Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

MICHAEL. BAU

REGII IN S. THEOLOG.

PROFESS. ACAD. LOVANIEN-

SIS, AD lt;^V AE ST I O N £ 3 I'HI-lippifvlarnixi) Sanéi-Al-degondi

De ecclesia chrilikdrSacramentoAltarit

RESPONSIO.

Eiufclem Epißöla de Statuiitn Inferioris Geripa-nix vnione ciini ijs,qui fe Defertores Ro« nianx Catholicx Religionis vocant: «Sc

De Ivramento, Quoä ear um luffua Clero amp;nbsp;Monat hü txi^itur.

(oLOKIAE, ApudLudouicuin Âleétonum, Si hæredes iacobi Sotens.

Ann9 M D. LXXIX.

IKHEX COVITEKTO. ruminhoc libcllo.

Quæftiones Philippi Mar ni xi j Sand-Aldegundi, ûê Ecclefia, amp;dc Sacramento Akaris.

Refpófio ad priores Quæftiones, quæfunt deEcclefia.

Epiftola Sanél-Aldegondijde ca»

•dem refponfione.

Rcfponfioadpofteriores Quçfti» ones, quæ funt de Sacramento Akaris.

Refponfio ad Epiftolam Sand-

Aldegondi. •

Refponfio ad obiediones Sand-

Aldegondi fadas côtra refpon-fionemad quæftiones de Sacramento Akaris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Ä X ■ QVAE;

QVAESTIO-nes propositae per Philippum Marnixium Sand-Aldegondum. i4.Odo«gt; brisAnrii 1577. his verbis:

N Eccleßa, ehi/q^con{ïitutfone$ ,fêa traäitiones nullum habeant altaä, »iß conßuetüdtnem eoïum,qut fe proßtentur Romanam feäari reli-

gionem, guamvocantcaiholicam?

An hot, n^iri^io'i.ß tjuad aliud tll,(onßet piigßia facrn fmptura fila ?

An patrum explunationibiu amp;■ commentarijs?

An ceneiltorum decretis ?

AnponiificumRomanerumpla- conßrma^ ciiü?

An SchelaUicorum pronuncia-tü?

An paßimfequatur^ Vt ait Satjiricuf, corues telïa^ luto^?

An Ecileßatribuat authoritafetnverbo Dei anp»-tiiu Verbum DeiEccleßa autburitatem atque Xtoma conférât?

De verbis Sacramcnti cœnae Domini.

An fiac verba [Hoc eil corpus meum'i eentmeant propoßtionem identic am, atqueidem ßgnifican-^ tem.

tem, (jHod‘.corptu meum eU eerput meant.

Jtnveroattribuium corpora, attrtbuatur fiibieüt ßgntßcatoper pronomen, hoc . tangaam dtuerft a fuo atirtbuto? Et fi attribuatur tanguam di~ »erßo, on attribuatur fub^antiue, it a vt bsc ver. ta(hoc ellcorptu meti)iiiemßgnißcent atgtte,boe eflfubflanttalner ,vttta die am : corpta meumt jn potius attribuatur facrameni^liter, ita vt ea verba nihd aliud figwßcent ,ntß■,hoctdlfacra’• tnentaliter corpiu meum, feu corpus meum diet-iur de boe, guodvobu do, plane vt faeramentsi dicantur de rebus gttasßgmßcant, nbsp;nbsp;fua infiitU’

tione demonürant, gueinadmodum Augulitnut in Ubello dedoärina Chriiliana docetfatramen' tum fielet ,ßdtm ejß: j amp;nbsp;facramentum corporis^ torpus, amp;nbsp;facramentum fœderis ,fa!dus, fa-trament urn verbi Dei, ipßßtmum verbum Dei, non quidemfubßantia fßedvfit, inliituiione, re-prefentatione, ac ßgnißcantißima exhibttione ante oculosßdet ?

Quo argumenta doceaturvocem, esi, in bae cir-cunSiantia ßgnißcare fubHantialitatemUiceat enimitaloqui.

jIn hoc ipßi argumenta tanquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non poßitfor-

»laricerta atquetndubitata ratiocinatio per pro-pofitionem generalem, quo argumenti vis poßit é- reHiusintelligt, certiut ludicari ?

Exempli gratia.

rbicunque voeula, efl, caniwigit pradicatum cum fubiello inhac vel in eiußmodi circunSiantia,to-ties aedpttur fubslantiue, óc. in baepropoßtio-

« 3 ne

»e vocula, eß, coniungit praJicatam corportf^ cutn ßibieSoprononttnti d:em6nnraiini,hoc,

Jinexplicätiohortfinverborum dtbeat aut poj^it itundefitmi, quam extpfis chrtSli aut iuan^e-liUarum verbu ?

India propoßfivde caticè-ihoipocutum eß nouum reßamentum , feufcedui(‘^“^^^'^''enim vtrunque fignißcat^vi Hebraü, Berit h^tn meofanguttte-, amp;nbsp;tlla hic eßfangnii nout te^iamentt ^non idem ßgnißcentydrße mutüoßgnificanter explicent I a4lt; promde an non penitus eadem ßt ratio in pane^ vt ha prapoßtiones-,hic patiü eß nouum teßamen-tunj,ßea f(sdus in nteo (arporOjCir, h3(eß corpus tneum ; amp;nbsp;item, hic panü quem frangimus , eli uDniuv!« corporji Cbridi:amp; hicpants, quem frangimus, eß corpus Chriilt, idem ßgniflcent mutuoßgnificanter explicent ?

Item an pronomen, hoc, aliudfignificet,quam idip-fum quod vno ore omnes Buangelilla teßantur. Chriilum accepiffe,fregiffe, dedtße difcipulis,,ót iuß/ße vt acciperent amp;nbsp;comederent ?

An Paulus prima Corinthtorum deeimo, cum hune panem n0minat,lt;jrpanem quem frangimus difer-teexpltcat, altudfacramenti fubieäum ßatuat^ atque Chnllus, vel ipfe Paulus i. Corin. 11. pro~ nomme,hoc,vult figtuficar^quod omnes Buange-UHa tellantur,fuißi panem, quemChriSlusße-git, eir deittde quodeniquelocutus eß?

An in propoßtione de calice, non eadem fitfuhiec^ ratio,atqueinea,qua elide pane, ac proindecuitt fubiedlum inpropoßtione^ amp;nbsp;or at tone de calice von

non folüm demonUreturpronomine,hoc,fed plane f^dtÇerte nominetur rti ro t» äus ac^genimen vitü, noneadem fitratio in pro-nomine,hBC,quodTfurpatur inpropofitione de pane , it a vt,boc, idemfigntjicet, quodhicpanK,vel hicfrulius tritici de multifcoadunatusgranu ?

5j fubtellumpofitum in bac propofitione, hoc eß corpus meum, mutetur, vel mutatumfuita (ubiecio panic, quod Euangeliitit teSîantur ClniSlumai-dedijfe, qaando mut atuin fuit, qua vi, quo Domini mandat o, quo diuini verbi argumenta ?

ßt analogia vnionis corporis Clnilti cam eccle-ßa, dec tar at a prima Corinth.decimo, fi nulla, eti panisvelvinireliquafubßantial

QMmodo veterts docuerunt eandem aut fimdem tjfetransfarmationem panisamp;vini in corpus dr j'anguinem Chritii, qualu erat aquaadmitia vi-’ ni inpopulum Cfmili, eius corporiperfidem csn-glutinatumî

RESPONSIO

AD PRIORES

Q^ßioneSy cfuæ funt de Eccleßa,

I O MIN VS de VVÎg-I nacourtmibihaftenusà • de nomine amp;nbsp;de ficie jg-I notus, fed tuæ'generofi-tati,vtintclligo,affinita-te coniunéius y Gcnero-fïfsime atque erudititsiine Sanól-Algon-de, multas mihi quæfl;ionesobtulit,quas ajebat traéiandas, a-tquc foluendas ad me pertetranfmitti: facile fuifletaftaté, qQO-tidianam præleéiioncm , amp;nbsp;negotioiurrt turbamjquibus quotidie in Vniuerfitatc Louanienfi,in Ecclefia fanéfi Petri,amp; in Collegio noffro Pontificali inteipellor, amp;nbsp;diftrahor,cxcufai'c ; fed in re tam pia, tamq, patnæ vtili, fî forte dignaretur Deus in te operari, quod magnopeie exopto, quodque quotidianis precibus inftanter ab eo poftulo, nolui dilationem quærere, confidensquod is, qui tibi huncquçrendi afteâum indidif,etiam mihi fuggeret,me-que docebitquid amp;quomodo refponde-rede-

BAU RESPONSIO.

te debcam, vt tibi in bonum coopcrctur mearefponfio: vtrumq^enim Deiaonum eft, amp;nbsp;veritatem fyncere,hocefl:,non con-tcndendi^ed Jciendi ftudio atque intenti-onequæiere,amp; illam inuenire,inuentam’ 3'^uefic proponercjVthonorifice fufcepta, ebitam fuo aut bon gratiarum referat a-üioneni.’ Nc'autem moraamp;reïponfjónis prolixitas tibi forte moJefta fit,£i dilKflc-ro earn mit'feix, donee yniuerlas quæfîjo-nes abïoluerOjdeCTeui primùm ijs tanùira refpondere, quæ de Ecclefia proponun-tur,amp; refpônfionem banc nuttere, vt.co-gnitoquomodo tuæ eruditioni fatisf^ca-rit, alacrius rcliquarum traâationem ag-grediaramp;proiequar: idqtie non carptim amp;nbsp;feorfïm de fingulis quæftionibus difle-rendo,(ed vno quodam-'tenore fertnoüis, quia quæftiones ita inter fe conueniè!nti ordinecontextæ funt amp;nbsp;coaduriatÇjVt ipfa carum difpofitio id omh'ino poftularevi-deatur. Qiiod fî forte non per omnia tua: intentioni fatisfeccro,non própterea de-bes de ^flequenda veritàt'edefperare.Non

Al'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'»’ƒ• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•/- 1

poteit homo accipere QUicquamjnin da-tum fueriteidecæîo; redtjUod hodieno-bis clauditur,potefl; eras petentibüs',amp;' ad aures diuinæ milericordiæ pulfantibus a-periri,aut per eloquia fanâarum feriptu-rar um.

ad óy AES T. s AN C T-AL DTE G.’ rarum, aut per fermocinatiónes fratrum^ aut per internam diuinæ infpirationis gra-tiarri,vbi fine fónis verborum,fine elemen.-tis Jiterarum veritas ipfa tanto 'dulciuSj «jtfanto lecretius locjuitui';

Quæris igitun

Att SC{leßa,ein/gue{onUituti9neSyfeu tradit tonet »itllum habeant t^v’^ifO'/altud, boe , Vf iwffr-fretor, iudicium,feu ex quo iudicentur, wß con‘ ßietudinemeorumj qui fe profitent ur Romanam fe{larireligionem,quamvocant cat boite Am ?

À» hoc itetTHfiovfi quad eH aliad, confiée pagina fa-cira fcripturafolal

Anpatrum explanationibut,^ cotnmentarijs î Anconctliorum decretù l

ainRomanoruiuPontificamplacitis? AnScbolaiîicerutnpronunciatü ?

Au paßimfequatur ^vt ait Satjrtcm^ coruot tesîa^ que,lutoquei

An ecclefia tribuat authoritatem verbo Dei, an pit-ttut verbum Dei ecclefia authoritatem atqueaxi-tma conférât ?

Ad primam amp;nbsp;fecundam quadbonem claiilsiraèrefpondpt Aug.cap.2.1ib.de Vni-tatpecclefiæ bisverbis:Internos amp;Dona-td^s queftio efè,|^bi fit ecclefia ; quid ergo faóturifumus? in verbis noftiiseamquæfir tun, an in verbis capitis fui Domini noftri lefu Chrifti^Puto quod in illius^ verbis

earn

M. BATI RESPONSIO.

cam lt;^uærere dtbtmus, qui veritas cfl, amp;o-‘ prime nouit corpus luum, nouit cnim Do-minus qui lunt eius. Et cap. 3. eiufdcm li-bri ; ,Non audhimus,bæc dico,hæc dicis-: fedaudiamuSjhæcdicitDominus: funt li-bri Dominici,quorum authoritati vtrique Con/cntimus,vtrique credimus,vtriq; (er-UimuSjibi quæramus Eeclefiam,ibi difcuj tiamus caulam noftram. amp;infra:NoIobu-manis documcntis,kd diuinis oraculis fan-ûam eeelefiam dcmonftrari ; id quod in re-hqua parte libri diligenterexequitur.Pri-muni quidem varias futuri regniDci figuras infinuans, fed tarnen nolens ij s, quæ ab ingeniofîs hominibus hue atque illuccon-uerti pofïunt, luam difputationcm corn-mittere: ftatim tranfitad feripturas vçtcris teftamcntijquæmaiori euidentia prænun-ciant, futurum G hrißi regnum non vno a» liquo angulo conflitucndum, fed toto orbe terrarum diflundendum,quàm prçnun-cient mundi Saluato.rem aliquando ventu-rum. Deinde tranfit'ad feripturas noui te-ftamenti,quibuscuidenterofi:édit,idtoto orbe terrarum pofl Cbrifti refurreétionein impletum,q^ad varijs figuris amp;nbsp;manifeftis prophetijs de ecclcfiaChrifti toto orbe ter-ranrnidiffundcnda fucrat ante prçdiéium. Longû effet ipf as vtriufqjteftamêti feriptu

ras,

AD QVAEST. SANCTALDEG. fas facras prolequi,amp; quantum mihi appâter fuperftuum,quiain iam dido D.Augu-ftmi libello de Vnitate Ecclefiæ, tam con-uenienti ordine difponuntur, tanta eiu-ditioneatque perfpicuitatcdißeruntur,vt per mc aut alium quempiam fimilem ali-quid veile adijccre,potius fit easoblcura-re, qudm illüftrare. Itaque,vt compcndio vtanego eiuditionem tuamadiam ditium libcllum remitto, cx quo etiam non tantum perlpicieSjiudiciumdcChrifti ecclc-fia ex fcnptuns elle petcndum, fed etiara quod ex Iola fcnptura peti debeat. Qiwn-quam, ficut eruditifsima prudétia tua non dedignatur mca: tcnuitatisobfequiO vcllc vtijVtinfcnpturis fanais verum deChri-fti ecclcfia judicium cernat ; fic etiam mira-ri non debet, fi veri fideles, vtex fcripturis fan élis de eadem ecclcfii verum iudicîurn accipiantjcorum feftudio,diligentia,amp; te-ftimonio luuare conentur,qui præcætcris à Deo vera fapientia ditati fuifle credun-tur: Cuiufmodi fuit D. Auguftinus,de quo fcribit Prolpcrin carminé contra ingra-tos; quodcùm nulla fibi tribuit bona,fit Deus illi omnia, amp;nbsp;in fan do Hgnat fapientia templo. Fueruntamp; alij toto orbe no-tifsimi,quorum fludio amp;nbsp;authoritate ad hanc rem iuuari poffumus. Adeundemv-fum

M. SAU RESPONSIO.

fum referenda exiftimo Conciliorum de-cretajplacitaRonianoium Pontificumjamp; pronunciata Scholafticorum, quibus ramen Scholafticis,vt verum fatcar, lubinde plus tribueremjfi magis fcripturis lanÛis incumbentes,ex philofophorura gentiliu tenebris non ram multa emblemata fuis difputationibusintexcrent. Quæftio au» tem,qua quæiitur ; An Ecclcfia verbo Dei, an potius verbum Dei ecclefiæautborita-tem amp;nbsp;dignitatem tribuat î'fimilis eft quæ-ftioni, qua quæreretur: An Cbnftus in eu-angelio authoritatem loanni Baptiftæ tri-buentjdicens : Inter natos mulicrumnon M4«Z,.ir, lurrexit maior loanne Baptifta ; an vero loannes Cbnfto,cùmait;Ecce agnusDei,•«‘»»»h :• ccce qui tollit peccata mundi : hic enim venir in.teftimonium, vt teftimonium perhi-beretdc lumine,vt omnés crederent per ilium. amp;nbsp;difcipuli Ioannis ; Qui erat trans lo*»»»« i. Iordancm,ctji teftimonium perhibuiftifin-quiunt) hic baptizat. Nam in quantum per teftimonium Ioannis, qui fuir vitæad-mirabilis,induétifunthomincs,vtinChri-fturiicredcrcr,negarenonpofiumus,quin Xoannes apud homincs,qui propter infir-mitatem verum lumen, quale in lè eft,vide-ïe non porerant, lcd ranquam in node «onftituti lucerna egebant,vt fontem lu-

minis

AD QVAEST. SANCTALDEG. minis ccrncrcnt,aliquam Chrifto authori* tatcin tnbucritjlicet C hrtftus lioc teftimo» niononintliguerir,ficutapud.Ioannë'pro-fcquitur,cuni ait: Vos miiiftis atiloahnê, amp;teflimonium perhjbuitvcritati: ego au« tem non ab homme teftimonium accipio» ciinh'a: Ego habeo teftimonium mams loannc,opera enim quæ dédit mihipateFj vtperficiam ea,ipfa opera, qux ego facio, teftimonium perhibent de me,quia pater mifit rae,amp; qui mifit me paterjipfc teftimo« niuni pcrhibuit de me. Sed quia loannes lu cerna tantum fuit,luce lucens aliéna,qu» vero lumme deftituta, ftatim ad tenebras fuas recidiftet, idco longe conuenientius dicitur, quod Chriftus,qui eft vera lux,quç tenebrefcerc non poteft, amp;nbsp;lumen, amp;nbsp;au* thontatem,amp; dignitatem loannitnbueritj quàm contra.

Simili modo etiam quia teftimonjo patrum,amp; totius Ecclefiæ inducimur, vt licet veritatem in fe cerncre non pofsimus,atta-men fcripturas canonicas pro facris amp;diui-nishabeamuSjieétifsimèdicitur,quod pa-tres,amp;EcclefiaDei viui,quæ eft columna amp;nbsp;firmamentum veritatis, non quidem lu-menamp; veritatem,fedapud fidciesamp;mul-tos infidèles,qui eiusteftiinoniocommo-«entur,authoritatem tribuat.Sed quia fcri-ptur»

M. BAU RESPONSIO. ptura facia,quænee falli poteft, nee fallere, iplam veritarem inic continet, Ecclefia vc ï‘o non njfi ventate in fcriptuns fanftis de-^cnpta iüumihatur, amp;nbsp;ftbi derelida facile poflet in fuastenebras relabi,ideoconue“ nientius dicitur,quod fcriptura facra ec-clcfiæ C hnfli authoritatem amp;nbsp;dignitatem n‘ibuat,quam contra.

De conftitutionibus ccclefiæ hoc folun^ dico,quôd vbi regnum agnofcitur,ibinon pollunt conftitutioncs negari ,cum omne rcgnum pro (uo regimine conftitutiones habeat, Pono Ecclefiam Chrifti regnum effe agnoleit,non tantum Daniel in pro- Dau.a phetia fua,dicens: quod fufeitabit Deus cœli rcgnum, quod in æternum non difsi-pabitur j led etiam loanncs Baptifta, amp;nbsp;Chnftusipfe,cumaiunt; Pœnitentiam gitc, appropinquabit regnum cœlorum. Facile pollent hæc longé fufiusamp; copio-fius ex Iciipturis laciis difieri,fcd puto ida-cumini mgenij tui minus congruere,quod Deus in ijs quæftionibus illuiti'are digne-tur,in quibus aut caligare,autlaltem ad-huçhærere videtur. Bene vale Gencrofiß. atqueEruditifs.Domine. Louanijia.O-4tobri$ 1577.

£PI-

EPISTOLA PHILIPPI

Marnixij Sanól-Aldegoncli de fuprafcriptarefponfione.

