata quid nifi mors xtcrna rem Jlebic, ac per hoe contra fententiam domini difputabit dicentis,Patres ueftri manducauerutit manna in deferto Si mortui funt, Hic eft ïoan^t panis qui de cœlo dcfccndit,ut fi^^uis ex ipfo manducauerit nó moriatur,Non enim de ifta hiorte loquebatur, quam necefle eft patiautur,cnam qui de ipfo pane manducant,Et pan/ Eucharifliditt lopoftAmen amen clico uobis nifi manducaucritis carnê filq homiwis ÔC biberitis eius fan infantibus ne guincm.nó habcbitis uitam in uobis, uticß illam quæ poft hâc mortem futura eft: amp;nbsp;cótra apoftolicæ fedis.autoritatcm,ubi de hac ipfa re cum agereturhoc tcftimonium adhibitum eft cuangelicutü.ncparuuli non baptizati uitam pofte habere credantunöi cótra ipfius Pc lagijuerba aftid epifcopos à quibus audiebatur exprefla, ubi anathematizauit eos, qui diceren» infantes non baptizatos habere uitam æternam. Quod propterea commemoz rauimus,quoniamquidem apud nos,ucl in noftra potius ciuitate,fi tarnen uerum eft quod audiuimusjtanta pro ifto errore quidam obftinatione nituntunut dicant facilius efle ut eti am Pelagium déférant atcß contemnant,qui hxc fentientes anathematizauit, cp ab huius fententiæ ficut eis uidetur ueritate diicedat.Si autem cedunt fedi apoftolicæ, ùel potius fi tnagiftro Si domino apôftoloru,qui dicit ùon habituroà uitam in ièmetipfis, nifi mandu/ nca^ caücrint carnem filij hominis,amp;: biberint fanguincm quod nifi baptiZati non uticp poftïnt, ncmpc aliquando fatebuntur paruulos non hxptizatos uitam habere no pofte, ac per hoe quâlibct tolcrabilius omnibus qui etiam propria peccata committunt,tamen Jtterna morf te mulftari. Quæ cû ita fint, audeant difputare, Si quibu^5fgt;oftunt per fuadere contendanu deum iuftum apud quem non eft iniquitas, paruulos peccatis proprijs innocêtes,fi nee illo

Adam obligati SU obftricfti funt,morte perpétua damnaturum » Quod fi abfordiftîmiî à iufticia dei penitus alienüm, SC tarnen nullus qui le meminit catholicæ fidei Chrifti . anum,ncgat aut dubitat paruulos non accepta gratia regerterationis in Chrifto fine cibo carnis eius Si fanguinis potu,non habere irt le üitam, ac per hoc pœnæ lèmpiternæ obnoz

B Âios,profc(fto reftatjUt quia ipfî non egerunt aliquid boni âut mali,ideo mortis eoru iufta fit pœna,quia in illo moriuntur in quo omnes peccauerunt, unde in ifto lolo iuftifieatitot 4quopeccatum nec originale trahip»tuit,ncc prop/ium perpetrati ,Iplè uocauit nos tton folum ex Iudæis,uerümetiam ex gentibus,quoniam Si illius Hierufalem filios quæ in/ terfecit prophetas,ÔC lapidauit miftos ad fe, quamuis ilia nolente collcgit ipiè quos uoluit, amp;nbsp;ante incarnationem fiiarn iplbs prophetas, SL poftea quàm uerbum caro faeftum eft» fiz apoftolos Si hominum milia,qui SC precia rerum fuarum ante pedes apoftolorum po/ fuerunt. Omnes quippc illi filq funt Hierufalem noicntis ut colligerentur, qui tarnen ilia nolente collcclifunt,dc quibus dicit. Si ego in beelzebub eijcio dæmonia» filijueftriin nienKtu quo eijciuntCldco ipfi indices ueftri erunt: de his prædiôtum crat. Si fuerint fîlq Ifrael ficut ro«»?, arena maris,reliquiæ faluæ fient. Non poteft excidere uerbû dei.nec repulit plebê fua qua præfciuit, quæ tamé reliquiæ per eleétionem faluæ faôlæ funt. Si autem gratia quod fæpc dicendum eft.iam non ex operibus.alioquin gratia iâ non eft gratiænon hæc uticç noftra. fed apoftoli uerba funt.Quod ergo ad Hierufalem nolentem colligi filios fuos ille clama/ bat,hoc nos clamamus aduerfus eos,qui filios uolentes ecclefiæ colligi, nolunt, Nec faltena poft indicium quod de iplo Pelagio in Palæftina faótum eft corriguntur, de quo dam/ natus exiffet nifi obieôla fîbi contra gratiam dei diôla quæ oblcurare non potuit iplè dartï naftetPræter ilia enim quæ quomodo potuit aufus eft qualicunq? ratione defendere.obie «fta quædam funt quæ nifi remota omni tergiuerfatione anathematizaflèt, iplè anathema tizatus eftet.Obieôlû eft enim cûdicere.qaAdâ fine pcccaret fine nÓpeccaret moriturusef fet:ÔC qgt; peccatû eius ipfum folu læferit.no ÔC genus humanû: SL q» intantes nüp nati in illo ftatu fint in quo Adâ fuit ante præuaricationera: SL q) neq; per morte uel per præaaricatio né Adæ omne genus bumanum moriatur,neq; per refurreétionê Chrifti omrie genus hu/ ‘nanum refuroat.Et infantes etiâ fi no baptizent habere uitâ æternâ.Et diuites baptizatos omnibus abrenuçiçt, fi gd boni uifî fuerint facere no reputari illis,nec èos habere pbflc

rcgnuin

-ocr page 316-

AVGVSTINVS ET ALIPIVS BONIFACIO,

rcgnum dei: Si gratiam dei atc^ adiutoriuilf non ad fîngulos ad:us dari,{èd in libero arbi/ q trio efle nel in lege atc^ doótrinatói dei gratia fccundum mérita noftra dari: Si filios det nó poffe uocari,nifî omnino abfq; peccato merint eflEedli: SS ijon eflè liberu arbitrium fi dei in/ diget aaxilio,qtioniam in propria uoluntate habet unu(quiflt;^ facere aliquid nel non face/ reSC uióitoriam noftrgm non ex dei adiutorio eflè, Ced ex libero arbitilo:^ quod peenitenti bus uenia non detur (êcundum gratiam SS mifèricordiam deh(èd (ècundum meritum Kla/ borem eornm qui per pœnitétiam digni fuerint miièricordia.Hæc omnia PelagiuS fîc ana/ thcmarisauit,qüod fntis gefta ipfa teftantunut nihil ad ea quoquo modoldefendenda di/ fputationis attulerit:unde fît cohfèquens,ut quifquis fequitur illius epifcopalis autoritatem iadicij,SS ipßus Pelagn confeflionem,hæc tenere debeat quæ ièmper tenuit catholica eede/ fia:Adam nifî peccaüet non faiffe moriturum,Quod peccatum eius non ipfiim folum læfc rit,fèd Si genus humanum.Et quod infantes nuper nati non fint in illo ftatu in quo Adam præuaricationem,ut ad ipfbs pertineat etiâ quod breqiter ait apoftoIus:Pcr nnu hominem mors,ÓC per unum hominé refurredtio mortuoru.Sicut enim in Adam omnes moriütur,ita Si in Chrifto omnts uiuifïcabütur,unde fit quod infantes non baptizati, non folum rcgnum ccelorum,ucrumètiam uita ætemam habere non poflînL Cdfîtcàtur enam diuites baptisatos, etiam ß diuitqs fois nó (^reant,6i ßnt taies quales ad Timothéum de/ foribit apoftolus dicens, Præcipe diuitibus huius miîhdi nó foperbe fapereneq? fperare in incetto diiiitiaram,red in deo ufto qui præftat omnia abundanter ad fruendu,diuites ßnt ïn operibus bonis,focile tribuänt,communicent,thcfourixentßbi fondamentum in foturu, SC appréhendant ueram uitam, non eos reg»o dei poflè priuari, Fateatur gratia dehSC ad/ iutorium etiam ad ßngulos adtus dari,earn nó dari fècundum mérita noftra, ut uera ßc (Exo.jj gratia,id eft,gratis data pér eius mifèricordiam qui dixit:Miforebor cai mifertuS ero,8C mi iericordiâ pr^abo cai mifericors faero, Fateatur filios dei uocari poflè illos qui quotidie dicunnDimitte nobis débita noftra,quod utit^ß ueraciter nó dicerent fi eflènt omnimodo p fine peccato.Fateatur effe libéra arbitriû etiam ii diaino indigetadiutorio.Fateaturquan/ do contra tentationes concapifeentiasé^ illicitas diinicamas,quâais illic habeamus Si pro/ priam aolantatem,non tarnen ex ilfa, (èd ex adiutorio dei nottram prouenire uieftoriam. Rom.? Non enim aliter ueram erit quod apoftolus aitzNon uoicntis aec^ carrentis, fed miferêtis eft dei.Fateatur fècundum gratiam SC mifèricordiam dei ueniam pœnitentibus dari,nô fc/ cundum meritum eonim,quandoquidem etiam ipfam pœnitétiam donum dei dixit apo/ ftolus,ubi ait de quibafdam:lgt;Je forte det illis deus pœnitentiam.Hæcomnia fimpliciter fi

• nbsp;nbsp;ne ullis fateatur ambagibus, fi quis in autoritatem catholicam SC in ipfius Pelagij expreflà

ecclefiaftici^eftis uerba confèntitNeqj enim ilia quæ his font contraria ueraciter anathe/ matisata efte credédum e{l,nifihax quibus font contraria ßdeli corde teneantur. Si apertai confefli'one promantunNec in iftis libris recentioribuS:, qaos idem Pelagius poft illud iu/ diciam dicitar edidüïè^quâuis adiutorio diuinægratiæconfcntire uideatur, quid de bac re fentiat fatis eaidenter apparet. Âliquando enim ita paribus momentis poteiiatem uoluo/ taris æqua lance pcrpencfit,ut aliquantü etiâ ad non peccâdam ualere diffiniat^uod fi ita ett,nullas locus adiutorio gratis relèruatur,iine qua nos dicimus ad non peccandum nihil uoluntatis arbitrium ualereJMiqaando autem quotidiano gratix dei muniri nos confite/ tur aaxilio;,qaamais habeamus ad non peccâdam forte ac mmum liberam arbitriû,qaoj utic^ inaalidam SC inGrmam debait conßteri donee fanentar omnes languores animæ no pfaLa (irae,Nô enim pro inßrmitate corporis precabatur qui dicebat:fAiferere mei domine quo/

niam inßrmas lam,fana me domine quoniam coturbata fant olfa mea.Nam ut oßende^ ret pro anima le rogare,feaitas adiunxit,Et anima mea tarbata efi aalde.Videtur ergo aa xißam gratis tanqaam ex abundanti patate concedfid eft,ut etiam ß non concedatur,ha beamas ramen ad non peccandum forte ac ßrmum liberum arbitriam.Qnod ne exißime mur de illo temere lulpicari, SC fortallèqaisdicac ßc earn lèntire forte ac ßrmum ad noa peccandum

-ocr page 317-

CONTRA PELAGIA N OS»


EP* CVI* 517


peccandum liberum arbit:rium,^uis fine dei^ratia id efficerc arq? adimplere no poflït, fiz fanos oculos firmos dicimus ad uidendumiquod tafnê nullo modo racere poflunt fi de

Gt lucis auxiliumj alio loco quidrfliceret,uei quid putaret oftendit ubi aitj Ideo dei gratfam hominibus dari,ut quod facere per liberum lubêtur arbitrium,facilius poffint implerc per gratiam:utilt;j cum dicit faciliüs»quid uult intelligi,nifi Si gratia fi' défit pofTe per liberum ar Ditrïum,uel facile uel etiam difficile quæ diuinitus iubentur impleri C Vbi cft ergo , Quid pfaU, ^homo quod^memor es eiusCVbi poftremo illa teftimoniajquæ Hicrofolymitanæ anti ccclefiæ,fîcftt in eifdem geftis legiturdpfi Pelagic fe dixiffe commemorat, cum ad eum petlatum effcMquod fine gratia dei diceret abfq; peccato homine effc poffe Haze funt cm illo didla tria teftimonia ualde magna contra huiufmodi impiam præfumptionern, q»

^poftolus ait,Plus omnibus illis laboraui,non ego autem,fed gratia dei mccum,Non uo/ i.com$ lentis necß currentis fed miièrentis eft dei,Et nifi' dominus ædincaueritdomum,ihuanû la/ Ro«»? Dorauetunt ædifieantes earn. Quomodo ergo qcf deus iubet,fîne adiutorio ipfîus uel difz ncile{nipletur,cum fi dominus non ædifi'cet, inuanum ædifîcans laboraffe dicatur îT Ngc^ Rfiptum fît,Eft quidem uolentis atcç currentis, facilius autem miferentis dei, fed feriptum I ^’Non uolentis neep currentis,fed miferentis eft dei, non quia in illa eft hominis atcç uoz l^tatis concurfus,fed quia nihil poteft nifi ilie mifereatur. Nec apoftolus dixerit. Et egô* led dixerit,Non ego aût fed gratia dei mecum:Non quia ipfè nihil böni agebat, fed quià

ageret fi ilia non adiuuarct.Quan^ ilia poffibilitafliberi arbitrrj tarn in bonum q in •’’slum ex æqua lance perpenfione huic facilitati locum relinquit,quam ialtcm uidetur efte ^onfeffus dicendo,facilius pofiunt implere pdtgratiam,facilius implctur,facillimc autem fi gratia fit malum,profcdlo ifta pollibilitas non æqua lance perpenditur. Sed quid plu/

UT’Non folum ad iftos uitandos cauti efte debemus, uerumetiam ad docedos uei monen dos fi patiantur,pigrefcere non debemus.Plus eis tarnen fine dubitatione præftamus, fi ut ß corrigantur oremus, ne cum tantis ingenqs uel pereant uel alios perdat præiumptione da/ ^dabili,quia zelum dei habcnt,fed non fecudum feientiam, id eft iufticiam quæ à deo eft ’gnorantes,02 fuam uolentes conftituÂe,iufticiæ dei non funt fubiedli. QuibuS utiq? quo/ row40 hiam Chriftiani appcllantur,magis obftruandum eft Iudæis,de quibüs hæc dixit apo/ Row.p ltolus,Ne offendant in lapidem oftenfionis, uelut argute defendêdo naturam SC liberum ^rl5itrium,qucmadmodum philofophi huius mundi.qui uehementer cgerunt,ut putaren tut Uel putarent fibi beatam uitam uirtute propriæ uolutatis efficere. Caueant ergo ifti ne pct fapientiam uerbi euacuent crucem Chrifti,ôC hoc fit cis offendere in lapidem offenfio/ dis.Natura enim humana etiam fi in illa integritate in qua condita eft permaneret, nullo drodo feipfam creatore fuo non adiuuante feruarct.Cum igitur fine dei gratia falutem no poffet cuftodire quam accepit,quomodo fine dei gratia poteft repararc qua pcrdiditC No autein ideo pro iftis non orarc debemus,quia fi non corriguntur eorum imputandum eft uoluntati qui nolunt crcdcre etiam ad hocipfum fibi neceflariam gratiam faluatoris,quod putant confiftere in folis uiribus uoluntatis. N am ÔC illi quibus funt ifti in hac caufa omniz no fimillimi,de quibus hoc dixit apoftolus,quod ignorantes dei iufticiam SC fuam uoletes conftitucre,iufticiæ dei non funt fubie(fti,profcólo iuæ uoluntatis uitio no credebant.No cnim ut effent infidèles cogebantur in uitium, fed nolendo credere infidelitatis crimine no carebant.Et tarnen quia uoluntas ut ad uera credenda moueatur, non fibi fufficit nifi per gratiam dei opituletur,dicente ipfo domino cum de non credetibus loqueretur,Nemo ue/ nit ad me nifi' ei datum fuerit à patre,Propter hoc SC apoftolus,^uis cis inftanrer euangé/ lium prædicaret,parum tarnen effc credebat,nifi pro illis etiam oraret ut crcdcrcntÂit em rowjo Fratres bona uolutas quidem cordis mei SC dcprccatio ad dcum fit pro illis ad falutem, SC tunc adiunxit illa quæ diximus,Teftimonium enim illis perhibco, quia gelum dei habent, fed non fecudum feientiam SCc.Orcmus ergo pro illis lanóle frater.Cernis quippe nobifeu cp malo errore tencantur,Fragrant cnimepiftolæ tuæ odore fynceriffimo Chrifti,ubi ger/

D maniffiz

-ocr page 318-

J18

AVGVSTINVS VITALI C A R T H A G I N EN S I,

maniflimus gratiæipffus dileólor amp;nbsp;cofeflbi^ppares.Se quod diu tecum ex hac re foquen dum putauimus,Primo,quia iocundiflimum eft fecimus. Quid enim debet eiTe ioaindiüs uel infirmis gratia qua fanantur,uel pigris gratia qua excitantur, uel nolentibus gratia qua iaaantat Deinde, ut fi' quid noHta enfputatione deo adiuuante poflemus, tua non ßdes fed Gdei contra tales adminiculetur aflertio,ficut nos quoqj in hanc fafultatcm tuægerma nitatis litteris adiauamur.Q^aid enim uberius ôi ueraciflîma eófeifione plenias,^ illud cil in qaadatn epiilola tua,ubi naturam noftram non manfifle ntcondita eil,fed aitiata cife per ilium generis humani patretn,bumiliterdeplora{l^dicens. Pauper egoK doles qui ad hue terrene imaginis iqaalore concretas iani,0i plus de primo de iecandc^Adam catnis (eniibus 5£, terrenis aéiibus refero,quomodo tibi audebo me pingere, cum ecp:leililt;^'magi/ tiisinhciatorprober corruptione terrenaf Vtrinep meconcluditpudor. Erubeßo pinite

audeo pingere quod non iamiodi quod lum,0C non fum quod amo.. Sed quid mifero mihi proderic odiiie iniquitatem amp;nbsp;amare uirtutem,cum id potias agam q(^ olt;^',nec elaborem piger idpotius agere quod amo,ipfe diicors amp;nbsp;inteilino bello diilrahoc dum fpiritus adaerius earnem,caro aduerius ipiritam dimicat. Si lex corporis legepcccati legem met^s^pugnat:' Infelix ego qui me uenenatum inimicæ arboris gußu, nec cruds

’ Durât enim mihi illud per Adam uiruspaternum quo uniuerßeatem gene,*' ^^‘‘gt;'P^^‘-præaaricatU5infedt£tcæcer,,qaædeha?mircri3muiacottacais^^^^

llt;gt;gt;^l‘‘^‘gt;li«-^intetraBffiguranicamha:cdiccres,nccaI,di,asdecarnccoLpiü^^^^ ‘‘lt;:du^lP‘‘-‘^.^i';sànoaconreatias,mokltiasim^^^

^lt;^‘'^tu,Xga,rqu,sh^cpatmt.XgratiamChdaipcrqaamdccorporernortishuiu^^^^^ heran expedlar,aondam qaidem cuidemeriaPeipro.fedm illo hon,iaelatetet,bicrat,qn obus ueacastangebMar.SCeonrapiebatar longe laters per cüdlosituraperdido.Deoraa douutXgemal^sdag,tandoproedendiacreaeuiuendiadiutonoqacmtuanonferir„ ret epl o a^ Qui e tut quantumcp ßrmonts ubi non ßt ipariiim gemebuda pictate qd i^^^nius, e nos inßras in/cntationeffniwce itaa nos Si confolemurin his omni bus Siexhortemur,Siquantu dat dns adiuuemus. Qu^ aut Si de quibus audienmus qux ^°^^^^^gt;^J^'^^^^^^'^derenolamus,audieta comuni amico fandlitastaa quo in dei miiericordia cum falute remeante fperamus nos de omnibus ßeripoffe certiiHmos,

Äugußtnus Vaali Cartha^nenü,delato quod doceretnon orandumproincredulisaCed tantum dhs imparnendamdoiirmam,cuiptoponit duodedm régulas, minitans nidefinat obltrepereprecibus ab ecclefia fieri fohtis,fe cenfuris eccleßaßieis ciï co adurm Ep,C Vlb epißopusßraus ChrißfSipctipiumßruusferuoruipßus, Vi de te mihi eßent nundata non bona,Sitogaui dominum,Si donee mihi bona nunci£tat,adbuc rogo, utlitteras meas nceaiper nanteriumas Sifalubritcr Iegas,Si hanc exaudit pro ts orationem mcam,etiam detegra/ tiaramaóhoncm donat ut offerä, Q^uod ß impetro,proculdubio non contradiccs huicipß principio epißobcmex.Hocemproteoroncßsrcdla^ßdef Sihocergo^p charis noßris non tibi diiplicet ut oremus,ß bac oronem rccognoßiseßfe chrißianä,ß Si tu ebaris tuis taiia uel oi are te rccolis ucl orare te deberc cognoßis, quomodo dicis quod tc audio dice/ re, ut redte aedamus in dcu Sieuangelio conßntiamus,nö eße donum dci,ßd hoc nobis eße à nobis,id eß ex propria uoluntate quam nobis in noßto corde nd operatus eßipfc^ Et ad hoc cum audieris,quid cß ergo quod ait apoßolus, Deus in nobis operaturSiucHc

uellc^imus ucl audimus,(ed dsconfendreaelnon conicndredta noflrum cn:,utduch‘rnas ß3t,Si3Üt:noIumus,nihih'n nobis opcrationem dei ualcie faciamas.Operaair cjaippc illc dicis guantum in ipfo cblnt aeh'mus,cnm nobis nota but eins eloguia,fedß cis acquicfccrc tjoluinas,nos ut operatio eins nihil in nobis proßt efficimus, Quxß dicis,ptofedto noßns oratio/

-ocr page 319-

CONTRA pelagian VM VITALEM, EP. CVII. 5’9

A öratiötiibus contradicis. Die ergo apcrtiffim^ nos pro his quibus euâgelium prædicamus non debere orare ut credant.fed eis tantuinmodo prædicare. Exercecontra orationes eccle fîædifputationes tuas,ôi quanjo audis facerdotem dei ad akare exhortantem populum dei,orare pro incredutis ut eos deus conuertat ad fidem,6C pro catechumenis ut eis defîde rium regeneratiönis infpiret,Ôi:pro fidelibus ut in eo quod eflè cœperunt eius munere per feuerent/ubfanna pias uoces,amp; die te non facere quod hortatur, id eft deum pro infideliz bus,ut eos fideles faciat non rogare,eo quod no fint ifta diuinæ miferationis bencfi'cia,fed humanæ offiem uoIuntatis.Et homo in Carthaginenfi eruditus ecdefia,etia beatiflimi Cy priani librun»de dominica oratione codemna,quam dodlor ille cum exponeret, ea peten da efle^ftendit à deo patre,quæ tu dicis eflè homini ab homine, hoc eft à feipfo. Quod ß de precibus ecclefî'æ,amp; de martyre Cypriano,parum putas eflè quod dixi,adde ma{ora,rez prebende apoftolum qui dixit,Oramus ad deu ne quid faciatis mali.Necç enim didlurus x.comj» cs, nihil mali cum facere qui non credit in Chriftum, aut qui fidem deferit Chrifti, ac per hoc qui dicit,Ne quid faciatis mali,nec ifta uult fi'eri.Satis^ illi non eft præcipere,fed (ÿ)n/ fîtetur Ce deum rogare ne fiant, feiens hominis uoluntatem ab ipfo corrigi ac dirigi ut ifta non faciat, A domino enim greflus hominis diriguntur, SL uiam eius uolet: Non dixit, Et ppj.jd nia eius diicet,aut tenebit,aut ambulabit,auteliquid huiufmodi,quod poflTes dicere à do/ mino quidem dari,fed homini iam ifoleti,ut fi beneficium dei quo grefius hominis dirigit ut uiam eius difcat,teneat,gradiatur,{ua homo uoIuntaiP præcedat,ôi hoc dei donum præ cedente fua uoluntate mereatur.Sed ideo dixit: A domino greflus hominis diriguntur, ÔC uiam eius uolet,ut intelligeremus ipfam uolimtatem bonam qua incipimus uelle credere, quoniam dei uia quid eft nifi fides re(fta,illius eflè donum qui greflus noftrospropterea dt figit primitus ut uelimusgt; Non enim ait ftriptura, A domino greflus hominis diriguntur, quia uiam eius uoluit,fed diriguntur inquit amp;nbsp;uoletNon igitur,quia uoluit diriguntur,{èd

V quia diriguntur uoletHic tu rurius fortaflè dióturus es,hoc fieri à domino,dum doótrina eius legitur uel auditur,fi homo ueritati quam legit uel audit fua conièntiat uoluntate» Si enim laterct inquis dodlrina dei,non(ürigerentur grefTus eius,quibus direótis, uellet uiam dei. Ac per hoc tantum putas à domino greflus hominis dirigi ad eligendam uiam dei, quiafine doólrinadei non ei poteftinnoteftereueritascuipropria uoluntate confentiat» Cui fi confentit inquis,re(fte utiq? dicutur ab illo dirigi greflus eius ut uiam eius uelit,cuius doótrinam fuafîone præcedente,fubfequente coniènfione fcólatunquod libertate naturali fi uult facit,fi non uult non facit, pro eo quod fecerit præmium uel fupplicium recepturus,. Hæc eft ilia Pelagianorum mala,male diffamata,meritolt;^ reprobata, ÔC ab ipfo etiam Pe lagio timente damnari in orientalium epifeoporum iudicio damnata (èntentia, qua dicut gtatiam dei no ad fi'ngulos aôtus dari,{èd in arbitrio eflè,uel in lege atlt;^ doôlrina: SC ufqp adeo frater erimus graues corde,ut de gratia dei, immo aduerfus gratiam dei earn Pela/ gianamfententiam teneamus,quam peètore quidem fiélojfed tarnen catholicos indices ti mens Pelagius iplè damnauic.Et quomodo inquies refpondebiturç'quomo cenfès facilius SC apertius, ut illud qd* de orando deo fuperius cgimus,fic ampledtamur, ut hoc menti noftræ nulla fubtrahat obliuionis irreptio,nulla calliditas argumentationis extorqueat.Si cnim quod feriptum eft,A domino greflus hominis diriguntur,SC uiam eius uolct, Et,præ phiii paratur'uoluntas à domino, Et,deus eft enim qui operator in nobis SC uelle. Et multa huz iufmodi quibus commendatur uera dei gratia,hoc eft quæ non fecûdum mérita noftra da tur,fed dat mérita ipfa cum datur,quia præuenit hominis uoluntatem bonam,nec earn eu iufquâ inuenit in cordc,{èd faciuSi ergo ita præpararet atq^ opcrarctur deus hominis uoz luntatcm,ut tantummodo legem (uam atq; doélrinam libero eius adhiberet aibitrio,nec uocatioe ilia alta atq? (ècreta fie eius agerct fcnlùm,ut cidem Icgi atq; docftrinæ accommo darct alTenlum,proculdubio earn legere uel intelligerc Icgcndo,ucl etiam exponcre ac præ dkare fufficeret,nee opus eflèt orare,ut deus ad fidem fuam infideliû corda conuerteret, SC

D 1 conuerfis

-ocr page 320-

Î2O

AVGVSTINVS VITA’LI c ar THA Gf NEN;S^Ï,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clt;^uerns proficiencem perfèuerantiam eiafcifm gtatiæ fax largitate doaaret. St etgo ba^c •

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a domino pofcenda eile no renuis,quid reftat frater Vit:alis,niß ut ab illo ea donari fatea/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*5“° P^fcéda eflè co/èntisf Si aut negas ab illo nos pofcere ifta debere,eidê dodrina:

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lp lus contradicis,qui3 ói. hoein ea didicimas,at ab illo ifla pofeamas. Orationem domigt;

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tip deo dicera Pater nofler qui es in ccelis nbsp;nbsp;nbsp;Lege expoßtorem eiuS

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ypnanus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cyprianatn, amp;nbsp;qaemadtnodum expofuerit quod ibi dicitur, Fiatuoluntas

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præaf:tÛ domni dicenas£gt;rate pro mir

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peiHi pro auiba^n' nbsp;nbsp;■^^‘’'^°‘’’“’'^P°^quot;‘’^°^^°^‘^^‘'‘'^‘”‘^dcoaunaipâtar.Nan

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus ßdem quam fideles hak nbsp;nbsp;M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utipßs ctiam pofea/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inôLlegen, Seiap

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßaectiamlcgwrptß^ea^JdTa I'

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menplnaniterioiturS'perfdniflr.ri ^^‘'‘“’^Poßiinccontradiäioae blafphcr

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F^^^^f^f^redendoeonfenhantdenß

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tere adßdetn fuam ipß ßdeicon^^'^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atiatn conaer/'

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^F^^^^slt;i^^^tieracitermasnas^m

rum credanroß hoc in eis ipfe non facit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deo gratias,qaando aliqai co

lemuSrProrfus non oratnus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o^fneSonam deum faUerenon aa^

facereqnod oramus. Prorfusnon * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß noßpfosnoniilum credimas

S‘^^ß^sagimusiDfumfacerenonputamus^bfi^Trr^^^^^^^^^^^‘^^^quot;^''^^^^ tnonibusfuntafaftem in cration^busn^r.A^^^^^ honnnum quibufeunep fer. Siuocibus noßris,eutn facereneoema^i r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facere deum rogatnas oribus

^edpiendoshocnontacTtZsfamp;uZ^^^^^ fiefendereliberumarbitriuZnn^

tiem non babeatnus ueramodumaeram nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oratiSisaaxiliutn^Sigcatiannnadho

teliberum arbitrium,non oppuanemus'undeß^b.T^^'^ Siucteuoi ^'mas defender

‘'’'■■«‘‘‘‘^fuorrradhucuukeamp;capriuunr.Rcrp^

»^^^ge,,reapatri,dopeosamp;cmmrtosmparrea^^^^^

poteßate tenebraram amp;nbsp;tranßniit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^tisJanétorum in Iamine,qui eruit nos de

Æd/Xu™arilt;mumfe/*eratfMendaL'î?®'quot;*®®“^^^ tid ipfe arbitnu noßtu

atqiodipfcrropamp;arl^^^l^^Z^^^^^

(ßorum in lumine,quia ipfe nos e^uitde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fâciat idoneos in parte fortts fan/

charitatis fiitp. Refponde aaomnßr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenebrarum,tranßulitin regnum ßlij

rutnhabeatnusar£rnu^^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciendum bfnumlibe/

modum didt apoßoluSodÄ eruit, ipfeLc£äl^£ cenebcarum, undenos ßquemad/

firumbonum,ßper Cure dodl-rina^£^r4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q^od tarn magnum no/ /

musauosd£ó£te£h P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantummodo facit, quid de his dice/

£adiu££anet^£^^^^^^^^

tantammodo ora'd‘ £ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenebrarumpoteßatediuinituseruanturCSi

ßautetn farrn'^nr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effedicis,iußdonidominiSCorationibuseccicßatcontradicis:

brratn a tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^‘^^dum,iduticp orandum fatcris, at eidem doétrinæ arbitrio li/

ƒƒ/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^f^^^d^citJtadtatncqrßdelesßant niß iibero arbitrio,

Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteßate tenebraruml^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cion negatar,ßd ßnc ullis humanisprtecedentibusmeritis aera monßra/

liberum ita defenditur,uthamilitatefblidetar, no elationcpnTcipitcturarbitriu,

X

-ocr page 321-

centra PEDAGIANV'M vitalem EP» cvri* 521

A qui glof iätur, non in homine,uel quolibet alio,uel feipfo,fed in domino glorietur.Pote ftas enim tenebrarum quid eft nifi poteftas diaboli angelorum eius, qui cu fuiflent an/ geli lucis, in ucritate per liberüarbitrium no ftantcsJed in ea cadentes faóti funt tencbræC Non te ifta doceo,fed quæ nofti ut recorderis admoneo. Huie igitur poteftati tenebraru, per illius ruinam cuî primo homini ab ea poteftate præuaricatio pftfuafa eft,amp; in quo oes cecidimusXubiedlum eft genus humanum,proptej quod de poteftate tenebraru eruuntur K paruulijcum.regenerantur in Cljrifto.Necç hoc apparet in eorum arbitrio liberato,nifi cum ad anno^pcruenerint ratione utentis ætatis, halsentes confentiente docftrinæ falutari in qua nutritMiint uoIuntatem,0C in ea finientes iftam uitam ß eledti funt in Chrifto ante conftimtionem mundi,ut effent fanóli Si immaculati in conipeeftu eius in charitate præde ftinati in adoptionem filiorum. Hæc aute poteftas tenebrarum,id eft diabolus qui dicitur etiam princeps poteftatis aeris,operatur in filijs diffidétiæ,princcps ifte redtor tenebraru, id eft diabolus diffidentiæ filiorum regens eos ad arbitrium,quod neq^ ip(c habet liberu ad benefaciendum,fed ad maximam maleuolentiam pcena (ui fceleris obduratu:und»nelt;' mo fanæ fidei credit,aut dicit hos apoftatas angelos ad priftinam pietatem correóla aliqn uoluntate conuerti.Quid ergo operatur hasc poteftas in filijs diffîdêtiæ,nifi opera fua maz bjK in primis maxime^ ipmm difi^dêtiam^ infidelitatem qua funtinimici fidei,per qua fdteos pofle mundari,poiK iànari,poffè perfeóliffïme liberos,quod eis uehementer inuiz det,in æternitate regenerari, Itaq? aliquos eoru per quos amplius decipere affeólauftit ha here nonnulla uelut opera bona in quibus laudantur, per quafc^ gêtes,præcipuc^ in gen te Romana,quæ præclaregloriofi'ftime^uiferunt.Sedquoniamficut ueriflïma Icriptura dicit,Omne quod no eft ex fide,peccatum eft,Et fine fide impoflibile eft utiq? placere deo, non hominibus,nihil fie agit hic princeps,^ ut non credatur in deum,nec ad mediatorcm a quo foluuntur opera eius credendo ueniatur.Sed iple mediator intrat in domum fortis,

B id eft in hoc feculum mortalium fub poteftate diaboli quantum ad ipfum pertinet coftitu! tum,Deipfo quippe fcriptum eft,quod poteftatem habeat mortis: intrat in domu fortis, id eft in fuo dominatu habetis genu^umanum,Si prius alligateum, id eft eius coercet Si cohibet poteftatem poteftatis iuæ fortioribus uinculis,0C fi'c eripit uafa eius quæcucj præ deftinauit eripere arbitrium eoru ab eius poteftate liberans, ut illo non impedientc credat in iftum libera uoluntate.Proinde hoc opus eft gratiæ non naturæ^Opus eft inqua gratiæ quam nobis attulit fecundus Adam,non naturæ quam torn perdidit in femetipfo primus Adam.Opus eft oratiæ tollentis peccatum Si uiuificantis mortuum peccatorem, no opus legis oftendetis peccatum nec à peccato uiuificantis. Nam ille magnus gratiæ prædicator, Peccatum,inquit,non cognoui nifi per legem. Et fi data effet inquit,lex quæ poffet uiuifica Rom.7 re,omnino ex lege effet iufticia. Opus eft hoc gratiæ, quam qui accipiût doeftrina falutari feripturarum iànôlarum,ôcfi fuerunt inimici fîunt amici,non opus eiufdem dodlrinæ, qua qui audiunt Si legunt fine gratia dei peiores cius effïciuntur inimici. Non eft igitur gratia dei in natura liberi arbitri] Si in lege atc^ doótrina, fi'cut Pelagiana peruerfitas defipit, fed ad fîngulos aeftus datur illius uoluntate,de quo fcriptum eft,Animam uoluntariam fegre/ gans deus hæreditati tuæ. Quia SC liberum arbitrium ad diligendum deum primi peccati granditate pdidimus,ÔC lex dei atq? dodtrina ^uis fanôta Si iufta Si bona,tamen occidit fi non uiuificet fpiritus,per quem fît,non utaudiendo,(èd ut obediendo,neq5 ut lcÆone,fed ut dileôlione tencatur.Quapropter ut in deum credamus,ÔC pie uiuamus,non uoicntis ne/ que currcntis,lèd mifèrentis eft dei,non quia uelle non debemus Si currerc,{cd quia iple in nobis Si uelle operatur SC currere.Vnde SC iplè dominus lefus credences à non credétibus, id eft ab iræ uafîs uala milèricordiæ dilcernens. Nemo inquit uenit ad me nifî fucrit ei da 104». e turn à pâtre meo.Et utiqj ut hoc dicerct in eius docftnna fuerant fcandalisati difeipuli eius qui eum poftea non funt lècuti.Non ergo gratiam dicamus effe dodlrinam, fed agnofea/ mus gratiam quæ facit prodeffe dodtrinam, quæ gratia fi défît,uidemus etiam obeffe do/

} élrinam

-ocr page 322-

513 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS VITALI C A R T H A G I N E NJS

ólrinam. Proptcrea deus ut omnia fùtura opera fua in prædeftinatione præfciucritfic ilia c difpofuiLut quofdam non credentes ad fidem fuam orationes credentium pro cis exau/ diendo conuertat,unde refutentur,K fi ille eft eis propitiuslt;orrigantur qui putat gratiam dei effe naturam liberi arbitrtj cum qua na{cimur,aut gratiam dei efle dodlrinam ^uis uti lem quæ per linguas Ô^ktteras prædicatur.No enim hoc oramus pro ihfidelibus ut fiat co rum docftrina,id eft ut homines fi'ntaty: ut dotftrina eis prædicetur quam malo fuo auàgt; unt fi non creduntEt pleruncç pro eis oramus qui cun^egant uelaudiant polunt credere, Sed oramus ut uoluntas corrigatuLdoôlrinæ có(èntiatur,natura fanetur. Hm uero ut per feuerentin eo quod efle cœperunLetiam pro feipfi's orantfideles’.utile eft quippe omnibus uel pene omnibus propter humilitatem faluberrimam, ut quales foturi fint fcire n«n poP fi'ntAd hocdicitur,Qui uidetur ftare,uideat ne cadattpropter huius timoris utilitatem.nc regcnerati amp;nbsp;pie uiuere incipientcs,tan^ fecuri alta fapiamus, quida non perfeueraturi pec (eueraturis dei permiffione uel prouifione ac difpofitione mi(centur,quibus cadentibus tec riticum timoré ÔC tremore gradiamur uiam iuftam,donec ex hac uita quae tentatio eft fug terram tranfeamus ad aliam,ubi iam non fit elatio coprimenda.ncc contra eius fuggeftio nes tentationescß luólandum.Sed de hac re,id eft,cur quida non permanfuri in fide Si fan (ftitate chriftiana,tamen accipiant ad temputf hanc g^tiâ, amp;nbsp;dimittantur hie uiuere donee cadat,cum poflint rapi de hac uita ne malicia mutaret intelledlum eorum, quod de fanólo Srff,4 in matura ætate defanefto fcriptum eft in libro Sapientiægt;quærat quifq; ut potueritSi fi in uenit præter hanc quæ à me reddita eft aliam probabilem ratione à reefta ndei régula non recedens,teneat eam,0C ego cum illo fi me noft latuerit: ueruntamen in quod perucnimus, in eo ambulemus donee nobis deus reuelet fi quid aliter fapimus, ficut apoftolicis Jitteris admoncmur.Peruenimus autem in ea quæ ad fidem ueram ôCcatholicam pernnere firmiP fime icimuSjin quibus ita nobis ambulandum eft adiuuante illo atep miferäte cui dicimus, Deduc me domine in uia tua Si ambulabo in ueritate tua,ut ab eis nullo modo deuiemus, igt; Duodecimfen Quoniam ergo propitio Chrifto Chriftiani catholici fumus, feimus nondum natos nihil tentiæ contr4 egiflè in uita propria boni feu mali, «ec fecundum tflerita prioris alicuius uitæ quæ nulla gwffof prQpj.j2 finguli habere potuerut.in huius uitæ uenire miferias:Sed tarnen fecudum Adam carnaliter natos contagium mortis antiquæ prima natiuitate contrahere, nee libcrari à fup plicio mortis æternæ,quod trahit ex uno in omnes tranfiens iufta damnatio,nifi pet gta/ tiam renafcantur in Chrifto.Scimus gratiam dei nec paruulis nec maioribus fecudum me rita noftra darfScimus maioribus ad fingulos aólus dari, Scimus non omnibus hominP bus dari,óó quibus datur non folum fecundum mérita operum non dari, fed nec fecudum mérita uoluntatis eorum quibus datunquod maxime apparet in paruulis.Scimus cis quiz bus datunmiiericordia dei gratuita dari.Scimus eis quibus non datuniufto iudicio dei no dari.Scimus quod omnes aftabimus ante tribunal Chrifti, ut ferat unufquifc^ fecundum ea quæ per corpus geflitmon fecundum ea,quæ fi diutius uiueret gefturus fuit,fiuc bonum fiue malum.Scimus etiam paruulos fecundum ea quæ per corpus geflerunt,rccepturos uel bonum uel malum.Geflerunt autem no per feipfbs,fed per eos quibus pro illisrefponden tibus amp;nbsp;renunciare diabolo dicuntur Si credere in deum, unde amp;nbsp;in numero fidelium copu Mlt;irci,i6 tantULpertinentes ad fententiam domini dicentis. Qui credidcrit amp;nbsp;baptizatus fuerit fab uus eritPropter quod Si illisqui hoc facramentum non accipiunt,c6tingit quod fcquitur. Qui autem non credidcrit condemnabitur.Vnde amp;nbsp;ipfi ficut dixGfi in ilia parua ætate mo riunturgt;uticp fecundum ea quæ per corpus gefferuntjd eft tempore quo in corporc fucrut, quando per corda Si ora geftantium crediderunt uel non crediderunt, quando baptizati infitntium, uel non baptisati funt,quando carnem Chrifti manducauerunt uel non manducauerunt, quando Si fanguinem biberunt uel non biberunt,fecudum hæc ergo quæ per cornus gefle runt,non fecundum ea quæ fi diu hicuiuerent gefbiri fuerant iudicatur. Scimus relices efle mortuos qui in domino moriuntur, nec ad eos pertinere, quicquid arfturi fiierant fi tem/

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pore

-ocr page 323-

CONTRA PELAGIANVM VITALEM, EP» CVlI. JlJ

A pore diuturniore uixiflentSdmus eos qui coFde proprio credunt in dominum,fua id face re uoluntate ac libero arbitrio.Scimus pro eis qui nolunt credere,nos qui iam credimus !:€/■ fta fide agerecum deum oramuß ut uclint. Scimus pro eis qui ex illis crediderut tanquam de bénéfices reóle atqj ueradter ÔC debere nos deo agere gratias ôi folere. Recognofds me ut puto in his quæ ribs (cire dixi,no omnia quæ ad fidem catholicam pertinent commemo rare uoluifle, fed ea tantum quæ ad iftam quæ inter nos agitur de dei gratia quæftionemj utrum præceda^hæc gratia an fubl^quatur hominis uoluntatem,hoc eft,ut planius id eloz quanutrum idft) nobis detur,quia uolumus,an per ipfam deus etiâ hoceffidat ut uelimus, ûi ergo iftas dhodecim iententias quas nos dixi fdre ad fidem reólam ôi catholicam per? finere,e»am tu frater nobilcum tcnes,ago deo gfatias,quas profcdto no ueraciter agerem, nifi gratia dei fi'eret ut teneres.Quæ tibi tenenti nuUum omnino remanet nobiicum de hae quæftione certamen. Vt enim eadem duodecim breui expofitione percurram, Quomoz do uoluntatis humanæ meritum fequitur gratia cum detur amp;nbsp;paruulis, qui hoc nondum poffunt uelle feu noUe.Quomodo gratiam uel in maioribus dicutur præcedcre mérita jio luntatis,figt;ratia ut uera fit gratia non fecundum mérita noftra datunquam fentetiam ca/ rholicam Pelagius iple fic timuit.ut eos qui dicunt gratiam dei fecundum mérita noftra da ri’finedubitatione damnaret.ne à catholids iwdicibus damnaretur.Quomodo dicitur gra tia dei in natura efle liberi arbitrrj uel in lege atquc do(ftrina,cum amp;nbsp;iftam fententiam Pela gius ipfe damnaucrit, proculdubio confitens gratiam dd^d fingulos adtus dari eis utique qui iam libero arbitrio utuntuL Quomodo dicitur omnes homines earn fuiftè acccpturos finoniniquibys i,5 datuream fuauoluntatcf:fpueret,quoniadcusuultortlnes homines faluos fieri,cum multis non detur paruulis,0£ fine ilia plericp moriantur qui non habent co traria uoluntatê,ôi aliquando cupietibus feftinantibuscp paretibus,miniftris quoqj uolen tibus ac paratis,deo nolente no detur, cum repente antequa detur expirât pro quo ut acci/

8 peret currebatur. Vnde manifeftu eft cos qui huic refiftut tarn perfpicuæ ueritati,no intelli/ x.Com$ gcre omnino qua locutione fit di(ftum,quod omnes homines uult deus faluos ficri,cu tarn ^ulti falui no nant,no quia ipfi,{ed qufe deus no uult,quod fine ulla caligine manifeftatur gt;n paruulisjSed ficut illud quod didlu eft;Omnes in Chrifto uiuificabuntur,cu tam multi æterna morte puniantur,ideo diótu eft,quia omnes quicunep uita ætcrnâ pcrcipiut no per/ ripiut nifi in Chrifto,ltaquod diólu eft,omnes homines uult deus faluos fieri,cu tam mul tos nolit faluos fieri,ideo dieftu eft,quia omnes qui falui fiutmifi in ipfo uoletc no fiunt,0ifi quo alio modo ilia uerba apoftolica intelligi poflunt,ut tame huic apertiflîmæ ucritati,!« qua uidemus tam multos uolétibus hominibus,fed deo nolete faluos no fieri,cotraria efle no poffintQuomodo ut detur gratia diuina,uolutas meretur'humana,fi cis quibus datur gratuita mifericordia datur,ut uera fit gratiaCQuomodo in hae re mérita pefantur uolun tatis humanæ, quandoquide illis quibus gratia ifta no datur, nullo plerunqj merito, nulla uoluntate diftantibus,fed fimilcm cum eis quibus datur habetibus caufam iufto tarnen in dicio dei no datur.No enim eft iniquitas apud deu,ut intclligat quibus datur nbsp;nbsp;gratis eis

detur,quado iufte utiçp no daretur,quonia fimile habetibus caufam iufte no datur» Quo/ modo nó gratiæ dei eft no folu credendi uolutas ab initio,uerumetiâ perfeuerâdi üfqj in R nem,cum finis ipfe uitæ huius no in hominis,{èd in dei fît poteftate,ôi poflît uticp deusetiâ hocbenefi'ciu non perlèueraturo côferre,ut rapiatur ex corpore ne malicia mutet intclleótct illiusCNó enim recipiet homo feu bonu feu malumifi fecundu ea quæ per corpus geffit, no fecunduca quæ fi diutius uiueret gefturus fuit.Quomodo dicif’ proptcrea quibufda no da ri,quibufda morituris paruulis dei gratia dari, quia eoru futuras præuidct uolutates quas habituri effent fi uiueret,cu fecundu ea quæ p corpus geftît,nô fccudu ea quæ gefturus effet fi diutius fuiflet in corpore,unufquifq^ recipiat fine bonu fiue malu,ficut apoftolus HifRnitC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .

Quomodo fecudu uolutates fuas futuras hominesiudicantquot; quas habituri fuiftc dicunt'’, fi diutius tenerent'’ incarne,cudicat fcriptura, fcelices mortui q indno moriuturCquoru fine Apocdtt^.

D 4. dubio

-ocr page 324-

A V G V s T IN V S VITALI CARTHAGINEIJSL

dubio certa ôi (ècura félicitas non eft,fî SC ea5][uæ non egerunt, fed aóluri fiicrant fi effet cis C hæc uitaprolixior Judicabit deusinullumi^accipit beneficium qui rapitur ne malicia mu/ tet intelleôtum e{us,quia ôi pro ipû malicia cui forfitan imminenti fubtraólus eft pcenas luinnec gaudendum eft de his quos in fide retfta amp;nbsp;uita bona nouimus effe defondos, ne fècundum aliquafteleira iudicentur quæ fuerant fi uiuercntfortaflè fatturi:nec dolendi uel deteftandi funt hi qui uitam iftam infidelitate ac perditis moribus finierût,quia forte fi ni/ uerent,a(fturi fuerant pœnitentiam pieq^ ui(fturi,amp; (ècundum ifta funt iudicandi; totusc]^ de mortalitate liber gloriofifiSmi Cypriani reprobandus ôi abijciendu?eft,inquo tota tnortaliiate eius intentio eft,ut feiamus bonis fîdelibus gratulandum effe morientibuswuando huius uitætentationibusauferuntur,deincepsin beatiflîma fecuritatemanfuri.Sed quoniatn hoc falfum non eft,6£ fine dubitatione felices funt mortui qui in domino moriuntunriden dus eft Si execrandus error quo putatur quod homines fecundû fiias fiituras,quæmorieti tium non {untfuturædudicandifiint uoIuntates.Quomodo dicuntur negate liberu uolun tays arbitrium, qui confîtentur oém hominem quiiquis (uo corde credit in deum. non nifi fila libera credere uoluntate,cum potius illi oppugnent dei gratiam qua uere ad bona eliz genda Si agenda fit liberu^quot; Quo dicitur q, per legem dei atq^ dodlrinâ icripturarum fiat, quod eadem feriptura dixit,Præparatur uoluntas à dno,ac non potius per occulta infpira tionem gratiæ dei,quoniâquidem pro eis qui eidem doétrinæ cotradicentes nolunt ei cre/ dere ipfum deum fide reóla rog^hius ut uelintç'Quo deus expeólat uoluntates hominutn ut præueniant eum quibus det gratiâ,cum gratias ei non immerito agamus de his quitus ei credentibus aut eius doôlrinâ uolutattfimpiaperfequentibus milèricordiâ prxroga/ uit,eoscß ad ièipfum omnipotêtiflima facilitate conuertit,ao uolétes ex nolentibus fecinuc quid ei inde gratias agimus,fi hoc ipiè non fecit, ut quid tantomagis eum magnifîcamus, quanto nolebât credere quos crédidiflè gaudemus,fî gratia diuina uoluntas in melius non caî.i mutatur humana» Apoftolus Paulus,Eram inquitignotus facieecclefijsludæx quæfunt D in Chrifto,tantum aût audiebant quia qui aliqn nos perfequebatur.nunc euangelizat fidé quâ aliqn uaftabat,ôc in me magnificabât deu. Vc^uid magnifîcabant deû fi no deus ad feipfùm cor illius uiri fuæ gratiæ bonitate couerteraLqh ut ipfe confitetur,mifericordiâ cofe cutus eft ut fi'delis eflèt ea fide quâ aliqn uaftabat: ipfum etiam üerbum quod pofijit, que nifi deum hoc tantum magnu bonum feciftè declaratCQuid eft enimjn me magnificabâc Atqui græce Jeummifi in me deu magnificum prædicabantf Si magnum illud faólum de Pauli coucr fecerat, SC quo paefto ipfe fecerat fi uolenté credere ex nolente ipfe non fccc/ Nempe manifeftum eft ex illis duodecim ièntentqs quas pertinere ad catnolicam fide negate non fi'nerismon iblum omnibus,uerumetiam fîngulis id confîci ut confitcamur gra tia dei præueniri hominum uoluntates,62 per hanc cis potius præparari, q propter eorum meritum dari.Autfi' aliquid eorum duodecim efle ucrum negas,quorum proptercacom/ mendo etiam numerum,ut facilius memoriæmandétur diftinótius^ teneantunnontcpi geat referibere ut iciam,6i ca quam mihi dominus dederit facultate rcfpodcam.Ego cnim hæreticum quidem Pclagianum te effe non credo, fed ita te efle nolo ut nihil illius ad te tranfeat,uel in te relinquatur erroris. Sed inter hæc duodecim reperics forte aliquid quod negandum ucl dubitandum putes, SC unde nos operofius difputare compellas. Nunquid SC orare prohibebis ecclefiam pro infi'delibus ut fint fideles, pro his qui nolunt credere ut uelint credere,pro his qui ab eius lege doólrinac^ diflèntiunt,ut legi eius doôtrinæcp conz (èntiant.ut det illis deus quod per prophetam promifît, cor cognoicendi eum SC aures au/ diaates, quas uticç acceperant, de quibus laluator ipfe dicebat. Qui habet aures audienz di audiat C Nunquid ubi audieris facerdotem dei ab eius altari populum hortantem ad deum orandum,uel ipfum data uoce orantem, ut incredulas genres ad fidem fuam ucniz re compeUat,non relpondebis,Amen7’Aut etiam huius fidei lanitati côtraria difputabis» N uquid beatiflimu Cyprianum in hoc erraflè damabis ucl fufurrabis, ubi pro inimicis fi ƒ det

-ocr page 325-

CONTRA PELAGIANVM VITALEM, E P I S T. CVII 525 dci Chriftianæ,ut etiam ipfi ad cam couertantur orare nos docetC’Nûquid poftremo apô ftolum Paulum pro ludæis infîdeiibus habentem taba nota ailpabis,de quibus ait: Bona Row.to uoluntas quidem cordis mei Sideprecatio addeum pro illis in falutê Quinetiam thefla? ïoniccnfîbus dicit:De cætero fratres orate pro nobis,ut uerbû domini currat ôi. olorificetur Reut etiâapud uos,ut eruamur ab iniquis amp;nbsp;malis hominibus.Non gnim omniu eft fides, Quomodo curreret amp;nbsp;glorificaretur uerbû dei nifi ad fidem conuerfis eis quibus prædicare turquandoquide iam credentibus dicit,quemadmotiu ÔC apud uos C Seit certe hoc ab illo fieri quern uult lôgari ut hoc faciat,ift etiâ eruatur ab iniquis Si malis hominibus,qui profc fto Si illis oranfibus no erant credituri.Propter quod addidit,Non enim eft omniu fidcs, SdiceretjNon enim apud omnes ctiam nobis orantibus glorificabitur uerbû dei, itiqj fuerant credituri,qui ordinati erât in uitam ætcrnâ,prædeftinati in adoptioz nem filiorû per lefum Chriftum in ipfum. Si eleefti in ipfo ante mundi conftitutione, Sed ideo deus per orationes credentium nondum credentes crederc facit. Nemo eft enim tam WRperitus.tam carnalis,tam tardus ingenio.qui no uideat deum facere quod rogari (e præ cepit ut faciat.Hæc Si alia teftimonia diuina quæ cómemorare longum eft,oftendunt deû gratia fua auferre infidelibus cor lapidcum Si præuenire in hominibus bonarû mérita uo/ Juntatum Jta ut uoluntas per antecedentem gfatiam præparetutnoli ut gtatia metito uo luntatis antecedente donetur:hoc eft %ratiaruma(ftio indicat quod oratio,oratio pro infix delibus,gratiaruma(ftio pro fidelibus. Qui enim eft orandus ut faciatdlli eft aótiogratiaru teddéda cum fccerit. Vnde idem dicit apoftolus ad l^hefios: Propter hoc Si ego audita fi'z de ueftra in domino lefii Si in omnes faneftos^o ceflo gratias agere pro uobis.Loquimur 3utetn nunc de ipfis initfisjcum homines qui erat auerfi' Si aduerfi' conuertuntur ad deum,

Welle incipiunt quod nolebant. Si habere fidem quam nonhabebant, quod ut fiat in eis öretur pro eis,quamuis non oretur ab eis Jpfi enim quomodo inuocabunt in quern no crc Row.iö B oiderunt^’Cum uero fadum fuerit quod oratur,ei qui fecit aguntur gratiæ Si pro eis Si ab eis.De orationibus aute iam fideliû quas Si pro fe Si pro alfis fidelibus faciunt ut proficiat

eo quod eftè cœperunt,8i de gratiari^dionibus quia proficiunt,confligcndû efte tecum Won puto.Contra Pelagianos eft ifte conflidus tibi nobisep comunis. Illi quippe omnia Wndelem piamc:^ uitam hominum pertinentia ita tribuunt libero uoluntatis arbitrio, ut ebenda ex nobis, no à domino purent eftè pofeenda, Tu aute fi ea quæ de re audio uera Iwntânitiû fidei ubi eft etiâ initiû bonæ hoc eft piæ uolûtatis,nô uis donum eflTe dei,fed ex wobis nos habere contendis ut credere incipiamus,cætera aute rcligiofæ uitæ bona deû pec gfatiam fua iam ex fide petentibus,quærentibus,pulfàntibus donate confentis.Nec attenz dis ideo pro infidelibus deû rogari ut credant,quoniâ deus donat Si fidem Jdeo pro eis Si qui crediderint deo gratias agi,quoniam donat fidem.Quamobrem ut hunc ad tc fermoz Wem aliquando c5cludam,fi negas orandum efle,ut qui nolunt credere uelint a;ederc,fi ne/ gas agendas eftè deo gratias quoniam credere uoluerût qui nolebant credere,alitcr tecum agendum eft ut no fic crrcs,aut fi' errate perfiftis ne mittas alios in errorem.Si autem quod de te magis credo,fentis atep confentis orare nos deum debere ac folere pro nolentibus ere dere ut uelint credere,Si pro eis qui aduerfantur Si.cotradicunt legi eius atq; do(ftrinæ,ut ei ttedant eamé^ fclt;ftentur,Si fentis atqj confentis debere nosetiam deo agere gratias ac fbz ^tepro talibus,quod ad fidem eius doólrinamé^ couerfi' uoletes ex nolentibus fiunt,opor

Rue dubitatione fatearis uoluntates hominum dei gratia pra:ueniri,6i ut bonum uelint womines quod nolebat,deum facere, qui rogatur ut faciat,8i cui nos nouimus agere gratis as dignu à iuftûefte cum fecerit.Dominus tibi det intelletftû in omnibus domine frater,

Äuguftinus SeleucianæjdebapttimoSi pœnitêtiaPetn côtraNouatianos. Ep. CVIII, Re l IG I O s IS SIM AE Si in Chrifti diledlione honorâdæ faraulæ dei Selcucianæ Au guftinus epilcopus in domino falutê. Ledtis üteris tuis de falute ueftra lætatus ad ea quae fcripfîfti refpondere non diftuli.Et primum miratus quomodo dicat Nouatianus ifte

Petrum

-ocr page 326-

AVGVSTINVS SELEVCIANAE

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pctrum baptisatüiïï non fuiflè,cuni paulo4upcrius lcnpfèris eum dixiBc^ spottoli (ue/ c

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ntbaptisati.VndeaûcilIi aideaturquod inter apoftolos baptt2;at:as Petrus non fùenf,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgnoto.Et ideo exetnpïu epidolæ tuæ ne fôrfitan tu no b^beas,miß tibidn quo diligentius

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conGderares ad ea me reCpondete quæ inueni in litteris tuis. Si enim notarius noa mendo

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k cxcepif, aut fctipEt^neCcio quale cor habeat,qui cum apodolos baptisatos dicat, Petru

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Panitentes. ^ptisatun^cgat,(^uod autem dicitur Petrum egiflc pœnitentiam,cauendam ep,t2c ita

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putetur egiflc quomodo agunt in cccItGa qui proprie pœnitentes uocantur.Et quis hoc fc/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pœnitentes namerandum putemUsCPcenituitein

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbriftum,quod eius indicâtlacbrymæ,Sic enim faiptueP, Quia deuitama

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucrant reiiirreótione domini conßrmati, Qi. illo aduentu Ipiritußkniti

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rolt;in,zo Kxit ' æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inipiratione quam demoniirauit dnspoßea^ refar/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;óte dici oof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;udauit in eotam faciem dicens,Acdpite ipintuCanHum, Vnderef

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menaôLl^dTTr^^^^ ttegauitdnm,nondum ßierant apoPoli baptizatG^^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AÜ.I Ivanesouidembanr^^ ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixitpoPepreiurrexit,ôiconuerCatasePeueis,

indpietis d eßjs t2on DoPme ^P‘'f'^‘‘^J‘lt;]quot;3,aosaa[rpinttiû,nélo bapD~abimini,guein Xacapta’/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cis baDd~ad Serin 'a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vosaûtfcmuilânâoinapfc

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,e KT e Le‘ ‘^'‘^“”^‘’V‘i^'bi‘iÿ.Siieindpieasb3c,BrranarlremtiihûmccrSl

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i„n,eu,rHi ^^‘«••’SdiburcaBrpcodidbusibuenicuc.baDasabtcis

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«rJiumdi. roBCrgaicK^caxisfaanicncconaBCBnCBcSia^^i^ns

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuendem elf ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“'“quot;’“Saqua noamp;i/fcbaptisatosjiic'

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siatt anaqui luOinaoa aKundJecentar.non erat eis dpX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laenntb^a^a.

1 ‘^«-7btdteüd£tetutAbraam.eiusipponS^quot;amßZnn^^^^^ poa^dnsChtiausineecleßaLamp;^menmm^^^^^

‘‘‘^•iamp;naambaptißnumdedit.Xapemßimed^^t^?unk‘^'‘quot;'‘''‘‘^''r°''^^°‘'‘''^quot;^ Cufanao non ,nff,f„t !„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixit,äi qais non renatas (berit ex aqua XCpiri

ricbam^atusreTmnrê^!’‘”'^°^^^^^

Lume^nr^iu-

diuenle^ I , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ticelligcK debemas, euß forte quos anouOia paßionis

n T uenTl^’nr'° ‘^!i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baptisatcntutoeddfunt, quLs iApaffio

BapefmKo baptifmo deputata elbSednunquidhocpoßimus deapoßolis dicere, qaiufaadeo edanfbaptigarcntfamp;dnonouu

^óbanti^d'^ear

do baprizatt Pnt alp apoPoli, acruncamen etiam ipfos baptizatos tntelliscre debemus: quemadmodum Ccriptum cP,qaando baptisatæ funt plcbcs cccleßarum ,'nHieraCalem dr öamana,guando autem bapdzatæPntalïæplebes gentium quibus apoPoliepiPoIas mi lctunt,noncPuttcprcripcum:öitamen etiam ipfas baptizatas uticu minime dubitatnus, domtni lententtam,Niß'quis renatus fucrit ex aqua Si fpù itarandto,non in loa/t. 4. trabnin regnum cœloiuin. Vttden autem de domino Ictiptum ep, Siquia baptizabatpin rcs^^ Iohannes, Si quia ipPnon oapttzabat fed difeipuli eius, utintelligeremus Siipiutn qnidem baptizaireprxfcntia maiePatis,non tarne iplüm baptizaifemanibas fuis, Ipdus cnim eratbaptifmt facramentam, addifipulosaatem baptizandiminiPeriam pertine/' Ioan,; bat. Tune ergo quando dieitIohannes euangelipa in euangelio fuo, PoPhxc exptlcius SidiPipuIi cius inlad^eam terram,Siillicmorabatar cum eis, Sibaptizabat, Tuncpaulo'' loan,^. pobldeillo loquens ait: Vt ergo cognouiclefusqaia aadierûtpbariïxiquodlefusplarcs diPipulOS faccret. Sibaptizarerplares quam Iohannes, quanqp lePs non baptizarct, Pd diPipali cias,reliquit ladeTam Siabijtiteru in Galïlæam, Tune ergo quando abHierofoIy tnis exijt cum diptpulisfuisin ladceam tcrraaijSiillicmorabatar cu eis, baptizabat no per

-ocr page 327-

an PETRVS FVERIT BAPTIZATVS, EPIST. CVIII 527

A ,fed per difcipulos fuos,quos intclligi'nftis iam fuifTc baptisatos,fiue baptifmo Io/ annis ficut nonulli arbitrantur,fiue quod magis credibile eft baptifmo Ghrifti.Neq^ enim ßiiniftcrio baptisâdi defuit,ut haheret baptizatos feruoSjper quos cæteros baptisaret, qui non defuit memorabilis illius humilitatis miniftcrio,quando cis lauft pedes,petenti Pez tro.ut non tantum pdles,uerumetfam manus Si caput ei lauaret,Refpondit: Qui lotus eft non indfget nifi ut pedes lauet, led eft mundus totus,ubi fntelligftur quod fam Petrus ba/ ptizatusfiieratQuomodo auteifte dfcat,quodin ep’ftola tua pofufftf,quod apoftolf de/ derfntpœnftenttâ pro baptifmo,non euidenter exprcftum eft.Sf enfm pro baptffmo ideo nicft,quonfam per pœnftétfam remfttuntur peccata,habet alfquid ratfonfs quod dfcftSed tails pœtftcntfa poft baptilmum poteft u tills eflè,fi' quis peccauerftJfte autem quonfa np/ gat poft baptifinu darf pœnitentiæ locû,cum dicit, ficut Icn'pfifti, pœnitétiam folam ante oaptifmutn elTe, datur intellfgi ftc eum dfxiflè,quod apoftoli dederfiit pœnitentfâ pro baz ptifmOjUt ante baptffmum earn dederfnt,atq^ hi quibus data fit poftea non fuerfnt baptfz 2ati,quiaefs ilia pro baptifmo fuit,quod Nouatianosdfeere nunquaaudfui, Vndequæjje diligenter,ne forte alfcuius alterius errorfs fit, Si Nouatianu fe eftecofingat uel putet/Aut fi Si hoc Nouatiani dicut,nefciojlllud tame fefo quonia quifquis hoc dicit,à régula fidei caz tholicæ ôià dotftrina Ghrlfti ôi apoftoloru prerfusalienus eft. Agunt enim homines ante haptifmuni pœnltentiam de fuis pridl'ibus peccatis, ita tarnen ut etfam baptizentur, ficut Ictlptum eft in aftibus apoftolorum,loquente Petro ad Iffdxos Si dicente: Agite pœnften Jiani Si baptizetur unufquifq; ueftrum in nomine domini lefu Ghriftf, Si dimittentur uo/ °is peccata ueftra. Agunt etfam homfnes pœnfcentfam,fi' poft baptffmum fta peccauerfnt titcxcommunicarf Si poftea reconcfliari mereantunSfeut agunt fn omnfbus ecclefijs fllf qui pioprie pœnftétes appellantur. De tali enfm pœnitentfâ locutus eft apoftolus Paulus,ubi excont nit;Ne iteru cum uenero humflfet me deus apud uos Si lugeam multos ex hfs quf ante pec

B caucrunt, Sj non egerunt pœnftentfam fuper immundfcfa Si luxuria Si fornfeatione quam i.Cor.ii Pgerunt, Neq^ enim Icribebat ifta,nifi eis qui iam baptizati fuerauHabemus etfam in aefti Dusapoftolorum:Simonem fam baptf#atu,cum pecunjla uelletemere,ut ei per fmpofitio/ nem manus daretur lpiritùftan(ftus,admonitû à Petro ut de hoc graui peccato ageret pœ/ aÆ« *^'tcntfam. Eft enim pœnitentia bonorum Si humflium fîdelium pœna quotidiana fn qua Peftora tundfmus dfcentes:Dimitte nobfs dcbfta noftra,fîcut Si nos dfmfttfmus debftori busnoftris^ Neq; enfm eanobfs dfmfttf uolumus quæ dfmfftanon dubftamus in baptifz tnojfed ilia utiq; quæ humanæ fragilitati quâuis païua tamécrebra fubrepûr.Qu^ fi collé VenMlid’mut fta contra nos fuerint.ita nos grauabunt Si oppriment ficut unû aliquod grande peccatil. Quid enim fntereft ad naufragfû utrum uno grâdi ftudu natiis operiatur Si obruatur, an paulatim {ùbrepés aqua in lèntina Si per negifgentlâ dcrelidla atep contêpta fmpleat nauê atq; fubmergatç' Propter ha:c iefunia Si eleemoiynæ Si oratioes inuigilât,in quibus cû dfcf/ nius,Dimitte nobis ficut Si nos dfmittimus,manifeftamus habere nos quod nobfs dfmit/ tatur,atc^ fn hfs uerbfs humflfâtes anfmasnoftras,quotfdfanâ quodâmodo agerc pœnftê/ tiam no ceffamus.Ad ea quæ (crfpfiftf,puto me breufter lèd luftfcieter relpodfftc.Supcreft ut ille non fit cotentiofus propter quem lucrandum ad me talcs Ifttcras dandas putafti.

Auguftfnus mon3chas,quæ dum ftudenr mutare præpofitam fndecenter fuerant tu multiiatae,reuocat ad concordiam præfcribens fllts ui'tæ rcgulam. Epifr» CIX»

I c V T parata eft feuerftas peccata quæ fnuenerit ufndfcarc, Ica no uult chariz tas quod ufndfcct fnuenfre. Hæc cauia feeft ut ad uos no uenircm cum meam prælcntfam quærcretfs, non ad paefs ueftræ gaudium, lcd ad dfftenfionis uez -S ftræaugmcntum.Quomodo enim cotemnerem Si impunitum relfnquerem, fi Si me præfente tantus uefter tumultus cxiftcrct,quantus me ablcnte,Si fi ocuîos meos la ûilt, tarnen aurcs meas ueftris uocfbus uerberauit îT Nam fortaflis etlam maior eflèt uez ftrafeditio in præfcntfa mca,quam neceflè effet uobis non concedi,quæ in perniciofîftîmu exemplum

-ocr page 328-

5î8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;REGVLA MONACHARVM* •

exemplum contra fanam di{ciplinam,quod uobis non expedi't petebatis,ac (îc quales non c uoio inuenirem uos,ôi ipfe inuem'rer à uobis qualem non uolcbatis. Cum ergo fcribat v poftolus ad Corinthios dicens, Teftem dcum facio (viper animam meam, quia parccns uobis nondum ueni Corinthum,non quia dominamur tidei ueftræ, led cooperatores fu/ mus gaudq ueftri, h«c ego etiam dico uobis,quia parcens uobis nofl ad uos ueni. Peper/ ci etiam mihi,ne trifticiam luper trifticiam haberem, SL elegi no ut cxhiberem faciem mcâ uobis,lèd efFunderem cor meum deo pro uobis,6i caulàm magnipericuli ueftri,non apud uos uerbis,fed apud dcum lachrymis agerem,ne conuertat in ludlum gailtiiû mcum, quo foleo gaudere de uobis,Si inter tanta fcandala,quibus ubilt;^ abundat hic itjudus aliquan/ dp confolari,cogitans copiofam congregationem,ôi caftâm dilcôtionem, amp;nbsp;fandurn con/ uerfationcm ueftram,ôlt; largiorem gratiam dei,quæ data eft uobis,ut non folum carnalcs nuptias contemnerctis,uerumetiam eligeretis in domo focietatem unanimes habitâdi, ut fit uobis anima una SL cor unum in dcum. Hæc in uobis bona,hæc dei dona confideransgt; îqfer multas tempeftates,quibus ex altjs malis quatitur cor mcum (blet utcûq; rcquiefcerc. Currebatis bene,qüis uos fafcinauitCSuafio ilia non eft ex deo qui uocauit uos.Modicum lèrmenti,nolo dicere quod Icquitur.Hoc enim magis cupio ÔC oro SL hortor, ut ipfum fer/ mentum conuertatur in mclius,ne tota mafia lîcut ^enè iam fecerat,conuertatur in peius» lcv£^a;5iv£Tt Si ergo repullulaftis fanum facere,orate ne intretis ni tentationem,ne itcrum in contentio nes,æmulationes,animolîtatcs,Âflcnfi'ones, detraóliones, leditiones, fulurrationes. Non enim fie plantauimus SL rigauimus hortum dominicum in uobis, ut Ipinas metamus iftas ex uobis.Si autem adhuc ueftra tumuItuatÂr infi'rmitas, orate ut cruamini de tentaûone.

Quæ autem conturbant uos,fi adhuc conturbant uos,nifî correxerint portabunt iudidutn forte in dog/ quæcûqj illæ fuerint.Cogitate quid mali fit ut cum deo natis in unitatc gaudeainus,intcr »Mlt;thî unitdte nbsp;nbsp;fdiifmata in monafterio lugeamus. Perleuerate in bono propofito, SL non defîderabi/

tis mutare præpofi'tâ, qùa in monafterio illopcr tam multos annos perlèuerantc SL nume d ro SL ætate creaiftis,quæ uos mater no utero led animo fulcepit, Omnes enim quæ illuc uc niftis,ibi earn aut fanôlæ præpofitç forori meæ lèfuientem,placentem,autetiâ ipfam præ pofitam quæ uos fufeepit inueniftis:fub ipla eftis eruditæ,lùb ilia uelatæ,lub ilia mulripli/ catæ,SC fie tumultuamini ut cam uobis mutetis,cum lugere deberetis ,fi earn uobis mutare uellemus Jpla eft quam noftis,ipfa eft ad quam ueniftis, iplà cft quam per tot annos ha/ bendo creuiftis.Nouum non accepiftis niß præpofitum, aut (î propter ilium quæritis no/ uitatem,Si in eius inuidiâ contra matrem ueftram fie rebcllaftis, cur non potius id petiftis ut ipfe uobis muteturCSi autem hoc exhorretis,quia noui quomodo eum in Chrifto ucne rabiliter diligatis,cur non potius illamCln uobis nancp regendis ficpræpofiti rudimêta tur bantur,ut magis uelit uos ipfe dclèrere,^ iftam ex uobis famam SL inuidiam fuftincrc, ut dicatur non uos aliam quæfi'turas fuifle præpofitam nifi ipfum ccepiflètis habere præpofî/ tum.Tranquillct ergo deus ôC componat animos ueftros,nó in uobis præualeat opus dia Foj'terfcwrr^ bolûlèdpax Chriftiuincat in cordibusueftrismecdolore animi quia non fît quod uultis, «a refipid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pudet uoluifle quod uelle non dcbuiftis,erubefcendo curratis in morte,fed potius

Auguftini quam dedit fanilimonia libus.

ti.q.i.non dicatif.

pœnitêdo refumatis,ncc habcatis pœnitêtiam ludæ traditoris, fed potius lachrymas Pc paftoris. Hæc funt quæ ut oblèruetis præcipimus in monafterio conftitutæ.Primum propter quod eftis in unum congrcgatæ,ubi unanimes habitetis in domo, SL fit uobis cor unum Si anima una indco.Etnon dicatis aliquid proprium,fedfiht uobis omnia commu nia,ôi diftribuatur unicuiq^ ueftrum à præpofîta ueftra uitftus SL tegumcntum,nonæqu3 liter omnibus,quia non æejualitcr ualctis omnes,fed unicuiq; fîcut opus fucrit Sic enim le/ giftis in Adtibus apoftolorum,Quia erât eis omnia communia amp;nbsp;diftribuebatur fîngulis prout cuiq’ opus erat.Quæ aliquid habebantin feculo,quando ingreflæ funt monafteriu, libenter uclint illud efte commune. Quæ autem non habebant,non ea quærant in monafte rio quæ neeforis habere potuerunülèd tarnen earum infîrmitati quod opus eft tribuatur,

-ocr page 329-

REG VLA MONAGHäRVM. ' HPIST, -^CIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jz^

A amp;nbsp;fi paupcries carum quando foris erant, n« ipfa neccflaria poterat inucm're : acnon idea patent fe cfle felices, quia inuenerunt uiólum Si, tegumentum, quaic foris inucnirc non po-r tucrunt : nec erigantcemicem qjiia fociantur cis, ad quas foris accedere non audebant, fed furfum cor habeant,5i terrena bona no quærant,nc incipiant monafteria cfl'c diuitibus utiz lia non pauperibuSfß diuites illic humiliantur. Si p^apercs illic ind^tur. Sed rurfuscriain illæquæ aliquid ede uidebantur in ieculo, non habeant faftidiofbrorcs fijas, quæ ad il/ lam fanólam focictatem ex paupertate uenerunt. Magis autem ftudeant non de paretum diuitum dionitate,{ed de pauperufti fororu focictatc gioriari.Ncc extollantur ß comuni ui'/ tæ de fuis faailtatibus aliquid cotulerunt: nec dc fuis diuitfjs magis fuperbiäriquia cas mo/ naftcr^ partiutur, quam fi eis in feculo frucrentur . Alia quippc quæcunc^ iniquitas in ma lis operibus cxercetur ut fiant: fuperbia ucro bonis operibus infidiatur ut pereant. Et quid prodeft diipergerc dando pauperibus Sipauperem fieri,ß anima miièra fuperbior effiaa/ tur contenendo quam focrat poffidendoC’Omncs ergo unanimitcr ôê concorditer uiuitc,öi£ honorate in uobis inuicem deum,cuius tepla faôtæ eftis: orationibus inftatc horis ÔC tepo/ ribus conftitutis Jn oratorio nemo aliquid agat niß ad quod eft faclu.undc Si nometfacce Dif, 41. w pit: Vt ß aliquæ etiâpræter conftitutas,ß eis uacat orare uoluerint,non cis fint impcdimeto oratorio.^ quæ ibi aliquid agere uoluerint. Pialmis Si l^mnis cum oratis deum,hoc ucrletur in corde CMtus moitit quod profertur in uoce, Si nolite cafttare niß quod legitis effe cantädum:quod aut non iti feriptum eft ut cantctur,nó cantetur. Carnem ueftram^omatc iciunijs Si abftinétia efcæ ôC potus quantum ualitudo permittit. Quando autem aliqua no poteft ieiunare,non tarnen extra horam prandrj aliquid alimentorû fu|^at nifi eu ægrotat. Cum acceditis ad mélàm, ‘^onec inde furgaris,quod uobis fecûdum confuetudinê Icgitur fine tumultu Si contentiont/ bus audite. Ncc Iblæ uobis fauces fumant cibum,fcd aurcs percipiant dei uerbum, Quæ infirma: funt ex priftinacofuetudinc.ß aliter traiftantur in uidlu no debet alqs moleftuefTe , • ncc iniuftu uideri quas fccit alia cófuctudo fortiorcs.Nce illas feliciores purent, quia lumut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

qd'nô fumût ipfætfcd fibi potius gratulcntur,quia ualent qd' no ualcnt illæ.Et ß cis quæ ue ncrût ex moribus dclicatioribus ad monafterium, aliquid alimcntotu, ueftimentorû,ftra/ nrentorujoperimentoru datur,quod alijs fortioribus,6Ï ideo felicioribus non datur,eôgita/ te debent quibus non datur,quantum dc fua lèculari uita illæ ad iftam dcfcendcrintquamz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ; 5

«is ufquc ad aliarum,quæ funt corpore fortiores, frugalitatcm peruenire nequiucrint. Nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *

illæ debent conturbari,quod cas uident amplius,non quia honorantur,(èd quia toleràntur acdpcre,ne continuât deteftanda peruerßtas.ut in monaftcrioi ubi quantum poftunt fiunt jdiuitcs laboriofæ,fiant paupercs dclicatæ.Sanè quemadmodum ægtotantes nccefte habet tninus acciperc ne graucntur, ita poft ægritudincm ßc traeftandæ funt, ut citius recrcentur* etiâ fi de humillima fcctdi paupertate uenerunt, tancp hoc illis contulcrit rccêtior ægritudo, quod diuitibus anterior confuctudo.Scd cum uires priftinas recuperaucrint,rcdcant ad fe liciorem cofuctudincm fuam,quæ famulas dei tanto ampliusdecet,quantominus indigét: nec ibi cas tencat uoluntas iam uegetas, quo neCeftitas leuarat infirmas, lllæ lèexiftiment ditiores, quæ fuerint in fuftinenda parcitatc fortiores. Melius eft cnim minus cgerc,quàm plus habere. Non fit notabilis habitus uefter, ncc affeeftetis ueftibus placcre, lèd moriz Norlt;t6/Iw amp;4/ hus.Nec fint uobis tam tenera capitum tegmina, ne retiola fubter appareant. Capillos ex •nulla parte nudos habeatis, nec foris uel fpargat negligêtia ucl componat induftria.Quan do proceditisjfimul ambulate,cum ueneritis quo iris fimul ftatc. In inceflu, in ftatu, in ha/ bitu,in omnibus motibus ueftris nihil fiat quod illiciat cuiuiquam libidinem , fed quod ue ftram deceat faneftitatem. Oculi ueftri Ôifi' iaciuntur in aliqucm,fi'gantur in neminem. Nez . que enim quando procediris,uiros uidere prohibcmini, fed appetere aut ab ipfis appeti ucl le criminofum cft.Nec folo tadliufed affetftu quoque Si afpcôlu appetitur Si appétit fœmi 15.^.neef» na. Ncc dicatis uos habere animos pudicos,fi habeatis oculos impudicos: quia impudicus io» oculus impudici cordiseft nuncius. Eteum feinuicé fibietiam tacente lingua confpeclu mu/

E tuo

-ocr page 330-

«o


RE G VL A HONACORVM.


tuo corda nunciant impu.dica,SC (êcundum céçupifçenti'am carni’s akerutro deleôlantur ar/ g dore,Gttâ intaftis ab immunda ui'olarione corporibuß fugit caftitas ipfa de tnoribus. Ncc putare debet quæ in mafculum fi'git oculum,ôô illius in ^è^pƒam diligit fixum, no ab alrjs ui deri cû hoc facitnidetur omnino ôià quibus uideri no arbitratunSedeccelatcat à ncmi/ ne hominu nidcaruLqyid fadec de illo fuperno infpeótore,quê latere nihil potcftCAn ideo putandus eft no uidere,quia tanto uidet patientius quanto fapientiusCllli ergo timeat fan lt;fta fœmina difpliceregt;ne uelit uiro mal? placere:illu cogitet omnia tridere,ne uelit uiro ma/ Ie uidcri Jllius nanque amp;nbsp;in hac caufa commendatus efPtimor.ubi lcriptum’«ft: Abomina/ tio eft domino defigens oculum^Quando ergo fimul eftis in ecdefia,amp; ubicupque ubi ÔL ui ri funt,inuicem ueftram pudicitiam cuftodite.Deus enim qui habitat in uobis,etia nbsp;nbsp;nbsp;mo

Jo nos cuftodiet ex uobis. Et fi hanc de qua loquor, oculi petulantiam in aliqua ucftrûm aduerteritiSjftatim admonete ne ccepta progrediantur,fed ex proximo corrigantur.Si au/ tem SC poft admonitionem iterum uelalio quocuncß die idiplum earn facere uideritisJam uelut uulneratam fanandam prodat quæcunque inuenire potuit, hoc prius tarnen amp;nbsp;altcri uelfertiæ demonftratam,ut duarum uel trium poflit ore conuinci, SC competent! feueritatc ^ïq.^^noniu coéreeri.Nec uos iudicetis effe maleuolas,quando hoc indicatis.Magis quippe innocentes

non eftiSjfi forores ueftras»quas indicando cqrrigere poteftis, tacedo perire permittitis.Si enim foror tua uulnus haberetin corpore quod uelle^occultari, dum timerct fecari,nonne crudeliter abs te fileretur,SC miferi«»rditer indicareturCQuanto ergo potius cam debcs ma nifeftare,ne perniciofius putreicat in cordeC Scd antequam alijs lt;^m6ftretur,per quas con uincenda eft fi negauerit,prius præpofitæ del|j;t oftendi,fi' admonita neglexerit com'gf ne forte poflit (ecretius corrcpta innotelcere cæteris. Si autem negauerit,tunc negâti adhibcn/ dæ funt aliæ^ut iam coram omnibus poflitmon ab una tefte argui, fed à duabus tribusuc Hoc nunc conuinci.Gonuidla uero (ccundum præpofitæ uel presbyteri arbitrium,debet emcndatoria Of tarent, fuftinere uindiëlam, quam fi ferre reculauerit, SC fi ipfa non ablceflèrit, de ueftra focictatc p

proijciatur. Non enim SC hoc fît crudelitcr, fed mi(èricorditer,ne contagione peftifera plu/ rimas perdauEt hoc quod dixi de oculo non fîgendt gt;nbsp;etiam in cæteris inuenicndis, prohi/ ’ bendis,indicandisjcóuincendis, uindicandisc^ peccatis diligenter obfèruetur cum dileChoz di ne hominum SC ödio uitiorum » Quaxunque autem in tantum progrefla fuerit malum, ut «tif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occulte ab aliquo litteras uel quælibct munufcula accipiat,fî hoc ultro confîtetur,parcatur il

Ii,SC oretur pro ea.Si autem deprehenditur atque conuincitur fècundum arbitrium præpo/ fitæ üel presbyteri, uel etiam epifcopi,grauius emendetur.Veftes ueftras in uno loco habe te fub uno euftode, uel duabus, uel quot fuffîcere potuerint ad eas excutiendas, ne à tinea lædantur^Et fîcut pafeimini ex uno ccflario,fîc induimini ex uno ueftiario, Et fi fieri poteft, non ad uos pertineatquid uobis induendum pro temporis congruentia proferatur,utrum hoc recipiat unaquæque ueftrûm quod depoiuerat, an aliud quodaltera habuerat,dum ta men unicuiqj quod opus eft non negetur.Si autem hinc inter uos contentionesôC murmu/ ra oriuntur,SC conqueritur aliqua deterius ali quid fè accepifle,quàm prius habuerat,SC indi gnam fe quæ non ita ueftiatur fîcut alia foror eius ueftieDatur,hinc uos probate quantum uobis défit in illo interiore lanefto habitu cordis,quæ pro habitu corporis litieatis.Tameii fi ueftra toleratur infîrmitas ut hoc recipiatis quod poiùeratis, in uno tarnenToco fub com munibus euftodibus habete quod ponitis, ita fane ut nulla fîbi aliquid operctur, fine unde induatur,fiue ubi iaceat,fiucunde cingatur uel operiatur,uel caput cotegatifed omnia ope/ ra ueftra in commune fiant maiore ftudio,SC frequentiori alacritate, quàm fi uobis propria «,Cor, ir faceretis.Charitas enim,de qua icriptum eft,quod non quærit quæ lua funt, fie intcUigitur, quia communia proprijs,no propria communibus anteponit. Et idco quâto amplius rem communem quàm propriam curaueritis,tâto amplius uos profedflè noucritis,ut in omni/ bus quibus utitur tranfitura neceflîtas,fuperemineat quæ permanct chantas. Cofequens er go eft, ut etiam illud quod luis uel filiabus, uel aliqua necefli'tudine ad fe pertinentibus in monafteria

-ocr page 331-

REGVLA HONACHARVM, EPIST, CIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5JI

monafterio cotiftitutis aliquis «cl ali'qua cotuicn'r.nuc ueftem ßac quodlibet aliud inter nez ceflaria deputandum,non occulte accipiatur, lèd fît in poteftate præpofîtæ,ut in commune rcdaôhim, cum neceffarium fijprit præbeatur. Quod fî aliqua rem fîbi collatam celauerit, forti iudicio condemnetur. Indumenta ueftra lècundum arbitrium præpofîtæ lauétnr, fîue a uobis,fîue à follo«ibus,neinteriores animæ fordes contrahat mqpdæ ueftis nimius appe titus.Lauacrum etiam corporum,ufusc^ balnearum non fît afliduusXed co quo iblet inter/ Balned men / uallo temporis tribuatur,hoc eft fomel in menfe. Cuius autem infirmitatis neceffitas cogit lauandum coipus,non longius differatur: Fiat fine murmure de cofilio medici.ita ut etiam fî nolit,iubenee præpofîta feciat quod faciendum eft pro falute.Si autem uelit,Si forte non. expedjf,fuæ cupiditati non obediatur : aliquando enim etiam fî noccat prodefte credttur quod delecftat.Denique fî' latens eft dolor in corpore famulæ dei,diccnti quid fîbi doleat,fîz ne dubitatione credatur : fed tarnen utrum fartando illi dolori quod deleólat, expcdiat, ß non eft certum,medicus confulatur.Neceantad balneas,fîüe quocunque ire necefle fueriC, minus quam tres. Ncc ilia quæ habet aliquó eundi neceftîtatem,cum quibus ipfa uoluerit* fod cum quibus praqjofita iuflerit,ire debebir. Ægrotûtium cura fîue poft ægritudinem tex ficiendarum, fîue aliqua imbecillitate etiam,fîue fdjribus Iaborantiura,alicui debet iniungi,, ut ipfe de cellario petat quod cuicß opus efle perlpexerit : fîue autem quæ ccllario, ßue quæ ueftibus,fî'uequæ codicibus præporftintur, ßne murmure feruiant fororibus fois . Codices certa horaßngulis dicbus petantunextra horam quæ Ätiuerint non accipiant. Veftimenz ta ueto amp;nbsp;calciamenta quando fuerint indigenti neceflaria,darc non différant fub quarum cuftodia font quæ pofeuntur. Lites autnull^ habeatis, aut quam celerrimefiniatis, ne ira ctefcat in odium,Si trabem faciat de feftuca,K animam faciat homicidam.Neque enim ad folos uiros pertinet quod feriptum eft. Qui odit fratrem fuum.homicida eft.fcd fexu maf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

culino,quem primum deus fecit,etiam fœmineuspræceptum fexus accepit. Quæcuncp coti

ß uitio uel maledilt;fto,uel etiam criminis obieólu altera læîcritmeminerit fatisfaólionc quaiv toeyus curare quod fccic,5C illa quælæfa cft.fîne diiceptationc dimittere. Si autem inuicem fe læferunt, inuicem fîbi débita relaxtre debebunt propter orationes ueftras, quas utique quanto crebriores habetis,tanto fonóliores habere Jebetis. Melior eft autem,quæ quam/ uis ira iæpe tentatur,tamen impetrare feftinat* ut fîbi dimittat cui fo fecifte agnofoit iniuri/ am, quam quæ tardius irafeitur* SC ad ueniam petendam difficilius inclinatur, Quæ non uult dimittere forori, non ipcrct aedpere orationis effeólum : Quæ autem nunquam uult peterc ueniam,aut non ex animo petit,fînccaufa eft in monafterio, etiam ii non ittde pro/ qeiatur.Proinde uobis à uerbis durioribus parcite, quæ fî emiffa fuerint ex ore ueftro, rtoti pigeatex ipfo ore proferre medicamentaæx quo faóta fontuulnera. Quando autem tiecef fîtas difciplinæ minoribus coercendis dicerc uos uerba dura compellit, fî etiam in ipßs mo/ dum uos exceffiffe ientitis, non à uobis exigitur üt ab eis ueniam poftuletis, ne apud eäS, quas oportet efle fubiecftas.dum nimia foruatur humilitas,regendi frangatur autoritas:fod tarnen petenda eft uenia ab omnium domino,qui nouit ctiâ cas,quas plus iufto forte corz ripitis,quanta beneuolentia diltgatis. Non autem camalis,fod ipiritalis inter uos debet cP fe diledtiomam quæ faciunt pudoris immemores, etiam feeminis fœminæ, iocando turpi/ ter ôi ludcndo,non folumàuiduisôd intatftisartcillis Chriftiin fondlo propofîto conftitut tis,icd omnino nec à mulieribus nuptis,nec à uirginibus font facienda nupturis.Præpofîtæ tanquam matri obediatur,honore feruato,ne in illa offendatur deus: multo magispresby • tcro,qui omnium ueftium curam gerit. Vt ergo cudla ifta feruentur,0d fî quid feruatum no fuerit,non negligenter prætereatuf,fed emendandum corrigendum cp curetur, ad præpofîz tam præcipue pertinet,ita ut ad presbyterum qui uobis intendit, referat, quod modum uel uires cius excedit.Ipfa uero non fe cxiftimet poteftate dominante, fed charitate foruiente fe licem, Honore cord hominibus prælata fît uobis, coram dco fubftratafit pedibus ueftris. Circa omnes fcipfam bonorum operum præbea,texemplum.Corripiat inquietas,confolez

E X tut

-ocr page 332-

Hi

IN DESIGNA NDÖ AVÖVS'TlNI

tur puGUanimes/uCdpi^t infirmaiyjaties Ge omnes,di(ciplinâIibês habcahmetuens fi«/ e ponat, Etquamuis utruqj fi't ncceflarium,tameplas à uobis amari appetat timen, fem/ per cogjtans deo ie pro uobi's redditura eflè raóon^VndcjnaQis obediendofolum ue/ mifercminbquæ inter nos quâto in loco ûjpenôre,tâto in periculo ma/

^s^J^:fnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confttocï. Vtaatem in hoclA ennSin fpcculn

um largitori Vbi aucem Ghi^tr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nnt facientes,agite gratias domino l^onora omni/

»^^^debtaro.ornnsncXdlt;Sicnm2,LZ^Xin?J^^^

a A X „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘’^‘quot;^^“^^tionemnoninducatar,

W, ÔC interim fenem ^hquaparte^urarlmf^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äugnaino fuccede

TheodoGo duodecimo v V fquot; • • a - quot;nbsp;' bl,bus VI. kF. oaobns,cu!u A,guai„1^u^°’^^u‘fquot;’‘^quot;‘’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘°'

cpirmpisbiscsrcdiffcciu a-dcli.u^c,,H^ ,^ igt;Rclig,anoXMatBni,Boco^ g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'lt;^o.Lcporio.Éamsba.Fottuuatiiu,o.Ru^,^,uT£°amp;^^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P‘bop9d,^[.Quodhcacmodicpromißch,.^7^»n'^‘°P''^^y‘‘quot;^’/^'‘^‘^'’'quot;^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus cóueniffe.mora poRpoRca hdfauédum pft 4 “f^propter quod uos uolui frcqaé

g mnusaudids.Omuesi,,hacuicamonalcsrumus‘^^t'‘‘^''''!‘'”'^‘^'''’'°‘^^^^^^ t fcentia,amp;iaadolcrcettafpcratueiuuétus,S(ittb^te^^“^’^‘quot;P‘’quot;‘‘'^^P^'^quot;’’^^f‘^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^G^^^^P^^^tnóhabctaiaccrtüettiaGi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iP^^^^^^^Seaedtasaûtaliamæta/

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ednuIJârcmanere xtategaxpoßie fuccedere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homini. illud tarnen certain

fpp^^^'gorcætatisadaenÇredtameiauenis faiamp;Cenm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adißam ciuitaté d

^if^tofosautcontetttiorosroIerecccIe[iasperturbari/9i^j^''^^‘^^^P^^^°P^‘^^P^^^^

ad me attinet,ne continuât huicornCfy/ ^^.°P^^P^expettusfamôidolajade/ inMiIeaitanaeccIeGamodofui,PedemntemmeGa^e^7^^^‘^^^^^^^ ueniremaquiapoßobitam beatx memorie fratris tarbaaotimebatur. Veni, cumpaœepircopu acciperentaquem uiaus

^nnotui{rct,uoIantat£præcedêtisô:decedêtiseDircnnir^^L~^^^^^7^'^^^

epifcopur olt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erataandenónaUicótriaabantar aah nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PanMinas tame

^xfufß-agio ^^^^^^ogt;^^^^^^^^pudclericosdeff2ttaret,apadoolulr^ A fopuhdefi/ ramnónaïla tnßicia.QLiidplaraÆfen

‘^tuscRep,rcopus~äquot;d£^£t^^^^^

llt;«tta[émcam.quamcKdodeielTe,bomniumu„S°^““--‘F“^‘^quot;”^‘^‘^'^'^^‘“'^’quot;‘’ °L^^^d,d,„mihiruccko,CUolo.Auopuluarrl,n,.„-I..^^'”quot;°‘'quot;^P‘'°^^^^^ quot;‘^‘''■«cs.Tcr£:c,udiChunc.Äuuunbouki£aa^

odtics Cumen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icdecies, Tepatre, teeptPcopOadidlucß

quiddicere faueo iaoiprn- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^p/fèopus dixiuNon opus eßme de laadibus eius ali/

le dico aundlinen r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocmcuek

j ..., r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticßirem,hodieprobare.Hocergo uolo,hocàdomino

; i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collatisó^eSdatismentibuscóGrmetdeusquodoperataseß

eumafêruet incolaméadruet dne crimine, ut qui faciegaa/ duim uiueeiSalocu fuppIeatmoneneis.A notarqs cccleßx ßcue cernieis excipianturqua: did/ mus, excipiuneurqua: dicitis, Simeus ßrmo Si ucßrceacdamationcs in terram no cadunt. Aperrias ut dicam,ccdcßaßica nuegeßa coßeimasi Sic enim boe eße, quancu adhomines

ateinct.

-ocr page 333-

^S VC CES SORE ERADIO, ‘ CX JJJ attihet,cofirmatum uoIo.A populo acdamaftim eft,Dco gratiaSjGhrifto Iaudcs.didhu tri/ ciesiexies. Exaudi Ghrifte,Auguftino uita, dicftum eft quatcrdecies. Tc patre, te epiftopo, dictum eft otfties. Dignus ôi, iiiftuseft,di(ftu eft uicies. Bene meritus^bene dignus,dictum eft quinquies.Gumcç reticerenc,Auguftinus epifcopus dixiuEgo ut diceba uoluntate mea amp;nbsp;uoluntate ucftra*è geftis ccdcfîafticisgt;quâtum ad homines attinQt.confi'rmata uolo, qua/ turn uero ad latente oinnipotentis uoluntatem,omncs illi oremus ut confi'rmet deus quod operatus eft in nobis, A populo acclamatu eft: luâicio tuo gfatias agimus, dicftu eft fede/ cics.Fiat fiat, diótum eft duodecies, Te patre: Eradium epifcopu,di(ftum fexies.Gumcp re/ ticerent, Aug»ftinus epifcopus dixiuScio quod ftitis ÔCuos, fed nolo de illo fieri qef de me faóluti eft.Quid aut raótum fit,multi ftitis.llli foli nefciunt qui tunc aut nodum nati erât, aut nondum habebât ætaté fciendtAdhuc in corpore pofîto beatæ memoriæ patre amp;nbsp;coz epifcopo mco fene Valerio,cpilcopus ordinatus fum, Ô£ fedi cum illo,quod cocilio NiCeno prohibitû fuiffe nefciebâmcc ipfe fcicbat,Quod ergo reprehéium eft in me,nolo reprehen/ di in filio meo, A populo acclamatu eft: Dco gratias,Ghrifto laudes,dilt;ftuni eft quatcrde/ cics.Cum^ reticcrétjAuguftinus epifcopus dixit: Erit presbyter ut eft,quando deus uolue rit futurus cpifcopus.Scd plané modo faóturus fum adiuuante mifericordia Ghrifti,quod adhucufqj non fcci.Noftis ante aliquot anijps quid facere uoluerim,0J no pcrmififtis.Plä/ cuit mihi amp;nbsp;uobis propter curam fcffpturarum.quam mihi fratres amp;nbsp;patres mei coëpifcopi duobus cócilqs N umidiæ Si Garthaginis imponere dignati funt, utpcrquincp dies nemo mihi moleftus cfrct.Gcfta cofeifta funt,placuit,acclamaftis.Recitatur placitum ueftrum,6i acdamatio una eft,paruo tempore fèruatun^ft circa me, amp;nbsp;poftea uiolenter irruptum eft, no permittor ad quod uolo uacare ante meridiem,poft meridiem occupationibus homt num teneor.Obfecro uos ÔC obftringo per Ghriftû.ut huic iuueni,huic presbytero Eradio, quem hodie in nomine Chrifti defigno epifeopû fucceftorê mihi, patiamini me refunderc ß onera occupationu mearum.A populo acclamatu eftjudicio tuo gratias agimus,Diélum eft uiciesfèpties.Gumcp reticerét,Auguftinus epifcopus dixit: Ego charitati Si bcneuoletis, ueftræ apud dominu deum noftrû giatias ago,imô de ilia deo gratias.Ergo fratres qcquid eft quod ad me perferebatur, ad ilium perferatur,ubi ncceflariu habuerit, cofilium meû no neoabo. Auxilium abfît ut fubtrahâ, tamê quicquid illud eft quod ad me pcrfercbatur.ad illu perferatur.Ipfe me aut cofulat,fî forte no inuenit quid facere debeat, aut pofeat adiuto/ tern quem nouitpatrem,ut ôi uobis nihil defît,6£ ego tandem aliquâdo,fi quâtulumcunt^ fpacium mihi huius uitædonauerit deus, ipfam quâtulâcunq? uitam no dem fegniciei, nec doiiem inertiæ,fcd in fanólis feripturis quantum ipfe permittit ôC largitur exerceam : hoc 62 ipfi prodeht,ô2 per ipfum ctiâ nobis.Nemo ergo inuidcat ocio meo,quia meum ocium ma gnum habet negocium.Video me de hac re,propter quam uos inuitaui, omnia uobifeum egiffe quæ debui. Hoc ad ultimum rogo, ut geftis iftis dignemini fubfcribere qui poteftis. Hic mihi refponfîone ueftra opus eft,teneâ refponfioné ueftram,dehac affenfione aliquid accIamate.A populo aedamatû eft,Fiat fiatdicftum uiciefquinquies. Dignus eft,iuftus eft, diôlum uicicfoôties.Fiat fiat, diélum quaterdecies.Olim dignus, olim meritus, diôlum ui/ ciefquinquies. ludicio tuo gratias agimus,dicft;um tredecies.Exaudi Ghrifte, Eradium con/ feina,didtum uicicfnouies.Cum^ rcticerent,Âuguftinus epifcopus dixit:Bene habet,ut ea quæ dei fünt, circa facrificium eius agere ualeamus, in hora fupplicatióis ueftræ,ut omnes «eftras caufas 62 négocia intermittatis,62 pro ifta ccclefiaiô2 pro me,62 pro presbytero Era/ dio domino precem fundatis.

Subfcripüo»

CENSVRA EPISTOLAE Q_V AE FVERAT CXI

Epiftolam centefimam undecimam loco mouinnis,quod quum eflet prolixa,nonfolum nihil haberet AuguftinGuerumetiâ hominis uiderctur fortafle pifjfed prorfus illitterati:quod non hinc lâtum deprehcnditur.quod fubinde o-oXo/w'^a, fed multo magis hinc,quod nullo ordine,nullis ner/ uts diffluit oratio.dicas arenam fine cake. Identidem exclamat ubi nihil eft opus, O mi frater, O mi frater charifTime, O frater mi. Ad hæc meminit quod ab amicis diuulfus fit mutato habita,qd?

E ; nufquam

-ocr page 334-

AV GV STI NV S FOR TVNA TIjANO*

niilqu^ de Augufîino legimus inßdehbushifktnfs. Turn exordtum quàm e(l abruptiim SCaU (j conruetLidine,0 mi frater^abCcp prxfatione uel nominis uel falutationis, Vari abat SC ticulas adiedius,qaidam codices habebant ad Bonifacium,quidam ad lulianum comirem» argumêtum fuppoßtiti) libeßhcuius amoreßquis tenetßrddem excufus erat in patte ope/ tum aecima,etquidemaliquanco minus deprauatus. Ecpoßfuoreddetur loco, ßuidebitut:hoc ^cimus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oncrare no placuit,fed in buius locum Sliam germanam fub/

Anthlö^mn^'h?' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Pifcopum.qqem non nomLncnm

amp;aSSnor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inrernn apUcqns quomodo deuMdetur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXÿ.

f c y T pexCetis togaubSCiiuccomoneOtUt ß’ältem nonTum,de quo collocuti di ' as nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;digaerisM ignofcat mihiß quid dutias SiaCpcms in fcdiy

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“°^°''quot;^P'’®nonpœnZtlt;ï,quûlt;ix/Âs

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^licccdeasioCemr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^Pgt;d’P^^rre ui/Iiros. CauCamquippe adiüxicarhocdixenm,

K .. CrM.,, uidcred^M^^°quot;‘^ effeaeda^ Xin oarpacioi„,c[^alloipuißbilis. N.hilciß

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me ergo dixilTe.llud nS pcenita.

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icm exißimemus. Taliaaninn^'hn^r’quot;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°‘Pquot;‘gt;r^d palocalia fpada diuißhi

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camitjcómatabilemamp;inr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^'^P^^^PP^Ptnibthaiededeofcndens/cd

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^^^^^P°P‘°P^diintenrallfsüeT^^ad,d*2km^^^^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«‘gt;^P^P^iPdtan,fedubiq!totamLZleconx,sui£uS^quot;^^^^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mmßpit: ßaSein hocfairun, renut.Ionge tolaabiß^quot;a'^^''”quot;'r°°a^‘”‘^°^^^^

dppderogate. Erßueracaißarencenaa non eriee^rr ‘^°Pp°quot;^l‘ßP‘ddrtog^e.qnam lapoGii.miusaâqf cotpoeis oenlo, ßixi o nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plt;^d}ismeis qua:in ilia cpißo/ d

Tisoeulion,ninonôSTte~Z O

funnnaß nullum interuallum ßt,nee Lfa eorpom^o^^^ P'^aliquo loti intetuallo fepataa aidißlmdimdinem noßta corpora mutabunZZL^c^hT“'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“quot;T

fubflanth nrrn quot;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oculos habeanl: per qaos uideaturiila

Salümtm^nor^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘’^‘‘^'‘^‘’quot;‘^•d’PPdßnitur,al,bihabamp; alian, pattem.

tnttioteloco minore,in matore maiorem ügt;fi, L ■ ■ i- n. t' I fppden^^'u^mtelTudetnm^amp;^^^

fquot;“‘^.‘Tquot;n ‘'-‘'quot;‘!”‘Z°‘?‘‘’quot;quot;quot;^^SSPgt;Pdsanimam.tunenullop^

tiß fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ^daideda nero ea qaælocorûfpacijs internaîHsŒ cemutunß

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crit,iubßandäincorporaleÔCubtc^totänallomodouidebic.Siueergo

dtaièçundu utnm cp aerum cd, quod idtus corporis oculi deum no ub ^f^^^^‘pUt€tnidiuseruntäCnöuidebunt,autnonemnciftiusß uidcbunt,quoniätanra comaratione longe alcerias corporiseruc.Sedparatus fum,ßqd de bacre melius noaithic rater,ue ab^ ipib,aelab alio à quo didicic,dißeret (^uodßirrideterdicere, edäilluddedeo c^porah mêbriscp perloca diaißbili,dicere pararu meeßbe dißereiquod no dico,quta nó tr ddécerloqaor,ôc tale dcu noneßeomnino no ambigo,ÔC ne tails eße credered, illäepißola ledpßnn qua du effètn admonëdo folidtus, ßf nominibus tacids in corripiedo nimius atrp

-ocr page 335-

DE VIDENDO DEO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BPUTé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXI 555

A impröuidus fui, nee fraternâ Ôi epifcopalê perfonâ fient frater epifeopus quemadmodu faerat dignu cogitaui,hoc no defendo,(èd reprehendoJioc no excufo.fed aecufo.Ignofcat peto,recordctur noftrâ dileôlilt;»nê priftinam,5«J obliuifeatur offènfioné nôuam.Faciat certe quod no me feciflè fuccenfuitHabeat lenitatê in danda uenia,quâ ego nô habui in ilia ept ftoIaconfcribendaHoc per tuâ charitaté rogo,quod præfens præl^ntê roaare uolueram fi eius haberé copia.Quod eu conatus eflem,fcribent^ ad eum uiro ucnerabSi,nobis^ omni bus honore præferendo,uenire no|pit,dolu forfitan mccû fient pleracg humana funt,quan tum exiftimolu{picatus,à quo me longe abefie^tu illi fac ßde quantu potes qui præièns fa cilius potes.lftdica ei eu quanto nero dolore de offenfione animi eius tèeû fuerim col/ locutai.Nouerit nbsp;nbsp;non eu cotemnam,K quantu in illo deu timeam,ôi eogitem eaput no/

ftrum in euius corpore fratres fumus.Ad locu in quo habitat,ideo mihi putaui non eflè ue niendû,ne Ijjeélaculu faceremus^ridendû alienis,noftris dolendû, nobis pudendu: per tua fanditatem ÔC charitaté totu reôle agi poteft.Ab illo quippe agitur qui per fidem lua habx tat in corde tuo,quê credo quod non Ipernitin te^cum agnolcit in le. Ego certe in hac caulà quid melius facerê no inueni,^ ut ueniam peterem à fratre qui læfum fe litterarû meanim alperitate coqueftus eft.Faciet Si iplè ut fpero quod fibi imperari nouit ab eo qui per apo/ ftolum loquens ait:Donâtes uobifi^etipfis fPquis aduerfus aliquê habet querelam,fiGut Si Coî.^ deus in Chrifto donauit uobis.Eftote ergo imitatores dei fi'cut filq dileôliflTimi.Ôi ambulate in charitaté fi'cut amp;nbsp;Chriftus dilexit uos.ln hac charitatTambulâtes,fi quid diligentius pof fumusjde Ipiritali corpore quod in refurreôlione habebimus^cocorditer inquiramus.Quia

fi quid aliter fapimus, hoc qqj nobis deusftuelabit fi in illo maneamus. Qui aût manet in charitaté in deo manet,Si deus in illo manet,quia deus charitas eft, fiue tan^ eius fons ineff^iliter exiftédo,fiue ilia nobis per fuu fpiritu îa^iêdo.Si ergo doceri poteftjquia cha ritas corporalibus oculis aliquâdo uidebitünpoterit fortaflîs Si deus. Si aût ifta nun^ po

fi teritmuîto minus ifte fons eius,uel fi' quid dici excellétius ÔC couenientius de tâta te poteft» ^agni quidé uiri Si in (cripturis fanôlis doôliffimi,qui plurimû ccclefiam Si bona ftudia fi delium fuis litteris adiuuerunt,ubi eisîïccafi'o data elKdixerût inuifibilem deû inuifibiliter uideri,hoc eft per cam naturâ quæin nobis quoeç inuifîbilis eft,mûda Icilicetmête uel cor/ dc.Beatus Ambrofîus de Chrifto cum ageret (êcundû id quad uerbû eft, Nó cnim corpo/ Amtro/îw fallbus,inquitjlèd fpiritalibus oculis lefus uidetur.Etpaulo poft,Nó eum uidcrunt,inquit, iudæi,obcæcatu enim erat infipiês cor eorû.Hinc oftendés unde uideatur, lté eu de fanélo Ipiritu loqueretur, interpofuit uerba domini dicetis: Rogabo patré,ÔC aliû paracletû dabit uobis qui uobifcû fit in æternû, fpiritu ueritatis,quê hic mudus no poteft accipere, quia no fiidet eû,neccognolciteû.Mcrito ergo fe,inquit,in corpore demonftrauit, quoniâ in diuini tatis fubftâtia nô uidetur.Vidimus fpiritu, fed in fpecie corporali, Videamus Si patrê, fed quia uidere nô poflumus,audiamus.Et paulo poft, Audiamus ergo inquit patrem,inuifibi «s enim pater,fed ÔC filius inuifibilis fecundû diuinitate,Deu enim nemo uidit un^,Cû er io4»-t go filius deus,in eo uticp q, deus eft filius,nô uidetur.Sanélus aût Hieronymus ait:Videre «eum ficuti eft in natura lua,oculus hominis nô poteft.Nô folû homo,nec angeli,nccthro ni,nec poteftates, nec dominatiôes, nec omne nome quod nominatur,Neqj enim creatura poteft alpicere creatoré fuû. His uerbis uir doéliftïmus fatis oftendit, quid de foturo fêcu/ *0 quod ad hanc rem attinet, Quantumlibet enim oculi corporis noftri mutentur in meliz us, angelorum oculis æquabuntur. Hic autem 8^ ipfi's ÔCuniuerfe omnino cœlefti creatuz fæ inuifibilen^ naturam dixit eflè creatoris. Aut fi ôi hinc fit quæftio,ôi infertur ulla dubita/ tio, utrum non fîmus futuri angelis potiores, Ipfius domini eft hinc aperta fententia, ubi ait de refurreefturis in regnum:Erût æquales angelis dei. Vndc idem iplè fanétus Hierony uius alibi fî'c dicitiHomo ergo dei faciem uidere non poteft,Angeli autê etiâ minimorû ift nieronymus ^cclcfi'a lèmper uidêt faciem dei,Et nunc in Ipeculo uidemus,Si in ænigmate,tunc autem fa/ MrfUfc.i» Eæad facié,quu de hominibus in angelos profecerimus,8C potueriraus cû apoftolo dicere:.

E 4' Nos

-ocr page 336-

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.cer.j Nos Sutern omnes teaelatà fadegloriam domini fpeealâtesdn eandetn itnaginê transfor/

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mamur a gloria inglonâ,i:an^ à domini /piritajicet fadem dei iuxta nature faxpropric/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarem nalla uidear creatara,SC tune mere cern3rar,guando inuißbth'sereditur. Jn bisuerbis

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominis deimuîra conûderanda funt: Pnmum,(juia fecandu apertiffimam domini fenren

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tram edain ipfe fendt cifdcnos uifaros fadem def cum in angelos profe^erimusdd eUxgaa

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ies angelisfadti faedmus.quod erit udrjp in refarrediióe morraorum.Deinde apoRolico re

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ittmoniofads appamic,nô extedods,fedintedodsborninis fadem inteîltoendam,cum ui^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcbimus facte ad fadem . De faciequippe cordis IoqaeearurApolloIus.cSdi dicerecqaod

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;htnccomemorautnNos autem reuelata fade gloriam domini fpeculâresdn e^ndem imagi

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nernrransformam^.Quodß quisc^ ^^birar,recenfeateundelocum,SCattedar unlt;i»Apo

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teßamed^donccquif

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qa,bus diabVeUmé

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hs udhommbas,cum æqaaks angehs faOi herimasjtuenunc effe lîaeAcumm effe aâc

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ret,catdcnalSme quid fenara exprdJSt,diceof,gaodfacie,nJ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatcmnnlhn.rlr^^l.. . a, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’'^'^°^J^^^^^detiaxtanatarxfuæpropne/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarem nulla utdearcreatura,3i tunc menre cernatur quando inuißbtlis creditur Vnde

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenter ßgntßcautt,quädo ui fus eif^ hominibus peroeufoc creditun Vndeiatti/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcus.«on cun,QaJum„aturælba:popnctaten, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘‘’ T

/ ^iei.gt;niuSquot;^doinaißbdisa^itar.QuibusLnbiU5faißar,^MZ’'‘'‘^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«X,a., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Beaci„,undo cofdc.qaonian,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aacioacIucidiusCSienmaniammododlilTctNjf^fquot;

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„itatemponéoa,loscamsarpicetc,«ccdcinLsa^ff^^^^^

a - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turcamem/am nnrfJ^nt.^ fl J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^S^^dißet,fed oculos menas,forte diccre

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Se7oculosml^^^^^^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putaret eum de orrEfenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab'enauit huiurmodiuißonem, Ne guis autem

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dereaaosdixeratomfn^

quot; dcnsdeamtióefreaif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘gentiarua:difputatiôisafTennrdnflantißSmefua/

cr.g„iu, nicnteacrpMtanordpotcà.

Jifniroßusfu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^‘^/^ifpoßdoneafTumptaafalua fua inaißbilitatcuideri

perLucäca.t r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eil qaodetiänofler dicit Ambroßus, SCpatre ÔC ßtium Siiptntamfandluca

pecieat en,gt^m uolutas elegerit, nónatura formaaeric: utd^iUudaerumßt, quodDca

,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßi^^euoxipßus domini ChnRiea, X, quem nemo hominiinidicnccnl'

ere potelfcjux uoxApoßohamb eins per Äpoßolu Chrdli cß,ö£ illa no repudtentur te/ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßdptararum, qaibus deus urfas effe narratur, quia 3^ inuißbilis cdperpropnam

deitatisnaturam, dCcum uultaideripoteflperaffumpramßcatplacaeritcreacuram.Por/ tp ßnatura eins eß inuißbilis ßeut incorruptibilismon mutabitur uti^ in ßjturo fccalo illa nat^a,utdeinaißbibuißbilisßat, quianecppoteritde incorruptibili corruptibilis ßerfSß tnulenim dCincomutabilis eß,Et utiep natura eiascomendauit apoßolas,cu dao ißa ßmu!

poncrct

-ocr page 337-

DE VIDENDO DEO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E.P IS T, , nbsp;. Ç XI.

A Pónerct dicêsjRegi autc feculoru iiiui(ïbili,in«orruptibik foli,dco honor gloria in fccuïa hTimotKt reculoru.Vnde non audeo ego ita diftingueregt;ut dica,lncorruptibili quidé in fccula ièculo nim,inuifibili ante nó in fêcuia ^eculorü,fed tantu in hoe fcculo, Veru quia nccifta teftimo niafalfa effe poiTunuBcati mundo corde quoniä ipß deû uidebunt,Etfcimus quia cum ap paruerit,G'miIes ei efimas,ciuoniâ uidebimus eum ßcuti cft,ncgarc pofluæus filios dei uifurosdeum.fedßcutuidetur inuifibilia,ficutfeipium ofteniuru promittebatqui homini bus apparebat in carne uifibilis quado dicebat:Et ^o diligâ eum ÔC oftendâ meipßim illi, cum anteocules hominûcoipicuufloquerctur.Vndeaût inuißbilia uidêtunnifi oculis cor lt;îis,de quibuspauloante dixi quid Hieronymus ienfèrit ad uidendû deumHinc cft etiam quodjÿemoratus Mcdiolanêfi's epifeopus in ipfa refurredtione dixit non facileefituidete Amirofîut dsum nifi his qui mudo corde funt,ideo feriptu eßc,Beati mudo corde quoniâ ipfi deu uiz dcbunt.Quâtos beatos,inquit,iam numerauerat,5i tarne cis uidendi deu no promiièrat fa cultaté.Deinde adiûgit SC dicit,Si ergo hi qui mundo funt corde deu uidcbÛGuti^ alq no uidebunt,Et ne alios illos acciperemus de quibus didhu eft,Bcati pauperes,beati mites ôîc, cotinuo fubiungiuNeq; cnim indigni deum uidôbunt. Indignos utiq; illos uolês intcllfgi, qui licet rcfurgantjdcuuidere no poterunt,quoniâ ad damnationérefurgenuquia perfide nbsp;nbsp;nbsp;\

ücram,quæ per diledlionê opcratuncor mûdjrc noIuerut.Et ideo fequitur Si dicit: Neep is qui deû uidere noluerihpoteft deû uiÉere.Dcindc quia occurrebat ctiâ impios omnes uelJc uidere deû.ftatim ut oftêderet quæ dixit,qui deû uider^noluerit, quia uticp illo modo no uult deum uidere impius,quia çor mundare no uult,quofile uideri potcrit,fecutus adiûxit, ait:Nec in loco deus uidetunièd mûdo coi^lc^ncc corporalibus oculis deus quæritur,nec circunferibitur uifu,ncctaôlu tenetur,nec auditur affatUjnec ièntitur inccßu.Quibusuerbis bcatus Ämbroßusuoluit admonere,quid debeant homines præpararcqui uolunt deû uiz dcre,hoc eft cor mûdare per fidé quæ per dilcôtionê operatur dono ipiritußandti.unde pi

B gnus acccpimus,quo illam uifioné dcfiderarc noucrimus.Nam de mébris dei quæ aifidue feriptura cômemorat,nc quif^ fecundû carnis huius forma SC figura nos efle crederet fimi lesdeo,proptercaamp;cadé fcriptura,ÔC^lashaberedeqdixit,quasnosutiq3n6 habemus, Sicut ergo cû alas audimus,proteótionê intclligimus,fic Si cum audimus manus,operatio/ Rem intelligerc dcbemus,Et cum audimus pcdes,præ(èntationé,5i cû audimus oculos» uiz fionê qua cognofcitur,Si cû audimus facie, iufticiâ qua innotefcit,Et fi quid aliud eadé feriz ptura talc cômemorat,puto fpiritalitcr intclligendû.Netÿ ego hoc tantû,aut ego prior,fedz omnes qui qualicuncç fpiritali intelligêtia refiftunt eis,qui ob hoc anthropomorphitæ no/ minâtur.Ex quorû litter is ne multa cômcmorâda maiores moras faciâ,hoc unû fandli Hic tonymi intcrpono,ut nouerit ifte frater meus,non (è de hac re mecû magis cp cû prioribus agere debere, fi quid eû contra permouet.Cû ergo ille uir in feripturis do(ftißimus,pfalmü cxponerct.ubi diclû cftJntelligitc ergo qui infipiêtes eftis in populo SC ftulti aliquando fa Pp/jj pite,Qui plantauit aurê nó audict,aut qui finxit oculum no confiderat,lnter cætcra,ifte lo cus,inquit,aducrfus eos maxime facit,qui anthropomorphitæ funt,qui dicunt deû habere mébra quæ etiâ nos habemus. Verbi caufa,Dicitur habere oculos,Oculi domini aipiciunt omnia, tnanus Hni facit omnia.Et audiuit,inquit, Ada fonû pedû domini dcambulâtis in gcm paradifojHæc fimpliciter audiût,amp; humanas imbccillitatcs ad dei magnificentiâ référant, Egoautê dico quod deus totus oculuscft,totusmanus cft,totus peseft.Totus oculus cft, quia omnia uidet.T otus manus eft,quia omnia operatur.T otus pes eft, quia ubicp eft.Ec go uidete quid dicat,Qui plâtauit auré no audiet,aut qui finxit oculos no côfidcrat,Et non dixit,qui plâtauit aurem ergo ipiè aure nó habet, Nó dixit,crgo ipicoculosnóhabet, (èd quid dixit, Qui plâtauit auré nó audict, qui finxit oculos nó cófidcvat:mébra tulitæfficicn lias dedit.Hæc omnia de litteris eorû SC Latinorum ÔC Græcorum,qui priores nobis in caz tholica eeelefia uiuentes eloquia fanéla traélaucrunt, ideo cômemoranda arbitratus fum, ut feiat ifte frater,fi quid aliter quàm ifte fentit,depofita diflçnfionis amaritudinc,ôC fraterz, næ cbaz

-ocr page 338-

ÎJ8 AVGVSTINVS F O R T V N A TI A N O, nbsp;EPIST. CXI

næ charitatis fuauitate (eruata,atqj in fntegrflm reiiitaca, diligeti ôi tranquilla coG'deratioe quærêdum uel diïcêdum uel docendum.Ncq? cnim qaorulibet dirpatationcs, quatnuis ca tholicoram Si hudatoru hommu uelut fcriptaras canonic^ habere debetnas, ut nobis nd Autoriius liceat falua honorihcentia,gaa: Ulis dcberar hominibiis, aîtqaidin eoru fchpds improbare

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abter Cenferint ueritas habet, diuino adintorio ucl

a alqsmtelledia,uel a nobis^Tahs ego fum in Ccriptis alioram, tales aolo eiTeintcllcdtorcs brorq,Hreronym,,Äthanarq^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legere potui, qu^cdtnetnorarc

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m meJius coniutaoone,utram ,n Gmplidmrérpmais ccdat,m cotas homo ,3fomtiB Go sa

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diamcXeraet camêrabOstiatn cotpoJc,qa/pÂô

i t^t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mde~Guma.Aaatro

pctrcnrascotpohsaouk^Xmaltaaliaqu^^

dam alimbacgiPTc^d'mihifaliicemexifhmaténl^^^^^^^ taoactepotTant, k^ormcaoc

’■lc^.shocßa0difph?ctbaicf^atamcaqaMaq,^Zehia^fJ^^‘^^^^ «MhaasL,ßcaticlkqa»»t6l^ pttmmas.Dccotpomaâtfpmabpqc,tiasX^

-- ^liqaidäßaobis hoeuaIceainoai(.lia,ndärcriZT^T^ ncfoncsigatdccna cntbociaaenMinqaißdodthoeatiLtaatScot^shm^^^

c ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiituram mutattone, utpoiiit utderc

deus ad hotninê,Óiiatus nd Pt in ^°'^'quot;^-‘^‘^^Plt;:‘^^quot;’‘^lt;^P^^(!^’‘^dtdeasomaialaoóibas:aac^^^^^^

y, mteaoa bommenopoÆtpataÛabrardiŒmcrcaüaatac,mam^ cm fanOiphni étant dco.no‘naacs,nttinrcms,nbdloata,dnbantatctdtinfca,smc^^

team noutjt ut, tttnta fonnßcasocalattcamqaoa'tcódabantataidebant,leßatat tn ettm caiioc et teundaintcrtoréhominéccrtiGtmiGmas.Siautctiacotpas mira tót '^^^‘‘°‘i‘^°f‘’^^^‘^f‘^^^^'^det.nÓilladabfeedet.MeIiasetgoiUadagltmamasandc ‘«‘m’lt;’lt;:dab,tamas,g,homoitKctiotaidebitdcS.quomodofoamp;poteaaidetcdtancaté.

t. IM. guæ aim laudatetat didhi cß. Deus chatitas eß, folaspoteß uidctcpacemScraaOißcado

'■' ^^'”;!‘‘'‘^S‘‘^quot;lt;^'”°P°^‘^quot;‘‘’'dlt;^‘^deS.Ne,pcaimchantat0,pac0,rattaißcadonamp;Seßqai, lunt linniiaauidetmodo uiius carnalis oculus,qa^ tarne omnia iam uidet,qaantampotcii métis ocuius,tâtoputius quâtoputiort utiinedubitatide dcum nos uifiiros eßecredamus, ßueinueniamusüuenon inueniamus quod de qualitatc futari corporis quxrimus,cu tarne corpus rePurreéturu. éiimmortale atq^ incorrupeibite futurum nó ambigamus,quoaiâhittc

^tiétarüfcripturaru fententias apertiffimas ßrmißimasep rctinemus, Siautißc fratcrqlt;^ de fpiritalt corpore adhuc requiro,iam ßbi ßrmat cfTe ccrti{ßmü,nißplacidas audiero docé temdta utdlequocpplacidus me audiat inquircntê,babcbit iure undefuccéfcacNuctatné per Chridu obßcro,ut de illa afperitate littcraru mearu, qua ilium nóimmeritooffcnüjtn tfTedidicbueniam mihi ab illo impctres,ÓC nae relcnptis domino adiuuantcixciffccse

Augudinus

-ocr page 339-

cxn. J59

DE VIDENDO DEO,


EPIST.


Auguftinus Pauh'næ aniïi' religiofae, pèr eafh rcfpondês quibufdS qui carpebant epi ftolatn ipfiusin qüafcripferat deUni non utdendum oculis humanis,declarans narijs modism'deri deum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXil/

Metnör debiri quod ex tua petidone ôc mea promiflione faóïu eft, religiofa famula dei Paulina,pcrfolutionis qt^oq; eins negligés effe i no debui.Cum enim petiuiflès ut de inuifibili deo,utrû per oculos corporeos poffit uideri.prolixe aliquid copiofe^îid te fcribciéaiegate no potui, ne (an/

ótum tuu ftudiu óffenderern,fed pftmiCTum diftuli,(ïue propter alias occupationes mcas, fine quod à m^d flagitafetur, unde aliquanto diutius cogitari oportet. Sed cum tantares efletjqi^ cogitâdo no tam quid de ea fentiendu dicendumue e(ïet,quàm quonamodo per fuadendu his qui aduerfa fentirent,fieret difFicilior,fi'ne aliquando dilationi adhibendupu taui,fperans diuinum adiutoriu magismihi (cribenti quam différend affuturu.Quamób/ yit^potîoie rcni pritnû mihi uidetur,plus ualere in hac inquiiirione uiuendi nbsp;nbsp;loquendi modu. Nam

qui didicerunt à domino lefuChrifto mites effe ÖChumilescorde,plus cogitâdo Koran/ doproficiunt quam legedo K audiedo.Nec ideo ferne agere partes fuas fermo ceffauerit, fed cum plantator K rigator officiu fiai gefferit muneris.cætera illi qui dat incrementû relin quit,Ille quippe etiaiplum plantatorcm rigatgremc^ formauit. Secundu interiorem ergo hotninêpercipeuerbainteUeélus.lpfl?enimrenouaturde die in die,edäcum exterior ifte i.Cor.^ corrumpitur,(i'ue caftigatione abftinentiæ,(îue aliqua raerbida ualitudine, fiue quolibet ca fu,uel certe quod neceße eft etiam his qui (ano corpore diu uiuunt, ip(o ætatis acceflû. Eri/ ge itacß fpiritum mentis tuæ qui renouatur ini^gnitione dei fecundum imaginem eius qui creauiteum,ubi per (idem in te habitat Chriftus,ubi no eft ludieus K Græcus,(êruusKli/ ber, mafculus K fœmina, ubi non morieris cum folui corpore cœperis, quia nee marcuifti, cumfîs annis grauis. nbsp;nbsp;nbsp;Hocinterioretuoerc(ftaintéde,Kuide quæloquor. Nolo auto

B ritatem meâ fequaris,ut ideo putes tibi aliquid neceflè eftè credere quoniâ â me dicitur, fed âut feripturis canonicis credas,(î quid nondû quâm ueru fît uides,aut interius demonftran ti ueritati ut hoc plané uideas,Exempli»gratia,dicam ajiquid quo ad hæc certius præftrua/ ris,K inde potiffimum unde nobis ih hoc ipfo opéré propofîtus eft difputandi labor.Cre/ dimus uideri deum, non quia uidemus,uel per oculos corporis fîcut uidemus hune folê,uel mentis obtuitu fîcut fe qüif^ interius uidet uiuenté,uidct uidere uolentê, uidet quærêtem, uidet fdentéjuidet ne(cienté;Tu itaq^ leéb's ipfa his literisffolem quidê te uidiffe recolis per oculos corporis,potes etiam ftatim uidere fî' eft id temporis,K eo loci es,ubi ex ea parte cœ lum oculis tuis ufcç ad folem contuendum patet. Ad ilia uero uidenda quæ mente conipict dixi,id eft quod uiuas, quod uidere deum uelis,quod id requiras, quod te uiuere K uelle K quærere fcias,quomodo ante deus uideatur ne(cias,Äd hæc inquâ omnia uidenda no oen los corporis adhibes,nec interuallum loci per quod intendatur obtutus, ut ad ea cernenda perueniat,(èntis aut quæris:fîc uidesuitam tuam, uoluntaté,inquifîtionem,fcientiam,igno rantiam,quia nec ip(a eft cotemnenda uifîô,uidere quod ne(cias.Sic,inquam, uides hæc o/ mnia ut in te uideas,apud te habeas,ac fîne ullis figuraru liniamentis colorumc^ nitoribus, tanto clarius K certius quanto fîmplicius interiusc^ conlpicis.Cum igitur nec corporis ocuz lis fîcut corpora fîue cœleftia fî'ue terreftria,nec métis affeélu fîcut ea (unt quorum nonnul/ la commemoraui, quæ apud temetipiam certiffime intueris, uideamus deum, cur credtz mus eum uideri,nifî quia (cripturæ accomodamus fidê ubi legitur:Beati mundo corde quo niam ipfî deû uidcbûtT'Et fî qua alia in hac (èntêtia mea de diuina autoritate coicripta (unt, cui no credere nefas ducimus,credere autem pietatis effe minime dubitamus.Hanc itaeç di ftinétionétene,uc fî quid te admonuero, dilîèrédo quo ita uideas oculis carnis,uel ullo alio fenfu cuius fentias,(èu te fenfîflè recolas,fîcut (èntiutur colores,fragores,odorcs,(apores,feB uores ,K fî qd aliud p corpus cernêdo,audiêdo,olfaciédo,guftâdo,tangêdo (entiamus, Aut ita uideas mentis intuitu,ut uides uitâ,uoluntaté,cogitationé,memoriâ,cognitionê, intelli/ gentiatn,

-ocr page 340-

Mo

I^A VL IN AE

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g(^ntiâm,{(:ienttatn,Gdem tuam,ôf quicqaid ^liudmente cofpîcts ,atcp îta effe non fanttim

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credendo, Cedplané aidendo non dubttas,hoc me indices odendiffè, Qnod autem non fie

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oil^dero,a[ aac corporis anrâm'mi fenCa nifam perceptufft cp teneatar,ÔC tamédixero ali/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^dqaodaùtaeram qnidemautfaIfumefreneceffèûc,ïed nüHoi}Iorum daûmgettercnt

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3tur,rcffcat ut tantum modo credatar ael no credatnr.Seddiuinatfim fcnptiirarnni,ea/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talicec quæ canonicæ in eccleßa n^inâcur,perrpicaa ßrmatur autorjtate,fîne nlla da/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K^'bus ud ccaimonijs,qaibus aliquid CTeJcdum cITc

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim ca quænon uidimu» hocdlin prx

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;â7au£^d^quot;°”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncq, defoipturis ran£lisadi«lt;ido

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^am^. Ad,amas.nu la o.nn,no crcdiditàa,us.undc rdraius cITc duitates Aua,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tr a ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ dlt;^ propinquionbus loqaar. Coflz

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jiacaui£ilt;iD3mhi^'’!t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ƒ ^P°^‘'‘^^°Pdreamsquia3mpai-entesnosproa-cauit

^^V»q^iDuspatribnSaaatSamaioriDnsoenitief1rniiigt;:(^ T^/7' • t -r-

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- j , .‘'^,^^^^^^^‘^^™as,deqaommtelttmonioia

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''‘”‘‘‘^‘^dcndoMdi[ac{rcqaodZ{onM%dnonit^S:‘'‘'”‘'d‘^T‘’‘hl''^^^-^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘‘^dicaa^us.n nóRccoaua dîna Pdem qua pietasquot;22^^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pgt;-opontamd,rcudtquxaioucu,,redtLLlios

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘”corun,reuquoru,^,becrcr,ptorun,iudi^eired1^àu^„?/^^^^^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘’^dti^-‘‘dtcmctecrcdaasquodneq,corponsrcnr^^a^

üaæcoguofccada eacuidc^tiapcrcZiais^ucq, canon^r^ nbsp;nbsp;''r'quot;' quot;°quot;““quot; “

Üuau afPuic fenßbua odanM^deorpouLe^^am^^^ autoneaepeua ^eergoucnimusadcauram.anadhuch^ruaiZ^^^

ipP‘’‘Bquaddkimuscreda-eamaresuctacredieurkn ri NonnaUienin^iutane ira ett tâllïtar ifl^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i lt;^reditaraMoc folutn effè mente contucri.(^uodß

menb's^ntuini iv-i 'hl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijî^^^°‘^''^^’^^^°^^rncorpasucquodlibc[:Xaliud

ueltaiealirrii^ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rogitatto cum cogitamusa uelmemoria dam rccordamur,

^rnas ßtan?nd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chndam.Hæcenim etiam corporaliter fadiaCuntaXaideriper

nancaatemnonaiTantßcuradeaiaalaxqaa:

h-ra J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nancaliqaiduotumusconaenientercon{picitar.Sedquia

2 ^^ÿ^‘^^J^^^^^^^°^ff!^f^of^(^:oilIaprædnjdliominashabebat,qaodintercrcdeix r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unuarqjidéputaretaraparam data faeratclo/

■* ß ^^^dilcrctum.Qatdergodicimasi:’ P^umfatiseß ut inter uidereXcrederchxcdiilarc ^^^^^^^^gt;(^^rduntarabièntia CPlanéPordtan fatisedadpræPntia ^^i^^Pig^ttiasdidiaa qua:pra'do funt ïèndbas due animi due corporis a unde du(^ aocabulo pr^dntia nominantur. Siait enim hanclucem corporis fenPaa de X tiolutatem plane aideOaOnia prxdlo ed animi mei fendbas, atep intasmihipra:icns eltSt quis uero mihi indicet uojuntatem iuam,caiusos Xuoxmihiprrefcns edatame quia ipia ueduntasaquam mihi indicatalatet dndim corporis X animiacredo nouidcotaatd cutn mentin exidimoaUon credo,Xd forte at dieitita dh Creduntar ergo ilia qa^abdintà lend busnodtisad uideturidoneum quod eis tedimoniam perhibetanvidentar enim quxprar do fantaUnde Xprxfentia nominatar uelanimiaelcorporis fendbas, fdam cam dntqain/ que corporis dtjdjSaCernendi,audiendi, olfaciendhgadandiatangendta uilus quidem in eis

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcipac

-ocr page 341-

DE VID END O DEO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E PIS T. CXIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î4I

A præcipuc oculis atfributus efttueruntamen hyuerbourimurSC in cæterîs.Non enim tantu dtómuSjUide quid luceat, (èd eciatn uide quid fonet, aide quid okat,uide quid fapiat uick videre antul quid calcat.Nec quia dixi eis crcdi quæ abfiint à iènfibus noftris, fie acdpiatur ut inter liia ur,}ßgt;fuii co ueputentur quæ aliquando uidünus nos uidiflè retinemus, cenic^ fumus,^uis tune non præftofinteum rceçlunturâ nobis. Ncqueenim inter crédita fed inter uifa deputantur, amp;nbsp;ideo nota funt,non quiafîdem adhibüimus alrjs teftibus,fed quil nos uidifiTe fine dubio recordamur ÔC fcimus.Conftat igitur noftra icientia ex uifîs rebus SC creditis,fed in bis q uæ üidimus uel ui^emus,nofipfî teftes4umus: In his autem quæ credimus alrjs teftibus moue ‘^ur ad fidcnijCum earum rerum quas nee uidiffe nos recolimus nec uidemus,dantur figna •’çlin uocibus ucl in litteris uel in quibufeç documentis, quibus uifîs non uifa credatur. Nó aut initncrito (cire nos dieimus non folum ea quæ uidimus aut uidemus,uerum 62 ilia quæ ’lt;loneis ad quancp rem commoti tcftimonqs uel teftibus credimus. Porrà fi feire non inco/ gruenter dicimur,etiam illud quod certifTimum credimus, bine fadtum eft ut ctiâ reétecre/

fi non affint (ènfîbus noftris,uiderc mente dicamur. Scientia quippe mêti tribuitur, fine per corporis fcnfus,fiue per ipfum animum ajiquid perceptum cognitumep rctincat,ô2 fides ipfa mente uti(^ uidetur,quis hoc fide credatur quod non uidetur. Vnde 62 apoftolus l^etrus dicit,In quem modo non uidentes creditis. Et ipièdominus. Bead qui non uiderut io6h.xo ô2credidcrunt.Cû itacß dicitur homi|ii,Cred? Chriftum refurrexiflè à mortuis.fî créditât/ tende quid uidcat,attcnde quid credat,Ô2 utruncç difc^e.Vidct hominem cuius audit uo

ipfa uox in uifis corporalibus deputatur ftcun Jum ea quæ fupra diximus.Hæc duo funt,teftis 62 teftimonium,quorum adoculo^upum, ad aures alterum pertinet.Sed hune teftem fortaffe aliorum teftimoniorum autoritas confirmât, diuinarum fcilicet lcriptura:u Qel quorumlibet aliorum quibus eft motus ad fidem.Scripturæ ad uifa pertinent coiporis oculorum fi cas legit,uel aurium fi audiuit. Videt autem animo quicquid fîguris littera/

B rum fonisué fîgnificari intéllexit. Videt ipiam fidem fuam, quæ (è credere fine cunftatio/ nercipondet. Videt cogitationem qua cogitât quod ei poftet prodeffe quod credit. Viz det uoluntatem qua acceftit ad fuftipiendam religionem »uidetetiam ipfius reiurreóHoz nis quandam imaginem in animo fuofacftam, fineqüa intclliginon poteft quicquid faz ftum corporaliter dicitur,fiue credatur fiue nó credatur, nbsp;nbsp;Sed ut puto diftinguis quomo

do uideat fidem fuam qua credit,62 quomodo uideat illam rcfurreótionis imaginem in ani 010 fuo fâ(ftam,quam fi hoe audit,uidet etiam qui non credit.Hæc ergo omnia uidet, parz tim corporc,partim mente,uolunratem ucro eius à quo audit ut crcdat,ô2 ipfam Chrifti rc . v furredb'one non uidet fed crcdit,62 tarnen cam uidere dicitur quoda mentis obtutumagis fecundu teftimoniorum fidem rerum præfentia creditarum. Illa enim quæ uidetafiiint fenfibus ucl animi uel corporis,quæ aut credit abfunt à fenfibus 62 animi 62 corporis, ^uis uoluntas eius à quo audit ut credat non fit præterita,fed mancat in loquente:quancp in fez ipfo idem ipfc qui loquitur uidet,ille ucro qui audit non earn uidet (cd credit. Refurredtio aut Chrifti præterita eft,quâ nec illi uiderunt homines qui tunefuerunt. Nam qui uiderut uiuente Chriftum quem uiderunt morientem, ipfam tarnen refurreótionem cum fieret nó uiderunt,fed earn ccrtiftime crediderunt, uidendo ôitangendo uiuum quem nouerat mor tuum.Nos totum credimus amp;nbsp;q, refurrexit, 62 q, ab hominibus tunc uifus 82 contredlatuä fit, 82 qgt; nunc uiuat in cœlis,ncc iam moriatur, 82 mors illi ultra non dominetur: res autem ipfa nec corporis noftri (enfibus adeft, ficut adeft hoc ccelum 62 terra,nec noftræ métis ob tutibus,ficut adeft fides ipfa qua hoc credimus.Sed iam (atis ut puto ifta mea prælocutioz ne cognouifti,quid fit uidere ucl mente ucl corpore,0i quid ab cis diftet credere. Quod qui dem fit mente 82 uidetur mente,quoniam nienti noftræ fides noftra confpicua eft. Sed ta/ men quod eadem fide credif’,abeft 82 ab afpeéhj corporis Chrifti,ficut abeft corpus in quo Chriftus rcfurrexit,02 ab afpedu mentis alterius, ficut abeft ab afpcétu mentis meæ fides tua,^uis cam effe in te eredam cum earn non uidcam corporc quod nec tu potes,nec mete

-ocr page 342-

ÄVGVSTINVS PAVLINAE,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod tu potcs,ficut cgo meam quam tu non^otcs.Ncmo cnim feit quid agätuf in homitK c

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni(i ipiritas hominis,quiin ip{b eft,donec uen/atdominus 3Cilluminet abiconditatenebra

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rujiijö^ manifcflet cogicationes cordisM eas non Colum quis Caas üideat,ied ö^aIiorü,Seca

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bocenimdixitapo{iolas,neminê{cirequidagaturin fiomineniiifpiritam hominis^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ipCo ett,Cecandam q aidemas in nobis, Na iccundu id qd' crediffjus,nec aidemas, X

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maltos {ideles eiîè noÄimus,amp; mtdtis noti Camus, Si ergo iam i{ia di{linéiarant,aeDi

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^masadcauCam.Scimaspofredeam liiderCqaoniam {criptu eCt, Beati mando corde quo/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niam ipn deam uidebant.Än forte non debar dicere,C(gmas, Ced credimus,Quoniam deatn

B , j‘^‘°‘'Sj‘'^^“‘}i‘^lt;^°quot;'d‘inasl!cach3nclacem.aecmentelteatipramtttaobisquailt;lcny a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dimus quot;ƒ ™ƒd Cantum qaü faipcä eO: ia ea raiptma caias SJdesramas,Suodaemm fx

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..IM, mioime d^itamus.Apotbdas amen Joannes cam tale aliqaid dicetet. Semas in'^it qa .

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co»tiaetataedima's^qaiTem^eamod^^md’^‘“‘'^^“‘°'^quot;‘^“^‘‘'‘^C^quot;^^^^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An fotnfCereCoonrlri^ II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eademdtcitaatoritaSaDeamnemoatdituncpC^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis fcatentifs aoa ett eoattatiam,Deamnc!ao^SmSVdTquot;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gen.$z t^antaqui mundo corde Rin deie{Cenr.i a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^f^'^^^id^bantenimqaem non aide

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^alaaläaeaanimZeaMi^Z^^^^^^^

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’M... moaiditaaqaam ^amp;dIadqaodlMopfe^ptamca‘”o^^ eADeamne.

ad faciem,ßcucqaisloqaicuradamicnm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qaialoqaebatarcamdeofaae

loquensaita Vidi dominum fabaoth Cedent- ^t^/^^'^^^^^P^^pbctaECaiasaeldemCo monta ex eadem aatontateproCerri aunen ^bronOaEtßqaa alia Colent Rmilia tedi^ Deu nemo uidit an^,Qaanæ SC ip^m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Contraria fentenaxqaa didu eCl

‘'quot;quot;‘^^V^-quot;‘^°lt;i‘'d’»^(2‘’^^eaidetaide^xttteTdeS^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°' '

netu cilaAnocli eorum Cemoemid^f.,..- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deu nemo aidttunepf Qaomodo

■'S‘quot;’’egalalatelligeatixi£aeladcbaCmriaTr^^‘^dquot;“'°'^^^ ’■eptobabimas-Netp eaim ßetialhmodo pote^a^r'-partemeaaatur.Sididmasiaeoqaodfcriamm^^^'Pquot;’''^'^]quot;^quot;-quot;^^ tammodo iateHigeados£catec^ illad C.^meliN'””

•.cor.z, G epmtas hominis qui in ipCoeG nemo nnZrT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agatann hominem/

poteiRcam de ChrMo Ccripram Gr NA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bomtnutNeep enim hoc de deo accipi

retdehomineaqaoniam ipCeCciebatauid7{re/'''h'^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcGinjonium perhibe

pCicanSaQaem nernoinaaithom,'», ^jr^^^^^bominea Nam hocapoGolusplaniusex/ iJt^donGthuicfeneentiæcontrarium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hacGenus ilia qaxGio folara aidebit,

P^^rismeiaUrCdlicetangelosdeumuiTerei^^^^^

mtnam. Quomodo eroo deam uidit AK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iditunqaam Calicet ho/

^Gqai alii Cunt de uuibusaemriGitT, ^^^^^^^’^^^^^’I^(=obaIob,MoyCeSaMicbeaSaECaias hominum uiditneclidercpotea^-Ql^^‘^'''^ teClatur^ deu uiderintaGdeu nemo unep tos deunjad diabolo qaoqz^Co deumniûr^ ^onnalhuolentes etiam probate impios aiCu/ broIoba2eniirecumangdisSCcGabolum^^^T''Z^'^^^^^

onemaquomodo diéiumGta Beati^ieT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illudueniatmqaæ^

c£fe(G:aminicuomnibiigt;: /vr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^of^dcaquomamipGdeamuidebant. EtiIlud,Pai

■quot;■ mitoM^p°oSj7aaâ^^^

uccos3lmaSomdcen!eXpac^£‘C’‘^‘Sl’‘°^‘^'^

Nam auoddotninac etit n .^^^^^.^banMeattonem cam omnibus Ceóiari aiCcaetenL

atxitaL/eumnemo uiditunqaam, Nccpentmdixjtaqaia

uidtlRs

-ocr page 343-

de vid end o DEO., EP IS T» CXlI, 54J

H uiJi’ftis rtiCjUidifti»ÖJ patrcm,Gd clicendo,Qui me uidct,uidct Si pa.tretn, oftendere uoluit unitatc fubftantiæpatris Ôi filt),ne in aliquo inter fèputarêtur effe diffimiles,ac per hoe quo mam uere diólu eft, Qui me uidet,uidet SC patrem,profed:o quoniam deum nemo homi/ num uidit un^,nec patrem quifquam putandus eft uidiflè,nec filium fecundu quod deus eft SC filiusjcum patre unus deus.Na fccundum id quod homo eft, utiq; in terra uifus eft SC cu hominibus eouerlatus eft, nbsp;nbsp;nbsp;Sed magna quæftio eft,quomodo no fit contrariu,quia ca^ut,

tot antiqui uiderut deû,lî deu nemo un^ uidit que nemo hominu uidit nee uidere poteft. Vides difficile mihi propofueris^uæftioné, unefe me aliquid prolixe copioiècp feribere uoluifti ex occafione breuis epiftolæ mcæ,quætibi uifa eft diligentius SC ubcrius explicâda. Vis ne ergo attendere quit apud alios interim comperi diuinarum fcripturarum egregios traâ:5Âres,quid de uiftone dei len(erint,ne forte fufficiant deftderio tuo,^uis ea forfî'tâ no ueris.Pauca ergo ifta attende fi placet.Cum euangcliu exponens beams Ambrofius Medi olanenfts epifcopus,ucniffet ad eum locu ubi angelus apparuit in teplo Zachariæ facerdo ti, exhae occafione, uide quanta SC qualia de dei ctiam uifione differuit. Non immerito in/ quit angelus uidetur in teplo, quia ucri facerdotis iam annunciabatur aduentus,6i ccejefte facrifi'eium parabatur in quo angcli miniftrarcntTEt bene apparuiffe dicimr ci,qui cu repen to conipcxit.Hoc fpccialiter aut de angelis aut de deo ftriptura diuina teuere confucuit, ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'

quod non poteft uideri,apparere di^tur. Sie cnim habes,Apparuit deus Abrahæ aH ilice Gene, ig* mambræ.Nam qui ante non præfèntitur, (èd repentino uidemr alpcólu, apparere memo/ ratur.Non enim fimiliter (enfibilia uidenmr, SC is in dSRjs uolutate firam eft uideri,K cuius naturæ eft non uideri, uoluntatis uideri. Nam fi non uult, non uidetur, fi' uult uidetur, Apparuit cnim deus Abrahæquia uoluit,altjs quia noluit non apparuit, Vifus eft etia Ste phano cu lapidaremr à populo aperire coelum. Vifus eft etiam lefiis ftans ad dextera dei, non eft uifus à populo. Vidit Efaias deum (abaoth,fed SC alius uidere non potuit, quia ß cui placuit apparuit.Et quid de hominibus loquimur,cum ctiam de ipfis cceleftibus uirtutt bus SC poteftatibus legeFimus,quia deura nemo uidit unquam.Ét addidit q, ultra cœleftes uii tutes amp;nbsp;poteftatcs,unigenitus filius qui eft in finu patrisiple narrauit, Aut acquielcatur igicur neceffc eft fi deum patrem nenft» uidit un^, fitumuifum cffe in uetcri teftameto, 62 definant hæretici ex uirgine ci principium dare,qui ante^ naiccrctur ex uirgine uidebamr. Aut certe refelli non poteft,uel patrem, uel filium,uel certe Ipiritufancftu, fi tamen eft fpiri/ htuffanóti uifio,ca fpccie uideri quam uoluntas elcgerit, non namra forraauerit, quoniam fpii'itum quoqj uifum accepimus in columba. Et idco deum nemo uidit unquam, quia eä quæ in deo habitat plcnitudincm diuinitatis nemo cohfpexit, nemo mente autoculis com prehendicVidit enim ad utrunq; rcfcredum eft. Deniep cu additur, Vnigenitus filius ipfe cnarrauit,mentiu magis nbsp;oculorum uifio declaratur.Species cnim uidetur, uirtus uero er

narratMlla oculis,hæc mente cóprchcnditur.Sed quid de trinitate dicamCSeraphin quadd noluit apparuit,62 uocem eius Efaias folus audiuit. Apparuit angelus,62 nuc pradlo eft,fed non uidetur. Ncque cnim in poteftate noftra eft uidere, ftd in poteftate illius apparere, • Teamen Si fi poteftas non eft uidendi, eft gratia promcrendi ut uidere poffimus. Et ideo g habuit gratiam,meruit copiam,nos copiam non meremur, quia deum uidendi gratia non habemus.Et quid miru fi in præfenti (èculo nifi quando uult dominus non uideturCin ipiâ quoq; refurredtione non facile eft deum uidere, nifi his qui corde funt mundo.Et ideo bea/ tomundo corde,ipfi enim deum uidebunt.Quantos beatos numcrauerat 62 tarnen uiden/ di his deu non promiferat facultate Si ergo hi qui mudo funt corde deum uidebut, utiep: alijnó uidcbut.Necp enim indigni dcuuidebut,neq?isquidcu uidere noluerit poteft deu nidere.Nec deus in loco uidetur led raundo corde,nec corporalibus oculis deus quæri£’,nec circumferibitur uifu,ncc tadlu tenetur,ncc auditur affatu,nec fentitur inceffu.Et cum abiens putatur uidetur,62 cum præfens eft non uidetur.Denilt;p necapoftoli omnes Chriftu uidez, bât.Et ideo ait,Tanto tempore uobiicum fiim,62 adhuc me non cognoujftisv Qui enim co ' nbsp;nbsp;nbsp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F X gnouit

-ocr page 344-

avgvstinvs pävlinäe.

