|
■jf Van is
X\,» Stadts
Rfge-
|
||||||||||||||
|
Van de
Stadts
Regt-
ringe.
|
||||||||||||||
|
v r f D e B o e
Van de Stadts Reger'mge.
|
||||||||||||||
|
EERSTE HOOFTSTUK.
Van de Vroetfchap , of ^es-en-dertigh %aden7 en des
zelfs Verkiezinge. |
||||||||||||||
|
fchappy; 't welk nergens meer als in de
Maj eftraet en onderdanen uitmunt. Dit zelffte wort ons ook door de natuur in 't menfchelijke lichaem vertoont. Het Hooft is eveneens als een flot of palais des vernufts, en voert de heerfchappy over- onz' brode en bouvallige lichaem. D'On- derdanera zijn d'overige leden, en gehoor- zamen. Tuffchen 't hooft nochtans en d'overige ledematen is een onderlinge heerfchappy , en een onderlinge dienft- baerheidt. Het zelffte gefchiet ook in een Republijk. Die in deucht en wij sheit uit- munten , is billik datze over d'anderen de heerfchappy voeren; doch niet om den onderdanen van hun vryheidt te beroven, maer om -de zelven met raed en daedt by hun vryheidt te behouden. Die gene be- dient het ampt van een ware Majeftraet, niet die op zijn eigen, maer op het ge- meene profijt en befte uit is; niet die zijn eigen, maer der onderdanen rufte gade flaet. Meer andere dingen, deze ftoffe be-
treffende , en die in de boeken der ftaet- kundigen verhandelt worden, om wijt- loopigheit te mij den, ga ik met voordacht voor by. 'k Ga ook voor by naeukeurigh t'onderzoeken de drie voornaemfte vor- men van regeringen; als de Monarchale, Ariftokraetfche en Demokraetfche; 'waer van d'eerfte die gene is, daer een menfeh alleen de Heerfchappye voert en al d'an- A deren |
||||||||||||||
|
Ier ftaet ons alleen endelij k
t'ontdekken, opwat wijze de- Ze Amftelfche burgery door des zelfs Opperhoofden en Wets houderen beftiert, en deze ftadt, zoo een wereidt vol menfchen, dus gelukkigh in een gelijkmatige over-een-ftemminge, tot verwonderinge onzer nabuuren, gehou- den wordt. Want dat een gemeene Staet of Republijk zonder Majeftraet of Opper- hooft zoude konnen lang ftaen blijven, is by niemant oit in twijffel getrokken. En geen volk ook is'er ter werelt zoo woeft en ongebonden, dat zich onder een Op- perhooft of Majeftraet niet wil buigen. Eveneens als hét vernuft het lichaem haer ampten voorfchrijft, een ftuurman te roer het ganfche fchip en fcheepsvolck te recht, en in een gewenfchte haven brenght, al- zoo worden ook d'onderdanen door de Majeftraet beftiert en te recht geholpen. Want zeker, die Filofbof, daer van by Jozefus gewagh gemaekt/wort, is zijner zinnen bij fter geweeft, die de dienftbaer- heit der onderdanen voor een onwaerdige dienftbaerheit aenzagh. Dat zy verre van daer. Maer magh deze dienftbaerheit veel meer een vryheidt genaemt worden. Vry- heidt beftaet hier in, dat men de wetten onderhoudt, enden Majeftraet gehoor- zaemt. En dat meer is, by wijlen fchuilt ook inde heerfchappye een dienftbaer- heidt, en ia degehoorzaemheit een heer- |
||||||||||||||
|
%
deren gehoorzamen
een zeker getal van de voornaemfte man-
nen, gelijk hier ter ftede, daer toegeko- ren, te gebieden hebben, en alle anderen, buiten de vergaderinge wezende, gehoor- zamen. De derde is, daer alle menfchen, die van natuur, ondereen anders voogh- dye niet ftaen, als vrouwen en kinderen, maght hebben om in een vergaderinge te verfchijnen •> en aldaer met de meefte ftemmen, wetten, en uitvoerders der zel- ven te maken, aen de welken ieder menfch gehoorzaemheit fchuldigh is. 'k Ga ook voor by, t'onderzoeken, waer in dat de- Ze drie hooft-regeringen eikanderen over- treffen. En zal alleen dit zeggen, dat onze Republijk of ftaet, of, om beter te zeg- gen , dcffelfs regeringe, zeer na met de Ariftocraetfche regeringe over een komt, vermits hier ook eenige weinigen , en dat van de voornaemfte, het roer van deze ftadtin handen hebben. Doch is deze ftaet zoodanigh evenwel, datze noch eenig- zinsnaeen Demokratie of volk-regering fchijnt te zwemen. Hoewel eertijts meer- der als nu, vermits van outs de Gemeente, of de drie Gilden der fchutteryen, het lig- haem der gemeente uytmakende, eenigh- zins mede in zaken van belangh, en den ftaet en welftant der ftadt betreffen de, te zeggen hadden, en hun goeddunken daer op hooren lieten. Want Burgermeefteren waren niet alleen gewoon op zaken van cenigh belang, oud-Burgermeefteren, en cp die van meerder gewicht, de zes-en- dertigh Raden , gelijk als noch gepleecht wordt, maer ook in voorige tyden , op nreer dan gemene zwarigheden en zaken van grooten nadruk, de drie fchutteryen, beftaende elk uit twalef rotten, met even Zoo veel Hopluiden, te vergaderen; zulx dan elkefchuttery ©p haer Doel ontboden wert, van waer ieder Hopman, 't geen by 'tmeeftendeel zijner rotgefellen geftemt Was,. voorts aen Burgermeefteren over- bracht, die, was'tbillik, derfchuttcren |
vinge van
voorflagh en goetdunken inwillighden. Van de
Zeker, dat de gemeente eertijts mee over stadts zaken den ftaet der ftadt be(èffende,tefeg- *'<?'* gen hadt, blijkt ook uit defe volgende rmge' woorden, van het Privileedje van Hartog FilipsvanBourgonje, en dat van Vrouw Marie , daer zy beide zeggen : Dat de Vroedtfchap by den Gemeente gekoren is. 't Zy datfe daer door verftaen hebben wil- len , de Gilden der fchutteryen, het lig— haem der gemeente uitmakende , of de voornaemfte der burgeren. Dit fchijnt noch , zoo veel men na kan (peuren aen eenige oude fchriften, tot den jare vijftien hondert acht-en-tzeventigh in zwang ge- weeft te zij n; doch dit is, fèdert defè ftadt den Koning van Spanje af, en op 's Prin- fen zijde viel, uit de gewoonte geraeckt en afgefchaft; en zeker nret zonder groo- te reden, vermits veele Hoofden verfchei- de verftanden inbrengen, en de gemeen- te veeltijts meer met dommen yver dan re- den te werk gaet. En worden ten huidj- gen dage zaken van gewicht, den ftaet en welftant der ftadt rakende, alleen by de zes-en-dertigh Raden, en Burgermeefte- ren afgedaen, zonder de fchutteryen te doen vergaderen , of hun goetdunken daer op te willen hooren. En delijk, om kort tegaen, wordt de-
fè ftadt, gelijck mceft alle Hollandtfche fteden, beftiert by zes-en-dertigh eeuwi- ge Raedts -luiden , een Schout, vier Bur- germeefteren, en negen Schepenen. Doch opdat klaerder blijke waer in ieders ampt beftaet, zullenwe nu daer af, in 't byfon- der, fpreken. Hier is dan, als ook in de meefte fteden De
van Hollant, een eeuwige Raet de Vroet- Vr°, fchap geheten , beftaende tegen woordigh yealnt uit fes-en-dertigh perfonen. Maer uit het emütt Privileedje defer ftede, gegeven by Filips maer Hertogh van Borgonje, in den j are veer- uit tien hondert negen-en-veertigh, daer by **'«w« hy de drie Burgemeefteren, zeven Sche- **"**'£ penen, envierentwintigh Raden, toeftaet ^'" |
||||||||||
|
Staet
•van d oude regerin- ge defer ftede. |
|||||||||||
|
veer-
|
|||||||||||
|
AMSTERD
veertien perfbnen tot Schepenen, om hier
uitby hem of zijnen Stedehouder zeven gekooren te worden , blijkt dat de zelve toen maer vier-en-twintigh in 't getal wa- ren. Doch wanneer dat defe Vroedtfchap van vier-en-twintigh perfonen eerft een begin genomen heeft, is niet wel aen het gemelde Privileedje te befpeuren ; maer datfelangh voordien tijdt moetgeweeft zijn, blijkt klaerlijk uit defe volgende woorden, daer hy zeit: UMetten vier- tn-tivintigh perzonen, die als Raede dezer Stede over lange tijdt van ons Gemeynte tddaer gekore» zijn- En weder in het zelffte Privileedje op een ander plaets: Metten vier-en-twintigm, die van outs en over langen tijdt, als Raden onzer voorfz. Stede by der Gemeyntegekoren zijn. Want zeker, hadt Filips niet geweten, dat defe Vroedtfchap van outs en aller geheugenif- fe her, geweeft was, hy zou zoo onbepae- lijk een tijt niet geftek hebben. Het blijkt ook klaerlijk, dat defe Vroetfchap al ge- weeft is, ten tijde van Hartogh Albrecht van Beyeren, in den j are dertien hondert negen-en-tnegentigh, want daer de Graef den Schepenen en Vroetfchap toeftaet, om jaerlix op Vrouwendag drie nieuwe Bur- germeefteren te kiefen , zeit hy aldus: Voort zullen alle diegenen, die Schepen of Raetgeweefl hebben^binnen onferftede ,ejrc. Maer naderhandt is dit getal van vier-en- twintigh met twaelfvermeerdert, en zoo, eenige willen, door Vrouw Maria, Gra- vin van Hollandt, by het Privileedje van haerin den jare veertien hondert negen- en-tzeventigh verleent. Doch kan even- wel aen het gemelde Privileedje niet klaer- lijk befpeurt worden,of toen door Vrouw Marie defe tegenwoordige Vroetfchap van zes-en-dertigh perfonen eerft ingeftelt is, vermits daer ganfch geen gewaghvange- maekt wordt, en zy alleen maer daer zeit, dat de zes-e?t-dertigh perzonen, die airede |
V.Boeck. 3
redamme, omme te helpen raden ende V be- Vanié
fte doen metten goeden laidtn tan den ge- Stadtt rechte in der tijdt ivezende, in allen zaeken Re&e~ der voornoemdefiede aengaende, daerzy ha- s'', ren eedt toe gedaen hebben, zullen mogen kiefen eendrachtelijken ofby der meerefiem- men van hen luiden, ére. alle jaer vijf da- gen voor onzer Liever Vrouwendagh , veertien perfonen,&c. tot Schepenen, om daer uit by onfen Stedehouder zeven geko^ ren teworden-térc. En weder wat lager in het zelffte Privileedj e: Ende of 't ^beur- de dat eenigh van den voorfz, xxxvi. afiij- vigh wort, of tot eenigen tijden hem ont- vryde van zijnen Poorterfchap van onfer voorfz. fiede, zoo zullen dan de andere vatt dievoorfchrevenxxxvi.blyvendein tvefent kiefen by haren eede ende confeientte ande- renotabïleende eerbare perfonen, zulke en- de in der manieren als voorfz. is, in die fie- de van die voorfz- afltjvige of ontvrydef welk hebben fullen allen fulke macht, ende fullen fchuliigh wefen te doen, als d''ander van denxKXVi.voorfz. Uit defè woorden blijkt immers klaerlijk , dat Marie by dit Privileedje, de Vroedtfchap van vier-en- twintigh tot zes-en-dertigh niet vergroot heeft, maer dat het voornaemfte oogmerk van dit Privileedje is, dat de fes-en-dertig Radenxiv. tot Schepenen zouden kiefen, om daer uit by haer of hare Stedehouder zeven te kiefen, en by aldien een der Sche- penen of een van de zes-en-dertigen quam t'overlijden, een ander indeszelfs plaets by hem of haer zoude gekoren worden. Zulx dat de genen veel waerfchijnlijker fpreken, die zeggen dat de bovengemelde Hartogh Filips, in het zelffte gemelde Pri- vileedj e d'oude Vroedtfchap , van vier- en-twintigh met tien, hoe wel hy even- wel zulx niet uitdrukkelijk zeit, totvier- en-dertigh vergroot heeft. En dat daer na Vrouw Maria het getal van vier-en- dertigh, alleen met twee foude vergroot |
||||||||||
|
gekoren zijn by den Rijckdom ende Ge-
meente t |
hebben. Doch het fy hier mede hoe het
1 wil, het blijkt altijdt ten deje uit de brief, |
||||||||||
|
A i daer
|
|||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
|||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||
|
firmeren ende ratificeren by defen, die brie- van de
ven van Privilegie, hier boven geinfereert, stadtt alles na haerformc en inhouden. Willende Rege- ende ordinerende, dat de voornoemde fup- ringe. pliantenende hare nakomelingen, daer van ------■
genieten ende gebruyeken fullen , foo verre
iy deshalven behoorlijcken gebruyekt ende genooten hebben. Ontbieden daeromme ende bevelen onfen lieven ende getrouwen, die Hoof t-prefidenten ende Luyden van on- fen Sekreten ende grooten Raden. Stadthou- der. die eerfte ende ander Luyden van on- fen Rade in Hollandt, Schoutet van Amfter- dam ende alle andere onfe Rechteren, lufti- cieren, Officieren ende Onderfaten. dien dit aengaen fal. dat fy den voornoemden fup- plianten ende hare nakomelingen , vandefe onfe tegenwoordige gratie, Confirmatie en- de ratificatie, inder voegen ende manieren voorfz. doen, laten ende gedogen ruftelick, vredelick ende volkom elick genieten ende gebruyeken. fonderhen te doen, noch la- ten gefchien eenigh hinder, letfel of moeye- niffe ter contrarie. Want 't ons alfoo belieft. Des't oirconden foo hebben vvy onfen zegel hier aen doen hangen. Ghegeven in onfer Stadt van Bruflel, den
xviir. dagh van April, in 't jaer ons Hee- ren duyfendt vijf-honderdt acht-en-vijftig, naerPaeffchen. Onder flget gefebreven, By den Keningh in fij-
nen Rade, ende geteykentd'averlofe. Nopende het kiezen van deze Vroedt-
fchapjdat wiert van outs,toen de felve maer uit vierentwintigh perfonen beftont, by de Gemeente en rijkdomme ( 't zijn des bo- vcngemclden Filips woorden ) der zel- ver ftede gedaen, en uitte eerbaerjie, no- tabeljïe ende rijkfte perfoonen vierenfwin* tigh tot Raden gekoren. By de Gemeente, zeit Hartogh Filips,
En alhoewel men in deze zaeck gemeen- lijck na de wetten en gewoonten van ie- der ftaetofftadt tewerk gaet, zoo wort nochtans van Ariftoteles niet ongevoegh- lijk gevraeght, of het beter is dat de Ma- jeftraet van al de Burgers teffens, of alleen door eenige weinigen gekoren wortiln het
|
|||||||||||||
|
Vm He daer by Filips Koning van Spanje, het ge-
Stadts melde Privileedj e van Vrouw Marie mede beveftight, dat zy d'eerfte geweeft is, die het kielen van fes-e n-dertigh perfonen tot Raedts-luiden voor goet gekent heeft, vermits Füips wel uitdrukkelijk zcit, dat hyhet Privileedj e Vrouw Marie, om te kiefen die fes-en-dertigh Raden of Vroet- fchap binnen defer ftede, &c. op nieuw beveftight. PHILIPS, by der gratie Godts Koning
|
|||||||||||||
|
Be-ve-
pmg van het
-grivi-
leedje
van
Vron
Maria
van
Str-
gonje,
gegeven
in den
jetre
1476.
Ucpen- de d'e- lectie vitn Zesen- derti- gen,en Schepe- den. & |
van Caftilien , &c. Grave van Hollandt,
&c Allen den genen, diedefejegenwoor- dige fien fullen ïaluyt. Alzoo die Burger- meefteren , Schepenen ende Vroedtfchap onfer ftede van Amfterdam ons ernftelicken hebben doen verfoecken, dat in aenfieninge vandiverfe getrouwe dienften , die fy den K-eyfer onfen Heerc ende vader, ende ons te meermalen in diverfe manieren gedaen heb- ben , ende verhoopen als noch doen fullen , ons believen wilde te confirmeren ende be- veiligen feker Privilegie, hen by wijlen hoo- ger memorie Vrouwe Marie van Bourgon- aien. indemaentvanMaert, veertien hon- den zes-en-tzeventiggegunt ende verleent, a om te kiefen die zesendertigh Raden of Vroedtfchap. binnen der voorfz. ftede. ende alle jare de veertien perfoncn tot daer uyt van onfen 't wegen gekoren worden die feven Schepenen der felver ftede, breeder blijken - de by 't voorfz. Privilegie, daer van 't inhou- den van vvoorde tot vvoorde hier na volght. Marie, by der gratie Gods , lifirtoginnsvan Bour- goniien, &>c. Doen te weten , dat vvy de fa- ken voorfz. overgemerkt, ende daer op ge- |
||||||||||||
|
' fc'adt advijsvan onfen lieven ende getrouwen.
den Hooft-prefident ende Luyden van onfen Sekreten Rade, genegen wefende ter becje ende begheerte vanden voornoemden fup- plianten . fonderlingem aenfieninge vande goede ende getrouwe dienften ons by den felven gedaen, ende die iy als noch dagelijcx doende fijn. hebben by deliberatie van onfen feer lieven ende feer beminden Neve, Ridder vanonferordene&c. den Hartoge van Sa- voyen &c. ende uyt onfer rechte weten- ièhap ende fonderlinge gratie voor ons, onfe erven ende nakomelingen, Graven ende Gra- vinnen van Hollandt, beveftight, gecon- firmesrtendegeratificeert, bcveftigen con- |
|||||||||||||
|
AMS TER D .
Van de het antwoorden op defe vraegh gebruikt
studts Klement Timpleer, in zijn boek van de &*£«- ftaetkunde, eenige onderfcheit, en zeit dat r'nSe- de Majeftraet op tweederley wijfè gefêit kan worden van het volk gekoren te wor- den. Eerftelijk, wanneer de ganfche Bur- gery haer ftem tot het verkiefen geeft.Ten tweeden , wanneer de ganfche gemeente eenen of meerder, met gelijker ftemme kiefen , en den zelven het recht en maght van te kiefen overgeven. En defe laefte maniere,fchrijft Timpleer,is veel beter dan d'eerfte, indien flechts die weinigen, den welken het keur-recht van 't ganfche volk is opgedragen,goede luiden zijn,d'anderen in voorfienigheit overtreffen , en met het kiefen ter goeder trouwe te werk gaen; want dan zalhet de naem hebben, dat de verkiefinge die door weinigen,uit de naem der ganfche gemeente gedaen is, reeht ge- feit zal worden van 't ganfche volk gedaen te zijn; en met defe lefte verkiefingc,komt d'onfè geheel en al over een. De Graef zeit ook dat defe Raden uit
d'cerbaerfe, en notabelfie moeten geko- ren worden. De rede hier van is, vermits een dubbelde edelheit van bloede of af- komft , defe opgedrage weirdigheit vry veel luyfter en glans byfèt; daer in tegen- deel , geringe af komften en onaenfienlijk geboorte plaetfen, het opgedrage ampt bedwelmen, en 't gefagh der Majeftraet verminderen. Ten tweeden , dat, hoe ie- mant uit doorluchtiger ftam gefproten is, hoe by gemeenlijk, fcherpfinniger en ver- ftnndiger van oordeel is. Want recht zeit Seneca: Dit heeft een edele afkomft eigen, datfe tot al wat eerlijk is, van natuur ge- dreven wort. Hier om zeit Pacatus in zijn lof-rede aen Theodofius zeer wijfelijk: Die gene moet tot de bejlieringe van een gemene ftaet gekoren worden, die een ge- lukkige vadcrlandt , een vennacrde af- komft, een Goddelijkegedaente, en erva- ■rentheit foo ivd van krtjghs als burgerlij- ke fake heeft, en endelij k op't bef e van |
||||||
|
\ M. V. Boeck. :s
zijn leven is. Ten derde, vermits de ge- Van ia
nen die van geringe afkomft zijn,zich dik- stadtt wils onmatigh dragen, en aen hun voori- ■R'«^" ge ftaet niet gedaghtigh zijn. Maer even- &e', wel zijn de genen , die van geringe en flechte afkomft zijn, uit het Majeftraets ampt niet uit te fluiten. De reden hier van is, vermits allermeeft in het verkiefenvan de Majeftraet op de deught gelet,en meer in een wel gefielde ftaet op het doen en de werkingen der menfehen , dan op den menfehen zelfs.achtingh gegeven moes worden. Ook voegt 'er de Graef by, dat defe
Raden uit de rijkfte perfonen zullen ge- koren worden. De reden hier van is voor eerft, vermits d'armoede tot alle quaet geneicht is. Hierom zeit Cicero: Tw/ee dingen zijn 'er, die den menfeh tot quaet doen konnen bewegen, namelijk armoede en gierigheit. Weshalve ftaet zeer te be- duchten , dat de Majeftraet ter oorfake van zijn armoede, fijn eigen zaken niet gade flaet, en die van 't gemene befte va- ren laet. Ten tweeden, dewijl uit ver- fmaetheit hunner armoede het gefagh van een arme Majeftraet, tenietgaet, en de weirdigheit vermindert; want het gefagh is de ziel en 't leven van een ftaet. Ten derden, hoe rijker de Regeerders, hoe veiligerd'ingefetenen zijn, dewijlfe om hun goederen te behouden, ook hun be- fte doen , en geerne zien, dat het gemene befte behouden blijft en welvaert. By aldien een of meerder van defê zes-
endertigh Raden komen t'overlijden, of hun Poorterfchap te verwoonen, worden alsdan volgens] het voorfchreven Privi- leedje van Vrouw Marie, weder ande- re , door d'overige Raets perfonen in de» fèr hun plaets gekoren, 't geen nu ge- meenlijk vijf dagen voor Vrouwendagh, voor het noemen van de veertien , ge- fchiet. De nieuwe gekoorne worden ter- ftont in den Raet ontboden, en, na het afleggen van den eedt in handen van den A 3 Schout, |
||||||
|
ejchriivinge van
|
||||||||||||||||||
|
nenvoorby, neffens zich op 't kuilen hol- Va»de
pen, envoorRaets-perzooneninderege- s*»d® ringe aennamen, eigentlij k de ganfche re- *'.?'" geringe, en voornamelijck de vroetfchap is nngt' rakende, zullenwe de felve hier van woort tot woort laten volgen. |
||||||||||||||||||
|
Schout,'genieten gelijke maght en vry-
heit, als d'aflijvige genoten hebben. Maer onder deze zes-en-dertigh Raden mogen geen eikandere nader in bloed? beftaen, of gekoren worden, dan broeders kinderen, en in zwagerfchap, nlögeö onder de zel- ven niet gekoren worden, Schoonvader, en Schoonzoon , no-hte twee Zwagers, waer van d'eene des anders Zu 'Ier ten wij- Ve heeft, maer voorder wel. Geen mo- gen ook tot zes-en-dertigh Raden geko- ren worden, die jonger ak vijf-en-twin- tigh jaren zijn. Het Ampt van deze zes-en-dertigh
Raden, uitbeeldende het ganfche lichaem der gemeente, is, (in 't gemeen gefpro- ken, datze door den Koncherge, of een Van de gezwoore roedragende boden, by Burgermeefteren ontboden zijnde , ge- houden zijn op het Raedthuis dezer Stede te verfchijnen, en hun raedt en ftem te ge- Ven op de punten en artikelen, die hen by de voorfchreve Heeren Burgermeefteren, zoo van des gemeene Landts als der Stede wege, voor gedragen worden; en voorts te helpen raden, en 't befie te doen , in allen X,aken dcfer fiede aengaende. En is den Heeren Burgermeefteren en beftierders ©ngeoorloft, eenige zaken van belangh te verrichten, zonder het goedtdunken dezer zes-en-dertigh Raden daer op ge- hoort te hebben; den welken ook (zoo wanneer 't gewicht der zaken des ver- eyfcht) de zelve zaken", 's daeghstevoo- re,zullen moeten bekent gemaekt worden, om 's anderen daeghs andermael te verga- deren, en rijpelijk in de zelve beflujtte mogen nemen. En dat al volgens de keu- re by de Landtvooghdeffe, Margreta van Parma in den jare vijftien hondert vijf-en- tzeftigh gemaekt. Doch vermits deze keu- re, dien de Lantvooghdefle te dien tijde by maniere van voorraet, op 't verzoek van eenige Burgeren, die te Hoven qua- men klagen, hoe de Wethouderen, maegh 'by maegh, gaende andere eerbare perzoo- |
||||||||||||||||||
|
ALfoo tot kennüTe van de Hartoginne van
|
16Kx~
|
|||||||||||||||||
|
Parma , Placence, &c. Regente ende £ '
|
||||||||||||||||||
|
Gouvernante van des Coninghl.Majeft.Lan-
den van herwaercs over, gekomen is, feke- reopfpraecke onder die Gemeente der Ste- de van A nflelredam gercfen geweeft te zijn, tercaufe van de groote macghfchap ende af- finiceyt. wefende, foo onder die xxxvj. Ra- |
Burger-
meejle-
ren en- de Sche- pene» verkie- |
|||||||||||||||||
|
den , Ele&eurs der Schepenen, als ook on- r
der die oude Raden ende Schepenen, dien *mgt' d'Electie vanden Burgermeefters der fel ver Stede toekomt, hare Hooghcydt, hoe wel datnaer dien fy in 't lange ende breedt ge- hoort heeft aPc geen, 'twclck der voorfz. opfpraecken halven gepafleert is: fy niet en bevindt den Privilegiën der voorfcheven Ste- de geconcravenieert. noch eenige quade ofte finiftre handelinge, ter caufe van dien geval- len te zijn. Nochtans om te obvieren vorder occafie van opfpraeckeendemurmuratie der voorfz. Gemeente tot rufte, vrede ende tran- quillitey t der voorfchreven Stede , ende wel- vacrt der Burgeren van d:en, heeft geor- donneert ende ordonneert mits defen, dat van nu voortaen onder de fesendertigh Ra- den voorfz. geen naerder elcK anderen in bloede ofte confanguiniteyt beftaende, ge- coren fullen werden , dan Broeders kinderen: ende in fwagerfchap ofte affiniteyt en fullen voortaen onder die ielfde niet gekoren mo- gen worden, Schoon-vader ende Schoon- foon, noch twee Swagers. daer van d'een d'anders Sufter getrouwt fal hebben, maer voorder wel , referverende als noch hare Hoogheyt 't getal der voorfz» xxxvj. Raden te mogen vermeerderen, na dat by fucccs van tijde in defen bevonden fal worden te be- hooren , ende de voorfz. xxxvj. Raden pro- cederende , volgende haerluyder Privilegie^ tot nominatie der xviij. perfóonen, daer uyt fijne Majefteyt die negen tot Schepen kieft, fullen den Stede-houder, endeRaden van Hollandt, in't overfenden der felver, on- derrechten van de qualitcyt van elck van dien, hoe na die elek anderen beftaende zijn, ibo
|
||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
V. Boeck. 7
wel die xxxvj. Raden vcorfz.alsoockd'ou- v*nd$
de Raden ende Schepenen hen altoos wach- stadts ten (uilen te kiefen ioo weynich ende luttel Rege- elck anderen beftaende, 'tzy in confangui- ringe. teyt offlffiniteyt, als fymeeftfullen konnen ■ ferveert fullen worden , de Privilegiën der voorfz. Stede» fpreeckende van de qualiteyt der perfoonen , die geeligeert fullen wor- den , ende 't bevel ofte beliefte van fijne Majefteyt, omme in 't kiefen der voorfchre- ven perfoonen niet te nomineren, eenige fu- fpectwefende vanherefie. Endealfoo mede de voorfz. xxxvj. Raden voorfz. (volgende 't Privilegie van Vrouw Marie van Bourgon- dicn ) daer toe geftelt ende geordonneerc zijn , omme te helpen raden ende 't befte doen metten goeden luyden van den Gerech- te der voorfz. Stede, in allen faecken den fel- ven aengaende, en fullen die voorfz. Bur- gemeefters ende Regeerders gene faken van importantien tracleren, fonder advys van de voorfz. xxxvj. Raden , den wekken oock (foo wanneer die fwarigheyt der materie dat vereyfehtj de felve faken 'sdaeghs te voo- ren gecommuniceert fullen werden , omme des anderendaeghs andermael te vergaderen, ende rijpelijck in de felve fake alfdan refolu- tie te mogen nemen. Ende dit al by maniere van provifie tot anderfins by fijne Majefteyt ( foo verre het noot zy ) daer inne verfien fal zijn. Alle 't welck voorfz. is, hare Hoog- heydtvan fijne Majefteyts wegen ordineert ende beveelt fulex voortaen onderhouden, ende defe ordonnantie in der Stadts Regifte- regeregiftreert te worden. Gedaen byhare Hoogheyt inden Rade van State, gehouden te Bruffele, den eerften dagh van Septem- ber in 't Jaer 1565. Onderteyckent Marga- reta, onderftont gefchreven ter Ordonnantie van ha re Hoogheyt, ende onderteyckent bf denSecretarisBerthy. |
||||||||||||||||
|
, foo in confanguiniteyt als affiniteyt. Ende
*tt, e alfooveelefaecken ende proceffen voor den ta ti Gerechte van Amftelredam vallen , der .'s'~ Coopmanfchap ende Zee-varende neeringe nn2e' j_ concernerende, fullenookde voorfz.xxxvj. ' Raden goedt regart nemen, omme onder die voorfz. xviij. perfoonen te nomineren eeni- ge, hebbende experientie endekenniffe van den voorfz. handel van Coopmanfchap, ende den voorfz. Stadthouder ende Raden daer mede van adverteren , omme in 'tkiefcn der felver, op alles regardt genomen te werden, naer behooren. Noch en fullen tot xxxvj. Raden , noch tot Schepenen eenige geko- ren mogen worden , minder van Jaren we- fende dan xxv. Ende foo vele roert die ele- ctie van den Burgermeefteren der voorfz. Stede, die by den ouden Raden ende Sche- penen jaerlijckx gedaen wordt, en fullen voortaen indeele&ie der felver t'famen niet komen, Vaderende Soon, noch twee Broe- ders , 't welck oock in affiniteyt geobfer- Veert fal worden. Welcke Ele&eurs oock geen Burgemeefters kiefen en fullen, naer- der elck anderen in bloede beftaende, dan achter-fufters-kinderen , ende in affiniteyt geen naerder, dan Broeders ende Sufters kinderen. Ende voor foo vele als nu bevon- den worden eenige, in bloedt ofte affiniteyt elck anderen naerder beftaende, onder d'ou- de Raden ende Schepenen, dan voorenver- klaertis, fal voortaen, foo wanneer men ter Electie der Burgemeefteren procederen fal» d'oudtftein Eede ende Officie blyven , be- houden fijn plaets in der Ele£tie , ende de gene die jonger zijn in Eede , bewant in bloede of affiniteyt als vooren» fullen gehou- den zijn altoos uyt der Ele£he te wijeken, foo wanneer fy bevinden fullen de felve oud- fte in der Eledtie prefent te zijn, ter tijt toe datdiefelve oudtftedefer werelt overleden fal wefen, ofte by abfentie ofte fieckte inder Electie niet compareren en fal, mits dat foo j |
|||||||||||||||||
|
T W*E EDE HO OFTST U K.
Van het Schout- Jmpt. |
|||||||||||||||||
|
Naem*
i-ede *«» het
SchoHt.
|
|||||||||||||||||
|
H
|
|||||||||||||||||
|
Et woort Schout, waer voor ! delijk te kennen geven , Schouthet en
men oulinx, gelijk zulx eenige Sd-outaet,zeide, is een out duitfeh woort, oude brieven en Hantveften dui- en betekent niet anders dan een Schuit- I . rechter..
|
|||||||||||||||||
|
Befihrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||
|
rechter,
|
Want in de zelve oude brieven . ren worden,
|
Hier komt mede over een vmd»
|
||||||||||||||||||||
|
het vierde artijkel van het Privileedje van stadtt
Vrouw Maria, den veertienden van Len- Rere~ temaent, desjaers veertien hondert zesen- rmge' , tzeventigh, aen de gemeene fteden van moch- |
||||||||||||||||||||||
|
en Hantveften vintmen noch altijt Schout
en Schoudigh, voor fchult en fchuldigh; en Aten of Azen,, was in't out Duitfch zoo veel gelèght, als rechten ": waer uit gefproten is, dat in d'oude Vriefche wet- ten , de Rechters Aften genaemt werden, en nu noch in de Drente de vierentwintig Etten, gelijk zulxby Hugo de Groot in zijninleidinge tot de Hollantfche rechts- geleertheit,aen het achtentwintighfte deel, daer hy van het Aesdoms en Schependoms recht handelt, bondigh verklaert wort. Andere willen dat het woort Schout van een Franfch woort, Schuit et us, als of men zeggen wilde fchult-eifcher, vermits de Schultetus by d'oude Franken, den raisda- digen'ftraffeen fchult af-eifchte, herkom- ftigh zy. En komen beide deft naemreden geheel en al met 't Ampt van onlen Schout over een. In 't Latijn , vermits het Ampt van
onfèn Schout, met dat van de Praetor by den Romainen zeer na over een komt, ~wort hy Praetor genoemt. De Romainen gaven hem den naem van Praetor om dat hy voorgingk, hoewel onder den zelven naem, eertijts mee de Burgermeefteren, gelijk zulkx Livius getuight , verftaen wierden. De Schouten of Praetors,hadden by den Romainen een groot gefagh; want hun gebodt en laft verftrekte een vuile wet, |
||||||||||||||||||||||
|
Hollant, Zeelant, en Vriefiant verleent, ten by
waer by zy alle uitheemfchen van alle ** Rt~ ampten uitfluit; en luit het felve aldus: mm~ Item, Dat Wy niemandt Raet, noch noc^)
Hooft van den Rade, Griffier, Rentemee- mogen fier, Dro/faert, Kafieleyn,Threforier,Dijk- hier te gr ave, Baeljiu, of Schout maken, ofordï- Zande neren en fullen , noch geenerhande andere tot"et officien , noch dienfien kleyn of groot, hoe- Sc"out danigh diewefenmogen inden voorfz,. lan- se^oren den van Hollant, Zeelandt, en Vrieflandt, wordex. geven noch confenteren enfullen, noch doen laten bedienen, dan dit van den voor/hJan- de gebooren fullenfijn, en niet van vreem- de landen; ende indien eenige giften van den voorfchreven officien of dienfien, by ons ofonfe voor fat en contrarie van dt'fer or- donnantie gegeven ware, of by ons ofonfe nakomelingen, in toekomende tijden gege- ven mochten worden, die/uilen nu als dan, ende dan als nu, doot, ende van gene waer- den.zijn, en blijvende. Het begeef-recht van 't Schoutampt Het
defer ftede, heeft van outs van aller geheu- Schout- geniiTe her aen de Graflijkheit geftaen. *mP* Maer in den jare vijftien hondert en acht, flont geduurende d'onmondigheit van Karel, namaels Keifer, wiert de Majeftract deler am ^ ftede, miflehien dat haer defe oplicht ver- craef- veelde, met het begeef-recht van defen Ukheit. ftaet, mits verfthietende den Grave, op wiens naem echter de laftbrief wiert inge- fteltjdezom van twintigh duifent gulden, 'k Acht het niet ongerijmt te zijn , d'een of ander laft-brief, waer by de Schouten te dier tijde wierden aengenomen, hier te laten volgen j eendeels op dat het blij ke, op wat voor een kleene wedde, zyjaerlix, . ftaende alle jaren los, aengenomen wier- ^ JT^
den, anderdeels, hoe dat hun maght en ge- Hm ^' fagh in alles bepaelt wiert. De voomaem- ftudt fte Meent.
|
||||||||||||||||||||||
|
' De
Schout
bttdby de Ro- |
||||||||||||||||||||||
|
mainen en zy bedienden, in 't afwefen der Bur
|
||||||||||||||||||||||
|
germeefteren, na ouder gewoonte', het
Burgermeefterfchap ; over zulx wierdenfè ook collega confulum, dat is, amptgenoo- ten der Burgermeefteren, genoemt. Ge- lijk hier ter ftede in tegendeel van outs d'oudtfte Burgermeefter, als de Schout binnen 's jaers quam t'overlijden, in zijn plaetstradt, en zoo langh dit ampt waer- nam, tot datter een nieuwe Schout geko- ren wiert. Geen uitheemfchen mochten ook by
den Romainen tot het Prators qfS.ch.out- ampt, maer alleen d'ingeboorene, gekoo- |
||||||||||||||||||||||
|
SX»ot
fezag. |
||||||||||||||||||||||
|
Geen
uit- bf.em- fchsH
|
||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||
|
V. Boeck.
|
|||||||||||||||||
|
9
|
|||||||||||||||||
|
alle jaren voor den moeyten, ende arfceydt Van de
die hy in't exerceren van 't voorfz. officie Stadtt doen fal (d'welckhyalle jaerte Lichtmiife in- gehouden fal wefen te refigneeren endewe- rmge. derftellen in handen van de Burgermeefte- -------■
ren, omme te weten oft elck langer by an-
der tville blyve dan niet.) uyt keeren ende betalen twee hondert guldens current. Daer en boven hy noch hebben fal alle zijne pre- fent ende accidentien, als anders van den Ge- rechte endekledinge van de fchutteryen,mit dat daer aen kleeft. Ingaende defelvezijne wedde op den x. dagh January Ao. 1518. Al- dus gedaen den 11. dagh January Ao. 1518. Prefentibus Andries Boelefz. ende Jan Lam- bertfz. Burgermeefteren, Cornelis Janfz. en- de longeDirckClaefz. Rentmeefteren, ende ClaesGerntDeymanfz.Raet. Ende op den 12. dagh January Ao. 15:18. voorfz. isdevcjor- fchreven afte van overcompfte anderwerf gelefen , Prefentib. Andries Boele ende Ian Lambertfz. Burgermeefteren voornoemt, Bruyninck Claefz. Meefter Pieter Colijn, Heyman Jacobfz.Jacob van Campen, ende Cornelis Hendrickfz. Schepenen. Maer in den jare vijftien hondert vijf-
tigh , beftak Willem Dirckfz. Bardes Schout te dier tijde , 't zy dat hem 't hart tehooghrees, om zich van zijnsgelijken laten te vervooghden , zonderlingh in zaken den Godtsdienft en'tvervölgh der Onroomfchen betreffende, ofte dat hem 't voordeel bekoorde , of hem goet docht zich op zekerder fteun te veftigen, te ho- ve , dat Koningin Marie, Weduwe van Hongarie, en Stadthouders over Neder- lant, de twintigh duifent gulden aflofte, en hem laft-brief verleende om hem het Schout-ampt voortaen van 's Keilers we- ge te bedienen, 't Welk Bardes zijnen val, en vele ongenuchten, te wege braght, en niet gefchiede zonder opfpraek, dat hy degeheimniffenderftadt, en'tveinfenha- rer armoede, om met geen leeninghge- quelt te worden , ontdekt badt. En van dien tijtaf tot den jare vijftien hondert drie-en-tzeftigh, ftont weder het begeef- recht van dit ampt aen de Graeflijkbeidr, als wanneer Filips , Keizer Karels zone, B Ko~ |
|||||||||||||||||
|
Van de fte en gedenkwaerdigfte dunktme te zijn,
Stadts daer op meefter Jan Huibertfz. (een man Rere- die groote befcheidentheit in 't ftuk van rmge' Godtsdienft gebruikte, en hierom ook in den jare vijftien hondert vijfendertigh, vermits de fpraek gingh dat hy Luiterde, van zijn dienft wiert afgefet) voor zijn eerftereisin den jare vijftien hondert en achtien, tot dit ampt, dat hy zeftien ja- ren bediende , wiert aengenomen. En luit de zelve laft-brief aldus: |
|||||||||||||||||
|
OP huyden zijn de Burgermeefteren, by
|
|||||||||||||||||
|
Raden en behevinge van de fes-en-der-
', tigh Raden defer ftede overgekomen, ende
s h t- Seacc°r^eert met Meefter Jan Hubrechts-
zoon, Licentiaen in beyden Rechten, dat
" ' hy van der ftede wegen fal bedienen't Schout
Ambacht defer ftede, ende dat op den con- ditien , voorwaerden ende ommen 't loon hier naer volgende. In den eerften zal de voorfz. Meefter Jan Hubrechts-zoon , in 't exerceren van 't voorfz. officie doen by Rade ende advife van de Burgermeefteren, ende anders niet alle't geen dat een goedt Schout fchuldigh is te doen, ende oft hem daer over eenigh pericule oft laft quaroe,daer af fal hem de ftede garanderen endequyten. Insgelijcx fal de ftede alle profijten hebben, die van 'tofficie komen fullen alsvan boeten, breucken , ende anders daer af de voorfz. Meefter Jan Hubrechtfz.als Schout niet heb- ben en fal dan een naeckt ontfanck, ende al- le vierendeel jaers gehouden vvefen , den Rentmeefter rekeninge ende reliqua te doe- nevan't geen datter afgekomen fal wefen, fonder iemandt gratie of eenige quytfchel- dinge, van eenige boete of breucken te mo- gen doen, dan by expreffe confent ende we- ten van de Burgermeefteren, ende de felve boeten ende breucken innen ofte hem die felfs toebehoorden. Ende van niemandt ee- nige prefente ofte fchencken te mogen ne- men ,daneenHaes, eenpaerKnynen, ofte diergelijcken, waerdigh zijnde beneden een halve gulden, ende oock een vat biers, al moght men 't min koopen dan een halve gul- den , zal hy gehouden wefen der Stede reke- ningh te doen. Tenware dat hem yet gege- ven worden, dat hy behouden zijne eere, confeientieende eedtvanrechts-wegen zou- de mogen behouden. Des fal hem de ftedc |
|||||||||||||||||
|
ÏO
Koninghvan Spanje
begeef-rechtvan'tSchoiit-ampt, of, om
beter te zeggen , met het noem-recht van een bequaem perfoqn tot Schout, voor zes jaren beleende , tot dat de twintigh duizent gulden ( dienze ook defen Grave tot erkentenis van defe weldaet, daer op verfchooten) weder fouden herfteltzijn. Des zoudenze ook voor de lage boeten en breuken, jaerlixaen de Graeflijkheit op- brengen , drie hondert en vijftigh gul- den. Dele opdraght-brief, vermitze eeni- ge aenmerkens waerdige dingen vervat, en tot verklaringe van 't voorfchreven die- nen kan, zullenwe hier mede laten volgen. pHilipsbyder gratie Godts Koninck van
|
inge van
tenteren. De welckevan ontrent 5 jaren te Van de
' driejaren vernieuwt, verkofen of geconti- stadts nueertfalworden. Enfalde felvejaeriix re- Rege- keninge moeten doen voor onfe lieve ende ringe. getrouwe, die luyden van onfe rekeningen in —— den Hage van de criminele boeten en breuc- ken,die binnnen den bedry ven van 't Schout- ambacht vallen fullen-. te weten, van dieften. dootflagen,zeeroof,ftraetroof,reroof,vrou- wenkracht,ontfchakinge, moort,moortbrat, confpiratie,valfe munte, valfe getuyge, valfe zegehnge,vredebrake,klokuag,l"odomie,en van monopolie alle criminele faken, daer me na recht of coftume van den landen, lijf of lit aen verbeure mach, hoe die vallen fullen mo- gen,ende daer van recht,wet en Iuftitie doen, tonder eenigecompofitie daer van te maken» geley of lantwinninge te geven, 't fy van den delinquantenoft van hare perfoon ofte mits- daet dan by wete, confent en advyfe van den |
||||||||||||||||||||||||
|
Burger-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
meefie-
|
luyden van onfen Rade.ende van den voorfz.
van onfe rekeningen in den Hage.onfen Pro- cureur General daer over geroepenjinventa- rierendederDelinquanten goeden terftont na 't feyt, en die houden in bewaerder hant, ter tij t toe,dat die fake by eompofitie, als voren» of rechtelijk ge-eynt ende getermineert fal wefen. Ende fal daer of voor fijne wedden en falaris hebbenden ; penning van't gunt dat fuy ver van de voorfz.gereferveerde faken ko- men fal,boven koften,alfoo verre de felve by hem berecht, of gecompofeert worden, als voren. En van faken die by hem niet berecht en fullen wefen , maer by fijn aenbrengen by den voornoemden van onfenRadeende reke- ningen in den Hage , daer af ende van 'tfuy- vervan dienfalhy hebben denópenningh. Voorts en fal die voornoemde gecommitteer- de, hem niet mogen onderwinden aen eenige zeevonden, baftaerden, flragierfe defperatie of onbeheerde ende diergelijcke goeden,die tot onfer Efpargne gevoegt zijn, maer fal de felvedenuncieren, ende daer mede laten be- worden onfen ontfanger vander Efpargne,of fijnen gecommitteerden, mentie makende ziehiet jaerhx in zijne rekeningen van't gunt dat der cp het felver Efpargne aengaende, infijnquartier vijf- binnen dien jare gevallen ende verfchenen fal tiende wefen. Ende aengaende de civile boeten en artijkel breucken,fullen de voornoemde fupplianten, van of hare voorfz.gecommitteerdejaerlix bèta- d'af- len t'onfen profijte,ten gewoonlickentermy-y?*?^ |
||||||||||||||||||||||||
|
ren toe- lgefiaen rdeno- flminatie mvaneen dSchout vwor . dden tijt p■van [es tJ-aren, rafz.00 g
|
|||||||||||||||||||||||||
|
"veel
langer, tot dat |
|||||||||||||||||||||||||
|
rn
|
|||||||||||||||||||||||||
|
d2.0000 egulden r
|
|||||||||||||||||||||||||
|
daer
mede deze Stadt het Schout-
am- bacht heeft beleent ejfecli- ■uelik /allen wefen gtrem- bour- ceert. |
|||||||||||||||||||||||||
|
djdftmtbov'dgSne
|
|||||||||||||||||||||||||
|
enen
|
|||||||||||||||||||||||||
|
( nen,defommevan 500 ponden,vanveertigh van de
anderen aengenamen daer toe moeten pre- grooten onfer Vkiemfcher munte 't pontin voldoe- han- ninge.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. V. Boech
|
|||||||
|
Van de handen van onfen Rentmeefter van Kenne-
Stadts merlant in der tijt fijnde •• die gehouden wort Rege- daeraf ontfanck. te maken,rekeninge,bewijs ringe. ende reliqua te doen,t'onfen profijte. mettfin —-----> anderen penningen van fijnen ontfank. Voort
fal de voornoemde gecommitteerde fchuldig
fijn,den behoorlicken Eedt te doen voor den voornoemde van onfen reeckeningen in den Hage,van't felfde offitie wel ende getrouwe- lijk te bedienen,onfen rechten,Hoogheit> en placeaten te bewaren en doen obferveren, gelijcken de Schouten van Amftelredam tot noch toe gehouden hebben geweeft te doen: welverftaende dat den felven gecommitteer- den 't fi j ner afïïftentie, eenen goeden bequa- menfubftituyt by gevoeght fal mogen wor- den,daer toe wy den voornoemden fupplian- ten van nu voor als dan geautorifeert hebbê', ende autorïferen by defen: Willende ende or- dinerende by defen,dat de voorfz. gecommit- teerde niet confenteren.noch overftae en fal, dat by de Wethouders vander voorfz. Stede van Amftelredamme, eenige niemve keuren of Statuy ten gemaeckt fullen werden,in onfe praejudicie ende achterdele,fonderden voor- noemden van onfen Raede ende rekeningen in den Hage daer af't adverferen,om na haer advysdaer inne geprocedeertte worden, tot bewaerniffe van onfe Hoogheitende Recht. Willende en ordinerende voorts by defen,dat van de Confifcatien. penen of verbeurten,die binnen den voorfz. tijden verfchijnen fullen, uy t faken van verboden , die by plackaten en mandamenten van onfen wegen gedaen fullë worden, den gemeenen boeten, breuken ofte Jurisdiftien van den voorfz- Lande niet aen- gaende, gelijk van geen vifialie uyten Lande te voeren of diergelijcken , de voornoemde gecommitteerde fal ookgehoudë worden, te rekenen op den z penning te wedden, gelijck als van criminele faken hier vooren. En fullen de criminele executien gedaen worden tot onfe laffe alleenlijk. En fal daer voren gelede worden, als andere Officieren, volgende onfe lefte ordonnantie. Behoudelick dat de felve füppliante in erkennifle en recognitie van dit jegenwoordig oclroy endeaccoort,gehoudë woeden 't onfen behoeve op te brengen ende furneren de foroine van 20000 ponden, munte voorts loopendegelts, in handen van onfen lieven en getrouwen Raet en ontfangerGe- nerac' van onfen Finantien, Levin Wouters, dewck'-e hen daer afgeven fal fijnebrieven van,Deicharge,ende felve zomme in iijnere- |
keningen brengen,ende daer af verantw oor- Van de
den metten anderen penmngë van fijnen ont- Stadts fanck; gedurencle't felve onfe jegenwoordig Rege- oótroy foo lage en ter tijt toe,dat voornoem- ringe. de fupplianten van de voorfz. 20000 ponden -------'
van onf ent wegen geremboufeert fullen fijn.
WelkRembourfement wy of onfe nakome- lingen.Graven ende Gravinnen van Hollant, fullen doogen ende gehouden wefen te doen na expiratie van fes jaren naeff komende, die beginnen fullen looptehebbenden i.dagvan Octobre in 't voorfz.jaer 1565. Ende dat tef- fensende 'teenemael binnen onfer voorfz. ftede van Amftelredamme, met aifulken pen- ningen, alsterdiertijt nadeloopen permiffe gankbaer wefen zullen.En op dat voornoem- de van Amftelredamme fuppliantë,de voorfz.' fommevan 20000. ponden des te beter ende gevoeghlijcker fouden mogen vinden ende opbreugen.hebben Wy den felven insgelijx geoclroyeert engeaccordeert, octroyeeren ende accorderen oock by defen, dat zy 't lig- haemder voorfz.ftede fullenmogen belaften met los ende lijf-renten,ten meeften oorbare van der felver ftede, foo fy die aldergereght- lickft fullen mogen bekomen. Ende den koo- pers van den voorfz. Renten doen expedië- ren, ende overleveren behoorlicke brieven van conftitutie ende verfekerheyt. En voorts gemerekt, dat de voorfz. fomme van 20000. ponden, munte voorfz. in gerede gelde op- gebraghtmoet worden, ende de voornoem- de fupplianten nochtans van de nominatie, van't voorfz. Schout-ambacht niet genieten en fullen voor den voorfz. i.dagh van O&obri vijf-en-tzeffigh naeftkomende > foo willen ende ordonneren wy,dat men tot profijte van- der voorfz. Stede van Amftelredamme, den tijt van den Rembourfement van der felver zomme, op'tlaetftejaerpachtsafkorten of gereertbetalen fal de fommevan drie hon- dertgelijcke ponden eens. Behoudelick dat de voornoemde; fupplianten gehouden fullen werden defen onfen Brief te dragen, of fen- den in onfer voorfz.Rekenkamerin den Ha- ge in Hollandt, om aldaer 't onfer verfekert- heydt geregiftreet te worden. Ontbieden daeromme ende bevelen onl'en lieven ghe- trouwen, die Hooft PrefidentenenLuyden van onfen Secreten ende grooten Rade, Stadhouder, Prefident ende Luyden van onfen voorfz. Rade in Hollandt, den voor- noemde van onfen Finantien ende Rekenin- gen in den Hage, ende allen inderen onfen 6 Ba Reek- |
||||||
|
Befchrijvinge van
|
|||||||||||
|
12
|
|||||||||||
|
Vmde Rechteren,Iufl:icieren,Officierenendeonder
stsdts zaten dien dit aengaen fal, dat fy den voor- Rtge- noemde van Atnftelredamme van defen on- r'mge. fenjegenwoordigen o&roye,confent, ende ------- accoort, voor den tijde, beginnen op de con-
ditien endeinder voegen ende manieren bo-
ven verhaelt, doen laten endegedoogenru- ftelijck, vredelijck ende volkomelijck ge- nieten ende gebruicken, fotider hen te doen, noch latengefchien eenighhinder, letfelof inoeyeniflen ter eontrarien : procederende by den felven van onfen Finantien, ende van onfen voorfz.rekeningen inden Hage, tot verificatie ende intennemte van defe onfe jegenwoordige, na hare forme ende inhou- den, nietjegenftaendeeenige ordonnantie, reftrinclien. bevelen, Eeden, ende alle ande- re faken, ter eontrarien : dcwelcke, hoewel die hier niet geinfereert en ftaen , Wy willen nochtans gehouden te worden, als of de fel- ve alhier in 't lange verhaelt ende uytge- druckt waren ; ende dat die in defe fake niet nadeeligh , of hinderlick en lullen mogen 7ijn, noch dien aengaende eenige kracht hebben, in geenerhande manieren. Want 't ons alfoo gelieft. Des 't oirconden zoo hebben Wy onfen Zegel hier aen doen han- gen. Gegeven in onfer ftede van Bruffel den xvTii.daghvanMeerte, in 't jaer ons Hee- ren duyfent vijf hondert drie-en-tfeftigh. Op de plijeke fiont,by den Koninck die Har- toginne van Parmc&c. Regente, den Heere van Hachicourt , Hooft, Heer Gospar, Schefz. Heere van Grobendonk Treforier Generael , loos de Damhoudere Ridders, ende Aelbrecht van Loo, gecommitteerde van de Finantien, ende anderen, jegenwoor- dig. Was onderteykent, d'OVERLOE- PE, hebbende onder uythangende een Ze- gel in Rooden Wafle aen een dubbelde Fran- cyne ftaert. Maer van defe drie hondert en vijftigh
gulden jaerlix op te brengen, als ook van alle andere laften , daer Filips dit Schout- ampt in 't verpanden meê befwaerde, zijn die van Arnfterdam naderhant ontflagen, als blijkt uit het vijftiend artykel van d'af- |
ZuUen die van Arnfterdam quijt ende o»t- Van de
(lagen blijven van drie hondert ponden stadts 'sjaers van het Schout-ambacht btnnen Rsi*- derfelver Stede: ende fal voorts yt voorfz,. rm2e- Schout-ambacht met alle de emolumenten in haren handen blijven, tot dat by den Sta- ten henlieden uyt de Domeynen oft anders alfulke twintigh duyfent ponden van veer- tigh groot en fuüen we fen betaelt, diefy daer voor hebbengefoumeertiofte tot dat de Sta- ten met hen daer op anders fuüen wefen ge- accordeert. En van dien tijt af is ook het begeef-recht van 't Schoutampt aen dele Stadt gebleven. Overfulx zijn d'Ed.Hee- ren Burgermeefteren, na voorgaende be- fluit van de Heeren zesendertigh Raden, gewoon te verdragen en over een te ko- men meteenbequaem perfbon, diegefta- digh zeven Jaer Poorter is geweeft , vol- gens het Privileedje van Hartogh Al- brechtvan Beyeren, gegeven in denjare veertien hondert vier-en-tnegentigh, om by hem als Schout van wegen defer ftede het Schoutampt te bedienen , en het ge- rechtdriejaren te hanthaven. Doch blijft de zelve zomtijts wel zes, negen, twintig, ja dertigh jaren in bediening, indien het zoo gelegen komt. Doch by aldien ie- mant tegenwoordigh het Poorterfchap ^'e' verkregen heeft na den een en dertighften , vanLoumaent, des Jaers zeftien hondert schout twee en vijftigh , Zoo kan hy't Schout- werden ampt niet bekleeden, ten zy hy 't groot ten x.y Poorterfchap feven achter een volgende h het Jaren,volgens de Willekeure van 't Poor- &rtot terfchap, te dien tijdeafgekundight, ge- *"rc~hap hadt heeft. . _ zeve„F Eer de Schout in fijn ampttreet, ishy jare»
gehouden, in 't bywefen van de Heeren gehadt Burgermeefteren, den eed in handen van heeft. den voorfittende Burgermeeftertedoen. De Schout dus gekoren zijnde, heeft Het
|
||||||||||
|
ftant der voldoeninge,dien defe Stadt met hetbefit der opperfte plaetfe in de bank ""?'
de Staten van Hollant op nieuw in den Ja- der Schepenen, en 't Graeflijke wapen ^' re vijftien hondert een en tachtigh, aen- ! op fijn kullen. Zijn ampt is, t'oeffenen gingh. En luit dit gemelde artykel aldus:' hooge en lage recht-fprekinge binnen der. 1 ftadt
|
|||||||||||
|
AMSTERD
|
V. Boeck. 15
twaïef 's Heeren dienaren, die hem by VUni»
beurte in 't waernemen van fijn ampt na stadts volgen. Het ampt van des Schouts Sekre- . ^'" taris, is, aen te tekenen de belijdenis van ___'__
al de gevangenen, waer mede de Schout krcta-
|
||||||||||||
|
Vim de
Stetdts
Rege- ringe. |
|||||||||||||
|
ftadt en hare vryheit, en te berichten al-
le breuken kleen en groot, hooge en lage, na den inhout van 't voor-recht, dat Har- togh Willem de fefte in den Jare veertien hondert en negen aen die van Amfterdam verleende. Geeft mede fijn meininge in 't maken van ftatuten, Ordónnantien en Willekeuren , 't %j van wat (aken 't felve magh welen, met den Heeren Burger- meefteren en Schepenen. Vordert het af- kundigen der bevelen, en ftraft d'over- treders volgens den inhout der felve. Hy magh ook alle quaetdoenders enmisdadi- fen binnen de ftadt en hare vryheit foe-
en, in hechtenis nemen, doenverfeke- ren, in de gevankenis ondervragen, hun belydenis doen aenteekenen,kennis te ne- men van defeyten, die hy hen te laft leit, fetuigenis, ten overftaen van Schepenen, aer van te beleggen, en die voor den rechter te ftellen, om fuik een ftraffe t'eif- fchen , als hy oordeelt datfe verdient heb- ben, en voorts't uitvoeren der uit-gefpro- ke vonniflèn uit te vorderen,en in 't werk te ftellen. Alle vonniffen in burgerlijke faken worden ook op vermaningh van den Schout, of, in fijn afwefèn, van de voorfittende Schepen gewefen. Hy is ook gevolmaghtight om alle fchippers,de wel- ken, varende met kleine ofte groote Sche- pen , zich vervorderen hun ballaft op Pamphuis, ofte daer ontrent, over boort te werpen, te mogen beflaen , vangen, vatten , ter eerfter aenvangh binnen defer ftede te recht te ftellen , en een eifch te doen van een boete van hondert Karolus gulden , volgens het voorrecht, gegeven by Karel, Roomfch Keifer,&c. op den een en twintighften van Sprokkel- maent, des Jaers vijftien hondert vier en veertigh. De Schout van Amfterdam heeft ge-
meenlijk te fijnen dienfte een vandeSe- kretariflen, en twee van de gefwore Roe- dragers , te weten de Koncherge, en een van d'andere ftadtsboden , mitsgaders |
|||||||||||||
|
eenige gevangenen befwaren wil, ook ris,tr»ee
kennis te dragen van 't befluit der Schepe- iezwo-
nen, de misdadige vonniffen aen te teke- ,
i t ° n 11 • j dragers'
nen en te boek te itellen, mitsgaders te m XIl.
verrichten al 't gene den Schout ampts 's Hee-
halve te verrichten ftaet. Maer het werk ren die- valden Concherge is, voornamelijk, alle »*«w. vonniffen in Burgerlijke zaken gewefèn, zoo wanneer hy daer toe by parthyen ver- zocht wort, in't werk te ftellen, en uit te voeren, en dat uit krachte van fchat- brieven, op de voorfz. vonniffen verleent, en by Schout en twee Schepenen beze- gelt. Waer voor hy genieteen gul de, tot onderftant van fijn gevangenen t'onder- houden,en daerafhyjaerlijksaende Bur- germeefteren en Trefoiïeren rekeningh gehouden is te doen. Het werk der Schouts-boden is, uit laft
en bevel der Schout te dagen en dagh- vaerden zoodanigen perfoonen, als de Schout, 't zy ter zake van overtredinge der Willekeuren, oft anderzints, wil be- fchuldigen , en ter vierfchare of op de Schouts-rolle doen roepen ; niet tegen- ftaende vermagh de felve Schout, zoo tot defcalsal zijn andere zaken en handelin- gen, zijn ampt betreffende, al d'andere ge- fwore Roedragers en gerechts-boden, de wekken ook gehouden zijn den Schout daer in te gehoorfamen en ten dienfte te ftaen, te gebruiken. Maer het ampt der twaelf Schouts die- ■AnPt
naren, beftaet hier in voornamelijk, datfe der verplicht fijn den Schout by beurte te vol- ^f^ gen, alle overtreders der wetten te van- gen, en in hechtenis te brengen, en voorts alles uit te voeren, 't welk hen ampts-halve te doen ftaet, en by den Schout belaft en bevolen wordt, waer voor ieder maentlijk ter Threforie de zom van twintigh gulden B 3 "betaelt |
|||||||||||||
|
Tien
Schout
ftaen te dienften *tn Se- |
|||||||||||||
|
Befchripinge van
|
|||||||||
|
ï*
|
|||||||||
|
felve pene, en eenige gedoecht te wefen,om- Van de
me een meerder quaet te befchudden als ge- stadts meenen vrouwen,omme te befchudden vrou- Rege- wenverkrachtinge.maechden-fchenniiïeen- ringt. de diergelijckeenormemisdaden,endediete —— wefen in een openbaren fameufe plaetfen,op , ~ dat deur die openbaerheyt endefameusheyt rjn ? __ van den plaetie, ende mets die gene daer ee- , nige vreefe en fchaempte in is foude getrok- e ' ken worden van quaet,ende dat die gene fon- °e&'~ der vreefe ende fchaempte zijn,zouden heurs-' , gelijck mogen vinden tot zulcken plaetfen, , ende alzoo die goede ongefchent laten, mits , den wekken de Regeerders defer Stede in ,"■' , voorleden tyden zorge gedragen hebbende, "" dat vande felve ftede niet waren gemaeckt en zoude worden, 't geene defelve befchrevcn vindt, neeptmenendeftelt afdeplaetzen in een ftadt daer men gemeenen vrouwen vindt ende de Stadt fal vergaen, hebbe daer toe ge- deputteert ende geftelttwee plaetfen: als de Pijl-fteghe ende Haile-fiegben, ende gedooge f oodanige perfoonen daer te mogen woonen, als voorfz. is omme een meerder quaet te fchouvve, ende nergens anders. Nu ismeeft Godt betert, foo de klachte dagelijcx komen aen mijn Heeren van den Gerechte, dat zoo- danige perfoone niet alleene en woonen in de Pijl-ftegen, ende Halle-ftege, maer alomme binnen defer ftede bymets in allen ftraten. Daer deur den volck meeftgefchiet, foude vreefe ende fcrepture onder 't deckfel dattet fchijne eerbare plaetfen te wefen, daer zy gaen, daer deur dan vele goede Luyden kin- deren gefchent worden, dat een beklagclijck dinck is , ende mijne Heeren van den Ge- rechte gaerne foude beletten foo vele hen doenelijck is, ordonneren, willekeurenen- de gebieden dat van nu voortaen, niemant wiehyzy , hem en vervorderen eenige ge- meenen vrouwe te houden, dan des Heeren Dienaeren dien daer omme redenen boven verhaelt by den Rechter ende defer ftede toegelate werdete doen. Item, dat des Heeren Dienaeren die foo-
danigh logiment Wille houden, zullen woo- nen in Pij 1-ftege, ende Halle-ftegs ende op geen anderen plaetfen. Item, dat men alle gemeyne vrouwe die
voor al fulx gehouden werden ende heura. foo dragen, dat zy eenen yegelijcken zonder onderfcheyt omme loon te wille zijn, indien zy heure pooghden te woonen in anderen plaetfen dan voorfz, ftaet, uit die plaetfen mits
|
|||||||||
|
betaelt wort. En op de felve Schouts die-
naers, hun boven-gemelde ampt des te beter doen en getrouwelijk uitvoeren fou- den kunnen,zonder. daer in eenighzins be- let oft verhindert te worden, zoo is een ie- der, zoo wel vreemden als ingezetenen de- zer ftede, mannen en vrouwen, jongh en oudt, om de voorfz. Schouts dienaren in 't waer nemen van hun ampt, vry en on- belet te houden, en tegensalle geweiten wederftant te befchermen, wel fcherpelijk verboden, den voorfz. dienaren, 't zyin 't zoeken, vangen, of leiden van eenige ge- vangenen, geen belet, wederftant, oft hin- der te doen , metloopen, roepen, werpen, oft ander ongelaet te bedryven,oft henlui- den eenighfins te beledigen, met woorden of wen ken, op pene van ten eeuwigen da- ge gebannen te worden , uit der ftede, en vryheit van dien, oft anders na gelegent- heit der zake en goetdunken van den ge- rechte geftraft te worden, volgens de Wil- lekeure , ftaende in 't Keurboeck van de Letter F. Fol. 7. 'k Acht het niet ongevoeghlijk te zijn,
vermits het voornamelijk den Schouts-die- naren aengaet, hier te laten volgen twee Willekeuren , die velen vreemt in d'ooren willen klinken,en wonderlijk voorkomen. Namelijk hoe in den lare vijftien hondert en negen, den zelven Schouts- dienaren by den gerechte die vryheit vergunt wiert, datfe alleen zouden mogen bordeel-huis of gemeene vrouwen houden, doch alleen maer in de Pijl en Halfteeg, en nergens an- ders, en datfe zoodanige vrouwen, die op andere plaetfen bordeel-huis hielden, van daer halen,en met pijp en trom in de Pijl of Halfteegh brengen,alsbreder blijkt uit de- fe twee volgende willekeuren, Waer van d'eerfte op defèn zin uit komt. ALzoode H.Roomfche Kerften kereke,
diegeregeert werdtbyden H. Geeft als •Kotr'hy een goede Moeder , zorge dragende voor den heure kinderen,eenige dingen gebied te ach- Schouts tcrvolgen ende onderhouden, op de eeuwige Dima- verdoeuieniüe,eenige verbiet te doene op de |
|||||||||
|
AMSTERDAM
|
V-Boeck.
|
||||||||||||
|
i5
|
|||||||||||||
|
Van ie
Stadts
'B.ege- rmge. |
haer quade bootfehappen ende mit haere Vmde
bedrieghelicke ende fchoone woorden, die stadts felve verleyden, brengen ende doen brengen Rege- tot grooter befehaemthedtn, fchanden, on- rmge. eeren ende zondigen leven, ende desgelijcx> —<~—. want daer oock veel zijn woonende op hey- melijcke plaetfen, ende anders die fulke goe- den Luyden, Wyven, Kinderen ofte Wedu- wen , mit Manperfoonen buyten echtfehap t'zamen wefende, huyzen , hoven verfchaf- fen,endiegehengen in hock-huyfen en ka- meren mit malkanderen te eeten, te drinc- ken, vrolijck te wefen ende anders te doen dat hen belieft, van welcke faken op dat men die langer toeliet, of daer af een ooge- luykinge dede.foude die hoe langer hoe meer gefchien ende bedreven worden. Die Stede binnen daer men 't wift ende vernaeme, grootelijckxgediffameertfoude worden,en* daer af upfpraek hebben ; mede gemerekt dat daer van dagelij ex groote lafte, fchande, oneeren ende inconvenientien vallen ende gebeuren als voorfz. is,ende noch meer doen foude, ten zy dat daer in voorfien worde als dat behoort, foo is 't dat die Schout ende die goede Luyden van de Gerechte , omme dat alle te beletten ende puyfie daer tegens te doen foo veel in hen is, ende hen hier in Wil- lende quyten , voor Godt ende voor eenen yegelijcken als zy fchuldigh zijn te doenj hebben gewillekeurt ende gebiede, wilkeu- ren ende gebiede.die publ. hier na verklaert. En eerft want men den gemecne vrouwen in
goede Steden ende fonderlinge in koopfte- den, als defe ftede is, niet omberen en magh, ende het beter is dat zy daer zijn, dan of zy daer niet en waeren, gemerekt mededat zy omme faken ende reden e wille van die H. kereke geleden worden , zoo en wille die Schouten 't Gerecht die niet al heel verbie- den,maerwilkeuren ende gebieden dat nie- mant voortaen.afterdefen dagwie hy fy geen bordeelen of gemeynen vrouwen houden en moet dan 's Heeren knapen. Datsteverftaen 't Schoute knechten, op een boet van drie ponden Hollandts, alzoo dicken meynigh- werf als yemandt anders die hielde, te ver- beuren. En dat die felve 's Heeren knapen voorfz. die de voorfz. bordeelen houder» fullen, after Mey naeftkomende woonen ful- len , in de Pijl-ftege en inde Halle-ftege, en- de nerghent anders, oock op een boeten, van drie ponden daeghs te verbeuren , alzoo dick
|
||||||||||||
|
mits des Heeren Dienaeren opentlijcke ende
tot heure meerderen befchaemptheyt,fal ha- len ende leyden met trommelen ende fluy- ten, indenvoorfz plaetfenvande Pijl-ftege 1 ofte Hallc-ftege, d'welck nochtans des Hee- ren Dienaers niet en zullen mogen doen, dan eerft daer af geadverteert te hebbe den Hee- ren van den Gerechte, en by aüvyfe van die. Item, dat des Heeren Dienaren alle onge-
lijcke berufte perfoonen, al waren die oock ongebonden buyten die voorfz. ftegen by malkanderen in berufte plaetfen by nachte te ivefen, na dat de boeve Kloeke geluy t fal ive- fen, drincken, zullen mogen de vrouwe ver- doecken op een pondt Heeren geks, ende by nachte ofte by dage by een flapende , de Vrouwen ob heure overftekleedt , tot des Heeren Dienaers behoef. Item, of yemandt waeren die zoodanige
Herberge wilde houden, als voorfz. is, ende geen huys en konnen krijgen in de voorfz. Stegen, die fullen hem verfien wat huys zyin den voorfz.Stegen zouden mogen vergelden, ende dat geen zijnde,kome by den Gerechte, ende men zal hem die huyfen doen hebben bykoopinge van den Gerechte, ten nutfte dat men zal mogen tot redelickheyt. Item, of des Heeren Dienaers hen vervor-
derden ymant te verdingen, ende gedoogh- den te weeren , ende goet regiment te hou- den, buyten de voorfz. Stegen, oft oock niet aen en brachten omme by den Gerechte daer inne geremedieert te mogen werden, daer af zullen zy ftraf baer wefen, tot goet-duncken van den Gerechte. Gekundight ende nyt-geroepen den 24.
January, Ao. 1J09. De tiveede luit aldus :
WAnttot veel en diverfche plaetfen ( al-
hoewel in 't fchoonfte en in't befte van dee Stede, als anderfintsj veel lichte herber- gen, en oock openbaere bordeelengehou- den worden. nietalleenbydesSchoutekna- pen , maer oock by anderen die den Schout nieten dienen; datvanoudts alzoo niet en placht te wefen; mede want daer hedens- daechs, hier in der Stede rofters zijn ende quade vrouwen , die welcke omme gifte, omme myede, omme een vetmael te heb- ben, ofte omme andere faecken , heymelijc- k en boetfehappen dragen aen gemelde Luy- de wyven ende kinderen, ende dickwilsmet |
|||||||||||||
|
i6 Befchrifc
Vande dick ende meenighwerf als zy dat niet en
stadts doen. Op dat die goede Vrouwen ende Rege- Maechden, woonendeaendieburgh-walle, r'mge. ende willende wefenaen die Hoogh-ftraete, 1-------ofdiewoonen aendieftrate of anders waer,
ende willende wefen, aen die burgh-wal, mo-
gen die voorfz. Pijlftege fchouwen, ende een ander ftege deur gaen, omme daf zy niet dur- ve van den voorfz. gemeyne vrouwen haeren onnutte, vuyle woorden ende wercken, zien en horen , en alfoo quaet exempel van hen nemen. Item , waertzaeeken dat daer wareneen
vroukjen dat woonde op een plaetfe, alwaer 'tin een afterftrate, of op een heymelicke plaetze, ende datze veel gefelfchaps en toe- ganghs van mannen in heure huyze hadde, huyden d'eenen , ende morgen den anderen, ofdatdiebueren verdrieten onruft van haer hadde, het wasbykijffelickheyt, by vech- telickheyt, by groote rumuer , by harequa- de ende onnutte woorden, of anders, hoe dat Wefen mach, indien zy hare faken foo open- baer maeckte, ende fy oock vryen en buyten der echte is, ende die bueren over haer kla- gen, of den Gerechte anderfints dat blijcke- lijck is, dat men als dan een deel van den ge- meynen vrouwen, omme haer zeynde haer mede in 'tGemeyn gefelfchaft doen halen fal, «2- de z,y fal fchuldigh wefen met haer te gaen , ende indien zy des niet en dede,zoo zal zy verbeu- ren hare befte kleynode, 't zy tabbert, bed- de, of wat dat zy hadde, of drie ponden daer voor,en zoo zalmenfedan noch bannen uyter ftede. Item, waer 't zaccke dat daer fulck een
vrouwe ware, datdedeals voorfz. en dat in den Echt ware, of dat daer een vroutjeware dat vry ware, en buyten echtfehap ende niet ïnftate van huwelijck, alwaer'tdat zyzoo gérneyn niet en waren als voorfz. is, ende dat hare buyren niet over haer en klaeghden, in- dien zy by een goet wijfs man ware, of by een geeftelijck perfoon die zy niet laten en wou- de, noch en Hete, noch hy haer als zy des van de Schout, ende den Gerechte vermaent of haer by een van den ftedebode van 's Heerens Wegen die weetgedaen ware, zoo zal men die dan corrigeren, en metter klok uy tter fte- de bannen. Item, als van de Rofters, endequade ou-
de Trypen , doende ende overdragende qua- dc boodtfehappen aen goede Luyden, Wij- |
|||||||
|
'Tige van
ven, Kinderen of aen Weduwe,endedickwils Van de
heymelijck met hare fchoone woorden be- Stadts driegende, ende tot oneerebrengende, en Rege- voort van die Vrouwen endehuyeke-vaeck- r'mge. fters die goede Luyden, Wijven, Kinderen of ■-------
oock Weduwen ende andre Vrouwen met
Mans-perfoonen heymelijck in hare huyfe la- ten eeten, drincken, gefelfchap hebben , en- de al doen dat hem belieft, gelijck die ma- niere van beyde defe Vrouwe hier voor ge- noegh verhaelt is. Waerfchouwe daer voor die goede Luyde van den Gerechte, alle die Vrouwendiedit werek haer toe gehanteert mogen hebben,ende allen anderen dat zy hen voort meer wachten van gelijcke te doen, en dat daer aenkleven mach : want die goede Luyde van den Gerechte, dencken dat, in- dien yemantafter defetijt dat meer gedaen te hebben, bevonden, datfeerfcharpelick te corrigeren, met die s'teen te doen dragen, met verbeurnifl'e van goede; ende metter Banne, die zy openbaerlijck doen zullen metten Kloek, ofte noch meer fchoffieringe dien te doen, foo als hen dan na gelegentheydt en grootheyt van de mifdaet, dewelcke zal daer toe behoorende. Item, zoo en zal oockniemant fulckeluy-
de, diefulckefondeitjcklevenléyden, ende onbehoorlijcke wercken hantieren, fijn huys verhuere, ende waer 't dattetyemant onwe- tende dede, ende die gene die hy zijn huys verhuert hadde , hare fupplianten, ende hare quade wercken ende hantieringe openbaer maeckte, zoo fal hy dat felve den Gerechte aenbrengen, ende foo zalmen hem die luyde quijtmaken, endewathyvan dehuere heb- ben fal, fal ftaen tot cavelinge ende goet- duncken van de Gerechte, maer waer 't zake dat hy 's felve niet aen brachte, ende hy fel- ve deur de oogefage, ende die perfoone of perfoonen op aenbrengen van andere Luyde by der ftede gebannen worden, foo en fouden hy van dehuere niet hebben ende men fou- den hem felve corrigeren na gelegentheyt vander faecke, ende daeromme zie een ye- gelijck wel toe, wie hyfijn huys verhuert, en wat regiment dat men daer in voert. Item , ende van alle defe voorfchreven
faken, en fal anders geen bedrag noch Roer- wijn wefen, dan 'sGerechts proeve en on- dervindinge. |
|||||||
|
Ten
|
|||||||
|
AMSTERD
Ten tijden der Nederlantfche beroer-
ten, in den jare vijftien hondert negen-en- tzeftigh, wiert een zekre Schout Pieter Pieterfz. by den Gerechte toegeftaen, dat hy niet alleen tot zijnen dienfte twaelf 'sHeerendienaren; maer ook tweeHel- lebaerdieren , gelijck noch ten huidigen dage te Dort gefchiet, op 's ftadts koften zoude mogen gebruiken. De brief, waer by (hem die alrêe dit ampt drie jaren, doch zonder Hellebaerdiers te hebben, be- dient had,) dit by den Gerechte wiert toegeftaen, is my door den Heer Meefter Lucas Okko zoons zoone van den gemel- den Pieter Pieterfz. ter handt geftelt, en komtopdefenzin: |
|||||||||||||||||||||||||
|
A M. V.Boeck. \y
de voorgaende drie jaren, volgen fijn com- Vanhet
miffie hem by fijn Excelentiedaer van gede- Schout pefcheert,endeishem Pieter Pieterfz.by den Amft. voornoemde mijne Heeren by revifie , ende -----—
tot weder feggen geaccordeert, dat hy fal
hebben twee Hellebaerdiers tot koften van de ftadt, ende dat elk van fijne dienaers, tot twaelf toe in den getale, genieten zal thien ftuy vers ter weke foo lange zy dienen fullen. ende dit al boven haer kleedinge, in 't voor- noemde ander accoort gementioneert» itt kenniffe der waerheytjhebbendie voornoem- de mijneHeeren, ende die voorfz.Pieter Pie- terfz. refpe&ivelijck te dage ende jare voorfz. defe hare accoort uit hare gewonent- lijcke handen ende mereken ondertekent,, ende wort bydefen den voornoemde Schout by mijne Heeren belaft, dat hy alle keure en- de ordonnantienby fijne fubftituyt ende die- naren fcherpelijck zal doen executeren. Behalve den bovengemelde Opper-
fchout, zijn hier noch vier Subftituten, die men ook Onderfchouten heet,en hem, in't bedienen van zijn ampt, in alles by- ftaen en behulpigh zijn. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Van het
Schout ^mpt. He Schout
moght hier eertijts met twee Helle- baerdieren gten. |
|||||||||||||||||||||||||
|
o;
|
huyden den vierden Julii, 1569. fijn
|
||||||||||||||||||||||||
|
mijne Heere de Borghmeefteren op een
nieuws weder geaccordeert, met Pieter Pie- terfz. Schout defer Stede, op den voorwaer- denendeconditien in'taccoort hier boven aen d'andere zijde geftelt, breder begrepen, en dit geduerende noch drie naeftkomende jaren, die ingegaenzijnnade expiratie van |
|||||||||||||||||||||||||
|
DERDE HOOFTSTUK.
Van het Verkiezen, en Ampt der 'Burgermeefteren.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
ieder ten minfte den ouderdom van veer-
tigh jaren moet hebben, gekooren , om voordat aenftaende jaer te regeren. Defè drie dus rekooren, nemen uit de drie, die het voorgaende jaer aengekomen zijn , ee- nen tot zich, die hen den eedt afneemt, en d'eerfte drie maenden de voorzittingh heeft j zulx'er altijt vier regerende Bur- germeefteren zijn. Doch mogen hun ftem tot het verkiefen der Burgermeefteren niet geven , of in de verkiezinge t'zamen komen, Vaderen Zoon, noch twee Broe- ders ; 't welk ook in zwagerfchap onder- houden wort. De zelve verkiefers mogen ook geene tot Burgermeefteren kiefen,die |
|||||||||||||||||||||||||
|
E Burgermeefteren , als of men
zeggen wilde Meefters der Bur- geren , vermitze het welvaren der zelven befcherrhen, en als Opperhoofden over hen (ftaen, en te ge- bieden hebben, zijn hier ter ftede twaelf in 't getal. In zommige oude brieven en Hantveften, als onder anderen in die van Hartogh Albrecht van Beyeren, worden- ze Raden genoemt. Uit deze twaelf wor- den jaerlix op den eerften van Sprokkel- maendt, volgens d'inftellinge van den zel- ven Hartogh, door de meefte ftemmen van al de Burgermeefteren,en die oit Sche- penen geweeft zijn, driemannen,waer van |
|||||||||||||||||||||||||
|
Verkiezen
der Bur- germeefie- ren-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
elkandre
|
|||||||||||||||||||||||||
|
C
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
|||||||||||||
|
i3
|
|||||||||||||
|
Graven ende Gravinnen van Hollant, datal- Vmhet
Ie de genen die Schepenen ende Raedt ge- Verkiefm 'weeft hebben van der voorfchreve Stede, derBarger- alle Jare op onfer Liever Vrouwen-avont meefteren. LichtmifTekiefen, ende nemen by de mee--------------
ftemenichtevan (temmen drie Burgermee-
fteren , ommedat toekomende Jaer de voor- fchreve Stede te regeeren . ende die drie nieuwe gekooren Burgermeefteren kiefen een van den ouden, die't voorleden Jaer Bur- germeefter geweeft hebben, omme te famen te regeeren , ende regard te hebben op 't welvaren van derzelver Stede» ende den ge- meenen Poorteren ende Ingefeten van dien. Nu is'tfoo, dat dickwils ende menichwer- ven eenigen van de Burgermeefteren geftor- ven zijn geweeft, al eer 't Jaer omme ge- komen is ,foo hebben die fes-en-dertigh Ra- den van der voorfchreve Stede by demeefte menighte vanftemmen , van hen eenen an- deren Burgermeefter gekooren. in de fte- de van den af-lijvigen, tot behulp van den anderen : 't welck alfoo gebruyekt ende ge- ufeert is geweeft van zoo lange tijden, dat van menfehen memorie die contrarie niet gebeurtenis. Ende hoewel die voorfchre- ven gewoon te ende ufant ie goet ende deugh- delijck en is, ende dat niemant behoort daer tegens te attenteren : niet-te-m in foo ver- vorderen hen eenige die alfoo gekoren wor- den in ftede van eenigen af-lijvigen, zwarig- heyt te maken 't voorfchreve officie ende ftaet van Burgermeefter aen te nemen : het welck dickwils inbrenghtgroote murmura- tie onder den gemeenen volcke, ende ge- fchapenware. mitsdien in toekomende tij- den groot quaet daer uyt te komen, ten waf e. dat by ons daerinne voorfien worde , alfoo die voornoemde fupplianten zeggen , ons ■ hierernftelick daer om biddende. Soois't: dat wy 't gene des voorfchreven is, over-ge- merekt. ende hier op gehadt'tadvys van on- fen lieven ende getrouwen, die Stedehouder ende luyden van onfen Rade in Hollandt; Wy hebben den voornoemde fupplianten,gene- gen wefende tot hare voorfz- bede ende be- geerte, by deliberatie van onfe lieve Doch- ter van ons Keyzer, Vrouwe ende Moeye van ons Eertz-Hartoge,die Eertz-Hartogin- ne van Ooftenrijck, Hartoginne ende Gra- vinne van Bourgondien, DouagierevanSa- voyen , Regence ende Gouvernante , &c Ende van den luyden van onfen heymelic- ken Rade neffens haer wefende gegonnen,: ge-
|
|||||||||||||
|
elkandre nader in bloede beftaen ( name-
lijk om teffens in een zelve jaer teregee- ren ) dan achter zufters kinderen, en in zwagerfchap, geen nader,dan broeders en zufters kinderen. Gebeurt het nu dat een van defe vier regeerende Burgerraeeftercn binnen 's jaers komt t'overJijden , zoo wort 'er, weer een ander in des overledens plaetfeby den genen, die te voore de ver- kiezinge van Burgermeefteren gedaen hebben, gekooren. En defe, die dus bui- ten tijts in dit ampt treed, heeft even groot gefagh en recht als d'overledene hadt. Maer fchoon dit verkiezen van eenen tot Burgermeefter in des overledens plaetfe, van aller geheugenifle her, alhier ter fte- de onderhouden was geweeft ( zulx men niet eigentlijk kan weten , ofhet een oude gewoonte, dan een Privileedje of keure is, hacr van oudts van d'een of d'ander Graef verleent) zoo begoften nochtans, ontrent den jare vijftien hondert en ne- gen, eenige, die dus in ftede van eenen af- lijvigen gekoren wierden, fwarigheit té maken,in 't voorfz.ampt en ftaet van Bur- germeefter aen te nemen. Te dien einde, om alle onluften en moeite voor te ko- men,beveftighde en kende voorgoet Kei- zer Maximiliaen en nevens hem Karel,na- maels Keifer(daer Maximiliaen,rnits d'on- mondigheit van Karel, toen als vooght overftont)defe verkiefinge Van eenander in des overledens plaetfe , op 't verzoek der Wet-houderen , by defe volgende brief: TV/C A XIMILI A E N by der gratie Gods,
XVI-gekooren Keyfer, altijdt vermeerder des Rijcks, &c. Ende Karel by der felver gratie Eertz-Hartoge van Ooftenrijck, Prin- cevanSpangien , &c. Graven van Hollant, &c. Allen den genen diedefen onfen Brief zullen lien, faluyt. Wy hebben ontfaen die ootmoedige fupplicatie van onfen lieven be- minden , die Burgermeefteren. Schepenen ende Raedt onfer Stede van Amfterdam in Hollant, inhoudende hoe de zelve Stede g«previlegieert is, by onfen. Voorfaten» |
|||||||||||||
|
Vanhet
Verkiefen derRurger- meejieren. JEen van
deregee- reniie Bur- germeefie- ren binnen 'sjtters ko- mende t'overlijden wort een ander in plaets ge- koren. |
|||||||||||||
|
Brief, waer
by Maxi- miliaen dit heveftight. |
|||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||
|
V. Boech
|
|||||||||||||||||
|
19
|
|||||||||||||||||
|
d'overige acht, die Oudt-Burgermeefte-
ren genoemt worden , gemeenlijk tot Threforieren,'eenige tot Wees-meefte- ren, andere tot gemaghtighden van de WhTel-bank , geftelt, oft ook eene daer uit voor drie jaren gemaghtight in de ver- gaderinge van de gemaghtighde Raden van Hollant en Weftvrieflant, als ook een op zij n beurte in de vergaderingh der Staten, en mede een voor drie jaren, in de RaetterAdmiraliteyt, die t'Amfterdarn haer verblijf heeft, zoo om den welftant van 't Lant in 't gemeen, als defe ftadt in 't byfonder, te helpen vorderen. Wyders, tot dit ampt van Burgermee-
fter kan niemant geraken, ten zy hy fe- ven jaren geduurigh Poorter defer ftede gewéeft, en zijn verblijf al dien tijt bin- nen Amfterdarn gehadt heeft, des ook onderfoek moet gedaen worden, volgens het vooi-recht van Hartogh Albrecht van Beyeren, in den jare dertien hondert vier-en-tnegentigh verkent. Maer vol- gens de Wiilekeuren van den een-en- dertigiten van Loumaent, des jaers feftien hondert t\vee-en-vijftigh,moet een Poor- ter zijnde fulx geworden, na het af kundi- gen van de gemelde keure,de voorfz.feven jaren groot Poorter geweeft zijn , voor al eer hem vry ftaet het Burgermeefter- ampt te beklecden. ..Een Burgermeefter, twee jaren achter den anderen het Bur- germeefterfchap bedient hebbende, wort het derde jaer daer aen van alle bedienin- gen, indien hy fulx begeert, ontflagen. Het ampt van de vier regerende Bur-
germeefteren is (in 't gemeen gelproken) den Raet te beroepen, als 't hen van noo- den dunkt te zijn ; op 't welvaren der ftadt, gemeenen Poorteren , en ingefete- nen te letten , en de felve in goede ruft, vrede , en eendracht te beftieren en te houden. Het gemene geit tot nootwen- dige dingen aen te leggen; acht te geven met deHéerenThefouricren op de geme- negebouwenjfchaniTenjWallen en ftraten, C z waer- |
|||||||||||||||||
|
geodroyeert en gewillekeurt gonnen ,od- t
royeren , ende Willekeurert, hen gevende oorlof, endeconfent uyt fonderlingegratie mits defen onfen Brief, dat van nu voortaen foodickende menighwerven.als't gebeuren fal, dattereenigen vande Burgerroeefteren van onfer voorfz. Stede van Amfterdarn ge- koren vvefende op onfer Liever "Vrouwen Lichtmiiïe avont voorfz. in dier voegen en de manieren vooren verhaelt. binnen 's Jaers af-lyvighfal worden, dat als dan , ende in- dien gevalle, een ander ende nieuw Burger - meefter in de Stede van den overleden ge- koren fal worden, by den genen die te voo- redie kiezinge vanden Burgermeeftersge- daen zullen hebben , naervolgende die Pri- vilegiën vander voorfdireven Stede. Welc- ke Burgermeefter alfoo van nieuws gekoo- ren zijnde, alfulcke macht ende auótoriteyt zal hebben, als de voorfdireven overleden Burgermeeftergehadtfoudehebben, indien hy te lijve gebleven ware, ende fal aldus blij - ven dienende, ende die felve macht ende au- toriteyt gebruyekende, dat jaer uyt geduu- rende. Ende dit al tot der Stadtweder-roe- pen, of foo lange als ons gelieven fal. Ont- bieden daerom> ende bevelen, onfen lieven ende getrouwen, de Prefident endedeluy- denvan onfen grootenRade, onfen voorfz. Stedehouder, ende luyden van onfen Rade in Hollant, Schouten van Amfterdarn , en allen anderen onfen Rechteren ende Jufticieren, Officieren ende Dienaren, dien ditaengaen mach, dat fy die voorfz. fupplianten van defe onfe gratie, odroye, oorlove ende confent in der voegen ende manieren voorfz doen, laten ende gedogen rechtelik, vredelick en- de volkomelick genieten ende gebruyeken, zonder hen tedoen oftelaten gefchieden,ee- nigh hinder, letfel ofte moeyjenüTe ter con- trarie. Want ons alfoo belieft. Dest'oircon- de, hebben wy onfen Zegel hier aen doen hangen. Gegeven in onfe Stadt van Bruffel, den vierden dagh in Januario, in't jaer ons Heeren duyfent ende negen. Op de ploye ftontgefchreven, by denlieyfer ende mijnen Heere,.den Eerts-Hartoge in haren Rade, ende getekent, H A N E T o N.
De vier Burgermeefteren dus uit de
twaelfgekoren zijnde, om dat aenffoen- dejaer te regeren, worden zommigen van |
|||||||||||||||||
|
Van het
Ampt der Burger- meefieren. |
|||||||||||||||||
|
Van htt
Verhefen der Burger- meefier en. |
|||||||||||||||||
|
Burger*
meefieren moet Voor- ter x.i\n. |
|||||||||||||||||
|
Amptea
der overige Out-Bur- germeefle- rtn. |
|||||||||||||||||
|
ao Befchrij
Van het waeromze ook te recht de naem van Bur-
iwL" gsrmeefteren en Burgervaderen voeren |
vinge van
Burgermeefteren mogen oock sile^nhet
vreemdelingen, mits doende der Poor- A^ptder |
||||||||||||||
|
wefteren. mogen.
-----------Burgermeefteren hebben bmnen de
a t„a;,* ftadt nochte hare vryheit van dien , geen
*Jmmu-a rechtspleginge of vonnis over Poorte- ren, ingezeetenen, nochte vreemde luiden, zoo in ftrafwaerdige als Burgerlijke za- ken , te vellen. Maer by aldien de Schout van Amfterdam lijf-ftraffe tegen misdadi- gen zal nemen , worden Burgermeefteren by hem oft Schepenen veeltij ts verfocht daer over nietbefluits-maer beraet-flaegs- ■wijzete willen hun goetdunken geven; als de misdadigen Poorteren defer ftede zijn. Burgermeefteren, nevens Schepenen ftaen ook over het volvoeren van misdadi- ge of ftrafwaerdige vonniOTen. Beledigen zich ook dagelix tot verlichtinge van Schepens-bank, om parthyen, des ver- zoekende , in hun gefchillen en krakkelen te fcheiden, en over de zelve te vereeni- |
|||||||||||||||
|
teren eet van getrouwbheyt, en des ver-
|
meefteren.
|
||||||||||||||
|
zoekende , t'allen tijden, als 't hen ge- .
Heft, tot Poorteren dezer ftede aennemen, volgens het Privileedje van Hartogh Wil- lem van Beyeren. Hen is ook geoorloft, indienfe zulkx
noodigh bevinden , eenige huilen, of er- ven , den Poorteren, Inwoonderen, of- te Vreemdelingen toe behoorende , tot behoef en dienfte dezer ftede, aen te ne- men; en zijn d'eigenaren daer van ge- houden zulx toe te ftaen en te gedogen, mits dat hen voorde zelve huizen of er- ven, zoo alfle by Schepenen gefchadt worden, de waerde aen geit betaelt wer- de; achtervolgende zeeckere Willekeur, ftaendein^t Keur-boek van de Letter A. Fol. 9. en d'Odroyen van de Staten, in het nïeu Hantv-boek,p. 98. Burgermeefteren van Amfterdam ver-
mogen ook ( en laten 't ook alle Jaren doen ) den Gaft-huis-meefteren, Kerk- meefteren en Heilige geeft-meefteren alle Jaren rekeningh van hun Kantoren laten doen , volgens de Willekeure, flaende in ,t Keur'boek van de Letter A, Fol. 16- De zelve Gafthuis-meefteren, Kerk"
meefteren en Heilige geeft-meefteren,mo- gen geen nieuwe en zware werken leggen of beginnen, dan by wete, wille, en toe- ftemmmge van Burgermeefteren, volgens de Willekeur-e,ftaende in 't Keur-boek van de Letter A. Vol 16. Burgermeefteren is ook by d'Ed. Gr,
Mogende Heeren Staten van Hollant en Weft-Vrieflandt in denjare zeftien hon- dert en vijftigh toegeftaen, te mogen kie- zen zeven Schepenen, uit het getal van veertien perfoonen, henby de zes-en-der- tigen opgedragen , 't welk eertij ts by dé Graven , Pnnfen of Stedehouderen ge- fchiedde. Burgemeefteren zijn ook gehouden
door de Heeren Threforieren, en dat in de open-
|
|||||||||||||||
|
gen.
Aen Burgermeefteren ftaet ook het be-
geven van alle ftadts ampten en bedienin- gen , volgens het voor-recht defer ftede, gegeven by Hartogh Willem van Beye- ren, Doch zaken die geduurigh zijn en blijven, als van Wedden en 't verhoogen der zelven, op dat daer inby d'aenkomen- de geen veranderingh gefchiet, worden by nieuw en oudt Burgermeefteren afge- daen, en dat by meerderheidt van ftem- men, fonder dat regerende Burgermeefte- ren daer iets meerder in te zeggen hebben, dan Oudt-burgermeefteren. Weshalven zijn ook de genen , die by Burgermeefte- ren aengenomen worden, om eenige amp- ten of dienften defer ftedé te bedienen, ge- houden de felve ampten en dienften t'aen- veirden, getroulijk te bewaren en te bedie- nen , volgens den eedt, die hen daer op te doen ftaet, na er luit der Willekeure,ftaen- de in 't Keurboek van de letter A. p. 15. En dat op de verbeurte van xxv. gulden, en hondert duifentLeitfche fteenen. |
|||||||||||||||
|
AMSTERDAM. V. Boeck. n
openbare vierfchaer, en ten aenfieavan Idatfeafgegaenzijn, volgens deWiUekeu-
iedereen, alle Ja ren van Stadts wegere- [re, ftaende in't Keurboek van de Letter keninge te doen, binnen de maent , na j A.Fol. \6. |
||||||||||||||
|
VIERDE HOOFTSTUK.
Van het Verheien , en Ampt der Schepenen.
|
||||||||||||||
|
het gemelde woordt Efchevin niet Van
Schaffin, maer van een ander woordt E f» chcver herkomftigh zy. Doch verre over- treft d'eerfte naem-rede van 't woort Sche* pen, de laeft, in waerfchijnlijkheit. Eertijrs waren hier maer zeven Schepe-
nen, als blijkt uit het Privileedje van Filips van Borgonje, daer by hy den diïeBur- nierwa- germeefteren,zeven Schepenen en vier-en- ren eertijts twintigh Raedts perfoonen toeftaet, datfê alleen maer voortaen jaerlix drie dagen voor het ge- zeven woonlijk verkiezen vergaderen zouden, Schepenen. om te noemen veertien perfoonen, en daer uitby hem ofzijne Stedehouder, en zijn nazaten Graven of Gravinnen, op Vrou- wen-dagh zeven Schepen , voor dat aen- ftaende jaer te regeren, gekooren te wor- den. En dat, by aldien een van defe zeven binnen's jaers quam t'overlijden , hy of zijne Stedehouder, en na hem zijn naza- ten, uit d'öpgedragen veertien een of meer in des overledens plaetfe kiezen zouden. Doch defe manier van verkiefen of noe- men , gaf hy hen alleen maer voor den tijdt van acht jaren, die hy daer na in een byzondre brief met tien verlengde; maer evelwel met dat onderfchey t, dat, na het verloopen van de acht jaren, de volgende 'tienjaren, het noemen van veertien per- fonen, vijfdagen voor het gewoonlijk ver- kiezen eefchien foude, om dan daer uitby hem of zijn ftedehouder, of zijn nazaten, op Vrouwendagh zeven gekooren te wor- den. Als breeder blijkt uit deze twee vol- gende brieven. 6 C 3 TUI- |
||||||||||||||
|
V
|
An aller geheugeniffe her zijn
hier te Lande , en in Amfter- dam, zekere Rechters ge weeft, |
|||||||||||||
|
diebeëdight waren,enwettigh
Haemrede gek oren, om een jaer langh in bedieningh va» t te b]jjven> Deze Rechters, ter oorzake Pene» C e' van ^en eec^t' dienze deden, weiden ge- zwoorens genoemt, oft met een naem, die den ouden Franken ook bekent is ge- weeft, Schepenen,om datfe 't vonnis fchie- pen , gelijk men noch op eenige plaetfè fpreekt. Maer andere zeggen, dat te dien tijde
eerft de Schepenen opgekomen zijn, als Karel, gebynaemt de Groote, Koningh van Vrankrijk en Keyzer, bemerkende dat de Saxen en Weftfalen , dikwils overwon- nen zijnde, altijdt hun beloften braken, endelijk geraden dochtetezijn, in te voe- ren zekere heimelijke Rechters, met vol- kome en onbepaelde maght, om de ge- melde meinedige en andere misdadigen, zonder de zelven te voore eens gehoort te hebben, ter doot te verwijzen en van kant te helpen : en dat alfoo, vermits het woort Schaf-hïn by de Franken zoodanigh een volkome en onbepaelde maght betekende, als defe Rechters gebruikten, de zelve na dit woordt Schaffin, en endelijk , Schepe- nen g-enoemt zijn. Dit gevoelen of gif- finge wort hie r door ook beveftight, de- wijl van Schaffin het Franfch woordt EfcbevM mede zijn oorfprongh fchijnt ge- nomen te hebben. Hoewel Loyfe.du droibl des offices L, 5. Qhaf.*]> n. 19. zeght, dat |
||||||||||||||
|
BeJckrijvMge ftan
. i ende bet dan zytot hiertoe ge-weeft heeft* vanhtt
|
|||||||||||
|
22
|
|||||||||||
|
Van het
Verkleden der Sche- ienen. XW. te noe-
men, wa-er uyt de Stadt-hou- der hiefifi- •ven Sche- ienen. |
|||||||||||
|
om den welvaert van ons ende van den ge- verkiefen
meenen oorboor der fel ver onfer ftede, by der Schept- goede notabel, ende reckelijcken mannen : mn, Sooiftdatwy, willende in dele zaeke voor- ._______
fien, ende onfen voorfz. onderzaten houden
in goede vrede, rulle, ende eendrachtigheyt met malkanderen, ten beften dat wy mogen, voor.ons ende voor onfen Nakomelingen, Graven of Gravinnen van Hollandt, over- mits minne ende fonderlinge gunft die wy totter felver Stede dragen, na goede rijpen raede, endedeliberat!-edaeropgehadt,ge- . conlenteert; geoorloft, ende geordonneert hebben , confenteren, oorloven , ende or- donneren met defen onfen Brieve onze voor- fchreven ftede van Amftelredam, dat dat ge- recht, datnulaiftwerf, ende op onfer Vrou- wen avondt furificatio leftleden daer geftelt ende geordonneert heeft onfe lieve getrou- we Raede, Ridder, Camerlingh ende Ste- dehouder in onfen voorfz. Landen van Hol- lant, vanZeelant, ende van Vrieflant, die Heere van Lanoy, te weten die drie Burger- meefteren, ende die feven Schepen, de welc- kewy willenin 'tgerechte te blijven tot on- zer lieve Vrouwen avondt purificatie- naeft- komende, van nu voortaen , metten vier- en-twintigh, die van outs, ende over lan- gen als Rade onfer voorfz. ftede by der ge- meynte gekoren zijn, ende alzoo worden zy vierendertight'famen, alle jaer twee dagen voor den dagh dat gewoonlijck is onfeSche- pen aldaer te vernieuwen, vergaderen zullen opter Stede-huys, aldaer die Vroetfchapge- woonlijckenis te vergaderen voor der noen, tot zulker uren, als hem onfe Schout ende ge- rechte aldaer beteyekenen fal, ende kiefen ende nemen bygehjekeneede, endeby den meeften (temmen viertien perfoonen uyten vier-en-dertigh perfoonen voorfz. ofte an- ders anderen Poorteren der felver onfer fte- den, die aldaer,na den Rechte, onfer voorfz. fteden Schepenen vvefen mogen, goede, rijc- ke, eerbare, notabile, reckelijcke perfoo- nen in onfe voorfz. ff eden, van wat ftate of- te conditie zy zijn, fonder yemantdaer uyt te verfteecken, om haet, nij t,of eenige zaec- kenwil , die die vier-en-dertigh perfoonen, by hare confeienfi duncken zullen oorber- lijck, vvaerdigh ende profijtigh te wefen, ons ende onfer voorfz. Stede, ende fullen die prefenteren ende overleveren ons ende onfe Mako-
|
|||||||||||
|
PHILIPS, by der graden
Hertoge vanBoiirgonien , Gr ave van Hollant, êfc. Alfoo wy mit anderen onfen openen brieven-, gegeven in onfen Stadt van Bruflel op den vier-en-tvAntighften dagh in April, in 't jaer duyfendt vier hon- den neghen ende veertigh » na Paejfchen, overmies feeckere reden iville , daer tnne begrepen , voor ons ende voor onfe Nae- komelinphen , Graven ende Gravinne van Hottandt , geordineert , gheoorloft, 'ende geconfenteert hebben onfer Stede van ■ jimftelredamme , den termijn van acht jaren langh gkeduerende , dat de felve perfoonen , die op die tijdt by onfen lis- ven endeghetrouiven Ridder, Raedt-C#- merlinck, ende Stedehouder in onfen voor- fchreven Landen van Hollands , Zee- landt, ende Vriejlandt , den Heer e van Lanoy, gefet ende geordonneert waer en tot Borgenneefiers ende Schepenen in on- fer voorfchreven Stede, metten vier-én- tivintigh perfoonen , die als Raede onfe voorfchreven Stede over langh e tijdt van ons Gemeynte aldaer gekooren fijn, ende alfoo werdenvier-tn-derüghffamen, alle jaer rwee dagen voor den dagh datgeivoon- lijck is onfer Schepenen aldaer te vernieu- wen , vergaderen futten opter Stede-huys, tot alfulcker uuren, als hem onfe Schout ende Gerechte aldaer toe beteykenen f al, ende kiefen ende nemen viertien perfoonen, ' daer uyt %>y , of dien ivy 't bevelen, fe- T€n Schepen feiten , kiefen , ende nemen fitten , ende geen andere in onfer Stede van Amfielredam voorfchreven, gelijckerwijs ende in alre manieren onfe voorfz,. Brieven dat inhouden ende begrijpen, ivelche Brie- ven,van woordete woorde 3 hier na befchre- venflaen. PHILIPS, -&c Doen kondt allen Luy-
den. Want wy met allen onfen herten.be- geerten en willen dat onfe Stede van Amfter- dam geregeett ende onderhouden zy in goe- der Juftitie, Policie ende Gouvernemente, |
|||||||||||
|
AMSTERDA
Nakomelinghe , Graven of Gravinnen van
Hollant , oft onfen gecommitteerden ten zaken onferzelver Lande van Hollant: En- de wy, onfe nakomelingen, onfe commit- teerden voorfz. fullen dan alle jaer op onfe Vrouw-en avont/>*»*jfesfto, nyt dien viertien perfoonen fetten endeordineren feven Sche- penen ende geen anderen,die dat toekomen- de jaer Schepenen vvefen fullen. Ende by al- foo datter eenige van de voorfz. vfer-en-dei- tighten voorfz. tijde van huys waren, ofte oock foo kranck dat zy daer by niet en moch- ten wefen, of oock aldaer eenige waren van den voorfz. vier-en-dertigh die daer by niet komen en wouden, foo fouden die andere, die daer van hunluyden quamen endetegen- Woordighwaren, volkomen macht hebben dat voorfz. is te doen ■ gelijcken, ende in al- len fchijn, offy alle vier-en-dertigh by mal- kanderenverfaemt waren. Ende oft gebeur- de dar een igh van den voerfchreven vier-en- dertigh a'flijvigh worde.of hem ontvryde van zijn Poorterfchap van onfer voorfz.ftededöo fullen dan dieanderen van den voorfz. bly- vende in wefen', kiefen by haren eede ende confeientie andere notabile eerbaereperfo- nen, als voorfz. is , in de ftedevan de voorfz. aflijvigenofteontvryden, die welcke doen- de den Eedt voorfz. hebben fullen alfulcken .macht, als die anderen van den vierendertigh voorfz. Endedesgelijxofter gebeurde, dat eenighvanden voorfz. Schepenen aflijvigh werde binnen zijnre tijt dat hy Schepene wa- re, of hem felve ontvryde in der manieren voorfz. foo fullen wy ende onfe Nakomelin- gen , of onfe committeerden voorfz. van den f'elven veertien perfoonen , die ons onfe Na- komelingen of onfe committeerde daer te voren in dat felve jaer geprefenteert waren, andere Schepenen maken in de ftede van den aflijvigen, of ontvryde voorfz. die welcke Schepen wefen fullen ende bly ven, tot ander tijt dat men die Schepene weder vernieuwen fal. Welcke graeie, punclen , enderechten' voorfz.dueren lullen van Datum defesbriefs, acht jaer lanck, en^e daer ent'eynden van geener waerden bly ven fal, die wy voor ons, ende voor onfe nakomelingen, Graven of Gravinnen van Hollant gelooft hebben, en- de loven mit defen Brieve, wel, volkome- Jijck, vaft ende ftaede te houden , fonder die in eenigher wijs te verbreecken of te j mencken, of by ycmandt anders te laten |
M. KBoeck. 23
reecken of mencken, duerende den t\]z\tyPMhet
oorfz. Ontbieden daerommeende bevelen verkieftn
nfenvoorfz. Stedehouder in onfen Lande
der Schep e-
an Hollant, Zeelant ende Vrieflant voorfz, ne„w
nde onfen Rade in onfen Raetkamer in den----------—
age, ons Schout van Amfterdam , ende
llen onfen anderen Rechteren, Dienaren nde Onderzaten, wien 'taenkleven magb, u zijndeoftenamaels wefende.haren Stede- ouder ende elcken van hen byfonder, alfoo eralfthenbetaemt, datfy 'tinhouden van nfen brieve van puncte te punóte onder- ouden , ende doen onderhouden , fonder en voorfz. van Amfterdam den voorfz. tijde an acht jaren duerende, doen ofteeenigen inder, letfcl, ftoet of ongebruyek daer in te aten gefchien , in eeniger wijs ter contra- ien. Want ons dat alfoo gelieft, ende wil- en dat gedaen zy, niet wederftaende eenige rivilegiën of Hantveften, by ons ofte onfen oor-vaderen, hier voortijts geguflt ende econfenteertden voorfz. van Amftelredam, oerende onfen Gerechten aldaer. In oircon- en defen onfen brieve, ende onfen zegel aer aen gehangen. Gegeven in onfe Stadt an Bruilèle,viertien dagen in Aprihin 't jaer ns Heeren veerthien hondert negen ende eertigh na Paeflchen. Nde want wy met aller herten hegheeren, ende
willen, dat onfevoorfchreve Stede van Amfter- am gheregeert ende gkehouden zy in goeder fu- ici, Fohcie ende Gouvernemente, foo langh foo eer, ende wy,bf goeden aenbrengen ende informa- ie van onfen getrouwen Stedehouder voorfz. in der acrheyt vernomen hebben, dat by defer felver onfer rdonnanci, oerlof ende confent, onfevoorfz.Stedein eterregimente ende Poliicie gehouden wert,danzyte orengeweeft heeft, ende om fonderlinge minneende mntfchapMe wy tot der felver onfer Stede dragen, ooiftdatwynagoeden rijpen roede endedelibera- i, hier op gehadt, voor ons, ende voor onfe na- omelingen , Graven ende Gravinnen van Hollant oorfz. onfer voorfz. Stede van Amfterdam defen nfen oorlof confentende ordonnanci, in air e ma- ieren , als onfe boven gefchreven Brieve daer of houden, ende begrypen , ^ uyt ffeciale gratie ge- rorogeert, verlanght, ende uytgeftelt hebben, pro- 'reren , verlangen , ende uyt ft ellen met defen onfen rieve , den termijn van thien Jaren lanck gedue- nde, imaende terftont na dat onfe voerfchreven rieven hier af 'expireren ende uytgaen fullen , den oorfchreven vier-en-dertigh Perfoonen bevelende, |
|||||||||
|
Va» het
f erkiefen
der Schepe- nen. |
||||||||||
|
ende-
|
||||||||||
|
Befchryvlnge van
|
||||||||||||||||||||||||
|
2
|
mie machügh makende veertien Ter/oenen te kie- men of opdragen van veertien perfoonen, Vanhet
|
|||||||||||||||||||||||
|
Van het
Verkiefen der Sche- penen. |
||||||||||||||||||||||||
|
om daer uit by den Graef of zijn Stede- Verkiefen
houder zeven gekooren te woorden,wiert ^r e' in denjare vijftien hondert en zeftien,door tenen' Karel namaels Keizerin zekere gunft-brief, (daer by hy al de Privileedjen , die oit d'Amfterdammers van zijne voorzaten verworven hadden, beveftighde, ) met deze volgende woorden op nieuw be- kraghtight en voor goet gekent: KAerle by der gratie Godts Koning van
Cafiilien,Ó-c. En onder andere dat fy genieten ende gebruyken (ouden <van haer- luyden Vroetfchap, te weten dat fes-en-der- tigh perfoonen ofte Raedsluyden der felver fiede jouden mogen kiefen eendrachtelijk, of by der meefiefiemmen van hen luyden, alle jaer vijf dagen voor onfen Liever Vrottwe- dagh te Lichtmtffe, veertien perfoonen van de rijekfie, notabel/ie endevredelickfie Voor- teren van onfer voornoemde fiede van Am- ftelredamme, fonder ymandt daer uyt te ver- Jieken, die fy gehouden fijn ons of onfen Ste- dehouder en ende Raedsluyden in Hoüandt, alle jaren voort-over te fenden ende prefen- teren, omme by hen daer uyt gekoren te wer- den fe-ven Schepenen voor dat toekomende jaer, ende op onfer Lieve Vrouw e-dagh te Lichtmiffe binnen onfe voorft,. fiede gefit ende g-eeet te worden,geltjck dat gevjoonlick ende na den Privilegiën vander voorfz,.fie- de fchuldigh is te gefchieden. Ende waert dat eenighvan de v oorfic. Schepenen by de voornoemde Stadthouder ende Raedt alfoo gekooren , binnen'''s jaer's aflijvigh worde, dat wy of onfe Stadthouder fouden mogen nemen ende kiefen een van de andere voor- fchreven veertien , omme met de fes andere Schepenen dat jaer uyt te dienen ende Sche- penen te wefen-, ejre z,oo is 't dat wy beve- fiigen,&c. |
||||||||||||||||||||||||
|
/•_. -:.r i . .____.....v, «u«r if men etldaer rre- I
|
||||||||||||||||||||||||
|
ƒ«* vijf dagen te voorcn, voordat men aldaer ge-
woonlijk is Schepenen te vernieuwen, ende anders hier innete doen, gelijckerwijs, ende in alder manie- - ren, als onfe voor fa. Brieven, henluykn hier of ■verleent, datklaerlijcker uytmijfen: Ontbieden hier- om ende beveelen onfenvoorfa. Stede-houder in on- fen tanden van Ho Handt, Zeelandt enVrieflandt, ende onfen Roede in onfer Raedtkamer in denHage> enfen Schout van Amflerdsim., ende allen on [en an* deren Rechteren, Dienaren , ende Onderfoten, -»ien ' t aenkleven mach , nu zijnde ofnamaels wefende, haren Stede-houder, endeelcken vanhaerbyfmder^ dlfoo verre als ''t hen betaemt, datzyden voor fa. •van onfer Stede van Amfteïredamme defer onfer gratiën,prorograci, verlangeniffe ,endeuytftellin- ge van thien Jaren lanck , na dat onfe voorfz. an- dere voor-brieven expireren ende uytgaenfullen, als ■voorfa.ftaet, doen ende laten ruftelijck ende vrede- lijck genieten ende gebruyeken, fonder hen eenigen hinder,letfel,ftoot oft ongebruyek daerinne te doen of te laten gefchien, in eeniger wijs, ter ctntrarien. Want ons alfoogelief , ende willen dat gedaen z,y. Jn oorconde defen onfen Brieve, ende onfen 'Zegel daer aen gehangen. Gegeven in onfen Stadt van "Dendermonde, op den twee-en-twintighften dagh in Mey, Anno veerthien hondert twee-en-vijftigh. ^ildusgeteyckent SCHOONHOVEN.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Maer deze maniere van Schepenen te
verkiefen, had Karel van Borgonje by na te niet laten loopen , zulx hier uit ook groote tweedraght en oneenigheit te dien tijde binnen defe Stadt, om des zelfs be- ftjeringe te hebben, en het ampt van Sche- pen te bedienen, ontftont; en Vrouw Ma- ria des wemelden Karels Dochter,genoot- zaekt wiert, om defen twift te Hechten, in den jare veertien hondert zes-en-tzeven- tigh, de oude maniere van Schepenen te verkiefen , ten decle weder op te brengen, en te dien einde te belaften , dat voortaen de zes-en-dertigh Raden, die alreé by de gemeente gekoren waren, jaerlyx vijf da- iU voor Vrouwendagh, veertien perfoo- |
||||||||||||||||||||||||
|
nen zouden opdragen en noemen om daer
uit by haer of haren Stedehouder zeven |
||||||||||||||||||||||||
|
Dit zelffte wiert daer na ook in den ja-
re vijftien hondert acht en vijftigh , en |
||||||||||||||||||||||||
|
pekoren te woraen , voor uai *»t»»»v ,
|
||||||||||||||||||||||||
|
f er, als Schepenen, te regeren. Ditnoe- door zynen zoone Rlips, KomngWan
|
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||
|
V. Boeck.
|
|||||||||||||||||||
|
is
|
|||||||||||||||||||
|
der voorfchreve Stede twalef Schepenen, Van het
in plaetfe van zeven, die nu daer zijn. Ge- Verkiefen fien oock 't advertiffement daer teghens der Schep* overghegheven by den Burgermeefters der nen. voorfchreve Stede: Allegeerende, dat het ■ ende Bandeen , foude wefen tegens de Pri- vilegiën der felve Stede , cauferende dif- fentie ende tweedraghtigheydc» ende oock noodeloos wefen , indien de ordonnantie, ghemaeckt binnen der voorfchreve Stede in den jare duyfendt vijf honderdt vier-ende- vijftigh. wel onderhouden ende gheobfer- veert ware ; met meer redenen daer toe dienden. Ghefien oock de depofltien va» den ghetuyghen, op 't gunt des voorfchre- ve ter eender ende ander zyden ghehoort, metten titulen ende munimentien daer toe ghe-exigeert. Ende op als ghehadt 't ad- vijs van die van den Raden in Hollandt, ende oock byfondere regard nemende,, op d'inbout der voorfchreven Ordonnantie, van den jare duyfendt vijf honderd: vier ende vijftigh, fijne Majefteyt . uit zekere con- fideratien, laet noch op dit pas, d'admini-? ftratie van der Juftitie, binnen der voorfchre- veStede, blijven by degewoonlickeufancie van eenen Officier, ende een Banck. Behou- ^mj-ter_ dens, dat de Schout aldaerfal mogen heb- damwert ben eenen fubftitnyt» om als 't van doen is, ge.excii- fjjn plaetfe ende auftoriteyt te moghen fup- reert van pieren, ende hem affiftentie doen. Ende een Ballui willen niet te min voorfien tot beter expe- in enmina- ditievande menighvuldige faken ende pro- iéus,-ende ceffen daghelijckx binnen der felver Stede eenSchout opryfende, ende op dat de Juftitie niet ver- i» eiviti- achtert en worde by fieckte, occupatie of hM, met andere empefchementen, eenighe van den twee Coüe~ Schepenen toe-komende , ordonneert dat gien van van nu voortaen , alle jaren binnen der voor- Schepenen fchreve ftede, tot de zeven Schepenen, die- t'zamen menaldaer gevvoonlick is te creëren, noch xn.in'e andere twee gecreëert fullen werden, ma- geMl. kende negen 't famen. Ende ten dien eyndc fullen die van der ftede voorfz. jaerlicx fijn- In plaets der Majefteyt of fijnen Stadthouder Gene- van vil. rael nomineren endefchriftelijck overgeven te maecken achtien perfoonen , daer toe nut ende be- negen. quam. De welcke voorfz. negen Schepe- nen fullen ordinaris ende geftadelijek verga- deren , ende hen gereet vinden alle werek- daghen , uytghefondert de ghewoonlijcke |
|||||||||||||||||||
|
Spanje, als Grave van Hollant,beveftight<
Maer vermits defe Stadt dagelijkx in Koophandel, en by gevolgh ook in me- , ninghvuldigheidt der gedingen toenam, zulx de zeven Schepenen niet magtigh wa- ren , de zelve na benooren waer te nemen, (daer by dan noch dickwils toefloegh, dan een of meer van de felven quam ziek te worden,) zoo is in den jare vijftien hon- dert negen en vijftigh,die van Amfterdam, by de Hartogin van Parma, by maniere van voorraet, toegeftaen, dat voortaen by de zeven Schepenen jaerlix noch twee fou- den gekoren worden , makende alzoo ne- gen t'zamen; endatfete dien einde jaer- lix, in plaets van veertien,achtien, zijn Ko- ninghlijke Majefteyt, oft zijn Algemene Stedehouder, zouden noemen en fchrifte- lijk overgeven , om daer uit negen gekoo- ren te worden, voor dat aenftaende jaer te dienen. De brief, waer by hen zulk wiert toegeftaen, zullen we, vermitze eygentlijk de regeringh is rakende, en eenige andere aenmerkens waerdige dingen, defe ftoffe aengaende, is inhoudende, hier van woort tot woort laten volgen. |
|||||||||||||||||||
|
Van het
Verkiefen der Schepe- nen. |
|||||||||||||||||||
|
GEfien in den Secreten Raede des Ko-
nincx, fekere Articulen, geconcipieert by formevan advijs, tot vorderinge van der Juftitie, ende korte terminatie van den pro- ceflen ende differentcn opryfende voor den gerechte van Amftelredam, mette redenen daer toe gevoecht by den Schout der voor- fchreven ftede. Tenderende het voorfchr. advijsten eynde, datmen binnen der felver ftede in plaetfe van eenen Schout, ftellen en maken zoude twee Officieren, te weten, een Balliu voor alle criminele zaeken , ende eenen Schout voor de civile zaecken. Ende oock twee Collegien van Schepenen, 't een om te termineren alle parthyen op de buy- tenRolleftaende, ende alle criminele zae- ken. Het tweede, om te termineren ende berichten alle zaecken ftaende op de Poor- ters ende Arreft Rollen, ende de faken con- cernerende de Fabrijcke, plackaten . keu- |
|||||||||||||||||||
|
I. Triv.
SoeckfaL 237- 1559.
|
|||||||||||||||||||
|
ren enue ïtatuvten. e-uuc ixa crreccc ucs
|
|||||||||||||||||||
|
voorfchreven, alle jaren te creëren binnen weeck-marektdagen^ om recht te doen op
|
|||||||||||||||||||
|
20 |
de gewoonlicke kamer , des'morghens voor
de kloeke op der Stadthuys acht gefiaghen falhebben, ende aldaerbly ven tot elf uren toe. Ende in gevalle in de voorgaende weke eenigeRollen over gebleven zijn, als dan , om de felve reften af te doen , fullen verga- deren op Dinsdaghe ende andere navolgen- de dagen in der weke, des namiddaeghs van twee uren tot vijf uren , ter tijt toe > de voorfz. reften afgedaen fullen wefen. Ende ookomme t'expedieren den Lantvonnifl'en, indien daer eenige zijn. Ende fullen elek van den Schepenen voorfchreven vergade- ren , prefentwefendeende blyvende ten tij- de, aisvoren, foowel voor, als narniddage, hebben voor haer luyder vacatie , drie ftuy- vers. Ende die ten tijde, als vooren, niet compareren en fullen , boven dien dat zy niet hebben of ghenieten en fullen van de voorfchreven vacatien, fullen vallen in de boete van fes ftuyvers voor elcke reyfe. En- de faldaer af by den Secretaris op deRolle fittende pertinent regifter gehouden wor- den , op fijn.n Eedt: Ende fal de prefentien endeabfentien voorfz. teyekenen terftont na die kloeke des morgens acht, endedes na- middaghs twee geflagen fal wefen. Welver- ftaende dat, wie van den Schepenen voor- fchreven te laet komen, te weten , tot ne- genuren toe fmorgens, ende drie uren toe na noene, fal mogen de boeten voorfchre- ven ontgaen, maer niet hebben van fijnen vacatien. Des fullen Schepenen die in der ftedeaffairenten tijden voorfz geoccupeert Zijn, mede vacatien hebben, ende in gene boeten vallen. Endefoo wie van den voorfz. Schepenen door fieckte niet en falkonnen compareren, ter plaetfe ende tijde voorfz.fal daer af de wete doen aen den eerfte Schepe- ne van der Wet. Ende indien hy by andere nootelijcke faken of affairen ge empefcheert of belet ware, fal de felve verthoogen aen *t Collegie, ende daer van oorlof verfoec- ken ende verkrygen, of anderfints verval- len in de voorfz.boeten. En fullen de voorfz. boeten geappliceert wefen naer ouder cou- ftumen. Ende fullen de Schepenen ten tijde voorfz. vergadert wefende, alle naerftigheyt doen , om partijen te fcheyden endejufticie t'adminiftreren. Desfullende faken vanden Schoutet ordinarie gedaen worden voor alle anderen, des morgens op Dinsdaghe ende Donderdaghe ter uren voorfchreven. Zal |
inge van
oock de Burgermeefter Viceprefident, die
't zegel te bewaren eerft verwachtende is in 't vierendeel jaers, voor hy fij n beurte heeft te zegelen, hem alsdan voegen by den Ge- rechte , als de Schouts Rolle ofte faken ge- pleyt of gedaen fullen worden : ten ware hy in der fteoe faken nootelijck geoccupeert moefte wefen. Ende indien die van den Ge- rechte bevinden in 't playdoyeren dateenige faken op het Rolle niet gevuideert en moch - te worden, fullen ordoneren partyen te com- pareren voor twee van der Collegie, als Commiffariflen , omrne defelve in 't minne- lick t'appoin&eren, indien hetdoenlickzy; anders daer af rapport te doen. Ende ten eynde beter geregeltheyt gehouden zy in de depofitien vander getuygen, fullen allege- tuygen gehoort ende ge-examineert wor- den by eenen van de Schepenen metten Se- cretaris, ende gefchreven fulx, als de felve ghetuygen fullen depofcren , fonder daer vooreenighbeworpdaeraftemaecken- En- de fal de Schepen hebben van eleke depofi- tie een ftuyver voor fijn falaris. Item, fullen Schepenen oock waernemen endebewareQ twee ende twee, de Vierfchare, als die die- nen fal. Item, fullen oock de Schepenen ge- houden wefen gelijckelick te komen, ende hen te piefenteren op't Zegel-huys, als by den Gerechte eenige plackaten van Keuren, ofte andere faecken metter kloeke ghedaen fullen worden, op de verbeurte als vooren. Item, fal de Schout, als vooren eenige ge- vanghens voor Schepenen te brengen, ge- houden wefen fijninfiïmatie Precedente en- de Interrogatoriengereet te hebben. Item, ende fullen de gevangens gheinterrogeert worden by twee Schepenen in een plaetfe apart, fonder daeromtrïe 't gheheel Colle- gie te empefcheren, ende dierghelijeke fal gheobferveert worden , op de torture en- de rigoreufe examinatie, ten zy dat om ee- nige pregnante ende goeden redenen, het Collegie ordonneren , anders ghedaen te worden. Item, die Tael-luyden of Procu- reurs, fullen in hare officie den Gherechte draghen alle eer ende reverentie, ende hem wachten van alle callumnieendeonbehoor- lickedilayen , op pene van daer af geftraft te worden, na difcretien van den Gerech- te voorfchreven. Item , naer ouder ghe- vvoonte en fullen geen Rollen houden, noch prefenteren van Palmen-Sondagh, tot be |
||||||||||||||||
|
Van het
Ve-kiefen-
der Schep e' |
|||||||||||||||||
|
Va» het
Verkiefen der Schepe- nen. |
|||||||||||||||||
|
moet er
een Surge- meefler by zijn.
|
|||||||||||||||||
|
Wanneer
daergeen Rollen die- nen. |
|||||||||||||||||
|
jilsdes
Schouts fa-
ken dienen, |
|||||||||||||||||
|
loken
|
|||||||||||||||||
|
AMSTER
|
DAM. V.Boeck. 27
dat een of beide van defe aenblijvende Van bet
Schepenen quam t'overlijden, zoud by de Verkiefen voorfz. zeven Burgermeefteren en nieuw *** scbepc gekoore Schepenen, een of meer uit de Ze- ™"- ven die afgegaen zijn , in des overledens plaetfegekooren worden, die gelijke vry- heitvan bedieninge te genieten hadden, als d'aflijvigen genoten hebben, fchoon datfe geen geheel jaer in bedieninge ge • weeft zijn. Als breeder blijckt uit dit vol-» gendePrivileedje. PHILIPS, by der gratie Godts Ko-
ninckvanCaftilien,&c. GravevanHol- lant, &c. Allen den ghenen , die defe jegen- woordige fullen fien oftehooren, faluyt. Al- fpo de Borgermeefters ende Regeerders on- fer Stadt van Amfterdam ons vertoont heb- ben , dat in den Jare veertien hondert f es- en-tfeventigh, die felfde Stadt by Hooghl. memorien, Maria van Bourgondien, Gravin- ne van Hollant fekere Privilegie ghegheven ende vergunt is ghewéeft, om alle Jaers te mogen kiefen veertien perfoonen. omme by den Graven en de Gravinne, of haren Stad- houders ofte Raden , daer uyt zeven tot Schepenen der felverftede voor dat Jaer ge- eligeert endegeordonneert te worden. En- deten eynde tot beter expeditie vandeme- nighvuldige faken ende proceflen binnen der felver ftede, dagehckx oprijfende voorfien mocht worden : Zoo is by de Hartoginne van Parma als Gouvernante, in den jare duy- fent vijf hondert negen-en-vijftigh by or- donnantie by maniere van provifie ghefta- tueert, dat in plaetfe van feven, neghen Schepenen uyt achtien ge-eligeerde Perfoo- nen ghecre-eert fouden moghen worden. Endeaengefienaltijt, endebyfonder inde- fen tijden feer loffelijck ende hooghnoodigh is rechts vorderinge ende expeditie van Ju- ftitie,welckx retardement defupplianten ten deele bevinden te komen,foo door dien,door de alteratie ende het veranderen vandeMa- giftraet binnen der voorfz. Stadt, veele tot Schepenen moeten werden gecoren , dien de ftijle van de kamers onbekent is, als oock om dat het Collegie der Schepenen geheelick, verandert ende vernieuwt werdende. d'nieu- we aenkomende Schepenen van de overge- blevene fakenfdie aldaer vele moeten vallen; ganfeh geene kennifie en hebben, ende over D z fulex |
|||||||||||
|
Van bet
Verkiefen der Schepe- nen, |
loken Paeffchen, van Pincxter tot beloken
Pincxter, in de weke van Kerckmiffe, ende van Kers-avont tot drie Koningen dagh toe; maer't Gerecht fal als dan befich zijn, om |
|||||||||||
|
- proceffen by gefchrift ongedecideert han-
gende te vifiteren ende vuideren. Ende al dit by maniere van provifie, Referverende aen fijne Majefteyt. na gelegentheyt ende occu- rentien van der faken , daer inne breder te mogen verfien, 't zy alterende minderende of vermeerende, foo bevonden fal wefen te behooren. Gedaen te Bruiïel den vier-en- twintighften dagh van January, duyfent vij f hondert negen en vijftigh, onderteyckent, De la Torre. ? Maer defe keure van achtien perfóo-
nen op te dragen en te noemen, om daer uit negen Schepenen, voor dat aenftaende . jaer te dienen , te kiefen, bracht Koningh
Filips ten deele weder af, of daer in eeni- geveranderingh. Want in denjare vijf- tien hondert een-en-taghtigh, ftont hy die van Amfterdam op hun verzoek toe, datfe met het opdragen en noemen van veertien perfoonen,volgens het Privileed- je van Vrouw Maria, om daer uit by hem of zijn Stedehouder zeven tot Schepenen, gelijk van outs gepleeght was, gekoren te worden , zouden voortvaren ; maer dat dedrieafgaende en de drie nieuwe Bur- germeefteren met den blijvende Out-bur- germeefter, twee van de afgaende Sche- penen , die kennifie hadden van alle zaken en gedingen in 't voorgaendè Jaer voor- gevallen , by de meefte ftemmen kiefen zouden, om voor dat Jaer weder aen te blyven; des zouden ook defe twee Oudt- fchepenen , de voorfittingh en eerfte ftem onder de feven nieuwe aenkomende Sche- penen hebben; alsook, om zich des te williger tot het aenblijven laten te gebrui- ken, het volgende jaer van alleampten, indienze zulx begeerden, ontflagen zijn; eveneens als degene, dieOudt-burger- meefter blijft, indien hy zulx mede be- geert , het volgende jaer van alle ampten optflagen is. En by aldien het gebeurde |
||||||||||||
|
Moer'm de-
fe keure brengbt tilips Ko- ningb van Spanje ee- nige ver- anderingh. |
||||||||||||
|
Béfchryvinge van
wefen van allen oflkien der zelve ftede, om vm het
hendestewilligertotdevoorfz. continuatie Verkiefen te laten gebruyeken; in conformite van den der Schept genen, die twee jaren Burgermeefter con- nen. tinuelicken hebben ghevveeft. Ende oft----------
gebeurde, dat een oft beyde de gheconti-
nueerde Schepenen binnen dat jaer, oftegc- duerende haer voorfchreven officie quamen te overlyden, zoo zullen in dien ghevalle by de voorfchreven feven Bórgermeefte- ren ende nieuwe Schepenen, uyt den over- ghebleven zeven van het voorgaende jaer, een ofte meer in de plaetfe van de voorfchre- ven afgeftorven ghekooren ende gheconti- nueert moghen werden, de welcke gelijc- ke vryheyt van officien voor den naeftvol- gende jaere, als voorfchreven is fullen ge- nieten , niet teghenftaende zy geen gheheel jaer gecontinueert fijn gheweeft. Ende dit alles by forme van provifie, ende ter tijde toe daerinne anders van onfen wegen foude mogen worden gheordonneert; blyvende niet te min alle andere puncten der voor- fchreven ordonnantie van den jare negen en vijftigh in haer geheel. Ontbieden daerom- me ende bevelen onfen voorfz. Stadthouder, > de luyden van onfen Rade ende rekeninghe
in Hollant, ende allen anderen onfen reehte- ren, jufticieren, Officieren ende onderfaten, dien dit fal mogen aengaen, den fupplianten inder qualite voorfz. van defen onfen tegen- woordige ordonnantie, confent ende o£troy ihder manieren, als boven, te doen, laten en- de gedoghen ruftelick, vredelick ende vol- komelick genieten ende gebruyeken, fon- der henluyden daer inne te doen, of te laten gefchien eenigh hinder, letfel of moeyjenis ter contrarien j nemaer veel meerden felven fupplianten daer inne te doen alle behoorlic- ke voorftant ende affiftentie ; mits dat de voorfz. thoonders ghehouden werden defen tegemyoordigen metten eerften te doen Re- giftreren in onfer kamere van rekeninge in Hollant. Want 't ons alfoo gelieft. Dest'oir- conde hebben wy den zegele van onfen leen- hove van Hollant, 'ttvelck wy ingelijcken fake gebruyeken, aen defen doen hangen. Ghegheven binnen onfer Stadt Delft op den "' derden Januari in 't jaer ons Heeren xvc. een-en-tachtigh. Op de plóye ftont ghe- fchreven, by de Koninck ter relatie van fij- ne Majefteyt Stadthouder ende Capiteyn Generael, ter ordonnantie, ende was geteye- |
||||||||||
|
"28
|
||||||||||
|
Yanhet fulcxalle van nieuws ghehoort endeVerkiefm deert moeten werden, tot groot veder Schept- tijt.exceffive koften van partyen,nen. aerneringe van nieuwe voorkomend
— . verfoeckende daerommede voorfz.f
tenootmoedelick, dat ons believetotvorderinge van de Juftitie binnvoorfz. Stede Amftelredam, hen luforme van ordonnantie te accordpundenin haerluyder voorfz. verfofpeeificeert» ende in conformite vttiernaer by onfer defpofitiebewillige-expreffeert, ende hen thoondersfynete verkenen onfe opene Brievken fake dienende .- Doen te wetende faken voorfz. overmerekt. geneïêndeterbede van de voorfz. Remten, ende begerende onfe voorfz. SAmftelredamme door goede regimenveel als doenelickis, te vorderen,dien fyne alle faveur te bevvijfen, hiehadt'tadvijs van onfen lieven endewen, die Prefident ende andere 'dijonfenRadeinHollant, hebben by dtie van onfen lieven ende bemindden Prince van Orangjen, Grave vfou, &c. Voor ons Stadthouder, epiteyn Generael over Hollandt, ZVrieflant, ende Uytrecht , den feltnonftrantengegunt,geo£troyeert eaccordeert , gonnen, o&royeeren.corderen uytonfe zonderlinge gratfen, datzyin conformiteyt der voorPrivilegiën , aldaer fullen procedelectie van-de veertien perfoonendaer uyt by onfen Stadthouder, oabfentie, by die van enfen R.ade inzeven tot Schepenen der voorfchrevgecreëert te worden. Au£toriferendby defen den drie afgaende, ende dwe Burghermeefteren , metten bTwee-vm Out-Burgermeefter, als daer van bedeoude nis hebbende, mitsgaders den zeveSchoenen Schepenen, by provilie ende overxuüen der voorfz. Stadts Privilegiën , Cojaerlixaen ende Hantveilen, alle jare bymeebli\ven tot van ftemmen, noch voor een jaer tefreftdent. continueren twee. van d'afgaendeSehkenniffe. hebbende van allen faken ecellen in 'tvoorgaende jaer gevallenke twee gecommitteerde Schepenendezeven nieuwen Prefideren endeflemmen hebben fullenj mits dat z
|
||||||||||
|
d'enhetjaer daer aen volghende vry zullen kent» Pftnijck, Op de rugge van den voorfz.
Brieve
|
||||||||||
|
MSTERDAM. _ V. Boeck. s9
|
|||||||||||||
|
Brieve ftont gefchreven aldus. Op huyden
den elfden January Anno xvc. Lxxxr. fijn defe teghenwoordighe opene brieven van oöxoyegereprefenteertten Bureele van der kamere van derekeninge in den Hage : de welckaldaergevifiteert zijnde. fijn alsgein- terineert, geregiftreertin 't derde witte Re- giftre, beginnende prima Aprilis, Anno xvc Lxxix. Beruftende tervoorfz. kamere Fol. iic. xn.verfo. A£tum utfupra» inkennif- fevan my, en geteyckent, L, DE B I E.
|
haer eige Majeftraten ftellen en kiezen, in Van bet
diervoege,als haer het meefte oorbaer zou- Vetkiefe» de duncken, zco heeft deze Stadt mede der:scheft' onder andere achtien, vrye verkiezinge nen' van Schepenen verzocht, 'twelck haer oock toegeftaen wiert. En volgens deze keure of verlof, kiezen nu Burgermee- fleren in der tijt, terftont na't fcheiden van den Raedt, uyt veertien Perzoonen, hen by de zes-en-dertigh te noemen en op te dragen, zeven tot Schepenen, die even- |
||||||||||||
|
eens als te voren, als ofze van den Stede-
houder gekooren waren, by den Schout be-eedight worden, en dan met de nieuw gekoore en afgaende Burgermeefteren, twee uyt de zeven, die het voorgaende jaer in bediening geweeftzijn, by de mee- fte ftemmen, om dat aenftaende jaer aen te blijven kiefen; wekk laefte uyt kracht gefchiet van het bovecgemelde Privileed- je van Filips Koningh van Spanje. Maer by aldien een of meer van deze negen Re- gerende Schepenen komt t'overlijden, zoo wort dan by Burgermeefteren in der tijt het getal van negen uyt de voorfchre- ven opgedragen , veertien, weder vol gemaelct. Als breder blijkt uyt dit vol- gende verlof: |
|||||||||||||
|
Maer gebeurde het nu dat een van de
zeven nieuwen quamt'overlij den,in diens plaetfe wiert dan by den Grave of zijn' Stedehouder, een ander, uyt de veertien perfonen, hem opgedragen, volgens het Privileedje van Filips van Borgonje,en dat van Vrouw Marya, gekooren. En op defen voet wierden federt, ge-
lijk van outs gepleeght was, weder maer veertien Perfoonen in een befloten brief aen zijn Prinfelijke Hoogheyt, als Stede- houdervan Hollant en Zeelant, mitfga- ders aen de Raden van Hollant, over ge- zonden, om daer uyt teffens by hem (in- dien hy tegenwoordigh was}en de voorfz. Raden van Hollant, of in zijn afwezen,al>- leen by den voorfz. Raden, zeven Schepe- nen gekorcnteworden;wiernamen dan in een befloten brief tekens den eerften van Sprokkelmaent den Schout defêr ftede toe- gefonden wierden,die zoodanigen perfoo- nen, op wien de namen hielden, op Vrou- wendagh des uchtens op 'tftadthuys ont- boodt en den Eed af nam,om dat aenftaen- de jaer 't Ampt vanSchepencn te bedienen. Maer alzoo dit Lant, mits het overlij-
den van zijn Hoogheyt, Prins Willem van Oranje,van haer ftedehouderontbloot is, en de Staten vanHolant Staedtswijfe vaftgeftelt hebben, dat de fteden, die zit- tingh ter vergadering van hare Ed. Groot Moogende, en geen beftellingh van haer eige Majeftraten hebben, zouden mogen |
|||||||||||||
|
E-Ridderfchap , Edelen ende Steden Aenrege-
van Hollandü en Weft-Vrieflant, repre- rende jSw- fenterendede Staten van den Lande, doen germeeftt- te wetsn : Alzoo ons vertoont is by Burger- rmindtt mcefteren en Regeerders der Stade Amftel- tyt\opge- redamme , hoe dat aengaende het ftellen dragende van Schepenen. binnen de voorfchreven -verkiejinge ftede de Vroetfchappe f ofte zes-en-dertigh
van zeven
Raden) aldaer van outs bevoeght wasghe- per[onentot
Weeft, ende recht gehadthadde te nomine- schepenen ren, ofte verkiefen alle jaren vijf daghen uithetge- voor Vrouwe Lichtmiffe, veertien perfoo- talvan nen van de rijekfte, eerbaerfte, notabelfte, veertien, by reckelijckfte.cnde vredelijckfte Poorteren. denR/iet Uit welcke yeertien perfoonen als dan by gmoemt. den Prinfe van den Lande ofte Stadthouder jO$g- ende Raden ge-eligeert wierden feven Sche- penen , voor dat toekomende jaer duerende; om op Vrouwenclagh Lichtmiffe binnen de D 2 voorfz, |
|||||||||||||
|
30 Befchriji
Van hit voorfz. fteden gefet ende beveftight te wor-
Verkiefen den. Endeofeenigevan de voorfz. Schepe- nd ££%<;- nenalfooverkooren binnen'sjaersaflijvigh ,«*». wierde, dat als dan by den Prinfe ofte Stad - -----------houder ende Raden voorfz. genomen ende
gheëligeert wierden eene van de andere
yoorfchreven veertien, breder in gevolghe vanfekere octroy, van wijlen hooger me- morie Vrouwe Maria vanOoftenrijck,&c, Als Gravinne van Hollant , van den jare 1476.dat, de Provincie van Hollant, jegen- woordigh van fijnen Stadthouder zijnde ge- deftitueert, het Ons, als fouveraine van dien, daer op belief hadde by fekere refolutievaft te {lellen , dat de fteden feffie hebbende in onfe vergaderinghe, foodanigh als die van hun fupplianten, haere refpectiveMagiftra- ten fouden mogen beftellen in foodanighe manieren , als defelve ten meeden diende van opghemelde fteden en plaetfen fouden bevinden te behooren. Metbyvoeginghe, ingevalle eenige foodanige Steden mochten bevinden yets anders, naer gheleghentheyt der felverdienftighofte vannoodetewefen boven de gemelde refolutie , dat de felvige vry foude Itaen haer teadreileren aen Ons, omme dien 't halven te verfoecken fooda- ': nigh octroy, als beft na haer gelegentheyt foude geoordeelt worden te wefen. Waer op na rijpe cxaminatie ende communicatie met Vroetfchappe . oftefes-en-dertigh Ra- den aldaer, (.vattottemeeftewelftant, rufte ende eenigheyt van de Politie ende Regerin- ge dervoorfchreveftede, defen aengaende, oirbaerft ende noodighft was gedaen : Dien volgende by kenniffe,advijfe ende goet vin- den van de felve zes-en-dertigh Raden gere- folveert was, de voorfz.Electie van de zeven uyt de voorgemelde veertien verkooren per- foonen tot Schepenen, mitsgaders by aflij- vigheyt van eenige der felver Schepenen binnen's jaers, de Electie tot remplacement van dien, uit de vordere veertien, van nu voortaen te defereren en ftellen aendeghe- melderegeerendeendefucceffivelijck te re- geren Burgermeefteren der voorfz. ftede ; fonderlinge alfoo by de felve Burgermeefte- ren van outs was geweeft de onderrichtinge tvegensdequaliteytender Perfoonen, uit de voorfz. veertien te eligerenby den Prince of- te fijnen Stadthouder voorfz. Welckeonder- rechtinge ghenoechfaemdoorgaens byden Stadthoudersinder tij t was gevolght gevvor- |
|||||
|
tngevan
den. Ende alfoo fy fupplianten in devoor- vmbet
f chreven aen hare by de Vroetfchappe gede- Verkiefcn fereerde Electie gaerne foude fijn geconfir- derSchefe- meert ende beveftight, zoo waren fy dient- nen. ; halven geraden geworden haer te addrefle- ------------
I ren aen Ons,feer ootmoedelijck verfoecken-
de, dat het onsgratieufelijck beliefde haer fupplianten te octroyeren, Priviligeren, ver- gunnen endetoeteftaen, dat de voorfchre- ven Electie uyt te veertien genomineerde perfoonen,mitsgaders het Remplacement uit de felve veertien by aflijvigheyt van een re- gerent Schepen binnen 's jaers, van nu voort-. aen.conform de refolutie van de Vroetfchap- pe, gedaen foude mogen worden by de je- genwoordighe ende toekomende fucceffive regerende Burgermeefteren refpective al- daer. Bly vende de Privilegiën der felver fte- de in alle anderen deelen in haer vigeur on- gekrenckt. Ende hun Supplianten hier op te laten toekomen brieven van Privilegie. SOO IS'T, dat wy de fake ende verfoeck voorfz.overgemerckthebbende, ende detj vertoonders willende ghebieden, uyt onfe rechte wetenfchap , fouveraine macht ende auctoriteyt denfelven vertoonders geoctro- yeert, geprivilegeert, vergunt endetoege- ftaen hebben, octroyeren,privilegeren, ver- gunnen ende ftaen haer toe mits defen, dat de Electie van zeven uyt de veertien perfoo- nen , by de fes-en-dertigh Raden derStadt Amftelredamme tot Schepenen te nomine- ren,mitsgaders het Remplacement uyt de fel- ve veertien perfoonen by aflijvigheyt van een regerende Schepen binnen 's jaers, van nu voortaen, conform de refolutie van de Vroetfchappe der op gemelde ftad,gedaen fal mogen worden by de jcgenwoordige ende toekomende fucceffive regerende Burger- meefteren refpective aldaer : Blyvende de Privilegiën der felver ftede in allen anderen deelen in haer vigeur ongekrenkt. Ende ten eynde de vertoonders defe onfe gunfte ,x octroye ende Privilegie mogen genieten, als naer behooren, laften ende ordineren Wy allen ende een ygelijcken defen aengaende, hen hier na te reguleren ende den vertoon- ders 'teffect te laten genieten; fonder den vertoonders te doen ofte laten ghefchieden eenigh hinder, letfel ofte empefchement ter contrarie. Gegeven in den Hage onder onfen grooteZegele hier aen doen hangen op den wee-en-twintighften Decembris, in't jaer ons
|
|||||
|
AMSTERDAM.
|
V. Bêeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
3*
|
||||||||||||||||||||||
|
tujjchendèn Huysman ende den Heere, en'Vmhet
de tujjchen twee luyden dingeteen, ende dat ^mpt der niet te laten om geender bande faken a dat u Schepenen. Godtjoo helpere. Schepenen van Amfterdam hebben ter
eerfter aenvangh kennifle en * rechtsple- aludic/tt^ ginge over alle Poorteren en Inwoonde- n' ren defer ftede, en vryheit van dien, mits- gaders over buiten luiden en hunne goe- deren , die aldaer bevonden en beflagen worden. Schepenen van Amfterdam mogen
geen brieven bezegelen, die verleden en gegeven zijn by Weduwen, Jongkvrou- wen en onmondige Kinderen, ten zy de gemelde Weduwen en Jongvrouwen, verfchynen met haer vooght of naefte \ vrienden; en datzulx gefchiede by wete en wil van den Raedt defer ftede, en ten overftaen van hare kinderen , vrienden; |
||||||||||||||||||||||
|
Van het onsHeeren, eenigen Heylandts endeSaligh-
Verkiefen makers, duyfent zes hondert ende vijftigh. der Sche- Was ondertekent J. C A1 S. UT. ende be- kene», zegelt met een groot Zegel in rooden Waffe. uythangende aen een dubbelde Francynen ftaert; daet nevens ftondt, ter ordonnantie van de Staten, geteeckent Herbaert van Beaumont.
Doch zoo iemant tot Schepen gekoren
wort, die den Schout en nieuwe gekoore Burgermeefteren te na in bloede beftaet, zoo blijft de Burgermeefter, en de voor- zeide Heeren kielen een ander uit het dub- bel getal van de laeft genoemde veertien. En vermits vele zaken en gedingen voor den Gerechte van Amfterdam vallen, den koophandel en zeevaert aengaende, moe- ten devoorfz. zes-en-dertigh Raden goe- de achtingh geven , om onder de gemelde veertien perfoonen te noemen, die goede kennis en ervarentheit van den koophan- del hebben; zijn ook gehouden de Hee- ren Burgermeefteren des te verwittigen; als ook hoe na datze elkandre in bloede en zwagerfcbap beftaen; want 't is hier een gebruik, dat Schepenen van Amfterdam elkandre niet nader in maeghfchap beftaen mogen, volgens het Privileedje van Har- j togh Albrecht van Beyeren, dan achter 'l zufters kinderen. Niemant kan ook hier ter ftede het
ampt van Schepen bekleeden,ten zy dat hy I eerft zeven jaren geduurigh Poorter ge- weeft is, en aldien tijt binnen Amfterdam zijn verblijf gehad heeft, volgens het Pri- vileedje van dien zelven Hartogh. Eedt der Schepenen dus gekooren, zijn aehou- Schepenen. den, eerze in hun ampt treden,de(en naer-
volgendën eedt te doen: Datjweertghy, dat ghy goede Schepenen Juk wefen, mijne genadige Heere houw ende trouwe Jult we- Jed, ende mijnen genadigen Heere in fijnen Jaecken fultJlijven endeJtereken, na uwen vermogen, ende een recht vonnis wij Jen Jult tujjehen den Huysman ende den Huyman, |
||||||||||||||||||||||
|
Willekeure,
de Letter |
||||||||||||||||||||||
|
en vooghden , volgens
|
||||||||||||||||||||||
|
de
|
||||||||||||||||||||||
|
van
|
||||||||||||||||||||||
|
Jlaende in 't Keurboek ^
|
^^^^^^^
|
|||||||||||||||||||||
|
A.Fol. t.
En by aldien het gebeurde dat Schepe-
nen eenige brieven bezegelden over den genen, die 'm 't Wees-boek ftaen en noch- tans tot haer jaren gekomen zijn, is de ze- gelinge van gen er waerde, ten zy de felve perfoon uit het Wees-boek gedaen was, na rechten van de Wees-kamer, volgens de Wiüekeure, Jlaende in 't Keurboek van de Letter CFol. 1. Insgelijx is den Schepenen van Am-
fterdam ongeoorloft eenige brieven te bezegelen , die met de handt en het ge- l woonlijk teken van een der Sekretariuen defer ftede niet getekent zijn; en de brie- ven , die in tegendeel by Schepenen be- zegelt worden, zijn krachteloos en van gener waerde,volgens de Willekeure,ftaen- de in 't Keurboek van de Letter C. Fol. r. Indien iemant eenen van den Schepe-
nen van Amfterdam, oft die in het Ge- rechte geweeft zijn, misdede, beledighde, oftquetfte-, van wege het recht, datze over iemant gedaen, of noch te doen heb- ben,. |
||||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||
|
V"
|
|||||||||||||||
|
Yan het ben, die genC wort ten zwaerde gedoemt,
Ampt der en daer is anders geen verdragh dan 't Ge- Schepenen. recnts proeve,volgens de Willekeure,ftaen- dein 't Keurboek van de Letter A. Fol.25. leder magh j)e |ager banken als de gemaghtigh- |
|||||||||||||||
|
ters over alle burgèrlijcke en ftrafwaer- Van het
dige faken noemen magh. Am$* ** Schepenen van Amfterdam zijn ook schepenen.
gevolmachtight, om te mogen vonnif- fen vellen, niet alleen van zaeken en ge- V>' "Dorpen fchsllen, die Poorterenen Inghezetenen vanAm- déZer ftede voor hun bank hangen en uit- fterlant w ftaen hebben, maer ook van gefchillen, Goy' f' die parthyen in 't geweft van Amfter - en Goylant?voorden gerechte der zelve dor- pen onbeflecht hebben hangen ; by aldien 't felve by d'een of d'ander party voor hen betrokken wort, volgens het Piïvileedje vanHartogh Albrecht van Beyeren, en Ruwaert van Hollant , gegeven in den jare dertien hondert zeven- en-tachtigb. den gemene landen van Amfterdam en Goylant. En wort het zelve vonnis den gerechte, de welcke d'uitfpraek of von- nis van 'tgefchil aen die van Amfterdam verzoekt, en te dien einde al de ftukken en beweringhen der parthyen in handen van Schepenen overgelevert, by een be- floten brief toegheftuurt; inhoudende, dat Schepenen van Amfterdam het ghe- dingh, uitftaende voor den Gerechte van N. tuflehen N. als Eyflcher, en N. als gedaeghde, onderzocht hebben, en dat zy-luyden den voorfchreve Gerechte raden zouden , den genen te doemen, of den genen vry te kennen, na gelegent- heyt der faken, ( gelijx zy-luyden by hun voorfz. brieven den zelven gedaeghden doemen of vry kennen ) als daer van blij- ken magh by verfcheide vonniflèn,te boek ftaende in zeker blaffert, beruftende ter ; Sekretarye hier ter ftede, daer in dierge-
lijke vonniflen in 't byzonder opgefchre- ven worden. / Schepenen yan Amfterdam zijn ook ge-
volmachtight, om ter eerfter aenvangh kenniffe te nemen over de klachten en eifch, dien mijn E. Heere de Schout doen, en nemen magh tegens den fchippers, die zig vervorderen hun ballaft op Pamphuis; of op eenige andere ondiepten daer on- trent |
|||||||||||||||
|
xxch van
de lager banken aen Schepenen hemelen. |
|||||||||||||||
|
den van de Huwelixfche zaken en dier-
gelijke, mogen ter eerfter aenvangh oor- deelen en vonniflen vellen over die zaken, tot de welken zy byzonder gemaghtight |
|||||||||||||||
|
zijn,doch men kan en magh van haer von-
niflen zich beroepen voor Schepenen,uit- gezeit in vonniflen daer iemandt door hartnekkigheit is gedoemt. Ja moghen oock zoodanighe zaeken , voor andere banken hoorende, ter eerfter aenvangh wel voor Schepenen gebraght v/orden, indien ftrijdende parthyen daer in bewilli- gen. Want eveneens als men ter eerfter aenvangh gaen kan voor den Ed. Hoogen Rade, alzoo kan men ook terftorit gaen, indien ftrydende parthijen daer in bewil- ligen, voor Schepenen, mits datze gehou- den zijn zulx by een fmeekfchrift eerft aen Schepenen te verzoeken. Schepenen zijn ook gehouden jaerlix,
nevens het doen van den eedt, op 't in- gaen oft aennemen van hun ampt, te be- loven onderhouden en doen onderhou- den, d'orde op demaniere van pleiten, in denjare zeftien hondert zes-en-vijftigh beraempt. Schepenen zijn gehouden, ftips boven
te kómen, en de rolle te laten dienen, van den eerften van Grasmaent,tot den eerften vanWijnmaent des morgens ten half ne- genen ; en des Winters van den eerften Wijnmaent tot den eerften van Gras- maent 's morgens ten negen uuren,en des namiddaeghs zonder onderfcheit ten half dryen. Schepenen zijn ook by 't ondervragen,
en pijnigen der misdadigen, en ftrijken 'er vonnis over, 't zy van leven of doodt; doch niet zonder des beklaeghden volko- j men verantwoordinge gehoort te heb- ben ; zulx men hen bequamelijcke Rech- |
|||||||||||||||
|
AMSTERD
|
A M. V. Boeck. %$ -
leedje van Hartogh Willem, gegeven in Va» het
den jare dertien hondert twee-en-veer- Ampt der tigh, zonder dat de Baljuw vermagh ie- Schepenen. mant ter fake van breueken te roepen bui- ten defèrftede, daerde breuken gevallen zijn. Tot behulp van Burgermeefteren en
Schepenen, zijn ook geordent engekoo- ren twee ( daer voor delen maereene was ) Penfionariflèn, of loontrekkende Raedts- mannen. Dit zijn mannen die grondige kennis van Wetten en Rechten hebben; en ftaen Burgermeefteren en Schepenen niet alleen in't Recht fpreken, maer ook met goeden raet tendienfte, bedienende alfoo tevens 't ampt van Redenaers e» voorfpraken van de ganfche ftadt. En foo - het de noot vereifcht, worden ook nevens anderen- in aenfienlijke ghefantfchappea buiten 's Ltnts verfonden. Doen ook ge- meenlijk , in 't verwellekomen van eenige groote Plinten of Heeren, hetwoort. De- le plaerièn bekleeden tegenwoordigh de Hoogh-geleerde Heeren, M1. PlETER VOGELEZAKJC.
|
||||||||||||||||
|
Van bet trent over boort te werpen, en voorts op
■Ampt der Jen zelven eifch kort en onvertogen recht
__^^ en uitfpraek te doen, volgens het Privi-
leedje by Keyfer Karel,en Grave van Hol-
lant defer ftede, in den jare vijftien hon-
dert vier-en-veertigh gegeven : ftaende
vjn het tweede Privileedje-boek p. z^.
Al de genen, die met hun fchepenen
goederen het Marsdiep en het Vlie inko- men , mogen, gaende noch komende, niet beflagen nochr verhindert worden; maer indien yemant op de fèlveietwes te feggen heeft, is hy gehouden hen in rechte te betrecken, en voor Schepenen van Am- fterdam te verdaghvaerdigen ; welcke . Schepenen hen luyden ook recht moet doen volgens d'oude herkomen van Am- fterdam, en anders niet, en dat uit kracht van zeker Privileedje,gegeven by Hartogh Willem in den jare veertien hondert en vier. Geen Schepenen mogen ook tuighen
noch kenniflè dragen van eenige faken lan- ger dan een jaer, na datfe afgegaen zijn, uitgefeidt van 's Heeren boeten, renten en andere 's Heeren faken; als ook van ftadtsboeten, rentenendiergelijke faken. Al het gene binnen de vryneit van Am- fterdam gefchiet, moet ook binnen Am- fterdam by Schout en Schepenen berecht en genietight werden, volgens het Privi- |
|||||||||||||||||
|
en
|
|||||||||||||||||
|
Mr. Pi et er de Groot.
|
|||||||||||||||||
|
VYFDE HOOFTSTUK.
Van de gemachtighde Rechters , als Treforieren ordinaris en extraordU
naris, Commijfarifen van de Huwelixfche zaken, Reken <JMeefiers, Artellery CMeeflers , Jjjurantie aMeeJlers, Commiffariffèn van de WiJJelbank, kleene zaken, Bank van leeninge, Zee-zaken* Kamer van defolate Boedel, en van de negotie, &c. |
|||||||||||||||||
|
ERechters by onszijn velerhan-
de, waer onder de voornaemfte zijn d'ordinarilTe of gewoonlij- ke , en gedelegeerde of gevol- |
|||||||||||||||||
|
maghtighde. De ordinarifche zijn die *ft gevel.
vrye en eigene Ju rifdi&ie of rechts- r»«P dwangh hebben , als hier te Lande; den- E Ven
|
|||||||||||||||||
|
De Rech'
ters zijn trueederUy, ordinarijfen |
|||||||||||||||||
|
Befchrijvinge man
|
|||||||||
|
34
|
|||||||||
|
Wy zullen het ampt van defe Gevol- Van de ge.
maghtighde Rechters, en orde, waerna mnchtigh-
datfe zich te fchikken hebben,hier vervol- deRecf>- gens gaen ten toon ftellen en verklaren. , * Threforieren ordinaris.
HEt Ampt der vier Threforieren or-
dinaris , dat een zeer geacht ampt is, en by na altijt door Oudt -Burgermeefte- ren bedient wort, beftaet hier voorname- lijk in, datze zorge moeten dragen over het ftadtsgelt, rekeningh houden van alle ontfangh en uitgift, en alle brieven, den ftaet der ftadt rakende, bewaren. Wees-?neefteren.
DE vier Wees-meefteren bedienen
de vooghdye van zoodanige wefen, die, nochonrnondigh of onderjarigh, en van vader of moeder, oft van beide berooft zijn, doch goederen genoech hebben om te leven. En verfchillen defe wezen van de wefen, die in 't Weeshuis komen, en daer groot gemaekt worden, voornamelijck hier in , dat defe laetfte geen middelen hebben, om televen,en beide van vader en moeder berooft, moeten zijn, eerfe daer in mogen komen. Nopende de wezen van d'eerfte orde,
zijn by den Gerechte in den jare vijftien hondert di ie en tzeftig, en daer na, zekere punéten, waer na zich de Wees-meefteren van de Wees-kamer te fchikken hebben, geraemt, en luiden aldus: aDoeh om Burgermeefteren zijn gehouden jaerlix defe Ufi tt
ontrent Lichtmifie te ftellen, vier * aen- dragen en
zienlijke bequame en bejaerde Burgers, z<"^e n*er
.. J , n • 1 • j^ te nemen- die ten mmite veertigh jaren oudt, en ze- verdm Je_
ven jaren Poorteren gheweeft zijn, met gen-aoordig
volkoome maght , over wezen en on- in'tge- mondighe kinderen , hier ter Stede, en meen out- binnen de vryheit van dien woonachtigh; burgermee- om ten meefte oorbaer der wezen poe-fterler->0ut~ ■ iv J Schepenen >
deren te bedienen, en daer voor zorge te 0fRaett.
dragen. perfonen.ge- Indien man oft vrouw komt te fterven, koren.
en
|
|||||||||
|
Den Hooge en Provinciale Raedt.
Al de Collegien, zoo van mijnen Hee-
ren de Staten en geit middelen als san d'AdmiraUteyt. De Houtvefter en (JWeejler knapen.
De Dijk-Graven en Heemraden.
De Gerechten binnen de Steden.
De Fier-Scharen van Baljuw en Man-
nen, De Schepenen en Geznvooren van den
platte Landen, &c. Maer gedelegeerde Rechters zijn , die
laft én bevel hebben, om in plaetfe van de gewoonlijke Rechters kennifle te ne- men van eenige zaken. Veel is 'er aen ge- legen , na 't gevoelen van al de Rechtsge- leerden , of een gedelegeerde Rechter ge- fteltis, van een opper-Vorft, by ons de hooge Overheit, of van een ander, ver- mits d'eerfte grooter, maer de laetfte een bepaelder macht heeft. Hier ter ftede worden alle jaren na 't
verkiefen van Burgermeefteren en Sche- penen , voor het midden van Sprokkel» maent by Burgermeefteren en Schepenen, gedelegeerde of gevolmaghtighde Rech- tars over verfcheide banken geftelt : na- melijck: Twee "Threforieren or dinar is.
Vier Wees^Meefleren.
Vijf Commijfarijfen over Huwelixfche
zaken.
D rie Treforieren extraordinaris. Drie Reken-meefters. Drie AjfurantieLMeefiers. Drie Commijfarijfen over de Wiffel- bank.
Zeven Commijfarijfen van kleene zae- ken.
Twee Commijfarijfen van de Bank van Leninge.
Vijf Commijfarijjen over de Zee-zaken. Vijf perzonen over de Kamer v,an de de- folate Boedel.
Vier Excijs-meejlers,
|
|||||||||
|
AMSTERD
Van de ge. en onmondige kinderen achter te laten,
mathtigb- js Je Dootgravef, die de baer voor de deur
e Rech- brenght 5 gehouden, de mem en woon-
.__' ftede van den aflijvigen aen de Klerk van
de Wees-kamer bekent te maken, voor al
eer d'afljvigen begraven wort. Weesmee- fteren hebben daer na by een Bode van de Weeskamer, de nagebleve man of vrouw op een zekren dagh te 'verdaghvaerdigen. jr De langft-levende van vader of moe- der, is gehouden zes weken na het begra- ven des aflijvigen; in tegenwoordigheit van de naefte vrienden der overledene, voor de Weesmeefteren te verfchijnen, en den onmondigen en nagelaten Wees- kinderenter Weeskamer goet te bewijfen, enaldaerteboek te brengen. Ten Zy de vrienden hem of haer , om gewigntige redenen, langer tijt om bewijs te doen, gunden, of»in de goederen ongedeelt lie- ten zitten. Des zijn de vrienden gehou- den aen Weesmeefteren wel duidelijk hier af verklaringe te doen, en te laten teke- nen in de blaffers van de Weeskamer, in 't by wefen van d'overgeblevene; en dat mede binnen de tijt van zes weken. Niemant, hy zy Man of Vrou w, magh
verrichten of van zijn kinderen fcheiden, zonder eerft'by Boel-fchrift met eedege- fterkt, aen te brengen, al de goederen, roerendeen onroerende, geen uitgezon- den:. Ten zy de vrienden of vooghden van de nagelate kinderen met d'overge- blevenc Vader of Moeder , zonder de goederen in fchrift over te leveren, met bewillinge van Weesmeefteren, zichan- , ders verdroegen. Maer verzoeken de vrienden of voog-
zinventa- den een * boelfchrift, zoo is de overge- ns- bleve gehouden, dien te geven : en ee- nige goederen daer in verzwegen zijnde,
komt het zelve zonder eenigh tegen zeg- gen, tot voordeel van des aflijvigen kinde- ren , ten zy de overghebleve by eede ver- klaerde, zulx ontwetent gefchiet te zijn. Niemandt magh met zegghen, dat |
||||||
|
A M. V.BoecK 3 ƒ
d'overledene geen goederen achter gela- Vandege*^
ten heeft, en de boedel meer ten achteren machtigh* als te vooreis, volftaen, vooraleer hy zulx «'**«*- klaerlijk by een boelfchrift doet blijken. ters- Ten zy de vrienden met bewillinghe der Weesmeefteren, zulx toe ftonden. Zijner geen vrienden afte bekomen,om
't bewijs t'ontfangen, moet d'overgeble- ven den Weesmeefteren binnen de voorfz. tijt, volkome*boelfchrift gefterkt, rneta7>nww>i eede overleveren, en dan fcheiden of be- rjs, wijs doen. Enfchoon d'overgebleve, zich wilde
behelpen met een uitterfte wille by d'o- ^ verledenegemaekt, is evenwel gehouden boelfchrift over te leveren, bewijzinge te doen , en den eigendom der goederen ter weesboek te brengen. Komen Vader ende Moeder beide te
fterven, zonder de nagelate kinderen be- wijs gedaen te hebben, zijn d'oudtfte en naefte van Vaders en Moeders zijde, ge- houden bewijs van de nagelate goederen te doen, en de zelve als voore by boel- fchrift over te leveren. Weesmeefteren mogen,indien de vrien-
den , by de weesknecht ontboden, voor de derde reize niet verfchijnen en zonder reden onwilligh bevonden worden, het bewijzen van Vader of Moeder, oft eeni- ghe anderen boelhouder oft boelhoufter ontfangen. En kandebewijferdaer mede volftaen, en is breuk vry. Heeft de Vader den kinderen bewijs
gedaen van 's Moeders erve, zoo moet na 's Vaders doot, d'oudite en naefte van des felfs zijde den kinderen bewijs doen van 's Vaders erve. En heeft de Moeder be- wijs gedaen van 's Vaders erve, zoo is, na 's Moeders doot, d'outfte en naefte van 's Moeders zijde, gehouden den Kinderen bewijs te doen van 's Moeders erve. De bewefè goederen moeten terftont
op de Weeskamer gebraght worden, om aldaer bewaert te worden.fchoon ook an- dere deel in de zelve hadden. E 2, Ymant
|
||||||
|
ejchrijvrnge van
Wees-kinde- » uitgaenofeentgenenngedoen, op pene Van dege-
|
||||||||||||||
|
*rf
|
||||||||||||||
|
Yitiant der onmondige
|
||||||||||||||
|
Van ie ge-,
maehtigb- de Rech- ten. |
||||||||||||||
|
van vijf gulden t'elkens te verbeuren. maehtigb.
Weesmeefteren mogen, na 't verloop de #«*-
van de zes weken, ter woonftede van den ters'___
onwilligengaen , en by hun Klerk in te-
genwoordigheit van de vrienden of nae- fte bueren , al de goederen in denhuyfè doen opfchrij ven, en den on willigen by eede verklaren, of'er meer goederen fijn ofgeweeft, dan 'er tegenwoordigh opge- fchreven worden. De voorgaende artikelen van het aen-
brengen der goederen binnen zes weken, is te verftaen, als de ouders aen gemene ziekten, maerindienfe aen peft of dierge- lijke ziekten, geftorven zijn , mach het aenbrengen der goederen, tot twaelf we- ken uitgeftelt worden. De vrienden der Weeskinderen, zoo
verre buiten der ftad woonende,datfe bin- nen de zes weken niet kunnen komen, moet d'aenbrengher der goederen zulx voor 't verloop defèr tijt bekent maken,en een bequame tijt verzoeken om die te be- fchrijven , binnen wekken tijt zy ook ge- houden zijn boelfchrift als voore te leve- ren. Alle aenwaflen en profijten, die vader
of moeder , 'tzyby befterffenifle of an- ders , na de fes weken ( geen bewijs noch gedaen hebbende ) aenkomen, komen zoo wel tot profijt der kinderen als van vader of moeder, zonder dat de kinderen eenige fchaden, den boedel overkomende,na dien tijt hoeven helpen te dragen. Alle belaftingen van renten oft anders,
die by vader oft moeder voor den tijt van 't bewijs gedaen worden, hebben alleen d'ouders, by wien zoodanige belaftinge gefchiet is, te dragen, .zonder dat vader of moeder der kinderen goederen eenigh- fins befwaren of verkorten mach. Indien iemant, hy zy man of wijf,
Weeskinderen hebbende, hertrout, zon- der den kinderen goet bewefen, of aenge- bragbt, of met de vrienden verdragen, en zulx
|
||||||||||||||
|
ren, ftaende in 't Wees-boekof niet, van
iemant erfgenaem gemaekt zijnde, fchoon . ook eenige andere, hun zelfs vooght zijn- " de, daer deel in hadden, is de boelhouder gehouden binnen zes weken, na 't overlij- den des uitterften wilmaker, aen Wees- meefteren , in tegenwoordigheit van de naefte vrienden of vooghden der kinde- ren, behoorlijke boelfchrift van al de goe- deren by den uitterfte-wil-maker na gela- ten , om dien volgende d'erfFenilfena ver- mogen der uitterfte-wille te fchiften en te deelen , over te geven, en voorts het gemaekte deel der kinderen, alwaert ook met anderen gemeen, terftont als voore op de Wees-kamer te brengen, op pene van twae'f gulden. Alle erfgiften , en andere erffeniffen,
den Weeskinderen by iemant befproken, moeten d'erfgenamen, indien'er zijn, op de Weeskamer te boek, en in handen van Weesmeefteren brengen, binnen de zes weken, en dat op de felve pene. Alle onroerende goederen, den wees-
kinderen aengeftorven, moeten by open- bare opveilinge na de meeftbiedende , en dat in tegenwoordigheit van vrienden, verkoft worden , ten zy de Vrienden der kinderen , met goetdunken der Wees- meefteren , om redenen anders raetzaem vonden. Wie fijn kinderen eenigh geit bewijft,
moet het terftont op de Wees-kamer brengen, om tot profijt der kinderen aen- geleght te worden, of die het onder fich wil houden, moet daer voor ter befchei- dentheit der Weesmeefteren en der kin- deren vrienden oft vooghden, vafte gront- panden binnen defer ftede, of ten minfte vafte borge, ftellen. Wie onwilligh ofgebrekelijk in 't aen-
brengen der goederen of erffeniflen , den weeskinderen gemaekt, is, wort met twee Schepenen ingeleit, ter tijt hy zulx ge- daenheeft, zonder midlerwijïte mogen |
||||||||||||||
|
A MSTER
zulx den Weesmeefteren bekent gemaekte hebben, verbeurt, tot behoef der kinderen , het achtfte deel van zijn of hae
|
DAM. V.Boeck $7
gelijke kracht, als ofze voor Schepenen Van de ^
verleden waren. machtigh~ Alle brieven Weeskinderen toebehoo- de Rech-
|
||||||||||||
|
V/m de ge.
tnathtigh.
de Rech- ters. a Dit heeft
niet alleen bier,maer ook deur ganfchHol- lam, Neer- laat en Duitjlant plaets,vol- gens het {chrijven t>an Hugo de Groot, Guldehuf, ** Andrea
Gail, |
|||||||||||||
|
ters.
|
|||||||||||||
|
goederen.
a Alle vaderloolè of moederlooze kin-
deren, worden hier Welen en onmondigh geheeten, tot datfèvijf-en-twintigh jaren out zijn, en blijven ook zoo langh onder vooghdye, ten zy datze komen te trou- wen, of, by goetdunken van Weesmeefte- ren of vrienden, hun zelfs voogt gemaekt worden. Doch blijven zoodanighe perfbonen,
fchoon datze tot die jaren gekomen of hertroutzijn, onder vooghdye,en worden uit het Weesboek niet gedaen , indien Weesmeefteren, en den gemenen vrien- den om gewightige reden zulx oorbaer dunkt. Zoo langh Weeskinderen onder voog-
dyeenmet hun goederen in't weesboek ftaen, mogenzehun goederen nietbefwa- ren noch vervreemden, ten zy Wèesm ee - fteren met den vrienden ofvooghden daer inbewillighden. Iemant met Wezen, die noch onder
vooghdy en in 't weesboek ftaen, overko- mende, fpeelende, of hen iets verkoopen- de, kenende, borgende, of buiten verlof der Weesmeefteren ofvooghden, hooger dan eenen gulden, zulkxwort vangener waerde, en daer over ook geen reent ge- houden, hoeoudt datze ook zijn, en is noch daer en boven zoodanigh een, ftraffe onderwarigh. Alle der Wefèn fchulden,teboek ftaen-
de, mitgaders al het gene voor erfrenirfe by vader óf moeder, of by andere bewefen, magh men innen met loos en eige panden, tegens den genen die fchult bekent, gelijk ofdefelve voor Schepenen verleden wa- ren. Alle over eenkomften, borghtoghten,
beloften en diergelijke kennis-fchriften, den Weeskinderen aengaende, en voor Weesmeefteren verleden zijnde , zijn van |
rende, en in 't weesboek ftaende, die tot
haren maght zijn, als Weeskinderen daer aen komen mogen, verkeeren noch verou- den niet, hoe oudt datfe ook zijn. De langhftlevende van vader of moe-
der, is gehouden zijn kinderen t'onder- houdenyen dat alleen om de vruchten van 't gewijsde, 'tzy defèlve vruchten noch zoo kleen zijn : te weten, de zoonen tot achtien, en de dochters tot vijftien jaren, zonder daer voor ook te mogen trekken d'inkomften der goederen, den kinderen by eenige uitterfte wille of gifte of ander- zins aengekomen. Ten waer by zoodan i- ge makinge, of gifte uitdrukkelijk anders bedongen wiert, oft Weesmeefteren om eenige redenen anders verftonden, waer in dan, ter befcheidenheit van Weesmeefte- ren , de vrienden en vooghden der kinde- ren , met de langhftlevende van vader of moeder zich verdragen. De tijt van 't onderhouden verftreken
zijnde, is nochtans vader of moeder, die bewelèn heeft, daer niet van ontlaft, voor aleerze aen Weesmeefteren in tegenwoor- digheit van de vrienden, komen verklaren datze van 't onderhout begeeren ontfla- gentezijn; waer in Weesmeefteren dan na behooren te werk gaen. Indien d'ouders, vrienden, of anderen,
in't onderhouden met de Weeskinderen niet wel handelen, mogen d'erfgenamert met goetdunken der Weesmeefteren, de kinderen terftontdaer van daen nemen,en hen na 't verloop der tijt af betalen. De zelve zijn gehouden der Wezen goederen, indienze eenige onder zich hebben, binnen een maendt daer na op te brengen. Bedraghen de vruchten van 't bewijs
meer, «fea d'onkoften, die de kinderen in 't onderhouden verteren, mogen zich de vrienden met goetdunken der Weesmee- fteren . nopende het loon van het on- E 3 der- |
||||||||||||
|
'vinge van
perfoondaer toegeordent, die zulx ook Vmdege-
aenveirden moet, ten zy hy wettige rede machügb- van weigeringe bybraght. deKecb- Alle vooghden en bewinthebbers van ters'
der Welen goederen, zijn gehouden t'al- len tijden, ten verzoeke van vrienden en Weesmeefteren, op de weeskamer reke- ningh van hun ontfang en bewint te doen, en dat in teghenwoordigheit der vrien- den. De Voogden der Wefen of ontfangers
hunner inkomften,genooten eertij ts voor hun loon, de veertighfte penningh van hun ontfangh der inkomftenj, en voor de hooftzom van afgelofte renten, en ver- kofte huifen of erven, den zeftighfte pen- ningh. Doch dit wort nu zoo niet onder- houden , maer hebben alle Vooghden, 't zy by uitterfte wille, ofby Weesmee- fteren geftelt, voor de moeite van hun ontfangh en uitgift, ten twintighften pen- ningh van hun ontfangh, fpruitende uit huis-huur en renten: wel verftaende dat- fe dan geen zeftighfte penningh, noch an- dere wedden oftprofijten, van hooftzom- men, oft afgeleghde renten, noch van ge- rede penningen in den fterf-huis bevon- den , noch van gerede penningen in den eerften ftaet geftelt, en komende van ver- kochte roerende goederen, noch van eeni- ge gerede penningen in eenige van de re- keninge gebraght, ter oorzake van ver- kochte vafte goederen, trekken mogen. Weesmeefteren,Vooghden, of bewint-
hebbers der wefen goederen, mogen der wefen geit niet op renten geven, dan on- der bezegelde brieven en twee vafte bor- gen, die voor elkanderen moeten rnftaen. En wort hier ter ftede in zoodanigetme- ven ten einde dit befluitingevoeght : Be- looft mede de z,ehe hooft-z,om met den ver- loopevan dien, naer adnjenanfvan dm tijt als voore, wederom ter Weeskamer dezer Stede op te brengen» zes maenden naer de Infinuatie tot dien einde aen hem gedaen. En hebben al zoodanighe brieven, die alhier
|
||||||||
|
38 Eejcnn
■ derhout, met vader of moeder verdragen.
De vader der Wezen, indien hy een man met eeren is, heeft vooral de voogh- dyeover zijne kinderen, en 't bewint der goederen, ten zy hy by voorgaende ma- kinge of andere voorwaerden, zijn kinde- ren 111 goederen niet volgen moghte:want <Jan wort het bewint der goederen en op- zicht der kinderen een mans perzoon van d'naefte erfgenamen, die Poorter is, en van Weesmeefteren daer toe bequaem ge- acht, aenbevolen. Geen vrouwen, fchoon het moeder of
groot-moeder is,mogen eenigé vooghdye over Wezen aermemen, maer hen zulx te doen verdragen. Des niet te min mogen Moeder of Groot-moeder, daer toe be- quaem en in aenzien zijnde, het bewint der goederen, hun kinderen of kints-kin- deren toekomende, met goetdunken der kinderen vooghden en Weesmeefteren, by aldienze daer af erfgenamen zijn, ofee- nigebezittingeverwaghten, eveneens als te vooren van vader gezeght is , met borghtoght, en onder vertyjinge van Vel - lejaens voorrecht, en al andere voorrech- ten , den vrouwen toekomende, wel aen zich nemen. Doch komt vader, moeder oft groot-
moeder te hertrouwen, zoo isdezebedie- ninge over der Wezen goederen uit. En komt eene der zelven te hertrouwen zon- der rekeningh te doen, zijn de goederen van den gene, die zoo eentrout, mede verbonden voor de bedieningen der We- zen goederen. Waer in defe ftadt van an- dere plaetfen verfchilt : Daer vader en frootvader hun leven langh de vooghdye ehouden; maer moeder en grootmoe- deralleen tot hertrouwen. -Grot. lik j. cap. 7. Sande Lïb. 2. tit-9- ^c. 5. Zijn'er geen vrienden, die de voogh-
dye der kinderen en de bedieninge hun- ner goederen kunnen aenveirden , zoo wort by Weesmeefteren, met goetvinden van Burgermeefteremeen ander bequaem |
||||||||
|
Vandege*
■machtigh. de Rech- |
||||||||
|
ters,
|
||||||||
|
AMSTERD
alhier ter ftede gedaen worden het recht
van Schepen-kenniffe, en eeuwigh gene- rael verbant, doch hier breder van bene- den. Wanneer vader en moederlooze wefèn,
van hun jaerlixze inkomften niet onder- houden kunnen worden, is den Voogh- den geoorloft al der wefèn goederen te felde te maken , en dan daer in met goet-
uncken der wees-meefteren, te doen , 't geen oorbaerlijxt en ten profijte der kinderen is ftrekkende. Der Wezen goederen blijven gemeen
tot 'er tijt dat iemant van hen mondigh zy, ten zy d'ouders dit anders hadden ge- |
A M.
|
V. Boech
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
35>
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
fchen parthyen vallende, worden in het Vm & ge.
kortften zonder gefchrift afgedaen , zon- maebtigh.
der dat parthyen de lêlve eerfte moghen de Recb-
voor Schepenen betrekken. De zelve voor *«*.____
Schepenen getogen, en de verklaringe oft
beflechtinge der weesmeefteren voor goet sin»'» van
gekent,verbeurt de betrekker tien gulden, ^ijfilaeh-
En wie zich by de beflechtinge der Wees- ^f^* *"
meefteren bezwaert vint , magh binnen soetvindeK
veertien daegen zich daer van aen Schepe- vm hetge-
nen beroepen, en niet daer na; want na recht of
dien tijt is der Wees-meefteren verklarin- Weeskam'*
ge even zoo kraghti°h , als of zulx by *pftr«fe
Schepenen gedaen was. . a ■ „
r,r u ,? , , ve koften te
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van de ge.
macbtigh- deRech* ters. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De blalterts der wees-kamer moeten
|
dragen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
maekt; of by den weesmeefteren, vrien-
den , of Vooghden anders verftaen wiert, oft een der wezen merckelijcke groote fchult buiten d'andere maekte , of ter Schoole oft anders merkelijk meer ver- teerde ; 't welck hy gehouden is alleen te zijnen lafte te dragen. Eenigh weeskint tien jaren achter een
buiten 's lants geweeft zijnde, zonder daer aftijdingh van des felfs leven of doot te krijgen, mogen de naefte vrienden en erf- genamen, met bewillinge der weesmeefte- ren , na hem laten vereifTchen ter plaetfe, daer hy laetftmael geweeft is. En bevin- denze dat hy overleden is, of geen kunt- fchap van zijn verblijf kunnen krijgen,mo- genfe de goederen der uitlandighe wefen onder eikandere deelen, mits daer voor ftellende vafte borgen,ieder voor zijn deel, op dat de zelve, indien dit wees-kint te voorfchijn quam , weer herftelt mogen worden. Geen gefchillen van weeskinderen mo-
gen voor 't recht betrokken worden, dan met goetdunken en verlof van Burger- meefteren en weeskinderen. En die een |
heimelijk ghehouden en opgefloten wor-
den , zonder, 't zy met verlof Van Wees- meefteren, dien aen iemant te mogen too- nen. Wie om eenige zaken voor wees-mee-
fteren ontboden wort, moetverfchijnen, op pene, indien hy de derde reis niet ver- fchijnt, van fes fchellingen. Burgermeefterenin der tijt,zijn gehou-
den, des verfocht zijnde, Weesmeefteren voor te ftaen en te helpen raden. En wie weesmeefteren met woorden oft werken beledight, wordt geftraft in allen fchijn, of zulx aen die van den Gerechte gefchiet was. Als in den jare duifènt vijf-honderr
twee-en-tnegentigh , by goedtduncken der Ed. Grootmogende, nopende d'orde diegehouden zou worden, in't beleiden der Weeskinderen penningen op renten,. verftaen en 'oefloten was, dat in Steden-, daer zulckx dienftigh bevonden wierdt» de verlij dinge ten behoeve van de Wees- kinderen van de voorfchreve renten te doen, vooi- Weesmeefteren als voor Sche- penen foude gh'edaen worden , en 't geen |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bier mede
komt over 'en 't geen Hugo de ^rootx-eit. ®en Voog- den rvort n'et toe-ge- iten eenig te'htebe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
den felven ghedaen was, en
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
weeskint te boek ftaende over koftvgelt,
fchulden of anders wil beklagen, is ghe- houden zulx eerft voor Weesmeefteren te doen. Alle gefchillen voor weesmeefteren tuf-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ali
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
'e e voor
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
noch te doen ftont, even zoo krachtigh
over de goederen, in de vryheit van de zelve Steden gheJeghen , ghehouden zoude wolden, als of de verlijdinghe voor
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Befchrij'vinge van
interrejfeert te fijn, ofte te fuÜen worden, Vanitge-
fich daer na te reguleren. macbtïgh- In den Jare zes-tien-hondert twee-en- *£«*-
vijftigh , wert ook afgekundight, dat,tm' vermits verfcheide perfoonen, hun goede - ren by uitrerfte wille, erf-bevelingh over Geen F!*j?'~ de hant onderwaringh maekten, en be- ommtJl^" geerden dat zoodanige goederen ten be- m0gm ter hoeve der Erfgenamen ter Weeskamer wees-ka- zouden gheregeert en in acht genomen mer ont- worden, zommige de tijdt van veertigh, fangen vijftigh, ja tnegentigh Jaren, 't geen de ™orden> Weesmeefteren ( vermits zoodanige erf- aen ^ makingen, ge-meenlijk moeilijke gedingen WeMnrgt. met zich flepen ) in 't bedienen en gade duwende flaen der VVeeskinderen goederen , zeer hare min- verachterde, voortaen,van dien tijt af,geen derjarig- goederen by erf-bevelingh over de hant ""t)ter |
||||||||||||||||||||
|
4o
|
||||||||||||||||||||
|
voor Schepenen gedaen was; zzulx ten opficht van 't gemelde beEd, Gr. Mog. hier ter ftede vanook vervolgens zoo verftaen, envoorgehouden, dat in't gros aldinge, gedaen voor weesmeefterede goederen, gelegen binnen dedefer ftede, van gelijke kracht ezouden wezen als ofze voor Scgedaen wierden; en dat alzoo Wfteren kenniffen in alles, in gelijkmet en nevens Schepen kenniffe gden. Maer ontrent den jarezeftdert zes-en-vijftigh, viel hier oveften, en fcheen merkelijke ftoffe tongemakken te geven, by aldiengermeefteren en Wethouderen dde hier in niet verzien was geWant op hun vertooningh, verde Ed. Groot-Mogende Heerenme van nader uitleggende over hede befluit, van den jare duizentdert twee en tnegentigh dit naervte weten:
Dat alle aBenen verlijdingen,ders hypothecatien , airedegepaffegedaen, en voortaen te pajjeren en dWeesmeejïeren, ''t zy ten behoeve vder oft meerder jarigen , de WeeskajeB, binnen defe voorfchreve fiazijn, blijven ende gehouden over delijk recht, natuer, kracht ende cffeaBenen verlijdingen, mitsgaderscatien die gedaen worden voor Sende zulx hetefeB van Weesmeejï
|
||||||||||||||||||||
|
Van de ge-
m*chügb- de.Reeh- tjtrs. |
||||||||||||||||||||
|
Weeskamer
vertiebt
zijn.
|
||||||||||||||||||||
|
gemaekt, ter Weeskamer zouden aenge-
nomen worden, ten waer de zelve VVe- |
||||||||||||||||||||
|
zen aengingen ( geduurende hun minder-
jarigheit) die ter Weeskamer vertight zijn. Maer dat evenwel met het bewint oft de bedieninge der goederen, by erf- bevelingh over de hant gemaekt, die reets ter Weeskamer waren bekent,oft de wel- ken met het af-fterven des uitterfte wil makers voor het af kundieen deler wille- keure verordent waren daer te komenen- der 't opfight en 't ontfangen der Wees- meefteren zoude kunnen voort-gevaren worden • mits dat t'elkens om de vijftien Jaren het recht der Wees-kamer betaelt werde. In den Jare zeftien-hondert zes-en-
|
||||||||||||||||||||
|
Weesmee-
fteren, ken niffen, ge- fielt met Schefen- fannijfen. |
||||||||||||||||||||
|
Wanneer
|
||||||||||||||||||||
|
niffen ingelijcken grade gejlelt, met ende ne-
vens de Schepenen kennijjen ; alles alleen over degotderen gelegen binnen dejurisdi- Bie van defejladt, ende mits dat van de hy- pothecatien ter Weeskamer regifier apart gehouden fal werden, ende daer toe acces gegeven een ieder, die intereft door de hypo- thecatien fouden mogen hebben; ende dat niet tegenflaende eenige plakkaten ter con- trarie ge-emaneert, ende in treyn gebraght; hebbende een iegelijk , die meent daer aenge- |
vijftigh wiert ook by den Gerechte, (kry- de Unghjl-
gende daer toe ook verlof van de Ed. levende met Groot-Mogende Heeren Staten van Hol- de Wezen lant en Weft-Vrieflant) geordent en ge- u'tt-^00t willekeurt, dat, by aldien by affterven deet'ó'c'. van een der gehuwde perfoonen, nalaten- de kinderen, den Wees-kamer onder- warigh, in name en van wegen der zelve kinderen, nopende de voldoeningevan't recht des eerften overledens erffenifTe, met den langhftlevende, gehandelt wiert, niet by
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERD
VmAege- by fchiftinge en fcheidinge der goederen
machtigh- zelfs , maer in tegendeel uit kracht van zeker boven-ftaende vierde Artykel, (ge- |
|||||||||
|
A M. r.Boeck. 41'
fchreven bewijs gedaen zijnde, èen maent VmiUgt*
naer dat de tweede gewoonlyke Poft oft »>achtigk* Boden van hier vertrokken, zal gekomen £*Sw*- zijn ter plaetze daer d'uitlandige fchult- ers' eiffcher woonachtigh is. Artellery of Wapen-meefters.
Zijn der twee uit de Majeftraet, deefc
hebben opficht en beforgen het Stadts- Artellery of Waepen-huis, met al 't geene daer in en aen vaft is, en hebben haer Die- naers de behoorlicke toelicht neemén, dat alles in goede ordere en buiten beder* ven bewaert wordt. Threforieren Extraordifiarh,
De drie Threforieren Extraordmaris "%
waer onder mede gemeenlijk een Oud- Schepen is, ontfangen den achtften pen- ning oft verponding, en de Extraordina- rifle laften oft impofitien. By dezen wort wederom de betalinge van eenige 's Lands renten gedaen. Reken-meefters-
De drie Reken-meefters, overzien alle
rekeningen van ontfangen en uit-geven der Stadt; by hen wort ook mede de Con- fignatie bedient, 't welk voor dezen door Schepenen plagh tegefchieden. CommiJJartJJen van de Huwelixe
zaken.
Onder de vijf Gemaghtighden (die in 't begin maer vier waren ) der huwelixe zaken zijn gemeenlijk ook twee Oud- Schepenen. Die zich in den Echte-ftaet wil bege- Keuree»
ven , ende drie Zondaeghze geboden in infiellingm, de Kerk of op 't Stadthuis laten gaen, vaer *» (zonder de welke hier niemant trouwen JJwM magh) worden eerft by deze Gemaghtig- fchlkkm den ondervraeght, ofze ook zonder vein- hebben. zinge, dwangh of bedroghinden huwe- lyken ftaet treden, ofze vrye perzoonen, hoeoudt, en of hun mede-ftanders hun i ouders zün j ofze geen nader bloet-vrien- i F de» |
|||||||||
|
tert,
|
|||||||||
|
_ lijk zulx dikwils binnen deze Stadt ge-
fchiet) by forme van uit-koop, namelijk; datdelanghft-Ievende blijft zitten inden geheelen Boedel alleen , mits belovende daer tegensaen de voorfz. kinderen te be- talen een zekren zom penningen , en voorts al de fchulden t'zijnen lafte te ne- men, en de kinderen daer van te bevrij- den , in zoodanigh geval ieder Ichuldt- eyfcher vanzoodanigen Boedel, die zou- de mogen goet-vinden deszelfs recht, voor zoo veel 't zelve aengaende en daer voor verbonden gewéefl: is; den eerften overleden, te willen eiflchen ende innen op de voorfchreve Kinderen alsdesover- ledens erfgenamen , niet tegen-ftaende d'overneminge , dienthalven gedaen by de langft-levende, zulx doen moet bin- nen de tijt van anderhalf Jaer, na den tijt dat de voorfchreve uitkoop ter Weeska- mer zal gedaen, en de betalinge der voor- fchreve fchult by de langft-levende aen- genomen is, als behoudende daer tegens een gelijk waerdigheit van goederen.Wiert ook geordent, dat by aloien in deze be- talinge eenige uitftel oft zwarigheit ge- maekt wierdt, de zelve binnen de voor- fchreve tijt met recht zoude mogen ge- vordert worden. Maer by aldien de Zelve voor de voorfchreve tijt niet gevordert wiert, dat de fchult-eifTcher alleen den geenen zoude mogen aenfpreken, die zich voor de betalinge had ingeftelt, en be- zitter van den Boedel was, zonder na 't verloop van anderhalf Jaer, op den voor- fchreven Kinderen oft Erfgenamen, veel min op den genen die 't hunnen behoeve voor de langft-levende borge gebleven zijn, weder verhael te mogen nemen. Doch üaet aen te merken, dat de tijdt
van anderhalf Jaer niet in-gaet, ten op- zichtvan zoodanige fchult-eiflcheren, die buiten der Stade woonen, dan, 'tvoor- |
|||||||||
|
Befchrijwnge van
|
||||||||||||||||||
|
loos en vriendeloos zijn, volftaen met ver- van dege-
lof te brengen van hun vooghden, en be- machtigh. willinge van Burghermeefteren en Wees- deReck- |
||||||||||||||||||
|
den in3t leven hebben, en elkandre niet
in bloede oft zwagerfchap beftaen. Wacr op d'ongehuuwde gehouden zij nby wa- re woorden of eede (ter befcheidenheit der Gemaghtighden) t'antwoorden. En mogen ook defe Gemaghtighden het der- de huwelixe gebodt, maer wel het eerfte en tweede , van Weduwenaers en We- duwen , onmondige kinderen hebbende, niet inwilligen , tenzyde felve eerft blijk krengen, van de Weeskamer voldaen te hebben. Zy geen hinderniflèn vindende, ftaen het afkundigen der geboden toe, voor den Kalvinifchen alleen in hun Ker- ken. Maer de geboden van andere gezint- heden , worden terpuye van't Stadthuis, fia voorgaendeklok-flagh , drie volgende Sondagen afgekundight. En gefchiet dit geboden laten gaen, te dien einde, op dat lemant, die wettige redenen wifte, waer- om foodanige perfooncn niet fouden mo- gen huwelikken, Zulx den Gemaghtigh- den aendiene. Wordt ookt'elke reis wel uitdrukkelijk, by d'afkundinge gevoegt dat 't is, het eerfte, tweede en derde ge- bodt. |
||||||||||||||||||
|
tmdegt.
wachtigh- diRech- ters. |
||||||||||||||||||
|
ters.
|
||||||||||||||||||
|
vaderen.
Minderjarige by brengende , ouder,
vooghde en vriendeloos, of dat de felve krankzinnigh, in vreemde Landen, en veel jaren van huis ge weeft zijn; fulx datfe aen hun verlof niet wel kunnen geraken, zijn gehouden zulx den gemachtighden by wettigh getuighfchrift te doen blijken : maer ingeboorne daer-en-boven , verlof van Burgermeefteren of Weesmeefteren, als oppervooghden, te brengen. Des niet te min moeten dele gemachtigden fooda- nige perfoonen afvragen , wanneer en in wat maniere, zy van hun ouders en vrien- den gefcheiden, uitgefet, of bydefelven left geweeft zijn, om hier uit te vernemen, offe ook voor vondelingen van hen uitge- leit, oftanderzintsverlaten zijn,zonder dat de felve anders eenige vordere oplicht over ben gedragen hebben; en dit alleen om te befluiten of het ook noodigh is, het verlof der ouders in te brengen. Een Jongman en Dochter, beneden de
|
||||||||||||||||||
|
Niemandt magh,zonder wettige reden, j vijf- en-twintigh jaren, geboden verfoe
|
||||||||||||||||||
|
kende, fbnder verlof van hun ouders te
toonen,ontbieden dan de Gemachtighden d'ouders voor 't afkundigen, om in 't hu- welik hunner kinderen te bewilligen, oft redenen van hun weigeringe by te bren- gen. Maer binnen de veertien dagen niet verfchijnende, oft binnen dien tijt geen wettige reden by-brengende, wort met het afkundigen en 't huwelik voortgeva- ren. d'Ouders verfchijnende, en de byge-
braghte redenen, om 't huwelik om verre te floten, niet wigtigh genoegh zijnde, gaen de Gemaghtighden, indienfe d'ou- ders niet kunnen bewilligen, met de Hee- ren van den Gerechte te rade, en befluiten of der ouders redenen gewightigh zijn, om 't huwelik te beletten. Weduwenaers» en Weduwen, behoe-
ven |
||||||||||||||||||
|
een anders geboden fchutten , op pene van
tien gulden. De gemachtighden eenigh hinderniiTe,
Waer door geen afroepinge gegunt, of de gegundegeftaektwort, vindende, moe- ten daer af kennifle nemen, en daer over na gelegentheit recht doen. _ - In 't voorkomen van eenige duifterheit Van trou-beloften, moetenfe na vorrTchen, wat forme van trou tufichen hen beide in- geftelt zy. Jongmans Onder de vijf-en-twintig, en
Dochters onder detwintigh jaren,worden f een gebooden gegunt, ten zy datfe met
un Ouders, of by gebreke van dien met groot-Vader oft Moeder, mondige Broe- der oft Zufter, Oom oft Moeye verfchij- nen , of blijk van der felven bewillinge brengen* des mogen degenen, die ouder- |
||||||||||||||||||
|
A M. V.Boeck. 4,$
' de klok-flagh, zijn afgekundight, niet op van de ge*
't Stadt-huis verfchijnen , en aldaer voor machtigk» twee Schepenen, die te dien einde 's Son- de Reek- daeghs ten half twaleven, en'sDinghs- **"'• daeghs ten half tween op't Stadthuis zit- " ten , het huwelik voltrekken. Doops- ,j=~ gezinden, na het trouwen in hun Kerk , zijn gehouden binnen een maent na de laefte af kundinge in hun kerk gedaen, voor twee Schepenen en een Sekretaris hun trou bekent temaken, nader te vie- ren, en te laten aentekenen; die hen da* met defe woorden trouwen. Ghy N. hebt aengenomen, neemt aen ende bout voor uwe wettige buisvrouwe N. ende ghy N. hebt aengenomen-,neemt aen ende hout voor uwe» wettigen man-, huis-heer ende vooghtN". ende belooft aen weerz,ijden malkanderen getrouw te zijn , ende in goeder eendraght als ge-echt e man ende wijf , eerlijk ende Godz,aliglijk na des Heeren injleUinge te leven, tot dat de doot u fcheide. . Op de felffte wijfe gaet alhier ook het trouwen der Joden toe. Ieder moet binnen een maent, na het
derde gebodt, zijn huwelik, 'tzy inde kerk of op 't Stadthuis, voltrekken, of re- den van opfehorzinge by brengen, en dat op pene, na 't verloop van de maent, voor d'eerfte week van vijf, en voor ieder naer^ volgende week van tien guld. verbeuren. <• Die, Ibnder drie geboden te laten gaen»
of, na datfe gegaen zijn, fonder het huwe- ' lik te voltrekken , als echte luiden by ei- kandere gaen woonen,worden volgens het plakkaet der Staten geftraft. Twee ongehuwde perfoonen by elkan- -
dere als man en vrouw, fonder geboden, gehadt te hebben, woonende, en daerna voor defeGemaghtighden ontboden, en bereit zijnde de geboden te laten gaen en te huwelikken; mogen fulxde Gemagtigden toe laten; on vermindert den Heere zijn o-erechtigheit en eifch, volgens de keure daeropgemaekt; des moet dehuwelikx— vieringe gefchieden als voore. Fa Echte
|
||||||
|
AMSTERI
Van de te-ven ^cn aen nun ouders bewillinge niet
mtcbtigh- ft'ps te binden, by aldien de felve het voor- de Ruh- gaende huwelik toegeftaen hebben. ttrs. Een weduwe onder de vijftighjaer, en wiens man maer zes maenden is overle-
den geweeft, kan hier geen geboden krij- gen. - Een vry jongh-gezel of weduwenaer,
een vry vrouws-perzoon met fchoone woorden bedrogen oft beflapen hebben- de, en te trouwen en trouw beloften ge- daen te hebben , loochenende , en zulx meteede willende verklaren, niettegen- ftae-nde het vrouws-perfoon hem tegen- viel , wort de zaek voor den Gerechte ge- braght, om aldaer na behooren afgehan- delde worden. Te dien einde is ook afge- lefen, dat degene, wie een jonge dochter onteert, gehouden is de felve te trouwen, ten zy hy de Heeren anders onderrichte; in welken gevalle hy d'onteerde dochter een zekre zom penningen voor haer ont- eeringegeven moet , en blijft bovendien noch ftrafbaer by den Gerechte aenlig- haem of goet. y Geen huwelik, waer van d'eene parthy / buiten der ftadt woonachtig is,mogen dele gemachtighden laten gefchien , zonder blijk of bewijs te brengen van een vry per- foon te zijn. Beide of een van beide uit- beernfche , maer boven haer jaren, met niemant van trou berucht zijnde, en over de drie lefte jaren hier geduurigh ge woont hebbende, kunnen, zonder vertooghte tonen, drie geboden krijgen, indienfè by eede verklaren willen vrye luiden te zijn. Het zelffte wort ook den uitheemfchen toegeftaen, die hun volle jaren hebben , maer foo verre van hun lant zijn,datfe hun betoogh niet bequamelijk kunnen lich- ten. Degenen die zich bezwaert vinden om
in der Kalvinifchen Kerken te trouwen, worden voor onechte luiden verklaert, in- dienfè, na dat de drie Sondaeghfe geboo- den ter puye van 't Stadthuis,na voorgaen- |
||||||
|
wijt) fflge Van
|
||||||||||||||||||||
|
™"
|
||||||||||||||||||||
|
kiene zaken, toenze eertijtstuflcheri ftrij- V(m je „
dende parthijen vonniflen velden tot veer- m*chtigh- tigh, daer na tot zeftigh gulden, Maer dcRech- hun orde in den jare zeftien hondert en ters- vijftig vergroot zijnde, om rechtsdwang te hebben tot zes hondert gulden, is dit zelve , ten opzicht van de veelheidt der zaken haer E. weder afgenomen, en den Heeren Gemaghtighden der zee-zaken, en endelijk, by de orde op de maniere van pleiten binnen Amfterdam , in den jare zeftien hondert zes-en-vijftigh ge- raemt, deze gemaghtighden van de hu- welixfche zaken toegevoeght. En ver- mits het bericht defer Gemagtigden hier mee niet is vermeerdert, fchikken fich de felve in dit ftuk na het derde , vijfde, en fevende artikel van het bericht der Ge- maghtighden van de kleene zaken, inge- ftelt in den j are feftien hondert en elf. Dit derde vervat alle faken van hoon, oftver- fchillen van woorden tuflchen Heer oft Meefter en knecht, Vrouw en meyt, Gildebroederen , en andere diergelijke. Als ook alle Burgerlijke faken, beftaende in feiten , dreiginge, vechtinge, oft quet- fingen. Het tweede luit, datfe hun uit- terfte vlijt moeten doen , om parthyen over fbodanige faken te foeken vereeni- gen ; indien niet, haer voorden Gerechte te fenden. Het fevende fpreekt alleen over het verbeuren , van de boeten van wegen het achterblijven. CommiffariJJen van de Affeuranti-
Kamer. |
||||||||||||||||||||
|
km ie gf Echte luiden mogen "van elkandre niet
mnchtigh. gaenwoonen, dan bywettigh vonnis van deRech. den Gerechte, op pene van hondert gul- |
||||||||||||||||||||
|
tirs
|
||||||||||||||||||||
|
den, allemaenden te verbeuren, zo lang
alflè van eikandere blijven. \ Indien een getrout perzoon, of die aen leen ander verlooft is, met een ander de " gebooden laet infchryven, die wordt ge- geeflelt , of anders , ter befcheidenheit van den Gerechte , geftraft, fchoon 'er geen.af kundinge der geboden op gevolgt is. En indien man of vrouw om overfpel van eikandere afgezet worden, ftaethen beide vry een ander te trouwen. Alle vonniflen by den Gemaghtighden
gewezen, worden, ten verzoeke der par- thijen na voorgaende op-eifchinge (te doen by Jen genen, die daer toe gemaght is) uitgevoert, eerft door deze Gemagh- tighden zelfs by gelt-boete; maer blijft de perzoon in gebreke van te voldoen, wordt d'uitvoeringe door den Officier gedaen; 't zy door inlegginge ofgijzelinge, ter be- fcheidenheit en ordre der Gemaghtigh- den. Daer by den onwilligen belaft wort, ïn zijn huize met beflotedeuren en venfte- ren te zitten , zonder neringe te doen, noch uit den huize te mogen gaen, voor al eer't gewijsde voldaenis, op pene van ieder dagh vijf gulden te verbeuren. Ten waer zich zoodanigh perzoon binnen tien dagen na d'uitfpraek van 't vonnis beriep aen Schepenen j des moet hy dan in han- den van den Gerechte tien gulden ftellen, die hy te verbeuren heeft, indien 't ge- wijsde by Schepenen voor goet gekent |
||||||||||||||||||||
|
De drie Rechters van de verfeker-ka- Keuren en
|
||||||||||||||||||||
|
herroepen.