Ite M tuii erudition^ ne an beneuolet'tA atguehumanttatü fleniores, Reueren-

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deD.DoSlortitamihifufregratAyVt

ijttod omnium eß gratißimum. Futt »im tucuniium a taltac tanto viro, quemfitebam negotiorum ac labarum ingenti propemoduin mole «brut,earn tarnen mihi prallari opera, qua pojfet ad Deigloriam promouendam, amp;nbsp;adfidem corro-barandam eße vehementer vtilis. Sedmulto etiam fuit lucundius in grauißima quasitone, quam ego omnium noHrarum controuerßarum tantum non (ardtnem ac fundamentum pracipuum eße femper fum'arbitratus, prope ad amußim nos confentire. Itaque ago,mi Domine, gratias tibi pro hoe beneß-(10, meumqtte ßudium atque operam, ßqua in re (ontmodare autprodeßepotero, iibi, tuifque polli-(eor ; amp;nbsp;humanitateisia tuafretus, per go in priori-hus quaSiionibus reitquos, ßqui reFlant ,firupulos enodare,amp; /tmul reßonfionemadpoFleriores depof (ere. Qßantum igitur ex tua,imopotius Mguslini, fententiapoß'.imconqcere, omnino ita fentis,vni-cum FcclefiaFlicarü traditionum i*ei'r!ifuy,rhicum lapidem Lqdtum atque iudicem eße verba Domini noFlri lefu ChriSti tradita facraßriptura, dtfertis paginii, nec audiendum eße : Hoc dicit Auguliinut, hocduuntDonatißa, fed hac dicitDomintu: cirin bbris Dominicis : quibus vtrique credimus, vtrique affen-

EPIST. SANCT.ALDEG. ajjenttmur, quarendam effe eccleßam, caufamque omnem nofir^m amp;nbsp;tentrouerfiam difiutiendam. Denique iudtciam de ChriHi ec(lefta,etufque deäri-, amp;facrament it, (hoc emm ex prior e necejj'arit tfficitur) exfolafcripturapett debere. In hoc certe egotibt per omnia planißinie affenttor ,acvereitA ftatuo,fihoc ipfum tmpetremtu, factie reliquat om~ nes controuerfiM ac nullo negotio iri compoßtum, Vt enimpoli Paulum ait Athanaßus ,fuffiiuntfan-äa ac diuinitus inßirataß:rtptura, ad omnem in^ flruciionem veritatù. Quamobrem etß hbens confi-tear,quod ais, verosßdeles, vt exßripturis ßicris de Chrtîii eccleßa verum iudtcium accipiant, eorum fe ßudto,diligentia, amp;nbsp;teilimonio iuuare, qui pra ca • terit verafapientia a Deoditatifuiße creduntur, inter quos ego AuguHinum nongrauate repoßserimi tarnen iUud cum Chrj/ßiHomo liceat contendere^ multos quidem Spirit um fanéium iallare,fed qui fr opr ia ioquantur, falfo ilium prat endere-, vtenim Chrtiiutnona ßeipfo loqui feteiiatur ^quia ex lege loquebatur amp;prophetis'.ita ß quid prater euangelû‘ umfub titulo Spirttuffanclt obtruditur, non creda-mut, qutaßcuti Chrtflus legis nbsp;nbsp;Prophetarum im^

pletio elf, ita/firitsu Euangelij.Deinde hoc adde^ quod AuguUtnus, eiufqueßmiles, vera a Deo fapientia pra cateris ditati fuiffe credantur ^idnon aliunde fuijfe adeptos, niß quod fcripturis, qua fola haue fapientiam vberrtmo latice profundunt, Jo-la hominem reddunt adßslutem erudttum,perfi-demin ChriSlo lefu, confentanea amp;nbsp;fenferint^é“ feripferint. Quo enim qutfque proprius ab hoc fonte fuostrrigat doamp;rinarum tubos,eopuriori certe Um-

EPIST OLA

pha lePlorem qutfquereficit : quo vero'remotitu,e9 inqutnatiorejta vt qui [é long^imo interuaUo ab eor dennonttnent, q iam noii inter pios amp;nbsp;fjnceros Ec-(leßti doiiores.ÇedinterhAreticos ,amp; firipturarum deprauatores connumerentur, cuius cum eadem penitus ßt in Conctlijs, Pontificum decretisyamp;Scho-laüicorum placttis flsttuenda ratio, non eß quod verear ctfitt Augu^ino pronunciare : Nec ego ISli-canam fynodum tibi, nec tu mthi Ariminenfem debes, tar.quam praiudicaturus, obqcere, nec ego tins authoritate ,nec tu illtus detineris ,fcriptura-rum author It at ibus, non quorumcunque proprqs, fedquavtnfqueßntcommunes,rescumre, cauft cum caufa,‘tatio cumrationecertet. Infumma hoc inter noscontieniatßodirina ApofloHcie,lt;jr' Prophe-tic£ , cui foil innixa eß eccleßa , iudtcium omne ad fcripturam facram ejfe reuocandum , oin-niaque omnium vel patrum dogmata, vel conci-liorum décréta , vel Pontßcum placita , vel Scholaliicorum axiomata, nonaliter efß accipien” da , niß quatenus huic firiptura funt confen-tanea.

Quodädalteram quaPltonem attinef. An Eccle-fia verbo Dei, an potius verbum Det Eccleßa autho-ritatem tribuatTtta mihi per omnia fittisfecilii,vt ' nonpotuertm tpium tuum candorem non vehementer exojcalart. Eia tuperquam erudtte acpte reßort-fitonem luam comparattone Ioannis Saptilia cum Chrtfit dotlnna co}ßrmalli,ita vtin hoc capitenul-la reit et inter nos controuerfia.

Polir emum tantum Epiflolatua caput,de con-fiitutionibus Ecclefia ,vellempaHlo dtlucidius explicates.

s AN CT.ALb È GÖNDI.

iajfes. Au enim vbi regnum agnofcitur,nonpaffe nê-gart confi'tttttiones:lt;juoiicerteltbenter damutffed fi-mul addimiis, ab ipfo rege in quoüis quidem regni con^itttttone'sdeberepraficißr, fed maxime certe ia Chrifb Ecclefa,inqlla Chribusitaregemagtt, vt fmtdft nbsp;nbsp;corporis capat, (sf Jponft maritm,

ottium pailor, it a vt vnitts eins vocem audiant oues, imperium accipiat jponfa -, firitu vegetentur ac tnoueantur membra , confitutionibus denique ob-, temperet populus : Ipfe entm vnas e^,de quo dib'um ^ß-.Hunc audite, acproinde femper atque indefeffa feculorum contintiationerefinawt,acrefonat in au* nbus ecelefia i^ia régis vuius lex ac mandatumi ^odpracipio tibi, hoc obferuabisvtfacias,non ad-■des quicquam, necdeirahes.amp;illa-. Non addes ad quot;verbum Domini,nec mtnuas ex eo,ne teforte arguai inuentarifque mendax.item: Audtendo audit e vocem meam ero vobis Deus, amp;nbsp;eritis mthi popultis^ ét ambulabitis m omni via quam , mandauero vobis. Item : Nunquid vult Deus holocau^a ér Viäimas, ér non potius vt obediatur voci fua, ? tnelior eß enimobedientiaquamvibima,amp;au~ fculiare magu quam offerte adtpem artetuttt^ quin quaft peccatum ariolandi non außultare, ér qiiaf idololatriainiqtiitas uon acquiefcere.éritem’i Jnconiiitutionibus parrum veSirorum ne ambuletisi ér iudicia eorumfeu décréta ne obferuetis, amp;nbsp;poilu— tionibus eorum ne conffurcemini, ego enim fum Ie* houa Deusvelier : tn conßitutionibus meis ambulate, v'decretamea feu tudicia obferuate, é’faci* itea,-aUaquefcriptura,quibHsinduP.ipatres infni* tit lifts affirmarunt,quicquid non effet manifeßo Dei

t. Vit»

ÎPISTOLA

vtridfundatu^fi, habendum ejfepro/âcrtleffOi ne: tnim in vlUoferendum eß regno, rege viuo, M reg-nunte,M iuffafaa exfacrarum tabularum prafirig-Jo diiiante, a quoquam alio legem,conltitnüonenf quefanctriAn quo ß te habeba, quodftrta tut tnen^ tit aciudicii perß'tcuitate,amp;ßmul erudittonh vier-täte fret US (enfdo,adßipulatorem,nihd pltnere-flat amplius in priori de Ecelefia qutßtone, queJ habeatfirupulum:ac protnde rego.vt ad poßerioret de Sacramento interrogationes, tuampiimo quoque tempore audiam fent enttarn.

Vale, datum Bruxetla quin-ta Nouem. T-

Rcuerentiæ tuæ ftudiofifsimm

Philippus de Marnix»

RESPONSIO

AD POSTERIORES Quæftiones,quæfuntdevene« rabili Euchariftiæ Sacramento.

V M nondum aCceptis tuis iiteris, ex quibus cO’ gnofcerem , quomodo Refponfiones aci^ ccpißeSjinciperem de tra-dandis reliquis quæftio-nibus cogitaie, Eruditifs.D.Sand-Alde-gonde ( mctuebam enim.ne aäionibui publicis plus fatisoccupatOjnon vacaffet tarn cito rcfponfiones nieas legere amp;nbsp;diju-dicare ) dccimanona buius oportunè fu-peruenerunt mihi binætuæliter£e,quæmul tis decauGs,quas logumeffetf fequi',mihi iucundißima: fuerunt: Nam licet videam non deeflcjin quibus adhuc conferre de-bcamus,amp;Deo iuuanteeonferemus,atta-men confidens in eo, qui habitare facit v-nanimes in domo,ßeloUicitos reddit fer-üare vnitatem fpiritus in vinculo pacis,fpe» ro nos de omnibus collaturos,abfque omni anuritudine, amp;nbsp;animi con tentione. Ser-

uum

AD QVAEST. S AN C T-AL D E G.

iium enim Domini non oportet litigare^ fcdmanfuctum cfle ad. omncs, docibilcm, patientem,cum omnimodeftia c.orripien-terp eos,’qui rcfiflunt vcritdti. amp;: Mode-ftia veftra nota fit omnibus hominibus^ in quit Apoftolus. Inprimisautcm me ex-bilarauit, quod fenfcrim tibi ofteofum â Domino, quæftionem de Ecclefia verfari circa vnum ex prçcipuis cardinibus leu fun-damentis nofiræ rebgionis. Naminduo-rum hominum caufa propric fides C bri-fiiana confiait: vnius,in quo lapfi,cceci amp;malifa6li fumus: alterius,in quo repa-ramur. Porroin eoin quoreparamur,non tantum agnofcendum eft caput, de qUo Aóïi fcriptum eft; Omnis quicunquç inuoca-

uerit nomen Domini, laluus crit ; amp;, Noa eft in aliquaalio falus,nee enim eft aliud no men datum hominibus, in quo oporteaC nos faluos fieri ; fed ctiacorpus,extra quod ittmifK fiilus cfle non poteft,dicentcChrifto ; Ne-.

moafeendit incœlum, nifiqui defeendit de cœlo,filius boroinis, quieft in.cœlo ; caput videlicet cum corpore, nam fi lolutn caput afeenderct in cœlum,omncs nos in terra remanercmus, amp;: tandem in infer*-mergeremur.Porro ficut caput quod pafeendo pofitum eft in ruiham, amp;nbsp;in fignum çuiçon.tradicetur,non tajHum à fi-.

M. BAU RESPONSI.O.

lijs fuis feniper agnitum fuit, amp;nbsp;creditum, fed etiam fuo tempore in terris yifam jamp;à reliquis membiis certa fide difcreturn,di-cendo; Tu es ChriflusfiliusDei viui, qui in hune mundum venifti; fie etiam corpus Chriftijfeumanifeftum eiusregnûàPatri-archisamp;Prophctis femper creditum fuit^ amp;nbsp;ah i js,qui poft Chhfti a feenfionem, mil-fo SpiriiufandOjChriftiEuangelium toto orbe terrarum difteminaucrunt, aut dif-feminari viderun t,vfquc in iujt nc diem fem-pervifum fuit,amp;ab omnibus Ichifmatis certa fide dilcrctum, dicendo : Hæc eft domus Domini firmiter ædificata fuper hr-mam petram.Dc quare,nelongum faciam fermonem, oro vt digneris legere fermo-ncm quartum, amp;nbsp;feptuagefimum piimutn in fine D. Auguftini,inter fermones Loua-X)ij impreflos , quorum exemplar vnum tranfmitto , ne forte non fit apud vos in promptu.

Nunc fuper eft vtrefponfionesbreuifsi-m as ingenio amp;nbsp;occupationibus tuis ac me is accommodas,quantum Dominus largiridi gnabitur, reliquis quæftionibus adhibere concmur,quarum primæ fie ba bent:

a!» häC verba, (hoc eil corpus meum) contineanf propofitionemidenticam, atqaeidetn ßgnifcan-f ftit quod corpus meum ePl corpus meum ?

ÂH

AD QVEST. SANCT.ALDEG.

ver o at tribut ut» corporis tribuatur fubieâo ßg~ nißcato per pronomen,hoc,tatiquam dtuerfo a fu9 attribute ?

Itß attribuatur tancjuam dtuerfo, an attribuatut fubliantiue, it a vthac verba, (hoc efi corpus me-wnftdemfignificent atque,iioc eSifubßantialiter,

Vt ita dtcam,corpus meum ?

Anpotius attribuatur facramcntaliter, ita vtea ver banihil aliudßgnßcent, ntß, hoc ell facramen-t aliter corpus meum,f'U corpus meum dicitur d» hoc quod do vobis, plane vt facramenta dicuntuT de rebus quas ßgnßcant ,amp;fuainllittttione de-monflranf.quemadrnodum jlugulitnus in libell« de doilrtna chrißiana docet, Sacramentum ß-dei,fidê eßiiamp; Sacrament» corporis Cbrilii.cor-fusiamp;facramentu fœderis,fœdus-^amp; Sacramentü verbi Dei,ipßßimum verbum Dei,no quidem fub-fiinttafedvfu,inlfitutione, reprefentatione, ae fignißcantißima exhibit tone ante oculosfidei?

argumemto doceatur vocem,efl,in hoc circun-ßantiaßgttißcarefubßantiali:atem I liceat enitn ita loqui,

Ânboc ipfoargumente tanquamn^etsnonpoffitformari c erta at que indubitata ratiocinatio per pro-poßtionem generalem, quo argumenti vis poßit et r échus intelligi,^' certius iudicari.

Exempli gratia, Vbicunquevocula,eß,coniHngitpradicatum cti fub-lello itthac veleiufinodicircunßantia,tottes ac-cipitur fubllantiue,amp;c, in hac propoßtione vocu-ta,eß, coniungitpradicatum corporis cumfubie-Ü0 prottominis demonßratiuifbee,^'c ergo,

M. BAU RESPONSIO* RESPONSIO.

Propofitionem identicam vocan)us,nó Suando attnbutum Si. fubieâum pro ea-em re particulari accapiuntur, pro qua Verihcatur afltrrio; namalioqui cnuncia-tio generis de (pecie,fpeciei de indiuiduo, amp;acc'dentis de fubicöo,eflent propofiti-ones identicæ: vr,lapis efl:fubftantia,Petrus eft homo, amp;nbsp;Cicero eft orator: fed vo-êanius propohtionem’idenricam,quando res eadem lub eodem nomine,aut faltem lub Jÿnonymo de leipfa enunciatur : vr, corpus meuin eft corpus meum, gladius eft cnfis. Quamobrem dicendü noneft,quod hæc Chrifti aflertio ; hoe eft corpus me-um, lit identica propofitio, etiamG vera eflenequcaT,nili attributum óclbbieótum pro aliqua eadem re particulari accipian-tur,proqua fitverificatio: feddicendum, quod fit enunciatio communis attributi de fingulari fubieâo. Nàm licet Chriftus vnicum corpus habuerit,attamenetiamfi viginti corpom habuiflet,de quolibet di-cere potuifiet,hoc eft corpus meum. Ex quo intelligimus vocem,meum corpus, fi-cutmeus digitus, communem efle,non fin-gularem. Porro enunciationes fimplicesj in quibus alterum dealtero mediantever-bo fubftantiuo,eft,enunciatur,funtin du-

B 5 pi ici

AD QVAEST. SANCT-ALDEG. plici genere : aliæ enirn profcruntur inten-tione afferendi idquodeft,quando eiu(-modi propofitio inchoatur, vt lapis eft corpus,Petrus fedet: Aliæverôproferun-tur non intentione aflerendi id quod eft, quando ipfa enunciatio incipit profeiri ; led intentione fac-iendi id quod^iufmodi enunciationc fignificatur, Óc quod tune primum erit, quando ipfa enunciatio pro-- lata fuerit : Vt ft quis demonftrato agro proprio, cuipiam alteri diceret, hic eft ager tuus,non intentione aflerendi quod nou éft,fed intentione faciendi,vt id fit quod dicitjhoc eftjVt ager qui dicenti proprius. eft, alterius efficiatur, eiufmodi enim fer-monibus apud lurifconfultos aliquando. intelligitur fieri dominiorum amp;nbsp;poftefsio-numtranslatio.Talis fermovidetur eflea-iKf.S- nbsp;nbsp;pudLucam,cùm aitGhriftus: Homo,re-

iMt.7. nbsp;nbsp;nbsp;mittuntur tibi peccata tua. amp;nbsp;rurfus:Remit

tuntur ei peccata multa,quoniam dilexit tnultum. amp;; Filius tuus viuit. Non ennii volcbatChriftus afterere quoderat priüf-quam hæc dicebat,fed id facere quod dice* bat: nee dubium eft,quin tail fermone centen tus fuifletCéturio,ciiiTi à Domino po-fcébatjVtdiceret verbo’,amp; fanaretur puer eiuSjboc eft,vt diceret: Filius tuus viuit,vel filius tuus fanus eft,quem Dominus fine o-mni

M. BAU R ES P.O N Sî O mniverbofanafeiit.C3e.terû quia nos norths fermonibus fubftantias mutare non poflu-muSjideo exemplaenunciationum porterions generis, quibus fubftantia in lub-rtanriam tranimutatur , non in norths, fed in Chrirti fermonibus funt petenda. Verbi gratia:Si Chriftus in nuptijs volcns ex aqua fex hydrijs contenta vinum facerc, ibis verbis vfus fuiflet, (hoc eft vinum:) rtmihter û voluiflet diabolo acquicfcere petentivt dicerct lapidihuic,vtpanisfiat, atquc id bis verbis eftecifiet, (nie ert panis) non intendifiet bis duabus enunciationb bus,videlicet,hoccftvinum;amp;,bic eft pa-nis,aficrêre, quod aqua.hydrijs contenta, amp;hiclapis, (quæ tune extabant cum bas enunciationcs proferre cœpillet,) fuirtenC vinum amp;nbsp;panis, quia id manilefte lallum fuirtet, fed intendirtet facere vt prolatis verbis id effet, quod dicebat; amp;nbsp;hoc dicen-do rtgnificare,ea qusc ex aqua hydrijs contenta , amp;nbsp;ex hoc lapide demonflrato fecif-fet,efle vinum, amp;nbsp;pancm;quafi dicat, hoe quod ex aqua hydrijs contenta facio, vinum eft : 0choc,quodex hoc lapide facio, panis eft. Simili modo, quando ait Chri-.ftus,hoceft corpus meum.amp;,hic ert fan-guismeus;non,intendit aflerere quod pa-bU amp;nbsp;vinum, quæ tunc præfçn.tia habenat cum