Î44


mus Chnftum (èd iècundu ipta'tamSpintus enim ante faa'etn aoilrâ Chdiias dominus»

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m omnem plenitadiaê dei mifcricordia iàa implex digttetar,at aided poiTic noz

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oitttahsaidebatarroluca ût: qaæiiio DiCcretu efi qaippe qaomodo Siéia iic, Deunemo

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aidit unlt;p,« qaomodo deam iudi andqai aiderint, Sed illud propterea didû eil, aaoniâ

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nrnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^îhilis eilJIliaatem ideo aiderant, qaiçucp ded aiderunt, qaia cai uolaerit

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßttobiiTetatien if5 apparaiiTet»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unaua^m'ri 'f .^^^P^^^^^^^^’^^^^^^^p^tf£3ccipiatutdid:am,qf eunemo

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da^ueret idrfl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amifitocea/îonemÂmbroiîas,achincqaordamhxredcosre

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamorf^aldabio error ail nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aîios,id eil Arianos pemicioßas inßdiätesqao/

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;^lt;:'^‘-rcdaaImdicetefoL,acrit,^ipram^^tnn

[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«rafemarepaa,«ar,«e^hocatte€onu,£«rXe,ï^^î

c,:e.i l^^aodiprcdmsiGJcpiotummiamp;icoKTh^^n^

natura deus,non tantum pater,fedâiipra trinitas (-IfUJS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r7 * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

^^■^‘^'^^'^mmcSmuabiLßcippatnquibZZSin'^'^^'^'i'^^^^^ i‘gt;tegpqn,ap,eaceiusiauilÈiIbi,^„Maîd^^â^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

”'camgaoutamia,sfadeadfademloaud,^J^i„^1^quot;‘^f’''^^‘’^°^'^'f'^J^‘“ •^ctipfam.Quidergoi’iUenScracip^t'SindciretiDren^'^^^^'” ^“ni^ oßentkaihiK^ pr‘gt;^.rcdoffcnde,S,hidcum,3:taLnßeZnaZ£^^Aquot;a^^

aoa aätipfcappaKbacia nap„p, pPoptia miaicatünOisinaliaaita Vadeaaodr^onßm f3dcmdeiaidereSiaiaen,idcaacmopo^^a^h^°^'T''^^^

J I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn hacuita uiderc utuens ßeutteH. Nu

fotmaubMud qd'fanäus Io

*fJt)M.f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^.^J^^!:’^^^^^^^^^^^^ß^^^P^^ns,SinonduappanutqderimastScimas

’33‘^n,apparamtßmdeae,cr,musqao„iaaidcbin,useaßa,a-dbpSamp;athomÜK,uidc tunt qaat^ouoluititt Ipeae qua aolait,non in natura qua in ièmetipiô ctiam cum aidere O2rlatuit,i€dßc^ett,quodabeopetebatar,cameidiceretur,O{iende^mihi cemetipiam,ab eo qui cum iHo racie ad taciem loquebatan Non qaia deiplenitadiaem quifqaam non fo^ Cdb yp^^^^quot;^^^^P^ds,fedaeIipra mente aliqaädo coprehendit. nbsp;nbsp;nbsp;Aliud eil enim aidere»

aliud eil to^nr uidendo coptebendere, quandoqaidemiduidctutqaod praeßns uteanep fentitur,totu aut copeehenditut uidendo quodita aidetur utnibildas latent aidenté, aut alias Unes circufpidpoiTanttßcat te nihillatetprxièntis aoluntatis tax, drcamipicere aaté potes Unes annalt tat.Exempligratia, duopoiai,quotum alteram ad mentis obtatu, alte/^ tu ad corporals ocalos peitinet, Vilas enimßait illeait, adutrattcpreferêduseil,idettôS ad oculos Si ad mentem,Potróffpropta:eadeumnemo uiditunquam,qaia ßaitaitdifpu

tator.

-ocr page 345-

DE VIDENDO DEO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI S T. CXII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J45

H tatoncuius uerba confîderamus,plenîtudinem diuinitatis eius nemo confpexitjoemo men/ te aut oculis comprehendit, uidit enim ad utrunque rcferendu efhrcftat inquirerc quomo do angeli dcu uideantsproptcHlIud quod ex euâgelio cómemoraui Angeli eorû (emper uident faciem patris mei. Si enim amp;nbsp;ipfîs non ficuti eft fed latente lua natura in fpecie qua uolucrit apparet, magis magisrç requircndû eft,quomodo-eû nos uidcbimus ficuti eft, fîcutMoyfes defiderauit eu peteret, ut deus qui in confpedtu eius eraUoftêderetilli femet/ ipfum.Hoc enim nobis fummum præmium in refiirreôlione promittitunq? erimus æqua/ les angelis dc^aeper hoc fi nec ipfi^um uident ficuti eft, quomodo nos itauifuri fumus eu cis æquales inj'efurreôtione faefti fucrimusC Sed uide quidconfequenter dicat nofter Am/ bro(|y^Deniquc inquit cum additur, Vnigenitus filius iplè narrauit,mêtium magis quàm oculorum uifio declaratur. Species enim uidetur,uirtus uero narratur.ïlla oculis,hæc men/ tecomprehenditur.Qui pauloâte dixeratuifionem ad utrunquereferendam, nunc earn no ®cnti,fcd oculis dcdit,non ut opinor negligenter fixa uerba refpicicns,fed quia ufitatius in loquendo (blemus oculis attribucre uifionem fîcut (peciem corpori.Nam ôi hic mos loque dicrebrius ufiirpatur in rçbus quæ locis contineKur, uarianturque coloribus. Sed fi r»lla fpedes eftet mente contucnda,non diceretur iîlc fpeciofus forma præ filqs hominum. Neep enim hoc fccundum carnem didtum eft, fed fècundum fpeciem fpiritalem. Dicitur ergo 62 fpedes pertinens ad mentis obtuturwfed quia ufitatius in corporibus dicitur uel in fi'militn lt;nbsp;dinibus corporum,ideo dixit,Specics uidetur, uirtusacro narratunilla oculis hæc mente co prehcnditur.Proinde narrante unigenito qui eft inïïnu^patris narratione ineffabili.creatu/ ra rationalis munda Ô^fandlajimpietur üifi^e dei ineftabili, quam tune côfequemur cum æquales angelis faôti fucrimus. Quia ficut uidentur ifta uifîbilia corporis (enfibus nota, de tim nemo uidit unquam,quoniam fi aliquando eo modo uilus eft,non ficut ifta natura ui/ detur.fed uoluntate uifus eft,fpecie qua uoluit apparens, latente natura atque in fe incomz

8 mutabilitcr permanente.Eo autem modo quo uidetur ficuti eft,nunc fortaffe uidetur à qui bufdam angclis,à nobis autem tune ita uidcbitur,cum eis fadli fuerimus æquales. De ^‘^f^*** indc.aim addidiftèuquia ncc potefta^s ccelorum, ficut feraphin,nifi cum uolunt S2 quem/ admodum uolunt uidentur,ut hin'c etiam conijccremr quanta fit inuifibilitas trinitatis:Ta/ ^cn inquit,S2 fi poteftas non eft uidédi,eft gratia promerendi ut uidere poftîmus. Et ideo qui habuit gratiam, meruit copiam, nos copiam non meremur, quia deum uidendi gra/ tiam non habemus. His itaque uerbis quia non iua docet, ftd euangelium exponit, non boc Uoluit intelligi,q, quidam eorum uidebunt deum,quidam uero non uidebunt, quibus û’edentibus dédit poteftatem filios dei ficri,cum ad eos omnes pei tineat quod diôlum eft, Videbimns cum ficuti eft.Scd dicendo, nos copiam non meremur, quia deum uidédi gra/ tiam non habemus,de hoc feculo fe loqui fignificauit, ubi quibufdam deus licet non in fua natura,fed in qua uoluit fpecie dignatus eft apparere,ficut Abrahæ,ficut Ifaac,aliisc^ fimiz libus,cætcris uero innumcrabilibus,quamuis ad fuum populum Ô2 hærcditatcm æternàm pertinentibus nulla uel tali fpecie fe demonftrat. In futuro autem feculo qui regnum accez pturi fùnt quod eis ab initio præparatum eft, omnes eum corde mundo uidebunt, nec in iilo regno nifi talcs crût. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attédc itaq? quid adiungatiâ de illo feculo dicere incipiens, cam

Etquid mirum inquit fi in præfenti feculo nifi quando uult dominus non uidetur, in ipfa quoque rcfurrciftione non facile eft deum uiderc,nifi eis qui mûdo funt corde. Etideo bea^ 0 mundo corde,ipfi enim deum uidebunt. Quantos beatos iam numerauerat, Si tamé his uidendi deum non promiferat facultatem. Si ergo hi qui mundo fiint corde deû uidebût, utiq; alf) non uidebunt.Ncqj enim indigni deum uidebunt,nccß is qui deum uidere nolue/ rit,poteft deum uidere.Cernis quàm circumfpccfte loquatur iam de his qui in foturo feculo uidebunt deum, Neque enim omnes fed qui digni funt. Refurgent enim digni Si indigni tegno illo,ubi uidebitur deus, quoniam omnes qui in monumentis fùnt, audient uoce eiua procèdent, fèd cum magna differentia. Nam qui bene fecerunt in refùrrcdtionem uitæ.

P J qui ;

-ocr page 346-

54« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS fAVLINAE»

qüi nero male cgerunt in refurredtionem iudictj^Hoc iudicium pœnam ætcmam (îgnifîcat, q ßcut ctiam illud diótum eft, Qui non credit,iam iudicatus eft.Quod ergo ait lancftus Ara/ brofîuSjNcque is qui deum uidere noluei it,poteft deum uidere, quid aliud intelligi uoluit, nifi quia is qui mundando cordi curam tanta re dignam non nuit impendere,non uultdc um uidere. Vide proiq^e quid adiungat. Nec in loco inquit deus uidesur, fed mundo cor/ de.Quid euidentius,quid expreflîus dici potuit Z Ab bac igitur uifione diabolus ôiomneS angeli eius,ÔC omnes cum cis impij finetilla nebula dubitationis exclufi funt, quoniam mu do corde non funt: ac per bocquod (criptum eft in librt) Iob,ueniftc angeloß in conipeclu dei, SC ueniftè cum eis diabolüm, non ideo diabolus deum uidific credendqj eft. Ipß enim diôli funt uenifte in confpeôtum dei, non deus in confpetftum corum. Vcniunt aijj;^ itt con{pe(ftumnoftrumquæuidemus,nonàquibus uidemur. Venerunt ergo fi'cutinmub tis codicibus legitur, ut aftifterent coram deo, non ut coram ipfis deus. Nec eft opus hoc loco immorari, ut pro uiribus noftris conemur oftendere quomodo ôi hoc temporalitcc fiat,cum in dei conlpedtu fint omnia lemper. Nunc enim quæritur quomodo uideatur de/ us,tion eà fpecie qua 5^ in ifto (èculo quibufdam uoluit apparere, quando non folum cum Abraham alijsque iuftis, ucrumetiam cum Cain fratricida locutus eft, Sed quomodo ui/ deatur in illo regno ubi eum uidebunt filij eiu^ ficuti eft. T une quippe fatiabitnr in bonis defiderium eorum, quo defiderio flagrabat Moyfes,tui loqui ad deum facie ad faciemno Exo.îj fufficiebat, ÔC dicebat, Oftende milii^metipfum manifefte, ut uideam te, tanquara dice/ pfuLîtf ret,quod in pfalmis ex eodem defiderio canitur, Satiabor cum manifeftabitur gloria tua. I04W.I4 Qùo defiderio ardebat Si Philippus, Si fie failli cupiebat dicens, Oftende nobis patrem

Si fiïfficit nobis. De hac uifione loquens eius etiam iplc amator Si defiderator Ambrofius, Non in loco inquit deus uidetur, ficut ad ilicem mambræ, ficut in monte fina, fed mundo corde.Ec ièquitur, feiens quid defideret. Si quid æftuet. Si quid fperet: Nec corporalibus in quit oculis deus quæritur quibus fe oftendit Abraham, Ifaac, Iacob,Si alqs in hocfeculo. □ Neccircumfcribitur uifu, propter illud quod diôlum eft, Pofteriora mca uidebis, Nec ta/ élu tenccur,ficut ludlatus etiam eft cum lacob.nec ai^itur affatu,ficut non folum à tot fan élis, uerumetiam à diabolo auditus eft. Nec fèntitur incefTu, ficut aliquando cum in para/ difo deambularet ad uefperam. Vides quemadmodum uir fanétus enitatur noftras men/ tes ab omnibus carnis fenfîbus euocare, ut aptasfaciat ad uidendum deum.Et tarnen quid agit talis extrinfecus plantator Si rigator, nifi intrinfècus operetur qui dat incrementum de usç” Quis enim fine adiutorio fpiritus dei cogitate ualeat eftè aliquid,magi^ue eflè, quam omniaquæper corpusfèntiuntur,quodnecin loco uideatur,necquærendumfitoculis,nec audiatur aftatu,nectaélu tencatur, nec fentiatur inceflü,8i uideatur tarnen fedmundo cor/ deC Neque enim de bac uita ille loquebatur cum hoc diceret, quandoquidem ab hoc fccu/ lo in quo deus apparuit, non ficuti eft, fed in fpecie qua uoluit, quibus uoluit, fatis difere/ uit fèculi futuri uitam, diferetione apertiftîma, ubi ait. Et quid mirum fi in præfenti feculo nifi quando uult, dominus non uidetur : In ipfa quoque refurreélione non facile eft deum uidere,nifi hisqui corde funtmundo. Et ideo bead mundo corde »quoniam ipß deum ui/ debunt.Hinc iam de illo feculo dicere exorfus eft, ubi deum uidebunt, non omnes ^i rez furgent, fèd qui refurgent ad uitam æternam : non indigni, de quibus diélum eft, Tolla/ tur impius ne uideat cTaritatcm dei, fed digni.de qualibus dixit ipfe dominus cum præfens non uideretur. Qui diligit me mandata mea euftodit. Et qui diligit me diligitur à pâtre 04«. 14. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^ego diligam cum, SC oftendam meipfum illi: nec hi quibus dicctur,Ite in ignem æ/

ternum,qüi paratus eft diabolo SCangelis eius, fèd hi quibus dicetur, Venite benedîéli pa/ tris mci percipitc regnum quod uobis præparatum eft ab initio mundi. Illi quippeibunt, in combuftionem æternam, luftiautem in uitam æternam. Et quæ eft uita ætcrna,nific^ Ipfa uita alibi dicic,Hæc eft autem uita æterna,ut cognofeant te unum deum uerum SC que mififti lefum Chriftum. Sedfîc,quomodopromifît oftenfurum feipfum dileéloribus fuis

cum

-ocr page 347-

de VÏDENDO DEO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP» CXII» 547

A nbsp;nbsp;nbsp;P^*:*quot;*^ ùnum Jeum,non quomodo in ho^fecülo in corpore uifus eft â bonis amp;nbsp;à malis»

amp; in iudicio futuro,quo fie uéturus eft,quomodo uifus eft iens in cœlum: hoc eft in eadeni hominis, eandem formam uidebuntquibixs diôluruscft, Efuriui Si. non dèdiz ftis mihi manducarc, quiaSi luâæi uidebunt in quem pupugerunt, non illam dei formam pfen/p. jn qua non rapinana arbitratus eft effe æqualis deo, in ilia dei forma tune t uidebunt eum nbsp;nbsp;nbsp;«»«f

«cuti eft. Nec ideo uidebunt, quia pauperes fpiritu in hac uita fucrdnt, quia mites, quia lu gcntes,quia efurientes ÔCfiticntes iufticiam,quia mifericordes,quia ^acifîci,quia periecutioz nempafli'propter iufticiam,quamfiisô£hæc omnia ijdem ipfi pafli funt, (èd quia myndo font corde. Idgp quippe inter illas beatitudincs,cum omnia faciant qui cor mundunii; haz bentjij^neft tarnen aiieubi pofitum,deum uidebunt, nifi ubi dieftum eft, Beati mundo eprz _ ae,quoniam mundo corde uidebitur,qui nec in loco uidetur, nec oculis corporalibus quay ' ncur,nec circumfcribitur uifu,ncc taélu tenetur, nec auditur affatu,nec ièntitur inceiîu. Deiî, cnim nemo uidit unquam, uel in hac uita ficuti ipfe eft, uel etiam in angelorû uita,ficut uiz. fibilia ifta quæ de corporali uifiorte cernutur. Quia unigenitus filius qui eft in finu patris iz . pfînarrauit. Vnde non ad oculorum corporalium, fed ad mentiumuifioncm dieftun»eft pertinerequod narrat» Sed rurfusnedefiderium noftrumà corporis iènfu adalium clt;lt;p«rit» Corporis fènfum migraret, hoc eft ad aures ab oculis, ideo cum dixifict, nec corporalibuâ . deus oculis quæritur, nec circumicribitur uifutnec taeftu tenetur, addidit etiam,nec auditut aflàtu,ut fi poftumus, unigenitum filium qui eft in nbsp;nbsp;nbsp;patris, fie intelligamus narrâtem,

qaoniam ÔC uerbum eft, non fonus auribus ftrepens^d imago mentibus innotefeens, ut «lie interna Si ineffabili luce clarefcat quod d^um eft,Qui me uidet,uidet Si patrcm,quod hic Philippo dicebatur quando uidebat Si non uidebat. Sequitur enim huius uifionis exiz ïnius concupitor Âmbrofius,dicens, Et cum abièns putatur, uidetur: ôd cum præfens eft no üidetur.N on dixit cum abièns eft, fed eum abièns putatur. Nuiquam enim abfenscft qui .

B cœlumôC terram implet,nec fpacfjs includitur paruis, magnisque diifunditur, fed ubiq? to/, tus eft Si nullo continetur loeo» Hoc qui excédente mente intclligit, uidet deum,6C eum ab/ * fens putatur. Qui autem hoc non po|eft, oret Si agat ut poflè mercatur, nec ad hominem diiputatorem pulfet ut quod non legit légat, fed ad deum faluatorem, ut quod non ualct ualcat. Vnde autem dixerit. Et cum præfens eft non uidetur, confequenter aperuitdicens, Deniquenecapoftoliomnes Chriftum uidebant. Et ideo ait, Tanto tempore uobiicum fcm,ô2adhucmenoncognouiftis C Eceequomodo deüs præfens erât SCnonuidebatur» Sedquare non aufus eft dicere, denique nec apoftoli Chriftum uidebaht,fed ait,Nec ap6 ftoli omnes, tanquam aliqui tune uiderent ea uifionc in qua ipfe Si pater unum funt Cquot; An Iprte illud attendit, quod cum Petrus dixiflèt, Tu es Chriftus filius dei uiui,Rcfponfum accepit, Beatus es Simon bar iona,quia non tibi reuelauit caro ôi fanguis, fed pater meus qui in cœlis eft Z Quamuis ilia reuelatio utrum per fidem tantæ rei creditæ, an per uifîoz. Rem confpctftæ faàa in eius mente fuerit, non mihi uideatur elucere, cum amp;nbsp;ipfe Petrus ta paruulumfe adhucillioftenderet,uttimeremeamitteret morientemquemfiliumdeiui/ ’ ' ui» hoc cft uitæ fonte fuerat pauloante confeftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde poteft mouerc, quomodo

ïam ipia dei fubftantia uideri potuerit,à quibufdam in hac uita pofitisgt;prôpter iilud quod, dùftum eft ad Moyfen,Nemo poteft facièm meam uidere Si uiuere:nifi' quia poteft huma na mens diuinitus rapi ex hac uita ad angelicam uitam, antequam per iftam communem Rîortem.carne foluatur, Sic enim raptusoft qui audiuit illic ineffabilia uerba, quæ non liz cechomini Ioqui:ubiu(que adeo faôfa eft ab huius uitæ fenfibus quædam intetionis auer fio,ut Que in corpore, fiue extra corpus fuerit,id eft utrum ficut folet in uehcmentiori eeftaft mens ab hacuita in ilIam uitam fuerit alienata manentc corporis uinculo, an omnino refo lurio faóla fuerit qualis in plena morte cotingit, nefeire fe diccret. Ita fit ut amp;nbsp;illud uerum fie , quod didlum eft. Nemo poteft fadem meam uidere uiüere, quia neceftè eft abftrahi ab hac uita mente,quando in illius ineffabilitatem uifionis affumitur,2C non fit incredibile qui

F 4 bufda

-ocr page 348-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54«

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b fehl f • AVGVS.TINVS PAVl^mAEi ■ ’

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cere Nccatin^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dens QuibiScbm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pidebant. Ccd ait.aecapoüoli omnes Chriüam uidebat, ae^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potatiïè donari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dequaloqaebataretiamttiac

t ■• fto^userat,qm'defuaSr^^*^ff t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dqaofam^ddMo!^^^^^^

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uro,çonceirame[lauoJn‘^’^t^ ‘populumfpil/umadhucre/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(b ecdefîx myfierium /Kturacum eH- Geflan t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aerbis deiüjta^Chn

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pa/Tumpo^c, aediwiMo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;typa,«populilud^ni

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MguodpcderScfuideeoS^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicercïnû:itueram,deffdcriô eius cri/

^^^o^no,MoyÛau[êpcrrpecïem,nonüera^i^^^^^^L^^^'^^‘^^quot;^‘^^^

domini aidit. Quid erao c[i auod eutn Gr f • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dâ addidit dicens, bc gloriam

ned.gna,«caam ^nchabukpop’Snbialcm

Sfc3“±’tr XSoquot;3s*quot;quot;

mus,Klecapo{iolidnquit,omttes ChriOum uidcbâbquoi ^latn ffyt*^ 1* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^f i *iy(*

tempore uiderant fecandam iila qaeedixi Vtamem\ è fortealiqiu eorum ctia iplo uidebanbeontinae fabiecit.EtideoaitTantotemt.nrl'L^^^^^^^ dixit,quianô omnes

• grioaia-is:'Demdefubiuagensàqualibüsdcult;iiiSr^f^^‘^‘^^^^^^^^^^^^^^°^^°. enim cognoait, inqmt,qtixl]tlatimdn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rrv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ótemplationeüaitieil. Qui

nentem fdentiæ charitatem Qiriai',didit

^oliPauh'ffcintclIigerefoleoJrilatimdm^^^ tiam in bonis afqae in ßnemJn altitadinefncm tMiaiudià.dlandcillagr^ai^hoZ^^^ liaamcatoaacisjiciabaïadiacacdpiatartâraeramp;m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coaptare aiam

proptcroperaßgnißeatbneJaloasaudiaeabipr^aJr?^.‘”‘‘^°^’^'^^^ Hxum {lareuidemr,quodiioniGcatper{iaere hnrn/l- P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpnscruct/

aeabipronaaüerroli.„oÛum^aai^d{d^'^^^^^^^

^‘‘P^ord.ae^^^^

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantXffatiæ^ips ßcMuaautcm ßeSapetemiaetem

capaKqaæptæcdlitomhêiatdkaO. bed {me hoc in apo{lolicts aerbis etiâillerenCeritEuangelicas dirputator,ßae^iadaliqaid torrallecongruentias, nides ramen etiam hoc, nifaUor.à regala tideinon aberrare, Vndc autem nnneagimas proprer contaitu rpiriralc,cum dixiffctaQaicognoaitqaæ ßtlatitado ^lon^tado Xaltitudo ôCprofandum,ô: fuperetninentem fcientiæcharitatem Chrt{{i,ai/ derôCChriGam,aideeôCparrem,neaIicaitardi{rrmodecorporaIitiiffonedicere aideretar» Nos enim, inqairdamfecandu carne non noaimas ChrittmCedfecudam fpiritu. Spiritus ^im ante faciem nofiram Chrifius dominas.Qnod ait hoc loco,nouimus,fecundamßde dixit,qua: nunc cflanô iècundu contemplationem qaxtancerittqaia SHUadnouimasquic

-ocr page 349-

DE . VIDENDO Deo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP» CXII» 549

H quid fide nön fîétâ etiatn (î nondutn pet fpê^m contiïcndo,îam tarnen l'nconcuflè creden do retinemus.Denicç eu di'xiflètjâ non (ê feeundu carné Chriftu noffe,ßcut apoftolus ait» K addîdiflèt teftimonnim de propheta, Spiritus enini ante faciem noftrâ Chriftüs domiz huSjContinuo fubiecit,Qui nos fn omnem plenitudinê dei tnifcricordia fua implere digne/ tur,ut uideri poflit nobis,Certe manifeftu eft iUatn nonciarn, ubi dixerat. nouimussex fide pofiïit,ex qua modo iuftus uiuit, non ex contemplatione qua 9eum uidebimus fîcuti eft.riancenim fîbi 6C nobis confèquenter optauit fiiturâ^ fignincaûit dicendo. Qui nos in omné plenitult;|iné dei mifericordiaamp;a implere dignetur, ut uideri pofiît à nobis. nbsp;nbsp;nbsp;HaC

plenitudinem dei quidam in fermone apoftoli fie intellexerunt, ut putarêt nos hoc futuros eft.Hæc enim uerba ficut recognofcis,apoftolus pofuit ita loques, Coz gnoKCTe etiam (upereminentem feientiæ charitatem Chrifti, ut impleamini in omnem pie nitudinem dei.Quapropter inquiunt,fî aliquid minus deus habebimus,amp;in aliquo mi/ notes erimus, quomodo implebimur in omnem plenitudinem deiC” Sed quoniam impie/ bimur,proièôlo erimus æquales.Auerfaris iftum utique ôi deteftaris humânæ mentis cirro rem,fcio,SC reôle facis.Sed quomodo intelligend^t ifta plenitudo, qua dii^tum eft impie/ dos nos effe in omnem plenitudinem dei, poftea fi deus uoluerit pro uiribus quas dederit j^pUogui an/ diireremus.Nunc autem quod mihi propofueras, SC ad explicandum difficile uidebatur,u/ te di/Jêrtoru^ trutn explicatum fit,diligenter attende recoleifdo quæ dicta funt. Si enim quæris,utri^of/ fit deus uideriC Reipondeo poteft. Si quæris, unde fci^çRefpondeo,quia in ueradilima feriptura Iegitur,Beati mundi corde,quoniam ipfi d2finuiidcburit,S£ cætera talia.Si quæris quomodo diétus fit inuifibilis fi uideri potef^ Refpondeo, inuifîbilem efie natura, uideri autem cum uult ficut uulu plurimis enimuilùs eft,non fîcuti eft, fed quali fpecie illi placuie apparere.Si quæris,quomodo cum uidit, uel Cain fteleratus quando de fuo fcelere ab illo interrogatus SC iudicatus eft,uel etiam iplè diabolus,quando uenit eu âttgelis Ut tum ilïo af

S fifteretjfî beati mundo corde,quoniâ ipfi deum uidebunt»Rcfpondeo non qüidé effê confè quens,ut etiam uideant deum qui uoces ab eo faôtas aliqüando audiünt. Nelt;^ enim uidez runt cum qui audicrunt quando dixit ad filium, Et clarifîcaui Siclarificabo iterum. Verun/ tarnen non effe mirandum,fî aliqui etiam non mundo* corde uiderunt deum in fpecie, qua noluntas cius fecerit,Iatente inuifîbili SC apud fe incommutabili manente natura.Si quæris ntrum etiam ficuti eft poflît aliqüando uideri C Refpondeo,filiis hoc effe promiiTum, de g bus diôtum eft,Scimus quia eu apparuérit fimiles ei erimus,quoniâ uidebimus eu ficuti eft» Si quæris, unde cum uidebimusCRefpodcojunde angeli uident,quibus tune erimus æquà/ les.Sioït enim uidcntur ifta quæ uifibilia nominâtur,deum nemo uidit un^,nec uideri po/ tèft, quoniam lucê habitat inacceflïbilem, ôi eft natura inuifibilis ficut incorruptibilts,quæ: contextim pofuit apoftolus dicens,Regi aute feculorum inuifîbili, iricorruptibili, quia ficut lîunc incorruptibilis nec poftea corruptibilis, ita non folum nunc fed etiam femper inuifibi fis.Nec in loco enim uidetur,fed mundo corde,nec corporalibus oculis quæritur,nec dreum feribitur uifu,nec taólu tenctur,ncc auditur affatu,nec fentitur inceffu. Vfiigènitus autem S Ifus qui eft in finu patris,diuinitatis naturam atcç fubftantiam infonabiliter narrariÔC ideo dignis idoneisc^ tanto confoeélu oculis etiam in uifîbiliter monftrat. Ipfi enim funt oculi, de quibus apoftolus dicit,iliuminatos oculos cordis ueftri. Et de quibus didtur, Illumina oeulos meos ne un^ obdormiam in morte, neqh dicatinimicus,S£c. Dominus enim fpûsi cort^» eft.Vnde qui adhæret domino unus fpiritus eft. Proinde q poteft deu inuifibilitcr uidere, ipfe deo poteft incorporaliter adhærere. nbsp;nbsp;nbsp;Puto iam non effe in quæftione quâ propoz

fuifti,anjplius quod rcquiras.Sed in hac totanoftra difputatione, confîdera quid uideris* quid'credideris,quid adhuc nefcias.fîue quia non dixi, fî'ue quia non intellexi,fiucqüia non iudicafti eflè credendumiSC ea quæ uera effe uidifti adhuc diicerne unde uideris, utrum rè colendo ilia te uidiflè per corpus, ficut corpora cceleftia SC terreftria, an ucro nunquam o/ çulis corporalibus ea atrigeris uifibus, fed fola mente intuens uera Si certa effe perfpexez

ris.

-ocr page 350-

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î5lt;»

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avgvstinvs pavlinae, •

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim aha cort-^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hxcita lt;liicreaens:,etiâidatteadeuttde difcernastgu^is

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;detur mente nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trenteuideatnas, horam tarnen daorugenctum ipCa difcredo ui^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea ucra effenouenS^^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ofpiciantur,n^indigéc allo corporis fenCa, ut

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnetnon:^, unefecÛ?X^corporu incotporaliter comendat

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exhiba^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius imago eil hoc corou^ Jlh »rX.^t^ûgo prüfens, AbCens aate^dcs,

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;des diligcateeßdeatec^perCpeOis atquSnÆi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^r

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^*’'P^tcftirimponricfarii7?ei-nr,«4 j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^bus non uilis accommodas G/

I Ambroßui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuiuslibhstanta^^9^^lmmihiffccredis,gaemadmo/

io4».i das,utruncp ilh exceJIentiæ ncaaam^l^ nbsp;nbsp;nbsp;^^g^us^cdattilt;^ nodram qaantumhbct acy

dercpoeea. l.L„,„,„n,ndo eprdequia ipßjfan, uid^Zp^° ^°T‘'^;’ turjseecorpoe3l,bpS:oa,Iisqu^riaie,„ecci^rcnbimruTß‘^’^^‘quot;'°^^^ Affatamcciènaturinceffii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n~ • tt .^^^^^^f^^t:^lt;dutenetür:,tiecaudiair

coprpidtur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

diainaperb3iniyctcci^is.Denobisenim2^db^''f^^^^

eurdcus.Lnloeocan,e!.Me^^^^^^^

mundo funccorde, camcorruotibilehn^{ f ^orporalibasdeamaidebuntqui uclplus ael minas qaàm debes nobis aedeado. ne fall, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignoras. X

risgt;eaamnondumperrpicaein[elleAsrmd..od„mquot;?^‘'‘^^J,‘^‘,‘’“”^^‘’‘^‘^P‘^ nem aedendi iir/nnnd.r .j- a. a-m ^nendam eile no dubitasSedbane conßderadoe deZaMhdehe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^aos^pnni ßr

désira^ßdemmam. dÈd^Zr^^mm^mMe^Td^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^‘'

dt ATe:^.. . -.d J - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,^^^^^»^^desitadiutaumuoluatatemcKdiiceay

C417 canAantPi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^l^^^^^^f^^^^^^^daquænonaidesahæc te tarnecredare in^

bnc h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bæcomnia, Mum ergo his ocalis cordis tai quiz

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âicerta eUccontueris, ubiqaeprætèntia inaißbilitercernisatqae dß

cernis, a o modo corporeos oculos comparabis Cquot; Cametiam de ipßs rebus aißbilibus, qax corporalium oculpram acic qaodammodo radiantur, Si de ipßs corporeis oculiseo/ qaalißancjue 3icjuantacunqueßt quantum dtiletao inaißbilibas, non ex/ cellentionbus qaibas etiam nobis non uißs ßdem debes, ßdab bisquæ commemoraui, quxnon tredisabßntia ßdpr^ßntia mente contueris,non eifdem ipßscamis ocuiisßdiß ts interionbus iudices. Cum ergo interiores oculi iudices ßnt oculoram exeerioram,iib au tem illisquodam officio nunciandi Siinminifferio famußntar,malta(pilliaideätqaa:i{lf non uident, nihiliffi uideant, undeillinon tanquain pra:ßdes iudicent, quis non iilos ißis iacompa/

-ocr page 351-

DE VID EN DO DEO.


EP. CXII. 5$i

A i’ncoparabiIiæfl:irfiatioepræponatC'QuæCü!|itaffnt,obfecfote,cuagitun’nccipfa{iocta grande negoau,cum ab exterioribus interiora diftinguis,atq^ illa iftis inefFabiliter antepoz nis,cumc^ iftis fons reliétis in illis intrinfecus demoraris,ÓC ea fuis quibufdam incorporali bus finibus metiédo iudicas,in Sulla te putas, an in aliqua luce ucrfariC'Ego cnim exiftirtio q, tanta ibi ÓC talia.tam uera.ta dara,tam certa uideri fine luce non pofiunt Jpfam ergo lu/ ccm in qua cuóla ilia perfpicis intuere,0i uidc utru ad cam pofiit acÆdere uUus corporeoru radius oculorum.Profeólo non poteft.Attende eti«m,SC utrum in ca uidcas ulla locorum. ^ada uel inteçpalla,refponde,Nihd ibi tale ut arbitror inuenis, fed uigilanter abigis ab a/ Ipedu intimo^uicquid imaginum corporalium extcrioris hominis fenfus inucxit. Scd for te difficile eft.irruitenim de cofuetudine corporalis uitæun cos quoq^ inferiores oculos turz ba pnantafmatum in fimilitudinibus corporum,cui refiftere t conctur,faltem autoritate di uina,exclamaui,dolcns in ilia breui epiftola dixi, Audiat caro carnalibus cogitationibus cbria,Spiritus eft deus.Neqj enim cuiufi^ magis quàm ctiam ipfam meam mente ab huz iufmodi uanitate ilia increpatione compeicui. Facilius quippe inclinamur ad folita, amp;nbsp;amiz rum eft infirmitati humanæ corporalem conuerf^ionem introrfus ucl mittere uel adnwtte rc.non nifi fana confiftat.fcd nifi languida quodammodo.aut incumbat,aut iaceat.Proinz de fi non potcs acicm mentis tuæ à coporearum fimilitudinum quafi' nubilo pcrfpicue fere uare.eafipfas apud tcipfam uigilanttw attend?,intucrc coelum ôi terram cooitando, ficut oz culiscorporiscerncndocofuefti,eafcpimaginescœliô^rræquæ anteocuTos cogitationis produôtæ iuntjuide fimilitudincs corporum eifc n^ticorpora. Sic ergo iudica contra teiz pfam pro teipfa,fi non potes omnifariam cqjporalium qualitatu imaginarias formas ab ade tux mentis abigerc.S^ unde uinceris inde conuincc.Ncq; enim eft ut opinor quiiquam ctiam talibus imaginationibus ita deditus,ut credat fic effe in memoria fua.uel in ipfo conz fpecftu cogitationis fuæ iblem,lunam,ftcllas,amnes, maria, motes colleSiUrbe5,parictes de 8 nilt;^ domus fuæ uel etia cubiculi fui,amp; quicquid per oculos corporis tale cognouit tenet* ut locorum fpacrjs atq; intcruallis fine ftcnt fiuc moueantun Porio fi ea quæ in attitno no ftro font corporalia locisq; fimillima.tjpn tarnen locorum fpacrjs atque finibus continetut* nec intcruallis localibus in noftra memoria reponuntur,quanto magis ilia quæ nullam gcz. runt fimiktudinem corporum,Charitas,gaudium,Ionganimitas,pax,benignitas, bonitas, fides,mâfuetudo,côtinentia,nulla locorum fpacia tencnt, nulla intercapedine fcparantf, aut aliqua oculi cordis quo radios fuos mittant Si ca uideant interualla conquirunt;’N onne oz mnia in uno funt fine anguflia.Ôi fine terminis nota funt fine circuitu rcgionumCAut die in quo loco uideas charitatem, quæ tarnen intantum tibi cognita eft,in quantum cam potes mentis ade contueri, quam non ideo magnam nofti, quia ingentem aliquam moletn Corifpidendo luftrafti, nec cum tibi intus coquitur, ut fecundum earn uiuas ullis perflxepit figt;nis, nec ut eam cernas, corporaliû lumen erigis oculorum, ncc ut eâ fortiter teneas corpo ralium uires præparas lacertorum,nec cum tibi uenit in mcntem,fentis eius inceffum. Eccc etiam charitas quantulacunqj in noftra uoluntate confiftit nobisqùe confpicua eft, nec in loco uidetur,ncccorporalibus oculis quæritur, ncc dreuferibitur uifu,nectaôlu tenef,ncc auditur affatu, nec fèntitur inceflu,quanto magis deus ipfe cum hoc ipie in nobis eft C Nä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fi interior homo nofter quantulacunqj imago eiusmon de illo genitajfed ab illo creata,qua uis adhucrenouetur de die in die,iam tame in tali luce habitat.qub nullus oculoru corpora nbsp;nbsp;.

bum fenfus accedit : fi ca quæ in ilia luce cordis oculis intuemur,ôd difeernuntur inter fc, Si nullis locorum fpacrjs feparantun quanto magis deus qui luccm habitat inacceflibilem corporis fenfibus, quo nec ipfius nifi mundi poteft eftc cordis acceffus, non fold iudicio ra tioh{s,fed amoris quoq; appetitu præpofuerimus,quado id magis ualebimus, donee fane turomnesbnguoresanimænoftræabillo qui propitius fit omnibus iniqtatibus noftris* ' In hac cnim uiuaciorc uita fadli fpiritales poterimus omnia dijudicare, Ibi uero à ncminc dijudicari.Animalis authomo no pdpit quæ fiint fpus dei,Stultida enim eft illi Si no poz

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teft

-ocr page 352-

J52 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS PAVt-INAE,

C4.I8 tcd fcire quoniam (piritaliter dqudicatur. ^Quod (î nondum poflimljs præferrc luccm q iudicantem,ei luci de qua i'udicatur,præferre uitam inteUigêtem,uitætantummodo fcnrien n',præferrc naturam non alibi hoc Si alibi aliud,(êd omnia quæ habet in uno ßmulhaben tem fient eft noftra intelligétia.ei naturæ quæ ita partibus conftatj ut minus fit dimidia tota»ficuti eft omne coipus,(uperfluo de rebus tantis ac talibusdilputagnus. Si autem hoc Ffcil4 iam poflùmus,aliquid melius nbsp;nbsp;intcllclt;ftunoftrûdeûeftècred3mus,utpaxeius quæ ex/

cellit omnê intelleeftû euftodiat corda »oftraÄ intelligentias noftras in Chrifto lefo.Ipfa enim pax, quæ pnccellit omnê intclle(ftu,non eft utilt;^ minor noftro intellelt;ju»ut eu ifte fit oculis corporalibus inùifibilis, ilia putetur eflè uifîbilis:an aliud pax dei,aliu^ Iplédor dei“:' eu ipïè fît Unigenitus filius,cuius Si ilia charitas quæ fijpereminet fcientiæ,cuius cogmione implebimur in omnê plenitudinê dei, unde eft noftræ mentis luce inferior, quæ illa illuimgt; nante ti ibuitur^Porrô fî ifta inacceflîbilis eft oculis carnis,quanto magis illa quæ huic inco parabiliter eft fijpereminês,ac per hoc eu fît aliqd noftru uifîbile fîcut hoc corpus, aliud ue/ ro inuifîbile fîcut homo interior,Si eu optimu noftri, hoc eft mês atœ intelligétia inuifîbile fît lt;jculis corporis,quomodo id quod eft lyielius optimo noftrtuifîbile erit inFeriori noftroC’

Arbitror te iam eôcederc his omnibus confîderatis,rcêle diêtum efle, quod deus ncc in loco uidetur fed mudo corde,nec corporalibus oculis quæritur,nec drcunfaibitur uifu,ncc taêtu tenetur,nec auditur afFatu,nec (èntif id^cftu.Et^î quid in his minus intelligimus, uel aliter fapimus, id quoqj nobis reuelabit,fî in quod peruenimus,in eo ambulemus.Pcrueni lodrt.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem ut creciamus deu non corpîis efle fed fpiritum.Peruenimus etiam utcredatnuS

ucXi 9^°^^ deumnemo uidit unquâ. Etquod deu|Iux eft Sitenebræin eo fontnullæ,Etquoçl f^Timoth^g 3pud eum no eft commutatio,nec momenti oDumbratio,Et quod lucem habitatinaccefo^ 1.104«.$ bilcm,quam nemohominum uidit,necuiderepoteft. Et quod pater Si fîlius Si ijoan,^ élus unus deus eft fîne ulla diuerfîfate Si fcparatione naturæ, Et q^fîmilesci crinius,quo/ i.ioatt.4. niamuidebimuseumfîcuticft,Etquoddeus charitaseft,ôiquimanetin charitate in deo d manet Si deus in illo manet, Et quod pacem Si fonêlifi'cationê feétari debemus,fînc qua ne i.cor. 15 mo potent uidere deum,Et quod corruptibile hoc Si mortale corpus noftru in rcfurrcêlio/ ne commutabitur Si induct incorrup’tionem atcç immortalitatem, Et quia fominatur cor/ PhH,$ pus animale,reforget corpus lpiritale,tranftïgurante domino corpus humilitatis noftnr,ut conforme faciat corpori gloriæ fuæ,Et quod deus fecit hominem ad imaginem SCfimilitu/ dinem foam,Et quod ipiritu mentis noftræ renouamur in agnitione dei focundum imagi/ nem eius qui creauit nos.ïn his atqj huiufmodi icripturarum fonélarum autoritatibus per fidem ambulantes,qui dato uel diuinitus adiuto intelleêlu fpiritaliter profecerunt. Si fpirtz talia fpiritalibus comparare potuerùnt,uiderunt melius uideri mente quàm corpore. Si es uideri mente, quæ non continentur locis, ncc fî locorum interuallis fepararentur, minora eflTcnt in parte quàm in toto.Hinc eft quod fîducialitcr ille dicit,quod nec in loco deusuidc tur,iêd mundo corde,nec corporalibus oculis quæritur,ncc circunicribitur uifo,nec taêtu te/ netur,ncc auditur affatu,nec fontitur inceflu. v nde quia ôê indiuifi'bilis in feripturis iânêlis eius fubftantia cômcndaÉur,ô2 uifus efle à pluribus per corpus Si corporalibus lods in cifdc autoritatibus inuenitunaut ipiritu quo corporales cemûtur imagincs,pcr aliquam licct in/ corporcam,tamcn fimilitudinem corporis,fîcut in ibmnijs uel in ecftafî, fecernit ille uir fati ôtus,dci naturam ab huiufmodi uifîonibus,eas^ dicit efle quas dei uoluntas clegiiTet^non quas natura formaflet.Facit enim deus iftas ex quibus uult,ut.cui uult quando uult appa/ feat,foa latente atep in fè incômutabilitcr manente fobftâtia. Si enim aolütas noftra apud fo manens Si Utens fîne ulla foi comutatione per quas fe ateune^ oftêdat exptimit uoccs» quàto facilius deus omnipotens foa latête atqj incômutabilitcr manête natura, in qua uo/ luerit fpecie poteft cui uolucrit apparerc,qui ex nihilo creauit omnia atiç in iè manês inno Ct(,io uat omnia. Ad eâuero uifîonê qua uidebimus deu fîcuti eft,mundâda corda comonuit.

Quia enim corpora cófoetudine loquendi uißbilU nominantur,propterea deus inùifibilis diciens

-ocr page 353-

DE VIDENDO DEO- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP. CXII» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;555

A dicitur rie corpus effe credatur,non quia corâmunda fuæ fubftantiæ cotcmplatione frau

daiitur,cum hic fumma ÔJ magna mcrccs deum colentibus K diligentibus p!omittaruf,di/ cente îpfo domino,quando corgoralibus oculi's uifîbiliter apparebat,amp;: inuifibikm fe con/ tuendum mundis cordibus promittebatQui dilîgit me,diligctur à pâtre meo, ôC ego dili/ gam eum,ôC oftendam meipfum illi» Hæc quippe natura eius æqu^iter cum pâtre inuifîbi tSjfîcut æqualiter incorruptibilis eft,quæ ficut fupra dièlum eft,continuatim apoftolus po fuitdiuinam fubftantiam qua potuit hominibus fftædicatione commendans:quam fi ocu li corporales itkrefijrrediöne mutafti corporum qualitate confpiciût.uiderint qui hoc pofi font afttüere,qje plus mouet illius lèntenti’a,qui nec in ipfo refurredlione hoc corporalibus oculi^^d mundis cordibus tribuit. nbsp;nbsp;Et de fpiritalis quidcm corporis qualitate quod rc/

forrecluris promittitur, uel difoere aliquid adhuc uel quærere non recufo, fi tarnen de hac redifputantes illisuitqscarerepoffumus,quæplerunc]^ftudijshumanisé concertation!/ bus excitantundum fiipra quam foriptum eft uhus pro altero inflatur aduerfus alterum, ne dum altercando quærimus ueftigare quomodo poflît uideri deus, ipfam pacem fan/ Audi lt;îtitatemc^ perdamus,fine qua nemo poterit ui(#cre deum, quod ipfe auertat à cordißus noftris,ut ea fuæ contemplationi munda reddat ato cuftodiat. lllud tarnen quia non du/ bito,non requiro, quod dei natura nunquam uideltur in loco.lam utrum poflît huius cor poris ocuJis uideri aliquid quod in l^co non uidetur,ab eis qui ualent diflerendo monftra

pace dileólionis audire paratus ium,amp; quo^|||f mouet in commune coferre.Sunt tnim quidam qui deum ipfiim omnino corpus efle præiumunt,putantes quicquid corpus ÜÓ eft, prorfus nullam eile fubftantiam,Iftqf omnimodo aueriandos cêfeo. Sunt autem alij deum quidem ipfum corpus non efle minime dubitantes,fed ideo eos qui ad uitam æ/ Jïrnam refurgent,etiam per corpus deum uiiuros putant, quoniam talcm fpcrant (pirita/ lis corporis qualitatcm,ut etiam ipfa quæ caro foerat foiritus fiat, Quod fi ita eft, quan/ ® tum diftet à foperiori opinione,amp; quàm hoc fit tolerabiiius etiam fi' uerum non fiuputo fa/ cillime iudicari. Primo quia multum intereft, utrum de creatore an de crcatura aliter ali/ quid fentiatur quàm ueritas habet.Dginde quia conaj;us mentis utcuncç ferendus eft uo/ ^tis corpus conuertere in fpiritum, non in corpus deum. Poftremo quia id quod ego in “lacpiftola mea dixi de iftis noftræ carnis oculis, quia necç nunc pofliint, neq? tune pote/ fqnt deum uidere, etiam fie uerum eft. Non enim diôlum eft nifi de oculis corporalibus, quod tune non erunt fi corpus ipfiim fpiritus erit,ac per hoc corporci oculi nuquam deum uidebunt,quia cum uidebitur,fpiritus eum non corpus uidebit. Totaigitur quæftio iam temanfît de corpore fpiritali,quatenus induat incorruptionem ÔC immortalitatem hoc cor tuptibile atc^ mortale,ÔC quatenus ex animali in fpiritale mutetur.Quæ diligentius follici/ fiuse^ traétanda eft,maxime propter corpus ipfius domini, qui tranfhgurat corpus humi quot;Utis noftræ,c6forme corpori gloriæ fuæ, ut poflît fîbi fubqcere omnia. Cum enimôi de/ Us pater uideat filium amp;nbsp;filius pattern, proculdubio non funt audiendi qui uifionem no/ font tribuere nifi' corporibus.Neqj enim dici faseft quod filium paternon uideat,aut ut jpfe uideat,corpore indutus eft,fi no nifi ad corpus pertinet uifus.Quid quod in ipfo mun 01 exordio antequam filio eflèt ulla forma forui fufi:epta,uidit deusluccm quia bona eft,Si jirmamentum amp;: mare amp;nbsp;aridam amp;nbsp;omne fœnum atlt;^ omne lignum, folem, lunam, ftel/ fos,reptilia animarum uiuarum,üolatiliacœli, animam uiuam, Poftremo uiditdeus om/

1.«

petiflet.miror unde nata fuerit ilia opinio,qua putatum eft tantum ad corpora pertinerc Jjifîonem. Quæ opinio de quocunqj loquendi more orta fit, (cripturæ tarnen fanclæ non hc loqui folent,quæ nifi non tantum corpori,uerumetiam ipiiitui,magisc^ fpiritui nbsp;nbsp;cor/

f °’^j,^';*buerent uifionem,non prophetas proprie uidentes appellauiflênt,qui non corpore fod ipiritu etiam fiitura uiderunt. nbsp;nbsp;Sed cogitandum eft ne quid infolentcr audiamus, fi ca. î-

wxerimus corpus nonfolum mortalitatemôicorruptibilitatem,ucnjmetiamhoc ipfum

G quod

-ocr page 354-

554 AVGVSTINVS PAVtiNAE, DE VIDENDO DEO»

quod corpus eft per glon'am rcfurredttonis l^ittere Si fpiritum fieri.Eo modo quippe aut c conduplicabitur fubftatia {piritus ß Si corpus fpiritus crit.aut fi uerus crit fpiritus hoiuim's ita ut commutato Si conuerfo in fpiritum corpore,necç g^inatione nelt;p incrctnento con dupliceoinnec omnino ullius acceftiiquantitatis augcatur,mctucndum eft tie nihil aliud dirt uideatur,quam cq^pora non ilia mutatione immortalia manfuraiftd nulla potius ftiz tura Si omnino peritura.Quapropter donee diligenti inquifitione, fi dominus adiuuerir, reperiatur quid ftcundum (cripturas dt (piritali corpore quod in rcfurrectione promittit!^ probabilius ftnriendum fi'tdnterim nobis fufficiat qudft unigenitus filius idem^ media/ tor dci Si hominum homo Chriftus lelusa’ta uidet patrem ficut uidetur à patre. Nos au/ tem ad illam uifionem dei quæ nobis in refiirréótionc promittitur,non ex hoc muij^ ifta concupifeentiam oculorum tranfterreconemur, fed mundandis cordibus pio ftudeamus i.Cor.ij affedhi,nec corporalcm faciem cogitcmus,cum dicit Apoftolus, Videmus nunc per fpeoi

lum in £enigmate,tunc autem facie ad faciem, prælèrtim quia Apoftolus expreflSus dixit. Nunc fcio ex parte,tunc autem cognoftam ficut Si çognitus fum, Si ergo tunc corporali de^m facie cognoftemus,corporali eius Äunc facie cogniti liimus. Tunc enim cognofcam inquit ficut'Si cognitus fum. Vnde quia eum non intdligat co loco etiam noftram faciem 1 Com ill^m fignifi'eare uoluffre,de qua dicit alio loro, Nos autem reuelata facie glotiam domini

fpcculantes,in candem imaginem tranftbrmamur dtgloria in glOriam.tanquam à domi/ ni fpiritu.de gloria fcilicct fiaei,in gliyj^m contemplationis æternæ ♦ Hoc quippe a^t hxc j.Prtn.j ttanfFormatio,qua interior homo renouatur de die in diem.De quo Si ApoftolusPetrus

cumeummoneretornari, non quæ aforisiqguit ornantur capillorum incfifpationibus, aut auro,aut margaritis juel uefte prcciofa,fed tUc abfeonditus cordis homo, qui eft ante deum diues Jn qua enim facie uelamcn habent ludæi non tranfeundo ad Chriftun’» 4*^^ niam cum tranfierit quifep ad Chriftum auferetur uclamé,ea nos facie reuelata in candem imaginem tranftbrmamur.Apertiffime autem dicit, uelamen fiiper corda corum pofitutn d eft.lbi eft igitur fades qua reuelata nunc in fide,quamuis per fpeculum Si in ænigmatc co tucmur,tunc autem facie ad faciem., Quæ fi appçpbas, tene mccum fanefti uiri Ambroz ft) fcntcnriam,iam non cius autoritatc,fed ipfa ucritate firmatam.Ncc^ enim Si mihi proz pterea placet quia per illius os potiflimum me dominus ab errore liberauit,Si per iilius miz nifterium gratiara mihi baptifmi falutaris indulfit,tanquam plantatori Sirigatori meo ni mium faueam:ftd quia de hac re Si ipfe hoc dixit, quod pie cogitahti Si rc^e intclligcnti loquitur etiam ille qui incrementum dat deus. In ipfa ergo rcfurrcólione non facile eft dez urn uiderc,nifi his qui corde funt mundo.Et ideo bcati mundo corde,quoniam ipfi deum uidebunt. Quantos bcatos iam numeraucrat, Si tarnen uidendi his deum non promife/ rat facultatem.Si ergo hi qui mundo funt corde deum uidebunt,utiq^ alrj non uidebunt» INcq^ indigni deum uidcbunt,neq5 is qui deum uidcrc nolueritpoteft eum uidere.Necin loco deus uidetur,led mundo cordemec corporalibus oculis deus quæritur: nec circumfbi^ bitur uifu,nec tadlu tenetur, nec auditur aftatu, nec fentitur incefTu, Et cum abfens puta/ tur, uidetur: Si cum præfèns eft, non uidetur. Denique nec apoftoli omnes Chriftum lonna^. uidebant. Si ideo ait, Tanro tempore uobifeum fum Si adhuc me non cognouiftis C Qui

enim cognouit quæ fît latitudo,Si longitudo,8i altitudo,6i profondum,ôi fupereminétem fcientiæcharitatemChrifti,uiditôi Chriftum,uidit Sipatrem. Nosenim iam fccundum TZgt;rfff.4 carnetn non nouimus Chriftum, fèd fècundum fpiritum. Spiritus enim ante faciem no/

ftram Chriftus dominus, qui nos in omnem plcnitudinem dei mifericordia fua implcrc dignctur,ut uideri pofïît à nobis.Hæc uerba fanóli uiri,quæ no carnalia fed fpiritaliafunt, inquantum intelligis,ôi uera cfre,non quia ipfc dixit,fed quiaucritas fine ftrepitu clamat, agnofcis:intantum intelligis,unde adhæreas domino,tccp ipfam intrinfecus præparas inz corporalcm locum manfîonis eius ad audiendum filentium narrationis eius,Si uidendam inuifibilem formam eius.Beati enim mundo corde quia ipfî deum uidebunt, Non tarnen cis

-ocr page 355-

AVGVSTINVS ROMANIAN O. EP. CXIII» 555

Ä CIS ficut corpus ex atiquo loei intcruallo apparjbit, fed cum uencrit ad eos amp;nbsp;manfîonem fccerit apud eos,quoniam fie implebuntur in omnem plenitudincm dci,non tarnen fuerint amp;nbsp;ipfi pienus deus,fed cum perredti fuerint, pleni deo. Si autem non nifi corpora cogita/ nius,ôC nee illud ûltem digne cogitate poflumus, unde uel ipia corpora cogitemus, non quæramus quid aduerfum nofipfos loquamur,fed ab bac potius carnali conlùetudine oz randojôC in anteriora nos extendendo corda mundemus. Vt enim non tantum quod bea tus Âmbrofius,ucrumetiam quodbeatus Hieronyftius,dicam, non folum partis diuinita tem,fed nec fîltiquidem,ncc fpirituflfenéti,quia una in trinitate natura eft,poflunt oculi car Uis afpiccre (èd^culi mentis.De quibus ipfe faluatorait, Beati mundo corde quia ipfi de/ ùm ui^ißuntNanq? ficut alibi idem Hieronymus breuiter ac ucraciter defîniuit,res incOr poralis corporalibus oculis nonuidetur.Has (ententias de rc tanta uirorum tantorum no ob hoc interponerc uolui,ut cuiufq^ hominis fenfum tanquam lcripturæ canonicæ autori/ tatemfequendamarbitrerisifed ut illi qui aliter fapiunt conentur mente uidere quodùcz rum eft,ôc in fimplicitate cordis quærere deum,ne tam dodlos diuinorum eloquïorum tra ftatores temere reprehendant.Ncc te moueat qubd à quibufdam minus confîderate dfci ^ut.quid tune uidebunt oculi corporales fi deum non uidebunt C an forte cæci erunt uel fi'/ Oc caufa eruntCquot; Neq? enim attendunt qui hæc loquuntur,quia fi non erunt corpora,profe ‘fto non erunt illi oculi corporales. Siautem erunt corpora, crit quod uidere poflint oculi corporales.Sed hæc iam fatis didla fint, auæ ab initiœJ^uius opufeuli mei diligenter leôla relecla confiderans,fineulla fortaflè dubitatione pddpicies,ad uidendum deum per eius te dei,cii.i,% auxilium,cor mundum te debere præparare.J)e corpore uero fpi ri tali fi dominus iuuerit, opéré alio experiemur quid dilputare ualcamus.

AuguftinusRomaniano,hortansutociumdatùmbenecoIIocet, Epift. CXIII»

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! O N hæc epiftola fie inopiam chartæ indicat, ut membranas faltem abunda/

^^1 te teftetur. Tabulas eburneas quas habeo auunculo tuo cum litteris mifi. Tu Jj enim huicpelliculæfaciliusignolcis,qüiadifîerri non potuitquodei fcripfi',ÔC tibi non referibere etiam iffeptiflîmum ex^imaui.Sed tabellas fi quæ ibi no/ nt,propter huiufinodi ncceiritates,mittas peto. Scripfî quidem de catholica religio t,Tietrii.it, quantum dominus dare dignatus eft,quod tibi uolo ante aduentum meum mittere, fi

^arta intérim non defît.Tolerabis enim qualcmcunq^ (cripturam ex officina ’^maiorum. forte meoru^ Ue codicibus præter libros de oratorc,totum mihi excidir.Sed nihil amplius referibere po quàm ut ipfe fumeres quos liberet, amp;nbsp;nunc in eadem manco fententia. Abfcns enim

quid plus faciam non inuenio.Gratiflîmum mihicft, quod in ultima epiftola me partiel/ pem domeftici tui gaudq facere uoluifti, Sed,me ne falis placidi uultum flueftusep quietos agnorare iubcs, quanquam nec me iubes, nec ipfe ignoras. Quare fi ad melius cogitan/ dum quies aliqua data cft.utere diuino benefîcio.Nec enim debemus nobis cum ifta pro ueniunt,fed illis pet quos ifta proueniunt gratulari, quoniam iufta amp;nbsp;officiola, ôi pro luo genere pacatior atq^ tranquillior return temporalium adminiftratio rccipiendorum æter/ uorum meritum gignit,fi' non teneat cum tenetur,non multiplicet cum multiplicatur, fi no cum pacatur inuoluat. Ipfius enim ueritatis ore diótum eft,oi in alieno fideles non fuiftis, quod ueftrum eft quis dabit uobisC Laxatis ergo cutis mutabilium return, bona ftabilia ^certa quæramus,fuperuolemus terrenis operibus noftris.Nam in mellis copia, non fru/ Iba pennas habet apicula,ne(ftit enim hærentem.

Nebridius Auguftino, deplorans ilium quod nimium interpellctur ciuium negoeijs ab ucio contemplationis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. CXXIII.

J T A neeftmiAuguftine,fortitudinemadtoIerantiamncgocrjs ciuium præftàs, necdum tibi redditur illaexoptataceflatioî’ Quæfo qui te tam bonum homines

* interpcllantïCredo qui nefciunt quid ames, quid concupilcas C* Nullus ne tibi eft G X amicorum

-ocr page 356-

A V G V s TIN vs N B B R I D I O,

amiœrum qui eis amores référât tuosf N^komanianus ncc Lurfantis f Me ccrtc aadi/ c ant. go c am ab O, ego teftabor te dotninum amare, illi fcraire atœ inhærere cupere. Vcb jr? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum uocare, ibiép acqaiefcere. Non enim timebo me fedudloreift tuu

dia ambus tuis,quos nimium amas,« à quibus nimium^man's.

^^bridto, quomodo motus animi noihi àrpititibusJTentiantur, S^ab tjs iciantun Et unde motus iræ, de différentes tnrettûbütbus,de idea rerum^Hxc

PÏanè diyinandum effet aliquot Iods,Non uidetur fuiffeiuüa eptaola,fed fragmenta fparffm annotata fftteris Nebrÿ^\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiaola. cx V,

l^^^^^^^icognitotEs,foi-[a{retametiignoras quâtumuelim

( præ entia tuf rruLVcrum hoc tam magnum beneßdam deus^uanJoa pne/ epißolam tuam i iti qaadefolitudineqaætms es,

.4 V Àk• delettionea famdiaribus rats,cam quibasuitadalcißimaeß.Sed qaidaJ^d hic tibi dicam,nifi quod te non dubito facere,Confer te ad taum attinium,XiI/ lam in deum leua quantum potesJbfenfm certfus babes ô^nos,non per corporeastmagi n^s^quibusnuneinnoßrarecordationeMrinrr^n^f’a u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■.

° . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ »nnui.i.p«ioias tuas earn conlideraremiauibus non dubiutn nbt

guærenn magaa re^ond.,ochcmMttr me iUa tenait cjua petam^tis qaâ Hat. ut nobis ^uper,o„buspotdbt,busudad^monfbBsamp;co»nWesquæda^n?c^^^^

ptadcntia petrpids,„oa ep,aob.fedaatptaiia ^colbatnoneaatahgaohbellotelp^dendumcire^^^ maliens ingenio tua tatna qaædan, qu^a,on,sbu,asla,n,napta:rcm^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tecaa, ipfe œtatas,aatpolli

^d'-lt;^'t^‘’‘^P‘-lt;gt;bMe^maea,gat,onetnpftaeaitiminitnedcrpetcsAtbittoreaimoém .Je. a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eaiterenfas,tan,hebea

ot....ot:u: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beet conqtete,tan, ctiam cogitamas aliqaid,netptd nobis in nollto o

^’'ldia,i^°V°‘:^^PP^'^«-‘»'^.lt;^Plt;gt;‘reaetas^hcteisbeanin,ant,ba^^^

«antia. e^«a eatuscotnpatattone noaetnc fenPas qaidentnatandas eil. /gitat ca qaæ ut ita dit catnuelbgta iai moms animas ßgibn coipore,pofant ÔC manere ÔC qaendam quaß babi mm taccre,qaxlatenter cam agitata faerint ô: contrediata, fccandam agirantis SC contre/ t^^ntisuolantatemaingerantnobiscogiratïonemamp;f^^^^^^ atmidßtmira facilitate.Si ^^i^rioliroram corporam terrenoram SCtardißiniorum exercitationes.acrcndisorganis ^^^^'^^^^^^’^^^tiscßhaiafmodi fpeébacalis innumerabilibus ad qaxaain/

P^^*^^tiine manifcflame(l,neqaacp elîabfurdumacos qui aereo ael axhereo cor

17 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ahquid in corporibas agant,qux natarali ordinepcticcrant,ionge maiore uti facilita/

te ad moaendam qaicquid aolant,non fentientibas nobis, SC taméinde aliqaidperpetiett tibas.Necp cnim ctiam qaam fellis abandantia nos ad iram crebriorem cooat Icntimas, ôCtarnencogitçamhæcipfàquamdixi abandantia faéiaPtirafcentibusnobis, Sedboc tarnen ßnon ais ßmile ànobisprxtereanter accipere,acrla id cogitatione quantum potes. Nam ß ammo exiflataPidueaîiqua difficultas agendi atep implendi qaod cupit, aßiduc iraicimar. Ira efi aatem quantum mea fertopinio, tutbulentas appetitus auferendi ca qua: facihtatem adtionis tmpediunt. Itaq^ pleruncp, non hominibus tantum, bed calamo irafcimarin feribendo eume^ coHidimas atq^ ßangimus, Et aleatorcs tefferis SCpiétorcs penicillo SCcaicp inßramento qailibetexquo difficaltatcm ie pad arbitratur, Hacautem abîiduitateirafcendi fel crcEereetiam medici affirmant, Cremento aatem ß^Uis radas SC fa eile acpropè nullis caußs exißentibus iraßimar, Ita quod fuo motu animas fecitin corpo re,ad eum rurfùscômoucndumualebit.Poffùntladnimciffa traéfad, SCmultis reram te/ Himonqs ad certiorem plenioremcp perduci noticiarh, Sed baie epidolæ adiangc iîlam qaamtibinaper de imaginibus SC de memoria miß, SC earn diligenttus pertraóta. Nam minaspleneà te intelledta referipto tao mihi appâtait. Haie ergo quam nunc legis, cum

adianxeris

-ocr page 357-

DE TR ANQ. VILI^IT ATE A N r MI. EP, CXVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;557

A adiunxeris de ilia quod didum ibi eft de n;^rali quadam facultate animi minuêtis SC ait gentis cogitatione quidiibet: fprtafTe etiam formæ corporum quas nfîquam uidimus uel cogitando apud nos uel (omniando fi'gurantur, tametfi aôlus animi nullo modo eft bis quas uidemus comparandus.i?i autem animum ita ut æquum eft»animo conféras, magis idem uel cogitareu^Icontemplari,aut fî aliquid aliudcommodiusdicitur,fi ullus eis ineft: animus,fidera quàm hornines confideranda funtCæterum in corporum motibus, fi' ut fb les diligenter attêdas,nihil omnino à duobus identfieri poteft. An tu cum deambulamus fîttîul ftatim idem nos agere exiftfmas'Tabfît à prudêtia tua. Septentrion! nanq? uicinior tioftrum qui (Jpambulat,aut alterum pari motu anteccdat,auttardiusingrediatur necefte tft, n^trum tarnen fèntiri poteft, Sed tu ni fallor quid intclligamus non quid lèndamus txpe(ftas.Quod fi ab axe in meridiem tendamus, coniunôti nobis atcç inhærentes quan/ turn ualemus,innitamurcp marmori leui SC æquali uel etiam ebori, tarnen non magis po/ teft eflè amborum idem motus,quàm uenæ pulfus, quàm forma, quàm facies. Remoue nos SC ponc illam prolcm,nihil egcris,quippe hic etiam fi' in illis geminis tanta eft neceflî/ tas ut prope moueantur, quanta fuit ut fînguli âalcerentur. At enim hoc inquies ratiSne tantum,quod autem fol ab aftris difFert,fenfibus etiam darum atq^ manifcftum, fi magni tudinem me cogis refpicere. Nofti de interuallis quàm multa dicantur SC ad quàm incer/ tum perlpicuitas ifta reuocctur.Sed«t concedam illa efle ut apparent,fie enim SC credo,cü lus tandem SC fenfum fefellit illa proceritas’^ne fep^Jj^p^des longiores quanquam fex Ion ^ortefîc legë giffîma,cui te credo hominem a:qualem,cum minime reperifles ufq^ in eius fomam no/ dum. proceri ftram epiftolam tendere uoluiflè. Quare ctyp in terris quocß tale aliquid exiftat, nihil de tas feptem pe cœlo puto efle mirandum.Si autem te mouct,quod præter folem nullius fideris lumen im plet diem, quis quæfo de hominibus tantus apparuit,quantus homo ille, quem deus fu/ feepit longe aliter quàm cæteros fanôlos atcß fapientes çquot; Quem fi cum alijs hominibus

8 conferas,maiore diftantia continetur, quàm collatione folis cætera fidera, Quam fane fimilitudinem diligenter intuere.Fieri enim poteft mente qua extolleris,ut quandam quæ/ ftionemde homine Chrifto ad id ptppofitam tranfeunter difloluerimus, Item quæris* utrum fumma ilia ueritas ÔC fumma (apicntia,forma rerum, perquam falt;fta funt omnia, quam filium dei unicum facra noftra prophetantur, generaliter hominis, an etiam uniuP tuiufœ noftrum rationem contineatC Magna quæftio, Sed mihi uidetur quod ad homi/ nem faciendum attinet,hominis quidem tantum,non meam uel tuam ibi eflè rationem Quod autem ad orbem temporis,uarias hominum rationes in illa fynceritate uiuere, Ve turn hoc cum obfcuriflîmum fi't,qua fimilitudine illuftrari poflît ignoro, nifi foi te ad artes illas quæ (unt in animo noftro confugiendum.Nam in difciplina metiendi una eft anguli tatio,alia quadratiJtaç^ quotiens dcmonftrare angulum uolo, non nifi' una ratio anguli mihi occurrit. Sed quadratum nequaquam fcriberem,nifi quatuor fi'mul angulorum raz tionem intuerer.lta quilibet homo una ratione qua homo intelligitur faótus eft, at ut po/ pulus fiat,quamuis SC ipfa una ratio,nó tarnen hominis ratio,fea hominum. Si ergo pars huius uniucrfi eft Nebridius ficut eft,ÓÓ omne uniuerlum partibus conftat,non potuit uni uerfi conditor deus, partium rationem non habere.Quamobrem quod prima hominüm ibi ratio eft, non ad ipfum hominem pertinet,quanquam miris rurfum modis ad urium omnia redigantur.Sed tu id commodiüs cogitabis. His contentus fis interim peto, quanz quam non exceflerim ueniam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Augufitnus Nebn*di'o,de conuidu feceflii aJtifli'mo à tumultu rcrum mundanarum.

Epiftola CXVI,

ac tranqiiillitate mentis. Erat hæc deprauatiflima.

I V N Q_v A M æque quicquam tuarum inquiG'tionuni me in cogitando tehttit æftijantem,atcç illud quod recentiflimis litteris tuis Iegi,übi nos arguis^quod confulere negligamus,ut una nobis uiuere liceat, Magnum crimen, Si hifi falz G } fùm

-ocr page 358-

158 AVGVSTINVS ,N EB R ID I O, EP I S T* CXVII

film efTeUpen'cuIofifiimum.Scd cum proba^[lilis ratio demonftrare ui^eatur, hîc nos po c tins Carthagini uel etiam ruri ex fententia poffe degere,quilt;l tecum agam mi Ncbridi, prorfiismcertus fum.Mittaturne ad te accommodatiiîimu tibi uehiculum,nam baftarna innoxie te uehi pofTe nofter Luanianus autor eft. At matrem cogito,ut quæ abfenriam fa ni non ferebatdmbecilli multominus effe laturam.Veniam ne ipk ad yosCAt hicïunt qui necç uenire mecum queant,amp; quos dcfcrcre nefas putem.Tu enim potes ôC apud tuâ men tem fuauiter habitare,hi uero ut idem poflînt iatagitur.Eam ne crebro SC redeam, SC nunc tecu,nuc cum ipfîs fi'mC At hoc neq; fî'mul neq? ex fenttntia uiuere eft.No q^im brcuis eft «ia,(èd tanta omnino cuius pcragendæ negocium fepe fufiipere, non fit ad optatum ociu perueniflè.Huc accedit infirmitas corporis,qua ego quoq^ (ut nofti ) non ualeo quod uo/ fo, nifi omnino definam quicquam plus uelle quàm ualeo. Profediones ergo quas ^uiç/ tinea tas ô£ felices habere nequeas,pcr totam cogitare uitammo eft hominis de illa una ultima quæ mors uocaturcogitantis,dequauel fola intelligisuere eflècogitandû. Dédit quidcm deus pauds quibufdam,quos gubernatores ecdefiarum eflè uoluit, ut SC illam non folum cxpedarentibrtiter,fed alacriter etiam cfefiderarent amp;earum obeundarum labores fine lïllo angore fiifiiperêulcd necç hïs qui ad huiufmodi adminiftrationes temporalis hono/ ris amore raptantur,nelt;$ rurfiim his qui cum fint priuati,ncgociofam uitam appetut.hoc tantum bonum concedi arbitror,ut inter ftr?pitus iaquietoscç conuentus atqj difcurfus cum morte familiaritatcm quam q^nmus fàciant, dcificari enim utrifq; in odo licebatgt; Autfî hocfalfum eft, ego fum omniuÂi ne dicam ftultiflîmus, certe ignauiflîmus, cui nifi proueniat quædam (ècura ceflâtio,{ÿncerum^ud bonum guftare atcç amare no poftùm. Magna feceflîone à tumuitu return labentium,mihi crede, opus eft,ut non duricia,non au dacia,non cupiditate inanis gloriæ, non fiiperftitiofa credulitate fiat in homine,nihil time/ re; Hine enim fît illud etiam ibiidum gaudiummullis omnino lætitrjs uUa ex particula con ferendum, Quod fi in naturam humanam talis uita non cadit, cui aliquando euenit ifta p fecuritas, cur tanto euenit crebrius, quanto quis in mentis penetrabiîibus adorat deum. cur in aôlu etiam humano pleruncç ifta tranquillités manet, fi ex iilo adyto ad agendum quifc^ procédât^ cur interdum ÔC cum loquimur mortem non formidamos,cum auté non loquimur etiam cupimusf Tibi dico,non enim hoc cuilibet diceretuntibi inquam dico,cu/ lus itinera in fuperna bene noui,tu ne,cum expertus iæpe fis quàm dulce uiuat,cum amoz ri corporeo animus moritur, negabis tandem totam hominis uitam pofte intrepidam ticz ri,ut rite fapiens nominetunaut hanc aftèôlionem qua ratio nititur tibi aeddiflè unquam, nifi eu intimis agereris aftèrere audebisCQuæ cum ita fi'nt,reftare unum uides,ut tu quolt;ç in commune confulas, quo uiuas fimul. Quid enim cum matre agendum fît, quam cette (rater Viôtor non deferit,tu multo melius calles quàm ego. Alia fcribere,ne te ab iftacogi/ tatione auerterem,nolui.

Auguftinus Nebridio, fi'gnificans ei,quantum profecerit in feceflu, contemplationc reZ X rum æternarum, Epiftola. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxvn/

IR V M admodum eft quàm mihi præter fpem cuenerit, quod cum requiro I j quibus epiftolis tuis mihi reipondendum remanierit, unam tantum inucni, me adhuc debitorem teneret, qua petis, ut tanto noftro odo, quantum .j.v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__ll cftè arbittatis tecû aut nobifeû cupis,indiccmus tibi quid infenfibilis atqj in

sic legen dunt

arbitrer, effe telligibilis naturæ difeernentia profecerimus.Sed non arbitror occultû tibi efte,fî fblfis opi lt;{«t nobifeum nionibus quanto quifeç inièritur,tanto magis in eis familiarius^ uolutatur,multo id faci j-yg rebus ueris animo acddere.Ita tnpaulatim in perfecftûhominé ^fîdmus. Quippc ecum cupis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pîurimum inter puerum SC iuuenem diftet, nemo à puericia quotidie interrogatus ft

aliquando iuuenem dieet. Quod nolo in earn partem accipias ,ut nos in ' nbsp;nbsp;nbsp;**

ad quandam mentis iuuentutem quot;

enim

-ocr page 359-

AVGVSTINVS lANVARIO, E PI S T» CXVIII 559

A cnfm,fed ut did aflfMctforfîtan belItóC no ma^. Nam plcrunq; pcrturbatos ÔC (cnfibiliutn plagarum curisrefertos, illa tibi notiffîma ratiuncula, in rcfpirationem Ieuat,mentem atcp intclligentiam oailis Ôl hoc uulgari afped:u efle meliorem,quod non ita eiret,niiî magis eC fent illa qux intelligimus, quàm ifta quæ ccrnimus. Cui ratiocinationi utrum nihil ualide inimicum fi'tpeto njecum côfîderes.Hacego interim recreatus,cum dei in auxilium depre/ catione ÔC in ipfum ÔC in ea quæ ucriflime ucra iunt attoUi cœpero, tanta nonnunquam rez rum manentium præfumptionecompleor,utmirertnterdum illa mihi opus eflè ratiocina/ tione,ut hic eflg credam,quæ tanto infiint præfentia quanto Gbi quifque fît præièns. Rccoz le tu quoque,nam te fateor huius rei eflè diligentiorem, ne quid forte nefciens reicripti ad/ hue aebeam.Nam mihi non facit fidem tam multorum onerum quæ aliquando numeraz ueradijtam repentina depofîtio, quamuis te accepifle litteras meas non dubitem, quaru^ feicripta non habeo.

Auguftinus lanuario reipondet docens quid agendum fit in his in quibus regionum aut ecclefi'arum confuetudines uariant,6lt; in quibus conlentiunttPuia de facrametis, feftis diebusjieiunio ÄTeuchariftia. • Epift» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXVIII •

jiLECTissiMo filio Ianuano,Auguft:inus in domino falutê» Ad ea quæ me interrogafti, raallcm prius noflè quid interrogatus ipie refponderes, Ita ez 5 nimuelapprobadouelegiendanSo relponiiones tuas multo breuiuspoflem Ä re{póderc,amp; te facillime aut confîrmare aut corrigere. Hoc quidem ut dixi mal/ lern. Sed tarnen ut nunc relponderem, malui londSrem facerc fermonem quam dilatio/ nem. Primo itaque teuere te uolo quodefl: l^ius dilputationis caput, dominum noftrum lelum Chriftum,fîcut ipfê in Euangelio loquiturJeni iugo fuo nos iubdidifle ÔC iarcinæ le/ ui,Vnde facrametis numero paudlfimisjobferuatione mcillimis,fîgnificatione præftantifz fîmisjfocietatem noui populi colligauit, fîcuti eft baptifmus trinitatis nomine confecratus, B communicatio corporis ÔC fanguinis ipfîus,ôi fî quid aliud in feripturis canonicis commen/ datur,exccptis his quæ feruitutem populi ueteris pro congruentia cordis illorum Si prophe tici teporis onerabant,quæ Si in quinc^Iibris Moyfî leguntur.Illa aute quæ non feripta fed tradita cuftodimus,quæ quidé toto terraru orbe ob(cruâttir,datur intclligi,uel ab ipfîs apo ftolis, uel plenarijs concilqs, quorum eft in eoclefîa faluberrima autoritas, commêÆta at^ ftatuta retinerijfîcuti quoddomini paflio,ôi relùrre(ftio,ôi aftenfîo incœlum,K aduétus de cœlo fpirituflanlt;fti,anniuerfariafolennitatc ccIebrâtur,Et fî quid aliud tale occurreritquod feruatur ab uniuerfîs quacunque fe diffundit ecclefîa. nbsp;nbsp;nbsp;Alia uero quæ per loca terrarum

fegionescp uariantur,fîcuti eft quod alq ieiunant Gbbato,Ali} uero no:Alrj quotidie corn/ m^icant corpori ôi (anguini dominico. Ali} certis diebus accipiunt: Alibi nullus dies inter jpittitur quo non ofteratur. Alibi fabbato tantum amp;nbsp;dominico. Alibi tantum dominico.Et twi nbsp;nbsp;iz,

h quid aliud huiufmodi animaduerti poteft,totum hoc genus rerû libéras habet obièruaz tiones,Nec difciplina ulla eft in his melior graui prudentie^ Chriftiano,quàm ut eo modo agat quo agcrc uiderit ecclefîam ad quancunque forte deuenerit. Quod cnim neep contra Conluvtudo» «dem,neque contra bonos mores iniungitur,indifferenter eft habendum,8i pro eorum in/ ter quos uiuitur focietate feruandum eft.Crcdo te aliquando ex me audiflèjed tarnen etiä nunc commemoro.Mater mea Mediolanum me conlècutajnuenit ecclefîam (abbato non ieiunantem,cœperat perturbari Si fluéluare quid agerct. Tunc ego talia non curabam,{èd conlului de hac re beatiflîmæ memoriæ uirum Ambrofîum.Relpodit le ni hil doccre me poffe,nifî quod ipfe faceret,quia fî melius noffetjd potius obferuaret» Cuin que ego putaffem,nulla reddita ratione autoritate fola fua nos uoluiflè admonere ne fabz bato ieiunaremus, fubfecutus eft,amp;: ait mihi, Cum Româ uenio ieiuno fabbatcscum hic fom nô ieiuno,Sic etiam tu,ad quam forte ecclefîam ueneris eius morem feruasfî çuiquam 00 uis effe fcandalo nec quéquam tibi.Hoc cum matri renunciaffem,libentcr amplexa eft.

-ocr page 360-

00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avgvstinvsianvario.

Ego ucro de hacfententia fdam atq; etiatnCogi'tansu'ta fempcrhabuï, tan^ cam cœlefti G. oraculo fufcepehm.Senfi cnim fæpc dolens amp;gemcns multas mfîrmorum perturbationes fieri,per quorundam fratrum contentiofam obftinationc^ Si fuperffitiofam timiditatem qui in rebus huiüfmodi quæ nelt;ç firipturæ fanôtæ aatoritatc,nelt;ç uniuerialis ecdefîæ tra^ ditione,neq; üitæ corrigenda: utilitate ad certum poffunt terminura pcruenire,tâtum quia fubeft qualifcunq? ràtiocinatio cogitantis,aut quia in fua patria fie ipfe confucuit,aut quia ibi uidit ubi peregrinationem fuam,qfto remotiorefti à fuis,eo doôtiorem faôham putat, clt;t.î tam litigioiàs excitant quæftioncs,utnifî quodipfî fafiünt,nihibrcôlum exiftiment. Di-* Lucharifiia ^erit aliquis nonquotidie accipiendam euchariftiam.Quæfi'cris quare Qponiam inquic eligendifunt dies quibuspurius homocontinentius^ uiuit, quo ad tantum faq^men' turn dignus accedat. Qui cnim manducaucrit indigne, indicium fîbi manducat ÔCbibit* Alius contra,Immo inquit,fi tanta eft plaga peccati,atq; impetus morbi ut medicamenta talia difFerenda fint, àutoritate antiftitis debet quifq? ab altario remoueri ad agendam pœnitentiamjSCeadem autoritäre rcconciliarûHoc eft cnim indigne accipercdîeo tempo/ rt^ccipiat quo debet agere pœnitentiat1l,non ut arbitrio fuo cum Iibct, uelauferatfe corn munioni uel reddat Cæterum fi peccata tanta non funt,ut excommunicandus quifquam , homo iudicetur,nón fe debet à quotidiana medicina dominici corporis feparare.Rcdius inter eos fortaflè quifquam dirimit litcm,qui monct«t præcipue in Chrifti pace permane/ antjFaciat autem unufquifcp quolt;^cundum fi'dem fuam pie credit cfle faciendum.Ncu terenimeorumexhonoratcorpus.SCianguinemdomini,fi faluberrimumfacramentum certatimHonorarecontendunt. Nelt;çenim^tigaueruntinterfe,autquifquam eorumfc î.Mc.19 alteri præpofuitZacheus ô£ ille centurio,cum alter eorum gaudens in domum fuam fufee périt dominum,alter dixit. Non fum dignus ut intres fub tcôtum meum tAmbo faluato/ rem honorifîcantes diuèrfb Si quafî contrario môdo,ambo peccatis miferi, ambomiferi/ cordiam confècuti. Valet etiam ad hanc fimilitudinem quod in primo populo unicuic^ D manna fecundum propriam uoluntatem in ore fapiebat,fi'c in ore cuiufiç chriftiani facra' mentum illud quomodo furnatur æftimandum.î^m Si ille honorando non audet quo/ tidie fùmerc,amp; ille honorando non audet ullô die prætermittere.Gontemptum folum no uult cibus ille,fi'cut manna faftidium.lnde enim Si apoftolus indigne dicit acceptum ab cis ï.CoMi qui non difeernebât à cæten's cibis uenerationefingulariter débita. Continuo quippe cum dixiflet,Indicium fîbi manducat Si bibft,addiditutdicereti Non dqudicans corpus, quod

C4,4 fatis toto ipfo loco in epiftola ad C’orinthios prima,fî diligêter attendatur apparet. Sic aliquis peregrinus in eo forte loco ubi perfèuerantes in obfcruatione quadragefimæ, ncc îeivmum» quinta fàbbati lauantrelaxant^^ ieiunium. Non inquit hodie iciunabo. Quæriturcaulà,

Quia non fit inquit in patria mea. Quid aliud ille nifî confuetudincm fuam confuetudinr alterius præponcre conatur çquot; Non enim mihi de libro dei hæe recitaturus eft, aut uniuerz fæ quacunq^ dilatatur ecdefîæ plena uoce cettabit, aut oftendet iftum contra fidem face/ rc,fè autem fecundum fîdem,mores^ bine optimos aut ilium uiolare,aut fe euftodire con uincet. Violant fànè quictem Si pacem fuam de fuperflua quæftionc rixando. Mallem ta men in rebus huiufmodi ut Si ille in huius Si hic in illius patria ab eo quod cætcri fadunt non abhorreret, Siuero etiam ïn aliéna patria cum peregrinetur ubi màior Si frequentior eft populus dei,uidit,uetbi gratia,bis ofîcrri quinta fabbati hebdomadæ ultimæ quadra gefimæ Si mané Si ad ue{peram,uénienscp in patriam fîiam ubi fine dici mos eft offen i, male illicitec^ fieri contendat, quoniam alibi aliter ipfe uiderit, puerilis eft fenfus ille, ca/ C4.5 uendus in nobis,tolerandus ÔCcorrigendus in noftris. Prima ergo inquifîtio tua quam in commonitorio pofùifti,ex quo trium iftorum genere fît attende. Quæris enim his uer/ rucJjdrijiiii bis,quid per quintam feriam ultimæ hebdomadis pafehæ fieri dcbeat,Än offerendum fît Ei J» die» manc,SC tutfus poft ccenam, propter illud quod dièlû eft, Similiter poftquam cœnatum eft,An

-ocr page 361-

de CONSVETVDINIB» varus REGION VM, EPgt; CXVII,

eft. An ieiunandfim, Si poft cœnam tantu^nodo offerendum. An etiam ieiunandum Si poft oblationem ficut facere folemus cœnandum. Ad hæc italt;$ ita refpondeojUt quid ho/ wm fit faciendum fi' diuinæ fcÿturse præfcribit autoritas,non fit dubitandum quin ita fa/ cere debeamus utlegimus,ut iam non quomodo faciendum, fed quomodo facramerttum wtclligendum fit eji^utemus. Similiter etiam fi quid horum tota die per orbem firequen/ tatecdefia,Nam hoc quin ita faciendufi't difputare infblêtiffimæ infaniæeft.Scd neep hoc illud eft in eo quod tu quæris. Reftat igitur at de illo tertio gencre fit quod per loca tegionesep ugriatur.Faeiairergo qaifi^ quod in ea ecdefia in qua uenit inuenerit. Nó enim quicquäeoru gjntra fidem ßt,aut contra mores, hinc uel inde meliores. His enim caufis,id eft,au^propter fide,aut propter mores,ucl cmedari oportet quod perperam fiebat, uel in/ ftinîi quod non fiebat.Ipfa quippe mutatio cofuctudinis etiam quæ adiuuat utilitaçc, no/ üitatc perturbat.Quapropter quæ utilis no eft,perturbatione innudluofà cóiequenter no ^AelhNec ideo putari debetinftitutu eftè multis locis ut illo die poft refeeftionem offcra/ Acquia ftriptum eft identidem. Et calicem accipiens poft cœnam dicens, Si cætcra. Ipfam cnim potuit appellate cœnam,qua iam corpus dtceperant,ut deinde calicem accipcrerit.A/ poftolus nanque alibi dicinConuenientibus ergo uobis in unum, non eft dominicam cœ/ cor.n nam manducare, hanc ipfam acceptionem euchariftiæ dominicam cœnam uocans.

lllud magis mouere potuit homines, utrum iam refedli die ilia uel offerrent uel fume/ cent euchariftiam, quod in Euangelio dicitur: Cun^utem illi manducarent, accepit lefiis pattern amp;benedixit,cum etiam fuperius dixiffet, (Æm lèro faólum effet, recumbebat cum duodecim. Si manducantibus eis dixit, quqjjiiam unus ex uobis me tradet.Poft enim tra/ didit làcramêtum. Et liquido apparet,quando primum acceperunt dilcipuli corpus Si Ian Df confc, dip. guittem domini,non eos accepiffe ieiunos.Nunquid tarnen proptcrea calumniandum eft ^»Ufiuido. uniuerfæecclefiæquodà ieiunis femper accipiturC’ Exhocenira placuit fpiritui{an(fto,ut in ^/enten. dif, honorem tanti facramenti in os Chriftiani prius dominicum corpus intrarct quàm exteti « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut»

cibtNam ideo per uniuerfum orbem mos ifte ieruatur. Neqj enim quia poft cibos dedit dominus,propterea pranfi aut cœnat^fratres ad illudfacrametum aedpiendum conucnirc debcnt,aut ficut faciebant quos apoftolus arguit Si emedatmenfis fuis ifta mi fcere.Nanqj f^luator quo uehementius commendaret myfterf) illius altitudine,ultimum hoc uoluit in/ figere cordibus Simemoriæ di(cipulorum,à quibus ad paffionem digreffurus erat.Et ideo »ion præccpit quo deinceps otdine iumeretur, ut apoftolis per quos ecclefias difpofiturus cratferuarethunclocum. Namfi hocillemonuiffet utpoft cibos aliosferapcr accipere/

. tur, credo quod cum morem nemo uatiaffet. Cum uero ait apoftolus de hoc facramento loques: Propter quod fratres cum cóucnitisad manducandura,inuicemexpcólate, Si quis “ =

, efttrit domi manducet, ut non ad indicium conueniatis,ftatim fubtexuit, Cætcra autem

cum ucnero ordinabo, Vndc intelligi datur, quia multum erat, ut in epiftola totum ilium agendi ordincm infinuaret quem uniuerfa per orbem feruat ecclefia^ab ipfo ordinatum cfz fe quodnullamorumdiucrfitatc uariatun Scdnonnullos probabilis quædam ra/ G4.7 tio deleólauit, ut uno certo die per annum quo ipfamcœnam dominus dedit,tanquam ad infigniorem commOTiorationem poft cibos ofterri accipi liccat corpus ôi languis do mini. Honeftius autem arbitror ea hora fieri, ut qui etiam ieiunauerit, poft refetftionem quæ hora nona fit, ad oblationem poffit occurrere. Quapropter neminem cogimus do/ minica ilia cœna prandere, fed nulli etiam contradicere audemus, hoc tarnen non arbi/ trorinftitutum,nifiquiaplures Siprope omnesinpleriiquelociscodie coenare confucz uerunt. Et quia nonnulli etiam ieiunium cuftodiunt, mane offertur Chrifto propter prandentes, quia ieiunia fimul Si lauacra tolerate non poftunt, ad uefperam uero pro/ pter iciunantes. Si autem quæris, cur etiam lauandi mosortus fit, Nihil mihi dehac re cogitanti probabiliusoccurrit, nifi quia bapnzandorum corpora per obferuationem qua/ dragefîmæ fordidata» cum offenfione fenîusad fontcm traólarcntur, nifi aliquadic laz üarétur.

-ocr page 362-

5^2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS y^NVARIO,

uarentur.Iftum autem dicm potius ad hoc eftôtum quo cœna dominica anniucrfàrie ccle G bratur.Et quia coceflùm eft hoc baptifmum accepturis, multi cum his lauare uoluerunt ic iuniumcp relaxare.His ut potui di{putatis,moneo, ut ea qqge prælocutus fiim femes qua» turn potes,ut decet ecclefi'æ prudentem ac paaficum filium. Alia quæ interrogafti, fi deus uoluerit alio tempore ejpediam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Auguftinus lanuario, copiofius differens de ritibns ecclefiar, uel his quos negfi'gi ne/ fas eft,ucl his, quipro temporfe locoqj fAuari pofTunt, aut omitti,uel his, qui tollendi funt, fi citra maius incommodum liceat. Has duas epiftolas AuguftiOKWscenfet in|fr Iibros,ob hanc prolixiorem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola CXIX»

QUitfiio pri/ ma de natali Chrtflù

eS 5 litteris tuis, ubi me commonuifti ut debitum redderem de ridais enodandis quæftionibus,quas iam longe ante quæfiueras, gratiffimum mi/ hif^ chariflimum defiderium ftudfj tui amplius tolerate non potui, amp;nbsp;quam O uis in medqs aceruis occupationum mearum, hac fed præcipuâ,ut ad ea quæ me interrogafti refponderem tibi. Diutius autem de tua epiftola difputarc nolo, ne hoc ipfrnn me impediat iam tandem redhibej^ quod debco» Quæris quæ caufa fit,cur anni^-uerfarius dies celebrandæ dominicæ paflîonismon ad eundern redeat anni diem,ficutdics qua traditur natus.Et deinde fubiungis,fî hojfit propter fabbatum Si lunam, quid fîbi uc lit in hac re obfèruatio fàbbati Si lunæ.Hic primum lt;^ortct,utnoueris diem natalem do/ mini,non in facramento celebrari,felt;;^j^tum inmemoriam reuocari quod natus fit,ac per hoc nihil opus erit,nifî reuolutum anni diem quo ipfa rcs aefta eft, fefta deuotione fignifî cari. Sacramentum eft autem in alfa celebratilt;ne,cum rei geftæ ita rememoratio fit,ut ali quid etiam fignificari intclligatunquod fandle accipiendum eft. Eo itaq; modo agimus pafeha pafcha,ut non folum in memoriam quod geftum eft reuocemusdd eft, quod mortuus eft Chriftus Si, refurrexitjfed etiam cætera quæ circa ea atteftanmr ad fâcramenti fignifîcatio/ R0W.4 nem no omittamus.Quia enim ficut dicit apoftolus, Mortuus eft propter deli(^ noftra, D Si refurrexit propter iuftificationem noftram,Tranfitus quidem de morte ad uitam in ilia paflîone domini Si refurreôlioncfacïatus eft.Namlt;iam uocabulum ipfum quod pafeha dicitunnon græcum,ficut uulgo uideri folet,fcd hebræumeftè dicunt,qui linguam utranq? nouerunt. N eq^ enim à pafïionc,quoniam græce waSe/j dicitur pati,fcd ab eo quod tranfi tur ut dixi de morte ad uitam hebræo uerbo res appcllata eft.In quo eloquio pafeha tran fitus dicitur,ficut perhibent qui hoc fciunt, Quod uoluit Si ipfe dominus tangere cû dicit, 104«. s Qy j credit in me tranfiet de morte ad uitam. Et maxime idem euangelifta hoc exprimerc uoluifle intelligimr,cum celebraturo domino pafeha cum difcipulis fuis, ubi cœnâ eis my/ fticam dedit,Cum uidiflet inquit lefus quia uenit eius hora ut tranfîret de mundo ad pa/ trem.Tranfitus ergo de hac uita mortali in aliâ uitam immortalem,hic eft enim de morte aduitam,in paflîone Si in refurredione dni commêdatur. Hic tranfitus à nobis modo agitur per fidem quæ nobis eft in remiflionem peccatorum, in fpem uitæætemæ diligenti bus deum SC proximum,quia fides per diledionem operatur. Si iuftus ex fi'de uiuit. SpeS Rom 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidetur non eft fpes,Qûod enim uidet quis quid fperatCSi aût quod no uide/

mus fperamus, p^er patientiam expeôlamus, fccundû hanc fidem ,amp; fpem Si dilccftionem qua cœpimus elle fùb gratia, iam comortui fumus cû Chrifto, Si confepulti illi per baptif/ Rom.« siT^fl’flcut didt apoftoIus,Quiâ Si uetus homo nofter fimul cofixus eft cruci cû illo, Si refur reximus cû illo,quia fi'mulnos excitauit,ÔC fimul federe fedt in cœleftibus. Vnde eft Si ilia exhortatio,Si aût refùrrexiftis cum Chrifto quæ furfum funt quæi ite,ubi Chriftus eft ad dexteram dei fèdês,quæ furfum funt fapitc,non quæ fuper terram.Sed quia fequituf Si di/ cit,Mortui enim eftis Si uita ueftra abfcondita eft cum Chrifto in deo,cum Chriftus ap/

paruerit uita ueftra,tunc amp;nbsp;uos apparebitis cum illo in gloria,{àtis indicat quid uclit intclli gi.quiatûc tranfitus nofter de morte ad uitam qui fit per fidem, fpe peragitur futuræ in fi iie refiirreótióis Ä gloriæ,cum corruptibile hoc,id eft caro ifta in qua gemimus modo, in/ duct

-ocr page 363-

DB RITIBVS ECCLESIAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E CXIX» }lt;f5

duetincotTüptione,amp; mortale hoc induct im^ortalitatem.Nunc cnim quidenl iam habe mus primitias fpiritus per fidem.fed adhuc in nobifîpfîs ingemifcimus adoptionem expe/ äantes redemptione corporis noftri,Spe cnim falui fadti fumusJn hac Ipe cu fumus, cor/ pus quidem mortuu eft proptef peccatum,fpiritus autem uita eft propter iufticiâ. Sed uiz de quod {èquitur,Siauté (piritus eius,inquiti,qui fuftitauit Chhftum à mortuis habitat in Rorti,t uobis, qui fuicitauit Chriftu à mortuis, uiuificabit Si mortalia corpora ueftta per inhabit tantem (piritum eius in uobis.Hic igitur uniuerfa eiclefia quæ in pcregrinatione morcalita/ tis itiuenta eft^xpeiftaiwpfine (eculi quod in domini noftri lefu Chrifti corpore pra^nonz ftratu cft,qui eft ex mortuis primogenitus,quia Si corpus eius cuius caput eft ipfe,non nifi ccdefii^eft. NonuUi enim attendentes uerba quæ aflîdue dicit apoftoIus,Quia Si mor/ C4.) tui f3muscum Chrifto,amp; refurreximus cum eo,ncc intelligentes quatenus dicatur,avbitra/ d fiint iam faólam effe refurrecftionem.nec ullam ulterius in fine teporum efle fperadam, Exquibus eft inquit HymenæusÔJ Phifetus,qui circa^ueritatem abcrrauerunt,dicentes re/ x. furredionem iam faólam effe,ô£ fi'dem quorurtdâ iubuertcrunt.ldem apoftolus eos argu/ cnsdeteftatur,qui tame dicit nos refurrexifte curt! ChriftotVode, nifi quia hoc per fictem fpem diledione fadhim efte dicit in nobis fecudum primitias fpiritus C Sed quia (pcs ro«,8 . quæ uidetur non eft (pes,ôi ideo fi quod no uidemus (peramus,per patientia expedtamus, teftat utiqj redemptio corporis noft« quam expédiantes in nobifmetipfiis ingemifeimus, Vnde eft illudtSpe gaudentesa'n tribuiatione patientgs.Hxc igiturinnouatio uitæ noftræ ro/m.h, eft quidâ tranfitus (fe morte ad uitam,qui primo firper fi'de,ut in (pc gaudeamus, amp;nbsp;in tri/ bulatione patientes fimus, dum adhuc exte^jpr nofter homo corrumpitur, (cd interior re/ Uouatur de die in diem,proptcr initium nouæ uitæ, propter nouum hominem quem iube/ 4 mur induerc Si exuere uetercm, Expurgantes uctus fermentum ut fimus noua confperfio, quoniam pa(cha noftrum immolatus eft Ghriftus.Propter hanc ergo uitæ nouitatem,priz mus menfis in anni mefibus eelebrationi huic attributus eft.Nam Si ipfc dicitur menfis no uorum.Quia uero in toto tempore (ctuli nunctertiu tempus apparuit,idco refurredtio do mini triduana eft.Piimu enim tepus gft ante legem,fecundu fub Iege,tertiu fub gratia,ubt lam manifeftatioeft (acrameti prias occulti inprophetio ænigmate. Hoc ergo Si in lunari numéro fignifi'catur,quia enim (eptenarius numerus (olet in (cripturis ad quandam perfez dtioncm myfticus apparere,tertia hebdomada lunæ palcha celebratur,id eft,qui dies occur rerit à quartadecima in uicefimamprima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft illic Si aliud facramentu,quod fi tibi ob/ Crf.4

(curu fuerit.quia in talibus inquifitionibus minuseruditus es,non cotrifteris. Nec ideo me pûtes meliorem,quia hæc in ftudrjs puerilibus didici.Qui énim gloriatur,in eo glorietur in/ quit,(cire Si intenigere,quoniam ego fum dominus.NónulIi ergo ftudiofi talium reru quæ H/fr.s» Guerunt multa de muneribus Si motibus fidcru,Et qui fubtilius ifta fcrutati funt,incremcn U Si décrémenta lunaria ex conuerfione globi eius coniecerunt,non quod aliquid fubftan/ tiæ uel accedat ei cum augetur uel decedat cum minuitunquod dcliramcntu imperiti Mani ^^dnichià de chæi opinantes,repleri earn dixerut,ficut repictur nauis,ex fugitiua diei parte,quam comi/ xtam principibus tenebraru Si eoru fordi bus inquinatam corde ac ore (acrilego Si credere K loqui no dubitat. Hine ergo impleri luna dicunt cu magna pars diei magnis laboribus ^inquinamento purgata «Je toto mûdo atqj omnibus cloacis fugies redditur deo lugeti dumredeat,Repleri uero per menfem dimidium. Si alio dimidio in folem refundi uelut in aliam nauem,Nec tarnen inter iftas anathcmacizandas bla^hemias aliquid unquam fin gcre potuerunt, cur uel incipiens lucere uel definens corniculato lumine fulgeat,aut cur à di midio menfe indpiat minui Si non ad refundendum plena perueniat. Illi aute qui hoc cerz tis numeris indagarant,ita ut Si defeeftus fob's Si lunæ non l^lum cur fierent,fed etia quanz do foturi erant longe ante prædiceret. Si eos determinatis intcruallis temporum canonica fupputatione præfigerent,litterislt;ç mandarent,quas modo qui Icgunt.atq; intelliguntniz hilominus eos prædicunt, nec aliter aut alias aocidunt quam prædicunt;, Tales ergo quiz bus no

-ocr page 364-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æftimare feculatn^qaô domituim eius idpplici pictate non facilius inuencrunttex ip(is cor/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m'bus lunæ quæ à Cole aaerfa rant,ßae crefcenti's,fiue decrefcenns,conieccrunt earn ucl à Co/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le illudrari, quanto magis ab co rccederet,tantomagis nbsp;nbsp;ea parte quæ tetris apparct ra

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dios eius exdpere,quanto autcm ad eum magis poft dimidiam meni^m ex alio femidrca

to propittquaret,tantoma§is â fuperiori parte ilJuftrata ab ça parte quam tern's adaerte/

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ret non poÛe exdpere radios^ôiproptamp;ca uideri decrelceretuel ß haberet faum lumen, il^

lud haberet ex ana parte in hemirphærio,quam partefti cumwtsrfcns à folgpaulatim ter/ ds oftenderet, donee coram odenderet quaß augumêta nnondrare,dunj qpn addatarqlt;^ deei at,(ed perdatar q uod incrat,ac rarias paulatim abicondere quod patebat, Ôi^co ui/ deri decrereere.Sed quodhbethorum ßt duorum,illud cèrtum atm manifeduea,Xdjiuis adaertenti fadlè cognitu,qaod luna non augeatur ad oculos nodros niß à foie reeedendo, neep minuaturniß ad folem expartç aliapropinquando. Attende nunc quod in Pro/ aerbijs legitur,Sapiens ßeut fol permanet,dulcus aatem ßcatluna mutatur. Et quis ed fa/ pliais quipermanet, niß folilleiudidæ,d^quo didtar, Ortas edmibi fol iadidx,Xquem Sdp.^ ßbi non ßtiffeortam in die nouidi'ma plangentes^mpij didturi fant,Etiudid,T lumen non laxitnobis,SifolnonortasednobisCNamidamcarnisocuIis uißbilcm folem oriri fade fnper bonos â:malosdeas,qaietiam plait faperiud^s Si iniudosVacantur aatem fem/ xorV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuißbilium^grax ßmilitudines. Quis ed ergo illedultus qui

tanqaamjuna mutatur,niß Adam it^quo omnes peccauerunt Cquot; Anima qaippe humanst recedens à fble iudiax,ab ilia Icilicet interna qpntemplatione incommutabilis ucritaas, o/ mnes uires iuas in terrena conaerdt,Sieo magis magisep obieuraturin interioribusac fu/ perioribus ßristdd cam redire coeperit ad illam incommutabilem lapientiam,qaanto ma/ « oppropinqaat adedta pietatis,tanto magis exterior homo corrumpitur, fedinterior renouatar de die in diem,om,nis(p lux ilia ingenij quae ad inferiora uergebat,ad fuperiora n conuertitur, amp;nbsp;à terrenis quodammodo aaferair,utmagis magisep huic ieculo moriatur, Col.3! Siaitaeiusabicondaturcum Chndo in deo^ l^ntqfur ergo in deterius ad exteriora pro/ p^oijeiens intima ûja,Si hocterrx, ided eis qui terrena iapiunt me/ liusuidctar,cam laadatar peccatorin deßderijs anim^ iùx,Si qui inique gerit benedidrur, Mutatur aatem in melius cum intentionem iàam Si gloriam à terren/s quæ in hoc feculo .apparent,paulatim auertit,Si ad iuperiora ab inferioribas conuertit,Si hoc terrae, id cd eis qui terrena fapiantdetcrius uidetar,Vndeilliimp/)podremam infrutdaoiam agentes pae

Stip, 5 nitentiam,etiam hoc inter malta didturi funt. Hi /tint quos aliqaando habuimus in deri/ fum Si in ßmilitudinem improperi],Nos in/èn/àti uitam illoram a:dimabamus infaniam, Ac per h oc fpirita/ïanólus de aißbilibus ad inaißbilia,Si de corporalibus ad fpiritaalia fa cramenta ßmilitudinem dacens,tranßtam ilium de alia uita in aliam uitam quod pa/cha nominatur,a qaartadecima lana aoluitobferaari,ut non folam propter tempus terudm qaodfapra commcmoraui,quia inde incipit hebdomada tertia, fed etiam propter ipfatn tertiam coaedionem ab exterioribus adinteriora delana ßmilitado a/fumeretar, aicpad uiceßmam aeroSiprimam,propteripfum nameram /eptenariam quo uniaerGtatisßgaa/

hannes apodolas in Apocalypß,ad feptem fcribiteccIeüas,Eccleßauero adhucinidamor talitatecarnisconditata,propteripfam matabilitatem lanænomine in fcriptarisd^atur, p[dl.io Vndeedillad,Paraueruntfagittas {aasinpharecra,at{agittêtinob/curaIunare(dos cor Col,f de.Prias enim nbsp;ßatilludquoddidcapodolas,Cum Chridus apparuericaita uedra, tue

Siaos apparebids cum ip/b in gloria, ob/cura aideturecdeda in tempore peregrinattonis iaa:,intcrmultas iniqaitatesgemens,SitancIanttimcnda: inddiæ fallaaum fedudiorum» qaas nomine/agittaram intelligi aoliudVndealio loco propter nuncios ddclidimos ucri/ tads qaosubiep parit eccleda didtar^ Luna tedis in cœlo ßdelis. Et cam de regno domini

-ocr page 365-

DE RITIBVS ecclesiae EPIST. CXïX 5^5 pfalmus cantaret,Onétur,inquit4ti diebus eras iufticia amp;nbsp;ab undâria pads, donee interfi'eia tur luna, id eft abundantia pacis intâtum creftet, donee omnèm mutabilitate mortalitaris abfumauTune nouiffima ininjica deftructur niois,K quicquid nobis refiftit ex infirmitate Cor.i^ carnis,unde nobis perfecta pax nondum eft,confumetur omnino,cum corruptibile hoc in/ dueritincorruptioilem.amp;mortale hoc inducritiminortalicate. Vndc Si illius ciuitatis mu/* ri,quxHier(cho appellaturjquod in hebræo eloquio luna interpretari dicitur,feptimo circa itu teftamenti arcæ corruemnuQuid enim nunc afiud agit annuciatio regni cceloru, quam circuitio arcæfi'gnificauitâïîh ut omnia muniméta mortalis uitæad eft omnis fpes huius ft/ tuli.quæ refift« fpei futuri ftculi in dono ftptenario ipirituffandti per liberum arbitrium de Lib.arlitriu, ftiugOBrC Ob hoc enim circumeunte area non impulfu uiolento illi mûri ceciderunt,ftd fp6 tc. Sunt Ôt alia teftimonia ftnpturarum,quæ nobis ingerunt per comraemorationertislunx CedeGæ Ggnifîcationem, quæ in ifta mortalitatc ab ilia Hieruftlcm, cuius dues angeli ftint, itt erumnis ÔC laboribus peregrinatur. Non ideo tanfen putare debent ftulti, qui nolunt in melius commutari,adoranda efl'e ilia luminaria,^uia ducitur ex eis aliquado fimilitud^ ad diuina myfteriafiguranda: ex omni enim creatura ducitur.Ncc ideo debemus in ftntentia damnationis irruere, quæ orc apoftolico de quibuldam proftrtur, qui coluerunt ftruiez ’ runt creaturæ potius quàm creatori,qui eft hf nedidlus in ftcula, Sicut enim no adoramus pecora,quamuis ditftus fit Chriftus îx agnus ÔC uitulus, nec ftram, quia didlus eft leo de tri DU luda, nec lapidem, quia petra efat Chriftus, o^^montem Syon,quia in iplb figuratur ecdefia : fic nec folem nec lunam,quaniuis ex ca co^fti creatura, (icut ex multis terreftr ibus facramentorum fîguræ ad informationes niyfticasaflumantur. Quapropter Mani / Cdput 7» cheorum ucl Mathematicorum deliramenta cum deteftationc irridenda funt: quibus cum obiecerimus uana commenta,unde homines in errorem prædpitantquôpriuspræcipitati ftntjgarruli ßbi uidétur,cum dicunt nobi§: Gur uos ad folis SC lunæ computationem pa; fcha celebratisCquafi nos ordines fiderum, ac uiciflîtudines temporum à fummo atqj opti/ mo deo conditas arguamus,amp; non eorum peruerfitatem,quæ rebus fapientifiime conditis ad ftultiffimas opiniones abutitur. ^lt;Iam fi Mathematicus nobis cöntradidlurus eft de fideribus SC luminaribus cœli ad facramenta myftice figuranda fi'mtiitudincs ducere, con/ tradicant ôê augures ne dicatur nobis,Eftote fimplices utcolumbæ: Contradicant SC Marit •ledicatur nobis,Aftuti ficut ftrpentes: Contradicant hiftrionesne in pfalmis citharam no minemus, Ac quia ex his rebus ad myfteria uerborum dci, fimilitudinum figna fumuntur, dicant fi placetjuel aufpicia nos captare, uel uenena confi'cere,uel theatricas affedlare luxuri as,quod dementifltmum eft dicere. Non igitur nos de foie SC luna annuls menftruisue tern poribus adlionum noftrarum cuenta conqcimus,ne in uitæ humanæ periculofi'ftîmis tem/ peftatibus tanquam infcopulos miftræ feruitutis illifi, à libero arbitrio naufragemus : fed tiî’.rfrtjtrji». äd rent facrate fignifi'eandam fimilitudines aptas rcligiofiftima deuotione fuftipimus, ficut de cæteracrcatura.de uentis,de mari,de terra,de uolatilibus,de pifcibus,depecoribus,de ar Doribus, de hominibus, ad fermoriem quidem multipliciter, ad celebrationem uero facra/ mentorum iam Chriftiana libcrtateparciftime, ficut de aqua, de frumeto,de uino,de oleo. In feruitute aut ueteris populi etiam multa eelebrari imperata funt, quæ nobis tantumodo intelligenda traduntur.Non itaqj dies obfciuamus SC annos Ô2 menfes SC tempora,nc au/ diamus ab Apoftolo : Timeo ne forte fine cauialaborauerim in uobis» Eos enim inculpât G4Î4t.4 qui dicunt,Non profi'ciftar,quia pofterus dies eft,aut quia luna fic fertunuefProficiicar ut profpera cedant,quia ita ft habet pofi'tio fiderum: Non agam hoc menft cómercium,quia ilia ftella mihi agit menfem,uel agam,quia fufeepit mcnfem:Non plantent hoc anno uine/ am,quiabifextuseft.Non autem quiiquam fapiensarbitreturobftruatorcstemporum reprehendendos,qui dicunt,Non proficilcar hodie, quia tempeftasexorta eft:aut nonha/ ùigem,quia adhuc funt hibernæ rciiquiæ:aut tempus ftminâdi eft,quia imbribus autumna libus terra làtiata eft: uel fi qui forte ali) naturales effeólus circa motum aêris SC hu.moris ad

H uariati

-ocr page 366-

566 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS I AN VAR IO»

uawandas cemporum qualitates in ßderum ^dinariflinaa conuerßone notati funt, de qüi'z q Gefff * bus dîdtû eft cum conaerentur:Et fint in fignis Si. tcmporibus Si diebus Si in annis.Si quæ

autem figuræ fimilitudinum non tantum de coelo ÔC de fîdçfibus, fed etiam de inferior! ere atura ducuntur ad difpenfationem facramentorum,eloquentia quædam eft doôhinæ falu taris,moucndo affedtqj diftentium accommodata» à uifibilibus ad inuifibilia, à corporaliz caput 8 bus ad (piritalia, à temporalibus ad æterna. nbsp;nbsp;nbsp;Nec quifquam noftrum attendatquod

eo tempore,quo pafcha celebramus, fof in ariete eft, ficut illi ^pg^Ilant quendam fidcrum locum,ubi reuera menie nouorum fol inuenitun ièd fiu? illi arT!SrefiT,fiue aliqtiid aliud can/ dem partem coeli uocarc uoluerint,nos de icripturis fandlis hoc dididmus,quod omnia dera deus condidit,ô£ locis cœleftibus quibus uoluit,ordinauit,quæftellis diftinda ordi nata in quaflibet partes diuidant,quibuflibet uocabulis uocent,ubicuq? fol eflèt menie no uorum,illic eum reperiet hæc celebratio, propter fimilitudinem facramenti renouandæui/ tæ,de qua iatis fupra diiferuimus.QRod fi etiam locus ille fiderum aries uocari pofletpro pter aliquam figuræ congruentiam, neque huiufmodi timeret fermo diuinus afiquam fa/ craÄenti fimilitudinem ducere, ficut de anjs non iblum cœleftibus, fed etiam terreftribus creaturis, ficut de Orione Si Pliadibus: ficut de monte Sina,ôi de monte Sion:ficut de nu/ minibas quæ uoeâtur Geon,Phifon,T igris,^pphrates: ficut de ipib totiens in fandas my/ fterqs nobilitato fluuio lordane rerum figurate infinflâdarum myfticas fimilitudines ad / duxit.Sed quâtum interfit inter fideruq^obferuationes ad aereas qualitates accommoda/ tas,ficut agricolæ uelnautæ obièruant; autadnotandas partes mundi curfumeç aliquo Si alicunde dirigendum ,quqd gubernatores na»um fâdunt,SC hi qui per iblitud mes areno/ fas in interiora Auftri nulla ièmita certa uel fedta gradiuntunaut cum ad aliquid in dodri na utili figura fignifîcandum, fit nonnullorum fiderum aliqua commemoratio, Quantum ergo interfît inter has utilitates,Si uanitates hominum ob hoc obièruantium fîdcra,ut nec rorte, foloî. aêris qualitates,nec regionum uias,nec^ iblis temporum numeros.ncc fpiritalium iîmilitu p caput 9 dines,fed quafî fataliüm rerum euenta pcrquirant,quis non intelligatC nbsp;nbsp;nbsp;Sed iam dein/

ceps uidcamuscur etiam id obièruetur, cum paichalt;K:lebratur,utiabbatum occurrat:Hoc Salbati my proprium chriftianæ rcligionis eft. Nam ludæi menièm nouorum tantummodo firrium. nbsp;nbsp;lunam obferuant à quartadecima ufep ad uicefimamprimam.Et quia illud eorum pafeha,

quo paifus eft dominus, ita occurrit, ut inter mortem eius Si refurredtionem médius effet fabbati dies,addendum patres noftri cenfuerunt, ut Si noftra feftiuitas à ludæorum fefti/ uitate diftingueretur:ôi quod non firuftra fatftum effe credendû eft ab illo,qui eft ante tem pora.ôC perquem fada funt tempora,Si qui uenit in plenitudine temporum,6i qui potefta tem habebat ponedi animam fuam,amp; iterum recipiendi eam,ôf idco non fatalem,fed op/ ■ portunam(àcramento,quodc6mendaréinftituerat,horam expedabatcumdiccrec:Non/ lörfw.i dum uenit hora mea.Vt igitur anniueriaria paffionis eius celebratione à pofteris feruaren tur,quod enim nunc,ut fuperius dixi,fide ac (pe gerimus, atcß ut ad id perueniamus,dile/ dione fatagimus, requicseft quædam ab omni labore omnium moleftiarum fandaatz que perpétua, in eadem nobis ex hacuita fit tranfitus, quem dominus nofter lefus Chri/ ftus fua paffione demonftrare ac conftcrare dignatus eft.lneft autem in illa requie non dc fidiola fegnicia, fed quædam ineffabilis tranquillitas adionis ociofe.Sic enim ab huius ui ' ; tæ operibus in fine requiefcitur.ut in alterius uitæ adioe gaudeatur. Sed quia talis adio in dei laude agitur,fine labore membrorum, fine angore curaru,non ad earn fie tranfitur per quictem.ut ipfe labor fuccedatdd eft non fic effe incipiat adio,ut eile definat quies, Neque enim reditur ad labores Si curas, fed permanet in adionc quod ad quietem peitinet, neq? enim in operc laboratur,ncqj in cogitatione fluduatur. Quia ergo per requiem ad prima uitam reditur,unde anima lapfa eft in peccatum,propterca fabbato requics fignificatun II la autem uita prima,quæ deperegrinatione redeuntibus , Si primam ftolam acdpientibus redditur,per unam fabbati,qucm diem dominicum dicimus,figuratur,Quære (èptem dies

Gcnefim

-ocr page 367-

DE


ECCLESIAE. EPIST.


567


Genefim legensjnuenies feptimum fine uefpGra,quia requiem fine fine fignificat.Pn'ma er go uita non fuit fèmpiterna requies peccâti, rcquies auté ultima fèmpiterna eft, ac per hoc ôi odauus fempiternam beat^udinem habebit, quia requies ilia quæ fcmpiterna eft, cxci/ pitur ab o(ftaua,no extinguitunncq; cnim aliter fcmpiterna eftet.lta ergo crit odlauus qui primus, ut prima lîita non tollatur,fcd reddatur ætcrna. nbsp;nbsp;nbsp;Sabfeatum tarnen commen/ la

datum eft priori populo in ocio corporali tcmpor^litenôi ut figura cftct fancftificationis in requiem fpirituftandKN|^quam cnim legimus in Genefi fan^ifi'cationcm per omncs pri ores dies,fedSe folo fabbato didlum eft,Et fanótificauit deus diem feptimû. Amant enim G'«* requiem fiue piæ animæ fine iniquæ,fed an perueniant ad illud quod plurimum amant,ne fciunftnec appetut etiam ipfa corpora pondcribus fùis,nifi' quiefeere à motibus fuis. Nam ficut corpus tamdiu nititur pondcre,fiue dcorfum uerfus,fiuc furfum uerfus,donee ad locû quo nititur ucniens,conquicfcat:Pondus quippenlei fi dimittatur in aëre,deorfum t fi autê fub aquis,furfum nititur: Sic animæ ad ea quæam^t propterca nituntur,ut perueniendô requiefcant:Et multa quidem per corpus delcô^t,fed non cft in eis ætcrna rcquies,qgc faï tem diuturna,amp; propterca magis fbrdidât animam,ôi aggrauant potius,ut fyncerum eius pondus,quo in fuperna fcrtur,impediant. Cum ergo anima in fcipfa delcdlatuh nondum re incommutabili deledtatur,K ideo adhuftfupcrba eft,quia{è pro fummo habet,cum fu/ perior fit deus. Nec in tali peccato impunita relinquitur.quia deus fuperbis refiftit,hümili/ ^**^®^* 4 DUS autem dat gratiam.Cum aût deo delectatur^i ucram,certam, ætcrnâ inuenit requi/ cm,quâ in alqs quærcbat,nec inueniebat. Proinde admonetur in pfàlmo: Dclcdlare in do/ mino,ô{ dabit tibi petitiones cordis tui. Q^ia ergo charitas dei diffufa eft in cordibusnoz R®« •$ ftris per fpiritumfanétum qui datus eftnobis,ideo fandlifi'catio in feptimo die commemo rata cft,ubi requies comendatur. Quia ucro nec bene operari poflumusjttifi dono eius ad/ iuti,ficut dicit Âpoftolus.Deus enim eft qui operatur in nobis amp;nbsp;uelle 8C operari pro bona ß uoluntatc, nec aaere nec requiefeere poterimus poft omnia bona opera noftra quæ in hac uita gerimus, ni§ eius dono ad æternitaté fandlificati atc^ pcrfcâri, Propterca de ipfodeo dicitur: Cum feciftet omnia opera lAlde bona,fcptimo die requicuit à operibus omnibus o- * fuis quæ fccit. Futuram enim requiem fignifi'cabat,quam poft bona opera datums erat no Bis hominibus.Sicut enim cum bene opcramur,ipfe dicitur opcrari in nobis,cuius munere ^cramur: ita cum rcquiclcimus,ipfc requiefeere dicitur, quo donante requiefeimus.

Hine eft quod ctiam in tribus primis præccptis decalogi, quæ ad deum pertinent, cætera mim feptem ad proximum pertinet,id eft ad homincm.quiain duobus præccptis tota lex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

pcndet,tcrtium ibi de obferuatione fabbati pofitum eft: ut in primo præccpto pattern m/ telligamusjubi prohibetur coll aliqua in fi'gmentis hominum dei fimilitudo,non quia non habet imaginera deus,fed quia nulla imago eius coli debet, nifi ilia quæ hoc eft quod ipfe, ncc ipfa pro illo fed cum illo.Et quia creatura mutabilis eft,ac propterea dicitur,Omnis ere Row ƒ atura uanitati fubiclt;ftaeft,quoniam natura ctiam uniuerfa in parte demonftratur,ne quif/ quam filium dei uerbum, per quod fadla font omnia, putaret efle creatura, fcquitur aliud præceptura:Non accipies in uanum nomen dei tui.Spiritus autem fan(ftus,in quo nobis il ^xDdi, za Ia requies tribuitur,quam ubiq; amamus,fèd nifi deum amando,non inuenimus,cum cha/ ritascius diffunditur in cordibus noftris per fpiritumfondlum, qui datus eft nobis. Quia ^fgo lanólifi'cauit deus diem feptimum in quo requieuit, tertio præcepto Icgis infinuatur quod fcriptum eft de obferuatione fabbati, non ut iam in ifta uita nos quiefeere exiftime/ ^us,fed ut omnia quæ bene operamur non habeantintentionem,nifi in foturam requiem Icmpitcrnam. Memento enim maxime, quod iam fopra commemoraui, qua fpe faîui fa/ lt;fti fomus: fpes enim quæ uidetur non eft fpes,ad ipfom autem ignem amoris nutriendum Si flammandum quodâmodo,quo tanquam pondere furfum ucl introrfom reforamur,ad

, requiem hæc omnia pertinent,quæ infinuantur nobis figurate.Plus enim mouent acceti dunt ambrem,quàm fi nuda ÔC fine ullis facrametorum fîmilitudinibus ponerentur. Cuius

H 1 fet

-ocr page 368-

568 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS lANVARIO, .

AUegori4. rei caufam difficile éft dicere, Scd tarnen ita fe habet ut ah'quid per AlIegoricamïÏgnificati C onem intimatum plus moueat,plus deleótet,plóshonoretur,quam fi ucrbis proprijs dicc^ retur apertiffimexCredo quod ipfe animi motus quandiu r«bus adhuc terrcnis implicatur, pigrius inflamatur: fî uero feratur ad (Ïmilitudines corporales, Si inde feratur ad fpiritalia, quæ illis fimilitudinibu»figurantur,iplb quafî tranfîtu uegetatur, tâqftam in facula ignis

Of Kt It agitatus accenditur SC ardentiore dileóbone rapitur ad requiem quietem. nbsp;nbsp;nbsp;Idco q;

inter omnia ilia decern præcepta folum ibi quod de fabl^to poGtjjgi eft,figurate obferuan dum præeipitur,quam figuram nos intelligendam,non etiam per ocium corporale célébra dam fufeepimus^Cum enim fabbato (îgnificetur Ipiritalis requies, de qua ckólu eft in pfal pp/. nbsp;nbsp;mo : Vacate K uidete quoniam ego (urn deus, amp;nbsp;quo uocantur homines ab ipfo dctnino

Matth, Il dicente:Venice ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, ôi ego uos refidam, Tollite iu/

gum meum fuper uosj SC diftite à me quia mitis ium SC humilis corde, SC inuenietis requie , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animabus ueftris,Caetera tarnen ibi pT^cepta proprie ßcutpræcepta funt,fîne ulla fîgurata

Exo, X» (îgn^'eatione obferuamus. Nam SC idolai^ion colere manifefte didicimus, SC non acdpcrc DfKt.s inuanum nomen domini dei noftri,SC honorare pattern SC matrem, SC non mœchari, non occidere,non furari,non falfum teftinionium dicere, non concupifeere ullam rem proximi, non fîgurate aliud prætendunt, SC myftice aligd fîgnificant, ièd fie oblèruantur ut fonant. Obferuare tarnen diem fabbati non ad littera iubemur fecudum ocium ab opéré corpora li,G'cut obferuant ludæi : SC ipfa eorum ^feruatio quia ita præcepta eft,nifi aliam quanJa

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipiritalem requiem fîgnifîcet, ridenda iudicatur. Vnde n5 inconuenienter intelligimus ad

, I amorem excitandum , quo ad requiem tendirÄis, ualere omnia quæ fîgurate in icriptnns dicuntur,quandoquidem non iblum in decalogo fîgurate præcipitur,ubi requics commen/ caput IJ datur,quæ ubiq^ amatur, fed in folo deo certa SC lantfta inuenitur. Dies tarnen dneus

non ludæis,fed Chriftianis refurredlione domini declaratus eft,SC ex illo habere cœpit re/ ftiuitatem fuam. Animæquippe omnium làndlorum ante refurreôtionem corporis funt d quidem in requic,fed in ea non funt alt;ftione,qua corpora recepta uegetantur. Talcm quip pe adtionem fîgnifîcat dies olt;ftauus,qui SC primus,qiffa non aufert illam requiemXcd gloz

1. Cor,is riiicatNo enim redit cum corpore difucultas ex corpore,quia nec corruptio.Oportet enim Gorruptibile hoc indui incorrupt!onem, SC mortale hoc indui immortalitatem. Quapro/ pter ante refurredlionem domini, quamuis (ànôlos patres plcnos fpiritu prophcrico oda/ uæ facramentum nequaquam lateret,quo fîgnifîcatur rèfurrecftio. Nam SC pro odaua pf^I

E«ff ,11 ^us infçribicur,SC oôlauo die cîrcuncidebantur infantes. Et in Ecclefîafte ad duorum tefta^* méntorum fîgnifîcationé dicitur, Illis feptem SC iilis otfto referuatum eft: tarnen illis eft oc/ çultatum,ÔC folum celebrandum làbbatum traditum eft, quia erat antea rcquies mortuo/ rum: reforredlto autem nullius erat donee ueniret Chriftus, qui refurgens ex mortuis, lam non moreretur,SC mors illi ultra no dominaretur. Scd poftquâm fafta eft talis refurredio in corpore dominico,ut præiret in capite Ecclefîæ,quod corpus ecclefîæ fperaret in fîne,iam etiam dies dominicus,id eft odlauus,qui SC primus inciperet celebrari, ipfa etiam caufa in/ telligitur, cur obferuadum pafcha,ubi agnum occidere SCcomedere iubentur, quod mani/ . • nbsp;nbsp;nbsp;feftiffime paffionem domini præfî'gurat,nô eis ita præccptum,ut attenderét occurrere fab/

batum,8C cum menie nouorum SC tertiam lunæhcbdomadam concurrere,ut cunaem quo que diem dominus potius fua paflione fîgnaret,qui etiam dominicum,id eft olt;ftauum,qut

Caput 14 SC primus eft, declaraturus aduenerat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attéde igitur facratiflimu triduum crucifîxi,fc/

pulti,fufcitati.Horum trium quod fîgnifîcat crux, in præfenti agimus uita : quod autem fî/ gnificat icpultura SC refurrecftio,fîde ac ipe gcrimus. Nunc enim dicitur homini: T olle cru/ cem tuam,8C fequere me.Cruriatur auté caro,cum mortificantur membra noftra quæ funt

CoLj fuper terram,fornicatio,immudicia,Iuxuria,auaricia,SC cætera huiufmodi, de quibus idem Ronj.s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si iecundum catnem uixeritis, moriemini: fî autem fpiritu fatfta carnis mortifîcaueri/

¥ph,a tis,uiuetis, Hine etiam de icipfo dicit: Mundus mihi crucinxus çft,SC ego mundo.Et in alio loco:

-ocr page 369-

DE ^ITIBVS ECCLESIAE EPIST» CXIX 569

A loco : Sciefltes, i’nquit, quia uetus homo «öfter fimul confixus eft cmci cum illo.tJt cuaoiicz tur corpus peccati, ut ultra non feruiamus pcccato . Quamdiu ergo id agunt opera noftra : ut euacuetur corpus peccati,qu«mdiu exterior homo corrumpitunut interior renouctur de die in diem, tempus eft crucis. Hæcfunt etiam bona opera quidem, tarnen adhuc labo/ ; ' rioia i quorum mefces eft requies* Sed ideo dicitur: Spe gaudentes, ut cogitantes requiem futuram, cum hilaritate in laboritms operemur, Jdanc hilaritatem fignincat erucis latituz do in tranfuerfo lignojjlj^^untqjr manus / Per manus cnim opera intelligimus, per lati/ tudinem hilaTitatem operands, quiatrifticia facit anguftias : per altitudinem uero cui ca/ put adiungittfr,expe(ftationem rctributionis de fublimi iufticia dei, qui redder unicuicg Ce/ cundtfm opera fua, In bis quidem, qui fecundum tolerantiam boni operis gloriam Si ho/ norem Si incorruptionem quærentibus uitam æternam, Itaque etiam longitudo qua to/ tum corpus cxtenditur, ipfam tolerantiam ßgnificat, undelonganimes dicuntur qui tple/ ratit » Profundum autem quod terræ infixum eft,fetfetum facramenti praefigurat. Recor/ daris enim,nifi' fallor, quæ uerba apoftolica in i^ deßgnatione crucis expediam,ul^ait: expendant in charitate radicati atque-fundati, ut poflïtis comprehendcre cum omnibus fantftis quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

fît longitudo, latitudo, fublimitas Si profundum. Ea uero qüæ nondum uidemus Si non/ dum tenemus, fèd fide Si fpe gerinius, in alio biduo.fi'gurata funt. Hæc enim qux nunc agimus, tanquam clauis præceptorum in die timoré confi'xi, ficut fcriptum eft ï Confige clauis à timoré tuo carnes meas, in neceffarfjs depi^tantur, non in eisquæ per fèipfe appe/ tcnda Si concimifcenda funt » Vnde illud quod eft optimum fè dicit concupifcere, Difïbl/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ui Si effe cum Chrifto » Manere autem in cÄne nceftarium, inquit, propter uos. Quod er/ go inquit, Diftblui Si effe cum Ghrifto, inde incipit rcquies,quæ non interrumpitur refur/ teólione,fcd clarifi'catur ; quæ tarnen nunc fide retinetur,Quia iuftus ex fide uiuit. An ignc» tatis, inquit, quoniam quicunque baptizati fumus in Chrifto lefu, in morte ipfius bapti .

B 2atifumus C Confepulti ergo ilii fumus per baptifmum in mortem, Vnde, nifi' fide f Ne/ que enim iam in nobis perfeólura eft, adhuc in nobifmetipfis ingemifcentibus Si adopti/ oncm expeótantibus rcdemptionenftorporis noftrifSpe enim falui faóti fumus.Spes au/ tem quæ uidetur non eft fpes. Quod enim uidet quis. quid fperat ♦ Si autem quod non uidemus fperamus,per patientiam expedbamus.Quod memento quam fepe commemo/ rem, nee iam nunc in ifta uita nos beatos fieri debere arbitremur, Si ab omnibus difficulz tatibus liberos, ac fi'c in anguftijsrerum temporalium aduerfusdeum ore facrilego mur/ murcmus,quafi non exhibeat quod promifit. Promffit quidem etiam huic uitæ neceflaria, fed alia funt folatia miferorum, alia gaudia beatorum. Domine, inquit, fecundum mul/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?»

titudinem dolorum meorum in corde meo, exhortationes tuæ iocundauerunt animam meam, Non ergo murmuremus in difficultatibus, ne perdamus latitudinem hilaritatis, de qua dicitur, Spegaudentes, quia fequitur, In tribulatióne patientes. Noua ergo uita rj,», , in fide nunc inchoatur Si fpe geritur : nam tune perfeóta erit, cum abforbebitur mortale à v corinth.tf uita,cumabforbebitur inuiftoriam,cumilla nouiffima inimica deftrueturmors,cum immutati fuerimus, Si æqualesangelis faóli. Omnes enim, inquit, refurgemus, fèd non 0/ mnesimmutabimur» Et dominus, Erunt,inquit, æquales angelis dei.Apprehenfi enim fii/ mus modo in timoré per fidem,tunc aut apprehendemus in charitate per fpcciem.Quam/ diu enim fumus in corpore,peregrinamur adomino:pcrfidem enim ambulamus,non per i.cor.^ fpeciem. Ipfe itaeç Apoftolus,qui dicit. Tune apprehendam ficut apprehenfus fum, aper/ Philip. ; te fe non apprehendiffe confitetur. Fratres,inquit,ego me non arbitror apprehendiflc.Sed tarnen quia ipfa fpes ex promiflïone ueritatis certa nobis eft,cum diceretr Confepultwgiz tur fumus illi per baptifmum in mortem,fubiunxit Si ait: Vt quemadmodu furrexit Chri/ ftus ex mortuis per gloriam patris, ita Si nos in nouitate uitæ ambulemus. Ambulamus ergo in re laboris, fed in fpe quietis, in carne uetuftatis, fed in fide nouitatis. Dicit enim: Corpus quidem mortuum eft propter peccatum, ^iritus autem uiuit propter iufticiam,

H j Si

-ocr page 370-

’A VQ V STIN VS lÄ^NVARIO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Si aatem'fpiritus cius,qui fufcicâuit leftim Œn'ftum à morcuis,habttat in uobis, qui fufd/ c tauit Chriftum à mortuis, uiuificabit. Si mortaba corpora ucftra per inhabitantcm fpiii/ turn eius m uobis. Hoc ex autoritäre diuinarum (cripturaiuni in uniuerfe ecclcfix,qux to/ Caput 1$ to orbe diffunditur,cô(ènfionc,per anniueifarium pafcha cclebratur. nbsp;nbsp;nbsp;In magno utiq;,

fi'cut iam intelligis, (acsamento, Si in fcripturis quidem ueteribus ad a^ndum pafcha non eft præceptum tempus,nifi ex menfe nquorum,à luna quartadecima uique ad uicefimam/ primam: ex euangelio tamen,quia iam manifeftum eft quo enam^ie dominus crucifixus fit,ôC in fepultura merit SC reCurrexent, adiundta eft etiam iplorum dierum Äbferuatio per patrum códIia,óC orbi uniuerfo Chriftiano perfuafum eft co modo paichacelebrari opor/ Qsadra^eß/ terc.Quadragefîma(anè ieiuniorum habetautoritate,0i in ueteribus libris ex ieiuni^Moy maieiunium, ß Heliæ: amp;nbsp;ex euangelio, quia totidem diebus dominus ieiunauit, demonftrans Euan/ gelium non diflentire a lege ôî prophetis. In perfona quippe Moyß lex, in perfona He / liæ prophetæ aedpiuntur , inter quo% Si in monte gloriofus apparuit, ut euidentius emi/ ner^t quod de illo dicit Apoftolus, tefti»|onium Habens à lege SC à prophetis. In qua er/ go parte anni congruentius obferuatio quadragefimæ conftitucretur, nil! confinis atque contigua dominicæ paflioni * Quia in ea flgnificatur hæc uita laboriofa, cui opus eft con/ tinentia, ut ab ipfius mundi amicitia ieiunetigr, quæ utique fallacitcr blandiri, SC illccebra/ T^j«Kov ( rum fucos dreunfpergere atque iadtare non cefiat. ^ïumero autem quadragenario uitam iftam propterea figurari arbitror, qui^enarius,in quo eft perfeólio beatitudinis noftra?, flcutin odlonario, quia redit ad primum, ita in hoc mihi uidetur exprimi, quia ercatura quæ feptenario figuratur, adhæretcrcatori : iifquo declaratur unitas trinitatis per uniucr/ fum mundum temporaliter annundanda : quia mundus SC à quatuor uentis deiimatur, Si quatuor elcmêtis erigituisô^ quatuor anni temporum uidbus uariatur.Decem autem qua/ ter in quadraginta confumuntur,quadragenarius autem partibus fuis computatus, audit ipfum denarium, SC fîunt quinquaginta tanquam merces laboris ÔC continentiæ, Neque £gt; cnim fruftra ipfè dominus SC quadraginta dies poft refurreólioné in hac uita SC terra cum difdpulis conuerfatus eft, SC pofteaqwàm afeenait itAœlum,decem diebus interpoßtis mi/ flt ipiritumiandlum, compieto die pentecoftes : qui dies quinquagenarius habet altcruin facramentum, quod fepties ftptem quadragintanouem fiunt, SC cum reditur ad initium, quod eft odlauus, qui SC primus dies,quinquaginta complentunqui celebrantur poft do/ mini refurreólionemuam in figura non laborisded quietis SC læticiæ: propter hoc ÔC ieiunia orareliantes rclaxantur,Si ftantes oramu5,quod eft fignum refurrcólionis. Vndc etiâ omnibus diebus dominidsdd ad altare obferuatur,Si alleluia canitur,quod fignificat aóbionem noftram fo/ pfalm.sy turam non efl'c nifi laudare drum , ficut ftriptum eft : Bead qui habitant in domo tua do/ Caput mine in iecula feculorum laudabunt te. nbsp;nbsp;nbsp;Sed dies quinquagefi'mus SC in icn'pturis com

mendatur,non tantum in euangelio.quia tunc fpirituflandtus aduenit, fed etiam in uetcri/ buslibris.Nam SC ibi pofteaquàm pafcha pccifo agno celebrauerutdies quinquaginta nil merantur uique ad diem quo lex data eft in monte Sina famulo dei Moyfi,digito dei Icri/ pta : in libris autem Euangelij apertiflimc declaratur digitum dei fi'gnificarc Ipiritumfan / Luc£ (1 élum. Cum cnim unus Euangclifta dixiflet. In digito dei cfjcio dæmonia, alius hoc idem juatth^ii itadixit,InIpiritUdeicfjciodæmonia. Quishanc læticiam diuinoium facramentorum, cum fanæ doôlrinæ luce clarelcuntmon præfèrat uniuerfi mundi huius impcrijs, etiam inu/ fitata felicitate pacatis C Nonne tanquam duo Scraphin clamant ad inuicem cocinentiam Efa. 6 laudis altiflimo:San(ftus,Sanlt;ftus,Sancft:us dominus deus Sabaoth,ita duo teftamenta fi deliter cocordantia facratam concinuntucrifatcm deo C Occiditur ouis, cclebratur pafcha, SC interpofitis quinquaginta diebus datur lex ad timoré fciipta digito dci.Occiditur Chri/ ftus,qui tanquam ouis ad immolandum dueftus cft,ficut Eiaias tcftatur,cclcbratur uerum palcha, SC interpofitis quinquaginta diebtfs datur ad charitatcm Ipirituftanélus, qui eft digitus dei, contrarius homiaibus lua quærcntibus, SC ideo iugum alpcrum ôi farcinam grauem

-ocr page 371-

, DE RITIBVS ECCLESrAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P» CXIX* 57«

A grauem portantibus, nec i'nuenientibusrequicmanimabusfuis,quia charîtas nonquærit ’.cor.ij quæ fùafiintlûleoanimofîtashæredcorumfèmper inquiéta eft.quos magorum Pharao/ ' ' nis habere conatu, déclarât apeftolus dicens; Sicut enim lamnes öi Mambres rcftiterunt igt;»Timcth,f Moyfi',fic amp;nbsp;ifti rchftunt ueritati, homines mente corrupti,reprobi circa fidemXed ultra no proficient, Demenfia uero eorum erit manifefta omnious ficut öi. ittorum fuit, Quia enim per ipfam corruptions mentis inquietiflîmi foeru^ in fi'gno tertio defecerunt, fatentes fibt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

aduerfum efTe fpiritmn|m3Æum qgi crat in Moyfe, Nam déficientes dixerut. Digitus dei eft hic, Sicut Eutern concihâtus placatus fpirituflànôlus requiem præftat mitibus Si hu/ müibus corde,^a contrarias Si aduerfus immites ac fuperbos inquietudinc exagitat,Quâ inquitfudinem muicæ illæ grauiffimæ fîgnificauerunt, fub quibus magi Pharaonis defè/ -cerunt dicentes: Digitus dei eft hic, Exodum Iege,ôi uide ubi pafeha celebraucrunt poft Exo.s quot dies data fit lex.Loquitur deus ad Moyfen in monte Syna de tertfj menfis die.Nota ergo unum die egreffus ipfius terti) menfis, Si uide ^uid dicat;inter cætera, Defcende, in/ quit, teftarc populo Si purifica illos hodie Si cra^Si lauent ueftimenta fùa Si fint parad iit diemtertium, Tertia enim die deftendit dominus in monte Syna coram omni populo# tune data eft îex tertio fcilicct die tertrj mcnfis.Numera itaque à quartodecimo primi men fis die quo fadlum eft pafeha ufque ad dicmrfertium tertfj menfis, Si inuenies deeem Si fez ptem dies primi menfis, tnginta fêcundûtres tertfj,qui fiuntquinquaginta, Lex in area eft, fancftifi'catio in corpore domini ,per cuius refurrec^onem nobis requies futura promittiz tur, ad quam percipiendam fpihtufandlo charitas infpiratur, Spiritus autem nondû crat jodti.f datus, cum lefùs nondum erat cîarificatus. Vnde prophetia ilia cantata eft:Exurgc domiz PpJ.ij» ne in requiem tuam tu amp;nbsp;area fancftifi'cationis tuæ, Vbi requies, ibi fanôlificatio, Vnde nunc ut amemus amp;nbsp;defideremus, pignus accepimus, Vocantur autem ad requiem alteriua uitæ quo ab ifta tranfitur, quod pafeha fîgnifi'cat,omnes in nomine patris Ôê filfj ôé fpiriz

B tuflàndli, Propterea quinquagcnarius numerus ter multiplicatus, addito ad eminetv Cdp,tf tiam fàcramenti ipfo ternario, in illîs magnis pifcibus inuenicur, quos iam dominus poft refurreótionem nouam uitam demlt;Aftrans,à dexteKi parte leuaii imperauit,necretiadiz rupta funt, quia tune hærcticorum inquietudo non erit, T une homo perfedlus Si quietus, purifi'catus in anima ôê in corpore per eloquia domini cafta,argentum igneexaminatu ter/ p/4/w,ii ræ purgatum feptuplum, accipiet mercedem denarium ut fint decern Si feptem.Nam Si in hoenumero ficut in alqs multipliées figuras exhibêtibus, fâcramentum mirabile reperitur, Necimmeritoetiam pfalmusfcptimufdccimusin Regnorum libris folus integer leoitur, , quia regnum lîlud fignificat ubi aduerfarium non habcbimus,T itulus enim cius eft,în die qua eruit eum dominus de manu omnium inimicorum eius Si de manu Saul, Quis enim figuratur in Dauid nifi' flic qui uenit fecundum carnem ex femine Dauid C' Qui utique in corpore fuo quod eft eeelefia adhuc patitur inimicos,Vnde illi perfecutori quem uoce ma/ (ftauit, Si in (uum corpus traficiens quodammodo manducauit,{bnuit de cœloiSauIe Sau A(lgt;9 le quid me pcrrcquensCQuado autem eructur hoc corpus de manu omnium inimicorum eius,nifi cum Si ilia nouiflima inimica deftruetur morsT* Ad hoc tempus pertinet numerus ille centum quinquagintatriu pifciû.Nam Si ipfê numerus fcptimufdecimus furgens in triz gonum,cêtum quinquagintatrium fummâ completAb uno quippe ufiiç ad deeem Si fcptê lurgêsjomnes medios adde,ÔC inuenies: ad unum fcilicct adde duo, fiunt utique tria, adde tria fiunt fex,adde quatuor fiunt decem,addc quinq? fiunt quindccim,addc fcx fiunt uigin tiunum,adde ita cæterosôi ipfum decimum{eptimum,fi'unt cetum quinquagintatria,Hæc de feripturis firmiftîme tenêtur,id eft pafeha SC pêtccofte, Na ut quadraginta illi dies ante pafeha obfcruentî’,ccclcfiæ cofenfi'o roborauit,fic etiÛ üt oôlo dies neophytorû diftinguanz tur à cæteris,id eft ut odtauus primo cocinat. Vt autê Alleluia per illos folos dies quinqua ginta in ecclefiacantctur,non ufqquaq? obferuatur. Nam SC in aîfis diebus uariecantatur alibi atq^ alibi,ipfis tarne diebus ubic^, Vt aut ftantes in illis diebus Si. omnibus dominicis

H oremus.