Voor deze Gevolmagtighden worden
ook alle gefchillen, tuflchen meeftt r en knecht, vrou en dienftmaegt, en dierge- lijke , waer toe zy zich desDinghsdaegs, Woensdaeghs , en Vrydaeghs voor de |
mer, die in den jare vijftien hondert acht vetten vtttr
en tnegentigh wierdtopgericht, fchikken »»x.ich-de
lich en gaen te werk na defe volgende keu- Ge>"*&h'
.&n ir ö tiMendet reneninftellmgen. £uklf_
Geen verlekennge magh gedaen wor- kameru.
den by iemant van uitgaende of inkomen- fchikken |
|||||||||||||||||||
|
middagh laten beledigen, afgedaen. Doch J de goederen , dan beneden d' oprechte hebben.
't beflechten van deze laefte gefchillen, j waerde van dien , blijvende ten minften ftont eer.tijts aen de Gemaghtigden der tien ten hondert, tot penjkel, van den genen,
|
||||||||||||||||||||
|
D A M^ VIBoeck. 4>
overgebraght-4e- worden ; en duurt de vanitg**
fel ve verfèkeringe, tot dat de felve waren maehtigA. in de haven .gekomen, en op't landt vei- de Reeb- |
|||||||||||||||||
|
AKiSTER
genen, die zich doet verzekeren, 't welk
is ontrent het tienfte deel van de waet de der zelve koopmanfchappen, datfê, foo |
|||||||||||||||||
|
Van de ge.
fneuhügh- de Rech. ttrt. |
|||||||||||||||||
|
ttrs.
|
|||||||||||||||||
|
inkoop, pakkinge, tolrechten, geit van
verzekeringh, als andere onkoften, gekoft hebben» Welverftaen , dat by aldien een per-
zoon had een fchip, waerdighboyen twee duifent pont-groot , magh 't overfchot daer van geheel en al doen verfekeren, blijvende alleen hetperijkel van het tien- fte deel in de fom van twee duilèndt pon- den grooten. Maer goederen , daer op avarye gemaekt wort, moeten de Koop- luiden na derechte waerdye inftellen. Alle luiden mogen zich doen verzeke-
ren , uitgezeit de Rechters, geftelt over 't ftuk van verfekering, als ook hun die- naren , tollenaers en makelaers; maer vol- gens de keure van den jare zeftien hondert en een , mogen ook defe Rechters en hun dienaren zulx doen. Indien de verzekeraer komt bankrot te
fpelen, magh de verzekerde de verzeke- ringe af ftaen, en zich op uieuw byeen ander, op goede en quade tijdingedoen verfekeren, doch in dien gevalle is de ver- fekerde zijn verfeker-loon quyt, 't geen ten voordeele der fchult-eifcheren des verzeekeraers komt. In de veifeker-brief, moet de naem van
't fchip ftaen, 't zy het zelve hier van daen gaet, of van andere plaetfen herrewaerts overkomt; alsookdeMeefters en Schip- pers naem , mitsgaders de plaetfe, daer 't fchip laden en heen varen zal, op pene van niettigheit en onwaerde der verbin- teniffen van de verzekeringh, indien het de fchult des verfekerden is: anders mag de verfekerde het op den genen verhalen, die de brief gemaekt heeft, indien fulx by hem toegekomen is. De verfèkeringe der verfekerde waren
begint loopen te nebben, als de lêlve wae- ren op de kay of wallen, eninfthuiten |
ligh geloft zijn. **""
Blij ft een verfekert fchip ofgoet, jaer
en dagh, zonder datmen van 'doffen ter beftemde plaetfe tijding hoort, achter» wort het felve, by aldien het in Europe is , voor verlooren gefchadt * en magh fulx den verfekeraers bekent gemaekt, en na drie maenden betaling ge-eifcht worden; maer aengaende verder gelege plaetfcn, magh fulx den felven voorden tijdt van twee jaren niet bekent gemaekt worden. Verfekeringen , gedaen drie maenden
na het vertrek van fchepen binnen Euro- pe en Barbarye, of daer ontrent, en van verdere plaetfèn , zes zijn van geener waerden, 't zy de verfekerde den verft- keraer des verwittighde, en zich op góe* de en quade tijdingedeedt verzekeren. De verfèkeringe is te niet , indien de
verfekerde den Schipper een andere reis of haven , dan in de verzeker-brief ftaet, doet nemen ; maer wel vermagh den Schipper by noodt een andere haven kie- fen; doet hy anders, en zonder laftvan de verfekerde, blijft de verfèkeringe van waerde, en heeft de verfekeraer verhael op den Schipper. Een fchip buiten 's landts by hooger*
handt zijnde aengehouden, ofr anderfints* onnut geworden om de reifè te doen, moeten de eigenaers van de verfekerde Schepen en waren, 't zy de felve waren- mede bekommert zijn of niet, zes maen- den, na dat ter plaetfe, daer het meeren- deel der verfekeraer is wonende, dewete is gedaen, indien het belet is gevallen bin- nen Europe of Barbarye, en indien daer buiten, een geheel jaer verbeiden, voor en al eer'tvoorfz. Schip oft goederen te verlate*; maer magh den verfekerde rnid- lertiit den verfekeraer wel bedwingen om |
||||||||||||||||
|
gebraght zijn, om van daer in de fchepen I borgh oft pant te ftellen voorde verfeke-
F 3 ringh
|
|||||||||||||||||
|
V
|
|||||||||||
|
Bejchrijv'mge van
|
|||||||||||
|
zijn, zijn de verfekerde ghehouden hun Vaadege-
eifch tegens den verfekeraer te doen, ten mathügh,, langhften, indien het ongeluk in Europe de Kech' gevallenis, binnen anderhalf jaer, maer ters' daer buiten, binnen drie jaren, te reke- nen van de tijdt af dat 't ongeluk gefchiet is. Enisditbovenftaende te verftaenvan Schepen en goederen, die over Zee gaen of komen. Koopmanfchappen, gaende te lande,
en over zoete wateren, gemerkt het ge- vaer, daer fpo groot niet is als over Zee, fchikken zich dcCe Gemaghtighden , na dat koopluiden in 't over-een-komen zich alierbeft verdragen. En moet ook defe verfekering onder de waerde gefchiede, en een tiende 'deel tot fchade van den Koopman blijven. Doch mogen de voer- luiden geen verzekering doen van hun karren, paerden, en wagenén, dan on- der de helft van de waerde, en geenzins van hun loon of wedde. Wie gout, zilver, gemunt oft onge-
munt , als mede bezaeltjes, gefteenten, eii andere juweelen , als ook ootloghs-tuigh, wil verfekeren, moet fulx in de verfeker- brief uitdrukkelijk laten noemen: al ande- re faken, bederfelijke ofonbederfFeüjke, worden maer met de blote naem van Wa- ren geftelt. De verfekering magh gefc-hieden, voor
den Gerechte, $ Beampt-fchrijvers, oft sNo/<*r»/«*. by eige en byfondere verfèker-brieven, en handt-fchriften , ter weder-zijde on- derteekent , oTt ook voor geïoofwaer- dige getuigen, zoo als parthyen dat ver- ftaen. Iemant magh Schepen , die alreê ver-
dronken, oft gerooft zijn, indien hem fulx onbewufr. is, laten verfekeren. Maer zijn de goederen foolangh tevoore ver- gaen, dat de verfekerde daer vandewete konde hebben, 't zy ter Zee oft te lande, rekende drie mijlen voor twee uuren , foo wordt de kenniffe gehouden voorbewe- fen, 't en waer de verfekeringh waer ge- fchiet |
|||||||||||
|
ringh. De Koopluiden vermogen binnen
den voorzeiden tijdt van zes maenden, oft eenjaerdekoopmanfchappen op eenan- der Schip oft Schepen te leggen , omhaer reilê te volbrengen ter beftemder plaetfe, oft indien zy fulx niet en deden, vermagh den verfèkeraer fulx te doen , en is in fui- ken gevalle alleen gehouden in de onko- ften vantoereden, vracht en fchade, die de koopmanfchappen midlertijt geleden heb- ben, uit zake van de voorfèide bekom- meringhoft belet, 't en waer deverfeke- raer ook het gevaer van verfchepinge by den verfèker-brief hadde genomen t'zij- nen lafte. Doch vermagh de verfekerde ook binnen de voorfèide tijdt van zes maenden, ofteenjaer, zijn vervolgh te doen van grove verderfelijke Waren, ais Kooren, Boom-vruchten, Wijn, Oiye, Zout, Haring, Zuiker, Quikzilver, Bot- ter , Kaes, Hoppe, Syroop en Honing : doende evenwel de weete aen 't meeren- deel der verfèkeraers. Van fchepen, gefchut, rufting van oor-
loge, niagh, dan onderde twee derde dee- !en van d'oprechtc waerde van dien, geen verfekering, en, geenzins van de vracht of toerufting der Schepen , noch ook van kruidt, klooten, leeftoght, of diergelijke verflijtende dingen, gedaen worden. Het Scheeps-volk magh zij n wedde , noch ee- nige andere dingen, haer toebehoorende, niet verzekeren, maer wel eenige koop- manfchappen. Om de fchade of verminderingh der
verfekerde Schepen of goederen, (diege- heeten wordt Avarye) moet den eifcfa te- gens den vefekeraer ingeftelt worden, ten iangften binnen de tijdt van anderhalf jaer, indien de fchade is gevallen binnen Europc of Barbarye , maer daer buiten, binnen de tijdt van driejaren, te reekenen van dien tijdt af dat de Schepen ontladen zijn. Van Schepen of Koopmanfchappen,
die verlooren , gerooft, ofte bedurven |
|||||||||||
|
YtmAege-
mtubtigh- it Recb- Urt. |
|||||||||||
|
A M. V.Boech 4,7
keiijk tot defe kamer zijn, oft anders by VAndere.*
parthyen ter beflechtinge der felver ka- machtigh- mer getrokken worden; waer voor zy ge- de Reek- nieten het derde deel van eene gulden, *"*• van elke hondert gulden, by den eifcher " te betalen. Den Gemaghtighden by todningh van
verfeker-brieven , oft ander befcheit, de verfèkering, en de fchade oft't veronge- lucken der goederen oft Schepen geble- ken , en parthyen drie maenden te voore zulx bekent gemaekt zijnde , mogenfe den verzekeraer tot handtvullingh dwin- gen, onder belofte van weder-gevingh, metdenihtreft van dien tegen twaelf ten hondert , indien namaels zulx bevonden wordt te behooren. Doch mogen de verfekeraers zich van
defè uitfpraek, binnen tien dagen beroe- pen aen Schepenen. En hebben defe uit- ipraken even foo groote kracht, en wor- den eveneens uitgevoert als Schepen von- niffen. Verfeker-loon niet klimmende boven
zeven ten hondert, moet, volgens d'in- ftellinge van den Jare zeftien hondert en thien, gereet; meer bedragende , moet binnen zes maenden na de tekeningh, en in gevalle het loon was tuflehen de zeven en veertien ten hondert, de helft gereet, en d'ander helft na zes maenden betaelt worden. Maer volghens de keure van den Ja-
re zefthien hondert twintigh , moet alle verzeker-loon , het zy hoe hoogh het oock is , nevens de verzeker-brie- ven in ree geit betaelt worden , op pe- ne van niettigheit der verzeker-brieven. Wel-verftaende dat voor alle verzeke- ringen , die voor gaen en komen ge- fchieden , het loon voor gaen mede in gereet eelt, maer voor 't komen, met het landen der Schepen moet betaelt worden.
D'onzeil off onvaerbaerheit der Ooft-
IndifcheSehepen, denzelven op d'uit of ï'lïlUS
|
|||||
|
AMS T.ERD
Van deg*- fchiet op goede en quade tijdingh : in weï-
machtigh- ken gevalle, de verfekerde hem aenbie- JeRech- dendebyeede te zuiveren, is de verfeke- ™s' raer gehouden de verfèekeringh te vol- doen , oft de kenniffe van de verfèékerde
te bewijfen. Indien iemant de verfekerde goederen,
niet, of minder dan hy heeft doen verfe- keren, doet laden , magh het verfeker- Iooh her-eifchen , mits dat hy den ver- fekeraer een half ten hondert genieten Jaet. De lefte verfekeraer treedt in win ft en
verlies foo diep als d'eerfte. De verfekc- ringh is van geener vaerde, die op 't leven van luiden , oft weddingen , reizen en diergelijke, gedaen wort. Een verfekert fchip , onvaerbaer ge-
worden , insgelijx fchip en goederen by vyanden, of Zee-rovers gerooft zijnde, magh de verfekerde terftont van al het fèl- ve afftant doen, en de verfekeraers aen- fpreken, die binnen drie maenden, na dat zulx door den Secretaris oft Bode van defe kamer hen bekent gemaekt is,moeten vol- doeningh geven. Van fchade, die den goederen uit ha er
zelfs overkomt, fonder uitwendigh geval, als ook van uitwendige fchade niet bedra- gende boven een ten nondert, is de verfe- keraer niet gehouden. De verfekerde isfchuldig alle kenniffe,
dien hy krijgt van bekommering of fcha- de, den verfekeraers door de Secretaris oft Bodedefèr kamer, te doen weten. Wie in defe over-eenkoming liftelijk
handelt, is gehouden in alle koften, fcha- de, en winft-dervinge, boven de ftraffe van de Hooge Overheit. Alle twiften , fpruitende uit verfeke-
ring, als mede die van avary e of fchade der verfekerde goederen , worden ter eerfter aenvangh by defe drie Rechters afgedaen. De felve mogen ook alle gefchillen be- flechten , die ter zake van verfekeringh buiten defe kamer gefchieden, oft betrek- |
|||||
|
Befchrijv'mge van
|
|||||||||||||
|
4«
|
|||||||||||||
|
inbrengen, tot onderhout van de bank, v*ndtgi-
op 't fluiten varrde rekening, voor ieder mtchtigk- hondert gulden , voor 't ontfangen en ^8**- uitgeven van dien , een halve ftuiver teters' betalen. Alle wi(felbrieven,bedragende ter zom-
me van drie hondert gulden en daer bo- ven , moeten in defe bank betaelt worden, op pene van quade betaling en verbeurte van vijf-en-twintigh gulden. Niemant magh ook grooter zom laten
aflchrijven, als hy op zijn bank-rekening te goedt heeft, op pene van drie gulden, van ieder hondert gulden, die boven de bank-rekening worden afgefthreven, te verbeuren. Niemant magh hem ook terbankede-
fer ftede behelpenofbewijzen opzijn par- tyen , ten zelven dage ingefchreven: ten zy de felve partyen door hem zelfs eerft in gereed geit daer in gebraght waren , op pene dat foodanige bewijfen, en aflchrij-. vingen voor nietigh en van geener waercfe gehouden worden. Niemant (volgens de keure van den Jare
zeftien hondert een- en-twintigh ) magh.. ook minder als-zes hondert gulden corant affchrijven , en minder als drie hondert gulden corant daer in brengen, op pene vaneenquart ten hondert, ten zyhetde reft van de rekening, of tot des lelfs effe- ning was ftrekkende. Alle aenveirdingen van wifïelbrieven
("om hier, vermits de felve eigentüjk tot defe bank hooren, ook iets van te feggen) moeten gefchieden met ondertekening van namen en toenamen deraenveirders, of met uitdrukking van hun hoedanig- heit, en byvoeginge van tijdtj op pene dat anders, en by gebreke van dien van •wegen de houders der Wiffelbrieven,«ge- a -preteft. tuigkennis magh genomen worden, van wanbetalingh; eveneens als of d'aenvaer- dinggeweigert was. b Alle Wiffelbrieven van buit*n komen-
de, en elders gefloten, om hier betaelt te wor-
|
|||||||||||||
|
t'huisreis overkomende, ftaet tot lafte der
verfèkeraers; ten zy de felve fchepen bui- ten gewoonte in Ooft-Inje gebruikt wier- den, om daer mede van d'eene plaets op d'ander den handel, binnen 'slants vallen- de, te drijven. Defe Gemaghtighden mogen in 't ma-
ken van de Avarye, alleen brengen, ten lafte der verfèkeraers, 't geen zy bevin- den daer in gebraght te mogen worden. Vermogen parthyen in de hele en halve
koften te doemen, en de zelve te laten ver- gelden. Gemaghtighden van de Wijfel-
bank. De drie Gemaghtighden of Commiffa-
rifèn van de Wiffelbank, die in den Jare zeftien hondert en negen eerft opgericht is, verrichten en geven achten op een werk dat den koophandel, en den koop- luiden in 't trekken en betalen vanWif- fel-brieven zeer dienftigh en voordee- ligh is. Ten fel ven tijde, om alle fteigering en
verwerringh in'tftuk van munte voor te komen, en den luiden , die eenige zoor- ten in den koophandel van doen hebben, te gerieven , is by den Gerechte met goet- dunken der zes-en-dertigh Raden, geor- dent, dat een ieder zoude mogen zooda- nige penningen , maffen , grenaillen, en Bilioenen, in de zelve bank brengen , en de zelve penningen of waerde van de voorfchreve maffen na zijn goed-dunken daer weder uittrekken. Des zoude ook niemant eenigh gereed geit, minder dan ter zomme van drie hondert gulden tef- fens, en geen kleender munt alsfchellin- gen, daer in mogen brengen; voor welke penningen de ftadt vaft ftont en borge bleef. Geen penningen, die in deze bank ge-
braght worden, mogen bekommert, of beflagen worden. Doch zijn integendeel gehouden al de genen, die hier eenigh geit |
|||||||||||||
|
VmJege-
m*chtigh- de Rech-
|
|||||||||||||
|
ten.
|
|||||||||||||
|
Een orde
voer nu |
|||||||||||||
|
A M S T E R D A
|
M. V. Boeck. 4,9
Geen houder magh eenige geindofleer- Van de ge.
de Wiffelbrieven , ten behoeve van den tnachtigh « aenvaerder, uit zijn handen geven, \endeReck- zy dat hy te vcoren daer af ten volle is *^_ voldaen. Des is de houder gehouden ten verval-dage aen d'aenvaerder te toonen, dat hy de betaling, in de Wiffelbrief be- grepen , uit kracht van 't opgeftelde in- dorfement moet hebben. Wort de beta- ling geweigert , foo lang hy de Wiffel- brief in handen , en niet overgelevert heeft , moet hy de felve Wiffelbrief in handen van de Boekhouders van de Wif- felbank brengen , om aldaer te boek ge- ftelt te worden; alwaer de aenvaerder de felve magh lichten , na dat de party afge- fchreven is, en eerder niet. En by gebrek van veirdige betalingh of infchryvingh, moet de houder de Wiffelbrief weder uit de Bank, en uit handen van de Boekhou- ders halen , op foo een rijdt, als hy goedt vindt zijn recht na behoorlijk ƒ tuigh- ïfrotefi* kennis tegens den trekker, na gewoonte van de plaats, van waer die getrokken is, te kunnen bewaren. Magh mede op foodanige Wiffelbrie-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van de ge- worden, moeten by onvoldoeningh ten
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Rech-
ters. |
- uitterften binnen den zeften dagh na de
vervaldagh, de Zondagh of heilige dagen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
daer in begrepen , en de dagh na de ver-
valdagh voor d'eerftegerekent, ('tenzy bAlumf- Ult laft van <Je Majeftraet de Bank voor fel-bneven eentijdtlangh gefloten bleef, enteroor- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nen den x.e-
flen dagh na de ver- valdagh geprote- fleert wor- den. |
zake van dien geen betalingh geicnien
konde) aengetuight worden. En moet in dezen ghevalle , ten langhften na den derden dagh, na 't openen van de bank, fetuigh-kennis ghedaen worden. Be-
oudens dat in allen geval, de zefte dagh |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
na de vervaldagh verftreken moet we-
zen. Alle Wiflel-brieven,hier ter beurfe ge-
QGeproti- floten, moeten c aengetuight worden na fieert. de rechten en gewoonten van de plaetze, daer de betalingh gefteltis te gefchieden. De betalingh van alle Wiffel-brieven hier geflooten , indien na 't overleveren en af- zenden der brieven de betalingh niet veir- digh gefchiet, magh, mits verlof daer toe hebbende van Schout en Schepenen, by gijzelinge ingevordert worden. d Geen Wif- d Geen beflagh, op een aen-getuighde felbrievenof Wïifel-brief, (gelijk voor dezen welge- deprotejlen fchiede, waerdoor ook den houders der |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ven, noch ^Tuigh-kenniflen, op defel-
|
gProuften.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ven by gebrek van betalingh gedaen, geen :
beflagh gefchieden; noch mogen ook de NotariiTcn eenige bekommeringen toe- ftaen, tenzy hen by ^Tuigh-fchriftvan^ jttej!*. de Boekhouders van de Wiflelbank be- üe. wuft is, dat de betalingh , in de Wiffel- bank begrepen , afgefchreven is , en den |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
daerover
gedaen, mo g*n onder |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zelven het middel benomen wiert, om,
by gebrek van veirdige betalingh, hun |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
~Notarij]en rechtj by wege van aentuigingh na behoo-
bekommen ren opzijn tijt tegens den trekkerte kun- *">rden,ten nen bewaren) of op ¥ d'aentuiging, ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*-y &c.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
daen , magh gelden, of is van waerde;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i Validere,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
xProteft.
|
en zijn de Notariffen , fchoon zoodanigh
|
houder op zijn rekeningh < gelde.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Geen Groffeerders, Meefters, ofan.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
beflagh onder hen gedaen is, het getuigh-
fchrift en de WifTel-brieven aen de hou- ders , des vermaent , gehouden over te leveren, om daer mee te handelen na hun believen. Uitgenomen, indien d'aenne- mer by tuygh-fchrift van de Boekhouders van de Wiflelbank kondebetoonen, dat de geheele party van de brief aen den hou- der op zijn reekening is afgefchreven en *v*UAm. e gelde; in welk geval deNotariflen het beflagh mogen gehoorzamen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
k Niemand
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dere perfoonen zich met het Gout enZil- mi(ghtin-
verdraet-trecken bemoejende, vermogen gottenver- eenige Lingotten , bereit om zilver en iefigen, da» gout-draet daer van te trecken, gebrui- die uit de ken , dan die in de Wiflelbank gekoft en wiflelbank gehaelt zijn, en door de Proef-meefter f^f*" van de Bank bevonden worden de ^jnt^ ^'revaa te hebben van elf penningen , achtien>t jaer greinen. Des is den Groffeerder geoor- 165^ loft , zijn lackaedje zelfs te herfmelten; G doch |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Befchrijv'mge •van
|
||||||||||||||
|
Alle twiftige zaken,bedragendede zom Vm ^ ge.
van zes hondert gulden en daer onder, machtigb- 't zy in gek of in goede (bekommeringen deRech- uitgenomen) en die uit de natuur niet be- ters- hooren tot andere Banken, moeten ter eerfter aenvangh voor defe Bank af-ge- daen worden ; zulx niemant zich magh vervorderen eenige zaken van zes hondert gulden en daer beneden , onder eenige voorwending, 't zy van onthalingh, op- houdingh of anders, dan alleen uit kracht van wettige bekommeringhe ter eerften aenvangh * betrekken voor de Heeren * of 't Schepenen, op pene dat de vertooninge moefte by te dien einde ter rolle gefchiedendë, uit- een[meek- gedaen, en degene, die de felve heeft hten ■***"?ft ver' aentekenen, indien hy met pleiten voor / twor den Gerechte doende is, in een boete van drie gulden , ten behoeve der armen ge- doemt wordt, m m En vol- Die iemandt voor dele Gemaghtigden gws de wil doen roepen, moet zulx door een ge- n,efme or^e wconlijken bode twaelfuuren voor 't die- °ï * ^ el\en nen van de rol doen. De ftrijdende par- nemen^zt tyen, zijn ook gehouden zelfs in perfoon Gemagti«h- te verfchijnen, fonder zich te mogen die- den mede nen van voorfp raken, pleit-beforgers, o£kenniJ]ein iemantanders, uitgefeit vrouws perfoo- reconventie, nen, die vry ftaet met een vooght te ver- m de z-om fchijnen. Ook magh de gene , die fiek ^on^ert of uit 'er ftadt is, een ander, die geen voor- gHi^m en fpraek oft pleit-beforgeris, ort fich met hooger niet. recht-zaken niet befnoeit, of geen loon daer voor ontfangt, in zijn plaats ftuuren. De Gemaghtighden mogen tuffchen partyen, voor hen verfchijnende beflui- ten, «voorraedt van te bordbrenginge, n Frov^e doeminge of vryfpreekinge, fulx als hen van nam^. na gelegentheit der zaken oorbaer dunkt, tijfemm, Byaldiendegedaeghde behoorlijk ge-
roepen zijnde, in perfoon niet verfchijnt; wijfen de Gemaghtighden tot profijt van het derde»achter-blijven, 't geen eertijts ° D*fiwlt> op het tweede gefchiede, p hantvulling, p Nam- en wort den cificher toe-geftaen, de pen- ptiflemimt, ningen onder borghtoght van te herftel- |
||||||||||||||
|
doch mach het herfmolten niet tot draet
gemaekt worden , voor al eer by den Proef-meefter daer Proef af genomenis. Te dien einde worden de voorfz. Lingot- ten ( die defe Gemaghtighden tot we- ringh van alle bedrogh zelfs laten gieten) kennelijk gemerkt, enmagh niemant op de verbeurte van hondert gulden eenige onbeproefde en ongemerckte Lingotten gebruicken, om draet daer van te trek- ken. Niemant magh ook zijn Lingot- ten , dan binnen defe Stadt en Vryheidt van dien , op pene van vijf-en-twintigh gulden op ieder Lingot te verbeuren, la- ten grofleren. Ook is 'er by den Gerechte een bc-
quaem perfoon geftelt en Gemaghtight, die in de huifen van de Grofleerders magh gaen, om de genen te bekeuren, die on- beproefde en ongemerkte Lingotten ver- befigen. CommijJariJJen van Kleine zaken.
|
||||||||||||||
|
Van Jege~
machtigh- de Rech- ters. |
||||||||||||||
|
I Ordewaer
na aich de z,elve te fchikken hebben. |
'Toen de Bank der Gemaghtighden
van kleine zaken in den Jarezeftien-hon- dert en elf eerft opquam , wierd' er by den Gerechte beraemt, dat'er Jaerlix al- |
|||||||||||||
|
leen maer vier perfoonen gekooren zou-
den worden, om een Jaer in bedieninge te blyven, maer daer na is dit getal tot vyf, enendelijkindenjare zeftien-hon- dert en vijftigh , om alle voorvallende rechts-vorderingen des te bequamer kun- nen af te doen, tot zeven vergroot; zulx dat 'er nu Jaerlix, gemeenlijk op den veer- tienden van Sprokkel-maent, by Schout, Burgermeefteren , en Schepenen, Zeven perfonen , ten minfte daer onder twee Oudt-Schepen, om defe Bank een Jaer lang te bedienen, gekoren en be-eedight worden. Defe mogen niet minder dan by meer-
dergetal vergaderen, en dat op fulke uren en dagen, als Schepenen gewoon zijn te vergaderen, uitgezeit des woensdaghs en des zalurdaghs voor de middagh. |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM. V. Boeck.
|
||||||||||||||||||||
|
51
|
||||||||||||||||||||
|
Komt een ontaelbare boedel binnen Van ie ge
defe ftadt en vryheit van dien te vallen, machtigh* 'tenzy by affterven of bankrot fpelen, deRecb' worden terftont door lum Secretaris, in ters- tegenwoordigheidt van twee der felven, al de goederen opgefchreven, de felve m bewaringh en de boeken in verfekeringh. genomen, ten profijte der fchult-eifche» ren. Over d'opgefchreve Boedel wordera
terftont Curateurs oft Bezorgers geftelt, die door brieven oft booden al de goede- ren en uitftaende fchulden des felven boe- dels, foo buiten als binnen der ftadt,trach- ten in verfekeringh te krijgen. De goederen mogen binnen zes weke»
niet verkort worden, maer wort den on- taelbaren perfoon , of des zelfs vriendea foo langh tijt vergunt, of hy eenig mid- del moghte vinden, om den fchult-eifchc- ren te vrede te ftellen. Alle Koopluiden, die bankroet gefpeelt
zijn, als ook hun erfgenamen , mogen al hun fchult-eiffcheren voor defe Kamer roepen, by daghvaerdingh, of weet-brie- ven, indien de felve buiten der Stadt woo- nen; en aldaer ten overftaen van defe Ge- maghtighden , na voorgaende oprechte openingh van den ftaet des Boedels, ert met juifte vergrootingh van in en uit- fchulden , oprechten zoodanigh verdrag (nopende het betalen van hun achterwe- fen in 't geheel of ten deel, gereet of op fekere tijden , mits ftellende daer voor borgh) alfle kunnen beramen en eens wor- den. Het minderdeel der fchult. eifleheren h
gehoudenhet meerderdeel, uit-makende drie vierde deelen der fchult-eifcheren, en tweede derde deelen der fchult, of twee derde der fchult-eiffcheren, en drievierde van de fchult, te volgen, en hun daer mee te vergelijken. De genen die borge,pant,of andere ver-
zekeringh hebben, konnen tot geen ver-
drao-h gedwongen worden; maer ziin de
G a bor-
|
||||||||||||||||||||
|
Tan de ge.
macht; de Kech ters.. |
len, indien fulx daer na bevonden wort te
behooren , te mogen lichten. Doch is de Roe-dragende Bode, de parthye roepen- de om zich van zijn tweede achter-blijven te zuiveren, gehouden t'zijnen huife te laten een briefje, inhoudende van wien , waer, en tot wat tijt hy geroepen wort. Van alle q eind-vonniflen, by defe Ge-
maghtighden geweien, uitgefeit vonnif- fen van * hartnekkigheit, magh men fich beroepen voor Schepenen , zonder de penningen, gelijk eertijdtswel gefchiede, voor af in handen der Gemaghtighden te ftellen. Des moet de beroeper, zijn r beroep
binnnen tien dagen na d'uitfpraek van 't vonnis, den Secretaris bekent maken, en 't felve te vervolgen ter eerfter vierfchare, of by ïmeek-fchrift binnen de tijdt van twintig dagen, na dat de voorfz. uitfpraek aen Schepenen getoont is. En in beroep ontfangen zijnde , moet in handen van Schepenen ftellen tien gulden , die hem weder herftelt worden, indien het von- nis , daer van hy zich aen Schepenen be- |
|||||||||||||||||||
|
<| Definiti-
eve. * Conttt-
fnacia. , |
||||||||||||||||||||
|
r Jftel,
|
||||||||||||||||||||
|
verandert wordt. De boeten van
|
||||||||||||||||||||
|
roept ;
|
||||||||||||||||||||
|
achterblijvingen, die parthyen voor Ge-
maghtighden laten gaen, zijn en worden geinnet,in maniere als de achterblijvingen, die parthyen voor Schepenen defer ftede laten gaen. En de vonniflen worden uit- gevoert, eveneens als der Schepenen von- niiTen. En dit alles volgens d'ordonnan- tienvandenjareiöii. 1624.1632.1641. itfjo. en iöjT. Commijfarifen van de 'Defilate
Boedel- orde ,w>aer Onder de vijf Gemaghtighden van de na datze kamer des ontaelbaren boedels, die in den ych te jare Ze{tierihondert drie-en-veertig opgc- kebtten richt wierdt ' mo5£en ten minfte twee Oudt-Schepenen zijn,en eenige die kennis van koophandel hebben; en van defe vijf, die dagelijx vergaderen , blijven 'er ten aiinfte jaerlix twee aen, ofoudt. |
||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||
|
borgen,
hun fchadeloosheit' hebben , van gelijke
natuur en recht, als d'andere perfoonlijke
fchult-eiffcheren.
Alle fchult-eiffcheren zijn gehouden
|
ren heult , grooter zona , of zich voor
fchult-eifcher aen geeft-, daer hy nochtans
geen is, om den gemeenen fchult-eifche- ren , ten voordeele van de Bankroetier, in hun deughdelijke achterwezen te ver- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Van de ge-
machtigb- de Rech- ters, |
||||||||||||||||||||||||||
|
Van de ge-
mttchtigh - de Rech- ters. |
||||||||||||||||||||||||||
|
hun fchult voor defe Gemaghtighden te j korten, die wordt als een bedrieger ge-
bewaren, die ook alle gefchillen moeten ftraft, en is gehouden allen fchult-eifche- |
||||||||||||||||||||||||||
|
flechten, 't zy de Bankroetier zijn fchult
eiffcheren te vreden geftelt heeft of niet. Geen verdrag magh tuffchen den Ban-
kroetier en fchult-eiffcheren gemaekt Worden, dan ten overftaen defer Gemag- tighden. 't Zelve gemaekt zijnde onder vafte
borgh-toght, en van de fchult-eiffcheren ondertekent , zijn de verdrage en hun Boedels van de Kamer ontflagen. En mo- gen dan weder vry handelen als voore, midts betalende aen den Gemaghtighden <J'onkoften op den Boedel gevallen. Maer hebbenfe den eenen fchult-eiffchcr meer begunftight als d'ander, is't verdragh te niet. Na 't volfecken van 't verdragh , zijn
de Bankroetier en de borgen gehouden , ten dage daer in begrepen, tot verfeke- ringh der fchult-eiffcheren, die 't zelve noch niet hebben ondertekent, foo veel, na behoorte van 't achterwezen der felven fchult-eifcheren, in handen der Gemagh- tighden te ftellen, alffe by 't verdrag be- looft hebben: ten einde ook defe fchult- eifcheren , terftont na datze getekent heb- ben , hun deel van de Gemaghtighden kunnen krijgen. Heeft d'ontaelbare of des zelfs erfgena-
men, op, of, na't verdragh, bedriegh- lijk te werk gegaen , 't zy in 't verborgen van boeken , of brieven , of achterhou- den van goederen of uitftaende fchulden , of onder de handt met iemant op andere voorwaerden verdragen , die blijft niet alleen van 't rechte verdragh verfteken; maer wordt ook by den gerechte geftraft, na gelegentheit der zaken. Die met voordacht met den ontaelba-
|
ren als eige fchult te betalen.
Binnen zes weken geen verdragh ge-
troffen zijnde, mogen de goederen by de § bezorgers verkoft worden; maer d'on- roerende goederen niet, dan ten overftaen van Schepenen, en inde twaelf nachten. Doch koópmanfchappen en andere wor- den opentlijk by monde verkocht, ter be- fcheidenheit der Gemaghtighden, fonder nadeel van 't recht der Secretariffen en Koncerge toekomende; maer 't verko- pen van koópmanfchappen, magh voor een tijt langh, ter befcheidenheit der Ge- maghtighden , opgehouden worden, in- dien daer eenige opflagh van te verwagh- ten is. Na 't treffen van een verdragh en 't ver-
koopen der Goederen , wort een dagh vaft geftelt, tot het houden van a voor- trek en t'zamen-deelingh , tegens welken dagh-vaerdingh b alle fchult-eifcheren, hier woonende , door gewoonlyke da- gingh, en vreemde door weet of aenge- plakte brieven, verdaghvaert worden, om hun namen, § zaken, c voorwendingen , 't zy van voortrek ofzamendelingh , aen te geven. Op defen dagh varen de Gemaghtigh-
den voort met het opnemen en onderzoe- ken van ieders fchult en recht van voor- trek , en doen hun befte om de verfchij- nende fchult - eiffcheren , dies wegen te vereenigen. Maer wil 't zelve niet lucken, wort ieder een van den genen, die elkan- dre niet konnen verftaen, gelaft binnen veertien dagen of langer , een § ontleede eifch in handen der Gemaghtighden over te leveren , met ftucken, en beweringen daer toe dienende , onder behoorlyken § inhoudt»
|
|||||||||||||||||||||||||
|
§Curiu
teurs-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
a Preferen-
tie. b Concur-
rentie. |
||||||||||||||||||||||||||
|
SAftien.
C Vreten- fien. |
||||||||||||||||||||||||||
|
5 Gearticu-
leerde. |
||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
§ inhoudt, op pene dat de gene, die bin-
nen de vorrfz, tijt bevonden wort niet ge- dient te zijn, vcrftaen wordt van zijn in- brengen afftant gedaen te hebbben, en wort op den eifch en ftucken , by d'an de- ren voorwenders overgelevert , alleen recht gedaen ; des mogen degenen, die van hun zijde hebben gedient , binnen veertien dagen af-fchrift van ieders eifch en ftucken lichten , om daer op binnen gelijke veertien dagen te fchry ven by d we- derleggingh, zonder dat daer toe voor- der dagh verleent wordt; maer wordt de zaek van den voorfz. tijdt van tweemael veertien dagen gehouden in ftaet van wij- zen gebraght te zijn, en by Gemaghtigh- den gehandelt op het gene, dat dan inge- braght en overgelevert wordt. De zaek op de voortrek-dagh afgedaen
zijnde, mogen de genen, diezich by d'uit- fpraek bezwaert vinden, binnen tien da- gen daer van beroep doen aen Schepenen; des moeten de ftucken zoo langh in han- den van den Secretaris blijven, tot dat de- ze tijt verloopen , of anderzints van 't be- roep ontzeit is. Moet ook de * verwerver |
V. Boech 53
ftellen. Doch mogen evenwel die fchult- yAn dege-
eifcheren, wier recht naderhant eerftop- macbtigh~ komt, mitsgaders de genen, den welken de Red' 't houden van voortrek en mede-delinghters- onbewuft geweeft is, naderhant een nieu- we dagh van verfchyninghe verzoeken, om t'hunnen koften, als noch op de voor- trek of zamendeelingh ghehoort te wor- den. Zoo een huurman van een huis bank-
roet komt te fpelen tuflchen Gras-maent en den eerften van Winter-maent, in zoo» danigh geval is d'eigenaer oft de verhuur- der gehouden, de meeder Jaren, die het huis verhuurt is, weder aen hem te ne- men , en den boedel daer van t'ontlaften, zulx hy maer recht van 'voortrek heeft op de goederen op zijn bodem bevonden, voor de huure van 't loopendejaer, en een Jaerte voore,en langer niet,en deelt mede, 't geen hy voorder te kort fchiet, over de te voore' verfchene huis huufe , nevens d'oude fchult-eifcheren. Maer komt het bankroet te vallen tuf-
fchen den eerften van Winter-maent, en Gras-maent daer aen volgende, in zooda- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van dege-
machtigh- de Rech- ters. $ ïnventtt-
rif. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d Contra-
dictie, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Impe-
trnnt.
C Appointe-
ment.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
na bekome «bytekeningh van gehoort te nigh geval blijft de huur noch voor de tijt
worden, verzorgen, dat de ftucken bin- vaneenjaer, beginnende van Gras-maent nentien dagen na de verwervinge beflo- ^ totkfte van d'ontaelbare Boedel, 'tzy ten over-gebraght worden in handen van , d'eigenaer t'huis van zelfs weder aen zich |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen, om uit de zelve t'oordeelen
|
nam.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ofwel of qualik gedaen is, op pene van
verftek. En heeft 't vonnis van Schepenen by voorraet zijn uitvoeringe, onvermin- dert verdere beroeping-h , en daehvaer- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Defchuldeoaren , die hun achterwefen
willen b bewaren , en al andren, die eenig bl'erifiërm. goedt uit den boedel, als eigen zaken vor- deren , zijn gehouden voor het houden |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
din
|
von voortrek en zamen delingh, en 't ver-
By deze Gemaghtighden wort vervol- j kopen of't vervreemden van 't zelve goet,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pens voortgevaren
|
met het maken van hun zaek ter eerfter aenvangh voor deze
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*■ verdeelingh, zonder te wachten dat al j Gemaghtighden bekent te maken, en de
de penningeningekomen zijn, maer wor- bezorgerste dien einde drie dagen te vo ren verdaghvaerden, en nevens de dagh
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Partitie.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vaerdino;e t'huis te zenden hun befluit, en
't dubbelt van al de ftucken, daer mee zy zich meinen te behelpen. Wie zijn eigen goet doet beflaen, moet
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
laten hun achterwezen by affchryving on-
der boi gh-toght uit handen der Gemagh- tighden te mogen lichten ; en d'overfchie- tende penningen onder de gelijkdelende |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gedeiltj onder borgtocht der Secretarye te de bezorgers binnen drie dagen verdaglr
I G 3 veir-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
54 ■
Van de Ge- veirden, en zijn zaek aenleggen, op pene
tnachüghde van verftek. Rechters. De verdaghvaerde bezorgers niet ver- -------:—' fchijnende, wort verleent het eerfte c ach-
CDefault. ter_blijven, en de tweede reize niet ver-
fchijnende , wort. by den Gemaghtigh- den recht gedaen op het befluit enftuk- ken van de verschijnende partyen alleen, en de ghedaeghde in allen ghevalle ge- doemt in de koften van het ghedingh, we- gens de hartnekkigheit van niet te ver- fchijnen. De parthyen verfdiij nende, wort de fa-
ke voorts voldongen en afgepleit, zonder 'C zy om merkelijke redenen, dat 'er dao-h gegeven wort , om t' antwoorden, en |
inge van
nen drie dagen voor de Gemaghtighden
te vervolgen, eifch te doen en befluit te nemen. Waer op dan by de a beflagene voorts geantwoort of dag genomen wort, onvermindert d'afdoening by voorraedt, onder borghtoght, by foo verre de zaek daer toe bequaem is. Doch de £ bekom- merde ftil zittende , en geen vervolgh doende, magh 't beflagh beklaeght, en ter naefter vierfchare als van outs daer mee voort gevaren worden. De zake voldongen, bepleit, of voor-
gedragen zijnde, wort de felve by de c Ge- maghtighden, aengelegtop d voorraedt, ofte ten principalen, na gelegentheit van zaken; en by d'een of d'ander parthy be- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Van de Ge*
tnachüghde
Re£&iers.
aAi-refteer-
de. bjsrrefteer'
de. |
||||||||||||||||||||||||||
|
C Prsziijte.
d Gedifp»- neert. |
||||||||||||||||||||||||||
|
trokken zijnde, wort de felve vertoont en
|
||||||||||||||||||||||||||
|
d Replice-
ren. |
d weer t'antwoorden.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
De bezorgers iemant verdaghvaert heb-
bende, en zelfs niet verfchijnende, wort |
vervolght voor Schepenen op de Geprivi-
legeerde rolle , en aldaer afgedaen. En |
|||||||||||||||||||||||||
|
gefchiedt 't uitvoeren van 't vonnis by
e voorraedt, onvermindert verdere dagh- vaerdinge. De fchulteifcherendes ontaelbaren boe-
dels eenigh misnoegen over het doen der bezorgers hebbende , mogen voor defè Gemaghtighden , hun klachte doen, op dat daer in behoorlijke orde na gelegent- heit der zaken gefteltwort. Diegenen die tot bezorgers over een
ontaelbaren boedelgeftelt worden, moe- ten ter befcheidenheit van de Gemaghtig- den voor hun doen vafte borge ftellen, om in alle gevalle't gebrek derzelven op hen te mogen verhalen; uitgenomen indien de zelve uit de fchult-eifcheren gezet zijn. De Bezorgers of Gemaghtighde fchult-
eifcheren zijn gehouden d'ontfange pen- ningen terftont aen de Gemaghtighden over te leveren, en niet alleen ten einde van hun bedieninge, maer t'allen tijde re- keningh voor de Gemaghtighden te doem- en blyvenfe , voor de derde reis ontbo- den , achter, wordenfè voor de vierde reife ontboden , op pene van gyzelingh. Den zei ven bezorgeren wort ook ten ein- de |
||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
e Comj>a-
ruit. |
mede, ten verfoeke des gedaegden e 't ver-
fchenen verleent, en foodanigh profijt als |
||||||||||||||||||||||||
|
e Frovijte,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
voore; des zijn dan de beforgers gehou-
den de gevalle koften uit hun eige beurs te betalen. De Gedaeghden niet verfchijnende,
wort 't eerfte achterblijven verleent, met een tweede daghvaerdingh tegens denae- fte week; en ten tweede reife niet verfchij- nende, en van de daghvaerdingh bewuft 'zijnde, het twede achterblijven , en voor 'tprofijt van dienhantvullinge, by aldien de zaek daer toe geftdt is, met eenderde fVefinhive roepinghe, om de hantvullinghe te zien tmdemna- veranderen in/een eind-vonnis , of an- tie. derzints recht te fien doen op de g vóorgs- glntendit. fteldezaeIc
Maer verfchij nende, moghen defe G e-
maghtighden de zaek terftont afpleiten,of dagh nemen ter naefte weke, als wanneer de felve, voor de tweedemael'dienende, nootfakelijk , ('tzy om wightige redenen de Gemaghtighden anders verftonden,) afgepleit moet worden. Hebben de beforgers eenigh goet of
perfoon beflagen , zijn gehouden 't be~ flagh, ten verfoeke van de beflagene, bin- |
||||||||||||||||||||||||||
|
AM S T E RD
v«n de Ge- de van de bedieninge voor al hun moeite
machtighde een eerlijk loon van de Gemaghtighden Rechters. toegepau\ |
A M. KBoeck, 'ss
zaken , die Jaerlix op den achtftcn van Van de Gi-
Sprokkel-maent beëdigt en gekoren wor- macbtigbde den, en ten minfte drie in't getal verga- Rechters. |
|||||||||||||||||||||
|
leren,
|
mogen ter eerfter aenvang afdoen
|
|||||||||||||||||||||
|
fC'JF*
|
Doet iemant hier ter Stede, en binnen
|
|||||||||||||||||||||
|
alle zaken en gefchillen, die Koopman en Ordeningb
Schipper,Koopman, en Bootsgezel,Schip- *f«■ n» x,j ■ peren Schipper, Schipper en Bootsgezel, ^lf te Koop-enLootsman, Lootsman en Schip- "j^'* per, alsooklnladers, enïnladers, Reders en R eders, en Schippers en Reders, in za- ken de Zeevaert betreffende, onder elkan- dre uitftaen hebben, uitgenomen in zaken van verzekeringh , die met den-aenkleven van dien, voor den Gemaghtighden van de verzeker-kamer beflecht worden. Des, daer een gezet Schipper is, verfchijnende Reders in plaets van zoodanigen Schip- per. Die iemant voor deze Gemaghtighden
wil daghvaerden,moet zulx daegs te voore door een van debooden van deze kamer doen; doch zijn deftrijdende partyen ge- houden zelfs voor hen in perfoon te ver- fchijnen, zonder zich van een voorfpraek, pleitbezorger of iemant anders te mogen dienen. Kunnen de Gemaghtighden de par-
thyen niet vereenigen , doenze tufTchen de zelven recht, 't zy in 't befluiten van a Xamptif- ahantvullinge, £ eint-vonnis of * vryfpre--^"'-. . king, als hen na gelegentheit van zajeen J^f^l* oorbaer dunkt, Maer zaken die in feiten ^ en bewijs beftaen, en langer rijt tot gron- c ^bfolatitt digeronderzoek vereifchen , wordendoor hen ter eerfter aenvang voor den Heeren van den Gerechte gezonden, zonder par- thyen te belaften om te gaen voDr goede mannen. Doch magh de Zöm van hant-r vullingh niet hoven de vijf hondert gul- den bedragen. Iemant behoorlijk by een Boode voor
deze Gemaghtighden gedaghvaert zijn- de , en voor de derde reize niet verfchij- nende, wort,ten profyte van 't achter-blij- ven, hantvulling van de vereifchte pennin- gen» |
||||||||||||||||||||||
|
de vryheit van dien, ƒ afftant van zijn goe-
deren, nemen de Gemaghtighden , foo dra de brieven van afftant aenden fchult- eifcheren verleent zijn , by voorraet al de goederen in bewaringh , en kennis van de deughdelijkheit van 't afftant, om Schepenen voorts daer van t'onderrech- ten. En om te weren en voor te komen alle
misbruiken en valfche liften, die byveel perfoonen dagelix in 't verzoeken en ver- volgen van voorfchrijven van den Hee- ren Burgermeefteren dezer ftede aen de E. Gr. Mog. Heeren Staten van Hollant, |
||||||||||||||||||||||
|
g Seurete
du Corp. |
om te verkrijgen g veiligheit van lichaem,
en vervolgh van dien, begaen worden, |
|||||||||||||||||||||
|
zijn deze Gemaghtighden gheliouden
achtingh te geven op de gelegentheidt van het te kennen geven der verzoeke- ren , en Burgermeefteren des te verwit- tigen. De gedaghvaerde voor deze Gemagh-
tighden niet verfchijnende, verbeurt voor d'eerfte reize Zes, voor de tweede twaelf, en voor de derde reis vier-en-twintigh Huivers ; en blijft hy dan noch achter, wort door een van de Onder-fchouten met voorgaende beraetflagingh der Sche- penen gehaelt. Alle dagvaerdingen,die voor d'uitfpraek
van 't vonnis ter kamer van deze Gemag- tighden ghefchieden , worden door der Zelven Klerken, die gemeenlijk vier in 't getal zijn,gedaen; maer h d'opeiflching, i vernieuwing, 't Loos- en Eige-panden, 't geen voor dezen ook by deze Klerken gedaen wierdt, door de ghewoonlijke Stadts-roedragende Boden. CommijJariJJen van de Zee-
zaken. De vijf Gemaghtighden: van cje Zee-
|
||||||||||||||||||||||
|
ft Somma*
tie. 1 Renova-
tie. |
||||||||||||||||||||||
|
Befihrijv'mge van
|
|||||||||||||||||
|
1*
|
|||||||||||||||||
|
gehouden al de Koopvaerdy-fchepen, die Van de ge-
buiten- gaets dezer Lande varen, onder de tnachtigb- vijftigh Laften, voor laft-gelt te betalen rf«&«^ |
|||||||||||||||||
|
gen, verleent, hoe groot dezom ook is.
En de zake daer na tegens den Gedaegh- den ter R.olle vertoont zijnde , om zijn achterblijven te zuiveren, of VonnuTe aen tehooren, en alsdan noch niet verfchij- nende, wort de gewijsde hantvullingh, wegens de hartneckigheidt, verandert in een eind-vonnis, indien dezaek daer toe geftelt is. Van alle eind-vonniflen by deze Ge-
maghtighden ghewezen , magh de party zich, daerby bezwaert vindende, beroe- pen aen Schepenen : en moet in dien ge- valle de beroeper zijn beroepingh , zoo 't Vonnis, daer van by beroep doet, ter zomme van vijf hondert gulden en daer beneden bedraeght, binnen drie dagen, en boven de vijf hondert gulden belopen- de, binnen tien dagen na d'uitfpraek, by den Secretaris laten aentekenen. D' ontfange beroeper is gehouden in
handen van Schepenen te ftellen de zom van tien gulden, die by weder krijght, indien't Vonnis by Schepenen verandert wort. Die niet verfchijnt, verbeurt voor ieder
achter-blijvinge vier ftui vers. En om alle ongeregeltheden, tufTchen
Schipper, en Schipper, mitsgaders Schip- per en Bootsgezel, daer onder begrepen Reders, Bewinthebbers van de Ooft en Weft-Indifche Maetfchappyen, des te be- ter te weeren , en voor te komen, zoo is 'er te dien einde ook een Water Onder- fchout, om 't recht van deze Gemaghtig- den te helpen fterken. Deze Schout magh alle bekeuringen te
water doen, de boeten innen, deonwil- ligen aen-klagen, en vonnis verzoeken by den zelven Gemaghtighden; als ook in alle ftrafwaerdige zaken" te Water voor- vallende defchult-plichtigen in hechtenis ftellen, en de zelven in handen van den Officier dezer ftede overleveren. Tot onderhout van deze Kamer of
Bank, en andere nodige onkoften , zijn |
|||||||||||||||||
|
Van dege-
nuichtigh- di Rech- |
|||||||||||||||||
|
ters.
|
|||||||||||||||||
|
ters.
|
|||||||||||||||||
|
vijftien; maerfchepen vanvijftighlaften, '
en daer over, komende van Weften, Oo- ften, Noorwegen, Engelant, Schotlant, oft eenige andere plaetzen daer omtrent gelegen, dertigh, en die komen by We- ften van de Kaep de Finis Terras, of by Noorden Hitlant, zeftigh ftuivers. De Schipper,die een Bootsgezel huurt,
moet hem een huur-penning van zes ftui- vers op de hant geven, tot zeker bewijs van een vafte huur. Na 't ontfangen van de huur-penning,
zijn de gehuurde Boots-gezellen gehou- den binnen vier-en-twintig uren fcheep te gaen, 't Schip te helpen toemaken, laden, ballaften, engereet maken om te zeilen, zonder te mogen aen lant varen, veel min vernachten , 't zy met verlof van den Schipper. Komt de Boots-gezel niet te fcheep,
magh de Schipper een ander huuren, en verbeurt de verhuurde, indien 't een Offi- cier is, tien, maer een flecht bootsgezel, vijf gulden, ten behoeve van den Water Ónder-fchout, dien de Schipper zulx op pene van dertigh gulden , moet aengeven. En is de Bootsgezel evenwel noch, indien de Schipper het begeert, gehouden Icheep te komen. 't Schip gereetgemaekt zijnde, moet'et
volk , de halve huure op hant ontfangen hebbende , binnen twaelf uuren binnen fcheeps boort komen, indien't fchip na Ooften, Weften , Zuiden oft Noorden wil; maer binnen twee etmalen, indien na de Kaep bezuiden Finis Terrae, op pene van hun halve huur te verbeuren. Loopt iemant van 't fcheepsvolk met
de halve huur wegh, diens naem, woon- plaets , &c. moet de fchipper voor zijn vertrek aen den Water Onder-fchout te kennen geven , op pene van 't zeftigh gulden by den Schipper voor zijn eige reke-
|
|||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
V.Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
SJ
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
K»» dege-
tnachtigb de Reeb. ters. |
rekeningh. te verbeuren, indien hy zulx
niet doet. Geen officier of Bootsgezel rnagh uit
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
vollen af te betalen,
|
op pene van vijf-en-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
r j
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
twintigh gulden; 't zy daer eenigh gb
fchil ontftont, nopende het verlangen d |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
- machüghm
r de Recb- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
de huur fcheiden, na dat hy t'fcheep ge-
komen is, of de halve huur op hant ont- |
^
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
gemelde reizen, en moet dit gefchil open ters-
blij ven ftaen, om hier ter ftede afgedaen |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
fangen heeft, op verbeurte van de halve
huur , 't en waer om wettige redenenmet kenniife der Gemaghtighden , en weder uit keerde, 't geen hy ontfangen had. Zeit de Schipper iemandt zijn huur op,
zonder wettige reden, verbeurt voor zijn eige rekeningh , ten behoeve van den ge- Hen , dien hy zijn dienft opzeidt, de halve huur, of eeen hele maent wedde. Geen Bootsgezel oft Officier magh uit
liet fchip, dat van dezer ftede vertrokken is > 't zy binnen oft buiten lants, gaen, veel min , zonder des Schippers verlof, aen lant te vernachten. Wil de Schipper uit een fchip, dat ge-
laden wordt, of alreê geladen is, eenigh goedt daer weer uitloflèn, en ander goedtin de plaets laden, daer in moet het boots - volk hem gehoorzamen , op pene van een maent wedde, byden genen te verbeu- ren , die zich onwilligh toont j des moet ook de Schipper na 't afleggen van de reis , het volk daer voor te vrede ftel- len. Komt'er eenige veranderingh , 't zy
binnen of buiten 's landts, op de voorge- nome reize te vallen, 't zy in de reis te ver- korten , of te verlengen , of van d'eene op d'ander te verzeilen, of herzeilen, of ook buiten de voorgenome reize te loflen, laden , en herladen , daer in moet het fcheeps-volk, 't zy dat't by de reize of maent aengenomen is, den Schipper ten dienfte ftaen , uitgezonden op onvrye plaetfën te varen. Des is de Schipper weer gehouden het volk, na't afleggen van de reize, na behoorte daer voor te loonen. Doet de Schipper een of meer volle rei-
zen buiten 's lands, is de zelve, daer hy komt te loflen, ghehouden het volk ten |
te worden, zonder eikandere eenige moei-
te aen te doen, op pene van de gantfche huure te verbeuren « indien de Bootsgezel zich zulx onderwint. Wie teghens den Schipper binnen
fcheeps-boort eenige moeite aenrecht, verbeurt zes gulden voor de zeevarende armen. Trekt eenigh Officier oft Bootsgezel,
't zy binnen of buiten fcheeps-boort, op den Schipper, of iemant anders in Icheeps1- dienftzijnde, zijn mes, zulx moet daer na denWater-Onder-fchout aengegeven worden , die dan de zelven perzoon ïn hechtenis, en voorts in handen van den Gerechten fielt, om na behoren geftraft te worden. Na 't afleggen van de reis, en 't ontladen
yan 't fchip,moet de Schipper binnen veer- tien werk-dagen, na 't landen, 't fcheeps- volk betalen: en heeft den Schipper aen den Officier drie gulden,en aen een Boots- gezel twee en een half voor ieder daghte betalen, by-aldien hy zulx binnen devier- en-twintigh uuren, na 't ontladen oft op- leggen van 't fchip, niet doet. Doch hier onder zijn niet begrepen de Bewmthebbe- ren van d'Ooft- en Weft-Indifche Maet- fchappyen , die hun volk na onder ge- woonte betalen. Maer is het des Koopmans fcfetdt, dien
de goederen aengaen, dat het fchip bin- nen de veertien werk-dagen niet ontladen wordt, in dien gevalle moet den Koop- man den Schipper alles vei goeden,en voor de fchade inftaen, dien hy daer by geleden heeft. Is de Schipper, om eenigh gefchil, on-
willigh in 't betalen van de huur aen het Boots-volk, magh het volk daer over den Schipper niet fcheiden, of eenige moeite H aen- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Bejchrijvinge van
In alle andere voorvallende zaken , d:e Van At ge-
va deze punten niet begrepen zijn , fchit - machtig' ken zich deze Gemaghtighden na de deKech' Zee -rechten en Plakkaten, daer op uit- 7 |
|||||||||||||||||||||||||
|
58 *
aendocn , op pene van een halvwedde, maer is gehouden , hemGemaghtighden t'ontbieden, omfchil voor henbeflecht te worden
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Vm de ge*
machtigb-
de Rech- ters. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Geen Schipper, die van defe ftadt om
deWeftvaert, daer men maent-gelt be- looft , vermagh huurloon aen 't volk be- talen , of hen hun artijkel-brief voorlefen, dan in tegenwoordigheit van de Water- onderfchout, die neffens 't fcheeps-volk den artijkel-brief onderteekenen moet, op pene van vijf-en-twintigh gulden by deuSchipnet te verbeuren, indien hy hier tekens zondight. Doch hier onderzijn nier begrepen de boven-gemelde Maet- fchnppven. Komt een fchip binnen of buiten
's jandts nen de grondt te raken, ofte ver- ongelukken , magh 't fcheeps-volk niet. vertrekken , zonder verlof van den Schip- per, maer zijn gehouden, 't fcheeps-ge- reetfchap , en Koopmans goet , na hun vermogen, te bergen, mits daer voor ge- nietende een redelik berghleon voor de geberghde koopmanfchap , boven hun huur , zoo hen komt op de gebcrghde fcheeps-gereetfchappen. Wordt iemandt van 't fcheeps-volk,
in 't bergen der koopmanfchappen nala- tigh bevonden , of van 't fchip wegh te loopen, zoo verbeurt een Officier boven zijn halve huur twintigh , en een flecht Bootsgezel, tien gulden. Alle zaken , by defe Gemaghtighden
gedient hebbende , en by beroep voor Schepenen betrokken zijnde , worden, om fpoedigh rechtsvorderingh te krijgen, op d'ordinaris rol bepleit. Alle «tegen- ftellingen, tegen eenige bekommeringen, gedaen op maent-gelden en wedden , on- der de-Weft-Indifche en Ooft-Tndifche Maetfchappyen , d' Admiraliteyt, of el- ders onderbezondere beruitende, dienen ter eerfter aenvangh voor dez^ Gemagh- tighden ; maer de beklagingh der bekom- meringen gefchiedt op de Vierfchaer na gewoontet |
|||||||||||||||||||||||||
|
gegeven.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
CommiJfariJJen van de Negotie.
In 't begin des Jaers Ï66q. is hier ook
opgerecht , een Kamer van Negotie of Commercie, dat is, van den koophan- del , beftaende , uit z6 perzoonen: als 5 uit deMajeftraet, 2 uit de Ooft-Indi- fche Compagnie, 2 uit de Weft-lndifche Compagnie , 2 uit de handelaers van de Levant , 2 uit de Spaenfche handelaers-, 1 uit d^ Poorregaelfe handelaers, 2 uit de E-ngelfi: handelaers. z, uit de Franfche han- delaers , 3 uit de Oofterfche handelaers, 1 uitdeMofcovifche handelaers, 1 uit de Walvis-vanghft, 1 uit deLaken-koopers, 1 uit de Zijde-Laken-koopers , 1 uit de Drappiers , en een uit de Zeep-zieders: Deefe Kamer heeft ook een Secretaris, en alles wat tot welftandt en bevorderinge der koophandel dienftigh is, wort alhier overwoogen en verhandelt. Secretarieën,
Tot dienft van Burgermeefteren,Sche-
penen , en de lager banken, zijn hier ge- meenlijk twaeif Secretariflen , die door Burgermeefteren geftelt worden , en de Secretary bedienen. Tegenwoordigh bekleden deze plaetzen de volgende Hee- ren: |
|||||||||||||||||||||||||
|
Mr. Jan Roeters.
Lieve van Loon,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
3 Oppofi
tien. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Mr.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Jan Korver.
Niklaes Nicolai.
Hendrik van Bronkhorfi.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Dr
|
Dirk Schaef.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Mr. Wyboitt Slichter,
Mn Steven vander Hagen. Mr. Ja-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
A M. KBoeck: s9
Frans Bruining, Secretaris;
Willem XjMujlman, Boekhouder.
<y£ccijs-meefters.
De vijf Accijs-meefters , die hun zit-
plaets in'tAccijs-huis byde Oude-brugh hebben, ontf'angen alleen maer de ftadts- pacht , van cT inkomende Granen , Azijn en Bieren; want de andere pach- ten , zoo ftadts-als landts pachten, wor- den aen bezondere perzoonen , voor een zekre zomme gelts , jaerlix ver- pacht. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Mr. Jakoh Vogelaer..
Jan ïVitfin.
Mr. Comelis de Fries. § Mr. Harman van de Tol. Buiten dezen hebben deGemaghtigh-
den der Zee-zaken hier terftede hun be- zondere Secretaris ■> en bekleedt tegen- woordigh die plaets Dirk Strijker.
Gelijk mede de Gemaghtighden van
de Kamer van de Defolate Boedel-mede haer bezondere Secretaris en Boekhouder hebben , en bekleden tegenwoordigh die plaetzen |
|||||||||||||||||||||||||||
|
V*n de Ge.
""tchtigbde Rechters. S Vem de
Heeren Tre~ forieren Of' Ahitwi, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Van de Ge—
macbtighd*
Rechterti |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ZESTE HOOFTSTUK.
T^an Lyf-Jlrafbare zaken.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
handen van den voorfz. Opper, ©ft On-
der-fchouten en hunne dienaers, oft in de voo'fz. gevangkenis. Een byzonder perzoon magh hier geen
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
E voornaemfte ampten , waer
by de icgeeringh en welftant van deze ftadt beftaet, verklaert hebbende , acht ik niet onge- rijmtte zijn, in 't kort noch iets van het Schout-ampt, (vermits het gene, dat te voore, des aengaende, daer af gefproken is , meeft des zelfs weirdigheit is rakende) als ook van de Lijf-ftraf bare zaken, hoo- ge Vierfchaer, op wat wijze hier ter ftede in lijf-ftraf bare zaken te werk gegaen wordt, en wat des meer zy, hier by te voegen. Voor eerft moeten alle misdadigen,
by den Schout, zijn' Onder-fchouten, en hun dienaers aengetaft, gevat, en in de gevangkenis, de Boeyen genaemt, ge- braght worden. Maer in 't afzijn, en by gebreke van
den Schout, Onder-fchout en dienaren , ftaeteen ieder vry, 'tzy poorter, inge- zeten , oft vreemdeling, alle misdadigen, die op 't feit betrapt worden, aen te taften, vaftte houden, oft dezelve te leveren in |
|||||||||||||||||||||||||||
|
§ lijf-ftrafbaer eifch doen , tot openbare
oft heimelyke ftraffe van eenen misdadi- gen , nochte ook eenige aóHen n onder- ftaen, voor 't gemene beft, maer moet |
§ Crimina-
liter Agere. a Twente*
ren. |
||||||||||||||||||||||||||
|
het zelve gedaen worden by den Schout
oft in zijn afzijn , by des zelfs Stedehou- der, met den welken een byzonder per- zoon voor zijn eigen aen gelegentheit, zich voegen magh. Maer in zaeken van ongelijk , of hoon,
vermagh een ieder voor zijn byzonder belang te b dagen, en daer toe zoodanige \yA c bcfluit nemen, als hem na gelegentheit |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Hier in
komt deze Stadt met de Couftu- nien -van Antxverfen ""oer een, taP-1 J. *rt. I. •D. Ctu-
fitrn. vim ■dntw. CaP- IJ. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
eren.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
cConduJis,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
der zaken geraden zal dunken.
De Schout, nochte zijn' Onder-fchou-
ten , nochte ook zijne dienaers mogen geen Poorter van Amfterdam , nochte geen Ingezetenen der ftadt , die met «zijn huishoudingh een vafte woonplaets binnen de zelve ftadt , of vryheidt van H z diea |
|||||||||||||||||||||||||||
|
tfo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ejchrijvmge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dien heeft, vangen » nochte aentaften,
fchoon hy by iemant bedragen oft aen- geklaeght wort , by zooverre de fel ve is ■ ftaende ter goede name en fame, ten zy mits redenen, en dat by toeftemmingh van Burgermeefteren en Schepenen der Zelver ftede. De Schout magh niemant,om lijf-ftraf-
bare zaken, binnen zijn huis vangen, ofte uit den huife halen, ten zy fulx gefchiedt, by uitdrukkelijk voorgaende verlof en |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fchreve gevangen Poorter in 't recht ver-
fchijnen, en recht verbeiden zal, van 't gene de Schout op hem zoude mogen te zeggen hebben. Maer dit niet geschie- dende , en de voorfz. gevangen Poorter, mitsdien in den Boeyen dezer ftede ge- braghtzijnde, omeerft ondervraegt, en daernavoor den Rechter geftelt te wor- den, om vonnis te verwaghten, vermagh zoodanighPoorter daer tegens n uitvlucht nemen , en te verklaren ongehouden te zijn, de zaken ten b voornaemfte te ver- antwoorden , voor en al eer hy uit krach- te van het gemelde voorrecht onder borg- toght van recht te verbeiden, ontflagen zy. 't Geen in zulk een gevalle, den voor- fchreve Poorter niet geweigert, maer toe- geftaen, en ook by Schepenen 'bewillight wordt, namelijk, dathy uit der hechte - nifFe , uit krachte van het voorfchreve voorrecht , onder handt-taftinge en be- lofte van t'allen tijden (des by mijn Heere den Schout met goetdunken der Schepe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van Lijf-
ftrafbare zeken. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
re Lijf-
firafbare zaken. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a Fxcip te-
ren. b Principa-
len. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
toeftemmingh van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schepenen , de welken te vooren, eer datfe
den Schout foodanig verlof mogen geven, van de ftaet en gelegentheit der zaken ook kennis moeten nemen. Ook vermogen de voorfz. Officieren
geen Poorter gyfelen , vangen, bekom- meren , noch eenigh hinder aen lijf ofte goedtdoen, by aldien hy genoeg envol- komentlijk ter befcheidentheit van Sche- penen , verzekeringh kan doen, dat hy 't recht verbeiden zal van 't geene, dat de |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Volgens het
IriviUedje •van Har- togh Al- brecht van Beyeren, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorfz. Officieren op hem zouden mogen j nenvermaent zijnde) weder in rechte te
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te zeggen hebben
En dit heeft plaetsinalle misdaden en
feyten, die een Poorter van Amfterdam begaen en gedaen magh hebben , uitge- Zeit in moort, brant, vrouwen-kracht, reeroof, en indien een Poorter zich gewa- pender hant ftelde tegens deHooge Over- heit, of misdede binnen den Kaedflot van Reigersbroek, ter ouderAmftel, en aen de Conynen in Goyiant, volgens het bo- ven-gemelde voor-recht. En of'et noch- tans gebeurde, dat een Poorter van Am- fterdam ter zake van eenige andre mifda- den, niet onder de voorfz. zeven puncten begrepen zijnde, gevangen en aengetaft moghte werden , foo zoude de Schout nochtans, of degene, die hem als gevan- gen, langhs 'sHeeren ftraten, om in de Boeyen gebraght te worden , leide, den voorfz. Poorter moeten laten gaen ; by aldien iemant bekent en fufnfant zijnde, |
verfchijnen, ontflagen wordt; mits daer
voor ftellende borge tot zulk een zom van penningen, als Schepen, na gelegentheit der zake, daer op ftellen zullen. Ook mogen de voorfchreve Schouten,
Onder-fchouten, aoch hunne Dienaren, niet in eenige der Poorteren, oft ingeze- tenen huizen komen, of gaen, noch eeni- ge huiszoeking doen, noch om lijf- of on- lijf-ftraf bare zaken', (uitgezeit in oneer- lijke huifen, plaetfen of herbergen) voor- der dan de voorfchreve Poorteren , inge- zetenen , oft hun huisvrouwen en huis- gezinnen in hun afzijn toelaten, 'ten zy met oorlof vari Burgermeefteren en Sche- penen, en in hunner tegenwoordigheit, of ten minften van twee Schepenen by hen daer toe geordent. De Baljieu van Amfterlant vermag bin-
nen de ftadt en vryheit van Amfterdam niemandt in hechtenis nemen, noch eeni- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Coufium
van Antv. cap. 13. art. 16,17. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aenboodtverfekeringtedoen,datdevoor- j geeifchvanhooge rechts-dwang plegen;
maer
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
61
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die op alles wel fcherpelijk af gevraeght, yan Lijf-
en hun verklaringen by gefchrift geftelt ftmfbar* worden. zaken. Wyders , op dat men foude moghen
komen tot kennis van den geenen , die zulke fware misdaden begaen hebben, foo is men alhier gewoon, teneinde foodani- ge feiten niet ongeftraft fouden blijven, maer anderen tot een exempel, 't zy of de misdadigen bekent zijn of niet, ter puye van 't Stadthuis, na voorgaende klok-flag, af kunding te doen, inhoudende, dat Bur- germeefteren en Schepenen belaften en ordeneren eenen ieder, die den geenen, 't voorfz. feit begaen hebbende , weten , of gehuift gehooft, oft verfteken hebben, 'tzy infcbepen, fchuiten, of andere plaet- fèn,dat zy den felven terftont te voorfchijn brengen , op pene van aen den lijve , ter befcheidenheit van Mijn E. Heeren van den Gerechte, geftraft te worden. En ten einde een ieder, in'taenbren-
gen van foodanige misdadigen, des te vty- tiger foude zijn , foo wort by defe afkun- dmge, den genen, die de misdadigen aen- brengen, zulx datze terftont of namaels in hechtenis raken, van defer ftede wege belooft , zulk een zom van penningen, als na gelegentheit der misdaden bevon- den wort te behooren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maer zulx komt alleen den Schout van
Amfterdam , en niemandt anders toe. Ookvermagh de Schout van Amfterdam geene misdadigen, fchuldenaers, of bank- roetiers , binnen defèr ftede, en haer vry- heidt, geleide geven, zonder verlof van den genen dienfe misdaen hebben , ofte fchuldigh zijn , en nochte ook daer-en- boven zonder verlof van Burgermeefte- ren en Schepenen. De Dienaren van den Schout zijn fchul-
digh, Burgermeefteren en Schepenen aen te brengen, de zware misdaden, die bin- nen defe ftadt, en vryheid van Amfterdam, gefchieden, foo haeft als die tot hun ken- nis gekomen zijn, fchoonfe de misdadi- gen niet kennen, of weten te noemen , om daer af terftondt wettige c berichting te nemen, en daer in te verfien, foo als na gelegentheit der zaken bevonden word te behooren. En by aldien hier een moort , doot-
flagh , oft andere zware misdaet begaen is,. en men niet weet by wien 't zelve ge- daen magh zijn,foo is men alhier gewoon, te roepen den genen die daer van eenige kennis hebben, te weten , de waert en waerdinne, in wiens huis fulx bedreven is, of de gebuuren en allen anderen, daer van men meent eenige kennis te krijgen, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VanLitf-
firafbare Kaken. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jirtie. 18.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
C Informa-
tie. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•Art. ij).
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZEVENDE HOOFTSTUK.
Van het pijnigen en fcberpe onderzoeking.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
felveby vonnis mogen geftelt worden ia
zijn handen, om hen by pijne te doen ver- klaren de waerheit van 't geen hy hen te laft is leggende, te dien einde overleve- rende zijn invormingen of onderrichtin- gen. En hoewel Schepenenen na deze Ceuftum onderrichtingen, uit kracht van de zelve v™ • *"** of eenige andre klare kentekenen, de fêl- ve gevangenen ftellen in handen vanden H } Schout, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A
|
s de Schout van Amfterdam
iet willigh zijne ghevangenen an doen belyden de feiten en |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
misdaden, daer mee hy den fel-
ven is befwarende, dan foekt hy daer toe ilnformg- te bekomen * invormingen , oft onder- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tien.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rightingen; en de zelve bekomen hebben-
de , fielt de gevangenen voor de bank van den Gerechte, en neemt zijn eifch dat de |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Befchrijv'mge van
|
|||||||||||||||||||||||
|
6o
|
|||||||||||||||||||||||
|
Van het Pij- Schout, om gepytiight te worden, zoo
-mgen. vermagh nochtans de Schout nicmant aen --------r te taften en te pynigen anders,, dan ten
|
de gelegentheit der feiten bevonden wort Van bet Pij-
tebehooren. nigen. Maer in zware misdadan, als, moort, ~
dootflagen , brantftichten en diergelijke; daer van wort den gevangenen vier-en- twintigh uuren na hun gedane belydenis, 't zy willige of by pyningh , andermael voor-gelezen hun belydenis, en gevraegt, ofze daer by als noch volharden, en indien gevalle worden de zelve ook voor wettige bekenteniflen gehouden, en wort als voo- re daer op recht gedaen na gelegentheit der zaken. De Schout magh ook de gevangenen
niet anders of langer laten pynigen als Schepenen goet-dunkt. En wat een Poor- ter aengaet, die magh, zonder voorgaendc verlof van Burgermeefteren en Schepe- nen, niet. gepijnight worden. |
||||||||||||||||||||||
|
b Confef.
gen. |
overftaen van Schepenen, of immers het
meerdeel der zelven. De b belijdemflen |
||||||||||||||||||||||
|
der gevangenen door 't pynigen uit-ge-
perft » worden door een Secretaris , in tegenwoordigheit van Schepenen aen-ge- tekent, en daer na den zelven gevange- nen , ontflaekt zijnde , voor-gelezen en gevraeght, of zulx de waerheit zy , en ofze daer by volharden. Verklaren de ge- vangenen de waerheit te wezen , 't geen by den Secretaris in tegenwoordigheit van Schepenen is voorgelezen, en voiharden- zedaerby, zoo worden deze belijdenif- ièn gehouden voor wettige bekenteniflen, als voor Schepenen gedaen, en ghefchiet daer op ook recht en vonnis, zulx als na |
|||||||||||||||||||||||
|
ACHTSTE HOOFTSTUK.
Van de Hooge Vïerfchaer, en op wat ma-
nier e hier ter Stede in Lijf-Jiraf bare ^ahn te
werkgegaen wordt. |
|||||||||||||||||||||||
|
En zoo wanneer by Schepenen eenige
gevangenen uit der gevangkenis ontflagen zijn , onder hanttaftingh en belofte van t'allen tijden (des vermaent zijn) weer voor 't recht te verfchijnen , zoo is de Schout van Amfterdam gehouden de zel- ve geflaekte perfoonen , ten eerften recht- dage daer na weder op zijn rolle te ftellen, en tegen den zelven te dingen, in allen fchijn, als ofze noch in nauwe hechtenis zaten. Maer als by Schepenen verftaen wordt,
dat eenighe ghevanhge perzoonen , als voore uit der hechtenis gelaten zijnde, niet ontfangen zullen worden in een c ge- c ordinarü woonlijk gedingh, zoo zijn de zelve per- proces, zoo»
|
|||||||||||||||||||||||
|
Yf- ftrafbare zaken worden hier
t'Amfterdam bepleit «ordentlijk,
j of b buiten-ordentlijk , na dat de
zaken bevonden worden gcfteltte
|
|||||||||||||||||||||||
|
ï Órdinaris.
bfxtraor-
iinarU, |
|||||||||||||||||||||||
|
Dien volgend is de Schout van Amfter-
dam gewoon alle gevangenen (tegens den welken hy gehouden is, zonder uitftel te dingen , na gelegentheidt der misdaden) t'ondervragen in tegenwoordigheit , en ten overftaen van twee Schepenen, of ten minften die daer toe by de gantfche Bank gemaghtight worden, zonder dat hy ver- maghTeenige gevangenen uitter hechtenis teflaken, dmbyvoorgaende vonnis, of kennis van Schepenen. |
|||||||||||||||||||||||
|
AMTSE RDAM.
|
|||||||||||||||||||
|
V. Boeck.
|
|||||||||||||||||||
|
61
|
|||||||||||||||||||
|
Van At
liioge Vier fchatr. |
|||||||||||||||||||
|
ftellen, dat zulx ten beftemden dagemagh ym $e
gefchieden , en in 't werk geftelt wor- n0Bge vier. den. En om 't zelve den zelven gevan-.£W. gen te verwittigen , zoo gaet de Schout • eenen dagh voor den beftemden tijdt met
twee Schepenen , daer toe by de Bank Gemaghtight , uit Schepenen-kamer, in de gevangkenis, en brenght den ghe-* vangenen daer uit onder den blooten Hemel , en zeit hem aldaer aen , dat hy van meeningh is, hem 's daeghs daer aen ter hooger Vierfchaer te dagen, en een dagh van den hooghten te leggen, voorts hem vermanende om zich tot fterven te bereiden , brengende den zelven ghevanghen terftont in de Pijn- kamer, alwaer hy dien dagh enden vol- gende nacht bewaert wordt by Schout» Dienaers, en door den Dienaer des God- delijken Woordts vermaent en getrooft. wordt. En op den beftemden dagh, tegens den Coufi. van
middagh , gaet de Schout met Schepenen Antrs'' uit de Schepens - kamer in de openbare CaP' 5* Vierfchaer, alwaer de gevangen mede ge- ' *' braght wordt,en zittende aldaer de Schout in 't midden , en de Schepenen ter weder- zijden , wort by den Schout van 's Heeren wcge vermaent het vonnis, of het hoogh ' genoegh op den dagh is, om vierfchaer te fpannen , en recht te doen , naer ouder gewoonte defer ftede. En 't vonnis dienvolgende by Schepe-
nen gewezen , en uitlpraek gedaen zijnde, dat 't hoogh genoegh op den dagh is, om vierfchaer te fpannen , en recht te doen, worden als dan in 't kort by den Schout de de quade feiten en misdaden van den mis- dadigen verhaeltj en befloten dat dezelve misdadige , aldaer tegenwoordigh , by Schepen-vonnis verklaert zal worden een kindt des doodts; doch al eer dien aen- gaende vonnis gevelt wordt, gaen Sche- penen uit d'openba'-e Vierfchaer in orde An ' van boven afin Burgermeefters kamer, om aldaer te fteramen , dien belangende 't ge-
|
|||||||||||||||||||
|
zoonen gehouden op den eifch t'antwoor-
den , tot zulken dage als by Schepenen goet gevonden en geordent wordt ; en daer na binnen zekeren tijdt, mede ter bevel van Schepenen, gereet te komen, vonnis te verwachten, en dat alles by mon- de, of op verftcke •zommarien, zonder de 2aek op eenige rollen te ftellen. Alle perzoonen , gevangen zijnde ter
zake van enkele dieveryen , en andere misdaden , tegens den welken de Schout geen A hals-eifch neemt , worden voor Schepenen alleen geftelt, zonder dat Bur- germeefteren daer overgeroepen worden; en worden dezelve by Schepenen geftraft, met heimelijke of openbare gezelingh, ballinghfchap uit 'er ftadt, in het Tucht- huis , of Spinhuis , na gelegentheit van de misdaden en zaken. Ten zy de zel- ve perzoonen waren Poorters dezer ftede , in welk gheval Burgermeefteren mede daer over gheroepen worden, om hun goeddunken daer over te ge- ven. Maer over ghevnngenen, teghens den
welken de Schout zijn eifch doet, datze met 'er doodt zullen geftraft worden, ('t zy de zelve Poorteren of vreemdelin- gen zijn) worden Burgermeefteren mede geroepen, om hun «zin-uiting daer over te geven. En wordt als dan in een befloten kamer,
(na dat de gevangen, aldaer ter recht ge- ftelt is, zijn belijdenis heeft hooien lezen, en ook gehoort den eifch en flot-vonnis van den Schout) de belijdenis van de ge- vangen , mitsgaders de ƒ onderrichting van den Schout wel onderzocht, en daer na uit-flot gedaen, zulx als na gelegenrheit der misdaden bevonden wordt te be- hooren. En valt het befluit zoodanigh, dat de
gevangen met 'er doodt geftraft zal wor- den , zoo wordt daer toe zekeren dagh geraemt, en den Schout belaft een fcherp- rechter te ontbieden , eo yoort orde te |
|||||||||||||||||||
|
a Capitale
Genclujie.
|
|||||||||||||||||||
|
■ -ddvijs,
|
|||||||||||||||||||
|
tinforma-
tie. |
|||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||
|
64*
|
||||||||||||||||
|
ieder by het voorgaende befluit is volhar- Vm de
dende. En indien hier by volhardt wordt, HoogeVter- gaen Schepenen weder uit de kamer van fchaer. Burgermeefteren in de Vierfchaer, alwaer de Schout het vonnis vermanende , de jonghfte Schepen zeidt en veiklaerdt, dat Schepenen voor vonnis wijfen, 't geen by den .Secretaris fal ghelefen worden. En dienvolgend wordt by den Secretaris luits keels het vonnis, byhem te voore, vol- gens het voorgaende befluit, gemaekt, en in 't gefchrift geftelt, geleien, Hier op wordt,de misdadige, na dat hy te voo- re door den Dienaer des Goddelijken Woordts hertelijk vermaent en getrooft» en op de Zegel-kamer 't gebedt voor den zelven uit-geftortis, gebracht op't fcha- • vot , daer hy de ftraffe t'ontfanghen heeft. |
||||||||||||||||
|
Vaiide 't gemelde befluit te hervatten, en t'on-
Hoogevitr- derfoeken of een ieder by 't voorgaende fcbaer. befluit is volhardende- Indienja, footre- *"-"------ den Schepenen weder uit Burgermeefters
kamer in de Vierfchaer, al waer de Schout
't vonnis van 's Heeren wege vermanen- de , by Schepenen den gevangen voor een kindt des doodts verklaert wordt. Daer na doet de Schout eifch, en be-
fluit, dat de gevangen, ter oorfake van zijn grove misdaden, by Schepen-vonnis gedoemt fal worden, om met den vuur, koorde, of zwaerde geftralt te worden, zulxdat'er de doot op volght, of ander- fints, als hy na gelegentheit der misda- den bevint te behooren. Dit gedaen zijn- de, gaen Schepenen voor de tweede reife, ajdviis. in Burgermeefters kamer, om «zin-uit- ting te; halen, en t'ondervinden, of een |
||||||||||||||||
|
NEGENDE HOOFTSTUK.
Van 's Heeren Slooteny en den Cipier,
|
||||||||||||||||
|
Innen de ftadt van Amfterdam ,
en hare vryheidt, moghen geen gevangenen, die omjijfofonlijf- ftraf bare zaken gevat zijn,in eeni- ger maniere in hechtenis gebracht en ge- houden worden , dan in de Boeye de- fer ftede, daer toe geftelt. En die bevon- den wordt byfondere kerkeren te houden, die vervalt in een pene, daer toe byden gerechte geftelt: namelijk, hy wordt ge- doemt loo langh in de gemeene gevanke- nis te blijven, als hy den anderen in zijn be- fondere gevangkenis gehouden heeft; en daer-en-boven van zijn' eere berooft, en verlieft zijn recht, 't welk hem tegens zyn party toequam. En op dat de gevangenen defer ftede,
jn'tTtuf- wej bewaert en beforght zouden mogen boek vm at .. , ... .D .j j ;'• letter A. ZlJn en "'yven, zoo is een ieder wel uit-
tnc. * drukkelijkverbooden, eenigeflootenvan |
den Heére of defer ftede op te breken , om
de gevangenen daer uit te lofTen, op de verbeurte van zijn lijf. Desgelijx is een ieder verbooden , den ïn '* Xeut-
eevangenen geen geweer te brengen.daer-■*"'* vm de
e i t> 'J r J LetterC.
ie de Boeven mede open iouden mogen ,
11 J • 1 i Fol.7. breken, om daer uit te geraken , op de
verbeurte van zijn hant, of hondert gul-
den. Ook is de Cipier defer ftede gehouden,
in de Boeyen t'ontfangen al de gevange- nen , die hem, by den Schout, zijn' On- derfchout, hun dienaers of Deurwaerders uit den naem van 't Hof van Hollant op- gedragen en over-gelevert worden. De Cipier is gehouden alle gevange-
nen , foo wel die om lijf als onlijf-ftraf- bare zaken gevat worden, wel en getrou- lijk te bewaren. Te dien einde isny ook ghehouden alle nachten in de Boeyen te b ' fla- |
|||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
V. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||
|
6s
|
|||||||||||||||||||||||
|
zonder dat hy vermagh de lèlve gevang- Vm's Hee.
kenis te verlichten of verfoeten , anders rensloeten% dan by uitdrukkelijk toeftaen en verlof *»^»Ö- van den Schout. *'er' Het komt ook den Cipier toe, acht te
nemen, enfcherpelijk toe tefien, dat de gevangenen, befonder, die op den hals fitten, geen meffen, yfers, of ander ge- weer , foo riemen , kouflebanden als an- ders , by fich houden, daer mee zy hen eenighfins louden mogen behelpen, om uit te breken, of hen felven te misdoen. Te dien einde om fulx voor te komen, is de Cipier gehouden al de gevangenen, en ook de gevangeniflen wel te befichti- gen, ten minfte di iemael ter weke, foo wel by dage, als by nachte. En op dat fulx en wel fonder gevaer magh gefchie- den, zijn de Schouts-dienaren gehouden, den voorfz. Cipier hier in tot zijn verma- ningh de hant te bieden. De Cipier ver- magh ook niemant , dan met bevel van den Schout, uit de Boeyen laten gaen., 't zy ook cm wat zaken datfe gevangen zijn. De felve is ook gelaft alle overtre- , , _
,J , •• i • i_ •• j ,. fotKeur- ders , onder zijn bewarmgh zijnde , die boehvmdt
terzake van vechten, mes of eenigh an- Letter e.
der geweer te trekken, by Scheipenen ge- Vol. 13. en
doemt zijn, in 'sHeeren floten te leggen Letter g.
te bier en te broode, dat hy hen geen an- Fol' 3$5:
der koft of bier magh , of doen geven ,
op verftek van zijn dienft.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Va» 't Hee- flapen, en indien hy nootshalve daer bui-
renslocten, ten moet vernachten, magh hy zulx niet |
|||||||||||||||||||||||
|
e» den Cf,-
pier,
|
|||||||||||||||||||||||
|
doen zonder eerft daer toe belonder ver-
|
|||||||||||||||||||||||
|
lof van den Schout te hebben, op pene
van opfchortingh voor de eerfte reife, en voor de tweede reife op verftek van zijn ampt. Kaekt een der ghevangenen door on-
achtfaemheit uit de Boeyen, daer voor is de Cipier aenfprakelyk, en magh ter zake van dien, teghens hem met alle ftreng - heid te werk gegaen worden,zulx na rech- ten bevonden zal worden te behooren. De Cipier is genootlaakt rol te houden,
en daer in te tekenen denamen en toena- men der gevangenen , wanneerfe in de Boeyen gekomen , en daer uit gegaen zijn, en voorts befonder, rol te maken , van al de kleederen, geldt en andere din- gen , daer meê zy in de gevangkenis ge- komen zijn. De fèlve is ook gehouden, alle veer-
tien dagen, den Schout, Burgermeefte- ren, en Schepenen over te leveren de na- men der gevangenen, die hy in bewaernis van Stadts wege is hebbende, met uitdruk - kingh van dagh , op den welken zy in hechtenis geraekt zijn. De Cipier is fchuldigh op Schouts ver-
maningh alle gevangenen , die om hals- faken ge vangen zijn, in de Boeyen ofyfer te flaen, of in beiloote plaetfen te huilen,, |
|||||||||||||||||||||||
|
NEGENDE HOOFTSTUK.
T^an dootjlagen en Voor-nchtm van Y ver*
beuren der Goederen.
|
|||||||||||||||||||||||
|
AMfterdam heeft by Hantvefte
van Graef Willem van Hene- gouwe ; dat foo wie van de Poorteren een manflacht be-' gaet, en daer op begrepen wordt, ver |
beurt zijn lijf, indien hy verwelèn wort
als recht is, en van zijn goet aen den Heer niet meer als twintigh pont Hollants: ont- ruymt hy, en wort hy ballingh gemaekt, foo fal de Heer infeelijx van zijn goet niet j meer |
||||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge vm
|
||||||||||||||||||||||||
|
66
|
||||||||||||||||||||||||
|
byHantveften vanHertogh Wsllem van VandootjU-
Beyeren, des voor-gedachten Albrechts Sm en Voir- zoon , dat niemant van haer Poorteren f"**?*** meer tegens den Heer verbeuren magh, ''*«™*-
,.„,, . • , , r, , , to.. rcnderGot'
van eenighe zaken of breuken , dan zijn denn_
'ijl, en hondert pont uit zijn goedt._____.
En Zoo wanneer den rechter gebleken
is , dat 'er iemant van menfehen handen om 't leven gebraght is, en de misdadige op de verfche daet niet ghekregen wort, is 't evenwel geoorloft denomgebraghten ter aerde te hefteden , en des niettemin als dan zijn klachten te doen , in allen fchijne als of het doode lichaem noch boven der aerde ftont : volghens de Willekeuren , ftaende in 't Keurboek van de Letter A. Fol. y. En Letter C. Fol. 5. Indien iemant door een ander in zijn ln '* Keur'
|
||||||||||||||||||||||||
|
Vandoftjla* meer hebben als twintighpontHoUants,
genen Vo»r- en is den Schout alsdan gehouden na recht |
||||||||||||||||||||||||
|
rechten van
't verbeu. ren der Goe- deren. |
||||||||||||||||||||||||
|
tegens hem te rechten.
Desgelijks heeft Amfterdam byHant-
Vefte van Keyzerinne Margriet, des voor- |
||||||||||||||||||||||||
|
ghedachten Graef Willems zufter , dat
zoo wie van haren Poorteren een doot- flagh begaet , buiten der zelve ftede, wanneer hy zal gezoent hebben tegens de Maghen des dooden, niet meer aen den Heer zal fchuldigh zijn dan tien pont van boeten, en tien pont voor de lantwinning, en niet meer. Voorts heeft Amfterdam by Hantvefte
van Hertogh Willem van Beyeren, dat zoo wie van haer Poorteren zijn lij f met recht verbeurt, teghen den Grave niet meer verbeuren magh , dan de helft van Zijn eigen goet, en dat d'andre helft zijn wijf, ofte zijne wettighe kinderen of zijne rechte erfgenaemen zullen na zich nemen. Noch hebben die van Amfterdam , als
ïn Amftellant gelegen, met die van Am- ftellant en Goylant gemeen , by Hant- vefte vanHartogh Albert van Beyeren als Ruwaert van Hollant, dat zoo wie een man dootflaet in den voorfz. lande , en met recht daer in verwonnen wort, vry Zal zijn , midts aen den Heere gevende hondert pont van zijnen goede ; maer by aïdien 'er meer dan eenen man met den Zelven dootfiaghe befchuldight en be- zwoeren wierdë, zoo zoude elk van de befchuldighde in zulken gevalle aen den Heer uit zijn goedt verbeuren tzeftigh pont, en daer toe den dootilagh des doo- den magen-, tot zeggen van den Gerech- te , beteren, ofte vredeloos des lants blij- ven. Maer by aldien de hantdadige met verfcher hant wierde begrepen, en over den dootilagh verwonnen als recht is, zoo Zalmen 't zelve rechten aen zijn lijve, en dser en zal dé Heere , nochte yemant, yets van genieten. Endeiijk hebben die van Amfterdam,
|
||||||||||||||||||||||||
|
de-
|
||||||||||||||||||||||||
|
boek
|
||||||||||||||||||||||||
|
eigen huis omghebraght wort, die wort
|
•van
Letter A. |
|||||||||||||||||||||||
|
daer over als een moorder geftraft: wel- Fol 24#
verftaende dat een ieder in zijn eigen huis „& ^ c_ zonder iets te verbeuren , zich daer tegens vol. 6. te weer magh ftellen. Desgelijx wordt de gene , die een an-
der met een booge ter neder velde, dat hy , doodt bleef, als een moorder gheftraft,. ]n f Ke"r'
1 1 , 111 boek van de volgens de twee boven gedaghte keuren. LetterC
Mede lijdt de gene moorders ftraffe, dieF(,/4^
iemant in de Kerk of op 't Kerkhof om 't
leven brenght.
Degene, dieiemandt met voordaght, In'f Keur'
of zonder woordt of weer-woordt , of boek vanie by dicrgelijke onbehoorlijke manieren ',e' dootflaet, word als een moorder, of an- ders , ter befcheidenheidt van den gerech- te, geftraft. En om alle doodt-flagen, die binnen
dezer ftede, en vryheidt van dien zouden mogen gefchieden, voor te komen, en te verhoeden zoo veel als't mogelijk is, en den döotflagers en misdadigen des te be- ter te bekomen , en te ftraffen, zijn alle herbergiers, in wier huizen zulx ghe- MMeuri. fchiedt , gehouden , des nedërgeflagen, Letter G. en doodt-llagers naem terftondt, of ten F0/.384.. uit-
|
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
V- Boeck.
|
|||||||||||
|
<ft
|
||||||||||||
|
gentheidt der zaken gheftraft te worden. Vandoetjlt*
Insgelijkx vermagh niemant, kuntfehap gmenVoor- van de begane dootflagh ghekregen heb- rechten vm bende, in zijn huis ontfangen , bergen, '*™Jbm~ nochte eenighzins verfteken, ofte ook na- r(J*Jr Goe" derhant kennis daer van krijgende, aldaer -------_
behouden , oft in eeniger maniere wegh
helpen dengenen, daereenigh.quaet ver- moeden opvalt, op gelijke pene als bo~ ven. En is een ieder fchuldigh , zoo wan-
neer uitzake van een doodtflag, of moprt, huiszoekingh gefchiedt, den Schout, zijn Onder-fchout en dienaers , mitsgaders allen anderen, die daer toe van Burger- meefters en Schepens wegen gemaghtight worden , in zijn huis , pak-huis , ofte fchuure te laten komen, op en neder te gaen , zoo hen-luiden belieft, om den hantdadigen te zoeken, zonder daer tegen, te zeggen. En by aldien, defer zaeks halve; eenï-
geafkundinge is gedaen, om den hant- dadigen ten voorfchijn te doen komen, is alsdan een ieder ghehouden, (volgens 't bevel van den E. Heeren van den Ge- rechte , in de voorfchreve af kundinghc gemelt) die den genen, die 'tfeyt bedre- ven heeft, weet, oft gehuift, gehooft, oft verfteken heeft, 't zy in fchepen , fchui- ten, oft in andere plaetfen , den zelven terftondt te voorfchijn te brenghen, te verklikken, en aen te brengen, op pene van aen den lijve, ter befcheidenheit van den Gerechte, geüraft te worden. |
||||||||||||
|
Vandootjla- uitterfte een uurdaer na, by een briefje
gen en Voor- aen den Officier bekent te maken , op rechtenvan de verbeurte van viif-en-twintigh gul- * verbeu- <jens. »
renderGoe- lnSgelijkx zijn ook alle poortiers en
.-----'.___ boomfluiters verplicht, zoo haeft tot hun- ner kenniflTe ghekomen is, dat 'er binnen de ftadt een manflacht begaen zy,op ftaen- d e voet* de bui ten-poorten en boomen, daer zy gefteltzijn, te fluiten, en voorts de naefte portiers en boomfluiters des te verwittigen : de welken ook alsdan hun poorten en boomen ghehouden zijn te fluiten , en den anderen poortieren en boomfluiteren , hen aldernaeft zijnde, daer van kuntfehap te doen, en 200 voorts met de zon om. Zijn ook de voorfchreve portierenen
boomfluiteren ghehouden, terftondt den Heeren Burgermeefteren aen te dienen, uit wat oorzake, by hen de poorten en boomen gefloten zijn. Ook mogen geen fchippers, fchuyte-
voerders, wagenaers , ofte iemant an- ders , by aldien tot hunner kenniffe ge- komen is , dat 'er een manflacht begaen zy, met hun fchepen, fchuyten, wagens, karren ofte paerden wegh rijden,ofte hen- luiden fchepen, fchuyten, wagens, kar- ren ofte paerden leenen en geven, op den welken eenighzins achterdenken valt, datze de doodtflagers zouden mogen we- zen , op de verbeurte van vijf-en-twin- tigh guldens , en daer-en-boven , na 't goetdunken van den g-erechte , na srele- |
||||||||||||
|
TIEN-
|
||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||
|
£8
|
||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||
|
TIENDE HOOFTSTUK,
Van TVapen-trekken, Plechten en ^uetzen.
|
||||||||||||||||||||
|
En is den Schout en Onder-fchouten
geoorloft, den genen, die by hen op 't overtreden defer punten betrapt wort, iti 's Heeren floten te mogen brengen. Ook is den Cipier , in wiens bewaernis defè overtredersgelevert worden, by den Ge- rechte belaft, defè overtreders geen ande- re koft voor te zetten, dan broot en klein bier, op verftek van hun dienftr. En om alle overtreders destebeter te
bekoomen , zijn alle herbergiers, binnen defèr ftede en vryheit van dien woonende, gehouden, als 'er iemant in hun huis ge- queft wordt, den naem van den gequet- ften, endie'tgedaen heeft, den Schout, binnen twaelf uuren, op pene van tien gulden, aen te geven. Mogen ook de waerden of waerdin- In V Keur'
nen, in welker huis eenige quetfinge o{ boek van de manflaght begaen is, in't zelve, geduu- LetterM, rende de tijt van een Jaer en zes weken, Fel-9' geen tappers-neringh, of herbergh hou- den , tenzy door hun toedoen de misda- digen daerover in hechtenis raekten, of zy den Heeren van hun gedane vlijt, kon- den blijk brengen. Desgelijks zijn al de heelmeefteren ge-
houden , alffe dewont, van den gequet-r» '/ Keur~ ften, by hen verbonden, doodelijk ach- boek vandc ten , fulx binnen een uur den Schout by Letter G. een briefje aen te dienen op pene van tien F<"*54' gulden. Dezelve meefters, zijn ook ge- nootfaekt, de perfoonen , wier wonden, builen, kneufingen of andere quetfuren by hen, of hun huisvrouwen , of hun dienaren verbonden zijn, met uitdrukking van naem en toe-naem, als ook hun nee- ring,ambacht, en woonfteden,den Schout bekent te maken, op pene als. voren. Ert
|
||||||||||||||||||||
|
D
|
E gene, die iemant met de hant
oft anderfints flaet of ftoot, vervalt in een boete van drie |
|||||||||||||||||||
|
In 't Keur-
boek van de Letter G, |
||||||||||||||||||||
|
lol. 384.
|
gulden.
Enfoowieop iemant een mes oft an-
dergeweer trekt, fonder den felven noch- tans te quetzen, die wort in hechtenis en te bier en te broot gefet, op zijn eigen kofte, den tijt van zes weken Jangh, oft moet daer voor aen den Heere betalen de zom van twaelf Karolus gulden. Degene, die iemant met een mes oft
ander geweer flaet oft quetft , wort in 's Heeren floten geleit, en op zijn eigen onkofte te bier en te broode gezet, den tijt van drie maenden langh, of moet daer voor den Heere betalen de zom van vier- en-twintigh gulden. Wie ftenen uit de ftraet trekt of neemt,
en, als ook eenige loode of yzere klooten by hem draeght, en daer meê vecht of werpt, die wort in 's Heeren floten ge- braght, en drie maenden langh op zijn eigen koften te bier en te broode gefet, of heeft daer voor aen den Heere te betalen vijf-en-twintigh gulden , of wort ander- fints , der befcheidenheidt van den Ge- rechte geftraft. Maerdegene, die iemant daer mede queft, wordt een "half Jaer te bier en te broode gefêt, of moet daer voor betalen vijftigh gulden. Gebeuren defè zaken by nacht , tuf-
fchen het 'savonts en 's morgens luiden van de poort-klok, fo is de boete en ftraffe dubbelt. De gene, die iemant in eenigh gekijf of
twift, eerft met de vuift of ander geweer flaet of queft, dien wordt het betalen der boete van beide parthyen opgeleit. |
|||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
V. Boeck, tSp
fonder woordt ofweerwoort aenvecht, VanPfapen-
die verbeurt zijn rechterhandt , maer *»"'**"»> queft hyhem, zijn lijf, of wordt anders Vechtenen na gelegentheidt der zake, ter befcheiden- -<W^__ heidt van den Gerechte, geftraft. v , Wie binnen de Damfluis, of op eenige ^ * ££
andere plaetfen hier ter ftede, een mes, of Letmc. eenigh geweer, op eikanderen trekken, F(,/, j, die worden in 't openbaer aen den lijve geftraft. En boven al defe voorfchreve boeten,
is de gene, die een ander gequeft heeft, gehouden den gequetften zijn leemten, jn >t ^eur- fmerte, verfuim en meefter-doon te ver- èoek van de goeden, ter befcheidentheit van den Ge- Letter L. rechte, of tot leggen van goede mannen, die daer toe gemaghtight zijn. Trekt iemandt een mes, of ander ge-
weer, op een ander, fonder hem noch-» tans te quetièn, en raekt hy daer oyer iti hechtenis, die wort gedoemt in een boete van hondert gulden ; en is 't in der nacht, of na 't luiden van de poort-klok gefchiet, foo is de boete dubbelt, en by gebrek van betalingh wort de gedoemde, indien het een mans-perfoon is, in 't Tucht-huis, en In 't Keur- is't een vrouws-perfoon, in 't Spinhuis, hoek vantie voor den tijdt van drie maenden, gezet Letter- om te werken. Maer quetft iemandt een ander by dage of by nacht, fulx dat 'er bloedt na komt, die wordt gedoemt in een boete van drie hondert gulden, of zes maenden in 't Tuchthuis, om aldaer te werken. Doch is defe willekeure, en al andere, die de ftraffe, wegens de misda- den by nacht begaen, verdubbelen, van geit, en niet van lijf-breuken te verftaen. Wyders ftaet aen te merken, wanneer
by willekeure op een misdaet fekere pene wortgeftelt, datfodanige willekeur geen: piaets heeft over de misdaet,die by iemant van de onderzaten, buiten de vryheit, oft recht-gebiedt, begaen wordt. \ |
||||||||||||||||||||||
|
Van Wapen
trekken. Vechten en Muetfen. |
En op dat dit beter na-gekomen wort,
mogen nier geen meefters 't ambacht op- Zetten of oeffenen , eerfè in handen van |
||||||||||||||||||||||
|
den Schout hier op den eedt gedaen heb-
ben, namelijk datfè niemant (volgens de boven verhaelde keure) van eenige quet- furen, wonden, builen , of kneufingen fullen verbinden,of by hun dienaren doen verbinden, fonder den Schout terftont of binnen vier-en-twintigh uuren , fulx als voore bekent te maken, en dat op pene van tien gulden, by den genen te verbeu- ren , die fich onderwint , fonder defen eedt gedaen te hebben, het ambacht op te fêtten. In 't Keur- Den felven heelmeefteren is ook by den boek van de gerechte aen bevoolen, datfe den gequet- |
|||||||||||||||||||||||
|
Letter B.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Letter R q.^ afvn)gen moeten , wie hen gequeft
heeft, en dit den Schout aenbrengen, of by gebreke van dien, de boete, die aen 't felve quetCuur verbeurt is, zelfs te be- talen. |
|||||||||||||||||||||||
|
In 't Keur-
|
|||||||||||||||||||||||
|
Magn ook geen Arts , Apteker , of
boek -van de Heelmeefter eenige wonden of quetfuren
Letter e. aen nemen om te helen , voor al eerden
0> Schout van de fèlve wonde oft quetfure
verwittighr is.
Die de wacht deferftede eenig belet of
aenvechtinghdoet, wort met de doot, of anders, na gelegentheit der zaken, ftreng- lijk geftraft. De wacht met fich te verweren ('t geen
hy fonder fchroomte en eenigh verbeuren
doen magh) iemant quetfende of ter neder
leggende, is geen ftraffe noch van lijf of
goet onderwarigh,
in 't Keur- De gene , die een ander in zijn eigen
ioek van de huis quetft, verbeurt zijn lijf, of wordt
LetterA. anders, nagelegentheidt dei- zaken, ter
|
|||||||||||||||||||||||
|
Letter C
|
en befcheidenheit van den Gerechte geftraft:
|
||||||||||||||||||||||
|
erc' maer ftaet een kder vry fich daer tegen te
Verfètten, die in zijn huis by iemant aen-
gevochten wordt.
* Die een ander met ingefetten lage, of
|
|||||||||||||||||||||||
|
I 1 ELFDE
|
|||||||||||||||||||||||
|
Befchripingè <üan
|
||||||||||||||||||||||||
|
7°
|
||||||||||||||||||||||||
|
ELFDE HOOFTSTUK.
Van vrede te leggen en breken.
|
||||||||||||||||||||||||
|
E gene, die eenigh gefchil, of
oneenigheidt met iemant uit- ftaen heeft, en vreezende dat hy daer over geflagen, gequetft, ofanders beledight zoude worden, ver- magh zijn party vrede doen leggen, en aen Cmft.vM den Officier of twee Schepenen verfoe- |
||||||||||||||||||||||||
|
Weigert d' een of d' ander parthy de
vrede, in maniere als boven gheleit zijn- de , foo verbeurt de zelve vijf ponden Hollandts , t'elkens als hem vrede ge- eifcht wordt. Doch deze boete is daer na verhooght tot twintigh pondt Hol- landts , alles tot des gerechts proeve. En móet in zulk een geval 't Gerecht dezer ftede den genen helpen , die vrede be- geert. Maer wie de vrede, in maniere voor-
fchreve tuflehen parthyen geleit zijnde, komt te breken, zulx dat men hem daer van overtuigen kan, die verbeurt zijn lijf, en de helft van zijn goederen. En moet zulx den genen, die over een vrede mis- daen wordt , 't zelve ghebetert worden ter befcheidenheidt van den Gerechte, en de hantdadighe is ghehouden daer over te ftellen borghe , of by ghebreeke van dien , op verbeurte van zijn rechter- handt. Magh ook de gene, die boven een vre-
de geflagen wordt (volgensdeboven-ge- melde Hantveft) hem terftont wel weren en verdedigen, tegens den genen die hem flaet, zonder dat de zelve verftaen wort de vrede gebroken te hebhen. Een van de Burgermeefteren',of een van
de Schepenen van Amfterdam, vermagh ook ( volgens de Hantveft van Hartogh Albrecht) met een poorter dezer ftede vrede maken, en daer af getuigen en ken- nis dragen, in allen fchijn als de Schout met twee Schepenen magh doen. Wordt een Poorter vermaent vanden
genen, die in 't gherecht is, of geweeft heeft, vrede te maken ; en weigert hy zulx
|
||||||||||||||||||||||||
|
Hantveft
van Graef Willem. ' |
||||||||||||||||||||||||
|
In 't KeUr-
heeh van de
Letter A. |
||||||||||||||||||||||||
|
Antv
Cap.2T
Art.1.
|
||||||||||||||||||||||||
|
ien , dat fulx gefchieden magh; te dien
einde wort niet alleen de party van den |
||||||||||||||||||||||||
|
klager, maerookden klager zelfs by den
Schout of Schepenen defer ftede, tijdtbe- raemt, om in Schepens-kamer te verfchij- nen. Maer ten beftemden dage de klager verfchijnende, enzijn parthy niet, wordt de zelve parthy als dan ontboden op zeke- re pene voor d'eerfte reize, en op dubbel- de pene voor de tweede reize-, .en voorde derde reife niet verfchijnende , op zulke verhooging van pene, als Schepenen goet dunkt, en voor de vierde reize niet, ver- beurt de voorfchreve party al de voor- fchreve boeten , en wordt daer-en-boven den Officier aen bevolen, de zelve party in hechtenis te nemen , en voorts den Gerechte te ftellen ten boven-gemelde einde. Maerverfchijnt deklager ten beftem-
den dage zelfs niet, wort de zelve verftaen van zijn eifch af-ftant gedaen, en met zij n party zelfs vrede gemaekt te hebben. Doch de klager en zijne parthy ten be-
ftemden dage verfchijnende, wort als dan by den Schout dezer ftede, of in zijn af- wefèn by zijne Stedehouder tuffchen bei- de voorfchreve parthyen vrede geleidt; te weten datze eikanderen niet zullen be- ledigen noch misdoen, met woorden of met werken. |
||||||||||||||||||||||||
|
Volgens het
Voor-recht van Har- togh Al- brecht. |
||||||||||||||||||||||||
|
In t Keur-
hoek vandt Letter A, en C. |
||||||||||||||||||||||||
|
AMTSERD
v*n vrede zulx te doen, die verbeurt een boete van
u leSSen e» twiritigh pondt Hollandts, ofalzulke an-
J_m dere boeten 5 als Schepenen na gelegent-
heidt der zaken bevinden te behoo-
ren.
Een fchipper, die binnen dezer ftede
poorter is, en ook mede ter zee-vaert, magh met een andere poorter vrede maken buiten dezer ftede, en daer af getuigen, gelijk twee Schepenen mogen doen, mits dat zy-luiden, binnen dezer ftede komen- • de, den Gerechte de voorfz. vrede moe- ten aenbrengen. In 't Keur- Van allerhande twift, die men niet ver- boek van de ZOenen magh , na de rechten defer ftede LetterA. jae]. af moeten degenen , die onderlinge twift hebben, en vrede begeeren, komen inden Raedt-kamer by den Gerechte, tot |
||||||||||||
|
A M. V.Boeck. 71
vier tijden van 't jaer, te weten op May Van-vrede
avondt , ad vincula , (Sinte Pieter) op te leggen en Allerheiligen avondt , en op Lichtmis heken. avont, en aldaer by name laten befchry- ~ *""" ven, tegens wienze de vrede begeren, "en van wien de vrede is roerende. De vrede, zoo geteekent zijnde, plagh
eertijdts op den eerften heiligen avont, na eiken avont van de voorfz. vier jaergetij- den , by den Secretaris afgekundight te worden , in de Hooft-kerk binnen dezer ftede. Welke vrede dan een ieder, uit laft' van Schout , Schepenen en Raden , het naeftkomende vieren deel jaers lang onder- houden moeft, op verbeurte van lijf ert goet, in allen fchijn en maniere, als of de vrede handelijk en mondelijk was geno- men en gemaekt. |
||||||||||||
|
TWALEFDE HOOFTSTUK.
F^an het ftraffen der misdaden "en 'bannen.
|
||||||||||||
|
Ie zijn lijf verbeurt , verbeurt
ook al zijn goederen, tot pro- fijt van den Heere, maer heeft de zelve wijf of kinderen, blijft d'eene helft tot behoef van zijne wijf en kinderen. Over zulx worden alle lijf- ftrafbare zaken , by de welken iemant met 'er doodt geftraft wordt , 't zy uit wat zake dat't zelve gefchiedt, gemaekt en beflooten met deze woorden : Dat Scheienen al des gevangen goederen 'ver- beurt maken , tot profijt van den Heere. Maer een Poorter defer ftede, met 'er doot geftraft wordende , verbeurt niet meer uit zijn goederen dan hondert gulden eens. End'andere goederen van denge- ftraften misdadigen , blijven tot behoef van zijn wijf, kinderen, en naeffe erfge- namen. |
||||||||||||
|
De dieven,- tegens den welken , na de
! befchreve rechten, de ftraffe van drie en vierfwerf 't geftole te vergoeden, geftek is, raken, na gewoonte defer ftede, daer mede niet vry, maer worden , in plaetfe van dien, geftraft met de galgh, met open- bare of heimelijke gezelingn en brandt- teken, met banniffement uit defer ftede, of in 'tTucht-huis, of anders, zulx als Schepenen, na gelegentheidt der misda- den, bevinden te behooren. Van alle kennelijke ongevallen, en doot-
flagen, gefchiedt in onnozelheidt of noot- weer, blijft de hantdadighe vry en on- bezwaert van den Heere , en van de party..
Die eenanders huis dreight aen kolen
te leggen , of't vuur daer in tefteken , of op een anders deure of venfter loopt, ~ flaet
|
||||||||||||
|
ejchnivinge van
|
|||||||||||||||
|
72
|
|||||||||||||||
|
Vtm het flaetoffteekt, om daer in te komen, te-
firaffender gens wil en dank der bewoonders, zijn misdaden en huiSVrouw , boden , of huisgefin ; of in hmnen- een anders huis komt, om aldaer iemant te flaen of te knevelen, ofiemant binnen zijn Coufl. vm huis by dage of by nacht kracht en gewek Antw. £0et s verbeurt zijn lijf en goedt, of wort Cup. i6. an<jers ter befcheidenheit van den gerech- te , na gelegentheit der fake geftraft. Doch kan een Poorter hier terftede (het geen over al, daer van verbeurte van lijf engoetgefproken wordt, te Verftaen is) niet meer verbeuren dan honden gulden eens. En wordt foodanigh perfoon in 't voorfz. huis gequetft of doodt geflagen, verbeurt in fuik een geval de hantdadige «iet. Die denHeere zijne gevangenen ont-
weldight, de boeyen opbreekt, of helpt ©pbreken, de gevangen daer uit haelt; of ■die tegen den Heere en 't Gerechte op- ftaet, en de felve met kracht en ghewelt verftoort, verbeurt lijf en goet, voorna- melijk indien de gevangenen om grove misdaden, of hals-zaken in hechtenis zijn geraekt. Maerzijn het onlijf-ftrafbare misdaden, fo wort de gene, die de gevan- genen door liftige vonden, en niet met gewelt uithelpt, geftraft ter befcheiden- heit van den Gerechte. Niemant magh befondere kerkers of
gevangenhTen opftellen , noch ook iemant in 't heimelijk, of in 't openbaer gevan- gen houden, of in banden van yfere leg- gen , om geeneflei oorzaek , anders dan inde Boeyen defer ftede : ten zyby ver- lof van Schout, Burgermeefteren en Sche- penen, op pene van na gelegentheidt der 2akeby den Gerechte geftraft te worden. Behoudens dat d'ouders hun kinderen, of kindts-kinderen, wel vermogen tot ft;af- feóf befwaernis, in hun huïferfgevangen houden voor fekeren tijdt ; maer willen d'ouders hun kinderen gevangen leggen, tot ftrafre i« eenige andere plaetfe dan in hun huifen, foo moetenfe de fehc fetten |
of leggen in een openbare en bekende van bit
plaetfe binnen defer ftede en vryheit der paffen der zelve, als in de boeyen, in 't Tucht-huis misdaden of Spinhuis, en dat by verlof en toeftem- m *«*»»*• mingh van den Gerechte, en anders niet. Ook moghen d'ouders hun kinderen in huis niet gevangen houden, dan met ver- lof en toeltaen van den Schout, Burger- meefteren of Schepenen; die zulkx den ouderan op hun verfoek lichtelijk vergun- nen. Schepenen van Amfterdam mogen alle Van Bal.
misdadigen bannen uit defer ftede en vry- Ungfcbap en heidt van dien, een mijl in 't rond ; en Ballingen. dat ten eeuwigen dage , of voor fekere bepaelde tijdt, op pene van met den galge ofzwaerdegerecht, of gegeeflelt enge- brantmerkt, of anderiints, na gelegent- heidt der misdaden, geftraft te worden. Dezelve vermogen ook alle misdadi-
gen te bannen, in 't Tucht-huis of Spin- huis defer ftede, op fulke penen, als by Schepenen, na gelegentheit der misdaden, goet bevonden wort. Gefehiet het banniflement binnens ka-
mers of in 't heimelik , dan wordt het fel- ve gedaen in tegenwoordigheit vanSchout en Schepenen , maer gefehiet het open- baerlijk, moet 'et ter puye van 't Raedt- huis, il tegenwoordigheid! van Schout, |
||||||||||||||
|
een
nen , ven , den. |
an de Burgêrmeefteren , en Schepe-
of immers het meerdeel der zel- ghelezen en afghekondight wor- |
||||||||||||||
|
Wie derhalve bv Schepenen gebannen
wort, uit dezer ftede en de Vryheit van dien , en een mij Ie in 't ronde, die ver- riiagh binnen de tijdt van Zijn bannifle- ment daer niet weder binnen komen, maer moet den tijdt, in zijn banniflement begrepen, daer buiten blijven , op pene daer óp in zijn vonnis geftek; zonder dat by de HoogeOverheit, of zijne Prince- lijke Hoogheit, ofiemant anders, van wat maght of gezagh hy ook zy , daer tegéns eenigh * beroeping van ban kan, of magh a Appel, in
|
|||||||||||||||
|
I
|
||||||||||||||||||
|
AMSTER DA M.
|
||||||||||||||||||
|
V. Boeck.
|
||||||||||||||||||
|
75
|
||||||||||||||||||
|
Van het in eeniger maniere gegeven worden. Ver»
Jtrajfender mogen ook die van Amfterdam allebal- »»«<W<!» iingen overal, binnen de bovengemelde ______ ban-mijl, en ook buiten hun vryheidt in
hechtenis nemen. Behoudens datze ge-
houdenzijn de gevangenen, dieze buiten hunvryheidt hebben gekregen, te leve- ren in handen van den Officier van het plek, onder wiens vryheit de felve gevat zijn. Maer de ballingen, diefe binnen de voorfz. ban-mijlen gekregen hebben, mo- genfè zelfs ftraffen, naer inhoudt van het vonnis daer van zij nde. En dienvolgend worden alle misdadi-
gen, die over d'inbreuk van hun bannif-
fement , alhier in hechtenis ghenomen
worden , ter eerfter gelegentheidt ghe-
ftraft, met foodanige ftraffe als 't eerfte
vonnis daer van is inhoudende , en ver-
Jn 't Keur- nieuwingh van hun banniflement, fonder
boek va» de dat dienvolgend eenige nieuwe ghedingen
Letter E. op de rechtsvordering gedaen ofgepleegt
JW.114. mogCn worden; maer wort de pene, in
't vonnis begrepen, uitgevoert, daer van
Schepenen de kennisnemen.
|
||||||||||||||||||
|
Gebeurt het dat iemant zekre jaren ge- Van het
bannen zijnde, binnen de felve jaren we- firaffender der in komt, en daer over (volgens de ">"d*denen boven-gemelde keure) niet gevangen of^""""- geftraft wordt, foo magh nochtans de felve , na dat de jaren van zijn ballingh- fchap verloopen en omgekomen zijn, daer over gevangen en gheftraft worden, niet tegenftaende hy binnen de tijt van zijn ballingfchap op de daet niet gevat is ge- weeft. En wie zich ook vervordert iemant, die in 't Keur-
uit defer ftede gebannen is, by zijn weten, *»«* ™nd* te huilen , hoven , eeten of drinken teLetterA' geven , of te verkoopen , of doen bren- °' *" gen binnen de vryheidt deler ftede , die verbeurt vijftigh pont Hollandts, en moet uit der ftadt blijven den tijdt van tien ja- ren langh, fonder binnen dien tijdt daer weder mogen in te komen, op lijf ftraffe ; wordt anderfints ter befcheidenheidt van den Gerechte, na gelegentheidt der za* ken, geftraft. |
||||||||||||||||||
|
DERTIENDE HOOFTSTUK,
Taande Schutteryen, en Soldaten,
|
||||||||||||||||||
|
VErhaelt hebbende, op wat wy-
fe b.y den Gerechte de wel- ftant van defè ftadt tegens alle inwendige ongebondentheden befchermt wordt, zal 't niet ongevoeglijk zijn, hier iets by te voegen van de Krijgs- zaken, waerdoordefe ftadt, in tijdt van noodt, tegen alle buiten gewelt kan ver- dedight worden. Dekrijghs-maght defer ftede is twee-
de/lei , want ten dele beftaetfe uit vier-en- vijftigh Burger-vendelen , en ten deele uit zes Vendelen Soldaten of krijghs- knechten, die voor een maentlijkc wedde dienen. |
||||||||||||||||||
|
By oude tijde waeren hier eenige weï-
nigh ichutteren, als blijkt uit de onder- ftaende brieven; maer daer na zijn 'er drie Schutteryen, of Gilden , ( ghelijk men toen fprak) onder de naem van de Voet- boogh, Hantboogh, en Kloveniers, of Klaveniers fchutteren , beftaende ieder ontrent uit twee hondert koppen , opge- recht.. Doch daer na zijn defe Burger- vendelen vergroot optwintigh, enende- lijk , Zedert den Jare zeftien-honderdt en vijftigh , op vier-en-vijftigh Vende- len. Defe oude fchutters hadden verlcheidc
K yry- |
||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
Want voor'j derde termijn zal wezen tot des Heiligen Sa- ym je
craments-dagh, inde Soroer, ingaende des schutte- |
||||||||||||||||||||
|
7*
vryheden en voorrechten
eerft kregenfe Jaerlix van ftadt |
||||||||||||||||||||
|
Van de
Schutte- ryen. en Soldaten, |
||||||||||||||||||||
|
Sondaghs voor den Heiligen Sacraments- r„w
dagh voorfz. durende negheu dagen lanck. soldaten. Ende zoo mogen de Schutters voorfz. haren —-----'-
Wijne cpfteken ende tappen, tot alzoo veel
fteden als zy willen. Ende op wat dagh dat de Schutters voorfz. hare Wijnen opfteken, dien dagh zal men voor eenen dagh rekenen. Ende als zy tappen willen, en hare termijnen komen, zoo zullen zy 't openbaerlik doen bieden in die Kerke desZpndaghs voorde- ken termijn voorfz. dat zy hare Wijnen wil- len opfteken, op dat'er niemandt fchadeby lijde. Ende waert dat 'er eenigh menfeh bin- nen der vryhede van Amfèelredam eenighe WijneMoraete, Garnate. Malevefye, Cla- rette oft anders eenige Wijnen. hoe dat hy ghenoemt zy , ontftack of tapte binnen de voorfz. termijnen, als dieSchutters voorfz. tapten, ofte iemant van hare weghen , die waertsop drie pont Hollants aenKoopmans gelde : Ende des zal hebben onze gedachti- ge Heere voorfchreven een derdendeel , een derdendeel die ftede voorfz. ende dat der- dendeeldie Schutters voornoemt. Endedie rechtevoort uit te panden alzoo dicke, als zy die Wijnen, Morate, Granate, Maleve- feye , Clarette , of eenige Wijnen tapten binnen den voorfz. tijdt, 'ten ware by oor- loove der Schutteren voorfz. Voort foo willekeuren wy ons van der fte-
de wegen voorfz. wanneer wy die Schutters uitbieden in ons liefs Heeren vaert, ofel- waer, daer wy van der ftede wegen te doen hebben te varen, met hare bogen, foo ful- len wy hen mede geven alfoo vele knechten, als den Gerechte van der ftede weghe voor- noemt, ende den Overmans van der Schut- teren gilde fal goedduncken , die hun haer Taertfen dragen op defer ftede kofte, ende buiten der fchutteren kofte. Ende waert ook > dat eenigh van de voorfz. Schutters fijnen booghe aen twee fchote inder ftede dienfte, dienbogefullenwy hem gelden tot haer Overmans-zeggen , en des Gerechts voorfz. Voort foo willekeuren wy voor ons ende
voor allen onfen nakomelingen, den voorfz. fchutters ende hare nakomelingen alle dek voorfz. voorwaerden vaftende ftade te hou- den tot eeuwighen daghe , fonder argelift. Voort foo hebben de Overmans van der Schut-
|
||||||||||||||||||||
|
goude Hollantfche fchildên , hadden ook
vry viffchen in de ftadts grachten , en moghten ook Jaerlix op fekre drie gefette tijden, tien dagen vry wijn tappen. Wy lullen defe eunft'-brief, outheits halve, en dewijl 'er eenighe aenmerckens waerdi- ge dingen in vervat zijn, hier laten vol- gen ': |
||||||||||||||||||||
|
Aen de
Schutters alhier gege- ven taerlix elfgoitde Hollantfcht fchildên. |
WY Schout, Schepenen, en Rade deze1'
Stede van Amftelredamme , maken kondt ende kennelijk allen dengenen , die dezen brief zullen zien ofte hoeren lezen, datwy gelijen fchuldigh te wezen van der ftede wegen voorfz. onzen Schutters van der |
|||||||||||||||||||
|
ftede voorfz. die nu Schutters zijn, ende al-
len den genen, die hier namaels Schutters zullen wezen, die in der Schutters gilde ont- fangen worden.jaerlix elf goede goude Hol- landtfche Schilden, die nu lelt zijngeflagen na der ordonnantie, als onze lieve geduchti- geHeere van Holland met zijne fteden over- dragen was of payment, dat alzoo goetis, tot haren Palloren te hulpe: te betalen alle jaren dit voorfz. geit zonder eenigh vertrek op den anderen dagh na Mey-dagh, als zy de Papegayen willen fchieten. Voorts zoo geven wy denvoorfz. Schut-
tersdie graften van der ftede voorfz. tezul- len vifkhen na hare w.lle, eeuwelijcken ende altoos . ende niemandt eenighe Viffcherye daer inne te hebben buy ten haer wille; ende zoo wie daer inne vifchte, die men bedragen roochte met twee Poorters, die zwaers op een pontHcllandts alzoo dicke als hy 't dede', ende.die boeten zuilenhebben d'eene helfte onze lieve genadige Heere voorfz. ende die ander helfte die Schutters; ende daer en zul- len wy ons niet of onderwinden van der flede Wege voorfz. Voort zoo geven wy den Schutters voorfz.
van der ftede weghen voorfz. een vryhede, datzy den Wij ntappe hebben zullen tot drie termijnen binnen elk jare, deeerftetermij- ne daer af zal wezen tot SinteMartijns-mifie inde Winter, ingaende op Sjnte Martijns- avondt voorfz. duerendetien daghen lanck. de ander termijn zal wezen tot Vaftel-a vond, ingaende des Zondaeghs voor den Vaftel- avondt, tien dagen lanck durende, endede |
||||||||||||||||||||
|
Mitsgaders
de Vijjche- ryen van ke ftadts grachten, |
||||||||||||||||||||
|
Ah ooi; de
JV;j>i-tap.] |
||||||||||||||||||||
|
AMSTER DAM.
|
|||||||||||||||
|
V. Boeck,
|
|||||||||||||||
|
'7i
|
|||||||||||||||
|
Vm de Schutteren gilde onswedergelooftvoorhen
Schutte- ende voor alle hare nakomelinghen van ryen, en des gilde weghen voorfz. dat zy elk eenen Stldaten. goedebogehouden lullen, ende elckgilde- •---------- broeder een Harnafch , alft redelick is, ende
niemant uit den gilde te gaen, noch daer inne
te komen , 'tenzyby den Gerechte ende by de Overmans van den gilde voorfz. Ende ook foo fullen fy in den voornoemden gilde ftadelicken hebben vijf ende tfeventigh Schutters ofte meer. Ende vvaert dat de broe- ders van den gilde voorfz. alfoo veeleaflijvig worden datter geen vijf ende tfeventigh fchutters meer en waren, foo fullen de Over- mans van den voornoemde gilde dat te weten doen den voorfz. Gerechte; ende foo fal't Gerechte andere goede Poorters daer voor weder in 't gilde ghebieden te gaen by rade der Overmans voorfz. Voort foo en fullen zy die Doelen, die nu hebben de Schutters, niet verkoopen , noch befetten tot ge- nendage, buyten den Gerechte. Ende met defe voornoemde voorwaerden foo fchelden wy malkanderen quijt van alle oude voor- waecden ende brieven, die tuffchen der ftede ende der fchutteren Gilde mogen wefen. In oirconde defen Brieve bezegelt met onfer ftede Zegele. Gegeven op den -vijfden detgh in September, in
'tlaer ons Heeren , duyfent drie hondert vier en tnegentigh. Inden Jare veertien hondert dertien,
wiert den fchutteren by den Gerechte mede toegeftaen, dat de gene, die der boven-gemelde fchutteren wijntap , of der felven grachten om in te viflchen, huurde , vry Heerevaert zoude we- zen , als breder blijkt uit deze volgende Brief: |
|||||||||||||||
|
Schutteren ghegeven hebben , ende geven van de
metdefen Brief fulcke pundten ende vryhe- schutte- den, als hier na ghefchreven ftaen. Eerft, ryen, en dat in der Schutteren Gilde voorfz- fullen Soldaten. wefen tnegentigh Schutteren, of meer ■ ende _.______
foo wiedat nu in der Schutteren Gilde is, of
namaels daer in komen fal. die enfaluytden *•#»«*» felven Gilde niet moghen komen,'t en zy Heere- eendraghtelijk by den Gerechte , ende by vacrt, of de Overmans van den Schutteren voorfz. by nïetbehoe- een boete van tien pontHollants aenHee- ven uit te ren gelde. reizen. Voort foo wie der Schutteren Wijn-rappe I 4 I 3-
huurt, die fal Hervaerts vry wefen, of die geene, diehydievryheyt overgeeft binnen veertien dagen, na dat hy die Wij ntappe ge- huurt fal hebben : ende desgelijkx fal die gene , die der Schutteren graften huurt, Heer-vaerts vry wefen, of dien hy dien vry- hede overgeeft. Voort foo fal elck Schutter jaerliks heb- ,
ben een nieuwe Pallore, als des eens's jaers
eenen rocke, oftabbert. of vlieger, of diei> gelijck . en des anderen jaers een caproen. Ende foo wat Schutteren dat t'huys ware veertien dagen lanck, voor dat men de Pa- pegaye fchieten foude, die foude zijn Pallo- re voorfz. ghereedt hebben, als men dePa- pegaye fchote , by drie pont Hpllants aen Heeren gelde: Ende wie dat niet t'huys en ware, die foude zijn Pallore bereet hebben binnen veertien dagen, nadat hy t'huys qua- me, by den felven boeten. Voort foo wanneer dat men eenige Schut-
teren fal behoeven in ons liefs Heeren ofte in der ftede reyfe voornoemt, fo fal 't Gerechte van der ftede den Overmans van der Schutte- ren te weten doen , hoe veel Schutters dat men tot dier reyfe behoeven fal, na dat be- loope van anderen der ftede Poorten. Ende foo' fullen die Overmans alfoo veel Schutte- ren cavelen, ende die genen, diezy cavelen, by namen den Gerechte overleveren in fchrifte; endefoofalfe 't Gerechte ghebiden uyt te roepen , ende des niemant te verdra- gen. Ende die eens gecavelt ende uit-gereift heeft, en fal niet weder cavelen, noch uit- reifen, tot dat alle die Schutteren alomme ghecaveltendeuyt-ghereyft fullen hebben, 't En ware fake, dat iemant van den Schut- teren', waer in den Gerechte, oft anders vry • hede hadde vanderftede , of die Ware buy- ten 'sLandts, of in fiekhede van lijve, foo B. 2 dat |
|||||||||||||||
|
WY Schout, Schepenen , ende Raden
der ftede van Amftclredamme , doen kont ende weten allen luyden , dat vvyom fonderlinge gunfte en liefde, die wy hebben ende draghen tot onzen lieven gheminden Schutteren, die nu zijn ende namaels wefen zullen in der Schutteren Gilde binnen der fte. de Amftelredamme. ende om dat zy te bet fullen gheregeert wefen ineereftaendeblij- ven, opdatzyonfen lievengenadigenHee- revan Hollant, ende ons te bet endefinne- lijcker dienen moghen , den felven onfen |
|||||||||||||||
|
Verfcheide
voor-rech- ten den Schutteren gegeven, namelijk dat de ge- Ken die de T-Pïjntap beeft, of bracht hu- eft , vry |
|||||||||||||||
|
j6 Hejchrijvrnge van
|
||||||||||
|
Luitenanten , Vendragers, van ie
Prevooften en Brantmeefters. In den Jare Schtttte- zeftien-hondert zes-en-vijftigh wierdt ^**' M zekere orde, doende daer meê alle voo-____*_. |
||||||||||
|
dat hy niet cavelen noch uytreyfen en zoude>,
|
||||||||||
|
Schutte- of en mochte met den Schutteren, dien fou-
rven.en demendestotdiertijtverdragen. Ende foo Soldaten. Wie dat gecavelt ende geboden worde uyt te ---------- reyfen , als voorfz. is, en die reyfe verfuy m-
de, die waerts op zijn lijf» ende ophondert
pont van fijnen goede. Voort van alle boeten voorfz. fullen heb-
ben onfe lieve ghenadige Heere van Hollant eenen derdendeel, die ftede voornoemt een derdendeel, ende die Schutteren voorfz. een derdendeel* Ende die Overmans van den Schutteren fullen der fchutteren boe- ten voorfz. mogen winnen alfïe verfchij- nen , met rechte van der ftede voornoemt. Ende foo wat fchutter , dat breukigh wert in eenighe punten voorfchreve, en daer af aenghefproken wert van den Overmans voorfchreve , die zal die boeten aen wed- den en gelden, of hy fal fijn a onghefehou- a Onfchult. de daer voor doen , als echt is» met twee fchutteren. Ende want wy onfen lieven fchutteren voorfchreve alle defe voorfchre- ve pun6ten en Vryheden volkomelicken menen te houden»en ghehouden willen heb- ben eeuwelicken durende» zonder argh en ift , foo hebben wy defen brief bezegelt metter ftede Zegele vanAmftelredamme hier aen gehangen. Ghegheven op den vierden dagh in April, in't
Jaer ons Heeren , duyfent vier honden ende der- tien. Over de tegenwoordige vier-en-vijf-
tigh Burger-vendelen , (in foe veel wy- lcen ook de ftadt afghedeelt is) die in vijf regementen , als het Blaeuwe , Oranje, Witte, Geele en Groene, waer van de vier uit elf, en het vijfde uit tien Vende- len beftaet , afgedeelt zijn , zjn gheftelt twee Kolonellen , en vier-en-yijftig Ka- piteinen , en ook zoo veel Luitenanten, t'zamen uit-makende het gantfche lig- haem van de Krijghs-raet, onder beleidt van de Heeren Burgermee/teren, die als Opper-hoofden over de felve ftaen. Deze Raedt neemt nieuwe fchutters aen , en hendeneedt af, om de ftadt ghehou en getrou te zijn ; kieft ook de Serjanten, en met de Heeren Burgermeefteren, alle nieuwe Hooft-officieren, als Kolonellen, |
||||||||||
|
rige keuren en ordeningen te niet, waer
na zich de fchutters in 't waken en optrek- ken fchikken, by den Gerechte met goet- vinden van deze Krijghsraedt, en Kolo- nellen , beftaende in deze naervolgende punten, ingeftelt en geraemt. Geen Kapitein of zijn ftedehouder mag Ordevaer
iemant van nieuws onder zijn Vendel ne- n**-tchde men, dan met verlof van den gantfehen f^, £*£* krijghsraet, die hem ook den eedtaf-w, *^_ neemt. kentefebik- En is de Kapitein gehouden de namen ken hebeen.
der genen , die eerft onder zijn Vendel komen , den Kolonellen bygefchrift be- kent te maken, om te kunnen onderftaen, ofze liever waken, dan ofze gezint zijn redelijk te verdragen, tot verval van de onkoften der krijgs-raet. DefgeÜjx magh geen Kapitein of Luitenant iemant van zijn volk van het waken ontflaen, danby verlof van de Krijghs-raedt. By alarm, trom, of klokflagh , moet
ieder fchutter met zijn gheweer voor 's Vendrighs huis verfchijnen , op pene van vier-en-twintigh gulden. In tijt van brant , zijn twee, drie of
vier Vendelen, die lendenen zijn van de wijk , daer de brant is, ghehouden ter- ftont met behoorlijck gheweer , daerze op gheftelt zijn, voor 's Vendrighs huis te verfchijnen, om d'onnodighe toeloop van het volck , tot den brant niet be- fcheiden, en het ftelen der goederen, te beletten. Ieder fchutter moet op de waght ver-
fchijnen met fodanigh geweer , daer hy op geftelt is, op pene van drie gulden. Twee Vendelen moeten alle nachten
waken. Met het eene wort het Stadthuis, en de geordende by-wachten, en het an- der de Sint Anthonis markt en de by- wachten, bezet, De
|
||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
AMTSE
De Korperalen zijn ghehouden in alle
krijghs-wachten des avonts ten neghen uuren al hun volck te lezen, zooAdel- borften , Korperalen, als gemene fchut- " teren, teneinde alle wachthuizen enfan- tinellen voor de klok half tienen bezet zijn. Niemant dan met verlof van de hoof t-
waght, magh van de wacht gaen, voor al eer déwaght afgeflagen is, op pene van tien ftuivers. Geen Corperael magh iemant, onder
dekmantel van eerfte ronde , of fchilt- wacht iets gevende tot profijt der fchutte- ren, van de wacht laten gaen, op pene van een daelder, fbo by de weggaende als Corperael te verbeuren. Niemant magh na bezette wacht fchiet-
ten, 't zy in tijde van onraet, zonder uit- drukkelijk bevel van den genen, dieter- voorvallende plaetze 't hooft vertoont, op pene van tien gulden. Op de groote Hooftwacht moet ten
rninften een van de drieHooft-officieren, 't zy Capitein, Luitenant, of Vendrigh blijven. De Serjanten moeten mede op de ge-
fielde Hooftwachten blij ven,om alle wan- orde voor te komen, op pene van dertigh ftuivers. Niemant magh by het op-trekken,
noch op de wacht dronken komen, of fich aldaer dronken drinken. Ieder fchutter, vermaent zijnde om op
zijn fchiltwacht te ftaen, of ronde te doen, moet zulx terftont na komen, op pene van een gulden. De fchiltwacht moet zich ftil houden ,
en eenigh geluit hoorende, terftont den Corperael roepen, die 't zelve den genen, die aldaer de Hooft-wacht hebben, moet bekent maken. _ Die op de fchiltwacht flaperigh of ver-
zuimigh bevonden wort, verbeurt twee gulden, en wordt daer-en-boven geftraft ter befcheidenheit van de Krijghs-raedt. |
||||||||||
|
AM. V. Boeck. y7
Geen Schutter , hy zy fchiltwacht of van de
niet, magh iemant, ook van zijn eigen Schutte- Vendel niet, binnen de fchiltwacht laten 'J"»> «* komen, op pene van twee gulden; maer Sol^ten. is gehouden by aldien iemant daer binnen begeert te komen, zijn Corperael te roe- pen , die ook niemant magh op laten, als die het woort heeft , op pene van twee gulden , ten zy by tijden van onraedt, brant , den Heeren Burgermeefteren, zes-en-dertigh Raden , en die van den. Gerechte, en dat alleen op't Stadthuis , en nergens anders. Niemant mag het woort gegeven wor-
den , dan die ronde doet, of anders het nodigh van doen heeft, op pene van zes gulden, en die anders het woort heeft, moet zijn zegs-man tonen, die dan beide, ter befcheidenheit van de Krijghs-raedt , ftrafbaerzijn. De Adelborften te wacht zijnde, zijn
ghehouden in de knjghswacht ronde te doen, en aldaer hun namen aen te teke- nen , op pene van zes ftuiv. des mogen de zelve tot hun hulp zoo veel fchutteren ne- men als hen by verdelinghe toegeleit zijn: doch magh alleen maer eene Adelborft, maer by ghebrek van fchutters , alleen twee, op pene van tien ftuivers, met de fchutters op een tijt gaen. Te dien einde zijn in ieder Corperaelfchap, alleen maer acht Adelborften, ten zy eenige geprivi- legieerde nieulijx onder de wijk quamen woonen , in welck gheval eenighe oude Adelborften , komende te vertrekken uit de wijk, ofte verfterven,verftaen wort het overighe ghetal vervult te zijn, met zoodanige geprevilegieerde perzoonen. Twee Tamboeren, op 't verftek van
hunampt, zijn gehouden's morgens met hun trommen voor de groote Hooftwagt te verfchijnen , ten zy iemant , door ziekte belet, of met verlof van de Hop- man achter bleef, in welke ghelegentheit hy, met een ander in zijn plaets telhiuren, volftaen kan. De Tamboeren moeten |
||||||||||
|
Van de
Schutte- ren, en Soldaten. |
||||||||||
|
K ? ook
|
||||||||||
|
ejchrijvinge •van
|
|||||||||||||
|
73
|
|||||||||||||
|
den, terwijl haer volk daghwacht houdt, Vm de
de ronde te gaen doen, en hun namen in Schutte- alle wachthuifen te laten aenteken op pene ryen'en van tien ftuivers. SoUafen- Wie gefont is, en van de wacht blijft,
verbeurt vijf-en-twintigh, en diefiekis, tien ftuivers ; maer die uit 'er ftadt ver- trokken is, en geduurigh van huis blijft, is eens voor al een gulden. Alle bevelhebberen en fchutteren, zijn
gehouden , des vermaent zijnde, hun zij.d- geweer te dragen, foo langh tot datfe an- der orde krijgen, op pene van een gulden t'elkenste verbeuren. Alle boeten worden afgedaen , door
den Kapitein, Luitenant, Vendrigh, en den genen die de Kapitein daer meerder by gelieft t'ontbieden, tot alfulken tijt en foo menighmael, als 't hem goet dunkt en gelegen komt; en worden de felve boe- ten door de Korperalen , fchryvers , en . beursdragers ingevordert , waer van een vijfde deel tot behoef der Prevooften komt, en de vier andere vijfde delen tot behoef der Korperaelfchappen, daer onder de felve ghevallen zijn, die dit geit, met kennis en toeftemmingh der Kapiteinen en Luitenanten moghen aenleggen en he- fteden , na hun wel gevallen 't zy te ver- teren , of daer voor filvere lepelen te ko- pen. De quaetwillige boetfchuldigen wor-
den met kennis en weten van den Kapi- tein by den Pre vooft binnen de tijdt van vier-en-twintigh uuren , na voorgaendc hekenfmakingh , tot betalingh gedwon- gen , ofanderfints by halingh van pant op dubbelde boete. En 't felve na driemae! vier-en-twintigh uuren niet gelöft zijn, magh opentlijk , tot laft der boetfchul- dighen, by den Koncierghe verkoft wor- den. Niemant, die boven de achtien en on-
der de zeftigh jaren oudt is, wort van't waken, 't en zy gezintheits, ongezont- heits, of onmaghts halve, verfchoont. Die
|
|||||||||||||
|
ook ten minfte zeftien Jaer out zijn, of
trekken tot laft van de Krijghsraedt, geen wedde. De twee Serjanten, uit ieder Vendel
een, moeten met het Korperaelfchap, dat daghwacht fal hebben , met twee trom- men voor des Burgermeefters deur ver- fchijnen, om de fleutelen van de Poort te halen , ahvaer den fchutteren door de Hopman , of zijn Stedehouder, de dagh- wacht van de Poort, gegeven wort. En moet ieder Sarjant of naefteOfficier met de helft der Adelborften , neffens ieder gedeelte fchutters aen de Poort gaen, en aldaer, tot datfe geopent is, blijven. Al de fchutters van 't Korperaelfchap,
de daghwacht hebbende, zijn gehouden voor des Burgermeefters deur te komen, en, die de daghwacht niet fitten willen, aldaer hun verklaren , fonder al voore naer huis te mogen gaen, op pene van een gulden. Die aen de Poorten de nacht-wacht
hebben , mogen niet naer huis gaen, voor dat de genen, die de daghwacht hebben , hen komen verloffen , mede op pene van een gulden. DeRotmeefters, ofiemant van de min-
der Officieren daghwacht hebbende, moe- ten neffens de fchutters. dagh-wacht fit- ten , fonder te mogen volftaen met ronde te doen. Den fchutters des morgens daghwacht
hebbende (fo de gelegentheit toelaet datfe gedeelt mogen worden) is ongeoorloft na huis te gaen, eerfeby dengenen, die des namiddaghs fullen fitten , verloft wor- den , op pene van tien ftuivers. Des moe- ten de genen, die des namiddaghs de dag- wachthebben, inde *krijghswachtvoor half een uuren zijn , en blijven tot Poort- fluiten : en die van het volgende Vendel mede in de krijp-hs- wacht ontrent half tie- nen , op pene van tien ftuivers. De Hopmannen, Luitenants, Vendrigs
en de lager bevelhebberen, zijn ghehoa- |
|||||||||||||
|
Vxn ie
Schutte-
ryen., en Sildaten.
|
|||||||||||||
|
* Corps de
guarde. |
|||||||||||||
|
AMTSERDAM.
|
V. Boech
|
||||||||||||||||||
|
79
|
|||||||||||||||||||
|
geerders der felve, onder uwe Kapitainen Van dt
gebouw en getrouw te z,tjn: Datgy , waer Schutte- de felve, oft eenighe uit den Rade u voor- ryen ■> «» trekken, volghen fult , conform d' oude SoldMe»- Privilegiën dezer (lede; defe goede f ede en de Majefiraet der zelve in hare privilegiën en gerechtigheden va uw uitterfie vermo-> gen helpen voorfiaen , voor alle verraet en quact, datghy verneemt, terflont getrou~ lijk waerfchouwen, en den burgeren en in* woonderen van dien voor alle ghewelt en over/af, mitsgaders tegens alleVyanden, desgemenen Landts met lijf-, goet enbloet bejehermen zult. Soo waerlijk helpe u Godt
Almachtigh. En om des te beter met het geweer te
kunnen omgaen, en 't felve te veirdiger te handelen zijn hier ter ftede ook drie Dril-meefteren, die deze Schutteren 's So- mers inhetScherm-fchool in alles onder- richten, en op 't handelen van 't geweer afrechten , geftelt. Zeer prachtigh, naer oudgebruik, trekken ook deze Schutte- ryen op Kermis, namelijk vijf Vendelen alle dagen , en dat van Dinghsdaghs in de week voor Kermis, tot Vrydagh, in de week na Kermis, op. Van de zes Vendelen Soldaten, die hier Hier ter
tegen woordigh in ftadt leggen,hoewel 'evjledtzijn .certijdtsmaer drie laghen , zijn'er twee zes Vendc. Vendelen , die in dienft van 't Landt zijn. IfSoÜa- En dat onder de wei-edele en manhafte m' > Heeren Kapiteynen, Gerrit Tak,
en'
Lambert Witsen.
D'andere vier, zijn ftadts Vendelen,
en worden oock van ftadts weghen (vol- gens het onderftaende verdragh van den jare vijftien hongert acht-en-tachtigh, tufïchen de Staten van Hollandt en deze Stadt) betaelt en aengenomen. De
|
|||||||||||||||||||
|
Die het optrekken in de Kermis ver-
zuimt , verbeurt zes gulden, fonder daer van te moghen worden verfchoont: 't en zy de felve wettige redenen van zijn ver- " Zuimnis aen denKapiteyn te voore hadt by gebraght. Aengaende het geweer, daer mede het
optrekken ghefchiedt , foo moet ieder Vendel in twee derde deelen Muskettie- ren, en een derde deel Piekkenieren, be- ftaen; doch wordt delaft en toelicht van dien gelaten aendeKapiteinen, En ver- beuren de genen, die met ander geweer verfchijnen, als hen by den Kapitein be- laft is, t'elkens drie gulden- De Prevooften of Geweldigers, wier Vendelen de waght hebben, zijn gehou- den 's avonts voor negen uuren by 't le- zen op de wacht, en's morgens voor de deur van den Heer Burgermeefter, te ver* fchijnen , alwaer alleenlijk gelezen wordt om verdeelingh te doen , fonder dat de felve,'t zyomwettighbeletfel, moghen achterblijven, op de verbeurte vanvijf- en-twintigh voor d'eerfte, en vijftigh gulden voor de tweede, en voorde derde reize , van opfehortingh of verftek van hunampt, na gelegentheit der zaken, en goetdunken van de Krijgs-raedt, De Prevooften zijn gehouden alle da-
gen , als bun Vendelen de wacht hebben, de ronde te gaen doen op verbeurte van twee gulden tien ftuivers, indienie bevon- den worden fulx verfuimt te hebben. Den nieuwelinghen , die eerft in de
Schutteryen komen, wordt defe volgen- de Schutters eedt voorgelefen en afgeno- men : |
|||||||||||||||||||
|
Van de
Schutte- ryen, en Soldaten. |
|||||||||||||||||||
|
G
|
Hy zweert alle pomöïen endeArticu-
len, in de Ordonnantie van de Schut- |
||||||||||||||||||
|
terye -vervat, te onderhouden en va te ko-
men, op de penen inde z,efoe -Ordonnantie begrepen j ende voorts de Hooge Overhelt en de regeringh des Landts van Hollandt, deze goede f ede, deLMagiftraet en de Re- |
|||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||
|
8o
|
||||||||||||||||||||||
|
zullen nomineren de Kapiteynen, den wel- ym &t
ken by zijne Excellentie <van Najfou, aU schutte- Gouverneur ende Kapiteyn Generaal over ryen, en Hollant, Commiffie gegeven zal worden. s°Id*ten. Ende zullen uyt de Soldaten aldaar tegen- woordigh in dienfte wezende, o ft andere; de voornoemde 400 Soldaten aangenomen worden : en zullen de Kapiteynen , Offi- ciers en Soldaten Eedt doen denLandevan Hollant, en de Stadt van Amfterdam, te wezen gehoti en getrou , fijne voorfz. Excell. van Najfou , in der voornoemde cjualiteyt ah Gouverneur en de Kapiteyn Generaal van Hollant , mitsgaders den Burgermeefteren en Regeerders dezer ftede van Amftelredamme voorfz. ende de Sol- daten mede hare Kapiteynen en Bevel-heb' beren te gehoorzamen, en voorts de Arti- culen en Ordonnantien , by de Soldaten binnen A?nftelredam te vooren befwooren, te onderhouden. Voor de betalinghe , va» kelken 400 Soldaten metten Kapiteynen en Officiers der zelver , mitsgaders voor een Wacht-meefter en Prevooft binnen der voornoemde ftede , aan Burgermeefteren van Amftelredam , ofte haren Gecommit- teerden , alle twee ende dertigh dagen voort- aen, ende voor een Iaer eerft-komende, in- gaende , den.......be- taalt fuüen worden 59000 ponden van XL groot en 't pont, daer van op den Ont- fanger van de gemepte middelen binnen Amfterdam voor 't voorfz. Jaer onweder- roepelijcke ordonnantie zal worden ver- leent. Dies zal de Raedt van Staten zijn Vtomoemde Excellentie van Najfou, ende de Staten van Hollant, of haren Gecom- mitteerden , vry ftaen tot allen tijden de voorfz- Soldaten te doen monfteren , ende zal voor dengenen die mm als 400 Solda- ten welgewapent, ende in behoorlijcke orde bevonden worden, van de voornoemde fom- me defalcatie worden gedaen naerxbehooren. Ende indien Burgermeefters van Amfter- dam meer Soldaten als de voorfz. 400 fou- den verftaen in dienfte te houden , frllen 'tfelve
|
||||||||||||||||||||||
|
De tweeLands-vendelen hebben hier,
federt de voldoeningh van den jare vijf- tien-hondert acht-en-tzeventigh , in ge- legen, als blijkt uit het vierde punt van de voldoeningh, dien deze ftadt met de Staten en Prins van Oranje te dien tijde aengingh, als ook uit het tweede en derde punt van d'afftant van de voldoeningh, tuffchen deze ftadt en de Staten van Hol- landt. Ten fel ven tijde , ftonden, by voorraedt, de Staten van Hollandt den oudften Burgermeefter dezer ftede ook toe, te mogen geven, by afwezen van de Gemaghtighden der Staten , het woort of de loofe, onder de knechten op de wacht binnen dezer ftede. Ook verklaerden en prdeden de Staten van Hollandt ten zel- ven rijde, dat de Majeftraet dezer ftede goede opfkht fbude mogen nemen, ten einde de knechten binnen dezer ftede leg- gende , in goede orde , gehoorzaemheit en tucht mochten gehouden worden. Endelijk maekteden in den jarevijftien
hondert acht-en-tachtigh de Staten van Hollandt , door hun Gemaghtighden Raden , na voorgaende beraetflagingh met de afgefondene Heeren vanAmfter- dam, nopende het houden hier ter ftede van vier hondert * bezettelingen, met de tGa^oefl'Heeren Burgermeefteren en zes-en-dar- tigh Raden dezer ftede , dit volgende verdragh: |
||||||||||||||||||||||
|
SrS
|
||||||||||||||||||||||
|
Vier honden
|
D
|
E Staten van Hollandt hebben na
|
||||||||||||||||||||
|
Communicatie door haer Gecommit-
|
||||||||||||||||||||||
|
bezettetm-
|
||||||||||||||||||||||
|
gen ofGar- teerde Raden metten Gedeputeerden der ftede
nifienhou- vm ^mj}erJam ghehouden , en na voor- den binn '£aan^e rapport aan hett-lieden ghedaan, Amfterdam èoet &hevonden en gherefolveert, dat, tot ten lafie verminderinge van de lafttn van den oorlo- ■van 't Land ge, 'voortaan tot lafte van den lande bin- van üol- nen de ftadt van Amftelredam gheftadigh 'ant' alleenlïjck ghehouden fiillen worden in dien- fte 400 Soldaten, zonder dat die daar uit
zullen worden getopen. Over welke 400 Soldaten Burgermeefter en van Amfterdam |
||||||||||||||||||||||
|
V, Boeck,
|
|||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||
|
Si
|
|||||||||||||||
|
Geen Officier, volgens deZe ordening,
hy zy Kapitein, Luitenant , Vendrigh, of Sarjant , vermagh, zonder verlof van Burgermeefterensen kennisvan de Wacht- meefter dezer bezettingen, by nacht uit der ftadt blijven. Krijght hier toe een Officier verlof,
zoo is hy ghehouden zijn Luitenant, of Vendrigh, of diergelijk aenflenüjkOffi- cier van een ander Vendel, te verzoeken, om zijn wacht en optrekkingh waer te ne- men , en in gelijke gelegentheidt het felve te vergelden. Geen Officier vermag zijn Serjant voor
hem doen waken , dewijl geen hooft- waght, by minder Officier dan by Kapt- teyn, Luitenant en Vendrigh, magh wae*' genomen worden. Een Kapitein, Luitenant, en Vendrigh
dehooft-wacht hebbende, is ghehouden 's morgens met zijn volk te trekken na de woonplaets van den oudt-Burgermeefter ï om, na 'tontfangen van de fleutelsaldaer, de poorten in zijn tegenwoordigheidt te openen, enbydaegh van's morgens tot 's avondts zich by of ontrent zijn wacht te verblijven , uitgefeit ten tijde van zijn middaghmael, als wanneer hy zich by zijn Serjant laet verlofTen, en weder na behoo- ren by zij n wacht vervoeght. DeSerjanten , Adelborften, en Solda-
ten , na 't openen des morghens van de poort, zijn ghehouden zich terftontmet hun gheweer in de krijghs-wacht, en op hun wacht-plaetfèn te vervoegen, en mo- gen niet eerder, en dat noch tenhoogh- ftendrie tevens, dan na acht uuren naer huisgaen, en niet langer als twee uuren af blijven. Geen Soldaet vermagh by nacht uit 'er
ftadt blijven , veel min buiten woon en, of woonplaets houden, op pene van afge- dankt te worden. De Soldaten moeten het optrekken en
hun wachten zelfs in perzoon waernemen;
doch moghen de wachten aeneen ander,
L onder
|
|||||||||||||||
|
tfelve tot kofien der voornoemde fiede doen,
[onder dat zy gehouden [uüen zijn andere guarnifbenen in de voor/k,. Stadt te ontfan- gen, anders ah ter ordonnantie van zijn Excellentie van NaJJbu, als de hooge noot zulcks vereifcht, volgens de[atisfaclie der voornoemde fiede, ende het contratl' op den af/lant van diengemaekt: ende na de expi- ratie van V voorfz. Jaer [uüen de Staten voornoemt ende Burgermeefiers van Am- fielredam, de[en aengaende elx by den voor- noemde contraQe blijven, geltjck ook alle anderepoinBen van defilve contrabje, buy- ten de betalinge van de voorfz* 400. Sol- daten, Wachtmeefter enPrevoofi, ookge- duurende 't voornoemde Jaer, zullen bltj- ven in haer geheel. De afgezondene Heeren van Amfter-
dam, verklaerden op dit befluit, nietge- laft te zijn, daer in te bewillighen; maer datze, des aengaende, foodanigh verflagh zouden doen, datze verhoopten dat Bur- germeefteren , en zes-en-dertigh Raden defer ftede, daer in bewilligen zouden, als ook op den negentienden van Lente- maent, na dat Burgermeefteren dit bo- venftaende befluit, by de Heeren Staten op den dertienden van Lentemaent geno- men , den zes-en-dertigh Raden defèr fte- de voor-gehouden, en daer op gefament- lijkrijplijk gelet hadden, gefchiede. Hier is ook, uit kracht van het boven-
ftaende verdragh, een Majoor, oft Wacht- meefter , die achtingh geeft, en verforght, dat de wachten, nabenooren, verzorght en wel waer genomen worden. Twee van dele zes Vendelen waken,
voor een gedeelte , op verfcheide plaet- fen, blijvendehet Stadt-huis met dchooft- wacht bezet, alle nachten. In den jare zeftien-hondert vijf-en-vijf-
tigh wierdt ook zekre ordeningh by Bur- germeefteren , tenorerftaenderKolonel- len, op 't ftuk der Soldaten , waer na zich de zelve hier ter ftede, in 't waken te fehikken hebben, geraemü. |
|||||||||||||||
|
Van dt
Scbutte- ryenf en Soldaten, |
|||||||||||||||
|
Ordeningh
toaer nu zich de Soï" daten in'? waken te fehikken hebben» |
|||||||||||||||
|
Beföhrijv'inge van
|
||||||||||||||
|
32
|
||||||||||||||
|
onder 't zelve vendel leggende, zonder dat
de Kapitein of Korperael, op verftek van zijndienft, zulxvermagh, of daer af ee- . nigh geit of erkentenis trekken, hefteden. Ook vcrmagh geen Soldaet , die d'eene dagh optrekt, des anderen daeghs op te trekken, maer is gehouden op zijn wacht te blijven , tot dat d'andere wacht op komt. d'Optocht opkomende , moeten zich
al de Soldaten van de by-wachten vervoe- gen tot hun wacht-plaets, en aldaer zich voorde a krijgs- wacht in goede orde Hel- len , tot datze van het quartier, dat dan de wacht hebben zal , verloft worden, en daerna na huis gaen. De fchilt-wachten niet-te-min. blijven zoo langh op hun poften ftaen, tot datze verloft,en de wach- ten bezet zijn. Niemant, des avonts op de wacht ko-
mende , magh van zijn wacht-plaets gaen, 'tzv onder fchijn van te gaen eeten, of andere oorzaken. Alle avonden, als d'optocht gefchiedt,
wordt by de vijf Vendelen ( want de Wacht-meefter bezet de Waegh) geloot, waer elk de wacht zal hebben, en wordt het woordt of looze aen de Serjanten ge- geven. Geen Serjant magh 's avonds langer van
xijn wacht blijven, dan tot negen uuren. En als dan bezoekt de Serjant terftont de zelve, en verwittight zulx den Kapitein, teneinde deafwefigen byden zei ven on- dervraeght, en na behooren geftraft wor- den. Den Soldaet, ter fchilt-wacht ftaende,
ïs ongeoorloft van fijn fchilt-wachts- plaetfe , zonder orde, of behoorlijke ver- loffingh te gaen, maer moet de zelve blij- ven by of in de fchilder-huisjes, te dien einde geftelt. D'Officier, de Hooft-wacht hebbende,
h niet eerder van de wacht ontflagen, dan des avondts, een halfuur voor het afflaen van de trom 3 want als dan komt hemde |
volgende Officier , die de wacht in zijn Van de
plaetfe zalhebben,verloflen, om, indien'er Schatte-^ eenigeveranderingh komt voor te vallen, rycn>en daerordeopteftellen. f_L De Korperalen, die 's avonds de wacht
hebben gehadt, moeten, voor 't verlaten hunner wacht-plaetfen, dekrijghs-wacht gaen bezoeken, en by-aldien daer iets ge- broken,vermift of ontftelt zy, geen fchilt- wacht verloflen vooral eer zulx herftelt en gevonden zy, of is, by gebreke van dien, zoo wel d'eene als d'ander, die hier in ge- brekigh valt, daer voor ftraf baer. Ieder Korperael is gehouden , de Kapi-
tein of Officier van de wacht, des nachts de hooft-ronde doende , behoorlijk te eeren , zonder die eenighzins te beledi- gen , 't zy van wat vendel hy ook zy, op pene van afzettingh. Alle Officieren, Korperaelen en Solda-
ten, niemant uitgezondeit', geen wacht hebbende, zijn gehouden, ten tijde van brant , oproer , by nacht of by daegh, zich terftont in volle ruftingh te vervoe- gen voor hun vendrighs woonfteden, om aldaer orde t'ontfangen. Geen Soldaet vermagh by nacht of by
daegh, zonder behoorlijk verlof van den Korperael, of Lant-paflaet, in de «krijgs- a corfsdt wacht ghebiedende , op pene van afge- Gaarde. dankt te worden , van zijn wacht te gaen. |
|||||||||||||
|
Vaitde
Scbutte- rym, in Soldaten, |
||||||||||||||
|
a Corps de
Guarde, |
||||||||||||||
|
Ieder Soldaet, moet in volle rufting op
fchilt-wacht ftaen, of is, by gebrek van dien, daer voor ftraf baer. De Serjant, die des avonts de wacht
heeft, is gehouden, terftont, na 't fluiten der pootte, in perzoon , nevens de Sol- daet en de poortier, de fleutels der poorte te brengen ten huize van de voorzittende Burgermeefter. Raekt een Soldaet, over zijn begane
misdaet , in hechtenis , die moet voor fluit-gelt zes , en een Korperael, Adel- borft, en Landts-paffaet, ieder twaelf ftui- vers geven. Alle
|
||||||||||||||
|
A M. KBoeck. 8$
zijde heeft haer wachthuis in een van de Van de
boogen ónder de Beurs , en die van de Schutte-* nieuwe zijdein deTuin-ftraet, daerd'ou- f'ien' m deStadtsTimmer-tum plagh teftaen. In Soldai™^ ieder wachthuis waken alle nachten acht mannen, namelijk, een Serjant, eenKor- perael en zes Adelborften, die zich in vier ronden verdelen, en gemeenlijk tweeen twee des nachts de ronde doen, om de wijken te bezoeken, en -toe-ficht te ne- men , dat de wachten na behooren waer genomen worden. Wyders zijn in ieder quartier vier man-
nen , die eige mannen geheten worden * waer van des Winters twee in de voor, ert twee in de na-nacht waken ; die in de voor-nacht waken , komen ghemeenlijk een uur na 't luiden van dePoortklok op hun wacht-plaetfèn , en gaen te twalef uuren weder wegh , macr die in de na- nacht waken , en hen verpozen, komen te twalef uuren engaen te vyven wegh. Doch waekt des Zomers, mits de kort- heidt der nachten , alleen maer een par- ty , twee en twee , den geheelen nacht over. Daerenboven is 'er noch in ieder Wijk
een man tot noothulp, om , by aldien een van d'eige mannen komt ziek te wor- den, of iet anders nodigh te doen heeft, des zelfs plaets, (want dan befteedt de eigc man zijn wacht voor een zekren tijt, en komt weder ter wacht als hy wil,) zoo lang waer tenemen. Zulx dat'erin alles twee hondert en drie-en-tachtigh man- nen zijn , namelijk twee hondert eige manncn,vijftigh noothulpers, en vier-en- dertigh Officieren : over de welken als opper-Officier uit hen , een Kapitein, Willem Kalf
het opper - ghezagh , en te ghebieden heeft. De Ratelwachten , die de voornacht
waken en omgaem, mogen hun wachten
niet verlaten voor al eer d'andere twee,
die de nawacht hebben , t'zamen by
L * «aal-
|
||||||||||||||
|
AMSTERD
Alle avonden moeten, nevens de fleu-
tels, briefjes van de poorten enboomen, met aenwijfingh en uitdrukkingh van de Soldaten , en der zelven namen , die de wacht ghehadt hebben , aen den voor- zittenden Burgermeefter ghebraght wor- den. Al de Officieren en Krijghs-knech-
ten, zijn ook ghehouden, by aldien de Heeren Burgermeefteren en Kolonellen niet tegenwoordigh zijn, te volghen dey orde, die by den Wacht-meefter , en in zijn afwezen , by d'outfte Kapitey- nen, of andere Officieren , hen gegeven wordt. |
||||||||||||||
|
Van ie
Schutte- ry»t, en s°Uaten. |
||||||||||||||
|
ul*>*cbten.
|
En om alle ongebonden theden , on-
|
|||||||||||||
|
gelukken, endieveryen, die by nacht ge-
woonlijk byderftraten ghepleeght wor- den , voor te komen , is hier, gelijk in vele andere fteden van Hollandt, in den Jare vijftien hondert zeven-en-tnegentig,' by den Gerechte, met goedvinden van de zes-en-dertigh Raden , en de gantfche Krijghs-raecf, een gaende Ratelwacht, gewapent met halve pieken en zijd-ge- weer, geftelt en opgerecht. En k 't met deze Ratelwacht, het waken en omgaen aldus gelegen. Gelijk deze ftadt by deKrijghs-raedt
van de burger-fchutteryen in vier-en-vijf- tigh; alzoo is de zelve, ten dienfte van deze gaende Ratelwachten , in vijftigh wijken of quartieren afgedeelt. Van deze Vijftigh quartieren waken zes-en-twintigh qtstartieren alle nachten aen d'Oude zijde, (de Ooft-zijde van de Cingel of Konings- gracht, van de nieuwe Haerlemmer-iluis ■ tot aen de R egeliers tooren , genomen voor de uiterfte fcheits-pael van de d'ou- de, en de Weft-zijde van de Cingel, voor de uitterfte fcheits-pael van de nieuwe zij- de) en vierên-twintigh quartieren aen de Nieuwe-zijdè; hoewel vooreenige wei- nigh Jaren, de Ratelwachten aen de nieu- we-zijde niet verder geftelt waren als tot de Prinfe-gracht. De wacht van d'oude |
||||||||||||||
|
§4-
|
Befchrifolnge van
|
||||||||||||||||||
|
malkanderen zijn , en als-dan , en ook
eerder niet hun ratelen overleveren. Ieder quartier in tween, moet by zich een ratel hebben , om de zelve te mogen reppen, by tijden van brant, ftraetfchendery, huis- braek, dievery of eenigh ander ongemak, ten einde de Burgerwacht, Soldaten, en andere goede luiden zulx hoorende, hen tehulpe mogen komen. Doch mogen de ratelwachten hun ra-
tels niet reppen, dan by hooge noot, voor de klok tien uuren , maer alsdan en daer na tot affcheit van hun wacht , moetenze voor alle ftraten, alle heele en halve, hoe wel eertijdts maer op alle heele uuren, wat de klok heeft, roepen. En dat op pene, die hier in nalatigh bevonden wort, van in geen zes weken wacht te moghen doen. Indien twee of drie tween in-cene wijk
bevonden worden , magh ieder in geen zes wachten waken, tenzy dat'er eenige oproer was gheweeft, of eenighe andere wettighe oorzaken voorghevallen waren. En die zich in'tomgaen vanzijn makker fcheit, magh in veertien dagen geen wacht meer doen. Krijgenze by nacht eenige dieven, fchel-
men , ftrate-fchenders , of pypeftelders, of goederen van eenige waerdye, die moe- tenze leveren in handen van den Kapitein, of in hun wachthuis, aen de hooftwacht, zonder de zelve goederen te mogen ver- vreemden of verminderen, of van de ge- Vangene perzonen eenighe fteek-pennin- gen te nemen, en de zelve weder te la- ten loopen, en dat op verftek van hun djenft. By tijde van alarm, klok en trom-flag,
of by monde gewaerfchouwt zijnde, zijn deze wachten gehouden, zoo wel by dage alsbynacht, zich met behoorlijk geweer |
|||||||||||||||||||
|
de Beurs, en die van de Nieuwe-zijde in
de Tuin-ftraet, daer eertijts de Stads Tim- mer-tuinplagh te wezen, zonder dat de ratel-wachten, die de wacht hebben, zich uit hun wijken of wacht-plaetzen mogen begeven. Ieder ratel-.wacht gheniet des winters
voor het waken van een halve nacht, en des zomers voor een heele, vijf Huivers: En worden al deze ratel-wachten, en der zelven officieren, als ook de tromflagers, en andere loon-trekkende perzonen der burger-fchutteryen, betaelt uit het geit, dat de genen geven die geen burgerwacht doen, of zich uit de Schutteryen koopen ; welke onkoften belopen jaerlix aen de kant van achtien duizent gulden. Doch dewijl 'er Jaerlix veel te kort
fchoot, en deze onkoften uit de pennin- gen der genen, die zich uit de wacht koch- "ten, niet wel konden vervallen worden, zoo istotontlaftingevandeftadt, en om deze penningen des te bequamer en ten minfte fchade der burgeren , te konnen vinden, onlanghs op ieder half vat bier ge- ftelt een oortje, 't welk nu aen de bier- dragers , tevens met het inbrengh geit betaelt wort. Zeer groote vryheit, volgens de oude
Hantveft dezer ftede, tot befchermingh van de wacht eertijts opgeftelt, hebben ook deze gaende ratelwachten. Want in- dienze by noot zich tegensiemant, die hen pooght te quetïën, ter weer ftellen, en dat de zelve zoodanigh moghte gewont worden , dat hy quam t'overlijden , zo wort daer over nochtans geen recht ge- daen. En komt de gene, die dus van de ratelwachten gequeft wort , weder op, die wort daer-en-boven, boven defmerte van zijn wonden, noch ftrengelijck, na gelegentheit der zaken, by den Gerechte |
|||||||||||||||||||
|
Van de
Schutte- ryen, en Soldaten, |
|||||||||||||||||||
|
Va» de
Schutte- ryen , en Soldaten.
|
|||||||||||||||||||
|
Volgens de
Keure op de ratelwacht gefielt. |
|||||||||||||||||||
|
Volgens de
Keure op de ratelwacht gefielt van den f are. |
|||||||||||||||||||
|
te vervoegen, die vandeOude-zijde aen geftraft.
|
|||||||||||||||||||
|
V E E R-
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. V> Boeck. 8 ƒ
VEERTIENDE HOOFTSTUK.
Ordre enmamer om den Brandt^ hlujjm^
en ïs-bijten.
|
||||||||
|
hoorlijk refpedteren moet, ffellea op het
leflchen ordre; de Borgers der vier naeft aen-leggende Wijken,komen in't geweer, en befetten de toe-gangen; dat.'er geen onnut volk, die niet helpen kon nen, maer in de weegh loopen , bykomen ; ook dat'er niets van degebergde en ontvluch- te Goederen door of wech gedragen wor- den ; op het uitgieten en leflchen zijn ge- houden eenige Stadts-gilden te paffen, als Bier-dragers, Waegh-dragers , Koorn- dragers, Turf-dragers , Slepers, Schuite- voerders en diergelijke,die van haer Over- luidendaer na geleien wordende, en niet by den brandt gheweeff. zijnde, boeten verbeuren, ten zy by ongelegentheit van fiekte of anders. Ook zijn tot den brandt ghehouden te
komen , des Stads Fabrijkcn , Meefter- Timmerman, Metzelaer, &c. Met haer Knechten, die aen de Stad werken, met gereetfchap , als bijlen , zagen , breek - yfers, houwelen, fchoppen, fpaden , &c. en iemant van alle deze helpers, in 't leflen vanden brandt ghewont wordende , zo moet zijn meefterloon, fmerte, enver- fuimenis betaelt worden, van die geene, uit wiens huis den brandt eerft ghekomen is. Yeder huis is gehouden by deze of ook
andere ongelegentheidt, des nachts, een brandende Lantaern in zijn ftoep te fat- ten, of aendeLuyf, Venfters of anders uit te hangen. Door de gantfche Stadt in alle openbare plaetfen, Kerken en Gods- huifen hanghen ledere Brandt-emmers, L 3 Cic- |
||||||||
|
IN deze ftadt zijn veel Toorens die
hoogh j bovenKerken en alle Gebou- wen uit-fteken , en hier voren be- fchreven en afgebeelt zijn: opyeder Tooren waekt des nachts een Trompetter, die alle uuren naer 't klok-flaen blazen moet, enghelijk men in tijden van Oor- logh in de Frontier-of Grenfe-fteden, een Wachter by daegh op de Toorens ftelt, ombytijdts ghewaei*fchouwt te worden, oreenigevyantlijketroupen zich op deden of naderden, zoo waken deze Trompet- ters des nachts voor den brandt, en eenigh ongeluckvan vuur, vlam, rook of damp vernemende, blazen alarm, 't welk van de ratelwachten terftont gehoort wordende, maken met ratelen groot rumoer fgefta- digh daer turfchen beide roepende, Brant, Brant, doch als't gebeurt, dat eenige ge- meene of Stads eigen ghebouwen in brant raken, alsgefchietis, met het Spin-huis, Nieuwe-Kerk, en Stadthuis, als dan wer- den de klokken mede getrokken, of lang- faem met harde flagen geflagen. Hier door komt degantfche Stadt in
een vierendeel uurs of minder op de been; deBorgers in wiens Wijk of Vaendel de brandt is, zijn ghehouden daer na toe te loopen , en de luyden en naburen haer goedt te helpen redden en bergen ; de Brandt-meefters, die in yder Wijk twee, vandeHeeren daer toegeftelt zijn, met haer Brand-ftokken, ontrent feven of acht voeten langh, daer op Stads wapenen en kleuren gheteikent enghefchildertftaen, waer aen men haer kennen kan, en be- |
||||||||
|
86
Gieters en Brandt-zeilen , en aefcheide Bruggen en Merkten vindBrandt-Ieeren, Ladders en Brandt-Lantaerens en Schoppen: de Emmeden op de ftraten ghefmeten , enaenloopende Gilden, naer den brangenomen, de Lceren en Haken dtoe gedragen, en alles door des Stbrijken, als den brandt over is, weop haer behoorlijke plaetlèn herftelBorgers zijnder ook die volgenskeuren , zeker ghetal Brandt-emmhare Huifen altijt moeten onderhoals Zeep-zieders, Brouwers, Bakkewers, Suikerbakkers, Loot- en Tters , Brandewijn-branders, Geel-gOly-flagers, Glad-perffers , Koffkers , Kaerfe-makers, Mout-makerte-bakkers, Smits, Kuipers en dike , die haer neringen en handt-wdoor 't vuur moeten doen. Op veefèn in de Stadt ftaen ook grooteWater-fpuyten, op kleine houtedaer men een Paert voor fpant, oftrek van dien konnen door eenigenen wel voort ghetrokken wordenwordt het water dan met emmers iten , terwijl andere, door een manpompen defe Spuyt een dikken ftraters doen uitwerpen , welkersbuys door een Man beftiert wordenwater doet fpatten daer het hem ndunkt; met. zoodanjgea Spuyt kahet water wel over een hoöge Kerheen vliegen. De Brandt-zeylen wover, aen , en voor de naeft aengHuyfèn ghehangen, die gheftadigGieters of Brant-emmers nat ghehworden, foo dat 'er de vlam geenop heeft. De Brandt-Ieeren wordgen 't brandend Huis en de Huifenaeft, aen gezet, en op-gericht,fcheide kleine Leeren van de nafteekt men van de ftraet of wal, in daen-gelegen burghwal of Gracht inter ; hier op ftaen verfcheide luid
|
ejcforijvmge van
fcheppen 't water in de Lederen-emmers, otdreen
die dan van andere op-gegeven worden; manierom hiervan daen fteft men verfcheide luiden denbrandt nevens malkander op ryen, die yeder op teblttlfm' haer plaets blijven ftaen , en d'Emmers met water malkander voort geven tot aen de groote Brandt-Ieeren toe, die vol volks ftaende, defe Emmers d'een d'ander op- reikea, en 't water alfoo om hoogh bren- gen , dat dan van de Mannen, die na de gelegentheitder plaets, of op<!e daken of goten ftaen, ook wel van de Leeren felfs, in de brandt ghegoten wort; de ledighc Emmers fmijt men van boven neder op de ftraet, die dan wederom van verfchei- de andere ryen naer de water-kant toe gereykt worden, in manier gelijk die ge- komen zijn. De Brandt-haken worden gebruikt om als 't nodigh is, eenighe heel of half uit-gebrande Gevels, M.uuren of Balken om verre te halen, en daer dooi- den brandt zoo veel mogelijk is, om Iaagh te krijgen, en 't onvoorfiens vallen van de zelve , en d'ongelukken daer door ont- ftaende te verhoeden , ook wordt den brandt, daer deze fteen en puin op neder- valt, daer door gedempt. Doer defe goe- de ordre en overvloedt des waters dat op alle plaetfen door de Stadt loopt ■> gebeurt het zelden of fchier nimmermeer, dat 'er meer als dat Huis, daar de brandt in ont- ftaen is, vermeldt wordt. De voornoemde Brandt-Ieeren en Ha-
ken, zijn elk op haer plaets aen kettingen met floten vaft gefloten, op dat dezelve van niemant zouden van haer gewoonlijke leg plaets wegh ghehaelt worden, om die te gebruiken , tot timmeringhe of ander- fints, en de zelve by noodt van Brandt te zoeken zouden zijn. Hierom worden der zelver fleutelen, by een dernaefte gebu- renbewaert, en altijt by derhant gehou- den, om by ongelegentheit dievaerdigh te houden. Aengaende de fchepen , die voor de
Stadts palen , of binnen de zelve of in de Wacl
|
|||||||
|
ördre en
Wanier om den Brandt te bluffen. |
||||||||
|
AMSTERD
'Qrdre en Wael leggen, moet ieder rae-zeil binnen
panter »m zjjn fcheeps-boort gereedt hebben , vier telluiï"1*' ^c^eren Brandt-emmers, twee gieters, een ïs.bi!t"n'n k$ > eneenax> enie<^er Boeyer of Smal- —~-~_L_ fchip, twee emmers, en een bijl. By alle ongelegentheit van Brandt, zo-
komen gemeenlijk, alle de vier regeerende Burgermeefters op 't Stadthuis in haer Kamer, die daer, of ten minften eenige van haer Ed : zo langhe blijven, tot den brandt over; of ten minfte in de macht der bluffers is, haer Dienaers en Boden , komen ieder half uur haer Ed : befcheidt brengen, hoe het met den Brandt gelegen is, het welke ook doen d'Onderfchouten, en eenige Officieren der Soldaten. E,ens in't Jaer gaet yder Kapitein met
zijn Luitenant, Officiers, en Brand-mee- |
|||||||||||
|
AM. ■ V. Boech %f
fters in zijn Wijk de ronde doen, en be- Ordreen
fiet of ieder van de voornoemde huizen manier om zijn getal van Brand-emmers, daer op hy, de» Brandt volgens zijnneringegefteltis, behoorlijk £#«|«»><» by der handt heeft. Ook of hun Oovens, " ^ ""' Furnaifen , Kachels en Haertfteden naer deneifch voorfienzijn. Mede worden als dan de Brand-leeren en Haken ontfloten, en voor den dagh gehaelt, en befichtight of die ook verrot, vermolfèmt, of door ouderdomvergaen zijn, want deLeeren moeten groote fwaerte van menfehen dra- gen , en door der zelver fwakheit, zouden fchrikkelijke onghelukken konnen ghe- fchien, eenige van defe Leeren of Haken dan onbequaem gevonden zijnde, wor- den afgekeurt, en nieuwe in haer plaets geleidt. |
|||||||||||
|
Ordre én maniere van Ts-bijten-
|
|||||||||||
|
fcheide blokken , en elk blok weet zijn
plaets j en hoeveel roeden langte hy bijten moet , de bijten moeten overal over 30 voeten wijt zijn. Des middaghs komen de Heeren van den Gerechte , met de Stads Rooy-meefters en Fabrijken om te fchouwen, of de bijten behoorlijk ghe-< maakt zijn. Daer na maken de Officiers een omflagh, hoe veel yder huis tot dit bijten betalen moet, dat des namiddaghs opgehaelt wordt, en die onwilligh om te betalenis, nemen zy pandt uit den huis, doch rijke en vermogende luyden, doen zy meerder als de flechte, en onvermo- gende betalen. Dit bedraaght voor yder huis ongevaer, 10, 8 ,7, 6, 5,4, en £. Huivers , naer dat yder vermogende is} alle twee hoekhuizen van ftraten of fte- gen, die op eenige burghwallen of graf- ten uitkomen, zijn ghehouden, een bijt voor haer deur te maken van twaelf voe- ten in 't vierkant, en die alle dagen open en klaer te houden , op zekere boeten , en daer mede zijn de zelve van,het ander. bijten, of bijt-geldt vry. Zom~
|
|||||||||||
|
ZOo haeft de vorft des winters de wa-
teren zodanigh doet t'zamen ftrem- men, dat 'er bequamelijk Paerden en He- den over rijden konnen, wort by de Ed: Heercn Burgermeefteren , ordre gege- ven, om de graften ront om de Stads Wal- len , en tuffen des fèlfs palen, aen denY- kant, ook voor de fchepen, voor de Stadt leggende , bijten te houwen. Hier toe doet men de bijtklok luiden , doch des morgens verkondight men 't zelve eeiït, door des Stadts Trompetters, ook zijn- der in alle Wijken door de gantfche Stad, Kapiteynen, Luitenants en Schrijvers toe geftelt, die weten elk hun bijt-plaets, die rontom de Stadt, aen de palen in de gracht met cijfers afgeteikent ftaen , te vinden. Hier toe moet uit elk huis een man ver- fchijnen , voorfien met een bijl, boots- haaïc, &c. Doch de meefte bijten worden door de voornoemde officiers aen Tim- merluiden,Metfelaers,Schuitevoerders&c. en alzulke, die by zulk vriezendt weder. tochledigh loopen, aenbefteet. Yder Wijk •of Vaendel,door de Stadt is verdeelt in ve*-- |
|||||||||||
|
"88 Befchrijvinge van
Zomtijts wort ook uitgeblazen en ge- j Straten moet af bikken en in 't water
roepen, door ordre van de voornoemde brengen, mede op boeten, daer toe ee- Heeren , dat men de Sneeuw van de I ftelt, 5 |
|||||||||||||
|
VYFTIENDE HOOFTSTUK.
VanBurgers, Poorterenden Vreemdelingen.
|
|||||||||||||
|
a Poorter izoo veel geztitals fte-
delmgh, mant by d'oude Stt- xen-y met luien wy mei eert ij ts eene tael gehadt hebben, hetekendePor- te een$tad |
DEwijI'er , in hét burgerlijke
recht j veel aen ghelegen is, of iemant burger, en a poorter, of vreemdelingh is, en de poorte- ren vele vryheden en voorrechten alleen genieten, daer, integendeel, de vreem- delingen, of die geen poorteren zijn, van verfteken blijven, fullen wy defelve ver- volgens in 't kort, ten toon ftellen. Vooreerft, zijn al de genen, die bin-
nen dezer ftede, en hare vryheit woon- achtighzijn, Poorteren, ofinwoonderen en ingezetenen van Amfterdam. Poorteren zijn de genen , die van ou-
ders, Poorterst'Amfterdamzijnde, daer binnen , en de vryheit van dien, geboo- ren worden. Ook zijn de genen Poorteren , die,
vreemdelingen binnen dezer ftede zijnde, Poorters ofPoortreflen dochteren komen te trouwen, en binnen een maent, na het voltrekken van 't huwelik , hun Poorters eedtin handen vanBurgermeéfteren doen. Als ook de genen, die, uitheemfche en vreemde perzoonen zijnde, hun Poorter- fchap binnen dezer ftede koopen, Poor- ters eedt als boven doen , en 't recht, daer toe ftaende , betalen, zonder dat 'er ee- nigh onderfcheidt tuffchen een gebooren Poorter, en een Poorter , die zijnPoor- terfchap behijlikt of ghekocht heeft, ge- maekt wort. Uitgenomen alleen, dat de kinderen, die de genen, die hun Poorter- fchap komen te behuuwen of te kopen, voor den tijdt van 't zelve huwelik of 't koopen van het burgerfchap , hebben |
||||||||||||
|
ghehadt, gheen Poorteren dezer ftede
zijn. Wordt een vreemdelingh tot eenighe
ftaet of weirdigheidt beroepen, die krijgt het Poorterfchap, en geniet de vryheden der burgers. Trout een Poorter een vreemde huis-
vrouw , 't zy vrijfter of weduwe , zoo wort de zelve vrouw mede Pooitrefle de- zer ftede, zonder datze iets daer voor te betalen heeft. Ook blijftze PoortrefTe, weduwe zijnde, haer leven langh, 't en zy datze buiten dezer ftede, en hare vry- heidt gingk woonen, of naderhandt een ander man, die geen Poorter is, quamte trouwen, in welk geval zy haer Poorter- fchap verheft. Die t'Amfterdam Poorter is, magh ner-
gens anders Poorter wezen, noch ook ee- nige vryheden van andere Poorterfchap- pen genieten, op verbeurte van zijnPoor- teiTchap van Amfterdam. De gene, die tot Poorter aengenomen
wordt, is gehouden borge te ftellen, dat hy binnen zes weken binnen dezer ftede, orte hare vryheidt, met 'er woon zal ko- men, en ook driejaren langh Poorter blij- ven , volgens de Willekeure, ftaende in 'tKeurboekvan deletter A.fol.9. Doch dit punt wordt huidensdaeghs zoo juift niet onderhouden, maer wordt een ieder dagelijx tot Poorter aengenomen, zon- der borge te ftellen, en zodanige belofte te doen. Een uitheemfch mans-perzoon , een
PoortrefTe of Poorters dochter ten wijve |
|||||||||||||
|
ne-
|
|||||||||||||
|
AMSTERDAM. KBoeck. S9
Gaet een Poorter met zijn huis-gefïn Vanjsur-,
buiten deler ftedc en vryheit woonen, en gws, Fwr- |
||||||||||||||||||||
|
Vm Bur- nemende, is foofrrs, voor- als een gebooren P
|
||||||||||||||||||||
|
elders jaer en dagh eenvafte woonplaets tweri,eu
houden , die verbeurt zijn poorterfchap, ^"^e" en magh ook niet genieten de voorrechten _£Ü!l__ en vryheden, die den poorteren van Am- fterdam toekomen , 't en zy hy binnen der ftadt of hare vryheit een huis of kamer met vier, en licht hieldt, en den meeften tijdt van den jare met zijn huis-gefin daer binnen was; in welk geval hy fijn poor- terfchap behoudt, en geniet ook de voor- rechten, en vryheden, den poorteren toe- komenden. De Poorteren van Amfterdam mogen
met hun goederen vry en vrank voor-by, en door alle tollen in 't landt van Holland, beide te water en te lande, varen, mits vertoonende hun tolbrief, datfe jaer en dagh zijn poorteren ge weeft, en binnen Amfterdam gewoont hebben. Doch moe- ten de zelve tol-brieven by den poorteren van Amfterdam alle jare vernieuwt wor-« den. Een Poorter van Amfterdam , by geval
of anderfints, met zijn goedt voor of in de tollen komende, fonder zijn tol-brief by fich te hebben, heeft daer over niet te verbeuren, maer magh volftaen met we- der te rugh te keeren, en zijn tol-brief te halen. De goederen der Poorteren van Am-
fterdam , waer de iêlve ook gelegen zijn, mogen nergens met ongelden bezwaert worden, dan binnen defef ftede van Am- fterdam , uitgenomen , met dijk, dam* men , wegen , weteringen, fluifen , en diergelijken. Een Poorter van Amfterdam magh,
om zijn Lente, Ooghft, en bouw te doen, den rijdt van zes weken buiten wezen. Ook magh een poorter van Amfterdam , buiten de vryheit dezer ftede in noot wezende , by den gemeenen Poorteren ontzet, en uit der noot geholpen wor- den , met verlof van Schout en Schepe- M nen |
||||||||||||||||||||
|
teren, en
Vreemde- lingen. Een Vreem-
delingjrou- *»cnde een Voortcrejfe , toort mede Poorter. |
||||||||||||||||||||
|
nen de tijt van zes weken, na 't voltrekken
van 't huwelik, met zijn gantfche huisgefin alhier met 'er woon komt, volgens de bo- vengemelde Willekeure. Doch dezen jui- ften tijdt wordt dagelijx niet onderhou- den. Zonder dat nochtans zoodanige Poorter, magh genieten of gegeven wor- den tol-brieven, om zijn goederen vry en vrank voor by de tollen te voeren, ge- |
||||||||||||||||||||
|
lijk ingeboornen Poorteren geoorloft is,
voor al eer de felve een jaer het Poorter- fchap gehadt heeft, volgens de bovenge- melde Keure. En vervordert zich fooda- nige Poorter de vryheden defèr ftede te ge- bruiken en te genieten , voor al eer hy zijn Poorters eedtin handen vanBurger- meefteren gedaen heeft, die verbeurt t'el kens, als hy daer op bevonden wordt, een pondt Heeren gelts, volgens de Willekeu- ren, ftaende 'm 't Keurboek van de Let- ter B. Fol. 44. De zelve Poorter, noch zijn huisvrouw
mogen geen Poorters neeringh doen , of
't genot van eenige Poorters vryheden , in
jn ->t Ke tollen of anderfints genieten, voor al eer
hoek van de ty de voorfe. eedt gedaen heeft, op de
Letter f. verbeurte van beide hun Poorterfchap-
|
||||||||||||||||||||
|
Zel.
|
||||||||||||||||||||
|
273-
|
||||||||||||||||||||
|
pen , en een zom van vier-en-twintigh
gulden
Een Poorter eenige jaren , 't zy hoe
langh dat 'et ook is, buiten 's landts ter ichoole leggende , of koophandel drij- vende , behoudt zijn poorterfchap van Amfterdam , by aldien hy niet komt te trouwen, of ergens een ander poorterfchap t'aenveirden. Die zijn poorterfchap van Amfterdam
eens verbeurt, verloren of afftant van 't zelve gedaen, of ook verwoont heeft, de zelve, willende weder Poorter worden, is gehouden zijn poorterfchap op nieuw te koopen, en 't zelve te betalen, in allen fchïjn , als of hy noit Poorter was ghe- weeft. |
||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge <van
|
||||||||||||||
|
90
|
||||||||||||||
|
penen, borge kan ftellen, dat hy van zijn Van Sur*
mishandelingh recht ral verbeiden. gers, Vow- Geen poorters kinderen mogen hun"'**»'8
|
||||||||||||||
|
VmStw- nen dezer ftede» byaldien dezelve zich
gtrsy Toor- niet misgrijpen tegens de Hooge Over- teren, en heit. Maer beledigende iemant, daer af freemdelin- hebbenfe eerft de Hooge Overhelt, daer &"-•■ na den o-enen } die misdaen hebben , te beteren.
Poorteren van Amfterdam, noch hun
goederen, mogen niet bekommert of be- zet worden, ten platten lande, benoor- den der Mafe,ter zake van fchade of fchul- den onverwillekeurt. En is dit voorrecht by verfcheide vonniflen van de Hove van Hollandt voor goet gekent,■ en onder an- deren , by vonnis, by den zelven Hove gewezen, tot voordeel van Yef Gerritfen, poorter dezer ftede , en tot nadeel van Moen Franfz. Schout tot Ransdorp, den - tienden van Sprokkelmaent, des jaers vijf- tien hondertzeftigh. Alsook by vonnis, gewezen by den zelven Hove, tot voor- deel van Kornelis Gerritfz. Kofter, poor- ter dezer ftede, en tot achterdeel van Kor- nelis Florifz. van Egmont op Zee, des fel- ven Jaers. Den poorteren van Amfterdam noch hun goederen mogen ook in Water- lant niet befet , bekommert of beflagen worden, maer akker vry en onbekom- mert varen, en weder van daen keeren, zonder weder-zeggen van iemant. Een poorter van Amfterdam, die met
recht zijn lijf verbeurt heeft, magh tegens de Hooge Overheit niet meer verbeuren, dan de helft uit zijn goederen, en d'ander helft blijft tot behoef van zijn huisvrouw, wettige kinderen of rechte erfgenamen. De poorteren van Amfterdam, en hun
goederen zrjntol-vry, zoo te water als te lande, in alle tollen van den Burghgrave van Leiden,uitgezeit in de drie Jaer-mark- <ten, te weten, tot Vlaerdingen , Voor- fchoten, en Valkenburgh. Geen poorter van Amfterdam magh
gegijfelt, gevangen, bekommert, noch hinder aengedaen worden, aen lijf of goet, van eenige zaken, die hy misdaen heeft, by aldien hy, ter befcheiaenheit van Sche- |
||||||||||||||
|
Vreem de-
lingen. |
||||||||||||||
|
ouders goet verbeuren, by 't leven hun-
|
||||||||||||||
|
ner ouderen.
Een poorter van Amfterdam, een man-
flacht bcgaen hebbende, buiten dezer fte- de , magh volftaen , mits betalende den Heere tien ponden tot boete, en tien ge- lijke penningen tot landtwinningh, zoo wanneer hy met den magen en vrienden des nedergeflagen vereent is. Geen poorter van Amfterdam magh van
breuken , ten platten lande , henoorden derMaze, bezet, bekommert, of aenge- fproken worden, maer moet den zelven voor den Gerechte van Amfterdam be- trokken worden; 't en zy een Poorter van Amfterdam ter voorfz. plaetfe vechtende, of met dierlijke goederen drijvende, of dragende, gevonden wierdt. Geen poorter van Amfterdam mag van
eenige zaken of breuken, die hy gedaen of verbeurt heeft, niet meer verliezen dan zijn lijf, en hondert gulden uit zijn goe- deren. En is dit voorrecht by vonnis van den Hove van Hollandt, gedagh-teekent den twee-en-twintighften van Winter- maent, des jaers vijftien hondert zeven- en-dertigh , aengaende de goederen by Alijd Hendriks achtergelaten , waer by a den algemene pleit-bezorger, niet voor- a fromreut der ontfangklijk werdt verklaert , in de Generael. nagelate goederen van deze Alijd Hen- driks dan tot hondert gulden; als ook by vonnis van den zelve Hove, tuffchen den algemenen Pleit-bezorger des zelven Ho- ve , en meefter Ian Huibrechtfz, eertij dts Schout dezer ftede, uitgefproken , voor goet gekent. Poorteren van Amfterdam zijn ten
eeuwigen dage tol-vry , en onbelaft van de Markt-tollen, van Workum, en Heus- den. Een poorter van Amfterdam magh in
Hollandt, Zeelandt, noch in Vrieslandt niet
|
||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||
|
K Boeck.
|
||||||||||
|
91
|
||||||||||
|
Amfterdam gefchiedt, en gedaen wordt, Van tur-
buitendevryheidtvan Amfterdam infte- gers^Voor» de en in dorpen , zulk recht mogen die £«»,«» van Amfterdam hun poorteren en buuren ^™* wederom doen, by aldien het hen goed- ___J__^ dunkt. Een poorter van Amfterdam, by ee- Letter A-
nigh koop van goederen, 't zy buiten of F°^°l binnen dezer ftede, tegenwoordigh zijn- ^„//jg/ de , vermagh den koop mede te nemen, endaerom'met den koper te looten, by aldien hy ivoldoenbaer genoegh gekent aSitjJïfantl wordt, of met gereden gelde wil betalen; en wie zulx den poorter weigert, vervalt in een boete van twintig fchellingen Hol- landts, boven de lotingh van de voorfi, poorter. Een poorter van Amfterdam magh zijn
mede-poorter buiten defer ftede niet be- klagen , of recht op hem zoeken, op de verbeurte van tien gulden, en zijn poor- ter-recht voor den tijdt tien jaren. Niemant magh binnen Amfterdam ne-
ringh doen, dan die poorter is, op ver- beurte van tien ponden Hollants. En op dat zulx des te beter onderhouden en ach- j„ ~>t Keur- tervolght foude worden, foo is den over- boek van ds luiden van alle gilden binnen dezer ftede Letter A. wel uitdrukkelijk verboden , eenigeper- p0',4°' zonen ofte gilde-broederen in hun gilden t'ontfangen, die geen Poorteren zijn, op LetUr q de verbeurte van drie gulden by ieder r„/. 2o. overman te verbeuren , en zijn Poorter- fchap. Een poorter van Amfterdam, koopen- I» 't Keur-
de Botter, Kooren, of diergelijke eetbare *«k van de Waren, voor zijn zelfs eten , vermogen £*" • de verkopers of voorkoopfters van zuivel, * 5 't zy datfe Poorters of Vreemden zijn, den voorfz. koop niet mede nemen, of daer in delingh of lotingh hebben, ten zy met : beliefte van den koper. De goederen van een poorter van Am-
fterdam , mogen by geen vreemden, inge- ■ zeteneti of ook Poorteren beflagen wor- den ;• en magh tegens een poorter ook niet i M 2 wor- |
||||||||||
|
Vm Buy- niet ter zeventuige gedaeght worden, dan
iers,poor- tot koften van den genen, die in onrecht tmn, en bevai£# •W«* e' Een Poorter van Amfterdamis binnen
-2—!---- de ftadt Zwol tol-vry, en onbela ft van de
tollen, die de zelve ftadt van het Bisdom
van Uitrecht in pacht is hebbende. Poorteren van Amfterdam mogen met
al hun goederen komen en varen in den lande, en ftadt van 't Sticht Uitrecht; en daerdoor nederwaerts in Hollandt, Bra- bandt, Vlaendren , en andere Landen, en weder komen uit Hollan dt en de voor- fchreve andere landen, van opwaerts tot in den lande, en ftadt Uitrecht, en daer door tot Amfterdam,en den Rbijnftroom opwaerts tot in de ftadt van Rhenen, en dat op zulke vryheit en bezit van geen tol- len te betalen, als zy over langen tij dt ge- hadt hebben. Maer varen de poorteren van Amfterdam boven deze gezette palen van des BuTchops landen, zoo moetenfe van de felve tol geven ghelijk al andere doen, volgens hetbefcheit daer van ver- leent , by David van Borgonje, Biflchop van Uitrecht, ftaende in 't eerfte Privile- giboek. Fol. Co. verfo 1. Niemant magh in den Koningrijke van
Denemarken, Noorwegen, Zweden, m allePruifcheLanden , indeWendifcheen in'tKeur- Oofterfche fteden, en gantfch Ooftlant boek van de d00r, eenen poorter van Amfterdam mis- Letter A. Jogr, b noch d'eene poorter den anderen , 0" 3« of't zelve magh binnen defer ftede bericht en geftraft worden aen hun perzoon en goederen , in allen fchij n, of 't zelve bin- nen dezer ftede gefchiedt was.. r» V Keur- Een poorter van Amfterdam, dien in boek van de vreemde Landen zijn goederen ontno- letterA. men, of met onrecht, zonder redenen en ol^' befcheit, afgewonnen zijn, vermagh op denperfoon en goederen, die 't zelve ge- daen heeft, binnen dezer ftede komende, zijn geledefchadc verhalen, tot gerechts lettere. Zeggen-
ïoA 9. Zoodanigh recht, als den poortëren van
|
||||||||||
|
q£ Befchrijvlnge vffli
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Van Bur-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
worden geprocedeeitbyarrefte, maer die
|
... ....0, jj D__ . j
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Van Sur-
gerst Foor- teren, en Vreemde- lingen,^ |
||||||||||||||||||||||||||
|
een Poorter wil in 't recht betrekken, om
te bekomen betalingh van zijn achterwe- fen, die moet't zelve doen ter vierfchare, en nergens anders j ten zy tegens den zel- ven poorter, opdebuite rol, byinkiam- pingh wert geprocedecrt , in zake van pant-kering, * tegenftelüngh van uitvoe- ringh; als ook uit kracht van wiuel-brie- ven, en zeevaerdige zaken: 't welk vol- gens de Willekeure , afgekundight den zeftiende van Wintermaent des Jaers ze- ftien-hondert,wel magh gefchieden; maer nu, volgens de nieuwe ordeningh, af- gekundight den vier-en-twintighften van Wintermaent des Jaers zeftien hondert vier-en-vijftigh. Veel meer andere vry- heden en voor-rechten, (die wy om kort- heits halve on-aen-gcroert voor-by gaen,), hebben en genieten de Poorteren van Am- fterdam. Doch is in het poorterfchap,federt eeni-
ge Jaren, groote veranderingh gekomen; want in den Jare zeftien-hondert twee- en-vijftigh , hebben de Heeren van den Gerechte met goed-dunken vandegant- fche vroedfchap , goedt gevonden in 't poorter-recht voor den vreemdelingen en ookinwoonderen, die in het toekomen- de daer aen mede deelaclitigh willen wor- den , eenige veranderingh te maken, en 't zelve te verdelen in een groot en kleen Poorterfchap, namelijk dat de groote bur- gerfchap , zoude befïaen in vrye koop- handel, winkelneringh, genieting van vry- heit der tollen na jaer en dagh, en alle an- dere Stadts vryheden, bezonderlijk mede, omna eenzeven-jarige vafte wooning tot alle ampten van regeeringh te kunnen ra- ken , mitsgaders van niet te mogen ver- beuren meer, in gevalle van misdaden, dan fijn lijf en hondert gulden aen geit, vol- gens 't Privileedje, den burgeren vergunt: waer voor betaelt wort de zom van vyf hondert gulden. En dat dé kiene burger- |
||||||||||||||||||||||||||
|
tollen na jaer en dagh, en dat zoodanige
als burgers, in alle gilden erkent zouden worden, zonder nochtans tot het ampt |
gers, foor-
teren , en Vreemde- lingen. |
|||||||||||||||||||||||||
|
van Schout,Burgermeefter,Schepenen, _
Zes-en-dertigen , en Wees-meefteren of andere ampten van den Gerechte, en aen- fienlijke bedieningen defer ftede toegela- ten te worden, noch ook niet te genieten het Privileedje, fprekende dat in gevalle van misdaet , niet meer magh verbeurt worden, als 't lijf en hondert gulden aen geit. En wort voor dit kiene burgerfchap betaelt de zom van vyftigh gulden. Kinderen echter, van een Poorterfe ge-
booren, welkers vader verzuimt moghte hebben, den behoorlijken eedt te doen, zouden mogen in 't groot Poorterfchap ontfangen worden, voor de zom van vijf- tigh gulden, indien de moeder het zelve had. Dat kinderen, in eën wettigh houwe-
lik by een Poorter geteelt, in 't heel en halve poorterfchap zouden komen, zoo als de vader dat gehadt heeft. Dat niemant zijn Burgerfchap magh
behouden, die jaer en dagh met zijn huis- gezin buiten de ftadt blijft wonen, zonder aenfehouw te nemen , of hy in beflote fte- den of ten platten lande komt huis te hou- den , ten waer zoodnnigh perzoon voor zijnvertrek, alhier ter Sekretarye had ver- klaert (waer van ook boek ghehouden wort) dat hy zijn woonplaets heeft , en blijft houdende, en ook met 'er daedt met zijn huisgefin ten minfte twee maenden huis gehouden had, om mede ondérwarig te zijn en te blijven, alle laften en ordon- nantien, gelijk alle andere inwoonderen defer ftede. Al de genen, die nevens Poorters bin-
nen defer ftede , en haer vryheit woonen, en een vafte woonplaets houden, 't zy in hun eige of gehuurde huifen, worden ge- |
||||||||||||||||||||||||||
|
'3 Oppofitie
•vanZxecH'
tic.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Vreemde-
lingen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
«."«• ■-----—ö—--*—
Amfterdam. Maer is.k mogen niet genie
■ ten-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
fchap zou beftaen, in vryen handelen alle
|
||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA M, V.Boech
|
||||||||||||||||||||||
|
S>*
|
||||||||||||||||||||||
|
binnen Amfterdam en hare vryheden Van Mr^.
met 'er woon te komen , Handelen , en gm, peor- koopmanfchap drijven, en aldaerte woo- *»•«»»«* nen, en blijven woonen, zoo langh als 't ^™e™de~ den Majeftraet belieft, en zy luiden fich ''Jiü^— dragen als.eerlij.ke luiden betaemt. |
||||||||||||||||||||||
|
**»« Sur- " tsn en gebruiken de voorrechten en vry-
2ers, Foor- heden, den Poorteren toekomende ; doch fym•en zijn gehouden tot alle laften en fchattin- |
||||||||||||||||||||||
|
gen.
|
%- gen en voorts onderworpen allerlei ande-
|
|||||||||||||||||||||
|
re willekeuren en wetten.