M. BAU RESPONSIO.

cum hese incipiepat dicere ,eiïent corpus amp;nbsp;fanguis eins, quia id falfum eft; quod ne fit, omnino crcdenduseftintendifte ex pane et vino corpus amp;nbsp;ianguincm fuum efficere. amp;nbsp;iniUisduabusenilciationibuSjhoc eft corpus meum. amp;: hie eft fanguis meus; prono* mina hoc amp;nbsp;hie, non refemntur ad panem amp;vinum,quæante prolationc harum dua-rum enuntiationum prius fuerunt,(ficuc intelligerenturreferrijfi tantum intentione afterendi proferretur,quodChriftus facere nonpotuit,quianópotuit falfum dicere,) fed referun tur ad hoc corpus, amp;nbsp;hunC fan-guinem,quæiam didis verbis,Ghrifto hoc intedente efficiutur, quafi dicat : hoc quod ex hoc pane facere intendo,amp;: facio,eftcor pus meum : amp;hoc quod ex hoc vino facio, eft fanguis.His diligentercófidcratis, facile eftppofitis quæftionibusrefpôdere,quod hæc verba: hoc eft corpus meum,non con-tineant propofitionem identicam,atq; ide ftgnificatem quod,corpus meum eft corpus meum; fed id fignificantcm quod diximus, nempe:hoc quod ex hoc pane facio,eft corpus meum;quodque attributum,corpus,trt Duaturfubiedongnificato per pronomen, hoc,non tan quam diuerfo a fuo attribute, fed tanquam rem eandem fingularem figni ficanti,nempe,hoc Chrifti corpus ex pane

con-

AD QVEST. SANCT.ALDEG. cöfcdum virtute verboi-um Chiifti. Vnde nee diccre oportet quodhuius enüciatio-niSjhoccft corpus'meum ,fenfus fit,quod hic panis fubftantialiter,vel lacramécaiiter, fiuc fignificatiuè fit corpus meu: fed fendis eft,id quod ex pane facere intendo,amp; facio, eft corpus mey, vt dixim us. Gætei um quia negan non poteft,quin Chriftus ex aqua vi num,ex lapide pané,ex pane amp;nbsp;vino corpus fuum amp;fanguinecfficerepotuerit,idq- bis verbis, hoc eft vinum, hie eft panis, hoc eft corpus meum,hiccftlanguis mens. Si cnim potuitPetrus vmbrafuaptrafeundo quof-uis ægros ab infirmitatibus liberate,quan to magis potuit Ghiiftus verbis fuis ex re qua-libet, quamlibetctiamrem aliam efficere? Ponatur ergo difputandigratia quod Chri ftusha:c vniuerfaiam.diétis enuntiationi-bus eftecerit, oro vt tua eruditio, hoc præ-fuppofitOjdigneturpropofitisàfequçftio-nibus refpondere.Nempe an hæc propofi-tio fit identica'jihoc eft corpus meum? An attiibutû,corpus, tribuatur lubiefto figni-ficato per prononié,hoc,tanquam diuerfo? An huius enunciationis,hoc eft corpus me-urn,ftn{us fit,hiepanis eft fubftantialiter velfacramentaliter corpus meum? amp;fi vbi dereconuenimus,adhuceafdcm pene dif-ficultates inueneriSjquis nûc proponis, fa-

AD QVAF.ST. SANCT-AtDEG« clic intelligcs quæftionum multarum ne^ bulas non tam ad rei vetitatem, quàm ad di ccndirationcm pertineregt;

Miror autem prudentiam tuarrt quære-re, quo argumento doceatur, vocem,efl:,in hacieivioniscircunftantia (hoe eft corpus meunijfignificare fubftantialitaté,cùm illa bt propria, amp;nbsp;confueta cius fignificatio, tamGræcè,quàmLatinè,in qua ab initio nafcentis Ecclebæ lemper ab omnibus no-flrismaioribus hoe loco accepta efb Ncq; enim rogare (ólemus, cur aliquis per publi-cam amp;nbsp;confuetam viam ambulet,ledfi ab illa digreflus, in lolita amp;nbsp;improbatadiucr-ticula feâetur,tunc mcritó rogatur,cur dc-reliita regia via, ad infolitam fe conuertat ; amp;nbsp;ideo potius rogandum eflet, quo argumento moueatur,qui vocem,ell,inhaccir-cunftan tia, præter confuetam fignificatio* nem,amp; prçteromnium catholicoimm intel ligentiam,adfignificationéreferunt,quàm rogandum quo argumento doceaturfub-n • 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* r -r n '

Itantiahtatcm lignincarc.Scio quoldapro-ferre fcripturam i. ad Cora o. Petra autenl erat Chriftus in qua vocem,efl:,exiftimant pro,fignificat,pofitâ,vtpcrfuadeantipfanl etiam in hac circunftantia pro, fignificar, accipiendam. Sed an ex hac fcriptura fatis folidum proferri pofsit argumentum, quo

M. BAU RESPONSIO.

id probetur,forfitan non immérité dubt-tauerit ejuifpiam; quia Apoftolus non vi-dcturloquide inanimata petra Oreb fuo loco manétc,ex qua Moyles femel aquam clicuitjquç petra non poterat effc Chriftus nifi fionificatiuè: fed loquitur de petra lem per populum confequente, amp;: potum cor-poralem acfpiritualem (emperfuppeditan te,quern potum Ipiritualem cundemnobi-fcum bibebant, quæ petra non fignificati-uèjfed fubftantialitereratChriftuSjficutD: Chiyfollomus amp;nbsp;Ambrofius interpretan-tur. Sed detur vocem,efi:, vno atque altero loco propter fermoniscircunflantiâfigni-ficatiuè leu facramétaliter intelligi,an ideo quandofine tali circunftantia limpliciter ponitur, pro ferendum eri t certu argumentum,doceatur fubftantialitatemfignifica-re,amp; in fua lignificatione propria debere a^cipi ? Scio ctiam DAuguftinum epiftola 2 j .dicere,quód lacramenta habeant quan-dam fimilitudinem earum ierum,quarum funt lacramenta,atque ex hac limilitudine pierunque etiam iplarum rerum nomina accipere ; fed fubiungens exemplum,quod fecundum quendammodtfm lacramctum corporis Gnrilb eft corpus Chrifti,fatis a-pertc lignificat hunc loquendi modti,quo lacfamentum aliquid clledicitur tantum, quia

I

AD QVEST. SANCT.AIDEG. quia efl: eius facramentum,non effe propiiu amp;cófuetum,fedinfolitum ,amp;ex fermonis eircunflantia intelligendum:quæ vbi defue ritjficut in verbis Cnrifti,quibus ait,boc eft corpus meum,bic eftfanguis meus,non fine ftudio proprtj fenfus viderur talis intelli-gcntia quxri. Quxrisetiam: Anexplicatiohoram verborum, hoc efl corptu me^ umflebeatautpnflit aliundefutni, quam ex ipflt Chriflt,aut Euangeitflarum verbis

Attillapropofitiode cahce ,hocpoculumeß nouum teflamentum feufœdas(lt;l^quot;lt;J^’o^x entm vtrumque flgnificat,vt ttabrais Berith)in weofanguine : amp;nbsp;ilia, hie e^fanguisnouitesiamenti, non idem fig-nificentfamp;fe matao flgniftcanter expltcent ?

Ac prtinde 4» nonpenitus eadem flt in pane ratio, vt ha propofitiones ; hie panic efl nouum teflamentum feufœdus in meo corpore : amp;, hoc efl cor put meum : amp;nbsp;item, hie pants, quern frangtmus ell uiiyut'iet Corporis ebrifli : amp;nbsp;hie panic, quemfran-gimus,eSlcorpusCbrifli, idem flgntfleent,^fe mutuoflgnißcanter expltcent ?

REsrONsio.

Auguftinus de doärinaCbriftianalib. a.c.9.docet,illa,quxin librisCanonicisa-pertè pofita funt,{olertiuSjdiligentiuique jnueftiganda,vt adobfcurioreslocutiones illuftrandas, demanifeftioribus fumantur exempla, amp;nbsp;quxdam certarum fententia-rum teftimonia, dubitationem deincertis aufe-

M. BAU RESPONSIO.

iufennt. Ex quo inurigimusnonomniji /énp uræ liiciæ teftimonti cxahjs efle in* telligenda. Nam quædam aperte pofiu funt,quæ ex proprijs verbis amp;nbsp;locutionû» busintelliguntuqfed eaduntaxat,quçob* fcuritatcm habent,quæ pofsit exalijsma* nifeftioiibus locutionibus aut teftimonijs illuftrari. Nunc verô confidcrandum efl:,v-truin hæc duo tcflimonia,boc cft corpus nieuin,amp;: hiceft languis meus nouitefta« menti, obfcuritatem nabeant : amp;nbsp;fi obfcu-ritatein habere putentur,an hçc obfcuritàs pcrhancrcntcntiam tanquam manifeftio-rein ; hic calix nouum tenamentum eft la mcofanguinc J polsitiliuftrari. Namprio* raiUa duo tcftimonia;, forfitan multis vide» buntur koc poflcriori iopgè magis efle per» ,fpicui,prælcrcim quia hæc fententia, Hic cft fanguis meus noui teÛamenti,plané rp» fpondctillij quant ex Exodo citât Apofto lusad Hebrxoscap.io.hiceft fanguistefta-inenti,quodmandauitad vos Deus.Igitur Hoc teflimonium, hic calix nouum eft tefta mentum in meo (anguine,non eft idoneû ad illullrandum ilia duo priora, fed contità potius : aut fi vtraqj ambiguitatem aut dil?gt; Heuitatem aiiquim habèreprætenduntuf» cur ad alias lententiasokfcuriores recuire* »usjujquibus videturpofîeerrorabfcon-

C dij

AD QVAEST. SANCT ALDEG.

di, amp;nbsp;non potius ad eorum ftudium ac tc-ftiinoniumjoui prælèntis temporis contcii tiones prçcefleruntjamp;adintelltgendas (cri-pturasfacras,pra:ca:teris fucruntà Deo jIIu-minatijcuiuimodi fuitD.Ambrofius, qui de ijs,qui initiantur , amp;nbsp;de Sacramentis quatftiones iftas clanisimèdilloiuir. Nam negarenon poflumus,Deum qöorundam oculos obcœcare, ne forte ndeant oculis^ amp;nbsp;auribus audian t, amp;corde intelligant, vt ad Dominum conucrtantur, amp;nbsp;fatientur ab eOjin quibus Deus buius feculi ,inquic Apoftolus i.ad Corinth.4.excoecùuitinen res infidelium, vt non fulgeateis illumina-■tioEuangelij gloriæChnfti,etiamfîaper-tifsimè prædicetur. Reftatigitur, vt in his •obfcuritatibus, qùæ non videntur fuifle obfeuritates vetenbus,adiUos recurramuS', quibus putatur Deus dcdilfe aures ad audi-cndum,amp;oculosad videdum,ne forte not Jiicnon iatis acute cernamus. Verba Am-Lrofij de ijs,qui myfterijs initiantur,cap.vk rimo fic habent: Potior lux quim vihbra, Veritas quàm figura,corpus authoris quàitt manna de coelo. Forte dicis; Aliud video, t^nomodo tu mihi aflens, quod Chrifti corpus accipiam ? amp;nbsp;hoc nobis adhuc lu-pcrefl,vt probemus. Quantis igitur vtim ur «xcmplw ’ probcniUÄ non hoc elle quod

natura

M. B-A II R ESPON S I O.

natura formauir/cd quod benedidio con» fecrauit : maioremquc vim efie bcncdidio« niSjquam natura?,quia benediäioneetiam ipia naturamutatur. Et lib.4.dc facramcn-tiseap.4. Author Sacramentorum inquit,nifiDominus kfu^? tu fortedicis, meus eflpanis vfitatus,{ed panis iflcjinquit, panis eft ante verba Sucramentorum : vbi acccfiitconfçcratio,ex pane fit caro Chri-ftijhoc igitiy aftruimus. Quomodea potefh quipaniseftjeorpUSefleCiuifti ; confecra-tioncjinqvfit. Coniecratio igitur quibus verbis eft,amp;.quibus fermonibus? Domini Iefu.namreliquaomnia,quçdicuntur,laus Deo defertw,amp;c. vbi veniturvtconficia-turvenerabile Sacramentum ,iam non fui« fermonibus.-facerdlt;3s, (ed vtitur fermoni-bus Chrifti.Ergofermo Cbrifti hocconfi-cit Sacramctum.Quisfermo Chrifti: nem-pc is,quo fatfta fuHtömnia,iufsitDominus, amp;. faéiura eft,amp;c. amp;nbsp;cap.5.Antequam con-feefetur,panis eft : vbi autem verba Chrifti accefierunt,corpus eft. Denique auditc di-centem: Accipiteamp;cditeexeoomncs,hoc eft corpus mcum ; amp;nbsp;ante verba Ghnfti calix eft vini amp;nbsp;aqua? picnus, vbi verba G hri-fti opera ta fuerint,ibi fanguisc fficitur,qui plcbem redemit. Ergo videtc,quantisge-neribus potens eft fermo Chrifti vniuer-c z fa

AD QVAEST. SANCT^ALDEG. faconueftere.HaétcnusAmbrofius,quiad-ieélis adhucalijsmultis fententiam fuâtam fecit manifeftam,vt non pofsit de ilJa dubi-tarijficuc nee de fententia reliquorum ve-terum^qui bas quæftiones tradauerût,qui-bus fi cum Euangcliojcum to tins Ecclefiæ teftimonio non creditur/ed verba fcriptu-ræ manifefta ad inufi tatum tropum detor-quentur ; non erit mirum,fi etiam meis verbis non credatur,cum nemo credat nifi vo-lenSjOec quifquam credere velit, nifi cui dédit Deus vt velit. Porro quod vox Gneca J'/KÔiia» J quam interpres nofter vertit te-ftamentum jficut amp;Hebræa Berith,fubin-devertatur fœdus,nihilhuicdifputationi præiudicatjquia licet per fc pofita fœdus fi-gnificetjattamen morti vel fanguiniiunûa propriè teflamentum fignificat,ficut often ditApoftolus adGalatasj.ôc adHebræos ca.9. Similiter quod ait Apoftolus i.ad Co-nnth.i o. Panis, que frangimuSjnonne participatio corporis Domini eft? licet fit verum quod ispanis,qui faâa bencdiftione fragitui-jà à fidelibus participatur,fit corpus Chrifti, in quod perconfecrationem mutatuseftpanis,quiafacerdotead bene-dicendum accipitur; non tarnen vulr ibi A-poftolusdicere,quid fit panisjqui frangi-tur, fed quid participatione buius panis fi-gnifi-

M. BAU RESPONSIO. gnificctur,amp;:efficiatur,nempe vt multi v-num corpus fimus,omnes qui de vno pane, óc vno calice participamus, ficut feipfum fixplicat Apoftolus,amp;Apoftolum D. Cy-pnanus inepift.76.ad Magnum, cuius ver» na etiam rcfcrt Auguftinus Iib.7. cótra Do-natiftascap.50. amp;:tralt;ftatu 16. fuperloan-ncm. Ex his facile eft aliquot fcquentibus rcfpondcre qua:ftionibus,nempe :

pronomen, hoe, aliud fignificet, quam id'tpfum quod vno oreomnes ZnangelilÏA te{iantur,Chri' Hum accepijje,fregijfe,dedijje,dtfiipttlif,amp; iujïijfe vt acciperentjamp;comederent ?

An Paulus 1 .adCarinth. io. lum hunepanem no-tninat, amp;nbsp;panem quemfrangimus, dtferte expli. car,al!ud facramenti fubteHum ßatuat, at que CbriHus,veltpfe Paulus i .4//Corinth. 11 .prono-tnine (hoe) vultßgnificari,qaodomnes Puangeli-Hit tepfanturfmßi panem,quein ChriHus fregit, amp;nbsp;dedn, amp;nbsp;de quo deniq^ locutus cH ?

An tn propoßttene de calice non eadem ßtßibielli ratio, atque in ea ,qult;e eßde pane, ac proinde cum fubteclum in propoßttone,^ oratione de calice nonfolum demonHretur pronontine, hoc,fid plane zv diferte nominetur nbsp;nbsp;nbsp;^TfTneitv.velfru-

äus,velgenimenvitis, noneadem ßt ratioinpro-nomtne,hoc,quod vfurpatur 'tnpropoßtione de pane,it a vt hoc idem ßgnßcet, quod hic panisy vH hicfruäus tritici de multis coadunatisgranis ?

His,inquaiTi,quæftionibus facile eft ex

C 5 diâis

AD QVAEST.jSANCT-ALDEG. diéiis refponderc: namccenantibusApo-fto]is,inquitMatt!iæus,acccpit lefus pa-ncm, vfiwtum videlicet, quia tunc ibi a-lius panis noncrat,amp;: cundem panenibe-nedixit ; fed quod fregit, deditque fuis difcipulis, dicens : accipitc, amp;manduca-te; non iuit vfitatus panis, fed benedi-üus, amp;nbsp;bcncdiâione in corpus cius mu-tatus, ficut ipfemet Chriftus teftatur,dicens ; Accipite amp;nbsp;manducate, hoceftcorpus mcum: non enim air,accipitepanem amp;comedite panem,bcut de ipfo prins ait E.uangelifl:a,accepit lefus panem. fed ait; accipiteamp; comedite, hoc eft corpus me-um. lufsit ergo vt acciperent amp;nbsp;coracde-rent non panem vfitatum,dc quo prius lo-cutus eft Euangelifta,dicens; accepit lefus panem- fed panem benedi!ftum,dcquo ait : hoc eft corpus meum ,iam videlicet ex pane benednfto confeótum. Similem lo-quendi modum fecutus eft Apoftolus i. Corinth. II. cum ait : Dominus lefusbn qua node tradebatur,accepit panem, amp;nbsp;gratias agens, fub quo intelligitur, benedi-xit, ficut expreflerunt Matthæus amp;nbsp;Marcus,frcgit,amp;dixit,accipite amp;nbsp;manduçatCj hoc eft corpus meum, quod pro vobis tra-detur; quæ verba fimili modo accipienda funt J quo fuprà ofteigt;dimus verba Mat-

M. BAU RESPONSIO.

tkæidebcrc accipi. Dico igiturad priniam quæftionem iam propoficam, quod pronomen,Hoc, in Chrifti verbis fignificet a-liud quidem,quam quod vno ore omnci Euangelifta:amp; Apoftolus i.Corinth.ii.te-ft intur, Chriftum acccpifTe, fed non aliud, quàmijdem tcftantur Chriftum difcipu-lisdcdifle,amp;iufsinevtacciperent,amp;come-perent; hgnificat enim corpus Cbrifti ex paneconfedo benedicendo,fed nonfig-nificat panem vfitatum,qucmomnesEu-angeliftæ Tcftantur GHriftum acccpifte.Ex quo intelHgimus verba bæc, accipite amp;co-medtte, non debcre conftruicum nomine, panem, quod prxcefsit, cum aitEuangeli-fta,accepit lelus panem, fed cum eo quod Equitui'jHoc eftcorpus meum,vel cum eo quod intelligitui',vt lit fenlus: accipite cor-, pus meum : vel,quod in idem recidit,accipite panem benedidum ,amp; confecratum. Porroad id quod (ecunda quæftione pro-pon itur: An Paul us 1 .C ori n tH. J o.curn no-minat panem,quern frangimus,aliud Sa-craméti (ubieduin ftatuar,quàra Cbriftus vel ipfePaulus i. Corintli. 11 ? Rcfpondeo quod Paulus ca.io. fupradido idem facra-nienti fubiedûftatuat cum eoquod ftatuit Cbriftus apudMatthçum,çùmaittaccipite amp;comedite,boc eft corpusmeum. Nam

c 4 fub-

AD QVAEST. SANCT.ALDEO. fubieâum facramenti ftatuit verum Chri* fti corpus,quodtranflato nomine panem appcllat,quia ex pane confeélum,amp; Ipecie-bus panis velatum:quam nominis tiunflati» onem manifeftè fignificatipfa fermonis cir cunftantia,cum dicitur (panis, quem fran-gimuSjamp;. omnesquide vno panepartici-pamus}nam omnibus fidelibus notilsimü eftinaharincque frangi, nequeparticipa-ri panem niG benediâû,amp;:in corpus Cnri-ftibencdiftionecönuerlum.

Ad tertiim qua.’ßioncm rcfpondeo id quod apud Euangeliftas lt;Sç apudApofto-lumi.Corinih. ri. de calice dicitur,eodem ' modo accipienduiTij ficut id quod de pane diciiur,nempequod vbi narraturCbriftu. accepiÜc calicem,ibi intelligendus G t accc-piflecalicem viniamp;aquæ plénum,ficutaie Ambrofius: vbivero verba Chnfti opera-ta (u'ntjhoç eftjvbi poftbenediétionem ait: bibite ex hoc omnes,ibi non fit intelligcn-dus porrexifle vinum amp;nbsp;aquam,fed lùum fanguincm, quo plebem rcdemit,amp;de quo dicit,htc cftfanguis meus noui teftamenti. Quod verb apud tres Euangeliftas de geni» mine viiis djcitur,videtur potius referendum ad poculum Pafehæ veteris,quàm no-uijficut Lucas non obfcurè fignificat.

Qi^rt-

M. BAU RESPONSIO.

Quæritur dcinctps:

Si (abieHum po fit um tn hac propoßti»ne,hoc cor-pus meum,mutatur,aut tnutatumfutt,a fubitHo panis,quod kuangeliiidt ttßaniurChrillum aC‘ (ep’ffe,fieglt;JJe,ù dedtjje,quando mutât uni fuit, tjuavt,(juo Domini mandato,quodiumiverbiar-guiftenio?