-ocr page 372-

AVGVSTINVJ lANVARIO, , oremus^utrum ubi^ feruetur ignoro,t3tnen quid in eo fequatur ccdefia.dixi ut potui,amp; ar q caput ts bitror eflè manifeftum» nbsp;nbsp;nbsp;De lauadis uero pedibus,cufn dominus hoc propter formam

humilitatiSspropter quam docendam uenerat,commenda«it,fîcut ipfe confequenter expo/ fuit, quæfîtum eft quo nam tempore potiffimum res tanta etiam fafto doccretur Si iflud tempus occurreret,qucwpfa comendatio religiofius inhærereu Sed ne âd ipfum facramen/ Lotio pedum, tambaptifmi uideretur pertinere,multyioc in confuctudmem recipere noiuerunt.NonnuI li etiam de confuetudine auferre dubitauerunt. Aliqqi auteji^^y^oc facratiore tempore commendaretur,ÔCà baptifmi (àcramento mutaretur, uel diem tertium oóamp;uarum, quia ternarius numerus in multis facrametis maxime excellit, uel etiam ipfum ^auum ut hoc De uarijs eon facerent elegerunt Miror fanequid ita uolueri§, ut de his quæ uarie per diuerfa lÄ:a ob/ fuetudimbus. (bruantur,tibi aliqua con(criberem,cum Si non ßt neceflarium,ôi una in his (aluberrima re/ gula retinenda fit,ut quæ non funt contra fidêjnecj contra bonos mores,ôi habent aliquid ad exhortationem uitæ melioris,ubi3!inq; inftitui uidemus,uel inftituta cognofcimus,non folj^n non improbemus,{ed etiam laud^do Si imitando fetftemur, fi aliquorum infirmi/ tas non ita impedit,ut amplius detrimentum fit.Si enim eo modo iropediatut maiora ftu diorum lucra iperanda fint, quàm calumniatorum detrimenta metuenda, fine dubitatio/ ne faciendum eft,maxime illud quod etiam dt fcripturis defendi poteft, ficut de hymnis Si piaimis canendis,cum Si ipfius domini Si apoftolorum habeamus documenta Si exempla Si præcepta de hac re tarn utilia. Ad mguendum pie animum. Si accendendum diuinæle/

I. ^etragt; 1? tftionis affciftum,uaria confuetudo eft,Si pleracj^ in Africa ecdefiæ membra pigriora funt, ita ut Donatiftæ nos reprehendant quod foRrie pfallimus in ccdefia diuina cantica pro / phetarum, cum ipfi ebrietates fuas ad canticum plalmorum humano ingenio compoßto/ rum, quafi tubas exhortationis inflamment. Quando autem non eft tempus,cum in Ec/ clefia fratres congregantur fandta cantandi, nifi cum legitur aut diiputatur, aut Antiftites

Caput clara uoce deprecantur,aut communis oratio uoce diaconi indicitur ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alijs uero parti/ o

culis temporum quid melius à cogregatis Qiriftianis fiat,quid utilius,quid {anftius,orani/ no non uideo » Quod autem inftituftur prætcr conffletudinem, ut quafi obftruatio facra/ menti fit,approbare non poflum,etiam fi multa huiufmodi propter nonnullarum uel fan/ ótarum uel turbulentarum perfonaru fcandala deuitandadiberius improbare non audco. Sed hoc nimis doleo,quia multa quæ in diuinis libris faluberrima præcepta funt,minus cu rantunSi tarn multis præfumptioibus fie plena funt omnia,ut grauius corrripiatur qui pÇt 11. dif.oiinia o^ftauas fuas terram nudo pede tetigerit, quam qui mentem uinolentia (epelierit ► Omnia itaque talia quæ neque fandtarum (cripturarum autoritatibus continentur, nec in condlijs epiicoporu ftatuta inucniuntur,nec confuetudine uniuerfæ ccclcfîæ roborata ßinfefed diuer forum locorum diuerfis moribus innumerabiliter uariaturata ut uix aut omnino nuquam inueniri poflint caufæ,quas in eis inftituendis homines fecuti funt,ubi facultas tribuitur,fi/ ne uila dubitatione refecanda cxiftimo. Quamuis enim neque hoc inueniri po(ïît,quomo/ do cotra fidem fint,ipfam tarnen religionemgt;quam pauciftimis Si manifeftiflimis célébra/ tionum facramentis mifericordia dei eftc liberam uoluihferuilibus oneribus premunt,ut to lerabilior fit conditio ludæorum, qui etiam fi tempus libertatis non agnouerint, legalibus Eccleßa muU tarnen farcinis,nonhumanis præfumptionibusfùbrjciuntur. Sed ecclefia dei inter mul/ ta tokrat. nbsp;nbsp;tam paleam multacß zizania conftituta multa tolerat. Si tarnen quæ funt contra fidem uel

Caput 2,0 bonam uitam,non approbat,nec tacetmec facit. nbsp;nbsp;nbsp;Itaque ilfuci quod fcripfifti quofdam

fratres ita temperate à carnibus edendis,ut immundos qui comederint arbitrentur,aperti{/ fime contra fidem fanamc^ dodhrinam eft. Sed hie ego fi diutius difputare uoluero, pote/ ris putare ante in illis obfeuri aliquid hinc Apoftolum præccpiffe, qui etiam poft multa, ».Tiwotamp;.4 quæ de hac re dixit, fic deteftatuseft hæreticorum impiam opinionem,ut diceret : Spiri/ tusautem manifefte dicit,quia innouiflimis temporihus recedent quidam à fide, inten/ dentes fpiritibus fedudloribus. Si dodlrinæ dæmoniorum in hypocrifi medaciloquiorum, cauteria

-ocr page 373-

,DB RITIBVS ECCLESIAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P. CXIX, - JTJ

A, cautcriatam habetes confciendam (uam, prohibentes nubere,abftinentes à cibis quos Jc/ ciborum us crcauit ad perdpi'endurn cum gratiarumaóhione fidelibus,amp;: his qui cognouerunt ucrita teni,quia omnis creatura dei bonacft,ói nihil abiiciendum eft quod cum gratiarumaólio/ nepercipitur.Sanótificatur enim per uerbum dei Si orationem. Et alio loco de his rebuslo quitun Omnia inqdït munda mundis, immudis autem Si infidelibws nihil eft mundum, fed polluta funt eorum Si mens amp;: confcientia,TuipJe lege cætera,amp; récita quibus potes, ne in fe irritam faciant gratiai^ei,quj|i in libertate uocati funt, tantum ne libertatem in occa fionem carnis fumant. Etîdeo iam uoluit refrenandæ carnalis cocupilcentiæcaula à qui/ buflibet cibis teinperari, quia non eis hoc permittitur fuperftitiofc,atque infideliter facere. Hiug-^qui de paginis Euangelicis fortes Icgunt,Si ß optandum eftut hocpotius fadant, quatn utad dæmonia confulcnda concurrant,tarnen etiam ifta mihi dilplicet conluetudo, ad négocia Iccularia Si ad uitæ huius uanitatem,propter aliam uitam loquentia oraaila di üinauelk conuertere. Hæctibi fi fatis effe ad e^uæ requififti non putaueris, nimis Cdp,« ignoras ÔC uires Si occupationes meas.Tatum eny abßim ab co quod putafti nihil me la tere, ut nihil in epiflola tua Icgerim triftius, quia Si apertiflime falfum eft, Et miror quia hoc te latet,quod non fblu in ali)s innumerabilibus rebus multa me latent, fed etiâ in ipßs fandtisfcripturismulto nefeiam pluraquam feiam. Et idco fpem in nomine Chrifti no in/ frufluofam gero, quia non fblum credidi dco meo in iliis duobus præceptis totam legem prophetas^ pendere,fed etiam expertus fum expegorc^ quotidie, quadoquidera nullum mihi facrametum,aut aliquis fermo admodum obfeurior de facris litteris aperitur, ubi no t,Timotb,t eadem præcepta reperiam.Finis enim præcejiti eft charitas de corde puro,ÔC cofeientia bo/ Row.ij fide non fi'óta,Et plenitudo legis charitas.Itaq? Si tu charilîîme,fiue ifta fine alia,fic Ie/ ge fic difce,ut mcmineris ueriffime diótum,Sdétia inflat,charitas xdificat.Charitas autem x.coraj non a:mulatur,non inflat. Sic itaque adhibeatur fdentia tanquam machina quædam, per

B quam ftrudtura charitatis affurgat quæ maneat in æternum,et{am cum feientia deftruetur, quæ ad fi'nem charitatis adhibita multum eft utilis, per fe autem ipfam fine tali fine, non modo fuperflua, fed etia perniciofa pAbata eft. Sdo ante te cogitatio fandla cuftodiat fob umbraculo alaru dni dei noftri. Sed ideo hæc ÔCfi breuiter monui,quoniâ noui eâdem •pfam charitatem tuam, quæ non æmulatur, hanc epiftolam multis datura atlt;^ leôturam,

Auguftinus Honorato relpondens ad illius quinc^ quæltiones, quibus de fuo addt/ dit fextam,obiter exponês pfalmum xi perftn'ngens intérim Si Pelagianos.Hoc libel Io,nam ipfe librum appellat,fefe exercuit uir fandiffimus ad tradationem feriptura/ rum,ÔC ipfe titulum addidit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C X X

VI N Q_v E mihi propofuifti pertradtandas quæltiones atcç foluêdas dileétiflî me mi frater Honorare, hinc inde raptas, ßcut te uel Icgentem mouere uel cogi/ ’ tantiinmcntcm uenirepotuerunt,amp;inconfpeôlummeum fufas quodammo/ do. Quarum folutionem fi uelim diflerendo ordinäre, ut non carptim ficut propofitæ funt de fi'ngulis diffcram,fèd uno quodam tenore fermonis eas inter le connedlam atque Conte xam, difficile opus uidetur, Et tarnen puto facilius eas folui,fi hoc fccero.Inuicê quippe ad/ iuuabunt, fi' altera pendebit ex altera,donee omnes ueniant in feriem difputationis,no fin/ gillatim feparatis Iocis,quafi unaquæqj in fua priuata intentionc habiter, fcilicet unum ali/ quid intuentes, Si unum collaborantes fociali rationc, amp;indiuidua ueritate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voluifti cap. i ,

ergo Si fcripto commonuifti exponi atque aperiri tibi,quid fibi uelit uox ilia domini: De/ vfalm, n us deus meus ut quid me dercliquifti. Ét quid fit, quod Apoftolus ait: Vt in charitatc ra/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

dicati Si fundati, præualeatis comprehenderc cum omnibus fanóhis, quæ fit latitudolon/ gitudo, altitudo profundum,Et quæ fint uirgincs quinq? ftultæ,quæue fapietes, Et quæ fint tenebræ exteriores. Et quomodo intelligendum eft, Verbum dei caro raólum eft.Hæ Mdttfe.x» funt quinq^ tam breuiter à me comemoratæ, quàm abs te propofitæ quæftiones, Proinde G placer addamus Si fcxtam,ôi illud paratiffimû requiramus,quæ fit gratia noui teftamêti.

Hanc

-ocr page 374-

574


AVGVSTINVS a HONORATO^


Hancomncs illæ intucantur, Ü in hanc ut opportune quætç potuerit, opus fuum conférât nobis,non eo fcilicct ordine quo eas ÔC tu propofùifti,ôi ego recolui,(èd unaquæc^ cum fuè Cdpta 4 rit neceflària,uelut uocata refpôdeat,ÔC officium fui operi^mplcau Ergo ira nafcatur exordium. nbsp;Eft quædâ uita hominis carnalibus fenfîbus implicata,^audqs carnalibus de

dita,cârnalem fùgitatft offenfionem,uoluptatemcç confècftans.Huius uitæ félicitas tempo ralis eft,ab hac uita incipere neceflîtatii eft,in ea perfiftere uoluntatis.ln hac quippe ex utc ro matris infans funditur,huius offeniiones quâtum ppteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius ^petir uolupta

tes,nihil amplius ualet. Sed poftea quàm uenerit in ætatem,qua in eo rationis ufus euigi/ Iet,poterit adiuta diuinitus uoluntate eligere altéra uitam,cuiuS in mete gÂidium cft,cuius interna atcp asterna felicitas.lneft quoq? homini anima rationalis,(èd intereft,eiuflt;ft(n rati onis ulu quo potius uoluntatem couertat,utrum ad bona extcrioris QC inferioris,an ad bo/ na interioris wperioriscp naturæ,id eft utrum fruatur corpore ôi tempore, an fruatur diuilt; nitate atcp ætcrnitate.ln quadam qSippe medietatc pofita eft,infra fc Habens corporalem crlt;Rturam,fupra fe animi fui ÔJ corpori%reatoré.Poteft igitur anima rationalisetiam tcm porali SC corporali felicitate fcruire creatori,qui SC ipfam fuæ bonitatis abundantiffima lar gitate donauit.Sicut enim bona funt omnia quæ creauit deus ab ipfa rationali creatura uf que ad infimum corpus: ita bene agit in bis «mima rgtionalis fi ordinê feruet,ÔC diftingucn do,eligendo,pendendo fubdat minora maioribus,corporalia fpiritalibus, inferiora fupcri/ oribus,temporalia frmpiternis,ne friplt;iorum neglecftu, SC appetitu inferiorum.quoniam hinc fit ipfa deterior,ÔC îe SC corpus fiium mittat in peius,fcd potius ordinata charitatc fc K corpus fuum conuertat in melius. Cum cniÆ fint omnes fubftantiæ naturaliter bonæ,or/ do in eis laudatus honoratuy^crucrfitas culpata dânatur.Ncc efficit anima peruerfe utens cricaturis, ut ordinationem effugiat creatoris :-quia fi ilia male utitur bonis, ilie bene utitur etiam malis: ac per hoc ilia peruerfe bonis utendo fit mala,illc ordinate etiam malis utcn/ do permanet bonus.Qui enim iniuftc fe ordinat in peccatis,iufte ordinatur in pœnis. Vo p lens itaque deus oftendere etiam terrenam temporalcmque felidtatem frium donum cfic, nec aliunde nifi ab ipfo Iperari opofterc ,præ omniîjus feculi temporibus difpenfanduni iudicauit teftamentum uetus,quod pertineret ad hominem ueterem, à quo ifta uita need (e eft incipiat. Sed illæ felicitates patrum,dei bcnefîcio conceffæ prædicantur, quamuis ad iftam uitam tranfitoriam pertinentes. 111a quippe terrena munera in manifefto promitte/ bantur 6C tribuebantur.ln occulto autem illis omnibus rebus nouum teftamentu figuratc prænunciabatur,6C capiebatur intelligentia paucorum, quos eadem gratia prophctico mu nere dignos fecerat : dilpenfabant illi fanifti pro congruentia temporis teftamentum uç/ tus, pertinebant uero ad teftamentum nouum. Nam 6C quando temporalem felidtatem agebant, æternam, ueram ÔC proferendam intelligcbant : ÔC iftam miniftrabant in myfte/ rio, ut illam confequerentur in præmio. Et fi quando patiebantur aduerfa, ad hoc patie^ bantur,ut euidentiflîmo diuino adiutorio liberati, glorifîcarcnt deum omnium bonorum Iargitorem,nonfolum fempitemorum,qua:pie fperabant,uerumetiam temporalium,quæ

Cdput F prophetice gubernabant. Cum autem uenit plenitudo temporis, ut graria quæ occulz GrfZ. 4 tabatur in ucteri teftamento, iam reuelaretur in noüo, mifit deus filium luum, fatftum ex Qui ƒ Pdulus muliere,quo nomine proprictate hcbraicæ linguæ omnis feemina nuncupatur,fiueuiro in/ fcripfitgr^ce taétaGue iam mixta. Quem autem filiummiferit,fîeriex muliereuoluerit,quantusillc de/ us fit, qui hanc humilitatem pro falute fidelium liifdpere dignatus fit, ut agnofeas, nunc attende euangeliumiln principio cratuerbum,ÔC uerbum erat apud deum,ÔC deuserat u« bum,hocerat in principio apud deum.Omnia per ipfum faóla uint,ÔC fine ipfo fadtum d nihil. Quod faólu eft in ipfo uita erat,0C uita crat lux hominum,0C lux in tenebris lucct, SC tenebræ earn no coprehenderunt.Hic ergo deus uerbum dei,pcr quod faóla font omnia,n Iius dei eft,non commutabiliter mancns,ubicp præ(cns,nullo claufos Ioco,nec partiliter per cundta diffufos,ranch minore partem habeat in minori loco,0C in maiori maiorê,frd ubi

totus

-ocr page 375-

DE GRATIA N O V I T ES T A ME N TI, E P I S T» CXX

A tptus,atc^ l'ta non abfens etiam mcntibus imporum,quamuis eum non uideant, fi eut hcc ' ifta lux uidetur oculis præfentata cæconim.Luc€t ergo ÔC in tenebris talibus,quales apofto lusfîgnifîcat ubi ditinFuiftis alilt;|uando tenebræ,nunc autem lux in domino,fcd cam tales Epfc,? tenebrænon cotnprchenderunt.SufGepititacç hominem quem uiderc homines poterant, ut iàttati per fidem poftea uiderent quod tune uidere no potcrant.S^d ne homo Chriftus eoipfo quo uifi'bilitcr apparebat non crederetur deus,tantumc]7 illi tribuerctur, quâtum homini ex^ellentifltmæ gtapæ atcç fapientiæ, ideo fiiït homo miflùs à deo eui nome crat \oAn,t loannes.Hie uênitin teftinîffiium ut teftimoniû perhiberet de lumine, ut omnes crederêt per illum.Non ^t ille lumeti,lèd ut teftimoniû perhibetet de luminc.T antus enim homo debuitperhibereteftimonium de illo qui non tantum homo uerumctiamdcuserat,utin -uatis mulierum nemo exurgeret maior loanne baptifta.Sic enim ille eui loannes teftimo riium perhibebatjintelligeretur hoc efTemaionquo no tantum homo (èd etiam deus erat. Lumen ergo Ôi loannes,fedtale lumen quale teftimoUium perhibet ipfe dominus dieens, Ille erat lueema ardens amp;nbsp;Iucens:quod ÔC difeipuli^is dieens,Vos eftis lumen mûdi,ut o^ ftenderet quale lumen,fecutus adiunxit,Nemo accenditlucernam Si ponit fub modio* l?d fuper candelabrum utluceat omnibus qui in domo (unt,Sic luceat lumen ueftrum coram hominibusJftæ fimilitudines datæ (iintmt qijantu poflumus intclligamus,uel fi hoc non/ dumpoflumus,fineulladubitatione ftedamus animam rationalem no eftè naturam deû Liaquippe incomutabilis eft,{èd tarnen earn poftet oarticipado illuminan,Luccrnæ quip/* pe accendi indigent SC extingui polliintjdeo quod dieitur de loanne.Non erat ille lumen*-ad illud refpicit lumen quod non participanio illuminatur, fed eius partieipatione illumiz Uantur quæ ab illo illuminantur.Denic^ fequitur,Erat lumen ueru,ôC tanquâ quïereremus, quomodo difeerneretur lumen uerum a lumine illuminato,id eft Chriftus à loanne, Erat, *nquit,lume uerum quod illuminât omnem homine ueniehtem in hunc mundu. Si omne

amp; hominem,ergo SC loannê:atcç ut oftenderet hums diuinitatem longe præftantiore diftan tia,In hoc mundo inquit erat,SC mundus per eum faëhis eft,SC mudus eum non cognouit, Nec^ enim habet uimcognoftendi eum nifi rationaliscreatura, Quamuis etiam mundus ifte uifibilis per eum faótus fit,hoc eft cœlum SC terra,fed mundum non cognoftentem in/ crepando,fignifi'cauit infidèles conftitutos in mundo.Deinde adiungit,In fua propria uez nit,Sc fui eum non recepcrut, Siue quia SC ipfi infidèles inquantum homines funt, eius funt per que creati fiint,Siue fuos proprie ludxos intelligi uoluit,cx quibus natura carnis aftum pfic,nec tarnen omnes cum non reccperunt.Sequitur enim SC dicit, Quotquot autem rece/ perunt eum,dedit eis poteftatem filios dei fieri credentibus in nomineeius,qui non ex fan/ guinibus, neqj ex uoluntate carnis,neq; ex uoluntatc uiri,fed ex deo nati funt.Hxc eft graz tia noui teftameti,quod in uetcri latuit,nec tarnen figuris obumbrantibus prophetari præ nunciaricç ceftauit,ut intelligat anima deum fuum, SC gratia eius renafcatur illi.Hæc quip/ pe natiuitas ipiritalis tantum,ideo non ex fanguinibus,non ex uoluntatc uiri,ncque ex uo luntate carnis, ftd ex deo. nbsp;nbsp;nbsp;Hæc etiam adoptio uocatur. Eramus enim aliquid antea

eflemus filq dei,SC accepimus ut fi'eremus quod no eramus: ficut qui adoptatur antequam adoptaretur nondu erat filius eius à quo adoptatur,iam tame erat qui adoptarcturiSC à ge neratione gratiæ difeernitur ille filius,qui cu eftet filius dei uenitut fieret filius hominis,doz narete^ nobis qui eramus filq hominu filios dei fieri.Facftus eft quippe ille quod non erat, fed tame aliquid aliud crat.Et hoc ipfum aliquid uerbu dei erat,p quod faóta funt omnia, amp;nbsp;lumen ueru quod illuminât omné homine uenietem in hunc mundu,SC deus apud dcu, Nos quoqj per eius gratiam faóli fumus quod non eramus, id eft filq dei, fed tarnen ali/ quid eramus,SC hoc ipfum aliquid multo inferius,hoc eft filq hominum.Dcfccndit ergo il/ le ut nos afccnderemus,SC mancns in natura fua fadtus eft particeps naturæ noftræ,ut nos manentes in natura noftra efficcremur participes naturæ fuæ.Non tarnen fie,Nam illu nai turænoftræparticipatio no fecit deterioreyaos aut facit naturæ filius participatio meliorcs,

Mific

-ocr page 376-

AVGVSTINVS HONORATO,

glt;lt;/.4 Mißt itaque deas ßliam faam faëtum ex minière,fadlum fub lege. Nam legis facramen ta c percepit,ut eos qui fub lege erat redimeretdd eft quos lex rcos tenebat occiticnte litteraMa præceptum no impleretunantequàm uiaißcaret fptritus: qyia charitas dei, quxprxceptüm P^om. 5 implet,diffunditur incordibusnoftrisperfpiritumfand;um, qaidatas e{l nobis. Proindc cum dixißct,Vt eos qig fub lege erant redimerct,continao fabiunxit: Vt adoptione Rlioru reciperemus,ut aideîicet huius gratiam beneßcq difcerncrct ab illa ßlrj natuta,qui miffus eil ßlias,n0 per adoptionem fadtus, fed iempergenttus Hlias parpeipata natura Riiora homi nu.Qaapropter etiäcam dixiffet: Dedit eis poteftate filios dSf^^modutA^ adianxiifct ne carnalis intelligeretur natiaitas, quod fciiicet eis præftiteraud quod cradant in nomine eias,^ pergratiam renaicantar fpiritalenj, non ex fangainibusmecp ex uolantate air^nem uolantate carnis,{ed ex deo,mox commendauit quaß huius uicißttadinis iacramentum,

, x anquam cnim mirati tantum bonum non auderemus optarc,ßatim üjbianxit: Et uerbd c^roia^um ea,^babitauicin nobi^aod unum ex qainep illis^uxcibiexponi uolui dicerctiO homines nolite dclp|rare aos ßeripoßeßlios dei,quia SCipfcßlius dei, hoc eßuerbum dei carofa^um ea,amp; hahitaait in nobis.Redditcuicem,eßicimini fpintus amp;babitate in illo oui caro fa^as eß,3ibabitauitia aobis. enim iam defperandu eß, ßeri poße homines ßlio^ dei,qaando ßlius dei participatioecamis fa/

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homints.f^ositaq^ mutabiles in meliufcomutandRparticipes eßieimar uer/-

bnuerbum aatem tncomutabde nihil in deterius cómutatam, particeps carnis eßedam eß rationah amma mediantc, Neq^ enimltomo Chrißas, ut ApoIIinarißa: hxrcticiputane^ mnt, aut non haban ammam,aut no habait^tionalemßed more fao feriptura ut Cbnßi humibtatcmaoisoßenderct,necarnisnomenquaßindignumaliqaidrefuoißemderetur, carnem pofmt Nccp enim quiafcripta eß, Videbit ommscaro falatare dei,Lma: ibinon funtintelhgend.T,nihilcp promde aliud dilt;ßum eßVerbum caro fatßam eßquärn ßdice,

,cum in forma dei faétus eßet, ßcat didtApo/ d ^^^^•^^oIas,nonrapinamarbitratus^cßea:auaIisdeo.Necpenimufur^^^^

amtttesßed formam ferai fufcipiens,bumiliauitfemetiprum,faótas obedicns ufmadmor/ 9.fenten,dif.6 tem,mortem autem crucis.vide qaemadmodum eundem hominem,quem dcum cómcn/ «^»r»»da^utpeffonaunaft,criamaumhom,„,spforcftaur,ncnonmn,tas,fcdqu.itcmi'rasdi catur. OKUtenim ^o^ugc[urniifneruspertbnanim.t:umaa:eJict:aroanitr]X.utticuna5ho mo,ßcno augcturnumc™spcrfonan.m,a,m saedichomo uecboMßcaaas anßus. Lc gimritaq^, Verbum caro fa(ßum eß,ut mtcUigamas huiusperibna: ßngularitatcm,non ut

9 fufpicemar m carnem mutàtam diuinitatem. nbsp;nbsp;nbsp;Itam Chrißus homo,utper cum rcuela

returnoui gratia te^mcnmquoniam no ad temporalem, fed adteternam aitampertinct, nonutiq^tcrrena felicitate cómendandus fuit.Indefubieißio,inde paß'io,inde ßageHa,fpu/ ta,c5tamckæ,aux, aainera,Ô^tanqaam fuperato fubiedtoep mors ipfa,at ßdcles eias dtfee rent qualepietatis premium ab ilio,caius nlrj fadii eßent,petere atep fperare dcberet^nc ad dco,ut terrenam fehettatem adipifei quxrerentqui ferairent, ipß (^oncàlcantes ßdem fiiam,aeßimando cam mercede uilißimatundcbeneßcen/ timmaprouidcntia omnipotens deas terrenam felicitate coneeßit amp;nbsp;impijs,nepro magno qaxrcretur à bonis.Hinc die pfalmas feptuageßmas SCfecandas inducit bominepeeniten/ tem,qaod aliquando Corde non redio feruierit pro hacmercede,qaa cam poliere atlt;^ excel Icreimpios aiderec,tarbatas coeperat cogitate quod deus bamana nd caret. Et cum ab ißa cogitatione eum landtoram ad deam pertinentiam reuocarct autontas,fuEepit amp;nbsp;intendit agnoEere tarn grande ßcretam,qaodei laborantinon patefadium eß,donee intrarct fanr dtuanam dei,öC intelligeretin nouißimo, hoc eß donee accepto fpintuianßo dißeret deßr deratepotiora,3^ prolpiccret qux paena fatura ßtimpijs,qai tanta etiam quadam tempo/ ralitcr ßliatate ßoruißent. Huncpialmam ßptuageßmamßcandum, nodte qua ijlaccße/

bat

-ocr page 377-

DE G^RATIA NOVI TESTAMENTI. EP, CXX» 577, A bat folentîitas beatiffîmi Cypriani per mihifSriüm noftrum expoßtum Icgc diligêter ad uerte.Proindc homo Chriftus idec^ Chriftus cuius mifèricordinîma humanitate,atque in cuius forma feruili difccrc dcbaremus, quid in hac uita contemncndum SC quid in alia fpez tandu cflètjn ipfa paflioe in qua fibi an eius inimicis figebatur uetus homo nofter,ut eua/ cuarct'’ corpus peccSti,dixit, Deus meus deus meus ut qd me dereliquifti, SC hoc unu de qn cp Jgt;poß'tis tuis,Sic incipit pfalmus uicefîmusprirnus.q de paffione ipfius ÔC reuclatioe qua fidclibusfaciendis liberâd^^ attqlit in prophetia,tâto ante câtatus eft, Proinde eundé Cdp.s plàlmu cuiusÇïrophetiâ dominus ad fe pertinere demonftrans,eius primum uerfum excla/ mauiteu pencbrecinIigno»comemorandoexponendoq; percurrâ,utexhoc intelligas que adnjcriû gratia teftamenti noui nec eotéporetacebatur,quando in ueterehomine ueiaz batur.Dicitur enim ex perfona Chrifti, quod ad formam (crui attinet,in qua noftra porta tur infirmitas.Dixit enim SC de illo Efaiasdlle infirmitates noftras portât amp;nbsp;nobis in do/ loribus eft. Ex huiusigit'’infîrmitatis uoce de qua öftulus in co qa pctebat no exauditus, »»Cor.w* Si ideo quodamodo derelidhis, audit tarnen à c^^mino: Sufticit tibi gratia mea, nâ umus in infirmitate pcrficitur:Exuoce ergo huius infîrmitatis noftræ qua in ft transfî'gurauitca/ put noftrujdicitur in hoc pfaImo,Deus meus deus meus refpice in me quare me dereliquiz fti.In eo quippe derelinquitur deprecansa'n quo non exauditur.Hanc in ft uocem trâsfîgu rauit IcfuSjUocem ftilicet corporis ftiT, hoc eft ecclefîæ ftjæ à uctere homine in nouum refor/ mandæ ,uocem fcilicet infîrmitatis fuæ humanæ, cÿi deneganda fuerant bona ueteris tefta menti.ut bona noui teftamenti optare atcç fperare iam difcerct Jn illis autem ueteris teftaz menti bonis ad ueterem hominem pertineftibus, præcipue concupifeitur uiræ huius pro/ duftio temporaliSjUt aliquanto diutius teneatur,quia ftmper non poteft.Ideo diem morz tis omnesquidem affuturum ftiunt»ôi eum tarnen omnes aut penè omnes difterre conan/ tur,ctiam qui poft mortem fe beatius credunt efle uidluros, Tantâ habet uim carnis SC ani

B mæ dulcc confortium. Nemo enim unquam camem fuam odio habuit, SC propterea non uult anima uel ad tempus ab eius etiam infîrmitate difeedere, quamuis earn ft fine infîrmiz täte in æternum recepturam elft confWat Proinde mente ftruiens legi dei,carne autem tra hens defideria pcccati,quibus obedire uetat apoftolus, mentis quidem ratione concuplfeit homo diflolui prius ÔC eflè cu Ghrifto,ftd id ftnfti carnis reeuftt SC refugit, SC fi' fieri poftit, non uult expoliarijftd feigueftiri,ut abforbeaó’ mortale à uita,id eft ut ab infîrmitate ad in* mortalitatem, etiam ipfum corpus fine morte media transferatur. Sed hæc uerba quibus humanus dies uitæ huius prolixitas concupiftitunuerba funtdelicftorum.SóIogc funt ab ca falute, cuius nondum rem fed iam fpem gerimus,de qua ftriptum eft, Quia fpe falui faz fti fijmus,Spes autem quæ uidetur nó eft (pes Jdeoép amp;nbsp;in ifto pialmo cum dixiflèt, Deus meus deus meus reipice in me,quare me dereliquifti, cótinuo feibiugit,Longe à felute mea uerba delidlorum meorum, id eft hæc uerba dclidlorum meorum font, SC longe ab ilia (àz lute mea funt quam mihi non ueteris fed noui teftamenti gratia poUicetun Quan^ etiâ fîc diftingui polTctjDeus meus deus meus refpice in me, quare me dereliquifti longe à falute mea,tan^ diceret,relinquedo me,hoceft non me exaudiedo,longe faólus es à falute mea, præfenti fcilicet làlute huius uitæmt alius fenfus fît,uerba deliôtorû meorum,id eft ifta quæ dixi uerba funt deliótoru mcoru, quia uerba funt carnalium defîderioru, Hæc ex perfona fui corporis Chriftus dicit quod eft eedefîa. Hæc ex perfona dicit infîrmitatis carnis pecca/ ti quam transfîgurauit in earn quam feimpfît ex uirgine fîmilitudinem carnis peccati, Hæc fponfus ex perlona fponfæloquitur,quia uniuit eam fîbi:quo modo ôC apud E(àiam,ubi di at,Sicut ipôfo alligauit mihi mitram,ôê fîcut fponlàm ornauit me ornamento, Alligauit mi hi SCornauit me,tanquam unius uox eft,Si tarnen fponfura SC (ponftm,Chriftum intclligi mus Si ecclefîam. Sed erunt duo in carne una, Sacramentum magnum,dixit apoftolus, in Ghrifto Si in ecclefîa Jgitur non iam duo fed una caro.Si ergo caro una,profe(fto compete ter etiam uox una. Quid hic quæris humana infirmitas uocem uerbi per quod fada func

I omnia*^

-ocr page 378-

nobis. Audi potius medidnæ uocem qua Canans ne uideas deunt, qacm

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibi iu(kadu diüalit, hominé ante uideadu attulit,miraa(in contuh't, aedendu tranftuh't,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut üla hde ad uidendu deu ntâis ocalas Caaaretan Q^tiid ergo dedignamur audire aocein

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotpor^ ex orecapttis^Ecdeßa in iUo panebatar,qaando pro ccdeffa panebatar.Sicut etia

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in cccklhpadcbatar ipCe, qaando pro illo ecdeßa patiebatar. Na ßajtaudiainias ecdeCx

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoce tnCbrifto patientis,Deas deas meus reCpice^öCc Sic edamaadiuimus CbriHi aoeem

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn^le.iapaaenas,Saule faule qd meperCcqucris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cutfff^exauditnuradtépora

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.7 la bonarenncada uel adipifeenda quando pro bis deprecamqr deam, in^ quonos non

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^^^^^gt;d^relmquitnos.redadpotiora,qaxuultutim^^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptfcamus,nonnos derehnqcnt\^ndefequiturpfalntiaa S^clicit, Clamai ad te per Since

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clamanté per diêddeit in rebas pro/pe

B ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°^^.’^^^^^*^^basadaerßsatprofpera qaxamifüfatttrede/

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-dmßpienfam fads, fed potigs utfapiL, quid iam per no.

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eaourhtrhc^arê^nnfil'^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid po fcere debeam. Qamoqaippe

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d^elinqaas concapifeentiam^m^ ^^^atar, Ta^aatem in fandio habitas laas IfraefNolo ùc

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'JK a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reaairo,Veruhæce/î in for/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum {ins fcd^rroMairitni^itmni« ,/ “^S'^^^'Cl'^dtasaScdeidiffaadicquot; iacordibasna

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttns,iedpei:lpincuran^ qu,d3tase{laobà. ïdeo inr,n/)-n h,hlt,^ l,„. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I..,..û,

Bgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dennate,qaianoninfelaadantarfedinte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l i

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quandocomnscndabl^.no„nidàtepclr^,°^'j£^^^^^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcmépedidiatcmJnccfpcranemnJnu^^

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rStSCfaluifaairunidate7pctaucrStX^r^c^^^

lt;■gt;' dopla qux ami ferae reddidiai.AliS.idcn0ani

Talc aliqnidin ChriOoexpe.

moTlir^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temporalem fcliciratem. in qaa Ulis Méda de

Chriilo bónn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°'’ ’’‘’^tanr iam ciTer^as quo readarerar ia

pneibtXimpiis.

'tcdamanJ^'^‘^“'P°‘’‘ftednecfperauetuntparresno{hifperaa«^^^ XeraiOicos. AJ xeniEoo '^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘tPptrancrnnrXnonfmrconibß.uideqnidadinn,

milkaterr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nertnis â^non homo, Qaoduidetar qaidemadcommendandam ha.

PtifßmS ci nbsp;nbsp;nbsp;^^^^diâam,acfein ocalisperreqaentiam,abie0itfSmam qaideXcontem

efihicfenf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calaaroriinprædicarioneprophedæcoaptanrar.Ôiétaa

fè,qaia aerm' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnoribas,ideofe hoc nomine Chriflum prænandari aolaH/

ioS lobacam d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdcabita nafcitar,ßcut ille natas eil de airgine, Sed in libro faa

ctiam aixipfxmundæiint, poiiiic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ß^^^botno putredp di ijjias hominis uermis fPatredinem pro mortalicate

, *V tam uelatçQncçptati) ^entmoriendineceßttqtem, in quamfpeccando contra.

fuseil

-ocr page 379-

DE GI^ATIA'NOVI TESTAMENT!. E P. CXX* ^^9

A^fuseft homOjÔCfilium hominis uermcm natum de putredincquafiputrêjiôc cft demofz tàlitace mortalem.Ac per hoc in his uerbis pfalmi,alium fenfum nos quærere admonuitJI lô quidem faluo necg reprobatowt non folum icrutcmur quod aiuEgo aütcm fum uerrtîis fcdetiam illud quod addidit.Etnon homo,fecundum illud quod de libro lob commemo rauûtanquam diceret. Ego autem fîlius hominis ôi non homo: non homo non fît Chri/ ftusjdequo dicit-apoftolus, Vnus cft mediator dei hominum,horao Chriftus Icfus, O/ t.Tifuoth» rtnis enimRfiiius homini^^o eft:Jèd ad qucndam refpidt fenfus iftc, qui iîc homo foe/ rit,ut non efTetfilius hominisad eft Adam. Forte ergo fie eftdidlum,Ego autem fom uerz mis ôinon honÂid eft, Eg» autem fom fiiius hominis Si. non homo,tanquam diccretur. Ego aufbm fum Chriftus,in quo omnes uiuificantur,non Adam, in quo omnes moriun^.

Ac per hoc homines difeite per gratiam noui teftamêti iâ uitam concupiieere ièmpiternâ. Quid pro magno uultis à domino de morte Iibcrari,iîcutjiberati font patres ucftri,quâdo commendabat deus etiam terrenæ felicitatis prætcr (criRon efte alium largitoremC Ilia fclicî tas ad ucterem hominem pertinet, quæ uctuftas Adam cœpit. Ego autem fom uermis ôî non homo,Chriftus non Adam.A ueteri ueteres foiftis,à nouo noui eftote: Ab AdJm homines,à Chrifto fi'lq hominum. Non enim finecaufo familiarÜTime dominus in cuan/ gelio fe filium hominis dielt magis hominem,ncc fine caufa in alio pfàimo,Homines in' quit Si iumêta faluos faciès dominc,iîcut multiplicata eft mifèricordia tua deus. Abs te qp/ pciftafalushominibus iumentiscp communis. Selt;|habent aliam homines noui propria quandâôiab animatorum conibrtio {èparatam,quæad nouupertinet teftamentum. Fîâ^ bent omnino, Nam de ilia ibidem fequitur ÖÊdicit,Filfj autem hominum fob tegmineaiaz rum tuarum fpcrabunt.Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ. Si torrente uoluptatis tuæ potabis cos.Quoniam apud te eft fonsuitæ. Si inlumine tuo uidebimus lumê.Ccrte Si hic eu fuperius dixiflèt,Homincs, pofterius dixit,Filfj autem hominum, tan^ diftinguens ab

B hominibusfilioshominum.lnillaquippefelicitateeiusfolutisquæcommunisefthomini/ bus Si Iumentis,eo nomine ill os appellarc uoluit qui demonftrarcntur ad ilium primû ho niincm pertinerc quo uctuftas cœpit ÔAnors, qui fie ftht homo ut non effet fiiius hominis. Iftis autem pofterioribus qui fperant aliam fclicltatem,ôi fontis uitæ ineftabilcm uoluptaz té. Si fempiterni luminis Iumé,hoc nomen Impofoit,quo fe familiarius appcllari uoluit do minuseorû,in quos tails gratia rcuelata eft, eofq^ filios hominu potius nbsp;nbsp;homines appel/

lauit.No aut exiftimes quafî locutiois régula fîgi perpétua lege feruandâ,ut ubicuncp logez ris homines aut filios hominû,fccundû hanc diftinôlioné lemper intelligas, fèd ut fe habue rit circûftatia leclionis, unde fenfus fi patet hauritur,fi lateteruitur.Sicut in hoc loco pfalmt hùius que non moueat diftinôtionis intentio, cû ille qui dixcrat,In te Iperauerût patres nO ftri ôicruiftieos.ad teclamauerut Si falui faefti font,In te fperauerut Si no funtconfofi, fob iugit, Ego autë: no enim ait fic,ôi ego,fed ego aut.Quid ergo ifte qui fe ita diftinguitÆgo aut fom uermis inquit ÔC no homo,tanlt;^ illis quos exaudifti amp;nbsp;eruifti earn cómendares te/ licitatê,quæ ad uetus pertinet teftamentu, quæhominiueteri tribuendaeffetquicœpitab Adâ.Ego aut fum uermis, hoc eft fiiius hominis,no homo ficut ille homo q non fuit fiiius hominis. nbsp;nbsp;nbsp;Ac per hoc ôi quod fequitur,Opprobrium hominum Si abietlio plebis,oamp; ca^’9

quiconfpiciebant me,fobfannabant me Si locuti font labrjs Si mouerut caput. Sperauit in nbsp;nbsp;nbsp;,

dcum,cruat eum,faluum faciat cum quoniam uult eu. Hoc in labfis non in corde dixerut, infultando quod non fieret, non credendo quod foturum cffct.Fadtum eft aute Si hoe,fed ficut fieri oportebat in filio hominis,in quo Ipes .æternæ uitæ foerat reuclanda ad nouu pec tinens teftamentum, non ficut illi expedlabant, Si quia fieri non uidebant, tan^ foperato infoltabantjpertincntes ad teftamentum uctus Si hominem in quo omnes moriuntuti na ad filium hominis in quo omnes uiuificabuntur- Mortem quippe intulit homo fibi filioc^ hominis,uitam uero attulit homini moricns Si reforgens fiiius hominis opprobnû horni/ num Ôé abiedtio plebis. Vflt;^ ad morte enim hoc uoluit pati in cófpedlu inimicotu, quo eS

1 a. tan^

-ocr page 380-

58o

...........- HO'N ORATO» , ' putarcnt,ut gratia cÓmendaretur noui teftamcnti,qua difcerctnas âîiâcjax c me relicitatê,quæ tiunccftin fide, poftea ia Cpecie.Q^uâdiu cnim fumus in corpore,ait apo olus,peregrinamur à domino,Per fidem enim ambtdaruius, non per ipedem. Siideo nûc

in pe,tunc in re.Denilt;^ reiurredlionem fiiam, quam non iicut noftram in longum diffcrri in exép^carnü eius diiceremus,quid in noflra fpcrare dôbercmus,noluit alie

ÄJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rare, cd Eiis, alienis dico, twn natura fed uitio quod ièmpcr çlJ: contra natura»

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Cor 1 nui^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confpeélu hominu,refurrcxitautem in côfpeéta ßliorun\^minain,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ X^es mon-uiur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^d Gliufa hot^S^icnteni^nAdam 0/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hortaretur ßdelequot;^ fun T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? on^nes aiaißcabantar^ Vt igitnr exempj^ faæ camis ex/'

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^‘^^•^-^araaic.IlIosaucemîguibustanvLlSZ'i^^^^^

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^fl^oSCextinaoghri^ntcsdneiopinSnedetcIhu^J^

g C4fut„gt;. ^‘iddbusprxdK3uerSt,amp;proc3oœdic3tioe,effZ‘^r'^‘^^‘^quot;°^'^‘ ‘]‘^‘gt;’‘‘gt;‘:t3iaffgniscoti’

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P°f^Pigt;^lt;gt;quot;‘^XrcruneeUoaemChMi3dbaein^u£^’‘^T '3^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pXÂsSsX

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^P'‘gt;mfedtoddemrcdditi,eti3miUo^gu^^^^^^

ôi finemlob aadilbs^redffnem dn^' ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^po^alia pateremar^non ait,Sirllinentiâ

ttinete,redproh^^

napodasqaæ indomino

xânifaaiCuntCumZm^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exdamanemnt.

üeIitintcUi.id^^^^^^

ùilto tune état qlodln cis Setatte^^n^'^'^T^*^Palate ætetna faetint alieni,fed in a; djncaafetetatcamad Chnfhim nbsp;nbsp;r ■ j^quot;^‘^^^^f‘^^lt;l^tpp^^^^amêtoaelamene{l,qlt;^

ItiiTam ell,at GgniGcatetat aaod ano^ol^ e ttandent, Qao ctncißxo aeJam etiam templi in Chtillo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^^^^fnenetetistellamétidixit, quomodo

13« „. morcem cxépl3p30ent^^f^^^‘Tb3^^^^ g^^muisr3nûlm3,t3n,eamp;ceuneXaflt;p3d nem didt dominum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fàngainem Zachariæ,qaotam fangai/

inianitate petfflietent Ff ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^x^ednm, qm in patram laorum à qaibasilli oceißmne

iètico^hmdi ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^lt;^ii^ateptxpolleant,ôi in ea largitotis dei bonitatem mi

P° ® '^P^^^^P^^*‘^o^ßipetbeCapete,neq;rpetatein incertodiuitiatam,Cedia abundanter ad fraendam,atbenefaciantdiaites,ßntitt open as oms, acile ttibaant,commanicent,thciaatiscnt ßbi fandamêtam bonam in fu^ tatam, appréhendant aetam airamtqaalis in Chtißinon tanta ipirita,uetametiam car teiartexit à mottais,non qaalem lad^i in illo petenierant,quando earn de manibas eoram deas non était, eamcp deteliqaifTe uilas eßexcIatnantem,Clcus meas deas meus ut quid me deteliqudli: ut eo modo in fe träsßguraret martyres fuos, qui ^ßmon nollent,qaodetiam Petro dixit. Älter te cinoetô^feret quo tu non uis,ßgnißcäs qia morte clarificataruseratdeum, ÔC obhocàdeolao derelidti uiderentur ad tempos.

cam

-ocr page 381-

de GRATIA NOVI TESTAMENTI. EP» CXXZ Jλ

cum cis præftare nollct quod uellent,ilfam ucÉcm cordis cmi^terent.illumc^ adhiberent pie taris affeólum,quem paflîone impendente ore proprio dominus cxpreflît,eos in fe identic dem transfîgurans. Verum non quod ego uolo, fed quod tu uis pater» nbsp;nbsp;nbsp;In quo enim

primitusnifiinipfocapitenolTro apparere debuit propter quamcaufam Chriftiani fu/ mus.Propterea non ait,Deus meus deus metrs dereliquifti me, fed cauiam commonuit re quirendam cum addidit, Vtquid dereliquifti mead eft quare,propterquid,quam ob cauz famÇ'Pr^fetfto enim erafaliqua cauia, eaé^ no pafua,uc Noe liberarct ae diluuio. Loth de cœlcfti incendiojfaac de irîftninetfti gladiojoleph de calumnia mulieris ôi cuftodia career rtiMoyfen a|^Ægypti}S;Kaab ab excidio ciuitatis,Su(annam de teftibus falßs,DanieIe i leonijjusjtres uiros ab ignmus,alioscp patres qui exdamauerunt Si falui faifti funtgt; 0^ Chri ftum de manibus ludæorum non liberaret, eumep in poteftate feuientium ufq; ad mortis exitum derelinquerct» V t quid hoc^propter quid hoeCniß propter illud quod paulopoft in eodem pfalmo dicit,Non ad inßpietiam mihi,hoc^ corpori meo, cccleßx meægt;ttiinimis tneis.Nâ in èuâgelio,qd? uni ex minimis meis fedffiâ, inqt, mihi fedftis.Sic itatç dieftu eft, ^tnonadinßpicntiam mihi, quomodo dilt;ftumeft,Mthi feciftis.Etßcdidlumeft» Qware me dereliquifti,quomodo diëlum eft,Qui uos recipit me recipit,ôi qui uos ipernit me Iper nit.Non ergo ad inßpientia nobis,{èd ut fapiamus.no propter iftam uitam in qua nos de us aliquando ufqj ad mortem perfciquentidm manibus derelinquit, fed propter illam fern pitemam nos debere effe Ghriftianos, quia hoc in iUo præcefliffe intuemur,ex cuius nomi/ ne fie uocamur.Ecce ita faôtum eft,tarnen multi nSn ob aliud uolunt eftè Ghriftiani, nifi ut ' huius uitæ felicitate perfruantur, ideócp ill^deficiente defidunt.Quid ß non in ipfo noftro capite tam infigne conftitueretur exemplum, quo dilceremus pro cœleftibus terrena conté nere,non refpicientes quæ uidcntur,fed quæ non uidenturC Quæ enim uidentur téporalia i.Cor.4. func,quæ autem non uidentur a:terna. Quos in fe uocibus illis transfigurare dignatus eft.

■ B Nam quantum ad ipfum attinet, quomodo uellet liberari ab ilia hora, qui propterea uez Herat in illam horamC’Aut quomodo ßc loquebatur quafiquod nollet ei acdderet,cu pote nbsp;nbsp;nbsp;joc.

ftatem habueric ponendi animam fyam. Si iterum Qimendi earn, nec earn quilquam toUez ' ret ab illo,fed earn ipft poneret Si ftimeret, ficut in euagelio dicitC* Sed proculdubio nos in illis uocibus eramus, Si caput pro fuo corpore loquebatur,non difiunóha ßgnificatione uoz cis,ubi connexio non difiungitur unitatis» Dcnit^ in pfalmo fequitur,ôi orans aduerte clt;(4t quid dicat,Et tu inquit extraxifti me de uentre,fpes mea ab uberibus matris meæ deus mez ' us es tu,tancp diceret,de alia re Si ab alia re in alia rem me traicdfti,ut tu fis mihi bonu pro terrenis bonis mortalitatis huius,quam in matris uentre fortitus fum,quia ubera fuxi.Hæc ■ enim uctuftas eft de qua me extraxifti,Si ilia carnalis natiuitatis bona lunt, à qbus tu Ipes ’ niea es» Inde enim ad te conuerfus fum ex utero, id eft ex his quæ in utero inchoaui, In te 'iäiftatus fum,ad te Iciliect tranficns,totu me cibi comittens. Idcôcç de uentre matris meæ, ' id eft de bonis carnis qua iumpfi in uetre matris meæ, deus meus es tu,ut de his tu fis boz ’^riu meumæa locutione diétum eft,ac fi dicéretur, uerbi gratia,de terra cœlu habito, hoc eft ' hinc illô emigrauiiSi ifta noftra in ilium transfiguratio eft, qui per gratiam teftamenti noz “^ui mütamüs uitam,tranlcuntes de uetere ad nouam.Nam ille hancré lacramento fu»æ pafz ' fionis refurreélionisc]^ fi'gnificans, carnem mutauit de mortalitate ad immortalitatem,uiz tam uero non mutauit de uetuftate in nouitatem,quæ nun^ fiait in impietate unde tranfiz ret ad pietatem, Quan^ non defuerunt qui hoc quod ditftum eft. De uentre matris meæ deus meus es tu, ideo ad ipfum caput noftrum pertinere (èntirent, quoniam pater intanz turn eft deus eius,in quantum homo eft in forma ferui, non inquantum illi æqualis in forz ma dei eft, Ideo de uétre matris meæ deus meus es tu, ac fi diceret, ex eo quod homo faz dus fum, deus meus es tù. Siquidem,tu extraxifti mede uentre, fie ad ipfum lefum de uirgineprocreatum refertur, quafi alios deus non extrahat, in cuius prouidentia eftoz mnis ordo nafcendi;t ac inde fignificare uoluit partum uirginis feruata uirginitatis intcgriz

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I } täte

-ocr page 382-

A VG VST IN VS HONORATO»

täte mirabilf,aitn ait,Tu extraxifti me de ueBtrc matris meæ:ut quod illic mirabilitcr fadu c ert,cü deus feciflè dicit^ncmini incredibilc uideat'’.Quid ergo eft SC illud, Spes mea ab ube ribus matris meæ f Quo SC hoc ad ipfum caput ccdcfîæ referri poteft, quafi fpes eius qus in deo eft,à matris uberibus ei cœpcrit, non Xante in ipfo utero.Neq? enim fpes alia inteb ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ltgenda eft,nifî qua futurum erat ut dcus eu exaltaret à mortuis^Totu |;;ioc quippc fecundu

id quod homo radus eft dicif'.An forte quia ubera fceminaru ab ipfo conceptu m ubcrta promoueri perhibenf’.fîe intelligi uoKiitab uberibus,tan^ diceret,ex qKo came fumpfî» cui cami fuerat fperäda irnmortaiitas: utno ante (pes ef eflet (»in’forma dc^lMîin qua t« hil in melius mutandu eflèt,(èd ab uberibus matrisdd eft ab ipfa fufccptione carnis quæ co cipiebatur in fpe,cuius (pei res futura erat, cu ad immortalitat^e morte tranfîret.^edqa didu eft,In tc iadatus firm ex utero,quomodo coaptari capiti poiTit, i^oro, quaintf utez ro cu effet no in deo fuerit, in quo uiuimus,moucmur ÔC (umus,aüt ijUius infantis anima ra tionalis.ex quo caro proceffit ex ute^dcu (perare cocpcrit,Ni(i forte credendu eft,iam na/ to anima rationale acceffiffc, quæ inS ui(cera matris adhuc ei defiiiffet. Et quoniam cade anÊna quæ carni iam natæ addita eft dra inhærebat, ideo fecundû eandé carnem diô^ni effe exiftimandum eft,In te iadatus fum ex utero, tan^ diccret, earn fortitusfum anima ex utero quæ tibi cohæret, Sed quis audeat in hanc fe temere præcipitare fentcntiam, cum ratio de aduentu uel exortu animæ in tanto naturæ profiindo (îc lateat, ut fatius fît câ fem per quærerc quâdiu in hac uita (ùmus, aliquando inueniffe præfumere. Ex ilia uero in (èipfum transfiguratioé noftra quemaSmodû poffent hæc accipi,didum eft. Si quid aute dici potuit conuenientius uel poterit,nullius p^iudicamus ingenio, dodrinæ nullius inui/ CMp.ij • demus, nbsp;nbsp;nbsp;lam illud quod (equié’gt; Ne difeedas à me,quoniâ tribulatio proxima e(t,inac

iam eminct,quemadmodum didû eft,Quare me dereliquifti.Quomodo enim dercliquit» cui dicitur,Ne difeedas à me.nifî quia dereliquit uitæ ueteris temporalem felicitatcm, Ko/ gatur aut ne difeedat SC déférât fpé uitæ æternæC'Sed quid eft, quoniâ tribulatio proxima quot;nbsp;' eft,quafî ci paffio adhuc immincret,cum ip(è media paffioe ifta diccre intclligatur, quæ de illo in hoc pfalmo prophetata font, t^ic enim diâuijps eft etiam, quæ in euangelio apertiv i feripta funt,Diuiferunt fîbi ueftimenta mea, amp;nbsp;fuper ueftem meam miferunt fortem, * quod faétum eft cum iam penderet in ligno. Quid eft ergo tribulatio proxima eft, in qua media loquebaturCSed nimirum illud uult intelligi,quia cu caro in doloribus eft Si in pœ' nis,profe(fto anima tue habet magnu agoné patientiæ.in quo ne defidat,laborandu Si ow Hu cft.Nihil eft aut animæ fua carné propinquius, Ideo mudi huius ^libetmagnuspcrfe dluscp contemptor,cu alibi patitur nihil patitur. Poteft enim adhibere uigilem ratione cu amittit bona quæ cxtrinfecus font, SC ab animo fapientis,qni ex cupiditate non hæret, fîne dubio longe funt,X non curare quod patitur,quia ncc patitur,Cum uero amittit præcipua corporis bona,id eft corporis uitâ ac falute,iam tribulatio proxima eft animi bonis,quibuS ipfe intus tanep corporis eft dominus, qui facit qualibet rationc,ucnon doleat cum corpus uulneratur aut uritur,cui tanto implicatur confortio,ut pati poffit, dolere non poftit. Ideo SC diabolus huncnocendi ordinem tenens, illius magni uiri quern poftulauerat tentandu, prius externa bona accepit in poteftate, quibus ablatis SC perditis, cum ilium inconcuffum I. uiderct,dixerat enim,Dominus dédit dominus abftulit, fîcut domino placuit,ita faiftu e(I, (it nomen domini benedi(ftum,etiam carnem cruciadam uulnerepoftulauit,tali cum co co/ fliges certamine,ut bona proxima inuaderet, id eft corporis bona,quibus ille perditis fi for té foccumberet,atlt;ç ad impietatem cor indinaret,etiam bona animi dcpcrirent,quibuspa dendis iâ in corporc (æuiens uicinius tentator inftabat.Denilt;ç ille uir qui in tanta animi tc ' tatioe erat,ubierat animi bonis proxima tribulatio,^uismulta^pheticcloquatur,102e ta ' mé loquitur aliter,^ cû ilia externa bona deperiffent in quibus filios non amiferat fed præ '' miferatClamat ergo martyris anima transngurata in Chriftum,cum iam in cametribula ricoqjerit, Xdicit deo à quo dérelióta eft in terrena felicitate, (ed quæ cum illo eft in fpe

uitæ

-ocr page 383-

'Dl GlfATIA NOVI TESTAMENT!* EP. CXX. J?ï

A ’Uttæ^æternæ, Ne dtfcedas à me^quonta tribujitto proxima eft, Non eft in agro mco,nó fn auro, non in pecorc, non in teólis atq; parietibus, non in meorum orbitatibus, fed in car/ ' ' ne mea eft cui copulor.cui cone(ftor,cuiijs fenfum nó habere non poflum.unde me de pro/ ximo arger,ut à patiétiæuirtutf defîciâ: nó diicedas à me,quoniâ nó eft qui adiuuet.nequc amicus nelt;5 propinquus,nelt;^ humana laus, neep præteritæ rccordatio uoluptatis,necp ati/ quid eoru quo terrenæ felicitatis ruina fuldf.necp ipfa qux in anin» eft mco humana uir/ t«s,qa ß tu detois.quæ hominis uirtusC Quid eft enim homo nifi qgt; mcmor es eiusCCir cundedeflft nje uituU multi,hoc eiUninores in plebe, Tauri pingues obfedcru t me, hoc eft fuperbi ac diuites principes plebis aperuerunt in me os fuu, clamantes, Crucifige crudfige. QuaQleo rapiS ÔC rugies îîipuerunt eu,cóprehenfum adducences ad præfidem,ÔC rugierut petÄido eius mortcm.Sicut aqua effuius fom,tan^ in me lapfî caderent perfecutoresmei, vifperfa funt omnia ofla mea.Quid iunt ofla nifi corporis nrmameta,corpus aut Chriftt ecclcfiaCFirmamenta ergo ecdefix qui,nifî apoftoli,qui ctiâ colunæ alibi nucupant''^' Hi uti difperß funt cu ad paifione ipfe cluceretur, uel cuÆet paftus amp;nbsp;mortuus. Faftu eft ergo cor meu tan^ ccra liqucfccns in medio uentris nlfi» Hoc (anè quemadmodu capiti no^ro ipfius corporis faluatori coaptetur,inuenire difficile eft.Nccp enim nifi magno pauore con/ dngit,utcor uelut cera liquefcat humanu, quod unde in illo fieri poffet, qui poteftate habe loM.io, bat ponendi SC recipiendi anima fiiâ» Sed prt)fe£fto aut infirmoru fuoru in ft tranftulit can fam,uel illoru qui metu mortis pauefeunt, ficut ipfe Petrus ex egregio prxiumptore ta ere/ ber negator effecftus,fiue illoru qui trifticia falubri «ótabefcunt,ficut ide ipfe Petrus cu ama/ re fleuit. Nâ trifticia quafi foluit cor, Vndf^idtur ctiâ græce ävh q? hinc appcllata fit Aut certe profundum facratnentum nos intclligere uoiuit,ut cordis fui nomine fignificaret fcripturas fuas,ubi eius utiq? latcbat confiliu,quod tunc apertu eft,cum ca quæ de illo pro/ phetatafueruntpaftusimplcuiLSolutxfuntergo ftripturæciusïnhisqaæ perfefta funt aduetu eius,natiuitate,pafrionc,rcftirredlióe,glorificatione, Quis em iâ ea no intelligit in phetis, quâdo ufq; ad intcllcclu ctiâcarnalis multitudinis puencrut, qua fortaffe fignifica/ uit in medio uetris ftii,ut in eius corporc qd* eft ecclefia quafi uetris locu habcat carnalis SC • infirmior multitudoC Aut fi uetris nome magis interioribus cópetit,ad eos potius gfeftio/ té fripturaru intclleftu gtincrc moftratu eft, cu cor cius,id eft feripturæ eius qux cótinet co fîliu eius,in medio eoru, hoc eft in cogitatióe eoru tan^ cera diflblui^^,hoc eft ftruore fpus apcriif, difputa(f,exponi^. Et aruit uelut tefta uirtus mea, Tcfta igne firmata eft, fic SC uirtus corporis Chrifti no ficut fœnu igne çonfumit^,ftd ficut tefta paftioe uelut igne firma tur. Vafa em figuli ^pbat Fornax,ficut alio loco fcriptura didt,0C homines iuftos tetatio tri/ buIationis.Et lingua mea adhxfit faucibus meis,Potcft gde filentiu eius fignificatu uideri, qd SC propheta cómédat cu dicit, Sicut agnus cora tódêtc fuit fine uoce.Sed fi' lingua eius, OS in eius corporc quod eft ecclefia intelligamus, per quod fuu loquitur euangeliu, tue eius faucibus adhæret,cum à præceptis eius non recedit.Quod uero fequitur,Et in pulucre mor tis deduxifti me,quomodo capiti coaptabitur,quado quide corpus eius,quod tertia die re/ ,ferrexit,nó eft utiq? in puluerem diftblutu Nec aliter expofuerunt apoftoli, quod in alio -pfalmopofitum eft.Necp dabis fanólum tuu uidere corruptionem, nifi quia eius caro non eft corrupta,quæ tam celeritcr refurrexit. Vnde item in alio pfalmo dicit, Qux utilitas in .. fanguine meo, dum deftendo in corruptionem;' Nunquid confi'tcbitur tibi puluis.aut an/ . ‘ ’ nunciabit ucritatem tuam Hoc feilicet dices,qgt; fi eo modo quo SC exteri mortuus dimitte/ refquot; in pulucre,SC caro eius refùrrciftioni ultimx ftruaret^,nulla eflet utilitas in (anguine eius, qa nihilprodeftet mors eius, nec annunciaretur ueritas deiiqux ilium cotinuo refiirrcifturu elftprxdixcrat. Quid fibi uultergo quod hocloco ait, Et in pulueremortis deduxifti me; Nifi corpus eius accipiamus ecclefiam, in qua illi qui pro eius nomine paffi font uel patiun/ tur, non itaut ipfe cito reforgunt, fed in mortis puluerem deducuntur, tunc reforreóluri, cum illud tempus uenerit,de quo in euangelio dicit,Yeniet hora quando omnes qui in mo

I 4« mimé

-ocr page 384-

5S4


AVGVSTINVS HONORATO,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numcnfis fuht audieiit uocem eias S! procèdent. Aut cette tropice pulaetem mortis ip/bs

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfal.i ladæos intelligi aoluitjn quorum manus dcdaótas eft. Scriptam e{l enimr Non ffc imptj

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non iicM tanqaam pulais qaem proijcit uentas à facie te^tæ, nbsp;nbsp;nbsp;Denic^ ièquitur,Çtio/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niam citcundedetant me canes multi,concilium malignannam obfedit me,tanquam ipfóS

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixertt pulaetem mortis in quem dedaétus eli,quos dixit canes multgs SC concilium malL/

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnantium,canes cos utdelicet appellans,qui plerancp contra innocentes /atrât,cum qaibus

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;not^abent confuetadinem, lam aercPin bis quæ fubiangit tanquam Eâanoelium récita/

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanCraciHxioquippeeiusexprimiturineoqaoddicit^oderatmanusmeaf^edesme/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?5’^'quot;««’quot;[^“^quot;“quot;^o«’«‘aoframeaJp/îuerocon(îderaueruntamp;confpexeruntme.Fo/amp;

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü,nt en,mdaa,sm3nusecpedesâas.X camextéderMtin li^axjuo/ammodo numcra/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ '“ïï r “f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atlt;p conrpeOus qu,d /«, amp;etrct,S!utTÛ ai

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;«^«HchasXhber^retcumj3miUudquodrcguicur,^^^^^^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’’‘^b.uen.meamea.amp;fuperucliÿn^gm.retuntfor.^.Ve^adem^^^

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M hominis mcdiatoris.quàmexped-onn como

«^‘‘od'^(i‘:^dd,a^‘’^mdKneoâani3mfnâ.Tnautedominednqnic^^^^^ mm. In defcnlîoncm mcam aPpice ne quid noceant inimici,qal übi ai^r aliauid pocuiC-j^‘^^'^‘^quot;’P^Squot;”™gt;i‘’‘”°'^quot;’dlt;lonaacên'()cencd'i,defen^ncesratiadei,nondsadma^ trâdiiadlin ma qnc eahfcmo ChriOns occifns ell fed cmcemLlâ ns ^'^'quot;■lt;‘amp;toergoncMameamlingnamdZtZquot;K^„Z^^^^^^

gua eomm glad,nsaenms, V^de qnia neZZmmehhZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diamnEebm

anim.vnihÂocear,mmdicm.EmeàtZ^anfmam^^^^ adcapneeoq,orismferasmonn,deamrnelnrZdZZZZ-^ tapexdiPtio^Anccerte^niaeorpuseins.hoeeaefS

«'•'^■quot;rnra.RameamdixmxjnLaximetmadanamp;ntmar^^^

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^i^fyresaunde uulr coru animas erai, ne

fnatnh il ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.‘°^!^*^^^'’^‘^‘^djlingnamframeamdicic,undcanimam

7“!’‘''‘'”j‘^^’quot;‘^‘''P'^‘‘‘^‘]'^'”‘‘‘gt;‘'^ecdeßamihinidetarinteIIigi.Ca ßZZZSißnZnZ,7 car. Mann autem cams poce^cem mundißgmßcaaic. Cuinsedam Kgnam inUIhim ür PKKr.i, ^cpori nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J‘^^^dmfm^leonis nomine Rgurauic in eoqaodadiûxic, Salaam

i.p«ri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^°'’‘^-^quot;‘^‘^P^pcngt;Nihil incereß inter minas regis xiramlronisxjuaO'

qaam amp;dtabolam apoOo us Petras Iconi comparer mgieaaX qamrenri circam^do ‘jdemdeuorccSapetboscphaiasmandi.ChriPiaaisbumilibasadaetfaturosoHendens. mn equenterdtcitaEt a coraibas anicornium hamiliratem meam.ldeo qaippcin anicorni busiaperbi inccIli§antur,qaiaGiperbta odirconCoraamaôC quantum inipfoeüsfoluscapit

lt;/p,r7 emmere omnis luperbas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam nunc attende ubiiîtfruétas, uelquoddcrelidtus eib

ne exaudiretutpro terrena felicitate,non ad in[jpientiam,Cedut faperemusquidnoaigra tia teflamenti deßderate debcamas: uel quod nô e[l dereîiéius, fèaexauditus tn eo quoct ait,Nedifcedasàme,qui dixerat,(2uarcmedereliquiflisqaoduticpcontrariae(i,nîGûlqd adaliad,hocad aliad referatar.Âttéde ÔCaadi quantum (àpiSshaari quantum eapis,qaan tamépipièrem tantam eloquiaaleo,quantum tribuit ille qui nos exaudit,3£ in Chriilo in/ quanta homo mediator eH internos ÔCded, SC eu Ghriüo inqaantû deas efl æqaalis deo, SCpotais ettfacereautaitapofiolasafapra qaàm petimasautinteUigimus, Videinhocpfal

ma

-ocr page 385-

DE JGRATIÂ NOVI TESTAMENT!/ EP, CXX, mo teftamcnti noni gratiam, uide illius dErelf0Honis,tribulationjs,dcpfecarionts fruélutn, quid agatur,quid infîftuetur, quid mundetunquid illuftretur. Intuere quid Icgamus tanto ante prophetatum,quid iam cg;namus impictum. Narrabo nomen tuum inquit fratribus tneisan medio ecclefi'æ cantabo te.Fratres illi fiant de quibus in euâgclio ait, Vade SC die fra io4«.io tribus meistEcdefîæilIa eft quam modo dixic unicam fuam,hæc cftjjnica catholica quæ to/ to orbe copio(^iffunditur,quæ ufcç ad ultimas ^ntes porrigitur.Vnde in cuâgelio dicit? Et prædi^itur hoc euangelium in uniuerfo orbe in teftimonium omnibus getibus, SC tiic jumI} , 14: tieniet filius hbminis. Quodautem ait, Cantabo,hoc eft illud canticnm nouum,de quo in alio pfalmo difitur, Cantate domino canticum nouum,cantate domino omnis terra, Ha/ pfal,9^ besb»utralt;ç,ex quo cantico cantaturum fc dixcrit,6i in cuiusecclefiæ mediorillud pertinet ari nouum canticum,hoc ad omnem terram. Ipfe quippe cantat in nobis cuius gratia can/ tanius,ficut dicit apoftoIus,An uultis experimentum eius accipere qui in me loquitur Chri nbsp;nbsp;cor. if.quot;

ftusCMedium uero ecclefiæ ad eminentiam licet reamp;^s SCipfam manifcftationem,quia of •tiniaquantoclariusnota(iinwantomagisin nyJio eiredicuntur,uelcertead intcriorcs Ptcleiîæ, quia interiora font media. Neque enim omnisqui labfjs perfonat, cantat cariRcu nouum, fod qui co modo cantat,uc apoftolus admonct diecns, Gantantes SC pfallentes in cordibus ueftris domino. Intus enim eft hqjsgaudium, ubiuoxlaudisamp;canituramp;audi/ tur, quia uocc laudatur qui gratis asflandus eft toto corde, tota anima, tota mente, ama/ torémque fuum attendit in (c gratia foi fpirituftan^i. Quid enim aliud eft canticum nouu, quàmlausdei'T nbsp;nbsp;nbsp;Deniqj fequitur,ô2hoceuidentiusdemonftrat.Cuenim dixiftet, Nar

tabo nomen tuum fratribus meis, quia detfn nemo uidit unquam, fed unigenitus filius q eft inftnu patris ipfe cnarrauit, atque adiunxinet,In medio ecclefiæ cantabo tc, quoraodo cantabit,id eft quia in nobis,continuo manifeftauit dicens, Qui timetis dominum laudate eum. Quis autem ueraciter laudat,nifi qui fynccritcr amatC Tantundem eft ergo ac fi dice/

B ret,Qui timetis dominum amate eu. Dixit enim homini ficut fcriptum eft, Ecce pietas eft (apientia. Porto pietas cultus dei eft, nee colitur illc nifi amando. Summa igitur SC uera fa/ pientia eft in præcepto illo primo, DÄges dominum»deum tuum ex toto corde tuo, SC ex totaanima tua.Ac per hoc fopientia eft charitas dei,nec diftunditur in cordibus noftris, ni fi per fpiritumfandlum qui datus eft nobis. Initium autem fapicntiæ timor domini, Etti/ raor non eft in charitate,fed perfedla charitas foras mittit timorem.Proinde præmiffus ti/ , nior in cor noftrum,pellit inde confuetudinem malorum operum SC (cruat charitati locu, qnia tanquam domina uenientc,ut ilia infideat,ablcedit.Ergo qui timetis dominum lauda te eum, ut deum non feruiliter fed libere colat{s,eum amare di feite quem timetis,SC potcri/ tis laudare cjuod amatis. Timentes enim deum homines ueteris teftamenti, propter litte/ ram terrentem SC occidentem,nondum habentesfpiritum uiuificantem, currebant cum fa/ qificqs ad templum. Et quamuis in figuram foturi languinis quo redempti fumus, tarnen nefeientes quid per eos præfîguraretur, cruentas uiótimas immolabant. Nunc uero in gra/ tia noui teftamenti qui timetis dominum laudate eum. Ipfe quippe in alio pialmo,illa mu tanda prænuncians,quæ tunc in umbra futuri offerebantur, Non accipiam inquit de ma/ nu tua uitulos,neque de gregibus tuis hircos. Et paulo poft ut oftenderet (àcrificiû noui te/ ftamenti,quando ilia fuerant ceflatura. Immola inquit deo facrificium laudis,0C redde altif fimo uota tua.Et in fine eiufdem pfalmi, Sacrificiu inquit laudis glorificabit me, SC illic uia eft qua oftendam illi folutare meum.Salutare dei Chriftus eft, quern infantem Simeon fc nex cum agnouiftet in fpiritu,eui^ fompfiffet in manus,Nunc dimittis inquit domine for/ num tuum, focundu uerbu tuu in pace,quoniam uiderunt oculi mei falutarc tuu. Qui timetis ergo dominum laudate eum,uniuerfom fernen Iacob glorificate cum. Non uacat, quod ei non fufficit dicere, fernen Iacob,nifi adderet uniuerfum, ne in fobs eis intclligcre/ tur qui ex Ifraelitis fuerant credituri. Semen lacob ipfom eft fernen Abrahæ: omnibus in Chriftum credentibus,non fob's qui ex Ifrael fuerant fideles apoftolus dicit,Ergo Abrahæ feme

-ocr page 386-

AVGVSTINVS , HONORATO’*

fernen eftis fecundum promiflïonem hæredc^lbi nanquc commemorauit præfîgufàrio/ q gt;nbsp;nem noui teftamenti,in eo quod (criptum cftJn Ifaac uocabitur tibi fernen, non un’que in Hifmael ancillæ filio.In quibus duobus filtjs Abraæ feruo ôàlibero,ÔC duabus mulienbus, G4tt.4 anciUa Si libera,fcribens ad Galatas,duo teftamenta dicit in allegoria præfîgurata. Vndc Kom,9 dicit:Non qui filfj carni^hi fiint filij dei,fèd filq promiflïonis deputattir fti fèmine.Promif

fionis enim uerbum hoe eft. Ad hcc tenjpus ueniam, ôi crit Saræ filius.MHfeum eft ÔC ni/ mis longum,diligenter enuclcare cur filfj promiflïonis pejftinentes ad Ifaac,noui |^amen/ ti gratiæ deputentur. Breuiter tarnen attingam, unde tanto fruóluofius cogitSbis, quanto magis pie cogitaueris. Non omnia deus quæ prædicit,promittigt;? Prædicitmim etiam il^ quæ non ipfe facit,quiacft omnium præfcius futurorum,Prædicit ergo ôipeccata hoiHiwu, quæ potuit præfcire non facere. Promittit autem quæ ipfe faólurus eft,ncc ca mala fed bo na.Quis cnim promittit mala ♦ Quamuis itaque mala inferat,mala non pcccata fed fup/ plicia,minatur tarnen potius quàm piUgiittit. Omnia largitur Si præfcit,fed pcccata præz dici^Filq ergo promiflionis,filii funt bend^q.Hæc eft gratia quæ gratis datunnon meritis operantis fed miferationc donantis, Hinc gratias aginius domino deo noftro, quod eft magnum facramentum in facrificio noui teftamenti,quodubi Si quando Si quomodo of C4.10 feratur cû fueris baptisatus inucnics. nbsp;nbsp;nbsp;Deipde fequitur ôi dicit, Timeateum omne fc/

tnen ïfraëtquia Iacob ipfe Si Ifraël unus homo erat h^ens duo nomina,non inparuo ia cramento: fed uno libro non poflunt dj^i omnia, in quo iam multum progrefli fumusS2 nondum de alfjs tribus quæftionibus aliquid diximus, hoc eft de tenebris exterioribus, latitudine longitudine.altitudineK profuncÂ,ôi de quinqj Si quinlt;^ uirginibus. Quod ergo dixit fupra, vniuerfum fernen Iacob, hic confèquenter ait, Omne fernen Ifraehoecl quare fuperius, Magnifiçate eum,Ôi pofterius, Timeat eum. Magnificatio laudi congruit, de qua dixerat, Qui timetis dominum laudatc eum, unde iam multa diflerui. Ibi quo/ i.io4«.4 que amor ucl chantas dei pèrfeôta foras mittit timorem, Cur ergo iterum timeat eum o/ □

Row.8 mnis Ifraël C Non enim accepiftis, inquitapoftolus, fpiritum fèruitutis iterum in timoré, Row.ii Se J idem apoftolus oleaftro inferto fti oliua timorcA præcipit, hoc eft, gentibus additis radici Abraam, Ifaac, Iacob, ut ôë ipfî fièrent Ifraël, id eft, pertinerent ad fernen Abraæ. Quam infertionem oleaftri amputatispropter infîdelitatis fuperbiam naturalibus ramis, etiam ipfe dominus in Euangelio prædixit occafione illius Centurionisqui in eum cxgcn Mitttb.8 tibus credidit. Tune enim ait: Amen dico uobis, non inueni tantam fidem in Ifraël Et ad/ iunxit,Ideo dico uobis,quia multi ab oriente Si occidente uenient recumbent cum Abra am Ifaac Si lacob in regno cœlorum, filq autem regni ibunt in tenebras exteriores,illic eric ploratio Si ftridor dentium, Ita fignificans inferi oleaftrum propter humilitatem. Dixe/ rat quoque ille Centuiio:Non fum dignus ut fub tedium meum intres,fcd tantum die ucr bo SC fanabitur puer meus. Çonfradlionem autem ramorum naturalium propter fupcr/ biam,fcilicet eorumqui ignorantes dei iuftieiam,0C fuam uolcntes conftituere, iuftidæ dei non funt fubicdli.Dc his quippe uana clatione tumentibus didlum cft,quod ibunt in tene bras exteriores,quia iadlantes fe de fcminc Abraæ,fèmen Abraæ fieri noluerunt,ut effent . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fill) promiflïonis, quia fidem noui teftamenti non recepcrunt,ubi iufticiam dei contempfe

runt, SC fuam conftituere uolentcs, id cft,tanquam de fuis meritis SC openbus præfiden/ tes fpreucrunt eflè filfj promiflïonis, hoc eft fill) gratiæ, filfj miicricordiæ, ut qui gloriatuc in domino glorietur, credes in eum qui iuftificat impium,hoceft,qui ex impio facit pium, ut deputetur fides eius ad iuftidam. Si impleatur in eo, non quoa poftulabat eius men'/ tum,kd quod à domino promiffum eft beneficium, Cum his igitur agens apoftolus qui

Rom.n oliuæ per gratiam infercbantur,Dicis inquic,Fradli funt rami ut ego inlerar.Bene,proptcc incredulitatem fradli funuTu autem fide fta,noli altum fapere,fed time.Dei eft cnim nene

Epfc.i fidum no meritumtuum,quod SC alibi dicit: Gratia faluifadlieftisperfidcm,8Chocn5 ex uobis,fed dei donu eft,n6 ex operibus,nc forte quis extollaturJpfius cnim fumus figmen/ turn

-ocr page 387-

DE GRATIA NOVI TESTAMENT^ EP. CXX. 587

Ä tu creati in Icfii Chrifto in opcribus bonis, qtte præparauit deus ut in illis ambulcmus. I« hoc itacç inteUedxi gratiæ eft timor,de quo dicitur. Noli aitu fapere fed rime. Timor aute ifte alius eft,non eft ille feruilis qiuem charitas foras mittit.IIIo cnim timetur ne iudicel: in torment« fupplicfjjiftoautem ne amittatur gratia bcneficq, nbsp;nbsp;nbsp;Quapropterquauisfi'dez

libus ad nouu teftamentu perrinenribus dicat apoftolus quod pau|oante commemoraui, Non enim accggfftis fpiritu feruitutis iterum in timoré, fed accepiftis fpiritum adoprionis filiorum y^uo clamamus,Abba pater, id eft ut fides in nobis fit quæ per dileótioné opez ratur,nonani»timendo pœrtom qdSm amando iufticiam, tarnen quia non fit anima iufta nifi pattitipaticmf melioriMui iuftificatimpium, quid enim habet quod non accepitC non debe| ^i tribuendo quod dei eft,ita gloriari tanquam non acceperiuOb hoc ei diólü eft. Noli altum fapere,fcd time.Et timor ifte præcipitur his etiam qui ex fide uiuentes hæredes font noui teftameri.atcß in libcrtate uocati. Akum enim fapere.didlu eft fuperbire. Quod alio loco econtrario foris oftendit.ubiait. Non alta fi|picntcs,fod humilibusconfontientes, utitß aperuit nihil aliud fè dixiffe aka fopientcs,qyuperbienCes.Timor ergo non eft in cha ritatc,quia perfeóla charitas foras mittit timorem, fed ilium feruilem quo cum fe quißjhe ab opéré malo abftinet, pœna terretur non iufticia deleiftatur. Hunc charitas foras mittit, quam non dcleólat iniquitas,etiam fi proponatur impunitas. Nó ilium quo timet anima ne amittat ipfam gratiam, quia in ill# falt;ftum eft, ut earn non pcccare dcleólet, quo timet ne deus eâ deferat,ctiam fi in illis dolorum cruciatibus puniat.Hic timor caftus eft, non en charitas eijcit,fod afcifcit,De illo quoque fcriptum eh,Timor domini caftus permanens in feculum feculi: nequaquam diceret iftum pe»ttiancntem,nifi feiens alium qui non permahc nbsp;nbsp;nbsp;»8.

rct.Et bene iftum caftum dixit,Hoc enim non caret amor quo anima inhæret deo,quæ diz citinaIiopfaImo,Perdidiftiomnequi fornicaturabste,mihi autemadhærere deobonu oeKcj-Wf a/ cft.NâôCconiunx quæ adulterinu animu gerit, etiâ fi timoré uiri nó adulterium perpétrât, P ƒ

B tarnen quod deeft operi ineft uoluntati. Cafta uero aliter timet. Nam öi ipfa timet uirum, fed cafte. Denicç timet ilia ne uir infeftus adueniatafta ne offenfus abfcedat. Non amanti non pota enim præfentia uiri molcfta eft, amanti autem abfenria,T imore itacp cafto permanenti in feculum feculi,timeat deum omne fernen Ifrael. T imeant quem diligunt,pon aka fapiêdo, fed humilibus confentiendo, cum timoré Si tremore fuam ipfbrum folutem opcrando.Dc Us eft enim qui operator in eis Si uelle Si operari pro bona uolûtate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc iufticia dei,

hoceft quod deus donauit homini,quem iuftifîcat impium. Hanc dei 'iufticiam ignoranz tes fuperbi Iudæi,ôi fuam uoicntcs conftituere,iufticiæ dei non funt fubieôti, hac fuperbia derjciuntur ut humilis inferatur oleafter. Et 1 lli ibunt in tenebras extcriores,de quibus inter terioret alia requififti, uenientibus ab oriente Si occidente multis ,qui recumbant cum Abraham, IfaacSi Iacob in regno cœlorum. Sunt enim modo in exteris tenebris,undc correeftio de/ fperanda non eft, quam fi contempferint, ibunt in tenebras exteriores, ubi correôtionis lo eus non erit, quoniam deus lux eft, Si tenebræ in co non funt ullæ,Sed lux cordis non iftoz ‘ tu qui in carné funt oculorum,ncc omnino talis qualis huius lucis uifibilis phatafia cogita** tur.quan^ ôi ibi eft uidere.fed loge aliter loge diftîmiliter.Qualis ein lux eft ipfa charitas, gs uerbis explicet C Qui»earu rerum quæ fenfibus carnis fubiacét ullo demonftret cxêploî* An forte lux non eft charitas» Audi apoftolû loannê.Ipfe quippe dixit,quod modo corne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tnoraui, quoniâ deus lux eft,K tenebræ no funt in eo ullæ.Qui rurfiim dicit,Deus charitas i»to«zr.4 eft. Ac per hoc fi deus lux eft,amp; deus charitas eft.profecfto charitas lux ipfa eft quæ diffun/ ditur incordibus noftris per fpiritum fanôtû qui datus eft nobis.ltcm dicit,Qui odit fratrê fou in tenebris eft ufcj^ adhuc.Iftæ funt tenebræ in quas diabolus Si angeli eius muku fuggt; biendo progrefli fontCharitas enim non æmulatur, non inflatunldeo nó æmulatur,quia nó inflatur. Vbi enim præcedit inflatio, cotinuo fequitur æmulatio, quoniam fuperbia eft mater inuidétiæ.Diabolus igitur Si angeli eius à luce Si feruorc charitatis aucrfijôi nimis in foperbiam inuidiâc]^ progreftuuelut glaciali duricia torpueruuEt ideo per figura tan^ in

-ocr page 388-

588 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS HONORATO»

aquilonc ponuntnr »'Vnde cum gencri humano diabolus iticubarenuentura gratia làluaz q CMt,4- toris, didtur in CanticocantiGorum: Exurge aquilo K ueni aufter^erfla hortum meum ÔC

fluent aromata.Exurge qui irruifttqui fubditisincumbis^uipofrefTospremis.Exurge ut à tuo pondéré eleuati erigantur,quoru animas premêdo curuafti.Et ueni aufl:er,inquit, fpi ritum inuocas gratiæ flantê de meridic,uelut à parte feruida Si luminofa, SC fluant aroma x.cor.i ta.Vnde apoftolus diciuChrifti bonus odor fumus in omni loco, Hinc ey^ dicitur in alio

pialmo:Conuerte domine captiuitaterft noftram flcuttorrens inauftro, Captiukatem fci/ licet qua fub diabolo tanquâ fub aquilone tenebanturlibi abtindâte iniquimt^iguerant, Matth,ôi quodammodo congeIauerant,Hinc cnim amp;nbsp;Euangelium djjiit: Quonijp abûdabit ini

quitas refrigefcet chantas multorû. At uero flante auftro glacics rek)luitur Si tftrreftçs flu Eccï J untdd eft peccatis remiflîs,populi ad Chriflum charitate cocurrunt Hinc SC alibi fcriptum ca, zf efl::Sicut glacics in feréno,ita loluutur peccata tua, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proinde rationalis crcatura» fîue in

angelico fpiritu,fi'uc in anima humalt;^,ita faôta eft, ut fibqpfa bonum quo beata fiat eflc non poflîtXcd mutabilitas eius fî conuettatur ad incommutabile bonum, fiat beata: undc fi âhertatur mifcra, aucrfio eius uitiû eius, Si conucrfi'o eius uirtus eius eft.Nacura ergo no eft mala,quia creatura fpiritus eft uitæ rationalis,etiam priuata bono cuius participatione bcatifîcatur,id eft etiam uitiofa,melior eft corpore quod fummum eft in corporibusjdtft. hac luce quæ fèntitur oculis carnis,quia amp;nbsp;ipla eft corpustomni autem corpore quælibct in/ corporea natura præftantior, no mole,quia non nifi corporeum eft moles, fed ui quadam qua fupergrcditur omnem phantafiadT quam uolutat animus hauftam de (ènfîbus corpo ris. Sed quêadmodum in ipfis corporibus ea^uæ inferiora funt, fîcut terra ôC aqua Si ipfc aër,mcliora fiunt participatione mclioris, id eft,cum luce illuminantur amp;nbsp;feruore ucgetan/ tur:fîc incorporeæ creaturæ rationales ipfîus creatoris fiunt participatione meliores, cum ci cohærent puriflîma Si fanôtiflîma charitate,qua omnimodo fi caruerint,tcncbrclcut ôi ob/ durelcunt quodammodo, Proinde infidèles homines tenebræ funt,qui per fidem conuerfi □ ad deum quadam promiflailluminatione lux fiunt, In qua proficiendo fî ex fide ad fpecié peruenerint,ut id quod credunt etiaiji confpiccre,fîciit tantum bonum poteft confpici,mc/ EpL5 reantur,perfelt;ftam recipient imaginem dei, Talibus enim dicit apoftolus:Fuiftis aliquâdo

tcncbræ,nuc autem lux in domino.Porro diabolus SC angeli eius, tenebræ funt infidelibus hominibus dcteriores.Plus cnim ab ilia charitate auerfî,ôd in iùum faflü obftinatione pro/ greffi iunt.Et quoniam extremo iudicio Chriftus didturus eft cis quos ad fîniftram difcei/ Matth.zlt;f net,ïte in ignem æternû,qui paratus eft diabolo amp;nbsp;angelis eius,his malignis ipiritibuscon iungendos fîmulq^ damnandos,dicet ituros intenebras cxteriores,id eft,in focictatem pœ nalem diaboli SC angelorû cius.Huic pœnæ contrarium eft quod bono feruo didtunlntra in gaudiû domini tui,ut quanto funt iftæ tenebræ exteriorcs,tanto fît lumen illud interius» Non hæc per locorû interualla inani phantafinate cogitanda funt, Localia ipaGia,n5 occt» pant nifî corporis molcs.Non eft hoc fpiritus uitæ,non eft hoc anima rationalis, multomi nus deus omniû benigniflîmus conditor, SC iuftiflîmus ordinator, Voluntatibusôiaffedi bus ifta uel propinquare uel longe fieri,ucl intrare,uel exire dicutunied quia malo opcre,id eft,tencbrofo deleótantur facientcSifecutura eft autepœna quæ torqueat, idco dnsubi di/ xit.Tencbras exteriorcs,addit etiâ,Ibi erit fletus SC ftridor dentiu, ne talibus obleftationi/ bus qualibiis hic iniqui perfruutur,quâdo infidelitateatœiniufticia tenebrefeut, etiâ in il/ lo fupplicio fenfuros dementer exiftiment: quia cnim uolentcs iniufte utuntur bonis,iufte nolcntes cruciabutur malis,quibus à charitatis luce aueria mens in peccatis obleélatur.Ex/ teræ téncbræ,corporis autem malaquibus æternis in fine torquebitur,Exteriores tenebræ» qui folas timet qui ferüili adhuc timoré detinêtur.Nam fî cis iiccfet,in illis exteris quæ funt in peccatis impune femper uolui SC inuolui,profeôto nuquam uellent accedere ad deum ÔC illuminari amp;nbsp;inhærete illi per charitatem,ubi eft timor caftus permanens in feculum fecUlû qui timor non crudat,ièd tenaciorem fàcit animam boni illius,quod fî dimiferitcadit. -

Timeat

-ocr page 389-

DE GRATIA’ NOVI TESTAMENT!. EP, CXX* 589

Tinicat eum omnc fernen IfraêLEt uidccawfam quam coniungi't,Quoniam non clt;i.i4 uitinquitincq? dcfpcxit precem paupcris.nec^ auertit faciem fua à mc.Vbi eft illud. Qua/ re me dcfeliquifti4i non auertit feiern fuam a mc,ni(i quia derclinqucndo non dereliqui't, quandoin bonis temporalibus non exaudit non ad infipientiam nobisC Non inquit fpre uit neqj defpexit propem pauperis,ncc auertit faciem (uam à me,Et cum clamarem ad cum cxaudiuit me. Facit ergo quod pauloante rogatus eft, ubi ci deprecans dixit. Ne diftedas à me.Si enim exaudiuit,profcdlo fccit.non itaq; d^ceflît,nô dereliquit, ut fapcremus,quo niam ma^t^ i»o ab eo derclmqui tfclle dcbemus.Apud te laus mea.Quid ergo nocet qui videturfu/ tanquam uióto infukant qpod me in temporalibus dereliquerisf In ecclefia magna confi/ pcrcjfe, tebor i^i,nó quanta ifta fynagoga eft quæ irtidet mortem derelilt;fti,fed in ecclefia magna diffuta per omnes gentes quæ credit in refurredtione no derelinqui. Hæc eft unica ilia qua petit de manu canis erui, de qua etiam pauloante dixit,In medio ccclefiæ cantabo tibi. Et iiuncquod ait,Confitebor tibi.ln cis quoq; qui confitrbuntur,in quibus Si loquitur. Con/ feiTio autem non tantum peccatorum eft,fed Si lau^ei,ficut ipfc in Euangelio, Confiteor jüidtr.n tibi inquit pater domine cœli Si terræ, quia abfconifti hæc à fapientibus Si prudentibuaSi teuelafti ca paruulis.ldeo fcquitur Si dicit, V ota mca reddâ coram timentibus eum.Edcnt paupercs Si fàturabuntur Si laudabunt dominum qui requirunt eum.Ipfi funt paruuli de quibus dixit,Et reuclafti ea paruuliswimente^eum,amp; paupcres,id cft humiles qui non ak ta fapiunt,(cd timentes timoré illo cafto,non quo poena formidatur, fed quo gratia com dUÂs confer/ mendatur.Vota ucro fua,facrificium uult intelligi fbrporis fui quod eft fidcliû facramcn/ turn. Ideo cum dixiftet, Vota mea reddanjporam timentibus cum, continuo fubiunxit. Edent paupcrcs Si faturabuntur.Ipfi enim faturabuntur pane qui de coelo de(cendit,qui ci cohærentes Si eius pacem diledtionemc^ feruantes imitantur eius humilitatem.Ideo pau/ peres in hac paupertate Si faturitate præcijpuc apoftoli claruerunt. Et laudabut dominum ihquit qui requirut eum,intelligetcs non meritorum fuoru, ftd illius efle gratiæ quod fatti rati funt. Requirunt enim eum,quia non funt ex eis qui fua quærunt non quæ ïefu Chri/ fti.Denicp Si fi caro eorum qui eum lyidant patitur temporalem tribulationem uel mor/ tem,uiuent corda eorurh in feculum fècuIi.Hæc uita cordis non eft in fenfibus corporis,fe/ ercta eft in luce quæ intus cft,non in tenebris quæ foris funt, in fine præcêpti, non in initio peccati.Finis autem præcêpti charitas eft,de corde puro Si confeientia bona Si fide non fi/ j nbsp;nbsp;nbsp;,

fta.Charitas nonæmulatur,noninflatur,quia non altum fapit,fcd timet. Si ideocohæret i.cor.ij titnore cafto permanete in feculum fcculi.Initium autem omnis peccati fuperbia,qua dia/ Ew.io bolus irrcuocabiliter in exteriora progrefTus eft,hominèmc^,inuidédo Si ei fimile aliquid fuadendo deiecit. Cuihomini in quadam fcriptura dicitur. Quid fuperbit terra Si cinis;quot; Quoniam in uita fua proiccit intima fuaCln uita fua didtum ert,tanquam in propria per/ fona,0i quafi priuata qua deledlatur omnis fuperbia. Vnde charitas in commune magis quam in priuatum confulens, dicitur non quærere quæ fua fiint. Hac uiuunt corda in feculum feculi,tanquam faturata pane coelefti.De qua faturitate ipfe dicit, Nifi mandu caueritis carnem meam Si fanguinem meum biberitis,non habebitis uitam in uobis. Me/ rito ergo iftorum qui faturâtur,uiucnt corda eorum in feculum feculi. V ita enim Chriftus eft qui habitat in cordibus eorum,interim per fidcm,poft etiam per fpeciem. Videt enim • nunc in ænigmate per fpeculum,tuc autem facie ad faciem. Vnde ipfa charitas nunc in bo/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,5

nis opcribus diledtionis cxcrcctur, quafi ad fubueniendum quaqua uerfum poteft, porri/ git,ôi hæc latitudo eftmunc longanimitate aduerfa toIerat,Si in co quod ueraciter tenuit, perfcuerat,8i hæc eft longitudo:hoc autem totum propter adipifeendam uitam facit æter nam quæ illi promittitur in cxcelfo,Si hæc altitudo cft.Exiftit uero ex occulto ifta charitas ubi fundati Si radicati qüodammodo fumus,ubi caufæ uoluntatis dei non inueftigantur, cüius gratia fumus falui fadli, non ex operibus iufticiæ quæ fccimus nos,fcd fecundû eius mifericordiam.Voluntarie quippe genuit nos uerbo ueritatis. Si hæc uoluntas eius in ab/

K dito

-ocr page 390-

390 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS NORATO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Rowui dito eft. Cuius fecrcti ptofunditatem quodtmmodo expaueftcns Apoftolus damatO c altitude diuitiarum fapientiæ amp;nbsp;icientiæ dei,quàm infcrutabilia fuut iudida cius,amp;inucfti gabiles uiæ eius. Quis enim cognouit fenfiim domini nbsp;nbsp;nbsp;hoe eft profundum. Altitude»

quippe commune nomen eft excelfo ôi profimdo.Sed cum in excclfo dicitur, fublimitatis eminentia commend^ur,aim autem in profùndo,diffîcultas inueftigAtionis coÿiitiw ffdL9i nis.Vnde Si illud de deo dicitur,Quam magnifi'eata funt opa tua domiqjyiimis profiuv dæ fadtæ fiint cogitationes tuæ.Et iterumjudida tua ueJut abyffus multa. Hindgitur eft illud apoftoli quod requirendum inter cætera pofuifti? Huitferei gratia inqutTOedo gc^ nua mea ad pattern domini noftri lefu Chrifti,ex quo omnisjpaternita^ cœlis amp;nbsp;in ter/ ra nominatur,ut det uobis fecundum diuitias gloriæ iuæ uirtute corroborari per eiusdn interior! homine habitare Chriftum per fi'dem in cordibus ueftris,utin chatitate radicati per fidon præualeatis comprehendere cum omnibus fan(ftis,quæ fîtloi^itudo SL Iatitudo,altitudo,ôiprofundum,Scilt;jAet!am (ùpeminentem Cdétiam charitans Chrifti.ut

C4, i t itwleamini in omnem plenitudinem d^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Attende omnia diligenter. Huius tei in^

qint gratia fleefto genua mea adpatrem domini noftri lefu Chrifti, ex quo omnis pater/ nitas in cœlis SL in tetra nominatur.Quæris,cuius rei gratiathoc fupra dixerafePropter qd? petonon infîrmari in tribulationibus meis gro uobis * Hoc ergo eis optât ut noninfîr/ mentur in tribulationibus apoftoli,quas pro illis fufÂnebat,Si propter hoc genua flecftegt; bat ad patrem. Proinde non infîrmari unde illis fîtjfequiturôc dirit, Vt det uobis fccun/ dum diuitias gloriæ fuæ uirtute corroborari per fpiritum eius.Hæfunt diuitiæ, dequibuS dicit, O altitudo diuitiarum. Abditas enim hobercaufàsjubf præccdcntibusnullis tneritis quid habemus quod nonaccepimus. Deinde fequitur,^ quid opter adiungit. In interio/ ri inquit homine habitare Chriftum per fidem in cordibus ueftris. Hæc eft uita cordium qua uiuimus in feculum feculi,ab initio fîdei ufq? ad firiem fpeéutin charitate inquit radi/ -cati SL fundati præualeatis comprehendere cum omnibus fànôlis. Ifta eft communie eu/ d iufdam diuinæ cœleftisq^ reipubîicæ,hinc faturantur pauperes,non fua quærêtes, fed qu^ ïefu Chrifttid eft non commoda priuata feôlantesjt’d in commune ubi falus omnium eft 9,Cor,io confûIentcs.Naro de ipfb pane quo tales laturantur,quodam loco Äpoftolus dicit, Vnus panis unum corpus multi fumus.Quid ergo comprchendereÇ'quæ fît inqurt latitudo,fîcut iam dixi,in bonis opibus, quibus beneuolentia porrigitur ufcp ad diligendos inimicos:K logitudo,ut loganimitate hac latitudine moleftiæ tolcrenf’: SL altitudo ut his æternu quod in fupernis eft præmium, no uanum aliquid aut temporale fperetur: SL profondum unde gratuita gratia dei fecundum fècretu SL abditum uoluntatis eius exiftitlbi enim ra/ dicati, ibi fumus fundati,Radicati propter agriculturam, fundati propter ædifîcationem «.Corj quæ non eft ab homine.Dicit alio loco idem Apoftolus, Dei agrieukura eftis,dei ædifîca tio eftis.Hoc totum agitur cum in hac noftra peregrinatione fides per dilecftioncm opera tur.In futuro autem fcculo perfetfta SL plena charitas fine ulla malorum tolcrantia, non fi/ de credit quod non uidet, nec fpe defiderat quod non tenet, fed in æternum ucritatis in/ commutabilem fpeciem contemplabitur,cuius fine fine quictum opus crit, laudarc quod amat,ôc amare quod laudat.De hac fcquenter dicit. Scire ctiam fùgeminentem feientiam charitatis Chrifti,ut impleamini in omnem plenitudinem dei. In hoc myftcrio figura cru/ cis oftcnditunqui enim quia uoluit mortuus eft,quomodo uoluit mortuus eft.Non fru ftra igitur taie genus mortis elegit,nifi in eo quoq^ latitudinis huius SL longitudinis SL alti/ tudinis ÔCprofunditatis magifter exifteret. Nam latitudo eft in eo ligno quod tranfuer/ (urn defuper figitur. Hoc ad bona opera pertinet,quia ibi extenduntur manus. Longitu/ do in eo quod ab ipfo ligno ufq? ad terram confpicuum eft, Ibi enim quodammodo fta/ tur,id eft perfiftitur SL perfeucratur,quod longanimitati tribuitur. Altitudo eft in ea ligni parte,quæ ab illo quod trafuerfum figitur,furfum uerlus relinquitur, hoceft ad caput ertv afixi,quia bene fperantium fuperna expcólatio eft. lam ”'^0 illud ex ligno quod non ap/ parct,

-ocr page 391-

DE GRATIA NOVÎ TESÏAMEnTI. EP, CxX. 591 paretquodfîxuinodcuîtattinundctotumnitÿ exurgit, profunditatcm (îgriifîcat gratui'cE gratiæ,in qua mukofum ingctiia cönterutur i J ucfttgaré conantia, ut ad extremum eis di catur, O homo tu quis cs qui refpondcas dco^* Viuent ergo corda faturorum in feculum Rom,9 feculiphoc eft humifium charitdle flagrântiüm,non iua qüærentiumgt;{èd fànéhorum fociez täte gaudentium.Hoc primitus in Apoftolis faólum eft,Sed laudando deum, id eft præ/ dicando gratiam lt;fei,quoniam dieftum eft: Laudabuntdominu qifi requirunteum, quid populorum af^ifierint in eo quod fequitur uide. • nbsp;nbsp;Commcmorabuntur inquit amp;nbsp;con crf.17

uertentiiÂld^ominumuniueriîfî«esterræ,Etadorabuntin conipeólu eiusuniucrfæpaz ‘amp;a.T^iAÎ tfiæ gentium. Quoniam domini eft regnum.ôC ipfè dominabitur gentium.Ilie irrifus, ille wucitouSjille dÂeliôtus hdfc regnum acquirit,ÔC trader in fine dco patri, non ut ipfe amitz tat/eaquod in fide (èminauitcumuenit minor pâtre, hocperducatad ipccieminqua æz qualis non receflît à pâtre. Manducauerunt Si adorauerunt omnes diuites terræ, Diuites terra: iùpcrbos intelligere debemus, fi réôte fuperiuysauperes humiles intelligebamusAlc quibusin euangelio dominus dicit, Bcati paupere^iritu,quoniam ipforum eft regnum tælorum, Ipfi enim fiant mites,Iugentcs,eiurien^s,ÔCfîtiétes iufticiam,mifcricordes,nnn dicofdes,pacifîci. Si qui perfecutionem patiuntur propter iufticiam, quibus prædicationiz bus fingiUatim beatituainem adiunxit. Contra ergo diuites terræ hoc loco fuperbi intelz bgendi funt.Ncqj enim fruftra ita dj/^inôti font,ut de pauperibus fupra diceretur, Edent pauperesamp;faturabunturrHicuero, Manducauerunt ÔC adorauerunt omnes diuites terz ræ,Etipfiquippe adduôli funt admcn{amChrifti,ô£accipiunt de corpore Sifanguinc ciusjlèd adorant tantum non etiam faturantur, quoniam non imitantur. Manducantes enim pauperes dedignantur cflè,quia Chriltus pro nobis pafTus eft, relinquens nobis ex/ tmplum ut fequamur ueftigia eius.Veruntamen quod humiliauit femetipfum fadtus eft o^ediens ufi^ ad mortem,mortem autem cruas,afpernantur diuites, ôi fimilia perpeti rez

8 fpuunt,timoré non magnitudine » infirmitate ergo non (anitate. Sed quia deus excitauit pM* eum à mortuis,Si donauit ei nomen quod eft foper omne nomen, ut in nomine Icfu Be/ äatur omnegenu,cœleftium, terreftrium SC infernorum, fama celfitudiniscius, Si gloria nominis eius in ecclefia ulquequatç diftulà, permoti amp;nbsp;ipfi ueniunt ad menfarn, manduz' tant ÔC adorant,non tarnen faturantur,quia non cforiunt Si fitiunt iuftidam .Taies enim faturabuntur,quanquam perfedta faturitas in illa uita æterna erit, cum ex ifta peregrinaz tione uenerimus ex fide ad ifM:ciem,ab Ipeculo ad faciem, ab ænigmatc ad pcripicuam ue ritatem,Non tarnen inconuenienter làturatus dicitur paupertate Chrifti,qui pro iufticia lt;«1»« fMper. eius,hoc eft pro partiripatione uerbi æterni quam inchoauit intérim fide, omnia tempoz talia non folum temperanter contemnit_bona,uerumetiam patienter fuftinet mala. Talcs luerunt pifcatorcs Si publicani, quia abiedta huius mundi elegit,ut confundèret fortia.De his didlum eft, Edent pauperes Si laturabuntur .Iftam (àturitatem non apud ièipfos tez iiucrunt.quodammodo enim rudtantes dominum laudaueruntid eft prædicaucrunt quæ rentes cum non fua quærentes,(èd in cum charitate flagrantes. Eorum prædicatione comz motus eft mundus ut comemorarentur Si conuerterentur ad dominum uniuerfi fines terz ræ. Et adorabunt in conlpedtu eius uniucrfæ patriæ gentium, Quoniam domini eft rez gnum Si ipfe dominabitur gentium. Hac ecclefiæ dilatatione etiam fuperbi, id eft diuites nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

terræ adduôli funt Si manducaucrunt.SC quamuis non faturati,tamen adotant.Hunc quo que ordincm prophetia pfalmi hoc loco tenuit quem uidemus impleri. Adiungit autem, in confpcôtu eius procident omnes qui deftendunt in terram,id;eft omnes bona amando terrena,nonincœlumafcendunt.Nonenimfaciuntquodait Apoftolus,Si reiùrrcxiftis cum Chrifto quæ furfum funt quærite, non quæ fuper terra,fèd potius quanto fi bi bonis terrenisfelicioresuidentur ,tantomagisin terram de(cendunt,hoceftin terrena depriz muntur.Et ideo in confpeôtu eius procident,id eft ubi ipfe uidct,non ubi homines uident qui eos cxccifôs fublimescç arbitrantur. nbsp;nbsp;nbsp;Et anima inquit mca ipfi uiuet.lpfi utiq; non C4.i8

K X fibi

-ocr page 392-

592 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVG V STINVS HO NOR ATO *

fibi,Gcut fùperborum pn'uato bono ftio læt^rianî,amp; à comuni omnium bonorum,quod c deus eft, inani elatione refilientium. Hoc utic|^ deuitemus,amp; communi potius uero omnigt; t.cor 5 urn bonorum perfrui,quàm priuato noftro gaudcre quæramus, Vt qui uiuit iam nonfi/

bi uiuat,ficut ait Apoftolus,fcd ei qui pro ipfis mortuus cit Si re(urrexit,Pro hoc enim me diator cffèótus eft,ut nos réconciliée deo per humilitatem,à quo per impiam fuperbiâlon Ecchio gerecefleramus,Nec^*enim tantum illudfcriptum eft quod fopra pofui, Initiumomnis peccatifuperbia,fedetiam hocibilegit«r,Initium omnis fupcrbiæ^homïffcs apoftatare à deo.Non ergo fibi uiuat quiflt;^,fed Chrifto,faciens non fiiam fed ipGus qplIftatem.ôC manensin eins charitate, ßeut amp;nbsp;ipfe fecit uoluntatcm patris,^ manet in cius charitatc» Hæc quippe nos admonens amp;nbsp;exemplo fuo exhortans,in euaflgelio fuo îÇcutus eft^i au tem ipie cum in forma dei æqualis effet patri,tamen per formam ferui quam propter nos accepit,non foam uoluntatem,fod partisfo facere commendauit, quanto magis nos proz pria priuatac^ noftra uoluntate contempta quatenebrati fomus, ad illud commune luz men ut illuminentur uultus noftri, öi^n erubefcant, debemus acce’derc, quod illuminât oiiinem hominem uenientem in hunc ^ndum,ut anima noftra ipß uiuat .Hoc enim de nobis confequenter adiungit cum dicit;. Et fernenmcum foruiet illi, quoniam qui ftminat bonum fomen,fi'Iius eft hominis,bonum autem fernen hi font filfj regni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc porro

omnia quæ in pfalmo ifto dieftafunt quia ndh ad prüfens ied adfuturorum prophetiam pertinebantjficut etiam ipßs rebus apparet.fic eum concludere uoluit,ut oftenderet fe non pfentia dem6ftrare,uel narrare pteritaffed futura ^phetare.Ännuciabif’ inqtdno gnati'o 4./enten.di[, uétura SCannuciabunt iufticiam eins populooui nafeetur qué fecit dns. Non aitAnnun*' 45.c4f,/fd dabif’dhs generationi uenturæ, fodannunciabiturdho generatio uentura. Quodnonßc. forfr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipiendum eft tanquam nefeienti aliquid annuncietur ut fciat,fed ßcut annunciant ange

li,non folum nobis beneficia dei,uerumctiam iili preces noftras.Nam feriptum eft ubt ^n TcüMi gelushominibus dicit, Ego obtulimemoriamorationisueftræ, non Ut tune deus nouent ö

quid uelimus,uel quo indigeamus, Nouitenim pater uefter,ait dominus, quiduobis nez ceffarium fit priufquam petatis ab eo: Sed quia nc^ffc habet rationalis creatura obtemz perans dco,temporalcs caufos ad æternâ ucr itatem referre, fiue petedo qd erga fe fiat^J«^ confolendo qd* fäciat,qui pius mentis effeólus eft,ut ipfa conftruatur,nó ut deusinftruar. Na amp;nbsp;hæc quædam atteftatio rationalis creaturæ eft, qd non fibtjpfa ßt bonu quo beata fiat,fed illud incommutabile cuius participatioe etiam fapies efficitur.Siue ita dieftum eft , , nbsp;nbsp;nbsp;Annundabitur domino gcncratio uentura,ac ß diceretur,domino placcbunt non fibi, ut

Ro«r,i4 ita ßt domino nundare,ßcut eft domino uiuere. Sic diétum eft, Qui manducat,domino

manducatiSi qui non manducat,domino non manducat. Ad hoc quippe addidit,E^ra/ das agit domino.ut oftenderetur quid cffct,domino fadt, id eft in cius laude fadt. Tunc enim rclt;fte,tunc iufte,tunc pie fit,cum opus bonum in eius laudem fit, cuius gratia donaz tur ut fiat.Acper hocctiam fi eo modo quiipiam hæc ueiba intelligere uelit,ut eorum iftc ordo fit, Annunciabitur domino generatio uentura, id eft generatio annunciabitur quæ domino uentura eft,gcneratio fdlicet piorum ateç fan(ftorum,quia impiorum Si fcclcrato rum generatio non domino, fod fibi uentura eft, ab cadem fignifi'eatione non receditur, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua intelligatur animæ participatio in idipfom,id eft rationalem creaturam cum fit muta

bills, non fieri beatam nifi à proprio fuo mutabili ad immutabile bonum, idem^ comz mune quod deus eft,a quo fopei ba impictate abftitit, humili pietate conuerfo fobfiftat. In quoaffedtu proficiens,quicquid boni facit domino fadt, hoc eft in cius laudem, cuius gratiam percepit ut faciat,unde eft atftio gratiarum, quæ intimo fidclium myftcrio cclcz C4.JO bratur. nbsp;nbsp;nbsp;Illud autem quod fequitur, Et annundabunt iufticiam eius populo qui nafee

tur quern fecit dominus,fuperioris fenfus confirmatio eft. Nam quod ibi didlum eft, Anz nundabitur domino gcncratio uentura, hie eft dióium, hæc annundabit iufticiam cius* Ipfo quippe generatio quæ uetura prophetata eft piorum atlt;^ fan(ftorum,iuftida dci eft

non

-ocr page 393-

DE GRATÏA NOVI TESTAMENT!. Ê P, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59Î

A non ipfofUjNe fînt ex illisqui ignorantesdeÂ'ufticiam,K fuam uolentes conftitucre,iufti/ Row.io cixdci non funtfubicóti Jlla nanq; iufticia dci commendatur in co quod didturjgnoran tes dei iufticiam,qua nos ex ciuggratia iufti fumus,ut ipfa dei iufticia nos Gmus cum iufte uiuimus,credentGS in eum qui iuftificat impium , non ilia qua ipft iuftus eft æterna fua incommutabili iufticia.Hæc itaeç iufticia qua nos dei muncre iufti jumus, fignificatur in pfalmo illo uljUftiptum eft, Iufticia tua fi'cut montes dei. Montes quippe dei, fàndti eius funt,de quibus alibi dicitur,Sufcipiunt montes pacem populo tuo. Et multa de his monti pp/.?! bus fcripMTuftt figurata locfttioneîquæ comemorare nunc iogum cft.Sed quia hocipfum quod deus iufti^cat hompqes,n{mis occulto iudicio facit,quoniam gratuita gratia. Si au/ teirig^tia,non ex operibus,alioquin gratia iam non eftet gratia,Ex hoc quippe incipiunt opéra bona ex quo iuftifîcamur,non quia prxccftcrût iuftificamuisEt hoc eft profundum de quo fuperius iam multa diximus,Continuo in eodem pßalmo cum dixiftct,Iufticia tua üelut montes dei,fubiunxit,Indicia tuauelut abyfi^multa. Inde ucnit ad falutem homi/ nibus iumcntisc^ communem,quia ôi ipfa eft mifcicordia dei,ôi dicit,Homines SC iurnen ta faluos facies domine,fi'cut multiplicata eft miftricordia tua deus, Vt hinc intclligamus etiam illam falutem æternam ôc immortalcm,dc qua dicit Apoftolus,Spe enim falui faôli Row.s fumus,fimiliter ut iftam quæ hominibus iui^entiscß communis cft,gratis nos accipere no ex operibus,nc forte quis cxtollatur,^ia opera fua ex ipfius iuftifîcationc operamurJpfi/ Epk.z us enim fumus figmentum creati in Chrifto lefu i^ operibus bonis quæ præparauit deus ut in illisambulemus.Et ilia ergo gratuita cft,de qua in alio pfalmo dicitur, Domini eft fa lus ÔC iùper populum tuum benediólio tuaJÉlicut ergo quod Icgitur, Domini eft falus,nó ppi.j; ea falus inteiligitur qua dominus (aluus eft,fed qua falui font quos ipfo faluos fccit,Sic qtf Icgitur dei iufticia,in co quod fcriptum eft,Ignorantes dei iufticiam, SC foam uolentes con ftituere,non eft ilia intelligenda qua deus iuftus eft, fed qua iufti font homines quos gra/

ß tia foa iuftificatinde enim falui unde iufti,quoniam quod ait,Nó eft opus fanis medicus 2^411.9 fed male habentibus,expofoit in confequentibus dicens,Non ucni uocarc iuftos fed pec/ catores.Non igiturfccundum opera ilifticiæquænosfocimus,fed fccundum fuam miferi/ cordiam faluos nos fecit per lauacrum rcgenerationis.In qua gratia fpe folui faóti fomus, Vnde in illo pfalmo fubiungitur,Filrj hominum fob tegmine alarum tuarum fperabunt, Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ,SC torrente uoluptatis tuæ potabis cos, Quoniam apud te eft fonsuitæ, SC in lumine tuo uidebimus lumen. Pratende mifcricordiam tuam feientibus tc,8C iufticiam tuam his qui redho font corde. Huie iufticia dei cotraria foperbia eft,qua fiditur tanquam de operibus proprijstldeoc^ ibi fcquitur, Nó ucniat mihi pesfo/ pcrbiæ.Hæc iufticia dei,qua eius fide iufti font interim uiuentes ex fide,donee perfeóta iu/ fticia perducatur ad fpeciem, ficut falute perfe(fta,etiam ad ipfius corporis immortalitate, gratia noui teftamenti. Vnde alio loco dicit Apoftolus,Pro Chrifto Icgationc fungimur, tanquam deo exhortante per nos. Obfocramus pro Chrifto rcconciliari dco, ac inde fob/ iungit,Eum qui nó nouerat peccatum,peccatum pro nobis fecit,id eft facrificium pro pec/ catis.Nam Sc ipfa in lege pcccata appellabantur,quæ pro peccatis offcrebantur, Vt nos fî mus iufticia dei in ipfo,id eft in eius corpore quod eft eeclcfia,cui caput eft.Nos fomus iu/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fticia dei,quam ignorantes illi SC foam uolentes conftituere,id eft tanqua de fuis operibus gloriantesjiufticiæ dei non font fobieóli.Inde SC in hoc pfalmo cum dixiftet,Annunciabut iufticiam eius,fequitur SC dicit,Populo qui nafectur que fecit dominus. Quis eft enim po/ pulus quern non fecit dominus,fccundum id quod homines font,qui ctiam pccora creauit a quo eft omnis uita,omniscp fadta SC crcata naturaCSed ita intclligendum eft,Quern fc/ at ûomirius,ut non folum quod homines font,ucrumctiam quod iufti font ab illo falt;fti in tclligantur,fccundum illud quod fam non femel commcmoraui ab Apoftolo dicftum,Ipfi us enim figmentum fumus creati in Chrifto Icfo in operibus bonis,quæ præparauit deus ut in illis ambulcmus. nbsp;nbsp;nbsp;Animæ igitur rationalis mutabilitas admonetur, qiio nouei it Cd.ji

î ftifi

-ocr page 394-

994


AVGVSTINVS HONOR A TO,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nilîpartr'ci'pati'onc mcommutabilis boni.idftam.ûluam.fapicntcm.bcatamlècflcncin

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflc.ncc (îbi cam bonum elTe poOè propria uolûtate fed matû. Propria gaippe uolûtate

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aucrritur a bono incommutabilicaç aaerßone uiriatar,i)fc fanaripa feipfam poteOdcd

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^quot;^^quot;'‘‘^quot;‘^quot;fdiaruicreatoris.gaxiahacaicaeamexßdeuiaentemintpemaitaitfa

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luasMcraæVndcnôflrum fapiat fed timeac, eôgae timoré eatto, inbrtreatdeo,quicam

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vMnrr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;quot;muÆdaqua mord,tiarebor,a mferiora dilcxir, uehr à guadam fomkarione

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘‘irgkLs^tis^erralaa,

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;had^r.toroZ7'”rquot;‘‘

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudcm.non propter confacntiam faam.abiillis rellis eß deuibonaoperâoh,,^. C-d Rr

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monium conCaentiænoara:. Hoc enim eü oleum fetre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-î J l

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocellabaduIanabusMulamrcsnanq,/audemt ^endentibus emerea

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De hoc oleo diamnu praImoaEmcci^.?„^^^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uendunMus,

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem nrrrfjtni-ic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r^t ■^^.J^J^dencordia ÔC aroutt:mc,oleutri au

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*forte, crdlTe déHnmodo colaobi^firf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^^Elegica iufto mirciicordiïerreprcbcndhamp;guo

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colapbtzan,guam uta caput,n fupetbiam ’^crefcatDeccatomaduIauonenau

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t forte îdu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imdenaum guippe reCpÔGo mihi uidetur cam ek à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adulatione laa

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^P‘’‘''quot;^^due„deniSxe^iteuobisj;arrmâu^Zm^^^^^

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus oleum d.aum eaAtorreuoufuffidatu^h u^d ‘r^^^^^

a ’■‘rM-rßccremißmiferieorsmireticordirer.udicetflMtiumß^^^^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uonguoab cislaudeururipfarfedurgloramp;erurd^si^^^^^ ’

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aeperbociurerioribouoiaudcr,r,quïdcncZm7eo^,h quot;nbsp;ß

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat Etiden nnn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coram aeo,ubi eleemofyna in oceuko redda

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confciêd^ aua cotq den Rr ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tntcriori oko uegetantardd ebi intenttone bona:

bonis operibasla.

eü no Dfeacrantpr b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® ^^^^^i^portantiutn deßciuntlampadcs^id

carctur oateiim in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducentes ututdcrentarab hominibus, non utoloriS

rcquoJia{ii^r',ta ^df ^^^^^^^P^^^^^^^^glotiæ,gaanoaitanima deofedebe r,r] alibi homo deirant r T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in illo non infelaadari amat. Vndc

nefnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q J .ƒ nbsp;nbsp;domino laudabitar anima mea,ut guigloriaturin dominoglo/

' ^miiTe^rnmnu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(modern cuangelio fcriptum eü, Oés fponPo tardante dor

ntpnr^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^dtas refrigcfcitx guo ibi ponemusuiroinesfa/

^^^deguibusdicituraQaiautperfeueraueritufg^inßnemhicral d^^gOadormieruntoes^guianontantûdulriaguipropterhumanamlau • Z ^^^^^^^^^^^f^^^^^^°^^bibusaacruetiamfàpiétes,gaihocproptereafàciuntut

au etar ci^acxperiuntar idâmorte.Ex atrog^ enim generemoriutur, Ectidamorsamp;pc

amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitar,proptcrfatarârerarredtionêucluteaigiîationê.HincApo

^‘^^^d^^dormicntibusaûcnolo uos ignorare fratreSaEtaltoloco,Exguibasplates manent a cp aabacaguidâaût dormieranc.Etalia innumcrabilia in hoc tcEimonia aperte Mttro. p^l^^pi^^fas ueriaCeptcEamentireperiuntan Vndeôfilleait,Con(àngaineuslcti{bpoe.

^^avaroçxj b,tuaaaertas,multainucniesetiamEcularibuslitterisubimorsfomnocdparatar.Signiff rufvoç. caait ergo dns futuru effe tempasagao inter tribulationes tentationes Ceculihuius lam iamg^ eius expediaretar aduentusatanœ propinguas atg^ imminens,ad gué fept æparent gut in eius Emilia uidenr»Eioceftenim gdait,exiffle obaia fponfo ófipóix,Spó[b guide fflio

-ocr page 395-

DE GRATIA NOVI TESTAMENT!* EPIST*

Î95

A filio dei,{ponfe aute, fiue quia in co corpore i^turus eft quod fumpfit ex uirginc,fiuc quia ipfa ecdefia tunc clarior apparebit, ut ad uniuerfi corporis congregationem tnembra con/ currant,quibus concurrentibuSjjius magnitudo monftrabitur. nbsp;nbsp;nbsp;Virgincs propter con Crfpjj

tinentiam nuncupauitDecem uero,id eft,quinqj SC quinqj propter numerum quo cefentur corporis fenfusj'n cgiibus habitat continentia cum à uoluptatibus turpibus amp;nbsp;illicitis abfti netur. Lampaas ficut didum eft,bona fiint opera,maximec^ ad mifericordiam pertinen tia, ÔC ipf^uæ etiam coram hominibus lucet laudftbilis conuerfatio. Sed magni intereft, quamentfflnietione fiat,Ideo dicifalias(apietes,ftultasalias.Sed hinc easdifcernit quod ftultæ non fumpftrut oleum ftcum,prudentes aute acceperunt oleu fccu in uafis fuis, hoc eft in ^rdibus ^s, ubi fit ipla participatio intimi ac fuperni boni, Vnde in pfalmo quo/ dam,cum dieftum effet,Sacrificate facrifi'eium iufticiæ,ÔC fperate in domino,multi inquit di _. cunt,quis oftendit nobis bonaCDeinde ut manifeftaret cuius boni amore debeamus ope/ tari iufticiam,hoc eft facrificare (acrificiu iufticiæ SC foerarc, Signatu cft,inquit,in nobis lu/ men uultus tui domine,dedifti læticiam in corde raTO, Cuius boni aliquantum participât!, ÔC plenius perfccliuscp partidpandi intentionc qm bene operatur, SC laudabiliter ctianein tonipetflu hominum conucrfatur,habet oleum iecum,quia bona opera eins etiam in con/ fpeftu hominu lucentia non extinguentur,c]juia non in eis charitas refrigefeit abudante ini quitatc,fed perfeuerat ufq? in finem.Hoc oleum ftultæ uirgines non habent fecum,quonia fibi tribuendo fi quid boni operis faciunt,neceflc eft inflentur fupcrbia,SC propter hoc uitiu fic laude deletftcntur humana, ut cius gaudio fi qtifH boni agunt fcruere SC lucerc uidcatur.

Tardante autem Iponfo dormicrunt onjpes, Non enim tunc ueniet, cum fperatur, fed media noefte cum ualde obfcurum.id eft occultum erit,an ueniat. Vnde dicit, media noóle damorem faótü,Ecce Iponfus uenit exite obuiam ei.Nimirum damor ifte eft tuba ilia qua commemorans apoftolus dicit,Canetenim tuba SC mortui refurgent incorruptit tubæ no/

B mine aliquod euidetiffimum fignum uult intelligi, Quam uocem archangeli SC tubam dei alio loco dicit.Quæ etiam uox ipfiusdomini lefii Chrifti in Euangelio dicitur,quam audi/ tnt hi qui in monumentis funt SC pro^dent Surgunt ergo omnes uirgines illæ SC fapietes 8C ftultæ,SC aptant lampades fuas,id eft,rationem præparât rcdderc de opcribus fuis, Sed tunc in illiusclamoris euidetia SC refurreób'one mortuoru,quia nulla eric dubitatio iam in/ ftâtispræfèntisc^ iudicrjjfubtrahetur omne folatiu laudis humanæ.Ncqj enim uacabit de alio difceptare,uel de alio iudicare.aut alter! gratificari, quado unuiquifqj proprium onus portabit,SC de fuoru faóloru reddeda ratione cogitabit:ac per hoc feretur animus quidem uirginum ftultaru confiietudine propria,fed no inuentis laudibus humanis deficiet. Neq; germanitus dixerunt;Apud te laus mea,uel,In domino laudabitur anima mca,Aut in do mino gloriatæfunt,cum ignorâtes dei iufticiâ,fuam iufticiâ conftituerent,ac per hoc petut a fapientibus oleum,hoc eft aliquâ confblatione,ncc inueniut nec accipiunt,illis refpondeti bus fe nefcire,utru fibi fufficiat ipfa cofeientia qua expectant mifericordiam fub illo iudicc, qui cum in throno federit,quis gloriabitur caftu fe habere cor,autquis gloriabitur mundu fc effe à peccato,nifi fuperexultet mifericordia iudicio,quæ fuper eos erit, qui mifericordiæ opera ilia intentione fccerut, ut eoru mifereref* à quo fe feiebat accepiffe quod habebât,nec gloriabâtur quafi no acceperint,fed per feipfos habuerint quod placebant,ficut ftuki qui SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fibi placet tan^ de bono à fè fibi parto, SC ab adulantibus ucl errantibus ita laudatur ac fi ipfi fi'nt aliquid. Qui aut putat fe effe aliquid cum nihil fit,ficut dicit apoftolus,feipfum fe/ Pp/ ducit.Opus autem fuu probet unufquiflt;ç,SC tunc in feipfo tantu gloriam habebit,8C no in alterothoc eft portare oleu fecum,non ex aliéna laude dcpendere.Sed quam gloria in fe ha Row.io bebit nifi cam cui dicitur,Gloria mea SC exaltans caput meum,ut quod fepe dicendum eft, qui gloriatur in dho glorietur.Proinde fapietia quæ in fapietibus uirginibus habitat,fecun dum illud quod ante prædixit, cum ait contemptoribus SC fanam dodrinam accipere reçu fantibus. Et ego ueftræ perditioni fuperridebo, dicit ftultis uirginibus, Ite potius ad uen/

K 4. dentes.

-ocr page 396-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A VG VS TIN VS HONORAT O,

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentes,amp; cmite uobis, tanquam diceret, Vi5 fatit q ui uos GJIcbant tnendofillËmis laadi/ C

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobis fallcbamintquia in aobis nd in deo gîoriabamini Quod aufcm

icit:,ct dum cunt emere^ucnit fponfus^SC qaæ paratæ eraghmtrauerunt cum eo, hoc niibi g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut etur ïnteliigendum^quod uitiofb cordis aifcdtu inbiabât inani gîoriæ,gaam uana men;

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis c atione ledtatæ fùnr.Et ipCe appetirns CigniHcacas eil in eo gaod dù^um ca,dum oint

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pietatem corde^eilabant qua poiJènt contcmperan numero Code

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feipfisfcd in domino gloriat9:ium,w intrarenc cutnin illad

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominituhubieritperfediaparticipatio incom

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thm ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modouelut arra quædam perHdem tenetur,ut fecundam ha^cora/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9“°^ Æqutor.NoJffi'

l'fT^ t1 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non didium eß:eas

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crat undeZed miliricordian, feo qu-rHITc. a,m

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcparandi, RcOe autem rcTpondctur,.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cRgunrn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tne^u^ndo de uobis ponds eJ,ÿns eóffderan quâm dcn,e,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdeSiiam illiasmin '^ cm no tse ctribuendumsquadnos retmasdeam, fed earn quoc^

r tar cincnff it- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ânnunciabunt luflidam etus populo qui nafcc/i

gt; Ipfe fecitnos, amp;non ipcLs. Kcentm

^^qt^odApoilolusaitJpfusfu

Catif balcmas ÂrhY^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qux præparauit dcas ut in illis am

J balcmas. nbsp;nbsp;nbsp;Ârbnrortibifatts elfe folatas tuas quinq^ qaæaiones,damintaamcauc/

de gratta noai reflamétb prôptcrquâucrbum caro laôiumcihtdeaqai ßlius dei erat,homo faétas efl, nataram fufci^cndo noßram, non matandofuam:pcrquod Si faam rccipicntibus ea poteßas daretar^tqat eramus ho mtnes, q etheremasparttcipationeincommatabilisboniin melius commatathnon ad

Epibgus. temporalem lelicitatemfcd ad aitæætcrnæqaxfola bcara eßadoprionem. Vndcplaçait ^^^^jP^^P^^^‘^^P^^^^ttampercurrcre,Catusprimu ueriiim inpaffionc edmemorauir, o en ens qaomodo nos deus derelinquat, 3^quo alio modo non recedatà nobis,adbo/’ tia acterna noscolligcns,rêporalia aero aliqn atiliter tribaens, S^altqn atilirer fubtrahf'S,ut ets no barere difeama^ne cdtempta luceinterioreqaæad noua ptinct uirâ, unde ctiâpfal P^^ ^fceptione matutina ranqaapro lace noua nomen accepir, in exteris tc/ nebris libenter babitemas, unde in exteriores mittunatr^quiexißis exteris, non lead in/

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnnaertant,ne diabolo amp;:angclis cius foeiatiextrema damnationcpuniamur. In/gt;

te igentesigttarpcregiinattoncm noßram in bacuita,mundo crueißgamur, extendentes in latitadinem bonoru operum, 3^longanimitate aßp in ßnemperfcacrates, atep faifum,ubi Chrißas eßin dextera deißdcns,totum^hocn0 nobis, fed illi us mifericordiæ tribuétes,cuius profunda indicia oem fcratatorem fatigant.ff.rc eß enim gt;nbsp;non inaniter fabulofa,fcd atiliter acraxlatitado,l5gitudo,altitndo,proßjndü, unde pcruc-niamus adeâßipcreminente ßientiächaritatis Chrißi, 3Cimpleamur in oem plcnitudine cagt;ß!7 uei. nbsp;nbsp;nbsp;Scioaut^nonruperuacaafolicitadine,perbancoccaßonequxßtonumihiàtc

propoßtaru,nout teßametigratiatibiuoluerim copioßus cómendarc.Flabet cnim aducr t.cios qai eins profunditate tarbati,non deo tribuerc,fcdpotius ßbi uolût arrogateqgt; oo^ nifunt»

-ocr page 397-

DE G R ATI^ NO VLT ES -T A-M E NTf, BP Î,S4’4 C X X 597 A ni füntNec taies fiînt quos facile contemuas,{?d contincntet uiuenteSjatque in bonis ope? ribuslaudabiles, necfalfum Chriftum fîcut Manichæi,alt)^ plurimi hæreoci,fed eundcm, uerum æqualem^ pâtrï amp;nbsp;coæternum ueradteré^ hominem factum» Si ueniflc credentes» ÔC uenturum expe0tantes,fedtaftien ignorantes dei iufticiam, amp;nbsp;ïuam côftituere uoicntes» Ne(ç enim fruftra dominus,cum Si illas comemoraret quæ fccum intrauerunt ad nuptias* SC illas contra quas iânuas claufît, amp;nbsp;quibus rcipondit, Nelcio uos,uft-afque uirgincs dixit, propter côtineÂiam,ÔC quincç,propter concupifcentiâ carnis edomitam, quinario præditâ fenfu: ornsi^s utrafç Iamp^dibuS(propter bonorum operum bonæ^]^ conucriationis in Eonlpeôlu hominum luculentiflîmam laudem, utrafcg obuiam fponfo cuntes propter ex/ peâationem qugt;Chrifti fj^ratur aduentusr lèd tarnen alias fapientes,alias ftultas, quod fapieTites oleum acceperunt in uaiîs fuis,ftultæ hoc non fcrebât fecumtin tam multis pares, hoc folo eas difpares demonftrat.Quid enim tam coniunôlum quàm uirgincs Si uirgines, SC quinç]^ ÔC quinc^,ôC lampadibus ornatæ obuiâ fponfo cuntes,ÔC iftæ SL illæÆt quid tam contrarium quàm fapientes SL ftultæ, uidelicet quodifte oleum in uafis, hoc eft,intclligen/ hâ gratiæ dei portât in cordibus fuis,fcientes quodmemo pofTtt elle cotincns nifi deus dg;, amp;nbsp;hocipfum fapientiæ dcputantcs,ldre cuius hoc donum nt,ïllæ autem largitori omnium hpnorum gratias non agentes,euanuerunt in cogitationibus fiiis.ôC obicuratum cft infipi/ ms cor earum,dicêtes fe eflè fapiente^ultæ fiidtæ funt C De quibus fane nullo modo nue dcfperandum eft antequam dormiamus.Sed fî' ita dormierinneum faäus fuerit clamor il/ le quo adeffe iam nundabitur (ponlus^ôC euigilantQ»,hoc eft refurgentes remanièrint foris, nô quia uirgincs no funt, fed quia nefdente^ndehabeât quod funt, ftultæ uirgines funt, merito foris erunt, quia intranea no fecutx fuerût*Quando taies ergo repereris,nó tibi per lùadeant inanitaté uaforu fuöru,fed tucis potius plenitudine. Vnde ait apoftolus: Quif quisfeputataliquidfdremondü feitquemadmoduoportetfcire.Etmoxoftendesquiddi i.Cor.8

B, xerit,quifquis aüt,inquit,diligit deu, hiccognitus eft ab illo. Nec fic dicere uoluit,cognouit cum,{ed dicedo, cognitus eft ab eo.expreflius uoluit c5mendare,etiä hoc ab illo nobis effe ut cum diligamus. Charitas cnim dei diffunditur in cordibus noftris,non per nofipfos,fed rowj per fpiritumfaneftum qui datus cft nobis. Neceffe eft autem ut parum diligat cum, qui non ab illo, (ed à feipfb bonum ie arbitratur effeeftum: unde autem fieri ^otcft ut talis non infciçlb, fed in domino glorietur f Qui enim gloriatur quod fit bonus, in illo debet gloz riari à quo faólus eft bonus: ac per hoc qui le à femetiplb faótum bonum arbitratur, con/ fequens eft, ut in feipfo non in domino glorietur.Omnis autem intentio gratiæ noui tefta menti,quo furfum cor habemus ( Quia omne datum optimum, SL omne donu perfedtum defurfum eft)id agit ne fimus ingrati, atque in ipfa gratiarumadlione nihil aliud agitur,ni fiutqui gloriaturin domino glorietur.Habes librum,ôCfi prolixum, tame quantum cxifti/. mo non fuperfluum. Sed ama etiam ecclefiafticas legere litteras,ôC nó multa inuenies quæ, requiras ex me,fed legendo SL ruminâdo,fi etiam pure dominum largitorem bonorum oz, mnium dcpreceris, omnia quæ cognitione digna funt, autcerte plurima,ipfo magis infpiz. rante,quam hominura aliquo commonente perdilcestquaquam eoiplb quo forinfecus bez neadmonentem iudicio non errante approbamus,quid aliud quàm internum lumen,maz, giftrum nos habere teftamur 7' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Probae uiduac dkn'ti praefcn'bi't quomodo fit orandus deus, Eptft; C X XI V G V s T r N V s epifeopusferuusChrifti fcruorûcç Chrifti,religiofæ famit ; ■ læ dei Probæ in dho dominoru falutc. Et petifte te SL promifilfe me reco, lens,ut de orando deo, ad te aliquid fcriberem,ubi tribuete ipfo que oramus, tepus facultasc^ conceffa eft,oportuit ut debitu meu iam iam perfoluerê,ÔC pio ftudio tuo in Chrifti charitate feruirem.Quam autiætificauerit me ipfa petitio tua, in qua cognoui quanta rei tâtæ cura geras,uerbis explicate no poflum^Qd* ein maius oportu it elfe ncgociu uidukatis tuæ?q pfiftere inoratioe nodte ac die fecudu apoftoli admonitio

nemC

-ocr page 398-

598 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. AVGVSTINVS PRO BAE,

nemC Ille quippe ait,Quæ autcm uere uidv^ eft Ä delblata, (peraait iifdomino, amp;nbsp;pcrfi/ C (lit in oratione nodle ac die. Vnde mirum uideri poteft,cum ßs fecundum hoc feculum,no bilis,diucs,untxq; familiæ matcr,ôi ideo licet uidua,non tarnen defolata,quomodo ocot paueritepr tuum præcipueq^ fibi uendicauerit orandi cuFa, nifi quia prudentcr intclligis, quod in hoc mundo ÔC in hac uita nulla anima poflit efle fecura. Proindc qui tibi cam co , gitationem dedit,profed:o facit quod difeipulis (uis, non pro (eipßs, fed pro humano

nere cotriftatis, SC defperantibus quenjquam poflfe laluari, pofteaquam aWlo audicrunt, Mait.i? Facilius efle camelum intrare per Foramen acus,quan^iuitqn in regnum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miri/

fica ôi mifericordiflîma pollicitatione reipondit,Deo efle facile quod hominibus impoHv bile eft.Cui ergo facile eft,ut etiam diues intret in regnum ctflorum, in^irauit tibi piam (blicitudinem, de qua me confulendut^utafti, quo nam modo tibi eflet orandunî. lUc nanq; cum etiam effet adhuc in carne,2-achæum diuitem in regnum codorum mißt, SCrc furredtione atep afeenßone glorificatus,multos poftea diuites impartito Ipiritu fandho fe/ cit huius feculi contemptores,0C finitH^diuitiarum cupiditate ditiores. Quomodo enim til ßgftuderes orare deum,nifi iperares in » lt;nbsp;Quomodo autem fperares in eo,fi iperarcs in t.Tim.g ifif-etto diuitiarum,0C contemneres præceptum ialuberrimum, quo Apoftolusait, Præci/ pe diuitibus huius mundi non fijperhe fapere, ne^ iperare in incerto diuitiarum, fed in deo uiuo qui præftat nobis omnia abunda»ter ad fruendum,ut diuites ßnt in operibus bonis/acilc tribuant,communicent, theiaurizent ßoi fundamentum bonum in futunim

C4, i, ut appréhendant ueram uitam, nbsp;nbsp;nbsp;Qebes itac^ præ amore huius ucræ uitæ,etiam defo/

latam te putare in hoc feculo.in quantalibet eius felidtate uerftris. Nam ßcut eft ilia uera uita,in cuius comparationc utiqj iftaquæm%Itum amaturquamlibetiucundaatc^pro/ dudla fiunec uita dicenda eft;fic eft etiam folatium uerum,quod per prophetam dominus promittit dicens, Dabo illis folatium uerum,pacem fupet pacem, ßne quo folatio'quæ/ cunep funt terrena folatia,magis in eis deiblatio quam confolatio repcritur.Diuitiæ quip/ D pc atcç faftigia dignitatum,cætcracp huiußnodi quibus ft Felices effeputant mortaks uc ræ illius Fclicitatis expertes,quid afferunt conftgt;lationisgt;cum ßt eis non egere quàm eminc repræftantius, quæ plus cxcrucianfadepto timorc amiftionis, quàm concupitæ adeptio/ nisardoreC Talfbus bonis non fiunt homines boni, fed aliunde boni Facti bene utendo faciunt ut ifta ßnt bona. Non fiint ergo in his uera ftlatia, ftd ibi porius ubi uera uita* Nam inde neceftè eft ut fiat homo bcatus,unde fit bonus. Homines autcm boni uidenz tur etiam in hac uita præftare non parua iôlatia.Nam ß paupertds angir,fî ludus mœftiz ficat,fi dolor corporis inquictat,fi cótriftatcxilium,fi ulla calamitas alia uexat, affmt boni homincs,quinon Folum gaudere cum gaudentibus,uerumeti^m Acre cum flentibus noz runtjSi falubriter alloqui SC colloqui ftiunhplurimum ilia aipera lcniuntur,releuantur graz uia,ftperantur aduerfa.Scd ille hoc in cis K per eos agitqui fpiritu fijo bonos Fedt.Econz tra ß diuitiæ circumfluant,nulla orbitas accidat,aflit Fanitas carnis, incolumi habitetur in patria. Si cohabitent mali homines,in quibus nemo fit cui fides adhibeatur,à quo non do ius,fraus,iræ,difcordiæ,infidiæ timeantur atq^ foftineantur, Nonne ilia omnia fiunt ama raSidura,necaIiquidlætum uel dulce eft in eis Cita in quibuflibet rebus humanis nihil

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft homini amicum fine homine amico. Sed quotuFquifqj talis inuenitur de cuius animo

Si moribus fit in hac uita certa ftcuritas;quot; Nam ficut fibi quiftp nemo alter alteri notus eft. Si tame nec fibi quiique ita notus cft,ut fit de fua craftina conuerfttione ftcurus. Proindc quamuis ex frudibus fois multi cognoftantur,8i alq quidem bene uiuendo proximos lx/ tificent,alt) maleuiucndocontriftent, tarnen propter humanorum animorum ignota Si i.Cor.4 incerta,rediflimeApoftolus admonct,utnon ante tempusquicquam iudiccmusdoz nec ueniat dominus. Si illuminctabftondita tenebrarum, amp;nbsp;maniftftet cogitationes corz dis,Si tunc laus crit unicuique à deo. In his igitur uitæ huius tenebris, in quibus perez x.cor,5 grinamur à domino quandiu perfidem ambulamus,nonpcrfpeciem,defolatam dez betfe

-ocr page 399-

DE O^R AND O DEVM* EPISTi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CX^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;590

A bct fe Chriftiana anima putafe ne defiftat omfetSC icripturafum diuinarum iàncflafum^ fermoni diicat tanquam lucernx in obfcüro loco poiîtæifîdei oculum intendere,donee dies lacefcat. Si lucifer oriatur in cor^^bus noftris. Huius enim lucernæ quidatn fons ineffabilis lumen illud eft, quod (îc lucet in tenebris, ut non comprehendatur à tenebris» cui uidendo» fide corda mûdanda iunt.Beati enim mundo corde.quoniâ ipfi deum uidebunt,Etfcimus tjuoniam cunypparuerit, fimiles ci erimus, quoniamuidebimus cum fi'cuti eft. Tune crit uerauita poft mortem, uerumcç folatium poft defblationem.IHa uita eximit animam no ftram de tîftric,ôi illud folatfum oftilos noftros à lachrymis. Et quoniam ibi iam non erit ppf.it4 ulla tentatiojideo fequitur in codem pfaimo: Pedes meos àlapfu. Porrô fi nulla tentatio, iam çi^^a oratio^on enim*bi erit promifli boni expelt;ftatio,(cd redditi contemplatio,Vn de,Placebo,inquit,domino in regione uiuorum,ubi tune erimus,non in deferto mortuoru, ubi nunc fumus. Mortui enim eftis ait apoftolus,0i uita ucftra abicondita eft cum Chriz Co/.j fto in deo. Cum autem Chriftus apparuerit uita u^ra, tune Si uos apparebitis cum ipib in gloria. Hæc eft enim ucra uitagt;quam iubentur |^is operibus apprehendere diuitcstôi ibi eft uerum folatium,quo iblatio nunc uidua deiblata.ctiam quæ nlios Si nepotes hal^t, ôC domum fuam pic traélat, agens cum omnibus fuis ut ponant in deo ipem fuam, dicit tarnen in oratione:Sitiuit in te anima mca,^ multiplidter tibi caro mea,in terra deferta Si fineuiaÔi fine aqua: quod iftamorifcunda uita, quibuflibet mortalibus folatqs frequen tctur,quibuflibet itinerantibus comitetur, quantalibet rerum copia cumulctur, nofti quip^ pe ifta omnia quàm incerta fint.Et in illius promifli fœlicitatis comparatione quid eflènt, étiam fi incerta non effent C' Hæc dixi quoniim fermonem meum uidua diues Si nobilis, Si tantæ familiæ mater, de oratione quæfîfti,ut ctiam tecum in hac uita permanentibus ô2 obfcquentibus tuis,te fentias defolacam,nondum utiqj apprehenfa ilia uita,ubi eft uerum certume^ folatium,ubi implebitur quod in prophetia didfaim cft:Satiati fumus mane miz ppt 89

B fericordia tua,ôi exultauimus ôi iocundati fumus in omnibus diebus noftris. locundati fu mus pro diebus quibus nos humiiiafti,annis quibus uidimus mala. Antequam ergo cdp.j ifta confolatio ueniat, quantacunqueeemporalium bonorum felicitate circunfluas, ut per/ fîftas in orationibus die ac no(fte,defolatam te effe memineris.Non eniqj apoftolus quali cunlt;^ uiduæ hoc munus tribuit,fed quæ uere,inquit,uidua eft Si defolata,fpcrauit in domi i.Tiwotfc.$ no,ôi perfiftit in orationibus die ac noéte. Quod ucro fcquitur,uigilantiffime caue, Quæ autem in delitrjs agit, uiuens mortua eft. Agit enim homo in his quæ diligit,quæ pro ma/ gno appetit,quibus beatum fe effe crediuQuapropter quod feriptura dixit de diuitrjstDi/ ppi,« uitiæ fi affluant ne apponas cor, hoc etiam de delitrjs tibi dico, Delitiæ fî affluant, ne ap/ ponas cor.Non ideo te magnipendas,quod non defunt,quod affatim fuppetunt,quod uc lut ex fonte largiffimo terrenæ felicitatis fluunt. Omnino hæc in te defpice atep contemne, ne in his quicquam requiras præter integram corporis ualetudinem.Hæc enim cotemnen/ Bonn unie da non eft propter ncceffarios ufus huius uitæ,antequam mortale hoc induatur immorta litate,hoG eft uera Si perfeefta ôi perpétua fanitatc, quæ non temporali deficiens infirmita/ tc,corruptibili uoluptate reficitur, fed cœlefti firmitate perfiftens,aæerna incorruptione ue/ getatur.Nam Si ipfe apoftolus:Carnis,inquit,prouidentiam ne feceritis in concupifeentqs, quia gerimus cura carnis,fed ad neceffitatem falutis. Nemo enim unquâ carne fuam odio habuit,ficut item ipfè dicit. Hinc eft enim quod Timotheum,nimium ficut apparet corpo/ ris caftigatorem admonct, ut modico uino utatur, propter ftomachum,ôi frequentes fuas infîrmitates.Has ergo delitias, in quibus uidua fi agit,hoc eft,fi in deleólatióe carnis hæret atque habitat, uiuens mortua eft, multi fanlt;fti Si fantftæ omnimodo cauentes, ipfas uelut matres dclitiarû diuitias difpergédo pauperibus abiecerunt,ôC tali modo in cœleftibus the fauris tutius côdiderût.Quod fi deuinefta aliquo pictatis officio no facis. tu feis quomodo de his rationé reddas dco.Nemo ern feit quid agalf in homine,nifi fpiritus hominis qui in ipfo eft.Nos no debemus ante tépus quic^ iuaicare,donec ueniat dominus,q Si illumina

bit ab/

-ocr page 400-

400 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;äVGVSTINVS P RO BAE,

bit abfcondita tenebramm, amp;nbsp;manifcftabit togitationes cordis, 81. tunc laus erit unicuii^ c à deo.Pci tinet tamcn ad uidualem curam tuam delitiæ fi affluant ne apponas cor, ne in ppLn nbsp;nbsp;putrcfcendo moriatur,quod furfum effe debet ut uiuat®Te in illorum numero députa/

clt;t.4 to,de quibus fcriptum eft,Viuent corda eorum in feculum feculi» nbsp;nbsp;nbsp;Audifti qualis ores,

nuncaudiSC quid ore§, unde me maxime confulendum putafti, queniam te permouct Row,8 quod ait apoftolus,Quid enim oremus ficut oportet nefcimus,amp; timuifti n^magis tibi ob

fit,non ficut oportet orare,quam non orare.Quod fic itac^ dici breuiter poteft,Ora beatâ uitam.Hanc enim habere omnes homines uoïunt.Naâi ÔJq peflîme SC per(üt^iuunt,nul lo modo ita uiuerent,nifi' eodem modo fe efte uel pofte fieri l^eatos putafent. Quid ergo aliud oportet te orare, nifi id quod cupiunt SC mail SC boni, fed ad quod perueniut(;non Crf, $ nifi boni^ Hie fortafie iam quæras,quid fit ipfa beata uita. In qua quæftione multo/ rum philofbphorum ingenia ociacp contrita funt, qui tamcn earn tanto minus inuenire potuerunt,quanto minus eius fonten^onorauerunt,eicp gratias egerunt. Prius itaqj at/ tcnde,utrum acquiefeendum fit eis quiVicunt eum beatum cfle,qui fecundum iuam uiuit uefluntatem.Sea abfit ut hoc ueru efte credamus.Quid fi enim nequiter uelit uiucref Nón ne tanto miferior efte conuincitur,quanto facilius mala eius uolutas impleturfMerito hac Cicero, fententiam etiam ipfi qui fine cultu dei philofophati iunt refpuerunt, Nam quidam eoru

uir eloquentiftimus ait,Ecce autem all) non philofoptii quidem, fed prompt! tarnen ad di fputandum,omnes aiunt efte beatos qui uiuut ut ipfi uelintifalfum id quidem, V elle enim quod non deceat,idem ipfum miferrimum,nec tarn miftrum eft non adipifei quod udis, quam adipifti uelle quod non oporteatQuiaitibi uidentur hæc uerbaCNonne ab ipiâ uc ritate per quemlibet hominem diôla lùntÇ’ Poftumus ergo hic dicere quod apoftolus ait t»7»w. I de quodam propheta Cretenfi, cum eius illi fentêtia placuiftèt, Teftimonium hoc ucrum

eft.lUe igitur beatus eft,qui omnia quæ uult habet, nec aliquid uult quod non decet. Qu fi ita eft,uide iam quæ homines non indecenter uelint.Alius uult coniugari,alius coniugio D uiduatus deinceps continenter elegit uiuere, alius nullum concubitum, nec in ipHs nuptijs experiri.Et fi aliud hic alio melius reperitur,nuIIunMamen iftorum poftumus dicere inde center aliquid ucile : fi'c SC optare filios nuptiarum ftilicet fruólum, SC eis qui (ùiccpti fuc/ tint uitam ac (alutem,quo uoto plerunq? occupatur etiam continentia uidualis. Nam 6C fi fpreto coniugio iam non optant etiam filios procreate, optant tarnen quos procreauerut incolumes uiuere. Ab hac omni cura immunis eft uirginalis integritas.Habent tamcn om nes charos SC charas,quibus non indecenter optant etiam temporalem falutem. Sedcum iftam falutem in feipfis ôi in eis quos diligut adepti homines tuerint,num potcrimus cos dicere iam beatosC Habent enim aliquid quod decet uclle. Sed fi alia non habent maiora atq? meliora SC utilitatis decorisep pleniora,adhuc à beata uita longe abfiint. Placet neigiturutfuper falutem iftam temporalem optent fibiacfuis honores ôipoteftatesT’03 nè fi per hæc confulant eis qui uiuunt iub eis,no propter hæc ipia, fed propter aliud quod inde fitbonum decet ea uellerfi autem propter inanem faftum elationispompam^]^ fluam uel etiam noxiam uanitatis,non decet. Quocirca fi optant fibi ac fuis etiam iufridz i.Tim.6 entiam rerum neceftariarum, de qua fic apoftolus loquitur, Eft autem quæftus magnus

pietas cum fufficientia, Nihil enim intulimys in hunc mundum ,fed nec auferre hinc aliz quid poftumus, Vidtum SC tegumentum habentes his content! fumus, Nam qui uolunt diuites fieri, incidunt in tentationem SC laqueum SC defideria multa amp;nbsp;noxia, quæ mergut homines in interitum SC perditionem. Radix enim omniu malorum auaricia ,qua quida appetentes à fide errauerunt,ôC inferuerunt fe dolonbus multis: Hane ergo fufficientiam non indecenter uult quifquis uult, nec amplius uult, alioquin non ipfam uult, SC ideo ncc Prouer, p decenter uuIt.Hanc optabat SC pro hac orabat qui dicebat,Diuitias SC paupertatem nc de

deris mih!,Conftitue autem mihi quæ neceftaria flint flifficienter, ut ne !atiarus rnendax effida.r,SC dicara quis me uidet, aut pauper fadtus furer SC periurem nomen dci mei. Viz