Allen vreemden kooplüiden ftaet vry,
|
||||||||||||||||||||||
|
ZESTIENDE HOOFTSTÜK,
Van Geleerde en Dappere Mannen en Kon-<
|
||||||||||||||||||||||
|
enaws.
|
||||||||||||||||||||||
|
Geleerde Cfrlannen.
Ndelijk ■> dat Amfterdam mede een
goet getal geleerde mannen, die hier haer wiegh en geboorte plaets gehadt hebben, uitgelevert heeft, blijkt genoeg aen defe naervolgendé:want voor eerfl hebben voor Erasmus tijden gebloeit, drie voornamelijk, als Niklaes d'Amfter dammer, Hervicm d^Amfter dam- mer cnloannis d'Amfter dammer. Van Ni- j^icolaus klacs d'Amfter'dammer, wortby Toannes <j' Amfter- Ortelius,, in zijn Luxenburghfche Hifto- stiimer. rj5 met jefe woorcJen gewagli gemackt: De vier-en-twïhiigbJlüit-redenen van een zekren Ketter Fernandus, z,ijn door Ger - rit de Mont , Theolögant ■> eer ft, en daer door Meefter Ioannis T'mBoris, den Spiegel ran alle Prcfefforen , ivederleit, antwoor- dende of de zelve Meefter Nicolaus Amfter- i dammer, geformeerde Bacalauris in de Hei- lige Theologie,, zijn al in een •verkeerde zin
getrokken en gebroken. Dit zegt Berteïïus, Abt van Epternak, die feit dat hy dit ver- haelt uit de fchriften van Vtnan'dus Gle- Itlius, eertijdts Abt van Epternak , die in den jare duizent vier-hondërt vijf-en-tze- ftigh dezer werelt overleed; als detwift- rede, zoo als hy daer byvoeght, gehou- den was tot Keulen in't jaer duizent vier Hondert zes-en-veertigh. Van Hervicm d'Amfter dammer, wort
|
vermeit in zeker boek getittelt ,fafciculm j}erv;cus
rerum expetendarum & fugiendarum. Al- d'Amfter- waerookophet jaer veertien hondert zes- dammer,, en-tzeventighverhaeltwort, dat Ioannes van Wezel uitnijdt derBiflchoppenende gefchorene ordens befchuldigt is van ket- teryc, en dat hy voor het uitfpreken van het vonnis ter vrage wiert gebraght, over het welk zaten de Godsgeleerden van ver- fcheide fcholen , en nevens andere, onder- de Doctoren van Heidelberg, wort ook ge- naemt defe Hervicm d' A mft er dammer. Ioannes d'Amfter dammer, heeft gebloeit Ioannes
ten tijde van eencnWeffel, fijn'Meefter, d'Amfter- die in den jare veertien hondert dezer wee- dammer, reldt overleed. Want Weffel, als hy tegens. M. Engelbrecht van Leyden, en Heer Ia- cob Hoek Deken van Naeltwijk, een twifti rede van wegen het vagevier, d'aflaten en 't voorbidden, aengevangen had,zoo heeft deze Ioannes van Amfterdam , na Weft*- [els doot, tot verdedingh van Weffel, dien >• hy voor zijn' leermeefter kende, een, l brief aen Bernardt van Meppen , Procu- rateur of Pleitbezorger van ziele gezon- den, waer in hy nopende het voorbidden: voor levendigen en dooden een wijt-loo- pige reden-ftrijt voer-t. Deze brief ftaet. in de werken van Weffel, die Luit er door den druk heeft gemeen gemaekt. In de. zelve vintmen ook de brieven , die Weffel aen hannes- vriendelijk en ghe- |
|||||||||||||||||||||
|
M"} meen-
|
||||||||||||||||||||||
|
94 Befchrijvlnge -van
Van geleer- meenfaem fchreef , fulx dat'et blijkt dat Par lam,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Van gcleer'
de en daf' f ere Man- nen,enKoii' ftcnaers. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Ybita, meefue ma-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
net.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
dsen ttappe- dcfe Joannis, een geleert en treffelijk man
re Mannen, na fce tijdt, ook geweeft is^ voorname- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Dat is:
Indien het lof magh heten, m de redenka-
velingh uit te munten , z>alik , Rodolf, en Agrikola by den nakomelingb , even groote lof verdienen. yoannes Sartorim , wiens geleertheit
hem door de gantfche werelt vermaert had |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
en Konfie-
naers. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
lijk die fuik een meefter niet alleen gehadt,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
maer ook door den felven vermaert is ge-
weeft. Want Wejjel had de lefTen van Plato, Ariftoteles en andere Filifophen op zijn duim; verftont zich wonder wel op de Griexfche, Latynfche en Hebreeufche tale, had geheel Euro f e doorreift, was in |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
loannes
SartOrius, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
d'Artzeny ongemeen ervaren, enbyden gemaekt, is Regente derfcholevan Am
Paus, wiens lijf-dokter hy ettelyke jaren ! fierdam gewceft. Hy verftont fieh won |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
der wel op de Griexfche , Latynfche en
Hebreeufche tale , welke laetfte te dien tijde heel raer ghehouden wiert; «n mea feyt, dathy een tijdt langh een openbare fchool in de Hebreeufche tak, met believea van de Majeftraet, op d'oude Waegh ge- houden heeft. Verfcheide dingen heeft hy ook in de Latynfche en Nederduitfche tale laten uitgaen; als onder anderen een Paraphrafis of bieder verklaringh over de groote en klehe Profeten, en drie duizent fpreekwoorden, die van hem uit de La- tynfche , in de Nederduitfche tale zijn overgefet. Paulm '-Jfrlerulti , eertijts voorlefer in de hooge fchoole tot Leyden , feit, in zijn Hiftori of' verhael van het le- ven en martelaerfchap van Angulm *JMe- rula , of gelijk hem het martelaersboek noemt, Engelbert, datEngelbert Joan- nts Sartorim vooreen van zijn naefte en getroufte vrienden hield, en dat Sartorim de kennis der waerheit by Engelbert, be- dienende het Pa(t.oorfchap in Heenevliet, eerft gefchept en bekoomen had. Hy is ontrent in 't lefte van fijn' hooge ouder- dom , met een fekre quellingh des ge- moedts getroffen zijnde, te Noorfwijk, andere (eggen, te Delft, in 't jaer vijf- den hondert zeven-en-tzeftig geftorven. Ten felven tijde heeft ook geleeft Kor-
nelis Krook , en te Leuven fbodanigh een
voortgank in zijn ftudien onder Adrianm
Rarlandm , voorlefer in de welfprekent-
* heit, gekregen , dat hy na Sartorim tot
Re-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
was geweeft, feer bemint, ja munte fooda
nigh uit in wetenfehappen en geleertheit, dathy vanfommigen het licht der werelt wiert genaemt; doch dit braght hem öok ibodanigh in den haet by andere Gods- geleerden, datfe hem hier over met ket- terye befchuldighderi. Na defe hebben öok, drie voorname-
lijk , inboorlingen defer ftede, in geleert- Êllard. Jheit uitgemunt , Allard , Sartorim en Krook. Allard was wonderwel ervaren in de Latijnfcbe en Griexfche tale, had al de werken van Agrikola, al in zijn jongk- heit nëirftelijk verbetert, en met aenmer- kingen verrijkt, als ook Rudolfs redenka- veling in 't kort geftelt. Uit het Griex, be^- halve andere werken, heeft hy wytloo- pigh een brief van den Arts Hippokrates, aenDamagetm, in't Latijn vertaelt, en de Griexfche text daer nevens geftelt, en verfcheide andere werken, te lang om te verhalen, gemaekt en uit^eleit. Defe Al- lard was van nature wat doofachtig, waer door hy gemeenlijk, noch jongman zijn- de, by zijn metgefellen in de wandelin- gen , dove Elle,genoemt wiert, maer kon wel met de tongh fpelen; invoegen Eros- mm feer wel van hem gefeit heeft, dat fijn tong het vergelde, 't geen aen fijn gehoor ontbrak. Hy overleed te -Leuven in den jare duifent vijf hondert een-en-veertigh. Ónder fijn beek ftaen defe twee veirfen : |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Kornelis
Krook. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Si logica lam efipracellere in arte ■
fhum |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Rodol-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
V. Boeck
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
5>*
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
dert een-en-dertigh , gefchreven heeft aen
een Gilbert Ftkzoofen Arts , die zich toen te Romen ophield , van zeker Zee- monfier., dat na een Biffchop zweemde. Van dit Zee-monfier leeftmen ook in de Hollantfcbe Hijïorien, dat 'et in de Noort- %ee gevangen was, en aen den Korimgb van Polengefchonken wiert. Horfiiushte Rome inden jare vijftien hondert zes-en- vijftigh overleden, en begraven in de Kerk van Sint e tJMarie. Ten felven tijde heeft ook gebloeit, Ni~
klaes Kannius van Amfterdam, die het Pa- terfchap van de Nonnen van Urfel, foo de toeëigening te kennen geeft, die de bo- vengemelde Krook voor zijn zamenfpre- kingh geftelt heeft, hier ter ftede bedien- de. Het v/as eenfeer genoegelijk, en diep- finnigh Poëet, als blijkt uit feker punt- dicht, dat hy nagelaten heeft. Zeer groote dienft heeft hy Erasmus gedaen in 't uit- fchryvenvan Grimeboeken , als duidelijk te befpeuren is aen een langen brief, aen Kannius gefchreven, waer in defe Stadt, de behoudenis der Zee en bynagebooren inhaervloeden, genoemtwort. NikJaes Erertz,en was een treffelijk
Rechtsgeleerde, en wiert om zijn uitfte- kende geleertheit , van Kei&er Karel de vijlde tot Raets-heer te Spier verkoren. Pont anus fchrijft dat hy tot Profejfoor in de rechten, in Engelfiadt beroepen, en al- daer, latende twee foonen achter van ge- lijke geleertheit, ook geftorven is. Sybrant Okko , wiens nakomelingen
hier noch ten huidigen dage leven, had mede hier ter ftede (hoewel zijn voorou- ders Vriefen waren 1 zijn wiege engeboor- teplaets. Dees had lange jaren buiten 's Lants geweeft, geheel Europe doorreift, en fich in alle wetenfehappen geoeffent. Hy verftont fich wonder wel op allen kunften, en wiert ook ten opficht van fijn: groote gaven, tot het Burgermeefterfchap defer ftede verkoren. Dirk Volkertsen Koornharty die hier
mede
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Vim geleerlf
en dappere marmtni en Konfte- naers. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
B»» geleer. Regent of beftierder , over het Groot-
faendappe- fchool defer ftede aengenomen wiert. Zijn remanneriy geleertheit heeft hy met verfcheide uitge- enfte- geven fchrifren te kennen gegeven, onder |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
»aers.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
anderen heeft hy ook een blyfpel van Jo-
z,ef, en meer andere in 't licht gegeven. Heeft ook na de beroerten der Herdopers een boekje laten uitgaen, waer in hy niet met kracïitelofè en fwakke bewijsredenen, maer met klare en bondige getuigeniffen uit de fchrift getrokken defe leere weder- Ieit. Defelve Krook heeft ook tegen Sar- torius fijn' medeburger , aengaende het geloof en goede werken , een lange twift- reden, waer in hy heftigh tegen hem uit- vaert, gefchreven. Want Sartorïus oor- deelde , dat men by het gevoelen van Au- guftijn en Paulus, waer by geleert wort, dat de menfch door het geloof gerecht- veerdight en zaligh gemaekt wort, moefte blijven. Dit gevoelen heeft Krook foeken te wederleggen , en het gevoelen vanden Apofiel Jakobus van het geloof en de goe- de werken hart voor te ftaen, en met meer andere getuigeniffen des nieuwen Ver- bonts te beveiligen. Krook is ontrent den jarevijftien hondertveertigh na Rome ge- reift, en heeft fichaldaer in een Kloofter begeven. Daer zijn'er die feggen dat Krook in fijn'jonge jaren gheftorven is, hoewel andere feggen, dat hy te Rome in zijn hoge ouderdom in 't Kloofter over- leden is. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Niklaes
Kannius» |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Niklaes
EvertfiMj,. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
jysbertus
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Te Rome leefde op eenetijdt met Kor-
nelis Krook, Gysbertus Horflim , mede |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Sybrant
Okto,-' |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fcorftius"
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
geboortigh van Amfeerdam, en een ver-
maert Arts. Heeft, foo Gesneer fchrijft, een boek van twee fekre kruiden, als het Turbith, en Thapfia gefchreven, dat van andere kruit-befchryvers dikwils aenge- roert wordt. Pontanus meint dat defe Horflim de gene is, dieby Guiciardijn in de befchryvingh van Haerlem , met de Kornelis naem Van Gysbertw genoemt wort. Want Van Am defe Guiciardijn feit, dat fekren Komelu van Amfterdam, in den jare vijftien hoa- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
9<5
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fchap hielt , tot Opper-medicijn-meefter vangeleetfc
vanFrederik de tweede, Konink van De- en dapper* nemarken, beroepen, maer na het over- KiS>Men* lijden van Oxe, tvok Martinus weer na M deze Stad, alwaer hy tot hooge ampten _---------
verheven is geworden. In zijn jonkheit
had hy Krocus tot Leermeefter gehadt, gelijk ook, Matthias Bojfemius , Kancelier van Matthias
d'Univerfiteit te Douay, werd docr Ko- Boffe- ningFïlips de tweede, alshy daerminftop roius- dacht en n;et na ftont, gemaekt. Hy is in 't jaer vijftien hondert negen en tnegentigh te Douay overleden, volgens het fchrijven van Mjreus in Elogiis Belgicis , die ook daer by voegt, dat hy een boekje voor de geeftelijke, namelijk, dat dePriefiersby zich in huis géén vrouwen zoutten houden , nagelaten heeft. Elhardde Veer, heeft, behalven andere Elhardde
dingen, die van hem in't Duits gefchre- Veer. ven j en ook uit andere talen , gelijk de Paraphrafisvan Erafmus,en andere, aer- tigh en bondigh overgezet zijn, dacx-en- boven by d'oude Kronijk van Hollant, een byvoeghfel gemaekt. Hendrik Laurentzen Spiegel, waer een Hendrik
groot beminder van alle kunften en we- Laurent- tenfehappen , dieliy ook zelf, nevens zijn zen Spie-, beroep , oeffende , een uitnemend Poëet, §el" van d'cerfte Eeuwen , in de welken men hier zuiver Duits begoft te fchrijven , 't geen hymet groten yver bevlijtighde, 't welk zijn boek , Hart-fpiegel genaemt, en andere rijmen , genoegh getuigen. Koemer Vificher , de rechte Duytfche ,°5™er
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'Vangeleerde mede zijnwiegh en geboorte plaetsvint,
endappere was een man vangroot verftant, dieveer- Mtmnen , tj ^ jaren out zijnde, twee van de Hoof- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en Konfle-
naers. Dirk Vol
kertzen Koorn- liart. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
talen zoo wel leerde dat hy eenige boeken
van Cicero, Boe'thius van de Vertrooftinge der Wijsheit, en andere boeken, in Ne- derduits overgezet heeft. Daer na heeft "hy zich tot de Godsgeleertheit begeven , entegensverfcheide van degaeufte Gods- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geleerden , over verfcheide gefchillen ?e-
fchreven : tegens hem hebben zich onder anderen geftelt de voortreffelijke mannen Kalvinus en Daneus. D'Heer Ridder P.C.Hooft , zeit van
liem de volgende vaerffen: Hy'f roefv/' er zeven, en haeft zat was eiken
flaet:
Maer bleef van wetenfchap, enrsryheidt, onverzaet.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kornelis
Haera-
cood.
|
Kornelrs Haemrood, heeft, behalven ,
eenige Nederdmtfcbe dingen, het oude Ba- tavia en o-antfch Holland (van Pont anus |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in't licht gegeven) geleerdelij k in'tZ,#-
tyn, na dien tijt befchreven. Hy is geftor- venin'tjaer 1^99- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Petrus
Opmeer, |
Petrm Opmeer ftudeerde te Leuven,
onder Petrus Nannius. Van daer in zijn |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vaderlant gekeeut, volbraght hy 't overi-
ge van zijn ftudien, zonder behulp van Meefters; en overleed te Delft, in'tjaer vijftien hondert vijf-en-tnegentigh. Dezen Opmeer doet ons gedenken, aen
I'ieter van een anderen Pieter van Opmeer, van Am- Opmeer- fierdam , die groote Staten in Brabant verkreegh* gelijk het opfehriftgetuight, datmen f Antwerpen in St. Franciscus Kerk , in een g'laze venfter, door hem ge- geven, leeft. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ier.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Martiael, heeft met zijn Zinne-poppen oft *"ic"e
Emblemata , en brabbelingen , dat zijn Epigrammata, genoegzaem betoont, dat hy een werelt-wijs man was, en wel waer- digh dat men zijner altijtgedenke en roe- me,en is in 't jaer 1610. den xi. van Sproc- kelmaent gefturven. De Ridder P.C. Hooft, heeft dit graf-
fchrift voor hem aen zijn volgende Eeuw na-gelaten: Roe'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Martinus
iEdituus. |
Martinus {.y&dituus, of Kofier geby-
naemt , die buiten 's landts veel bezocht |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hadde, en zich wonder wel op d'artzeny
verftont, wiert door tuffchen-fpraek van eenen Pieter Oxe, een Deens edelman, die met dezen Kofier te Dole, omzijnkunft en gclccrtheit, groote kennis en vrient- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
97
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hier herbergt 't lijf, wiens geejlin fchert' Van gele er
z,en munten uit, «» dappere En met -veel boertery, fteets fwanger ging bannen,
, rr J en Kon/te- van harJ]en: _ „aers/
Wien Charon willig voerd' ■> om funft in-----1—^
d'oude fchuit,
Vermits de z,ieltjens droef, noch lachten om
zijn f ar fin.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
**»geleerde Roemer Vijfcher ruft hierbinnen,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'S dappere
Mannen, e» Konftc- naers. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Moegefpeelt met Hcttandjch jok,
Want hy quicken by defihok Schreef, en fo^te met de zinnen; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ziend? aPs Werelds wetenfchap
Aen, voor vulfil van de Kap. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verbrand
Adriaenfz fcredero- óe. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Niet min geeftig is ook geweeft onzen
AmfterdamfinTerentius, GerbrandAdri- aenfa. Br ederode, die in kluchtige boerte- ryen, alle Nederlantfe Rijmers, de welke voor, in, ennazijntijdt, tot noch toe, bekent zijn geweeft, verre de loef af fteekt: Dit getuigen zijn aerdige liedekens, en vermakelijke klucht- en bly-fpeelen; on- der deze, doet den Spaenfin Brabander, door zijn nieuwe afgerechte ftreken,d'ou- de, oprechte, Amfterdamfe eenvoudig- heidtblijken en uitmunten. Maer boven al fteekt uit, zijn fpel van 't Moortje, waer in hy Terentim Eunuchus heeft na ge- volgt, en buiten alle twijffel vermaekt hy5 met zijn oprechte Hollandtfe manieren van fpreeken , d'aenfchouwers en toe- hoorders hier fAmfterdam niet minder, als eertijdts Terentim, in 't Latyn, die , te Rome dede. Dit beveftigen noch tegen- woordigh eenigeoude luiden, die, wan- neerze dit fpel zien verwonen , of hooren leezen, haer inbeelden, datzenoch vijf- tigh jaren jonger, in de Vleys-hal, op de Vogel- en Vis-markt , en daer omtrent, van hunne oude koop Wijven geroepen, en door 't prijzen van hun v/aren,tot koo- penaengelokt worden. Zijn rymeryenen liedekens, worden dagelijks noch gezon- gen. Hy is geftorven, in 't jaer 1618. oud omtrent $3 jaren, zeker geeft maekte de volgende veerskens, opzijn overlijden, Vraegtgy wat Bred'ro deed de doodt ?
De geeft die was het lijf te groot: Nu hebben met hem Spel, en Kluit, En alle zoete deuntjes uit. Maer J: V: Vondel, heeft zijn graf-
fchrift gemaekt in de volgende vaerfen: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Doclor Sebaftiaen Egbertzen , is een
treffelijk Genees-meefter geweeft 5 en wiert om zijne byzondere deughden en geleertheit, met Burger meefterlijke waer-« digheit vereert. Zijn Vader was Egbert tJMainertz,ev, die ten tijde van d'Inquifi- tie, juift s'avonts te vooren inde gevan- keniiTe aen 't water ftorf, zoo als hem daegs daer aen, t'zijner ontfchult, 't hooft voor zijne voeten zoude geleit worden. Petrus Paauw, Docter ind'Artzeny,
en een vermaert Profejfor der zelver we- tenfehap , in d'Akademye tot Leyden, is door zijn uitgegeve fchriften genoegh be- kent, en is in 't jaer iöat. dezer werelt overleden. Laurens Reael, Ridder, eertijts Gene-
rael oft Opperfte-beftierder van wegen onzen ftaedt in Ooft-Indien, dien de Rid- der Hooft , in zekere klacht , noemt het puik oogelijn der jeught van d'Amftelfche Landouwen. Na dat hy in Indien zich ee- nige jaren dapper in de wapenen, wijs in 't beftieren der Landen , en verftandig in den Koophandel, getoont had, is hy met |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dr. Seba-
ftiaen Eg. bertzen, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Petru9
Paauv/, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Laurens
Reael, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
groote eer en achtbaerheit ,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en fchatten
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voor de Kompanjie.
|
inzijnVaderlant ge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
keert, daer hymet blijtfchap en toeloop
des volx verwelkomt wiert, en terftont tot hooge ampten gebruikt. Zeker brief, door den Druk gemeen gemaekt, diehy tot onderrechting aen een zijner vrienden, die na Oo(l-Indien voer, gefchreven heeft, beeldt zijn kennis, oordeel, en ervarent- heidt der Ooft-Indifi Landen genoegzaem uit. Hy is in 't jaer 1637 geftorven. Von- del fpreekt in een zeker gedicht op zijn af- £ N keelt- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Befthrijvinge van
|
|||||||||||||||
|
98
|
|||||||||||||||
|
verhaelt en opgezeit wiert. Joofi van den vmgeUerA*
Vondel zinght, ineen zeker gedicht, op en dappere
zijnafbeeldingh, door Sandrart gefchil- u*>nnen *
dert, aldus van hem: mKmfi"
naers.
Het brein gefpifi op 't roer van Staten te re' ~
geren, En 'swereks Oceaen, met kloekheit te bra-
veren , Den geefi, die Tacitm , en d'oudfie dich-
ters tart, Befloot natuur in 't Hooft , herbooren 'm
Sandrart, Die hooft- en hals-peraet, des Ridders heeft
'vergeten, De Duitfche Lamver-kroon, en Franfche
Konings-keten. Maer Jan Vos heeft zijn graf-dicht al-
dus gefteldt. De Doodt heeft Hooftgeveldt. De fieen be-
dekt het graf. De tijdt maakt hem tot afch : maar alles is
te laf. Op 't Edele vernuft, al was 't voor wei-
nigh uuren. Zijn veder zal de Doodt, defieen, entijt
verduuren. Jacobus Laurentïm, Amfierdammer,, is Jacobus-
van Naerden alhier beroepen, tot Predi- Lauren- kant in de Nederduitfe Gereformeerde tius* Gemeente, in't jaeriózi. Hy was een geleerdtman, dapperervaren indefchrif- ten der Oudtvaders. Onder zijne uitge- geven boeken , zijnder ook, daer in hy te- gen eenige Antwerpfe Jefuiten, over fom- migeGeloofs punten fcherpfinnig reden- kavelt, Hy is alhier overleden den 19 tJMaert, des jaers 1644. oudt 60 jaren. Ruiolfm Petri, gezeit Roelof Pieterfz. Roelof'
is van Saenredam, tot Predikant alhier in pieterfz. zijngeboorteStadt beroepen, ten dienft van de Nederduitfe Gemeente der her- vormde Godsdienft > in den jare 161%. Hy
|
|||||||||||||||
|
V/ingelmAMt\tit\ , door Keizer afgemaelt, deze
en dappere naervolgende veirzen: Mannen , |
|||||||||||||||
|
en Konfte
Tuners, |
|||||||||||||||
|
Soo maalde een Keizers bant, denwacke^
|
|||||||||||||||
|
_______| ren Reael,
Den Ridder, den Gezant, den groot en Ge-
nerael,
Voorfien met hein in H hooft, met oorlogS' moet in 't harte,
*£ Was hy, die Span jen op fijn' eigen bodem tarte ;
Voer heen , gelauwert hooft, gsluckelijk door Zee,
En breng vóor't Vaderlant ontelb're kran- fen meê. P. C. Ook is hier Pieter Komeliffen Hooft,
Hooft, Ridder, Drofi van Muyden , en Bailjuw
van Goylandt, &c. Zoon van dien voor- treffelijken Kornelü Pieterfen Hooft, (die tot verfcheide reizen het Burgermeefter- fchap dezer Stede bekleedt heeft.; Hyis in 't jaer vijftien hondert een-en-tachtigh gebooren; en heeft in zijn jonge jaren een yveiïge genegentheit tot de wetenfchap- pen getoont. Zijn geleerde ftaetkunde, overvliegend vernuft, groot oordeel, zin- rijke ftijl , en bondige welfprekentheit, kan men in zijne Nederlantfche Hifiorien, en 't leven van Konink Hendrik de Groot, overvloedigh befpeuren. In de Poè'zy is hy zonder weerga, en on-navolgelijk, ge- lijk zijn zinrijke gedichten getuigen: waer door zommige hem genoemt hebben, den Hoüantfche Homeer , den Tacitm onfer eeuw, 't Hooft der Poëten en Hifiory-fchrij- vers inonfetael, de Vader der Nederduit- fche Zang-godinnen , de Fenix van zijn trjdt-genoten , en Drofif onder weerga. Hy is in 't jaer zefticn hondert zeven-en-veer- tigh, den een-en-twintigften van Bloey- maent, in 's Gravenhage geftorven, om eeuwigh te leven, en t'Amfierdam begra- ven, ahvaer ook opentlijk voor den volke op de Schouburgh , zijn gantfche levens bedrijf» door een ïprekenoe perzonaedje |
|||||||||||||||
|
AM. F. Boeck. $9
I bladen vereifcht, zul! enwe alleen feggen5 rjtn geleer.
dat de vereenighde Nederlanden hem eeu- deendappt |
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Hy was een zachtzinnig en vreedlievendt
man, zeer zoetvloeyende, welfpreekende en {lichtelijk in zijn Predicatien, die ook met grooten toeloop en aendacht van die Gemeente, (by de welke hy lieftalligh en aengenaem was) aengehoort wierden. Zijn Schriften en Leeringen, die ineen tame- lijk groot getal beftaen, en door den Druk gemeen zijn , geven zijn geleertheidt ge- noegzaem te kennen. HyTèorf, tot groot misnoegen zijner Gemeente , in 't jaer 1649. den 4 Jitny, oudt 64 jaren. Ioannes Kloppenburg, van Amjlerdam,
is van Hemden alhier in de bovengenoem- de Gemeente, tot Predicant beroepen , in 't jaer ifoi.doch heeft Anno 1629. ter oorzaek van eenige onluften zijn dienft verlaten, en is in 'tjaerió$o. in den Briel-, Predicant geworden. Doch zijndoorge- fludeerde geleertheidt is oorzaak geweeft. dat hy in den jare 1640. in de Hooge Schoole, tot Harderwijk beroepen is, als ProfeJJbr, dat is Voorlefer in de H. Theolo- gie , of Godsgeleertheit, en van daer, Anno 1644. indenfelven ftaet tot Franeker in Vriejlandt, alwaer hy in't jaer 165 z. oudt éo. jaren, overleden is. Dus verre van de geleerde, die binnen
Amjlerdam gebooren zijn, nu kom ik tot de Doorluchtige telgen , die nietomhaer geleertheit, maer alleen door hun dappere manhaftigheit vermaert zijn , en eeu- wig by de nakomelingen, op de vleugelen der Fame Rillen fweven. Oorloghs-Helden.
Onder defe munt voor eerft helder uit:
Iacob "pan Heems - Kerk , Arnjlerdam- mer, wiens ongemene manhaftigheit, en onverwinnelijkeftantvaftigheidt, in 't uit- flaen van allerlei gevaer der woefte Zet, felle koude, opgeflapelde Ys-bergen, ver- ïlindend gedierte en verfchrickelijke vyan- anden, hier in 't brede wel kon befchreven worden, maer om dat het felve veel eer een gehele Hiftorie , als eenige weinigh |
||||||||||||||||||||||||
|
V<n geleer.
d'tndappe-
re Mannen, e» Konfie. Kners. |
||||||||||||||||||||||||
|
I wigh dank fchuldigh zijn , en verplichtzijne deughden en daden, tot zijn onflerf-
|
'anneni
en Konjlt- n fiers. |
|||||||||||||||||||||||
|
felijk lof, aen haer nakomelingen bekent
te maken. Van den felven is breeder ge- fproken in 't befchrijven der Oude Kerk. Iacob van Nek was een kloek en verftan- jaeo jj va3S
digh man, en is in 't jaer vijftien hondert !Sek. acht-en-tnegentigh , tot Admhael over een vloot van acht fchepen , die men naer Ooft-Indien zond, gefteld. Van defe reifè quam hy in het volgende jaer, (verfcheidc verbonden met eenige Oojl-Indife Konin- gen gemaekt hebbende, en, na 't verlies van zijn eene hant,in fekere .Zeeflag, maer vijftien maenden uitgeweeft zijnde; met groote rijkdommen weder t'huis; en wiert met foo groote eerbiedenis ontfangen, dat men de kloeken van vreuchden luide. Hy heeft vele jaren daer na in aenfien ge- leeft , en het Burgermeefterfchap dezer fladt, en andere hooge ampten bedient. Iacob Wiüehns heeft in't jaer 1624. de jacojj
BahideTodoslosSanclos, devoornaemfte \yjue_ Kolonie of volk plantingh der Portugezen kens. 'mBrez-ijl, kloekmoedig ingenomen; en is daer na, om fijn' verdienften, totRaet defer ftad verkoren. |
||||||||||||||||||||||||
|
*oarmes
K-loppen-
bürgh.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Hendrik KorneliJJen Lonk w&sAdmi-
rael van de vloot, die naer Brezijl zeilde, en de fladt Oiinda in Famabucko verover- de. Maer meer andere dappere helden, als Iacob de Rijk, Dirk Duyvel, en Korne- lis Ianfen van Amjlerdam, gebynaemt, het Haentje, wiens Latynfch en Neder- duitfeh graf-dicht wy ook in't befchrij- ven van d' Oude-Kerk verhaelt hebben , gaenwe , om wijtloopigheidt te mijden , voorby. Dus verre van geleerde mannen |
Hendrik
Kornelifz Lonk.
Iacob de
Rijk. DirkDuy-
vel. Kornelis
Ianfz. 'tHaent- jen. |
|||||||||||||||||||||||
|
ïacob van
kerk. |
||||||||||||||||||||||||
|
en krijghs-helden die binnen Amjlerdam
gebooren zijn , nu fullenwe van eenige vermaerde fchilders en kunftenaers van Amjlerdam fpreken. |
||||||||||||||||||||||||
|
N
|
Km-
|
|||||||||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
fnyder van zijn ambacht, maer defe kunft, Van geleer-
door andere hooghwightige zaken belet de en dapp, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
10O
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van geleer-
de en dappe- re Mannen, e» Konfie- naers. Lange
Pier. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kunfténaérsy
In de fchilder-kunft muntte vuit, eenen Tieter Arnoutz,en ,wandelingh , van wegen zijn olengte, Lange Tier geheten wie
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
zijnde, heeft hy vroegh laten varen.
Ook is geboren t' Amflerdam eenen
|
re Mannen >
en Konfie- n/ters. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Jooft Ianfen, die niet alleen voor een kun
ftigh beelthouwer vermaert is geweeft |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
wift wonder kunftigh na 't leven Boerin-
|
maer heeft ook een byfondere wetenfchap Imfl ïaufen*
gehadt, van landen, fteden, revieren en wateren, na de kunft en eigenfchap van de lant-befchrijving, uit te beelden. Als den Hertogh van Aha het Noorderquar- tier van Hoüandt, meende wederom on- der zijn gehoorzaemheit te brengen; foo heeft hy van defen Ioofi begeert, dat hy hem de gantfche ftreek van dat geweft op een kaert zoude ftellen: 't geen hy ook ge- daen heeft, En in defe kaert (feit Tonta^ nus) zijn niet alleen de dorpen en kerken , maer ook de beemden , ftroomen , wate- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
netjes , met Kabeljaeuwen en andere vif-
fchen, veelderley fruiten en allerlei gereet- fchap dat tot de keuken van noden is, uit te beelden. Daer-en-boven worden onder zijn andere werken geprefen, voorname- lijk twee Tafereelen , die hy hier, ftad fij- ner geboorte , naergelaten heeft. Voor 'teerfte was 2000 kroonen betaelt, ftont op't Altaer van & Oude-Kerk, maer het is in d'eerfte beroerte des oorloghs van de Beeltftormers vernielt en aen ftucken ge- broken. Het ander , dat in de Nieuwe Kerk ftont, is het zelfde lot mede te beurt gevallen. Hy overleed in 't jaer 1573. out zijnde 66 Jaer , na latende drie zonen, die den vader zoo wel in gelaet en geftalte des lichaems, als in de kunft gelijk waren. Van hem kan men verder lezen > in de be- fchrijving der Oude Kerk. Immers foo gaeuw in defe konft is ge-
weeft eenen Dirk 'Jacobfen , Zoon van Jacob KorneliJJen van Oofiz>anen, mede van de zelve kunft. Daeris een tafereel van hem in de Kloveniers Doelen, waer in feer levendigh een palm van een ham met uit- geftrekte vingeren afgemaelt ftaet, want in d'eigenichappen des gelaets , hoeken der ledematen en buitenfte ommetrekken des lichaems, wel te treffen ,- gmk hy fijn vader verre te boven. Dirk Barentfen , mede een fchilders
Zone, heeft onder anderen de dulle ra- fernyen der Wederdoofers, met de fchil- deryen die op 't oud Stad-huis, eer 't af- brande, hingen, levendig afgebeelt. Won- der gaeuw was defe in iets uit te vinden, eninordeteftellen. Koornhert, daer wy te vooren onder de geleerde van gefpro- ken hebben, was ook een kunftigh plaet- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
en
|
dijcken, wegen, iluizen , en dier-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
gelijken dingen na het leven feer net uit-
gedrukt. Menigte van andere geleerde telgen, Noch ver-
dappere helden , en verfcheide kunfte-T^"* *»' naers > die in dele Stadt haer geboorte- dere- plaets hebben, foo wel dk airede overle- den, als noch in't leven zijn, en, wegen hun uitmuntende geleertheit,wetenfchap- pen,dappere kloekmoedigheit en verfchei- de fchrandre kunft vindingen , hier dien- den opgehaelt, en tot lof der nakomelin- gen , den geheugeniffe overgelevert te worden, hier by te voegen en te laten vol- gen, was mijn voornemen. Doch dewijl het verbreiden van iemants lof, na def- felfs overlijden , den nakomelingen, en medeburgeren met grooter aengenaem- heit ter oore komt, en in tegendeel, dik- wils het ophalen van 't lof der levendigen, by veelen geacht wordt, uit des Schrijvers genegentherdt tot den felven, voort te ko- men , heeft my goedt gedacht, foo wel het lof van defe als d' overige , die alree overleden zijn , te verfwijgen, en tevens dit, en liet gene dus verre in defe boeken verhandelt is, hierteftaken* Tot een be- fluit
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dirk Ia-
cobfz.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
DirkBa-
lentfz. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Koorn-
herc. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. V. Boeck. ioi
t Welk van Vondel aldus. in Neder- Vangeleerdt
|
|||||||||||||
|
Aangeleerde fluit van dit Hooft
|
|||||||||||||
|
duitfeh rijm is vertaelt: en dappere
Vraevt yemanUwat my maekt de beurs van darmen >
Chnfenrtjck ? MtrJ
Waerom de Hanzefleên my ah haer Jpeel-
noot fitten ?
Waerom ick Zee'godin de vlagh voor nk- mantfirijk ?
En of en ondergangh gehoorzaemt mijns wetten ?
Aenfchou de Kroon, daer ick mijn vlechten mee verfier:
En hoe mijn kruin, recht of , de f arren gaet doordringen.
Ick zwets, als andren , niet van harffe-* loos laurier:
>k Geef redeen klaer befcheet van onver- fierde dingen.
Het reuckloos Vlaendre hiel zijn' eigen Graefgevaên:
Onnofle fprengklen hloets de Brugfcheflraet befmetten;
Dies fchoot devader, heet van wraek, het harnas aen;
Zelf Frederick draeft 'm 't velt om zijnen Zoon f ontzetten.
Defianderts worden vlugh : de hoef door- wroet het f of': Ogrootefadt van Brugh nu zal '£ uw wel- vaert gelden:
De haven wort gefopt: de Koopman neemt verlof.
Toen erfde ick Amflerdam degunfi des hoog- gemeldtn.
Mijn troviwheït is den vorft gebl'eecken meenighwerf;
V Zy dat hy vry was , of in vangenis moft treuren;
Weshalve, op dat het fireeW tot 's Brug- gelings bederf,
My wort bevolen 't hooft te water uyt te beuren.
De Koning kroont mijn frutk met heiligh diamant,
Enffreekt: 'k Maeck u voogdes , te water en te land. N j ZE-
|
|||||||||||||
|
endappere eertijtelen, daer defe Stadt vanzommige
|
|||||||||||||
|
bannen
e» Konfle- Kaers. |
|||||||||||||
|
gaeuwe verftanden mede befchonken
wordt, laten volgen : want defe noemen- |
|||||||||||||
|
fè niet alleen de Hooftak en Kroondraegfter
van Europe, maer ook , kleen albegrijp , Recht er hant der Staten , de Scheef njkfi aller Steden, Woonflaets van ZjMerkuur, Winkel van alleKoofmanfchapfen, 'sLants Noot-vriendin, Zenuw en krachts des Oor- logs, Koren-fchuur van Nederlandt, en V Oog dervrye Landen. Onder menigte van andere oude en nieuwe Dichteren, heeft de naeukeurige onderfoeker der Batavi- fche outheden,wij\en VeterSchrijver,al voor eenige jaren het lof dèferftede, metdefe vraegswijze Latynfche veirfen , opgehaelt. Gjjtxritis Hanfteas intercur cenfear urbes ? Emporiumque ingens Amfiela Nymfha f er ar ?
Cur mea per totum volitent nunc carbafa mundum ?
Cur fubeat leges Indm uterque meas ? Cernitis Augufam qua fum decorata coro- nam,
Et nitidum tollo per cel fa af ra Caput. Non hedera, ut vulgo efl, furiojaveftem- wata jaclo,
AuBorem ejr cauffas h<ec habuêrefuas. 'In&onfulta fuum fetulantia Flandrica re- $em
Ce fit, ejr innocuo fanguine tinxit humum. Hinc genitor movet arma: fcelus nee lin- cjuit inultum
Liberet ut natum, trux Fredricus adelt. Romansecjue adfunt aquilte, atque exerci- tus omnis.
Itur in excidium, maxima Bruga) tuum Protinm obfepto migrant commerciafortui Amfiela turn Sacro dignafavore colt Senjt caftivus, fenfit rex liber Taos Amfleliosque fuo peBorafida Duet, Qmd f adat ? Jam tumGrudios cumper- der e vellet
Me Caput è Bat avis toliere juijjit aquis ? Cafareaque meos illnjtrans luce corona, Tradite ait terris, traditejura marï. |
|||||||||||||
|
tox ■BefchrijvMge <van
ZEVENTIENDE HOOFTSTUK,
P^and'AmbachtS'Heerhjkheden, vanoArn-*
Jlerdam.
|
||||||||
|
DE Dorpen , die als Ambachts-
heerlijkheden onder defe Stadt ftaen., zijn Amfterveen , Sloo- ten, Slooter-dijk, en Oofi-dorp, met den aenkleven van dien, en 't geen daer onder is behoorende. jmbachts- Defè Ambachts-heerlijkheden, plach- kecrüjkke- ten eertijts niet onder defe Stadt, rnaer on- den -van der byzondere Ambachts-heeren,te ftaen, m* er~ Waer van Reinout, Heer <van Brederode, diefe aen dele Stadt, in den Jare vijftien hondert negen-en-twintigh , verkochte, <Ielaetfte isgeweeft. Want door dien die van der Stadt hem als Ambachts-heer van Amfterveen , &c. in zijn Heerlijkheit, niet alleen deden hinder, letfel en onge- bruik , maer ook hen vervorderden, vele van dien feitelijk metgewelt in te nemen, demuuren, veften, poorten defer ftede, ftclden en leiden, op , door, en in zijn voorfchrevenheerlijkheit, de fcheits-pa- len en einden van dien te verminderen, de wegen, water-gangen, dijken enkaden, af-trocken, en andere diergelijke , die tot defe Ambachts-heerlijkheit ftonden ^on- der haer bedwangh, fchouw, en rechts- gebiet, buiten zijn verlof, brachten , foo wierden die vmAmfterdam hier over voor den Hove van Hollandt ontboden , en * sententie zoucjen ^y ^ eind-vonnis gedoemt hebben defimtive. ^ewor(jen ? ontruimingh te doen, tot pro- fijt van den Ambachts-heer van Brederode, van al 't gene zy met gewelt van zijn heer- lijkheit in-genomen hadden, mitsgaders vergoedingh van de gelede fchade. Doch hier tegen deden die van Amfierdam hun deu£rdeliike verdedinra. Even-wel was te |
||||||||
|
dien tijde dit gedingh zoo verre gekomen,
dat het zelve over eenige Jaren in ftaet va», wijzen gebracht was. Niet te min, die van Amfierdam, om 't geding neder te leggen? en d'onzekerheit van 't vonnis t'ontgaen, en ook om 't rechts-gebiet deler Stede te houden in haer geheel, fonder te komen, tot, of indeilinge van rechtsbieden ,'en boven al tot defer Stede profijt, en fchu- wingh van vele misdaden, die door fchei- dinghvan rechts-gebiet quamen te ge- fchien , in, en buiten dezer Stede, bragh- ten zoo veel te wege , door middel van Hittibrant lanfic... Potter, en Heyman Ia- cobfz,. Bwgermeefleren en Raden defer Ste- de , by hen daer toe befonder gemagh- tight, dat a! defe gefchillen, en gedingen tuffchen Reinoult , Heer ■van Brederoode, en Ambachts-heer van Am/lerveen , en zijn aenkleven, ter eene zijde , en die van Amfierdam ter andre zijde, met een vrien- delijk verdragh, en over-een-komfte van de koop van de Ambachts-heerlijkheden ^maCY^m van Amfierveen , Slooten , Oofi-dorp , en koopt de Sloot er dtjk, met den aenkleve van dien, Heerlijkhe- zoo wel leen als eigen goet, geen uitgefon- <**». jn 't dert , en de leen-goederen tot goede en :<w i529" onfterffelijke leenen, in fuiken fchijn als de Heer "jan Brederoode de zelve bezeten had, vry zonder eenigh opftal, af-doende alle voor-kommer, renten en laften, daer op ftaende, of daer op fchadeloos houden- de , af, en te niet gedaen wierden. Doch defe koop gefchiede op die voorwaerde, dat de gemelde Heer -van Brederoode, in vergeldingh van dien, behalve een zom penningen van drie duizent gulden, dienfe |
||||||||
|
'/
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
hem in gerede gelde betaelden , aengewe-
fen zoude worden, eeneeuwelijkeenerf- felijke onlosbare rente, van vijf hondert tzeftigh gulden , te betalen alle jaren d'ee- ne helft van defe renten,op den eerften van Slacht-maendt , en d'ander helft op den eerften van Bloey-maendt, en defe onlos- bare rente zoude ftaen en houden op de ftadt Amfierdam, en des zelfs Mede-poor- |
A M. V.Boeck, 103
ï)e Graef behieldaen zich en zijne na-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
F<*» £Am-
Nachts heerlijkhe- den van ■tmjier- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
komelingen de hétft. 1 of al zulk deel, als
de gemelde Ambachts-heeren van Am- flerveen , Sloeten , Slooter-dijk , en Os- dorp , met den toebehooren van dien, met hem, of zijnen Baljuw van Amfierlandt, te heffen en te ontfangen plachten, in alle lijf-ftrafwaerdige zaken, en verbeurt-ma- king van goederen, aldaer vallende. Noch |
bachts.
Beerlijkhs' den va» Atnfier- dam, Maer be-
houdt fijn oitdt Recht. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
zouden die van Amfierdam, den Graef,
voor de erkentenis van defe dankbaerheit , die den Graef hen deed, datfe defe voor- fchreve leenen fouden mogen houden, als gefeght is , hem en zijn Nakomelingen jaerlijks geven en betalen op Kers-avondt y (waer af Kers-avondt , des jaers vijftien hondert en dertigh, het eerfte jaer was) de zomme van vijf-en-twintigh gulden., Doch defe renten waren losbaer tegen den ■ |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
■dmbackts |
^eerlijkhA den, ' |
teren. En dat o'ok de boven-gemelde Hei-
man Iacobfz,. als de gene, op wiens naem het overdragh, en over-gifte , van deze |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Heerlijkheden , met den aenkleven van
dien, gedaen wierdt, ook defe rente met deStadt beftellen foude, en boven-dien befonderlijk verbinden voor Stadthouder en Leen-mannen van der Graeflijkbeit van Hollandt, de gemelde Ambachts-heerlijk- heden, foo wel leen als eigen goet, tot ver- fekeringe van de voorfchreve rente, en be- talingh van dien. Tot dit koopen van defe Ambachts-heerlijkheden , kregen die van .Amfierdam in denlare duizent vijf hon- I dert een-en-dertigh, van Keizer K*rel de Vijfde , die toen als Graaf van Hollandt was, verlof. Behoudens, datfe na 't over- lijden van den boven-gemelden Heiman Iacobfz,. op wiens naem defe Ambachts- heerlijkheden gekocht wierden , die van derStadt , van wegen en in de name der ivoorfz. Stede gehouden zouden zijn, den \Graef bekendt temaken, en op te dragen, 'een uit derVroedfchap defer Stede,die zijn leven langh deze Ambachts-heerlijkheden befitten zou : en dien foude de Graef, en zijn Nakomelingen , de zelve verlijden, tot alfulke rechten dienftenen leen, als de gemelde Reinout, Heer van Brederoode, en zijn Voor-zaten de zelve gehouden hadden, des zou de zelve ook den behoor- lijken eedt moeten doen, en de Heer-ge- v/aden met d'andere rechten, daer toe ftaende, betalen; zouden ook na de doodt van dien, die van Amfierdam den Graef of zijne Nakomelingen , gehouden zijn, een anderen te noemen en op te dragen. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
penningh twintigh. De Graef en zijn Na-
komelingen , moghten ook t'allen tijden , |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
XtizerKa-
koot toe.
In 'tiaer i |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
als 't hem of hen beliefde, defe Ambachts*
heerlijkheden met al haer toebehooren,foo als die van der, Stad, de felve van de voorfz. Heer van Brederoode gekocht hadden, aen zich nemen , mits die van Amfierdam we- der herftellende in gelde en gerede pen- ningen , de zom van drie duifent gulden, die zy Breder ode daer voor betaelt hadden, en daer-en-boven , de Stadt Amfierdam ontlaften van de jaerlijxe erf-rente van vijf hondert en tzeftigh gulden, die zy ook den Heer van Brederoode op defe Stadt be- wefen hadden. Doch al defe laften, heb- ben die van derStadt, daer na inden jare vijftien hondert zes-en -vijftigh van Ftlips, Koningvan Spanje, afgekocht. . De eigendom van defe Ambachts-heer-
lijkheden, Amfierveen, Slooten, Slooter- dijk , Os-dorp , met den aenkleven van dien, als Houtrijk , Polanen , en Raes- dorp , komt dan, als gebleken is, uit kracht van de boven-gemelde koop, defe Stadt Amfierdam toe,, die ook, als een waerlijk onftcrffelijk lichaem , in haer plaetfe ïemandt uit de Vroedfchap fielt, op wien het:
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfierdam
koopt haet van dit Rechte e» ander laften- vry. ïn't Jaer 1556. { |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ejchrijvtnge -van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
104
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van d'Am- het Leed defêr Heerlijkheden verheeft,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren van boter, kaes, éVc in vermoghten te Van d'Ai»'
wegen, zonder 't recht van Waegh-gelt bachts in andere Steden onderworpen tezijn,ver- Heerlijkhe' mogens het Privïleedje, hen by Filipsvan J„,#er. Borgonje , Grove van Hoüandt , in den ^w_ Jare veertien hondert vijf-en-zeftigh, den -—------
vijftienden van Lente-maendt verleent. -
Welke Waegh geftaen heeft, tot Slooter- vm Keme.
dijk , ten einde de Slachter , binnen aen mtrUm, denHoogen-dijk, op zeker erf, nu be-ƒ.176. timmert by eenen Lmv Pieters, nevens de de Sluis inden Hoogen-dijkgelegen, en m hm die zijn uitwateringh op de Sloot in het sioter^k. Thad. Doch alfoo de gemelde Sloot,door 't op-geven van flib en modder uit het T, al voor lange Jaren vervuilt, toegegroeit, enmetrietbewoflen, mitsgaders de fluis gedamt is geweeft, zulks dat 'er nu qua- lijk merktekens af te vinden zijn, is ook defe Waegh, al langh, boven menfehen geheugenis, vervallen, entenietgegaen. Alle d'Ingelanden der zelve Ambach- Vhchttn
ten, als Slooten, Slooterdijk , Osdorp, enie den^>''Jk jr ^ il ir .. zelf te on-
n-y e-Geer, plachten van outs zelrs te ma- , ', .,■
1 j i& 1 j 1 T der houden. ken en onderhouden den hoogen Zee-
dijk , voor hun landen, en tegen het Tge- legen , van de Haei ^ér-poort af, tot aen den bannevan Pó, *n toe, waer op ieder gehoefflaght was, volgens de groote zijner morgen-talen; maer dewijl de ge- melde Hoogen-dijk, verfcheide reizen in- brak , en d'inp-elanden nalatigh bevonden wierden , in 't herftellen en opmaken; foo hebben d'Inwoonders van Slooterdijk , op den acht-en-twintigften van Bloei-maent, des Jaers vijftien hondert drie-cn-tnegen- tigh, de Gemaphtisdcn der zelve inqelan- den , met voorgaende verlof van de Hee. ren Burgermeeefïeren der Stadt Amfler- dam, hun Ambachts-heeren , met Dijk- graven en hooge Heem-raden van Rhyn- lemt, een verdrash gemaekt, als dat 't ge- _ A
1 i.7 1 J j-i Dat nu
meene lant van Rhjn-lant, den dijk van Ki,i:„ianfo
devoorfchreven ingelanden, mede zou- „phareko-
den aen nemen , gelijk van andere dijk- ft en doet*
plcchtigen, onder den Sparren damfen-dijk
gedaen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hachts
Heerlijkhe den van Amfter- dam.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en aenwïen 't gezagh, voor foo veel het
onlijfftraf bare rechts-gebiedt aengaet, op- gedragen wort , gelijk daer van tegen- woordigh Ambachts-heer is , den Heer |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kornelis de Graef, Vrj-hter van Zuid~
Wie nu Am- "Polsbroek, Raet en Oudt-Burgermeefter iachts Heer defer Stede ; hoorende het lijf-ftrafbare •is, rechts-gebiedt, van Slooten en Slooterdijk, | f &c. onder het Baljuwfchap v&nKennemer-
11 landt, en dat van Am fierveen &c. onder Amfieüant. De Dorpen , Slooten, Slooterdijk, Os-
dorp , en de Fr je Geer, welkersjba&jjgn in, aen, en doorelkandre gelegen zijn, heb- ben aen de Ooft-zijde de vrydomder Ste- de Amflerdam, de Wateringh Kofl-vcr- horen, en de Schinkel (welke banfcheidin- gen zijn tuflchen de zelve en Amfielland,) aen de Zuidt-zijde de nieuwe en oude Haerlemmer of'. Leidfche Meer, de Heer- lijkheit van Rïetwijk, van Nieuw er-Kerk-, Raesdorp, de Spieringh-^JHeer, en Pola- Gelegent- »*« 5 en aen de Noort-zijde het T, Deze beidt dezer plaetzen zijn alleen maer verfien met twee Heerlijkhe- Kerken, waervand'eeneftaet tot Slooten *en' op de VrjeGeer, end'ander tot Slooter- dijk . Onder de Ker kzoekingh van Sloo-
ten, hooren d'Inwoonders van Slooten, de Vrje Geer , en'tmeerdeel van Osdorp; onder de Kerk-zoekingh van Slooterdijk, en 't voorder gedeelte van Osdorp, gefegt óeDeelingh, gelijk de Landt-fcheiding en roying, daer van by Schepenen en Kerk- meefteren defer plaetfen, op den dertien- den van Oogft-maent , des jaers zeftien hondert zeven-en-veertigh, is vernieuwt. tEn brengen al defe Ingefetenen, tot on- derhoudinge hunner Kerken , en verval- ;lingh der onkoften , jaerlijks zekere fchat- ; tingen op, ieder na de macht van zijn mid- a Rulle. ; delen, zoo als de Zelve in <* 't Quohièr van de fchot-panden gefchat (ben.
Ba-er Voor- De Ingezetenen der gemelte vier Am- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rechten. bachten, hebben wel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eer gehadt een ge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
h, daerze al hun v/a-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
previl
|
"ö"
|
erde Wa
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
':,.V,0;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
*""** d'Am- gedaen was geweeft, mits dat deze inge-
oacbts landen zouden gelden in alle onkoften en X'erlijkbe- ommeflagen over 't gemeene landt van ■tfw/T* Rhyn-landt vallende, en dat alles zonder dam lr verminderingh van deAmbachts-heerlijk- heit en gerechtigheit van dien, aen de Stad van Amjlerdam hoorende. Defgelijks had- den ook die van Houtrijk en Polanen, met, en onder die van Sparwoude en ,t Hof- Ambacht , al op den zeven-en-twintigh- ften van Louw-maendt, des Jaers vijftien hondert acht-en-tzeventigh , hun aen 't Collegie van Dijk-grave en hooge Heem- |
A M. V.Boeck, ïojl
banken te vereenigen, en daer van te ma- Van 3.'Am*
ken eene rechts-bank, welke bedient fbu- hachts de worden by zeven Schepenen, waer van Heerujhhe- jaerlijx vijf fouden af-gaen, en twee zznd'nvam blijven , en dat 'et zelve Ampt-genoot- d[tm ■ fchap alle veertien dagen , precjjs, zoude - zit-dagh houden vanBloey-maendt, tot
SintePieter tot Slooten ; op de Vrye Geer van Sinte Pieter tot Alderheiligen , tot Slooterdijk; van Alderheiligen, tot den eerften van Sprokkel-maendttot Os.dorp, en van den eerften van Sprokkel-maendt> tot den eerften van Bloey-maedt, aen den Overtoom. Hier toe verfochtenfe ook aen de Staten van HoUandt en Wejl-Vrkflandti verlof, 't welk hen ook op den elfden van Winter-maendt, des Jaers Zeftien hondert vier-en-vijftigh , toegeftaen wierdt. En isfedert, vermogens dit verlof, het recht ' -• aldaer in diervoegen, bedient geworden.
Yederplaetze heeft evenwel behouden het | bewindt en invordering van der Heerea Staten verpondingen, en Heemraets dijk- ] geit, elk in zijn ban, na ouder gewoonte» En in 't dragen van ongelden totde kerke-1 lij ke laften is'ieder gebleven, onder zijnj. kerk-zoekingh, gelijk te vöoregezegt is. j In de Ban en Binne-polder van Slooten, ShterJif
en Slooterdijk, is gelegen zeker Meertje, kerMeer* genaemt Sloot er-dijker <JMeer, 't welk by y/'ijlcnLftfaximiliaen , Grave van Hol- landt , en Maria zijn Gemalin, is gegeven aen Schepenen en Kerk-meefters van Sloo- ter-dijk, om 't zelve tot profijt en onder- houdt hunner Kerke te mogen doen be- viffchen , volgens het Privileedjevan hem» in eten Jare veertien hondert negen-en- ] tzeventigh , verleent , dat daer na van Filips van Oofien-rijk, in den Jare vijftien hondert en een , op nieuw beveftight wierdt. Doch vermits't zelve, door het opmalen en droog houden des polders van Slooten en Slooterdijk, als mede door het ' floppen van de Slooterdijker Sluis, van tij t tot tijt verdrooghde , en de vifTcherye daer in vei'ilimde, zoo dat 'et by na twee der- O de- |
|||||||||||||||||
|
Üebbenh
*-°ndere
%-tcbters,
|
raden van Rhyn-land overgegeven.
En hoe-wel de voorgenoemde vier
Ambachten, foo om de bovenftaende als |
|||||||||||||||||
|
andere redenen , groote vereenigingh en
onderlinge gemeenfchap met elkandre hadden, wierden niet te min de zelve eer- tijts beftiert by drie onderfclaeidelijke Ampt-genootfchappen van Schepenen, dieelkbezonderhaer vierfchaer fpanden, recht-gebiet pleeghden, en verpondingen en andere fchattingen gaerden: want Sloo- ten, en Slooterdijk, hadden tezamen een Zelve rechts-gebiedt en rechtbank , be- ftaende uit vijf Schepenen , waer van drie uit de Slooter, en twee uit de Slooterdijker ingezetenen geftelt wierden , houdende |
||||||||||||||||||
|
/
|
haer rechts-dagen, en ding-talen by beur-
|
|||||||||||||||||
|
ten , tot Slooterdijk , en aen den Over-
toom , in zekre recht-huifen, op gewoon- lijke tijden,en zomwijlen buiten gewoon- lijk 5 als de noot zulks vereifchte, of par- tyen , dingh-plichtigh, t'hunnen koften zulks verzochten. En hoewel deze vier Ambachten, als Slooten, Slooterdijk, Os- bech -ver- dorp, en de Vrye Geer, van aller geheuge- 'e»igen hun nis her, dus haer eige rechts-banken had- *£ een den, zoo is even-wel in dit ftuk, in den jxte-bmk rare zeftien hondert vier-en-vijftigh, den n *Iaer » i n. ,,... o *
l6~ zeven-en-twintighlten van Wijn-maendt
veranderingh gekomen, als wanneer Sche-
penen der zelver plaetfen eendrachtelijk, in tegenwoordigheit en met toeftaen van ó&Ambachts-heer, beflooten hun recht- |
||||||||||||||||||
|
ÏOÓ
|
|||||||||||||||||||
|
ejchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||
|
onder water raekte, hebben Dijk-graven Vim d' Anf
en Ingelanden van dien, op den twee-en- **«"ƒ_. twintighften van Hooy-maendt, des jaers HeertiJk * n • °, , J n • i den van
zemen hondert twee-en-tzeihgh , ver- ^a^
volgh van vrydorn van fchattingen en la- dami
ften, voor den tijdt van twingh laren ver-----------—
kregen.
In den Ban van Slooten is gelegen de r>e Vrye
Ban van de Vrye Geer, welks fcheits-palen, Getr. ftrekkende drie hoeks-gewijs, gelijk een gier of geer, (waer van het miflehien ook de naem heeft) bevatten een landt-ftreek , daer de Slooter-folder ontrent recht mid- den in ftaet, en de buurthuizen rontom de kerk, ten uiterften vier huifen buiten de ftraet. De landen in deze drie-hoek- kige Geer-ban gelegen , zijn doorgaens lager , als de landen in den bannen van Slooten , dewijl, zoo eenige meinen, door 't bouwen van de Kerk, d'aerde, tot het verhoogen van 't kerk-hof, en kerk- buurt , noodigh, daer uit geflagen en ge- dolven zou geweeft zijn. Weshalve, brengen ook deze landen van outs , en noch tegenwoordigh, minder in 's landts verpondingen op , als d'andere landen in Slooten. Wordt genoemt de Vrye Geer, om dat des zelfs ingezetenen', van oudts, TV?er°m niet gehouden waren eenige bede, l<er~^^^ ven , of fchot-panden aen de Graven van HoÏÏandt jaenïjkstegèveri, gelijk die Rwtveft van Slooten en Osdorp doen moften. vanKenne- Hadden ook een rechts-bank op zich mcrl*nt- zelvcn , die by drie Schepenen, uit hun'''2, °' ingezetenen of ingelanden , bedient wierdt. In den Ban en Birine-poldervan Osdorp, osderp.
is gelegen zeker ftaent watertje , genoemt 't Ook-meer., 't welk onder den Sthout- ü'took* ampt begrepen is i die datt'zijnen voor* mter' deel verpacht. Dit levert' alderhande. zoortvan Revier-vifchuit, infonderheit groote en wei-gevoede Pos. Noch is iri de zelve Ban gelegen , het meerdeel van Zeker Meertje , genaemthet Luitticke- Bet tut-' meer: de reft komt onder de Bannen van ticke *&&> Raes-
|
|||||||||||||||||||
|
tuni'Am-
bacht's Heerlijkhe- den va/a Am fier- i*m. Verkoft.
|
de-deelen minder Van huur deed, als te
voore, hebben Schepenen en Kerk-mee- fteren, op den twintighften van Winter- maendt, des Jaers zeftien hondert negen- en-dertigh , met toeftemmingh en goet vinden van hun Gemaghtigers, buuren en ingelanden, ook met goet vinden van de |
||||||||||||||||||
|
Heer Andries Bicker , toen Ambachts-
heer , 't zelve Meertje in erf-pacht uitge- geven, en verkocht aen Kornelü Gerritfz,. •van Dijk, en. Zibrandt Kort, om droog, en tot landr gemaekt te worden : welke koop ook by den Ambachts-heer, in den Jare zeftien hondert veertigh , den vijf- tienden van Lente -maent toegeftaen wierdt. Waer na zich de koopers, met Schepenen en Kerk-meefters vervoeght hebben, om verlof te verzoeken tot de gemelde bedijkingh, 'twelkhaer ookby dë Staten van Hollandt, in den Jare ze- ftien hondert een-en-veertigh , den ze- venden van Winter-maendt , is toege- ftaen. Ook wierdt hen verleent vrydorn Van alle fchattingen, verpondingen, mid- delen van fleet, en andere, fooordentlij- ke als buiren-ordentlijke laften , voor den tijt van twintigh Jaren, ingaende een jaer, m dat de gronden dtoogh gemaekt, en gekavelt zouden zijn. Korts daer na is ook 'f zelve werk by der handt genomen, en des zelfs ringh voltrokken , 't water ïóitgèmafen, de gronden droogh, en op dèn zeventienden van Sprokkel-maendf., des Jaers zeftien hondere vier-en-veertig, de kavelïngh d^i- landen gemaekt, en on- derde a ;!oel-genoorenuitgedeelt , zulks dat dit Meertjen nu ter tijdt vruchtbaer van landt, en grondt is, en met verfchei- de tuinen , hof-fteden, en bouw-huifen beplant en betimmert is. Doch alfoo het zelve door den ftorm van den 'acht-en- twintigften van Sprokkel-maendt , des jaers zeftien hondert twee-en-tzeftigh > met dé Binnen-polder van Slooten en Sloo- terdijk, daer het in gelegen is, door 't over loopen van dé HaerUtnwer-Mier , |
|||||||||||||||||||
|
S'dijkt e»
droogkge- |
|||||||||||||||||||
|
a "Partici-
pant:». |
|||||||||||||||||||
|
"Moer door
fiorm weer onder gelo- gen. In 't lacr i6Ó2. |
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
|
V. Boeck. Ï07
gen was. Korts na dat Dijk-graven en
Hooge Heenvraden van PJjyn-landt, den hoogen Sparrendamfchen dijk aengeno- men hadden , hebbenfe op gemeene lants, vanRbyn-landts koften, tot Po- lanen in den hoogen-dijk , tuflehen het Haerlemmer-meer en het T, drie onge- meene groote vloet-fluifen gelegt, wel-, ker fchot-deuren by eb of laegh water, na het T toe, van zelfs open gaen, en by vloet van zelfs weder fluiten ; waerdoor de Haerlemmer-meer , en al de Polders daer op malende, een grooten overvloet van water, en brokken van d'af-gefpoel- delanden , met een yflelijk gedruis, uit- braken en lofen. De fluifen zijn ook federt den Jare zeftien hondert vier-en- vijftigh , by 't Collegie van Rbyn-lande weder t'eene-mael vernieuwt, en daer be- nevens een deftigh en heerlijk huisgetim- mert , dat 't Gemeene-landts huis van Rhyn-landt, te Zivanenburgh , genoemt wordt. Raesdorp, gelegen tuffchen de Spierin-
ger-meer, Lutticke-meer, en Wijfent of Osdorper Ban-fcheidingh, plagh van outs een voornaem Dorp te zijn; maer is het Zelve tegenwoordigh meeft in de Meer wegh gefpoelt, zoo dat 'er alleen nu maar zes huifen meer overigh zijn: d'Inwoon- ders generen fich met koe-houwen, en voorts met viffchen. Het heeft ook noch eenbefondere rechtbank, met drie Sche- penen. En zijn Houtrijk , Polanen , en Raesdorp, mede vrye Ambachten, gelijk hier te voore van de Geer gefeght is. Houtrijk en Polanen zijn twee onder-
fcheidelijke rechts-gebieden, doch wor- den van outs en tegenwoordigh noch be- dient by een rechts-bank van drie Sche- penen, die jaerlijx verandert worden. Osdorp heeft eertijts mede zijn eige Ju-
rifdiffiecré&d, bewaert van vijf Schepe- nen , die uit de rijkfte vanhunlngefeten gekoren wierden. Meeft al defe Ambachten moeten ook
O z noch |
||||||||||||||||||||||||||
|
Van i'Atn- Raesdorp, en Nieuwer-Kerk , en vloeit
fachts met een hals, genaemt de Lyejxi de groote Heeritjkhe- Haerlemmer-meer. Dit verftrekt den In- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Vand'Am-
bachts Heerlijkhe- den <vtm ■dmfter- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
■^mfter.
|
gezetenen der drie boven-gemelde plaet-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Zen , een gemeen vifch-water. Onder
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
de Ban van Osdorp behooren noch twee
kleene eilandtjes, genaemt de Buiten- heining en Hoexnes , gelegen in het T, dwars van den hoogen-dijk af, dicht na half wegen Haerlem. Deze eilantjes geven by na anders niet als een weinigh Hoois , of Wei-landts , en zijn voort met riet bewoflen. Houtrijk en Polanen zijn twee onder-
fcheidelijke rechts-gebieden , doch wor- den van outs , en tegeriwoordigh noch bedient by eene rechts-bank van drie Sche- penen , die jaerlijx afgaen.. Houtrijk ftrekt II ch ten Ooften van de Ban van Po- lanen over half wegen , tot aen de Bannen van Sparrewoude , en 't Ho/-Ambacht, ten Weften toe ; en aen de Zuit-zijde wordt 'et bekabbelt van de Spiering-meer , en aen de Noordt-zijde befchermt met den hoogen Sparrendamzen dijk , tegen het T. Recht tegen over Houtrijk, in het T,
leght het eifandt Ruigoort, welk eilandt voor d'eene helft hoort onder de Ban van Houtrijk, en voor d'ander helft onder de Ban van Wefi-z.anen. Polanen ftrekt zich ten Ooften van
& Os dorper wegh en Ban-fcheidingh af, tot aen Houtrijk ten Weften , en heeft mede de Spieringh-meer en het T aen de Zuidt en Noordt-zijde. u'Eigentlijken naem menen zommigen dat wezen zoude Pael-lane, vermits het wederzijts heeft een poel, namelijk het T en de ^JMeer , en een fmalle lange ftreek, die van outs, als ook noch een iaën genaemt ïs. Hier ontrent Polanen heeft mede ge-
ftaen het vermaerde Huis ter Hert, 't welk zoo men zeit, defe naem kreegh , om dat'erin voorige tijdeneen Hert gevan- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Suiten-
ke'mingb. Reexnes,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Komrijk,
fofonen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
't Huist»
Zmanen- burgh. Raesdotf.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
^Higoort.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
2°!ancnt
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
* Ruis ter
bert.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ïó% Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||
|
- noch jaerlix zekere zom penningen, dat
jae^fchot^geheeten wordt, alhier ter ftede, aen Tareforieren betalen. Want die van |
der Weeskinderen te bewaren, namelijk, Van f Au*
uit Slooten, Slooterdijk, en Osdorp , elk b*chts, een, die 't zelve ampt voor hun leven lang ^eerl'Jkf" |
|||||||||||||||||||||||
|
Van £Am
hechts Heerlijkhe- den van Am ft er. dam. |
||||||||||||||||||||||||
|
va»
'er- |
||||||||||||||||||||||||
|
Slooten zijn jaerlijx fchuldigh, by maniere
van ftaende renten, over hun jaeiTchot, de |
||||||||||||||||||||||||
|
bekleden , en gemeenlijk vier mael 's jaers, ^*
|
||||||||||||||||||||||||
|
wees-dagh houden , tot Slooten , op de jam.
Vrye Geer, in 't recht-huis, als op de Vry------
dagen, na den eerften vanBloey-maendt,
op Sinte Pieter, Allerheiligen, en Vrou- ■wendagh ; ook zittenle wel buiten deze viergetijden, ter plaetze, daerfe binnen de gemelde Ambachten ontboden wor- den, mits genietende ieder daer .voor een Kennemer pant, ofzes-en-twintigh ftui- vers daeghs, datze verfchijnen. Over al deze Ambachts-heerlijkheden, is ook ge- ftelt een Schout , die jaerlijx voor zijn Schout-Ambacht betaelt, aen de Treforie- ren defer ftede, de zom van vijf-en-tzè- ventigh gulden , waer tegen hy weder geniet, 's Heeren Tij ns, de Tienden, en de VifTcherye van 't Ook-meer. Ten dien- fte van 't gerechte is 'er ook een Secretaris. Jaerlix in de week voor Paeffchen, op Vnkiermg
goede Vrydagh, wort aen den Ambachts~ jer Regen. beer, by Schepenen over gelevert het dub- ten. belt getal van Schepenen, Ambachts-be- waerders, Kerk-meefters, en Huis-zitten- meefters, waer uit hy dan een enkel getal kieft, om dat aenftaende Jaer in bediening te blijven. Op zekeren dage doen ook d'oude Regenten, na 't afgaen, rekeningh voor de gemeente, tenoverftaen vanden, Ambachts-heer. Van Amfterveen-
Het dorp Amflerveen, een groot uur
gaens van deze Stadt gelegen , dat met recht de voor-plaets behoorde gehadt te hebben, is een oudt en groot dorp, en met verfcheide vryheden van de Graven van Hottandt ook begiftight. Heeft een fraey encjerlijk Kerkje, dat met toorn, uur- werk , en klokken verzien is. Het Gerecht van dit dorp ftaet, behal - vtrkicfing
ve de Baljuw, aen een Schout en zeven der Regen- Schepenen, waer van'erjaerlixop Vrou-ttn. wen-
|
||||||||||||||||||||||||
|
zom van zes ponden tien fchellingen,
*s Heeren geit; daer tegen heeft dit Dorp op deze ftadt 's jaers een kroon, van vier en-twintigh ftuivers het ftuk , dat te Sinte Tiet er verfchijnt , der Heeren jaerfchot genoemt, en aen 't boven-gemelde jaer- fchot gekort wort. Die van Osdorp zijn jaerlijx fchuldigh,
by maniere van ftaende renten, aen deze Stadt, de zom van tien kroonen, die van Houtrijk vier, en die van de Vrye Geer, drie kroonen, ieder van vier-en-twintigh ftuivers het ftuk. Maer die van Polanen zijn jaerlijx fchuldigh , by manier van ftaende renten, over haer jaerfchot, de 2om van twaelf fchellingen zes penningen, 's Heeren geit; en die van Raesdorp moe- ten jaerlijx geven vijf grooten Vlaems, of twee ftuivers en acht penningen; welke renten jaerlijx op SintePieter verfchijnen. Elk echtfchappe of haertftede, van defe
Ambachten , zijn ook jaerlijx fchuldigh een hoen; doch dit hoen wordt niet ge- geven , maer daer vooreen bras-pennink Êetaelt, die het hoender-geit genoemt wordt , hier van krijght de Baiüiu van Kennenserlant d'eene helft, en deze ftadt, als Ambachts-heer, d'ander helft, die tot gemeene laften dit hoender-geit, byden Schout van defe Ambachten doen verza- melen , die een oortje van ieder bras-pen- nink voor zijn moeit' heeft,en van de ftui- verrekeningh doen moet. Al deze 'boven-verhaelde Ambachten,
Van Slooten, Slooterdijk , Osdorp , de Vrye Geer, Houtrijk , Polanen, en Raesdorp, zijn te zamen verfien met een geoclrro- yeerde Wees-kamer, enfchikken zich na de keuren van de Wees-kamer van Am- fierdam. Hier over worden drie van de voornaemfte mannen geftelt} om't recht |
||||||||||||||||||||||||
|
Jaerfchot.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Stamde
Renten. |
||||||||||||||||||||||||
|
Bee>}de»
geldt'
|
||||||||||||||||||||||||
|
TVees-KA-
mer der Ambach- ten. |
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
A M. V. Boech 109
voorgekomen worden, zoo ftont Keizer
Kar el, by zeker Privileedje, gegeven in den jare vijftien hondert twintigh , hen dit toe. Bybrieve, verleent in den jare vijftien
hondert en tien, beloofden die van Am- fterdam aen de waertfchappen en lant-ge- nooten van de twee-en-twintigh ftafve hoven van Amfierveen, met hun aenhan- gen, tot ftadts koften te maken, en zul- len onderhouden, de twee fluizen op den LMiddeldam, en de fluize op Sint An- thonü-foorte, om daer door te wateren,' op pene, byaldienze daer nalatigh in be- vonden wierden , van zes gout-guldens dagelijks te verbeuren, tot duizent gout- guldens toe, doch niet hooger. Over d'omleggende Dorpen , is ook
een Baljuw , die den gerechte dezer ftede, met eede verpligt is, en dat uit kracht van zeker Privileedje van Hartog Albrechtian Beyeren. Ook heeft Albrecht in 't Zelve Privileedje vaftgeftelt, dat men geen be- roep van vonniüen in Amfieïïant of Goj~^ lant mach doen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VaniPAm- wen-dagh vijf afgaen, en twee out blij-
*>«chts ven. De vijf nieuwe worden uit 't dubbelt eerkjkhe- gCta| bv Jen Ambacht*-heer gekooren, en deze nemen dan twee uit de zeven voor- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van d'Am-
bachts
Hetrlijkhe-
den van
Amfter-
•veen.
Sluyfen te
maken m onderhou- den. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gaende ouden tot zich. Een van defe ze-
ven Schepenen komt uit Amfierveen, een van Buitenveldewaert , een van Bover- kerk, een van de Leg-meer, een van Ou- tewael, een van d'eene zijde, en een van d'ander zijde van Onder-kerk. Ten dien- fte van 't gerecht is 'er ook een Secretaris. Verfoeken en Als in den Jare vijftien hondert en twin- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
tyk-graef
en Heemra-
den, |
tjgn eer,jge <jer landt-rijkfte van Amfter-
vien, met klachten ten hovequamen, dat dA'loeden der Zuider-zee dagelijks aen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
worTen, en die van het Sticht van Uitrecht
hun wateren ook dagelijx met molens worpen, en deden loopen op de landen van Amfierveen, f waer door die van Am- fierveen , indien daer in niet voorzien wiert , fchenen te zullen bevloeyen, en ten eeuwigen dage verlooren blijven,) en verzochten, dat zulx met het ftellen van de vijf landt-rijkften in den zelven dorpe, als Heemraden over het zelve dorp , en den outften van hen Dijk-graef moghte |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
BaljnVi
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A C HTIENDE H O O F T S T U K,
Korte Befchrijvmg van d'Eylanden Urk
en Emmeloort.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I
|
N het befchrijven van deze twee Ei-
landen , die voor eenige weinige jaren door koop, als een gedeelte , aen't |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
worden , zal ik niet verre ter zijde uit-
fpatten , en wijtloopigh onderzoeken, hoedanig deftant en gelegentheit van defe Eilanden by oude tijden, enten tijde der Romainen geweeft zijn ; maer alleen 't" geen my , van des zelfs huidendaeghze ftandt, ter hant is geftelt, hier laten volgen' en ten toon ftellen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bil
|
eiAir.g-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lichaem van deze ftadt zijn geraekt,
(daerze te voore als bezondere Heerlijk- heden, onder bezondere Heeren ftonden) en hierom ook gevoeglik by d'omleggen- de dorpen , als Ambachts Heerlijkheden onder dez» ftadt gelegen , konnen geftelt |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oy
|
VAM'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Befchrïjv'mge van
|
||||||||||||||
|
IIO
|
||||||||||||||
|
J^an URK.
|
||||||||||||||
|
BËide dcfè Eilanden zijn gelegen in
de Zuider-z.ee. In zijn omtrek is het ILilaht Urk ontrent een uur gaens groot; de helft is van binnen by na niet als zant en water-poelen , infonderheit aen de Ooft Noort-ooft kant van Urk, doch dat met kiene moeite foude tot lant kunnen ge- maekt worden. Evenwel wortdegront, niet tegenftaende de kleenheit der plaetfe, foovruchtbaer bevonden , dat dit Eilant over de hondert koe-beeften te hoi en te gras voeden kan. Op fommige plaetfen,ge- Jijk gezeght is, wort het Eilant zantachtig bevonden; ten Noorden, Weften en Zui- den , yindmen ongemene groote ftenen, die 7by aldienfè in voorigen tijde op ande- re plaetfen niet waren.vervoert, den lande gantfche bolwerken fouden kunnen ver- itrecken. Ook zijn ze 'er noch in fuiken menigte wel overig,datfe eenigfins tot be- houdenis van het Eilandt fouden kunnen dienen. Op fommige plaetfen is het lant oeierig, (fo fpreekt men daer) en oeierisby defe Eilanders fo veel te feggen,als een har- de en vafte ftofïe, By wijlen, door het in- breken der zee, werpt het lant ook groote fteenen uit, geeft ook veel verfch water, dat pp de kaep, ftaeade op een berg, na zes of zeven voeten gravens , te voorfchijn komt.Op fommige plaetfen is ook het lant feer keg,want niet verre van defe berg ten Noort-ooften , fietmen , voornamelijk 's winters,dikwils in eenige huifen,het wa- ter langhs de vloer heene ftromen: waer door deluiden genootfaekt zijn,een geute in de huifen te maken,om door middel van dien, fich van het overtollige water t'ont- laften; gelijk daer ontrent ook twee wa- terputten ftaen, daer in het water dikwils nevens der aerdeftaet. Ook heeft aen het Ooft-ent, Ooft Noort-Ooft van U>£,wel fo na dit Urk, als Em.mdoord, een Kerk ge- |
ftaen, waer af depkets, daer op de Kerk •
eertijts ftont, by de Viffchers van dit Ei- lant , en andere zee-varende luiden, noch tenhuidigen dage met de naem, van hen Urker-kerk-hof bekent is. Noch wijft- men, ten Zuiden van Urk, en ten Ooftert van het diep, het Val van Urk genaemt, een half mijl van Urk, een derde Kerk aen. Met uitfteken van plecht-gaerens, wor- den d'Eilanders of andere fchippers hier ter plaetfe (daer op ook , vermits d'on- diepte, dikwils niet alleen groote , maer ook dryvers en ander kleen vaertuigh ko- men vaft te fitten, en niet dan by hoogh water daer af kunnen geraken ) dikwils ook noch menighte van Kerk-ftenen ge- waer, Dicht ftrekte fich eertijts Urk, ten Weften aen het Val. Ook weten vele, die tegenwoordigh noch in 't leven zijn, te fèggen, dat in de tijdt van vijftigh jaren, wel zeventien of achtien huifen, behalve de plaetfen die tuffchen defe huifen gele- gen waren, aen de Weft Noort-wefter- hoek van het hooge Klif, door het gewelt van 't Ze e-water zijn af, en wegh gefpoelt, en dat, daer nu de vlakte of ftrant, ftrek- kende Noort Noort-Weft , gelegen is, feer veel weilants geweeft is; invoege het lant, aen die hoek, foo veel door de zee verlooren heeft, als by na tot in het mid- den van 't Eilant. Ook is ten Zuid-We- ften, dier de Viffchers hun fchuiten ter zeeleggen, ontrent voortwintigh jaren, noch veel weilants geweeft. d'Eilanders plegen aen het Weft Noort- Wtrt daSe"
weft van Urk, Èspdhergh geheten , hun g T* woonplaetfen te hebben; want fekerftok r^ out man, nu ruim negen jaren overleden, van dit Eilandt wifte (zoo ons de Heer Richardus <van Landts Werven, Leeraer op dit Eilandt, wiens neirftige onderfoe- king, wy 't boven verhaelde, en 't geen ons
|
|||||||||||||
|
Des zelfs
ftUgegt- beit. |
||||||||||||||
|
h voorde-
fin vrol er |
||||||||||||||
|
AM. V.Boech ii x
der jaren oudt, daer van zeef veel weten R»»V£y-
te fpreken , die ook getuigen , dat de I^ukk. Konijnen in de vlakte van het Klifbaer — hooien maekten , en allenghs door het in- breeken der zee zijn uitgeroit en teniet geworden ; invoegen d' inwoonders al- hier , van veele hunner lijf-behoeften, dacrfe in voorigen tijde wel van voorhen waren , mits het verklenen van het landt, nu verft eken, en foo wel des zomers als des winters , genootfaekt zijn die elders te zoeken. En inzonderheidt des win- ters by langhduurigen vorft , indienze zich zelven dan niet wel verzien hebben, zijnze gehouden met veel moeite en ar- beidt, ja dikwils, met gevaer van het le- ven daer in te fchieten, elders die van de naeft by gelegen plaetfen te halen. T>e& hveilfiwt» zomers, alffe eenigh gemak moghtente mdtmtr- verwachten hebben, worden hun fchui-t"1' tendikwilsbyftorm en onweer, door de zee, die zich rontom het Eilant zeer on- geftuimigh vertoont, in de gront , het water zeer hoogh zijnde , geflagen en wegfe gedreven. Zijn ook by het aen hou- den van ftorm en onweer, zoo wel by da- ge als des nachts zorghvuldelijk toe te fien, om hun fchade voor te komen, hoewel dikwils te vergeefs, als bleek, indenjare zeftien hondert en vijftig in Lente-maent, toen 'er zeven fchuiten wegdreven,aenan- dere plaetfen hier en daer te lande quamen. Eertijdts, infonderheit op Efydbergb, verffcWd-
ftonden op dit Eilandt geringe Viffchers terfutten.. hutten: en zijn ook , de huizen op dit Eilandt', ter plaetfe daar Urk tegenwoor- - digh bewoont wort, van de gront af met ftraet, en andere groote ftenen opgehaelt, en voorts van andere flechteftofren , by d'inwoonders zelfs , met zeer weinigh behulp van andere, tot hun gebouwen en woonplaetfen ,■ gemaekt. Aen de verfche waterputten , die d'inwoonders op dit Eilandt hebben , ontrent negen* tien in't o-etal, en met groote ftenen ront- om van de grondt , en dat al vry diep, op- •
|
||||||
|
AMSTER0
^n^tsy. ons noch van defe Eilanden te verhalen
'«»<* urk. ftaet, te danken hebben, by brieven heeft ~~~ ~ bekent gemaekt) te feggen,dataldaer noch eenigehuifen, ten getale van vijf of zes, in fijn' jongkheit geftaen hadden, die door liet inbreken van de zee, foo hoog ftaende als de huifen tegenwoordig, moeften ver. plaeft worden, ter plaetfe, daer Urk tegen- woordig bewoont word; welke plaetfe of landt (dat fich ten Weften,Zuiden, Noor- | den , en Ooftwaerts ftrektc) in voorigen tijde by d'inwoonders alhier tot boulant ! wierde gebruikt , eerfe fich genootfaekt j vonden van Efyelbergte verplaetfen; waer j aen af te meten is, dat dit eilandt te dien i tij de, dat dus met bouw- en weylandt ver- fïen was, genoegh felfs haer inwoon deren voedfel heeft kunnen verfchafFen. Doch mits 't inbreeken van de zee van alle kan- ten, daer door het weyland allengs quam weg te fpoelen, en 't eilandt te verklenen, waren d'eilanders genootfaekt hun bouw- Jandt, datfe hadden, af te fnijden, en,gelijk tegenwoordig gefchiet, tot weyland voor hun beefren te gebruiken. En is dit eiland nU foo verre verkleent, dat een huisgefin waer van man en vrouw beide inboorlin- gen zijn , alleen maer twee beeften in dr weide mag flaen, 't en zy eenig vreemde- ling getrout aen een inboorling voor vijf- tien of zeftien jaren , het felve recht daer toe had, of voor twaelf jaren met geit fijn' burgerfchap gekocht hebbende, het felve rnoghte doen. Dit verminderen en 't ver- kienen van 't land fal te weeg brengen,dat, daer op ('ten zy by tijdts daer in yoorfien word) voor de tijdt van veertigh jaren, of een weinig meer, vier of vijf Koe-beeften gehouden wierden,naulix, by verloop van weinigh tijdts, een voor eenhuisgefin te hoy en te gras fal kunnen gehouden wor- den. jveel en Zujtk,-, van de vuurbaek, plegen fich in
**voedt. groot:e menighteKonijnen t'onthouden, gelijk d'Eilanders, van veertigh en meer- j |
||||||
|
Befchrijvinge vAft
|
|||||||||||||||||
|
een befmettelijkè ziekte .hondert negen- vm V£jn
en-veertigh uit dit leven wegh gerukt. Und UB.K- Tegenwoordigh fijn 'er twee hondert ne---------""
gen-en-tzeventigh menfchen, en drie-en-
vijftighhuifen, met acht hoybergen in 't geheel. Op het gantfche Eilandt is geen befon- . ,
der richt-of raedthuis , dan alleen desrfeRcc^{ Schouts huis , alwaer d'Inwoonders ge- pleging. meenlijk te rechte verfchijnen. En aleer hier eenigh recht wordt aengevangen, is de Schout gewoon een houten drieftal voor hem te fetten, waer op hy dan drie kruifen tekent , en met het maken van ieder kruis defe woorden uitfpreekt: Dit recht houde ik voor eerjl van Godts wegen; ten tweeden van 's Hier en wegen; en ten derden van der Gemeente wegen. Doch of dit noch in de gewoonte is, gaet onfeker, vermits'er inde tijdt van zes of zeven ja- ren geen recht gehouden is. Op Pinxter Maendagh na het preken, En 'tfchie-
haddenfe voor een gewoonte eert Gaey op *"i&er Pa~ te rechten, als daer iemandt was die dienft PW?' konde doen, oft foo fulx niet, evenwel op dien gefetten tijdt. De Schout, of zoo de Heer van het Landt daer tegenwoor- dighwas, dienoit die oude gewoonte te^ genging, maer met een vereeringh te ge- ven hen daer in ftijfde, fchoot na d'opge- richte Gaey den eerften pijl; de Koningh was de gene, die den Gaey velde, die dan van de gantfche menighte met fingen en vreughde-tekenen te fijnen huifè gebragt wierdt, daer dan een maeltijt, daer ieder fijn deel toe gaf, wierdt aengerecht. Dan lagh men de Koningh met zijn verkoore Koningin, die des Koninghs hoedt, met eenige filvere Gaitjesbehangen,op 't hooft hadt, beide met groente bekranft, groene takken boven haer hoofden, en groene zooden aen haer fijden. Daer na wierden de Koningh en Koningin, met de menigte, fhetfchijntfoa byhen geheten) met ven- del en trompet geleidt, daerfe dan eenige vaten biers, geduurende de tijdt van drie of vier
|
|||||||||||||||||
|
opgehaeltzijn, zoumen kunnen befpeu-
rert, dat hier eertijts fterke luiden , en van groote lenghte, gewoont hebben; want zommige van deze fteenen zijn foo groot en zwaer, datze tegenwoordig voor men- fchen ontilbaer zouden zijn. De zommi- gen van defe verfche waterputten, voor tien oft twaelf jaren gemaekt, zijn rontom met groote veen-turven opgetrokken. d'Inwoonders erneren zich alleen met
vhTchen , zijn zober van ftaet en naulix vier huisgefinnen , die met haer hooftzom drie of vier duizent gulden zouden kun- nen uitmaken.. Ter zee plachtenze te va- ren met fchuiten zeer kleen van maekfèl, en dat zonder roer of z waert; en moeften met hun fchuiten van Enkbuizen, daerfe voornamelijk des winters hun haring ver- kochten , en te markt braghten, met een Noort-ooftenwint, om weder op £7r£ te komen , tot aen de Friefcbe kuft tegen wint oproejen, en dan met zeer weinigh Zeil, gebruikende in plaets van een roer «enriem, aendoen. Vier mannen (dat volgens een out ge-
bruik, en van aller geheugenis her, hier terplaetfe by deMajeftraet ingevoert is) zijn'er geftelt, die gehouden zijn , een fchip, in noot zijnde , te helpen en by- ftant te doen. Dit ftellen van 4 mannen, is by deMajeftraet te dien einde gedaen, om hettwiften, dat anders onder het volk zoude mogen komen t'ontftaen, door dit middel wegh te nemen. Deze vier man- nen zijn ook gehouden het loon, by hen verdient , in handen van de Majeftraet over te leveren, en genieten zy, voor hun moeite, alleen maer een zoberdagliloon, d'Overige penningen komen tot profijt van't gantfche Eilandt, 't zydatfedieaen- ïeggen tot het jaerlixe fchot , of tot het "hermaken van hun dijk , die by na alle ja- ren ten deele wegh fpoelt. In "den jare ze- ftien hondert zeven-en-dertigh, was het het getal der Menfchen op dit Eilandt in 't geheel drie hondert, en wierden door |
|||||||||||||||||
|
UndUUK.
|
|||||||||||||||||
|
d'Tnweon-
ders zijn Vijfers. |
|||||||||||||||||
|
Helpen hi
ftorm de verlegen Schepen, |
|||||||||||||||||
|
Sierfte al-
daer. |
|||||||||||||||||
|
AMSTERD
Van 't ev„ of vier dagen, uitveeghden. Tot dit werk
W urk. haddenfè ook een befondere Schout en "~~ " Schutmeefters , om de moetwilligen te ftraffen, en foo ïemandt eenigh bier quam te ftorten, te doen boeten. En dit fchieten na de Gaei en drinken is voor de laetfte reife in den jare zeftien hondert vijf-en- vijftigh gefchiet. In den jare zeftien honderten zes is hier
ook in 't gebruik gekomen een Hens- hoor», welke Henshoorn in die tij dt anders geen gebruik had. Vuurèaak. In den jare zeftien hondert en zeven- tien heeft den wel-edelen en groot-acht- baren Heer C. J. Witfen, Burgermeefter hier ter ftede , uit laft van d' Ed. Mog. Heeren Staten «en vierbaek op Urk doen ftellen, en is op den eerften van Herfft- maent des felven jaers d'eerfte viering ge- fchiedt, alshetopfchrift, dat in een wit- ten fteen aen de vierbaek gehouwen ftaet, te kennen geeft. Aen het Zuid-weft end van Urk ftaet defê vuurbaek, enisalver- fcheide reife met het inbreken van de zee, dieper in 't landt gezet, en zoud ook in het voorleden jaer, zeftien hondert twee- en-tzeftigh, niet ftaen f vermits ze zeer na aen zee ftaet, en naeulix elf voeten van de kant van 't Klif) hebben gebleven, hadtmet befchanzen van groote ftenenby de (JWajefzraet defer ftede daer in niet voorfien geworden. °"de Gods- Eenige jaren, fchrijft de bovengemelde 'enft. Leeraer Rïchardus -van Lands-werven-,zh de ware hervormige Godtsdienft bloeide, zelfs door ons gantfche landt, onthielden hier fich alleen eenige verlopen Papen en Monnicken, na het getuigenis van d'in- woonders alhier, die het volk met het ver- kondigen van Heilige dagen (by den Rooms-gezinden zoo geheeten ) met het maken van Wywater, en anders, aen't Pausdoms hielden, gelijk in al de voor- gaende tijden,toenfe gewoon waren ront- om de Kerk van Urk Bedevaerten te doen, in't rouwe gekleet te gaen, infonderheidt i |
||||||
|
A M. V.Boeck. 113
I des winters op Kers-avondt; op welken VmffZy.
tijdt zy een Gezondere penitentie aenm-hmd urk. men te doen voor hunne zonden, zelfs in ■ den fneeuw en bittere koude van vorft,
gelijk als noch op Emmeloord dat gebruik niet en heeft afgenomen , die rontom hun Kerk Beêvaerten doen. Naulix ('t zijn noch al des bovengemelden Leeraers woorden) vijftigh jaren geleden , zach men in de Kerk een menigte van branden- de kaerfen aengefteken, deGodsdienftige óp hun wijze in een eigenwillige Godts- dienft bloots hooft, en barrevoets eeni- gen tijdt in de Kerk doorbrengen, of zoo ze een Mispaep hadden , fijn misdienft quamen uit te wachten. Op Paeflchen warenze gewoon alhier in de Kerk te fin- gen : Chrijius is op-geflanden , al van dt (Jfrtartelaers handen. Endelij k heeft'et den Heere der Heirfcharen, na zijn groote en onverdiende genade, belieft, door het preeken des Woorts Godts deninwoon- deren van dit Eylandt de verborgenthe- den des Evangeliums bekent te maken, en hunoogenin eenklaerder licht en meer- der kennifle van de ware Godtsdienft te openen. DeE.Klaffis van Enkhuizen, hebben- Deveran*
de na veel moeiten endelij k bekomen een dering der jaerlixe wedde vooreen ordinarisLeeraer Godsdienfi, (na dat deze de Gemeente op Urk voor een tijdt bedient hadt) van haer E. Ge. Mog. heeft na voorgaende bekentmaking van haer Ed. Mogende de Gemaghtighde Raden tot Hoorn beroepen , Peter Sak" bien , die op den vijftienden van Wijn- maent, des jaers zeftien hondert acht-en- tv/intigh door den Leeraer Joannts Pitp- pnm in den dienft aldaer beveftight is. Deeshadt 'm zijn aenvangh van zijn dienft veel moeite en arbeidt, om eenigen tot het aenhooren van Godts Woordt te krijgen,, heeft hen niet-te-min federt de tijdt van zijn bedieningh , door het onderwijzen in de rechtfinnige Leere der waerheidt, vele vreemde vooroordeelen van de zelve P Leere, |
||||||
|
iLf Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||
|
vm 't Fy- Leere, uit de herten van fommigen, hoe -
krJ URK. we{ net grootfte en meefte deel van het ~" Eylandt noch ftondt by hun oudt gevoe- len, onderde Zegeningc Godts wcgh ge- nomen. De by-een-komfte ter preken op Zondagen, v/as noch zeer geringh , en de wortel der Roomge&inUe godtsdienft, of liever het gene datze voor het befte oordeelden (want niemandt van hen daer af rechte belijdenis zoude hebben kunnen doen) was naulix uit te roien, vermits ze d'aengenome Leere van hun ouden als aengecrft, die herkomftig uit het Paus- dom waren, zoo lichtelijk niet konden af- leggen ; welk verouderd gevoelen (hoe- Wel vry vermindert en krachteloos ge- |
dienft gevolght Francifcus Vynaut, die V*n-*tty-
de Gemeente , blijvende vaft in d'oude l">ui UR*' geftalte, zeftien jaren heeft bedient. Na dezen is gevolght , de opgemelde Heer Richardus <van Landt s-w erven , die al- leen maer zeven Lidtmaten, in den be- ginne van zijn dienft op dit gantfche Ei- landt bevond; doch met'et ernftigh ver- manen , foo veel te weegh heeft gebraght (daer toe niet weinigh geholpen de win- terfche avond- predicatien) dat fich daer tegenwoordigh wel ten getale van negen- tien Ledematen bevinden. En groeitD be~ niet alleen de luft en iever van met eroo- s>n te, vtr
. , , . ° meerderen, ter rnemghte ter preke te komen , maer ,
houden ook, die in 't eerft als een deel
|
|||||||||||||||||||||
|
worden) noch uit de herten van zommi-
gen nietgezuivert is. Nadat evenwel cenige jaren, herwaerts
het klare licht des Evangeliums is verkun- dight geweeft, hebben vele hier op dit Ei- landt , het licht der kennifle in Godt ont- fangen: want de boven gemelde Leeraer, Pieter Salebien, heeft in de tijdt van zijn bedieningh alhier eenige tot het gehoor Van Godts Woort gekregen, en ook zes of zeven perzoonen tot de Gcmeenfchap der Kerke aengenomen. Na het over- lijden van dezen Leeraer, is hem in den |
||||||||||||||||||||||
|
Nködemiten 'm de Kerk quamen , hun
kinderen daer toe,datfe de Katechismu by vrage en antwoort, opentlijk in de Kerk laten opzeggen. 't Gerecht, van dit Eilant XJrk ftaet
aen een Schout , en vijf Burgermeefte- ren. Noch Dokter, 't geen een wonder is, noch Heelmeefters, heeftmen op dit Eilant , maer behelpen zich deze Eilan- ders , indienfe van eenige ziekten wor- den overvallen, of zich komen te beze- ren , van zelfs, en met hun eige genees- middelen. |
||||||||||||||||||||||
|
Wert v/M
weinige gt- tiolgt. |
||||||||||||||||||||||
|
EMMELOORT-
|
||||||||||||||||||||||
|
der te zetten, alwaer het Eilandt tegen-
woordigh bewoont wordt , en was de zelve plaets toenmaels, by oude luiden, (JMaenhuifen genaemt, en ftonden daer eenige weinigh huizen. Doch vermits Emmeloord wel het befte en bekenfte deel van het Eilandt was, is de naem allcnghs (.J^faenhuïzen in vergetelheit geraekt. Ten Zuiden wort dit Emmeloord , door een floot van Ens , afgefcheiden, ten We- ften en Ooften , is 't eveneens als Ens met een kleen dijkje , dar rontom beide plaet- fen henen loopt, befchanft j voorts is 'et bui-
|
||||||||||||||||||||||
|
Vm de \\T At denaem van het Eilandt -Em-
NMm. VV meioor dt aengaet, daer in fchijnt cenige veranderingh te zijn, vermits ten tijde van den Heere van Zoudenbach, de plaetfe Emmehverd genaemt wiert , en nu gemeenlijk Emmeloord , dat ook ei- gentlijk lagh aen het Noort-ooft-end, daer het toenmael, als 'er noch veel Lants was, by d'inwoonders bewoont wiert, doch door het gewelt, en 't inbreken der Zee, die daer ter plaetfe veel landt wegh nam , warenfe genootzaekt te verhui- zen, en ten Zuiden van het lant zich ne- |
||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. V. Bocck.
|
||||||||||||||||||||||||
|
II?
|
||||||||||||||||||||||||
|
j als'eensgebeurt is, darde zeeby ftorm een
grooten inbreuk ia de huizen en werven maekte,.in zulker voege datze met hun koe-beeften ten hoogften verlegen waren, die zoo lang tot haer onderlijf in 't water ftonden, tot datfe met groote moeite ee- nig hoy onder de beeften fchikten te kry- gen. Ontrent de veertig jaren herwaerts, wierden by een grooten ftorm eenige hui- fen, met luiisraedt, kiften en kaften, wegh gefpoelt. De huifen die op ditEilant ftaen, zijn ontrent ten getale van vijf-en-veer- tigh, en veele der zelve in 't midden afge- fchooten , die dan van twee huisgezinnen bev/oont worden. Die van het Eilandt emeren zich door-
gaens met koophandel van verfcheide wa- ren , dieze met hun kagen, wekten getale van veertigh , gantfeh Hoüandt by na door vervoeren , en hebben veele onder hen, zoo men zeidt, na de gelegentheidt van de plaets, een goet Kapitael, hoewelfc weinigh van hun oprechtigheit by andere geprezen zijn. Naulix zijn 'er drie of vier perzoonen op het gantfcheEylant, die een andere, dan de Roomfche leere, toegedaen zijn , niet tegenftaende , dat 'er groote vlijdt, hoewel te vergeefs, altijdt aenge- wendt is, om hen tot de rechtfinnige leere te brengen. Ens en Emmeloort, zijn eeni-« ge jaren herwaerts in Kerkelijke zaken t'zamengevoeght geweeft, zulxjohanms Zandes, Leeraer op Ens, zich om de veer- tien dagen derwaerts vervoeghde, om die van Emmeloordt met een preke te dienen. Zy evenwel bleven hartneckig en onver- zettelijk , wel dervende met rontuit zich laten hooren , dat hy met zijn preken daer niet behoefde te komen , en evenwel be- reidt waren zijn jaerlixe wedde , zijnde hondert en dertigh guldens, aen hem op te brengen; 't welkoorzaek was, dat de Leeraer Zandes, zich aldaer in eenige tijt niet liet vinden, en zomwijl met ernft we- der onderftont, hoewel altijt vruchteloos. |
||||||||||||||||||||||||
|
Vm'tEy- buitendijks, daer over eenige jaren noch
Em- lant was, met riedt bezet. Vry veel dient |
||||||||||||||||||||||||
|
Vr,n"fEy-
lxnd~Em- melcord. |
||||||||||||||||||||||||
|
*neloord.
Gtkgent-
keidt. |
||||||||||||||||||||||||
|
ditriedttot behoudenis van ditEilandt,
vermits by een geweldigen ftormwint, die kracht der zee daer op komt te breken, eet- |
||||||||||||||||||||||||
|
het zelve dijkje eenigh gewelt lijdt. En
zoo wanneer die van het Eiland een groo- ten ftorm zien opkomen, en 't inbreken van hun dijkje voor oogen,gaenfe gemeen- lijk het zelve, bevreeft zijnde, dat de wa- tergolven, door de wint aengejaeght, al te grooten inbreuk, tot fchade en verminde- ring van't Landt, datmeeft, indien niet al, veenachtigh is, geen fterken ftoot kan uitftaen, en als het zee-water aen het dijkje ftaet, doorgaens moerafchachtigh bevon- den wort, moghten komen te veroorza- ken, dit dijkje zelfs door fteken. Binnens "dijks is het Land zeer laeg, en doorgaens al gebroken lant, daer men te voet niet kan doorgaen, dan met een plankje van het ee- ne lant op 't ander ; alleenlijk is'er een Menne-pat, dat van de huizen een groot ftuk weeghs na de Kerk loopt, tot aen het Wefterfche dijkje, daer langs heen men na de Kerk gaet, die vry hooger ftaet dan het gemene landt; maer evenwel by fpringtiit of een grooten ftorm, wel vier of vijf voe- ten in 't water komt te ftaen, die, als ook de huifen dan alleen gefien , en by hetaen- houdcn van een ftormwint meermalen be - Mun'iervm fchadigt worden. Dit Kerkje is een oud en
|
||||||||||||||||||||||||
|
Handeling
der Inteo&n^ ders. |
||||||||||||||||||||||||
|
Hun Gods»
dienft. |
||||||||||||||||||||||||
|
Buizen.
|
||||||||||||||||||||||||
|
vervallen gebouw , daer in men noch een
een Paepfe dootkift vint, en ftaet gegront op een hoop vervuilde koemis , met eenige zooden uit hun landen en flooten te zamen vermenghtj gelijkfe meeft al hun huizen en fchuuren op dusdanige ftoffe zetten : Want als d'Eilanders oordeelen dat deze t'zamen-gemenghde en verfcheide ftoffe, na 't verloop van eenigen tijt, dicht ge- noeg in een gepakt is, daer op gaenfe dan hun huifen en hoifchuren bouwen. De |
||||||||||||||||||||||||
|
werven, daer op hun wooningen ftaen,
moetenfe ook met eenigh plankwerk en |
||||||||||||||||||||||||
|
palen vry fterk verfien, vermits het meer j hen tot bekeringh te brengen
|
||||||||||||||||||||||||
|
ejchrqvmge van
|
||||||||||||
|
ii<5
|
||||||||||||
|
deze Eilanden beftierdt en berecht door Van'tEy-
den E. E, Andries de Graef, als Heerevan land Et»' Urk enEmmeloordt. mehort.^ Weinigh of geen gedenkwaerdige ge-
fchiedeniuen, die op deze Eilanden zou- Gefchiede- den voorgevallen zijn , vindmen by de "#»• Nederlandtfche Hiftori- fchryvers , daer toe niet weinigh de ongelettertheit der Ei- landers geholpen heeft, aengetekent. Al- leen zeitmen , dat , in den jare vijftien hondert zeven-en-dertigh , quarnen eeni- ge Gelder-fche fchepen, verfien met Krijgs- volk en allerhande oorlooghs tuigh, on- trent dit Eilant ten anker, van meningh om die van Enkhuizen te verraflehen, en t'overvallen. Eenige Overften en Krijgs- knechten , begaven fich uit de fchepen aen Urk te lande; en dewijlze lichtelijk ver- moededen,datzulx door d 'inwoonders,die doorgaens hun vaert op Enkhuizen had- den , moghte verbreidt worden, verboo- denze op lijf ftrafFe dat niemant zich zou- de verftouten, om met eenigh vaertuigh van 't Eilandt af te fteken. Doch alzoo die van het Eilant meer op eere en trouwe, dan op der vyanden drygementen, dieze in de wint floegen, paften, vertrockenze heimelik in der nacht meteen fchuit, en drie of vier perzoonen , na Enkhuizen , alwaerze den ftedelingen, dien heimelij- ken aenflagh der Gelder[chen op de ftadt, bytijdts ontdekten , en zoo voorts we- derom in de zelve nacht hun reize na Urk vervorderden, als de Gelderfche vaft be- zich waren om hun loop op Enkhuizen aen te zetten, van voornemen om den aen- flagh op die ftadt in 't werk te ftellen. Doch dit mislukte hen voor dien tijdt, en wierden aldus in hun hoope te leure ge- ttelt. En kregen het nu zelfs quaet ge- noegh, om veiligh met vluchten wegh te raken : want eenigh gerucht uit der ftadt vernemende , begaven zich op de vlucht, maekten al hun zeilen by, en kapten in aller yl hun ankertouwen af, zonder d'an- kers, die in de gront bleven leggen, en daer
|
||||||||||||
|
Men bevint alhier op dit Eilandt, een
ongemene engroote onordentelijkheitin de by-eefi-komfte van mannen en vrou- wen , zonder voorgaende afroepinge van eenige geboden. Én is by hen defe ge- woonte, dat de Bruidegom en Bruit, ook dikwils niet buiten hun kenniflè van de jonge luiden, daer ter plaetfe des nachts op het bedde worden belopen , en dan luits keels Bruiloft ,bruiloft geroepen, en met eenige vaten biers, op fuiken tijdt als hen zelven gelegen komt,gehpuden wort; daer op dan ook de nieuw-gepaerden voor of nae dien tijdt in 't verborgen , door een Roomsgezinden Leeraer, in den Huwelij- ken ftaet beveftight worden. En naulix zijn 'er vijf of zes paer getrouwden op dit Eilandt, die blijk fouden kunnen brengen waer of van wien , dan alleen op zulk een wijfe, datfegetrouwtzijn. Het Gerecht van dit Eiland, ftaet even
eens als dat van Urk, aen een Schout en vijfBurgermeefters. Het getal der men- fchen, komt ook by na met dat van Urk over een. Verfcheide bezondere Heeren, hebben
overdeze Eilanden , al van aller geheuge- nis her, het gebiet gehadt; d'oudfte die men heeft kunnen vinden, is geweeft ee~ nen Heer Harman van der Kuynre, die in't jaar veertien honden en vijf-en-twin- tigh , als blijkt uit een bezegeltheit onder den opgemelden Leeraer beruftende, re- gerend Meere was. Ook heeft men be- fcheit van eenen Gerrit Zoudenbach , eer- tijts woonachtigh tot Uitrecht. En na fijn overlijden, bezadt een wijl zijn nagelaten Weduwe, Vromv Barbara <van Af koude, &c. na uitwijfen van zeker beeltenis, dat noch ten huidigen dage in de Kerk van Urk te fien is, en daer in des zelven zoone tiitgebee.lt ftaet. Endclijk is de laetfte ge- Weeft, de Heere Johan van der Werve , van wien deze ftadt Amfierdam , deze Heerlijkheden ook ontfangen heeft. Van ftads wege worden tegenwoordigh beide |
||||||||||||
|
Vanft£y~
tm& Em- ttjeloort. Onordent-
Ujkheit van
trouwen.
|
||||||||||||
|
tLeerfchnf-
pye dezer JEylmden- |
||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||
|
K Boeck.
|
|||||||||||||||
|
117
|
|||||||||||||||
|
daer naby de UWajeJlraet van Enkhuizen
op-gevifcht, en ter eeuwiger gedachtenis aen 't Zuit-eind der ftadt,aen d'Ooft-Indi- fche-toornzi]n opgehangen, op te halen. Als in den jare dertien hondert en ne-
gen , de Hollanders met hulp der Kiene Vriezen , een gedeelte van Wefi- Vrieslandt alree in hadden, en in het Wefterdeel van groot Vrieslandt vielen, van meningh om Staveren te belegeren , en de Kerkelijke opkomfte van Urk, te dien tijde noch on- der het Kloofter van Sint O duif tot Sta- veren behoorde; maer de Burghzaten, die zich in zoo een zwaren oorlogh ingewik- kelt zagen, nevens d'ongunft , dienfe van de voornaemfte te lijden hadden , eige- naers van de landen van Urk waren , heb- ben , om daer over by anderen in geen on- gemak te komen , defelve landen van Urk opgedragen aen den Abt t^dLmilius, als 't hooft van Sint O duifs Kloofter, en daer brieven van afgezonden , aen den voor- noemden Abt, en aen den Schout van Sta- veren , by de Rechters van Stallingweer van de Lemmer , en Kuynre gemaekt, met noch daer-en-boven beloften , defelve vry en onbefchadight te laten volgen, en des noodt zijnde, hen goede hulp en onder- ftant te willen verleenen. Deze gunft- brief komt in de Nederduitfche tale op de- fen zin uit: |
|||||||||||||||
|
v*n 't -Ey.
kndEm-
meioord.
|
|||||||||||||||
|
Van V Ty-
t>e eerwaerdige en beminde Heer,'™JJ™-
de Heer t^&milius , Abt van Stavo- _____'__
ren , mitsgaders de Schout , Schepe-
nen , ende Gemeente des Voornoemde plaetfes , de Rechters van StaUingh, in de Lemmer, en de Kuynre, mits- gaders hunne medehulpers , alle dienfi eneere, metgonf- ALfoodel^erk ende Gemejnte
van Urk, gehoort den Abt ende het convent van Stavoren, als ook meerendeels de Landeryen, de Burgeren derflede voor- fchreven: gelijck wy verjlaen hebben uit Jeeckere brieven met overroeping van onfen Rade , hebben be/looten u de voor fa- pa- rochie , en de opkomfte van dien te laten vol- gen ; noch in eeviger manieren , foo mans als vrouwen, hinderhck te we/en , maer veel meer na onfe vermogen vorderen, en behulpigh zijn, verhopende u en de uwen te /uilen ons met gelijcke gun f bejegenen , verhoopen vanUE. ingelijx, indien van nooden, hulp en byjlant, die wy u aenbie- den. In getuigenis van defen hebben onfen Zegel, hier aen doen hangen. In'tjaerons Heer en duifent drie hondert negen, op van d'Heyï-CWart. |
|||||||||||||||
|
Z E S T E
|
|||||||||||||||
|
P $
|
|||||||||||||||
|
E Y.N DE
DES
V Y F D EN
BOEKS.
|
|||||
|
Z E &
|
|||||
|
ïl?
|
|||||||||||||||||
|
Z E S T E BOEK.
|
|||||||||||||||||
|
Hiftorifch verhael, van alle gedenkwaer-
dige gefchiedenifTen, in, en om Amfterdam voor-
gevallen, federt den Jare MCCC. XXXIII. tot het tegenwoordig Jacr M. DC. LXIV. Aen den Le^er.
IN'tvooorgaende tweede Bock, (vervattende't leven en daden det
Heeren van Amftel, } hebben wyverhaelt, de Gefchiedeniflèn, voor zooveel dezelve dezen ouden en Doorluchtigen Stam, aengaen, tot het overlijden van Jan van Avennes, Gravc van Henegou w, Hollandt, enZeelandt, enz: Nu zullen wy die laten vervolgen, beginnende met de Regeering van zijn Zoon, Graef Willem, toe-genaemt, de Goede, tot den tegenwoordigen Jare, 16S^. voor zoo veel die Amfterdam zij n rakende. |
|||||||||||||||||
|
EERSTE HOOFTSTUK.
Kort Inhout.
WiUem3 toe-genaemt de Goede, wordt m zijn
Vaders plaetfe 7 Graaf ïan Hollandt, en^, I\ufer yerwoejl met
hulp der Amsterdammers, Hendrik van Hagefteins Landt. JYiUem komt in zijn Vader Willems plaets, trekt ten Oorloge tegen de UMoren en Sara-
ceenen, en daer na in Ooft-Vrieflandt, aïwaer zijn Folk, en hy zelfs mede'ver- flagen worde. Heeft verfcheide Vry heden, Willekeuren, en Handtveften, aen de Stadt Amfterdam verleent. Waeromzy die van de Graven verkregen heeft. Waer van verfcheide verkoren zijn. Eenige der zelve worden acngewezm. |
|||||||||||||||||
|
N
|
A de doodt van Graef Ian van
Henegouwe wierdt tot Vorft van den Lande gehult zijn oudtfte zoon Willem. Maer |
||||||||||||||||
|
ftein, het platte landt in 't Sticht van Uit-
recht met rooven en branden rontom tot den grondt vernielde; verzocht de Bif- fchop aen dezenWi]lem,om dezen dwing- lantdit lant verwoeften te beletten, hulp en byftant. De Graef hier op zendt aen Hageftein verfcheide boden, met laft en Q^ ver- |
|||||||||||||||||
|
toïllem
'udfie zoon *"» Graaf X#n komt |
|||||||||||||||||
|
'*''tlaetf
|
als in den jare dertien-hondert
en drie-en-dertigh eenen Hendrik, 's Gra- XI53' venOnderzact en Slotvoogk van Hage- |
||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||
|
110
|
|||||||||||||||||||||
|
waert begraven, maer naderhant na Va- Gedenk-
lencijn gevoert. En is aenmerkcns waer- wacrdig* digh, oat ten tijde van deze Graef Wil- Gefchiede- lem en zijne voorzaten, niemandt in Hol- »#"• landt hoppe gebruiken moghte, dan die- van zijne Rentmeefters ten gefette pryze gekocht was; Maer die van Delft verkre- gen eerft van hem, hoppe te mogen koo- pen waer zy wilden, mits datfe voor ieder tien vaten biers, dat binnen Delft gebrou- wen wiert, een Hollantfche fchelling be- talen zouden, 't geen by na d'opkompfte van defe ftadt is geweeft. Defe Graef verleende aen die van Am-
fterdam verfcheide Privileedjen en Wille- keuren. En was d'eerfte die de vryheidt of het rechtsgebiet defer Stede vaft ftelde en vermeerderde , gaf hen ftads recht» vergunde hen ook datfe by Noorden der Maze vry en onbekommert, en ook door zijn gehele Land Tol-vry varen moghten. Den Burgermeefteren gunde hy de vry- heit van ieder een te mogen Burger ma- ken. Verfagh noch d'ingezetenen , om hen in een goede vorm van regeeringete houden , met veel andere nootwcndiee Willekeuren. Volgens deze gunft-briet. van hen in den jare dertien hondert twec- en-veertigh verleent. |
|||||||||||||||||||||
|
Gedenk, vermaningh van den Biffchop de roof we-
waerdige der, en voldoeninge van degelede fchade Gefihiede- te geyen. Maer Hageftein , die door de- n'jïen- zen buit feer verrijkt en hooghmoedigh " was geworden, kreunde zich weinig aen 's Graven zeggen, en weigerde zijn laft t'achtervolgen : zulx de Graef aen Willem Kufer, BaljuwvanRhijnlant, laft gaf, om krijghsvolk by een te vergaderen, defen Hageftein met hulp der Stichten op 't lijf te vallen, en hem dit landt vernielen te |
|||||||||||||||||||||
|
Xuferver-
%>oefi met Hulp der Amfter- dammers Hendrik van Üage- fte'ms Lant, Zijn zoon
WiUem ■snort n» i Vaders |
verleeren. Kufer derhalve een deel volks
uit Amfterdana, Amftellandt en Water- landt gelicht hebbende, komt zonder flag of ftoot, of van Hendrik daer in belet te worden, de Lek over trekken, verwoefte voorts Hagefteins geheele Landt, en leide al de huizen aen kooien , zulx Hageftein wel haeft vry beter koop begon te geven. Na deze Willem volghde zijn eenige zoon, mede Willem genaemt. Dees reis- de in den jare dertie'n hondert acht-en- |
||||||||||||||||||||
|
dm Graef dertigh na Spanje om den Mooren in Gra-
van Hol- nade den oorlogh aen te doen; van daer |
|||||||||||||||||||||
|
landt.
I338. .1*4 f-
|
trok hy in Syriën tegens de Saracenen. In
den jare dertien hondert vijf-en-veertigh trok hy met een fterk heir in Ooft-Vries- |
||||||||||||||||||||
|
lant, daer hy tegens in oorlogh was. Jan
van Henegouwe, Grave Jans zoone van Boloys, trok metzijn volk vooruit, niet willende het gros van 't heir in waghten , én vervolgde zonder zammelen de vluch- tende Vriezen tot S. Olofs Kloofter en Staveren. Hier hielden de Vriezen ftant., en vielen wederom uit, zulx de Hollan- ders verflagen wierden. Graef Willem , Wort van wien dit alles onbewuft was, quam hier na 4e vriezen met vijf hondert man te Lande, en gingk "jtrfagcn. om 't landt t'ontdekken met veele Hee- ren voort uit ryden, maer wiert van de Vriezen, die hem hier lagen leiden, over- vallen, en ter neder gematft. En ftierf al- 200 deze Graef, na dat hy acht jaren de heerfchappye gevoerthadde, zonder erf- genamen achter te laten. Het doode li- chaem wierdt tot Floris-Kamp by Bols- |
|||||||||||||||||||||
|
In den Name des Vaders, des Soons, ende
des H. Geeft. Amen. Willem Grave Hantvefte»
van Henegouwe , van Hoüant , van aen die van Zeelant, ende Heere van Vriejlant, doen Amfterdar» kondt ende kenneüjck allen luyden, dat vanGraaf ivy by onfen goetdunken den luyden van , onfen Radegegeven hebben , ende geven onfer Poorteren van Amftelredamme voor ons ende onfen Erven, ende Na- komelingen alfulck Recht ende alfulcke Vryheden eeuwelijk te duren, als hier na befchreven (iaën: , ,.
■* J Deiepahn*
In den eerften, foo fullen die palen van ste^tyr«.
hare Vryheit wezen op die Ooft-zijde van ^(U ae£ der Poorten aen lans witte Hofftede, op die ^OT/fo., |
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
1-2,1,
Hollants, of op fijn hant, het en waer of hy
hem lemde te vollen als van een ooghe uyt, of eenen voet, of een hant al geheel af, die Waers op thien pont Hollants. Voorts foo wie eenen vrede brake , die
waers of lijf ende goet. Voort foo wie een Huys aenftormtbyda-
ghe, die waers op vijf pont, endebynachte op thien pont Hollants. Voorts foo wie *knijf ofte fweerttogein
arremoede, die waers op een pont Hollants, of die vochte met ftaven of met verboden wa- penen , die waers op een pont Hollants, oft diemettervuyft floege, die waers op thien Schellingen Hollants. Voort foo wie d'een den anderen Coor-
wonde, die waers op drie pont Hollants. En- de van allen vervochten boeten foo fullen wy hebben die twee deelen, ende die Poorte en- de Schout metten Schepenen dat derdendeel» ende van dien derdendeele half den Poorte ende half dieSchoute metten Schepen even ghelijck te deelen, fonder van dootflagen, vrede brake ende diergelijcke dat fal alleen aen ons komen. Voort foo waer een vechtelijk is, ende die
Schout met twee Schepenen vrede eyflehet, of twee Schepenen daer die Schout niet by en is, foo wie des vveygerde die waers op vijf pont Hollandts, tot elcker tijt alsmenthem eyflehet tot dry en tijden, ende fo fal dat ge- recht helpen den genen dies vrede begeert. Ende fo wie ander Schepenen Eed fpreekt,
die waers tegens elke Schepenen op twee pont, ende ons fo veel als hem alle. WatVonniflen den Schepenen wertghe-
vraeght, ende fy zijnsniet wijs, fo fullen zijt foeken tot Haerlem oft daer zijt befte wijs mogen worden binnen onfe Landen , ende dan fait voort gaen, maer geen Vonnifle lan- ger te dragen dan drie veerthien dagen. Wat Willekoren dat die Schoudt metten
Schepenen maeckt, dienmoghen fy houden een jaer, alfoo verre alft hen goet dunckt, behouden ons rechts, ende ten eynden van den jaer te vernieuwen. Ende wat Poorters den Schout ende die
Schepenen ontfaen , die een goet knapeis endeonberuft , daer en fullen wy nietweder- feggen. Ende fo waer dat der Poorteren goet ge-
legen is, dat en fal nergens ongeltgelden.dan binnen Amftelredamme , anders dan onfe Q^2 Iacr- |
||||||||||||||||||||
|
Noort-zijde aen het grote Godts-huys-lant,
opdeWeft-zijde aen den Wteren egge van derLane, dieleghet in Ysbrandts Lant van derZuytwijndeinderNeffe tegens derLane over. Alfoo alft metter graft begrepen is, en- de in die Haven ten halven ftroom tot int Ye, ende voort ftreckende int Ye, langhes den Dijk Ooft-waerts vijftigh roeden buyten de Wint-molen , die Heer Willem van Outs- hoorne van onfer wegen maken dede. Voorts foo fullen fy Tollen vry varen met
alle haer goeden voor by alle onfe Tollen in onfe Lande beyde te Lande ende te Water. Ende niemant en fal Tollen vry varen eer hy jaer ende dach Poorter geweeft is, ende in- der Poorte gewoont heeft. Ende der Poort - brieven daer die Poorters mede varen voor by onfe Tollen , die fullen fy alle jaren ver- nieuwen , ten waer of fy buytens-landts foo langhe gheweeft hadden, dat fy binnen den jare niet vernieuwen en tnochte , ende tot elcker Tollen aen te varen daer fy voor-by varen, ende fullen verlof nemen. Endevvaert faeckedateenigh Poorter by avontuere fon- der brief ter Tolle quame met fijns felfs goe- d;» foo fal hy weder achterwaert varenen- de halen fijn betooch, ende daer mede foude hy vry wefen , ende waert ook fake dat eenig Poorter hem misgrepe of misdede voor onfe Tollen, dat foude komen om hem felven, en- de dit gemeene Poorters en fouden daerby niet verliefen, noch aenrechten, noch aen "Vryheden, noch aen Tollen. . Voorts foo wie dat een man doodt flaet en- de daer mede begrepen wort, die fal fijn lijf verliefen, worthy verwefen als recht is, en- de óns gelden 20 pontHollandts van fijnen goede. Ontruymt hy, ende wort hy ballinck ghemaekt als recht is, foo fullen wy van fij- nen goede hebben 20 pondt Hollandts, en- de die Schout fal voort rechten by den Sche- penen als recht is. Voort willen die maghen klaghen metten dooden foo fullen vier man- nen uyt der maeghfchap fweeren , die de Schepenen dunken goede Knapen te zijn,dat fy gheen onfchuldigen man beklaghen en fullen. Ende worde eenige ellendige Man dootge-
flagen, daer foude die Baelieu, of dien hy't beval, van onfen wegen mede klagen, ende die Schepen daer af wij fen, dat recht is. Voort waert fake dat eenig menfche d'een
den anderenLemden, dat waer op vijf pont |
|||||||||||||||||||||
|
Gedtrih-
waerdige Gefchiede-
nijje. Van Vrede
brake.
Van een huk
aen te fior-
men.
* Een Met.
Van geweer
tetreckenem
te-vechten-
Van Coor-
vonden. |
|||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
*>aerdige Gefchiede- nijfen. |
|||||||||||||||||||||
|
te varen.
|
|||||||||||||||||||||
|
VanVredetS.
maken. |
|||||||||||||||||||||
|
Van Schepe-
nen Eedt ts ff reeken. VanVonniJJe
tex.oe.tn. |
|||||||||||||||||||||
|
Vandootflfa
gen. |
|||||||||||||||||||||
|
Van-Witte'
keuren te maken. |
|||||||||||||||||||||
|
Van Voor-
ter s aen te nemen. Tcortcrs
goet geeft geen ongelt |
|||||||||||||||||||||
|
Van een ei-
ndigen do- de te be- rechten. Vin een
leemte. |
|||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Itt
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Geienk-
•xaerdige Gefchiede-
niffen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
genoegt. Ende want wy alle defe voorfchre- Gedenk*
venpunöen vafteende geftade willen hou-.waerdige den voor ons, ende voor onfe nakomelingen, Gefchiede hen ende alle hare nakomelingen duerende n;rfen. tot eeuwelijken laren, fo hebben wydefen--------—■■
Brief, bezegelt met onfen grooten Zegele,
gegeven indenHagheopdenneghenden in Decembri, in't jaer ons Heerenduyfent drie hondert twee-en-veertigh. Wille:r, Grave van Uenegoutoen, van Hollant, Die van
van Zeefont, ende Heere van Vriejlant. Otltbie- Amfterdai» den u onfen Balieuwen inRhijnlant, in den mogen vrf Lande van Woerden, in Delflant, in Ren- enonbelet nemerlant, inVrieflant.in'Amflerlant, ende varen by in Waterlant, ende allen Schouten , die in Noorden onfen Lande gezeten zijn by Noorden der der Mazt. Maze, dat zy onze goede Luyden van Am- ftelredamme vryehjck varen laten onbefet en onbekommert, hen en hare goet, want wy hen des Vryheit gegeven hebben , die wy hen gh„houden willen hebben vafte en geftade. eeuwelijck duerende fonder eenigh wederfeggen. In oorconde defen Brief be- zegelt met onzen Zegele. Gegeven in den Haghe des Maendaeghs na Sinte Niklaes- dagh in den Winter , in 't Iaer ons Hee- ren duyfent drie hondert twee ende veer- tigh.. Willem Grave van Henegouwen , Van zijn ook
Hollandt , van Zeejandt, ende Heere van xoZ-wv, Vrieflandt. Ontbieden u alle onfe Rent- meefteren ende onfen Tollenaren van on- fen Lande , dat ghy onfen goede Luyden van Amftelredamme varen laet Tollen vry met hare goeden , wanneer dat zy tot u komen met haer betoghe , want wy hen des vryhedeghegeven hebben , die wy hen ghehouden willen hebben vaftengheftude, eeuwelijcke duerende , fonder weder-feg- gen , te Water en te Lande. In oorconde dezen Brief bezegelt met onzen Zegele. Gegeven in. den Haghe des Maendaeghs na Sinte TSiklaes-dagh. In den Winter, in't Jaer ons Heerenduyfent drie hondert twee- en-veertigh. Deze Boven gemelde Hantveit van Datd'Am*
Willem, is d'oudfte naeft die van Graeffierdam- Floris, nopende het Tol-vry varen, dien »« noch deze Stadt tegenwoordigh heeft. Maer meerHant* 't is heel waerfchiinüjk dat ookd'andere VfyXt.
C> „„ j- r n j had hebbent
jraven die voor of na Floris en voor deze j- • ,
Willem als Graef Jan, Floris zoon, Jan »„«■**<>;
van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
laer-fchot, bockinge. ZWijn-bede, ende we-
derbede, ende diergelijke , Dijck, Dam, Wegh, Weteringe. ende Sluys geit. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dan binnen
Amjler-
dam.
|
Ende foo wat Poorter fy ontfaen, die heeft
fes weken hem te bereyden, ende dan binnen te komen metter woone, ende die binnen der |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Poorten woonachtig zijn , fo mach elk Poor-
Sen poorter tei. buyten wefen fijnen Lenten te doen fes |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
magh bui
ten de St ad't xijn Lente en bout» vaer ne- men. Geen Poor-
ter magh buiten de Stadt zon- der verlof geten rooven |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
weken , ende in den Ooghftfijn Bouwe te
doen fes weken. Voort wat Poorter dat uyt der Poorte
vaert, buyten ons. of buyten den Schepe- nen, of buyten den Rade , Rooven of Bran- den , of luyden af te fetten , ofte vaeti, die is op tien pont Hollants,ende zijns Poortrechts quijt. ende defe boete falgaen als dieander, daer wy die twee deelen afhebben , ende die Poort, Schout, en Schepenen dat derde- deel. Waert dat een Poorter buyten der Vryhe-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
of branden, de in noode quam , of buyten belegen worde,
d'EenePoor- fo kJ-die gemeyne Poorte dien man ontfet- ter manh ten, ende uyt fij nen noot helpen; ift dat fake. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den ander
ttit de noot helpen-. |
dat fy willen by den ghemeenen rade dei-
Schouten ende der Schepenen daer 't tegens onsnietengaet, ende van dien. uytvaren en |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fullen fy tegens ons niet misdoen, maer üoe-
gen fy yemandt doot, of lam, of wonden ,of deden fy overdaet ,.dat fouden fy beteren ons ende den ghenen dien iymifdoen , na den |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van zake
binnen der Stede te be- rechten. Van 'ji fl«.
renrschtote fierken. Van den
Heer e te |
rechte van den Lande.
Voorr wat gefchiede binnen derVryhede
van Amftelredam , dat fal berechten onfen Schout meeden Schepenen van binnen ,daer tegen onfen Heerlijckheydt niet en draget. Voort daer die Rechter of Schepenen ye-
mant vermaent onfen recht teftereken , die des weygerde. is op een pontHoilants. Voort fo fullen fy ons dienen tot onfer wil-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
le naer hare macht.
Voort datmen geen Poorter van Amftelre-
Een poorter dam noch zijn goet befetten en mach van maghbui- fchade noch van fchoude , onverwille-keurt ten nietbe- benoerden der Mafein alle onfe. Landen, uyt- xet morden, genomen onfe vrye Steden. Voort fo en fal geen Poorter campen mo-
gen binnen onfen Lande, hy en wil hem fel- vedaerin verwillecoeuren ende. in alle ftuc- ken voorfz. fonder argelift , ende behouden ons onfer Heerlijckheden. Maer fy fullen behouden die Schole, dat
Schrijf Ambacht ende die Cofterije binnen bareVryhedë te geven dengenen die's hen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■m
SA
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en Kofterye.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boeck. 123
in een zekere Hantveft, daer hy de vry-
heit of rechtsgebiet defer Steden tot hon- dert roeden vergroot. Albrecht ére. doen kont allen luiden dat wy ommenigen trou- wen dienfi , die ons ons goede luiden van on- fer (iede van Amftelredamme gedaen heb- benende noch doen mogen, ére. Dus fpreekt ook dezelve Albrecht in fekere Hantveft, daer hy het begeven van 't bode-ambacht aen defe ftad wegh fchenkt. Albrecht ére. Doen kont allen luiden, dat wy om mem- gen trouwen dienfi, die onfegoede fiedevan Amftelredamme gedaen heeft onfe Voorou- deren , ére. Dezelve woorden gebruikt ook Willem van Beyeren, daer hy die van Amfterdam vergunt het VHe enMarsdiep, vry en onbelet in en uit te varen. Willem ére. Doen kont allen luiden , dat wy om menigen trouwen dienfien wille die fy onfen Vooroudere)!gedaen hebben,.ére. Dit blijkt noch klaerder uit een fekere gunft-brief, daer de fclfde Willem de fchult , dien Amfterdam voor hem in 't beleg voor Ha- geflcyn en Everfteyn op lijfrenten aen- nam, als eigen fchult aenneemt; Willem^ ére. begint de Brief, Doen kont allen lui- den. Want onfe getrouwefiede van Amfter- dam ons wel en getrouwelijk bygefiaen heeft in onfen befitte voor Hagefteyn ende Ever- fieyn, daer wy nu ter tijt in zijn, ende anders in onfen Oorloge dat wy daer te |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AMST.ER D
van Hennegouwe en Willem de Goede,
aen de beftieringe van 't Graeffchap ge- zeten hebben, wel medeeenigebyzonde- re Hantveften aen deze Stad verleent heb- ben. Dit kan eenighzins befpeurt worden aen de Hantveft van Willem van Beyeren, daerbyhy al de Hantveften, dieoit fijne Voorlaten aen Amfterdam verleent had- den , beveftight. Voort, zoo hebben wy, Zeit hy ■> gelooft en gezwooren onfen lieven en getrouwen Poort eren van Amfielredam gemeynelijcken al haer recht dat zy hebben van Graaf Willem onfen lieven Oom, die tot den Vriejen bleef, daerGodt die ziele af hebben moet, ende van zijne voorva- deren Graven te Holiandt , Hantveften, ende Vryheden alfoo verre als fy betoogen mogen , vafi en geftade te houden , &c. Want zeker had Graef Willem niet wel geweten, dat de Graven, die voor Graef Flons, of na hem, en voor Willem , die by de Vriezen doot bleef, het Graeflyke amptbedient hebben, aen die van Am- fterdam mede Hantveften verleent had- den , Hy zoude de woorden van , voor- vaderen Graven , in het meervout o-etal niet gebruikt, maer we! Graef Floris by nameen toenaem genoemt hebben. Dat nu deze Hantveften of Voor-rech-
ten , (die wy nu vervolgens, neffens het geene wat onder de beftieringe van ieder Graef hier voorgevallen is , zullen ten toon fteüen ,) van de Graven aen die van Amfterdam niet vergeefs , maer wegens de genoote dienften , dieze aen hen zoo voor als na, in den oorlogh en in 't op- brengen van geltmiddelen bewezen heb- ben, verleent zijn , gevenze zelfs uitdruk- kelijk genoeg in verfcheide Hantveften te kennen, Want in deze gunftbrieven vint- mendoorgaens uitdrukkelijk defe woor- den daer by gevoeght , datze deze vry- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
Ktterdigs
Gefchiede~
nijjen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
"ünerdige
Gtfchiede-
iïJTen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Van Uerttg,
Albrecht . van Jstye* ren. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Van Hertog
Willem van Beyeren, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
vooren
hebben |
ende tot defen tijt toe gevoert
daer fy foo groote lafie af had, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
ï>« van
Amfterdam
k'«bben we- &ns hun Smtedim- fl'n een den braven be- ^'^e», ver. foeide hantveften
^kregen. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ére.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
En metdiergelijke roem-reden be-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fchenkt hy doorgaens in zijn volgende
gunft-brieven die van Amfterdam. De- ze dienften verzwijght ook geenfinsHcr- togh Jan van Beyeren , defen Willems zoon, in zijn Hantveften mede aen die van Amfterdam verleent', fohan, ére. En om dat wy aenzien hebben fonder- linge trouwe dienfien , die fy ons bewijfi |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fyn Herteg
Iak van Beyeren,- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
heit of gunfi e aen die van Amfterdam ver- j hebben, ende namelijck vele goeder dien-
leenen, wegens de groote dienfien, die zy ons flen, die fy onfen lieven Voorvaderen (fa- en onfe voorouderen gedaen hebben. Zoo liger gedaghten^) ende ons tot defen dage ipreekt Hartogh Albrecht van Beyeren i toe ghedaen hebben , ére. Dat die van Q, 3 Am-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||
|
124,
|
|||||||||||||||||||||
|
Kroon boven hun Wapen te mogen voe- Gedenk'
ren. ^Maximiliaen, &c. Om dat wy be- -aaerdige merken die groote getrouwigheit en goet- GefMede- wiUigheit, en ook mede de menighvuldige nt''en' dienften, die onfe Stede van Amfterdam ende Ingefetenen van dien , tot haren z.waren vttn de koflen, ons en den Voorvaderen van onfen zelve. Sone Hertoge Konink Philips, tot diverfe fiondengedaen , ende bewezen bebben, ende byfonder dagelijx doende fijn in dcfe onfe te- genwoordige wapeninge, ejrc. En dit zou noch klaerder kunnen bewezen worden, by aldien onze Voorouderen de gefchie- deniffen van dien tijt den geheugenifle overgelevert, ende wat neirftiger befchre- ven hadden. |
|||||||||||||||||||||
|
Gn
|
Amfterdam aen Keyzer Maximiliaen me-
de zeer groote dienften gedaen hebben, geeft hy in een zekren Gunft-brief, daer hy hen vryheit geeft van hun ballingen te mogen bannen duizent roeden buiten hun Vryheit, duidelijk met deze woorden te Van Keyzer kennen : ^Maximiliaen , &c. Doen te MAximi- weten; Dat wy overmits die getrouwe Uatn, dienften, die onfe voorfz,. Stede van Am- Jlelredamme ons gedaen heeft, en in diverfe
manieren daghelijx doen , &c. En endelij k wat groote dienften die van Amfterdam aen dezen Maximiliaen in'tbelegh voor de Steden Rotterdam en Woerden , en en desfelfs Slot bewezen hebben , blijkt uitdeBriel, daer byhyhen vergunt zijn |
||||||||||||||||||||
|
TWEEDE HOOFTSTÜK.
|
|||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout-
De Landen vervallen na JVMlems doot aen Kei-
ler Lodewijk. Geeft de ^elven aen %tjn HuisVrouwe Margrete over, enzy debeftieringe daer'vanaenhaerzoonWillem,maeront- Jlaet hem weder van z>ijn dienfl. Hier uit ontjtaet de Hoekfe en Kabeljawfe twift.
De Kabeljawfe Heeren rechten onderlingh een Verbont of, als ook de Hoekfe, Felle Jtrijt tuffchen fjïïfaeder en Zoon. Margrete fchiet endelijk te kort en moet duiken. Hantvefien van Margrete aen die van Amfterdam verleent. Die van Amflerdam mogen vry en onbelet in Waterlant verkeeren. |
|||||||||||||||||||||
|
oudftezufter van den voorgedaghtenWil-
lem , over. Ondertuflchen gaf de Keize- rin met bewillinge der*Staten na het over- lijden van haer man Lodewijk de Landen van Holland en Zeelandt, aen haer zoon Willem als vooght te regeren, en al d'in- komften na zich te trecken, mits dat hy jaerlicxaen zijn Moeder daer voor uit fbu- stelt daer de keren 2000ponden Hollands, ert zy Soondair het opperfte gezagh, zoo langhahTe leef- Voogt »vet. de, aen zich zoude houden. Hier op ver- liet Margrete de Landen , en trok over Hene-
|
|||||||||||||||||||||
|
NA dat Graef Willem de vier-
de in den jare dertien hondert in Vrieslandt gefneuvelt, en Hollandt zonder opperhooft was, liet Keizer Lodewijk de vierde van die name zich voorftaen, Hol- lant, Zeelant en Henegouwe aen't Rijk vervallen te zijn, 't welk ook eendraghte- lijk de Rijksftanden, tot dien einde van Lodewijk by een geroepen , met hem ftemden. Doch Lodewijk gaf de Landen aen fijn huisvrouwe KeizerinneMargrete, |
|||||||||||||||||||||
|
Jie'Landen
komen Ren Margrete. |
|||||||||||||||||||||
|
.1
|
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck. izf
Henegouwe na Beyerlant. Maer dewijl Vifch Kabeljauw, gevende hiel* mede te Gedeuk-
|
||||||||||||||
|
Gtdetik.
*>aerdige
G'fchhd,.
|
||||||||||||||
|
kennen , datfè hunne tegenftanders , als »/terdige
een hoop minder viffchen zouden zoeken Gefcbiedt- te verflinden. DeHoekfen daer-en-tegen, n'ffen- die het met de moeder hielden, kregen hun naem van den hoek, daer men de Ga- Hoekfe me* beljauw mede vangt, willende daer mede ** Moe^{r' zeggen, dat al was de Cabeljauw een lom- pe groote vifch, zy hem nochtans met hun fcherpen hoek wel meefter meende te worden. Ook was het niet genoeg datfe in de naem verfchilden , maer zy gingen figh ook van kledinge veranderen, want de Ca- beljauwfe droegen asverwigcen de Hoek- fe rode Ëonetten. Ondertuflehen rechte- Verbont dtr den veel Cabeljauwfche Heeren , die het K"l"1PMfs met Hartogh Willem hielden, onderlingh Hemn' met hem een verbond op van dusdanig een inhout: Dat Hartogh Willem van Beye- ren, &c. Jan van Arkel, de Heer Jan en Gerard van Egmond. De Heeren Jan van Per fijn, Gerrit van Heemskerk, Jan en Willem van Wateringe, Jan de Molenaer, Jan van Bloemenfleyn, Jan van Kuilen* burgh , Jan Van Nodeloos, Hendrik van Heemskerk, Hendrik en Daniel van Tol- loyfe, met de Jleden Dordrecht, Haerlem, Delft, Leyden, Amfierdam,Alkmaer,Me~ denblik,Oud(,water,Geertruidenberg,Schie- dam en Rotterdam, verbinden zich onder^ linx, Hertogh Wtïïem te flerken tegens alle de genen die hem uit Hollandt en Zeelandt willen verdrijvm,en te vuur en te zwaerty zonder oit met haer ofte hare kinderen te zoenen , te vervolgen. Maer de Heeren die het met de Moeder hielden en Hoek- ■■ fen senaemt wierden , maekten onder el- kanderen dusdanigh een verbont. Dat de Heeren van Duivenvoorde, Pollanen, Bre- Verbont der derode, Binkborjl,Riede,Houkhorfi, Heem- "te Je * ftede, Meerenflein, Outshoorn, Raaphorfi, Poelgeefi, Ridderen. Van der Bergo Prie- fler, Noortwijk van der Made , Reinier Dever, Gerard Ever, G er ar ds kinderen y Arent van Groenevelt, Dirk Groenevelt, &c. Knapen. En alk heur gezinde, en alle dit
|
||||||||||||||
|
Willem dat jaer Oude-water als ook een
veltflag by Schoonhoven tegens de Sticht- fen verlooren had , bleef hy in gebreke van zijn Moeder te betalen, zulx zy zelfs in Hollant overquam, haer zoon Willem met vele Heeren tot fich riep, haer klachte over zijn quade betalinge voor hen uit- ftorte , en hem endelijk van het Stadthou- derfchap ontfloegh, en voort naer Hene- gouwe deedt vertrecken. Omtrent het Jaer 1300. waren de Werelds Inwoonde- ren , door helfe oneenigheit , vreefelijk tegen den anderen ontfteken. In Italien woeden de Guiten en Gubelijnen. In Hoogbduitsland, de Oofienrijkfe en Beyerfe, en naderhand de Beyerfe en Beemen. In Frankrijk die van Orleans en Borgondien. In Engeland? die vanJorkenLankafler onder de namen <van "witte en roode Roos. In Vlaanderen de witte Kaproenen , of Munniks Kappen. InVriefland, deSchie- ringers en Vetkopers,in Gelderland,de Heec- kers en Bronkhorjlers. En hier in ons Hol- land , de Hoekfe, en Kabeljauw fe. Bittere twiften, die in honden jaren niet wier de uitgebluf. Van alles te fchrijven is onfe meeningh
niet, fullen alleen aenwijfen deflelfs oorfa- ken, voortgang, en einde, in dit ons land, en voornamelijk ontrent A.mficrdam, de- wijlfe haer mede in die twift gefteken heeft, als mede wat Vryheden, by Hand- veften , fy van tijd tot tijd bekomen heb- ben. Vermits Margrete de Landen flappe- lijk beftierde, en 't oorlogh, datze tegens Uitrecht voerde, haer geweldigh tegen- liep , foo ontftont hier uit, als ook om dat zy haer zoon van zijn dienft ontflagen had,in den jare dertien hondert en vijftigh een binnelantfche oproer en twift, waer van de ftrijdende parthyen Hoekfche en Kabeljauwfche genaemt wierden. De Ka- beljauwfehe dan , die het met Graef Wil- lem hielden, èn niet wilden vervrout we- len , namen hun naem van den flindende |
||||||||||||||
|
°»rfprongk
""inde
Üoekfche en fotftoift.
®*eenighe-
AeninaUe e declen At*Wcrelts. |
||||||||||||||
|
"""den 't
^etdeSoon: |
||||||||||||||
|
Xï6 HïUorifihe Befchrijvtyge van
|
|||||||||||||||||
|
die hun geholpen hebben in het 'verdrijven
des Hartogen, beloven Hartog Willem [on- der haermet te poenen, nochte de Landen inh geheel of ten deel af te fiaen y noch te verkoopen, z.onder haer goet vinden; en in n-evaüe hy zonder wettige kinderen quam t''overlijden , zoude Hartogh Alben en na hem Hartog Lodewijk d'oudfie halve broe- der tot navolger in z,ijn plaets gekoren wor- den. Met deze Heeren hadden ''t ook in den beginne de fteden Leyden , Goude, Amfterdam en verfcheide anderen gehou- den. Maer als de Hoekfen begoften te kort te fchietten , en Willem wel ze- ventien fterekten of Slooten vernielt had , verlieten die van Amfterdam en Leyden uit vreefe van overweldight te worden, de Hoekfen. De Keizerin dit cerft vernemende, en ziende dat dus niet alleen de Hollandtfche fteden, maer ook Gorkum, Kennemerland en Weft-Vries- land haer afvielen, en fich met de Hoek- fen t'ontfterlc vindende, ontboot hulp uit Engelandt, dienfe door toedoen van haer zufter de Koningin ne verworf , en hier mede geftijft zijnde, viel'er tuiTchen Moe' |
zeght is , hadden de Kabbeljauwfen wel Gedenk*
zeventien Heeren huyfen der Hoekfen ^aerdige gedoopt, die over al uit de regeering ge- GeJ? tede' fchopt in fich felven daer in gedrongen, 's ' - Ook bedachtenfe, en voerden het na-
volgende uit, 't geen Ettert de Veer in fijn fpiegel der gedenkwaerdiger Oor logs gefchie- demjjen, by hem uit het Latijn vertaelt, ons heeft nagelaten. Ten tijde, (fchrijfihjr,) dat in Hol- creuer *U
land de partyen die men Hoexen Cabilau- verrader, we noemden, regeerden : iflèr tot Am- verradelijk fier dam, een man genaemt Creuer, opge- &doedt. ftookt, ende met groot geld omgekocht vandeCabilauwfe party, die de Stad be- faten, ende de Hoekfe verdreven hadden, dat hy tot nadeel van de Hoekfe, en haer- der aenhangeren die noch in de Stad woon- den , eenigh getuigenifle foude doen, ende was foodanig; dat hy op een fekere tijd in een Herbergh fittende, by anderen, hem foude laten ontvallen ("quanfuis door dron- kenfehap) dat hy met anderen fijne aen- hangeren , een Confpiratie met den ver- dreven partyc hadde p;emaekt , endefou- den wel haeft de Stadt in neemen met ver- |
||||||||||||||||
|
Gedenlt-
maerdige Gefihicde- nijfen. . |
|||||||||||||||||
|
Amfitrdant
eerfi Hoeks, daer na Kakl- jeutwfe. |
|||||||||||||||||
|
Gevecht
tuffchen Margreta $n biter W>n Wil- |
|||||||||||||||||
|
der enKindt een feilenflagh by ter Veere
in Zeelahtjdaer wederzij ts veel volx bleef, en de Koninginne d'overhandt behieldt. Maer Hertog Willem met 'er vlucht ont- komen , en byftandt uit Duitslandt ge- kregen hebbende , leverde daer na zijn Moeder weder flagh, ontrent 's Grave- fande, alwaer hy ■> na groot bloetftorten overwinner bleef. En vermits d' Engel- fche Overfte fneuvelde, en de Heer van Brederode, 't Hooft der Hoekfen, gevan- gen wierd,vond zich Margretegenood- •saekt in Engeland te vluchten, enaldaer by verdragh ten behoeve van haer zoon , afftandt te doen van Holland, Zeelanden Weft-Vriefland, behoudende haer leven lang't bezit van Henegouwe, waer datfe in 't laetfte van 't Jaer noch henen trok,en na vijfjaren kommerlijk levens, deferwe- jjgltoverfeedt. Ondcrtuflcheu, gelijk ge- |
|||||||||||||||||
|
raden. Hier door ibndemen hem vangen,
ende alsdan foude hy hem felven mede be- kennen door pijnigen (diefehem lichtelijk aen doen foude J van de Confpiratie te we- fen , ende wie fijn aenhangeren waren, ende daer op foude hy hem ter dood laten verwijfen, om fijn getuigenifle vaft tema- ken , daer na foaden zy hem vry laten, ende fijn beloofde loon geven {want de Schout van Amfierdam vermocht op die tijd, een veroordeelden man het leven te reven. Dit heeft den armen Creuer alles laten gefchieden, ende liet hem noch be- kouten, na dat hy verweefen was, dat hy met den Beul op 't Schavot mofte komen , eer hem de Schout mocht op houden, op 't Schavot fach hy deerlijk om , of noch niet na genoeg was, doen maekte hem de Beul wijs, hy mofte eerft knielen, 't welk 1 als hy dede, fioegh de Beul hem flux't nooit
|
|||||||||||||||||
|
A M. VI Boeck. 127
hieruit, overmits fèdert dien rijdt al de Gedenk*
brieven die van de Staten verleent zijn,öok*w/*m%e gevonden worden met bun naem getekent Gefchiedt- en beveftight te zijn. En van dien tijdt af "'Jj**- begon deze ftadt terftont foo geweldigh "" toe te nemen, en wierdt in korten tijdt zoo maghtigh, datze niet alleen al d'ande- re fteden gelijk wierdt, maer ook de zelve verre te boven fcheen te gaen. Voorts luit defe gunft-brief aldus: Margareta, by der genade Gods santwjles
Keyzerinne van Romen , altoos v"nMaJ~ 3 r 1 ry . TT greta^dat
meerlende Gravinne van Hene- & Stadt
gouwen, van Hollandt, "van Zee- Amfterdam |
||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Gedenk, hooft af, ende werdt alfoo de Verrader
"*>nerdige . verraden. Dus verre E. de Veer* G'fihiede- Dezelve Margrete, eer datze de heer* "'■fin. fchappye der landen aen haer zoon in den r ™ jare dertien hondert en zes-en-veertigh I347. ovcrdroegh, heeft geordent en belaft dat voor vaft zoude gehouden worden, dat nu noch ten eeuwigen dage, in geenerlei manieren Amfterdam van 't Graeffchap van Hollandt vervreemt of afgefcheiden zoude worden. Want dus langh, federt Gijsbrecht van Amftel uit den Lande ge- vlucht was, hadden die van Amfterdam noch op zich Zelfs (hoewelfè onder een zelven Graeftoen ter tijdt al ftonden,} ge- zeten , en geduurigh met d'andere fteden over hoop gelegen. En hier door bego- ftenze miflchien te vrezen, datze, byal- dienze in een talrijke afkomft aen een van der Graven kinderen moghten komen te vervallen, die zijrvnakomelingen byerf- feniffe in 't bezit liet , weder huiden of morgen onder zoo maghtige nabuuren , een roof voor den geenen wierden , die meefter te velde was. Want geen èene Stadt nochte een hant vol Boeren zoude maghtig zijn het 't gewelt der Hollanders en Uitrechtzen , die geduurigh op hen loerden, van hun hals af te keren. Jan van Henegouwe had haer heerlijkheit aen Ge- wye zijn broeder wegh gefchonken, maer deze tot het Biffchops ampt verheven zijn- de , haddenze gantfeh niet te vrezen, datfe onder zijne nakomelingen zouden raken. Om hier dan in te voorfïen , verkregenfe van Gravin Margriette brieven, waer by zy hen verzekering deed, dat niemant van hare nazaten zoude mogen defeftadtvan het overige lichaem van Hollandt aflehei- den, en beloofde ook dat de zelve niet anders zoude gehandelt worden, dan als een van d'andere fteden. En datdaer-en- boven toen haer de vijfde plaets in de ver- gaderingeder Hoogmogende Heeren Sta- ten is gegeven, hoewel in de brieven daer |
||||||||||||||||||||
|
landt, ende Vrouwe van Vries- *landt, makenkondt allen luy den 3
|
aen Hol*
Iernt,
|
m
|
||||||||||||||||||
|
dat wy noch onfe nakomelingen
onfe Stede van Amftelredamme nimmer in geenre manieren ver- vreemden noch fcheydenen fullen van der Graeflijkheden Van Hol- landt , ende boven onfen goeden luy den van onfer Stede van Am- ftelredamme voorfz. voor ons ende voor onfe nakomelingen onfe voornoemde Stede te blijven aen der Graeflijkheidt van Hollandt, zonder eenigh verfcheydt tot eeu- welijken jare. In oirconde defèn. brief bezegelt met onzen Zegel. Gegeven in den Hage, des Sater- daghs na Hemelvaerts-dagh , in den jare duyzent drie-hondert en- , de zes-en-veertigh. Ook verleendenze aen de Poorteren van Amfter-
Amfterdam, wanneer hy een doodflag be- Aammert ging, enverfoent was met de Magen des een doodflag dooden, aen haer fchuldigh foude wefen wet Uett thien pond, volgens den brief, gegeven tmteJ0e- ■ j ri j tv/1 J L TT 1 nm, tegen
inden Hage, desMaendaghs na Hemel- jeGraef-
yaerts dagh, in den Jareduifent drie hon- ujkkrit^ |
||||||||||||||||||||
|
gewagh gemaekt wordt, blijkt
|
||||||||||||||||||||
|
dert ende zes-en-veertigh.
K |
||||||||||||||||||||
|
van geen
|
||||||||||||||||||||
|
°P
|
||||||||||||||||||||
|
GeAenk- u% Hiftorifche Befchrijvinge van
ZTflhkL- °P den felven dagken plaetfe verleen- de Heer Ian Verfijn
|
||||||||||||||||||||||||
|
Heer van Water-'Gedenk.
|
||||||||||||||||||||||||
|
land, datfe met hun goederen vry en on- "«*&&
belet in Waterland foudcn mogen komen, ^'ÉhJede' en wederkeeren, volgens den brief gegc- ~ ven in 't Jaer duifent drie hondert en vijf- tigh, op den dertienden avondt. |
||||||||||||||||||||||||
|
niflin. denfe noch een anderen brief, waer by fy
-----—~~**&}$.Handveft.en en voorrechten, die Am-
Mnntvefien fl-ercjam} van iiaer voorzaten verworven
verwtmt ^ eeuwigli;k vaft cnde geftade te hou- loZ!;t den, dat is, bekrachtigde en beveiligde. |
||||||||||||||||||||||||
|
d^Amfterdammers verdroegen fich met;
|
||||||||||||||||||||||||
|
gnrtta.
|
||||||||||||||||||||||||
|
DERDE HOOFTSTUK.
Kort Inhout- GraefTVilhm wort dol, jlaet Gerrit van IVa-
terkge doot. £ijn<Broeder Jttn'echtkomt in^jjnplaets. Hantye*
ftenyan Graef Willem aen die yan Amfterdam yerkent, |
||||||||||||||||||||||||
|
zeiden de Vrouw hier vreemt was , en
geen kinderen had,ook zelfs onder 's mans voogdye ftaen moefte. Endelijk grepen deze redenen by het meeftendcel der Hol- ^recbt lantfche en Zeeuwfche fteden plaets, zulx zijn broeder kort hier na Albrecht , Graef Willems won Ra- Broeder met gemeen toeftemmen , tot voert van 's LantsRuwaert aengenomen wierd. Hollandt. Eer Graef Willem dus in een dolheit
wasgeflagen, had hy die van Amfterdam verfchcide voorrechten en gunft-brieven verleent. Als voor eer ft , zoo wanneer , iemant den hals verbeurt zoude hebben , dat hy de helft zijner goederen maer ver- beuren , en de reft opzijn Huisvrouw, of Kinderen , of andere wettelijke erfgena- men fterven zoude. Ten tweeden, dat hy alle Hantveften die veroudert of verdon- kert waeren, beloofde te vernieuwen. Ten derde fpreekthydie van Amfterdam van alle dootflagen, rovingen, brantfehattin- ge> huisbraek ,. &c. die geduurende het oorlogh tuflehen hem en zijn Moeder ge- fchiet waren, vry. Ten vierde belooft hy mede., gelijk zijn Moeder deed., dat Am- geiv
|
||||||||||||||||||||||||
|
Willem
wrtM» |
Ertogh Willem dus het roer
der regeringe in handen gekre- |
|||||||||||||||||||||||
|
gen hebbende,heeft echter wei-
nigh tijts de vruchten van deze zijne wreveligheit genoten. Want nau- lix driejaren, na dat fijn Moeder was over- leden , of hy wiert zijner zinnen bijfter, en floegh dol zijnde met eigender hantin SfoetGer- zijn hof doot , Heer Gerrit van Wate- rif vanWa- ringen, een van de Hoofden der Kabel- ter'mgs jauwfezijde, waer door hy de naem kreeg |
||||||||||||||||||||||||
|
sim.
|
||||||||||||||||||||||||
|
van den dollen Graef, en wiert van de
Staten des lants achter de groote zael in den Haegh op gefloten, daer hy volle ne- gentien jaren tot het einde van zijn doot zitten bleef. Midlerwrjl ontftont 'er twift onder de Staten des lants over de voogdye der Landen. De Kabeljauwfe die de re- geringe in hadden, lieten zich vaft voor- ftaen die te kunnen inhouden onderMach- tels van Lancafter des Graven Vrouw, wien zy de naem van voogd wilden ge- ven , om niet uit het bewint der zaken ge- fchopt te worden. Die van Henegouwe cttde.Hóekfen ftelden zjchhier tegen,, en |
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boech
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
129
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk, fterdam noit van d'andere Steden vanHol-
^aerdige landt zal gefcheiden worden. Ten vijfde Gefihiede- beveflight hy alle Hantveften op nieuw, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Volgens den brief,gegeven in denHage Gedtnk-
op den dertienden dach in Mey, in 't Jaer waerdige ons Heeren, duyfent drie hondert vijf-en- Gefchiedc* vijftigh. »#*• Hier uit blijkt kJaerlijk » dat die van "*"
Amfierdam, fchoon datfe het eerfr met de
Hoekfe bielden, den Graef tegen defelvc groote byftant gedaen hebben. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die oit zijn voorfaten aen die van Amfter-
dam verleent hadden. Ten zefte belooft hy hen van alle borghtochten, dieze van zijnent wege op zich genomen hadden t'ontheffen en te quyten. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VIERDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K O R. T I N H
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
OUT-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hartozh Albrecht wort Ruwaert van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
_^&>*..___
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VerfcheïdeHantVejlenyanhemj alsook ïan Jlbert Kcningk yan
Zweden, aen die van Amjierdam verleent. Tmtus Heuteruf wortwederleit. Oorloghmetjanvan Arkel Aelbrecht fterfu |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Artoch t. Aelbrecht , Willems
broeder, dus in den Jare der- tien hondert zeven-en-vijftigh tot Ruwaert, enVooght over defe Landen gek oren zijnde, nam het aen, en beloofde de Landen te befcherrnen, en- de te regeeren met raad der Steden, von- niffe en befcheid doen eenen yegelijken, binnen de Stede Amfierdam. Voldoeninge van fijn Broeders fchulden. Ook by te leggen alle twift ende verfchillen. Vol- gens den brief gegeven binnen der Stede van Amftelredamme, den elfden Martii, in 't Jaer ons Heeren duifent drie hondert zeven-en-vijftigh. Noch vintmen van defe Aelbrecht, een
quytfcheldinge, waer in hy bekent van die van Amfierdam, die om fëekere breuke aen hun naburen van Kulfiaert begaen, in een boete van zes hondert Ërugfe Schil- den , beflagen waren, voldaen te wefen. Volgens den brief gegeven tot Sinte Geer- denberge , des Donderdachs op Sinte Lu- kas dach , in 't Jaer ons Heeren duifent drie hondert acht-en-vijftigh, |
J In't Hantveft Boek defer Stede, vim*
men een brief gegeven in 't Jaer dertien hondert zeftigh, waer by Dirk <van Waf- ^„a^ fenaer , toen Burchgraef' van Lejden en dammers Ridder, verhaelt dat hy en die van Am- Tofory -v*» fierdam verdragen zijn, dat alle haer Bur- de Burgb- gers door fijn gantfche gebied Tol~vryful- GrMfs Jen zijn, uitgex,eit in de J-aermarkten, te ToUel}i Vlaerdingen., Voorfchooten ,en Valkenburg. Defc brief is daer na door Hartoch Ael- brecht voor goet gekent, en beveftight, volgens fijn brief gegeven tot Schoonho- ven , Donderdaghs op May avont, int Jaer 1360. Ook heeft defe A elbrecht d'oudeVry-
heid defer Stede met hondert roeden ver- meerdert , volgens den inhout van defen brief. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&mogb
■Welben
*»« Rn- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Quijtfihel
J'fgb van *'èendie
fttert.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aelbrecht by Gods ghenadenPalsgrave op bi$ta&
den Rhijn, Hertoghe in Beyeren, Ruwaert *r'/f birü van Henegouwen » van Hollant, van Zee- im roeden, landt ende van Vriefla'ndt. Doen kondtallen hiütenbaer luyden; dat wy om menigen trouwen dienft, <>«^Vry~ die ons onfe goede luyden van onfer Stede hut- van Amftelredamme gedaen hebben , ende R 2 noch |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hifiorifihe Befchrijvinge van
|
||||||||
|
Ï^Ó ■________________
|
||||||||
|
maels van defen vöorfchreven Sluyfen te G«fe»£-
verleggen , in den voorfz. Middeldam ko- naerdige men moghte, foo willen wy, ende confen- Gefchiede* teren dat onfe goede luyden, die nu woonen, niffen. of namaels woonen fullen, op die Middeldam------'■—*
aen die een zijde, ende onfe luyden woonen-
de in Afichdoem, in onfen lande, van Am- fterlant , ende die met hen uytwateren aen die ander zijde, gefcheyden, ende verlijckt wefen fullen, in defer manieren. Welktijdt datmen eenighe nieuwe Sluyfen leggen fal, by confent ons Heemraets, die nu is of na- maels wefen fal, op den Middeldam , eenigh huys datmen daer op breeckt, van' der Hof- ftededaerop 'tftaet, niethooger enfal gel- den ,' dan thien pont goet gelts. Ende foo wes die Heemraders m den Sluyfen vöor- fchreven, of in haren Stempels, of in haren oorboor maken, of die huyfen diemen breekt van der Sluyfen , als menfe fal verleggen, daer en falmen geen onkoft af lijden. Item foo falmen defe Sluyfen, by der meeren man- nen van onfen gerechte van Amftelredamme, ons Heemraders, en SI uys-meefters in Afich- doem, ons Landts vöorfchreven op en toe doen , als hun nut en oorboorlijck dunckt. Voort willen wy dat die Schepenen brief, fonder datum hier af roerende, quijt, ende gecancelleert fal wefen. Ende ontbieden en bevelen allen onfen Rechteren, die nu fijn of namaels wefen fullen, dat fy naer defen dage anders daer niet toe en doen. Ende hier me- de fullen fy aen beyden fijden van allen faken hier af roerende, die voor defen daghe ghe- fchiet, wefen, gefcheyden en verlijkt. Hier Waeren by als Heemraders Peeter Ellert, en- de Godevaert Trundenfz, In oorconde defen Brief bezegelt met onfen Zegele. Gegeven in den Haghe op Sinte Simon ende Judas avont, in 't Jaer ons Hceren 1387. Noch iflereen langen gunftbrief, waer
by hy de Steeden, Amfierdam, en in Goy- land, mitsgaders de Dorpen daer buiten gelegen , met verfcheiden Vryheden en Rechten begiftight heeft, daer onder de navolgende, Dat een ieder recht en Vonnijfe gefchie-
den fal, in de plaetfen daer de z,aken ge- Je biet z,ijn. De kinderen en mogen hun Ou- ders |
||||||||
|
Gedenk' «och doeri mogen. ende ook om onfe felve
ïoaerdige -Stede te-verbeteren, op dat fy ons te beth Gefchiede- dienen mogen, henluyden defe gratie ghe- nijfen, daen , ende doen, alfoo dat wy hem geven „______ende ooi loven omme dat het kennelijke noot
is, dat fy haer vryheyt van haer Stede meeren
mogen ende uytfetten, ftreckende van haer oude vryheyt, die fy nu hebben, tot hondert Garden toe,, ter goeder fchepe gaende al omme die Stede, te Water, ende te Lande, ende geven hen mede oorlof, dat fy dit voor- schreven ruym betimmeren moghen , ende bewoonen, tot haren beften oorboor, elk op Zijn die daerErve binnen leggende hebben. Ende foo wat luyden daer binnen woonen , oftewoonenfullen , die fullen wefen volko- melijk in den felve rechte, ende in alle vry- heyt , die onfe Stede vöorfchreven tot hier toe gehadt heeft, van ons of van onfen Ou- ders, ende noch gebruycken, duerende tot eeuwigen dagen. Ende om dat wy dit onfe goede luyden vöorfchreven volkomelijck vafte, ende ftade houden willen tot eeuwi- gen daègen, als vöorfchreven is: So hebben wy in kennifft; der waerheyt defen Brief open bezegelt met onfe Zegele ■ gegeven in den Haghe. Anno Dominiduyfent driehondert ende tachtentigh , des anderen daeghs naer Dertinendagh. Van hem is ook ordre geftelt op 't ver-
leggen en vernieuwen der Sluyfen op den Middeldam defer Stede tuflehen d'in- woonders der zelve en de luiden van A- zichdoem in Araftellant , waer van de Brief aldus luit: Titn het Aelbrecht by Godts ghenaden Paltsgrave
•verleggen 0p den Rhijn. Hertoge in Beyeren, Ruwaert
der Sluyzen Van Henegouwen, van Hollandt, van Zee- cfden Mid- landt, ende van Vrieflandt. Doen kont allen dcldam. luyden. want wy verftaen hebben, dat onfe goedeluyden in Amfterlant uyt Afichdoem, ende die met hem uytwaeteren door den Sluyfen, die leggen in den Middeldam bin- nen onfer Stede van Amftelredam infchele gevveeft hebben met onf_n Poorteren , die woonen binnen onfer Stede voornoemt op den Midd-ldam , ende aen beyden zijden aen ons gebleven zijn, als om den Sluyfen die- men in de Middeldam pleght te verleggen. £nde om alle gefcheel, ende onraedt s die na- |
||||||||
|
AMSTERD
ders goet niet verbeuren by hun leven. Aïïe
z,aken fullen berecht worden ter plaetftn daer/e gefchien. Land-vonniffen té halen tot Amfterdam, op kojien van die in on- recht valt, en meer anderen, tè langh om hier te verhalen , fiet in de Hantveften den brief gegeven in den Hage, des Sonnedaegs na Sinte Gregorws A° duyfent drie honden zeven-en-tachentigh. Noch heeft den felven Aelbrecht, in
Erfpacht gegeven, aen die van Amfter- dam , de Viffcheryen, het Goude-Water, endt Lfflaat, volgens den brief gegeven in den Hage, Woensdaeghs na Sint Lu- cyen dagh A0 duyfent drie hondert ne- gen - en -tachentigh. Ook beveftighde hy al de Hantveften
die ooit Amfterdam van fijn voorzaten ge- nooten hadden, en gunde hun, dat een Scheepen met een Poorter foude mogen Vreede maken , even als of fulex voor den Schout en twee Scheepenen gefchiet was, ' volgens den brief gegeven in den Hage, |
A M. VI. Boeck. 151
Koning Albert, aen die van Amfterdam, Qedénk-
Enkhui&en enWieringen, verfcheiden an- maerdige dere voor-rechten en Vryheden in Dene- Gêjehitdt- nemarkm, en op Schoonen, namelijk: datfe »#»• vry aldaer fouden mogen koophandel dry- " ven, en met hun Schepen aen komen, en die verongelukkende, de Goederen, en Andere Wrakken , te.mogen bergen , of doen Voorrechten bergen. Ook indien't geviel dat fodanigh ^f/S Schipbreuks goet na fijn rijk of landen toe vtmJ'{i' vloeyde, ol dreve, en die luyden verdron- ^0, j,<jg, ken of vergaen waren, dat goet {al de naeft gezeten vooght, laten bergen, metken-» niffe van goede luyden, in de naefte Ker- ken doen brengen , befchrijven, bewaren;, 'tzy tot behoef van den Armen, of die binnen jaer en dach bewijs brengen daer toegerechtigttezijn. astukken Ook mogen die Steden Voogden fèt- Lands.
ten, op hare a Vielen te Schoonen en Val- flerbode, waer het hen beft believen fal, die mogen rechten alle zaken, die na Lu- bekfè rechten gaen in hand en hals. Men fal niemant mo^en befchuldigen voor het |
||||||||||||||||||
|
Gedenk-
"**erdige Gefihiede-
|
|||||||||||||||||||
|
^togen een
^oogt/enden 'P Schoe- •*»> in Dt- nsmnrken. |
op SintNicIaes dagh A° duifent drie hon-
dert en tnegentigh. Ook den Schepenen, en Raed der Ste-
de Amfterdam vergunt, jaarlij ex uit hun |
Deenfe recht , maer wilmen iemant be- ,
fchuldigen , dat fal gefchieden voor fijn DuytfeVoogt, na fijn Stads recht. Ook mogenfe op haar ViBen Kroegen hebben , |
|||||||||||||||||
|
Wijn en Bier tappen. Voorts, handelen op
haer ViBen, met Lakenen ende Lywaat, Linnen, Woll'e-Lakenen, en Stoffen, by 't ftuk, of elle. Schoen-makers, Kramers, Knoken-houwers, en alderley Ambachten^ mogen haer neeringh onbelet gebruiken , ook hebben hun eigen Scheepen en Schuy* ten tot de Vijfchery , wagenen en Veerden tot de Bouw- en Koof-handel, mits ge* vende van ieder een halve mark Schoons. Meer andere dingen zijnder in begrepen, te lang om hier te verhalen, fiet daer van Vontm nader int Hantvef-boek deferStad. Heuteru* Uit defe boven verhaelde brieven blijkt, tvederleit,
hoe valfchelijk Vontm Heuttrus, d' Am- MngaemU fterdammers , en andere Hollanders met " c e*?~_ luy en traagheit betigt, en fchrijft dat hen ^„u^^^ tan hoorenfggen alken , Jutland, T>ene- R. 5 mar* |
|||||||||||||||||||
|
Stad een Vooght te mogen [enden, op haer
Landen te Schoonen-, in Denemarken, op haer fitten , en land dat fy daer hebben, ofte namaels verkrijgen mogen, alle za- zaken en rechte wegen hun Stede te be- drijven ende te bewaren, als fy daer te doen hebben. Volgens den Brief gegeven |
|||||||||||||||||||
|
^yheifvm
invielen °P Schoo- "*»> door •dlbert, Ko~ ningh -van Meeden • A°i368.
|
op den zeften A pril, A° duyfent drie hon-
dert een-en-tnegentigh. Twee-en-twintigh Jaren te voren, had
Albert Koningh van Zweeden, die van Amfterdam vergunt te mogen befitten een Vitten op Schoonen , met gebruik van hun Vryheid, en Gerechtigheit, volgens |
||||||||||||||||||
|
den brief gegeven tot Valfterboden, op Sint
Jacobs, des H. Apof els dagh, A9 duyfent drie honden acht-en-tzeftigh. ■ Op defelve plaetfe, en dagh, gaf deze |
|||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||
|
„ Deenen , Götten , Zwee.den , Yzlan- Gedenk-
„ders , Noorweegers, Pruifenaers , en w^>erd'£' „ Mofcoviters. Zy verftonden fich gants Gf^ „ niet op den Haringh-vangft, en droog- "'•"* ' ,,denfleghts de Kabeljauw in de lucht, „ tot hun eigen gebruick. De fterek- „ fte Steden van Hollandt en Zeelandt, „waren alleen Steetjes , of Vryheden, „ en Woningen der Viflchers, en eeni- ,,geonvermaerde Kooplieden, &c. Wie zegh ick , fal dit lijden van Heuterus, die de Sluyfenaers , en Bruggenaers, dus ten Hemel verheft, en de Hollanders fijn* Landsluyden dus verkleent, en vernedert. Want wat menfehen fal Heuterus doen gelooven, die maer di'Oude Hollantfe Kro- nijken , en onfe befchrijvingh van Am- fterdam ter loop ingefien heeft , dat de Hollanders te dien tijde niet f ouden hebhen durven de Zee bevaren, ten Noorden en ten Weften, over Èngelandt en Schotland? En dat die van Amfterdam , en Enkhuy- fen , hun zeylen noch noyt gewent hadden na ,t Ooften, en zy alleen kenden van hoo- ren feggen de Deenen , Götten , Sweden, (Jftfoscoviters en fatten ? Want zeker, die wil leefen de Deenfche gefchiedenif- fen , en onfe befchrijvingh van Amfter- dam , fal bevinden dat d'Amft''erdammers, meer als hondert Jaren tevoren, de gant- fche Oofterfe Kujl, Deenemarken en Zwee- den, met hun kielen befoght, en de Noort- fche Koningen , hen met verfcheyden Vry- heden, in den Jare dartien hondert acht- en-zeftigh , begifticht hebben. En men vind een Handveft. van Albrecht van Beyeren , Graef van Hollandt , dat die van Amfterdam , omtrent den Jare dar- tien hondert een-en-tnegentigh, een ze- ker ftuk Lands, op Schoonen in Deene- marken , bezeten hebben, &e. Dus verre Tontanus. Ookleeftmendat defeStad Amfterdam
(waer op Heuterus het aldermeefte fijn gal uytbraekt) neffens andere Hollandt- fche Steden, al in den Jare dartien hon- den |
|||||||||
|
Gedenk-
ttaerdige Gefchiede-
hijfen. |
|||||||||
|
marken, Godland, en éegantfche Noort-
kuft bekent was, en fich op de Haringh- vangft niet verftonden, Deloflijke Scheep- _ aart, en Viffcheryen, die zy met waerheit fö wel, ja meer, als andere Volkeren geoef- feit hebben, dwingen ons, de zaek wat nader in te fien, en aen te dringen , op dat die lafter valle. Heuterus, anders een grondigh kender
der Hiftorien, is niet wel bedacht geweeft, doen hy die woorden op 't pampier braght, fijn zinnen moeten elders mede befigh geweeft zijn. Siet 't geen Tonta- Kiis , aen den Hoogh Geleerden Heer Boxhorn over deze zaak ghefchreven heeft. Tont as Heuterus, zeit hy, ver- meld op het Jaar twee-en-tnegentigh, in fijn Hiftorie , onder anderen , zoodani- ge dingen van Hollandt, Amfterdam, en Enkhuyfen, dat ik niet nalaten kan , defelve onaangeroert te laten , gemerckt defelve niet alleen onwaarachtigh z,ijn, maar oock dit z>eer. loffelijck Volck , en hare Steden , van d? Oude naam , en faam herooi/en. Want wie die d' Oude HoSandtfe Kronijken , en onfe Befchrij- vingh -van Amfterdam ter loop maar in- gezien heeft, falkunnen lijden dez,e woor- den van Heuterus, „ De Bruggelingen, j, feit hy, en Sluyfenaers , bloeyden te j, dier tijd in Rijkdommen , en Koop- „ handel, en overtroifen verre hun na- „ buren in de Schip-vaert , want voor „eerft , fy gingen de .Zeelanders, en i, Hollanders , in menighte van Schee- „ pen, en in ftoutheyt van varen, ver- ,, re te boven , En weder op de zelve „plaatz, , De Hollanders , feit hy, als „ook die van Amfterdam, Enkhuizen, „ en hun naburen, hadden zich te dien „tijde, noch niet verftout, deZeetebe- „ ploegen , en ten Weften, en Noorden „ na Èngelandt, en Schotlandt, over te 3, Scheepen, zy bevoeren alleen maer de „ Zee kuften van Vrieflandt, en kenden „alleen van hoorenfeggen , de Jutten, |
|||||||||
|
A M. VI. Boeck. 133
[ de Vandalife Steden , Elzenburg , Mal- Gedenk
muye , en Falfterboen , dat ü by na heel waerdige Schoonen , te pand houden, en vijftien ja- %Wied* ren d'inkomften trecken , Rechters na hun ffen- _ believen fetten,alles m vergoedingvan fcha* de door Koning Wolmar hun gedaan» 11. De Deenen, en Inwoonders van dat jnbout van
Rijk, flond vry , in de Anz.ee Steden, en V verdrag. Rijken te komen, gelijlfe voor den OorlogB gedaan hadden. Dit verdragh is gefloten te Straelzont V anderen daaghs na Hemel- vaarts dagh Ao duyfent drie hondert tz>e~ ventigh. |
||||||||||||||||||||
|
A M S TER D
dert negen-en-tz-efligh, mede onder het rer-
dragh, dat tuffchen Wolmar, derde Ko- ning van Denemarken, en de Duytfe An- zee Steden , getroffen wiert, begrepen is. En luide dit verdrag aldus. Wy Burgermeefteren en Raads-Heeren
der Vandahfche , en Pomerfche Steden ,
als ook va» Lubeck , Roflock, Straalfont, Wifmar, Gripswalt, Stetijn , Kolberge, |
||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
y°aerdige
G'fchiedi-
n'fen.
|
||||||||||||||||||||
|
s*eden.daer -. * „ , Tf ; r "
'vder ook Nyftargart , Keulen , Hamburgh , en
|
||||||||||||||||||||
|
Bremen, als oock der Steden van Lijfland,
Dorp , Riga, Revel, en der Steden, die aan de Zuyder - Zee , en in Hollandt, en Zeelandt gelegen z,ijn , als Kampen, Deventer , Vytrecht , Zwol , Haflelt, Groeningen, Zutphen, den Briel, tJMid- delburgh, Armuyde , Harder-wijk , Zi- rik-z.ee, Elburgh , Staveren, Dordrecht, Amfterdam, bekennen ende getuygenmet defe opene brief , dat tujfchen ons, ende Rijcksraden van Denemarken , en den Groot Achtbaren Heer , Henningh Po- debask , Rijks-Overfie , als ook Niclaas Eerts BiJJchop van Lunde , en Erick Bijfchop van Qdenz.ee , Niclaas van RoodSchildt , en andere Ridderen , Ede- len , én Wapen-dragers des Rijcks van Denemarken , vriendelijk verdragen is', en alle d'oneenicheden , en Oorlogen, die tot dus verre tujfchen den geflrengen Ko- ningh, Wolmar, en fijnOnderfaten, en tuflchen de Inboorlingen, en Inwoonders van onfè Steden geweeft zijn , in min en vriendje hap, by geleght z,ijn, te wet en op die voorwaerde , dat de bovengemelde Koningh defe verfoeningh tujfchen ons, op toekomende Sinte Michiel , omtrent een Jaar na defen dach , met fijn hand, en Zeegel , onderteeckent , vertoenen "zal, &c. De punten van dit verdrag, beftönden
voornamelijk, I. Dat de Burgers; en Liboorlingenvan
|
||||||||||||||||||||
|
■Jmjlerdar»
is. |
||||||||||||||||||||
|
136?.
|
||||||||||||||||||||
|
Hacquijn, Koningh van Denemarken,
heeft insgelijcx belooft de Vereemghde Anz-ee Steden, onder fijn gunft, en be- fchermingh te neemen. d> Oneenighe- •den , dood en te niet gedaen , mogen vry , al fijn Kuften , en Havenen aen- doen , Koophandel drijven , mits be- hoorlijk Tol betalende. Hier onder zijn ook begrepen de Steden aan de Zuyder- zee, als Zutphen , Harderwijk, Elburg y Deventer , en Kampen , ook eenige van Hoüandt, als Dort , Amfterdam , Enk- huifen, Wielingen, den Briel, van Zee-, land , Zirikzee, Middelburgh, Armuy- de , van Vriefland, onder anderen , Hin- lopen. Volgens den brief, die tot Harder- wijk bewaerdt wordt , gegeven Ao dar-» • tien hondert tzeventigh. Koningh Wolmar,. leverde dan degoet-
|
||||||||||||||||||||
|
Hakquija
neemt
d'Anx,ee
Steden in
èefcher-
tning.
|
||||||||||||||||||||
|
Wohmr ht*
■vefiigt hei- verdrag. Atf'1371. |
||||||||||||||||||||
|
kenni'ngh van 't verdragh , aen de An-
zee Steden over, ontfingh van hun befon- d^re brieven , bchalven die , een uyt hun alier naem, daer onder begrepen , de Steden aen de Zuyder-zee, in Hol- land, en Zeelandt, onderde Hollandfey ook defe Stad Amfterdam. Alle gegeven, en bezegeld, tot Straal-
font, In vigilia Simonis & J.uda, A° dui- fent drie hondert, een-en-tzeventig.. Uit defe brieven , blijkt nu immers
kWriïjk, dat de Hollanders,..ook voor- |
||||||||||||||||||||
|
HiSiorifihe Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
»3*
namelijk
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d' Amfterdammers
|
van te vooren ondervinden, en voorfien. Gedenk*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, den Ho-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tegenwoordigh ,
|
wert niemant tot
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"clt^LniJTen" '________,AelbreehtSeyeren.ee-nordenCravevmde Lamkn.
|
defe hooge Eer Ampten, toegelaten , ten fy G.T " e"
hy leven jaren voor A°-1652. Poorter, of- ______ te daer na, gelijke tijdt, int Groot Poor-
terfchap is geweeft, waer voor nu werd Groot, en betaelt, vijf hondert guldens ; voor 't Kl"n r°or' Klein Poorterfchap, die tot defe Ampten UJeL^\y niet komen , wert betaelt, vijftig guldens, _p, lètz. dit onderfcheit int Poorterfchap, en ordre daer over, isbymijnE. Heeren, vanden Onderfcheit Gerechte, en Raed deferStad., gewille- tttEer- keurt, den een-en-dartichften van Lou- •*m?te"- maend,A° een duyfent zes hondert,twee- en-vijftigh. Noch heeft Aelbreeht, voornoemt, de Tijnfiof
Ttjnfe penningen, op feekre Hof-fteden bin- Bof ft eden in Beyeren, Gr ave van Henegouwen, -van nen Amfterdam geftelt, aen die Stad, voor binnen Am? Hoüandt, van Zeelandt, en Heer e van tien ponden, en tien fchellingenHollants,^™ws' verhuurt, jaerlijx te betalen op Sint Jacobs "verhmrt'
dach, volgens den brief, gegeven in den Hage , den een-en-twintighften dach in Januario, A°- duyfent drie hondert vier- en-tnegentigh. Ook verordineerde hy, dat Schepenen, Schepenen i
en Burgermeefteren, die in den brief Ra- m üurger- den genoemt worden-, malkanderen niet *"efftercn• |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wabdhd
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
't "Boden-
jlmbacht
doord'-^m
fitrdam-
mers te bt.
ge-ven.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nader in Maegfchap mogen beftaen, dan-^J"""*
rechte achter Sufters kinderen. Volgens achter'Sli. den brief gegeven in den Hage, desSon-fiers kinde- daeghs na Sinte Pauwels dagh Converfio, ren zijn. Ao duyfent drie hondert zeven-en-tne- tigh, naden loop van denHove. Daer is van denfelven Aelbreeht, noch -Amfier-
een langen gunft-brief, waerby, hy veele dam.^ry andere Steden, ook Amfterdam, van alle v/>^ ', '** VGlYÉCht tO'
Stapelrecht , tot Dordrecht , vry ver- Vor^rechu
klaert: 't welk van fijn Soon Wiïïènt-, in ■een byfondere brief , daer na beveftight is : ook voor goet gekent, alle Hantve- ften, die de Steden van Aelbreeht, ter- wijl hy Ruwaert van Holland was, ver- kregen hadden. Uit alle defe Vryheden, en gunnen van
foo veel gunft-brieven , blijkt dat defe Ael- breeht , de Amjierdammers, fonderlingb heeft.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bode-Ambacht , na fijn knecht Daniel
Zappels doot, die dit ampt doen bedien- de , eeuwig en Erflijk , aen haer z>ouden houden, in vergeldingh van haer trouwe dienft, fijne voorzaten, en ook hem be- weefen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Smaalt.
berde, en Iiob&el- fchool, ver booden, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hy verboot ook, foo wel int heimelijk,
als openbaer , niet te hanteeren eenige Quaek-borde, of Dobbel-fchole, die dat " deede by nacht of by dage, of in fijn hui- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fe toe liet, dat waer op een boete van tien
pond, half tot fijn , en half tot defer Stede, behoef. Schout, Voort; foude niemant Schout, Sche- Schepenen, penen, ofRaedwefen, binnen.defer Ste- e/KW,**^ Amfterdam, hy zy alvooren Poorter t»efen,fullen „eweeft en ftadeliik gewoont zeven jaer eerft zeven 9 , '. . , J i J t:„ r,,i
i Jen Foor- ]angh ' fanden een volgende. Ëtl fiülx
ter zijn. int kielen van Schout, Scheepen, en Raed, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boeck, ip
verdragen, en daer voor betaelt vier bon" GeJéüi-
dert en vijfttigh Hollandse Schilden, daer- waerdïge en-boven, vergunde hun voor doen, en Gefimedt- altijd Tol-vry te zijn, te water en te lan- nitten- de , in des Gr ave van Bloys Tollen, te Schoonhoven en Goude, ook quijt gefchol- sper- den van de vier ij^fark Silvers, die ij jaar- dammers lijx aan den Gr ave van Bloys gehouden ToLvry, ts waren te betalen; volgens den brief, g^Schoonho- geven in Schoonhoven, op Sinte Margrie- ' V^ te dach, A° duyfent drie hondert zeven- Ao j-^g, en-tzeventigh , waer byfe ook Tol-vry wierden gefteld, dat defe Aelbrecht mede vernieuwde, by den brief daer van ge* geven , in den Hnge , den twintighften Oclober, A° duyfent drie hondert acht- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
TVsierdige
Gefcbiede
't'jfen.
|
heeft bemint, en fy hem groot e dienfien ge-
daan hebben; dat ook dïkwils van hem in de Handveften wert 'verhaalt. In 't Hant- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veftbock defèr Stad, alles in 't lange; daer-
om tot gerief van den Lefer, doorgaens de tijdt, op welk zy gegeven zijn, aen- wijfèn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SUL..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Indien onfe voorouderen gefchiede-
■Aclbrechty nuTen, neerftelijkbefchreven waren, men |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vriefen
|
foude klaerder, van die tijdens gelegent-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lieid fpreeken , foo veel ifTer van , dat de
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hollandfe Kronijk -vermeld van een fiagh,
die defe Graaf Aelbrecht, tegen de briefen dede: (vermits fy hem , voor hun Heere, niet wilden aenneemen) daer in óPAmfter- dammers in de Rivier, de Lauwerts, groo- te dienft beweelèn. Want midlerwijl, hy felfs met fijn Heir optrok , om de Vriefen omtrent Staveren, by Sinte Odulphm Kloo- fier, aen te taften, die van Amfterdam be- vee!de,met de andere groote Schepen hun- ner metgefcllen , onder den Overften Pic- ter Beets, Ridder ; fich aen de kant van de Lauwers te houden. Na een twijffel- achtigh bloedighgevecht, verkreeg hy z,eege, en de Vriefen gedwongen , bezetting op 't Slot van Staveren , Schouten, en Balju- wen , van Hoüandts wegen font fangen : daer-en-boven ■> ieder Fries zes ftuyvers, Hocft-gelds Schattingh aan Hoüandt te geven Aelbrecht met fijn volk vertrokken,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en tnegemigh.
Den Hartogh, eifte eens van lan va»
Arkel, Treforier van Holland, een reke-
ninghvan tien jaren,.die Schoor voete,
en weygerde te rekenen, waer over ver- ,
fcheiden fijneDorpen verbrandt, en hy Amfter-
uit Holland gebannen ; Valter in , ver- ^f^»
nielde veel Dorpen. Die van Rotterdam, f!^e"T
„ , • i r r, «til Hartegh
en Schiedam, verwoeiten van Arkels Iant, u<ren Un
daer na quam noch de Graef van Ooftcr- v"m Arkel
vant Willem , met de Burgh-graaf van Leyden, die van Haerlem, de Kennemers, d' Amfterdammers, rnet de Water en Goy- landers, voor de Stede Mageftein, bran- den de voorftad , keerden met grooten roof, eyndelijk van Arkel, door Hartogh, Aelbrecht, twaclf weeken binnen Gor- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iiie hy
overwind. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vriefen op-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
roerig, weer
ge&aongcn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vergaderden de Vriefen , en beleiden Sta-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veren. Hyfont eenig volk vooruit, om j kum belegert, wiert den Pays gemaekt,
Staveren tegens den eerften aen val te ver- ! op voorwaerde, dat de Heer van Arkel |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en befchermen , öndertuflehen
meerder Heirkracht vergaderende , liet ook t'Amfterdam, een Vloot toeruften : om Staveren te behouden, en gants Vriefland te bemachtigen. De Vriefen merkende dien toeleg, verdroegen op 't nieuw, en verlieten Staveren. Vermits d'A.mfterdammers,den Graaf,
in defèn Oorlogh, een Kogge fchip met Zout toegeibnden hadden, dar op de reife, door onweder vergingh, is hy met haer |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
met een voetval genade foude verfoeken, en
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ft
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■les Hartögen Aelbrechts banniere
|
een
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gantfehen dach uit het flot fteeken. Dat ge-
daen zij nde, brak het Heir op. Aelbrecht gaf d' Amfterdammers Vry- f^Ugkv»-
heit van het Vlie en (JWarsdiep, veyligh, 'If.' m (onder bekommermgh, of hinder, in en uit Marsdiepe te mogen varen. Ook verordfneerde hy, en Bur- dat by den geenen, die ooit Schepenen oïgermcefte- Raedgeweeft zijn, jaarlij ex op Vrouwen- rentekte- dach , drie perfoonen tot Burrcrmeeftcren /f" S fOH- ^yJ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
136 Hittorifche Bêj
[ouden gekoren worden; en defe drie Tul-
len uit de vier, die 't geleden jaer gedient hebben, een kiefen , en defe oude * Rad, [al de drie jonger, Eeden ; als daer toe be- hoort. Volgens den brief, gegeven in den Hage, den zeftienden Januario, A°duy- fent drie hondert negen-en-tnegentig. Voorts ftelde hy ordre,dat deluyden die
in de Voelwijk geland Cijn, defelve met een Somerdijk mochten bedijken : enjaar- lijcx vijf Heemraden kiefen, om den Dijk tefchouwen, dit lullen fijn ingelanden, t'Amiterdam woonende , by den Raad der felver Stad, en t wee Heemraden van Waterland. Ook mochtenfe haer nader- hand, met bewilligingh van de meeft in- gelanden , van die fch ouwingh ontflaen; volgens den brief gegeven den zevenden Augufti, Aoduvfent drie hondert negen- en-tnegentigh. Noch vergunde hy d' Amfterdammers,
dat niemant in fijn Landen, benoorden de Maas, foude mogen vaft gehouden wor- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
cfjfijvirtge van
den, of bekommert om feekere breuken :
ook vergunde hy Burgermeefteren, datft tot der Stede behoef,een redelijken Exijiè, als hun nut en oorbaer dunken fal. Ook den Schout van Amftelredamme belaft, defelve in te vorderen, mede alle boeten, en breuken, daer uit ontitaende; volgens den brief, gegeven in den Hage, den zes- en-twintighften Junij , A° duyfent vier hondert, ende eene. 't Katuyfers Kloofter , in defe Stadt,
wierde door defe Aelbrecht gefticht, om- trent het Jaer duyfent drie hondert tne- gentigh. In den [are veertien hondert en vier, is
Hertogh Aelbrecht , na dat hy fijn Lan- den, negentien Jaren als Voogd; en drie- en -twintigh Jaren, als Graef, befliert had- de; in hetvier-en-t7,evcntigfte Jaer , fijns ouderdoms,deferWerelt overleden; wier- de begraven in den Hage , in de Kspel op het Hof; by fijn eerfte Huisvrou, Vrouw' Margreta van Polen. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk'
waerdige
Gefchiede-
nijfen.
Behoorlij-
ken Imfofl, teftellen. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
uvaerdige Gefchiede- nijfen. * Burger-
meefier. Vogelwijk
mét etn So- merdïjk te bedijken. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
't Katuy-
fers Khofter gebowtet. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Aelbrecht
fterft : in den Hage begraven. A°1404. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Een Toorter
benoorden tteMaas met te be- kommeren. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
VYFDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
K
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
O R. T
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoekje , en KabeJjauwfe Oneemgheden, bree-
ken weder op. Willem y Aelbrechts Soon^ werd Heer 7 en Graaf
•uan de Landen, na fijn Vaders doot,' Anno 1404. *De Lands twifi •weder gefiilt. Hanfveflen aan d'Amfier dammers, van die Graaf. Doen hem
in 'f Beleg •voor Hagen, en Everfieyn , byfiant. Draaght fijn Dochter Jacoba de heerfehappy der Landen over. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
t)».t,r.f» Ê "%k Oneemgheden derHoekfe, en
noemen n » •- i r ö r j J ri Kabelja-wfe 1 Kabeljauwfe, doorde vooriich-
mnnïghe- |j M tigheit van Hartogh Aelbrecht,
den, weder -»—**^ en toe Joen van Heer Otto van tvendtgh. Arkel, een wijs, en vreedlievend' Ridder, aen de Kabeljauwfe 2ijde , van tijd tot tijd bezadicht ; borden na Aelbrechts over- lijden , fchielijk op: in het jaer veertien |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
hondert en vier. Want de Kabeljauwfen,
het roer der regeeringh in handen, en den overledenen, tegensfijn oudfteSoon Wil- lem, byftant gedaen hebbende- vreefden milem, gefchopt te worden : de verdrukte Hoekfe Aelbrechts die het met Willem gehouden, hoopten nu s»<m,Gra«f herftellingh: dewijl hy na 't overlijden van ■vandeLan' fijn Vader Aelbreeht, tot Vorft, en Graaf ien- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
•van
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM
|
VI- Boeck. 137 Gectmk-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
fijn lijf, en hondert ponden uit fijn goet," J5J£_
verbeuren zoude. nijfm. Defe Viyheit genieten alle die voor —____
A° 165Z. deneen-en-dartigftenvanLou- , . maend , Poorter, en nadien tijdt , m t va„soettt groot Poorterfchap zijn : maerniet die van verbeuren, doen af , het klein Poorterfchap beko- over zware men. misdaden. Derhalven, worden alIeftrafvonniiTen,
by welke ook iemant met de dood geftraft wort ('t zy uit wat zake het zelve gefchiet) geen Poorter zijnde, of alleen int klein Poorterfchap, naAo 1651. als boven ge- dacht, met navolgende woorden , afge- kundight: Scheef enen verklaren (ijngoe- deren, indien hy eenige heeft, geconfisqueerty of verbeurt te z,jjn, ten profijte van de Heer en. Van een Poorter, voor die tijd, of iemant, int groot Poorterfchap, zoude het aldus luyden, volgens de bovenftaee- de ordre; Schepenen verklaren fijn goede- ren , indien hy eenige heeft, ter zomma van hondert guldens, geconfisqueert, tenpro- fijtc van de Heeren. Heer Ian van Arkel, tot noch toe fich Tan van
ftil gehouden , breekt A° 1405 den Vre- Arkel, jl«et de : die hy met Aelbrecht, Willems Va- tegenWil- der, gemaekt hadde , kreegh Worchum lem "?' met lift in. Hartogh Willem dit verne- mende, kuam terftont met een fterk Heir- leger te velde, en Fredrik van Blanken- xvordge- hein , Uytrechts Biffchop , met een deel dempt. Krijghsknechten , hem te hulp. DcHar- togh beleyde deStadt Gafperen , en het Slot mgefieyn , de Biffchop het huis Ever- (lein , niet tegenftaende wel verfien van •'• Volk , wierden met gewelt verovert. In vergeldingh van de trouwe byftant
die d'Amfterdammers, den Graef intbe- Lijf- of legh, en defen oorlogh, gedaen hebben , Erf-renten, vergunde hun op de Stad, zekere zom van te llci,ten lijf, of Erfrenten te neemen : zooveel hun °? d' Stad' oorbaerlijcxt dunken fal. Volgens den brief gegeven in den befitte voor Hage- fieyn , en Everfteyn, den zeftienden No- vember, Ao duyfent viejr hondert en vijve. S a Noch |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk- 'vm ^e Landen gehaldight is, in't zelve
*»«erdige jaer, veertien hondert en vier. Hetftrij- Gefchiede- dige zaad van weder wil wierde dan van niHm. de partyen geftrooyt, gevoedt, en op ge- **~-------- ftookt: zulcx dat te defer tijd, tot Am-
fterdam , en Haerlem verfcheiden oploo-
pen , en doodtflagen, gefchieden. Willem, int eeiilejaer fijner regeering,
deede Jan Notaart, Schout defer Stede, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
üeede vier
bannen*
*»thalfen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ameljanfz,. Rijfer, en Symon Dirckfen,
drie voorname Burgers , machtige- Voor- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fianders, der Kabeljauwfe, in hechtenis
zetten ; en korts daar na onthalfen : op Ziefcren dach , fond hy de hoofdeloofe licha- men , weder te hup, die in den omgang, van 't Katuyfers Kloofter begraven zijn. Gelijk Vonnis gingh ook over Dirk van Heems-Kcrk. Wel drie hondert Poorters , fijn uit
Haarlem gebannen , 't huis te Heemflede, goet Hoeks, geplondert, en in kooien ge- leght. In een oproer tot Delft , bleven |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
StiUtdt
l«nds
ll»ift. |
z,es-en-dartigh vandevoornaemfte Burgers
doot. Endelijk is alles voor dien tijd, door Willem, een Heer vangroot ontfagh, ee- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
nighfints der Kabeljauwfen Vyand, ten
voordeel der Hoekfen,ge/?i/f, en in dwang gehouden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Defe Graef,gelijk fijn Vader voor hem,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d,
|
'■ vorige
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
gaf op fijn huldingh, een brief, aen d'Am-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e* Vryhe.
den. |
m fterdammers, in den Hage, op den twin-
tiglten dagh Martii, A'° duyfent vier hon- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
dert ende vier: waer by hy aen haer beve-
fïight, alle Privilegiën, Vryheden, Hand- veften, ende Rechten , van de voor ige Graven, ook van fijn Vader Aelbrecht. Vry 'mt vlie, Op defelve plaets, den een-entwintigh- 2^ars- ften Martii, A° duyfent vier hondert, en •»nniMen' vier, verleende hy een brief, waer by ver- nieuwt wierde , dat d' Amfterdammers het Vlie, en Marsdiep, met hun Schepen, poorter Vry uit en in varen, mogen varen, mitsbe- rtltZ* talen4e , behoorlijke Tol. Vryheden, ^'fijZif die fiJn Vac*er Aelbrecht gaf, A° 12,99. 'nh°nden Ook ordonneerde hy dat een Poorter, om ijlden, eenige zaken, of breuken, niet meer als |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hijlorifche Befchrtjvmge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
198
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ook heeft hy die van Amfterdam, we- Gedenk-
gens een feekere bede, hem toe geftaen, »""■%« vergunt: dat Schepenen en Raden, jaer- Gefchlede' lijcx, op goede Vrydag, na het preken van ■'*"' _ Chriftus lijden , vergaderen fullen op 't Stadthuis, enkiefenvierofvijf waerdeins Wwdems van de Draperye; op datdefelve ineeren t°t * '*' werde gehouden, en blijve. Hier uit blijkt, ^ dat die neer ing, doen al bloeide, en om -voort te z,etten, fuly, wierdegeordonneert. Item , dat die Raad defer Stede , met 'Een iegelijk
een of twee Schepenen, tot Poorter mo- tot Poorter gen aen neemen, die fy begeeren, fonder acn te nee' fijn confent, mits betalende vijf kroonen. m" Indien die aengenomen Poorter te vooren tegen hem misdaen hadde, zoo foude hy binnen het eerfte Jaer daer over worden aengefproken, anders, daer van vry zijn. Item, indien een Poorter, défer Stede, T>">tn,a-
geldt leende: daer voor fal hy iaerlij ex ge- le*dm Fm~
• T i ri • i r^^ mngvoor
nieten den twaleraen penningh : en lal de renten te
Stadt die mogen afloffen, mits betalende betalen,
voor eiken penning Renten, twaleffulke penningen. Vermochten ook niet min- der af te leen en, als zes Nobelen. Item,de Schout fal altijd,tot eiken 14 da- Eerfte ai
gen,eerfte pande gevemen ten einde eiken tygen pan- thicn wekeneigen pande, van alle fchul - "^'"•^- den, daer Schepenen brieve, of kennis van "'"'udom- Schepenen, afzijn, &c. Behoudcüjk dat de Schout, en Schepenen alle die .Zeevaerdig, zeevaerdig ofViootvaerdigis,ofGoedercn,die Vloot recht doen. of Zeevaerdig zijn , hem , ofte daer over, fonder uitftel recht doen fullen. Item, van die tijd voort, mochten geen ?*,? •
Geeftelijkeluiden,Kloofteren, nochande- 'J,^"^ reGecftelijkehuifen,iets werdengemaekt, „emmeer befproken, ofgeerft eenigeErve, Timme- Erven. ragie of Renten,binnen defer Stede: uitge- nomen de Prochi-Kerken , en Gafthuifen. Item , indien tenige Bruggen, Straten,
Steigeren , ofCaeden,verbroken wierden, Bruggen, of vervielen,dat foude een Burgermeefter, straten en en twee of drie Schepenen, doenverbete- steygerent* ren,en vernieuwen, tot koften van die ge- xerma!te>i- ne,fo.o behoorlijk zijn fal.. Alles breder in. den
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
v&erdige Gefchiede- tlïjfen. Willem
neemt twee Schuit-brie- men^og hem. |
Noch zijnder twee brieven, gegeven
in den jare, veertien hondert, en vijf* waer in zich Willem verbind,en als eigen fchuld aenneemt , jaerlijcx te betalen , uit fijn Kentraeefterfchap van Kennemerland , en Vriefland; d'eene brief, van twalefhon- dert, d'ander, van duyfent, en vijftig En- crelfe Nobelen, die de Steden, Haerlem, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Delft, Leyden, en Amfterdam, teBruflel,
en elders, voor hem op lijfrenten gelight, in 't beleg voor Hagefteyn, en in fijn hul- dingh van de Landen van Arkel, gebruikt hadden. En indien hy in gebreke bleve, gaf hy de Landen, en Renten in Kenne- merlant,tot verfeekering,die aen te mogen Amftet- taften,en de fchade, daer aen te verhalen. dammers Nochiffer een brief, gegeven op May •vry van avont, A° duyfent vier hondert, en negen,
Markt-tol- ■vyaec by hy d'Amfterdammers vry fpreekt, l™^eJ^or~ Van de Markt tollen, die zy plegen te be- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mm en
Heusden. rerfc
Vryk aen dÏAm fierdxm- mers.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
talen tot Worcum, en Heusden.