Refpondco fubicâum pofîtum in hac propofitioncjhoc cft corpus meum,noft mutari, quia lubieélum iftud corpus Chri-fti eft ,À quo in Sacramento nulla fi t muta-tio ; lcd pancm quem accepit Iefus,dicimus mutatum cfTe in corpus eius,quando bene-dicendo amp;nbsp;confecrando paneni ait,hoc cft corpus mcum, muta turn,inquanijvirtutc verborum eius, nam,vt ait Ambrofius de ijs qui initiâtur,cap.9. fi tantum valuit huma, na bcnediûio, Élizei videlicet facientis fer-rum natare,vt naturam conucrterctjquid dicemusde ipfaconlccratione dfuina,vbi verba ipfa Domini Saluatoris operantur? nam Sacramentû iftud quod accipis,Chri-fti fermoneconficitur. Quod fi tantum va luitfermoHeliæ,vtignem decœlo depone ' ret,novakbit ferm o Chriftivtfpccies mutet elementorum ? De totius mundi opcri-huslegifti: Iplê dixit, amp;nbsp;faóla funt-, ipfc mandauitjamp;creata funt.Scrmo ergoChü-fti,qui potuit cx nihilo faccre quod non c-

C 5. rat,

AD QVEST. SANCT.ALDEG. erat,non potcfl: ea qux funtin id mutare quod erat; non enim minus eft nouas rebus darc,quam mutare naturas.amp;lib.i.dc facra-mentisc.-j.Sermo Chrifti,inquit,hoc con-ficit Sacramentü ; quæ autcni funt verba Chriflijquibushoc lacramentü conficitur, exponitc.$.diccns:OmniaiHaverb3Euan-gchft.r fun r,vlque,.ICC i pire fiuc corpus, fiue languinem;incleverba funtCbrifti,audi di centem,hoc eft corpus meumjamp; ante verba Chrifti, calix eft aqux amp;nbsp;vini plenus, vbi verba Cnrifti cooperata fucrint^bi languis ellïcitur,qui pïcbem redemit. Ecce habes quod verbum,accipite, non conftrui tur eii nomine,pancm,ledcum nomine,corpus, amp;fangu!nem, licut ftiprà diximus. Idabcs fecundó,non quando lubieólum poli turn in hac propolïtione , hoe eft corpus me-urn ,lt;imtatum fit, fed quando muta tos üt patmj^'qucm cœnantibus Apoftolis «ccepit lefus, nempe quando dixit, hoe , eft corpus meum : Habes qua vi, amp;nbsp;quo Domini mandata mutants lit panis,nem-pevirtute verborum Chnfti,quibus dixit amp;nbsp;fadafuntjipfe mandauit amp;nbsp;creata lunt. Habcsquo diuini verbi argumento,nempe argumento verborum Cnrifti, quibus a-pcrtilsimè dixit,hoc eft corpus meummam ^uia mentiri nôpotuit,opoftet vt ex pane, quem

M. BAU RESP^oNSIO*

lt;quem accepit, id fcc ent, quod dixtr, videlicet, hoc eftcorpus meutn,ne conuincatur fallumfuiflc quod dixit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Quæris etiam :

ßt analogia vntonü corpora ChriSli,cum Ec-cleßa. declatata i. Corttirh. lo.ßnulla eß'panif^ vtl vint reliqua fabHantia ?

R Es roNSio.

Hane analogiam explicat Auguftinus libi'o q. contra Donatiftas cap, 50. verbis D.Cypriani,quæ fie habent: Quandq Do-minus corpus luum panemvocatde mul-tonam granorum aduhationc congeftum, amp;quandofanguincm fuum vinum appel-lat debotrisamp;aeynis muleis expreßum, at-que in vnum coaifum, gregein item no- cyprunxf!. ftrum fignifieatcommifiionc adunatç mul »s- «J titudinisadunatum: nam quemadmodum ’’'’S”””-panis ,ex quo corpus Chrifti conficitur, quodinterdum etiam panis vocatur, vt, panis quem frangimus: quemadmodum, inquam,panis ex granis in vnum aduna-tis conficitur, amp;nbsp;quemadmodum vinum «X multis azynis in vnum conHuentibus coalcfcit : fic etiam myfticum Chrifti corpus,quod per hoc Sacramentum fignifi-catur,amp;coit,ex difperfisDei filijs colligi- ' tur,qui per fidem amp;dilcétioncm in vnum Corpus adunantur-Ncc huius analogiç ob-

AD QVEST. SANCT.ALDE©. fiat,quodin confedione Sacrau)enti null», eftpanis amp;nbsp;vinireliquafubftantia-quia nee. remanetipfagianorum autacynorum forma,ex qua tarnen fumitur potifsima huius analogiæ portjo,quia analogia fumitur non ex /ubftantia,quæin ipfo facraménto permanetjf ed ex ca. quæ in pane amp;nbsp;vino, ex quibusconficitur,præcefsit.

Vitima quæfHo/îc habet.

^emodo veterts Jocaerunt eAndem,ttut ßmiletst -ejjetransformationempanis amp;nbsp;vint incorpiu dje ' ftrf^utram ChriSli, quale erat aqua admixta viquot; winpopulumchrifii,effuforpari per^dem ad^ glatinatum?

RESPONSIO.

Hancquæftioncmmoucriputo occafi-one verborum bcati Cypriani in epiftola 6^. quæ eft ad CæciÜum , quæ fie habet: Q^ando in calice vino aqua mifcetur,Chri ftus popul US adunatur amp;nbsp;credentium plebs ei,in quem credidit,copulaturamp;coniungi-tur.amp;infra: Sicauteminfandificando calice Domini offerri aqua fola non poteft, quomodo nec vinum folum poteft: nam fi vinum tantum quis offerat,fanguis Chri-fti incipit efle fine nobis: fivero aqualb-la,plebsincipit effc fine Chrifto: quando autem vtrumque mifcetur,amp; adunationc confufa fibi inuicem copulatur, tune fa-

Cva-

■ M, BAU RESPONSIO.

cramcnturh fpiritualeamp;cœlcftc per5citu£ tribus verbis non continetur ea compa-ratio,quæin quæftionecxprimitur, nempe quod tabs ût transformatio panis amp;nbsp;vini in corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti, qualis eft aquae vîno permiftæin populum Cbrifti; 4edtÀntumcxponitur;quid facrificium ex aquaramp; vini commiftione confeôtura fig-nilïcet amp;nbsp;efhciat ; nempe vt qucmadmo-dumTacrificium ex aqua vino permifta con ficjtur,fic etiam Chriftus amp;nbsp;plebs eius in -vnumcorpuscoadurictur, non Chriftum mutando in pcruerfos plebis afFeâus, lcd reformandoplebem,vtcum Chrifto quæ Deifuntfapiatjamp;depofita prauitate Ipiri-tum Cbrifti induat. Nam amp;nbsp;ipfävini amp;nbsp;aquæmiftio üc tempera tur,vt non'vinum in aquam,fed aqua in vinum conuertatur, amp;nbsp;hoc modo inuicein copulentur.Quod ß forte quæftio bæc alia veterum fcfipta ré-fpiciat,quæ mihi nonoccununt jCÜperem ilia defignarijVt ß Deus largiretur,pofsit eis conueniens relponfio adthiberi.

AD QWAEST. xSANCT-ALDEG. RESPONSIO AD E-piftolani Di' Sand^Aldegon-

. i/{

V^1 per otium:4«ïego cptrtolam tuaiT) , datant quinta Nouembns- anni 1577, Ei'uditifsiinç Domine,nonnulla oçcuire-runt, de. quibus vifum

cftaliquid breui?er diccre ;id quod fpero e-ruditionem tuam non grauatè laturam, quiaidipfum nominatim expetijr,de con-ftitutionibus Ecclcfi^fticis .Dicis itaque tibi Heere illud cam Cbiyfoftotno conten-derCjOiultos quidem Spiritum fandum ia-ûare,fed qui propria loquantur, falsô illud ' prætçnderedd quod vcrifsimè dicis,quia id docetjfcriptui'a façr4,cum ait : Noli te omni fpifjtui credercjled probate fpiritus lî ex Deolunt.amp;narfus : Prophctæduo auttres dicantjamp;cæteri dijudicent.Scd lî quis bine gt;nbsp;concturpcrfuaderc,veterüm teftinionia,amp; décréta conciliorum,præfertim antiquorû, qux per multas annorum centuriasà viris aoélifsimis atquc fandifsimis ad feriptu-ras facras difculla, tanquam à Spiritu fan-û»

M. BAU RESPONSIO.

ôo profedajhaâcnus fin« contradiÆnnc reccpta funt, pofle leuirer leijci ; puio quodnon facile exeufabiturà contemptu coi'um*quosvenciariconuenit. Nam con-^'^'*

... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttnlnuut

cilijs gcncralibus, quæ xommuni patrum finflmtftlt-confenfu conclufa ,acÿjnûis fidelibus.rc-ƒlt;,»lt;/ cepta fiant, etiam hoc accedit, quod non immerito exiftinicntur,amp; praefumantur cô-tineïe^amp;n/um Ecclefiæ, de qua dicit Apo- ' ftolusjquodfit columna amp;nbsp;firmamentum ventatis^ôe generali (ententia mandat Do-minus,vt qui Ecclefiam no audierit, fit tibi ficut Ethnieus amp;nbsp;publicanus. Quod veto Maximino /cribit x4uguftinus lib.j.cap. ^4 Ncc ego Nicænum, nec tu debes Arimi-nenfe cmquam præiudicatuius proferre concilium; caufam que fubdir,dicens: Nec igo huius authontate,ncc tu illius detine-ns ; non co ipedat, vtcredatur Nicarfii conciiij. authoritas po/ic contereni ; nam pauló luperius eodem capitc dicit, Ho-moufion in concilio Nicaeno aduerfus ha!-reticos à catholicis patribus veritatis au-thoritate, amp;nbsp;authoritatis veritatc firma-tuni.amp; lib. a. contra epiftolam Parmcnia-si dicif,quodde xjs,quiab Ecclcfiæ vnita-te feparati funt nulla quxftio eft, qui ift amp;, habeât baptifmuamp; dare pofsint; hoc enin; inquit, in ipfa lotiuî orbis vnitate difcirf-

fwn

AD QVAEST. SANCT-ALDEG. fum,confideratum,pei'feâumatquefirma-tum eft. amp;nbsp;contra Donlt;itiftaslib.6.cap.2. dicit vniuerfx Ecdelïx lententiaiii^plcna-concih) authontate roboratam, atquc firmatam.Si Iib.7.c.$3.Id fit curafecurx vow i..,, cisanêrere,inquit;j.quüdvniuerficatis her clefix confenfione roboratum eft» Non ci^o vult Auguftinus jVtcredatur Nicænij ’ aliorumque conciljorum authoritasvpofle . •. contemni, fed quia Catholici conciliuni Arimincnfe reprobantjóc Maximinus concilium Nicxnum nórecipiebat,!icet iplum fiecipercdebuiflet,fi catholicus luiflet,ideo .^cit Auguftinus,quod nee ip fe Nicxnum, DCC Maximinus debebat Ariminenfe tan-quam præiudicaturus proferre concilium, Maiife.n. quia vterque inutiliter protuliflet. Nam Suemaduiodum C.hnftus, cum Saduexis crefurredione difputans,non propheta-rum teftimonijs quæ tarnen certa amp;nbsp;longê apertiora erant,led tantum vfus eft teftimo nijs quinque librorum Moyfis,quos Sadu-caei recipiebant : fie etiam Auguftinus contra Maximinum ijs tan'um teftimonijs v-tcndumcenfcbat,quæMaximinusrecipie- । bat.Quamobrem li Maximinus licentiab« retica,(cripturam aliquam verecanonieam rcicciftct, ficutreijciebatconcilium Nicas* num, non ea aduerius iUum vtendumefic c«i'

M. BAU RESPONSIO.

Cenfuiflet Auguflinus, fed tantum ijs,qua* rum authoritati conleniiebat. Licet igituf D.Auguft.indicaiet Concilium Nicænum idoneum,vtapud fideles firmatumefle o-ftendcrer,quüd in illo conclufum efat^at-tamen quia Maximinus illud non recipie-batjideo ait; Nec ego Nicænum,nec tu de* tes Anminenfe tanquam præiudicaturus proferre Concilium.

Conftitutioncs Ecclefiafticas in Chiî* fti regno libenter agnolcis, fed addis ab ipfo rege in quouis regno conftitutioneä aebere proficif'ci,id quodetiam de Chrifti regno yerifsimè dicis.Sed debes aduertere non eas tantum conftitutioncs à Chrifto rege proficifci,quas per femetip fùm immediate conftituit, fed eiiara q^uas perillos fta* tuit, quos peregrè proficifeens conftituit fuperiamüiam fùam : fîcut oftendit Cbri' ftus rogans Pbarif£os,vtrum baptifmus Ioannis eßet è coïlo,an ex hominibus? amp;nbsp;prç-fùpponens eße è cœlo, id eft, à Deo, licet effet baptifmus Ioannis ab ipfo loanne infti-tutus: fimiliter Apoftolus i.Corinth. 14. vocans ea qua: ipfe ex data fibi poteftate prætipiebat,Domini mandata. Siquis vi-derurpropbeta eße aut fpiiitualis,inquit, cognofcatquæ feribo voois,quod Domini funt mandata : Nara quemadmodum

d ad

AD QVAEST. SANCT-ALDEG.

ad Romanos conftitutio, feu mandatum principtSjDeioidinatio nuncupatur, dicentcApoftolo : Qui rcfiftit potcftati, Deiordinationi refiftit; fieetiam mandatum prxpofiti ecclcfiafticij cui Apoftolus nosobedirc amp;nbsp;fubiacerepræcipitjChnfti ordinatio eft. Et quemadmodum ijs qui ex fpiritu fanfto loquuntur jdicit Dominus : Vos non eftis qui loquimini,fed 1 piri-tus patns vcfti'i qui loquitur in vobis ; iic tiam J js,qui ex poteftate fibi à Chrifto data aliquidreélc præcipiunt,iuxîa D.Bcrnar-dum verè dicitur : Vos non eftis qui prxci-pitisjfed CEi'iftuSj qui poteftate dédit, qua præcipitis. Vnde ûludMoyfis; Nonenim contra nos cftmurmur veftrum,fed contra Dominum. «SciliudDomini ad Samuelem: Non enim te f prcucrun t,fed me.Siquis loquitur,inquit Petrus i.Epiftolæcap.4.tan-quam lermoncsDei,fi quis miniftrat,tan-quam ex virtute quam adminiftrat Deus, igitur fi lt;^uis pi-æcipitjtanquam ex poteftate quam a Dco accepit : nam de præccptis, quæ per Dominum dederat Apoftolus; Namq; qui hæc fpernit,inqnri:,non hominem (pernit,fcdDeum,t|Ui etiam dédit fpi-ritum fuum faniftûin nobis. Quod auterit præfcôti ecclefiaftici præcipicndi potefta-tera habeantjoftendit verbum,obedite,to« ties

M. BAU RESPONSIO, ties in Iciipturis eis, qui illis fubiunt ,attn-butum ; quia nemo dkitur obedy e præco-ni, (cd ex légitima potcAatc præcipienti. Quemadmodum autem de principibusnó ex poteftatc fibi data,ncq;Cx proximi dile-dtione dbi à Deo infpirata , fed ex præfum-ptionis audacia, amp;nbsp;ex aryore iui, qui ex mundo eft ,iuxta concupileentias luas ali-quaconftitucntibus,ait Dominus per Pro-pbetam: Ipftregnaueiunt,amp;nonexme:q/«« 8. principes extiterunt, amp;nbsp;non cognoui. amp;nbsp;Cbriftus inEuangelio : Regnum mcû non Imwi» eftdebocmundóiNam qui ex hocmundo regnant,ni non regnant ex, Deo,amp; contra; fic etiam de præpobtis Ecclefiæ quæ fua fun t docenribus,aut iuxta concupilcentias fiias,non ex accepta potcftate,fed ex fua præfumptione aliquaconftitucntibus,re-(ftifsimè dicitur: E» uftra me colunt docen-tes do iftrinas Sc praccepta hominum,ba:c e-nim bominum propric lunt,quæDei non funt. PoiTo quemadmodum nlius patri o-bedicns præcipienti, vt vel literas dilcat,vcl rem familiärem curet,non aliud fdcit,quàm præcipit Deus,dicens per Apoftolum; Ei-lij obedite parentibus. Nec verbo Dei quic quam addit,fed illud tantum lacir,quod præcipit Deus: Sic etiam imminente ant oua pafsionis Çhrifti memoria, ex corgt; d a - liitu-^

AD QVAEST. SANCT.ALDÏG.

' ftitutioneEccleGafticaieiunans,audit ro-ccmDominijdicentis; Obcditeprxpofi-tis veftrisjamp;iubiacete eis. Nee adveroun» Deiquictjuam addit,fed illud tantum fa*

,j cit,quodmandau!tÜeus.Sicutamp;ipfepr2-pofttus dans tritici menfuram,amp;fuperero-gans mandatum , ejuod à latronibus fau-t». CIO,Sc in ftabulo iacenti iudicat efle neccl-farium ,non addit aliquid ad verbum Dei» fedid tantum facit,quod Dei verbum illi præcipit. Nam fialiquid præcipcre,quod non eft in verbo Dei expieflum,femper eC-fet aliquid verbo Dei addere, tune neque princeps fubdito, neque pater filio aliquid præcipere polTet, fed id tantum annunciate quod præcipit Deus,ac per hoc neque fubditus principi obediret,neque filiuspa« tri,lcd Deo tantum,quia,vt diximus,nemo diciturobedire præconi, fed tantum præcipienti. Et fi aliquid præcipere,quod non efl expreflum in feriptuns fanélis,eft addere ad verbum Dei: igitur docerc,aut feribere-aliquid, quod non eft expreflum in fcripturislandis,eft addere ad verbum Dei,amp;ficde rebus facris.inter nosconfe-renteSjfiuc fcriptOjliue verbo,multa ad verbum Dei adderemus, contra expreflum Dei mandatum per te adduâ:um:Non ad-das ad verbum Dei,neque minuas ex eo ; il*

Judqu«

M. BAU RESPONSIO.

ludque nobis obferuandumeflet,quod in CollcgijsTl^cologicis tempore prandij amp;nbsp;cœnæ obferuatur, vt vno lacram feriptu-ram legentccæteri'taceant. Si forrè per hæc non fit tuæeruditioni in hiSjquæex epifto* Ja tua attigi, fadum fatis^licebit accepto refponfo adhuc deeifdcm latius con» ferre. Bene vale,2 8.Noue m-

bris I $ 7 7. L0-uani}.

Tuns Michael de 'Ba^:

d 5 RESPON-

AD QVAEST. SANCT-ALDEG.

RESPONS lO AD O B-lECTION ES CONTRA R E-fponfionéacl pofteriorpsquæ-ftiones per ipfum Sanót-Alde* gondum propofitas.