-ocr page 401-

DE , ORANDO DE^M, C PI S T. CXXr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'40«

des ccrtc 5:. iftâ fufficientiam nonappcti projeter feipfatfl,fed propter fakitefn corpbris, ÔC Congruentem habitum pcrfonæ hominis,quo habitu non fit inconucnicns eis,cum quibus bohcfteoffidofccç uîuehdum »ft. In bis itaque omnibus incolumitas hominis 8i amidtia propter feipfa appetuntur:fuflficienfia uefo rerum neceffariarum non propter (èipfam,fed ^optcr duo fupcrk»ra quæri folct,cum decéter quæritur, Incolumijas pono in ipfa uità ac laluté atque ij^egritate animi Ä corporis conftituta eft. Itcmcpamicitia non anguftisfini nbsp;nbsp;’

bus termjnanda eft. Omnes enim quibüs amor d^dileétio dcbetur,amplc(flitur, quatnuis in alio pt^eftfiusa'n alio luîpenfius indinetur.Perueftit aütem ufque aaïnimicos pro qui/ bus etiam orar^ræcipinnjr.Ita nemo eft in genere humano cui nonddeéliojôi fi non pro tautut charitate, pro ipfà tarnen communis natura; focietate debcatur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed hi nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

Inuhum iufte^ delcd:ant,aquibus uidflim (andle caftecpdiligimur.Ifta cum habentui* ut tcneantur,cum autem non habentur ut habeantur,orädum eft. Hoedne totum amp;nbsp;hæc fiint ömniaquibus bcatæ fumma uitæ colligitur,an aliqd aliud ueritas docet quod his omnibus præferaturC Nam ÔCillafufficicntia, ÔC ipfa incolJraitas,ucl propria uelamicorum,quâdiu temporalis eftjpro æternæ uitæ adepfione abijcienda efttquâquam fortaftè corpus^anffnas ucro nullo modo fanus exiftimandus eft, qui non tempbrâhbus æterna præponiL Neque hiim in tempore utiliter uiuitur,nifi ad cojtmarandum meritum quo in æternitàte uiuatur. Ad illam ergo unam uitâ, qua cumfleo amp;nbsp;de deo uiuitur,cætcra quæ utiliter Ä decenter bp tantur,fîne dubio referenda funt.ln eo quippe nofmetipfosdiligimus,fi deum diligimus:02 ex alio præcepto proximos noftros fîcut nofmeti^os ita ucre diligimus, fi eos ad aei fimiîé dileClioné quâtû in nobis eft perducamus.àDeû igitur diligimus propter feipfum,6C nos âc proximos propter ipfummec cû ita uiuimus,iara nos in-ipla bcata uita coftitutos exiftime/ mus.quafî nihil fit amplius quod oremus. Quomodo enim iam beate uiuimus, cum illud âdhuc défit propter quod unum beneuiuimusC nbsp;nbsp;nbsp;Vt quid ergo permultadifpergimur, Cdput 8

Si quærimus quid oremus, timentes ne forte ficut oportet non oremus, ac non potius cum nbsp;nbsp;nbsp;*

pfaimo didmus : Vnam peti) à dominp, hanc requirâ,ut habitem in domo doraini omhigt; bus diebus uitæ meæ:Vt contcmpici^eleôlationemlt;lei, amp;nbsp;uifitem templum ciusClbi nâcç pplw. Omnes dies no ueniendo QC tranfeundo fîunt omnes, nec initium altergiseft finis alterius, Omnes fine fine fimul (ùnt,ubi nec ipfa uita habet fînê,cuius illi dies fiint. Propter haricadi/* pifeendâ uitam beatâ ipfa uera beata uita nos orare docuit,nô in mukiloquio,tancp eo fiat üt exaudiamur quo loquaciores fiimus, cû eu oremus qui nouit, ficut ipfè dominus ait, gd hobis neceffariû fit prius^ petamus ab eo. Vnde mirû uideri poccft,quarhuis multiloquiû prohibuerit,cur nos fie orare adhortatus fît,qui nouitquid nobis neceftarium fit priùf^ pe tamus ab eo,ut diceret,Oportet lèmper orare Si non deficerc,uiduæ cuiuldâ propofito ex/ tmplo,quæ de (uo aduerfario cupicnsuindicari, iudicç iniquû (æpe interpcllando flexttad Mdtt.g audiendû,non iufticia uel mifericordia permotum,(cd tædio fuperatummt hinc admonere t«cîe i« gt;■ mur quanto certius nos exaudiat mifericors Si luftus dominus deus fine intermiiftone orâgt; tes,quando illa nec ab iniquo Si impio indice potuit aflîdua interpellatione contemni,Si cp * ' ' - ’’ libens atq; placatus bona defideria impleat eorum, à quibus aliéna peccata nouit îgnofii, fi quo cupiebat illa peruenit,quæ uoluit uindicari.llle quoep, cui amicus de uia uenefat, nee quod ei apponerethabebat,ab amico fibi tres panes cupiés accommbdari, quibus fortaftè ipfà trinitas unius fubftantiæ figurata eft,iam cum fuis fèruis dormienté petitorinftariflî/ mus Si moleftiftimus cxcitauit, ut darct ei quantos uolcbatmagis Si ipfe uitando tædium quàmbeneuolentiâcogitandolut hinc intelligeremus fi dare cogitur quicum dormiat,a pe tente excitatur inüitus,quanto det benignius qui nec dormirenouit,8i dormientes noscxcf tat ut petamus.Hinc eft Si illud : Petite Si accipietis, quærite Si inuenietis, pulfate Si apefie/ ' tur uobis. Omnis enim qui petit accipit,8i quærens inuenit,Si pulfanti aperietut. Autquis eft ex uobis homo,à quo filius fuus pancm petit,ounquid lapidem dabit ei^ Aut fi pificrat petit,nunquidfèrpentem dabitilliT’ Aut fi ouum petit,nunquidporrigit ei fcorpiumC^Si er? '

L go

-ocr page 402-

40 Z


A VG VStïN VS PRO B AE,


H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;data dare fSrjsucftn*s,qüâto magis pater ueftcr cœlcfti's g

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergofccutidumtrrailia,quæcommendati^oftolus,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dés figttißcetur in pirce,üéî proprer aquam baptifrni,ucl qu^d in huius fcculi fîuéiibus intc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ^“*‘^®btrariuseftillc fcrpcnS jquiutnon crederetardcouenenofafraudeperfuaBt:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R s çP^^^^^^^’^^’^’f^Ç^^^^^^ondumeftifèdfuturaeftjneciamuidetur^^cdadbuciîseratiîr:

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^p^senimqùxuidetarnonefifpesiaiicoDtranaseârcorpiuSpquoniamqu^cratittemâ

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitam,qua:rétro (antobliaifcitariSiîn aßtetiota iè extenditjcui noxiu c{i tetrofpkcrc, icor/ r

I • e • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauendus eft,qua uenenatam SCîculcaSâcaudatn retnjrmm habet:

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s. ^y^^dnpane,Maiiôrenim honjmcharitas,SCin.cibisatic^uitteitç^^panisatiIi[as:

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c^arius nbsp;nbsp;lapis,qaoniâ dura corda réfpauntchariügtemtiuje aliud ai^uid conwca/

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßgnißcent,tarnen qui nouit bona data daté ßlijs fuis, petere nos amp;nbsp;qua:rcre SC pub ,

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^e copellit. Quod quare fadat qui nouit quid nobis neceffarium fit priufquam petamus

to,mlt;^ere ànimam poteit, nißint^gamus quod dóminus SC deus noder non uolun/ , K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^onpotedignorareXedexerccriino^^^^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».c«r. 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^^^^^^^^P^l^^^qdódpj^paratdareJlIudenim uMm^guum

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiUednosadacapicndumparuiamp;angudi Cuniusjdeonobisdidtan Dilatamini,neßcis

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jugutnducentes cutninßdelibus.Tanto qaippe illud quad ualde tnaonu cd,quod nec oai ’

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A'! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necincorhominisarccn^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C4put 9 /Je ^or omtms illur^ebet ^fcêdcre,runiemuscapadus,quâto id SC ßdehus aedimus,

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ^Pperamu^ßrrnius,SCdcßderatnu$a.rd?ntius, InipfaergofideÓffpeamp;charitatecon

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinuato deßdenafeniper oratnus.Scdideo pentcrta interuallaboraruw SC temporum cna

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒrfais rogamus deani,uulbs rerumßgnis noßpfos adtnoneamus,quantumépinhoe deß

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deno profecenmus nobifofis innotefcamus, SCadhocagédum „ußpfps acriasexdtcmus:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’”P^?'®Sne.«cfm.flioeôrate,qi«deftaJ,udq„àmteatamu.'am,Vuænutfan.(î«cr'

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«^^‘i-^b,ttaj^camfoIasdMpo[c(kGncù,tern,ilSo„edeRd^^^^^^

iff J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;a,pcr.Scdidc,ah alijs cutisatqae fcgoc^sa}aibua

P um e j enum ^uodammodo ccpctac, catishotisadnegotium orandimcruemrcao/. ^amus, uerbisotauottisuodprosadmoncnces iaid quoddcßderamusincmdcK, ucquod fo» a. ^f‘:?^^P^^^’°'”’’jbo tngcrcat, Xpenitus extiagaatai-, mffcrebriusinffamnKair. Va

ß*^cgt;d idem Apodolas ait, Podulationes uedr^ innoteßant apud deumaio ßc aeapiendamed tanquam dco innote feant,qui cas SC antequàm eiTent utique nouerat, fed nobis innoteßantapuddeumpertolerandâ,nonapudhominesperiatdandam.Aut for tcctiaminnotcfcantangclis,qui funtapud dcum,ut quodammodo cas offerantdco,6Cde iubentc implendum eirecognouerintaßcutoportereibicognouei!

nnt, hoc nobis ueleuidenter uel latenter apportent. Dixitenim angelus bomini: Dum oraretis,egoobtaliorationemuen:raminconfpedladaritatisdei, Quxcamitaßnt, C4piaio ^iam cum diu orate uacat, id efi cum alia bonatum SC necedatiarum aifUonum noa impc diuntar odtcia,qaamuis SC in eis,ut dixhdeßderio illo iemperorandum ßt, non edimpro/ bnna nec inutile.fCieq^entmutnonnulliputant, hoc efi orate in multiloquio ßdiutius orez tur,AIiud efi fetmo multus,aliud diututnus affeifius^ f^am SC de ipfo domino fetiptu efi, quodpemoSlaaerit in orando,SCquodprölixius oraucrit,ubiquid aliud quàm nobispras bebat exemplu,in temporeprecator oppoptunus,cam patte exauditor xtcrnasfDicuntut Breu/tetcre frattes in Ægppto ctebras quidem habere orationes, fed castamen breuiflimasSCraptim ra orattff, quodammodo iaculatas, ne ilia aigilantcr eieifia, quae oranti plurimum ncceffaria ed, per produSliotes mores euancfcat atque bebetetur intentio. Ac per hoc ctiam ipß fatis odea/ dunt,hancinteniionem,ßcutnon edobcundenda,ßperduratenon pored, ita ßperduraue rit,non cito efferumpenda. Abût enim ab oratione multa loaitio,dd non deßt multa pre/ ratiOfß ferüensperfeuctatintentio, Nammultum foqui,edin orandcf rem necedariamfu/

-ocr page 403-

DE ORANDO D^VM, E PIS T. cfx XI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405

iK pcrfluis agere uerbis.Mukum autê precari.tft ad eum qucm precamur diuturna Sepia cor dis excitationepulfare.Nam plerumque hoc negocium plus gemitibusquàm ferinonibus fletu quàm affatu» Ponit autem lachrymas noftras in cofpcclu fuo,K gcmitus nofter non cft abfconditus ab co qui omnia per uerbum condidit, amp;nbsp;humana uerha non quærit. nbsp;nbsp;Nob« ergo uerba neceflaria funt.quibus commoneapur amp;L inlpiciamus quid c^pr/î j i

petamus,nqp quibus dominum feu docendum leu fledlendum efle credamus. Cum ergo dicimuSjSanólificetur nomen tuum,nofipfos admonemus defiderare,ut nomen eius quod femper ifhAum eft,etiam*apudtiomines fanólu habeatur, hoceftnoncótemnatur,quod’ no deo fed hominibus pi^deft.Et in eo quod dicimus, Adueniat regnum tuura, quod feut uefmus ieu noTimus,utique ueniet,defiderium noftrum ad illud regnum cxcitamus,ut no bis ueniatatque nos in eo regnare mereamur. Cum dicimus, Fiat uolutas tua fîcut in ccelo amp;nbsp;in terra,noDis ab illo precamur ipiam obedientia, ut fic in nobis fiat uolutas eius,qüem/ admodum fit in cceleftibus ab angelis eius. Cut^idmus, Panem noftrum quotidianum da nobis hodie,per id quod dicitur,Hodie, figamcatur hoc tempore,ubi uel illam fuffidez tiam petimus,a parte quæ excelh’t,id eft nomine panis totam fignificantes,uel facranUtum fidelium,quod in hoc tempore neceffarium eft,non tarnen ad huius temporis,fed ad illani ætemam felicitatem aflequendam.Cum d5^cimus,Dimittc nobis débita noftra,ficut nos dt mittimus debitoribusnoftris, no^dmonemus Si quid petamus,02quid faciamus,utacci/ pere mereamur. Cum dicimus, Ne nos inféras in tentationem,nos admonemus hoc petez re, ne deferti eius adiutorio,alicui tentationi uelcólèntiamus decepti, uel cedamus afnida. Cu didmuSjLibera nos à malo,nos admonemus cogitatenodum nos eftc in eo bonö,ub( nullum patiemur malum. Et hoc quidem ultimum,quod in dominica oratione pofitu eft, tarn late,tamcp euidenter Si manifefte patet,ut homo Chriftianus in qualibet tribulatione conftitutus,in hoc gemitus ædat,in hoc lachrymas fondât,hinc exordiatur,in hoc imrnore 'fe tur, ad hoc terminet orationem. His enim uerbis res ipfas memoria: noftræ commendari oportebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam quamlibet alia uerba dicamus,quæ affetflus orantis ucl praxeden/C4pw u

do format ut clareat,uel conftquendb attendit ut creftat,nihil aliud dicimus quàm quod in ifta dominica oratione pofitum eft,fi reólc Si congruenter oramus.Quilquis autem id diz dtquod ad iftameuangelicam precem pertinerenon poftit,etiam fi non illicite orat,cama liter orat: quod neftio quemadmodum non dicatur illicite, quandoquidem Ipiritu rcoatos non nifi ipiritaliter decet orarc. Qui enim dicit uerbi gratia : Clarificare in omnibus gentiz ■ bus fîcut clarifîcatus es in nobis. Et prophetæ tui fideles inueniatur, quid aliud dicit,quàm 'Sanólificetur nomen tuumC Qui dicit, Deus uirtutum conuerte nos,ói oftende faciem tuz 7? am ÔCfalui crimus,quid aliud dicic,quàm Veniat regnum tuumCQui dicit. Itinera meadi ■ tige fccundum uerbum tuum. Si ne dominctur mei omnis iniquitas,quid aliud dicit,quàm Fiat uoluntas tua fîcut in cœlo Si in terraCQui dicit,Paupertatem Si diuitias ne dederis mi P»''’««'« î® lt;hi,quid aliud dicit, quàm Panem noftrum quotidianum da nobis hodicC' Qui dicit. Me/ Ppl. 151. mento domine Dauid ôi omnis manfuetudinis eius,aut,Domine fî feci iftud,fî eft iniquiz ?fdl.7 tas in manibus meis,fî reddidi retribuêtibus mihi mala,quid aliud dicit,quàm Dimitte no ;bis débita noftra, fîcut Si nos dimittimus debitoribus noftris C Qui dicit, Aufer à me conz ; cupifeentias uentris -, Si defîderium concubitus ne appréhendât me, quid aliud dicit,quàm 'Ne nos inféras in tentationemC Qui dicit,Erue me de inimids meis deus,ôi ab inforgentiz bus foper me libera me, quid aliud dicit, quàm Libera nos à malo Et fî per omnia preca tionum fondtarum uerba difeurras,quantum exiftimo,nilfil inuenies quod non ifta domi nicacontineatôd concludat oratio. Vnde liberum cft alrjs arque alrjs uerbis,eadem ramen in orando dicere,fed non debet elfe liberum alia diccre. Hæc Si pro nobis,K pro noftris,ôd pro alienis,atq3 pro ipfîs inimicis fine fludtu dubitationis oranda font : quamuis alius pro ifto,alius pro illo,fîcut fc habent propinquitates uel longinquitates neceflitudfnum in corz de orantis oriatur aut extollat affedlus. Qui autem dicit in oratione, uerbi gratia: Domiz

L 1 ne

-ocr page 404-

40 4


« AVGVSTINVS PROBAEî


nemultiplica diuitias meas,aut damihi tantas quatas illi ucl ilK dedifti.aut honores me(» auge, aut fac me in hoc feculo præpotentem atque clarentem, uel fi quid huiufmodi.cft, hæc dicit,eorum habens concupifcentiam,non id attendeiT^,ut ex hts fecundum deunt pro fit hominibus, puto cum non inuenire in oratioe dominka quo poflit hæcuota coaptare. Quamobrem pudeat (altem petere quæ non pudet cupere, aut fî amp;nbsp;hot pudetfcd cupidilt; tas uincit, quanto melius hoc petitur, ut ctiam ab ifto cupiditatis malo liberetcui dicimus, caput t$ Libera nos à malo. nbsp;nbsp;nbsp;Habes quantufti arbitror,non folum qualis ores,ueruetiam quid

. ores,no me docéte,(èd illo quiomnes nos docere dignaftis eft.üeata uita qurrÄa eft,hax: à domino deo petenda eft.Quid fit beatum efte, à multis multa funt di(putata,(ed nos ad pfalm. 14J multos SC ad multautquid dicimusC Breuiter in (çriptura dei uÂacitercç Jktum eft#Qcaz tus populus cuiuseft dominus deus eius Jn ipfo populo ut fimus, atlt;^ ad euni contempla K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum, SC cum eo fine fine uiuendum perucnire poffimus, finis præcepti eft charitas de cor/

de puro,SC confcientiabona,SCfide no^dlaftneifde tribus,pro confcientia bona fpcs poz fita eft.Fides ergo SC fpes SC charitas aq^um perducunt orancem,hpc eft credentcmjpc/ raalfem,defi'derantem,SCquæ petat à domino in dominka oratione cofideranteni, Iciunia SC ab alqs uoluptatibus fine falutis negleclu carnalis concupilcentiæ refrenatio, maximccp PpB. nbsp;nbsp;eleemofynæ multum adiuuant orationem,ut^^ofltmus dicere. In die tribulauonis mea: de/

urn exquifiui manibus meis,noóle corant eo,ôC non fiBn deceptus. Quomodo enim dcus caput 14 incorporalis SC impalpabilis manibus exquiritur,nifi operibus exquiraturC nbsp;nbsp;nbsp;Adhuc eft

fortafte quod quæras, cur Apoftolus di^erit, Quid enim oremus ficut oportet nefcintus, Row.« Nequeenim uilo modo credendum eft uel ipfilm, uel quibus ifta diccbat dominicatn ne/ fcilTe orationem.Cur ergo putamus hoc eum dixifle,quod nec temere potuit nec ntcndaci/ ter dkere,nifi quia moleftiæ tribulationes^ temporales plerumque profunt, ucl ad fanan/ dum tumorem (ùperbiæ, uel ad probandam, exerccndamue padentiam, cuiprobatæ SC exercitatæ clarior merces uberiorc^ feruatur, uel ad quæcunque flagellanda SC abolenda p peccata:tamen nos nefcientes quid ifta profint,ab omni tribulatione optamus liberari. Ab hacignorantia nec feipfum Apoftolus oftendit alieniim,nifi forte quid orarct ficut oportc I. Corin. IX ret (ciebat,quando^euclationum magnitudine ne extolleretur datus eft illi ftintulus camis angelus Satanæ,qui eum colaphisarer, propter quod ter dominum rogauit ut cum auter/ ret ab eo, utique ficut oportet nefciens quid oraret. Denique dei refponfum cur non heret quod uir tantus orabat,8C quare fieri non expediret,audiuit;Suffic{t tibi gratia mcaiNam uirtus in infirmitate perficitur.In his ergo tribulationibus quæ poffunt SC prodefte SC noce re, quid oremus ficut oportet nelcimus, SC tarnen quia dura,quia molcfta,quia contra fen/ fum noftræ infirmitatis funt, uniuerfali humana uoluntate ut à nobis hæc auferantur ora/ mus. Sed hoc dcuotionis debemus domino deo noftro,ut fi' ea non abftulerit,no idco nos ab eo negligi exiftimemus,(ed potius pia patientia malorum,bona (peremus amplior3,fic enim uirtus in infirmitate perficitur. Ndnullis quippe impatientibus dominus deus quod N«w. u petebant conceflit iratus,ficut contra Apoftolo negauit piopitius. Nam Icgimus Ifraditas quid SC quomodo rogauerint SC acceperint,fed cxpleta concupi(centia,imparicntiacft graz ». Rfg. s uiter caftigata.Dedit Si regem petentibus (ecundum cor corum,ficut (criptum cft,nó fecun er X dum cor fuum.Dedit etiam quod diabolus poftulauit,ut probandus eius famulus tentarc L«c« 8 tur.Exaudiuit rogantes SC immundos fpiritus, ut in multos fucs legio dæmonum mittete/ tur.Hæc (cripta funt,ne forte quifque magnipendat fi focrit exauditus, cum aliquid impart enter petit,quod non impetrase plus profit:aut (è abijciat, SC de diuina erga fe miferatione de(peret,fi no exaudiatur cum forte aliquid petit, quo accipiendo affiigatur atroaus, uel à prolperitate corruptus penitus euertatur. In talibus ergo quid oremus ficut oportet nefei/ mus. Vnde fi aliquid contra quod oramus accident, patienter ferendo SC in omnibus gra/ das aoendo,hoc potius oportuiffe quod dci,non quod noftra uolutas habuit,minime du/ bitare debemus.Nam SC huiufmoai exemplum præbuit nobis file mediator,qui cum dixif

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;let,

-ocr page 405-

DE . ORANDO , DEVM, E PIS T* CXXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40$

X fet: Pater fi fieri poteft,tranfeat à me calixiffc, humanamin'fèuoluntatem ex hominis fii? fccptionc transformans,continuo fubiecit,Verum non quod ego uolo/ed quod tu uis pa/ ter.Vnde merito per unius ob^dientiam iufti conftituuntur multi. Quifquis autem illam unam petit à domino, SC hane requirit,certus ac fcoirus petit, ncc timet ne forte obfit cum acceperit, fine qu^nihil prodeft quicquid aliud ficut oportet accegerit. Iplà eft cnim una* uera,ôi fola bcata uita,ut contcmplemur domini deleÂationé in æternum, immortales at/ que ineorru^tibilcs corpore ôi fpiritu .Propter hdhc unam cætera rcquiruntur,amp;: non inde? center pemntur.Iftam quifquis Ifebuerit,omnia quæ uult habebit,nec âliquid ibi uelle eft, qui nec haberc poterit quod non dccebit.Ibi quippe cft fons uitæ,quem fîtire nunc oportet in or|ponc,qu^idiu in nbsp;nbsp;uiuimus,K quod fperamus nondum uidemus» in protedlione

alarum cius, ante quem eft omne defiderium noftrum, ut inebriemur ab ubertate domus eius,amp; torrente uoluptatis eius potemunquoniâ apud eum efl forts uitæ, in luminè eius uidebimus lumen: quando fatiabitur in bonis defiderium noftrum:ÔC nihil erit ultra quod gemendo quæramus, fèd quod gaudendo tene^us. Vcruntameti quiâ ipfaeft paxqui^ præcellit omnem intelleélum, etiam ipfam in oratione pofeendo, quid oremus ficut dpor/ Ramp;w.g tet,nefcimus.Quod enim ficut eft cogitate non poffumuSjUtiqrte nelcimuSiled quicquid co gitanti occurrerit,abrjcimus, refpqimus, im|gt;robamus,non hoc efte quod qu^imus noui? mus, quamuis illud nondum qualafit nouerimus» nbsp;nbsp;nbsp;Eft ergo in nobis quædam,ut ita di

cam,do(fta ignorantia,fed doôla fpiritu dei,qui adiuuatinfirmitatem noftram. Nam cura dixiffet Apoftolus, Si autem quod non uidemi fperamus, per patientiam expedlamus* Ibi fubiecitjSimiîiter ôi fpiritus adiuuat in j»rmitâtem noftram.Quid cnïm oremus ficut 0/ porter nefcimus,fed ipfe fpiritus interpellât pro nobis gemitibus irtenarrabilibus: Qui au/ tem ferutatur corda, feit quid (piritus tapiat, quia fecundum deum interpellât pro fandtis* Quod non fie eft inteUigendum,ut exiftimemus fandlum ipiritum dei,qui in trinitate inco

B ,mutabilis deus eft,^ cum pâtre amp;nbsp;filio unus dcus,tanqüam aliquem qui non fit quod deus eft interpcllarc pro lartdtis, Didtu quippe eft:Interpellat pro fanClisj quia interpellare fan? «ftos facit,ficut didlum eft,Tentat uqs dominus deu^ uefter,ut iciat fi diligatis eum,hoc cft Deut» 13t ut feirç uos faciat.lnterpellate uti(^ fandlos fadt gemitibus incnarrabiifbus,! nfpiras eis de fiderium etiam adhuc incognitæ tantæ reigt;quam per patientiam cxpedfamus. Quomodo enim narratur,quâdo defilt;^ratur quod ignoraturCNâ utiq? fi omnimodo ignoraretur,no defideraretur: ÔC rurius, fi uidcretur,,nô dcfideraretur,nec gemitibus quæreretur * nbsp;nbsp;nbsp;Haec

ornnia c6fiderans,amp; fi quid aliud de hac re tibi dominus infinuauerit,quod uel mihi no oc cutrit,, uel did à me longû fiiit,conccrta in oratione uincere hoc fèculumiora in ipc,ora fîdeli ter amp;nbsp;amanter,ota inftanter atep paticnter,ora ficut uidua Chrifti. Quâuis enim ad omnia mêbra eius,hoceft ad omnes qui in eum credunt,8i cius corpori fociantur,fi'cut docuiGora te pertincatjfpecialiter tarnen diligentior cura orationum in icriptura eius uiduis inuenitur iniundla.Nam duæ fucrunt Annæhonorabilitcr nominatæ,una coniugata quæfandlum cRcg .t Samuelern peperit,alia uidua quæ fandtumfandlorû cum adhuc infans effet agnouit.Ora uit ÔC coniugata in dolore animi SC afflidtione cordis,quia filios non habebat : tune ip(um Samuclcm impetrauit,ÔC acceptum deo reddidit,quia cum pofteret uouit.Sed oratio eius quomodo ad orationem illam dominicâ pertineat,nô facile rcperitur,nifi quia in eo quod ibi pofîtum eft,Libera nos à malo,nô paruum malum uidetur, SC nuptam eflè,ÔC frudîu ca tere nuptiarum,cum (ola exeufet nuptias procreandorum caufâfiliorum. De ilia ucro An/ vtirei i na uidua uide quid (criptum fit.Quia no diicedebatde tcmplo, iciunqs SC obfecrationibus Lwc.t feruicnsnodte ac die. Nec aliunde Apoftolus quod ÔCiupra commemoraui : Quæ autem lt;nbsp;uera uidua eft, îquit,ÔC deiblata, iperabit in domino,ÔC perfîftct in oratioibus nodte ac die. Et dominus cum femper ad orandum SC no dcficiendum noshortaretur,uiduam comme/ morauit,quæ liçct iniquum SC impium iudicem, ac dei SC hominum contemptorem ad au/ diendam caufam fuam affidue intcrpellando conuertit.Quantum ergo præ cætcris uiduæ *

gt; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L } debeant

-ocr page 406-

40^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTIN VS, VICTORIA NO. .

debeant uacarc orationibus,fatts hinc I'ntelh'gipoteftjquod omnibus ad fufcipiendû orâdi ftudium de uiduis propofitum eft exhortationis exemplum.Quid aut in hoc operis gene re in uiduis eledu eft, nifi deftitutio amp;nbsp;defolatio lt;nbsp;Quapropfcr fi fe omnis anima intcUigat in hoc feculo deftitutam atlt;$ defolata quamdiu peregrinatur à domino,profcdto quanda uiduitatem fuam deo defenibri aflidua SC impenfîflîma precatioecomcgdat. Ora ergo uc uidua Chrifti,nondum tabes eius confpeôlû,cuius prccaris auxilium. Et licet fis dinflima, ficut pauper ora. Nondu em ueras futurffeculi diuitias habcs, ubi nulla dam^a formides. Licet habeas filios SC nepotes,numerofamc^ familiam,qâod SC«fupra diótu eô,Âüt dcfola ta ora : incerta font enim omnia temporalia,etiara uf(^ in finem uitæhuius in noftra cofo/ latione mafora.Tu aut ß ea quæ forfom font quæris SC fapis,ætlt;lna ôi ccrta defiderâ^quæ . quamdiu non habes.ctiam faluis omnibus atc^ obfoquentibustuis,tan^ defolatam depu

tare te debcs,Et fi tuo profedlu.etiam tuo exemple religiofiftima nurus tua, SC aliæ fanôtæ uiduæ uirginesc^ fob ueftra cura focuriqsconftitutæ,quanto enim magis domum ucftram pie traétatis, tanto impenßus orationibu^nftarc debetis, rerum præfentium no occupât« negdtris,niG quæ flagitat caufa pietatis. Sane memincritis SC pro nobis no ncgligen^r ora re. Nolumus em fic nobis honoré quem periculofom gerimus deferatis.ut adiutoriu quod neceflarium nouimus auferatis.A familia Chrifti oratu eft pro Petro,oratum eft pro Pau Io,SC nos in eius familia effe gaudemus,SC incoparabiliftr plus quam Petrus SC Paulus ora/ tionum fraternarum auxilrjs indigemus.Orate certatim concord i fanóloc^ ccrtamineinon enim aduerfos alterutrum certatis,fed adherfos diabolum fandfis omnibus inimicum. In ieiunïjs SC uigilqs,SC omni caftigatione corporislt;(uam plurimum adiuuatur oratio. Facile quæiç ueftrum quod poteritiquod altera minus poteft,ea quæ poteft faciat, fi in altera di/ ligit, quod ideo quia non poteft ipfo non facit ; proinde quæ minus ualct, non impest plus ualentem, SC quæ plus ualet,non urgeat minus ualentem.Cpnlcientiam quippe ueftra deo debetis.Nemini autem ueftrum aiiquid debeatis,nifi ut inuicem diligatis. Exawdiat tc p dominus,qui potens eft facere fopra quam petimus aut intelligimus.

Auguftinus Vfdoriano presbytero, confolas et#n ad toleranter accipienda m^a quæ Barbari ir^taliam ÔC Hiipaniam inciirfionetn facientes, inferebant fanâis uiris ^facris uirginibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exxH

o H r N o diledliflimo SC defiderantiflimo fratri SCcompresbytero Viótoria^ no, Auguftinus in domino ialutem. Litteræ tuæ impleuerunt grandi do/ lore cor noftrum,quibus pctifti,ut prolixo opere aliqua refponderem,cum tali/ --------- bus mails magis prolix! gemitus SC fletus,quam prolixi libri debeantur. Totus quippe mundus tantis affligitur claaibus,ut pene pars nulla ten arum fit,ubi non talia qua lia îcripfifti committantur atque plangantur.Nam ante paruum tempus etiam in ilbs foli/ tudinibus Ægypti, ubi monafteria feparata ab omni ftrepitu, quafi fecura del^erât,à Bat baris interfedli font fratres.Iam ucro quæ modo in regionibus îtaliæ, quæ in Gallijs nefaz ria perpetrata finnetia uos latere no arbitronde Hiipanis quolt;$ tot prouinciis,quæ ab his mails uidebantur intâôlæ,cœpcrunt iam talia nunciari.Sed quid longe imusfEcce in regy one noftra Hipponêfi,quoniâ cam Barbari no attigerunt, clericoru Donatiftaru, SC Cirefo • ccllionum latrocinia fic uaftant ccclefias,ut Barbaroru fortafle fatfta mitiora fint. Quis cm Barbarus excogitate potUitquod ifti,utin oculos clericoru noftroru calcem SC acetu mitte/ rent,quorum membra ctiâ cæteraplagis horrendis uuIneribusi^fautiaruntfDcprædâtur etiâ domos,aliquas SC inccndutit:frult;ftusaridosdiripiunt,humidosfundût:SC talia cæteris comminando,multos ctiam rebaptisati côpellunt.Pridie quàm ifta ad te dilt;ftarcm,ex uno loco per huiufmodi terrores xl. SC oéto ariimæ mihi rebaptizatæ rcnunciatæ font,Plangcn • da font hæc, non miranda,SC exclamandum ad deum, ut non fecundum mérita noftra,fed focundum miièricordiam foam à tantis malis liberet nos . Nam quidntique Iperandum foit generi humano, cum hæc 6Ç in prophetis ôC in Epângelio tanto ante prædida fint

Non

-ocr page 407-

DE AFfÄiCTIONE PipRVM. ; EPIST, CXXII 407

A debamp;mustamnobifîpfiseflecotrafqîutcrcdattiusquandoleguntunôCqucramur quâdo copknturîfed potius ôl, illi qui incrcduli ftiErât hæc in ianôtis libris cofcripta lege/ rét uel audircnt.nunc faite credere deberét eu copied iam uidennut de bis tam magnis pref furis tan^ in torculari domini cféi noftri, ficuc amurca infideliû murmurantiû Si Blafphe/ mantium fluitata o|pum quoque fidelium confîtenrium ÔC orantïum exprimi Si liquari no ccffct.DIis enim qui contra Chriftianam fidem querelas impias iacftlre no quieicunt, dicen i.de ciuiute tes,quod ante^uam iftadoôlrina per mundum prcdicaretur, tanta mala non patiebatur genus humi^ym, facile eft qk Euaagelio reipondcrc. Dominus enim dicit: Seruus nefeiz ens uoluntaté domini iùi amp;nbsp;faciens digna plagis,uapulabit paucis,Scruus autem (ciens üo luntat^ dominftut,amp; faciftis digna pIagis,uapuIaDit mukis. Quid ergo mirum fi Chri/ ftianis temporibus ifte mundus tanquam feruus iam leiens uoluntatem domini fui Si fact ens digna plagis,uapulat multisf Attendùnt quanta celeritate Euangclium prædicatur, Ôi! non attendùnt quanta peruerfitate contemnitur.Serui autem dèi humiles Si fandfi dupîici ter mala temporalia patiuntur,quia Si ab ipfîs imnis Si cura ipfis patiuntunhabent confo Utiones fuas,amp;: foem foturi feculi.Vnde didt.apoltolus: Non funt códign^ paflîoneshu Ro«.g ius temporis ad wturam gloriara quæ reuelabitur in nobis. Proinde cbarifiime etiam iilis quorum uerba dicis te perferre np ggflè.quoniam dicunt.Si nos peccatores ifta meruimus* quare Si ferui dei barbarorum ferro perempfl funt,amp; ancillæ dei captiuæ dud:æ funt,humi . liter Si ueradter Si pie refponde.Quantamlibet enim iuftidâ ièruemus, quantâlibet dorai/ no obedientiam exhibeamus,nunquid meliores eflk poffumus illis tribus uiris qui in carai no ignis ardétis pro conièruanda lege dei pj^iedi funtçEt tarnen lege quid illic dicat Aza/ das unus extribus,quj aperiens os fuum.in medio ignis dixit:Bencdidus es domine deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

patrum noftrorum Si laudabile Si gloriofum nomen tuum in fecula, quoniam iuftus esin omnibus quæfecifti nobis. Si omnia opera tua uera ôi redæ uiæ tuæ, Si omnia iudida tua

B ueritas. Si iudicia ueritatis fèdfti per omnia quæ intulifti nobis Si ciuitati fandæ patru no/ ftrorûHierufalcm:quoniâ in ueritate Si iudicio intulifti nobis omnia hæc propter peccata noftra, quoniam peccauimus. Si legi^æ non paruimus, amp;nbsp;mandatis tuis non obaudiui/ mus,ut bene nobis eflêt;amp; omnia quæ intulifti nobis,iudicio uero intulifti,K tradidifti nos in manus iniquorum inimidffimorum tranftixgarum, SL régi iniufto Si ^eflîmo ultra uni/ uerfam terram» Et nunc non eft ut poftimus aperire os,Vere confufio amp;nbsp;opprobrium faifti fumus feruis tuis,6i eis qui te colunt. Ne tradideris nos in perpetuum propter nomé tuum domine, Si ne dcfpexeris teftamentum tuum, amp;nbsp;ne abftuleris mifericordiam tüarrt a no/ bis, propter Abraam qui à te diledius eft,amp; propter Ifaac feruum tuum,ÔC Ifraél fanótuni tuum, quibus locutus es, multiplicaturum te fernen eorum ut aftra cceli Si arenam maris: quoniam domine minimi fadi fumus præ omnibus nationibus, SL fumus humiles hodie interrapropterpeccatanoftra. Videscerte frater,qualesuiriquàmfandiquàmfortesiti medio tribulationis,ubi tarnen eis parcebatur,6i eos urere ipfa flamma ucrebatur, peccata fila confitebantur,pro quibus le digne ôil iuftehumiliari noucrant nectacebant. Nunquid etiâ meliores elfe poffumus ipfo Daniele,de quo per Ezechiele prophetâ dicit deus ad prirt dpem Tyri,Nuquid tu làpietior quàm Daniel cs,Et qui ponitur unus in tribus iuftis quos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tg

dicit deus ibios le elle liberaturu.oftêdens uticç in illis tres quafdam formas iuftoru, quos • ita le liberaturum dicit, ut nec filios fuos Iccum liberarent, lcd ipfi foli liberarêtur,Noë,Da niel SL lob. Lege tarnen etiam precem Danielis,6C uide quemadmodum in captiuitate po/ fîtus peccata non tantu populi fui, uerumetiam fua confiteatur, SL pro his dicat per iuftidâ dei lè ad illam captiuitatis pœnam SL opprobria pcruenifle.îÈtic enim feriptura eft: Et dedi Ddtiiel.9 faciera meam ad dominum deum ut quærcrem prcces SL oblècratiqnes in ieiunationibus vnâtioti SL làcco,ÔC precatus lum dominum déum meum,ÔC cofelfus fum,K dixûDominc deus ma gne SL mirabilis, SL qui lèruas teftamentum tuum, SL mifericordiam diligentibus te, SL fer/ uantibus præceptatua, peccauimus* adwcrfus kgem fedmus, impie eÿmus, SL reccflîmus

X 4. ôidecli/

-ocr page 408-

SC decïinauimus à præccptis tûis, à iudiajs tuis,amp; non exandi'uimus feruos tuos prophc/ tas, qui loquébantur in nomine tuo ad reges noftros, amp;nbsp;ad omnem populum terræ. Tibi domine iüfticia,nobis autem confufio fadci,ficut dies hic uiro luda amp;nbsp;habitantibus Hicm falem SC omini Ifrael qui proximi fiint SC qui longe funt in omni terra, in qua eos diiremi/ nafti propter contumaciam eorum, quia improbauerunt te domine. ^obis auté confußo faciei, fegibusnoftfis,prindpibus noftris, SC patribus noftris,quia peccauimus tibi domh nedeohoftro miierationis SCpropitiati^nis, quoniam receffimus SC nó audÄiimus uocem domihi dci noftri,ut eflemus in jxæceptis legis huius, q«am d^dit in conlpe^Jlj|»noftro per manus ieruorum cius prophetarum omnium Ifrael. Peccauerunt enim aduerfus legem tu am,ÖC dcclinauerunt ne audirent uocem tuam, SC iuperuenit nlt;Ä?is maledïâao SC iupuran/ dum.quod (criptum eft in lege Moyfi ièrui den qaoniam pcccauimus. SC ftatuit fermoncs fuos quos locutus eft ad nos SC ad indices noftros, qui iudicabant in nos Juperduccrc ma/ la magna, quæ nunquam fadla iunt fub omni ccelo iecundum ea. quæ faóta iùnt in Hicm falem, ficut fcriptum eft in lege Moyfil^tnnia mala hax uencrunt ad nos, SC non rogauiz miüB dominum deum noftrum ut auerteret à nobis delióla noftra, ÔC ut intelligetemusoz mnem ueritatem tuam.Et uigilauit dominus deus ad omnem fanlt;ftum iiium, SC perduxit eaquæ fecit ad nos, quoniam iuftus dominus deus nçfkr^ omni mundo liio quem fecit, • SC non audiuimus uocem eius.Et nunc domiril deus i^ftcr,qui eduxifti populum tuum dc terra Ægypti in manu forti, SC fecifti tibi nome ficut dies hic,delicta aduerfiis legem tuam szc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedmas,domine in omnibus mifericordÉa tua. Auertatur itacç impetus tuusÄ ira tua à d/

crta\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitate tua Hierü(àIcm,8C populus tuus in coft^onem uenit omnibus qui circum nos fûnt.

Et nunc exaudi deus nofter preces fcrui tui, SC orationé cius, SC oftcnde nobis faciem tuam ad fandlifîcationé tuam,quæ deferta eft propter te.lnclina domine deus meus aurem tuam SC exaudi,aperi oailos tuos,SC uide interitum noftrum,SC ciuitatis tuæ Hieru(àlc,fuper qua inuocatum eft nomen tuum, quoniam non in noftra iufticia iadlauimus precem noftrâ in q confpcôlu tuo,fèd ad miièricordiam tuam quæ magna eft. Exaudi domine,propiriarc do/ minc,intende domine,6C ne tradideris propter te deq^meus,quoniam nomé tuum inuoca/ turn eft in ciuitatejua fuper populum tuum.Et adhuc me loquente SC orante SC enumeran te peccata mea SC peccata populi mei. Vide quemadmodum fùa peccata prius dixit,SC poz ftea populi iùi.Et hanc dei commendat iufticiam,SC hanc dcilaudem dicit,quia non iniuz fte,fedpro pcccatis eorum flagellât etiam ipfbs fanftos fiios. Si ergo ifta dicunt qui excel/ lêtiftima fanclitate ignés SC leones circa fe innoxios habucrunt, quid nos oportet diccrc in humilitate noftra,qui tam longe illis impares fumus, quantâcuntç iufticiam feruare uidca m.urc' Sed ne aliqs exiftimet illos dei fêruos,quos diets à Barbariainterfe(ftos,fic illam moc tem euadere debuiffe, quomodo très illi uiri ab ignibus, SC Daniel à léonibus liberatus eft, feiant ilia propterea faefta miracula,uteos ucru deum coIerc crederent rcges,àquibusin ilia fupplicia tradebantur. Hoc ein erat in occulto iudicio SC milêricordia dei,ut illis rcoibus co mocló confuleret ad falutem, Antiocho autem regi, qui Macabæospœniscrudelibus ity tcremit,nolnii ita confulere,(èd eoru gloriofiffimis paflïóibus cor duri régis acriori reacritsi , _ te puniuit.Lege tamê,etiâ unus illorum qui fèxto loco patiebatur quid dicat. Ita enim fcri/ ptum eft:Et poft hunc fèxtum applicuerutCu m cp hic tormentis excrudatus morerctur,di xit; Noli te icducere proptér nos,hæc patimur peccantes in deu noftrü,SC faóla funt hæc di gna nobis*: Tü autem noli te putareimpunitum iùturum,qui aduerfus deumSClcgcm cius

p‘^t:catis fuis fe flagcllari à domino cófitentur.De quo (criptum eft:Quem enim diligit doz Hftr.ix. minus corripit,flagcllat autem omnem filium quem recipit. Vnde SC Apoftolus : Si enim i.cor.ii. nofmetipfos iudicarcmus, à domino nó utim iudicaremur: Cum iudicamuraût,à domino cörnpimur,ne cu hoe mudo dânemur.Hæc ndcliter lcgc,fideliter prædica,SC quantu potes cauç,SC cauendu doce,ne aduerfus deum in his tentatióibus SC tribulatióibus murmurctur.

Bonos

-ocr page 409-

DB F t Î C Tï O N E P I Q R V M, E PI ST, X?XXH 4olt;gt; A Bonos dids Jei' fèruos amp;nbsp;fideles ÔJ landlos, ^adi'o barbarorum peremptos. Quid autcm intereftjUtrum eos fèbris an ferrum de corpore foIueritCNon qua oocafioncjled qualcs ad feexcant dominus attedit in femis luis,nifi quod maiorem habet pcenam languor diutur nus quam citiffimus exitus:5C tarnen etiam ipfum languorem diuturnum Si horrcndum le gimus, qualcm pafiTus eft lob ille,cuius certe iufticiæ deus ipfe qui f^lli non potell,talc per/ hibetteftimonium. Grauifiima lane Si multum dolenda eft ilia captiuitas fceminaru ca/ ftanim atque fandlarum, fed non eft c^tiuus earum deus,nec captiüas deferit luas fi no/ ». de ciuitdte uit fuas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;illi fandli «^uoruA pafliones Si confefTiones de fcripturis landlis comme

morautab hofti^us dudli gtque in captiuitate pofi'tiàlla dixcrunt quæ confcripta leguntur ànqbè,utdilcamus captiuos dei feruos non deferi à domino luo. Vndc autê fcimus quid ctiam per iftas omnipotês fiC milèricors deus in ipla terra barbaricafieri uçlit mirabilium lùûrum. Tantum no cefletis pro illis ingemifccre ad deum. Si quærere quantum poteftis, gt;nbsp;K quantum ipfe pcrmittit, cum tempus Si facult^m dederit, quid de illis fadlum fit, uel qu^ Ueftra poftînt habere folatia. Nam Sitilènfirante paucos annos Seucri epifcopi ne/ pris fandlimonialis à barbaris dudla eft. Si per mirabilem dei mifericordiam, cum hofloz, re magno fuisparentibus reftituta eft. Domus enirn ilia barbarorum ubi captiua ingrefta cft,fubita cœpitdominorum infirifffete iad^ri.ita ut omnes ipfi barbari,tres nifî fallor uel amplius fratres periculofi'ftîma infirfhitate laborarêt. Quorum mater animaduertit puel/ * lam deo deditam,ôi credidit quod eius orationibus Rii fîlq poflent ab imminêtis iam mot tis periculo liberari,petiuit ut oraret pro cis, pollicens quod fi falui fadti eflcnt,eam fuis pa tentibus redderent. leiunaUit ilia Si orauit, exaudita continuo, eft. Ad hoc enim fadlum «■at, quantum exitus docuit. Ita illi tam repenrino dcibeneficio falute percepta, mirantes earn Si honorantes, quod eorum mater promiferat implcucrunt. Ora ergo deum pro cis, Si roga ut etiam iplas doceat talia dicere, qualia fupra memoratus fandtus Asarias,inter

B cetera in oratione^confeffîonefuafudit ad deum. Sic enim funt illæ in terra captiuita/ tis fuæ, quomodo erant illi in ea terra ubi nec facrifi'care more fuo poterant domino, ficut nec iftæ poffunt uel ferre oblationcnFad altare dei, uelinuenire ibi facerdotem per quem offerant deo.Donet ergo eis dominus ut ei dicant quod Asarias dixit in coniequcntibus Daniels precum fuarum, Non cft in hoe tempore prineeps Si propheta amp;nbsp;dux, non holocaufta neque oblatio, neque lüpplicationcs nec locus ad lacrificandum in confpedlu tuo Si inae/ nire mifericordiam, fedin anima contrita Si fpiritu humilitatis accipiamur. Sicut in holoz cauftomatibus arietum Si taurorum. Si in multitudine agnorum pinguium, fic fiatfacrifi/ cium noftrum in confpedlu tuo hodie perfi'cere füblèquentes te, quoniam non erit confus fio his qui in te confidunt, Et nunc fequimur in toto corde Si timemus te. Si quærimus fa/ ciem tuam domine,ne confundas nos,fed fac nobifcum fecundum manfuetudinem tuam. Si fecundum multitudinem mifericordiæ tuæ. Si libera nos fecundum mirabilia tua, Si da gloriam nomini tuo domine, Si reuereantur omnes qui oftendunt leruis tuis mala,6C conz Fundantur ab omnipotentia tua,ÖC uirtus eorum conteratur,öi feiant quoniam tu es domj nus deus folus, öigloriofus in uniuerfb orbe terræ. Hæc ilîis dicentibus Si ad deum inge/ iz.lt;i.5lt;tddcii mifccntibus,omnino fuis aderit qui fuis adeffeconfueuit. Et aut nihil in earum caftilfimis membris libidine hoftili pèrpetrari permittet.aut fi pcrmittit,cum earum animus nulla co/ ». de (^iuiutc fenfionis turpitudine maculatur, etiam carnem fuam defender à crimine, Et quicquid in ea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»8

neç comifit, neepermifit libido patientis, folius critculpa facientis, omnisque ilia uiolentia non pro corruptionis turpitudine, lèd pro paffionis uulncr{*deputabitur. Tantum enim in mente ualet integritascaftitatis, ut ilia inuiolata, nec in corpore poffit pudicitia uiolari, cuius membra potuerunt fuperari. Hæc epiftola pro tuo defîderio breuis,pro meis tarnen occupationibus multum prolixa. Si propter pcrlatoris feftinationcm nimis accelerata fufe ficiat charitati tuæ, Multo ubérius uos dominus confolabitur fi feripturas eius intentiflî/ melegeriris.

-ocr page 410-

AV GV ST IN VS ORONTIO, OFFÏCIO.SA

Auguftihixs Orontio tefâîutans ûlum» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiüola C X x 111 c

o M r N o eximio tnentocp hanorabili amp;nbsp;rafdpiedo fih'ó Oronn'o,Augu/hnuj, quod aduentu eximietan's tax Iittaw's etiam prxueniredignatus cs, amp;nbsp;ante cotaitam mtßfli colloquia, ut tao prius affata quam afpcóta traeremut, amp;nbsp;diu dcßderatam no^tciam epidola tua quodammodo prx§un:antc9,expeótaretausaai/ caperemas,domtneeximiemeritoæ honorai blits amp;nbsp;rulapiende Eli, Reddo itaque mentis tais âiprxcarrentibas officijs dèbitam rclàla/ ob^qaiam, incolumitate tuam gaudensnancamp;tam,6ptanscp cdtiitafm,Etquod telcnptaexigùitatis meæ iure prxrogatæ beneuolentixrepoicaido addidilii dicens. Si ta/ ponumas promcreri, nullo modo aadeo deiperare, fartttitads eiardem,cuius haaRupro noilro modulo aliquid fumusdpfum fontem non iolum laada ^obiicam p3tcicipandam,ói tuxprudentixplacitarum,atdeusincópa/ tabiliterati^ iacommatabiliter bonus^ai perfuam potentiam tam bonx mentis eil inüi/ ^daiper gratiam refhtutonln^lamê te deus omnipotens feliciorem^ tueatur do mineeximiemeritocphonorabilisacrurdpiendeEii.

bonorabiIiterampJededoElio yn^io,Auguilinus, Q^l(^lt;JuidEisiècudam/ècuIihaiuscurium,nosta fynceriirimo conierao noRro Olympio Cbriiliano EdcliiTi

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcribimus. Hoe enim tibi eiïê^itnas omnigloria olorioEas,X omni fubli/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitate lablitmas. Pama quippe ad nos pertulithonorem te adeptam eiTe celGoretn, qux

^ram uera eHet,nondum apud nos fuerat conhrmatam, cam hxc icribendi uenit occaiio» Ro/», H ^dquonianouimus te â domino dididffè,non alta iàpere^ièd hamilibus conièntire,qao/ libet culmine proaedlus c^s,non aliter quam Ibles htteras noilras teaccepturum e/Te prx d famimus,domine dilc^iiJi'me,Siin ChriflimembrishonorabiliterampleaendeEli.Tem/ pórali uero tehdtatead xterna lacrate prüderer aiuKi minime dabitamas, at quanto plas potes in hac terrera rcpublica,tanto plus impendas cceleili illiqax te in Cbriilo peperit ci/ ditatii quod tibi uberias rependatar in regt one uiaentium, 3^ in aéra pace iècarorum ac E/ ne nnegaudioram.Samili fratris ôicoepiicopimet Eonifadjpetidonem taxrarius chari/ tati commendo,ne forte nuncGeripoiTit quodante non potuit» Cam cnim poffetGneuI/ la ^rGtan quxGione quod prxceffor eias,qaamais Gib alieno nomine cdparaueranôi fub ecdeGx nomine poifidere tam cceperat,côGqaenter etiam ipG retinere,nolumas tamé quo hiam GGi debitor Gnt,hancGrupulum habere in conGientia, I^eqae enim Gaus iGa, quia Gfeo Gebatjideo non Gcbat.qaia illeqaidem PaaIas,poGquàm epiGopus fadtuseG,renun xiataras Giis omnibus rebas propter immeniùm camulam GGaîiam debitoram, exaéta quadam cautionedn qua certam ei pondus debebatar argentfhocexiguo Gccello undent dtam fuGentaret tanqàam EccIeGxcomparaait, Gb nomine tancpotcnti0imxdomus,ac etiam ex ipGs morem faam Gquéns cam GGo nô folaerer, nullas exadtoram molellias pa/

, teretartlGeaatemqaieidemEccGGxillo deGndto eGordinatas, timuithosagros fuGi/ pere,SCcum poGètpro folis GGahbas debitis,qux de memoratispoGèGianculis ille contra/ xeratimperiale beneGdum poGalare, totammalaitconGterb quod cas Paulus deargento forte,drwio proprio,cum eGecGGo obnoxias,de aGario emerac,ac cas cccIeGa GGeripotcG,non occul ta cpiGopi iniqaitate,Gd maâifeGa ChriGianiimperatoris libcralitatepoGîdcat. QuodG Geri non potcG,melius inopix laborem Grai dei tolerant, qaàm ut ncceGariorum facalta/ tem cam conGientia Gaudis obtineanrAd hoc tuam fuGragium petimus imparn'ri digne/ ris: quia id quodprimo impetratum eG, noluit aUegare,ne iterum fupplicandiGbiintcrcla deretfacultatem:non enim état ad dcGderata relponGm, Nunc acro cum Gs cadem bcnG gnitatcqaa Giles, Gd ampliorpoteGate, non delperamus adiuuante domino, mentis tais

hoc

-ocr page 411-

AVGV^TINVS CORNELIO, EPI S T. CXXV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,1

hoc fedle poflè concedi, Cum ctiam fî tito hofnine câdé loca peterés memorata: ecclefîæ çièdôttares,quis rcprehenderet,autquis nô maxime prædicaret petitioncm tuam,nô ter/ rchæ cupiditati » fèd Chriftianæ^ietati (èruientem Domini dci noftri mifcricordia te in Chrifto feliciorem tueatur domine fîli.

Auguftinus Câ^nelio fcortis dedito,admonês ilium, ut uxoris defwnifïæ pudicitiam ïmitetunfîuehïilliusimpetrarelaudes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bpiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxxv

O M I’M O dileôtiflimo ôC honorabili fratri Gornclio, Auguftinus. Scripfifti ^iTiiut ad te aliquam prolixam epiftolam confolatoriam darem, quod graui ter opjimæ uxods mortem uerearis,G'cut fanôlum Paul inum ad Macarium fe-cÜTe meminifti.Et ilia quidem anima in focietate recepta fidelium atque cafta/

nun,laudesnec curat, nec quærit humànastièd quia propter eos fiunt ifta qui uiuunt, prius eft ut tu qui confolari ciusiaude defidcras,ita uiuasait iflic ubi ipfa eft effe mcrcaris. Ncq;, enini dubito quod earn non credas ibi eflc,ubi illæ font qùæ uel adulterqs Icdulum coiuga Um pollucrunt,uel nullo coniugio delicatæ fornicsffioni fluxerunt.Quare de illius lande ui fo longe diflîmili quafi fugarc uelle mœfticiamiadulatio eft,non cofoIatio.Nam fi eanfdi ligeres fîcut ipfo te dilexit,(èruaflês ei quod tibi ipfo icruauit.Et eu ilia fi prior obqflèsj nuU lo modo credenda fit cuiquam ffiilCTPuptur^nbnne fi ucre obitum cius laudibus eins con folandus dolercs,ne unam quidem a?Iicitam poft illam coniugem quærcresç' Hic tu didhv tus es. Quid mecum alpere agisC’ quid dure oniurgas f Nonne inter hæc uerba, eccé femi/ üiuis,dum uita dudtur prius nnienda quàm corrigenda cftC Vis ut ignofeam fatiabili fecu ritati tuæ,quanto (atius tu ignofeis fi non aAabiu,ccrte miferabili folicitudini meæ. Ininii/ CO quidem animo Tullius inuehebatur, ôi longe aliter erat terrenam rempublicam guber/ nantis intcntio,amp;: tarnen ait,Cupio patres conferipti me elîe clementcm,cupio in tantis reiz publice pcriculis non diflblutum uideri. Quanto iuftius ego dico,cum ipfcnouerisquàm

B tibi amicum animû geram,in æternæ ciuitatis ieruitio conftitutus minifter uerbi facramen tiep diuinijcupio frater Comeli, me efle clemetem,cupio in tantis tuis meisc^ pcriculis non diflolutum uideriÇ’Plebs mulierum extubat lateribus tuis,crefcit in dies fpcculorum nume/ nis,ciufdemautcm numéri dominum,imo uero feruû infotiabilem per tt)t icorta libidinis defluentem, amp;nbsp;laudes defonôlæ caftæ coniugis à nobis uelut ad mitigandam mœftician^. foâ iure amicitiæ flagitantêepifcopi patieter audimüs.Quod cum eftes,non dico catechuz menus,fed in errorenobifeum pcrniciofîftîmo coftitutus iuuenis, in moribus nobis ab hoc teuitio tcmperatiftïma uoluntatecorrexeras,qui non poft longum tempus,fordi esreuoln tus.Ddnde in extreme uitæ periculo bapti2atus,nô dicam de hde,ctiam nobis ccceiam fez nibus infoper epiieopis nondum emendaris. Vis de bonæ uxoris morte per nos confolari, nos de hac tua ueriore morte quis confolaturC An quia non poftumus obliuiici tanta erga nos mérita tua, ideo crudandi adhuefumus moribus tuis,idco contemnendi, 6C pro nihiz lo habendi quando gemimus ad te de teC Sed fatemur nos non elTe aliquid ad te corrigen dum ac fanâdum,deus attendatur,Chriftns cogitetur,apoftolus audiatur dicens: Tollens »-Co»-.« ergo membra Chrifti, fadam membra meretridsC’ Si qualifcunt^ epifeopi amici tui uerba Ipernis in corde tuo,corpus domini tui cogita in corpore tuo. Poftremo quomodo de die in diem differédo peccas,cum extremu diem tuum neiciasC' Nunc probato quas tu ab ore noftro laudes Cyprianæ defideres.Ccrte fi adhuc in fthola rhetoru uerba difcipulisuendc rem.prius ab eis mercedê fumercm.Vendere tibi uolo laudê pudiciftîmæ uxoris tuæ,prius mihi mercedê da,pudicitiâ tuâ.Da inquâ K acdpe.HumanûWico propter infîrmitatê tuâ, puto q, no fît apud te digna .Cypriana cuius laudibus antcponis amorêcôcubinaru tuarû, quod utilt;ç faciès gmanere in illo amore,^ ad iftas laudes peruenire raalucris, Quidmiht uis extorquere poicendo,cu pro te uideas efie quod polcoC Quid prccaris fobielt;ftus,quod potes iuberc correêtusCMittamus munera Ipiritalia coniugi tuæ,tu imitationê, ego laudç: quanquâ fîcut fupra dixi,laudê ab hominibus iam ilia non quærat,imitationem uero tua

tantum

-ocr page 412-

4*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS ANfONÏÓ, ÓFFÏCK)SA

tantum quærit etiam Je(unét3,qiiatam te dïTexi’t etiam diiTtmilé uiua'Fadahi de iHa qaod • LUC, ig uiSjCum tu fècen's quod ego uolo X illa.Si cnim diaes lUe fuperbus-atqj impius,fîcüt in eui gclio dominus loquitur,qui induebatur purpura amp;nbsp;byiTçfXepuIabatar qvotidiefplendi^ de,cum maJorum meritorumpcenasapud inferos Iaerct,nccp dcdigitocontempd ante ia/ nuamfiiam pauperis aquæftiliam impctrare ualuiflct, rceordatus c/Äjuincp frattesfuos, amp;rogauitad eos eundem paupere mity, aiius requiem in fsnu Abraælong^profpidebat, ne amp;nbsp;ipß uenirent in ilium locum tormentorum, quantomagis tua coniuhx re recordatur, quantomagis tecafta non uuitadpcenasucnircmoechorunnSi fratres filo’Sifee fuperbus

pœnas uenire uolait fuperborum Si cum frater noîletfratÿbus in m^is fe efJcconiun^ tftum, quantominus uuit in bonis conftituta coniunx uimm in mails habere IcpaAtuni C* Lcgeipfumlocum in euangcJio,Chrifticftuoxpia,Crcdedco. Dolesaidelicetconiagcm mortuam,amp;putas ß cam laudauero, quod mcisa/Fatibus conioJabcris, difeeqaodd^eas ficum ilia non eris.An magis tibi dole^um e[l,qaod à me nondum laudatur, qaàm mi/ hiÿaod à tenon amaturf Nam uti(^l^marcs,cumina cnepoHmortedeßdcrares,quoJ profeito non eris,nqü'alis es tails cris. Äma ergo cuius exigis laudcmmequodmendacitee éxigis,iu{ie negem Et alia manu,Dominus nobis prxilet de tua falute gaudere domine di tsitiifime Xhonorabilis Eater, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

g. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antonio, grattas agit pro laudtbus, coHattdans quod ingenue profef

dogma cathoficum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiRoIa CXXVl

VGVSTiNvs. Antonio. nbsp;nbsp;nbsp;Cum à duobus tibi (cripta deberentar, co/

mulatiffime maior pars reddlta Ä’, quod unum noftru pra’fenté uides, cuius quocpaCpicis,potcram nd relcribere, nißipfo lubentefcdifemt

quo proßaicente/apcruacuum uidebatur eße quod fed, Quapropterfertilius Eiftaifc tecum colloquor,quàm ßcoram adeßcm,cum Si cptEoIam meam lecris,Si eum au dis,ln cuius pedtore me babitare optime noßi , Cu magno oaadio litteras amp;b‘tatis tux cófiderauiatqj digcßt,quodÄChrifhanumanimumtäurjjßneullo fucoiniquitemporis Si in nos prx ic getunt, Gratulot tibi» Si gratias a^o dco SC domino noßro de Ipe SC ßde SC charitatetuadibicp apud eum, quod de ncbls tarn beneexißimas, utßdelesdei feruoa effe credas, idq^ ipfum in nobis cordepurißimo diligas : quanquam hlncetiam gratuJan^ dum beneuolcntiie tuæpotius,quàm gratia: tibi agenda: funt,Tibi enim prodeßipfam di ligere bonitatcm,quam profeifodiligitqui eumdiligitqueaeditbonum,ßuc lllefeita,lù tie aliter quàm creditur habeat,Vnus tantum in hac rc cauendus eß error, ne qulim nôd0 hominedèd de ipfo hominis bono aliter fentiadquàm ucritas po(iuIat,Tu ucro diktßiift/ me,qui nullo modo erras credendo uel Iciendo, magnû bonum eß libenter deo caßecp fcr^ Uiregt;cum qucmhbcthominum propterea dtligis,quod buius boniparticipem crcdis,tecunt eß Eufßus tuusgt;etiam ß tile non ita ßt.Quapropter tibi de hacregratulandum eß, illi écm non,ßpropterea diligitar, ièd ß talis eß qualcm eße exißimat à quo propterea dib'gi/ tut,Çtialcs itaep nos ßmus,qaantumcuncp in deum promouerimus,mre uiderit, caius nd folum de hominis bonoTed bomineipCo non poteßerrate iudidum. Tibiadmercedébes titudinis, quod ad banc rem attinetTaris eß,quod nos taies ctedcns,quales oportet eße fes aos dei, toto ßnu cordis amplcdieris. Gratias uero tibi uberes agimus,quod nos cum lau^ das,quod tales ßmus,mirabihter horcatis,ut tales eße cupiamasmberiores ctiam,ßnon fd hrn te commendes orationibus noßris,icd enam non prxtermittas orate pro nobis. Gra/ tioreßenim dco profratre dSprecatio,ubi facrißau cbatitatis offertur, Patuulutuum plu/ rimum faIato,0C iecundu ptæcepta domint falutaria opto grandeßere. Domui quoep tues unam ßdem ÔCdeaotioncm ueram ,quxfola catholica eß, perucnire dßidero SCpreconia

jjuam rem,ßquam forte aliam noßram opcram neceßäriam cxißimas, ne tibi uendicare abites ex communi domino frétas iarecbariratis, Iliad lane admonuerim religioßßim^ ptadentiammam, atamorem deinon irrationabilem uelinféras inßrmioriuaßcao, uel

nutrias.

-ocr page 413-

de co irrigen dis h AERE TI ci s, J5 P» CXXVII. 4I,

X Dutn’15,diuina lec^lotie graui cp coUoqaio, P^mô enim folfcitus de ftatu anîtnæ fuæ atquc ob hoc fine pertinacia-inquircndæ uolüntatiDomini intcntus cft, qui bono dcmonftratorc «fus non dinofcat,quid inter fchifma quodlibet SC unam catholicam interfit.

Auguftinus Donato proconfuli Africac, «t Donatiftas coherceat nonoccidat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola cxxvii. .

O M IN O eximio hieritoé^ honorabili infigniterc^ laudabili Blio Donato,Au guflinus in domino falutem. Noilé quidem in his afflidlionibus cfle Afa ifÿiam ecclêfianj conftitutâ, ut terrenæ ullius poteftatis indigeret auxilio. Sed quia apoftolus dicit,Non efi: poteftas nifi à deo,proculdubio cum per uos fyn ceriffij^os catht#icæ matril filios eidé fubuenitur,AuxiIiûnoftrum in nomine domini eO: quiîecit cœlum amp;terram. Quis enim non fentiatin tantis malis notysaruam nobis cófola tionem diuinitus miflam,cum tu uir talis SC Chrifti nominis amantiüimus, procofularibus cs fublimatus infignibus,ut ab fceleratis SC facrilcgis aufibus inimicos ecclefiæ bonæ tuæ uo tótati poteftas fodata cohibctct,domineeximie»critólt;^ honorabilis infignitérqj lauda/ bilis filiC Deniq; unum folum eft quod in tua iulticia pcrtimeicimus,ne force quoniäguiez ij. , unS quid mali contra Chriftianam fbeietatem ab hominibus impqs ingratisq; comittitur.pro feifto grauius eft SC atrodus.cüjnn alios talia comittantur, tu quoep pro immanitate facy horum,ac non potius pro lenitatisîliriftiaiiæ confideratione cenfeas coercendum,quod tp per lefum Chriftum nc facias oWecramus. Necç enim uindiótam de inimicis in hac terra tequirimus,aut uero ad eas anguftias animos dqteant coarëtare quæ patimur.ut obliuifca mur quid nobis præccpcrit,pro cuius ueri^tc ac nomine patimur, qui diligimus inimicos noftrosSC oramus pro eis.Vnde ex occafione terribilium iudicum ac legum ne æterni iudy di pœnasincidanLcorrigi eos cupimus, non necari, ncc difeiplinam dica eos negligiuoluz mus,nec fupplicqs quibus digni funt exerceri. Sic ergo eorum peccata copefee, ut fint quog

B pœnitcat peccauifle. Quæfumus igitur ut eu ecclefiæ caufas audis, quamlibet nefarijs iniuz rijs appetitâ uelaffliôtam e(Te cognoueris,poteftatem occidendi te habere obliuiicariSjpcti^ tionem noftram non obliuifearis. t^on tibi uile fit neqj contéptibile fili honorabiliter dilez éliflime, quod uos rogamus nc occidantur,pro quiBus dominum rogamus ut corrigantur, cxccpto ctiam q? à perpetuo propofito rccedercno debemus uinccndA'n bono malû. Illud quoq; prudentia tua cogitet^q» caufas ccclefîafticas infinuare uobis nemo præter ccclcfîafti cos curat.Proindc fi occidendos in hts fcèleribus homines putaueritis, deterrebitis nos ne operam noftram ad ucftrum indicium aliquid taie perueniat : quo comperto illi in noftrâ perniciem licentiore audacia graftabuntunneceflitatc nobis impaefta Si indïlt;fta,ut etiâ occiz di'ab eiscligamus^ ccjs occidendos ueftris iudicijs ingcramuSiHancadmonitionê,pccitio ncm,obfecrationcm mcam,nc quæfo afpernanter accipias.Neq; enim te arbitror non reco icrc,magnam me ad te SC multo cp nunc es altius fublimatura, etiam fi epifeopus no eftem fîduciâ tarnen habere potuifte. Cito interim per cdiôlû cxcellentiæ tuænouerïnthæretid donatiftæ manere leges contra errorem fuum latas, quas iam nihil ualere arbitrantur Si iaz tftant,ne ucl fie nobis parcerc aliquatenus poflint. Plurimum autem laboresSi pcricula nçgt; ftraquo frudtuofafint adiuuabis, fi eorum uaniflîmam Si impiæ fupcrbiæ pleniflîmam fèz (ftam non ita cures impcrialibus legibus comprimi, ut fibi uel fuis uideantur qualcscunx * que moleftias pro ucritate atq? iufticia fuftinere, lèd cos cum hoc abs te petitunrerum cerz tarû manifcftiflimis documcntis apud aôla uel præftantiæ tuæ ucl minorum iudicum eoz utnei atq? inftrui patiaris,ut SC ipfi qui te iubête attinentur, duram fi fieri poteft, fleôtant ia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

melius uoluntatcm,ôi ea cæteris falubriterlegant. Onerofioreft quippe quàm utiliordiliz 7»«/« gcntia,ut quamuis magnum deferatur malum,ô£ magnum tcncatur bonum, cogi tantum homines non doceri.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinus eidem Donato, blande cxtimulans ad uitam uere

Chriftianam, Epift, CXXVIII,

M Domino

-ocr page 414-

’4«4

AVgVsTÏNVS ' DÓN A T Oit '

O HIN O cximio ôi fÿticeriflimajiiledli'one honorabili fratn Donato, Augu/ G fti'nus in domino ïàlutem. Quod te adminiftrantém multum deßderäs» etiam cum Cibilim uenifles, uidcre non potui^credo propterea facÆum eflcjUt ahimo tuo cutis publicis expcdito potius frueter, ut illa fàlutatiôe,me apud te negodoib,neuter nofttu quantû fatis eifeti dcßderiu tenj^retjRccoIens qaip -pe hbncftatem ab inctftite ætate indolis tuæ, abundanter idoncum tuum peAus exiftimd cai fe Cbvifiaslargißime infûndat,fiuôiws ci afferensaeterna SIcœle{li2lopa.t^ temporalî amp;nbsp;terrcno præconio digniores, A mulris enim,immo pnprfus ab omnibas,c^^ ud perçai étati üel ukrb etiam prædicantes audite potuhcattitatem uirtutemép adminidradonis tuæ conftantcr omnino iaudantibus atcp ptæfeientibus,^ dne ullo^ciupalo (fliTonx u^etatâ accepûôr eo certius g? ignorabant neceflîtudinem nottram. Si uttum te uel tenuiter noÂcm penitustiefdebantprædicatores tui, nemagis eos auribus meis fe dediiTe^quàm aéra de K crederein, Ibi enim ell a uanitate remota laudatio, obi edani uituperada ab ’o£^ fcniîone fecura eft. Veruntameri o frate^ximie amp;nbsp;rynceriirimaddeôtionehonorabilis,noa nuijf docendas esfcdfortafTc admonendus,omnem iftam glodam fantam^ populärem non in oreuulgi efTc liaabilem,fèd in rebas ipds,qax etiam ff uulgo diipliceant, proprio tai men fulgore ac pondéré non imperitorum comtnendÿ^^^ ptccioiài üint,magiscp mifèr^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;improbatjCp illequi de talibuS imprejpatar iadicandus mdèr, Cum uero

placent Si ßbi débita lauac populariterqaoep pra:dicâtur, nec dequidem ipfàs maiores me lioresép dunt alieno iadido, qàoniam integranturintima aedtate, amp;nbsp;folius conCciendx fo^ bore fohdantar^y/nde maßis hominibus reiie^xiflimandbuSfCiaàm ei de quo ualgus be/ ne exiflimadabquid exeo felidtatis accidit, (^ux cum qpdme noaeris uir bone, intucre ut eœpidi fordiTima cordis ade domina noftrum lefam Chriflum, aß omni inani fadn o/ mnino detamefeens^afTarge in ilium,qui non aentofe alleaat conucdôsad fe,fed certis ddei 'paiïibas innitentes atlt;^ alcendentes collocat in /èmpiterno fafîigio coeleldis atep angelicx ôj 'dignitatis, Perqaem teobrecroutrefcribasmibi,tuosép omnes quos in SinitenßaelHip 'ponend babcs,ad catbolicæ eccledæcommunionem ^ómaniter Si benigne adhotteds,In anus gremio etiam pattern tuum laaJabilem Si egregium uirum abs tegenitu eÛe cognd Mi,quem ut debtto merids eias à me od'ido falates peto, Si nos aifère non grauens, Quod etiam propter rem tuamqaam hic babes meliorem apud deam fadendam,non imptudc/

■ ter exporco,Dei miCedcoraia te circampleäatar . Si ab omni iniqaitate conicraet,

Augiiflinas Olympio Comitbutleges Cxfaris adaeriusDonadiias eaalger, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxxix»

Î o M r N o eximiö Simerito prsettantiiTitao maltamcp in Chridi cbaritateho ■^ï 111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Olympiogt;Augu(liaas in domino falutem, Quamais mox

^^^'^^tnas te merito fublimatum^cam ipfa fama nondum nobis certifTimg e/Tcttnihil aliud de animo tao credidimas erga eccleßam dei,cuius tcaeradtee 'fjliam eile gaademas,^ q^ tais litteris mox aperuiüi: tarnen etiam tills leótis^aibus ulcró 'dignatas es etiam ff pigri Si canotantes efTemas^exhortadonem beneuolendßimam mitte/ ie,ut inilruente bamilitate noffta per religio fam obediendam tuam,deas caias munere ts » 'fis es,cccleffa: fax iamiamcpfubueniat,maiore ffdacia tibi Icdbimas domine eximie Si me/ 'ritoprxilandffimemaïtamépin Chriffichadtatehonorandc ffli, Etffattes qaidem multi '{anOti coUegx mebgtauitee ecclcffa tarbata profeOti Cant pene ffjgientes ad glodoßfffmant ComtMut ‘ccimitatam,qaosßae iam aideris,ffae litteras eoram ab urbe Roma opottunitate cuius^ iugt;. ' nbsp;nbsp;öccaffonis accepeds, ego tarnen licet nullum confflium cum eis communicate potucrim, nd

jdotai prxtermittere per huneftatrem 3i cdpresbytetam meam,qui argend neceffitate pro dalute ciuis fai,etiam media hyeme qaomodocunep ad illas pattes uenire cópulfus eff,Si fa/ lutare Si admSherechadtatèm tuâquam babes in Chriffo lefa domino noffto, ut opus taq bona diligentiifftha accêleteiar inffantiài qao noaednt inimici écdeffx, leges illas qua: 'ï' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deidolis



-ocr page 415-

AVGV|TINVS GIRCENSIßVS, EP. CXXX 4»$ X de idöKscotifrin^endis ôihæretiascomgeÂdisqiuo Stilichone înÂfric^rrtmiflæ funt,ex uoluntate imperatorés piiffîmi SC fîdeliflimî conftitutas, quo nefcicnte ucl nolente faólum fiue dólofe iaólanufiue libcntcr putanuatc^ hinc animos imperitorum turbulêtifTimos red dunt,nobiscp periculofè ac uelfementer i'nfcftos.Hoc autem quod petendo uel fiiggcrendo admoneo præftanriam tuam, non dubito omnium per Africam coll^arum mcorum Red uoIuntatc.Arbitror quacunc^ primitus exotta occafionefacillimepofle acdebere matura ri.utnouerïat fient dixi homines uanGquoru Si, adueriantium falutem requin mus Si leges quæ pro Çly (Ti ecclefla mißxfogt, magni Theodofi) filium per Stilichonem curafle mit/ tcndas.Proptcrea quippe memoratus presbyter harum pcrlatoncum de regione fit Milcui tana,^ epifcop© fiio uenerabih' fratre meo Seuero, qui tuâmccum fynceriflîmam dileda'/ on^tnïhultum falutat.per Hipponem regium ubi ego fum tranfire iuflus cft,quia cum fór te fimuleflèmus in magnis ccdefixtribulationibus Si perturbationibus, quærebamus occs fionem icribendi ad eximietatem mam ÔC non inueniebamus.lam quidem unam epiftola miferâin negocio fanóti fratris Si collega tnei Boaifacq epiieopi Cacaquenfis,fcd nondum ad nos peruenerant grauiora quæ nos uehemennus agitarcnt, quibus coprimendis i^l cor tigendis quêadmodum meliore fecundu Chrifti mÜèricordia cófilio confulatur, eóraodius epifcopi qui propterea nauigaucr^cu tanta benignitate tui cordis aóluri fùnt,g potuerut cómuniconfilio diligentius dfenßergPum aliquid ferre, quantu têporis permittebat angu/* ftia.IIIad tarnen quo animu clementiflimi Si religiofiffimi principis erga ecclefiam prouin/ cia noueritmullo modo effe differendu, ièd etiâ ^tecp epifcopos qui profcóli funt uideas, ^primu tua præftantiflima pro Chrift^êbris in tribulationc maxima conftitutis uigila tia potuerit accelerandu (uggcro,pcto,oBKcro,flagito.Neq^ enim paruu in his malis fola/ tiu dominus obtulit,q^ te uoTuit multo amplius poiTe poteras, quando iS. de tuis multis ac magnis opcribus bonis gaudebamus.MuItu fane de quorundam nelt;ç paucoru fide fir ß maôîftabiligratulamunquicxoccafioneleguipiarumadChriftianârcligionêuel cathoz licâ pace conuerfi funt.pro quorum falute fempiterna nos inhac teporali etiâ periclitari de ledatPropterea enim maxime ab hominibus nimiu dureq; peruerfis, nunc inimicitiarum grauiores impetus fuftinemus,quos nonnulli eoru rtobiicu paticntifiime fuftinent: fed plii rimuinfirmitatimetuimus donee diicant Si ualeat adiuuante mifericôrdiflïma gratiado/ mini,feculum prxfehs SC hominu dié cu robore cordis ualentiore contenere. Comonitoriu quod mifi fratribus epifcopis,quia ficut puto nondu ibi funtab cximietate tua lUis trada^ cu ucnerint. Tantâ quippe tui (ynceriifimi pcóloris habemus fiducia, ut adiuuâtc domino dco noftro non folu impertitore auxilij te uelimus» ueruetiam co nfilt) participem,

Auguftinus Circenfibiis à fadtone Donanftarumconuerfis ad ecclefîæ catholicæ

focietatemgratulatur, admonens utex animo faciant quodfaciunt,6C ineo per/ fiftant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola

OM IN I s honorabilibusSCmeritofuicipicndis.chariflimisac defiderâtiflim^ fratribus in omni honorum gradu, Circefibus, Auguftinus epiicopus.

id quod in ueftra duitate nos grauiter contriftabat abfumptum eft, fi durida cordis humani refiftens manireftilTimæ SC quodammodo pubtieæ ueritati eius

dem ueritatis ui euiCla eft, fi fapit dulccdo pacis unitatisc]^ charitas, SC non iam reuerberat • oculos iàucios.ièd fanos illuftrat ac uegetat, no iunt hæc opera noftra ftd dei.non hæc hu/ manis operibus omnino tribucrem, nec fi cum apud uos eflemus tanta conuerfio multitu dinis nobis loquentibus SC hortatibus proueniret. Hoc agit ille SC cfficit, qui per miniftros fuos reru fignis extriniecus admonet.rebus autem ipfis per feipfum intriniecus docet. Nec ideo pigrius moueri nos oportet ad uifendos uos,quonia quicquid in uobis laudabilc eft fa(ftu»i,non à nobis Jed ab illo fadlum eft qui facit mirabilia (olus. Multo enini alacrius debemus accurrere ad fpetftanda opera diuina noftra, quia SC nos fi quid boni fumus, opus illius non hominum fumus, Vnde apoftolus dixit, Nelt;^ qui plantat eft aliquid,tieqj

M 1 qui

-ocr page 416-

t4’^ nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MJEMökiO» | nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Xeitoeratec^iiji fig^i^f'cfj q^j* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dàt^eus, Xea^crates Póleffioncm ut fcri5i’tis,amp; nos€k üli/ q.

'üs Iittcris recordamuridefrugé temperantiæ di(putando,non folum £?bnö(um,uefu Ä tune ebnüift ad mores aÏios rèpènte cónuerrit.Qüan^ ergo ille Gcutprudenter Si aeradter ïntel lt;exiftis,non déöfueritacquïïïtuamp;ièdtantu àdominatuluxurfælibcratusgt; taméneidipfiim lt;Jiadêm quöd mchus tn èo faólum eft humano open tribucrimus ,fcd diuino Jpffus nanlt;^ törpóh's quód eft infimeim noftrum,fî qua bona fun^ficut forma Si airês SC ftlusiamp; fî qui'd 'eiafmodi eft,nön (uflt niiicxdèöcreatocgacpetfeétore naturæ, quantomae^animi bona donare nullus alias potefl:‘:Qaid ettim Cipèrbïas u€l ingjiatiusj:ogitarcpo^ hütnana ae

Sdpien 9 •^^^^‘3,fiputaueritcum carnepulchrum tadat deashominem,animocailum abbomiae ' Sed^Hocinlibrofapiendxiicicriptamett,CàmrcireminqaiccfiianemoteiTepotetteonti ïiensniû deus det,amp; bocïpfum etat fapientiæfdre caias eflet boe donum,Polemotfï^ ß ■tx luxariofo cöndnens fadtus italcfret cuius eflèt hoc donum, amp;nbsp;eum abicSiis fupèdiamp;o/ «ibus gentium piecolerct, noAroIamcontinensfed edam aeraciterrapiésóifalubnterreli' 'giöfiis exillcfct,quodemon tantàtiïadj^æfentis4ii[^boheil:at:ê,ijetdSi adfaaitasimmov talïÿtêm ùalercL QiJantominasi^icntmthiarrogarcdebeoconuerijonem i[lam ueftram üel populi aettn,lt;jüatnmodo nobisanhanda{ds,qua: in(Knecioquente,necïkltem pïxfen/ ^dpïocaldabio diiiinitas faóia éil iiï qüibasaëtadcèr^^a^, Hoe itacß prædpaè cogno/ ^^ïdtc,höcpic lmmilitei:^ cogitate,deö frattes, deo gra^?Sgite, déam timete ne deRciatis, amateutptohdatis,Si autem adhac qaoidâamórhominis occulte fègtegat. Si timotho/ 'f^inistallacketcottgtègatMraëntqüij-alesfandqm^^^^ entia,neeten:em fallunt,net ludicem fagiunt.S^uid autem illos deqaæaione ipRas unica ds,prö faiefalatisfölidtad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qaantam'exiliimo iaRiÜimu extorque/

^ant,üt decatholica eccleßa,id e{i toto orbe diffuCapotias id credâtquod diuinæ feripturx Gene. iz. '^^^^^^nón lt;qaöd IibgaæhamanæmaIedicut.De ipfa aero dißTenRoneqa^inter homines orta en:, qm qualeslibet fiierintutiq; præiudicant promiins dei,qaidixitad Abraham, h 'femme tao benedicentaromnes gétes,qaodcreditam eil cam aadiretar prxdiä:am,Xne/ -gatur cum uidetar implctam, hoc tantum interim b^eaiiJimum, SiniffélIorinaidiRtnia rogitennaut aciam effe iilam caufamm ecclcßaflico trâfmarino iadicio, aatnoneffe aââ, Siaéiaibinon eil,fbnocense{l Chriûi ibctetas per omnes tranfmarinasoentes, cuiasibcie tatis nos commanioncgaadcrnùs,Siicleo ab eisinnocentibas acic^ facri^ga direptione fe parantùr.Si aero adia eiiibt iila caa(a,quisnon intellig^t,quisnon J[entiat,quis nd nideat oos in ea uidios quorum inde communio ieparata eil ç'EIigantergo,atram malintcredere' äronunciaaetut eccleßailiei cognitores,aat quod murmurât aidtilitioatores. Adaer ncomplexioncm didia breaidî'mâintclledla fadllimam, attenditepro aeflrapra/

dentia diligenter,cpnihilfobrium re{ponderiponit,0i tarnen malas Polemon magis ebri/ etate macterati errons aertttar.Date acniam prolixiori fortaili's epi/loliv nbsp;nbsp;iocattdiori,ue/

'runtamen at arbiträr,atihort blandiori, domini honorabiIesSi tnerito fuCcipiendi, cb'agt; ‘tiffimiacdeßderantiffimifratres.Deadaenta aatem noftro ad uosmtrorumcp deGderiam ■deusimpleat.Qaantoenimcharicatis ardore accendamar ad aifendos aos,aerbisexplica/ 'te non po{lijmas,fedaos benigne credere minime dabitamus^

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AuguttinusMemórtöepiicopocomrhendatPóQ'dium,damnansdi{{:ipUn3sIi

beraIes,nirt adGtttudiumpietan's, Muka de tibrisquosrcripGtdeMuGca.Itêdeuer

L-,:' GbiisDauidicis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epikola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXXXJ.

o AI IN o beatilfimo 8d uenerabilitee chariffimo SiTyncenïTimo acdeßderan (^oepifeopo NIemorio, Augukinas in domino falatem. ;• 'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debai litteras Candia: charitatitaaeßnehis libris qaos à me

rancit amoris jure aiolentiifimo Hagitaki, athaefakem obedientia refponde téepikolis tais,qaibasme‘magis oncrareep bonorare dignatus es, Quanep ubi faccubo, quia oneror,ibi etiâqüla dih'gor,fableaor. Nec^ enim à qaolibetdiligor, ûibleuo.r,:éh'gon,

-ocr page 417-

ÖE .D^SCIPDINIS LIJERALIBVS4 EP. CXXXI. 41^ Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domini facerdote que fie ajceptudeo fentio, ut cutn anima tua tambona

leuas addominû,qudniam in ilia me babes,leucs ÔL me» Debui ergo nuc libres mittere, qs emendaturum me eflè promileram.Et ideo non mifi,quia no emendaui. Non quia nolui, fed quia non potui,curis uidelicet multis amp;nbsp;multum præualentibus occupatus » Nimis auc ingratum ac ferre^ fuit, ut te qui nos fie amas, hie (anetus frater ÔL eollega nofter Pofidius in quo noftram non paruam prælêntiam reperies,uel no difceret,iDEl fine litteris noftris di/ fceret.Eft enimper noftrum minifterium,non liticris illis,quas uariarum ferui Iibidinum,I( berales u(^|^(èd dominifo pa»e nutritus,quantus ei potuit per noftras anguftias difpé/ fari.Quid enim aliud dicendum eft eis qui cum fint iniqui Si impq liberaliter fibi uidentur crudj^,nifi' q, iiiMitteris ueie iiberalibus legimus. Si uos fi'Iius liberauerit, tue uere Iiben erv tis.Per eu nâq; præftatur, ut ipfæ etiâ quæ liberales difeiplinæ ab eis qui in libertatê uocati nô funt appellantur,quid in fe habeant liberale nolcatUr.Netç cnira habent congruu liber tatûnifi quod habent eogruum ucritati, Vnde ille ipiè filius,Et ueritas inquit liberabit uos» Non ergo illæ innumerabilcs Si impiæ fabulæ,q^bus uanorum plena funt carmina poeta rum,ullomodonoftræconfonantfibertati, Nonoratoruminflata Si expolita mencj^da, Non denicç ipforum philofophorum garrulæ argutiæ, qui uel deum prorfus non eogno/ uerunt,uel cum cognouiflent deyjjjjpo fi'cut deum glorificauerunt, aut gratias egerunt,led euanuerunt in cogitationibus luis^ obiciîtatum eft infi'piens eor eorum,amp; dicentes le effe fapientes,ftulti fadli funt. Et immutaucrunt gloriam incorrupti dei in fimilitudinem imagt nis corruptibilis hominis Si uolucrum atq; quadiwpedum Si ièrpentum: uel qui iftis fimuz lacfis non dediti,aut non nimis dediti,co^runt tamé ôi feruierunt creaturæ potius »cp créa tori.Abfit omnino ut iftorum uanitatcsôcinfaniæ mendaces,uentofæ nugæ aefuperbus er tor,relt;fte liberales litteræ nominentur, hominum fcilicet infelicium,qui dei gratiam per le/ fum Chriftum dominum noftrum,qua fola liberamur de corpore mortis huius no cogno/

B uerunt.nec in eis ipfi's quæ uera (ùnt (enferunt. Hiftoria fanè,cuius lcriptores fide iè præci/ pue narrationibus fuis debere profitentur,fortaflîs habeat aliquidcognitione dignum libe ris,cum fiue bona fîue mala hominqjn,taraê uera narrantur. Quamuis in eis cognofeendis qui fpiritu fàndlo non adiuti funt rumorest^ colligere ipia humanæ infi'rmitatis conditio ne compulfi funt, quemadmodum no fallcrentur in plurimis omnino Son uideo. Eft tamé in eis aliqua propinquitas libertatis,fi' uoluntatem mentiendi non habent,nec homines fal lunt,ni(î cum ab hominibus humana infirmitate falluntur. Verum quia in omnibus rcrum ttiotibus qui numerari ualeant, facilius confideratur in uocibus, eaeç côfîderatio quibufdâ quafi gradatis itineribus nititur ad fuperna intima ueritatis,in quibus uqs oftendit fe fapi/ entia hilariter,ôi in omni prouidentia occurrit amantibus, initio noftri ocrj cum à curis.ma ioribus magisep neceflarrjs uacabat animus, uolui per Ifta quæ à nobis defiderafti feripta proludere,quando confcripfi de folo rhythmo fex libros, Si de melo Icribere allos forfitan fex,fateor,difponebam,cum mlhi ocium futurum iperabam. Sed poftea mihi curarum ecclefi'afticarum iàrcina impofîta eft, omnes illæ deîitiæ fugere de manibus, ita ut uix nunc ipfum codicem inueniam,quonlam tuam uoluntatem, nec petitionem,fed iuflîonem conté nere nequeo.Quod fané opuiculum fi potuero mittere,non quidem me tibi obtemperaffe, ueruntamen te hoc à me tantopere flagitaffe pœnitebit» Difficillime quippe intelliguntur • in eo quinq; libri,(î non aftît qui non folum difputantium poflît feparare perfonas, uerum etiâ pronunciando ita fonare morulas fyllabarum, ut eis exprimantur fenfumep aurlû feriz ant genera numerorumimaxime quia in quibufdam etiamjilentiorum dimenlà interualla miicctur.quæ omnino fentiri nequeunt, nifî auditore pronunciatorinformet. Sextû fane K bru que emendatû reperi,ubi eft omnis frudlus cæteroru, no diftuli mittere charitati tuæ, fortaffîs ipfe tuâ non multu refuglet grauitaté. Nâ fuperiores quinc^ uix filio noftro Si co diacono Iuliano, quonlâ Si ipfe iam nobifeu comilitat, cognitione digni uidebuntur. Que quidem non audeo dicere plus amo nbsp;nbsp;te, quia nec ueradter dico, fed tarnen audeo dicere,

M 5 plus

-ocr page 418-

418. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A V.G V S TIN V S FbORpNTiNAE ï|P. ,CXXXII.

plus dcfidero te^Mi'rû uidcri poteft,quêadjiodû que pariter amo,amplius dendërê,fed Ç hoc mihi facit fpes amplior uidendi cum.Puto cnim fi ad nos te iubente uelmittentc uc/ nent,ÔC hoc facietquod adolefcentem dccet, maxime quia nodum curis maioribus dctincz tunSe teipfum mihi cxpeditius apportabitQuibus numens confiftant uerfus Dauidici no fcnpfi,quia nefcio.Neq; cnim ex hebræa Iingua,quam ignoro,potuit e^am numéros inter prcsexprimere,ne mctftneceflîtate ab intcrpretandiueritateampliusquàm ratio fententia rumfinebatdigredicogeretur; certistarneneos conftarenumcris,credo illjs.quiearn lin/ guam probe calent. Amauit enim uir illc fanôhis muficatn piaiji, 6i*n ea ftu^^os magis ipfe ullus alius autor accendit. Habitetis omnes in æternum in adiutorio altiflîmi, qui habitatis unanimes in domo,pater materc^ fratres filiorum,ÔC funóti units paths ^,me/ mores noftru

Auguftinus Florentine pucîlæ ftudiofæ offerens fiiam docendi operam,fi pro/ ferat quid uelit exponû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXXXII,

O o M IN AE eximiæ meritocp^onorabili in Chrifto ac (uicipiende filixHoren/ I tine, Auguftinus epifcopus in domino falutcm. nbsp;nbsp;nbsp;Sandlu propofitu tuunj

Si inuifteratus cordi tuo timor domini caftus permanes in ftculum fcculi, cura pro tcnoftram nofolu in orecibus apud ^eum ^teruetiam in admonitionibus k ad te ipfam non mediocritcr fufcitat Quod qiüdé in epiftolis meis quas ad matré teueren tiæ tuæjdcbito mihi cum honore nominandam,dedi,non Icmel feci.Sed quia hoc mihi re/ ftribere dignata cft ,prius te uelle accipe» litteras meas ,tunc detnum fi quid forte opus ef/ (et tibi ex minifterio meo,quod ucnerando ftu^ tuo omniu^ talium quantu poflum li/ bera (èruitute dcbere me noui,non te efte tacituram Si refcriGcndo infînuaturam, Ecce feci quod te uoluiflè,quamuisnonperte, comperi,neuiderertibi oftium fiducie inhumaniter cîandcreifupcreft ut promas ipfà,fi' quid cxme quærédum putas. Autenim ftio quod inqui fi'eris Si non ncgabo,Âut ita neftio ut nullo fidei falutisq? detrimento ncfciam,ôi de hoc en d am tcipfam fi potuero faciam reddita ratione fecuram, Auteerte fi ôi neftio Si tarnen feien dum eftjuel impetrabo à domino ne tibi defim.NamJæpe officium impertiendi meritum eft accipicnduuel ita tibi rcfpondebo, ût noueris pro hacipfa requam pariternefeimus ad que pulfàre debeanius.Hæc ideo prælocutus fum,nete pro certo fperes quicquid à me que fiueris audituram. Si cum hoc prouenerit,audalt;fter potius prudenter me fcciflearbitre/ ris,quod tibi quærendi fi quid uolcs facultatem dedi.Hoc enim feci non dodlor perfècftus, fèd cum docendisperfi'ciendus,dominacximia merito^ honorabilis in Chrifto aefufeipi/ enda filia.Equidem etiam in his rebusquas utcunt^ fcio,magis te cupioeftè feientem,^ fei cnrie noftræ indigentcm.Necp enim ut quod feimus doceamus,aliorum ignorantiâ opta/ re debemus.Multo quippe melius omnes fumus dociles dco,quod uticp in illa fupema pa/ tria,cum in nobis compictum focrit quod promiftum eft,perfi'cietur, ut non dicat homo ximo fuo,Cognofce dominum.Omnes enim cognoftent eum, ficut feriptum cft,à minore ufqj ad maiorem eorum.Etfolicitiflime cauendum eft in docendo fùperbix uitium, quod in difeendo non ita eft. Vnde Si fànôla feriptura nos admonet dicens,Sit omnis homo ue/

I, loxad audiendum,tardus autem ad loquendum. Et ille in pfaimo ait, Auditui mco dabis gaudium Si exultationem Si læticiam,côtinuoCjp fubiccit,Et exultabunt ofta humiliata. Vi dit enim in audiendo facillime feruari humilitatem, que difficilis eft in docendo, quoniam ncceftc eft utdodlor habeat fuperiorcm Iocum,ubi laboriofum eft obtincre ne fubrepat cia tio. Vides ne quemadmodû pehclitemur à quibus hoc expecftatur,utnon folû doCtorcs fi/ mus,ueruetiam eu fi'mus homines diuina doceamus C Sed laboru periculorumtj noftroriî fingulare eft fblatiu,cu ita profîcitis,ut illo pueniatis,ubi nullius hominis doótoris egeatis. Ifto aut periculo no tantu nos,nâ ad illu de quo diefturus fum,quid fumus nos7 Non ergo nos tantu periculo ifto,fèd etiâ. ille doôtor gentiu periclitatu le efte teftatur eu dicit, Ne in raagnitudine reuelationu mearum extoUar datus eft mihi ftimulus carnis. Vnde Si ipfê do minus

-ocr page 419-

4 VS TIN VS lÆALlCAE, EP, CXXXIIH 4’^

A. minus tumoris huius adtnirabilis medicus^KoIitc inquit ab hominibus uocari rabbuunus cft enim magiftcr uefter Chriftus.Quod retincns idem ipfe doôlor gêtium dicit, Ncqj qui plantât eft aliquid,neq5 qui rig^t,fcd qui incrementum dat deus. Hoc Si ille meminit qui in natis mulicrum,quanto magnus erat, tanto le in omnibus humiliaban indignum fe affîr/ mans qui Chrifti (ÿlciamcnta poitarct.Qutd enim aliud oftendit ubi ait,Qui habet fpon' famfponfuseft,amicusautemfponfiftat ÔCauditcum,Sigaudi*gaudetpropteruocem fponfiCHic lt;:^le audjtus de quo pauloante corrtmemoraui in pfalmo pofitum, Auditut mco dabig^pjjultationcm Silxticitm, Si exultabunt ofla humiliata. Proinde tanto me cer/ tius,tanto folidius.tanto fanius gaudere faas de fide Si fpe Si dilcólione tua, quantominus indig|jcris,non Antum à jfle quicquam dilcere, fed ab ullo prorfus hominum. Veruntamé quia cum illic cffemjte quidem per ætatem ucrecundantc,boni parentes ÔC amantiifimi boz norum ftudiorum tuorum,quanto pietatisueræqj lapicntiæardoreflagrarcs mihi intima/ re dignati funuôi bcneuolêtiflime petierunt ne tibi inftruenda: in quo opus effet mcâ ope/ rulam denegarcm, admonendam te his litteris ci^idi,iccundum fupradiôlas optioncs, ut quæras quid uis,ne iîm foperfluus iî conatus fucro doccrc quod fcis,dum tarnen firmiflime tencas,quod Si fi aliquid falubriter per me feire potueris, file te docebit qui cft interioris ho/ minis magifter intcrior,qui in tibi oftendit ucrum cfle quod dicitunQuia neq^] plantât cft aliquid neq^ qui rigat, ièd qui in?rementum dat deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Augufiinus ftalicæ cutdam de clade Romanorum à barbaris illata,de perpeti'en/ dis mail's fpeuitæcœleftis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXXXiir,

E LI G r O s I s s IM nbsp;nbsp;atq; tn Q|rifti membris merito fandlôq? laudabili fatnu

læ dei Italicæ,Âuguftinus in domino fàlutcm, nbsp;nbsp;nbsp;Trcs cpiftolas tuæ benignita

tis acceperam cum ifta rcfcripfi, Vnam quæadhuc meas litteras.cxigcbat, altéra quæ ad te iam peruenifle indicabat, tertiam quæ beneuolcntiftimâ pro nobis cura tua etiâ B de domo clarifi'imi ôi egregfi iuucnis Iuliani, quæ noftris adhæret parietibus, continebat. Qua accepta continuo rcfpondere non diftuli, quia procurator eximictatis tuæcito fe Ro/ mam poife mittcrc fcripfitcuius litter*» grauiter contriftati fumus,q, ea quæ illic in urbe uc! circa urbem gcruntur,non nobis infî'nuarecurauit, ut certum apud nos fieret quod incertæ famæcredere noIebamus.Fratrum quippe litteris ante tranfmiftîs,quamuis raolefta SJ du/ ra,multo taméleuiora nundata funt.Plus (anè dici poteft miratus fum,q7 ncc tâta occa/ fione hominum tuorû fratres fanifti epifeopi fcripfèrint.nec epiftola tua quic^ nobis de ta/ tis tribulatioibus ucftris infinuauerit, quæ utiq? per uifccra charitatis SJ noftræ funtmifi' for te faciendu non putafti quod nihil prodclTe duxifti, aut nos tuis litteris mœftifîcari nolui/ fti.Prodeft aliquid,quantû ego arbitror,etiam ifta cognofccrc,Primo quia iniuftu cft gau/ Row.ii dere uelle eu gaudêtibus,ÔJ flere no uellc eu flentibus,Deinde qui^ tribulatio patientiâ ope R0W4.5 ratur.paticntia probationé,probatio fpcm, fpes aût non confundit,quia charitas dei diffu/ fa cft in cordibus noftris per fpiritufancftû qui datus cft nobis. Abfit itaeç ut reeufemus au dire etiam quæ amara SJ triftia funt erga chariftimos noftros.Nefcio quo enim modo mi/ nus fit quod patitur unû rnébru fi copatiuntur alia mébra. Nec ipfa mali relcuatio fît g co/ i.Con munionê cladis,fed per folatiu charitatis, ut ^uis alfî ferendo patiutur,alfj cognofeedo côz patiunt, comunis fît tamê tribulatio,qbus probatio,fpes,dile(ftio fpûsép comunis eft.Oés nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

aut nos dns confolatur,qui SJ hæc têporalia mala prædixit,SJ poft hæc bona æterna ^mi/ fit, Nec debet eu præliat'' infringi qui uult poft præliû coronari,uires illo fubminiftrâte cer/ tâtibus qui præparat ineffabilia dona uidloribus.Rcfcripta il|^ noftra no tibi ad nos aufe/ rât fcribendi fîdudâ,præ(èrtim quia timoré noftrû no improbabili defcnfîone lenifti. Par/ uulos tuos refaIutamus,SJ in Chrifto tibi grâdelccre optamus, qui iâ in hac ætate cernut fit amor huius feculi pcriculofus SJ noxius,atcç utinam cum m^na SJ dura patiuntur.par/ ua SJ flexibilia corrigâtùr.De domo ilia quid dicâ,nifî benigniflimæ tuæ curæ gracias agâC* Nam câ quam dare pofiTumus nolut,quam uolunt aût dare non poflumus. Neep em fîcut

M 4 falfo

-ocr page 420-

4^® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS^VERO, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I .

aadietut,à decelTovetneo telióia edeccl^æfed inter antiqaa eins prædia poffidetiiti q amp;nbsp;antiquæ alteri ecdeßx ßc cohæret quemadmodum i[ia de qua agitur alten'.

Airguftinus Pammachio uiro fenatori,gratulatur quod eannNiimidiæpartem cui prxerat Donatißiscôfetrêt feCeadeccleßxcomunionê» Ep, CXXXIIiI O MIN O exitnio ÔC metito furdpiendo^atq^ in QinÜi uir^ribusdileôtiÛimo domino Calutcm, nbsp;nbsp;Bona opera tua Chri/

fti gratia germinantia^te nifbis in membris eias honorâdam^iplanè notißi/ mum dilciftißimam^ fecerant, Neqae cnim ß quotidîe faeiê^^ uidercm, notior mihi cfequàm cum interiorem taumpadsdecorem,pakhram acueritatislucera diantemdn unius tui faóli candore confpexbcofpexiôC agnoui,«gnoui ôf jftnauÉ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nûc

loquor,huic [cribo,dilelt;fio amico meo,qui mibi corpore abfcntiabiens innotuir, \^ifta/ tnen l'am fihiuleramus, «S^ coniunóli üib ano capice uiaebamus, in cuius cbaritate nißradi earns cflès, no tibi tam dileéla catboltca unitas foret,neccolonos tuos Afros^eo terrarum, ande Donatißaram furor exortus eft,h|jc eß,in media conCalari Numidia conßitatos ta/ li aémoncres alloqaio, tanto femore fpiritas animates, ut deaotione promptiiTima ad Ce/ qaendum eligerent, quod te talem ac tantum uirum, non nißagnita ueritate fequi cogita/ rent, QC tam longe à te locoram interuallis remoti irenL/jjj^drm caput, atep in eias mem/ ♦ bris in xternum tecum deputarentar, caius pr^cepto ^bi temporaliter Icruiunt, In boe er/ gotuofaótote cognitum ample(flens,exultaaiutgratülarer tibiinChrißo leCa domino noßro, tibiep bas gratulatorias htterasmitterem, qaalecunqae Specimen cordis amp;amons erga temei,Neque enim ampliaspotui. Sed q^Co ne tu baótenas qaicqaid te diligo me/ tiaris,per/eólam tranßbanc epißolam tranßtu inuißbtliquTintus ßt,ö:pergeeogitando in pectus meum,ö^ceme quid ilhcde te agatur. Patebit enim oculo charitatis,cubicüium cha ricatis,quod daudimus aduerßjsnugas tamultuofas feculi,cum illicdeum adoramus:Xui debis tbi dclitias Ixticix mea: de tarn bono opere tuo,quas nec lingua eßarünec ßilo expri/ mere ualeo, calentes atque ßagrantes in facrißdo laudis eins, quo infpirante hoc uoluißi, amp;nbsp;quo adtauantepotuiili. Gratias deo fuper inenaigabilidono eias. O qaammultorum tecum pariter {cnaj:orum,paritercp iandia: ecdeß^ Glioram,tale opus deßderamus in Afri/ ca,de qaah tao Ixtamur. Sedillospericuloßim ettexhortari, tibifecurum eßgratulari,Uli enim forte non facient,ÖC tanquam nos in animo eoram uiœrint inimid ecdeßa:, decipien/ dis inßdiabantur inßrmts. Tu uero lam feeißi, unde inimid eccleßa^,Iibcratis confundan/ tur inßrmis. Proindc fufßcere uißim eß, utipß quibas Chrißiano iurepotacris, arnica ß/ dacia ißam epißolam iegas. Sic enim ex tao faóto ßeripoße in Africa credant, qaod for/ te dum putant ßeri non poße, pigreßant. Inßdias aatem quas ipßbxretid dißorto corde moliuntar, qaoniariß eos arbitratos ualere aliqaid in poßeßione Chrißi^ animo tuo, nec reßribere uolui.Audies tarnen hxc à fratribus meis,quos plurimum commendo eximieta/ ti tux,nein tarn magna tamcp inopinata iaiate hominam,de quibusperte catholica ma/ ter exultât,aiperneris ctiam fuperßaa metuentes.

Äugiißinus Seuero abbati,bîandifftmemonens ne mutais laudtbus certet,ßdpoü'us ea crad:et,qaxpropiuspertinentadpietatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiß. C x XXV

o MINO beatißimo atq^ daldßimo, uencrabili nimiumcp deßderabili fratri Xconfacerdoti Seuero, Si qui tecum fant fratribus, Äugußinus Siquimeaim fant fratres in domino falutcm. Epißola mea quam peruexit charißimas ß liusSicondiaconiisnoßer Timotheus iam parata erat profeßaro, quado ßlq tioßri Quoduultdeus Si Gaudetias ad nos uenerunt cum literis tuis. Inde fadhim eß at continuo proßcißens,non aßerret reiponßonem meam,qaoniam poßillorum aduentam quätulamcucp apud nos immoratus eß,Siprofediurus per boras ßngulas uidebatar. Sed amp;ßper eumreipödißem,adhuc debitor forem, Nam Si tune qaod uideorreipondißede/ bitor ihm,non dico charitatis,quam tantomagis debemus, qaato amplius impederimus, cuia^

-ocr page 421-

Q.VOMODI LAVDäRI PÖSSrT ’CHRISTIAN VS» GXXXV 4X1 cuiîis hös perpetïiosclebitores oftendit apcjlolus Jfcens, Nemini qüicquam debéatishffî utinuiœdiligatis.fedipfîus epiftolæ tuæ; quandocnim fufficiamtuæ fiiauitari.tantæ^ âüi ditati animi tui quam mihi leôta nuneiauit? Rem quîdé mihi inte noriOimam înfînuauït» ueruntamé Si fi non mihi rei nouæ infînuatrix,noua tarnen refcriptontm exaëtrix fuitMiz taris fortafle,cur me huius debiti perfolntorem imparcm dicâ,cû tü de me tarn multum fèfi lias,qui me tan^ anima mea noueris,Sed hoc ipfum eft quodmîÂmagna diffîcultarêfaz cit refpondcpdi litteris tuis,quia Siquantus mihi »idearis parco dicete propter uerecundia tuaniaS^ntiq^inus dTcen4o eunjtu in me tantam laudem cootulcris, quid nifi' debitor re/ maneboC^od non curarcm fi ea quæ de me ad me locutus es,non ex charitate fyncerisfî ma d^a fciremi|^d adulasione inimica amicitiæ.Hoc quippc modo nec debitor fîertmgt;qa talä^endcre non dcberem;fed quanto magis noui fideli anima loqueris.tantomàgià uideo quanto debitó grauer. Vide autem quid mihi contingit;ucme quodammodo ipfè làudaacrim,qui me à te fîdeliter làùdatum dixerim. Sed quid aliud dicerem,^ id quod de te admonui quem nofti.Ecce mihi nouam fcci qu^flionem, quam tu non propofuiftbamp;ea fortaffis expédias ut folûâ, ita mihi parùm erat ^debitor eram.nifi etiam me amplio^ÿdc bito ipfe cumularem:quanq^ hoc facile fitofi:cndcre,ôC fi non oftendam facile tibi uidcre,ÔC ucrainfîdeliterdicipoflè,Sî no^^uer^deliter. Qui enim fie credit ùtloqüituhôi fi non üera loquitunfidcliter loquttur: qui autegî non cftdit quæ loquituhôCfi ucra loquiturjnfidèlitet « loquitùr.î^unquid ergo dubito eadena credas quæ fcripfifti'TQuæ cum in me non agno îco,pôtuîfti fîdeliter de me non uera dicere; lèo nlt;io te uel beneuolentia fie falli cui benèuo lentiæ debitor fum,quia Si tam fîdeliter ôy|m beneuolc ea quæ ucra font poflem de te dû tere,nifi ut fopra dixi, uerecunîiæ tuæ parcerem.EgO autem quando laudor à germaniffî/ mo Si familiarüTimo animæ meæ,uclütà meipfo lauder,fîchabeo.Quod cernis quam mo/ îcftu fît etiam uera fi dfcantur. Quanto potius,quia etiâ eu fis altéra anima mea,immô una

■e fit anima tua Si mca,fi'c in me fallcris putâdo mihi adéflè quæ dcfont,quo amp;nbsp;de fo ipiè unus homo faiii poteftç'Quodno tantû ideo nolo ncqué diligo tu fallaris, ueruetiamne minus ores ut fîm quod iâ me eflè credis’.nccîp eo fum tibi debitor,ut eodem progreflu beneuolê/ tiæ eredâ Si loquar de te bonà,qüæ adhuc Si tu tibi dêefTe cognofciSjfed ut animo ta quidê bcneuolo ea tantu dieam bona tua dona dei,de quibus in te certus fomîQuod no ideo no facio ne fallar in eis*fed ne tu à me laudatus,ipfe te laùdaffe uidearis:ôi propter illâ iufticiæ tegulâ, quia mihi fieri nolo. Quod fi fieri debet cligo eflè debitor quamdiu puto no efle fa ciendüm,Siaut fieri'nó debet,nec debitor fom . Sed noüi quid mihi ad hæc rcfpôdere póf fisjlta irta loqueris quafi prolixam epiftolam tuam de laudibus meis defideraücrim. Abfit ut hoe de te credamifed epiftola tua.nolo dicerc ueris uel^ non ucris,plena tarnen lauz dibüsmeis,hoe de me ut reprehenderem etiam tenolentc flagitauitNam fi quid aliud uo kbasut fcriberem,largitorem me defiderabas,non redditorcm.Porrö iuftieiæ ordo fic ha/ bct,utdebitum prius reddamus, turn deinde cui reddimus fi hoe placet aliquid Si done/ mustquant^ etiâtalia qualia defîderafti ut feriberem, fi diligentius præcepta dominica co/ gitemus,reddimus potius cp donamus, fi nemini quicquam debendum efl nifi ut inuicem diligaimus Jpfo quippe dileeflio exigit debitû.ut fraternæ charitati feruientes eum qui fe ad iuuaritedle uciit,in quo polTumus adiuuemus.Sedmi frater Si tu credo quod noûeris.quâ * nbsp;nbsp;•

ta fint in manibus meis,qbus ob diuerfàs curas quas noftræ feruitutis nccefifitas habet.uix mihi pauciflîmæ guttæ temporis ftillantur, quas alrjs rebus fi impendero contra officium meum mihi faccre uidcor. Quod cnim uis ut ad te prolixam epiftolam fcribam,ô£ hoc qui de debeo fateor, debeo prorfus hoc ta dulci,tâfyneeræ,tâ meæ uoluntati tuæ. Sed quiâ bô nus es amator iufticiæ,inde te admoneo,uc de ilia quam diligis hoc à me libcntius audias. Cernis prius effe quod Si tibi Si alrjs quod tibi tantummodo debeo. Si tepus ad omnià tnihi no fofficit,quando nccad ilia quæ priora font, Vnde oês chariftîmiSi familiariftîmi tnei quorû in nomine Chrifti inter primos mihi esitêfacient officrj fui,fi non folu alià mihi

--i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foriben/

f.

-ocr page 422-

px*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS AD CLERVMi

fÎTibcnda ipfînon imponantuerumetiamcæijros quanta poHuntautorftatcS^Gndabez nignicate ptohibeât^ne uidear ego durus eu à ïîngulfs pepta non dedbro,dam ea uolo ma/ gis reddere qux omnibus debeo.Denîqae cum iîeut ipera^pus ôipromiiTum tenémus, ad nos ucnerit ucnerabilitas tua,icies quibus operibus litterarunï ÔC quantum occupatus iîm, amp;nbsp;inilantias/âdes qaod rogauÊut ôi alios quos potucris mihi aliqaid ^liud icribendû uoz lentes ininnacre à me cftmonaris.Dominus deus nofter impîeat cordis tui tam grandem, amp;nbsp;tam (àndlumiinurn quem ipfefccit,d(«nine beatiflîme,

Aiiguftinus Fehd HUarino epiicopi$,adhortäs ut ^tdiones patiêter retnjyJînf /rafacium presbyterum liberans inu/dia, qaod diceretur ab ipfo fubmoras ex ordine presbyterij^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiiiola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» (^XXVL

O MINIS dileétiiïtmismeritol:^honoradisfratribasFehWHiJanïro,ftu/ guftinus in domino falatem. nbsp;nbsp;Non miror ïàtanâ ßdeliam animos pertar/

bantcm,cai reßiiite permanentes in rpepromiiToram déi qui fallecenotipo/ tcil^qui no fblum nobisin credentibus Si iperâtibus^X in dus cbaritateufqf in i^em per/èaerantibus polbccripraemta ætema dignatiis é[t,ueruetiam temporalia icaa data nô defacara prxdixit,quibus ßdem noUram exerceriX probari dporteret. Ait enimt Mattb,i4- Qaoniam abundabitiniquitas.rcfrigefcctcharitas mul^m, fed continuo fubiecit. Qui autem perfeaeraaerit uCep in ßnem hic faluus A:it, (^a^^rgo miram ß homines feruis dei de^ahùnti X qui eoram uitam peruertere non poßnnt,famam decolorare conantür. cum ipiam deumX dominum eorum quoti^ie blafphemarenon ccßcnt,cum eis difplicetqui(/ quid contra eorum aolantatem iuilo X occult^udiciö facitC^ Vndeexhorterprudcnaatn ueßram domini dtletßiißmi meritocp honofarfe ßatres, ßripturam dei qui nobis h^ omnia futura prîenanciauic,Xadueriùs ea nos ßrmos eße debere pr^monait,cdtra homi/ num maledica uantloquia ihipitioneseptemerarias corde Chrißianißtmocogitetis.ßreui/ ter itaque dico charitati ueßrx, Bonifacium presbyteram in nallo crimine apud me fuiße detecßum,neqaaqaam me de illo tale aliquid credidiße uel credere, Çaomodo ergoiabe/ dttb.y rem de numero presbyterorum nomen eias aafcrri,^phcmenter terrente Euangelio ubi do minus ait: In quo iudicio iudicaueriûs iudicabimini Cum cnim caula quae inter ilium X 'Videtur effe Spem exotta eß,(^b dtuino examinependeat iecûdam placitam eorumtqaod aobis ß uo »owf« pro/ lacritis poteritrccitarLquis ego Cam utaudeam ddpraiuenirc fentennain ddendo uel Cup pnum. nbsp;nbsp;pnmendo eius nomine^de quo neciulpicaritemeremali aliquid cpi{copasdcbai,necdiluct

indicate homo de occaltis bominupotuLcum in ipßs caußs fecularibus quando ad ma iorem poteßatem reßrtur arbitrium iudicâdi, manentibas ßcati étant omnibus rebas, exf pcôtctatiHa ßntentia, unde iam non liceatprouocan, ne laperioricognieorißatiniuria,ß eiaspendéteiadicio aliqatd ßietit commatatamCEt aticp maltum intereß inter diuinam X bumanam quamlibet excelßßimam poceßatem.Domini deinoßn mifericordia nan^ uos deCerat domini diledhßimi X honorandi Eattes,

Appâter qaêdam e fodaînio Augußiniparam iècSdx famx iaaenem intendiffècn men Bonifacio presbyeero Augußmi, g, abeo fuerit de ihipro inrerpellatas Qu® res euidenübasargumenttsnecrefelIineccoatguipo{r€C,iuiruseßutercK adiré feput

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chrum martyris^ut miraculo tranCigeraur iudidamjd at clàm fieret, cararat Auga

ßinas. Verum quomam tes eruperat in noriciam hominum, hortatur omnes, ne te/ mere iadicent, n'eue ob paucorumdelidia.uel ipfideficianc à pietateueî de omnibus male fafpicentut,declarans nullam ßriffe tam felicem fodalitatem, in qua no aliqnod ffagitiumextiterin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxxxVII

iLECTissiMis fratribas,Clero,fenioribas,XuniaetfæolebiecdeßxHip/

bas

-ocr page 423-

DE ^(JN TEMERÈ IV^IC ANDO. EPi CXXXVir. 4^5 jj, biècràthic mundûs^undatnrus anteprsdixi'tante confcribendacurauit,utbona pofl: feculi finem (ècutura ccrtiores expeólaremus, mala fîmiliter prænundata ante (èculi fine præcedéda (èntifemus,Vnde^apoftoIus dicit, eni antefcripta funuutnosdoce remur fcripta (unc,ut per patientiâ ÔC confolationcm (cripturarum Ipem habcamus ad de/ Row.iç? um. Quid autem gpus erat ut ipfc dominus lefus non folum dicerct. Tune iufti fulgebût fîcut fol in regno partis fui, quod poft feculi finem futuru eft, uerumetiam exdamaret,Vcç. mundo ab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifî ut nobis non blandirenftir uenire nos pofte ad fedes felicitatis æ?;

temæ,nifî t^poralibus malis extfrcitati non dcfccerimusCQuid opus fuit ut diccrec,Quoz niam abundabit iniquitas refrigefcet charitas multorum, nifi ut illi de quibus continuo loz cutuS||diunxit,lt;^i perfeut rauerit ufiç in finem hie ialuus erit, cum hac iniquitatis abunda tiaremgeicentem charitatem uiderent,non pciturbarentur,non cxpaueftcrcnt, non quaft rebusinfperatis K inopinatis contriftati deficerent,fed potius uidentes accidcre quæ futura prædidla iùnt ante finem, patienter perfeucrarent ufeç in finem,ut fecuri mererentur regna re poft finem,in ea uita quæ non habet finem.Prgindechariflimi in ifto fcandalo quod de, Bonifacio presbytero nonnulli perturbantur,no uobis dico ut non doleatis. Qui enimlt;la non dolent,non eft in eis charitas Chrifti,qui autem etiam de talibus gaudent,abundat in cis malignitas diaboli, Non quiaiftijjemorato presbytero apparuit aliquid quod dignu damnatione iudicaretur, fed quia d#o de domo noftra talem habent cauiam, ut unus eo/ * rum fine dubio perditus habeatur. Si fit altcrius fama apud quofdam mala, apud quoida dubia,etiam fi non fit maculata conicicntia.DoIetÄfta,quoniam dolenda funt.Non tame fic ut co dolore ueftra charitas ^bene aiuf^o refrigcfcat, fed potius ad dominum depre/ candum inardeicat,ut fi innocens eft presbyter ueftcr quod magis credo,quia cum ienfiftet alterius motum impudicum ôCimmundura,nec confentire uoluit nec tacere,cito eum fua di nina fententia tnaniftftatum minifterio proprio repræfentet» Si autem male fibi confeius, quod fufpicari non audeo,uoluit altcrius exiftimationem lædere, cum eius pudicitiam coz taminarc non poflct,ficut dixit ipfe cum quo habet caufam, non eum permittat fuam oez cultarc nequiciam, ut quod hominesWnuenire non ppftunt, de quolibet eorum diuino; iudicio propalctur, Cum enim ifta me caufa diu cruciaftet, nec inuenireqpi quomodo unus c duobus conuinceretur,quamuis magis presbytero credidiftem,cogitauera primo fic amz bos deo relinqucre,doncc in uno corum qui mihi fufpeeftus erat aliquid exifteret, unde no fine iufta Si manifefta caufa de noftro habitaculo profjceretur.Sed cu promoueri in clerica ' ' ' tu.fiueillic per me,fiue alibi per litteras mcas uehementiftimc conaretur, ego autem nullo modo adducerer ei homini de quo tantum mali exiftimarcm manus ordinationis impoz iierc, aut per commendationem mearn alicui fratri mco eum fubintroduccre,turbulentius agere cœpit,ut fi ipfe in clericatu nonpromoueretur,nec presbyter Bonifacius in fuo oradu Cue permitteretur.ln qua eius prouocatione cum uidercm Bonifacium nolle quibusliï)ct in firmis ad fufpicionem propenfis de fuæ uitæ dubitatione fcandalum fieri, paratumc^ efle honoris fui apud homines danum perpeti potius,^ in eacontentione,inquanon poftet ignorantibusamp;dubitantibusueladmalefufpicandu procliuioribus fuam demoftrare co, * 7 fcientia,ufc^ ad ecclefiæ perturbatione inaniter progredi,elegi aliquid mediu,ut certo placiz to fe ambo conftringeret ad locu fanólu fe peregrinaturos,ubi tcrribiliora opera dci no faz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

nam cuiufe^confeientiamultofaciliusaperirent,Siadconfeftionem uelpcenauel timoré compcllerentunVbiqj quidem deus eft, ôi nullo continetur uel induditur loco qui códidit omnia,ôi eum à ueris adoratoribus in fpiritu 8i ueritate opor(j:t adorari, ut in occulto exz • ' .• audiens,in occulto etiam iuftificet Si coronet. Veruntamen ad ifta quæ hominibus uifibiiiz ter nota funt,quis poteft eius confiliu perfcrutari, quare in alrjs locis hæc miracula fiant, in alrjsno fiâcT’Multis em notiftima eft fanlt;ftitas loci,ubi beati Felicis Noléfis corpus códitu çft,quo uolui ut pergerent,quia inde nobis facilius fi'deliusc]^ fcribi poteft quicquid in eoru now« iudidti aliquo diuinitus fuerit propalatu.Nam Si nos nouimus Mediolani apud meraoriam fan/

ótorU

-ocr page 424-

A VG V STIÄ V s


ÿ4i4

étorum,ubi mirabiliter « terribiliter dæmonetconfîtentur, fiircm qydam quiatî eum loz 0; cum uenerat ut falfum iurando dedperet,compulfùm fùifTe cofîteri furtum,ÔCquod abfhi krat rcddcrc,Nunquid non ÔC Africa fandtorum maityrum corporibus plena eftÆt tamê «.Cor.ii nufquam hic famus talia fieri.Sicut enim quod apoftolus diciuNon omnes fànôti habenc dona curationum,nec ^nes habet dqudicationem fpirituumdta ncc il} omnibus memo^ rqs fancftorû ifta fieri uoluit ille qui diuidit propria unioiiq^ prout uult, Quapropter cutn ego nolutflèm hune grauifïimum dolorcTn cordis mei uobis perfcrrniyjnyiii^nc uos atro dter ôi inaniter contriftando turbarem, fortaffis ideo défis notait uos latere,uyjobifcu ora tionibus incumbatis.ut quod ipfe in hac caufà nouit,nos autem noflè no poflumus,ctiam nobismanifeftaredignctur.Nomenautem presbyteripropterPanonaups fumd^|^me ro collegarum eiusuel fupprimere uel delere, ne diuinæ poteftati fub cuius examine cauGt adhuc pendet facere uiderer iniiiriâ, fi illius iudicium meo uellem iudicio pra:uenire: quod necin negoerjs fecularibus indices fadunt, quando caufx dubitatio admaiorem poteftate refertur,uc pendenti relatione aliquid an^eant commutare,Et in epifeoporum condlio con ftitÊcum cft,nullum clericum qui nondum couidtus fit,fufpendi à communione deberc,nifi adeaufam fuam examinandam fe non præfentauerit.Bonifacius tamê hanc humilitatem fufcepit,ut nec litteras acdperet quibus in pereorinaUaü^ti^norem fuum quitrcret,ut in eo

• loco ubi ambo ignoti funt,circa ambos æquams kriÄretur.Et nunc fi uobis placet ut no/ zXorinth. « men eins no recitctur,nc his qui ad ecclefiam accedere nolunt,ficutait apoftolus,demus od cafioncm quærcntibus occafionem,noiferit noftrum hoc fa(ftum,fcd eorum quorum eaiv fa fucric fatftum.Quid cnim obeft homini,qu^exilla ta^pla no uult eum recitari huma/ ” ‘ na ignorantia, fi de libro uiuorum non eum delct iniqua confeientia C Proinde fratres mci i.petrf.5 qui timetis deum,memetote quod ait apoftolus Petrus:Quoniam aduerfarius uefter dia/ bolus tanquam leo rugicns circumit quærens quem deuorcLQuem no poteft deuorare fc/ dudlum aa ncquiciam,famam ipfius inquinareconatur, ut fi' fieri poteft opprobrijs homi/ □ num,Si malarum linguarum decraêlione defidat. Si ficin eius fauces ruat.Si autem nee fa^' mam innocentis maculate potuerit,boc ei perfuadcK tentât, ut per maleuolas fufpitioncs de fratre fuo iudic^uSi fic ab illo implicatus abforbeatur.Et quis omnes eius captioes Si or/ Gumuentiones uel comprehendcre uel enumerate fuffi'dat C Aduerfus tarnen hxetria quæ ad caufam prxfente pertinent propius, ne mala exempla imitado ad nequidam feducami i.Cor.tf nbsp;nbsp;ita uos per apoftolum alloquitur deus: Ne fitis iugum ducentes cum infidelibus. Qua:

enim participatio iufticiæ cum iniquitateCAut quæ fodetas luci ad tenebras f Item alio lo/ co,Nolite inquit fcdud.Corrupunt mores bonos colloquia jnala,Sobrrj eftote iufte, Si no lite peccare. Vt autem linguis detrahentium non dcfidatis,fic per prophetam dominus di/ cit: Audite me qui feitis iudicium, populus meus in quorum corde lex mea eft» Opprobria hominum noli te metuere,6i detradhone eorum ne fuperemini, ncc quod uos fpemant ma gniduxcritis,Sicut enim ueftimetum ita per tempus abfumcntur,6i ficut lana à tinea come dentur,iufticia aute mea in æternum manet.Iam uero ne maleuolo animo de kruis dei fail ^Cor, fa fufpicando pereatis,inud apoftolicum rccordamini ubi ait:Nolite ante tempus iudicare quicquam,donee ueniat dominus, Si illuminet abkondita tenebrarum,Si manifeftetcogi/ rationes cordis,Si tunc laus erit unicuiq? à dco.Et item illud quod fcriptum£ft,Quæ mani/ fefta kint,uobis,quæautem occulta funt,domino deo ueftro, Manireftu eft quidem, quia ifta in ecclefia non accidunt fine graui trifticia fandhorum atep fidelium,ueruntamcn co foie I. Con 11. tur nos qui cundla pra:dixit,Ätcß ut abundatia iniquitatis nori refrigekamus,fed ufq^ in fi/ riem pcrfcucrcmus,ut falui efle pofli'mus admonuit.Nam quantum ad me attinet, Sifi eft in me quantulacunqj charitas Chrifti,quis ueftrum infirmatur Si ego non infirmorCQui^ kandalisatur Si ego no urorC’NoIitc itaq? augerc crudatus meos, defi'eiedo uel in fufpirio/ nibus falfis,uel in peccatis alienis. Nolite obfecro uos, ne dicam de uobis,Et fupcr dolores uulnerum meorum addiderunt,Nam illi qui gaudent de iftis dpioribus noftris,dc quibus

-ocr page 425-

DE NO|f TEMERB IV-niCANDOr E P» CXXXVIb 42$

Ä in pcffona cofpons Chdflitâiîtoantepraa^ôlumeft, Aduerfusmeinfultabantquifede Ppl.lt;8 bant lit porta,ÔC in m^iàllebant qui bibebant uinum,ualde tolerabilius fiiftinentur pro quibus tarnen etiam ipfi öra^re amp;nbsp;bonum eis uelle dicimus* Ad quid enim aliud fcdent ifti, amp;nbsp;quid aliud captantnifî ut quiTquiâ epifeopus ucl clericus uel monachus ucl fandimonia lis ceciderit, omncsjiales efle crcdantXed non omncs pofle manifcftariÆt tarnen ipfi cum aliqua maritata inuenitur adultera,nec proqciunt uxores fuas, nec Iccufant matres fuas» Cum autemJe^lta^us qui fanëhxm nomen prefîtentur,aliquid criminis uel falfi fonue rituelueri papêrit^n{t5nt,ûtaguet,ambiût ut de omnibus hoc credatur. Hos ergo de no ftris doloribus fuauitatem fux malæ linguæ captantes» facile eft ut illis canibus compare/ lkc. w hiusj^rte in n^o intellieendi (ùnt,qui lingebant uulnera pauperis illius,quiante ianu/ am âi^is iacebatjôC qudufq^ ueniret ad requiem finus Abraæ, laboriofa K indigna om/ nia tolerabat. Vos me nolite amplius cruciate, qui aliquam Ipem habetis ad deum, Vos nolite ilia uulnera quæilli lingebâtmultiplicare,Vos pro quibus periclitamur, Omni hora habêtes foris pugnas,intus timores,periculum in ^itate,periculum in deferto, periculum ex gentibus,periculum in falfîs fratribus,Sdo quia dolctis,fed nunquid acrius quàm egpC Scio quia conturbati eftis,Si timeo ne inter linguas maledicorum defîciatis,ÔC pereat infir/ wusjpropter quem Chriftus m^ui^ft.Non ex uobis increfcat dolor noftenquia nô cul pa noiïra faÔhis eft uefter. Nâ hoc fl^quod*præcauere conatus lum, ut fi fieri poflèt hoc • nialum,nec uitandum negligeretur, nec in ueftram noticiam pcrferretur, ubi infiruéhxoiê eruciarentur firmi,ÔC periculofe turbarentur infi'rmbSed qui hoccognito permifît uos ten/ tari, det uobis uires foftinendi, Ä erudiat^s ex lege fua, Doceat uos ÔCmitiget à diebus pfahf malignisjdonec fodiatur peccatoris fouea^udio nonnullos ueftrum hoc amplius contri ftarii^de lapfii duorum illorum diaconorum,qui ex parte Donati uenerant, tan^ diiciz plinæProculiani inlultauerint, uelutgbriantes de nobis, quod exnoftra difciplina nihil ß tale in derids extitiflTeuQuod quicunqj feciftis, fateOr uobis, non bene fedftis. Ecce docuit nos deus,utqui oloriatur,in domino glorietur,Nec obqciatis hæretids, nifi quia non fiint catholici,ne fimifes eis fids qui non h^endo quod in cauia fuæ diuifionis defendant,non nifi hçminum crimina colligere affeótant,amp; eaiplà plura falfiffime iadlant; ut quia ipiam diuinæ fcripturæ ueritatem,qua ubicg diftufa Chrifti ecclefia commedatur,criminari Si. oh fcurare non poftunt,homines per quos prædicatur adducant in odium,de quibus Si finge re quicquid in mentem uenerit poflunt. Vos autem non ita dididftis Ghriftum, fi tarnen Ölum audiftis,ôi in i Ho dodli cftis.Ipiè quippe fideles fuos iècuros fedt etiam de diipenfa/ toribus malis,mala fua fadentibus,6i bona eius loquentibus,ubi ait,Quæ dicut facite,quæ autem fadunt facere nolite,dicut enim Si non fadunt.Orate quidem pro me, ne forte alqs prædicans ipfe reprobus inueniar. Vcruntamcn cum gloriamini,non in me, nbsp;nbsp;in domi/

no gloriamtnijQuantumlibetenim uigilet diiciplina domus meæ,homo fum Si inter ho/ mines uiuo.nec mihi arrogate audeo ut domus mea melior fit quàm area Noe, ubi tarne inter oólo homines reprobus unus inuentus eft, Aut melior fit quàm domus Abraæ, ubi dióhim eft,Erjce andllam SC filium eius, Aut melior fit quàm domus Ifaac, cui de duobus geminis diótum cft,Iacob dilexi,Efau odio habui:Aut melior fit quàm domus ipfîus Ia/ cob,ubi leólum patris filius inceftauiuAut melior fit quàm domus ipfius Dauid,ubi filius • eius cum forore concubuitcuius alter filius contra patris tam fanólam maniuetudinem re bellauit: Aut melior fit quàm cohabitatio Pauli Apoftoli, qui tarne fi inter omncs bonos habitaret,non diceret quod fupcrius commemoraui,Foris pugnæ,intus timores,nec dice/ ret cum de ianólitate SC fide Timothei loqueretur. Neminem habeo qui germane de uo/ pExI.x bis folidtus fit, Omnes iua quærunt,non quæ font lefu Chrifti: Aut melior fit quàm coha bitatio ipfius domini Chrifti,in qua undecim boni perfidum SC furem ludam tolerauerut, Aut melior fit poftremo quàm ccelum, unde angeli ceciderunt, Simpliciter autem fateor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,,4«

charitati ueftræ coram dho deo noftro,qui teftis eft foper animam meam,ex quo deo (cr/ tHwltteu

N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uire

-ocr page 426-

416 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;À VG. AD' Ct ERVƒ1* nbsp;nbsp;nbsp;E PI S Tgt; Ic^JXXVni.

uire cœpi, quomodo difficile fum expertus ^eliorcs nbsp;nbsp;qui in monauerrjs profcccnint, ita q

A^oc. tx non fum e^crnisjjeiorcs^uàm «^uin monafterijs ceci^runt, ita nt hinc arbitrer in Apo

calypfîÏŒiptura,ïuftus iuftior fiat,amp; fordidus Fordêïcat ^huc.Qüapropter amp;fî contrifta mur de aliquibus pürgamentis.confolamur tarnen etiam de pluribus omamentis. Nolite crgo propter amurcam,qua oculi ueftri offenduntur,torcularia dctef^ri, unde apothecæ dominicæ fruôlu oleAiminofîoris implêtur.Domini dei noftrimifericordia uos aduerfus omnes infîdias iriimici in fua pace cuft«diat diledliflîmi fratres.

Auguftinus Clero 6C populo Hipponenfî cxcufat abfirntian»fuam,adhorfanj^t in fiiblc uandis pauperibus folito fint alacnpres.ob afflidiones temporarias, Epû CXXXViii.

iLECTissiMiS fratribuscôderidsZLuniuerfieplebi,Aj^ftinusiij^m*/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falutem.In primis peto charitate ueftram,ôC per lefum o^ecro, ne uos mca contriftet abfentia corporalis. Nam Ipiritu ôi cordis affedn puto uos non du/ bitare ullo modo me à uobis poflè diicederc.quamuis me amplius contriftet quàm forte uofi'pfos,quod infîrmitas mea fufficere^ó poteft omnibus eut is quas de me exigunt mem bia Chrifti,quibus me SC timor eius ÔC charitas ieruire compcllit. Illud enim ncucrit dile/ dlio ueftramunquam me abfcntem fuiflè licentioia libertate, (èd ncceflaria ferùitutc, qux fæpe iàniftos fratres Ôi coUegas meos,etiam laboreynagj^s ÔC tranfmarinos compulit (a

criore animo quàm folctis,amp; inter omnes fêculi huius moleftias,apoftolicam exhortatio/ pM.4 nem corde retinete,ubi ait: Dominus in proximo eft, nihil foliciti fiieritis. Talia mihi de uobis nuncientur,quibus noyerim,non propter mcam præfentiam,fed propter dei praxe/ ptum qui nunquam eft ab{èns,uos fbicre facere,quod multis annis me præfcnte, amp;nbsp;aliqua do etià me abfcnte fedftis.Dhs uos in pace conferuet,ÔC dileôtiflîmi fratres orate nobis.

Audax Augufi'ino,flagitansiniusfcnpta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Epiftoîa. CXXXIX.

Domino uere prædicabili ac nimium fufcipicdo,omniqp laudum genere proftqucn do patri Auguftino, Audax in domino falutem. Habeo gratiam beatitudini tuæ, quod

-ocr page 427-

AÏGVSTINVS AVDACI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiP. CXL. 427

A quód libènter mèÏ fuihpferis tentamenta fc^onis. Tune enïm bonæ fidei filqs datur au/ dacia,cum paternifoA:is ittibribus fuerit irrorata. Prouocaui itaq? duldsandftes, non ut prælargi pedtoris pUfîHû libamcn acciperem, fed ut i'ngens diuitis ubertim flumen hauri/ tcmThefaürum (apientiæ dcfi3eraui,fèd minus accepi quam uolui Ji'cet minus non debet did, fed munus,quod oraculum legis contülcrit Auguftinus,facrator iufticiæ, inftaurator fpiritalis gloriæjdilpenfator lalutis æternæ. Tarn tibi mudanus orbis notus eft, quàm no tatus:tamtuercogiiitus, quàm probatùs.Optoij^qj fapientiæ floribuspafti.ôiuiui fon/ tis bauftibusmrîgaTLPtæft|i cupi^ti quod uti^ profit Poteft enim feminudi roboris uez iamcn geniŒe uiridari,fi meruerit tuis fenfi'm fluentis augeri, Itaq^ humilitatis meæ præz fponde^on tamjlilo uoto.fi uenerabilitatis tuæ ftripta prouifu relegero,Diz uini Älemcnti^ueatur annis innumeriä domine üenerabilis.

Cur mihi fons orbis paruo fermone meauit'T

An minus apta fuis Iperauit corda fluentisC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Cum pateat mens omriis aquis, fpedletq^ loquacem;

Religionisopem,gratosda fenfibus imbres,

Expédiât quos plena fides Chrifti de ftipite pendens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«e»”/!«

Auguftinus Audaci,excu^t Oc^pationes fuas,admonens ut uel intendat euoluendis tpfius libris,ucl praefens audtat iji^m locfuentem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. CXL. f

Domin o dilcdlÜTimo amp;nbsp;in Chrifto pracdicando himiumcp defiderabili fratri Au/ dad,Auguftinus in dno falutem. Breuen^epiftola tua fed plane uehementem fla gitatrice prolixæ epiftolæ meæ,non inuit^immo etiam lætus accepi.Non q? facile fuffied rem auiditati,fcd qgt; gratulareÄiaritati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia ôi fi' non de idoneo expetis, bonu eft tn

quod expetis. Et ad longa quide epiftola conferibenda magis mihi ociu facultas deeft, occupatiftimo fcilicet eccTefi'aftids curis, à quibus pauculæ temporu ftillæ uix recreant, uel

B cogitantem aliquid,uel ea quæ magis urgent ôd mihi uidentur pluribus profutura didlati tcm,uel refidentem corporis uires noftræ neceflàrias feruituti.Natti uerba non défunt,qui bus poflît multa charta copleri,fèd quod à nobis in eadem fermonis prolixitate defideras, ad hoc me idoheu no efte refpondeo.Thefauru enirfl fàpietiæ tedefiderafle dixifti,fed mi nus accepifte uoluifti,cum ego ex illo thefauro mendicabûdapreceîjuotidianâftipem rogcm,uixcp impetrem.Oraculum autem legis quomodo fum,de cuius locis atqiabditis penetralibus nefcio longe plura nbsp;nbsp;fcio,eiusc^ multiplices firtus opacosep feceffus adiré ac

penetrate non ualeo ficut uolo,0C me non aliud minus dignum effe cognofcoCPorro fa cratoriufticiæ quis cgo,cui me facratum efte permagnum eftC lam uero quod inftauratoz rem fpiritalis gloriæ me appellas,da ueniam,multum cui loquaris ignoras.lpfe quippe ad hue in hac gloria fie inftauror,ut de die in diem non folum quantum accedam,fed utrum omnino aliquid accedam latere me fatear.Difpenfator plane falutis ætcrnæ, cu cæteris in/ numerabilibus conferuis meis fum.Quod fi uoles fado,mercedem habeo. Si aut inuitus, i.cor. 9 tantu difpenfatio mihi crédita eft : neep enim efte falutis illius difpenfatorem per uerbu ac facramentum, iam hoc eft etiam effe participem.Nam fi per bonos non difpenfaretur, no reóle Apoftolusdiceret,Imitatores mei eftote ficutamp; ego Chrifti.Rurfus fi per malos no i,cor.4quot; difpenfaretur,non de quibufda dns diceret,Quæ dicut racitc,quæ aut fadunt,facere nolitc, Dicut enim SC non faduntMulti ergo difpcnfatoresfùnt,perquorû minifteriu pcruenitur ad æternâ faIute.Sed quæritur inter difpenfatores ut fidelis quis inueniatur, SC inter ipfos fideles,in quoru me numero ille qui non fallitur computet,alius eft fic,alius autfi'c,fi'cut uni Row. it cuiep deus partitus eftmefuram fidei. Itaq^ frater chariflit^e atq? dulciftime pafcat te dns potius fàpiêtiæfloribus,ôC uiui fontis hauftibus irriget. Si quid auteper operulam meam religiofi'flimo ftudio tuo coferri pofte arbitraris,quia SC capace te efte intelligo, SC auidum fcntio,magis in alia noftra opufcula,quæ multis uoluminibus comprehcnduntur,tibi ani mus intendendus eft,^ per epiftolas aliquid fperandu,quod tuum defi'derium poftitex/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 1 plere.

-ocr page 428-

4^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS M A XJ M A Egt; E P. nbsp;CX^I »

pkre.Aut certc in præfentia fume quod pote^,quâ te puto tuam ncrois^deo non exhibe/ g rc,quia non uis. Quid enim magnum eft adîuuante domino ut hÀno liber à cuiuf^ lod munere uenias ad nos,fîue nobiî^ diu futurus, fîue peraólo faltem pauxillo temporis re/ diturusÆcce pene fadum eft,quod in quincç uerfuum tdbrum tertio pofuifti,ut magislo quacem quàm eloquentem haberes epiftolam meam.Quod autem in quinto atep ultimo uerfu (eptem pedes iq|^t,miror utrum numerus tuum fallit auditum, an experiri uoluifti, utrum ego adhuc ifta dfjudicare memiperim,quæ forte-iam obliti iunuquûaliû aliquan/ do ftudiofi poftea plurimum in ecclefiafticis litteris pro^ecerunt. PflRenuaR fando Hie ronymo tranflatum ex hebræo non habeo.Nos autem non interpretati fuiSRs, led codi/ turn latinorum nonnuUas mendofitates ex græcis exemplaribijs emenc^imus. V^e far taffis fccerimus aliqiiid commodius quàm erat,non tarnen tale quale ef^ dcbcbaWlt;am etiam nunc,quæ forte nos tunc prætericrunt,fî legentes mouerint,collatis codidbus emen/ damus.Ita illud quod perfedum eft, tecum nos quoqj requirimus,

Auguftinus Maxima ftudiofac fceimna,confolans illam,fuper afflidione Barbarorum SC Donatiftarum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola CXLI.

|o N o R ABiL I Äeximiæat^inmembris ChriftilaudabilifamulxdeiMa/ ! ximæ, Auguftinus iti domino falutcm. Quantum nos tuum ftudium fan/ I dum lætincat, tantum rurfus contiiftat îj^pd^er errores noxios amp;nbsp;pernicioiïP fimos prouinciam ueftram nimium periclitari fignificas, Sed quia ifta fotura prædida funtmirandum non eft quolt;|cxurgant,fed uigilandum eft ne noceant.Hæc au tem deus liberator nofter exumcre non permitteret,nifi fandis eius etiam per huiufmodi tentationes erudiri expediret. Comparant fîbi^idem illi ftla uolutate perueria »SCprxfcn tis meritum cæcitatis amp;nbsp;futuri æterni fupplicij,fi per contumadam indociles fucrint,fct^ cu inhacuitafiint corrigerc atlt;^ emendare neglexerint. Vcruntamenftcutipfimaleutuntur bonis dei,qui facit folem fuum oriri fuper bonos amp;nbsp;maios,amp; pluit fupcr iuftos SC iniuftos, q Row, z qui eos per pacientiam fuam ad pœnitentiam uocat,aim thelaurisant fibi iram in die iræ, 8C reuclationis iufti iudid) dei,Sicut ergo ipft benignitate SC patientia,id eft, bonis dei ma Ie utuntur dum non corriguntur:ftc ctontra deus etiam mails corum bene utitur, no folum ad iufticiam fùâ qftæ his digna in fine retribuet,ft’d etiam ad excrcitatione SC profedu fan/ dorumiuoru,ut ex ipia etiam maloru peruerfitate boni proficiant, SC probetur SC manife i.Cor.n ftcntur,ficut Apoftolus ait,Oportet hæreiès efle,ut probati manifefti fiat inter uos. Nam fi nullus etiam malorum bonus uius eftet deo ad utilitatem elcdorum ftioru,qui etiam de malo ludæ tantu bonu nobis prœftitit, ut Chrifti fanguine redimeremunpoterat eos aut nafti non permittere quos malos futuros efle præ(ciebat,aut in ipfo eoru initio malignita tis extinguere.Sed tantu eos permittit effe,quantu nouit expedite atqj fufficere admoneti dx at^ exercendæ fandæ domui iuæ.Idco noftrâ de illis trifticiam cofolatur: quia SC ipià triftida quam pro illis habemus nos relcuat, illos aût in fua peruerfitate perfèuerantesgra uat.Gaudium uero quod percipimus,quando aÜqui ex eis corredi in melius comutantur» SC fandorum focietati copulâtur,nulli gaudio in hac uita comparari poteft.Propterea feri'*

Prowen? ptum eft,FiIi,fi' làpicns fueris,tibi fapiens eris SC proximistuis, Si aùtem malus euaferis,fo • nbsp;nbsp;nbsp;lus hauries mala.Quia cum gaudemus de fi'delibus SC iuftis.SC illis SC nobis prodeft bonu

eorum. Cum autem cotriftamur de infidelibus SC iniquis, illis folis nocct SC eorum malicia SC noftra trifticia.Nos aût etiam hoc plurimu adiuuat apud deum,quod pro eis mücricor diter contriftamur,SC pro ipla trifticia congcmifdmus SC oramus. Vnde honorabilis SC in Chnfto laudabilis famula deiïSc mœfticiam tuam de talibus,SC uigilantiam atqj cautelam contra tales qua tuis litteris exprenîfti,multû approbo SC Iaudo,atqj ut in hac uia perfeue/ ranter ambules,pro meis uiribus quia hoe cxigis,SC hortor SC monco,ut mifercaris eorum tanq? fimplex ut colüba,caueas aût illos tanq aftuta fi'cut ferpens,descp operam quantum potes,ut qui tibi adhærent tecum in reda fide permaneat, aut ad fidem redam, fi forte in

-ocr page 429-

A V G V|ß T I N V s iVLrANAE. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP* CXLIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^9

A aliqüô aliqui deprairati ßiiit,cofrigantiinD^homitic autem quem fufccpituerbu dei,cum earo faôtum eft amp;nbsp;hâBitauit i'iinoDisgt;ehîen5arem aliquid,fi' in eo quod credis falfum aut peruerfum inuenirerh.Hoc crgo erede quod credis,quia ïn illo hominc totam naturam no ftram fufcepit fîltus dci Jd éft,Ôi animam rationalem carnem mortalem fine peceato.In firmitatis enim no^ræ particeps faólus eft non iniquitatis,ut per infirmitatem commune, folueret iniquitàtem noftram,ÔC adduceret nos ad iufticiam fuamibibens mortem de no/ ftrOjôC progjii|njuit^ de fuo.Sed fi habes aliquam (cripturam eorum, in qua aflerunt quod huic ^ei fît cotîtrariijm,di^nare earn mittere,ut no folum fidem noftram dicamus, fedeorum quoc^ perfi'diam quantum poflùmus refellamus. Sine dubio enim hoc ipfùm, quQj^eruerfe Ô^mpie fentiunt,aliquibus teftimonqs diuinarum fcripturarum conantur aftAi^.ln quibus eis oftendendum eft,^ non reôle intclligant litteras iàcras confcriptas ad fidelium (àlutem: tanquam fi quiiquam fè medicinalibus ferramentis grauiter uexet, quæ ütiqj non ad uulnerandumXëd ad ianandum funt inftituta. Multum autcm labora/ uimus amp;laboramus,quantum dominus donat contra diueribs errores arguendos.Sed la borum noftrorum opufiula fi forte habere defilt;jcras,niittc qui tibi defcribât.Voluit e^im deus ut hoc fàcillime poflîs,qui tibi dédit unde poflîs.

• CXLII.