Noch heeft defe Willem,aen d'Amfter-
11 dammers, wegens de groot dienftcn fijne
voorzaten, en hem beweefen, ook voor
't quijtfchelden eener rente van hondert
vijftig Nobelen , (die hy hen jaerlijx, voor
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vijftien hondert Vlaemfe Nobclen, foude
voldoen, verfcheiden Vryhedenvergunt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*t Sevtf-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In den eerftea,'t beviifchen ,van de twee
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fiben van de Sluyfen, binnen haer Vryheit gelegen, die
**'«%- hyvoortijts, fijn getrouwe Raden, Hel-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
michman Doornik, en Wtïïem Egger.
|
>ge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geven hadden.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
H/terVry-
heit ever |
Item, dat haer Vryheit meerder fal we-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fen, boven haer oude Vryheit, in 't Ye,tot
V re, aen de aen(Je Vogel wijk toe,alfoo lang ftrekken-
Vogelmjk. de aIs haer oude Vryhejf fe Lan^£> Afle ken- Ittm, alle hooge en lage breuken, klein
ken door de ende groot, die binnen der felver Stede ge- Schtut ie fchien, fal de Schout berechten, fonder rechten. toefeggen van den Baetiu van Amfierlant, of Waterland.
Alle off- Item , fa! die Magijlraat behouden alle cieydoor de ofïcien, dienften, en goeden, tot haer prof- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te begeven.
|
fijt. Alles volgens den brief gegeven in
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rotterdam, den vijftienden Iuli, A<> dui-
fent vier hondert, en negen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
139
1, door deze Cedenk-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rhijn plachten uit te wateren
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den brief daer van gegeven, in Middel-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
^ierdigt
Gefihiede-
n'ffen.
£en iegelijk
to* Poorter "■cn te r.e- 'Ven. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wateringe,mits betalende voor ieder mor- waerdige
gen Lant,wateren. Dit wiert die van Kok- Gefthiede- bingen en Spengen, dewijl de Wateringe miïm- door hun Landt liep, mede toegeftaen. Om nu defc uitwateringe te krijgen, ftont hen ook vry de gemene wegen te doorgra- ven , doch moeftenfe daer over op hun ei- gen kofte zo hooge bruggen flaen , dat 'er een hooge fchuyt door moght. Doch hier van zouden zy, noch al de genen, die met hen in dezen Watergangk uitwaterden, Om-gek, noch Morgen geit geven; uit- gezeit alleen-van de twee fluizen, gelegen in de Middeldam dezer Stede, en die van Ypefloot, daer van zouden al de genen, die daer doorwaterden het vierde deel der on- koften opbrengen. En by aldien boven deze drie fluyzen een vierde nieuwe geleit wierde, dien zouden zy geheel en al moer ten bekoftigen, en weder een derde -deel van al de vier fluizen betalen; maer de drie andere vierendeelen fijne onderzaten.Ook moeften die van Reynerskop, Achthoven en Bylevelt hun Landen van achteren, en ter zijde bedijken en dicht maken,en mog- te het water van Heikoper-wateringe niet geleit worden in deze nieuwe Wateringe van den eerften van Grasmaent tot Sinte Marten, 'tzyby hooge vloeden uit der Zee, Lek of Yzel. Maer 's Somers ftont hen vry by nootdruft het water uit den Yzel daer in te doen leiden. Deze vryheit . of koop van uitwateren vanden Rhijn af tot in den Amftel , wiert by den gerechte van Affiftcrdam,als ook van Joan,zoon des Koninghs van Vrankrijk (die aen Jakoba des Hartoghs Willems dochter getrouwt was) in 't zelffte jaer beveftight, en voor goot gekent. Willem, die langh aen een quaet been Willem
gegaen had, ziende dat hy door deze quael drnegbt een |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
burch, den vierden November, A°duy-
fent vier hondert en ellef. Nochbeveftighde hy, dat eenieder tot
Poorter foude mogen worden aengeno- men, en in plaets van vijf kroonen, nu be- talen, twee kroonen,en ellefgrooten : vol- gens den brief, gegeven in den Hage, den twintigbften September A° duilent vier hondert endertien. Groote -verandering, van degelegentheit
der tijden! volgens de voorgedachte ordre, van A° 165 2 ; werd nu voor 't groot Poor- terfchap betaelt, de z^omma van vijf hon- dert guldens,en voor V kleine vijf tig guldens. Noch iffer een langen brief \van defeWil-
lem getekentin den jare, duifent vier hon- dert, en dartien,waer by hy met de luiden, geland-t in Rejners Kop, en Bylevelt, gele- gen tuffchen Meer endijk, en de Haanwij- ker Kae,o6k met de ingelanden,vanv4c/j?- hoven , en Mafl-wijk, gelegen tuffchen Meerendijk, en Heeren vlied, bekent ver- dragen te zijn , voor een zekere zomme gelts, datfe hun Watergank zouden mo- gen leiden uit den Rhijn f want duslangh haddenze uitgewatert in den Rhijn , maer dat was hen van Albert, Willems Vader, benomen) in den Amftel, en zoo in het Y. En begon defeWatergank inden Rhijn tuffchen Bafterdam en Haenwijker Kae, en zo lang d'oude Rhijn tot aen Bruydijk, van hier langs d'Hollanders Meent (waer na, volgens Pontanus gevoelen, Hollandt genoemt is) tot Kolbergen, en zo langs de Hollander-wegh door Wilniffe-Waverin d'oude Rijf, tot op Koelbiers, en zo in den Amftel, en voort door de Dams fluizen in het Y. Hy ftont hen ook toe een Dijk- graef of Heemraedt te mogen ftellen , om deze Watergank te fchouwen , als ook dat niemant de Kade daer van zoude mogen doorfteken. En vermits deze Wateringh |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^itvoate-
r'»gva» ^erfchey- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, in den
•ünftel, en voerts in 'f -te , toege- fiten, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en d'ouderdom zeer begon af te gaen, J
|
dochter de
Landen en, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eenige dochter
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gingk door Hermaelrewaert, boven de
voorfz. Watering gelegen , moghten ook de ingelanden daer van, die eertijts in den |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
alleen maer een
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
met
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
name Jakoba (die alreeds aen den Dol- 'Beerj-Chap.
fijn van Vrankrijk getrouwt was) achter ^e0VWa S 5 zul- J |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
thrijvinge van
EnckhuyJen , en Monnickendam , Doen Gedenk-
kond, want redeücken is ende natuerlick vaerdtge Recht eyfcht, dat een ygelijck goet eerbaer Gefihiede- Man, dïeGode ende Gerechtigheydt voor n^m' oogen heeft zijnen rechten gebooren Ldnts- heer, goet, getrouw ende onderdanigh z,y , die fchuldigh is te helpen (iereken , te die- nen , ende Ujflijk by te blijven tot allen Jle- den endejionden, tegens allen, die hem aen zijne Heerlijckheden ende Erjfenijfe kren- ken , ende tegens vallen fouden willen, ende wy in onfe befcheydentheyt wel weten ende bekennen, dat die Doorluchtige Vorjlinne, onfe ghenadighe Vrouwe, Vr. Jacob van Beyeren, Dauphine van Vienne, ére* eeni- ge Dochter ende rechte Erf-genaeme des Hoogh-ghebooren Vorjien ons L. L. Gen. Heeren Hertoghe Wiüems, ére. Zoo heb- ben wy wel bedacht ende volkomelicken be-r raden alle t'zamentlick ons daarom verbon- den , ende vtrhoft- met onfen vryen wille, waert dat de Hoogh-ghebooren Vorji onfe Heere voornoemt afijvigh worde voor onfe Gen. Vrouwen zijnder Dochter voorfchre- ve , fonder wettige Z'oon achter hem te la- ten , dat wy als dan defelve ons L. Gen. Vrouw Jacob van Beyeren voornoemde als Erf-Dochter ende Leenvolghjier ons Gen. Heere voorfchreven ontfanghen, ende hul- den f uü en tot onfen rechten geboren Lands- Vrauwe, ére. Ghegeven op onferL. Vromven-
dagh Affumpüonis , in 't Jaer ons Heeren. M.CCCCXV.
Dat die van Amfterdam dezen Willem
wel hebben mogen zetten, kan hier by afgenomen werden, vermits zy hem ter cere een cjerlijk pronck-beelt of afbeelt- zel boven de galderye op de Vierfchaer, voor 't oude Stadthuys, opgericht had- den , met dit opfehrift in gulde letteren: Wilhelmus van Beyeren, de z>efe van dien naam, devier-m-twmtighfte Graaf van |
|||||
|
ï4<5 Hiftorifche Be
Gdenk - zullende laten, riep (vermits hy wel wifte
■mairdige dat zijn Broeder lan na de Heerfchappye
Gefchiede- dongh) de Edelen en Hoofden des Landts
nif"' , _ te zarnen , hieldt hen voor, fijn eenige
dochter als Erfgenaem in zijn plaets aen te
willen neemcn. Dit wierdt hem toege-
ftaen, met brieven beveftight en beëedigt.
Deze brieven van opdracht zeitmen dat
noch in de Rekenkamer vanHollandt by
derGoude bewaert worden, waervan't
affchrift Bucheliusby eenen Franc.oysvan
der Does, zoon van den Heer van Noort-
wijk, bewaerder der papieren in Hollant,
gezien heeft.
Wy zullen het begin van den brief, we-
gensde namen der Edelen en Steden , die Willem zulx by eede beloofden , waer onder ook deze Stadt haer ftem gaf, laten volgen. WY Phïlippus, Heer van WaJJenaar,
Borchreve tot Leyden, Henrick van WaJJenaar, Dïrckvander Leek , Hefba- ren van Yz,elfieyn, Jan <van Heemfieden, Heer van Benthufen, Henrick -van Naelt- ivijck, (Jïïfarfchale van Hollandt, Jan B, van Blois , Heer van Tresloingh, *Jfr[e- lis van <JMijnden , Arent van Duiven- voorde , Jan van Wottde , Heer van War- mont, Willem van Bockhotf , Gerritvan Heems-Kerck , Heer van Oojlhufen, Bart- hout van Affendelft, Gernt van Zijl, lan Hodenpijl, Philippus 'van Spangien, ende Gïïïis van Grahngen^, Ridderen. Willem Eggert , Heer tot Purmerende, Helruch van Doomick , Adriaan van Raaphorft, van Nieurode, GerritvanPoelgeeJl, Phï- lippus deBloit, tJPlouweris van der Does, Gerrit van Bennenbroeck , Dirck van Santhorft, ende Adriaan van Mathenejfe, Knapen, ende wy Schouten, Borghemee- fiers, Schepenen ende Raden der Steden van 'Haarlem, Delft , Leyden , Amfierdam, Goude, Rotterdam , Oude-water, Schie- dam , Alkmaar , Boom , Medmblick, |
|||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck. 141
HoUandt. De brandt , die in den jare i dit beeldt, en wort noch huidendaegs tot
zeftien hondert twee-en-vijftig hetgant- een gedachteniffe op't nieuwe Stadt-huys fche Stadthuys vernielde , verfchoonde' bewaert. |
||||||||||||||
|
ZESTE HOOFT STUK.
Kort Inhout.
J-akobafehéit van haar man fan van Beye-
ren , en trout aenHwnfrid ~\>an Glocefter. d'Uitrechtten leggen die van AmHerdam lagen* Hantveften van Jan van Beyeren aen die van Amjierdam 'verleent. Humfnd fcheit van Jacoba. d''Amfierdam-
men komen die wan Hoorn te hulp. Jacoba trout aan Frankvan Borfelen; Doek moet haar Landen aanFilips vanBorgonje over-ge-ven. |
||||||||||||||
|
twiftbygeleght, op voorwaerde, dat Ian uaer-ver-
van Beyeren al zoude behouden dat hy in loet hem. had, macr het overige zoude vrouw Ja- koba als eige erf-goet bezitten. Maerlan van Beyeren de overige Landen van Ian van Brabandt ontfangende, nam dit Jako- ba -zoo cjualik op, datze Ian van Brabandt Trout nm haer man verliet, en na Romen trok, om Humfnd, aen den Paus ontflagh van 't huwelik te verzoeken, doch trouwde, onderweegh in Engelandt aen komende, aen eenen Humfrid van Glocefter 's Koninx Broe- der. In den jare veertien hondert en twintig 1420.
voerde Ian van Beyeren ook oorlogh met den BifTchop van Uitrecht. Met den Bif- Oorlog mtt fchop hielden't byna de gantfche ftreek desthht- van Over-Yfel , en zominigen uit den len' Adel van HoUandt, voornamelijk deKa- beljauws-gezinden. Op Ian vanBeyerens zyde begaven zich by na geheel Holland, en Weft-Vrieflandt. Heda fchrijft dat die van Uitrecht de Amfterdammers la- gen leiden, die zy aldus befteken hadden. Zy hadden eenige fluxe gaften uitgezon- den om 't Vee onder de Stadt wegh te ha- len |
||||||||||||||
|
Ulem devier-en-twintigh-
fte Graef en zefte van die naem overleden zijnde, ________ raekte aen 't roer der re-
geeringe in den Jare veertien hondert en
zeventien zijneenighfte dochter Jakoba, die naulikx veertien Jaren oudtzijnde, ten man kreegh den Dolfijn , van Vrankrijk, zoon van ^Koningk Karel de zefte , doch dees raekte korts hier na, en zoo eenige fchryven, door een vergiftigh wambas om 't leven. Lm van Beyeren haer Oom, die ten wijve had Elizabeth, Hartogin van Lntzenborgh, had alreeds den Keyzer Si- gismundtê voore wys gemaekt, dat deze Landen aen 't Ry k vervallen waren, zulx hy die van den Keyzer heimelijk te leen ontfing. Om dit te beletten,gingk Jakoba op 't aenraden van haer moeder aen Ian van Brabandt, haer groot-moeders broe- ders zoon , trouwen. Doch hier uit, dat Ian van Beyeren de heerfchappye dezer Landen zich toe-eigende , ontftont een heftigh oorlogh. Eenige fteden hielden het met Ian van Beyeren , andere met vrouw Jakoba. Doch endelijk wiert de |
||||||||||||||
|
*w Gra-
vin vsn Hi7.
|
||||||||||||||
|
•^«f aan
la» Van |
||||||||||||||
|
Hifiorifche Befchrijv'mge van
1 heden. Ten eerften, dat de Poorters van Gedenk -
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
14*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len, doch die van Amfter
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gsdenk-
"éaerdige Gefckieds- -nijfen. Amfler-
dammcrs geflxgen :
Seer ver-
baeft ge- vlucht. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfterdam Tol-vry, mits toonende hun v"ierftgj
Tol-brief, door gantfeh Hoïlandt varen ^ zouden. Ten tweeden, dat geene Hee- J_J ren, noch hun dienaers, wel te verftaen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men hebbende, fchietten met groot ge-
welt ter Poorte uit. De Stichtzen geheten zich, als ofzede vlucht namen, wordende van de Amftefftammers achtervolght. Maer de lagen by tijts ontdekt zijnde, keerdenze weder na Stadt, latende niette- min twee hondert en vijftigh burgeis in de loop, die ten dele gevangen, en ten dele dootgeflagen wierden. Door deze neder- laegh wierden deburgers,zo Heda fchrijft, zoo v'erbaeft, datze al hun hoop en trooft op hun Schepen zetteden , en met hun til— baergoet daer in vlooden. En 't had met de ftadt geklonken geweeft , hadden de Uitrechtzen weten dezelve terftontaen te taften. In den lare veertien hondert zeven-en-
twintigh, (fchrijft Veldenaar in zijn Kro- nijk,)lietde Hartogh Filips van Bourgon- je, als hy met het Sticht van Uitrecht in oorlogh was ■> een Schip zoo groot als een Blokhuis tot Amfterdam bouwen, 't welk de Katte genaemt, en voord'Eemsgeleit wiertjom de Stichtzen daer mede te dwin- gen. Over welk woort Kat, Boxhorn deze verklaringegeeft. Kat, zeithy, è altijd geweejl een inflrument , gebruikt in |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in het iaer datze regeeren , eeni^e pach-
|
van hem
aan d'Jtü' |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten dezer Stede toebehoorende, zouden
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mogen mijnen , huuren, of doen mijnen "filrdam-
of doen huuren, of op eeniger wijze daer men. deel aen hebben. Ten derden , dat geen Poorter van Amfterdam in Hollant, Zee- lant, of Vrieflandt zoude mogen ter ze- ventuygh gedaeght worden, dan op ko- ften van de genen , die in 't onrecht be- viel. Ten vierden , dat Schout, Burger- meefteren en Schepenen, vry ftaet op Sin- te Paulus avont , en daer na niet meer, willekeurea te mogen maken. Volgens den brief, gegeven in den Hage, den ach- tienden Ianuari, A° duyfent vier hondert en twintigh. Van Willem, die by de Vriezen doot Het gerecht
bleef , verkregen die van Amfterdam, van Am- datze de Wiilekeuren, die by Schout en fterdam Schepenen gemaekt waren,een Iaer mogh- ">*?k»l- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ï427.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Eengroot
Schip tot Amfierdam gebeutvt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
leen Wiile-
keuren tn# ken. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten houden, en ten einde van 't Iaer ver-
nieuwen , indienze dezelve langer willen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
houden, Burgerm'eefteren met den Schout
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den Oorloge, met het welk groote fier k-bol- \ en Schepenen mogen ook Ordonnantien
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en Willekeuren maken van der ftede we-
gen , volgens de Wiilekeuren daer afzijn- dein 't Keur-boek, Letter A. 1. als ook in't Keur-boek Letter C. Pag. 1. Maer geene Gilden mogen hier , fchoon zulx op andere plaetfen wel gebruikelijk is, on- der heneenige keuren noch breuken ma- ken ,, buiten den Gerechte dezer Stede, op pene van veertigh Kollantfche ïchellin- gen. En is hier een gebruik dat alle keuren en ordonnantien, by den Schout en Sche- penen dezer Stede op verfcheide tijden ge- maekt, alle Iaer op Vrouwen-dagh na de Schepenen ge-eedt zijn,in 't gemeen open- baerlijk ter puye vari 't Stadthuis ten aen- hooren van de gemeente vernieuwt wor- den. Hantvefi defer Stede, Pag- 92 Art. x8.Dez«,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len,gemeenlijk Katte-boUengenoemt,{waar
iian noch eene by my te zien is , gemaakt vatl blaeuwen Arduyn, wegende hondert en meer p-on den,) op den vyant gefchooten wierden. En vermits die van Amfterdam om Har-
togh Ian van Beyeren , (die in den lare veertien hondert viér-en-twintigh quam t'overlijdeii, en in denHaghe , in 't Ja- kobyner Kloofter, aendezuyt-zijde van 't Koor begraven wiert » na dat hy de Landen zes Iaer alsvooght beftiert had,) veel ongemaks in deze oorlogen geleden, en hem groote byftant in den oorlogh, •dien hy tegens de Uitrechtzen gevoert had, gedaen hadden , voorzagh hy hen wedemet verfcheide voor-rechten en vry- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hartog lm
fterft.
Aoi4J4.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boeck. 14$
\ zen , en andere fteden met gewelt in na- G
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r>tk-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gtdenk*
*>aerdige G'fihiede-
tiffm. |
18. Deze lan van Beyeren verleend ook
aen die van Amfterdam, datze de Dyken vanDiemen (met die van 't Sticht) mogh- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men, zijnze ook voor Hoorn gekomen; waerdige
om deze ftadt mede onder gehoorzaem- Gefrhkü* heit van vrouw Iakoba te brengen. Maer *^v__ eenige vrywiüige Burgers van Amfterdam, neffens eenige andere troepen krijghs-^A»"- knechten, onder den overften Lilledam, ,~^s quamen die van Hoorn te hulp; floegen r£ko^a de beleggers mannelijk op, zulx datze ge- ontfetten dwongen wierden de ftadt te verlaten. Hoorn- Ontrent dezen tijt in den jare veertien
hondert zes-en-twintigh in Wijnmaent, schattingt wierdt dezen Hartogh Filips by de fteden JJJJ£" van Hollandt gegunt een zekere bede van st'(^m^ dertigh duizent fchilden, elk fchilt gtre- kent op vijftien ftuivers, 't geen tot bèta- 142&J lingh van zes maenden befoldingh, van vijftien hondert gewapende mannen, die den Hartogh in dezen oorlogh gebruikte» zoude befteet worden. Tot deze bede had ieder Stadt in Hollandt zijnaendeel op te brengen, en gaf:. Haerlem ------- 5000 "J
Leyden ------- 35°° r* fchilden.
Delft ------- ------- 35°°J
Goude wort niet gerekent , vermits de
Burgers noch onder vrouw Iakoba ftonden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten uitdelen om te hermaken, tot koften
van dien 't behoorde. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jakoba
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-......- Eer defe Hartog lan van Beyeren q uam
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S*Va 'dC t
|
gonje door een onwettelijk teftament erf-
genaem van al fijn goederen gemaekt. En kregen deze Landen quanfuis om het twe- de huwelijk van Jakoba, zoo groot een afkeer van haer, datze het met Hartogh Filips van 4Borgonje en Hartogh lan van Brabant hielden, gelijk ook deze Stadt, hoewel de zelve te voore neffens andere Steden , Willem op zijn doot-bedde be- looft had Iakoba voor Lants-vrouwe te huldigen. Iakoba hier tegens zocht hulpe by den Koningk van Engelant. Maer de Koningk, vermits hy Borgonjes hulp in den oorlogh tegens de Franzoifen van no- den hadt, floegh haer dit af, zulks de Hartog van Glocefter anders geen uitwe- gen ziende, Jakoba verliet, en aen een an- der Juffer troude. In middels was vrouw Jakoba met Fi-
lips van Borgonje, vermits hy zich het be- zit en de heerfchappye dezer Landen toe- eigende, geduurigh in oorlogh. Als Fi- lips de ftadt Goude, daer Jakoba binnen was, met een maghtigh heir belegert Bad, vont zy fich hier door genootzaekt, (heb - bende korts ook onder den Overften Bre- derode de flagh op de zee verloren) in den Iare veertien hondert en acht-en-twintigh hem voor Voogt of Stadthouder en rechte erfgenaem der Landen van Henegouwe en Hollant t'erkennen , en te laten huldi- gen. In deze oorlog hebben die van Am- fterdam zich doorgaens mannelijk geque- ten, voor den Hertogh Filips van Bor- gonje. Want als de Kennemers, die het neffens de Steden Schoonhove, Oudewa- ter, en Goude met Jakoba hielden, door rooven, enftroopen geheel Weft-Vries- lantkaelmaekten, en Medenblik,Enkhui- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ty.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
JOOO 1
1250 i fchildenj
2000 f &5J |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfterdam
Rotterdam Hoorn — Enkhuizen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dit is hierom voornamelijck van ons
bygevoeght, om aen te wyzen , op wat trap van rijkdom Amfterdam te dien tijde , onder de Hollantfche fteden geftelt wiert; vermits door het opbrengen van gemene middelen, de rijkdom en welftant van een ftadt ten naefteby vertoont wort. 'Endelijk was Iakoba, na de dood van j*aMa
haer tweede man lan van Brabant, weder tr^*n^n
heimelijk aen eenen Frank van Borflelen j^/è/w;.
hertrout. Filips hier van kuntfehap kry-
1 'i.-„a„r.:u . -..ir.....L --i. • |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gende, quam haeftelijk uitVrankrijk in
TT «f T .t___*. t"..-~.i____Ti' n _i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen weg ge*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Holland, ontboot Frank van Borfelen by voerté
T hem, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiïlorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hem, en voerde hem , die niet wift, dat
zijnhuwelik met Iakoba denHartogh be- kent was, gevangen in Vlaendren wegh. De Hartogh zich veinzende van Borfelen te willen onthalfen, liet door veel bidden en fnieken van Iakoba hem weder los, doch op die voorwaerde: dat ïy met Bor- felen afftant zoude doen van alle recht, datze op Hollandt, Zeelandt enVrieflant hadde , behoudende alleen Ooftervant voor Frank van Borfelen, en Zuidbevei?- |
landt, met het Landt van Voorne voor
haer zelven, met al de tollen. Ook zou- den haer kinderen, indien zyeenige kre- gen , weder in 't bezit van Henegouwe, Hollandt, en Vrieflandt koomen. Maer Iakoba ftierftwee jaer daer nazonder kin- deren. En aldus raekten deze Landen , ten dele door lift-, ten dele door aewelt, i S
aen 't huis van Borgonje, en zijn daer aen
gebleven tot de regeringe van Filips, de tweede Koningk van Spanje. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
<st&m\.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk»
■aaerdige
Gtfchiedc
nijfen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gefchiede-
nijfen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fucobii >
geeft haer Landen aeft Filips 11 »n Borgonit over. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZEVENDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
O R T
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Filips, met ctOofterlinzen 'm oorlogh, Nieuwe
oproer der Hoekje en Kabeljauwse. Om die te Jlillen komt den
Hertogh in Hollandt, enverzet de Regeer ing binnen Am fier dam.
Verfcheide Hantveflen van hem aen die van Amfierdam verleent. Gunjien en
Vryheden van den Deenfchen Koningk Krifiiaen aen d'Amft er dammers. Onge~ hoorde goetkoop van eetwaren. Filips fier ft , A° 1467. Tertianen trecken uit dez>e Stad: Graamve tJMonnicken komen der in. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hips (die tot vader Filips den Stou-
ten,broeder des Koninx vanVrank- rijlc Karel de Wyze, en tot moeder Margareta, Havtogh Albrecht van Beyerens dochter,had, en neef van vrouw Iakoba was,) dus dehcerfchappye.derLan- d'en aen fich gekregen hebbende, had nau- lix drie jaren daer meefter af gewceft, of hy raekte in den jare veertien honderdt acht-en-dertigh met d'Oofterlingen in oorlogh ; uit deze oorzaek. d'Ooftcr- Iingen hadden eenige van onze fchepen moetwilligh en zonder reden aengerandt, engeplond'ert, zonder de fchade, hoewel dikwils daerom aengefproken , te willen vergoeden. Endelijk richtedenze met de Deenen , Pruiflenaers, Pomerfchen, Span- jaerts, en Venetianen , die te dien tijde aoch hun kielen, om koophandel te dry- |
ven , na 't Ooften wendeden, een verbont
op, om de Hollanders gelijkcrhant uittcr Zee (uit oorzake miffchien dat die van jaer tot jaer zeer maghügh daer op wierden) te dry ven. Zy danhunflaghwaernemen- ■ de, hielden alle Hollandfche Schepen, in hun Havenen vaft: ennamender veel op Zee. De klachten hier over , dagclijcx ter ooren van Filips komende, beftemde hy, den Oofterlingen tijt, en dach, om onder- voorfiag linghs het verfchil in min en vrientfehap vmVrde by te leggen. Van wegen d'Ooltèrlingen handel. verfchenen aldaer Hendrik Raepfilver van Danzik, Hendrik Voorraet van Lubek, beide Ridders y van wegen deze Landen drie of vier, onder anderen eenen Evert ïakobzen , Schepen dezer Stede. Doch |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wilips raekt
piel d'Oo- fierlingen in Oorlogh; 2438. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oor&aek
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vermits d'on zen de fchade, henaengedaen,
|
Eyndight
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
welopvijftighduizent gout-guldens ver- vrttgttlo'*
groo-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI, Boeck, 14/
tot den jare veertien hondert en vier-en- Gedenk*
veertigh in tamelijken ruft en ftilte geble- tvaerdige ven. Want vermits vrouw Jakoba deze. G^fihiede- Landen aen Filips hadt overgegeven, en niffen- ^ onlanghs de flagh op Zee verlooren hadt, fchooten deHoekfendoorgaens tekort, ^TJ, en moeften't hooft inde fchoot leggen. „,/•'* T-» t T 1 T /- 1 i °" ■•% Hoek/enen
Doch brak defe tweedraght , een wijl k/»M<»w.
tijdts aen bandt gelegen hebbende, fchie-yê». lijk als een woedende hondt weder los; 1444. want Filips, vele Landen bezittende, ert niet konnende hierom altijdt in Hollandt zijn verblijf hebben, hadt tot Stedehou- der geftelt Heer Willem van Laleyn in Henegouwe. En vermidts zijn dochter was komen te trouwen aen Heer Rey- nout van Brederode , Hooft der Hoek- fen , zoo waren de Hoeks-gezinden, door des Zelfs toedoen, in de voorneemfte fte- den bywijlen met meerder getal op het kuflen geraekt. En alzoo de Wethouders der Prince een groote zomme van pennin-» gen op zijn. verzoek toegeftaen hadden» foo mofle de gemeente daer over met fchat» tinge buiten gewoonte befwaert werden t dies de Vroetfchappen van de Kabeljawlc zijde, hoewel zy mede in desPrincen bede hadden bewillight , deze gelegentheidt waernemende , de gemeente tegens de Hoekfe Heeren gaende maekten, waer uit verfcheide wederwiliigheden, en oploo- pen ontftonden, want tot Amfterdam, de Hoekfe Meefter geworden, verdreven de Kabeljauwfe uit de Stad : die hun vlugt na Haerlem nemende, aldaer met de Hoekfen groote oproer en moetwilügheit pleegh- den; tot dat de Hertoginnevan Burgonje, door de Hertogh haer man in Hollandt gefondenzijnde, om defe tweedraeht ne- der te leggen , binnen Haerlem quam, met haer nemende Heer Willem van Laleyn , Stadt-houder van Hollandt, die het met de Hoekfe hieldt , en den Gra- I>°J?*m~ ve -van Ooflervant , die den Kabeljaw- s'" '°,m fen toegedaeri was, om aifoo beide ge- twiji te deeltheden eenigh genoegen te doe®, juu^ 'T 2, De |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
grooteden, en die vergoedt wilden heb-
ben , maer d'Oofterlingen daer niet na luifteren wilden, liep de onderhandelinge te niet. Middelerwij 1 wierdt met het uit- ruilen Van fchepen fterk voortgevaren; die van Amfterdam brachten alleen een |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
GeHiede-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■dmftc,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d«mm van Amlterdam bracnten alleen
*Hfi'en al Vloot van twintigh fchepen in Zee, zoo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e%
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
20
|
veel als nauhcx d'andere Hollanders en
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ScJ,
|
'<$en
|
Zeeuwen te zamen. 't Geen henby d'uit-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heemfche volken en wijtgelege Landen fo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
°^f door
"Ï^Sge- |
groot een gefach aenbraght , dat vele
meendenAmfterdam een geheel lantfchap, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en geéne eene ftadt te wefen.
Noch meer wonder is 't , alsmen aen-
merkt, 't geen eeti oudt onbekent Schrijver verhaelt, dat de Stadt in die tij dt maer half 20 groot was, als toenfe eerft met een ftee- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tornen
irooten
|
ne muur, is omringt geworden.
De Hollanders met deze Vloot in Zee
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fteekende, veroverden verfcheide rijk ge-
laden fchepen , enhaeldenin korten tijdt hun fchade wel dubbelt in. En genoegh- ■p zaem meefter ter Zee; hingen, tot tee- ^erea Bee, fcen Van overwinninge, om hun vyanden
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M te braveren, bezems aen de Marfen, wil-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
il
|
'*r(tn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lende daer mede te kennen geven, datzy
de genen waren, die de Zee van alle boe- ve-jaghten ftruikrovers gezuivert hadden. Dit quam ook met het feggen van Hen- drik Raepzilver heel wel overeen, die op het]roemen van den grooten buit, deze woorden den lijnen toedreef: De Leeuw AtYdigh Cverftaer,de daer Holkindt door, is nu in KeSg/x vtmflaeP ' maerfiet welvooru, datge hem niet Hendrik opwekt, want wektghy hem , 't z,al u ^aePfiher. wat koflen om hem weder in Jlaep te krij- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ven
|
Endelijk, na datfe een tijdt langh
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hadden, is in
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
heftigh
|
oorlogh
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gevoert
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*<#
|
den lareveertien hondert een-en-veertigh
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
looTt tte Koppenhaeg een beftant voor twaelf ja-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«r.
|
*».
|
'* ren gemaekt; welk daer na tot verfcheide
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
reilen verlanght, en endelijk zonder voor-
der handel in een volkome en vafte vrede verandert is. Onder defên Hartogh waeren de ge-
deeltheden der Hoekfon en Kabeljauwfen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
146 Hiftorifihe tse,
De Heer van Laleyn te Hiliegom geko-
men, isaldaer heimelik gewaerfchout op zijn hoede te willen zijn , alzoo hem la- gen geleit waren; dies hy fchielik te rug- ge trock na den Hage, tot zijn groot ge- luk ; want die van Haerlem zouden hem, zoohyin hareStadt gekoomenwas, on- getwijffelt om't leven hebben gebraght, vermits al de genen, die het met de Ka- beljawje hielden zonderlingh op hem ge- beten waren. En had de Hertogin ge- noegh te doen om de Hoekje ongefchend üit de ftadt te krijgen, die alle verjaegt en verdreven werdende, na Amjlerdam we- ken , alwaer tot haer 'er hulpe quamcn , Heer Reynout , en Heer Gysbrecht van Brederode, met vele Ridderen en knech- ten , die daer binnen bleven, zoo langh als deze oneenigheit tot Haarlem duurde. Hartogh Filips ziende dat d'ongeftui- migheden der Hoekfen en Kabeljawjen, van tijt tot tijt aengroeiden, quam zelfs in Hottant, met een groote ftaet van Ridde- ren en Edelen. Na dat hy alles tot Haar- lem in ftilftant gebracht had, komt bin- nen Amjlerdam op Sinte Lijsbetten dagh , met zich brengende alle gebanne en ver- drevene van de Hoekfe zijde, verzette het gerechte en ftelde uit ieder gezinthcit twee Burgermeefteren, als Jacob Braes- man enBartholomeus Does van de Hoekje zijde; PaulmAlbrechtzen, en Grebben Dirkfen van de Kabeljauw Je zijde, zoo dedehy ook met de Schepenen, diehyaf ïxtte, waren deze volgende: Schout
Claas Grebber.
Burgermeefteren:
Vcllert Vechterfz.
Klaas T'ool. Ruyjch Piet erJz. Gerrit Groote. Pieterjz,. |
||||||||||||||
|
cbrijvmge van
Schepenen
. Jan Symonjz. van {3Tuyden*
Jonge Dirk Ianfz. Klaas Lambertfz. van Goey. Kinne Wael. Willem Blok Arentjz. Jan Dobbejz. Harmen Byenjz. In welkersplaetfen quamen:
Schout
Mr. Jacob Ruyfch*
Burgermeefteren
Jacob Braesman.
7ouwel Albertjz. Grebber Dirkje. Bartholomeus Doos. Schepenen
Godewaert Wormboutjz.
(Jïïfelis Andriefz. Willem Symonjz. Jonge Gerrit Janjz. Jan Albertjz. tJMeem Pieter Reynierjz. Gerrit Pieter Boutezjtn. Beveelende de Burgers , voortaen,
Overheden te kiezen van den rijkften , rekkelijkften , enredelijkften poorteren; zonder iemant om haetofnijt, of voor- gaende eenzijdigheit, uit te fluiten. Dus gingk Filips van ftadt tot ftadt, deed al omme groote dreigementen van zijnuit- terfte ongena, tegens den genen, die ee- nige nieuwe onruften zouden aenftellen. En raekten alzoo, vermits Filips de wre- velmoedt der onrufte geeften door zijn wijsheitgrootelix t'onderhielt, dehevig- heden wat in ftilte. De Burgers hier ter (lede
|
||||||||||||||
|
Gedenk'
waerdigt
Gefchiede-
nijfen.
|
||||||||||||||
|
Gedenk-
maerdige Gefchiedi'
nijfen. |
||||||||||||||
|
T'tlipt komt
in Holland, en ftik de *445»
|
||||||||||||||
|
Verzet het
gerecht t'Amftey- d/tm. |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
||||||||||||||||||
|
W
|
||||||||||||||||||
|
dijns onderrechtinge te geven van dat 'er Gedenh-
gefchiedt was in de Stadt Denremmde ,*>aerdige A° duyfent vier hondert twee-en-vijftigk Gefchiate- |
||||||||||||||||||
|
Gedenk-
""aer Aige
Gefcbiede-
nijfen. |
fiedeplachten noch jaerlix langen tijt hier
na, tot een gedachtenis van deze geftilde onruft Sinte Eliz,abets dagh met plechtige |
|||||||||||||||||
|
_nijfen.
|
||||||||||||||||||
|
Vergunde hy & Am fier dammers , datze
|
||||||||||||||||||
|
madtijden te vieren, en in vrolijkneit ov.er
te brengen. Deze Filifs heeft ook, gelijk fijne an-
dere vooi zaten , die van Am fier dam, ver- mits zy hem, zoo in de-Oofterfche als an- dere oorlogen , groote byftant gedaen hadden, verfcheide voorrechten en vry- heden gegeven. thttmge Voor eerft, in den jare veertien hon- v«ndedijk- dert enveertigh vergundehy hen, alsook xaedjet'r- de gemeene Rjdderfchappen en Waer- {ejloot. fchappen, gezeten in den Schependom van Diemen, en aen de luyden van het Sticht van Uitrecht, die Dijkplichtig waren aen de Dijk-kaedje van Tpeflcot, die voor had- den een platinge en bolwerk van hout en yzer aen den dijk van Tpenjloot temaken, dat de Baljuw van Amfierlant, mitsgaders een Waertsman van tjMuyden , Weefip , Weefiper-Kerfpel, &c. met de jongfte Bur- germeefter van Amfierdam,jaerlikx twee- mael den Schouw op deze platinge zoude mogen doen , en willekeuren naer hun welgevallen daer op maken. Maer ver- midts deze platinge voor gemeene luy- den zeer koftelijk viel, en hier door naer behooren niet na-gekomen wiert, is by die van Amfierdam een orde in den jare duizent vier hondert zes-en-tzeftigh be- raemt, wacr by ieder, die dijkplëchtigh was, na de groote van zijn landen , zekere roede platingh opmaken , en onderhou- den moefte; alsdie drie roeden dijks en acht morgen landts hadt, moefte een roe- de platings opmaken en onderhouden; en zoo voort. In den Jare veertien hondert twee-en-
^» de oude vijftigh den twintighften Februari, ftont «eTtd!fr ^y ^en °°ktoe' ^at 'er aIIe 'aren twee van
T-*n.te y" de vier of vijf oude Waerdijns, (die jaer-
lix , volgens d'inftellinge van Willem van Beyeren zijn Oom , gekoren wierden,) moghten aen blij ven,om de nieuwe Waer- |
||||||||||||||||||
|
voor ha Boom-geld, gemeenlijk Taai-geld
genaemt, voortaen ontfangen zouden van Taelgeldtte ieder laft , een goeden VlaamfemGroote_yontfmZen- zijnde vier mijten meer als een halven Fi- lips penning,. die zy van allergeheugenif- fe , voor ieder laft , plegen te genieten : Vuurbaken mits datze getrouwlijk, en ernftelijk ma- en Zee ton- kenen onderhouden de Vuurbaken, Zee- nenteftel- baken , en Tonnen , gelijk fy gewoon m' waren te doen. Die van Kampen, haer eigen Zee-ton- yerdragmet
nen gebruikende , zijn A° duyfent vijf Kampen, hondert zeven-en-twintigh met d'Am- overdeZee- fier dammers verdragen ,datfy dezelve, en tonnen. al 't gereetfehap na zich zouden nemen, en alleen gebruiken. Mits dat de goede- ren tot Kampen t'huis behoorende, 'tzy die tot Amfierdam , Kampen, of elders in der Zuider-z.ee aen quamen, vry van Pael- gelt zouden wezen. Maer te Kampen niet t'huis hoorende , 't zy die quamen tot Kampen , Amfierdam, of elders, Paelgelt geven zouden, tot behoef van Amfierdam; doch evenwel op die voorwaerden , dat voor vreemde goederen niet meer als het gewoonlijk Paelgelt zoude betaelt wor- den. Des moghten &\cv&\v Am fier dam oo\l een perzoon ftellen, om het zelve aldaer t'ontfangen. Dit wierdt in 't fehrift ge~ ftelt, en met brieven van wederzijde be-- veftight. En fchoon aen die van Amfierdam van" -,
d'inkomendc Waercn , die terfchepe, het Die VMi Marsdiep , "'t Vlie of Texel in quamen, Hoorn wei-- het Pael-gelt zonder wederfpreken betaelt geren''t wiert, zoo ftelden zich echter in den Jare Vael-gelt tt; vijftien hondert en tzeftigh die van Hoorn, Stalen,, hier tegen , en brachten by dat in den Iare dertien hondert ncgen-en-tachtigh Har->- togh Albert van Beyeren hen vergunt had,. om cenige trouwe dienllen , die de ftadt. Hoorn, hem en zijne voorvaderen bewe-»- T ^ zen; |
||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Eefchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||
|
zen had, dat de Deenen hun Markt binnen
Hoorn, met hun Beeften, als OITen en Paerden bezoeken fouden mogen : mits datfevan ieder Beeft een oude Groot en niet meer betalen fouden, en dat dit federt op dien voet zoo voort gegaen was. Maer zy wierden by 't Hof verklaert te betalen aen de Paelmeefters van Amfterdam, van alle Paerden, Koeyen en OfTen , die het Vlte, Marsdiep , of Texel , in quamen , 't gener op geftelt was. Enkhuifen, Span- jen afvallende, verkreegh van. Prins Wil- lem , voor hun trouwe dienft, de Vuur- en Zee-baken te ftellen, daer over 't Pael- gelt te mogen ontfanp-en: 't geen Amfler- dam , (ook met hem accordeerende , ) niet volkomelijk weder bequam. En luide de dartiende Artijkel, hier van, aldus: Datjeder Stadt op heurgoet recht foude
blijven, fonder daer in aen d'een of d''an- jer zijde verkort te worden. . Na lang Pleyten, verdroegen partyen :
dat Amflerdam de Vuurbaken onderhou- den , Enkhuifen de Zee-baken ftellen, en de Zee-tonnen leggen foude; daer voor ieder fijn deel van't vuur en Baken geld, genieten. Op het vuuren is in den Jare zeftien
hondert zes-cn-dertigh by de Staten van Hollandt, en Wejl-Vriejlant geordcnt, dat voortaen van den eerften van Herfftmaent totdeneerften van Grasmaent alle nach- tentot Egmont op Zee met twee vuuren boven malkanderen , tot Sehevelmgcn, Huis duinen , op 't Ooft-cynde van 't Vlie- lant, cnhetEylantvan der Schelling, met eene vuur, op het Eylant Urk, het gehee- le jaer door , foude gevuurt worden. En voor dit vuuren betalen de fchepen die uit Ooft - Indien komen voor ieder
Laft ------- ■-----~ 8 ftuivers.
Die uit Aleppo , Cyprus , Alexandrette,
en andere omleggende plaetfen ko- |
Die van Weft-Indien komen — 5 ftuiv. Gedenk-
Die uit Spanje,Portugael, en andere plaet- ^aerdige fen daer ontrent gelegen — z ftuivers. Geffhtelie'
Van Moskovien, Groenlandt, of andere n^'en' daer ontrent gelege plaetièn— z ftuiv.
Van de Weft,als Vrankr. Engel. &c. - i ft. Uit Ooften, als Denemarken , &c. een halve ftuiver.
Schepen met zout geladen en geen ftuk- goederen in-hebbende ' I ftuiv.
-En worden alle fchepen, waer van daen
datfe komen, gereekent na de laften, diefe voeren mogen , 't zy datfe half of heel geladen zijn. Maer die ftuk-goederen in hebben, en met zout geladen zijn, voor ie- der Laft zout een ftuiver, en voor de ove- rige Laften na de groote van de Schepen. Dit Vuur en Baken geld , werd zoo
betaelt, 't zy op de Konvoy, of aen een ander, daer toe geftelt, eer deScheepen weder uitzeilen. Tegenwoordigh gefchiet dit alles, onder 't beïeyd, en opficht, van den Wel Edelen , en groot Achtbaren Heer, den Heer Cornelis Wit zen, Oudt Burgermeefter, en Threfbrier deferStad. Nu weder, daer wy ftracx bleven. Filjps heeft ook in den jare veertien hon- Van het
dert negen-en-veertigh ingevoert, dat de verkiezen |
||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
voacrdige Cefihiede- niJJ'en. |
|||||||||||||||||||||
|
Hit Poel-
geit krijgen die van XnUhuizen. |
|||||||||||||||||||||
|
ördre ep
het vuuren
ae» de Zee- Imfiem en h'rk. |
|||||||||||||||||||||
|
vier-en-twintigh Raedts-perzoonen, de Aer SchlP^'
Vroedfchap geheten, die van aller geheu- nen' geniffè by de gemeente gekooren waren, met drie Burgermeefteren en zeven Sche- penen, makende vier-en-dertigh t'zamen, alle jaren twee dagen voorVrouwen dagh, naer oudt gebruik, by de meefte ftemmen veertien perzoonen uit defe vier-en-der- tigh , of andere bequame Poorteren, kie- fen fouden, waer uit hy of zijn nazaet dan op Vrouwen-dagh zeven kiefen moghte, om het toekomende jaer Schepenen te we- fen. Dit ftondt tot weder-roepen , en alleen maer-voor acht jaren vaft. Inden Jare veertien hondert twee-en -
vijftigh , voeghde hy noch tien by defe achtverlopene jaren, en ordende dat de- ze vier-en-dertigh perzoonen vyf dagen voor
|
|||||||||||||||||||||
|
"En wat
•yeder Schip daer voor geven most. |
|||||||||||||||||||||
|
men
|
6 ftuivers.
|
||||||||||||||||||||
|
Van Venetië, Livo'rne, Genua, en andere
plaetfen in Iialien en de Straet gelegen fft. |
|||||||||||||||||||||
|
RDAM. VI Boech 149 Gedenk-
tigh, )dyAmfterdammers met hun goederen w^rdige
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTE
voor het gewoonlijk vernieuwen
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, fiterdige
Gefchieie.
|
tien perzoonen tot Schepenen zouden kie-
zen. Dit kiezen van zeven Schepenen uit |
en fchepen, te wateren te lande, in fijn be- Gefibiede.
fcherming te nemen. Inhetfelfde jaer, gaf nym- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'• veertien, dat Kar el van Borgonje byna had
* laten te niet gaen, braght Vrouw tJMaria zijn dochter in den jare duyzent vier hon- dert zes-en-tzeventigh weder op. In den jare vijftien hondert en tzeftigh heeft het Hof dit getal van zeven, noch twee ver- ■ ineerdert , en Filips Konink van Spanje geordent dataltijthet volgende jacr twee van de voorgaende oude Schepenen zou- den aen blijven, gelijk breder in de Stadts regeeringe verklaert is. w Wijn of Noch vergunde deze Filips die van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Neemt
ven, en met hun fchepen fijn Rijk te be-^^^
foekcn. Ook beveftighde hy al de Vryhe- dammers in den,die hy, of fijne voorfatcn aen hun ver- befcher- leend hadden. "»* Daer na verleende hy aen die van HoU vryheitdoor
land, en Zeeland, vry geleyde, door al fijn al fijn Rij* Rijken: mits datfegeenEngelfegoederen ken. voeren,ook door denOrizontfti niet door A- H?S' de Belt varen fouden. Volgens den brief gegeven Ao duifent vier hondert drie-eh- vijftigh. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In den Jare veertien hondert acht-en- ntVryheiav
vijftigh beveftighde hy op 't nieuw, al de bevefiigt.. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pen buyten
|
Amfterdam , om de ftadt in haer Tollen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
niet te verkorten, dat niemant op een vie-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stad.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rendeel rnijls, rontom de ftadt te rekenen,
eenighWijn of Bier zoude mogen tappen, 't zy dan dat hy den Pacht betaelde, of ver- lof van Burgermeefteren daer toe verkre- gen hadde. Doch hier onder waren niet begrepen , die in het Katuy&ers en Regu- liers Rloofier woonden , die zoo veel Bier en Wijn zonder Pacht moghten inleggen, alsfe binnen hun Klooflers verteeren kon- den. Volgens den brief, gegeven tot Rtjf- fel, den keften Augufli, A°duyfent vier hondert, twee-en-vijftigh. Behalve deze vryheden of privileedjen,
die Amflerdam alleen en by zonder toe ko- men , zijn 'er noch veel andere van den zelven(Filips, die deze ftadt metd'andere HoUantfc.be fteden gemeen heeft. Doch dcfe,als ons.ten deele maer aengaende, zullenwe on-aengeroert voorby gaen. In den lare veertien hondert vier-en-
|
voorrechten , en Vryheden die &Am- A-145&
fier dammers, in al fijn Rijken Denemar* ken en Noorwegen verkregen hadden. Ao duifent vier hondert een-en-zeftig, ^_
verleende hy hun vryheit, van koopman- ^ ïö Hol—
fchap, te mogen dryven, in de Hartogdom- fieyn en men Holfteyn, en Sleeswijk mits tol bèta- slee/wijkr lende. Ook by fchipbreuk, doen hun goe- A. 1461» deren bergen , mits betalende , redelijk berg-geldt. Tuflfchen die van Amfterdam, en Zwol, -
eenige onlüften zijnde, iffereen verdrach gemaekt, dat wederzij ts Burgeren, haer goederen ter Merkt brengende, Tol-vry fouden wefen. De brief die de Zwolfe uit- leverden, luyde ais volgt: rBu?germeeftercn,Schepenen en Ra* Brief dat
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ie der Stad
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
allen Luiden,dat:
|
. Amfterdam'
y m rechten vrtent[cbap- J , . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f e overt
Amfte |
oemen zijn mitter goede Stede van i;an^rexol~-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*an Chri.
#'**» Ko.. Ken,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veertigh, kregen die van Amflerdam ook
van Chrifiiaen,Koningk van Denemarken, datledoorgantfch Noorwegen, uitgezeit in Tslant en andere verbode Landen, vry |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
reda.mme,ende.haren Burgeren van ■vrym/tkw
alfulke twydracht 'en befwaernijfe tan on- binnen htm*
gelden ende anders, daer mede onfe Burgeren Steden,
binnen der Stad van Amftelredamme-t;oor- I4^9>'
noemt bela(l en befwaert hebben geweeft, ende
wederom haer Burgeren tan Amftelredam-
me binnen onfe,vry wefen fullen, ende blijven
van onfe Tcüen,als wy die tan den Bysdoem
van Uytrecht in Pachten hebben, behcude-
lijk...
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en vrank moghten handelen en koopman-
fchap dry ven: mits betalende een behoor- " lijken Tol. Ook beloofde hy by opene brieven (in
den jare duifent vier hondert,twee-en-vijf- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befthrijvinge van
|
|||||||||||||||||||
|
JSO
|
|||||||||||||||||||
|
Gedenk-
yeaerdige Gefchiede- nijjïn. |
lijck des "üïederomme dat onfe Burgheren
binnen der Stadt van Amfielredamme vry onbelajl fullen ivefen , ende blijven mit haerengoeden , die van Over-Zee, aldaer ter Markt koomen, V z,y van Uitflagevan Bier , van Zade , ende van Branthout, excyfe daer onfen Burgers een wijl tijtsmede belafl geweefi hebben. Maer waer "'t fake dat onfe Burgeren cenighgoet binnen Am- fielredamme toe Mankt brachten daer die Mate in quaem, die folden daer van gaen als die Burgeren van Amfielredamme bin- nen haeren Stadt daer van geven ende niet meer. Ende tv es goeden onfe Burgeren bin- nen Amfielredamme, ende niet en geliefden te verkoof en ■> diez,uüe?i onfe Burgeren vry "iveder uit-voeren mogen, /onder eenigh on- gelt, fonder arge-lijl. In kenniffe hier of ons Stadt fecreet hier aen gehangen. Gege- ven in *t Iaer ons Heer en duyfent vier hon- dcrt negen ende tz,efligh , open dertiende dagh van Maerte. Omtrent het Jaer duifent vier hondert
vijf-en-twintigh, hebben eenige Burgers van Hoorn, buiten die Stadt , een ftuk J-and j en 't huis datter op ftont, gekocht, om t'zamen in flüte te woonen; tot datfe d'een, of andere Geeftelijke order, aen- namen. 't Volgende Jaer is Hoorn d'eer-fte maal uitgelat, enbewalt. Juift komt dit huis, met een deel van 't land , in de Stads graft, 't overige bleef onbetimmert , en aen de Geeftelijke kant. Want dat hun eens gegeven wert, houdenfe onweder- roepelijk. Dien toelegh dan gemift, ftont dit foo,
tot dat in't Jaer, duifent vier hondert ze- ven-en-vijftigh, eenige Tertianen ?Am- flerdam, door defe goede gelegentheidt derwaerts gelokt , fochten heul by de Vooghden van d' overleden gevers , en d'overige, doen noch in 't leven, 't Ver- fock toegeftaen, verlieten defe Stad, en in 't /è)vejaer,met toeftaen van den Proofi van Wtfl-Vriejland, deedenfe op 't gemel- |
||||||||||||||||||
|
de Land, een groot fleenenHuis flichten:
van 't welkfy de Noord-zijde , tot een Kerk, en de Zuit-zijde, tot een keuken gebruikten. In't Jaer, duifent vier hondert twee-
en- tzeftigh , den twee-en -twintighften van Slachtmaend, verfochten de graeuwe of berrevoets Monnikken , Minnebroe- ders van Sinte Francifcus order, binnen Amfterdam te mogen woonen. De Ma- jeftraat het weygerende , wierden door een van deMon nikken Brugman genaemt, bepraet door lijn welfprekentheit, en foet vloeyende reden belefen zijnde, raekten fy daer binnen, 't Spreekwoord, al kond gy graten als Brugman, fchijnt van hem afkomftigh, en zedert dien tijt in't ge- bruik gebleven. Wy vinden aengewefen, omtremt defe
tijd , onder de regeeringh van Hartogh Filips, by na ongelooflijke goetkoop van eetwaren, en andere dingen, in defe Lan- den ; en konnen niet nalaten teflellen, 't geen VeUus rchrijft in fijn Kronijk van Hoorn, dat hy in de rekeninge van de Bur- germeefters van het jaer veertien hondert vier-en-tzeftigh gevonden heeft , datze op het Stadthuis aldaer, (hoewel fommi- gen meenen , dat'et hier t' Amflerdam zoudegefchiet zijn,) verteert hebben drie Huivers , als den Heer van Carloys daer was, en een weinigh daer na noch eens op 't zelve huis, als de zelve Heer daer was, twee ftuivers en een half. Noch heeft hy in ftadts Regifteren van 't jaer veertien hondert vier-en-tzeftigh gevonden , dat de Burgermeefteren aen een maeltijt, het bier daer onder gerekent, verteert hadden zeftien braspenningen, en tien ftuivers aen Franfche wijn, op Paefch-dingsdagh, als'er Kerkmeefters , Waerdeyns , en andere Bevelhebberen gekooren wierden. Noch was den Dijk-Graef met zijn Waerfchap- pen gefchonken aen een maeltijdt, de wijn daer onder gerekent, zes ftuivers. Noch wierden, toen 'er drie misdadigen gerecht en op
|
|||||||||||||||||||
|
Gedenk'
toaerdigt
Gefchiede-
nijfen.
|
|||||||||||||||||||
|
Francifca'
ner Monnik' ken komen t'Amfter- dam, A01462. |
|||||||||||||||||||
|
Spreek-
woord. |
|||||||||||||||||||
|
By na onge*
looflijke goet koop van eetwaren» en andere dingen offl' trent. A«I4Ö4. |
|||||||||||||||||||
|
Tertianen
"vertrekken •van Am- dmm, na Hoorn, H57-
|
|||||||||||||||||||
|
M. VI Boeck. isï
is d'oude St. Antonis Poort, dat nu die Gedenk-.
Waagh is , in't Jaer 1488. gebouwtge- waerdige worden , de welke in alles tnaer gekoft Gefebkte heeft, vijfduizent, drie hondert vijf gul- K^_ dens , en vier ftuivers. De Werk-meefters verdiende twee
ftuivers daeghs , de Knechts een ftuiver en een half. Maer hier na in 't Jaer 1494. kofte een
ton boter alleen zeftien goudt guldens, en in 't zelve Jaer wierdt alles weder zoo goeden koop, dat men om vijftien goudt guldens en veertien ftuivers konde kopen 3 alle de navolgende goederen:_ |
|||||||||||||||||
|
AMSTERDA
en op't rat geleght wierden, twalef min-
gelen Rinfche wijn, komende het minge- len op anderhalve ftuiver te ftaen, gehaelt. Noch aen tJMeefter Pieter Tenfionaris tot zijn wedde of Salaris gegeven zes-en- twintigh Beyerfche fchilden , waer van het ftuk veertien ftuivers deed, bedragen- de in alles achtien gulden en vier ftuivers. De Zelve Pieter, van ftadts wege reysde van Hoorn tot Avenhorn voor een bras- penningh ■> van Avenhorn tot Alkmaer voor een afgehuert fchip had hy betaelt twee ftüiv. van daer weder o^Haerlem had hy een fchuit afgehuurt voor twee ftui- |
|||||||||||||||||
|
Gedenk*
Toiterdige Gefcbiede- nijfm. |
|||||||||||||||||
|
vers , en van daer op Leyden, voor gelijke
loon. En ftaet te letten, dat hy een fchuit afgehuurt had, waer uit zou volgen, dat de gewoonlijke vraghtfchepen , by al- dien 'er toen al op de beftemde tijdt, mede vraght-fchepen afvoeren,noch veel onko- ftelijker moeten geweeft zijn. Men vint noch aengeteykent, by zeker oude memo- rie, dat men in'tzelvejaer 14Ó4. hier te lande , alle d'onderftaende waren koft, voor een-en-dertig ftuivers, namentlijk, Een mudde Terwe.
Een mudde Gerft. Een mudde Rogge. Een mudde Haver. Een tonne Appelen. Een vette Kapoen. Een kanne Wijn. Het is ook waerfchijnlijk,dat deze goet
koop al eenige jaren hier te Lande te dien tijde moet geduurt hebben , want men vint hierin't Gafthuis deferStede in een boekje, gefchreven met de hant van eenen Klaes Stoter , getekent in den jare duifent vier hondert drie-en-tzeventigh, dat hy een kinnetje Hollantfche botter , aenge- nomen en ontfangen heeft voor dertien ftuivers.
Als men daer na, in den Jare 1482. de-
ze Stadt Amfterdam begon te bemuren, |
|||||||||||||||||
|
Een vat Boter.
Een vat Haringh.
Dry hondert pond KaeS.
Hondert pond Leydze-kaes»
Een kanne Oly.
Een vet Verken.
Een vet Schaep.
Een kop Zout.
Een paer Kouflen.
Een mudde Terwe.
Een mudde Rogge.
Een mudde Garft.
Een mudde Haver.
Een kanne Wijn.
Een kanne Bier.
Een kanne Honig.
EenWambays.
Een dozijn Neftelingen.
Met een Bonnet.
In 't Jaer 1547 koft men binnen Am*
fterdam een lait Rogge voor 66 Goudt- guldens, dat is <?z Karolus guld. 8 ftuiv. Maer in 't Jaer 1548 koft men aldaer, al deze volgende waren, voor zoo veel geit. |
|||||||||||||||||
|
H73.
|
|||||||||||||||||
|
21 karolus gl.
12 gl.- i2ftu. xigl-14 8gl- 8 Pg1»"
Drie
|
|||||||||||||||||
|
Een laft Terwe voor
Een laft Rogge voor Een laft Garft voor Een laft Haver voor Een half vat Boter voor V |
|||||||||||||||||
|
Befchrijvinge van
Een nieuw paer Hoozen voor 2-ïO
Een nieuw paer Schoenen voor o- 6
Een nieuwe Tafch voor 0-7
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hifiorifche
4g!--
3 gl-" |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk*
vaerdige
Gefckiedt'
nijjen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Geiknh- Drie hondert pont" Kaes vo■mwrüge Een tonne Harink voor
Gefikitde- j;en ton Aberdaen voor wjfen,. £en vat J0penbier voor ~ Een tonne Zout voor Een ton Azijn voor Een korf Razijnen voor Een korf Vijgen voor Een kan Oly voor Een Ham voor Een vet Schaep voor Een vette Gans voor Paer vette Kapoenen voor Paer Konijnen voor Paer vette Vogelen voor Een ftooprijnze Wijn voor Een nieuw Bonnet voor Een nieuw Wambays voor |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*gl-
5gl- o-i<5 1- 10 1-12 0-18 0- 6
o-io 1- 5
o- 4
o-10 o - 2 - 8 p o-5 -8p o- 5 o- 16 i- 2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Komt al te famen op 91 gl. 17 ftu.
In 't Jaer 1587 was zulk een fchrikke-
hjke diere tijdt, dat men in Antwerpen koft een laft Tarwe voor —- 93 ƒ gl.-10 ftu. Een laft Rogge voor - 900 gl. -
En in 't zelve Jaer koft men noch een
laft Rogge weer voor----— f6 gl.- 10. ft.
.' Wv keeren weder tot onfe Hiftorie.
In den jare veertien hondert zeven-en- Ftnps
tzeftighquam HartogFilips in zijnhoogey?er/h ouderdom , na dat hy de Landen veertigh jaren beftiert, en 't geluk hem doorgaens wel gedient had, tot Brugge te fterven. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ACHTSTE HOOFTSTUK,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kort I
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kavel wort Groef van Hoüandt, fchat zoo
wel Werettlijke als Geeftelijke goederen. HantVeft "Van hem aen
die van HoUandt verleent, dat y e der zijn Zeedriftige goederen aenveirden magh. Chrijliaen , Koningk van Denemarken, geeft die van Am-
flerdam vryhcit van Koof handel te mógen drijven tot Bergen in Noorwegen. Ka~ relraekt met Frankrijk in oorlogh. Belegert JSfuys. Komt weder met de Fran- z,oiz,eninit oorlogh. Die van HoUandt krijgen denederlaegh op zee. Karel fterft, A° 1477- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
groote ftaci, en Koningüjke plechtighe-
den, is gehuldight. In dit laer bewillighden hem de Staten
van Hoüandt, een merkelijke bede , of zom penningen, laerlijcx een-en-veertig duifent vijf-en-dartigh fchilden , ydcr waerdigh, of gerekent, op vijftien ftui- vers; enditomfijnaenftaende fwareoor- logen , voor de tijdt van zeven en een half laer.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1467-
|
Hips, in den Jare duifent vier hon-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
^Jltovn \ H ^ert zeven-en-tzeftigh overleden;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Grief van
Holland,
|
Trad fijn Soon Kareld'eerfie, geby-
naemt de Stoute, in 's'Vaders plaets,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
die in het zelfde Jaer , in Brabandt en
Vlaenderen; hoe wel te Gent, met groote
oproer, en het laer daer aen (vermits de
oorlogh , van Luyk, hem op hield) door
antfch Hoüandt 9 tot Lands tieexymet
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&a
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VL Boeck. %f$
Anno duyfent vier hondert vier-en" Gedenk-* -,
tzeventigh , belegerde Carel de Stadt waerdige Nuys , die de Bijfchop van Keulen toe- Gefihiede- behoorde. Vermits Keyfer Frederick mJfe^ groote heyrkracht toerufte in Duytlland, tot ontzet 5 liet Karel ook zijn maght ZeUgerc t'zamen komen, en uit al de fteden van ^?s- Hoüandt, Zeelandt, &c. Krijgsvolk lich- A' I^74' ten. Onder den Overfte Hendrik Akker- Ve„adert man braghten die van Amflerdam een ■veelvolk, fterk krijgsheir te velde. De krijgsknech- ten zoo wel van Amflerdam als van ander fteden v/aren zoodanigh gekleet , dat men aen de kleur der kleeren en vendelen weten konde , in wat ftadt ieder t'huis hoorde. Die van Nuys dit fiende, riepen hen hierom fpottelijk toe, dat'et begon te winteren , en de bonte kraejen in 't velt (jiiamen. In dit beiegh queten die van Am* (lerdam zich mannelijk, want als de be- zettelingen een uitval deden , en door eera andere wegh meenden in ftadt te geraken, hadden die van Amfierdam al van te voorc den toegangk geflooten , waer uit een bloedigh gevecht ontftont, en de meefte uit-gevalle bezetteligen fneuvelden. En- delijk is door tuflehen {preken, van des Paus gezant, vrede gemaekt. Het tweelarigh beftant, met Frankrijk Trmte'Ko-
ge-eyndight, quamen deFrance Rovers, versopzeeïï niet een groote Vloot Schepen op Zee. fcAmfterdattimersiéen goet getalKoop-
vaerders,tegens 't voor Iaer gereet maken- de , na Spanje» en andere plaetfen te va- ren ; ruften tot diens befchermingh, met verlof van Hartogh Carel , vier Daer tegen Oorlogh Schepen toe. Stelden ordre op de de Hollan- koopvaerdy Schepen, die wel ten getalle ders hasr van vijftigh , waren , dat ieder Schip c met een feeker getal Gotelingen , geweer, en andere noodtfakelijkheit wierd voor- Gen , en niet minder als vier-en-twintigh mannen zoude voeren. Zoo toegeruft, ftakenfe neffens de fchepen van de Ste- den aen de Zuider-zee geleghen , als Hoorn en Enckhuïz,en , in Zee. Ver- V 2,- mits |
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Iaer. Tot defe bede brachten op, Amjler-
dam alleen 2875 Schilden : Alkmaer ------ 800"}
Ettkhuizen ------ 470 \ fchilden.
Medenblïk —— 4foJ
. Tot gevoeghhj leer voortgank van defe
bede, ftelde hy alomme zware Tollen, op eetwaren, en Koopmanfchap ; ver- fchoonde niemandt; ook de Geeftelijken wierden belaft. Met groote moeyte ge- lukte het in eenige Steden : en in andere, voornamelijk, ook tot Hoorn , groote oproer en oneenigheden , verwekkende. Die van Hoüandt weigerden 't plat uit, na veel herrewarren, beriepen fich te Ro- me , voor den Paus. Den Hartogh deeder eenige onthalfen, waer door anderen ver- -fchrikt, alles toe ftonden. Karel vergunde aen die van Hoüandt,
dat ieder fijn Zeedriftige goederen vry ruftelijck en vredelijck by hare Diena- ren of Gecommitteerden mochten doen aenvaerden» Volgens den Brief, gege- ven in Gent , 'den eerften Januari, Anno duyfent vier hondert negen-en- tzeftigh. Krijliaen, Koningvan Denemarken?&c.
vergunde d'Amjlerdammers, vryen koop- handel en fcheepvaert op Bergen in Noor- wegen; uitgenomen op de Duitfe brugge, en mits betalende fijne Tollen, &c. Vol- gens den brief, gegeven op 't Slot Coppen-x hagen , woensdagh naeft Sint Joannes dach, A° duyfent vier hondert , en tze- |
|||||||||||||||||||||||
|
<***
|
enif
|
||||||||||||||||||||||
|
mge
Gefihiede.
nifen. |
|||||||||||||||||||||||
|
yfi een
hde. Stehfaxre
"ter uit
""'elonluft
"ttftaet.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Zeedrifiigh
Z't-vrynen *'voerden; |
|||||||||||||||||||||||
|
*ryheden ep
■ttfgen en doorwegen gondelen, A- Ï470. , |
|||||||||||||||||||||||
|
ventigh
|
|||||||||||||||||||||||
|
In den Jare veertien hondert twee-en-
tzeventign raekten deze Landen met Vrankrijk in oorlogh. De Koningh, om ons den zeebouw te bederven , had ver- fcheide fchepen , onder anderen een gehe- ten de Colomme, het grootfte dat oit op Zee gefien was, laten maken, hier mede op Zee komende,namenfe verfcheide fche- pen , 200 van deze Stadt als andere Steden. Endelij k wiert eenbeftant voor twee laren gemaekt. |
|||||||||||||||||||||||
|
^trelraekt
'"nVrmk- $* in Oor- l°gk. |
|||||||||||||||||||||||
|
^tthbe-
ft*ntvoor **« jaren. |
|||||||||||||||||||||||
|
XS4 Hijiorifche Be,
mits zy in 't heen varen elkandre getrou
en dicht by een bleven, wachte zich de Fransmans wel om hen aen te taften. Maer opdet'huisreize, moedigh zijnde op hun maght en rijk geladefchepen, als ook om dat de vyand hen op de heen reize niet had durven aerttaften, begavenfe zich van ei- kandere , en liep ieder zijn 's weeghs om 't eerfte t'huis te wezen. Midlerwijlnam de vyant zijn flag waer, en wift de Hollan- ders met fchieten uit grove ftukken, flan- sen , en andere vuurwerken, zoodanigh af te matten, dat hy vaft d'een voor en d'ander na, wel tot tachentigh toe, die om hun verftroitheit enquade orde geen |
|||||||||||||||||||||||||||
|
rchripvnge van
tegenweer doen konden, veroverde : en
't meefte volk gevangen. Weinige ont- quamen't met de Boot, vlughtende van de Schepen, roeyden aen Land. Sommi- ge fchrijven, dat de meefte fchepen onder Klaes Duynen, fijn verlaten van 't volk ; dat fich na huis begevende, tijding bracht van dit groot verlies. Zware ftoot voor HoUandt, en vootmme\ïy\<LAmfterdam. HartoghKarel, na dat hy lange laren,
met fijn naburen öorloghde, bleef doodt in de derde Veldtflagh , die hy de Hartog van Loreynen, en de Zwitfiers leverde, voor de Stadt Nancy: in den Iare ,duifent vier hondert zeven-en-tzeventigh. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
waerdige Gefchiede-
niffen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
gedenft-
waerdige Gefcbiede-
nïjfen. Werden In
9/ uitvaren niet aenge- Vftnt: In 't Huis
varen,zijn~ der veel •veroverd.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Hartogh
Karel fierft. -A. 1477* |
|||||||||||||||||||||||||||
|
NEGENDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
tëJVtana komt m haer vaders plaets. Fr anten
uit Zee gejaaght. Hantycft yan Vrouw Maria. Een I^raak
'verovert. tJMaria Trout aen CMaximiliaen , namaels Keizer-
De twifi der Hoekten en Kabeljauw (en wort door tjMaxinnliaens toedoen ter ne- der geleght. Die van Amfierdam trecken uit om^thuis te Schagen te beleggen. De Gelderfiche rooven op Hollandt. Uitrechtten oorlogh. Wort by geleght. De Hoekfen onderst beleit van Brederode nemen Rotterdam in. Maer moeten het verlaten. Verfcheide Hantvefien van Maximïliaen aen die van Amfierdam •verleent. Maximiliaen draaght de landen aen z,ijn z,oon Filips over. Vryhe- den van Filips aen die van Amfierdam verleent. Filips en Alaximiliaen fierven. Nieuwe oorlogh der Gelderfien. Krifiiaen, Koningk van Denemarken, verleent den Koopluyden van Amjhrdamverficheide vry heden. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
uytbracht, vijf-en-dartigh , weltoegerufie Verlatend*
oorlogh fchepen. De Fransman hier door Zee. verfchrikt; vlughte, en verliet de Zee, Hier voorin 't zevende Hooftftuk,heb-
ben wy vermaent, van het verkiefèn der Schepenen defer Stadt : ingefteld, door Hartogh Filips, het welk door Karel, ge- bynaemt de Stoute, niet veel was in ach- ting genomen, zoo dat daer door, 't zedert dien
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Mart tt komt
tn haer va- ders plaets. De Fran-
|
Ar el, in'tbelegh voor Nanzy
gefneuvelt , wiert zijn eenige dochter Maria totVorftinne van den Lande gehuldight. De Francoifen, met haer ook in Oor- |
||||||||||||||||||||||||||
|
coifen Mij- logh, trachten na de heerfchappy ter Zee,
ven met en wildender geen Hollanders of'Zeeuwen in oor- 0p gedoogen. Die aldus getergt, ftercken |
|||||||||||||||||||||||||||
|
hgh
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
fich tot tegenweer: zo dat Hollandt alleen
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
iss
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
hoeven te bewijfen. d'Hollanders, terftont, Gedenk-
klampten tot wraek van defe fmaetreeden, "**!*? dit groote Schip aen boord, veroverden^ Jg*""" binnen een uur, enquamen met de buit __ll____ |
|||||||||||||||||||||||||||
|
dien tijdt, groote tweedracht, en onge-
noeghten, ontftonden : om 't regiment van deze Stadt te hebben, en Schepen te wefen, en noch meer fouden komen, in- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Oidenk-
**erdige Gefchiede- nijjèn.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
dien daer in niet wierde voorfien. Vrouw
mtaria dan , hernieuwde d' ordre van Filips, en fteldevaft, dat de zes-en-dar- tigh Raden, defer Stede, vroetfchapge- naemt, die eerft, uit vier-en-twintigh per- zonen beftond , naderhand door haer met noch twalef perzoonen is vermeerdert, jaerlijcx, vijf dagen voor Vrouwendach, kiefen fullen , veertien perzoonen, en die haren Stedehouder, of Rade van Holland voordellen , om daer uit by haer, den Stedehouder, of Raad, gekooren te wer- den zeven Schepenen , die dat jaer, fullen |
in Zeelandt binnen.
In dit zelve Jaer, duyfent vier hondert, Maria
zeven-en-tzeventigh , trouwde Hartogin troum mei Maria , binnen Gent; aen Maximiliaen Maximi- van Oofienrijk, namaels Keyfer, by hem '*ƒ'"• kreegh fytwee zoonen; d'eene genaemt *I477> Filips, de tweede, van die naem, d'an- der, Francois , die feer jongh quam te fterven : Als ook een dochter, Marga-. reta. Het volgende Jaer, omtrent Paeflchen, Tiie gehul-
is Maximiliaen, als getrouwt hebbende, £ "' Vrouw Maria; in Holland, Zeeland, en ' ^7 Vriefland , gehuldight. T>eHoekfe, en Kabeljauwfe oneenighe-
den, door d'ontfachlijkheit van Karel, Dempt de Hartoq-h van Bornmen, ingetoomt; bor- HofJe en lten, onder de regeenngh van Vrouw Ma- tnemLfa^ ria, fchielijk op. Defe fijn door haer man, ^ den Eerts-Hartogh, Maximiliaen , in Hol" land komende, gevoeglijk gedempt, en ter neder geleit. Vermits Albrecht, de tweede Heer van
Schage.1 weigerigh bleef, te voldoen ze- |
||||||||||||||||||||||||||
|
jaerlixe
n>anier,van de Schepe- nen te kie- len. H?6. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
regeeren
dien , een of meer van deze zes-en-dartigh
Raden, binnen't Jaer overleden, in der zelver plaets , of plaetfen , te kiefen by overige Raden, een of meer, mitsgaders, zoo iemant , van de zeven regeerende Schepenen overleed ; diens plaets uit de opgegevene veertien , fouden worden vervult. Alles breder in 't Hantveft boek, defer Stad. Volgens den brief, gegeven tot Gent, in de maend<J%£arti, Ao duy- fent vier hondert zes-en-tzeventigh. Was ondertekent by de Hartoginne, dtnHar- togh van Kleef, den Bifichop van Ludica, en andere, prefent. I. De Bere.
In het Jaer, duifent vier hondert zeven-
en-tzeventigh, inOoghftmaend; eenio-e Hoüandtfche Schepen , de voor'naemjle, z,eit de Kronijk , van Amfierdam, ont- moetende op Zee, een Genuneefe Kraak , gebooden hem te ftrijken. De Schipper fmadeljjk antwoordende, vraeghdeook, voor wie ? Voor Mevrouw (JVTaria,Har- togin van Borgonjen; feiden d'onfe. Die van de Kraek, daer op, Wy kennen geen Mevrouw Maria , noch Hartogin van Borgonjen:. derhalven haer ook geen eer be- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ker vonniffe, aen Jan, en Willem , fijn
broederen ; trokken omtrent defe tijd, |
t Huis te
Schagen^ |
||||||||||||||||||||||||||
|
tegcns de Winter, uit laft van den Heere ookdoor
van der Veer, Stad-houder van Holland, d^ Am fier- een groote menïghte Burgers, uit Amfier- dammen, dam, en andere omleggende Steden, be- **&*'* leiden 't Huis te Schagen. Albrecht geen ander uitkomft ziende, gaf het op, en in ■, handen van de Stadthouder over. De Gelderfchen^onlangs, door geweld, Gelder/m
onder 't huys van Borgonje geraekt: vie- roven op len Vrouw Maria af. Roofden, en ftroop- noUandt„ ten door Holland; zulex de Steden aen de M79- Zuyder-z,ee , Amjlerdam voornamelijk , feer eroote fchade leden. o
Eenige Amfierdammers , Zeevarende
lieden, roofden met lichte Schepen op de
Gelderfe, befchadighden ook die van Har-
V 3 ■-•.• der-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Gennneefe
Kraak -ver- »Vert |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Hiflorifihe Befchrijvlnge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
t56
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
derwijkyWélkc weder toe taften, en klaeg-
den over de fchade, door èCAmfierdamfe Fiffers, indeVaften, hun aangedaan. Dit Rouwe volk paften hier niet veel
" pp , een groot getal ftoute gaften , bega- ven haar op Zee, na Harderwijk, verna- meneen rijk geladen Gelders Schip, dat na Enkhuifen zeylde, veryolghden tot in haer haven, daer't zelve veroverden , en voort de haven uit na Amfierdam fleepten. frEnkhuifers dit fiende, hielden 't on-
vry maken van haer haven, voor groote fmaet, en fchade, vielen in Booten,en roei- den hen fnel na,achterhaeldenfe tot Edam, daerfe met de buit binnen liepen. Scholden hun voor dieven en Zeerovers uit. Hier viel een hart gevecht, d'Edammers hulpen d'Enkhuifers , ontweldigden d'onfe den 'imit, brachtenfe ten deel om 't leven, en de reft binnen Enkhuifen, gevangen. DavidvanBorgonje, Bijfchop vanü/-
trecht, geraekte met die Stad in Oorlogh. Mengafvoor dat hetgefchiede, om hun on- der gehoor faemheit te brengen, de ware oor- faek was, der Uitrechtfe Hoogmoet, en der- telheit te kneufen. De Kabeljawfe, al omme de meefter fpelende, verdroot het feer, dat d'Uitrechtfe Domprooft, Gysbrecht van Brederode, de Hoekfen, nu byna van ieder verlaten,beleefdelijkonthaelden. Op Bif- fehops verfbek, deed' Hartogh Maxirni- liaen, met heel Holland hem hulpe, daer "wierf dan in 't Iaer duifent vier hondcrt een-en-tachtigh, tegens de Herfft, uit alle Steden van Zuit-HoUand,ctn groote mee- nighte krijgs-volk, by een vergadert. Die van Amfierdam, en andere Steden , aen de Zuider-zee, leiden hun Schepen voor de Rivier d'Eents , en de gantfche Sticbtfe kuft, om die van Uytrecht alle toevoer, van daer, aftefnijden. Weinighifler met defe Schepen, als ook aen de latidzijde,daer d'onfen zeker Blok huis (dat d'Uitrechtfe op de vaert hadden] meenden in tenemen, «itgerecht. -Beter flaeghde hen een andere kans te
|
lande, die aldus toegingh, De Hollanders Gedenh-
een tocht in 't Sticht doende, pionderden waerdige veel Dorpen, enleidenfeaen kooien, Eme- Gefihiede* |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
'Gedenk-
waerdige Gefchiedc- nijfen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
nijfen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
nejje ook met geweld innemende. De
Krijgsknechten, hier door gemoedight, eiften dikwils d'Uitrechtfe ten ftrijdt: dele dit fnorken willende betalen , na- men voor , om Emenelfe weder t' over- meefteren. d'Onfen houdende een wa- kent oogh op 's Vyandts aenflagen, fon- deneenige licht gewapende krijgsknech- ten , den aenkomeren tegen, d'anderen haerbedektelijk verbergende. d'Uitrecht- fen, met de vooruit gefondene hand ge- meen zijnde, vloogen de verborgene, uit hun lagen, van achteren fchielijk invallen- de , viel daer een hart geveght, de Stichtfc raekten der onder, en wierden in koelen bloede afgemaekt, die het met de vlught die
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Veroveren
Emenejfe: |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Geveght
met Hol- landfche Viffchtrs. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verreinnen
d'Uytrecht- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
gevangen hinnenAmfierdam zijn gebragt. fe.
Buiten twijffel foude 't getal der gevan-
gene grooter hebben geweeft, indien door de vorft, flooten, en wegen tot het vlug- ten niet bequamer waren geworden. Daer bleven veel voorname, en treffelijke Bur- gers van Uytrecht op de plaets doot; on- der anderen; Barent van Ever ding, Bur- germeefier , eneenen Stèren van Zuylen. Lalejn de Stadthouder, gaf aen $ Am-
fierdammers , tot teeken van trouwheit, enbewefèn dienften , 'sVyands Baniere, 't welk hier in d^Oude Kerk tot pedachte- nis, ten toon is gefield. Die van Amfierdam, dagehjex in koop-
handel, en Rijkdom aen groevende, en |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vytrechtfe
Oorlogh,
Ï48r.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
met hun naburen dus in Oorlogh, deeden
om beter voor het in vallen harer vyan- den bevrijt te zijn, een muur van loute- |
/tmfterdam
bemuurt: A. 14S2.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
.Amfter-
dammers, beleggen d'£ems: |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren Kareel fteenen, rontom de Stad opha-
len. Tot een gedachtenis teken, dat d'Ui- trechtfen voor hen fwigten, en doorgaens te kort fchooten, lietenfe in een fteen aen de muur-toren van de Kloveniers Doelen houwen; defe woorden: Z W Y G T UITRECHT, 't Geen noch ten Kuy-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA M.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
VI. Boech
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
tST
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
huydigen dage,aldaer kan gelefen worden.
Dit bemuuren der Staat Amfierdam,
wierd' zoo vlij tigh voortgezet, dat alles, behalven de Poorten, in een jaer was vol- trokken. d'Oude overbiijflelen, Ojn noch by onfen tijd, het onderfie gedeelte %ian de Waagh op de Antonis (JMarkt, doen ter tijdt de Poort , als mede Schryer Hoeks Tooren, en de Tooren van de Kloveniers Doelen, als ook de fteenen voet} aen de Bantemer-brugh. Na dat 'er nu eenige Jaren,tufFchen den
BiJJchop,en d'Uitrecntfen Oorlog gevoert was; verfcheiden by-een-komften , hier buiten in het Reguliers Kloofier vruchte- loos gehouden waren: is endelijk de twift, in den Jare veertien hondert drie-en-tach- tigh, bygelegt. Vermits de Hollanders den Hartog Ma-
ximiliaen,tegm de Vlamingen byftant ge- daen hadden,roofdeh fy ondertuffchen op Zee, de Hollandfche Schepen. De Heer ran Brederode , Hoeks gefint , met veel Hoekfen na Sluys geweeken,fchepten hier door moed, en met veel ballingen 't fcheep gaende, in den jare duifent vier hondert acht-en-tachtigh , om Rotterdam met be- hendigheit in te nemen, dat hun ook ge- lukte ; bekomende groote Rijkdom, tot roof. Plante aldaer den zetel van Oorlog. Korts bier na, wierd door den Heer van
Montfoort, Woerden ook met verrafhng ingenomen : 't welk Amfierdam geen kleine fchade veroorfaekte. Maxim<liaen,óecde doorgants Hollant
een heirvaert verkondigen, om Rotterdam te beleggen; 't welk door hongers noot, ia korten tijd overgingn. Woerden, na veel Iands verderf, is door
de Hartog van Sajfen ingenomen. Nu wa- ren de Hoekfen, van alle vafte plaetfen ont- bloot, en door tij ds verloop, de bitterheid uit de gemoeden der ftrijdende Hoekfe, en Kabeljauwfe zijnde ; verdweenen d'on- eenigbeden : die omtrent hondert en vijf- tighJarenj.defeLanden, met fchadelijke |
||||||||||||||||||||||||||||
|
bedenk. ~
^aerdigt Gefchiede.
"iïïen |
||||||||||||||||||||||||||||
|
oorlogen, oploopen, rooven , moorden, Gedenk-
branden, verderven, van veel heerlijke hui- vMritge fen, flooten , en in gedurige onruften, S^"**' ontfteld hadden gehouden. - "L_ Ondertuffchen, was het geld van twee
tot drie geklommen, en wielt het felve op Setting van- den ouden voet gebracht,welke fetting,jfo //"tL de Kronijk fichrijft, het land meer fchaden, J * dan de voorgaende oorlogen, 't Hielt ech-
ter geen ftant,maer was oorfaek,benefFens de twift over Maximiliaens Voogdy, van Maximh oproer te Gent,en Brtigge,da.tr hy die fon- &«» Se- der hulp van krijgsvolk ordre meenden te van2en *> ftellen, by de Gilden, in hechtenis geno- men wierd. Wat groote dienften, die van Amfier- Amfler-
dam,defen Eerts-Hartog Maximiliaens'm d*m > *»et
fijne oorlogen, beleggen voor Rotterdam, fijnKrtett»
Tf7 1 t rb 1 r J boven haer en Woerden, bewelen ; beipeurt men, daer W(tpm ^_
aan , dat hy hun toeftaat, fijn Keiferlijke gtmftight*.
Croon, boven haer wapen te mogen voe- j^.88. ren; welkers gunft-brief hier voren ver- toont is. Veele Vryheden , hebben die van Am- ^w'~'
fier dam, befonder, of met andere Steden ■£ ", *f gemeen, van hem, of fijn Soon Filips, daer JJn^pr:_ hy als Voogd overftont, verkregen. gam> m In het Jaer duifent vier hondert acht-en- anden.
tnegentigjden vierden April, binnen Am- fierdam, gafMaximiliaen, alsVoog^der 14?°*' Landen, aen die van Amfierdam, May den, Weefp, en de Landen van Am/lerlan-d, Wa- terland, &c. een brief, waer by hy alle Rechten, Privi!egien,Vryheden,en Hant- veften , diefe van fijne voorzaten verwor- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
ïn korten
t'jtvohrok-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
H83.
vnde tufi
fchen d'Uy- ***cbtfen,ai "aer£if- ftkof).
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
*>* Heer
Van Brede. *°de.necmt "•otterdam
'n. A-1488.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
boerden
'"genomen. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Rotterdam
%>eer ver- '""ert. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
be-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
ven hadden, op't nieuw beveiligde; ^^^
loofde ook dat hy defelve in haer goet
recht foude onderhouden, endetioen on-- derhouden. In den Jare duiferrt vier hondert en ta-
chentigh, in erkentenis en totdankbaer- heit van zekere bede, van tachentig duifent Vryhèdm ■ Filips fchilden , ieder gerekent op vijftien RmH^- ftuivers,die de Landen van Holland, Zee- j*4' z'**_ land, enVriefiandt, hem hadden toege- t ,o'_ ftaen j vergunde hun verfcheyden Vry- heden, , |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Wieenie.
"*den *> Tolver.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
HiÏÏorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||
|
1*3
|
||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
waerdige Gifchied*'
nïjjen. |
||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
■waerdige Gefchiede- nijfen. |
heden, waervandevoor
|
dight, zou het recht vangeener waerde
|
||||||||||||||||||||||
|
wezen. De Landen en fteden die groot
ongeval, als brandt, inbrekinge van dij- ken , Inlandtfche oorlogen, &c. te beurt vielen, zouden de voorfz. bede niet on- derworpen zijn. MaximiliaenbcCchonk in den jare veer-
tien hondert acht-en-tachenttgh den ze- ften Februari), tot Delft die van Amjler- dam met deze vryheit, datze hun ballingen duizendt roeden buiten de vryheit dezer Stede, dat is, elf hondert roeden buiten de Stadts veften, bannen moghten; ook al de genen, die gebannen, en binnen het rechtsgebiet misdaen hadden, te mogen vangen en halen binnen de voorfchreven elf hondert roeden, om de Zelve te doen ftrafFen, in allen fchijn als of zy die bin- nen de hondert roeden , het beftek van hun rechtsgebiet, gehaelt hadden, Daer na heeft Keizer Karel , Grave
van Hollandt inden jare vijftien hondert vier-en-veertigh den zeften vanLoumaent deze ftadt vergunt, alle quaetdoenders en misdadigen te mogen bannen des verdient hebbende , buiten deze Stadt, en boven dien een mij Ie in 't ronde van der zelve fte- de, waer onder de boven gemelde elf hon- r ^
dert roeden mede begrepen zijn, ook te
mogen vangen alle zoodanige ballingen, overal binnen de banmijle en buiten hun rechtsgebiet. En volgens het laetfte be- ftek van Keizer Karel geftelt , worden alle ftrafwaerdige vonnüTen ingevalle van ballinghfchap alhier ter puye van 't Stadt- huis in dusdanige vorme afgekundight: Zoo is 't, dat mijne E. Heerenvan den ge- rechte , ghehoort den eifch ende conclufie van mijne Heer e den Schout, ende confefjie van de voorfchreven gevangen , denfelvcn gecondemneert hebben , ende condemneren mits defen , binnen daeghs Sonnefchijn te gaen uit defer fiede, de vryheit van dien, ende een mijle in 't ronde, hem daer uyt ban- nende, den tijt, &c. In den Jare vijftien hondert en negen
bc-
|
||||||||||||||||||||||||
|
volgende zijn:
Eerftelijk, dat hy alle Handveften, die
|
||||||||||||||||||||||||
|
Vrouw Maria, fijn Gemalin, en hy, op
hunne huldingen, aen de gemelde Lan- den gegeven, voor goet kende, en op 't nieuw beveftighde. Ten tweeden : dat alle gefchilien, in
den Lande van Hollandt, Zeelandt , en Vrkjland, voorvallende; en terkennilTe, van 't gereght, Schout, Baeljuwen , of 9. Inflmtie. diergelijke niet ftaende, ter eerfte a aen- flaen berecht zouden worden by de Stad- houders van Hollant. Ten derden: dat de fchepen van Hol-
lant , Zeelant en Vrïeflant vry en onbelet, door de fluizen binnen der ftede Gotide, zouden mogen varen, mits betalende den behoorlijken oude Tol. Tot meerder ze- kerheit zouden de voorfchreve Landen en fteden , voornamelijk Haarlem, Leyden en Amfterdam , een nieuwe vaert , op haer eige koften, vermogen te laten ma- ken waerze wilden ; mits dat de Graeflijk- heit op deze nieuwe vaert alzulk recht zou hebben, alsdeftadt Goude recht van Tol- len op hun fluizen had. Voorts , zouden d'ontfangers van de
bovengemelde bede niemantte gijfel da- gen mogen , noch doen leggen in eenige geflote gevangkeniffen, ten zy datze eerft acht dagen in een goede Herberg, gelegen hadden. Geen Baljuwen, Schouten noch Dijk-
graven , binnen fteden of dorpen, zou- den naderhandt geen recht meer doen, dan in openbare Vierfcharen, buiten op den wegh of in een huis daer geen drank of fpijs verkoft wiert. Dat ook geen recht gedaen,nochVierfchaer gefpannen m'ogh- te worden, dan voor de middagh,doch niet voor, maer na negen uren. De Vier. fchaer gefpannen, en 't recht begonnen, vermochten't niet, een uur of twee op te houden , of van daer te fcheiden, eer het ge-endight was. Wiert hier tegensgezon- |
||||||||||||||||||||||||
|
Eanpale)>i
van Muit' mitiaan, A. 1488. |
||||||||||||||||||||||||
|
Banpale?}
van Kei&tf Karel. .4.1544. |
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
beveiligde Maximiliaen het gebruik , 't
welk van alle heugenifle her onderhouden Wasgeweeft, teweten, dat wanneereen of twee van de Burgermeefteren binnen 't Iaer komen t' overlijden, dat dan by den genen, die de kiezinge van Burgermeefte- ren te vooren gedaen hebben, weder an- dere in der overledenen plaetze, gek oren moghten worden. Doch hier van breder in 't verhael van de regeering. In 't Iaer vijftien hondert en negen den
acht en twintigften Iuni, in den Hage, ftont dezelve<LMaximiliaen toe , dat de Burgermeefteren en drie Schepenen de- fèr ftede, met den Baljuw van Amfleüant den nafchouw mogten doen van den Die- merdijk binnen acht dagen, na dat de Schout en Schepenen van Diemen den fchouw daer over gedaen hebben. En dat de Schout en Schapenen van Diemen by hen in gelijke boete, indienze den fchouw qualijk gedaen hadden , zouden mogen bcflagen worden , in de welke degenen, die den dijk aennemente ma- ken,overhet qualijk maken van de Schepe- nen van Dkmtn bef]ag< n worden. In den Iare veertien hondert en tnegen-
tigh, foo Heda fchrijft, kreegh de Bif- fchop van Uitrecht David vanBorgonje, van de Burgers van Amflerdam, de Sloten van Aocou en Vredelandt, dieze van het be- gin des oorloghs ingebad hadden , weder. Maer andere willen datze op die voor- waerden overgegeven wierden, dat de ftadt (JMontfoort, die van de Hartogvan Sajf'en, de Hollanders, en andere Edel- luiden, zeer fterk belegert was, geen hulp of byftant zoude toegezonden worden , gelijk ook gefchiede; want fchoon de Bif- fcbopmeteen fterk krijgsheir binnen Ui- trecht lagh, zoo wachte hy zich nochtans welomietsvyantlijck t onderitaen , om Uitrecht niet in 't lijden te helpen. Doch hier kante zich den Eertshartogh <JHaxi- miliaen naderhant tegen, en nam den Biftchop deze flooten weder af, hech- |
|||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boeck. is?
I tende dezelve aen zyne Landen van Hol- Gedenk-
land, d' Amfier dammers hadden uyt fijn waerdige bevel , des Biffchops Burgermeefter , Gefihiedt. van Vredeïand, Zweder Baenfoen , in mi>en- hechtenis genomen, daer hy over ge- klaegt hebbende, fy hem antwoorden, volgens Copye van den Brief, die ter Secretary e alhier beruft als volgt: »t_J Oechwairdige Vader, feer goe- Sriefvm », JL JL de ende groet vermogende lieve £ Amfter- „ Heere, uwe genaden brief ons gefant, dammers, ,, inhoudende dat uwe vermogende wijs- aan «**» „heden, in't wair, voorgekomen is, ^'Jfchof „ dat derfelver uwer wijsheden vreemde vm, „ hieft, boven dat fy ons in voortijden „gefthreven hebben , beroerende uwe „ heerlijkheden en Sloten, als Abkoude „ ende Vredelant, dat wy nu uwe Burge- „ meyfter van Vredelant geheten Zweder „Baenfoen gevangen hebben, ende ge- „ vangen houdende fijn, mit meer ver- „ haels in uwe genaden brief begrepen „is, hebben wy mit andacht ontfangen- „ de wel verftaen waer op wy uwe ver- „ mogende wijsheden vogen fogedienfte- „ lijk te weten,dat wy zie wterlijk ende uyt „ guede herten genegen zijn , mijne ende „ vruntfchap mit uwer genaden , ende „ mitten uwen t'onderhouden, zoo ver't „ in ons is, ende alswy an uwer genaden. „ na onfen kleine vermogende ys, maer al- „ tijdt wel bewijft hebben, maïr want onfe „genaden Meere, die Eerts-Hertoge van- ,, Oofienrijk, die voorjz,. floten myt dat, dat „ 'er aenkleeft hem afgenomen, aen fijn Jan- ' „ den van Holiandt geappliceert, ende ons „ diefelve bevolen heeft te bewaren, ende „konnmwy cueren, wefe wille, en coit-~ „fente van fijne genaden, ende van den an— „ der Steden -van Holland, die de fake mede.- „ aengaet, by ons felve dair niet in doen, „ maer moeten daer of achtervolgen, 't be- „ vele van ons genaden Heere, ende Prince. „ ons dair af gedaen , Cfc. In den jare veertien hondert vier-en-
tnegentigh, droeg Maximiliaen, mits de
X, rwa-
|
|||||||||||||||||||
|
^tordige
Hdünk- |
|||||||||||||||||||
|
^gtrmee-
tf**tsvm
* overlede- |
|||||||||||||||||||
|
^tdiDie.
"""dijk. |
|||||||||||||||||||
|
ï>ie van
<tniierdum
***** den *'J]chop ^» Üi. ^chtde Sl°ten -van ff>kou en r'delant. |
|||||||||||||||||||
|
i,ei>eder
|
|||||||||||||||||||
|
n
t
|
Maxi.
'"ten, "**hem f&nomen.
|
||||||||||||||||||
|
ï6o Hlfiortfche #3
zwarigheden, die hem beide kroonen , de
Koningklijk en Roomfche veroorzaekten aen fijnen zoon Hartogh Filips, de twee- |
|||||||||||||||||||||||
|
cnrijvmge vart
zes, in 't Rijk van Granada, nalatende Gedenk*
twee zoonen Carel, en Ferdinand, over- waerdig* leden : en tot Amersfloor in 't Catuyfers Gefchiede' Kloofier begraven. Keifer Maximiliam w"en fijn vader, ftierfinden jare vijftien hon- dert en negentien te Niemvflad , alwaer hy ook begraven wierdt. Na Filips quam fijn zoon Carel, namaels Keifer, in 't be- Kare} *'"'' zit der landen, dees noch jongh, onmon-'" F,/^ f, dig zijnde, wierdt fijn vaders zufter Mar- 1^™ gareta tot Landvooghdes over ée Neder- landen , met goetdunken der 'algemene Staten , gèftelt. De Gelderfche oorlogh, die ten tijde van Filips al begonnen, maer verfcheidemael door een beftant van eeni- ge jaren, bygeleght was, wiert kort na zijn doodt keviger als oit te vooren weder hervat. De Gelderfche kregen de fteedjes i$°7- tJMuyden en Naerden in , quamen met Gelder/m hun fchepen voor Amflerdam leggen, be- o»rkgm fprongen aldaer het root Blokhms , dat met HoU toen by de Haerlemmer poort op palen ftondt; maer de genen, die 'er op waren, •Be#"»?"» mannelijk tegenweer biedende, moeftenle , •{ mer groot verlies afwijken. In den jare vijftien hondert en twalef deden de Gel- 1512. derfche weder met etlijke hondert man- nen een torn op Amflerdam, maer ver- mits de ftadt overal met fterkten engewa- fervat" |
|||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
wMirdige Gefihiede-
|
|||||||||||||||||||||||
|
nijf-
|
|||||||||||||||||||||||
|
n.
|
|||||||||||||||||||||||
|
devan die name, ontrent zijn zeftien ja-
ren , deze landen al en allijk over. Drie Maximi- jaren daer na quam Filips in Hoüant, en SÏZ-'wicrt met Koninklijke plechtigheit \?Am- d'eJnaen%nfier^am tot Vorft van den Lande gehul- *<w* Filips dight. Op zijn huldinge quamen alhier, t.ver, vermits hy aldaer perzoonlijk verfcheen , deMajeftraten uit verfcheiden fteden van
Noort-hoUant, die van hem met nieuwe Vryheden en Hantveften, gelijk de Vor- ften op hun hulde gewoon zijn te doen, feefchonken v/ierden. Fïytroude aen Jo- anna, dochter van Ferdinand Koning van Spanje, en kreegh daerby, neffens vier dochters, tweezoonen; Carel, die hem in zijn rijk volghde, en namaels Keizer wiert; en Ferdinand., naderhant Koningh van Hongarje en Bohemen , door dit hu- welik raekten deze landen aen 't huis van Qoflenrtjk vaft. In den Jare vijftien hondert en vijf den
Vïi t. December, binnen Gent, beveilig- de deze Filips op nieuw, 't geen zijn vader Maximiliaen aen die van Amflerdam, na- ï-lantvefien meiijk datz,ehun bdüinghmduiz>erit roeden van Filips, buiten hun %>ry heit bannen en halen rnovh- A. 1505. fe-lty gegeven had. Ten twede gaf hv hen medefteenrecht, dat is, dat aüefchuldena- ren,die niet maghtighte betalen zijn.noch ï*een borge ftellen kunnen , in devankenis zouden mogen gezet worden tot'er'rijdt toe datze betalen. Ten derde , dat binnen een mijl rontom de ftadt geen Turf magh gedolven worden. Ten vierde, dat ieder die met 'er woon uit de ftadt trekt, eerft af betalen moet daer hy opgezet is. Ten vijf- de dat niemant geen wijn'of bier binnen de drie hondert roeden buiten d' eerfte vryheit foude mogen tappen. |
|||||||||||||||||||||||
|
ten ver±
den |
|||||||||||||||||||||||
|
il , r •
pende burgers wel voorden was, wier- ,
|
|||||||||||||||||||||||
|
jrr6r tjj • • Grande:
denie afgeweten. Zy deden niet te min veel ^ ■
groote fchade^ dewijllein de meefte fchce- pm VB!r ie
pen, die buiten de palen lagen, foo wel die palen, hier ter ftede als buiten 's lants t'huis hoor- den , de brand ftaken. Na dat in den Jare vijftien hondert I5I7-
veertien en zeftien verfcheide malen tuf- j»0w.&jsi fchen de Gelderfche en Hartogh Carel be- hervat,. ftand van wapenen gemaekt was, fo borft die oorlogh, willende Hartogh Carel fijn! Landen aen Keifer Carel niet overgeven, inden jare 1517 wederopentlijkuit. De Gelder(chen tuflehen de drie en vier dui- GeJd"'J^ zent ftark, togen na Medenblik , datze ^pj veroverden en aen kolen leiden. Van hier 1 trokkenze over Alkmaer na deBevtrv>ijk> en
|
|||||||||||||||||||||||
|
'ï'ïüp en
Maximi- liawjler- ven. |
Filips, een zeerïachtmoedigh en goet-
aerdigh Vorft die fijn landen in ruft en vrede bezeten had, is na een twalef jarige |
||||||||||||||||||||||
|
regeeringh, 'm dsn jare vijftien hondert én
|
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boech itfi
te koop waren, alfle in den jare vijftien Cedenk-
hondert te Roomen geweeft waren. Voort vmdigt hen belaftendezulx te Haerlem onder de ^,ofea gemeente te willen bekent maken, en aen ■» '; de deuren der Kerken te laten plakken. Als * breder blij kt uit dit volgende affchrift: |
|||||||||||||||
|
en zoo voort naftende met brandtegen qiiam. Dkomft tot Sparrede , wierpen, omden, en verdre d
|
|||||||||||||||
|
*°*erdige
G*fchiede-
*&».-
tfekkm na
■Amfier- dam, |
|||||||||||||||
|
'er haeft een fchans by 't huys ter Hart op,
en leiden 'er eenige troepen kryghsknech- ten in. Maer de Gelderfchen befprongen de Schans, doch wierden manlijk in 't eerft afgeflagen , dan wierd eindelijk , na dat- ze 'er verfcheide aen vallen op gedaen had- den, noch verovert. De krijghsknech- ten, die 'er binnen lagen, wierden alte- mael ter neder gehakt. Van hier trokken de Gelderfehen voorby Amfierdam na 't Sticht van Uitrecht. Hier op wierd tot Amfierdam op Sinte Laurens avondt, af- gekondight, vrye lovery op de Gelder- fehen. d' Amfier dammer hier door on tfte- ken, quamen voort met macht van Sche- pen op de Zuiderzee, verbranden veel fchepen tot Bunschoten, en zeylden van daerna Vrufiandt, om den vyant voor- taen gehel uit 'er zee te houden. Ende- lijk is 'er, na veel bloedtftortens, tufïchen Keifier Karet, enHartogKarelvan Gel- der in den jare i ^$6 een vafte vrede ge- maekt, op voorwaerde, dat Gelderland en Zutphen zoude vervallen op den Har- toghvan Brabandindcï tijdt, indien'de Hertoghwj. Gelder of zijne kinderen, zon- der wettige kinderen quamen te overlij- den : en twejaren daerna ftierf de Har- togvan Gelder, oudteen-en-tzeventig ja- ren , zonder wettige kinderen ; zulx Gel- derland en Zutphen aen Keifer Karet'ver- viel. Om te toonen d' cenvoudigheidt van
deze eeuwe, en hoedanign de luiden te dien tijde in de ftrikken des Pausdoms, ook binnen deze ftadt, verwert lagen, zul- lenwe hier een blief laten volgen, dien de Majeftraet dezer ftede aen die van Hacrkm ijchreef, waerby zy hen verwittighde, dat alhier aflaten in de zelve maght en kracht |
|||||||||||||||
|
WY Sc hout, Burgermeefier en, Schepe- Brief, *>*&■
nen, ende Raden der (lede van Aem- h"J de MaJe- fielredamme, doen kondt ende te wet en al- ^1"% v*? len den gheenen die defen brief futten fien of ^ Jvan hooren lefen, ende byfonder den eerbaren, Haerlem voorfienigen ende wij jen Burgermeefieren, Ment Schepenen ende Raden der fiede van Haer- maekt ,dat lem otifen geminden ■vrienden : Dat by wille hier aflaten ordonnantien ende goetduncken van enfen te ^o0l!ri'n Heylighen Vader den Ram binnen defe fiede ghekemen fijn die graden ,pardoenen, ende aftaten van Romen , in fulcker macht ende kracht als in den jare van 1500 binnen der fiadt van Romen geweefi heeft, ende die alhier geintr omfieert fijn ende gefolempni- feert jutten werden , van nu beginnende tot beloken Raeffchm toe naefikomende. Ende osnme die ftlve graden te fort er en hare yvlle effect, ende dat wy gentgen fijn r.aeowver" mogen tereeren van de voorjz,.graden ende aflaten ettick die des-begeert fijn confidentie te bevryen, ende te ontlafim. Soo is 't, Dat wydaerommeuyt machtvan fekere opens bezegelde brieve van onfen ghenadighfien. Heere den Ecrts-Hartoge van Oofienryck, premier Grave van Hollandt gegunt t ghegheven en verleent hebben , gunnen,- geven ende verkenen ntip defen onfen brie- ve vry vajl ende goct feecker geleyde, ko* mende , gaende. merender , ende wederom keer ende inlijf ende gcet, allen den genen e?ide een ygelijk van hem byfondere die.'. binnen deje Stede komen fatten omme die voorfchreve graden ende aflaten te ver- dienen y.van alle fchtddm , boeten ends: breucken,. 't z,y van dieftc,doetflagen, ende anders dtergchjke, uytgeficheyden den vyan— den van onfen voorfchreve genaclighfien • Heer e, ende den geenen die gedaan hebben' X. 2, cri-r- |
|||||||||||||||
|
Ka Ui-
trecht. |
|||||||||||||||
|
*W« tttf-
•khen Kei- f'r> en Har '"SKareL
|
|||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||
|
of goederen, zouw aen de Kroone ver- Gedenk-
vallen. En in gevalle deze zeedriften fon- vaerSge der Schipper o? Bootsvolk aen ftrant qua- Gefih'e^e" men te dry ven , zouden de twee derde m»m' deelen aldaer een jaer na den dagh onver- mindert blijven leggen. Dezelve Koningh, in den Jare duyfent
vier hondert acht-en-tnegentigh, gaf aen d''Amflerdammers, vryheit van koophan- del in geheel Noorwegen, ook te Bergen, Andere en alle plaetlèn, mits dat het den Burgeren Vryhede» zijn, of des Koninghs Tollen , Vryheden vandefilve en Heerlij kheden, niet nadeeligh zy. Koning . In den Jare duyfent vijf hondert en ^"
zeven , heeft Krifiiaan , Koningh van Vryheden Denemarken , &c. aen die van Amjler- vanKrir- dam beveftight , alle Handveften , en fti*any de Vryheden van fijn voorzaten haer ver- 11- honing leend. Daer-en-boven; dat zy vermoch- van^e»e' ten hun Zee-wrak , in Noorwegen , te r^*r m * bergen, ofte te doen bergen voor een re- & 1507. delijk loon. 't Driftige aen Land, te be- waren jaer ende dagh,voor die daer toege- rechtiïiht. Die aldaer overleden , haer goederen te laten komen, aen de rechte erfgenamen. Te Bergen , en 't geheele Rijk van
Noorwegen door, vryen handel te mogen drijven. Drie of vier van haer Koopltiy- den vermoghten met hun koopmanfehap- pen, den Winter over tot Bergen te blij- ven; ook haer goederen daer latende aen de.Burgers fte beveelen, of in haer Boe- den , of winkels te laten ftaen, tot haer wcderkomft. |
|||||||||||
|
crimen lasfe Majeftatis , alffe vrouwe-
kracht, moirt, brant, merci; , firaet-roef, conffiracie ende anders diergehjke faken, gedurende''t felvegeleyde tot fes dagen toe -' na beloken Vaeffchen eer f komende, ende ten eyndedat eenygelijcke "jan devoorfz,.gra- den ende aflaten , mitsgaders -van den ge- Jeyde, hier inne verklaert fal mogen wefen geadverteert endeghekundight ,foo verfoe- ken ende begeren wy , daeromme aen u, dat uwe eirbaerheit believend wille defen onfen brief voor denghemeenen volke te doen ■ver- kondighen ende uytroepen y mitsgaders ook die Cedulle van den articulen van der gra- 'cientedoenfieüen voor de Kerk-deure, die u den brenger van defen eik overleveren fal om eüick hem daer na te mogen reguleren, "V welck wy ingelijke of meerder des ver- focht z>ijnde, gaerne wederomme doen wil- len. In kennijj'e der waerheyt hebben wy den Zegel van faken der yoorfz,. flede hierup doen drucken. Gegeven op ten xvj. dagh tan Mairt, A° X Vc en een. In den jare veertien hondert vijf-en-
tnegentigh verleende Joan Koningh van Denemarken, aen de fteden van Hoüant, maer byzonder aen die van Amflerdam, datze de twee derde deelen van het gene, dat van de verongelukte fchepen en goe- deren , in zijn Rij ken en Landen, onweers halve ofander'iins by eenigh ongeval aen degrontquam te dry ven , en als wrak of zeevont gevonden wiert, zouden mogen na haer nemen en toe-eigenen, maer het overige derde deel der geblevene fchepen |
|||||||||||
|
Gedenk-
•uaerdige Cefchiede-
nijjen. |
|||||||||||
|
Vryheden
<vm Jonn Koningh niArken.
A. I4951. |
|||||||||||
|
TIENDE
|
|||||||||||
|
ife
|
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||
|
TIENDE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
|
||||||||||||||||||||
|
Kar el word mondigh, en Graaf van Holland.
Jfyt/ljaen, I^onlngk "Van 'Denemarken, kom1t'jimjlerdam. Oproer
der Her doop ers binnen Am fier dam. |
||||||||||||||||||||
|
Ar el, de laeft gemelde Graef.Fi-
lips zoon, namaels de 'vijfde Kei. zer van dien name, mondig ge- worden ; aenveirde de regeringh der Landen : en ontfloegh fijn Vaders Zu- fter ^Margareta, vanhaer Voogdy. Hy trouwde met Izabelle, de Koningh van Portugaals Zufier: daer by hy in den Jare vijftien hondert zeven-en-twintigh, den een-en-twintighften van Bloeymaend, een Soon kreegh, genaemt Filips, die na hem de laetfte Graaf van Holland, is geweeft. In den jare vijftien hondert een-en- twintigh, quam alhier, Krifiiaan de twee- de Koning van Denemarken , om voort na den Keizer zijn zwager te reizen, hier gekomen, betrapte^» Eerts-Bijfchop van Drontem in Noorwegen, Erik Walkendorp, die in 's Koninks ongena , van voornemen na Denemarken over te fchepen, en al daer voorden Koningk zijn verantwoordinge te doen. De Koningk gewaer wordende dat de Bijjchop binnen deze ftadt was, verzocht aen de Majeftraet om hem in hechtenis te mogen nemen. De Maje- ftraet , den Eerts-bijfchop ontfchuldiging gehoort hebbende , die als een geeftlijk perzoon , fich ook op den Baus beriep $ floegen 't Konings verföek beleefdelijk af: niet tegenftaende hy genoegh beloofde, alles byden Keizer, en Baus, te willen verantwoorden. Deze ongenuchte en vyandfchap tuffchcn den Koning en Bif< |
fchop, was hier uit ontftaen, De Koning
noch jongh, gebruikte te Bergen in Noor- wegen tot zijn boel een Hoüandfche doch- ter , Duy'fp genaemt. Hy naderhant ko- mende te trouwen aen Keizer Carels Zu- fter , zoo verzocht den Keizer aen den Bijjchop , dat hy den Koning over het quaet gerucht, dat hem van deze Duyfje nagingh, wilde vermanen en waerfchou- wen. Dit waerfchouwen nam de Koning zoo qualik, dat hy zedert den Biffchop hooren noch luchten mogbt. De Biffchop vertrok na Uitrecht, daer hy een tij t lang bleef, en zondt zijn ontfchuldinge aen de Rijxraden van Denemarken over , maer ziende geen vergiffenis te verwerven,reis- de endelij k na den Baus te Bomen. Onder de regeeringh van dezen Keizer Opvoerde*
Care f gebeurde alhier een vreemt bedrijf, H'rdooperi waerdoorbyna deze ftadt toteen puyn- X5?S-, hoop wasgeraekt; en dit was de razerny der Herdoopers, die in den jare 153 y. on- trent Vrouwendagh tot volle ruft-brcuk ■• uitborft. Deze dwalinge en zekt , zoo L amb ert iis Hort en flus, (die een boek van deze razerny in 't brede befchreven heeft) verhaelt, quam by deze gelegentheit toe. Luit er hadt kort te vooren een boekje in druk laten uitgaen van de Chrifielijke Vry- heit. Dit wert terftont van den gemeene Waar uit man (bekoort door den tijtel, dien 't boek ontjltten^ voerde, maer zich luttel op 't geene dat 'er van binnen in ftak verftaende) zeer yverig X 5 gele- |
|||||||||||||||||||
|
Xttrel word
Graxfvan ti'Uand. |
||||||||||||||||||||
|
Xriftiaen
van Dene-
"'rirken |
||||||||||||||||||||
|
"Tracht den
S'JTchop
"""nDron-
toninhech.
teniJÏ' ti
n'nien.
|
||||||||||||||||||||
|
Hijïorifche Befthrijvinge van *
|
|||||||||||||||||||
|
i6*4
|
|||||||||||||||||||
|
©preer der gelezen, en gaf merkelijke ftoffe tot op-
Hcrdoopers. i-oer. Want Thomas tJMuntx.er een Sax , ------:— en ongelettert man , hadt dit boekje op
zijn duim, enleidc hetby den gemeene
man ten arghften uit. Eerft begon hyby de zijnen over de ellendige flavernye van Hoogduitjlandt. te klagen, dat de gemeente met Ichattinge gefoolt werd, en de Over- heit van haer zweet en bloedt, kiften en kaflenvolkreegb. Hy een tijdt langh dit alzoo heimelijk dryvende, kreegh ten lefte aenhang , en hitfteeen groote menighte van ontrent dertigh duizent fijner Lands- luiden , om hun vryheit te verkrijgen, tot de wapenen op. Al hun roepen, waerom men de zelve aenveirde , was, om dat de |
verftroit, en verfpreiden zich tendeelena öprser der
Wefifaleii, ten deele na Vriefiandt, maer Herdoopen. het meefte deel zakte na Höllandt toe. Ee- ' nen Jan Matthijfen van Haerlem , een bakker, met andere acht difcipulen van Hojfman , waren de voomaemfte toe- /Ko'nen ftookers , die dezen nieuwen Doop t-4mJer~ hier t'Amfierdam zochten in't werk te ' * ftellen; 't geen hen ook nae hun wenfeh gelukte, inyoegedatze in korten tijd, de herten van vele eenvoudige menfehen met deze nieuwe leer vervulden. Terftont hier na, als nu hun leere alree wijt en zijt ver- fpreit was, hebbenze ook een boek onder den tijtel van wederoprechtinge'm 't licht gegeven. Waer in de voornaemfte punten |
||||||||||||||||||
|
hunner zekte deze v/aren : Dat het Rijk
|
|||||||||||||||||||
|
"Eerfl in
Hoogduits-
Itind.
|
ellendige gemeente onverd
|
||||||||||||||||||
|
ken opgeleit, en dagelijx in de zil vei-mij-
|
van C brijlus voorden Jonghjien-dagh kor- Inhoud van
gcrlijk zoude, op der aerde wezen, dat hier ^}Un ^etre. alleen de heilige en rechtvaerdige {de Vor~ ften en Koningen met gewclt daer uit ver- jaaght zijnde) zouden heerfchappys voeren, 3. Dat men alle 0-vex.heden moefte tegen- a Aenmer- flaen, en die met alle maght zoeken uit te kdijk Leer* roejen, en fchoon de Apoflelen van Chrtfius f uk- geen recht des fwaerts, en geen bedieningh van een politijk Koningrijk , ah ook geen macht van een Koningrijk te bevejlisren j toegelaten zy, dat nochtans den nakome- lingen hunner aanhangers, en den gheen en die naar hen het Leerampt 'm de Kerke zou— den aannemen, burgerlijke regering en ,P recht des zwaarts toegeflaan zy. Dat htm maght gegeven zy , om den godhozen Ma- jefiraat met den zwaerde te vermeien. Dat in hunneKcrkengeen godloozen gevon- den V)'erden , maer dalze alle heilig en on- bevlekt ivaren. Dat niemant het Hemel- rijk zoude bezitten , die al fijn' goederen- niet gemeen maakte. Da? et volgens dé natuurlijke wet, tegen de welh de Godde- lijke wet niet firijt, billïgen recht was vee- Ie vrouwen te hebben; en diergelijke meer andere punten, onnodigh om te ver halen. Terftont hier op-vervolgde men hen Worden
op verfcheide plaetze} met ftrenge ftraf- vervolgde fen9
|
||||||||||||||||||
|
nen en fteen-kuilcn, om t'arbeiden, ge-
zonden wierdt. Men wilde van impoften, tollen en diergelijke laften ontflagen we- zen , en geen eenigen Opper-hooft erken- nen. Ook dreefmen dat niemant iet ey- gens , maer. alles gemein moefte wezen. De nieuwe doop van Muntzer, ( defen doop werd alleen den volwaffèn en geloo- vigen in een vrye kerk, tegens het gevoe- len van heel Chriftenrijk , gegunt,) was ook een van de voomaemfte punten dezer zekte. Maer door het kloek beleid der Vorften , werd déze groote menighte der Boeren verdelght, 't oproer gedempt, en Muntzer van den Hertogh van Saxen met-de dood geftraft. Uit d'överblijflelèn vandèontfangenenederlaegh, isterftont opgerezen Balthafar Hubmaer,(ym wien in de Kronijk van Höllandt gewagh ge- maekt wort) en Mdchior Hbffman van Zwaben, een bontwerker zijns hantwerk, en die tegens Muntzer in verftandt en ge- ieertheit heel wel op moght. Dees heb- bende nu ook ontrent den Rhyn het Vreemt gevoelen dezer leere aengevangen en verfpreit, wierdt by die van Straets- burgh gevangen, en inde gevankenisge- worpen. Hier op werden zijn aenhangers |
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDA M.
Oproer der fen, maef nergens werd 'er yzelijker ftraf-
üerdoopers, fetegensin 't werkgeftelt als hier ter fte- ~~ de. Uit 't Hof van Hollandt werdt een * Procureur * algemene voorzorger gezonden, om de ^enermel. geene daer eenigh bedenken op viel, t'on- dertaften. Voorts werden 'er neegen 's nachts van hun bedde gelicht en in den Haegh gefleept, daerze ontrent veertien dagen gevangen zaten. Midlerwijl wiert 'er aen Keizer Carel, die toen tertijt tot Bruffilwas, een bode gefchikt, om t'on- derfoeken wat hy wilde dat men hen doen zoude, dcesftreek het vonnis, datzeont- hooft, en de hoofden op ftaken fouden geftelt worden , 't welk ook volbraght Regenman- wert.Want op den vijfden dagh van Win- |
VL Bosck. ï6ï
ngenomen werden en vergiffenis oproer der
n, indienzemet berouw enleetwe- Herdoe/pers. n misdaden, binnen veertien dagen------~~.:z"
en Biecht-vaders der kerken bele-
maer dat, die anders deden, nabe- n zouden geftraft worden. Dit afge- ight zijnde, gingen 'er weder in tien alef Kogge fcheepen, zeer veel van Wederdoopers met wijf en kinderen eep , en vertrokken uit Holland naer JJeï, en van daer op Mmfier, al hua eren, behalve het bare geit , datfê namen, verlatende. En als men hen h ? Waer henen datfe trokken, ga- tot antwoort : Datfe na een lant n , dat hen Godt toonenfou. Ten fel- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
ven dage quam een geheimfchrijver uit
den Haegh van den Hoge-Raat met ''sKei- fers bevel, dat men bef) aen en aen houden zou noch fekere fchepen geladen met Her- v'jf Schee- doopers, op welk bevel'er vijf aengehou-^0^"5'* den wierden. Des anderen daegs, den een- en-twintighften van Lentemaent,verftou- tedenzich vijf mannen op de klaren mid- dagh, met zwaerden in de hant, langs der vijfmm- ftraten teloopen , en als uitfinnige men-»*»^»^» fchen aldus te roepen, en te fchreeuwen. naekt deur In de name des Heeren , de gebenedijdihge s ' |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
*«</».
|
. termaent in den Jare vijftien hondert drie-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
en-dertigh, zijn defe neegen mannen in
,den Haegh opentlijk onthalft, de lichamen werden aldaer begraven, maer de hoofden in een haringh-ton naer Amjlerdam ge- zonden , en buiten aen de Fogelwijk op ftaken gezet. En fchoon men tegens deze Wederdoopers de wreedfte ftrafFen poogh- den in 't werk te ftellen, zy groeiden niet te min tegens de ftraffeaen,ftroiden brief- jes en boekjes langhs de gemene wegen, dreigende daer in de geenen te verderven, die hun leere niet toeftonden: en verkon- ■dighden Gods gram fchap en oordeel den geèneri , die al hun goederen niet wégh wierpen, en uit Babyion fcheiden. Op den een-en-twintisliften van Lëntemaent, na dat 'er eénige van de voornaemfte aire- de gevlucht waren: vergaderden fich al- hier defe Wederdöapers uit alle oorden , en trokken met wijf en kinderen in tien of twalef fcheepen , naer 't Lant van Over- jjjel-, om voort te trekken werwaerts hen Godt zenden zouw. Doch zy begaven zich naer Munfter en Wejf-valen, aiwaerfe die ftadt overrompelden, de regering ver- anderen , en alles naer hun zin uitwerkten. Midlerwijl liet Keifer Carel in 't begin van Lente-maent door gantfeh Nederland |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Greejen
tcgm de fi^faeK |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
u aan de recht
|
er
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
<ijde, en de -vermaïedij-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
dmge aen de flinker zijde'van defe fiadt,
en diergelijke woorden meer. Dochnie- mant'werd in dit loopen van hen befcha- dight. Terftont hierop quam deBurge- ry, door dit vreemt, en ongehoort fchou- fpel opgewekt, op den Dam, en de fchut- ., terye op de Doelen , hun vergader plaetsj t'zamen. Vijf van dtfè Wederdoopers,wier-- den op den zeven-en-twintigften vanLen- temaentjby den Rade van Holland binnen VerfchilXen Haerlem gerecht, en op 't radt geleit, waer gcflmft, onder drie waren, die hier dit oproer aen- gerecht hadden. Ook werden hier by vonnis van den Raedevzn Holland, alhier dat pas tegenwoordigh zijnde, twee van deCe Herdoopers onthalft en de lichamen op |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
'Hit
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
yerkundigen, dat ai dit yo!k in genade fou- 't radt geftelt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Op
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
HiHorifthe Befchrljvinge van
|
||||||||||||||
|
iSS
|
||||||||||||||
|
retr fa
jkerdoopers.
|
||||||||||||||
|
Schrijven, öp <jcn negen-en-twintigWten van
mt Vries- Grasmaent, zijn 'er brieven uit Friefland . j ,, aen de Vroedfchap, en BurgermeefVeren (lagh der dezer ftede gekomen, waer in zy hen lie- Herdopen ten weten , hoe dat de Wederdoopers cpAmfter- beracdtflaeght hadden derwaerts over rf*», te komen, om de ftadt door oproer onder hun gewelt te brengen. Hier op ontboot-
men des namiddaeghs de Schutteryen, het vrouwen Gildt, en de kruis Gilden op 't Stadhuis, en maekt hen den aenflagh der Wederdoopers bekent , en vermaent de Bugery om de ftadt gehouw en getrouw te wezen. Ieder was gezint goet en bloet te wagen tot befchermingh en vryheit va'n den ftaet Voorts wiert by klokke flagh afgekundight : Dat niemandt eenige |
||||||||||||||
|
vreemde llerdoopers zoude mogen herber-
gen , en dat die geene, die de zelven her- berghdeen nietaenbroght, met de doodt geftraft zoude worden. De vreemde Her- doopers hadden voor, vijf uuren des avonts ten zelve daege de ftadt te ruimen. Op den zelven avont vergaderen wederom de Gilden der Schutters op de markt, be- zochten veel huizen, en braghten 'er on- trent twintigh in de gevankenis. Op den vierden van Bloeimaent quam de Grave van Hooghflraten , met veel andere Raeds z>e Graaf perzoonen van 't Ho f van Hoüandt, en de -van Hoog" Geweldiger of Prevooft,alhier in der ftad, firaten |
||||||||||||||
|
in
|
||||||||||||||
|
en lieten op den zevenden % Herdoopers, komt r
die afftant van hun zekte gedaen , en zich st* *' weer raet de kerk verzoent hadden , tot kei»
|
||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
167
|
||||||||||||||||||||||||||
|
tyrotr der
eierdooiers. |
fchen"Vroedfchap, Mee/ter Jan Hmbert- Oproer d*a>
z,en, vermits de fpraek gink dat hy Lu- iierdoipm* thers gezint was, van fijn Schoutampt af- gezeten zijn plaets gekooren, Klaas'Ger- De Schout rit Mattijzen. Voorders wierd in des fel- aJSe~et' ven Graven herberge voorgeftelt, of'cr ook yemant in den Raedt van Ketterye verdacht was, of'er al op Stads muuren en bolwerken goede wacht gehouden , en of 'er jaerlix van'tgeener ontfangen en uit- gegeven werd, al trouwe rekening gedaen werd. Ontrent den zevenden ofachtften T534* van Wijnmaend, werden 'er twee burgers van de Wederdoopers zekte , by de kop ge- Ewigege- vat,en in de gevankeniffe geworpen. Hier v*n£mi op verfpreide fich een gerucht, dat op den aenftaende nacht wel twee hondert Bur- gers van hun bedt foude gelicht, en na den Haagh , om aldaer haer ftraffe t'ontfan- gen , gevoert worden. Dit veroorzaekte Gerucht foodanigheen beroerte, dat zich by dage ^Mr"$l en by nacht, een groote menighte ontrent hetStadfbtiis-lietvindeft. Joo/ïBuik, en Ian HoUeJloot, beide- Burger-hopluiden, nam:n uit het Gilt der Schutters drie rot- ten by fich, qualik te vreden zijnde datfoo groot een mcenighte der Burgeren, dien geen wacht bevolen was,op de merkt t'za- menquamen. Weshalve werd'er geraed- Veroorfaek* flaeght, of men de zelve metfeherp aen-*n"'f* vallen, enverftooren, dan of menzemet goedigheit ondergaen foude. Delefteraet wert by looft Buik, en Hottejloot voor goet gekeurt, die uit de drie Rotten vier man- nen tot fich namen , op de merkt by hen gingen, en hen vroegen, wat hun voorne- men en begeerte wes, datfe dus buiten ge- woonte op de merkt quamen te zamen loopen, en fich den gantfehen nacht over daer op onthielden ; zy hadden d'oorfaek te openbaren,men fcm hen, indienfe billik was, daer in te gemoet komen. Zy ivareny gavenfetot antwoort, daervergadert, niet vm oproer oft eenige nieuwigheden aan té rechten , maar zochten , dewijlze z,oa wel burgers waerm , ah %,y, neffens hew X kt
|
|||||||||||||||||||||||||
|
feetwefèn en boete, bloots hooft, bloots'
|
||||||||||||||||||||||||||
|
voets in witte ünne kleeren , elk met een
kaers indehant, voor den ommegangh, ï'erfcheide* te pronk gaen. Op den elfden der felver l'firaft. maent wierden'er alhier weer vier ont- halft en vier verbrandt, 's Anderen daeghs werd 'er noch een onthalft,op den zeftien- de weer vier, waer van de lichamen op raedengefteltzijn. 's Anderen daegs daer aen vertrocken de Raedtsheeren van hier |
||||||||||||||||||||||||||
|
Hooghftr*-
*"i, ver- trekt ; |
na den lïaagh; de Graaf van Hooghftra-
'ten reifde metdeSchuttêry van Amjler- |
|||||||||||||||||||||||||
|
dam, na (Jrïonnickendam, en zoo voort
op Edam, Hooren en Enkhuifen. Op den eerftenvanWijnmaent quam alhier weer |
||||||||||||||||||||||||||
|
Rome vtêr
>*St»d(; |
de Gr ave van Hooghftraeten,ak Stadthou~
der over Hoüant, om met de Vroedfchap |
|||||||||||||||||||||||||
|
dezer ftede te raedetegaen, op wat ma-
niere men gevoeghlijkft deze zekten der Wederdoopers zoude kunnen uitrojen; met hem was ook gekomen , den Heer van Ajfendelft Mr. Vincent, algemeene voor- zorger, en Raedt van Hoüanit. 's Ande- ren daeghs ontboot de Graaf by fich in 't Klcofter van Btthanie , daer hy t'huis lagh, den Schout Jan Huibertfèn, Corne- lis Benningh , en Andrïes Boelejfen , beide Burgermeefters, Claas Hilbrantfen, Cor- nelis Dobbejfen Schepenen, Claas Willem- fen, enjooft Buik Hooft-mannen. AI- daer ftelt hy hen-lieden vijf-en-twintigh befchuldingen voor, betight hen met on- achtzaemheidt, en datfe in 't ftraffcn der ketters al te flaphertigh geweeft waren, ja dat 'et hun fchult was, dat het opgereze quaedt fich daeghelix meer en meer ver- fpreide. Een deel van defe befchuldingen wert by de Wethouders wederleit, maer van de reft ontfchuldighden zy fich, zeg- gende daernoit van gehoort te hebben. Voorts zijn de Burgermeefters en Vroed- fchap dezer ftede , met den Grave wel vier of vijf daegen achter een dagelix op 't Stadthuis vergadert, om over 't geme- ne befte te beraedflagen. Ook wert te de- ler tijdt met gosc vinden vaa den gant- |
||||||||||||||||||||||||||
|
*»« de
^tje/lraat
"^trgaderen |
||||||||||||||||||||||||||
|
£» kit hen
%erfchnde H^iüdin- X« U l*ft. |
||||||||||||||||||||||||||
|
■P
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
i63 Hiftorifche Befihrijvinge van
Oproer der het gemeens welvaart te befchermen: lan Sybertz,cn Lakenkooper, zijnde dat pas
Herdoepers. voorts daer by voegende, dat 'et onbeta- nae 't Ooflen verreift, hadden fich etlijke ------------meiijk was, en tegen Stadts-rechten, en mannen en vrouwen, waer onder eenen
vry heden ftreed , dat dm by nacht d'on- Hendrik, eenSnyder zijns ambachtswas,
fchuldigen <van hun bedt gelicht , en ge- die fich voor een Profeet uitgaf, verzamelt;
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
der
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Oproer
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Herdoopt**'
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Vreemd U'
drijf v fin eemge Hef' doopers. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
vanckelijck wegh gevoert werden. Buik
Hoor f ooft gaf tot antwoort , dat ieder vry geruft
Buikgejiilt, zoude gaen flapen , en hy daer voor
dat zulx niet gefchieden zouw.
|
's morgens heel vroech,tuffen drien en vie-
ren , wierp zich de Profeet in tegenwoor- digheit van hun allen, om te bidden plat tegens der aerde. Midlerwijl hy bad, wer- denze alle met zo groot een fchnk bevan- gen , dat hen docht dat de plaetze daerze ftonden , fchudde en beefde. Zijn gebedt ge-eindight hebbende, zeide hy tot een van d'omftaenders. 'k Heb Godt in fijnen Troon en ^JMajefieit van aangeficht tot aangeficht gefien, enper&oonlijck met hem gefproken : 'kfon in den Hemel verruktge- weefi , en van daar neder-gedaalt ter htüe , en heb het alles befichtight , en nu is den grooten dagh dés oordeels voorhanden. En ghy z,i)t, wijzende op zeker knecht, in aller eeuwigheit verdoemt, en niet waerdig in der Helle tedaalen , maar fult m den af- gront der Helle verlinken! Waer op de dienaer hem antwoorde ; Vader, ghy die in de Hemelen woont, ontferm u mijner, en z*ijt mijn Zjie.legenadigh : de Profeet weder. De Vader heeft meèli]den met u gehadt, en heeft u nu tot een z.oone aangenomen, en alle uw* fonden vergeven. 's Daeghs daer aen zijn fy 's morgens
vroeg weder op de zelve plaets vergadert, enfommige vrouwen van haer mans zijde uit het bedde ftiïzwijgens opgeftaen , en alhier weder gekomen. En nadatfevier uuren metleeren en bidden toegebracht hadden, zette de Profeet zijn heimet van 't hooft,trokzijnborft-harnasuit,en fmeet zijn kleeren, zwaert, en andere wapenen op 't vuur, zulx hy moeder naekt ftondt. Voort geboodt hy d'anderen , datfehem zouden hadoen en zich mede ontkleden, 't welkzy ook deeden, 't zelffte wiert daer na ook van de vrouwen gedafen : want |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hieropgink ieder, zijnde airede twalef
uuren in der nachte , t'huiswaert. De Graaf van Hooghflrate, verfchrikt door dit zamen rotten des volx, had des nachts tot veizekeringh van zijn perzoon, voor de herbergh, daer hy t'hüis lagh, zijn die- naers laten waght houden; doch vertrok hy weer in 't kort na den Haagh. Op den Verfcheiden laetften van Wintermaent desjaers vijftien |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
geftraft.
|
hondert vier-en-dertigh , wiert 'er weder
een borger, die fich had laten herdoopen , met den zwaerde onthalft, en zijn lichaem op eenradt en 't hooft op een ftaek geftelt, en een ander, die voor den Raedt ontbo- den , maer gevlucht was, voor zijn leven uitgebannen. Ook werdt ten zelve daege een vrouwe , om het zelffte feit , ver- dronken. Te dezer tijde quam een gerucht tot
(JZfunfter, aen een Jan^ylfathijfenvan Haarlem, (die zich zelfs aldaer tot Profeet der Herdoopers hadt opgeworpen) hoe een groote rnenighte van Herdoopers door gantfeh Hollandt, mVrieflandt vergadert waren, en fich fterk maekten om den Ko- ninghvan Sion, Jan Bokelfz,- van Ley- den, te hulp te komen. Op dit gerucht zond de Koning eenen Jan van Gele der- waerts, tot leitsman van deze troepen, en belafte hem wel ernftelijk dat hy, als een twede Moz,es, dit volk geleiden en bin- nen zoude brengen. Op den elfden van Sprockel-maendt des Jaers vijftien hon- dert vijf-en-dertigh,brak alhier in 't open- baer uit, daer de Wethouders en de gant- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fan van
Geel, na jjollandt gezonden. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Wmderliji'
ïedrijfder naakt loc-
pers. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ï5Jf-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fcheBorgery lang voor gev reeft hadden, de Profeet hadt ingeftelt, dat alles, wat
Jn de zoudtfteegh ten huize van eenen 1 van aerde gemaekt was, in *t vuur moefte gev/or»
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AM. VI Boeck. 169
gekoomen zijnde, vondze aldaer elf per- oprter d;r
zoonen, zeven mannen en vier vrouwen, Herdeopers. moeder naekt ftaen. Zy werdt van den------~z*
Profeet .belaft zich terftont mede t'ont-
kleden, 't geenfe ook deed, en fmeet haer kleren mede op 't vuur. Als zy nu met haer twaleven dus riaekt ftonden, beval hen de Profeet, dat zy hem met loopen ets roepen zouden navolgen. Terftont vliegt- |
||||||||||
|
AMSTERD
tyroer der gewo rpen werden, menende dat dit een
üerdoopers. aengename brant-ofFer voor Godt zoude zijn. De vrouw van den huife, die noch lagh en fliep, en van 't gene dat 'er ge- beurt was, niet wifte , werdt door den vuilen en groote ftank van de fmeulende kleeren , die door 't gantfch huis trok, wakker, fprongh uit den bedde, om te fien, of'er ook hrandwas; op de zolder |
||||||||||
|
iHerdóopers op cene vrouw na , die men
naderhant noit vernomen heeft, gevan- gen wierden. Terwijlfe in de gevanc kenis , dus naekt zaeten t hebbenfe geen kleeren willen aentrekken , feggende, dat fy de naekte waarheit waren. Ze- ker Schepen fmeet een zeker vrouwe van defe ghevangen een mantel om 't - - - . Y * 15jf> |
||||||||||
|
men ten huifen uit, en looptlanghs der
ftraeten, als dol en uitfinnige menfchenj- c.n roepen luits keel, wee, wee, de wraak, de wraak o Hemelfcbe Vader. Op dit ge- roep , dat de gantfche Stadt doorklonk, begaven zich de Burgers terftont in de wa- penen , en quamen op den Dam voor 't Stadthuis t'zamcn j zulx dat ook defe |
||||||||||
|
rchrij<vinge van
weêrdoopers (bo wel hier als door gantfeh oprter ie*
Hoüandt met deuitterfteftraffe vervolght Herdoopers> werden, foo wiert 'er nochtans niet mede """"" gewonnen, ja fy groeiden in hun dwalin-
gen tegens de ftraffe aen. Want ook de geenen, die den Biffchop binnen CJ%«- fter belegert hield, leeden nu lbo grooten honger, datfe by gebrek van broot, flcli met kruiden, wijngerts-bladen, en dier- gelijkeloof, het leven onderhouden moe- iten. Ter gedachtenifTe van defe Herdoo- pers en Naektloopers, waren in de nieuwe Kerk aen een zekere balk deiè naervolgen- de twee vaerfen met roode letteren ge- fchreven: Als men fchreef duifent vijf hondert en
vijf-en-dertigh , wilt dit onthouwen, Doen liepen hier naekt <JMans en Vrou-
wen. Maer door den brant, die in 't Jaer ze-
ftien hondert vijf en-veertigh in defe Kerk raekte , is defe balk mede afgebrant. Jan van Gele ondertufTen, die, gelijk Jm van
wy gezeit hebben, van den Koningh uit . ~! °mt Munfler naer Vriejlant, Holland en Atn- fierdam. gezonden was, vond de dingen in een heel andere ftaet, dan de Koningh hem wijs gemaekt had. Want in Vrieflant en van daer in Hollandt gekomen zijnde, vont hy de beloofde troepen krijgsknech- ten niet. Hy begon des niet-te-min groote dingen in 't werk te ftellen , en braght, eer dat hyuit Vriejlant fcheide, geen kleene beroerte aldaer , voornamelijk tot Bols- waert,door zijn liftigheit, te weegh • maer vluchte, na dat daer alles weer in ftilte ge- raekt was, voort op Amflerdam, en gink, Mn t'Am- fich in onbekeirt koopmans gewaet ge- ft^dam, kleet hebbende,by eencnWillemCornelijJeit t'huis leggen. Zijn naem, om niet bekent te worden , had hy in 't inkomen veran- dert. Want de naem van Geele was nu alreê door gantfeh Hbüandt genoeghzaem be- kent. Alhier.hielt hy heimelijk met den genen
|
|||||
|
ï^o Hiftoriföhe Be,
oproer der lijf» zeggende, dektu, maerzy wierp de
Herioepers. zelve van haer lijf, metvoorwenden dat'et De ftank van defe brandende kleren had- den nu alreê ook de gebuuren rontom be- ginnen te ruiken, maerdedeure was van dcfc Naektkopers in 't uitgaen fo vaft toe- geflooten, datfe niet op te krijgen was. Ten Iefte dedejifehet flot met een gelade bufTe opfpringen; in huis gekomen zijnde, vondenfe het bedt-ttroo inde brant, de kleeren en wapenen op 't vuur leggen,met twee fchottels volvleefch daer bovenop. Voorts deedmen de Gilden der Schutte- ryen op den Dam vergaren, en in de wa- penen komen. Verïcheide huifen werden onderzocht, en verfcheide Burgers zoo fchuldige als ontfchuldige in hechtenis ge- nomen , maer d'ontfchuldige terftont we- der ontflagen. De Kerken en Stads-poor- ten wierden op dien daghgeflooten ge- houden , alleen maer tweemaelgeopent, en terftont weer toegeflooten. Dentwin- tighften van Sprockelmaentzijn uit Vries, landt en Henegouwe eenige duifent Her- doopers ontrent den Nieuwendijk (andere zeggen te (JMonnikdam) aengekomen. By defe is gegaen den Heer Gerardvan Affen- delft-, en de Prevooftv&n Hoüandt., door wiens voorlichten raet foo veel te weegh gebraght werd, datfe weder heen gingen, daerfe van daen quamen. Ettelijke huifen, daer eenigh bedenken op viel, werden tot Strafféder de gront toe gefloopt. Op den vijf-en- maektho- twintighften van Sprockeimaent, werden tm' de zeve mans perzoonen van defe Naakt- loopers metjdën zwaerde onthooft, en in
linnen kleeren op 't radt geleit. In het fter- Ven bewefen defe verblinde menfehen Stanivx- noch groote ftandtvaftigheit. Want den fiigheit der eenen riep, priifi den Heere alttjt, d'ander, «.elven in't wreekt bet bleet van duwen, de derde , fierven. opent uw'oogen, dë\krde,PVee, Wee. Op den achtften van Lentemaent werden 'er noch neeghen van dit zelve volk verwefen em onthalft te worden. En fchoon defe |
|||||
|
A M. VI. Boech VfX
meiijk met dit bcfprek, dathy de Stadt oproer der
van Munfter aen Keizer Carel door zijn Herdoepers.. hftigheit zouw leveren. Hier van gaf- — ~" men hem bezegelde brieven , en gek om volk aen te nemen. Dus komt van Gele weer te Amfterdam , maekt zijn rechte Komt weer naem bekent , en verkeert opentlijk by fdmfker»- de grootfte van Amfterdam, Want het ""'•■ berouw fijner misdaden en de verkre* ge vergiffenis, als ook dat hy foo groot: eenen laft aenveirt hadt » van de Stadt Munfter aen den Keizer te leveren., had hem , ja zelf by de Majeftraat, zeer bemint gemaeekt. Midlerwijl » na dat aU les nu weer in ftilte gekomen was, zoo beftaethyeen gruwelijke daet. Hy fpant aen met zijn volck om deze Stadt te be- fpringen , en hier zoodanigh een repu- blijk op te rechten, alszete Munfter ge,- daen hadden. Voor eerft neemt hy Goet- beleit rot metgezel van zijn Raedt , en fteldt hem tot vendrich over fijn volck* Endelijk geeft, hy de zaek oock te ken- nen aen fijn volk , dat hy ten huifè van Pieter Gaal in de Pijlfteegh had doen vergaren. Ieder prees dien toelegh, en zeide datmen 'er mede voort voste. Om dit gruwelftuk nu uit te werken , wiert daer toe vaft geftelt den tiende van Hoy- 2Wir<&" maendt. Het teken van zamen te komen st^-wet*- en aen te vallen, foude wezen het luiden rommelen,. ' der fteê klokke op 't Stadthuis. Doch op de Icfte uur, als dit vloekverwantfchap hun voorgenome daet in 't werek fouds ftellen, brak de bommel uit. Dekruis- gilden , gelijck men van oudts gewoon ., was, plachten op't Stadthuis op dien tijt leer koftelijk te teeren. Op defe maeltijt quamen ook al de Wethouders en de aen^ fienhjkfte en rij kfte Burgers der Stadt, en duurde dit braffen gemeenlijk totlaetin der nacht. Ontrent den avontj als nu.de Datnen: toortfen en pektonnen op den Dam tot te- ontdekt*. ken van vreugde ontfteken waren, komt een fekre jongelink,by eenen Pieter Honig, en verhaelt hem, hoc dat de Wederdoo* Y 5. jp«x |
||||||
|
AMSTERD
Qprttr der genen groote gemeenfchap. die hem doch-
tttrdoopers. ten op fijn' zijde te zijn; met defe han- ^"~ * delde hy van ernftige zaken, deed groote beloften van het Koningrijk van die van Munfler , en prees feer de vryheit des levends derfelven. Endelijk ruit hy hen zoodanigh op , datze na nieuwigheden beginnen te luifteren , en ontfteekt in hun herte een begeerte van een groote, doch gevaerlijke daet, te beftaen. Want het gerucht der Munfterfche gefchiede- niffen , hadt ten dien tijde foo groot een begeerte van alles zonder onderfcheit, en in 't gemeen tebefitten, en te gebruiken, in de herten der menfchen ontfteken , dat dele peft in 't kort hier en daer, en voor- namelijk binnen defe Stadt, ongelooffe- lijk was voort-gekroopen. Daer woonde dat pas in defe Stadt, eenen Hendrik Goet- beleit, een man van middelmatighe lengte, grof van leden , ftark van lichaem, en die lange Jaren den oorlogh gevolght hadt, Deez was by de fijnen door zijn vroom- heit m groote eer en aenfien, en nu mede de zekte der Wederdooperen ingelijft. Jan van Gele, dan , nam defen Goetbeleit tot een metgezel van zijn heimelijke raedtfla- gen. Maer voor geen dink vreefde defe 'Jan van Gele meer, als dat zijn naem fon- de mooghen in 't licht komen, en hy daer door bekent worden. Weshalve met Rey/i nu goedtvinden van defen Goetbeleit, neemt ^abant. hy voor fijn' zaken aldus uit te werken. Hy zou na 't Hof van Brabant gaen rei- zen , om quanfuis vergiffenis fijner mis- daden van de Koninginne Maria, Keizer Carels zufter, die toen Lantvooghdes over de Nederlanden was , te verfoeken , en alsdan, dien verkregen , en zijn voorige naem bekent gemaekt hebbende, opent- lijk binnen Amfterdam by ieder een te verkeeren. Defen voorflagh is hem ook wonder wel gelukt. Want door tuflehen spreken zijn 'er vrienden , en door fijn' groote beloften, verworf hy van de Land- vocghdeffe vergiffenis , en dat voorna- |
||||||
|
Hiftorifihe Befchrijvinge van
' fliep, wierd door dit geroep wakker, klimt oproer d*
zonder te weten wat'er gaende was, boven Herdooperi- na de Tooren van't Stadhuis , en neemt by "~ gevalle het touw van de fteê-klok, op dat
cloor het luiden geen grooter fchrik onder de gemeente foude komen, wegh. Burger- meefteren , die het met groot lijft gevaer ontkomen waeren , wekten terftont de buro-ersop , doen de ftraten rontom , die op den Dam uit-komen, met wacht befet- ten, op dat fich by de geenen,die airede op den Dam waeren, d'anderen niét zouden verzamen. Zy werden altemael,die fich m d'eerftehette tegensdefe Herdoopers zen- ftelden om te vechten, van hen doorfcho- ten. Claas "jan Aken, een fterken dron- Wonderlijk kaert , en die lange Jaren met Hendrik b°f£™* Goetbeleit verkeert hadt , vervalt op den 'J^"** Dam onder defe dicke drommen der We- derdooperen. Hy vraegt hen uit een klucht: wat hun begeeren was; zy hadden hun voornemen te openbaren, men zou hen daerin tegemoet komen en te vrede ftel- len. Goetbeleit belafte hem, dat hy na huis zoude gaen,dat aldaer een gevaerlijke faek verhandelt werdr, en die hem niet aengink. |
|||||||||||||||||||||||||
|
172 B
per* wel ten getale van zedert waren , om de ftadHontvh. zonder eenigezaek aen Claas Otter en'fen, beide Hooftmannenze drie gaen op ftaendemeefteren op de merkt,gantfche zaek ; maerfloegen in 't eerft daer navoor al eer men den eerftdendagh braght, diebyrijx zwoer , dat 'et in dealshygezeit hadde. Datot teyken van waerheytRederijkers Kamer, diewas , (ftaende doenmaeomtrent voor de huizenVismarkt aenftaen) zoudbele haeken met fcharp galzoo bevonden wierd.waren ondertufien vrohuis van malkanderen ggewoonlijk plachten ,behoudenis geweeft is. Bren wierdt voorts berae
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Oproer der
Merdoopers, |
|||||||||||||||||||||||||
|
wijze men de Burgery op den Dam voor
|
|||||||||||||||||||||||||
|
't Stadhuis in ftilligheit, en zonder de mm-
fteberoerte ■> zouw in de wapenen doen Komen op komen. Terwijl d'een het valt dus, djan- den Dam. der zoo overleit, komen de JVederdoopers gewapent, met flaende trom en vliegende Vendels, uit de Pijlfleegh uit het huis van PieterGaal met groot gewelt en oproer op j den D<?w2trecken, befpringen terftont het i Stadhuis, en flaen de wacht doot, d'Eer- | fte die het met de doot bekoopen moefre, was eenen Simon Put. Zeker quaetaer- digh mifmaekt bultenaer, mede in de Pijl- fteeg woriendcjkomt ook gewapent uit, en vermaent fijn buurman om met hen tegen de Herdoopers na den Dam te treeken, en alfo eenige treden te zarnen voortgaende, doorfteekt hem verradelijk,en loopt voort. WorJerlUk ^en ze^er dienaer van de Schout,die dron,- |
Als de andere hem met de dagge te lijf
|
||||||||||||||||||||||||
|
wilden,
|
fchoot Gcetbtl.it daer ruflehen, en
|
||||||||||||||||||||||||
|
laet defe gaen, het is eengrooten
|
|||||||||||||||||||||||||
|
feide,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
dronkaeft, en mijn goedtbekende._ Ter-
wijl hy aldus na fijn gewoonte bleef ftaen Pekken, wiert hy (hoe we! tegens wil en • dank van Gcetbdat) ter neder gemaft. De ers hadden nu alreê de wegen , die op Am Dam uitkomen . bezet. Voorts wiert by Burgermeefteren befiooten , datmen niets zoude beginnen , voor dat den dagh gekomen was. Macr Burgermee- fter Pieter Coltjn , een zeer geieert en Godtvruchtigh man , was by veelen, Aenvd om dat hy in 't begin van zijn Burger- *»»*»r' meefterfchap, deze luiden wat %PeliJkS? achtervolght had , in den haet gekoo- J * men , ja zoo verre dat eenige zich lieten . verluiden dat hy met hen eenelijn trok, en 'er wel af wifte, wat aenflagen datze voor
|
|||||||||||||||||||||||||
|
htndermid- ken en vol fijnde, en tuilken fo lang a!s hy was,
|
opdevloerlaghen
|
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck. 173
voorhadden. Deez, om zich nu van dien fich wonderwel op den knjghshandel ver- Oproer den
|
||||||||||||||||||||
|
°pner der
Ü'rdoopers
|
||||||||||||||||||||
|
ftont, belafte de wegen, die op den Dam Herdoopers.
aenliepen , met zeilen te behangen , en voor de felve hoppe-facken te rollen , om daer achter te gaen leggen, en tegens de deloodender wederdoopers fcheutvry te zijn. Maer als de felve Rekalf bemerkte, dat de faek alleen met de burgery niet wel uit te rechten was, roept hy op de vis- |
||||||||||||||||||||
|
klat te bevrijden, rukt met een rot bur-
gers mev deHerdoopers, die op den Dam ftonden, toe; zy d'aenkomft der burge- ren vernemende, treden hen ftoutelijk te gemoet , en'flaenfe op de vlucht; In 't vluchten werd 'er een deel gewont, en den genoemde Burgermeefter Pieter Ko- lijn zelfs fchandelijk vermoort. Gofeivijn |
||||||||||||||||||||
|
burgermee-
fi'r Rekalf dut den £>am be- x-'tten)f^c. |
||||||||||||||||||||
|
Rekalf mede Öut-Burgermeefter, en die \merkt eenige vry willigen te zamen > cn
|
||||||||||||||||||||
|
neemt ben voor een maent ae». Defe
werden op die voorwaerde aengenomen, datfe de lierdoopers van den Dam gedre- ven hebbende, het aller eerfte een aenval op 't Stadthuis fouden doen, en van de <Vo*j7v(.) burgers ingevolght werden. Goetbeleit, |
||||||||||||||||||||
|
komen, rontom bezet waren
|
zciae roe
|
|||||||||||||||||||
|
Jan <van Gele : Dit is het, dat ik altijt
gevreeft hebbe, namelijk , dat onfen aan- flagh me f foo weinigb <volck [oude te leur gaan. Wat is'er nu anders overigh, alt dat wy vechtender bant hier op defe plaat; doot blijven ? Geen fw arigheïtaltoos, ant- woord® |
||||||||||||||||||||
|
*«•/,
|
||||||||||||||||||||
|
'" '*ie», fiende dat de wegen, om op den Dam te
|
||||||||||||||||||||
|
Hittorifche Befchrijvinge van
mer boven de Waagh in, van waerfe be-
quamelijk 't Stadhuis konden befchieten en ook den Dam ruim houden. Daerna wiett 'er door de venfters van 't Stadhuis in degroote Zael met Roefroers fooyfe- ]ijk gefchooten, dat 'er verfcheide quamen te fneuvelen, en fich hier en daer verfte- ken, en verftrojen moeften, Gofewijn Re- kalf, belafte twee flangen en een kartouw op den middeldam te brengen , daer de deur van 't Stadthuis mede op de vloer ge- fchooten wierd. Hier vloogen terftont |
||||||||||||||
|
ï/4
•wooris Jan van Gele,tien uuren fal Jlaan, [uilons handen hebben, en dapel bloets tefiorten, foo meders gelooven magh. Mde burgers fich ftil, mae/brachten vaft de na-nachgeeftelijke liederen over.gon te dagen, begaven fiwaer van lbo nu en danwas > van den Dam op 'burgers dit fiende nemen
|
||||||||||||||
|
Oproer i(f
Herdoop^5- Waer in
men de g*' ten, daer de/e kogels door geg»*n waren, bt' fcheidelijk x.ien kon. Rekalfs
vorder bt' drijf. |
||||||||||||||
|
fÈpfoer air
fierdoopers, J>ex,e •ven-
fiers hebben web m 't eudeStadt- huU,inden I&re 1652- (w/mxeer 't stelv* -verbrande) gthangtn. |
||||||||||||||
|
#
|
||||||||||||||
|
hadden, fettenfichinde deur pal om het
uitterfte te wagen. Maer een deel Burgers en Soldaten klommen ter zijde van 't Stad* huis de venfters in, vielen van alle kanten op hen aen , en verfioegenfe. Twalef wier-
|
||||||||||||||
|
«faengename knechten ontrent te vijf uu-
ren in, die ook van de burgery wakker in gevolght werden. De Herdoopers hier op, wie, wel ten getale van vijf-en-twintigh, het bi.nn.enHe van 't Staèkw ingenomen |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM,
|
||||||||||||||||||||
|
VI. Boech jys
|
||||||||||||||||||||
|
proerder wierden'er gevangen, de reft ter neder
|
||||||||||||||||||||
|
op het luiden van de fteêklok
|
't geen het oproer der
|
|||||||||||||||||||
|
gehakt, waer onder ook Goetbekit was,
3^*8 <y<OT Grc/<r, die ondertuiTchen boven op het toorntje van 't Stadthuis gevlucht was, werd van de Burgers, op den Dam ftaende, (nadathy veel vuile enlafterlij- ke fcheltwoorden de zelve had toegeroe- pen, en als getergt voor fnoder doodt vre- zende) doorfchooten, en van boven neder op ftraet geworpen. Maer d'anderen die |
||||||||||||||||||||
|
teken was van aen te vallen , midlerwijl Herdoopers.
gewacht hadden , hielden fich, de neer-----------■
laegh van hunne fpitsbroeders gehoort
| hebbende, ftil binnens huis. En aldus ver- | dween op defe Stadt,die fchrikkelijke toe- , i leghvandefevloekverwantenen uitzinni- ge menfehen. Een dink, te weten; het afïhijden der koorde van de fteêklok door i denSchouts-dienaerjfchijnthe£voortgjien |
||||||||||||||||||||
|
Herdoopcrs
|
||||||||||||||||||||
|
van dit werk belet te hebben. Onder de
Wederdoofers bleven ontrent doot acht- en-twintigh, maer onder de Burgers twin- tigh. De lichamen der Wederdooperen > wierden naer de middagh by de beenen om hoogh aen twee galgen boven malkan- deren,buiten aen de Vogelwijk, gehangen. |
||||||||||||||||||||
|
Op den zeftiende van Bloeimaent,wier- stmWeder
den deze twalef gevangene Her dooiers al- troahf ge« dus gerecht. Zy werden eerft achter mstgevange de ruch op een bank gebonden, daer na Herdoepen. werd hen 't herte levendig uit het lichaem gefneden en in hun aengeficht gefmeten. De lichamen werden op de merkt gewor- Z pen |
||||||||||||||||||||
|
HiBorifche Befchriföinge tan
|
||||||||||
|
\y$
|
||||||||||
|
klarende hare goederen geconfisaaeert tot Oproer der
profijte van deKoningl.Maj. alsGrave van Htrdcoptn- Hoüant, uitgefeit defer Stede Poorter goe- ~ deren, die te mogen remedieren, met hondert ponden , naervolgende de Privilegiën defer Stede. Ailum op den ïqMay, A°. 1535. Prafentibm den Schout,Ruyfch lanfh. ende Gofen lanfz,. Recalf Burgermeefteren, end: allen den Schepenen. Het meerendeel der Benfcoppers, had
ook met defe Tan van Gele een verbont opgericht. Defen had hy belaft om op den tiende van Bloeimaent, VAmfterdam t'za- men te komen,om met hen de Stad t'over- rompelen. Doch fy by der Stadt gekomen zijnde, en de nederlaegh der hunnen ver- nomen hebbende, vertrokken weder ieder in ftilligheit zijns weeghs. Defe van Gele had ook velen anderen fijner metgefellen, tijt en plaetfe gcftelt,om by een te komen; die kort naer dat 'er gevochten was, met twee fchepen by de Nïeuwbrugh aenqua- men, maer hoorende dathy en zijn vloek- verwanten de nederlaeg gekregen hadden, vpei enie terftont weder wegh, en quamen in Engelant aen, Den vijftienden werden'er drie mans- Strjtfe va»-
perfoonen onthalft,enzeven vrouwen ver- een'&' Her' fmoort.Den een-cn-twintigften zijn twee do,Dters' vrouwen in de Pijlfteeg voor haere deuren opgehangen , om datze van 't venaet ge- weten hadden, en defe Wederdoopers in hare huifen vergadert waren geweeft. Ten zei ven dage zijn'er zeven vrouwen, die het mede met defe Zekte hielden,verdronken. Op den vijf-en-twintighften van Bloey- maent is 'er een man, die van dit verraet wel geweten, en 't niet geopenbaert hadt, gevierendeelt j de quartieren wierden aen een rat gehangen , en 't hooft op een ftaek geftelt. Om de felffte oorfaek zijn op den eerften vanZomermaent,hoch 2 gevieren- deelt. Ook is ten felven dage die vrouwe in haer deur opgehangen, uit wiens huize deNaektloopers gelopen waren.Ten felven dage wiert een moeder met haer zoon, op • den
|
||||||||||
|
«pmr ter pen en gevterendeeTt, de quartieren bui-
MtrAoo}ersm ten op de Stadts-poorten gehangen , en ."-""'------de hoofden op ftaken gcftelt. Het vonnis
dat over hen geftreken wiert, luidt van
\voort tot woort aldus: Alfoo PieterGaal, Anthonis Egberts
mie Evert Aertfk,. van Vaecht Meffema- ker, Klaas lanfz,. Glafemaktr, Sjbrant Klaefe,. van Alkmaer Groffmit , Gerat 'van Deventer Snyder, (Jfficbiel Egbertfx,. Wever, Jacob Gijsbertfz,. van Gamen uit den Lande van Gelder, ende Albert van tjtfeppelen, hen vervordert hebben te voe- gen by Ian van Geel ende andre Anabapti- fien van fijndergefelfchappen, maeckende tuffchen den maendag en dinsdage lefileden, in der nacht groot e oproer binnen deferfiede, in meninge die te verraden ende te brengen onder fubjeÜie van de Anabaptiften, ende tot dien einde den Burgermeefier , wijlen UMcefter Pieter Colyn, en veele anderen goedene Burgeren defer Stede, wens pielen Godt genadigh x,y , moordadelijck ,flaende, quetfende, ende ter doot brengende , ende noch meer gedaan (ouden hebben , indien baar vertwijfelde voornemen by der gratie Godts, ende refifientie van der goede Ge- meente niet belet en haddegeweefi, de welke alfaken zijnde, die groot e ftmitie cyffchen, andre ten excmpele; So is 'f : dat mijne Mee- ren , den Schepenen defer Stede, gehoort den eyfch van mijn Heer den Sc hout,van wegen fijn Koningl. Maj. onfen genadigen Heere, tegens den 'voorfz... delincfuanten gedaen,met haar antwoort,en ConfeJfie,ende op degele- gent heit van haremisdaet gelet hebbende,den voorfz,. delincjuanten met vonniffe overge- leyt,endegewefen hebben, datdefèlve delin- Pjuanten tot exempel van andere op denfeka- votte voor de fer fiede huys opgereeht, by den fcherprechter levende opgefneden , haer har- ten uit den lichaam genomen, daar na ont- hooft,ende van den levende lijve ter doot ge- bragtjjaer hoofden op de Poorten defer Stede opfiakengeftélt,en haer lichame gequartiert daer buiten gehangen fuUm werden*. Ver" |
||||||||||
|
(
|
||||||||||
|
A M. VL Boech ij?
) den,enindegevankeniflegebraght. Over Gpner der
I hem gink een fchrikkelijk vonnis. Gebragt Htrdoopets. ter plaetfen daer hy fterven zouw, werdt ~~ "~ hy eerft een heel uur langh op eerrhooge En van jm ftoel voor 't Stadthuis op het Schavot, ten van Kam- toon gefteldt; op zijn hooft had hy quan- tm' fuis een blikke Myter, daer op het wapen van Amfierdam ftontafgemaelt. Daer na werdt hem de tongh, waer mede hy de- ze godtlooze leer geleerdthad, afgefhe- den, en de rechte hand, waer mede hy gedoopt had, e,n zijn hooft met een vlees- houwers mes afgehouwen , 't lichaem verbrant, en de rechte hant en 't hooft . met deMyter daer op, op de Haarlemmer |
||||||||
|
AMSTERD
tyvoer der dsüNieiiïven Dijk in de blauwen Engel,
üerdoopers. om datze Jacob van Kampen geherbergt '----- had,voorhaeredeur opgehangen. Maer
Jacob van Campen, die zich den Biffcbop
van Amfierdam had laten noemen , was, daer het meeftendeel der Weederdooperen alreê nochtans gevangen was, nergens te vinden. Weshalven wierd daer afgele- zen , dat de geene, die hem wift aen te brengen een groote zomme gelts genieten zou, maer die hem herberghde, en voor den ondergank der zonne niet aengaf,fou- de in fijn deur opgehangen worden. En- delij k wierthyonder een hoop turven, daer hy fich onder verfteken had, gevon- |
||||||||
|
Tem gefteldt. Doch wy zullen \ tot be-1 my nefFens indere fchrlften door den Wel-
4veftinge van de zaek, hier zijn vonnis, [edelen Heer, den Heer Johan Witzen, |
||||||||
|
v<?
|
||||||||
|
178
Oproer der Secretaris dezer Stede , ter hant geftelr,
üerdoopers. van woort tot woort laten volgen 5 en luit —--------, kel 2e|ve ayus. |
chrijvinge van
op fijn hooft fitten ten aanfien van een ye- oproer der
gelijcken op den Schavotte, voordefer Ste- Herdoopers. de opgerecht, den tijt van een ure, ofte lan- ~" |
|||||||||||||||
|
totgoet-duncken van den Schout; ende
|
||||||||||||||||
|
ge
|
||||||||||||||||
|
Alfoo Jacob lanfz.gebooren van Tzel-
munden onder (JHaftenbroek , anders Jan van Campen genaemt , hem 'vervordert heeft aan te nemen, het verbondt van de Anabaptiften , latende hem weder-doopen by Tiet er Houtzager, qualij eken gevoelen- de van de Sacramenten der Heyliger Ker- ke, contrarie den hejligen Carfien geloove, ende ordonnantie der felver Kerke, den be- schreven rechte ende Placcatenvan de Ko- ninglijcke tJMajefteit, ons genadigfte Hee- re, ende dat erger , is 't offitie ofte ampt, vantepredicken, heren, verleyden, ende verdoopen anderen menfehen , hem by de voorfz. Pieter Houtzager opgeleit, aange- vaert, ende alfulx principalijcken hier ter Stede als een Bijfchop der felver, ook tot Leyden ende AeUmoer diverfe perfoonen van de waarachtigheyt, der heyligen Car- fiengeloof gebraght, verleyt, ende weder- gedoopt heeft,die ook eensde-ds infulke dwa- lingen gebleven {Godt betert') ende geftor- ven zijn, in verftooringe van den heylige Carflengeloove, ende vorderinge der fim- feler menfehen by de voorfchreve verleyder hedróghen, 't welcke al faacken zijn eyf- fcoende exemplare punitie. Soa is 't: dat mijne lieerén, de Schepenen , gehoort den eyfch van mijn Heer den Schout van wegen de Koninglijke Majefieyt tegen de voorfz. delinosuantgedaen met fijnen antwoortende ccnfejfie ende op degelegentheit defer faac- ken rijfelijckgelet bebbende, den voorfc bre- ven delinqwant met Vonnifjegecondemneert hebben, te fullen in een foei met een Myter |
aldaer gezeten hebbende , fijn tonge daar
mede hy fijn valfche Leeringe heeft ver- fpreyt, by den Scherp-rechter afgefneden, fijn rechterkant daar mede hy herdoopt heefteen daar na fijn hooft van fijn lichaem gehouden, fjn lichaem ten viere verbrant, ende 't hooft met de Myter, ende de hant daar by op een fa acke gepelt f al tv orden,an- deren ten exempele; verklarende voorts fijne- goederen geconfifqueert , tot profftjte van Sijne Koninglijke Majefieyt, als Gr ave ran Hoüandt. Atlum den thienden in Iulw, A°. 16 j f. Prafentibus den Schout Goojfen Ianfz. Recalf, ende Heymen van Amflel Iacobfz. Burger. Simon Londrifz. Ian Tsbranfz. Hollejleot, Meefter Hendrik Dirckfz. en Klaas hoen Schepenen, by ad- vijs van Gerrit Andriejfen, ende Dirk Htl- lebrantfz. ook Schepenen. De voornaernfte Belhamers, en haren
aenhangh, aldus gefneuvelt, hielden hacr d'andere ftil, en zoo heeft defe beroerte der Wederdooperen t'Amfterdam aenge- vangen, opgehouden. Allede gedenkwaerdighfte Gefchiede-
niffen der Herdoopers t'Amfterdam, in ver- fcheide Tafereelen, door den A-mfterdam- fen Schilder, Dirk Bernaertfz. na't'even af gebeeldt, en op 't Oudt Stadthuis in de Commijfaris Kamer hangende, zijn met 't zelve verbrant, in 't Jaer 1Ó52. doch de hier nevens gaende uitbeeldingen zijn nacr die aftekeningen geftelt. |
|||||||||||||||
|
2y» von-
|
||||||||||||||||
|
ELFDE
|
||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
179
|
|||||||||||||||||||||
|
ELFDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||
|
Kort I
|
|||||||||||||||||||||
|
N H O U T-
|
|||||||||||||||||||||
|
Verfiheïde Hantvefien van Karel, enDeenfè
Koningen aen die Van Amjlerdam Verkent. I\4rel draeght de
Heerfchappy der Landen aan zijn Zoon Philips over3 treek na Span/en, enfterft. |
|||||||||||||||||||||
|
In het zelfde Jaer , gaf hy den Huis-
zitten-meeflers, Gafthuü-meefteren, Le- proos-mee/leren , en der arme Weeskinde- ren-meefleren , vermits fy klaeghden, datfe yryiie;t am jaarlijcx welaan de kant van duifent Ka- d'Arm ver- r olm gulden, ten achteren quamen, verlof forgers, van te mogen ontfangen , allerhande Le- A. IJ3"' gaten, en befprekken, die by uitterfte wil- le , Codicillen, of anderfins den armen ge- maekt wierden , en datfe d'onroerende goederen, den armen gemaekt, terftond zouden mogen verkoopen, maer de roe- rende, een jaer naden dach, en met de penningen den Armen onderhouden. In den Jare duifent vijf hondert negen-
en-dartigh, op 't verfoek der Wethoude- ren defer Stadt ordonneerde hy, dat nie- mand , fuitgefeit binnen de Vryheid defer; Stede) eenigh Wijn of Bier buiten de Haarlemmer Poort, tot aen de draeyboom;. ' buiten de Reguliers Poort,xot aen het lange Loop-velt; buiten de Heylige Weghs Poort ^n ^ tot aen den Overtoom • en buiten de Sinte Bier te ma— Anthonis Poort , tot daer het Ypeflooier gen tappen. Bolwerk begon; uittappen, flijten of ver- buiten de: • koopen mogt. Doch onder defe Keur was se- niel begrepen, de drank van Wijn of Bier, ^- l5W>- diedeHuifiuiden , in Kramen, opBruy- loften , en Kermirfen, inleyden, en onder malkand're dronken. Z. 3. Rena
|
|||||||||||||||||||||
|
Eyfer Carel, heeft mede gelijk
fijn voorzaten,verfcheiden voor- rechten, en Keuren verleent. In den Jare duyfent vijf hondert een-en-twintigh , ftelde hy een Keur in, dat in toekomende geen meer houtc hui- fen of wanden aen defelve fouden worden gemaekt : Jaerlijx een feeker getal van de lioutehuiferi, en wanden afgebrooken, en fteene weder in de plaets maken , ter tijt toe, allede houtehuifen, en wanden , fouden fijn wech genomen ; op dat de voortgangh van brand, by tijde van on- geluk, geweert werde. Op 't verfoek der Wethouderen ; or-
donneerde en vergunde hy, dat niemant eenige Kalk-ovens, binnen een mijl in't ronde buiten defe Stad fouden mogen ftel- len; en dat om degrooten vuilen damp, diedaervan over deStadt quam. Voorts ordonneerde hy , dat feker Kalk-oven, die eenen Frans Andrieffen van Haarlem, buiten de. Reguliers Poort, niet verre van de Stadt, hadt doen bouwen, zoude wor- den afgebroken; behoudelijk dat fy den eigenaren na redelijkheit betalen , volgens 't leggen van goede mannen, hen des ver- ftaende, enz. volgens den Brief gegeven in BruJJel, den derden Januari, Anno dui- lènt vijf hondert zes-en-dartigh. |
|||||||||||||||||||||
|
^rdre op
*»mehui- fen ertwan.
|
|||||||||||||||||||||
|
°rdreop't
Jollen van ^"•ik ovens. |
|||||||||||||||||||||
|
ï3o Hlftorifche be,
Een maend daer na, (vermits hen eenige
vervorderden te tappen, a'cht of tien roe- den buiten de gefetten palen) wierd defe Keur herroepen , en van Kux.tr Carel ' geordënt , dat niemant eenigh Wijn of Bier , buiten defe Stadt zoude mogen tap- pen (uitgefeit binnen de Vryheit) buiten de Haarlemmer Poort, tot aen het Dorp van Slot er dijk, buiten de Hejrlige Weghs Boort, tot half wegen Slooten , en den wegh van 't- Loof velt ; enz. Doch ftont'het de Huifluiden vry,Wijn,en Bier, voor haer 'felven in te leggen, en fich oir- derlingh met kannen daer van te gerijven. Hedens daeghs mach ieder binnen , en buiten de Vryheit, Wijn, en Bier Tappen, mits dat een Tapper van ieder tonne Bier, bie-hy binnen de Vryheit of hondert roe- den , in leit, betaelt vier-en-dartigh, en buiten de hondert roeden,tot aen de palen van Keiler Carel gefield, acht-en-dartig ftuivers. ïn den Jare vijftien hondert vier-en-
veertigh, ftond hy den Wethouderen de- fer Stad toe, gelijk verhaelt is, datfc hun Ballingen een mijle buiten haer Stad ban- nen mochten, en de Ballingen en misda- digen daer binnen ook vangen, en halen , des warenfê gehouden , defelve te leveren in handen van den Officier der plekke, on- der wiens gebied, de felve gevangen be- komen hadden. Tot fo verre worden huidendaegs, ge-
lijk ook verhaelt is, de misdadigen , in ge- valle van ballingfchap, buiten defe Stad ge- bannen. En opdat niemant uit onweten- heit, zijn banmijl foude overtreden, is op een mijl na van de Stad, op alle wegen aen de Land-zijde,een Mijlpaal,'mForma van ctn grafnaald, ofBjramïde, gefteldt. In hetzelfde Jaer, ftelde Keizer Carel
■ord're voor de Scheeyen die ,over Vamphutf, een ondiepte zes mijlen van defe Stad gele- gen,varen : van navolgende inhoudt: Eerft ; dat die van Amfterdam, of uit
Waterland, na Ooft en aïWeften zeilen wil- |
|||||||||||||||||||
|
ripmge van
de, lijn Schip niet dieper foude mogen bal- Gedenk-
laften, dan vijf ellen en een vierendeel: vaerdige waer onder niet begrepen waren,de kleiner Gefc^te' Schepen die haer Scheeps-landing in heb- <feg^'_ bende, niet dieper gingen dan vijf ellen , en een vierendeel. Ten tweeden; vermochten de Schippers
niet met hun Schepen 't zeyl te gaen, voor datfe by de pael-meefter, gepeylt zijn: en na de peylinge geen leeftocht, of Koop- manfenappen in neemen, voor datfe over Bamfhuis , en andere ondiepten gezeylt waren; die daer tegen dede , verbeurde hondert guldens, een darde daer van ten profijte van de Graaflijkbeit, een darde voor de Stadt, en 't refterende een darde part van den aenbrengcr. Ten darden; voor dit pcylen foude de
Paelmeefter genieten, van ieder Schip dat gepeilt wierde, tot Amfterdam, eenftui- ver; tot Niewwendam, twee; tot Durker- dam, o£Edam, drie ftuivers. Ten vierden; niemant vermocht, varen- Getnbmüafi
de met groote of kleine Schepen, eenige op Pamp- ballaft on Bamphuis, of andere daer om- hm mt u trent gelegen ondiepten, uit te werpen , c op peene als booven. Öp dat dit alles te beter nagekomen, en
niemant kon voorwenden onweetende te zijn, ordonneerde hy, dat defe Keure jaer- lijcx foude worden afgekundight. In den Jare vijftien hondert een-en-dar-
tigh verleende Criftiaan Koning van Dee- nemarken, de derde van dien naem, aen de gemene Steden van HoUandt, byfonder, H/tntve& aen i'Amfterdammers , datfc vry en onbe- vm Krl. let, met hun Scheepen, koopmanfehappen pMn de en goederen, al fijn ftroomen, Havenen Derde'. &' en koop-plaetfen fouden mogen befoe- ningvan |
|||||||||||||||||||
|
Gedenk'
ivacrdige Gefcbiede- nijfen. |
|||||||||||||||||||
|
JBan-pahn
•vim Keifer Karel. A. 1544.
|
|||||||||||||||||||
|
Waarom de
Mijl-palen Jij» opge- rccht. |
|||||||||||||||||||
|
ken, komen en keeren, mits betalende den 1
|
fee», &*•
|
||||||||||||||||||
|
ouden gewoonlijken tol.
Om niet meerder 't vervolgh van onfc
Befchrijving te doen ophouden, fullen wy hier laten volgen d'inhout van al de Hant- veften, en Vryheden , die d''Amfterdam- mers van de Deenfe Koningen naderhandt ver-
|
|||||||||||||||||||
|
Keure van
l''e Schep en- A.3544.
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck. i8i
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
merswerek by de huifen om te dragen , Gedettk~
dat ook niet gedooght wort den Koop- KMffg\ man uit de Anz.ee Steden, alfoo die van n£m Bergen daer toe befonderljjk zijn geprivï- -;■.*" ligeert. II. De Amsterdammers vermochten
hare waren uit te borgen, aen de inwoon- ders der Stadt Bergen : en niet aen de Noort-vaerders, VivTchersendeBoerem, die niet in die Stadt woonaclitigh zijn. III. Wil fijn Koninghlijke Majefteyt
dat die van Amfterdam , in de t'zamcn koop, penninghs waerde, klein en groot gewight , gelijk die van Bergen, fuilen. mogen gebruiken , foo lange, tot dat fijne Koninghlijke Majefteit, daer in an- ders beveelen zal, IV. Voorts zullen d' Amfterdammers
hun in alles houden , en reguleren , na hare Privilegiën, en dit befcheit. Signa- tum Coppenhagen , den zo". September,»: Anno i 596. In den Jare vijftien hondert, en veer-
tigh, quam Keyz-er Carel in Hollandt, en na dat hy verfcheiden Steden, befocht *J'*^** had, deed' op den dertienden van Hoi- t> J -a maend, met groote pracht en praej, on- dam. der 't loflen van 't grof gefchut, daer de A. 1540. Burgerye met hun buflen , luftigh on* der fpeelden , fijn intree binnen Am- fterdam. 's Anderdaeghs vertrock hy van daer nae Uytrecht , en voort op Brufftl In dit Jaer veranderde de prijs der
eetwaren alhier ter Stede , wonderlijk; want in het voor jaer betaeldemen voor fripvam een laft Rogge acht-en~tz>eftigh gout-eetwaren,, guldens , en niet langh daer na , in 't A. 154°-*'* zelfde Jaer , koghtmen by na voor de- zelve zomme alle de navolgende wa- ren , namelijck : Een laft Rogge, voor ellef; een laft Tarrmu , voor z,eftien; een laft' Gerfl , voor thien ; een laft Haver, voor neeghen goudt-guldens;; cm Aam Rinfche VAya , voor twakf,een ton ■ J-open?-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Gedenk-
"^nerd.igt ^efchiede- Men, |
verleent zijn. In 9t Handveftboeh dejer
Stad, breder van alle de voorgaende, en vol- gende Vryheden , en Voorrechten, ivant ons |
||||||||||||||||||||||||||
|
•voorneemen, dien aengaende, ü yom in dit
boek kort te z,ijn. In den Jare vijftien hondert vijf-en-veer-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ander
tiandveft
""<m den fclven Ko- mzh. .
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
tigh, beveftighde defelve Criftiaan , op 't
verfoek der Burgermeeftercn, Schepenen, en Raad, defer Stede; alle Handveften die oit zijn voorzaten, aen die van Amfterdam |
|||||||||||||||||||||||||||
|
verleent hadden.
Vijftien Jaren daer na beveftigde Fre-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
tinndveft
Mde\l. |
drik, de tweede, van die naem, Koning
van Denemarken, alle de Handveften, en Vryheden, die d'Amfter dammers van zijn |
||||||||||||||||||||||||||
|
koning van voorzaten vergunt waren: mits datfe fich
benemar- na zeker reglement , of nader ordre te *'»■ fchicken hadden. In den Jare vijftien hondert Zes-en-tnc-
gentigh, op't verfoek van d-Amfterdam- "» van mers }uin Penfionarè, Nica/im van Sylle, *t\v*K beveftighde Criftiaan de Vierde van die nini» " Naem , Koning van Denemarken-, Sec. alle btnemnr- de Handveften , en Vryheden , die zy van |
|||||||||||||||||||||||||||
|
'm
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
fijne voorzaten ontfang« n hadden: mits
datfe haer fchickten na 't reglement van Konïngh Fredrik de Tweede. Het regle- ment, of neven-befcheit, is van inhoud als volgt: I. Die van Amfterdam vermoghten na
inhoudt van hare verkregene Vryheden , |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Sred,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ff'drik de hant teeringe te doen, tot Bergen tufïchen
*cede, beyde Kruis-dagen , in (Jiïfayo aen te reekenen tot op de Maend September, en werde hun vergunt , in dien tijdt, binnen die Stadf, op de Coopmans brug- gen , beide de zijden van de Wage, doch niet op de Wage zelfs, uit Scheepen , en Booten , alderhande Uitland(è, Óofterfe, en Wefterfe waren, behalven proviand, en diergelijke, te koopen en uit te voe- ren nae hun believen , maer die daer in 't Landt, niet weder uit te flijten , of aen andere te verkoopen. Haer waren op geen andere als de geordineerde plaetien te verkoopen, oock geen Zilver of Kra- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
t%2 llifiorifche
Jopen-bier voor vijf; een Schippont Kaas,
mede voor vijf; en een half vat boter, voor acht gulden. Noch andere aenteekenisgen, van de
prijs veranderingh der eetwaren -, vintmen omtrent en voor dien tijdt, als hier voren verhaelt is , maer dewijl uit het boven- ftaende het felve kan worden afgenomen , achten wy onnoodigh breder daer af te fchrijven. Na dat Kaifer Carel (mits hem, ofte
fijne gezontheit, daer hy'topleide, oft zijn gewoonlijk geluck begaf) moede des bewinds, en onmaghtigh der zorghen, fij- nen zoone, gehult al in den jare vijftien hondert negen-en-veertigh , voor aen ftaenden Vorft der Nederlanden, de lefTen der Regeeringe had ingefcherpt, en hem des uchtens op den vijf-en-twintighften van Wijnmaend, desJaers vijf-en-vijftigh, tot hooft der orde van 't gulde Vlies, in- gevoert; quam hy, leunende op de fchou- -der des Prinfen van Oranje, en voorts ver- zelfchapt naer de ftaetlijkheit der zake, in de vergaderingh der algemeine Staten5daer op tot Brujfel beroepen, verfchijnen: en als door eenen van fijnen heimelijke rade, de redenen zijns voornemens verhaelt wa- ren , droegh , beveiligende defelve met weinigh woorden, aen Koningh Philips, hetrechtder heerfchappye, al, en aellijk over. De Koningh daer op, vallende fij- nen Vader te voet, met heufche verma- «lingh fijner zwakheit, tot zulk een laft, |
||||||||||
|
ejctorijvinge van
verklaerde dankelijk, dat hy als buigende Gedenk-
onder fijn welbehagen , dien aenveirde, *>acrdige ook onder de belofte van fijn liefde tot de Gefibide- Landen , door een genadige , en recht- "#"• ___ vaerdige regeeringh te doen blijken. Toen ontfloegh de Keizer de onderdanen van den Eedt, tekende en zegelde met eige handt, de brieven dezer opdracht, zette den Koningh 'm fijnen troon, gaf hem fijn zegen, en vertrok. Aen Philips alzoo ge- zeeten, werd datelijk manfehap gedaen, uit den naem der Landzaten, 's Kaiz,ers Zegel gebroken , het fijne te voorfchijn gebracht , en daer mede eenige brieven van genade , en andere befcheiden ge- veft.' Maer die van Amflerdam nefFensd'an-
dere Steden van Hol-landt , hoeden zich wel van hem zoo raeuwelijk te zweeren; toefden tot des anderen daeghs; en na dat toen de Koningh eerft den Eed, dien lan- de , in den Jare vijftien hondert negen-en- veertigh, van hem als erfwachter zijns va- ders, vernieuwt had, vernieuwden ook den hunnen , uit den name der Staten. Kar el trok den naeften Jare na Spanje,
om 'toverfchot fijns levens toe te bren- gen, in zeker Kloofter ten platten lande, op een inkomft van hondert duifent kroo- nen, daer hy in den Jare vijftien hondert zeven-en-vijftigh op deneen-en-twintig- ften van Herfftmaend, door een branden- de koorts uitgeteerd, overleed. |
||||||||||
|
•Gedenk-
waerdige •Gefthtede- .nijfm. |
||||||||||
|
Xeizer Ca
rel geeft de regeeringh nan fijn Soon Phi- lips ever. A. 1555. |
||||||||||
|
TWAALF-
|
||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
183
|
|||||||||||||||||||||
|
TWAALFDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout-
|
|||||||||||||||||||||
|
Verhaal der Belijdenis van zeker Toveres 5 'm
den Iare I^ff. t' jfmjlerdam "Voorgevallen ren ter Secretarye
bewaert. Met noch iets diergelijx. |
|||||||||||||||||||||
|
boven deur in 't water ,- en de deur achter
haer toe fmeet. Willende daer na weder te bedde gaen , en de deekens opflaende vontze de zelfde kat, die nat was , daer weder onder leggen; hier door verfchrikt zijnde , riepze haer Meefter en Vrouw, en gaf hen haer wedervaren te kennen, die haer toe lieten beneden teflapen, alwaer haer in vijf of zes nachten niets weder- voer ; zulx zy daer na weder boven gink flapen , en haer wel in tien of elf weken geen quaet ontmoette. Maer ontrent vijf vijfjaren daer na , waffegaen woonenby eenen Jacob Roel, en na datfe daer vier of vijf jaren gewoont had, troudenfe. Ook beleetze datze by defen Meefter in 't ver- koopen van goederen en ontfangen van penningen , daerze haer vrouw goede be- talinge en reekeninge van deed, groot ge- loof, maer toen op zekeren tijdt een vrous ftemme of gel uit gehcort had, roepende, fpeelt, en geep haer wat, ghy mocht t'avont of morgen komen te huwelijken, dan hebtg't wat om aan te tajlen, zonder iemant te zien , of, dan 't voorfz. gel uit, te hooren. Ditgafze haer Meefter te kennen , die te- gens haer zeide: 't Is mijfchien datge niet veel Jlaept, en dit uw herjjenen ontfielt ? 't Kan wel, antwoordeze, z,oo wezen. En zullende op eenzekere tijdt 's avonds weder te bedde gaen , en knielende om haer gebedt tefpreken, quam haer weder een vrouwe geluit ter ooren , luidende: A a Noch |
|||||||||||||||||||||
|
P1
|
lijk't ophalen van toverye en
etoveringe een aenftotelijke en |
||||||||||||||||||||
|
Wonderlijke
"etoverïnge e» bedrijf vnn Meyns v«n Vur- ifterent. |
|||||||||||||||||||||
|
hatelijke ftoffe is, en by velen
hier te Lande voor beuzelingen , enydele droomen gehouden wort, en ik ook onnut zoude achten , alle ftraetmaren enydelenklap, tot aes der ooren,die veelal naer vreemdigheit joken, te boek te teike- nen ; echterkaniknietnalaten,in 't kort te melden,'tgeen my uit zeker lange belijde- nis, alhier ter Secretarye beruftende, en my ter hant gekomen, gebleken is. Namelijk hoe eene (JMeyns Comelis van Purmerent, in den jare vijftien hondert vijf-en-vijfrigh den achtften van Sprokkelmaent in de ge- vangkenis , in tegenwoordigheit van Schout en Schepenen, beleedt, hoe dat, ontrent twintigh jaren geleden zijnde, by haer, by 't vuur zittende, als haer Meefter en Vrou uit waren, tien of twalef katten quamen , die rontom haer wel een half uur poot aen poot gingen danzen , en de zelve daer na de trappen, daerzeby op- klommen , afgelopen waeren. Zy dit haer Meefter en Vrouw vertellende, zochten haer dit uit 't hooft te praten, zeiden datze miflchien geflapen en gedroomt had, daer zy neen toe zeide, en dat 'et van haer wel duidelijk gezien, en zy daer niet af ver- fchrikt was. 's Avonds naer boven gaende om te flapen, en de deekens opflaende, vondze daer onder leggen een levendige kat, dienze by den hals greep, en door de |
|||||||||||||||||||||
|
*5f5-
|
|||||||||||||||||||||
|
HiBorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||
|
i84
|
||||||||||||||
|
Noch wiltge niet toelaten om uw fJMee-
Jler en Vrouw iets te geven, daeromook uw bakhuis vliegen zal vangen. Mits , haer omkerende, zaghze op de kamer ftaen vier vrouws - perzonen, in byzon- dere kledinge. Waer van de vierde een fchoot vol oude bakftenen had, daer uit ie- der twee of drie greep, en Meyns daer mede op 't lijf wierp,zeggende \TJw bakhuiszal vliegen vangen. Voorts fmetenze de lamp uit, verdwenen , en lieten de ftenen leg- gen. Meyns fweegh dien nacht, maergaf 'sanderen daeghs haer Meefter en Vrouw, en die dengebuuren, dit haer wedervaren, te kennen, die haer lighaem bevonden niet anders dan een doorgaenze buil, en fo blaeuw als een longh te zijn. De fteencn hadden'er eveneens uitgefien als offe lan- gen tijdt in een zekreet gelegen hadden. En na datfe van de gebuuren naer bene- den gedragen , en in een ftoel by denhaert gezet was, wiert'er een nieuwe pot vol nieuwe naelden,en daer infe gewatert had, over 't vuur gehangen, om de geenen, die haerdefe quellaedje aendeden-, daer tegenwoordigh te doen komen, waer op ook acht vrouwen bloots hooft , in ver- fcheide gewaet gekleet , voor haer ver- fcheenen • zulx zy haer Meefterriep, feg- gende; Hier, hier komen'fe. Welke vrou- wen haer een groot ft uk uit haer ftoélfme- ten. Daer na beleedtfe ditfe gebracht was om genefen te worden , by eenen Mr. Si- mon van MedenUik, die tot haer gefeit had; Kindt ik zal met. u tewerk gaan , dan hy zit al hoogh die u kan helpen, en 't geen ik u zal doen. en geven.zal svel een op , waar geen goede voortgang hebben. "DcCeSimon , eenige weken over haer ge- gaen hebbende, rade haer, om vcrlichtenis 'halve, te trouwen,gafen naeidehaer eenig |
||||||||||||||
|
maer daer weder bykomcnde vontZc de Verhxd
zelve niet, zulx zy haer vrouw daer over vttn em aenfprak,die haer feide van dit geit niet te Toveres- weten, 's Avonts als haer Meefter en " Vrouw te bedde waren, wiertze, willende naer de hangkamer gaen, van de trappen afgeworpen, fondergequeft te worden. 's Daeghs daer na quam op de heldre mid- dagh, zoo alfïe haer vaten ftont te waffen, een jong gezel, met een Spaenfche kap op 't hooft, met fwart Fluweel gevoert, en een degen met een filver géveft op zijde , die tot haer feide: Vryfier wilt ge geen nrycr hebben, hierjia ik als een jongman, toonen- de haer voorts het zakje met kroonen, feg- gende *. Daar is uw zakje met geit, het is vermeerdert en niet vermindert. Waer op fy gefeid had datfe het vermeerderde geit niet begeerde, maer alleen haer eigen, en ook geen vryer; zulx hy met het zakje was wegh gegaen, en zeide : Ik zal we- der komen, en aanhouden , ghy moet een rijke vryer hebben. Ten zelvigen dage naer de middagh be-
leetfe weder, dat ontrent acht dagen daer na dezelve jona-elingh, even-eens gekleet als te voore, 's morpens ontrent zes of ze- ven uuren , ftaende op haer ftoep , by haer quam, engezeidhad: Leflmaelweigerde ghy het geit aen te nemen, daerom zal ik u eens doorflrijken. Hier op was hy haer na 't lijf gevlogen , liadt haer de doek van den hals , de rok aen flarden , en daer uit ge- fcheurt,'t geen de voorfz. Simon daer in ge- nait had,Zeggende tot haer: Neme noch het geit. Doch zy om hulp roepende, quamen terftont hier op haer Meefter en Vrouw in 'tvoorhuis,waer op defejongelink terftont wegliep. Daer na, volgens haer belijdenis, waffe gaen Avoonen by een vrouw, Roeltge genaemt, alwaerde gemelde jongelingh |
||||||||||||||
|
kruit in de kleren /enquam voorts weder j in vijf of zes weken niet weder by haer
|
||||||||||||||
|
quam , maer wel quamen de boven-
gemelde wijven ; ja zeide , terwijlze dit beleedt, dat drie van de zelve vrou- wen daer tegenwoordigh zaten, die haer bywij-
|
||||||||||||||
|
hier ter Stede, en te woon by eenen A
driaan Klaafen. Met fich brachtfe vijf- tien of zeftien kronen , diefe van renten gekregen had, en in zeker kisje opflöot. |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck. i8i
|
||||||||||
|
rok , en klederen , gaf haer verfcheide Veri,ml
dranken in.en las haer uit een boek te voo- van een ren; maer zoo drae was deze Gerrit de Toveres. trappen niet af geweeft , of de voorfz. ~ wijven droegen haer voor de lui ven van 'thuis, en fcheurden de briefjes uit haer klederen. (Jtfeefter Gerrit eenige dagen over haer gegaen, dagelix haer voor ge- lezen , en met roede gegeeflèlt hebbende, maer geen baet vindende, zeide eindelijk tot haer, 'k weet u niet te helpen, de-Hoeren die v queüen, mogen u helpen. Zeide ook, datze , na datze de dranken ingenomen had, heeliam geworden v/as, en dat op een middagh , by haer kint op het bet leggende , zeker oudaghtige vrouwe met een Overy flelfche huik op 't hooft tot haer quam , zeggende : Godt zegene u. Waer op Meyns tot antwoort gaf, Godt loon «. Defe oude vrouw hier op : <JMeins ick foude u om Gods wille wel bidden willen,, of ghy het my vergeven wilt, 't geen ik u misdaen heb ? Zeer geerne, zeide Meins % maer bidt den Heere'dat hy het u verge- ven wil. Endelijk gingk de vrouw wegli, en zeide tot haer, beraedt u, anderhalfuur na de middagh zal ik weder komen. En juift na anderhalf uuren quam de jongfte dochter van den huift, daer Meins woon- de , tot haer moeder loopcn, zeggende-; Lslïoeder daer liep foo groot een roode Kat nae (JUfttnJjen kamer l zonder dat Meins. de kat zagh; dan quam, zoo Meins zeide, by haer een fchoone jonge vrouw met een Qveryflelfche huik op 't hooft, die noch* tansvanniemant dan van t^feyns gefien wiert. Wijders zeide deze vrouw tot Aieyns, wilt ghy het my om Godts wille vergeven, 't (reen ik u misdaen heb? Ia, ja. [eer gaerne , zeide L%£ems. Waer op d<* vrouw weder, fta dan op in den name des Hecren. Hier op gingk Meins, fich ge- kleedt hebbende , met deze vrouw ten huize uit, en aller-eerftin de Nieuws- kerk,a\waerfe beide met neergeboge knien haergebedt fpraken. Voorts vermaende |
||||||||||
|
Verhaal by wijlen in 't lijf nepen. En na datze vier
*«» een 0f vjjf weken by deze vrouw gewoont everes' had, wafle aen eenen Kornelk Willem fc. komen te trouwen, zedert waren in zes of zeven jaren, zo lang alffe met hem in vrede leefde,defejongeling noch deze wijven niet weder verfchenen, maer alleen zeer zelden die wijven,die haer de nepen gaven. Maer ten einde van de zeven jaren , gebeurde het dat haer man eens dronken in quam , en tegens haer begon te vloeken , zeggen- de : 't Wilt dient u eens afgejaagt te wor- den , grijpende voorts de degen van de want,daer meê hy haer 't hooft aen tween meende te klieven, Terftont hier op qua- men tien of twalef vrouwen, ieder byzon- der gekleedt, ter deure in, tegens haer zeggende, breeke bet mes, z,oo kan hy u geenfins deeren. Maer zy hier toe haer te zwak bevindende , drongen de zelve wijven (Jfrfeyns tegens haer man zo fterk aen , datfe hem 't mes uit de hant kreegh, en met hulp der wijven sen ftukken brak- hierop namenfe haer op, en wier- penfe over de deur op ftraet, van waer haer man haer in huys fieepte. En van dien tijdt af waeren defe wijven weder dikwils by haer gekomen , hadden haer ellendigh gehandelt, geftoten, gefchopt, en dikwils op ftraet geworpen. Ontrent een maent na het breken van't mes, v/as haer man ,van haer wegh en in de krijgh geloopen, zedert wafle , bevrucht zijn- de , gaen woonen by eenen Jacob van fJHarken , daerze haer kraem uit hielt, en wel twee jaren woonde. Terwijlfe noch z waer was geweeft, waeren de wij- ven by haer op een zekere nacht geko- men , haddenfe aen de top van 't huys ge- braght,en aen het dak-venfter met de han- den vaft gebonden , zulks zy met haer hal- ve lijf buiten het venfter, en met haer hal- ve lijf daer binnen gezeten had. Daer na wafle by eenen Meefler Gerrit gekomen, die haer, om te genezen, aen nam. Dees saeide haer zeker gefchrift in haer borft- |
||||||||||
|
Aa 2.
|
||||||||||
|
Mc.
|
||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvlnge van
|
||||||||
|
i8£ i^
|
||||||||
|
had federt van dien tijt met haer te doen Verhnel
rrehadt. van een Beleed weer op den achtiende van Tsveres^
Sprokkel-maent in tegenwoordigheit van de Schout , al de Burgermeefteren en Schepenen , dat de vyant haer met gewelt het kriftendom af-genomen had, en als ditgefchiede, de witte wijven haer vaft hadden gehouden : dat de vyant na 't be- nemen van 't kriftendom tot haergezcit , nu z,jt ghe mijn , en haer ook dikwils een ring aen-geboden had, maer zy geweigert dien aen te nemen; dat ook de vyant daegs te voore, eer hy haer het kriftendom be- nam , belooft had by haer te komen, 't zelve haer te benemen, en goets genoegh te willen geven. Zeide ook, dat toen haer de Cipier de boejens om de benen fmeet, de vyant daer by was, en gezeit had al lachende, laetugrootemannu hel- pen ; en zy daer op gezeit had , die ts de gene, die my helpen z,al- -Zeide ook dat de vyant voor 't benemen van haer kri- ftendom tot haer gefeit had, ghy fult be- ter by my varen en in eeren blijven, dan by uw man ; en dat fy, mits de qvellaedje van de witte wijven haer aengedaen,den vyant het benemen van haer kriftendom tocge- ftaen had; als ook dat de vyant tweemael uit fijn kleederen haer op 't lijf gelegen had, maer anders altijt in fijn klederen. Ten felvigen dage wiert Liïfeyns noch verwezen om gepijnight te worden, en by middel van dien, te weten, hoelang 't ge- leden was,federt fy haer eerft overgegeven had, en waerfe haer kint gelaten had. Zy met roeden gegeeflelt fijnde, beleet dat de vyant, die haer van het kriftendom be- roofde , Satan genaemt was, en hy de ge- ne was die Chrtftus verraden had , als ook dat de witte wijven haer het hair afgefne- den hadden; geflaekt fijnde ,beleetfe dat de vyant onder 't geefielen daer tegen- woordigh geweeft was, en, foo haer dochte, tot haer feide, 'kfal u helpen, feide ook dat de vyant haer gefeit had, dat
|
||||||||
|
defe vrouw Mejns, datze toch vierigh
voor haer bidden wilde. Van daer gin- gen ze op den Dam, en, om te ruften, op de trappen van het Stadthuis zitten , al- waer deze vrouw tot haerzeide, Stondt daer een pael, ikmct een yzere keten daer aen gefloten, en een beeft het vlees by ft uk - ken uit mijn lichaem fcheurde, z,oo leed ik noch niet naer mijn iierdienfte. Hier van daen gingenfe naer de Heilige ftede, en driemaelom'tSakrament gekropen heb- bende, langs het Rokkin, over de Lan- gebrugh; en komende op de Lommers- brugh, haelde deze vrouw iets uit haer fchoot, in maniere van een dach, zeg- gende , daer leit al mijn boosheit en guite- ry, werpende de zelve dach in 't water, zeggende voorts, Heere is het u-w"1 wiUe, en dez,e (JWeyns zaligb, x,oo geeft haer we- der''t geen ik haer benomen heb, waer op deze vrouw van haer fcheide, en Meyns gingk voorts naer huis toe. Op den negenden van Sprokkelmaent,
beleedtze dat, zoo dra Schout en Sche- penen daeghs te voore van haer gefcheiden waren, vier vrouwen by haer quamen, tot haer zeggende, hoe hebtghe u nu bera- den? ghy valt tan ons niet, of u bakhuis % al vliegen vangen, en-noch anders aenloo- fen. Waer op (JMeyns tot ahtwoort gaf, dat zy met haer niet te doen had, maer by haer Heere en Godt bleef, 's Nachts hier op ontrent elf uuren , qvamenby haer, fo alffe te bedde lag, zekere luiden, dieze zien noch kennen konde, zeggende te- gens haer,# bakhuis z,al nu 'vlugenvangen, vallende haer voorts op 't lijf, en zoo prangende en perflende , dat haer 't bloet ter kele uit liep, maer beloofden haer on- gequelt te laten ; indienzemet hen t' za- men wilde fpannen. Op den vijftiende van Sprokkel-maentbekendeze, dat de vyant haer na langh quellen 't kriftendom zoo van voore als achteren tegens haer wil afgenomen,en tot haer gezeid had, nu &ijt ghemijn, vallen de haer voorts op 't lijf, en |
||||||||
|
AMSTERD
yerhiml dathy, -Roe/f/e genaemt, en hy de gene
•vaneen was, die Chrïftus verraden had, en toen Toveres, eerftbyhaer quam, alfle nochtevryen, en ontrent achtien of negentien Jaren out was 5 en haer vroegh, offegeen fin in een <vryer had ? waer op fy neen gefeit had; als mede dat zy haer fêdert Bloeimaent over- gegeven, en hy van dien tijt alle nachten by haer geflapen , en haer gezeit had, dat hy 't paert, en alshy het zadel hadt, haer noch wel beter leeren zoude. Ten felvigen dage in tegenwoordigheit
van Schout en Schepenen op nieuw onder- vraeghtzijnde, feide, datfe, alszeopeen zekeren avont, woonendeby eenen Claas Simonfz,. op het fekreet zat, en over ee- nigh geit, dat haer van haer Ouders wege onthouden wiert, vaft zat en peinsde, ge- zeid had : Kan my Godt niet helpen, is 'er ïemant die my helpen kan, die home hier ? Waer op terftont een Jongelingh, wel ge- kleet,met een roodebaert, mantel, en bo- net op 't hooft, was verfcheenen, feggen- de: Kom ik wil u heiyen, voorts haer by de hant grijpende; waer over zy zeer ver- schrikte , doch zeide echter, datfe daer me- de te vrede was: Dat ook op S.Antonis avont de Want by haer was gekomen, en iets van haer lichaem begeert had, doch dit hadfe geweigert. Dat hy evenwel het hair van haer hooft begeert, en haer daer toe een mes gegeven had, om dat af te fnijdèn, 't geen van de witte wijven in de fchoor- fteen opgehangen, en daerna van de ge- buren verbrant was. Zeide ook dat de Vyant, Roeit je genaemt, haer van onde- ren met zijn handen iets in 't lijf gefteken, en dat eenige weken daer na weder uit ge- haelt had; als ook dat de Vyant tot haer gefeit hadt, datfe als de Schout met den Penfionaris 's avonts by haer quam, in on- maght foude vallen, gelijkfe ook,met hulp van hem, gedaen had. Den negentienden vanSprokkelmaent
beleetfe in tegenwoordigheit van Schout, Burgermeefteren, en Schepenen,datfe met |
||||||
|
A M. VI Boeck, 187
twee ftkere Vrouwen, Griet Wïttems en Verhaal
Femmetje, op een Pinxter ontrent het Ka- van een tuifers Kloofier in 't velt was geweeft, en Toveres. dat de voorfeide Vrouwen haer deden het woort Tierius feggen, gelijkfe ook deedt; dat de gemelde Vrouwen het gras uit der aerde onder twee of drie koejen weg pluk- ten , in tegenwoordigheit van den Vyant Roeit je; en dat defe Griet en Femmetje, als't woort Tierim gefproken, en 't gras geplukt was, gefeidt hadden , latenfe nu melken. Zeide ook datfe met feker war- moes-wijf, Machtelt, voorleden Zomer buiten de Reguliers Poort was geweeft, en het gras onder de voeten van eenige Scha- pen afgeplukt hadden, en dat zy; Tierim, en d'andere Schurius', en de Vyant Roeit je, Fugita, gezeit had , en al t'zamen na haer huys gingen, 't gras onder de trappen be- groeven, en veertien dagen leggen Jietten; en dat zy alleen het' zelve in 't vuur wierp, en dit alleen om de Schapen te betoveren;- als ook datfe feker Vrouwe Annetje beto- vert had, met feker gras van 't velt te pluc- ken, en dat in Annetjes drank te mengen. Zeide ook eindelik, datfe al hetgene,datfe dien dagh gefeit had , door ingeven van* den Vyant gelogen te hebben. Naerde middagh beleetze, dat al her
gene zy voor den middagh beleden had, waerachtigh was, en datfe na defelve be— kenteniffe dat alleen ontkent hadt door Bwank van den Vyant; feid'ook dat de Vyant haer met een goude penningh van twee-en-twintigh Huivers getrout hadt. Zy aen een koort gebonden, om gepijnigt te worden , beleet datfe op fekeren tijt tot Monnikkendam was geweeft , on aldaer twee koejen in deftal ftaende, betovert had, met de woorden inturins en Fugita te feggen, en het hair van de buik der koejen- te plukken. Zeide ook datfe tot Outewael een beeft betovert, en een maent daer na hetzelve weder gefondtgemaekt; als ook datfe zeker knecht vaneen heel-meefter, meteen ftuk uit zijn fchorteldoek te fnij- A a 3 den „ |
||||||
|
i8p
|
||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
||||||||||||||||||
|
diergelijke andere dingen-bedreeffe , en
■wedervoeren haen. |
||||||||||||||||||
|
veres, maer vergeefs. Wift ook te zeggen,
wanneer dezelve uit der rnifle quam, en haergenaekte,om te befchadigen. Deze en |
||||||||||||||||||
|
DERTIENDE HOOFTSTUK,
Kort I n h o u t.