E CT A refponfione tua ad ca, quædc poftciiori-bus Quæftionibus tuis^ quantum Deus largiri di-gnatus cft, differui, eru-ditifsime Sanft-Aldegon-de, depiehendi te difputationi mcæ mir-nus confentire, quod non fatis aflccutus fis, quomodo vel dida mea dbi confen-tiantjVel quibus firmentur arguments. Et inter ea qua: diferepare exiftimas , imprimis profers quod dixi : verbum fubftan-tiuum y eft,vntata fua fignificatione no tare fubftantialitatem ; cum tarnen -ante præ-miferam, cnuriciationes fimpljces,in quibus alterum dealtcro mediante verbo fub-ftantiuOjcft, cnunciatur, aliquando pro-ferri intentione afld'endi id quod eft, pii-ufquam tabs enundatio profem incipi— at; ^liquando vero intentione faciendi id quod nondum eft, quando eiufmodi o* ratio enunciari incipit: fed tunc demum

M. BAU RKSPONSIO.

erit, quando ipfa enunciatio abfolutà fueiit. Hane enim diftinibonem fie ac-cepifti, quafi djxiflem verbum liibftanti-üum,eft,bifariam accipi,.aliam(^ue figni-ficationem in ijs enunciationibus babe-re, cjuæ tantum proferuntur intention« aflerendi, quod prius luit : amp;nbsp;abam in ijs quæ dicuntur intentione faciendi,quod tali enunciatione dclïgnatur. ld quoHne-quedixi , neque fignilïcare intendi, lei tantum volui oftendcre , enunciationes quafdam»manenteeadcm vfitataamp;genui-na vocum omnium fignificatione,polïe a-lia amp;nbsp;alia in tentione dici, nçmp« inientro-nc aflerendi quod prius fuit, amp;nbsp;intentione faciendi quod non fuit, fed quod tunc de-“ mum crit.,quando eiufmodi enunciaticu. abfoluta fucrit. Et quia latis lulpicabarf iftud pofterius enunciationum genus à te minus oblcruatum,conatus fum illudcom probarc , non tantum fermonc lurilcon-lultisnotOjCap.rcquiliftij de teftamentis j fed ctiam tribus feripturæ factæ teftimo-nijs,quorum duo latis kuiter attigifti,fed tertium tanquam huic rei impertinens 07 mninopræteriftijin quo tarnen tanta cui-dentia oftenditur,vnam amp;nbsp;eandem enun-ciationem,manentc prorlus cadem vocum fignificationc , pofle proferri amp;: inten-d 4 tionc

AD QVAEST, ffANCT-ALDEG.

tione faciendi quod non priusfuit,amp;in-tcntione fignificandi quodante fuifjVtnó nifi abfurdiftimè negari pofsit. Erat quidam regulus,cuius nlius infirmabatur Ga-pharnaumjabijt, amp;nbsp;rogawit Iefum,vt fana-ret fiiïum eius, tandem dicit ci lelus : Eiliuit tuus viuit ; amp;nbsp;hoe diccndo,fanaui t eum,fic-Utetiam à miniftris fibi occurrcntibüs co-gnouit. Hic fignificauit lefus,non quod prius fuit,fed quod hæc dicendo fecit^nem pe quod hlius eius viueretjid eft,(anus eflet. Delcendcnte regulo,ierui occurreixint ei, amp;nbsp;annunciauerür, dicentes, quia filius eius viucret; ergo amp;nbsp;hi dixcrunrregülo,filius tuusviuit,non aliavocum fignificatione, fed prorfus alia intentiohe ; quiaChriftus regulo dixerat, filius tuus viuit ; intentione faciendi quoddiccbat,hoc eft,intenttone fanandi filium eius : ferui veto dixerunt ei* dem ; filius tuus viuit,non intentione ali-quid façicndi,quod pnusnon erat,fedin-tentione nunciandi, quod iam efle gaude-^ bantjamp;ipfum rcgulûgauifurumeflé feie-bant.Accipe exemplu aliud; Cùm lefus ex cruce vidilfet matrcmamp; difcipulu ftantem, quern diligebat,dicit matri fuæ,non de 1 ei-pfojfeddc difcipulo: Mulier.ccce filius tu-us ; deinde dicit difcipulo : eccemater tUa, amp;cxilJa hora açccpitçam diftipulus in fua.

Quxro

M. BAH RESPONSIO.

Quæro an lefus hic matri amp;nbsp;difcipulo dixir,auod prius fuit,an potiusquodluis his vernis eftecitrccrtefi ante fuillctquod dicebat Dominus,non lubiecifict Euan-» gelifta,quodex ilia hôi-a,nempelt;^ua hoc audiuitàDomino,acccpit earn diicipulus in fuam,non fignificatione, ficut ats,ied adoptione, ficut etiam in ciuiîibus fieri fo-let. Sed fiue Chriftus verbis fuis loanncm feceritefle filium Mariæ fignificatione, fi-* ue adoptione, attamen-fecitquodprius no fuit, amp;nbsp;fie etiam verbis fuis fignificauit, non quod priuscrat quàm loqueretur, fed óüod verbis fiiis faciebat. Sicut enimChri-fius mandando multa eflecir,quæ nos ijf» dem verbis,cadem fignificatione acceptis tantum præcipere foTemus,vt per'aliosfi-ant,vt: Surgc,tollegrabatum tuum,amp;am-bula. Lazare veni foras ; extende manum im»»“ «• tuam,refpice,amp;c. Sicetiamperpræfcnse-nuncianao,multa eftecit,quæ nos ijfHem verbis,cadem fignificatione acceptis priut fuifle fignificamus; iinô etiam verbopræ-terito hgnifieauit, quod tarnen non fuit, nifi compléta oratione. vtapiidLucam; Mulicr,dimiflacs ab infirmitatetua^ lam putOjintelliges me, dicendo enunciatio-ncs,in quibus alterum de altcro enunciatur mediante verbo fubftantiuo ,efi,aliquandô d 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pïQ-

AD QVAEST. SANCTiALDEG. proterri intentione aflcrendi quod prius fuit,aliquando vero profeni intentione fa cicndiquod non fuit, fed quod tunc pri-»num ene incipit, quando prolata eftora-tio ; non geminalle verbi lubftantiui, eft, notionem, fed fempcr genuinamamp;vlita-tam feruaftc, qua fupftuntialîtatcmj.aut a-liuJrerum genus fignificat,ac proinde non efle contrarietatcngt;,quam in mcis fcriptis Gontrarietatem cftciputaftijfed mcram amp;nbsp;apcriam veritatcm ^folidisamp;manifcftis fa-cræ fèjipturæteftim'onijs fuffi eien ter com-probatam. .,1^;?

Aftam contradiûionem protulifti,quod dixerira apud E-uangeliftas verba C brifti, accipiteamp;comedic«,non debere conftrui cum nomme,panem,quod prçcefsit,quan'-do Euan gelift.} ait: Acceprt lefus pancm; quia ibiaecommuni paneloquitur, quern Ambrofius vfitatum vocat: fed dixidcbcre conft(rui.cum co,quod fequitur, hoc eft corpus meum,vcl cum co quod intelligi» tur, pancm bencdiéium amp;nbsp;confècratuni^ quafi videlicet bæc,inter fe opponantur; verbum, comedite j non conftruitur cum nomine jpanem,quod præcefsit,quia ftgni-ficat panem vfitatum, fed conftruiturcum nomine,panem,benediftum amp;nbsp;confecrar turn, quod in telligitur,cùiii manifeftum fit pancm

M. BAU RESPONSIO. panem bcnediótum amp;nbsp;confeciatum , iam ampJiuspanem non eße,fed in Chrifli corpus cflemutatumjßcutacjua in vinum mu-tjta,nonannplius eft aqua , fed vinum: amp;nbsp;bomo mortuus,non ainplius eft homo,fed cadauer. (\'on eft igitur fibi contrarium, verba Chrifti, accipite amp;nbsp;comedite, non conftrui cum nomine,panem,quod præcef-lit,£edcum,co quod fequitur, hoceftcor-pus mtunijVcl cum eo quod intelligilur,panem benediâum , amp;confccratum , ficut confinait A,mbrofius,

Longum eßet curida profequi, mmc præfcrtim joccupatiemibusme alió vocan-tibus, nectiam per occaßonem parribula-rium diffïcultarum,quas Deo iuuante, ptt-ftca per otium carptimexcutiemus, caufe caput prætereamus. Nofli enimcaidincm, in qao vertiturfummanoftræ controucr-ft:r,eße;In qua,imc»vero in vtra fignifica-tione accipi debcat vebum fubftaxiti-uum , cft, cum ait Chriftus, hoe eftcorpus mcum, an vt fubftantialitatem defig-nct, an vero vt ponaturpro verbo ,ßgnifgt;-cat^Ambo dicimus,propriam amp;nbsp;genuinam ftgnificationcmverbi, eft, eße vtfubftantialitatem deßgnet: fatcmurctiam propo-pofitionem häc,hoceftcorpus meum ,ve-Wm efie no pofte,ft verbum fubftantiuuro.

AD QVAEST. SANCT-ALDEG» en:,in propria fua fignificationc fumatuA, amp;nbsp;fi m ui ad id refpiciatuijquod ante horum vcrborum prolationem extitit, nempead panem vfitatum.Nam vemm efle non po-tcft,quod,hoc,ideft,hicpanis in fubftan-tialua permanens, fitcorpusChrifti,amp;ni-hilominus ne in Gbriftum, qui veritas eft, blafphemi fimus,ambo defendimus,verum efic, quod accep to pane dixit, hoc eft cor-pusmeum : Sea tunanc veritatem^efen-diSjdicendo verbum,eft,non accipi in vfita-ta amp;nbsp;genuina fignificatione,fed pro verbo, ftgniftcat,quafi dixiflet CbnftusiHic panis figniricat corpus meum.Ego vcio.imo Ca» tholica fides défendit fententiam banc à Chriftoprolatam jveram effe, accipiendo Verbum fubftantiuum,eft,in fuagenuina fignificationejfedaddit Chriftum protu-lifle banc fententiam,noil refpiciendoad id quod erat, priufquam cam cnunciaret, boc eft,ad panem vfitatum, fed ad id quod bis verbis faciebat, amp;quod futurum crat vltimo momento prolationis eorumjquafi dixiflet,boc quod ex pane verbis mcis fa-cio,eft corpus meum amp;nbsp;vt oftendam bunc loquendi modum,Cbrifto non fuifleinufi-tatum,aliaeius verba profero.quibus regu-lodixit:Flius tuus viuit;dixit inatri fuædc loannc Apoftolo, ccce filius tuus:dixit ipfi

M, BAU RESPONSIO.

loanni-ecce mater tua. Quibus verbis pon intenditfignificare,lt;5uod prius fuerat,fed faccre quod nondum erat, ficut fuprà la ti_ üs prolecuti fumusdmo etiam verbo præte-hto fignificauit, non quod ante fuit,fed tantum quod prolata oratione pcrfecit Do minus. Marei 7. Propter ,bunc fermonem vade,exijt dæmonium à filia tua. Lucæ 15. Muller dimifla es ab infirmitate tua, amp;nbsp;2. Paralip. cap,i. Quia non poftulafti diui-tias,petifti autem fapientiam ,amp; fcientiam, vt iudicare pofsis populum meum, fapiétia amp;nbsp;fcientia data funt tibi.Quia igitur huius collationis initio,tamgratanter accepifti, quod dixi: iudicium deGbrifti Ecclenaex fola fcriptura iuxta D. Auguft.pcti debere-, cui etiam lubiecifti, reliquas controuerfias, nullo negotiocompofitumirijfi ad verba Domini laluatolis fciipturis fanólis tradi-ta,tanquamad lydiumlapidem explorcr.-tur:Orote vt qucmadmodum .certis amp;nbsp;multis facræ feripturç teftimonijs,tam pra:-cedenti quam prælcnti fciipto oftendi, Cbriftum verbis indieatiuisprælcntis tem-povisjimo amp;nbsp;præteritijfinc vlla æquiuocati-one,fæpius ßgnificade non quod prius füe-rat antequam loqui incipcrcr,{èd quod ver bis fuis faciebat: fie etiam certa proteras’ e-Ibmonia , in quibus Ci riftus verbo fub-flan-

AD QVAEST. 'SANCT-ALDEG. ftanttuo,eft,vfus fit pro vcrbojfignificar,; præfcrtimdicendo fiinpliciter: Hoc cftil-ludjVt omnibus ex vtraquc parte diligenter confideratisjfacilius videri queat, vtii parti magis adbærcndumfit, pr^fcrtim cumamp; Veteres omneSjamp;oninia concilia,quæhuius qux’flionis mentioncm fcccrunt,earn partem amplexa fint,quam tuemur,amp; contrarian! aperte damnauerinr-.nullum enim vn-quam audiui defignari concilium, in quo veftrafententia probata fit. Fateor Beren-garium primum earn in medium protulific, fed ficut iJIam primus attuiit, ficeam pH— mus biSjterve abiurando,Ó£ quantum mcmi ni,in abiuratione moriendoiugulauit.

Quodais,multos pro liacfententia fub-ijfïe mortem,non me mouet, turn quia pro veritate Catholica plures mortem oppetie-runt,tum etiam quia Donatiftæ,amp;: alij plu-rcs liaeretici fimilia prætendentes, lemper ab ccclefia contempti funt. Nam vbi quis pro iuftitia nioritur,vcritatis teftificatio eft: vbi verb pro crrore,obftinationis eft miferan-.CwB.jj. da oftentatio. Quod fieri pofte teftaturA-poftolus', cum ait : Si tradidero corpus mc-um ita vt ardeamjcharitatem auteni non ha buero, nihil mihi prodeft. Märtyrern norr facit poena,led caufa,fi videlicet pro iuftitia moriatur, ficut Dominus definuit, dicens:

Beas

M. BAU RESPONSIO, lt;3

Beat! cjui pcrfecutionem patiuntur prop'« tvnufutiam,velvtreftimonium pcrhibeant vcntati. Sed dc his haftenus. Hoc vnum Matih.f, te fuppüciteroro oprime Domine quod amp;nbsp;germanum fratreiT),fituoIoco eilet,etiam obnixè rogarem,vt diligenter expenlo li-bello D.Aug.de vnitatc Ecclelîæ, piudcn-tiatua Conl'.deret, anaudcat conhdcre,lc eflein CiiiiftiEccïefia,cxtiaquâ falu» eile non poteït,quiain die iudicij non nos iuua-bitterg:ueiiatio,amp; lubtilis defenfio poG-tioniSjIedbumihSjbmpleXjamp;aperta verita-tis conklsio,quam in manluetis amp;nbsp;humiü-busoperatuvDeus.

Nunc (upcrcftjVt carp tim,amp; quanta po-tero brcuitate, reliquis tux difputätionis Capitibus, quæ nodum quæfhonis facerc videbantur,refpondcam.

OßlECTlO PRIMA,

Äi ChrtHus ex fane corpusfuuni benedicendo fecit^ tgitur fimpltciter amp;nbsp;coetßeta lucutiene verum eß ^uodpoblea dtxttjjoc eß corpus tneum.

RESPONSIO.

Benedidioncs in fcripturis facris duo-bus modis faétæ leguntur, line v'eibis,amp; cum verbis : Sine verbis, vt Mattbæi 14. Gbriftusafpiciensincœium benedixit, amp;nbsp;fregir,amp; dedit di/cipu'is panes multiphca-tos,

AD QVAEST. SANCT.ALDEG.

tos,led nulla bencdidionis verba proluliC» /eIcgitur;fimibcerLuc.9.vbi acceptis quinque panibus,amp;duobus pifcibus, fulpexit incœlum,amp;benedixicillis,non legitur ex-prelsifle aliqua bencdiÓtionis verba. Sed GencfisjC.i.DeusbenedixitanimalibuSjdi-ccns:Crefciteamp;mu!tiplicamini.amp;55. Deus bencdixitlacobjdicens : Non vocaberij vitra Iacob j led ‘fracl erit nomen tuum • Sc 27.niac bencdiccns filio fuo Iacob,ait; Dei tl bi Deus ,amp;c.amp; 4y:lacob benedixit fingu-lis blijs benedióüonibus proprijs, quasóc prophetando verbis cxpcefsit.ldoc poftcri-ori modo acccptum panem benedixit le-fus,dipens:hoc eft corpus meum.Quamob-rem Chrifti bencdiéiio,qua panem bcnedt-xit,non præcefsit hæc verba,hoc eft corpus mcum, fed his verbis faólaeft ac proinde rcs verbis iftis fignificata non pracelsit ho-rum verborum prolationcm,led potius fè-cutaeft,ficutcffclt;ftus caufam lequitur: amp;nbsp;ideo refpiciendo ad id quod prins fuit,ftcut frequentiusin huiuimodi fcrmonibus rc-fpicerc folcmns,nó póteft vcrum elle quod ait Chriftus:hoc cftcorpus mcum : fed tan-tummodo relpiciendo ad id quod verbis iftis cfficiebatur,ficut prius dixjmus.

s. amp;

M. BAU RESPONSIO.

X. Sibenedtclionisvipanisvßiatiu in corpus Cbri* iti tranffubUantMtur, quA tandem funt benedt* Clients tant efficacia verba ?

Responsïo.

Huicditficultati clave amp;nbsp;difèrtè fatisfa* ftum cftjVcfpondcndo quxftioni, quaini* tio huius collalionis Icilcitabarjs ; Sv (ubie* élum pofituminbac propofiiione,hocefl corpus meum,mutatur, quando muta tum fuir, qua vi,quo Domini manda to,quo di-uini verbi arpumento? legan tur verba non tarn mea, quàmD. Ambrofij ibi pofita,amp; manifeftè inuenietur,quodbenediótionis cfficacia verba fint Cbiifti verba, quibus ait : hoc eft corpus mcum ; ficut etiani fa-tis dare tcftantur Euangdiftæ,amp;D.Chry-foftomus circa finem homiliæde luda pro-ditore,tomo 5.necdicimus vcrbo dV’Apyâp metarnovphofim,aut-transfubftantiatio-nem fignificari, quia potcft homo Deo amp;nbsp;hoiTiiniabfq, omni mutatione benedicere: fed dicimus quad quemadmodum Deus bencdiccns animalibus,dicendo: Crelcite, amp;nbsp;multiphcamini,dedi t cis generandi facul ta tern ; fic Chnftus bencdicendo panem his verbis : hoc eft corpus meum ■ de panç corpus fuum tecerit.

j. tibenttr damus, quod ait Ambro(!ui, ChriHum fuu vtrbii elenttnta ommapojje commutare.

ft Vellen*

AD QVAEST. SANCT.ALDEG.

VelJetn eadcm facilitate dares, cjiiod idem AmbroGusait: Antequam coniccrc-tur, paniscd : vbiautem verba Chriftiac-ccflerunt,corpuseft. Denique audidiccn-tem,accedKe, amp;nbsp;édité ex eo omnes ,boc eft corpus meum, quia non ad alium Gnem di-cit AmbroGus,quodfermo Chrifti potens cftomnia conucrtercjquamvt perluadeat quod C hiiftus bis verbis ; boe eft corpus meum,amp;,hic eft fanguis meus, panem amp;. vi-num in corpus amp;nbsp;languinem fuum con-ucr-eri t.Sed tubæc D.AmbroGj verba prius àme citata , antequam confecretur, panis eft ; vbi autem verba Chrifti accefterint, corpus cft.item de pane fit corpus Chrifti, nouo Caluinitropo eleganter eludis, di-Gcns,quod panis antequam confecretur eft panis : fed vbi verba C'hnfti accefterint, eft corpus, non fubftantia,(ed reprælentati-one,Ôe quod'panisdéfient efte panis, non mutatione lübftantiæ, k'dlifpeótcs vlum inftitucntis, amp;nbsp;finem inftitutionis. Certè il panis, panis cfle defierit quando adfig-nificandum inftitutus eft, igitur amp;nbsp;vok^vox efledefinit, quando ad fignificandum in-ftituitur; quod an aliquis mortalium vn-quam fenferir,nefcio.Fatcorcum fupradi-tta verba D. Ambro fi) proferrem, hoc om-nino de ingenuitate Ôi, acumine ingenij tut

M. BAU RESPONSIÓ.' confidebamquod longe citius refponde* res,auc Ambioßj vei'ba non elle, aut te eius fententia nontcncn,quàin contra omnium Icgcntium fenfumeonareris ea in alie-num lènlum dctorqucrc. Sed video teita imbutumamp;fcHfu,amp; ti'Qpoâ Caluinoin=gt;-ucntiSjVtctiam pugnantilsimatibinon ni-iï Caluinumloncnr,amp; fapiant. Quamob* Tem vide ne hic Caluinilenlustibi altilsi-mc imprelîus,lit velamen^ amp;nbsp;cauterium, de quibusIoquiturApofloius.Cæterum cum dicis pancm non lubltantia, fedrepiæfcn-tationc.,amp;infl:itutionc fieri corpus Cbri-fli,rogo tjuando Si quibus verbis fit panis boc modo corpus Cbrifti^Sdo te didu-rum, quod verbis iffis, quâdo proferuntur; Hoc eft corpus meum ; ex quointero quod. antehorum verborum prolationem , hic panis non fuit corpus Chrifl;i,nec fubftan-tia,Hecinftitutione, Quæro igiturvlterius, quomodo lupra dixifti quod fi àChiifto aquam in vinum mutante diétum fuilîet-: hoc eft vinum ; omnino velàpropriafig-nificatioue verbi, eftjdeflcxum eflet, vel certe verum elle non potuiflet gt;nbsp;nifiiatn antea j alia quapiam vi, faâa fuifletmu-tatio ? Nam fi accepta aqua fine defle-xioncàfignificatione verbi, eft, verè di-cinon pytçfij hoceft vinum,nifi iam an-te»

AD QVAEST. SANCT.ALDEG.

tea alia cju^piam vifaóla fîtmutatio aquas in vinum,quomodo fincdeflexione â figni ficationc verbi,eft, veium elle potcft, quod bicpanis fit rcprdèntatione amp;nbsp;inftitutio-necorpus Chnfti,nifiiam ante ifta verba, alia quapiam vifaóta lucrit prætaôla facra-mcntalis inftitutio, qua hie panis hoc modo corpus Chrifti cBcétus fir? lam puto vides etiam lecundùm fenfum,quem preten-dis,omnino tibi dicendum, quod Chriftus accepto pane dicensjhoc eft corpus meUm; non ad idrefpexerit quod erat ante horura verborum prolationem , fed quod verbis fuis faciebar.nempe ad inftitutionem facra menti,perquamdicis hunepanemfaôum efle corpus Chriftijquia panis ifte quern pu-tas dcmonftrari,ante verborum prolatio-nem,non tantum non fuit corpus Chnfti lubftantia,fed necinftitutione feu fignifi-catione. Ac perhoc vides,te(aflcrédo quod Chriftus dicensjhoc eft corpus meum, non adidrefpexitquo facicbat, ficutegc' dixi, amp;nbsp;fcripturis facris vfitatum die oftendi,(ed ad id quod prius fuerat)non tantum elle in aperco errore,ledetiam te tibiipli manife-ftccontradicere:aut certeifta duo inter le concilia: non poteft verum die, fi accepta aqua dicatur, hoc eft vinum,nifi vi aliqua ante fada fit mutatio aqua in vinum,amp; ta

rnen

M. BAU RESPONSIE.

tnenvcrumcft quod jcccptopane dicitur; hoccftcorpus Ciinftiinftitucione,euamfi ante liorum verborum prolationem ,'non-dum fada fit iam diüa infbtutio facramen-tijlcdnunc primum bis vÿbisha:,qundi]fgt;-dem verbis fignificatur.