Hoc loco fequebatur eptftola proÂxa ad Dcmetriadem uirgtnem, quam qiridam putant luZ • liant PelagianûCerte nec Âuguftint nec Hieronymi confiât efle; eam hoc loco fiibmouimus, eu iUs amore fi quis tenetur reperiet inter epifiolas eru4ttas,ièd falfo Hieronymo infectas. Quor/ fum enim attinet qfdê fîngula onerare uoIut^afNumerß tant« priorê manere pain fumus, Auguftinus ÂTAlipius li^'anæ utduæ matri Demetn'adisuirginis,nefanatur epifiola quatn eloquens quidam ad illam fcripfit. Quidam fufpicantur efie Iuliani, fed non alienam ab errore Pelagianorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifiola» CXLIII*

OMIN AE debitisin Chriftô offiefjs honorandæ amp;nbsp;merito illuftri filiæ lulianæ

Sœ ü M I N At aeuiua in v/iuuw uiiiup uunuu H Alipius SC Auguftinus in domino falutem. -irz'irîfV nt- fîmnl Knc

Grate admodum nobis iocun/

__decç accidit,ut fimul nos conftitutos apud Hipponem tuæ reuerentiæ litteræ re périrent, quibus hæcrefiriptapariter redderemus,co^nita ueftra incolumitate gaudentes, uiciiTimep noftram quam uobis charam efte confidimus mutua diledfone nunciantes,do mina debitis in Ghrifto offices honoranda SC merito illuftris filia . Scire autem uos opti/

me fiimus,quantum uobis debeamus religionis affeôlum,quantacp nobis SC apud deum ôC inter homines fit cura de uobis. Licet enim uos per litteras primum, deinde ctiam præ/ fentiacorporalipiaôCcatholica,hoceftuera mébra Chrifti exiguitas noftra cognouerit, tarnen etiam per minifterium noftrum,cum accepifletis uerbu auditus dei,ficutmcit Apo ftolus, Accepiftis no ut uerbum hominum,fed ficut eft uere uerbum dei. Cuius minifterq i,Thef,i noftri adiuuante gratia SC mifericordia faluatoris in domo ueftra tantus fructus exortus eft,ut humanis nuptfjs iam paratisyfànôla Demetrias (piritalem fponfi illius præferretam pïexum,cui ^edofo præ filfjs hominum ad habendam fpiritus uberiorem fœcunditatem, hecamittendam carnisintegritatem uirgines nubût. Nefiiremus aut quemadmodum no ftra ilia tune exhortatio amp;nbsp;fideli SC nobili uirgini fuiflet accepta, nifî nobis profeótis, cum poft paululum profefla fuiflet fandlimoniam uirginalem, hoe ingens dei cionu quod per nbsp;nbsp;nbsp;•

feruos quidem fuos plantat SC rigat,fed per feipfum dat incremêtum,nobis opcrarrjs pro/ üenifle,ueftrarum litterarum lætiflîmo nuncio SC ueraci teftimonio difeeremus. Quæ cum ita fint,nemo nos improbos dixerit,fi in uobis admonedis ut contraria gratiæ dei dogma ta deuitetis,neceflitudine fumus propenfibre foliciti.Nam licet nos Apoftolus non folum oportune,uerumetiam importune prædicando uerbo inflate præcipiat,nô tarnen in eoriî hominum numero uos habemus quibus fermo uel pagina noflra importuna uideatur,qn id quod ad fanam doólrinam non pertinet,uos ut uigilater euitetis alloqutmur.Hinc ergo eft quod admonitionem noftra tarn grato animo fufeepiftis, ut in epiftola tua ad quam

N Î nunc

-ocr page 430-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4î° AVGVSTINVS ET A LIP IVS JVLIAltAE»

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc refcnbitnas diceres,Sanè 3? me bortatn/reuerétia ueftrame siuts ifidulgeatn his ho

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m'nibas quipraui's traôtâdbas ucnernndatnlidem f^e corrumpuA, gratias uberes ago

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam pi'.T admonitions Quod itaq^ adiangis X dicis,Sed nouerit facerdodum ucilru loge

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me ac domunculam meam ab baiuûnodipcrCotiis eiTe di/aetam,omntscp famtlia noürs

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo catholtcam (èquitar b'dé,ut in nullam bxreiim aliqn deuiauent,nec un^ lapià

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dico in eas fèôtas quæ f^fx expiantuLfed nee in eas quæ paraos babere uidenf' errores, hoc

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft qaod nos magis magiscp cdpellir nqp tacere apad nos de bis qaæcdam i^a qaæ fans

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(uneuidareconantur.Domuenimaeflra non paraam Çhriüi^ecacff^îm^q^litamus. Nec

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fane paraas efl: error illoru,qai putant ex nobißpds nos habere,iîquid iuftici^otinentiæ,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uelet iciendam,nthil nos adiaaeLuc ea qaæ facienda diicendo noaimas,^iam dili^^ f^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam,atredie iafteep aiaamus.Ad babenda uero bonam aoluntaté,abi eil hocipiûm qd

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iafie aiaimus,0i ipa charitas qaæ in omnibus dei donis ira excellirM edam deus didia ßr,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qa^una adimplerar in nobis ßquid dii^æ legis amp;nbsp;admonidonis implcmas, nolant nos

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diainirus adiaaarfied noßpfos dicunr arbirdo proprio nobis ad iila fufficere.Non aobiS

uidearur error i/le mediocds,proßteri ueîle Cbrifiianos^neçuelle audire Apoßolam Chri {li:qui cam dixiffèr, Charitas dei diffufa efl: in tordiBt^ n^ds,ne qaifep habere cam non niß per propdam putaret arbirriam,continao fubiunxit, Per ipumfandtam qai datas eil nobis.Hanc eife magna gradam falaattjfis qui afeendit in altam,captiaauit captiaitatê X dédit dona in bominibus,qaiiquis nondu cot^tar,quantu X exidabiliter erret,intel/ ligis,Qud ergo à uobis, quibas tanta dilediiotn debemJ^, admonedisut talia caacads, diflimularepoflcmas,cam legiflemuslibrum,quern ad fandlam Demetriadeqaifnafcd/ pfedt^ael utru ad uosperuenedt, aefldspotius ßdptis noife uoIamusJn quo libro, ß fas efldegatairgo Chrifli unde credatuirginalcm fuam fanctitaté,oésc^/piritalcs diuitias nd niß ex feipfa ßbi e/fe,atcp ip fa priafq ßt pleniifime beata^difeat deo eife, qd abßrdngrata. Verba enim ad ilia fedpta in eodem libro fant iflaHabes ergo X hie inqaitper qax meri toprxponans alijs,immo bine magi^.Nam corpor^is nobiutas atep opalcntia,taoru in/ telliguntar effe notftua,Spiritales uero diairias nullus tibipnTtcr teed ferre poterit. In his ergo iare laudandadn his merito eæteds prxfercnda es^axnißex te X in te effenon pop funt. Cernis nempe quanta in his uerbis ßt eaaenda pernicies, Na utiq^ quoddidtum eil, ISlon poflunt efle ifla bona nißin te,optimcX ueriflimediétam efl, Ifleplané cibus efl» Qd aero ait^Non niß exte,hocomnino uirus cfl.Äbßtut hxc hbenteraudiat airgo Cbd flhqaæpiemtcllignpropdampaupertatecordis humani,Xideo illicnißiponß faidonis

».Cor,it nefeit ornarrAudiatergopotiusApoflolam dicetcm,Dciponiaui uos uni airo,uirgincm caflam exbibcre Chrifto. Timeo aut ne ßcuticrpctjs Eaam Pdaxitin uerßjtia ßja,ßcXac Pra: mentes eorrampantar à caflitate qaæ efl: in Chriflo. Etpropterca de bis qaoc^ fpirP tahbas diaitijs,non iflum qui dicit,Nallus tibi eas pneterteconierrepotefl^nißexteX

' t.Cor,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eifenonpofTuntifcdilium aadiatqaididt,Habemus thefaaram iflum in uaßs

busgat eminentia uirtutis,ßtdci Xnon exnobis.Deipia qaoq^ iacta edtinentia uirginali» • nbsp;nbsp;nbsp;qaod non ßbi ßt ex feipfa, fed ßt dei donam, qaamais credenti aolentiép collatum, eun/’

i.Cor.7 dem audiataeracempiumep do(fl:orcm,qaicum bineageretait, Vellem omnesefle ßeut mcipfum, Sed unafquifq^ proprium donum habet à deo,alius ßc,alius autem ßc,Aadiac etiam ipfum,non tâtam fuum,fed uniaerße eccleflæ unicum fponfum de tali caflitate atep

Mtitt. 19 integritate dicentem,Non omhes eapiant aerbum hoc,fedquibas datum cfl,atintelligac ex eo quod habet tam magnum bonam atep præclaram,fe potius deo X domino noflro gratias agerc debere,qaam caiafqaam uerba, qaod uelut ex flipla id babeat,ut non dica/ mas aflentantis adalatoris,ne de occaltis bominum temere iadicare aideamur, certeerraa tislaudatoris audire, Omneqaippe datum optimum X omne donamperfetflam,ßeut

-ocr page 431-

CON TRM PELAGIA r^O S, EPIS T» CXLIII 451

A dicit etïam apoftilufcacobus,cJefurfum eft iJcfcendens à pâtre luminumHtnc crgo fan da uirginitas, qua te »lia uolêtem oandentemc^ uidt,natu pofterior,adu prior,genere ex tCjhonore ante te,ætate fubfequês,(anditate præcedens: in qua ctiam tuû eflè cœpit quod in te effe non potuitjlla quippe carnaliter non nupfit,ut non tantiî fibi,fed etiam tibi ultra te fpiritaliter augeretunquoniam K tu ea compenfatione minor ilia es,quod ita nupfiïli ut nalceretur.Hæc dei dona funt,ÔC ueftra quidem funt,Gd no ex uobis.Habetis enim theiau rum iftum ititerrenis corporibusiÔ^ adhuc fragilifeus tan^ in uafîs fidilibus,ut eminentia uirtutis fît delwcn^ï^iobfe,Ne(ÿniremini,quia dicimus Ôi ueftra efle,Ôi ex uobis no eflè. Nam amp;nbsp;patî^quotidianu dicimus noftrum,fed tarnen addimus, da nobis, ne putetur efle (^Hjflbis.Proinck fîcutfcriatû eft:Sine intermiflîone orate,in omnibus gratias agite,Ora/ i,Theffàts tis v^^feueranror ôi profîcienter habeatis, gratias agitis,quia non ex uobis habctis.Quis enim uos ab ilia ex Adam mafia mortis perditionisep difcernitC’ Nonne ille qui uenit quæ lkc.i? rcre ôi faluarequodperieratç'An uero quâdo apoftolo dicenteaudierit homo:Quis enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

te difcernit,rclpôfurus eft,Bona uoluntas mca,ndcs rnea,iufticia mea, SC no cotinuo quod fequitur auditurus,Quid enim habes quod non îccepifti Si autem ôi accepifti,quid^lo/ tiaris quafî non acceperisT” Nolumus ergo ut uirgo facra,cum audit uel legit. Spiritales di/ uitlas nullus tibi præter te conferre poterie, In bis iure laudanda,in his merito cætèris præ/ ferenda es,quæ nifî ex te Si in te*fie^on pofiunt,Nolumus prorlùs ita glorictur quafî' non • acceperitDicat quidemftn me funt deus uota tua quæ reddam laudes tibi.Sed quia in ilia non etiam ex illa,mcmincrit ctiam dicere,Domingin uoluntate tua præftitifti decori meo uirtutemrquia ÔCfî ctiam ex illaj^ropter at^rium propriû, fîne quo non operamur bonu, no tarnen fîcut ifte dixit,non nni ex ilia.P^opriu quippe arbitriu nifî dei gratia iuuetur, nec ipfa bona uoluntas efie in homine poteft.Deus eft enim,inquit apoftolus,qui operatur in pM.i nobis Si uelle Si operari pro bona uoluntate,No fîcut ifti fentiunt tantûmodo feientiâ reue

B lando ut nouerimus quid faccre debeamus,fèd etiâ infpirâdo charitatê,ut ea quæ dilcendo nouimus etiâ diligêdo faciamus.Nam utiq) nouerat ille magnum bonû efiet cotinentia qui dicebat-.Et eu feirem quia nemo pnteft efie cotinens nifî deus det. No folû ergo feiebat quantu efict hoc bonu,0i defîderabiliter eflet concûpiicendû,ucrumetiâ quod nifî dante deo efie no pofiet,Docucrat enim eu fapietia.Nam hoc dicir,Et hoc ipfhm erat fapientiæ, feire cuius efiet hoc donu.Nec tarnen ci feientia fuffecit,fed ait,Adij dominu Si deprccatus fum illu.No igitur tantumodo in hoc nos adiuuat deus ut iciamus quid agendu fît.uerum etiâ ut amâdo agamus quod difcêdo iam feimus. Nemo itaq? poteft effe no folum feiens» ucrumetiâ contincns,nifî deus det. Vnde eu iam ille haberct fcicntiâ,precabatur ut haberet Si côtincntiâ,ut effet in illo quod feiebat quia no effet ex illoiaut fî propter arbitriu propriu aliquantû Si ex illo,nô tamê nifî ex illo,quia nemo poteft efle cotinés nifî deus det, Ifte aut de ^iritalibus diuitr)s,in quibuscft uticg etiâ ipfa luminola Si fpeciofa cotinentia,no ait,In tc Si ex te effe poffunt,fed ait,nifî ex te Si in te effe no poffuntiut quêadmodu no ci funt ali bi nifî in ilia, fie ei no aliunde nifî ex ilia effe poffe creclan€’,ôi; ob hoc(quod mifèrator dns à corde eius auertat) fîc giorief’ quafî no acceperit. Et nos quidê de faneftæ uirginis dilciplina Si humilitate Chriftiana,in qua nutrita ôicducata eft,hoc exiftimamus,q? ilia uerba eu le/ geret,fî tame legit,ingemuit Si peótus humiliter tutudit,ac fortaflîs Si fleuit,dhmé^ cui dix nbsp;nbsp;nbsp;•

cata Si à quo fandlifîcata eft fidêter orauit: ut quomodo ilia non funt uerba illius fèd altert us,ita no fît talis Ôi fîdes eius qua fe aliquid habere credat,dc quo in fc no in dho glorietur. Nam gloria quidê eius in ipfa eft,non in uerbis alienis,fîcut apoftolus dicinOpus aût fuu probet unufquifq^,amp; tûc in femetipfo gloriâ habebit,ÔJ no in altero.Sed abfît ut gloria fua ipfa Gt,Si no ille cui dicitur, Gloria mea,ôi exaltans caput meû.lta quippe eft in ea falubri/ ter gloria eius,cum deus qui in ilia eft,ipfè eft gloria eius,à quo habet omnia bona quibus eft bona,ô: habebit omnia quibus melior erit,inquantum in hac uita melior efie poterit,02 quibus perfedla erit,quando fuerit diuina gratia non humana laude perfeêla. In domino

N 4. enim

-ocr page 432-

1

45î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS IV^ANAB/ EP.| CXLIIb

cnim hudabitur anima eius,qui fatiauit in btgt;nis dciîderium eins, (»ia a hoc defideriam c ipfe inipirauit,nc uirgo eins fie in aliquo bono glorietur quafi non «ceperit. De hoc ergo eius affcôlu utrû nam fallamurdnde nosfac potins referibendo certiores.Nam illud opti/ me nouimus,cum omnibus ucftris cultores uosefTe ÔC fuiffe indiuiduæ trinitatis. Sed non hinc folu error humanus obrepit,ut aliquid iècus fentiatur de indiuidua trinitate, Sut ein Si alia in quibus perniaofiflîme erratur,ficuti hoc eft,undc diutius fortafle fan's eflet ue/ ftræ fideli caftæ^ prudçntiæ in hac epiftola locuti fumus-.quan^ qu^ton^ad ex deo eft negateflè ex deo,nefcimus cui faciat iniuriâ nifî deo,ac gjioc il|i uti^nnniuj^d malûab fit à uobisjficut abeflè credimus. Abfit omnino ut taie aliquid in animo nonaicimus tuo, uel facræ uirginis filiæ tuæ,fed in cuiufcç extremi meriti famuli sel famula# fecerit,ex quo nonnulla uerba quæ facilius intelligi poflent ponenda creaidimus.Sl^t di ligentius intendatis,etiâ ilia quæ ibi uidené* uclutpro gratia fine adiutorio dei dicere, fie îa uenietis ambigua.ut poffint referri uel ad natura uel ad dod;rinam,uel ad remiflîonêpec/ catorum.Nam Si q? coguntur c6fiteri,orare nos debere ne intremus in tentationé,poflûnt ad Jjiocreferre,ut baólenus nos ad id re^ondeant adiuuari.quatenus orantibusate^ puiz làntibus nobis aperiatur intelligentia ueritatis,ubi dilcamus quid faccre debeamus, no ut uires acêipiat uoluntas noftra quibus id qd icimus faciamqs.Ét qd nobis in gratia uel ad/ f iutorio dei dicunt dhm Chriftû bene uiuendi’propoijifu cxemplû,ad eandem doétrinâ rc uocatquia fcilicet in eius exemplo diieimus quemadmodû uiuere debeamus. Non aût uo lunt ad hoc nos iuuari,ut qd diicêdo cognoicimus^etiâ diligedo faciamus. Aut certe in co dem libro inuenite aliquid fi' poteftis,ubi excew^natura,e^epto qd ad eandê naturâper tinet arbitrio uoiuntatis,excepta remiflîone pcWtorû Si r raelatione doôtrinæ,tale dei ad/ Sdp.i iutorium confîtetunquale confîtetur illequi dixit. Cum Icirem quia nemo pot efle conn'/ nens nifi deus det,ôi hoc ipfum erat iàpicntiæ,{cire cuius effet hoc donum,adrj dnm Si dc' precatus fùm ilium. Necß enim ifte aut naturam prccando uolebat accipere in qua condi/ D tus erat,autde naturali uoluntatis arbitrio fàtagebat cû quo conditus erat, aut remiflîone pcccatorum defiderabat,quin potius continentiam peccaret optabat,uel quid fâcicndiî eflet feire cupiebatcum iam fè feire fateretur cuius eflet hoc donu.Scd uticç tantas uolun/ taris uires,tantum diledlionis ardorem uolebat accipere fpiritu fâpientiæ,qui fùflîceret ad implendam magnitudinem continentiæ.Si ergo tale aliquid illic inuenire potueritis, über rimas gracias agimus,fi referibendo infi'nuare dignemini. Satis enim dici non poteft quait turn cupiamus in eoru hominum fcriptis,qui propter acrimoniam atcç facundiam Icgunt HfRii à plurimisapertam confeflîonem illius gratiæreperirûquâ ueheméter comendat Apofto Abdf.t lus,qui ctiam ipfi'us menfurâ fîdei,fi'ne qua impoflibile eft: deo placere,cx qua iuftns uiuit, quæ per dileôlioné operatur,ante qua Si fine qua omnino nulla cuiuf^ bona opera exifti/ manda fùnt, quoniâ omne quod non eft ex fide peccatum eft, deû dicit unicuic^ partitu, Nec fola reuelatione feientiæ nos diuinitus adiuuari,ut pie iuftecjî uiuamus,quæ fine cha/ ritate inflanueruetiam infpirationecharitatis ipfius,qoæplenitudo legiseftjiK quæcorno ftrum ut feientia non inflct,ædifi'cat. Sed adhuc nufq taie aliquid in eoru litteris potuimus inuenire.Maxime aut hoc in ifto libro effe uellem9,ex quo deferipta ilia uerba pofùimus, • ubi uirginem Chrifti ita laudans tan^ fpiritales diuitias nullus ei præter ipfàm conferee poflît,ô^ tanquam nifi ex ipfà eflè non poflint,non uult earn in domino gloriari,fcd fie glo riari quafi' non acceperit.In quo libro quâuis nec ipfius nectuæ reuerentiæ nomen expreffe rit,tamen à matre uirginis ut ad cam fcriberct,à fè poftulatum eflè commémorât. In qua/ dam uero epiftola fua idem Pelagius,ubi Si nomen fuum apertiflime ponicnec nomen fa cræ uirginis tacet,dicit ad earn fè fcripfiflè,SC eiufdem fui tmeris teftimonio probate nititur fè grariam dei quam uel tacere uel negate afîèritur,apertiflime confiteri. Sed utrum ipfè fit Iiber,in quo de fpiritalibus diuitrjs illa uerba pofuit, uel utrum ad ueftram peruenerit fan/ (ftitatem,refcriprisueftris petimus nos dignemini facere certiores.

Augu/

-ocr page 433-

AVGVSTIJJVS ÄNABT^SrO, Ê PIS T. gt;nbsp;CXLIIIÏ 455 Äuguftfnu^A Aftafîo, cxhortans ad amcrem charitatis, quæ nobis non contingit, lu« ex dono det^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ë^ftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C x l 1111

i o MIN o ftatrif^éloamp;defidcrabili AnaftafiOiÄugufti'nusi'ndomi'no Gtix d tcm, SalutandilynceritatemtuâfidiflîmaoccurritoccaGo,honorabinû(ér h uoruq;! dei,fratrum noftroru Lupicini 8i Concotdialis» perquos ctiam fi non fcribere.pofl'et charitas tua omnia quæ apud nos agufüraddiicere.Scio cnim Quantum noyjj^iJJirifto diligasitjuia amp;nbsp;tu fcts quntum in illo uidflim diligaris à nobis. Ec ideo non dj^taui tc^ntriftari jxgt;tuifle,fi cos uidiflesfînelittcris meis,quos à nobis profc ftos amp;nbsp;tanta nobis familiaritate coniunólos ignorare non pofïis, Simul etiam quia refcri/ |*»ll|gidebitor^i,Nam«x quo (umpß cpiftolam tuam,nifi nuncprimum reicripfiflèmc riefâbrTanris emm curis obftrióli SC diftenti fumus, ut criam hoe nefciam. Vobis autem lt;Ïuemadmodum fît SC utrum uobis aliquam requiem (quantum in hac terra poteft)domiz nus præftiteritjUalde nofle cupimus:quoniam fî glorificatur unum membrum congaudent omnia membra,atq; ita plcrunq; c6tingic,ut duq| aliquos fratres noftros in quantulacuq; tequie conftitutos in medrjs noftris anxietatibus cogitamus,no parua ex parte rccrcenwr, tanquâ ÔC nos in ipfîs quictius tranquilliusép uiuamus, quâuis cria cum molcftiæ in huius üitæ fragiiitäte crebrefeunt, ætorjiam jcquiê nos defî'derare copcllunt. Mûdusquippe ifte pcriculofîor eft blandus moleftiÂ,ôi ma^3 cauêdus eu (è illicit diligi,quàm cum admo? • het cogité^ cotemnLNam cum omnia quæ in ilîo funtcocupifeentia fînt carnis 8i conaipi/ i.iodft-»' feentia oculoru Si ambitio feculi,iæpe etiâ his quitalibus (piritalia,inuifîbilia, æterna præz ponûtjinferit fe terrenæ fuauit^s affeôlijg|^ deleôlatiôibus fîiis noftra comitatur onidâ. Quanto enim funt charitati futura meliora, tâto funt infîrmitati uiolentiora præfcntia. Et Jenten.difi utinâ hi qui ea uidere 6i gemerenouerunt,uincerc ôi cuadere mereâtur.Quod fîne dei oraz ha nullo modo uoluntas implet humaoa,quia ncc libéra dicéda eft quâdiu eft uincentibus ÔC uincêdis cupiditatibus fubdita.A c^o enim quis deuiôtus eft,huic ÔC fèruus addiôlus eft* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

Etfî uos filius liberauerit,ait ipfe dei filius,tune uere Iiberi eritis.Lex itaq; docédo ÔC iubedo ° quod fîne gratia implcri no poteft, h»mini demoftrat luarn infîrmitaté ut quærat demon ftrata infîrmitas faluatóré, à quo (anata uolûtas poflît quod infirma nç poftet. Lex igicur adducit ad fidem, fides impetrat fpiritum largiorem, diffùnditjpiritus charitatem, implet tharitas legem.Ideo lex pædagogus uocatur, fùb cuius minaciflima feueritate qui inuocaz ucrit nomen domini fatuus erit. Quomodo autem inuocabunt in quem non crediderunt. Proinde ne littera fîne fpiritu occidat, ipiritus uiuifi'cans aedêtibus ôi inuocantibus datur, tharitas uero dei diftùnditur in cordibus noftris per fpiritumfanôtum qui datus eft nobis, Row.ç ut fiat quod idem apoftolus dicit: Plenitudo legis charitas, Ita bona eft lex illi qui ea legiz time utitur.Vtitur autem legitime qui intelligens quarc fît data, per eius comminationem confiigit ad gratiam liberantem. Huic gratiæ qua iuftificatur impius quifquis ingratus ue lutadiegemimplendamdefuisuiribusfidit,ignorans dei iufticiamSC fuam uolensconz ftituere, iuftiaiæ dei non eft (ùbiedlus, Ac per hoc fit ei lex non abfolutionis adiutorium, fed uinculum criminis. Non quia lex malumeft, fed quia peccatum fîcut feriptum eft pec bonum talibus operatur mortem. Per mandatum enim grauius delinquit, qui per manda turn frit quàm malum fît quod admittit.lnaniter autem putat uiôtorem fe efte peccati, qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

pœnæ timoré non peccat, quia amp;fînon implctur foris negocium malæ cupiditatis, ipfa taz men mala cupiditas intus eft hoftis. Et quis coram deo innocens inuenitur, qui uult fieri quod uetatur,fî fubtrahas quod timetur C Ac per hoc in ipf^ uoluntatc reus eft qui uult fa cere quod non licet fieri,fed ideo non facit quia impune non poteft fieri.Nam quantum in ipfo eft,mallet non efte iufticiam peccata prohibentem atque punientem.Et utique fi' mal/ let non eflè iufticiam, quis dubitauerit quod eam fî poftet auferret f Ac per hoc quomo/ do iuftus eft, iufticiæ talisinimicus, ut eam fî poteftas detur præcipicntem auferat, ne com minantem uel iudicantem ferat » Inimicus ergo iufticiæ^ft qui pœnæ timoré non peccatt

amicus

-ocr page 434-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;434 AVGi Ar^ÄSTASIO, CONTRA PELRGlftiOS.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tnicasaütetit,ßciasamore non peccet,Tu(^aim acre timebit pecJre.^S qui gehennas C

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnetuit,no peccate metuit,red ardereJlJe autpeccare metait,qui pecStu ipfum iicut gehen

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfähs nas oditJpCe efl timor dni caflus permanensin feculam f^culh Nam iJIe timor pcenæ tor/

i.iodn,4- mentum habet,0^non efl in charitate, eum^ perfeéta charitas foras mittit Tantu porto qttiftp peccatum odit^, quantu iuflicia diligit, quod non poterit lege teffenteper Iittera,fcd Roiff, fffpititufanâtepergrat^Tûc fit quod Apoflolusadmonet,Hamanudico propter inßtmi tâtem carnis ueflræ.Sicut enim exhibui^is membra ueflra deferaireimtÿ^^jx S(, iniqu^ tati ad iniufltciâ, ficnucexhibete mébra ueflra defèruii^ iuflifiæ if^^ati^f^l^ioné.C^uid enim efk ficat illud,ita amp;nbsp;hoc,mfi, quemadmodû adpeccâdum nullus uos c^cbat timor, fed ipfias libido uoluptas^ pcccati, ßc ad iußeuiuendu no uot fupplici^etus ducat deleélatio ebaritasep iufticiæ^ Ethæc quidem quantû mihi uidetf^nondut^per fè(fla,fèd c^odammodo adulta iuflicia.Ne(^ enim ßußra pr^emittéret, fdumanum dico, propter intirmitatem carnis acflrx,niß quia plus aïiquid dicendum fbit, ßiam illi ferrepo tüißent,Plus quippe feruttutis debetur^ßicix,q peccato fblent homines exhibere. Nam pq^a corporis â^ûnon a uoluntate,tamén reaocatab opéré pcccati. Ncc facile quif^ cfl qui palàm^commtttat quodper illicitam immundâpercipiat uoluptaté, ß cruciatas uin/ dicfta: certu eß continuo ßcuturos.Iutticia uero ßc amanc^eß,utabcias operibus etiäpas f næ corporis nos cohibcre non débeant,atc^ itflermatips etiam crudeliu inimicoru luceant

Opera noßra coram hominibus,üt quibus placerepoßant,glorißccntpatte noßru qui in Rom.Sccelis eß.Hinceßqd' ille fortißimus iufiiciædiIeélorexclamat,Quisnosfcparabità chart täte Chrißi Cquot; Pribulatio,an angußia,an petf(^t^io,an faq^s,annaditas,an periculum,an Rßl-4-! gladiasCSicut feriptum eß,Quoniam proprer l^moitißcafnurtota die,dcputatifumusue oues occißdis.Scd in bis omnibus fiiperuincimuspcr eum qui diîexit nos. Certas fum cm quia neep mors,ne(^ uita,nccp angelus, neq^ princijpatus,ncc^pr^fentia,neqß futura, neep uirtus,neq^ altitado, neq^ profandum, neq^ creatura alia poterit nos feparare à charitate dei,quæ eß in Chrißo Icfu domino noßro. Vide quemadmodum non atcanep air, Q^is nos feparabit à Chrißo, fed oßendens unde coh^rç^mus Chrißo, qais nos inqait fepata bit à charitate Chrißi Charitate igitur Chrißo, non pœnæ timoré coharremus. Deinde commemoratis ijs^quæ uidenturh^ere uiolentiam,nec ramen babent ualentiam feparan di,ira conclußt,ut eandem diccrer charitatem deiqaam dixerat Chrißi.Er quidcß a chari t.cor.i rate Chrißi,nißà charitateiußiciie‘rDeillo quippediißum cß,Quifa(ßus eßnobis fapi/ H re.? entia a deo,Silußicia, ôi fan(ßißcatio,ö^ redemprio, utquemadmodum ßriptum eß, (^ut gloriarur,in dnoglorictur.Sicutergoille cßiniquißimus,qu€mneepeenx corporalcsde/ terrent ab immundis operibus fordida: uolaptatis, Ita ille iußißimus qui nccpcenarucor

Rom.f poralium tcrrorercuocatur à fancilis operibusluminoßßimtecbaritatis.C^uxchantasdei quodperpétua cogitatione tenendum eß,dißünditar incordibus noßris per fpiritumfan (ßum qui datus eßnobis,utquigloriatur,in dominoglorietur. Cum ergo nos haiuseba/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ritatis qua lexuerißimeimplccar,paupercs egentesep Kntimus,non de inopia noßra diui/ pfal.n^ das eius exioerc,fed orando pctere,quierere 3^pulfàre debemus,utilleapud quem cßfons uitx,det nobis inebriari ab ubertate domus ßia:,amp;: uoluptatis fuæ potare torrentem: quo mundati atq^ uegetati,non fblum trißteia nó abfbrbeamur, ueruetiam gloricmar in thba lationibuSffcientes quia tribulatio patientiam operatur,patiencia probationem,probario ^em,fpes uero non confunditmo quia per noßpfbs hoc poßumus, fedquontam charitas deidiffufa eßin cordibusnofyis per fpumfaneßum qui datus eß nobis. Delcßauitme ißa fairem per Iitteras loqui tecum quxeu prx fente non potufôChocnô propter te,qui no alta fàpiens confentis humilibus,fèdpropter quofdâqui nimiu arrogant bumana:uolan/ tati,quam lege data putâtad earn implendâßbipoßefutficcre,nulla fupcrdotßnnälegis gratia faneftæinfpirationis adiutam. Per quoru difputatione inßrmitati hominu mifera: at(p indigx ßiadef’, utnec oraredebeatnus ne intremus in tentatione. Non quia hoc au/^

dent

-ocr page 435-

AVGVS^lJVS SEBASTIj^NO» E PIS T. CXLV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455

A ^cnt aperte à'cereTeÆôrum fèntentfam uel^t nolint hoe utiep lequitur.Nam ut quid no/ bis.dicitut: Vigilate ocorate ne intretis in tentationemfVt quid etiam fecundum hanc ex/ hortationem cum doceret orar^ præcepit ut dicamus, Ne nos inféras in tentationé,fi hoc non impletur ex adiutorio gratiæ diuinæ,fèd id totum eft in arbitrio uoluntatis humanæC Quid plura C' Saluda fratres qui tecum (unt.SC orate pro nobis ut falui fimus fecundum il/ lam falutem de qua dicitur. Non eft opus (anis medicus,fcd male Wabentibus,Non enim ueni uocare jj^J^äJje^eccatoresfOrateergo^ronobis utiufti fimus, quod quide homo non poteft nbsp;nbsp;norit g ueliu ÔJerij continuo qurplene uoluerit,(èd hoc ipfum in co no erit

nifi gtatia fpirltus fanetur K adiuuetur ut poflit.

•»M||Jsguftiniitóebaftian®,de pta trifticia qua boni ferunt ex impietate maIorum,Huic gt;^iftolæfubrcripfît Alipius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXLV

o M IN o fando defidcrabili Si in Chrifti honore fuauiftimo fratrj Sebaftia/ no,Auguftinns tn domino Glutem Quamuis ab animo noftro nullô modo te feparatum efle permittat dulce uinaî|^ charitatis. Si indefinenter tuos fandlos mores atq? colloquia reçolamus,tamé bene fccifti ôi gratias agimus quod nebis ctia «or/ poralis (alutis tuæ nuncios apices mfttcndo,nos plurimû exhilarafti. Senfi aùte in epiftolà taa,quod tædiû te detinucrit àpieccatQribus relinquentibus lege dei.Illo enim fpiritu uiuis quo diótu eft: Vidi infenfatos Si talîfefcebam.Pia eft ifta trifticia,ô£,fî dici poteft, beata mi fcria,uitfjs alienis tribulari no implicari.mcercre no hærcre, dolore coträhi no amoreattra/ hi^Hæc eft pcrfecutio qua patiutur omnes qui uolftt in Chrifto pie uiucre,fecundu apofto/ lica mordace ucramt^ fehtenti^ Quid cr^^ hie magis perfequitur uita bonoru cp uita ihi quoru, no cum cogit imitari quod difplicet,{ed cum cogit dolerequod uidet'^ Quonia cora pio uiues impie,ôCfî no obligat confenticnte,cruciat fendente.Nam faepe Si diu impiorum corporibus à ieculanbus poteftatibus,^ quorulibet uexationibus parcitur,pioru ante cor/ dibus à malis hominu moribus nunep ufey ad huius feculi finem.Sic ergo potius impletur quod comemoraui dixifte apoftoIu:Quia omnes qui uolut in Chrifto lefu pie uiuere,pei7 itTitnotKf fecurione patietur,S£ tanto amarius, ^ato intcrius,dpnec diluuiu tranfeat ubi area cotinet coruum Si columbam.Sed inhære frater illi à quo audifti. Qui perfeuejjiuerit ufqj in fine, hie faluus eriuCoiungere domino,ut creftat in nouiflimis uita tua.Scio enim no deefle rc/ creationem cordis de fratribus bonis.Huc adiuge promiftiones dei fideles,magnas,ccrtas, fempiternas ipfiusep tolerantiæimpcrturbabiléineftabilernép mcrcedé.Et uide quàm ue/ rum domino cantcs,Secundu multitudine doloru mcoru in corde mco,confolationcs tux Pfal.ff iocundauerut anima meâ. Mitte fratri Firmo litteras noftras, Sanóhitatê tuam Si familia dei quætuo miniftcrio gubernatur, fratres amp;nbsp;forores quæ apud nos funt nobifeum in doz mino rcfalutat. Et alia manu. Incolumcs pro nobis oretis dileiftiftimi Si fandli fratrcs.Ego Alipius impenfiftime faluto fynceritatem tuam,omnescp tibi in dorrtino cöniunólos.Atc^ ut hanc tanquam meam epiftolam deputes peto.Etfi enim aliam propria mittere potuif/ fem,tarnen nfelui huic fubfcribcrc,ut unanimitatem noftram una etiam pagina teftaretur.

Augufttnus Conientiorefoondêsillius quaefttonibus,decorpore Chrifti Sii noftrts corporibus,qualtafuturaiintinrefurreciione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. CXLVI

Bilectiss imo fratriConfcntio.Auguftinus.Quatumadoailosattinct corporales quofdam uidemus nee nouimus quoru à nobis ftudia uitac^ ne/ frfuntur, quofdam nouimus nec uidemus quorum nobis charitas Si afieótus innotuit,in quibus Si te annumeramus, Si ideevre magis uidere defideramus, utin his fis quos Si uidimus Si nouimus. Nam illi qui ignoti noftris oculis ingcrutur, non folum defiderabiles non funt,fed uix tolerabiles funt,nifi in aliquibus fignis pulchritudo in his hominis intcrioris appareat.Quorum autem ficut tuus nobis prius animus intclligen/ do quàm uidendo corpus apparuit, iam quidem nouimus cos,fed ideo etiam uidere defiz deramus,ut per lUudquod conipicitur ocufis, multo iucundius SC familiarius co quern iam,

nouimus

-ocr page 436-

45^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄVGVSTINVS CpNSENTIO,

nouimus amico interiore perfifuamùr,Veru K hoc de te nobis deuswrtaffe donabit,quic/ C tioribus Si tranquiUioribus ßcut optatnus reous humanis,ut id hcmeftæ charitatis fitpoz tins molcftæ neceffitatis. Nunc ad ea reipondea ficut ^omino adiuuante potuero,qicc Qult;cßio prP præter ^iftolam in alia chartula à me quærenda mififtu Quæris utrum nunc corpusdoz ntide corpo/ mini offa ianguinem habeat,aut reliqua carnis liniamenta.Quid fi jdderes, utrum etiä re domini, ueftimenta,nónne augeretur quæftio,qua cauiâ,nifîquia ea quæ in ufù uitæ huius noftrx corruptibilia nouimus.fînecorruptioneccgitareuix pcjffumusjcumdjgjjmmmmiraculo rum quædam documenta iam data fint, ex quibus liceat coniedtaremaior^Nam fi uez ftis liraêlitarum per tot annos in eremo fine tritura effe potuit, fi morticiha pellis calciaz mentorum tam diu fine labe durauit,poten: ubic^ deus quorumlibet clt;y orum,pj|ii|iM Dfw ueßitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluerit tempus incorruptam protêdere qualitatem. Ego proindeaomini corpds ita

in cala. nbsp;nbsp;nbsp;in cœlo eflè credojUt erat quando aicendit in ccelum.Dixerat autem dilcipulis, ut in euanz

gelio Iegimus,dc (ua reiùrredlione dubitantibus,amp; illud quod uidebanu non co:^us fed Luc. Z4. Ipiritum eflè putantibus,Videtemanus meas ÔCpedes,paIpateamp; uidete,quia ipiritus oflâ

ôC^arnem non habet,ficut me uidetis habere.Siceorum cum effet in terra cétredlatuseft manibus,fîceorum eflcumiretincœlum dedudns a(pedlibus,Ibiuoxangelica (ónuir, J *Sic ueniet quemadmodum eum uidetis euntem in ccelum J’ides aflît,ô£ nulla quæftio rez manebiuNifî' forte de fanguine requirendun» eft, qnja cum dixiflèt,Palpate flC uidete,qa ipiritus carnem amp;nbsp;oflà non habet,non addidit,fanouinem.Non ergo Ôi nos addamus ih quirere,quod ille non addidit dicerc,Et^e compenlt;fio fi placehfînita fit quæftio, Foitaflis cnim,accepta occafione fànguinis,urgebit no^goleftior j^rferutator, SC dieet. Si languis» cur non amp;nbsp;pituita,cur non ÔC fel flauum, SC fel nigrum, quiDus quatuor humoribus naoi/ ram carnis temperari etiam medicinæ dilciplina teftatur.Sed quodlibet quilcç addat,corz ruptionem addere caueat,ne fuæ fidei lamtatem caftitatem^ corrumpat.Ex conlûetudiz ne rerum expertarum, inexperta opera diuina,înfirmitas metitur Humana, SC argutulc fe D

• garrire arbitratur cum dicit,Si caro eft SC fanguis eft;fî fanguis SC cæteri humores: fi cætcri humores,ergo SC corruptio.Eo modo diceret,Si flà^ima eft SC ardet,fi ardet Ä urit’fi “df»

, ergo uirorum trium in fornace ignis’ ab impio rege miflôrum corpora incendit Si autent hoc in tribus uirisîniraculum fadtum eflè non dubitat.quifquis de diuinis operibus redle fapit,cur non credatur qui fecit illa corpora no poffe igni corrumpi, feciffe illud corpus nee igne nec fame nec morbo nec lenio.nec ullaui alia, qua folet Humana corpora labefadlarc corruptio.Quod ß quifquam dicit non carni trium illorum uirorum additam contra igné. incórruptionem,fed ipfi igni detradlam corrumpedi facultatem,quid ueremur ne camem facere nequiueritnon pofle corrumpi,qui fecit ignem no poffe corrumperen' Nam fi illu^ non de carnis,fed de ignis mutatione intclligitur,multo eft mirabilius, Simul cnim SC Hoz minum corpora non urebat ne poflèt noccre,ôC ligna fornacis urebat ut poflèt ardcre. Sed qui etiam ifta non credunt,nimium de diuina poteftate diffidunt, nec cum eis uel ad cos nunc fermo nobis eft. Qui autem ifta credunt, ex his etiam illa uteuneç coni^dant quæ fiz deliter quærunt. Valet igitur diuina potentia de ifta uifibili atq^ tradtabili natura corpoz rum quibuldam manentibus auferre quas uoluerit qualitates:ac per hoe ualct etiam mem • nbsp;nbsp;nbsp;bra mortalia formæ liniamentis manentibus,corruptione uero mortalitatis emortua,ftaz

bili uigore fi'rmare:ut abfit labes,aflrt effigies:affit motio,abfit fatigatioiaflit uelcendi poz «.Cor.15 teftas,abfit eluriendi neccflïtas.Quod ergo legitur apud Apoftolum, Caro SC fanguis rez gnum dei non poflïdebunt,Soluitur quidem quæftio etiam ifto modo quem tu commet morafti,ut câmis ÔC lànguinis*nominc,opera carnis SC languinis intelligantunucrum quia nondeoperibus,fedde modo relîirredlionis loquebatur ApoftoIus,ôC earn quæftioncm dilputando uerfabat, melius eo loco intelligitur caro SC fanguis pro corruptione carnis fànguinis pofita. Si cnim nomen carnis fignifîcat operationem, cur non fîgnifîcat etiam corruptionem ficut didtum eft,Omnis caro fœnumCNam SC hic ipfa corruptibilitas figniz ficata

-ocr page 437-

DB CORRORVM R E S V R R E C T IO N E» EP» CXL^I 457

4 ficata eft.Scquitör cib: Et omnis honor cariais üt flos fœni:fcenum aruit,flos decidit.Nun/ quid nam hoe ctiatrmli cami copetit, de qua diótu eft, Palpate amp;nbsp;uidete,quia fpiritus ofla amp;camem non habet ficut me uidetis habere» Nam quomodo arefcat aut décidât,cum fcri ptum fit,quod Chriftus furged^ à mortuisdam non moritur,ÓC mors ei ultra non domina Row.« biturC' Proinde ip^m apoftolicâ fententiam defuper infpice,totamc^ confidera:cum refur/ tedtionê mortuorum perfuadere uellet eis qui dicebant, quia refuf redtio mortuoru nó eft, i. Cor. Chrifti refurreétione præmifla i« exemplunjjptpr cætera quæ ibi differuit,intulit fibi quæz ftionem at JÉit^ecWicet aliqui^,quomodo refurgêt mortui, quo aut corpore uenient, id eft quali co^oref Deinde adhibés documêta feminum.Stulte,inquit,tu quod feminas no 4ilUa||£ur nifl [uius mori^r,X^Uâd (cminas non corpus quod futurum eft feminas, fed nudijïh granunlferè tritici,aut alicuius cæteroru: Deusautem illi dat corpus quomodo uo luerit,ÔC unicuit^ fèminum proprium corpus.Secundû hoc ergo dixerat: Non corpus quod fùturu eft feminas. Nec^ enim non triticum erit ex tritico: fed quia nemo fènîinat herbam uel ftipulâ,ÔC multipliciain palea tegumentagranorû, cum quibus tarnen femina exurgût, ideo ait, Sed nudû granum: hinc uolés oftendéPe,quia fi deus poteft addere quod no erat fn nudo fèmine,multo magis poteft reparare quod erat in hominis corpore.lâ uero quod adiuneit,ad differentia pertiqet refu^étium,propter diuerfas glorias fîdelium atlt;ç fanélo tum.Non omnis,inquit,caro câd«dro,alia quippe hominum,alia aût caro pecorû,alia u^ lucrum,alia pifcium,ôd corpora cœîeftia,ÔC corpora terreftria : fed alia eft cœleftiû gloria, Ô2 alia terreftriumzôC alia gloria folis,6£ alia gloria |pnæ,ôC alia gloria ftellarum. Stella enim à ftella differt in gloria, fi'c SZ refurredlio nmrtuoru.In his omnibus iftc fenfiis eft. Si general carniscum fint cundha mortal, differum tame inter fe pro diuerfitatibus animatium: amp;nbsp;fi corpora cum fint omnia uifibilia,differunt tame pro diuerfitatibus locoru:undc alia eft coe Icftium gloria, alia terreftrium : ÔC fi in locis fublimibus cum fint cunóla cœleftia, differunt

B ctiam ipfa claritatibus luminum, non mirum eft quod in refurreólioe mortuorum diftabit gloria meritorum.Hinc iam uenit ad illud,quod communiter habet omnis caro quæ ad ui tarn refurrgit æternam,ÔC dicitiSem^atur in corruptione, furget in incorruptione: femina/ tur in contumelia,furget in gloria: feminatur in infiftnitate,furget in uirtute:feminatur cor/ pus animale, furget corpus fpiritale. In his uerbis Apoftolijnunquidffas eft putare melius corpora noftra raurreeftura quam ChriftiCcum de illo fit propofitum exemplum quod fi/ dcliter intêdere ÔC per eius gratia fperare debeamus. Ac per hoc nullo modo potuit corpus Chrifti cum corruptione furgere, fi noftru in incorruptione refiirreólurum promittiturtnec potuit illud fine gloria,fi noftrum refurget in gloria. Quæ autem ibi gloria,ubi adhuc cor/ ruptio C Nimis itaq; abfiirdum eft, ut credamus illud corpus ôi in inhrmitate effè femina/ turn, id eft mortificatu, ôi in infirmitate refurrexiffe,cum corpus noftru feminetur in infi'r/ mitate,refurgat in uirtute, amp;nbsp;dicat idem Apoftolus de Chrifto : Etfi crucifixus eft ex infir/ i.Cor.ij mitate,fed uiuit in uirtute dei.Quis uero tarn abfurde fapiat,ut credat illud corpus anima/ Ie feminatun,animale refufcitatum,fi' noftrum feminatur animale,refurget fpiritaleT’ Conz ftat itacj,ncq5 ullo modo dubitandum eft,corpus Chrifti,quod licet corruptionem putre/ dinis in fepulchro no uiderit,unde fcriptum eft,Nec dabis faneftum tuum uidere corniptiz rftU onem, clauis tarnen lancea perrumpi potuit, nunc omnino in incorruptione confiftere: • ßC quod in contumelia paffionis mortise^ feminatum eft, nunc efle in gloria uitæ æternæ: ôC quöd ex infirmitate potuit crucifi'gi,nunc in uirtute regnare: amp;nbsp;quod erat corpus anima/ le,quoniam ex Adam fumptum eft, nuc efle fpiritale,quoniam fpiritui iam infeparabiliter copulatumeft.Cum enim uellet Apoftolusdecorpore anfmali adhibere teftimonium feri pturarum, illud pofuit quod in Genefi legitur: Si eft,inquit,corpus animale,eft ÔC fpiritale, ficut fcriptum eft : Fadlus eft primus Adam in animam uiuentem, uel in animam uiuam, Recolis certe quemadmodum feriptu fi't:Et infufflauit deus in facicm eius flatum uitæ,amp; fa dlus eft homo in anima uiuam» Didtum eft aut etiä de animalibus:Producat terra anima

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuam»

-ocr page 438-

AVGVSTINVS CONSENTI O,

ui'uatn.lntelligitilf ergo corpus animale did Gnjle cæteris animalibu»ropter mortis diflo lutionem ôê corruptioncm,quæ quotidie cibo reficitur» ôi poftea fupwata animantis corn/ pago diflbIuitunSpiritale autem corpus,quod iam cum fpiritu immortalc efttquâuis non/ nulli arbitrétur tûc fieri corpus ipiritaie,cum iam Si. ipium corpus mutabitur in ipiritum,ÔC quod homo erat ex corpore amp;nbsp;ipiritu,utrumlt;^ ac totum fpiritus erit,qu^ dixerit Apofto/ lus:Seminatur corpus,ft»get fpiritus;Dixit aût Scminatur corpus animale, furget corpus fpiritale.Proinde ficut animale corpus not^J}«anima ièd Âgt;rpus,ita amp;fpirkale corpus non fpiritum debemusputare ièd corpus. Quis porro audeat gpinajijUclCfirHuWpusnó fpi ritale refurrexiflc,uel fi ipiritale furrexit,iam non corpus fuifle fed fpiritumÇ' cum hanc opi/ *^*‘’'* *4 nionem diicipulorum refèllat,ubi cum eum mdentes oàftiûjaïttl^ fpirin^uiderej|tti^j^ pâte amp;nbsp;uidete,quia ipiritus ofla Si carnem no habet,ficut me uidetis haberc. Iam igi^^lla caro ipiritale eratcorpus,nec tarnen ipiritus erat ièd corpus, nulla ulterius morte ab anima refoluendum’atqj feparandum ficut corpus animale,quale animatum cft dei flatu,cum fa éluseft homo in animam uiuam, etiam ipium ex animali ipiritale fine mortis interuentu fiitur^,nifi tranfgreflîo præcepti priuscomlnifiTo peccato infligeret pœnam, quàm deus fer uatæ lufticiæ daret corona. Vnde dominus Chriftus per nos ad nos uenit,cum pcccatores iuftusinuenit,per ftratum quodâmodo humilitatisnoftræ , fed no cum morbo iniquitatis jjoftræ.Nam per animale nobis,hoc cft per mortale corpus apparuit,qui utiqj fi uoluifiet, cum corpore immortali primitus adueninet.Sed quia nos humilitatc fill} dei iànaricpoitc bat,ufc^ ad noftram infirmitatc delcendit^ fidei noftræ meritum ac præmium,uirtutc fuæ refurredlionis ofteditjdco fcquitur Apoftolus â|dicit : Nouiftîmus Adam in fpiritum ui/ uifîcâtemifiue intelligatur primus Adam,qui de^luere ante formatus eft, nouiflimus aut Adam qui de uirgine prccreatus eftifîuc in unoquotç homine utrut^ c6pleatur,ut primuS Adam fit in corpore mortali,nouiftîmus Adam idem ipfe in corpore immortalutamen in/ ter animam uiuentem amp;nbsp;fpiritum uiuificanrem hoc intereffe uoluitut illic fit corpus anima jj Ie,hic fpiritale. Anima quippe in corpore animali uiuit quidcm,fed non uiuificat ufiç ad au ferêdam corruptione : In corpore uero fpiritali quoniÿn perfccle adhærens domino^mus fpiritus eft,fic uiuificat ut fpiritale corpus efficiat,abfumens omnem corruptioné,nullâ me/ tuens (èparationem.Proinde ièquitunSed non prius quod ijsiritalc cft, fed quod animale, poftea Ipiritale.Primus homo cfe terra tcrrenus,fccûdus homo de cœlo cœlcftis: qualis ter/ renus taies Si terrcni,amp; qualis cœleftis taies Si cœleftes, Sicut poitauimus imagincm terrez ni,portemus amp;nbsp;imaginem eius qui de cœlo eft.Quid eft,Qualis terrenus talcs amp;nbsp;terreni,niß mortales ex mortali C Et quid eft, Qualis cœleftis talcs amp;nbsp;cœleftes,nifi immortales per imz mortalemC Illud per Adam,hoc per Chriftum.Dominuscnim ad hoc terrenus fadus cft, cum eftet cœleftis,ut eos qui rerreni erât,faceret cœleftes: hoc cft,idco ex immortali morta/ lis faeftus eft,airumendo fèrui formam, non domini mutando naturam, ut cos qui morta/ ks erant,faceret immortales, impertiendo dominicam oratiam,non ièruilcm iniuhamrett nendo. Cum igitur de rcfurrcèlione corporis Apoftolus difputans,docerct n«ftra corpora futura ex corruptibilibus incorruptibilia, ex contéptibilibus glorioia, ex infirmis fortia,cx animalibus fpiritalia,hoc eft ex mortalibus immortalia, fubiccit unde agitur atcç ait, Hoc • autem dico fratres,quia caro Si fanguis regnum dei poftîderc non poftunt.Et ne quifquam putaretfccundum fubftâtiam carnis hoc Apoftolum definiftè,aperuitquid dicerct fubiun/ gendo,Neq; corruptio incorruptioné poftîdcbit.Tanquam diœret,quod dixi,Caro amp;ianz guis regnum dei non poftîdebunt, idco dixi, quia corruptio incorruptioncm non poflîdez bit.Hoc ergo loco nomine carnïs amp;nbsp;fanguinis corruptione moitalitatis intclligi uoluit. De/ nique tanquam ei diecretur, Quomodo caro erit,ßd caro non eritC Caro quippe erit,quoni am dominus poft refurreótionem ait,Palpate Si uidete,quia ipiritus ofta Si carncm no haz bet ficut me uidetis habere: Caro autem non erit,quoniam caro Si fanguis regnum dei no poftîdebunt. Exponit quid dixerit, adijeiens: Ecce myftcrium uobis dico, Omnes quidcni

reiurgemus

-ocr page 439-

DE CORPORVM R E S R R E C T IO NsE» E P.

459

refurgcmuSjUcl ftcutfcræci codices habeft^Omnes quidem dôfmicmus,no tatnen omnes îmmutabimur.HanÂnutationcm utram itjdeteriüs an in mclius intelligi uoluerit,inferio/ ra demonftrautJn atomo inquit, hoc eft in pundto temporis, quod diuidi non potcft. In ióhi oculijhoc eft in fumma ccllt;itate. In nouiflîma tuba,hoc eft in nouiflîmo (îgno quod dabitutjUt ifta compleantur. Canct cnim tuba,inquit,ÔC mortui rcfurgêt incorrupti,amp;: nos commutabimur.Srgo iftam commutationem in mclius fine dubitatione oportet intelligi, quia omnes Si iufti Si iniufti refurrcôturi funt: Sed, fîcut dominus^i cuâgclio loquitur,qui bene feceruj^ «weluyedtionem uitæ,qui mälK!§crunt in refurreólioncm iudicq,ludicium appellans ^nam (èmpiterna,fient alio loco,Qui non credit,inquit,iam iudicatus eft.Pro/ ^e illi qui ad indicium refurreóturi funt,nó commutabuntur in illam incorruptclam,quæ naJWttH-is corr^tionen^pàftpOteftdlla nancç fidelium eft atq; fan(ftorum,ifti nero perz petira corruptionc cruciabuntur,quia ignis eorum non extinguetur,ód: uermis eoru non mo Epigt; rietur.Quid.fibi ergo uult ifta diftinélio. Et mortui refurgent incoi rupti,amp; nos commuta/ bimur.nifi quia omnes incorrupt! refurgentCSed ex his etiam iufti immutabuntur in illam incorruptelam.cui omnino nulla poflitnocere cyruptio: ac per hoc qui inca non commu/ tabuntur, incorrupt! quidem refurgent integritate membroru, fed tarnen corrumpeq^i do lore pœnarum,cum audierint: Ite maledidl! in ignem æternum, qui paratus eft diabolo Si quot;angelis cius. A quo auditu nralo non timebit.De ilia uero commutatione iuftonim cum dixiflet,Nos commutabimuIRtanqu^m quærcremus quomodo iftud fi'at,uel qualis i^ la commutatio fiinira fi't,adiungit Si dicit: Oportet enim corruptibilc hoc induerc incorru/ ptelam,0i mortale hocinduere immortalitatemriMon,ut opinor,dubitandum eft (ècûdunt hoc didlUjGaro Si fanguis regnum dci nbsp;nbsp;nbsp;poftidebunt,quia non ibi crit corruptio Si mor

talitas carnis Si (anguin!s.Secudum has enim qualitates hoc loco carncm Si fanguine nun/ cupauit.Quoc!rca,ut aliquid exempli gratia ponam quod interim occurrit,ficut ftriptu eft,

ß Ne forte tentauerit uos qui tentat,ôi4nanis fit labor uefter: atque hie intclligitur diabolus, i 5 tanquam deus omnino no tentet,dequo alio loco fcriptura dicit,lple autem neminem ten/ tat : nec contraria eft ifta ftntentia ei qua dicitur, Tentat uos dominus deus uefter, fed lol uitur quæftio, cum uocabulum tenmtionis diuerfas intelligentias habcat, co quod alia fit tentatio deceptionis,alia tentatio probationis : fecundum illam non intclligitur qui tentât* nifi diabolus,fccundum hanc uero tentât deustita cum d!citur,Caro poflidebit regnu dei. Si caro non poftidebit regnu dei,etiam huius nominis intclligcntia difeernatur, Si nulla erit quæftio: quoniam caro fecundum fubftantiam,fecundumquam diftum eft, Spiritus ofla ÔC carnem non habet ficut me uidetis habere,pofridet regnum dci: Caro autem,cum fecun/ dum corruptionem intelligitur,non poflidebit. Hoc enim expofitum eft,cum diceretur,Ca to amp;nbsp;fanguis regnum dei non pofridebunt,in eo quod continuo additum eft: Necç corru/ ptio incorruptionem poflidebit,ficut fatis quatumarbitrer difTeruimus.Quod quær!s,utru fingillatira à creatorc deo corporum liniamenta formcntur,no mouebit,fi quantum poteft corpora re/ ' humana mens potetiam diuinæ operationis intelligat.Quomodo enim negate poterimus formentur^

deum etiat^ nunc opcrari cunôtaquæcreantuncum dominus dicat : Pater meus ufqj nunc operatur C Vnde ilia ceffatio feptimi dici ab ipfis naturis condendis intclligenda eft faifta, non ab earum adminiftratione quæ conditæ referuntur. Cum ergo natura return à creato re adminiftretur , Si per ordincs præfinitis locis Si temporibus fuis cunóla nafcantur, deus • ufque nunc operatur, Nam fi deus nunc ifta non format,quomodo Icgitur : Priufquam tc Kier. 1 formarcm in utero,noui teC Quomodo etiam accipi poteft,Quod fi feenum agri,quod ho die eft Si eras in clibanum mittitur,deus fic ueftit:nifi fortç ctedendum eft feenum à deo ue/

' ftir!,Si à deo corpora non foi mari Cum enim dixit, ueftir, non de prætcrita ordinatione, fed de præfènti operatione fatis indicat. Vnde eft etiam illud Apoftoli de feminibus,quod fupracommcmoraui,Non,inquit,corpus quod futurum eft feminas, fed nudum oranum, fere tr!tiei,aut alicuius cæterorum: Deus autem illi dat corpus quomodo uoluerit .Non di/

X xit

-ocr page 440-

44° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS procvlianó,

xit,Jedit aut diTpoCaic, fed dat, ut creatorem infeUigas efficadam fa^ut^ fua: rebus quar slt;lt;p.8 quotidie fuis tempotibus on'untur,condendislidhiberc.Dc qua fapi^tia diéium e(l: Pcr^ tendit à ßne ufq^ m fi'nem forriter,amp; non dixit,diipofuit,fed difponit omnia fuauiteMul/ tum eft autem uel tenuiter fapete,quomodo commutabili^ temporalia non commutabi fibus amp;nbsp;temporalibus creatoris motibus,ied æterna ÔC ftabili uittute condantunDe illo fa/ ^lt;fßio $ ne quod pcrcundlandum putafifutrum baptizati omncs,ß abfquepce^itcntia diuctßscti minibus ttretiti,de coijj^re exiennt,uenian^olibet tempore confecuturi ßnt, librum non paruæ quantitatis lam /crip(i,quem ß dei^ü^re curaueris,fortaf[c nibil ulnr^binc requi/

4 res. Vis etiam per me fcire,utrum dei ßatus ille in Adam ^cmiffe ßt anima.ffAjiter refpo deo,Aat ipfe eR,aut ipfo anima faóta ettSed amp;ß ipfecß:,fa0tus cR De anima qui e lo/ quitarperEfaiamprophetam deas,ubidicit: Omnemïï^téfgo feci,qij^d fcq indicant.Scquitur enim:Propter peccatum modicum quid contrSlcm illum f Id e{l i/Tum ilatum,$ica^era,quxniß de anima Humana intelligi nequeunt.ln hac enim quæftionc'ma xime cauendum eft,ne anima non à deo fadia natura, fed ipßus dei fubflätia ranquä uni/ genitas ßlius,quod eiluerbam eius,aar af^ua eius partieuîa eße credatur,tanquam illa na turamtc^ fubßätia,qua deus eßquicquid eß,commutabilis eßepoßit.Quod eßeanimam iigmo no ientit,quiß; animähabere ientit,Cum ißa di{flarem,perlator lam uentum expez étans,me uehementer ut nauigaret,urgebat. Itaque^ quidgt;ßic incondite atep inculte difßü ^egeris,uel fi totum ita eße pcripcxens,do(ß:rina: da op^am,lingua ueniam,

Augußtnus Proeuhano epiicopo, ur appamt partis Donatianx, inuitans rflum,ut mutuacoJ/anoneSebißnacomponaali-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola C XL vi l

OM INO honorabiliScdilc(ß:ißin^Proculianff,Äugußinus, Propter tmperitorum hominti uanitates diutius apud te dc titulo epißoJx mex diip^'' tare non debeo.Cum enim nos reuocareinuicem ab errore conamur, quamuis y^-^^*^iyyni.t^igt;.aui^qi)ibußJamuidcripoßit,qaisnoßrumcr tet incertumt ß^ruimus tarnen inuicem nobis,ß bono animo nobißum aoimus, utàperuer ßtate difcordia: liberemur. Çaod me fyncero corde agere ô^aim trcmore1::brißianx humt htatis,etiam ß plcrißp bominibus apçptum non eß, ufdet tame ille cui nulla corda claudun tut, (^uid autem in Honorare no dubitem, facile intclligis. I^on enim errorcm ßhißna/ tis,unde omnes homines,quantum ad me atcinet,cupio fanan,dignum honore aliquo cxi/ ßimoSed te ante omnia, quod ipßus nobis humanx focietatis uinculo ßrinocris,S^qnoJ nonnulla in te prominent placidioris mentis indicia, quibus nullo modo dcÇierâdum cß, facile tepoße ucritatem,cum fueritdemonßrata, complccii, ßne ullo xßu dubitationis ba ncirandum puto^DiIecßionis autê tantum tibi debeo,quantum nobis imperat ipß qui nos dilexit afqae ad cruds opprobrium.Sed ne mircris quod apudbcneuolétiam tuam diu ta^' cui,non putabam in hac te eße iententia,quam mihi ßater Euodius,cuißdem non habere non poßum,gaudens indicauit. Elam cum forte contigißct,ut in unam domum conucnire tis,SCßrmo inter uos deipe noßra,boccß de Chrißi bxreditate ortus eßct,aitdixißc beni gnitatem tuam,ueüe tc amp;nbsp;boni's uiris fedentibus conferre nobifeum, Quod te hiultum gau/ deo noßraehumilitati oßerredignatum, Efeq^ ullo modo poßum tantam occaßonem be/ nignianimi tui defercrc,utquanta aires dominus pra-bere dignabitur,qua:ram tecum atcÿ dilcutiam,qua: caufä,qua: origo,qux ratio in ecclcßa Chrißi,cui dixitt Pacem meam do ua bis,pacem meam relinqao uobis,tam lugendx atep plangêdæ difccßionis extitcrit.Äudiui quiacm de memorato fratre tefuißcconqueßum,quod nefeio quid tibicotumelioßrclpo derit: quodqaæfo te neillam cQntumeliam deputes, quam certum mihi cßnd dc fuperbo animo proeeßiße : nouienim fratrem mcum, fed ß quid in di/putando pro ßde /ùa,âCpro eccleßx ebaritate dixit fortaßc feraetius,quod tua grauitas nolletaudire, non illa contuma da,fed ßducia nominanda eß. Collatorcm enim amp;nbsp;difputatorem,non aßentatoremamp;ada latorefeeße cupicbat.Nam hoc eß oleum peccatoris^ quo Propheta non uultimpinguari

caput.

-ocr page 441-

DE SCHISMATE FINIENDO. E P» CXLVII 44* caput.lta ein d?eit:^endabit me iuftus ir^ifen'cordia,amp;arguet me,oleum aût pcceaton’s nô impinguet capufmeum.MauuIt cm (èwsra mifericordia iufti emedari,^ leni adulatio/ nis unctiôe laudari.Vnde etiâ illud propheticû eft:Qui uos feliccs dicunc,in errore uos mit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

tuntldeocp de homine,quetTrfaIfe blâdiciæ fàciunt arroganté,relt;île etia uulgo dicitur:Cre uit caput. Impii^uatû eft em oleo peccatoris.hoc eft,nô aipcra ucritate corngcntis,fcd leni falfitate laudantîf.Ncq^ hoc in eam parte peto accipias,quafi ego te à fratre Ëuodio tan^ àiufto emendatû intelligi uclira. Vereor enim tic me quoqj aliquid cotumcliofè in te dicerc cxiftimes,^od uehsméter caueo quâtum p^îlum.Sed iuftus eft illequi dixit:Ego fum ue/ iorf«.i4-ritas.Itaqf Sc cuiuflibet ht)minîs ore nobis uerum eu aliqua afperitate fonuerit,non ab ilïo ^|^t^w,qui forte pcccatqr eft,{ed jb jpfa ueritate,hoc eft à Chrifto qui iuftus eft emenda/ noftri^aput blandæjîe’Jperniciofæ adulatiôis uncftio,hoc eft oleû peccatoris im/ pinguet.Quan^ etiam fi frater Euodius aliquantûpro fuæ comunionis defenfioe turbati or,aliquid elatius animo cômotiore dixiflèt,ætati hominis amp;nbsp;ncceftitatis caulà te oporteret ignofccre.lftud tamêquod promittere dignatus es,pcto memineris,ut fedetibus quos ipfe delegeiisjdummodo uerba noftra nô inaniter«êtilentur,ièd ftilo excipiantur:ut amp;nbsp;trâquil/ Eus amp;nbsp;ordinarius difleramus SC fi quid forte à nobis didlum de memoria lapfum fuÂit, rez citatione reuocetur,ÔC rem tam magnam,ÔC ad iàlutê omnium pertinente cum cocordi^rez quiramus: Aut fi placet,nullo medi»intey3ofito,prius nobifeum fi'ue per epiftolas,fi'ue per collocutioné atep leeftionê ubi pl^eritcôferamus,ne forte intemperâtes nonulli auditores malint quafi noftru ipedlare certamé,quàm de noftra faiute in noftra collocutioe cogitare, ut quod fuerit inter nos terminatû,poftea per rfos populus nouerit: aut fi per epiftolas agi placetapfæ plcbibus recitêtulîut aliquâd® no plebes,fed plebs una dicatur.Prorfiis ficut uo Iueris,ficut iuflèris,fi'cut tibi placucritjibenter ampleôlor.Et de animo beatiftimi SC uenera/ bilis mihi partis Valerrj nunc abfcntis tota fecuritate polliceonhoc eum cum magna læticia g cogniturû.Noui enim quâtum diligât pacem,SCnulla uani faftus inanitatc iadlctur. Rogo te quid nobis eft cum ueteribus diftenfioibusCSC hueufeç uulnera ilia durauerunt,quæ anP mofitas hominum fiiperborû noftris membris inflixit,quorum uulneru putrefaólione etiâ doloré perdidimus,quo folet medlfus implorari. Vides quâta SC qua'm miferabili fœditate Chriftianæ domus familiæc^ turbatæ fint » Mariti SC uxores de iuo trôto fibi c6ientiunt,SC de Chrifti altari diftcntiunt.Per ilium fibi iurât,ut inter fepacem habeant, SC in illo habere no poftunt. Filfj cum parétibus unam domum habent fiiam,SC domum dei nô habet unâ. Succedere in eorum hæreditaté cupiunt,cum quibus de Chrifti hæreditate rixantur. Serai ÔCdomini comunem deum diuidunt,qui formam ierui accepit,ut omnes feruiendo libera/ ret.Honorant nosucftri,honorât uos noftri » Per coronam noftra nos adiurant ueftrûper coronâ ueftrâ uos adiurât noftri. Omnium uerba fufcipimus,neminê offèndere uolumus. Quid nos folus Chriftus oftendit,cuius membra laniamusC Et homines quidê caufas fuas fcculares apud nos finite cupicntes,quando eis neccftàti) iuerimus,fic nos îàncftos SC dei fer uos appellant,ut négocia tettæ fuæ peragat: aliquâdo agamus SC negodum falutis noftræ. Si falutis ifToruminon de auro.non de argento,non de fundis SC pecoribus,pro quibus rez bus quotidie fubmifto capite falutamur,ut diflènfiôcs hominû terminemus,fed de ipfo caz pire noftro tam turpis inter nos SC perniciofa diftènfio eft. Quantumlibet capita fiibmittât qui nos falutant,ut eos concordes in terra faciamus, de ccelo ufi^ ad crucem fubmiflum eft * caput noftrum, in quo concordes non fumus. Rogo te atqj obfecro,fi eft in te aliqua huma nitas,quam multi prædicant,hic appareat bonitas tua, fi non propter honores tranfitorios fimulatunut contremiicant in te uifeera mifer(cordiæ,ôC uclis aliquando rem difeuti inftanz do nobiieum orationibus,SC omnia pacifiée coferendo:ne mifèræ plebes,quæ noftris hono ribus obfequuntur,premat nos obfequqs fuis in iudicio dei,fed potius noftra nô fidta chaz ritate nobifeum reuocat.æ ab erroribus SC diflènfionibus,in ueritatis SC pacis itinera dirigâz tut. Opto te coram oculis dei beatum eflê,domine honorabilis SC diletftiftîme»

O î Auguft

-ocr page 442-

44^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVG, . VALERIO EPISCOPO SVO»

Airgirftinirs Vaferio eptTcopo fao, cut erat collega, prxfertim in dif^nfa/ido uerbo dei^ democrat quam diffidle fit facerdotê pium aglt;e,ob(ecras ut pat/atur ®iim in feceffu pre/ cibus S)C ftudio hoe agere,ut fit i'doneus impofito munerf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiü^ quot;nbsp;CXDvilI

Bf OMI N o beadffimo amp;uenerabili,S^ in confpcélti domini fyncers charitate cba n'ffirao patri Valerio,Augu{iinas presbyter in domino falutc. Ante omnia ___pc to, ut cogitet religio fa pradentia tua nihil clfe in hac uita,amp;lt;6axime boe tem/ pore lacilius amp;nbsp;iætius, öÄiominibus aceep^bilius cpifcop^ aut presbyteri aut diaconi offî^' cio » fi pcrfiindlorie atque adularorie res ag^nfed nihil apud deumaniierrus^ triftius Si damnabiliusJrem nibil elfe in bac uita,amp; maxime hoc [cApor(fdiffidlius,lal^Moiius,pcri culohus epifeopi aat presbyteri aat diaconi offieio, fed apud deum nibil beatius^ii CQ^mo/:^ do militetur quo nofter imperator iubet. Quis autemquot;jîfe'ïquot;m*ocius, nec ^ucriciinltSS^ adolefcentia mca didici: amp;nbsp;eo tempore quo diicere eœperam,uis mihi fadia c[i,mcrit^cc catorum meorum.Nam quid aliud cxiRimem neCcio, ut fecundus locus gubernaculoi û mi hi tradcretur,qai remum tenere no noucram, Sed arbitrordominum meum propterca me fieemêdareuolui{îè,quod multorum peccata nautarum, antequàm expertus ciTem quid il/ lie ag#ur,quafi' dodiior Si melior reprehêdere audebam.Itaq^poftquàm milTus fum in me diiim,cunc fendre cœpi temeritates reprehéGonum mearum,quanquam Siantea pcriculo/ dlTimum iudicarem hoeminifterium. Et bine er^nt laehiym^ illæ,quas me fundcrcin ciui/ täte ordinadonis mea; tempore nonnulli fratres animaSuerterant, Si nefeientes caufas do/ Ions mefquibus poterant fèrmonibus, qui omnino ad uulnus meum non perdnerent, ta/ men bono animo confolad Ûjnt.Sed mulfo ualde multoamplius expertus iùm quàm pu/ tabam,non quia ncuos aliquos duStus aut temPedatem ui9i,quas ante non noucram,uel non audicram,uel nonlcgcram,uel non cogitaueram^fèd ad cas cuitandasautperferendas f^lertiam Si uires meas omnino non noucram,amp;ralicuius momentiarbitrabar. Dominus autem irridt me,Si rebus ipds ofîêdere uoluit meipfufn mihfÇuod d non damnando fed miicrando fccit (hoc enim fpero ) certc uelnunecognita æerritudinemcagt;debeo feriptura/ rUm eius médicamenta omnia perCcrutari^Siorando aclcgendo agerc, utidonea ualc/ tudo anima:: mca: ad tam periculola nsgocia tribuatu^quod ante non feef quia Si tempus non babufTuneennti ordinatus lum,cum deipfoaSiionis tempore ad cognefeédas diui/ nas dripturas eogitaremus,Si denos dtlponere ucllemus, ut nobis ocium ad hoc ncgocium pofiet ede, Et quod uerum ed,nondum diebam quid mihi deeßetad tale opus,qualc me nunc torquet Si content. Quod d proptcrea re ip fa didici quid dtbomini necedarium, qui populo minidrat facramentum Si uerbum defutiam non mibi liceat adcqufquod me no haberecognoud tubes ergo atpereampater Valcri‘:Vbi edebaritas tuafCertc diligismc, certe diligis ip fam ecdedam,cui me de minidrarc uoluidi. Si tarnen eertus fum quod Si me Siiplam diligis.Sed putas me idoneu,cum ego melius me noucrim, qui tarnen nec ip feme nolfcm,nid experiendo didicidcm.Scd dicitfortade fanSlitas tua: Vclle feirequid dedtin/ draedioi tua:. Tam multa autem dinnut facilius podim enumerate qu^ habco, quàm qua: habere deddero. Audco enim diccre,fcire me Si plena ddc retinere quid pertineat ad falute meam.Scd hociplum quomodo minidrem ad/alutcm alioru,non quarensquod mihi uti Ie cd, fed quod multis,ut faluidanrCEt funt fortadc aliquadmbno cddubitandum cdc ia lanéiis libris conicripta condlia,qaibus cegnitis Si apprehends podithemo dcirebus cede dadicis Si ordinationibus minidrare, aut certe inter man us iniquoru uel uiucrc condientia lanioreuci morfut ilia uita non amittaturauiuni ebridiana corda humilia Si mâfueta fu^ Ipirant.Quomodo autbocdcripoted,nid quemadmodû iplêdominus dicit,pctedo,qua/ rendo,puîlando,id ed orâdoJcgédo,plangendoC^Ad quod ncgocium mihiparuum tépus uel ulque adpadha impetrari uoluiper fratres à tua lynceridima Siucnerabili charitate^ôi nûcper bas preces uolo.Quid cm reljpofurus dm domino iudiciCfgt;lôpoterâida iam qua: rerCiCam cccledadicis negocijs impedirer.Si ergo mihi dicanScrue nequâ,duilla cededx ca

lamniofum

-ocr page 443-

AVGVSTINVS PROFVTVRO, epi st, CXLIX 445 lumniofum aliqiJemLatcrctuncuîus frudtißus coUi'gendfs magna opera impenditur,negîc do agro quem rigaJ| fanguine meo,fi quidtgere pro ea poflès apud iudicem tcrræ, non/ ne omnibus confentientibus.nonnullis etiam iubentibus SC cogentibuspergeres, nbsp;nbsp;cotra

te iudicarctur.etiam trans maraprofici{ccrcris,atq; hoc modo ucl annuam ucl amplius ab/ fentiam tuam nulla querela reuocaretme alius poîTideret terrâmo animx fed corpori pau/ perum neccffariatWjquoru tarnen famem uiuæ arbores meæ multo facilius mihic^ oratius fî diligenter colerentur expièrent^Cur ergo ad difeendam agricultfiram meam, uacationê têporis tibi defaiflè caularis C Die mihi quid ?Plpîgt;ndeam rogo te An forte uis dicam^e nex ValeriwTOum me omfübus ftbus inftrudum elfe credidiffctquanto amplius me dile ^gt;taQto minus ifta difcerc permifi't f Attende omnia ifta fenex Valeri,obfecro te per bo/ mrïpttèuerita^m ChriftîïfiTnîl35FicordiamÔC iudiciû eius,pcr eum qui tanta tibi infpi/ raui^rga nos charitaté,ut te nec pro lucro animæ noftræ audeamus oHendcre^Sic aût mi/ hi deu SC Chriftû tcftê facis innocentiæ SC charitatis,SC fynccri affedus^ué circ^ nos habes, quail ego no de his iurare omnibus poifim.Ipiam ergo charitaté SC afïedû imploro ut mi ferearis mei,8Ccoccdas mihi ad hocquod rogauÿ:épus quantû rogaui,atq; adiuucs me o/ rationibus tuis,ut non G't inane defideriu meû,nec infruduofa cccleiîæ Chrifti atc^ utilitati fratru SC conferuorû meorû abfentia mca.Scio quod ilia charitatc pro me orante, maxinie in tali caula no aberit dominift,SC ean*ficut iàcrificiû fuauitatis accipiens,fortaifis breuiore tempore quàm pofl:ulaui,mc faluHPrrimis coGlrjsde feripturis fuis reddet inftrudum. * _ÂuguftinusProfuturo,detoIcranda aduerfauaIctudineSC cohibendaira, Epift, CXLIX,

Brat ri Profuturo Auguftinus. SFcundû fpiritû quantum domino placet, atqj uires ipfe præbcte dignatut^ede fumus. Corpore autem ego in ledo fum,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambulate enim nec ftare nec iedere poifum, rhagadis ucl cxochadis dolore

ôC tumore. Sed etiam G'c,quoniam id domino placet, quid aliud dicendum eft,niG quia re B de fumusC Potius enim G id nolumu»quod ille uult,nos culpandi iumus,q? ille non rede nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;disque

aliquid ucl faccre uel Gnere exiftimandus eft. Nofti hæc omnia, fed quia mihi es alter ego, medici refe/ quid libentius tccum loquercr,niG quod mecum loquorf Commêdamus ergo fandisora/ inter tionibus tuis SC dies SC nodes noftræ, ut oretis pro oobis,ne diebus intéperanter utamur, ut nodes æquo animo toleremus,ut etiam G ambulemus in medio urqjjræ mords,nobiieû fûr^‘^comita G't dominus ne timeamus mala.Quod fenex Megalius deiùndus G't,iam uos audiffe quis tur tumor, dubitetC Erât autem à depoGtione corporis eius cum hæc icnbcrem,dies fermé uigintiqua addidit cr al/ tuor.Vtru iam uidcris,difponebas enim iuccefloré primatus cius,G Gcri poteftnoife uolu/ uoedbu/ mus.No défunt fcandala,fed neep refugium,Non défunt mcerorcs,fed neq; cofolationes. Atcß inter hæc quàm uigilandû Gt,nc cuiufquam odium cordis intima teneauneqj Gnatùt oremus deu in cubili noftro claufo oftio,lcd aduerGis ipfum dcû claudat oftium,nofti opti me frater,Subrepit autem dum nulli irafeenti ira lîia uidetur iniufta. Ita enim inueterafees yvufXH ira fit odium,dum quafi iufti doloris admixta dulcedo,diutius eam in uafe detinet, donee totum acefeat uas^ corrumpat. Quapropter multo melius nec iufte cuiquam irafeimur, quàm uelut iufte irafeendo in alicuius odium iræ occulta facilitate dclabimur. In recipicn/ dis enim hofpitibus ignotis ifta folemus dicere, multo effe melius malum hominem per/ Traja/^/'et* peti, quàm forfitan per ignorantiam cxcludi bonum, dum cauemus ne rccipiatur malus. Sed in affedibus animi contra cft.Nam incomparabiliter ialubrius eft etiam iræ iufte pul/ nbsp;nbsp;*

fand non aperirc penetrale cordis, quàm admittcre non facile rccefturam,8C peruentura de furculo ad trabem.Audet quippe impudeter etiam creftere citius quàm putatur. Nó enim erubefeit in tenebris cum Gipcr eam fol occiderit. Recolis «erte qua cura SC quanta follicitu dine iftaicripfcrim,fi recolis quid mecum nuper in itinere quodam locutus fis. Fratrcm Sc/ uerum SC qui cum eo fiint falutamus. Etiam fortalle ipfis ftriberemus fi per fcftinationcni perlatoris licerct. Peto autem ut apud cundem fratrem noftrum Vidorem. cui ago etiam apud tuam fanditate gratias quod Coftantinam dumpergcretindicauit, petedo adiuues

O 4 propter

-ocr page 444-

444 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS ELPIDIO» EPIST* CL

propter negocium quod ipfc nom't,dc quo grauiflimu pondus pro ide re muitu depreean/ ds Nedlarq maiods patior,per Calama remÄrcne grauetur,fic eniift promifit mihi.Valc*

Auguftmus Elpidio, qui uidebatur cum Arianis nonnihil fentire, declarans de re/ bus inefFabilibus parciffime loquendum ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CL

o M IN o eximio meritoep honorabili defidcrabili EIpidio,Auguftinus* Quis noftr^m erret in fide ucl cognitioe trinitatis,alia quæl^îo eft. Gratum fa/ O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habeo quod me quamuisjneognitum faejp,tarnen quia errare credidifti, tc/

uocare ab errore conatus es. Ruîus tibi beneuolétiæ mercedem re^ibuat deus, amp;nbsp;nofte te faciat quod noflè te putas.Res enim ardua efÇut exfftimo,ôi quarroVe ne in uHâ cotumeliæ parte acceperis,quod tibi tantæ cognitio^iismunus^taui.Vereor cnirnu^ûio/ pinatæ feientiæ præiudicium, fi no præcepta uera, quæ ncquaquâ ad te 1:^1 hi arro^^Wim» at certe bona uota noftra,quæ mihi etiam indolt;fto habere de te licet, non enim perirc, fed amice exhibenda funLrepelIat ab auribus tuis,potiuscp mihi fuccenfeas quod non tibi iam fim fapienti gratulatus,quàm gratias agas quod tibi làpientiam deprccatus fîm. Verunta men fi ego portans epifcopalis nominis fircinam, libêtiftîme ampledtor beneuoicntiâ tua. quoM me Bofono ÔC Iafoni,ut feribis, dodliflîmis uiris ctiâ trâfmarc mittere dignatus es,ad rqportandos ex eoru diiputationibus uberes fruôlus : quod denitç ad detegedas totius et/ roris caligincs.Iibellum cuiufdam epifeopi ueft|i,in«enio ÔC uiribus elaboratum,ad me per ferendum folicita benignitate curafti ; quanto eft æquius te bono animo accipere, quod ca quæ nuUo humano ingenio uiribus dari poflunt,à domino deo tibi ut cocedantur opta/ i.Cer. 1 ui. Apoftolus enim inquit;Non ipiritunrhuius mundi accepimus, fed fpiritum qui ex deo eftjUt ftiamus quæ à deo donata funt nobis,qiamp; amp;nbsp;loquinllir non in dodis humanæ fàpv entiæ uerbis,feddo(fti fpiritu,fpiritalibus fpiritalia comparantes. Animalis autê hemo no percipit quæ funt fpiritus dei; ftulticia eft enim illi. Magis ergo tecum,fi fieri poftet,mallem quærerc quoufç^ appellandus fit animalis homo,upfi eum lam tranfcendimus,rede fortaf fe illa quæ fupra humanam mentem atc^ intelligentiam incómutabiliter manent,aliqua ex fïarte nos attieifle gaudeamus.Cauendum eft enim ne propterea uideatur ftultum,cum fi ium patri audimus æqualem, quia hominem animjlem adhuc agimus, de quo didu eft, quod ftulticia fiint iili quæ (unt fpiritus dei:quan^ (anè maieftas illa fupra cuda fublimis à fpiritalibus cogitari poftït, à nullo autem pofliteftari: uidere tamen,quantum arbitronfa

I eile eft, non eftc fadum per quem fada (unt omnia,ÓC fine quo fadû eft nihil. Si enim per feipfum fadus eft,erat antequam fieret,ut fieri per ft poflct.Quod certe tanto abfurdius di citur,quanto uanius cogitatur.Si autem non per ft fadus eft, non eft per quem fada funt omnia: quoniam quicquid fadum eft,per ipfum fadum eft. Omnia enim per ipfum fada funtjôi fine ipfo fadum eft nihil.Miror parum attend! quæ tam expreflè Euâgclifta uoluit intimare ut neminem diflimulare permitteret.Nô enim fatisfuit dicerc:Omnia per ipfum fada funt, nifi' adderet, Et fine ipfo fadum eft nihil. At ego quamuis tardus,ôi nondum deterfa caligine, fautium mentis oculum gerens adintuendam patris ôi filfj incomparabilê ineffabilemq^ præftantiam, tarnen hoc tota facilitate complcdor, quod no§is in euange/ liopropterea præfeminatum eft, non ut hinc comprehenderemus illam diuinitatem,fed ut • nbsp;nbsp;hinc admoneremur non oportere nos de temeraria coprehenfi'one iadare. Si enim omnia

per ipfum fada funt, quicquid non peripfum fadum eft,non eft fadum:ipfe autem per fc fadus non eft. Nó eft igitur fadus,ôi omnia per ipfum fada efle ab euangelio credere cq/ oimur. Ab codem ergo cogimur eum fadum elfe non credere. Item fi fine ipftgt; fadum eft nihil, ipfe ergo nihil eft:aut fac^ium non eftèjnon autem fine ft fadum eftè:Rcftat ut fatea mur, aut non fine fe fadum efre,aut quia fine ft fadus eft. Quod fi opinari facrilegum eft, non poftumus dicere, Si enim ipfe fe fecit,iam erat antcquàm fieret: Si autem ad ft facicn/ dum alteri,à quo fadus eft,adiutorium præbuit,nihilominus ut ft adiuuâte ipft fiereniam cratante^ fieret.Relinqtur italt;^ ut fine le fadus fit.Quicqd aut fine illo fadu eft,nihil eft.

Aut

-ocr page 445-

AVG. NEBRIDIO» DE VERA BEATITVDINE, CEI 445

A Aut nihil eft igi'tar, ^t faóhis non cft:fcd non eft nihil, faóhis igitur non eft. Aut fi fadus non eft,ÔC tarne filiu]|Eft,fine dubio natus eÄ.Quomodo inquis potuit de folo patre nafti filius æqualis ei de quo natus eftC” lam hoc enarrarc non poftum,ôC cedo prophetiæ dicen/ ti: Generationem eius quis enarrabit Ç' Quod fi tu de humana generationc qua per uirgi/ nem natus eft accmicndum putasjpfe te di(cutc,0i interroga animam tuam,utrum fi in hu mana generation«lcfedt,audeat enarrarc diuina. Noli ergo inquis dicere æqualem. Cur non dicam quod dixit apoftolu^ No rapinam^quiuarbitratus St effe æqualis deo. Etfi enim æquah'mtcm illam non cxplicauit humaSSinenti nondum purgatæ,po{uit tarnen in uerbo quoflm re poflit iniftnire ^urgata, Dcmus itaque operam mundando cordi noftro uHn^exurgatacies,qua^auidcreualeamus,Beatienim inquitmundicordes,quoniam ipfiJOh uideb’|nt, Itac^ excedentés animalis hominis caliginofas imagines, ad ferenita/ tcmrllamfynccritatémeçuenicmus, quauidcrepoftimusquod dici non pofte uideamus, Nam libello qucm dignatus cs mittcre,fi mihi fit ocium facultast^ tribuatur ad fingula re lpondere,arbitror te cogniturum,tanto minus quemq? ucftiri lumine ucritatis,quanto ma eis fibi uidctur nudam depromerc ueritatcm. Quis enim fcrat,ut alia omittam,8c hoc fo/ lum interim commemorem quod maxime ingemui,cum Apoftolus Paulus dicat: Mide/ i.cor.if mus nunc per fpcculu in ænigmatc,tunc autem facie ad faciem,iftum iam dicere omni intg/ gumento reieólo nudâle depfomere«eritjté,qui fi diccret nudam uidemusucritate, nihil effet cæcius ifta arrogâtia uifi'onis.Flo aut dixit uidemus, fed dcpromimus,ut no folu iam * ueritas intetioni métis patere,led ctiâ poteftati linguæ fubiaccrc uideatur.MuIta (unt quæ de trinitatis ineffabiiitate dicantur,non ut ipfa di?atur,alioquin no eft ineffabilis, fed ut il/ lis dilt;ftis,illa dici no pofte inteSigatur. Vera iam ut arbitror modum exceftit cpiftola mea, cum per tuam me admonuerisbreuiter fcriberc.Sed quia inftitutione ucterum tecxcufarc dignatus cs, non tibi abfurdus uidebor, fi modo quarundam cpiftolarum Ciccronis,quia

B eius quoqj in litcris tuis mentioncm feiftimontcpigeatrccordari.

Auguftinus Nebridio,qutbtis in rebus fita fit uera beatitudo, nbsp;nbsp;nbsp;Epift, C LI

He B RI D I o Auguftinus. V tram nefcio quo,ut ita dicam,blandiloquio tuo fa dtum putem,an uere rcf^ta fc habeat, incertu apud me eft. Nam repente acci/ dit,ncc fatis deliberatu cft,quatcnus debcat comitti fidei. Expédias quid iftud fit.Quid ccnièsCPrope perfuafifti mihi,no quide beatu effe me,Nam id folius fapietis prædiû eft, fed certe quafi beatff.ut dicimus homine,quafi homine in coparattcnc illius qucm Plato nouerat, aut quafi rotunda,Si quafi quadra ea quæ uidemus, cum longe ab eis abfi'nt quæ paucorum animus uidet.Lcgi enim littcras tuas ad lucernam iam cœna-* tus,proxima erat cubitio,ièd no ita etiam dormitio,Quippc diu mccum in Icdlo fi'tus cogi? taui atep has loquelas habui, Auguftinus ipfe cum Auguftino.Nónne ueru eft quod Nc/ bridio placet beatos nos effeC' Non utique.Nam ftultos adhuc efl’e nec ipfe audet negare. Quid fi etiam ftultis beata uita contingitC’ durum,quafi ucro parua.ucl alia ulla mileria fit quàm ipfa ftulticia.Vnde ergo illi uifum eft,an ledtis illis libellis etiam fàpiêtcm me aufus eft credere ^:^on ufcpadco tesneraria eft læticia geftiens, prælcrtim hominis cuius quanti ponderis confideratio fit bene nouimus.lllud igitur Icripfit quod nobis putauit dulciffimu fore, quia Si illi dulce fadtum eft,quicquid pofuimus in his litteris:SC fcripfit gaudens,nec cu rauit,quid committedum gaudenti calamo cffct.Quid fi Ibliloquia legiftet, lætaretur mul/ i.Ketrdc,^ to exundantius, nec tarnen rcpcrirct plus aliquid quod me appellaret quàm beatum C Ci/ to ergo lummum nomen effudit in me, nec fibi aliquid referuauit, quod de me lætior aP fereret. Vide, læticia quid faciat. Sed ubi eft ifta beata uila ubi C ubi nam C O fi ipla eft fet,repelleret atomos Epicuri. O fi ipla effet, Iciret nihil dcorlum effe prætcr mundum. O fi ipfa effet, noffet extrema Iphæræ tardius rotari quàm medium,Si alia fimilia quæ fimili/ ter nouimus.Nucucro quomodo uel qualifeunque bcatus fum,qui n^lcio cur tantus mun/ dus fit, cum rationes figurarum per quas eft, nihil prohibcant effe quanto quis uoluerit amplioremC’

-ocr page 446-

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44^ AVG. NEßRiDiO, DE V E R A B È A Ti T V DIN E CEI

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;smpliorcmCAn no mihi d/ccrctur, imo non clt;^eremuf conßten cot^ra/n inßnitum Ceca/

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n,uc à ccrta uelut uas in quatitatem cerram ce^s corpuCcaloru numlt;us furgeret ç' Quare

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum corpus nuljum minimum effe ûnitur, quo paóto ßnamus eiTe amplißlmum,quoam^

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plias eOe non poffinniß forte illud qaod Altpio aliquandMxt occuîtiiTanediabct maona

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitmat qaoniâ numerus ille intelligibilis inßnite crefdt,nó tarnen inßnitc mmuitunnam^o '

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum licet ultra monadqfii refoluere^Contra fenßbilis, Nam quid eß ah^ feußbilis numc/

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rus,niß corporeorum ueJ corporu quantiyyjimui quideinßnitefed inßnite crefcere neque

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at.Eetdeo fortaßfe merito pbilofopbi in rebus intelligibilibus diuitias ponÛt,inJènGbilibas

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egeßat0,Quidenim erumnoßuslt;^uamminas atcp minus fernher poffeßeriP^uidditius

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam creicere quantu uelisjre quo uelis,redire cum^uchs.auourai uelis, öi hoc muitu am

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re quod minui no poteßC^C^uisquis nanq; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tarnat_____ -a^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terat enim eße ucl maior ael breaionnefcio, Tale eß em: Et, cur hoc loco potias quàmilio,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncc in ea re debet eße qaxßic,abi quicquid eßet qu^ßio eßet : un u illud muitu moaebat,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri. Sed expeißa, uideamus quid ßt bocneßio quid,quod ßjggeritur menti. Cette ßnßbilis

tïfi:ndas,nefcio caius intelligibilis imago eße diciturMtum aut eß qaod imaoinibusuidc

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.mus qux fpccala rcferunt: nam quäuis mgcntiji Jpeaib ßnCnS rcddunc maioms raagmts

quam funt corpora etidbreuWtna obic^ia. la paruis aiitcm fpeai),’s fiait in pupillis oculo ram,ö^ß magna facies ieß opponat,breu^ßima imago pro modo fpeculi formatur.Eroo ÔC imagines coiporum minui Iicct,ß ipecala minuantur, aageri ß augeantarnd licetCHicpro fe^o aliqaidlatet,fed nunc dormiendü eß Necp enim NSridio beatas quaa-edo aidcor, fed Kmaßcaliquid inueniendo.Id aut aliquidquid eßcquot; an illa ratiocinatio,cui tanœ unicæ mcxbiandiri foleo,ôi ea me nimis obIe(Tatc,\lt;nde cdßamusC'exanimo amp;corporc.Çoid horu melius^ uidelicet animus.C^aid laadatur in cdiporef nihil aliud aideo quam pulchri lt;nbsp;taJinem,Quideß corporis palchritadoC’congruentiapartiü cum quada coloris faauitate. H^c forma abi uera melior, an abi falfaCÇais dubitetubi uera eß eße melioremC Vbier/ goueracßCin ammo ßihcct.Animusigitur magis amädus quam corpus.Scd in qua patte animi eßißa ucrit^C’in menteat(^intelhgetia, (^uidbuicadacr/aturCienßjs.Reßßcndu ergo fenßbus totis animi uiribasC liqaet. Quidß fenßbilia nimium dclc(ßätCFiat,atn0 de/ ledtent.Vndeßt:’cdfuctudinehis carendi appetendicpmeliora. Quidßmorituranimus:’ ergo moritur ueritas,autnó eßintelligentia ueritas, aut intelligentia non eftm animo, aut poteß morialiqaid in quo aliquid immortale eß f Nihil aatéhorum ßeripoße foliloqaia noßra lamcotinenf,/ätisperiuaium eß : fedneicio qua conßietadine maloru territatnur atcp titubamus.Poßremo etiam ß moritur animas,quod nullo modo poße ßeri uideo,nó eße tarne beatam uttam in Iieticia ßnßbilium,hococio iatis exploratum eß. His rebus for taße atcp tahbus Nebridio mco ß non bcatus, atcerte quaß beatas uideor. Videar Si. mi/ hi,quid indcperdo, aut cur patcam bonæopinioni ‘i Hæc mihi dixi. Deinde oraui atfole/ bam at(^ dormiui. Hoc plaçait fcribere tibi, Deletßatenim me qaod mihigratias agis, ß tiihil te qaod in bucca acnerit ceîem,ôigaudeo,qaia ßc tibiplaceo.Apad que ergo libentias

• me apcriä, quam cui difplicere no poßam Atßin poteßate fortunaicßuthomine amct homo,utde quam beatas ßm,qai deiortuitis tarn multumgaadeo,amp;talia bona iateor de/^ ßdero mihi ubertim accrcfcerc.Fortanæaut bona uerißimi fapientes,qaos folos bcatos fas eß aocari,ncc timcri uolaenjnt,nec capi an capiri,ta aideris,Et belle accidir. Nam uolo me declinationis haias gnatam fafias,Cu enim adiango uerba ßmHia,inccrtiorßo. Näita eß capio,ut fugio,ut fapio,atiado,ut capio,fedutru ßigirian ßigi,utrum fapiri an fapi,ßt mo das inßnitus,ignoro.Poßcm attêdere iaci Si capf ni uererer ne mecaperetSipro ludibrio ia cerctqub aellec,qui iaßu öicaptßaliud ßjgitum, capitam,fapitu eße cdainceret.Quæ item Accentut, tria,Uttampenaltima longa,an indexa,'in graai breaicp pronucianda ßnt, ßmilitcr neicio, Proaoca

-ocr page 447-

C O N^T R A D O N A TI |T A S, nbsp;nbsp;E P,I S T^ nbsp;nbsp;nbsp;G b 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447

A Prouocauerimte*adtoiftolamlongiorem,^toutpaulo diutiusteIegâ.Namcum quæ/ ro tantum diflcrcrc,quantum uoluptati eft îegere te.

Auguftinus ad popufum fadionis Donatianæ,quomodo iWorum epf/copi in cofici/ h'o conuidi fint, hortans u?nunc faltem redeant ad ccclefiæ commum'onem ne poft non fecifleferopœniteat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CBII


pœniteat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola

I L V V s ftnex,Valentinus,Aurelius,lntiocentius^aximinus, OptatuS, Auguftinus,Donatult;,ói cætcri coif^i de concilio Zcrtcnfi ad Donatiftas, in auribus noftris fama crebrëkeret, hoe uobis ueftros epiftopos dicere, i cognitorê præmio fuiîte corruptum,ut cótra eos ftntentia profcrretur,uos autê creder^ac próptaccainultos ucftru adhuc nolle acquiefcere ueritati,placuit nobis cogc^fcdottiinic|iaritateex cócilionoftro hæcad uosfcripta dirigere,quibuspritnitusad moneremini illos uobis uidos atep conuiólos hæc tnendacia iadare: qui etiâ in fuo man/ dato quod pro ilia collatione fecerût,ôi luis nominibus atlt;^ fubftriptionibus^rmauerut. nos illic traditorcs K perfecutores luos eflè dicétes,in falfitate atc^ mêdado manifcftiflîmo deteefti atqj couiifti funt.ita ut uolêtes gloriari de^nultitudine coepifeoporû fuoru, inter ali quorum abIcntium nomina etiam mortui nomen infererent, Et cum quæreretur ubi dflTet, fubita perturbatione cæcati,ipfi cum cofiterentur in itinere defeciflë.Etcum interrogaretty;, quomodo potucrit apud Carthagÿjé^bfiïibere qui in itinere iam defcccrat,uchementius perturbati,alio medacio fe obligauerut,refpondétes eum à Carthagine redeunté foiiïè de/ foniftum.Dc quo medacio exire omnino minim^otucrût.Eccc quibus crcdttis,uel de anti qua traditione,uel de cognitoris corruptioge,qui mandatu fuû ubi nobis obiccerunt crime traditionis,no potuerunt cofcrfbcre fine enmine falfîtatis. Proinde quæ maxime neceflaria credidimusjhis Jitteris tan^ breuiario coUedla inièruimus,ne forte ad magna geftoru uoz lamina uel peruenire no facile pofritis,uel ea legere laboriofum putctis.Carthaginem ueni/ B mus,amp; nos Si epücopi ueftri,à quod ^rius nolebat Si indignCi efic dicebâtan unû conueni mus,Elelt;fti funt ex nobis Si ex ipfis,feptêhinc,amp; fepté indc,qui pro caufa omniu loqueren tur.Elecfti funt alq fepte hinc,ÔCfcpté^de,cum quibus ubi opus erat cófilium pcrtraólarêt,, Eleóti iunt quatuor hinc,ÔC quatuor inde,qui geftis cófcribédis euftodes eflènt,ne infalfatiï aliquid ab aliquo diceretur. Dati funt etiâ à nobis Si ab ipfis, notarrj q«atuor hinc. Si quaz tuorinde,utbini cum exceptoribusiudicisalternaret,nealiquis noftrum fe dixifle aliquid caufarctur quod non fuiflet exceptum»Huic tantæ diligentiæ etiam illud eft additum,ut SC nos SC ipfi quemadmodu ipfe iudex uerbis noftris fubicriberemus,nc quifquä diceret in il/ Iis geftis aliquid uel poftea fuifle corruptu.Cum enim adhuc uiuentibus eis qui fubferipfez tunt,innotuerint eadé gefta omnibus focis in quibus oportet ut innotcfcant,ficetiä ad poz fteros cofirmata ueritas perdurabit.Nolitc ergo efte ingrati tâtæ mifericordiæ dei quæ per iftam diligentiam uobis miniftrata eft.Nulla excufatio iam remanfit,nimium dura,nimiiz diabolicafunthominûcorda,quæ adhuc tantæ manfteftationi ueritatis obfiftunt.Ecce epi £copi partis i^ftræ,quos omnes elegerut ut pro omnibus loqucrent'’,conati funtquantu po tuerutjut omnino ipla caufa no agerctur,propter qua tantus numerus cpifcoporu utriufi^ partis de uniuerfa Africa,amp; de tarn longinquis locis Carthaginem ucnerat. Et cum omnis anima fufpenfa expeeftaret in tanta colleótionc quid ageretur,illi ueheméter inftabât ut ni hil ageretur. Quare hocCnifi quia cauiam fuam malam icicbant,SC facillime fc poffecouin/ ci fi ageretur dubitare non potcrantC Ipfe ergo animus eorum quo timebant ne cauià age fetur, iam uiôlos eos efte monftrabat.Si cnim extorqueront quod uolebant, ut iam collaz

tio ipfa non fieret, necdifputationibus noftrïs ucritas apf^^rerct, redcuntes à Carthagine* quid uobis erant refponfuri.quid demóftraturiCCredo prolaturi erantgefta didluri uoz bis,nos inftabamus utcaufa non ageretunilli inftabantutageretui\Vox expeólatis uide/ re quid egerimus,Ecce legite ubi eos uidmus, ut nihil agercmus.Forte Si uos reiponderetis G cor haberetis,NihiI ergo aótudtUt quid iftis^Tuel potius qui nihil egiftis ut quid rediftisC Denicç

-ocr page 448-

44« AVC, AD P.OPVtfVM, FACTÏONIS DQNATIANAE

Denii^ jsofteaquâm non potuchint efRccrc quod conati funt, id e(l catfa non ageretur, q ipfa adlio demonftrauit quid timuennt,qaanSo in omnibus uidti /lint.Confcflï funt cnim contra ealeiiam carfioficam,quæ toto terrarum orbe diffuncîitur,nihil Ce habere quod dice rentqui'a diuinis fancfiarum fcripturarum teftimonqs oppf^lTi funt.quibus eceleiia deiiona tar,indpiens ab Hierufalem creaiiTe per locajn quibas apofloIiprxdie^erant.SCnomina eorandem locorum in ij^is epidolis amp;nbsp;ad:is conkrip/crunt,amp; inde diffii^i per cæteras oen^ test contra iftam eccleßam fenon habere^gy^m manifesta uoccprofefli funt, ubi e[loji/ detiiïîma in nominedei noRri uióioria.Cum enim conßrmantecclei]am,cuinc^ communi care,ipfos autem non comunicare manifeilu e{l,olim fe mótos êHè teftanturSÆobis.iîfa/ mtis,apertiifimeindicant, quid dimittere amp;nbsp;quid teuere dehçfij^^.non in e^falßtate^aua^ cefTant adhacufc^ mentiri.fedin ilia ueritatequa u^coaóli fuxconRt^lcOu!^

4catboUc4, qaisergoabbaccatbplica eccleßa fueritfeparatus,quantulibetlaudabiliterfeuiuereexi{li/ met, hoc fol(f freiere quod à Chridi unitate diûundius ed, non habebit uitam, fed ira dei manet (iiper eum. Quiiquis autem in hac eccleGa bene uixerit, nihil eiprxiudicantalien^

tl pecca^a, quia anufquifc^ in ea proprium lt;Äiusportabit, ßcutÄpodoIus dicitt Etqaicancß f. CW». H in ca corpus Cbrifti manducauerit indigne,iudicium ßbi mâducat Si bibit. Nam etiâ hoc ipk Apottolus fcripßt.Cum autê dicit,Iudicium ßbi manducat,fatis o{lendit,qaia non ab fcri iudicium manducat lèd ßbfldoc nos egtmiis ÔS 8f|jgndimus SC obtinuimus,quia cornu nio malorum non maculat aliquem participatione facramentorum,fed confenßone faóto^ rum.Nam ß in fadiis malis non eis quifq^e conientiat i portât malus cauiam ßiam SCpcr^ fönam ßiam,necprxiudicat alterfquem inconi^ßonemali operis,focium nd habet crimi nis, Hoc etiam ipß uoce apertiflima coaiti funt conßterfn^tunc quando ida dicebamas» (ed podea cum aliud ageretur,Nam cum uentum ßiidetad cau^m etiam C^dliaufquanj nos ab eccleßae cauia didinguebamus,ut ß forte malus eßet inuentusdpßjm anathematiza remus,no tarnen propter ipßim eccleßant Chridi refinqueremus, cuiper malam fuam cau £j üm pradudicare nS polfet, Cum ergo etiam ad ipfam C^dliani caufam uentum ßjidet,ÖC legidenc HU concilium Carthaginenie, ubi redtabant Jptuaginta plus minus epifcoporum lententias contra Catcilianum abIenteAtproIatas,R.eIpddimus eis, ßcnon obeße illudepi/ fcoporum condbum^biend Cæciliano, quemadmodum no obßiitplurium epißoporum: partis Donati concilium ablènti Primiano, quando eum in lAaximiani caufa plus minus centum epiicopi damnauerant, Tune illi nominata caufa Maximianfunde fdantfe etiam quos damnaaeratiin honore integro fuicepiße,SC baptißnum in iacrilego Maximian! ßbif mate datum le conßrmaße,ÖC non dedruxiße,öi in iua Vagaitana dntentia, qua eos dans ucrun[,quibuidam qui in ip/o ßhißnate ßjerut,dilationem dedißc SC dixiße,quod eos non polluerint facrilegi furcub Maximian! plantaria,Ida ergo caufa podeaquam corum aures percußit,expaueicentes SCperturbaa Si obliti unde fuperius contra nos contendebant,con/ tinup dixerunt,Neccauia cauf^,necper!bna perfonxprxiudicattSCconßrmaueruntuerbis luis quod nos antea de eccleßa dicebamus: quia non folum catholics tranßn^inx, contra quam (e confeßi ßint non habere quod dicercnt,uerametiam catbobex Äßican^, qua: illi unitatis cómunideconiugitur, cauiaSCperßyna Cxdlianfqualiicuc^ fuißet,pr^iudicareno

• po[ß:C: ß Maximianus,qui cum catteris focijs fuis Primianum damnauit, ß etiâFebeianus, qui ßmul Primianu damnauit,SC podea in caufa Primiani â Donati parte dânatus ed, nd præiudicat parti Donatfeui modo epiieopus ßeut antea fuerat receptus adiungitun ßc etiâ ipßs focijs fuis Maximianus non præiudicat,qujbus idi dilationem dederunt, dicenteseos ab iî}o eu quo fueruntnon ßjiße*pollutos,quia neccauià caufe pra:iudicat,nccperfona per {bnx.(2uid ergo qaædtis ampb'usCMultisquidem uctbis fupcrßuis geda onerauerunt,SC quia non potuerunteißcere utcauià non ageretur,hocfeceruntmultum loquêdo, ut quod adtumed difficile legcrctunSeddcbentuobis etiam idaeorûpauca uerba füffïcere,nepro pter nefcid qux,nefdo quorum hominum crimina, oderids unitaté catholics ecdeßx: quia ßcut

-ocr page 449-

contra dona TI sta s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP» CLII. 44^

ficut ipfi dixerarft,rqkgerunt,fubfcn'pfcrunLnec caufa caufe pfæi'udi'cat,nec perfona pérfoz næ.Nam Si in ipfa caufa Csdhani, qua Iïcct ad ccdefîæ caufam non pertinente tame defeti dcndam fuicepimus,ut etiam ibi caluniæ manifeftarentur ipforum,apertilTime uióli funt, nihilque eoru quæ in Cæcilianfi intendebant probate potuerunt.Iniuper etiam de crimini/ bus traditionis»t|os epifcopalia gefta protulimus, unde recitauimus aliquos cora epifcopo tu qui fentêtias itrabfentê dixerant Cæcilianu manifeftiflîmos fu^e traditores.Côtra ipia gefta illi qui no habebant quod«îicerent,falijg^^U: dixerunt/cd nuilo modo probate potu/ erunt.Infupa etiâ confefli funt,uel potius pro magna gloria profeftî funt, Cæcilianu apud Conftantmn impcratoré fuis præcefforibus accufatô.Et addiderunt mêdaciû q? illis accu ^wd^j^erit ^b imtgt;eritore damnatus.Ecce amp;nbsp;bine uiôti funt,unde uobis folent nebulas errSsöïFundeitt concitantes nobis inuidiam,amp;: in odium ueftrum nos adduccntcs,quia ec clefiæ caufam apud imperatores agimus. Ecce maiores eorum de quorum nominibus glo/ riantur,ccclefiæ caufam egerunt apud imperatorem,perfecuti funt accufatidolt;?æcilianû,az pud imperatore dânatum dixeruntJam no uos inducant uaniftïmis ôi mendadflîmis uer bis,redite ad cor ucftrû,timete dominûæogitatf ueritatê, relinquite falfîtaté.Quicquid cm iam pafli fueritis imperialibus Iegibus,quod no pro iufticia,(èd pro iniquitatc patimifti,n5 poteritis dicerc ideo nos eflc iniuftos,qa fie uobifcû agi no debuit,ut imperator uos ab ifta iniquitatecopefteret.Epifcopi eniqjufîtri ganfeifi funt maiores fiios ficegiflccum Cæciliaz^ no quomodo uobifeum agi non uultis,ôi tamé q? Cæcilianu apud impcratoré pcriècuti fa crint, ctiam ipiîs confîtentibus Si profîtétibus fatis coftitit, Quod aût Cæcilianus fuerit ab imperatore dânatus,omnino nô coftititûmmo etiâ conftitit eu aceufantibus Si perfèquenti bus maiotibus eotu,ÔC bis nuRiero prius S? epilcopis, amp;: ab ipfo poftea imperatore fuifle purgatu.Hoc etiâ ipfi confîrmauerut talia poftea quafi pro caufa fua proferédo,ut magis contra ipfos efte inuenirentur,Si pro caufa Cæciliani etiâ ilia quæ protulerunt recitarentut, B Quoicunq; ergo aceufare uoluerunt,itullis certisdocumentis probatepotuerunt.Quicquid autem nos Si pro eeelefiæ caufa Si pro Cæciliani cauia diximus, ôi uerbis fuis Si leétionibus à iè prolatis etiam ipfi confîrmauerunt.Nam protulerût primo codicem Optati,unde qua fi probarent Cæcilianu ab imperatore damnatum,Qui codex cum contra illos legeretur,Si magis oftéderet Cæcilianum fuiflè purgatum, ab omnibus tifi funt.Sed quia ipfc rifus nô potuit ab exceptoribus excipi, uerbis fuis apud aéta rifos fe efte teftati funt. Iterum recita/ uerunt Si protulerunt libcllum imperatori Conftantino à fuis maioribus datum,ubi que/ co]llt;ïnti; fti funt q? eos memoratus imperator grauiter perfequeret'’, ac fie eodem libelio manifefta/ runt (è apud imperatorem à Cæciliano fuiftê fuperatos,falfumqûc efte quod dixerant eum ab imperatore damnatum. Tertio protulerunt littcraseiufdem Conftantini aduicarium Verinum datas, ubi eos grauiter deteftatut. Si propterca dicit de exilio relaxandos Si furo ri fuo dimittendos,quia iam deus in illos cœpcrat uindicarc. Ac fie ctiam iftis imperatoris litteris confîrmauerunt fe falium dixifte, q, Cæcilianus ab imperatore damnatus fit,eu po/ tius imperawr ipfos à Cæciliano uiélos cflè monftrauerit,quando eos uehementer exccra/ tus,ideo iuffit ut de exilio dimittcretur, ut deo indice ficut ctiam cœpcrat punirentur. Poz ftea Felicis Abtungêfis ordinatoris Cæciliani in medium caulàm miferunt, dicentes cun/ dem Felicem fuifte traditorem à quo Cæcilianus fucrat ordinatus,Et eiufdem Conftanoni -imperatoris pro Cæciliano contra fcipfos litteras protulerunt, ubi ad proconiùlem fcripfit, * Ut ad comitatum fuum mittetet Vigentium. Ifte autem Vigentius confeftus fuerat ïn eoz gnitiôe Heliani proconfulis,falfum (è fcciftè aduerfus Felicem Cæciliani ordinatorem.Diëe bant ergo ifti nonfine caufauoluiftc imperatorem ut ad ie mittcretur Vigentius, nifi quia Cæciliani adhuc caufa pendebat:Si conabatur immittere fufpitione uaniflima, qd* poftea ^Vicæntius ad comitatum dircétus eft,tunc imperator côtra Cæcilianu protulerit iudica re,K iUud iudicium fùum quod nos recitaueraraus, ubi inter partes cognouerat Cæcilianu purgauerat,fententia pofteriorc refeindere. Sed dicebatur eis, ut hoc potius legerent. Si

P nihil

-ocr page 450-

45° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P VB LI COL A ÄVGVSTINÖ»

nihil omnino proferehäLlIlxautelitterx i'mpcFatoriSiquibusad (èn^’tti4uflït Vfgcnti'u, quas contra feipfos pro Cæciliano redtauerunfcoccontinét,q, Helianas proconfui in can/ fa Felicis audicntiam præbuerit copetentem.enndem^ Felicem à crimine traditionîs inno centéfuineconftiterit,Scd Vigentium ad comitatum iuiMn propterea iubere tranfmitz ti, ut illis qui ibi erant Si diuturnis diebus euin interpellare non deßaebattt,apparere SCia/ timari poiTct, Si fruftra cos Cæciliano inuidiam compararc, Si adaerCas/l/bm uiolenter ia/ fùrgerc aolaiiTe^ (^tiis nbsp;nbsp;nbsp;crcderet iüa contra Ce tecitafTc gro nobis, niii dei omnipotentis

nutu fàdtum effet,at non ibium uerba coÄW^eftis tenetentat, fèd etiam manas fubretibe tiam legetentat^ Namamp; ordinêconCalatn Sidieram qa^effifexpteffaseff^^i^aisnanc diligétetadaettat,inaenietptinio Cæcilianum epifcopalt iadicio faiffeparoatatn. Dcincie_ non multo poft Felicis Äbtagenßs caafa ab Helian9prsroMfexamiaaPa eft, ffitit innocentem. In qaa caafa ad comitatum mitti iaffas eff Vigentias,X longe poftfa i/ pfe imperator caa fam’inter partes cognoait atlt;^ ßniuit. In qaa cognitioäe Cæcilianum in noccntcm,illos autem calamnioßffimos iadicaaitJn quo ordine confalam 8i dieram fatis offeditarlallaciter cos Si caluniofe dixiffe,^ imperator miffb ad comitatam Vigetio.iadi dunhaam mutauit,^ Cæcilianam qaem prias pargaaerat poftea condemttaait.Non fo/ lam aatem nihil de bac re legere potucrunt, Si contra feipfos tanta legerant,fed etiam per ordinem confalam cuidentiusconuincuntiir,poftcattfam F^idsproconfalari iadicio ter/ tninatam,in qaa iaffam effut ad comitatam S^gentiii? mitteretar, neeparuo interuallo fed longe poffea memorati imperatoris iadicio inter partes habito,Cæcilianam faiilepar gatam.Non ergo aobis dicant,qui3 præi^io corrapimas iadicem,Çuid enim aliud folent aidti homines dicereC'Aut ß aliqaid dedtmas iu^cfat contr9illos pro nobis pronuciaret, ipßs quid dedimus,ut contra /êpro nobis tanta non fblum dicerent,uerumetiam recitaretC' An forte aolant ut eis apud aosgratiasagamus ,qaia cam dicâtiudicempræmio à nobi^ effe corruptamdpß tarnen malta qaæpro nobis contra feipfos dixerant £recitaaerut,gra tis nobis omnia præffitcrant Aut certe ß propterea dicant q, nos uicerint,qaia melius ez serant caufam Cæciliani qaàm nos,hoc plané credatis illis. Nos cnim daas leiffiones pro nlo iufficere pataueramus:illi aatem quatuor protaler9nt.Sed quid uos plaribas litteris o/ neremas^Si aakis nobis aedere crédité. Si teneamas pariterunitatem qaam iabet Si dili/ git deas, Si aatem nobis non aaltis cred ere, gefta ipfa legite,aut aobis at legantur admit tite,Sian aera ßnt quxfcripßmas aobis ipßprobare.Siaatem nihil borum facere uultis,Si manifeffiffima aeritate conuiéiâpartis Donati falßtatem adhac fequi deßderatis, mundi erimas à pœna ueftra qaando uos lero poffea pœnitebit. Si aero id qaod aobis præffiaï deas non contempferitis,Sipoffcaaiam tarn diligenter adtam, Si tarn diligenter manife/ ffatâ, peraerfam confaetudinem relinqaentes, pact Cbriffi Sianitati cófenferitis,de aeffra correótionegaadebimasiSifacramenta Cbriffiqaæin facrileaio fchifmads ad iadidant habetis,utilia ôi falubria aobis erant,cam in catholica pace habaerias caput Chriffam,ubi

t^petri4. charitascooperitmultitadinempeccatorum. Haxadaosfcripßmas odtaaodedmoKalc. Iulias, pqffimo Honorio Aagaffo imperante, at qaando poffant ad qaofcja^aeffru iffx litteræperaenirent.

PublicoIaAuguffinopropottit multas qaxffiones^ Epiff. CLIH-

ILECT o SiaenerabilipatriAuguffinoepiicopo,Pablicola. nbsp;nbsp;nbsp;Scriptum

eff,Interroga patretaaSi indicabittibifeniores taos Si dicent tibi. VndeSimi \hi exqairendam legem de ore lacerdotis iadicaai in caafa tali. Quæ qaalis ßt, ________per litteras expono, ßmuletiam at ego inffraar in diaerßs caaßs.Singalas aut qaæffiones Si diaerfasper capitula ßgnari feci, ad gaas ßngillatim dignare refpondere, la Ârzatibas, ataudiai, decarionigai limitipræeff ael tribano folent iarare barbad,iarâtes per dæmones laos gai ad dedacendas baffagas patffi faednt ael aligai ad feraandas fra^“ ges ipfasißn^ipoffèffores ael eddadtores folent ad caffodiedas fruges fufdperc, gaaß iâ ßdeles

-ocr page 451-

PVBLICOLA AVGVSTINO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP, CLIII,

fideles epiftoktrfdcMrionc mittente, ucl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfeuntes per ipfos tranfire. Mihi di'ïêc

ptatio in corde nata m,fi ille poflèflTor, qur rafccpcn't barbarij, cuius fides per dæmonû l'u/ rationem firma ui(à eft,non coinquinatur, uel ipfe uel ilia quæ cuftodit,ael ille qui deduciéquot; à deduôlore barbaro.Sed hoc dtbes feire, quia qui iurat barbarus à poiTcfTorc pro feruanz dis frugibus accipiat aurum uel à uiatore deductor, fèd tarnen cum hoc uelutin mcrccdcm quæ folec dari à p^eflore uel à uiatore, iuramentum ctiam illud i^medio eft mortale daz turn decurioni uel tribuno : Quod perturbât niej^e polluât ilium qui folcipit barbari iura tncntum,ucl ^a quæ cuftodit barbarus.Quacucp enim conditione etiam auro dato ôC obz fîdibus datte,*t audiui,tam^n iuramentum iniquum medium interceflît. Dignarc aût nii/ ■ hidefioitiue referibere amp;nbsp;non fulpenlè. Quod fi iplè lcribas dubitanter, eao maiores dubiz tatioflesmadcrc eoflum cp antecß interrogaflem. Hoc etiam audiui,quia ipti nommes co duôtores qui pr^nt rei meæ, iuramentum per dæmones foos iurantibus barbaris accipi/ unt pro refcruandis frugibus. Si ergo cum illi iurant per dæmones fuos ut euftsdiât fruges non polluunt ipfas fruges,ut fi inde manducauerit Chriftianus fciens,uel deprædatio ipfa rum rerum fuerit,coinquinctur,fignificaredignaft. Item ab alio audiüi qjconduólori non iuratur à barbaro,ôi^ alter dixit,quia iuratur condudlori. Si etiam falfom mihi dixit ille^ui dixitiurari conduôlori,(î iam pro hoc quod folum audiui non debeo uti de ipfîs frugibüsk Uel de prccio ipfarum propter audim l©lu,qpia diôlu eft,Si aût quis dixerit hoc immolatiz tiu eft idolis,nolite mâducare propter illû qui indicauit, fi th etiâ hæc caufa fimilis eft caufæ de immolatitioC'Quod fi ita eft,quid debeo de ipfis frugibus,ùel de precio ipfarum facereC’ Si debeo requirere de utrolt;p,qui mihi dixit,quia non iuratur conduftori,aut qui dixit quia iuratur condult;ftori,ÔC diôtû unRfcuiufqj pftbare per telles, qui uerû dixit de illis duobus, tâdiu non contingerc de ipfis frugibus,ucl de predo ^diu mihi probatû foerit fi üeruhi dixit ille qui dixit qa no iuratur codueftoriCSi barbarus qui per iuramentû fou iurat malû, feceritillû Chriftianû condutftoré uelftibunûquilimitipræcll iurarelîbi pro fidê illi ferz uâda pro euftodiendis frugibus, per ipfum iuramentû mortale per qd* ipfe iurat,fi folus il le Chriftianus coinquinatus fir,annon Si ilia quorû caulà iurat. Autfi paganus qui limlti præeft iurauerit barbaro pro fide illi truanda per mortale iuramcntum,fi non coinquinàt pro quibusiuratC'Si que mifero ad Arsuges fi licet ci iuramentû acdpere à barbaro illud mortale,amp; fi non coinquinatur fi fufeeperit taie iuramentum ChriftianusCSi de area tritùz ratoria tritici uel cuiulcuncp leguminis, aut torculari,de qua dæmoni oblatum eft,fi licet ihz de manducarc Chriftianum fcientem,Et de luco fi licet ad aliqué ufum fou Chriftianû fcieti té ligna tollereÇ’Si quis uadens ad macellum ut emat carné quæ no fit immoîatitia,amp; cogiz tationcs duas habuerit indc,q, immolata fit,ôi no fit immolata, ôi illâ tenuerit cogitatiohê quianô immolatur,ôi fit immolata cogitabit,fi manducauerit peccatC Sic qui bonam rem de qua dubitat an bona aut mala fit fi faciat ut putat bonâ, cum tarnen putaflet Si malâ;fî peccatû aferibatur eiCSi quis dixerit quod immolatitiû eft mentrens. Si poftea dixerit iterû quia mentitus eft,K ad fidem uerc mentitus eft,fi licet Chriftianum inde mâducare aut uéz dere,ôi de preao uti ex eo quod audiuit ♦ Si Chriftianus aliquis ambulans paffus necelïîtâz té,uiélus fame unius diei uel bidui,uel multorû dierum,ut iam durare non poflit,ita occurz rerit ut in ipfa neceffîtatc famis in qua fibi uidet iâ morte proximate, inuenerit cibû in idoz lio pofitum,ubi nullus fit hominû,ô: no poflît inuenirealium cibum,debec mori aut exindc cibariCfi Chriftianus uideat le à barbaro ucl â romano uellc intcrfici, debet eos iplè Chrifti anus interfi'cere ne ab illis interfîciatur, Vel fi licet fine intcrfeélione eos repellcre uel impuz gnare,quia diélû eft,Nô refiftere maloC Si murum polTelTioni debet Chriftianus facere'ip pter hoftê,ôc fi ille Chriftianus qui fecerit murû caufa no exiftit homicidq, cum inde aliqui eceperint pugnare,S2 interfîcere holles ♦ Si licet de fonte bibere uel de puteo ubi de facrifiz cio aliquid milfom eft f Si de puteo qui in têplo eft Si delèrtû faélû eft debet Chriftiariüs bibere« Si intéplo qd* colituridoli puteusibifit uel fons,« nihil ibi faétû fit in codé puteo

-ocr page 452-

45* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVG. PVBLICOtAE, DE I V R*« I V R A N D O,

ucl fontc,(ï debet haurire aquas inde Chrifti^ius ÔC bibcre*rSi Ghrij^iaflSs debet in balne q is Ïauarc, uel in thermis in quibus iachfieat'’ ßfflulacris; Si Chriftianus debet in balneis qui bus in die fefto fuo pagani loti iunt lauare, fiue cu ipfis fiue fine ipfisCSi in folio ubi defien/ derut pagani ab idolis ueniétes in die fefto fuo, amp;nbsp;aliquid wllic in folio facrilegrj fui fccerint, SC ftierit Chriftianus.fi debet in eodem folio deicenderc.Si Chriftianus inuitatus ab aliquo appofita habuerit cart^ in e(cam,de qua didlu fuerit illi quiaimmolatit^eft SC no mâduca nerit ea,poftea aut ab aliquo translata carné aliqgo cafu inuenerit uenale SC emerit eagt;aut appofita habuerit ab aliquo alio inuitatus SC non cognouerit eä SC manducauerit,fi fîeccatÇ'Si de horto ucl de pofl'eflioe idoloru uelfaccrdotSeori?debet Chriftmtfusfcies,ho us emerc ucl alique frucftu,0i inde ederecSanc de iuramento uel d« idolis ut labors non patiaris in requirendo,quæ ut dominus donauit.inûemmu^hte oculosmos uofl^Wpo ncre:fi quid ante aliud apertius aut melius in ftripturis inueneris, dignar/mihi figniÄcare, Gen.JI Vnde quæ jnuenimus,hæc funt, ubi Laban dixit ad Iacob,Deus Abraha SC deus Nachor,

que aut deum,non fignificauit (criptura. Et iterG-ad Abimelech quando uenit ab Ifaac ubi iurauit,uel qui cu illo crant,fed quale iuramentu, no fignificauit fcriptura. Iterum de idolis, ludic,^ ubffad Gedeon dieftu eft à domino in libro ludicum, ut de uitulo quem occiderat holocair îofwe Ä. nbsp;nbsp;nbsp;faceret.Et in lefu Naue de Hiericho,ut omne auru, argentu ÔC æramentû inferretur in

• thefauris domini,0i fanótum uocatu eft de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anathema eft.Et quid eft illud,qæ

DfMh7 in Dcuteronomio pofitu eft;Non inferes abominationem in domum tuam» SC anathema erisfi'eut hocipfum eft'Z'Dominuste ieruct, ialuto te,ora pro me,

Auguftinus Publicola: diffbluit aliquot ex propofitis quæftionibus, Ep. nbsp;nbsp;C LI 111»

ONORABILIÄ diledhflîmo filio PublicoIæTAuguftinus in domino faluté.

3 Æftus animi tui poftea^ didici litteris tuis,etiam mei cotinuo fadi funt, quo me omnia talia permoucrint qualibus indicafti te elTepermotum, fed ®^s^^^*quomodo tibi auferrentur hi æftus,fateamp;r,æftuaui,maxime quia pen's ut defini p tiue tibi referiberê, ne in maiores dubitationes incidcres anteq^ interroganes.Hocenim uideo non efle in mea poteftate. Nâ quomodolibet fcripfero quæ mihi uidentur elfe certif fima,fi tibi non perfuafero,proculdubio cris incertiot. Non autficut mihi adiacet iuaderc, co modo adiacet e«am perfuaderecuilibet. Veruntamcn ne tuæ dilcólioni negarem opera la mea,poft aliquanta deliberatione reftribendu putaui.Mouet te certe,utru eius fide uten Prima nbsp;nbsp;nbsp;dû fit,qui ut earn feruet per dæmonia iurauerit.Vbi te uolo prius confidcrare,utrum fi quis

piam per deos falfos iurauerit fe fidem feruaturum,ôC earn non feruauerit, non tibi uidea^

°' bis peccafte^’Si enim tali iuratione promiifam cuftodierit fidem.ideo tantu peccafle iudica/ retur,quia per tales deos iurauit. Ilium aut nemo reële reprehenderet quia fidem ftruauic. Nunc uero quia SC iurauit per quos non debuit, amp;nbsp;contra pollicitam fiaem fecit quod no» debuitjbis utieg peccauit.Ac per hoc qui utitur fide illius quem conftat iurafle per deos fal'' fos, X utitur no ad mala ré (èd ad licitam ÔC bonam,nó peccato eius (è fociat quod per monia iurauit,{èd bono paëlo eius quod fidem ièruauit. Necç hic eandem fidem dico fet^ uari qua fideles uocantur qui baptizantur in Chrifto.Illa enim longe alia eitlógec^ difere/ ta à fide humanorum placitorum atcç paëloru. Veruntamé fineuUadubitationc minus deumfalfum iurare ueraciter, nbsp;per deum uerum fallacitcr.Quantoenim g

c^pofi qiiod iuratur magis eft fanëlu, tantomagis eft pœnale periurium. Alia ergo quæftio eft, utrum no peccetqui per falibs deos fibi iurari fecit,^ ille qui ci iuratper deos faims quos co

. nbsp;nbsp;nbsp;lit. Cui quæftioni poffunt ilia teftimonia fiiffragarf,quæ ipfe cômemorafti de Labâ SC Abi

melechjfi' tarnen Abimelech per deos fuos iurauit, ficut Laban per deum lacob.Hæc, ut dû xi,alia quæftio eft, quæ me merito fortaftîs mouerit, nifi ilia exempla occurriftent de Ifaac X i.^.i.î» nbsp;nbsp;Iacob,SC fi qua alia poflùnt inueniri. Si tarnen illud non adhuc mouct quod in nouo te/

»OMO ftamento diëlû eft,Ne omnino iuremus. Quod quidem mihi propterca diëlu uidetur, no quia uerum iurare peccatu eft, fed quia peierare immane peccatu eft. A quo nos longe eflè uoluit

-ocr page 453-

IDOLOTHYTIS ET VIM Vt REPELLENDO. EP, CLIIir 45J

uoluit qui omnftio^e iuremus admonuit.Sed tibi aliud uideri lcio,unde nutic diiputandû non eft,ut illud potius agamus unde me confulendum putafti. Proinde ffcut non iurasu'ta nee aliu ß hoc placet iurare copellas, quamuis diólu ßt ne iuremus, nufquam autem in feri pturis ianeflis legi meminerinfne ab alio iurationem accipiamus. Alia uero quæftio eft, u/ tram ea pace de^amus ati,quæ inter alios inuicem iurâtes faóla eft. Quod ß noluerimus. ubi uiuamus in OTris,ne{cio utrum inuenire poffimus. Nec^ eniiutantummodo limiti,fed uniuerßs prouinerjs pax conciliMur iuratione ^barica. Vnde ulud fcquetur,ut non fru ges tantum^uæ ab eis cuftodiûtur qui per ^osfàlfos iurauerunt, lèd ubiq; inquinata ßnt omnia,qit3^fa pace mutîiuntûr quam iuratio ilia confirmât. Quod ß abfurdiftîmum eft x.ßj.

^^djgoi^ec ilia tgmouêan^q^ mouebant. Item ß^de area ueltorculari tollatur aliquidad lt;treA^ lacune^ dæmoniorum feiente dliriftiano,ideo peccat ß fieri permittit, ubi prohibendi po teftàs cft.Quo^fa(fturn non compcrit,aut prohibedi poteftatem non habuit,utiturmu dis reliquis frueftpus undc ilia fublata funt, ßcut fontibus utimur de quibus iiaurire aquâ ad ufum facrificioru certiflîme fcimus.Bsdê eft etiam ratio lauacrorum.Nec^ cnim fpiritu deduccre de acre dubitamus,in quem icimus ir^umum ex aris omnibus K incenßs dæmo niorum.Vnde apparet illud efte prohibitum, ne in honorem alienorum deorum :fliqua re utamur,aututi exiftimemur,fic eâ accipiendo, ut quâuis animo contcmnamus,eos tamê qui noftrum animum ignorant a^hîte h^noranda ædificemus. Et cum templa,idola,luay K fi quid huiufmodi data poteftatc, euertûtur, quâuis manifeftum eft cum id agimus no ea nos Honorare fed potius deteftari,ideo tarnen in ufus noftros priuatos duntaxat 5C pro prios non debemus inde aliquid ufurpare,ut apparent nos pietate ifta deftruere non auari cia.Cum uero in ufus communes non proprios ac priuatos uel in honorem dei ueri cotiz ucrtuntur,hoc de illis fitquod de ipfis hominibus,cum ex facrilegis Si impfjs in ueram reli/ gionem mutantur. Hoc deus intelîigitur docuifleillis teftimonfjs quæ ipfe propofuifti, eu

ß de luco alienorum deorum iuftït ligrfa ad holocauftum adhiberi. Et deHiericho ut omne aurum.argentum Si æramentum inferretur in thelauros domini. Quapropter etiam illud . quod in Deuteronomio feriptum e^:, Non concupifees argentum uel aurum illorum, nec accipies inde tibi, ne excédas propter illud,quoniâ abominatio eft domino deo tuo,ôi non conrcres execramentum in domum tuam, Si cris anathema ßcut Si Mlud eft. Si offenßonc offendes Si coinquinatione inquinaberis,abominatione ilia quia anathema eft,Satis appa ret aut ipfos priuatos ufus in talibus efte prohibitos, aut ne fic inde aliquid inferatur in doz mum ut honoretur.Tunc cnim eft abominatio Si cxecratio,non cum talibus lacrilegrjsho nor apertiffima deftrudlionc (ubuertitur.De efeis autem idolorum nihil amplius nos debe re obferuare quàm qd* præccpit apoftolus, certus efto.Et ideo de hac reuerba eius recole, quæ ß obfeura eflènt,pro modulo noftro exponeremus.Non autem pcccat qui cibumpoz ftea nefeiens manducauerit quern prius tanquam idolothytum refpuit. Olus uel quilibet frudlus in quolibet agro natus,cius eft qui crcauit,Quia domini eft terra Si plenitudo eius. Et omnis c^atura dci bona eft. Sed ß illud quod in agris nafeitur conlecratur idolo uel faz crificatur,tuc inter idolothyta deputandu eft. Cauendum eft enim ne fi putauerimus non ueicendum olerequod nafeitur in horto rempli idoli,confcquensßtut exiftimcmus no dez buifte apoftolos apud Athenas cibu fumere,quiaciuitas erat Mineruæ eiusq^ numini coz fccrata.Hoc Si de putco refponderim uel fonte qui in templo eft. Plus autem mouct reucz ra ß aliquid facrificiorum in fontem uel puteum proijciatur.Sed eadem ratio eft aeris qui omnem eorum fumum rccipit,dc quo fupra diximus,Aut ß hoc ideo putatur diftare,quia illud (acrifieium de quo fumus acri confunditur,non fit ipfi acri (cd idolo alicui uel dæmoz nio,aliquâdo aut fic mittuntquot; facrifi'eia in aquas,ut ipfis aquis facrificetur, non ideo utiep foz lis huis luce non utimur, quia ci lacrilcgi ubi poftunt facrificarc non ceftant. Sacrificatur eti am uentis,quibus tarnen utimur ad tantas noftras commoditates,cum eorundem facrifici orura fuorum fumum ipfi quodammodo haurire Si uorare uideantur. Si quis dybitat de

P 5 aliqua

-ocr page 454-

454 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS MARTI ANO,

aligna earn centrum immolatftia iïtamp;^non eR ^molatitiaß earn co^at/bnem teaaeri[^ q imtnolatiaa non ßt Si ea uefèatunnon atiep pe^atgt; qata nec e[l,nec iam putatur imtnolaa/ tia,0i fl ant:eapcitabai:iir,Ne(^ enim noa licet corrigere cogitatioaes àfalfitateta acntate, f. de oc Si quis autem bonum putaaert t efTe quod malum ell, SC feten't hocputando, utiep peccat; ridendis Et ea futit omtiia peccata ignorâtiæ,quando qaifc^ bene ßeti putat qd'male ßt. De oedde hominibus ne ab eis quiflt;^ occidatue, non mihi placet conßliam,nif^orte ßt miles,aut publica fundtione teneacar,at non pro fe^c^faciat fed pito ali)s,aelpro duitate,ubi etiam ipCe eß,accepta légitima poteßate ß eins cogruit perlbnx, Qui aero repellunmr aliquo ter/ rore ne male faciant,eaam ipßs aliquid fortaße præüatur^inc^utem diitamt^l. Non re ßßamus malo,ne nos uindióia deleétet,qux alieno malo anim^m parcit,non ut coue^ia^ nem hominam negligamas. Vnde necreus eß mortis altenre^ai cum fa^oirelUSntma/ rum circuduxent,aliquis exipfora afapercalTusintereadNecp enim reas/ß Chrillianiis,ß bos eius aliqué feriendo,uel cquas calcem iaciendo aliquem occidat, au/ideo non debent Aâa.ii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oaes habere cornua,aut eqaus ungulas,aut dentes canes, Auf aero qaoniâ apo

ßolas Paulus làtis e2ie,ucin tribuni noticiifperferret'',inßdias ßbi d qaibafdâ perdias pray paraA',SCobbocdedult;ßoresaccepitarmatos,ßin ilia arma fcelerati homines incidiHent, Paulas in eUußone fanguinis eoram liiam crimen agnolcereLÄbßt at ea guæ propter bo pu ac licitam facimas aut babemas,ß quid per tvec pfa:^ noîlrâ uolutatem cai^ mail ac/ ciderit, nobis impatetur, Alioqain nec ferramenta domellica Siagreßia funt habenda, ne quis eis uel Ce uel alteram interimat, Necarbor aut reßis,ne qais feinde fulpendat. Necfe/ neßra facienda eß,neper hanc fe qaifcp præcipitet.Qaidplara commemorem, ca ea com memorando ßnire non poßim^Qaid enim eß in^afa homing bono aclicito,ande nd pof ßt etiam perniciesirrogarßReßatni fallorutdicamas aliquid dcillo aiatore Chrißiano, qaem commemoraßi uidiam famis neeeßitate, ß nihil ufpiam inuenerit niß cibam in ido/ lio poßtam abi nullas alias eß hominum, utrum ei IJtias ßt fame emori quam illad in ali/ mentu famere, In qua qaxßione,qaoniam non eß cófeqaens,ut abus tile idolotbytum ßt, Potait em ael ab eis q ibi ab itinere diaertetes corpus ^ecerât,obliaide lea aolûtate dirnit ti,ael illic ob alia caafam qaamlibe^oni, Breuiter re^odeo, Aut certa eß eße idolothytu, aut certu eß non eßejnat ignorât^. Si ergo certu eß eße,melius Chrißiana uirtate refpaitur, Si aut ael nd eße feil: uel ignoraffßne allo cdfciêtiæ fcrapalo in alam neceß'tatis aßami^,

Augaßinus Martiano ueteri amico gratulatur,quod catechumetius ßtfadias,hor tansillumutSCbapcifmum accipiat SC Eucharißiam, Epiß,. CbV, o MIN omerito fafeipiendo SC in Chrißo diledtißmo ac deßderatißmoßa tri Marciano,Äagaßinas in domino falutê. Abripai uel potias obripai, SC qaodamodo faratasfam memetiplum multis occapatidibas meis,atttbiIcri

3berem antiqaißimo amico, qaem tarnen non habebam qaamdia in Chrißo Lueannf. nontcnebam.Noßiqaippeatdißinieritamicitiä romani,acait quidam, maximas aator Tullias eloqaij.Dixit enim SC aerißime dixit, Amicitia eß reram hamanarun^SC diainaru cum beneaolentia öC charitate confenßo. Ta aatem mi charißime aliqaando mihi confena ebas in rebus hamanis,cam eis more uulgi frai caperem, SC mihi ad ea capeßenda quoru pie pœnitetfaaédo aelißcabas, immo aero aela capiditatam mearam cum cacteris tanc di leótoribas mets interprxeipaos aura laadis inßabas. Porrd in rebas diuinis qaaram mihi fllo tempore nulla luxerat ucritas, atiep in matore illiasdeßnitionis parte noßra amicitia cIaadicabat.Erac enim reram tantammodo hamanarum, non etiam diainaram,qaamuis cum beneaolentia SC charitate cotifenßo. Etpoßeacp illa capere deßithperßaerante qaide beniaolentiaßalaam me eßecapiebas falate mortali,3C ea reram profperitate felicem qua mandas optareconfaeait. Etiam ßc itacp aliqaantam tibi erat mecam reram hamanaru beneaola SCchara conlenßo.Nancergo quanta de tegaudeo, qaibus explicem uerbis,quä do eam qaem qaoqao modo habai diu amicam, habeq iamaeram amicam, Acceßit eni

-ocr page 455-

DE VERA . AMICI TI A.


CLV. 455

X criam rcrum confenfi» diuinarum, quoniatij:jui mecum temporalem uitam quondam fuz curidiflîma benignitate duxifti, nunc fpe uitæ æternæ mecum efle cœpiftûModo uero eti'a de rébus humanis inter nos nulla diflenfio eft, qui eas rcrum diuinarum cognitionepenfa mus-.ne plus eis tribuamus,quàfti modus earum iuftiflîmus poftulat: ncc eas in aliquo côz temptu abrjeiend^^creatori earum domino rcrum cœleftium atqj terreftrium fàciamus irtz iuriam Jta fît ut inter quos amicos non eft rerum confenfîo diuina^j||m,nechumanaru plez na efle pofTit ac ucra. Necefte eOenim ut alit;er^âm oportet Humana æftimet, qui diuir na contemniji^ ncc hominem reé^e diligere nouerit, quifquis eum non diligit qui hominem fedt. Proincle non dico nunc mihi plenius amicus es qui eras ex parte, fèd quantum ratio py te erfe, quido nf c iarebus humanis mecu amicitiam ueram tenebas.Re rum yuippe diuiaarum ex quibus reefte Humana penfantur, focius mihi nondum eras.fîue quando nec ipfe m «s eram,fîue pofteaquam ego easutcun«^ fapere cœpi,à quibus tu Ion/ gc abhorrebas. j^®Io autem fuccêleas, nec tibi uideatur abfurdum,q7 uÛo tempore cum in uana huius mundi æftuarem, quamuis rîj^multum amare uidercris, nondum eras amicus meus,quando nec ipfè mihi amicus eram,ièd poftus inimicus.Diligebam quippe iniquitaz tcm,ÔC re uera quia diuina fententia eft,quia icriptum eft in fàntftis libris, Qui diligit it^qui fplao,’ tatem oditanimam fiiam, Ciyn ergo odiflemanimam meam.uerum amicum quomocte habere potcram,ca mihi optantenj^n^uibtis ipfe meipfum patiebar inimicumC Cum ue/ , tp benignitas Si gratia faluatoris noftri illuxit mihi, nô fecundum mérita mea,fed fêcundiî ipfîus mifericordiâ, tu ab hac alienus, quomodo^ftè pofles amicus meus,qui undebcatus efle poflèm penitus ignorabas. Si non in f^c me amaoas in quo mihi iam fucram uteuneç amicus effeótusC Gratias itac^deo,qj te mihi amicum facere tandem aliquando dignatur» Nunc enim nobis eft rerum humanarum Si diuinarum cum beniuoientia Si charitate coti fenfîo in Chrifto lefu domino noftro ueriflîma pace noftra. Qui duobus præceptis cûtfta

B præconia diuina concIüfltdicens,Diliges dominum deum ex toto corde tuo,amp; ex totaaniz ma tua,amp; ex tota mente tua,amp; diligesproximum tuum tan^ teipfum, In his duobus pras ceptis totalex pendet amp;nbsp;prophetæ. illo primo rerum diuinarum, in hoc fecundo rerum humanarum eft cum beneuolentia Si charitate confènflo. Hæc duo fî mecum firmiflîme te neas,amicitia noftra uera ac fempitema erit, Si non folum inuicem nds, fed etiam ipfî doz mino fociabit.Quod ut fîat,exhortor grauitatem Si prudentiam tuam, ut iam etiam fidez lium facramenta perdpias, Decet enim ætatem, Si congruit quantum credo moribus tuis. Memento quid mihi dixeris profeóhjro,comicu quidem de Terentio recolens uerfiim, fed tarnen aptiflimum Si utiliflîmum,Nunc hic dies uitam aliam defert, alios mores poftulat. Quod^fî ueraciter dixifti,fîcut de te dubitare non debeo, iâ profeélo fie uiuis ut fis dignus baptifmo falutari rcmiflîoncm præteritorum accipere peccatorum Jam omnino no eft cui alteri prætcr dominû Chriftû dicat genus humanum,Te duce fi qua manent fceleris uefti/ virgil/w, gia noftri,Irrita perpétua foluent formidine terras. Quod ex entheo,id eft ex fibyllino car/ mine fe faflys eft trâftulifle Virgilius,quoniâfortaflïs etiam illauates aliquid de unico falz uatore in fpu audierat qd* necefte habuit cofiteri.Hæc tibi domine merito fufeipiende amp;nbsp;f» Chrifto dilcôtiflîme ac defiderâtiflîme frater, fine pauca,fine forfitâ multa fint utcuq; occuz patiflîmus icripfi,tua mereri feripta defidero,ôi te nome dediflè inter copetentes uel daturu , efle, iâiâcç cognofcere.Dominus deus nofter in quécrcdidifti,ÔC hic Si in futuro feculo te c5 ’ fcruct domine merito fufeipiende ô£ in Chrrifto diledliflime ac defiderantiflîme frater.

Aug.Probä refaIutat,SC grattas agit quod de falute ipfîus fuerit folicita. Ep. c lv !•

Do MIN AEinfîgniSimeritoilluftriSipræftantiflîmaSfiliæProba:,Âuguftinus. Eft quidem ita ut dicis,^ in corpore corruptibili anima coftituta terrena quadam cogitaz tioe conftringitur, Si tali onerc quodâmodo deprefla curuatur,ut in imo multa in fumz . mo unum facilius concupifeat ô£ cogitet. Nâ hoc etiam fànda feriptura ita dicit,Corpus enim quod corrupitur aggrauat anima. Si deprimit terrena inhabitatio fènfum multa coz

5

-ocr page 456-

avgvstinvs optato, de origine

Luc.i$ gitantem.Sedideoaenicralaatorno{iet,qai^alierctnilbm inEaaaget/operdecéXoóio annos curuam, quæ foitaffc hoc EgniHcaba^erbo blads erexit, ut anima Chriüiana no fruftra audiatSarfam cor.Nec fruara rcCpodeacfe habere ad dominu. Quod incaens re/ die fads,mabhuias mundi tolerabilia dacere ipe EitariSie enim ufu quoda bono conuer Rom 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eoncupiicendâ fed exercer padcndâ, de qua re apo

ltolusait:Scimusqaq^iam diligentibas deam omnia cooperantur in lonum. Omnia,in/ qair,Non(ôIam ergonla qaæ appetunf^ arfaaaia,aeri8medam ilia qaæ urmolelia uiran

P. ^rir,quando alia ßc iuminus ne capiamur, alia ßc fèdmus ne ßangamur,Er bcundum pray p}a cepta diaina in omnibus gracias agimus ei de quo dicimus: B^enedicam do9i/tiu in omni ^(^o,Ec bonu eamihi quoniâbu»iiliaïli mc.ut di^atniiL ßincadones cuas.Ne^enim reuera ß fallaas prolpericads iemper bic cr^uillica^rt^r^ humana porta ilium aeræ cert^cp fècudtads appeteret, domiiiJnßonis amp;nbsp;tficrico illaRdsôCprædanddîma ßlia,Rcddes itaq; débita præRanda: tuæ falfiadonis oblèquiu, agêscpgratias qaod faluds noflr^religioßßim^caram geris,pofco tilf à dho fatune uita: folada.omniurp aeiiru in quota cordibus per Gdéhabitat Cbrißus. m^dileóthni oradonicp commendo.Et alia manu.Deas aéras ôi uerax ueraciter confole/ tut cor tuû,ôiprotcgat làluté tuâ,domina inßgnis amp;merito illuflds acprættâdlfima ßlia^

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Optaro demonßpr^ quid de a»tmafû origine cerium ßr,qaid adbuc fal

uatideireciitadtnequxrineiciriuepoßid Epiß^ CL VU

J O N i N O beatißtmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diledbôe deßderabili Gatri âC coepißopo 0/

i,

I ptato, Äagailinas in domino fal^tem, Quamuis tuæianiflitatis nullas fil ad meiplum datas acceperim htteras, tarnen ^ia illxqaas adMauritaniam _____ - -, *' C^xlàrienGm mißGi, me apud Ca:laream pnelènte aenerunt, quo nos iniun/ dia nobis a uenerabili Papa Zo^imo apoftohea: fedis epifeopo eccleßaftica neeeßitas tra/ ■.Re/r4c, nbsp;nbsp;xerat, fadium cR ut ea qaæ fcripßßi edam ipfe perl^gerem, tradente mihi eandem epißo/

Jam tuâ famulo dei fandio Renato,in ChriRo nobis fratrechadlTimo,Quo petenteXmi/ hi licet alijs occupato uehemencerinRante, ad ea farn refpondere compulfus.AcceRiïhuc etiam alterias fandii ôdeum debito hdnore nominandi Ratris noRri,Ôdquanta ab illo corn périneceRadj tui b^ureRis eu in lùpradidio oppido remoraremur aduentus.Quimihite/ tulitedäßbi miRas de hacrelitteras uenerationistaa;,Ecme dehacipfa qaa:Rioae confu/ lait, ut quid inde fentirem,ueJ meis uel iais referiptis ad te faccretpcruenire,utra fdlicet ani mæ ut corpora propagadone narcätur,ßntcp ex ilia ana quæprimo homini creata eR, An creator omnipotens qui udep ufqae nunc operatar ßnc uHa propagadone nouas fadat ßn galas proprias. De qua re anteqaam aliqaid admoneam,fynceritatem taam fcirc uolo.in tarn multis opulculis meis nuqaam me faiRe aaßim de hac quxRione deGnitam pro ferre /èntendâ,âi^impudeneer referretur in litteras ad alios informandos,qaod apud me no fue/ tit explicatu,Quaram ante return atq^caafarum conGderadonepetmoucat,utin neutram aRertione meus inclinetur aRenfus, fed adhuc interatracp difeeptem, nimis longu eR bac epiRola cxprimerc,Nec tarn neceRâriû,uthoc omiRb no poRitde bacquxRtoncquod fa tis eRdeputari, öißnon ad auferenda candtadoncm, certe ad caaenda cemetitatem, Iliad cnim ubi ael maxime Gdes ChriRiana c6GRit,qaodper homine mors amp;nbsp;pet h ominem re/ f Cor.i^ farreeRio mortaoru,Sicat enim in Ada omnes moriuntar,ita Si in ChriRo omnes uiuiGca

Rom, butar,Ec quod per unu homine peccata in hue manda intrauic. Si per peccatu mors. Si ita in omnes homines pertranfqt in quo omnes peccauerat,Et qaod iudiciu qaidê ex ano in/ condcmnatione,Et qaod per udtas dclidtu in omnes homines ad codemnationem Si per unius iuRiGcadone in omnes homines iniuRiGcationem uitæ,Et ß qua alia teRimonia de/ clarâtneminê nafei ex Ada,niG aincalo dehiRi Si danationis obRriRmnemineep inde hbe/ rati niß renaCcedo per ChriRu,tam incocuRccenere debemas,ut feiamus eaqb oenegaue/ rit,nullo modo ad CbriRiGde,Si ad eâ quæper ChriRu datâtpuGllis Simagnis dei gratid pertincrc.