Oorzaak der Nederlandtfe Beroerten. Ver~
fcheïde HandtVejlen Van Kgningh Filips ? aan Amfterdam Ver-
kend. Cftïargareta van Tarma krtjght d'Opper Landvoogdy. Bjfondere Lantvoogdyen. Margareta worden drie Raden bygevoeght. Des
Koninghs z,org, over de Roomfe Godtsdienjt. |
||||||||||||||||||
|
Ihps , Koningh van Spanje, de lefte
Graaf van Hollant, dus, geliik te voore verhaelt is, tot Vorfl van den Lande gehult zijnde, trof Neder- Jan dt in 't breedfte van zijn bloeyen, be- bouwt met meer dan twee hondert fte- den, hondert vijftigh opene vlekken zoo goedt als veel bemuurde fteden, zes dui- zent dorpen, alles vol van inwoonders, rijkdom, neeringe, welvaert, en weel- de tot dertelheit toe. Maer dooi- het in- ftellen van nieuwe Bïffchoppen, 't welk, zoozommigen meinen, zijn vader hem had aenbevolen, en Hartogh Filips d'On- |
||||||||||||||||||
|
deze Nederlanden naer Spanje, aenrechte; ■
als ook ten deele d' oorzaek der Neder- lantfche beroerten , en ter oorzake van dien het inleveren van zeker fmeekfehrift der Edelen te hove, aen de Lantvoogdefie Margreta van Barwa, met weinig woor- den ten toon te ftellen ; doch voor al eerft den inhoudt van eenige der voornaemfte Vryheden en Hantveften, daar Filips deze Stat mede befchonken heeft,aen te roeren. In den jare (om het Isetfte voorgeftel-1559.
de eerft in't kort af te doen") vijftien hon-T. rA ., dert negen-en-vijrngh, verkochten droeg m„tve- hy aen deze Stadt op het recht van Gru- pen, -J/m ten, dat is, dat van elk vat bier hier ge- Filips een brouwen een negenmannetje of duit ge- die -van geven wiert, waer van de pacht jaerlix Am$«ri«m tulTchende tzeventigh en drie-en-tzevea- ver>mnt' tigh gulden deed. Vcor defe opdraght be- tae-lde hem de Stadt vier duizent en vijf hondert gulden. Doch wiert deze zom aen de betalinge, dien deze Stadt voor fijn vader, Keiler Carelfm 'f oorlogh, dat hy tegens Frankrijk voerde, op lijf-renten genomen bad,bedragende de zom van zes- en-tnegentigh duizent gulden , gekort. In den jare vijftien hondert zes-en-vijf- 1556;
tigh, droegh hy aen die van Amper dam op, om voortaen als eigen goedt, ('t geen - ze dus-langh maer van den Kcn'mgh in pacht gehadt hadden) te gebruiken, de-rol .of.
|
||||||||||||||||||
|
terzake ■
der Neder- 'andtfche beroerten,. |
||||||||||||||||||
|
nooz.de al in 't hooft gehad, en 't voor-
drijven der incjuifitie, waer door veel dui- zenden , (daer deze Stadt geen kleen ge- deelte mede van bezuuren moefte) om't leven, quamen , fchatrende alle Onroom- fchen voor Ketters, braght hy toen zoo gezegende geweftcn in zoo jammerlijk een ftaet en bloedigen oorlogh, en hem felven zoodanigh in denhaet derLandt- taten , datze vyantlijk de wapenen regens hem opnamen ,en in den jare vijftien hon- dert een-en-tachtigh, opentlijk hem af- fwoeren, en dedenaffweeren. Maer om 't geen ons nu te verhandelen
ftaet, bondiger te verftaen, zal't niet on- gevoeghlijk zijn, eerft in't kort op te ha- len , wat deze Filips xcox zijn vertrek , uit |
||||||||||||||||||
|
Hiflorifche Befchrijvingevan
|
||||||||||||||||||||
|
190____________________________
|
||||||||||||||||||||
|
Tot Stadt-houders over byfondere Gedenk-
Landfchappen ftelde fijn Majefteit, Wil-*>aerdi£e let» , Prins van Oranje over Hollandt, ^ch'f' Zeelandt , en Uitrecht , daer namaels m'>'e [__,
het GraefTchap van Borgonje bygevoeght
wiert. Egmont over Vlaandre , en foo Bezondem^ voort over ieder Landtfchap een byfon- Landvoog- dere Stadt-houder. Defe Overften wa- ' ren gelaft om over 't Krijgs-volk te gebie- den, en neffens de Hof-raden , van elk Landtfchap, te verftaen tot het hanthaven van recht en regeeringe; ui'tgefeit de Graef •van TLrmont, alfoo de Stadthouder van Vlaandre niet plagh eenigh feggen over 't ftuk van den gerechte te hebben. Zom- migen willen dat Oranje feer dongh na hetStadthouderfchap van Vlaandre, Maer de Koning zich ftootende aen fijne groot- heit , ftelde hem over Hollanten Zeelant, als die op dat pas ongelijk min vermogh- ten. Te weten, dennaemvan Najfoww, daer by in Cafars boeken gewag van ge- maekt wort, de Graeflijke tijtel gevoert bydeduizent, de kroon van 't Roomfche Rijk geweeft voor twee hondert Jaren in dit huis; de opper-heerfchappy van Oran- je , de treffelijke goederen des Prtncen , al- hier ; de maght fijner magen in Duitjlant, maer boven al de begaeftheden van (ijnen perfoon , lagen van overeen wijlen, feid men , 'fHips in den zin. 't Welk, zoo het waeris, febijntvreftnt, dat de Koningh, vergetende 't belangh der gelegentheit, hem een oort met yfere grenfen betrouwt heeft. Voorts wierden de Lantvoogdes, Mar- Margret*
gretOy die haer woonplaetsin Brabant had, wordend)' m't algemeen tot onderftant drie Raden Radenj£ bygevoeght, die van State, de heïméltj-Sev0% ke, en die vangek-middelen. Door d'eer- fte wierden de zaken van pais en oorlogh, die de verfekeringe en befcherminge der landen betroffen, beftiert. De tweede had maght om brieven vanvrydom,van gunft, genade , en vergiffenis van misdaden te verleer.en, en droegen zorgh voor de Wet- ten |
||||||||||||||||||||
|
Gedenk- °f pacht, en ontfangh van dien, van de
Tvaerdigf Hamburger of vreemde bieren, gemeen- Gefchiede- lijk het Vadergelt geheten , dat gefchat «#». wierdt jaerlicx tzeventigh gulden op te "brengen. Want voor elk brouwte (dertigh tonnen voor een brouwte gerekent) dat de Burghers en Inwoonders van Ham- hurgh hier ter merkt braghten , moeften- fc een Hoornfe gulden , van twalef ftui- vers het ftuk, aen tol betalen. In de zelve brief gaf hy hen ook het
Veer ofte Overvaert, gelegen buiten der Stadt, en gemeenlijk met de naerrt, van 't Veer van Amfierdam in Waterlandt, be- kent; 't welk zich ftrekte van der Stadt Noortwaerts op tot halfwege Nieuwen- dam , ScheUingwoude, &c. Hy ftont hen ook toe datze in plaets van zeven, negen Schepenen mochten hebben, en dat twee van deze negen , die het voorgaende jaer in bedieninge geweeft waren , aen , en oudt zouden blijven. F i L i p s, die een tijt langh met Hen-
drik de tweede, Koningh van Frankrijk, in 't oorlogh geweeft., en nu daer van ten einde geraekt was, liet al zijn gedachten gaen op het uit-rojen der Ketteryen, (foo hy waendej die gefprooten in fijne Rijken van Spanje van tijt tot tijt wakker aen- groeiden. Weshalve fijne Majefteit fich ter reife toe-ruftende, liet fijnoogh gaen, over de geftalte der landen, omdaerzuix ia te voorfien , dat d'ongelegentheden, gewoon uit's Vorflen afwefen re rijfèn, door de goede van hem bgeftélde orde mochte ge weert worden. |
||||||||||||||||||||
|
etflaeg-
|
||||||||||||||||||||
|
Het eerfte daer hy hch over ben
|
||||||||||||||||||||
|
Margreta
van Var-
ma krijght de Opper-
lantzoog- dje. |
||||||||||||||||||||
|
de, was om het begeven der Opper-lant-
vooghdye der Nederlanden , vermits de Hartogh van, Savoye , die dit ampt be- dient hadt, nae fijne landen, vertrokken was. Hier toe ftelde de Koningh zijn ba- ftert-zufter , Mar tv eta van Yarraa , te- gen wil en dank van Oranje en Egm&nt., die 'er geerne de Hartogïn -va;t LoiHringe |
||||||||||||||||||||
|
haddeir in
|
'&•
|
drongen.
|
||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI BoecL jfï
dien de Koning had, en die hy 'tliefft be" Gedenk-
|
|||||||||||||||||||||
|
ten en Burgerlijk
|
|||||||||||||||||||||
|
kent ftondt, was over 't ftuk van Gods- «aereitgt
dienft;- waer in, door 't handelen der Ne- Gtfehuit- derlanderen , met de gebuuren en Uit- ni"n
|
|||||||||||||||||||||
|
't bewint over de Vorftelijke Goederen
en Inkomften. De heimelijke Raedt, en die van gelt-midde!en waren oudt, en van te vore met Ampt-luiden voorfien. Die van Staten had de Koning nieuw'lijx op- gerecht, en daer in verfcheide Raeds-man- nen geftelt , als onder anderen de Prins van Oranjen, Gavere van Egmont, Vi~ glius van Zwichem. Defe Raden waren aen verfcheide gerichts-punten gebon- den. Zommige fchrijven dat 'de Koning ook geordent had, dat in den Raedt van S tate met zoude mogen befloten worden, zonder bywefen , van Oranje, Egmont, Barlemont, en Viglim. Wijders de grootfte bekommeringh,
|
|||||||||||||||||||||
|
""aerdige
Gefchie-
fonijfen.
|
|||||||||||||||||||||
|
heemfchen, afgefondert van de Roomfche
Kerke, d'ontfteltenisdaeg'lijxaen-groei- ,sKonm2s de. Te dien einde belaftehy wel hoogeliik ^ owr aen de Lantvoogdes, enden heimelijken fci,eGo£s„ Raedt het onderhouden der Plakkaten, dimft. zoo by zijn Vader Keiler Carel , als by hem felven gemaekt. Ja was 's Koninx zorgh zoo groot over de Roomfche Godts- dienft, dat hy op een fekeren dagh in den grooten Raedt van Mechelen, en daer na in den Hofraedt van Vlaandre, hen het | uit-royen der Ketterye zelfs mondelingh quam bevelen. |
|||||||||||||||||||||
|
VEERTIENDE HOOFTSTUK.
Van zekere twift, en valfche aanklachten^
t'jtmjlerdam "Voorgevallen.
Kort I n h o u t- Form van Regeenng t^Amfterdam. 't Schout-
Ampt "Vervalt aen 'Bwgermeejleren. Waar Van Mr. Henrik Dirkfc.
groot gezach verkrijgt. De Schout K. T>obbefz. leid fijn Ampt neder.
W. D. Bar des komt in fijn plaats. Die''t Schout-Ampt wederom de Graaflijk- heit aanbrengt, en daar over in ongunft raakt. Mr. Henrik Dirkfz,. leit hem lagen. Hywort door geele Fy, en andere van Kettery befchuldight, hy doet fijn onfchult aan de Landvooghdes teBrujfef die de zaak doet onderzoeken , en vals bevint,. d/ Aanklagers worden gevangen en geftraft. Mr. Henrik D. blijft gevangen, en voort van cjuadefeyten beschuldigt, doch pleyt hen vry, en wort weder Burgermeefter. 't Schout-ampt komt weer aan de Stadt, dat Bar des ontnomen , en aan P.PieterJh. gegeven wordt. Bar des wordt wederom van Kettery befchuldight, en daar over ge- vangen engepijnight, ftaatalles uit, doch van zijne middelen ontbloot, flijt z,ijn leven in armoede. Mr. H. Dirkfz,. met eenige fijner mede Regeerders uit de Stadt gevoert. Sterft te Haarlem, met fchandelijke lafter. |
|||||||||||||||||||||
|
Elijk deftraffe van verwerringe
den Nederlanden vanGodt op-
|
en verfcheide oneenigheden op te rijzen.
|
||||||||||||||||||||
|
Doch om kennis van de gront-oorzaken ■
te krijgen, 't zal noodigh zijn het her-ko- men, end'omftandigheden defer moeite Bb van |
|||||||||||||||||||||
|
VJ
|
geleit was, begonnen mede hier
|
||||||||||||||||||||
|
ter ftede zeltzame veranderingen,
|
|||||||||||||||||||||
|
Hittorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
193
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
germeefteren , gewoon toen hunne ampt- Twifi ttt
luiden volle nauw te bedingen , raekten ƒ»»ƒ«•- methem in woorden, die lbo hooghlie- ""*• pen, dat hy endelijk uit-viel, liever 't rap- pier te willen neder-leggen, dan op den ouden Schout ■voet te dienen. CUeefter Hendrik, zon- ^be^". derforgevanongevolght te blijven , vat> "'£^ hem by 't woort, zulx hy, daer mede ter- fens uit der Kamere en fijnen dienft fchei- de. Maer foo ras was hy niet buiten, of d'andere beftonden Mr. Hendrik te vra- gen , wat hy nu gedaen had, en hoe men toe gaen zoude om weder eenen bequa- men Schout te krijgen. Hendrik, wijfen- de door 't glafen venfter na Willem Dirkfz,. Bardes , antwoorde : daer gingh 'er een op den Dam wandelen: en als hem voor- geworpen wier, dat Willem van de Lui- terfe kant helde, floegh het in de wint, en feide; Dat hy een man 11 an de werelt was, en uit Italië quam. Wanneer hy ook weigerde aan de hant te gaen , men had het af-zetten aan fich zehen. Dies wert Bar- wiüem des aengenomen op Jaer-gelt, waer voor Dirkfz.. hy van alle boeten, beloopende boven tien komt in fchellingen Vlaemfch, te verantwoorden Z'P tl/ietl' had, en die tot genot der ftede te laten. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van wat hooger op te halen
lijk noch ter tijt, |
De Stad, ge-
iert door vier |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tȕft tot
Am fier- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jaerlixe Burgermeefteren, en eene Vroet-
fchap van zes-en -dartigh eeuwige Raeds- luiden, 't Gerecht door negen Schepen. Behalven deze was 'er als noch een Schout van wegede Hooge Overigheit,die 'sGra- <ven Perfoon uitbeelde , om 't Recht te fterken, den misdadigen boete en breuken af te vorderen, mitsgaders, den Lants-hee- re,alsStadhouder der felven,totooren oog te dienen. Maer de Majefiraat (miffchien dat haer defe opficht verveelde,) had zoo veelte weeghgebraght,dat zy in denJare vijftien hondert en acht, terwijl Karel, die namaels Keizer werd, onmondig was, het begeven van 't Schout-ambacht aen haer kreeg, verfchiettende daer voor den Graef, op wiens naem echter de laft-brief wierdt ïngeftelt, de zom van twintig diüfent gul- den. En dus verviel de klem van 't Schout- ambacht aen Burgermeefteren; blijvende nochtans de Schout in bezit der opperfte plaetfe, en't Graeflijk wapen op fijn klif- fen. Hetgebeurdenuindenjare vijftien hondert twee-en-veertigh , dat neffens Klaas Doedefz,. Klaas Hilbrantfz.. en JacobPieterfz. Haringh , voor fijne der- de reis Burgermeefter wierdt Hendrik Dirkfz. Deze gebooren uit het Dorp van Slooterdtjk, docheenigzins geleert, en met de naem van Meejler vergiert, kreeg door zijn gauwigheit van verftant, zoo groot een aenfien en gezagh aen fich, dat by, 't Stadthuis opgeleit hebbende van ver- plichte of eenvoudige luiden , fijnen ft'oel- broederen over de kruin wies, enby den p-emeenen man het aesje of een tien -van der troeve ^ivorftuit ei^en hoofde, en gewel- digh heerfcher in Atnjhrdam , geheten wiert. Defe vier in 't toorentjc, daer Bur- germeefters toen hunne kamer hadden, vergadert zijnde , quam binnen treden , Meefier Cornehs Dsbbefz. Schout in dier tijt, met klagen over de kleenheit fijner wedde j en verfoek van verbetering, Bur- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
St/ut der
regeringe.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schout-
ambacht Aan de fluit verplicht. Ï508. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x|4i
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hy trad in fijnen dienft den negenden van
|
15:42.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wijn-maent des voorzeiden Jaers twee-
en-veertig , en droeg der wijfe, dat hem, in acht Jaren tijts, niet dan vrientfchap van deRegeerders bejegende. Maerinden x55°- Jare vijftien hondert vijftig, ('t zy dat hem 't hert te hoog rees, om fich van fijns gelij- ken te laten vervoogden, fonderling in za- ken van Gods-dienft, en'tvervolgh der Or.roomfchen betreffende , oft dat hem't voordeel bekoorde , oft hem eoet docht zich Zekerder fteun te veften) beftak hy te hove, dat Koningin (JMaria, weduwe van Hongarye, en Stad-houderes over Neder- , ,-u lant, de twintig duifent gulden af-lofte,en ^ufo^ hem laft-brief verleende, om het Schout- XetZieri |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*/ Gezttgh
■van Mee-
fier Hen- ékikDirkfz, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ampt, voortaen, van 's Keizers wege te be-
dienen, 't Welk niet gefchiede fonder op- |
te
worde*'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fpraek, dat hy de geheimenifTen der Stadt,
en
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Bveck. ip3
des gewins lichtelijk een reukloze ziel, tot
erger verrukt. Deze dan, verkerende, als Spiede veel in 't verhoolen, ten huife van de Schout, wert van hun tot het dienftigft gereedfehap der. fchelmerye verkooren. |
||||||||||||||||||||||||
|
en 't veinzen harleening gequeltDe Wet-houdeeene havik op dden hunne gunft
|
||||||||||||||||||||||||
|
T»iji tot
Amfter-
dewt.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Tv'tfi tut
Amfter- dam. |
||||||||||||||||||||||||
|
t)Mr door
riekt hy in den hnet der titajeftm- |
||||||||||||||||||||||||
|
Geringe giften en groote beloften , zon-
derling, van zekeren haren vryer tot fchip- per temaken, wrochten op haer zoveel, dat zy, zonder om 't ach terfte te denken, fich tot het volvoeren van hun Godloos opzet, overgaf, en tenonvermijdelijken verderveliet in leiden. Hier-en-boven kre- genfè,aen hunne koorde, een wijf van ge- lijken gewicht e , geaaemt Volkje Willems, met eenen Cornelts Martfz,. Notaris, en Adriaan Ianfz,. Slijper. Verfcheide getui- geniffèn, hen door den Burgermeefter en Paftoor, in den mont gegeven, werden by dit gezelfchap befwooren,meldende dat Willem Dirkfz,. en zijn huifvrouw her- doopt waren, dat zy eensverzamelinge t'harer huize gehouden , en in andere zich gevonden hadden. En was op zekeren tijt Fy Har?nans, met Volkje Willems, tot de Paftoor, in d'Oude Kerk, gekomen, met klagen dat Volkje en haer man groote ar- moede leden , verzoekende dat de "Paftoor voor deze Volkje, by de Heilige Geeft-mee- fters eeft goet woordt {preken wilde, om eenige Aelmoejjen , tot verlichtinge harer armoede, te krijgen. Waer op de Paftoor amwoorde,fulx geerne te willen doen, by aldien zy-luiden zeker Briefje, 't geen hy haer voorlas, en waer in de Schout en fijn dochter met veel afgiïjfelijke valshedenbe- tigt wierden,onder tekenen wilden; 'tgeen zy aennamen, en braght voorts ook de Paftoor by de Heilige Geeft-meefters zoo veel te weegh, dat Volkje van hen, kaes, botter, en een ftuiver ter week aen geit kreegh. Maer, vermits de Paftoor zagh dat Volkje begon tedeizen om getuigeniffen van uezevalsheden te geven, beval hy den. Heilige Geeft-meefters Volkje geen uit- deelinge meer te doen , om haer en Fy alzoo met gewelt het valfch getuigen af Bb x te |
||||||||||||||||||||||||
|
Keiferlijken Schout, met loode fchoenen
nategaen, alle liften te hoop zoekende, om hem t'achterhalen, in ongena der Ko- ninginne, en't uiterfte lijden te brengen. Mr. Hendrik Dirk/h, voornamelijk die 't fpeet, dat men hem dus een ftreek in de rechte gegaen had, fpitfte verftant, en vin- nigheit, en begreep fo groot een grouwel, als ongelooflijk fcheen, ineen Hoïïtmtfch hert te kunnen vallen. De Doofgejinden , of Her doof er s , mits de bijfterheden tot LMunfter, en zelfs, gelijk te voorever- haelt is, hier fAmfterdam aen gerecht, waren dat pas,noch in verfche afgrijzelijk- heit; zulks hy, om Bar des den voet te lichten, niets gereders vond dan de klad defer Ketterye hem op 't lijf te werpen. Hier op, dan, leit hy 't aen, en , razende van verwoetheit, fchikt op fijne zij de te winnen eenen Floris Egbertfz*. Ketter- meefter of Inejuifiteur , en Vicecuraet of Paftoor van d'Oude Kerk, op dat het be- drogh, met geeftelijke glimp beftreken, zoo veel te gladder ginge. Hier woonde binnen Amfterdam, zekere Vrouw Van Zwol geboren, met name Fy Harmans, die, mits d'uitwejidige gedaente, haer in- nerlijke leelikheit niet loogende, om d'af- zightigheit haerder verwe, in de wande- lingen, doorgaens, Geele Fy,geheten wert, en van't een brood tot het ander niet ko- men en kon, als bclaft met een huis vol va- derloze kinderen, zij ndeonlanx haer man in een gevecht ter neder geleit. Waer over, zy, aengeritft door armoede en boos-aer- digheit,twee gevaerlijke raets-luiden,fich, onder ander, begeven had tot het belagen der onnozelen, die gecnen trooft voor hun gemoedt in de Roomfche Kerke viadende, den zelven in verbode Verzamelingen fochten; van welke fnootheit, de fmaek |
||||||||||||||||||||||||
|
Meejier
Hendrik kit hem |
||||||||||||||||||||||||
|
En meer
anderen. |
||||||||||||||||||||||||
|
"gen.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Vulfche ge-
tuigenis tegen den Schout. |
||||||||||||||||||||||||
|
*iicr toe
**« zich G'le Fy Gooren. |
||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||
|
194
x e perzen. Dit altemael fchreef de Pafoor
aen Rieuwart Tapper, Inquifiteur tot Lo- ven , over. Maer dit gink niet toe in fui- ken ftilte, o? Bar des, dien 't noch aen wak- kerheit,nöch aen trou van Vrienden man- gelde, kreegh eenige kuntfchap van 't geen dat 'er broedde, en wel licht bedenken, dathy, niet op-mogende tegen de hate- lijkheidt des lafiers, by fchorting zijner be- dieninge, of anders fchielijk over ftagh geworpen Zou worden , en half verwe- zen , eer hy ter were raekte. Hy was een Persoon (hoe-wel qualijk tertale, en eenighzins ftamelende ) van frayen aen zien, groot van geeft, begaeft met de hebbelijkheit, die men in een hoveling prijft, en der LantvooghdeJJe zoo aen- genaem , dat zy hem ongelijk vryer toegank gunde, dan Luiden van zijner leefte, fouden derven hoopen. Des be- fluit hy heul aen haer te zoeken; maekt fich na Brujjèl, en verwerft op eenen mor- gen-ftont, intree t' haerder flaep-kamer. Beefigh met haer hoofttoyfel, wiertze, als hy den fooi over den drempel zette, fijns eerft gewaer in den fpiegel; en 't hooftom-fnorrende,ï£W, fcidfe, jaegt u herwaerts ? Hy, vallende haer te voet, antwoorde: 'tgewelt, Me-Vrouw, dat men mijner onnoz^elheit doet, die ik tegens den achterklap, en valfche betichtingen mijner vyanden , hy uwe LPWajefêeit kom 'verdedigen. Ende zy wederom; Zoogy z,uiver x,üt,. hillik dat&e hefchaamt wor- den ; zoo niet, ik wenfehte u over duifent mijlen. Hier op voer hy voort, deed zij n beklagh en weernis foo wel, dat men den Heer Komelis de Monnik, met den Grif- fier , des Grooten Raets, van Mechele, af-veerdighde, om den ftandt der dingen, grondelijkt' ondertaften. Defedan fich tot Amferdatn vervoeght, en den adem der getuigeniffe befnuft hebbende, ver- namen de lucht der valsheit, die ter mein- eedigen kelen uitftonk. Niet-te-min ver- eyfcht fijnde voet voor voet te gaen , om |
||||||||||||||||||
|
by vervolg van den draet, aen 't kluwen
te raken, wert het werk den Hove van Hollantbevoolen, en by 't felve eenige Raets-luiden daer toe gelaft. Krifiiaen de Waert, Raets-heer, en 's Keifers Procureur generaelo£a)gemetïK verzorger, verne- mende door velerley vlijt van hooren en uitvragen i hoe yfiijk een euvel-daet, on- onder fchijn van Godlijken yver, fchuil- de, bewees te dier ftonde, dat hy een liefhebber der gerechtigheit en man met eere was. Na genoeghzaem beleide va- ftigheit, fchreef hy drie verfcheide Brie- ven van eenen dagh, namelijk, den laetften in Lou-maent des Jaers vijftien hondert vijf-en-vijftigh, aen den Schout, die de Droften Ridder-hooft zelf in handen heeft gehad, d' Eene was luidende, dat hy Fy■ Harmans zoude bewilligen, om met den Brenger tot Haerlem te komen, daer haerdeR.aetsheertefpreken, en na rede te loonen had. d' Andre verzocht dat hy Volkje W'dlems, defgelijx, met den Bren- ger , zoude derwaerts ftuuren, om op eenige punóten, verklaert door haer te vore, by hem naerder gehoort te worden. De derde hield in, dat de Schout, wel kunnende bevroeden , waer toe d' ande- re dienden, befchikken zoude dat Volkje niet op weg floege, voor dat Fy dicht by Haerlem mochte zijn, op dat deze, ver- nemende d' andere, geen fchalk oog kre- ge, en fich deur maekte. Wantdemee- ningh was, Fy aldaer te doen vangen, uit zorge , van binnen Amfterdam, we- derftantt'ontmoeten. Voorts, dathy hoopte, met der hulpe Gods, aen de waer- heit te raken. Waer .'t nu, zeit Hooft, aen lagh, dat deze toelech geen voortgank nam, is my niet gebleken : maer wel, dat men Volkje, tot in den Haeg trok, al- daer een wijl gaende hield, en daer na op de Voorpoort vaft ftelde: dat ook Fy, by nacht, door den Schout, fonder eenigh Buuren gerucht, gelicht wert; voorts, tot Tan Rooden-poortje uit te fchuite gebracht, en t e
|
||||||||||||||||||
|
Tmfi ut
Am fier - Aam. De zoek
vort den Hove van HoUant be- volen. |
||||||||||||||||||
|
Tmfiiot
JLmfier- dam. Die krijgt
'er lucht, en $afio}> zijn voordeel te wezen. |
||||||||||||||||||
|
Schrijven
van Cbri- fiiaen de Waert aen de Schout. |
||||||||||||||||||
|
By zoekt
heul tten.d» Lantvoog- des. |
||||||||||||||||||
|
De Koets-
teer de Monnik komtt'Am- fterdam.en wordt des hedroghsgi- ■sener. |
||||||||||||||||||
|
Volkje en 7/
gevangen- |
||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boech 19/
kindtinden pijn-kelder: 'tzydatfè we- Tmft-m
|
|||||||||||||||
|
cn te Hove in h
|
|||||||||||||||
|
T-wifi tot
dmfter- dam. |
|||||||||||||||
|
der eenen man getrout, oft anders geraept -dmfter-
had. Doch zy, en d'andère getuigen, fich c,mt- onklaer, en geen open-ziende , beleden endelijk op hope van vergiffenis, opent- DeGetut- lijk uit, dat alles valfch, verciert en ver- Senf°^en dicht was, 't geen zy de Schout en Schou- ZYilTt * tinne opgeitreden hadden. Fy bekende in ^e vais}}eitt de gevankenis, dat, toen zy 's avonts ge- vangen wiert, zy met haer zoon by den Paftoor gink , en dees haer in 't geficht krijgende, uit-borft met vloeken ; W*t Duivel maakt ghy hier : en als fy hem aenfeide dat de Schout haer 's avonds zou- de komen lichten, gaf haer tot antwoort; dat zy met haer kinderen geruft foudc gaenflapen, en liever de deur op de vloer laten loopen , als die te openen. Doch hier zeide Fy neen op, en datfe hem in wilde laten. De Paftoor wederom, eer ghy dit zoudt toe-laten , foo neem liever twee of drie pont groot, enpaktuwegh, das ons al t'zamen in lijden te helpen. Ende- lijk verfochten Fy en Volk je met verfoek- fchriften gena en vergiffenis aen den Ko- ning, met beken , datfe van den Paftoor en Meefter Hendrik , bekoort, gekocht,- en door beloften bygebracht waren, om den Schout en der Schoutinne valfchëlijk: op te fweren , 't geen hun aen eere, goet, en bloet gingh. Zijnde de fchennis alfo in zy™°rden \ licht gekomen, en de genade argeflagen, ^ r*&' deed het Gerecht zijn plicht. De Slijper wiertin't openbaer gegeeffelt; de Nota' ris ondeugende tot fijn dienft verklaert, en beide ten Lande uit-gebannen. De Pa- ftoor moeft bekennen, wel roekeloofelijk, onbefcheidelijk, en op min dan behoor- • lijke onderrichtinge, tot laft van Willem Dirkfz» en fijn Huisvrouw aen Meefter ■ Hieuwaert gefchreven te hebben, cn dat het hem leet was. Waer-en-boven, hem de Stadt en vryheit van Amfterdam, met het oefenen van '? Ketter-meefterfckaj),. verboden wierden. Volkje fterf in de ge- - vankenis. Over i^ginkeea fchrikkelijk B b 3 vou- - |
|||||||||||||||
|
vangenen ondervraeght zijnde op d'om-
ftandigheden, nopende't herdoopen van Schout en SchoutinnCj verklaerden 't zel- ve gefien te hebben, ftaende op een bank- je, door de glazen van zeker Speel-huis, dat hy buiten der Stadt in pacht gebruikte. Om defegelegentheit na te fpeuren , qua- men zekere Gemaghtighden uit den Hage, die aen 't Reguliers-Hof, daer 't Speel- huis lagh, af-zaten, en met den Schout, daer ontboden , zonder te weten tot wat einde, na de plaets wandelden. Aldaer gekomen, ftapt een der f elve, op de bank, enreikenendemet dehant na't glas, vond zijnen arm te kort, fulx het al te verre was van door 't glas te kunnen fien wat 'er binnen bedreven wierd. Derhalven aftre- dende , hebt, feid hy, goede» moet , Heer Schout, #2£>' %,aken (ijn behouden. En Ton- der hem wijlèr temaken, keerden fy we- der naar den Haagh. Mits de fteun der Stadt en gunft der geeftelijkheit , noch- tans , haperd het een ruimen tijdt, eer men befluiten kon, aen d'and're Raedt- plichtigen de handen te flaen. Niet-te- min mits de leelijkheidt van 't fchelm-ftuk over woegh, moght, noch het een, nocht het ander tJMeefter Henrik en den Paftoor entlijkbaten, oftzy werden, bylaftvan den Hove, op den derden van Bloei-maent des Jaers vijftien hondert zeven-en-vijftig binnen Amfterdam gevat; de F'aftoor, daer hyvoor't Altaer ftondt , en met fuik een heftigheit, dat hem geweigert was t'fij- nerwoonftede aen tefpreken, ofteenige veranderingh van gewaet tegaen nemen. Maer men voerde hen beide foo datelij k na den Haagh. Cornelis Martfz,. en A- driaan Janfz,, quamen in defelve fwarig- heit. En hoe-wel het der leugene konft was, een-ftemmelijk uit foo velebezon- dere monden te kallen, foo bleef men ech- ter , Jaren, belemmert in 't ontwinden der bewimpelingen, Waer 'm de waerheit ver- momt ftak, Fy immiddels, beviel 'svan een |
|||||||||||||||
|
Gemagtig-
den aan't •&<>ƒ van Hollant ko- men de z.ae\t onder- taften, en "vindenze "Vuil |
|||||||||||||||
|
'Meefter
Hendrik en rf< Paftoor Z'vangen.
|
|||||||||||||||
|
JSS7.
|
|||||||||||||||
|
JV tot
£*e mde-
|
|||||||||||||||
|
19$ Hiftorifche öej
|
||||||||||||
|
'chripinge "Vm
ter plaetfe, daerze haer recht t'ontfangen Twifi tot
had, vernieuwde zy, met luider ftemme, Amfter- voor degantfche menighte, daertoe ge- dam- ___
loopen , de bekentenis der valsheit , en
hoe zy , van tJMeefier Hendrik, en den Haer l*et- Pafoor, hiertoe, verleitwas; met nader f'Mt£* verfoek, dat men den Schout voor haer, ntf en om vergiffenis bidden wilde; liet daer op haer tong af-kerven , en kelc toe-wrin- gen : vellende 't volk een vloek , over d'aenftichters van 't ftuk,met fchreeuwen, dat men hun beiden van gelijke behoorde te doen : Dit gefchiedde den dertiende van Bloei-maendt des Jaersduizentvijf hon- j^gi. dert een-en-tzeftigh, na ftijl van den ho- ve. Maer CMeefier Hendrik, fich h&h-Meefier bende weten voorfchrift van fijn hand te Hef^:^ hoeden, en de geloofwaerdigheit der ge- re *iC tuigen, met hunnebeledene mein-eedig- heit gewraekt, ontworftelde der jongfte ftraffe. Hyzat, nochtans, op de Foor- poort , zeftien weken , zonder vrouw of kinderen te mogen fpreken , uitgezeit in de laetfte uur. Daer na had hy tot zijn herbergh , endelijk den Haagh , voor gevankenis , mits borg ftellende voor twintigh duifent gulden, en op pene, dat het ftuk, zoo hy vloode, voor ge- bleken en beleden zou gehouden wor- den. Alfoo duurde 't een Jaer , eer hein veroorloft wierd, binnen Amfier- dam te komen, en dat niet dan by ver- dubbeling der borghtochte, der fomme van veertigh duifent guldens, en met verbandt van weder te keeren, ten ver- ,{ maen van den hove : daer hy noch onder ™Jtam ty
ftont aen de kant van vier laren. Te we- de vieï w ten, boven dat van Fy , wierd hem noch rm mtier tweederlei bedrogh opgefeit. Het eene recht. foudehy met mompelen van fekeren ge- maghtighde , gefonden van wege der Lantvoogdeffe in 't Iaer vijftien hondert vijf-en-veertigh,om te vernemen hoeveel graens f Amfierdamhgh, gepleeght heb- ben ; beftellende dat de kooren - koopers twee laften voor een aengaven, op dat alfoo oorlof
|
||||||||||||
|
Tmfitot
Amfier-
dam. |
vonnis. Maer eer zy ter Pleit-kamer, of
Vierfchaer verfcheen, wiert haer voor-ge- |
|||||||||||
|
houden , door drie Raets-heeren, met er-
~ inneringe van de genakende ftonde hares einds, dat zy, zonder yemant t'onrecht te belaften, oft te verfchoonen, de waerheit naektelijk had uit te fpreken. 't Befcheit dat zy hier op gaf, is waerdig om voor-ge- dragen te worden, als niet wanhebbelijk beleid, enfmakende aade ernft-haftigheit eener ziele, die reets gefcheept in de droef- heit der doodt, en een ander leven te ge- v,,.",. • rnoetziende, de werelt den lellen adieu ■van Fv op toe-roept. Ik weet, (zeidf' dan) dat ik haarfierf. fierven meet, dat mijn tijt alhier kort, en de ure na by is ; en dat ik mijn otrdeel, van li, mijn Heeren, alhier te entfangen , en daarna voor den Hoogen Rechter te ver- schijnen heb. Zoo z.eg, en verklaer ik, by 't oordeel, dat ik, mijn Heeren, van u, daar via van den Hoogen Rechter ontfangenfal, dat al't geen, waar in ik den Schout van Amfierdam, en de fijnen , belafi heb, [00 by gejwoore getuigh-fchriften , ah voor verfcheidene Heeren engemaghtighden, of ander(ins , al f-famen gedicht, gelogen, en onwaerachtigh is. En heb V felve gedaan , door overredinge , beloften, en giften van tjftfeefter Hendrik Dirkfz,. Burgermeefter van Amfierdam, en LMeefler Flor is , Pa- fioor van de Oude Kerk aldacr. Voorts ver- zocht zy, datiemantvan de Heeren ge- liefde den laft aen te nemen, en haer te be- loven , dat hy den Schout, uitharen name zou bidden, om vergiffenis van 't geene zy hunzoovalfchelijk overlogen , en te laft geleithadi 't Welk de Heer Amout Sas- bout aennam , en naquam. Haer, op 'dat de leden die fich dapperft in de fchelme- ryegequetenhadden, loonnaer verdien- ften ontfingen , 'verweez men tot een ftraf, die op haer mifdrijf pafte , name- lijk , dat haer tong uit den halfe getornt, haer hals aen een pael gewurght, 't lichaem gebrandt, en op 't galge-velt zou geftelt worden. Gebraght buiten den Haagh, |
||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||
|
*97
|
||||||||||||||||||||||||
|
in pantfchap, aen de ftadt, in 't Jaer drie- T»iftm
en-tzeftigh, en ftiet'erhem uit, in den -f^fter- Jare zes-en-tzeftigh, als de Hartogin de "' |
||||||||||||||||||||||||
|
oorlof tot uitvoer dier ware verworven
wierde: het ander met achterhouden van meer dan vier duizent uit dertien duizent en ettelijke hondert gulden; wacr op de omflagh des tienden penninx van de waer- dye der huizen en erven binnen de ftadt en hare vryheit, in 't Jaer vijftien hondert drie-en-vijftigh, gefchat was. En belan- gende de twee naeft-verhaelde valsheden, verklaerde 't hof, eerft op den zeventien- den van Gras-maendt des Jaers vijftien |
||||||||||||||||||||||||
|
TmftM
Amfier- Anm. |
||||||||||||||||||||||||
|
keur van het Burgetmeefterfchap aen 1563.
zich genomen had, en luiden naerhaer jt06. gelieven daer toe beroepen; regel - recht tegens hantveften en out gebruik. Hoe- wel onder verklaringe van 't zelve in geen geyolgh te willen trekken. Ea men beklede zijn plaets met eenen Pie- ter Pieterfz. gerbrantfz,. die op een jaer- gelt van acht hondert gulden aengeno- men wierdt , waer voor hy van alle boeten, beloopende boven drie gulden,, te verantwoorden had, en die tot ge- not der ftede te laten. Daeraa wierd op- Eardes ge- geftreten aen Bardes, uit twijfelachtige vangen t, getuigeniflen, en tekenen , dat hy de be- £eP'J"lSf > roerten had helpen ftooken; te dien ein- *e£1-*/: de, verftant, met den Princevan Oranje, .* ^ met den Heer e <van Brederode, en in zijfer, zontheit, met Dirk Volkbartfz,. Koornhart, gehou- en x.imep. den, ja eenen Kalvittifcbea leevaer in den Haegh gebracht had. Én terwijl hy aen d' eene zijde, van al deze xwarigbede» wierd aengevoghten, ontviel hem aen d'andere alle toevlucht en onderftant. Vroui» Ma- riiwas, overlangh, uitdertijdt,bydic van Parma vond hy dezelve gunft niet. De Hartogb van Alva quam in 't landt. Dies raekte hy ook te hove in hechtenis-: wierdt na langh zitten, by goetdunken van den bloet - raet, wredeljjk gefoltert, en boven dien , metroeden gcgeeflclt, in den ouderdom van tzeventigh laren. En hoe-wel hy dit uitftondt met onver*- wonnen moede, zulx de gemelde Raedt hem zuiver van de beroerte, fchoude, men hield echter, met voorwenden van an- dre fijne zijd gangen , hem aen de lange koorde, en een groote fom penningen in, die de Koning hem fchuldigh was» Voorts begon de fcheuring des lants; en hy , vindende geen veilig heit by de Spaens-ge[inden, derparthy der Ëontge- noten t'evolgen : ooifaek, dat fijn meefte midde-»-
|
||||||||||||||||||||||||
|
M<* 2-
|
||||||||||||||||||||||||
|
honderttwee-en-tzeftigh, den algemenen
Verzorger niet ontfanklijk tot zijn eifch , in der forme als die genomen was. TefFens ontzeid' het hem zijnen vorder eifch: doemde niet-te-min den verweerder in de koften , zoozijner gevankenine, alsandre by hem gedaen; en beval den Verzorger, de pleit- papieren na zich te nemen, om 'i Konïnx recht te bewaren, tegens de fchuldigen , daer en zoo 'tbehooren zou. Niet zoo haeft waende Hendrik hier mede eenen vryen hals te hebben, of hy begon, feller dan oit, weder te wroeten : en wij- tende al zijn leet en oneer den Schout, |
||||||||||||||||||||||||
|
£«Schout
""tn hem ""oor Sche- ienen gc- **eght. Meefter Hendrik *«« echter zocht
^uvgerrnee- fier. 1 *schout-
"nbacht eder aen fft*dt be-
leent , *teter
ter
|
de, om de zelve te doen bete-
hem voor Schepenen der ftadt. rmoght de partijdigheit zoo veel, n dezen man, van wien meeft al meente een fchrik had, noch in de drie en vier-en-tzeftig, tot Burger- r koos; ja den Paftoor wederom t' Amfierdam te beroepen. Alle lingen van den Schout, die eenigh- mifduiden waren, wierden uic den . opgegraven , zonderlingh, daer onroomfchen moghte fchijnen ver- t te hebben : gelijk hem in der het vervolgh om geloofs - zaken , bloet - dorft der anderen , ver- |
|||||||||||||||||||||||
|
fc. daer droot. Men trachte zijn fchoon - doch-
S'Jlelt. ter s die, om haren meer dan burger- lijken rijkdom, eertijts aen eenen Am- mirael van Hottant, gehuuwt geweeft was,van ketterye te doen overtuigen : men verworfop nieuw het Schout- ambacht, |
||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
Want, eerftelijk, 't zy fijn eige met-ver- Tmift m
wanten van fijn ongezellige heersheit, en Amfter- dwingelandye, de walge ftak, oft dat zy <**»»■ zich de vinnigheit der opfprake fchaem- ~~~" den, vergat men hem voortacn meer Bur- germeefter te maken. Daer na wiert hy Hoe^tmet in den Jare acht-en-tzeventigh , nevens Meefter andere regeerders, ter Stadt uit-gefchikt, Hendrtk*f' met Hechter vergeldinge, danhy fijn ge- 00' ' pleeghde meefterfch'ap, geweldenary, en ih$. wreetheden hadt toe-geleit. Want alfoo hem fijn huisvrouw, een paer reine hemb- den, aen boort, na-zondt, deed hyfe door dedienft-maegt, diefe braght , weder te ruggedragen, feggende, dat hy dier niet van doen fou hebben , als die geen andere rekeningh maekte, dan dat de meeningh was, hetfehip met hun allen, buiten den boom, in de gront te booren. Dochzy werden aen Sint Antonis-Dijk opgezet, van waer hy, met eenige anderen, fich na Haerlem deed voeren. Aldaer geko- men , en dit pak van fijn hert zijnde, ging hemboertensluftaen, en feidehy tot fijn mackers , een dingh hebben wy vergeten.. Als zy vraaghden wat ? antwoordde hy, den krui-wagen , 't welk in Amjlerdams gezeit is, delijntoght, en 't mennen der zaken, naer hunnen zin. En als hem zijn gevoelen,nopende dit omhangen der hek- ken, wierta£-gcvordert,bxiwetuit (leid' hy) hoedt u voor de weer (luit. Dit is ook een feer outfrens fpreek-woort, waer van 't eerfte by zommigen gehouden wort, voor een in-gekrompen lafch-woort, van de drie ftemmen, huiden, maet, uit, Na- melijk , dat het Spaanfe gewelt zijn hooft aen Hottant ftooten , en de nieu-geftichte regeering duuren foude, kon niet komen in eenen man, die, hoe fchrander hy ook was, fijn oordeel op enkele eigene erva- rentheit veftigde, zonder te befpiegelen, 't geen men befchreven vintvande moei- te,die maer matige plaetfen,door de fterk- te haerder gelegentheit aen groot-magti- |
|||||||||||||
|
I5>3
middelen , gelegen ondehem t'onbruik gemaekt wwelk hem, niet alleen aen 'endelijk aen't verftant gieenigen broeder Meejier Kna, dat het hem ook hetIn defen deerlijken ftaet, elijkheit, diehemal een wijaen fijn tafel te nuttigen , btvore adelijk levende,) de rtot Delft over : alwaer hvan Oranje, hem aenfpreen klagen kofte, datfoo bvernuft , op zulken wijfe, gwelkt was. Ziet hier hoequam, 'tkrackeel tegensfijnetrauwanten te trouwcle ongeluckige liefde tot vderlant, met verlies van goen finnen befuurde. Zietdier , Mee fier Hendrik fijftondt ;!die (boven de quellfwalken fijner fame, bovenwijlde gevankenis, anxt endelijkedoodt, en verbeurtrampzaliger, dan Willem Dge Jaren , en over 't zevenfijnes ouderdoms, van fpijtgierigheit , inwendige bewierdt; zijn eigen hert gen fijner even-naeften zietuin gehangen heeft; uit een kindtfe ftaet-zucht, omnot , onder zweep van memeefter , een arme heerfcven , die aen een draet vawenk des Lants-beeren hinvermogen en achtbaerheitdientijdt, kan,nergens naden, by de hoogheit, waegeftegen is, en 't ontfaghgenwoordelijk , onder de rtenvmHottant wort toegeen-boven, hoevaft hy zijbeleit te hebben, is 't hem
|
|||||||||||||
|
Tmfl tot
Awfter- |
|||||||||||||
|
ge Rijken, gekoft hebben.
|
|||||||||||||
|
ne en onverwachte wijfe , ontfehootcn.
|
Aldus dan
over- |
||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck. j99
voerende ftadt, geboren waren geweefl,
|
||||||||||||||||||||
|
ïwiy? ut over-leeft hebb
|
||||||||||||||||||||
|
Twifi tn
Amfier-,
dam. |
||||||||||||||||||||
|
■4mfter- ftierf hy tot Haerlem, en ruimende met
am- een flank van on-af-wiffchelij ken lafter, liet eenen naem achter, die van alle luiden met eeren verfoeit wiert. Zelfs op zijn uit- vaert, ging de fpraek, dat het lijk wonder- lijker wijze vermift was, en eenighfpook, in de plaetfe van dien, de doot-kifte be- zeten had. 't Welk , hoe-wel beuzelacb- tigh, en al te blindelinx gelooft, nochtans te kennen geeft, inhoebijfter een gevoe- len van god-vergetene heiloosheit , hy „ by den gemeenen man, gefhen heeft. Én kan men mee afmeten, indien dcfe twee perzjonaedjen, ineen opper-heerfchappy- |
||||||||||||||||||||
|
met wat ramp en verwoelung, zy hun va-
derlant fouden bedroefden bedorven heb- ben. Want de gefplitfte burgery, elk, naer hem zijn zinlijkheit, oft baetfucht aenhitfte, jookte van toght, om deez den eenen , en die den anderen, onder naem van Schoutijlen en UWeefter Hendrik Dtrkfz,. na te draven, en zijn wederparty in 't onderfpit te helpen. De fchot-fchrif- ten en faem-fmettende gedichten, gingen, op alle ftraten, markten, en maeltijden, om, een wapen, dat zonder voordeel, op fijnen vyant te halen,niet dan quaet bloet, in verbittering maekt. |
||||||||||||||||||||
|
Departy-
fcbaf van Scboutiften en Mie ft er Hendrik Dirkfi,. |
||||||||||||||||||||
|
VYFTIENDE HOOFTSTUK.
Vorder Verhaal van andere tweefpalten,
binnen Amjïerdam.
Kort Inhout- Duurte van 't Kooren. Verbot van 't zelve
niet nit te boeren ? wort liftigltjk overtreden ,. dat quaat-fpreeken
verwekt. Onlufi over V vei'bot van 't betimmeren der Laftadie, die in brant gefieken wort. De Hartoginne fielt order e in de Regeeringe, gemor, en
klachte over de harde vervolginge der Onroomfe. Verfoek-fchrift der Edelen vande zelve faak. Eerfle begin van de naam Geus, der Edelen kluchtigh gewaadt> en zittjpreuk hier over. E tweedraght dan , dus heftelijk j handel geneerden, nochtans, mits de be-
gedreven , in den Jare vijf-en- j hoefte, verfcboonbaergeweeft waer, had tzeftig vond noch een ander aes, I de flimheit der baetzucht, daer onderfpe- |
||||||||||||||||||||
|
J/^teri».
k*ke*«nde *ss5
|
||||||||||||||||||||
|
e,
dele vruchteloos , en t'eenemale hatelijk gemaekt. Namelijk, als het raet-flot des avondts, genomen was, om 's morgens daer na verkundigt te worden, fchikten eenige leden der wet, en zommigen hun bevrient, in der nacht de boomen open te krijgen, en menighce van rogh enterwe Cc te |
||||||||||||||||||||
|
Door de duurte van 't kooren, dat tot
over-hoogen prijze geklommen was, den dagelij kfchen aftrek , en vrefe van hon- gers-noot, had de Vroetfchap te rade ge- vonden , de Stad, tegens 't uitvoeren der granen, te fluiten, 't Welk hoewel zwaer voor den genen, die fich met defe foort van |
||||||||||||||||||||
|
Hiftorifeê£ Befchrijvinge van
|
||||||||||||||
|
30O
|
||||||||||||||
|
te verfchepen. Des anderen daeghs, als 'er
geen graen meer uit moght, liep de markt zoo laegh, datfe meer dan tachtigh ten hondert, by die van buiten, vcrfcheelde. De onbegunftighde Kooren-koopers der- halven , dus dapper op hun achterdeel gezet, hadden goet , bril toe , en hun eigen verlies, als ookdewinft van ande- ren , met eenen quaet oogh , in te zien. Maer zich vermeeftert, en nergens toe- vlucht vindende, was al, dat zy doen kon- den, den mondt tot de ooren toe, open te doen, om met fchreeuwen en fchelden, tebewijfen, dat hun dit leet in de krop ftak, en, in tijd-t en wijle, gedacht zoude worden. Hier benevens, had'er een derde mif-
|
mogen opflacn ; mits gehouden zijnde, Tvijt tut
als 't nood deed, de zelve tot zeggen der ^imfter- gerechten , cneige koften , te floopen. dam' Maer de eigenaers hebbende dus veel voets ~* verworpen , traden allengskens voorder, 1565.
en zoo verre , dat men nu een goeden hoek, met fchuiren , fpijkers, en huizen, betimmert zagh. De Majeftraet dan, opwakende, wierdterade, een verloop dus wijt gekomen, te rechten : wel veel wederftrevens bejegende hun in dit werk; drijvende de bezitters, dat men de zwarig- heit, daer 't verbot van 't bouwen op- oogde , zonder hun bederf , met groo- ting derftadt, en beveften der Lafiaedje, kon voorkomen. De zaek alzoo ftaende, zeit men dat een van de regeerders, op eenen der inge-erfden , zekeren gront, in koop, deed verzoeken , om deel aen de fchijnbare winft te hebben, die hy zich fterk maekte, te doen zeker gaen. 't Welle afgeflagen met fchorre woorden, name- lijk, dat men't houden wilde, en voor- al aen hem niet overdoen , zoo groot een fpijtontftak inden geweigerden , dathy uitvoer, zoo zoud het ook niet binnen ra- ken. Oft dit eenen Henderik Teeuvvijh^ geweeft zy, ofMeefter Hendrik Dirk/k,. weet men voor wis niet na te zeggen: behalven dat noch Gerrit noch Hendrik, hun gewoonlijk fpoor, met dus hoe vin- nigh een drifrigheit, zou hebben te bui- ten gegaen. Tc min aenfiens, hierom, hadt in dezen, der wet-houderen yver, fchijnendemcer uitnijt van eenen man , en zijn te leur-geftelde baetzucht, dan uit zuivere zorge voor Stadts welftandt, her te komen. En gemerkt de geërfden der Lafiadie, een groot deel van de treffe- lijkften der Burgerye waren ■■, viel beden- kelijk denweghder daetlijkheidt tegens hem in te gaen, voor de genen, die met de reft niet al te wel ftonden. Ja alle drie benden van Schoutifien, Kooren-koopers, en die van de Lafiadie fmolten in de hit- te van eenparigen hact tegens d'Over- heit,
|
|||||||||||||
|
Iwifi tot
JLmftsr- dxm. |
||||||||||||||
|
Onluflotn
|
||||||||||||||
|
e Lafittd- noegen^ over de twintigh Jaren gefmeukj
•'*" 't welk uitbrekende ontrent der felver ftonde, den wet-houderen, niet luttel ont-
zaghs, en gehoorfaemheits, onttoog. Van outsher, en tije tot tijt, naer dat het lant oorlog onderwarigh geweeft was, had de vroetichap het timmeren onder de ftad af- gekeurt, op dat de vyant, mks 't aenhoo* gen der weke gronden, en 't gebou dicht by de vefte, geen voordeel krege. Qya- ïijk kon men dit doen na-komen aen de Ooft-zijde, en den oever van 't T, die de Lajiaedje genaemt wiert : alwaer de in- ge-erfden te groot eene bekooring leden , om fich van de gelegentlieit der plaetfe t'hunnen meeften oorbaer , te dienen. Men begon 'er derhalven , in 't eerfl, fcheeps-timmerwerven , en wooningen voor't arbeits-volk te ftichten : die, by bevel , gegeven van Vrouw LMaria, in den Jare vijftien hondert vijf-en-veertigh, cnververfchtindievan twee, en drie-en- vijftig, wierden afgebroken. Doch, om geen ambacht van zulk belangh voor den lande, als 't fcheeps-timmeren , te verachteren, ftond Koning Filips'm 't Jaer Zes-en-vijftigh toe , dat men binnen de vijf-en-twintigh roeden , zekere hutten met week dak,. en houte wanten.» zou |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boech
|
||||||||||||||||
|
2-OÏ
|
||||||||||||||||
|
geen fchoon-vader, en fchoon-zoon , noch Twifi tot
twee fwagers r die d'een des anders zufier Amftar- ten wijve had, maer voor der wel. Ook or- ^Mm' defe dat niemant Schepen of in de vroet- fchaf komen moghte, 't zyhy vijf-cn-tw'm- üffh laren oudt was. Doch hierbreeder o
van onderde regceringh.
Met-de Inquifitie wiert ondertuflehen ,fvfre,
door gantfeh Nederlant fterk voortgeva- ever^in- ren, en Inquifiteurs geftelt om 't werk uit qmfitieen te voeren. En liep men nu uit alle gewe- slmnten, ften over de bloedige Pkkkaten,en 't fterk voortzetten der Inquifitie , dagelix der L antvoogdejfe, ter ooren. Burgeren,Ede- len, Steden , Staten, quamen met klach- ten, op klachten te Hove, over 't vervolg, ovcrlaft, en queliaedje hun gedaen door de Inquifiteurs , en hun gemaghtigden, die hun met beklagen, bctigten, in pleit trekken , eere, goct, bloet, vrienden, en magen, vcegh of onveilig maekten. Ook bleef het nu langer, zeit dcDroft,
Hoof t,^ de Inquifitie niet,maer men begon opentlijk over de Placaten te r oefen, en dat het vonniffen naer luit der feher, voor Godt niet te-verantwoorden, noch de finvan't woon kettery , eigentlijk te bepalen was'} en o-ver fulx dikwils reden tan kleen belang, als het den Rechter luft'e, tot kettery ver duit werden. Dat fel fs deboeivaerdige Ketters ts doen penen, alle andere wreetheit te boven ging,gemerkt de Spaenfchc InqiTifitie hun , 't en waer in V alder-uiterjfe, en als fy reets aen deflaekfiondm , 't leven gunde. En een van de Hoofden hier i'Afnfierdam , wiens naekomelingen noch heden Dan deRoomfche gefint heit fijn, voerde fekeren Schepen teg^e- moet, dat hy voor de vierfchaer Gods ver- fchijnsnde, dknalfdan'sKeifers Flaccaet x>eSondi- in de bant moghte fien tejleken, en gewaar genoten worden, hoe verre hy komen foude, met fich gaen te Ho- daar sp t'ontfchuldigen. En maekte defe *« om, en bloedige vervolginge niet alleen het ge- M*senmK mecne Volck , onverduldigh, maer ook acLa,;dt' het invoeren der nieuwe Bijjchoppen, ov°f d.ln_ zelfs de Geeftelijken baloorigh ; zulx quiruie., Cc 2, eenige |
||||||||||||||||
|
heit , hunne wederwilligheden tzamcn;
en om zich noch bet te flijven , bego- ften allengskens eene lijn , met d' On- roomfchen , te trekken. Waer mede het uit de kijf was, dat hunne party boven dreef, zoo raekte de zaek in recht, en nam een tragen trant, dewijl de wrevel- moet, door 't dwersdrijven , van d'een en d'andere zijde , dagelijkx aen-wak- kerde. Het eind was , dat men heb- bendcjde handen ruim, door't uitwijken der Onroomfchen, als de Graaf van Lu- mey , uit 's Vrincen naem, voor Amfker- dam quant , gelijk hier na te verhalen ftact, onder dexel van die noot, het vuur in de Lafiaadje ftak, en lietze tot de gront toe af-branden. Maer uit al defe ongenuchten, fproot,
in dit Jaer , het in-leveren van zeker Smeek-fchrift te hove , met klachten over de Wet-houdcrs, en hoe zy, maegh by maegh, bloet by bloet-verwant ftu- wendc , hun naefte vrienden en bloet- verwanten , gaende andere eerbare per- zonen voorby, nefFens fich op 't kufien holpen , en voor Raets-pcrzonen in de regeeringe aen-namen. De wet-houders hielden heftigh aen om de teikenaers te weten. Dan, 't moght hun noit gebeu- ren. Op gelijke wijze was aen Schout Bar- des de belijdenis van Geelt Fy geweigert, v/acr mede hy het (JZfeeJler Hendrik had mogen zuur maken : zijnde 't hof te be- fcheiden, om der wraekgierigheit de na- gels te lengen. De Hartogin op deze klaghten maekte den eerften van Herffl- maent , een keur , om by maniere van voorraet, plaets te grijpen. Dees luide, dat de Regeerders de Burgers geenftns in hun Vryheden verkort noch mishandelt hadden, maer daer wierdt even-wel in de zelve keur ïcherper ordre, tegens 't na- bloedt en maeghfehap geftelt. Namelijk, dat tot zes-en-dertigh Raden geen nader bloet-vrienden moghten gekooren worden , dm broeders kinderen, en in &wagerfchap, |
||||||||||||||||
|
Ttoijt m
*Amfter-
d$m.
|
||||||||||||||||
|
1565.
|
||||||||||||||||
|
Klachten te
Hoof over deWet- "tuders. |
||||||||||||||||
|
*««•* der
Üertegin- *e, nopende t na-bloedt 'nna. ^fgfihsp '"der de Meerders tffihu»en. |
||||||||||||||||
|
202 Hifiorifche tsejc,
cenige Heerenen Edelen vreefënde, dat
dit mifnoegen des gemeinen volx eens in een algemeine opftant en oproer ontftaen moghte, fich met een lange Ry, wel ten ' getale van drie hondert, gaende Graef Luidewijk van NafTouwen, broeder des Princen van Nafïbuwe, en Graef Hendrik van Brederode, als hoofden in 't laetfte gelit, tehove, dat tot BrrnTel was, ver- fcheenen, en de LantvooghdefTe, Mar- gretavan Parma een fmeek -fehrift, luiden- de op defen zin , over-gaven. De Neder- landers, infonderheit den Adel, Me-Vrouw^ hebben altijdt in getrouwheit tegens hun Landt s-heer en, al andere volken overtrof- fen. Maer onder alle dienften moet de tegen- woordige in dus een gevaerlijke tijt, dege- trouwftegerekent worden. Hier door heb- bende goet gevonden , uw Hoogheit bekent temaken, hoe de Inquifitie en Placcaten, metgoedeninficht op hetftukdes geloofs ge- maekt, miffchien den Staet eertijts dien- ftigh, maer nu verandert van aert en wer- kingh, door 't omkeer en der- tijden, niet als afkeer, onrufl, oproer, en endelijk 's Landts ondergang kunnen veroorzaken. Want by de laetfte Jaren, tvaer in men, fonder d' uiterftefcherpheit te gebruiken, foo veel ongemaks bejegent heeft, isgoetafte meten, wat 'r af worden wil, indien men, volgende het jonghfte bevel fijner <JMaje- fteit, niet alleen deftrengheit der Placcaten, maar felfs d'Inquifitie te werk fielt. En hoe-wel d'onfteltenijfen , die 't genaken on- fer ellenden betekenen, van heden nocht gi- fier b ego ft fijn, foo hebben wy 't al een wijle laten henen gaan , op toeverlaat, dat de mogenfle Heer en, en Staten der geweften in den wind foudenfien, en uwe Hoegheit het opftekent, en nu over 't hooft-hangent on- weder, aanwijfen. Teleur gefteltvandefe hope, vinden vvy ons dienlaft opgeleit, door hevel van de Opper ft e Wet, het beil der ge- meente. Boven dien heeft ons de noot, Me- Vrouw, die attesr echt v aerdight, hier toe- gedwongen. Want hoe-wel aan 'tgraeuw, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ijvmge van ____________________
foo'teensop de been raakt, luttelhouwens oorftrong
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Gorfpróng
der Neder- land/e Be- roerten. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
is
|
wie , fchoon genomen men ftilde het der Neder-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
daarna al,falons boeten de onverwinneltj- land/e Bc
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
roer ten.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
kefchade van brand en verwoeftingh, aan '
onfe huifen, en hoven, geleden. Derhalve verfoeken wy ootmoedigh uwe Hoogheit gelieve, op 't fpoedighfte eenigen bequamen perfoon af te vaerdigen, om onfe ootmoedige bede aan fijne tJMajefteit bekent te maken , op dat een ieder uit defe benautheit verlo(l werde. Niet dat wy den Koningh willen wet ten ft ellen; welke misduidinge den quaet- wiüigen fal gereet leggen. Verre van ons |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Smeek-
fchrift der Edelen.. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
is fuik een vermetelheit. UMaar dat fijn
|
\j66.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Majefteit zy gedient, met teverfien op dit
ftuk by veiliger, bequamer , en tijdtger mid- delen , door andere Keuren te ramen, ten overftaan, en ter bewilliging eener algemee- ne vergadering van Staten. Uwe Hoogheit late ons van haer foo veel verwerven, dat ondertuffchen, het invoeren der Inquifitie en Placcaten, met de bijfterheden, daar uit te beduchten, geftaakt bl'jve.' In allen ge- valle getuight ons onfegiwiffe, en vvy voor God en de werelt, dat onfe trouwe fich,met defe waerfchouvvingh , ten vollen gequeten heeft: fulx vvy verftaan ontfchuldigh, te futten fijn aan alle verfuim, waar door ee- nige onraat , muitery , of bloetftortingb mocht e komen aangerecht te worden. Op dit hun fmeek - fehrift gaf hen de Antwoort
Lantvooghdes endelijk tot antwoort, dat dertund- zy beloofde, d' Inquifiteurs en Overheden "vtogdes. daer toe te houden; dat noch onheilnoch er- gernis gebeuren zoude, zoo die flechts niet ontflonden van hunnen kant. Hier by lie- ten het de Bontgenoten, en maer matelijk te vrede zijnde, beflooten te fcheiden. Doch fy fielden te vore zekere ordre in, waer by gekoren wierden vier hoofden, tot het voornaemfte beleit, dien ieder zou- de gehoorfamen; mitfgaders drie of vier perfoneninelkgeweft, om verftant met hen te houden, en toe te fien, dat nergens eenige beroerten opgank namen , noch de beloften der Koninginne , verachtert wier-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
VL Boeck, 205
|
||||||||||||||||||||
|
troonie, ter andere, een bedelaers borfe, Oer/pronk
gevat van twee gevoeghde rechter - han- fa Neder- den, opftondt ,* met dele woorden in den llint^ hc~ rant, FideUes au Royjufques a la Be face, '.'_._ dat is, Den Koning getrouw tot den Bedel- zoodanige zak, toe. Andere hechteden op de zijde Medalien der borft een houte napje, aen filvere komenncch banden, enVivele Geux, dat is, langh ™l*«"»*' leven de Geuzen, daer op gemeden. En /^^Jl op dat het eene na 't ander waer, kleeden yrs /cr fich veel in as - verwige ftoffe. Ook oudthedm, quamp'er een kopere penning uit, met ■Pmnin^ dit opfehrift aen d' eene zijde. Efcu de m Vtene Viane, dat is, Schild van Viane, aen d' gejlagen, andere fijde, de wapenen des Huis van Borgonje, met de woorden, Par flaw mes & Feu, dat is, door vlam en vuur, 't Zy de Heer van Br ederode en Viane, hier door wilde te verftaen geven dat hy en de fijnen , ten dienfte van het huis, noch vuur, noch vlammen aenzagh, of (pe- lende pp het zinftael van de vuurflagh, daer mede gemeent heeft, dat het door foo wrede middelen geveft, en op-getim- mert wierdt. |
|||||||||||||||||||||
|
Oorfpmik wierden. Ook verbonden fich de Bont-
der Neder- genoten, niet nieuws in den Godsdienft ofregeringe aente heffen; maer het be- |
|||||||||||||||||||||
|
'roerten.
|
|||||||||||||||||||||
|
fluit, dat by den Koning, en d' alge-
mein e Staten fou genomen worden, ge- duldig afte wagten. Maer , 't geen aen- merkens waerdighwas,midlerwijl de Bont- genoten hier in doende waren , en te ho- |
|||||||||||||||||||||
|
De» naem
■vnn Geu- zen, |
|||||||||||||||||||||
|
ve gingen en keerden, wierd hen de na em
van Geux , gegeven. Welk Room/ch |
|||||||||||||||||||||
|
woort, gefmeet fchijnende naer het Ne-
derlantfche Guits, foo veel als fielen , bede- laers, of lant -loopers, betekent. Want als deLantvoogdes overdefe beroerten en 't zamen-komften der Edelen, feer ontftelt en verbaeft was, foo feit men , dat de Baron van Barkmont tot de Lantvoog- des foude gefeit hebben, No», Non, Ma- dame , ne craignepas les Geux, dat is te feg- gen, Neen, neen, Me Vrouwe, wilt voor £,•"«"" "f deze Geuzen o ft Bedelaers niet vrezen. De- de s™ f fen fteen, na hen geworpen, raepten d' E- genonen" delen op, alshadhetietkoftelijxgeweeft; Zweert. en gingen goude fjHedalien aen den hals dragen, daer ter eene zijde, 's Koninx |
|||||||||||||||||||||
|
ZESTIENDE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
De Hartogmne en Roomfche, geven oorzaak
tot Oproer. Het 'Preeken der onroomfche neemt begin , aanmerke-
lijx hier oj>, eerB buiten Antwerpen-, in JVeH-Vlaander en, en over ah niemant durft fich hier tegen verfetten , hoewel gelafi vttn de Hartogin, de Prins
van Oranje komt f Antwerpen, wonderlijk geroep van, Vive Ie Geus aldaar, des Volx toegenegentheit 't hemwaarts , Oranjes Voorfiel , Zoekt dw Herformden Voorbaarigheit tefiuyten; Schrijft aan de Hartoginne. Arbeit om rufi. |
|||||||||||||||||||||
|
ö**»wfei F"1^ ^ Bont-genoten dus naem en
Sen«ten w. B wapen gekregen hebbende, ar- "*» om Jp beiden vaft onder Staten en goe-
£* *n&te de fteden om aenhangte krijgen.
'Jien. jjet preken dus langh in 't heimelij k'ge-
|
pleegt, nam machtigh toe; en begonnen
d' Onroomfche, fonder anxt en zorge te vergaderen, en alfoo hun groote menigte te melden. De Landvoogdes ondertuf- fchen was. vaft doende met het beramen, Cc ^ eeni- |
||||||||||||||||||||
|
204 Hiftorifihe öejc,
NederUittfelénigst matiger forme van keure ; die
•Beroerten. Egmont en eenige andere oordeelden dienftelijk te zijn, om terftont afgekun- dight te worden, tot naerder orde toe, om den Hceren Bondt-genoten genoegen te geven. Maer dit floegen andere af, endofftcn zulx zonder uitgedrukt bevel nietonderftaen. Voorts wierden Johan van Glimes, ^jMark-graaf'van Bergen, en Floris <JMommsrancy , Baron van <JMontigny gekoren om na Spanje te rei- zen, en denKoningh van alles te verwit- |
|||||||||||||||||
|
ijvmge van
Gemeenen en berouw-hebbenden ketteren %ederlantft
werdgenade, den onboetvaerdigen balling- Beroerten. fchap, gegeven, behoudens 't genot hunner------------
have, die zy, noch by uitterfie wille, nocht
by andere wegen vervreemden moeflen,maer op hunne erven laten komen: fond'ook ds felve verbeurt fijn, foozy fich vervorder- den eenïge L and-z,atm te verleiden. Maer Weder-doopers , hartneckigh blijvende, verbeurden hunne middelen, daar verbeurte fiantgreep, daar niet vervielen die datslijk aan hunne erfgenamen. Hervatte ketters j mits nieuw leetvveefen toonende, moghten met baüinghfchap voldoen : doch Doops- gezin den, niet dan met den hals. Maer defe matigingh,die in 't latijn van Hst preken
't hof (JWoderatie geheten wierd, kreegh der 0n- terftondde naem van Moorderatie. Mid- "%%* ^ Jerwijl namen de beroerten zoo geweidie fr*" w.
ï r n n ° ö keraantn toe, als of men getrooit geweelt ware, een ^nendre en
op al, en alles in 't wildt te ftellen. Want Brabundt. het gink'er der mate toe , dat'er langer geen houden aen fcheen : loopende de luiden, ter preke, eerft in bofTchaedjen, daer na in ope velden , met groote mce- nighten; vele uit enkelen yver , andere uit nieuwsgierigheit, d'Eerfte vergade- ringen gefchieden zonder wapenen. Maer toen men hem dreigde ofe ftuerde, zy aen 't dragen van rappieren, van zink-roers, endeüjk van builen , hellebaerden, en an- der hals-geweer. Dit begon in Wefi- Vlaanderen, floeg van daer voorts in Bra- bandt, Wals-landt, Hollandt, Zeeland, Uitrecht, en andere ge wellen. Op den vier-en-twintighften van Zömer-maendt wiertin 't VValfch gepreekt niet verre van Antwerpen, in zeker heefter-bos des Hee- ren van Berc'hem, en wierdt vangewa- penden , eenige te voet, eenige tepaert, op vierplaetfen bewaert, en vermits het Smt fans, en een ledige dagh was, lie- ten fich daer veel luiden uit nieuwsgierig- heidt vinden : zulx het getal wel gefchat wiert op vier of vijf duizent menfehen. En als hen ter ooren quam , dat de Burgeren zich
|
|||||||||||||||||
|
tigen.
|
|||||||||||||||||
|
De landt- Ook veirdighde de Landtvooghdes het
■voogbdts ontwerp van matigen der Plakkaten der- dateenbe- waertsnenc nevens kundtfehap van dit aar. de Ka- be"Ult » en van het onbenoegen van ningb. Oranje en Hoorne. Als ook hoe datze goet gevonden hadt, 't gevoelen der Sta- ten eji Landt-raden op de matigingh der Placcaten te verzoeken: wacr mede men befloten hadt te haeften, eer de Bondt- genoten de herten der gemeente zochten te winnen, gelijk zypooghden te doen. En dat zy de Heeren van Bergen en Mon- tigny endeüjk tot het gezandtfehap, door ftijf aenhouden , bewillight had. Door deze tijdingh wierdt den Koningh zeer ontdek, doch wachte zich echter wel, om yets in 't openbaer te laten af-kun- digen , voor al eer hy de toegezondene Heeren mondelingh gefproken had. De matigingh dan by ds Lantvooghdes be- raemt , beftondt voornamelijk in deze punten. Tnhoudvan Leeraars en bewindts-luUen van On- |
|||||||||||||||||
|
üc
der
ten.
|
atiging roomfchen Goits-dien(l, boek -fchfijvers,
Placca- verfchajfers <van plaetfe tot verboode ver- |
||||||||||||||||
|
gaderingen, mitsgaders degeenen , die grove
ergernis in "'t openbaar aanrechten , of hun werk maakten van hoofden der nieuwe lee- re te herbergen, fouden met den koorde ge- wurgfht ivorden, hunne goederen verbeurt, daar '/ de hantvefien toe-lieten. Die hun geloof afgingen , fouden 'f fwaart 'krij- gen, en hunne erfgenamen hunne goederen. |
|||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||
|
20/
|
||||||||||||||||||||||||
|
bezetteden Van daer hy t' huis te leggen Kedetfaxtfe
had ,de ftraten en wegh, tot meer dan een tomrtt*. half mijle buiten der ftadt; zulx men ge- ~"~ noegh te doen vondt om daer door te ge-
raken. De Heer van Breder ode met eens- WorAnl- gen der Eondt-genoten, en groot getal daer **?, der Bttf£eren,gingen te paerde om hem in ^otc 'J "
, , '5 'O S . , r ... fchap «as-
te balen, 'en te geleiden tot aen Zijn her-V^^.
bergh. Hy wierdt met loffen van zink-
roers 5 daer de gemeente} die van liefde t'hemwaerts blaekte, met een gefchrei van ViveIe Geux op antwoordende, den gant-> fchen wegh langs verwelkomt; En duur- de defè kreet tot aen de ftadt toe; hoe- wel hy hen genoegh toe-wenkte, datze het laten, of anders hen berouwen zoude. In de poorten op toorens, trans en wal grimmelde het van volk. Hier gink 't we- der aen met roepen als vooren, en verhie- ven zijn lof ten hemel hoog. Hem noem- denze hunnen Burgh-graaf, hem hunnen waren verlorfer, die zulx, in der zake,door zijn achtbaerheit verzian zou, dat echter noodeloos waer, te Brujjilaen de Harte-' ginne teloopen. Doch vernemende, dat hem dit mis-noegde,bedwongen fich beter in der Stadt. Toen pijnde elk zijn tegen- parthy by den Prins in 't ongelijk te /tel- len. De Wet-houders riepen over de balda- digheit der Onroomfchen, die noch op hen, op Placcaten, of Lant vooghdes, ja Maj: des Koninx paffende , gnvapent ter prek'e- liepen. Dat ook derejldcr invvoonderen,hun koele of kleine gehoorzaemh eit Levrees. De ingezetenen in 't gemeen , misduiden al wat de wet voornam, en hadden 't onder ander, op hunnen toelegh, om foldaten in te nemen , en dien-volgende op het hof, geladen. De Luit er fchen hadden quaet vermoeden op de Kalvinifchen, en deze hielden 't al verdacht wat'er was, maer zy hadden demeefte vrienden en't geweer in de vuift. De Prins alles door- grondt hebbende , fchreef dezen ftaedt der Stadt , aen de Hartogin over , en dat hem raetzaemft doclitc, wantrouwe met
|
||||||||||||||||||||||||
|
Nederhntfe zich gereet fliaekten om hen te komen
Strcerttn. overvallen , gaven zommigen tot ant- "" woordt, datje komen moghten, zy [ou- den fiandt houden, en waren hun-wel ge- troofi. Het preken ge-eyndight zijnde, veikondighdc deLeeraer dat ffien des za- terdaeghs daer aen, in Nederduitfch zou beland- prekcn. Dit wierdtde Hartogin van die •vtoghdes van Antwerpen aengedient, die hen rade Koekt dit te met eenigc Schutters, gelijk te vore wel beletten; gcdacn was, uit te trekken. Doch hier |
||||||||||||||||||||||||
|
fitter -ver-
Soefi. |
||||||||||||||||||||||||
|
op macktenze zwarigheit, en leiden hun
|
||||||||||||||||||||||||
|
fchoor-voctten op de groote menigte en
fterkte der verweerders. Waer op de Hartogin aldus uit onverduldigheit ver- bolgen,uit-voer. Dat het verzoek der Ede- len dit gezelfchap zoo Jïottt gemaekt had, dat zulke ketters niet zochten, dan 't goed en bloet van enderen, en attegodloofe daden 'uit te werken. Voort bragzc de zaek , met goet-vinden der Antwerpenaars , in den breeden raedt , die uit de voornaemften der gemeente beftondt, om aldaer over- wogen te worden. De Hartogin ziende dat de Koningh in
Spanje geen eint van de zaek m«ekte, en hier te lande d'oproerigheden en 't preken der Onroomjchen dapper aengrociden, gink een nieuw Plakkaetuit-geven ; doch vermits deze weinigh verfcheelde van d'ontworpene punten van matiging, ver- oorzaekte het nieuwe verbolgentheit, fulx ^ verfcheide fteden het verkundiVen tegens |
||||||||||||||||||||||||
|
rw" . deborftftict.
|
Ondertuflchen zocht men
|
|||||||||||||||||||||||
|
%>0ytJanJe de Prins van Oranj
|
||||||||||||||||||||||||
|
om den brandt de-
|
||||||||||||||||||||||||
|
K°chtom 2cr oncenigheden te Üifïen, binnen Ant-
^nnenAnt- werpen te hebben, doch hy, van de Lmt- ^"twerpen vooghdes verzocht zijnde, floegh zulx in 'bonen, 't ccrftaf3 maerbewillighde endelijk, op het ftijf aenhouden, in hare bede, en deed den dertienden van Hóoy-maend, zijn in- tree binnen Antwerpen. Hoe groot 't ver- langen , de gunft, en genegentheit was, daer mede hy pntfangen wierdt, is onge- looflijk te verhalen. Daer raekten over de dertighduizentmenfehen op de been, en |
||||||||||||||||||||||||
|
2o5 Hiïïorifche Befchrijvinge van
Se/erbmd- met gevoeghlijkheit te flijten, om de Her. \ en in wapenen te vinden, des zy naer alle Nederland-
feBerser- formden tot af-leggen van 't geweer, en billikheidt het geweer behoorden af te feSer,er~ |
||||||||||||||||||||
|
ten
|
||||||||||||||||||||
|
dat in de handt der Overheitte brengen. 1 leggen. Ditftonden de Herformden toe, tff^______
Te dezen einde deed hy den Herformden I en wierdt alzoo de tweedracht voor een
|
||||||||||||||||||||
|
tijt langh gcftilt.
|
||||||||||||||||||||
|
en hun Leeraers voor-houden , dat het
gantfeh niet pafte, zich teffens terpreke, |
||||||||||||||||||||
|
ZEEVENTIENDE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
De predikacten beginnen al om 'm Hoüandt.
Naamen der eerjïe predikanten, bun wonderlijke Vrye aenfpraake tot
de Burgermeefteren t' Amfierdam-, der Herformden groot en Aan- was , dat niet kon belet worden , befonderheden hier <van, hardighcit der Re- geerders in Amfierdam , foeken der Herformde Godsdienfi te Verdrucken, gaat doch fijn gang, de Leeraars der Herformden geven een fchrift aan de Heeren f Am- fierdam over , varder voorval aldaar , de Herformden worden genostfaakt haar te waf enen , Preeken dicht voor de Stadt , wonderlijk wedervaren, gaan voort. |
||||||||||||||||||||
|
preke naer Haerlem te beletten , dat Rei-
nier Kant ten tien uuren ten zelvigen da- ge aen den Overtoom preken foude. Dit ter oore van Kant gekomen zijnde, is hy met Laurens lacobjh. ftoutelijk byBur- germeefteren gegaen , om van hen te ver- nemen , wie de gene was, die dit valfch gerucht verfpreid had. Maer Burger- meefteren niemant melden willende, dreef Kant hen toe, dat zy de genen waren, die dit vals gerucht onder de gemeente ver- ftrooit hadden , om alfoo gelegentheit te' krijgen, van hem aen den hals te komen. Voorts verklaerde hy met vele woorden, dat de Satan met al fijn leugenen , en li- ftigheden geen macht had, den voortgank van 't Evangelium te beletten , of in 't minfte te krenken; ook voegde hy daer by, dat 'er een groote menighte volx, en ook zy zelfs, bereit waren , om ftrax der- waerts ter preke te reifen : en men in 't kort het preken t' Amfierdam voor de poorte
|
||||||||||||||||||||
|
T Er zelve tijdt, als de Prins met
de tweedracht en on-eenigheit t' Antwerpen neder te leggen , bezich was , vielen'er in zijne lantvooghdyen mede geen kleine zwarig- heden voor. Want dicht by Hooren. was op den veertienden van Hooy-maent, door Jan Aertfz,- van Alkmaer , mande- maker zijn 's handtwerx, in 't openbaer aengevangen te preken , .weinigh dagen daer na ook buiten Haerlem , t' O ver- veen, in welke vergaderingh fich wel on- trentvijf duilênt menfehen vonden. On- der deze waren Reinier Kant, Laurens lacobfic. Reaal, Corndis Wiüemfz,. Hooft, met zijn Dochter, Ian Ianfz,. Smidt, en vele anderen van Amfterdam.Dit gerucht daegs te voore f Amfierdam en f Alkmaar onder de gemeente verfpreit zijnde , liet de Majeftraet uitftroojen , om verwer- rittgh onder 't volk te maken, en in twij- fel u- houden , en-alfoohet uit-loopen ter |
||||||||||||||||||||
|
T)e Her-
formden be- ginnen in Hollant te Hoorn en buiten Haarlem, te Over" veen, te treken. |
||||||||||||||||||||
|
A M S T E R D
Trdicatien pootte zou hebben; 't welk Burgermee-
der Her- fteren wonder in d'ooren klonk, doch dit formde. bleef echter voor dien tij t daer by. Het volk niet te min ftorte hier in foo
Gr°otenet- groot een menighte ter poorteuit, om ver er er- na£r j^aer]em te rejzen fa {èhuiten noch vormden . , , , ,
om 't preken wagens, om gek te huur, noch herber-
tehooren. gen tot Sparrendam, om aldaer t' over- nachten, te krijgen waren, fulx'er veel onderden blooten hemel hun nacht-ruft nemen moeften. Kornelü lanfz,. Kofier, en de Leeraer Pieter Gabrieljz.. wierdt de Schouts huis, die de herformden heel wel fetten mochte, en een man met eere was, om aldaer hun verblijf te nemen , aenge- wefen. Doch trok hy, en den Leeraer naer Haerlem, en gingen t' huis leggen by eenen Fieter Staetfz.. Burgermeefteren van Amfterdam, die zich zeer pijnden om het preken der Herformden te beletten, verwittighden noch den felven dagh by brieve de Majeftraet van Haerlem, dat het preken der Herformden t' Overveen zou aengaen, met vermaen dat'et hun plicht was zulx te beletten. Hier op wiert aldaer het klokje, om den Raedt by een telt rijgen, getrokken, 't welk Ysbrant Staetfz,. en Kornetisjanfz,. zoo groot een vrees aen-bracht, datze, vermits zy zich i inbeelden dat'et om den Leeraer te doen was, hem, zoo men zeid, onder een hoopfpaendersverftakcn. Enfchoon de poorten te Haerlem 's morgens gefloten bleven, en eenige fchutters, om alleen de bliekers in erruit te laten , tot bewaer- nis geftelt v/aren, daer floop niet te' min ter fluik een groote menigte tuffen tyen, in 't open en toe-doen, door. Anderen die'tuitgaen op dus een wijze benomen wiert, klommen over de muuren, en raek- ten voorts met zwemmen over de veften. De poort ontrent ten tien uuren geopent zijnde, borfteen groote menichte naer buiten toe, die fich alle na Overveen be- gaven, en aldaer een groote menichte van menfehen, maer geen Leeraer vonden : |
A M. VI- Boeck. f 207
dicshen Laurens f acöbfz-Reael, vaftver- predicatief
trooftede met toe-zeggen dat hy wel haeft der Her- verfchijnen zou, 't welk ook ontrent de firmde. klokke twalef uuren, tot groote blij d- fchap van ieder een, gefchieade. Voort wierdt in deryl van ftokken en latten een geftoelte op-gerecht, daer hy op klom, en met uitleggen van het tiende veers, uit pre^a^e ■ het tweede Hooftftuk van de Brief aen d' u„t Ephefen Ephezen, onder de toe-hoorders fo groot 2.10. een yver en wee-moedigheit ontftak, dat velen de tranen uit d' oogen borften, en langs de wangen neder biggelden. De Leeraer, het preken ge-eindight zijnde, wierdt met een wagen naer Alkmaer ge- voert , om 's4inderen-daeghs aldaer mede te preken. Laurens Jaccbfz,. Reaelfyoei- de fich terftondt naer Amfterdam, om lucht te fcheppen van het gene binnen die ftat onder de Majeftraet, nopende dit pre- ken, broeien mochte.. Dees in ftadtge- komen", vernam aldaer dat eenen Antony Verhoef, out Schepen, en Raet defer ftede, die der Herformden handel in 't heimelijk begunftigde, tot eenen Egbert Roe'offz zoude gezeit hebben: Datbj aldiende Geuzen buiten deftadt'qvamen te 1566. f reken, de Majeftraet z,ich na de gelegent- heit der faken en tijdt fchikken foude. Reael dit vernomen hebbende, vertrok weder daeghs daer aen na Overveen, vin- dende aldaer den Leeraer Ian Aertjh. die daeghs te vore t''Alkmaar voor een groote menighte gepredikt had; hier deed Reael verflagh voorald'omftanders van-'t gene hy t'Amfterdam gehoort had, 't welk onder hen allen zeer groote blijtfehap ontftak. Dat men het preken ontrent deze ftadt Deftrtfheit
noch niet beftondt, quam by de ftrafheit derWet- der Wet-houderen toe; de welke, zien de bouderen, het deel der burgerye, tegens hen verbit- hf-n alh'er tertwas, af-wendigh van 't Roomfch ge- ftreken , '. , j ° , , f & der Her-
voelen, zich van den arm der kerke voor jwfa
een knodze dienden, vervolgende d'an- dere gezintheden met, d'uiterfte ongena. Dd Jazy |
|||||
|
Hiftorifche Befchrijv'mge van
|
||||||||||||||||
|
208
|
||||||||||||||||
|
den , en voornaemfle der Herformden tot tre&icat'u»
Buik-floot in Watertandt een vergade- aertier-
ringh, alwaer befloten wierdt, dat menJ0,rr"ie-_
op den leften van Hooy-maendt buiten
Amflerdam op een piaets de Rietvink ge-
naemt, tegen over't Katuifers 'Kloofler,
buiten dijks, en de vryheit van Amflerdam,
het preken zoude aenvangen. Dit gerucht
onder 't volk verfpreit zijnde , liet zich
aldaer op de beftemde tijdt een groote
menighte van toehoorders vinden. Doch
al eer men 't preken aenvingh, wiert door
den Leeraer lan Aartfz... een vertoogh
ontworpen , om aen Burgermeefteren,
gelijk ook te Haarlem gefchiet was, be-
handight te worden, 't Welk lan Pie-
terfz. Reael, door een zekeren varents-
man, Pieter van Rijken , deed bcftellen,
en op defen volgenden zin uit quam : Dat
mogeli]k op achterklap van een deel licht Zenden een
geboefte, de wet wanen fou henmetrecht vertoogh
voor muit-makers te fleuren, die niet voor- aen Sur-
hadden , dan fielen te winnen. Waren Sermeefie"
7 T r ■ i 1 ren van hunne Leeraars luiaen van eenvoud, en wey. „
nigh letteren, daar had Godt fijn Waarom ^Ktn
toe, dien 't eenflraal'aan fijn glorie flrekte, dat de waan wijfen in hunnevvijsheyt be- fchaamt wierden, en de gelcovigen , fonder grondt van menfchelijke wijsheit, op den gekruiften alleen fleunden. Niet te min daar mochten wel haafi Leeraers van meer- der vjetenfcbap tevcorfchijn komen. Indien ook hunne leere vafl gsngh , gelijk fy fich (lerk maakten genoeg tebavijfen, fo wajfe jlichtelik en niet verleidende. Daar af, als ook van hunne orde, wilden fy geerne reken- ■ fchap geven. Dat f/ vanPaus en onfehrift- matighde bypad.cn wecken, gefchiede , om • de plagen, hun befchooren t''ontgaan, 't Ver- wijt van oproerigheit ,flont hun, nut Pau- lus, te verdragen, fonder fich daaraan, oft van hunnen plicht te keeren.Al dat men hun preekte, was ter eere Godts , totgerufiheit vangewiffe, en d''eeuwige zaligbeit firec- kende. En vont men geen leer, die devreed- fame hooger fette. Den Wethcuderen fou- ds
|
||||||||||||||||
|
Ja zy hadden onlancx , namelijk den
achtften der felve maendt, by Plakkaten der Hartoginne, 't preken op de galge ver- booden, en zes hondert gulden op het lijf van ieder Leeraer gezet, 't ware dat men hem doodt oft levendigh aen den Schout leverde. Niet te min als Zy vernamen , dat verfcheidene Inwoonders na Haarlem, en elders daer gepreekt werdt, hene reisden, §ink hen anghft aen, dat zy, eer langh,
e vergaderingh voor de poort zouden hebben. Derhalven de fchutteryen en ctlijken der' voorneemlijkfte burgeren, by een geroepen, ftellen zy hun groote Zwarigheden voor oogen , 't ware zy de handt booden, om't preken onder de Stadt te beletten. Maer de burgers ver- klaerden fich des ongehouden, doch wil- ligh om daer voor te zijn, foo men't fich binnen de muuren , onderwonde. De Majeftraet dit antwoordt van deburgery bekomen hebbende , wierdt by haer dele naervolgende punten geraemt, Het preken der Onroomfchsn fou geenfïns bille- nen de Stadts muuren geleden , maar den Leeraar, indien hy fidx in 't werk flelde, daar over in hechtenis genomen worden. d'Oude fchutteryen hadden in tij-t van noot, by klok-Jlagh, te verfchijnen op de Markt voor 't Stadthuis, enby florm of onweer op 't Zegel-huis ; de "joetboogh- fchutters op de Markt voor de Waegh, of by onweer boven op de Waegh; de handboogh-fchut- ters mede op de Markt by de kramen, of in tijdt van onweer op de Gafthuis-zale van 't Stadthuis; de zetters, kooren en bier- dragers , op de Vis-markt en Damfiuis; de Schout met fijn Onder-jchout en Dienaars voorde Vierfchaer van 't Stadthuis. De refl van de burgery fou-fich in tip van noot ieder op fijn hoefflagh laten vinden. En alfoo die van de Herformde Gods-
dienfi, uit liefde tot de ware leer, feer be- goften te verlangen , dat het preken mede ontrent defe Stadt mochte in't werk ge- iielt worden, hielden eenige uit de Hoof- |
||||||||||||||||
|
Tredkatien
der Her- formde. |
||||||||||||||||
|
Ordeby de
MajeftrMt of bet pre- ken e» wa- ken gc- raemt. |
||||||||||||||||
|
'l$66-
|
||||||||||||||||
|
De Ber-
formden be- bêraedjla- gen z.icb te Huik- floot ever 'cf>re- ■ hen,. |
||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
VI Boeck,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
20p
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ie gelieven felve tot het gehoor te bomen,
oft de Herders hunner gemeente te [enden, om te verf aen, wat ''er geleert werdt, en die daar na , fonderwijfen. Konde rnen hen ook van dwalingh overtuigen , z,y "waren bereit het hunne te verfaken , om een beter j foo niet, dat men hun veiligheit toe-fonde, om hun gevoelen ter proeve te feilen, en Krifielijker wijfe in alle minne te verfoekcn , wie den anderen winnen |
dicant,Pieter Gabrklfz,. uit Water-landen Tredttatien
weder na de Rietvink, om aldaer te pree- dtr Her* ken, braghten, toogh de Schout den vier. formden. den van Oeft-maendt, met fijne dienaers, ~ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pred'calien
der Her~ • formden. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nacht-wakers, en anderen , die men daer
|
156«$,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
toe krijgen kon , tot ontrent hondert in
getale , om 't minfte gewagh , tot Jan Rooden-poortje uit, en voort buiten-om- me, in meeningh , op den hoop te val- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
len. Dan als hy voor de Haerlemmer-
|
Vreeint ge-
Ider |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
konde.
Ter zelve ftonde gingh 't preken op
de Rietvink aen. Burgermeefters waren niet alleen gewoon, op zaken van eenigh belang, oud Burgermeefters, en op die van meerder gewicht, de zes-en-dertigh Raden, gelijk als-noch gepleeght wordt, maerook, te dien tijde, opmeer dange- meene zwarigheden, de drie fchutteryen; beftaende elk uit twalef rotten, met even veel hop-luiden , als uitmakende 't lig- haem der gemeente, te vergaderen. De Vroetfchap nu, vindende dit werk van te groot een na-druk, om het over zich te nemen, verftondt dat 'er de fchutters op gehoort dienden. Dies werdt elke fchutteryop haren doel ontboden j van waer ieder hop-man, 't geen by 't mee- ften-deel fijner rot-gezellen, geftemt was, voorts aen Burgermeefteren over-bracht. 't Welk hier, gelijk te vore, op uit quam. Dat z,y 'hunne Waf enen, tot het ware wit der felve , namelijk weernis van onrufi der Stadt , doch niet van 'f buite preken, bereit waren te werk t? feilen. En alzoo wierd 'er weer niet anders, dan dagh en na cht-wacht wat beter verzorght. Korts daerna preekte men tot Sloot er dijk, een Dorp dat in Ambachts-heerlijkheit onder de Stadt ftaet. Maer als eenige fchutters, als Dirck Oloffh. Vlas-kooper , Reinier Kant, Wiüem Korfc. Ian (Jfrfeerlingh, Gerrit Ianfz,. van Delft, Albert de Graaf Lubbert Nuits, Hans Sprenkhuifen , Hen- drik Hoppefak, d'oudeGiljam de Gardijn, en A driaan in 't Kromhout, met den trt-> |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
poort quam, die aen fijnen wegh lagh, rie- tommeiaer
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
treken op
deRictvink.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den hem die van de burger-wacht fijn ruft
|
en Room-
fche. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te houden, (onder 't befluit der Vroet-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fchap en Schutteren , t'overtreden; ten
waer 't hem aen bloed-ftortingh lufte; ja de poort voor zijn hooft te zien fluiten. En hy, hoe-wel 't hem zeer fpeet, ftaek- te, datmael, zijn tocht, en verbeet fich, d'Anderen dan aldus, en van nader toe- legh des Schouten gewaerfchouwt, voor- ^ootfaak zagen zich tegeo de naefte zameningh van ?r Ue.r"
b ° j. . , . b, formden oi
geweer , met die ingetogentbeit echter, j,aerti
dat het niet langer was , dan onder den rapenen.
mantel fchuüen kon. Verklaerden ook, door den monde des Predikants, geenfins in wille te zijn , van zich anders daer mee» dan tot wederftandt van geweJt, te behel- pen. Op den vijftienden van Oeft-maend beraedflaeghden fich onderlinx de Bur- germeefteren met de Vroetfchap overliet verhinderen van 't preken dei-Herformden, en wiertgeordent, dat de kleene poorten gcflooten zouden blijven , en aen ieder Hooft-poort, daer alleen het klinket maer geopent wierdt, twee Raets-perzoonen, neffens de Schutters, die daer de wacht hadden , toezicht nemen zouden op den - genen, die uit en in quamen; om alzoo het buiten loopen ter preke , te belet- ten. En of fchoon dus in elke Hooft- poort twee Raedts-perzoonen toezight op uit en in-gangers namen , daer is een 1566. groote menighte ter predicatie geko- men , de zelve ongefteurt volbracht; en dit fpoor , in verfcheide plaetzen van Hoüandt en Uitrecht 5 gevolght. Dd j Op |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^Schutte-
'yekier *v'r te Ra- ^geroepen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kijven hy
Hn -voort? h'Hyt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hifiorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||
|
2IO
|
||||||||||
|
flöegh Vloitfim af, en vertrok weder in Predhatien
ftadt. De Leeraer Ian Aerfz,. ving echter der Her- hel preken , dat by na vier uren lang duur- famden. de, nopende de leere des Doops, aen, en dat met zoo groot een yver en welfpre- kentheit, dat vele mentenen, die het aen- Daer door hoorden, inzonderheit zelfs vele Rooms- veelever- gefindm,&z uit nieuwsgierigheit ter poor- w0"d'rt te uit-geloopen waren, tot ftommen toe, '•'*' daer over verwondert ftonden. Maer on- der het preken wierdt van Burgcrmeefte- 1566. ren aen Sinte Antonis-rpoort gezonden ee- nen Luie as Lffleinderjh. Raedt der ftadt, en Willem (JMartenfz,. Kalf, onder- Schout te dier tijde, om, zoo men voor- gaf, alle moetwil die in 't in-komen moch- tegefchiede, voor te komen. Na het pre- ken hebben eenigen den Predikant , die naer Sar dam wilde, aen de fchuit willen brengen , doch wierdt door de grooten drangh des volks tot aen de poorte voort- gezet. En of fchoon Luicas Meinderfx,. hem niet geerne in ftadt wilde laten ko- men , zoo drongh echter het gemeene volk zoo hert aen , dat hy tegens wil en dank daer binnen raekte, en t'huis gingk leggen by eenen Philips Gardijn, achter d'CWe Kerk. Dit klonk Burgermeefte- ren niet wel in d'ooren , en leidden de fchuit op Willem Martenfz,. Kalf, die ook daer na om deze oorzaek noch in hechte- nhTe raekte. |
||||||||||
|
Tredhatien Op den een-en-twintighften van Oeft-
dn Her. maendt wierdt by den Herformden vaft firmden. geftelt , om dien dagh buiten op de --------- Lafiaadje te preken. Dit ter ooren van
Treken ep Burgermeefteren gekomen zi j nde, deden,
deLaftaed. vermits het onder hun rechts-gebiet was, j*. daer op de gantfche Vroetfchap vergade- ren , haer het zelve bekent maken , en ook
een brief voor-lezen,dienze daeghs te voo- renvanden laetften van Hooymaendvan haer Koninklijke ^Majefieit ontfangen >t Buiten hadden. Endelijk wierd by haerbefloten, preken mort dat men tot het buiten-preken oogh- met oogluyk luiking zoude doen, maer echter den Pre- toegelaten, dikanttewaerfchouwen, dat hy zichby iijve van het preken binnen der ftede te wachten had, en hem de wijt zouden ge- ven , by aldien hy zulx in 't werk ftelde; ook zondenze hun Secretaris Meefler Pie- ter Vloitfius aen den Leeraer Ian Aertfz,. om hem van alles onderrichtinge te doen. Dees by hem komende, verklaerde hem denlaft van Burgermeefteren, en las hem eene getuigenis-brief te vore , waer op Ian Aertfz,. de Leeraer tot antwoort gaf, dat men denHeeren Burgermeefteren in alles (zoo veel als 't mogelijk was) moefte gehoorzamen , maer even-wel Gods gebo- den voor gaen moeften. Noodighde hem Voorts zeer tot het aenhooren van zijn preken , om den Burgermeefteren van alles vérflagh te konnen doen. Maer dit |
||||||||||
|
ACH-
|
||||||||||
|
AMSTERDAM. VL Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
2ir
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
ACHTIENDE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
K o
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
R T
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Flreemde bezoekingen der TVees-Bnderen , als
betoverde y in Amfterdam, haar wonderlijkgebaer y weten geheim-
niffèn , waerfchijnhjkheit dier GefchïedeniJJen. Schutters op de Handtbooghs-Doelen , drinken op de gezondheydt van de Geuzen, Grollen
tot walgmge de Rooms-gezinden. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
O
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Ntrent deze tijd wierden d?ar-
me Weezen hier f Amflerdam met zoo naer een quael be- |
j en uit kol-ryen was. Dikwils laghze voor
'taltaer in de Nieuwe-zijds Kapel plat ter aerde zoo langh alfle was, met handen en voeten wijt van een geflagen, alsoffe dood en opgenomen was geweeft, Endelijk quamfe, eenigeuuren geleden zijnde, na veel zuchtens uit't binnenfte hares herts, weder tot haer zelven. Deze en dierge- lijke dingen wierden dikwils aen haer be- fpeurt. Haer na-zaten leven noch ten huidigen dagen , die Rooms-gezint, en fchat-rijke luiden , zijn. Deze Weezen gaven ook gezichten zoo helfch , dat de manlijkfte herten van die neep fcheenen te quijnen; wiften uitheemfche talen te fpre- ken, en van 't geen, op 't zelfde oogen- blik elders, zelfs in de'Vroetfchap gefchie- de. Zeker vrouws-perzoon, die buite- moeder van 't Weeshuis was, in 't Wees- huü komende om defe zieke en bezeete kinderen te gaen bezoeken, zeideby fich zelven ; Ay ,wat falik daar ook doen, zy mochten my van de traden werpen, ofee- nigh ander let/el aandoen ? gingh echter Wonderlijke voort; op de trappen komende , quam rafernyeder haer een bezete Jongen tegen , die kaer^*"^*^ on verzien saengreep, zeggende, Hoeang rmi benje nu , dative u van de trappen [uilen fiooten. Dit denkt ghy , en dat fijn uw' gedachten. Zy bedreven ook veel heiloos gebaers aen de deuren van zekere vrou- Dd 3 wen*., |
|||||||||||||||||||||||||||
|
^onderlij-
he ziekte f"- Weezen fordam.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
zocht, dat een menfche 'thair
te berge ftaet, van daer aen te denken. Want een groot deel kinderen, bezeten met booze geeften, wierden niet alleen, in veelerley wijze geplaeght en gepijnigt, zulxdathet hun noch na de verloffingh, al hun leven, aenhingh; maer zy klau- terden , als katten, by wanten en daken op, jaklommen, zoomenzeidt, by de Oude Kerks tooren op tot aen de fpeel- klokken, daerze dan op hun gemak een goede poos zitten gingen fpeelen, en met hun vingers of knokkels op de klokken floegen, en zongen luit-keels; Wj [ui- len hier niet van daan gaan, of Barnet je, ... (verftaende daer zeker vrouws-per- Zoon doov) fal in 't vuur fiaan. Voorts beledenze al eenparigh, dat deze vrouw haer zoude betoovert hebben, dienfè ook dikwils aen d'omftaenders, alfTe haer in't gezicht kregen,en zy om hen leet te doen, naderde, poogden tetoonen. Dan dit kon niemandt van d'omftaenders op zoodani- ge wijze zien. Doch, 't zy hier mee hoe 't wil, zy gingh altijdt daer voor, en wiert by kleen en groot dikwils daer op aen ge- Zien en na-gewezen. En 't is ook zeker datfe dikwils by nacht en onty op de been, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
H»g him
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
en
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
fc
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiïïorifche Befihrijvinge van
|
||||||||||||||||||||
|
212
|
||||||||||||||||||||
|
digh , en onlèn vernuft onbegrijpelijk is, Kluchtig
van geloofwaerdige oogh-tuigen , foo ^oorvaüen^ Roomfche als Onroomfche, heeft hooren vertellen. Kort te voore eer het preken der Her- Konsmjli-
formde binnen defeftadt aengingh; vielen Sef'H"1
i • T , , , -i- > alhier voor hier mede peen kleene kortswiuiee dingen , .
R. , , i n , ° i D devcrante'
|
||||||||||||||||||||
|
! wen, die, daer over, voor toovereflen
uit-gekreten wierden. Maer zy hadden 't boven al, geladen op den Schout, dien zy fcholden , en zeer leelijk uit-maekten. En quam ook op zekere tijdt een Jongen van . deze bezete Weefen in 't huis van een Beelt-
houwerin de Kaher(iraet, daerhy anders, wel by zinnen wefende, om een dagh- huur werkte; dees fiende aldaer om hoog aen de muur bet Jaetfte oordeel zeer kon- ftigh in fteen gewrocht (gelijk men oulinx in fteen wel placht te werken , met d'af- beeldzels aen de muur te hechten) hangen, zeide tot de vrouw van den huife , haer by haer naem noemende: Wil , vril ik , dat oordeel eens afhalen ■> en vverpen 't tegens de vloer aan duifent fiucken. En noch eens of twee haer dreigende, vloogh , en klauter- de recht by de muur op als een kat, kreeght 'er af, en wierp het tegens de aerde , zeggende, daer kit bet. .Zelden dedenze anders quaet, zeggende, dat de groote Man, verftaende daer God door, hen&dx belette. Dikwils Iiepenze na het water, als ofze daer hadden willen in fprin- gen, maer op de kant komende, blevenze pal ftaen-, en Zeiden , Groote Man verbiet het ons. Een van defe Weejen komende op fekeren tijt tot defe boven-gemeldeVrouw in huis, dienfe de naem v&n,groote Vrouw, gaven, dreigde haer dit en dat te willen doen, en te lijve te tyen, doch voeghde endelijk daer by : dit fou gefchien indien het Groote Man (wijfendenaer om hoog) my fulx niet verbood* Dat defe en diergelijke meer andere
vreemtheden in de natuur gefchieden,fou men,indien het noodigh was,met veel ver- fcheide diergelijke exempelen, daer van by de natuurkundigers wort gewag gemaekt, konnen beveiligen enbewijfen. Ook feit dcRifderenDroft Hooft, in fijn Neder- .luidfche hiftoricn , dathy het boven-ver- haelde, hoe-wel liet wonder , over-aer- |
||||||||||||||||||||
|
Wonderlijk
betovering der arm» Weefen t'Amft er- dam . |
||||||||||||||||||||
|
voor, en die de wel haeit-volgende ver-
anderingen niet duifterlijk te kennen ga- |
ringh voor"
gevallen. |
|||||||||||||||||||
|
ven. Wanf als op den tienden van Hooy-
maendt de handtboogh'fchmters op de Doelen vergadert waren, foomaekten de genen , die aen 's Koninx tafel zaten, een beekje van een radijs, 't welk wonderwel na een graeuwe Monnik geleek, van hen met de naem van Geux gedoopt, en aen een kan gebonden wierd. Dit noemdenfe, dewijlfe elkandre inderonte daer uit toe dronken , den omme-gang. Onder het om-drinken gebeurde het nu , dat eenen lan Broek, de kan kreegh, deez fijn kroes uit-genepen, en volgens d'inftellingefijn plicht met de kreet van, Vtve Ie Geux, vol daen hebbende, bracht het op de zelffte vöorwaerde aen Burgermeefter Elbert <Lslfarcufz,. Maer Broek hem in die waer- digheit aldaer als Burgermeefter niet er- kennende, zeide, Ik brengt u Elbert Mar. c-ufz,. op de Kreet van Vtve Ie Geux. Waer op Elbert, den dronk ontfangende, hem tot antwoort gaf, Vive Ie Roy, & font les gentils hommes , mi font en fon fervice. Dat is, langh leve de Koningh , en 't fijn brave luiden die hem ten dienfe f aan. Eeni- ge fchutters de wijn in 't hooft krijgende, liepen naer om laeg,daerfe een nap van een bedelaer, die voor de deur om een dronk bier ftont te bidden, kochten , en daer uit luftigh malkanderen over tafel , op de woorden van Vive Ie Geux, toe-dronken. Dit klonk eenige Rooms-ge fmden niet wel in d'ooren,doch deden even-wel het zwij- gen daer toe. |
||||||||||||||||||||
|
1^66,
|
||||||||||||||||||||
|
Gevoelen
van dit snerk. |
||||||||||||||||||||
|
NEGEN-
|
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boek.
|
|||||||||||||||||||
|
til
|
|||||||||||||||||||
|
NEGENTIENDE HOOFTSTU K.'
Kort I n h o u t. De oneewgheit neemt meerder toe. 'Begin der Beeldtflorminge.
W4iZitchgedroegh in Amflerdam, de Roomfche geven den Onroomjchen oorLaakjof
Mmterje. De Regeerders verdraagen met die van de Herformde Godsdienfi, datje hun ■preken buiten defladt toeflaan, ongenoegen der Landtvoogdejfe, z,oekl het preken tejchut-* ten, bedrejgt'de Overighett, wiljlrengelijkmet de Herformde gehandclt hebben, daav doch de Burgermeejiers en Raadt geen oor en toe hebben. Dulle Raferme van 'tgraamv , tegen de Roomjche, daar de Wet-houders x^elfin bedwelmtfijn, Oorja&k der haat tegen de Kloojhrs. |
|||||||||||||||||||
|
Ls nu in ditj^er door gantfch Ne-
derlant de Beeldc-ftonninge van Stadï tot Stade gepiteght wierd, en de Regeerders alhier beducht zijnde, dat het deze Stadt mede gelden wil- de , zo vondenze raedzaem daer uit te zet- ten , het dierbaerft van den inboedel der Kerken en Kloofteren. De geefteJijkheir dit goet-vinden de, pakt alle koftelijkheit wegh, latende 't groftte ten toonftaen, en hare dingen ten halve doende. Dit bewijs Van vreze terghde hier ook den lichten hoop zoo, dat zy t'zamen-rottende op den drie- en-rwmtlglten van Oegft-maent, tegens den avoncit, in d'Oude Kerke, beftonden de beelden ter aerden te vellen, d'alraren uit te roeyen. Ja een ige riepen, terwijl de/<T^<f/- laan methetdoopen der kinderen doende Was, en den boozen geelt bezwoer, dat men dekinderen't*dename fejus Jou doopen,ge- fyk_fulx de Apoflelen geboden, waer over ook eenige ongedoopt naer huis gebracht wier- den. Ookgevielt, dat zeker koorendrager, Kaffer genaemt, Wejn Korneltfz. de huis- vrouw van Burgermee/Ier Simon Koffefz,. acnrande, uit zeker bordeken, dat met glas "verdekt was, nemende het zelve in zijn handt, lafterlijken fchimpigh, deze nacr- yolgende gedichten, lujtkeels, haar voor-
las, - " ......." "' ~....." ~ |
|||||||||||||||||||
|
Hier leit bejlooten in ditflot
Jejus Chrtjltts , Waerachtigh tJfyCenfch
en Cjod,
Soo als hy van Maria isgebooren. Wie dit'niet gelooft, diets verhoren. Terftonthier op wierp hy 't glas tegens
dcraerde aen duizent ftukken. Daer was
ook in deze kerk, eenige Jaren te voore, aen
de Zuid-zijde,door eenen Heer Simon Slecht, Plechteltfe
zeker Kappelletje gefticht, daer hy een Ma- %f der
riaes beeldje, met het kmdtjejefxs, ontrent f/°#0
j i ir i ..... KeeP <»"• anderhalf voet hoog, zeer cierlyk op een cnrom-
altaerhadtoe-geftelt, en verfcheyde jonge f ken otr-
dochters nociighde ten offer enAvond-mael. *?f tof
En zeker hy had hier zijn net al wel gewor- eJlpnïrJ
pen , want defe dochters braghten vette offer-
penningen, en pronkten 't Beeldt je dage lij x mee
veel nieuwe fnoffen op. Hier op wierdt, niet
alleen nu maer was ook a! eenige J^ren tcs
voren , midlerwijl het werk van Gele Fy in
't recht hingh, dapper metichimp-dichten >
en onder anderen, met dit naervolgendci
gefchrolr;
Heer Simon Slecht,
Heeft een tsfmaar of gerecht]
Waer mee hy meent te conquefieren,
't Geenjijn Pafioor in den Haagh falver^
teeren. En dit wiert toen gefchooten op den Pa- fiifthefie
ftoor, die wegen het wk, van GeleFy noch sJkfmt~ |
|||||||||||||||||||
|
*"»£« bin-
|
|||||||||||||||||||
|
ford
|
*m, in
|
||||||||||||||||||
|
^tf.
|
|||||||||||||||||||
|
Htftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
214
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
't Gerechtegoet vonden. Ter befcheidenhe'tt van Beeld*-
de felve Heren ftcnd hetftraffen vanwoerdenftormmg oftwerken, (Irekkende totflooking van haat,t'Ap,lief" ofvcrwijdermijh der herten. In oproer mochte | Jïchyedcr wapenen, maar niet buiten de floep |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
in den Haagh gevangen zat. Het gebeur-
de ook nu, dat juift ten tijde van dit Beeldt- ftormen zeker vrouwe Wejn Okker, huis- . vrouw van Jur]an ter Mooie, door de Kerk gaende, en dit Mariaes Beekje in 't oogh |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jleetde-
jïorming t'Am fier- dot». |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
krijgende, uit haet tegens de Roomjchm reet [fijner woonflede treden: doch by 'fvarigheidt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
van vuur , te brande hopen, daar hy bejehei-
den was. Voorts Joud' eikegebuurte eenen Hop- manhebben, en diengeheorfaam zjjtt. Zijn- de dit aldus beveflight op den zes-en-twin- tighften der maendt , wierd dit verdragh met de trompet door de Stadt verkondight, en dat in 't by-wefen vanBurgermeefter lan Klaefz,. van Hoppen, Adriaan Paeuw, Arent Brouwer, en Egbert Roelvffic. en alzoo dat pas, het voorder ftormen geweert. 't Welk nochtansgeen quijt-fchelden, maer borgen voor eenighe dagen, geweeft is. Eenige pun- ten had tAdriaan Reinierfz*. Pauw, uit laft van Burgermeefieren , zelfs ontworpen, die weinigh van deze boven-gemelde verfcheel- den. Maerin denjarevijftien hondertacht- en-tzeftighwierthy over dit werk by den Bloetraedt befchuld'ght, en hem daar tela- ftegeleit, als of hy deze punten ten gevalle van de rafende gemeente, en die van de Her- vormde Godts-dienft ontworpen had. En 't was om zijn hals te doen geweeft, had hy 't landt niet weten te ruimen. En op dat al- les gevoeghlijker zoude toegaan, en de bur- gers in ruft en vrede zitten mogten; wiert mede by de Majeftraet en de (chutteryen beflooten , dat uit ieder fchuttery (om t'el- kensde gantfche bende, als'er iets moghto voor-vallen, niet te hoeven by een te roe- pen) twee van de voornaemftc . vredelijk- fte, en bequaamfte mannen , en die niet al te zeer den Roomfen öf de Hervormde toe ge- g^> daan waren,gekoren zouden worden,die als ., yeiit voorfpraken,middelaars,en aanbrengers tuf- in fl,ltti' fen deMajeftraat en de gemeente dienen fou- houd1" rJ den. Welken laft, metgoedtvinden vande1* £.#'. Burgermeefteren , en de gantfche Vroedt- f(tl,iei> fchap, op den i-j van Ooghfl-maandt, dezegekoon"'- naervo'gende perzoonen aannamen: uyt d'oude fclwitcry,AndriesBoelefz,, enAdriaen Rej-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
haer toffel daer begon op te fmi;ten. Doch
dit liet men toen foo heen floeren, en zach het door de vingeren. Maer 't is haer daer na, als den Hartogh van i/ffoa in 't landt |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Altegrto-
|
quam , euvel opgebroken. Want van ee-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
te Lt^-nige bekent zijnde, zulxgedaen te hebben,
heit tezen wjerdtfe daar op aengetaft , en in den Jare |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
dtOnroom
fche. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
vijftien hondert acht-en-vijftigh, met haer
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
meyt, in 'een wijn-pijp met water gefmoort.
Het gerucht dan van dit Beeldt-ftormen verfpreit zijnde,quam hier op de Schout Pie- ter^Pieterfz,. gevolghtvan veertigh byftan- ders, en floegh'er met trokken en hellebaer- den op. 't Gefpuis alzoo verfpreit, ruimt met groot gedruis, zulx dat in 't uit-loopen een meysje doodt gedrongen wierdt,deKer- ke uit; doch fich weder verzamelt hebben- de, komt'er op nieuw invallen, en maekt hem voeten. Maer midlertijt geraekte de Schutteryin't geweer, die derrewaerts ge- toogen, de moeite endelijk flifte. Door dit bedrijfgink de Wet-houders, zich bewuft van voorgane wreetheidt, en jegenwoor- dige zwakheit, zoo groot een anxt aen, dat den Burgermee-deren, by raed-flot, ieder vijf of zes hellebardiers toe, en goet gevon- den werdt de gemeente , wijder dan zelfs haer eyfch gedroegh ,met de volgende voor- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verdragh
tujjchen At Majejirant ' |
aerden te gemoet te komen. Dat men alle
eelden fou aan de zijde fchikken; dg Kerken |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
tn d'On- geflooten houden tot naeder ordre der Landt-
roDwfcheTi.voo^hdejfe en Ridderen van den Vüefe. De freke mochte buiten de Stadt vrjltjk^ gedaan Worden, en by onweder, in de Kerke der fielten aldaar. Den Burgeren werd veroorlooft in krankheitfich van fulke perfoonen te doen be- richten, als hunnegewi(fen mee beholpen was. De z,iel-forgeren over flraat gaende met het mis-brood, hadden geen fchel te roeren. Kerkz- Jchenderj ginkjtan 't lijf, foo verre, als die van |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VL Boeck.
|
||||||||||||||||
|
21S
|
||||||||||||||||
|
XeeU -fior- nier(h. Pauw , uit de Voet^boogb, Har-
mmgh nlen Roodenburgb en Klaas Reyerfz,. uimfter- Je Handt-boogh , lan Betren Rooden- burgb , en Arent Cometijfen Kool. En ~~ wierden defè gemelde zes perfoonen met de naem van Opper-kappiteinen genoemtEn vermits de gemeente defè Opper-
kappiteynen feer laftigh viel , dewijlie veel vryer toegangh , tot hen dan tot de Burgermeefteren hadt , v/ierdt Adriaen tSttcYover R^titerfz., Pauw met goet-vinden van %einkr hun allen , tot opper-hooft , om aïtijt ?"«»b» tot het woordt ,en verflagh van 't gene dat 'er |
; ken binnen de vryheit defer Stede toe- BeelA-ftor~
' geftaen wierdt, alfoo daer mede in be- mingh flooten was, dat ePOnroontfchen 'm geen t'Amfter- plaetfen preken moghten , daer zulx ' voor dit gedaene befluit niet gefchiet was j gelijk zy daer van wel verzekert was, dat de Onroomfen het zelve bin- nen de vryheit defèr Stede, voor dit be- fluit met de Edelen gemaekt, noit in 't werk geftelt hadden. Weshalve hieldt zy de voorfchreve punten van geender waerde , beveelende hen voort de fèl- ve te niet te doen, de gefloote kerken ter- ftont weer t'openen , de beelden , in- dien 'er uir-genornen waren, op ftaende. voet daer weder in te brengen , d'oudc Godts-dienft op d'oude voet, als te voo- re , laten gefchiederi, en datfe fich , (aen- gaende d'Onroomfchen) te fchikken had- den na het genome befluit aldaer , waer van zy hen het zelve in druk overfbndt, fonder den Onroomfcben 'm 't minfte iets meer in te willigen , als daer in begrepen ftondt. Ook belafte zy hen wel fcherpe- lijk, datfe het Placcaet, dat kortelinx te- gens de Kerk-fchenders gemaekt was, plaets fouden doen grijpen, en goede orde op de wacht onder de Burgers houden , | op dat d'Onroomfchen niet quamen d'o- 1 verhandt te krijgen, en hen boven 't hooft te waflen. En fchoon de Landtvoogbdes dus **■»ordre
een fpijtige en ftrenge brief aen'de Wet- tuetver- houders van Amfterdam gefchreven had, *^ foo wachte nochtans de Majeftraet fich wel om haer bevel na te komen. Want hoe-wel , voor 't verdingh met den A- del, noit binnen de vryheit defer Stede gepreekt was , foo weigerden nochtans d'Onroomfcben hun bedongen voordeel af te ftaen , eer de Prins over quam; en ontfagh fich de Majeftraet een deur, tot oploop, te openen. Ook vielen 'er Nieuwe nochtans dagelijx maer te veel oorzaken oproer bin« van aenftoot voor, en den zes-en-twin- nenAmfttr- tighftenvanHerfft-maendtj een, die op dam- E e volle |
|||||||||||||||
|
&<telt
*icre |
-hooft moghte voorvallen , aen Burgermeefte-
ren en de fchutteryen te doen , ver- |
|||||||||||||||
|
kooren. Maer defe zes Opper~kappi-
teynen weigerden in dit ampt te treden, ten zy Burgermeefteren hen van alles wilden bevrijden , en 't geen 'er ont- |
||||||||||||||||
|
ftaen moghte, ten hunnen lafte te ne-
men ; als ook gefchiede , en bequamen uit handen van Burgermeefteren fchrif- 0%, telijk befcheit hier van. der^f* De boven-gemelde punten van dit
Voogdes ' Verdragh aen de Landtvoogbdes over- °Ver dit gefbnden zijnde , fchreeffe by Brieven Vtrdragh. van den eerften van Herfft-maent aen de Overheit defer Stede, datfe fêer ver- wondert , en als voor 't hooft geflagen ftont , ook niet konde bemerken , wat henluiden , vermidts zy noit van eenigh oproer of gewelt alhier gehoon hadt, tot dit verdragh moghte gedwongen hebben. Ja hetfeheen haer vreemt voor te komen , en een donder-flagh in d'oo- ren te wefen, dat men de kerken, fon- der eenigen dienft daer in te mogen doen , geflooten hielt , dewijl fulx niet alleen ftreet tegens 't befluit aldaer geno- men , (waer mede d'Edel-Iuiden te vre- den waren , en fich vernoecht hielden) maer ook tot onderdrukkinge en uitro- jinge van het oude Katoïijke geloof ftrekte. Noch voeghdefè daer by , dat 'et ook met het boven-gemelde befluit ftreedt, dat de On-toomfchen het pre- |
||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijv'mge van
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
2I<X
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
en alfoo bleef het dien dagh daer by. Des
anderen daeghs loopt het gefpuis buiten , ten Katuyfers ofCbartroifen , en baert 'er 't zelve ge welt. Want als op den zeven- en-twintighften van Herfft-macnt zeker Weduw-vrou in de Nieuwe Kerk zouden begraven worden ; vergaderde fich daer weder het graeuw in grooten getale, fich houdende ontrent het Sacrament, in rnee- ningh zijnde het zelve om verre te tree- ken. Maer (foo het fcheen) dorft nie- mandt d'eerfte wefen , vermits de Kerk- meefters, oft fommigen uit de burgery geftadigh daer ontrent bleven , en hen waerfchuuwden datfe fich voor al daer van te wachten hadden. Endelijk op 't verfoek van eenige fchutters fich van daer begevende, feide een onder hen; 'k Weet een beter aan-Jlagh, kom, laat ons ten Ka- tuifers of Chariroifeyi gaan. Terftondt rukte men daer na toe als een deel uitfin- nige menfehen , komt aen 't Kloofier, breekt het op, en vernielt alles wat hen tevoorenkomt, ja verfchoonden glazen , beelden noch boeken, en doen fich den nacht over met eten en drinken luftigh op-fchaffen. Dit gewelt ter ooren van de Majeftract gekomen zijnde , wierd des anderen dagen by haer en de fchutteryen beflooten, dat de Schout Pieter Pieterfz,. nevens zijn dienaers, doch geftijft met der Stadts wachte , en twee of drie rotten Burgers derwaerts gaen fouden , omdat gefpuis te verjagen , fonder daer op te flaen, 't en zy datfe weer boden , als ook dat hy, om alle oploop en ontfteltenifle voor te komen , niemandt gevangen in Stadt foude brengen. Defe muite makers den Schout fiende, nemen, fonder weer te bieden, over floot en velde de vlugt, in- voegen datfe aldaer alleen maerzeftigh of zeventigh aenfchouwers vonden, die fich, volgens het getuigeniffe van de Monnic- ken, zelfs, nergens mede bemoeit hadden, des men hen op vier na altemael liet ver- treeken j die vaft aen een gekoppelt, en gevan-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ldus
de |
|||||||||||||||||||||||||||
|
iseeld-ftor- volle ruft-breuk uit-quam
mmgh t' ontftondt , en toe-gingk.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Seeld-fior-
rningb t' Amfter- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
, en a
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Gaende
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Amfler-
dam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Hcrformden zekeren doodcn van de hun-
nen , in de Nieuwe Kerk , begraven , met zulk geley van maegbfchap , als door de Wet houders bepaelt was , foo vervorderden fich etlijke vreemdelingen (gelijk der menigte te dier tijde in de Stad verkeerde ) en anderen , teffens , in te dringen. De wacht geftelt om zulx te verhoeden , geen hert daer tegens heb- bende , fmeet het geweer wegh , en vloodt na 't Stadt-huis toe. Op dezen , als een trom-fiagh , raekte datelij k 't graeuw op de been , en ftreeft na 't Mm- re-broeders Kloofter toe , daer zy alles te fchanden maken , en de Monnicken uit-joegen. Laurens Jacobfz,. Reael, een van de voornaemfte en yverighfte der Herformden , zich frellende tegens 't op-flaen der Kloofter-deure , waer, van achteren , door-ftooten geweeft, hadde een. ander de fteek niet verzet. Meer Onroomfchen met hem, en onder de zelve Dirk folkertfz,. Koornhart, queeten zich eerlijk, omderazery te ma- tigen. Maer de wacht, voor eenige da- gen , in 't Kloofier geftelt , en gerucht van krijghs-voorraet, die daer binnen fou- de zijn , verdoofden de ooren van den drangh. Roelof Egbertfz,. en Tïeter Ja- cobfz. Kies, deden foo veel , dat zy de meefte en befte boeken , op een erf daer ontrent over-worpen , enberghden. On- dertuflchen deden Burgermeefters de fchutters op den Dam vergaderen , fenden een uit de hunnen, met een deel gewa- pende burgers derwaerts. Deze den hoop over-fiende , fiet eenige bekende aenfchouwers, die hy met foetigheit deed vertrecken, waer op de reft terftond de vlucht nam, uitgenomen veertigh of vijf- tigh, die men, om brandt te verhoeden, het Kloofter tot des anderen daeghs te be- waren gaf, waervoor ieder, nefrens vry koft en drank, vier ftuivers daeghs ftreek, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Al te groote
moetroil der Onreomfe. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Wordt voM
dien tijdt |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Waar !»*
eenige ge' vangen- werden* |
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
||||||||||||||||
|
A M. VL Boech 217
met groote moeite aen-quam. Ten tijde Beett-ftor-
van den Hertogb <van Aha wierdt defèn mingt'Am- Onder-Schout Kalf in hechtenis geftelt, fierdam- en dat om geen andre oorzake, dan dat hy 's Konings gevangenen , als beeldt- ftormersen kerk-roovers, had los gelaten, waer op het gerecht verklaerde, hy den hals verbeurt te hebben. Kalf bracht tot zijn ontfchuldinge by, hy zulx, voL gens den laft en bevel der Maj eftraet ge- daen had. Doch by aldien hy het ge- melde befcheit niet gehadt hadt , zoude hem voorzeker zijn hals gekoft hebben. Dat nu de gemeente het aldus op de sonderlingi graeuwe Monnikken en Chartroizen of haat der Karthuifers geladen had, daer zy alle an- Herfirm- dere kloofters, wel tot achtien toe, noch den u&m binnen der ftadt , onbefchadight lieten, JJJJJJJJJ fprootuitbezondere oorzaken. Wantin enCh'ar~ 't Kloofter der LMinre-broederen , als Wjxw>' een tweede Stadt-huis, wierden alle za- ken , de vervolgingh der Onroomfchen rakende, beraetflaeght, ja hun genoeg- zaem de voor-keur der zes-en-dertigen opgedragen. De Chartroizen of Kar~ thujfers waren, om hun gaften en braflèn. in 't ooge, daer dikwils die van de Regee- ringe, en , by den drank, heevige woor- den , om-gingen. |
||||||||||||||||
|
Seeld.fior-
finrdam. |
||||||||||||||||
|
gevangen in de ftadt gebracht wierden.
■ Doch binnen derpoorte komendededenfe |
||||||||||||||||
|
groot aenftoot, zulx deMajeftraet, op
het Stadt-huis da er van gewaerfchouwt, en voor bloedt-ftortingh beducht zijnde, te rade werdt om den onder-Schout Wil- lem Martenfz,. Kalf, met een rot of twee fchutters , hen tegen te zenden , met bevel van de gevangenen los te Jaten, en de gemeente te ftillen, gelijk zulx op den Nieuwen-dijk, ontrent de Èngelfchejlceg, gefchiedde. Door dit in-brengen der T 7
gevangenen, raekte de Schout Tieter Pie-
terfz,. zoodanigh in haet, dat hy genoot- zaekt werdt voor de menigte des woe- dende volks de vlucht te nemen, en met groot geroep van, Berghme, Berghme, zich in een bakkers huis, achter den oven, teverfteken. De gevangenen los , en de Schout wegh geraekt zijnde , begaf zich het volk tot ftilte , en zonder meerder moeite te maken, naer huis toe. Doch d'Onder-fèhout woude de boven-gemek de laft van de gevangenen te flakcn, van Burgermeeftercn eer niet aen-neemen, 't en zy deMajeftraet hem by eede beloof- de fchriftelijk befcheit daer van te geven, te weten, dat hy zulx niet uit eigen macht, maer door uitdrukkelijke laft en wil van de Maj eftraet dede, daer hy ten lefte noch |
||||||||||||||||
|
■bezereter
*«j een
k*Yt ver- i">kir der Ütrfirmde. |
||||||||||||||||
|
Ec 3
|
||||||||||||||||
|
T WIN-
|
||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvingê van
|
|||||||||||||||||
|
2l8L
|
|||||||||||||||||
|
TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
Kort In hout.
|
|||||||||||||||||
|
Schriftelijk Verdragh, int langh, tuffchen de
^oomfche Overighek en de Herformde, dat Van weder^ijd onder-
teykent wordt 5 Luyterfchen zoeken het zelve} Nederlanders vluch-
ten uyt 't bezit haarder have, uit vreefe der Spaanfe wreetheit. De Prins van Oranje komt in Hollandt, is voor de Koning, fielt ordre om't Preeken tefchorten, fijn Brief daar over aan de Amfierdammers, die haar antwoort weer aan hem (enden , gaan met haar Godtsdienfi voort, de Prins komt hier over in de Stadt, fielt order e tujfichen beide gefint heden. Vertrekt uit de Stadt. |
|||||||||||||||||
|
zelve Kerk, met des zelfs Kerk-höf, te
mogen gebruiken , zónder nochtans eeni- ge andere plaetfen van 't voor-zeide Kloo- fier te mogen in-nemen , ofte befigen, nochte met eenige bullen, zink-roers, oft eenigh ander geweer , uit-genomen een rapier, ter preke te mogen komen, ofte wegh gaen. III.
Des zal niemandt van de Roomfche zij-
de hen in hunne preken oft oefening hun- ner Gods-dienft, ter plaetfen voornoemt, oft hunne toehoorders, eenighfins mogen verftooren , oft eenigh letzel aendoen, nochte hierom d'een den ander met woor- den ofte werken mis-doen oft hoonen. Op eeüike ftraffen als boven. 1 IV.
De Herformde zullen in de voorzeide
Minne-broederen Kerke hunne Predica- tien- op Zondagen en op andere heilige dagen, maer op geen werk-dagen , mo- gen doen , uitgezeit, datzy in een ge- heele week zullen mogen preken alleen 's Woensdaghs, mits fullen zy by tijde van '■t preken een Predikant twee , of meer mogen houden, die in gevalle van ziekte oft ander belet j bewarenfullen mogen de plaetfen
|
|||||||||||||||||
|
D
|
Egemoeden, door 'tflaken der
gevangenen, ietwes nu bekoelt zijnde , wierden de Wet-hou- |
||||||||||||||||
|
ders, als zich bedraeit in 't werk
vindende, te rade , hunne toevlucht te nemen tot de gemachtighden 's hoofs van Hollandt , Dominicus Boot , en Reinier 'van der Duin, die zich op dat pasinftadt vonden. By hunne tuffchen-fpraek wert t>p den laetften van Herfft-maent , een Hieuw verdragh , dat op defen zin utt- quam, getroffen. I.
Tweedever- \T ^or eer^ zu^en de Herformden niet draghder » niet beletten , nochte doen beletten, Berform- nochte eenighfins verftooren de Kerk- dtmmetde dienften en andere oefeningen , die de Majeftraat. Rooms-gifinden en geeftelijke Perzoonen alhier gewoon fijn te doen , op Hjf-ftrnffe, of na de gelegentheit der zaken , op ver- beurt-rnakinghhunner goederen. II. Ook zullen de Herformde niet mogen preken,oft eenige andere oeffeningen hun- ner Godtsdienft doen, ineenige Kerken, Kloofteren,ofandere gewijdeplaetfën bin- nen dezer ftede; dan in der Minre-broedé- ren Kerke, en daer toe fal hun vry ftaen de |
|||||||||||||||||
|
AMSTERD
Tneedever- plaetzen van de genen, die terpreke geor-
dragh, ordent Tullen zijn. Roomfe, en y,
^AmTfe Dezelve Predikanten zullen gebooren
dam er~ m0eten z'Jn in zÜn Majefiettslanden, oft - voor-al poorters van eenige goede fteden oft dorpen van deze Nederlanden , en Tul-
len daer-en-boven gehouden zijn, om in handen van de Heeren Burger meefteren, ofte hunne gemaghtighden, zoo langhals zyhier ter ftede blij ven, den eedtvan on- derdanigheit en getrouwigheit te doen, en in gevalle zoodanige Predikanten niet te bekomen waren, dat als dan zulke Pre- dikanten ten minften poorters defer ftede zullen werden , en den eedt als vooren doen. VI.
Ook zullen de Predikanten zoo wel van de Roomfche als Onroomfche Gods-dienfi, zich wachten van tegen de Majeflraat, of tegen die van andere gezintheden,te fchel» den,lafteren, en finalen. Wel-verftaen- jde, dat voor zulx niet gehouden zal wor- den , het berifpen en beftraffen van een on- manierlijk leven , en alle ongebondent- heden. VII.
Ookzald'eene den ander, omdever- fcheidentheit vanGods-dienft, niet mo- gen met woorden of met werken eenigh leet aen-doen. Maer zullen eikanderen, ongemoeit, en in vrede laten, zonder op elkandre te fchimpen, (potten, oft eenige andere onbehoorlijkheden aen te rechten; ja /al d'eene den ander moeten helpen en by-ftaen ■> by aldien iemandt overlaft oft ongelijk aen-gedaen wierdt, op pene van tot een fpiegel van anderen, daer voor ge- ftraft te worden. VIII.
Öokzalniemandt, hyzy Roomfch of Önroomfch, mogen het gerecht in 't van- gen jftraffen, envonniffen van Kerk-ro- vers , oft eenige andere quaet-doenders mogen beletten, oft doen beletten, behou- |
|||||
|
A M. VI Boeck. 219
dens , dat de misdadigen werden gehan- Tweede-ver-
delt, naer recht en behooren. dragh, der
IX. Room/e, en
Ook zal zich niemant vervorderen te Oin'roomf'
mogen zingen, zeggen, roepen, op de *df™f' ftraet, in herbergen , oft elders, oft ook. prenten, fchrijven , koopen, oft verkoo- pen, eenige aenftootelijke of ergerlijke boeken, lietjes, gedichten, oftdiergelijke, op pene als boven. X.
En om voor te komen alle ongevallen,
ontftaende uit het morren en qualijk- Ipreken van verfcheide perzoonen » die verfcheide logen-talen verzieren en ver- fpreien, ftrekkende tot eer-roovingh van d'een oft d'ander parthye, en ook tot op- roer en muiterye. Zoo is 't dat mijne Hee- ren voorts verbieden wel fcherpelijk een ieder iets voor te zetten oft te verfpreiden, dat tot onrufte, beroerte, muiterye, oft: ook tot iemands eer-roovingh of nadeel, bezonder van de regeerders oft dienaers van fijn Koninklijke (JMajefteit, oft defer ftede, zoude mogen ftrekken, en dat de geene die ietsjjzeggen wil, het waer zal maken 't geen hy zeit, oft zijn zeghs-man toonenoft noemen. Alles op lijf-ftraf- fe , oft andeis na de gelegentheit der: zake. XI.
En by aldien iemandt in voorfthreve •
manieren,of anderfins,begingh eenige op- roerige daden, die fal daer voor by den ge- rechte geftraft worden na gelegentheidt der zaken, fonder dat iemant iets daer zal i mogen tegen feggen. XII.
Al welke punten en Artikelen de die-
naren en Predikanten hun toe-hoorders zullen moeten voor-houden , in hun* prekinge vertoonen, en hen tot het on- ■ der-houden der zelven , met ernft ver- manen. XIII.
En oft gebeurde, dat iemandt van de
E e. 3 Her- |
|||||
|
2 20 ' Hiftorijch* Befcbrijvïnge van
Twtdsver-Herformele foude willen begraven wezen | zoo veel in hen is, ook bewilligen.
|
||||||||||||||||||
|
Tweede ver"
dragh, fat Room Je, e#
On-roomfe t'Amfier* dam. |
||||||||||||||||||
|
dr,tgb, der in de Parochie oft Hooft-kerk, oft in de
Roemfe, m Kloofteren, dat men aldaer onderhouden On-roomfe 2aj hei; oude gebruik van de Roomfcbe |
||||||||||||||||||
|
XVI.
Het Kloofter der CHmre-broeders zal
van de kerk afgeflooten en afgezonden worden, fonder nochtans eenige Monnic- ken daer in te mogen woonen,waer in mij- ne voorfz. Heeren ook bewilligen, in ma- niere als voore. XVII.
Dies zullen de Herformde gehouden
wefen de voornoemde Kerke , met den aenkleven van dien, in rake en dake t'on- derhouden, en zoo zy daer iets deden uit- brengen , oft dragen, weder op hun eige koften te doen herftellen, by zoo verre zi;n .Koninklijke <JMajefteyt , by goet- duncken der algemeene Staten, vanher- rewaerts over , zujx niet ghedoogen wilde. Maer als dit verdragh bydenGeheim-
fchrijver in 't febrift*" foude geftelt wor- den , zoo beJafte Burgermeefter Albert ^Marcufx» te fchrijven, dat dit verdra- gen was tuflehen Burgermeefters en de Vroedfchappen defer Stede ter eene zijde, en de zes Opper- kappiteynen, met die van de nieuwe Godts-dienft, ter andre zijde, waer op Adrïaan Pauw, een van defe zes Opper-kappiteinen , den LMajeftraat te gemoet voerde, dat zy niet by die van de nieuwe Godts-dienft, maer by Burgermee- fters en Raden geiïdt waren, en van hen hunnen laft ontfangen hadden, des zy wel Middekers , maer geen parthy waren. Waer uitze van toen af begonnen tefpeu- ren dat deMUjeftraet niet goets met hen in den zin had, temeer, alfoozydaerby voeghde zulx toe te ftemmen, voor zoo veel in haer vermogen was. Én op dat dit verdragh van grooter nadruk fbu zijn, zoo wierden de twee Predicanten Jan Aertjh. Mandemaker , en Pieter Ga- brieljz,. daer by ontboden, die ('t verdrag gelefen zijnde) acn handen van de voor- zitten- |
||||||||||||||||||
|
t'Amjler-
dam. |
||||||||||||||||||
|
Godts-dienft , by aldien zy van zins zijn
|
||||||||||||||||||
|
_ eenige lijk-ftacien te doen, maer indien
niet', dat na het begraven der doode, zy van daer fuüen mogen gaen, fonder eeni- ge andere lijk-ftacien te laten oft t'onder- houden. En by gevalle iemandt van de Hcrformde, in de voorfebreveLMinn- broederen Kerk, oft op des zelfs Kerk-hof, foude willen begraven wezen, dien fullen zy na hun gewoonte en gebruik mogen ter aerde hefteden. XIV.
Ook zullen foo wel die van de Her- formds als Roomfcbe Godts-dienft gehou- den zijndefe Stadt te helpen befchermen .tegens alle overlaft , en te beletten alle verftooringen , en plondeiïngen van Kerken, Kloofteren, en alleGeeftelijke plaetzen. XV.
Al dele boven-gemelde punten zullen onverbrekelijk gehouden, en onderhou- den werden by maniere van voor-raedt, en ter tijt toe dat by zijne Majefleit, met toe-ftemminge van fijn algemeene Staten, opditftukandre orde zal geftelt worden. In welke toeftemminge mijn voorfz. Hee- ren, voor foo veel in ben is, bewillight hebben: welke ordonnantien , orde, oft keuren , die van beide Gods-dienften, van dien tijdt af voorts moeten onderwor- pen blijven, en van nu af dien belooven aen te nemen, en t'achtervolgen, behou- dens, oft gebeurde dat daer in iets vaft ge- ftelt wierde, dat hunne gewiife oft Gods- dienft foude mogen tegens gaen , dat, in- dien gevalle, hen bequamen tijdt zal wer- den vergunt, om zonder belet vrylijk, en met hunne goederen te mogen uit defe landen elders heen vertrecken, daer 't hen gelieven (al, waer in mijn voorla. Heercn, |
||||||||||||||||||
|
T>e t»ee
Predic/trif beëdigen'1 vtrirtl'. |
||||||||||||||||||
|
VI Bosch
|
|||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||
|
211
|
|||||||||||||||
|
gen preken , maer dit wierd tot de kornfte Verdr.igh
van Prins Willem uit-gefielt. Men wil, t'AmjUr- dat op dit pas, fAmfterdam, geraetflaegbt <*am. zy, over 't fenden van drie duifent On- : roomfche boeken, by twalef Leeracrs, na
Spanje, om den Koning daer foo veel te doen maken, dat hem niet ledigh ftonde, herwaerts over te komen. Want lang was de Koning in de wil geweeft van Spanje na defe Nederlanden (om de felve weder in ruft en ftilte te brengen) te reifen. Mid- lerwijl vluchten verfcheide burgers,ja felfs eenige van de Raec'ts-perzconen met hun goederen uit 'er ftadj ja 't vluchten wert fo groot, dat de uit-gewekene, op den der- den vanLente-maendt, by klocke-flagh weer in-geroepen v/ierden. Defe en dier- gelijke onheilen deden de Staten van Hol- land, en in 'tbyfonderdie van Amfterdam by de Hartoginne aenhouden , om hun Landvooght, de Prins van Oranje, by fich De p ■ te hebben , maer 't wert hen tot tweemael vm Qrm af-geflagen , doch eindelijk toe-geftaen. wordtm " De Prins dan zijn Jaft van de Landtvoog-^HoUandt des, om na Holland? te trecken, ontfan- £efi»denv. gen hebbende , neemt fijn afleheït van Antwerpen, enin Hollandt gekomen fijn-- de, befchrijft de Staten te Schoonhoven, vertoont hun fijn laft-brief, beval hun het ftillen der beroerten , en het weren der I preke van de Herformden binnen de vafte j Steden, zoo hoogh , als Zy 's Koninghs tooren duchtende waren , kreegh tot af- fcheiddatzydit ftuk, met alle ernftfou-- den behertigen. Doch m 't byfónder ftrekte fijn laft, om fijn oogh over Am- fterdam en Uitrecht te latengaen, om alles daer weer in d'oude fleur te brengen. Hy fchreef, en fchikte, mee rmaels te vergeefs op defe ftadt, om den Herformden te doen verftaen, dat met het in-houden der Min- r e-broeder en kerke, niet dan te meer onge- na by den Koning te winnen was,die in der eeuwigheit,daer toe niet foude bewilligen. Ondertuffchen komtde Prins t'Uitrecht, |
|||||||||||||||
|
Veraragh zittende Burgermeefter Gornelü Jacobfz,.
t'Amfier- den eedt van getrouwheit deden, en be- ^jf* loofden hunne toe-hoorders tot gehoor- zaemheit en onderhoudinge defes ver-
draghs te vermanen; gelijk de Majeftraet aen d'andre zijde hen beloofde voor alle onheil te willen bevrijden,' daer by voe- gende dat niemant, wegen deze onder- tekeningh , namaels iets foude te Jijden hebben. Dit verdragh wiert op den Jaet- ften van Herfft-maend doorbaergeheim- fchrijver onder-tekent; zedertbleef dele Stadt, tot in 't midden van Winter-maend, en de Prins van Oranje hier quam , in re- delijke ruft en ftilte. En was buiten twij- fel dit eengroote vreught, en merkelijke Q veranderinge voor den Herformden. Want facbtinge °P ^cn achtften van Hooy-maendt left-le-
voor den den had deMajeftraet zes hondert guldens üerformie. op ieder Leeraergefteltj't zy dat hy leven- digh of doodt gekregen wiert , maer op den eerften van Herfft-maent, namen zelfs de Burgermeefters de Predicanten in hun befchermingb. Als nu die van de Her- formde Godtsdienft , volgens dit tweede gemaekte verdragh., in de Minre-broe- ders kerk meenden te preken , zoo von- denfe de zelve, wegens de plonderingh en 't over-hoop werpen der beelden, zooda- nigh toegeftelt, datfe van zins waren hun Gods-dienft buiten de Stad te doen. Bur- germeefteren beducht zijnde , dat hier door weer nieuwe onruft mochte ont- ftaen, verfochten aen de Herformde, datfe de Kerk wat op zouden hemelen, en voor dien tijdt fich daer mede zoo behelpen. 'tWelk, als het oorbaerfte zijnde , van hen ook gedaen wierd. Voorts raekte, door aen-manen van Reinier Symenfz,- Nek, Jan Aertfz,. op de froel , met 'een wierden ook Ouderlingen en Diakonen k gekooren. teuUerfi De Luiterjche ziende dat men die van
S, Q^f" dt de Herformde Godtsdienfi zoo veel in-wil-
**tfl h'ghde, verzochten mede met een fmeek-
fffarift j om in de Sint Okfs Kapel te mo-
|
|||||||||||||||
|
ontbiedt, aldaer eenighe
|
|||||||||||||||
|
Majeftraets-
per- |
|||||||||||||||
|
2 2 z HiHorifche Befchrijvinge van
Ver&mgk perzoonen, óf jdes zelfs gemaghtighden, J lijke antvvoort te fchrijven. t'Uitrecht den
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verdragh.
t'Amfter~
damt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
elfden dagh van December, ij66.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t'Amfter* en dezes boven-gemelde Opper-kappi-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dfitn. teinen, doch defe daer zwarighek in ma-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* kende, geven fulx den Burgermeefteren
Hykomt te kennen, zeggende fonder hun voor-
|
U L. goeden vriend
Guillielme de Najfouw,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t Uitrecht weten niet te willen doen , in voege dat
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en ontbiedt ieZze]- met oucJt Burgermeefteren , en
*;lTjt \„ de gantfche vroetfchap over-wogen , en
Amfier- goet gevonden wert , deze zes Opper-
|
Het opfibrift luide aldiis. Eerzame onze lieven bzfitn-
deren , lAdriaan Paatiw s Andrhs Hoelefz.. KJaas Reitrfz. ^Arent K^ornelifz. J^pol > Jan Hetfz. ïloo- denbtirgh , Reier van Nek&f. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dam, kappiteinen alleen te zenden om 's Prin-
sen meeninge te verftaen. Dan defe daer
gekomen zijnde, verfocht de Prins ken- nis van't geen'er gefchiet was, endente- genwoordigen ftant van der Stadt , 't geenfe hem ook alles in fchrift over-lever- den , van het begin tot het einde. De Prins kreegh ook aldaer kuntfchap, dat de Herformde tot Amper dam voor had- den om 's Heeren Avondt-maal te hou- den , en de Burgermeefters over dit werk feer bekommert waren , waer over hy op den elfden van Wintermaendt, aen de zes Opper-kappiteinen defen naer-volgende Brief fchreef. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Defen brief ontfangen hebbende, fijnfe
voorts met den zelven by Burgermeefters in 't toorentje gegaen, om hen die te laten lezen , waer op Adriaan Paauvv befchek kreegh, zoo van ten huife der Predikan- ten , als in de L%£inre-broederen kerk te gaen ; om hen des Princen meeningh, uit de naem der Burgermeefteren , voor te dragen; maer kreegh tot antwoordt van de Predikanten, dat fulx fonder ontftel- tenis hunner gemeente niet kon achter- weegh gelaten worden, alfoo dien dagh daer reeds toe verkondight envaft geftelt was , 't geen den Burgermeefteren niet wel in d'ooren klonk; temeer, dewijlfe onlanghs van de Regènte (JMargreta van Parma , een fpijtige en gram-fteurige brief ontfangen hadden , hen verwijten- te datze buiten noot het preken der Her- formde toe-lieten. De Herformde dan ftip by hun. ant-
woort blijvende, zoo beval de Majeftraet de Zes Opper-kappiteinen , by brieven, de Prins daer van te verwittigen» en zijn komft herwaert over te haeften. De brief dienze aen hem fchreven , quam op defen zin uit. P huiden ontrent negen uuren hebben
wyXJE. fchrijven van gifier en ont- fangen , en met alle vlijt en aandaght den inhout wel overwogen hebbende , z-ijn wy omdenlafivanUE. ons aan bevolen, uit te werken, by de Leeraars , en die van den nieuwen Godts- dicnfi gegaan, den wel- ven het inhout <van U E. fchrijven voor- hou-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Died'In-
houd zoe- ken in 't werk tejiil'- len, doch vergeefs. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Brief van ' t~i Erfame lieve befundere, alfoowy rer-
de Prins aen J-Jiftaan Jat Sondage naaf-komende |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dez.es Op~ van j£n niemven Religiën in meeninge fou-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\
|
temen.
|
den (iin hare lene te doen binnen der Stadt
J'■> , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfierdam , d' welk wy Jeer geerne ver-
hindert Jagen om vele redenen en confidera- tien ons daar toe moveerende, waaromme wy u L. wel hebben wiUen verfoeken die 'handt te willen houden, die voorfchreven lene uit te pellen tot onfen kompe aldaar, d'welk kortelijk wefen fal, wantvvj bin- nen een dagh of tvve van hier nae.r Amjler- dam meenen te vertrecken , ende alsdan u L. ende dievan den Nisuwen Religie onfen voorfchreven redenen te ontdecken , waar inne ons fonderlingevrientfchap gedaan fal werden, bereit u L.in 't generaal ende par- ticulier van gelijken te doen, dat kenne Godt Alm acht igh , den welken wy bidden u L. te geven een l'ank faligh leven, ver- foekencU ons met die boode van defen grati- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schrijvt"! t
der z.es 0! per-kaf]"' teinen A& de Vrini' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
houdende met verfock, doffe hun 'voorne-
men nopende het uit-delen van het Avont- mael, totUE. comjle en dat om redenen, dieUE. henzelfsmondelingh foudebeke?it maken , flaken wilden. Doch bequamen van hen tot anttvoort dat fy-luiden over drie weken in al hun preken de uit-deeünge van het Avont-mael aangefeit en af-ge- cundight hadden , waar toe fich veele lui- den foo buiten als binnen de Stad bereit had- den. Echter indien men dit verfoec hen over tien of twaelf dagen had bekent ge- maaB , fy Jouden wel eenige middelen uit- gevonden hebben , om 't felve op te fchort- j'en: t^faar vermits de bejlemde daghop handen was, en een ieder fich daar toe be- reit had , waren de Leraars duchtende dat fulx een fchielijke ophoudinge , eenige be- roerte onder 't volk fou veroorfaken; fulx hen geenfins geraden docht, te breken het verdragh tuffchen de Burgermeefieren en de Gemeente gemaaB. 't Welk alleen by die van de Herformde Godsdienft (foo fy feg- gen) ondertekent is, om vrede in defe fiadt te houden, by welk verdragh toegejiaan is, de prekingen , Kerkelijke -plechtigheden , en andere oefeningen van de Herformde Godts-dicnjl te gebruiken, mitsgaders een ieder vryheit van fijn geloof, engewijfe te laten , invocge , dat by aldien fy 't' voor- nemen van 't Avont-mael uit te deUtn, mt- flelden, fy gefit foude mogen warden, het gemelde verdragh» te buiten gegaan te heb- ben , en by gevolgh oor fake van vele ejuaets fouden fijn, indien daar uit eenige oproer auame t'ontftaan , 't welk Jy niet fouden weten te verantwoorden; fulx dat Jy voor defereife begeerden ontfchuldight tewefen. Hierna fijn Jy by Burgermee (teren defer Stede gegaan , en hebben hen 't fchrijven van TJE. bekent gemaaB, en 't geen wy met die van de Herformde Godts-dienft ge' handelt hadden, de welken, na mondeling antwoort, feiden, dat fy luiden hun ant- woort in Jchrift ftellen, en ons overleve- ren fouden : 't welk wy ontfangen hebben, |
||||||||
|
A M. VI. Boeck, 223
en hare Excellentie by defen mede overfen- Verdmgk
den. En al foo hare Hoogheit ter(londt, en iAmfier" met 'er haafl eenige antwoort verfoekt, van d*m. het gene daar verhandelt is, en wy voor defen korten tijdt, en met 'er haajl, in foo groot e gewightige zaken, meer niet weten te doen hebben, bidden wy hare Hoogheit, ons hier mede te willen houden voor neer f i- gen bewints-luiden. En indien hare Hoog" heit ons in eenige faken fouden gelieven te gebruiken, hebbe hare Hoogheit maar tege- bieden, en vvyfullen ons van onfe kant,foo- danigh getrouw enjieerfligh quijten, als ge- trouwe onderfat en en dienaars vandeKo- ningl. (Jfrïajejleit fchuldigh te doen zijn. Gefchreven met fonderlinge goede genegent- heit binnen Amfierdam; en rvas onderte- kent, Adiiaen Pacuw , Andries Boelefz. Klaes Reierfz. Arent Cornelifz. Ian Betfz. Roodenburgh, Reier van Nek. De beftemde dagh van 't Avondt-maal t>e Prins
gekomen fijnde, foo verfchecnen daer over komt m
de duifent, die 't felve ontfingen. Op den $*&*•
felven avondt quam noch de Prins in defe
Stadt, en ontboot by fich eenige Maje-
I ftraets-perfoonen, en de zes Opper-kap-
! pitcinen, en hieldtfe ten eten, doch daer
! wierdttoen van de Gods-dienft ofStadts-
[ regeeringh geen gewagh gemaekt. Hf
bleef alhier by de zes weken; deed groo-
te naerftigheidt om alles in ruft en vreede
te helpen, braght endelijk te weegh dat
de Rooms-gefivde en Herformden op defe
naervolgende punten over een qua'men.
Het'verdraph met die van de Stadt ge- Brm&y *:
r °, . r. , . .... y vege dat de maelrt, foude in fijn geheel bh;ven, dan Herformde
fouden alleen afftant doen van de Mime- de Minre- broederen Kerk , en 't treheele Kloojler, broeders mits dat men hen andere plaetfen , be-Kerkaf~ quaem tot preken, buiten der Stadt foude fi***' befebafren , aldaerfe op hun eigen koften mochten bouwen. Tot verzekering van bey de zijden , fouden vijf of zes bondot Burgeren gelicht worden , de fleutelcn der Stadt op 't Stad-huis gebracht, en geen F f poor- |
||||||||
|
Verdragh
t'Amfter-
dam.
|
||||||||
|
HiHorifche Befihrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
224
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in löldye, daer van wierden alleen maer Verdragh
twee hondert gelicht , en hier over tot fAmfier- hopman geftelt, eenen Willem Pauwelfz,. ^am- ■van Thenefife, een treffelik rijk burger, en ' ' een man die groote befcheidentheit in 't geloof gebruikte. Tot Luitenant wiert hem by-gevoeght Bouwen Reierfz,. Leep- oogh, die den Onroomfchen feer hart viel.. En vermits de Majeftraet defe befolde bur- gers , na haer goet-dunken , uit-kiefen wilde, nam de Prins dit qualijk op, feg- gende, datfulxden Hof-man toe-quam. Doch alles liep ten beften af, en de fchut- ters werden ten huife van de voorfittende Burgermeefter Ian Klaafz.. ontboden, die hen tot eendracht en onderhoudingh van 't |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verdragh poorten geopent, dan met bewilliging der
t'Amfter- Burgermeefteren. Ook fouden twee van
dam. de Wet, en twee van de nieuwe Godts-
~ dienft t'zamen reifen na de Landtvoogdes
Margreta van Parma, om hier van be-
krachtigingh te halen.
De Prins dit verdragh tuffchen die van
de Stadt, Majeftraet, en Herformden met groote moeiten, (want t'elkens aerzelde de Majeftraet, en toonde genoeghfaem dat hun dit verdragh tegens de borft ftiet) getroffen hebbende, wert volgens het fel- veby den Herformde de Minre-broederen en Leprofin Kerk verlaten, en hen buiten ingeruimt de Spijker van Ian WiUemfx... De Her- Wijngert, en binnen der Stadt , die van firmde pre- Geurt Dirkfz,. en Harman Harmanfz,. als ken in.spij- mede het huis-z,itten-huis aen d'oude zij- ken° de, doch dit laetfte alleen maertot'er tijt dat alles buiten klaer foude zijn. Nopen-
de hetaen-nemen der zes hondert burgers |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Trim
vertrokt weer. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gemaekte verdragh, vermaende. Midler-
wijl nam de Prins fijn af-fcheit, en ver- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
trok over Haarlem naer Antwerpen. Se-
dert werden ook.de zes Opper-kappitei- nen niet veel meergemoeit. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
EEN-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^Amfierdammers reïfen naBruffèl, tot de Lant-
yooghdes y hun wedervaren. De Heer "Van 'Brederode waarfcbout
d'Herformde Pt^Amjierdam. T)e ^Majejiraat aldaar neemt volk
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aan.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dat groot oploop en de Gemeente fich te wapenen veroorfaakt. Burgermee-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fier Buik hier over aangefproken , veinfl, maar ontdekt fijnde, geeft fors befcheit.
Beide partyen trecken door de Stadt, en verfekeren fich van verfcheide plaatfen^. De Prins van Oranje ontdekt den aanjlagh. De Majejiraat vint hun te fwak. tegen de Gemeente, die naarst Stadthuis, en haar te lijf willen. Doch 't wordt verdragen en afgekondight, en aan de Prins verhaalt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ls nu de Gemaghtighden der [ mentlijk 't bekrachtigen van het boven-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hooft, IS?e<
derlantfe
Hiftorien,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verhaelde verdragh van den achtienden
van Lou-maendt, te vorderen, naer Bruf- yê/getoogen waren, foo gingen, naer hun aenkomft aldaer , d'andere , latende de Herformde ongekent , hunne dingen op fich
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A
|
Maj eftraet, waer onder de Bur-
germeefter Cornelis Iacobfz. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Brouwer , en Meejier Reinier
Ver duin hem van 't Hof by-gevoeght, en der Herformde Gemeente , om, geza- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Nieuw fich felven doen , en ftil-fwiigents, met
beroerten het af-fcheit der Landvoorde (Te, te rugh |
|||||||||||||||||
|
A M. VI Boeck.- lis
Schaap, en Flor'is Roodenhurgh, aen-ge-■ Istieuwep~
|
|||||||||||||||||
|
t'Amfier- reifen, omfelve te berichten, 't geen be-
"""• hendiger door andere booden beftelt ge- |
maent, om fich hier tegens te ftellen, maer loop t'Am-
waren verfbnden uit der ftadt, met een flordam. |
||||||||||||||||
|
weeft waer. De Herformden dit verno-
Oorzaak men hebbende , en voorts hoe zy door ■""" nieuw Antwerpen , den Prm nochtans (dien 't «/«wp. groot bedenken gaf) verby , getrocken waren, komen flechs een nacht later, met dus een kittel-oorige tijdingh, fAmfter- dam. Des avondts tevoorenhad zeker Edelman af-gevaerdight van den Heer van Brederode, door de buitenfte hamay van de Reguliers-poort, die effen toe-gegaen, en hem geweigert was te openen, een on- gefloten briefken gefteken, van groot be- langh, foo hy feide, om yemant van de Herformde gemeente behandight te wor- j)D den. 't Geluk, wijfer dan hy, deed het
" Heer van. .n i . , w ,
irtderode JU1"- aenvaerden , van eenen, die 't aen
^aerfihout Reinier Kant getrouwelijk beftelde. Kant ^Herform- vertoont het Laurens Iacobjh. Reael, die *■ met hem geraden vont, daer op een ver- gaderingh , ten huife van Adnaen Rei-
nier fa. Kromhout, te leggen. Daer wer- den Cornelts Florifz,. van Teylingen , en Laurens Reael gelafi, tot Viane te gaen, vernemen uit den mont des Heeren van Brederoode, 't geen hy gefchreven hadt, geenen brieve te derven vertrouwen. Zy vertrocken fijnde, foo verhaelden de we- der-gekeerde van Brujfel, den treffelijk- ften hunner gefintheit wat hun op de reife bejegent was. En wert geftemt het felve verhoolen, doch oogh in 't zeil te hou- den , dewijl zy nader kundfchap verwach- ten , 't welk fich de Prins fterk gemaekt |
loofe boodfchap (foo men fêide) van Bur-
germeefteren. 's Middaghs ten drien Overat ('t was op den vier-en-twintighften van vownemm c , r ,r , & der Wet-
5>prokkeI-maendt , en twee uuren vroe- , ,
r . ' T bouderen,
gerdannaer gewoonte) quam Leep-oogh■■ em^j^.
met het vendel van twee hondert koppen, ten te lich- dcn Dam over, op de Wdge trecken, en ten. bleef fich daer houdende. Zekere aen- fienlijke burgers, fiende de gemeente hier door ontftelt, gaen daer over in 't too- rentjen, om de Heeren te verfpreken , en fich tot middelaers der rufte aen te bieden. Burgermeefteren antwoorden, zy wiften wat hun te doen ftond; ontbieden daer op de ftee-wakers daetlijk; de nieuw-aen* aengenome knechten tegens zeven uuren boven , met hun geweer; en gaen om den drangh der volle markt te fchuwen, achter door de keuken , van 'tftadthuis, af. Dit vernomen, en de vreze grooter wordende, gingen negen of tien burgers, dóór laft van andere, den Burgermeefter looft Buik , t'fijnen huife , heuflelijk af- Woorden vragen , Waar toe dit werven van volke, derGemeen* tegen d'orde der Princen ? dit trecken voor te metBur- den tijdt, der Zoldaten op de Waagh ? ont- JT^J bieden der nacht-wacht by dage ? befchei- den der nieuwe knechten, in wapen, op,t ftadthuts? Buik zwoer by fijn deel he- melrijx, daer wasgeen nieuw volk aenge- nomen , nocht eenige zwarigheit : zy mochten wel verfekert t'huiswaertsgaen. Maer deduSbelheit, en een zak van ma- cafacque keeken tot fijn nacht-tabbert uit: Aemaiües, |
||||||||||||||||
|
had, wel haeft te bekomen , en belooft
hun toe te zenden. Daer-en-tufTchen was de Vroedtfchap vergadert , en daer inne beflooten , vier of vijf hondert Zol- daten, onder 't bevel van Bouwen Leep- oogb, te lichten, 't Welk als niet wel bedektelijk te doen zijnde, eer lang onder den man quam. Dies wert Willem Pau- vveljz,. van TheneJJe, door Pieter Iacobfz,. |
dien Claas Boelefz,. in den Hamburg, open
nikte, met verwijt, dat hy vol leugen fiak , en iet tegens de burgers broedde- ja dat eenige van fijn nieuwe zoldaten daer voor de deure waren. Hy, duskrachtigh overftreden, bekent de waerheit, en dat het door laft der Hertoginne gefchiedde: zijnde deMajeftraet niet van fin, fich, oni een hondert oproerige onderzaten , oft " a twee, |
||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||
|
22$
|
|||||||||||||||||||||||
|
lichaem gaen verquicken. De Regeer-
ders , verftaende zich bet te ftij ven, dagh - vaerden , door booden, al de Roomfchen, op de tJMarkt. Ter zelve ftondebragh- ten Teilingen en Reaal, die om alle ach- terdocht te vermijden, ieder door een by- zondere poort in ftadt floopen, deze ma- re van Viane, (waer Reaal ter pootte in- tredende , wiert aen-gedient, dat hy fich voorts op de Nieuwe Brugh te vervoegen had , daer komende, vindt hy veertig ge- wapende fchutters, die onder't beleit van lan Broek Valentijnfz,* de zelve bezet hiel- den : hier van daen treden Reaal en Broek ten huife van Florts Roodenburgh, alwaer ontdekt wert, 't geenfe uit den Heer van Brederode verftaen hadden.) Dat de Prins door een Lackey den Heer van Brederoode hadt doen feggen , met orde om de Am- fier dam fche Gemeente te waarfchouwen, hoe de Stads genraghtighden met de Land- vooghdijfe van Parma gehandelt hadden, dat de Burgermeefiers op 't heimehjkfi , vier hondert soldaten in hunnen dienfi Jouw- den nemen , om met de z>elve , en de ge- woonlijke wakers , de Kalver-firaat, van 't Stadt-huis af, ten einde toe te befettcn, enden Graaf van Megen in te laten , die met twee-en-twintigh hondert mannen , over Gorcom en Uitrecht, op eenen mor- gen , onverfiens, foudepaffen voor de Regu- liers-poort te wefen; in opfet van een hon- dert burgeren of twee den kop af te houwen. Die defe boodtfchïp ontvingen , verfton- den , datfe geheelt diende; als waer door 't verbittert volk , der Overheit op het lijf gefchonnen , fwaerlijk van 't bloed der zelve fou te fpeinen zijn, 't Leekte echter iewers uit, en baerde , met de geruchten van den Dam komende, zulk een verbol- gentheit, dat elk ,wapen,wapen , riep, en fich in der yl toe-rufte. lan Broek Valen- tijnfic een feer behardt man , deed', op de Nieuwe-brugh , met de trom om-flaen, dat, wie lijf, wijf, en kinderen lief had, hem. nu foude volgen. Met.een, latende ds
|
|||||||||||||||||||||||
|
Kieuw ep- twee, uit haer gezagh en goederen te la-
bopt'Am- ten zetten. Twee of drie honden bur~ $*rd*m. gers voor Je deure vergadert, hier op aen " : 'troepen, dat liet niet hen alleen, maer de gantfche gemeente raekte, waer van zich aldaer drie of vier honden bevonden. Buik antwoorde, dat hy daer zes hon- dert andere tegens zette: zy mochten hun beft doen : zoo zouden ook de Regeer- ders. En zeit men, dat hy hun dit met vuile woorden, die, naer fmaet der ge- meente, en gene burgerlijke deftigheidt fmaekten , toe-dreef. Men liet daer- omme niet, hem tot ingangh van den wegh der gevoeghlijkheit te vermanen ; maer droegh niet anders mee, dan dat Bur- germeefteren hare Hoogheit believen moe- De-gtmeen- ften. Hier mede raekt het volk aen 't |
|||||||||||||||||||||||
|
Nieuw op-
loop t'Arri' fterdam. |
|||||||||||||||||||||||
|
Tijdingh
van aertjlag des Graven va» MegeW' |
|||||||||||||||||||||||
|
te komt in
■souvenen |
|||||||||||||||||||||||
|
fchreeuwen, vive, vive, vive Ie Geux 5
|
|||||||||||||||||||||||
|
elk op der loop, 't geweer van de wand'.
Den gantfehen nacht , trecken zy met troepen , langs de ftraten en muuren, om het zamen-rotten hunner weder-parthye te verhinderen: voorts bezettenfe de Re- guliers poort , en aen vier oorden de Nieu- we Brwb. Alhier verkondishde men, tegens dendageraet, by uit-roep., dat het, met defe vergadering!}, op geen plonderingh van Kerken, Kloofiers, ofl burgers hm- fen ; maar alleenlijk het handthaven van 'V Princen ordening, en de rufie der Stadt, aangefien was. Hadd' iemandt ander VBÏt , dat hy (oude af-treeken , oft , op tkr daadt, door-fioken worden. Zy fta- ken alle de hant om hoogh , verklarende dat dit de meeningh was. Burgermee- fiers , ontrent twee hondert mannen fterk met de nacht-wakers, hielden 't Stadhuis; |
|||||||||||||||||||||||
|
E8 ceï'i'Z?
|
Leep-oogh de Waaghfm. Doch, als het
|
||||||||||||||||||||||
|
ft ats kneck- dagh was, daeld'hy af, en hebbende als
ten duarte- een oudt krijghs-man, zijn volk op den ge». Dam'm ordegeftelt, mijnHeeren, zeid' hy, nu aan-gevaüen. 't Is nu in 't harte
■van den tijdt, en de hurgery meefi uit de wapenen. Namelijk een groot deel der zelye, gemat door de nacht-waek, was. 't |
|||||||||||||||||||||||
|
T)»ar op
■aackert"
wapenen- |
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
227
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kieuw ep- ^e Brugh by dertig mannen bewaert, doet
loopt'Am- hy een keer overde Zee-Dijk en Warme- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men defchalkheit tebaet, en maken eeni- Kiam op-
genvan de oudtfte burgers uit, om den loopt'Am- volke te vertoonen , dat'er niet euvels fierAam- gemeent , en alles maar een mis-verftant was. Zelf Simon Kops , Burgemecjler, z» leggen in de Warme-ftraet gekomen , pij nde f 1 ch op lifi toe, der gemeente dit diets te maken, en dat zy» de wapenen af-leggendc , met een ver- zoek-fchrift te recht raken konden. JVIaer van d'andere zijde zonden zy om eenige tonnen kruits na Jan Rooden toonn , die den hunnen, door Egbert Pieterfz,. Vink, met weinigh anderen , ontjaeght wer- den , en in 't water geworpen. TefFens deden zy de Zoldaten, en etlijke Room- fche burgers na de Reguliers poort tree- ken, onder 't beleit vanden Schout Pie- ter Pieterfz,. en zijn zwager Alb'ert Mar- cufz,. twee harde Rooms-gezinden. Aen Albert wordt ( miflehien uit haet) na- gegeven , dat hy eenigen tijdt, hier na , toe-drinkende , op zekere mael- tijdt , den Heere van Brederoode een glas , onwaerdelijk genoegh zoude ge- zeit hebben -7 Ik brenghpu , Breero : en Heer Hendrik daer op te rijme geant- woordt; Ik wacht het Neero ; hem toe-* paffende den naem (naer 't oordeel der gemeente) by zijn wreetheit , verdient; Jan Broek , tamelijk verzelfchapt , was rartyen hier-en-tufichen de Zee-dijk- langh ge- tmkendctr trocken , en met drie baflen, aldaer ge- destfld° |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fterdam.
Kegendui-
~mtmim- Ken pp de been. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
firaat, enfleept 'er in der haeft , tot ne-
gen duizent toe, achter zich, ieder met het geweer, dat hem gereedft ter handt was. Ellendig h aenfight van óorlogh, daer de vader der eene parthye, de zoon |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der andere, toe-trok, broeder fich tegens
broeder, zwager tegens zwager, opmaek- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Trsee
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ge-
|
te. lancnCornelis, beide Piet ers z,oonen,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoeders te- daer de ftadt Deventer uit-hongh, hol-
S'ns elkan- pcn eikanderen in 't harnas j en op onder- deren r i Jingevrage, werwaarts het gemunt was,
Zeid' d'een 'tjta de Marti, by die vanden
nieuwen Gods-dienfl, d'ander, nadeflra* ten, by die van den oudtfien: dan, foo ,t op een flaan gaat, fchoont my niet, ik fal |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Goede orde
der On- foomfchen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
u ook niet fchoonen. Maer de Onroom-
fchen overtroffen in vuurigheit en orde. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zy floppen de Warme-firaat, tot aen de
Pijl-fteegh , 't Water ("zoo men 't heet) tot aen de Zout-fieegh , den Nieuwen- dijk tot aen 't Grave-flraatjen , toe; en andere wegen na de Markt leidende. Ian Pieterfz,. Hooft, en eenigeandere planten drie baflen op de fteiger van 't Dom-rak, naeft het huis van M. Hendricus Dircfz,. daer de iWu/uit-hingh , om de Markt te beftrijken. Ten fielven einde werden ook op den Papenbrug, drie groote baflen ge- fteit, en al de huifen van de Warme-firaat, tot de Vzs-marcl toe, achter metfehuiten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
X>e Wet- gefloffeert. De Wet-houders hebbende/ vonden vooreen Smidtsdeure, voorts na
houders niet boven de twee duifênt man by een, 't Bas-huk, 't welk tcgenwoordigh het binden fich zonden Piet er Kaars,IIop-man der nacht- huisder Oofi'-Indifche- C^Maatfchappye is; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tef*>ak. wacht, uit, om allegelegenthedentebe- uit forse da!
|
ansaen de Verke-a-fluü^
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
overweldigt,en 'tBmhuis van fijne weder-
partyc, moght ingenomen worden. Daer hoort hy, hoe■■de Room fchen inaentoght waren,om de Reguliers poort, de Stee-tuin, het half rondeel, en 't Bus-huis te bemach- . "\/ ^ tigen. Derhal ven vooitgerukt, tot op de \ de Regu... Roode, oft Regulier s-brugh, doet daer een fors poort. ■ fchans van balken, en ander hout, dat voor de Stee-tuin oft fiads Timmer-werf'Jagh, op-werpen. Daer bracht men de haffen ■■ Ff j in,, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fichtigen. Wel vermogt de Burgery de-
fen man , en liet fich dunken , dat hare krachten nu toonbaer waren. Derhal- ven, albmme door-gelaten zijnde, bragt hyBurgermeefteren aen, hoe de ftraten bezet, befchanft, en alles met groove of handt-buffen geboort was, tot dootlijke beheeringh van den Dam. Zy dan vin- dende fich gcnoeghzaem belegert, en de hoope van andere hulpe af-gefneeden , ne^- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hifiorifihe Bsfchrijv'mge van
|
||||||||||||||
|
228 I____________
|
||||||||||||||
|
dere vrede-kundigers werden onwaerde- Kieuw op-
lijk na de Marktgeftuurt. <LMen roept 'er; loop?Am- na 't Stadthuis, na 't Stadthuis. Wy heb- P"*"»- ^ ben 't, hebben wy 't hart j aniers is V om- gekomen, 't Was de waerheit; en fo een Men wilni* menighte machtigh de Wet-houders en 'tstadbmt. hunnen aenhangh, met voeten,te vertrap- pelen. Maer dedeftighften der gemeen- te fielden'er fich ernftelijk tegens, met vertoogh , hoe 't wit hunner wapenen, niet was de handen aen de Heeren te fchenden, oft met hetbloet van even-nae- ften, vrienden , en magen te bezoedelen, maer door draeghlijke voorwaerden aen veilige ruft te raken. Dit fpreken van de MMrj^.eM genen, die raders en gelders waren, open- rcy^ten f(l. de de verftopte ooren, en toegangh aen dm'taf. eenige wei-gewilde burgers» dievanver- dragh quamen voorflaen, ter beden der VoorflagU Wet-houderen. Want defe , ingezeilt van ver- met den ontdekten aenflagh, en zoo verre dr*Sh- te laegh leggende, zagen wel, datfe be- noodight waren, in handelingh te komen met den genen , die 't geweer in de vuift hadden, foo zy 't wilden doen ftaken. Ge- maghtighden uitgemaekt zijnde , dreven die van de gemeente meeftendeels,dat men in 't verdragh ftellen moefte, hoe Burger- meefters regel-recht tegens d'ordening des Princen gedaen hadden ; en foude men daer na der andere punten wel eens wer- den. Klaghten en kijf-woorden, en al de wrok der voorgange wreetheden, werden hier op de Overigheit uit-geftort. Niet te Hatgetnf' min men trof noch dien avondt het ver- f en wort. dragh, luidende : Dat twee Gemaghtigh- den van de Majeftraet , en twee van de Herformde, na den Haag fouden reifen, by de Gemaghtighden der Hartoginne gldaar, om te weten, of op d'orde , hun gegeven, 's Princen goet-dunken genomen was ; en in geval van neen, aan fijn doorluchtig- heit te trecken', om de meeningh der fielve, na verklaringh van Stads gelegentheit, te verftaan. De Gemaghtighden harer Hoog- heit fott men verfoeken , midlerwijle hun- nen |
||||||||||||||
|
in, en klonk 'er achter op, in allen fchijn;
ofle vol-laden geweeft waren ; hoe-wel men noch kruit, noch koegels, in voor- raet had. Dit gelaet deed Tiet er en Alben zwighten; zulxdat zy verfochten, onder hen tween , met Ian Broek , buiten de fchans, te woorde te komen. Ian Broek hebbende eerft na de Warme-ftraet, om byftant, gefchikt, treet uit fijn voordeel; vraeght, wat hem met pijp, trom, en vlie- gendvendel, vyantiijker wijfie derwaerts dreef. Waer op Albert tJMarcufz,. hem trots en moedigh tot antwoort gaf, 't was, om fich met kruit, fchitt, en fcherp, tegens hunne vyanden, te wapenen. Ian Broek, wederom, vraeghde, wie die waren ? En als zy daer toe zwegen, zeide, dat hy't hun niet wilde laten volgen, maar ten dien ft e fijner tJMajefteit, en welft ant der ft e de be- waren : ook de poort e foo wel , dat'er de Graaf van (Jfrfegen met fijn Krijgs-volk 't hooft fouftooten. Terwijl zy in 't ge- iprek ftonden, quamen , hem , twee hon- dert mannen onder een vendel, gedragen by Ian Kies, te hulpe. Dies de Schout en Albert hunnen ftand verlatende, te rug naden Dam keerden. Broek bezette de Poort, deBrugh, de Stee-tuin , 't half- rondeel, en beval den Schutter-meefteral- daer woonende , nocht der eene, nocht der andere parthye, eenigh wapen-tuigh te verftrecken. Maer goet getal fpiefïen , roeren, eenigh buffe-kruit, wert uit zeke- re winkel gehaelt, dat langen tijdt onbe- taelt bleef. De geen, dien Ian Broek om hulp hadt af-geveerdight , was Thomas Gerritfz,. Doesburgh. Dees , vindende Simon Kops voor 't Engkerkfteegjen ftaen, om de luiden te belefen , werpt hem over ftagh, met verwijt van 't geen , aen de Roode Brugge, te doen was; en dat hy, met bedrogh , focht de burgery in 't net te "brengen. Daer fluift het volk, op 't ge- rucht door alle ftraten. Kops had genoeg te doen, dathy, met voorftandt eeniger eerlijke perzoonen, fijn lijf bergde. d'An- |
||||||||||||||
|
'.Nieuw op-
leof t'Am- flerdean. |
||||||||||||||
|
'Hit wort by
d'Onroom- fchtnbe- zet.
|
||||||||||||||
|
Ttttrgermee-
fter Kops in 'i levncr. |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
229
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
nen laft te fchorfifen , en't lichten van "'t
krijghs-volk ftaken, ontjlaende felfs dege- nen, die reeds waren in-gefcbreven, en dom- de nacht-waak houden op de hoef-Jlagen, gelijk die by fijne Doorluchtigheit was in- fielt. Dit wierdt 's anderen daeghs met trompet aen alle hoeken der ftraten, in het by wefèn van Burgermeefier loofi Buik, en AdriaanFaauw, verkundight. Maer nhmenhyd'Oude-Brugh quam, daerde kittel-oorige gemeente, by dikke drom- men noch by een ftondt, en den Secretaris Willem Foppen het feive verdragh aldaer ook begon af te lefen, foo haperde hy by geval , door verbaeftheit in 't af-lefen, zulx hy eenige woorden niet wel uit- fprak, waer op terftondt geroepen werdt, fchiet,/chiet. Waer door den Secretaris, door dit geroep verfchrikt zijnde, het op 't loopen ftelde. Maer Adriaan Paauw ftreelde hun hevigheit , gingk hen vry- moedig tegen, en ftelde fich recht voor de builen, voorts henneerftigh vermanende om gehoort te worden, gelijk ook ge- fchiedde. Op dit af-kundigen wierden door de gantfche ftadt de wapens neer-ge- geleit, ieder trok t'huiswaerts, ende wert zonder een druppel bloets te ftorten, tot blijtfchap van alle vree-lief hebbers , de dus-dreunende ftadt aldus geflilt. Te we- ten,'t is een groote fchrede van dreigen tot doen : en 't eerfte aen-bikken der burger- lijke wapenen wort, van vele inzichten, 200 krachtelijk her-houden, als men, na 'tverweldigen defer dammen, reukloos- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ie voeten voort-flaer. Staet ook te gelo- Bet of loof
ven , dat de Majeftraet uit kunde haren geflilt. zwakheit, de burgery uit eerbiedenis, die -—-—■ zy noch aen haer Óverigheit toe-droegh, fchroomde 't fpel te beginnen. Ten zel- ven dage fchikten de Wet-houders eenen aen zijne Doorluchtigheit, voor heen,e!k, om fijn bedrijf voor 'tfchoonfte, te doen aen-nemen.. Doch die van de Majeftraet wert 's morgens uit-gelaten; die van de gemeente raekten niet wegh, voor tegens den avont, mits dat de poorten zoo langh gefiooten bleven. Zy quamen nochtans tot Antwerpen wel te pas, om den ande- ren, op 't uitftrooyen van valfche geruch- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bet op loof
geflilt. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sn af-ge-
kmdight. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten , t'achter-hale'n. Want die van deMajeftraet gezonden, liet zich aldaer ver
|
tyen zendt-'* >
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
luiden, dat de Overheit het dempen der
Geufen in hare handt gehadt,maer nen, op fchult-kenningh , met gevoeghlijk ver- dragh, in genade aengeaomen hadt. De vier Gemaghtighden ter weder-zyen ge- kooren , nevens twee hunvanderfchut- terye wege bygevoeght, reisden na den Haegh, en voort aen den Prince tot Ant- werpen. Zijn' Doorluchtigheit hun ver- zoek verftaen hebbende, verklaerde, niet nutters te wefen , om de ftadt 'm vrede te houden , dan 't geen den achtienden van Lou-maent, door haer beraemt was.'tWelk hen niet vernoegende , hadden fy fich ter Lantvoogdejjè te keeren. Dit dede de ge- maghtighden van de Wet-houders , en trocken voort na BruJJel. Maer die van de gemeente, als niet wijder gelaft te trekken3 |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Trm.'.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
£« de va-
tenen ter |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
*ed
|
erge-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
leidt,
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
lijk, door 't heiligh en onheiligh, met vui- toogen te rugh
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
T W E E-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hijiorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||
|
230
|
|||||||||||||||||||||||||
|
TWEE-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
K
|
|||||||||||||||||||||||||
|
O R. T
|
|||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Den Heer van Breder ode komt "moAmfterdawi,
daer by in wedermi der Regeerders blijft, fijn gefprek met la Torre y
luiftertniet na Vermaningen ztjngunfi-genooten bewaken zijn huys, Stoutigheit der Onroomfchen , fletten by gefchrïfte den Wethouderen eemge punten
voor, dienfe willen dat onderhouden worde, de Heeren feilen andere punten in, de 'Prins becrachtigt het Verdragh. Kiefen der Kappiteynen ter weder z,ijde. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Erwijldeftadt inde waegdefer
twijfel-moedigheit hingh, quam de Heer van Breder ode, den ze- ven-en-twintighften van Sproc- hel-maant , binnen Amflerdam. Dit ge- fchiede met dus een flinger-flagh. Heb- bende in der nachtgemaekt totÖude-Kerk te zijn , aldaer van den paerde gezeten , en voorts te voetgegaen, ontboot hy Kle- ment Volkhartfz,. Koorenhart buiten in de herberge by fich, op dat die hem eenigcn wegh weze, omgevoeghhjk in te raken. Want in de poorten , moeft elk fijnen naem laten aentekenen , en niemandt vreemts te water deur. Deez , met hem, en alleenlijk twee Edelluiden,iri een ïchüit getreden , deed, zonder fich 't roepen der wacht te kreunen , hem fnellij k door den boom roeien , en aen de oude TurfmarB op Zetten. De Regeerders , hoorende dat Brederoóde in Stadt was , dien zy 't hooft van alle Geufn noemden , vonden fich in alle hun' voornemen bcdremmelt,' en wiften niet anders te denken , dan dat hem d'Onrcomfcben ontboden hadden. Hier was nochtans (zoo de gedenk-fchrif- ten van Laurens Iacobfz,. Reael verklaren) niet aen : maer de roep van zoo hoogh- loopemd' een twiPc, uit-gebromtdoor't hceie lant, hadt hem fich zelven daer doen wcnfchcn. Wel ftaken zy de ooren op, j I
|
|||||||||||||||||||||||||
|
geftijft met zulk een voor-ganger; en lie-
ten de treffelijkfren fich dagelijx in zijn ge- zelfchap zien. Ook zakten 'er vele luiden, uit Vriejlant voornemelijk, en Uitrecht, na toe : die, verfteken in koopman s ge- waet , fchippers en boere klederen, de fchrijvers, aen de poorten, met loofe na- men blint-doekten. Voorts wierden A- driaan Paauw, Harman Roodenburg, en Dirk Wouterfz,. van Burgermeefteren aen hem gezonden, om te vernemen en te vra- gen , tot wat einde hy hier in Jladt geko- men wat ; waer op Brederoóde tot ant- woordt gaf, dat hy'er wel meer'geweef was, en fijn geldt verteert had. Deze als geen verder laft hebbende, zwegen hier op, en braghten dit antwoort voort aen Burgermeefteren over. ^Uitrecht vond zich , dat pas , de geheim-fchrijver van den heimelijken Raedt, Jacob de la Torre, hebbende, met vorderingh vanfchepenen |
|||||||||||||||||||||||||
|
fileer van
Srederoie komt iAm- fterdttm. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Di Gcufen
door V hesle Lant in den haat, ma- ken een f:krik o-ver al by d: Room/e, fcboon die defierkfie tsaren. |
|||||||||||||||||||||||||
|
lijf-tocht den Graaf van tjlfeegen te we-
ge geholpen. Van daer quam hy met fchrijven der Landvooghdeffe aen de Re- geerders, f Amflerdam; teneindezy,by middel van overredingh, oft uit-gedrukt bevel, den Heer van Brederoóde, maek- ten te loofen : waer toe zy, by mangel van anderen raedt, zich van den Grave van (jZfeegen, en fijne troepen , mogh- |
Aanmar*
king cf at TsoelderjC der Root»' fehen* o* over al*1 Herfori»' den de v»"1 dwars tt Mtten- |
||||||||||||||||||||||||
|
ten dienen. La Torre zeid'er by, van
de
|
|||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VL Boeck. ip
Als La Torre nu voorder zijn laft en boot- d'Heer vm
|
|||||||||||||||||||||||
|
deHartcginnege
|
|||||||||||||||||||||||
|
«Heer van
verrichting
f-Ainfier. |
|||||||||||||||||||||||
|
ichap ontdekte, en daer in al verre geko- Brederoos
men was, zoo wilde de Heer van Brede- verrichting roode hem geen volkome gehoor vergun- t[Amfier- nen, maer viel hem t'elkens in zijn reden, am' en begon te klagen over de Landtvoogh- dejje, ter oorzake dat men hem geweigert Hm onder~ had, zijn verdadingh, over het quaet ver- l'»ggefïrek' moeden dat haer Hoogheit van hem had, te hooren; als ook dat haer Hoogheit laft gegeven had, van de bolwerken en fterk- ten, diehy inzijnftadt Viane begonnen had te maken, en groot gek gek oft had- den , te Hechten : infgeüjks dat hare Hoog- heidt de gemelde ftadt Viane had laten be- legeren , en door Hartogh Erik zommi- ge zijner Dorpen uit-geplondert waren, zeggende voorts tot de zelve La Torre ^ dat'et onnodigh was veel woorden te ge- bruiken, gemerkt hy met zijn Iaft-brïef te toonen, voldoen konde: waer op La. Tom hem'tot antwoortgaf, dat hy daer van geen bevel had, en hem nu zoo wel geloof daer in behoorde te geven , als hy in diergelijke zake op 't huis te Kleeft fon- der laft-brief te toonen , gedaen had. Voort was hy bereit hem het copye dub- belt van zijn laft te geven. Brederoode gaf Brederode tot antwoordt, dathy om't dubbelt niet weigert te , verlegen v/as, en dat hy La Torre , ten virtrtekm. tijde als hy op fijn hms te Kleef quam, verzelfchapt was meteen Edel-man, dien hy over langh gelcent had, van wien hem ook een geloofnis-brief van haer Hoog* beits wegen behandight was, zijnde niet gehouden zonder geloofnis-brief hem te gelooven , en van andere qualiteit dan hy La Torre. In 't kort, dat hy hém voor zoo een eerlijken man ook niet hielt, als hy waende te wezen. Op 't welk hem de voorzeide La Torre weder tot antwoordt gaf, dat hy zoo vermeten , noch onver~ ftandigh niet was van zich by hem ergens in te vergelijken, maer dat hy zijn onder- danige dienaer was, en alleen deed 't geen hem belaft werdt; en nopende het quaet G g gevoe- |
|||||||||||||||||||||||
|
na hem niet hooren wilde, hem uit haren
name , eenen ttjt van vier-en-tvvintigh uuren teffleüen, om de fiadt te ruimen, en in geval vanvveigeringh, hem by plechtige verklaringh , defchult op te tijgen, van al- len onheil, dat'er uit rijfenmochte. Bur- germeefters, begaen met defen brief, en hebbende den inhout met out Burgermee- fleren en Schepenen over-wogen, lieten zich voor eerft bedunken, dat eenigen van |
|||||||||||||||||||||||
|
ö* Regeer.
ie*s willen %r*derode inbare fzm "'"dulden, |
|||||||||||||||||||||||
|
den Raedt, die over d'Onroomfche zijde
helden, in 't geene van den Gr ave van <L%feegen gemelt werdt , grootelijx ge- ergert zouden zijn, en 't zelve ruchtbaer |
|||||||||||||||||||||||
|
maken, waer uit een nieuwe beroerten te
duchten ftondt. Daerna, dat Breder oode hun copye dubbelt, oft immers leefingh van hunnen laft zouden af-eifchen, en, door dit punt, eer tot blij ven getergt, dan tot vertrekken beweeght worden. Niet te min gemerkt de Vroedfchap hierin ge- kent moeft zijn, dedenzyfe vergaderen, doch gingen datelij k na 't fcheiden, eer de maer verfpreit kon worden, den Heer van Brederoode in zijn herberge vinden. De welke, gelijk zy 'tgefpek hadden/on- der 't bevel haerder Hoogheit te fien, dat zy zeiden buiten haer orde niet te derven |
|||||||||||||||||||||||
|
**Torre
Üeerva„ |
toonen , na reden , bidden , nocht ge-
bieden wilde luifteren. Waer over de voorfeide geheim-fchrijver, Iacob de La |
||||||||||||||||||||||
|
Torre, op eenen voormiddagh , verzel-
fchapt met twee Schepenen dezer Stede, om fijne boodtfchap , en de boven-ge- melde verklaringe, volgens zijnen laft te doen, by den voor-gemelden Heer van Brederoode gonk ; dieby hem in zijn ka- mer zeven oft acht Edel-luiden ,• en on- der anderen Jonker Willem vanBloys, ge- ldt Trejlongh, en zijn Drofi van Vianen, Roofenbergh, zitten had. De groeteniflè Van wederzijde gedaen zijnde, zoo ver- zocht La Torre op Brederoode het ver- trek der Edel-luiden, waer op hy tot ant- woort kreegh, datwlx onmodigh t/tas, |
|||||||||||||||||||||||
|
232 Hifiorifche Befchrijv'mge van
gevoelen van zijn Perzoon,daer in was hy I mits dagelijx zommigen der Wet-houde- d' Heer van
zeer bedroeft , by-brengende , dat hy | ren , en de loon-treckende Raads-man ■> Srederoes |
|||||||||||||||||||||||||||
|
m ncrr wZ71
Srederoos
■verrichting t'Amfter- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
nochtans in den eedt fijner Koninglij ke
|
Zandelijn
|
, by La Torre uit en in gingen, y richting
|
|||||||||||||||||||||||||
|
kregen die van de gemeente achterdocht, ^ m'er'
dat zy eenige heimelijken t'zamen-fpan- ' ningh tegens hem mochten maken, waer over eenige Weft-vriefche Edel-luiden, van |
|||||||||||||||||||||||||||
|
tjiïfaj. vier-en-twintigh jaren langh, zon-
der opfpraek, den ftaet van geheimfchrij- ven, in den geheimen Raed, bedient had, biddende hem voorts dat hy toch deze re |
|||||||||||||||||||||||||||
|
'
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
den huife van Br ederode, met den boven- ^
gemelden Jonker Willem Treflong, zich, doch met voor-weten van den Heer van Brederoode , vervorderden den zeven- tienden van Lente-maant, 'sna-middags La Torre , op den Dam, in fijn herbergh En als in en kamer aen te gaen , daer zy hem tot gijzetingh 's anderen daeghs toe, als in gijfeling hiel- ichoHliin' den , ja fijne papieren door-fnuffelden, en die van 't meefte belangh, daer onder 't verhael fijner verrichtinge, hem ont- namen : fulxhy voor erger vreefende, in der haeft fijn hielen lichtte. Dit werk ver- Hy ver~ oorfaekte groote ontfteltenis onder de ge- mktm meene burgers, en waer tot een groot op- roer uitgeborften, hadden niet fommige van de voornaemfte der Herformde ge- meente hen-lieden weten teftillen, met beloften van by Burgermeefteren te gaen, op dat'erin alles moghte verfien worden. Over-fulx gavenfe in 't kort, uit den naem der Herformde, aen de Majeftraet een wel minnelijk, en dus luidende (Requeft) ver- foek-fchiiftin. Befeffende den forgelijhn Smeek^ ftaat der ftadt, 7vaar in defelve, en desfelfs fchrift def inwoonden tegenwoordig ft aken ,ja, dat by Herform- foo verre daar niet in verfien wierdt, ftadts de aan de ver derfenif e en ondergang nootfakchjk vol- Majeftra*1 gen moefte., foo waren fy van eedts-halve,over & waar mede fy aan fijn Koningl. Majefteit, ver' * en defe Stadt verplicht ftonden , gedwongen fulx te kennen te geven. Voorts befchul- dighden zy de Majeftraet, datfe heimelijk het verdragh , datfe met hem gemaekt hadden, breken wilde , feggende, datfe .*, noch verfcheide andre oor faken van be- 'c f,,*
r -rr 7 1 • 1 rtmbiv
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
den wilde varen laten , en hem gehoor
geven van zijn laft te volbrengen , hem met een radende en bevelende, binnen vier-en-twintigh uuren , indien hy zijne LMajefleit en hare Hoogheit wilde ge- hoorzamen,uit 'er Stadt te trecken. Waer op de Heer van Brederoode hem vraeghde of hy wilde dat hy na Vianen zoude trec- ken , hier op gaf La Torre hem tot ant- woordt , dat hy trecken moghte wer- waerts het hem geliefde. La Torre en Brederoode aldus onverrichter zake van clkandre gefcheiden zijnde, zoo vergden de Burgermeefters eenige Onroomfche burgers, te bevorderen, dat hy zich ge- zegge liete. 't Welk van hun afgeflagen zijnde , zonden zy hem, den tweeden "Penfionaris , loon-treckende Raats-man, tjffarten van Blokland, met twee Sche- penen , en eenen geheim-fchrijver , die geen antwoort kregen, dan dat hy doen zou, gelijk hy 't verftondt. De voornaemfte van de gemeente wa-
ren niet wel tevreden met het gebodt, dat den Heer e van Brederoode gedaen was, en beducht zijnde dat de gemelde La Tor- re breeder laft moghte hebben , dan hy hem voor gehouden had, oft met ge welt hem van daer laten uit der ftadt te zetten, bewaekten des nachts zijn herbergh, met ontrenthondertmannen. La Torre was ook in groote vreeze, en dorft niet wel langhs der ftrate gaen, om die van der ge- meente niet meer te verftooren , en haer geen aenftoot tot nieuwe oproer te geven, zulx hy vlij celijk deed gade flaen, wie al met den Heer van Brederoode verkeerde; en wat hy voornam , om hier van der Landvoorde(ïï> te verftendigen. Enver- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
La Torre
■verklaart zijn uit er- fte laft. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
'La Torre
wert met de nek aan ge.
%ien, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
JwaarmJJe wel conden m-brengen , maar
|
x.elve-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
datfe die onvermaant lieten, op dat {by al-
dien hun verfoek-fchrift moghte komen in han-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Bosch 233
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
handen vanden gemeene man) daar uit geen
meerder oproer quam font/taan. Ook had- denfe daer in defe naervolgende punten,tot ruft en welvaert der ftadt, geraemt, met verfoek om van de Majeftraet aengeno- men te worden. Te weten : |
hyalreê had, wiften niet wat zy beft in d'Beervm
defe zaek doen fouden; eindelijk beraem- ^rederoos denfèdefè naervolgende punten, die hen, ^ernc^ttni omalleonruft en tweedraght ter neder te t-Ami^er- . . °.. T aam.
zetten, goet dochten te zijn, endesan-.
deren daeghs ookaen die van de gemeente
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
iïütet van
ISrederoos
verrichting
ÏAmfltr-
datn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
wierden over-gelevert.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
I.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
I.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ht
|
tverdrag by denPrince op denach-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Munten van
verdraghby d'Herf$rm~ |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
T~v At 'er gemagtight fullen werden twee ?»»*«» w
•*-^ van wegen de UWajeftraat, tweebyverd™2fy
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
tiende van Lou-maandgemaakt-, blij-
ve in fijn geheel. II.
Dat 'er van de Wet-houders noch twee
Hof-mannen, en twee Luitenants, al te maal burgers, gecooren werden, die elk noch tweehondert Knechten, mede burgers [ou- den aan nemen, en dat defelve neffens d''an- deren Hof-mannen, Luitenants, en aange- fiome Knechten, allen den eed doen /ouden, van de ftadt enald'Inwoonders te helpen en te befchermen. III.
En gemertl men alhier niemandt in de
Stadt had, die in den Krijgs-handel fonder- lingh ervaren is, foo wort mede verfocht, dat de Heer van Brederoode, wefende een in*geboorne Heer, en getrouwen dienaar des Koninx, en by gevalle juifi binnen deferfte- de,geftelt w er de als C oionel, Opperbevel- hebber en Hopman over de boven-gemelde Knechten; tot bejchermingh defer ft ede en inwoonders. IV.
En dit alles by voor-raadt tot 'er tijt toe,
dat eenigegemaghtigden van de Majeftraat, en van de gemeente, de toe-Jlemmingvan de Prins van Oranje,als Stad-h ouder,en Cap- pitein Generaal van Hollandt, daar op ver- kregen hebben. Burgermeefters, verbaeft door't geen
aen La Torre gebeurt was, en wel weten- de dat 't geenfins de wille van de Landt- voogdeswas, dat den Heer van Brederoo- de alhier meer gefags toegefhen werr5 dan |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ds
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
die van de Gemeente, en twee uit de negen /
|
'trant ve.11
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fielt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
gemaghtighden van der fchutterye, die ge- Amfierdunx
lijkerhant op ftadt s koften f uilen reifen aan voorge fielt, de Prins, om [ijn goet dunken op de voorfx,. punten te verfoeken. II.
Dat van (tonden aan, aan de poorten en
boomen geflagen fal werden noch een Jlot, waaraf een van de negen gemaghtighden uit de fchuttery {die 's nachts waakt) de fleutel in Uwaringh fal hebben, en die des middaghs en des avondts, brengen in der Stadts kifte, daar defteutelen der poorte en boomen, des nachts op 't Stadhuis bewaart morden, aan welke kifte noch een Jlot fal gehangen worden , waar af de gemagh~ tighden den fleutel hebben, en behouden fuüen. III.
Dat die van de Gemeente fullen lijden,
tot dat 'er by den Prins anders in verfien werdt, dat 'er twee boots, een op den Am- ftel, en een in 't Y, met volk daarop, en be- hoorlijk oorloghs-gereetfchap, op Stadts co- ften, gehouden worden, waar van 't volk by de negen gemachtigden fal aangenomen worden. IV.