4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChriHus corpusfuumfregit ?

RïsponsIO-

ebriftus corpus fuum,feu panem benc-didum fregilie dicitur,quia fic h'cgit facra-tnentumquü corpus ( hriflitcgebatutqvt licct corpus integrum amp;incorruptum per-maneret,tarnen non ab vno tantum, ledà. plu rib us iub facramcuto lt;umeretur,non e-nim vni, led omnibus dilcipulis ait Cbri-ßusiAccipitc amp;rnanducjte,hoccft corpus i'ncum;amp; fi Dominus gloriç,ratione buma BitariSjin qua lædi potuit, reéte crucifix us cfledicitur, quid mirum fi Cbrifti corpus, ratione formæ panis,lub qua continetur,e-tiam frangi dicitur ? Sed qui aderedendum tardi lunt,facile tergiuerfationes qua’runt, qujsCbrifti verbis opponant,ficut oppo-fuit Zacharias, dicens: Vnde hoc Iciam^ quem Elizabeth latenter coarguens, ait B. * irgini : Beata quæ crcdidifti, quoniam perncienturquædieiafunt tibia Domino.

M. BAU RESPONSIO.

J. si ver bit init,ho( corptu meum ,fittrtmfmu-ttiti» fanis tn C/trilli cerput, igitur verbum, eSl^ reliita proprMßgntßcattone proßeri,poßtumeii. Pollet allUS lïmili modo dice?e: Si Chn-ftus his vcrhis:Filius tuus viuit-filium reguli fanauitjigitur verbum,viuit,re]ióta propria (ignificatione, pro farms fit, ponitur.amp;fi Lazarum his verbis è lèpulchro eduxk: Lazare veni foras-igitur verbumjVenijponitur pro facio te venire. amp;deniquefi his verbis, Sloe eft coi'pus meum, efficitur vt hie panis fit facramentaJitcr corpus Chrifti; igitur vei'bum,cft,relióla propria fignificatione pro,fieri,pofitum eft: quafi Deus apud que ah æterno funt omnia,(nam quod fa«fturn eft in iplo, vita erat) non polsit mediantc verbo , eft,efficerevt quod ab æterno eft apud ilium, etiam ex tempore apud nos in’ cipiatefle.,

6. Argument urn,quo docetur verbum, e/?, in hac enun( Mion f,hoc eH corpus meum^accipipro eße ßtcramentaltter.Quotießcunque elementis terrent! ßiritUMlium rerum nomen perverbum,eß,M-trsbuitnr,V(rbum,e}i, nondemon^irat fubltanü-^rnßea äeclarM quidjiäet exhibe titur,c^c.

Dicisinfra haccadcin telponfione, ver--hi,eft, vnam amp;nbsp;fimpliccm eue fignificatio-nem, ac fuhiimgis : Semper namque verbum, eft,fignificatefte,fcdnon Temper fig-1 nifi»

M. BAU RESPONSrO.

nificart elle (ubftantiam jsliquando quan-titatetn, aliquando quali tatem,aliquando relationem: quæ verba non tantum inter fcjfedetiam cumbac ratiocinationcpug-nare videntur. Inter fe qtiidcm, quia vbi a-nalogia eftjnon eftvnaamp; ßmplex fignifî-catio : led verbum,cft, non poteft nih ana-logicèpro fubftanna,amp;reJiquis fuprcmis rerum genenbus enumeratis ab Ariftote-le in Categorijs accipi,quia alioqui eflet vnicum lupremum rerum genus ; igitur cùm iïgnificat aliquandoellefubftantiam, aliquando quantitatem, aliquando qua-]itatem,aut relationem, non cft cius lim-plex amp;vna fignificatiojfed multipIex.Cuin bac verô racionatione in hoc pugnarc videntur ha:cverba,quôd ratiocinatio præ-tendat panem à Chrifto demonftratum, corpus eius fuifle,non lîmpliciter, fed tantum facramentahter, amp;nbsp;(ecundum quid, nam quemadmodum ede aliquid imagina-ric, non eft illud efle fimplicitcr,fcd fecun-dum quid : fie etiam cfîc corpus Chrifti fa-cramcntalitcr,non eft efleChrifti corpus fimphciter,Icd fecundum quid ; ac per hoc fignificatio verbi fubftantiui,eft,non tantum ex eo multiplex inuenitur fecundum fententiam tuam, quia anjlogicè fignifi-cat aliquando efte fubftantiam,aliquando

c 4 quan-

AD QVAEST. SANCT.ALDEG. quantitatem ,qualitatem, aut relationcm, aut aliud fupremum rerum genus : fed quia aiiquando iïgnificat cflc anquid fimplici-ter,aliquandü veró elTe non fimpliciter,(cd facramentalitci-jfcufignificatiuè. Deinde nonexplicasin hacClirifti lentcntia;hoc eft corpus ineuin; an attribututrijCoipus meum,fignificet vcrum Chrifli corpus,an tantum ngnum,feu facramcntum corporis C hrifti. Nam fi per mctonymiam tan tu, {ïgnificat fignum,feu facramcntum corporis Clirifti,nihil opus eft verbum fubftanti-uum,cft,ncuo tropo,lt;5cin Rhetonca haóte nus ignoto,explicarc,dicendo quod figni-cet cilehicramentalitcnfi veró attributum, corpus meum , fignificat veram cörpons Chnfti fubftanriam,tune neçeflum eft verbum fubfl:antiuum,eft,àfua propria figni-fîcatione defteâcre, vt aliud iignincct, quàm fignificareconlueuitjcùm ümplici-ter loquimur ,nempe vt hgnificçt non fimplici ter efle, fed efie facramentalitcr, Oro vt hæc digneris explicate,ne forte fulpicc-mur te obfcuris verbis eos, qui parui fenfus funt,velledeluderc,amp; nouo tropo obnu-bilare,quodapertèeloqui,amp;: in lucépro-ferrenonaudes. Sednunc adipfumargumentum veniamus, quo conaris ofiendcrc rcrbum,cft,in hacChnfti fcntentia,hoc

M. BAU RESPONSIO.

eft corpus meum,debereaccipi pro effe ïa-cramentalitci'jfcu fignificatiuè,etiamnon obftantc,quod verbi, cft, fit fimpiçx amp;nbsp;vna fignificatiOjid quod tamcn mihi videtur «enigmati fimile. lnpnmisicaq;in tuarati-ocinatione afiumis vniuertale Axioma,Phi lofopbiç natural! amp;fcriptu) ç facrç prorftis ignotfi.dcnullotaniéfciipturçfacrieexem-plö,ve]ut induiäionis initio probatum: ne-que cnim vl!umadfer$teftimonium,in quo oftcndas quotiefcunque dementis terrc-nisjfpintujlium rcrum nomen pcrvcrbum eft, attribuitur, verbum fubftan tiuum, eft, pro iignificatjVel proefle facramcntaÜter, debereaccipi,kd tantum aftcris te exiftima-re eftc Axioma perpetuum,amp;indubitatum. De quo tarnen axiomatè ego vehementer lt;lubito,quia nullum videor mihi Jeriptu-ræ facræ teftimonium repcrire,in quo verbum,cft,àfua propria fignificationetranf-latu,pro verbo,fignificat,autpro co quod eft fignifîcatiuè efle, ponatur. Nam vbi Chriftus propter aliquam proprietatis fi-militudinem tropice dicitur efie agnus, leo,oftium,ferpens,vitis,lapis, aut aliud ciufmodi,non eft tropus aliquisin verbo, eft, quo à propria fua fignificatione tranf-feratur,vt ponatur pro fignihcaT,vel pro efle facramentaliter,lt;cd tan tuin ipfis attri-Ç $ butis.

AD QVAEST. SANCT-ALDEG. butis. Vtigitur rem compendia collig.im, in his duabus fententijs,hoc eft corpus me* urn, bic efl fanguis meus,fecundum fenten* tiam tuam nullus efl tropus in lubiêóiis, quo à propria fignificatione transferantur, quia fecundum tuamfententiam accipiuntur pro pane,amp; vino proprrj nomims.Nul-Jusetiam eft tropus in verbo fubftantiuo, cft,quia vt ipfe confitcris,vna amp;nbsp;ftmplex eft cius ftgnificatïo, qua femper cfle fignificat: igiturfecundù fententiam tuam ncceftum -- eft tropum reperire in attributis, corpus meum,fanguis meus : fecundum quem tropum, transferatur à. fubftantijs,quaspro-priè ftgnificant, ad earumdubftantiarum imaginesamp; facraméta.R.ogo igitur vt tefti-monium aliquod fcripturæ facræ proféras, vbi hæc attnbuta , corpus Ghrifti caro Chrifti, fanguis Cbrifti, à fignificationc, quafubftantias figniucant,transferantur, vt barum fubftantiarum imagines,feu fa-craméta fîgnificent, ne forte-tuo axiomati, cuius nullum profers exemplum prælenti negotioconuenicns,ego aliudAxiomaop-ponam,ncmpe: Quodin fcripturis facris non extefc exemplum, in quo nomen aliquod Cbrifti fubftantiam, fiue diuinam,fi-ue bumanam propric fign ificans, à fua propria fignificatione tranftatum, elemento aut

M. BAU RESPONSIO, autinanimatæ fubftàntiæ tribuatur,adfi-gnificandam eius ahquam pioprictatem. NamlicetDominusapudPlalmiftamJio-m inem ad fua m im agin e m CO n di tu m ,amp; d i-uinæ naturæ confortem hoc honore affi-ciatjVt fubftàntiæ fuænomen tropo quo* dam illicommune faciatjdiccns: Egodixi, dij eftis,amp; fiÜj excclh omnes ; attamen non facile inucnictur taie aliquid inanimatæ fubftàntiæ tiibuifle.

7. Qui pAnem benedicunt, vel de betiedi^t fane participant, non debent barere in propoßto pane, dr poculo ,fid eleuata mente perfidem confi-derare a^num Dei,

■/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Responsio.

Quisnefeitpanem huncbencdilt;ftum,ef-feChrifti morientis lacramcntum? Vnde etiam mandatum eftàDomino; Hocfaci-tc inmeamcommemorationcm ; vtamp;of-ferentes hoftiam falutarcm,'amp; participantes eleuata mente per hdem perpetuo in cam formam intend fint, quam Chrifti corpus habuitjôe in cruce perpafsionem, amp;nbsp;in rcfun-eédonepcrgloriamjamp;immor-talitatcm. Sed nun quid inde lequitur corpus iftud in facramento non contineri?. Alia forma confideranda cft, vt perpetuo. babeatur palsionis amp;nbsp;refurrcôionis me-» tnoûaj,

AD QVAEST. SANCT.ALÖEG. mon3,fednon alia fubft3nua,quaniin fî-cnmentoipfo contineatur.

8. Steaf (um de Smcrumento agïtur,iubemur acd-pere^ó'manducMfe torpttiChriSlt,ßc etitim lo-Atinii 6 .dicttur : Nifiinanducauerttü carnem fill) hominii,cir biberttueius fanguinem, non habe-bitn wam tn vobif, Sedapad loannem, tenante Aogasfino, figura esf pracipiens paßiont eiiu eße ' tominnnicandum,drfuauiter atijuevtiliter rt-cendendum in memoria, quod pro nobù caro eiiu crucifixa, amp;nbsp;vulnerata eü'. igituretiam figura-tafiint Chrifii verba,qutbwatt:AC(ipite^man-ducate,boc eUcorptumeum,

Res PONsio.

Verba Chriftiapud Ioanncm,quænon-dum inftituto corporis amp;nbsp;fan^Uinis Domini lacramento, prima facicfignifica-bant carnem CHrilHeo modo ciïe mandu-Candum,quo laccramuSjamp; manducamus carnes boum,-^ arictum, iuxta Auguftinû, âmplicitcr accepta , fla^itium aut facinus iubent, amp;nbsp;idco figurate accipienda funt. Sed quia nibil taie iubent verba G b.rifli offeren tis corpus luum manducandum , amp;nbsp;fanguincm bibcndum,fub fpecic p3nis,amp; yinijidco nibil opuseftbicfigura. Deinde quando ait Auguftinus,figuratam elle lo-cutionem,quadicitur; Nifi manducaueri-tis carnem filij bominis, amp;nbsp;bibciitis cius

fan-

M. BAU RESPONSIO. fanguinem,nonhabcbitis vitam in vobis, amp;,Caromea verè eft cibus; punquidduit figuram efieinnoniinibus,Cdinem,amp;lan-guinemjanponusin verbo, manducsucn-tis,amp;in nomine, cibus, beut ce in ncminc, paniSjquod ibj tranflumitur,ad fignifîcan-dumomncidquodvitam tribui;; ficut amp;nbsp;in eo tcfHnionio,quodcx Apofiolo protu-lirtijpanis quem h-angimus?Nondumigi-tur repenfti teftimonium,in quo nomma, bæc,corpus,caro,aut fanguis CEnfli, ad bgnificandam imaginem Garnis, aut lan-guinis eins tranfîumantur, fed tantum in-weniftialiarum vocum tranflationem ,quæ defignandis veri corporis amp;nbsp;fanguinis ûb-minipropnetatibusdeleruiant,nempe ha-rum vocum , cibus ,panis, manducaue-ritis, Sicut cnim efurire dicimur, quod vehementer defideramus :*iic manducarc, quo dcleélamur. Cuius difficultatis tibx confeius, haûenus viderisvoluiHe tegere, quod in nominibus,corpus meum, amp;c ßn-guis meus, figuramintel!igcres,quam in fciiptoris lan«is inuenire non potes,amp; ideoillam in verbum,eft, tranfcijc voluifti. Sedquiaetiamillius verbi figuratam tran-flationcm â te prætenfam , in fcnpturis ftfnéfis inuenire non potes, ideo ad hue inluto haeres, nec inuenjs , quomodo ex fcri-

AD QVAEST. SANCT.ALDEG. fcriptuiis facns hanc controucrüam inter nos componas, ctiainfi lilamex icriptuns lacris coniponcndam tibi libenter ojfera-miis. Non enim Icquitur; verbum mandu-caucritisjamp;;nornina,cibus amp;nbsp;pants,ad bgni^ ficandam aliquain veri corponsèk iangui-nis Chrifti proprictaté transieruntur,ergo ctiam nomina hec,corpusmcum,caro mca, amp;languismeus tianllumuntur, ad fignih-candas barum (ubftantiarum imagines,aut facramenta. Nee fubfigno (eruit,qui corporis amp;nbsp;languinis Cbrilli veritatem lub vc-nerabilis faeramenti (peciebus coniincd contedir, fi modo per fpecies amp;ipfum corpus ac fanguincmibi inuifibilitercontcn-tum, formam pa/sionis eius amp;rc(urrcdio-nisiecolat; fed potiusManicbæisacccdit, qui per corpus amp;nbsp;fanguinem Cbrifli,non corporis (Sc (anguinis veritatem, fedimagi-nem duntaxat intelligendam præfcribit; quia fi non veritas, (cd imago corporis Chrifti intelligitur,vbi ait Cbriflus:hoc eft corpus meum; quid prohibet ctiam Mani-chæos dicerc, quod vbicunque corpus lt;Sc ianguis Chrifti nominanrur,ibi no veritas, fed imago,leuphantafmadebeat intelligi? Nec caufam iuuarc poteft, quod fupcrcaput 6.Ioannis ait Auguft.trabi.ad.mandu-carc jilamefcam,ôcbtlivrc ilium potum efle

M. BAU RESPONSIO.

inClirifto manere,amp; ilium manentem in fehabere^quiaibiperelcam amp;potum non intelligitur corpons amp;nbsp;fanguinis nudum la cramentum,ficutintelligi vis per corpus amp;nbsp;fanguinc Chrifti,cùm ait C hriftus, hoe eft corpus meum,amp;)hiccft languis meus: led folum ollendit,quis fit mouus manducadi veram carnem , amp;nbsp;verum fanguinem, dc quo ibi loquiturChrillusjaut fi ibivllara carnis amp;nbsp;fanguinis tranflumptioncm intel-ligit Auguftmus,won earnintelligit,quaceft de veritate corpons amp;nbsp;languinis Cbhfti,ad figna coi'poris amp;nbsp;fanguinis eiufdcm , led. tantum quæeftàcapite adcorpus,id eft,à Cbriftoad ccclefiam,vtciïm dicitur, quod ifte cibusjamp;potus fit focietas fandorum. Vndenec vllo modo conformitercapiti 6. Ioannis loquens,quando tcmetiplumvr-gens interrogas; an nó reuera paniseft corpus C brifli ? ac deinde rcfpódes,eft fanè,amp; tarnen verilsimè,non fubftantia, fed quoad fignificationem; quia apudloannem nullum efl prorfus indicium,quod panis in fua lubllantia permanes fit corpusChrilli propter aliquam fignificationem, ficut videri jvis. Sed Chriflus le amp;. carnem 1 uam panem amp;nbsp;cibum nuncupat,quia cunj pane amp;nbsp;cibo fimilcm habet proprietatem,quia videlicet datvitam mundo. Juxta quern inodumjC-tiam

AD QVAEST. SANCTALDEG.

• tiani pateripfc panis vöcatur,ci)m dicitur; PcrcuÜus fum vt fœnum amp;aruit cor tncü, quiaoblitus fum comedere panem mcum. Non enim vocatur Deus panis Angelorum authominumante lapfum,quia paneno-ftro vßtato fignificatur, fed dicitur panis, quiainfèfpcrantes,amp; fibi adha:rentes vi-uiHcatjficut panis materialis viuificat fc co-medentes. Addis ex lacris fcripturis multas mctonymias,(edqu.rcaufam ntj^n tan-gunt, quia nulla earum probat corpus amp;nbsp;languinem Chrifti transferri ad fignifican-dum figna eorundem ,etiamfi ipfum facra-mentum, fub quo Chriftus continctur,fi-gnumfiteius formæ,quæ in eius morte ap-paruit.Etquis ignorât Omnia facramenta elle lîgna?led dum Caluinus ex hoc funda-mcntoconaturoflcndere ipfa facramenta tantumcflcfigna,amp; nullum prorlus elTe-öum habcre,niG quod Ggnificent,non au-tem quodnoilram fälutem operentur; eo-dem modo prorfusargumentatur,quo tu, fic colligendo: Sacramentum Euchariftiæ eft lignum ,ergo non eft corpus, amp;nbsp;fanguis ChriftijCumvtrumque nbsp;nbsp;nbsp;fignum Chri-

fti morientis pro mundi vita,(?£ veritas corporis amp;nbsp;fanguinis ipfiusjficut aquain ba-ptilmo,amp; fignum eft,amp; aqua elle non defi-nifjfed fimul aqua,amp; fignum eft: fed quan-do

'M. BAU RESP.ONSIO do fibi relmqutui'jtunc tantum aqua eft, ftcut dicit Auguftinus ; quid cd aqua niß aqua^quando vcro fub certa vcrborum for ma ad baptizandum adhibetur, tune effici-tur vifibik fignum ,ncc tarnen dici poteft, quod definat cfle aqua, fed id veicdicerei tui'jfiaquainvinummutaretur. Verùtn tu œquitatem iudicij poftulas,in eo quod dixi Apoftolum diccntem : Pahis, quem fran-gimus,nonnecommunicatiocorporis Domini eft^non veile diccre quid fit panis,fed quid participatione huius panis fignificc-tur,amp; efficwtur,quafi ego dixerim verbum j cft, pro 5 fignificat, elle pofitum. Video «nim hunc Caluini tropum, quo aliquid aliud effe dicirur, quia iplum fignificat, ita animo tuo impreflum.vt vix quiequani drei queat,qùod non ftatim'co trahas. Dixi igitur ineo quod dixit Apoftolus, panii lt;juemfrangimus,non fignificari, quid fit panis,led quid participatione huius panis ^fficiatur,.npnexponendoycrbum,cft,pep fignificat ,/edoftendendo j cuius rei facra-mcnuim fit, comeftio huius venerabilis facramentic.quafidicaSjpamis quem Iran-gimus,idcftlumptio panis benediäi, eft partîcipatiojfeu lumptio corporis Domini amp;nbsp;fimul omnium noftrùm cum ipfo vnio, ideftjvniopis Jacracoeptum, amp;nbsp;caula. Pu-f to

AD QVAEST. SANCT-ALDEG.

toenim huius tranflumptionistropum ti-S biignotumno^effe,flt;cundumquen) eti-t.Ct iath.u am djcitur,quüd Chriftus faßus fit fapi-çiitia,ôcmlaaj,ideft,{api»;nti^amp;iuftitiae caijfa.