-ocr page 457-

ANIM AR VM quot;ET' PeT A GIA NIS. EP. CLVII. 457

ft pcitincrc.Vndc FLori^o animæ lateaudû tîmê redêptio clareatpcn'culû nó eft.Necç enitti in Chriftum crcditnus ut nafcamur, fed ut re^afcamur quomodocuncp nati fuenmus. Ha/ Clenus autem dicimus ßne periculo latere animæ origincm, ut non tarnen earn partem dei eflecredamus:(ed creaturam.N^cde deo natam, led ab illo faólam atq? in eius genus ado/ ptadam mirabili dignatione gratiæ,non parili dignitate naturæ, Nec earn corpus efle fed Ipiritum, no crea1|prem utiq?,fed creatum.Nec ideo ueniffe in hoc corpus corruptibile quo grauatunq? illuc cam uitæ in ccelepibus uel in quibuslibet alijs parffcus mundi antea ma/ fe geftæ mérita compuIerunt.Nondum enim nsfos apoftolus,cu de Rebeccæ gcminis loz queretur,nil^ egiffe didt boni u«l mali, ut non ex operibus quibus nullis alter diftingueba turab^terojfedexuqpntediceretur minoriferuiturum eflemaiorem,Hisigitur firmifli/ “WOTÄitutiSjO^am recoiTditu atq; abditum eft in occultis operibus dei, ut nec Icripturaru diuisarum manl|^o eloquio declaretur, utrum propterea nihil boni uel mali nondum na ti cgifle ctedcndi Kiuquia non ex alrjs propagatas, fed mox ex nihilorcreatas animas fîngu li accipiunf.an quwi cum eflent originali^in parentibus, adhuc ipfl nuUi erant qui fuas ÔC proprias uitas agerentalla tarnen fit fide^alua gua credimus nullam hominum,fiue maio s.fentettt,di^. dsfîueparuulæ quamlibetamp;recentisætatis liberari à contagione mortis antiquæôi^bli/ gationc peccati quodprimanatiuitate contraxit, nifi per unu mediators dei 6C hominum, hominem Chriftum lelum, Cuius hqminis eiufdemcp dei faluberrima fide,etiam illi iufti falui faóti funt.qui priufquam ueiittet in carne.crediderunt in came ueturum. Eadê nanlt;ç* fides eft ÔC noftra 8i illorum,quoniâ hoc illi crediderut fi.ituru,quod nos credimus fadtum.

Vnde dicit apoftolus Paulus.Habentes autem «udem fpiritum fidei, Iccundum quod fcri/1. Cor.^ ptum eft.Credidi propter qued locutus Äm, ÔC nos credimus propter quod Si loquimur.

Si ergo cundem Ipiritum fidei ÔC illi habebant qui uenturum in carne Chriftum pramuocia runt, quern etiam illi qui eum uenifle nunciarunt, factamenta efle potucrunt pro temporu

B diuerfitate.ad unitate tarnen eiufden»fidei concordilfime rccurrcntia. Scriptum eft in Adli Ad.if bus apoftoloru loquente apoftolo Petro, Nunc ergo quid tentatis deum imponere iugu fupracollu difcipuloru.quod neep patres noftri neqj nos portare potuimus, fed pér gratia domini Icfu credimus nos faluos filt;i queadmodum Si ilIiç’Si ergo ôi illi, id eft patres por/ tare iugum legis ueteris non ualentes, per gratiam domini lefu faluos fe fieri crediderunt, pianifeftum eft q? hæc gratia etiam antiquos iuftos uiuere fecit ex fiJe.Iuftus cnim ex fide uiuitLex autem fubintrauit ut abudaret dclicftum, ut fuperabundaret gratia per quam fa/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

naretur delicti abundantia. Si enim data eflet lex quæ uiuificare poflet,omnino ex lege ef/ fet iuftida.Cui tarnen bono lex data fit, conlequenter adiunxit dices,Sed conclufit fcriptu ra omnia fub peccato,ut promiffio ex fide lefu Chrifti daretur credentibus, Danda itaque fuerat lex quæ manifeftius fibrjpfum oftederet hominem,ne fuperbus animus humanus à leipfo fe pofle eflTe iuftum putaret, Si ignoras dei iufticiam,id eft quæ homini ex deo eft. Si fuam uolens conftituerc,id eft quafi luis uiribus partam,iufticiæ dei fubieclus no fieret. Qportebat’itaq; ut addito madato cuius uox eft. Non concupifccs,fuperbo peccatori etiä præuaricaffonis crimen accedercuatq; ita gratiæ medicinam non fanata per legem fed con uidla infirmitas quæreret. Proinde cum omnes iufti, hoc eft ucraces dei cultores,fiue ante incarnationem,fiue poft incarnationem Chrifti,nec uixerint,nec uiuant nifi ex fide incarna tionis Chrifti,in quo eft gratiæ plenitudo,profelt;fto quod Icriptum eft,Non efle aliud no/ • me fub ccelo,in quo oporceat faluos fieri nos,ex illo tepore ualet ad faluandu genus huma Alt;So,4* nu,ex quo in Ada uitiatu eft oenus humanu.Sicut em in Ada oes moriutur, ita Si in Chri fto omnes uiuifi'cabuntur.Quia ficut in regno mortis nemo fine Adam, ita in rcono uitæ nemo fine Chrifto.Sicut per Adam omnes iniufti,ita per Chriftum omnes iufti: Sicut per Adam omnes mortales in poena faéti funt filfj feculi, ira Si per Chriftu omnes immortales in gratia fiunt filfj dei.Cur autem creentur etiam illi quos creator prælciuit ad damnatione non ad gratiam pertinere, beams apoftolus tanto fuccindtiorc breuitate, quanto maiore.

autoritaz,a

-ocr page 458-

45^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS OPTaIo, DE ORIGINE

Kom.9 auton'tate cómemoratDeum cnini dieft uolente oftendere fram,ói d^meïiftrarc potetitfa q fuam attuliflc fn multa patientfa uaia iræ qaæferfeéta fùnt in perditionê,amp; ut notas face/ ret diuitias gloriæ (üæ in an fa mi{cncordiæ,qucm fiiperius dixerat tan^ figulum lutf exes dem mafia racere,aliud uas in honoré,aliud in cotumcliani, Mcrito autem uidererur iniu/ ftum,quod hunt uafa iræ ad perditione,ß no effet ipià unfuei fà ex Adam matfa danata» Quod ergo hunt inde naicendo uaG iræ,pertinet ad débita pœnâ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aute hunt rena/

feendo ua/a mifèricordlé,pertinet ad indebita gratia.O{^ndit ergo deus ira fùâ,non utilt;g animi pertarbatione, iicut eff qaæ ira h^inis nancapatiir,fed iafiâ Rxamœ uindiétam, , I0E14 quæ de {lirpe inobedientiæ dacitur propago peccati atc^ fijppIûq,Et homo nStHS ex malic

re,(iajt ih libro lob feriptû eft,breuis e{l uitæ Ôi plenas iracundiæ.Eiys enim rei uas eii (V^a^ plenus eft, unde iræ aafa dicdtur.Oflédit ôipotentiam fiiam qua bene ctiSm utiti/fnß!^ malta illis nataralia ÔC temporalia bona Iatgiens,eorumcpmalidam a^^ercédos SC gom/ paratioae admonendos bonos accommodans,ut in eis diicant agere grAias deo,qaod ab P4re/ fuerat cis,nô fais mentis qui in eadé maifa'^paria fueru^d illias miferationedfereti funt. Quod ^ut p4ria fe/ maxime appatet in paraalis,de quibus ei^fn perChndi gratiâ renafeûtar Ô: iffam aitâ in cerant. ilia ffucraxtate Rnientcs,inæternâtranfeant SCbeatâ,dicind potcfl quod libero difcemun

tin arbitrio ab alijs infantibasqai Rne bac gratia in ipRas maf^ damnatione moriuntur, 6* autê hi foli crearentar ex Adam^qai eifentper gratia recr^andüSC prêter illos qui in dei

•ßlios adoptantunnulli alij hommes nafeerêtur^ îaterct 0^ncRciû quod donaretar mdignis, quia nullis ex eade damnabili ffirpe ucniétibus débita iappliciureddcrctar.Cum aero at/ talit in multa patientia uafa iræ,quæ perfAfta funt in perditionêmd folam oüendit iram SC demonftraait potentiam iuam redhibendo aintliéiâ, bene utendo bonis, fed etia notas feat diuitias glortie iiia^ in aaia miièricordixJta enim quid pra:fietur iibi diicit gratis iufti/ ßcatus,dum non iao merito ièd gloria largiiîîmædei miièricordia:difcemitar à damnato, cam quo eadeiaiiicia facratSCipièdanandus^Tammultosautercando naiciaolait,qaos p ad iuam gratta non pcrtincrepra:iciait,at maltitadine inedparabiliplares ßnt cis,qaos in fui regni gloriam ßltos promißtonisprxdeßinare dignatas efl:,utct/ä ipfa reicóforu mid/ titadine oHendcretanquàm nullias mpmenti ßtapuefdeum iaßam qaantalibet inname/ roßtas iußißime damnatorum,At(p at hincquoq^ intelligâtqai ex ipfa damnationeredi/ mantar,boc faiße débita maffx illi uniaerfc,quod ram magnæ parti eias redditu cernerêt, non ibiam in eis qui originalipeccato multa addût malx uoluntatis arbitrio, uerumetiam in tam multis paraalis,qai tâtummodo uinculo peccati originalis obßri(ß:i,ßnegratia me/ diatoris ex bac lace rapiantar, Totaquippeißamaßa iulîædamnationisrecipcrctdebi' tam,nißex ea fàceret non iolum iußus, ièd ctiam miièricors ßgulas,alia aaià in honorem fècandum gratiam,noa iècandum debitum,dam ÔC paruulis fubaenit, quota nalla mérita dicipoßant,SCmaiorespræuenit,at haberealiqua méritapoßineC^a^cuita ßnt,Si aßet/ tio tua nee eo redit, ut tiouas animas dicas propter innocentiä noaitatis iaizantequam a J peccandam libero utantur arbitrio damnationi originali obnoxias eße non poße, fed eas ßde catholica conßteris,ctiam ß in ilia tenera ^tate de corpore exierint in damtfhtionepet ditionis ituras, nifi facramento mediatoris,qai uenit quærere Si falau facere qaodpenerac liberenturiqaære ubi,uel ande,uel quado coeperint damnatfonis meritum habere, ß noax

• /anc,ica fane ut deam non facias necaliqaam naturam qaam noncondiditdeas,aelpccca/ ti earam ael innocentiu damnationis aatorem. Et ßinaeneris qaod teqaaerere admonui, qaodipfeadhac fateornd inaeni, defendequantapotes atep aßereanimarum iniantiam eiufmodi eße noaitate, at nulla pi^opagatione dacatar, Sinobifeuquod inueneris ßaterna dileißione commaaica,Si aatênon inaeneris,quare ael qaomodo Rant anima: infantium peccatrices,3i nihil in feipßs habêtesmalicix,à quocogâtar ex Ada trahere undedamnen tar,aim eas credas non ex ilia prima peccatrice propagatas,fed nouas atqae in fontes indai di carne peccati, nec fic tam temerc in altam fententiam taa dedeóiatar affenßo, ut eas er

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilia

-ocr page 459-

ANIMARVM ET PELAGIANIS. EP» CDVII» 45^ illa una credas propagâdo traduci, ne forte ^ius inuenire poflît, quod iplt;è non poflîs, auÈ aliquâdo înuenias quod nue non potes.Nâ Ä illi qui animas ex una ^pagari afleruntjqua deus primo homini dédit, atq; ita eas ex paretibus trahi dicut. Ci TertuIIiani opinionem lê quundquot;, ^feótc eas no fpiritus fed corpora eße cotendut, amp;nbsp;corpulêtis (è (èminibus exoriri. Quo peruerfîus quid dici poteftC Necç hoc Tcrtullianu fomniafle mirandu eft,qui etiani ipfum creatorem d9fi non eflè niiî corpus opinatur. Qua demétia r^ulfa à corde atqj orè Chriftiano, quifquis anima Gcuti »ft, no eße corpus fed (piritu cofitetur,ô2 tamê in filios ex paretibus ducÊin eo quidê nullis coarlt;fta€’ anguftqs, qgt; omnes animas,etiâ paruulorû quos eedefia no uti^ in falia (èd iA aer^jpeccatora remiflîone bapti2at,uera fides prædicat tràhe J£QrigÛ?ale peccatu prçpri^prirai hominis uolûtate cômiflùm, amp;nbsp;in omnes pofteros gene ranonetRinfiTiiß^,acîola regeneratione purgandû:Sed eu confi'derariamp;pertraólaricce périt quid dicaturwrfrû fi ullus fenfus coprehendit humanus,quo nâ modo tancp lücerna de lucerna accendaWr, Si fine detrimento alterius alter inde ignis exiftât, fie anima de aniz ma parentis fiat in proie,uel traducatur itijjjolem: Vtrum incorporèum fernen anima:,fua quadam occulta Si inuifibili nia feorfum ex pâtrelt;urrat in matrem cû fit conceptus in fœz mina. An quod cftincredibilius in (èmine corporali lateat. Cum aût fluunt irrita fine uilis conceptibus fèmina,utru fernen animæ non fîmul exeat,an fumma celeritate,atcç atomo tg Poris undc exierat recurrat,an ^ereatCEt fi p^rit,quô ipfa cuius mortale fernen eft immorta lis eft animaC’An immortalitatem tSc accipit,quado formatur ut uiuat,ficut iufticiam qua/ * do formatur ut fapiat:S£ quo paefto eadeus fingat in homine,etiâ fi anima feminalitcr traz hatur ex anima,fi'cut fingit in homine corporis mÂîra, ^uis corpus feminaliter trahad’ ex corporel Si ucro etia fpiritalis lt;#catura no Äigeretur à deo,nó fcriptu eßet,Qui fingit fpirt tu hominis in ipfb»Et in eo quod legitur, Qui finxit fingillatim corda hominu,fi per corda fignifi'catæ funt animæ,fingi eas poamp; quis dubitetC'Sed quæritur,utrû ex una anima homi B nisprimi, Geut fingit fingillatim facies hbminu, ex uno tarnen corpore hominis primi* Cu hæc atq; huiufmodi dc hac re multa quæruntur,quæ nullo fenfu cordis cxplorari poßunh à noftra experientia loge remota funt,atcç in abditißirais naturæ Gnibus latent,not! Crit befeendu eft homini conhteri fe nefciil quod nefcit,ne du fe feire mentitur, nun^ feite mcz reatur.Quis autnegat no unius tantu fed omnis animæ creatore deu faeftore, niG qui eius eloquqs apertiflime refragat'’ C Sine ulla quippe ambiguitate p prophetä dicit, Omne flatu ego fcci,animas uidelicet intelligi uolens,quod uerba confequetia manifeftant» Nort itacß unu que faólo ex terra homini primo infpirauit, fed omnê flatu ipfe fecit,ipfe adhuC facit,Quæritur tarne utru omne flatu ex illo uno flatu,fieutomnc corpus hominis ex uno illo corpore faciat:an ucro noua quidem corpora faciat ex uno, animas autem nouas ex ni hilo. Quis enim cogrua fuis orioinibus genera return etiam de feminibus facit,niG qui ipfa femina Gnc feminibus fccit'rSedubi res naturaliter obfeura noftru moduiu uincir,öi aperte diuina feriptura non fubuenit,temcre hinc aliquid definite humana coniedtura præfumit. Secundu uitasaut quas proprias habere incipiunt, nouos homines dicimus nafci fiue ahi/ ma Gue corpore, At ucro fècundu originale peccatu ueteres nafcuntur,ideo baptifmate re/ nouantur. Aliquid ergo certum de animæ origine nondum in fcriptu ris canonicis compefi, Nam hi qui nouas fine ulla propagine aßerut animas fieri, inter teftimonia quibus id nitu tur oftendcre,ponunt etiam illa duo quæ pauloante commemoraui, Qui fingit fpiritu hoz • minis in ipfo,Et qui finxit fi'ngulatim corda hominum, De quibus uides quemadmodum poßit à refiftentibus refponderi.Vttum enim cum fingit ex alio fi'ngat, an ex nihilo, incerz tu eft.Illud tarne inter cætera teftimoniû uidetur eße præcipuu, quod in libro Salomonis eeelefiafte legitur. Et reuertetur puluis in terram ficut erat, ôi fpiritus reuertetur ad deum qui dédit eum.Scd facillime refpondetur,Corpus in terram de qua faólum eft primum ho minis corpus,Si fpiritus ad dcum à quo faefta eft prima hominis anima» Sicut enim no/ ftrum corpus inquiunt, quamuis ex primo illo corpore propagatum fit,0i tame redit unde ipfum

-ocr page 460-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGySTINVS O P T A TO, D E O R IGIN E

ipftim primam corpus effeóiu e{l,Sic anima noflra quamuis ex ilb anima propagatä,tto ad nihilam quia immortalis eft,{ed ad diu reSic à quo ipfa prima anima faéia ett. Ac per hoc illud quodferiptam eil de fpirita caiufqj hominis,quod redeatad deam qui dédie cu, non Colait iilam obreardTimam qaæ{lioné,quia iiue ex ill» uno iiae nullo alio,deus atiqae dedit cum, Itemlp illi qui propagincm animarum incoGderata temcritate deé:ndut, iticer alia teilimonia quæ fuæ caufæ Cutiragari arbirrâtur,nullum quaß maniàilius ôC exprcfïius ce»‘4i pro ie poUime putare^roferendum ^j^^m id quod in C^nefi iermtum eil: Omnes autem animæ quæ introierut cum Iacob in Æg^ptum qui exierunr de iemoribus eius, Hoc enim uelureuidenriiiimo tcilimonio poiiiinrcredi animxin dJios (9i: pareribus pnpagari,quo/ niam Caris aperte diélam uidetur,animas ctiam de femoribus Iacoii,non Cola exiSj^corpo^ ra ßliorum, Vt eo modo etiam illud intelligi uelint à parte totûm,quod dixit Ad^^cun^ illimuliereiusoilêderetur,HocnuncosexoiCibusmeis,lt;Xcarocxcar^ea.Noendn dd xit,Et aniniß de anima meat i^ ira Geri poteil ut carne nominata utr3m intelligatar,GcüC hic animas ttominauit,ôi tamêetiâcorpora in^^s intelligiuoluit, Sec^oc teilimoniû cer te quaGtam darum atq^ ^aniCeiluenodfindeehuicqua:ilioninon iuiCicerct,necGitalcge/ retgr gencre iœminino,qux exierunt de ièmoribus eias,ue animas intelligeremus qua:cxie ^unt.Idco autem non iuiCiceret,quoniam ÔC anima:nomine corpus iblum poiCeGgniGcari, modo quodâlocutionis oilenditur,quo Ggni^catuf per id ^uod cdtinctur itladquod con/’ tinetfGcut ait quidam, Vina coronant,cum coronarenÆr uaià uinaria. Vinum enim conti/ netur ô^uas continet, Sicut ergo appellamas eccleGam baGlicam qua contineturpopulus, qui uere appellatur eccleGa,ut nomine e^leGee,id eüpopuli qui continetur,GgniGccmus lo^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum qui continct,Ita ÔC anima: qu^ ^orporibu^cótincnturj^ntelligi corpora Gliorûper no/

minatas animas poiîijnt.Sic cnim^melias accipitur etiam illad quod lex inquinati dicit eu, Numeri qui intrauerit Caper anima mortuâ,hoc eft Caper deCunóli cadaaer,at nomine animiemor/ taæ,mortaum corpus intellioatur qaodanimam c(fneinebat,quia abCentc popalo,id ed ccclcGa,locus tarnen ille nibilominus cccleGa nancupatur,Ha:c reipondcrentar,G ut dixi Cce minino generepoGtam cICet,qaæ exierutde Ccmoribus Iacob,id cGqua: animæ,Nanc uc/ ro cam maCcalinam genas GtpoGtum,id ea,quiexic^nt de femoribus lacob,qais non ira intclligerc mailt,oignes animée eorum qui exierunt de femoribus eius, id eil animx bomi^ num,ut etiam GcpoiCint intelligi iècundam corpus tantammodo exilîè homines de fenio ribas patris,qaoru erancillxanim^,per quarum numerum intelligutar tot homines, \^el/ 'em autem legere libellam tuum cuius mentionélècilli inlittcris tuis,ne lotte aliqaa ibi te/ flimonia non ambigua poiaiHi, A me autem cam quxGCCet amicus mihicharimmus âcdi uinaru dudioGûimus litterarum,quid dehacqaxHione fcntircm,eicp remota uerccandia, hincællasmeosôCignorantiam faCCuseCCem,fcripGt inde longe trans mare ad doólidimu uirum,cui teicripGtille,utpotiusmeconGileret,neiciensqaod iam fecerat, neealiquid à me certam ac dennitum aadirepotuerat, SigniGcauit tame in eadem breut epillola iuagt; potius Geri quam propagari animas crederc,Simul ctiam admoncns animaram propagi^ tiem,qaia iple in oriente €{l,occtdentalem eccleGam folere {entire, Hac ego maiore occaGo ne comporta, fcripG ad earn non breaem libram, conGjlens eam ôC pctens at prias me do/ ceat,X tunc ad me mittat ejaos doceam, C^ai liber meus no doótoris fed inquiGtoris,ôC po/ • nbsp;nbsp;tins difcere capientis, apaa melegi pote{l,mitti aero afpiam non debet ucl caiqaa foris da

ri,niGcum reicripta domino adiaaante percepero,id quod ille Centit,prompti{Cime achben tifCime defenfaras,Gmedocerepotaeric,qaomodo anima: non ex Adam ueniant,ÔCtamê exilloiadam fortem damnatiQnisinaeniant,niG ad remiifionem pcccatorum renaCcendo peraeniant, AbGtenim ut credamus aclanimasparuuloru in lauacro rcgencrationis fab iam acciperepeccatoramandatiottem,aeldeam e{Ie,autaliqaam nataram qaam non co/ didit dcas,illias ex qaa mundâtarinqainationis aatorem,Donee ergo aatille reCcribat,aac ego G deus aoluerit aliqao mod.o di{cam,G' nulla de ilia peccatrice origine dacit, qua: cau fa

Gt animée

-ocr page 461-

.ANIMA R VM, Et P EL A G I AN IS- EP» CLVII» 4lt;îî A fît ani’mx fubeûdi otinitiale peccatum,quodjicccfle cft eflc in omnibus paruulis, ad quod earn nec deus cogit infontcm^quia peccandi autor non cft,nec ulla mala natura, quia non cft,nihil tale audeo prædicare.Tc aût fi libéter uel patienter admittis chariftîme frater,ad/ moneo,ne hærefi'm nouam minus cautus incarras,quæ antiquiflîmæ Gdei ftabilita moli^ fundamenta conuellere aduerius dei gratiam difputando,quam dominus Chriftus pufil/ lis Si magnis incffaDili bonitate largitur. Cuius uel autores,uel cei^acerriminotiftimi^ fuafores, cum Pclagius Si Cœleffîus extitiflènt,«lt;Wiciliorum epifcopaliû uigilantia in adiu torio (àluato|is,qui iùam tyetur«cdefiam,etiam à duobus uenerabilibus antiftitibus apo ftolicæ fedis,papa Innocentio Si papa Zosimo,nifi correefti etiâ egerint pœnitétiam, toto ^IwiÄhgo orbe dam/ati fi'nt.De quibus exempla recentiû {cripturarum,fiue quæ Ipeciali ter alt;4Âfrps,fîuc||u^ uniuerfaliter ad oês epiftopos de memorata fede manarunt,ne for/ te ad ueftrâ fànôhWem nondû peruenerint, uobis curauimus mitti ab eis fratribus, qbus amp;nbsp;has litteras ut tt^ uenerationi diriger^,dedimus. Hi aût non ideo ftint hæretici, quia dicunt animas originem de ilia prima peœ^rice non ducere, qd uel aliqua fortafte rône ue ra dici p5t,uel fine fîdei labe ne(ciri:(èd hinc conatur efFicere, unde omnino apertiflîm^æ retici iudicant'',animas paruulorû nihil mali ex Adam trahere,qd fît lauacro regeneratiois expiandû.Nâ Pelagij de hac r« argumentatie, quæ inter alia eius damnabilia etiâ litterft apoftolicæ fedis adiundla eft,ita (è4aabet,Sl anima inquit ex traduce non eft,fed fola caro • tantû habet traduce peccati,ibla ergo pœnâ meretur.lniuftum eft enim,ut hodie nata ani ma,non ex mafta Adæ,tam antiquû peccatû pontet alienû: quia nulla rone conceditur, ut deus qui propria peccata dimi^it,unû imj»itet alienû. Si ergo ita potes animarû aftèrere fine ulla propagine nouitaté,ut rone iufta Si à fide catholica non aliéna,etiâ fie peccato prix mi hominis oftendant'’ obnoxiæ,aflère qd fentisut potes. Si aût no cas aliter potes à pro pagatióe facere alienas,nifî' ut fîmul facias ab omni peccati uinculo liberas,cohibc te ab hii B iulmodi difputatione omnimodo.Noneft enim falla etiâ in paruulorû baptifmate remip • fîo peccatorû,nec uerbotenus dicitur,{èd ueraciter agi^. Nâ ut iam uerbis utar quæ in ipfa epiftola beatiftimi antiftitisZozimi||egunJî’, Fidelis dns in uerbis fuis, eiusep baptifmus re ac uerbis,id eft,opere,confeflione Si remiflîone uera pcccatorû,in omni fèxu,ætate,con/ ditioe generis humani eandê plenitudiné tenens. Nullus, n.nifî' qui peaati feruus eft liber efficitur,nec redemptus dici pôt,nifî qui uere per peccatû fuerit ante captiuus,fîcut feriptum eft,Si uosfilius liberauerit uere liberi eritis.Per ipfûcnim renalcimur fpiritaliter,Per ipfum crucifigimur mûdo,Ipfi'us morte mortis ab Adam omnibus nobis introduôlæ atq; tranfz miflæ uniuerfæ animæ,illud propagatione contraôtû chirographum rumpitur,in quo nul lus omnino natorû ante^ per baptifmû liberetur non tenctur obnoxius. In his.n.uerbis apoftolicæ fedis,tâ antiqua atlt;ç fundata certa Si clara eft catholica fides, ut nefas fît de ilia dubitare Chriftiano.Qfn ergo morte Chrifti,no unius aut aliquarû, fèd uniuerfæ animæ propagatione contraôlû mortis chirographû rumpitur, fi potes animas fie aliénas à ^pa gationedefeiiderc,ut tn hoc chirographo quod fola Chrifti morte rumpendû eft reôtiflîz ma rone demonftrentur obftr{lt;ftæ,nec fua propagatione,fèd carnis hoc debito iufte appa reant obligatæ, non folum nemine prohibente defendc,uerûetiam id nobis quo tecum de fendere poflimus oftende. Si aût aliter non potes qd de animarû nouitate fentis,aftèrere, nbsp;nbsp;«

nifî ut cas dicas peccato primi hominis nó teneri,aut per jgt;pagationem no fuâ, fed carnis, autore deo,uel nefeio qua mali natura innocêtiftîmas fieri peccatriccs,mclius origo animæ latet.dû tarnen earn non dubitemus dei effe creaturâ, cp uel deus peccati autor dicitur, uel contra deum aliéna mali natura introducitur, uel baptifma paruulorû in irritum duciturgt; Vt aût Si à me tua dileôtio de hac quæftione aliquid audiat definitum, nó parui æftiman dum,immo præcipue neceftarium atcß retinendum,quomodolibet fe origo habeat anima rum,fîue ex ilia una,fiue ex nulla alia propagentur, Mediatoris tarnen animara nullum ex Adam traxiftè peccatû dubitare fas no eft.Si enim nuUa propagatur ex altéra, ubi oês tez

Q

nentur

-ocr page 462-

AVGVSTINVS M Aj^CELLINO/

nentuf pfopagatacamepeccati,qaantó njtn^sctedetidum eilexprêpagationepeccattïds anitnâ uenire potuiïTe^cuius caro uenit ex iurgtne,nó libidine cócepta, fed ßde, ut eifet in ii tnilitadine carnis peccati, nó in carne peccaü.Siaûtpeccatoprimæanimæpeccatriasideo cæteræ tenent'’ obnoxïæ,quia ex ilia funt ^pagatæ,^feétS ilia quâ fibi unigenitus coapta/ uit,aatpeccatû inde non traxi't, aut omnino inde no tradra efl.Nctp.n.non potuit anima fibi trahere fine peccaf^, qui foluit noftra peccata, aut qui noua creaui't*«' carnem quam G/ tie parente fecitex terra, non potuit noit^ crearecarnftn quam Gne uiro fumpGt ex fœ/ mina. Hoc Gcut potui non quidem ad me datis,fed tanq^n ad chariffimos «jftros fanéti/ tatis tuæ h'tteris,non peritia quam deGderaüi, fed félicita dile^dnerefpondi.^igrate ac^ dpisamp;admonitionem fraternam etiam utilem,non prr^nrln

cum cccleGæpace conferuas,deo gratiasSi autem me ifia nôdum ndj^mirans, uel^tiam nec miraris,ôC me aliquid certum de origine animarum falua ida Gde certiffima atque clariffima £^l,in tua charitate docerenon renuis^ulto uberius,deo g^ias. Memor no/ ttri domino femper uiuas,domine beatiffime^yncera dileéiione deuderabiGs Gâter,

f AuguGtnus Marcellino, utguæaduerfusDonatiGasin concilio epiicoporum décréta hint publicentur,rogans ut qui nolunt reGpiGere caGigentur, Gd citra mortis pœnam,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiGoIa, CLVijj, ,

• O MIN O meritoinGgni multum^ebarilfit^oacdcGderantiffimoGlioMarcel/ m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domino falutem. GeGa qux promiGt prxGantia tua uehe/

menter expeéio, Si ïn eccIeGa f^ipponenG iamiam cupio rccitari, ac G Geri potue fit per omnes eccIeGas etiâ in noGra diceceG coij^itutastut^diant homines pîenet^ agno Gant conGGores iniquitatis,non dei timoré extorquentcpcenitentiam, Gd iudiciaria dilt'' gentia crudeliffimorum pedtorum aperiente duriciamtGue illorum qui de homicidio SC de excæcato ac debilitato presbyteri corpore conGffi ; Gde illorum qui G ilia Gire potuiffeti^* quâuis Gbi dicerent difplicere,negarenon auG GntitcGgientcs catbolicam p3ccm,uelutne p aiminibus polluantur alienis, amp;nbsp;in illo Ghifmatis facrikoio inter Geleratorum tam imma nium tantam multitudinem perdurantes : Gue ctianjfilloram qui G indenô reccffuros ctia demonGrata Gbi catbolica ueritate, DonatiGarum peruerGtate dixerunt, Mon cG leuc quod deus agi uoldftper operam tuam. Vt/nam taJes coru cauGscrebras Gcaudias SC faci nota eorum at(p inGna perttnacia Gc fæpeprodatur,eadcmcp publicata oeGa omniû no/ Theopropia ticiapcrferantur.Quodaut fcripGteximietas tua dubitare tc,utrum in tbS)propia debeas peu thecpro/ eadcgcGa iubere proponi,GatGpoteG illuc frequens conGuere muîtitudo. Alioquin alius c‘rMufuin.vi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;celebriorprouidenduseG,non tn ullomodopra'termittendum.Pœna faneillorum

deturficap/ qmis de tantis Geleribus confeGorum,rogo te utpræter fuppliciû mortis Gt,SCpropter con pelldtus locuf Gientiâ noGram,SCpropter catbolicam manGietudinê comcndandam. IpG enim frudtus ubi folent clt;e ^d nosperucuit conGGionis i}Ioru,quia inuenit cccIeGa catbolica ubiGia erga atrodGimos prouulgdrL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruet atq^ exbibeat lenttatêJn tanta quippe crudelitatc quæcunq;prêter fangut

' nem uindidia proceGerit,magna lenitas apparebit, Quod amp;nbsp;G modo quibuG^noGris illa atrocitate comot/s uideturindignu, ôCquaG diGbIutionis SCnegligentiieGmile, tranGdtis tn motibus animorû qui recentioribus fadiis folent turbulentius excitari,egregieluculenta

• bonitas apparebit,ÔC ob boc magis eade geGa legereatq^ oGêdere dele(Gabit,dne merito inGgnis multumcp cbariGime acdeGderantiGime Gli, Ibi eGGindtus Gâter SCcoepiGopus meus BoniGcius,SC per diaconû Peregrinum,qui eu illo perrexitcomonitorium direxi,qd Gc babe tan^ præfentiâmeâ.Etquod uobis in comunepro eccleGæutilitate placuerit,boe adiuuante dno Gat,quipotens êG miGricorditer opituJari in tantis malis, Modo Macro/ bius epiGopus eorûGipatus cuneisperditoru utriuGj^ Gxus, bacat(^ illac dreuit, aperuit GbibaGlicas quaspoGèfforûquantulufeunep timor.clauferat.Præfente autprocuratorcai ri clariGimi Celeris Sppndeo que tuæ diledlioni cômendaui multum^ c6mendo,uccunc^ eoruGâgebaturaudacia-.nûcucropoGea^ Cartbaginêprofedtus eG,etiâin fundis ipGus baGlicas

-ocr page 463-

C «VN TR A DONA'rtSTAS* EP. CLVllb 465

A baßlicas apcruit,populos congrcgat Cum i'f fb ctiam eft illc Donatus diaconus rebaptisa tus,qui cum fucrit colonus ecclefîæ,uerfatus eft in ilia cæde præcipuus: qui talcs no cum eo fùnt quando amp;nbsp;ille cum ipfo eftifî proconful uelfimul ambo in ilîos eftisfèntentiam prola/ turi.Et forte ille perfiftit uelle gladio uindicari,quanquam fit Chriftianus,ôc quantum ad/ uertcrc potuimusgt;fion fît ad hæc cruenta procliuis,tamen fî necefte fuerit etiam geftis iube te allcgari epiftolas meas,quas dr hac re fîngula^uobis mittenda^putaui.Soleo enim au dire in poteftate efle iudicis molliri fèntentiam amp;nbsp;mitius uindicare quàm leges. Si autê nec litteris mets îfi hoc confenlêrith^c faltem præftct ut in cuftodiam recipiantur,atcß hoc de ^leme^a imperatoris jyipetrare curabimus,ne paffiones lèruorum dei quæ debcnt efle in ec^clîa^oriolæinimicorumfanguinedehoneftentur.Scioenimincaufa clericorû Anau/ nenfîfem qui occÂJ^gentilibus nunc martyres honorantur, imperatorem rogatum facile Gonccflîflè,ne illi c® eos occiderant S£ capti iam tcncbantur,pœna fîmili punii^tur.LibroS de baptifmo parullorum^eum iam codil|m ipfum præftantiæ tuæ mififlèm,cur abs te rur fils acceperim oblitus iummifi forte cum inlpiccwm,mendofos eos repperi ÔC emêdare uo Iui,quoa mirabiliter impeditus,adhucufq3 non cœpi. Epiftolam quoeç ad te fcriben4am Si his adiungêdam quam cum ibi eflem iam didlare cœperam,paulo addito fie efle impgr fedlam (cias.Si autem rationeîn omnium ^ierum amp;nbsp;lucubrationum alqs neceflitatibus im pcniaru tibi poflem reddere, grauifer cotriftatus mirareris, quanta me diftendât q differ ri * oîno non poflunt,Si negate ilia non permittunt, in quæ me petêdo ôiadmonendo argues uolente,amp; ineffabiliter quia non poflum dolentel^i.Cum enim ab eoru hominû neceflita/ tibusaliquantulum uaco,qui Ae fî'cangarÂnt, uteosnullo mo liceateuitare,necconténere oporteat, non défunt quæ dictâda præpono,fîc in articulis temporu conftituta, ut dilatio/ nem temporum non ferant, Sicut mihi fuit breuiatio geftorum collatiois noftræ fatis ope rofa,cum uiderem neminem fe uelle t^to aggeri litterarum legendo comittcre,Sicut mihi

B fuit etiam epiftola ad ipfos laicos Donatiftas^de hac eadem collatione noftra, quam mo/ do aliquot lucubrationibus terminaui.Sicut epiftolæ duæ no breues» una ad dileôlionem tuam,altera ad uirum illuftrem VoÉfi'anum, quas hos accepiflTe iam credo, Sicut nunc in manibus habeolibrum ad Honoratum noftrum de quæftionibus quîbufdâ quinq5,quas i.Rcfw.jtf, mihi propofuit,ÔC per litteras intimauit,cui non continuo refponderc uides quàm minime oporteat.Charitas enim quæ tanquam nutrix fouet filios fuos,non ordine amâdi fed or/ dîne fiibueniêdi infirmiores fortioribus anteponit, quos taies uult efle, quales iam illi iunt quos non contemnendo,fed de his confitendo intérim præterit. Taies ergo mihi neceflita tesdiólandi aliquid,quod me ab eis diólationibus impediat quibus magis inarde{co,de/ efle non poflunt,cum paululum fpaef) uix datur inter aceruos occupationum, quibus nos alienæ uel cupiditates uel neceflîtates angariatos trahunt.Et quid facia prorfus nefeio. Au difti unde mecum dominû depreceris,fed etiam quod tam inftanter, ôi tam crebro me ad mones,nolo cefles,non nihil agens. Commendo etiam ego excellêtiæ tuæ ecclefiam in Nu midia conft*tutam,propter cuius neceflîtates fànffus frater Si coepiieopus meus Delphi/ nus à fratribus Si coepifeopis meis ibi collaborantibus Si copericlitantibus miflus eft. Nec de hac re plura fcribo,cum ipfo prælènte fis auditurus.Cætera in commonitorfjs inuenies, quæ ad presbyterum mifî,fi'ue modo, fiue per diaconum Peregrinum, ne mihi ea totiens nbsp;nbsp;*

iterate neceffe fît.Semper in Chrifto cor tuum uigeat, domine merito infi'gnis multumq^ chariflîme ac defîderantiflime fili.Filium noftrum Rufi'num Circenfem principalem corn/ mendo eximietati tuæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Auguftinus Marcellino Tribuno,ut Donatiftas in quaeftione confefîbs atrocia facino . rapqniat citra fuppli'cium capitis, non quod illi mereanturhancclementiam, fed quod ita congruat ecclefiæ manfuetudini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola» clix»

Domino eximio Si merito infîgni atlt;ç chariflîmo filio MatceÛino,Âuguftinus in do xj.^.ç.circîî mino faluté. Circucelliones illos Si clericos partis Donati,quos de Hipponenfi cede ccüioncs,

Q 1 fia ad

-ocr page 464-

4^4 A VG^ MARCELLINO» DE GOR^IGENDIS H AE5.«B TI CI S.

fia ad iudiciam pro fàtîlis eorum publica: difa^Iina; cura dedaxerat, a tua nobilitate corn c pcii auditos,ÔC plarimos eorum de hotnicidio quod in Reftitutum catholicum prcsbyteru comiïèrunLôi de cæde Jnnoccntij alterius catholici presbyteri atœ de oculo ci'us effolTo Si digico pcifo faille confèflos. Vnde mihi folicitado maxima inculïa e{l,ne forte lublimitas tuacenfeat cos tanta l^û feueritate pleéiendos, utqaalia fecerant,taIi»patianturJdeoc^ bis litteris obteftor ßacm tuam quâ ha^es in Chrillo,p^ ipûas dni ChriHi mifericordiâ, drat ^0 ho/ ut hoc ncc facias,nec Beri omnino permitfas. Quâais etiim ab eorum interitu diHimalare wcidtshxre/ poffijjjjus,qui non accafantibus noUris, fed illorû notorii ad ^uos tuenda: publica:pads uigilantia pertinebat^prælèntati uideantur cxamini, r2olumus tam^alfiones feraoru dci quaB vice talionis paribus fupplicijs uindicarfNon quo fcelelhs hormnibusJicenff/ftl (ac^ noru prohibeamus aaferri,fed hoc maois fufficere uolumus,ut uiui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporigpar/

te trancati,iiel ab incjuietudine infana ad lanitatis ociu legum coherti^K dirigantur^acl â malignis operibus alicui utili operi deputetur^^catur quidem Si iflJllânatio. Sedquis no intclhgat magis beneBau lupphciam nd^upandu,ubi necl^aiendi rclaxatarauda aa^ec poenitenai medicina fubtrahitur^Jmplechrillianc iudex pij partis oBïcium,Bcla(y c^nfe iniqtatfut confulere humanitati mcmincris.Ncc in peccatorû atrocitatibus cxcrccss

• ulcifcendi libidincm,fcdpeccatorû uulneribus^urandi adhibcas uoluntaté, Wi perdere paternam dih'getttiam,quam in ipfa incjuiBtione feiuaîtfquando tantorum fcelcrum ton tellioncm,non extendente ccu}eo,non fulcantibus uneuhs^non urentibus Bammis,lcd uir garum uerberibas cruilli, Qui modus cdbertionis Si amagiUris artiû liberaliu, SC ab ipBs parentibus,SCfæpe etiâtn iudicijs folet ab cpifc9pts habenf Noli ergo atrocius uindicare quos Icnius inucnilliJnquirendi quàm puniendi ncccUîtas maior eU.Ad hoc cnim SC mi^ tilTimi homines fadnus occultatum diligenter atep inûanter examinant ut inueniant qui/ bus parcant Vndeplcrunc^ necelTe en:,cxerecatur âcrius inquiBtio,ut manifeBato fcelcre Bt ubi appareat manlaetudo. Omnia quippe bena opéra amant in luce confbtuiaib pro/ humanam gloriam,fed ut uidcant,ait dcminus,bona opera uellra,SCgloriBcent pa/ trem uelîrum qui in cœlis eB.Etidco-non fuffecit ApoBolo moncre, ut manfuctudinem Bcraarcmus,fed utetmetiamnotam omnibus fàceremus. b/fanfuetudo inquit ueBrano^ litum, 3 nbsp;Bt omnibus bominibus.Etalio loco,ManBjetudincm cBcntantcs ad omnes hommes,

Vt necil/a fàndti Dauid quando inimico Bbiin manus tradito dementerpeperadprxcla fiBima Icnitas emineretmiBpoteBas panter appareret. Non te ergo cxalperct uindicandi potcBas,cui lenitatcm non excuBit examinandi neccBitas.Nolifacinore inuento quærere pcrcußorem,in quo inueniendo noîuiBi adhtbcre tertorem. PoBremopro eccIeBa:utili/ täte miBùs CS. Hoc ecdelîx catholicx,aut ut modum dilpenfationis mere non fapergredi uidcar,boc ecclcBa: ad HipponenBum regionum diceccBm pertinenti prodeBe, hoc expe/ dire conteBor.Si non audis amicum pctétcm,aadi epilcopum confulcnté.Quamuis quo/ niam ChriBiano loquor,maxime in talicaufàmon arroganter dixerim,aadire te epilcopu conuenitiubentemidomine eximieSCmerito inBgnis atq^ cbariBimeBU. Vn^e fcio qutdê caulàs ccdcBaBicas exccllcntue tuæ potiBimûiniundtas, Sed quia acdo iBam curam ad uirum clariBimum atc^ fpcdtabilem proconlùlem pertincrc, ad eum quoc^ litteras dedi: quas rogo ut ipfe illi tradere SC allegarc B opus cBnô graucris, atq^ ambos oblècro ncim portunam arbitrcminfuclinterccBioncm, ucl fuggeBionem, uel folicitadinem noBramz ÔCpaffiones catholicorum feruorum qua: inBrmis ad œdiBcationcm fpiritalem utiles eBc dcbcnt,baudreciproca inimicofum à quibuspaBi funtpœna decolorctis,fedpotius refra cita iadiciaria feaeritate,SCueBram Bdem quia Blij cBis ccclcBa:,SC ipBus matris manfucta dincm commendare minime negligatis. Deus omnipotens pneBantiam tuam bonis cm nibus augear^domine eximie SC merito inBgnis atc^ chanBime Bli,

A ugulîinus Aprùigiam iudtcem rogat ac monet, ut Circiimcelliones atrocia confeiTos mitiuspuniat^memoreccleÛaBicæmaaiiiecudinis, EpiBoIa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clx.

Oomino

-ocr page 465-

AVG. AP^MI^GIO, de M A N E T V D I N E E C C L E S I A S T I C A» 465 O MIN O inGgniamp;mcritofiiblimîacpræftânffimo filio Apringio,AuguftinusL Non dubito in hac poteftate qua tibi deus homini in homines dedit, cogita/ __ __te diuinû iudiciû,ubi amp;nbsp;indices ftabût ratione de iuo iadicio reddituri. Chriilia/ na quippe fide te imbutum {cio,unde mihi ad excellentiâ tua maior fiducia tribuitf^non (o lum petcndi,uerû?tiam monédi propter illû dnm in cuius familia^pbifcu cœlefti iure ceti feriSjin quo fpem uitæ æternæ pÂiter habemu^amp;[ que pro uobis in facrofandlis myfterqs inuocamus.Proinde dne infîgniig amp;nbsp;merito fublimis ac præftantifTime fili Primû quæfo ut non tibi uiclear importunus irruere aôlibus tuis, ea folicitudine qua me præcipue gerere Hopc^jg^oro ecdefi'a q^icrédita,cuius utilitatibusfèruio,cui non tapræcflè nbsp;nbsp;prodefle de

fidero. Deinde c^fitro ut qd moneo uel rogo,no dedigneris accipcre,n5 cundleris acquie/ fcere?Circûccllion^quôfdâ amp;clericos Donatiftas cura eorû q difcipîinæpublicæ infcruiût nræmiflà notari Ad iudicia iegesep perduxit.Hi cum audirentquot;’ à uiro clariflîi-fto amp;nbsp;fpedta Dili tribuno Si nourio fratre tuo,filio mSS^arccIlino, no tormentis ungularû atq? flâma tunijfed uirgarû cohcrciti, horrêda facinora in litres Si copresbyteros mcos à le perpetra tacôfefli lunt,quo fcilicetunûeorû exceptûinfîdris trucidauerint,alterû è domo raptu,ocu lo effoffo digitoep amputate |rûcauerint.Hæc cû coperiflem illos fuiflè cofcflos.ideocp nW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

nime dubitarem fub iura tua fecurgs efle u«ituros,has ad tuâ nobilitatê literas acceleraui, • quibus deprccor,ôi p mifericordiâ Chrifti oblècro,quo fie de tua maiorc atqj certiore feli/ citate gaudeamus,ut cis paria non rctribuant'’,qi^nq lapidis iôlibus digitû præcidcrc ocus lumep couellcrc leges puniendo nopoflut^ qd ifti feuiendo potuerût. Vnde fecurus lum de his q hoc fe feciflè cofeflî funtq» hâc uicilïitudinê non reportabût, fed ne ucl ipfî uel illi quoru homicidiu patefaôlu eft g tuæ poteftatis fententiâ mulólenf’, hoc timco,qd ne fiat Ôi chriftianus indicé rogo,ôi chriftianû epifeopus moneo. De uobis quidê dixilTc Apollo lu legimus, q? nô fine caùla gladiu geratis,Si minillri dei fîtis uindices in eos q male agût;

ß Sed alia caula eft prouinciæ,alia eft ecclefî'æ.Illius terribilitet geréda eft adminiftratio,hu/ Row. 15 ins cleméter comendanda eft mâfue|xdo. Si apud indicé non chriftianû mihi fermo eflèt,: aliter agerem,nec tn etiam fie ecclefiæcaufam delèrcre,ôiquantû admittérc dignarel: infta rem,ne paflîones feruorû dei catholicorû,quæ prodefle debent ad exéJSla patientiæ, inimi' corum fuorû fanguine fœdarené’,ôi lî nollet acquielcerc,inimico animo cû refiftcrc fufpica rcr.Nunc nero qn apud te res agitur,alia mihi ratio eft,alia confultatio. Rcétoré te quidé præcclfæ poteftatis uidemus,led ctiâ filiû chriftianæ pietatis agnofeimus. Subdatur fubli mitas tua, fubdatur fides tua.Caufam tccû traélo cômunem,fcd tu in ea potcs,qd ego no nbsp;nbsp;nbsp;—

polfum. Confer nobifeû confiliû, Ôi porrige auxiliû. Diligenter aélu eft, utinimici ccclefiæ qui folent uaniloquio feduélionis folicitare animos imperitos tanq; de pcrfecutione glori antcs,quâ fe perpeti iaétant,horrenda facinora fua in catholicos clcricos ppctrata fateren/ tur,ô£ fuis uerbis implicarétur.Legéda funt gefta ad lanandas animas,quas peftifera fua/ Gone uenenguerünt.Nunquid placet tibi,ut ad fi'né geftorû,fi cruentû iftorû fuppliciû coti nebit,legédo peruenire timeamus,ubi ponimùs K ipfam confcientiâ,ne malum pro malo qui pafli funt reddidifte uideanturî'Si ergo nihil aliud cóftituerctur frenandæ maliciæ per ditorum,extrema fortaflè neceflîtas ut taies occiderétur urgerenquanq qd ad nos attinet, * fi nihil mitius cis fieri poiret,mallemus eos liberos relaxari,^ paflîones Iratrû noftrorû fu fo eorum fanguine uindicartNunc uero cû SC aliquid fieri poflît,quo Si mitis comendetur ccclefia.Si immitiû cohibeatur audacia,cur non fleélas in parte prouidentiorê leniorcmép fententiam, qd licet iudicibus facere etiâ non in caufis ecdefiæC’ Time ergo nobifeû iudiciû dei partis Si comenda manfuctudiné matris. Cum enim tu facts, eeelefîa facit propter qua facis,SC cuius filius facis.Contcnde ergo bonitate cû malis.llli fcelere immäni mébra de cor pore uiuo auulferunt: tu oge mifcricordi cfficc.ut ilia quæ nefandis ogibus cxercebant,ali/ cui utili operi integra eorû membra deferuiantllli non pcperccruntcorrcôlioncmfibi præ dicantibus dei feruis:tu parce comprehenfis,parce indo^is,parce conuiétis. lili impio fer/

Q î ro fil

-ocr page 466-

AVG» HONORATO, CONTRA DONATISTA%

to fiiderunt (ànguinem Chridianum gt;nbsp;Tu at^orum fànguine cham iaridicum gbdiam a cobibepropter Chridum.llh miniftro ecclenæocdfo cxtorferuat fpadam aiuendi,Tu inï micïseccleûæuiuenribusrelaxa fpaciam pœnitendLTalem te oportet efTc in caafa ecdciix ludiœm Chriftianû,pctentibus,monentibus,i'nterceciêribus nobis. Soient homines quaa do cum inimicis eorum conuiétis lenias agitur,à mit/ore fententia proiocarc, Sed inimi/ cos noftros ita diligim^, ut nid' de tua^nftiana obedientia præfumamus, à tua (èucra fententia proaocemus,Deas omnipotens exccHentiam tuam audliorcm. felifioremép cou fèraet» domine indgnis ÔC merito fublimis ac prædantiiJime dff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

Airguftinus Honorato Donatt'anx partis, hortatur ut per lit^sl^Iacidereddat nem,quod modo nomen ecclejii^,ad ipfos folos redderit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiil^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

O R 4. T p. epilcopo partis Donati, Äuguflinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partis e^eii^

fâi ^tholicx, Confihum tuutn nobis multum plaçait quod j:y fratrem Erotetn ■ chariiTimum nobis,X in Chrido ^i^abilem airam mandée dignatus es ut h'tteris inter nos agatnus,ubttiuUus turbarum tumuJtus perturbarepofdtdi/’

fpdiitionem noftram, quæ cam tota lenitate amp;nbsp;pace animi fafeipienda ÔC agenda cil, r.Tim.z ivt dicitÂpoiloIas, Seruum aatem domini htigarenon oportet, fed mitem eile ad om^

• nes,doabilem,patientem,in modeilia corripiontem di^erfa ientientes, Itat^ breuiter inii^ naamus,quid a te reiponderi deiideremus.C^aoniam ecciciiam dei quæ catbolica didtur^ Ecatdeilla prophetatam eil,per orbemj^errarum diffaiàm uidemas,arbitramur nos non debere dabttare de tam euidentiiîima compl^ione fanéia: prophctLT,qaam dominas etiâin eaangclio condrmaait nbsp;nbsp;apoiloliperqaos cadem fcciciîa dilatata eil, iicatdeilla

pfal,z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ Nam Si in capitc iàcroiàndlipiàltcrtj icriptam eil de ßlio dei, Dns digt;^

xit ad me,übas meus es tu,ego hodtegênai te,PoiluIa à me,Sidabo tibi gentes hxredica/ tem tuam SipoilèiTionem tuam tcrminos terrx, Et*piè dominas leius ChriilasdicitEu.^ angeliam faam in omnibus gentibus ivtarum, EtApoiloIus Paulas anteqaam icrmo a dei in Africam peraeniffetdn ipfocapite epiilolæqa^ feribitad Romanos,Perqaem ac cepimus,inqait,gratiai'n Si apoilolatôm ad obedienaam ßdd in omnibus gentibus pro/ nomme cias. Deinde ipiè ab Hieruiàlem in circamitu per totam Aßamuß^ inlllyricutn Eaangcliumpriedicauit,eccleßasconilituitatq^ fandaait, non ipfe ßdoratiadei cum co, ßcatipie tcilatar. Quid autem euidentius apparerc poteil,qaam cum m das epißolis no mina etiam regionum ucl duitatum inuenimusM Romanos,ad Corintbios, ad Gala/^ jipüc,z tas,ad Epbeßos,ad Pbilippenies,ad Theiîàlonieenics,ad Coloüeniès icribit.lohanncs ett

am feribit adieptem cccleßas,quas commémorât in iilis partibus coßitutas, In qaibus ctP am aniaerfas ecdeßas ieptenario numero intelligimus commedari,Epheium, Smyrnam, Sardis, PhiJadelpbiam, Laodiciam, Pergamum^Thiatyram, Quibus omnibus ccdcß/s nos bodie cómuntcare manißilum eil,ßcut manißilum eil,uos iilis ccdeirjs non comuni/. carc.Quærimus ergo ut nobis reiponderc no graaeris,quam caufam forte noucris,qua ià dium eil ut Chnilas amittcret hærcditaté iaam per orbeterrarü diffafam,utfubito in for lis Aßis,necipßs omnibus remanercLEcenim cccleßa catholica efl etiâin Africa,qa perces terras cam deus effe uoluit SiprædixinPars aut ueilra quæ Donati dicitur,no cil in omni bas ilhs lods,in quibas Si littera: Si icrmo SC facta apoilolica cacurrcrûnScd ne dicatis, nd uocari ccclcßam noilram catholicam,icd macarianam,ßcuti cam uos appdlatis,noife de/ bes quod facillimepoteil in dits omnibus partibus, unde iflas terras çuangeliam Chriili pcrfudit,nec nomen Donati icifi,nec nomen Macarij. Veilra autem qux Donati pars dir citur, ncc uos negate poteibs. Si omnibus notum cilubicanq; eflueftra communio, Di/ gnarc ergo reicribere nobis,at feiamus qaomodo ßeripoiîit, ut ecclcßä faam Chrißus de toto orbeperdideric,Siinuobis fobs haberecœperit.VeRrum enim eßhxconendcre,nä nobis fafficitad caufam noßram qaod compleri prophetiam Sifcripturasfandlasper or/ bem terraram uidemas,Hocaut ego Auguibnasdiißaalqaia olim uololoqaiindetecu,

Videcar

-ocr page 467-

AVG,cr»NTRA DONAT. PERTINACIAM» CLX'lI 467

A Vidctur cnim mihï.uel propter ipfam uicirfltatem pofTe nos per h'tteras de hac re colloqui fine aliquo tumultUiadiuuante deo quantum ipfa neceflïtas poftulau '

Augufti'nusoftendit epifcd|5is Donatiftarum,quanta impudentiaperfi'ftantin fuo ichjimate,totiudictjsconuidü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXII

o M INÏ s dileóliHïmis Si mcrito prædicandis fratribuiGlon'o, Eleufio, Felid j Grammatico,ói cæten» omnibus quib,^ hoc gratu eft Äuguftinus. Dixit qui apojlolus. dem apoftolus PauIustHxreticu homine poft unam corrcptioncm dcuita, fcies î quia fubuAÄiseft eiufmodtSi peccat,öi eft à femetipib damnatus. Sed qui icntêtiam fiiâ, ^Vâyÿifalfam atq; p nbsp;er|^m nulla pertinaci animofitate defendûtpræfèrtim qua non au

dacia pr^fiimptionji fuæ pepereruntXed à feducftis atq^ in èrroré lapfis parentibus accepe xuntj’^u^Vunt au^ aura lolicitudine ueritaté, corrigi parati cuminuenerint, nequa^ funt inter hærericos deîutandi.Taies ergo uos nifi efte crederé,nullas fortaflê uobisditteras mit-' tcrem.Quan^ Sifum hæreticû quâliÂi^diofa fuperbia turn idû Si peruicacia malæ co/ tentionis in(ànu,fîcut uitandû monemus,n?infi^nos SC paruulos fallat,ita non abnuimus quibulcunqj modispoftîmuscorrigendû.Vndefalt;ftueft,utctiam ad nonullos DonaÂla rum primarios fcriberemus, non comunicatorias litteras,quas iam olim propter fuam pQF üerfîtatê ab unitate catholica quæ mto orbi diffufa eft no accipiûnlèd taies priuatas, qua/ libus nobis uti ctiam ad paganos Iicet,quas illi SC fi aliquando lcgcrunt,refpondere tarnen eisfîuc nolucrunt,fîue ut magis creditur qcquiuerût. Vbi nobis fan's uifiim eft implcuifte nos officium charitatis, quam non folutn noftrisTedSi omnibus nos debere fancftuflpiri/ tus docenqui nobis ait per apJftoIu: Vos aute dominus multiplicenK abundare faciat in tharitategt;in inuicem SC in omnes.Monet ctiam alio loco, in modeftia corripiendos diucrfa fentientes,ne forte,inquit,det illis deuspcenitentiam ad cognofcendam ueritatem,ôC refipiz fiant de diaboli laqueis, captiuati ab ipfo in ipfius uoluntatê, Hæc prælocutus fum,nequi$

amp; me exiftimet impudentius uobis quam prudentius fcripta mifîfte,Ôi hoc modo uobifcum. de negocio animæueftræ aliquid ag^e uoluifte,quia noftræcomunionis non cftis,cum ta men fi de negocio fondi,aut alicuius pecuniariæ Ittisdirimêdæ uobis aliquid fcriberem,nc/ mo fortafte reprehenderet,Vfq^adco charus eft hie mundus hominibas, ut fibimetipfis ui luerint.Eritcrgo mihi ad defenfionem teftis hæc epiftola in iudido dci,qui nouitquo aniz mo feccrim,amp; qui dixit: Bead pacifici,quia ipfi filrj dci uocabuntur. Ergo ut meminifle diz gnamini, cum effemus in noftra ciuitate,0C nonulla uobifcu de comunionc Chriftianæ uni tatisageremus,prolata funt à partibus ueftrisgefta quædâ,quibus recuatum eft quod fez ptuagintafirmeepifiopi Cæcilianuquondamnoftræcomunionisepifiopu Carchaginen Ctudlidnus^ fis eedefîæ cum iuis collegis Si ordinatoiibus damnauerut,Vbi ctiam Felicis Autumnitam caufa multo præ cæteris inuidiofius SC criminofius uetilata eft. Çuæ cum effent cunifta per fi(fta,Re(pondimus no effc mirandu,fi homines qui tune illud fchifina ficcrunt,nó fine edz fifftionegeftoru eos,in quos fuerat ab æmulis SC perditis cócitati,abfintes caula incognita temere damnandos effe putauerunt,Nosaute alia habere gefta ecclefiaftica,in quibus Sez cundus Tigifitanus qui tunc agebat in Numidia primatum,præfintes SC confiffos tradito resreliquit dco iudicandos,amp; cos in epifiopalibus fcdibus ficuti erât manerc permifiuquoz rum nomina inter damnatorcs Cæciliani numerantur,cum etia Secundus ipfi concilq eiuf dem principatu teneret, ubi abfentes quafi traditores per corum fententias damnauit.quiz bus præfentibus SC confeffis ignouit. Deinde diximus aliquanto poftMaiorini ordinaz tionem,quem contra Cæcilianum nefario ficlcre leuaueru«t,eri^entes altare contra altare, amp;nbsp;unitatem Chrifti difeordrjs furialibus diffipantes, eos pctiffe a Conftantino tunc impez ratore iudices cpifcopos,qui de iuis quæftionibusquæ in Africa exortæ pacis uinculum di timebant, arbitrio medio iudicarent. Quod poftea quam faiftum eft,præfente Cæciliano 8i illis qui aduerfus eum nauigauerant, iudicante Melciade tunc Romanæ urbis epifiopo cum coflegis fuis,quos ad preces Donatiftarum mifirat Imperator,in Cæciliano nihil pro/

Q 4- bari

-ocr page 468-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bari potuiflc, ac per hoe iJIo in cpiïcopatu cofifi'rmato, Donatum qui aducrfiis eum tune c

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maus permancrent,poft apud Arelatum memoratum irflperatorem eandem eauGm dill

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gcnu'us exammandam teiminandatncp curafle. IJIos ucro ab ceelefîaftïeo ludido pronom

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. canc,uteaufamCon(jantrnusaudiret.Quöpoftea^uentumeft,utr^q5parteafliftcnfc,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnoeentem Çæcilianum fuiffc ludieau^atq; illos recefÜße Cuperatos^SC in cadem tarnen

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peruerHtate manfî'flè.Nce de Felicis Äutumnitani eaufa|icghaentiam confccutam, fed ad

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuCdcm principis mflionem procofularibus geftis euam ipfuS FaiiTepurgaäiib.Scd quia

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hxc omm'a dicebamus tantum,non euam Icgcbamus,minus ppfeÄo uobis aoerej,ÿficb^

tnur,cp de noiira expeóiabatis in{lantia.Quod ubi renbmus,ad ea^æ Icgend^promiiè ramus,non diüulimus mittete. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia dum excurtimus ad eccl^m Getizidnam,

inde ad ueArum oppidum teuerfuti bidui non pleni intermißione uenfunt,atc^ utnoAis quantum tempus pmiïiuuno die reeitata funu^Æis.Pnmo ubiSecûdfs Tigifîtanus con/ kHos traditores à collegio (uo temouetAiot^u[useû:,cum quibuspofiea non confeßum fe^abientem Cxcihanum aliosépïaos collegas damnarcau/ùs eß. Deinde oeßa proeon ^latia ubi Felix diligentißlimo examine ptobatus eß innocens.FJxc ante mendiem uobis

nó dcniq^ talus corporis in difctimen uocatut,de adipißenda uita xterna Si. fuoienda mot te xtetna compellamus animas ueßtas.Expergißimini aliquando,nö in una obßuta qua:/ ßioneuetiamut,non recondita ßeteta rimamut,qtflbaspenettandis uel nulla ueltata hu mana cotda iufficiüt,tes in apetto eß. (^uid eminet clatius,quid cetnitut citius C Dicimus a temerario concilio quamlibet numetoßß'imo innoe^tcs abßntescp fuiße damnatos.Pto bamus hoc ptoconiulatibus geßis, quibus ab omni ttaditionis ctimine alienus iudicatus eß illc,qucm maxime ctiminoCum à ueßtis ptolata concilq geßa fonuetuntDicimus à tta ditonbus confeßis, ineosqui traditores diceretur, didlas fuiße ßntcntias,Ptobamus hoc in cccleßaßicis geßis,ubi nominatim declatantut,in quibus Secundus Tigißtanus ca qua: tognouit uelut contuitu pacis tgnouit, Si cum quibus poßea non cognouit, dißißa pace z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnault.Vnde appatuit eum etiam ptimo non paci conßluiße,ßd ßbi timuiße.Obicce

rat ei nanqj Putputius Liniacenßs,quod ctiam ibß cum detentus eßet à cutatote Si otdi/ ne ut^iptutas tradetet,dimißus eß^utiep non ßußta,nißquia ttadidit,aut ttadi aliquid iüßit.nanc ille ßiipicionem iatisptobabilem metucns,accepto conßlio à minote Secundo conßngaineo ibo,cófultiscp cætetis qui eu eo étant epißopis, manißßißima ctimina deo iudicanda dimißt,atq^ ita paci ptoipexißeuifus eß,qd falßm état eu ßbiptoßexerit,Siä ß in eius cordecogitatio pacis habitaiet, nd apyd Carthagmem poßea eum ttaditonbus quosptxßntesatcpeonßßos deo dimißtat,damnaretciimine traditionis,quos abßntes apud eum nemo eonuieerat. Tapto magis enim timete debuit ne pax unitatis uiolatetut, quanto erat Carthago eiuitas ampla Si iHußris,unde ß per totum Africa corpus malum quod ibi eßet exortum tanep à aertiee eßunderet.Etat etiâtianfmarinis uieina regionibas Sifama celeberrima nobilisiunde non medioeris utiep autoritans babebat cpißopum,qui nomdn^fedii poßet non curate conipirantem multitudincm inimieoru,eum ß uideret Si Romana: ecele frincipatui ßxin qua ßmpetapoßolicxcathedræ uigaitprineipacus,Si cæteris tetris unde euangeliu

ad ipfam Africam ueninpetcommunicatoriaslittetaseßcconiunißum, ubiparatus eßet eau fam ßiam dtcere ß aduerfarij eius ab eo illas eceleßas alienate conaretur.Quia ergo uc/ nire noluit adhofpitiiTcollegarü,quos à luis inimieis cdtra ueritate fus eau fa: puetfos eße ßntiebatuel fulptcabat,uelut ipßaßerunt ßmulabantaßto magis Sccudas ßuera: pacis eußos

-ocr page 469-

DON AIJSTARVM PËR'MN A Ct AM* E P I S T, CLXII 4lt;î9

A cuftos cflc uoIuiflTetjcauere dcbuit ne damn«rcntur abfentes qui iadido eorum omm'no in tercflc noluerunt.Neq; enim de presbyteris äut di'acom's aut infen'oris ordini's dericis* fed de collegis agebatur, qui pofluuc aliorum collegarum iudicio,prælèrtim apoftoltcarum ec/ defiarum,caufam fuam integram releruare:ubi contra eos fententiæ diôlæ in abß:ntes,nulz Io modo aliquid usleret,quando eorum iudicium non primo aditum poftea deferuerunt, fed fufpeólum femper habitum ijunquam adiré uoluerunt» Hæc rÄ maxime fblicitare de^ buit Secundum qui tunc erat primas, fî propteita concilium regebat ut paci confiilerct, Fa cilcenim formlTis rabida inmblèfttem ora placata ucl frenata comprimeret,fi diceret. Vide/ fratres poft tantamftr^em pcriècutionis mifcricordia dei à principibus feculi pace efte conceftaftirno debets nos Chriftiani 51 epifeopi unitate dirumpere Chriftianam, quant iam paganus no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inimicus Jtaqj aut iftas omnes caufas,quas clades turbulentifli

mi têporis inflixi«cclefîæ,deo iudici dimittamus,Aut fi aliqui in üobis funt, qui certa ifto rum crimina ita nSuerint,ut ea facile ualÂjnt edoccre,negantcsc^ côuincere,ô: talibus corn/ municare formidant,pergantad fratres ÔÎ^Iegas noftros tranfmarinarû ecclefiaru epifeo pos.ôC ibi prius de iftorum faeftis Si contumacia côqucrantur, quod ad iudiciû collcgaium Afronim male fibi cofei] ucnire noIuerunt,Aut inde illis denuncietur utueniantâbicp ob^e lt;ftis refpodeant.Quod fi no feterintâbi eti^eoru prauitas 8i peruerfitas innotefcet,miftacç traólatoria fuper eoru nomine perTotû orbe terrarum quacunlt;^ iam Chrifti ecclefia dilata ta cft,ab omnibus ecclefijs coru communio præcidctur,ne aliquis error in cathedra ecclefiæ Carthaginis oriatunTum demû fecuri epifeopû îliu plcbi Carthaginis ofdinabimusjcu à tota eccicfia ifti fuerint feparaÂne force cu^ alius modo fuerit ordinatus non ei cômunice tur ab ecclefia tranfmarina,quia ifte ab honore depofitus no uidebitur que iam ordinatufa ma celebrauit,Ôi ad eum comeare comunicatorias litteras fecit,atlt;^ ita magnû fcandalum fehifmatis in unitate Chrifti iam pacafistéporibus oriattir,dum præpropere noftras uolu/

B mus præcipitarc {êntentias,3£ non coda Cæcilianû.fed contra orbe terrarû qui ei per ignoz rantiam cômunicat,altare akerû erigere audcamus.Huic tam fano redlocç cofilio quifquts infrenis obtéperare nolui£fet,quid eJÎ:t faólurus, aufe quomodo aliquê ablèntiû collegaru effet damnaturus,cum in poteftate aôta côcilq no haberet cotradiccnie primateC Quod fi tanta Si aduerfus prima fèdé feditio nafcerctur,ut nonulli damnare iam uellent quos uoiez bant illi diffcrri,quâto melius à talibus inquiéta SL impacata molientibus, cp à totius orbis comunionc diffentiretur. Sed quia no erant quæ in Cæcilianû SL ordinatores eius tranfma rino iudicio probarêtur,propterea neepriuf^ in eum fèntêtias dicerent,differre uoluerüt, nec poftea^ dixerût perfeueranter id agere, ut ecclefiæ tranfmarinæ in noticiâ perferretur, quorû traditorû in Africa damnatorû comunionê uitarc deberct,Quia fi id facere tentauif fent, adeffent fibi Cæcilianus SL cætcri, SL fuâ caulàm aduerfus fallaces criminatores apud trâfmarinos ecclefiafticos indices diligêtiflîma difcuftîone purgarétJtac^ conciliu illud per uerfum atq; nefariu, maxime ut creditur traditorum fuit,ciuibus confeflîs Secundus Tigifî tanus igno^crad ut quæ de traditione farna crcbruerat,infamatis alqs à fc auerterent fufpi tioncm,ut cum hommes per Africa totam crcdcntcs epifeopis falfa de innocentibus loque rêtur, quod damnati effent apud Carthagincm traditores,tanquam in nebula mendaciffi mi rumoris,ipfi qui ucre tradiderant latitarent, Vnde uidetis chariffimi fieri potuiflè,quod nbsp;nbsp;*

uerifimilc non elle quidâ ueftrum diccbât,ut fi eftênt de fua traditionc confeffi,caufamque fuam impetrauiffent deo dimitti oportcrc,iidem indices damnatorcsc^ tancp traditorum abfcntium poftea cofediffent.Magis enim amplexi funt occafionem,qua poffent alios falz facriminarionepcramp;indcrc,K conuerfasin eos linguas hominû inquifitionc criminû fuorû hoc modo dçclinare. Alioquin fi fieri non poffet, ut quifque mala quæ ipfc committeret in alio iudicaret, non diceret quibufdam Paulus apoftolus: Propterea incxcufabilis es ô hoz mo omnis qui iudicas. In quo enim alium iudicas, temetipfum cofldemnas, Eadem enim agis quæ iudicas» Quod illi omtfino fecerunt,ut hæc iierba apoftolica intégré in eos aptccç conueniant»

-ocr page 470-

470


Ä VG VSTINVS.tjONTRA


coiîüeiîiant.Non ergo tac Secandas^qaando ^oru crimina deo dimi/i[,pad anitatié^ con c fulait,aiioqain tnagis hoc apud Cartbaginêprouideretne fchifma fieret, ubi nallas ade/ rat,cui coniefTo crimen donarecogeretur,Sed qaod erat fycillimum cota conaerfatio pa/ CIS c/Tet abfêntes nolle damnare,Itacp iniariam facerent innoccntibus,etiam ii eis non con aiéiis ne^ confelfis^n^^ omnino præfentibasignofccre aolai[rent.IH^aippe accipitue/ niam,cuias calpa eertif^a eft, Quanto^jgo iintnanior«s ÖL certiores facrut qai ca fepa/^ taaeruntpoßiedamnare, qaa: incognita nec donate potaißcntCSedilliccoonita dimißä (unt deo ne alia qaærerentar,bic incognita damnata tant at iffb tcgcrentar, Sfd dicit ali-^ qais» Cognoaerant,qaod G concedam,etiam Gc abfentibas f^rci oportebat^ec^ enim iadiciamdeGraerantabi nunquam omnino conGiterant, nec Ulis folis ^ilcopis AfriserateccleGa,at QOÜßitjdiciam eccleGaGicam aitaGè aiderentar, q^feiadido Oiram prxGntari t^^laiOent.b/Iih'a qaippe collegaram tranGnarina rcGabantjmi apparebat eos iadicari poffe qui uidebâtar Afros ael Numid^ollegas habere fufpeios, Vbi cG enim ECCI.IJ qtJod fcriptara clamat,Anteqaam interrd^es ne aitapcres qaenqaam,amp;atm interrogaae

ris,(fnripe iaGe.Si ergo nee uttaperan,nec corripi niG interrogatam fpiritaGantGas aoluit, quanto fcelerattas non uituperati aatcorreptf fedomnino damnatifant^qaidcfaiscri/ minibus nihil abfentes interrogaripotaemnt,Sed tam^n iGtqai licet abfcnaam^S^ncqaa quam iudicium deGrentiam,qaia nunquam affuerunt^ femper Gbi cuncam illam falpe/ iGam eGedecIarauerattt,tamen cognita crimina damnaGc dicant, quxG uos Gattes mei, qaomodo cognoaetunt Refpondetis, T^efr/mus, (^nandoqaidem ip fa cognitio in illis geGis explicata non eG,Sed ego aobis oGendam quomod^ cog(ioaerunt,Attcnditccaa/ lam Felicis Autumnitani, Si primo legite qaàm uebemcntiores in earn Gietant, Sic ergo Si cxtetoram caafam noaerant,Gcat huias qaipoGea innocennifimas diligcntiSiterribili inqaiGtione probatas eG:qaanto itat^ iuGius Si tutfas Sicitius innocentes eos exiGimare debemas,quotum crimina ab iGis leaius accafata fant,SipatciorereprehcnGone damna^ ta, qaando ille inaentas eGinnocens ,in quern mal^ immaniasfeuicruntAn fotteGcat quidam dixit,qaod qaidcm cum aobfs dicetetar, difplicuit, Gd tarnen prxtetmittcndam non eG, Ait enim qifidam,Non debuit epiGopas proconGlati iudiciopatgan, qaaG aero ipGGbi hoccompataaetit,acnon imperatorita qa^ri iuGetit, ad caias curam de qua ta/ tioncm deo tedditutus eGct,tes ilia maxime pertinebat, Arbittum enim Si iadiccm caufc traditionis Si fcbifmatis,illi earn fecerant,qai ad eametiam pteces mifetant,ad qacm poG ea ptouocatunt,Sitarnen iadicio eorum acqaieGete nolaerant.Ita^ Gculpadas cG qaem iadex terrenus ab folait,cum ipGGbi hoc non popofciGet,qaantomagis culpandi Gnt qai terrenam rege fuæ caafeiadicem eGe uolaerantCSi aut ctiminis non eGptoaocate ad im ^etatorem,non eG aiminis audiri ab imperatore. Ergo nec ab illo cai caafam delegaaetit imperator, Quendam etiam fafpenGm ccaleo in caafa Felicis epifcopi arnicas ille aolaic ctiminari,ut quid etiam ungulis uexatetar,lSlanquidpotetat Felix conttadic^c, ne tanta diligentia aelfeueritateqaæteretut,cûeius caui^ inueniendam cognitot agitatetC'Quid enim erat illad nolle Gcquætfqaàm de crimine conGtetbSi tarnen ille ipG ptoconful inter præconum terribiles aoces. Sictaentas carniGcam manus nunqaam collegam damnatet abGntem,qaiiadicio eius G præGntare noluiGet, cum baberet aliud quod poGct aaditG Aut G damnatet, cette ctiamipGs Gculatibas legibus poenas iuGas Si débitas laeret, QaodGgeGaproconfulariadilplicent eccleGaGicis, codice omnia uobis otdinc recitata faut, An forte non debait RotSanx eccleGa: Melciades epiGopas cam coHegis tranGna/ rinis epiGopis illad Gbi ufatpare iudicium ^.qaod ab A fris Gptuaginta ubi Primas Tioi/ Gtanas prœGdit,Gjetat tetminatum,Qaid quod necipG uGrpauitC Rogatus quippe im/ petatot,iadices miGt epiGopos qai cam eo Gdetent, Si de tota ilia eau fa quod iuGam ai/ deretutGataerent, Hoc probamas Si DonatiGatam ptecibus Si aerbis ipGas imperato/ ris,Vtralt;^ enim aobis Icéta meminiGis,Si inipiciendi ac*deGtibendilicentiam nunc ha/

betè.

-ocr page 471-

D o N A JI s T A R VM PER TX N A CI A M, E P I S T* CLXII 4?!

A • betis.Lcgitc Si confiSerate omnia, Videte Quanta cura pacis atcß unitatis côferuandæ ucl reftituendæ cunóla difcufla iînt,quêadmodum accufatorum perlona traólata, Si quorunz dam eorum quibus maculis imj^robatafîtpræfentiumque uocibus liquido conftiterit, niz hil cos habuifTe quod in Cæcilianum dicerent,ièd totam cauiam in plebem de parte Ma/ iorini,hoceft,fediüo(am Si ab ecclefî'æpace alienatam multitudinem tranfFerre uoIuÜTetut ab ea uidelicet turba Cæcilianus âccufaretur,quam folis tumukuoÄ^ clamoribus nulla doz cumentorum atteftatione,nullo ueritatis exanimFad (iiam uoluntatcm animos iudicu de/ torquere ppjje arbitrabâtugnifî4orte furiofa amp;nbsp;poculo erroris atq; corruptionis cbria mul titudo uera in Cæciiianû crimina diceret,ubi feptuaginta epiicopi, fîcut de Felice Autumni Sanc^ijitit, abfcnt^öC iiftiocetes collegas, tarn infana temcritate damnarut.Quali enim turbaiiJIifonfenfe^tjUt aducrfus innocentes non interrogates proferrent fcntentias,à ta li turba etiam rudfe aceufari Cæcilianum uoIebant.Sed plane t^rtü?tnuencrâyudices,qui/ bus illam dement|^m perfuaderenL Polt;pftis enim pro ueftra prudentia,amp;: illorum perucr fitatemilIicattendere,ÔCiudicum grauitat'?^,qi^madmodum ad extremum perfuadere non poflent, ut à plebe partis Maiorini,quæ certam perfonamnon habebat arguer^ur Cæcilianus, SC requiß'ti ab eis eiîent uel aceufatores uel teftes uel quoquo modo caufe n^/ ceflari], qui fimul cum eis ex Africa uenerant, Si eos præièntes fuiflè,atque à Donato fob/ traótos eile dicerctur. Promifit idcÄi Donatus quod eos eflet exhibiturus,quod cum non * femel ièd fæpius promifiifet, amplius ad illud indicium accedere noluit, ubi iam erat tan/ ta confeflTuSjUt nihil aliud deinceps no accedendotiifi' præfens damnari noluiilc uideretur, cum tarnen ea quædamnâdafflènt,eo prefente atque interrogantc manifcfta fuerint.Acz ceifit aliud ut à quibufdam aduerfos Cæciiianû denunciationis libellus darctunpoft quod faólum quemadmodum fit rurfos agitata cognitie,Si quæ perfonæ ilium libellû dederint, quoq; modo nihil in Cæcilianum probari potuerit, quid dicamj cum Si audieritis omnia,

B Si quotiens uolueritis legere, pofTitis De numero autem ièptuaginta epiieoporum cum quafi grauiflîma opponeretur autoritas, quæ fucrunt diôla meminiftis: Si tarnen uiri gra/ uiffimi ab Infinitis quæftionibus catAa quadam ine^plicabili ièfe neólentibus foum tem/ perare arbitrium maluerunt, nequaquam curantes quàm multi eflènt^lli epiicopi, autunz de colleôli,quos uidebant tanta temeritate cæcatos,ut in abfentes Si non interrogates colz legas tam præcipites auderet proferre ièntentiastôi tarnen qualis ipfius beati Melciadis ulz tima eft prolata fententia,quàm innocens,quàm integra,quàm prouida atcç pacifica: qua ncquecollcgas in quibus nihil conftiterat, de collegio foo aufus eft remouere. Si Donato folo quem totius mali principem inuenerat maxime culpato.fanitatis recuperandæ optio nem liberam fccit, cæteris paratus communicatorias litteras mittere, etiam his quos à Ma iorino ordinatos efte conftaret: ita ut quibuicunque locis duo eftent epiicopi, quos diilènz iîo geminairet,eum confirmari uellct,qui fuiflèt ordinatus prior,alteri autem corum plebg» alia regenda prouideretur » O uirum optimum, O filium Chriftianæ pacis,Si patré Chriz ftianæ plebi«, Confcrtc nunc iftam paucitatem cum ilia multitudine epiieoporum, neque numerum numero, fed pondus ponderi cômparate; Hinc modeftiam, inde temeritatemt Hincuigilantiam,inde cæcitatem. Hic nec manfuetudo integritatem corrupit, nec integriz tas manfuetudini repugnauit, ibi autem Si furore timor tegebatur, amp;nbsp;timoré furor incita/ batur. Ifti enim conuenerant cognitione uerorum criminum falfa reipuere,illi falforum da mnatione uera celare. lllis ne fe tandem Cæcilianus audiendum iudicanduihque commit/ teret.cum haberet taies apud quos fi' ei caufa moueretur,inciocentiam foam facillime often deretî’nô iè illis omnino committeret,nec iî peregrinus ecclefiæ Carthagineniîs fubito epi/ feopus eflèt ordinatus,ÔC ignoraret quid ad corrûpendos animos uel improborû ucl impe ritorum poftet tuncpecuniofi'ftima mulier quædam Lucilla, quam pro difeiplina ccclefiaz ftica corripiendo idem cum eftet diaconus læferatætiam hoc idem ^teeftèrat malum ad il/ lam periîciendam iniquitatem. Nam in illo concilio,ubi à confeftîs traditoribus abfentes atcß

-ocr page 472-

472 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avgvstinvs contra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

innocentes damnati funt, pauci quidam çrât qui crimina fiia infSmatis alfjs tegere cu c piebant,ut homines à uchtatis inquiiïtione auefterêtur falfi's rumoribus auocati. Paud er go erat qui hoc negocium maxime curabant,quamuis in ^'s eflèt maior autoritas propter ïpfîus Secundi fbcietatem,qui eis pepercerat territus.Cætcri autem LucilJæ pecunia maxi/ tne adaerfus Cæcilianum empti amp;nbsp;inftigati perhibentur. Extat gefta ^ad Zenophilum confalarem, ubi NunJharius quidam diacoaas à Sylu^no ZertenG epiïcopo, quantum ipfi's geHis intelligitur degradaajs,camS[^tiffacercperalioram epiieoporum litteras fnl (ira conatus efrer,multaparefecic iratus,amp;in indicium puklicî^rotuîitdntcr ^ij/Sidquoc^ commemoratum Iegitur,quod Luciîlæpecunia corrupti's epifcopis in Carthaginenß cede/ Ga ïn Africæ capite,altare contra altare leuatum eft.Scio quod Hxc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobis n^’4fgcri^

mus, fed tempus non fuiflè meminidis. Inerat ctiam nonnuHus dol^animidçtj^o fîi perbiæ ueni^ns,quod tiàifipG ordinauerant (Jartbagini epiieopum, oAibus omnibus re DUS cum eos non ueros indices (èd inimteos atm forruptos Cax:ilianu^onueniiÏè cogno/ (ceret,qnattdo Geri poffèttUC nel ipfè uell^ neifpopulus cui præGdebat permittcrct, utreli/ tda^^cdeGa iret in dom urn priaatam,non collegarum difcuciendus examine fed faélionist amp;nbsp;odqs mnïiebribus trucidandus^cum Gbipræfèrtim nideretapud eccIeGam tranfmarina priuatis inimicitijs ab utracp parte diGènGonis alienam, incorruptum ÔC integrum exa/

* men fùæ caui^remanere,y/bi G nihil aduerfarq agere jfeücnt,ipß iè ab orbis terrarum in/ tiocenttfTimacommunionepræciderent.SiautemiJJiceum aceufare tentaflent,tune Gbi adeiJèt,tuncinnocentiam Gram aduerfuSeorum machinamenta defènderet, Geut podea faólum edèdidicidis, Cum tarnen ilJi nimis ièt^ quæGden^indicium tranimarinum iam fchifmatis reijiam leuatialtarishorrendo (celere maculati. Primo enim (acerentGueritatc niterentur,ièd faiGs rumoribus temporis diuturnitate Grmatis, quaG uetuda fama pra:di/ cante ad indicium nenire uoIuerunt.Aut quod magis credendum e{l,damnato prius. Geut libuit,CieciIiano,quaG fecariGbiuidebanturpræGdentcs numero fuo,neeaudentes alibi o commouerecaafam tammalam,ubinulla corruptione opérantepoiJetueritas inueniri^ Sedpodeaq ipGs rebus experti luntfum C^ecilianolfjermanerc communionem orbis ter rarum,Xad eum à y^an/mannis eccIeGjs comunicatorias litteras mitti,non ad illam qacm ipG (èelerate ordinauerant,paduit eos (èmper tacere,quia poGct cis obrjei, curpatcrentur ignaram per tot genres eccIeGam communicate damnatis,Et cur icipG ab innoeentis orbis terrarum communionepræeiderent, cum tacendo Gnercnt epifeopo quem Carthaginen/ Gbus ordinadènt à toto orbe non communicari. Elegeranr Geut dicitur adduasfrau/ desagere caulam cum Cæciliano apud eceleGas tranrmarinas,parati ad utrunep, ut Gcum potuiHènt quacuep uerfutiafalfæcriminationis euincerc,fatiarentpIcniGimecupiditatem (uam:Si autem non poG[ènt,in eadem quidem peruerGtate durarent,ièd iam tarnen quaG haberent quod dicerent,malos indices (è effè perpeG6s,qu^ uox ed omnium malorum li/ tigatorum, cum Eierint etiam manifedidima ueritate (uperati, QuaG non cis ad hoe diet podet iüdidtme dia,Ecce putemus illos cpGcopos qui Romæ iudicarant,ntgt;n bonos iu dices Glide,redabat adbuc plenarium eccIeGæ uniueriàle concilium,ubi etiam cum ipGs iu dtcibus cauia podet agitari, ut G male iudicade conaitdi edent,eoram fententiæ Gjiueren/

• nbsp;tur. Quod utrum fecenntprobent,Nos enim non fa(du cde facile probamus, ex co quod

totus orbis noneis communicau AutG falt;dum ed,etiam ibi funt uiéii, quod ip(a eoram feparatio manifedat. Sed tarnen quidpodea fecerint, imperatoris litteris fudidentidime odenditur.Iudices enim eccIeG^icos rantæaatoritatis cpiGopos,quorum iudicio amp;nbsp;Cxci liani innocentia ôCeorum improbitas declarata ed,n6 apud alios collegas, fed apad impe ratorem accu fare auG funt q, male iudicarunt.Dedit ilk aliud Arelatenfeiudicid, aliorum fcilicetepiGoporum,non quia iam necede erat, fed eorum peruerGtatibus cedcns,ô^omni/ modocupiens tantatAimpudentiamcohibere. Ncq? enim aafus ed Chridianusimpe^ ratorGceomm tumultaoJlas di fallaces querelas fufciper«,uc de iudicio epifeoporum qui

Rom^c

-ocr page 473-

DONATISTARVM ,PERTINACIAM EP, CLXII 475

Rottiæ fédérant lpf^'udicaret,fe J alfos,ut dixuepifcopos dedit,à quibus tamê ilh' ad Ipfuni rurfïim imperatorem prouocare maluerunCQua in re illos quemadmodum deteftctur au? diftis : at(ç utinam fàltem ipfîus ludido infaniflîmis animofitatibus fins finem pofuîflcnt, arque ut ei's ipfè cefli'nut de illat:aufa poft epifcopos ludicaret, à fàndlis antiftitibus poftea ueniam petiturus^duni tarnen illi quid ulterius dicerent non haberenr, fi cius fententiæ no obtemperarent, quem ipfi prouocauerunt, fie amp;nbsp;illi aliquando cedeient ucritati, luftîit cnim ille ut ei partes ad agendam caufàm Romjm occurrerent. ^uô cum Gæcilianus ne/ fcio qua caufa non occurriftèt, interpellatus ab eis, præcepit ut Mediolanum fèquerentur. Tune fè alfc^i eoru fubtraHère cœperunt,fortaflè indignati, quia non eft eos imitatus Cou

lt;^ftai^inus,ut iam ftaÿn aj® uelodter Cædlianum damnarct abfèntcm, Quod ubi cogno/ uitproîlïdus impe^or, reîiquos ab offîdalibus euftoditos, fccit Mediolanum peruenirc. QuÔttïtft etiam Gœcilianus perueniflètapfum quoqj ficut fcripBt exhibuit, cognitaep cauz fà^ua diligentia^ua cautela,qua prouifîone,ficut cius indieantIïtteræ,Cæcil^num innoeê tiflimum,illos improbiflîmos iudicauit?Çt adhuc baptisant extra ccclefîam,Si fi poflïnt re/ baptisant ecclefiam,facrificant in diflènfîo^ ôi éhifmate.ôC pacis nomine populos fàlutât, fluos à pace falutis exterminant,confcinditur unitas Chrifti,blalphematur hæreditas43hri fti,exufflatur baptifma Chrifti:SC nolunt in fè ifta per ordinarias humanas poteftares fiaz gellis temporalibus cmendarî, nein æterngs pœnas pro tantis facrilcgqs deftinentur » Nos eis obi^imus fororem fehismatis, rebaptisatiois infaniam,ab hærcditate Chrifti» qu^ pet* omnes gentes diffufa eft,ncfariam fèparationem.Decodicibusnon tantum noftris, fèd eti am eorum recitamus ecclefias,quarum nomina fiodie legunt. Si quibus hodie non commit nicanLQuæcum rccitantur iAouenticuli?eorum,lectoribus fuisdieuntPax tccum:ôi cum ipfis plebibus,quibus ipfe litteræ feriptæ funt,pacem non habcnt:Et ipfi nobis obijciunt uel falfa crimina mortuorum, uel etiam fi uera, tarnen aliéna; non intelligentes in bis quæ nos g eis obfjcimus omnes illos teneri; in hfe uero quæ nobis obijciunt,paleam uel sisaniam mef

fis dominicæ reprehendf,ad frumenta autem crimen non pertineretneqj confideranteS quia quibus mali placent in unitateu'pfi œmunicant malis:quibus autem difplicent,amp;; eos emen oarc non pofliint, neque ante ternes meftîs audeat sisania eradicate, ne fîniul eradicent amp;triticu,non fàôtis eorum,fèd altari Chrifti communicanta'ta ut notbfolum non ab eis ma cukntunfed etiam diuinis uerbis laudari prædicaricp mereantur,quoniam ne nome Chriz fti perhorribilia fehifmata blafphcmetur,pro bono unitatis tolérât,quod pro bono æqui/ tatis oderunt.Si habent aures, audiant quid fpiritus dicat ecclefrjs.Sic cm in Apocalypfî lo Apoca. t annis legitur, Angelo,inquit, ecclefiæ Ephefi fcribe:Hæc dicit qui tenet fèptem ftellas in dez xtera fua,qui ambulat in medio feptem candelabrorum aurcorum ; Scio opera tua Si labo rem Si patientiam,K quia non potes fuftincre malos, Si tentafti cos qui fe dicut apoftolos enè,amp; non funt,ÔC inuenifti eos mendaces,amp; patiétiam habes Si fuftinuifti eos propter no/ menmeum,ôC non defedfti. Quod fi de angelo fttperiorum cœlorum,ÔCnon depræpofîsis ecclefîa: uellet intelligi,non confequenter diceret ; Sed habeo aduerfum te quod charitatem tuam primam reliquifti. Memor efto it^que unde excideris,ôC age pœnitentiam, Si prima opera fac, Sin autem,uenio tibi ÔCmôuebo candelabrum tuum de loco fuo,nifi' pœnitentiz àm egeris. Hoc fuperioribus angelis dici non poteft, qui perpetuam retinent charitatem, unde qui defecerunt ôi lapfî funt,diabolus eft amp;nbsp;angeli eius. Ergo primam charitatem diz • cit,quia fuftinuitpfcudapoftolos propter nomen Chrifti ,quamiubet ut répétât ÔCfaciac priora opera fua. Et obijciuntur nobis crimina malorum hominum,non nofbra,fed aliéna, ficipfa partim incognita: quæ fi etiam uera Si præfentia uideremus. Si sisanrjs propter fru/ Tnenta parcentes,pro unitate toleraremus, non folum nulla reprehenfîone,fed etiâ non par ua laude nos dignos diceret,quicunque feripturas fanôlas non corde fiirdus audiret. Tôle/ rat Aaron multitudinem idolum exigentem Si fabricantem ÔC adorantem, Tolerat Moyz fes aduerfus deum tot milia murmurantia,ÔC totiens offendentia fenôlum nomen eius.To

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lerat

-ocr page 474-

474 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aVGVSTINV.S^ contra

Icfat Dauid Sauletn pcrfècutorcm fiiam/celesgitts moribus cœleftia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magicis ar/

tibus itiFerna qaærcntem,ocdfam üindicat,Clfltiïlam edam domint proprer facramcntum uenerandæ undlionfs appelladTolerat Samuel tiefandos dlios Heli, peruerfois ßlios füos, quos populus quia tolerare noluit,diaiaa ueritareaccuratu9,diaitia feuen’rare cofreptusrft, Tolerat denique iprampopalum fiiperbum contemptorcm del, Tolcrar Efaias in qaos tam muka uera criniina iaculatur, Tolerat Hieremias a' quibus tanta pcrpctitur » Tolc/ rat Zacharias phariamp;^ Icribas i qua^s illo tempore fiiUTe fcriptura tcftatur, Scio me tnulrosprxtermidlTe Jegatttqai uolunt, legant quipolUmt eloquia cœleftia, inucnien't o/ mnes fanétos dei feraos ôi amicos femper habuifle quos in fdff populo toler^rêt,cum qui/ bus tarnen illias temporis facramenta communicantes,non foliÿn ncn inquinabanqy, fcc^ Epbe.^ etiam laudabiliter raflinebant,{iadenteS,ßcut ait Âpo{iolas,reruarc ubitaté fpirittfs innin culo pacis.Attendant eda^ poil domini aduentum, ubi multo plura mdus tolefadffæpcr totum orbei» inueniremasexempîa, ß omnia fcdbi ÔCin aatoritatem reX'gi potuiffent, ta/ men h^cipfa quæ habemus adaerdte, Toleraupfe dominus ludam, diaboIum, farcm,Ôi ' uenditorem fuamtßnit accipere inter innt^nt^ difcipaloSiqaodddeles noueruntprecium noflhim. Tolérant apoiloli preudapo{lolos,5^ inter fua qua:rentcs non qux leCa Chdlli, Paulas non fua quærens, ièd qux lefa Chriili cum glorioddima tolerantia conuerlàtur. oftrcmo, qaod pauloante commemoraui » dinina uoœ laudatur iub angeli nomine pnegt;^ poßtas ecclcßx,quod cum odilTet malos,eos tarnen tentatos uiuentcs pro nomine domi ni tolerauit, Äd fammam feipCos interrogent : Nonne tolerantur ab eis cædes ÖT incendia Circamcellionam, ueneratorcs præcipitatorum ultro cadaacrum,amp; fub incredibilibus ma lis unias Optad per tot annos todasAfdcæget^itasC'ParcÀam dicereßngulora pcrÄfri cam regionem ö^ciuitatum ÔC fundorum tyrannicaspotcflates,ö^publicaIatrociniaMli/ US enim aobis ha:c aoßpßdicitis, ßae in aarem, ßue palam, ßcat libitum faedt, ’Çaocun/ que enim oculos uerteritis^occurret quod dico,uel pofius quod taceomeqae binc iß:os quoS ibidiligitis accufamus^Non enim nobis dirpliccnt,quia tolerant malos,fed quia intolerabi liter mail fane propter Cchißna,propter altare contra ^tare,proptcr feparadoncm ab hxre ditate Cbriili toto orbe diifu{a,ßcut tänto ante promma e{i, Violatam pacem, conlcißam unitarem,iterata baptilmata,exufßata fäcramenta,quxin fcelerads quoq^ hominibus fan/ lila lunt,plangimus lügemas. (^äa:ß paruipendunt,intueanturexemplaquibusdcmon ftratum eil quand bæc penderit deus , Çui feccrunt idolum,ußtata gladlj morte perempti funt: qui aero fchifma lacéré uolüerunt, hiata terræpdndpcs deaorad,Sitarba confentkns igné conCampta ell,Diaerßtate pœnaram, diaerdtasagnofeitar medtorum,Tradantur in pcriècadone ran(iticodices,conßtentar traditores,SCdeo dimittantar. Non interrogantur inttocent€s,Ôiab hominibus temerarijs damnantur. Probaturintcgercertis indidjs, qaiim terablèntes damnatos multo aehementiusexteds cdminatas ell. Judicium epilcoporum ad /mperatoré appellatur.Iadex eligitarimperator,ladicans côtemniturimperatorQ^uæ tanc aiita lànt legillis,quæ nunc agantur uideds:ß de illis in aliqao dabitatis,illa iam cerni te.Ccrte non cbartis ucteribus,non arcbiuis publias,non gedis forenßbus auteccleßalliciä agimus, Maior liber noJter orbis terraram ell, in eo lego copletam, quod in libro dei lego

pfik z promilTam. Dominas,inqait,dixit ad me,ßlias meus es tu, ego hodiegenui te.: PoHula

* me,Ô^ dabo tibi genres hxreditatem raam, amp;nbsp;poirelïi'onem tuam terminos terræ.Huic hay reditati qui non commanicat,quoüibet libros teneat,exhæredatum fe elTe cognolcatHanc hereditäre quifqais expagnat,alienü feclTe à familia dei fads indicat, Certe de tradidóe di/ uinoram librorum aertirurque{lio,ubi hereditas illapromilïa ellJlle eroo credatar relia menrum tradidilTe ßammis,qui contra uoluntatem litigatte{latoris,Quid dbi fedt OparS Donati,quidtibi feciteccleßa Corinthioram Qaod autem de iHa dico, de omnibus tali'' bas amp;nbsp;tam loge pößtis intelligi uolo.Quid uobis fecerut que nee omnino quid feceritis,nec quos infamaueritisnoll^potuerunt C An quia laicillam CecHianusin Aß:ica leßt, lucem quot;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^dßi

-ocr page 475-

DONA^ISTARVM î PÄ'R TIN Ä G? I A M EP. CLXII *47$ Ghh'ftiorbis amifiK’Tandem fetitiant qt{)d fccerunt -, merito certe annorum interuallo iti ocaloseorum reuolutum eft opus ipforum. Quærite per quam fœmi'nâ Maxi'mianus, qui dicitur eflc Donati propinquus, fóè à Primiani communione præddcrit, ôC quemadmo/ dum congregata epifcoporum fadtioneTrimianum damnant abfcntem, ÔC aduerfus eum epiicopus ordin^us fit: qucmadmodum Maiorinus per Ludllam congregata eptfcoporiî fadtione Cæcilianum damnauit ab{cntcm,amp; contra eum cpi(coj|us ordinatus eftCAn for/ te quod à cæteris Afris fùæ communionis epifidfîis contra fadlionem Maximiani Primia / nus purgatus cft,ualcre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod à tranfmarinis unitatisepifcopis aduerfus fadlionê

Maiorini Cæcilianüs purgatus eft,ualere non uultisC Rogo fratrcs mci,quid magnum pc/ togt;quiiJdifiîcile à i^is ffitclligi cupio C Multum quidem intereft,amp; incoparabiliter diftat, ucl^ojitate uel immero Africana ccclcfia,fi cum cæteris orbis partibus conferatur:ôi Ion/ ge minor eft,ctiï^pî fi uniras hic eflctjonge omnino minor eft comparata cæteris Chtiftï'a/ nis omnibus gcntibus,quàm pars Maximiani comparata parti Primiani, peto tamê ÔC fu/ ftum effe arbitror,ut tantum ualeat concH|pm^^ecundi Tigifitani, quod Lucilla conflauit aduerfus abfèntem Cæcilianum SCapoftoIicam fèdem,totumcç orbem Cæciliano cqpmu nicantcm, quantum ualet concilium Maximianenfium, quod fimiliter fœminanefcio quæ coflauit aduerfus abfentemPrimianum,ôi cæteram per Africam multitudinem Primiano communicantem.Quid apertiuseernitur? Quid æquius poftulaturCVidetis hæc omnia 5É noftis ôi gemitis, ôi tarnen uidet deus quod amp;nbsp;uos in tam peftifera ÔC facrilega prædfîoZ ne nulla res cogit rcmanerc,fî' pro adipifcendo fpiritali regno,carnalcm fuperetis affêdlum, K amidtias hominum,quæ ÿ iudicio degt;ni h il proderunt,pro deuitandis fempiternis pœz nis non timcatis offendere.Ecce ite confulitc,quid contra hæc noftra poflint refpondere coz gnofcitc:fi proferunt chartas,profcrimus chartas; fi falfas noftras efle dicut,hoc nos de fuis dicerc non indignentur.Nemo deletie cœlo conftitutionem dei, nemo dclet de terra ecclez fiam dei; ille totum orbem promifit, ifta totum orbem repleuit, malos habet amp;nbsp;bonos: fed nee in terris amittitnifi malos, nee in cœlum admittitnifi bonos. Erit autem uobis hie fermo, quem de munere dei, nouitipfe, quanta ÓCg^cis amp;nbsp;ueftra dileótióe deprompfimus» correólio fi uelitis, teftis uero amp;nbsp;fi nolitis.

t Augufhnus refertquæcœpta fint agi de Concordia cum ForrunioDonatiftarum epifcopo, monens amp;nbsp;hortans ut fine tumultu, quod placide cceptum eft, perficiatur conuentu frequentiore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola C L XIH

|i O M IN I s dileóliflïmis Si prædicabilibus fratribus Eleufio,Glorio ÔCFeIid,Ail guftinus. nbsp;nbsp;nbsp;Fortunium,quem Tuburfieq habetis epiftopum, per eandem ciz

uitatem, quanquam feftinantiflïme, cum ad Zertcnfem ecclefiam pergeremus, expti fumus, ita omnino ut de illo foletis benigniflïme polliceri.Ea ipum qqip pe ueftram de illo nobis fermodnationem cum ei renunciaremus uolentes cum uideremon abnuit.Vqnimus itaq^ ad cum,quia ætati cius id à nobis deferendum uidebatur potius,^ exigendum,ut ipfe ad nos ueniret prior.*Perreximus ergo comitantibus nonpauds, quos forte aegregatos nobis illud tempus inuencrat. Cum autem apudeum confedifrcmui5,ru/ more difperfb non parua præterea turba cófluxit,fed in tota illa mulritudinc perpaud apz • parcbant,qui utiliter ac falubritcr agi caufam illam,amp; tantam reiep tantæ quæftionempru denter amp;nbsp;pic difcuti cupercnt.Cæteri uero magis ad fpeótaculum quafi altercationis noftræ propè theatrica confuctudine, quam ad inftructionem falutis chriftiana deuotione conuez ncrant. Quapropter nee filentium nobis præbere, nee intetc nobifcum atq^ modeftc fàltem ordinate colloqui potuerunt,cxceptis,ut dixi,paucis,quorum religiofa amp;nbsp;fimplex appare hat intentio.ltaquc libère pro fùi cuiufiçanimi motu immoderate ioquentium omnia ftre pitu turbabantur, nee euincerc fiuc nos fiuc ipfe rogando,interdu4n etiam obiurgando pd xuiraus,ut nobis modeflum fîlçptium præberetur. Res tarnen utcunq; agi cœpta eft,Si aliz - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R 1 quot

-ocr page 476-

47^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTfNVSe: DE* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quot höfas ia akemo ïcrmone pfotraximus,qi5ntum uoribus intcrqufbfccntibus uatie tu/ ç. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multuanriutn (inebamar. Scd itj ipfo difputaâonis exordio, cum uideremus ea quæ dice/

bâtar fabinde labi de memoria uel noftrajUel eorum quoru ïàluté maxime curabamus:Ä ut eflèt nobis cautior modcHiorc^ tradtatió,(ïmul ÔC uos atlt;^ aiij fratrcsjqui abfèntes erat, quid inter nos aétam eiTetdegédo cogno/cerctis, poftuîauimus ut à notgrrjsuerba noilrai^ cxcipérentartabi dia ab nbsp;nbsp;nbsp;uel ei confentientibas reluétatû cil, poilea tarnen ipfe coceiTit,

strenuepro Sed notarij qui aderant, atque id ürenac^cere poterant,neicio qua cauû excipere nolue/ ccleriteK runt-Egimus fakem ut fratres qui nobifcum étant,quanqu«m ijj^hacre tardiusjjpiTent ex/ ciperent,polliccntes nosibi eafaem tabulas rcIiéturos.Conlènfum e(i.Ccepcrant*aerbano‘ (ira excipi,3i aliqaa ab inuicem ad tabulas diéta Gmt, Poftea ûufrdiO^as perdrep^tàmi interpellationes/X propterea noftram quoque turbulentiorem diïputAonem nô/a^noa ualentes fu(iincregt;ceUèrant,fiobisranè non deß{ientibus,äiutcuiqß faculp^sdabatur mul/ ta dicetibus. êx quibus omnibus uetbis nofîris quanta rccordari potui,cauCa tonus aôlioz nis diteïonem uellram fraadare noIuLP^cl^enim ci litteras mcas legere,ut uel appro/ bet tœra me fcripGiTemel îple uobis,ß quid melius recolit,incunélâter inßnuct.Primo enim uitam noliram, quam aobisbeneaolcntiusfortalîè quam uerias narrätibus,G; compcriffc di^bat,pra:dicaredignatuse{l,adiangensfe dixilTcuobis, taos omnia qux de nobis inG/ ^uaueratis,bene faccre potui{re,G in eccleGa faccr^mas.Ehrindcqaxrere cœpimusqaænam ilia effet ecclcGa,ubi aiaere ßc oporteret,utrü illa qua: ßcut fantfia tanto ante feriptura pra:/ dixerai fe terrarum orbe diffanderet, an ilia quam pars cxigua uel Äfrorum uclÄßicT cd tineret,Hicprimo äßerere conatus eßubique ter|firum elG: c^munionem fiiam. Quærc/ bam utrum cpißolas commanicatorias, quas formatas dicimus,poßem quo uellcm dare. Si:affirmabam qâod manifeßum erat omnibus,hoc modo facillime illam terminaripoßc qua:ßionem.Parabam autem,ut ß conG:ntiret,ad illa^ccclcßas à nobis tales littera: mittete iur,qaàs m apoßolias aatoritatibus pariterlegeremas illo iam tepore fuiße fundatas, Scd qaia res aperte falià crat,permixtis uerbis cito inde dißeiGjm cß, inter quæuerba euangcli M4ttb , quot;j C3m illä domini admonitionecommemoraait,qua di^^i Cauete à pßudoprophetis, mul/

ti ad uos uenient in ueßttu ouium,intus aute Gmt lupi rapaces:Ex frutfitbus eoram cogno/ ßetis cos.Qax aerba dominicum diceremus eadéde illis à nobispoße redtari,ucntum in/ de eßad exaggerationeperfècUtionis,quam fæpe Giam partem pertaliße dicebat, bine uo/ lens oßendere Gios eße Chrißianos,qaia perßeutionem paterentar, Inter quæ aerba cum P^tarem exeuangelio re/pondere,idem capitulum commemorauitpnor,ubi dominus lAitttb. mbBeatiqai perßcuüonem patiuntuf propter iußiciäm,quoniam ipforum eß regnum tos (oram.(2uo loco ego gratulatus,G3bieci ßatim, Id ergo eße qaærendum,utrum illiperfcca tionem propter iußiciam palG Gjerint. In qua qua:ßione dißaticapiebam, quodqaidcm bpmibus darum erat,utru eos in unitatc eccleßx c0ßitutos,an fchißnate iam diuiGos, Nia/ tariana tempora inuenerint, ut qui aidere uelient utrum propter iaßieiam pcrCecationem paßt faerint,id potias attenderent,utrum ßreeße à totius orbis unitatepra:cid(^int.Quod liiniußefecißc inuenitetur,manifeßum,eßcteosproptcriniaßiciam porius, quam proptee iußieiam paßosperßeutionem: Siidco numero beatorum adiungind poßc,dc quibus di/

• 'étam eß: Bcatiqui perßeationepatianturproprer iaßidam, Ibieommemorata cß famo/ ßor quàm certior codicam illa traditio.Scd re/pondebatur à partibus no ßris,principes illo tumpotias Fuißetraditores,Quodßin hac renoßrorum litterisnollet crcdcrc,nccnos co/ gioporterc utlitteris credamas ipforum, Sed tarneßqueßrata ißa dubia quadlione,qux/ rebam qaomodo ß ißiiuße ßparaßentab innocentia cæteroram Chrißianorum, qui per orbem terrarum faceeßionisordinem cußodienccs,in antiquißimis ecdeßfs conßitutfpcni tasignorarent qui fuerintin Africa rraditorcs, quicertc nonpoßent communicate, nißeis quos federe in fedibus c^ißopalibus audiebant: Refpondit tarn diu tranfmarinarupatnu adeßas manßße innocentes,donee confenßßent in eorumlangaincm, quos Macananam perfeca

-ocr page 477-

CO^’CORDIA SÄjjLCIENDA EP. CLXIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477

pcrfccutionc pertufcfle dicebat. Vbi ego nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem dicerc, nee inuidia Macarianiïe/

pons innoGéntiam tranfman'narum eedefiarum contaminari potuiflè, quandoquidem nul lo modo probarctur illis autonbus fècifle etia quæ fecerat. Sed de compcndio quærere ma lui, fi' Macarfj fæuida, ex quoin earn coniènfifle dicebantur tranfmarinæ ecdefi'æ, fuam in/ nocéntiam perdidcrunt,utrum faltcm probaretur ufqj ad ilia tempora Donatiftascüm'óri entalibus ecdefijs cæteriscp orbis partium in unitate manfî'flc.Ti|jicprotulit quoddam uo/ lumen,ubi uolebat oftenderc Sardicenfe conciJiÄm ad epifeopos Afros, qui erant commu/ nionis Donati,dedi{rek't^as.Quod cum Iegerctur,audiuimus Donati nomen inter cate/ ros epi(copos,quibus illi feripferant. Itacp flagitarecœpimusut docerctur,utrum ipfe eiTct D«n^s, de cuiusj^artetfti cognominantur: fieri enim potuifle, ut alicui Donato alterius hær^s £pifcopo fcriplerint, cum maxime in illis nominibus nee Africæ metio fädla foerit. Çuomodo ergopoflet probare Donatum partis Donati epil5:opum nomine illo atcipien dum eflè,quando ne id quidem probare pofletjutrum ad Africanärum fpei^aliter ecclefia/ rum epifiopos illæ littéræ miflæ fuerintC^aq^am enim Donati nome Afrum efle foleah non tame repugnaret à Uero,ut uel partium illarum aliquis ùocàretur nomine Afto,iKl aliz quis Afer in illis partibus conftitueretur epifeopus» Neep enim in eis uel diem uel conlulem inuenimus,ut (altem confi'deiratis temporibus certi aliquid eluceret. Sane quoniam neftiö qüâdo audicramus Ariànos,cumià cómuftione catholica di{èrcpa(rent,Donatiftas in Afib ca fibi fociare tenta(re,ad aurem mihi hocipfum frater Alipius (uggeffiLT une accepto ipfö 4iolumine,eiu(dem Cóncilfj ftatutä confiderans,l«git Athanafium epifcopum A lexandrinu catholicum, cuius maxime ajuerfus Ari^os acerrimarum difputationum conflidlus emi/ nuit.óilulium ecdefi'æ Romanæ cpi(cöpum,nihilominus catholitüm,illo cócilio Sardicêfi fuiffe improbatos.Vnde apud nosconftitit Arianotum fuüTe concilium,quibus ifti epifco pi catholici uehementiffime rcfiftebqpt.Itaquc ad diligentiorem etiam temporum diîcuffî dnem uoluimus ipfum uolumen accipere atq; affetre nobifcum.Qui noluit dare dicens,ibi nos habere illud,quando aliquid in co confiderarc uellemus. Rogaui etiâ ut manu mea no tari permicterct,fateor timens ne tr^i forte caufa e»gente,cum petendum c(ret,pro illo all iid proferretur,neqj hoc uoluit. Deinde mihi cœpitinftarc,ut ad interrogatione fuam brez uiter re(pondcré,quærens à me quem iuftum putarem,eum qui perfcqueretur, an cum qui ‘pcrfecutione patcrctiir.Gùi rc(pondcbam,nonreóle ita interrogari,Fieri enim pofle ut am bo iniqui fint,fieri etiam pofTe ut iniquiorem iuftior perfequatur. Nó ergo effe conleques* ut ideo fit quifq; iuftior,quia perlecutionem patitur,quamuis id pleruqj iuftiori eontingat. Deinde cum uiderem in hoc eum multum immorari, ut iufticiam (uæ partis ex eo certam ' uellet intelligi,quia perfecutionó palTa fuerit,quæfiui ab eo,utrum iuftum SC chriftianu puz tatet epifcopum Mediolanéfis ecclefiæ Ambrófium. Gogebatut utiq^ negate quod ille uir 'chriftianus efiTet amp;nbsp;iuftus,quia fi fateretur,ftatim obrjccremus quod eum rcbaptisadum efz fc ccnleret. Gum ergo eloqui cogcretur.quibus ille non eftet habedus chriftianus Si iuftus* commemoraui quâtam perlecutionem pertulcrit,circundata ctiam militibus armatis ecclez ' ' fia. Quæfiui etiam, utruni Maximianu,quia amp;nbsp;is qpud Carthagincm (chifiua fecerat,6£ iuz ■ ftum amp;nbsp;chriftianum putaret.Nó poterat nifi negare.Gommemoraui ergo etiam ilium taz lem perlecutionem pertuliflc,ut ecclefia eius ufcp ad fundamêta dirueretur. His igitur exeni • pliseifipoflem perluadere molicbar,ut iam defineretdiccre perlecutionis perpeflionem chriftianæ iufticiæ certiflîràum éfle documèntum. Narrâuit etiam in ipfa Ichifmatis nouiz 'täte mâiores fuos cum cogitarêtcùlpam Gæciliani,ne fchifma fieret quoquo modo uelle Ib gt;nbsp;p'ire,dedifle queridam interùentorem populo luæcommunionisapud Garthaginem conz ftituto,antcquàm Màiorinus aduerfus Gæcilianum ordinaretur. Hune ergo interuetorem in fuo conuenticulo à noftris dicebat occifum.Qüod fatcor nunquam antea prorlus audie ' ram,cum tammulta ah eis obieela crimina refetierentur K redarggerentur à noftris,atlt;^ in ' eos plùra ÔC maiora iacerentur.^ed tarnen poftea qïfàm hoc narrauit, rurfus à me inftâter

R gt;nbsp;cœpit

-ocr page 478-

47^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINV^S DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cœpit qaærere quem fuflum putarem, eum neJui occidit » an cum qui occifùs cfJèc, qua/

G iam mihi probauifletata ut narraucrat e0e commiHum. Diccbam crgo,prias utrum ac/ mm effet effc quærendum. Non enim temere credi oportere quæcunt^ dicuntur. Si tarnen fieri potuiffe, ut uel ambo æque mail eflènt,uel eriam peiorêm qaifqaam malus occideret. Reuera enim fieri poteff,ut fèeleratior fît rebaptizator totius hominis,quâm folius corpo/ rts intercmptor. Vtide ethm iUad,qaod à me poftea quæfiuit.iam qaære^dû non erat. Ait enim edam malam non debuiflë occidi à^C^rittianis Si itffiis, quad nos cos qui hæc in ea/ tholica fadant, iuffos uocemus,quæ tamé nobis ab idis difi facilias quàm probari rolcnr, mm tam multas uiolentifîïmas csedes Si ffragespleric^ ipforum Si epifcopi Si prêsbyteri Ä qailibet clerici congregads turbis hominu furiod0imorum,non cathol^'s tantum,Ccd t^n/ nunquam edam rais,ubipoiTununferrenon cefTent. Çuxcum itadnr,di{JimuJanstamca ab fcéleradÆmis faSiis fuot6m,quæ ipfe plus nouit, urgebat utdicerem ,^uis iaîldfu ud malam aliqafm occiderit Quód edam iiadcauCam iam nôpertinebat’fatebamurenim hxc ubimnqj Cab nomine chridiano Herent, nan Heri à bonis, fed tarnen ut admoncretur quid effet qaærendu,refpondimas,qu!erétSutrum Helias iuHus ei aideretur faifè, Çuod negate no potait. Deinde fubiecimus quàm multos pfcudoprophctas/ùa manupercmc/’ di^ic reuera uiditquod uidédam erat,alia licuifiè tune iadi^. Hxcenim prophedeo fpiri ^ta aatodtate dei faciebant,qui proculdabio noatt eut ed^pi profit occidf Exigebat ergo ut docercm iam noai teflamend tempodbas,qui iuflorum aliqaem occident, edam fceleratît Kon oeddit nbsp;nbsp;Impiam.Tunc reditum eff ad fuperiorè traéiatum,quo uclebamus oHendere, neq;nos

illis debere obijccre fuorum feelcra, ne^ illos nojjis,fi' qua inueniretur talia fadta noftrorü Denouo enim teftamento oß^endi quidem nô poffe, quod taßus quifquam inter fecerit ali quem,fed tarnen illad probari poff: tpfo exemplo dominffceleratos ab innocendbus fuif ie tolcratos, Traditorem enim faam,qui iam prcciujn eius acceperat,ufq^ ad ultimum pa/ ds ofculum inter innocentes fecum effe perpeffas eß.^uibus non tacait effe inter illos tan/ q ti fceleris hominem. Si tamen primum facramétum corporis Si fanguinis fui, nondum illo exclufb communiter omnibus dedit.^uoexemplo cum prepè cmnes moucrêtar,tcntauit dicere,antG paffionê domini cdmunionem illam cam Hclerato non obHiiße apoßolis,quia nondu habebant bapdfmu Chdßi,fedbaptifmûJoannis,Quodpoßeaquàm dixit,ccepi ab eo qua:rere,qaemadmodu ergo feriptam eßet,quod lefùs baptizàueritplates quàm îo annes,cu ipfè no baptizaret fed difetpuli eius,boc eß per fuos difcipulos bapdzaret. Çuo/ modo ergo dabant qaod non acceperatquod ipfi maxime folét diccrcCAn forte Cbrißus bapdimo Ioannis bapdzabatCDeinde in bac ientenda malta qua:(ituras cram,quomodo ab ipfb loanne tune qua^Htû fit de bapdfmo dominfSi rcfponden't ejuod ilJe baberet fpon lâm,Si illc effet fpôfuS.ISlunquid ergo iàs erat ut bapdfmo Ioannis bapdzaret fponfùs, id eß bapdfmo amici uel fèruiC Deinde quomodo poterat euebarißia aeeiperc nendû bapd/

JeM. rj zatK aut quomodo Petto uoléd ut totamlaaaret,refpondcrit, (^uilotus eß femel,non eum oportet iteru lauarfßd eß mandas totusi'Perfcdfa enim mundatio nd injoannis,fcd fri nominis domini bapdfmo eß.qui eo fè indigtium exhibuerit,fàcrameta in co nd ad fa/ lutem,fed ad pernicicm permanebunt, Tamé cum ego ißa quxßturus cßcm,cdä ipfè uidic

• de bapttfmo dißipulorudomtni nô ibi fuiße qu^endûJnde itum in aliud, mulds ut pote ramus atrinc^ fermocinâdbus: interquæ dießum eß q? adhuc eos noßdperfccuturi eßent: Dobisè^ dicebat, uidere fc uclle quales nos eßemus in iJlapcrfecudonepra:bituri, utru cott/^ fenfari effemus tali faeuidx,an nullum cômodaturi confcnfàm,Nos dicebamas deumuide re corda noßra,qua:ipß non poflfent: Si illos temere ßbi ad ißa metacre, quxß codgerint, à mails cotingere, quibus détériorés ipfi babcntmectaméideo nos à cathohea eomunione ftgregaredebere, ß quid forte nobis inulds, uel etiam, ß ualuerimus , contradicendbus fa/-Bphe.4. Slum ßierit,cum tolerqpdam pacißcam didiccrimus, dicente Äpoßolo: Suffcrentesinui^ cem in dileötione,ßudetJtes ßruareunitatem fpiritus in uinculo pacis,Çu8m pacem atque colerandam

-ocr page 479-

CONCORDIA s ARC4EN DA ; E P I ST. ; CL XI11 nbsp;nbsp;479

tolerantiam, illos nen tenuiflè dicebamus nbsp;nbsp;nbsp;fchifma fecerunt, ut nunc inter fiios qui mi/

dores eorum font grauiora tolcrent ne icinaatur quod foffom eft,cum leuiora nollent pro ipfa unitate tolerare.Dicebamus eriam nondum foiflè temporibus ueterum pacem unita/ tis,amp; tolerantiam tanta comm?ndarione prædicatam,fîcut exempio domini SC noui tefta/ mend charitate:ôi tarnen prophetas illos amp;nbsp;foncfhos uiros diccrc folere in populu fcclera eo rum, cum tarnen fe ab illius populi unitate ÔC à communione parser accipiendorum focrai mcntorum, quæ tunc foerunt,diöellcre non tenf a^Tent Inde ncfcio quomodo ucntu eft ad commemorationem beatæmeqjioriæ Genethlq epifcopi,quod nefcio quamcoftitutionem datam cofiS^a illos compr^crit, SC effeólum habere non fi'uerit,Laudabat ilium omnes SC

*• benigniflime præfer^banfc Inter quas laudes à nobis fobieólum eft, quod etiam ipfo tame Genetfflius, fi in eorum manus incidiflet rebaptizandus cenforctur. Et hæc iam ftantes loz queb’3mur,quia difcedendi tepus urgeret.Ibi plané ille fenex dïxir,iam formam eflè faóta, utquilquis ad eos’ fidelium à nobis uenerit baptisetunquod eum inuitû SC cufti dolore diz cere,quantum poteratapparebat fane: cun^tiam ipfe multa mala foorum aperriftîmege/ meret, atqj oftenderet,quod totius duitari^ii^teftimonio probabatur,^ effet remotus à talibus faólis,6C quæ ipfîs fois dicere foleat modefta coqueftione proferret,noslt;ç codïmc moraremus illud Ezcchielis py:ophetæ,ubi aperte fcriptûeft,Nec filfj culpam patri, nec plt;/ trisculpam filio eius imputâdam^jbi diôlâ eft:Sicut enim anima patris mea eft,ita SC anv f ma filq mea eft. Anima enim quæcunque peccauerit fola morietur: placuit omnibus in taz libusdiiputationibus uiolenta radia malorum hgminum nobis ab inuicem obqci non de/ bere, Remanebat ergo fchifoiatis quæfti^. Itaque hortati eum fomus,ut etiam atque eriâ placito SC pacato animo anni^tur nobiicum, ut diligenti examinatione tâta inquifîtio tec minum fomat. Vbi ille benigne cum diceret, nos fofom ifta quærere, nolle autem noftros hæc quæri,ea fadla poUicitatione difteffimuSjUt exhiberemus ci plures coUegas noftros,cet

B teuel decem,qui tanta beneuoIentiaflJlenitate SC tam pio ftudio id quæri ucllent, quâtum in nobis eum iam animaduertiflè at(^ approbate fèntitbamus.Hoc etiam de foorumnuz mero SC ipiè polIicituseft.Vnde uosi^ortor SC obteftor per domini fanguinem,ut eum pro miffi foi commonearis, Si gnauiter inftetis,ut res'co^ta peragatur, quâ propè ad fine perz ueniffe iam cernitis. Quantum enim arbitror,difficiilime poteftis intfbnire in epiieopis uez ftris tam utilem animum ÔCuoIuntatem, quàm in ifto fenc perpeximus. Poftero enim die ipfe ad nos uenit, amp;nbsp;hæc iterum quærere cœpcramus, Sed quia ordinandi epiieopi neceflî/ tas nos inde iamiamlt;ç rapiebat,diutius cum illo eflè nequiuimus.lam enim miièramus ad Maiorem Cælicolarum,qucm audicramus noui apud eos baptifmi inftitutorcm inftituifz fe,ÔC multos illo (àcrilegio feduxiflê, ut cum illo quantum ipfîus temporis patiebantur anz guftiæ, aliquid loqueremur.Quem pofteaquam uenturum comperit,uidens nos aliud foz l’cepiffc negocium, cum ôiipfom ncfcio quæ neceffitas profedtionis urgeret, benigne à noz bisplacidétçdifceffit. Videtur autem mihi, ut turbulentasturbasamp;impedimentum po* tius quàm gdiumentum afferentes omnino dcuitemus,ôi ucre ex animo amico atc^ tranz quillo foCceptum tam magnum negociuna domino opitulâteperagamus, ad aliquam ûilz Iam nos conuenire debere non magnam,ubi nulliusnoftrum effet ecdefia,quam tarnen uil lam communiter poftident homines amp;nbsp;noftræ communionis ipfius,ficuti eftliilla Titiaz na.Siue ergo in TuburficeG,fiuc inTagaftenfi talis Iocus,uel ille quern commemoraui,uel aliquis alius inuetus focrit,faciamus codices canonicos præfto eflè.Etfi qua proferri potuez rint ex ütraeç parte documenta,ut poftpofitis cæteris,nulla fi domino placucrit interpellati te moleftia.quotquot diebus poterimus ad hoc uacantes,^ unufquifc^ noftrum apud fou hofpitem dominum deprecâtes,adiuuante ipfo cui pax Chriftiana gratiffima eft,rem tan tam Si bono animo cœptam ad inquifîtionis terminum perducamus.Rc(cribite fànc,quid dehacreueluobisuelilliuideatur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Auguftinus Etneritum I^onatiftani, iêd alioqui uirum probum SC libcraliter eruz

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R 4 dîtum

-ocr page 480-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSriNVS «MERITO,- ,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dituminuftàtütrefpondeatquaiuflacaura^birmamouennt^ Ep^» CLXiili “

^•Kctric. Cd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;esiderabili amp;nbsp;diledio fratri Emento, A uguftinus. nbsp;nbsp;nbsp;Ego cum audio

bonoingeniopræditam,dodtrinisliberalibus cruditum^quan amïnæ côüituta ßt,tam£ in quæftione facillitna (entire aliud cp uc ritas po{lulat,quo magis mircr,eo magis exardeEo noiTe b^tnincm,SC cum cd colloquituel ß id non po^mfaltê litteris qua: longillime uolant atungerc metem eius, atqf ab eo uieilîim attingi deßdero,Sicut te e(retiudio talem uiruni,0Cab cccleßa catbolica,qux (feut (andiofpiritu prænunciatae(î,toto orbe diffunditur, tUrcg^tum doleo a^ fedufum, quam ob eaufam ne/cio.Natn certum cR magnx parti Romani orbis,ne dicam ctiam bar barisgêtibus,qaibusquoep debitorê fcdicebat Apoftolus,qaottim d^idianxßdg^camu/*^ nió noRra côtexituragnotâcfTepartcm Donati.Nec eos omnino (cire ael quanc^ nbsp;nbsp;qui/

bus cäußs exorta ßtiRa di(wnßo.Quos utiq^ ones ebridianos ab ciscriniÈjibus, quxÄßis obijcitis,niß innoceùtes eße fatcaris,cogeris dicere, omniu male fadiis obnóxios,cum apud uos perditi ut mitius dixerim Jatentuos qmngß effe pollutes. Nó enim neminé de uedra coit^nionepellitis t aut tuneprimum pellms,cum primum illud undepellcndus edfecerit. An no ahquanto tempore latcntcm,amp;podca proditum conaiótumi^ damnatisC Quxro çi'.:. . igitiJr,atrumuoscótaminaucritcotemporequolatebatcRe^ondcbisnullomodo.NuIlo ^c^porccótaminarct,ctia ß(èmper id lateret:nan9Ó^ mortuorum nónulla (xpeconi mt(Ja produntur,nec fraudi cd ebridianis qui eis cómunicauere uiuétibus.Cur ergo uos ta tcmcraria atep (àcrilega dircptióe prxcid^is à cómunione innumerabilium cccleßaru orie taliürn,quas (cmperIatait,SCadbuctatet qaod it^ Africa gcl^ efTe autdocctis autßngitis^ Alia enim ejuxdiö ed^jtru illü üera dicatisgt;quxquidênosmultoprobabiïioribus docume tïs faKaddè côùincimus,amp; in uedris magis eaip(a quxobqatis,tune probata dedaramus. Sedhxc ut dixbatia quxdio cd^tucaggredicnda amp;nbsp;dißeutienda cu opus fucrit.UIudnucat/ dendat uigijatia metis tux, neminêcótaminaripodèignotoiu ignotisép criminibus.Vndc manifedum efl a cómunione orbis,cui feu falfafcu uera crimina,quxAfris intêditis,pror/ Äs ignota funt,ÓC ignota (emper faei^t,facrilego (chif^ate uos efJèfcparatos: quan^ Sid/ ludttó ed tacendu, e^ cognitos malosbonisobeffe in cccleßa, ß eos à cómunióe probt bêdïaütpotedas deßt^utaliqaa ratio cófèruandxpacis impediat. Qui (ùntem quiapud ^ophetam Ezccbiclcm,ÓC ante uaffationem perditorum ßgnarimcruerunt,0Ccum illi ua/ daretureüadere illxß,nißut ibi manifcdifßme odeditur qui mcercnt óf ocmuntpcccata SC iniquitatespopuli dei,qux ßuntin medio coramC’ Quis autequod]gnorat,ocmitamp;mce/ tet C' Exeadem ratione etiam Paulus apodolus falfos ßatres tolérât. Non enim de inco/' gnitisait: Omnes enim (ua quxrunt,non qux lefa Cbndfquós tarnen (ccumfuidèmani/ ^ptêgettcrc (ùnt quiuel thurißcare idolis uel codices diuinos tradere (juàm

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjtoiri malucrunt,niß ex cota qui laa qaærunt,non qu.T lefa Chndic Multa tedimonia fcri

ptaranim prxterco,ne îongiorcmquàm necedècd epidoJa faciam,SC eruditioni tax plara pertéipditn condderanda permitto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen fatis ed,uideo.Obrecro ß tatn multi int/

qüi iaüno populo dei,eos quos cotedÿbantur tibn fecerunt tales qualcs ipßerant,ß multi/ do illafalfprum fratrum apodolum Paulum in una cum eis cccleßa conditutum nonfe/

• at(aa qaxrentem, aon qux Jefu Chridi,manifedum e(dno hoceffici hominem, quod ed malus quilùuam,cum quo adaltare Chridi acccditur,etiam fi non ßtincognitus,ß tantum nohapprobetar,SS abona confeientia diiplicendo feparctur. Manifedumedigiturncn éffe aliud cum ßjre cóacurrcrc, niß uel farari cum eo,ael furtum eins cordis placito accipere.. Hoc nos dicimus, ut quxdionesinßnitas atquefupcrduasdefaCiis hommum quxratip/ nem nodram nihil impediant, auferamas » Scdamp;uos nißhoc fentiatis,talcs ends omnSs qualis Optatas in uèdra cómunione uobis non igndrannbas fuit, (^ucdabßt ab Emeriti moribus, alioram cp taliu qaales apud uos effe nó dubito lóge à faóiis illias alienos. Neep enitn uobis obr}cimus,nißßhifmatis crimen, qaaOi etia h^reßm maleperfeuerado feddis.

Quaati

-ocr page 481-

ETE aCillSMÄTED Ä 5FI S;TA R. V M. BPv CLXIIII - 481 Quanti autemdiuiftoiudiaopenâatur.ho^facinuâjegequod tclegifiènon ambigdjnuc niesDathanXAbiron hiatu tcrræ deuoratos,cætefôslt;ç omnes qui eis çoniènferant igné i^umerti^ de medio eorû exiftente confumptos. lllud ergo fcclus ad exemplum deuitandi dominus , deuspræfenti fupplicio denotauiuutcum taiibuspatientiffîmc parcit,quali ultimo iudido rcfcruetoftenderejj,^ Neque cnim rcprehendimus rationes ueftras, fi eo tempore quo ucfa na potentia furere iaólabatur Optatus, cum eius accufatoresjed totius Africæ gemitus tongemiiccntibus uobis, fi tarnen talis es, quaUA te prædicat fama, quod leit deus me 3C credere ÔC U^ICb Non ergo ijgprahendimus Ci eo tempore, ne multos fecum excommunica/ cos traherét, Si communioncm ueftram Ichifinatis forore præcideret, eum excommunicaz

••ce nelqî^is. Sedhojipfiiftr eftquoduosarguitin iudicio dei, frater Emerite, quia cum ui dcretjj^tai^Ti magnum malumeflè,diuidi parte Donâti, ut Optatus potius in communio/ nem tolerandus «ciftimaretur,quàm illud admitteretur,permanetis in co malo quod in di uidenda eedefia Chrifti à ueftris maioribus perpetratum cft. Fîic fortafie rei^ondendi ati guftia tentabis defendere Optatum, Nol^fr^r,noliobiecro,nontedecct,ôi:fialiquem alium forte dcccat,fi tarnen quicquam deçet malos,Emeritum certe no decet defendere O/ ptatum, (èd fortaflè nec accuiàre. Ita fit lànè, Vtere uoce media Si dic,Vnufquifque farci/ nam fuam portât. Tu quis e» qui iudicas ièruum alienum * Si ergo ad teftimonium toff/ us Africa, immo uero terrarum onnnium ÎJuaqua uerfum Gildonis fama feruebat, fimul • ,enim SC illc notus erat, non aufi eftis unquam de Optato iudicare, ne temerç de incogniz . tis iudicaretis, nos tandem poifumus aut debemus de his qui ante nosxiixcrunt, ad ue/ ftrum tantummodo teftimoi^m temerajÿam de incognitis ferre ièntcntiam, cum parum, -fit quod uos ignota criminamini, nifi Si nos ignora iudicemus C’ Ncm enim Optatum etiâ fi forte falià periclitatur inuidia, ièd te défendis cum dicis, Ignoro qualis ille fucrit. Quan/ to magis ergo quales fucrint Afri, quq^ ignotiores arguis, orientalis orbis ignorât C à qui/.

P bus tarnen ecckfrjs quärum nomina babes in Iibris SC redtas, nefaria diflenfione difiungez tis.Si turn Vagadenfem epiicopum ueftrum tamofifli'mum SC peffime diifamatum,nó di co Cæfarienfi's,ièd Sitifenfis collcga^’us eiufdemcp teporis ignorabat,quomodo traditoz xes Afros quicunqj frierint,ccclefia Corinthiorum,E^hcfiorum, GoloiTenfium, Philippen/ fiumyTheflalonicenfium,Antiochenorum,Ponti,Galatiæ, Cappadoeîæ, cetcrarumq; or/ bis partium ab apoftolis in Chrifto ædificatarum, aut noflè potuit, aut damnari à uobis. tnerùit.quia non potuit: ÔC tarnen eis non communicatis, SC dicitis non eflè Chriftianos SC €os rebaptisare conamini. Quid dicam C quid querarC aut quid cxclamemC Si cum homi ne cor dato loquor^indignationis huius aculeos tecum participo.Nam uides profedo qu:ç nbsp;nbsp;nbsp;.

dicerem fi uellem credere. An forte fecerunt inter iè maiores ueftri conciliû ÔC damnaucrut præter fe totu orbem Chriftianum C Ita ne ad hoc perduôta eft rerum exiftimatio.ut edeiz lium Maximianenfiû qui de ueftra præcifione præcifi funt, quia uobis coparati pauciflim j funt non ualcat aduerfus uos,SC ueftru concilium ualeat aduerfus gentes,hæreditatê Çhriz Ui ÔC polTcfijonê eius terminos terræfMiror fi habet in corpore fanguiné,qui de hac re non, •crubefdt. Refrribe ad ifta quæfo, A nonritillis cnim^quibus non potui non credere, audiui te referipturum fi tibi feriberem. lam etiam pridem mifi' unam epiftolam,quam*utrum acz. fcperis uel ei refponderis ÔC forte ego tuam non acceperim, nefeio. Nunc interim peto ad . hæc reipondcrc ne graueris, quod tibi uidetur. Sed noli te in alias tollere quæftiones,Hinç. enim caput eft orcîinatiflimæ inquifitionis, cur frhifina facftumfit, NamôCterrenæ po/, teftatés cum fchifmaticos perièquuntur,ea régula fc defendunt, qua dicit Apoftolus: Qui. Row, tf poteftati rcfîftit, dei ordination! refîftit. Qui autem refiftunt, ipfî fîbi indicium acquirunfc.; principes enim non funt timori bono operi fed malo.Vis autem non timere poteftatem gt;nbsp;gt;nbsp;Bônum fàc ôC habebis laudem ex illa.Dei enim minifter eft tibi in bonu.Quod fi malû fez.. ceris,time.Non cnim fruftra gladium portât Dei enim minifter eii,uindcx in iram ei quj,_ male agit.Tota igitur quæftio elj,utru nihil mali fit fchifma»aututrû fehifma non feceritis,^

fc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ut pro

-ocr page 482-

‘4^2 AVû; MÉERITO, ' DH * schism a te aONAT, utpfo bono opèrepotedatibas reßilatts,nottßro inalo,andeuobis afiquiratis iudidû.Pro ’ Xdtt, i pterca proaidentiinmc dominas non aif,Bcati quiperfccutioncm panuntur tantû,fcdad/ didit,propter iadidam.Si crgo iuftida cft,quam opcradeüis iii illa diiTcniioneJn quaetiâ permanens, fecandd èa quic iupra dixi,noße abs te cupio.Si aût iniquitas e{l crké chdüia/ dum damnare inauditam,ael quia non audiuit quæ nos aadiüis, uel qma no cf probatam eftqaod fernere credidi^is,aut ßne certo doeaméto aeeufanïs,amp; idco r^aptisare aellc tot ecdeßas ipßas dominücam bic adbuc eßet^n carne,ÓCapoßolorvm dus ptædicatione acla bore ßindatas: quia uobislicet, aatnefeire Afroscollcgaimcliios malos ßm^uiucntcs,ß/ rhui facramenta traAantes,autetiam fdre,red tolcrare,ne pars Donati diuidatur,Jllis auté in orbe remotißlmo conßitutis,non licet nefdre quod uos de Afris ayt noßis,au^cditis,»^ äutaadißis,aut ßngitis:qa^ tantä eß peruerßtas ampleóii fuam iniquitatem,ö:^q^ßata àxufare feuej-itatemf At enim amp;nbsp;malos Chnßianos non licetperfcqui.ßßo non liceat,fcd nunquid hocpoteßatibus ad hoc ipfum ordinatis.fas eß ebijeereC An Apeßolum dclcbi mus^ Aut non babentcodices ueßri qu^ado ante ccmmcmoraui: Scduos,inquies,taz libqgcommunicate no debetis.Çuid ergof Vos Flauiano quondam uicariopartisueßras hominfquia legibus feruiens,nocetes quos inuenerat ocddebat,non communicaßis Sed à aobis, inquies, Romani principes aduerßjm nos prouocantur, Jmmo à uobis aduerfum • aoßpfos,qui eccleßam,cuiüs illißcut tanto antepr^diditim cß,iam mem.bra funt,Dc Cbn' enim dießam eßi Et adorabunt cum omnes reges ferr^,amp; prxdßonelaniareauß cßis, äi tebaptisarepertinacitcr audetis^ I\oßri autem adaerßis illidtasS^priuatas ueßrorum üiolentias, quas ÔLuos ibfqai taha non facitis,dolotis ÔCg^itis, à poteßatibus ordinatis tuidonem petunt, nofl qua uos perfequantur, fed qua fe defendant.SicutApoßolus Pau/ liis adaerfus Jadxos coniurantes ut cum nccarent, antcquàm eßet Remanum imperium Cbrißianum,cgitut ßbi tuitio etiam armatotum d^r^tur. Sed illiprincipes quahbet occa/ ßonecognofeentes ueßri fchifmatis ne fas, conßituunt adaerfus uos profaa iclidtudincac p'oteßate qaod aolunr. b^o enim frußra gladium portant,dei enim minißri lunt,uindices in iram in eos qui male agunt, Poßjj^mo etiam ßalii^i noßrorum nó chrißiana modéra/ done ißa faaant, d^licet ncbis: fed tarne no propter eos relinquimus catholica eccleßam, ßeam ante ultimum tempusuentilatidis palea puigare nonpcßumus,quando SC uospro pterOptatu,cam eum pellere nö audebatis,parte Donatinó reliqaißis, Atemqnarenos adiugiuobis uultis,ß fcelerati fumusC Quia uiuitis adhuc,SCcorrigipoteßisßnelitis.Cum enim nobis coniungiminfhoccßccclcßxdei,ba:rcditati Chrißi,caiuspc/feffio funt termi

Rcm.u ni tefræ,uos corrigimini at in radicc uiuatis.De ramis enim fraeßis ßcakApcßolasiPotes eßenim deus itcrum inferere illos.Vos ergo mutamini ex ea parte qua dißcntiebatis,quä/ uis lacramenta quæ habebatis,cum eadeßnt in omnibus,läneßa ßnt.Quapropter uos mit tari uolumas à peruerßtate,id eß ut denuo radicctur ueßra pra:cißo.. F4am facrameta quas non mutaßis,ßcat habetis,approbâturànobis,ncfortecum ueßra prauitatecorrigereuo fiimus,ilhs myßerrjs Cbrjßi,quie in ueßra prauitate deprauata nó fant,facrile^â faciamus /niùriam.Nee^ enim SC Saul deprauauerat undßone quam acceperat,cui uneßioitantß ho/ nórem rextDauidpius dei (ci aus exbibuit.Propterea ergo uos nó rebaptis:amus,qui radi/

• dem uobis reddere cupimus,fcrmä tarne pneeiß fatmenti ßnon mutata eß, appr^amuamp;, Çuæ tarnen qaaais integramullo modo eß ßne radice fruótuofa.Alia quxßio eß de perle dutionibus, quas uos dicitis pad in tanta mâfuctudine amp;nbsp;lehitatenoßrorü,cum uete lUidte aepriuadm ueßri fâciât grauioi^i alia de baptifmate,qd'nó qua^rimusubi ßt,fcdubipro/ ßfNa ubicuep eßipfum eß,fed no edâ ille qui hoc accipit ubicunm eß ipfe eß, Jtacp pdaa tarn bominuirr.pictatedeteßamurin Icbilmate, baptifmu uero äirißi ubiep ueneramurt cpiäßdeßrtores fecu imperatoris ßgna traducät,illis uel dänadonepunitis,uel indulgeda äyrrcdtis,falua ßgna rc9ipiütur,ß falua mäferunt. Et ß quid de bacre diligedus quaredum cß,alia cß:iatdixi,qaxßio.Hoc enim ebferuändü eßin bis rebus,qd‘ obleruateccleßa dct,

■' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^ædtur

-ocr page 483-

AVG. I^E DISSIDIO DOHATISTARVM, EPIST. CLXV 485

A Quäbritur aut utru «eftra,an noftra Gt eccléfia dei, Qdapropter illud quærêdu eft à capite, curlchifma feceritis, Sf no relcripferis,ego apud deu quantu credo facilem cauiàm habeo, quia uiro,que audiui excepto fchifmate bonu ÖL liberaliter inftrult;ftum,pacifi'cates litteras mifi.Tu uiacris quid illi refpondeas,auusnüclaudanda patientia,in fine uero tirneda len/ tcntia eft.Si autem relcriplcris ca cura qua tibi Icriptum uidcs,adcrit milcricordia dei,ut all quando error qunios dirimit,6C amore pacis Si ratione ueritatis ^tereat, Memento quod de Rogatenfibus non dixerim,(|ui uos Firmia®lt;ft appellate dicûtur,ficut nos Macarianos appelIatis.Nec^ de Rufîca^fî ^ilcopo ueftro,qui cû Firmo paólus perhibetur incoluriiita tem fuoriî, ci portæaperirentur,ôi in uaftationé darentur catholici,ôi alia innumerabilia,

•. Defit^ergo locis communibus exaggerate fadla hominum,uel audita ucl cognita.Vides cnim quæ de ueftris taceâ,ut de origine fchilmatis,ubi tota caufaeftsres agatur. Dominus

Auguftinus cum cæten's,per Generolum refpondet cinufdam Donariftæ presbyte/ » rihïteris,defchifinateDonatiftarum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EptftoJa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clxv

I L E c TI s s I M O Si honorab?li fratri Generofo,Fortunatus,Alipius,A,jgu/ ftinus in domino falutem. nbsp;nbsp;nbsp;Quoniam nobis notam eflè uoluifti epiftolam

quam ad te Donatiftarum presbyter dedit,quanquam earn tu quoque catho/ licus animo derilèris,ttmen utêi potius fi no defperate defî'pit cofulas, hæc ad •

Gdl.1

cum refeript^etimus perferas. 111e enim ordinê Chriftianitatis ciuitatis ueftræ tibi ut in/ finuaret iuflifte fibi angelum feribit, cum tu tenets Chriftianitatem, non ciuitatis tuæ tan/ turn, nec Africa: uel Afrorutt|ifed totius q|bis terræ, quæ annunciata eft Si annunciatur 0/ ' mnibus gentibus,Vnde illis parum eft quos præcifos efte non puddfc, nec fibi fubueniunt, ut cum poflunt redeant ad radicem, nifi etiam fecum alios præcidcre,8i ficut ligna arida in ignem deftinare conétur.Quaproptetfi tibi ipfc angelus aftitilfet,quem fibi ille propter te B âftitiflc,quantû arbitramur,aftuta nouitate côfingit,Si hæc ipfa tibi dixiflet,quæ ifte man/ dato illius tibi fe infinuare dicit, opotteret te apoftolicæ fententiæ memorem fieri qui ait: Licet fi nos aut angelus de cœlo uob% cuangeli2aucrjt,prætcr id quod cuâgelizauimusuo/ bis, anathema fît* Euâgelizatum eft enim tibi per uoeem ipfîus domigi lefu Chriftûquod omnibus gentibus annunciabitur Euâgelium cius,Si tune finis eritEuangelizatum tibi eft per prophcticas Si apoftolicas litteras,quod Abraæ didtæ funt promiflîôes Si femini eius quod eft Chriftùs,Gu èi diceret deustin lèmine tuo benedicétur omnes gétesHas ergo pro 'miffiones tenent£,fî tibi angelus de cœlo diceret,Dimitte Chriftianitate orbis terræ Si tenc parte Donati,cuius ordo tibi exponitur in epiftola cpilcopi tuæ ciuitatis,anathema eftéde beret,quia te à toto præddere,Si in parte cotrudere conaretur Si alienare à promiflîs dei.Si enim ordo epifcoporufî'bi fuccedentium confîderâdus eft,quanto certiûs ôiuerefalubriter ab ipfo Petro numeramus,cui totius ecclefîæ figura gérenti dominus ait:Super banc petrai ædificabo ccclefî'â mcâ. Si portæ inferoru no uincent cam. Petro enim fucceftit Linus,Lino nbsp;nbsp;totius

GdLf Gen.iamp;

Clemens,Qemêti Anacletus,Anacleto Euariftus,Euarifto Alexander,Alexandro Sixtus, ram ^crit.