Dat de felve nege gemaghtighden aan-
nemen fullen uit de burgery, die des nachts wacht houden fuüen,hondert man, daar de negen gemachtighden een hop-man hebben over tefteüen; voorts fullen de aangenomenc Gg 2 bur- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifihe Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||
|
*M
|
|||||||||||||||||||||
|
rijke en wei-gewilde burgers) zijn Lui- d' Heer va»
tenant, ftede-houder gemaekt, over vier Brederoos hondert knechten, die zy datelij lc bezol- ^"^'"S dighden. Noch lieten Burgermeefteren *, "'■''" door de negen gemaghtighden der fchut- _ teryen, aen-nemenhondert mannen, om ,
de nacht-waek te houden, 't Verdrag wert J" r£ '*
van beide parthyen befwoore n. ' En vermits zedert 's Princen vertrek de
Majeftraet de boven-gemelde zes Opper- kappiteinen, ten deele van hun dienft ont- flagen had , vergaderden op nieuw den veertienden van Lentemaand de Burger- Rmna.ft meefteren met de Vroetfchap, omtebe- der Vroet- raetflagen over het verkiefen van eenige fihap. perfoonen uit de drie fchutteryen , waer mede de Burgermeefteren foudcn mogen te rade gaen, om de geheele fchutteryen, t'elkens (vermits daer in vele hoofden en verfcheide verftanden waren) niet behoe- ven by een te roepen. En wiert by hen beflooten, dat Burgermeefteren, d'Over- luiden van de drie fchutteryen , by fich ontbieden , en hen belaften, datfe de Ka- piteinen der fchutteryen ontbieden fou- den , om by den zelven Kappiteinen, ten overftaen van hun rot-gezellen drie Per- foonen uit ieder fchutterye, van de vre- delijkfte, rekkelij kfte, en befcheidenfte , te machtigen. Ook zoudemen den voor- fchreven Over-luiden onderrichtinge doen , dat daer toe perzoonen gekooren wierden, die niet te hart Roomfcb of Her- vormt waren. En hier mede zouden Bur- germeefteren, uit de name vandegant- fche fchuttery, als 't nut of oorbaer was, m zaken der ftede bezeffende,te rade gaen. By Burgermeefteren wierdt ook defe laft- brief geraemt, en aen de Ovei luiden der fchutteryen over-gelevert. OP buiden hebben de Heeren Burgermee- Haarow^
fier en den Over-luiden der drie fchutte- am * ,/f/ ryen volmaght gegeven , om voor hen te s'r * doen vergaderen, de Kappiteinen van hun fchutteryen»omby den [elven Kappiteinen, Hf»-
|
|||||||||||||||||||||
|
f Heer van burgers by eedeverclaren, ds fiadt gebouw
Ertd'eroos en getrouw te fijn, •verrichting Y.
|
|||||||||||||||||||||
|
f Am fier-
dam.
|
De Burgermeefiers hebben af te danken
Bouwen Reierjh' Leep-oogh , Luitenant van Hop-man Wtïïem Pouvveljh. en in des afgezette plaats fial eenander Luitenant aangenomen worden. 't Ontwerp defer punten van beide par-
thyen wert by den Heer van Brederoode gebraght. Maer hy weigerde het te hoo- renlefen, als gefint tot vertrecken. Dit gerucht onder t volk rakende, quam ftrax een groote menighte van menfchen op den Dam, en fuik een vreefe, onder de Regeerders, dat zy door Bloklandt, en fekeregemachtigden der fchutterye , hem verfocnten fijn reife vijf of zes dagen op te fchorflen, tot dat de gemaghtighden we- der keerden, van den Prince. Midler- wijlc waren zy te vrede, dat hy 't opper- gezagh over de Soldaten aenvaerde, fon- der nochtans iets aen te flaen,' voor dat men de meeningh fijner Doorluehtigheit verftaenhadde. Brederoode hier op ver- klaerde dat hy den aengenomen laft en tij- tel aen nam, onder die voorwaerde, en fbnder iet, tegens 't goet-vinden van den Prime te willen doen. Met defe punten zijn de gemaghtigden
der Burgermeefteren, die van de gemeen- te , en der fchutterye na de Prins gereift, omzijngoet-dunken daer opteverftaen, waer naer men fich fonder weder-feggen, foude te richten hebben. De Prins ftont al de punten toe; uitgefeit, dat van 't op- |
||||||||||||||||||||
|
d'Heer va»
JSrederode neemt voor te vertrec- ken,. |
|||||||||||||||||||||
|
Hoch wort
afgehouden. |
|||||||||||||||||||||
|
De ïrins
"van Oran- jes verkla- ring over de merdraghs punten. |
|||||||||||||||||||||
|
r-bevel des Heeren -van Brederode, dien
|
|||||||||||||||||||||
|
t
|
,y beloofde fijne meeningh, by eigent-
lijken boode te laten weten. Dien-vol- cens werden twee boots, het een in 't V, het ander inden Amfiel, op de wachte gekit, Leep-oog af-gedankt, Wiüem Pau- vvelfic. met een anderen Luitenant ver- fien; Lenert lanfic. Graaf, Hopman, en Arent lanfz*, Koesve.lt, (defe waren twee |
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||
|
23r
|
||||||||||||||||||||||
|
op den vijfden van Gras-maand, uit han- d'Heer van
den van Burgermeefteren ontfingen, Bredercos verrichting
J Chtervolgende het bejluit,by den zes- *-Amlier- {—rJ. en-dertigb Raden , defer ftedegeno- __ mm, op den veertienden van Lente-maant leji-leden, om uit ieder fchuttery e gekooren En v t e worden drie fchut teren, waarmede, uit urSerm
i 7 rin i [teren beve~ den name van de gantjche Jchuttery , de (nztvof^
Heeren Burgermee/leren, als 't oorbaar ojfan%
noot foude wefen , (ich in faken defer ftede bewaarniffe en welvaart betreffende, Jou- den mogen beraatjlagen; en daar toe by den drie fchutteryen dèjèr voornoemde ftede ge- kooren fijn , Adriaan Paauw, Hendrik van Lïffarken, Egbert Roelof fz. Harman Roo- denburgh , d'oude , Klaas Reierfz. Egbert Meindertfz. Ian Betfz. Roodenburgh t Arent Cornelifz. Kool , en Reinier Zy- monfz. van Nek. Zoo u V dat mijne Hee- ren vóorfchr'eve, de Burgermeefteren, defe verkiefinge by den voorfchreven driefchut-* teryengedaan, toegejlaan hebben,endeftaan toe by defen, vernoeght te fijn met de voor- noemde gemaghtighden , in der maniere voorfchreve te rade te gaan, en helpen ra- den , en belooven ook der felve gemaghtigden te bevryen en fontlaften van hun werk,dat zy-luiden van der voorfchreve fchutteryen wege, met mijn Heeren Burgermeefteren doen fuüen. Gegeven den vijfden van Gras- maant des laars vijftien hondert en zeven- en-tzeftigh. By Ioojl Buik Zybrantfz. Ian Klaefz. van Hoppe, en Hendrik Cornelifz. Burgermeefteren, en was ondertekent PlETER. VlOITZIUS.
|
||||||||||||||||||||||
|
#Heer van ten overflaan van hun rot-gezeiïen , ge-
Srederoos kooren te worden uit ieder fchuttery drie
"verrichting van devredelijkfte, befcheidenfte , en rec-
tAmfter- kelijkfte fchutteren, met de welken, als uit
. name -van al de drie fchuttery en,Burgermee-
Jiercn fuüen mogen te rade gaan, als de mot
fulx vereifcht, aangaande debevvaarnü en
welvaart defer ftede, om alle onruften en
bederffenis voor te komen. Gegeven den
veertiende dagh van Lente-maant des
Jaars vijftien hondert zeven-en-tzeftigh,
in keniffe van mijn, als Secretaris,
Frans Delft.
|
||||||||||||||||||||||
|
Doch defe keure wiert op den tweeden
van Gras-maandt eerft voorgeftelt , en wierden toen d'Over-luiden van de drie fchutteryen vergadert, en belaft den Kap- piteinen van de fchutteryen te doen kie- zen, uit ieder fchuttery drie vandevrede- lijkfte en befcheidenfte mannen, die niet te feer over de Roomfche noch Onroomfche zijde helden. Hier toe wierden dan uit d'oude fchuttery gekooren Adriaan ■ Paauvv, Hendrik vanLMerken., en Eg- bert Roelof"fz. uit de Voet-boog,lan Betjz,. Roodenburgh, Klaas Reinierfz. en Egbert UMeindertfz. uit de Hantboogh, Harman Roodenburgh, Arent Cornelifz. Kool, en Reinier Zymonfz. van Nek. Voorts wierden den Burgermeefteren en de Vroetfthap defe negen perzoonen op fchrift overgelevert, die deze verkiefing voor goet kenden, en ook beloofden dele negen perfoonen te bevryen en fchadeloos te houden, alsblijkt uit defe brief, dien zy |
||||||||||||||||||||||
|
5
|
iie negen
|
|||||||||||||||||||||
|
^■aadslui-
den kiefen "hdefclmt' t'ryen. |
||||||||||||||||||||||
|
DRIE-
|
||||||||||||||||||||||
|
<Sg 3
|
||||||||||||||||||||||
|
HiHorifihe Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
2$6
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
DRIE-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
Kort In hout.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Landtvooghdes ml de bloedige Placcaten
uitroeren. T>e Onroomfe over al "Verjaavjit. De 'Prins yertrekt
na cDuitslandt, dHerformde vluchten uit vrees voor de komfi van Duc d'Alba. De Regeerders fAmJlerdam foeUn 't preeken te beletten. Der
Herformden Verfoek-fchrift aan de felve. Hun antwoort. Vertrekt van d'Heer van Bredererode , hy ft erft, fijn volk 'vlucht , en verloopt , hun Overften, d'Heer en van Batenburgh op Zee gevangen. De Graaf van LMeegen komt met fijn volk voor Amfterdam. Vertrekt. Eenige voornaamfte, en mindere, vluch- ten uit die Stadt, vvorden vervolght, hun groot gevaar tot Medenblik , en op Vlielandt, en raken, na veelfuckelens, tot Embden. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
te de Landtvooghdes f Antwerpen en el-
ders foo groot een ftrengheit tegens d'On~ roomfchen , dat uit verfcheide geweften menighte van vluchtelingen hier voor de poort quaraen, doch wierden niet inge- laten. Een deerlij k aenfchouwen, foo veel ellendige luiden, met wijf en kinderen, op den dijk; uit het hunne verjaeght; el- ders voor 't hooft geftooten; fonder aen- houdt , zonder hope uit d'eene noot in d'andere zwervende. Ook jammerde het Onroomfchen en Roomfchen: endebarm- hertige burgery ontfingh hen in de hui- zen en tuinen der voor-ftadt; en ver- badtdeWet-houders, hun zooveel tijdts te gunnen , dat zy met nootdruft van fpijze , kleedinge , teer-geit , en afge- huurde fcheepen , op Embden geholpen wierden. De Oofterlingen van de Luiter- fche gezintheden , die dat pas in fterken getale hier hunnen koop-handel dreven, gaven, omtijtlijken danktebegaen, den {Jfrfajeftraat te kennen, dat zy bereit wa- ren haer ten dienft te ftaen, ter plaetze daer menfe befcheiden zoude : 't welk er- kentlijk werdt aengenomen. Maer'de Her-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
M
|
dlerwijl het fich alhier dus tot
m/ter dam toe-droegh, ftelde e Landtvooghdes, den laft des |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nieuwe
•vervelgingt der On- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ellende ge*
zien nen •verjaagde luiden vo»t Amfter- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
r
|
Koninx achtervolgende, weer
de bloedige Plakkaten in 't werk, en wilde dat met d' Inquifitie fterk voortgevaren wierd. Hier door wierden op een nieuw ^Onroomfchen van alle kanten meer en meer vervolght, en belet hunne vergade- ringen te houden, byzonder in Vlaandre, Brabant, Artoys, en Henegouwe, alwaer het Preken der Onroomfchen dagelijx met gewelt van krijghs-knechten geftoort wierdt. Dit veroorzaekte zoo groot een fchrik onder den Herformden , dat hunner velen den moet verlooren gaven, en uit |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
dam.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Prins
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
den lande vlooden. De Prins van Oranje,
■van oranje genoeghzaem venvittight zijnde , van 't befluitdcs Koninx endesRaeds , begon |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Ooftef'
lingenbie- den de» Majeftrtttf bunnen |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dmtjlant.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ook te duiken , en vertrok na Duit (landt.
Dit vluchten wierdt noch hoe langer hoe grooter, als door het gantfche landt een gerucht verfpreit wierdt, dat den Hertogh van Aha met een fterk krijgs-heir,om al- les weer onder gehoorfaemheit te brengen, op aenkomende wegen was. En gebruik- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
Herformden in defe verflegentheit, keer-
den zich tot vaften en bidden, en beftee- den daer in den twintighften van Gras- maand. Zy hadden eerft van zelfs be- |
M. VI. Boeck. 227
gaven een verzoek-fchrift op den drie- Harde vtr-
en.twintighften van Gras-maant aen de -volgïng der Wet-houderen over, waer van het voor- Onroorafe,. naemfte op dezen, zin uit-quam. ~ ~~~ |
||||||||||||
|
Harde ver-
volging der Onroemfc. |
|||||||||||||
|
Mddag der
Herformde. |
|||||||||||||
|
raedtflaeght , oft de preke te ftaken
ftonde, maer, voor dien tijt het tegendeel beflooten : fèdert , daer toe verzocht zijnde, by de Majeftraet, 't zelfde heuf- lelijk afgeflagen. Den twee-en-twintighften van Gras-
maand hielden de Wet-houders den Her- formden weder op nieuvoór,dat offchoon by den Prince van Oranje was toe-geftaen, hun preken te mogen doen op eenige plaetzen, zoo binnen als buiten der ftadt, volgens de keure, op 't believen der Lant- voogdes , gemaekt, zoo zouden zy-lui- den nochtans, nademaelmen genoeg be- merkte dat dit preken den Koning en de Landtvoogdes tegens de borft ftiet, en het zelve alree op verïcheide plaetzen in Vlaen- dre, Brabant, en andere zij ner Majefteits landen, geftaekt wierdt, geerne zien dat het zelve hier mede moghte op-houden, al-eer het by de Landtvooghdes verboden wierdt. 't Welk zijner Majefleit t'aenge- namer zou wezen, by aldien het preken goetwilligh, en niet door dwangh, op- Sefchorzt wierdt. Over-zulx dochte
enraedzaem, en was hun begeerte, ge- lijk onlanghs te voren wel gebleken was, dat de Herformde het preken alhier mede ftaekten, tot'er tijt dat byzijn (Jfrlaje- fieit daer anders in verfien wierd. Dit doende, zouden zy by zijn Majefteyt en de Landtvooghdes Margreta van Parma , dezaek zoodanigh zoeken te bemiddelen, datniemandt om het preken, en de daer uit ontftane oproeren , te lijden zou heb- ben. Doch dit wierdt hen weer, als te voore, van de Herformde, metgrotebe- leeftheit, af-geflagen. Maer als nu de brandt der vervolginge , op-gegaen in Vlaendre en Brabandt , hoe langer hoe meerder naderde , boden de Herformde, uit eigen bewegen den Overhelt aen, en |
|||||||||||||
|
SChoon men hen-luiden verfcheidc quade yerz.oeJ(-
geruchten na gaf, als offe twift en oproer fchrift der onder de gemeente zochten te maken, het Herformde zelve nochtans alles verdicht enonvvaerach- aandeMft- tighis, maer datze in tegendeel zich altijtjej}raift. gedragen hadden, en als noch droegen , om de Staat, tendienfte van fijn Majefteit, en tot welvaren der burgeren, tegens alle onge- vallen te befchermen, en de zelve van alle uitheemfche krijghs-knechten te bevrijden» En vermits de fpraek gaet dat men binnen korten tijt, zekere vendelen knechten in ftad meende te brengen , 't welk zy achten tot groot nadeel der gemelde ftede ftrecken fou- ae . nademael de neeringe en koop-handcl daer door zoude komen op te houden, in- zonderheit, dewijl zy-luiden en al de burge- ren wel gezint zijn de ftadt met de burgery en knechten, in ftadtsdienft zijnde, zonder vreemtkrijghs-volkinte nemen, teverdae- digen; was hun verzoek dat de Majeftraet hun verzoekers wilde byeede en bezegelde brieven belooven, dat aldaer geen Heeren en krijghs-knechten, dan in een kleen getal zou in-gelaten worden, niet tegen-ftaende eenige brieven of bevelen , die zy zouden mogen ontfangen, hoedanigh de zelve ook zouden mogen zijn, maer dat men de zelve ftadt, ten dienfte van de Koningh, met de burgery en ingezetenen, en ftadts knechten befchermen zoude, tot 'er tijt by den Koning daer anders in verzien wierdt; en beloofden zy ook van hunne kant by eede en manne waerheit dit na te komen, en zoodanigh te , beneerftigen , en de gemeente daer toe te brengen, datze voor een tijt met het preken zouden ophouden , mits hen beloovendey dat men hen aen goetnoch bloetbefchadi- gen, maer in vrede laten zitten zou, blijven- de de keure by zijne Hoogheit gemaekt,. voorts in haer volle kracht. En by aldien de: Majeftraet hier niet toe kondeverftaen , dat men hen dan vryheitgunnen zoude, mitsga- ders bequametfjt, om methun wijf. en kin- deren te mogen vertrekken, enbungoede- ren te vervoeren , volgens de kracht van het vijftiendepunt der keure, by zijn Hoog- heit den lellen van H erflt-maeiif gemaekt. .<*# Hier;
|
|||||||||||||
|
DeMajt-
ftretatpoogt 't preken der Onroom/e op ttfchorten. |
|||||||||||||
|
Htftorifihe Befchrijv'mge van
|
|||||||||||||||||||
|
*238
|
|||||||||||||||||||
|
Harde ver- Hier op hebben de Wet-houderen by
■volgir.gder kantekemnge verklaert, eerft aengaendc onrocmfe. de verzekeringe der beloften van geen ~------- Heerendanmet kleen gevolgh inftadtte
Antwon kten , daer af zy fich met di e van de fchut-
der Maje- teryeen gemeente op den acht-en-twin- / ftrmt daar ti^envanSprockel-maant genoegh ver- I |
zwaervoorftont, zagen niet naders, dan narde w-
eenige burgers te bidden , dat zy met hem *«&*'»* *T gingen handelen, en de brieven op hun- OnromJ: nen naem deden in ftellen. Dien-volgens - telden hem Harman Roodenburgh, d'oude,
en AdriaanPaauvv, acht duizent guldens, ennamen'tbefcheit daeraf, als'thunnen |
||||||||||||||||||
|
H
|
behoeve. Onlanghs te vooren was hem
van de regeerders getuigenis onder't ze- gel verleent, hoe hy fich, binnen Am- flerdam, heuffelijk en geruftelijk gedra- gen had, fonderiet, tot beroerte der ge- meente , of ondienft des Koninx aen te |
||||||||||||||||||
|
'*' dragen hadden, en overzulx wiert dat
weer op gehaelt, gemerkt zy vergeefs van
hun kant dat punt wel onderhouden had- den. Niet te min om hen te voldoen , waerenfe noch te vreden, dat gene Hee- |
|||||||||||||||||||
|
ren met Imigns-lcnecmen , m v^i ^°.~~ \„ „ ' ^ TT : —<• -i-W
|
|||||||||||||||||||
|
zouden gelaten worden . dan by voor-
, to 11 _ j._----an.Af.Yt,ah
|
den zeven-en-twintighften van Gras-
maant , met de achtbaerfte fijner toege- danen, het fchey-mael , met zwaer ge- klagh over tafel,dat men hem en fijn heer- lijk voornemen , foo flaeuwlijk had in- gevolght , en den eedt fan 't bondt-ge- nootfehap foo qualijkbetracht. Ontrent elf uuren in der nacht, gink hy t'fcheep, met fijn gemalinne ^dlmïlia-, Gravmne ^ n£ van Nieuvvenaar, en goet getal Edelen. Dlijtfiar,t, Menhadbezorght, dat de fleutelsbyden^z- boom waren, en twee karveels op ftroom, April. nevens een v/ater-fchip ; verfien , door 1567. hem, met fchut en volk; t' fijnen geleide totin'tVlietoe; vanwaer hy op Emb- den, en voorts in Duitjlant raekte. Niet lang over-leefde hy fijn ongeluk ; raaer snfiaft. ftarf den vijftienden van Sfrockel-maant des jaers vijftien-hondert acht-en zeftigh, op den huifevan Harnhof oft Harenburg, indeveftevan Rekeling-huifen; enwerdt tot Gemmen in 't land van Kleef, begra- ven. Na zijn vertrek kregen ^ Adrïaan Vaam-i , en Harman Roodenburgh uit handen van Burgermeefteren , deze vol- gende brief, waerbyzy hen beloofden, van al't gene zy met Breder ode gehandelt hadden, vry , kofteloos, en fchadeloos te houden. jTjrT Burgermeefteren en Regeerders
I KV der Spede Amfterdam, doen kont 1 eert |
||||||||||||||||||
|
gaende goet-dunken der zes-en-dertigh
raden en gemeene fchutteryen defer ftede; begeerende over-fulx dat de verfoekers het preken wilden ftaken, om de toorn fijner Majefteit t'ontgaen, tot ontlaftin- eefoo van hen verzoekers, als van deWet- Houders-en gemeente der ftede j gelijk't zelve tot meer-malen was verzocht. En aengaende het genieten der vryheit van lijf en goet over te voeren, is den Wet- lióuderen van herten leet dat fulx by hun Burgeren gefchiet , als die geen blijder dagh zien fouden > dan hen in vreede by een te houden. Doch of iemant der ver- foekers fulx gerade dochte,willen de Wet- houderen he n daer in niet hinderlijk zijn, maerbelooven hen daer in by te ftaen, zo veel in hun vermogen wefen zal, volgens het vijfde punt van de keure van den leften van Herfft-maant af-gekundight, en by fijn' Princelijk. Hoogheit op den achtienden van Lou-maant op het believen der Hant- voogdejfe voor goet gekeurt. d? Heer van Ten zelven dagen quam ter ooren van Srederode Burgermeefteren, hoe de Heer <van Bre- fooghtte dereode üch hadt laten verluiden, dathy vinrecken. gereet was van faer te fcheiden, indien zy hem een tamelijke zomme op zekere gronden, bedijkt in de Berger en Klai- metr , wilde verftrCcken. Zy, dien de uur van zijn vertrek te traegh viel, noch- tans de ondank te bcgaen by 't hocge hof, |
|||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Harde ver. ten tegelijken, diedefen onfen tegenwoordig
•uolging der ge Letteren fien of hoor en lefen fuüen, dat Onroemfe. Wy by goet dunken der zes-en-dertigh Ra- — den deferfiede, wegens d?uitterfle noot en Brief, -maer ^afte daar in defe goede fiede geweefi ist den bydeMaje- vijf, zes, en zeven-en-twintighfie dagh ftraet belafi in April is, lefl-leden, over de komfie der Paauig en Geufen Knechten, toen leggende tot Ouder- Rooden- Ts r t i ■■ 7 h Kerk, endatwy langetijt tevoore,enter
getuit felver tijde, binnen deferfiede hadden, den
hftndelinge Heere van Brederoode,Opper-Kappitein der met Brede' jelver Krijgs-knechten, en ook ontrent de- roode, ksjle-fer Stede geen byflandt van fijner 'Lfrlaje- looscnfehfi- #ejfS ^ege hadden, om ontCet te mogen wor- |
||||||||||||
|
A M. VLBoech 23$
Korts voor 't vertrek des Heer en van Harde ver-
Breder ode hadden foo wel andere lief- -volgingder hebbers der vryheit, als eenigen Van de Oarttmfe. Herformden gemeente, byeere, trouwe, en manne waerheit gefwooren, den hon- liefhebbers derften penningh hunner goederen o^t&det"v^heit brengen, tot vervallingh van ontrent elf^f ƒ'" duifent gulden, gegaen aen reifen, wape-^ff^% nen, pakhuis-huur, en anders; dewijl't niet langh met hun duuren kon, en tijdt was, yders verfchot te voldoen, Hiertoe ftelde men onder drie flooten en bewaer- ders, zekere kifte met een gat in 't fcheel, om 't gek daer door te werpen. Maer veelen vergaten hun eer en eedt zoo wijdt, dat 'er endtlijk niet boven zeven hondert gulden, in gevonden werdt, die men de waerdinne des Heeren van Brederode aan telde', in minderingh van fijn verteerde ko- tten , en tot erkentenis van den trooft, door zijn tegenwoordigheit genooten. Doch men hadt, te vooren, een merke- lijke fom, uit de gemeente gehaelt, en hem geleent; waer mede de bezettingh van Viane , en fijne troepen ten platten lande leggende , eenighfins verquikt waren. Dat volk , beroit en ooiijk gewapent, Brederodei quam 's daeghs nae fijn vertrek , onder troepen on- defe ftadt. Zy werden geleidt by Heeren der de ftadt. Gijsbrecht en Diederik van Baatenburgh. gebroeders,die voor de Reguliers en Haer- lemer poort, op elke plaets, met drie oft vier trommen, deeden de wapen flaen. Defchuttery, ftraxin't geweer, bezette Getroutnig- de wijeken , markt en poorten. Daer lag heit der men d'Onroomfchen hun woort beharti- Onroom- gen, en de wacht met yver waer nemen, ■/***"'* ' omhunn'eisren parthy buiten te houden. ult' '*/** Maer met langh maekten 't daer dele krijgs-volk. knechten , gewaerfchuwt dat de Graaf van tJMeegen in aentooght was, en hun raedfaemft docht lanx Sant Anthonis dijk, voorts over de Feluw,ten land' uit te tree- DMJ.eh"tt , „ , . . j svertnWa-
ken. Zy kozen niet te min eenen anderen terimu
wegb, en fcheepten over 't T. Maer won- der was 't dat zoo behoeftigh een hoop, Hh in'c |
||||||||||||
|
Aeloos te
btuden. |
||||||||||||
|
den, wy over-Jutx , en om andere ongele-
|
||||||||||||
|
gentheden voor oogen wefende, te verhoe-
den, onfeeerfame en befcheidene Poorters, Adriaan Paauw, en Harman Roodenburg, den ouden , gebeden hebben om den voor- fchreven Brederoode en fijn Knechten quijt, te worden, hem toecomende, en defe goede fiede, tot dienfte van fijn Koninglijke Ma- jesteit , te mogen behouden , dat fy-luiden met den fel ven Heer e van Brederoode, han- delen en traHeren fouden willen , om den voorfchreven Heere van Brederoode fike- repenningen op renten te befleüen , ten einde j fijn Edelheit hier door te haefliger foude mo- \ gen vertrecken. En alfoo de voorfz. onfe Poorters ons vertoont hebben, fulx mtt hem gehandelt te hebben , dat de felvenfijn E- delheit op denfelven xxvij. Aprilis , uit de- fer Stede vertrocken is, en wy daar door, Godfy dank , defe goede fiede tot dienfte en behoeve van fijn Koninghlijke <JMajefieit behouden, en de voorfz. Knechten wel ten getale van drie duifent, of daar over, daar uit gekeert hebben , foo hebben wy belooft, en belooven mitsdefen, den voorfz. onfen Poorteren van hare voorfz. handelingen fatten tijde tegens eenen ieder te bevrijden , en vry enfchadeloos te houden. In kennijfe derwaar heit hebben wy der voorfz. Stede van Am/lerdam,Zegel ter fake beneden aan defen doen hangen. Gegeven den vijfden dagh in Mey i$67. Ondtrtehnt F. D E L F T.
|
||||||||||||
|
HiHorifihe Befchrljvinge van
|
|||||||||||||||||||||||
|
24O
|
|||||||||||||||||||||||
|
defe ftadt, en verfoght lijf-toght uit der Harde ver-
ftadt. De Wet-houders waren willigh; volging der maer de Burger-wacht aen de poorten, onroomje. daer tegens: foo dat 'er flechts zes fleeden ~ eet en drink-waren,aen de Nieuwe Brugh, en voort te fchuite hem toegevoert wier- den. DcRoomfchen, in defe bedenkelijk- DeRoom- heit queeten fich geenfins,gelijk d'anderen ^'*laten gedaen hadden , als die van Batenburgb *JL^-y» voor de poort waren : maer lieten de aenhenbui- wacht den Onroomfchen bevolen, en fich ten te hou- ront uit hooren, dat *er geen vyandt voor den. hun was. De Graaf ftak ook over, op Waterland, enmifte Breder00ds volk, tot Hyvervelgt Medenbük,toznz<tn open plaets, t'achter- ündnodet halen. Want zy hadden fich effen in negen v0 ' boeyers,en eenige kleenefchepen t'zee be- geven. Dies deed hy de fijnen in zekere razeils treden, die daer op de reedc lagen, om hen te beftoken. Daer viel nochtans Meomfo- niet dan fchut geveirt; en zy raekten on- men'e»jloo' gefchent, t'TpeJloot, aen den dijk; voorts len m door de Veluvv, Amerongen, en de Betuvv, tot Heujfen. Hier trocken zy over de Rhijn, en fcheutden de vendcV d' On- vlucht der roomfchen, alhier, vonden fich hier wel de Onreom- fterkfte, maer in 't harte van 't lant en alle fchen wt wegen van hulpe opgedolven. Ook quam J*mJlir- de mare voor uit, en Noircarmes, met fij- nebenden aen. Dit deed den geenen, die fich mceft geuitert hadden, om een goet heen-komen uitfien, en fich na Embden fpoeyen, daer toen de gemecne toevlucht lagh. Etlijken namen getuigh-fchrift van Burgermeefteren, hoe zy altijt, ineere, trouw en reede geftaen hadden. Anderen konden 't niet krijgen, maer werden ge- paeit, met belofte, dat men 't hun na-zen- den zoude; maer in plaetfe van dien fcher- pelijk vervolght. En het verloop was al- hier zoo groot, dat zommigen, mits |
|||||||||||||||||||||||
|
in 't vallen hunner fortuine, en fpeurende
niet anders daer af te fullen hebben, fich fooonnofelijk droegh. Want men ver- nam niet, dat zy in de tuinen oft voorlie- den eenigcanderefchade gedaen hadden; fich genoegende met het nuttigen der fpij- fe hen van Burgermeefteren toegefonden. d'Onroomfchen, met groot gevaer van ont- dekt te worden aen den boom , daer hun weder-parthy de waeke hielt,fchikten hun eenige zacken bus-kruits toe , in boere fchuitjens, in fchijn van koorn. In Water- land verlieten hen de Heeren van Baaten- lurgh, en voeren over de Zuider-Zee, nae Vriejland. Ter quader uure. Want op min dan een mijl, van Harlinge, bejegend' •hun een fchip met krijgs-volk, ondert be- vel van Hopman Ernfi Muilen, die hun- nen fchipper liet vragen wat hy in- had. Deez 't zy uit wraek van eenigenhoon hem gedaen met dronken hoofde, oft dat hem niet lufte, lijf, en fchip, voor vreem- den, in de waegfchael van den ftrijt te {rel- len, wees met der handt, naer beneden. Dit teeken, dat 'er iet fchuilde, deed ande- ren aen boort komen , en overfpringen: zulx die van binnen, vermeeftert, eer zy op zagen , tot ontrent hondert in getale, fich moeften gevangen geven. Daer vont men wel 2 hondert goede en gewiffe roers, veel huisraeds,gouts,filvers,met eenige kappen en kazuifels, hun overtuigende't gewek der geeftelijkheit gedaen. Vier-en-twintig werden 'er op de galeye gebannen, zeven, tot'Harlmgen, gehangen, daer men zeide drie Edel-luiden onder te wefen; zommi- ge verbeeden, door eenige maeghden, tot Leeuwaarde. Ionk-heer Jacob vanllpen- damuit Hoüandt, eerft ftrengelijkgepij- night; Sjourt Byma, en Hartman Gala- ma , Vriefche Edelen; werden met de Hee- ren van Batenburg na Vilvoorden gevoert; en voor de wreetheit des Hert ogen van Al- va , gefpaert. Op den negen-en-twintig- ften van Gras-maant quam de Graaf van Msgen totSlooterdijk, een halv'uur-van |
|||||||||||||||||||||||
|
E Arde ver-
volging der Onroomfe. |
|||||||||||||||||||||||
|
Wort ver-
laten van x.ijn Over~ ften, de Meeren vnn Satenéurg. |
|||||||||||||||||||||||
|
J)ie op de
ZuiderZee,
met meer tinderen,. gevangen «orden. |
|||||||||||||||||||||||
|
Xenige der
xelvenge- firaft. |
|||||||||||||||||||||||
|
fchaersheit vanfeheepen, ter nauwe noot
|
Vertrek f^
|
||||||||||||||||||||||
|
ontquamen. Op den laetften van Grot-
|
|||||||||||||||||||||||
|
X)e Graaf
•vim Meegen onder Am- fterdzm. |
|||||||||||||||||||||||
|
maandt quamen 'er ook tot Laurens ^fa- ,r
cobjz,. Reaal eenige burgers uit den naem Reae,j, van Burgermeefteren , met verfoek aen hem
|
|||||||||||||||||||||||
|
AMST ER DAM. VI. Boeck. 241
belooft van Burg'ermeefteren na gefonden tiarde vtt
|
|||||||||||||||
|
Harde ver- hem van te wille
|
|||||||||||||||
|
te worden. De fchipper bracht hem voorts -volgïng de,<
op't Vlieland,doch geen gelegentheit vin- Onroomfe. dende om terftont weder v Jn daer te gera- —-—~~~* ken, wierdenfe genootzaekt aldaer t'over- nachten. 's Avondts a^n tafel zittende, quam de Schout van V Vltelandt by hen, en toonde hen eenige brieven, van Burger- meefterenvan Amfierdam , waer byden Hun groot Schout belaft wiert, dat hy zoodanige vier gevaer op mannen in hechtenis foude nemen, byal- VlieUndt. dienfe op 't Vltelandt aenquamen.. Doch de Schout fiende, dat zy zeerover defè tij- dinge ontftelt wierden , zeide tot hen, Vrienden geen fw ar igheit gemaakt, ,k ben maar een gefitte Schout, en ook niet gehou- den den laf van die van Amfierdam, foo fiips na te volgen; weshalve, pakt u terfiont weghyOp dat ik door u niet teffens in 't lijden rake. Defe ballingen, geen kans fiende om van daer te geraken, vonden endelijk noch een krabbe-fchuit , van ontrent drie laft groot, leggen , die by na een half jaer in de grond gelegen hadt, met defe droogh gemaekt, en fich van leef-toght verfien hebbende, gingenf' onder 't zeil, om na Embden over te fchepen: maer na een wei- nigh zeilens wiert de fchuit lek , zulx zy genootzaekt wierden het op Harüngett aen te zetten. Dan ontrent Harlingen ko- mende,zagenfe twee fchepen.elkandre aen boort leggen , en dat 'er krijghs-volk uit het eene in 't ander (waer in de Vry-heeren van Batenburgh waren) over klom ; hier door verfchrikt, fettenfe het na de Watten toe. 's Nachts raektenfe op een drooghte, ."T^L "* al waerle ae reeten, zoo veel als 't mogelijk ieas tet was, met haer meflen dicht maekten, en Embdm, quamen endelijk, na veel zuckelen, op den twee-en-twintighften van Bloeimaant tot Embden, daerfe veel bekende vrienden3 die ' mede van Amfierdam herrewaerts over- gekomen waren, vonden. |
|||||||||||||||
|
volging der vertrecken, voorts daer by voegende dat
Onroomfe. Meinier Kant 's avonds te voore vertroc- "~—'— ken was. Waer op Reaal tot antwoort gaf, dat hy zonder getuigenis-fchrift niet ver- trecken wilde. De burgers braghten defe tijdingh aen Burgcrmeefteren , doch gin- gen weder by hem, en zeiden, dat Burgcr- meefters tegenwoordigh den tijt niet had- den, om hem dien te verkenen , maer be- loofdenfe na te zenden ter plaetfe, daer hy hene trok. Reaal geen argh denkende, be- willighde endelijk, alsook een groote me-. nighte van burgeren, tot het vertrecken. Hier op ftapten Laurens Reaal, Adriaan $n andere Kromhout, fijn huisvrouw, en dochtertje, mtuimfter-zls ook Franfois de Waal, en (JMatthijs *m' lanfz,. in een Medenblkker boeyer, en den tweeden van Bloei-maant te Medenblik op 't lant. 's Anderen daegs 's morgens vroeg quam een zeker perzoon Reaalaldaer aen- zeggen, dat 'er een groot getal R_uitcren van Alkmaar langs den Noort-dijk mMe- denblik quam. Reaal en fijn met-gezellen ■' dit hoorende, lieten fich, geen beter raedt wetende, in een haring-fchuit, na de fche- pen, die op dereede lagen, roeien. Doch vermits al de fchepenmet huisraet (want de burgers van Medenblik waren met al hun tilbaer goet daer op gevlucht) vol la- den waren, warenfe genootfaekt in een kleene boeyer, die daer neffens lagh, waer op maer een kleene Iongen, en met huis- raet geladen was,te flappen. Het zeil wiert terftont opgehaelt, en het fchip onderlVie- ringen gezet. Den vierden van Bloeimaent quam de fchipper aen 't fchip, die niet wel hier over in zijn fchik was, zeide echter; Ghy heit heel wel gedaan, want nattlix •waartge onder 't zeil, of daar quamtn wel ten getale van veertig Ruiters u in uw' her- hergh foeken, gingen ook op het Hoofi,maar konden geen fchip bekomen om una te zei- len. En dit was de getuigenis-brief hem |
|||||||||||||||
|
Hh 2
|
|||||||||||||||
|
VIER-
|
|||||||||||||||
|
Hislorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||
|
.34*
|
||||||||||||||
|
VIER-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK,
Kort Inhout.
oAmfterdamze Regeerders trekken na de hand-
yooghdeffe, om "Vergiffemjfe biddende, ivat^eyoor antwoort kregen.
%y£mjlerdam neemt 's Koninghs Krijgsvolk in. Waar door eenige m de ly raken, eenen Outgert Cornelifz,. mthooft, fijn vonnif waar mede hy befchuldigt
wort, een ander op de Galeygebannen. |
||||||||||||||
|
van "Parma over-gelevert wierdt, en op
defèn zin uit quam. tot (ijnder kennijjè waf gekomen , Smeek-
*-* dat ten verfoeke van die van Antwer- fcbrift dan pen , by hare Hoogheit fekere t beflechtingh, htler "ver- tot voordeel, ruflen welvaart derfelvefle- &elevert, de, hen vergunt was; en nademaal debur- , . geren en inwoonderen van Amflerdam, hen mnti in voorlede tijden altijt gedragen hadden, als goede en getrouwe onder f aten van fijn Koninghlijke <JMajefleit, en hy vaflelijk meende en verhoopte, dat die van Amfler- dam in defe beroerten, foo veel niet fouden mis-daan hebben, dat fy van eenige ver- gif eniffe oft vorderlijke beflechtingen, die- nende tot rufle defer ftede , behooren ver- fleken , maar in genade aangenomen te worden , foo lias fijn ernfielijk bidden en verfoeken aan hare Hoogheit 'dat fy gelie- ven wilde, den burgeren en inwoonderen van Amflerdam te gunnen al fulke ejuijt— fcheldingen en beflechtingen , ah d? Ant- werpen {die de felve beroerten onderworpen waren geweefl) gegttnt en toe-gefl aan fijn; mits dat fy fich futten begeven onder ge~ lïjke gehoor faam en onderdanigheit, waar onder fich die van Antwerpen begeven |
||||||||||||||
|
Nr A dat nu den Heer van Brede-
rode, en een groote menighte van Edelen, mitsgaders de Pre- dikanten , Burgers en Koop- luidenuit Amflerdam, als gezeitis, ver- trocken waren, en noch dagelijx meer en meer vertrocken, wierden op den vijfden van Bloey-maant, van der gemeente we- gen , met goet-vinden van den gerechte, Harman Roodenburgh, en Adriaan Rei- nier fz,. Vaauw, geordent, om met Bur- germeefter loofi Buik , naer Antwerpen te reifen, en te verfoeken dat de Hartogin geen krijghs-knechten in ftadt wilde fen- den. Maer tot Rotterdam aen-komende, ontmoete hen Burgermeefter Ian Klaefic. Hoppe, die van Antwerpen-quam om naer Amflerdam te reifen, met bevel om bin- nen vier dagen weder binnen Antwerpen tewefen, en antwoort te brengen, of die van Amflerdam met wil Krijgs-knechten •wilden in-nemen , of niet. .Doch d'on- fen met de wagen voortvarende, bejegen- de hen ontrent de tachentigh of hondert fchepen met krijghs-knechten, die al den Tfel op-voeren na der Gou de , en voort naer Amflerdam, Voorts wiert op den ze- vende van Bloei-maent een verfoek-fchrift by tJMeefler Adriaan Zandelijn , Penfio- ïiaris defer ftede , geordent, 't geen door Burgermeefter loofi Buik aen de. Hartogin |
||||||||||||||
|
Die va»
Amflerdam eenden ee- nige naer Antwerpen cm -vergif- fenis van de Lantvoog- des te ver- werven. |
||||||||||||||
|
Hier op vergunde de Hartoginne van
Parmay.
|
||||||||||||||
|
A M S T E
Amfttrd/tm Parma, beftierfter , en Landtvooghdes
neemt der Nederlanden , de felve punten byna hijgs-volk aendievan Amfierdam, die d'Antmerpe- J_______ naars verworven hadden. De voor-
naemfte punten dan, waren , een alge-
W**rof X.V meene vergiffenis, met uk-fluiting alleen- enopzee" jjjjj van moorders, af-gevallen ketters, en |
||||||||||||||||||||||
|
M. Vl.Boeck. 243
die hen het bequaemfte bergen kon, 't zy AmfterA&m
hy Rooms-gejinde of Herformde was. Ten neemt
zelven dage wierden ook de twee vende- Krijgs-velk
len, die tot ftadts dienfte waren aengeno- ^______
men, afgedankt ; ook gaf Noirtcarmes
laft om terftonthet CMinre-broeders Kloo- E» alles
(Ier fchoon te maken , en op te hemelen, raakt daar
|
||||||||||||||||||||||
|
re voor-
*airden "Vergiffenis tot-fijtat. |
||||||||||||||||||||||
|
ftraet-fchenders. 't In-nemen van krijgs-
volk. Opfchorfing van 't preken der On- roomfchen. Doch alles by maniere van |
Op den elfden gefchieden'er een k*fc*"T**"
1 1 • D 1 1 , „ ouden voet. plechtige omme-gank , daer de Graven
vanBoJJu, Noirtkarmes, en van Joegen
|
|||||||||||||||||||||
|
voorraedt, en tot'er tijt toe , dat'er by
fijn fJMajefleit anders in verfien was. Noirkarmes Hier opquamden 8. van Bloei-maent w« Krijgs- Noirtkarmes met fijn knechten voor Am- |
bloots-hooft achter aen volghden. Ten
zelven dage wierden de Minre-hroeders weder in hun oude gewaet gekleet, en volghden mede d'ommegank, als ook de Priefters ; dan tuffchen ieder gelit Priefte- ren gingen twee hellebardiers , of hak- fchutten, met vergulde ftorm-hoeden op 't hooft. d'Ommegank ge-eindight, en het Sacrament weder in d'Oude Kerk ge- bracht fijnde, geleiden Noirtcarmes, ds Graaf van Bojju , en de Schout Piet er Pieterjh. de <JMinre-broeders tot in hun Kloofter. Het volgende Jaer, als nu den Hartog straffe der
van Alva'm 't landt quam, wierden ver- Onrootn- fcheide perfoonen , die, zoo men voor- fchen, over gaf, met Brederode heimelijk verftandt ^en ^eime- gehouden hadden , hier over in hechtenis l^kfnhm- genomen , en by den gerechte geftraft. HeeTLn Eenen Outgert Cornelifk,. wiert het hooft brederode,. voor fijn voeten geieit , 't felve op een ftaek geftelt, en fijn lichaem op een radt geleght. Als blijkt uit dit volgende von- nis, dat my , ncffens andere , alhier ter Secretarye beruftende, door den Wel-ede- len Heer, den Heer lohan Witfeh, Secre- taris defèr ftede , ter handt geftelt is, en wy hier, tot meerder verklaringe, en be- veftihge van den handel van Brederode ful- len laten volgen. ALzoo mijn Heeren van den gerechte is y07m;s V4m
gebleken by de Confefïie van Outgert outgert Corneli/z. op-flager, en poorter deferftede > xarneBfz*. dat hy hem tot meermalen, ende onder ver- fcheideperzoonen begeven heeft, daerver- haelt ende hun te kennen gegeven worden H h 5. van |
|||||||||||||||||||||
|
volk voor
■dmfter-
4«m,
|
||||||||||||||||||||||
|
fierdam , met verfoek om met de zelve
daer binnen te trecken. Burgermeefteren |
||||||||||||||||||||||
|
vindende dit werk van te groot een na-
druk om het alleen op fich te nemen, de- den hier op de gantfche Vroetfchap-, en de drie fchutteryen , om fich over het in-ne- men van Noirtkarmes met fijn knechten te beraetflagen, vergaderen. Endelijk, ver- mits hy uit laft der Landtvooghdeffe, quam, en met bevel , dat by aldien die van Amfierdam weigerden hem in te la- ten, deftadtmetgewelt foude aentaften, (had tot dien einde ook eenige groove me- talen ftucken' met fich gebracht, ) wiert hem fijn verfoek toc-geftaen. Den ne- genden van Bloei-maant, in 't krieken van den dagh, ftondt al het volk van Noirt- karmes van 't Katuifers Sluisje ('t geen toen buiten was) af, tot voor de Haar- lemmer-poort. Ten vier uuren's morgens wiert de poort uit laft van Burgermeefte- ren wijt opengezet, en quamen ontrent Zes uuren , gaende Noirtkarmes, en de Graaf van Boffa voor aen, vier vende- len Hoogh-duitfcben krijgs-knechten van den Graaf van Overfiein , in ftadt, tot op den Dam trecken , daerfe alle in flagh- orde geftelt wierden. Voorts geboot Noirtkarmes dat de Krijgs-knechten in der Geufen huifen gehuis-vefi [ouden worden. Doch Burgermeefteren gaven laft datfe by den genen geherberght zouden worden, |
||||||||||||||||||||||
|
ö/e binnen
Zelaten
'"'orden.
|
||||||||||||||||||||||
|
Hiflorifche Befchrijvings vmt
|
||||||||||
|
244
|
||||||||||
|
Reier van der Duin, Raedt in den Hove van Xmfterdam
Hoüandt, alsgenoeghadjunclvanSchepe- nsemt neu, enby fijne Majefteitdaertoegeordon- Kriigs-volk neert, den zelven outgert Komdifz.. gecoa- ,-s< demneert hebben , en condemneren hem ~-______
mitsdezen , ge-executeert te worden met
den zwaerde, ende zijne lichaem daer na ge- ftelt te worden op een Radt, en zijn hooft op een ftaek , verklarende voorts fijne goede- ren geconfifqueert tot profijte van zijne Ko- ninklijke Majefteit, onvermindert dezer fte- de previlegien, in allen anderen zaken. Ge- daen ter Vierfchare. A&um22.Junij 1568. Prasfentib'js den Schout, alïede Rurgermeefteren,
Dempto Simor. Marcfz. ende alle 2c Schepenen. Eenen Klaas lanfz,. Louwen wierttien straf e v/nt
Jaren op des Konings van Spanjes galeyen Klaas Lm- gezet om aldaer te roeyen en t'arbeiden, »*»• vermits hy, toen de krijghs-knechten van den Heere van Br ederode , in het Dorp van Ouder-Kerk lagen, aldaer met den Hop- man van de zelfde knechten heimelijke gemeenfehap en beraetflagingh gehouden, en , als de gemelde krijgs-knechten ver- trocken waren,en by den Grave van Mege achter-volght wierden , fich by eenige quaetwillige luiden vervoeght had , die Koe-voeten, Breek-yzers, Bijlen, en an- dere gereetfehappen by fich hadden, en fich ontrent de Reguliers Sluis o? brugge onthielden,in meeninge om de zelve brug af te breken, en alfooden gemelden Graef den doorgank te benemen , hadt ook de wacht van Burgermeefteren geordent, by nacht buiten de gemelde poort , aenge- rant, en den Hopman van de zelve wacht gequetft, en diergelijke meer ongebon- dentheden begaen. |
||||||||||
|
Amfterdttm van zekere verraderye by eenige gemaekt
neemt endegeconcipieert metten Heere van Bre- Krijgs-ve!k derode, aisdat'er by eenige van fijnen vol- óp. ken,op een zeker nacht een allarm zoudege- -----------flagen worden voor d'eene poort dezer'lïe-
de 5 ende dat zijnen anderen volken ende
krijghs-knechten döör een anderen poort binnen der ftede zouden komen , ende dat onder anderen mede een concept ofte opzet gemaekt is geweeit: te weten, dat zoo wan- neer de voorfchreve knechten van Bcederoo- > de deur de Haerlemmer-poort binnen dezer ftede zoudekomen, hy delinquant, wezende in dezer ftede foldye met zijne complicen en- de mede-zoldaten, ftaende aen de plaetze dezer ftede, den zelfden knechten vanBre- deroode zouden hebben geholpen, en met hem aengevallen, ommeden Katholijken te vernielen, endatzulx zijn meeninge mede Wasgeweeft, indien hy delinquant met den zijnen hadden getriumpheert in der goeden luiden kiften te taften , dat mede de voor- fchreven delinquant» ten tijde als de Grave vanMegentotSlooterdijklagh, en een van Burgermeefteren deferftedequammeteeni- ge victualie voor de voorfchreve Haerlem- mer-poort , om die te openen, ende de zel- ve victualiën te doen voeren aen de voor- fchreveGrave , ende met zijn rot-gezellen, ende noch andere vijf rotten , geweeft was voor de Haerlemmer-poort, ende heeft te- gen den voorfz.Burgermeeftergefeght, en- de met den andere rotten geroepen, dat zy geen poorten wilden geopent hebben > zon- der prefentie van haren Kappitein; al wel- ken zijnde zaken fmakende na verraderyen , rebellie > en tenderende tot on-eer , ende klein-achtingevan zijneMajefteit; Zoois't, datmijneHeeren vanden gerechte gehoort den eifch ende conclufie by mijn Heer de Schout, op dett zelven delinquant gedaen ende genomen, ende opalies gelet hebben- de , hier op gehadt 't advijs van Meefter |
||||||||||
|
VYF-EN-
|
||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck. 24I
|
|||||||||||||||||
|
VYF-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
De Gr ave van Boffu wort Stadthouder van
Hoïïandt. d'Omoomfe Gods-dienjl gedempt. HaerlQrken afge-
broken i en Galgen van 't hout gemaakt, en de (lichters van dien daar aangehangen. De Koningh z,ent d'Hartogh van Alva in Nederlands, died'On-
roomfe wredelijk vervolght, en doet ombrengen, pelt een Raadt der beroerten, of Bloedt-Raadt in. Haar gruwelijke Wet. Het branden^ wurgen en bloedvergieten gaat over al aan. Drie Burgers fAmfierdam raken inlyen, Egbert tjlfainertjz,. fiaat de pijningh uit, wortvan deSchoutby den Bloedtraad aan geklaaght, enter doodt verwefen , doch fierft in de gevangenis, d'ander twee onthalfl, noch een ge- geejjeh, en wel 140 in geroepen en uit gebannen. Des Koninghs indagingh over eenige Amfierdammers. |
|||||||||||||||||
|
E Prins van Oranje,neffeas vele
Onroomfchen nu uit den lande gevlugt zijnde, gaf de Hartogïn (JMargreta van Parma den ze- venden van 'Lomer.maant de Landtvoog- dy van Holland aan Maximïliaan van He- nin, Gr ave van BoJJu, (hoewel maerby maniere van voor-raedt, en om die, gedu- rende 't af-wefen des Princen , te bedie- nen) over. Geen geweft nu altoos, oft het had een ander aenficht. Van gemoeden (zoo 't fcheen) een wonderlijke wifleiing. Met gelijke hevigheit, als voor heen de beelden en altaren, brak men nu d'On- roomfche kerken af. De binten en balken derzelve, werdenaenctlijkeoorden, tot galgen gebeezight,ende ftichtersdaer aen gehangen. Terwijl fich hier dus alles tot vrede vlijdde, reede den Koning van Span- je vaft ten oorlogh toe, en deed de Harto~ ginne weten, dat zy hem op het voor-jaer met een heir verwachten zou. Maerde Koning veranderde van opzet, en liet fich verluiden, dat hy dacht den ftoet der oor- loge voor heen te zenden, en in perzoon te volgen, wen 't ruighfte geklaert waer, om |
daer te min tijts te befteden , en te fpoedi»
ger tot den zetel van 't algemeine bewint te keeren. In defe gelegentheit 's hoofs van Spanje, quam 'er fchrijven, geteikent by de Hartogïn , den twalefden van Gras- maant , daer in gaf zy te kennen , hoe fich hier alles fchikte; en noode leedt, dat ie" mandt anders haar eere, verdient aan 't zadigen les landts, ojuam bepluiken ; dat de Godts-dienfi weder of ger echt was', de Landt-zaadt in 'f (poer der gehoorfaam* heit. Al volks van oorlogh genoegh. Ge- lijk men , met het geen dat fich hier bc- vondt, de [aken op defen voedt gebraght hadt , kor.menfie daar by behouden', voorts vefiigen door de tegenrvoordigheït des Ko- ninghs &c. Dit (chrijven bracht den Ko- ningh in beraet, oft men echter met de heirtocht zou voortvaren, of niet. Doch riep hy hier over flechts vijf perzconen; namelijk, den Hartogh van Aha ; Ruy Gomez,.de Siha,Pnnsvan Ebali; Gomez, de Figucroa; Diego de Spinoja, groot Incjui- fiteur; en Bernart de Frenefda, Bicgt-va- der fijner Lfflajeftcit. Daer liet fich Al- va. met een wijtluftige rede, zoldaetzcr wijza-
|
||||||||||||||||
|
*e Gr/taf
van Boft» *>ortLa;id- "vooght van Üollandt, h voor- r*adt. |
|||||||||||||||||
|
Schrijven
■van de Hartogin aan den Kt" rimgh. |
|||||||||||||||||
|
DeKoniag
beraetfiMgt'
Z-ich over 't: ft wen vnm 't fair* |
|||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchripinge van
ftreed; foo niet , van (iraffe ter hefchei- Alvat vrt'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2^S ____________________________
d* Hartogh wijze uit-gebromt, verlu
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•van Aha
in Neder- land*. |
"'t heir behoorde over te [enden, d'Onroom-
Jchen uit te roeyen , en hen met de ivreedfte |
dentheit des rechters. Daer-en -tegens be- de vervol-
val hy , dat ieder, wetende waar iemandt s'ns ' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der vervluchtigen fchuilende was , den
felvenfoude aantaften , en in de gevanke- nijfeleveren , oft, foo "'t ondoenlijk viel-, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ftraffe te vervolgen. Maer Frenefda, nef-
fens Ruy Gomez, de Siha, èn Gomez, de Figueroa, rieden den Koningh tot zach- tigheit. Spinofa, in geringh bedrijf op- getogen , en fich beter op 't verwij fen van d'ellendige ketters verftaende, dan op re- denen van Landt-beftier te wikken, viel alleen den Hartogh toe. De Koningh , gemerkt de meefte ftemmen op zachtig- heit liepen, geliet zich ook over die zij de te nijgen, houdende nochtans, ten aen- fïen van Aha en Spinofa, het raet-flot ópen. Maer Koningh Filips endelij k, 't Zy uit eige bewegenis, 't zy dat Figueroa zich liet om-zetten , oft Ruy Gomez,, om Aha uit het hof te lozen , befloot onder |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den Wet-houderen aanbrengen. Ook fchreef #Onr0m„
hy den Raden der geweften aen, met Iaft ^m tever om af te kundigen, dat alle, die 't ver- fihalken. bondt der Edelen , van denjare z,es-en- tz,eftigh, voor oft na, geteikent hadden, en noch onbekent in den lande gebleven wa- ren , fich, 'naer verfoeningh met de Ker- ke, aan de Wet-houders moeften komen openbaren , om vergiffenis, van den Ko- ningh te mogen verwerven, op pene van eeuwige ongend. Maer elk verftondt dit wayfelen wel; en niemandt was 'er flecht genoegh, om zich zelf te melden , en in den ftrik van zoo onzeker een hoop, te vertuyen. Aha wanende nu alles in stelt een dwangh te hebben, fteld' een Vierfchaer Raadt der op, genaemt de Raadt der beroerten, en beroerte in. tot hooft der zelve Jan de Vergas, een God-vergeten en onbarmhertigh menfeh, by den welken hy noch twalef andere diergelijke mede-broederen voeghde. De- fe moghten die genen om 't leven brengen, en ten ftrenghften handelen , die eenige fmeek-fchriften, tegens de nieuwe Bif- fchoppen , Tnquifitie, en Placcaten , in- leverden. Ook rvierdt by dit gezelfchap pfaargver voor Eedt-gefpan', tegens Goddelijke en dezelve (f menfcbelijke {JMajefteit, verclaart, het figgenh*»' toe-laten der nieuwe preke , door wat^m' noodt van tijdt en gelegentheidt het ook gefchiedt moghte fijn. D aar-en-boven, 't na-laten van weder-ftandt aan d'eerfte preke , aan 't Kerk-plonderen, en aan 't o ver-geven van 't verzoek-fchrift der Edelen; 't waar by oogh-luikingh, of uit verbaaftheit. Noch het drijven dat de Koningh niet foude gerechtight zijn, om al de Landenvan hunne vry heden te beroo- ven; en ontflagen van alle eeden , en be- loften van vergiffen^: gemerEl fich d'In- geZjC- „.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Maar ie-
jluit endi ________________
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Itjkhetheir hetgeley vandenzelrai Hartogh, het heir
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wort te
zenden* |
v* voort te zenden. Aha' dan komt met
een machtigh heir uit Italien door Duits. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^^^^ landt in Nederlandt , verfchijnt voor de
Landtvooghdes, verklaert haer zijnlaft- brief, en neemt voorts het bewindt der zaken van haer over. Ahantemt Terftont bezette hy de voornaemfte bet bewindt fteden met zijn krijghs-volk ; liet tot •vunNeder- Antwerpen een fterck kafteel bouwen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
landt aan.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verftrooide de Geuzenby Dalem. Deed
Oranje, en andere Heeren bannen ; het huis van Kuikn-burgh tot Brujfel af- breken : de Vry-heeren van Baten-burgh, en andere Heeren onthalzen. Braght veel honderden onnozele menfchen om 't leven, jazommigen werden door't pij- nigen zoodanigh verleemt, dat men hen in ftoelen onthalfen moeft. De R.00 Roe Ian Graves , Spelle geby-naemt , reedt van geweft totgeweft, volmakende, 't geen aen defelheit der gewoonlijke vier- fcharen tekort fchoot. Wijders verboot de Hartogh van Aha byPlakkate, eeni- gerlei verftandt, met de ballingen, oft uit. Zewekenen , te houden; op verbeurte van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zijn grtt-
welijkeTy-
rtmnye.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
~den hals, foo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
's' Koninghs dienft
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tezen
o
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Svm wre-gezetenen meejl alle mis-gaan hadden, met
de vervol- daadt, ofmet verfuim. Ookhet fegge?t oft gmgb. achten, dat deferecht-bank gehouden waar, zich te fchicken, na eemge hantveften oft vry heden, die voor bederfenijfen, en oor f aak van attent quaat gefcholden werden. Hier nevens zeit rnen,dat zeker Placcaet by defe Raat der beroerte beraemt was, verbieden- de, quanfuis om 't gevaer van aen Ketter- fche perzoon en te trouwen, eenigh huwe- lijk aen tegaen, buiten bewilligingh van den Hartog, of de fijnen,op verbeurte van Scbrickelijk fy£ en goet, 't Ging dan aen eiken kant, vervolgh. op een vangen en fpannen van mannen en | vrouwen, van hooge en lage, jonge en ou- de perföonen. De galgen hingen gerift, de raden, de ftaken,de boomen aen de we- gen ftonden verladen met lijken gewurgt, onthalft, en gebarnt. Elke dagh had zijn deer lij kheit, en 't baffenderbloet-klocke, dat, met de doodt van na-rnaeg den eene, van zwager, oft vriend den andere, in 't hart klonk. Aen'tbannen,aen 't verbeurt- maken der goederen, was geen eind. Til- '> baer, ontilbaer, 't weit al aen-geflagen, en (ongeacht de aental der fchult-eiicheren) bekommert gehouden : tot onwaerdeer- lijke fchade, vanrijken, van armen, van kloofters, gaft-huifen, weduwen en wee- fèn; die na-loopende Jaren langh,van hun recht en renten, door looze uitvluchten, verfteken bleven, 't Was nochtans, voegt - 'er de Ridder en Droft Hooft by, eengreo- fé™ide te troofl, dat de bitterfte Majefiraten, felfs ^jefira- ian Amfierdam, die fleh in alle pleeghbar^. vt'n*4 w?eetheit uitbundelijk geaueten hadden, als fterdam noc^ teflappe woeders, voor onnutte knëch- Si"»i niet ten gefchouvvt, en befchuldigt met naam en *Py. toe-naam, finder dat ook Hendrik Dirkfz. <vry ging, voor de f en Raadt te recht, moe ft
ftaan. 't Welk my uit d'oude papieren defer fiadt, doch 't af-loop van geding, niet geble- ken is. Alva dan in felligheit voortvaren- de, deed fcherp onderfbek tegens al wat fich eenigfins met de beroerte gemenght had, en d'Onroomfcheft, waer zy tebetrap- |
A M. VI Boeck 247
pen waren , met branden en blaken te ver* aIvhs wre-
delgen. En gemerkt velen, ftandvaftelijk de vervol- ten vuure tredende, op 't uiterfte, met een &in&h- vrymoedige belijdenis hunnesgeloofs,den mond opendendoo verzierdemen,daerte- Werk-tuigk gens, een yflijk gereedfehap. Dit waren dat tfpre~ twee yzerkensjwaer tuffchen de tongege- kcnderfif'
r l r c 1 rii vtnde bekt. ienroert wert, en voor aen (ulxgelchrookt
met een gloeiend yzer, datfe, fwellende,
pal te ftaen hadde, fonder flibberen, oft in- waerts te kunnen. Zoo wrongen de ge- ketenden in de pij ne vanden brandt, en floegen een hol geluit,gelijk het loeien der genen, die onder den tyran van Sicilië, in den gloeiende kooperen os, datmeefter- ftuk van Peril, geworpen waren. Alhier t'Amfterdam quamenook, om ^gben
dees tij t drie wei-geachte burgers, diefich Mamertfi.. des luttel gehoedt hadden , in lijden; Al- wit^tnAl- bert Henrikjz: de Bierfteker, Pieter Ianfz,. fert Hen- de Wit, en Egbert Mainertfz,, Egbert was drik/z. bur- eenfeer bemint man , uit-ftekende in degers tot Rhetcrljk-kunft , na de wetenfehap dier -Amfter~ eeuwe, en Vader van den Heere Zeba~d*m> wof' fiaan Egbertfc, die. namaeis met groote denmetdm eere van vroomheit, veritandt en geleert- qerec^t heit, het Burgermeefter-ampt hier bedient heeft. Hy had in beraedt geftaen van te zthaftïaan wijken; maer fta! gehouden, ter bede van Egbertfz.. de Burgermeefters looft Buik, en Zimon Kops, hem voor-houdende dat hy ontrent vijftigh laren oudt, en nergens waer om een ^w/er^OTtebeloopen. Dathygee- nen laft leet : en indien daer eenige op- quam, zy beloofden hem te waerrchou- wen. Ja zy verleenden hem, onder Stads zegel een getuigh-fchrift , meldende hoe hyaldaer ten goeden name, en in geen opfpraek van Ketterye, of mishandeling, ftondj waer op hy fich verlatende , tot Antwerpen en elders, moghte gaen zijn koopmanfehap drijven. Welke redenen meer by hem golden, dan alle brieven, en mondeling fmeeken van zijn zwager Lau- rens Reaal, oft andere vrienden,ten tegen- deele. Maer aengetaft, op den tweeden I i van |
|||||
|
Hiflorifche Befchrijv'mge van
|
||||||||||||||||
|
M8
|
||||||||||||||||
|
de wil, gefchiedde. Ook luide het ge-w™k>»2h
fchrift uitdruckelijk, dat niemand, ter za- t'Amfter- kevan fijn hant-teken t'eeniger tijt, ge- ^l_^_^~ moeit foude worden. Alfoo liet hy fich " daer toe bewegen. Hier over, niet te min, Wort tsr verweez men hem nu, om op den negen-aot>at ver' oen van frtjn-maant, met den zwaerac , ontlijft te worden. Maer in de gevanke- niiïe had hy 't water geladen, dat hem wel tejn tijde , weghnam , juift'savondts te vooren. Men hield, als of'er een treflijke Doch Jlerft ftaetfïe te houden , en dappere eere te be- 'n ^ £e~ halen was, met dezen onnoozelen burger vanSen' op 't fchavot te brengen,etüjke uuren voor zijn overlijden, by den arts, die over hem gingh , ernftig aen , ten einde hy hem met eenige dranken oft droogen verfterken wilde,om de ziel foo langh op der tuy.te houden, dat men hem gebonden op een ftoel, ter beftemde tijt, nevens cFandre twee, moght' onthalfen. De Genees-mee- fter antwoorde, dat hy geen God was, die 's menfehen leven in der handt had; en de kranke, na fijn gcvoelen,middernacht niet halen zoude. Men koelde echter fijn moet, Wort op V aen 't doode lichaem ; deed het in den ker- £#«»<%» ker onthalfen , en door eenige LMunnic- ^erk-hoi hen van der Seüe-broederen orde,des nachts * in d'aerde zetten , by de boekerj aen de siblioteA, nitmve Kerk , o^t ellendige Kerk-hof, al- ofLibrye. foo genoemt, om dat het ongewijd was, en af-gefondert tot begraffenis der om-ge- braghten van beuls hant, en der genen die ftorven fonder 't mis-broot te nuttigen. J-Ioe 't met het uit-wijfen fij ner zake gkig, kan men niet zekerlijk feggen : gemerkt by Schepenen bock bevonden wort, ver- fcheide vonniffen', als zy, aen 't duuren hunner regeeringe, begoften te mis-trou- wen, uitgefchrapt, en met groote zorgh- vuldighek, verduiftert te wezen. Doch is waerfchijnlijk, dat het fijne even zulk een zin-flot in-gehouden hebbe, als men in 't vonnis van Alfert Henrikfz,.. ver- neemt. Dit luidt , dat Schepenen alles gc~ hoort,. oj> het goet- dunken, en uit-gedrukie . orde
|
||||||||||||||||
|
van Lente-maant defesjaers, by den on-
der-Schout, werdt hy drie maenden on- verhoort gelaten: daer na ter fcherpe vra- ge gedoerat, en met de pallye gepijnight. Dit ftont hy niet alleenlijk uit; maer 't bewijs, tegenshem voorfgebraght by den fchout,\vcrd ook valfch bevonden: invoe- ge, d'oudtfte loon-treckende Raats-man Meefler Adriaan -van Zandelijn, verklaer- de van verftande te zijn, dat men hem be- hoorde t'ontflaen. Echter liet men hem zitten, en den Schout Pieter Pieterfz,.tï}d, om 'tftuk in den Raetder beroerte te bren- gen. Daer leid' hem deez te laft, dat hy, ovar lange Jaren , met Luiterye berucht geweeftwas, en een der geenen ■> die 't Verdraghvan den laetften in Herfft-maent des Faers zes-en-tzefti? ondertekent had- den. Zeker , 't kon niet gelooghent wor- den, dat fijnnaem daer onder ftont. Maer 't was aldus by-gekomen. Als men dit voorfeide verdragh met de Onroomfchen op 't Stadthuis zou fluiten , feide Burgcr- meefter Albert Marcufc. tegens die van den nieuwen Godts-aknft, 'khebbe vcr- ftaen dat de Herformde t'Anfwcrpen daer voor borge geftelt hebben, dat van hunne zijde geen oproer of eenigh ongemak fou- de gefchiedden. Dit zelve behoort ghy- lieden hier meê te doen. Op dit fèggen fijn eenige van de nieuwen Godts-dienjl van 't Stadt'huis getreden, en hebben fommige burgeren , waer onder ook defen Egbert Meindertfz,. was, om hier voor borge te blijven, met fichop 't Stadt-huis gebraght. Doch Egbert, als of hem't ongeluk op de leden lagh, feide tot den Burgermee- fter, dathy dit verdragh niet geerne on- dertekenen foude, indien men hem van \vegedefe ondertekeningh, iets hierna te laft moghte leggen, oft eenigh ongemak daer over aen-doen. Waer op de Burger- meefter hem tot antwoort gaf, dathy hem van alles bevrijde, hy foude flechtsmaer fijn hant nevens d'andere ftellen,feggende voorts, dat hetrnaer alleen om. ruft en vre- |
||||||||||||||||
|
Vervolging
f Am ft er- Aam. |
||||||||||||||||
|
Xgbtrt
Mainertfz,. gevangen trsgepijnigt |
||||||||||||||||
|
Staat alles
uit. |
||||||||||||||||
|
Qp nleutts
lefchtildigt, |
||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
249
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
orde van den Raadt der beroerten , hem ten
zwaerde verwijzen , met verbeurt-ma- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vervolging
t Amfter- |
Nieuwe Brugh, met een pijpin dehant,
en aldaer met fingen, fpringen en fchelden, groote moetwilKgheit bedrijvende. En wierden niet alleen delevendigen dusaen den lijve geftraft, maer ook de dooden , ja die al eenige Jaren begraven waren ge- weeft,mocften het mede ontgelden. Want eenen Simon Ian fa. Blockemaker, die den Herformde Godsdienfi aengehangen hadt, van de Roomfche Kerk af-geweken, ook geftorven fonder het Sacrament te genie- ten, en na fijn doodt op't Geufe-velt be- graven was , wierdt anderhalf Jaer daer na, weder op , en onder de galgh, begra- ven, en al fijn goederen tot profijt van den Koningh, verbeurt gemaekt. Hier-en- boven werden 'er den laetften van Zomer- maandt ,\id hondert en veertigh vluchte- lingen, opentlijk in-geroepen, en daer op gebannen : maer onder vele van de treffe- lijkiten der ftadt, zes Vrouwen, de vijf daer af Weduwen, waren. Te dien einde fchrcef de Koningh , en gaf laft aen lan Hamer, Deurwacrder 's Hof van HoUanty dit te verkondigen by delen volgenden volmaght-brief. PH1 L T p s by der gratie Gódts Koningh
van Kaftilicn , &c. ten eerden onzen Deurwaerder , Serjant van Wapenen , Sa- luit. Van wegen onzen getrouwen Raedt en Procureur Generael, is ons vertoont, hoe dat by gevolmaghtighden geordon- neert , in onzen Lande van Hollandt, by onzen zeer lieve en getrouwe Neef, Rid- der van onzen Orde , Stadt-houder , en Kappitein Gtnerael van onzent vvege , in onzen Lande van Hollandt , herwaerts over , den Kartogh van Alva _, &c. zou- den in perzoon verdaghvaert zijn, tot ze- keren dage van onzen Stadr. van Amfter- dam , Adriaan Kromhout , Pieter Paauvp> &C> om hen te komen verantwoorden voor on- zen voorfchreven Iseve, of anderen, dien hy daer toe zoude willen machtigen, van hun vfuchtinge en verberginge, ter oorzake van de verlede beroerten ; ten weiken dage niemandt der voorfz. verdaghvaerdingefou- de yerfchenen zijn , hoe wel behoorlijck i 2 ver- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kingh van goederen ; onverminderdt/l
|
adts \
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gerechtigheden, in alle andere zaken. Bet
dan Egbert, nochtans, werdt Alfert be- zwaert: en hern op-geleit dat hy ter On- roomfche preke , by't pionderen van't Minre-broeders Kloofter , en in Wapenen geweeft was. 't Vonnis van Pieter de Wit beriep zich op geenen laft van den Bloedt - roeit; maer 't melde, dat hy de zelve preke gehoort yde wapenen, ah hooft der oproeri- gen , gedragen ; den Hof-man der gewoon- lijke f'adts-waghte, als die een rot z-oldaten, door bevel der Wet-houderen na den boom leidde, belet had; ook de gemachtigden der Overheit onwaerdelijk toe-gefproken , en over 't verdragh tu/J'chen haar en cï'onder- danen ge/laan. Dat hy mede jegenwoordig geweeft wat, daar Ian Broek voor-flelde, va» Bredenroode tegen 's Konings belie- ven tot Hooft-man der ftadt op te werpen; ende dat hy het toevoeren van Ijf-toght aan den Gravc van Meegen , had helpen verhinderen, Dan geen vermaen, zeker werd 'er gemaekt, dat de Wit, als de bur- gers tegens eikanderen fchrapftonden, een roer, gevelt op Jooft Buik, had verboden te loflen; en dat men de gehoorzaemheid, hier in aen hem bewefen , tot een bewijs van bevel-hebbcry op-nam; en 't behou- den van 's Burgermeefters leven, onder de redenen van 's behouders door gerekent zy. Alfijne goederen wierden hem ook af, en evenals Alfert Hennhfz,. 't hooft voor fijne voeten geleit. Ook wiert hier ontrent op defen tijt eenen 'Pieter Klaajjb. Zeven-penningh wel ftrengeJijk gegeefelt, tien Jaren op s Koninghs eJM.ajefttits ga- leyen, en twintighJaren uit defe ftadt ge- bannen, overmits hy onlangs voor 't Stad" huis, en op de Nieuwe Brugh, en meer an- dere plaetfen , met luider keele geroepen, Vive,Vivele Geux,een fcyl genomen,daer in een gat gefcheurt, en dien om fijn hals gehangeahad, loopende daer mede op de |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vonnis van
■AlfertRen- riks. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v*n Pieter
de Wit,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Simon
Ianfic.BloC' ■kemakers . lijk onder de gttlg begra- cien. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wel 140.
■vluchtelin-
gen in ge- roepen en ( gebannen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Volmacht
brief des Koninghs hier toe die- nende. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
teicte
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ont-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
$>eter
^evenpen.
*&>,£*-
SfeJTelt,m
bunnen.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mjvinge vffl
zen, als hy dan wijzen zaï t in onzen voorfz. •.$ Kcnings-
Landen, vanherwaertsover, omme te ver- indagingb antwoorden op al zulke conclufic., als onze tver eettgt Procureur Generael hnn luiden zal willen Amfter- doen , en nemen, ter caufe van de voorfz. za~ dammen- keen anderen, die hy ten dage,dienendetot_____-»
haerder lafte,breeder zal mogen voorftellen,
en daer-en-boven procederen, en ordonne- ren hen-luiden infinuerende, ende laten we- ten , dat, by zoo verre, zy niet komen ver- fchijnen in perfoon, deneerften, tweeden, en laetfte acht dagen , men procederen zal in haeraf-wefen, gelijk in zulken zake behoo- renzal, en zult verwittigen ten voorfz. dage onzen voorfz. iSIeve, den Hartogen van Al- va, van 't geen ghy gedaen zult hebben, den ivelken wy bevelen , en om die zaken, boven verhaclt, als Gouverneur van herwaerts over fpecialijke maghtigen, want het ons alzoo belieft. En alzoo wy onderricht zijn dat de voorfz. Adriaun Kromhout, &C. en andere verdaghvaerde perzoonen zich vertrokken hebben uit onfe Landen, of aldaer zich ver- fteken en bedekthouden.willen wy in zulken gevalle de voorfz. daghvaerdinge byu in on- fen voorfz. Stadt van Amfterdam, by edict en uitroepinge zal worden gedaen ter plaetze, daer men gewoonlijk is uit te roepen , sn af- kundingetedoen, mits dat ghy aen de deu- ren van de voornaemfte Kerken aldaer flacn en ftellen zult het af-fchrift van defen tegen- woordigen , mitfgaders van uwe daghvaer- dinge ; en 't zelve bekent maken aen haren laetfte woon-plaetze, in onzen voorfz. ftadt van Amfterdam,ten einde zy geen onwetent- heit mogen voor-wenden ; en zy ook van maght en kracht , gelijk of het gedaen was aen haer eigen perfoon. En over-zulx heb- ben wy de voorfz- daghvaerdinge voorgoet gekent, en kennen voor goet mitsdefen. Ge- geven in onfenftadt van Bruflel, den 29 'dagh van Mey, in 't Jaer ons Heeren, 1568. En was ondertekent by den Secretaris
Vlierden,
|
||||||
|
2'r o Hiftorïfche Befc,
''s Tüemnfbs verdaghvaert en geroepen, maér zouden fich
indagwgh a^e voor vluchtigh gehouden , en niette tvereenige voorfcliijn gekomen hebben , ter oorzake Amfter- van de voorfz. beroerten. Van de welken dammers. zicn eenige openbaerlijk gedragen hebben —:,—1_ voor Confiftorialen , andere de wapenen , tegens de Majeftraet van Amfterdam op-ge- nomen : namelijk, daegsnaerSinteMathijs, inden Jare j$66. de derde Beeldt-brekingc of ftorminge begaen: eenige ook van hen- luiden den Predikanten met wapenen geleidt ter plaetze van hun Predikatien , tegens wil en dank van de Majeftraet van onzen voorfz. Stadt en anderen gepleeght; oefe- ninge van hunne Sekte en verworpen Gods- dienft , als hebbende doen doopen hare kinderen, de zelven begraven , en by hen- luiden laten trouwen , na des Herformden maniere, gelijk als particulierlijker en bre- der ten dage dienende, zal mogen verklaert worden , refpe&ivelijk tot laffe van eenen yegelijken van de voorfz. perzoonen , vol- gens het feggen van onfenRaedt Procureur Generael. Verfoekende daeromme,ren ein- de zy-luiden hun daer tegens zouden verant- woorden , te hebben behoorlijke provifie te- gens den boven-genoemden , met Claufule van Authorifatie, zo is 't dat wy de fake over- gemerkt hebben, u bevelen en volmaghtigen by defen, dat ghy ten verfoek van onfen Pro- cureur Generael, verdaghvaert by verbot en openbare uitroep der voorfz. Adriaan Krom- hout, &c. te verfchijnen in perzoon binnen de tijt van driemael acht dagen eerft-komende, op pene van eeuwige ban» en verbeurt- ma- kinge van goederen, waer van ghy hen d'eer- fte acht dagen zult beteikenen voorden eer- ften dagh , d' andere acht dagen voor den tweedendagh, en de derde acht dagen voor den lefte, en uit-eindige recht- dagh, zonder andere te verwachten , voor onfen voorfz. Neve.den Hartogh van Alva, daer toe by ons byzonderlijk gemaghtight ■ in dezen onze ftadt van Bruffel, of in al zulke andere plaet- |
||||||
|
ZES.-EN-
|
||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'.Si
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZES-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kort In h
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
out.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De F rins van Oranje denkt op tegen weer. Ver-*
^oekt en Verkrijght hulp in Vuytjlandt. Verkoopt \jn goederen,
neemt volk aan> komt over de CMaze by CMaftricht. 'Tien Her- togh van Alva durft met hem geen veltdjlagh wagen. DesPrincen Leger ver-
loopt. Alva doet hier endaar eenige Kafieelen bouwen, dat die van Amfierdam af-koopen. Schrijvens van eenige hunner gemachtighden uit Antwerpen. Alva wil nieuwe fchattingen invoeren. Redenen der Staten hier tegen , rvat 'ei' eindelingh van komt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hooft, den tijtel van Gods genade, tot te-
ken, datzevan eenen Opper-vorft qua- men. Zy floegen op de geweldenary en handveft-breuk, die hy, ten verzoeke va» velen, zoo 'tgefuivert, als 'f Roomfch ge- loof, ter lieide der landen, en des Ko- nings , aenvinge te weeren. De Prins kreegh midlerwijl een treffelijk heir te hoop, dat wel ten getale van ontrent ach- tien duizent knechten , en zeven duizent paerden, beliep. Met dit krijghs-heir 0rmie trekt hy ontrent Stokhem, zonder brugh m ' of fchip over de Lfflaas; fijn gefchut, En over de: zijnde twintigh Veldt-ftucken , dcedhy M$z.e. onder 't nat heene fleepen : en ftondt den vijfden van Wijn-maent,mti al fijn gewelt, aen deBrabandtfche zijde; voorts begaf hy zich na LMaefricht, alwaer de Har- togh van Alva cp een bergh, 's Keifers leger genocmt , zich neer geflagen , en ' fterk om-graven had. Van dezen over- toght, die meeft ieder uit zijn giflingh gingh, waeghde 't gantfche landt: in-voe- ge dat de Overheden, om deverflagent-- heit der Spaens-gezinden, te ftutten, en den moedt der anderen te zwighterr, zich • ten uiterften pijnden den roep teverdoo- ven. Ja hier tot Anrfcerdam wiert een- lij eer- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Se Prins
"""» Oranje """■zoekt |
Ndertuflchen zocht de "Prins
(ziende dat d'Onroomfchen hier te lande zo jammerlijk geplaegt |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aan de en mishandelt werden , en zy
buit/e Vor- geen liever dagh zagen, als van dit j ok ont-
f"s" flagen tezijnj hulp aende Duitfche Vor- Jlen, hebbende tot dien einde een breede
vergaderingh van aenzienlijke perzoonen in Duitjlant te weegh gebracht, alwaer hy zelfs verfcheen , en door een wijtluftige rede den ellendigen toeftant der Neder- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v*rkr
|
'Jgt t
|
landen hen openbaerde. Deze Vorften
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*
|
ftonden hem toe in hunne landen krijghs-
volk te werven, en bewillighden in 't lee- nen van een zekere zomme geks. Graaf Jan van Najfomv ftelde zijn heerlijkhe- den tot onderpant, om een deel penningen te vinden. Zijn Doorluc'htigheit zelf, om tetoonen dat het laetfte ten befte was, verkochtkleinnoodjen, zilver-werk, ta- pijten, en ander huis-raedt vanKonink- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'in toeru- lijke koftelijkheit. Voorts aen 't moedi-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gen der uitgewekenen , 't vorderen van
zamel-penningen , 't uit-geven van be- ftellingh-brieVen. Graaf Lodavijk , die van Berge, die van Hoogfl'raten, en ande- ren aen't lichten van volk, met de ftille trom» 'De brieven droegen , in 't voor- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiÏÏorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten ruimen. De Prins endelijk, nalangh optocht des
om her-zwerven met zijn leger , fiende Trinetn noch ftadt noch fterkte van 't geheele ge- *"" 0r*n' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eerlijk burger van Haarlem, in't open
haer,metongewoone ftrengheit gegeflelt. alleenlijk, om dat hy defe mare, dat de Prins over de <JMaas getrokken was, uit zijn mondt had laten gaen. Ondertuffchen zocht Oranje den Hartog flagh te leveren, mier Aha, alseenloozenvos, bleef ge- duerigh in zijn voordeel leggen, wel we- tende dat 's Princen heir, door 't quaet weder, en den honger,in 't kort zou rj&oe- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Optd:ht des
Trincen ■v.m Qran- jen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, ien-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
weft zich t'zijner gunfte bewegen, 't ge- '""
tijde, om iets uit te richten, verloopen , en den winter op de handt, vondt beter, dan tegens d'ongelegentheidt te harde-bollen, weder over iJHafe, te keeren, en nam een zwaey na't landt van Luik* voorts na't landt van Kamerik , en kreegh alzoo den |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Hartig
•xiigtenfing leveren. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lln
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'te- dU
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
er
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
GrcmJt teyketutw yan* twee JCdfteeleTV ,.tmv een- van veyie, ow de. lalinau
<■ te vmavcti m Hen-larc i£ na . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3' ■f
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"\ J"i 3"\ *"\
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoeden*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoeden,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Franfchen Boodem. Van hier trok 't heir
door Ckampanje enLo/tm«££,op Straets- burgh. Hier maekte de Prins zijn fchut en packaedje te gelde ; en betaelde zoo |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nemen, en ontfpande zich. In't wegh-
trecken had de Prins geduerig tot aen den Franfchen Boodem, de vyaitt op de rugh : en duurde dit voort-trecken en volgen, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t Heir des v/iJ^ aIs net toelangen mocht, het overig, j van beide zijden, by-na een maendt, met
Trmccn ge- in beloften, 't Volk, ziende hem al geven \ 7,00 groot een z,orghvuldigheit des Har' pjpt. wat hy had, wift niet beters, dan gedult te ' toghs, dat hy, in al dien tijt", zijn volk noit ent-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||
|
*f3
|
||||||||||||||||||
|
't Invoeren ontwapenen, nochtaf-zitten liet, eer 't
•"in meuwe leger om-graven was. |
||||||||||||||||||
|
Noirtcarmes gefyr-oken. hebben , die ons fel- 'tïnveerm
de dat fijne Heere acn 'tgrave l krank laghi vannieuwt endegene woorden mochten velen, en de dat fi"alt'n' fijne Heere hem gefiit hadde, dat wy hem sen'_ onfe fake , dien wy mijn Heere te feggen hadden, hem (ouden feggen, en dat hy dat fijne Heere weder rapporteren fioude. Daar na heb ik en- mijne (JUÏtde-broeder , hem in 't langh verhaalt , die groote dejolatye van den in-breuk van di)ken, ende dengroo- ten noodt van dm wateren, foo binnen ah buiten Amfierdammt, en ook van den fier grooten en weken grondt aldaar, ende dat het geheel onbecpuaam fioude wefien, eenige Knechten ofte Kafteel tot Amfielredamme te leggen, omme de groote dejolatye voor- fchreven , ende dat die huifien , als tot UWuiden , (JfrTedenblik. , ende Stavoren genoegh waren omme de Zuider-Zee, ende ook Amfierdamme te bedwingen, ende dal Amfierdamme ook klein genoegh, ende re- heel voor fijne iJlfajcfieitwas, dathyfijr ne Heeren fioude willen bidden van onfienl wegen, dat fijne Edelheit, dievoorfichreve Stad fioude willen voorfulx exciifieren voor die Excellentie van den Hartogh, fóö. veel des mogeijk Joude mogen wefien. Daar na heeft die voorfiz,. Hof-mcefier fijnen Heere, van 't gene vcorfchreve is, rapportgedaen, ende weder by ons gecomenfijnde, rappor- teerde ons dat fijne Heere gefieit hadde, dat hy uit den monde van den Hartogh v.er- fiaan hadde-, dat fijne mtininge was, omme Knechtenrendeeen Kafieeitot Amfierdam- me te leggen, dan fieide ons, dat fijne Heere hem gefit hadde , dat wy jouden moeten concipiëren eenige middelen , ende eene re- ,t monflrantie maktp , alwaar mede men 'f voornemen vandm-Hartogb (oude mogen wegbnemen, ende hem tot ander verfiant te brengen , ende dat ook die middelen al wat pregnant, ende met goede redenen fou~ de moeten bevefiight wefien , ende dat wy die fijnen Heere jouden moeten overleve- ren , op dat fijne Heere den Hartogh door |
||||||||||||||||||
|
Alva, die door *s Vrincen vertrek uit
den lande,waende al fijn vyanden t'onder-
~ ~ gebracht te hebben , begon nu, na 't vaft-
tfat Aha ftellen der dwinglandye, voor eeuwigh en
toidlertijt altoos, te jaghten. Diie dingen hield hy
*rmm. jjjer toe noodigh, den meefter te fterken,
de gemeente te zwakken, en haer ecnige
wijze te vreden te ftellen, Detweeeer-
fte hoopte hy eens-flaeghs te volbrengen
door 't ftichten van verfchcide fterkten,
en 't in voeren van fchattingen, die na fijn
2in, gelijk hy ook zulx den Koningh van
Spanje over-gefchreven en wijs gemaekt
had, het goudt zoude doen vloeyen een
arm dik. Het derde door een algemeene
vergiffenis.
Het ftichten der fterkten en Blokhui-
zen, werdt acn ettelijke oorden aenge- üie -van vangen. Eenige , gelijk mede die van •dmflerdtim Amfterdam kochten het bouwen van een *»«pe»V Kafteel, dat den Hartogh, na de platte s tw»tnvan vorm van een defer nevenftaende Figuren, *hJx*1 (ray ^oo1' ^en zeer geieerc^en Heer' J°n'c-
fi^ie "af. ^eer Nic'laas Witj'en , ter hant geftelt)
' J' meende hier op de Lafiaadje te doen bou- wen, voor twee hondertduifent gulden, af; mits datfe ook van Spaenfche bezet- tingh verfchoont bleven.. Zy hadden ook (om den Hartogh van dit zijn voornemen af te brengen) te dien einde Albert Dirhjh. en Kornelts Iacobjh. Brouwer naer A.nt- Vverpen af geveirdight; deCe daer gekomen zijnde , vejwittighden de JVJajefbaet de- fer ftede hun weder-varen by defen vol- gende brief, die my door den Heer Mee- fier Lucas Occo , zoons-zoone van den Heer Pieter Pieterfiz,. Schout te dier tijde, ter hant geitelt, en aldus is luidende. |
||||||||||||||||||
|
t
|
||||||||||||||||||
|
fi^lef mt -J7 Erfiame, wijfe, voorfienige Heeren, en-
».„?^rt! ■*-' de Mede-broederen , wy gebieden ons 'efiraet Jeer tngoede gratie van U L. dien jelven ^"ifterdam ^verterende, hoe dat wy of gifier en na den Z'fcbreven. ^°sne den Hof-meefier tan mijn Heer van |
||||||||||||||||||
|
infiriiciie van dien r %»/s
|
||||||||||||||||||
|
zoude mo<rc»
|
||||||||||||||||||
|
iiiditT-
|
||||||||||||||||||
|
Hifiorifche Befchrijvinge van
en dat de fch u'den betaelt, loopende mid- 'tinvoeren
delen gevonden , en teffens eenige zom van nieuw' penningen, in voor-raet opgeleyt, dien--^*"w" de. Als ouwlinx de Lantfchappen eeni-^' ge geldt-bede plachten in te willigen, was ""! Brabandt gewoon hetvieren-deel, Vlaen-
dre het derden-deel van 't geheel te dra- gen : Hoüandt het vieren-deel, van zoo veel als Vlaandre, gaf; Arthois een ze- ften-deel daer af; Henegouw defgelijks; en d'andere voort het overfchot. 't Welk, alzoo fich daer by d'eene oordt meer, dan d'andere, nareede zijns vermogens , be- zwaert vond , gemeenlijk te krackeelen gaf. Aenveerdende dan 't bluffen defer ongeneught, tot blanketzel zijns voor- hebbens, deed hy zeggen , hoe hy, om alles op eenparigen voet te brengen, niet bequamers had kunnen uit-vinden, dan dat 'er voor eerft den honderften penning eens, van ieders middelen; Voorts tot laft des verkoopers den twintighften der on- roerende, en den tiende der roerende goe- deren , zoo dikwils als die zou worden verkocht. De gemaghtighden der Staten , zich Die hier
|
||||||||
|
2 S 4
't Invoeren induceren , dat hy van fivem nieuwe foude willen af-fiaan, endefihattin- alfQ0 f0f eenen andere verp&en- endefeide ons ook op't laetji re altijt wel gehoort haddHollandeen Kafieel leggen fwijl noch niet waar''t f el f dwaarop wy denHof-meeftergaven , dat het in onfe macby ons alleenfulx te doen, dMeeren van 't [elfde wel fverteeren, ,twelkwy by ddat mijne Hecren te bedenkhen te doenflaat, ende dat hgrootefwarigheitü, alfooren met malcanderen "'t bef egen helpen raden, ende ramfoo veel als aangaat onfe anben op huiden een klein Reqvan Del Rio gegeven, wafoeien, datwy verlof Joudben omme naar huis te mogeof hy ons tot antwoortgaf',de helpen-. Godt verleene onve ende feer beminde. Hierden Al-mogende Heere beve
|
||||||||
|
grootëlijx ontzettende over zoo nieu en over W'
biifter een voorftellen, en dat noch zon-^'"1'.'"'*'
jjr . 1 .. , 1 worden» der eenige bepahngh van tijt, vertoonden
met groote eerbiedenis, en ernft, niet te
min , het ongemak daer uit te verwach- ten. Want, brochtenfe by, als men een ten hondert van al zijn middelen zoude uit-keeren , en vijf ten hondert van 't ver- koopen der grondt-vafte goederen , kon lichtelijk gebeuren, dat een perzoon de Zelveverkoopende, binnen's jaers , den zeften van al't zijne zoude quijt wezen: dien 't boven-mate, fmerten moeft, de- wijl men zoodanige goederen, zelde uit weelde, te gelde maekte. Dat ook, zo de tiende penningh van wolle, van gaern, van ruuw , daer na van gevervvt laken, en van andere waren op gelijke wijze, t'clker verkoopinge , der gemeente ontrocken ï wierde, zy zich ten laetfte met Iecdige haa-
|
||||||||
|
ven uit Antwerpen, defen il. November
AlEERT D IR K 3 Z. N E R C E N.
CORNELIS JaCOBSZ. BROUWER. Hot Opfchrift luide aldus.
iAen den eerz-amen , wijxe , voorzienige Haren ,
tSWiju Heeren, den 'Bttrgermeejieren , ende Regeerders der Stede van AxRcrdamme* ©ütfangen den 13. November 1/70.
Aha ie- Om 't in-voeren der fchattingen in 't
fibrijfi de werk te ftdIen t befchreef 4lva in Len- staten, otn t ~ • i n nhw& te maant ^e Staten van ieder geweit, tot
fchattingen ^ruJTe^' Daer doet hy hen voorhouden, tn te voe-
dat men noch de ruft der volken , zonder
ren. wapenen , nochte de wapenen zonder zo'dy, nocht de zoldy zonder tollen ,
hebben kon, dé voorgaendc onkoften, <\t j egenwoordige noodt, liet voor-houden; |
||||||||
|
A MST ERDAM, VI. Boeck 25?
dit had hy meê gewilt) ftreed tegéns alle j ^ 7 o.
billijkheit , mits d'eigenaer onverzékert't invoeren was, oft z,y behouden overkomen, en van nieuwe met voordeel verkoft zouden worden, fckattin- Maer door dien de meefte Steden,voorna- &en- mentlijk Uitrecht en Amfierdam, tot de- ~" fe fchattinge ceenfins niet konden ver-Waardoor
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
15.70. handen zou zien j't invoeren zoo geringh, de'""«n nieuwe een prijze moetefchattin- mandt iets van bus™- nen 's landts zou
mers , ten uit-eintnredenen gelts genoegh vin
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Zeven,dat boven al den armen drucken zoude, die
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ftaen , bleef dit werk een tijt lanp-h fteken. deej voor-
Den Hartogh dan fiende dat dit dus een f^^Jf werk met gewelt niet uit te voeren was, leyn% deed eindelij kdefen voorflagh, en veran- derde in Wijn-maant fijn eifch. Name-. lijk,dat menden tweehonderftepenning, Maar 20 entwintigh tonnen goudts'sjaers, voor tonnen zes jaren achter eikandere, geven zou. g°uAs ^ör' Eindelijk ftonden de Staten toe twee ach- a^"e£t' ter-een-volgende jaren twintigh tonnen goudts op te brengen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kulx on~
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
gedwongen was fijne nootdruft uit ver-
koopersnanden, byde kleene maet, en gewight te halen. Al 't welk waer om d'ingezetenen , met het luttel der noch over-fchietende neeringe , te verbannen, en den buur-geweften toe te jagen; tot onverwinnelijk bederf des landts, en af- breuk van de inkomften fijner Majefteit zelve, 't Betalen ook des tienden pennings van d'uitgaende koopmanfchappen,(want |
|||||||||||||||||||||||||||
|
:ts.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ZEVEN-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
KoïltInhout.
De Prins van Oranje krijgt kennis van 's Lands
^aken. Geeft hejlellhgh aan (fiooffchepen 7 Water Genden ge-
naamt. 'Die in 't VUe buit krijgen, en door den i^AdmiraalJBoshui- fen verdreven worden. Placcaat van Alva wegens de fchattingh. Die van
Amfierdam klagen aan hem, datfe V felve niet konnen uit voeren, doch vergeefs, worden voor't Hof van Hoüandt verdaghvaart, en in een boete vam1) duifent guldens verwefen, beroepen haar aan den Hoogen Raadt te KjMechelen, en den Koningh; maar worden niet verhoort. Alva en Bojfu raken in haat der gemeente. Den Briel ingenomen. Vliffingenvaltaf, waar door de nieuwe fchattingen , en , Alvas wreedtvoornemen gefiaaktwordt. Geefiighvaersop Alva, en den tienden pennino-h. Kluchtig y oor [pel der Kinderen.f Amfierdam, op Alva. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Aflaat des
t-tnds wort *< Prins te ^nenge, Z'vtn. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
tel vattens aen de vlagen van 's gemeene
mans yver is, en wat 'er weeghs tuffchen woorden en werken lek; fonderlingh als 't op te berd brengen van geld aen komt; vond hoe langer hoeraedzamer, met loode voeten te wandelen. Op dat hy even- Wel niet t'eene-mael uit de werelt, en fon- Kk der |
|||||||||||||||||||||||||||
|
M
|
Idlerwijl was de Prins weder
uit Frankrijk in Duitfiant ge- komen , alwaer hem Meefier |
||||||||||||||||||||||||||
|
Paulus Buis, toen Penfionaris
der ftadt Leiden, de gezintheit der Staten, engeftalte des Landts, quam openbaren. Maer Oranje, die nu geleert had, hoe lut- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
I s6 • Hiftorifche
der gedachten na Nederlandt fcheenc,
nochte de hoop zijner goetwilligheit ver- fterven liet, zagh voor oorbaer in, fijnen vyandt altemet, daer'tftaeghgaf, eenen neeg te geven. Verfcheiden uitgeweke- nen, ook die zich met ambacht oft koop- handel niet wiften te erneeren , werden door behoeften en wraek-zucht teffens aen-geprikkelt, om verzet hunner fchade, in 'tbefchadigen van anderente zoeken : 't welk hard om verbieden viel. Aen etlij- ken van deze dan , verleende hy beftelling, om fchepen van oorlogh toe te ruften; en maekte tot zij nen Stedehouder en Ammi- rael , daer over Adriaan van Bergues , Heer van Dol-Ham. d'Eerfte Hop-lui- dén waren Jonk-heer Landtflot.van Bre- deroode, Jonk-heer Albert van Egtnondt, JSicP aas Ruikhaver, Ian Broek, Adritten tJMenningh , Bart holt Entes van <JAÏtn- teda, Dirkvan Bremen, Linbize. Deze hieldenhun verzamel-plaets in Engelandt, en van daer in zee ftekende, wei denze vaneen ftorm beloopen, zulx datze ge- nootzaekt wierden in 't Vlie in te loopen. Alhier, terwijl zy daer op weder en wind blijven leggen , komt hun d'Ooflerfche Vloot, die f Amferdam en Enkhuifen t'huis hoorde f zich voor geen onraed hoe- dende) inde kaken zeilen. Die randen zy aen ; vermeefterenze , en dwingen hunrandzoen af. Voorts verlekkert op 't geluk, beidden daer noch vier of vijf dagen: midlerwijl kamfer noch een vloot van veertigh zeilen binnen fchieten , die, gelijker wijze, van hen gehandelt werdt. 't Gefchal van dit bedrijf klonk over 't ge- heeleLandt, zulx datze, daerze te vore Wilde oft Bos-Geufm heeten, nu de naem van Water-Geiden, kregen. DeLandtvoogt Hartoghian Aha hier
van kundfehap krijgende, begon zich bet te water te wapenen. Terftondt hier op belaftehyden Overfien Bojfu, die hy in 's Princen plaets tot Stede-houder over Hoüandt geftek had, dat hy zich van dit |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ejcfonjvinge van
rooven bij tij ts zoude zien meeftertema- 1570;
ken, endeZce-roovers uitter zee te hel- Water pen. Boffii derhalve doet tot Amfierdam, Geufen. de Wet-houders der Noort-Hollandfche " Steden, byeen vergaderen, en leit met F.Sos-bui-
hen over wat hier in gedaen diende te \ve-/« ""t fen. Endelijk werd 'er beflooten dat men ^Tff1"" twalcf Oorloo-h-fchepen op't vaerdisrfle/^ s/c !j |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
M7Ö-
Water
Geufen. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
. fP
zoude tocrulten ,over maken Fra
|
en tot Ammirael daer^^^
De^. |
-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Bondt-genooten dit vernemende , ver-
lieten de Zuider-Zee, en namen haer ver- D'e bMr trek na d'Eems. Bos-huifen niet te min, ^wht teegh hen met zijn twalef wel-toegerufte *? * °'f, fcheepenna, achterhaelde, en beftookte- ™ feopd'Eems, en broghtfe ten deele on- der. Een van defe twalef fcheepen , die tot Amfterdam uit-gereedt waren , werd door den Schipper Zeeger Franfc. van^enfihif ^Medenblih, na dat hy 't Hop-manfchap loo$f 0™r daer over van den Prince bedongen had,*M/et ten dienfte des zelven , eer Bos-huifen d.' met de Vloot uit-geloopen Was, over- gebraght. Na dat de twee Jaren, gevrijdt van den
tienden en twintighften penningh by uit- koop , nu by-na ten einde geloopen wa- ren, en de Landen de twintigh tonnen gouds jacrlijks volkomentlijk op-gebracht hadden, begon den Hartogh defchattin- gen van den tien en twintighften penning op nieuw weer in 't werk te ftellen. Gaf tot dien einde op 's Konings naem een wel minnelijk Placcaet uit, dat van defen In- hout was. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Die lefiel-
lïngb tot Reof-fehe* f en ver- leent. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Diem'tVlit
buit maken, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
"En de naem
van Water Geufen be- kt omtn. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
V',
|
n d'eerjle verkoopngh der goederen fUccunt
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
fou men den tienflen penningh niet uit- van Ah*
keeren. ijlfen foude ook de Koopman- negens i* fchappen, in-gebracht van buiten, en noit fik***''1' verkocht hier te lande, fonder dien tolte&m' geven , weder uit mogen voeren j ook aUe waeren.., gebleven in de felfjle natuur, die zy, inkomende, hadden; defgelijx de goe- deren hier gewajfen , gegroeit , oft ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
wrocht , indien daar af de tiende f enn'wgh
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
eens
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
eens voldaan waar. De eigenaars oft pach-
ters van gronden fouden de gemelde be- fwaernis ten eerften-male niet dragen , wen fy hun aangeteelt gewas, oft heeften, in den «igen aerdt oft gedaante der felven, ver- kochten. Voorts hadden vry te fijn alle tweede, en voor der verkoopingen van lijf- toght en aüerley andere waeren binnen 's Landts', uit ge feit alleen de laetfte verkoo- pingh , waar na de goederen verfleten oft verfonden fouden worden. Den voorfei- Jen laftefoude ook , felfs ter■ laetfte verfoo- pingh , niet onderworpen wefen de ft o ff en noch ruuw, oftombequaam terfiete: maer naderhant volwrocht en bequaam , fouden fy den tienjlenpenningh betalen, wanneer- menfe verkochte om verjleeten te worden, ■■en te voor en niet: doch ah fy eens tot fleete gebruicl waren, en daar na wederom ver- kochtwierden, hadde men f eiken male "'t af-trecken des tienden te lijden. En fouden degeenen die openene winkel hielden, om in 't klein te vertier en, 't gemelde recht moe- te» voldoen J fonder te mogen voorwenden van hunne waeren buiten's Lands gekocht te hebben, en d'eerfte verkoopers, en niet de |
VI. Boeck. 217
fchcepen en koopmanfehappen , als ook 1*71.
door den grooten dieren tij t, maer byfon- zwara der door de onlanghs ontftane alderheiü-./&&«**«- gevloedt, diealdaer mede groote fchade £e»- veroorfaekthad,geleden hadden. Voorts by-brengende dat hen dit pak ondragelijk wilde vallen, en geen gelegentheit zagen, indien defè fchattinge voort-gedreven wierd, om de twee hondert duifent gul- den , die zy voor 't af-koopen van 't bou- wen van het Kafteel, en Spaenfche be- Zettingh, dien den Hartogh in defe ftadt Iradt willen doen leggen, op-brengen moeften, te betalen. Zeggende voorts, datmen uit defe en meer andere reden wel lichtelijk bevroeden kon, dat de gemeen- te van Amfterdam geheel en al in degront zoude gereden worden, by al diender/V» en twintighfte penn'mgh alhier in 't werk geftelt wierd. Want van dereft hunner E„ ^w goederen noch behouden lijnde, fouden jiechtentot* zy fichzelven , en d'arme gemeente niet ftandt-van kunnen onderhouden, en dat noch min- htmftait. der, vermits hunne renten, op huifen en erven ftaende , die aireede door verbeurt- makinge aen den Koningh vervallen wa- |
|||||||||||||||||
|
laetfte te wefen.
Dit Pkccaet zond by met brieven aen
de byfondere Lantfchappen,om af-gekun. dight, en in 't werk geftelt te worden. Dé Staten, zonderlingh van Hoüandt,
hierop, wefen hemmenigerhande zwa- |
ren , niet betaelt en wierden, waer uit
zulk een armoede en jammer , voorna- melijk, binnen deze ftadt, ontftaenzou, dat, om fchults-halven, huifen en erven in grooten getale aen-geOagen , en ver- kocht zouden moeten worden, waer van fijne Majefteit dan noch, het befte deel, ter zake van den twintighften penningh , genieten zou. Over fulx, om defe groote ellende enjammer,daerin d'arme gemeen- te nootzakelijk vervallen moefte, voor te' komen , konden zy, in 't af-kundigen de- fes Placcaets geen ander verlofdragen,dan zy over twee Jaren, in de felve Icnattingh gedaen hadden. Maer den Hartogh zich weinigh over defe redenen en klachten ontzettende, begon alreets defefchattin- gen in te voeren. En vermits hy wel wifte,dat die vanHoïïand derijküe waren, en dat aldaer de koop-handel bloeide, Kk 2, nam |
|||||||||||||||||
|
van
|
righeden aen. Boven al maekten de Wet-
|
|||||||||||||||||
|
Aty>fierdam houders van Amfterdam, in 'c af-kundi-
vJn/en Wgendefes Placcaets groote zwarigheit, ja tJ***rtm ftonden in twijfel of zy 't af-kundigen al- «eU'tv°eren hier wilden toeftaen, doch ftonden het, |
||||||||||||||||||
|
vrefende 's Hartogen ongena , ten leften
toe; overleverende niet te min aen den
Deurwaerder zeker gefchrift, inhouden-
*a Uagm de de byfondere zwarigheden, die Am-
^'rgelede fterdam, door 't vooit-zetten defer fchat-
*&n. tingg t fcneen over 't hooft te hangen.
Daer by voegende , de groote fchade,
dien zy zedert eenige jaren , te water,
door 't nemen en aen-houden van hunne
|
||||||||||||||||||
|
Hifiorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||
|
2*8
|
||||||||||||||||||||||||||
|
befcheit op hun verfoek-fchrift: Fiat (er- i f 7 *♦
mo Duci. Menfpreekt 'er den Hartogh af. Zwart Hier meê voor 't hooft geflagen, vonden [chattm- zy beft het daerby te laten. Doch 't geen &m' hun in rechte geweigert wierd, is hun, mits de na-volgende beroerten , toe-ge- vallen. De Prins, in fijn Verdading-fchrift, Beroepen van den Jare vijftien honden tachentigh , baar aan feit, dat de betaling defer vijf-en-twintigh d™ *j°0^ duifent gulden eenen Burgermeefter van Mec'^eien, Amflerdam alleene te laft geleit wiert. Ee- nige willen ook datfe fich van dit vonnis beriepen aen den Koningh, en aldaer hun t beroep door gemaghtighden vervolgh- f ^ppel. den, maer daer-en-boven aldaer noch ver- En dattr klaert wierden, verbeurt te hebben, hare na aan ** rechten en handtveflen, en dat de fladge- Konm&"' doemt wiert, om ontvefltght, verwoefl, en x>ochver tot een Dorp gemaakt te worden. geefs. Ondertuffchen begon de gemeente in
alle Steden over defe ongewoone fchattin- gen te morren en te klagen,jafelfs de Gee- ftelijke begoften openbaer den Hartogh over dit werk te haten en te lafteren. En liep het ongedult foohoogh, dat de Lee - raers op de predik-ftoel, voornamelijk? hier f Amflerdam, den Hartogh voor een tyranen overtreder oyentlijk fcholden. De Staten en Steden van Holland, kregen ook in Boffti een af-keer, en begoften hem met loode fchoenen na te gaen , uit oorfake , dat hy , die hun Stede-houder was, en in plaets van het om verre te ftooten , dit werk, om quanfuis fooeen trouwen die- naer te fijn , en in 's Hartogen gunft te ge- raken, fich dus ten uitterfte pijnde het fel- ^ J ve voort te zetten. Want Boffti was de ■». ^ geene, die den Hoogen Raedt daer toe gementtt porde en aen-dreef, dat 'er twee ontfan- ovtr het gers van den tienden en twintigften pen- fierk ■v°l>f'' ninghweêrop een nieuw binnen Amfler- drijven dam geftelt wierden , met beloften van t,e"^i,i» noch veertien van de voornaemfte bur-^^ gers, neffens defe twee, te ftellen. Doch defe burgers konden, in dit ampt te bedie- nen , al weer geen fmaek vinden, zochten des-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
nam hy voor het daer aller-eerftin 't werk
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Zware
fchiittin- gen. |
te ftellen. Zendt derhalve het Placcaet
aen den Grave van BcJJ'ü, en de Staten van Hoüandt over, voorts hen beladende, |
|||||||||||||||||||||||||
|
die van Amflerdam aen tefeggen, datze
Alvtt be- binnen veertien dagen ontfangers over den kreunt fick tienden penningh fouden ftellen, of dat, |
||||||||||||||||||||||||||
|
des met
TPtl'er •voort va. ren. |
||||||||||||||||||||||||||
|
indienfe het niet deden , daer over in een
boete van vijf-en-twintigh duifent gulden fouden vervallen fijn. Boflflu deed , ge- |
||||||||||||||||||||||||||
|
lijk hem den Hartogh belafte. Maer de
Burgermeefteren, en ganfche Vroedfchap, over defe fchattingh feer bekommert en ontftelt fijnde, hebben wel eenige uit de voornaemfte burgeren, om defe fchattin- gen door de gantfche ftadt op te halen, ge- ftelt, en der felver namen den Grave over- gefonden, dan vermits de felve den eedt T>ie van daer op weigerden te doen,en dat de Sche- Amprdam penenhet werk niet feer hart aenbonden, fchoorvoet. ficn vei.luyen latende, dat dit een werk |
||||||||||||||||||||||||||
|
ten in het
op-brengen ■van den. tienfien penningh. |
||||||||||||||||||||||||||
|
was, dat den Burgermeefteren , en niet
hen, aengingh, en Burgermeefteren dien laft weer op Schepenen fchooven,wiert de faek van dao-h tot dagh dragende gehou- |
||||||||||||||||||||||||||
|
den, en uit-geftelt. Midlerwij 1 waren de
veertien dagen al verftreken , en d'ontfan- gers noch te foeken. Dit briefde de Graef vanBof/it terftondtvanftuktot ftuk den Hartogh over. Deez niet weinigh hier over verftoort, en rafende van fpijt , dat d! Am^er dammers , die hy wel voor de reckelijkfte fcheen aen te fien, dus derden |
||||||||||||||||||||||||||
|
procureur
|
||||||||||||||||||||||||||
|
dwers-drijven , beval terftont den Al-ge-
meenen voor-zorger van Holland., die van Amflerdam voor 't hof van Hoüandt te
Worden m i , i i -t , veraagen , om hen de boete van vrjr-en-
•u'oor't Ho/twintigh duifent gulden te doen betalen.
verdagh- Die van Amflerdam, om de zaek te be- vaert. pleiten, fonden uit hun naem den Advo- caat Treflongh. Doch eindelijk , na veel En hierover harrewarren ter weder- zijden,doemde het ZrnvT Hof' vrefencle 's Hartogen ongenS, d'Am- .» tJlil- i lier dammers in de voornoemde boete. Zy va-rsointigh* , r .. . , J
4»i/ê»j ^«/_ beriepen üch van dit vonnis aen den Hoo-
dsn bejia- gen Raadt van Mechele, maer kregen tot |
||||||||||||||||||||||||||
|
AM-STERDA
desbalve verfcheide uitvluchten en uit-leg-
gingenin 's Hartogen Pkccaet, en in de |
VI. Boech 2sp
hier op den loop van zoo voortflaende een 1572.
wreetheit fchorfte, en de Brujfelaars met Zwart vrede liet. Ook feid men , dat- den Har-fihattin* togh , tegens den Bijjchop van Iperen, die£en- den Hartogh het in-ftellen der tienften ~* penningh af-ried , gefeit zoude hebben,
dat hy den tienften penningh wilde heb- ben , oft dat de ftraet-fteenen hem voor 't hooft zoude fpringen, waer op den Bi[- Van dm [chop, als een Prof heet, hem tegemoet voer- Biffchop de, dat veeleer foudegebeuren, dat hem de -van Xferen [eenen tegens 't hooft [ouden fpringen, dan tegenge- dat hy den tienften penningh [oude krij-fProktn' gen. In dezen tijdt vontmen op zeker mor-^^
gen, onder een af-beeldingh van denJ^J'"^ Hartogh van Aha de volgende Latijnje denTienden woorden gefchreven ftaen, penningh, Eft ne hic Ah arm Dux, jam pint
immo prudens? Eft ne hoc carmen ?
dat is, Is defen Hartogh van Aha niet God-
|
|||||||||||||||||||||||
|
fchattin-
gen. Bl7 ontfan.
Ser va» den tien , en tvintigften
hnning fijn. . D«« Briel
doorLitmey
iKgenomen, ^ntfftn.
gen. Veroorzaekt
|
||||||||||||||||||||||||
|
laft dien Bojfu had ; voorwen
fïjnlaftop de-Burgermeefters fagb, en dac dien-vo!gens dit ampt door hen felfs moe- fte uit-gevoert worden. Maer Burger- meefters fchoovent weer op deSchepenen, de Schepenen weer op de .Burgermeefte- ren. Dit fchoor-voeten en weigeren duur- de foo langh, tot dat 'er tijdingh quam, dat den Brieldoor Lumey, Grave van der- Merk , den tweeden van Gras-maant met een fiinger-flagh ingenomen was , waer op terftondt Vlijjingen, geterght door het maken van ee/i Borght aldaer, mede af- viel. En dus bleef dit werk haperen, en wert zedert niet meer aen-gedreven. Want Aha , beducht fijnde dat'ergroote op- roer moghte uit ontftaen, en meerder Ste- den af-vallen, bemoeide fich met het uit- voeren van defe fchattingen voortaen niet meer. Had niet te min foo vaft voor-ge- nomen defe fchattingen door te drijven, dathy, eer de tijdingh van het overgaen van den Briel quam, vaft beflooten had, een goet deel der burgeren te Brujjel, (die om den tienftcn en twintighften penning, van het verkoopen hunner goederen, niet te geven, en fich tefwak vindende, om fich regel-recht daer tegens te kanten, winkels en kramen flooten, en feiden niet te koop te hebben , nochte dien-volgens eenigen tolfchuldigh te zijn , ja liepende- lijkfoohoogh, dat'er bier nochbroodt, binnen een maent tijts, om gekte krijgen was,) in hun eige deuren op te hangen; op dat de anderen , verfchrikt van foo fel en ylend' eeneftrengheit,met de gewoon- lijke oefeningh hunner neeringe voort- voeren. En was de beul nu al gelaft om Zeventien ftroppen, met ladders van tien of twalef voeten , vaerdigh te maken ; het krijgs-volk in 't geweer, en Don Fredrik, teahuifè van Viglms, om de vonniffen te fluiten, als defe tijdingh van't veroveren van den Briel Aha ter ooren quam , die |
||||||||||||||||||||||||
|
antder
|
||||||||||||||||||||||||
|
M
|
'M tingen.
|
|||||||||||||||||||||||
|
fruchtizh en
|
||||||||||||||||||||||||
|
wijs ?
|
||||||||||||||||||||||||
|
Is dit geen Vaers ?
|
||||||||||||||||||||||||
|
Al de Geleerden, die dit zagen, kon-
den hier geen vaers in vinden, hoe nau- keun'gh zy dit ook ontleeden, en op de Leeft van een vaers zochten te fchoeyen, niettemin merkten zy wel, dat yet ver- borgens hier in moft fteken. Éndelijk was 'er een, die daer onder fchreef, non eft, dat is ,'tettis geen. Den eerften Inftelder dit fiende, fchreef' er onder. ToBafitur Decima, &erit.
dat is,
Licht 'er de Tiende uit,' en 't [al een
worden. Hier mede quam 't geheim voor den
Kk 3 dagh, |
||||||||||||||||||||||||
|
*°reedt
v°°r»emen. |
||||||||||||||||||||||||
|
Hifiorifthe Bejchrifoinge van
uit fpel en jok ('t geendikwils een voor- 157 a.
fpefis van het gene dat'er gebeuren zal) Zwart oorïogh onder malkanderen te voeren, fchattm- waer in d'eene party quanfuis zich ver-*'"' klaetde voor den Hartogh van Alva, en d'andere voor den Prins van Oranje. De gene, die den perzoon vanden Hartogh uit beelde, verkundighde met grootc ftrengheit, (uitftekende met een uitge- ftrekte arm een papiere vendel aen een ftok geplakt, en waer in tien ringen, dat op den tienden penningh floegh, afgete- kent ftonden,) het op-brengen des tien- den penningh. d'Ander party, die zich voor den Pnnce van Oranje verklaerde» ftelde fich aen als ofTefulx met krachten ge welt beletten wilde, invoege dat beide partyen elkandre met vuiften te keer gin- gen , in welk gevecht bywijlen dan den Hartog van Aha, quanzuis, op de vlucht, en uit den lande gedreven wiert. Ook was op zekeren tijdt een hoop Jongens , met drie trommelen , en twee trompetten, den Darmi, langhs de Kaher-firaat, tot aen de Reguliers-poort, komen trecken, waer van een onder hen twee fleutels op fijn borft had hangen; en als men hem vroegh, waer dit geraes op aengeleit was, gavenze tot antwoort, datze de kiften wilden op- fluiten, om den Hartogh den tienften pen- ningh te betalen; in 't weder-keeren fmc- tenfe den gemaekten Alva een net over 't hooftjCii hem luftigh met modder en flijk. |
|||||||
|
z6o ■__________
1572. dagh, want men begonZware fte letter af tot de tiendefchauïn. uit doende, teldemen w&m' vervolgens tot de tiend
nemende , teldemen nogende tiende , die meraekten defe drie lettereHier mede veranderdenleenlijk in een volkomCarmen Pentametrum'zin, die te voren eenfcheen uitte drucken, vuit trecken van de tiendeen vloek, even als dofèn van den tienden penlafter., onder de Gemharften, want na 't uitnfchreven drie letterenflaen.
Efi ne hic Avarus D
rudens ?
Dat is (om mede ehier van te maken) byIs dit geen gierigh Vo tigh beeft?
Aerdigh en verwo
ook het geen Pontanu
die fulx fchrijft gefien
namentlijk dat, mid
Voor ff el dtr den Hartogh van Alv
kinderen Stadt, over het op-br
t'Amfler- fl.en pennjng^ gehand
|
|||||||
|
T' °ï voornaemfte burgers kinderen plochten
|
|||||||
|
ACHT-
|
|||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VL Boeck,
|
|||||||||||||||||||||
|
2<>I
|
|||||||||||||||||||||
|
ACH T-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||
|
K o
|
|||||||||||||||||||||
|
R. T
|
|||||||||||||||||||||
|
N H' O U' T.
|
|||||||||||||||||||||
|
Eenige Steden vallenaan 's Prmcen, doch <zAni-
fierdam blijft aan 's J^oningh ^ijde , en neemt I^rijgbs-hnecbten
aan. Aldaar wordt een Vrouw , om -vleys eèten uitgebannen. Amfierdam te vergeefs, door Lumey tot afval verfocht, wort van hem bele-
gert, brandt de Lafiadie af, en vak op de Beleggers uit , 't Belegh opgebro- ken, en eenige Burgers opgehangen, Krijghs-brabbelingh in Waterlandt. d'Enk- hmfers becommeren de vaert op't Te. Haar fchepen bevrie/en, en raken ■won- derlijk wederom los. Dappere daadt van een Vrybuiter. De Prins tracht Haar- lem f ontvetten. Sonoy bemachtight den Diemer-dijk , moet die weder verlaten. Ian Haerings ftoute daadt. E : Breder odes wonderlijk ontcomen, Sonoy verfierkt; ftch op nieuw, en neemt den Diemer-dijk ander maal in. |
|||||||||||||||||||||
|
A dat nu in den Jare vijftien
hondert twee-en-tzeventigh de drie vermaerfte havenen van Neerlant, en, als fleutels van Hollandten Zeelandt, den Briel, Vlijfin- gen, en Enkhuifen, allereerft den Koning af, en op 'sPrince?i zij de ge vallen waren, zoo hebben terftont de Steden , Hoorn , Alkmaar, Edam ,<JMedenblik, en die van Zuid-Hoüandt, zich over de zelve boegh gewent, uitgenomen defeftadt Amfier- dam. En fchoon datfe in den eifch van den tienden penningh, den Hartogh van Alva wel de hartfte party viel , (waer over datfe ook, gelijk wy te vore gefeit hebben , in den Haagh voor 't Hof van Hollandt geroepen, en in een boete van vijf-en-twintigh duifènt gulden gedoemt wert,) ZO bleeffe nochtans volftandig, en hield 'et met den Koningh. Den Hartogh Van Aha vermaende ook d* Amfterdam- mers by brieven zeer vriendelijk tot vol- ftandigheit, feerhoogh verheffende hun dienften en getrouwheit den Koningh be- |
|||||||||||||||||||||
|
wefen; en beloofde hen ernftelijk fulx fijn
Koningiijke Majefieit aen te dienen, daer by voegende, datfe hierdoor by den fel- ven Koningh geen klcen eer in leggen , en niet weinighhaer handt-veften vermeeren- zouden. Die van Amfierdam dan vaft voorge- Nam
nomen hebbende, om fich op 'sPrincen Krijgsvolk rjjde met te begeven, hebben, met goet- mt de hur~ dunken van de'ganfche Vroedfchap,uitde Sers*m' burgery twee vendels knechten,tot 'sftads befcherminge aengenomen. Over het eene vendel was tot Hop-man geftelt Wil- lem Lang'ms, en totVendrigh, Kornelk Hendrikfh. een Burgermeefters zoon; over het ander tot Hop-man Wolfert Mi- chielfz,. en tot Vendrigh Attcrt van Die- men. 't Geweer werdt den krijgs-knech- ten van ftadts wege uit het Bos-huis be- fchaft. Beneffens deze twee vendels, zoo namen de Burgermeefters noch aen uit de burgery,rregen hondert mannen, die in ne- gen vendels verdeelt werden. Te defer tijde,'t geen aenmerkens waer- digh i
|
|||||||||||||||||||||
|
X;ïchti**
|
|||||||||||||||||||||
|
26% HiFtorifche Be3
dighis, wiertde Roomfche Godsdienfi en
Inqmfitie, alhier fooftrengh en ftip on- derhouden , dat in dit Jaer op den eerften vsxiLente^maant, een Stijn lans, in de wandelingh Schippers Trijn genaemt , by Schepen vonniffe gedoemt wiert, om te gaen op zekere Zondagh voor d'omme- gangh, tuffchen 'sHeeren dienaersin een linnen kleet; met een barnende wafch- kaerfe, van een half pont, in haer handt, en daer na buiten de Stadt en hare vryheit, en daer buiten te blij ven voor detijdtvan drie achter-een-komende laren, ter oor- zake zy opdenachtften van Lou-maand, wefende vrydagh, een ketel metvleefch gekookt, en weder op den vijftienden der zelve maendt, zijnde mede vrydaghdn te- genwoordigheit van drie Schippers, vleefch op de roofter gebraden had, om t'eten. Maer onder't braden, quamen d'onder end'opper-fchout, methundie- naers; deszy, hen ziende aenkomen, de kamer, daerfeinwas, toefloot, en't ge- braden vleefch met den roofter , om het voor hen te verbergen , onder den bank wegh ftak , doch wierdt het zelve , noch warm zijnde, door hen, daer onder van jdaen gehaelt. Ondertuffchen deed Lumey , "'s Vrincen
Stedehouder, fchoon deze Stadt dus even onverzettelijk bleef , niet te min groote naerftigheit, om de zelve meê tot afval te brengen. Zondt derhalve door een trom- petter een brief aen de Wet-houders, waer in hy wijtloopigh verhaelde met wat wreetheit den Hartogh <van Alva dit land gefoolthad, hen voorts ernftelijk verma- nende en biddende om zich op ,s Princen zijde te begeven, of befcheit te zenden, hoe datzegezint'waren. De Staten van Hollandt zochten hen ook met verfcheide brieven tot af-vallen te bewegen. Maer de Wet-houders toonden zich hier toe onge- negen , invoege datze dikwils de brieven onbeantwoordt lieten. Lumey derhalve verzocht by-de Staten, die tot Haarlem |
ciorijvtnge van
vergadert waren , de fom van veertigh
duizent gulden, om Amprdam te be- legeren. Men zeit hem hier op alle be- hoorlijke hulp-middelen toe. Niet te min, als 'er gefproken werdt van Schepen toe te ruften, om d' Amfter dammers te d wingen, daer de Water-fteden, en Mee- fter Willem Bardez,en, uit name van So' noy, f die van gevoelen was, dat men, om die van Amfterdam te krenken , en te be- nauwen, raed moefte fchikken, om hun fchepen te flaen , en van de Zuider-Zee te houden) zeer op-drongen, vondt men verre te zoeken de koften daer toe ver- eifcht. 't Belegh te lande werdt echter aen-gevangen, 'f Katuifers Kloofier in- genomen , etlijke fchanffen op-geworpen, twalef grooveftukken fchuts, derwaerts gezonden van de Staten, en een trompet- ter , met fchrijven der zelve, aen die van binnen, om hen tot hun eigen heil, en 't gemeine verbondt , te bewegen. Ook was 't vertrouwen, dat een goet deel der inwoonderen, den Vnnce gunftigh , niet Verzuimen zouden, dus een gelegentheit, en hunnen flagh waer te nemen : een toe- 'orgaens ontfchiettende. De trompetter, in plaets van gehoor, kreegh een koegel na 't lijf. Ondertuffchen qua- men vier vendelen knechten van den Gra- ve van Bojjit, ( den tweeden van Oeft- maane des nachts te fcheep , aen wicn, zijnde tot Uitrecht, zy terftondt gefchre- ven hadden) in ftadt. Hun gink nochtans dieangftover, dat zyde Lafiaedje', eene treffelijke voor-ftadt, t'eene-mael aen af- fche leiden : 't en zy veel eer d'oude wrok geweeft, tegens d'in-geërfden van dezen oordt , daer wy te voren af-gefproken hebben. De Soldaten vielen, den een- en-twintighften , tegens den avondt uit, op 't volk van Lumey, dat voor de Regu- liers-poort, gelegert was : doch zy wer- den te rugh gedreven, achter-latende ze- ftien gevangenen; mits dat vier vendels, van buiten Sant Anthonis-poort, aen d'an-
deren
|
|||||||||||||||||||
|
I572'
Amfterdam
beftreien. |
||||||||||||||||||||
|
M7*«
Amfterdam
beftreden.
Strafheit
der Room- chen. |
||||||||||||||||||||
|
Apfttrdttt»
wordt M*~ g,rP. |
||||||||||||||||||||
|
Men vrouw
om vleys eten^uit. gebannen. |
||||||||||||||||||||
|
Brandt i'
Laftadit*] |
||||||||||||||||||||
|
Amfterdam
wordt ver- kocht ,op 's Vrincen zij- de te val- - lek. |
||||||||||||||||||||
|
E» ■vM'
|
||||||||||||||||||||
|
uit.
|
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||
|
;cT3
|
||||||||||||||||||||||||
|
1 5 7 *. deren te bate quamen.
|
Ten volgenden
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hoorn, TLdam, en Monnicken-dam. Om i fy i.
|
||||||||||||||||||||||||
|
f^fteJdam middage , vielenfe wederom ter zelve
Z_e m: poorte uit, en fchermutften wel ander- halve uure langh. Lumey ziende Amfler- *lt uit o% dam alzoo van fich bijten, en de hoop van Cieg~ inwendige opftendinge te niet, brak 's nachts daer aen, voor Sant Anlhonü en de Reguliers poort op, en ftak 't vuur in de tBrfeghtf hutten, 't Zelfde deedhy, 's anderen- t'vrekm. daeghs, voor de Haarlemmer poort; infge- Jijx tot Skoter-dijk, dat hy mceft al ver- bernde: wijtende fijn af-wijken den Sta- ten , als of zy hun woort, van hem met geldt en voorraedt te bezorgen, verach- tert hadden. Maer anderen leidden 't aen zijn wan beleidt, verfmadingh van krijgs- tucht , en fnóoden handel te laft: waer door de Roomfch-gefinden en boven al, hunne geeftelijkheit, in weder-fperringh verhardde. Aen d'andere zijde van 't Y, tegens de ftadt over, had Hop-man Mi- chiel Krok, met drie hondert mannen, den dijk in bewaringh. Deez uit enkele kund- fthap van Lumeys vertrekken, kreeg fuik een fchrik op den hals, dathy, middenin der nacht, na Purmerend vlood. In 't af- trecken vernielde Lumeis volk het alles rontom de Stad, dreef het vee weg, en liet, 't geen men niet mee kon krijgen, verdren- |
||||||||||||||||||||||||
|
't welk te fleuren, d' Am f er dammers tien Amfterdam
groote fchepen, en zes boots af-vaerdigh- befircden. den. Dezefcheenenin'teerft, groot ge- ~ welt met hun gefchut te baren : dan, daer xrijghs-
werdt, by dat van de galeyen, 't welk^tó/»?»» men eenfdeels te landt braght, wakkerlijk Waterteni. op geantwoort. Zulks die van Amfterdam, met vei-Jies te rugh keerden. Des anderen daeghs quamen zy' eenen verfchen torn doen, met negen brandt-fchepen, en hope van 't vuur in de galeyen te brengen; doch 't bad geen geluckiger uitgank. Want de ■ ?*** galeyen vonden middel, om fich achterin , mJUr- j i i_ j • j i . dammers dehavene, boven den wmdt, en onder t n-tetu-,u
fchut der fchanflè, te vertrecken, van waer richten. d'anderen fwaerlijk befthadight, en eenige fchepen te gronde gefchooren werden. Zommigen vonden fich benoodight hun eigen gefchut en ankers in 't Y te werpen, om te lichter daer af te raken. Defe fcher- mutzingen; hoe-wel van kleene verrich- tinge, nochtans d'een achter d'andere wel afgeloopen, moedigden grootelijx die van Nbort-Hollant; zo verr' ook, dat menze- dert, aen 't bemeefteren der Zuider-Zeet darde denken , toeruftende etlijke fchepen en galeyen; op defen toelegh, en om Am- |
||||||||||||||||||||||||
|
fterdam , van d' Oofierfche 'vaert te ver-
fteken. Om deez tijt gefchiedde hier in't T,
voor deze ftadt, een wonderlijke en aen- merkéns-waerdige zaek. d'Enkhuifers en ^*« **, hunne gebuuren, cm dien van Amfterdam ers eK0!n" den Zee-bouw te bederven, (want toen d'Amfler- ter tijt verklaerde fich defe ftad noch voor famfe den Koning, maer Fnkhuifen was alreê op v'nerdt. 's Princen zijde gevallen) hadden eenige wrakken, wel gcballaft, in 't Y gefonken, niet verre van der ftadt -} en bleven, boven- dien, daer ontrent den meefterte water maken. Binnen-wijle winterd' het aen; floeghfchielijk, en foo ftrengh aen 't vrie- zen , dat, eer men fich des hoedde, de Noort-Hoiïanders, van 't ys beklemt wer- den: daer dubbel gevaer uit rees. Want LI voor |
||||||||||||||||||||||||
|
^olijke
iurgersop. Sel>angen.
^huiz.m
iel*elt. |
ken. Lmnei deed ook etlijke Burgers, die
hy gevangen gekregen had, op-knoopen. En aldus verdween dezen toelegh op Am- fierdam. Om dees tijt,in W*jnmaant,mm d'Am-
|
|||||||||||||||||||||||
|
mïraalBos-huifen, met d'Amflerdamfche
Vloot, d'Enkhuifers te quellen; en barnde op eenen tijt, etlijke wooningen buiten de Noort-poort af Dit vergingh hem te mac- kelijker, vermits die van binnen tot uitval en bedwank der inwendige quaetwilligen teffens te zwak waren- Sonoi wederom, deed de Sardammer-fluifen befchanffen, en de Waterïandfe dorpen , tegens over Am- fterdam, bezetten; opwerpende een fterk- te tot Nieuwen-dam, onder fcherm van Zekere galeyen, derwaeits gcfonden uit |
||||||||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrijvinge van
Ziende hen ter gewenfehte plaetfe, fpreid-
den zy fich, en komen, ten deel van voo- ren , ten deel van achteren op-klimmen. 'tWeeke weder had ook den dijk geweikt, en depaerdenhet noch quaet genoeg/on- der andere belemmeringh : alfoo zy dik- wils door de korft heenen ftapten, en ten buik tot in de modder fchooten. Verfma- dende nochtans de weinighte die hun 't hoofd bood, vorderden zy hunnen wegh: maer konden geen vaerdt maken. Toen leggen de Vry-bu kers aen: en nauw'lijx een fcheut, offe deed eenen man fneuve - len. Voort vellen de voorfte hunne fpief- fen, fonder fchroomte voor de fpeeren , die daerby in de lenghte niet halen moch- ten ; en drijven hen den achterften toe. Daer worden zy even euvel gegroet, en echter gedwongen, toom te wenden. Bin- nen-wijle hadden de voorfte her-laden, en |
||||||||||||||||||||
|
264
voor eerfl:, waren de fchvan lijf-toght verfien ; (lte morren , gereedt om dfoo men hun niet , nieeet-waeren toegevoert bren was de vyandt niet odeel teverwaerloofen, elegentheit, onbeftookteen' kommer, enboodmJe Dorpen op , om een vtoe, te bijten , en t5 endfchepen, over die ondiepren. Een geweldigh rakzoo dik gebacken , datkoften en arbeidt , hetfteken liet. Men gingom, van't gefchut na deden; wat berghbaer wapen; enmetderefttedoby gelijke zwarigheit,
|
||||||||||||||||||||
|
15 7 z.
Amftird**1
beftreden. |
||||||||||||||||||||
|
i f75'
Amfverdam
bejircden. Wonderlijke
"Jerlojpnge der No ert- Hotlandfe fchepen, •voor Am- fterdam,uit het Ys. |
||||||||||||||||||||
|
den vyant te verrijken ; als een felle wint,
opftaende uit den Noorde, de fchors des waters komt fcheuren ; en een wijt-gapen- de reete, genoegh na eigen wenfeh, voor 't boots-volk, maken. Voorts volghd'er zoohoogh een vloedtop, dat de fchepen fchier twee-maels zo veel' ellen diep gaen- de, als men gewoon is voeten nats in't Zuider-gat voorEnkhuifen tehebben,ech- ter daer deur , en in behouden havene, raekten. Ook waren zy zo haeft niet over, oft het ys floot terftondt , en vlijdde zich in fijn eerfte leger. Te deler tijd hield fich hierop het Teen
vry-buiter der Geufen , geheten V Hom , die fchalk in 't overleggen, ftout in 't uit- voeren , metonverfiene aenflagen de wa- teren onveiligh maekte. Deez?, verfpiedt hebbende hoe een' bende Laneiers, fpeer- ruiteren van Amflerdam na Haarlem trok, liet fich voorftaen datfe de fijne waren, in- dien hy hen, op een rak dijks, daer ter zij- de geen uitvlucht was, betrappen konde. Twee roei-jagh-ten had hy by zich , en boven achtien man niet: en wilde het ech- ter wagen, met dus een hant vel volks. |
||||||||||||||||||||
|
gingen hunnen eerften gang. 't Hal
|
ge-
|
|||||||||||||||||||
|
kneed van de hoef-flagen, werd hoe lan
ger hoe murwer : en 't eene ros by 't ander bleef fteken in 't klamme (lijk: oft flib- berd'op het gladde , in fijn eigen en fijns Meefters bloedt, enfehudde hem uit den zadel. Dit vallen en opftaen, gins en we- der jagen, duurde tot dat de gantfche kor- net , gefchat op ander half hondert kop- pen , ter neer geworpen was. Door wel- ke , en wefgelijke ftucken, d'aenrechtcr fuik een naem won, dat de Baroen van Li- ques (een van 's vyandsvoornaemfteOver- fte) daer door bekoort, hem fien wilde, en te dien einde hem vry geley -toefchikte. 't Hoen verfcheen , en bevonden maer een flecht huis-man te zijn, baerde des te meer verwonderingh. Eenige fchenkaedjen van de Baroen aengeboden , floegh hy af; niet fijne gunft, foo detijdt quam , der zelve van doen te hebben. Ook quamfe nader- handt ; en 'f Hoen gevangen zijnde, wierd op voorfpraek van Liques, fonder rant- foen, vry gelaten. Alsïn ditloopende Jaer Haarlem door
de Syaanfchcn, onder het beleit van Von Fn*
|
||||||||||||||||||||
|
Die 1^0
Laneiers 1 of Speer- ruiters »f mankt. |
||||||||||||||||||||
|
Dappere
dunt van een Vrybtii- ter. |
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
I573. Frederik, des Hartogen van Alvas zoon,
^fmjierdam zeer fterk belegert wiert, en de leef-togt, ''flrtden. &c {n >t |egCr g0et k00p was .y fonder eeni- ge hindernifl e uit het Sticht van Uitrecht,
|
26 f
nigerazeils tehulpekregen, van'de fijne x <• 7 ?,
begeven werd, en fich , ter nauwe noot, Amfierdam uit het midden der vyanden, redde. Waer beftreden. over de Schanzelingen , wanhoopende ■-----------
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
■De Prins
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
over den Diemer dijk, die na Amfltrdam
|
van ontzet, 's nachts, na den achtiende onweder,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
van Lente-maant, in de groote galey van vcrlater..
Hoorn, enecnige krab-fchuiten, en daer mee ten deel in's vyandts handen , vie- len. Die deur worftelden, bezeilden de Waterlandfche wal : daer Hop-man Ian Taemfz,. Schaft, nochtans niet optreden wilde, eer hy , onder 't gelicht van de na-jagers, de galey te gronde gehakt had. 't Hard onderdezoolenhebbeB.de , kre- gen zy ftraks de Spaanfchen op de hacken, en zouden merkelijk af-breuk geleden hebben, indien Ian Haringh van Hoorn , zulks door een Rcmeinfch-fiuk niet belet ïanHar'mSs had. Deez' aen een enghte , daer 't T^medaM' van buiten , een (JPfeerken van binnen, den Dijk van binnen bekabbelde , hield ftal, zich kantende alleen tegens de voor- fte voor-volgers : thans als hem 't getal over de hand werd, fprongh in de Meer, en won met fwemmen, in fpijt van me- nigh fcheut , den anderen- oever : van waerhy 't, door de weidden, tot Mon- nicktndam aenbraght. Dit fluiten der vyanden was de behoudenis van velen fij- ner fpits-broederen ; en nergens anders hunne wijk heen. Erafmm van Breder Erarmia roods, ndel-borft, zijnde in 't deifen, door vm Bre_ fijn voeten gefchooten, ter aerde gevallen, derodes en weder op-geftaen , begaf fich na 't T, wonderlijk om liever, (indien 't foo wefen moeft) te 'ntkomen. water, dan fmadelijk aen een galge,te fter- ven. Beneden den dijk,cn te ftruikelen ker- mende , ftort hy voor over, verladen met fijne flagh-zwaert, en blijft met het hooft in den gront van eene floot fteken. 't Welk ziende een Rot-meefter van 't zelve Ven- del , ende wanende, dat hy vyandt was, ftiet 'er na meteen fpieflc , die hem luttel |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t
|
loopt, door Amfierdam, en foo voort in
vJ^Ha *e£er ' gekraght wierdt, foo belafte de |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
-•>»Haar- .„to. ö „ b ,. ,. , 1
ltm.deIe. *rtnsaan Sonoy , om dit te beletten , dat
v'ns mid- hy fchicken foude, fich meefter te maken */*»> ti be- van den Dijk xcjaephannes,twï\c\\zx\ Am- ^tten. fierdamtWCMuiden. Want hier van daen kon men den vyandt allen toevoer van bo- ven , foo te land als te water, af-fnijden j mits beheerende, ter ecne zijde, het T; ter andere de Diemer-meer, die tot aen den Amfiel, en den Uitrechtte Wagen-wegh, ftrekte. ■ Sonoy dan over-gefcheept met acht hondert foldaten , en etlijke del vers, namfchielijk den Dijk in; maekteterftont een fluis aen ftucken te flaen; een ander gat met de fpade; en befehanfte fich tuf- JK01 neemt fchen beide, 't Geluk hem hierin te wil |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4
|
'Jk in.
|
*"" ge weeft zijnde; liethyaldaer hetkrijghs-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
volk, met drie galeyen, en een tamelijk ge-
tal van fchepen en fchuiten : en voer zelf na Edam, om hun vereifchte nootdruft en byftandttoete vaerdigen. Maer die van Amfierdam, bezeffende 't belangh van 't ftuk, fonden derwaerts meer dan twintig water-fchepen , gewapent met bafïèn en gotelingen. Sonoys fchip-volk,daer tegens niet op-mogende, ging t zetten onder't gefchut der fèhanffe, en verliet twee gale- yen , die gekregen werden van d>Am{ler- dammers. De zelve , vervolgende hun voordeel, quamen thans defterkte, tot vier fteden teffens, beftoken ; met grof gefchut en drie vendelen knechten aen de Weft-zijde, met een vendel aen d'Ooft- zijde, langhs den Dijk, uit het T, met fchepen, uit de Meer, met fchuiten, wel gemant en beweert. De Sonoifchen, in dit parket, verdadighden fich dapperlij k; tot |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
WorAthe,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
favng,
|
en.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
dat hy, des verwittight, met veertig fche- 1 bezeerde. Want fijn wambas-wrongh ,
pen ter yl gezamelt, eerft d' Amfierdam- \ gevulr met paerds-hair (gelijkmerte dier men deifen deed; daerna, mits dat zyee- ƒ tijdt droegh om de boxen te fchorten) L 1 2, klon-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hifiorifihe Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
266
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Prins even-wel, die dapper met de
Haarlemmers begaen was , en nochtans |
1f 7 r>
Amfierdaf'
beftreden. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
15 7 3-
|
klonterde om >t: yzer, en beklemde het,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amjïerdam in voege, dat het, te rugh gehaelt, ook den
pftreden. drenkelingh boven trok. Dewelke, aen aem-tocht geraekt, Wat fijt ghy, feide hy, •voor een martelaar, die eenen luftigen borft, niet 'voort rujtigh, weet deur te helpen. Een fraey betoog van onbekommertheit in fijn uitterfte •> waer 't met aendachtiger geeft, en ftemmiger woorden gedaen. Hy werd 'er by bekent; en alzoo de wonde door't nat wat bekoelt was , de bal der voeten gaef, liep met d'anderen tot Uyddam toe. Voorts holp men hem te fchuite na Mon- nickendam, enaldaer van fijn letzel. So- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geen andere uitkomft voor hen wifte, dan
de beleggers te belegeren , en door af- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fnee van toe-voer, in gelijke benauwtheit
te brengen , belafte ter eene zijde Sonoi noch eens den Diemer-dijk, en ter andere zijde, den Baroen van Baten-burgh, het Dorp Onder-Kerk in te nemen, en zich |
De Prins
tracht an- der maal Haarlem ^ontzet- ten. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
daertefterken. Maer de vyandt, geleert
by den voorigen aenflagh van de Noort- Ho Sanders, had op dien dijk een fchans, en Hof-man Snater , met twee Vendelen knechten daer in geleit: een andere tot Ouder-Kerk , daer hy de hooghte van 't Kerk-hof, en de Kerk zelf te baet nam. Sonoy dies niet tegenftaende, worp 's mid- der-nachts, na den tweeden van Zomer- maant, acht hondert mann', tuffchen Am- fier dam, en 'tBlok-huis van Snater,op den dijk, door-groef dien , zonder merkelijk verlies; en verzekerde fich daer, met zes fchanfïen, die hy tot na 't over-gaen van Haarlem, inhield. Van de Diemer-Meer kon hy echter geen meefter worden, mits die van Amjïerdam daer vijf galeyen, ne- vens een goet getal zoo kleene fchepen, als fchuiten op-braghten: behalven dat 'er de zijne qualijk vlooten moghten,cn 'tboots- volk onwilligh was. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sonoy ver-
fierkt zich «]> nieuw. |
nqy, hebbende doorfmeeken, endreigen
met 's Princen ongena, op nieuw over de |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sonoyneeff*1
den Dierne' Dijk wedef |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tachtentig zeilen tot E dam by een gepreft,
vernam hoe 't 'er af-geloopen,zijn toelegh verfloven, en voor dat pas niet te her-vat- ten was; hoe-wel hy d? Amjler dammer s v&n'tT, en tot binnen de palen hunner havene joegh. Onbillijk is 't lot der oor- loge. Zoo'twelgaet, elk eigent fijn deel aen de glory. In tegenfpoet, zoekt men den eenige Overftede wijt te geven. 'Dit bejegende Sonci, dien niet alleen dezol- daten van de geruimde fchanfle te laft lei- den, dat hy hen op een vlees-bank gebragt, en leelijk in de ly gelaten had: maer ook de vluchtelingen te water, fchoven al de fchult opzijn onvoorfichtigh beleidt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
NEGEN-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
267
|
|||||||||||||||||||||
|
NEGEN-EN-TWINTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||
|
KortInhout.
Den Hartogh van %Aha komt foAwJlerdam,
ruft een Scheeps-ylooty onder den Gra'VeVan lBoJfu,toe. Dieee-
nïge SchanJJen in Watertandt verovert. 'Die van Noordt-HoUandt komen tegen Bo/fu ten firijdt. Hy /bekt niet aan boordt te klampen, doch wordt
befet, en van fijnvolk verlaten. Weert hem dapper, maar geeft/ich met ver dragh over, namen der gevangenen. Bo/fu ver/oekten verkrijght, om hem bj Alva te mogen verantwoorden. Gevangen Borgers tot Haarlem verblijden haar over fijn nederlaag. Alva in haat, vertrekt fichandelijk uit Am/ierdam. Droevigh voor- val over't felve. |
|||||||||||||||||||||
|
2>en Har-
toibvan •dlv* kemt t'^imjier- |
|||||||||||||||||||||
|
A dat nu endelij k Haerlem dooi-
de Spanjaarts, onder het beleit van Don Frederik , was over- gegaen, quam den Hartogh van Alva hier f Am/ierdam, en trok voorts na Haerlem , om alles daer te befichtigen, doch quam in 't kort weder hier, in hope van fich over Noordt-Hollandt, dat hem dapper in de weegh was, in 't kort meefter te maken. Rufle derhalve een fterke Vloot toe, onder het geley van den Over- ften Bo/fu. Deez dan fteekt fin 't gelicht van Alva, en een groote menighte van Papen en Munneken, die op de Schreyers- |
|||||||||||||||||||||
|
zoo zware fchepen als jaghten , had hy zes
Spaenfche, nevens etlijke Hoogh en Neder- duitfche vendels ; tot Onder-Admirael lan Zimonfz,. Rol van Hoorn : en tafte, voor 't eerfte werk,de Schans te Schelling- woudtaen. Daer in lagh Hop-man Hen~ drik van Broekhuifen, en weerde fich man- lijk genoegh: doch ontbloot zijnde van- de fchepen, werdt entlijk gedrongen, om een goet heen-komen te fien , en fijn wjjk op (jMonriickendam te nemen. Geringen, D'e <&" oftgeenen wederftandt bewezen, voorts fi^anJfen °P' d'andere fterken van den Waterlandfchen *""?"%: dijk, en vielen meelt al, ten zelven dage, m nemtl in V Graven handen. Die van Noordt- Hollandt , hebbende hun betrouwen ge- ftelt op de wrakken, en 'taf-dammen van den vyandt, verfloegh niet weinig t'ontr fchieten van dien toeverlaet. En was hun 't verlies der fchanffen een groote fmart; te meer, om 't gcfchut daer in gebleven r dat zy tot wapeningh der Vloote ten: hooghften van noode hadden. Geen wan- hoop echter verftikte hun den moedjmaer maekten tot Hoorn en Enkhuifen vier-en - twintigh krijgs-koggen toe, en verzoch- ^0Bfn m ten op denPrince, dat hy hun eenige fche- tn\ ,m",r pen, doch icnut voor ar, wilde by-zetten, Pe„tc/ LI 3 Tef- |
|||||||||||||||||||||
|
*«/* etn
vl°otleet
°K<ler den |
|||||||||||||||||||||
|
G
|
'*ve van hoek, met een groote praght en prael, het
°Jf». af-fteken defer Vloote , aenfchouwden, en met kruifèn en zegeningen geluk wen- fchen) op den twaelfden van Herfft-mamt van defe ftadt af. Wel is waer , dat de Noort-Hollanders , om het T te floppen, -weder eenige wrakken voor defe ftadt ge- Zonken hadden, en dat hy daer, mits ee- nen fterken windt, ten eerften dage niet deur kon komen. Maer hy maekte des an- deren daeghs een open te vinden , en de ruimte te krijgen. Waeroverde Noort- Hoüandfche fchepen , het T verlatende, totaen Pampus weken. Op fijn achtien, |
||||||||||||||||||||
|
2ó8 Hiftorifche Bejchrijvinge van
Teffensliep hun het weder meê,en benam | viel Hop-man lacob Til tot driemacls toe i f 7 5.
de ftij ve wind den vyand eenige dagen,die aen boort, en overweldighd' hem ten laet- Keerlaagb
hun in het toe-reeden, wel te pas quamen. fte. Schuilmburgh, met noch zes, werdt *** Bejfu>
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
M 7 ?•
Neerlazgh
vanBofu, op ds Zui- der-Zec |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
na Hoor» gefbnden: _
vijftig, door-fteken, oft in zee geworpen, er~ cl'
Til verloor boven twee mannen niet; maer alzoo hy zelf, en noch twintigh van de fijnen , gewondt waren , werdt hem 't ver-overde fchip weder ontnomen. Hop- man Taems Gelt&ak van <LMedenblik,nn{- de het tweede fchip aen : dan kon des geen meefter worden. Sedert droeg fich niet bezonders toe,tot s'fu foskt
op den elfden der maendt. Toen quam Jj»te mtef' men elkandre weder onder 't gefchut. rc^M 't welk van dzBoffufche zijde, foo vrees- vaart te lijk donderde , dat het voor de bondt- honA,n. genooten onmogelijk om verduuren fcheen. Zy joegen 'er echter op aen, trachtende door alle wegen aen den vyant vaft te raken; die hun t'elken male ont- worftelde , en zijn' oude gangen gink. Maer hun Ammirael, Kornelis Dirkfo. van Monnickendam, in-hebbende Hop- man Ruikhaver met een deel zoldaten, pijnd'het zoo langh, dat hem entlijk ge- lukte 't fchip van Bojjii in te zeilen, en 't zijne daer aen te hechten. Hy had in de Mars leggen etlijke rapfche gaften,die pot- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
krijghs-volk,zond eerft Francifco Verdugo
aen den Landt-vooght, om hem te berich- ten , in wat fhet Watertandt waer. Thans voer hy zelf na Amfterdam , om zijne Vloote te meerderen , en na de heerfchap- py der Zttider~z,ee te dingen. Robles, Meer van Billy, midlertijt, met driega- leyen, een boot, en zeven krabfehuiren , veroverde zeven fchepen , die met drie hondert laft Rogge van Oofie quamen. Ia ter nauwe noodt ontgingh hem het Noordt-Hollantfib t Belei-fchip : niette- genftaende dat Doco Mart in a met zijne fchepen het Vlie bewaerde. En hielden deze twee eikanderen daer zulxbeiich, dat geene van beide beuren moght, zich by de groote Vloot zijner partye te voe- gen» De Graef nu fterk ontrent dertigh zei-
len , zoo kleene als groote, en zijnde met hof-ftaet, en twee hondert oude Spaenfche zoldaten, in fijn Amrnirael-fchip geftegen, dat den hatelijken naem van Incjuifiiie, en twee-en-dertigh metale ftucken , voerde, lichte den derde van Wijn-maant, het an |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoorn en
Znkhuifen reedenfche
fin toe. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
■f Convoy-
fchip. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Bojfu vaert
tenfirsjdt. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ker voor Amsterdam; dan kon , mits ge- i ten met ongelefchte kalk, en verfcheide
weldig waeyen,niet voor den vijfden,over vuurwerken , van boven neder, in 't ge- Pampits raken. Toen ftreeft hy na de zicht der Spaanfchen, deden ftuiven. Met |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
een quamHop-man Pieter Bak van Hoorn,
•zich aen 't ander boordt werpen ; lacob Trijntje* van Enhhitifen, voor de boegh. Hop-man Boer van Scheüinghwoud , aen ^>ocb wf^ |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
N'oort-Hollanders toe; in opzet even-wel
van handt-gemeenfehap te fchuwen., en 't voordeel van fijn fchepen en fchut, bet be- zeilt en toelangende, niet te verwaerloo- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
fcn. d'Anderen, daer-en-tegen , wel zoo
kloek in getal,ftelden al de kunft der boots enftuur-lieden tewerk, om tot aenklam- pen en enteren te komen. Met dit toe en omleggen , en dwers door elkandre zwie- ren,liep de halve en de heele volgende dagh ten avondt; zonder dat 'er meer dan twee van de fijne achter-haelt en aengeranft werden. Op'teenevoer Hopman Schui- lenhurgh , zwager van Bos-huifen. Dien |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
aend'achter-fteven. Doch deez', ftaende 7
|
it&et.
|
'J
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
mits zijn' lage,te feer aen de vuur-poorten
uit B ojjitmfchip ten doel, werd gedwon- gen te deifen, en 't roer van Boffu met vre- den te laten. Kleen voordeel, nochtans was dit dien Gr ave, die, al vechtende,met de drie andere, neder dreef, en achter de Nek by Wijmes, aen de grondt klemde. Een Koninghs-fchip , daer-en-tuffchen, van hondert twintigh laft, dat onder Wil- lem |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
D; !ln~h
vaat aan. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||
|
2 6'9
|
||||||||||||||||||||||||
|
Entlijk als't nu aen den middagh gink,
na acht-cn-twintigh uuren ftrijdens, en 't verlies van al fijn krijghs-volk, cp veer- tien of vijftien manna, trad BoJJu, geen ander uitkomft ziende , in handelingh, en gaf fich over aen den Ammirael Ker- nelü Dirkfh. Hop-man Rmkhaver , en aen geweldige Provcoft Joachim Nieuw- vink; mits bedingende 't lijf voor al de fijnen, voor fich; daer-en-boven een Graef- lijke gev ankenis. d'Andere feldaten had- den in vviffèlingh, oft voor een maendJoldsy volgens oudt Krijghs-gebrkik , uit te gaan. De Spanjaerts, niet te min, voornemeüjk Corcuera en Lof es , Hop-luiden , mis- trouwende 't verdragh , weigerden daer in te bewilligen, tot dat het door Sonoy, en de Staten van Noordt-Hollandt zelf, bekrachti'gbt werdt. d'Aenzienlijkfte gevangenen, bclnken Bojfu, en de twee voornoemde Hop-luiden, waren de Heer. van Kruining-e, Lievenvan TVeldam. Gee» raerdt Pinjfen, Her den heek, Niemi-man, Jooft van der Werve, Garbrandvan War- vrijk , Romery , Quefnooy , Bloemendaal^ ! Blyenburgh van Dordrecht , en Ian van ; der UKoole, Van ontrent dry hondert foldaten , in alles gevangen, voerde men het derde-deel na Enkhuifen, de reft na Hoorn , nevens den Graaf ; die onheuf- felijk in-gehaelt werdt, van een ftraet- gefchrey , hem verwijtende de Rotter- damfe moort , en dat hy nu , getoogen tegens hen , ?net even cjuaat een hert, loon na merken t''vntfangen had. Zijn Ammiraels vlagh hingh men daer in de Kerk op , tot gcdenk-teiken der zeege, wacr voor GW, in alle Steden en Dor- pen , met eenen vaften en biddagh ge^ dankt werdt. De vluchtelingen , voorts, om hunne
fchande tegens 'sHarteren oncunft te dec- ken, fchooven al de fchult van den mis- gank defer toght, op het flecht beleit van den Grave. 't Welk hem ter oore gekomen, zoo na gink, dat hy, by eenen brief aen de Sta-
|
||||||||||||||||||||||||
|
lem Vef van Enkhuifen flond , werdt
door de Bcndt-genooten bemachtight. JVïaer 't was 200 lek gefchooten , dat men 't volk, en 't fchut, te weten, vier mc- tale , vier yzere gootelingen , en eenige baflen , daer qualijkkon uit-lichten , eer 't wegh zonk. Vijf kleener, aen zeke- re zanden verzeilt , werden benoodight fich op te geven. Ian Zimonfa. Rol, met het overfchot,
nam de vlucht, tot over Pampus. Daer hield men 's avonds krijghs-raedt, en be- floot den volgenden morgen BoJJ'u te gaen Ontzetten , oft het leven daer in te fchie- ten. En was Ian 'Zimonfz,. met't krie- ken van den dagh , onder zeil: de reft infgelijks, wanende dat het den vyandt gold. Maer hy zette fijne loop'recht toe naer Amjierdam. Aen d'andren , die verwondert waren wat het bedieden mochte, nochtans gehouden zijne vlag- ge te volgen , gaf hy thans te verftaen, dat hem de Sfaanfche knechten gedwon- gen hadden dien wegh te nemen. Zoo liet men BoJJ'u in de ]y : doch de zelve daerom niet fich ridderlijk te weeren: maerbeide foldaetsen hooft-roans plicht betrachtende, ftont geplant by de maft, in vol en roer-fcheut wy harnas, met de rondas aen den arm, het zwaerdt in de vuift. En duurde 't gevecht degantfehe- nacht deur; oftfehoon de Noort-Hollan- ders 't behulp hadden van verfcheide Wa- ter- firhepen , die geftadigh af en aen voe- ren, met dooden en gequeften, met voor- raedt en verich volk. Wacr onder fich vele Burgers van Hoorn menghden , uit brandenden yver voor vryheit en vader- landt. En ftaet hier niet te verzwijgen de ruftige koenheit van hunnen Ian Harink, die, 's morgens met de twee-licht, byde takels-van Bojfuas fchip op-klauterde; de vlagh van deftengh rukte; en daerraeê neder-daelde : hoe-wel 't hem 't leven kofte, mits hy door een luik in fijne borft gefchooten werd. |
||||||||||||||||||||||||
|
'57*.
iietrlaagh
fan BoJJ'u °P de Zui- der-Zte. |
||||||||||||||||||||||||
|
M 7 3-
meerlxagh
ian Bojiu
of de Zui- lier-Zee; |
||||||||||||||||||||||||
|
En geeft
ben ever, |
||||||||||||||||||||||||
|
£»'fan de
fijne ver- een. |
||||||||||||||||||||||||
|
Namen der
gevangens. |
||||||||||||||||||||||||
|
*f&ar vtr-
y^tfich
**t}er.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Verfoeki cm
hem by Al- fa te fef- anf&cor- den. |
||||||||||||||||||||||||
|
270 HiHorifche tie,
Staten van 't geweft, en den Overfte So-
noy, verzocht, iemandt van de zijnen aen den Landvooght te mogen af-vaerdigen, om zijn eere, dat dierbaerfte van alle tijd- lijk heil, by 't quetzen der welke zy doch niet gebaet konden zijn, te verdadigen; ende met een te bevorderen, dat de gevan- genen beleefdelijk gehande!t, en met den eerfte tegens andere geloft wierden. Dit ftond men hem toe , mits leezingh van zijnfchrijven hebbende. Hoe 't met defen Bojfu a%eloopen was,
vernamen de Burgers tot Haerlem , in hechtenis zittende , by zeker briefje, ver- borgen in een pijpje enkopboters: zeg- gende de boode hun aen , zy zouden de booterwel proeven, op datm 'er hun meer af, beftelde, indienf' er fmaek in vonden. Dies ontgon menze datelijk : en eenen Burgermeefter Kies, die mede te Haar- let» gevangen zat, het briefje gelefen heb- bende , zeide totd'anderen; daer was een Kabbeljauw gevangen , en zijn rop wel hondert duifent gulden waert. Met een gingh het op een aen-heffen van Pfalmen en Lof-zangen , totgroote verwonderin- ge der Spaanfchen , die noch geen tijding hadden. Onlanghs daer na ; alzoo 's Gra- ven vrienden zich pijnden , den Lantvoogt tot wiffèlingh van gevangenen te bewe- gen , werd Burgermeefter Kies, op zijn trouwe geflackt , om Verdugo, daer af, hier PAmfterdam tegaen fpreken. Deez werdtdanaen Lieven van Weldam gewif- felt. Maerom Bojfu viel meer te doen, die drie ronde Jaren , en tot den Pais van Gendt toe, in hechtenis bleef. De Land-vooght Hartogh van Alva
was door 't verlies van deze ïlagh op Zee, |
|||||||||||||||||
|
cnrijvtnge van
en 't mis-lucken van 't belegh voor Alk- 15-73.
maar, daer DonFrederik zijn zoon voor Reerltagf' lagh, alhier niet alleen in haet, maer in van Bojj» d'uiterfte verachtingh gekomen, ja ZQQ°$deZul~ wijdt, dat fijn beeltenis, die by de par- ^2-_^-- tijdighfte der Spaans-gejinden, in'tftate- üjkftederzael' oft kamer te pronk gehan- Aha i» gen had , nu verfoeit in eenen hoek, oft kmt. d'afiighfte plaets van den huife raekte. Dat hy der ftad gevergt had,bezetting van bui- ten-volk in te nemen , holp tot deze ver- vreemdingh; daer hy ook de fnuf afkreeg, niet weinigh. Derhalven dieper , en voor eenigen op-loop duchtende, te meer, mits de groote fchuiden hem door debur- gerye gernaent, befloot hyzich van daer t'ontfteelen: en hebbende met de trom- pette doen uit-blazen , dat ieder 's ande- ren daeghs, om zijn geit zoude komen, gink deur, des nachts te vooren , en liet den luiden't na-kijken. Geflachten van d'allerrijkfte, die uit dommen yver, en ■H> I'^ett onervarentheit ; en zich aen 's Koninghs fchantl' JJ, naem vergapende, hem meer dan -t hun- , J ne geborght hadden , werden hier door zoo beroit, dat wijf en kinderen, zouden zy eten, moeftenom een armedagh-huer gaen werken. En heb ik , zeit den Droft Droevigj' |
|||||||||||||||||
|
«5 7 J'
NeerUagh
van Bojftt op de Zui- der-Zee. |
|||||||||||||||||
|
Degevttn.
gen Borgers tot Haar- lem , wert Bojfuus ne- derlaag be- kent ge- tnaeh. |
|||||||||||||||||
|
Hooft, zeker burgers zoon gekent, die,
|
voortim
•tg,ll'
|
||||||||||||||||
|
na veel vervolghs, om t' achter-wezen '
zijn's vaders, by de Spaanfchen niet dan entlijk een vendrighfchap verworf, thans in Hollant gekomen , om tegens zekere zijne magen te pleiten, en boven-ftaender daer in , echter even beflommert , door de langduurige koften, zich (helaes! ) op d'uit-gewonnen hof-ftede, verhingh uit mis-trooftigheit. |
|||||||||||||||||
|
DERTIG-
|
|||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||
|
271
|
|||||||||||||||||||||||
|
«57 *•
|
|||||||||||||||||||||||
|
'UT 6.
|
|||||||||||||||||||||||
|
DERTIGHSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||
|
K
|
|||||||||||||||||||||||
|
O R T
|
|||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
|||||||||||||||||||||||
|
%Amfierdam blijft hals Jlark aan des Komnps
^ijde. Handelt metde 'Prins, doch Vruchteloos. Is Verdacht^ Van
heimelijk door 'Don Joan gejiijft te worden. T)e Staten leggen toe, om haar onder hun gehoorfaamheit te brengen, geven haar argwaan door een Briefte kennen. Den aanflagh wort in H werk gefielt, door d'Overflen H: HeUingft en N: Ruikhaver, die ordre ontfangen en belofte doen, de Stadt niet te pionderen , fy verrajj'en de Wacht, en -vallen d''Haarlemmerpoort in, comen of den Dam, wor- den aldaar gefluit, en door eenigh misverftant niet ont Jet.. Deifen weder te rugh na de Poort, en verfchanjfenfigh. Strooien Vrede brieven, doch vergeefs. Hel- lingh wordt doorfchooten. Ruikhaver gevangen en vermoert. Derefi vlucht dei- Stad uit. De Staten verfchonen dit Jluk aan de Prins, die als onbewujl hier van fijnde ,fijn misnoegen daar over betoont. Doch had kennis gehad, van twee dierge- lijke aanjlagen, 2 laren te vooren. |
|||||||||||||||||||||||
|
geloopen door d'uit-gewekenen van Am- zoekt ie
fterdam , maekten zwarigheit in 't aen- handelen. vaerden der voorwaerden ; en wetende dat'er groot mis-noegen onder de Ge- meenteen gebrek van leef toghten brant, was, voeren voorts met die ftat bet en bet te benauwen. Die van Amjlerdam zien- de dat hun handelingh vruchteloos was af-geloopen, door dien men van de ftadt te beklemmen, niet op en hield', gingen zulx den Prins aen-dienen, met klachten dat men niet eerlijk met hen handelde, en anders niet zocht als de ftadt on verfiens te over-rompelen. De Prins, dien dit niet Doch vrat* welind'ooren klonk, dat men, midler-**&<*. wijl 'er van verdragh gehandelt wiert, te- gens de ftadt noch vyantlijk te werk ging, beval d'AmJierdammers in vrede te laten. Hier op gunde men hen , datfe met kleene fchuiten lijf-toght en berningh , (mits be- talende den tol daar van) in fladt mochten voeren. Niet te min, men werd bericht, 't zy naer de waerheidt oft anders, hoe d'Amfterdamfche Wet-houders verftandt met Don Johan (die in Alvaas plaets ge. M m koo- |
|||||||||||||||||||||||
|
•4-mfierdttm
tyfihal,- |
Ie van Amjlerdam ondertuffen,
fchoon de meefte Steden van |
||||||||||||||||||||||
|
Hoüant , alree, zedert Alvaas
vertrek, af-gevallen waren , ble- ven even onverzettelijk, en wilden zich geenzinsmet deaf-gevalle Steden ver-ee- nigen. Zy hadden , niet te min, zich ook alreez tot Brujfel vervoeght, omhunge- fchilmetden Prince af te handelen , en fich onder fijn gehoorfaemheit te bege- ven : en 't verdingh was, door tuffchen- fpraek van gemaghtigden der al-gemeene Staten zoo verre geiaemt, dat het fluiten -alleenlijk op 'tgoet-dunken derStaten van Hoüandt aen-quam. Waer over fijne Doorluchtigheit de geraemde punten der- waertszont, om by hen overwogen te worden, en hun goedt-dunken daer op te veribeken. De Prins ook , vermits de Wet-houders defer ftede hem hier om ern- ftigh gebeden hadden, verftendighd' hen, dathy behoorlijk vond, midlerwijl men doende was om een verdragh te treffen, geen vyandlijkheit tegens die ftadt te ple- gen. Maer de Staten van HoUandt, aen- |
|||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van.
|
|||||||||||
|
272
|
|||||||||||
|
naer allen Rechten verbonden Zijn, verhar- 157^
dendeinheuren quaetvoirnemen, blijvende Aanflog of houden die partye vanden voirfz. Spaen- ^mfterd(n>* giaerden , vyanden ende verdervers defer minukt. Nederlanden, den felven bewijfende , ende __ . —— doende dagelicx alle vrintfehap, gunfte ende byftant, tot groote fchade ende quetfe van den voirfz. Landen ende de geinenen ingefe- tenen van dien, verworpende ende afflaende alledeuchdelijke prefentatien ende aenbee- dingen die henluyden van Amftelredam tot heurlieden verfeeckertheyt, mitsgaders tot voordeel ende welvaert vanden inwoonderen derfelver ftede zijn gedaen geweeft. Soo ift dat die Staten van Hollandt ende Zeeland protefteren voirGodt endealle die wcrelt, vande goede genegentheyt ende wille die fy altijts gehadt hebben tot confervatie vanden voornoemden van Amftelredam als heurlie- der mede-lidtmaet, verclaren genootfaeët geweeft te zijn, omme naer krijgs-recht den vyanden ende heuren aenhangeren te krenc- ken metter daed ten behoeve vanden gemee- ne fake ende den Landen van Hollandt, naer den 20 Decembris eerft commende binnen den Stede van openbaerlijck te doen vercopen alle goederen, renten, aftien,
crediten, endeincomflen, dieftadt van Am- ftelredam ofte den Burgers ende inwoonders hen binnen der fel ver Stede noch onthouden- de eenichfins competerende, 't zy de felve renten ofte a£tien eenichfins fprekende fijn op de domeynen van den Koninck, den Lan- den van Hollandt, lichamen van eenige fte- den, dorpen, collegien, ofte op den perfoo- nen oft goederen van eenige particuliere, hoedanigh die mogen wefen, egeene uytge- fondert: Van weidse vercopingedie felve Staten goede brieven van verfekertheyt den coopers fullen verleenen. Ende dit al» in dien binnen den felven tijde die voornoemde van Amfterdam hen met fijne Princ. Excel, ende den Staten van Hollandt ende Zeelandt con- form 't voirfz. verbont ende accoort niet goetwillichlijken verdragen ende vereeni- gen ; Laften ende ordonneren daeromme die Staten voornoemt allen Regeerders van den fteden, vlecken,dorpen ende collegien.mits- gaders den genen die eenigh onderwint van ontfanck ofte uytgeven vanden felven ofte van eenige heerlickheden van groote ofte kleyne perfonagien ofte van yemant anders mogen hebben, datfyluyden voirden Gede- puteer-
|
|||||||||||
|
kooren was) hielden; en hy hun gefchre-
venhad, zy mochten wel verdragh aen- gaen, maer fouden tóch wachten van be- zettingh in te nemen, en dat hy hen re- gens Kerfmü, ongetwijfelt uit alle noot zou helpen. Dit verwijderde 't verdragh zodanigh ,
datmen niet alleen alle toe-voer na de Stad verbood, maer de Staten van Hoüandt en Zeelandt lieten al om by gedrukte Placca- ten aenflaen en bekent maken, dat zy de goederen, die van Amfterdam toebehoo- rende, wilden doen verkoopen naer den Zo December, 1576. by aldien die van de voornoemde Stede, hen binnen denzel- ven tijdt, met den Prince en de Staten,niet goetwilligh verdroegen en vereenighden. De voorfchreven Placcaten , luiden, als volght. ALzoo nae den wille van Godt almachtigh
genouch alle die Provinciën der Neder- landen met zijne Princelijke Excellentie en- deden Staten van Hollandt ende Zeelandt» mitsgaders heure geaffocieerde zijn vcree- night ende een vreedtfamigh verbondt, ac- coordt ende verdrach hebben ghemaeft. ten eynde voirtaen d'onderfaten derfelver Lan- den in vrede ende oude vrientfehappe met- ten anderen hanterende ende levende» die Spaengiaerden met heurluyder aenhaenghe- ren ende ghevolch, als vyanden van de rufte ende welvaert dezer Landen» daer uytmet gemeender macht ende eendracht eyntelijck verdreven, en de goede onderfaten van dien in heure gerufticheitjvrydom,gerechtigheyt ende welvaert wederomme gebracht foude mogen worden, fonder dat nochtans die van Amftelredam, hoe wel een lidtmaet van Hol- lant, ende alfulx daer toe in alder vrindelik- heyt vermaent zijnde, henluyden met den voornoemden van Hollandt inden voirfz. ac- coorde, vrientfehappe ende vereeninge als noch hebben willen vougen ofte begeven, maer datmen tercontrarien wel fpoertende opentlijk bevonden wordt, dat de felve: van Amftelredam vergetende hen felven ende heurlieden eere ende eedt, by den Welken fy- luyden tot vorderingc van den gemeenen befte ende van 't welvaren des vaderlants, |
|||||||||||
|
15 7*-
^ianflag op
Amfterdam
mijlukt.
Schijnt hei-
melijk ver- ft ant met Don Joan te hebben. |
|||||||||||
|
vaar by de
Amfter- dammers bare goede- ren te koop gefielt nor- den, |
|||||||||||
|
AMSTERD
ï f 7 <S. Pierden van de Steden in den Nóorder-
•dan/lar op quartierevan Hollant , ende allen anderen ■Amfterdam Privé ofte particuliere perfonen aende Wet- tniilukt houders vandenSteden daer onder.ofte d'vvel- , kefyluydenrefpeclive naefte gefeten zijn» binnen veertien dagen naer date van defen
aen te brengen, ende te doen opfchrij ven al- le alfulke goederen, renten, a£Hen , credi- diten , enincomften , gecne uytgefondert, alsdieftedevan Amftelredam heure burgers ofte inwoonders alsboven onder yemant van henluyden hebben beruftende, ofte de felve van Amftelredam, op henluyden ofte heur- liedergoederen fpreeckenhebben , endeee- nigfins fijn aencomende, met pertinente ver- klaringe van alle gelegentheyt der onroeren- de goederen, ende van hypoteccke ofte on- derpandevanden voirfz. renten endeadien, oppeyne jegens den heelders ofte verfwij- gers vandien te verbeuren dubbelt van 't gun t naemaelstoteeiiige tijt bevonden fal mogen w orden by yemant verheelt ofte verfvveghen tezijn, ende fal ter contraricn den aenbren- ger van alle goederen, die tot noch toe ver- borgen ende niet bekent en zijn geweeft, voir heuren aenbrengen toe ghevoucht worden vanden penningen commendevan verkopin- ghe, te weten vande roerende goederen een vierde paert, ende vande onroerende goede- ren een achtendeel , ofte indien die onver- kocht mochten blijven , fal daer van byden Staten voor gelijckerghedeelte betaelt wor- den naer de waerde der felver goederen.ende wort voorts by defen allen Rentmeefters van wegen den Staten ontfanck hebbende vande geannoteerde goederen.endeelx van henlui- denbyfonder, by defen bevolen binnen den voirfz. tijt aen den voornoemden vander fi- nantien over te brengen pertinente fpecifica- tie vande goederen ende incomraen vande voirfz. van Amftelredam tot heuren ontfanck refpe£tive behoorende, ende daer onder be- grepen zijnde, oppeyne alsboven , ende fal aendebetalinghe van allede felve verkofte parthyen vangoedeien, renten, actiën ende «rediten by de koopers van dien gecort ende innegehouden mogen worden,alle't gunt fy- lieden bevonden fullen worden aen 'tgemeen Landt by leenige ofte anderfins deuchdelijck tenachteren tezijn,uit faecke vande jeghen- woirdige oorloge. Gedaen totDelftden 28 November. Anno vijftien hondert zes en't zeventigh. |
||||||||||
|
A M. VI. BoecL 27$
d'Amfi er dammers aldus benaut zijnde» j e n g,
en van deze Placcaten kennis of * Dubbel Aanflag np gekregen hebbende , vonden goet hier Amfterdam over aen den Raedt van Staten, klachtigh >"(/fafr. te vallen , gelijk zy ook op den 14 van Winter-maant 157^. door een brief, by Coty- haer tGeheim-fchrijver, W: Pieterfz,. on- ^ Seerets. derteikent , gedaen hebben , waer in zy r^ haer verontfcnuldighden, dat zy hare ge- machtighden zelver, in plaets van dien wel zouden tot Brujfel gezonden heb- ben, dan waren verhindert, ter oorzaek j -Amjler- vand'onveiligheit der wegen. Te meer, w~^r dewijl die van Delft, Lejden, en andere over>aan hun voor openbare Vyanden verklaer- den Raadt den, wiens St ruik- roovers toe-gelaten van sta- wierdt haer te knevelen en beroovenj**»» 't welk zy ook deden , tot voor hare poorten toe. Dat zy altijdt getrouwe Onderdanen, en Dienaers van fijn Ko~ ninglijke <JMajtfttït, en de bevee!en,door zijn Gouverneurs ingeftelt, meer dan an- dere fteden, gehoorzaem, geweeft wa- ren. Dat zy ook als noch gezint zijn, in zulks te volherden, gelijk zy onlanghs bewezen hadden, in 't af-kondigen van 't Placcaet van de munte en pacificatie. En- deh'jk verfochten zy, dat hare G: E: by de Staten Generael deze hare fwarigheden. geliefden voor te dragen , ten einde de zelve zoodanige ordre wilden ftellen, dat de vinnige Placcaten in getrocken, en de verkopingen harer goederen, mochten opgehouden worden. Doch dit fleurde zoo heenen. OndertuiTen liep 'er een gerucht, dat 'er
op den predik-ftoel opentlijk gebeden wiert, dat God fijn zegen toch zou willen verleenen tot den voortgank van een ge- heime aenflag die op handen was. 't Welk zo groot een fchrik en achterdocht onder ^en,!e'f toe de Staten veroirfaekte, datfè voornamen, vero aer 't door wat wegh het ook ware, doch fon- der plondering oft overlaft der burgerye, fich meefrer van dele ftadt te maken, en de zelve onder hun gehoorfaemheit te |
||||||||||
|
Mm 2
|
||||||||||
|
bren
|
||||||||||
|
Hifiorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||
|
174
|
|||||||||||||||||||||
|
mitsgaders allen anderen getrouwen diena-
ren , onderzaten en Inwoonderen der voor- fchreve Landen, daar toe by defen vol- maghttgen , mits dat gene onbehoorlijke plonderingen , kracht ofgewelt, en over- daat aan eenige geefielijke of wereltlijke perfoonen of goederen , by iemant gefchied- de, noch aangerecht werde. Daar teren de voornoemde Staten , te vrede fijn den voorfchreven Overfien , Kappiteinen en Krijghs-luiden , te doen een eerlijke en be- hoorlijke vergeldinge ofgefchenk, naer ge- legentheit en biüikheit der fake, dat nie- mant reden fal hebben daar over te klagen. Gedaan tot Leiden, deneerflenvan Slacht- maandt, 1577. Zy dan vaft by hun opzet blijvende,
namen voor, om de Stadt met lift te ver- fchajken en t over-rompelen , dat in de- fer wijze belleken werd. Den Kornel Harmen Hcllingh, (die ,
twee Jaren geleden , beneffens den Over- ften Sonoy, door laft van de Prins, (de welke nu evenwel van defen aenflagh geen kennis had,) al toe-geleidt hadden, om Amfierdam te verraffen, als hier na ver- haalt fal worden) en den HopmanNic'laes Ruikhaver, beval men d'opper-zorgh der zaken, omse uit te voeren met tien ven- delen voet-volks. Eer den aenflagh aen gink , verbonden fich by eede de Hop- luiden, Luitenanten, en Serjanten , datfe geen plondeiïnge, noch der burgerye ee- nigh overlaft zouden doen. Ditwierdt in gefchrift geftelt, dat op dezen zin uit- quam» WY ondergefchreveHop-luiden,Lui-
tenanten, Vendragers, Serjanten, Rot-meefteren , en alle Bevel-hebberen , belooven en belweeren hier mede voor ons en algemeene Krijghs-luiden, die fich ten
|
|||||||||||||||||||||
|
brengen; gevende, te dien einde,een brief
uit, die op defen zin uit-quam. n yfLfoo vele en verfcbeide ken-tekenen
^S*- fich dagelijks meer en meer openba- ren , dat die van Amfierdam, eenigen hei- meiijken Ion-handel en verfiandt met Don Johan , of eenigevan fijne aan-hange- ren , houden , waar door de fielve Don Jo- han te beter tot fijn quaat voornemen, tot groot en nadeel en bederf der Landen van Hoiïant, en dien-volgens van al de Neder- landen , fottde mogen geraken , infonder- heid, vermits men ten befte niet verfekert ts vaneenige om-leggende Steden, foo in het Sticht van Uitrecht en Gelder landt, als van eenige Over-TJfelfe Steden, die met Duit- fche befettingen, ten dienfte en behoeve van Aenv oorfchr even Don Johan , die fich hoe langh hoe meerder met Krijghs-volk ver- fierSl , en voorfeker eenige aanjlagen op defe Landen heeft, befet fijns Soo is by den Staten van Hoüandt, en Zeelandt, ver~ fiaan en b e floot en, dat men by alle liftige wegen fal arbeiden, die voorfchrevenfiadt van Amfierdam te brengen onder degehoor- faamheit en regeeringe van fijn Hoogheit, en die met,er daat alfoote ver-eenigen met d'anderefieden van Hollandt, indien fulks eenighfins doenlijk fy , [onder langer na de voldoeninge te vertoeven , waar na fy- ïuiden fchijnente(laan ,hoe-ivel, vermits fy ahijdt daar in lange uit (iel en vertrek gefocht hebben , hun uiterjle meeninge, naer alle fchijnbaerheit, daargeenfins toe ts firec kende; foo hebben overju'ks de voorfchreve Statenverclaart en belooft voor goet te hou- den , en gefiant te doen , indien de voor- fchreve fiadt in eenige manieren , by eenige Overfien, Kappiteinen , of Krijghs-volk, indienfie of eed van fijn Excellentie, mits- gaders de Landen van Hoüandt en Zee- landt, fijnde, overcomen moghte , of ver- overt werden , gelijk de voornoemde allen |
|||||||||||||||||||||
|
15 7?'
Aanfiag "} Amfierdam mtjlttkt. |
|||||||||||||||||||||
|
*57 7.
Aan/lag op
Amfierdam mïfiukt. Srief der
Staten , om Amfierdam
onder ge- hoorfaam- heit te hrtngen. |
|||||||||||||||||||||
|
Toelegh oifi
Amfierdam te-verfhal- ken. |
|||||||||||||||||||||
|
■Beloften &
ir dr e der Krijgbs- overfteti, ■van geM ,
plonderinS," noch o-vet" laft aen Amfterd**1 te doennilV tegedogtf' |
|||||||||||||||||||||
|
en een iegelijken der voorfchreve Overfien, j
|
|||||||||||||||||||||
|
Kappiteinen, Bael'hebbiren en Soldaten, j dienfte van fijn Princelijke Hoogheit; en
den
|
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
|
M. VI. Boeck. 275-
Vier vendelen dan van de boven-ge-
|
||||||||||||
|
I577» ^en gemeenen Landen Tullen gebruiken
|
|||||||||||||
|
1 f77-
melde tien, verborgen in twee fcbepen , Janjlag cp fchikten , den drie-en-twintighften van ^mfierdam
Slachi-maent, goet tijdts, voor de ftadt te «*//?«*/■. Zijn, en aen te 'eggen ontrent de poort, die na Haarlem ftrekt, tegen over zeker velt H: Helling datmen de KjMolen-ivtrf noemde, alwaer met Knjgs- eenigeborgersvrouwen, haerlinnen ge- vol,:vilor woon waren te bieiken. d'Andere zes ^ vaendelen waren hier ook befcheiden: dan dooiende (foodelpraekgingh) in de dub- belzinnigheit van den naem Haarlemmer- port , lieten fich tot Haarlem voor de poort vinden. De Gendfchefays had zoo verre plaets gegrepen , dat men dien van 's Princen parthy , tot tamelijken getale toe, mits latende hunne Wapens aen de poort, geenen ingank weigerde. En over-fulx was Francais Circourt ? Stee- houder van Hellingh, met zeven of acht gaften, daer hy fich op betrouwde , des avondts te voore , binnen der ftadt geko- men. Deze (na 't over-brengen der nacht, in danfen met etlijke burgers dochters, om argh-waen te mijden,) keeren des morgens tuflehen zeven en acht uuren, na deCelfüe poort, en her-eifchen hun geweer. Dat verworven ^ treden zy buiten : daer eeni- ge hunner met-verwanten uit de fche- pen, hun terftont paften te bejegenen. •' Dit gefelfchap veinfde met eïkanderen te Vemifl de fpelen, en van /pel tot krackeelte komen; %*****«» fulx de rapieren uit raekten. De wacht a" fich des moeiende, en Toekende te fchei- den, krijght onvermoeiis beide de troe- pen op 't lijf , die t'zamen haer te zwaer vielen. Zommigen , en zelfs de portier^ die de fleutelen had,worden doorftooten; de reft ten deele geaueft, en voorts ver- jaegt. Toen nepen de Staetichen, z,eege, z,eege,de Stadt is ons, en hunne Spits-broe- ders boven. Die fpringen op, en met vlie- Loof er, nm genie Vendels ter ftadt in ; latende dedenDatn». poort bezet, enfehietende na wiens' op ftraet vernamen. De kreet was; Men rep fich niet, fo fal aen nïemandt mif-fchiedm. Mm 5 Dus, |
|||||||||||||
|
■Aanjlfig of laten, dat wy den Edelen en geftrengen
^mfterdam Jonk-heer Barman Hellingh, en allen an- deren verordenden gemaghtighden Hop- luiden, engemeenen Bevelhebberen alle gehoorfamen willen, en wat ons van on- fen voorfchreveneOverften bevolen wort, en werwaerts fy ons befcheiden , daer toe ons willigh en bereit toonen lullen, als ook by den anderen leven en fterven, en elkandre niet te verlaten , by verlies onfèr eere. En in gevalle GodAlmachtigh zijn zeege en zeeghbare handt, tot defen aen- flag leenen wilde,dat de felve wel gelukte, fbobelooven wyHop-mannen en Bevel- hebberen.,dat geen van ons,of onfe Krijgs- knechten , hy fy kleen of groot, fich te- gens iemandt, hy zy wereltïijke of geefte- lijke, burgeren of inwoonderen, Monnik, Paep, of Nonnen, in 't minfte,of in 't mee- fle, in woorden of in werken, te buiten gaen fal,of vergrijpen,noch ook gene Ker- ken, Kloofteren, geeftelijke noch werelt- ïijke huilen, t'overvallen, berooven , of pionderen, maer datwe t'zamen de hant daer aen houden willen, en belooven ook dat de genen, die fulksdoen, aen lijf, en le- ven fullen geftraft worden. Hier tegen be- looft de voorfz. Harman Hellingh, uit de naem van fijn Hcogheit, en der Staten van den Lande van Hoïïant, dat hy, by aldien defeaenflagh gelukt, aen eenieder,die fich tot defen aenflag befigen laet, twee rnaen- den foldsfchenkenfal. Maer of het gebeur- de dat de twee maenden folds foo terftont niet reedt en voor handen was, en goet ge- vonden wiert, dat eenige Vendelen we- der te rugge uit der ftad gefchikt wierden, fal fich niemant hier tegen ftellen , maer gehoorfaem toonen 5 des lal hen, foo wel alsd'anderen, die in der ftadt bijven, hun twee maenden fblds gegeven worden. Dit alles getrouw t'onderhouden , hebben d'onder-gefchreven, zamentlijken en een iederin'tbyibnder ondertekent, demz. vmSlacht-maendt desjaers 1577» |
|||||||||||||
|
HiHorifihe Befihrijvinge van
|
|||||||||||||||||||
|
77« '
njlag 't
ifierdm*.
Ulukt.
|
|||||||||||||||||||
|
if77.
Aanflag of>
Amflerdam |
|||||||||||||||||||
|
haer huis, dit hoorende, barfte met een
zucht, daer op uit, och i daar hoor ik im- mers , dat ds Geufen 'vechten, met huif des Duivels , mijn man raakt voorjèker om hals. ^ ,
Vinnig werdt hier gevochten met peer- Viltt.
laegh over en weder Heüingh niet den- j*-*^, , ken kunnende waerd andere zes Vendels JJ^i. bleven, zond omze te doen fpoeyen, ook een bode na Zardam, aen Hopman Ge- rard van Woerde, van Vliet , om hulp. Maer van Vltet vindende ongeraden, op een enkel aengeven by monde, de bezet- tingh der fterkte tezwacken, vaerdighde eenSerjantaf,:bmkundfchap, waerin hy geruft zijn mochte. Immiddels ftond de tiidt niet ftil, nochte de reft der poortren J en « |
|||||||||||||||||||
|
Dus liepenze (niet alle nochtans, want
zommige zagen 't Kooren-meeters huisje op de Kolk , voor 't Stadt-huis aen, en beftormden 't) tot op den Dam, alwaer hun d'eerfte tegenftandt ontmoete , uit het Raadt huis en de Waagh, daer burgers en foldaten waekten. |
|||||||||||||||||||
|
BeUchge-
lijke onno- |
Yet kluchtighs, zeitmen, hier voorge-
vallen tezijn, datdepijnewaertistever- |
||||||||||||||||||
|
fdheit'.'vM halen: Onder deHopluiden van de vier
'm Bur£ers vaendelen, was eenen, toe-genaemt Dui' |
|||||||||||||||||||
|
<vrouw.
|
|||||||||||||||||||
|
vel, deze wat te langh marrende , met
zijn volk in orden te brengen , wierd 'er, van de voor uit treckende, Bevelhebbers geroepen, Duivels volk, trek aan; Zeker eenvoudige burgers vrouw, (wiens man doen tertijdt op de wacht was,) binnen |
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck
|
|||||||||||||||||
|
»577»
■Aanflag ep
•dmfterdam taiflukt. |
|||||||||||||||||
|
orde volgen, en zoo hatelijk een daet niet
over fich nemen : te min , mits hy geen strooien twijfel floegh aen de komft der zes Ven- brief kms delen. Wel deed hy, in der haeft, ee- ui*> nige briefkens van dezen inhoudt uitwer- pen. "fejAdemaal bemindeBurgers en Inwoon-,
*• * ders , ghy nu etlijke Jaren <van alle Inhoud der neeringe en wehjaert berooft fijt geweefl, M^ve' 't geen d'arme gemeente niet weinigh ge- fwakt en gedrukt heeft ; en fchoon uwe Burgermeefteren tot %>erfcheide reifen feer heerlijke aanbiedingen en voorwaerden fijn •voorgeflelt en aangeboden, die fy, fonder eenige uit {lel te maken, om defejladt weder te doen bloeien, en aan har e oude Vryheit te hel-
|
|||||||||||||||||
|
enftadts-knechten, die nu gewapent tot
HeUinghs troepen in-drongen. Deze, van voore beftookt, en vrefende gelijke laft van achteren , deifclen weder , den Nieuwen-dijk Ianghs, tot datze de poort tot rugh , de Haarlemmer'fluis , jegen- woordelijk d'oude genaemt, endfe Spar- ren dammer-brugh voor de borft hadden; daer zy zich ter yl, wat befchanften, flop- pende de toegangen van ter zijde, met balken, bedden, kiften', en ander huis- raedt. Men houdt het daer voor , dat d'Overften verftandt in der ftadt hadden, met luiden die willigh waren om hier en daer brandt te ftichten , en de burgeryaf te wenden; hadde Ruikhavers raedtge- golden. Dan HeÜingh wilde der Staten |
|||||||||||||||||
|
te
|
|||||||||||||||||
|
rHk
|
|||||||||||||||||
|
Ver.
'injjen |
|||||||||||||||||
|
fik
|
|||||||||||||||||
|
f'ch
|
|||||||||||||||||
|
278 Hiftorifche Befchrijvmge van
jjy- helpen, behoorden aengenomen te hebben , kensgefchutsaen: uit dewelke een yzer x 5 77.
s.anflagop en niet ten gevalle van Donjohan, {van den Kornel Heüingh trof, en ombraght. Aanfiag 4 |
||||||||||||
|
Toen ontzinkt den zijnen 't hert, en kon Amfterdttt»
niet herplaetft worden: hebbende Ruik- mifiukt. haver fijn eige bende niet, daer toe krank " gefaghover onbekenden, 't Gevieldaer- H.• Hellip en-boven, dat het vuur in een tonnetje doodt ge- bus-kruids raekte; 't welk de gevatte fchooten- fchrikzulxuit-breidde, dat'er geen hou- z- vl^ den aen was, en elk het open der poorte v\Heht. koos. Ook zeit men dat de Majeftraet beflooten had, en zekere uure geraemt, om,'t en waer zy daer-en-binnen ruimden, dien heelen hoek, tuflehen fluis en poort aen bran dt te fteken. Ruikhaver, ge we- w •' £»'*' ken in zeker huis, werdt betrapt van ee- havervst' nen, die hem befondren haetdroegh, en mmt' on-aengefien 't bieden van groot ranzoen, in den koelen bloede vermoorde. Van de ftedelingen liet 'er Wolf art tJMichïelfz. Hop-man over een vendel knechten, 't le- ven. Van andredooden, ter weder-zij- Depri}H den, was het getal niet groot, 't Gaet vaft van deeft genoegh, dat de Prins geen wetenfehap aanfiagb van defen aenfiaghgehadt had; en quam onkundig- wel te pas t'fijner zuiveringh by d'alge- meine Staten, die de klachten van d'Am- fierdammers in reede gegront, en hem voor hielden. Doch in den Jare 1575.111 Slacht-maent, Had ktW*
dat was twee Jaren hier te voren, had de v*ntw*e Prins, met groten ernft toe geleit , om/^( Amfierdam te over-rompelen, dat door "^^'t\ Sonoy zou uitgewerkt worden, de welke2-'" met kennis van H: Heüingh, alles', wat hier toe dienen konde, in 't werkftelde, houdende heimelijke kondfehap met ee- nen Pieter Wiüemfx,. van Haarlem, die > |
||||||||||||
|
Amfterdam wienfy noch alle weken brieven ont fangen)
mijixkt. fbo pal en onverz,ettelijck by hun voorgeno- ~ ' men opz>et te blijven. Zoo is 't, lieve Bur- gers en Inwoonden, om ü lieden uit defen laf en befwaernis te helpen, en wederom in
uvv' oude neeringe en vvelvaert te fieüen,den
Overjten Jonkheer Harman Heüingh , uit
Vaderlijke meelijden , met etlijkz Krijghs-
Knechten, in defe fiadt gecomen, niet om
eenighgewelt te plegen, oft den Imvoonders
eenigh ongemak aan te doen , maar om u
lieden uit defen overlap en bejvvaar-
•nis te helpen. Voorts doet hy u al te f amen
en ieder 'm 't_byfonder vriendelijk bidden en
vvaarfchouwen , dat fich ieder, fonder te-
gen-vver te bieden, fiil binnens huis houde.
Dit doende , belooft: hy van fijnen cant,
hy Edel-mans trouwe, en mannelijke waar-
heit, dat hy foodanigh een orde onder fijn Krijghs-Knechten houden wil , dat nie-
mandt, hy z.y Geeftelijk , of Wereltlijk,
tJMomiik , oft Paap, Nonn', oft Beggijn,
met woorden oft werken , eenighfins mu-
daan fal worden, nochte aan Kloof eren, Kerken, Huifen , met pionderen, roven,
oft branden , eenigh gewelt gefchien fal.
Overfulx had hy begonnen, om fijn volk
by malkander en , en beter in orde te houden,
en de?t burgeren a-een cnpegiak aan te doen,
fich te befchanfen. tJMaar by alJien wy
comen* te pen , dat ghy-lieden tegen-weer
begint te bieden, fal niet alken de gantfche
jladt den Krijghs-Knechten tot buit enroof
gegeven, maar ook aüe huifen aan kolen ge-
leght worden, 't welk ghy dan niemant als
u z,elfs hebt te wijten. Dit z,y u uit goe-
der trouwe en meeninge, tot w aar fchouw in- vege f chr even. |
||||||||||||
|
onder 't dekfel van Koopmanfchap, die hy
|
* pa/poort-
|
|||||||||||
|
met * vry geley , in defe Stad was dryven-
de, den aenfiagh, door eenige ingezete- nen hielp voort zetten. De Prins dreef defentoelegh zoo heimelijk, dat hyzijn .Secrettt< eigen tGeheim-fchrijvers, niet vertrou- T wende , de geheele brieven , over deze zaek, aen Sonoy en Heüingh , met zijn eigen
|
||||||||||||
|
Wordt by de ]y5aer de burgers.achtende dat het hou-
*'*£"*" den dier beloften aen fijn luft hingh, en
*'"["' merkende dat hy geen onderftant kreegh,
wiefTen in moedt, en voerden , nevens
twee vendels hunner foldaten } twee ftux-
|
||||||||||||
|
AMS.TERD
eigen handt gefchreven heeft. Den aen- I
val was beftemt by de Heilige vveghs Poort, omtrent het Boeren verdriet ,• een plaets, noch alfoogenaemt, alwaer de Stads graft onder de muur doorliep , Heüingh had al heimelijk defè gelegentheidt van buiten wezen bezichtigen, gelijk't zei ve, door eenige andere van de fijne, van binnen ook gedaen was , met goede hoope van uit- voeringh. Den dagh was al beftemt, en in den morgenftont tuffen drie en vier uren zou men denaenval beginnen. De loop-plaets alwaer deLoofe, of 't Wacht- woort, zou gegeven worden , was by den Overtoom; en buiten de Stat zou het zijn , AJfendelfi, en binnen de zelve, Naffouw, Vijftigh Waeghalfen waren hiertoe, zo nu en dan, binnen de Stadtgekomen, die wiften wat hun op 't alarm des aenflaghs, te doen ftont, onder't beleit van eenen, die men noemde Jonker Luys. Een ge- deeltevan defegaften hadden haer verblijf en fchuüplaets op een zolder , boven een hoy-fchuur, ftaende op het Spui, omtrent de plaetfê, daer nu de Luiterje Kerk is, by 't voornoemde Boeren-verdriet, Doch defèn toelegh, diemettwintigh vaende- len knechten aen geftemt was, bleeffte- ken , door dien Don Louys de Recjuefens, die men dengrooten Commandeur noem- de, de Prins zoveelwerks berokte, dat hy niet meer dan negen vaendelen miilen konde, die tot uitvoeringh van dit werk te fwak waren. Ondertuflèn wierden Jonker Luys gezellen , ( die niet als by avondten 's nachts uitgingen) op den hooi zolder van de Na-buren ontdekt , door eenigh licht, dat hun voor brandt dede vreefën, hierop gerucht makende, deze gaften , na dat zy 't licht uit gedaen had- den, elk fijns weeghs liepen , waerdoor de geburen, meenden, dat het dieven ge- weeft waren, blijvende alles ftil. Doch an- dere feggen, dat 'er eenige gekregen wier- den , en acht het hooft afgeflagen zijn, volgens defè twee vaerfen van het oudt |
||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boech 279
Liedeken, doen ter tijdt hier van gemaekt.
Jonker L uys en fijn * Compaan,
Acht faghmen daar het hooft afjlaan. Twee maenden daer na wilde men dit
werk hervatten , Sonoy zonde daer over een Precücant genaemt Jan Michielfx,. aen den Prince en aen Heüingh, die een teikeningh van de plaets des aenflags mede brocht, en verklaerde, dat nu alles met groote koften volkomen bereydt, en tot barens toe gebracht, en 't uit-ftellen ten hooghften fchadelijk , was. De Prins ontboodt Heüingh, en beraemt dagh en uur, om het werk te laten voort gaen, doch alzoo het midden in de winter was, quam'er fchielijk eenvorft, ook vernam men, dat op de plaets daer den aenflagh aengaenfoude, de wacht verdubbelt, e» buiten uit gezet wierdt, fulkx dat men niet weten kon, of ditgefehiede, uit oor- faek van het vriefèn , of kondfêhap des aenflaghs. Hier over vont men 't uitftel- len raedfaemft, op dat men , na 't ophou- den van de vorft, vernemen mocht, of de wachten aldaer verdubbelt fouden blijven, 't welk als dan een feker teiken moft zijn, dat die van de Stad kennis van defèn toeleg gehadt hadden , maar naderhant ander zaken,voorvallende, bleef dien aenflagh achter, ter tijdt toe, dat defen laetften, aldus miflukte, van welke de Prins geen kennis gehad heeft. De Staten van Hollandt verzet, door
't mislukken dezes toeleghs , zonden gemaghtighden aen fijn Doorluchtig- heidt , en verfchoonden 't ftuk fbo veel fy konden , by-brengendc dat men 't geheelt had, cm haer in allen gevalle bui- ten fchuldt te houden 5 voorts d'onbuigh- lijkheit van de Regeerders derftad, d'on- veiligheit der voorwaerden laeftmaels ont- worpen , hunnen lors-handel met DonJo- han, en 't gevaer des gantfehen landts, 't en waer m'er in voor-zage. De Prins, hoe wel t'on vrede, dat men, zonder hem te Nn ken- |
||||||||||||||||||
|
'577.
■Atnjlag op
■Anfterdam mijlukt. |
||||||||||||||||||
|
M77-
Aanfiag op
Amjlerdam mijlukt. |
||||||||||||||||||
|
*Medege*
zei. |
||||||||||||||||||
|
B«* eerften
tftnjlagh. |
||||||||||||||||||
|
De tweede.
|
||||||||||||||||||
|
'Desgelijks',
|
||||||||||||||||||
|
V'jftach-
ter |
||||||||||||||||||
|
Der Staten
van Hol- landt on- fchult. |
||||||||||||||||||
|
HiÏÏorifche Befchrijv'mgevan
|
|||||||||||||||||||||
|
280
|
|||||||||||||||||||||
|
De gemaghtighden bleven daer by, dat de i 5 7 7«
Hoüandtrs en Zeeuwen, niet ruften zou- Aanpg °t den , eer zy met gemoede oft anders Am- ^mflerdam fier dam onder 't gebiedt fijner Doorluch- miPkt-_ tigheit gebraght hadden , het kofte wat het moghte. De Prins , weder , ver- toond' hun de ergernis en moeite,gemengt met plegen van gewelt. Dan d'eene werd ter zijde gezet; d'andere licht ge- wogen , mits men verwittight was van de |
|||||||||||||||||||||
|
j in ij. kennen, zoo verre was voorts gevaren;
Aanflag op bezeffende nochtans dat in burgerlijke Amfterdam oneenighcit, enfoo verwardt een werelt mijlukt. vo[ arghwaens en wantrouws; niet alles evengeregelt toegaen wilde: ook moge- lijk meer opdemeeningh danopdedaet fiende j liet fich eenighfins gefeggen, en vermaendehen, naer dien 't gefchiedde, niet ongefcbiedt te maken was, dat men zoeken moeft d' Algemeine Staten en de Stadt te vernoegen, in der befte maniere, en draeghlijk voor 'sLandts yerzekertheit. |
|||||||||||||||||||||
|
tweedraght
|
die onder d' Inwoondcrs
|
||||||||||||||||||||
|
heerfchte.
|
|||||||||||||||||||||
|
EEN-EN-DARTIGHSTE HOOFTSTUK.
Kort Inhout.