*

p. Dieif Auigt;tn'!nus de doflrinA ChriHiana lib.

• (ap. i). tAif'erabdem ejfe feruituiei», ß^naprs TC. buiacdpere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

R É s P o N s 1 o.

Signa pfo rebus non accipit, qui in tre-jncndo Euchariftiæ facramento corporis amp;nbsp;(anguinis Chrifti præfcntiam agnofcit, prxieriim (i fimul int:eHigar,ipfam Eucha-riftiam efle etiam pafiionis Chrjlb memoria m , quia amp;nbsp;rei lignificatæ veritatcm ag-pofcit,amp;pcr facramcntumjquo fignifican-do refer uur, intelligit. Seruitus cft/vbi quod fignum eft,res tantum efle'putatur non vbi fignumagnofcitur,meQtisq; ocu-, lusaddiuina crigicur,amp;resquoillo figno tegiturmon isjnoraturJed honora tur.

to. Addis, ChriUutn in omnibusPuratnentiiftof • veuücaread afienßonis ftia in (aboskonfidefatio-^ t tiem, ae protnde-non ed nobü de fubdantiarunt gt;■ wporAlusmtritnfmututienelaborMdwn.

Responsio. ;

; Quod G allUS dicatjChnflum fua incar-natione amp;nbsp;omnibus miraculis,quæ m terris /êcit,nos ad cognitionemamp;amorem cœ-kflium

M BAU RESPQNSIO.

leftium reuocare , igituv çpn elïe contri' Manichæos,neque de veritate incarnatia-nisj'nequcde veritate miraculorum labo-randum, led etiain de ijs, ad quæ nos per ifta reuocat. Vidçfne ni quæpræruptanos eiufmodi aigumenta præcipitent ?

ï I. PiUihuin^mtùlotisfanempoflconßcrationent non minus panem appellat, tjuam ante, igitur utrtittommentumtranjjub^anüaüonis.

Responsio.

Ghriilus apad loannem fe panem ap-’ peHat:Ego fumpanis viuus quidecœio de-fcendi;igitureuertit fuædiuinitatisatque Humanitatis veritatem,- item dicit: Panis quem ego dabo,caro mea eftjigitureuertit c'arnis oatæ in cruce veritatem. Si autem amp;nbsp;Chriftus,amp; caro eius,panis leu cibus verifsi-mè di£:itur,quia datvitam mundo,quare îion potcft fimili tropo etiam panis bene-didtus,amp; in corpus Gbrifti conuerfus, pains nuncupari,etiamfi poftbenediÆonera non reman le rit fubftantia panis, led forma panisremaûente,verfa fit in corporis G hri-lli veritatem

Pofthæc profers aliquot fan«äörum patrum teftimonia ,quibu3 videri vis,eos luo tempore fenfifle ac docuiffe fententiam, quam tueris. Sed quia bisante annos ferc quingentos per Lanfrancum, Guitmun-

‘ f 3 duni.

AD QVAESt. SANCT.ALDEG. dum, Algerum noftro fæculo per Ioan-nem Heflelium,aliofqueplures', plenifsime fatisfadumeftjproduólisetiam longe plu-rium, pluribufque ac manifeftioribus fen-tentijs, quibus manifefteprobantur id amp;nbsp;docuifle,amp; fenfifle, quod vfque in bodicr-num diem fèntit amp;docet Ecclefia catholi-ca,id quodamp;ipfe fatis videris agnofcere, üuando fateris eos interdum hyperbolicê de hoc Sacramento locutos. Nam quod. a-perte amp;nbsp;hmpliciter dixerunt, hos videris nyperbolicc aidum intcrpretan,ne cogaris fateri eflè mendacium. Quiaigiturhispa-trum teftimonijsperalios fatis refponfura eft, ideo hisprætermifsis ad illud tranfco, quod ais in fine tuærefponfionis ;

11. Horrendam Gotthorum vailationem, Ec(leß~ am coTrupiJJe,iffamque Romanorum Pentificum futminihus territam)nucxijjed.o£irmam de träß fuhSlanttatiene.

Res ponsio.

Obfecro ex qua Icriptura facra aliquan* do didiciftijEcclefiam Chrifti, perfecutio-nibus elle corruptam,amp; non potius à vitijs amp;nbsp;eiToribus, qui dormicntibus hominibus tempore pacis irrepere folent, vcluti alom-no cxcitatam, amp;nbsp;purgatam, promittcnte Domino apud Pfalmiftam : Si dcrelique rjnt

M. BAU RESPONSIO, rintfilij tui legem meam,ôcin iudicijs meis non ambulaueiintjfiiuflitias meas propha-nauerint, amp;nbsp;mandata mea non cuftodie-rmtjvifitabo in virga iniquitates eorum, amp;nbsp;in verbcribus peccata eorum ; mifericordi-amautem meam non difpcrgam ab eo ne-que nocebo in veritate mea. Non enim continet Deus in ira mifericordias fuas, fed corripit in mifcricordia Sc mifcradonibus. Sicut etiam Ecclelia orat apud Pfalmiftam vfitm.«'. Domine ne in furore tuo arguas mc,neque in ira tua corripias me. Non enini in ira corripitjquando adhoc corripit, vtemen-det amp;nbsp;purget palmites in fê frudum faciep-tesjvtfruôus plus aft’erant.Vndc etiam con fidenterdicit : Virga tua , amp;nbsp;baculus tu-us,ipfa me confolata funt fniéiu videlicet, qui ex flagellis nafeitur. Bonum mihi,in- Vfalm.ni. quit,quiahumiliâfti me, vtdifcam iuftifi-cationes tuas, De quo Apoftolus ; In dif-ciplina perleucrate , tanquam filijs vobis offert fe Deus. amp;nbsp;rurfus apud Pfalmiftam: Sæpe expugnaueruntmea iuuentute mea, vfal.n.'ii dicat nunc lfracl;id efl,fe antiquis exemplis in perfecutione confoletur: fæpe expugnaueruntmea iuuentute mea’, etenim non potucruntmihi, Icilicetnocere,fed potius prodeffe, quia maior feruiet minori, amp;nbsp;omnis iniquorum perfecutio confumitur, f 3 ope-

AD QVAEST. SjANCT-ALDEG. Opérande falutém iuftorum : ddciplinam Ecclefiæ non perfecutio , fed pax longa coiTumpit.Vnde Prdfper inSententijsJni- / miciEccIefiæ quolibet errore cæcentur,fi aedpiunt potéfïatem corporaliter affiigen di, exercent eius patientiain : fi tantum-modo male fentiendo aduerfantuv,exercent eius fapientiam,amp;etiam vt inimici di-Iigantur,exercenteiusbeneuolentiam,quia Deus ijs, qui eum diligunt, omnia coopera-tur in bonum, Sed amp;nbsp;ipié memonaTepe-tens, quæ ab annis 56. vidi, quando autbo-re Luthero , cœpit hærefis bas inferiores prouincias infeftare , inuenio Sc abbatias Hionachorum,amp;capitula canonicorum,amp; tnultitudincsinferiorumclericorum,amp;tur-bam laicorum,ab innumeris éeiaefandis fcc leribus effe repurgatas : quæ facile poflem explicare,filubeiet in bominum vitijs ex-patiari. Noli ei’go Sand-Aldegonde frater,noli exi’ftimare, Ecclefiam Chiiffi fuif-fe Gothorum vaftatione corruptam, aut extindâjVtperniciofum eiTorem de tranf-iübftantiatione fufeiperet, lùfceptumijue defenderct,fèd crede fuiffe à forano exci»

tatamamp; puigatam,vt nafeenti errori circa tremendum Eucbarifliæ Sacramentum, fefe fyncerè amp;conf1:anter opponeret,amp;fi-dem Catholiçam non tantum.yerbo, fed ««ata

M. BAU R ESPON s I o.

etiam celebri feftiuitatc, amp;nbsp;conuenicnti-busritibusjtotoorbe ten?aruin concordi-bus antmis prædicarct, (ïcut hodic tranfa-élis quingenris annis ab cxorto crrorc,con-flantifsinaèprædicat. Hxrefumamp; fcbilma-tum eftjinftar torrentis fubiro exro!!i,lt;5c fcdata tempcftate paolatim dcficci‘c,ficut teftaturPfalmifta; Vidi tmpium fupercxal-tatum,amp;ekuatuin ficut ccdros liDani,amp; tranfiuijamp; ccccnoncrat: amp;nbsp;quæfiui cum,. amp;non eft inuentus locus eins. Sicut defe-ceiuntDonaiiftx,quidc ducentis feptua- ƒ ginta Êpifcopis gloriabantur; defccitBc» rengariusjamp; poft cum Mus amp;nbsp;V Vic!cf,imo amp;nbsp;ipfe Lutherus magna ex parte,rcceden-tibusabeo Carolftadio amp;Zuing!io,qui fine êpifcopis amp;nbsp;presbyteris, ahjsque làcris ordinibus in facra feriptura comincnda-tiSjfinc concilijs in Euangclio à Chrifto propofitis,vendcndi vidclicctomnia quæ pofsidentur, amp;nbsp;caftrandi fc propter reg-num Deijfiiiorum ab Ecclcfia rcccdcntium turbam coaceruantes, Galuino feólam pa-raucrunt, quæ an diu fubfiftet, an vero paujatim, degencrabit ad fedam Anaba-ptiftarum,ficut Lutherana degenerauiead ledam Galuiniftarum , nouit altifsimus, qm ad noftram correptionem amp;nbsp;purgatio-nem, iliam fedara amp;nbsp;alias permifit exur-( 4 ger«

AD OyAEST. ALD. M. B. RESP. gcre: quæautnon fîagcnâtur,recedentealgt; eis zelo Domini,aut flagellis non emendan tur,fxl proficiunt in peius,errantes,amp; in er-rorem mittcntes : Chiifti vcró Ecclcfia,ad-uerfus quam portçinferinon prçualebunt, Habit inætcrnum ,amp;licet aliquando velue obnubiletur multitudine fcand31oi’um,amp; falforam fratrum, qui orta pcrfecutione fcxeuntjócinftar paiearum,vento ftante hue atq, illuc rapiuntur ; attamen etiam tune in fuis firmifsimis eminet, vt nunquani abf-condaturciuitas fupermontem Chriftum pofita,fed fèmperamp; bonis ad confolatio-nem,amp; malis adperfecutionem fatis £tnata,amp;ab hxrefihas,fchiß matibusq;difcreta. Bene vale yjanuar. Anno 1578.

FINIS.

REVE-

REVERENDO

PATRI ABBATI

PARCENSI

Idichael de ^aij.

Eucrcnde Pater, fentio fra tres veftros,amp; totam fa-mih’am vehementer con-triftan, propter longam abfentiam tuam. Et quantum mihi vidctur, non im-merito contnftantur: non tantum propter detrimentum, quod ex hac abfentia tua, amp;nbsp;in fpiritualibus,amp;in temporalibus patiun-' tur J fed etiam propter penculum confci-entiæ tuæ, quam putanf, ficut amp;nbsp;ego puto, non poffe diutius fine graui peccato ab o-uibus fuis abcfle. Quis enim nefcit,pafto-rem in tantis difficultatibus amp;nbsp;periculis debere fuogregi adcfle ; imo etiam proil-lo animam ponere, quando non patitut peculiarem perfecutioncm præ fratribus fuis?

Cui accedit,quod fatis intelligam tecon fenfiflc amp;iuramento firmafle vnionem fta-WuiDjetiam cum ijs,qui fe Roraanæ,amp; Ca-f $ tholicç

EPISTOLA

tbolicae Ecclcfix Dçkrtores proÉtcntur, fubjprincipe Auraico tanquam Gubernators ßrabantix,amp; Vicegubernatorc omnium prouinciaruni infenoris Germaniæ: obftantc, quod fe palam,Pruxcllæ Caluini-Aamprofeilus (it. fdquod (pace tua di-cara)quantum mihi vinetui-jnscpcrte, nec per confortes tuos, finegraui/celcre fieri potuir.

Primum quidem propter manifeftum fcandalum.Nam vfque ad id tempus,Ordi neshuiuspatrix Temper vnanimiter iaöa-uerunt fe veile mancrc, non tantum fub o-bedientiaRcgixmaicflatis,fcdetiam in fide Romana Cacho!ica:quçrebanturquc fi-bimsgnam iniuriamfieri,quodamp; fummo Pontîfici,amp;CatbolicxMaieflati,pcrquof dam intelligebant aliud fuggeri.Nunc vero per banc vnionem cum fubtraóiionis filijs in perditionem, fub boininc,' qui fe palam hxreticum profitetur,proprioq; feiudicio condemnat,non tantum fummo Pontifici, amp;nbsp;Regix Mtieftati, fed ctia omnibus cor-ri atis fidclibusingeriturmanifefta fufpicio quod ab vtraq; illafua profefsione Ordi-nes rccefïerint^autcertè ad illudcndum fide Jibus,nóanimb,fed verbis duntaxatprofef-fi fint qux funt profefsi.Eo quod hxc vnio cum ijs, qui fe palam rocat Defer tores Ro

mans

MICHAELIS BAU.

man«camp; Catholicæ religionis, fub liomine cjuifepalamGaluiniftain profitctur,dirc-éic tendat ad contemptum Rçgiæ Maiefta tisjfubuerfioncm Catholicæ hJc!,amp;cxter-minium facerdotij,quod Caluiniftæ cane peius amp;nbsp;angue odevunt.

Etcumnemopofsitfibi fuperiorem af-fumerCjuifi in eum finem, vt eius vigilantia amp;nbsp;(olicitudinein fuo (anfto propofito iu-uetur amp;nbsp;defendatur:( nempe Chiiftianus catliolicuSjin vera Chriftiana religionc;amp; monachusin profefsionemonaflicajamp;c.) • quomodo réclamante prima ciuititc Bra- ' bantiæ Louanio,amp; alijs multis viris illuftri-bus,(quorum nónuliiobeam canlam,fióbs mendacibus littcris, putantur Gandauiirt vincula c.óiedi,amp;adhuc detineri) potuiftis ötvobisjöcnobis hominc præficere, quem iameerto fciebatisjamp;Gatholicærcligioni, amp;monaftico inftituto veftro,exprofeflo efleinimicum^ijsque miniftris potifsimum vtentem,quiob hærefimfuntveræ pietatis aducifarij^quiqueaut ftatim omnepietatis fpecié c templis aboient (licut tota Hollan dia amp;nbsp;Zelandia tcn:atur)aut tantifper dif-hmulandopermittuntjdoncc quæfitis oc-eaGonibus, Gnc tumultu pofsint( ficutin Caluinifmoiurarunt ) ad cius fubuerfio-nem perucnirc. Imitantur cnim lulianum

apo.*

■»

E PIS TO LA

apoflâtam, qui initio non palam pcrfccu-tionem inChriftianos exercebat; fed po-pulis quæcunqueivellent, in eos commit-teie permittebat, aut etiam clam manda-bat,amp; maxime in clerum ; vt fublatis duci-bus, plebs in obliuioncm religionis facilius deueniret. In hoc tantum lulianodtfsimi-Jes,quôd illenullum iuramentum de con-feruanda religione præftitifïc legitur ; vt Auraicus Princeps cumafleclis fuis, qui,vt Cathoiieisimponant,amp;quiduis facile iu-rant, amp;nbsp;opportunitatem nadi ,iuramenta pro ludo habent. Hinc ad conferuandas ciuitates fîngunturneceflariaefletemplo-rum,cœnobiorum, amp;aliorum locorum ad pietatem inftitutorum incendia; idq; con-fraâiis prius imaginibus,amp;conculcatis,prQ dolor, facramentis. Hinc àfaccrdotibusamp; monachis cxiguntur illicita iuramenta; vt autexules fiant, eosq; turn bonis omnibus exuant,autimpietaticonfentiant.Kincci-uitatibus,amp; militibus præficiuntur hære-tici,aut erga Catholicos veterisq;rcligio-niscultores male aftedi; vteos onerando multitudine militum,amp; varijs modis vexan do eocorapellant,vt malintmiferèinexi-lio viuere, quàm in paternis auitisq; ædibuî totæi'umnis exerceri,

Porrô ficut Princeps Auraicus fufeeptu-rus

MICHAELIS BAIL

rus Bruxellæ gubernationem Brabantiæ, dicitur iurafle conferuationem Romanæ amp;Gatholicæreligionis induitatibus bra-bantisjfic etiam ingi-eflus abexpcditione Montenfi inHannoniajamp;proficifccns in Hollandiam,Mechliniæ (me etiam audi» cnte) profeHus eft,fe non venifle in banc patriam cum exercitu, vtaliquid immuta-ret, autfacei'dotes,monachos3amp; alios clc-ricosde fuoloco deturbaret; fed tantum, vt liberarct patriam à feruitutc Hifpanica; quam religionis conferuationem , etiam quibufdam ciuitatibusHollandiæ iurauit. Obfecro vtin Zelandia,aut Hollandia vel vnuspagus,qui fe tunc dus fubiecitimpe-rio,defignetur,inquo Jeruata fitfupradi-ûa prokfsio ?