Sixto ThelcfphoruSpThclcfphoro Iginu?Joino Aijicetus, Ariiceto Pius,Pio Sotcr,Sote/ ' ri EleutheriuSjEieutherio Viólor,Viólon 2^pherinus,2^epherino Calixtus,Gglixto Vr/ - banus, Vrbatio Pontianus,Pontiano Anthcrus, Anthero Fabianus, Fabiano Cornelius, Cornelio Lucius,Lucio Stephanus, Stephano Sixtus, Sixto Dionyfîus, Dionyfîo Felix, Felici Eutychianus,Eutychiano Gaius,Gaio Marcellinus,Marcellino Marcellus, MarceP lo Eufebius,Eufebio Melciacles,Melciadi Syluefter, Sylueftro Marcus, Marco Iulius,lu/ iio Libcrius,Libcrio Daniafus,Danialb Siricius,Siria'o AnaftaGus.ln hoc ordine fucceP Ponis nullus Donatifta epifcopus inuenitur.Sed ex tranfuerfo ex Africa ordinatum mile/ runt,qui paucis præfîdens Afris inürbe Roma Monteniium, uel Cugupitaru uocabulum propagauitjn ilium ante ordine cpifèoporu qui ducitur ab ipfo Peiro ufcß ad Anaftafiu, qui nunc eandé cathedram Pdei^etiamfi' quilquam traditorper illa tempora fubrepfiffet, nihil

-ocr page 484-

4M AVG« DB DISSIDJO quot;nbsp;DON ATI8TAR VM EP. CLXV

m'hil præiadicaret eccleßa: öi innocetibus Chriffc'anis:quibus dotninusfgt;iouides,ait dc præ/ if poßas malis,Quæ dicunt fadte,quæ autem faaunt faceie nolita dicunt cnfm ÔC non faciut,

Vt ceita fit fpes ßdelis,qux non in honiinc,fed in domino collocata, nunquam tcmpeftatc amp;crilegi {chiCmatis dißtpetanSicat: ifti dißipad fiint, qui Icgunt: in codicibus fän0iis,ccdcß/ asquibus apottoli icnpicrant,öi nuJlum in eis babent epifcopum. (^nid aute pcrucrßusX infànius,quam leéloribi^ eafdem epiftolas legennbus diccrc,Paxtecun*amp; ab carum cede darum pace fepararc,quibus ipCæepidol^lfriptærunt:' Tarnen neßbi ettam de Conflan/ tinenß,hoc eft ciuitatis ucRræ cpiïcoporum ordine blâdiatur,récita illigcda apud Numa/ cium Felicem Fiauiun^rocuratorem tunceiufdem ciuitatisu^ræ,DiodetJaife*oôlauo,6f Maximiano Ceptimo,Confulibusxi. kElunias,quibas liquidoc^niiititiraPaulumcpyfco/.0 pum tradidißcMt Siluanustunceius iubdiaconusfuerir, ßTcum illo tradiderit proKies im iiramenta dominica,etiam qux dihgenter fiierant oeculrata,ecmitu}atam^rgentcam*amp; lu/ ^nam argenteamdtaaceidiceret vilt;ß:orquidam: Mortuus fucras,ßnonillasinueniïîcs, ^^^^d^diffimum tra^orem pro magno comemorat in cpidola,qua Ktil^t à Secudo Tigißtano primx iedis cplcofgt;o epiicopum tuncordinatu, ^^ba eoram ltngua,ÖCcognoicatcrimina fua, nedclirans loquatur aliéna. Recita illi ctia ßaolaerit,ge{ta eccleßaflica eiufdem Secundi Tigißtani in domo Vrbani Donati habica, ‘iitnißt Donitum N^fcuIitanÜMarinum ab Äquis Ci biiit^is,Donatum Calamen{em,cum quibus confeißs traditoribus memoratum tradito^ ^m Silaanum cis ordinauitepifcopum.S.ccitaiIIigeaa apud Zenopbilum confuIariM ^^^yl^^dusquidä diaconus iratus Siluano,q^d ^b eo ßwriccxc0municatus,hxcomnia ludtcijs prodi(nt,quae eertis documetis amp;nbsp;reipoßonibus tedium, amp;nbsp;redtationegeilorum, 8C mutarum epiilolarum luce clarius conditerunt.Multa iunt alia quceilli recites^ßnon conte tioreagerc,fedprudenteraudire uolucrit: Preces Donatiftarumad Condantinum^utpro/ pter ipiam cauiam inter Ados epifcopos dirimedam indices ex Gallia cpilcopos mittetet, Litteras etiam eiu fdem irnperatoris,ubi epifcopos mißt ad urbem Romam. Gcda quom in urfae Roma,ubiab ^pidopis^quo^Üemiferat.caui^cognita atckdiicuda ed. Itemcp ali as itteras, ubi deciarat memoratus imperator eos apud Jfc de collegaru ßjoram iudicio, id ed epi{coporum,quos ad urbem Romam midrat,faide conqucdos:ubi etiam alios epifco pos uoluit apud Ärelamm indicate : ubi tdi Sc ab ipfbrum iudicio ad enndem impetato / remappellauerunt: ubipodremo caufam intet partes ipie cognouitiubi eos uebementidi/ ^cdetedatutinnocentiaCæcilianifuidèfnperatos.Quæduoluerit,audiet,ÔCtacebit,amp;dc/ inet inßd^ri ueritati: Quäquam nos non tarn de idis documentis pta:ß!mamus,quam de aiptutis f^(dis,ubi hæreditas Cbridi uß^ ad termines terrte promida in omnibus genti/ ^^^do febifmate dparatfiaétât ctimina in paleam mcdis dominica:,quæne çplle ed incp ad nnem permixta toleretur, donee ultimo iudicio tota area uentilctur, Vndc manitedu edida ctimina du ueta du falia non pertineread dumenta dominica, qu^ per totum agrum,id ed idum mundum udp in ßnem dculi oportet credere: Sicu^o falfus an gelus in huius ermre, dd dominus in ^uangelio^oquiturJdeocp in Cbtidianos innocetes, qui per toÿjm orbem mahs Chridianis tanep paleæiûx uelzizanijspermixti dint, multa

• ralfa ctimina amp;nbsp;uana iaétantibus bis midtis Donatidis merito deus teddidit,ut l^aximia nidas apud Cattbaginêdhiïmaticos diosPrimiani damnatores,extra Primianum baptd zatotes,pod Primianum rebaptizatores uniuetdh concilio iuo damnauerint: ut excotunj numero pod nd paruum tempus quofdam in bonoribus epidopatus fui, Felicianum Mm ßtanum amp;nbsp;Practextatum Aduritanum cogente Gptato Gildomano iudipeter cum omnd bus quos damnati extra baptizauetut. Quod ßab eis,quos ore proprio tan^ fceleratos X dcrilegos damnauerunt,di quos illis primis dhifmaticis,quos uiuos terra obruit,compara runt,non maculantur,fum eis rurfus in honore fuo receptis communicant,euioilent aliqurn dojCogitcntquanta e^citate,Si quâta indnia dicant,otD^pa terratumignotis Adorum.cti/ minibus

-ocr page 485-

EXHORT^TIO AD CONCORDIAM ECCLESIAE. EP. CLXVI 45S minibus efie macul«um,ói hxreditatê Chrtfti quæ promifla exhibita eft in omnibus gen/ tibus.pcccatis Afrorum per contagionem communicationis fuifle deletam, quando fe no/ luntdcletos óimaculatos uidcri dum eis communicant quorum crimina cognita iudica/ runt.Quaproptcr cu Paulus ap’oftolus iterum dicat, quia ipfè latanas transfigurât fe in an gelum lucisjunde non eflè mirum, ß miniftri eius transfigurant lè ficut miniftros iufticiæ, fi uere ifte aliquem angelum uidit erroris nuncium. Si. de unitate catholica Chriftianos f^a/ rare cupientem.ipfe paflus eft an’^elum fatanæfr«nsfîgurantem i^uelut angelum lucis. Si aut mentiti^ SC nihil tale ui^itjpfe eft minifter fatanæ, transfi'gurans fe uelut miniftru iu/ fticiæ.Et tatpen ifta omnia confiderans fi nimium peruerfus SC pertinax eflè nolucrit, pote/ rit ab ^ni uel aliéna uefcpropria lèduólione überarL Nos enim per occafionem tuam fi'/ nealig|uo;odio conuenimus, hoe circa eum feruâtes quod apoftolus dicit, Scruum autem domini litigate n»n oportetfed mitê efle ad omnes,docibilê,patientê,in modeftia corripi/ entê diuerfa fentientes,ne forte det illis deus pœnitentiam ad cognoicendamtieritatem, SC rcfipiicant de diaboli laqueis,capt{uati ab ipfo in ipfiusuolûtatc.Si ergo aliquid afpere di/ ximus,non ad amaritudinem diffenfionis, ftd^ correólionem dilcétioriis ualere cogno/ Icat.Incolumis uiuas in Chrifto dileôtiftîme‘0^ honorabilis frater. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Augufiinus DonatiftîR redargm't,Sif hortatur ad unttatem eccIefiæ.Non enim co uenire ut qui communiter agnfcfcerenttZhriftum ecclefiæ caput èfacris littcris, eccle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fîâ illius corpus ex tjfdem non agnoicerêt,quû pariter utrucp doceant. Ep.CLXV I.

Hvgvstinvs epifeopus catholicq^, donatiftis- Charitas Chrifti,cui o/ mnem hominem guantum a^ noftram pertinct uoluntatem lucrari uolumus» tacere nos non permittit.Si propterea nos odiftis, quia pacem uobis catholica rai^^fflJprædicamuSpNos domino feruimus diccnti,Beati pacific! quoniam ipfi fili] dei uocabuntur.Et in pfalmo fcriptupi eÇ,Cum his qui oderunt pacem eram pacificus,cum lo Ppi-»»? quebar eis debellabant me gratis. Propterea mandauerunt nobis quidâ pfesbyteri partis ueftræ dicentes.Recedite à plebibus noftris, fi non uultis ut interficiamus uos. Quanto iu/ ftius eis nos dicimus,immo uos nonirecedite,fcd accedite pacati ad plebes non noftfasjfed illius cuius omnes fumus: aut fi non uultis SC impacâfi eftis, uos potius rcccdite à plebibus pro quibus Chriftus fuum fanguinem fuditqüas ideo uultis ueftras Tacere ne Chrifti fint, quamuis eas fiib eius nomine poflîdere conemini:tan^ fi feruus furetur oues de grege do mini lùi.Ôi quæcunq; ex illis natæ fuerintcharatfterem domini fui eis infi'gat, ne furtû eius poflit agnoîd.Sicertim fecerut maiores ucftri,fcparauerunt ab ecclcfia Chrifti populos ha bentes baptifinum Chrifti,ôi quicunqj illis accreuerunt,baptifmo Chrifti eos rebaptisauc/ runt. Sed dominus SC fores punit fi non fe correxerint, SC oues ab errorc rcuocat ad grege, nec in eis fuum exterminât charaólerem.Dicitis nos traditorcs, Quod nec maiores ueftri in maiores noftros potuerunt.nec uos in nos probate ullo modo poteritis.Quid uobis uul tis faciamus, qui quâdo uobisdicimus utcaufam noftrâôi ueftram patienteraudiatis, no noftis nifi foperbire SCinfanireCNam utiq; oftenderemus uobis.quia potius illi traditores foerunt qui Cæcilianum SC Ibcios eius qtmfi traditionis crimine damnauerunt,ô{ dicitis,Re cedite à plebibus ueftris quas docetisut uobis credant SC Chrifto non credant. Vos enim éis dicitis.propter traditores, quos non oftendiris,rcmanfiffe eeelefiara Chrifti^n fola Afri ca partis Donati,quod non de lege,non de propheta,non de plalmo,non de apoftolo,n5 deeuangelio, fed de corde ueftro SC de parentum ueftrorum calumnqs recitatis. Chriftus aût dicit,Prædicare in nomine fuo pœnitentiam SC remiftîonem peccatorum per omnes gê tes incipientibus ab Hierufalem,Cui ecclefiæ ex ore Chrifti manifeftatæ, uos non commu/ nicatis,8i alios in ueftram perditionem trahentes, liberari non uultis. Si autem ideo uobis dilplicemus quia per imperatorum iuftîones ad unitatem cogimint,hôc uos fcciftis,qui ubi cunq? uellemus prædicare ueritatem.ut earn quiftç fccurus aüdire^ô: uôlens eligerct, nû^ permififtis per uiolentias SC teripres ueftros. Nolite fttidere,ôi perturbare animas ueftras, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S patienter

-ocr page 486-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINl EXHORTATIO

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;padentcrfißeripoteflconßderate qaolt;ïcïidiAas,Xrecoh'tcFaótadraimccïhoaatnae(lro/ q

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcdcoram qui daces eorum (emper faerant:,ói aidcbids qax cauCa aobis boe excita

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueriLVnde iniadeqaci iiiiiaüqata aobis omnia itta at iaberentar coégiilis.Nam utlonge

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptxtetita 8i multa non rcpctainus,Glteni rccentia faéia uéftra cogitatctMarcas presbyter

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carpa}ianenßsaneminecoalt;flas,propriauolantatecatholicasfa0tase[l,Qaareillatnae/

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftri peiTecati Cant ôi pene occidiiTent, niß dei manus per homines Caperaenientés aiolentias

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ih capdaitate retentas eü, nee libertad propriæ fortaiTe reilitatas efTct, niß iâ ^hè propter

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip fam caafam Procalianas ßbt exbibitionem uideret imminere. Marcianas Vrgcaßs ca/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tbolicam unftatem propria uolantate delegic Qaare fabdiaconam eias, cam ipf^gißet,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propèaf^ ad morte cæfam',clecici aeflri lapidibas obraerant,qaorum d^maspro fao ße/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tere eacrfe Ant.C^aid amplias dicamasCModo Pr^conem mißßis qai clamaret Sinitbqs

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qais Maximiniano commanicaaerit, incendetar domas eias: qai ante^ ipfe ad catholics

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conaerfas eßet S£ nondam de tranfmarit1tsr^eaßec,ad quid aliad presbytera Siniti mi/

fer^as,nißat nalli moleftus noßros uißtaree,öi: tn doino iaris fui poßtas. pacem catboli/ c»m aolentibas pra:dicaret,qaem aos inde cam graai iniari^roieeißis C Qaid aliad age/ bamas,qaando anas noßram calamenßs epifyjpas Pgßdias ibat ad fandam ßgalinen/ fem,nißatnoßriquamuispaaciqaiillicerant aißtarentar,SCaaditoaerbodeiaaanitate Chrißi qai aellent conuerterenturf Cut agabalanti aiam faamdatrona more inßdiati fant, 0^ qaia in eoram inßdias cadere non potait, earn aperta aiedentia in fando Liaetenßpenc aiaam cam domo qaè fagerat incenderant,niß^ertio fappoßtas ßammas coJoni eiufdem tàndi propterpericalam faæfalatisextingaerent. Et tarnen ca Crßpinus propter hoc fa/ lt;2um in proconfalari iadicio eonainceretar hæreticus, eÿafdem epißopi Poßdij intereeßa decemlibras aürinon eßexatßus.Cuius beneaolentiæ ôi maniaetadini ingratas,ad impe q ratores catholicos au fas cß appellare. Vn Je banc in aos iram dei de qua murmuratis,mat to importanias X aebementiasproaocauic,Videtisq/iia aos contrapacem Chrißiuiolen ter inlargitis^Xpatimtni non pro ipß*{ed pro iniqaitatibus aeßris.Qux eß ißa dementia at cam male aiaitisJStronam faißa facitis,Ô!. cam iare paniminfgloriam martyram reqai/ ratisCSi ergo aos priaata aeßra aadacia tam aioleter cogitis homines,aatire tn errorem, aat permanere in errore, qaantomagis nos debemas per ordinatißimas poteßates, quas deus fecundam faam prophetia (abdidit Chrißo,reßßere fiiroribas aeßris, ut mißrxani de aeßra dominatione Iiberatæ,eraant'’deaetaßißimaJalßtate, S^aßuefcatin aptißt ma uerttate» Nam qaos à nobis nolentes dicitis cogi, multi etiam fe cogi uolunt,qaod no/ bis antea ÔCpoßea conßtentar,at aelßceaadat oppreßones aeßras: amp;nbsp;tarnen quid eßme Jias» prolerre aeras imperatoram iaßiones pro anitate,an fàl/às indalgenttas pro per/ derßtate»qaod aos feeißis, X mendacio ueßro labito totam Äfricam impkßisJn quo fa/ (ßo nihil aliad oßendißis, nißpattem Donati ßmper de mendacio præJamenfem, omni

Ptä/iet ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ladtariÔCcircuferri, ßcatßriptu eß»Qai ßditin falßs, hicpaßicaentos,Sicat enim ue

tafaitißaiadalgentia»ßcaerafuntcrimina Cæcilianfôi traditio Felicis Äptungenßs pet • qaetn ordiifatas eß»ä^ qaieqaid aliad contra cath olicos dicere confaeßis» ut à pace eccleßa;

Chrißi infelicesfeparetisamp;^infeliciterfeparemini Denalla qaidem noshominis poteßate præfamimas» qaâais atic^ malto ßt boneßiaspræfamere de imperatoribas nbsp;pr^^ßtme/

te dedrcamcelîionibas»præfjmere de legibus qaàm præfamere de feditionibas.Sed memi xy. aimas/criptameße»Maledid:asSmnisquilpcmlaamponitinhomine. Vndeergopr^ famimas,ß aultis noßedllam cogitatc,deqaopropheta prxnunciauit dicens, Ädorabant i.impe/ eamomnesregesterræ,S^ omnesgentes feraient illi. Et ideohaceccleß^ poteßate utimar, : ftow quam ei dominus XprojpißtäC dedit, Imperatores enim ß in errore eßent»qaod abßt, pro etrore iuo contra aeritatem leg^ darent»per qaas iußi Xp^obarctur äi coronarentar, non faciendo

-ocr page 487-

AJD CONCORDIAM ECCLESIAE. EP» CLXVI. 487

A fadendo quod ilTi i«berêt,quia deus prohiberet. Sicut lufferat Nabuchodonofor, ut aurca ftatua adoraretunquod qui facere noluemnt.deo talia prohibcnti placuerunt.Quando au cangt;eï.f tem imperatorcs ueritatem tenent, pro ipfa ueritate contra errorem iubent,quod quifqs co tempferit.ipfe fibi iudicium acquirit. Nam inter homines pœnas luit,ôi apud deum fronte nó habebit qui hoc facerenoluit,quod ei p cor régis ipfa üeritas iuflit, Sicut ipfè Nabucho donofor poftea miraculo falutis trium puerorum commotus atœ mutatus.pro ueritate co tra errorem edictum propofuiulit quicuncç bj^lphemarent deum Sidrach,Mifach öi Ab/ denago,in^nteritum irent^ demus eorum in difpcrfïonem,Et non uultis ut tale aliquid co tra uos lisant imperatorcs Chriftiani, cum fciat à uöbis in eis quos rcbaptizatis Ghriftu

• exuf^ari.Si lufTiones re^m non pertinent ad prædicandam religionem amp;nbsp;facrilegia pro/ hibyid^ quare ad edidxim régis talia iubcntis etiam ipfi uos (ïgnatisCAn ignoratis uerba régis eflè.Rcgi Nabuchodonofor oftêdi iïgna óC oftenta,quæ feat mihi dominus deus ex/ cclfùsjplacuit mihi in confpcólu meo annunciate,quam magnum amp;nbsp;potensifît regnû eius, rcgnum fempiternum amp;nbsp;poteftas eius in fècula fecuIorumC An cum hoc audicritis,non re/ fpondetis, amen,ôi hoc diôlo clarà uocc alt;? e3Mtum regis uos in fanéfa fblennitate fî'gna/ tis.Sed modo quia nihil apud imperatorcs potcftis, nobis inde uultis facer? inuidi^m.Si autcm aliquid poflctis,quanta faceretis quando nihil poteftis Si non ceflâtisCScitote mi maiorcs ueftri caufam Cæciliani adiniperatoré Conftantinum detulerunt. Exigite hog à nobis, probemus uobis,amp; fi non probauerimus,facite de nobis quicquid potueritis. Sed quia Conftantinus non eft aufus de caufa epifcgpi indicate,earn difcutiendam atquc finie/ datli epifcopis delegauit. Qaod ôifaôli^ eft in utbc Roma præfidente Melciade epifcoz po illius ecclefiæ cum multis collcgis fuis^ui cum Cæcilianum intwcétem pronunciafTcnt, Si Donatum qui fchifma Catthagini fecerat,fententia percuflîflTent, itctum ueftri ad impez ratorem ucnerunt,de iudicio epljcoporum in quo uïóti fuerant murmurarunt. Çuomodo

B enim poteft malus litigator laudare indices, quibus iûdicantibuS uiôlus eftCltemm tarnen clcmcntiffimus imperator alios indices epifeopos dédit apud Arclatum galliæ ciuitatem* Si abipfis ueftri ad ipfum impera^ptem appcllarunt, donee etiam ipfè caufàm cogliofcez tet,Si Cæcilianum innocentem, illos calümniofos pronundaret. Ncc fie totiens uiôli quicz uerût,fcd de Felice Aptungitano per quem Cædlianus fueratorditfttus quotidianis interz pcHationibus ipfi imperatori tædium feccrunt, dicentes cum efle traditorem.Et ideo Cædz lianum epifeopum cftè non pofte q? à traditore fuerit ordinatus, donee Si ipfè Felix iùfz fu imperatoris caufa cognita ab Heliano proconfule innocens probaretur. Tune Conftan tinus prior contra partem Donati feueriflimam lege dedit.Hunc imitati filq eius tafia præz cepemnt. Quibus fuccedens lulianus defertor Chrifti Si inimicus, fupplicantibus ueftris Rogatiano Si Pontio, libertatem perditionis parti Donari permifit.Dcniqj tune reddidit bafîlïcas hæteticis,quando tcmpla dæmonfjs, eo modo putans Chriftianum nomen pofte petite de tcrris,fi' unitati ecclefiæ de qua lapfus fuerat inuideret. Si facrilegas diftcnfioncÆz betas eftc^crmitteret. Hæc état eius prædicanda iuftida, quam fùpplicantes Rogatianus Si Pontius laudauerunt, dicentes homimi apoftatæ,q, apud eumfola iufticia haberet locu. Huic fucccftit Iouinianus,qui quoniam cito mortuus eft,nihil de rebus talibus iuftît. Deinz de V alentinianus,legite quæ contra uos iuftèrit. Inde Gratianus ôi Theodoflùs,legite qui do uultis quæ de uobis conftitucrint. Quid ergo de filijs Theodofq miramini, quafi aliud in hac caufa fcqui debuerint,quàm Conftantini iudicium per tot Chriftianos imperatorcs firmiftîmecuftoditumç’ Ad Conftantinu autcmficutdiximus,fieuobis quandouultis G caufam ignoratis oftendemus,maiorcs ueftri caufam C^dliani ultro detulerût.Defunôùis eft Conftantinus, fèd iudicium Conftantini contra uos uiuit, quo ueftri caufam miferunu apud quem indices epifeopos rcprehêdemnt, ad quem â iudicibus epifcopis appellauerût, quem tædiofiftîme de Felice Aptungitano interpellauerut, à que^totiens conuiêfi ôi cofuG fedierutgt;ÔC à pernicie furorisôi^nimofîtatis fuæ nonrcceflerunt, eamc]^ uobis pofteris fuis

S X hæz

-ocr page 488-

4^« nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGySTI,NI„ EXHpRTATIO

hærcJitariam rdiqueiunc, ut tam impudenterde j'uflïom'bus Chrifti^Srum imperatoru faciatis inuidiam,cum Ci uobis Iiccret,non quidcm lam Conftanrinum Chriftianum, quia aeritad Caaic^contra nos mterpcUaretis,fêd apoftatam Iulianum ab infcris exritareris,qua/ il uero ß aliquid taie conringeret,eftet magnum malu niß uôbis. Quæcftem'nj peiormors animæquàm hbertas eiroris^Sed iam tollamas ida omnia de medio, amemus pace, qua omnisdoóias ÔC indoótus inteüigit præponendam eiCe diCcordia:, dilig^us amp;tencamus unitaté, Hoc iubent im^ratores^qaod iwbet Si Chniiusiquia cum bonum iubét,per illos non lubet niß Chridas.Et: nos eriam per apoftolum obfèq^r, ut idipCam dicamusomnes,

I. Côr.i. nbsp;nbsp;t’on ftnt in nobis CebiCmata, Nec^ dicamas,Ego qaidem Cui^PauIi, ego autftft Apollo,

ego uero Cephæ,ego autem ChridCièd ßmal omnes non ßmus/iiß ChnCtCquIa ri^d.iuigt; • .fas cil Chrißas. Nee Paulas ctacißxaspronqbis,qaätominasDonatus,necin ^mine Pauli baptizadfamas,qaatit:o minus in DonatCHoc dicunc ßi imperatcjj;es,quiäCtirißi/ ani catbolici iant,nonidoloram ferai ßcut aeiler Iulianus,Non hxretici,ßcut quidam fae/

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt,S^ eccleßam cacholicam perfecati funt^aando ueri Cbrittiani non pro bxrecico erro^

te pœnas luftiftimas ßcut uos, fed pro catmid ueritate pafCiones glorioßfCtmas pertule? .runtfÄctendfte quam manifediifima ueritate per cor regis qaod in manu dei e{i,ipfe deus ^d^erit in iCta ipfa /egequam contra uos prolatam dicitis, Efl autem ß intej/igaris prolata gpro uobis.Attendice quid habeant aerbaprindpis: Natÿ ß in eis qui primo initiati funtid dreo religio baptifmatis iudicatar infirma, q? bi à qaibus aedpitur peccatores putentur/o/ tiens renoaari necefCe erit traditam facranjentam, quoriens indignas faerit inuentus colla/ tibapcifmatis admini{lrator,x ßdes noftra non ex noftræ uo/untatis arbitcio,necpex diui ni manerisgratia,fed (ÿc merids facerdotifm SS clS-icorum qaälitate pendebit, Faciantmil/ te concilia epiicopi ueftri, buicaniïèntentix reipondeant. Si ad qaoei uolaerids cóièndmus tiobis.Videceenim quam peruerièôS impie dicaf,qaod dicere foletis, quia ß bonusßtho/ tnoapfe fanötißcat eum.quem baprizauß aatem malus ßt’SC nefeiat ille qui bapdsatar, tue q deus iànStiffcat.Hoc ß actum eft,optareergo debent homines ata malis ignoratisbapti/ 2entur,potius quam à noris bonis, utmagis àdeo quàfiiab bomine poffint fanMcari, Sed abßt à nobis iila dementia^ (paars'ergo no ueranfdieimus Si reóte iapimas: quia fem per dei eCl ilia gratia X dei /acramentum, hominis aatem iblum minHieriam, qui ßbonus eil,adherer deo SS operatar cam deo, ß aatem malas eil, operatar per ilium deas uißbi/ tem iacramenti ibrmam, ipie aatem donat inaißbilem gratiam. Hoc iapiamas omnes, ÔS non ßnt in nobis fchifmata, Concordate nobUcam fratres, diligimas uos,hoc aobis aoia/ ^uod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod SS nobis,Si propterea nos grauias odißis,qaia errate uos SS petite non permit/

timas,hoc deo didte,qaem timemasminantem mails pailoribus SS dicentem, Qaod erra/ aerat non reuocaßis,SSquod perierat non inqaißilis,Hoc aobis per nos deas ipiefadt,ßae oblecrandoißae minando,ßae eorripiendo,ßaedamnis, ßae laboribus, ßae per faas occub ta% admonittones ael aißtatioes, ßaeperpoteßatam temporaliam leges, Jntelligite quid uobiicam agatar,pente uos non aaltdeus in ikcrilega diicordia alienatos à m^tre ueßta cacboIica,NibiI in nos aliquando probare potaiiUs, aeilri epiicopi conuenti à nobis,nun/ quam nobiicam pacißce conferre uolaerunt, qaaß fagientes cam peccatoribas loqui, Quis ierat iilam ifiperbiam, qaaß Paulas apoHolas non contuleritcam peccatonbas SS cu nah defacrilegis^Legite adias apoiloIoru,SSaidete,Qaaß ipfe dominus no cum ladæis a qui/ bas cracißxas eil, fermonesdelegebabaçrit,eiscp congruenter reiponderit, Poßremo dia bolas eßprimus omnium peccatorum, qui conaerti ad iußieiam nanquam poteritiSC ta/ men necipfe dominus de lege deefignatus eß eirefpondere, at intelligatis ißos ideo nobiß cam nolle conferre,quia caafam iàam perditam notant. Nos ignoramus quid adaerfus i/ pibs homines iaSiantqaicaianioßsdiifenßonibasgaudent, In fctiptarisdidicimas Chri/ ßum, in icripturis didicimas eccleßam. Has fcriptaras commaniter babemas, qaare no in cis Ä Chrißum SC ecdeßam edmanitex reanemus f Nos ubi agnouimas eum de quo didt

apoßulus.

-ocr page 489-

AD CONGORDIaA ecclesiae. EP. CLXVI, 485 apoftolus,Abrafia^diélæ funt promiflïon«s amp;nbsp;(emini ciiis, Non di'dt, fèminïbus tan^ in multisjfèd tan^ in uno,amp; (cminc tuo quod eft Chriftus: ibi aonouimus ccdefîâ de qua dicit deus ad Abraha,In femme tuo benedicentur omncs gentes. v bi agnouimus Chriftu in pfaimo de eo prophetantêjDominus dixit ad mc,filius meus es tu egohodie genui te: ibi agnouimus ecdefïam in eo quod fèquitur, Poftula à me ÓL dabo tibi gentes hæreditatê tuâ amp;nbsp;poffeflîon?tuâ termines terræ.Vbi agnouimus Chriftum in eo quod feriptum eft, Deusdcorûdominus locutus cfttibi agnouiniuiôi cedefiâin co^uod fequitur. Et uocauit terra à folis ortu ufe^ ad occaft^.Vbi agnouimus Chriftum in co quod feriptû eft,Et ipfe tan^ fpenffus procédés d^alamo fùo,exultauit ut gigas ad currenda uiâdbi agnouimus pftî,ts • fccdef^^min co quod paujo fuperius dicif,In omnê terraexiuit fonuscorû, ÔC in finesorbis terræ uerba eorû,In foie pofuit tabemaculum fuû. Ipfa eft ccclefîa in foie pofita, hoc eft in mamfeffatioe oginibus nota uf^ ad termines tcfræ. Vbi agnouimus Chriftu in co quod feriptu eft,Foderunt manus mcas ôipedes mcos,dinumcraucrunt omnia oflta mea,Ipfi uc ro confîderauerunt Si afpexcrunt mc,amp; diuifèrut fîbi ueftimenta mca. Si fuper ucftimentû meu miferunt fbrtemabi agnouimus Si ecdtfiJih eo quod paulo poft in pfalmo ipfo dici/ tur,Comemorabuntur Si conuertentur ad domina uniuerfæ fines terræ. Et adoraburtin co fpcélu cius uniuerfæpatriægentiû, Quoniâ domini cftrcgnû Si ipfe dominabitur gentiu* Vbi agnouimus Chriftu in eo qupd feriptu eft, Exaltare fuper cœlos deusubi agnouimuS^P/.iolt;ÿ, amp;nbsp;cccicfîam in eo quod fequitur,Et fuper omnem terram gloria tua. Vbi agnouimus Chri ftu in eo quod feriptû eft, Deus indicium tuû ï^i da, iufticiâ tuâ filio regis: ibi agnoui/ pftLyi mus Si ecclefiâ in co quod pf^mo ipfo dicitur,Etdominabitur à mari ufqj ad marc,ô6 afin mine ufiç ad terminos orbis terrarû.Co illo procident A thiope%ôi inimici cius terra lin/ gent,Regcs tharfis Si infulæ muncra offerent,reges arabu Si faba dona adducêt.Et adora/ bunt eu omnes reges terræ,omnes gentes feruient illi. Vbi agnouimus Chriftu in eo quod

B feriptû eft, lapidé de monte fine manibus præcifum fregifle omnia régna tcrrarû,utich ilia quædeculturisdæmonû præfumebâuibi agnouimusSieeelefiâineoquod diélû eft,tapi/ dé ipfum creuifte, ôi faélû monté n^gnû Si repuliffe omnê terra. Vbi agnouimus Chriftu in CO quod feriptum eft, Præualebit dominus adueîfùs eos »Si exterminabit omnes deos gentiû terræ: ibi agnouimus Si ecclefiâ in eo quod illic ftquifquot;, Et adoPabût in eôfpcélü cius unufquifqj de loco fuo omnes infulæ gentiû, Vbi agnouimus Chriftu in eo quod feriptû eft,Deus ab Africo ueniet Si fanêlus de mote umbrofo,operiet cœlos uirtus cius: ibi agno Aiac.f üimus ecclefiâ in eo quod icquitur, Et laudis eius plena eft terra. Ab Africo enim pofîta eft Hicrufalé,Sicutlcgitur in libro Icfu Naue, unde nomen Chrifti diffufura eft:Ôi ibi eft mos lopc ig; umbrofus,mons oliucti,unde afcédit in cœlum ut coo^erirct cœlos uirtus eius,ôi impleretur ccclefia per omnê terrâ laudis eius. Vbi agnouimus Chriftû in eo quod feriptû eft,Sicut oz uis ad immolandû duêlus eft, Si ficut agnus corâ tondêtc fe fuit fine uoce,fic no aperuit os fuû,ôicæteraquæ illic de eius paflîonedicunt'’: ibi agnouimus S^ccclefiam ineo quod ilüc dicitur,Læjare fterilis quæ no paris,crûpe Si exclama quæ no parturis,quoniâ multi filtj de fertæ magis eius quæ habet uirû.Dixit enim dominus,Dilatalocûrabernaculituiôiau/ las tuas cófige,nó eft qd* parcas:porrige logos funiTulos,ôi palos ualidos côfirma,etiâ atq; etiâ in dexterâ atep finiftrâ extêdc.Scmê enim tuû hæreditabit gétcs,6i ciuitaté^ quæ defer tæ étant inhabitabis. Non eft quod mctuas,præualcbis enim nec crubefeas quod deteftaz bilis fueris.Confufionem enim in perpetuû obliuifeeris, ignominiæ uiduitatis tuæ non eris memor,quoniâego fum dominus q feci te,dominus nomen ci.Et qui eruit te,ipfe deus Ifra cl uniuerfæ terræ uocabitur.Non nouimus quid de tradifcribus dicatis, quos nun^ couin cerc,nun^ oftcnderc potuiftis: no dico quia ucftripotius in tali criminc deteêli Si confeflî manifcftantunquid ad nos pertinet de farcinis alicnis, nifi ut quos poftumus corrigamus uel correptioc uel quacuncß difeiplina in fpiritu mâfuetudinis ôè dil^entia charitatisCQuos aût corrigere non ualemus, etiam fi neceftîtas cogit pro falute cæterorum ut dei facramêta

S } no/

-ocr page 490-

490 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AV GVS tin V y FESTO

nobifcu com«nicêt,pcccatis tame coru. no cómi*nicemus, quod nó fit rnjpt^fentiendo 5£ fa q uêdo.Sic cnim cos in ifto mudo in qao ecclefia catholica per o nines gêtes diffundit'’, quem agrum (ùû dominusdicit, tan^ zizania inter triticû,uel in hac unitatis area tan^ palea p mixta frumetOjUel intra rctia uerbi Si iacrameti tacp malospifces cu bonis indufos ufiç ad tepus meffis aut uetiiationis aut litoris toleramus,ne ,ppter illos eradicemus Si triticu, aut grana nuda ante tepus de area feparata,non in horreu mittéda purgenAs, fed uolatilibus tolligeda proqciamus, att diruptis g ichifmata retibiis,da quafi malos pifees cauemus, in mare pernicioiæ libertatis exeamus. Propter hoc enim his atep alfis fimilitudinibus domi/ nusferuorufuorûtolerantiâcofîrmauitmedûfeboniputantrfRlorû permixriÜae culpari, perhumanasSitemerariasdiflenfionesautparuulosperdantaytparuulipereantQuod » ufq; adeo cœleftis ma^fter cauendu præmonuit,ut etiâ de præpofitis malis plebe {?mrâ fa cerec,ne propter illos doélrifïæ falutaris cathedra defereref’, in qua coguti^r etiâ nîjîi Bona dicere.Neq^ «nim fua font quæ dicunt fed dei, qui in cathedra unitatis dodriinâ pofoitüc/ ritatis.Proinde ille uerax Si ipfe ueritas de præpofitis foa mala faciétibus,6i dei bona dicéti

15 jjyg ait,Quæ dicunt facite,quæ aut faciuntÏRcdte noIite,Dicût cnim Si no faciunt.No utiq; diceftt,Qua^fociunt,facerenolite, nifî manifeftaflCet mala quæ fadunt. Non ergo propter at pereamus malos in mala diflènfióe t pergamus,quamuis ueftros maiores nó execratores malorum, ^ed accufatores innocentium fuiflê,fi uelitis poflïmus of^ndere.Sed quicunep illi Si qualcs cûlt;ç foerint,portant farcinas foas.Ecœ feripturæ communes,ecce ubi nouimus Chriftum-ecce ubi nouimus ecclefiam.Si Chriftum igfum tenetis, ipfam ecclefiam quare non tenetisC Si in ipfum Chriftum quern legitis Si non uidetis, tarnen propter ueritatem lcripturarun ï creditis,quare ecclefi'aninegatis,quam Si legitis S^uidetisî^Hæc uobis dicendo Si ad hoc bo num pads Si unitatis Si charitatis compelledo,inimid uobis faóti fomus,8i mandatis quia occidetis nos qui ueritatem uobis didmus. Si in errore uos pcrire quantum poftumus non permittimus. Vindicet nos deus de uobis,ut ipfom efrorem ueftru in uobis oeddat. Si no/ bilcum de ueritate gaudeatis.

Aug.Fefto, doeês rede legibus fanart Doftatiftag,0i indicansinregioncHippo/ nêfi nondS eos Feilt Ittteris corredos,ied adhuc tntoftrabiliter graflari,EpfCLX V11»

o MIN (5 diledtiffimo Sihonorabili ac foicipiendo filio Fefto, Auguftinus in domino folutem. Si pro errore homines Si damnabili diftenfi'one Si coui/ óta modis omnibus falfitate tanta præfomunt, ut eorum falutera requirêti caz __tholicæ ecclefiæ tam audaéter infidiari minari cp non ceflènt, quanto magis æ/ quû eft,Si oportet eos qui pacis Si unitatis Chriftianæ aflerunt ueritatê,omnibus ctiam dif fîmulantibus Si cohibêtibus manifeftam,fatagere inftanter atq^ impigre,non folu pro eoz rum munimine qui iâ catholici font,uerû etiam pro eoru correôtione qui nondû fontç’ Nâ fi pertinada infuperabilcs uires habere conatur, quantas decet habere conftantiâ,quæ in co tfono quod perlèuerâter atc]^ infatigabiliter agit,Si deo placere ie nouit. Si proculdubio no poteft hominibus prudétibus diipncereCQuid aût infelidus atlt;^ peruerfius ficut donatiftæ fadut,qui le perfequutionê perpeti gloriant'’,^ ds coertione iniquitatis foæ no folû nefeire côfondi.fed etiâ uelle laudari, ignorâtes* cæcitate mirabili uel animofitate dânabili, feu (cire diflîmulanftsq, martyres ucrosnon faciat pœna (èd cauiaÆt hoc quidê aduerfos eos dice rem,quos fola caligo hæretici erroris inuolueret, pro quo lacrilegio pœnasdigniflîmasluez rcnt,nec tarnen ulla quen^ uiolenta inlàhia lædere auderét. Aduerfos autem iftos quid diz câ,quorum tampemicioia peruerfitas,uel damnoru terrore coercctur, uel docetur exilio,cp ubitj^ diffuia fit ecclefia,ficut fotufe prædiëta eft,quâ malunt oppugnare agnoiccreCEt fi ea quæ per mifericordiflîmam diieiplinam patiûtur,côparentur cis fàôlis quæ furiofa terne ritate cômittunt,quis non uideat qui magis perlècutores uocâdi funt^Quan^ filfi mali eo tantu quod perdite uiuant,etiâ fi nullas uiolenter inférât manus,parentu pietatê orauius g (èquuntur,^ eu illos pater aut maten quanto amplius diligut tanto amplius ad bonânit^ fine

-ocr page 491-

DEEDON AT ISTIS VI C O H E R C E N O I S. ÉP^ClxVIK 4^1 fine ulla diflînlutatwné copellunt.Extant publicoru monimentoru fîrmîflîma docurhentai quæ potes legere fi uolaeris,inimo peto S£ hortor utlegas, gbus probat: q, mâiores eoru g primt fe ab ecclefîæ pace diuiferût,ultrô per Ànulmû tûc proconfulê apud Conftantinû itn peratorê aceufare aufî font Caîiltanô. In qüo uticg iudicio fî uiciflcnt,quid erat Cæcilîanus ab imperatore paflurusinifi quod in iftos poftca cp uidti font pronundauitC Sed uidelicet fi cis aceufantibu^atq; foperantibus Cæcilîanus eiusi^ colîcgæ pellerentur fodibus quas te/ nebât.uel etiam in foa cofpiratidhe durantes g^awius punirétur, Âelt;^ enim poterat uidtos K refîftentes regia cenfora cont^erc, tune ifti prouifîonê foam K pto cedefia follicitâ cura prædicanri5 taudibus uétil2rent.Nuc aut quia ipfi foperati font, qa ea qui intédebant pro • bare minime potuerut,fi quid foa iniquitate patiûmr perfecutionê uôcat, hec tantu foro/ rêpemitu minime reprimunt,ueiûctiâ honoré martyru quærunttquafi uero Chriftianica iholî^TiîôpeîSVctfes aduerfos eorû pertinaciffimâ iniquitate aliud fcquan£ nbsp;nbsp;Conftantint

îudiciû apud que ultrô Cæciliani accuiàtores foerût,cuius autoritaté omnibuÄranfmarinis epifeopis prætulerût,ut no ad illos,fed ad illu ecdefiæ caufam dcferrét,ut ab eo datu in urbe Roma epifcopale iudiciu,in quo priraû uióS fuîït,rurfos apud illu accufarêt,ut ab altero a? pud Arelatû dato epiicopali iudicio ad illu appellarent,apud que tamé nouiffime fufHratî in foa peruerfîtate permanfeyit. Puto q, ipfe diabolus,fî autoritaté iudîcis que ultrô ele^z rat totiés uinceretur,nô effet ta itqpudês « in ea cauf^erfîfteret.Sed hæc humana iudicia® deputêtur,ÔC circuuenire ac falli uel etiâ corrûpi potuifle dicâtur. Cur ergo adhuc aceufatur Chriftianus orbis terrarffôi nefeio quibus tradijpru criminibus infamaÊ’,qu{ utiqj ncc poz tuitneedebuitnifî eleôlisiudj^ibüs potius uiélislitigatoribuscredere^Habêt apud deiï illi indices caufam foam fiue bona fîue m^â,quid fecit ecclefia toto orbe diffufâ,quæ no oh aliud ab iftis rebaptisanda cêfetur,nifî quia in ea caufa in qua quid ueri effet iudicare noti potuitæis potius qui iudicare powetût eis qui nec foperati cefferut crêdefidu pUtauitCO B magnu crimêomniû gentiû quas in lêmine Abrahæ bencdicédas promifît dcusiôi fîcut mifît exhibuit,qUæ eu utta üoee dixerint,quare nos uultis rebaptisare, Refpondef^ eis,quia nefeitis q foerint in Africa fanélorûqpdicû traditores,ô: in eo qdquot; nefeiebatis iudicibus maz gis aceufatoribus credere uoluiftis.Si crime alienuno gràuat qué^,quid pertinet ad or/ bé terraru quod in Africa quifeç cômifîtÇ’Si crime incognitû no grauÆ quen^,unde potuifc orbis terraru cognofccre,uel crime iudicû uel rcorû,iudicate qui cor habetis.Hæc eft hærctiz ea iufticia,ut quia orbis terraru non dânat crime incognitû, pars Donati dânet otbê terra/ rû inauditû,Sed fane fofficit orbi terraru tcnerc promiffiones dei, ôî in fe uldere complerij qd* prophetæ tanto ante præcinuerunt, in eifdé feripturis agnofeère ecdefîâ, ubi Ôt rex eiüs Chriftus agnofeitur.Vbi enim de Chrifto talia prædidfa font, qualia compléta in euangez lio legimus.illic prædiéla font de ecclefîa qualia compleri toto orbe iam cernimus.Nifî for? te quen^ prudentiû permouebit,quod de baptifmo folcnt dicere.T une effe ucrum baptifz mum Chrifti,cum ab homine iufto datur,cum ÔC hinc teneat orbis terrarum cuidentiflimä Sieuâgelic^m ueritatem,ubi loannes ait, Qui me mifît baptisare in aqua,ipfe mihi dixit, Îo4tt3 Super quem uideris fpiritum defeendetem quafî columbam ôi manentem fuper eum, ipfe eft qui oaptizat in fpiritufanôbo. Vnde fecura ecclefia fpeth non poUit in homine ne inci* dat in illam fententiâ in qua feriptû eft,Maledi(ftus omnis qui fpê foam ponit in homine, fed fpé foâ ponit in Chrifto,Qui fie accepit forma ferui, ut no amitteret forma dei De quo diélû eft,Ipfc eft qui baptisat.Proinde homo quilibet minifter baptifmi eius,qualêcunc^ fateinâ portet,non ifte fed fuper que colûba defeendit, ipfe eft qui baptiSat» lllos aüt uana fentiëtes,tâta abfurditas fequi^,ut quô ab ea fugiât non Aucniât.Cû cm fatcant^ ratû ôC ue ru effe baptifmû,quâdo baptixat apud eos alîqs criminofus cuius crimina latent, dicimus cis,qs tue bapti2at,nec habet qd refp6deât,nifi deus. Neq; eih pofsût dicere q? homo adul ter qué^ lànélificeùQuibus refpôdemus,fi ergo cûbaptisat hom^ iuftus manifeftus, ipfe (atiôtificat,cu aût baptisât homo iniquus occultas,tûc non ipfe fed deus fan(ftificat,optare

S 4 dez

-ocr page 492-

AVGVSTINVS ^EVSBBIO,

debent qui baptisantur ab occukis tnalis homiaibas podus bapazari^p/fiam a nianifcflis c bonis.Multo enim eos melius deus quàm qailibet homo I'uftus fanóiidcaL Quodhabfur dam eil, ut quifcp bapdzandas optec ab occu/to adalcero podas bapdzad,quàm à rnani/ feflo caftopteftat adcp ut quilibet minifltoru hominum accfiiTedcddeo ratus ht bapdfmas, qaia Caper que deicendedc coIumba ipCe bapdzat,Ec tarnen cum fam perCpicaa uericas au/ res ôJ corda hominum fcnat, tanta quofdam mafæ confiietudinis uorag^ Cubmcrßc, ut o/ tnnibas aucoritadbas r^onibascp reß{l^e,qaam confènft're mahnt, Reßflut autcm duo/ bas modis,aut Cæaiendo aut pigreCcendo, d^uid igitur hic faciat ecdeßa: medicina falutcm omnium materna chantatecoquirens,tanquam interphrenetffbsôC lethargic^KfluansC' ISIanqaidcontcmnere,nanqaiddcßflereacldebetaelpoteflCbïneceiïeeflmolc/ • fla,qaia neutn's cfl inimica, Nam amp;phreneticinoluntligari, Si. lethargici nolunte^itari, Sedperßaerat diligentia charitatis,phreneticam cafligare, lethargicam Qifi^fn^at^rSfnbos amare.Amb# offenduntur,Ced ambo dtligantan ambo moleflati,quamdiu a:gd Cant indi gnaatar,Ced ambo ïânati^ratuIantur.Deniquenon ßcat patant S^ßcat iaûât tales eos fu/ icepimus quales faerant,f^ omni'no matffKtstquia efCe catholici non incipiunt niß bxreti/ cf eßk de{lit(9int,Neq^ enim Cacrameta eorum nobis inimica Cunt,qaa: cum illisnobis Cant cqfnmunia,qaia non bamana CantCed diuina. Proprias eoram error auCerendas eftquem ^maleimbiberant,non Cacramentaqaædmiliteracceperqnt,qaxadpœnam Caam portant Ähabcnt,quanto indignias babent,ß:d tarnen babent.Srrore itacp dereIi(flo,Ceparationis praaitatecorre(fla,ab bxreßadecdeßxpacem tranCeunt,quam non babebant,ßne qua ib lis pernicioCam faerat quod babebant. Scd cam tranCeant ßfCti CancNon efl hoc iam no/ flram Ced deiiadician^ Et tarnen quidam cam fótiputaren(ur,qaoniam iußtonis ad nos terrore tranßerant,tales poflcrius in nonallis tentationibus inaend Cant,at qaibuCdam ue teribas catbolicis prxCerrentur, Nurn ergo nibil agitur cum inflanter agitur Neqae enim Colis bumanis terronbusmaras duræ conCuetudinis ^xpägnatar,Ced edam diainis autod/ tatibas atq^ rationibus ßdes ÖLintelligetia metis inüruitacÇuxcam itaßnt,noaeric bcni gnitas tua domines acflros qui in r^iSe Hipponêjî Cofit, adbuc efCe Donad{las,nec apud eos qaicqaam ualaiße tuas htteras.f^raatcm non uaTucrint,n6 opus efl fcdbere, Scd mit te aliqaem tuoru,ael domeflicorum, ael amicoram cuias boc ßdei poflis iniungcre, qai na ad ea loca, Ced ad nos primitus aeniat ilhs omnino nefcientibas, ÖL nobifcam primitas co/ cilio pertratflato, quod agenda domino adiuaâte uifum fùerit agat, Neqae enim tantum pro eis agimus cum boc agimus,Ced edam pro noflris tarn Cad:is catbolicis, qaibus illoru aicinitas ßc inCefla efl,ut contemni à nobis nullo modo pofCic,Et hoc qaidem breaiter Ced/ bete poteram, fed aolui tebabere aliquid literaru noflrarum,qao rationem cane mea::non fblam ipfe cognofceres,fcd ettam caitunq^ diffuadentine tuoru corredlioni operam tnflan ter impendas,nobiscp detrahenti quod talia aelimas,habeas quod relpodeas.Qnod ß Ca/ ^erßao Ceci quod iam ifta ael didiceras,uel ipfe cogitaaeras,aat onerofus Cai quod cufis pu blicis tarn occapato prolixam cpiflolam ingefJi,peco desaenia,dam tarnen qa^dCaggeßi

rogaai non fpernas,Sic te tueatur miCericordi^eh

ÄugußinasEuCebio narrat tmmaneCaölSiuuenis, qui matrem cædere iblitas,demâ ÖL mâlrtê minatus,tranß)C ad Donatißas, ÖL ab Ulis iterato baptizatus eß, Rogatut caaCa presbyteri cuiuCda,placide tradietur apud graues uiros, Epiß. CLXVIII

OMINO meritoep faßipiendo eximio atep bonorabili fratd Eufebio,Aaguß// nas. Seit deus cuf maniCefla Cunt arcana cordis humanCquantam paecailigo Chriflianam,tantu mémoucri fàerilegis eoru Cadlis,qui in eias difCenßone indi

Nutteexurtitt gneate^ impieperCeaerät, eamc^motu animimeießlepacißeü,neep meidagereatadcon tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munionecatholieaquifq cogatur inuitas,fed at omnibus errâtibus aperta aeritas declareif,

Äper noflru minifleriu deo iuaäte manifeClata Ce amplcólendam atep CediandâCaris ipCa perCaadeat.Qaid enim exeerabilias qasCo te,utalia taceä,^ idqaodnucaeciditC'Corripi^


-ocr page 493-

DE PAl^RICïD A A D O N 1TI S. R E B A P TIZ A T O^Te» CLXVIII» 495 ab epifèopo fuo iuutnis,crebris cædi'bus irions infànus,amp; impias mahus nec illis diebus eu etiam (èucritas legum fceleratiflïmis parcit, à uifeeribus unde natus eft reuocans. Mi'natur cidem matrifein partem Donati translaturum,ôi earn quam incredibili furore folctcæde/ te perempturum. Minatur ei,tfanßt ad partem Donati^rebaptisatur furens,ÔC in materna fanguinem fremens albis ueftibus candidatur.Conftituitur intra cancellos eminens atq; co fpicüuSjamp;omniu^gementium oculis matricidrj meditator tanen renouatus opponitur. Hæccine tandem tibi placent uir^rauiflimeC I^equa^ hoc de te aediderim.Noui confide rationem tuam. Cæditur matet^arnalis in membris quibus genuit Si nutriuit ingratu, pro hibet hælt;MJ:lefîa mater ipiritalis, cæditur ipfa in facramétis quibus genuit Si nutriuit in

• gratu^onne tibi uidetutdixiiTe parricidaliter frendens, quid faciam ecclefiæ quæ me pro hibetjædere matrem meam C Inueni quid faciam. Iniurijs quibus poteft etiam ipfa feria/ tur,fîa€«Âhé^iquî3 unde mébraeiusdoleât, Vadam mihi ad eos qui nouerutexufflare gratiâ in qua ibi natus fum,deftruere formam quâ in utero eius accepi.Amb5fe matres me asfaaiis crudatibus torqueâ, quæmepofterio^epcritefferatprior.Ad huius dolore fpiri taliter moriar,ad illius cædem carnaliter uiu^.C^id àliud expeôlamus uir honorabilis Eu^ febi,nifi ut in miferâ mulierê fèneôtute decrepitâ, uiduitate deftitutâ.à cuius cædibus ca/ tholica prohibebatur,iam dofiatifta fècurus armeturîTQuid cnim aliud furibûdo corde Ä5 cepitcû diceret matri, Transferaniime in pattern Donati, Si bibam fanguinem tuûÆccc iâ • confeientia cruentus,uefte dealbatus perneit partem pollicitationis fuæ,Reftat pars altera ut matris fanguinem bibatSi ergo placet ifta,urgeatur à clcricis SC fanôlifi'catoribus fuis,ut intra oótauas totum quod uc|pic exoluat^otens eft quidem dextera domini quæ furore illius â mifèra uidua Si defolata compefea* Si eum quibus modis n»uit à tam fcelerata diz fpofi'tionedeterreatVeruntamen egotanto animi dolore percufrus,quid facerem nifi faite loquererCAn uero ifta illi faciunt mihi dicitur taceC Auertat à me deus hanc amêtiam.Et

B cum ipfe mihi imperet per apoftolû fuum,ô£ dicat,ab epifeopo refelli oporterc docêtes quæ no oportet,ego iltorum indignationibus territus tacearnîquot; Quod enim publias geftis hærc re uolui ta facrilegu nefas,ad hoc uti^ uolui,neme quifq;, maxime in alqs ciuitatibus ubt oportunû fuerit,ifta deplorantem fingere aliquid arbîtretunquando etiâ apud ipfum Hip -ponem iam dicitur, no hoc ProculianûmandafTe, quod publicu renunciauit officiu. Quid aut modeftius agere poffumus, ut tam grauem caufam per te tarnen agâ uirû Si clarifTiz ma dignitate præditum,ô^ confiderantiffima uoluntate tranquilluf Peto igitur ficut iâ peti ui per Fratres noftros bonos atc^ honeftos uiros, quos ad tuam eximietatem miß,ut quæte re digneris:utrum Proculiani presbyter Vidor non hoc ab epifeopo fuo mandata accepez rit,quod officio publico renunciauit: an forte cum amp;nbsp;ipfe Vidor aliud dixerit,faifum illi a/ pud ada profecuti fint,cum fint cómunionis eiufdemÇ'Aut fi' cofentit ut ipfam totam quæ ftionem diffenfionis noftræ placide pertrademus, ut error qui iam manifeftus eft,manifcz ftius innotefcatjibenter ampledor.Audiui enim quod dixerit.ut fine tumultu popular! a^z fint nobilcq^n decé ex utraqj parte graues Si honefti uirt, amp;nbsp;fecundû feripturas quid in ucz ro fit perquiramus.Nam illud quod rurfus eum dixiffe nonnulli ad me pertulerunt, cur no ierim Conftantinam,quando ibi plures ipfi erant ,uel me debere ire Mileuû,quod illic ficut perhibent concilium proxime haoituri funt, ridiculum eft dicere quod ad me pertineat cuz , ra propria nifi Hipponenfis ecclefiæ . Mihi tota huius quæftionis ratio maxime cum Proz culiano eft.Sed fi forteimparemfèputat, cuius uoluerit collcgæ fui imploret auxilium.lti alqs enim ciuitatibus tantum agimus quod ad ccclefiam pertinet,quantum uel nos permit/ tunt,uel nobis imponunt earundem ciuitatû epifeopi frati^s Si confacerdotes noftri.Qua»

amp; ifte qui fe tot annorum epifeopum dicit,quid in me tyrone timcat,quo minus mecum uélit conferre fermônem,nonfeis intelligo JSi dodrinam liberaliû litterarû,quas forte ipfe sut no didicit,aut minus didicit,qd hoc pertinet ad eâ quæftioné qiÿe uel de fandis feripta ri3Atddocutnétise€c|efiafticis*au|publiasdifçutienda éft,in qbus ilkper tot annos uerfaf « «tide

«

-ocr page 494-

494

A VG V $ TIN V S EVSEBIO, DE IMMANl,

unde in eis debercc effe peririof. Poftrcmo eft bic frater SC coileça nitus Sainfiicius epiz fcopus Turcnfis ecclciix,cjai nullas tales didicitgaales ifle didtar krmidare.Ipie a{rit,agac cum iJlo.Rogafao eurn.amp;T utconßdo in nomine Chrifli facile mihi concéder, ut fafeipiat in hacrc uicem mcam,amp;cum dominas pro aeritate certatem*quamais fermone impolitum, tarnen aera ßde eraditam ßcat coßdimas adiaaabit, Nulla ergo caafa eft,cur ad alios ne/ fcio gaos déférât, ne int^ nos guod ad nos pertinetperaoamas, Nee tarnen ut dixi etiâil/ los defagio,ß eorum iple po feit aaxilianf, .

Augiißinus EafebiS hortatur, ut curet ut admonito Profulijpo, no ferenda t^ncorS luorum ItcentiS coberceat,aiioqui fe R.omamretn delaturS, Epiß, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X,

O M r N O eximio merîtoé^ iaicipiendo SC dileôiiffîfno fratri Eafebio^aga/ • ftmus. nbsp;nbsp;nbsp;No fl ego reeufanti uoluntati tax iadiciam ftmt di^ iiy^i'epifeo/

^os fabeundum moleflas exhortatoraat dèprecator impofui, Qaodgaidem etiâ ß faadere uolaiiïèm,poÛem fortaße facile oßendere gaâm aaleas iadica/ rc inter nos in tam manifeßa argue aper^caafa,ÖCgualeßtillud guod facis,ut no aaditis pa^bas iafÿ ferre non dubites pro unapartêfententiâgaiiadiciam reformidas, Sed hoc Maixi interim omitto, Nihil aatem rogaaeram aliud honorabilem benignitatem tuam, gaod guxfo tandem in bac fairem epißola digneris adaerrefe,niß ut gaxreres à Proculia/ nojUtrum hoc ipfe dixerit Viótoripresbytero fuo, gao^ ab eo ßbi diSiam publica officia renunc/auit,an rortegai mißi fant,non gaod à ViStore aadierant, fed falfam geßisprofe/ cutifint Deinde guidilli tao de tota ipäi guxßione internos difeutienda uiderctar, Ar/ bitror aatem non iadicem ßeri earn gui rogati^ ut interro^t aligaem, SC guod ei refpon/ fam fuent refcribere dlgnetar, Hoe ergo etiam nunc rogo ut facere non grauerïs, gaia litre ras meas /ïcut etiam expertas fam non ualtaccipere, (^uod ß uoluiffet, non utilt;][ue per ra/ am eximieratê id agerem, Cum autem id non uult,gflid pofßjrn mitius agere guàm at per te talem uiru SCgaieam diligis interrogetar aliguid,ande me tacere mea ïarcina prohiber^ Çaod autem mater à ßlio exfa taxgraaitatidifplicair,fed ille dixißi ß fcirct,à communia/ ne iua tam nefariam iuaenem prolÿbitaras effet,breifiterrefpondeo,Modo cognouit,mo i^.^,tfub/ doprohibeat.Âddg etiâ aIiad,Subdiaconas guondam Spanienßs eccleßx uocabalo Pri mas,cam ab acceffaindifciplinato fànStimonialium probiberctar, argue ordinata SC fana affcacoloMr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contemneret,à clericara rémoras eß,SC ipfe iriratus adaerfas difciplinam deftran

ßalit ad filas SCrebaptizatus eß, Duas etiâ fanéiimonialestcam colonis fuis de fundo catholicoram Chrißiaaoram,ßaeidem tranßulit,ßae ilium ßeutx etiam ipamp;,tamen reba ptisatx fant,Et nunc cum gregibas circamcellionu inter uagabandos greges feeminaram, gax proprerea maritos habere nolaerutne habeant di/ciplinam,in deteßabilis uinolentix bacchationtbas faperbas exultât,gaudens latißimam ßbi apertam eße licenriam malx co/ uerfationis, ande in carholica prohibebatar.Et hoc fortaße Procalianus ignorat,Ergo per tuam oraairatem atgae modeßiam eidem in noticiam perferatar, lubeateum gui non ob aliudillam cómanionem dclegir,nißguia in catbolica clcricatum amißrat, propterinobc/ dientiamSC perditos mores à fua congmunionSremoaeri, Etenimego ß domino placet ißam mo^am ßrao, ut gaifgais apad eos propter difciplinam degradatus ad catholicam

• nbsp;nbsp;tranßre aolaerit in humiliationepeenitetix recipiatar, guoSC ipß earn forßran cogèrent ß

apad eos manere uoluißet.Äb cis aero conßderaquxfo te,guàm execrabilitcrßat,argaos tnaleuiaentes eccleßaßica difciplina corripimas, perfaadeatar eis at ad laaacram alteram uenianr,atgue ut id accipere mej^anrar paganos le eße refpondeant, gax aox ne procédé/ ret de ore Chrißiano,täras fangais martyram fufas eß,deinde guaß renouari SC gaaß fan Stißcati, difciplinxgaam ferre no poraerant, détériorés faStffub fpecienoux gratix, facri legio noai faroris infultcnr, Äutßmale facio, per tuam beneaolenriam ißa corrigenda cu/ rare, de me nullus gaet/atur, ß bxc illiperferri in noticiam per codices publicos fcccro, gut mihi negari ut arbiträr in R.omana ciuitate non poßant», Nam cum deus imperet ut lo/

ggamur

-ocr page 495-

• LICENTIA DONATISÎ’ARVM. EP, CLXIX, 495 qùamur ôi prædicc^nns iierbum,8i docentes quæ no oportet rcfellamus,amp; infiremus opor/ tune atque importune, ficuti dominicis öi apoftolicis littcris probo, nullus hominum mi? bi Glentium de bis rebus perfu^dendum arbitretur. Violenter autem ucl latroeinanter fi quid audendum putaucrint,non décrit dominus ad tuendam ecclcfiam fuam,qui iugo (uö in gremio cius to|p orbe diffufo omnia terrena régna fubiecit. Nam cum eedefiæ quidam colonüs fîliam fuam quæ apud nos fuerat catcchumena. Si ab illi||fcdudta cft,inuitis paré* ' tibusjUt ibi baptisata ctiam fandlimonialis fotmam fufciperct, ad comunionem catholica paterna uc^t feueritate reii^cafe, öiego feeminam corruptæ mentis nilî uolétcm,amp; libero arbitrio mdiora diligentem fufeipi noluifTem, ille rufticus etiam plagis inftare cûepït, ut iîz

• bi filiVonfentirct,quod ftatim omnimodo fieri prohibui,Tarnen per Spanianum tranfez untibu^ üol:ûspres|?yter ipfius ftâs in medio fijndo catholicæ.ac laudabilis fœminæ, uoce impudentînima^oft nos clamauit, q? traditores Si perlecutores eflemus, quLconuiciu etiâ in illam fœminam iaculatus eft,quæ communiois eft noftra:,in cuius ftiedio fundo ftabat, Quibus uocibus auditis,non (blum meipfu^ ii^te refrenaui, (èd etiam multitudinem quæ me comitabaturcompefeui. Et tarnen fi dicam,quæratur qui fintuelfuerintüfaditorqf uel pcrfecutores.Rcfpondetur mihi, difputare nolumus Si rebaptizai'e uolumus. Nos oucs jjc (Iras infîdiantibus morfibus kiporum more deprædemur, uos fi boni paftores eftis,tacete»^ Quid enirn aîiud mandauit Pr cc«lianus,ïî uere ipfe mâdauit, Si Chriftianus es, ferua hoc iudicio dei,nifi, nos faciamus,tu tace, Aufus eft etiam idem presbyter homini rufticano co duótori fundi ecclefiæcomminari.Hæc quoq^ orÄnia perte quæfo noucrit Proculianus,coz erceat infaniam clericorum fugt;rum. Vidqjaonorabilis Eufebi, non apud te tacui:dignabelt; ris itaq? non quid tu de bis omnibus fentias ne tibi arbitreris à me iudicis onus imponfifèd quid illi refpondeant mibi referibere, Mifericordia déi te incolumê tueatur domine eximic à merito fufeipiende ac dileôliftîme feater.

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aiiguftinus Seuenno confangin'nco fuo, qui uidetur fuiiïe Donatifta, deteftatur

ichifmafceleftum SCimpudens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXX,

E o MIN O milieu dcfidc?Rbili Si ualde chatiftimo fratri Scucrino, Auguftinus, Litteras fraternitatis tuæ fi ualde fero,Ôi fi præter quoddpcrauerâ,tarnen læ/ tus acccpi,maximct^ ampliori gaudioperfulus fum, cûcognouiflèm homine ueftrû bac ipfa fola caufa iicnififc Hipponê, ut ad me litteras tuæ firaternitatis afferreuCooitaui enim no fine cauia boeexortû efte in animo tuo, utrccolercs confanguiz nitatem nollræ niß quia fortafreperfpicissßcutnoui no icuc poaus pruaeriæ tuæ, nbsp;nbsp;ut do/ '

Iendu,ut qui fccundû carne fratres fumus, in Cbrifti corpore no una focictate uiuamustpræ fertim quia facile tibi eft attédere Si uidere ciuitatê fuper monté coftitutâ, de qua dominus ait in euâgeliojq? abfcondi non poftît. Ipfa eft enim ecclefia catholica :Vnde xaSoXiKiî græz ce appellatquot;,q, per totû orbem terrarû diffunditur.Hanc ignorare nulli licet, ideo fecundil uerbum domini noftri Icfu Cbrifti, abfcondi non poteft.Pars aût Donati in folis Afiris ca iumniatur arbi terraru, ôi non cofiderat ca fterilitate qua fruólus pacis Si ebaritatis noluit afferre,ab ilia radice orientalium eedefiarum fe eflè præcifam, unde euangcliû in Africa uez ninunde terra fi eis afferatur, adorant,fidclis autem fi inde ucniat,exufflant SL rrfî^tizaht ctiam.Hoc enim prædixit filius dei qui ueritas cft,fe efte uiternTuos autem filios efte farmë nbsp;nbsp;*

ta,ôi patrem fuum agricolam. Sarmétum inquit quod in me non dat frud:um,pater meus tollet illud:Sarmcntü aût quod in me dat fruélû, purgat illud,ut maiorem fruétû afferat» Non ergo mirum eft, fi' de ilia uitequæ creuit Si omnes tcif as impleuit, præcifi funtilli qui fruélum ebaritatis afferre nolucrunt. Qui fi uera crimina obiccifTcnt collcgis fuis, maiores eorum qui iebifma feccrunt, ipfi obtirtuiftent caufam fuam apud ecclefîam tranfinarinam, unde ad iftas partes Cbriftianæ fidei manauit autoritas, ut illi eftent foris quibus cadê criz ' mina obqciebant.Nunc autem cum illiinueniûtur intus communicjreeccleftjs apoftolicis, quarû nomina in libris fanélis babenc Si récitât,ifti aût foris pofîti ÔC ab ilia communione' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feparati

-ocr page 496-

49«’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A Vlt;cr V 5 TIN VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

(èparah' funt,quis no intelligat eos habuiflc eaiftam bonam qui earn a fad medtos iadices obtinere potaerant C Aut (i eaufam bonam habebant Si earn rranfmannis ecclefit}s proba re non potucrunr.quid iIios læfît orbis terraru,ubi epi/copi collegas fuos qui apad eos obz ieëtis criminibusconuidli noh eranttemere damnare non poßent Cquot; Itaqj innocentes reba ptizantur Si Chriftus in innocentibus exußiatar,Si autem ijdem Donatiftæ Afrorum col legarum iuorum uera crimina noucrant,amp; neglexerut ea demonßrare sfprobare tranfina dniseccleßjs,ipCireabun^ate Cbrißi fcelsrafißimo fchiûd^te prxciderûc,nô habent quod excaCent:3i uos nollis maxime,quia tam multi ßelerati apmd eos emerrerut,8i tolerauerut illos per tot annos ne partem Donati confcindercnt,amp; non d^itauerunt illo ^lîipore fal/ fas fafpitiones faas obijcientcs,pacem Cbrißi unitatémqj dirûpere,8i uos aidctis.i^fdne/ • ßio qua: carnalis confaetado frater Seuerine ibi aos cenettSi olim doleo, olim gemo,maxi me pradentiam taam cogitans,8i olimtcuidere deßdero ut de hacre tcc» ioquglrr.'Quid enim prodeßael falus ael confangainitas temporalis^fi'æternâ Cbrißi hæreditatcm {ala/ témqj perpetuam innoßracognationecontemnimas, Ha:c me interim fcripßße (ußece/ dt,auæ duris cordibus ualde pauca lùnt S^rd^è nalla,animo autem tuo quem bene noui ualae mulraîunt Si aaide magna.Nd enim mea font qui nibil fum, nid quod expeifto mi/ ftficordtam dei,ßd ipßus dei omnipocentis,qaem qui/qais ii^ hoc lêculocontcmpforitpa/

•trem, inuenietin faturo iadieem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Sub perfona eccledæ catholicx coborfatur omnes Donatißas,utreßpifcentes rede/ ant ad commumonem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clxxi

loBis Donatißa:, catholica eccleß^icit: Fili) Itominam ufc^quo graues cor/ l^^'dcjUt quiefdiligitis aanitate,Siquxritis mendaciam Vtqaid uos a totius or

bis anitate nefario ßbifmatis facrilegio diaißßis^Attenditis falfa qaxuobis di cuntur ab bominibas,aat mentientibas,fiat arrantibus de traditione codica di

uinorûjUt in hærctica Ceparatione monaminhS^no attëdicis gaod aobis ipû codices dicuc, uc in catbolica pace uiuatis, Quare apcritisaures ad icrmonem bominum dicetiutn quod ffdl.i i^unqaaprobacepotueranCfôiïùrdi^fiis adaerfusicrt^onédeidicentis:Dominasdixicad tncbiias menses tu,cgo hodicoenai te^Poiiala à me ST dabo tibioences bxredicate tuam GaLy poffèiîi'onem tuam tcrminos terræ Abraæ diëix funtprotnidiones ÔL ietnini eias, Nd dtdt,ôi: feminibus tanquam in multisfed taaqaain uno,0cremini tuo quod eß: Chrißus, Jn (èminc,inquit,tao benedicentur omnes gentes.Erigite oculos cordis,ô^ eddderate totum Gcn.ii orbem cerraru,quomodo in fetnine Abrax benedicucur omnes genres^ Tancab uno crede batur quod nodam uidebaturdam nos uideris Si adbac inuidetisTaßio dominipreciant cß orbis cerraramjlle rptam orbem redemit. Si aos cum toto orbe ad lucrum ueßrum no cocorJatiSjfèd potias ad damnum aeßrum in parte litigatis,at totum perdatis. Audite in pfdLu p(almo,qao prccio redempti iamasToderant,inquit,manus meas Si pedes mcos,dinume raaeruntomnia oßa mea.lpß nero conßderauerunt confpexerantme, diuißrunt bbi ue ßimenta mea,Si fuper ueßimentam meu mirerant {örtern, Quarc diaiCorcs aeßimetorum dominieße uultis,Si tanicam illam cb^itatis deföper textam,qua necperßeatoreseias diy' aiCerant,tq;iere cum toto orbe non uultis In plaJmo ip{o Iegitar,qaia totus orbis earn tc/

• n£CCommemorabantar,tnqait,Siconaertenturaddominumuniuerßßncstcrrx,Etado/' . rabant in conipeëtu eius aniuerfæpatriæ gentiû, Quonia ipßas eß rcgnu,Siipic domina/ bitar gentiu, Aperite a ures cordis Si audite,quia deus deoru dns locutas cß,Si uocauit ter/ ram à {ölis orta afq^ ad occalùn^ex Sy on /pedes decoris eias,Si hoc non uultis intelligcre, audite Euangeliij,iam peros propriu loquente ipCo domino Si dicëtetÇuia oportebatdc Cbrißo copied omnia,qua: de illo feripta /ant in lege Si prophetis Si p/almis. Si predicate in nomineeiuspoenitentiam Si remißionem peccatoru per omnes gentes,incipientibus ab Hieru/alem,Qaodinp/almo dixit,Vocauitterrâà fölis ortaußp^ad occarum,hoc in Euan ^dio,Per omnes gêtes.Et quod in pfalmo dixit,Ex Syon/pecies decoris eins,hoc in

-ocr page 497-

CONTRA DONATISTA S*


EP. CLXXI. 497


A gelio dixit, IndpicftÄbus ab Hietufaietn.Fingitis uos ante tempus mefTis fûgcre permixta 2i2ania,quia uos eftis 2i2ania.Nam fî irumcnta eflctis »permixta 2i2ania toleraretis, SC à fegete Chrifti non uos diuiderctis.De 2i2anfisquidem diôhum cft, Quoniam abundabit iniquitas,refrigeicet charitas mukorum. Sed SC de tritico didtum eft, Qui pericuerauerit ufqj in fînem,hic Igîuus crit.Qùare creditis creuiflè 2i2ania SC mundum rcpleuifle,triticum autem dccreuifle,ôî in fola Africa manfiflêC Chriftianos uos dicit^,ôi Chrifto contradici/ tis.Ipiè dixit,Sinite utraq^ crefcere ufq^ ad mefièm,non dixit, crekant 2i2ania, dccrefcant frumenta.Ij^ dixit, Ager ciyiiemundus,non dixit,ager eft Africa.Ipfe dixitjvleflis eft fi nis icculi,nlt;Â dixit,meiîîs eft '’'pars Donati.Ipfe dixit,Meflores angelifunt,no dixit,meClt; dff temput fores ^incipes Circumcclîïonum (ùn’t.Sed quia pro 2i2aniis triticum accufaftis,uos eflè 21' 2ania^jgmojiihaJ[^ôC quod eft grauiusante tempus uos à tritico feparaftis.Maiores etn ueftri in quorûl^rilega præcifîone perfeueratis,quidam gcftis municmalibus codices fan (ftos SC inftrumenta ecclefiæ periècutoribus tradiderunt, quidam eos fatentes dimiferunt SC eis communicauerunt,amp;: utriq? Carthaginenj^uriofa facftione conuenerunt, de crimine traditionis,dequo ipfi' inter fèiam confen(èrant,inauditos damnauerunt, Ep^opum^on tra epiftopum ordinauerunt,altare contra akarc erexerut. Poftea h'tteras ad imperatorem Conftantinu ut inter Afros epiicopi tranfmarini iudicarent,miferût,datis iudicibus qud§i poftu!auerant,6i Romæ iudicantiBus non obtemperauerunt,epifcopos apud imperatoré • tan^ male iudicauerint arguerunt. Ab akjs rurfiis epiftopis ad Arelatum miflis ad ipfum imperatorem appellauerunttab ipfo auditi SC calamniatores inucnti,in eodem fcelere per/ manferut.EuigiIate adfalutenfcamatepaq|m,redite ad unitatem. Hæcuobis quemadmo dum gefta (unt quando uukis omnia recitamus. Ille communicat m'klis qui colèntit faólis malorû,non qui tolérât in agro dominico 2i2ania ufi^ ad meftem,uel paleam ufcç ad ul/ timamuentilationem.Si malos adifti5,uofîpfi mutamini ab Icelere fchifmatis. Si maloru

B permixtionem timeretis, Optatum inter uos in apertiftîma iniquitate uiuétem per tot anz nos non tencretis.Quem cum modo martyrem dicitis,fupereft ut eum propter quem mor tuus eft Chriftû dicatis.Poftremo cjiiid uos offendit;qtbis Chriftianus,à quo uos nefario furore præcidiftis'r’Et quid apud uos promeruerunt Maximianiftæ,qjjos à uobis damna/ tos,ô£ per iudicia publica de bafilicis pturbatos,in fuo rurlus honore rcccpiftisÇ’ Quid uos offendit pax Chrifti,contra quam uos diuiditis ab eis quos infamatisÆt quid uos prome ruit pax Donati,pro qua fufcipitis quos damnatisC^Felicianus Mufticanus modo uobifcu eft. Legimus enim prius in ucftro concilio damnatum,ôê à uobis poftea in iudicio procon lulls accufatum.ôC in Mufticana ciuitate gcftis municipalibus oppugnatu.Si traditio codi cum Icelerata eft,quam deus in regem qui Hieremiæ librum incendit morte publica uin/ aliSs hUicu dicauit,quanto fteleratius eft facrilcgium fchifmatis,cuius autores quibus Maximianiftas comparaftis,aperta terra uiuos abforbuitC Quomodo ergo crimen traditionis nobis obi^ citis quod non probatis,00 Ichifmaticos ueftros SC damnatis SC açceptatisC Si propterca in fti eftis,quia perlccutionem per imperatores pafti eftis,iuftiores uobis funt ifti Maximia/ niftx quos per indices ab imperatoribus cStholicis naiflos uofipfi perlecuti eftisCSi baptift mum uos foli habetis,quid apud uos facit baptifmus Maximianiftaru in eis qyos bapti/ 2auit Fclicianus damnatus,cu quibus eft ad uos poftea reuocatusT’Vel uobis laicis ad ifta nbsp;nbsp;•

relpondeant epilcopi ueftri,fi nobifcum loqui nolunt,0C cogitate pro falute ucftra quale fit hoc ipliirn quod nobilcum loqui noiunt. Si iupi concilium feccrunt ut paftoribus non rez lpondeant,quare oues concilium perdiderunt ut ad lupoi^im ipeluncas accedant;quot;

Auguftinus Crilpinum Donatiftam urget, propofitis breuiter aliquot argumentis, ad jeafi poteft refpondeat per It'tteras^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clxxii.

“ nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;VI A humilitatem noftram ueftri reprehendunt, ideo fic epiftolam prænotaui,

quod in tuam contumeliam fecifte uidear,fi' non ita mihi «bs tc refcrioatur ut ex pedlo de Carthagine pcomifliohe tua uel noftra inftantia. Quid muka comme T morem

-ocr page 498-

A VG VS TIN VS CGlS PINO^

morcttiCQuomodolibct ca geflènmus,tfàn/i?nntne quod reftat ttr^edistit.Nuc cxcufâ c tio,niß fallor nuHa eft ,a(Jiuuante dotnino, ambo in Numidia fùmus ôi nobis loco tetra/ rum inuiccm propinquamus.Rumor ad me detulit adhuc te uelle mecum di/putando ex/ pcriri de quæilione quæ noftram ditimit communionem.X^ide qbreuitct omnes aaferaa tur ambagcs,ad banccpiiloîam refpondeß placet,ÔCforta{rerufficiec,tÿ)n Coîû nobis, fed Si cis qui nos audite de^erannaut fi non fufficiet,fcripta atcp refcripta,donee iuifïciat, te/ petentur.Quid enim n^is commodiu^etetieexhiber^arbium quas incoîimus tanta ui a'nitasV’Ego enimïlatui nihil de bac reagere uobiieum nÜilitteras, uel n^i noilratn de memoria quod dicitur eîabatur, uel ne fraudentur calium üadioG, qui fwe intctcflc non poffanLoolctis de prxteritis rebus gettis quæ uukis falia i9ôtare, forte non n^ntiea • di üudio fed errore.Proinde G placet de præ fentibus illa metiamun ProaGdubtorcjtô Gi git prions populi temporibus Si idolatrie fàcrilegium GÎiffe commiiïumfo^^^econtcm ptore librudi propheticum incenfùm, quo utro crimine GhiGnatis malum non punirez turatrocius, niG grauius pendcretur.Pro^^^o enim recordaris quemadmodum fchiGna'' ti's autores^uos debifeens terra forbuerit,Si ?os quiconienferant, cœlo irruens ignis- ab/’ fùmp ferit.^ nee fabricatum Siadoratum idolum, ncc facer liber exuGus meruit uindica/ tf.Cur ergo qui folctis nobis obrjcere,non folum in noPrisnon probata, fed potius in ue/ » (Iris probata crimina corum qui formidincpeffecutioilts impulGdominicos libres contre mandos ignibus tradidcrunt. Vos cos quos pro Gelere Gbifmatis, plenarij concilij ucGri ueridico,f]cutibi Griptum cÆotc dsmn^is,tn code ipfo epiGopatu reecpiGis,in quo da/ mnaGis,Felicianum dico MufticanamSi Præt^tatum AGbritanu. Ncq; cnim Gcutigno rantibus dicitis ex co ftumcro fuerunt iGi quibas ueGivm cocilium diem prorogaucrat Si pra:Gxerat,intra quern niG ad ucGram communfoncm remcauiGènt, eadem fentetia tene rentunfed de illo numero iGi Gieruntquos eo die Gr^ dikitione damnaGis,quo ilHs dilatio nem dcdiGis,Probabo Gnegaueris,Concilium ueGrum loquitur,procófulan2geGa habe £gt; mus in manibus quibus id non femel allegaGis.Aliam ergo defenGoncm para G potes jic dum negas quod conuincam,mor^faciamus, Felicidhus igitur SiPrxtextatus G innocen tes erant,quare Ge d^mnatiGintC Si fcelerati,quare Gerecepti GintçSi probaueris innocea tes,cur non credamus à multo paucioribus maionbus ueGris falfo crimine traditionis in/ nocentes potuiGe damnari,G à trecentis decern GicccGbribus corum,ubi ctiam pro magno Griptum eG,plenarij concilij orc ueridico,in falfo crimine Gbifmatis innccetcs damnari po tueruntCSi autem probaueris retGe fuiGc damnatos,qua: reGat defcnGo,cur in codem epi fcopatureceptiGnt,niGutexaggeransutilitatem Gilubritatcmf^pans,oGendasetiäiGa pro unttatis uinculo tolcranda^Quod uti'nam no oris fed cordis uiribus agcres, profclt;fto pro/piccrcs,q nullis calumnijs per orbem terraru eGct uiolanda pax CbriGi, G licet in AGi fa etiam in facrilcgo Gbifmate damnatos,in eodem ipfo epiGopatu rccipipro pace Dona tf Ite foletis nobis obqccre quod uosperpoteGates terrenas pcrfcquamunQua in re non difputo,ucl quid uos pro immanitate tanti facrilegij mcreaminfuelquantumtios cbriGia na temperet manfuetudonlluddico,GJioc crimen eG,curcofdem MaximianiGasperiudi CCS ab eis ifnperatoribus miGbs,quos per euangeliumgcnuitnoGracómunio,grauiter in/ feiGati de baGlicis quas tencbant,in quibus cos inucnit ipGi conciGo, Si controuerGaru Grc pita Si iuGionam potentata Si auxiliorum impeta pertui baGis: in qua conGiefiatioe quæ paifi funtper loca Gngula recentia return ueGigia conteGantur,qua: iuGa Gnt charta: indi/ cant,qua: faSta Gnt tertæ clamâ^in quibus etiam Optati illius tribuni ueGri fanSia memo ria prædicaturJtêdiccte foletis quod nos CbriGi baptiimu non habeamus, Siprætet ue/ Gram comunionem nuf^ Gt.PoGem hincuberius aliquanto diGcrcrc. Sed cotta uos iam nihil opus eG,qui cum Feliciano Si Prætextato etiam MaximianiGarum baptiimu recept Gis.Quotquot enim b^ptizauerunt quando Maximiniano cómunicabant,cum ctiâ ipibs nominatim,idfG,Felicianu Si Pr^textatum de baGlicis c^ru,Gcut gcGa teGantar, diutut/

no

-ocr page 499-

• C o N T R. A D (5 N A T I s T A s» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P, CLXXII. 499

A no conflidla iudicï«rum cxpcllere conarcmini.Quotquot crgo co tempore baptizauei ut, nunc fecum amp;nbsp;uobifcum habcnt,non folum per ægritudinû pericuÏa,fed etia per folennitaz tes pafcbales in tot ccclcfqs ad fuas ciuitatespertinentibus,^ in ipfis tam magnis ciuitatiz bus foris in fcclere fchifmatis tfapti2atos,quoru nulli baptifma repetitum eft. Atcß utinam probare pofletis cos quos foris in fcclere fchifmatis Felicianus amp;nbsp;Prætextatus tanep inani ter baptisaueranT^ab eisreceptïs intus quafiutiliter denuo baptixatos. Si enim rurfus ba/ ptisandi erat ifti,rurfus ordinafldi erant iHi. z\p«ferant eniin epftopatû recedentes à uoz bis,G' extra cómunionem ueftr^m baptizare non poterant.Na fi difcedentes epiieopatum non amiftranftbaptizare utiq; poterant.Si aut amifcrant,ergo ut eis qd amifcrant redde

• retur|^edcuntes ordinari dcbcbât.Sed noli timerc,fîcut certu efl cum codé illos epifcopattr cum efuo exierant remeafTcjitaccrtü efl oes quos in Maximian! fchifmate baptizaruufine nlla DapfttÎTU??p3îtione fecu ueftram cómunionem recóciliafTe, Quibus igitur fufficimus. lachrymis plangere recipi baptifmu Maximianiftarum,öi exufflari baptifmft orbis terra/ rumC Siue auditos ßue inauditos,ßue iufle fiue iniufle,damnaftis Felicianum, damnaflis Prætcxtatum:dic mihi,quê Corinthiorû epÄfc5|^um audiuitaut dânauit aliquis ueftrum, quem Galataruiquê Ephefîorum,quê Coloflênfîum,Philippenfîu,Theflàldhicenfîufti,cæ terarum^ omniu ciuitatum^de quibus diôlu efl, Adorabuntin confpeôtu eins uniuertfe patriæ gentiuC’ Ergo ifloru bapti^pius accftptatur,ó£ illorû exufflatur,qui ncc iflorû efl nec® illorUjfèd illius de quo diôlû eft,Hic efl qui baptizatSed non hinc ago,ad ilia quæ præflo funt,aduerte,ea quæ oculos etiâ cæcos feriût, injperc, dânati habent baptifmû ôi inauditi non habenuNominatim in gelere fchifmatis exprefli SC eiedti habcnt,amp; ignoti loge pere/ grini nun^ aceufati nuncp iudicati non Irobent.Qui de præcifa paitc Africæ rurfus præci/ fî funt habent,SC unde ipfum euangeliû in Africam uenit non habent. Quid pluribus one/ ro.Ç’ Ad ifla rcfponde.Attende Qcrilegiû fchifmatis ueflro concilioMaximianiflis exagge

B tatu,Attende pfecutiones per iudiciarias potcflates quas eis irrogaflis, Attéde baptinnûi eofum que cum eis quos damnaftis recepiflis,amp; refponde fi potes utrum habeatis aliquid unde inijciatis nebulas imperitis.O^r ab orbe terraru longe maiore fcelere fchifmatis fcpa ramini,^ qd in Maximianifiis uos dânaffe gloriaminirPax Chrifli uincat in corde tuo, Expoftulat cû Cn'fpino qui quofdâ mercede attrados rebaptizaraGadiurans ilium ut ad obieda refpondeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXIII.

E V M quidê timere debuifli,fed quia in rebaptizandis Mappalienfibus ficut ho mo timere uoluifli.Cur non ualeat iufîîo regalis in ^uincia,fî tantu ualuit iuffio prouincialis in uilla^Si perfonas compares,tu poffcfforjlle imperator.Si loca co pares,tu in fundo,ille in regno.Si caufas compares, ille ut diuifio refartiatur, tu ut unitas diuidatur.Sed nos te de homine non terremus, Na poflemus agere ut dece libras auri fè/ cundu imperatoria iufla perfolueres. An forte propterea no habes unde reddas quod da/ re iuffi funt rebaptizatores,dum multû erogas ut emas quos rebaptizesC’ Sed nos te ut ai xi de homine non terremus, Chriflus te potius terreat.Cui uolo feire quid refpondeas fi ti bi dicat,Crifpine charu fuit preciû tuum^d ementju timorem Mappalienfiû,ÔC uilis mors mea ad emendû amore omniu gentium.PIus ualuit rcbaptizâdis colonis tuisguod nume-ratum efl de facculo tuo, nbsp;baptizandis populis meis quod manauit de latere meo. Scio ,

te plura audire poffe.fi Chriflo auré præbeas,ÔC ex ipfa tua poflèfTione admoneri im/ pia contra Chriflu loquamini.Si enim humano iure præfumis firme te poffidere qd cmi/ fli argéto tuo,quanto firmius diuino iure poffidet Ghriftus* qd emit fànguine fuo Cquot; Et ille quidem inconeuflè poffidebit totû,de quo didtû efl,Dominabitur à mari ufe^^ ad mare,ô£ Pp/-7* à flumine ufq? ad terminos orbis terræ.Sed certe quo confidis no te perdituru qd in Afriz ca uideris emiflè, qui Chriflu diets toto orbe perdito apud fblâ Africa rcmanfifïêC’ Quid multaCSi uoluntate fua Mappalienfesin tuâ communione tranfiiprût,ambos nos audiât, ita utferibantur quæ dicemus,^ à nobis fubfcripta eis punice interpretentur, ÔC remoto tiz gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T X more

-ocr page 500-

AV GV ST IN V S ' P 1 S ’C E N TIO à

fnote dominattonis eli^antquod uoluerint, ftchrs enim quælt;JicemuB*ppàrcfejt,utfunTçr coad:i in falßtate remeantan aolentes teneant ueritatcm.Si em'm hæc non intdligut qua tcmeritace traduxitti non intenfgcntesfSi aut intelliganc,ambos utdixi audiant, amp;nbsp;quod uoluerint faciat.Si quæ etiam picbes à nobis ad nos tranfiAunt,quas putas à dominis co/ aótas,hoc SC ibihat,ambos nos audiant,SCeiigant quod placuerit. Si autem non uis hoc herfaii non appateat,non nos de ueritate præfumere f Sed cauenda eiilra dei SC bic SC ia (uturo fecalo,Adiuro te ^er Cbnilum,ui»^ ifta reipond^s,

Auguilinus Pafcentio comiti hxrefeos Ananæ,qui in pro^ffione fidei eliife^sc poil iadiaratAugullinumabipfofaperatum,fcriptoredditranonemi^eifuxgt;detnbus pejfo/ 0 nis, Sc uno deo,de^ uerbo homufi]^ Epiilola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXiin.

præCenteJtiqaantam mihi facal^em dominus largirctar conferre fêrmonem» Sed quia tib^oll prandium diCplicuit quod iAternos mane placuerat, ut à notarijs ucrba no{9a cxdperentur,ne ukerius dicas quod te audio non tacere,n6 me hiiÛe au fam tibi di/

ft.q.0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hdem meam,his litteris accipe,quod SC tu legas,SC cai aoitieris legenda tradas,SC quod

Mjolaeris uiciifim fcribendo ipie refpodeas , Inicflum eil^nim nt quifqj de alio iadicare ue lit SC iadicari de ie nolit,Et de pr^terito quidem placito noHro quod condidto meridiano implere nolai{li,facile exiilimari pote{l,qiiis noftrum ßdeifux ßdaciam no babuetinatru qui uolebat at diceretut,SC ti'mebat ne tenerctnr; an qui ufcp ^eo nolebat earn difceptan/ tium iudicio fabtiabi,at mandata litteris uellet etiam legentiam memohxcommedari, nc qaif^ uel obliaione opinatas,uel diifenßone iritacus,diccrec ab aliquo nohrum, aut non eiîè didtum quod didtum erat,aut didium eße quod ^iclvtn non erat f In his enim folcnt latebras faxmalx defenßonis inquirere,qai contentionis Hint cupidiores,^ ucritatis,Hoc ly autem nee à te nec à me,nec de te nee de me diet poßet,ß in ßde códidti permaneres, nt aec ' ba noftra exciperentur SC fc[ibereintar,jpræfertim quiaJlbipfein bis uerbis qaibus ßdem tir am pronundaßi,qaotiens ea repetii^ftoties uariaßfquod nulla credo fraude fed obliaio/ ne fadtam eßc.Nam primo dixißßCredere teindeum pattern omnipotentcm,inaißbile, ingenicum,incapabilem,SCin Ie fam Cbrißum ßliam eius,deum natu anteiccala, per que Jamp;dta hintomnia,amp;inipiritamiandtum.Quibas ego auditis,cum refpondiifem,nondum à te qaicqaam didta quod mex ßdei repagnaret,3C ideo ß ca icripßßcs,melius ctiâ poifem ßib{cribere,ad hocneicio qaomodo res perdudta eß,ut accepta charta,caipfa quæ dixcras aeîlcs etiam litteris tua manu exprimere,Qaodeum mibi ad legcndam dedißes, animad/ uerti minus te icripßße pattern, eum icripßßcs dcum omnipotentem, inuißbilcm, ingeni/ tÿm,innatam, Quod ubi commemoraui non poß multam allegationcm, addidißi pa/ tremiSC tncapabilem quidcm,quod actbis dixcras,icripto prætcrmiicras, Sed nulla bine à mefadia commemotatio eß. Deinde cum dixißcm me paratu eße iùbfcribcre^iiadhucilla.

yiVHTOQ. ^g|■ba etiam mea eße poßc,prius quæfiyÉne quod in mentem uencrat labetetur, utram alt cabißtiptatatamdiuinarumlcgereturpatet ingenitus. Hocautem fcci,quiain exotdio 0 fermonis noßri cum Arias SC Eunomins commcmorati eßent, non â me, fed à fratre meo Alipio,teqaircntequem nam corum ßcutus eßetAaxentias, qui abs te factatnon patua prædicatiôe laudacas,exclamando anatbematisaßi SC AtiumSC Eanomiam,tamcn conti naoßagicaßi,utSCnos anathen^cizatemas homußon,quaß qui (quam homo eßet ejui hoc uocarctut,ßcut Arias SCEunomias.Dcindc uehementer cxigcbas,at bocuetbam tibi in icriptatis oßenderemus,SCßatim nobis communicates. Reipondebatar à nobis, quia nos latine loquetemat SC illad gtæcam eßet, prias quætendum eßet quid ßt bomußon, SC tuneexigendum ut in libßs fandlis oßendetetur. Tu contra uerbum ipfum crcbto tepe/ tens,SC inaidiofe uentilans,atqj in concilijs maiorum noßtpram conferiptam commemo/.

rans.

-ocr page 501-

• CONTRA ARIANOS* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP, CLXXtlir. $ol

A rans,uehcmciiter ufgèbas,ut ipfuni omniifo ucrbum quod eft homufîon in Gnólis h'bn’s oftenderemus,Nobis etiam atq? etiam rcuocantibus,quia lingua noftra græca non effet, prius intrrpretandum Si exponendum eflè quid fit homufion, txun demum in diuinis lit/ teris requirendum,quia fi fortafle nomen ipfum non inuenirctur, tes tarnen ipfa inaeni retur.Quid eft enim contentiofius, quàm ubi de te conftat, certare de nomine Hæc ergo quia internos iam collocuti fueramus,pofteaquam ad id uentum eft ut fi'dcm tuam ficut commemoraui ftriberes, quanquam nihil in eis fterbis uiderem tlLftræ Rdei eflè contrari/ um,ói proMcrea me dicereqj paratum eftè fubfcribcre,qua:fiui ut dixi, utrum ftrijptura dei coMinerêtnoc uerbum,quod pater effet ingenitus. Si turn fèriptum eftè refpondiflès » in/

• ftanAis quærcbam ut oftendercs.Tune unus ex bis qui aderant, quantum intclligi datur fidei^æ^foçius, ait mihigt; Quid ergo : Tu pattern genitum dieis Refpondi, non dico. Et ilIe,Si ergo genifus non eft inquit,utic^ ingenitus eft. Cui cgd,uides inquam pofte fieri ut etiam de uerbo quod in feriptura dei non eft,rcddatur tarnen ratio undc re Ac did oftert datur. Sic ergo SC homufion quod in autorita^diuinorum librorum cogebamur oftede re, etiam fi uocabulum ipfiim ibi non inuentamus, ßeri pofte ut illud inucniamus ,cui hoc uocabulum reAe adhibitum iudicetur, Quibus di Ais quid hinc tibi uideretur attenSi ut audirem, Et aifti, ReAe faAum efte ut ingenitus pater in feripturis (anAis non diceren#» ne illi uel tali uerbo fieret iniuria Ærgo ini^uam,modo faAa eft iniuria deo, SC hoc manu • tua.Quo audito fateri iam cœpit,nec te hoc dicere debuiffe. Sed cum admonerem ut ß d/ bi tale uideretur hoc uerbum ut ad dei pertinerlt; iniuriam.dclcrcs illud, Inde ubi icriptu/ ras confiderafti,credo pofte iircAc dici nbsp;nbsp;nbsp;pofte defendi: SC rurfus aifti, prorfus cgo hoc

dico.Tum ego illud quod iam iam dixeram rcpctiui,ita fieri poffe.flt etiam homufion nez que feriptum in fanAis paginis inueniatur, SC tarnen diAum in affertionc fidei defenda^ tur,ficut pattern in illis libris nufquatp ingenitum legimus,öi tarnen dicendum efte defen/

B ditur.Tune à me chattam quam dederas abftulifti amp;nbsp;conicidifti^Si conftituimus mendia/ num tempus,utadeftentnotarijad excipienda uerbanoftra,atcçinternosifta quantum poftèmus diligentius traAarcmus.Venimus ut nofti ad horam condiAam, notarios ad/ duximus,ut SC tui adeftent concedimus.Dixifti rurfus'TiSem tuam,at(Ç in uerbis tuis non audiui ingenitum patrem,Credo quod cogitaucris quid inde mane diAum fuetat,ôi præ/ cauere uolueris. Deinde popoicifti ut ego etiam dicerem fidem meam, Vbi cum poftulaff fern commemorans antemeridianum placitum noftrum,ut ea quæ dixeras diAare potiuä dignareris,tunc exclamafti calumniam parare nos tibi, SC idco uerba tua conferipta uelle retinere.Ibi quid refponderim recordari nonlibetatcp utinam nec tu meminerfs. Seruaui tameni debitam honorificentiam honori tuo,necmalediAum deputaui,quod non àueri/ täte, fed à poteftate audire meruiffem . Tarnen quia uel ipfa uerba repetiui ut prefta uoz ce dicerem, ita ne calumniam patamus nos tibi C ut ignofeas peto. Sed tu his auditis rur/ fus fidem tuam fono clariore repetifti, atq; in uerbis tuis non audiui deum filium, quod nunquanwjuotiens earn dixifti tacueras. Hic cgo tarn modefte utnufquam pulfarem,ut de excipiendis uerbis noftris,quid intet »os placuc^at implcretur, etiam ipiam utilitatcra de præiènti experimento fuggeffi,diccns, reipfum non potuifte in memoria uerba tua tibi ufitatiftima retinere,quando nunquam ca repetere ualuifte uidebamus, cum non aliquid maxime neceffarium parares’.quantominus pofte illos qui nos auditent ita noftrorum me miniftèuerborum,ut fi quid forte uel tu demeis uel ego de tuis uerbis ucllem rettaAare atcß difcutere,ualerent feu diAum feu non diAum liquide ramp;ordari,in qua nobis difticul/ täte facile notariorum recitatie fubucnirct. Tune indignlnter dixifti, melius fuiffe ut mc/ am famam femper audites,eo quod longe inferiorem me expertus eftes, quàm tibi illa ia/ Aaftet. Tune ego commemoraui,cum te ante prandium falutaremus, SC earn famam no/ bis pfædicaftes, hoc me dixiftc, quod de me illa mentita fit. Hic^ne aifti ucrum me di/ xifte. Proinde cum duo tibi de jpe diuerla locuti fint,aliud fama meagt; SC aliud ego, magis

T Î utiq?

-ocr page 502-

50Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• AVGVSTINVS PASCENTIO, .

Bti’q; gaudêre debeo tne potius quàm illam refjcrtum effè ueracem.SAfquia fcriptixm eft, q Solus deus uerax,omnis autem homo mendax: uereor ne hoe quoq; de me temerc dixe/ rim.Neq; enim in nobifipfisuel per noGpfos ueraces fumus cum (umus/cd cum ille in fer/ nis fuis loquitur qui folus eft uerax.Hæc fi ut narraui gefta efle recolis,uides quamnon dc beas iaólare apud homines,quod non aufusïim tibi aflerere fidem meam.quadoquidetn in fide noftri placiti ftare noluifti:6i uir tantus qui pro fide quam reipul^icæ debes,non d/ mes maledióla prouincÄlium gt;nbsp;pro fidelji^m Chrifto d^es, times calumnias epifiopo/ tum.Deinde cum difputationi noftræ etiam honoratos *ii^s interefte cupiucris, miror quomodo in ipla deuitatione calumniæ uerba tua times à notarijs conferibi, *?x ore tuo a clariftïmis teftibus non times audiri.Nónne confideras difficilt eflè ut homines (qlj^iccri • tur te à nobis ullam formidafle calumniam ut uerba tua excipi nolis,fcd cum cogitaflesfe tentum te fuifte in uerbo ante prandium manu tua conferipto, fi'muï ëtiim coguaftenon tam facile teftiotariorum tabulas delete potuifte,qua'm facile illam chartulam conicidiftiï' Si autem dicis non illa ita gefta eftè ut à me narrata (unt, aut tu obliuione falleris ( non enim audeo dicere mentiris) autego uelïimiftter fallor ucl mention Vides ergo quam reeïfe dicamTa quæ de his maxime rebus geruntur excipi atq; conferibi oportcre,6C quàm »bi quoc]? hoc ipfum reële placuerat,nifi' poftmeridianus timor antemeridianû pladtum rides frangeret/ Audi ergo iam fidem mcam, potâis eft mifericordia domini dei noftri, quæ gußini. prxlict me quod credidi fie loqui, ut ncc eius offëndam ueritatem, nec humanitatem tu/ am. In omnipotentem deum patrem m^redere profitcor,cumcç æternum ca æternitatc, hoc eft immortalitatc,dico ,qüam lolus deus h^ct; hoc Si qk fîlio eius unigenito credo in forma dei, hoc amp;nbsp;de fpiritufanëlo qui fpiritus e* dei patris amp;nbsp;filq eius unigeniti. Sed quia iplè dei paths unigenitus fikus,dominus K deus nofter lefus Ghriftus,poftcaquàm uenic

G4I.4 plenitudo temporis oportuni, ad diem lalutis noftræ, feymâ ferui acccpit,multa dc illo in feripturis fecundum formam dei dicuntur.multa fecundum formam ferui.Quorum exem £5 pli gratia,duo quædam commemoro,ut fîngula ad fingula referantur.Secûdum formam lorfM. 10 dei de fe ipfe dixit,Ego Si pqter unum fumus. Secunlt;ihm formam ferui, Quoniam patec me eft. Quod autem de delt;)ïcriptum eft,Qui (blus habet immortalitatem,Et inui/ honor^gloria,ôë cætcra huiulm.odi,non de pâtre tantum acdpimus,fcd.cti/ àm de fiîio,quod ad formam dei attinet,ôi de Ipiritulanëlo. Pater enim ôi filius ôi fpiritus fanëlus unus deus eft,ÔC fblus uerus deus, Si fblus immortalis fecundum incommutabi/ lem omnino fubftantiam.Si enim de carne diuerfi fèxusdiëlum eft,Qui adhærét mcrctri ci unum corpus eft, Si de fpiritu hominis qui non eft quod dominus confcqucntcr feriptu ƒ ƒ or.tf eft,Qui autem adhærct domino unus fpiritus eftiquantomagis deus pater in filioiôi deuS Uk ca.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pâtre, ÔCdeus fpiritus partis ÓCfilij unus deus eft,ubi nulla eft diuerfa natura ,curn

pro diuerfis modo quodam fibi cohærcntibus dicatur ucl fpiritus unus ucl corpus unumî' .Et cum pro anima Si corpore fibi cohærcntibus dicatur,unus homo, cur non multo maxi/ me pâtre Si filio fibi cohærcntibus dicatur unus deus,cû fibimet infcparabilitcr^robæreant quomodo corpus ôi anima Et cum corpus Si anima fit unus homo, quamuis corpus Ô2 anima non fint unum,cur non multomagis fit pater Si filius unus deus, cum pater Si filius

• unum fint,fccundum iilam üeritatis uocem. Ego ôi pater unum fumusî' Item cum homo interior Si homo exterior non fint unum,neep ciufclcm naturæ eft exterior cuius interior, quia exterior cum nuncupato corpore dicitur homo, interior autem in fola rationali ani/ ma intelligitur,utrunq; tamrti fimul non homines duo,fed unus dicitur: quantomagis pa ter Si filius unus deus cft,cum p^ter Si filius unum fint, quia eiufdcm naturæ uel fubftan/ tiæfunt,ueifi quo alio uocabuio congruentius dicitur id quod deus eft, unde diëtum eft. Ego Si pater unum fumus.ltai^ unus fpiritus domini unus fpiritus hominis Si no funt unum,0i tarnen ille cuiji cohæret domino non funt duo,fcd unus fpiritus. Et unushomo interior unus homo exterior non funt unum,0i tarnen e^us conncxione uinetdr natur ah's

i ,s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Giîîul

-ocr page 503-

CONTgA ARÏANÖS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIST. CLXXIIÏI 50J

A Rtnul utmnc^ non (®ó,fed unus homo»MdÏto magi’s i'gitar cum filtus dct di'cat, Ego 6^ pa ter unum fumus, unus eft deus pater, ói unus eft deus nlius, óC tarnen fimul utrunque non duo fed unus deus. Quod enim fecit in multis fanólis in adoptioncm filiorum uocatis co/ hæredibus Chrifti,una fides ôiTuna fpes ÔC una charitas,ut eflet eis una anima SC cor unum in deum.hoc præçipue cogit intelligi una eademque patris Si filtj natura, fi ita dicêdum eft dcitatis, ut pater Sc filius qui unum iunt inftparabiliter unum font, ÔC fempiterne unum funt, non font duo dq fed unus Seus JUi enim befeines per confoltium Si communionem unius ciufd^^ naturæ,qu^o«ines homines erant,unum erant. Et fi aliquando fecûdum diuerfas vô^ntatum ÔC fententiarum.opinionum morumc^ difiimilitudines non erant uz

• numj^runt autem plenè pcrferftéque unum, cum peruentum foerit ad eum finem ut fit de/ us omnia in omnibus. Deus autem pater ÔC filius cius,ueibum eius deus apud deum,fem per a?(^itfèfta^ïïter unum funt,unde magis non duo df), fed ûnus deus. Homines autem minus intelligentes,quid propter quid dicaturjpotentes uolût habere fententtas:ôC feriptuy ' ris non diligenter forutatis,cû arripiunt defenfiqnem cuiuique opinionis,ÔC ab ea uel nun quam uçl difficile deflcôhuntur, dum doéliîltque fapientes magis putari quàm effe concu, • _ pifcunt, ea quæ propter fotmam ferüi diôla font, uolunt tranfferre ad formaTh dei, Efturz fusquædiôta font ut ad feinwicem perfonæ referantur, uolunt nomina effe naturæ atq®c fubftantiæ. Fides autem noftra eft, patrefn Si filium Si fpiritumfanôtum unumdeum cre • dere Si confiteri, nec tarnen eum qui filius eft patrem dicere, nec eum qui pater eft filium, ncc cum qui fpiritus patris Si filq eft aut patremgut filium nuncupate. His enim appclla/ Trînît4^ tionibus,hoc fignificatur,quc^ ad feinuicemreferuntur,non ipfa fubftantia,qua unu fontgt; N am Si pater cum dicitur, non nifi alicums filtj dicitur, Sc filius non nifi alicuius patris in/ . telligitur, ÔC ipiritus fecundum id quod ad aliquid refertur, fpitantis alicuius eft. Si fpirans utique Ipiritu fpirans eft. Hoi\autjm ifta corporaliter fontiuntur, nec ufitato modo itv

g telliguntur indeo. Quipotens eftfacere,ficutdicit Apoftolus,fupraquampctimus óCin/ tclligimus.Si autem jacere,quanto magis effe C Nam hoe nomen quod fpiritus dicitur,nó fecundum id quod refertur adalic^d, fed fecundum id guçd aliqua natuta fignificatut, omnis incorporea natura fpiritus in fcripturis appeflatur,unde non tantum patri Si filio Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ttin«/

fpirituifanólo,fed omni rationali creaturæ Si animx hoe uocabulurn cogruit.Vnde domi nus dicitiSpiritus eft deus,ói ideo qui adorant deum in fpirituSi ueritate oportet adoravç» Scriptum eft etiam,Qui facit angelos foosfpiritus^Dicftû eft SC dchominibus quibufda: Pf^I *os Quonia caro font SC fpiritus ambulans SC non reucrtens.Et apoftolus ait: Nemo feit quid j agatur in homine nifi fpiritushominis qui in ipfo eft.lte fcriptu eft: Quid feit fpiritus nlio/ rum hominis fi aftendat ipfe furfom,ôC fpiritus pccoris fi defeendat ipfe deorfum in tcrraTquot; Dicitur criam fpiritus in fcripturis fecundum quanda diftinólioné in ipfa una unius horni nis anima.Vnde Apoftolus dicit:Vt integer fpiritus ueftcr SC anima ÔC corpus in diem do mini noftri lefo Chrifti fcruetur.Ite in alio loco,Si orauero lingua fpiritus meus orat, mes aUte mea fofrueftuofa eft.Quid ergo eftC'Orabo fpiritu,orabo SC mete.P roprio aut modo quodâ dicitur fpirituffanôtus,fccundû q«od refertur ad patre SC filiu quod eoru fpirituffan ^s fit.Nam fecundu fubftantiâ,quoniâ femel diólu cft:Spiritus eft deus,SC pater fpiritus cftjSC filius,Ct ipfe fpirituffanólus,nec tame tres fpiritus,fed unus fpiritus,ficut no tres dij fed unus dcus.Quid miraris Ç T atum ualet pax,no qualifcuqi ut folct intelligi,ncc talis qualis laudaé’ in hac uita pct concordiâ charitatélq^ fideliû, fed ilia pax dci,quæ ficut dicit apofto/ nbsp;nbsp;nbsp;4.

lus,fopergreditur omne intclle(ftû,QuéCnifi noftcu,id eft oftinis rationalis creaturxCQua propter cofidcrantes infirmitate noftra,SC audientes apJftolu cofitentem SCdiccntemtFra/ rb’lj j tres ego me non arbitror apprehcndiffe,Et qui fe putat aliquid fcire,nondum feit quemad modum oportet fcire,cum diuinis fcripturis quantum poftumus colloquamur fine conten/ done pacati,non inani SC pucrili animofitate ftudentes alterutrui-g uincerc, ut pax Chrifti potius uincat in cordibus noftrjs.quantum cam nobis SC in haejuita percipere poffç dona

T 4. uiti

-ocr page 504-

5o4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' AV GV S TIN vs PASCENTIOi •

uihut cogitâtes quid cadcm pax inter fratres egerit,quorutn ex tàtnftultis atiimis Xmul/ C tiscordiBus fêdtanimam unamâ^ cor unum, in dcatnpâtrem débitapietate credatnus: multo maxime in ilia pace dei quæ fiiperatomnem intellet^um, Äpatrem Si blium amp;nbsp;Cpi/ ritumCaélam non eflc tres deos,icd unum deum,tanto excclicntius quam iftorum erat ant ma cor unum,quanto ilia pax quæ ßjperatomnem intelledtum excejkntior ett ifla pa/ ce quam tenebat omnium iHorum cor unum Ä una anima in deum, Fiiiam autem homi/ nis eundem dicinias qiwm ßlium dei,n^nlt;amen propter formam dei in qua eft xqualis deo patrifed propter acccptam formam ferai qua maior «floater. Et quia ei^em ßliam hominis dïcimus,proptcr hoc amp;nbsp;ßiium dei crucißxum fatemunnon ex uirtutcdiuinitads, fed ex infirmitate humanitatis,non ex faæ naturepermixtione^fed ex noftræ fûfilptio/ * ne» lamnuncpaululum intaerequæ icnptararum eloqaia nos co^anLunuai doijynatn deum conßterßßue tantum de patre,ßue tantum de ßlio,ßae tantum de^ipiriaiTan^o, û/ Deuhfi ue ßmulde fatre Si ßlio ôilpiritafanéio interrogemur. Certe icriptam ett, Audi Ißael do

tninas deus tuas deus unus efl. De quo die^um putas Si tantum depatre, non eft do/ 104», io minus deus nofter leßjs Cbriflas, Et abi eifaox iila clangentisSC damands, Dominas

mcfis Si deusmeas,quam Chriftus ipfe non reprehendit,ièd approbauit dicens,(2uia ai/ A'fti me credidiiliç'Porro ß amp;nbsp;ßlias dns deus eft,amp;pater dn» deus eß:,öi ambo ia duo dni

» Si duo dij, quo ent aerum,Dominus deus tuas*deus unfts cdC An forte pater eft unus do minus,ßlius autem non unus dominus,iêd tantum dominus,ßcut funt dij multi gt;Si domi/ ni multi,non ßcut ille unus de quo fcriptum eft. Dominus unus e(l Quid ergo refpon^ debimus Apodolo dicenti, Nam Sißßjnt qui ^cuntar dij ßue in cœlo ftue in terra, ßcuti i.cor.8 fiint dq multi amp;nbsp;domitii multfnobis tarnen unus deus pater ex quo omnia,amp; nos in ipfo.

Si unus dominusnofterjefus Chriftus,per quern omnia,iK nosperipium^^'Porrb ß quod de uno deo patre dicitur, cogit inde ßiium icpararc,^fica/it qui aadent, non poße iam in/ telligi dnm pattern, quia unus inquit dominus noßer lefus Chrißus, Nam ß unus, uti/ D que folus. Si folas,qaomodo Si pater: nißqaia Si ipß Si pater unus deusSi foJas deus, non icparato ipiritaiknilo, ^^ngs ergo deus pater, âfeum illo ßlius unus deus, quamats non cum illo unus pater, Itemcp unus dominus lefus Chrißus, Si cum illo unus domi/ nuspatenquamuis non cum illo unus lefus Cbtißus, tanqaam Si pater ßt lefus Cbri/ ßas. Hoc enim nomen ex difpenfatione miféricordiæ ßjßeptxcp humanitatis aßiim/ ptum eß. An forte quod ait Apoßolas, Vnus dominus noßer leius Cbtißus per quem omnia, no ualtis adiungi quod diétam eß unus, ad id quod eß dominus,fed ad id quod ait, per que omnia, ut non unus dominus, ièd unus per quem omnia intelligatur, ut non ßt pater per quem omnia,iêd pater iblus ex quo omnia, amp;nbsp;ßlius iblus per quern omaia.Si Rom II nbsp;nbsp;eß,iam tandem fatemini unum dominum Ädeum noßram eßepatre Si ßiium, Quis

enim cognoait ßnfum dominif Aut quis conßliarius cius fuitf Aatqais prior dcdit Hli Si retribuctur eifQaoniam ex ipfo Si per ipßnn Si in ipfo ßint omnia,ipßgloria.Nec^ enim dixit,Ex patre omnia,Si per ßliam omnia, fed ex ipio Si per ipiàm Si in ipib:qt»ofniß do/ mino,de quo ait,Quis enim cognoait ^pnfam dlt;fminif Ex domino ergo Si per dominunr Si in domino omnia,non alio illo Si alio ißo,fed uno domino,quia non dixit,ipßs gloria, ßd ipßgloria.Quod ßquiiquam dicit id quod aitApoßolusiVnus dominus lefus Cbti/ ßus per quern omnia,non intelligi unus dominus,ncc unus per quern omnia, fed unus le/ ßjs Cbtißus,qui anas lefus Cbtißus etiam dominus dicitut, non tarnen at unus domi/ nusßt, fed ut unus lefus Cbßßqs, quiddiétaras eß cum audierit eundem Apoßolam e.^ clamantem, Vnasdominas,unaßdes,unam baptißna, unus deus Si pater omnium

Cum enim deum pattem bic commémorer ubi ait, Vnus deus Si pater omnium, procal/ dubio id quodibi dixit, Vnus dominus, quem niß lefum Cbtißam uolait intelligi f Si ergoßcplacet, deßnat^ dominus pater,qa unus eß Si dominus lefus Cbtißus, Quod ßabfatdumSi impiumeßopinari,difcamus intelligete vnitatem partis Si ßlq Siipiti/ aiffanctb

-ocr page 505-

CONTRA ARIANOS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP IS T» CLXXIIII 505

A tuflanétî, ut quod ;ino folo deo didluri! fuerit, non continuo prohibeamur de filio licl de fpiritu fancflo intelligerc: quia pater quidemnon eftfilius, ÔL filius non eft paz ter,ÔC fpiritus utriufque non eft pater aut filius, fed tarnen amp;nbsp;pater ÔC filius ôi fpirituflan/ thus, unusfolus eftuerus dominus deus. Neque enim fpirituftancftus fi aut deus aut ue/ rus deus non eftet » templum eiusefientcorpora noftra. Nefcitis,inquit,quia corpora ue/ ».Cor.tf ftra tcmplu in uobis eft fpirituflandli que habetis à deoC Et ne quifquam ipfum fpirituny, negaret deum,continuo fecutus aitjEt no eftis ncftri,Empti enim Äftis precio magno, Gio/ fincate crgoÄ portate deun^'ncorpore ueftro, cum fcilicet cuius templum corpora ueftra elfe prædixerat, lam hocmirabile eft, fi uerum eft quod uos audio dicerc, ira efte fpiritum

* fandAn minorem filio,fi«it patre minor eft filius.Cum enim corpora noftra membra fint ChriftiJîcutdicitappftolus,ltëcB corpora noftra templu fint ^irituftanóli, fient idemipiè dicit apoïï^us^imiu miror,quomodo fint membra maioris,tcmplû minoris. An forte iam placet dicere fpiritumfandtu domino lefu Chrifto efte maiore C Videtu^cnim fuftra/ gari huic opinioni etiâillafentêtiaiQuoniam qui dixerit uerbu aduerfum filium hominis, remittetur ei. Qui ante dixerit aduerfus (piritumTanótü, no remittetur ci neq^in hoc feculo necç in futuro.Periculofius enim peccatur in maioré^ in minoré. Nec feparari fas eftl^liu hominis à filio dei.quia ipfe filius dei fadlus eft filius hominis,no mutando quod erat, fM afliimedo quod no eratSed abfiwctiâ taliS impietas ut fpirituftaneftus maior filio efte ere/ • datur.No ergo facile in peruerfum moueat quæ ita dicuntur,quafi oftendant altcru altero efte maiore.Nam quædâ etiä fie dicûtur,ut homfinbus paru intelligétibus Ôi ipfe filius ma ior patre uideatur.Quis enimlt;û fuerit intcrrogatus,quid fît maius,ucrû an ucritas,n5 poti üs refpondeat ueritaté efle maiorê.Ab ill *cnim uera fnnt quæcunq^iera funt.No auté ita eft in deo.Nam filiû maioré patre utitç non dicimus,8C tamé filius dicitur efte ueritas.Ego fuminquituia,ueritasôiuita.De^ati;pautétânfcümtttodo uosuultisintelligi quod aiuVt lodM.ï^

B cognofeantte unum uerum dcum ôiquêmifîfti lefum Chriftum, Vbi nos fubaudimus, etiam lefiim Chriftum uerum deum, ut hæc fît fententia. Te ôC quem mifîfti lefum Chri/ ftum cognofeant unum uerum deu%i, Ne ilia confequqtur abfurditas.ut fî propterea non eft uerus deus lefus Chriftus,quia diélû eft patri,Te unum ucru deû^propterea no fît do/ minus,pater,quia dieftu. eft de Chrifto,unus dominus. Veruntamê fecundû prauû intcllez élu uel potius erroré,maior eft deus ueritas deus ucruS,quia uerus à ueritate eft, Maior ergo patre filius,quia ifte eft ueritas,ille uerus. Hâc peruerfîtatê pellit ex animo,qui didice/ rit patre uerû deû efte gignendo ueritaté no participando.No eft aût alia fubftâtia ucri gi gnêtis,ô£ alia genitæueritatis.Sed cû ad hæc conteplanda infirmus fît oculus cordis huma ni,acceditutdccôtentioneetiâturbulêtusfît.EtquâdoiftaconfpicietC’ Dicitfcriptura,filiû dei dominû ôé faluatoré noftru lefum Chriftû,uerbû dei efte ôé ueritaté ôC fapientiâ:5C ho/ mines eum ante incarnatioem qua de Maria uirgine acccpit,fîne ulla omnino fufeeptiong corporeæ creaturæ,per ipfam naturâ ÔCfubftantiâ fuam qua uerbû dei eft ôt fapientia dei, vrifibilem Sicorruptibilê dicût.dum fibi ùolunt coftare quod fentiunt,6i de patre tantûmo/ do efte diélum,inuifîbili incorruptibûi foK deo.Rogo te,uerbû hominis non eft uifîbile ne dum uerbum dei. lam uero fapientia ilia de qua diélû eft: Attingit ubicç propter fuâ mun Sdp.« diciam,ôi nihil inquinatu in cam incurrit,8C in feipfa manens innouat omnia,ôi fî qua fîmi lia quæ numerari no poffunt,Si corruptibilis eft,nefcio quid d icâ,nifî ut dolcâ præfumptio nem humanâ,SC mirer patientiâ diuinâ.Cû uero de ilia diclû fît-.Câdor eft enim lucis æter næ,nec ueftri ut arbitror iam dicut lueem patris, quæ quid eft nifî eius fubftantia, fuifte ali qùâdo fine câdore à fe genito,fîcut ifta in diuinis ôi fpiritalibus ôC incorporels ôê incômuta bilibus credi ÔC utcûcç intelligi poftunt. Audio enim iam eos emédafte, an forte falfum eft hoc eos aliquâdo dixifte,quod fuerit aliquando pater fîne filio,tancp fiierit lux æterna fine câdore que genüit.Quid ergo dicimus*. Si natus eft filius dei de palt;re,iam pater deftitit gi gnere,ÔC fî deftitit eoepit. Si auti cœpit gignere, fuU aliquando fine filio,fedriuni^ fuit finç^ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filio, t

-ocr page 506-

5°^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS plsCENTlO,

ßlio,guia Rlias etas fàpientfa eias e{l,qaæ candor eft lacis ætemæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fèmpet gianit: palt;6 G

ter Ôi. fèmper naftitur hlius.Hic rurfus timendum eft ne putetur imperfècla geaerado,ß no dicimas natum eflè Ced tiarcCCompatere mecum ob/ècro in his anguftqs humanæ cogita cionis linga£e,ÔC panter confùgi'amus ad fpiritum dei pcî propbetam diccatctn,Gcttera tionem eias qais enatrabit^Hoc anam peto intérim at diligenter exqairas,atru alicubi di/ wuenitur, uina fcriptara de diaerßs fubftantrjs dixerit,qaod anam ßntSi enim nTgt;n inaenitar didu niß de bis rebus quas cAiftat eße unia^i^Cdem cp rabfl^tia:,qaid opus ell ut rebellemaä adaerrusaeram catholicam ßdemC Si autem inaeneri^al^ubi boc feriptu^tiam de di/ uerßs ßibßantijs,tune aliad cogat inqairere,ande oßendam rede homufi'oi^tftum pa^ trem amp;ßliam,Ißam ß illiqui feripturas noftras,aut ncfciant,aa^non laborioCe icru^ntur, * Ci tarnen ßlium ciardem fabilantiæ SCæqaalempatri credunt,dicant eis qai hoc nolut cre dere,cum tarnendeumpattern ßliam habereunigenitu credant,nolijit3eLisîtaëerf rqua lern ßliam,axit no potui t,Si noluit inaidas eß.ßnon potaitdnßrmas eß i atrumais autem horam de deo Centire facrilegum eßmeßio atram poßint inuenire quid dicat ßnolintres ab fardißßmas amp;nbsp;ßultiiTimas dicere.Ecce ^uarftum potui expo fai tibi ßdem meam: X pla/ ra (f^idedicipoffant ÔC diligetias difputarCSed uereor ne ißa ipfa qaxdixionerißntoca» ^tionibas tais,tamen ea non ibiam didata conßribi uolaijed etiam manamea fubicri/

9 benda curaafqaod quidem Ci antea uoluerattifßquodénternosplacuerat ièraaretar.Sed modo cette puto lam non à te debete dici.timuißc me tibi dicereßdem meä,quando non (blum dixffed ictiptam fubicripß,ne me^uifquam dicat autdixißcqaod non dixßaatno dixiße qaod dixi.Hoc fac Si ta,ß iudices qüxri^non qui in gre tao reaereantur petfönam tuä,fed qui in littcris txiis exetantlibertatem ßjSn,Si enim calumniam times, quod nullen modo auderem dicere niß hoc ipfe dixißcsjicet tibi no ßibfcribere. Nam Si ego proptcrea nolui nomen tuum feribi in his mets Iitteris,ne hoc forte polaiifes. Fadle eft ut quißp Au/ guftinum uincat,uidcris utrum ucritate an damore.T^on meum dicere, nißquia facile D eß atqaifcp Aagaßinam uincat,qaantomagisutuiciß'e aideatanAut ßnon uideatur,ui/ rifle dicatur facile eß.Hoc nçlo magnam pates,nolo^ro magno appetas, Nam cum ad/ uerterint homines in hac re tarn ingentem famem cordis tai,multigaadebunt ß inuenifle occaßonem,at à pauco euge euge tarn potentem airum faciant amicum.NoIo dicere qaia ß non faaeant,ael ß contrariam fententiam proferant,etiam formidarepoteruntinimicu, inepte quidem 3i ßalce,fed tarnen plericp homines ita fiint. Noli ergo attêdere qaomodo uincatur Aagußinus,qaaliicucp unus homo, fed attende potius utrum uinci poßit homu ßon,non ipfum uerbum gtæcam,quod facile cß no intelligentibus irridere,fed illad qaod Jom. io ßriptum cß,Ego Si pater unum /ùmus,Et pater iantße fetua eos in nomine tao quos dedi ßi mibi,utßnt unum ßcatSinos.Item paulopoß,Non pro his auterogo tantum inquit, fed Si pro eis qui credituri funt peruerbam coram in me,utoes unum ßnt,ßcat tu pater in me Si ego in te,ürSi ipß in nobis unum ßnt,ut mundas ctedat quia tu me mißßi,8i ego da ritatem qua dedißi mihi dcdtillis,ut ßnt unum fleut Si nos unu fumas, Ego in^is. Si tu in me ut ßnt confammati in unu. Vide quotiens diKit,Sint unu ßcat Si nos unû iùmas,nafq tarnen dixit,Ipß Si nos ßmas unu, fed ^cut ego Si tu fumus unß,ßc Si ipß in nobis ßnt unu

lt;s de ^ini Q^tiia ßcut^lH erantanius ciafdecp fqbßanti£e,quos etia uniasparticipationis uitæ xternæ Ute cd.f facere aolebat,ita de patte Si ßlio propterea ditßu eß, Vnu iumus,qa unias ßint eiufdécp ßjbßantix,öinon participes uita: xtcrnæ,rcd ipfà principaliteruita æterna. Etpoterat di/ cere fccandu forma fetai,Et ipß unü fumas,aut unû ßmus,nec tame hoc dixit, quia anam fabßannäpatrisSi faâ,Sianam^lorû uolcbatoßendere. Si autdixißet, Vt ta Si ipßunu ßtis,ßcat ego Si ta anam fumus,aut ut tu Si ego Si ipß anam ßmus, ßcat ego Si ta unam Iàmas,nemo noßram recafaretpoße dia anam Iunt,etiam diuerfàs fabßantias.Nunc au tem aidesquàmnon it^ßt,qaianonita dixit. Si fxpedicendoaehementer commendauit quoddixitjnaenis ergo aliqaid in ßriptaris anam de diaerßs naturis, ßcat fapra oßen/ dimas

-ocr page 507-

• CONTRA •aRIANOS, EP. CLXXV 5 07

A dimnsTcd additurljPHubaudi'tur, quid uniMn,fîcut ex anima SJ corpore dicimus unu ani/ mal ÔJ una perfona SJ unus homo uel eft uel funtSine aliqua uero adiundtione dici unum funt,fi inueneris in fcripturis, nifi de his qui unius iubftanriæ funt, iuftiflimc flagitabis ut aliud proferamus unde homufton demonftremus.Sunt enim ÔJ alia multa,fed interim de hoc uno cogita depofi'to ftudio cotentionis, ut habeas propitiu deum.No enim bonu ho/ minis eft homin^incereXed bonum eft homini ut eum ueritas uincat uolente, quia malu eft homini ut eum ueritas uincaf inuitum. Naçi ipla uincat neceÄe eft, (lue negantem fiuc confitenter^Da ueniam fi lt;ÿti41iberius dixi, non ad contumeliam tuam, fed ad defeniio/ nem meaflrPræfumpfî enim de grauitate SJprudentia tua,quia potes confiderare,quanta

• mihi fcfpondendi neceftiiate impoiueris:aut fi SJ hoc no reóle feci,ÔC huic da ueniam.Huic ftripturæà me didlatæ ÔJreledlæ ego Auguftinus fubfcripiî»

* nbsp;nbsp;nbsp;AuguftinufPafcentto de eadê re urgens,ut explanet fidem îiiam Épfft» CLXXV

I dicis te mihi dixiftè fidetti tuâ,ÔJ me tibi noluiftc dicere fidem m«am, quod te audio no tacere,recordare obiècro quàm utru(^ fit falfum.Nam nec tu mihi uo/ luifti dicere fidé tuam,ÔJ ego tibi ftdeiS meam non dicere nolui,lèd ita dicere uo/ lui ut nemo poftet dicere,aut dixiffe me aliud quod no dixcrim,aut non dixiflê quod éixe/ rim:diccres auté mihi fidem warn, fi' hoc diccrcs unde diftèntis à nobis.Si diceres,Credoén deum pâtre qui filium fecit primam creatifram anteomncs cxteras creaturas,SJ in ipfom lum,nccæqualem patri,nec fi'milem necuerû deum,SJ in fpiritumfancftu fadtum per filium poft filiû.Hæc enim uos audio dicere : Aut fi fo|^e falfum eft quod ifta dicatis,hoc potius abs te uolo (cire. Si autem uegum quia i(ù dicitis,uolo fcire quemadmodû ea de (cripturis (anôlis defendatis.Nunc autem dixiftijCirdere te in deum pâtre on»nipotcnté,inuifibilem, immortalcm,nonab aliquo gcnitû.SJexquo (unt omnia.Et filium eius lefum Chriftû,de/ um natû ante (ècula,per que fadlgt fuqt omnia,Et in fpiritumfancftum.Hæc fides no eft tua, B (èd utriufqj noftrû:quemadmodû fi' adiungeres quod cundem filiû dei Icfum Chriftu ctia Maria uirgo peperit,quod paritcr credimus,ÔJ fi qua alia cómuniter cófitemur.Si uoluiftes ergo tuam dicere,nó iftam diceres nbsp;nbsp;nbsp;comunis eft nobis, fe^ illam potius in qua diftcnti/

mus àuobisîhæc ÔJpræfènsdicerem, fiquemadmoduplacucratuerbanoftraexciperétur» Sed hoe noluifti,dicens re à nobis timere calumniam,ÓJ à placito cui*mane cófenferas,poft prandiu receftifti,ut quid dicere,quemadmodu uelles me dixifte narrates. Si. ego no habe/ rem unde oftenderem quid uel quemadmodu dixerim.Noli ergo ulterius iaólare quod tix fïdem tuam dixcris, Si ego meam non dixerim:quia funt hommes qui confidcrent me po/ tius habuiflè fidutiam fidei mcæ,qui earn feribi uoluerim,tc autem nó habuifte dum qua(Ï calumniam pertimefcis.Paratus ergo eras negate fi tibi obf|cerctur quod cótra fidé meam aliquid dixeris. Vide ergo quid de te ipfe fentire feceris. Quod fi obiedum non eras nega/ turus, cur diólum fcribi noluifti, præfertim cum magnopcre uoluiftes etiam honoratos ui/ rosnoftro interefte fermoni C Cur ergo uolcns calumniam deuitare notariorum ftilum ti/ mebas, Sóclariflimorum teftimonium non timebas ♦ Si autem fic uis ut etiam ego dicam fidem mcam,quomodo te dicis dixifte tea, ego et^ breuius poftum dicere, Credere me in pattem Si filium Si fpiritumfanólu. Si autem proprium aliquid unde diftentis à me uis au/ dire,Credo in patrem Si filium Si fpiritumfanólum,ncc filium dicens patrem,nec pattem fi lium,nec utriufep (piritumfanélum uel patrem uel filium, Si tarnen patrem deum,ÓJ filium * deum,ÓJ (piritumlanólum deum (blum æternum Si immortalem propria (ua (ubftâtia,fi/‘ cut deus folus Si æternus Si immortalis eft,ea diuinitate au ƒ eft ante fccula. Hoe fi tibi diz fplicet, Si placet à me audite quemadmodum de fcriptStis fantftis afteratur, lege etiam il/ lud quod ptolixius conferiptum mifi benignitati tuæ. Si autem illud tibi non uacat legere, nec mihi uacat fruftra uerbaiaólare. Poftum tarnen quantum dominus dedcrit facuitatis uel diólanti tibi uel {cribcnti,cgo quoep ueldiélado uel (cribédojd quod uoluerisrefpott/ derc, Huic feripturæ à me diélsitæ ÔC releélæ ego Auguftinus fubfixipfi.

Pafcentius

-ocr page 508-

DE DEO NON TltÏFÏ^RMI, SED VNO. •

PafcentiusAugußinum contumeliofe compellat»urgens ut profèraf^ifuis è tribus perCo/ nbsp;nbsp;C

ms, ßt un US deus,ad conHidum fub arbitris pro uocans» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifiola CLXXVIgt;

'PTA VEKAM teßratcrdileätiffimepriftinierroristai conßliutn dcponcre, nuncmiror te in ipfb adbucpertnanereßcut^ifiolaquum ad me mißfti d^ mat, Nam ita eddignatio taa,ßcutßttens m'mio calore accenßjs, ß inucnerit __aquam cœnoCam ôC fe ingurgitauerit, poiiea ettam ß lympidam SC ß-igidam repcriens biberit,non fafis proßcerepotfß^quandoqaid^m cceno ïèmel eins cor öfanima obruitur,Dcnic^ qaod pace tua dicamdta SC conßliam piœjjjantiæ tuæ, ßcut^bor curu^ Si nodofa qaæ nihil in fè reétam habet SC adem peraertit oculorum.Refcribi^ihi fanóti tas tua,patrem deam,ßliam deum, fpiritamfan^am deam, feàunum deam. Qa^ è tri/ bas unus deas^'An forte efl una perfona triformis qax hoe nomine nunc^eturfT^/i ao laides SC conßderes de profeffione taa^reßderes mecum cum coepiïcopis tuis puró ac pad/ ßco animo S^fpirita,SC conferres de his quæ dei ßjnt,SC quæad gloriam SC gratiam Cpirita lern pertinent,Vnde quid opas efl fcribereSCrefcribereqaod nos non ^ißcatC’

Augußinus deum unum proßtetur^triformemnegat, conßidum non detradac,ßexd/ p^mi^quæ dicuntur,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXVlf^

IT T ERAE tax nee ad reddenda conaitia me prouocare^necàreddendis lit/ teris reaocare potaerant,Ea qaipp^qux ßtipßdi moucrent me, ß à aeritatc dei non à poteflate hominis diceretar.Dixifli conßliam meam arborem car aamôCnodofam,qaxnihilififèreôium habet SC adern peraertit oculorum, Qaid in me diceres ß à placito qaod inter nos mane flataeratnas ego recefrtfrem,SC in re fa dllima qax rccîle placaerat curuam refragati'onem SC nodos difficaltatis pofaißemCNctp enim aqua cœnofa ïngurgitatum me iudicares,fed perßdix,qaod multo peias cfl ebrieta/ te fabmerfam,ßnon talis poflprandium redifîcm,qÿali^nte prandium rccefJiffem, Sed eccenanqaid non refcripßfli qaod aoluiflfSC nullam calamniam formidafli.Sic ergo po/ o tes SC cætera,ut ßtquod ael noßpß ael alij poffint conßderare SC iadicare,Qaod enim diets triformem dei perfonam me ^redere,ß legere dignatasrfaiflès quod aliud aliqaando pro/ lixtas,miß,8C ad ea qux ibi fcript^funt refpondere uoluiffes,hoc fortaflc non diceres, Sed tarnen ecce,SCbocipfam quod triformem dei perfonam dicam^SC diéiafli SC conferiptum mißfti SC nullam calamniam timaiflfEcceoflendifli ueram effeqaod dico, non idea teß/ cut placaerat cum ßmul effemas aerba tua diétare nolaiffe^quia calumniam timebas gt;nbsp;fed quia de ucritate non conßdebastmodo quia iam tibi plaçait diéiare,an triformem deiper fonam eredam,refpondeo non me ita credere,Vna qaippe forma efl, quia ana, ut ita dp cam,deitas,ÔC ideo anas deus pater SC ßlius SCfpirituflànéias,Ta autem peto digneris bre i.Cor.lt;i uiterrefpddere,qaomodo accipiasqaodaitApofiolus,Quiadhxretmeretrici, unumcor pus efl,qui autem adhxret domino unus fpiritus efl, Diaerß enim fexas corpora ßbi ad/ bxrentia,anu corpus dixit,Et cu fpus humanus nallo modo poffit dicere,Ego SC dhs unu lo^iff.io f^tnas,tn cum adhxret dno anas fpus eft: quanto magis ille qui aenffime dixit£go ôcpa ter unu fumas,qaia infeparabiliter patrij:obxret, ^fe SC pater anas deus efl. Si th uel hoc uerbu admittitarin illadiuinitate,utdicamas cobxret,qd nun^ oino uel fait ael eflcpo/

• teritulla diffantiafeparatam.Ad bocrefponde,atram tibi placeat bi forme fpum did, qn qui adhxret dno unus fpus eft, Quod ß tibi non placet,nec ego triformem deum dixi pk' trem SCßliu SC fptritufanStam,fed unu deam. Si autinprxfentia ais utcolloquamar,gra tiam qaidemhabeodignatioffi S^eneaolentixtax.Sedßcatiam mihialiudqd uolaifli refcribere dignatas es,ita dignarefefaibere didlataros nos effequx diStari famus,SCnon deero uoluntati tax,quanta meadiaaei it deus,Nam fi' fcribis SC fcribo, non nos xdißcat, qaomo nos xdißcat, Dids,dico,ubi pofl aerboru flrepitu no inaenimas qd legedo recent fcamus, Aagaflinash^^diStaui, SCreleCtis fubfaipß, Abflineamas nos aconaitijsne tempus inaniterimpendamaSfSC ad id quod agitât inter no^ potius adaertamus.

Non

-ocr page 509-

ALT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO INTER.-AVG, ET PASCE’NTIVM

tit ■ Non eft cpiftola, fed altercatio, ad quam pr’rouocarat Pafcentnis An'anus, homo fi'mpltciter impudens ♦ Habita eft aiitem notarifs quæ dicebantur excipientibus,arbi/ tro Laurcntio, Hippone regiojin domo Anicia, ftcundum Aiigiiftini fèntêtiam pro/ nunciatnm eft ♦ Mirum eftaiitem Paftentium tarn male inftrudum ad certamen ue/ niflc, cum tarn gloriofe prouocan't, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C L X x V 111

AV RENT I VS clariflimus partibus ôipcrfonis in commune pofitis di** xit: Dei diftutiendum eft negocium, naturæt^ eius,in^ua pleriq; labuntur hoz ^^^incs,cxaminarMla|gt;erfe(ftio, G poft illud totum quod pars parti, pcrfonaperV • - nbsp;nbsp;- fonæconuitfjintulitpridem,iaminutrifquemaneatferenitasanimorum,uene/

tandcAuguftine ôi Pai^nti nobiliftimedignamini profiteri.De domino enim diiputans animusdcljet ferenipr inucniri,quia repulfis animofitatis caliginibus, menti fe puræ ad in? tclligendam naftiræ fuæ magnitudinem facilius offerer. Fidem igitur ucftram ex profeft fioneopinionum primitus agnoftcre uolo, turn demum requirere utrum licÂtpræter ftri/ pturarum diuinarum eloquia ufurpatiuæ defcn^onis merito aliquidaffirmarc. nbsp;nbsp;nbsp;Augu

ftinus epiftopus dixit; Sunt aliqua ffdei ncœiraria à patribus pofîta,quæ in^ierbis diueria rum linguaru aliter fonant,aliud intus continent in ftcrcto; ficut ipfa caro Chrifti dei Ä hoz minis,hominis plentinfirmitatem oftendebat exterius.diuinitatis uirtutemgerebatintÄiz us. Tame fidem reipub, debens dKr clariflîmus Pafcentius,qua ipic extitit prouocator.fidci» quolt;5 fuæ quam Chrifto debet,quaetiâfuam credit animam gubernari, dignetur nomca cdicerc,quia potcftatis,ætatis ctiam,fimulc^ prouocationis eius ordo fic fieri iufttflime ffa/ gitat. Mihicnim placet te iudicem præfilt;^rc,quod etiam ipfi' placuiffe manifeftiflime com probatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laurentius uir dariftimus dixit ; Tuæ excellentiæ nferito Pafeenti uir nobiz

liffime nos admodum paruiffe darum eft.Trcmens enim in tantæ rei ncgocio paruus præ fidço cognitor,formidans, ne datantæ omnipotentiæ natura fecus quid credes reatum inz curram.Sacramento enim me meum animum animam^ memini cohiciuifle, ncc tuasinz tentiones ulla intentione palparc, nec aliquid à iufticia longius cohibcre.T ua enim dileóliz one iudex in cognitione fidei inter atrofquc uideorpr^ff^cre. Partis ergo è diuerfo fiftenz ds, cui defenfi'onis uerba Auguftinus uir grauiffimus fe impenfurmp oftendit poftulatioz nçm qua petit, quia amp;nbsp;ratione non caret, dignare effetftu anticipate, nomencp fimuJ pros/ priæ rcligionis cdicere. nbsp;nbsp;nbsp;. Paftentius uir clariffimus dixit ; Nec præfens prudentiflimus

fuæ fidci epiftopus Auguftinus me negate poteft chriftianum; in pattern ingcnitum,amp; in filium genitU:n,0(I in fpiritumfanólum me credere profitcor, fed non unius æqualis^ iubz ftantiæ ucl naturæ.Et quoniam hefterna die,cum laudabilitet fandlum uirum,0d omnis fei entiæ Auxetium nominarem. Si quern idem uir c duobus fuiflet ftcutus,attum Arium an Eunomium idem frater Auguftinus fcrupulofius inquireret, ego anathema mcmoratum continue Ario Si Eunomio dicere non dubitaui, flagitans ut ipfe quoque homufion an^,z thcmatisarct.eo quod fcriptum in libris dominicis minime reperiatur.Quod facere omniz no in nulle confenfi't, unde fe proculdubio homufi'anum euidenter oftendit; Si quam petz Homußank graue fît,ip(è prorfus aduertis, fcripturaftim autoatate calcata, illud ponere quod eadé ftri ptura no dixit-Si quid enim prater autoritärem diuinorum uoluminum pony:ur, uacuum approbatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lauretiusuirclariffimusdixit;AduertisneuenerabilisAuguftine,quid ,

pro fua proiccutione defignet, uel quim integro profecutionis modo fentêtiam fuam uir clariffimus Paicentius firmetC nbsp;nbsp;nbsp;Auguftinus epiftopus dixit; Catholicum me homufio

in fanifta trinitatc credentem hac profeflione teipondeg, firmctur tantummodo eiufdem uiri ipedtabilis Pafcentrj refponfio, fi nihil præterquàm quod fcriptum eft, quiiquam noz ■ftrum dcbcat ucl audcat in defenfione fidei applicans nominarc. Aut enim licebit. Si nulli maxime Græcis ubi fides orta eft,denegabitur; aut non licebit,Si calumnia iuftiffime repclz letur.Poftea tarnen homufion uerbum græcum unitatem oftendens, quid epntineat, quid

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V habeat

-ocr page 510-

510 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ALTER CA TIP INTER A V G V S T INJJVV

habeat,quiduc maneat.exponetur. Laurentius uir clariflimus dixit : Etiam ab Augu/ c ftino honorabili uiro rcótiflïme relpondetur » Aut enim ut ipfe proiecutus eft, licebit alilt; quid quod ftriptum non eft; defendendæ fidei merito pondre, ôc poncndum eft licite : aut non licebit, amp;nbsp;utrunque pcnitus dencgandutn eft intégré : unde opus non eft agnito iam uocabulo fonante profefiionem ulterius quicquam inquirere, nifi ut ipigm homufion no/ bis uenerabilis Auguftinus fùæreligionis epifcopus fcriptym oftendat in lege. nbsp;nbsp;nbsp;Augu/

ftinus epifcopus refponâiureôliflîmam îufticiælineam tcnens,O nobiliftîmæ fidei uir præ fidens,agnofte rationcmque perpende,quia de tuo non {btli»alr) üpientiftin|j^iri iudido iudicabunt, uerumetiam deus ueriflimus, qui eft omnium iudex plenius iudic^it ^Non enim difterentis dei fpernendum eft indicium, nonnunquam Ô^Tn præfenti iudex ultor af/ forgit. Fidei ergo noftræ iagi dignare rationem inquirere,(ymbolumque quojîdes utcun? que conftat,fingulos præcipe tuis auribus coram omnibus recitare. nbsp;nbsp;nbsp;fiaurentius uir da

riflimus dixiT: A iufticia nulla ratione dilcordat,ut ipfe digneris qui petitor es,Paicenri uir clariftîme,tuæ fidei (ymbolum recitare. T^c Paftcntius fono clariori fymbolum redtans, eredere ft in deum pattern omnipotétem,inuifïbilem,ingenitum,Si incapabilem dixitSC in lefifn Chriftum filium cius deum natum ante ftcula,per quern facfta funt omniagt;8i in fpi rÄumfancftum, Auguftinus epifcopus relçondit : Meiftorem efle amplitadincm uc/

•ftram in dei negocio,præfidens cognitor profecutionis nftftræ non dubito, quia uir clarifli/ mus Paftentius nihil ponedum eflein fidei ratione, præter quàm quod fcripturæ continet, aflèruit,qui licet fidèi catholicæ homufioituerbum pro macula nominis ftcundum fuos au tores nitatur opponere,ex eo quod pofuit uel p^ius uctuit,hinc magis homufîo à Grx ris facerdotibus pofîtuîn uerbum in aflèrtionem ndci did debcre reifte defendimus, amp;nbsp;ali/ nua quæ ftripta non funt,ab ipfi's potius tcmere pofita uel diifta modo probamus.

Laurêtius uir clariflimus dixit : Curfum ut uideo hoaorafcilis Auguftinus negocij præfen/ tis calccm ft obtinuifle declarat,feft(^ docftiirum aftruens,aliqua quæ ftripta non funLtuæ d Pafcenti clariflime autores fidei poluifle quæ ftqueris.^uæ fi in lege non pofita,6i à uobis propria uftirparione fideime-titg.p^fita effe docuerit, tem quærendum erit,quia iam licere manifeftum erit,quilt;| in intimis homufion uerbum habeat, ad quam rem pcrtineat, cuicp rei reifte hoc uerbum adhibitum iudicetur, iuftéque inuentum uel pofîtum ipfa fidei pcrftz iftio roborabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paftentius uir dariflîmus dixit : Non decet nos aliquid fine autoritäre

ftripturarum ponere diuinarum,quid eft tarnen ftpofito calumniæ artincio, quod didt uel proponit è diuerfo defendens frater Auguftinus, abfque legis autoritäre nos alicubi pofu/ ifîe uel dicere,publicet palàm,8C fi conuicerit,nec homufion iniufteab ipfis pofitum, etiam ego iam publice conclamabo, ftatimque eorum communioni (bcius no. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laurentius

uir clariflimus dixit; Nihil tam optimum tamcplibertati fidciép Si animæ cogruum,quànj Iqnga tergiuerfatione , quam potuit ftoliditas enutrire, odus dercliifta » animofîtatis qua deo fitiniuria obftinataaliquandiu nebularepellatur,arquequæocculta inlinguis uarfjs fonteuidentiore luce pandantur . Sed ne in longum negocium iam propè uiiftêria pacatu oratio protrahat diuturna,quod ablquÿ legis auforitate à Paftentio uiro clariflîmo uel ab eius autorilÿjs réclamas pofitum,dignare iam Auguftine uir (àniftiflime publicare.