Sonoy, door laji der Staten 5 benauwt oAmfter-
dam, neemt de Zmt-keten 'm ? en lek een fchans daar omtrent, fchie-
tenfomtijts op malkander , tuffen drie en vier hondert burgers loopen uit de Siadt. Een filver St. Nicolaas Beek tot geldt gemundt, befchrijving en af-
heeldingh van dien, wort door de Wethouders verhoogt in waardje. Stilfiant van Wapenen veor z>es dagen., wort noch vier verlengt. Die van Uitrecht bemoeien fich, met'? Amderdams verdrag, en trachten beide partyen daar toe te beweegen , dat ein- delijk getroffen wordt. Verdragspunten, daar op Amflerdam van 't beleg óntfiagen. |
|||||||||||||||||||||
|
zyhun Gemaghtighden tot Delft, en den
handel der voldoeningh hervat hadden. Hy antwoorde beleefdelijk , dat hetdoor bevel der Staten gefchiedde; geer.fins ter euvle meeningh, maerom te verhoeden, 't geen d'algemeenevyant, tot nadeel des Landts, op de ftadt zou willen voorne- men ; en beloofde hunne booden , die zy verfochten na Delft te mogen fenden, vei- ligh over en weder te helpen. Daer wa- ren niet te min reeds eenige fcheuten 1« en uitwaerts gegaen; gevende elk den an- dre de fchult der eerfte daedlijkheit. Eu de gemaekte heusheidt kon geenen duur hebben, onder partyen daer kleene plaets ^emt de tuffen beide, en de grondt foo quaet, was. zoutketen Dies, als men dagelijx ten vinnighften uit-,,». voer.
|
|||||||||||||||||||||
|
At de Staten van Hoüandt, en
Zeelandt gezint waren, Amfler- dam onder hun gebiedt te bren- gen,is korten tijdt daer na geble- ken,want zybelaften op nieuw,den Over- ften Diederigh Sonoy , £ Am fier dammers, hovende fchanflen en fchepen, om, en voor hunne ftadt leggende, noch bet, en fulx te prangen,dat'er niets in of uit moch- te, fonder fijn wete en gebefte. Sonoy der- bal ven,legerde fich in 'iKatuifers Kloofier, en't Leeproos-huis, fpreidende fijn volk op de paden buiten Ian Koon-Poort, op £ Hei- lige Wegh, en elders: gelijk 'er 't platteland te laeg, en 's Winters meeft al plas leit. De Regeerders fchreven hem , met vragen, wiej en wat hem daer toe porde; gemerkt |
|||||||||||||||||||||
|
Amjierdam
door Sonoy bsniufwt. |
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
ï 57 8. VOer, met trotfen, fchdden, dreigen, deed
-dmfierdam d' Overfte Sonoy de Zout-keeten in-ne* **&*n. rnen, en een fchans op den Haarlemmer~ dijk werpen. Wacr tegens de verweer- ders een molen dicht aen de ftadt in na- men ; en met hand-buflen de bewaerders der fchanfe en anderen te quellen, namen. r°n met Defe beten wederom van fich: dermate, sIIh de ^at' aen ^e'^e zÜ^en' tc mets bloedftor-
gemeeT™' tmS^ en dooden vielen. Dit deed de Poorters gruwen, en wel tuffen drie en 400 Sur- vierhondertperfoonenna 't leger vlieden •. iers kopen die al t'zamen, onverkort aen lijf en goet, *>egb. by Sonoy werden deur gelaten , volgens 't ontbiedt van fijne Meeuers. Men ftrooi- de voorts den roep , dat, foo 't verdragh bleef haperen ; de ftadt met gewelt fou aengetaft worden : en te dien einde voor- raadt van fchut, kruit, koegels, en groot volk onder den Graaf van Hohenloo ver- forght werd. Arnfierdam aldus , door fchaersheidt
en duurte van levens-middelen, ter kelc toe, benauwt zijnde , wierdt'erby den Raedt over geleidt, hoe men dit, zo veel als mogelijk, mochte tebaet komen. In den Jare, 1522. hadden de Kerk-meefters van d'oude Kerk een St. Nicolaas Beeldt doen maken van louter zilver , daer van , hier vcoren, in 't vierde boek, Pag : 49. verhaelt is. Dit Beeld ftondt ter zijden 't Koor, en woegh aen zilver, drie-en-vijf- tighmark, een ons, en 12 cngelfen: dat is over zes-en twintig!» en een half pondt; het kofïe van maken, twee hondert gout guldens, en quam in alles te beloopen, ne- gen hondert acht-en-veertigh guldens, zwaer gek, alfbo deed docnmaels een Ko- fenobel, vier gulden en vijf ftuivers, die nu elf gulclen doet, en een Ducaet, acht- en-dertio-h ftuivers., die nu viif guldens |
|||||||||||||||||||||||
|
M.
|
|||||||||||||||||||||||
|
VL Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||
|
281
|
|||||||||||||||||||||||
|
ï$-8.
|
|||||||||||||||||||||||
|
waerdigh is, en andere munte dien vol- 2mfterdam
gende. Dit koftelijk doode Beeld, wiert belegert. dan door den Raadt, tot mede-hulp der--------—
arme levendige , in 't begin defes Jaers Een*-ttver
1578. gedoemt, om gebroken, verfmol ^fj^ ten, en vierkante ftucken geldt, daer simse[tge. geflagen te worden ; 't welk het ook door jiagett. zijngoedtaerdige müdtheit (daer van vec- |
|||||||||||||||||||||||
|
■dfbeetd'mg.
der zilvere; ftucken,met de munte daer op,van. hetst. Ni- klaas beeldt geftagen. |
|||||||||||||||||||||||
|
inderen , infonderheit hier t'Arnfier-
dam, jaerlijks op den 6 van Yfintermaant * Dewijl st. getuigen konnen) geduldighlijk , enfon- Nicolaas de der eenige tegenftant geleden heeft. Zo- ??-tr°on, of Mn 2. danige Marmer |
|||||||||||||||||||||||
|
St
|
° van defe
|
||||||||||||||||||||||
|
** tn oude Kerk van outs isgeweeft, zoo was het een gebruik, gelijk het noch is, inzonaerheit, by ie Rooms-ge/inde, dat de
^'nderen hare fchoenen, jaarlix op den 5 December, -voor hun Ouders, Groot, ouders, Ooms, Moeyen, of Feeten bedfteden, of de fchootfteenen komenzetten, waarin, gelijk menhunwijs maakt, St. Nicolaas des nachts, eenige byjonderheden, 'tzyvsm , v*r. kopsr, of andere poppt-goedt, fpeeltuig, futker, koek, wit br tot-gebak, fnoepery , {ook wel in plaats van dit, een roede, als V "'t verkerfthebben) al na dat de luiden machtig en milt fijn, door de fchoorfteen in ■werft, 'f» elk de Kinderen dazghs dxar ,"" dan komen halen. Een merkt, van aldit Kinder-tuig, wort jaarlix des avonds te voor en hier op den Dam » en daar omt rent ge- iden , d\e &elmmiddernacht is dnercnde, met groetetoeloop vanmenfen. |
|||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
(lerdams gemaghtighden van Delft te 1 5 7 8.
huis , onvolvoerder boodtfehap; doch Amfterdam met een beltandt van zes dagen , te eindi- belegert. gen met den eerften van Sprockel-maand: tegens den welken zy met naerder bericht Beftant in den Hage verfchijnen fouden. Immid- ■voor tet delshadmenfich, niet van vechten alleen, dagen. maer ook van alle fpijt en tergh-woorden tefpenen: en foude foo wel den uit-ge- wekenen, als inwoonderen, geeftelijk en wereltlijk , vry ftaen , hun goederen, per- foonen, en huis-gezinnen: gelijk byde Staten , den uit-gewekenen , des begee- rende, veroorloft werdt, daer in te kee- ren. Sonoy , nochtans , voer even k& sonoyvM*1 voort, met de befchanfingh. Waer over echter die van binnen hem ontbooden , dat hy des voort, hete; fich ook buiten hun gefchut hielde> wilde hy niet als njjandt bejegent we f en. Voorders werd dit beftand dat voor zes >t Beaant
dagen tuffen die van defe ftadt en de Staten vter ^agen van Hoüandt gemaekt was, op den twee- verlenght, den van Sprockel-maandt, noch vier da- gen verlenght. En de Staten van Uitrecht, verwittight hoe d'Amfterdamfche gemag- tighden in den Hage befcheiden waren, zonden derrewaerts de hunne , namelijk de Heeren , Adriaan van Zuilen, Deken van Sint lans, Loef van der Haar, Frans Both , Burgermeefterderftadt, en Mee-£>«* *#» fter FlorB Tin; Voor-fpraek des Landts uitrechte' van Uitrecht; tot middelaers van 't gefchü. moeien fn> ^ Defe vertoonden den Staten van Holland, met * v wat hetkoftenwilde, foo een ftadt te be- 'g ' maghtigen , die met openingh haerdcr fluifen, gelijk reeds begoft was, nietAm- fterlandt alleen , maer ook een groot deel van 't Sticht van Rhyn-lant, en den Woer- der Oort, kon onder water zetten ; en %" foeW^ voorts op den meft-hoop; pachters en ei- ieltie^af |
|||||||||||||||||||||||
|
28z
i f78. danige viercante ftucken ziAmfterdam nen by ons en verfcheide LMegert. oudtheit noch wel vertoon' " beeldingh der zelve kan mfien. De grootfte van defeomtrent zeventien Engelfèd'eene zijde ftaet met eengeflagen het Amfterdamstwee Leeuwen aen de zijdelijke Kroon daer boven op,Desfel-'s defe twee Letters X. L.Kaerdye. waerde van veertigh ftuiWapen ftaet 't jaer-getalters 1578. Boven de rondeen der vier hoeken , is gkleineftift, d'af-beeldinghftael, als zijnde een der fKettingh der Ridderlijkeden Vlies, van de KoningOpd'ander zijde ftaet eenzoo'tfchijnt, van bladereUitUgglngh daer binnen fiet men defe ldermmte. £7; FO. willende feggen,ET F O C IS, datïs, VoHaertfieden , verftaet, Vooen goederen. Diegene, dgroot waren, hadden de felbehalven , dat'er geen L't Wapen ftonden. Defegeflagen in Lou-maant zBurgermeefteren den derdemaandt fhet fchijnt dat'deVerhooging. heeft) op hooger prijs :ftucken van veertigh , tovers, en de mindere vervolofte , de felve over eenlaetft geftelden prijs , wedin wiffelen, behoudens, dhoorelijkezwaerte kondenwas 't voorbeelt, van veel
|
|||||||||||||||||||||||
|
den, nagevolght, die hier door, totftads
koften , de Gemeente eenighfins zoeken t'ontlaften , van de duurte, die als dan doordefchaersheidt der levens middelen wordt veroorfaekt. In dus een gelegentheit quamen Am'
|
tyen
|
||||||||||||||||||||||
|
genaers
|
d
|
ie zes
|
oft
|
zeven Jaren, Tw„
|
|||||||||||||||||||
|
vruchten der bruik-weeren gederrt had m%
den , en nu , fich betrouwende op den Gsndtfchen Pays, 't overfchot hunner ar- moede tot geit gemaekt , en 't zelve be- fteedt aen zijlen, moolens, dijken, dam- men j |
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
|||||||||||||||||
|
283
|
|||||||||||||||||
|
men , beeften, en bouwtuigh, om weder
op hunnen ftel te raken. Zy voeghden daer by, d'onzekerheit der oorloge; dat het marren verdrietigh wilde vallen, hach- Iijk hethaeften; deburgery wel van lijf- toght verfien was; en 't gewelt, als 't al lukte, hardt aen zou komen, en in den grondt bederven, een van Hollands befte leden. Aen d'andre zijde hielden zy dien van der ftadt voor , wat onheil en bloedt- ftortinghzy, blijvende onbeweeghelijk, veroorzaken moeften : gaven hun te be- vroeden , oft fchoon Don Iohan hen ver- lofte, hoefyfich des bedanken fouden, wel mogende verfekert zijn , van Spaan- fche befettingh in te krijgen , en den over- laft uit te ftaen , daer hunne gebuurenaf- wiften te fpreken. Geen recken echter fcheen 'er aen de Amjierdammers , en de zaek nu genoeghfaem buiten hoop , mits de Staten van Hollandt, op den zeften der gemelde maendt , den handel af-fcheur- den. Maerde Stichtfchen lieten fich foo vele daer aen gelegen zijn, dat men, mits hun tuflen-gaen, denfelven herknoopte, en op denachtften, over-quam in dezer maniere. I.
Innen derStadt, Vryheidt, en Am- bacht-heerlijkye vanAmfterdam , zy geen Gods-dienft toe-gelaten , dan de Roomfche, en niemandt verfette fich daer tegen met woorden of werken; blijvende nochtans gefchorft de Placcaten op dit ftuk, en elk ongemoeit in fijn gewiffe,vol- gens 'tverdingh van Gendt : gelijk ook geenen menfehen eenigh letfel gedaen fal worden over 't oefenen van den Herform- dtn Godts-dienft , buiten de voorfeide bepalingh, mits dat fy gaen en keeren ter bequamer uure: en hebben deWet-hou- ders hun, binnen de veften, een ongewij- de, nochtans eerlijke plaets, aen'te wij- fen, tot hunner doode begraeffenis , te gefchieden fonder zangh , vermaning, oft andre uitwendige plechtigheidt, met ge- |
leide van zes-en-twintigh perfoonen ten 1 5 7 8.
hooghften. Vcrdraghs II. Van 't belegh, zoo te water als te t1»»™ der
lande, werde den ftadt ontlaft, terftondt Stat™> met na dat een Burgermeefter in der tijdt, en , m* er~ vijf mannen uit de Vroedfchap y alle be- neden de tzeftigh jaren huns ouderdoms, en te noemen by de Sraten , fullen fijn ge-
komen tot Delft, om daer in gijzelingh te blijven , tot dat men 't Krijghs-volk af- gedankt , en nieuwe Vendels opgerecht nebbe, naer luidt der twee nacft-volgen- de punten. III. Alle knechten , in foldy ofteedt
der ftadt zijnde , fullen van dienft ontfla-» gen, en geen andere by haer geworven worden, dan met verlof des Princen^en. goedtvinden der Staten. IV. Het fta aen de Prins en de Staten,'
in plaets der af gedankte, aen te nemen , tot koften des gemeenen Landts, vier, vijf, oft zes hondert mannen, uit het Jig- haem derburgery, zonder daer onder te mengen eenige, die tegenwoordelijk fij- ner Doorluchtigheit dienen, en dat volk te verdeden aen Vendels, meer dan vier niet; over een der welke gebiede als Hop- man , Harman Roodenburgh, d'oude: de Prins, en de Staten zullen d'andere Hop- luiden en Bevel-hebbers kiefen, zoo dik- wils als des noodigh valt, by goedt-vin- den van de Burgermeefters der ftadt, uit eerlijke, vreedfame, onpartijdige Poor- ters , woonachtigh geweeft binnen Am- fterdam, tot de veikundingh van den * GentfchenPaystot: alle welkeHop-lui- *pac,f.ctl„
dtn , nevens d'andere gebieders en knech,- tievm ten , hebben eedt te doen van hulde en Gent. trouw, onder 't beftier des Princen van Oranje, aen den Koningbals Gr ave van Hollandt, en aen den Prince als Stadthou- der, alsmede aen de Staten van Hollandt en Zeelandt; ook van het Gentfche Ver- . dragh, en deze voldoeningh te handtha- ven tot ruft en verzekeringh der Stadt; de punten, by hen te bezweeren , ftaen te |
||||||||||||||||
|
»5 78.
■dmfier-
Aams han- del van ver- |
|||||||||||||||||
|
-dmfterdam
t0°nt zich fier hart- neckigh. |
|||||||||||||||||
|
lt<*ar laat
fich einde. l'jk besce— |
|||||||||||||||||
|
Munten der
^oldoeningi v*n ^im, fiordam. |
|||||||||||||||||
|
Nn3
|
|||||||||||||||||
|
ver-
|
|||||||||||||||||
|
Hiftorifche Bejchrijvmge van
|
|||||||||||||||||||
|
284
|
|||||||||||||||||||
|
die keure twiften, t'elken-male,'t gefchÜ jt 5 78-
bylootingh te flijten hebben : al dit tot Vsrfottghs
her-ftichtingh der eendraght , zonder 'mPmte!}der
1 L ij « Staten met
gevojgh te mogen getrocken worden, en
buiten verkomngh van lemandts wettign ^_ gezagh, in 't op-rechten oftaenvullen der-------—
fchutterye, voorfeidt.
VIII. Allen burgeren, gebannen, ge-
dreven,oft geweken by eige wille uit Am- flerdam , zy geoorloft weder te kceren, en hun Poorter enGilde-recht te genieten, zonder ter fake van dien iets te gelden, mits in-komende voor naefte Bamis: en dit on- der vcrklaringh , dat het tot geen voor- oordeel dienen, nochte in gevolgh zal ge- toogen worden. IX. Die van ouds, binnen der ftad, in
cenige Ampten zijn geftelt geweeft, fullen (uitgefeit , indien de zelve Ampten hun zeker getal van perfoonen hebben) weder- omme daer in treden; en worden gehou- den by tijde van onraeden zwarigheit, elk teverfchijnen op fijnen oorten hoef-flag, en niet op eenige bezondere plaetfen, oft by de Wet-houders; wel verftaen, dat,ten brande, enterbijte, verplicht blijven te komen degenen, die men van oudtsdaer toe verordent vindt: ook befta de bende van de nacht-v/akers , te houden by ds Burgermeeftersj uit meer niet, dan veer- tigh mannen , vreedtfaem en bequaem, t'hunner befcheidenheit. X. Burgermeefters en Regeerders,fchut-
ters, beampte, en andre Poorters en In- woonders, zijnde weirlijke luiden,hebben trouw, en hulde te zweeren, aen den Ko- ning, als Gr ave van Hoüant, aen den Prm* ce,tn aen de Stadt, onderde gehoorzaem- heidt des zelven; ook 't volle onderhoudt van 't Gendtfche Verdragh, en deze vol- doeningh, en van alle befluidt, genomen, zonder hiertegen te ftrijden, byde Sta- ten , totbeleidinge van 's Lands zaken, en ten gemeenenbefte : zuilen mede be-cc- dight worden , op 't betrachten hunner
'Ampten, en dieniten, ook als Poorters en Inwoon-
|
|||||||||||||||||||
|
vertoonen, voor't (luiten der zelve, aen
de voorfchreve Burgermeefiers , om te mogen zien of zy iet ftnjdighs tegens 't gemelde Verdragh, oft defe voldoeningh, in-houden : men gebruike de voorzcide foldaten tot geenerleye andere zake, oft buiten oft binnen der ftadt \ noch 't getal werde, door den Prins oft de Staten, ver- mindert tot beneden vier hondeit hoof- den , zoader bewilligingh der Majeftraet: en men betaeld den zei ven Vendelen, t'al- lenmaenden, uit de penningen te verza- melen binnen der ftadt, ten gemeene be~ hoeve van Hoüandt, voor zoo verre als die ftrecken konnen; voor de reft, met geldt te.verfchaffen by de Staten. V. Men belafte met meer Ki ijghs-volk
de ftadt niet, dan by perfendc zorgh, voor denvyandt, tot befcheidenheidt vanden Frince; in welken gevalle de voorzcide Knechten binnen der ftadt zullen blijven; en de nieuwe bezetteüngen, eer zy daer in trecken, den eedt boven verhaelt mede doen; ook hun * herbergh-gelt, ontfan- gen van de Staten; voorts geloont worden alsd'andrein Hoüandt, en betaelt als voo- ren; zonder daer langer te toeven, dan de noot komt te vereifchen. VI- De Stadt.zy ongehouden eenige
deurtoght van foldaten te lijden , buiten geliefte der Majeftraet. VII. Men rechte, tot beter verzeke-
ring der ftede, de drie fchutteryen weder op, en trecke, voor al, daer in, de genen, die eertijts fchutters geweeft, en noch in't leven zijn , om te dienen in gelijke gcftalte |
|||||||||||||||||||
|
if7&.
Verdraghs
putste» der Staten, met Amfter- dat». |
|||||||||||||||||||
|
* Service
geldt. |
|||||||||||||||||||
|
en graedt als te voore, ftaende d
|
|||||||||||||||||||
|
edige
|
|||||||||||||||||||
|
plaetfen te vullen uit de voornaemfte en
vreedzaemfte burgers, zonder onderfcheit te maken tufïchen oud-ballingen en ande- re , en dat door vier Poorters daer toe te machtigen , twee by den Prins en de Sta- ten , twee by de Burgermeesters en Re- geerders ; welke vier, als zy niet over een konnen komen,zullen vermogen den vijf- den tot hen te kiefen; en zoo fy ook om |
|||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Inwoonden, gelijk van oudts, mits dat het
niet tot verkorting van't gemelde Verdrag-, en defe voldoening ftrecke : en wat belangt de Geeftelijkheit; die volge daer in de orde des Biffchops van Haarlem, wacrtoedie van Amfterdam zich gedragen by defen. XI. Men late al de hantveften,gewoon-
ten, keuren,en rechten der Stadt, die niet weder- ftreven aen 't voorfeide verdragh endefe voldoeningh ,in volle kracht; uit- gezondert de vrydommen , handveften en gewoonten, die geduurende defe beroer- ten , buiten goet-vinden der Staten van Holland, verkregen enin-gebragt zijn; de welke, by dezen, worden verklaert voor nietigh en van genei* waerde; behalven 't punt, by die van Amfterdam verworven, meldende, dat men alle hunnes gerechts- vonniflen, beterlijk, by * eindelijk gewijs, mag uit-voeren onder genoegfime Borg- toght, en dat het ter keure van den verlie- fer ftaet, fijne weder-party te roepen voor 's Koninghs Raedt in Hollandt, oft voor den grooten, fijner Majefteit tot Mechele ; ook uitgefeit het punt, dat de vryheit en 't gefagh van Schout, Burgermeefteren , en Schepenen der Stadt Amfterdam, foo over misdaedt, als over burgerlijk gefchil, uit- breidt buiten d'oude palen, vier hondert roeden,van dertien voeten elke,te water,en te lande, om , binnen de zelve, alle recht- vorderinge te plegen : welke punten en h linnc uitwerking, men voor als noch ge- fchorft houdt, en aen de uitfipraek der Al- gemeine Staten onderwerpen za!. XII. Het a verlof, bekomen by die van
Amfterdam, by tijde deler beroerten, om geit op frette lichten, teffensdeuit-wer- kinge van dien, en 't geen daer op gevolgt is, zal in kracht en waerde blijven. XIII. Aengaende de pael-kift, fullen
dis van Amfterdam en Enkhmfen,e\ke hun goetreght behouden, zon der daer in , aen d'een oft d'andre zijde, verkort te zijn by defen, volgens de bevredinge,. XIV. De Schipvaert en koophandel fuikn
|
||||||||||
|
A M. VI Boech 2%s
geoefent en gevordert worden, fb ten aen- j < y §,
fien van vreemden,als van Inwoondersder Verdretghs voorfeideStede, min nochmeerdan voor pmte» der heen : des hebben die van Amfterdam, ten StMm met opmerke van de noot,daer zy in fijn, te ge- "^ er~ doogen, dat men,binnen hunner Stede, de ' ^gelei-gelden,opgefteIt5oftnoch op teftel- len» by bewilliging der Staten van Bollant *> Ccnvoy. enZcelaxt,Gntfaüge; onvermindertde g€-ge en' rechtigheden der Ingezetenen daer tegen, en fonderdat 't in gevolg getrocké werde. X V. Men houde die van Amfterdam vry van alle fchulden en laften, gemaektby die van Hollant en Zeelant, zedert den eerftc» dagh des Jaers vijftien hondert twee-en- tzeventig, ofte als noch te maken,ten dage toe, dat de voldoening hun volkomentlijk verwilligt zy: uitgefeit de gene, waer over zy zelf geftemt mogen hebben : en men late derhalven de middelen van fchatting, noch te vinden, oft reeds loopende binnen der gemelde fchulden en laften,binnen^;?7- fterdam, en de vryheit vandien,gene plaets nemen : des zuilen ook de uitwijkelingen niet op geit gezet, oft hoofdelijk befwaert worden over cenige fchulden of laften, ge- maekt by die van der Stad, voor den dagh defcr voldoeninge; wel-verftaen, dat de Majeftraet, tot vervalling van de fchulden enlaflen der Stadt, den honderften pen- ning over d'onroerende goederen , daer binnen eenpacrJijk ornfjacn moge. X VI. Maer, om te vinden de penning,
noodig,zoo ter befchenninge van Hollant en Zeeland, a's tot onderftand der andere geweften , van nu voortaen , oft totgel- dingh nevens de zelve, voege fich Amfter- dam met d'andere leden van Hollant,ftaet- fcher wijze, op'tftuk derfchattingen oft ommeilagen; en men brenge, dien vol- gens,binnen de voorfeide ftad,en hare vry- heit , op den eerften van nacft-komende Lente-maant, mede de middelen in fleur, diein andereSteden, en over 'tgemeene Lam alsdan opgèftelt wefcn,en lopen fullé ten einde voorfz.en de peilinge gefchiede, voor
|
||||||||||
|
M78.
Verdragbs
punten der Staten met Amfier- dam. |
||||||||||
|
* Sententie
definitive. |
||||||||||
|
lOtfrty,
|
||||||||||
|
Hiftorifihe Befchrijv'mge van
|
||||||||||
|
286*
|
||||||||||
|
fangers der verbeurde goederen oft andre. 1578.
XX. En om alletwift en ongemak te Verdmghs
verhoeden , zoo vordere de Schout dzr punten der Stadt, over woorden of werken van ter- s^tenmeS gingh of verkortingh, ter zake van den ce- , nen oft den anderen Gods-dienft, of over _LJ____
ergernis gegeven aen de Rooms-ge (inden
niemandt aen recht, eer dat het bewijs doorzien en bondig geoordeelt zy, by per- foonen hier onder te verklaren : tot wel- ken einde zijne Doorluchtigheit of Staten van Hollandt zullen maghtigen twee bur- gers hun behagende, en de Burgermee- fters ook twee perfoonen t'hunner gelief- te; dewelke, niet konnende fichverge- lijken , t'elken-male den vijfden hebben te kiefen , uit de achtbaerfte en vredighfte poorters, gebleven in de ftadt tot den dagh der bevredinge toe. XXI. Al die binnen Amflerdam wil-
len komen, of fich aldaer onthouden ee- nen merkelijken tijt, hebben d'achtervol- ginghder gemelde bevredinge, en dezer voldoeninge te zweeren, ten minfte voor zoo langh zy daer fullen verblijven. XXII. Indien eenigh burger, door
mis-trouwen oft andre oorzaek, komt uit der ftadt te willen vertrecken met der woone, naer een andere plaets van Hol- lant oft daer buiten • dien fta zulx vry, en men late fijne roerende have , ook de i vruchten en inkomften fijner andre goe-
deren , hem volgen; al de welke hy zal mogen behouden oft verkoopen en ver- vreemden, zonder, omzijn vertrek, oft om 't vervoeren der goedren , iets te beta- len by forme van fchattingh oftbezwaer- nis: doch dit alles, behoudens 't recht van a Uit-toght-geit , dat der plaetze toebe- a zxue- hoort, en ten ware hy zich by den vyandt begave. XXIII. Voorts, alzoo die vm Am-
flerdam , tot fmooringh van allerley op- fpraek, aenbieden , al 't werk huns be- ftiers, en het gevolgh, en aenkleven van dien te verantwoorden voor d'al-gemeine Staten
|
||||||||||
|
voor d'eerfte reize, ten huize van de bur-
gers , zoo wel als van de tappers : des verplichten zich de Staten van Hol- landt en Zeelandt , d' Amfter dammers, van den voorzeiden tij dt af, te'bevry- den van 't geen de gemelde Staten mogen in 't bezonder op te brengen hebben, ne- vens de Al- gemeine , ten aenzien vaa de Vereeninge, gemaekt by hen met de zelve in 't bezonder: voorts geniete de ftadt, na de over-leveringe der Gijzelaren , haer oude vryheit en gerechtigheit; te weten van mede (zoo midler-tijt eenigefchatting gefchiet) daer op gehoort te worden. XVII. Des zullen , tot vervallingh
der befondre laften en fchulden der ftadt, ten minfte zoo langh het der Majeftraet geraden dunkt, de tollen en befwaernif- fen op de dunne bieren van twee gulden en nederwaerts, in wezen blijven ; defge- lijx degenen die jegenwoordigh loop heb- ben , op beeften, vleefch, en kooren, bin- nen de voorzeide ftadt en hare vryheit: doch nopende de tollen, en befwaerniiTen op de wijnen en zware bieren boven twee gulden, hebbendezy zich te fchicken naer d'ordeningh daer op gemaekt. XVIII. Zyhebben, tot geenen tij-
de , het voeren van kooren uit der ftede, te verbieden , oft te beletten ; doch tot voorraed zoo veel te behouden, als de Sta- ten in befchëidenheit zullen vinden te be- hooien. XIX. De burgers en inwoonders, zoo
geeftelijk als wereltlijk, vandevoorzeide ftadt en hare vryheit, mitsgaders de Ge- broederfchappen , Kloofters en andre Gods-huifen , zullen , naer uit-wijzen der bevredinge, mogen aenvaerden met der daedt, en behouden, al hunne mid- delen in Hollandt en Zeelandt gelegen , zootilbaer als ontilbaer; zónder dat noo- digh zy daer toe eenige nader orde te ver- zoeken , oft te verwerven , in 't ge- meen oft in bezonder; niet tegenftaende eenig bevel daer tegens gedaen aen de ont- |
||||||||||
|
Verdrctghs
punten der Staten met Amfter- dam. |
||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck. 287
1578, Staten , oft voor den Raedt van Staet, en | wanten, met belofte van daer tegensniet 1 $jS.
|
|||||||||||
|
tedoen , nochte gcdoogen, dat daer te-Verdrag&s
gens gedaen werde , in de rechte oft door punten der on wegen, in eeniger wijze : zy hebben state» wet ook aen de Algemeine en Uitrechtfs Sta- , mfier" ten te verzoeken, dat zy de zelffte punten J . be-acngenamen,en ten oirkonde van dien,
deze voldoeninge mede bezegelen. Dit verdragh wiert geflooten op den
achtflen van Sprockel-maant , en getey- $efomtü kent by de Staten van HoUandt, de ge- machtighden van Amflerdam, en die van Uitrecht met de volgende namen. Reinier Kornelifx,. Reinier Heindrikfz,, Adriaan •van der <J/lfijle , Ian Veckterfz,. Jacob Kant er t Perfoon , Ar ent Bouwer , Jan Michiel Loefi, Jan Perftjn, Adriaanvart Zuylen, Loef van der Haar, Frans Bot, ! Florii Tin. Hier op quamen de Gijzekers van ^"mul
Amjlerdam in den Hage, en degemach- vaff>A j tighden der Staten van HoUandt en Uit- ' *' recht, binnen deze ftadt, om 't werk te
volvoeren. |
|||||||||||
|
Verdraghs de Staten van HoUandt verftaen, dat gene
punten der aenklaght , over zaken gevallen in dit s*at'tt mst geweft, en over perfoonen die zich daer dnm ^ m ontnou^en > buiten 't zelve magh ge- __i____fchieden; gemerkt zulks tegens de vry-
dommen des Landts, en regcl-recht tegens
de Gendfche bevredingh ftrijdt, zoo heb- ben zijne Doorluchtigheidt, en de Staten van HoUandt voornoemt , gefchorfr , en fchorffen by dezen, alle aenklachten,krac- kelen, en moeyeniflen , die tegens eenigcn vm Amfterdam, hunne weduwen, erf- genamen , oft dienaers, moghten wor- den voortgebracht, ter zake van 't voor- gaende beftier der ftede, gevolgh, en aen- kleven van dien, ten tijde toe, datbyde Algemeine Staten, volgens de gemelde bevredingh, voet geraemt zy, nopende f 'B.ejfon, de t ftreckingh van 't gezagh des grooten Raedts. XXIV. Zijne Doorluchtigheit, en de
Staten van HoUandt en Zeelant, zullen al "de voorfz. punten van voldoeningh, doen van waerde kennen, by hunne bondt-ver- |
|||||||||||
|
TWEE-EN5
|
|||||||||||
|
Oo
|
|||||||||||
|
Hittorifche Befchrijvingevan,
|
||||||||||||||||||
|
288
|
||||||||||||||||||
|
TWEE-EN-D E RTIGHSTE HOOFTSTUK.
Kort Inhout. Y Verdragh weder gebroken. ^Argwaan op de
Majeftraat yan Amfterdam. d'Heer T>an Aldegonde vjaarfchout
de Staten. Klacht der Onroomfen, zonder gehoor, zy leggen op dadelijkheit toe. JV: Bardefen fchrijft daar over aan Sonoy. *JM; Tïiomas van
Til, oudt Abt, predikt voor d'Onroomfen buiten Amfterdam. De Wet-houders worden nochmaals tot reckelijkheidt verfocht, doch vergeefs, waar over den op- roer aangaat, en 't Stadthuis ingenomen , de Majeftraat gevangen , en met een deel Geefteltjketer Stadtuit gefcheept wort. tJiïTen bejlormt de Beelden, Altaren, en plondert 't Kloofter dergraauwe Monnicken. De Stadt fonder Overigheit. d'Ou- de Heeren ontjlagen, en nieuwegecoren. |
||||||||||||||||||
|
1578. '"^""^^It voorzeyde verdrag wcrdt in
kort weer gebroken , 't geen niet zoo zeer door wulpsheidt van 't graeuw , als by opzet en beftek , van veel der trcfrelijkfte burge- guattvtr-ren, gefchiedde. Want daer zweefde een moede»op gerucht , dat Don lohan, onder gelaet |
||||||||||||||||||
|
Maelzon van Enk-huizen, gemachtigh- 1*78.
den der Staten van Hollandt waren 'er een wijl bezich geweeft, met ftellen van orde, volgens de punten der voldoenmge: de vier benden der burger-foldaten, aenge- Bomen , en behoptmandt met Harman Roodenburgh , den ouden, Zimon Hen- drikfz. Ionkhein, lakob Viftcher, en Ian Duin : de voorige fchutteryen weder op- gerecht , en de leedige plaetzen gevult. Maer , de Onroo?nfchen , zich belgende xUcktèer dat men hun eenen afzichtigenhoek, tot omomfc- begraaffenis hunner dooden , had aenee- wezen, eifchten een eerlijke plaets, naer luidt van 't verdragh. Voorts rees'er krakkeel tuffen hen en de Wet-houders over de wijze van waken: dingende d'ee- nen en d'anderen op 't zekerfte beleggen hunner zaken, om't hecht indevuift te hebben. De Regeerders riepen, Dat men hun dingen vergde , die tegens d'oude ge- woonte , en den inhoudt der voldoeninge, ftreden. d'Onroomfchen, dat zyvan den voorigen voet niet afweken, nocht iet wil- den verandert hebben , dan alleenlijk de beleidingh, en de form der wachten: *?; welkftuk, aen den Stadt-houder ftondte voor-
|
||||||||||||||||||
|
de Regeer-
ders t'Am~ fterdnm. |
||||||||||||||||||
|
van den Hoogh-duitfchen bezettelingen,
tot Deventer en Kampen, eenige noodr |
||||||||||||||||||
|
druft toe te voeren, wel iets op Amfter-
dam zou mogen voornemen • en 't ver- ftand noch niet fiiep tuflfchen hem, en zemmige inwoonders. 't Welk dat zulks niet arghliftelijk gezaeitzy geweeft, men niet wel zoukonnen verzekeren. Wel is waer,dat d'Heer vanAldegondé,<$p zijn reis na Worms d'AÏ-gcmeine Staten , uit Kai- x,erlauttr, verwittight had, dat de Spaen- fchen zochten een deel Schepen van den Koningh van Zweeden te bekomen, omze tegens die ftadt te gebruiken, als verze- kert, daer binnen, hünn' eigen' handen te vinden: dat ook Piet er Pieterfz. voor dezen Schout tot Amfterdam , nu by Dsn loart zijnde, hem zulks verzekerde. d'Heeren lohan van Mathenes, Adriaen •van der Mille , en de Dokter Francois |
||||||||||||||||||
|
AMSTEPvDA
voorzien, naer dat degelegentheit riede.
Als dit eenigen tijdt gcduurt, en de Maje- ftraet niet toegaf, beflooten zy eindelijk, liever, dan eeuwigh ter genade van hunne wedcr-parthy te ftaen, een kans te wa- gen , en haer te overvallen , eer zy 't hun deden : gemerkt maght tegens maght, genoeghzaem in weder-wight fcheen te hangen , en d'over-handt aen 't waer- fchuuwen met den flagh. Meefier Willem Bardeden , rechts-geleerde , zoon van Schout Bar des, wiens achtbaerheidt, aen- hangh, en wederftoot üAmflerdam, wy ten beginne der beroerten gcmelt hebben , was althans, gelijk veel andere ballingen, weder in-gekomen,en zeer verknocht aen die van aen her-vormden Godts-dienfi. Hy als oudt-ftee-houder van Sonoy over Noordt-Hollandt, en derhalven groot met hem ; fchreef den vier-en-twintighftcn van * Bloet-maendtficn dien overften, dat de z,elffte z,ijne Hov-luiden, leggende naefi Amfterdam inflilte laflen -wilde, hun volk vaerdigh te houden, om op tt z,ijn, ten eer- fien buneele der Staten van Hoüandt , of hunnen gemachtighden. 't Welk , zoo hy |
VI Boeck. 28p
maf.van 7z/,Oud-abt van Sant Bcrnardm 1578,
by Aniivevytn, op zondagh , den vijf-en- jsrrê*w op-
twintighftedcr voorfeide maendt, buiten roertotAm-
de vryheit van Am fier dam, by Sant An- fierdam.
thoms-dijk voorde Onroomfchen preken.
Wat woorden hy voordroegh uit de Hei" M..- Thomat
lige Schrift; en of fijne uitlegging tot op- van Tl1'
hitfingder gemeente ftrektc, heeft men oudt-™*>
■ ,° >~> „ f , c preaikt voer
met kunnen verneemen. Zoo veel is er ai, r»nm.„Am
TT tl Hl ïl \J?Sl OGr/J —
dat d'Onroomjchen teritont daer na, clkan- re> ^ Anl_
dre verprayden, ramendewegh en wijze, fierdam. tijd en teekenen, om t'ontwerp ter daed te brengen. Wetende ieder zijn werk; hou- den zy fich binnen 's huis,en wel op hunn.' hoede,met waken de gantfehc nacht. Ten nacften morgen,zijnde maendag,cn weck- markt» vervoegden fich Bardefen, Marten Kofier, AdriaenKromhout,AdriaenPaeuws enGuilliaüme du Gardinjoy deRegeerders, Die noch om de laetfte proef van hun rekkelij kheit eens voor te nemen, en noch eens verzoek te doen. 'tlaeftdt Daer vielen woorden en weer-woorden. ^lSeer- Mengaèt'eretlijke malen van \Baadthuit ,,.;.!, -
• iii 1 1 • 1 j i- reckelijkheis in de herberg der gemaghtighdcn, die op zoeken tg
den Dam was: van de herberg op 't Raat- be»egen.
huis; tuffende meenightedoor, diemet ongeduk verwachte, hoe't'er af-loopen wilde: dan hoe men 't wende oft keerde, de M ajeftraet bleef pal ftaen. Derhalven, als nu de middagh voor-by was,de markt, ontleedigtvan huis-luiden en zuivel,komt Gardin ter puye fchijnen , daer men plagh af-les te doen ; licht fijn hoer, en Zet die voort weer op. Dit beduide dat men mee gemoede niet te verwerven fagh. Ionkhem treèmèz ten fradhuifèaf, enflaende de ar- men van elkandre, geeft te kennen, dat aen de Wet-houders geen verwricken was; en Doc" Vel" fpoeit fich na fijn krijghs-volk toe, om de ge:^s' Nieuwe Kerk, tegens de plonderingh te verdadigen. Want de knechten waren al |
||||||||||||||||||||||||||
|
Meur» op-
roer tot Am' fterdam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
t>ie niet
S'achtybe- fluiteneen kans te wa- gen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
'May.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
&■ Barde-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Ken fchrijfr 't uit laft deed, en dier Heeren meeningh
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
<*#» Sonoy,
dat hy hem |
was, niet alleen de betwifle punten door
te drijven , maer ook ftadts Overheidt te fchuppen, hen in kenbaer ongelijk fielt. By den zelven brief ontbood hy eenen fcheut-vryen helm en rondas ; t'zijnen behoeve. Sonoy dan nok keurigh op eer oft on-eer , daer 't vordel gold , deed hem weten dat zijn verzoek volbraght was. 'tMecrdeel, ook, van Staats be- zettingen , kkchtigh over de zware wach- ten , liet niet duiftcrlijk blijken, zoo men nieuwigheidtaenvinge, dat het aen hen niet houden zouw. Schockende de din-- gen op defen draf; quam Meefier * Tho- |
||||||||||||||||||||||||||
|
boude,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Oo
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
van
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
* Dezen Thomas vanTil, een man van grotten aanzien , had fijne abdyevan 60 duizent guldens
yaarlijkfe inkomfien verlaten , en was alleen fiechts met 400 guldens aan geldt, naer 't Landt van Kleef getrocken, aldaar hy, de Kap afleggende, de E: Juffer van Waveren troude, gevende daar van zijne redenen in druk. By is namaitls Fredicant te Hserlem gewcefi, en daar na te Delft beroepen zijnde, 'al- daargeflorven. D. P. Pers. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
290 Hifiorifihe Befchrijv'mge vdft
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
van ontrent elfuuren in wapenen geweeft,
|
Geen 1578.
dingh alhier, dat niet gerooft, oft aen ftuc- Nient» op- ken gefmeeten werd : en op ditKloofter roertot Am- loofde zich de meefte woede. Aen win- fter&am- kels oft wooningen (waer voorde Rooms- gefïnden groot'lijks vreefdenj raekte nie- mant. Als 't uit-geholt was, en aen den avont gingh , bezetten d'Onroomfchen de oorden van belang,met wacht van de hun- nen. In 't Toorentjen van 't Stadt-hu:s, daer toen Burgermeefters kamer was, gin- gen vier lichte quanten zitten, fpelende, beguigender wijfe, de Burgermeefters na. Tot op den derden dagh ftonden de zaken dus wilt, en de ftadt zonder Overhelt: wordende nochtans, midlerwijl (een ander wonder) geen merkelijke moedwil ge- pleeght, Maer, 'sdaeghs nadeopften- dingh , zijnde den zes-en-twintighften aDeportier- van Bloei-maant , a verdroegen de drie den- fchutteryen de vervoerde Wet-houdcrs ^eMaP-
, J , ftraten van'
van hunnen eedt en ampten , ten over- hun~Eedt
|
||||||||||||||||||||||||||
|
M7&
Kieuw op-
roer tot Am- fierdam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
en elk Vendel op zijn ftand-plaets geftelt
TefFens loft zeker foldaet een mofquet ter venfter van de Waagh uit, 't welk de loo- ze was. Daer had men 't. En flux ftuy- ven de Matrozen, daer de Stat doen vol van was, op ftraet, met vliegende vlag- gen, en roept, Wie Oranje liefheeft, tooii hart, en volghme na. Strax de reft voor den dagh ; arbeider, ambachts-man, koop- handelaer, rentier, volk van alderley flag: d'uit wij kelingen 'tvuurighfte. Een deel jaeght'er na 't Bus-huis , fleept het ge- fchutdaer uit , beweert daer mee den Dam , propt de toe-gangen met wol- zakken , die by geval aen de Waagh lagen. Toen aen 't werpen met ftcenen, na de yfere traliën der Vierschaar , om de nacht- wakers te verdrijven, die daer , by zorge- lijke ftonden , op't af-bernen van zeker haek-gefchut, paften. Als'er geen vonk gegeven werd, ftort men ten Stad-huife in; haelt den Schout, en, zoo d'oude, als regeerende Majeftraten , daer af , oft uit hun eige wooningen , en brenghtfe op de Waagh. Thans leidt menfe, nevens verfcheide Papen , en al de Min re-broe- ders, m'tWater, tuffen twee heggen |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Den oploop
gaat aan. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Zy v alten
in''t Stad- buis. Vangen de
Majefiraat, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ftaen der Heeren tan Mathenes en dMij Ie. Voorts wert uit elk rot, by
|
'n Amptem
de ontjlagen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
meefte ftemmen der rot-gezellen , een
achtbaer fchutter gekooren , tot zes-en- dertigh toe. Die, volgens de handveften defer ftede, daeghs daer aen, op nieuw een Vroedfchap van zes-en-dertigh eeuwige Raads-perfoonen, en op den zelven dagh sneuwe vier Burgermeefters, als Willem Bardcjh. Heerenge- Ma-rcm lanfz,. Kof er , Arts , Adriaan koerm. .Reinierfz,. Kromhoudt , en Dirk lanfz,. Graaf, ook een Schout , Willem Mar- tenfz,. Kalf ', negen Schepenen , en andere regeerende perfoonen,koofen. De kerken bleven noch wel ruim een week gefloo- ten. Toen ging'er de Majeftraet met ee- nige timmer luiden in, en deed de beelden afnemen. Voorts begoften de Herform- d'onrtoffi den in d? Oude Kerk te preken; weinig da- prediken in gen daer na ook inde Nieuwe, tot welker deKerken. gedachtenis, de volgende vaerfen voor 't Koor, in d'Oude-Kerk nochtelefen zijn- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
foldaten door
graeu , fchreeuwende , hen ter galgete fenden , daar z,y meenigen aan geholpen hadden. Gelcheept, geeft- lijken en wercltlijken , elke foort op be- zond'ren bodem, werden zy, (angh voor arger, namelijk, te gronde booren) aen Sant Anthonis-dijk opgezet. Dit alles (een zeldzaem beloop) zonder eenen menfch te wonden. Maer de zicHoofe en ftomme ftof moeft voor-houden, dat waren, beelden, altaren. Felft had men 't op de gedachtenis der graeuwe tjfytonnic- ktn geladen, die kennis van Kettery plach- ten te nemen, en 't hunnent, met de we- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
TLn fchee-
fenfe met eenige Gee- fieüjken ter Stat uit. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
J)e beelden
en Altaren keftormt. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
reltlijkerechters, na 't uit-voeren der von-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
't Misbruik in Go des Kerk, aïïengkens ingebraght,
Is hier weer afgedaan j' t laar tzeventigh > en acht. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
D K I E •
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VL Boech 2<>i
|
|||||||||
|
D R I E-E N-DERTIGST E HOOFTSTUK.
|
|||||||||
|
Kort Inhout-
De Prins van Oranjen komt f^Amfterdarn, al-
Waar Gemaghtkbde Van Uitrecht hem komen Hagen , oVer moed-
willigheit in hun Stat bedreven. Hyftelt e enige ordre op' t zelve. 1)e Prins komt met deStaten't volgende laar weder f Amjierdam, daar hem d'Hooge
Overhtidt des Landts aangeboden wordt. Hy reiji na Vrieflandt. GrouweUjke Moordt, by fijn 'verblijf f Amjierdam gefchiet, hoe die uit komt, den Moorder ge~ vangen,gevonniji, engejiraftwort. Amjierdamverwerptdeerjicvoldoeningh,en maakt een nieuw verdra^h. |
|||||||||
|
A dat de Prins van Oranjen in
Groeninger-landt, Overyjjèl, en daer omtrent, verfcheide Land- zaken verricht had , is hy van Kampen tot Muiden gekomen, van waer hy, door ordre der Wet-houders van Am- jierdam , met eenige cierlijk toegemaekte Jachten en Sloepen , onder 't beleidt van den Stads Hopman, Harman Rodenburgh op den zeventienden van Lentemaandt in 'tJaeri58o. af-gehaelt, binnen die Stadt gebracht, en heeerhjk ontfangen is, wel- kers Inhalinge, in 't volgende boek der Blijde incomjien, breeder zal befchreven worden. Hier quamen by hem Gemaghtighden
van Uitrecht, die klaegden over de moet- willigheidt, en fchennis, binnen haer Stat, aen Kerken, Beelden, Godshuifen, en ee- nige Geeftelijke, begaen , waer tegen hy ordre, by wijze van voorraed ftelde , en reifde na den Hage, doch qiiam 't naeft daer aen volgende voorjaer wederom in defeSrat, al waer hem op den vijftienden van * Lente-maant, door de Staten van Hollandt, die doenmaels hier f Amjierdam befchreven en vergadert waren,de t Hoo- |
ge Ovcrheidt des Lants, volkomen aen- fSouverai.
geboden , en op gedragen wierdt; maer nitelt, de Prins wilde de zelve, voor die tij t, niet aenvaerden. Voorts quamen ook alhier P •• Sok eenige Gemaghtighden uit Vriefland, met 15 Boek* defe reifde hy den tweeden April, op hun. ernfb'gh aenhouden , na haer Landt, om eenige verfchillen, in dieRegeering ont- ftaen , te effenen. Ten tijde van dit verblijf des Princen
binnen Amjierdam, gefchieden 'er een ver- fchrikkelijke moordt , op d'oude zijdts voorburghwal,tegcn over V Princen Hof, in 't Jcrujalems Kruis,o^ een Zondag,den i2<LMaert : Want zeker burger, aldaer woonendc, uit de Mennifie Vermaningh voor de middagh in dit zijn huis komende, vont zijn dochter met noch een vrouw (die des Princen Boteliers huisvrouw w£s, en aldaer, voor dietijdt, op de kamer haer Gruwelijh verblijf had) in de binnen kamer ver- moordt moort leggen, het kantoor op gebroken, t'Amfier- en't geldt daer uit; doch de moortdader Aam' kondemen niet vermoeden , hoewel 'er eenige rnompelingh gingh, dat het wel mocht door ymandt van des Princen Hof volk begaen zijn , ter oorzaek dat die Oor, » vrouw |
||||||||
|
Hiflorifche Befthrzjvmge'van
|
|||||||||||||
|
292
|
|||||||||||||
|
vrouw aldaer in gelegert was , maer 't
bleek anders, nademiel men niet lang daer na, opde gronde van een water-put, ach. ter dit huis, zeker yzere koevoet gewaer wierdt, daer mede, men wel denken kon, dat het breken gefchiet was, die daer uit genomen end'Heeren vanden Gerechte vertoont zijnde, aen alle de Smits binnen dtfe Stede, gevraeght wierdt, of ymant die kende; een was 'er ftraks, die niet al- leen de zelve voor zijn werk aennam, maer beduide ook den man, voor wien hy die gemaekt had, de welke, bekent, een Inwoonder te xjfttayden, en heel gemeen- zaem in defes mans huis altijt geweeft te zijn, aenftonts gevangen , en fAmfier- dam gebracht wierdt. Hoe het met hem afliep, en de moort fich toe droegh, zal het volgende,fijn vonnis te kennen geven. „ A Lfoo Piet er tJZfartfin Jüaecken-
)j x\kooper, gebooren tot Meer-Kerk, „ in 't Lant van Vinnen, Poorter tot Muy~ „ den , gevangen, vervordert heeft te lee- „ nen van eenen GerbrantGerrit/z. feeker „ geit, vermoedende, dat de voorfchreven „ Gerbrant veel geit by hem hadde , foo „ heeft de voorfz. gevangen , van dien tijt „ af, alle middelen gefocht, om met pra- >, ctijkaen 't voorfz. geit te komen , laten- „ de maken ten hulfè van ean Smith bin- 3, nen defer Stede een koevoet , welke „ koevoet op den elfden Maen leftleden, „ge2et hebbende 'm een kraemers huis „over de Verkens-fluis , gink ten huife j, van de voorfchreven Gerbrant, dfe hy „niet te huis vont, vragende de dochter „ van Gerbrant, hoe neerende waer des „anderen daeghs de Vermaeninge der „ Menifien, gedaen zoude worden , van „ welke gefinne hy gevangen mede is, „ omme alfoo tijd te weten , hoe neer hy ,,fijn voornemen foude ten perfectie ,j brengen j-énde de dochter hem tijdt ende pk ets noemende , is wech gegaen, |
|||||||||||||
|
„ der voorfchreven maent, heeft hy ge- 1 <%i,
„vangen de koevoet uit des Kramers Gruwelijke
„ huis gehaelt, zijnde tuflehen acht ende moordt
„ negen uren, gaende met d' felve koe- ^Amfter-
„ voedt , onder fijn mantel , met een dam;
„fny-mes van broot , 't welk hy in een
„ fack van huis mede hadde gebrocht, ten
,, huife van de voorfchrevc Gerbrant Ger-
„ ritfz,. ende uit de dochter verhooren-
„ de, dat haer vader was uit ffegaen in de
„voorfchreve vermaeninge , heeft ge-
>, eifcht, pampier, penne ende inckt, om
„ een brief te fchrijven , ende hem fulks
„ by de dochter aengewefen zijnde , is al-
„ daer alleen gegaen , maeckende gerect-
„fchap, om fijn voornemen te volbren-
„gen, fchrijvende op een toegevouwen
„pampier, eenfublcripcie, aendevooi-
„ fchreve Gerbrant , gaende inde kamer
„ daer de dochter inne was, hebbende fij-
„ nen mantel omgeflagen, ende onder 't
„voorfz. fijn mes , vragende de dochter
„ van d'voorfz. Gerbrant, ofte fy die mif-
„ five haer vader wilde geven, ende haer
„ ommekeerende , om de miffive neder te
„ leggen op 't Cantoor, floegh hy gevan-
„gen haer van achteren met het vco'-fz.
„ fny-mes op haer hooft, ofte haren hals,
3, dat fy ter neder viel , fteekendc haer
„ voorts met een opfteeker deur de keel,
3, zoo dat fy doot was, ende niet wetende,
j,datter iraant meer in 't huis was, heeft
>, hy met de voorfz. koevoet beginnen te
?, breeken aen een Cantoor , ftaende in de
>, zelfde kamer, ende een vrouws perfoon
?, noch in't zelfde huis wefende, boven op
„ de kamer , hoorende het rumoer, is
„ beneden gekomen, 't welk hy gevan-
5, gen hoorende, heeft de kamer deur, by
5, hem te vooren toegedaen , gcopent,
„latende de vrouwe voor hemhene gaen
„ in de kamer, flaende haer , die bloots
„ hoofts was , met het voorfz. fny-mes
„van achter wel forfelijk in haer hooft,
„ ende voorts in haer aenficht, hals, ende
|
|||||||||||||
|
M 8 r.
Sruvelijke
moordt
t'Amftcr-
|
|||||||||||||
|
Vonnit van
de» moorde- naar, Vie- terManfa. |
|||||||||||||
|
,, ende'd;s anderen daêehs den twaeïfden '„in haer lijf 3 foo lange tot dat fy mede
,, dcot
|
|||||||||||||
|
A M. VI, Boech 293
j) ende op alles rijpelijk gelet, hebbende j * 8 I.
3, den zelfden gecondemneert by defen, Gruwelijke
jj gebracht te werden op't Schavot voor moordt
•>, defer Stede-huis , ende aldaer op een i^mficr-
3, ladder gebonden zijnde, fijn hant, daeracim-
j, mede hy de moorden heeft gedaen , af-
»3 gezet te worden : dat hem mede met
3, het fny-mes by hem int moorden gebe-
„ficht , by den Scherp-rechter, tweefla-
35 gen in fijn hooft gegeven fullen wer-
3, den , int refpedt van de twee moorden
33 by hem gedaen, ende tot pulver ver-
35brant fal worden , verklarende fijne
3, goederen, voor foo veele de Privilegie
35 van die van rJ?/Euyden mach lijden, ge-
»3 confisqueert ten behoeve van de Graaf*
ïifelijkheidt van Hollandt. Aldus gepro*
33 nuncieert ter vierfchaer binnen der Ste-
33 de Amfielredamme, ende ge-executeert
3, op den negenden May, 15 81. Prafenti-
3, bus alle de Schepenen der Stede Arn-
iifielredam , demto Pieter Willemjh.
3, Vrindt: Mitsgaders ook Prafentibm
', Pieter Hendrikfz.Jacob Cornelifa. lan
3, Gerritfa* lan Wouter fa. Pontiaan Wil-
33 lemfz,. ende Boudt lanfa. alle Schepe-
3, nen tot May den , by advijfe van mijn
33 Heeren deBurgermeefteren, defer Ste-
33 de Amfierdam , de welke volgens de
3, wille ende gdiefte van den Hoogh ge-
■>,boren Vorft.den Prince-vanOrangien,-
33 Gouverneur, ende den voorfz. Balliuw,
3, ende Schepenen van Muyden , aldaer
3> den gevangen gcapprendeertis geweefiy
33 alhier d'Executie gegunt hebben, in't
3, refpeéc van dien territorium, onder ex-
3, prefle conditien , dat hetfelfde geenfints
.-3 fal mogen ftrecken tot prejuditk, ofts
35 lejye van de gerechtigheit , oft'e vry-
53 dom defer Stede, noch van de Stede van-
33 ^JMuyden ende de JurisdiEtie der fel-
33 ver, ende dat een ygelijkfal blijven irar
), fijn geheele gerechtigheit, van alles vol-
33 gende de acte by fijn Vorfteüjke genade
33 nier van verleent,ofte te verblijven. Den*
33 2 May, Anno 1581«-
|
||||||
|
AMSTERD
* f 8t. ^doótwas, latende de voorfz. vrouwen
Gruwelijke „beide foo leggen, breekende met de
boordt „voorfz. koevoet 'tCaaroor open, ne-
^mfter- 3j mende daer uit twee bosjetten met ze-
-~^___ „ ker merkelijke fomme van geit, fteken-
„ de in de fak, daer hy 't fhy-mes in hadde
„gehadt, zeker gout, ende ander filver
„geit, int Cantoor los leggende, ende
„worpende de koevoet ende 't fny-mes
„in de water-put, achter het huisftaenckj
„ daer die ook zijn in gevonden , han-
„ gende de bosjetten aen fijn hals, ne-
„ mende onder elcke arm een , ende de
„ fack onder fijn arm , bedeckende die
„ met fijn mantel, gaende de voor-deur
„ uit, die hy toe trok, de borgh-wal lan-
„ ges, tot de lefte brugge , die over,
„ tot aen de veften by 't Wat er-poort gen,
„bedeckende aldaerineen booch van de
„ muur, onder het vulles ■> een van de
„ bosjetten met een fack, houdende 't an-
„ der bosjet by hem, verwachtende mei
„ het openen van de poort , die ontrent
„ half elven foude open gaen voor de noen.
„ gink naer (JMuyden, houdende 't bos-
„jet bedekt, foo dat fijn huis-vrouw van
„ dit zelfde niet en heeft geweten : ko-
„ mende hy gevaagen zekere dagen daer
,,naer, weder bier ter ftede , halende het
„bosjet met de fack uit de vulles-kuil,
„brengende het bosjet tenhuife van een
„defer Stede Poorterfe, feggende van
„ Antwerpen te komen , biddende haer
„defelfde op te fluiten. Ende alfoo de
,, voorfebreve moorden ende feiten , alles
„abominabel met grootepunitien dienen
„ geftraft , ander ten exempel, Z O O
„ IS T, dat mijn Heeren de Schepenen
,,gehoort den eifch ende conclufien van
„den Edelen Jonk-heer Willem van Zui-
„ len, -van Nie-velt, Caftelein van Muy
„den ende Balliuw van Goylandt: mits-
3) gaders van mijn Heerede Schout defer
„ Stede , op den voorfchreven Pieter
„ Martfen gevangen gedaen ende geno-
„men, gehoort fijne willige coniHTiej
|
||||||
|
Hijiorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
2^4
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
vryheit, ende foo die niet toelangen mog-
ten , voorts uit 's gemeenen lants pennin gen ; mits, dat, indien andre bezette lingenin Holiant met laken betaelt wor |
15 8 f.
Nieuw-ver-
bant met Amfier- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
yn ï De Prins van Oranjen was ondertiüTen
nieuw -ver- wederom uit Frieflandt binnen defe Stat
bowlt met gekomen, ten tijde, datmen dit Vonnis |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amjler
dam. |
■velde; hy begnnftighdedemisdader, by
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
den , ook J' Amfierdamfe 's jaers ecne
maendt betalings, zonder meer, ingelij ke ftoffe t'ontfangen hebben. IV. Des zal 't getal der voorzei de
knechten onder meer Vendels mogen worden verdeelt, ook gefterkt of gefwakt, als de noot, oft andre gelegentheit buiten noot, zulks komt te vereifchen , puurlijk ter geliefte en goetdunken van fijne Door- luchtigheit. V. Wel-verftaen , dat , zoo fijne
Doorluchtigheit , ten opzichte van ge- vaer , de gemelde bezettingh vermeer- dert , dat zy alsdan «dien-gelt genieten a Service zal, na de wij ze van andere Steden in Hol- &e"' landt, VI. Die van Amflerdam zullen mede
by de Staten gemaghtight worden, om, tot veftingh der Stadt, volgens de beftec- ken fijnerDoorluchtigheit,ornme teflaen, overde platte landen , foo van den ouden als nieuwen Arnfiel, Dismcn, en Duiven- drecht, op ieder morge, drie ftuivers ter maendt, voorden tij dt van twalefmaen- den, te verdeden in twee jaren, te weten, zes van elk jaer ; waer in de eigenaers te betalen hebben tweededen , en de brui- kers het derde; mits dat de eige-verhuur- de landen der Godshuizen zullen vry zijn van de twee deden , ende landt-luiden, gevlucht in tijt van noot, (des God ver- hoede) met hunne heeften en have, binnen de zelve ftad , zoo lang als zy daer blijven, tot vergelding genieten den vrydom van andere inwoonders : en d' onwilligcn zal men met der daet mogen bed wingen, zon- f,
der aenfehou op eenig t verzet of beroep. T
VIL Die van Amflerdam treden
ingemeenfehap der oude fchulden, ghe- maecktby de Staten van Hoüatit, geduu- rende 't oorlogh, voor de voldoeninghc verleent aen.de ftadt; mits blijvende onbe- grepen |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
manier van verfoek (miffchien daer toe ge-
beden enaengelopen zijnde)om hem kor- ter pijne te doen lijden, dat by de twee flagen met het fnymes in't hooft verkreeg, daer de Rechters hem anders gedoemt hadden (na dat de hant afgeflagen zou fijn) om levendigh verbrant te worden, aldus is dit Vonnis geweien, en uitgevoert,op den |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
11
|
9 May gelijk voorfchreven is.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Dat de Staten van Hoüandt en de Prins
doen ter tijdthier fAmfltrdam vergadert zijn geweeft, was ook, om een nacrder verdragh met defe Stadt te maken , want nietlangh hielden die van Amfltrdam fich by de voorfeide eerfte voldoeningh, nade- mael zy op 't eynde defes Jaers 158 1. met de voornoemde Staten een nieuw verbont aengingen, vermits'er, zedert deverande- ringh der Regeering , etlijke verfchillen op geborrelt waren, metfehijn, dat het daer niet by blijven wilde, waer over de Prins meermaels voorgeflagen had,afftant te doen van 't gemelde verdingh, zo by de Hoüandtfe Staten , als by defe Stat,om een ander te ramen , naer de jegenwoordige gelegentheit, tot beflechtingh en weering aller misverftanden ; Na verfcheiden on- derhandelingen dan , trof men eindelijk een nieuw verdragh , behelfende deze punten. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
E Staten en de Stadt, weder-zijde-
linx, vertijgende van de voldoening, ontflaen elkandre van den eed daer op ge-
daen.
II. Amflerdam blijve bezet met twee
Vendels, ieder van twee hondert knech- ten , behopmint met twee burgers. III. Hunne foldy t'elker maendt zal
men vinden uit de middelen der fchattin- gen, vallende bianen de zelve ftad -en haer |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nieuw ver-
dragh. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VL Boeck. 29$
binnen en buiten, en landen gelegen bui- i 5 g i.
ten derftad; de zelve fullen by bewilli-#»*«» ■»«•- gingh der Algemeinc Staten van Hollant, bont met daer op befchreven zijnde, nevens d'andre -Amfitr- geeftlijke goederen van Hollant, tot be- ***"*• talingh van 's gemeenen Lants fchulden en laften mogen worden befteet, mits dat menden kloofter-luiden binnen Amfter- dambehoorlijk onderhout verfchaffe, ge- lijk in andre fteden, en aen de Majeftraec goede verzekeringh daer voor ftelle, toe voordeel der felve kloofter-luiden. X. Belangende de geeftlijke goederen^
foo wel de gene die by de Staten fijn ver- koft, vervreemt, of befwaert met pant- fchap, als ook de gene die by de Godts- huifen t''Amfterdam fijn aengenomen,. en jegenwoordelijk gebruikt en bezeten worden, hebbende toebehoort den Kar- tuiferen oft andren kloofter-luiden j tot wat plaets ook die gelegen zijn, tullen de Staten, en die van Amfterdam , oft de Gods-huifen , in defen, weder zijdelinx blijven in hun geheel, zonder dat d' eenen aen d'anderen in den eigendom, 't bezit, gebruik, oft den ontfank,eenig let zei zul- len mogen doen , in de rechte of over dwars,cer dat al 't zelve by wegen en mid- delen van rechte gefleeten zy. XI. Desgelijx fullen die van Amfter-
dam , tot onderhout van 't gebouw der kerke, en tot de laften , en rente daer op> ftaende, behouden al de kerkelijke goede- |
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
15 8 i. grepen daeronder, defchulden,diebyde
meurt ver- Ho ïïantfe Steden, indieoorlogh zijnge- °™ met leden of gemaekt, en genoemt worden |
||||||||||||||||||||||||
|
•tinfter
Aam. |
||||||||||||||||||||||||
|
derStedengroote rekeningen: dienabe-
|
||||||||||||||||||||||||
|
fluit der Staten, fijn toe gezegelt, beru-
ftende onder den geheim-fchrijver de Rechter ; die zy onder elkandre fullen vereffenen, fonder dat die van Amfterdam daeromgemoeit, of iets t'hunnen nadeel daer toe verftrekt of bekeert fal mogen worden: maer hier onder fijn niet bewaert al fulke penningen , als door eenige bur- gers en inwoonders van Hoüandt, by lee- rlinge fijn opgebraght in den voorleden oorlogh, fonder eenige goedren in pant- fchap, als andren, daer voor ontfangen te hebben: de welke by verkoopingh, uit de geeftlijke goederen, belaft met pant- fchap, foo verre die mogen toereiken, en indien niet , by verkoopingh van andre geeftlijke goederen,fullen betaelt worden, volgens't flot van de rekeningh , dat by die van de reken-kamer reeds is, of noch gemaekt fal worden. VIII. Des fullen die van Amfterdam
voor zig behouden den hondertften pen- ningvanden jare vijftien hondert agt-en- tzeventigh , en de helft van de honderften penningh desjaers vijftien hondert negen- en-tzeventigh : waer boven hun de Sta- ten noch fullen betalen, de zom van der- tigh duifent ponden, tot veertigh groo- |
||||||||||||||||||||||||
|
ten 't pont, op zes volgende jaren , by ge-
lijke deelen: waervan'teerftejaer vanbe |
gedenkeniffen vica-
tot onder- |
|||||||||||||||||||||||
|
ren, mitsgaders d
|
||||||||||||||||||||||||
|
kte»
|
||||||||||||||||||||||||
|
taling fal verichenen zijn mst* Bloei-maent
|
||||||||||||||||||||||||
|
ryen, getijden en diergeüjke,
hout der Predikanten. XII. De halve ftuivers, komende van
de rantfoenen der middelen, die binnen de voorfeide fteden worden verpacht , ful- len zy laten, nevens de inkomften der ker- ken, aen ieder 't fijne, tot onderhoudt der Predikanten , onder de Ambachts- heerlijkheit , en't Bailliufchap van Am- fterlant; 't en ware het inkomen van de agedenkenilTen, vicaryen, getijden, tn*^em'> andrej tot onderhout als boven niet modi. Pp ten |
||||||||||||||||||||||||
|
des jaers vjèr-én-tachtentigh j en fullen aen
die van Amfterdam by gebrek van beta- linge, de fchattingen, vallende binnen die ftede s en hare vryheit, verbonden blij- ven. IX. Die van Amfterdam fullen , tot
behoef der felve ftadt, aenveirden en be- houden al 't getimmer, erven, en huifen toebchoorende aen de geeftelijken der felve ftadt: maer foo veel d'andere goede- ren der geeftelijken aengaet } als renten! |
||||||||||||||||||||||||
|
2p6 Hiftorifihe Be/c,
j - g r# ten ftrecken; in welken gevalle 't geen tot
Nieuw ver~ onderhout der Predikanten , binnen de bont met voorfeide fteden te kort fchiet , eerft Amfler- met de voorfeide halve ftuivers fal worden dam. voj gemaekt. XIII. Voor foo veel als de betalingh
b Rtdullie. en b kortingh van renten, gevallen en ver- fcheenen, voor, en geduurende 't oorlog; als ook het achterwefen op den tol van Geervliet, ordeningen, beeden, en Graef- lijke goederen van Hollant, ten dage der bevredinge toe, aengaet, betreffende foo wel de ftad, als de burgers en inwoonders; fullen by de Staten en die van Amfterdam weder-zijdelinx, terftont eenigenuitden hove van Hollant gekooren worden , die binnen drie oft vier dagen na de zelve ver- kiefingh, zijnde parthyen over en weder gehoort, hebben voorts te varen tot ui- tingh en verklaringh van 't gene zy, op 't voorfeide , naer recht en billikheit vin- den te behooren : ende wat by de voor- feide gekoorenen aen die van Amfterdam wort toe-gewefen, daer na fullen parthyen fich weder-zijdelinks fchicken, fonder* t Rectttttie, t kortingh, verheffingh, of eenigh vorder «&ƒ» verfoek; doch foo eenige burgers oft in, woonders fich daer by befwaert achten , dien fal de wegh des gerechts open ftaen. XIV. Op dat die van Amfterdam, en
andere fchult-eifchers , tot hun achter- wefen aen al de voorfeide tollen, beden, en Graeflijke goederen, mogen raken, fullen de Staten, {onder vertrek 5 doenvoorts- Varen tot de verkoopingh der Graeflijke goederen , en de zelve verkoopingh geen- £ns op-houden oft verhinderen , maer 't ©pgeveilde den meeft biedende, ten dage van de verkoopingh, laten volgen,tot vol- le betaling aen die van Amfterdam en an- |
|||||||
|
'irijvinge van
dere fchult-eifchers', foo wel van hunne 1581.
hooft-zommeu, als van 't gene hun, by de Nieuw ver' voorzeide uitfpraek, en vorder achter-we- bont met fen na de bevredingh,fal mogen refteeren : ^mfter- ende indien zy zelfs eenige ftucken begee- am' ren te koopen, zullen foo wel het hooft- gelt, als het voorfeide achterwefen, daer aen mogen korten. XV. Die van Amfterdam zullen quijt
en ontflagen blijven van de drie hondert ponden 's jaers, van het Schout-Ambacht dierftede; en't zelve zal voorts met al de voordeelen, in hunne handen blijven, tot dat hun by de Staten , uit de Graeflijke goederen oft anders zullen betaelt zijn, de twintigh duizent ponden, van veertigh grooten 't pond, die zy daer voor hebben verftrekt, oft tot dat de Staten daer op an- ders met hun zullen over-komen wefen. XVI. Aengaende 't punt der voldoe-
ninge, dat van de pael-kift fpreekt; alfoo daer over gepleit wort voor 't Hof van Hollandt, zullen parthyen weder-zijdelinx blijven in haer goet recht. XVII. Defgelij ks fullen de *voorrech- * vriviU*
ten , hantveften, gewoonten, keuren , en £''»• rechten der zelve Stadt, blijven in kracht, en onvermindert j uitgezeit de voorrech-
ten, hantveften, en gewoonten, die,ftaen- de de beroerten, fonder goedt-dunken der Holland'febe Staten, van den Hartogb van Alva, en van fijne na-zaten, tot den tijt derbevredingh toe, verkregen zijn , de welke verklaert en gehouden worden voor nietieh, en van eener waerde : doch verlof, verworven by die van Amfterdam, in de beroerten, om geit op renten te mo- gen lichten, zal ongezwakt blij ven. Dit wen geftooten of den twintigbftem
van Winter-maand, in 't Jaer 1 j"8i. |
|||||||
|
V IER-EN-
|
|||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
297
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VIER-EN-DERTIGHSTE HOOFTSTUK.
Kort Inhout. De Prins neemft opperbewïnt over 's Lands za-
ken aan, en bew'ülïght 's laars daar na, in 't aari\>aerden Van de Hol- landfe Graaflijkheidt. jD/V van t^Amfterdam en der Goude, oer fi-
lm , en maken fiv ar igheidt in ditfiuk; worden daarover van d'Hoüandfe Staten ltez,onden, om des Princen Inhuldingh fmakelijk te maken , en te vorderen. Den Inhoudt van de Gemachtighdes lafi. Doch alles door des Princen onverwachts doodt, in rook verdweenen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
defefaek niet langer te verwijlen,en voorts ft
de brieven te doen in ftellen; waer byzy * 5 ° 5* hem 't Graeflijk Recht, met de Wapenen enTijtels daer toe behoorende, onder ze- ker befprek , aallijk op droegen. Drie- van den Adel, hadden defe brieven, uit. den naem van de gantfe Ridderfchap, en Edelen bezegelt en onderteikent; zo had- den de meefte der Holland/e Steden, (daer Amflerdam ook een van was; mede ge- Amfierdam daen. Maer als men met het werk voort m der Gou,- varen zou , maekten d'Amjlerdammers, de, maken gevolght by die van Der Goude, groote &*>*righeit zwarigheidt. En of men fchoon hun te'w'riï**- gemoet voerde , datze zelfs mede de Prins Doc:^ d'm~ aangezocht hadden , en de gemelde op- dtre'Leden dracht doen bekraftigen, zy bleven on-^JJ^ verzettelijk. Doch d'andere leden, dies onaengefien , quamen tot ramingh der p£m™""* punten , die de Prins 't fijner inhuldingh te bezweeren had: defe wierden gefloten, in den Hage,o^ den dertighften van * Win- * Decem- ter-maand, des Jaers 15 §3, en onderteikent ber. by 's Princen * Geheim-fchrijver Brui- * secreta. nink, ter eener, en den * Voorfpraek van ris. Hoüandt, Paulus Buis , ter ander zijde. *w Den Heer Droft Hooft vervolght dezen cm% handel, (ha dat hy de verdraghs punten befchreven heeft) met de volgende woor- den. Pp z Ver-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
JS*x.
Souverai-
Hitcit. |
DE Prins van Oranjen het * op-
peivbewint van 's Lands zaken , tot Amfierdam op den vijf- tienden van t Lente-maandt, des Jaers 15 81, aengeboden , en dat doen ter tijtgeweigert hebbende, als gezeit is, heeft evenwel 't zelve korts daer na, op den vijfden van * Hooy-mtant des zelven Jaers, aen genomen: voor foo langh als de krijgh zou duren, d'opdraght-brieven hier van waren al gemaekt, en d'eeden ge- daen op den vier-en-twintighften der fel- ver maend, ter eener zijde, by den Prince, en ter ander zijde, by de gemachtighden des Edeldoms, en't meefte deel der Hol- lantfe Steden : maer Amfterdam , en ee- nige andere hadden de brieven niet getei- kent. 'sjaers daer aen volgende, nadat de Prins van Oranjen van den S&aahfen Koningh in den ban gedaen, en twee mael opzijn leven toe geleit was, hebben de Staten van Hoüandt de Prins bewillight tot die Graeflijkewaerdigheit, diehy ook eindelijk binnen de Stats 5r«gg<?, op den veertienden van Oeghft-maant, des Jaers 1582, te aenvaerden aen nam: En al hoe wel hierop veel te zeggen viel, zo gingen de Staten van Hoüandt echter daer mede voort, enbeflooten op den zes-en-twin- tighften van ï Letite-tttaent,des Jaers 1 ƒ83 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tfc
|
ten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
' bliut.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
<u
|
'gtijt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ut.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*>»*
|
y«en-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*<
|
'mt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ïtttert.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befihrijv'mge van
|
|||||||||||||||||
|
293
|
|||||||||||||||||
|
daeromme de Staten voornoemt hoogh- 1*5 8 4.'
noodigh bevonden voor al mette voor- Amfierdam fchreve zake van fijn Excellentie zonder tn Goud? op houden voort te varen. Ende over beleU™*e. fulex Gecommitteert den Heeren Adrïam , ,,™ 1 r i ir hulde.
"jan der (Jnyle Praefident , ende lonk- —,—»—
heer lohan van Matheneffe, neffens een derde die men aen fijn Excellentie verfoe- ken fal van fijnen wegen mede Gecom- mitteerd! te worden : Op donderdage toekomende te reyfen tot Amfierdam , ende aldaer voor te dragen die Capitu- latie met fijn Excellentie Staetsgewijs gemaekt ende befloten , ende by d'an- dere Steden ende leden van den lande daer nae voor goet gehouden ende beveftight: den Zelven van Amfierdam mit alle rede- nen ende middelen in alles onderrechten» de, ende daer toe bewegende, datzy- luiden hen in alles met d' andere Steden conformeeren. Ende fal tot dien einde |
|||||||||||||||||
|
Verfcheiden tuffen vallende hinderniffen
fchorften nochtans der Staten befluit,noo- pende 't plegen derinhuldinge tot op den vierden van t Zomer-maandt naeft-vol- gende. Toen machtighden zy den Raads- nooft man , Adtiaan van der Mijle, en Jonker lohan van Mathenes, om, nevens eenen derden dien de Prins verzocht foude ■worden, hun by te voegen, te gaen proe- ven , of die van Amfierdam al noch , tot gelijkzinnigheit roet de mcefte Leden, te verfpreeken waren; en, in geval van wan- gehoor , hun opentlijk aen te tuigen, dat men verftont, het voltoyen deswerks, daerom niet langer te ftaken. Jonker Rutger van den Boetfelaar, en de Raeds- lieer Zebafliaan van Loofen , met eenen Heere van Leyde, werden gelaft, de zelve bootfehap ter Goudetebeftdten. Den Inhout van 't geene , waer na zy
haer te gedragen hadden, luide van woort tot woort j als volght. DE Staten van HoÜandt aenmerkende
't groot inconvenient ende nadeele, 't welk fo langer foo meer apparent is, den lande in verfcheiden refpecten te fullen overkomen, deur lange vertrek van eyn- telijkeaf-handelinge der faeken met fijne Princelijke Excellentie nopende deHoog- heit ende Graeflijkheit van denLande van HoÜandt ende Zeelandt , zulex by den Staten ecndrachtelijk ende met gemeenen advijfe aengevangen, ende ook met fijne Princelijke Excellentie genoegh ten ein- de gebracht ende befloten is, zonderlin- ge mede, datmen verzekert is, dat den vyanr fijn proffijt aen veelen oorten groo- telicx is doende, deur dien de felve za- ke niet in alles wort voltrocken. Be- halven d'oneereende defreputatie die fijn Excellentiedaer deur aengedaen -wordt, met groote verminderinge van fijne au- cioriteit , die in alle zaken van den lande, Tonderlinge in defe conjuncture , voor al gerequireert ende nodigh is. Hebben |
|||||||||||||||||
|
ijr84.
Amfterdam
en Goude beletten de Graaflijke hulde. f luniuf.
|
|||||||||||||||||
|
P. C.
Hoofts
twintighfte
Boek.
|
|||||||||||||||||
|
* dubbelt van de poincten van Capitulatie *
|
Cofye.
|
||||||||||||||||
|
worden mede gegeven, in der zelver for-
me, als die d'andere Steden hebben ge- licht ende gecohfirmeert. Ende omme ten felven tijde te trekken ter Goude, heb- ben de Staten gecommitteert den Heeren Ionkheer Rutgert van den Boetfelaer, en den Raetsheer M.Sebafiiaanvan Loofen , mit eenen van Leyden, mede onder ge- lijke laft als vooren. Ende foo verre de voorfchreve Steden ofte eenigh van hen daer toe niet en zouden willen confentee- ren , nochte verftaen , hebben d'Edelen, ended'ander Steden verklaerdt endege- refolveert, mitsgaders de voorfchreve ge- committeerde refpeftive belaft , datmen de voorfchreve van Amfierdam ende Gou- de opentlijk aenfeggen fal, dat by voor- der gebrek ofte weygeringe van henluiden in defer zaek, de Staten niet nalaeten ful- len, des niet tegenftaende , tenuiterften mette voorfchreve zaeke voorts te proce- deren, zulx als zy-luiden tot conferva- tie van haerluider Steden > d' ordre ende aenkleven van dien , eenzamentlijk van de
|
|||||||||||||||||
|
'tgefendingh
der Staten •van Hol- ïantaenAm- fier dam en dtr Goude. T. Bor.
|
|||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
299
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
•• 1 * i 15 S 4.
zijccn cpgedrukt cppsmpier met roden flfPriM
wsfiche. doorfchoo-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
de welvacrt, ende van de befchermirge
van den lande bevonden fa! worden te be- booren. Ende fal voorts den voornoem- de Gecommitteerden by den Advccaet gefubminiftreei t worden , wes henluy- den eenighfms tot vordere inftrudie of- te behoefte in defer faecke lal moghen nodigh of dienfrigh fijn. Gedaen tot Delft onder 't Zegel van de Staten voor- noemt,bieropgedruckt den * 4 Juni} An- no 1)84. (Onder ftont gefchreven, ter ordonnantie van den Staten var. Hollandt, ondertei kent C. de Rechtere , ende was liet Zegel van de Staten van Hollandt, ter |
|||||||||||||||||||||||||||
|
1584.
■Amfterdam
en Gcude beletten de Graafiijke kulde. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
len.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Maer eer de Gemachtighden verflagh
van bun wedervaren deeden, wierdt de p, #<,n Trïns tot Delft doorfchooten , op den i^Ecek. tienden van * Hocy-maand , in 't zelve *Julüu. Jaeri584- 't Is buiten bedenken , of Prins Wil-
lem van Oranjen zou de Graefiijkekroon van Hollandt op zijn hooft gekregen heb- ben, ten ware door dcfe twee fteden, Am*. fier dam en Gottde een fpaek in het wiel gefteken wasgeweeft. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
* Ztffjer-
mnsmt. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
VYF-E N-DERTIGST E HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout-
De Staten der Vereenigde Landen bieden d'Op-
per-heerfchappy de koningin yan Engelandt aan, die den Graye yan
Licefter > met Krijghs-volk over zendt-, en prachtigh ingehaalty en als algemein Overfie, by na met een gants onbepaalt gefagh aangenomen wort.
Hy geeft gehoor aan ejuade Raads-luiden, en raakt in den haat. Doet fAmtler- damgelt munten, en hooger als de waerdye uitgeven; Ruit de Burgers en hare Hop- luiden tegen hun LMajeftraten op. Die tan Amfterdam feilen ordre, tot haar verfekeringh. Licefier komt in de Stat, alwaar nauwe toeficht op fijn handeling ge/lelt wort. Hy komt voor de tweede maal wederom, en is met groot e heerlijk- heit , doch met niet min omfichtigheit ontfangen, en op 't Stathuis, met een heime- lijke hinderlage, borgers fckutters, kojlelijk onthaalt : Komt wederom f Am- fterdam , doch fier laat in den avondt, hout by (andere nacht-fpraak met Bur- germeefier , M. Kofier. Licefter onthaalt de Burger Hop-luiden. , en verfockt de leufie van de wacht felfs te mogen geven, dat van Burgermeefier Boom, als Kor- nel, gefluit wort, dieH: Rodenburgh van daar doet vertrecken. Wat Licefter met die van Amfterdam in 't fin had, waar toe hy geen kans tot uitvoerinph ftende, naUitrecht, en korts daar aan, weder na Engelandtvertrockenü. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
A dat Prins Willem van Oran-
jen , in den Jare 15 84 te Delft door-fchooten was , vonden de Staten der Ver-eenighde |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Landtfchappen, die te dier tijdt, met drie
legers, teffens op verfcheide plaetzen, be- fprongen wierden, hun genootzaekt, na buiten-lantfche hulpe, (zich te zwak ken- , Pp 3 ~~ ~ nende |
|||||||||||||||||||||||||||
|
HiBorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||
|
300
|
|||||||||||||||
|
gemeenten, zonderlingh die van de kerke, j e § <$. \
Verblijf zijnde, dat Zy zoodanigh een Op- tkeftér i* per-hooft gekregen hadden , die openbaer Nederland. bekentenifle van 02 gezuiverde Gods- " —— dienft deed, en die zijn regeeringh van de kerkelijke zaken aenvingh. Op dezen onbepaek hoop wert Licefier by d'al-gemeine Stz- gezagvan ten, total-gemeinenOverften, der Ver- Licefter. eenighde geweften, met zoo onbepaelt een gezagh, aengenomen, dat nok eenigh Stadt-houder onder Keifer Karel, of zijn zoon Filips de Tweede, zoodanigh ge- hadt had. Want hem wert toe-geftaen, uit vele bequame inboorlingen, te noe- men by de Vereenighde Landtfchappen, eenen Raedt van Staten op te rechten. Hy behoefde fich ook niet naer de meefte ftemmen der Raeds-luiden te fchikken; maer hehbende hen gehoort, moghte be- fluiten, 't geen hem heilzaemft voor de Landen docht. De Al-gemeine Staten waren ook gehouden te vergaderen, bin- nen de geweften, oftterplaetze, daer't hemgoetdochte, t'allentijde, wanneer hy hen dede roepen. Deze , en meer an- dere onbepaelde maght-hebbingen , zijn oorzaek geweeft van groot onheil , want Veroorfaakt by defegelegentheit, hebben fich eenige veelonheil., gevaerlijke luiden by hem in-gedrongen, die eensdeels anders geen ooghmerk had- den , als hun eige baet en voordeel, ander- deels , allerley verwerringh,ten dienfte des Koninghs van Spanje, zochten te vermee- ren. De voomaemfte onder deze waren, Iaeob Ringout, Gerard van Troimink , anders Deventer , en Daniel de Burgh- graaf, deze brachten by Licefier de Staten in verdaght, haet, en groote verkleening. Zy kregen grooten aenhangh, by eenigen uit nieuws-gierigheit, by zommigen uit haet van de Regeeringh, by anderen uit flechtigheit en onervarentheit in regee- ringhs-zaken; onder dezen hadden zich oökgemenght vele Predikanten die zich aen 's Graven heiligen fchijn tot de Gods- dienft vergaepten. Door raedt van de boven-
|
|||||||||||||||
|
nendeomden vyant met eige krachten te
kunnen wederftaen,) uit te fien. Zy dan, nadatze zesmaenden tevergeefs om by- ftant aen den Koning van Frankrijk aen- gehouden hadden , keeren flch tot de Ko- ningin van En^elandt, en bieden die d'Opper-heerfchappye der Landen aen. Maer de Koningin vont fich befwaert, om dien laft aen te nemen, doch be- willighde, op onderpant van Vlïjfingen, en den Briel, in 't onderhouden van vijf duifent voet-knechten, en duizent ruiters» mits dat de betalingh van de verfchoote penningen , ten einde des oorloghs, op zekere gezette tijden, weder behandight zouden worden. Over dit volkzoud, uit laft der Koninginne, ge- bieden Robbert Dudley , Grave van Li- cefier. Op den negentienden van *IVinter-
maandt in'tjaev 1586.dan quamdeezuit Engelant tot Vlïjfingen aen. Van hier trok hv na Hoüandt, en wiert in al de Ste- den , daer hy door-trok , zeer feeftelijk in-gehaelt. Doch in't inkomen fpeurde men terftont al, wat hoop men van 't vcr- itant, daer defen goeden Heer mee be- gaeftwas, te verwaghten had. Want op het roemen der Delffche Maje/iraat, van de vermaertheit zijn 's geflachts, wiert hy zoo verwaendt, dat hem ontflipte te feg- gen, dat, met het om-brengen van Wil- fort Dudley , fijnen broeder, en diens ge- maaltnne Iane Grey , de kroon van Enge- landt, uit het huk daar toe gerecht ight, ge- rooft was. Een onbedacht en verwaent zeggen, want hier uit zou volgen , dat Eli&abeth, Koningin van Engelant, on- Wettelijk 't Rijk bezat. Inden Hage wiert hy met zo prachti-
ge werken vanTooneelen, Zege-boogen, en diergelijke Prael-gebouwen, verwelle- komt, dat men nauwelijks een Opper - vorft der Landen, heerlijker had kunnen onthalen. On-uiifprekelijke genegent- hedea t'hemwaerts, bewezen over al de |
|||||||||||||||
|
i -f 8 6.
jDe JHonin-
ginvanEn- gela.ndx.ent den Staten krijgsvolk tte, onder het gelei •van den _ Grave van Lic e ft er. |
|||||||||||||||
|
* December,
|
|||||||||||||||
|
Wat'er van
aijn ver- ftant te ho- pen iom. |
|||||||||||||||
|
Wort heer-
lijk verwel- komt. |
|||||||||||||||
|
AMSTERD
boven-verhaelde perfbonen , heeft Lice-
jler , tegens wille van de Staten onderftaen in te voeren, zoo in de burgerlijke als krijghs-zaken, verfcheide nieuwigheden, ftrekkende tot nadeel van't gemeene befte, verkleeningh van de macht en achtbaer- heidt der byzondere Stad-houderen der Landtfchappen , en vermeerderingh van fijn eigen aenfien. Hier t'Amjlerdam, deed hy ook, met
verachteringh des * Voorrechts van Dord- recht , daer de munt van Hoüandt haer plaets heeft, dubbele Rozenobels flaen, en 't ftuk der zelve fquanzuis ter eere van de Koningin) tot ontrent twee gulden bo- ven de waerde rijzen. En gelijk dit ftei- geren den lande in 't begin zeer voordee- ligh was, alzoo was het daer na , mits 't verlagen der zelven , den inwoonderen feerfchadelijk. Licejler trok van ftadt tot ftadt, ruide
de gemeente tegens hare Majeftraet op, hield verftant, en beraetflaeghde fich met de Burgers, Hop-luiden, en andere per- foonen , in regeeringhs-zaken onervaren. Hier door ontftonden in verfcheide Ste- den gevaerlijke muiteryen. De meefte meenighten der geenen, die den Herform- den Gods-dienft aen-kleefden, gaven hem groot gelijk, en fpraken vuur en vlam te- gens de Staten. En de muit-zucht was by de dooiers zoo verre aen 't zieden , by roer-vinken aen 't over-loopen , dat de Majeftraet hier fAmjicrdam, omfe on- der te houden \ aen 't bcnedenfte der Raad-hu/s-puye, daer toendeftadts wifi- fel-bank gehouden wierd, een gefchildert bert deedt hangen j waer op defe twee naervolgende veirfen te lefen waren. Oft 'er verraat, oft oproer quaat, werde
•vernomen')
Uftïen zal tot baat, gefchut opjlraat, hier uit doen komen.
Ook ftonden 'er eenige metale ftukken voor. |
|||||||||||||||||||||||
|
A M. VL Boeck. 301
Inditdijnen der dingen is 't gebeurt y
dat de Graaf van Licefier, hebbende niet veel goets in fijnen zin, op den derden van * JVyn-maant, alhier uit den Haagh over Uitrecht quam. Weinigh dagen te voo- re, was hier ook gekomen, FredrikGia- nibelli, vinder der vuur-werken tegens Parmaas brugh by Antwerpen, en althans «Vernuftelingh der Engelfche Komnginne. Licejler zijn herbergh genomen, daer de ftadt van Rochel uit-hingh, had geen deur, dan achter op 't water, dat het Damme- rak heet, daer 't uit en in-gaen ongelegen viel , en voor in de Warme-firaat. En hy was zoo haeft in huis niet geweeft, oft men had ftraks daer tegen over,eenen man op de ftoep doen zitten, om te befpieden wie met hem te woorde zou komen , en hem ten zelfften einde, wen hy uit-ginge, te volgen. Want die van der Wet waren gewaeifchuuwt, dat de Graaf voor had, zich van de Kerke (by welken naem, on- der fijn vertrouwtfte aenhangers, defe ftad betekent wert) meefter te maken. Ja, naer't uitgeven van zommigen , zouden zy, al 't fijner eerfte ontfankenifle in 't Jaer zes-en-tachtentigh, met dit vermoe- den fijn beladen geweeft; enhy, diesge- waer , fich hebbende laten ontvallen te- gens de fijnen, doch zoo, dat het ook van eenigen omftander, dien hy wanen moch- te dUtaliaanfche {praek niet teverftaen, gehoort weid : Quejli Signori mi f anno molt e Carejje; ma non viene d? animo , dat is: Defe Heeren toonen my veel aanmin- nigheits; maar V komt uit. den herte niet. Hem, dan, gekomen, op dat pas, van
Haerlem, over het T, tot voor den boom, bejegende en bewelkomde aldaer Ian Cor- nelijjz,. Hooft, een der burger Hop-luiden, die meer-maels Schepen, vele Jaren Kor- nel der Stadt was geweeft, en teffens ge- maghtight ten Rade der Admiraliteit j met etlijke fraey-bekleede fchuiten , vol Jongh-gezellen, die,gelefen uit de i'chut- teryen, onder fchijn van den Graaf te ee- re ti r |
|||||||||||||||||||||||
|
I;$8 7.
Licefier in Nederlant. |
|||||||||||||||||||||||
|
1587.
Licefier
trekt nu Amfier- |
|||||||||||||||||||||||
|
* Ollober.
|
|||||||||||||||||||||||
|
a Ingenieur*
|
|||||||||||||||||||||||
|
* trivile-
t'e. |
|||||||||||||||||||||||
|
Da#r wut-
■toe achting op hemge- ncmenitert. |
|||||||||||||||||||||||
|
L«et f" Am.
fierdam %-ofenobeh turnen. |
|||||||||||||||||||||||
|
Trekt van
s*»t tot |
|||||||||||||||||||||||
|
^'tberdU
noch in-ne- Ke»>en wort *°'eenge. te**an.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hoe hy in-
gehaalt
"mort*
|
|||||||||||||||||||||||
|
302 Hiftorifche ISejc,
ren, 'tjaght, dat hem voerde, om-rin-
gelden, en alfoo van fij n gevolgh af-fnee- den, om zijn perfoon y (oft d'Engelfchen iet bijfters beftonden,) altijts in hun ge- welt te hebben. Voort bleef geftadelijk ontrent hem een deel defer borften, die- nende, by beurten, quanzuis t'zijner lijf-waghte, en voorfien van toortzen, om foo wel 's nachts als 's daeghs op hem te paffen. Welke verzelfchappingh niet aftewijfen was, fonderte openbaren dat hy iet euvels in fijnen boefem brouwde. Tot herbergh voeghde men hem 's Prin- cen Hof toe: maer fefteerd' hem op 't Raadt-huè, met een inkoftelijk Avondt- mael. Het fuiker-banquet , zeit men, dat voor hem op-gedifcht wiert, was, en jnunte zoodanigh uit,in allerleye flagh van Bakwerk, en ingeleide lekkernyen, dat diergelijkin Amfierdam noit wasgefien, tot heden toe, dat de overdaet, ingevoert van de uitheemfche volken, en gewoffen met den rijkdom, dan wel meer dan deez, tot allerlei flagh van gelt-fpillingh, voor- namelijk in toeven, van keel en buik,is uit- geborften. Wijders, ten oorde genoemt et Zegel-huk, om dat men daer plagh de Iakenen. te looden, werden de tafelen geftelt, in-voege dat Licefier quam te fit- ten tegen over een hangh-kamer,befchoo- ten met hout, ter halve verdiepingh toe, maer bekleet met tapijten. Achter deze leide men een goet getal fchutteren , met hun geweer, om', indien het ftuk aengin- ge, op hem vuur te geven, en de vlam van den onraet, met het bloet des belhamels, te bluffen. Doch de burgers raekten vry met de vreez: en de Engeïfen met een' hatelijke roep , 's anderen-daeghs, over hunne broot-dronkenfehap, en hoe zy, met fmadige dartelheit, veel fuiker-gebaks hadden onwaerdelijk, ten venftren uit, op den Dam, irt 't flijk geworpen» Maervanden juiften tijt'zijnertweede
komfte,vernamen deRegeerders niet voor dat hy op wegh floegh. Dies moeft |
||||||||||||||
|
ijvmge van
men alles ter ylen teffens befchicken, ont- t ^ g -'
bieden, aen-fpreken, hooren,vroetma- Licefier ken, en orde geven. Ian Hooft vernoemt, t'Amfter- toen Schepen, en burger Hop-man, quam «**»• men vergeefs t'fijnent zoeken , maer zijn huisvrouw, wetende vvaer zijn uitvlucht was , zond om hem , na de kaets-baen. 't Genaken des Graven, bracht den avont mede. LaurensJacobfc.Reael, Oudt- fchepen, toen burger Hop-man, ftond aen de Reguliers-poort met zijn vendel, in groote bekommeringh , derwij 1 dcdui- fternis niet bekennen liet, hoe fterk Li- cefier s gevolgh was, by wien fichfchielijk eenigh krijghs-volkmoghtegevoegt heb- ben. Zijn Zerjant , genaemt Willem Tuunher- van Buil, geboortigh uit den lande van tige koen- Luik , fprak een woort van bewijs, dat de he" van moet, waer mee hy eertij ts den Prince Wtllemv*» voor Ruiter gedient had, door de plattig- heit van koop-handel, fint by hem aen- gevangen, niet verlaft was. Laat (zeid* hy) Hop-man, my ter Hameye uit, en fluit- je achterme toe. Ik [al u , fchmlt 'er iet flinks , ivaarfchuuwen met fluiten : my kom 'er af wat het wiL Men nam de bra- ve eerbiedingh dankelijk aen. En als de Licefier Graaf, fonder dat van Buil eenigh teken wort ver- van zwarigheit gaf, voor de poorte quam, -mettekomt' wert hy heuflijk bewelkomt, in 't Latijn, door Schepen Ian Verhee, perfoon van be- koorlijk vernuft, en toen genoopt van na- yver , die de reede te rijfender maekte. Want Meefter Martcn Kofier, Arts, en Qudï-Rurgermeefter , aengezocht ten opmerke fijner geleertheit, had, uit krie- gelhcit j om dat men fijn hooft niet volg. de, (en 't hingh hem na Licefier) het ple- gen defes plichts geweigert, met waen dat niemant anders in Amfierdam bequaem was de eer hier in te bewaren. De Lantvooght Licefier , getoogen £„$phe&
door de K*lver~fhaat , by 't licht der gepaft- Lantaernen, die t'allen huiien uithingen, werd weder in \s Princen-hofgeherberght. 1 'egen over de poort van dit, in de ftraet, uffen
|
||||||||||||||
|
15 ?7-
Licefier
komt t1 Amfter- dam. |
||||||||||||||
|
En wort
heerlijk op 't Raadt, huis ent- haalt. |
||||||||||||||
|
Doch een
hinderlage fcbutters paffen op kern. |
||||||||||||||
|
Zijns ont-
fankenis ter filvtr fiede ■voor de tmeede maal. |
||||||||||||||
|
AMSTERDA
tuffen den eenen en den anderen burgwal,
had Meefier Martens wooning, ftaendein de Doele-Jlraat, een achter deur: waer uit (na 't verflag van eenen, gelaft acht op fijn doen te geven) 's nachts een man van fijn' geftalte, met een' tabbert , ten Hove in- ftreek, die een wijl daer na weder keerde. 's Anderen-daeghs had Licejler de Kor-
netten , Hop-luiden , en hunne Stede- houders, uit al welke te zamen 's ftadts krijghs-raedt beftaet , te gafte , en ont- haeldefe mildelijk. Na 't omgaen van ee- nen ftijven dronk, tindeld' hen fijn * Ge- heim- fchrij ver , Burgh-graaf, by aen- fpraek, waer mee (zoo Barthoh Krom- hout , toen in de ftadt gekomen als Stede- houder over een vendel, Hendrik Lau- rtnfz,. Spiegel, en defe aen den Drofi Hooft verhaelt heeft) het hun v/el niet plat uit ge- verght wert; maer die aen-geleit bleek , om hen van zelfs te doen feggen , dat z,y bereit waren de Burgermeefiers by den hals iegaen'vatten. Zijn ront verzoek was, J^f zy , alle avonden, door den Wacht-meefier, Jouden de leux, van den Lanfrvooght doen halen, [00 langh als hy infiadt bleve. On- der den Krijghs-raet, had fich , (zijnde nocht Lidt van dien, nocht wettelijk daer befcheiden,) Harman Roodenburgh Bef- fen, een nianvolmoets fonder middelen naergelangh, enheetpartylingh vanZi- cefter, gemenght ; wel licht om 't eerfre woort, dat in zulke gelegentheidt, terwijl hoop', vreez', mogelijkheit, rnis-lijkheit, den gedaghte verfchijnen, noodft over de Jippen wil, aen de wereldt te brengen. En men ftak nu de hoof-den t' zamen , met fchroomte van den Landtvoogbt Licejler een eer t' ontzeggen, die gemeinlijk allen grooten, ter plaetze daer zy vernachten, wort toe-gedragen; wanneer Picter Cor. nelifh. Boom , regcerend Burgermeefter, hebbqnde, alsOpper-^oraJ, dendeegen op zijde gehangen, onvoorziens in de ver- gaderingh quara ; en, vernemende daer pok Roodenburgh, hem af-vorderde, wat |
||||||||||||||||||
|
M. VI, Boeck. 303
hy, die toen geen'plaets inden krijgs-raet 1587^
bekleede, daer te fchaffen had. d'Ander, Licefttrs beteutertjwift niet by te brengen, dan dat toelegh op hy, als een getrouw beminder des Vader- jeMaje- lands, fich mede derrewaarts vervoeght "raat- _ had. Boom, (hoe wel noch onfeker van de gefintheit der andren) gebood hem te ver- , trecken. W&er op Harma» t hoe fors hy Ro°2nZrg
ook was, fonder meer gewaghs te maken, vertrKkett. door-droop ^ fwiehtende voor een woort, dat met beftendigb gelaet, en Burgermee- fterlijke achtbaerheit wert uit gefet. Boom, voorts,beright van Burgh-graefs voorftel, liet de hatelijke redenen onbeantwoort, met welke, uit-gefchooten tegens de Re- geerders , om hun den Krijghs-raedt op 't lijf te fchennen, nochtans defe meening niet volmondelijk was uitgedrukt. Noo- pende't halen der leuze, zeid'hy: Man~ nen , hierin veranderingh te maken ! nie- mant dan de Vroedfchap •vennach het. Daarom, fiet toe, watghy aangaat. Dit deed ieder achterwaerts denken, en al den toelegh verftuiven. Want, verre van daer, dat de Wet-houdersjwaer onder Lffleefter Marten alleen met de Engelfchen heulde, den' Gravevan Licejler, en eenen hoop vreemdelingen, die fijn parthy hielden", middel verleenen fouden,om,met uitfpre- kender leuze, alle wachten weerloos te > " maken,voorts de burgery te vermeefteren,
d'oude Regeerders te fchuppen , en den Raedhuife een nieuw aengeficht te geven. Op defe moer,zeker,ja erger, lagh het: en Wattice. men wift nu dat hem ï 4 van de vroomfte fier in 't voorftanders derVryheit,en getroufte aen- ünhod. klevers van 't huis van Najfou, onder wel- ke de vader van den DroJlHoofi mede was, op een lijfte gelevert waren, ende dat hyfe meinde een fmadige doot te doen fterven. Als hem nu alles hier buiten fijn giffingh ging, keerd' hy,ten naeften morgen, fchie- lijk weer na Uitrecht. Licejler, eindelijk L'ctfter fiendetot fijn wit en voornemen niet te w"* komen,isna een twee-jarige regeering uit u" de? den lande weer na Engeland seuocken. M* ' |
||||||||||||||||||
|
1587.
Licefters
toelegh ob
de Maje. ftraat. |
||||||||||||||||||
|
Kachu
fpraak vttn teeefter darten Ko- fier,fiege- noegh bleek toetLke- fi'^'sGra- Ve» toelegh. Secretaris.
|
||||||||||||||||||
|
tu
|
tenant.
|
|||||||||||||||||
|
Refter
^rfoektdi
le^etemo-
&en geven.
|
||||||||||||||||||
|
endoor
i'üotlant. [lhe vroom- iU\«» Kor.
**1 fitter |
||||||||||||||||||
|
Qjl
|
||||||||||||||||||
|
ZES-
|
||||||||||||||||||
|
Hiftorifihe Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||
|
$0*
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ZES-EN-D E RTIGHSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Kort I
|
||||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
De Flyhelt binnen ^Amfterdam is oor/aak der
herJleÏÏingh Van haar Vorige Scheep-Vaert, T^oop.handel en TSLeeringh.
*De Koningk vm Spanjen ver biet, die vaert en handel op fijne landen, waardoormen genootJ'aakt is, felfs op Oofi-Indien te varen, daar toe een korter
wegh in 't Noorden, dóór ^Amfier dammers en andere fleden, doch vruchteloos, op gefocht iviert: Kort verhaal van d'eerfle reis, die ten tweedemaal hervat, maar met gelijke uitkomft, kortelijk befc breven wordt, d?Amflerdammers alleenigh', vangen defe Noordfe reis met twee fchepen, voor de derdemaal weder aan, die, in nooit gehoorde wonderheden, onvertjaaghde ftoutmoedigheit, en onverdraaglijk ge- vaar , niet aUeen de voorige, maar, alle andere reifen te boven gaat, en in 3t kort aangeteikent wort. Alfulken tocht noch eens hervat, doch met flechte en vergeef- fe uitkomfi. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Roomfen Gods-dienft bleef ftaen. Maer
defe brachten geen Neeringh noch winft voor d'ingezetenen mede, als de Schippers en Koopluiden deden. Doch de Koning De vaert et van Spanjen, die de Staten nu al hadden spanjen en af-gefwooren, en verklaart van lijn recht Vortugd. , op defe landen vervallen te zijn, had tot die tijdt toe, de Scheepvaert en Koop- handel der Hollanders en Zeeuwen, op fijn havenen in Spanjen en Portugaal toegela- ten ; wanneer hem wijs gemaekt wierdt, dat hy niet beter dit halfUrk en onwinlijk volk tot gehoorzaemheit foude brengen, dan wanneer het belemmmert en benauwt wiert in de vryheit der Schipvaert. Hy de raed volgende,leit ook de uit-voe- A ■. Mort*' ringh des felven in 't werk, op zo een ma- nM' nier, als hykonde. Daer wierden der- o0t halven ftrenge placcaten uitgegeven,tegen ^„uurr.
die geene,die uit defe landen of koopmans ^efS en waren derwaerts voerden , of herwaerts zeeitt*" van Spanjen af-fcheepten. De ftraf voor verbod'»' de Over-treders was , behalven de ver- beurte van goed, gebannen op de galey- Door
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Atnflerdam
neemt toe. |
A
|
Mflerdam begon nu de vruch-
ten der Vryheid, als, Neeringh, Koop-handel,en Scheep-vaert, |
||||||||||||||||||||||||
|
die zedert tien Jaren dapper ver-
lopen waren, wederom te genieten, want door 't fcharp invoeren der Spaanje In- cjuifttie , wierden alle uitheemfe Koop- luiden , Schippers en Boots-gezellen af- gefchrikt , om f' Amflerdam te komen handelen, 'twelkdaer na weleenighfins, watbematight wordende, kreeghzyder Staten roof-fchepen op den hals, die de gantfe Zuyder- Zee onveiligh hielden , na de maal defe Stat alleenigh, in 't midden van alle hare naburen, die aen der Staten zijde waren gekomen , als vyandin, hartneckigh aan de Spaenfe zijde bleef. Wel is waer , dat zy van inwoonders vermenighvuldighde, maer dit waren al 27* dat het geeftelijke Kloofter-luiden, die uitd'om- emige Uren iegaende Steden, door de Geufen verdre- |
||||||||||||||||||||||||||
|
cndir ge-
houden V/Of, |
||||||||||||||||||||||||||
|
ven wordende, naer Amflerdam quamen
toe zacken, door dien zy zagen, dat defe |
||||||||||||||||||||||||||
|
Majeftraet zo pal, op het ftuk van den
|
||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
* f 9 4. Door dit verbotafgefchrikt van de Sfaen-
2>e eerfte fcheVaevt, begonden eenige na een andere v«ert om de het oogh te flaen, In Spangien was de oordt. frapel der Indifche waren, en aldaer moft Europa als te merkt komen. Maer Waerom foude men niet na hetOoften ook |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI, Boeck, 30/
het halve lijf binnen de boort opgeligt had.
Dematroofen vlogen uit fchrik na voor, enfy waren alle lijf-loos geweeft, ten waer de ftrik, by geval aen de vingerlingh van 't roer hegtende, den eerften aenfprongh |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T504.
De eerfte •vaert cm de Noord. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gebroken, en een uit de hoop fich ver-
|
tfalrujfer,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mand had, om hem, daer door in onmagt
leggende , met een piek te doorfteken. Behalven defeyfelijke ondieren wierden daer ook gevonden feer veel Walruffchen, wonderbaerlijke fterke wanfchepfels, veel grooter als onfe Ofien •, in 't water en op 't lantfich onthoudende. De huiden zijn als Zee-robben, de bek verfcheelt niet van de muil der Offen: twee tanden, yder een half elle langh , fteken aen beide zijden vooruit, alfoo waert geacht als Yvoor. Men kanfe niet lichtelijk ombrengen, ten zy haer een felle flagh treft indeflaep van 't hooft. Het volk de Walruffchen die op 'tland waren aentaftende, floegen ettelij- ke kortelaffen , bijlen en pieken aen ftuc- ken , doch konden niet meer als een door- fteken , dewelke, hoewel niet volwaffen, van acht fterke mannen naulijx opgelight |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t>ie een
Kieuw |
een toght doen, en de fchatten van Indien,
uit die plaetfen vervoeren, daer haer vyan- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'^Ooll"S ^en §een befettingh of gefach hadden ?
indien foe Voornamentlijk, indien men achter Ruf- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ken,
|
" (ïen en Tartarien sta weghkonde opdoen:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
want die foude fonder gevaar van vyan-
den, en met weinigh verlies van volk, en in veel korter tijdt konnen overgebraght worden : aengefien dat Hoüandt niet bo- ven de duifent twee hondert en vijf-en- dertigh duitfche mijlen lanx de gefeide wegh afleid van laf on: en daer en tegen degewoonljjke vaart der Portugeefen fich uitftrekt tot "twee, duifent negen hondert .en twee-en-dertigh. En de faek is ook ernftigh by der hand genomen. Het zal my luften voortaen met de namen van ful- ke treffelijke mannen dit papier te vercie- 'beieiders ren« DeHeeren dan Iacob Valk en Chri- fiojfelRoeltim, nevens veel Koop-luiden, waer-onder de voornaemfte fijn gewecft Balthafar (JMoucheron, lan lanjjen Ka- rel, en Dirk van Os, hebben uit-geruft vier fchepen , onder 't beleit van Willem Barentfen,tQt volvoeringh van de voórfei- de toght. Defetegelijkzeyl-gaendein't Jaer vijftien hondert en vier. en-tnegentig |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kon worden. Het was nu in de Ooghft-
|
Auguftta\
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maanï , doen Willem Barentfx,. bemer-
kende de onwilJigheit van 't volk, en on- gelegentheit des tij ds, v/aer door hy ge- noeghfaem belet wiert in fijn voornemen, geraedfaera vont, weder te keeren na de Wafgats , van hem genoemt de Straat We»„Atu van NaJJhu, om te vernemen wat opening de andere fchepen gevonden hadden. Zy Ietteden vaft op de hoeken en hoofden |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
59.
|
den vijfden dagh van fZomer-maand, zijn
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"ftniui. ten laatften door de ys-fchorfen gekomen
tot op de hooghte van acht-en-t2cventigh graden : onderweesh niet weinieh beftre- den van de Beeren: onder welige een is ge- Vlndengroo- wecft,die na het volk in de boot toe fv/om, 'e vitte Tj. hoewel hy met een kogel doorfchooten ltren' was, doch naderende , wierde hem een » ftrik om den hals gefmeten, om levendig . gevaqgen te worden, DeBeerondertuf- fchen defchuit tragelijk volgende, nam fijn flagh waer, en floegh de poten in de boot, metfooeen gewelt, dat hy nu al |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van No-pa Sembla, wanneer fy van verre
|
Nova Sent'
bU. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
op een punt een kruis fagen ftaen. De
nieuseierigheit dw.óngh haer tot onder- foekingh. Die na't land gefonden wa- ren, bevonden dat delnwoonders waren gevloden , of veel eer de vreemdelingen, achter latende zes facken vol rogge meel: en een gotelinx fchoot van daer , ftond noch een kruis, metdriehuifen, gebout na de Noortfche manier, waer in niet ge- vonden wierd , dan eenige tonnen met CU * dui- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvmge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
3o6
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
duigen. Den vijftiende der voornoemde
maent geraektenfc by de andere fchepen, die in de ftraat feer van 't ys belemmert waren geweeft , en gevaren hadden door deenghte, wel vijftigh of zeftigh mijlen in de Tartarifchc Zee ooftwaert op; welke feer Zout en vol walviffchen en andere W3nfchepfels,zijn gront met het diep-loot naulix liet betaften. Aldus gekvuift en gefwerft hebbende, quamen een maent na delaatfte byeen-komft der vloot weder in 't vaderlandt. Defe fchepen , hoewel onverrichter za-
ken weder gekeert, gaven noch tan™ zoo groote hoop, dat de Staten der vereenigh- de Nederlanden , goet vonden , op het volgende jaer, een vloot, beftaende in ze- ven zeilen , derwaerts voor de tweede mael af te vaerdigen, onder 't beleid van Schipper Willem Barentfen en Opper- koopman,/<«co/> Heems-kerk. Defe om- trent zeven weken na de uit-togt, geraék- ten in de Weygats, aldaer vier-en-vijftigh mannen aan ftrant zettende , om de gele- gentheydt op te doen : dewelke twee mij- len landwaerd in, gevonden hebben ver- fcheyde fleden met vclle-werk, traan en diergel ij kewaer, alsook voet-ftappen van menfehen en Rheeden: waer uyt het lichte- lijk te vermoeden ftont, dat eenige volke- ren daar woonden, of ten minften quamen handelen.Het welke noch te meerbevefti- get wiert door de beelden,die op den Becl- tien-hoek in groote menigte lagen. Doch na twee dagen is haer ontmoet een Lodgie van Fit [ore, t'zamcn genayt van haften , en in hebbende Walm jfchen tanden , traan en ganfen , tot ladingh van de fchepen , die uit Ru/land komen fouder. door de Wey- gats , om defelve te vervoeren door de Tartarifche Zee, voorby de ftroom Oby, tot een plaats in Tartaryen genaemt Ugloi- ta: alwaar fy, volgens gewoonte , ver- winterden. Zy deden hier noch by, dat na negen of tien weken eerft het gat foude toe vriefen: en das men over het toege- |
vroorenterftont konde loopen tot in Tar- i f 9 f.
1 taryen, recht door de zee, by haer gehee- Detmeed» j ten Marmare. Negen Matroofeh fijn ook -vaertom & gekomen bytwintigh Samojeden, vijf en boordt. vijf gekoppelt gaende. Defe van den tolk ondervraaght na de gelegentheit van No- Marmare. 'va-Zembla, gaven tot antwoord, dat als men boven een hoek gekomen foude zijn omtrent vijf daghreifens(fy wefen noord- . ooft aan) dat dan een zee na 't zuyt-ooften "
hneen woefte groote fich uitbreide. En van defe vertellingh haddenfe een verze- kerde waarheit: aengefien een onder haer, overfte over een hoop volk , het felve uit laft des Koninx befigtight had. Een wei- nigh na haer affcheid is een derfèlve op de ftrant komen rijden, om een heel rouw beelt te halen , van de onfe in 't jagt geleit, zijnde aant opperfteeynt wat ront, en in't midden met een heuveltjen , in plaats van God der Sa- een neus, hebbende boven de neus twee «^«fe». fneden,voor oogen, en onder een,voor den mont. Hyin 't jagt komende, nam dit op, en fteldet op een berg dicht aan den ftrant, den matroofen van ver te kennen gevende, datfe groot quaat daar aan gedaen hadden. Het is fonder twijfel dat dit deGod der Sa~ mojeden was, voor welken de inwoonders offerhanden deden : gelijk uit de gevonde aflen en benen van Rheeden wel te giffen was. Doch na een groote worftelingh met hetys, klippen enbeeren, is de vloot den achtiende van Wijn-maant, uit geweeft Qüohir. hebbende vier maenden en zeftien dagen, in de Maas weder in gelopen. De Staten afgefchrikt door dit ongeval,
wilden defe togt niet meer verfoekemmaar ftonden, foo aan de fteden als kooplieden toe, om de opening te ontdecken door het. Noorden , met beloften van een groote |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
De tweede
•neten om de Koord. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
d'Eerfte
Schefen ko- ment''huk. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De tissede
tocht. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
T. Heems'
kerk. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Titfore.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
vereering, indiende reis met een gewenft
einde volbraght wiert. Amfierdam vatte- |
De dsnl"
tocht- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
UzloitK.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
6.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
de terftont de f aak by der hant, twee fche-
|
IJ?
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
pen uitruftende: over het een, de voorn :
lacob Heemskerk voor fchipper en koop- manen. WiUemBarentfenvooxo^et ftuer- rnan.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
307
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
luk quam noch een ander. Het fchip, min 1 5 9 6.
of meer voort drijvende , friet met een De derde fchrickelijke krak tegen een ys-klip. En ^'aert om^e' het was nu in't begmfel van de * Herfii-N*erd- maand, wanneer de Son aldaer fich haaft ^^^ om te vertrecken, en met fijn af wefen, *Sepemberl een duifternis van meer als twee maenden temaken : foo datter geen hoop of middel was van daar te konnen komen. De 't^enschip plaats onbewoont vanmenfehen , en ge- WOrt van's- quelt van beeren , de gelegentheit vanxijtys bezen en armoede van brant, konden haer niet anders belooven , dan de dood. Doch GojldeHeer wildede meefte behouden» Sommige dan van 't fchips-volk gaende, niet fonder de beftieringh des Alderhoog- ften , omtrent twee mijlen land-waard in na het zuiden, vonden een Revier vol zoet water, en een groote menighte van. boomen en hout, foo het fcheen , van de kuften van Tartarien , of van elders, der- waarts gedreven. Door dit aenbrengen ^tVolk tit»- verblijt, timmerden aldaer een huis, «wk»al- binnen het welke fy, worftelende met de ** em honger, wilde heeften en voornamentlijk m' metdevorft, fich indielanghduurigeen dicke duifterniflen beflooten. Het is onge- looflijk wat ellenden defe Zee-helden van de koude, van de fnecu en feer felle noort- cofte winden, foo binnen als buiten het fchip , geleden hebben , eerfe huis-ve- ftingh voor haer gemackt hadden j op dat. ikfivijge van den bytenden rook in de 00- gen , diefe in het fchip moeften uitftaen , by aldien fy niet vergaen wilden van de vorft. Ja haer hurte kon de niet opge- recht worden, dan by goet weder: waar- om die ook voor hejt Jaetfte van Wijn- osoi» md'anat niet voltooyt is. Ik fchricke noch voor haer ellenden, en de ellendi- ge plaets , niet alleen van menfehen verlaten , maer ook van de natuur zelf als verdoemt. Zy hadden foo een ftrijd *f a
, . J j r 1 J . aapper van ■
met de beeren , datle tegen den aenval ^ Beeren
der felve een geduuïge wacht moeften gepelt.
houden.Voor de vollen wierden vallen ge-
Qjl 3 maakt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
man ftellende, en op het ander voor fchip-
per encommijs,7^w CorueliJfettRijp.Twin- tig dagen warenfe in Zee geweeft : wan- neer haar een vreemt hemels-teken ver- toonde : aan elke zijde van de Son fcheen noch een Son, met vier regenbogen ; van welke twee defe drie Sonnen doorfneden, en een met een wijde ringh omvatte,en de andere dwars door het groote ront fijn verwen verfpreide. Voortvarende door dicke ys-fcholien,. quamen ten laetften op de hooghte van tachentig graden : alwaer fich een lantfehap op deed, onder een fo- merachtige locht, vol gras etende dieren : daer het noorder deel van Nora Sembla,fes of zeven graden lager leggende, noch gras noch lover heeft,noch andere heeften, dan die vlees eeten, In een inham van dele kuft wierden twee eilanden gevonden : aenhet een der felve aenroeyende, vonden veel eyeren van rotganfen, die fy op het neft za- gen fitten : doch naderende terftont weg vlogen. Tot den acht-en-twintigften van Zomer-maant voerenfe over en Weder lanx dit geweft, om een doortoght te zoe- ken : wanneer de perfinge van 't ys haer dwong om te wenden : fy vangen clan aan door andere wegende omleggende piaet- fen te ontdecken, Maer Ian Rijf oordeel- de , datmen de eerfte toght tot tachentigh graden foude hervatten : en aldaer een doorgangh foeken. Zy verdragen dan onderlingh, datydermoghtzeilen, wer- waards hem goet dacht. Rijf dit toeftaan- de, isgefcheiden,en niet lang daer na door de koude verhindert, na Cola gekeert, en van daer na huis, Daer-en-tegep Willem Barentfen,alle de Noorder kuiten tot .Nb- •va Sembla toe befoekende, geraekte aen 't Eylant van Orangien, gelegen aen 't uiter- fteen Noorderftedeel van Nova Sembla: aen defe ftraat, terwijl hy poogt door te breken, wort hy van het ys bezet: welker dikte , met het diep-loot afgemeten, fich uit ftrekte tot twintigh vademen onder 't water, en buiten twaalf. En by dit onge- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
»59*.
X>e derde
faertomde
Noord. Zien een
weemt He- m'h teiken. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
*0 graden.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
spirs iet-
g'n. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
tu
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
nitts.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
'^heiden
z'«nmal- binder.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
'* ty landt
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Qfa
|
anje,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
C
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
HiBorifche Befchrijvingevan
|
||||||||||||||||||||||||
|
3o8
|
||||||||||||||||||||||||
|
dat de beeren fchuilende in haer hooien 1597."
fonder koft, en fich onderhoudende door De Aerde het voetfel van de inwendige en foete vog- vaert omdt tigheit, aldervetft werden. Wy fo.uden N<">r^ de kloekmoedigheit van defe Helden on- "~ ' gelijk aan doen, byaldien van ons, door
een fchandelijke vergetelheit, over gefla- gen wiert, haar vrolijkheid in 't midden der alder uiterfte ellenden. Het was drie Koningen avond, de welke na gewoonte van dit land, met blijtfehap gemeenlijk over gebracht wort. De dapperheit on- 't ^ms_ winbaar voor alle tegenfpoet, konde ook -volk trekt de jammerlijkheit felf met een verheuging de Koningh bekleden. Sy hebben dan ingebracht het v«» ^ova gedeelte des randfoens van de wijn, het ZefnMa. welke haar, als verhaalt is, om den ande- ren dagh gegeven wiert: daer by doende eenige tweebacken, diefe in den wijn fop- ten. Daar was ook twee pont meel noch overigh, waar van zy pankoeken bakten met fneeuw-water en olie. Sy deelden medeeenige briefjensom, en deConfta- bel wiert Koningh van Nova-Zembla, het welke wel twee hondert mijlen langh is, tuffen twee Zeen befloten. Twee maen- na defe tijt, het leven aldus door gebracht hebbende, begon de Son allengskens op te rijfen: met dewelke haer hoope ook da- gelijx meer en meer aengroeide : en ein- delijk vonden zy goet, haer twee fchuiten hoogerop te boeyen , en met defèlve fich op Gods genade in Zee te begeven : om dat het groot fchip met Ys-bergen omzet, en onbeweeghlijk ftont, en ontbloot van Enbegi»»^ alle gereetfehap , naulijx beftiert Coadefich tot do konnen worden , indien het al in 't water wederom _ geraekte. En behalven dit, begon ook reis te bef ^' de voorraed van fpijsfeerte minderen. Sy bleven dan by haar eerfte voornemen , en vieleneendraghtelijk den negen-en-twin- tighfte van Bloey-maant aen het werk. May. Vijftien boots-gefellen waren in alles over- \ gebleven : die, doenfe de fchuit verflepen * wilden, deyerminderingh van haer krach- ttn,door gebrek, vuiligheit, koude en an- dere |
||||||||||||||||||||||||
|
i < o 6. maakt van dicke plancken: in welke veel
De derde gevangen wierden, een dienftigh en foet •vaen om de wilt-braad voor defe hongerigen : want Noord. het vlees quam infmaak nabyde konij- x— nen ^ ea je vellen waren bequaam tot mutfen. Het bier , in ftucken ys gevroo-
ren , en niet gebruikelijk dan by het vier gezet , begon te ontbreken. De fneeu dan gefmolten, gaf een feer fchadelijke |
||||||||||||||||||||||||
|
Strengekow
de en on- weer. |
||||||||||||||||||||||||
|
drank voor haer gefontheit. Daer was
noch een weinigh Spaenfche wijn overig, |
||||||||||||||||||||||||
|
die met zekere maatjens, om den anderen
dagh omgedeelt wiert. De aenhoudende ftormen dwongen haer fich te beflUiten ettelijke dagen binnen haer hutte , die rontom met de fneeu bezet was en over- dekt : met het bedaerde weder, maek- tenfe gezamender hant de wegh dooi- |
||||||||||||||||||||||||
|
DcSon blijft
8o dagen onder de kimmen. *Novem-
ber. |
de deur op, om haer by tijts van hout te
verfien. De Son die nu maar een ogen- blik t'elleken reis aen den hemel quam, verliet haer t' eenemaal den vierden van *Slacht-maatid,en hy is niet wederom ge- fien voor den vier-en twintigfte vantLo» |
|||||||||||||||||||||||
|
\lanmrius, maand des na- volgenden jaars: want doen
ftak hy even fijn blijde aengeficht boven de kimmen der aerde, alienghskens hoger en hoger op-klimmende. Het isaenmer- kens waerdigh, dat met het vertrecken van deSon,de beeren fich terftont verberg- den in haer hooien: want na dat het licht t'eenemael wegh gedoken was, foo heb- benfe defè ondieren niet meer vernomen: daer-en-tegen openbaerden haer voiïèn , die, als gefeit is, met knippen gevangen |
||||||||||||||||||||||||
|
De beeren
■verfchuilen baar tege- ltje , met de Son. |
||||||||||||||||||||||||
|
wierden. Doch de Son quam foo ras niet
die Noorder hoek befichtigen,of het getal derbeeren groeyden dagelijxaen, en dit wilt-braet verminderde. Ja hy hadde nau- |
||||||||||||||||||||||||
|
lijx fich met fijn volle ringh vertoont, als
by geval eenige uit gegaan zijnde, terftont een groote beer in 't gemoed kregen. Die fy doorfchoten en de huit af-trocken. Het vet van dit wanfehepfel weeghde hondert pond, het welke gebruikt wiert tot olie in de lamp, De Natuur-kenders feggen, |
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
1597. dere ongemacken gevoelden. Niet-te-
D« derde min de nootzakelijkbeit dwongh haer by wen om de na meer te doen , danfe konden. Een wegh dan door deysbergen met houwen, fmijten, fchoppen, graven en weghwerpen gemaakt hebbende, wierden de fchuiten in 't water gebracht. Doch weinigh voor haer vertrek uit de hutt', hadden zy, de gefchiedenis van haer reis enverblijvingh naerftelijk befchreven,in een muskets maat gedaen, en in de fchoorfteen opgehangen: op dat by geval ymand (indien de Zee haar verflond) kennis moghte krijgen van haar wonderbaarlijk weder-varen. Drie dagen hadden de fchuiten eensdeels door de open Zee, andersdeels over het Ys gedreven : wanneer eindelijk de Ys-fchollen foo vree- felijk tegen de felve aandrongen , datfe fchenen in hondert duifent ftucken te Tul- len fpringen: ten waar God het ongeluk wonderlijk af-gekeert had : want een uit de hoop, kruipende van de eene drijvende fchotsop d'ander, quam met groot gevaar des levens,op 't vafte Ys, alwaer hy een tou heeft gebonden aen een hooge heuvel. De | fchuyten by dit op het Ys getrocken zijn- de 5 wiert het goet daer weder uit geloft, om de zelve , als feer gerabraakt zijnde door de Ys-gangen,te beter te verhelpen. Terwijl zy hier mede befigh waren, flierf de grootfte beleyder van defe reys Willem Barentfen , niet fonder uitnemende be- |
M. VL Boeck. 309
gedurighop de waght moeften ftaan , ter- i f97.
wijl de andere rufteden. Delichamen af- ne derde
geflooft door ellenden , hadden noch een voert om dt
onwinnelijk gemoed yoor de tegenfpoed Noort-
behouden: zy geraakten dan den elfden r
van *Hooy-maand aan het Cruis Eiland, en * luliut.
vandaar, na elf dagen tot de Cants-hoek,
en van de Cants-hoek, na fes dagen, tot in
Sint Laurens Bay : alwaarfe twee Rujji-
fcheLodnen vonden. Na defe fïchtoe- „ » •"'•'
j j -i j T j r, Schutten. wendende, wierden gewaar, dat het defel-
ve Ru ([en waren, die van haar des jaars te
vooren,vriendelijk in'tfchip onthaalt wa- ren geweeft.Defe niet ondankbaar zijnde, bedankten haar noch voor de wijn doen- maalsgefchonken, vragende na de drank die zy nu gebruikten : daar over een na de fchuit liep, om water tappen, het welk hy haer over gaf Maer geproeft hebben- de , gaven 't weder , en fchuddeden het hooft. En wanneer Heemskerk , haar in den mont liet fien, om te vernemen, of zy geen genees-middelen hadden voor de fcheur-buik , baaldenfe een roggen- broot, omtrent van acht pont, met eeni- ge gerookte vogels: want zy verftonden dat hy honger hadde. Doch het volk by z? vinden geval roeyende na een Eylant, daer twee y kruyfen op ftonden, vonden onverwaght, en tot haar groot geluk, lepel-bladeren, welke zy uitter hant met hoopen op aten, om baar gefontheit. Want dit kruydis |
||||||||||||||||||
|
droogh en heet, een fonderlinge tegen-
gift tegen de fcheur-buik. De Boots- luiden dan feer verquikt door defe heyl- fame groente, hebben haer loop na der Rujfen kuft overgezet. Onderweeg ont- moetede haer wederom een Rujjcbe Jolle, Een klein uit welke zy befcheit kregen van de Cabo bootken. van CanJmoes. Zy voeren vaft te zamen, wanneer een ftorm foo hard aen nam, dat de kleine fchuit, den wint niet konnende verdragen , achter bleef. En alfoo van -^ ft°r*>* het onweder nu verftrooit, fouden by na v°rftrooyen , ... e ' j. J dez Schut.
door de arbeit en tegenfpoet, die zy nau- ten van
lijx met haer beiden konden dragen, t'on- malkander. der-
|
|||||||||||||||||||
|
Zijn in
frootge.
|
droeftheit van alle. Doch na twee dagen
begaven fy haer weder in 't water ; met . feergfootefwarigheden : wantfy moeften |
||||||||||||||||||
|
■Vter
|
fan
|
||||||||||||||||||
|
de fchuyten over de vlottende fchotfen
heen flepen,om inde vrye Zee te geraken: en die kondenfe niet langer houden, als de wint en vloet toe lieten. Want die ver- andert zijnde, foo veranderde defe dingen ook, foo datfe door het gewelt der win- den , dikwils in Zee gedreven , by na alle hoop van behoudenis verlooren gaven. By dit ongeval quam noch een ander. De Beeren liepen liftelijk over de drijvende ftucken Ys na de fchuiten: foo dat eenige J |
|||||||||||||||||||
|
"'Zeeren
>*°ken hiir. |
|||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrïjvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||
|
310
|
||||||||||||||||||||||||||
|
dergebragt zijn.geweeft , ten waer dat
wederom een Lodgie meteenige lij ftoght haer had verquikt. Van welke fy ook verftonden,dat haer metgefellen behouden waren : die fy noch gefproken , en voor twee dagen, met fpijfe voorfien hadden. Door defe tijdingh verblijt, G]n de Witte Zee ingevaren , en eindelijk aen de kaften van Ooft-Laplant deneen-en-twintighfte der voorfeide maent,behouden by de ande- re fchuit gekomen , dien zy tien dagen gemift hadden. Gezamentlijk dan we- derom haer reis vervorderende , quamen tot Kilduin,tn vandaertot Cola; het fchip van lan Cornelijjen Rijp, van de welke te vooren verhaelt is, aldaer vindende. Het gerucht dit wonder verbreidende , wier- den met toelatingh vanden Boyaert, de Stad-houder der Groot-vorft van Mosco- vien, defetwee fchuitenin't Koopmans- hitvs gebraght, tot een eeuwige gedachte- nis, dat fulke kleine en opene fcheepjens lanxeen nooit-bezeilde vaart , door een woefte en gevaerlijke Zee,by na vier honr dert mijlen , gekomen zijn. Van Cola met het fchip van Rijp af-ftekende na't Vaderlant , fijn na vier-en-twintigh da- gen op den eer ften van Wijn-maand bin- nen Amfterdant omtrent na de middag ge- komen; foo alsdeGefanten des Koninx \z.nD enemarken met de achtbare Raad der felve ftad over tafel zaten. Derwaerts dan terftont gebracht, hebben voor de voor- noemde Heeren de venellinge gedaen van haer gantfche reis. De onwinneiijke k'oek- moedigheit heeft dcfe helden de onflerf- felijkheit waerdigh gemaekt. Ik wil dan ook haer namen van defe gefchiedenis niet af-fonderen,nochmy verdrieten laten,de- ielve te fchrijven , die het verdriet felf in een fterkeHerbergh van noch ftantvafti- gerziel,hebben moeten plaetfe geven. Die |
||||||||||||||||||||||||||
|
manen Schipper, Pieter Pieter fen Vbs,Ger- 1
|
^9 7-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
i f97-
X>; derde
«art om de Noort, |
||||||||||||||||||||||||||
|
rit de Veer: M. Hans Vos Barbier, Iacob Delaefie
lanfen Sterrenburg, Leenaert Hendrik/in, *>**rt om-de
Laurens Wiïïemfen , lan Hiüebrantjen, ^oort-
Iacob lanfen Hooghwout , Pieter Corne-
lijjen, lan van Buifen, Iacob Evertfen.
Daer na, in den Jare 1609, is door laft 160 9.
van de Bewinthebbers der Ooft-Indife Maatfchappye, defe Noordlè vaert noch eens onderftaen, met een Vlie-boot van 2,0 , mannen,onder 't beleit van Herry Hudfon: y0Jn
Defe komende by Nova Sembla, vont het aldaer vol ys, en fijn fcheeps-volk vol on- wilügheit, waer over hy daer van daen, na De straat het Noorder America, en voorts naer de Duvk. StnetDavis zeilde,op hoop van daer door te geraken. Maer hy quam,zoo wel van d'een, als d'ander plaets, onverrichter za- ken wederom. Defe vaert, om door het Noorder ge- Dut nh-
weit. de Ooft Indien te bezeilen, is voor mant dotr d'eerfte reis al verzocht geweeft in den Ja- ^efe v**?* re 1380, door eenen Nicolam Zenetus, de 0Htgtkl>' welke daer na van verfcheide andere , foo men "' Italianen, Spanjarts, Portugeefen , Engel- fen, en Deenen gevolght is; doch alle hun- ne tochten fiin vruchteloos afgeloopen : want eenige fijn, door 't ys , en de koude afgefchrikt, wederomgekomen: andere met fchip met alvergaen en achtergeble- ven ; maer niemant van alle, die 't uiterfte zoo gevaerlijck heeft dorven wagen en uitftaen , als defe Zee leeuwen, onder 't be- leit van den dapperen en onvervaerden Ia- cob van Heemskerk , Amfterdammer , de welke , nevens zijn ervaren Stuurman , Willem Barentfz,. door defe nooit dierge- I lijk meer gehoorde ystocht, aen al de wc- relt,de proeve gegeven heeft,dat hier geen doorkomen, en defe Ys-zee, onbevaerlijk is, dies fullen wy de vaerffen vani'HeerP. Hooft, 't fijner gedachtenis, in d'oude |
||||||||||||||||||||||||||
|
Komen we-
der by mal- kander. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Klldnin.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Oclóber.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Zn tot Am
fterdam. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Wie weder
gekomen |
||||||||||||||||||||||||||
|
Kerk alhier,boven fijn graf te lefen ("als in't
vierde boek te zien is) noch eens verhalen. Heemskerk, die dwars door 't ys en 'f yfer derde ftreven,
Liet d'Eer aan 't Lant, kier V lijf, voor Gibraltar het leven. ..... ZEVEN-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
dan van demen, fijn
|
||||||||||||||||||||||||||
|
31Ï
|
||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boech
|
||||||||||||||||
|
Z EVEN-EN-DE RTIGHSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
KomelisHoutman5 'mTwkyengevmgen, Bedt
^jjn dienjl , om op Ooft-Indien te Varen, d'dmfterdamfe koopluiden
aan. Hy wortgelofty en met vierfchepen, langhs de gemeine wech,
naer Ooft-Indiengefonden, komt met weinigh voordeel, wederom van daar. Na~
men der Uit-reeders, die vereenight met eentge andere, acht (chef en? onder 'f beleit van Iacob van Nek, derwaerts af-fenden, 'f welk door die van Zeelant en Rotter' dam medegefchiet. d''Am(lerdammers ruften noch drie fchepen uit, na Ooft-Indien, onder 't gebied van Steven van der Hagen. Vier van de acht fc hepen komen fhuis, en gaan weder derwaerts, onder 't beleit van Iacob Wiüekens. Eenige Brabantfe Kooplieden f Amsterdam zenden ookfchepen uit, die rijkelijk geladen weder komen, en meermaalfulke tochten doen. Jacob Heemskerk wort mede derwaarts gefonden, als ook Wolfert Harmanfz. Spanjen zent dertien Oorlogh fchepen tegens haar , maar wordendoor acht Amfter-dammers af gejlagen. Heemskerk verovert een Kraak-fch'q, met zeven honden zielen , en grooten buit. AUtd'Ooft-Indifè Koopluiden vereenigen, en maken een Maatfchappy , die tegenwoordigh noch in wefen is. Dappere Zeeflagh der Hollanders en Zeeuwen in de Bay van Gibraltar, onder 't beleidt van Iacob Heemskerk , die aldaar fijn doodt , maar fijn volk d'overwinningeverkrijgende, f Amfter dam heerlijk begraven wiert. |
||||||||||||||||
|
E Vereenighde Nederlanders y als
gefeit is, in haerKoop-handel op Spanjen belet, uit het welke zy tot noch toe de Indifche en uit- lantfche waren hadden gehaalt, wierden hier door genoegfaern als gedwongen,om door een andere weph defelve in haar Va- dcrland te vervoeren. En daer ftond geen ander open,als die na Indien leide. Tot de- ze reis dan wierden fy te meer aen-geport, om den onbehoorlijken en dieren prijs, die de Spaan fche Koopluiden doen ter tijt, op haer Koopmanfchappen fetteden : als dewelke feer fware tollen van de zelve ge- houden waren aenhaer Koningh te beta- len. De eerfte dan, die defe zaek ernfte- lijk by der hant genomen hebben, Tochten een vaer-water op te doen om het Noor- dem't welk veel korter was, en veel veili-» |
||||||||||||||||
|
ger, als nietbezet noch bevaren van eeni-
ge Vlooten derVyanden. In het voor- gaende is van ons kortelijk befchrevende aenlêidingh,uickomfr. en wonderlijke toe- vallen van defe tocht. Met welke, terwijl men vaft befigh was,hebben eenige Koop* luiden tot Amfterdam, aengeport door een Cornelis Houtman, het werk op-gevat: omlanx de gewoonlijke vaert der Span- jaarden, een Vloot na Indien af te vaerdi- gen , en met de Koningen en Volkeren des felven lands te handelen, dewelke in geen verbond ftonden met haer Vyanden. Dgaendrijver, als gefeit is, was Cornelis Houtman: defe een Nederlander,ha.d voor Vele jaren fijn trouwe en dienftaen dePor- iugadfche en Spaanfche Koopluiden, die op Indien voeren , betoont. Doch ten laetflen van de Turken gevangen, kon nict R. r .op- |
||||||||||||||||
|
d"Eerfie
-vaart der Amfter- dammers, in Ooft-lK' dien. Cornelis
Houtman. |
||||||||||||||||
|
l595-
|
||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrijvmgevan
fchepen, lanx de gewoonlijke vaart der j * a r.
Spanjaerden na Indien af te vorderen. En d'Eerfit de Vloot zeil gaende in't Jaer duifent vijf Amfter- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3"
"* 5 9 f • op-brengen het groot r■d'EerJit verloffingh. Dewijie dAmfier- niet genoeghfaem waren
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hondert en vijf-en-tnegentigh onder 't damfevaer-
beleit van Cornelis Houtman; is na twee tm'°t °°r' Jaren en vier maenden, weder i'huis ge- * un' _ keert, niet met foo groote profijten , als de hoop haer belooft had. Niet te min d'Eerfte het werk is dacr om niet achter gebleven, vloot oni*lt want niet tegenftaende de kleine winftcn |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aamfevaer- verfogt van eenige Amfterdamfche Koop-
ie»,opoofi- luiden ,met beloften, foofyhem te hulp |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ïndien.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wilden komen, dat hy, die van de langh-
durige.ervarentheit geleertwas, in'tVa- derlant weder gekeert, openingh foude doen, van alle verborgene dingen , wetten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Utffiir jm en prog;tcn jjer $paanfcbev&cït op Indien.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wrloft.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
man.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van defe eerfte toght, hebben goet gevon
den,wederom ettelijke fchepen derwaerts te zenden. Zy waren vaft met defe zaak befigh, wanneer haer beright wiert, dat eenige andereAmfterdamfche Koopluiden, als Vincent van Bronkhorfi, Symon Ian- fen Fortuin, Govert Dirrickfen , Cornelis van Campcn, IacobThomafz,. EUert Sy- monfz,, hnkhein , ende lap Harmenfen, het zelfde opzet hadden. Met defe dan wort een onderlingh verbont gemaekt, om haer krachten in een te fmelten , en al- foo met meerder yver en vermogen, een vafte ftijl van koophandel te maken. Drie jaar, na de eerfte, is de Vloot.beftaendcin |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De inbeeldingen van overvloedige win-
üm gaven geen kleine prickel,tot het aen- nemen van de voorfeide toght: te meer alfoo Houtman bewij Ten kon, dat van vijf of zes gulden, hondert gemaekt wiertvan de Oofterfche handelaers. Doch een fwarigheit fcheen noch eeniglins dit voor- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'fSeeftde
Oofi-Indife vaart te isnnen,. |
nemen tegen te ftaen : namentlijk, het
doorluchtigh gebiedt van Venetien , het welke Koopmanfchap in Perfien gedreven |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hebbende, ook tot noch toe , de lndifche
waren, van de Indianen na Perfien gefon- den, telantdoordeWildernüïenvanhet Ooften na Conflantinopolen , en van daer na huis voerde : het welke met geen kleine rijkdom, defe ftaat verrijkt heeft. Sy kon- dendan lichtelijk afmeren, dat de trach- tingen der Venetianen vruchteloos foude zijn en te vergeefs, by aldien vanhaer met tien mael minder koften,de lndifche fchat- ten uit Indien uit-gevoert wierden. Niet te min , onaengefien defe hinder-pael,is de faek by der bant gevat: en de Bewintheb- bers van dit gezelfchap, gemeenlijk ge- Xamender naemt ^e Compagnie va» Verde, zijnde- terfieVit- fc navolgende geweeft : deHeeren Hen- irtederi, drik Hadden, Reinier Paauw, Piet er Haf- felaar, Ian Ianfen, Carel de Oude-, Ian Pop- pen , Hendrik Buik, Dirk van Os, Syvert Fïeterfen Sem, en Arent ten Grooten-huife. Defe dan, bemerkende dat de wegh om 't Noorden onfeker en twijfelachtigh fcheen te zijn (hoewel het bekent was,dat de felve wel twee duifent mijlen korter, veel vey- liger en minder fiekte onderworpen wasjl Jjebben niet te min goet gevonden vier |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
acht fchepen , vandefe vereenighde gezeL
fchappen in zee geloopen, onder 't beleit |
1598.
lucobv aft-
Hek, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van Iacüb van Nek. Defgeüjx vervor
derden dit werk in Zeelandt, Balthafar Moucheron, en Adriaan Ilendrikfz*. ten Haaf, yder met fijn mede-ftanders, Sche- pen na het Ooften uit-ruftende: 't welke tot Rotteidam een treffelijk gezelfchap beweeghde , het hare daer mede toe te doen : fulx dat vier fchepen, waer over Iaaues Mahu het opperfte gefag had,door Ia1- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mahu.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Straat van Magellanes na de Lïïloluc-
fche Eylanden over de Zuid-zee af-gefon- den wierden. De moed wies ondemuTen meer en meer. Voor de wederkomft dan der voor-feide acht Schepen, wierden van de zelve Bewinthebbers weder drie toe- geruft, die den vierden van Bloey-maant May. in Zee liepen, tot Oppcr-hooft hebbende Steven van der Hagen, ruim twee maen- steven *""' den voor deaen-komft van de helft der der BH0, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
genoemde Vloot. Welke vier fchepen .
• terftont wederom derwaerts af-gevaer- | " dight wierden onder 't bevel van Iacoh Tfillekens. De yver van defe Oofterfche handelaers brande foo feer, dat die in an- ■ dere ook een vier ontftcken heeft : want eenfge Koopluiden , beftaende meeft uit Brabanders, aengeport door de grooteen meenighvuldige toeruftingen , fijn met malkander in een verbont getreden,om het zelve vaarwater met vier fchepen in te flaen: dewelke met vier andere van het oude gezelfchap op 't laetfte van 't Jaer ncgen-en-tnegentiginZeegeraekten : en na een twee jarige reis rijkelijk geladen weder t'huk quamen. Doch ondertuffen eer defe acht fchepen in 'tVaderlant binnen geraakten, hebben de voornoemde Bra- banders , wederom twee vaerdig gemaakt, daer de oude Bewïnthebbers zes by-ge- voeght hebben , die gelijkelijk onder Ia- eob van Nek uit-geloopen, en op verfchei- de tijden met groote fchatten wederom aengekomen zijn. De zegen wekte den yver op, en de voorfpoet gaf t'ellekens moed,tot het uit-voeren van groote voor- nemens. Behalvenin Zeeland, zijn tot Amflerdam vier fchepen van de oude, en vier van de nieuwe Bewinthebbe- ren , onder 't beleit van Iacob Heems- kerk en Ia» Grenitr , nevens noch vijf fchepen van de Oude , waer over tot OppervQoght geftelt was Wolphert Har- man fz,. in 't Jaer duifent z,es hondert en een gercet gemaekt. Spanjen , door haer menighvuldige fchaden en af breuken.aen- gehitft tot wraak , heeft een machtige Vloot toe-bereit, om de fchepen van defe Koopluiden , ophetonverfienft te over- vallen. Dertien dan der felve, ontmoeten acht Ooft-Indifch-vaerders: van dewelke de Spaanfchc onder Admirael foo ont- haelt wiert, dat hy gedwongen was, de Hollanders,hocwe\ veel fwakker in krach- tens verlaten. Defe nederlaag deed den Spanjaart bedenken5dat het gewet mach- teloos was > om de aanwas der Hoïïandfcfo |
M. VLBoech 313
macht, door defe ïndifche handel, tebe- j 6 o t.
letten. EenKoningh , die inderdaad de Etrfte vasr- grootfte was van "t Chriften-rijk , moeft ten wQoft-. foo een fmaat inkroppen, dat eenige wei- indien.. nige ingefetenc van een Stad, foo een ge- ' weid in Zee konden brengen ; voor welk de t'zamen gerotte krachten van al. fijn heerlijke Koninghrijke, niet beftendig waren. Hy is de fwakfte en verheelt, die, in't worftelen fijn onvermogentheit he-gev*^m8t_ merkende , van het ftnjdenfich went m fich m lift.: lagen. Doen hy geen hulpe vont by de wapenen, neemt hyfijn toevlucht tot de liftigheit. Philipfus dan gebruikt de Pcr- tugiejen tot uk-voering van fijn oogmerk: om de Hollanders by de Indiaanfcbe Ko- ningen en Vorften, vooreerlofe enmein- eedige Zee-roovers en fchelmen uit te ma- ken. De Staten van 't Vereentghdt Neder- Heemskerk /«»r,defè faak in achting nemende, hebben verovert terftont de Schepen,derwaartsgaende,met eenindi- haerbeftel en lalt gewapent; volkoomen **nfth& toeftaende,de Portugiefen en alle die den KrM** handekrachteden tebekommeren , vyan- ■*** delijk aen te taften. Welke gelegentheit
de manhaftige Heemskerk wel heeft weten te gebruiken: als dewelke een Karake met zeven hondert zielen,en onwaerdeerlijke fchatten, fo kloekmoediglijk heeft aenge- vallen, dat de felve gedwongen was fich over te geven. De koophandel op Oojl-Indien wiert Dï K«nde*
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
* 5 9 9 •
Serfte vaer
tennaOofc Indien. Ucobmile-
kens. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
laeob
Üeems- k*rk. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
J6
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
0 1.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
^olfert
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
meer en meer geftadigh gefegent, met feer ^
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
n/tiran duf
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
malcander
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
groott
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
winften: en niet te min fcheen defe
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
»» de wtigh.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
aenwasgedreight te worden van een fware
nederlaag : Want om dat de handelaers op het voorfeide lant,haar voornemens niet te zamea voeghden, en met malkander ver- droegen , fo gebeurden het meenighmaeïy dat oe ichepen van verfcheide Bewintheb- bers, met defelve waren,in de felve havens aenquamemen defe beletfels brachten fcha- de in,voor winft.Hier quam noch by,datfe te lichter konden overwonnen worden,om dat de vloten haar kragten nietby malkan- der brachten, die van andere, en wederom andere bekoftight wierden, De Staten Rr 1 defe |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
SP«*nfe
f'kepenaf- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
5i'4 HiHorifche #3
\ & o 2, "^ dele zwarigheit rijpelijk overwegende,
Oorffrongh vonden geraedfaem, de Bewinthebbers, fo der Oofi- van Hoüandt als Zeeland, in 's Gravenhage IndifeCom- je verdagvaerden : alwaer defelve met be- taZme' willigingh haerder Hoogh <JMogenthedcn, ~~ en gemeene toe-ftemmingh , verdragen d'Oofi-in- zijn: omvoortaen tot een lichaemteful- dife hande.. ]en wefen. Ditbefluit is daer na Verlcon- V*"" ^^Dt'en aen a'^e ^e ingezetene van 't Ver- *#««? eenighde Nederlant, bekent gemaekt: by het welkeyder een genoodight is, om foo veel geit, als 't hem goet docht, in te leg- gen, tot bevorderingh der voorgenoem- I602, 3e handel. Defe verkondigingh is niet gedaen voor doove ooren: Want eenige uit liefde tot het Vaderlant, andere door hoop van winft aen-gelokt zijnde, hebben by malkander gebraght zes-en-tzeftigh tonnen gouds. Al die boven vijf duifènt guldens in de waegh fchael had gezet, kreeg de naam van een Hooft-participant, Cn die minder, alleenlijk van Participant. Uit defe voornaemfte worden gekoren, die van het bewint der gantfche handel Bewint-hebbers geheten worden. En dit was het alder eerfte begin van
. onfè vermaerde Oofi-Indifche * <Jïï<£aat- snie " fthaPpye-> noch tegenwoordigh , in zoo
bloeyende ftant, dat zy, door haer wijt- 3^ luchtigen koophandel en fcheepvaertge- der ooft- noemt mach worden, voor een der voor- Indife Com- naemfte zuilen, die ons lant helpt onder- steunen , van wiens gelegentheit, in 't |
||||||||||||||
|
chrijvingevan
een-en-dertigh fchepen , hier tegen aen, j <j 0 *
doch daer onder fijn geweeft vier Fluit- Krijzhs- fchepen, geladen met montkoft en krijgs- vloot van tuigh , de reft waren naer behooren, ten d'Admi- oorlog toe getakelt: over defe vloot wiert raalHee^>s' verzocht het bewint, als Admiraal zen te ' nemen ,onfen meer genoemden en dappe- DeStaten ren Am&erdammzr,IacobHeems~kerk,d'te ruftenfieb met noch eenige vermaerdeHopluiden,als hiertegen. Pieter TViUemfz,. Verhoef, Adriaan Roefi, Pau, Kleuter,al\e Amfterdammers,enzijn , onder Admirael Alteras uit Zeelandt, de onder^j^. Schout by nacht Lambert Hendrikfz,. in mira*l de wandelingh Mooy Lambert genaemt, Heemskerk als ook Hopman Harpert LMartfa, een zeilt me voorzaet van onfen overleden L.Admi-stanJeih raal Tromp, beide van Rotterdam, mits- gaders al de reft , uitgenomen een Zeeuw, (die omtrent 't Eilant Wicht ftrande, doch 't volk en voorraedt op d'ander fchepen berghde) voor, en in de Bay, of Inham van Gibraltar is gekomen,op den vijf-en- twintighften van * Gras-maant, des jaars A^' K307. Hier vont hy negen geweldige Spaanfe Galioenen en vier oorlogh fche- pen , en drie genomen Hollantfe prijfen, met een groot fchip van Lubek, en vier Franfe fchepen , die aldaer op bequame wint lagen en wachten , defe wierden alle met Spaenfe Soldaten bezet. De gantfe Spaanfe Vloot lagh onder 't gefchut van deKafteelen. d'Admirael Hee/w^o^denKrijgsracdt Heemskerk'
verg-adert,en nodige ordre eeftelt hebben- vloot zeilt de, is met een mannelijke kloekmoedig- Ae^»"j v* heit, met al de zijne, tot de Spaenfe'Vloot, ?'Wm* d&Bay'm. gezeik, en Zelfs met Hopman Mooy Lambert, op den Spaenfen Admi- rael , Don luan Ahares d' Avila, (die een J; grootGalioen voerde, wel met gefchut, TuftdeGd- en 700man, voorfien) recht aen gezet, boenen*"•■ defe fiende ('t geen hy te vooren niet ge- looven wilde) dat het hem gelden zou, _ kapt zijn kabel af, en laet fich (die eerft verre voor uit lagh) nader onder de Ka- fteelen in drijven , maer wiert echter al even
|
||||||||||||||
|
vierde boek breder gefchreven is.
|
||||||||||||||
|
bemerken
|
||||||||||||||
|
DeKo
|
||||||||||||||
|
De Stan- ^onm£b van S?anJ™
jaansfoe- de, dat hy door 't verbieden der He
km die te ders en Zeeuwen, van op fijne havenen
hfchadi- niet te mogen varen, haer als gedwongen
ff»» had , defe fcheep-vaerten op te zoeken,
bedacht alle middelen om dit te beletten,
hier toe vervaerdighde hy een machtige
vloot oorloghs fcheepen , daer onder ver-
fcheide (zo't fcheen) onwinbare Galioenen
waren.
De Vereenighde Staten , hier van ver-
wittight, ruften een fcheeps-vloot van
|
||||||||||||||
|
A M. VL Boeck. 315"
vens hun Admirael, en veel vrywillige 1 £07.
Edellieden. De gevangens waren niet Scheeps- bovcn vijftigh, waer onder des Admiraels flagh voor zoon mede is geweeft. Aen der Staten G'brahan zijde bleef d'overwinningh, met omtrent tzeftigh gewonden, en hondert dooden, VI. daer by den onverfacghden Admirael DeKeder' I Heemskerk , wiens wel verdiende fcheeps-lmders kroon met fijn bloetbefprenkelt wiert. « -^ Des anderen daeghs zettent de Vloot
om hun wat te herftellen , een weinigh buiten fcheuts der Kafteelen, die noch al even ftark , fonder te konnen toe reiken , na haer fchooten ; doch d'Hollanders na- men dit voor eer-fcheuten , waer mede de Spanjaerts, (als Edel-moedigh van aert) hun, over de verkregen zege, fcheenen te begroeten. Ondertuffen was de Stat Gibraltar vol anghft en fchrik; in vrefe dat die beftormt, overweldight, geplon- dert, en vernielt zou worden , zo dat'er veel krijghsvolk telande na toe quam tree- ken , gelijken overval vreesden die van Calis mede: maer de Vloot zeilde over, na de kuft van Barbaryen. Defe neep had het Spaenfe vel zo dapper y t T
gekneuft, dat het wel voelde, dat de klei- spanjen 'ge. ne Hollandfe fchepen, met weinigh geoef- voelt defe fende Zee-luiden, door hare gefwintheit, Nederlaag. meer vermochten •> dan het dom gewelt der groote Spaanfe Galioenen,mei menigte van onervaren Boots-volk vol gepropt: waer door dei'Verecuighde landen fcheep- vaert , een geruimen tijt langh , van 't Spaens gewelt, onbekommertwas; zoo dat die benevens den koophandel, zich na alle geweften des werelts uitbreide. 'tLichacm vanonfen ontzielden Admi- nerfte!!in%
rael Heemskerk (in wiens plaetsden onder der opper- Admirael Alteras, en in des zelfs Stede, Bevelheb. Pieter Willemfh- Verhoef', Capitein op't hrs.. fchip van den overleden Admirael geweeft zijnde, geftelt wierden) na dat het gebal- femtwas, is met de gewonden , in twee van de voorraed- fcheepen , onder 't gelei- de, van Hopman Harper t (Jtfartfz,. naer 'ilr 3 'tVa->- |
||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
even ftout, door Heemskerk en Mooy
Lambert ingevolght, dewelke hem voor en achter verby loopende , met hunne ftucken , de willekomft vereerden , en daer op , elk aen een van zijn zijden, haer ankers lieten vallen. Voorts yder Hopman en Bevelhebber zijn eer en eedt betrach- tende , is hier afgrijfelijk gefchooten en gevochten. Maer in 't eerft van de flagh, wiert door een ongelukkige fchoot, d''Admiraal Heemskerks flinker been van 'tlijfafgebonft, doch weinige wiften daar af, want om geen flauhartigbeit te veroor- Zaken , wiert hetverfuft , tot dat de flagh gedaen was. Den Spaenfen onder Ad- miraaljdoor drie van onfeSchepenaenge- vochten, raekte binnen een half uur in de brant, zoo dat 'er van de 450 mannen, daer hy mede bezet was, weinigh of geen ont- quamen: noch een galioenwiert even zoo onthaelt, 't welk zijn macker al brandende voor deboegh dreef, mede aen ftak. Een galioen fprongh, door zijn eigen boskruit aengefteken, te barften, wiens romp, tot het water toe, af brandede, een ander van de zijne, 't zelve ongeval aenzette , den Lubeks vaerder, is ook door de drijvende brantfchepen ontfteeken , en verbrandt. Een Spaans fchip wiert van 't Hollandts gefchut zodanigh onthaelt, dat het ge- fonken is , al d'ander Spaenfe fcheepen, flende, hoe heet het hier toe gingh, kerf- den hunne kabels, en lietent na, lant drij- ven , tot datfe vaft geraekten. Den Spaenfen Opper-Admirael, wiens vlagge, door den Trompetter van Kapitein Klein- zorg afgehaelt was, had nu al een tijt langh als in onmacht gelegen , fonder weer te bieden, en een witte Vrede vlagh laten af wayen, doch daer al even fel op gefchoten wiert, dreef vaft mede naer't ftrant, al- waer hy des anderen daeghs, van de Span- jaerts zelve, na dat zy de groote maft daer uit hadden genomen , verbrant is. In defe flagh zijn door water en vuur wel twee |
||||||||||||||||||||||
|
1607.
Scheeps.
flagh voor Gibraltar. |
||||||||||||||||||||||
|
II.
ï» toon
S'fehooten. |
||||||||||||||||||||||
|
III.
Gru»elick
gevecht. |
||||||||||||||||||||||
|
IV.
Senspae».
■'* AAmi- r«xl be- fajkt. |
||||||||||||||||||||||
|
V.
|
||||||||||||||||||||||
|
JQarti
|
||||||||||||||||||||||
|
&-
|
||||||||||||||||||||||
|
teven., diuzent Sjpanjaerts om gekomen, bcne-
|
||||||||||||||||||||||
|
3i 6 HiftorifcheBefchrijvinge van
i6oy* 'c Vaderlandt gevoert , en tot Arnfter- raliteit, doen de Schout , Burgermee- I(j07,
|
||||||||||||||
|
fters, Schepenen en Raden der Stad Am~ Betmskerks
perdatn. De Colonellen , Hopluydsn ujkftncu en Krijghs-raedt der zelver, ftede. De -----—
Bewindthebbers der Ooft-Indife Maet-
fchaopye , en eindelijk de Burgers en ,
,, 'V.1 , J 1 , jb Ordreva» Koopluiden, wel tot acht hondert toe, ^/j/ara-
met een ontallijke meenighte toe-kijkers ftAcie* ' van alderhande flach. Wy zullen dit Hooftftuk dan befluiten , met de vaer- fen, van den Heer Drofi Hooft,op de voor- fchreven Zee-flagh, in de Zinder Kerk, alhier, door bevel des Zec-Raedts, in een glas uit-gebeclt j ter gedachtenis v au |
||||||||||||||
|
Htemskerks^m 5 °p den vijfden van * Zomer-maant
Lijkfiaci. aen gekomen, en den achtften der zelver maendt , met behoorlijke lijkftaci, in
d'Oude Kerk ter aerden gebracht , voor
*Iuniw. aen gingen tweevacndelen zoldaten , met omgekeert, en flepetit geweer, daer na
Des Admi.wen gedragen fijn helm, harnas , &c. ™als lt~ Doen zijn wapen-fchilt, zijnde een zilve- ' , , a re leeuw, in een blaeuw veldt. Hier aen dam. volghde 't lijk, gedragen van veertien Hopmans, behangen enbeleidt met fijn
Wort aUacr Wapens en verguit geweer, achter 't lijk heerlijkbe- volghden de bloedvrienden, en daer na, graven. £s gCmachtighde Zee-Raden ter Adtni- |
||||||||||||||
|
Ziet inde
befchri)'vin-
ge vand'ou- de Kerk. |
Die Heemskerk, diedoor'tys, en't yfer dwars dorft flreven f
Liet J' Eer (tan 'f Landt, hier 't lijf, en voor Gibraltar 't leve». Op deScheeps-ftrijt, voor Gibraltar.
*Depijlvoerende Leeuw befpringht de Wefterftrande,
Rn hout het groot e velt: 'Dat was, met braven toon, T>en Vorft des onderganksgevlogen in fijn Kroon j En 3 van't vermetel hooft, de pracht gemaakt tefihande: Hoe bleekfiet Gibraltar beftorven door uw hande, jDé" vlugge blïkfimdrighs haar afgods fijngevelt, O Zege-Godt jwiendit, tot lof', de Zee-raadt fielt. |
|||||||||||||
|
<P.C Hoof*
|
||||||||||||||
|
ACHT-
|
||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||
|
V7
|
||||||||||||||||||||||||
|
AGHT-EN-DERTIGST E HOOFTSTUK.
Kort Inhoüt. Na 't gemaakt Beftandt, borrelen op, de ver-
fchilleninden Gods-d'tenjl, door d' Arminiaanfe Remonfiranten, daar
groot e onluften^en beroert enjn de Vereenighde Nederlanden^ en f%_Am- (ïerdam uit ontftaan.' Een Frans Predicant wort fijn dienfi ontfeit, Befendingh van
de Staten van HoUandt, aan Amfierdam, d'eerfte vergaderingb der Remonfiranten yerjloort, insgelijks de tweede, 't Graauw begint een borger s huis te pionderen, dat door ontjagh der LMajefiraat, ten deele, belet wort, wat ordre daar tegen ge^ fielt ü.. |
||||||||||||||||||||||||
|
Gr. Mog. Heeren Staten van Hollandten ~B.err.cn.
Wefi-Vriefiar.dt over gaven , verfoekende, Jiranten. dat 'er een Vrje Synodus mocht beroepen worden , cm te handelen over defe vijf r«fi*m- punten , daerzy hun in befwaert vonden, ^ ■'''"* als ook , om een Revifie, of nader onder- foek te houden , over de gemeine bèly- denis der Kerke, en den Heydelberghfen Cathechifinus, in de Herformde Neder- lantfeKerke al om gebruikelijk. Eenige der genoemde Heeren namen dit in bedenken, zommige wilden daar niet na hooren, dan zo veel was 'er af, dat het voor die tijt bleef fieeken. Doch d'andere Predicanten,dic hier tegen waren,gaven een contra Remon- firantie over, daer van zy, tzedert contra Remonfiranten genaemt wierden. Wy CmtraRt. zullen defe zaak niet verder verhandelen, m"nftran- rnaer die meer hier van begeert te weten-, ten- |
||||||||||||||||||||||||
|
V'rfchillen
d&Fredi- e<*nten. |
A dat in den Jare 1609 , tot
Antwerpen , het twaelf Jarige Beftant, tullen den Koning van |
|||||||||||||||||||||||
|
Spanjen en d" Aerts-Hertogh,x.er
eender, en de Vereeni<rhde Nederlanden ter ander zijde, getroffen, en den oorlog van buiten 'slands, daer mede opgehouden was, begonnen de verfchillen, die al een tijtlanghin Hollandi hadden leggen fmo- ken, aen alle kanten teffens uit te barften. De(ê waren geftookt door D.Iacobtts Ar- mïmus, eerft Predicant al hier t'Amfier- dam , en daer na in den Jare 1603, gewor- den Profcjjor inde H: Godgeleertheit tot Leyden, alwaer By in 't Jaer 1609, over- leden is, 't Verfchil beftont voornement- lijkin vijf punten, het eerfteen voornaem- fte, daer cl'andere vier uit volghden , was, tytar i j: over ^e Pradefiinatie of eeuwige Vcor- iefionden ' fibickingh van Godt : dit had de voor- noemde Arminim, volgens fijn roeiningh (regen die van andere) fijne Leerlingen, en gemeenzame broeders, zeer vafi; in ge- drukt, daer over eenige Predicanten van defe fijn gezintheit,nietlangh na fijn doot, een Remonfirantie,(\vaer na zy zedert ook "Remonfiranten genaamt wierden) aan de |
||||||||||||||||||||||||
|
lezedeHiftorien hier van gemaakt, d'ee-
ne door I: uit den Bogaert, en d'ander |
I: uit den
Bogaen.. |
|||||||||||||||||||||||
|
door 7: Triglandius, die elk na zijn gefint-
heit, gefchreven zijn. Aengacnde de verfchillen of Difpmten zelve , daer van zijn by na ontaUijke boeken gemaakt,door S. Epificopizts, E: Popphts, Triglandim, en |
||||||||||||||||||||||||
|
andere j maer ik houde, dat in de zelve
(volgens i
|
||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvtnge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*I*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t6xj.
Berotrtcn
om verfchil in gelooft punten. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t6t 6. (volgens 't heggen van d'Heer L. Reaal)
■Beroerten meer ongeruftheit , dan ftichtingh, te emvirfcbil vinden is. Wy hebben defen oorfprong mzeloofs Jus in 't kort moeten verhalen, ten einde |
wettelijke Synoden , daer in te maken,
enz. Defe ronde verklaringh van die van Amflerdam hebben ook toe geftemt, die van E?ikhuifen, Edam, en Purmerent, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
punten.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de volgende beroerten f Amflerdam, uit
die oorzaek voorgevallen, te beter vcr- ftaen worden. |
In 't Jaer 1617 den a> van * Loumaant
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hebbende Contra Remonftranten (alzoo *lamary.
zy de onderlinge 'verdraaghfaamheit met |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t'Zamen-
kamfi
van eenige
Predi-
csmten
fAmfter-
dam.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Scptcmb.
Een Frans
Tredicant
«f&'ftelt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Remonjlranten weigerden te houden)
binnen Amflerdam een t'zamen komft ge- hadt, van Predicanten uit verfcheide Ste- den , en aldaer in geftelt een aóte, om al omme te doen onderteikenen, daer in zy |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In * Herfjl-maant, des Jaers, i6r5 ,
is zeker Frans Predicant, hier f Amfler- dam, genaemt Simon Goulart, door die Kerk, uit fijn dienft geftelt, en't Avond- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rnael ontzeit, om dat hy tegen de Prede-
Jlmatie, en 't geen 'er aen vaft is, al te hart gepredikt had. De Remonflranten, fiende dat hun faak
'niet voort wilde , als zy garen hadden, fielden aen de Staten van Hollandt voor, om een onderlinge verdraaghz,aamheit aen te gaen , waer toe wel 't meefte deel dier vergaderingh genegen was, maer eenige Steden konden zy hier niet toe bewegen, hoe wel zy aenfienlijke bezendingen aen de zelve deden. Want den twec-en- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
verklaerden , dat men de Remonflranten
niet konde erkennen voor mede-leden, en broeders in Chriflo, overmits de zelve in de ware Gereformeerde Kerke zoo vele be- roerten , twift, enfeheuringen hadden ge- maakt. Doch de Remonjlranten prote- Jleerden hiertegen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De ver-
fchillen vet- oorzaken een zijdig* heit. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Defe verfchillen fijn foo hooghgeloo-
pen , door gants Hollandt, en 't Sticht Uitrecht-, &c. Dat meeft alle de Maj eftra- ten,d'een of d'ander zijde moften kiefen j |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
op zommige plaetfen hielden de Predi-
canten der Remonflranten de gemeene Kerken in, en do Contra Remonflranten moften hun in huifen, en zelf buiten de Steden behelpen,om ter Predicatie te gaen, op andere plaetfen waft wederom in te- gendeel. Hier f Amflerdam behielden de Contra Remonflranten al de Kerken in,tot haren dienft , waer over de Remonflranten j hier ter Stede, het voorbeelt van eenige 1 naburige, willende volgen, onder nomen I hebben , om in een pakhuis te pnediken, I daer uit èen groot oploop ontftont, dat al dus is toe geeaen. ■ Den vijfden *February des Jaers 1617.
hebben de Armmiaanfche Remvnflrants- gefinde binnen Amflerdam, een vergade- ringe gehouden in een Packhuis, buiten de oude St. Theunis Poort in dat nieuwe Werk aen de oude zij de, op Vloytnburgh of daer ontrent , daer een Predicant van haregezintheit heeft gepredikt in tegen- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f April.
|
twintighften van * Gras-maant, des Jaers
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1616 hebben zy naer Amflerdam gemach-
$efendingh tight , Ionker Adriaan "jan Matenejje-, mj er- jjetv van Revjere} en Opmeer , &C. Hu- go Muys van Holy , Schout der Stadt Dordrecht , Gerrit Ianfz,. i>an der Sijck , Burgermeefter te Delft , CM: Hugo de Groot, Raad, en Penfionaris te Rotter- dam , en W. P. Haefes , Burgermeefter der Stadt Hoorn; om deVroedfchap f Am- fier dam te bewegen, totbewilligingh, in 'de refolutie van d' onderlinge •verdraavh- faamheit, der Kerkelijke verfchillen : En heeft Lffl: Hugo de Groot , in de volle vergaderingh der 56 Raden f Amflerdam, tot dien einde gedaen, een wijtloopige t2k£m 0ratieo£ beweegh-reden , doch kon de |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Sprockd'
mM»t. d'Eerfte _
vergadefioi
der Rcnior
ftr/mte»
t'Amftii"
dam.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
haar.
|
Vroedfchap daer toe niet verftaen , maer
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gaven tot antwoort, dat mendeChrifte-
lijke Gods-dienft, gelijk die over 50 Ja- ren geleert en geoeffent was , behoorde tehanthaven en voor te ftaen, zonderde |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
woordigheit
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
anders als by
|
van ontrent twee hondert
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aldcrminftc verandï
|
ringh
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Per-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
Perfoonen na giffinge, doch niet alle van
de Remonfliantfche Gereformeerde , foofe hun felven noemden , maer vele lofle luiden, die haer tot dien tijt toe, aen geene Gemeinte gehouden en had- den , ja ook felfs eenige van de Gerefor- meerde Religie, ende andere die uitnieus- gierigheit daer gekomen waren. Onder de Predicatie ifler een Smit of Slotemaker opgeftaen , een man wel bekent, en in 'f laar \650 noch in levenden lijve, die den Predicant, over 't gene hy berifpelijk oor- deelde , onder het Prediken beftrafte,ende daer mede hem in fijne Predicatie ver- ftoorde, foo dat, na eenige woorden ende weder-woorden , de vergaderinge confu- fèlijk is gefcheiden. De Remonflrants- gefinde haer daer aen niet ftootende, heb- ben terftont, des daeghs daer na , een fchoonen grooten Spijker of Pakhuis in dat zelve geweft gehuert, diezy hebben doen fchoon maken , ende met banken ende zit - plaetfen voor de toehoor- ders 5 ook met een Predikftoel doen voor- fien, in forme van een Kerk. Veele gingen om dat getimmer te fien , ende elk oordeelde daer van nae fijn verflant ende o-efintheit. De Heeren Burgermeefte- ren van de Stadt dat vernemende, hebben den Koopman, van de welken de Remon- ftrants-gefinde de Spijker gehuert hadden, voor haer ontboden , ende vermaent niet toe telaten, datter in fijn Spijker onwette- lijke vergaderingen fouden werden ge- houden. Hier over gink die Koopman by die Remonfirants-gefinde fijne Huer-Iui- den, haer biddende, dat zy wilden afftant doen , ende geene vergaderinge houden in die fijnen Spijker, Maer dat en mocht niet helpen, die luiden wilden met haer voornemen deur. Ondertuffchen werden- der verfcheiden Pafquillen geftrooit, fom- mige om hun te verflauwen, andere we- derom om haer aan te moedigen. Den 12 February zijn die Remonflrans-gtfinde we- derom vergadert, het welke dan was hasr |
||||||||||||
|
A M. VI. Boeck. 319
tweede reife. Dezevergaderinge wasveel 1 6 1 7.
grooter als de voorgaende.om datfetevoo- Remon- ren ook veel ruchtbaerder was ge\vcefk,en-ftraMfi de volgens dien,met luiden van verfchcide- FreiiJcatli negefintheden geftoffeert. Als de Predi- ver' oort' catie by na ge-eindicht was, ftontter by de Predik-ftoel een Engelsman op, een man feer nieusgierigh om alles te doorfnuffe- len , die ook foo hier foo daer op fijne ma- niere gereift hadde, genaemt Humfre Bro- melej, defe fèide overluit , Hoort mijn Heeren , worter ook anders in de oude ende nieuwe Kerkgepredikt, van onfe Pre- dicanten, Hallins, Rlancim, ende andere ? Waar toe dan hier gemaakt defe droeve fcheuringe ? Daer mede wiert het volk RMktme- ontroert ende die vergaderinge geftoort, 4ein oproer. fulx datter een groot gemommel onder dat volk ontftont, onder 't welke die zelf- de Engelsman noch eenige bewegelijke woorden of redenen gebruikte. De Predicant bleef even v/el op de Predikftoel ftaen, roepende fi'lentie Jïlentie , om het volk tot ftilte te brengen,op dat hy immers een kinr,dat daer gebracht was, foude mo- gen Doopen. Maer het rumoer wiert hoe langer hoe grooter, foo datter geen gehoor was,en een yeder opftont ende om een goet heen-komen zagh. Dejongers dat fiende, begonden in de glafen te wer- pen , ende de houte venfters te breeken. Des Predicants Huisvrouwe haelde hem van de Predik-ftoel, ende eenige van fijne toehoorderen geleiden hem naerhuis, en- de moeften ook onder wege al eenigh ver- wijt hooren. Als de jongers aldusgaende waren , ende dat huis,,of die vergader- plaetfe, van alle man verlaten zijnde,zy de handen ruim hadden , begonden zy om hoogh te klimmen , ende aen het dak, ofte aen de pannen ende de goten te tarnen, in allen fchijn of zy het huis gantfeh hadden , willen af-breeken of te gronde werpen; « ty,t
't welk voorzeker ook foude hebben gz~ bet a-fbrc- fchiet, indien niet de Magiftraetdaer 'm ken im dit haddc voorfien , ende de jongers van daer huis. S s doen |
||||||||||||
|
ï6i7.
flrtmtfe
Predicatie
verftoort.
|
||||||||||||
|
^■**kt in
'$roer. *>* RcmoH-
flr*nten ^xkhuis om
'«te pree- |
||||||||||||
|
/
|
||||||||||||
|
320 HiHorifche ö6j
doen vertrccken. Als nu die Sondagh voor
by was, heeft de Magiftraet eenige van de principaelfte Rcmon(lrants~ge(indc ontbo- den , haer over het houden van die Verga- deringen met woorden beftraft, en belaft fulx voortaen na te laten. Zy hebben dat belooft. Ondertuffchen zijnder verfchei- den vuile ende on-Chriftelijke Pafquillen, fommige op de ftraten geftroyt, zommi- ge hier ende daer aengeplakt, waer by, foo de Heeren des Magiftraets , als de Predi- eanten, leelijk geb'lameert wierden, daer tegen ook eenige waren geftelt tegen d'Arminianen. Sulx dat d' Ingezetene Van de Stadt, d'eene tegen de Magiftraet ende Predicanten , de andere tegen d'Ar- minianen , wierden op-geroeyt, Maer verre 't meefte deel kondemen vernemen tegen d'' Arminianen vergramt te wefen, om datmen wel zach , dat defe d'oorzaek van de moeyte waren , vermits zy buiten noot, in die gerufte ftadt, daer de Magi- ftraten * Predicanten , Kercken-raden, Gemeente , ende alles met malkanderen in goede vrede was , zoodanige moeiten gingen aenftellen , ende beroerten ver- wecken. De Heeren des Magiftraets, Vreefende , dat den aenftaendep. Sondagh cenigh vorder ongemak foude mogen ont - ftaen,hebben desSaterdaeghste voren,den Sargeant Majoor belaft, fijne Soldaten aen óeSt\ Anthonk Poort, in welke contreye, de twee voorgaende reifen, de moeiten,nu verhaelt,geweeft waren , by malkanderen gereet te houden , ende met fijn Officieren, door dat quartier van de Stadt, heen ende weder de ronde te doen , om alle by een komfte van jongers voor te komen ende te verhinderen: hebben ook beide de Schou- ten belaft , datzy ten zelven dage met hare Dienaers door de oude Stadt fouden gaen Wandelen, om op alles te letten , ende 't gene daer mochte voorvallen den Heeren Burgermeefteren aen te dienen , om des noot zij nde,tij delijk daer inne te voorfien. DesSondaghs den xix. *Febrmry, hebben |
||||||||||||||
|
cforijvmgcvan
de Schout, ende de Sergeant Majoor, de j g1 r«
bevelen des Magiftraets voornoemt, ge- oploop van trouwelijk in 't werek geftelt. Ende alfb jongens en de jongens, al s'morgens vroegh begon-<?>'<1**11'. den hielende daer, met troupen door de Stadt te loopen , foekende ende doorfnuf- felendc, offer niet ergens -eenige Armi- nïaanfche Vergaderingen gehouden wier- den , foo zijn de felve , of vande Schou- ten met hare Dienaers, of van de Officie- ren der Soldaten, met haer by hebbende volck, verftroyt, ende gedaen vertrecken. Evenwel , niet tegenftaende defe goede ordre, hebben dejongens, door 't gene in voorgaende dagen gepaffeert was, gaende gernaekt fijnde,niet geruft, en haren loop genomen,daerde Schouten, of de Sargeant Majoor, met fijn volk, of geweeft waren, of noch niet en waren gekomen, want de- fe en konden niet over al teffens zij n. Eerft zijn dejongens geloopen aen het huis,daer Die geen d'Arminianen veertien dagen te voren, vergnde- zijnde, op den vijfden February, gepre- ringen vin- dikt hadden: Maer alfoo de man van den ***"• huife zijn deur open dede, ende dejongens binnen liet komen,feggende; Siet hier en is niet te doen, zijn de jongens fonder vorder moeite van daer gefcheiden , ende voorts geloopen, dan na dit, dan na dat huis, der Arminiaanfchegefinde,am der zelverVer- • gaderingen tebefpieden , ende zijn metter tijt geraekt op het nieuwe werk, aen de nieuwe zijde , al waer zy twee bekende Arminianen vindende, deneeneneen Be- fchuit-backer , diemen feide den Kofter vande Arminianen te wefen, zijn zy de zelfde gevolght, meenende apparent, dat zy,door der ze! ver gank en geleide, J'Ar- miniaanfche Vergaderinge vinden fouden. . Onderturfchen waren byde jongens ge- komen eenige grootegaften, ende onder- de zelve eenige boeven of fielen,gelijk ge- meenlijk gefchiet in fuiken gelegeatheit, byfonder in foo eene plaetfe, daerbytijdt van oproer, vry wat te halen is , enin- fonderheit in defe rijeke Stadt. Waerom dia
|
||||||||||||||
|
1*5 17«
Tmfl en
ordre tegen de Remon ■ jfrantfe Vergaderin- gen. |
||||||||||||||
|
J?afquiUen
geftrooit. |
||||||||||||||
|
7>e Bevel-
hebbers der Soldaten vonden door de Stadt, |
||||||||||||||
|
*SprockeL
titAant, |
||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Beeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
321
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
die twee voorfz. mannen een feer dwaefe
daet hebben gedaen, dat zy (daer hacr niet anders en gefchiede , dan dat de jongens hen volghden) haer tegen dezelve hebben omgekeert, endeop hun met fteenen ge- worpen, meenende die alfoo van haer te verdrijven, Maer konden wel denken, dat de jongens , vry fterk zijnde in getale, ende verfterkt met een deel groo- tegaften , dat niet lijden enfouden , maer haer ter weere ftellen, gelijk ookgefebiet is, als die, daer mede vertoornt zijnde, die twee mannen fijn acngevallen , en heb- ben den gewaenden Kofter dapper gefla- gen , ende zijn mantel aen ftucken ge- fcheurt. 't Welk den anderen fiende, is gevlucht in een huis op de Heerengraft, om hem daer te falveren. Maer de jon- gens wilden hem daer uit hebben, ende als de man van den huife hem niet en wilde voor den dagh laten komen , hebben die jongens begonnen in de glafen te gooyen, waer door die gevluchte man Ibis bevreeft geworden, dat hy hem heeft begeven in de naeft gelegen huifen, ende alfoo ont- |
noch yet te doen geweeft, door wijsheit> 1 6 ï 7.
of zoetigheit, dat was nut'eenemael ge- Bet huis
daen. Die van binnen niet willende dal van Rent
onbehoorlijke gewelt lijden , (gelijk het E£^rtfz.
doch t'eenemael onbehoorlijk was) heb Jif^^''
ben het met tegen gewelt willen kee-______1_
ren. Want daer fijn vier of vijf mannen
uit den huife gekomen, met bloote rappie- T>^evm
ren, meenende daer mede de jongens een bmwnfJa'
r-L •! • j j knop de ichnkaen te jagen ,-ende te doen vertrec- •rens u!fm
ken. Dan het was maer olie in 'tvyer. maarwor-
Wantdie jongens zijn foo dapper op die deninge.
mannen aengevalien met fteenen, dat zyfe dreven.
wederom ten huife in hebben gedreven,
ende een van hun dapper gequetft. Als
dit rumoer gekomen was, ter kenniffe van
de Schouten , hebben fy haer met hare die-
naersterftont derwaarts vervoeght. De fl
jongens de Schouten vernemende, hebben %
de zelve door het midden van haer laten
pafferen, fonder yets meer aan te rechten.
Maer als den eenen Schout een jongen
met hem gevankelijk nam in 't huis van
Rem Egbertfz. Biffchop, fo hebben de jon- De Stads
gensde fteenen uit de ftraten gebroken, Schouten,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
1^17.
Het huis
*«« Rem ^ibsrtfx,,
Üiffchop
Ze{londert.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
*°n dapper
Z'Jlagen, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
f:A:ont-
*<"nthet in "nbuis. - |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
dapper door de glafen ge- bonnen't
oepende dat fy den gevangen r"moer niet m los hebben. d'Oföciers lie-^ ' |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ende daer rn
worpen , : jongen wilde |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
komen. De voorfz. jongens, met dat ge-
boefte, hebben haer voorts begeven voor het huis van Rem Egbertfz,. Bijfchop, een |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
gequalificeert Koopman , op de Komnks
gr aft, broeder van Stmon Egberti Epifco- pms, te dier tij t Arminiaanfch Profejfor Theologie tot Leyden, alfo die wel de voor- aaemfte Removftrants-gejindewzs, binnen A?nfiirdam- meenende, of daer yet moch- te te doen zijn. Alfoo nu dejongens, hoe- welfe op het uitgaen van eenige mannen, uit dathuisvry wat getiers ende geroeps maekten,nochtans niet dadelijks in 't werk fielden , voor dat een notabel perfoon,die doch daer in huis niet en woonde, uit dat huis komende, eenige jongens floegh, met 'tgeveft van fijn poinjaert, waer door zy alfoo tot toorn zijn verwekt geworden, dat zy begonnen met fteenen in de glafen te werpen. Daer mede waffet altemael onthockebant j wafler te vooren
|
ten den jongen terftont los, die na boven
liep,ende riep uit de venfter. Maetsjk ben al los, hout op van gooyen, ik fal uitkomen. Terftont hielden de jongens op van wer- pen , ende fo haeft de jongen los ende uit was, was het werpen ende roepen geftilt. Beide de Schouten quamen ook buiten's huis, om dejongens voorts geheel te ftillen ende te doen vertrecken. Dejongens, hoewel ophoudende van gooyen, en wil- den evenwel niet vertrecken. De Schou- ten dit fiende (hoewel zy mogelijk beter fouden hebben gedaen , indien zy in dat |
||||||||||||||||||||||||||||
|
jongens
J"?« met
f/'ncnj.oor
"'Slafin ?*» Rit»
fJTchops
hHi,. '
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
huis gebleven waren, alfo dejongens veel En
|
; vertrtc-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
licht haer dan voorts ftil fouden hebben ge- \ien wsder
houwen) zijn van daer gegaen, om, vol- om. gensharenlaft, denHeeren Burgemeefte- ende
wat |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
322
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
wat haer bejegent v/as. Ondertuflcnen
braecken de jongens, met die groote ga» ften,die zy by haer hadden , de kelder op, ende namen daer uit een Ruk van een balk, daer mede zyftrax de binnen deuren van . dat huis op liepen r daer op ift dat die boe- ven en Helen , die haer by de jongens had- den gevoeght , 't huis feer fchendelijk hebben geplondert , 't porcelein tegen ' d'aerde geworpen ende gebrooken,boter, ende andere lijf-tocht, ten huife uitdra- gende, de wijn in hare hoeden tappende, ende foo malkanderen toedrinkende, ende daemae de kranen uit de vaten treckende. In fumma zy bedreven fo groote moetwil en baldadigheit, ende gingen te werk niet anders dan offet al prijs ende roof goet wa- re geweeft watter in huis was. Zo haeft dit gerucht tot den Prefidcren-
den Burgemeefter quam,heeft hy terftont de Magiftraet doen by een roepen , en terwijle de boden daerom uit waren, is hy zelf in eigener Perfoon, met noch twee |
hier toe gegeven ? Daer op een van de jon-
gens uit het midden van den hoop ant- woordede, Mijn Heer en, de Armïnianen f'reeken fonder lafi, ende dit gefchiet ook [onder lafi. 't Meerendeel van dat gefpuis vertrocken zijnde , zijn deHeeren weder- om nae het Raet-huis gekeert, ende heb- ben terftont een Compaignïe gewapende Soldaten op die plaetfe doen komen , om 't voorfz. huis met 't gene datter in was, voorts te bewaren, ende den volgenden nacht te bewaken. Die 'Heeren hadden al ordre geftelt, foo vee! als zy redelijker wijfeftellen konden. Zy en konden niet naerder,voor dat haer bekent wasgemaekt, datter moeite was ontftaen. Den oproer was recht op den tijt alfler gepredikt wiert, ende de Heeren in de Kerk waren , om Gods woort tehooren , ende den Gods- dienft te oeffenen, zommigein dè Oude, zommige in de Nieuwe , zommige in de Zuider-kerk, ende foo voorts. De Pre- fidcren de Burgemeefter en heeft foo haeft |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
I 617.
Het huis •van Rent Egbertfz. Sifjcbopgi planden. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Xéjj.
Het huis .
•van Rem Egbertfz.. Biffchop geplondert. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Groote
moetwil be- dreven. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat moeit 1
de Maje- ftretat deedt, om 't oproei teftilien. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
of drie notabele mannen , gegaen naer het j geen kennifle van dat quaet gehad, of hy
huis van den voornaemden Rem Egbertfc. \ fant terftont om fijne Collega?, endeartde |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Mtje-
ftractt foekt fulks te be- letten. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Maer.deverwoetheit ende hetgeraesvan
dat geboefte was foo groot, dat de Burge- meefter daer niet uitrechten en konde. \ |
re Heeren van den Gerechte om die te ver-
gaderen, ende ondertuflehen gink hy felfs thuis daer't rumoer was, om teilen |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Derhalven is hy van daer gegaen na het of hy daer wat goets konde doen. Niet
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Raethuis, ahvaer de Heeren Magiftraet
met derhaefte vergaderden , ende fijn die Heeren dewelke in dien korten tijt in haefte by een konden gebracht wor- den , alfoo Coüegiahter , ofte geza- mentlijk, na het huis van den voornoem- den Rem Egbertfz,. gegaeti. De jongens ende het grauw hebben de Heeren, met groot ontfaeh ende eerbiedinge, door het midden van haer laten pafleren. Ende alfoo hebben de Heeren des Magiftraets door hare Authoriteit ende ontfaeh, met bloote woorden , fonder eenigh volk van wapenen by haer te hebben, dat leelijke oproer geftilt. Een van de Heeren Bur- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
konnende, gaet hy op het Kaethuis,ncemt
fijne Mede-Regeerders, foo veel alfler in der haeft konden by een komen , met hem, ende foo gaen'zy t'zamen, om dat rumoer, fonder wapenen , metbloot ontfaeh , ende deftige berifpende woor- den , teftilien; waertoeook God de Heere fijnen zegen gegeven heeft. De Heeren des Magiftraets hebben
groote neerftigheit gedaen, om de Belha- mels van dat leelijk oproer te bekomen , maer die, vreefende gevangen ende ge- ftraft te worden, waren gevlucht, of had- den haer verfteeken. Evenwel hebbenfe noch eenige, die mede hantdadigh aen dat |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
l>at ook ge-
fchiet. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Eenige W*"
bameW"' Jen?**' gen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
germeefteren feide tot diejongens ende dat I werk waren geweeft, gevonden endege-
ruige volkjen, Wel maats, wie heeft u lafi vankelijk geaomen: maer uit de gevange- ne |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck. 323
leert, ende, door d'aenwaffende verbitte- 16 17
|
||||||||||||||||||||||||||
|
neen hebben
|
||||||||||||||||||||||||||
|
I <S I j.
Ordre te. iefis d'op- roeren. |
||||||||||||||||||||||||||
|
ringen der gemoeden, meeronheilen,fbo Ord'mantii
in de Politie en de Kerke, als in het lichaem te£m ^-df- vaa de Srad , fouden mogen veroorzaken, &&»***& fonder datmen uit d'opgerefene verfchil- „"TcnlpT Jen occafie behoort te nemen, tot verlatin- y0CWZp ge van de publijke Kerken , ende het hou- den van particuliere afgefonderde verga- deringen , door dien van de voorfz. ver» fchillen alrijts ecnparighJijk, in de Kerken, ende by de Leeraren des Evangelii, ook in de conformiteit van de algemeene Re- formatie, binnen dele Stadt isgepredikf, waer jegens nicmant in 't particulier eeni- ge nieuwigheit , met aparte vergaderin- gen , ofte anderfins, vermach teplcgen, immers niet, foo lange de gene die van de Leeringe defer Kerke verfchillen, echter in ende onder de Gereformeerde Kerke haer begeren te onthouden. Dat mede by ex- perientie wort bevonden, dat', nevens en- de onder defe alteratie van de gemoede- re'n, eenige feditieufe ende quaetwillige geeften haer perfonagie foeken te fpelen , aen d'eene zijde, deHeeren Magiftraten van defe Stad, in hare perfonen, aótien, en- de beleit, diffamerende, ende arbeidende defelve met vileine propooften hatigh en- de verdacht te maken, ende door foodani- ge maniere van doen , de loffelijke, ende door Gods gratie gezegende , regieringe van dele Stadt te confunderen ofte te fub- vciteren; ende aen d'andere zijde , met Pafquillen ende famcufè biletten , degoe- deGemeinte tegen den anderen ophitfen- de, ende zommige daer onder openbaer gewelt endegenoegfacm oproer aenrech- tende: alle 't welke tot on'ydeJijke fchan- deende febadevan defe Stadt, ende der |
||||||||||||||||||||||||||
|
wie de fiichters van die grouwclijke balda-
digheit waren geweeft. Immers en zijn onder haer geene gevonden van de Gere- formeerde Religie, ofte die eenige kenniffe van de zelve hadden. Het is daer mede toegegaen,vaft op dezelve maniere,alsmet de Beeldt-ftormers in den Jare 1566. on- der dewelke ook geene luiden van de Ge- reformeerde Religie zijn bevonden geweefir, maer een deel rouw grauw, 't welk men nauwelijk wift waer het van daen quam; alhoewel de Gereformeerde de fchult daer van moeften dragen by de Pappen. Om diergelijke fwarigheden in volgen-
de tijden voor te komen, hebben de Hee- ren van den Gerechte defer Stede,gemaakt eene noodige ende dienftige ordinantie, die zy ook den 21 der voornoemder maent * February^h op den voorgaenden 19 dat oproer was geweeft , hebben doen ver- kondigen , luidende als volcht. |
||||||||||||||||||||||||||
|
'Sprockel-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
n
|
||||||||||||||||||||||||||
|
aivnt.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Waccxat A Lfoo mijne Hèeren van den Gerech-
te&ns d'af. J\ te t zedert eenigen tijt herwaerts, in Kr J^ gewiffe ervaringe lijn gekomen, dat den g^en e,nn' we^ant' verzekertheit ende geruftigheit, pionieren van defe Stadt, der ze]ver Burgers, ende *erhuifen Ingezetenen, ten hooghfïen vereifcht, dat et> VafquiU de Ghrifielijke Gereformeerde Reformatie, en- in eenigheit met d'andere Gereformeerde Kerken, foo binnen als buiten 's Landts,
binnen defe Stad , in de publijke Kerken is geleert ende gepredikt, ende als noch ge- leert ende gepredikt wort: mitsgaders alle degene die van de voorfz. Religie Profef- fiezijn doende, ofte haerdaeraenhouden- de, in goede rufte ende vrede mogen wer- den geconferveert, ende datdebefondere |
||||||||||||||||||||||||||
|
ende gefepareerde vergaderingen ende j zelver goede gemeente , mitsgaders tot
predicatief., welke van de gene die haer wijder verloop foudekonnen waken, in- |
||||||||||||||||||||||||||
|
dien daer inne niet tijdelijk ende behoor-
lik wierde voorfien : Soo ift, dat mijne E. E. Hceren van den Gerechte, by ad- vijs, goetdunken , ende nae rijpe delibe- ratie van de Heercn 36. Raden defer Ste- x Ss 1 de* |
||||||||||||||||||||||||||
|
aen de Gereformeerde Religie begeeren te
houden , fonder noot of wettelijke rede- nen by der hant zijn genomen, foodanige fwarigheden ende fchadelijke effecten voortbrengen, als d'ervarenthcit heeft ge- |
||||||||||||||||||||||||||
|
HiJiortfcheBefchrijvinge <van
|
|||||||||||||||||||||||
|
*4
de, van meininge zijnde, haer ernftelijk te
doen informeren,oo de eene die de voorle- den dagen demoetwil, infolentie, ende openbaer gewelt,op de ftraten,ende aen de bekende huifen,hebben gepleegt, allen en- de eenen yegelijken ordonneren enwaer- fchouwen, dieeenige geweldenaersende moetwillige weten en kennen, gehuift of- te geherbergt te hebben, of eenige geroof- de ofte geftolen goederen hebben ontfan- gen,genoten, ofweten aen. te wijfen,mits- gaders die oproerige,infolente,ende twift- makenderedenen,*P<ï/^«ifoj,enBilletten, hebben geftroit ende t geaffigeert, ofte tot de voorfz. alteratie raet, daet, behulp, ofte oorfake gegeven,defelve denHeereSchout, Burgemeefteren , of Schepenen te kennen geven, de geroofde ofte geftolen goederen ter handen brengen , of aenwijfen, ende voorts komen verklaren fodanige kennifle alsyemant van'tgepaffeerde (al weten te doen, met belofte dat de gene, die eenige *notoire faken fullen te kennen geven,daer voren naer gelegentheit fullen worden ge- recompenfeert, ende die eenigftns fchuidig zijfy m'itsaengevende hare autheurs, hui- J>erSjoftecompIicen,*j/«6»»*f«^ fullen ge- nieten ; ende anderfins, tot allen tijden, ■ooknatwaelf ende meerder jaren, icidpa~ bel gevonden zijnde, in alle rigeur worden geufaft'. Ende op dat voor het toekomen- de, alle difordren, ongeregeltheden,moet- wil'len, endeoneenigheden mogen voor- gekomen werden , fo hebben mijne voor- noemde Heeren geordonneert ende ge- willekeurt, ordonneren ende willekeuren by defen; Dat alle degene, die haer aen de Chrifielijke Gereformeerde Religie begeren te houden, haer fullen wachten, in eenige byfondere Vergaderingen of Predicatien, buiten de publijke Kerken te begeven, ha- . re huifen ende Pakhuifen daer toe te ver- kenen, eenige(badzuigc* convocatien te 4oen,ofte te laten doen, ende de goede m- |
|||||||||||||||||||||||
|
fte ende eenigheit, in de Kerke,ende onder 1 6 r 7. '
de Gemeente van defe Stad, daer door in Ordinantie perijkelteftellen. Gelijk mede alle ende tegen £'Af- |
|||||||||||||||||||||||
|
1617.
Ordinantie
'tegen £ Af- gefonderde Vergaierin- gmen op- roeren. |
|||||||||||||||||||||||
|
eenyegeüjk wel fcherpelijk wort verbo-den,eenige quade,*/2iifzt;«/è, ofte vileyne
|
a Vergadert»'
gen eno%- |
||||||||||||||||||||||
|
redenentefpreken,t^i^fw?'»ereM, ende uit roer
tefmijten, jegens de Heeren Magiftraten, |
|||||||||||||||||||||||
|
derfelverperfoonen, ac~cien,ende direöie, *Twiftige.
ftreckende tot hare difreputatie ende der f Zaejen. wettelijke Regieringe, haer luiden bevo- len ende in handen gegeven; ofte ook je- gens de Dienaers des H. Evangely , haer ampt,handelingen, ende Predicatien ; ofte eenige particuliere, met injurien, fchelt of *sckant- fmaetwoorden,te *dijfameren oftebejege- f heken. nen;mitsgaders eenige Pa.Cqui\kn,ïfameu- Rf_ ^ fe Billenen, ende Libellen te ftroyen of af- ^ p at teren figeren, endeleftclijkdezamenrottksgen, enBoekjen* of ftraet geruchten,met loopen, roepen,en draven aen te rechten, de zodanige te vol- geiende boven akgeen gewelt.huisfchen- .derye,overlaft, muyterye, of [editie te ple- gen,helpen voeden, ofaffifteren, aen eeni- ge huifen, perfoonen,ofte op de ftraten,op pene, dat zodanige grove ende gequalifi- ceerde *dihéïen aen den lijve,ende felfs met *MifUdert> der doot,ende d'andere met exemplare en- arbitrare correftien , na gelegentheit van zakendullen worden geftraft, gelijk tot onderhoudinge van goede Politie ende Juftitie binnen defe Stad , bevonden zal worden te behooren. Aldus goet ge- vonden,ende gearrefteert, by den Heeren, Schout, allede Burgemeefteren, ende alle de Schepenen,op den .1 1 Februar'y , Anno 1Ó17, en ten zelven dage gepublicecrt. M. Bouwer Secretaris.
Defe afkondinge veroorzaekte veel
zeggens en weerfeggens , want yder een fprak van de zelve , na dat hy gezint was, doch dit fleurdejvoor die tijt,foo heenen. NEGEN-
|
|||||||||||||||||||||||
|
*Schemp-
Aichten.
|
|||||||||||||||||||||||
|
* Atmmtr-
Itlüjke.
|
|||||||||||||||||||||||
|
*Onftraf.
haarheit, ^Schuldig.
|
|||||||||||||||||||||||
|
mfmgen.
|
|||||||||||||||||||||||
|
AM STERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
VL Boech
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
32f
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
NEGEN-EN-DERTIGST E HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhou
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Groote tweefpalt over de verfchillen tn den Gods-
dien/i > 'Prins Maurits jlelt de V/aar t-gelders ~)?an haar dienji, en
verzet t enige CMajeftraten in d' HoUandfehe Steden, enftyimfter- dam, doch ponder vermindermgh van haar Voor-Plechten. d'Hoüandfe Staten
k'ennenfulks voor goet. Een Sjnodus nationael wort te Dordrecht gehouden, daar de Remonfiranten in 't ongelijk fijn geflelt, men gaat hart tegen hun aan; hare ver- gaderingen worden verboden, de Predicanten afgezet, en veel uit het Lantge- bannen, tien voorname Terjoonen f Amfierdam het Avondtmaal verboden en uit de Gemeente gezoet. De Remonfirantfe Vergaderingh aldaar verfioort, het huüge- flondert, en af gebroken, en den oproer weder gefiilt. Placcaat tegen de Vergade- ringen der Remonfiranten. De Predicant Hane-kop afgezet: de Prins van Oran- jen, Trederik Henrik komt f Amfierdam, en bevredigbt eenige verfchillen, met ge- noegen ter weder zijden. De Predicant Smoutias wort uit gefeit. Des Princen ttitfpraak over fekere oneenigheden aldaar. De Remonfiranten bouwen een Kerk. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
*6l8. LNdenJare ie>i8. is 'er groote véran-
deringc in gants HoUandt, en eenige der naburige vereenighde Lantfchap- pen voorgevallen , omftaen uit de verfchillen der Remonfiranten en Contra Remonfiranten, die Ook zooverre, by veel Pohtike waren in gedrongen , dat eenige Steden zoo in HoUandt, als daer buiten , |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Vorfi en de Heer e, mijn Heer e den Prince 1 6 1 2.
vanOrangien, &c. verfchenen in de ver- "Srins Mott- gaderinge van de Vroedfchappe,beftaende nts terzet in xxxvj. Raden der Stadt Amfierdam, e aJ€' verklarende, dat hy alhier was gekomen., om volgende den laft van de Regeerders van 'f Landt, de fèlve xxxvj. Raden te be- danken van haren dienft, ende met eenen te ontfiaen van den eed, die fy-luiden als Vroedfchappen, mitsgaders van den eed ende 't recht, 't welk haer als Schepen ofte; Raed geweeft hebbende, in 't kiefen van Burgermeefteren is toe-komende, hebben gedaen. Dat ook fijne Princelijke Exce- Om wat. lentie van defè laft ende moeyte gaerne reden,. ware verfchoont geweeft.; maer dat den tegenwoordigen hoogen noot ende dienft van 't Land, was vereyfehende defen voet ende befoigne by der hanr te nemen ende in'twerk te ftellen (gelijk ook fnlxin meer ■ andere Steden al reede isgefchiet) ten ein~- dej
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
tv
|
aWtgeU
r* aan. |
krijgs-Vólk, dat men Waart-gelders noem-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
de , op,en tot haer eigen koffen en befcher-
m- minge aennamen, die daer na, door ordre van de Algemeene Staten, en ook eenige, door fijn Excekntié Prins Maurits, af ge- flelt , en ontflagen-'wierden , gelijk zijn gemelté Excelentie mede, tot Uitrecht, en in verfcheide Hottantfe Steden , deMaje- ftraat verzette, dit zelve gefchiede ook in defè onfe Stad Amfierdam: want, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
gen,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
*1aant.
|
OP den derden November Anno 1618
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
is den Doorluchtige?* Hoogh -gebooren
et in 'tBoek derJiantveften van /WJterAam.. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrifainge van
|
|||||||||||||||||
|
326
|
|||||||||||||||||
|
Aar na beeft fijne Princelijke Excel-
lentie goet-gevonden ende belieft, van nieuws te verkiefen ende te be-eedigen de va- genoemde Perfoonen, tot Zes-en-dartig Ra- den ; namenthk, Ian Iacobfz. Huyde-kooper.
lande Biffchop.
Cornelis Pieterfz. Hooft.
Roelof Egbertfz.
Iacob Pieterfz. Capit.
Reynier Pauw.
Iacob Gerritfz. Hoing.
C'aes Iacobfz. Koecke. backer.
Pieter de Vlamingh van Outs-hoorn.
Jonas' Witfen.
Dr. Pieter Schaep.
Ioris Iorifz.
Dr. Dirk Bas.
Iohan Pieterfz. Reael,
Bartholt Kromhout,
Mr. Volckert O verlander, Claefz.
Dr. Iohan ten Grootenhuis.