Fiunt bæc quidem pierum que tumultu quodam phanatico,per homines feditio-fos hue fubomatoSjVt multi perfuafum ha-bent,hue vitro currentes: fedquomodo-cunquc fiant,ccrte imperante Principe Au raico fiunt, idque impunè,quæ illo pnus non imperante non fiebant J amp;nbsp;poflquam femel fada funt,nonemedantur. Et quanto ingeniofius,artificiusq; fiunt, tanto ma-nifeftius produnt myftcrium iniquitatis, quod nunc operari teftatur Apoftolus; do- j, nec reueleturilleiniquus,cuius hipræcur-fores

E P 1 s T OLA feres efle vidcntuv, omnibus fpeciose libertärem religionis promittentes, faltem donee principatum obtineantjÓcmanifeftara tyrannidemexercere queanriamp;iljam liber-tatçm foil impietati (hoceftjCaluiniftieas feôlæ,alijfque bbi gratis bæreübus tantmii-modó)permittentes. Cumeim Catbolica religio haûcnus libera fuerit, quid promic-tendp libertärem religionis,incelligerepof-luntj'niiî tyrannidem hærcticam,quaGa-tholicam religioncmextinguant?

i.Cana.T. Ciamat Apoftolus qNohteiugum ducc-re cum infidelibus. Quæ enim participatio iuftitiîSfecû iniquitate ? aut quæ locietas luci adtenebras?quæautem conuentio Chri-fiiadßelial? aut quæ parsfideli cum infidel! ? Er nos temporalem vrilitatem præ-texehtes,vitro nobis præficimus hominem, qui palam fe hærctic'um,ideft,lupum profi-£etur:vt hæreticorum communionem femel ingrefsi,à Chrifti focietate Regisque obedientia fepaiæmur ; amp;nbsp;vt iple noua po-teftateadiutuSjfidem Catholicam facilius extfipct, amp;: fuæ tyrannidi refiftentesetiara mails artibus fub prætextu iuftitiæ opprimât. Namexhaccaufa antiquifsirao iure conftitutum eft-, vt fubditus fidclis non tencaturobedire fupcriori,fiâfideGatho-lica raanifeftè defecerit, ne videlicet po-teftas,

MICHAELIS' BAU

teftaSjquæfîdeübus ad ædificationcm da« Cur^iatnfaâis hærcticis,ad dcftiuftionem amp;nbsp;fubuerGonem Gdci patrocinetur,lt;S: Jer-uiac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

, CumpatriaJiæcnupermaximo türbata d«/-»« dif$idio,proptcrvim€Xterorum,qui puta-bantuream veile extvrminare'^amp;in mam feruitutem rcdigerc,in maximo pcii.* culo vcrfarctur,nc forte Auraicœ(quicum iuis tum t emporisin armis erat) magnam eins partem um arrnis; deftitutam occupa-icEjdcoccupatamCatbolicareligionefpo-liarctjficutpriusia ijs Holiandiæ,Zclan-dixque partibus feccrar,quæfc ilii fubicce-ranf.aavitandum tantum malum, mult is viris bonis cofcnticntibus, inita cftiquæ-dam pax ftatuum harum prouindorum cum illo,amp; flatibus illi fubiedis.Qtiam pa-cem multi pij amp;nbsp;cruditi viri,atrcnto vcrum ftatUjCfui turn crat,cum inirctur ,etiamt po-ftea Gatholicr Gdci; yti'eni fore putaue-runt-j Gcut lubfcriptionibus fuis toflati funt tEtum quia Auraicus cum fuis fub-mittendo leordtnationi generalium ftatu-tnn,quoadcxercititium religionis in Hol« Iandia,Zelandia,amp; Homelia, magnam re-conciliationis fpcm præbcbat (erant enim turn reliqui flatus fsarum prouinciarum Caiholici.amp;quauis occafionc data/cmper

pro«

EPIS tola' proteftabantur, fe veile rctincrebdem Ca-tholii:am,amp; Catholicæ Maieftatis obcdi-éntiam) tum enam,quia per hoc fubfcri-bentium ttftimoniumvidebant futurum; vt D. Auftriacus in Gubernatorem facilius lufcipcretur,faciliusq; ficcongregatisfta-tibus gencralibus in Hollandia amp;nbsp;Zelan-dia religio C athoîica inftauraretur. Sed fi-cutLutheranijviucnte clarifsimæ memo-riæ Carolo Quinto,vt obtinercnt quæ pe-. tebantjfefeconcilio generali dolose fubmi

ferô difcimuSjipfum Auraicum cum fuis,nihil minus quam generalem lùtuum con-. grcgationem,reconciliationemj aut patriae tranqwillitatem intendiflc; fed omnia dolose egiflCjVtpatriamalisartibus afideCa-tholica, amp;nbsp;Regiæ Maieftatis obedientia a-uocafam,l uætyrânidi tan quam alter Jeroboam fubijeeret, Quæ mafitia fi tunc fatis innotuiflet,puto quod dilt;fta pax neqjinti ta,ncq;avilis bonisifidei Catholicævtilis iudicata fuiflet.Sedno eft nouum viros bo-nos hæreticorum perfidia amp;nbsp;aftutia deludi: ficutex concilio AriminenG,amp;plurimis hi-i ftorijs,atq; etiam reoentibusexemplis (vel Iola ilia in Amfterdamenfes amp;Harlcmenf; hgreticorü perfidia^oimis manifeftti cuafit

In-

MICHAELIS 3AII

Jntclli^o ex vrbemiflamexcommunicä»/' tiohem in omncs fupradidæ vnionis parti-^, cipcs, qui ad faniorem mentein redire no»* lint.Quam nietuo ctiam in te nominatiro cxequendamnifiredieris:amp;forte non im-mcntô.Quia fioli:n tempore D.Cypriani poenitentiain publicam ageban t,qui timoré mortis dato pretio libellos accipicbant^ quibus vidcrcntur fatisfeciflc edidis ferali-bus de colendis idolis,licet thus non adole-uiflentjnecCibos immolatos dcguflaffcnr, putantes.quiaos amp;manuspollutas non ha bebantjCtiam confcientiam fimulatione pollutam non efle: quanto magis puniiime rentur,qui fuo conienftbaut difsimulatio-netotam patriam,etiam magna ex parte in-uitam,in confortium amp;fubiedionem,feu potius tyrannidemhominisaperte hæreti-ci,amp; in manifeftum haercfis pcriculum per» traxcrütjquiquc cognita veritatc jtecufant contrario faólodcft]ucrc,quodmale con* Hruxerunt : imo etiam legitiime iufsi amp;re-quifiti,proprium officium præftare reculant ; ne forcé iniquitaiis colortium ,a quo fcdudiifunt^oifendant,

Nec tantum fcelusabluitj’quodhuic’v» nioni humano quodam timoré confenfi-fh; quia «JfeipfiLibellaticiapud D.Cypriar num,de quibus fupra locuti lumus, timoré g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

1 P I s T o LA

amp; errore faciebant : quoi! faciebanc, amp;^a-mennon recipiebatur eorum pœnitentia, • nifiaut iufto tcmpoiein ea perfeucraflenr, aut vrgercntur mortis periculo : quorum tarnen.crimen videtur mihi vc/ho longe Icuius.

C ura igituFjVt quod errore amp;nbsp;infîrmita-te peccatum eft,quan!;um te concernir,ma-niîeftadetcftatione emendetur,palam cos damnando, quorum errori conlenfifti j Ôc, pœnircntiæviam illis oftcndendojqui tibi ad lapium duces extitcrunt. Ncclegitimè amp;nbsp;lutficienter requifirus, debitum officium deneges,timens, ne forte eos offendas, qui tetam graui vulnereaffccerunt: fcdli-bera voce profiterc,quod fecundum Deuna fentis. Præfta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debitum minifteri-

um,amp;fado tub reftituepatriæ confilium, quod in bac vnioneconuanterdaredebu-ilti.-ficutdederunt prælari,»dannonia-, qui buicvmonirecufarur .lt; pîifentirc: dcficut dédit Academia LouanîenfisJ quandore-fpondit fe non pofle præftarc iuramentum, quod banc vnionem firmare videbatur, rekfit te bumanus timorin adihittenda culpa ,non te fallat in agenda conuenienti pœnitentia nunc præfertim, quando ini* quitatis confortio videtur etiam manife-ftah«icfis accefsiflc,pcrD. Auguftinun»

con-

MICHAELIS BAU

contralitcras Petiliani, amp;contra Cre/co-niumGrammatkum olim cx profeflode-ftrudajncmpe quod hæretici nulla fint co-crtione puniendi,fed luo aibitrio rclin-lt;juendi:eG quodfides fit Lki donum.Nam hærcfis ifta continetur libçUo Antuerpiæ edito auâoritate llluftrilsimi Archiducis Auftiiæ,quiex luærecepttonis formula me-ritû prælumitur hanc editioncra nonad-.mifilTefine confënftiordinum patnæ: qui «tiam iuraucfuntjlc modis omnibus impc-dituros,ne quisautCatliolicos authæreti-cos vcrbo aut facto,moleftia propter fuara fidcra afficiat. Nam hoc iuramento ma^ îiifeflè fignificant, fe omnino intendere vnumquemqucfuo aibitrio relinquere,vt crcdat quod voîet;ficut videtur libellus iftc prætenuerc. Eftquidem fides Deidonum, ficut amp;ca:tera:virtutes,quibus beneviui-tur,amp;àyiti)S abftinetur;propter quodo-Tandum eft,vt Deus incredulis fidem tnbu-at,ficut amp;nbsp;cetera opera virtutum, quibus beneviuitur: fedefi: etiam opus liberiarbi-tri) ; propterquodamp; verbis, «Scfupplicijs admonendum cfl: liberum arbitrium , vt contra Euangelij prædicationem,cor fu-Urn non obduretjnecrefiftat verbo verita-lîsjtjuia feruus verbis non potefi; erudiri; tnulto autem minus obffinatus hæreticus.'

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrip-

EPISTOLA MICH. BAIL

ScripfftD. Aueuftinus contra hunc crrro-l em etiam libellum de Gorrcptione amp;nbsp;wa-ria,oftendens non propterca negligenlt;L.m cßedifciplinam; quia gratia,amp; donum Dei gratuitumeft,ob quod ncgleétum quifpi-am compitur; fed amp;nbsp;diligenter orandura cflêjVt Dei donum tribuatur: amp;nbsp;nihüomi» nus docendum ,admonendum, amp;cornpi-endum liberum arbitrium , vt opus hominis cfie comprobetur,

‘ quodctiamlDeofup« pliciter poftu-

Utur.

DE IVRAMEN.

TO, QVOD IVSSV

ORDINVM INFÊRIORIS G E R-

maniæ,à Clericis,amp; Monachis exigitur.

T autemintelligaturjCur fupràillicitum dixerimiu ramentum,, quod iuflu ordinum patriæ,pcrinfc-l'iorcs magiftratus ciuiles,. à Clero,amp; Monachis,fine iudicio priuilcgiorum,amp;lihertatjs Ecclefi-afticæ fficut iindendo eccicfiafticos dicere videntur) exigtre iußum cft : diligenterin-tuendum eftjquidipfum iuramentum in fc contineat. Imprunis cnirh continet affir-mationem , feu cornprobationem pacis GanchtuenfisjCum déclara tioncjamp;aflccu-ratione fubfecuta : quæ declaratio continet expreflam vnionem iurantjum,cumijs; qui fe vocant DefertorcsRomanæ,amp;Ca-tholicæ religionis. Igxtur qualifeunq; iam babenda fit pacificatio Gandauenfis : atta-men quifquis hoc iuramentum præfhterit, eo ipfüjfaltcm ratione déclara tionis poftca fubkcutæjCommunione iungiturcum ijs, g ?

t

DE IVRAMENTO qui fe vocanc Defcrtoves Itornanæ Citïiö-hc.Eïehgionjsjac per hóe rccecfit à cömma-nioneEcclefiæCad'iô!rc{e,quæ cum mani-feftis, amp;nbsp;fuoiudicio condemnatis hæreti-ciscommunionem habere non poteft,fit-quefchdmaticus.

Secundo continet, quod iurans ad hoe totis viribus laborabit,vt neque Catholict hæreticiSjnequchærctici Catholicis obre-ligioniscauGim fado vel verbo vïlam inférant moleftiam. Quamfollicitehutc parti fa tis facerc ftudean t hærctici jnimis mani te-üè amp;plurimorum ingenti dolore ofténde-runt AmflerdamijHariemijamp;alijs pluribus locis.Sed quifquis cpifcopus,aut presbyter hoe iuramentu præftitcrit; none fe aftrin-gitjVt nd pareat Apoftolo icribentiTimo-theo.'TeflificorcoraDeoamp;Iefu Chriflo, qui iudicatuTOs eftviuos,amp;mortuos;pcr aduentum ipho$,amp; rcgnum eius:pnrdica verbum Jnftaoportunè,importunè;argue, obfecrajincrepa cum omni patientia ,amp; dodtrinaÆtrurfusad Titunidncrepaillos durc,vt farfi fint in fide.Nam hoe iuramen-' ro conftriâûÿ,ne verbo quidem importu-nus ede pók’i it^aut cos rncrepare, qui à vc-ritate defecerint aut ei reftitcrint: aut fi quid tcntaucrit,ftatim pra:textu pcriurij, conijcietur in vincula, aut rnittetur in exi-liuni

CLERICORVM.

liih-fi ; imo tcnebitur cos contra quemcuti'^ quedcfcbdere^fi forte propter religionem h^e’cncain tmpcrantur.Poteft quioem epi-lcopus,auc presbyter Curns ttmporibus óc locis ven’tatcnircticere : lednunquat^po-teft iurare vel voucre, qund ;eos non doce-bir,neq,!ncrepabir,quiventatirfcftiterintj amp;muko minus,quedeoscontra quemeun 2ue in (ua inipietate defender: quja hoc eft ircéie impioin fuaimpietatepraebcrcau-xdiurn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Tcrciô,^dccretum ordinum promifsio-Dcrq exi^ir,quod iurans corpore amp;nbsp;bonis coopcrabitur Archiduci Matthiæ, id eft, Principi AuraiGO,qui fubeius nomine im-perat,ad cijciendump.loannçm Auftria-cuin ix hac patna cum omnibus illicohæ-rentibus.Hic ciuiléquæftionem non dilcu-tio: Anordincs hutusrpatriæ,iuftasóclul-ficientés cauias habçant inieótandi Sere-nifsimum Principem D. loanneni Auftria-cuni, àGatholica Maicftate conftitutum generalem hums patnæ Gubcrnatorcm,amp; ab ipfifinetordinibus femel vnanimicoigt;-fenfu fufceptum: an potius quxfttas,amp; à Principe Auraico conlicbs, tuggeftas, amp;nbsp;mails artibus vulgo male perfualas; vt fub nomine Archiducis, inftantibus homini-bus fedttiohs, toti patrix prçhccrctur, g 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

DE IVRAMENTO

amp;ciufdcm fpolijs adiutus,CathoIicæ Ma-icftatis potentiæ facilius refifteret : Hoc fo-lum nunc inquiro; An Clericis amp;Mona-chis liceat militem agcrc,ac corpore amp;nbsp;bonis qoempiam é patria fugare. Hoc olim conatus eâ lulianus Apoftata, cogens clc-ticos amp;nbsp;monachos ad militiam: fed eins conatus ab Ecclefia damnatus eft. Cùm ita* que Cieiicis non liceat militare ; manifc-ftum eft iniquam cft'e conftiturionem,qua jubentur promittere, fc tanquam milites^ corpore amp;nbsp;boniscooperaturoSjVt D.Ioan-nes Auftriacus cum omnibus fibi cohæren-. tibus toto Bclgio exturbetur,

Sed dieet quifpiam,plerifque locis,pcr wagiftratus feculares,qui adhuc fideles aici volunt,amp; iuradi formam,ab ordinibus pa-triæ clcricis propofitam, forfitan erube-feuntjà clericis non earn iuratidi formatn exl^i,quamordinespræfcripferunt j feda-liam quandam mitiorenuCertèqualifcun-que forma exigatur ; lîifficilè eft eos,qui lu-rant,non ingredi communionem cum ijs, qui fe vocant Defertores Romana: G atho-licæ religionis ( quibufdam ordines huius regionis ardifiimis iuramentis conftridi funt,quosôue contra quemeunque ctiam in fua nçren defendere luraucrût) amp;nbsp;fehif-lt;natc non inquinaii» Scddcmus,pcr quondam

r'CLERICORVM dam magiftratus feculares, à fux ditionis clericis luramcntum exigi, quod neque communionemcum Hæreticis contineat;

neque impedimentum Euangclicæ prxdi-cationis,amp;con-eptionis,quamab Epiko-po requirit Apoftolus;nequeetiam promif fidnem cooperandi ad eijciendum D.Ioan-nem Auftiiacum, cuni adhîcrentibus, led tantum quodGIerici erunt fuominifterio contend, nec quicquam molicnter aduer-luseos,quicommunemhoftemD. loan-nem Auftiiacum,’cum adhærentibus, pro-pulfabunt ; adhuc tarnen impium eftiura-mcntum.Non quia per feimpium eft,quod iuraturjfcd quia ad hoc iuratur,vt impio de creto,quod plane damnandum,ac fugien-dum fuit, aliquo modo pareatur. Habet cnim impietatis lpeciem,amp;fuo excmplo ad impietatem ducit.Quivultvideri propofi-tis contraEuangelium vel ediâ:is,vellegi-bus fatisfedfle, inquit Cypr.hocipfoiam paruit, quod vidcri paruilfc le voluit.V nde nec lolos thurificatos, qui facrilegis idolo-thytorum cótaódbus manus fuas atque o-ra maculaflentjcrimini dicitobnoxios:fed

etiarn Libellaticos , qui nefandis libellis confcientiam polluiflent,dando videlicet pecuniam idololatriæ exaftoribus, amp;nbsp;1 itéras latisfaâionis accipicndo,ne vlterius ad C 5 thud-

DE IVRAMENTO thurificabundumvfgerentur. Licet igitut’ «quari nondebeat,qui impium luramentû perordincs patnædecretumamp;iufïum præ-ilititj ei, qui vt impio decreto fatisfecifle vi-deatur,conniuente ciudi magiftratu, aliud quippiam,alioquilicitum,iurauit:attamen vterque bpfus eft, à impio decicto coia-icnfit ; al ter iurado quod impium eft ; alter ftmulando,amp;alios tuo exemplo ad impium iuramentum prouocando. Vnde Cypv.de exhortatione martyrum cap.i kNc quis h« belli,inquit,necjlicuius reioblata ftbioc* cafione,qualailar,ampledaturdecipicntiû malum munus; nec Eleazarus tacendus eft; quijcù fibiort'crrcrctur à miniftris regis fa* lt;ulta$,vt accepta carnc,qualiceatve(ci,ad circumueniendum Regem fimularet fe illa edere, quæ de facrifici js, a tgue illicitis cibis ingerebantur,confentircadhancfaliaciam noluitjdicens necætati fuæ,necnobilitati conuenire id fingere, quo cætcri lcandali^ zarcntur,amp;in errorem induccrentur. Nec iurantes excular,apüd cxaâores queuis ante iuramentum præftitum fada protefta-tio, quia amp;nbsp;ipfi Libellatici apudexaéloros idülolatriçjtefteCyp.pulchenimam prote-ftationem prçmitteDant; amp;nbsp;tarnen non ca-rebant criminc : turn, quia volebant videri fatisfecifle iufsioni,quam auerfari debuc-rant;

• CLtRICaRVMr

tant -tumetiam, quia alios ad fârisfacicn-dum prouocabant.Sicenim ait Cypxpiiï. lt;^2. lt;).uàm acerba duritia, Libellaticos cura ijs, qui laciificaucrint,iungcrc?quando is, cui libellus acceptus cft,dicat; Ego prius Ic-gcram,amp;Epdcopo traâante cognoucrâ, non lacrificandum idolis, nec fimulachiu ftTUum Del adorare debere;amp; idcirco ne hoc facei-em,quod non licebat(cùin occa-fio libelli fuillct oblata,qucin nec ipfum ac-cipcrem,nifi oftcnfa fuilîet occafio Jad ma-giftratum veFvcnijVcl alio cuntemandaui, Cbriftianum me éflc,facnficare iradiinon Iicere,ad aras diaboli me venire non pofîe, dare me ob hoc præmium, ne quod,non licet, faciam. Nunc tarnen etiamifte,qui li-bello maculatus efl: ,poftcaquam nobis ad-monentibusdidicit,ncc hoc le facerc de-buiÜejamp;fimanuspura fir,amp;os eiusfcralis cibicontagia nullapo!îucnnt,cohfcicnti-am tarnen eius efle pollutam, flct,auditis nobis, amp;nbsp;lamenta tur. Eccequalemprote-fia tionemjCyp.teftejfaciebatLibeïIaticus, piiulquam fatisfaétionis libcllum redime-retjamp; tarnen dando pretiü,nc faceret quod impie mandabatur,recedebat mente pollu-tus:quia finonmanifeflo cnminc,ccrtcer-rore deceptus id fefcerat,quod non liccbat: ficut etiam hoc tempore faciunt,quicunq

ma-

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ivramento cler.

ƒ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magiftratibus vrgcntibusquippiamiurant,

?■. nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt iufsioni ordinum patrix cutn hæreticis

k,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iunâorumaliquomodofatisfccincputen

I’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,amp; deinceps ad iurandum non vrgcan-

♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tui ; etiamßalioqui licitum fit,quod lura-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerint. In hoe tarnen diffcnint,qui licitum

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quippiainiuiant,abijsquires iurantillici-

ta$; quódhiiurantcs,quodfaccrenon pof-lintjperiuri fintjiicutdocctAugan Ier. 117. in ijsjquiLouanij recenter impiefsifunt; 11-■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li vei ó minime; fed untum in hocpcccant,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod impiodecretoaliqua ex parte con-

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcntiunt,amp; fuo exemplo alios ad confen-

tiendum inuitant,ficut diximus.Quod fu-{)ereft,opto R.T.P.redifsimèvaleie,amp;fa-utaribusconfilijs Temperaufcultare. Lo-“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uanio.

In credendi libertatcra.

libera Relligio quamprimtttn infrau/tin orbem. Pellunturfabitopax

Jjbera Relligio ni mox excejfertt orbe, Ajperitu miferos bellafutura prement.

*

FINIS.