, Auguftinus epiftopus relpondit; In aflèrtione fidei pattern ingenitum incapabilem di/ xiticum nec ingenitum nec incapabilem feriptura pattern alicubi teftetur. Qui licet ingeni/ tus pater fît, quia hoc ipfum utrique confitemuntamê hoc nullius ftripturæ feu ueteris ftu Aouæ cotinet textus.Eft enim?ng^itus,qui à nullo eft genitus; ftd hoc eft ingenitus quod genituSjUtpotede deo deus. Non enim quia Adam ingenitus approbatur, iddrco eftho/ mo, ÔC Abel quia de ipfo eft genitus,no eft homo:hominem genuit quod eft, ingenitus ho moîdeus quod eft genuit eiufdem fubftantiæ,eiuldem eflèntiæ fîne tempore,fîbi coætern« genuit. Ante quem nihiUfl temporis,non acdpit modum, Eft igitur ingenitus parer, quia . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut diiftum

-ocr page 511-

•ETi^ PASCENTIVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXVIII- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;511

A Ut didhïm eft, à nuîeœîtgem'tusXed eft gerfito coæternustquomodo ignis in fubftâtià fua, in qua eft à oreatore creatus,eft quidem ingenitus, fed gcnito à fe iplendori confubftantia/ liscftamp;coætemus, Hancdei yrinitatis fubftantiam unamhomufionuerbo Grædcom z pledi breuiter maluerut. Non em nomen eft,{ed res terribilis eft in uerbo huiuftemodi foz nas,Quod uerbiyp aperte ipfè filius dedarat,cum dicit; Ego amp;nbsp;pater unum fumus.ln ifto loan. 10 uno conßftit iubftantia una: nam ex eo quod eft una,K ipfe filius manet in ea., unde etiam iam drcumamiótus carnis ueræ trabea dicit : Nemo nouit filiuml^ifi pater , neque patrem • *’ quis noui^jgifi filius,amp; cui uoiuttit filius reuelare,Ecce ôê filius per feipfum inuifibilis appro

• batULQuid eft quod quafi acutius in fi'dei ponere aflertione nitutur C Incapabilem autem ncc legunt ncc iuftc deferiSunt.Quomodo cnim incapabilis pater,quern capit filius totum, iplb diceta^go in patre 8i pater in meC' De quo etiam Paulu^ Apoftolus diciuQuoniam ^oan^^. cum in forma dÄ eftet,no rapinam arbitratus eft efle æqualis deotqui formam implet dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *

nihil habet minus deo. Quomodo ergo incapabilis pater dicitur,qui capituFtotus à filioC Ecce enim quæ ftripta non funt in lege ufpiam, i uobis temere ponuntur in iymbolo, ubi nihil magis aliter oportet inferi, præter qu^ laipturæ ueridicæ continet modus. Cur uo bis de homufi'on uerbo uifum eft fidei catholicæ inuidiam excitarc,quæ iubftantiam nbsp;nbsp;uz

nam fimpliciter credens, hocmerbum d Græcis patribus in aflertionem fidei defendedo tcz cepit C In contione enim, hoc eftKn fymbolo quod eft inter animas noftras 8C deum, quid uifum eft hominibus aliquibus ponere, quæ foipta non reperiuntur in legeC Neque enim alicubi ingenitus aut incapabilis pater, Laudanies enim deum, dicere folemus in precibus» eius magnitudinem admirantes : Qui c|pit omnia, quern capit nemo fcilicet hominum» Nam totus capitur à filio, cuius formam implet filius unius inconflmutabilis naturæ lècrez to. Ergo neque folus inuifibilis pater,fed amp;nbsp;filius inuifibilis.Sicut hominibus inuifibilis paz tcr,ita inuifibilis hominibus filius feaindum illud fecretum quod manet in patre. Non crz

e go iufte pofitus eft inuifibilis folus pater in Iymbolo, fed inuifibilis tota trinitas deus,excez

pta carne fufcepta à filio, de qua dicit Apoftolus : Inuifibili foli deo honor ôC gloria in fez ‘♦TiwotZ», 1 cula leculoru. Totus ergo habitat jmter in filio,cuiuj pétris formam idem filius non ex par te,fed implet in pleno. Hane apoftoli Pauli fentcntiam,qua dicit intimât^ dei mortalibus fecreta, Qui cum in forma dei eflet, aliqui male pronunciantes mafe fentiendo bene digez fta, non eflê aufum filium dei per imparilitatem æqualem, fed per sapinam fieri deo patri prorfiis affirmant, quod inique fentitur.Si enim diceret. Qui cum deus effet,non rapinam arbitratus eft eflefe æqualem deo, poflet anguftqs fidei fuæ quilibet qualecunque amp;nbsp;fi dez bile de qua fine mora excluderetur,fpacium inuenire: nunc uero, quia cum in forma dei eft fet,dixit,omnem machinationis iniuftæ aditum interclufit:ubi eft forma, nihil habet pror/ fus minus omnino natura. Deus enim,ait idem Apoftolus,erat in Chrifto,mundum reco i,cor.$ cilians fibi. Quomodo enim fulciperet minor maiorem, nifi ft una natura cognofcerct gaz rem Neq^ enim liniamentis fpaeijse^ membrorum hæc dei forma diftenditur, ut pater fi lium in lèTfuftipiat habitantem,aut in fe filius patrem oftendat manetem, ficut ipfe aitiPaz ter in me manens, facit opera mea: aut ftiacuatur^um Ipiritumfandlum ftium pater ÔC filiz us omnem creaturam fuam proférât illuftrantem, quomodo cogitari non poteft,quomoz do explicari non poteft,fimul ftcum unum eft,quod ftcundum incommutabilem omnino fubftantiam in trinitate deus eft. Ecce quid eft homufion, quod exprobratur iniufte. Non enim uerbu lblum,fed res in uerbo: ncc folus fermo Ibnans auribus, ftd fubftantia una eft dei credenda in mentibus.Si enim in hominc credente in ft*totus deus credendus eft habiz tarc.quomodo filium totum in ft patcr.aut filius patrem no credatur excipere C Ac per hoc ipft in patre, Si pater in eo manet, Si ex patre Si filio (aniftus credendus eft Ipiritus non fo/ lum proceffifle, ftdftmper ad peragenda opera trinitatis, omnino procederc, ficut eadem trinitas Abraam amicum fuum in unitate nominis dignata eft uifitare. Quid eft quod caz

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V i lumnia

-ocr page 512-

A LT ER CA TI O INTER ' A V G V S TIN VàM lamaiâtatde homunon ucrbo oræco,qaiâ fcn fîttrin in fege miniî^itü^aiatat^ Cur no ub c dent calpam faam^’ Cur ßbi no difpficent,cum ponunt in fymbolo uerba ucl nomina quæ non funt alla, fcriptara digeftaî^ Qui difponit argucre,non faa'at unde alium nidtur accuûi re. Infpieiunt de uerbo (împlici Si. rationc ßdci pleno,quaß Je ftipufa oculum fratfis,amp; fùu fàaciatum præter fer ipturas poncndo qaod credanc, tanqaam de immaÿtate no pcruidcc ttabis,Ecce bomu(jô recüeprobamtis poûtuna, SL in atTeraonem ßdei, qua trinitatis unitas à catbolicis credttnv à GAcis patribus di^iMn,Quid ß Græcus ipfè obrjdaLnô fatino,non Barbaro, fed ßbi magis licete uerba ad ßdem pertinentia dii^lgare. Nam fc^dum eft. Amen amp;nbsp;Alfeluia,quod nec Latino nec Barbaro heet in fuam lingaain träßFerre, Hcbra:o cuncflas gentes uocabulo decantare. Non enim in Africa aut in ciJhtfla Barbaria,fed m Sy ria uel Gra:cia,abi SL ip fa ca^ uofuit de uirginenafci dominica, decai^ael opor^ait u^rba ■ ßdei compendiofc ßrmare, Deni q^nb Latino,non Barbaro ftif o uenerandas ille Moyfes, non prophct^f, non apoftofi, non ipß Euangeltüa;,fed aut Hcbræo, aut Græco fcripturas cloqaio dominicas ßrmauerunt, quaspojjea uiri probati ac difertißimi in omnibusperiti Iinguis,deHebræoprimitus in Græco, degræ^o in Latino ßilo ediiferereeu îaborenimio matÂ-arunt ergo exponitubunius fabßantiee pater amp;nbsp;ßhas SL fpiritaïfanéius.Nc in® ergo iam calainnictur uerbo,quia licet [criptum non fit, qifod habet interius uel fonat, ®ftendit,non per aliquem alium,fcd per unam d*uinitatif fubftatiam,in qua ßlius patri lo/ loa/t, quitur,dicens: Tua omnia mea iunt,ôL mea tua. Iam ipß uidcrint qualiter auß fuerint no^' mina,qux Icripta in lege non Hint,uel uerb^ in iymboJo continuarc,nó aliud niß oßendere hic no genituM ab ingeniti quod ßtincapabilis potêtia^atri^i ßliunffcgregare. Deus enim pater

Monln nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genuit Mm æqualem ßbßdocet hoc ueridicus illefccrctorum'interpres diui/

ubi er^iri/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loannes.Propterea lud^i uolebant,inquit,eum interßcere,quia no fofum fbfuebat

tusr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fabbatum, fed SL pattern faum dicebat deum, æquale^ fatfaciens deo. Confubßantialem

ita^ ßbi genuit ßlium pater, quia non accepit tanquam creatura indigens unde genuilfet, b tota copia quod ipfe eft hoc genuit, perfeóium genuit, quia ßne tempore eß iplc qui ge/

. nuit SL quem genuit. Si homo gçnq^atjquod eß, deusiîon potuitgencrare quodeß ‘LAc/ , cepit homo ab ipib dcp,SL tarnen licet acceperit,hoc générât quod accepiuà nullo acdpiens pater deus quod eßgenerate non potuit Hane æqualitatem fubßantia: oftve/ia/j fermo Græcus oßendit,nihil*außerum,fcd optimum dulcccp, SLhocquoderedendum eß humai nis cordibus introducit, Etß enim uerbum ipfum in lege ßriptum no inuenitur,quiaxqua/ lis eßpatri ßlius,per beatum loannem primitus,SLper Paulum poßea comprobaturdoan neut, 17 nes enim æqualitatem dixit,Paulus formam impleuit. In duobus,inquit fcriptura,aat tri/ liatth. is bus teftibus ßabit omne uerbum.Per duos enim uerißimos teßes iam probauimus unius fubßantixeße,xqualescp pattern SLßlium, addamus SL tertiam, Tbomam ilium difeipu/ fujn poß dubitationem fortius conßtentem dominum SL deum, quem nee refurrexiße cre/. ioM,io dideratcrucißxum.Dominus mcus,inquit, SLdeus meus,Approbatßlius dießum, quia fe cognofeit à fua creatura iußißime deum SL dominum proclamatu,patri utiq^ SL knétofpi/ ritui coxternum.Homußon utilt;^ uerbujin eß gra:fum,SL Chrißusgrxcum efinomê, Qui acculât per igiußieiam de uerbo quod non intelligit, ßdem non accipiat, SL de nomine no/ memHomußon uerbum unius eiufdem^ fubßantix fonatin graeco,non quenquam inßr/ mum, iedpattern SL ßlium SL fpiritumfanLlum » lam ergo nemo improbetquaßuerbum, fed aperte fepatetquilquis SL quod non poteß, homußon pattern SL ßlium SL Ipiritumlan/ (ßum. Contra hoepugnetut quodpfoßidet,quod habet,quod docet uerbum græcum,non contra ipfum uerbum, quod aurions retinnit iyllabis atticulatum : contra diuitias, contra requalitatem natura:,quam poßidet uerbum ipfum græcum, non contra exteriotem ueluti cotticê ab eo, qui ß andere dicit,ß praualet tcpugnetut.Abßt erubeßamus catbolici in uni/ uetfo manetes, nos appfjilari ptopter ßdem uetam unius eiufdem^ßjbßantix, à nonnal

-ocr page 513-

•ET P A SCENT IVM


CLxxvm


5’5


A lis uerbum græcuffinoh intcliigentibus hdmufîones,qui nosappeUari gaudemus de Chn'z nomußoneS’ fti nomine Chriftianos.Neque enim in parte accipiendum eft uerbum græcum in parte alia refellendum. Nemo ergo utatur Chrifti nomine ex uocabulo græco. Erubefcat (e did Chriftianum,quia nomen efîgræcum. Non acdpiatur Paulus,qui dicit Romanis fcribés. Rom. 8 In quo damam^s abba paterdn uno nomine duabus utitur linguis.Dicit enim abba gray CO uocabulo patrem,ôi latine nominat identidem pattern, Contcmnatur idem Apoftolus Paulus,^ in nouiflîmis partibamp;s ad Corinthioƒepiftolæ primatubi plebem argues, fi'mul græco ôi^ro utitur uerbc^^ quis,inquit,non amat dominum,fît anathema maranatha, J!gt;iaran4th4» Anathema græco (crmone dixit condemnatus, maranatha, donee dominus redeat, lam

* crg^ nemo appcilct olcam quo fideles unguntur græco nomine chrifma,Homufion repro batiir unam trinitatem refonâs,eandemcç naturam.Quid eft enim quod dixit bcatiflimus Paulus: Si qui»non amat dominum,nifi fiquis humiliât fèSeoÏ'Nó ergo recte dicitur do/ minum amare, qui dei Si domini uniusaudet fubftantiam feparare,de qu« dicitur in lege: Audi IfraeLdominus deus tuus deus unus eft. Non corpore utiq^ jiniamentisq; corporels ceut,s extenfus, ftd una pacer amp;nbsp;filius Si (pirituftanÆus deitate perfeóhis,. Plura quidem græco uerbo definita reperiuntur in lege,fed pro multishæc pauca quæ dióla funf,fapientillus ae do fufficere. Si æqualitas né eft,no auderet inferior dicere fuperiori: Omnia mea tua Äint, amp;nbsp;tua mea.Nec auderet dicere: JZolo utlibi ego fum,ôi ifti fint mecum. Non,inquam,d*/ *7 ceretVolo, fed diceret fiipplicans rogo. Abfurdum igitur non eft, ut In concilqs patrum græco uerbo patris Sifili) amp;nbsp;(pirituflanóti una^ubftantia firmaretjir cum iuper apoftolos primitus Ipirituffanifti profitia largitate linguarum uarietas fundaretur, Audiuimus enim eos,aitfcripttfraA(ftuum apoftolorun^IoquentesuarrjsUnguismagnalia dei. Magnalia Ado.i. utique funtnon deorum, fed dei,græca lingua unam fubftantiam credi patris Si filij Si fpi^ rituftanfti. Hebraice igitur,gr^ce latine Iuper crucem domini à Pilato fuit caufa eius foi

B pta. Si licuit ut græca lingua, uel imo permifit ipfe dominus, ut caufa mortis eius eflet fop pta, cur abhorret ut fubftantia eius, qua deus eft æqualis cum patre,Græco uocabulo apz probetur oftenfa ;■ Si minime licamp;r patris Si filij Si^lpirituflandti unam fubftantiam lingua exeri græca,crgo nec deum laudari decet Si Barbara.Sicut enim græca lingua,quod eft ho mufion,una dicitur uel creditur à fidelibus trinitatis omnino fubftantia, ficuna rogatur ut milereatur à cunólis latinis Si barbaris unius dei natura,ut à laudibus dei unius nec ipfa lin gua barbara fit ut latinis aliéna. Latine enim dicitur,domine mifoere. Sola ergo hæc mi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

îcricordia ab ipfo uno deo patre Si filio Si fpiritufanSlo lingua debet hebræa uel græca. Si ipla ad poftremum poftulari latina,non autem Si barbara.Si enim licet dicere, non folum Barbaris lingua fua,fed etiâ Romanis fihoraarme, quod interpretatur, domine miferere, cur non liceret in concilijs patrum in ipfa terra Græcorum, unde ubique deftinata eft fides, f lingua propria homufion confiteri, quod eft patris Si filij Si fpirituflanóli una fubftantiâgt; Nam fubieólionem filij patri debitam ex carnis infirmitate fufeeptam, etiam nos quia iu/ ftum eftweriffimc cofitemur,in qua eum infirmitate no folum fubditum, fed Si ftruum euiz dcntiflime confitemur, ipfo dicente in propheti^d pattern: O domine quia ego feruus tu nbsp;nbsp;nbsp;“5

us,ego feruus tuus,Si filius ancillæ tuæ,id eft Mariæ. Patet ergo in quo fit æqu^is patri filiz us,in quo fit non folum fubditus aut inferior,fed etiam humilifiimus feruus,Ipfoinquam,^ oftendit in quo fit humilis,in quo fit æqualis,unde omnipotens,unde infirmus,unde abièz lt;ftus,unde fpeciofùs,unde diues,unde egeftati fubiedlus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laurentius uir clariflimus diz

xit: Euidétiftîme claruit defenfionemauertionis fi'dei (pæ Auguftinum uirum clariffimum communifte, multaque magis tuos autores uir clariflîîhe Palcenti abfque fcriptura temere pofiiifle, nec efte nomen fidei homufion,fed æqualitatem magis ipfius trinitatis, Sed fi in/ ueniuntur in lege uerba quæ improbata font, dignare uir nobiliffime refpondere, ut certe nobis pares ire poflitis.Nam proculdubio intueris à nobis præl^ntem uirum Auguftinum

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vs fois

-J

-ocr page 514-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A V G V S T IN V S ifo NORA TO ,

fuisaffèrtionibus nimium tranfilire.Apud te eniîn nobiliftîmc uir c41gSfiÇuam apuddeum g pcrennis reatus culpas incurrerc, nbsp;nbsp;nbsp;Palcentius uir clariflimus relpondit; Scripta quæ pro

pofiii,nonfunt quidem in legç, fed debere propter honorei^atris aftrui rcdle delendun/ tur» nbsp;nbsp;nbsp;Laurentius uir clariffîmus dixit; Sic ergo ôi homufîon quod in dubium ueniebat

te proponête,ôi fi feriptum non eft,res ipfa tarnen quæ latet in uerbo,uera eft.Credatur ho norifice unitati,ne fiat iniuria trinitati.

Äuguftinus Probæ iulianæ nobîlibusuiduisgratuîaturdeDemetriade,quæ uirginitaiisuelum acceperat,agesgratiaspromunufeülo«iißb, Ep, CLX^X

il o MIN Ä R V M honore digniflîmis,mcrito illuftribuf pntftantiflîmis filia/ ii bus Probæ ôC Iulianæ, Äuguftinus in domino falutem, Impleftis gatulio j! cor noftrum,tanto iocundius quanto charius,tanto gratius quamto citius, Vez ftr28 nanque ftirpis làniftimoniam uirginalem, quoniam quacunque innotui/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftis,ac per hoc ubique fama celeberrima prædicat, uelociflîmum uolatum eius fideliore at/

que certiore littéral û nuncio præueniftis,ôrpriuS nos feciftts exultare de cognito tam excel lenti Ifbno quàm dubitare de audito.Quis uerbis explicetCquisdigno prazconio profequa turjquantum incomparabiliter gloriofius atque frudtuofius habeat ex ueftro (ànguine fœ minas uirginesGhriftus,quàm uiros confules mufidusT' Nam uolumina tcmporum,(î ma gnum atq5 præcfarum eft nominis dignitate fi'gnare, quanto eft maius atcp præclarius cor dis ôi corporis integritatc tranfcendereC M»gis itaque gaudeat puella nobilis généré,nobi lior fanôlitatc, quod fit per diuinum confortium nræcipuam i« cœlis confecutura fublimi/ * tatem,quàm fi eftct per humanû connubium proffm propagatura fublimem. Generofius quippe elegit Aniciana pofteritas tam illuftrem familiam beare nuptias nefciendo, quàm multiplicare pariendo,^ in carne iam imitari uitam angelQrum,quàm ex came adhuc nu/ merum augerc mortalium.Hax eft uberior fœcundiorc^ fclicitas,nô uentre graueftere, fed d mente grandeftere; non ladlefcere pc(ftore,fed corde candefccre; non uifteribus terram,fed cœlum orationibus parturire,. Dornin^rum honore dégniflîmæ filiæ, perfruamini in illa quod defoituobis, pericueret ulque in finem, adhærens coniugio quod non habet finem. Imitcntur earn multæïamiliæ dominam, ignobiles nobilcm,fragilicer excelfeexcelfius hu/ miicm, uirgines quæ fîb* optant Aniciorum claritaté,eligant fanctitatem.ïllud enim quan talibetcupiditate quando aflèqucnturC Hoc autcm fi plene cupicrint,mox habebunt.Pro/ tegat uos incolumes ÔC feliciores dextera altiflîmi,dominæhonore digniftîmæ præftan/ tiftimæ filiæîpignora fancftitatis üeftræ,præcipue ipfam fandlitatem præcipuam debito ue ftris meritis officio dileëtione domini (alutamüs, Velationis apophoretum gratilfime ac/

ccpimus,

Äuguftinus Honorato cpj'fcopo,difti'ncîtiïs exph'cat, quibus,quädo,0!f quomodo fugiendum,imminente periculo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola C L X X X

A N c T o fratri Si. coëpifcopo Honorato,Äuguftinus in Jotnino falwte, Charitati tuæ miflb exemplo^piftolæ »tjuam tratri Quoduultdeo noftro coe/ pi^opo fcripn, putaba me hoc onere caruifle,quod mihi impofuifti, quærendo conlium quid in his pcriculis,quæ tempora noftra inucnerunt, facere debeatis. nim epiftolam illam breuiter foipferim, nihil me tarnen prætermiiîflè arbitror,

quod amp;nbsp;refpondenti dicere,ôô quærenti audire fufficeretiquandoquidê dixi,nec eos eflèpro hibendos,qui ad Ioca,fi' poffuntTmtyiita migrate defîderât,ôê minifterq noftri uincula, qui bus nos Chrifti charitas alligauit, fie deferamus ecclefias quibus feruire debemus, non eG fc rumpeda. Ifta quippe uerba lunt quæ in illa epiftola pofui.Reftat ergo,inquam,ut nos, -. quorum minifterium quantulæcunque picbi dei ubi fumus manenti, ita neceflarium eft ut fine hoc eam non oporteatremanere,dicam«s domino; Efto nobis in deum protetlorera ' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö£in

-ocr page 515-

DE ï^VGA IN PERsI'aV VTIONB E P. CLXXX 5ï5

A ôC in locum munitïm^d hoc confilium tîbi propterea non {uffîcit,ut fcribisme contra do/ mini præceptum uel exemplum facere nitamurgt;ubi fugiendum eflê de ciuitate in ciuitatcm monet Recolimus enim uerba dicentis: Cum autem perfcqucntur uos in ciuitate ifta,fuge re in aliam.Quis autem credat ita hoc dominum fieri uoluifle,utncceflario miniftcrio,finc quo uiuere neqij|unt,defcrantur gteges quos fuo fanguine comparauitC’ Nunquidhoc fez cit ip(e,quando portantibus parentibus in Ægwtum paruulus fug{t,qui nondum eccicfîas congregauerauquas ab eo defJrtas fuiffe dicam* sÇquot; Nunquid c]tiando Apoftolus Paulus, i»cor.xlt; ne üTuni^îîprehcnderct igirwicus, per feneftram in (porta (ùbmiflus eft. Si effugit manus eiuSjdcŒa eft quæ ibi erat ecclefi'a neceflàrio minifterio,amp; non ab alqs fratribus ibidé con ftitiKis quod oportebat*impletum eftÆis quippe uolentibus hoc Apoftolus fecerat,ut (e/ ipfiyn fcruaret ecclefiæ, quem proprie perfccutor ille quærcbat. Faciant ergo ferui Chrifti, miniftri uô-bi Âfacramenti eius,quod præcepit fine permifî'tï'ugiant omnino de ciuitate in ciuitatcm,quando corum quiiquam Ipecialiter à perfècutoribus quæritur,uf ab altjs qui no ita rcquirunturmon deferatur ecclefia,lèd præl^ant cibaria conferuis fuis,quos aliter uiuere non pofte nouerunuCum autem omniuhf, id eft epifcoporum ôidericorum eft commune pcriculum,hi qui alqs indigent,non deferantur ab his quibus indigent. Aut igitur loca munita omncs tranlêantaat qui habent remanendi neceftitatem,non relinquantur at^is, per quos illorum eft ecclcfîafticalt;(ùpplen8a neceflîtas,ut aut pariter uiuant,aut pariter fuffe rant, quod eos paterfamilias uellet perpeti. Quod fî côtigerit,ut (îue ait) maius,alti minus, fiue omnes æqualiter patiâtur, qui corum fint «pi pro alqs patiuntur apparet,iili icilicet qui cum fè poftînt talibus malisieripere fugiendo,ne alioru neceffitatê defererêt,manere malue runt. Hinc mâxime probatur ilia charitB,quam loannes apoftolfts commendat diccns: Si eut Chriftus animam fuam pro nobis pofuit, fie ÔC nos debemus animas pro fratribus po/ ncre. Nam qui fugiunt.uel fui^deiiintfti neceftitatibus fugere non pofTunt, fi comprehenfî

B patiuntur,pro ièipfis no pro fratribus uticç patiuntur. Qui ucro propterea patiuntur,quia fratres qui eis ad Chriftianam (àlutem indigebant deferere nolueruntjînc dubio fuas ani/ mas pro fratribus ponunt. Vnde«llud quoniam çpiicopum quendam dixifle audiuimusî Si dominus nobis impcrauit fugam in eis perfccutióibus, ubi poteft frudtus efle martyrq, quanto magis debcmus fugere fteriles paflioncs,qu5do eft barbaricus amp;nbsp;hoftilis incurfus? uerum eft quidem ôi acceptabile , fed his quos ecclefiaftici offieij n®n tenent uincula-Nam qui clades hoftilcs ideo non fugit,cum poftit cffugcrc,ne déférât minifterium Chrifti, fine quo non poflunt homines uel fieri uel uiuere Chriftiani, maiorem charitatis inucnit fruA tftum,quam qui non propter fratres,fed ptfopter feipfum, fugiens atque comprehenfus no negat Chriftum,fùfcipitép martyrium.Quid eft ergo quod in epiftola tua priorc pofuiftiC Dicis enim. Si in ecdefrjs perfiftendum eft, quid fimüs nobis uel populo profuturi non ui/ deomifi' ut ante oculos noftros uiri cadant,fceminæ coftuprentur,incendantur ecclefiæ,jios fub tormentis dcficiamus,cum de nobis quæritur quod non habemus. Potens eft quidem deus audirc preces familiæ fuæ, hæc quæ formidantur auertere, nec ideo tarnen propter ifta quæ incerta funt,debet noftri oftief^ efte ccrtrkdefcrtio,fine quo eft plebi certa pernicies, no in rebus uitæ huius, fed alterius incomparabiliter diligêtius follicitiusqp c^randæ.Nam fi certa eflent ifta mala,quæ timentur ne in locis in quibus fumus.forte contingant,prius in/» de fugerent omnes,propter quos ibi manêdum eft,SC nos manendi ncceffitate liberos red/ derent. Non enim quifquam cft,qui dicat miniftros manerc oporterc.ubi iam non fuerinc quibus ncceffc fit miniftrare.lta quidam fandli epifeopi de Hifpania profugerût,prius pie/ bibus partim fuoa lapfis,partim peremptis, partim obîïdione confumptis, partim captiui/ täte difperfis,Scd muko plures,illic manentibus propter quos manerent, fub eorundem pe riculorum denfitatc mâferunt.Et fi aliqui deferuerunt plebes fuas,hoc eft quod dicimus fie ri non debere. Neque enim talcs dotfti autoritäre diuina, fêd bumano uel errore decepti,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V 4. «ci

-ocr page 516-

516 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVGVSTINVS AiNjORA/TO, .

ucl timoré funt uióti.Cur enim fibi putant mdifltrcnter obtcmperaéSÏScfle prxcepto, ubi c ïegunt de ciuitate in ciuitatem effe fiigiendum , SC mercenarium non exhorrent, qui uidet lupu uenientê ÔC fugit,ÓC non eft ei cura de ouibusC” Cur non iftas duas dominicas uerascp fententiaSjunam fciïicet ubi fuga finitur aut iubetunalteram ubi arguitur atque culpatur,fic intcUigcre ftudent,ut inte’r £c reperiantur non eflc contrariæ, ficut non funtC' Et hoe quomo/ do reperitur, nifi attêdatur quod iam Ripcrius difputaui,tunc delocis in qftbus fumus pre mente perfècutionefugienilum efle ChriftPnjinifthSjquand'b ibi aut plebs Chrifti non füe ritcui miniftretur, aut poteft impicri per alios neceflarium nBijjyftcrium,quibus^n eft ea dein caufa fugiendüfi'cut in fportafubiniflus,quodfimra memoraui,fugit Apolrolus,cum à pcrfccutore proprie ipfe quxreretunalijs utilt;ç necemtatê fîmilenwion habentibus, à^uiz * bus illic minifterium abfit ut defereretur ecclefiæ, Sicut fugit fandus Athanafius Alexan/ drinus cpifeopus ,cum eum ïpÇçialiter apprehendcre Conftantiuscupefet imperator, nez quaquam à cajtcris miniftris deferta plebe catholica, quæ in Alexandria comraanebat. Cum autem plebs manet SL miniftri fogiunt,minifteriumlt;ç fubtrahitunquid erit nifi merz cenariorum ilia fuga damnabilis, quibus no% eft cura de ouibus Veniet cnim lupus,non homcffed diablt;51us,qui plerumq; fidelesapoftatas efte pcrfuafît,quibus quotidianum rniz niftgrium dominici corporis defuir,0i pefnbit infirmus in tua ncm fcicntia,fed ignoratia fraz t^spropter quern Qiriftus mortuus eft.Quod auftni ad e«s attinet,qui in hac re no fallu« tur crrore,fed formidine {uperantur,quare no potius cotra fuurn timorem domino miferaz te atq^ adiuuante fottiterdimicant,nc mala^inc comparatione grauiora,quæ multo ampli us font tremendajContingantCFit hoc ubi dci charitas fiagraLijon mundi cupiditas fomat.

^. Cor. n Charitas cnim dicit: Qu« infirinatur SL non ego iftSrmorC Quis lcandali2amr,amp;: non ego urorC’ Sed charitas ex deo eft.Oremus ergo ut ab illo detur à quo iubctur.Et per hanc ma gis timcamus ne ones Chrifti fpiritalis nequitiæ gladio^in cprde, quàm ne ferro in corpore trucidcntur,ubi quandocunqj quocunqj mortis genere morituri font. Magis timcamus ne p, fenfo interiori corrupto, pereat caftitas fidei,quam ne fœminæ uioleter coftuprentur in carz i.de ciuitdte nequia uioletia no uiolatur pudicitia,fi mente foruatur,i^oniam nccin carnc piolatunqua ifci c,i6 do uolutas patientis fua turpitcr came no utitur,fcd fine cofenGone tolcrat quod alius ope ratur.Magis timcamuslie lapides uiui extinguantur deferétibus nobis^quam nc lapides SL ligna terrenoru a?dißcio£um incendâtur præfcntibus nobis. Magis timcamus ne membra corporis Chrifti deftituta Ipiritali uiólu ncccntunquam ne membra corporis noftri oppref fo hoftili impctu torqueantur.No quia ifta non font uitanda cum pofTuntXcd quia potiuS ferenda funnquâdo uitari Gne impietate no poftunt : niG forte quil^ contendcrit non eGe miniftrum impium,qui tue fobtrahit minifterium pictati ncccGarium,quado magis eftncz ceftarium. An non cogitamus.cum ad iftorum pcriculoru peruenitur extrema, nec eft pote ftas uUa fugiêdi,quâtus in cccleGa Geri folcat’ab utioc^ fexu, atq; ab omni aztate cocurfus, alijs*baptifmu Gagitatibus,alf)s rcconciliationcm,alt]s ctiam pcenitentia: ipGus aClionem, omnibus confolationem SL focrametorum confcólioncm SL erogationé C Vbi G miniftri de Gnt, quantum cxitium foquatur cos qui d^ ifto fecuio ucl non regenerati cxeunt ucl ligatiC Quantus eft etiâ luótus Gdelium foorum,qui cos focum in uitæ æternæ requie no habecutC Quantus dcniq; gemitus omnium, SL quorunda quata blalphcmiadeabfontia minifterio rum SL miniftroruT' Vide quid faciat maloru temporalium timor,amp; quanta in eo Gt acquiz Gtio malorum æternorû. Si aut miniftri aftintpro uiribus,quas cis dominus fubminiftrat, omnibus fobuenitur: alrj bapti2Sntiy,alq recociliantur, nul li dominici corporis comunione fraudantur,omnes côfolantur,ædifltâtur,exhortâtur, ut deum rogent qui potamp; eft omnia quæ timetur aucrtere,parati ad utrucp,ut G no poteft ab eis calix iftc tranGrc, Gat uoluntas ■ eius qui mali aliquid no poteft uellc. Certe iam uides quod tc foripferas no uidere,quatum bom côfequantur populi ÇhriftianûG in prafontibus mails no eis deGt prafentia miniftroz

rum

-ocr page 517-

DE .F VG A IN P Elfs E CyTIONE . E P. CLXXX 517

A rum ChriftnquoïuiS^sçtiâquâtum obfft abGnt:i'a,diim fqa quærut no quælcEi Chriftô nec habent illam de qua diólum eft, non quærit quæ fua fununcc l'mitantur cum qui dixitî Nó quæro quod mihi utile,fed quod mulris ut faîui fiant. Qui ctiâ pcrfccutoris pnndpis ît lius infidias no fugiftèt,nifi fe alqs quibus neceflàrius eratfèruare uoluiflèt » Propter quod aiuCopeilor aut ex duobus cócupifccntiana habens,diflolui ÔC efîe cum Çhrifto multo ma gis optimû.manere in carne neceflariû propter uos.Hic forte quis dicatadeo debere dei mi niftros fùgere à talibus imminttibus malis, ly: f? pro utilitate ecrfefi'æ temporibus tranquil/ lioribus i^êt.Recle hoc f^àlt;^uibufdam,quâdo non défunt alij per quos fùppleatur cede fiafticut^^inifterium,ne ab omnibus deieratur, quod feciflè Athanafium fupra diximus.

* Na^ quantum neceflafium fuerit ecclefîæ,quantum^ profilent quod uir file manfit in cat Be,^atholica fides nouit,quæ aduerfus Arianos hæreticos ore illius ÔC amore defenia eft. Sed quâdô cftcómune periculum, magis^ timendum eft nc quiiquam id facere credatur, non cófulendi uolutate,fed timoré moriendûmagisep fugiendi obfitexcm{:4o,quàm uiuett di profit officio,nulla ratione faciendum eft.Deniœ faniftus Dauid nefecommitteretperi culis præIiorum,Si fortaftîsextingueretur,ftcutîbi tfitftû cft,Iucerna liraël, à fuis hoc peten/ tibus fiimpfit, non ipfe præfumpfit, Aîioquin multos imitatores feciftèt ignauiæ, qiS euni crederent hoc feciflè non confideratione utilitatis aîiorum, ièd fiiæ perturbatione forn#di/ nis. Occurrit aliquanto alia quî0ftio,quatn contemnere non debemus. Si enim hæc utilitaSt negligenda non eft,ut aliqui miniftri propterea fugiant imminente aliqua uaftitate,ut fer/ uentur qui miniftrent cis,quos poft illam cladgm refiduos potueriat inuenirc, quid fiet ubi omnss uidêtur interituri,niô aliqui fugiantC Quid fi enim haólenus fæuiat ilia pernicies,ut folos fniniftrctsecclcfiæ pericquatur (^id dicam, anrelinquencfe eft à miniftris fugienti/ bus ecclefia,ne à moricntîbus miferabilius relinquatur'TSed fi laici non quæruntur acTmorz tem,poffunt occultare quoquo jnolt;io epifeopos SC clericos fiios, ficut illc adiuuerit, in cuius

P poteftate fîint omnia.qui poteft SC non fugientem per mirabilê conlèruare potcntiam.Sed ideo quærimus quid nos facere debcamus,ne in omnibus fingendo diuina miracula tenta/ re dominunvudicemur. Nonqufiiem tab's eft ifta,tempeftas, quando laicorum 6C clcricoz rum eft commune pcriculum, ficut in naui una commune periculuqj^ eft mercatorum atque nautarû.Veru abfit ut tanti pcndêda fit h»: nauis noftra,ut debeâteam nautæ,ôC maxime gubernator pcriclitantem de{crcre,etiam fi' in feapham tranfiliend» uel etiam natando pof fît cffugere.Quibus enim metuimus nc noftra deièrtione pereant,non temporalem morte, quæ quandoq^ uentura eft,fed æternam quæ poteft fi non caucatur uenirc,ôê poteft fi caue atur etiam non uenirc,metuimusJn comuni aut pcriculo uitæ huius cur exiftimamus ubi/ cuncp fuerit hoftilis incurfus,omnes clericos SC no etia omnes laicos elle morituros,ut fimul finiant hanc uitam,cui funt clerici neceflarq C Aut cur non fperemus ficut laicos aliquos, fie etiam clericos remanfuros, à quibus eis neceflarium minifterium ualeat exhiberiC Qu^ii^ inter hos dei miniftros inde fit dilccptatio,qui eorum mancant ne fuga omnium,ôi qui eo rum fugitt,ne morte omniu deieratur ecclefîa.Tale quippe certamé crit inter eos,ubi utrilt;^ ferueant charitate,K utric^ placeant ch^ritati.Qttfc difeeptatio fi aliter non potuerit termi/ nari,quantû mihi uidetur,qui maneant SC qui fugiant forte legendi iunt.Qui tnim dixerint iê potius fugere debere,aut timidi uidebuntur,quia imminens malum fuftinere nolueruntu aut arrogantes,quia fe magis qui feruandi eflènt,necefîarios eeelefîæ iudicarût. Deinde foc taflîs hi qui meliores iunt,eligant pro fratribus animas ponere, ôi hi ièruabûtur fugiendo, quoru eft minus utilis uita,quia minor çoniùlendi SC gHoernandi peritia. Qui tarnen iî pie (àpiunt, contradicent eis quos uident SC uiuere potius oportere SC magis mori malle quatn fugere. Idco ficut icriptum eft: Contradióliones (èdat fortitio.SC inter potentes definit.Me/ pro««*, is lius enim deus in huiufcemodi ambagibus quàm homines iudicat, fîue dignetur ad pafTio nis fruôfu uocare meliores SC parcere infirmis,fîue iftos facere aàmala perferéda fortioics,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V $ ÔChüic

-ocr page 518-

518


AVGVSTiNVS .Bonifacio,


amp; huic uità: (ubtrahere, quorum non poteft dÄ ecclefiæ tanrum lt;^ua^m illorum uita c prodefTc.Rcs quidem fiet minus ufîtata fi fiat ifta fortitio. Sed fi fadla fuerit, quis earn re prchcnderc audebit C' Quis non earn nifi impcritus aut auidus congrua prædicationc laiv dabit C Quod fi' no placet facerc,cuius faóli non occurrit exemplum,nullius fuga faciat ut ecclefiæ minifterium maxime in tantis periculis necelTarium ac debitu deficNcmo excipiat peribnam fuam,ut fi aliqua gratia uidetur cxcellcreadeo fe dicat uita Si otnioc fuga efle di gniore.Quifquis enim ho?putat,nimium RIm placet. Quifi^uis autemetia hocdicit, omni/ bus diiplicet.Sunt fane qui arbitrantur epifcopos Si clerico3*|gn fugientes in tq^us pengt; culls fed manentes facere ut plebes decipiantur,cu ideo non fiigiut quia maneroos gray pofi'tos cernut.Sed facile eft hanc refponfionem uel inuidia declinate, alloqucndo eafaem plebes atque diccndo,non uos decipiat quod de loco ifto no fugimus. Non enirn propter nos fed propter uos potius hie manemus, ne uobis no miniftremus quicquid fatuti ueftra: quæ in Chnftff eft nouimus neceflarium, Si ergo fugere uolueritis,öi nos ab iftis quibus tenemur uinculis foluiftis » Quod tunc puto efle dicendum, quando uere uidetur utile efle ad loca tutiora migrate. Quo audito fi uel omn^s uel aliqui dixerint, in illius poteftate fu/ mus,Äiiusiram*nullusquocunq? uadit,euadit,cuius mifencordiam ubicunq; fit poteft in/ uerWre,qui nufquam uult ire,fiue certis neceflitatibus impeditu3»fiue laborarenolcns,ad in/ Ärta fuffugia sinon ad finienda fed ad mutanda^ericulaiproculdubio ifti deferendi non funt miniftcrio Chriftiano.Si autehoc audito abire maluerint.nec illis manendum eft qui propter illos manebant,quiaibi iam non funt propter quos manere adhuc debebant.Qui cuncç igitur ifto modo fugit ut ecclefiæ neceflarium minifterüÜllo fiigiente non defit, facit quod dominus præcepirtîue permifit.Qui ante fiÄugit,ut gregi Chrifti ea quibus fpiritali ter uiuit,alimenta fubtrahantur,mercenariusjlle eft qui uioet lupu uenietem Si fugit,quo/ niam no eft ei cura de ouibus.Hæc tibi quia me cofulujfti ^ter dile(ftiflime,qua exiftima/ ui ueritate Si certa charitate refcripfi, fed ne meliorem fi inuencris fequaris fententiam non q præfcripfi.Melius tarnen quod in his periculisfaciamus,inuenire non poflumus,quàm ora tiones ad dominum deum noftru,ut mifereatur noftri,^uod ipfum ut fcilicet^ccfcfias non defererent,dei dono nojinulli prudetes Si fanóli uiri Siuale amp;nbsp;facere meruerut,6C inter den/ tes obtrcdlantium à fui propofiti intentione minime defecerunt.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXXI^ _

Hoc numero ftquebat cpiftola cu inferiptione ad l£alica,dccerpta ex epiflola ad Paulina, quod ab ociofo icn'ba fadû efle liquet.Nâ fi Auguftinus bis eadê icribere uoluiflet ad ambas,ad/ ieciiïèt aliqua propria, aut certe hoc ipfum teftatus fuiflxt,fe fragmentum illius epiflola: mitterc»

Quid precemur iflis ociofls,qui talibus nænijs ac nugis onerant ledorem. Nec oratio ncc fen/ fus quicquam habet Auguftini, Sed ex hiftoria quifpiam confinxit hæc argumenta, Cuiufir.odi flint epiftolæ Theophili ad Hieronymum,Hiej;onymi ad TheophiIum,Senecæ ad Paulum, Pau li açj Senecam.Quanquam fortaife non tarn fuccenfere decet his,qui exercendi flili gratia tradlât hoc genus argumentorum, quam illis, qui tarn nullius nafi flint,ut hæc flrio tribuant autoribus, quorum nomina praeferût. Ob antiquitatem tamen,pafl'i flimus cas refidere,quanquaqj nihil ha/ bentes quur legi debeant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

EPISTOBA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXXrr.

DOMI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fliblimi femper magnifi'eo filio Bonifacio,Auguftinus epifeopus. nbsp;nbsp;Or/

net mores tuos pudicitiaconiugalis,ornet fobrietas Scfrugalitas, Bene enim agere Si illicita non prohibere,confl?nfus erroris eft. Quædam dum de ecclefia egreditur Chrifti uir go facrata,ebriam Gothi Herpæ metcm Si corpus incurrit.Habeat quæfo miles fub comi/ te pofitus difciplinam.Graue eft eij^m ut quern non uincit homo, uincat Iibido,Aut uolu/ tetur uino,qui non uincitur ferro.

EPIS TO DA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXXIII

o M IN o mcrito honorabili patri Auguftino epifcoporumflimmo,Bonifacius.

T uæ fandlitatis epiliolam admonitu me terrificanti fwfcepi.Etenim uenerabilis papa

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fithorus

-ocr page 519-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aVgVSTFnVS BONIFACIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5IÎ’

A n »-horas ille Icgi'rirtSfis^uidos habet accefiTus^quo debet puniri fupplia'o,diuinas qaitemç rat ratioesf Arguetur ergo profecflo qui diuina atcp humana ncglexitSI qucm libido prrç uenit,gladius ultor abfumct: eumé^ quem infobriu in tantis anguftqs fama ucridica pubJi cauit,carccris periturum quocfinque fupplicio cuftodia retinebit.

EPIS TO GA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C LX XXII11.*

G o quos dfiigo arguo 0Ccaftigo,no occidi defidero,nec carccrc pleno Iquallore retniz dijSola fufficit admonitioJPoterit enini,fi eikliuinitus conc£^atur,tcmpus pœnitentiæ

eondonari^ui domini tcm^ûaufus eft uiolare.Sitergo ipfe qui fécit, fui arbiter uoti. Fas enitti noi^m ut reus epifcop (uggeftionibus oceidatur,qui ucnix fi pœnituerit rcfèruatur.

Africa: Iitus,ut audio,miles attigit tranfmarinus: ftd huius meriti dux acatholica uert

täte diflentitQuid orem fi'cut oportet ignoro.^b Italia hoftis eft publicus nuhciatus.con tra uiclricia figna (uperbas érigés haftas. Pacem inter nos fieri ucllcm,fi feijem plenms qd* ignoro. Adeft quidem Africæ olim paratu in Italiahellum, fed tarnen non inuideo mi chai riftime Romaniæ. Sed dico’quod fentio. Non dabit diuinitate iuUantecatholicus hæreti/ co terga. Tui cordis intentio dirigatur ad dominum, non militem timebis, no Gothutn Hunum.

EPISTOLA *0 LX XXVI •

Domino fanefto fratrFAuguftincy^pifeopo, Bonifacius. Scio quod fit tua fart/ (ftitas pro mca uita folicita,ôi quæ aduerfus me tyrannus file brdinauerit ac difponati antequàm tuum facerdotium fcriberet,noui.Obuiamus ad morte ultro tendentibus,quoS noftrx uiétoriæ,ut credimus,faaet Ghriftus âddiélos.Sed fi' erga me meosep omnes aliud uoluerit ordinate diuinitas,precare utanimam liberet deus, ÔC dabitur competens aduerfa rio fccunda uicc refpofio. In pugq^ enim utriufque defæuit furor,fed deus infpicit caufam. Igitur ora utdixi,0Cuincitunatrinftas nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. •

EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXXVIT. •

Dilectissimo ÔCfpeélabiliuirofilioBonifacio,Auguftinusepifeopus. Mi ror quomodo tarn fubito fidei murum aries rupcrit inimici. Noui enim qua religionc femper fis ccclefiam dei ueneratus. Quo inftigante faccre aufus cs,hominem de ecclefia ra/ puifti. Tuus fi' de tuo amico forte præfumcret fugitiuus, poflctproculdubio interceflorig caufa ueniam promercri.Ergo fi' amicus inteditur,cur deus offenditur C Sed fi de poteftatc præfumitur.Nabuchodonofor regem intcnde,qui caufa fuperbiæ in bouem eft ex homine commutatus.Non ut confundam te hæc fcribo,fcd ut filium meum chariflimum moneo.

Ecclefiæ igitur illxfum rcuoca, quem ut irreligiofiffimus rapuifti. Oblatio ucro domus tuæ à clcricis ne fufcipiatur indixi, Communionemcp tibi interdico, donee peraéta pro aufioua uel crrorlt;»a me définira tibimct pœnitentia, ÔL tempore códonato, pro hoc faefto corde con trito 0^ humiliato dignum offeras facriftcium dec^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLXXXVIIT*

Hv M IL I s faluto,quod primum eft^ Sufeepi aut tremes fanébtatis tûæ uerba uerz bcribus plena. Scio q,ueniæpræparatur, qui ab Auguftino perfeéliftîmo fàcerdotc eorripituisncc debet epifcopo denegare quod uoluntas facit aut cafus* Ipfe enim fibi denez gat curara,qui fuarn medico non publicatcaufam.Hoçiinêergo pqftîme pater èliminibus écclefiæ raptum tuis fandtis afpedlibus iuflîo mea furoiflEp fubduxit.Alieno no funt ifta faz lt;fta côfilio,dci ÔC fandtorû eius regimine uiuo. Illû itaep uiru morte dignifrimu,quem ut dtz xi meus de ecclefiæ foribus furor abftraxit, uitæ tuis iuflîoibus donamus illæfum. Agnofeo culpas. Indignæ mcæ lachrymæ iungât'’ tuis fletib^ iuftis,quo pq|îît hæc nota nigro feript^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titionç^

-ocr page 520-

^20


A VG VS TIN VS BONIFACIO,


titione delerbEcckiix mihi introïtus non neget^lllic /pero aenia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culpâ. Oblatto c

nero domus mex ut taa fanób'tas iuiSt, ad cœleilis regis menûin eins manibus offeretar.


E Pf S TO B A


C LXXXIX


Domino fablimi,femper(^ magnißco ßlio Bonifacio,^ugaßinusepißopas, Dam gaodâ in loco poßlas tax eximietatis tranßtas intaerer,placait meis afpeClibas tuæ fablimitatis mitisilleac terribilis greßus, Sed poß^ illud leaigatu facro^chrißnate caput porta cam paacis ciaitati»exiait,fabito ubrffantegaitesdSmuS, ciuitas fundic exercitam, ßrepunt arma, concrepant tubx,canlt;ßis crifpatxaentis ßapjj^ dependent, feuex tunicx uiroram fortiam membra conßringant,feßoris SCegai renibus fetigeraueßimclbtefasge ritar arcas,palchraeand:a con fpexi, nihil melius Bonifacio comit»uidi, Sedpoßguä^ ad palmas ut comperi tua fublimitas aenit, ad ilium breais guidem,fed plenum periculis ma/ ris tranßcu guod uix aligaanSo naae tranßtar,prxccperis matutino report tranfmeare ne nodtis obCcaritas malialigaidprocurarenGadila eximietatis taxßdelißimusferuus eguo ipßas maris dam natatin hraebio interdiClilitoris tetigitoras,nec ßatim licuitreaerti,Pro fed:o maris enim tumor increßens reuerfdfo tganßtam denegaait. Hoc illos tuos aigilan/ tilTn^os ßnfaSiacere non potait.Iram ratio prouocauit,calpa ueniam fuaßt ad fugam,fed fodix fàga cft quæ carrit ad aitam, M^moratas Gadila adp^ronam tuum fàndlum Ste ^hanam primam martyrem cofagit, Ipfe mihiSfimperatiit ut pro eodem apud religionê tuam poßulator accedam.Habeat igitar guxfo ueniam, gaoniânec turbatus undis eguas carait,nec garges altus^abforbaitgaem deys eruit SC agaa feraaait, Valcat apad te epißo/ Jaris ißa rogo Taggeßio, Eris enim ut deprecor ab ira domini^licnus, guotiens petims à te oßenfasnonfueritÄugaßinas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•


EPI STOLA


CXC


Domino bearißimo di, aenerabili fânéio patri ^agaßino epiicopo Bonifadas, Farens parato^ gai obuio bello, fandtitatis tax frangorimperio. Gadilam fortißi mum femper quem aolo uiuere uirum metao ne earn aliqaädo in airtate fua leaitas fadat interite,P oteft guide prxdnóius armisjqaantos inimiûil^ reperiret truddare,^ed apad bei ligeros uiros u/dlus didtar aiéior ocd{us,F^am eguo uelt;flus maris brachium gaod natan/ dó perrexit laxurix no faerat,fed uirtutis.Ärbitror enim guod noóte cogitarit aliguid ho/ ßibasfacere,cai roleingreßo h'nis diei coßlia parata Eibdaxit.Hoc uero dolui, gaod nata/ donelongißima ab eguo poiTet agais ocddi.Vt iubes ergo fanóti heati Stephani impe rata iußa ueßra refero, Spondeo enim ipß gux tibi, guod öudila uobis eßiabentibus ue nix condonatus,


EPISTOLA


CXCI


o MIN o aenerabili lanóto patri Äa^ußinocpiicopo Boni facias, nbsp;nbsp;nbsp;Caßinas Hie

JL^priaatas ex confale aitx mex ac nominis omnibus ut notam eß perfecator, peiores committens ac farens faóiiones,gaah meard à me geßarum immemor,Edatiam Italia fa/ giens,meisfein Äfricam defenßonibus tradidit committendam.Omitto beatißime pater olim mihi ab eode ingeßas miferias.oßgnfa pericala,fagiens eum nuc ufc^ uiuo,thrax na/ tos aix Scytl^ä eaaß,daraai inuido fub confale miles, Sed diaina potetia gaxnouit plana re fablimia, 3^ altias eleuarcproßratafecit de faperbo gaod uoluit, Schoße mea me gaie/ to uióioriam mihi gaänouitadduxit,Saßicit pro funereuitßi tanta deieótio,adoraaicSa rathan clauas,timuit fenator barbaram eaput,tremuit militem dux doloris, Dicuntarißa pater fanóte Cothurno.Nam ^ten(^-or illußrißimam confalem SCprimam confpicio fena/ torem, fed ne cófaeta fallacia malferga me utfoletaliquid moJiatuLputetc^ ß fais fraadi bus Romanis dacibas profataram, SC in eo aerßtur exitio, integrum de fais ßnßbus det tax beatitadini facramentamßnullas in eumconaertiturdolus, Egoautem per omnia quxianóia funtiuro,guqfiiam ß apud eum animxreperero puritatem,eumincolumcm ac

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubhmem

-ocr page 521-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÀVGV8TINVS BONIFACIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;521

A fublimem itali'æ r^dam,fruftratis I’nimicis eius ôi domitis.Hoftis autem erit (ua: animæ fî aliquid in eo fim'ftræ parti's I'nuenero.

E Pig TOL A ex CI I.

Domino infcni mcricocp fublimi filio Bonifacio,Auguftinus cpiGopus. nbsp;nbsp;Vir ih

laflniïïmi^ Caftinus facraineto fe prodidit quod fit ab omni culpa Só erroribus alie/ nuSjQue tibi ut dicit fœderatus illcfonia adhuc te in palatio pofitu falfis fuggeftionibus co citabat. Sed ne totum quod tdhc agebatur njjtfatur in mediunwdetur prolixitati compen dium. Dauid ille opilio reggp«n parcendo inimicis obtinuit Chriftus pro ludæis qui cum cruc^ pa^ulo confixerunt, pattern ne iraGeretur rogauit. Si indignis hominibus ueniam

* miGricors condonauit, Credo igitur homini qui mihi fidele tradidit (àcramentum,amp;: quæ rit rpc pojliccnte tua dcfenfi'one uitæ fnbfidium, Scîo enim quod eius falutis mihi promiG fa complcÊgt;is, •

EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXCIII» ’

Domino ucnerabili fanóto patri Äuguftino cpiGopo Bonifacius, nbsp;nbsp;Graue nobis

eft bcllum inimici,mucro noftra pecftira pulfat.Deo fonde preces ut Giles, tua fit no/ bis comes oratioirauca buccina,terrifica tuba puto ^uod Si fydera tcrreat,ffoftium cMmor immanis adeft, fed his no terremur.Nouimus enim ifta non hodic. Ergo ucncrande Ohri ,, fti facerdos,pete deum ut iacula hofte? dirigat noftra,ac Gipfi trucident mutua çæde, •

EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXCIIII.

Dilectissimo SifpeótabiliuiroBotÿfacio,Auouftinusepifeopus, nbsp;nbsp;Grauide

pugna conquereris,dqi)ites nolo, utile tibi tuisc^ dabo confilium,arripe manibus ar/ ma,Oiatio aiwes pulfct autoris,quia qigt;ndo pugnacur,deus apestis oculis fpc(ftat,ôCpar/ tern quam infpicitiuftam fibi datpalmam, EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXCV.

Domino ucnerabili fandlo patri Auguftino cpifcopo,Bonifacius, Manus foper ba deo iuuate cecidit,quæ ante paululum audax gladium eredta portabat. Multi ex aduerfis ccciderunt,de noftris autfpi Chrifto iuuantc nullus eft uulneratus.Ora igitur ucz nerabilis papa ut talis de inimicis ultio fæpe procedat, •

EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXCVI •

Domino infigni meritóque foblimi filio Bonifacio,Auguftinus epiGopus, nbsp;nbsp;nbsp;Lez

efto me uacare, nobilitatem tuam latere non credo, ultimumiifue diem mihi exopto uenire, Gaudco tuæ uiôloriæ, Ciuitatem quæfo ferua Romanam,Tuos ut bonus rege coz mes,Nihil de uiribus proprijs præfumas,de autore glortare uirtutum,0C nullum curabis pe nitus inimicum.Valc,

EPISTOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CXCVI I.

NV N ctv A M diuinitas preces ac lachryaaas defpicit peccatorum, Cupis ipGquî/ dem de hac uita fecurus ad cceli régna migrate, Sed nobis opus es feflis in tantis^d hue pcriculis conftitutis. Itaque ora nobifeum ut tua nobis falus aliquantulum temporis condonetur,

cxcvni.

Quæ hic erat,’ttanftulimus in locum epiftolæ m, qua loco fubmouimus eft quod habe/ ret indoótam loquacitatem,ÔC omnino nihil Auguftini,

Mulicr quædam inGio marito fuGepcrat uotu contingatiæ,Poft tamê maritus af/ fenfus eft Si continenter cum ea uixit, non finens tamen ut monachæ ueftem fume/ ret. Tandem infciomaritoduobusfecultates omn?suclut» pauperibus crogauir, quum haberet filium puerum ex codem uiro,Mari'tus ftifpicans eos monachos effc ex eorS numero qui penetrant ac prædâtur domos alienas,refilijt à propofîto,Ô!S cœ pit mœchari,Hanc obiurgat de perperam falt;ftis,hortans,ut quantum poteft reconct lietur uiro foo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola • CXCIX

’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domin«

-ocr page 522-

VOTVM CONTINENTIAE NON S V S N»D V M

O MI n AE religiofî'flîmæ filiæ Ediaæ,Âuguftinus in ^mino falutê. nbsp;nbsp;nbsp;Le/ c

élis litteris reuerentiæ tuæ,ôi carum perlatore interrogato quæ interrogâda rc/ ftabantjuehcmenter dolui fie te uoluiflè agere cugi marito,ut ædifîciurn conti/ nentiæ,quodin eo iam conftrui cœperat, amiflà perfèuerantia in adulterij ruiz nam miierabiliter laberctur, Cum enim ïugendus efièt, fi' poft continentigm uotam dco, iamc^ aélu ipfo moribus^ fuiceptam reu^teretur ad coniqgis camem^quanto magis nue demerfùs in interitum prorundiorem lugcndfts eft, qui tam abrupta diflblutione mœchaz tiiniratus tibi,pernicio(ùs fibi,tanquam in te acerbius iæuiat?figt;lpfe pcreat.Hoc^cm tanz tum mali aeddiudum tu eius animu non qua debuifti moderatione traólaftitquia amp;fi^arz nali coniortio iam ex confènfu uobis nô miftebamini, in cæteris tarnen rebus coniugali obz fequio uiro tuo muiter feruire debuifti, præfertim cum ambo eftetis mébra corporis Ckriz fti.Etutitç fi maritum infidelcm fidelis habuiflès,agercte conueriatione fuÔdita oportuit, ut eum domino lucrareris, ficut apoftoli monueruntOmitto enim quod ipfamcontincnz tiam illo nondum uolente non fecundum faüam doôlrinam te fufeepifte cognoui. Neque enim garporis 041 debito fraudandus fuit, priufquàm ad iUud bonum,quod fùperat pudiz dü^ coniugalem,tuæ uoluntati uoluiuas quoque eius accedcret,nifi forte non Icgeras,nec t.cor.7 ^dieras.uel non attenderas Apoftolum dicenteiy;Bonum cffhomini mulierem non tan gere,Propter fornicationem autem unufquifi^ uxorem fuam habeanôC unaquæcp fuum ui turn habeat, Vxori uir debitum reddat,fimiliter autem St uxor uiro. Vxor non habet poz teftatem corporis fui3 fed uir : fimiliter auteZfi St uir non habet poteftatem corporis fui,fedl mulier. Nolite fraudare muicem, nifi ex confènfu gd tempus, uacetis orationi: St iterum ad idipfum cftote, ne uos tentet Satanas propter intemperantiam ueftram. Secundum nerba apoftolica, ctiam fi fe ipfc continere uoluiflct, St tu noluifles, debitum tibi redz dere cogeretuf, St illi deus imputaret continentiam, fi ftonfuæ, fed tuæ cedens infîrmitati, nein adulterijdamnabile flagidum caderes, maritalem tibicocubitum non ncgarct:quan/ o tomagis te,quam magis fùbieélam eflè decuerat, ne ipfg quoque in adulterium diabolica tentatione traheretur, in reddendo huiafmodi debito uoluntati eius obtemptrare conuez nerat,cum tibi uoluntaiem continendi acceptaret deus,quia propterea non facercs,ne péri/ ret maritus, Sed hoc, ut dixi, merito omitto, quoniam poftea tibi nolenti fibi ad reddenz da coniugalia débita confentire ad eadem continentiæ paëla ipfè confenfit,St tecum contiz nentifltme diu uixit, fuoque coniènfu à padto illo, quo ei debitum carnis negabas, ipfe te abfbluit. Non ergo iam in tua caufa ifta uertitur quæftio, utrum redire debeas ad concuz ’M* bitum uiri. Quod enim deo pari confènfu ambo uoueratis, perfeueranter ufque in fînem reddere ambo debuiftis: à quo propofi'to fi lapfos eft iHe,ta (altem conftantifTime perfeuez ra.Quod te non exhortarer,nifi quia tibi aihocipfè confenferat. Nam fi nunquam tenuif fes ÇiÜs aflènfum^umerus te nullus defendiflèt annorum, (ed poft quantumlibct tempus me cón(uluiflès,nihil tibi aliud re(ponderem,nifi quod ait Apoftolus: Vxor non habet po teftatem corporis fui fed uir,de qua poteftate fie tibi iam permiferat continentiaA,ut cam tecum St ipfè fu(ciperet.Sed illud eft quod minus te obfcruaffe contriftor, quia tanto humi lius St obediftitius ei obfequi in domefticaconuerfàtione debuifti,quanto ille rcligiofius *tibi rem tam magnam etiam imitando concefferat. Non enim quia pariter temperabatis à commixtione carnali, ideo tuus maritus eflè deftiterat, immo uero tanto fànôlius inter uos coniuges manebatis »quanto fàntftiora concorditer placita fèruabatis » Nihil ergo de tua uefte, nihil de tuo auro uel arg^nto,uel quacunque pecunia,aut rebus ullis terrenis tuz is fine arbitrio eius fàccrc debuifti,ne (candafisarcs hominem,qui deo tecum maiora uouc rat, St ab CO quod de tua carne licita poteftate poflèt exigere.continenter abftinuerat » Dez nique fatftum eft ut uinculum contincntiæ,quo fe dileélus innexuerat,contemptus abrumz petet, St iratus tibi, non farccret fibi. Sicut enim mihi retulit perlator epiftolæ tuæ, cum

-ocr page 523-

NISI WX ÇONIVGVM GÔNSENSV E PIS T* CXCIX §2)

A cognouiffet quod*orama uel penc omnia quæ habebas nefcio quibus dtiobus tranfèuntiy i^oniiciù bus monachis tanquam pauperibps croganda donâueris,tunc ille detcftans eos tecum, SC. non dei ieruos gt;nbsp;fed domus aliéna: penetratores SC tuos captiuatores SC deprædatores pu/ tans,tam fandram fardnam quam tecum fubicrat indignatus abigcit, Infirmus enim erat, K ideo tibi quæ^ communi propofito fortior uidebaris,non crat præfumptione turban/ dus-.quia etiam fi ad ipfas elceqiofynaslargius ^icndas forte pigrius mouebatur, poflec SCiftacodilcere fi tuisinopinatis no feriretur eKpenfis,{cd expends inuitaretur obfequqsi Ut etiam J^c quod temcre nbsp;nbsp;nbsp;fedfti,multo coniultius diledione concordi,mult6que ordi

• natifs amp;nbsp;honeftius ambo faceretisme blaiphemarentur ferui dei, fi tarnen hic fuerunt qui marito abfente atque netciente, ab ignota muliereSi aliéna uxore tanta fumpferunt,amp; lau daretur dqus in operibus ueftris,quorum eflet tarn fida fociejaSjUt à uobis communiter te/ neretur, non fdfum Rimma caftitas,uerumetiam gloriofa paupertas.Nunc autem inconfi/ derata feftinationc attende quid teceris, Vt enim de illis monachis à quibuste ipfe no xdi/ ficatam fed (poliatam efleconqueritur,ego ber^ Rntiam, nec homini præ ira turbatum o/ culum habend contra dei fortaflèfàmulosFacile confentiam, nunquid tantum bonumeft quod pauperum carnem largioribus eleemoiynis r^fecifti, quantum malum eft quo8 uiri tui mentem à tarn bono prdpofito fubruiftiCAn cuiufquam tibi uitæ temporalis falus Aa rior efle debuerat quam huius ^ernaC î^ônne fi ampliorem mifericordiam cogitans,idelt;^ pauperibus res tuas erogarc difterres,nc fcandalisatus maritus tuus deo periret, uberiores tibi deus eleemofynas imputaret C Proinde fi rtcolis quid acquifiu«ras quando lucrata fue rasuirumtuum,uttecu Chrtftofandiogrcaftitate feruiret.intellige per illas eleemofynas tuas quibus cor eius euerfum eft,quanto grauiore damno percuft?fucr{s,quam funt ilia lit era quæ cœleftia cogitabas. Si enim habet ibi magnum locum panis fradus cfurieti,quan turn locum ibi credenda eft habere «nifericordia,qua homo eripitur diabolo tanquam leo/

B ni rugienti,ôi quem deuoret inquirenti C Neque hoc ita dicimus ut fi quifquam fcandaliza/ tus fuerit de bonis operibus noftr^ ab eis defiftendum putemus: fed alia caufa alienarum, alia neceflariRrum in focietate aliqfta pcrfonarum’.alia n4clis,alia infidelis: alia parentum erga filios, alia filiorum erga parentes, Alia poftremo ea quæ in hi§ rebus ucl maxime inz’ tuenda eft uiri SC uxoris,ubi muliere coniugatam no licet dicere,Facio quod uolo de meo, cum SC ipfa non fit fua fed capitis fui,hoc eft uiri fui. Nam fic quEwdam, ut commémorât apoftolus Petrus, mulieres landæ quæ in deum fjperabant ornabant lèfubiedæ fuis ui/ ris,fî'cut Sara obfequebawr Abraæ dominum cum uocans,Cuius,inquit,fadæ eftis filiæ cum ad Chriftianas non ad ludæas fœminas loqueretur.Quid autem mirum fi pater co/ munem filium nolebat huius uitæ fubftentaculis à matre nudari, ignorans quid fedatuz rus effet, cum in ætate grandiufcula effc ccepiflct, utrum monachi profeffionem, an ecdez fiafticum miniftcrium, an coniugalis ncceflitudinis uinculum C Quamuisenimad melioz ra excitandi SC erudiendi fint filrj fandorum, unufquifque tarnen proprium donum habet i.Con^ à deo,alfusfic,aliusautemfic. Nifî forte talia profpidens SC præcauens reprehendendus cft pater, cum beatus Apoftolus dicaft Quilquis autem fiais SC maxime domefticis non’’TfwotM Îsrouidet, fidem denegat SC eft infîdeli deterior. Cum uero de faciendis ipfij clecmoiynis oqueretur,ait. Non ut alijs refedio fit, uobis autem anguftia » Pariter ergo confilium de • omnibus haberetis, pariter moderaremini quid theiaunzandum effet in ccelo,quid ad ui/ tæ, huius fiifficientiam uobis SC ueftris ueftroque filio relinquendum, ne alrjs effet refe/ dio, uobis anguftia. Et in hisdiijjonendis atque faciandis fi quid tibi forte melius uide/ retur fuggererçsuiroreuerentcr.ciufdcriiquc autoritatêra tanquam tui capitis fequercris obedienter : ut omnes qui fanum fapiunt ad quos poffet hoc bonum ueftrum fama per/ ferre, de domus ueftræ frudu ac pace gauderent, SC aduerfarius reuererctur nihil haz bens de uobis dicere praui, Porto fî de faciendis eleemofynis SCifi pauperes impendendiä

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cebus^

-ocr page 524-

5^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä VG» AD 'ED JCIAM»gt; BP» CXCI^

rebus tuisdc quo bono opcre Ä magno tam euidêda præccpta fu^Jtdominhcum uiro tuo c, fideliSi.tccumfattótxcontineutixpalt;^la ieruante conßlium commanicare deberes ,€iur/ dèmque non fpernere uolatitatem, quanto magis de habittf^tqae uettita nihil tibi prætet eias arbictium matandum uel afutpandam fuit, unde nihil diuinicas legimus impetatum, ï,TttH0fhz Scriptum cilqaidem malicres eße debere in habita ornato,auritp drcüpgßrio.öC intortio cnnium. Sicætera huiaCmodi quæ uel ad inanempompam,uel ad illecebtam fermé haberi folent,merito reprchçnfa IbnLiSed eßqußam pro moduloperfonæ habitusmatronalis à uidualiueße dißin0tus,quipotcßßdelibusconiugatisfala^agligionisobferuaai^ia conue/ nire,Hanc te maritus ßdeponere noluit,netc uelutuidaam Ulo aiuente iaóiarcs,pato^uia nonbierat in hacre uiquead dißenßonis fcandalu petducendus, ^agis inobcdientia: ma/ lo,quàm ullius abßinentixb^no.Quiden/m eßabfardias,quàm mulierem dejwmiliuc/ ße uiro iùperbire,cai te potius expedirct obtemperare candidis moribus,qtiàm nigellis uc ßibas repugn9reC Quia Siß te indumentum monachxdelclt;ßabat,etiam hoegranuspoß ßt manto obßruato exoratócp ßjmbquam Ulo inconßjlto contemptóquepra:mmi.Quod ß omnino non ßneret,quid tuo propoßto aepcKretCÄbßt ut hinc difpliccrcs deo,qaod co/ iuge êio nondum deßinfßo, non induereris ßcut Anna, fed ßeut Sufanna. Neqae enim fii ill^ui tecum iam cœperat eußodire tarn magnum continentiipbonam^ctiam ßconiugale Hon uidualc uoluißet ut aedperes indumentum, Sd indec^ntem «^uoque te compulißet otz natum.Quod Siß aliqua dura condittone cogereris^poßes habere in fuperbo cultu cor hu/ mile.Nempeapud patseSiHeßerilla tegioR deum timens,deum colcns,dco fubdita,mari/ to régialienigenæ non eundem fecum colenti deum,tamen fukieitaferuiebat.quxcamex/ tremo periculo,non fuo tantu fêJ etiam gentis fal,qux tune état populus dhi,domino pro ßernereturorando,inipfa oratioue faa dixit,ita ßbi eßcornatu regium,ßcut pânum men/ ßrualcm:S^ ita orantem confeßim exaudiuit,qui cordifi inipetßor earn uerum diccre feiuit, Etutit^ maritum habebatmaltarum mulierum uirum, Sideorum alienorum falforumcp q caJtorem, Tu autem ß Si ille in propoßto quod tecu fufc^erat,perduratet,necà te oßenfus in ßagicium corruiß'et,maritum habebas non folumßdeiem, Si uerum dean^tecum colem tem,fed cß^m continememtqaiproculdabio propoßti ueßri non immemor, Sißad coniuz galia te cogerct indamenta,ad mperba tarnen ornamenta no cogeret.Hæc tibi ßripß,qao/ niam me confulendumputaßi, non ut tuum tedium inßitutum fermone meo ßangcremi

• ßd quod te inordinate Si incaute agente ui'n tui faitum dolerem. De cuius reparatioedc/ bes uebementißime cogitarc,ß uere ad Cbrißum uis pertinere, Jndue itaque humilitatem mcnds,öi ut te deus confeructpcrfcuerantem,noli maritum contemnerepercuntem.Funde pro illopias Si aßiduas orationes, facrißca lachrymas tanquam uulnerati fanguinem cor/ dis,Et ßribc ad eum fàtiïFadlionem, petens aeniam, quia in cum peccaßi,quod prêter eins coiißlium Si aoluntatem de rebus tuis fecißhquod faciendum putaßi i non ut te poenitcat

■ tribaiße pauperibas, fed cum boni mi open's participem Si moderatorem habere noluiß ß. Promittc de cætero in adiutorio domini,ß Si ilium fux turpitudinis pœnituent,amp; conti/ nenriam quam deferuen't rcpetiacrit,tcilli heut deeftin omnibus ßruituram,neforte,utait Apoßolus,d^t illi deus poenitentiam -, Si reßpifcat de diaboli laqueis, à quo captiuus tenez

• tat ßcundum ipßus aoluntatem, Filium autem ueßrum quoniam dc legitimis eum Si ho/ neßis naptijs fufeepißi, magis in patris quàm in tua eße poteftatc quis nefeiat f Et ideo ei negari non poteft, ubicunque ilium eße cognoaerit. Si iure popoßerit: acper hocut fecun/ dumtuam aolutatem in dei pdßit aatriri Si eradiri ikpientia, neeeßaria eß illi etiam ueßra Concordia,

Äugußinus Aßllico epißopo monßrat Chrißiatios eße quidem Ißaeh'tas Siiluz ? nbsp;nbsp;nbsp;daeos luxta ßnCum fpintiialem eße,tarnen ab hoc Uocabulo uulgo temperandum,eo

' nbsp;nbsp;nbsp;quodChrißiani nonßgt;lum liberifint à ludaicisobferuationibuSfUerunietiam ab eo,

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod

-ocr page 525-

AV G. ASELLICQ DE IVDAISMO EP. CC. 5^$ quod pr^ceptorui^obferuarionem non tribuut fuis uiribus ut folent ludæi-Ep.c

I o MIN o beatifBmo fratri epifcopo Afellico, Auouftinus in domino falu/ tern. Littcrasfaniîbitatistuæquas ad uenerabilem fènem Donatianum de cauendi ludaiünî difceptatione mi(îfl:i,ad me ipfe dignatus eft mittere,atlt;ç 0 ut eis refponderem petendo uchementius impetrauit^quem ueritus contemne re,ut pofiiim domino adiuuantc refpondeo, gratum exiftimans etiam charitati tuæ,qj ad teicribendo illi iubenti quem p^o fuis meritis agibo ueneramur, obtemperare non tenui, Chriftianos maxime ex gentibus uenientes iadaizare non opoÄcre.Paulus apoftolus do/ cetubi aitU^ixi Petro coranftgt;mnibus,Si tu cum fis ludæus oentiliter ôC non iudaice uiuis, Grfî.i» • querthadm odum gcntes^cogis iudaizareÇ’Et fècutus adiunxit. Nos natura ludæi.ôC non ex gentibus peccatores,Scientes autem quoniam non iuftifîcatur homo ex operibus legis nifî per fîdem ïefu ChrifttK nos in leiù Chrifto credimus ut iuftifîcemur per fidem Chrifti» Si non ex operibus Icgis,quoniam ex operibus legisnon iuftificabitur omnis caro. Non fb ïum autemllia opera legis quæ funt in ueteribus lacramentis. Si nunc rcueldto teftamento nouo not| obferuantur à Chriftianis, ficuti eft^ircuncifio præputrj Si fabbati carnalis uaca tiojôi à quibufdam efeis abftinentia,amp; pecorum in facrifîcqs immolatio. Si ncomenia Si a/ zymnm cætera huiufmodi,uerumetiam illud quyd in lege ditftum eft,]gt;îon concu^'lces, quod utiqj amp;nbsp;Chriftianus dlillus ambigitefle dicendum,non iuftifîcat hominem nifi pfir S dem lefu Chrifti ,0^: gratiam pei^cfum Chriftum dominum noftrû. Idem ipfe quîppe dÊ^ rit apoftoIus,Quid ergo diccmusC’Lex peccatum eftC Abfit.Sed pcccatum non cognoui ni nbsp;nbsp;nbsp;y

fi per legem. Nam concupifeentiam neftiebanAiifi lex diceret,No» concupilccs.Occafionc autem accepta^eccatum pcFmandatut^operatum eft in me omnem concupifeentiam. Si ne lege enim peccatum mortuum eft.Ego autem uiuebam altquaddo fine lege.Aduenicnz te autem mandat© peccatum reuixitEgo autem mortuus fum. Si inuentum eft mihi man-* g datum quod erat in uitam.hoc tftè in mortem. Peccatum enim occafione accepta per man/ datum fefellit me,ÖC per illud occidit. Itac]^ lex quidem fanefta, amp;nbsp;mandatum lanóhim. Si iuftum Si bonum.Quod ergo bo^um eft mihi fadlum eft mors C Abfit. Sed peccatum ut appareatpcftatum.perbonummlbioperatum eft morté.ut fiat fupra modum peccatum peccans per mandatum.Scimusenim quia lex ipiritalis eft,Ego autÿm carnalis fiim,uenurt gt;nbsp;datus lub peccato.Quod enim operor ignoro,Nö enim quod uolo hoc ago, fed quod odt illud facio.Si autem quod nolo hoe facio,confentio legi quoniam bona eft.Videmus itaqt lt;nbsp;in his apoftolicis uerbis lege non folu non efte peccatü,fed etiam efle fanólam, Si mâdatu fandlû Si iuftu Si bonumjquod diólum eft, non cócupilces. Sed peccatu per bonu fallit,02 per illud occidit cos qui cum fint carnales, putant luis uiribus Icgem Ipiritalê lè pofte copie tc^Si per hoe fiunt non folum pcccatorcs,quod cftènt etiam fi Icgê non accepiftent, fed etiâ præuaricatores,quod non’eftent nifi legem accÿpilTent.Sicenim alio loco dicit,Vbi lex non eft,nee præuaricatio. Lex ergo fubintrauit, ficut alibi ipfe teftatur, ut abundaret deliótgm. RoWi$ Vbi autem abundauit deli(ftum,fuperabundauit Si gratia. Hæc eft igitur utilitas legis, qa oftenditbominem fibfipfi, ut feiat infirmitatem fuam, Si uidcat quemadmodum per pro/ hibitionem augeatur potius carnalis cdbcupilcentta nbsp;fanctur. Appetuntur cnim ardetius

quæ uetantur,dum id quod fpiritaliter iubetur carnalis obferuare copellitur.^t aut fit fpi/ ritalis qui legem impleat lpiritalem,non fit ipfa lcgc,fed gratiajhoc eft non imperio,fcd bez* nefi'cio,non iubente littera,fed adiuuanteIpiritu. Incipit autem homo fecudum gratiam in interiori homine rcnouari,ut mete agat quod amat,nec carni confentiat agenti quod odit, id eft ut non omnino non concupifcat,led ut poft concupiicentias fuas non cat.Quod quiz dem tarn magnum cft,ut fi omnimodo fi'erct,6^ quauisinfirit dum fumus in corpore morz tis huius defideria peccati,nulli corum tarnen adhiberemus aflenfum, non eftet unde dice/ remus patri noftro qui eft in cœIis,Dimitce nobis débita noftra.Nec tarnen ideo tales iam

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X efle‘

-ocr page 526-

5^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVG. ASELLICO, DE^VDAISMO

eflèmuSjqualcs en'mus cum mortale hoc induerit immortaîitatê. 'June ^nitn no folum nuf c ii deßderto pcccati obcdicmus,fcd nulla erunt dcGdcda talia qaibus no obcdtrc lubemur. Nunc ergo ubi dicituf, lam non ego operor illud^fed idquod in me babicac pcccatum, de concapifeenua carm's didtur,quæ operatur in nobis inotus Gtos edam qaando cis non obe diemus,dum non regnat pcccatum in noiiro mortali corporc ad obediendam deiiderijs cius^ncc exhibemus membra noftra arma iniquitaris peccatoan qua iaHicigi nodum cofum mata perfeueranterproGdentes, ad cius (^fummadonem^uadoc^ aeniemus, ubipeccad concapiCcenda non cobibenda atq; frenandS, fed nulla Gt. Hxc cni'm lex poCuit dicendo, Non concup(fces,non quod hie ualcamus,fed ad quod proßc^do tendamus. ^rum hoc ht non lege quæ hoc imperat, fed ßde quæ hoc rmpetrat : non littera qua iubetuhfed ipid/ • ta quo fanatur,Non ergo mentis operands hominis» fed fargientis gratia faluatoris. Vdh'/ tas itac^ legis e{l uthomine ck (ha inHrmitate couincadS^gcadæmedicinam qaœin Cbri^ do edamplorare compelladOmnis cnim quiinaocauedtnomen domini i^luus erit. Quo modo ergo inaocabuncin quern non credideruntf Quomodo credent quern n6 aadierut^ Vndepaalopod didtjgitar Gdcs ex audittf,auditus autem per uerbu Cbridi, Quæ cum ita Gnt,qai Ce I(i;aelitas ciTe carnaliter gaudent* ied præter gradam Chntti, in legeglod/ ttemaao üntudhiGjntde quibus idem apodoluÿ ait, quod ignorantes dei iudiciamSC faamuolen/

tes con{iitaere,ia[ticixdei no fant fubicéti, Dei q^ippe dixit iddidam,quæ homini ex deo \ nbsp;nbsp;e{i,Suam uero,quam putant Gbi fufficere ad facieda manSata fine adiutorio SC dono eius

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui legem dedit. His autem Gmiles funt,qai cam proGteantar fe eGc CbriGianos, ipGgra/

dæ Cbridi Gc aduerfanftir,ut Ce hamanis ufhbas diuina exiiliment implere mandata:ac Gc ctiam ipG ignorantes dd ia{liciam,ôC faam uolen^s conttitaeFe,iailidæ deinon Gant Cabie éii, non quidem nomine, fed tantum errore iadaizantes.Hoc genus hominum capita Gbi inaenerat Pelagiam Si Codeilium impietads baias aiTertores acerdmos,(2ui reeëti iadido deiper diligentes SCGdeles Ceruos eius edam catbolica^contimanione priaati fant, SC pro/ pter cor impœnitens adhac in fua damnationeperGGant. Çuifqais ab Ülo carnali amp;ani/ malGatcp ideo non immen'to reprehenGbili atq^ damnaipiJi iudaifmo efle qa^dt aliénas, non Colum aetercs Ulas obieraationes à Ce Cacere debet ^ienas,qax iam rcaelAo teüamen/ tonouo poGeaqaam iieneranteaqaæperillasGgniGcabantareffeCatara,procaldubio ef) Ce necetCariæ den:iterant,ut non ludicetur in cibo SCpota Si in parte diei Ceiii SC neomeni^ ÔCCabbatoram,qaod eft umbra futiirorum,uefumetiam ilia qax in lege ita praxepta Cant at ualeantad innrmandos mores Gdeliam,id eii at abnegantes impietatem SC ieculares cu piditaces,cemperanter SC iaGe SC pie aiaamas in hoc icculo, Vnde eft edam hoc quod ex le

R0W.7 nbsp;nbsp;^^ximecommendandam elegie apoGolas,Non concapiices:Etquxainlt;^ de deo SC

ximodiligcndoGneallisGgarisCacramentoramprxdpiuntarinlege, in quibus duobus prxeeptis etiarn ipiè dominas ChriGas dicif totam legem propbetasep pedere, Gcaccipit, Gc ampled:itar,Gc obCeraanda eGe non dabitat, at qaicquid in eis proGcic,non Gbi tribuat, fed gratiæ dei per leCam ChriGam dominam noGram, Veruntamen cum qaiCqae iGo modo Giedt aerus germanas^ ChnGianas, atram etiam ladæas aat IGaelita Stcendas Gt merito qaæritar. Qaod quidem G non came CedCCpirita hoc eGe intelligitur, non debet ipGjm nome» Gbi in conCaetadine Cermonis imponere,Ced fpiritali intelligentia rednerc, ne

•propterambigaitatem uocabali qaam non diGernit qaoddiana locatione, illad proGteri aideatar qaodeGinimicam nomini ChriGiano,Hac autem qaæGionem, id eG atram qai ChnGianas eG,etiam ladæus qpl ICraelitapoGit intelligi, idem beatas nobis aperit SC diG Colait apoGolus ubi dicit, Circanciilp quidem prodeG G legem cuGodias.Si autem præua^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ricator legis Gs,circuciGo tuapræpadam Calt;Ga eG,Si igitar præpudam iaGicias legis caGo/

diat,nónne præpatiam eins tn drcanciGonem reputabitar, SC iadicabit quod ex natura eG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

praqjudum legem perGciens,te qai per litter am SC drcanciGonem prxaadcatorlegis esfNo

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

I

-ocr page 527-

ET VOCABVbO IVDAEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP. CC* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$Z7

enitn qui in mani^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,ncqj qqjT manifefta in carne cft circucifio, icd qui in aî??

fcondito ludæus eft ÔC circundfione cordis,qui fpihtu non littcra,cuius laus non ex homini bu3,fcd ex deo eft.Cum igitur audiamus apoftolum Chrifti commendantem nobis ludæ um in abfcondito,non incarnis circund(îone,.fed cordis,ôi fpiritu non Iittcra,quis cft ifte ni fi ChriftianusC Sic itacjj fumus Iudæi,n5 carnalitcr fed fpiritalitcfequcmâdmodùm (ùmus ièmcn Abrahæmon Iccundum carnemficuti illi qui de ipfo nomine carnali iuperbia glori/ antur.ièd iècundum (piritum fidei quo non illi.^cimus cnim nos fuific promiflbsgt;qüando ci dixit dcuSjPatrem multarum gentium poftii te. Et quàm mufta de hac re dicât apöftöz lus,nouupus.Didmus eninflnquitàquoniam deputata eft Abrahæ fîdeô âd iuftidâ, Quö?

• moÂo ergo deputata eQ:C’An cum in drcundfionc cffct,an cum cftèt in præputioÇ' Non in circûcifionc.fcd in præputio,Et fignum acccpit circundfionis fignaculû iufticiæ nbsp;nbsp;fidei qurt

cft in prîtputiOjUt fît pater omnium credcntium per præputium ut deputctur ÔC illis ad iuz ftidam,ut fît pater drcuncifîonis, non bis folum qui ex drcundfionc funt, fed amp;nbsp;his qui fez quuntur uêftigia quæeft in præputio fi'dci patris noftri Abraham. Et paulJ poft, Idéo in/ quit ex fide,ut fecundum gratiâ firma fit promtftio omni femini, non ci tantum quod ex le ge cft,fed ôC ei quod ex fide eft Abrahâ qui eft pater omniu noftrum,ficutjcriptû eft,Quiâ patrem multarum gentium pofiii te. Item ad Galgtas, Abraham inquit credidit dc^Si de nbsp;nbsp;' *

putatumcftilliadiufticiam. Intclligite q;go, quoniam qui ex fide, hi font filij AbrahSttti. Prouidens autem foriptura,quia ex fide iuftificat gentes deus, prænundauit Abrahæ, qui^ bcncdiccntur in te omnes gentes,ita ut qui ex fide font bcnedicantur cum fîdeli Abraham* lam aliquanto poft in cadem epiftola,Fratrestnquit fecundum höminem dico,tâmen ho/ minis confirm^atum teftam^ntum ncmc^rritum facit aut foperordinat.Abrahæ didtæ font promiftïoncs femini eius.Non dicit, SC fominibus tauquam in multis,led tanquâ iii uUô* SC femini tuo quod eft Chriftus. Item paulo poft, Omnes cnim uos inquit unum eftis ih nbsp;nbsp;..

B Chrifto Icfu.Si autem uos Chtiftiîtrgo Abrahæ fernen eftis fecundum prômiftionem hæ rcdes.Secundum iftum ergo intellcólum apoftolicum inucniûtur ludæi qui Chriftiani no font,cum ex carne Abrahæ originem ducant,non eflè fîlq Abrahæ.Cum cnim dicit» Intelli gitc ergo quoniam qui ex fide,hi funt fîlij Abrahæ^ profeefto fignifîcat eos qui ex fidè ftôtt font,no efte filios Abrahæ,Ac per hoc nifî ludæis co modo fît patqr Abraham quomodô ' cft nobis,quid eis prodeft q? de carne eius exorti font,Si nomen fine uirtutc tenueruntç’ Cu aut ad Chriftu tranfeunt SC incipiunt efte ex fide filrj Abrahæ, tunt crunt Iudæi,nô in mâz nifcfto,fod in abfcondito,circuncifîone cordis fpiritu non littera, quorum laus non fît ex ho minibus fed ex dco, Ab hac autem fide alienati,in ramis fraëtis deputabutur ex ilia oleâ,itt cuius radice idem dicit apoftolus inièrere oleaftrum, id eft gentes,quod utiqj no fit per car/ ncm,fed per fidcm,necj5 per Icgem fed per gratiam,nec per iitteram,fed per fpiritum,ncquc carnis circuncifîone,(ed coîdis, ncc in manifeflp,(cd in ablcondito, ncc laude ex hominibus fed ex deo,ut fît unufquifqj Chriftianus ficut non carnalis fod fpiritalis Abrahæ filius» ita non carnalis fed fpiritalis Iudæus,nec carnalis fed^piritalis Ifracîita. Nam SC de ifto nomi/ ne fie apoftolus loquitur. Non cnim omnes qui ex Ifrael hi font Ifracfneqj qui font fomen Abrahâ omnes filq,fcd in Ifaac uocabi*tur tibi feme ; hoc eft no hi qui filrj carnis hi filrj dei» fod filrj promiftionis deputantur in fomine.Nônnc mirabilia magna fontifi» profondum cp myfterium, ut multi ex Ifrael non nati,fînt Ifraehôi multi non fint fîlq, cum fint fomen» AbrahæT’Quomodo cnim no font,quomodo font, nifî quia non font filrj promiftionis ad Chrifti gratiam pertinentes, fod filrj carnis nomen inane öcftantes, aeper hoc nee illi font Ifrael fîcut fumus nos,ncc nos fumus Ifrael fîcut font ill^ Nos cnim fomus fecundum fpiri/ talcm regcncrationcm, illi focundum carnalem gencrationem. Intucndum cft quippc ac difoemcndu,aliû efte Ifrael qui propter carné nome acccpit, aliu uero qui propter fpiritu rem quæ ilio nomine fignificatur obtinuit.Nunquam enim ex Agar ancilla Saræ nati font

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X X Ifrae/

-ocr page 528-

5i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AVG. ASELLICO, OE I VD AISHO

Ifraclitæ.Nonnc Hifmaci ex ilia natus eft,0C no© Ifraclitarum gcnj^ fuc^fctnine propaga/ c uitÇ’De Sara nanqj ucnit Ifrael per lfaac,qui ex promiflionc natus eft Abrahæ, Tn cum fe cundu propaginé carnis fe ita res habeat, uenitur ad intellcélû fpiritalé,ôC inueniuntur ad Saram non pcrtincre carnales Ifraclitæ, qui ex ilia carnis origine ducunr^ pertinere ad ca potius Chrilhani^qui nen fccundu Hifmael filq funt carnisded fecundu Ifaac filq funt pro minïonis,nó ad ipfius Ifaac carnale fernen/cd ad fpiritale myfleriu pcrrimntcs.Ita quippe G4k44. ad Galatas apoftolus loc^ntur. Dicite mifai fub lege efle u«lentes, lege non audiftis?’ Seri/ ptum eft enim qgt; Abraham duos filios habSit, unu de ancijlajÔi uniim de libcra.Sed ille g dem qui de ancilla/ecundu carné natus eft,qui aut de libera p^Fr repromiflionê,qnæ funt in allegoria.Hæc enim funt duo teftamentä, Vnum quidem à mon^ G'na in ieruitutem gene • rans quod eft Agar, Sina enim monseft in Arabia qui coniundtus eft huic quæ nunc eft HierufaIem,0i ftruit cu filrjs fais. Quæ aut iùrfum eft Hierufalem libera eft quætft mater noftra.Scriptijm eft enim, Lætare fterilis quæ non paris,erupe Si clama quæ non parturis, quia multi filij defertæ magis eius quæ habet uiru.Nos aut fratres fccundu Ifaac ^miffi onis filrj lumus.Sed iicut tunc qui fecundûcarqp natus fuerat, perfequebatur cu qui fccun/ du fm'ritu,ita ÔCrfiûcScd quid dicit fcriptura,Ei)ce ancillam Si filiu cius,N on enim hæres e/ rit£lius ancillæ cum filio liberæ,qua libèrtate Chriftusnos libcrauit. Ecce (ècundû iftâ fpiri ^aie atcß apoftolicâintelligentiâ nos potius pcrtiijpmus alt;|liberâ Saram,qui ex ilia nullam V. carnis propaginê trahimus.Iudæi aût qui ex ilia carnis propaginé trahût,ad Agar potius ancillâ pertinere monftrantur, de qua carnis propagationé non trahunt. In nepotibus etiâ Abrahæ Si. Saræ,id eftTîlqs Ifaac Si Rebec?æ, illis geminis Elàu Si lacob q poftea uocatus cft Ifraethoc ipfum magnû Ôi profundum myfte|iû reperitur^De quo iderg apoftolus lo/ qucns,cu per Ifaac promiftîonis filios comemoraftet ad Chrifti gratiam pertinentes, Non Row.9 PqIq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,led Si Rebecca ex uno cocubitu habens Ifaac patris noftri. Nondû cm

natis,ncc qui egerint aliquid boni aut mali, ut fecundif eledlioné propofitum dei manerct, □ non ex operibus,(èd ex uocantc didlû eft ei,quia maior feruiet minori, ficut lcriptum eft,Ia cob dilexi,Eiâu autem odio habui.Hæc certe dodlrina apoftolica atc^ catholica fàtis euidé |cr indicat nobis,fccundû origfnem carms ad Saram Iuciæos,id eft Ifraelitas pertinere. Se/ cundum aût myfteriû Ipiritus ad Saram Chriftianos, ad Agar ludæos. Item lècundû ori/ giné carnis ad Efau qui diéhis eft etiam Edom,gétcm Idumeorû, ad lacob aût qui didlus eft etiam IfraebgentélSdæorû.Porrô lècundû myfteriû ipiritus,ad Efau ludæos,ad Ifrael ptincre Chriftianos. Ita quippe impictur quod icriptû cft,Maior feruiet minori,id eft pri/ or natus populus Iudæorum,pofteriori nato populo Chriftiandtum, Ecce quemadmodû fiimus Ifraei adoptionc diuina,no humana cognatione gloriantes,ncc in manifefto, fed in occulto,nec littera fed (piritu,nec carnis,fed cordis drcuncifione ludæi. Quæ cum ita fe ha/ beant,ncc tarnen debemus confuetudincm lèrraonis humani inêpta loquacitate confunde re,8i in rebus difeernedis frequentata uocabula perturbata lignificatione milcerCiUt eos quf Chriftiani funt,ÔC appcllatione ufitatiflîfna Chriftiani uoeâtur, inufitato uocabulo aliquis affeélet appellari ludæos: uel cum fit iplè uocetur^ Chriftianus, Ifraelitæ potius nomine deleétctur.SC quod in myfterio debet ièrflper intelligere,parcius aût ore qjferrc, hoc in quo tidiana loqufndi conluctudine magis eligat frequentare inepta infolentia, Si fi dici poteft • imperita fcientia.Nunquid enim apoftoli per quos ca didicimus ifta ncfciebant,quomodo nos potius fumus ièmen Abrahæ fecundum Ifaac promiftîonis hæredes, amp;nbsp;ludæi Ipiritii non iittera»cordis circuncifione gon carnis,amp; non fccundû carnem Ifrael,fed Ifrael deiCScie bant utiqj ifta multo fapientius ceiriusc^ nos,ôC tarnen in loquendi confuetudine ludæ* os Si Ifraelitas eos appcllabant qui fecundum carnem de Abrahæ ftirpe tune exiftebant. i.cor.i. Namq; ait apoftolus,ludæifignapctunt,ÔCgræci fapientiamquærunt.Nos autempræ/ dicamus Chriftum crucifixumjudæis quidem (candalum,gentibus autem ftultitiam.Ipfis

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aût

-ocr page 529-

ET VOCABVLO IVDAEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP. CC.

autcm uocatfs ludæis Si græcis.Chriftum dei uiitutem Si dei Gpicntiam. Quod dixit grx cos,hos etiam gÄitiuA nomine GgnificÄw’t, co g? hæc lingua maxime exccllit in gentibus. ludæos tarnen ipfos uocauit quos omnes hoc nomine appellant. Nam fi Chiiftiani ipfi funt ludæijChriftianis eft e^o (fâdalum Chriftus crucifixus,dequo didlum eftjudæis q/ dem fcandalum.Quis hocnifi' infaniffimus fcntiatC'ltcm dicit,Sine oftenfione eftotc ludæ is Si græcis amp;nbsp;^clcfîæ dei.Quomodo ifta diftinguerct fi ôi ccclefi5 dei in quotidiana loquen dicôluctudine ludæos appellate deberctCltemait,Quos Si uocauit non folum exiudæis, Kom.9 fed etiam ex gentibus,Quonîodo uocauit jx îudæis fi potius^x no ludæis uocauit ut efz fent ludaiC’Item de Ifracli^i^Quid ergo dicemus inquitC Quia genres quæ non feeftaban^

, tugiufticiam apprehenderunt iufticiamjfracl autcm perieques legem iufticiæa'n Icgcm iuz fticiænon perucnit.QtjareCQuia non ex fîde,(ed quafi ex operibus. Oftenderunt enim in lapidcn^offenfionis.ltcm ad Ifrael aut quid dicitC Tota die extendi manus mcas ad popu lum non crccfcntcm Si contradicentem.^ fccutus adiungi^Dico ergo:Nunquid repulit de us plcbem fuamT’Abfit, Nam Si ego Ifraelita fum ex femine Abrahæ de^tr.bu beniamin. Non repulit deus plcbcm fiiam quam præfciuit. Quomodo hicappcllauit apoftolus Ifraz el non credentem Si cotradicentem fi Chriftiîni funt IfiacLucl quomodo le appellauit Ifra

' ditathCNunquid ex co q? Ghriftianus'facftus cratf Non utiq^^ftd ex co lècundi^ carné fucrat ex femine Abrahâfdc tribu beniamin, qud*d no fumus nos Iccundû carné,^uj^ fccu du fidê lumus Icmcn Abrahaftac per llbc Si Ifrael. Sed aliud eft qd* agnofeit altiofis inKlli gentia iàcramêti,aliud expofeit quotidiana cofuetudo uocabuii. Dcniq^ Aptius ifte nclcicj^ quisdequofcripfiftiqjdoceatludaizare Clÿiftianos,co modo ficut infinuauit (ànélitas tua,ludæum Si Ifrâelitan»uocat, ut ab cis prohibeat à quibus pro temporis illius congrue/ tia lex per lahéhim famulum dei Mo^en data prohibeat, Ôi caiteras illius temporis cibler/ uationesiam nunc apud ChnftianosabGlitasre’motascp perfuadcatquas umbras futuro .g rum appellat apoftolus,ut SÇpro^hctia in illis intclligatur. Si corum obfcruatio iâ cuacua/

- ta moftretur: unde apparct quarc fc ifte Aptius uclit Ifraclitam ludæumcp uocitari,nô Ipi/ ritalitcr,fcd omnino carnaliter.Nos autcm ncc illis obfcruationibus quæ nouo teftamento reuelato ewaeuatæ lunt,tencmu)!»obftri(fti, Si præccpta Icgis huic etiam tempon ncceflaria, qualiafunt,Nonadulterabis,nonhomicidium’facies,nonconcupilccs, Sifiquodcftaliud mandatum quod in hoc Icrmone rccapitulatur.Diligcs proximfttuum tanep teipfum,non uiribus humanis quafi noftram conftituetes iufticiam, fed gratia del per lefum Chriftum dominum noftrum,in ea iufticia quæ nobis ab illo eft oblcruada efle didicimus, docemus. Ncc tarnen idco nos n^garaus fernen Abrahæ,quibus dicit apoftolus, Vos ergo Abrahæ lèmcn,aut ludæos in abfcondito,dequalibus idem dicit,Non enim qui in manifefto ludæ us eft,neep quæ in manifefto in carne eft circuncifio, fed qui in abfeondito ludæus eft,Si citf cuncifio cordis,qui Ipiritu non littcra, cuius laus non ex hominibus,fcd ex dco eft,ad Ilrae/ litas fpiritales,ad cum Icilicet pertinetes cui^ninori prædiétû eft fcruiturum eftc maiorcm. Sed hæc uocabula nobis non indecentcr imponimus cac^ myfteriorum intelligcntiâ conti nemift,non uerborum inlblcntia uentilamus.

Neâanusauguftinumrogatutintercedatjiro futsciuibus. Epift. CCI.

o MIN o infigni Si merito fulcipiendo fratri Auguftino cpilcopo,Ne(ftan'as. Quanta fitcharitas patriæ,quoniâ nofti præterco.Solaêft enim quæ pa/ rentu iurc uincat affedhum.Cui fi ulluseflct confuledi modus aut finis bonis, digne iam ab eius muncribus meruimus excufari.Sed quoniam crefeit in dies fingulos dilcóho Si gratia ciuitatis,quantum cp ætas firil proxima eft,tantu incolume aeflo rentem relinqucrepatriam cupimus, iddreo gaudeefprimum q» apudinftruélum dilciphgt; nis omnibus uiru mihi hie eft lermo inftitutUsi In Calamcnfi colonia multa funt quæ mcri todiligamus,uel q,irieagenitifumus,uelq,eidem magna contulifte uideamur officia.

X 5 Hæc

-ocr page 530-

i

55°

A VG. N EC TA RIO, ÇE MODERANDO

Hæc crgo domine præftantifiîme SCmerito fulcipiende non leui populi fui Errata proïa/ e' p(à eft.Quod quidem fi iuris publier rigore metiamur debet pleóFi fcucriori cenfura. Sed epifeopum fas non cft nifi falutem hominibus impertirejÔC pro ftatu meliore caufis adefle, amp;nbsp;apud omnipotétem deum üeniam aliorum mereri dcli’ôtis^Quamobrem quâta poflum fupplicatione depo(co,u^fî defendenda tes efijnnoxius defendatur, ab innocentibus mole ftiafeparetur.Præftahocquodlècundum naturam tuam peruides poftq|ari: de damnis facilispoteft haberi taxatio.tantum ftippli^ia deprecamur.Âcceprior deo uiuas domine in fignis Si merito fulcipiédeYrater. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

In ciuitate quadam Idololatræ.contra recens Cæfaris ædi^iim,pcr occaßonenffa/ crorumfuorumimpetumfecerât inChn'ftianos; trucidatisaliqigt;3t,acfpoliatismul/ * os.quu ob tam l'mmane facinus formfdarent Cacfaris iram.Nedarius rogat Au^fti num.ut intercédât ne innejeentes cum nocentibus plederentur. Auguftinus reipen/ det.fliic alios nocenti'ores, alios minus nocenies, alios nocentiiïîmos inueffl'ri poflè, fnnocent^m neminem.Promittit tarnen, ut refîpifcentibus parcatur, SC cum nqcenti bus etiam agatur mitius, fed hadenus,ne cæteri impunito exemplo ad audenda fimi lia prouocentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CCII*

O HIN O cximi'o merito^ honorabili fratri Neélario Auguftinus. lam fez g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nio frigeftentibus membris.feruere animum tuum paflriæ charitate nec miror lèd

laudootec^ non tantû non teuere memoritenuerflmetiam uita ac moribus demo ■ ftrare,quod nullus fît patriæ confulendi modus aut finis bonis,non inuitus immo etiam li bens accipio. Vnde fupernæ cuiufdam patrie,in cuius fandlo amore pro noftro modulo in ter eos quibus ad illam capeftendam confulimus,periclitamur «cç laboramus, talem eoâ teipfum ciuem habere udlemus:ut eius portiuneufe in hac terra pere^inantî, nullum conz fulendi modum finemq^ cen{ères,tanto effeëtus melior, quanto meliori ciuitati ofFida debi ta prærogareSjin eius æterna pace nullum gaudendi fin«m iHuêtunis,cuius ad tempus labo o ribus nuuum tibi finem ftatueres confulendi. Verum hoc doncc fiat,nelt;ç enim deiperandû eftjillam te patriam poflè acquirere, uel iam acquirendatç prudentiflime cogitate, ad quâ te pater etiam qui in ifta genuitanteceflît. Hoc ergo dotîfe fîat,da nobïs ueniam fî propter patriam noftt am quan^cupimus nunquam relinquere, contriftamus patriam tuam quam cupis florentem relinqueretde cuius quidem ftortbus fî cum tua prudentia diiputcmus, no cft ucrendum ne tibi diÂicileperfuadeatur, aut uero etiam non facile occurrat quemadmoz dum florere duitas debeat. Comemorauit poeta ille ueftrarum clariflimus litteraru quofz dam flores ltaliæ:fed nos in ueftra patria non tam experti fumu» quibus floruit terra ilia uiris,quàm quibus arfèrit armis.Immo uero nô armis fèd flammis,ncc arfèrit.fèd itlcendcz rit ♦ Quod tantu feelus fî fuerit impunitum, nulla digna correélione prauorum florentem te patriam putas relidtumm. O flores non plane fruôtuum, fed fpinarum. Compara nunc utrqm malis florere patriam tuam pietate an impietate, corretftis moribus an fècuris aufîz bus:Gompara ifta SC uide utrum in patrie tuæ amore nos uincas, utrum eam magis ueri/ ufcp cupias florere quàm nos.lntuere paululum ipfos de republtca libros, unde illflm affe/ dlum amantiflîmi ciuis ebibifti,qj nullus fît patriæ cfenfulendi modus aut finis bonis Jntuz ere,obfècro te^ cerne quads ibiîaudibus frugalitas SC continenria prædicetur, SC erga conz gugalc uinculum fides, certiqp honefti ac probi mores,quibus eu præpoUet duitas, uere flo tere dicenda efl:.Hi autem mores in ecdefijs toto orbe crefcenribus,tanquam in fànôtis auz ditorqs populorum docentur at^ue difeuntur, SC maxime pietas ,qua uerus SC uerax cola/ tur deus: qui hæc omnia, quibus animus humanus diuinæ fbdetari ad inhabitâdam æterz nam cœleftémque ciuitatem inftruitur SC aptatur, ‘non folum lubet aggredienda,acrum etiam donatimplenda.lndeeft quod deorum multorum falforumc^ fîmuIacra,ÔC prædiz xit euerfur3,ÔC præcepit euertûNihil enim homines tam infbdabiles reddit uitæ peruerfîtaz

-ocr page 531-

SVPPLICIO .NOCENTVM»

tc.quam illorfim deorum imïtatio, quales deïcribuntur SZ coramcndantur htteris eotum» Dcniquc illi doóliflimi uiri qui rempublicam duitatémque terrcnam qualis eis efle debere uidebatunmagis domefticis difpjjtationibus requirebant ucl eti'am dcfcribebant,^ publigt; cis aélionibus inditucbant aftque formabanucgrcgios atquc laudabilesquos putabat hoz mines potius quàm deos fuos imitandos proponcbant erudiendæ indoli iuuentutis.Et ice/ □era Tercntiaq^s ille adolefcens qui (peólans tabulam pidam in pariete,ubi piólura inez rat de adultcrio régis deorumjibidinem qua rgpiebaturftimulis etiam tantæ autoritatis accendit.nullo modo in illud nagicium uel cencupifcendo labÄetur, ucl perpetrando ïm/ mergcrefift-, fi' Catonem makfifliet imitari quam louem, Scd quo paólo id faceret cum in templis adorarecogeretur louem potius quaca CatonemC Verumhæc ex com,ccdia qui bus impiorum luxus 0?facriIega fuperftitio conuinceretur proferre forfîtan non debemus^ Lege uelsecoIe in cifdem libris quàm prudenter difleratuwyIio modo pptuifTe fcriptîonés adlioncs reâpi comcediarum,nifi mores recipientium conlbnarent: itadariffimorum ub roruna in ftpublica cxccllencium,ôi de tepublica difputantium autotitate ftmatur,ncquiflt mos homines fieri deorum imitatione peiore^non fane ucrorum fed falforum atque fidto rum.At enim ilia omnia qua: antiquitus de uita deorum moribusque conferiptafuntjonz gc aliter funt intclligcnda atque interpretanda fagicntibus.Ita uero in templis popiéis coil gregatis, recitari huiufeetflodi falubres interpretationes heri amp;nbsp;nudiuftertius audiui»usgt; Quxfo te ficcinc cxcum eft huAanum genus aduerfus ueritatem.ut tarn aperta amp;nbsp;manife/ fta non fcntiatCT ot locis pingitur,fundimr,tunditur, fèulpitur, fcribitur, legitur,agitur,can;*^ tatur, faltatur luppiter, adulteriatanta committens, quantum erat ut fuo faltem capitolio iftà prohibens legereturC’ Mæc mala dedecoris impietatisque pleniftima fi ncmine prohiz behte in populis rerueant, adorenturin*templis, rideantur in theamp;tris,cum his uiótimas im molantuaftetur pecus etiam pauperum, cum hæc hiftriones agunt Si faitant, effundanz

ß tur patrimonia diuitu,ciuitates flofere dicuntur. Horum plane floru non terra fertilis,no aliqua opulens uirtus, fed ilia dea Flora digna mater inuenta eft,cuius ludi fcenici tarn ef fnfiore Si licentiore turpitudine grlebrantur, utquiuis intelligat quale dxmonium fit quod placari alitc^ non poteft.nifi illic nfm aues, non qqadrupedes, non denique fanguis huma nus, fed multo fccleftius pudor humanus tanquam immolatus intercat Hæc dixi propter quod icripfifti, Quantum tibi ætas fini proxima cft,cupere te utpatriam tuam incolumem ac florentem relinquas. Tollantur iam ilia omnia uana amp;nbsp;infana» conuertantur homines ad ucrum dci cultum moresque caftos Si pios, tunc patriam tuam florentem uidebis,noii opinione ftultorum, fedueritatefapientium, cum hæc patria carnalis gcncrationis tuæ, portiofuerit illius patriæ cui non corpore (ed fide nalcimur.ubi omnes iantftiSi fidelcS dci poft laboresuelut hyemales uitæ.huius, interminata æternitate florebuntNobis itaq; coidi eft, neque Chriftianam amittere manfoetudinem, neque perniciofum eæteris imitaz tionis exemplum in ilia ciuitate rclinquere. Quomodo id agamus, adcrit deus, fi eis no ita grauiter indignetur » Alioquin Si manfuetudo quam ftruare cupimus. Sidifciplina qua uti moderate nitimur impediri poteft,fi deo aliud in occulto placet,fiue iudicanti hoc tantutn malum flagcllo acriore plccftendum, fiue etianuiehementius iralcenti, fi non correólis nec ad fc conuerfis ad tempus eife uolucrit impumtum, Præfcribit nobis quo(|ammodo pruz dentiatua de perfona epilcopali. Si dicis patriam tuam nonleui populi luierrato prol^ pfam. Quod quidem fi iuris publici rigore metiamur, debet plcifti feueriori cenfura. Sea cpifeopum inquis fas non eft nifi falutem hominibus im^erfire, Si pro ftatumcliore cauz fis adeffe. Si apud omnipotentem deum ueniam aliorum mereri deliótis-Hocomnino ftrz uare conamutut icueriore cenfura nemo pleólatur, neque à nobis,neque ab alio ullo inter ccdentibus nobistfalutem hominibus cupimus impertire, quæ pofita eft in reifte uiuendi.fe iicitate,non in male faciendi fecuritate.Vçniamquoc^ non tantum noftns,ueru Si àÜotutïi

• X 4-

5

-ocr page 532-

AVG» NECTARIO»


EP» CCil.


inflamus delicÆts mcreilqüod impetrare niß pro correélfe omnino nonpoflumus. Adiuti c gis etiara dicis,Quanta poflum fopplicatioe Jepofco.ut fi dcfcnSéda res eftjnnoxtusde kndatur^ab innocentibus moleftia fcparetur* Acdp^ breui'ter quæ commifla fiht, 52 noxios ab innocentibus ipfcdifccrnc.Contta recentifTimas Ic^eSj Ka^endis lunqs fcxto,pa ganorum (acrilcga foleqpitas agitata eft, ncmine prohibentc, tam infblenti aufu, utquod nee luliani tcmporibus faélum eftjpetulantiftima turba (altantium in cod^m prorfus uico ante fores tfanfîret cccleiïæ.Quam rem illi^itiflimam atcç indigniflimam clenciwrohibez re tentannbus,ecclefîa lapfflataeft. Deinde poft dies ferme octo.cum leges notiffimas cpiz fcopüs ordini replicaftet, amp;nbsp;dum ea quæ iufta funt uelut imfM«e diiponunt, iterftgi ecdciïa lapidata cft.Poftridie noftris,ad imponejidu perditis metû,quod uidebaf” apud aótadice re uolentibus publica iura negata lunt.Eodéép ipfo die ne uel diuinitus tcrrerentur,grando lapidationibus reddita eft,qu^ tranamp;óta continuo tertiam lapidationê, Si. poftramo ignes ccclefiafticis teólis at(Ç hominibus intulerunt, u«um (èruorum dei qui obePrans occurrere potuit occidenînt,cæteris partim ubi potuerant latitantibus, partim quo potuefent fiigien tibusjcum interea contrufus atq? coartatus ^uodam loco fe occultaret cpifcopus, ubi w ad mortem quærentiû uoces audiebat Hbic^ increpantium q? eo non inuento gratis tantu per petraÄ*ent fcelus^Gefta funt hæc ab hor^ ferme décima ufcp ad noólis partem no minima. NÄno compeicere,nemo fubuenire tentauit illorum quorum eflè grauis poflèt autoritas, Âræter unum peregrinum,per quem Si plurimi ferui dei de*manibus interficere conantium liberati funtjK multa extorta prædantibustper quem darum fadlum eft,^ facile ilia uel o^ mnino non fièrent uel cæpta defîfterent, fi dlues maxime«^ primates ea fieri perfidcp uetu/ iflent. Proinde in uniueria ilia ciuitate non innocet^es à nocentlbus,fcd minus nocétcs à no cêtioribus poteris fortafl^ diiccrnere.Nam in paruo peccato illi funtqui metû deterriti maz ximef^neoffenderenteosquosinillooppidoplurimumpoiTe Ôiinimicos ecdefiæ nouez rantaopem ferre non aufi funt.Scelerati autem omnes quibus ÔCfi non fadentibus,necç im/ d; mittentibus,tarnen uolentibus ifta commifta funt, fceleratiores qui cômiiêrunt, fceleratifTiz mi qui immiferunt-Sed de immiftîone fufpitionem putetyus effe non ueritatem, nec ea diz fcutiamus quæ nifi tormentis eorum pcrlt;juos inquiruntur inueniri omnino nOn poflunt, Demus etiam ueniam qpori eorum qui potius dcum pro epifcopo Si. ferais eius deprecan dum,quàm potentes inimicos ecdefiæ offendendos efte putaucrunt. Quid eos qui rcftant, nulla ne cenfes difciplinsicoercendos. Si proponédum exiftimas impunitum tam immaniâ fororis exemplumCNon præterita uindicando palèere iram noftram ftudemus,fêd miferiz corditer in fiiturum confulendo fatagimus, Habent homines mall, ubi Si per Chriftianos non folum manfucte,uerumetiam utiliter falubriterc^ pleëlantur. Habent enim q? corpore incoiumi uiuunt,habent unde uiuunt,habent unde male uiuunc. Duo prima iàlua fînt,uc quos pœniteat fint,hoc optamus,hoc quâturg in nobis eft etiam ftnpenfa opera inftamus. Tertium uero fi deus uoluerit tani^ putre noxiumcp reiècari, ualde miièricorditer punies Si autem uel amplius uoluerit, uel ne hoaquidem permifèrit, altioris Si prófeólo iuftioris confili] ratio penes ipfum eft,â nobis curam officiûc« oportet impendi, quouicp ußere coz ceditur,deprecantibus eum ut animum noftrum approbet quo cunótis uolumus effe conz fultum,nihilc^'eri finat per nos quodôi nobis Si ecdefiæ iuæ non expedite longe meliuS l^ouitipiè nos.Modo eu apud Calama effemus, utnoftri in tam graui dolore,uel conib larentur affliôti,uel (èdarentur acccnfi,quantum potuimus quod in tempore oportuiffe exz iftimauimus cum Chriftianis egimus.Deinde etiam ipfos paganos maii tanti caput Si eau fàm petentes ut ab eis uideremur ad|nifimus,ut hac occafione admoneremus eos quid face re deberent fi fàperent,non tantû pro remouenda præiènti follicitudine, uerumetiâ pro inz quirenda làlute perpétua: multa à nobis audierunt,multum etiam ipfirogauerunt,ièd abz fit ut taies ferui fimus^quos ab eis rogari deletftet gt;nbsp;à quibus noftec dominus non rogatur.

-ocr page 533-

AVGVSTINVS HIAXIMINO, EP, CCIII» 5^^

A Vnde peruitïtó pfo uiqacitatc mcntis tua:^ad hoceffe nitendum (èruâta manfiiétudine Ôi moderatione Chriftiana,ut aut cætcros deterreamus eotuih imitari peruerfitatem, aut cæ/ terosbptemus corum imitari cort;^(ftioncm,Däna quæ illata funt gt;nbsp;uel tolerantur à Chrifti aniSjUcl refartiuntur per Chriftianos, Animarum uero lucra quibüs acquirendiscum peri culo ctia fanguinis inhiamus,Öi in loco illo quæftuofius ^uenirc,5C alqs locis illo exeplo nd impediri defidoamus.Dei mifericordia nobis præftet de tua falute gauderc»

Auguftinus presbytewMaximino eptfc«po Donatiftae, lt;j|n' diacónum orthodö xutrt baptizaffe diccbatur, ut aut fatcatuf fadum aut profiteatur lè orthodoxum* in^'Ans xllum uel ad CG#5qutum i uel ad refcribendum » ut Concordia çcdefiæ ùr/

• tiatur.

Epiftola , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CC in»

O H î N O cTileiflifïimo ÔC honorabili fratri Maxi'mi'no, Auguftt'nus presbyte^ ecdefîæcatholicæ in domino falutem, nbsp;nbsp;nbsp;Pri^^ ad re ueniam qua tuæ bez

n^uolentiæ fcribere lîolui, tituîi huius epiftolæine uel te uel alium quempiâ mo-

I neatrationem brcuiter reddam.Domitto icripfî, quia ici iptu e(f, Vos in liber/ Gal. f-tatem uocati eftis fratres,tantum ne libcrtatenWn occalîoncm carnis detis,fcd per chantatê fcruite inuicemgt;Cum ergo uel hoc ipfo ofïicio litterarum per charitatem tibi feruian^ bon abfurde te dominum uocojjropter unum ôi, uerunjdominum noftrum qci nobis ifta jgr^ ccpit. Dilecliflîmo autem quo^icrip(î,t|puit deus q, non folum te diligam» fed ita. diligaqj ut mcipfum, quandoquidem bene mihi (um confciur, bona me tibi optarc quæ mihi » Ho norabili uero quod addidi,non ad hoc addidi ut honorarem epifeopatum tuum,mihi cni epifeopus non es,neq; hoc cum contumeliadiAum acceperis, fed dk animo quo in ore no/ ftro debet effe^eft eft,non nSn.Net^ cn^ ignóras,aüt quilquam hominutn qui nos nouit ignorat,ne(^ te elTe epilcopum meum.nem mepresbyterum tuum. Honorabiiem igitur ex ea régula te libeter appello qua noui te efle hominem, Ôi noui hominê ad imaginem dei âi

B fimilitudinem faChim, Si in hohord pofîtum ipfo ordine Si iure naturæ, ß tarnen intelligen do quæ intelligenda (unt (crues honorem tuum. Nam ita (criptum eft, Homo in honore pofitus non intellexiti comparais eft iumentis infenfatis à fimilis fatftus eftillis» Out ergo te honôrabilem inquantum homo es non appellem,cöm præfertim de tua falute àtqj; correétione quamdiu in hac uita esdelpcrare nonaudcamçFratrem uero ut uocem,nôn te latetpræceptumnobisefTediuinituSjUtetiam eis quinegantfe fratresnoftros elfe dica/ mus, Fratres noftri eftis : Si hoc uehementer ualet ad cauïam profiter quam (cribere uolul, fraternitati tuæ.Iam enim redd ica rationc cur epiftolæ talem ianuam fecerim, audi pladdif firae quæ fequuntur: Egrf cum in ifta regione confuetudincm hominum lugendam atque plangendam,qui cum Chriftiano nomine glorientur, Chriftianos rebaptisare non dubi/ tant,quibus uerbis poteram deteftarer, non defuerunt laudatores tui qui mihi dicerent te ifta non facere.Fateor priîho non credidi.Deiade conßderans potfe fieri ut animam huma nam de futura uita cogitantem dei timor inuaderet,ut fe ab fcelere aperti(f mo temperäSreti ^atulatus crecfidi q, tali propofito ab eedefia catholicanolueris effe nimis alienus.Quære/ bam fane occafionem loquendi tecum,jjt ß fieri polfet ea quæ parua remanferat inter nos diffeniïo toHeretur.Cum ecce ante paucos dies dfeconum noftrum Mutugennenfem te ré baptizaffe nunciatum eft.Dolui uehementer. Si illius miferabilem lapfum i 9C tUum frater inopinatum fcelus.Noui enim quæ fit ecclefia catholica, Gentes funt hæreditas Chrifti, Si^ pofTeffio Chrifti,termini terræ.Nôftisôiuos,NâôCfi non noftis,aduertite,facillime à üolê/ tibus feiri poteft.Rebaptizare igitur hæreticûi hominem,qyi hæc fanétitatis figna percepeZ rit quæ Chriftiana tradidit difciplina,omnino peccatuqj ert.Rcbaptisarè aut catholicü,ini maniffimû feelus eft.Tamê non adeo credens,quia de te mihi bene perfüafum tenebâ,Mtl tugennâ ipfe perrexi : Si eum quidem milèrum uidere no potui, à parentibus uero eius au/ diui quod uefter iatn etiam diaconus falt;ftus (it,Et tarnen tam bene adhuc de tuo corde fett

tio»

-ocr page 534-

554

A VG V s TIN V s MAXIM OB PTS C O FO,

tiOjUteumtebaptizatumcffcnoncredam.Qü^etefraterdileôliffimegertîïumit^emK q humanitatem domini noftri lèfu Chrifti obfecro ut rcfcribcre mihi dignerxs quid geftutn fit,Et fie rcfcribcre, ut noueris me in ecdefîa fratdbus nol^ris epiftolam ruam uelle rerîtare. Quod ideo (cripfi',ne cum id poûea facerem quod me non fperares efle faélurum, effende rem charitatem tuam,amp;iuftam de me apud comunes amicos querelam deponeres. Quid ergo te impediat ad relcribendum non uideo. Si enim rebapnzas^nihil eft^quod homines de tuo collcgio formides,cum id terefcripfsris facere quod tg illi facere etiamJfi' noUes iubez rentCum autem idquantispotuerisdoaimCntis faciendum effe defenderis,non folu non foccenfebuntdèd etiam prædicabunt. Si autem non rebapti5^,arripe libertateÂi/Zhriftia nam frater Maximine,Arripe quæfo te, no cuiufquâ hominis in cgntemplatione Ch«fti, • aut reprehenfionem uercaris,àut exhorreaSpoteftatem/rranfît honor huius feculi,tranfic ambitio.ln future Chrifti iudieio,nec abfîdæ gradatæ,nec cathedræ uelatæ, nec fanélirao/ nialium occurfantium atque cantantium gr^e^dhibcbunttir addefenfîoficm,ubiccEpe/ rit aceufare codtcientia, Si. conreientiarum arbiter iudicare. Quæ hic h onorant iBi encrant, quæ hic relcuant ibi grauant Jfta quæ pro tempore propter ecdefîæ utilitatem honori no/ ftro exhibentur^efendent forte benam con(dentiam,deamp;ndereautem non poteruntma/ lam.^uod ergo tara pio amp;nbsp;tara religio(p anime facis,fi tame facis, ut ecdefîæcathohcæba ptifinum non itérés, fed approbes podustanquagi unïus ueriffimæ matris, quæ omnibus gentibus. Si regenerandis fînum pandit,ôi regeneratis ubera infundit,tanquam unius poft feflionis Chdfti,fefe ufq; ad terræ terminos porrigends,fi hoc uere facis,cur non erumpis in cxultantem liberam ifocem ^Curlucern^ tuætamutilem fplendorem premis fub me/ dioC Cur no difeiffis atque abieélis uetenbus peliy^jus timidæ reruituds,Chriftianapodus indutus fidtfeia exiftis ôi’dicis, Ego unû baptifmura nouûpatris Si filq Si ipirituflànôhi no/ mineconfecratum atquefîgnatumHancformam ubiinuenioneceftèeftut approbem: non deftruo quod dominicum agnofeoraon exufîlo u£Slt;iIIitm regis mei.Veftem Chrifti ÔC p qui diuiferunt non uioiaucrunt,amp; illi adhuc Chriftum non refurreefturum crediderannfed morientê uidebantSi à perfecutoribus ueftis non confeiÛa eft.pêdentisincruce,cur à Chri ftianis deftruitur facrantentu fedentis incœlo C Si uetenspopulitêporBus ItftJæus effem, quando alius eflè meliijs non poffem,accepiffem utic^ circuncifi'onem, Quod fi'gnacuîum iuftiçiæ fîdei tantum illo tempore ualuit antequam domini euacuaretur aduentu,ut infan tem filium Moyfî angalus præfocaflèt, nifî mater arrepto calcule circuncidiffct puerum, 52 hoc (àcramento imminentem perniciemdepuliffet . Hoc facramentum etiam lordanem fiuuium refrenauit. Si reduxit infontem. Hoc facramentum ipfe dominus quamuis eua/ cuauedtcrucifi'xus,tamennatusaccepit. Nonenimfihgulailia damnatafunt,fed fùcce/ dendbusoporftinioribusdecefferunt. Nam fîcut circundfi'onem abftulit domini pdmus . aduentus, fie baptifmum auferetfecundusagluentus. Sicutcnirti nunc pofteaquam uenit libortas fidei, Si remotu eft feruitutis iugum,nullus Ghdftianus circunciditur carnerfîctunc regnantibus iuftis cura domino damnaft'scp imprjs nemo rebaptizabiturl fedillud quod iftapræfi'gurant,id eft circundfid cordis. Si mundado confdentiæmanébitin ætemum.St ergo illo tempore ludæus effem, ôi ueniat ad me Samaritanus ueflctlt;:p illo errore dereliz cfto qiiem etiam dominus improbauitdicens: Vos adoratisquod nefeitis, nos adoramus •quod fcimus,quoniam fàlus ex ludæis eft, Vellet ergo Samatitanus quem Samaritani dt cundderant fieri ludæus,uacaret cette iterationis audada. Si id quod apud hærefira faeftit erat qüod præceperat deus, nogrepetere fed apptobare cogeremur » Quod fi in carne dr/ cucifî hominis no inuenirem locu u^i circundfionem repeterem, quia unum eft illud mem/ brum,multo minus inuenitur locus in uno corde ubi baptifinum Chrifti repetatur. Ideo qui duplicate baptifinum uultis, neceffe eft omnino ut corda duplicata requiratis. Cia-* ma ergo rcóte te facere ß non rebapti^aSi Si non folum fine trepidatione, fed etiam cungt;

-ocr page 535-

CONTRA don ATIS TA S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP, CClII. $55

’a gaudto mihi Ade rcfcribc. NuUg te worum côncilia frater extcrtcant. Si enim hoc eis diz fpIicueritjOon fun?digni qui te habcant. Sï autem placucrit, credimus de mifericordia doz mini,qui timêtes fibi difplicere,ói equates placere nunep dc{èrit,qgt; inter uos ÔC nos cito pax erit»ne propter honore§ noftrQS de qua farcina periculofa ratio reddetur, miferx plebes ere dentes in Chriftûhabeât in domibus fui3CQmmunescibos,ôemenfamChrifti commune habere non poÇnt.Nônne ingemifcimus q? uir ô£ uxor ut fideliter coniungât corpora fua, iurant fibi pleruncp per Chriftu,5i ipfius corpu^Chrifti diuerfa cómunione dilaniat$Hoc tantu fcandalu,tanws diaboli triüphus,tant»pemicies animariïÏfi per wa modeftia óC prü dentiâ Si. dfledtionê, qua debdnus ei qui pro nobis fuu fanguinem fudit, ablata de medio , in htf regionibus foerit,^uis explicet uerbis qua tibi palma præparet dominus,ut ad cæteras mamp;ra fananda quæ per tota Africa cabcfaóta miferabiliter iacent,a te proficifcatur ta imi cabiie medicina: documentuç’ Quàm uereor quoniam cor n^^u uidere non potes,ne tibi cu infultatione plt;ftius cum dile^one loqui uidear. Sed certe amplius quid faciam non inz uenio,nifi at infpiciendum fermonem meum tibi offcram, animam deo.T cMlamus de mez dio inania obiedla quæ à partibus imperitis ia^ari contra inuicem folent,nec tu obqcias te pora macariana, nec ego feuiciam circumÆlIionum. Si hoc ad te non pertinet, nec illud ad me. Area dominica nondum uentilata eft,fine paleis elfe non poteft.N os oremus atlt;|i aga mus quantum polTumus ut frumentum fimus. Ego rebaptisato diacono noftro filer«io polfum.Scio enim q,mihifilenftumperniciofum fit. Non enim cogito in ecdefiafticishc» noribus tempora uentofa tranfigerc, fed cogitome principi paftorum omnium.ratione de commilfis ouibus reddiw wm. Si forte nolles «t hæc tibi feriberenaiOportet te frater igno^ feere timori meo. MulwnÄnim timeo ne me taccnte K dilfimulantc, alq quocp rebaptiz Sentur auobis*Dccrcui ergo quanwm vffres 8C facultatcm dominiJS præbere dignatur,cau/ (am iRam fic agere, ut pacificis coUationibus noftris omnes qui nobis communicant noz,

B uerint,ab hærefibus aut fchifmatibus quantu catholica diftet ecclefia, ÔC quantu fit caueda pemicies uel zizaniorum uel præciforum de uite domini farmentorum. Qua collatione me cu fi libenti animo lùfceperis,ut có^cordibus nobis amboru litteræ populis recitenwrgt;ittcffaz bili exulubo læticia.Si aut id æqu8 animo non acçipis, quid facia frater,niG ut te quoq^ in/ uito epiftolas noftras populo catholico legam,quo elTe poffit inftruóliorCQuod fi refcribt redignatusnonfueris,uelmeasfolas legere decreui,ut falte diffiaentiaueftracognitarcz baptizari erubefcant.Nelt;ç id agam cu miles præfens eft, ne quis u^ftrum arbitretur tumul tuofius me agere uoluilTe nbsp;nbsp;ratio pacis defiderat, fed poft abcelfum militis, ut omnes qut

nos audiunt intelliganunó hoc elfcpropofiti mei,ut inuiti homines ad cuiuC^ cómunione coganf, fed ut quictilfime quærétibus ueritas innotefcat.Ceflabit à noftris parnbus timofi teporaliu poteftatu, Ceflet etiâ à ueftris partibus terror cogregatoru circuoillionu. Re aga nius,rationc agamus,diufnarum feripturarurç autoritatibus agamus,quieti atlt;ç tranquilli quanwm poflumus petamus,quæramus,pullemus,ut accipiamusôC inueniamus,fli a^ria tut nobis,ne foke fieri poffet,ut adiuuâte domina concordes conatus SCorationcs noftras» tanta deformitas atw impietas Africanawm regionum de ueftris terris incipiat aboleri. Si no credis poft dilceflum militu me uellb agere, poft difeeffum militu tu refcribe.Si em ego pracfente milite litterasmeas legere populo uolucro,prolata epiftola mea dgnoftrabit me ndei uiolatore.Quod mifericordia domini auertat à moribus atcç inftituto meo, quod m^ hi per iugu fuum infpirare dignatus cft.Epifcopus meus beneuolentiæ tuæ fortaffe potius litteras mififfet fi effet præfens,aut ego illo uel iubete uel permittete fcripfiffem.Sed illo abz fente cu diaconi rebaptizatio reces effe dicitur, frigefeere aîlionc ipfam dilatione non pafz fus fum,de fraterna SC uera morte acerbiffimi doloris aculeis cxcitatus.Que dolore meu ad iuuante mifericordia SCprouidcntia domini,pacis fottaffe copenfatio lenitura eft. Deus ö£ dominus nofter tibi mentem pacatam infpirare dignetur, domine dilediffime frater.

Auguftiz

-ocr page 536-

AVGVSTINVS DONATO. Q.VOMODOÉT1 AM

Auguftinus Donato presbytero Donat/lîx,qijt cum citaretur ad cociîiunh conatirs ■ ' gj fit hbi uim infcrrc,ftiadet lit rc fobne perpen^a reftpircac, docens*praua% uoIStatem re(fie cogi ad meliora^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epidola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C C 1111

o N A T o presbytero partis Donati,Auguftings cpifcppus ccclcEæ catbolicr, Si poiTes aidecc dolore cordis mei Collicicadine pro lalutc tuafortaiTis tniCc reris animæ taæ plaçons deo ia aadicndo acrbo,aon nofiro nbsp;nbsp;ipiias,nec eius

tf.lt;l,4^difpli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcriptums Cic in memoria taajioeres ut contr^as cor clauderes. DiCplicct tibi

quia, rraheris ad lalutem, cum tarn multos rtbftros ad pcrniciem traxeris. Quid cniai uolu mus nilî te comprehend! amp;nbsp;prælèntari Si feraari ne perças ? Quod autcm in cdrporelx fas ' es iplè ttbi feciflit Qui iumcnco dbi mo;#admoto uti nolui{li,ÔC rc ad terram orauiroKoUi/ , iiHi.Nam utiqj aliusqai addudlaseft tecûm collega tuus illælùs uenit,qai talia iibrjpCc no fccir,Sed neque hoeputas tÜM beri debuifTcjqaia neminem exibimas cogedumteiTc ad bo/ i,Tiniot1}4 num. Attende quid apottolus dixerit: Qui i^ilcopatum defiderat boniAn opus conçu/ pilcit^Er tarnen tam multi ut epilcopatumïùlcipiant rcnentur inuiti,pcrducunfur,indudua tar,cun:odiarar,patiunrur tanta quxnolLifdonec eis aiTituolunrasCurdpicdi opcris bohb Quanto magi^ uos ab errore pernidofo in quo uobis inimici c{lis,trahcndi cftis,ÓJ perdu/ cen^i ad ueritatem ucl cognoCcêdam ^cl eligcndam,non (blum ur honorem falubritcr ha/ beatisXcd criam ne peflimc pcrcatis^Dicis deuÿ^ dcdilTe libefum aibirriumjdco non de/ Dcrccogi hominem nee ad bonum, Quare ergo illi de qaibus fupradixi coguntur ad bp/ numC’ Arrende ergo quodconCsdcrare nonuis. ideo uolunras bona mifcrieordircr im/ pcnditur,ut mala uokftitas bominis diri^rur. Nam quis ncièiar nee damnari hominem niii mcrito malæ uoluntatis, necliberarinifi' bo^am babuctfr uolunrarem C b'lon rarnen ideo quidiliguntur, malæ fuæ uoluntati impane S^crudclirer permirrendi Cunr, fed ubipb teldas darur, Si à malo prohibendi, 6^ ad bonum cogendi. Nam fi uolunras rnalà Idrij/ per luæ permirrenda eft liber rad,quare Ifraélira: rccufentv*s SS murmurantes tam duris da gcllisàmaloprohibebantunô:ad terrampromilfioniscompcliebanrur Siaolunrasnia la fuæpermirrenda c(i libcrrarfquare Paulus non ciljicrmtifus uripedima uolürarc qua

-ocr page 537-

COGENDI SINT HOMINES AD BONA» EP, CCIIir* 5Ï'T morcrcn’Sjqufa öiß no qd falutêiion ad e(j:le(iæ pace, non àd Chrîfti corporis tinitate,non ad (àndlam ÔC indiuiduam charitatem, fed ad mala aliqua cogercris, nec fie tibnpfè morte inferre debuifti»Confi'dera feriptuj^s diuinas.ôi difcute quantum potes, ôê ufde utrum hoc fecerit aliquis aliquando iuftorum atqj fidelium, cû ab eis tanta mala perpeffî fùnt qui eos ad æternum interitum no ad uitam æternam quo tu compelleris adigebaot, Audiui quod dixeris apoftoUm Paulum Ggnificaflè hoc fieri debere ubi ait. Et fi' tradidero corpus meu i.cor.iÿ utardeam:quiauidelicetomn^ bona dicebat,*juæfînecharitate nihilprofunt,fîcutfont linguæ hominum Si angelorum,82 omnia faftamenta, amp;nbsp;omnis feientia. Si omnis prophe/ tia.ôê omms fides ita ut motftœ transferantur, ôC rerum foarum diftributio pauperibus

• nbsp;nbsp;(ît: Weo uidetur tibi etiqpi inter bona numerafle «t fîbi quifep inférât mortem. Sed attêde

diligêter ÔCagnofee quemadmodu dicat fcriptift-à, q, tradat quifqj foum corpus ut ardeat. Non utit^ ut ipfe fe in ighem mittat,quandô perfequenté pÂtitur inimicûifod quâdo ei ponitur, ut aut mali aliquid faciat,aut maîï aliquid patlatur, eligat non facere mala, nbsp;nbsp;no *’ƒ jƒ

pati mala.7\tcp ita corpus foum tradat in poteftatem interfedhoris, ficut très illi uiri fecerut qui aurcam ftatuâ cogebantur adorare,SC hifi fccerent minabatur eis ilicqui cogcbat,cami/ nu ignis ardcntê.ldolu adorare noluerut, non ipfî fe in igné miferunt, ÔC tgmen etia de illis fie icriptu éft,q, tradiderut corpora fua,ut neqj fenjirét neqj adorarent ullum deû, fi deu fuû.Ecce quomodo dixit apoftolus,Si qj^didero corpus meû ut ardeæQuod aut foquitur, hide, Si charitaté non habeâ nihil mihi prodeft; ad iftâ charîtaté uocans, ab ifta charitat^ perire non fîneris,ô£ putas tibi aliquid prodeffe fi refpfo præcipites in interitu, cüm tibi nihil prodeifehetiâ fi alter te occideret charitatis iniAicu^Foris aut ab edlefia conftitutus SC fepa ratus à copagç unitatis SC ufnculo chariiÿtis,æterno fopplicio punireris,etiam fi' pro Chrifti nomine uiuus incendereris.Hoc cft cnirn quod ait apoftoIus,Etfî tradidero co’rpus meu ut àrdeâ,charitaté aut non habeâ,nihil mihi prodeft. Reuoca mihi animu ad fana confideraz

B tioné,6C fobriâ cogitationé:att2ndtfdiligcnter,utrum ad errorem impictaté uoceris,§i pa tere pro ueritate quaslibet moleftias. Si autem tu potius in errore atqj in impietate uerfaz tis,quô auté uocaris ibi eft ueritaß^Si pietas, quia ibi cft Chriftiana unitas amp;nbsp;fanéfifpiritus charitas.qurdâdhuctibiefie conaris'inimicusî’Ideo praeftitit mifcricordia dei ut Si nos 82 epiieopi ucftri tam frequenti numerofoep conuentu carthaginem i*eniremus,atq; inter nos de ipfa diftenfione ordinatiftime conferremus. Gcftaconfcripta font,noftræ etiam fubiert ptioncs tcncntur,Lege ucl patere ut tibi legatur,Ôi tuncelige quodltolucris. Audiui q, dixe ris pofte te nobifeum de ipfis geftis aliquid agere, fi omittamus uerba epifeoporum ueftro rum ubi dixcrunt,Necc^fa caufæ,nec perfona perfonæ præiudicat.Hæcuerba uis omktaz mus,ubi per eos nefeientes ucritas ipfa locuta eft. Sed tu difturus es hic cos errafte,Si in fal fam fententiam incautius cecidifte.Nos autem dicimus hoc eos ucrum dixhlc,ÔC hoc per te ipfom facillime probamtfs. Si cnim epifeopi »eftri eleéli ab uniuerfa parte Donati qui eau fam omnium foftinerent, ôi fi quid cgiftent gratum Si acceptum cætcri haberét, tamê in co qcf illos^temereôi non reéledixifte aibitraris^n^n uis ut tibi præiudiccnt,Verû ergo dixe runt,quia nec caufocaufencc perfona nerfonæ præiudicat. Et ibi debcs agnoicerc, quia ôifi perfona tot epiieoporum tuorum in inis feptem*conftitutorum non uis ut præiudicct per/ fonæ Donati Mutugénefi's presbyteri,quâto minus no debet præiudicarc ®æciliani perfo na,ctiam fi mali aliquid in iflo eftet inucritu, uniuerfæ unitati Chrifti,quæ non in una uill» Mutugenna concluditdr,fcd tót» terrarû orbe diffunditur.Sed écee facimus quod uoluifti» fie tecu agimus ac (î no dixerint ueftri,ncc caufa caufeneciperfona perfonæ præiudicat. Tu inueni quid illic diccre debuerint cum eis obieéla eftet gaula Si perfonaJ’rimiani, qui damz natores foos Si damnauit cum cæteris,Si damnatos ac deteftatos in foo rurfus honore fufz cepit. Si baptifmum quem mortui dederant, quia de ipfis in ilia præclara fontentia didlum erat.q, mortuorû funeribus plena fintlittora,agnofcerc potius Si acceptare q cxufflarc Si re

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feindere

-ocr page 538-

558 A VG V S-TIN VS DONATO,. E PI S T. CC IUI

Ec«.î4 Cdadcre maluittotumc^ difloluit. Quod mSIe intclîigcntÿ's dicete folctis: Qiu' baptisatur q à mortuo,ó^ itcrum rangit mörtuum,qui'd ei prôded lauacrum cidsC’ Si ergo non diccrcnt, ncc caufà caufencc perfona perfonæ præiudicatrei tent^entur in cauCa Pnmtani. Cum aiv tem hoc dixcrunw'mmune fecerutecdefi'am catholicamjicu^^os aljcrebamu5,a canfa Çæ ciliani, Sed cætçra lege,^ extera dtfcate:Vid(iatrum in ipCum Cxcilianam, de cuius perfo na præiudicare conabantarecdeßx,aliquid mail probare potuerint. Vid^utrum non po/ tiusetiam pro ilia muJtac2crint,5^pIuribys Jeótionibus,quascontra fèprotulerunt ÔCreci tauerunt^caulàm eius bodim omnino fi'rmanerint. Leoe ifta uel Icsantur tibi, Conßderx omnia, retraóla diligêter ôi eltge quid fcquarisiutrum nobiftum in Chrifti pact? ecclciia: catholicæ unitate,in fraterna charitate ga^ideretan pro nefâria diflcn/îone,pro Donatipar . difpli te,pro lacrilega diuiiîone importunitatem «oftræ circa te diledlionis diutius fuftinere.

tendis enim ÔC fæpe repetis hey t audio qaod in Euangelio Icriptum eft,rcceflîflè à «domino Icptuaginta dilcipulos, ô^arbitrio fuæmalæatcç impiædifccflionis Eii[re p^rmifTos, caïc/

Joan.^ risep duodecitfi qui remanfèrant fùiflê reIponfum,Nunquid ÔLuos uultis ire Et no atten dis,quia tuneprimura ecdefi'a nouello gerryine pullulaba^nondum^ in ea fiieratcomple pfdî.71 ta illaprophetiai Etadorabuteum omnes reges terræ,omnesgêtes fèruientillLQuod uti/ que lt;^anto magis impletur,tanto maigre utitur eedefîa poteftate,ut no folum inuitet, fed

-TToia Sit^/ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogat ad bonum, Hoc tune dominas ßgnißcare aolebaf,qai quamuis haberet ma/

^nam poteftatem, prius tarnen elegit commendare humillîatem. Hoc amp;nbsp;in ilia conaiurf ß/ militudine fatis euidenter oßendit:, ubi mißt ad inuitatos, aenire nolaerant. Si ait fêruo: Exi in plateas Si uicoscàjitatis. Si paapere^ debiles Si cxcos Si elaados introduc huc.Et ait feraas domino:Faäum eft ut imperafti,amp; adhuc locus eft.€t ait dominus ièruo,Exi in uias Si fepe^Si eompelle^ntrare ut impleatur dorÄis mea. Vide nunc qaemadmodam de bis qui prias uenerant dieftum eßdntroduc eos,non diéiam eß cdpelle.lta ßgnißcata funt eccleßx primordia adhac crclcentis,ut eftentuires etiamt compellendt Proinde qaia opor/ tebat eias iam uiribas Si magnitadine roborata etiam compellihomines ad conaiaiu fala tis æternæ,poftea quam didlum eß^Facßam eft qaod iuQîftûôi adhuc eft locus,Exi,inquit, in uias Si fepes Si compelle intrarç.Quapropter ft ambdiareasqaieti extra hoe conuiuium fanélx unitatis eccleßx/anqaam in uijs uos inueniremus,Nunc uero quia per multa Si fay ua quæ in noßros eommittitis,tanqaam fpinis ÔC aiperitate pleni eßis,aos tanquam in fe/ pibas inaenimas,Siinifarecompellimus,Qai eompellitar,qaó non aalt cogitar,Sedcani intraucrit iam uoJens pafdtar.Cohibe itacß tarn iniqaam Si impacatum animum, ut in uc ra ecdefta Chrißi inuenias fahitare conuiuium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Tomi fecandfqai completftiuir epißolas diai Äagu ßini,öinonnullasalioramadipfum,ßn/s,

BASILBAE IN O I CT N A IO. FROßENII*

ANNO M. D* XXVIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ab c^defghiklmnopqrscaxyg,

. AB CDEP G HIKLiViNOPQ.RSTVXt Omnesfuatterniones,prxteraV Si X quaternionest

-ocr page 539-

INDEX


ALipioEpiftoIa fol.108

Anaftafio epfi44 • £455

Antonio ep* ii6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ 411

Apringio ep. uo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ 465

Aripêtario QC Paulin» ep*45 £


Afellico ep* 100

Äudai; Aug*ep*»59

Audaciep*i4o *

Aurelio epilcopo ep * ^4

ÖCep*7« £111 amp;ep*to4

Aurelio pÿ^æ ep*77.

Auxilio epifcopo ep* 75*


£*^ £110

isX


.1 J Bonifacio comiti ep* 50 £154

ÔC 70* I £115

Bonifacius Auguftino Qc Augu/ ftinus Bonifacio ep*i85,ÖC aliquot


fequentes

CAfulano ep*«6

Cæleftino ep. «1

£101

Cacciliano ep*6o



G Aio ep.^4.

Gefterolb ep*ilt;S5

Glorio,EIeufio,Felici Grammati/

ÔC alijs nonnullis ep. »«i* £.4*^7

S^I65 £475

HEIpi'Äo ep.150

Hieronymo ep.8 £.11 öd 9 £

14.ep.10 £.17» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£îlt;^* ep- *7 £-42'


Circenfibus ep* 150 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£4,'^

Clero amp;C uniuerf» plebi ep*i57*£.


Cornelio 11-5


Nebridiüs Aug^ ep* *7' »14 £555

Nedario ep*ioi

Nedarius Aug.i®’


Crifpino €♦ »71 £ 497 8C171

DArdano ep»57

Deogratiæ ep*49 Deuterio epifcopo* ep* Diofcoro ep,5fi Diofcorus Äug.ep*5$* Donato proconfuli ep. 117,


n.

Hieronymus Alipio et Augufti/ no ep*i4 £.^

Hieronymus Atig* ep.ii.£.i8.ep.i5 £.57 3^ 14 £58*ep. £• 4i*ep.i8 £.45 ep.i5£.59^p,i6 £59ep»5o £75

Hieronymus Marcellino 3L pfychi»ep*i7 ..

Hilario ep* 89^ £15« 0^ 94 £i75 Hilarius Aug*ep. 88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£1-^^

Honorato ep* ui £575 180 £4«« IAnuario ep. 681*1096^ 118 £. 559

S^i9£.5«i

Innócentio pontifict ep.9o £*i6S 0^91 £171 ÔC 95 £ 17«

Innocentius jÄpaep. 91 £1-70 6C 95 * £ 17- 2*^ 96 £.181 amp;nbsp;97 £.181

Italica^iidu» ep.«'.f. 17.8c i55.£.4*9*

181 f.511

Iulian» Demeatriadis matrie.i4î


OLympio ep*ii4 £410 ÔC ii-9

9

Optatocp 157

Orontio ep 115

PAmmachio ep i54

Pafcentioep 177 £ 508 ÔC 178 f 509 Ô5 174 f 500

Paftêtius comes ep* 17«

Paulinus Aug.ep.5i 675 ÔC 551*79 • 8gt;(. 58 £184

Paulinus Alipio ep.55 f-Si.

Paulinup 3C Therafia ep.5s f. 84

Paulino ep.ji £.77 ÔC 59 £ 19a ÔC 106 £508

Paulino Therafi» ep 54 f.80 ÔC

65 T.io$ •


£igt;4.


£19 1165 ll61 I4U


LArgö ep*8i

Leto ep*58 Licentio ep*59


f.88


Paulin» ep.m • Poftidio ep.75 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Pr»fidio ep. 1«

ProculianO ep, i47 i

Profuturo ep.i49

Prob» ep.m £.597 ÔC *5«

Prob» 8C Iulian» ep.i79

Publicola aug. cp.155

Publicol» ep.154

Quintiano ep* 105

REftituto dtacono ep*«9

Romaniano ep*ii5


£ 5Ï9 £119


£445 £455 £514


£451 £190

£555


Donato presbytero ep* 104 Donatiftis ep*i6ö £453 et i7» 149«


Dulcitio ep. «»


,100


EDidx ep*i99

Emerito ep*»«4 EfYcioep*78 0^ 80 Eiycius Aug*ep.79 Eudoxio Abbart ep*8i EudoxioÄp* 99.£i8i.SC »Do*f xgg

QC toi £*190 nbsp;nbsp;nbsp;101 £195


.480 :.ii6


Euodius epiicop. Aug.ep.9£i8i Eufebio ep*i68 £491*0^ i«9 *494

F eliciöC Hilario ep* 15^ £411

Felicitati QC Ruftico 5.87

Florentin» ep*i5i £418 lt;£*155

Fortunatiano ep ♦»«

Fefto ep*i67 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£490


■ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 AndimoniaIib*ep4O9

Longiniano ep.io.f.55 tz £ 54 , Scbaftiano ep*i4$

LonginianusAug.ep.il. £.55 Seleutian» ep.108


MAcedonio ep.si 54 £x55 Macedonius Aug.ep.5»


£149 • Seuero ep.Jji


Marcellino ep.5 7 £’9 0^ i$8


Marcellinus Aug* ep*4 Marciano ép*i55


£10 £454

£9«

£98


Madaurêfibus ^* 41

Maximus Aug.ep.45, Maximo grammatico ep. 44. £.99

MajÄmino ep. V5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f„


Maximo medico ep.^tf Maximæ ep»i4* Memorioep*i5i


f.5î5


£106 f*4i8


NEbridio ep.71 £117 nç f 55« 6Ch6 £557» 117 £.ï58 amp;«ep.i^i


€5X?


Seuerus Aug.cp.57 Seuerino ep*i7o Siluanus ac c»teri epifcopi de con cilio Zertenfi ep. 151 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ 447

Sixto ^esbytero ep. 104


105 £197

VAlentino ep.-j«

Valerio ep*i48 Vidoriano ep.m Vincentio ep.48 Vitali Cartha.ep.toy Volufiago ep.i £.5 0^ J Volufianus Aug.ep.i


FINIS.


£197 S)ü


£»oî £4 ^ £40«


f.Jïà


-ocr page 540-

-ocr page 541-

-ocr page 542-

-ocr page 543-

-ocr page 544-

-ocr page 545-

-ocr page 546-