Roetert Ernft.
Ian Pieterfz. de Wit.
Iacob Poppen Ianfz.
Abraham Boom.
Ian Gijsbertfz. de Vries.
Adriaen Pieterfz. Raep.
Ian van Hoorn.
Hillebrant Schellinger.
Warmer Ernft van Baifen.
D. Dominicus van Heemskerk.
Iacob Iacobfz. Hinloopen.
* Claes Jacobfz. Harencarfpel.
* Gillis Ianfz. Beth.
* Arent Pieterfz. van der Burgh.
* Pieter Egbertfz. Vink.
* Iacob pieterfz. Hoogkamer.
* Symon van der Does.
* Hendrik Hudde.
* D. Albertus Coenradus Burg.
ALle 't ivelk alfogedaan endein V werk
gefielt zijnde, heeft voorts fijne Hoog- gemeltePrinceticke Excellentie verklaart■> fijne metninge geenfmts ttivefm-> dat defe be-
|
|||||||||||||||||
|
de de mis-verftanden ende on-eenighe-
den , die nu een tijt lang binnen defe Lan- den, foo in de Kerkelicke zaken, als in Po- licie fijn geweeft, ter neder-geleit, ende diergelijke fwarigheden' in toekomende tijden voor-gekomen mogen werden. Ende fijn dien volgende de naer-genoem- deRaden,van den voorfz. eed,ende't recht door fijne voornoemde PrmceUjke Excel- lentie datelik ontflagen; te weten , Ian Jacobfz. Huydekooper.
ïan de Biffchop.
Cornelis Pieterfz. Hooft.
Roelof Egbertfz.
Jacob Pieterfz. Capit.
Reynier Pauw.
Jacob Gerritfz. Hoing.
Claes Jacobfz. Koecke-backer,
* Ysbrant Ben Elbertfz.
* Harmen van de Poll.
Pieter de Vlamingh van Ouds-hoorn.
Jonas Wïtfen.
Dr. Pieter Schaep.
Jorisjorifz.
Dr. Dirk Bas.
* Pieter Mat thijfz. Schrijver.
* Dr.Sebaftiaen Egbertfz.
Johan Pieterfz. Reael.
* Jacob de Graef.
Bartholt Kromhout.
Mr, Volckert Overlander,Claefz.
Dr. Iohan ten Groorenhuis.
* Dirk de Vlamingh van Outs-hporn.
Roetert Ernft.
lan Pieterfz. de Wit. Iacob Poppen Ianfz, Abraham Boom. *Laurens Ianfz. Spiegel. Ian Gijsbertfz. de Vries. Adriaen Pieterfz. Raep. Ian van Hoorn. Hillebrant Schellinger. WarnaerErnft van Baffen. D. Dominicus van Heemskerk. Iacob Tacobfz. Hinloopen. Klaes Iacobfz. Harencarfpd. |
|||||||||||||||||
|
i<Si8.
De Maje-
ftraat ve- der herfielt' |
|||||||||||||||||
|
1418.
De Raden
t'Amfier- dam van haar Eed. enpjlagen.
|
|||||||||||||||||
|
Defe *wij-
fen aan, de namen van diegene, die niet toeder 6y Prins Maurits ' berftclt fijn üeweeft. |
|||||||||||||||||
|
Defe * *")''
fin Hand' namen der nieuwe Heeren. |
|||||||||||||||||
|
Dit a'dei
gedaan,»1' houder» "* rechten «> Vrybedi* der St*t' |
|||||||||||||||||
|
M. VI, Boeck. ^ty
parenteconfufie in 's Lands Regeringe voor, 1 61 8.
te komen, en verfcheide humeuren van de DeH-.stx* Regeerders tot beter eenigheit te difponeren, te» 'van onlanghs inde mee ft e Steden van Holland BoSa"li_ ende Wefl-Frieflandnoodtgh gevonden, ee- 'mm ■ nige BurgermeeJleren,Schepenen ende vroet- • fchappen te licentïéren, ende andere Ingefe- tenen ende Burgeren in der felver plaatfe te furrogeren, met fuiken verfian de, dat der Landen ende Steden refpeclive Privilegiën , Vryheden endeGerechtigheden,daar doomiet en fouden worden geprejudiceert, nochte die gene, die als voren verlaten fouden worden^ in haar eer,goede naam ende faam gekrenkt', veel min , dat fijn Excellentie iet ander s,ah den dienfl en ruft der Landen,daar mede ge- meent ende voor oogen gehad foude hebben % Hebben hare Ed: M.og: met goede delibera- tie, eenparigh con[ent,ende volkomen auèlo- riteit verklaart ende -verfiaan: Dat fijn Excellentie met minder in defen, als in alle voorgaande aètien, fijne oprechte affeiliet forge ende getrouwigheit, tegens den Lan- den van Holland ende Wefi-Vrieflant, on- aangefien veelvoudige periculen ende fwa- righeden , heeft bewefen • (daar voren ha- re Ed: Mogende fijne Hoogh-gemelte Ex- cellentie ten hoogflen bedancken) ende over fulx niet alleen approberen ende ratificeren de ver ander inge ende herfteüinge indeMa- gtfiraten van de Steden fuccefjivelikgedaan, maar ook beloven en aan-ntmen, alle ende een iegelik van de felve in hare wettelicke Regeringe te erkennen, ende by alle wegen ende middelen te mainteneren: verjlaande dat alle Ingefetenen der Landen de felve inf- velijken f uilen hebben te erkennen enobedie- ren; op pene, van als perturbateurs van de gemeène rufte, geftraft te werden. Waar aan alle hooge en lage Officieren , foo in de bedieninge van de Policie , Iujlitie en van Oorloge wefende, gehouden fuUen fijn, de hant te bieden; ende voormment lic ken me- de fijne Excellentie verfoght wort, alles te contribueren, wes van fijne auBoriteit, en- de hooge Awpten is dependerende'. En in T t ge- |
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
befoigne, falftrecken tot prejudicie ofver-
minderinge van eeniger defèr Stede Privile- giën , Couflumen , Vry en Gerechtigheden, alsfijnde alleenlik gedaan, om redenen boven verhaalt. Belajlende over fulx my onder- gefchreven, Secretaris der Stadt Amfidre- dam,van alle 't gunt defen aangaande is ge- pajfeert, notitie te houden. ]. de Haen.
Daar na inden Jare, 162,9. is i'Hee? |
|||||||||||||||||||||
|
^HeerHar-
""invande
|
|||||||||||||||||||||
|
^
|
Vrced-
|
in Harmav van de Pol wederom in deVroet
|
|||||||||||||||||||
|
fchap in gelaten, op fijn ouden Eed, by
hem als Vroedfchap, in 't [aar 1595. ge- daen,fittend' wederom op fijn oudeplaets. Insgelijksis gefchiet in 't Jaar i6jo,met
d'Heerlacob de Graaf, die in de Vroed- fchap in gelaten is, op fijn ouden Eed, ge- daan, in 't Jaar 160 3. Op't verzetten der Mag. is korts daar
na, 't volgende Placcaat afgekundigt. DE Ridder fchap Edelen ende Steden
van Hoüandt endeWeJi-Frieflandt, |
|||||||||||||||||||||
|
tob de
Mijks. |
|||||||||||||||||||||
|
Verx.tttm
k Map |
|||||||||||||||||||||
|
Staatfche-wijfe vergadert, rijpehk gelet
|
|||||||||||||||||||||
|
fitannd'oor hebbende op de tegenwoordige gelegentheit
fijtiExcd- van 's Lants faken , ende infonderheit, dat le»tieSe- eenige jaren herwaarts,in de voor fa. Lan- ^«n, byde den van Hollant m Weft-Vrieflantontftaan st«ten vm fijn, -peelmis-ver(landen ende oneenigheden, +1°™ niet alleen onder de goede Ingefetenen , maar S'Zftm ook onder deHeeren Edelen mde MaS'Pa-
««ngeZ. ^n van de Steden, die tot openbare fa&ien **«?. en andere extremiteiten fouden hebben mo- gen uït-berfien , indien daar tegensnitt en
■ware voor-komen. Waar tegen fijn Ex- cellentie, mijn Heer e den Prime vanOran- gien, Stad-houder der voorfic. Landen, be- wogen isgeweefl, by alle mogdicke middelen te arbeiden tot herfieüinge van de vorige rujle ende eenigheit, ende weg-neminge van alle beletfelen , foo by_ de Heeren Edelen als onder de Regeerders van de Steden ; hebbende tot dien einde,in voorleden Iarejjem in eige- nerperjoon, inverfcheide Stedengetranfpor- teert, ende de Vroedfchappen ferieufe ver- maningegedaan 5 ende eind(Itk} omme de ap- \ |
|||||||||||||||||||||
|
$»8
ï <S i 8. gwallt fijne Excellentie op de naerder fe-
Apprthitth kerheit ende gerufihtit van eenige Steden derli -.st*' ende ander (int s, als noch eénige voor/lenige ten van Joude goet-r inden te doen, fuüen hare E- |
hrijvingc vm
de uit de Pradefiinatie bevatten, al J ook tél$-
eenige bedenkingen , over de belijdenis Hetsy»'- der Kerke , en den Heydelberghfen Ca- d££m techifmut: op alles moftea zy het oordeel ' _ |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Holland
overat ge- dane van P; Msnrits. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dele tjftfogsnde het fehe voor aange-
naam houden, ende de goede intentie van fijne Excellentie , daar in fecunderen. |
van den Synodm verwachten, 't welk op
den dertienden van * Gras-naant des vol- * dfr"' genden Taars, 1619 eefchietis» waarin, ,„
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
j n n • ,- i"l ■ J t Gevoelt»
de Remonjtranten in 't ongelijk wierden ^er-Bimon.
geftelt, en hun gevoelen, wegens de Pra-
firanten
deftinatie, verworpen. veraerfen.
Hier over geraakten de Remonflranttn
gewcldigh aan de laeger wal, en men be- Hunne ver* gon ook fecr hart tegen hun aan te gaan; g*deringe» want in plaats, dat men haar, gelijk zy, verheien. ftaande de Vergaderingh van 't Synodm, (dat zy wel merken konden, tegen haar gevoelen fou oordeclen) verfocht had- den , de vrye oeffeningh van haar Gods- dienft, beneffens die van de Luyterfetrx Mennoniflen, zou willen toe laten, zoo zijn op den derden van * Hooy-maant, *r«/-«j by Placcaat der Algemeine Staten , alle byfondere Vergaderingen en Predicatien der Remonftrants-gcünde , verboden, gelijk 't zelve ook te vooren, op denne- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Met alle welke hare Edele Mogende,
volgens verfcheide verklaringen van fijne Excellentie ttist.cn verf aan, datdeTrac- taten, Privikgien , Vryheden ende Ge- rechtigheden der Landen in 't gemeen, mitsgaders Steden en Ingefetenen van dien in 't particulier, aangaande fuüen wefen gtderogeert, vermindert ofte eenige Inge- zetenen in hare eere , goede naam en faam eenighfints gsledeert ; maar dat alles [onder eenige prejudicie in 't gene- raal ende particulier /al worden gehou- den ende Jiant grijpen , alfoo de verdere dienfie ende rufle fan de Landen, fulx nooiwlick is vereyfehende, ende by hare Ed: Mog : ver (laan , alfoo te be- hoor en. Gedaan in den Hage , den 16 November 1618. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ter Ordonnantie van de Staten van
Hollant, A. Duick,
|
gen-en-twintighften van * Bloey-maant *May.
van fijn Exelentie Prins Maurits, byecn byfonder Placcaat gedaan was. Daar- en-boven, wierden in 't laeft van de voor- ^ |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
noemde maant , op 't Synodm Provin- ^ieprtdi'
ciaal , tot Leyden omtrent 60 Remon- cantenrf' |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Novemb.
Synodus
Nationaal
gehouden te ^ Jjordrecht,
|
In den Jare 1618 , in * Slacht-maant,
begonnen het Synodm Nationaalhinztn ordrecht, hier tos njn geroepen, en ekomen, verfcheide Godgeleerde, uit ezeven Vercenigbde Nederlanden , als |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Irants-gefinde Predicmten van haar dien -genet.
ften af gezet. En dit alles , volgens 't oordeel van 't voorfeide Nationaal Sy- A. nodus van Dordrecht: op andere plaatfen ^P*1■ ;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gefchiede 't zelve mede , zo dat 'er in timnett.
allesomtrent tweehondert van die Pryli- canten wierden afgezet , van dewelke. ongeveer de helft uit het lant gebannen zijn. Hier op volghde, dat op den laetftên l0£irfii'
dagli des Jaars, 1 62.$. hier t'Atnftcr- nent'ArVt dam, tien voorname perfoonen afgefne-j?^/?'»''' den en uit de Kerkelijke gemeenfehap ge- dtGemee bannen zijn, om datze, (volgens haar*'* anne be-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ook uit Engeland, Frankrijk, Swïtfer-
land , de Palts enz. alle plaatfen , daar men den Herformden Gods-dienft oef- fende; defe fouden overwegen , het ftuk van de Pïadèfkmdtie, met den aankleven van dien. Vijftien Remonfirantfe Predik, canten , die hier ontboden waren , ver- fcheenen ettelijke malen in defe Vergade- ringh, leverende hunne voorftellen fchrif- telijkovér, die de vijf punten, fpruiten- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3*9
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*6z6.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
°pioopöver befchuldigingh, ) niet alleen , by haar j maar^ deze de menighte van 't graeuw t 6z 6,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 Prediken yerkeert gevoelen blijvende , maar haar
er Remon. in de Remonfirantfe , en Wedsrdooffe J^^ Vergaderingen, lieten vinden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ziende, dorften niet beginnen, ten zy, oploop over
zy meerder gefterkt waren, 't Was *t prediken
nu omtrent drie uren in den namid- derRemon-
dagh , en zoo verde gekomen , dat firariten~
het dak van 't huis al afgebrooken was, ~~
wanneer de Soldaten daar op aan troc-
ken , 't welk de Plonderaers ziende,
hun alle (wel met fteenen voorfien) op
ftraat begaven : de Bevelhebbers der
Soldaten , wenkten van verde, dat het <
graeuw van daar vertrecken moft, maar
dele wezen en dreighden op hare fteenen;
waar op de Bevelhebbers , hun eerfte
gelit deden los branden , daar onder
een musket, met fcharp geladen , een inplan-
der voornaamfte Belhamels trefte , zo d°rtMr
dat hy, met d'handen vol fteenen, en ''*&-,
, J ■ j t n j febooten, 't mes in de monat, op Itraat neder-
ftorte. Zijn makkers dit ziende, deif-
den achterwaarts , na de Mont-Al- baans Tooren , waar op de Soldaten, zonder meer te fchicten , toe treden- de , dit geplondert , en half afgebro- ken huis , in namen , en de toe-gan- gen , nae 't zelve , bezetten , drie wierden gevangen , en een toe kij- Met noch ker des avonts laet , doot gefchoo-em ^er-, ten , uit een venfter van 't 'voornoem- de huis. Des anderen daaghs , was het den
derden V&asdagh , en noch geen Ar- beks-luyden op hun gewoonlijk werk, Waer door de St. Tonit Markt , zoo 'tZmrn- vol van aldcrley flagh van graeuw rottingh op gekomen is , datmen beducht was , al st•Ton^ daer ceniph g-ewelt ■aenserecht mocht Mwkt* werden , hier over zijn de Soldaten uit het half geplondert huis gelicht, en op de St. Tonü Waagh geleght, want het graeuw , daer onder veel vrouw-volk mede was , was zoo dap- per op de Soldaten verbittert , door dien Zy den toe-kijker, 's avonts te voo- ren, onvoorfichtig doorfchoten hadden, Tt a dat 'er |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■April.
|
Or> den dertienden van * Gras-maant
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
des Jaars \6z6 , is'er een groot oproer.
fAmfterdam ontftaan. Het was den ^'"fleeor- tweeden Paardagh , des morgens om- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*««£.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
trent tien uren , wanneer ecnige jon-
gens met hun fpeekuigh, in een floep, op Mont -Albaans burghtval, gemeen- lijk genaamt d'Oude Schans , befigh waren. Eenigc Remonjirants -gtfindt, die, zoo nu en dan, in dit huis, als tot hunVergaderinge, in gingen, joe- gen defë jongens t'elkens uit de ftoep, die zoo mecnighmaal wederom daar jn quamen fpelen, eindelijk quam 'er een van de Remonftranten , dje wat heet-koppiger was , defe begoft de jongens te fiaan , dat van eenige voor by-gangers gezien , vraaghden waar- om fulks gefchiede , daar op dt jon- gens zeiden , dat'er veel volks in ge- gaan wa» ; Hier, riepmen over luidt, (door dien'er ftraks veel volk voor 't huis vergadert was) preekm d> Armi- ■nïanen. Terftont zach elk een die binnen waren , om een goet heen ko- men. Het graeuw van buiten, begon terftont met fteenen , (gemeenlijk hun eerfle fchut gevaert) de glafen uit te |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"ort
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werpen, en ten lellen , de deur open
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iïonden,
|
dringende , vielen in huis , eenige lie-
pen terftont na boven , wierpen de ftoelen en banken , en wat hun voorts niet aan ftont , of te fwaer om te dragen was , te venfter uit, op ftraat: verfcheide Kruideniers doofen , ("wel- ke Neeringe , naar 't fcheen , by de bewoonders van 't huis wel eer ge- daan was) raakten op ftraat , en in 't water. Dit gewelt , de Majeftraat verkundight , zonden zy eenige Be- velhebbers met hun Soldaten derwaerts, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
33°
daf
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ï6z 6.
Oploop over
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
er eenbloetbat te verwachten was ge-
|
derc, in't Jaar 1623. op't leven van zijn Oplt0p^er
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
weeft, by aldien zy op de ruime markt,
der Remon- gekomen hadden. Eenige van 't graeuw |
Excellentie Prins CMaurits , uit eigen ^ prediken
wraakgierigheit , hadden aangeleit, de der Remon' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
welke, ontdekt zijnde , de voorfchreven ftranM
Slatms,cm andere 't leven kofte. *------——j
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
vernemende, dat de Sogebrokene huis verlaten
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
firanten.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Met huis
voort afge- broken. 't Gram
trekt door
dtStftd,
|
na toe geloopen , en hebben 't zelve,voort
totdengronttoe, afgebroken. Hierop zijn zy, met een deel van de afgebrokene iparren, latten , ftocken en diergelijktuig, als of het tcikensvan overwinnnig waren, Wel ruim duizent ftark, de gantfe Stadt |
Het graeuw is alfoo , met 't vallen van •Em ^ey£e.
den avont, ydcr fijns wceghs vertrocken, vangenen en defen oproer geftilt. Van de drie ge- g«at het vangens, is den eenen C. S. op 't Schavot, fotertovti |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
't Hooft.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
het fwaert over't hooft gegaen. DcEd.
Heeren van den Gerechte , hebben tot |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ftuitingh van zodanige oproeren > de vol-
gende Waarfchouwinge, ter puye alhier laten afkondigen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
door, ja zelfs over den Dam , voor by 't
Stadhuis, heen getrocken , doch dit wa- ren de kleine, want de groote hielden Z>e S.Tmis fichnochal op de St. Tonis Markt , op Markt wort hope van plonder-buit te bekomen. Des hut, na middaghs deed de Majeftraat eenige Vendelen Borgers, die omtrent de St. To- nis Ufrlarkt woonden, in 't geweer ko- men , waar mede men die tJMarkt begon te bezetten. Zeker Backeis knaap met een tonneken geft, wilde door de wacht, die hem tegen hiel, waar door hy zo ver- ftoort wiert , dat hy een Schutter al de geft in 't aanrichten over't lijf goot, waar uit een groot gejou, en lacchen ontftont, maar den Schutter is hier over zoo feerin toorn ontfteken , dat hy de lont op de haan zettende , de Backers knecht meende te doorfchieten, had fijn Bevelhebber het niet belet. Omtrent de brouwery van't Haantjen , daar dit graeuw alder dikft ftont,begon een Borger Hopman, en toen out Schepen en Treforier,met fijne Schut- ters , het volk , met goede woorden tot vertrecken te vermanen ; onder 't welk was een Vlafter , of Zij de-win fter , die EwVFoSr over luit uit riep, defen- Heer (tneinende met zoetig- den Hopman) is niet Arminiaans, maar |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ALfoo,niet tegenftaende voorgaende ^erk-tm
PlaccatenendeVerbooden, zoo van *J""{f^' wegen de Hoogh Mogende Heeren Staten "'J'yJ.^Jfa Generaal, als hier ter Stede ge-emaneert, rmgen ^ daar byjtot hanthavinge van de ware Chri- Remon- Jlelijke Gereformeerde Religie, ende ver- firanten, mijdinge van twiften, fcheuringen ende *» huis- on-eenigheden , geinterdiccert is , X>3X^ondmn' geenc particuliere ende gefepareerde Ver- gaderingen van de Remonftrants-gefinde zouden mogen worden gehouden, echter bevonden wort, dat in Vilipendie van de Publijcque Authoriteit, ende tot meer- der divifie ende ontruftinge der Gemoe- deren, foodanige Vergaderingen worden aengeftelt, gehouden endegecontinueert, ende daer door de HeerenMagiftraten de- fer Stede verdacht gemaekt, in allen fchij- ne, of hacr E. de voorfchreven Vergade- ringen conniveerden, waer uit by eenige onruftige ende moetwillige oorzake wort genomen, om haer,niet alleen, buiten haer ampt ende plicht daer mede te bemoeyen» maar ook met allerley feytelijkheit de perfoonen ende huifen te aggréfferen, ge- lijk over eenige dagen merkelijken isge- beurt, aan zekere huifirige , geftacn op (JHonkel- baans Burgh-v/al, waar uit ook een geheele commotie ende alteratie door de gantfche Stad ende onder de goedeBur- gerye, is veroorfaakt. Zoo Ist, dat mijne.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gedreven.
|
af Kerfcs Ik heb hem dikwils, ind'Ou-
& .' ,Y „ . r |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Kerk, m t Meeren gejtoelte jien z,i tten,
laat ons op fijn begeeren wechgaan. Zoo
zeer waren doenmaals de Arminianen, of Remonfiranten in den haat van de gemeen- te gekomen, d'oorfaken daar af, waren |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oorfaak
-vanden biiat tegen d; Remon- fif/uiten. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, alsH: Slatiw.cn an~
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die eenige
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de lagen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AM.STERD
mijne Heeren van den Gerechte altijt ver-
ftaen hebbende, ende noch van meeninge zijnde, omme de Chrifl.elijh Gereformeer- de Religie, gelijk die operir'ii! wort ge- leert , alleen by Publijcque A mbqriteit te hanthaven , ende inhererende de voor- fchreven voorgaende Placcaten ende Ver- boden, allen ende eenen iegelijken, als noch verbieden ende interdiceren by de- fen, haer t'onthouden van alle particu- liere of gefepareerde Vergaderingen der Remonfirants-gefinde, op de penen, cor- rectie ende boeten, byden voorfz.Plac- caten ende Verboden geftatueert, die de- fen, aengaande ten overvloet gehouden worden voor vernieuwt, ende de voor- noemde Heeren, tegen den Contraven- teurs punctuelijkcn, fbnder eenige diffi- mulatie Tullen doen executecren. Waer- fchouwende over fulx allen Burgeren ende Ingezetenen , die de rufte ende Vrede van defe Stad, ende hare eigen Welvaren ce- nighfins ter herten gaen, dat fy foodanige Vergaderingen affnijden ende nalaten, of dat zy anderfints in de gemelte penen en- de boeten, fullen vervallen , ende d'Exe- cutie van dien hebben te verwachten. Ver- biedende daer-en-boven , allen ende eenen yegelijken, jongen en ouden, mannen, vrouwen ende kinderen , haar met zoda- nige Vergaderingen niet te bemoeyen, maar de Overigheit ende Juflitie daer me- de te laten be werden, ende tot dien einde, dat niemant eenige t'zamenrottmgen ofte ftraat-geruchten, met-loopen, roepen en- de draven f al mogen aenrechten, nochte oppublijke of andere pketfen daar over helpen complotteeren , ofte zoodanige t'zamenrottingen volgen oft aenhangen , veel min eenige feitelijkheit aen Pcrfoo- nen,huifen, ofte anderfints ter oorzake van dien fal mo^en doen, ofte eenige fort- fe, plonderinge,ofteyetwes zodanig com- mitteeren , 't welk in een Stad van Politie ende Juflitie niet tolerabel is, op pene foo iemant bevonden wort, by, oft omtrent |
||||||||
|
A M. VI. Boech 331
foodanige Vergaderingen geloöpen, oft i tf 2 6*,
eenige moet wille, complotterye ofte fort- Placcaat fe aangerecht, ghevoedt, gheradèn, ofte ugtnt de ghevolcht te hebben , dar die beneden de *«««*- achthien laren zijn, met Gheeflelinghe{/*'2^ ende Banniiiement, ende die daer boven r-mgen^ m->t zy^metfwaerdereitran^oocktotterdoot hui/e pion- toe, naerde gelegenheyt van de faecke, deren. ende van 't Exces by haer gecommitteert ,- fullen worden geftraft. Ende fullen alle Ouders, Vooghden ende Meefters hare Kinderen, minderjarigen, ende jongens hier van waerfchouwen, alfoo geen excu- fe van ignorantie fal aengenomen worden. Ende op dat de moctwille ende infolentie de voorleden dagen gepleeght, ook naer behooren mach worden gecorrigeert, foo fullen degenediekennifle hebben van ee- nige perfoonen, jongh ofte out, die aen de voorfz. plonderinge, beroovinge, ende huis-fchendinge, fchuldigh ende hantda- digh fijn geweeft, ofte die eenige jongens opgemaekt oft aengenomen hebben , de- felve mijne Heeren den Schout, Burger- meefteren ofte Schepenen aendienen, ende indien de fchuldige daer over in apprehen- fie geraken , fal d'aenbrenger, naer gele- gentheit van zaken vereert, ende niet te min, fijn naem fecreet gehouden worden, op dat alfo by hanthavingc van onfe Cbrï~ flehjke Religie , ende weeringe van alle difordreende confufie, defe goede Stadt ende Burgerfchap,in vrede ende volkomc- ne zekerheit mach blijven, ende gecon- ferveert worden. Aldus gedaen ende ge- arrefteertden zeventienden Afrilts i6z6. Prefent den Schout , allen den Burger- meefteren ,demto lacoh van Neck: ende alle den Schepenen , demtis Dr, Volken Oeverlander,cnde Dr. Pieter Opmeer, ende gepubliceert den 18 der voorfz. Maend, ten overftaen als int Regiftre. Onder- ftont , by my der Stede Amftelredamme. Secretaris. Ende was geteskent, D. (Jlfoflart.
Tt 3 lus |
||||||||
|
iSi6.
t'gtn de
Remen- firantfe Vergade- ringen , en 'tliuife tlonderen. |
||||||||
|
332 HiHorlfche Befchrijvïnge van
IndenSotner hier aan volgen de, wtert zelve aan hem niet uit drukten, wantin lé^o.
een Predicant , genaamt Cornelè Hane- j fijn prediken, had hy een fèer ftbute, en orJttftea kop, (die tot het overgaan van Breda aan onbefuifde manier, omydereen, (byna, t'Amfier* deSpaanfe'iijde, aldaar geftaan had , en zonder onderfcheit van hooge of lacge d*m~ nu onlanghs hier f Amjlerdam, beroepen ; perfoonen,) en dat veel tijdts, als diedaar ~ |
|||||||||||||||||||||||||||
|
t6ï6.
Onluflcn
t' Amficr- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
was,) door de Kerken Raadt, van fijn
dienft afgehouden, tot't eynde fijns le- • vens toe, om dat hy verftont, dat de vijf ' Articulen der Remonjlranten, van zoo grooten fwarigheit niet en waren, datze het fondament onfer Zaligheit konden omftooten; doch hy wilde eigentlijk fijn gevoelen , nooit recht uit , aan d' een, noch aan d'ander kant vaftftellen, maar hielt de Kerken-raadt langen tijt Op, met verfcheide uitvluchten , tot dat hy eindelijk (ziende, dat men hem van den Predikftoel weerde) verklaerde , dat hy te fwak vanherffenen wiert,om den dienft langer te bekleeden, 't welk ook niet al fcheen gelogen te zijn, want hy langhs de ftraat gingh wandelen, al of ay by na in mijmeringe was. Door defe en meer andere twiftige voor-
vallen , (want veele hieldent met defen D. Hahekop) zijn feer veel ongenoeghten ontftaan , tuffende Magiftraat, en eenige harde Gereformeerde, waar over Prins Fre- derik Hennk, fAmfierda?n is gekomen, op den tienden dagh van * Gras-maant, indenjare, 1628, en heeft defe onmin- neüjkheden , met fuiken vernoegen ter weder zijden bevredight , dat niemant zulks zoo volkomen verwacht had. Doch daar na, in't begin vanden Jare
6}0. heeft de Magiftraat van Amjltrdain, |
tegenwoordig waren, het zijn te zeggen,
en daar en boven noch de zelve, by kans
met den vinger, aentewijzen, Hier uit -D« M*jt-
ontftont wedereenig mifverftant, tullen ftrMt be'
de Magiftraat en de Kerkenraedt want*?"^*'^
j ," , ,. , tinzhinde dezen konden dit uyt zeggen zonder re- Ste-
den niet wel op kroppen, daar en boven Raat. begeerde de Magiftraat , dat ivan hun- ne gemachtigde, in de Kerkelijke Verga-* deringe , wanneer zy wilden , zouden toegelaten worden , dit liep zo hoog, daC het in den Hage voor de H:H: Staten quam , de welke , dit verfchil d' Heer Prins van Oranjen , (om dat hy de vorige misverftanden , zooloflijk, tot beide zhts genoegen had by geleit) in handen fiel- den. De Prins deed op den twintighften van * Winter-maant, op verfoek oer ge- 'D'wa»- melte H; Heer en Staten dan de volgende ber' uitfpraek. Dat de Heeren van Amjler- DesFriHCe* dam, eerft over eenjaar, haar zitplaats uit^rM\.. foudenneemen, in den Kerken-raat. Dat A: Smoutius, (die om fijn oproerige Pre- dicatien, den 7 van * Lou-maant , uit de Stadt WM gefet) daar uit [oude blijven ; Im!l*~ doch over al, als Predicant beroepeijkJtjn, Welke uit-fpraak by de Heeren van Am- jlerdam wert aangenomen , maar de Sj»o- dtis (in * Lcntemaant daar na te Enkhuifen * Miiert. vergadert) heeft daar in niet konffen be- willigen , doch het gink beide, al even wel voort. , Wy fullen dc(e Remonjirant- fe beroerten, dan in hare Kerk befluiten, want in defen Jare 1630, is de felve ge- bouwt, en met toelatingh der Majeflraat, prediken zy, vry en onbekommert daer in» even'gelijkde Luyterf^n Mennoni- D' R"»»*' ften, en hoewel der Remonflranten aen- /antenee)t hangh, zoolangh die beteugelt was, al- Xerk ^j^ hier feer groot fcheen te fullen worden, zo j}trd*m. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Zen Predi-
ca,ntC:H*
HekopfAm
fterdat»
vm fijn
dien/i gc-
kvnien.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
derik Hen-
rikt'Am- Jitrdam. 1628. *A$Ytl.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
T>e Tridi-
dfttlt A: Smtuüm
uit de Stat gezet. l6 30. riiü.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
gen
|
oo'tfaakt geweeft, zeker Predicant, ge-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
naamt Adrianus Smoutius, door een brief-
ken, uit de Stad,en de Vryheit van dien, te wijlen, fonder daar weder te mogen in komen. Dit gefchiede op den zevenden dagh van * hou-maant, als wanneer een groot deel volks voor fijn deur quam, om hem het geleide te "even. Maar d'Hec- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
hadden tot dit uit
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ren Burgermeeiteren ,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
f'ggen, groote redenen, hoc wel zy de' benntmen^ dat de zelve Gemeente, nu
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
333
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
génde, hier fAmfterdam zommige hor- j ^ , 0;
gers , (anders wel ter naam en faam ftaen- benige bur« de) waar onder ook een Out Schepen was, gers gek%n- buiten noot dwangh zo verre vervoerden, ««»• datzy, door al te yverigen drift, ofwel '" "•*" eer, ftijf-koppigheit, haar zelven in groo- te ongelegentheit gebrocht hebben , en de Stad met fwaere ongerufthcit en toe- loop van allerlei flach van menfehen, daer doormoftenruimen, fbo fullen-wy, om reden, voor dees tijt,daar niet meerder van reppen, maar onfe Hiftoj ifche befchrij vin- ge vervolgen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
zyhun VryeWil hebben, gants niet toe
neemt, maar, doen hare Kerk eerft ge- bouwt was, was het daar drok te doen, want daar liepen veel wilde Menniften, Vry-geeften, en Laffe Luiden, uit nicuws- gierigheit. Doch 't zedert dat hunne ver- fehil-punten, by veele van defe, flechts voor fchool queftien (die in 't Roomfè ge- loof, al over lang, in fwang gegaan heb- ben) geacht'zijn, zoo is het in defe Kerk, ruimer, en beter plaats te bekomen, als in eenigc andere, in de gantfe Stad. En al hoewel defetwift punten in de ge-
loofszaken, zich onderde Policie men- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ï>e Ke>no».
ftranten
prediken
cnLekom-
*»ert t'Am-
fterdam.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
VEERTIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
KortInhout-
Oorfpronk der Weft-lmüfche Maatfcbappye.
Oproer t'Jmjlerdam} op 't Invoeren yande 'Botter.pacht7 wortge-
fiilty maarop dien feh en dagh een vrouw y berucht van Tovery, door 't graeuw verdronken. Afkondingetegens 'tfelve. Wejl-Indije Soldaten en
Bootsgefteüen maken oploop, om meer buit-geit, maar worden gefluit. Vreemdig- heit van een Vogel fAmfterdam. Wonderen handel der Bloern-miften, doorgants Hollant. De Vrede en Vrybeit met Spanjen wort geftootencn verkondight. o"Eer- ftefteen van V nieuw Stadhuis geleght. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
was doenmaals eerft voorg-eg-even v?.n ,.„
, . to ö Weft-lndtft
zeker Antwerps Koopman metter woo- MmtfchU-
ninge hier fAmfterdam gekoomen, (alfofcy. die van de Herformde Gods-dienft uit Brabant gefchopt wierden, ) genacmt Willem Ujjelinx, hebbende lang in Spanjen en andere vergelegcn Eilanden verkeert. Willem ir/. Hy openbaarde de Kooplieden den 'ge--' • heelen handel in America, en door al de Wefterfte Indien , fpreekende daar over veel , mèt zeker Predicant , Petrus "Plancius , een gekert Man , en weten- x>. petrm deindeHemelsioop, en Starrekunft, be-vlmmu. vor-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Er oorzaak van defê Kerkelijke
on een igh eden , hebben wy ee- nige laren voort geflapt, om de zelve vervolgens te verha- Hier over moeten wy weder te |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
üegin der
M««tfchat- *>' len
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
den
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
rogge
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Als wanneer het twaJef Iarige Beftant
ten einde was geloopen , zoo dat we- derom op het Tapijt gebracht wiert, het oprechten van een Weft-Tndifche Maatfchappy5 daarvan al voor het Be- ftant , in den lare 1607, gehandelt was, en dus langh geflapen Kad. Dit |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiBorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
334
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
eenighde Nederlanden ofte daar buiten 1 g 11.
woonende , dat zoo wie in de voorfz. 'ropreeb—j Compagnie, eenige zommen van pen- tf» der ningen fullen willen herideren, binnen de Wifi-^1* maenden van liïlius,, Auguftus, Septertt- . ^ ber , Oclober , ende November , heur
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
i 6 i i. vorderende te machtigh ds welvaert van
'toprech- Amjlerdam. Alfoo is eindelijk defe MLiat- ttn der fchappye in vaften ftant geftelt, en in den Wefl-indife Haagh^by de Hieren Staten beflooten, en Maxtfcbap-0ffri)y gegeven f 0rdre beraamt, en door al £-y" de Vereenigde Vrye'and;n afgekondigt, "~ die twee hondert ponden Vlaams foude in-
leggen , had een ftem, om Bewinthebbers te kiefen. Ook wiert verboden aan alle Kooplieden buiten defe Maatfchappy, den handel, op de kuften van Africa-, van den TropicmCancri, tot Cabo de bonaEfpe- rance: In gants America , van de Strate UfrZzgelanus tot Tarra Nova, met de EU landen tuffchen beiden gelegen; dit^erbot was, op verbeurte van (chip en goet. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
zullen mogen addrefferen aan lacob Ger-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Hamen det
, eerfle Di- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ritfxj, Hoingh,Out 8'4rgermee(ler,IanG':js
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
bert pc. Schepen, loris A Iriaanfz,, Piet er '
t> r 'j TT i- Ti / ir 1 • 1 rectcuren.
Btttens, ende Heitas Pets, Kooplui.!en
binnen deferStede woonende, die heur
desverfoekende, zullen inftrueren van de voordeden ende Rechten van de voorfz. Compaignie, aan dezelve by de Heeren Staten Generaal, loffelijk verleent, ende ook van hunluiden ontfangen, de Signa- ture van alfulcke zommen van Penningen, als elks in de voorfz. Compaignie zal wil- len herideren : Tefurneren in drie termij- nen , te weten, een derde-part ter expi- ratie van de voorfz. vijf maanden, ende de andere twee derde-parten, op drie . achter-een-volgende laren , ten ware naer-maals by Refolutie van de Generale Vcrgaderinge der Bewinthebberen, goet gevonden wierde , eenige van de zelve termijnen te verlengen, daer van de Par- ticipanten in fuiken gevalle, byaffixie van Biletten , fullen werden geadverteert. Notificeren mede alle ende eenen yege- lijcken, dat zy op alle maandagen ende donderdagen in de Weeke, van negen tot elf uuren voor de middagh , t'zamen ful- len zitten in 's Princen Hof, alwaar de Participanten by heur , t'zamen verga- dert wefende, fullen mogen komen, ofte op andere fulke uren alft heur believen fal, heur mogen addrefferen, aan een van de zelve in 't particulier , ende daar heure teykeningen doen. Ende dat opeenye- gelijk hiertoe liberalijker, mach werden geinviteert , Zoo notificeren zy mede aan alle dezelve, dat hier na alsdetcike- ningen fullen wefen gedaan , ende de Ca- pitalen geformeert, uitte bequaemfte, ervarende ende meefte inleggende Parti- ■ eipan»
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Vryheden
aan defe |
In defe voorrechten wiert de Bewint-
hebbers toegedaan, datfe (in de Indifche |
||||||||||||||||||||||||||
|
Maatfchap- landen koomende) aldaar met de Konin-
py vergunt- gm m yorftm mochten verbonden maken, na haar lieden goètdunken, fchanffen en fterkten oprechten, Gouverneurs en Be- velhebbers ten oorlogh dienftigh, in ftel- len, ook in uitheemfche geweften yolk- planttingen voortzetten , tot bevorde- ringe van haren handel. Ook mochtenfe krijghsvolk in haren dienft aannemen, (doch onderbeleit van AtPrins van Oran- jen, en de Staten ) om tegen te ftaan, die haar wilden tegen ftaan, alle Recht te galg enSwaert voeren. Zoo wierden dan de kamers opgerecht,
in de kamer van Amfierdam zouden zijn |
|||||||||||||||||||||||||||
|
in Zeeland end e Ma-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
20 BewintL
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
fe , Noort-Hoüanl elk. na gelegentheit.
Doch zy wierden in 't eerft maar genaamt Direüeuren, de welke tot Amjhrdam de navolgende Notificatie lieten aanflaaa. DE gemeene Directeurs , geftelt tot-
tet formeren van de Capitalen van de Weft-Indifche Compaignie. Doen hier mede te weten alle Princen , Heeren ende Republicquen , Edele ende particu- liere perfoonen , van wat qualiteit ende conditie die fijn mogen, binnen defe Vcr- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Notificatie
op 't Inleg- gen der Ca- ptalen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
|
|||||||||||||||||||||||||
|
M. VL Boech
|
|||||||||||||||||||||||||
|
3*f
|
|||||||||||||||||||||||||
|
cipanten ge-eligeert, gemaakt ende ge-
|
loop , van die kant , te verhinderen. 1 é z 4.
Benevens de Waagh , ftelden d'Offi- opkop tot
ciers hare Soldaten in ftant van tegènween dmfter- dat al eenige fchrik in dit woefte Graeuw dam- veroorzaekte;Maar de Borgers uit de wij- ' - ken, ontrent den Dam, alleen met hun ■
zijd-geweer en Bardefanen gewapent, on- der 't geleide van eenige hunner Bevel- hebberen, dreven defèfteengoyers, eens deels met zachte woorden, anders deels, met dreygementen , langhs d'opene zij- Wort gt- den , door de Gaflhuis (ieegh, de Kaher- fiiit. flraat, en de Beurs-flraat, van den Dam af. Voorts de kettingen aldaar mede ge- fpannen zijnde , was defe moeite geftilt, en den Markt dach , acht dagen daar na, wiert de pacht vreedzaemlijk betaelt, maar de Heeren ftelden eenige bequamer ordre, op 't betalen van den Impoft der kop-boter, door de welke (als van de ge- meine luiden , meeft gekoft wordende) den oploop ontftaan was, gelijk ook in andere Steden gefchiede, doch te Haer- km wierden , voor eenige tijt , van 's LandsKrijghs-knechten binnengeleit. Terwijl op defe Markt, den Dam, dit xen yrouw
rumoer aengink , v/as men op d'ander, berucht van |
||||||||||||||||||||||||
|
Oploop tot
■dmfter-
Anm,
|
ftelt fullen werden , de Bewinthebberen
van de voornoemde Compaignie, op den |
||||||||||||||||||||||||
|
voet, ende volgende de ordre, by den
" OcTrroye daer toe geftelt. Wat vorder, van defe Weft-Indifche
Maatfchappye gevolghtis, is in 't derde boek, wijtloopiger befchreven. Als in den Iare 1624, door den fwaren
gedreighden Oorlogh des Koninghs van Spanjen, de H : Heeren Staten der Ver- eenighde Landen, genootzaakt waren, een nieuwe fchattinge den Gemeenten op te leggen, en daar toe, doorgants Hol- land, d'Impoft van een gulden op yder vierendeel boter in geftelt was, zijn 'er in verfcheide Steden , op den eerften dagh derinvoeringe, groote oproeren ontftaan, inzonderheit tot Haerkm , alwaar het Graeuw des pachters huis pionderde, en zou zich verder hebben uitgeftrekt, ten ware, dat 'er vijf van de plonderaers ter neder gefchooten, en eenige andere, ge- wont hadden geweeft. En hier t'Arn- fierdam raakten het graeuw ook niet wei- nighgaende, zoo dat het op den Dam, daar deBoter-marktaltijt gehouden wort, groote moetwilligheit begon aan te rech- ten , eerft met qualijk fpreeken, en daar na, met fteenen op de Pachters Kantoor te werpen, zoo dat 'er de glafen uit raak- ten , en de Pachters daar binnen niet vey- ligh konden zijn. De Burgers daar om- trent zijnde, en die op den Dam woon- den , deden e,erft haer beft, om dit op- loopent volkjen met goede woorden te ftillen, maar te vergeefs, de fteenen be- gonden hoe langer hoe meer te vliegen, of 't hagel was: hier op quam ordre van de Majeftraet, dat de kettingen, op de toe-gangen na den Dam , aen de Vogel- fieegh, (een ftraet zijnde, daer nu't Stad- huis ftaet) aen de Nieuwe Kerkfieegh, den |
|||||||||||||||||||||||||
|
Oproer in
lerfcheide Steden om «fe £oter- t*ckt. |
|||||||||||||||||||||||||
|
fc».
|
|||||||||||||||||||||||||
|
' -AmJleV'
|
|||||||||||||||||||||||||
|
genaamt de St. Tonis, of Nieuwe Markt, Tovery,
met een ander bcfigh, want zeker oude door '* bedaaghde vrouwe, een tijt langh berucht f™'"™'irt van te konnen toveren, wiert' aldaar van fat"£g* eenighgeboeftaangerarjt, gegooit, geflo- ten ; gefieurt, en eindelijk, (om door de proef, haar Tover-konft uit te vinden) in't water gdm eten; en gelijk het vrou- volk , door haer lange klederen, aleer die door nat worden , eenige korten tijt,dr-if- tighzijn, zoo riep men (vermits zy niet datelij k zonk) z-y dry ft, zy drijft, het is een To<veraer(ler. De vrouwe, dooree- nige ontfarmende menfehen , raakte weer uit het water, doch was doen (gelijk men Groote Zeit) de loden overgelevert, want dit on- foetvil mededogent gefpuis dreeffe , of veel eer daitr*an fleeptenfe,de gantfe Markt, (die 's Maan- bedrevm' daghs, gelijk het doen was, vol menfen Vv krielt. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Nieuwen Dijk , het Water , deVis-markt,
de Warme-Jlraat , gefpannen, en met Soldaten, bezet wierden, om den soe- |
|||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvinge van
of niet geweeft mocht hebben , deze 1 6 2,4.
Vrouw heeft het leven daar voorgelaten : oploop tot En of fchoon de Majeftraten , groote Amfier- moeitenaenwenden, om eenige hantda- ^am- dige, gevangen te bekomen, zoo is'er, noch van 't een noch 't ander oproer, nie- mant gekregen , hoewel zy 't volgende, terpuye lieten afkondigen, en op ver- fcheide plaatfen acnplacken. |
|||||||||||||||
|
krielt , alzoo dat daarkoop zijn) over, en wezeaand'eene, en danen hoezeer zy haer ontfc' hielp niet: Hier was 'met dit , en daer weerhaer met dat befchuldigdquam 'er een geroep, dSinjeur, dat quanfuis de
|
|||||||||||||||
|
ï él 4.
Oploop tot
Amffier-
dam.
|
|||||||||||||||
|
zou zijn , in haer zak getaft had , leggen-
de , Nu is haar de kracht van het Toveren al benomen , fmtjtfe nu vry in 'r water ,Jj fal wel finken, en haar rechte loon ver- krijgen , en diergelijke mottige en beu- zelachtige gemeine-lui praatjes gingen daarom, zoo dat het even alleens met dit arme vrouwmens geftelt was, als met een hondt, die in 't water gevallen is, en wel eenige tot fijn hulp genegen zijn, maarzo ymant hem om hals wil hebben, die hoeft maartezeggen, dathydolis, foo is alle barmhertigheit ten einde, of het fchoon niet waar is. Deze Vrouw wiert dan we- derom in 't water geftooten, en door een Schuit-voerder, daar omtrent zijnde, in fijn fchuit geberght, maer den verwoe- den hoop heeft de fchuit aengehaélt, en tot den Schuitvoerder'invallende , hem met mefien gedreight , by aldien hy de vrouw niet gewilligh liet volgen, deze overheert zijnde, moft gedogen , datze de vrouw wederom in 't water v/ierpen 5 en zoodanig .mishandelden met dompelen, en onderhouwen, datieeindelijk gefmoort is. Ditgingalfoo zonder eenigen tegen- ftant voort, want het graeuw had d'oven- hant, alfoo de Schouten en hare dienaers, als ook de Soldaten , doenmaels op den Dam genoech te doen hadden ; Eenige meinden dat het verdrinken van defe ge- waande Toveres , ( daar duifenden van Boeven medebefighwaren, juift op de zelve tijt, dat d'andere tegen de Boter- pacht aangingen) zeer groote ongelegent- hedenenongelucken, óp den Dam ver- hindert heeft gehad.. Hoe het geweeft, |
|||||||||||||||
|
ALfoo verfcheiden ongeregelde , en Placeaat
feditieufe menfehen haer verftout, <*« Magi- en in 't werk geftelt hebben, aen en op de J]™'' >on Markt, niet alleen in groote menighte te ^efs'^ vergaderen , en hen by den anderen tet twee ' e-m voegen, en vermengden, maer dat zx-ren gevan* ger is, groote commotie en beroerte, met gen te be- fteenen te werpen in de glafen, en andere komen. moctwille , en ongeregeltheden aen te rechten , die foo verre Jiepeii, dat niet teg'eniraende, wa,t inductie by eenige van de H: H: Magifirattn , en andere vro- me Borgers, en Ingezetenen, op de Markt woonachtigh , worde voorgewent en gedaeh, evenwel niet op hielden of naer gelaten wierden. Waer over ten laetften eenige Soldaten en Borgers aldaer ontrent int geweer fijn gekomen , waer door de voorfz. ongeregeltheden enfedi- tien geceüecrt, en de aenleggers verdwe- nen zijn. yBehalven dien hebben ook ten voorfz.
dage, eenigeongebondeneenboofemen- fehen hen verftout, tegens alle redenen en natuerlicke beweginge , jnet crucliteit en ongehoorde hardigheit aen te vallen, en tot meermael int water te werpen , ze- kere Vrouwe, en dezelve foo onmenfèhe- lik en ongehoort getormenteert, dat zy haer vermt>ort,en van 't leven ter doot ge- bracht hebben, fonder dat iy tot eenige barmhertigheitbeweeght zijn geworden , om de voorfz. Vrouwe het leven te laten behouden, wefende alle tezamen zaken van quade confequentie, en groot ge- wichte} die in eenwel gepoliceerde Stad, daer
|
|||||||||||||||
|
Benfelach-
tige praat- jes over de tuelve. |
|||||||||||||||
|
X>e Vrouw
vort ver- dronken. |
|||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck. 337
daer men Recht en Juftitie adminiftreert, f met goyen in de glafen, of andere infolen- kJjj.
|
||||||||||||||||||||||
|
I tf 14.
Oploop tot
•Amflir. |
||||||||||||||||||||||
|
met geleden , maer anderen ten exempie
fwaerlikgeftraft, behoorde te werden. En |
tien te bedrijven, op pene van aen den Jijve oproer i5
geftraft, of anders arbitralik gecorrigeert -dmfter* |
|||||||||||||||||||||
|
dam.
|
||||||||||||||||||||||
|
alfoo een yeder van Godts wegen fchul-
digh is, tot hanthavinge van de Juftitie foodanige moet wille perturbateurs en Moordenaers aen te brengen, en t'ondec- ken. Zooift, dat de E. E. Heeren van den Gerechte, eenygelijk doen verwitti- gen en aanfeggen , dat fy volgende haer ïchuldigen plicht en gehoorfaemheit, haer daer in fullen quijten ende aanbrengen, alle die geene hem bekent zijnde, die de |
te werden,tot difcretievan de voorfz.Hee-
ren van den Gerechte: Aldus gearrefteert' en ge-emaneert,den 5 Iuny, Anno 1624. By alle de Burgemeefteren, en de Schepe- nen , demtis Mr. Volkart Overlander, Hendrik Hadde, Dr. Geraert Schaap: en ten zelven dage gepuhIiceert,Prxfentibus, de Heeren Burp-ernieefteren, Frans Hen- drix Oetgens, en Dr. Dirk Bas , en alle de Schepenen. |
|||||||||||||||||||||
|
J}e Zit-vet*
|
||||||||||||||||||||||
|
voorfz. oproertc en {editie hebben helpen
vcroorfaken en hanthaven : en die met werpen hantdadigh, of andere moetwil- ligheit te bedrijven, haer getoont hebben: mitsgaders die dezelfde Vrous-perfoon hebben helpen int water fmijten, daer in gehouden en mishandelt, infonderheit die de Schnite-voerder, die de vrouwe in de fchuitgehad heeft, om haer tefalveren, gedreigt hebben,met opfteekers aen te val- len, en doordien middel van gewelt de voorfz. Vrouwe, uit des Schuite-voerders handen en fijn Schuit weder ontweldicht, en de moetwilleaan de zelfdegepleegt, tot datfe van 't leven berooft is. Welke aan- brengers en ontdeckers vereert fullen wer- den,foo over het aenbrengen en te kennen geven van elcke Perfoon,die tot de voorfz. feditie en moetwille, hem heeft gebruiken ïaten,metfteenen te werpen, en andere in- folentien en beroerten aan te rechten , als van elcken Perfoon, die hantdadigh is ge- weeft ,aen het ombrengen en vermoorden van de voorfz, Vrouwe,fulx dat zy in han- den van den Officier fullen komen, met de fomme van drie hondert Caroius guldens, {onder datmen de namen van foodanige aenbrengers ft] bekent maken, of openba- ren. En ordineren voorts de voorfz. Hee- ren van den Gerechte, eenyegelik wel ex- preflelik by defen, hem voortaan te wach- ten, van eenige moetwille of feditien meer- der aen te rechten» of int werk te ftellen, |
Als in't begin des Jaars, 1629,den Ge-
nerael TieterPieterf&.Hein metdekofte- vloot van. lijke veroverde Spaanfc Zilver-Vloot in f^«"3* de Vereenighde Nederlanden , binnen ge- komen wasjhebben de Heeren Bewintheb- bers der Wefl-Indïfe Maatfchappy, acn de H: Heeren Staten verfocht, dat de zelve fouden gelieven eenige Gemachtighden ordre tegeven, om met haerE : geza- rnentlijk over te leggen en vaft te ftellen, hoe veel maenden fcldye , d'Opper-be- velhebbers, Soldaten en Matroofen, elk in 't byfonder , van den in gebrachten buit met recht toe quam, boven hare verdien- de maand-gelden, 't welk gedaen zijnde, wiert bevonden , dat alle de goederen ten hooghften gewaerdeert zijnde, het Buit- geit voor yder man, elk na fijn verdienen- Het y,ylt^ de maandelijke Söidye, foude beloopen, gehwort doch nitgsdeeU.
|
|||||||||||||||||||||
|
door tuffen {preeken vand'Heer GeneraeJ,
d'Admirael , Vice-Admirael en andere Scheeps Bevelhebbers , wiert het op ze- ventien maanden geftelt. Verfcheiden Soldaten en Boots-gezel-
len , wiens woort is, (wanneer zy buit bekomen) al onfe leven rijk genoegb, hadden haer vry meerder in gebeelt, hier over begonnen zy f Amper dam een fchric- kelijk oproer aan te rechten, zoo dat'er een groot gedeelte van defe quaetwillige (die' op de plaats van 't Wtfi-lndis Huit de Heeren begonnen te dreigen, Vv 2, roe- |
||||||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrijvinge vart
begonden die van binnen, als eenige wei- x 6. £<}.
nige van de Heeren, Boekhouders, en Kal- oproer over fiers, met andere dienaers op tegenweer ^tSuit- te denken, en kregen eenige hant-grana- •?*• ten, by't werk, om dezelve (byaldien ~ defe muit-makers op de binnen-plaets mochten komen) uit de venftcrs, onder den hoop te werpen, en door des zelfs barftenen fpringen, hun te doen oprui- men en verhuifen. Maar 't quam 'er niet |
||||||||||||||||||
|
roepende, dat zy met gwel haeft , meerder buzouden , en vaft na de dedaar't zilver inlagh, oden van de dienaers dier Mknorrende en morrendgende , dat zy morgen alvergadert zouden zijn ,komen, waer op de potoegeflooten wordende
|
||||||||||||||||||
|
I 6i6.
Viet Heins
Zilver- vloot. |
||||||||||||||||||
|
Oproer over
de aelve t'Amftet* dam. |
||||||||||||||||||
|
toe; want de Maieftraatdit oproer wel a . ê
naelt aengedient zijnde , zonden aen- ftonts een goet getal van 's Lands Krijgs- knechten , met hun Bevelhebbers (daer van juift toen ter tijt , eenige Vendels binnen Amfterdam gekomen waren, ter oorfaak van eenige onluften, van de wel» ke yets in 't voorgaende Hooftftuk ver- maent is,) tot ontzet, die al dit gefpuis met den gantfen aenflagh wel haaft deden verftuiven; dit gebeurde, in * Sprockel- * X'hutt- maant, des Jaars 1629. Op dit ontzet rm' van Piet Heins hit, maakten zeker gee- ftigh Poëet, de volgende Vaerskens, Het Weft-lndifch-Huü [preekt.
|
||||||||||||||||||
|
ftant harder aen te gaen , want dit gerucht
zich verfpreiende, quamen veel van hun- ne mackers , die te vooren maer pafTelijlc wel vergenoeght hadden geweeft, doch evenwel, fonder veel tegen zeggen , te Vreden zijnde , defen oproerigen hoop, by fpringen, en dat het flimfte van allen was; alle de Waerden,Waerdinnen, Hoe- ren , en diergelijlc gefpuis , doenmaels omtrent de Haerlemer-ftraat en hetWeft- Indis Huis woonende, hadden haer on- der dit oproer vervoeght, hitften dePij- peftelders noch meerder op, wilden ftee- nen, en wat'er meer, tot fuiken ftorm vereifchten, aen brengen ; en dit al, op hoope, van noch meerder van den buit te genieten , als zy aireede van een deel Sol- daten en Matrofèn hadden af gepolt. Hier op begonden de fteenen vaft door de gla- fen te vliegen* die men over de muur van de plaets in 't wilde, heen wierp: Ja ee- nige, die een bijl gekregen hadden, be- gonden met de zelve aen de deuren van de poort te hacken , om 't (lot los te krijgen, terwijl datzommige andere, een Sleeper gedwongen hadden , een yzere goteling, die daar omtrent, aen d'Y-kant gelegen had , voor defe poort te flepen. Maer nu haperde* het alleenlijk aen bos-kruit, want ftraat fteenen zoudenfe, in plaets van yfere kogels gebruikt hebben. Doch hoe feer datfe hier om liepen , niemant van de burgers, die dit gewoon waren te verkoopen, wilden hun daer medegerie- ven, zeggende, datzy, op dietijt daer niet van voorfïen waren. Öndertuffen |
||||||||||||||||||
|
lek ftak noch in een geks Kaproen ,
Doe 'k z,ei, Waar toedit Garnifoen ?
tJMaar doen de moetwil op geruit,
Begon om Sinte Pieters buit,
Een kans te wagen drie(i en dom,
|
Aerdige
vaerskens op dit oprot1 en de gele- . gentheit |
|||||||||||||||||
|
. Croon
moetT»il be- dreven , op 'tWefl-ln- ■Ais Huis. |
||||||||||||||||||
|
t^Met vhegent Vaendel, Jlaande Trom, 'van &'
Doen quam my 'f Krijrhs-volk wel te ^''V0!'
1 J Jö ftmtt Ai»' Pf>- ' . , . fierdam-
De fteenen vlogen door het glas,
Ik docht dees Geufen bennen Spaans,
Of is Sint Pieter Arminjaans ?
Giert AP mans Hoer die ftont met
fmart,
En gluurde by de Varcke-mart,
UWet al de lange Varkens Dijk ,
Op 't open gaan van 'f Hemel-rijk.
Menleieenftuk gefchuts aanboort,
Om rammen Sinte Pieters poort:
Die riep Sint Andries aan om hulp l
Sint
|
||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||
|
339
|
|||||||||||||||||
|
Heeren Burgermeefteren goet, defen Vo- jé$<$,
gel het weder-komen te doen beletten , Handel 't welk gefchiede door eenen die op den derBhemu Tooren zijnde, hem trefte door de fcheut fien *»Hol- uit een Roer. Den Vogel op-vliegende, .„ viel op een van de Buer-huifen neder, en
leefde noch eenige dagen. Veelemaek- ten hier voorleggingen op ; maer daeris nietgevolght. In den Winter hier aen volgende, was Van de
f Amfierdam , endoorgants Holland zo-Tutyen. danigen opflag in de bloemen, doch voor- nemelijk inde Tulpen, dat'er zoo ftar- ken handel mede gedreven wiert, als in eenige Koopmanfcbap, zoo dat ook lui- den van geringh vermogen , hnn beroep verlieten,en fich in defen handeling, door hoop van groote rijkdommen over te win- nen , in wikkelden, want geen fooflechte Tulpas kon men vinden , of zy waren geit waerdigh, waer over men malkander de Hoven en Tuinen af koft, om de Bloe- men, die men niet eens gefien had, en noch eerft fouden uitkomen, te genieten. En defe Koopmanfchap gefchiede meeft op leveringh, tegens die tijt, dat de Tul- paes te voorfchijn zouden komen : waer d'oorfaek van defe fteigeringh van daan. quam, is niet te feggen , zekere Dichter, heeft'er de volgende vaerfen op gevon- den. |
|||||||||||||||||
|
Sint lacob, kruipt nou uit jou fchulp,
o-Sinter Klaas, kreet Symen-Vaar, Trek an, jy bent geen Moordenaar, De Santen trocken op, by get, En hier deur wiert 'de buit ontzet: • Alfoo bleef Sint e Pieter baas, Dank heb Sint lacob en Sint Klaas. De lezers die defen voorleden tijt, en
den loop dier zaken hier f Amflerdam be- kent zijn, en noch heugen mach, Tullen in defe vaerfen noch e-enige geeftige ftree- ken vinden, die voor andere verborgen zijn. In de zeven hier aenvolgende Jaren ,
vinden wy niet, dat iet gedenkwaerdighs f'Amfierdam is voorgevallen , maer de vertooningh die zeker Vogel alhier aen- ftelde, is waerdigh t'onthouden. Ontrent * Wijn-maant, des Jaers l6$6.
quam fich eenVogel f Amfierdam vertoo- nen, diezommige een Ael-fcholfer noem- den ; defen Vogel was wat grooter als ' een Gans, graeuachtigh van verwe; hy hadde voeren als een Swaen ; en quam alle avonden,ontrent der Sonnen ondergank, als dePoort-klock luide, gevlogen uit het Ooften j (Vierende twee of drie mael bo- ven om den Tooren van Sint Nicolaas of d'Oude Kerke , en zette hem dan boven op het Kruis (dat onder den Weer-haen is) neder, met het gelicht naer het Wefte fiende ; aldaer bleef hy den gantfchen nacht zitten, en des morgens met der Sonnen op-gangh, en het luiden van de Poort-kloek, vloogh hy wederom wech naer het Weften, fonder dat yemant wilt waer hy hem des daeghs onthiel, en quam des avonds al wederom uit het Ooften. Naer dat dit ontrent drie of vier weeleen geduurt hadde , en het nieuws-gierige volck alle avonden , meer en meer uit alle hoecken der Stad, om dit te fien, quamen toeloopen, zoo dat 'er, met dat hy quam aan vliegen , een gefchreeuw ontftont, datdegantfeStat overklonk, vonden de |
|||||||||||||||||
|
Voorval
t'uimft er- dam. |
|||||||||||||||||
|
*Otlober.
Vreemde
Vertooning
""an een F<? Sterdam.
|
|||||||||||||||||
|
Vraagt ymant wat dees Blom in fuiken
achting fielt ?
Daar 's niemant die hit weet, indien dit . niet en geit: „Ons leven is , gelijk de fchoone Tulpa blommen,
„Die heren ons , hoe fnel wy menfchetl gaan, enkommen. In't voorgaende zevende Hooftftuk,
is een lijft geftelt van de goeden koop, van veelderlcy waren; maer de geen die hier volgen zal, is by d'ander niet te verge- lijken : want in defen Jare 1630, kon men Vv 3. in; |
|||||||||||||||||
|
Vaerfen op ■
de Alerte der Tulpen. |
|||||||||||||||||
|
34<3 HiHorifche
t & J <?. ln Hottant koopen, alle de volgende goe
Bapdel der dcren,om de waerde van een Bloem. Blotmiftsn
|
|||||||||||||||||||||||||
|
'chrtj'Vinge vm
lijk, in den drek, want behalven dat den j g«<$.'
gantfenhandel,,aengaende ds ntittigheit Handel en waerdye, niet anders als eenenkelein- der Bloem*' beelding, en vermaak van weinig dagen flen'nüol- kondewefen , zoo'badden eenige van de _ loofte, die Hechts op hun voordeel zagen,
haer rolle zodanigh gefpeelt, dat zy bol- len verkoft hadden , voor alfulken (lagh, als het in der daet niet en waren, door dien dat zy zagen , dat de zelve by na, alle avonden, door den fchielijken opflagh,. aan andere verkoft wierden, daar door zy tenlaatften, qualijknatevorflen fouden zijn. Maar wat hielp het, de luiden van vermogen begonnen te krackeelen ,, en daar uit volghden verfcheide Pleiten en Rechten. De luiden die haar Ambach- Verval v*n ten verlaten hadden, vingen de zelve we- d>mha»del. der aan , en van die, was niet te halen, eindelingh geraakten dit werk in zooda- nige verwarringh , dat d'H : H: Staten van Ho Sant , op 't verfoek van eenige bloemiften, op den 27 van * Grot-maant, * April, -f' een Placaaat lieten afkondigen , inhou- dende , dat zy aSe den handel onder ntal- kanderen,in minne en vrintCchai> fouden ?ia"*at'" moeten afmaken, waar op een Aootnte- ment of ApofliUe, van de zelve Heeren, een Jaar daar na,was volgende , by de wel- ke zy hun voorgaande Placcaat, als noch beveftighden. De dolle Koopmanfchap van deze Tulpa -of liever, Zotte-bollen, zal miflehien de toekomende Eeuwen, al- foo ongelooflijk fchijnen , als de Rafer- nye der Wederdoopei's , die hier ? Am- fier dam , even hondert laren te vooren , aangerecht is geweeft. De volgende Rijmen, zijn op dees fchielijke verande- rende Koopluiden , doenrnaals gerijmt geworden. Vrouw Flora had gemaakt, van Wevers
envanSnyers,
En ander Jlecbtgefpuit, kakss'en paw- di'Rprs.
Die
|
|||||||||||||||||||||||||
|
m Usüant.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Guldens
|
|||||||||||||||||||||||||
|
'Twee ktften Tarwe -
Vier laften Rogge - - Vier vette OïTen - - - -
Acht vette Verkens - - |
448
480
240 |
||||||||||||||||||||||||
|
Twaelf vette Schapen - -
Twee oxhoofden Wijn - Vier tonnen acht guldens Bier Twee tonnen boter - - - DuizentpöntKaes - - Een bedde met fijn toebehooren Een pack Kleeren - - - |
120
7° I20
IOO
80
60
|
||||||||||||||||||||||||
|
Een zilvere beker - - - -
Doet hier by noch een fchip, om
defe waren te voeren, waerdigji, komt tezamen, ,000
Om welke fomma van drie duizent
güldens,de befte Tulpa bolle niet gekocht kon worden ; want d'alder vermaerfte Tulp , die men meeft waerdigh achte, wiert meteen klein afziet feit jen dat 'er aen Vaft was, (beide noch maer bollen .zijn- de) tot Alkmaar verkoft, voor vijf dui- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Em Tulp
verkoft voor 5200 gulden. |
|||||||||||||||||||||||||
|
fenten twee bondert guldens. Deze Tulp
wiert genaemt, den AcbniraalvanEnk- buifen, en zoodanige, ja met noch weit- |
|||||||||||||||||||||||||
|
fer en uitheemfer namen wierdenfe 5e-
Namen der noemt, als, Semper Auguftm, Genera- Tulpen, lijjimus a Cofta, Paragon van Delft, An- vers van Bol, de befte Viceroy, voor de de wint, endiergeüjke meer: men ver- koft de bollen niet alleen by de ponden, maer ook by deafen, ja de Tulpen, die men te vooren als onkruit uit ge wiet, en met krui-wagens op den meft-hoop ger bracht had, waren nu geit waert. Maer doe het tegen de tijt gingh, dat defeko- ftelijkeTulpen voorden dagh fouden ko- men , en dé levcringh gefchieden moft, viel al defe Koopmanfchap, met haerin gebeelde winft, gezaraentlijk feer fchje- |
|||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VI, Boeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
341
|
|||||||||||||||||||||
|
en overwinnende wapenen, de Vrede en t é 4 8.
Vryheit, tuffen den Koningh van Span- Vrede mei
jen en defe Vereenighde Landen , tot spxt^en ge~
tJMunfier, fooverregevoidert was, dat fi00tm-
in 't begin van 't volgende'Jaar, zejliet?
hondtrt acht-en-veertigh, op den dertigh-
(im van * Louw-maant defelve aldaer ge- * r„„„„
n r 1 j- 1 *Ianufr llooten , en ar gekondight wiert , zoo ri((4,
hebben de Ed: Heeren Burgemeefters en
Regeerders van Awfierdam, die de min- fteniet geweeft zijn, in't aendrijvcn en voortzetten van dit Vrede Verbont,ordrc doen ftellen, datmen op den tienden dach van * Zomer-maant, in den zelven Jare f 1648. (na dat vijf dagen te vooren de Vre- lHmttf- de al om verkondight was) voor d'eerfte J>miefl maal , in d'afgebrande , en wederom pnr0verdt heerlijker opgebouwde Nieuwe Kerk, zelve,. prediken , en dankzegging over den ge- troffen Vrede en Vryheit doen foude, dat ook gefchiet, en in ons vierde Boeck, Pag. 63 befchreven is. J:van Vondel fongh doenmaals, de
volgende, VREED E-Z A N G H.
|
|||||||||||||||||||||
|
Dieahijt, in Je Kroegh, by Bier, To-
back, en Wijn,
Als jonge Heertjes, fris en vrolijk wil-- ' den z,ijn. tJMaar wat verandering}).' dien 't folk voor weinigh dagen,
Noch op een braven Hengfi [eer moedigh ryen fagen,
Die fitten nu op 't gat, en 't mager boute paert,
Elk naeit en weeft nu weer, na fijnen eerfien aert.
Wy fullen den rijt van ontrent tien Ja-
ren moeten over flappen, door dien t'Am- Jlerdam inde zelve , niet aanmerkelijks is voorgevallen, of't is airede befchreven, (gelijk 't ongeluckigb af branden van de Nieuwe Kerk, in 't vierde Boek; of't fal noch, in't volgende zevende boek, der blijde Incomfien, befchreven worden. Na dat fijn Hoogheit Frederik Henderik
"Prince van Oranjen, in den Jare z,efiien hondert z,even-en veertigh, op den veer- tiende van * Lente-maant in 's Graven- hage overleden, en door zijn gezegende |
|||||||||||||||||||||
|
VendeBloe-
to'ften. |
|||||||||||||||||||||
|
J647.
tienrik
Terledtn. |
|||||||||||||||||||||
|
temt.
|
|||||||||||||||||||||
|
V R E D E-Z A N G
Onderde Regeeringc der Heeren
GERAERT SCHAET, GERBRANT TANKRAS,
KORRELIS de GRAAF, WOUTER VALKERIER, BURGERMEESTEREN
t'A M S T E R D A M.
Ks£an de Burgery derfeht Stede.
|
|||||||||||||||||||||
|
' V de Nederlantfche Leeuwen,
In het ftrijtperek afgerecht, Staken dit verwoet gevecht, En degoude d'yzcre eeuwen
|
|||||||||||||||||||||
|
Sluiten, paft het dat ons f
Defe blijfchap innewy: Datmen 'tVrede-jaer eendraghtigh Onder S c H A A p en P A N K R A s vier'* En dé.
|
|||||||||||||||||||||
|
34,i HiftorifcheBefchrijvinge van
EndeGRAA-F,en Valcke nier," Bouw nu zolders boven bolders.
|
|||||||||||||||||||||||
|
1648.
Vrede-
anngh. |
|||||||||||||||||||||||
|
Amflerdam was nooit foo krachtigh
Op gewonnen flagh of fteê,
Als op d'inkorhft van den Vree :
Want men trof, na foo veel Hagen, 't Wit van 't uitgetrocken zwaert,
Nu Borgonje u Vry verklaert,
En ghy op den Vrede-wagen Roemt op Vryheit, 't waerfte pant
Van 't verdadight Vaderlant.
Neerlants Vrede fchrijft nu wetten Allen Vorftendommen voor,
Lichtfe veur op 't heilfaem fpoor.
Met lantaernen , en trompetten. Ieder volge ons witte vlagh,
|
Legh de kelders in tiras,
Spaer noch kranen , noch windas.
Legh verdronke weide in polders.
Mael het Haerlemfch Meir tot lant. Nu de vette teerton brant. Zie al 't platte Lant eensbarnen
Op de grens, en overal, Met een' galm en dorpgefchal. Mclcker valt aen 't botter karnen,
En Oom buisman vaert geruft VifTchen op fijn buurmans kuft. Laet den krijgsman dit benijden,
En fijn hant (laen aen den ploegh > Saejen, maejen, fpade en vroegh: Hoüant fchept geen' luftin ftrijden.
't Oorlogh heeft te lang geduurt, Dat al 't Chriftendom bezuurt. Hoüant voelt zijn rugh verlichten
Van het laftigh oorloghs pack, Scheurt den Schultbrief met gemack, Daer foo veele fteên voor fwichten,
En het ftijft met Aemjlels raet, Dus de zenuw van den Staet. Draegh oiisViertal op uw handen,
't Welk, als 't nutfte Vredelit, Op 't gekruifte kullen zit, En 't gewelt fchutte op fijn tanden,
Dat den Lant>pais fleuren cruam, Eer zy Gode en Amjlerdam. J. v. Vondel.
|
||||||||||||||||||||||
|
Vrede-
z,angk. |
|||||||||||||||||||||||
|
In het krieken van den dagh.
't Hol en 't hongerigh Europe
Hijght metfmerte en open raont Naer 't gemeene vreê-verbont, Afgepijnt van lange hoope
Op den toevoer van dit lant, Voefter van zoo meenigh ftrant. Hoor de Zee-liên en Matroofen
Danflen op den water-ftroom, En uw Vloten, fonder tooom, Dond'ren, en kartouwen lofen,
Daerze brommen op de reê, Toghtigh naer de rijke zee. Zie de Batavieren trecken
Naer een nieuwen Oceaan , Langs een noit-bezeilde baen, Om meer Weerelden t'ontdecken,
En te booren door een as, Zonder graetboogh , en kompas. Overvloet met vollen hooren,
Zwanger van gewas en fchat, Baert een weerelt in uw Stad, Op het fteigren van haer1 tooren,
Daer't geftarrent voor verfchiet, Als het naer den gront-bouw fiet. Teffens fteigeren lant en erven
In waerdy: de Pais is milt, Diesverrijktfekunfl:, en gilt. Neering, leggende op haer fterven ,
Springt ten bedde uit, en ontluickt Met dat zy de teervlara ruikt. |
|||||||||||||||||||||||
|
dat den acht-en-
■maant Hes zelven * Ociober. |
|||||||||||||||||||||||
|
Hier op is gevolght
twintighften van *ffij |
|||||||||||||||||||||||
|
Jaars 1648 den eerften Steen van 't nieu-
we Raat-huis geleit wiert, als in't vier- de Boek, pag. 4. te lefen is, daer op de fel- ve, J. van Vondel onder andere, ditTijt- dicht pafte. De Wijn-tnaant fchreeftwee min als 't
derde Kruis,
Toen 't Vrede laar de gront ley van 't |
|||||||||||||||||||||||
|
Stadthuis.
|
|||||||||||||||||||||||
|
EEN-
|
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck.
B E L E G H
|
||||||||||||||||||||||||
|
343
|
||||||||||||||||||||||||
|
van
|
||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM'
In den Tare, MCDL
Met hét geene, dat voor, en na, ter oorzake van 't zelve
is voor gevallen.
EEN-E N-V E ER TIGS T E HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ko
|
||||||||||||||||||||||||
|
R T
|
N H O U T-
|
|||||||||||||||||||||||
|
Inleiding. De Staten van Hoüantfoeken hun
lajlen te Verminderen, daar de 'Bontgenoten der andere Lantfchap-
fenhuntegenfetten-, doch bewilligen ongeveer in de helft ^ daar die van Zeelant echter tegen fijn, maar fy voegen fich. d'Uitheemfe Bevel-hebbers
■ ver feeken in dienfl te blijven. d'Algemeine Staten [enden, en fc brijven aan die vatt Holland. Voorflagh der Gemachtighden van Leiden. Voor ft ellen der Hollantfè Staten, worden niet aangenomen, dies fy eenigh Krijghsvolk hun dienfien opfeg- gen, waar tegen d'Algemeine Staten aanfchrijvinge doen. Voorflel van Bejen- iingh aan d'Hollantfè Steden, elkin't byfonder, daar deGemachtighde van Hol- land tegen z-ijn. Zijn Hoogheit biet fich felfs tot defe Befendmgh aan , wort be- dankt , en daartoe aangenomen, met d''andere Heeren, by hem voor gejlelt. In den Hage begintmen van defe Staats-f aken te prediken, en ver f heide praatjes loo- penonder de Gemeenten. HoUant blijft by haar voorige btfluit, maar (lelt voor een Staatfe Vergaderingh, van de hare, tezamen te doen komen, om de Befending op te fchorten , doch wort aangenomen op voorwaerden , die de HoUant (e Gemag- tighdenniet aanjlaan. Des de Befendinge, tegen wil ran die van HoÜandt, is vaft gefielt. |
||||||||||||||||||||||||
|
En donkere, nare nacht» dicke
duiftere wolken , en fware ftort i en-plas-regen , maar boven al, HT, dicdefe beftiert,is, en fijn oorzaken geweeft, van Amfierdams be- houdenis , en de vordere welvaart van des zelfs In woon ders. Want defe nacht, in 't midden en fchoonfte des Zomers, tuf- |
||||||||||||||||||||||||
|
fen den negen-en-twintighften en dertig-
ften dagh Van * Hooy-maant des Jaars ze' ftien hondert en vijftigh, waakte met groote forgvuldigheit , voor de geruft flapende Amfterdamfe Borgery , die an- ders , al te vroegh, miffchien door Trom- mels en Trompetten , op gewekt fouden zijn geweeft ; En nademael wy met de Xx Hifto- |
||||||||||||||||||||||||
|
^lulius.
|
||||||||||||||||||||||||
|
ge.
|
||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvinge vaft
heemfchen, en de halve Ruitery ; dreveft Qrmt-taA
ook verfcheide andere punten , volgensyj^s vaa het ontwerp, alree voor jaer en dagh by Amfter- hen gemaekt. dams bc De zelve Hoüantfche Heeren fchreven ieSh-
|
||||||||||||||||||||
|
S44
|
||||||||||||||||||||
|
HiftorifeBefchrijvinge n• iöj'o , gekomen zijn ,onverwachte Donderfldam zoude hebben nedhet den Hemel zelf nietwv nootzakelijk, om a
|
||||||||||||||||||||
|
1^50.
Gront-oor-
faken van uimfter- darm be- |
||||||||||||||||||||
|
over dcCc zaek aan alle * Lantfchappen;
|
en
|
|||||||||||||||||||
|
ter Algemeine Vergaderingh brachtenfe*-?™™'»-
by, alles wat dienen konde, om dit werk Cltn- fmakclijk te maken. Onder anderen, Dat hun Lant-fchulden foo groot waren , £m£ s dat , gehoon dit geheele werk van finnig- Zamfchty' heit 'volbracht wiert, en alle middelen fan f en hun fleete in de felffle ftant bleven , even-wel meiningh jaerlijx noch tien mael hondert duifent voer- gulden fouden te kort fchieten, en e/ttalijk raadt Jouden weten om uit de fchulden te geraken. UMaar die van d'andere Lant- fchappen fiemden al eendrachtig]» , dut men alleen maar voor eerjl af-danken fou vijf-en- vijftigh Krijgs-benckn te voet) van Uit- heemfch volk, fwtwintigh te paert; la- tende aan den af-gedanhen Ambtenaren > een eerijk onderhout hun leven langh; en aan de Kolonellen een wedde van duizent Rijks-daelders, Ó*c. Den een en twee-en-twintighften van
* Sprockel-maant , als ook de volgende * Fcbraiï' Macnden , waren die van Hoüandt fterk rtm- ter Vergaderingh. Maer d'andere Lant- fchappen, fijn Hoogheit , en Graaf'Wil-d**f"'n lem , de Raedt van Staten, aldaer t'elkens ,efprtkei)- dan tegenwoordigh zijnde, fpraken hen t'eenemael tegen , en oordeelden , dat men , midlerwijl Frankrijk , Spanjen, Smeden , en Duitjlant, noch in wape- nen waren , fich foo niet behoorde, ge- lijk Holland voor had, t'ontwapenen, en foo veel eerlijke Bevel-hebberen , dielijf en leven voor't landt, in de waegh-fchael geftelt hadden, foo qualijk te handelen; Dat'et tegen de vereeningh (treed, zoo Hoüandt alleen haer het af-danken onder- wont. Die van Hoüandt wiert ook te laft gekit, datfe door het qualijk acnieggen hunner middelen, foo diep in de fchulden geraekt waren. Hier tegen brachten die van
|
||||||||||||||||||||
|
ftaen (de wijl al de voorige oproeren, ten
aanfien van Amfterdams welvarende grootheit, in defen tijd, dit gedreighde ongeval alleen nietkonnen op halen; hoe wel wy niet zeggen , dat d'Aenleggers van dit werk,op foodanigen Treurfpel toe leiden, als te beduchtenjtont, dat hier uit gevolght fou hebben, )de omftandig- Jheden, en grcnt-oorzaken van dit ftout engevacrlijktwftaen , wat hooger op te halen. Terftont,na't af-kpndigen der Vrede
met Spanje, hebben de Hoüantfche Hee- ren op geen dingh meer hun gedachten laten gaan, als op 'tftuk van » zuinighètt; ' willende te niet doen het Generaalfchap van de Ruitery , doch de * gelijkwaer- digheit , fijn Hoogheit by andere wegen laten toe komen; en veranderen de * wed- de van Velt-maerfchalk, van zeven hon. dert gulden, alle maanden van twee-en. dertigh dagen, in een lijf-rente van drie duifent gulden jaerlijx, aanhoudende het ampt van Generaal van 't gefchut, fonder wedde. Wilden ook de wedde van Lui- tenant Generaal van de Ruitery verande- ren , in een lijf-rente van twee duifent gul- den jaerlijx , en dat van de Commijfaru Generaal van de Ruitery, in een lijf-rente van zes honden gulden jaerlijx , en foo voort alle andre mindere Bevel-hebberen, om met 'er tijt door dit middel , en de vrede de fchulden af te leggen, daerinfe door den oorlogh gevallen waren. Doch dit, wegens fijn gcwichtigheit, nameen lankzame voorbank : dan wiert in den Jare zeftien honden vijftigh voort in 't werk geftelt j infonderheit drongen die van Hoüandt fterk op het af-danken van hmdart en vyf Vmdekn te voet, van Uit- |
||||||||||||||||||||
|
^.Menage.
* Equi-
valent. *Gafie of
lraEtamen~ ttn. |
||||||||||||||||||||
|
T>ie van
Hoüandt
leggen toe, om hare la- ften te ver* minderen. |
||||||||||||||||||||
|
A M. VI Boeck. 34f
Prins hier op , was, dat d' afdankingh i 6 5 o.
fbo wel over d'Ingefetenen als vreemden Gront-oor- behoorden gedaen te worden. Den /***» **» tweeden van * Gras-maant wiert door de "im^el" Heeren Bronkhorfi , Veth , Renswoude, /T' e" Andree', en Mulart, van wegen d'alge-__ ' _ meinfehap, een befèndingh ter Vergade- # ., ringhvan Holland gedaen; alwaer door *; de mond des Heeren van Bronkhorfi ge-
daen en voorgeftelt wiert, alles wat dien- ftigh was, ten einde de Heeren van Hol- landt fich met de andereLantfchappen ver- geleken. En gingen nu de zaken alreê DeLeerMn fbo hoogh, dat ook deLceraers het op de prediken Predik-ftoel brachten , en , pjn het Hof bier van. te vleien , preekten, dat d&'vereening op een Jlroo-breet na gebroken was. Den leften van * Gras-maant fchreven #
de Al-gemeine Staten een Brief aen de ' GemaghtighdeRaden van Hoüant, waer
by zy hen vermaenden, datfe voor al fta- ken wilden het af-fonderlijk af-danken, en verminderen van Krijgs-voIk,in Eed en j. ..___•
>• n. ii » 1 • c 1 ...» .Aigemti-
oienlt \an d'AI gemeinicnap zijnde, „e staten
voorts hen verwittigende , dat de zes verfeeken,
andere Lantfchapptn , de Heeren Sta- dat die van ren-van noüandt zoo verre te gemoet Holland gegacn waren , dat , volgens de* zin- 'taffinder- uitringen van dele zes Lantfchappen, liJkaf-dM' maer hondert pao-den meerder , en twee *>••-£ hondert -en tz,eventigh Koppen te voet „Jhtnil-. minder, in dienft fouden gehouden wor- knfiaken. den, a's, gedmirende het twalef jarigh *^dviiftn''. beftandt, in dienft gehouden waren, daar nochtans het Landt , zedert dien tijt, met een ongelijk grooter getal van Sterk- ten , en Steden, verrijkt was. In * Bloey-maant floegen die van Lei- ***?'
Jen voor, oft niet raedzaem was, dat men * _ •/> by * voorraed de t zin-uittingen van de . " .'*' zes andere Lantfchappen , en dat voor vier T Jidw^en' maenden, om daer na, nader befluit te ne- vterjlelvan men, volghde. Op defen voorflagh too- die van gen de Leden na hun «Gemaghtigers: en Leiden. weder keerende, toonden fjch tot het aen-ncmen van deze punten genegen. ^rmc'^" Xx ï Macr ' ' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AM STE RD
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Grtmt-oer-
faken van •dmfter- *"ms be- t"f treden
**» hun f^arfieU |
van Holland in, dat 'erdefe af-dankingh
gedaan zijnde , evenwel noch volks ge- noegh in dienft bleef. Want tot wat einde, zeidcnfe , Krijgsvolk tot Delft, Rotterdam , Goude , Dort , Schoon- hoven , Schiedam , en andere hinne /le- den , als ook t'Uitrecht, Kampen , De- venter , Zwol , Arnhem , Rheenen, Nimwegen,^ de Vriefche Steden en Groe- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nmgea gekit. Het Jlreet tegen deveree-
ningh , een Lantfchap , tegen wil , en beven haar macht, te befwaren- Datfe alreeds voor vele laren gaerne gefien had- den , dat de middelen op gelijken voet ge- braeht wierden, en dat te dien einde ver- fcheide befendingen , hoewel te vergeefs, gefchiet waren. Dat men in Vrieilandt alree, m/zesmael hondert duifènt gulden hadaf-gefielt: en dat het zelve Lantfchap daar-en-beven noch wel twee mael hon- dertduifènt gulden t&boven qitam; waar uit bleek dat Hollandt te hoogb hefwaart engefchatwas. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
teatrt-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In * Lente-maandt quam een groot ge-
*txtraor- tal van «buiten-ordenlijkeGemaghtigden *»*r« Ge. uit Zeelandt; defe dreven in 't begin , dat |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e°»>mitteer-
de, **" van
belandt
^'Umgants |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men in 't geheel, en geen volk altoos be-
hoorde af te danken, en dat uit inficht vanbefondere redenen, die zy daar toe hadden: namelijk, datfe met hun Lant- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*<*nv~tr- fchdf °P het fpits geftelt waren: dat de
Winderig in Spaanfche op haerraecf, dan op eenigh |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hen.toe
fiian. "Interes.
|
s ander Lantfchap fich verbittert toonden.
Eènige der voornnemften fochten aldaer te dier tijde, den Prince feer te believen, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
om hun befonderc £ aengelegenis , en
***«»■ be- kuiperye daer onder te vinden. ïvlaer ^'ienficb. korts daer na,vergelekenfe fich met d'ande- * Uaert re y'vf Lantfchappen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
: Kej«e-
|
In 't midden van * Lente-maant, gaven
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Franfche , Engelfche , en Schotfche
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
«».
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
#xjitt, Bevel-hebberen e Verfoek-fchrifcen in,
f'Sevilheï- ^aer ky bekent makende,hun oude, lange, ^s'ver. <n getrouwe dienftcn , en dat men hen f°'k> niet meer dan d'Ingezetenen behoorde Jaf ^dvijs. te danken. De i zin-uittingh van den
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiftorifcheBefchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||
|
34*
|
|||||||||||||||||||||
|
af-gefchaft, mits het Krijgs-vofa wel en j é f o.
op hun tijt betalende. Gront-oor- Dat het voet-volk van tzeventigh tot f*ken vart
tzeftigh gebracht, en van de Kuitery noch ffm*"er,~ acht Krijghs-benden , makende met de bo- '. £ ven-genoemde twalef, twinrigh tzamenf—--------'
fouden af-gedankt worden.
's Anderen-daeghs , opi , de Maarwof.
zelve punten ter Vergadei i ê dm niet
Ho: Mog. in-gebracht zijnde, wierd iri tangent.
tegenwoordigheit vmzijnH , nm:n- fijne Excellentie, en van den. R redt, na
daar opgenomen zin-uitöng h by de zes Lantfchappen verklaart, te volhe'rdcn by der felver voorgaande a zin-uittingen.'Ver- a Advtihn* fochten en belaften feer ernfteiijk en min- nelijkde boven-gemelde buiten.ordenlijke en ordenlijke af-gefondeneHeeren van Hol. lant enWeft-Vrieflant;c\zX.kygt\ï)]'i fich felve alree op eenige punten, eenparig, nopen- de de gemelde raet-flotten van d'andere zes Lantfchappen , hadden gelieft te ver- klaren , voorts foodanige vlij t en naerftig- heit ontrent deHeeren der zelver Gemag- principa- tigers (tegenwoordigh ftaets-wijfe verga- ien, dert) wilden volherden aen te wenden,ten einde de zelve fich op de noch vordere ver- fchillende en openftaende punten van ge- fa,
i-i j, j r n Enverfot»'
lijken , met ei andere zes Lantfchappen, r , '
fijn Hoogheit en den Raedt van Staten ver- £arjeri
droegen , op dat defe gewichtige zaek, tantfchdft
die tot erooten ottdienft van de terneene pent» ver-
zaek wiert dragende gehouden , eridelijk eenigtn. ,
met ,eenparigheit mochte • : af-
gedaen: Maer dit liep alles vruchteloos
af.
Die van Hollandt dan fiende, dat, hoe Hollant
meerder plaets zy d'andere Lan n fielt haaf
gaven, hoe ftij ver fich de zelve hteklav, vttmpM
arbeiden vaft om een einde temaken , en in •»'
fich af-fonderlijk t'ontlaften, gelijkfc ook
den vierden van * Zomer-maandt deden. *jmius.
Makende zulks by Brieven bekent aan
twalef Krijgs-benden tepaert, en een-en-
|
|||||||||||||||||||||
|
Maerde zes Lantfchappen, de Prins en
de Raet wilden , dat dan daer op een ftaet van Oorlogh yaft geftelt, en van het af- danken niet meer gefproken foude wor- den,voor en al eer Vrankrijk,Spanje,Swe- den, en Duitfant ontwapent was. Doch hier in zich te verbinden, floegen die van Hollant bot af. En waren die van Lei- den , Rotterdam, Gorcum, Goude, Schoon- hove , Hoorn , Enkhuifen , en andere, wel ten getale van acht, foo angftig, datfe -tot het afdanken niet konden, noch dor- ften bewilligen. Den acht-en-twintighften van * Bloei-
maant, wierden by die van Hollandinge- bracht, defe volgende punten, die feer na met d' Algerrieinfchap over een qua- men, namelijk: T"\ At (e in 't af-danken van vijf-en-vijf-
tigh Vendelen te voet van Uitheem- fchen ,■ en twalef te paerd, bewillighden. Ook fiondenfe toe , dat de overige
Kriiphs-benden te paerdt, van zeftig tot vijftigh Jouden gebracht, en de Kuraffieren in Harqueboufiers verandert worden, Dat het geen voorjehreven was , by
-k'voorraatin'twerk geflelt, en de Lant- fchappen verfocht Jouden worden by defen haer te vergelijken, met de verdere pinten van *fuinigheit en af-danking van Krijgs- volk by hare Ed. Groot Mcg: voor defen ter Al-gememfchap ingebracht, befiaande in defe volgende punten. ' Dat der Krijghs-laiden en diergelsjke wedden f uden gefchikt worden , volgens het gene by hen voor defen ter Al-gemein- Jchap, op het ffluk van zuinigheit en ver- minderinge van Krijghs-yoïk, ingebracht war. Dat de beampte Krijghs-knechten , die
van hun dienfi ontjlagen wierden , geen
wedden of jaar-gelden genieten Jouden, foo
■ langh de felve buiten dienfi van den Lande
waren.
|
|||||||||||||||||||||
|
Gr'om-oor:
faken van uimfter- dams be- iert. |
|||||||||||||||||||||
|
* May.
Ho Bant
pelt eenige funten •votr. |
|||||||||||||||||||||
|
* frovifie.
|
|||||||||||||||||||||
|
*Menagie.
|
|||||||||||||||||||||
|
* Servitt-
gelden;
|
|||||||||||||||||||||
|
Datde* Herberg-gelden fouden worden dertigh te voet, (al Uitheemjchen en j ongft
in
|
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck, 347
in dienft ) als zijnde hun aen-deel van ven , dat de fehe fullen hebhen te geden- i (5 5 o.
vijf-en vijfigh Vendelen te voet, en tviir,- \ ken, dat een ieder van haar, fijn Ccmmif- Grcnt-oor- tigh tefaert, volgens de punten van den j fievan de Gtneraliteitheeft ent fangen, ende faken-van acht-en-twintighften van * Blcey-maant daar opdenEedt aan de Jeh e gedaan, ende ■f'":fier- overgelevert. in betraehtvnge van dien, geen particulie- "£ |
||||||||||||||||||||
|
J650.
Grottt-oor-
faken vun •Amfter- dams be- legh, *May.
Mat hier
tegenge. daan ü. |
||||||||||||||||||||
|
- 's Anderen-daeghs, zijnde Finxteren ,
was de Raedt van Staten - , van
's morgens ten half achten. Na dfeerfté
|
\ ren lafi tot keent 'teren of reduceren te pare-
ren, of na te komen, maar haar Compa- gnie en de v elk in goede ordre by een te hou- den , tot naerder la/l van hare Hoog: Mog. c/fijn Hoogheit, en defen Raadt, daar na etn ieder fich, [onder nalaten, f al \ hebben te reguleren, &c.
Wijders gaven fijne Hoogheit , fij»* VerJervetr^
Excellentie, en den Raedt van Staten ha.reae!van r- Hoog: Mog. in bedenken , of de zelve Hoogheit en niet raedfaem vonden, ook een Brief van fijnzxcel- een ze!ven inhout, aan den zelven Stede-lende. houderen of Bevel-hebberen te fchrijven, overdefezaek. Ten tweeden, verfoch- ten de zelve aen hare Hoog: Mogende datfe op verdere middelen denken wil- den , wat in defe foo gewichtige zake, tot eendracht, ruft , en meeften dienft van den Lande, wijders te doen ftondt. De Hoog: Mog. lïch hier overberaed-flagen- de, bedankten fijne Hoogheit, fijne Ex- cellentie de Stadt-houder, en den Raedt van Staten, over ,en ter zake van de goe- de zorge, dienfe in dit werk droegen. En wiert voor goet gevonden en verftaen, dat de gemelde Brief, een weinighnabe- hooren verandert zijnde , aen de opge- Schrijven melteStcde-houderenen Bevel-hebberen,°^n,de ten einde voornoemt, foude afgefonden J^ fti' worden. Te dien einde, wierrook een ontwerp ingeftelt, om ter Vergaderingh van hare Hoog : Mog. ten zelven na-mid- gelefen , en vervolgens beflooten , te worden. Nopende het boven-gemel- de tweede punt, wiert goet gevonden en verftaan , dat een leer aenfienlijke befen- dingh fou gedaan werden aan allen Steden en Leden van Hollandt, om de zelve door alle bedenkelijke redenen te bewegen,dat- fe fich wilden onthouden van alle af-fon— Xx £ der~ |
|||||||||||||||||||
|
prekewas de zelve Ried, fijn Efaogkeh
en Graaf Willem ter verg; d'Al-gemeine Staten ,rtot ten drie uuren , alwaer/ -heit, Graaf Willem, <r : lt van Staren,
aen hare Hoc;: o voordroegen,
dat hen met gptopte cioef'heit ter ooren
was gekomen, dstdcHeeren Staten van Hollandt , voor 't fcheiden van hunne Vergaderingh, voorgenomen hadden te doen, en in 't werk te ftellen, verminde- ringh enaf-dankingh van 's Lands Krijgs- volk; en dat»,by hem, fijn Excellentie, en den Raedt van Staten , een Brief inge- fteltwas, houdendeaen den Bevel-heb- beren, alsook aen den Rit-meefterenen Hop-luiden , leggende in bezettingh in defen Staet, volgens het befluit van hare Hoog : Mog. van den tienden van *Gras- maandt, waer van den inhout van woort totwoort, aldus luit. Ed. Mog. He e ren,
DE Hoog : Mog. I-leeren Staten Gene-
raal , hebben gelieft by refolutie van den 10 April lefi-leden , fijn Hoogheit, ende defen Raadt fauthoriferen, om aües daar henen te dirigeren, ten einde , dat egeen UMilitie in dienft inde Eedt van de Gene- raliteit ivefende, op particuliere orde van d'eenof dSander * Provincie en werdegeli- centieere of verandert. Ende al/b o men Ver/laat, dat als nu eenige particuliere orde daar toe foude gegeven z,ijn. Zoo hebben vvj na rijpe deliberatie, met t advijs van fijn hoogh-gemelte Hoogheit, fij n Excel 1. Stadt-houder, ende den Raadt van Staten, goet-gevonden, by defen, u L. aan tefchrij- |
||||||||||||||||||||
|
*-April.
|
||||||||||||||||||||
|
-Algemei-
|
||||||||||||||||||||
|
, ï-«ndt-
|
||||||||||||||||||||
|
' Zin-uit,
Unih. |
||||||||||||||||||||
|
HiBorifihe Befthrijv'rnge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
348
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
En dit was dat vermaerde befluit , van j tt<o.
den vijfden van * Zomer-maent , daar Gront-oer- affoo veel gefproken wiert , en daar op faken van foo merkelijke veranderingen volghden. Amfter. 's Anderen-daeghs verfcheen fijn Hoog- ar"s "e~
heidt weder in de Vergaderingh, en / ' maekte hare Hoog : Mogende bekent, dathy, ten opficht van't gewicht der za- lm%m' ke, voor-genomen had, zelfs m perzoon j^e-prins te helpen bekleden de bezendingh aen de htet fm Steden en Leden van de Regeering van perfimtot Hoïïant en Wejl - Vrieflandt , by hare de Bezen- Hoog: • Mog. op gifteren onder anderen dingt taatt. vaft geftelt; ea dat hy, uit kracht van de macht, by hare Hoog: Mog. ten z,elvi- gen dage hem daer by opgedragen, uit hare Hoog: Mog. Vergadering, zoude tot Neemt tok zich nemen de Heeren van Aertsbergen, d'mdere Rinsvvoude en Klant, en uit den Raedt Heeren. van Staten de Heeren van Afperen, Lukay, en den a Al-gemeinen Schat«tneefter Eraf- a Treror-m [er; vorders verzoekende, dat, by al- Gmsrael. dien zulks hare Hoog: Mog. zoude aen- genaemzijn, behoorlijk £ geloofs-brieven bereden- nen, de gemelde Steden en Leden van detMlm- Regeering van Hoüandt, mochten afge- fchikt worden. Na 't beraetflagen op deze voorftel, be-
dankten hare Hoog : Mog. zijne Hoogheit ten hooghftcn, van wege en ter zake, dathy zijne Vorflelijke Perfoon, dieonge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
derlijke verminderingh of verandering van
Krijgs-volk, in dienft en eed van * dCAl- gemeinfchap zijnde, en 'tgee-n in tegen ^ deel van hen foude mogen in 't werk ge' ftelt zijn , ftaken. Wijders wierdt aen fijn Hoogheit geftelt en opgedragen , op wat voet, en door wat perfoonen, en in wat getal defebefendingh gefchieden fou- de. En wiert midlerwijl fijn Hoogheit mitsdien verfoclit en gemachught, Om alle noodige orde te ftellen , en die voorfie- ningh te doen, ten einde alles in ruft en vrede behouden wiert; en infonderheit gehanthaaft de vereeningh, met den ge- volge en aenkleven van dien, en in tegen- deel ge weert en te gemoet getreden, dat niets, 't geen ftrijdigh met de zelve was, foude mogen ondernomen worden. Maar de Af-gefondene Gelderfche Hte-
ren verklaerden, datfefich voor behielden? om ter naefte Vergadering, op het boven gemelde befluit, te mogen aentekenen , 't geenfe oordeelden dienftigh te zijn. d' Aanwefende Afgefondene Hollantfche Heeren verklaerden en tekenden op dir voorgenome befluit aan , datfe geftant deden al 't gene de Heeren hun * Germch- tigers, ter Vergadering van hare Hoog: Mog. fo menighmaal hier te vore hadden doen bekent maken, noopendehetftuk van't krijgs-volk , en dat zy Afgefonde- ne fich hielden aan c)er fel ver aentekening, den zes-en-twintigften van * Wijn-maant des voorleden laars, zeftien honden negen- en-veertigh , en den tienden van * Gras- maandt left-leden gedaen, en over fulx, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r<?5 o.
Gront-osr-
fxken van Amfler- dsms ie- f**-____
* Generali-
teit. De Bezen-
dingh aan d'Hollandfe Steden mort beraamt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat eenlge
leien hier tegen heb' ben. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Principa-
len. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
legenthcit geliefde aen te doen, van dendienft van 't Lant, ten opzicht van ciezebezendingh, in dier voege zoo verre te
|
dankt en
aangeno* men. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Ocitber.
* April.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
behertigen ; verzoekende vorders, dat
hy door alle mogelijke middelen van over" de Steden en Leden van Hoüandt |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en om andere redenen, in 't tegen woor-
|
reding,
door defe bezending, daer toe wilde foe
ken te brengen, dat de zelve van af-fon- derlijke verminderingh van krijghs-volk, elk voor foo veel hen aengin^ , wilden af-ftant doen, en vervolgens fich voegen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
digh befluit enaf-fendingt
volge en aenkleven van dien , geenfins be- wilïighden , maer datfe wel befcheidenf lijk de vryheit aen fich behielden, van na~ maals iets daer tegens te doen ftellen , 't |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■f Tr'mcijta-
Itn. |
gene by de Heeren bun t Gemaghtigers
oirbaer wiert bevonden,by brengende,dat |
tot eenparigheit, met de andere z,es ftem-
mende Lantfcbappen. Hier op lieten hare |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'dit genome befluit, befonderlijk , tegens
de gewoonlijke ordre» |
Hoog : Mogende fijne Hoogheit toe, dat
J hy de bovengemelde Heeren, zoo uit de
« " « Verga-» |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boech 345)
VereadeHnp-h van hare Koog: Moerende I huis had ontfanp-en, en onder fijn Schepfè- H '
als uit oen Raedt van staten , tot het uit- ] Jen urtgedeelt: dat men in het voorgaen-^^ vm |
|||||||||||||||||||
|
165 0.
Grtnt-eor-
faktn van
■dmjler- dams be- hb.
|
|||||||||||||||||||
|
_ er~
de Gods-dknf, het Landhad willen bren- dnms»be-
gen in twift, onruft, en endelijk weder on- Hh-
der Spanje,-en nu defgelijx trachtede, on- "~
der dexel van de * Militie: dat de Leera- * Krijgbs-
ren, en alleyverige *Gereformeerde,in defe n"tc *'
gelegentheit behoorden op te waken, en* Herfirm-
te bedenken , dat al andere wel licht hun &•■
verdragh met Spanje fouden aengaen,maer
dat tuflehen deLeeraers en de Inwoonders
van deSpaanfcheLanden,geen verfoening
noch vereeningh te verhoopen ftont,door
dien'er tuflehen hen een oude wrok lagh,
die al te diep in de herten van beide par-
thyen ingewortelt was.
Aendefeen diergelijke hevigheden en
verbitteringen,die van dagh tot dagh wac- ker aan groeiden , en weelige looten be- goften te fchietten , kon ieder, die fich ee- nighfins op zaken van Staetverftont, wel lichtelijk bemerken, dat'er gevaerlijke, en ftaet-ondergank-dreigende zaken op handen waren. Doch verre waft 'er even- wel van daen , dat die van Hoüandt fich konden in-beeïden, of dat hen oit in den fin kon komen , 't geen hier uit gevolgtis. Ho Handt, dat diep , en tot d'oorentoe, (omfootëfpreken) in fchulden ftak, en geen middel fach om fich te redden , en daer uit te geraken , als zijnde een * opper-hoofdig of opper-machtig Lant- * $ouve; fchap, en datjUit kraait van de Vereening, raiiu niet tegenshaer dank', en boven behooren, met opgelegde laftcn konde befwaert blij- ven , bleef ftijf en pal by haer opzet en be- fluit, daer van het niet te verzetten was, ftaen : vermits het noch alle Jaren tien maal hondert duifent gulden zou te kort fchieten , fchoon'et haer middelen be- hield , en de verminderingh van Krijghs- 'volk, volgens haer ontwerp, voort-gank nam. Den zevenden van ¥ Zomer-maandt, Ium(is- •
wierdt by de af- gezondene Heeren, |
|||||||||||||||||||
|
met fich nam. Te dien einde wierden
ook e geloofs-brieven , in behoorlijke vorm af-gefchikt en uit-gegeven , gelijk ookgedaen wiert met het boven gemelde befluit. Doch hier op lieten de af-gefon- dene HoUandtfche Heeren aen-tekenen, datfe bevonden de tegenwoordige beraet- flagingheenduit-fpruitingh te zijn, van het befluit op gifteren , nopende de be- zendingh, genomen; en overfulx, daer op paften d'aentekening, van wegen hun Lantfchaf op de zelve befluiten, ten voorschreven dage , genomen. De af- gefondene Gelderfche Heeren, die fich op gifteren voor behielden, op het befluit toen genomen, om te laten aentekenen, 't geen hen raedfaem dachte, .verklaer- den nn, dat de natuur van de zaek, al- thans fulks door d'aenbiedingh,en bekent- makinghvan den Prins, huiden terVer- gadei'ingh van hare Hoog: Mog. gcdacn, was verandert, datfe van het befluit, zoo als dat lagh, hun Heeren t Gemachtigers verwittigen fouden. De Leeraer ^JMorus, in de Franfche, en
Sterremont, in de K'oofler-Kerk,brmcn 's Gravenhage, paften hun preken, op Pinx- teren, wel duidelijk op de(k ftoffe; Dat men (verftaande daer door die vznHoIIant) de Vereeningwildebreeken , forg'lcos wor- den , en geheel en al uit de gedachten feilen, d'oude haat der Spaanfchen, en ondankbaer- heit tegens het Krijgs-volk,betoonen. Dat men weinigh aanfagh de v&rdienften , dk fijne Hoogheit, en des felfs Voorzaten, als Vader, Oom, e»Greot-vader, den Lande bewefen hadden.Dievgelijke praetjes en re- denen , wierden ook onder de Gemeente geftroit: daer by voegende, dat fommige Heeren t<an Holland, eenige heimelijke ge- meinfehap met den Spaanfchen Afgefant hielden : dat de zelve Afgefant-, onlanghs een groote fom penningen,by nacht in fijn |
|||||||||||||||||||
|
d *«/«&«.
W*t Hol.
Ifnt hier op "» hrenght. |
|||||||||||||||||||
|
t ïrincipa-
|
|||||||||||||||||||
|
tt"at hier
v"»gtpre-
dikt&ort.
|
|||||||||||||||||||
|
G'meene
\r«*tjesop
* Zelve. |
|||||||||||||||||||
|
van.
|
|||||||||||||||||||
|
3 f o HïHor'tfche Befchrijvinge van
van wégen het Lantfchap van Hottandt, dinghin nader bedenkingh te nemen; en j tf jo.'
ter Vergaderingh van hare Hoog: Mog. daar op gehoort en in-genomen zijnde, de Gront-oor- zekere voorftelgedaen; 't welk alleen te verklaring van de meer-gemelte af gefon- fakenvan dien einde gefchiedde, op dat hare Hoog: dene Hottantfche Hseren, lülksniet hun ^imfter- werk, maar der Heeren, hun * Gemag- *?"
tigers , dé Staten van het meer-gemelte f_L—-- Landfchap van HoUandt , te zijn , aan * Principe den welken het voorfchreven vcrfoek fou- &». de mogen werde'n gedaan , by aan-ne- mingh van hun boven gemelde aanbie- dingh , is na voorgaande beraatflagingh goet gevonden en beflooten, geenuns af te wijken , maar vaft te blijven, en te vol-< ^ se/iw herden by haar Hoog: Mog. befluit op dingh vaft eergifteren en gifteren op defe zaak geno- geftelt. men. Weshalve , verfochten hare Hoog:
Mog. aan de meer-gemelte afgefondene Heeren van Holland nungoede meeningh en voornemen , als ook van fijne Hoog- heit, mitsgaders die van den Raadt van Staten, ten opficht van het ftuk van de boven gemelde afzonderlijke afdankingh en verminderingh van Krijghsvolk, met alle goede vlijt en naerftigheit te willen by ftaan , en te helpen bevorderen. Hier op deden de meer-gemelte Heeren Afge- fonden, van her Landfchap van Hollant, |
||||||||||||||||||||||
|
i 6 5 o.
Gront-oor-
faken van AmfteY- dapts be- legh. Hollant
foekt de be- finding op te houden. |
||||||||||||||||||||||
|
vbr
|
||||||||||||||||||||||
|
En een Ver-
gadering te beroepen. |
||||||||||||||||||||||
|
Maargaat
niet aan. |
||||||||||||||||||||||
|
aan-tekenen het befluit, boven geroert,
|
Daar die
van Hol-
|
|||||||||||||||||||||
|
niet te kunnen toeftaan , maar wel uit-
druckelijk te verklaren , het boven ge- l*»tu&tn melde befluit te zijn een ongewoonlijke M^n' vreemdigheit en nieuwigheit , fich niet fchickende met d'orde van de Regeering, |
||||||||||||||||||||||
|
fonden , en het werk van af-zonderlijke
af-dankinge en vermindering van Krijgs- volk te ftellen in haar geheel, dat in zoo- danigh geval fijne Hooghett foude worden verfbcht, om aldaar in hare Hoog: Mog. Vergaderingh te komen verfchijnen, en de s,aak van defè boven-gemelde bezen- |
en gaven wel minnelijk te kennen, dat-
fe als noch overbodigh en bereit waren befchrij vingh te doen, foo haeft het doen- lijk en mogelijk foude wefen , om de Hee- ren Staten van Hottandt te doen vergade- ren en t'zamen komen. |
|||||||||||||||||||||
|
TWEE-
|
||||||||||||||||||||||
|
A MSTERDAM. VI Baeck.
|
|||||||||||||||||||||||
|
: '
|
|||||||||||||||||||||||
|
TWEE-EN-V E E RTIGSTE HOOFTSTUK,
|
|||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhoüt-
ïjn Hoogheit de Prins van Oranjen met de Ge~
macbtigkde Heer en, beginnen de 'Befendinge , en komen eerft tot
'Dordrecht •> alwaar de Trim aan denvollen Raadt, devoorjteUin- gente kennen geeft, waar in de fehe befiaan. Harde woorden van d'Heer van
Aerts-bergen aan die van Dordrecht. De Prins treH voort opGorcom, Schoon- hoven, en terGoude, daar eenige Gemachtighde van Amfierdam hem cornen fpreken, en reijlvorder nadenBriel en Rotterdam , en van daar na Schiedam* Delft en den Hage. De Befending reifl wederom na Alkmair, Hoorn, en Enkhuir fen, en andere kleine Steden. (JMedenblik comt fich felfs vercUren. De Prins trekt t'Edam, wort aldaar vaji twee Gemachtighde Heeren van Amfierdam be- groet , en comt twee uuren vroeger in defe Stad, als hy gefit had, de (JMajeflraat verwelcomt hem, en weigert fijn verfoek van in den Raadt te verfchijnen , waar over hy, als verftoort vertrekt, en 't geleide van de Ruiterye en gewapende Borgers, door andere wegen, ontrijdt, en comt tot Haerlem, en van daar te Leiden en in den Hage. De Gemachtighde doen hare Hoog: Mog. verhad van hun wederva- ren , en worden bedankt. Befendïnv aan de Staten van Hollandt, in wiens Ver- gadering fijn Hoogheit komt klagen , over 'tgeene hen van de Majeftraten f Am- ft er dam bejegent was. |
|||||||||||||||||||||||
|
Ao
|
|||||||||||||||||||||||
|
E Vergaderingh dus onverrich-
ter zaek, (hoewel 'er by die van Hollant groote vlijt en naerftig- heit aangewent wierdt, om al- les te bevredigen, en in een gerufter ftant te houden,) gefcheiden zijnde , is fijn Hoogheit daar op met d'afgefondene Hee- ren , en een groot aantal van andere hoo- ge Officieren, na Dort vertrocken, op den achtften van * Zomer-maandt. Zijn Hoogheit gingh eerft na Bonfelerdijk, om den Koningh van Engelant adieu te /eg- gen. 'sAvonds quamenfe ten elf uuren binnen de Stadt Dort, alwaerfe van de |
|||||||||||||||||||||||
|
heit , in den Racdt en volle Vergadering,
een Voorftel (door den druk gemeen ge- maakt) daar by hy wijtloopigh en breet verklaarde , „' Wat verdriet de belijders Inhout -van „ van deHerformde Gods-dienft. als defe *' *"fi*h „ fich eerft met hun leere begoften t'open- 'ng *°°* „ baren , was overgekomen , en hoe el- '^ * „ Iendigh datfe in den beginne met bran- Mn\\iVm ,5 den , moorden , en bloet-vergieten, Dordrecht* „van den Koningh van Spanje, en fijn én daarnet „ Schepfelen geplaeght en mis -handelt axnecnige^ „ wierden. Dat Prins Willem d'eerfte, amUre Hol~ „ met de Staten, fich tegen dit moorden j*"^^( j, en branden gewapent had; en dat, om e"Se „'s Koningsmacht noch beter te kunnen „ kneufen , de Vereenighde Landfchappen, „in den Iare vijftien bohdert ne?en-en- „ tzeventigh, een onderlinge verbintenis» Yy en |
|||||||||||||||||||||||
|
I«;o,
|
|||||||||||||||||||||||
|
"btheKtn-
|
|||||||||||||||||||||||
|
l'mitis.
|
|||||||||||||||||||||||
|
'°rfi te
|
|||||||||||||||||||||||
|
"rdrech. Burgeren, die in de wapenen ftondén,
feer praebtigh , en met groot gejuig ont- fangen wierden. Aldaer décd fijn meer-gemelte Hoog-
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hijtorifche Befchrijv'mge van
|
|||||||||||||||||||||||
|
3P
|
|||||||||||||||||||||||
|
, en * eeuwigh Verbont op-gerecht had-
, den. Dat door defe Vereening het land , was machtigh geworden; dat tot voor- , koming van allefwarigheden , en tegens , d'inwendige vyandén, beide van Gods- , dienft.enRegeering, by denRaed van , Staten, en fijn Hoogheit, een Staet van , Oorlogh geraemt was. Dat hare Hoog: , Mog. dikwils getracht hadden, om over , d'ontftane fwarigheden, van wege den , Staet van Oorlogh, in gefprek te ko- > men, maer dat fulks by d'afgezondene i Heeren, van wecen Hollandt , was ' af-geflagen, en dat de zelve nader hant voorgefïagcn hadden , om de halve , Ruitery, en hondert en vijf Vendelen af te danken , 't welk by de z,es endere Lantfchappen, als ontijdig en-ondien- ftig bevonden wiert; dat evenwel deze zes andere Lantfchappen , bewillight hadden in het af-danken van vijfen- vijftig Vendelen te voet , en tivaltf te paert, en de Ruitery van tz,efligh tot vijftigh koppen te verminderen. „ Dat hare Hoog: Mog. op den ze- ftienden van ^ Gras-maant left-lcden , een ernft achtigen brief tot dien einde, hadden gefchreven en verfocht, dat de zelve aen alle de Hoüantfche Steden mocht gefonden worden, maar dat zy i twijfelden, of zulks gefchiet was, door dienhuntegemoetgevoert wiert, dat zelve onnodigh te zijn. Dat die van Holland ook hadden afgevaerdigt brie- , ven aen verfcheiden OfEcieren te paerde , en te voet, by dewelke zyhun Dienft opzeiden , waerop hare Hoog : Mog. , en fijn Hoogheit in tegendeel hadden , gedaen. Dat 'er nootzakelijk genoeg- zame Krijghs-macht moft aangehouden , worden , om tegen alle vyanden, zoo , van buiten, als van binnen,te konnen be- ftaen, welks aantal aen fijn Hoogheit, en de Raedt van Staten (als de meefte kennis van Krijgs-zaken hebbende) beft bekent was. Dat de voorleden oorloge |
|||||||||||||||||||||||
|
„ feer veel gekoft had, maer dat de zelve i £ e 0;
„met een onwaerdeerlijke Vryheit bz-ïnhout van „loont was, dat de Vrede nu verlichting devmrfiel- „vereifte, gelijk billikwas, alfoo mede linS>aa» „ d'andcre Lantfchappen zoo wel als Hol- ^Holland/e „landt klaeghden, overdefwarclaftcn, Ste en'_ „ en over fulks ook tot verminderinge van „ des Lants Krijgs-macht wel konden ver- „ ftaen, maer dat die met behoorlijke or • ,, dre,een ftemmigh gefchicden moft. „ Zelfs hadden ook hare Ed : Mogende
„ de Staten van Hollant op den eerften van |
|||||||||||||||||||||||
|
Ïnhout van
devoorfiel- ing, aan iïHottanft Steden. |
|||||||||||||||||||||||
|
' Unie.
|
|||||||||||||||||||||||
|
,,*Slacht-maandt, al in denIare z>ejlien
|
Novem-
ber. |
||||||||||||||||||||||
|
„ hondert Jrie-en-twintigh voorgeftelt, en
„ helpen befluiten, met d'ander z,es Lant- ■,,fchappen,dit geen Lantfc hap affonderlijk „ eenigc Vaendelen van 's Lands Krijgs- „ knechten,op*eygener macht, zou mogen „ af-danken , gelijk zy in den lare z,eflien „ hondert zes-en-twintig, zoodanige af- „ fondcrlijke verminderinge van eenige „ Vaendelen, by de H: Staten van Zeelmt „ ondernomen, hebben helpen weeren, en „ tegenftaenrdat fulks ook by alle de Lant- ,7 fchappen altijt is toegeftemt, en nok te- " §'n gc'prokcn. Vorders beriepen zy hun „ op d'eertijts gemaekte * U««,waer tegen „ (zo fy meinden) dit afzonderlijk af-fchaf.■ „ fcn,van 'sLants Krijgs-macht,regel recht „ was ftrijdende; vcrhaelden ook in wat „ ftraffen zy te vervallen quamen , die te- ii gen d' Unie yets fouden komen aen te j, rechten. Verzocht eindelijk, dat men ,■> fich met d'andere z,es Lantfchappen , in •s, dit ftuk eenftemmig wilde verklaren, of „anderfins defe verfchil!en,door AcnStat- „ houder,volgens het negende Artijkel van „ de voorfeide Unie, te laten beflechten, „ waer op zy aenftonts, om in alles i tot „ den welftantdes Lands tijdelijk te kon- „ nen voorficn,antwoort waren verwach- „ tende. Dit voorftel beftont in xxv. Leedén ;
En nademael 't zelve al voorts door den druk in allemans handen quam, zoo wiert het ook aenftonts, door eentegenftelling we-
|
|||||||||||||||||||||||
|
'Alril
|
|||||||||||||||||||||||
|
* Zeumgh
ver bent. |
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boech
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Staten van Hoüandt , gedaen
|
i, die hier 1Ó50.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
en door den druk gemeen
|
||||||||||||||||||||||||||
|
wederleit ,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
na volgen zal. Sefendingh
In den Briel en tot Rotterdam ( der- aan d'Hol-
waerts alreê van te vore, eenige luiden l™fStt- gcfonden waren , om de voornaemfte __' |
||||||||||||||||||||||||||
|
Hefenaingh
«.«» d'Hol- ■ landfe Ste- eën. Scharpeen
dreigende *>oordente Dort ■voor gevalle». |
||||||||||||||||||||||||||
|
gemackt. 1
Harde en aenftootelijke woorden vie-
len hier te Dort, tuffchen den Heere van Aertsbergen , (die van wegen defe befen- dingehet woort voerde) en de Burger- meefter de Wit, want Aertsbergen dreef den Raadt van Dordrecht wel ftouteüjk met zeer fcherpe, bittere, en onver- draeglijke woorden , toe, Datzyrepara- tie moeften doen , over 't verbreeken van de Unie, daer acrï zy haer, benevens an- dere Leden van die Pr ey int ie, hadden fchuldigh gemaekt, en over zulks ftraf- baer waren aen lijf en goet. Voorts dat zy Gemachtighden , by faute of uitftcl van prompte, en efFc&ueele reparatie, noch andere tale zouden moeten houden. Het befluit echter van de Vrocdfchap van Dordrecht, was al-gemein , en alleen by monde , te weten , datfe ter aenftacnde Vergadering hun * zin-uitting, volgens de Vereening en orde van 't Landt, fou- den in brengen, en alles op-brengen wat tot ruftc en welftant van den Staet konde ftrecken. Van daer togenfe op Gorcum, alwaer, gelijk tot Schoonhoven, befioten wierdt, volgens hun Voorftel. Tot Goude hadden ze eerfi: beflooten , geen gehoor in deVroedtfchap te geven ; dechfijn Hoog- heit daer gekomen zijnde, ontboot d'ee- nen voor, en d'anderen na , tot fich, en kreegh, foodoende, de meefteftemrnen. Doch was ook hen verklaringh al-gemein en by monde. Tot Gorcum quamen by den Prins , de Heeren van Waveren en HaJJ'elaar, van wegen Amfierdam, ver- fien met^eloofnis-brieven, van de Acht- bare Heeren Burgermeefteren en Raedt defer Stede, en zeiden tegen hem klaer en uitdruckelijk , datje hem , noch ook de andere Heeren, de voornoemde befending bekledende , binnen de Stadt Amfierdam niet in laten fouden , als blijkt uit V Prin- cen Voorfiel, van den dertigften van * Zo- mer-maandt, ter Vergaderingh van de |
||||||||||||||||||||||||||
|
vreze aen te jagen , of door beloften te Kom m
verlocken) wiert hen in deVroedfchap ge- den srielen hoor, enantwoort na begeerte gegeven, te Rotter- Doch evenwel ook by monde, en flaen-*"»• de,of fiende op het gene, datze ter Ver- gaderingh van de Staten, zouden in-bren- gen. Maerdie van Schiedam zeiden recht uit, datfeterdaghvaerthunmeeninghin- brengen fouden, waer over de Prins aldaar, nietvernoegt zijnde, aen ftonts vertrok, voortstot en geenmaeltijt doen wilde. Tot Delft Schiedam gebeurde hen het zelfftc , alwaerfè wel en Delft Jie aen fijn Hoogheit, maerniet aen d'ande- gehoor in ren Gemaghtighden,in deVroedfchap ge- **" rrw. hoor wilden geven. Dies de Prins , en-*c a' d'andeie terftont wegh, en naer den Haag * vertrocken. Z&turdagh , denachtiendenvan* Zo- *Im'msl
mer-maandt , togenfe op Alkmaer , al- waer 'sanderen-daeghs de Prins fich be- 'Tot-A^- raetfiaeehde met Graaf Hendrik , daer .. '
q, 7 ,, J. T TT \r, Hoorn,en
na met d'anderen. Ln in de Vroedfchap Enkhuifm.
tot gehoor gekomen zijnde, kreeg goet,
doch ook al by monde, en een al-gemein antwoort. Het zelffte wedervoer hem te. Hoorn , Enkhuifen, en andere kleine fteden. Maer die van Medenblik qua- Die van men v?.n zelfs aen-brengen hun vcrkla- Medenblik ringh , die al-gemein was, biddende, k°menhd* quanzuis, dat hy de moeite met wilde ne- men , van tegaen tot hun ftadt, en dat om de cfuade wegen , enz,j weinigh gele- gent heit hadden , om naer eifch en waer- digheitfijne Hoogheit font fangen. Midlerwijl vervorderde de Prins zijn Alsook ten
reis, en quam endelijk ook tot Edam. tw'eAe Hier quamen weder de Heeren Geelvink, maa^^te out Burgermceftcr, en Spiegel, voorfit- T^J^"tet tent Schepen, van Amfierdam , verZel- -gdanu ' fchapt met een Secretaris, den Prins be- groetten , en weder het zelffte verzoek Yy 2, be- |
||||||||||||||||||||||||||
|
■"a Jdvijs
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Te Schoon-
■hoven, |
||||||||||||||||||||||||||
|
Te Goud*.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
T>e 'Sefcn-
Aing komt te Gorcum, daergemag- tighde van ■Amjlerdam by hun ko- men. |
||||||||||||||||||||||||||
|
^hniui.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||
|
3 54
|
|||||||||||||||
|
leiden, trok de Burgery gewaperrt," itfv0,
doende ontallijke veel eerfchotcn , daer £><? jr-tnt voor by. Hier deed fijn Hoogheit voor- in Bezen. flagh aen den Gemaghtighden van de &»£>*'Am- Vroedfchap tot hem gezonden , om te■^er^1^'w• mogen .'s anderen-daeghs in den Raedt ~~~~ verfchijnen , en aldaer fijne voorftel Defrins
mondclingh voordragen. Doch dit ^rzoekt in wierdt hem, mitseerft hetgoet-dtmken den R**d van de gantfche Vröedtfchap , daer o^temoien gehoort hebbende, beleefdelijk af-gefla-kmm- gen, hem voorhoudende , datze , zoo hy quam als Stede-houder , hem zulks wilden toe-ftaen , en fijn Voor-vaderen Gerechtigheit laten houden , doch zoo te komen als een bezonder , met hun vryheit teftrijden, en ongenoort te zijn. Zeker vermaert Heer, toen Schepen,Umr.a"n willende hem hun meeningh noch duide- Zeve'Sen> lijkertc kennen geven, dreef hy met ftijve kaken, en al fnauwende toe • wel Duits te kunnen vcrftaan, engeen vertol- ker van nooden te hebben. De gemelde Gemaghtighden noodighden hem tegen 's anderen-daeghs weder ter middag-mael, en hadden ook de fpijs al laten bereiden, maerdetijt gekomen zijnde, vertrok hy van 's Vrincen-hof, zonder daer zijn af- fcheit te nemen. Burgermeefteren, niet x ver_ te min, deden weder, om hem alle mo. trtktt gelijke eere aen te doen, etlijke Vendelen Burgers, als ook de Ruitery, in't geweer . komen, om, gelijkze hem niet hadden kunnen in-halen, door zijn fchielijke aen- komfte, ten minfte hun genegentheit te toonen in het uit-leiden.De wegh,de wel- ke de naeftc was,en die men meende dat de Prajfoude nemen,na dcHaerlemmer poort was den Dam over , en de Nieuw en-dijk Rijdende langs.Daer ftonden de Burgers enRuitery, «"«^ metverlangen,om hem te geleiden. Maer ™edeliJkt hv fijn affcheit aen 't Stadthuis genomen ""*' m dè hebbende, liet de Karos fnellijk voort- flaen,en reed een anderen wegh, langhs de Keifers-gracht, na de Poort; en quam |
|||||||||||||||
|
ï 6 5 o.
£e f rins
in Bezen- ding,t'Am- fterdam. |
beleefdelijk acn hem doen. Dit alles, niet
tegenftaende, trok fijn Hoogheit, tegen wil en dank, en 't beleeft verfoek van die van der ftadt, na Amfierdam, en befchrcef |
||||||||||||||
|
fijn aancomfte tegen s drie uren na de
middagh. De Heeren Burgermeefteren des verwittight zijnde (onaengefien de hoon en aancomfte met zulk een ontwet- telijkc bezending,) deden ftraks geen kie- ne onkoften en toeftellingen , om den perfoon van fijn Hoogheit prachtigh in te 'j3mfterd,(tm halen, en te verwellecommen. Hetge- maakt toe- fchut wiert op de nieuwe Brugh ( want ftelomde daerdoor, mits zijn reife herrewaerts aan 2"*-* m- uit Watertandt lagh , moefte hy varen) geplant. Het Damrak, dataltijtvolfche- pen en lichters is, wiert van de zelve ont- Ieedigt. Aen den Dam, tegen de Waag over , was een fteigeringh van planken ihderylop-geflagen, om te gemackelij- ker uit defchuit,op de wal te kunnen flap- pen. De twintigh Vendelen Burgeren, quamen, op bevel van Burgermeefteren, T)0cb hy mede in *t geweer. Ondertuffen quam ktmt eerder jijn Hoogheit, de toeftellen pas ten hal- fikde ge- ven 2ijnc]e s onverfiens een uur of twee je euwr. VOQr d'uitgefchreve tijt , met een floep bedektelijk in ftadt, en ftapte by den Dam op de fteigeringh op de Wal. Gingh voorts met een ftijve tredt, verzelfchapt met ecnige Heeren, (diet'aller geluk, toen ]\x\^.o^\Stadt-huis waren, en hem op 't ftatelijkfte verwellècomden en ontfin- 'En weigert gen) na 't Princen-hof. Hier had de Maje- metde Hte- ftraat; voor hem,een koftelijke maeltijt en renteeetm, banqUet iaten aen-rechten, doch weiger- de daer van teeten, en deed zijneige Icoft in een bezondre,Kamer op-diffchen. En door een van de Heeren geperft werden- de, om ten minften een dronk te doen, dreef hem wel bits toe , en zeide , om met elk andr e f eten en te drinken, [ouden . , vvy beter vrienden moeten z,ijn , aljvve tegenvvoordigh zijn. 's Avonts, op be-
vel der Burgermeefteren , die met de |
|||||||||||||||
|
Prwuervenftercnvw'tPrw#*-fy£ uit ' Vrydaghs j.den vier-m-tvrintighften van
........"/.......... . * Zomer-* |
|||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
||||||||||||||||||||||
|
3Sf
|
||||||||||||||||||||||
|
* Zof»er-fnaand,tot Haerlem: alwaer ins-
gelijks den Gemachtighden van hare Hoog: Mog. by de Majeftraet, om in de Vroetfchap gehooort te worden, af-ge- flagen wiert; invoege,dat de Prins daer mede geen genoegen ontfingh. Op Za- turdagh togenfe op Leiden, alwaerze het middagh-maelaten, en na begeerte ant- woort ontfingen, doch al mondeling, en * aentuigden zoo wel die van Leiden , als
al andere Steden, dit alles te zijn, behou- dens recht,en hantveften der Steden. Den z,even-en-twintighften van * Zo-
mer-maandt , deden de Heeren , hare Hoog:Mog. Gemaghtighden , een ver- hacl van 't geen hun in defe bezendinge was ontmoet. 't Welk in tegenwoordigheit van fijn
Hoogheit , en de Racd van Staten eerft mondelingh gedaen , en daer na fchriftc- lijk over-gegeven zijnde, zoo wiert, na voorgaende beraetflagingh , by defen Raedt goet-gevonden en verftnen , den Prins op 't alderhoogfte, en ernftighftc over en van wege d'over groote moeite en voorzorge, die de zelve gelieft had te nemen en te doen, in deze hoogwichtige Zake, daer de ruft van defen Staet aen ge- legen lagh, te bedanken ; gelijk ook hooglijk en ernftelijk mitsdien bedankt wierden, d'af-gezondene Heeren van ha- re Hoog: Mogende en de Gemaghtigb.de Heeren van den Raedt van Staten , van wegen hun beweze vlijt, zorge, en naer- ftigheit, diefe in defe bezendingh aen ge- went hadden, betrouwende hare Hoog: Mog. dat Godde Heere defe bezendingh Zoodanigh zoude willen zegenen , dat daer door de Lantfchappen tot eenparig - heit en eenigheit moghten gebracht , en daerby t'allen tijden gehouden worden. d'Ordenlijke en buiten-ordenlijkeGe-
maghtighden van Hoüandt, verklaer- den op 't boverf-gemelde verflagh , en aenkléven van dien, niet te hebben be- fiooteQ 'f maer acngenomen., dit v Qag |
||||||||||||||||||||||
|
aen hun Gemaghtigers te zullen over- i 6" 5 o..
brengen. Verbande-
De Prins verwittigh.de ook hare Ungencver
Hoog: Mog. dat, geduurende de be- **£"*•■ zendingh aen de Steden van Hoüandt J'din£n~ en Wejt-Vriejlandt , hem eenige zaken _ in 't byzondcr waren voor-gevallen, daer van hy meende by gelegentheit aen hare Hoog Mogende nader ope- ningh te doen. OndertufTchen waren de Heeren Sta»- Verg*dt-
tenvan Hoüandt weder vergadert, meeft ring der h; nopende de bezendingh, alwaer een ieder staten van inbraght en verflagh deed , wat in de ha- Htlland. ren zich toegedragen had, en hen voor- gekomen was. Voorts wiert tot onder-> derlinge eenigheit en ftandvaftigheit ge- arbeit , om ftaende te houden , de den vierden van * Somer-mmndt gedane af- -kjuniusl wijfing van Krijgs-volk. "Dtnvier-en-twintighjlen van*Somer- *Junius.
waandt, hebben hare Hoog Mog. we- der een bezendingh af-gefchikt, door de J™* Heeren van Aertsbergen , Marignant, Ho. Mo Renfwoude , Graveftems , Mulart , en mnde ^ Klant, ter Vergadering van Hoüand, em ve. de zelve als noch tot het geen , wat in de voorige bezen ding, in de Steden wasvoor gehouden, te bewegen ; waer op , na |
||||||||||||||||||||||
|
ï 6 f o.
Verhande-
lingen over de HoUant- fe bezen- dingh. * limius.
Ximt t»t
Haerlem > Maar me- degehoor geweigert 7»ort* Atrotefietr-
den. *Iuniu4..
|
||||||||||||||||||||||
|
T)e Trim en
de Gemacb- tighde wer- den be- dankt. |
||||||||||||||||||||||
|
gewoonte, zy antwoorden, te Tullen fich
|
' Mvijh
|
|||||||||||||||||||||
|
beraetflagen, en hun* zin-uiting te zijner
tijdt in-brengen. In gevolgh van 't genode Prins by ver-
flagh , van den zeventienden van * Somer- * fm*h maandt , gefproken had, van nader ope- ningh, foo heeft hy Donderdaegbs, den dertighfien dés zelvcn maends , verzel- fchapt en in-gehaelt door de Heeren E- delen, ter Vergaderingh der Staten van' Hoüandt, deze Volgende voorftel, door den Griffier fJHufch in-geftelt, als bleek uitdenftijl, gedaen. |
||||||||||||||||||||||
|
Ördinaris
inExtraov- dinarti Ge cemmit' teerden. |
||||||||||||||||||||||
|
Eo. Mog. Heeren, ^^,
Adatbyderefp ftlvc fnvintim in-ge- cenklach*-
|
||||||||||||||||||||||
|
*^
|
trad" cetGeneraliteitder tetK.
|
|||||||||||||||||||||
|
zei-
|
||||||||||||||||||||||
|
s6
|
||||||||||||||||||||||
|
HiflorifcheBefchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||
|
zelver Provintiale Advijfen , op'tltuk van | voornoemdcbezendiage ook bekleedende, T rf < «
|
||||||||||||||||||||||
|
i <S' J o.
|
||||||||||||||||||||||
|
Oen ÜOhoee, met den i*evo ere ende aenklf».
|
Dinnen de voornoemde Stad Amfterdam niet r>„ L,„,
en zouden in laten. kiaa tover j Hier op is noch verder gevolght, dat de J^fer2Z
Heeren Geehink ends spiegel, geaccompag- aa„^H. neert met den Secretaris, ons fijn komen vin- staten van j dentotEdam, verzockende.datwydeboven noll*-dt ' | genoemde Stede Amfterdam, niet en zouden — ■■*" ° willen aen doen , maer de zelve voor-by pafferen. Op da t de Magiftraet der zelver Stede,niet
genootfaekt en foude werden.ietwes te doen, dat ons mis-contentement zoude konnen geven. Doch dies niettegenftaende, zijn wy met
alle de andere Heeren van de meer-genoem- de bezendinge, binnen de meer-genoemde ftede Amfterdam gekomen. Alwaer de Heeren Burgermeefteren ons,
voor ons Perfoon hebben verwillekomt, met verklaringe van ons, als Stadt-houder, te ont- fangen , ook vervolgens eenige demonftratie van uiterlijkeeere aan gedaen. Maer verzocht vvefende om ons, als ook
aen de andere Heeren van de meer-genoem- de bezendinge,te willen verleenen audiëntie in den vollen Raedt der meer-genoemde Ste- de , hebben zulks geweigert. Waer nabyons in qualité , als Stad-bou-
der over U Ed. Mog. Prov'müe, verzocht vve- fende Audiëntie, inden voornoemde vollen Raedt. Op een poin6r, daer van wy hun tot der fel--
ver meerder contentement, preallableope- ninge hadden gedaen. Hebben ons voor-genoemde verfoek in
deliberatie van vollen Raetgeleit. Ende zijnde Heeren Burgermeefteren,
vergezelfchapt met eenige Heeren uit de Magiftraet der meer-genoemde ftcde Amfter- dam, desanderen daéghs,onskomen vinden, ende verklaert, de audiëntie in qualité als Stadt houder,rjiet te konnen accorderen. Welke Proceduuren verre verfcheelen
van die van de andere Sceden van U Ed. Mog. Provintie, diealleibinnen hun reHort, ofte daer buiten refpecbve, ons als Stadt-houder vriendelijk hebbengeprefenteert ende aan- geboden, Audiëntie. Dies wy ons des te meer. ten hoogften be-
zwaert ende gegraveert vinden, by de bo- ven-genoemdeaenzegginge ende weigerin- ge refpe&ive, van tvegen dé Stede Amfter- |
|||||||||||||||||||||
|
den ÖorJoge, met den gevolge ende aenkle-
„ven van dien, ende daer uit bevonden is ge-
Kumrt over n j i , • . j ■ Amfterdam lvee"> aatae zes andere ProvmtienéiZvmttn
|
||||||||||||||||||||||
|
Axnd'H:
Staten van
MoUcmdt. |
deelevan u E. Mogende waren difcrepeten-
de, hadden \<vy, fijn 'Excellentie Stadthouder, ende den Raedt van Staten, gaerne gefien |
|||||||||||||||||||||
|
r datdeopgemeltêP>w««e«malkanderen on-
derlinge , dies aengaende, hadden verftaen, endeis ook daer toe aenleidinge gegeven j Maer 't heeft u E. Mog. belieft zulks te prae- terieren , ende door 't fubijt fcheiden van der zelver jönghfteStaets-gewijfe Vergade- ringe voor te nemen » eenige feparate Li- centieringe ende Reductie van 's Lands Krijghs-volk, foo te paert als te voet, ook dezelve in 't werk te ftellen, waer over de Hoog: Mog. Heeren Staten Generael. onder andere devoiren , genootzaekt fijn gewor- den, te decreteren een feer notable befendin- ge, aen alle Steden en Leden van u Ed. Mog. Frcvintie, om de zelve met alle bedenkelijke redenen te bewegen, tot nadere refumptie van 't voorfz. geheclc werk, ende dat zy haer dien-volgens fouden willen onthouden van alle feparate CafTatie ende verminderin- ge oftveranderinge van 't voorfz. Krijghs- volk , als wefendc in dienft ende eedt van de Gencraliteit, ende'tgene ter contrarie van dien zoude mogen zijn voorgenomen, laten varen , op dat alle eendracht, ruft , ende noodige onderlinge eenigheit , onder zoo oude ende vcrtroude Bont-genooten mochte Werden geconferveert, ende in 't tegen deel geweert, ende te gemoet getreden, alle 't ge- ne, dat contrarie van dien , boven vermoe- den , zoude mogen volgen. In welke goede en oprechte intentie , wy
ons perfoon, in de voornoemde befendinge, mede hebben laten employeren, ende daer toe getreden vvefende, hebben wy ons in de meer-genoemde befendinge, eerft gevonden binnen de Stede Dordrecht-, en zijn van daer vertrocken,naer de Stadt Gornkhem, in con- fideratie van de * viciniteit van de plaetfen. Ende zijn ons in de zelve Stadt, komen
vinden de Heeren Oetgens ende Hajfelaar, verzien met Creditivcn van de Achtbare Heeren Burgcrmcefteren , ende Raedt der Stede Amfterdam, ende hebben de gemeltc twee Heeren , ons , tegens alle verwach- tinge, iterativelijkendeklaerlijkacngefeit. dat zy ons, noch ook de andere Heeren, de |
||||||||||||||||||||||
|
*Nsfyh
|
'at.
|
|||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Bo
alsftrijdendetegens onfedig- x len delibereren ende
Gravenhage den ysjtm
|
3*7
In 's 16 $ o.
De Trim
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
dam gedaeft _niteiten refpcó
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I650.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
£>e Prins
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ende Hoogbeit van deze provintie, die ons
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
klaagt over , r. . , -
•Amlltr. niet de quahteit ende Charge van stad-houder
4^ hebben bekleet, iireckende mede notoirelijk —' tot ons Verfoons kleinachtinge, ook vilipen-
die, behalven dat het is een ongebruik, oit
ofte oit ten regarde van onfe Predecefiuren in Chargenietgepleegt, ende over zulksheb- ben wy noodigh geacht, U E. Mog. tegen- woordigh: Staets-gewijfe vergadert we- zende, alle het zelve mitsdefen bekent te maken , ook te verzoeken ende defireren,- dat U E. Mog. die van de op-gemelte Regee- ringe der meer-genoemde Stede Amfterdam, daar toe wille n difponercn, ook houden ons dies aangaande te doen behoorlijke repara- tie ende fatisfactie. Vertrouwende dat U E. Mog. hier op ten fpoedighften fullen wil- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ende was onderteikent.
|
klaagt over
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
_______________H Amfter-
dam.
G. P. d'O&ANJE. ---------
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
LMen merkte, zeit Aitzema, Men in
dit verhaal gevolgt wort, dat, als de Prins de Stadt Amfterdam noemde, fulks met een beweging en 'verheffing vanftemme deed, d»ch daar na weder met zedigheit fprak. Die van Amfterdam verzochten daer van *Q0pve * dubbelt, en brachten ook daer nae antwoordt, ('t geen zal volgen,) daer op in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
DRIE-EN-VEERTIGHSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Prins geeft een Temperament of matiging,
Wegen den Staat Van 't Ktyghs-Volk oVer, Wort bedankt, maar by
die van HoUandt niet aangenomen. Zijn Hoogbeit krijgt de koorts Hollands Verklaringe of t overgegeven temperament. Hun fchrijvens hier ov.er aan
d'andere zes Lantfchappen. Verantwoording des Magiftraats van Amjïerdam, tegensde voorgaande aanklachten van fijn Hoogbeit. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ndertuffchen , vermits , na
verfebeide by - een - komften , tuflehen de Leden van Holland geen eenparigheit konde ge- vonden v/orden , nopende het ftuk van de verminderingh van krijgs-volk , was de Prins met den Raedt van Staten, eenigc dagen langh geduurigh befigh ge weeft, en vond met den zelven een voorflag van nader a matigingh , die den vijftienden van * Hooy-maandt , ter Vergaderino-h van hare Hoog: Mog. in gebracht wiert en in defe volgende Punten beftont. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
DAt fijn Hoogbeit, fijn Excellentie Stede-hou- Voorjlagh
der, en de Raedt van Staten verzochten, van de dat met de betalingh van de af-(onderlijke prins ende af-gedankte Krijgs-knechten mochte voort Raadvan gevaren worden. staten op En om vervolgens de Landen tot eenparig 't zelve.
befiuit te brengen, zoowel aengaende het verminderen van Krijgsvolk, als andere pun- ten van «zuinigheit, en het ramen van een a Menage,* vaftenStaetvanOorlogh, zoo wiert by fijn Hoogbeit,fijne Excellentie , en den Raedt van ' Staten, voor-geflagen. Dat vooreerft zeftien Vendelen Ruiters zou-
den Werden afgedankt, blijvende dan noch in dienfi mee-en-vijftigbVerdekn, en vijftigh Kara-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I)e Leden
'vanHol- lant komen in de ver~ mindering •van V Rrijhgs- •volk niet *vel over ten. a Temfe-
*ament. * lulita.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HijforiftheBefchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
3*8
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Colonels te voet. vijftigh gulden tevmkmdt, j g <• 0o
en de Majoors te paerde, mede verfterven y6rmmde- Op zes. ring van 't
Krijghs-
Deze punten gelezen zijnde, wiert volk.
fijn uoogheit , fijn Excellentie , en de —---------
Raedt van Staten , ten hooghften voor Zijn Hoigd
de goede zorge , die hare Ed. voor den heit, Excel- dienfte van den Landebewefen, en infon- ImtU en derhett, om de Landen in onderlinge ee- R^denwor- nigheit te behouden , bedankt, met ver- den *e* zoek, dat de zelve daer in op alle voor- vallende zaken , na hun gewoonlijken yver , wilden volherden ; voorts wier- den d'aenwezende af-gezondene Heeren van Hollandt, ter Vergaderingh van hare *Vrincip*.- Hoog Mog. verzocht, om de Heeren, len- hun * Gemaghtigers, van defen boven- **" , , n . • • ten van
gemeden voorllagh te verwittigen, met aouantit
alle vlijt't zelffle te willen byftaen » ten „erdenver- einde, daer op een vruchtbaer befluit, ten scocht,hun fpoedighfte mochte in-gebracht worden. Principalen De Heeren Staten van Hollandt ondertuf- ^itvoorte. fchen wierden ook aengezocht, van te '^sm^t willen, met de bctalingh van't Krijghs- bJ2»van volk, zoo te paerde als te voet, by hen-tafsee[ankt pretenfelijkaf-gewefen, voortvaren. De Krijghs- afgefondene Hoüantfcht Heeren , * ver- volk. klaerden, en lieten acn-tekenen op het Haerant- boven-gemelde befluit, dat ft als noch daar v"">rt- in niet konden bewilligen. Geduurcnde deze vergaderingh , kreegh t de Prins de ^ DePrim koorts. De Artfen oordeelden , dat de krijght de zelve hier uit ontftaen was, vermits hy Koorts. zich daeghs te voore in de vyver , te Rijs. wijk , gebaet had. Wiert 's anderen- daeghs gelaten. Zeker aenzienlijk Lidt van de Vergaderingh, liet zich te dien tijde met defe woorden hooren. Quam de Prins te fier ven , wel foude fich Hol- landt wachten , om een anderen Stadt- houder te kiefen. Doch wiert in 't Icft van Wort *"der i T j SeX,«V,t.
de week weder gezont.
Die van Hollandt toetften cenige da-
gen langh in hun Vergaderingh het bo- *xempera- ven-gemelde voor-flagh of * matigingh, mm% en
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ï 6 5 O.
Voorfag op
|
Karabijnen van fijn Excellentie Stadhouder;
daer van tien vendeim van Kolonellenoptze- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
un- ^'§!l ' cn ^ andei'c *cht-en-dertigh van tze-
Aermg van ftl§h °P viJftigh Ruiters zouden gebracht 'tKrifchs- W01'den, endatd'overige vier in wefen fou- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
oiik.
|
denblijven, teweten,drievan fijn Hoogheit,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
een op hondert vijftigh > en twee op hon-
Ruiteren , en die van Graaf Maurits , Luite- nant Generael , op hondert Ruiteren . in- voegen , dat dertien hondert en veertigh Ruite- ren zouden af-gedankt worden, en in dienft blijven drieduix.ent Ruiteren. Dat al de Kuraffieren, uitgezeit twee ven-
delen van fijn Hoogbeidts Lijf-wachten , in Harquebuiiers, zouden verandert worden. Datvijf-en-vijftigbvendelen voet-volk, ie-
der vendel van vijftigh koppen, zouden af- gedankt , en noch van twee hondert vendelen, beftaende ieder vendel uit tzeventigh kop- pen , van elk vijf koppen zouden afgedankt worden , invoegen , dat te zamen zouden afgedankt worden drie duifent x.even hondert ■vijf-en-vijftigh Kappen > en dan noch in dienft blijven vier hondert vijftien vendelen. tot z,es- en-trointigh duizelt drie hondert vijftien kop- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
*Logijsof
Service - gelden. |
pen fterk. ,
Dat de * Herbergh-gelden, daer de zelve
tot noch toe waren betaelt, op de helft zou- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
den vermindert worden.
Dat de Officieren van de afgedankte ven-
delen, namelijk een R.it-mtc(\:er t-walef bon- den, des houdende een paert tot dienft van den Lande, en een Kapitein te voet acht hin- dert, een Luitenant te paert drie hondert vijf- tigh, een Luitenant te voet, en een Kornet, twee hondert vijftigh, en een Vendrigh twee hondert gulden''s f aars , zoo langh alfle leef- den , of tot datfe weder in dienft van den Lande quamen, genieten zouden ; doch tjua- menfein dienft van andere Heeren, of met .fc /. /. der woon in andere Landen te vertrecken, zo |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
trnclamen-
ten, |
foudenfe van defejaarlixe * wedden ook ver-
fteken wefen. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Dat de aan-wezendc-KoIonellen te paert
en te voet, löuden geftelt worden op twee hondert gulden ter m/tandt, en de Na-volgers op hondert vijftigh gulden, doch , dat die te paer- de, vermits de verminderingh van de Ruitery , op zes Colonellen zouden uit- fterven. Dat de aan wefende Majoors te voet, tree-
den zouden tvvee-en-veertigbgulden ter maand, en de Majoors te p?erde, cn de Luitenant-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
en om weder nader te komen aen 't zelve,
en de meeningh van de Al-gemeinfchap, fteldenfe op den z6 van *Hooj-maandt, defè volgende verklaringh in. |
^Holland en Weft-Vneflandt ah \J°'m
leen groot er aandeel te berde bracht, dn £ Sta_ als al d'mdrc Lantfchappen tzamen: dat te„ van d° fehein tijde van noot, groote Jammen »*&«***« vlpenntngin oor[ake van het ***• £££ ten hunner gdi-mtddelen , voor d Alge- meinfehap aan d'andere Lantfchappen ver- ',-------__
(chotenhad.
Datfe getoont hadden aan fijn Hoog-
heit te bewittigen in >t afdankenvan twm- tigh vendelen te paert, en vijf-en-vijtag |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verminde-
ring der Krijghs- tnacbt.
*Iulitu.
Verklaring
der H: Sta- ten van Holland, op de voor- gaande tioorfteU |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
At, cm niet te veranderen , en te
her-roepen, 't geen eens gedaan was,
vijf-en-vijftigh Vendelen te voet,m twin- tigh te paert,. af-gsdankt; en de Vendelen te voet van tzeventig of tzeftigh, en die tepaerde, van tzefig op vijftigh,fouden ge- bracht worden» Dat de maniere van af-danken en 't uit-
voeren, aan GjnHoogheit , en den Raad van Staten op-gedragen [oude worden. Dat de befoldingen [oudengedaan wor-
den , volgens het gene in den Jare zeflien hondert acht-en-veertigh , in * Winttr- maandt, bejlootenwas. Dat des Veldt-Marfihalks* wedde [ou-
dt zijn als voor defen, als by den nieuwen flaat van oorltge wiert gefett. ■< Dat de af-gtdankte Rit-meeflers een
* wedde van duifent gulden jaerlijx genie- ten fouden. Dat de Hop-mannen te voet , zeven
hondert gulden jaerlijx prijken [ouden, mits, dat, [oo Rit.meejlers als Hop-luiden, in geen andere dknjlen fich fouden laten be- figen. D'at\de Luitenants te voet en tepaerde
[ouden uit-fierven. Dat twee van fijn Hoogheits Vende-
len , en een van fijn Excellentie Graef Willem , Stad-houder van Vrieflandt, onder de vermindering!) met [ouden beme- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te voet, ieder van vijftig koppen, en dat
devordere Vendelen van 't zeventig of tze- ftigh , mits de Kurajfieren inHarquebu- fieren veranderende, fouden gebracht, ttt alfio twee duizent zeven hondert paer- den, en ontrent zes-en-twintigh duizent man te voet, in dienfi aangehouden war-? Dat het ophouden van de betalinghder
Krijghs-knechten, daar toe'zy verklaart hadden, niet te kunnen bewilligen, geen- fins eenverbrekmgh van de * vtreenwgh * v„lt] was.. Ondertuuchen brachten ook die van
Amperdam % ter vergaderingh van Hol- landt , op de aanklachten van den dertig- ,* ~ ^, jlen van'* Zomer-maand by den Prins, overhaer gedaen, en hier voren geftelt, inde Vergadering der Staten van Ho Uant, dit volgende antwoort in. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Decembir.
*Trafta~
ment , |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
' Gajie.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Moe. Heeren,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gr o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ed,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
U _
|
ertneefterenende xxxvj. ^dfter
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
:adt Amjlerdam, %f™ ^ tl des M.gi-
ichrifteliikepropofitie, den 3o *?W cft- J leden , ter Vergadennge van U Ed .Groot l _ Mog. ovcrgelevert , ty fil" **>•&* den £
Heef, Vrince°v*nOran]m, endc datmde ze 1- ^^f^ vcwortgcklaeght, ook reparane verzocht, tm-. over ecnige bejegeningen , die hoog-ge- fi. jJ dachtc (ivuHw^«*foudezijnontmoet.door * ende van wegen de Regeeringe van *&. Ztmr. Stadt: komen met leewefen teervaien dat de o-oede ende oprechte intentie, die hare Achtbare gehad hebben , in alle het gene, waer OP de voorfz. Propofitie is fbende, de- V Zz z« |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Logijsof
Service- gelden. |
ten zijn.
Dat de * herberg-gelden geheel en al [ou-
den werden af-gefchafi, wits , dat ordre |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
werde gefielt, op vaerdige betaling van de
Krijgs- knechten. Des anderen daegs,den Zeven-en-twin-
tighften van * Hooy-maandt , zondenfe aen de zes andere Lantfchappen een Brief, waer in de voornaemfte punten deze waren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Iutius.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3 6a HiBorifcke Befchrijv'mge van
|
|||||||||||||||||||
|
dagb, den £ * Juny left-leden , hadden ge- x $v 0
lief't de voorfz. U Ed. Groot: Mog. ordre , vermt-' door aenfehrijvinge aen de Commandeurs, woorlnn&it Capiteinen ende SoUiciteurs , te contra-^^^ manderen, ende te decerneren , een zeerfiraattvan aanfienlijke bezendingc aan alle de Steden AmAer- ende Leden van Hoüandt, om de zelve met j~m ,„,„„,
iiLi i- i • • i i j- aam, tegens alle bedenRelijke reaenen te dimoveren van £Mnkiach-
de meer-gezeide U Ed. Groot. Mogende re- tenvmrSn folutie , ende dat fijn Hoogheit, de Heere Prin- H00„beït% ce vanoranjen, in perfoon , de voorfz. be- zendinge zoude helpen bekleden , nevens eenige Heeren uit de Vergaderinge van hare * Zomer- Hoog: Mogende ende den Raed van Staten: maand. gevendede zelve met eenen aan fijn Hoogheit een zeer bedenkelijke authorifatie, ten aan - fien van de Provinüe■ van Hoüandt, Steden ende Leden van dien. Ook dat fijn Hoogheit ende d'ander Hee-
ren in deze bezendinge zijnde, aireede uit- ten Haften voorfz. einde waren vertrocken, niet tegenftaande de aanvvefende Heeren Gecommitteerde Raden , endedeOrdinaris Gedeputeerden van U Ed. Groot: Mog. al |
|||||||||||||||||||
|
fer wijfe opgenomen wort, voor een fub-
ject van klachten ende ongenoegen : Ende zulks , hoe-wel bare Achtbare gaerne gc- fien hadden, dat alle het gene hier ontrent Was voor-gevallen, in ftilte ware voor by gegaan, gelijk hare Achtbare ook getracht hebben . door hare Gedeputeerden , fijn .Hoogheit daartoe tedifponerenendeconten- tement te geven. Zoo vinden zy nochtans haar tegenwoordigh genootdrukt, tot haar Achtbare ontfchuldinge ende juftificatie, aan U Ed. Groot Mog. te prefenteren ende voortedragen , het navolgende; te meer, aangefien de voorfz. Propofjtie,by gedrukte Copyen, over al onder de Gemeente isge- ftroit. Met vertrouwen , dat daar uit zal blijken, dat hare Achtbare allerwegen in de- zen niet anders voor gehadt hebben , dan , nevens hant-havinge van de wettige ordre van de Regceringe , ende dezer Provintie, ende hare itadts gerechtigheden , aan fijne Hoogheidt alle fclïuldige refpecl; ende eer te defereeren. Het is dan zulks, dat de gemelde Heeren
|
|||||||||||||||||||
|
Verstnt-
■uoordingh des Magi- Jiraats van uimfter- dam, tegens d'aenklach- ten van fijn Hoogheit. |
|||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren ende xxxvj. Raden, na
langh verwachten van een vruchtbare uit |
|||||||||||||||||||
|
voorenden7*Juny ter Generaliteit forme-
lijk hadden verïocht, dat de zelve bezendin- |
' Zomer-
maand. |
||||||||||||||||||
|
komit in de noodige delibcratien , die de
Vergaderinge van U Ed. Gr. Mog. zoo ge- ruimen tijd hebbet geoccupeert, ontrentde Staet van Oorlogh, gefien hebbende, de Re- folutie by U Ed. Gr. Mogende genomen den * Zomer- 4* Juny left-leden, endede ordrc, in con- maffld. formite van die gegeven, om onbetaelt te laten, enderefpsÊtivclijkvoorgelicentieert ende gereduceert te houden, eenige Com- pagnien van de repartitie van Hoüandt, zoo hadden hare A chtbare vertrouwt, dat de an- dere Provintien , ende hare Gedeputeerden ter Generaliteit, in defen behoorlijk erkent zouden hebben , de wettige macht van U Ed. Groot: Mog. mitsgaders de hoog-drin- gende Redenen ende Motiven , die U Ed. Groot: Mog. tot het nemen van de voorfz. refolutie hadden bewoogcn, ende genoeg- zaem geneceffiteert, en dien-volgende de zelve, met het effectueren van haregerefol- veerde, onvcrhindert zouden hebben laten gewerden. Doch fijn hare Achtbare, buiten vermoe-
den , naer 't fcheiden van U Ed. Gr. Mog. laetfte Vergaderinge, geadverteert ,^datde wel gemeke Heeren Gedeputeerden van de andere Prmntirn ter Generaliteit, op rinxter- |
|||||||||||||||||||
|
ge, alseennieuwigheit, buiten de gewoon- '
lijk. e ordre van de Regeeringe, daaruit niet gefienwas, iets vruchtbaars te fullen volgen, nagelaten, oftimmersopgehouden moch- te worden , met prefentatie van de Verga- deringe van JJ Ed. Groot: Mog. te convoce- ren , zoo haeft doenlijk ware , om aan de zelve voor te dragen het geen mengemeint was , aan de particuliere Steden ende Leden van dien, teproponeren. De hooghwichtigheit van alle , 't welke
de Heeren Burgermeefteren heeft doen noo- dighachten, om hier over tijdelijk met de Vroedfchap defer Stad te delibereren, ende hebben over-fulks den ió*/a»«/daaraen vol- # zomer- gende, tot dien einde vergaderinge geleit, maand. ende aldaer eenftemmelijk met gemelde Vroedfchap verftaan, dat de voor-gezeide bezendinge van hare Ho: Mogende aan de Steden ende Leden in 't particulier, bezon- derlijk in een zake, rakende de deliberatie van de Provinüe in 't gemeen, ende gekant tegen deffelfs refolutie, niet en konde wor- den geadmitteert, ende ter Audiëntie ont- fangen. Ende dien-volgens een befendinge gedecerneert, om Hoogh-geiachte fijne Hoog- heit te getnoet te reifen , ende van Stadts- ' wegen
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||
|
VI, Boeck.
|
||||||||||||
|
tfi
|
||||||||||||
|
ven , de Redenen ende Motiven , waarom- 1 <5 * o.
me de voorfz. bezendinge, by refolutie van Verant-' hare Ed. Gr. Mog. is geimprobeert, en voor -uoordingh het toekomende niet aannemelijk , by de des Magi- steden dezer Pro'vintie is verklaart te wefen, ftra^ts van welke alle , zijn de eigen woorden van 't Amfier- voorfz. advijs. dam, tegens Ende alfoo der fel ven gemelde Heeren d'aankUch.
Burgermeefteren ende Raden, met leetwe- ten van fijn fen ende verwonderingh moeften fien, dat Hoogheit. fijn Hoogh-geiiackte Hoogheit , door aanradin- ■ ge van foodanige perfoonen, die fulx niet
en betaamt, tot het aannemen van dusdani- ge bezendinge fich hadde laten gelieven in te wickelen , end,: gemerkt men niet min fijn Hoogheit, dan d'andere Heeren Gecom- mitteerden inde voorfz. befendinge en com- miffie, nieten konde erkennen. Zoo hebben hare Achtbare, uit refpecl:
tot Hoofdgedachte fijne Hoogheit, en der Zelve dienft , om de zelve van de aangenomen commiffie, waer het mogelijk te dimoveren, en voor te komen, het refuferen van audiën- tie, goeten noodigh gevonden, fijn Hoog- heit te gemoet te bezenden, en aan te dienen de voorfz. refolutie , met vertoogh van de pregnante redenen, die de Heeren Burger- meefteren en Vroedfchap , in het nemen van de zelve hadden gepermoveert , ende by gevolge ferieufelijk te verfoeken , dat fijn Hoogheit geliefde de begonnen reife af te breken, aangeiien de zelve en d'andere Gecommitteerde Heeren , in de qualiteit van hare commiffie, in de Vroedfchap, ende in de Sta/ nieten fouden mogen werden ont- fangen. Welke aandieningen ende vordere Offi-
cien , door de Heeren Burgermeefteren, Wmjefm.&nüe Haplaar , gedaan zijn , bin- nen de Stadt Gornichem , ende zijn hare E, Edele nae gedane rapport, daar over be- dankt. Dan alfoo de zelve by fijne Hoogheit wier-
de ingenomen , als of de intentie van den Heeren Burgermeefteren en Vroedfchap foude fijn geweeft, fijn TrinceüjkePerfoon bin- nen hareftadt , fimpelijk niet te admitteren, ook in confideratie van fijn digniteit, van Stadhouder van de Vrov'mtie: Zoo hebben de gemelde Heeren , tot elucidatie van hare Achtbare goede mcininge , formehjk ver- klaart, zulxt'eenemaelgedelogieerttefijn, van de minfte gedachten, van haer Achtbare. Z z 2 Zock |
||||||||||||
|
wegen aan te dienen, dat men fijn Hoogheit$
Vorfielijke ferfoon, noch d'andere Gedeputeer- den, als geen andere qualiteit bekleedende, dan Gedeputeerden vanhareHoogMog.ter Audiëntie in de Vroedfchap , nochte zelfs binnen de Stadt, niet en zoude kunnen toe- laten. Ende fonder dat hare Achtbare noodigh
achten, haerverderteeflargeren, opdere- dcnen , die haer in defen hebben geraoveert, fullen zy haer gedragen, aangaande de deug- delijkheit, en ondeugdelijkheit, enfvvaar- wichtighgevolgh.vande voorfz. bezendin- ge, tot het gene, wegens de Regeringe van defe Stadt, iu den f are 1639. in gelijke ge- legentheit, (hoewel die van minder beden- kelijkheitwas) ten aanfien fijn Hoogheit niet perfoonelijk gevoegtgingh, inde commif- fic , maaralleen eenige Holhntfche Kceren, diehet in allen gevalle, tegens hare Princi- palen hadden te verantwoorden, aan U Ed. Groot Mogende omftandelijk is gededu- ceert, ende't gunt inconformité van dien, by de Gecommitteerde Leden van U Ed. Gr. Mog. fpecialijk, op het tegenwoordig fub- jecl voor advijs is in- gebracht, daar inne be- ftaande, dat byrefolutie van U Ed. Groot Mog. de bewufte bezendinge, metten ge- volgevandien, als buiten exempel, en te- gen ordre en formevande Regeringe dient te worden geimprobeert, ende van gelijken byrefolutie vaft geftelt, dat de Steden defer Provintie, in het toekomende,focdanige be- zendinge niet en fullen hebben-te defereren , oft in den heuren te admitteren oft toe te ftaan; dat ook deze improbatoire refolutie van hareEd. Groot Mog. terGeneraliteit fal dienen te worden genotificeert , ende ten Regiftre aldaar aangetekent, ende van ge- lijken , aldaar formeele verklaringe .dient te worden gedaan en geregiftreert, dat in het toekomende de steden defer l'rovintie, foo danige befendinge, in den heuren nieten fullen admitteren of toeftaan , ende dat daaromme een ferieufeaanmaninge dient te ivorden gedaan , ten einde de Vrovinticn na defen totjbodanige befendinge, geen gront en leggen, oft oit ondernemen , de zelve tedecerneren, om redenen daar toe nader te voegen , ende eindelijk, dat aan alle de Trovintien ferieufe ende wel geraifonneerde Brieven dienen te werden gefchreven ,ende aan de zelve omftandelijk te kennen gege- |
||||||||||||
|
'IÓ50.
Verant-
"woordingh des Magi- ftraats van ■Amfier- dam, tegens d aenklacb- ten van fijn Hoogheit. |
||||||||||||
|
3<>2 HiHorifche öej
j g - 0> Zooverre als het Ooften van het Wellen,
ir-,. \ ' maar dat firaHoovheït, alsStadhoudervaade
Verant- „ . . JJ j ■ r» ■ ., « j
voordinsh ^romntte^ van de Regennge van Amfterdam,
desMa.it. haddete verwachten, de grootfte eer ende
n ^" refpcft die men konde defidereren , cnde
\iJa. ' dat het verftantvan den Raadt alleen was.
Am ter- „. , . , , .
j„™ .. „ fil» Hoogheit niet te konnen adrnitteren , in
aam, tevensJ J _ " , r _ .~,
d'aenklacb- aan"en van de vooriz. Commune.
„. r ■' Ende mitsdien, alzoo de Heeren Burger- Hoo heit meefteren nocn namaals wierden geadver-
__teert, dat fijn Hoogheit voornemens was ge- bleven, omde voorfz.hare Stadt te bezoe- ken , met intentie, om op de voorfz. Com- miffie en Credentie-brieven , van hare Ho : Mog. echter toegelaten, te worden ter au- diëntie : Zoo hebben hare Achtbare en Vroedfchap, wederom daar by geperfilfeert, dat men niet bevoeght noch vermogens was, devoorfz. audiëntie in te willigen, en goet gevonden andermaal fijn Hoogheit te belen- den, om haar deze refolutie voor te dragen, cnde om voorzeide redenen, noch ferieufe- lijk te verzoeken, de Stadt in defe Commif- fie voor byte gaan , met betuigeniffe noch- tans van fchnldige bereitwilligheit. om fijn Hoogbeit buiten defe qualiteit als Stadhouder, met alle refpe£t ende eerbied en ifle te ont- fangen. * Zomer' Tot dezen einde, zijn den 22 * funy , aan maand, fijn Hoogheit Gecommitceert, de Heeren.Geel- vink, Oud-Burgenneefter, en Spiegel,?ae- fiderende Schepen, meteen Secretaris, wel- ke tot Edam aan fijn Hoogheit beleefdelijk heb- ben voor-gedragen, devoorfz. R.efo!utie, ende verzoek , ende tzeffens uit den naam van hare Heeren Committenten aangedient, byaidien fijne Hoogheits geliefreware , bin- nen de stadt te komen als stadhouder, dat hare Achtbare, begeerlijk zouden waar nemen, de occafie van fijn Boogheidt alle preuvea van dienftwilligheit, ende refpe&tebevyij- izen. Ende dewijle fijn Boogheidt hier op tot be-
fcheit geliefde te voegen, te zullen komen met de andere Heeren Gedeputeerden, met alle de qualiteiten, die fijn Hoogheidt tegen- Woordigh bekleede, zoo is by gemelde Hee- ren daarop geantwoort, dat fijn Hoogheidt, komende in de Stadt, aangefien ende ontfan- gen zoude worden als stadhouder-, ende ver- zocht , dat hare Achtbare mochten weten , detijdt. wanneer fijn Hoogheit aldaar waste verwachten. |
||||||
|
cnrijvmge van
I Hier op is den volgenden dagh , wezende x6 <Q.
j den23*y««y, Boogh-gedachte fijne Hoogheit: y^^.' j nevens meer-wei-gemelde Heeren Gecom- ..." , ' mitteerde» binnen devoorfz. hare Stad ge- . 's^
' ,.. r , t> des Mart- ! arriveert, en voor fiinperloon, metdege- n *
1 , „ ■ \it __11 j firaats va»
neele Burgery in Wapenen, en alle vordere At „
fchuldige becooninge van refpe£t, door de ^ ^ er~
Heeren Burgermeeftercn verwelkome en ,■> ',f"js
ontfangen. ten van T'
Doch alzoo Btogh-gedachte fijns Hoogheit, .' /^s
niet tegenftaande de voorfz. Officicn gelief- __^_
de te verklaren. aan de Heeren Burgermec-
fteren , neffens de andere Heeren Gecom- * Zomer- mitteerden van hare Hoog Mog. aldaar ge- maand. komen te zijn, omme in gevolgh van hare Credentialen , 't geen van hare Commiffie was, in de Vroedfchap te proponeren, ver- zoekende dien-volgende audiëntie : zoo is hetzelve, om voor-verhaalde redenen, ge- excufeert. Des dan ook te meerder reden was, in con-
fideratie van de £«/?«, diedeHoogheit ende reputatie van U Ed. Groot Mog. Provintie, in deze Commiffie was gefchiet: nademaal de Heert Alexander van de Kapeile, Heere van Aerts-
bergen, van wegende Gecommitteerden van hare Hoog Mog. het woort voerende, vol- gens rapport van de Heeren Gedeputeerden der Stadt Dordrecht, in de Vroedfchap al- daar, met ('eer fcherpc, bittere, en onver- dragelijke woorden verklaart hadde, datzy Heeren Gedeputeerden geen contentement konden nemen, inde dilatoire antwoorde» op gifteren aan fijn Hoogheit gegeven , enda van Dordrecht' niet en zouden vertrecken, voor ende aleer de Meeren van den Out-Raat ronde verklaringe aan haar hadden gedaan, of zy wederom wilden komen in de * Unie, * yeYeeni„ daar zy uitgegaan waren, ende ook op haar gin„ Propofitie zouden hebben bekomen een nette, korte, politive, Cathcgoriqueende peremptoire antwoorde by gefchrift, ende dat beneffens dien ook de voornoemde Hee- ren van Dordrecht prompte ende effeftivc re- paratie fouden hebben gedaan, van verbre- kingevan de Unie, daar aan zy haar, benef- fens d'andere Leden van Boüandt hadden fchuldigh gemaakt, ende daar over ftraf- baar waren aan lijf ende goet , ende dien- volgens , uitkrachte van 't 23 Artijkel van de Unie, conform d'exempelen daar toege- allegeert, in hare perfoonen ende goede- ren acreftabel enconvenibeivoor allen Hee- ' """""........."'"' ren. |
||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck.
|
|||||||||||||
|
363
|
|||||||||||||
|
fchreve zake, of anderfints, hadde te pro- r <5 f tv
poneren , daarvan aan hare E. E. openinge Vermt- tedoen, metaanbiedinge van het "zdvege- jscordmgk' trou weiijk in de Vroedfchap te rapporteren. desMagi. welke daar op geneight zoude zijn, te geven firaats van alle doenlijke fatisfa&ie. Amfier- Maar gemerkt fijn Hoogheit niet geliefde te ifm'lfef
condefcenderen de verfochte openinge te a amkl*c ' doen , dan in de volle Vroedfchap, hoewel '£%*$'' de Heer Burgermeeiter van Waveren , aan * prefenterende, daar in loco, voor zooveel----■—"—
fijn E. aan-gingh, het gepaffeerde tot Gorni-
chem te verantwoordeu , ende daar van te doen contentement 5 foo fijn de gemelte Heeren , na repetitie van het vcorfz. verfoek cnde aanbicdingc, van fijn Hoogheit gefchei- den. Datnudefclaatfte excufc van audiëntie,
in manieren als verhaalt, in de voorfchreven Propofitie wort over geduydt ende aange- klaaght, als of daar mede gemancqueert foude zijn in het refpect. 't geen de Stadt- houder is competerende ; Daar op konneö gemelte Heeren Burgermeefteren cnde Vroedfchap, tot baar decharge, niet ver- bergen tot antwoort te voegen : dat nage- fien zijnde de Commiffie, by U Ed. Groot Mog. aan fijn Hoogheit gegeven, daar innc wel bevonden wort, dat de Stadthouder ge- houden is voor te ftaan, bevorderen ende bewaren de Hoogheit, gerechtigheit, Pri- vilegiën, cnde welvaren van de zelve Landen, Leden, Steden ende ingezetenen , mitsga- ders't gebruik van de Chriftelijke Religie, de zelve te conferveren , cnde te beichermen van alle overlaft ende foulc , difordre ende oneenighcit , afbreuk ende fchade , vor- ders in de voorfchreven Landen te doen gebruiken ende adminiftreren recht ende juftitie , allen .den geenen die zulks ver- foekenfullen , ende te doen executeren, alles aangaande de zaken van juftitie , met advijs van den Praefidcnt ende Raden van Hoüandt ende We'fi - Vriepndt.» voorts na genomen advijs vanden gemeltenHo- ve , te verlenen brieven van gratie ende remiffie , ende aangaande de zake van Oorlogh ende Politie van de voorfchreve Landen , by goet-dunken van de zelve Heeren Staten , oft met advijs van der zelver Gecommitteerde Raden, in confor- miteit van der zelve InftruÊtiej de Burger- ij z 3 mce-fte*- |
|||||||||||||
|
1650.
Verant-
tooorüngh des Mctgi- ftraats van Amfier- dam, tegens d'aenklach- tenvanfijn Hoogheit. |
ren Rechten ende Gerechten. Verklarende
Vorder de VOOrfz- Heer van Mnsbergen, dat de
meergemclte Heeren Gedeputeerden, by fauteof uitftel van reparatie, noch andere tale zouden moeten houden, daer van noch nadere openinge zoude werden gedaen. Het heeft dan ook gelieft Hoogh - gedachte
zijne Hoogheit, de voorfchrevene mftantie voor zoo verre te laten beruften, ende te verzoeken in de Vroedfchap ter audiëntie |
||||||||||||
|
geadmitteert te worden als stadt - houder van
Hoüandt, zonder nochtans af te leggen de voorfchreven qualiteitvan Gecommitterde: edoch verklaert gemint te fijn,aldaer te fpre- keu over het gene zijn Hotgheidt tot Gomcchem voornoemt, door den Heervan Waveren was aangezeit, uitten naam van de Regeringe van deze Stadt , zonder des nader te fpecifice- ren. Ende alzoo zijn Hoogheit haar niet geliefde
te laten dimoveren van dit verzoek , ook niet verdere openinge te doen , aangaande 't geen zijn Hoogheit geliefde te proponeren, op dat Burgermeefteren daer op aen dezelve moehten doen genoeghzaam contentement, ende kennen of het noodigh ende vereifcht ware, de Vroedfchap daar over te beroepen: Zoo hebben de gemelte Heeren aangeno- men , de begeerte van zijn Hoogheit met den Heervalkenier, haarCollega, diePrefident, cnde vermits indifpofitie, niet tegenwoor- dighwas, te communiceren. Ende hoe-wel hare Achtbare aan haar
hadden de authoriteyt, omme ontrent het verzoek van audiëntie by haer zelven te cif- poneren, zoo hebben hare Achtbare, noch- tans, tot haar meerder dechargie hier over met de Vroedfchap gedelibereert, cnde met ! der zelver advijs ongeraden gevonden zijn Hoogheit> in de voorfchreven Commiffie, in de Stadt gekomen wezende, omtrent een za- ke aan de zelve Commiffie dependeerende, "audientiein de volle Vroedfchap te verke- nen. Ende is derhalven goet gevonden den Heeren Burgermeefteren, neffens vijf I Van de Raden , te verzoeken ende- com- mittereiiv omme het zelfde beleefdelijk te exenferen, Welke Heeren de voorfchreven excu-
fe aan zijn Hoogheit gedaen hebbende , daer neffens , tot der zelver meerder fatisfaclie hebben verzocht , indien x-ijn Uwgheït letwes, omtrernt de voor- j |
|||||||||||||
|
3&f HiftorifcheBefchrijvinge van
meefteren, Schepenen ende Wetten veran- , in't particulier, maar ook het recht van U i 6" < c.
deren nabehooren, achtervolgende de Pri- |Ed. Groot Mog. in 't gemeen rakende. Waar yerant- vilegien, van de refpeftive Steden en plaat- ; uit zy willen vertrouwen , dat fijn Hoogheit woordj„.f, |
|||||||||||||||||||||||
|
I 6*5 O.
Verant-
ivoordingh |
|||||||||||||||||||||||
|
en.
|
|||||||||||||||||||||||
|
amats"v'm'^ hebben, omuitkrachtvandezelvecom- j den plaatze gevende , zal o.ordeelen , dat ftrmt?van
Amjier- ' mi^1£ > in de refpeclive Vroedfchappen te | by de Heeren van Amftenbm'm dezen, niet Amfter- dum.têitns moSen compareren-, wort in het mintteniet !als na ordre van de regeeringe , ende ten dam, tegens d'aenklach.^^?1- Zulks datdies aangaande, ookin | refpeite van de Hoogheit van dele Pro vintie, £*enklaeb* tenvmrf;n 't regare van de G»«w»!»r ende Kapitein Ge. ! gedaan is. Ende in plaatze dae verzocht ten van fijn Haotheit. neranl moet na gekomen worden, 't geen tot j wort, reparatie van haar Achtbare , dat de Hoogheit. |
|||||||||||||||||||||||
|
.noch tos, ten regarde van een ieder in't be- { zelve met meerder Fondament zoude kon-
|
|||||||||||||||||||||||
|
zonder, gebruikelijk isgeweeft, namentlijk,
zoo de zelve ietwes in de Vroedfchap te pro- poneren heeft, fich eerft moet addreffeeren , "aan den Heeren Burgermeefteren, omme aldaardies aangaande openingete doen. ende audiëntie te verfoeken, den welken ooktoe- ftaat te oordcelen, of de verzochte audiën- tie behoort toegeftaan te wórden , (alzoo alle zaken niet en ftaan tot kennifle van de Vroedfchap) ende zoo niet, moet dienthal- ven nemen patientie , zonder eenige ofFen- fie vankleinachtinge; alzoo Burgermeefte- ren zulk recht alleen is competerende. Ook zogeven hare Achtbare U Ed.Groot
Mog. in bedenken, of het niet zoude zijn van zeer gevaarlij ken gevolge, zoo wanneer de zelve uit fouveraine macht iets refolveren- de, de Gouverneur of Stadhouder', zulks niet wel gevallende, na zijn appetijt zoude ver- mogen in de refpeclive Vroedfchappen ront- fomme te reizen", om de zelve in't particu- lier metzijn authoriteit te intimideren, als in dezen door den Heèrevan Aertsbergm, als voren verhaalt, gepooght is te doen, ende daar toe audiëntie in de zelve te begeren,fon- der dat zulx zoude mogen worden ge-ex- cufeert. Waar tegens geen Exempelen van fijn
Hoogheits predeceffeursgeduurendedezelve regeeringe, in de Stadt van Am/i erdam , ter contrarie geallegeert , veel min bewezen zoude konnen werden , ende dien volgens zeer abufif f onder reverentie ) door quade onderrichtinge , in de voorfz. Propoiïtie van contrarie gebruik , mentie gemaakt is geweeft; zijnde de hooghfte regeeringe, niet den Heere Stadhouder , maar U Ed.Groot Mog. Vergaderinge aan bevolen. Dit is dan, Ed. Groot Mog. Heeren , 't
- geen gemelte Burgermeeefteren en xxxvj |
|||||||||||||||||||||||
|
nen klagen, ende verzoeken reparatie van
deindracht, diede Regeeringe van Hollandt in 't gemeen, ende de Stadt van Amfierdam in'tbezonder , isaangedaan, door diege- ne die fijn Hoogheiit geanimeert ende gera- den hebben,tot het aannemen van de voorfz. ongefondeerde befendinge , ende executie vandien: ende fpecialijk, dat in 't regart vanden voorfz. Heere van Aertsbergen t over de geledene onlijdelijke Injurie , verzocht ende geobtineert werde reparatie, zulx ende daar 't behoort- Zijnde de refolutie van U Ed. Groot Mog. na voorgaande menigvul- dige inftantien , ter Generaliteit gedaan, gefondeert geweeft, niet tegens de Unie, maarophetgoet recht van U Ed.Gro. Mog. in gelijke zaken tot noch toe gebruikt, ge- gront: boven de nootzakelijkheit , op de billikheit , dat defe Provintie, geduurende denOorlogh , haar meerge-evertueert heb- bende , als eenige van de andere Provintien, boven haar vermogen, om de gezamentlij- ke Vryheit van de refpeGttoe Provintie» te be- komen , ende de zelve, door Gtds zegenin- ge , tegenwoordigh verkregen hebbende, nietgaerne zoude fien, dat, geduurende de Vrede, de zelve , door verloop van hare fi- nantien , zoude komen te vervallen, maat- een gereguleerde Militie, tot zeker getal, bequaam totdefenfic van het Lant, te on- derhouden , wel betaalt ende wel gemort- ftert; op dat de onlijdelijke frauden, daar inne tot noch toe gepleeght , zouden ge- weert mogen worden , ende daar nevens, doormiddel van dien, de goede Ingezete- nen , groote laften ende befwaarniffen van Impofitien , ende anderfints tot noch toe geduurende, den Oorlogh gedragen hebben- de , met der tijdt, zoo vele mogelijk is, me- de eens zouden mogen werden verlicht,-als |
|||||||||||||||||||||||
|
Raden geperft zijn geweeft, tot hare noodi- I airede gefehiet is, in eenige andere provintien,
ge defenfie voor te dragen, niet alleen haar ende komen te fmaken, de vruchten van de tegen-
|
|||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
'$6s
|
|||||||||||||||||||||
|
van eenige andere Steden , nademaal zijn j ^ <-0
Hoêgheit-, tyfchriftelijk rapport, ter Gene- y^^. ' raliteit, dies aangaande gedaan. verklaart ■W(lordiwh heeft , dat meer andere Leden van U ^A.vtmjün- Groet Mcg. vergaderinge, gelijke Audien-yi^?». tie hebben geweigert. ------1-----, Wmgettihtnt, GerARD Hulft.
|
|||||||||||||||||||||
|
i 6 j- 0, tegenwoordige F*«ft , 't welk by langer aan-
Veram- houden van de voorige onnccdige ende on- tooordtngh gereguleerde Militie, onmogelijk zoude *«njm. zijn- ' • . , fierdam. Totbefluit, zullen hier by voegen , dat
--------L bare Achtbare verwondert zijn, waarcrome
de offenfk tegens haar in 't particulier is op-
genomen geweeft . ende niet ten regarde |
|||||||||||||||||||||
|
VIER-EN-V E E R TIGSTE HOOFTSTUK.
|
|||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
ïjn Hoogheits befluit, tot daadeïijkhett, drie
yerfchetde loorteikenen des \elfs. De f rins geeft erdre aan't
Krijghs-volk, omna^Amfterdamte trecken. <D e Ruitery, door duijternu en flagh-regen, 'verdwaalt op de Veluwe. d'Hamborger Pofi-bode brengt
de tydingh aan de Stadt. De poorten "worden gefiooten, de Borgerye, eenige Gil- den , en Soldaten gewapent, en 'tgefchut op de watten gebracht. De Ruitery komt fAbkou. Graaf Willem hout Krijghs-raadt , trekt voort , en komt te laat in denvoormiddagh, tot opeen vier deel uur s na, voor Amflerdam. Wat zijn ordre was, als ook die van de Ruitery, en van Hopman Jent Hot , met j"o mannen , fich omtrent de poort onthoudende. Wat de Prins f Amflerdam verricht zou hebben. Graaf Willem zent (ijn Hoogheits brief aan de (JiïTagiflraat: des zelfs inhout, wort door Gemachtighde weder beantwoort, en geraden het Krijo-s- volk van de Stadt af te voeren. Amflerdam neemt volk aan, en verfekert het Te. De Prins doet in den Hage, zes HoUandfe Gemachtigde Heeren vafl zetten. d'Heer Katsverkondightdit, en d'aanflag op Amflerdam, aan d'HoUandfe Staten, op des Princcnverfoek, daar van eenige vertrecken; d'Algemeine Staten wort Julks ook bekent gemaakt. Zijn Hoogheits Lijfgu'ar den comen in waf men, en bezet- ten vt Hof, noch meer Krijgs-volk comt in den Hage. De Prinsfchrijft aan dïan- re zes Lantfchappen. |
|||||||||||||||||||||
|
•fce/Z - /% *"^US k'even de zaken op dezen
fiLHu„lan J-\ draf horten en ftooten , en elk
Nw, om J_ \ dun kende- bot genoegh ge-
•4mfierd*m viert te hebben , en voorts nie-
teoverrom. mant den anderen wijken willende, nam
hhn. Je p>rins een wichtigh befluit, namelijk ,
om in verfekeringje nemen eenige Leden
uit de vergaderingh van 'Holland , en de
Stad A rrJSerdam met wapenen te dwino-en,
als houdende de felve voor de miltfte mam'
|
|||||||||||||||||||||
|
me, en dat, na des felfs verovering, de
andere Steden van Hollandt , gedreven van fchrik, wel haajl beter. koop fouden |
|||||||||||||||||||||
|
geven moeten.
|
|||||||||||||||||||||
|
Doch, eer ik dit laetfte ga verhalen, ^rfttvoor^
ftaet my eerft iet wonders, en aenmer-m/jW- kens waerdigb , te vertellen : namelijk, hoe men een maent van te voore , eer Amflerdam herent wiert, wanneer gee* nen mcnfchin Heiland , ja in Neerlam ,- Ylttï
|
|||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befihrijvinge vm
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kens waerdigh : namelijk , dat omtrent 1 <S 5 o.
een maendt voor defen aanflagh, de Jon- Voorteike- gens en kinderen fAmflerdam, dien ge- »'» van heelen tijt, zoo befïgh waren met 't op- ~fmPer~ trecken van vendelen op haer wijze, met ,m* '~ Kappiteïnen, quanfuis, Luitenanten en ___!____ Vendrighs te veikiefen, met geweer, de- gens, pieken, fluiers, en pluimen diefe zeer aerdigh op haer manier, van allerley gekleurt papier , met fnijden en krullen wiften toe te ftellen, met trommels te flaen , met fich in flagh -orde te ftellen, en dan elkandre te keer te gaan , dat vele daar acht op flaande, 't zelve als doen al voor een voor-beduitfel, van een nakent oor- loghs-ramp,aan namen. Doch het zy hier mee hoe 't wil, altijdt daer is iets, en dit volgende, op gevolght. 7 Krijgbs- Om dan defe Stadt met wapenen te volk trekt
dwingen , had de Prins te dien einde feer na Amfier- heimelijk, al eenige dagen te voore, ope- **m' ne » brieven, aan verfcheide vendelen, tot a patenten. Ntmmegen, Arnhem, en elders, uit-ge- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van zulk een ongeval kon weten, ("of de
Prins moeft dit werk al langh in den zin gehad hebben.) Brieven uk Londen, Dan&ik , Genua , en andere plaetzen kreegh, waar in van de belegeringh van deze Stadt gémelt wiert. Ook zeitmen dat de Prins zelfs al een poos te voore, ten hove uit 't venfter leggende , mede in een brief, hem van de Nederiantfche Ge- fant.en uit Londen toegezonden , van 't belegh van Amjlerdam verwittight wiert, en hy hier over heftigh uit-voer met vloe- ken , dat de Duivel , de fchelmm moejle halen. Weinigh dacht de Heere van Bre- deroode, die neffens hem uit het venfter lagh. dat fijn Hoogheit zelfs de gene was, die deze aanflagh voor had, en hierom zo op de verklickers vloekte. • Hetismedeaanmerkenswaerdigh, dat zes dagen, eer Amfierdant berent wiert, de Stadt en het omleggende Landt merke- lijk voor een uitnement ongeluk (buiten twijfel een voorfpel van het nakende on- geval) bewaert wiert. Buiten de Haer- lemmer poort, wiert op de Dijk een Schut- Jluis gemaekt, om door de zelve het vuil' en ftinkent water met Molens in het T te loden. De Dijk wiert dan door-gegra- ven, en voor dit gat een ander nieuDam- werk, tot befchuttingh voor het water, geleght. Midlerwijl wies het water met de wint krachtigh aen, zoo dat de per- ïïngh zoo feer de overhant nam, dat de nieuwe opgeworpen aerdezou deur-ge- fcheurt hebben, 't en zy een Boer, by ge- val, ditlanghskomende, het gevaeraen den Heer Komelis Bicker, had aengedient, die terftont kloeke werks-luiden der- waerts fchickende , en zelfs in regen en wint , het volk tot den avont toe aen- drijvende, dat droevigh en fchadelijk on- geval belet had. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16 f o,
Vcorteike-
nen van Amjler- datns be- hgb. Tijding van
dit belegh te 'voren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Het twee-
de drei- gent voor- telken ge- fittit. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zonden, om zaturdagh 's morgens, ten
dertigjlen van *Hooy maant, geheel vroeg |
' f olim.
1650. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
te zijn fAmflerdam voor de Poort, De
bezettingh van Uitrecht toogh Vrydavh 's avonts te vooren, zijnde den negen-en- twintighften der voorfchreven maandt, uit, onder voorwending, van dit haar Koninghlijke Hoogheit, de Princes van O- ranje , zou in-gehaelt worden. Graaf WiUem. was ook den zelvcn Vrydagh, uit Zm gsafel' 1 TT 1 i T • t te van t
den HaaghvenrocKen , cnbevontzichna zti^eegm
midder-nachttot^wa. Alwaer de Heere, „^t Graaf van Zomer dijk, en de Baron van Dona Willemen met vier Krijghs-benden Ruiteren , ter andere Hei' gezetter tijt wel aan quam; maerd'ande- rm^es |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
re Ruitery van Nimmegen en Arnhem,"
|
Abcou.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
was op de Veluuiv verdwaelt gé weeft:
welke fchult (hoe-wel de Heere van Zo- mer-dijk, diendenaenflagh was toever- trout, degene was, die de geheele trou- pen geboodt) geworpen wierdt op den Rit-meefter (Jfyfom. En quam defe mis- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'Derde l'otr
teïkenvem 't Kinder- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Behalve defe twee, is 'er noch een der-
de voorteken geweeft: het welk, hoe- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wel kinderlijk, om dat het van kinderen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
:n is, zoo. is 't even-wel aenraer- flagh aldus by.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Utfoffi had met eenige
Krijgs- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
genom
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
56"/
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Krijghs-benden Ruiters, zich daeghs te,
|
^_^^^^^^ ... niet Wiert ï ë 5 ó,
opgehouden , maer, zijn gank gaende, Krïjghs-
's morgens vroeg tot Amfterdam quam, en volk -voor aldacr, eerftaenden Poft-meefter by de ^mfter. Beurs, daer na aen den Heer van Swieten, ^^__^
Burgermeefter in der tijdt , de tijdingh
bracht, dat b) onder eerjgeduifentRuite- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I ''S f o.
Optocht
naer Am- Jierdmm. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voore, te weten op Vrydagh, begeven
na Hilverfum, een Dorp by Amersfoort-, het welk hy met lbo fterke v/achten bezet hielt i dat'er niemant in of uit kon, om eenige tijdingh ergens te brengen. Al- dacrdeildc hy zijn volk in drie troupen, en voorzagh fich van goede Leidts-man- nen , die de wegen kenden* Met den avont brak hy op, wanneer het hart be- goft te regenen, en de duifterheit zoo aan- nam , dat de wegen by na niet langer ken- baer wierden. In deze duifterheit, redenfe tot aan een kruis-wegh , daer de Leidts- mannen begoften te twijfelen, welk de rechte wegh was. Hier ftonden de Ruiters ftil, en gingen
midlerwijl de wegh-wijfers voor uit, om den rechten wegh op te fpeuren , die, na 't opfpeuren van de zelve, weer tot d'eer- fte Troup Ruiters keerden, die op hun zeggen voort trocken , zonder de twee andere Troupen (meinende dat die wel volgen zouden) des teverwittigem De- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
DieAmfier»
dam daar eerftvan- vemittigt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren , zeggende, dat'et Lotteringers wa-
ren, in den dageraat gereden had, én datze alle na Amfterdam toequamen. En het |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
duurde ook geen twee uuren,of etlijke van
Graaf Wiïïems Krijgs-knechten, lagen al te Muiden, en fömmige, vermoeit en mat van de fpoedige en haeftige reize , op de wegh, na Ouder-Kerk, te flapen. Grootc veillegcnis, baerde defè fchieiijke aankom- fte van Krijgs-knechten indeftad,gewoon in rufte en vrede te zitten. Op bevel dan vanden Heer van Swieten, die alleen van de Burgerrneefters by der hant was, (want een was 'er overleden , en de twee andere |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Ritmee,
fier Mem, met twee Treupen Ruiters verdwalen op de Veh- ree. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uit der Stadr,) wierden de bruggen opge- t'Amfter-
haelt,en de Poorten geflooten. 't Gefchut dam morden raekte terftont ook op de wallen, en de de Poorten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ze van de voor-tocht der eerfte , geen j twintig vendelen burgerenden al de vende-£eJlooten''t
kuntfehap hebbende, bleven langen tijdt I len zoldaten,in't geweer, 't Was verwon- j ,, °^ ftil ftaen , midlerwijl de andere hun reis j derens waerdigh om te fien, hoe een ftadt, / B m vervorderden. Alfze nu langen tijdt i die foo veel Jaren in ruften vrede gezeten inwapLm gewacht hadden, eerze wiften , dat I had, in een oogenbük zoo moed/o- en on- gebracht. d'eerfte wegh gevordert hadden, re- } verzaeght, de wapenen kon aen-fchieten, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
denze mede voort, d'eerfte wegh
dienfe oordeelden de befte te zijn
quamen , na een uur of anderhalf
|
in,
en
rij-
|
om zelf voor hondert duizent vyanden te
kunnen beftaen. Eèfligc Gilden , die doen ter tijt, on-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dens , weder te Hilverfum ; zoo dat
het door dit fuckelen , drie uuren ver-
icheelde , eerfe op de befcheidc placrs
fAbcou, aen quamen. En wasalzoo de
duifterheit, en 't mis-leiden des weghs,
d'oorzaek van de mis-Jukte aenüagh,
op Amfterdam zoo lifligh aengeleidt.
't Was ook een miflagh, dat de Rit-mee-
fter fj^fow, anders geen kennis van den
aenflagh had, als dat hy 't volk tot Afcott
brengen zou, en geen laft, om de reifende
man op te houden. Waer door het ook
gebeirrde, dat de Hamburger Poft-fode>
|
der de Borsers fchutteryen noch niet en
waren , ais Vlot-en-Steïger-lchuit-voer- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d.erssKoren-dragers, lichter-luy,en eenige
andere, wierden met halve pieken en hou- wers gewapent. Onder delen waren ver- fchtïde Mennoniften , deze brachten in, dat hun geloofs-punten niet toe lieten , ƒ*'■** c,l~ datze eenigh geweer mochten harrielen, tem uit veel min, ymant daar mede aanvallen, of We^s fe befchadigen. Hierover wierden zyge- Mennonijh ordent , om de borft-weeringen op de gefinde de wallen te maken, en alfoo hun zelf en *fA»'- andere, voor't geweer, en'tgeweltvan ™*ïl® |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Süamlw-
gerPofi' bode komt «nder ds kuiters, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, wetten.
hunne
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aaa
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^68" HiftorifiheBefchrijvinge vim
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
j ', hunne Vyanden tebefchermen, ook wier-
. Amper dam ■, , J c c beleren den er twee iware ponten met grot ge-
fchut,voor de Stadjn dmAwjiel gebracht,
|
om niet de zelve natie al te hatelijk te ma- l et 5 o,
ken , zoobadt, en verkreeghhy, dat 'et -dmfterdam uit allerlei flagh van volk mochte zijn) heleSert- uitgelefene Krijghs-knechten , doch veel Bevel-hebberen daer onder, met.zijd- geweer en zak-piftolen gewapent , van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Twefvare om die ftroom open en onbekommert te
■ponten met houden. OndertufTen quamen ook ver- gefihut, op fcheidg Boere-fchuitjes , met de gereet- dAmftel fi en befte huisraat , in de Stadt ge- *** vlucht. ^ Eenïge Boe- Om de wegen , daer 's Pr ineen volk
renvfoeh- langhs quam, en de Stadt kon naderen, ten hunne te beftnjken» wierden op verfcheide hoe- ^f^f'0 kenvandeftadt, metale Kartouwen ge-
de Stad. , _ . r ■ , , ° „
plant. Op de Leeuw en-br ugo , ten uit-
einde van den binnen-Atttflel , ftonden acht metale blazers, die den Amjiel,- en de wegen ter weder-zijde,bevrijden kon- 3^ader or- den. De Poorten , voornamelijk de Sint
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uitrecht in een vracht-fchuit getoogen ,
|
Zijn ordre.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
met laft, om 's morgens te zijn voor Am-
fterdam , en de pooit in-tredende , met alle beleeftheit, zich meefter daer van te maken. En was, na 't feggen van defen Jentilot, hen gelaft , geen vyantfehap te plegen , ook niet te fchietten , al wierd ichoonophen gefchooten. De Ruitery 0r^re der hier op binnen rijdende, had ook laft,geen Ruitery. d'allerminfte vyantfehap te toonen; ook niet, wanneer op haer gefchooten wiert, weder tefchieten, ('t en zy de burgery het te grof maekte , want dan was, van rechts-wege , verdedingh geoorloft, en befcherming toegelaten ) maar aan ieder een te zeggen , datje als -vrienden quamen, ten befte van de Stadt , en flaat van 't Landt, om eenigheit en vrede te behouden^ tuffchen de Lantfchappen, in 't gemeen, en de Leden van Hoüandt in 't befonder. En alzoo met gemak en goede orde voort rijdende, zoudenfe bezet en in-genomen |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dre, tot be- Anthoms
|
Reguliers, en Heilige-w eghs-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fenerminge
|
poort
|
, wierden nacht en dagh met een
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der Stad.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
groot getal burgers en Krijghs-knechten
bewaert. Uit nieuwsgierigheit,quamhet volk met zoo groot een rrtenighte op de wallen , datfe voor de nieuw-aangenome- ne knechten onbruikbaer wierden , om welke wan-orde voor te komen , de te wacht-ftaande foldaten , de wegen met |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Gr/tuf Wil-
lem komt laat voor Amfter- dem. |
gefchoore pieken af-heinigden. Onder-
tuiïchen quamen d'andere Troepen Rui- teryen ook t'Abcou , en na gehoudene Krifghs-raadt, toogh Graaf'Willem voort, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hebben, het Stadt-huis. Hde Prins gevolght
|
/l Wat fijn
e , die hem RJgiih |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tegen vielen, uit de Mjjeftraet en Vroet- Jm hebhen
fchap af-gezet , d'andere gebracht heb- gedaan, ' ben tot eenparigheit met d'andere Lant- fchappen , op de zwevende verfchillen. Elk Rit-meefter'had ook twee of drie
honden ducaten aen goutby fich gefteken, om de Ruiters, die veel of alle fchielijk, fonder gek en voorraet te paerde waren |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en quam redelijk laet voor de middagh ,
* Een hof- langhs den Amjiel y tot ontrent *Wel-na.
fledetoeèe- v;'n voornemen en laft was, zoo Aitfe-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoorende
jyhk Wi-
|
fchrijft, om met gemak de Sim An
honk poort (ik denk dat hyde Reguliers |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tierstZedeft
dietijidaar fo°n memt) in te rijden , dewijl men tot
nge. Amfterdam te dien tijde niet gewoon was |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
naamt.
fieedanigh
fijn laft
was.. |
zonderHngh wacht te houden, veel min
ietna'nt te wagen , van waer hy quam;' zich ':ïv "geldende, dat nu alzoo weinigh alstevoore , iemandt daer in hem belet |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nootdruftigh verfchot tot on-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gezeten
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
derhout te doen.
De Hop-man Jentilot, was wel in tijts capitem
op de vergader-plaets; maer vernam, om Jentilot de boven-verhaelde reden , Graaf Wil- ">et 50 km niet. De Graaf enSclij k vernemen- man'voor |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zoude geven : Zeker Frans Hop-man ,
Major jentilot, was Vrydagh 's wonds, met vijftighby hem zelfs , uit alle Lan- daert , (de Prins had op hem begeert, hyfoudealleen Franfcben nemen, maar |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Capitcin
Jentilot trekt -van Ui. recht. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de , dat de poorten gefleoren, en de ftad
|
dam.
|
er~
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
akce in allarm was, heeft niets ia 't werk
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck. 369
■ Gejb oren Heer
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
MSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ietfö.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
„„
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoog
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16 f ©4 geftelt , dan zond alleen door zekeren
Amfterdam Edel-man, defe volgende Brief van fijn belegen. Hoogheit, aen de Majeftraet. Ernflfefte, voorfienige, fiserdif-
crete byzondere goede Vrienden: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S ons leet, dat wy fijn Excellentie in Amfterdam
'anige ongelegentheit, moeten co- belegert. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
't
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men&,~,~*—.,.
De Heeren Burgcrmeefteren is wel ter
handt gecomen , de CUijfm van fijn Hoogheidt, den Prince van Oranj e, van defen 19* Julij, door fijn Excellentie m ^ haar Stadt gefc hikt, doch hadden mei ge- ^J^ wmfcht, de zdvefco aanfienUjk met wa- re ge accompagneert gewief; waar on der mhoutdes de Heeren Bmgermeefteren noodlgh hebben utfs. geacht, datelijk den Raadt te vergaren, om haar Achtbaarhedm, het zelve te cem» municeren , en te helpen refolvérm, een antwoordt, naar vereifch van zaken, waar over dimfiigh geoordtelt is, uit de haren te committeren , den Heere van der Does , en My , om fijn Excellentie tot antwoort toe te voegen , dat hare Acht- baarbeden (vernemende,datdu(damgen aen- tal van Ruiteren ende Knechten marcheer- den na hare Stadt) datelijk eenen expreffen hebben af-gevaerdight , na hare Gedepu- teerdens, en aan hare Edele Groot-Mog. althans in den Hage vergadert zijnde, om daar op re verfoeken haar Ed. Groot {.Mogende Raadt, en ordre , fulks dat hare Achtbaarheden , fonder het jelve hoogwichtigh advijs, als noch heel onbe- cjuaam zijn , de LMiffive van fijn Hoog- heit te kunnen beantwoorden, en verfse- 'ken ondertuffchen ,gantfch vriendelijk en ernjlehjk, dat fijn Excellentie midlerwijl hare Stadt verfchoone, en ook niet nader en approchere, of dat anderfins hare Acht- baarheden genootfaakt fitten wefen , hare Stadt met alle mogelijke middelen, ejide wa- penen, die God en de natuur, haar Acht' baarbeden heeft verkent, te defenderen. De Graaf ■> die zich over dit onver-
wachte antwoort zeer oritzettede, zweeg een geruime tijt ; zulks de Heer Huide- cooper zijn rede hervatte , en aldus voort- voer, Aaa z Myn
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sriefvan --- ' Efi-maal in u Stadt zijnde , voor
fijn Hoog- J^JetjJienftvan't Landt, zijn wy foo Gr^Jmi vremt van UL. bejegent gewcif , dat om lem, Mn diergelijke niet meer mkrWotff» te wefen, die vM hebben Graaf Willem van NalTotiw, met Amfterdam fijn hyhebbendt troupen , in U L. Stadt gefonden. billen fchicken, metordre, em alles daar in ruft e en fiUte te holden , op dat het gene vvyUL. noch voor te dragen hebben., den ■ dienftvan't Landt rakende, ons niet door eenige quaatvnttige geintentioneerde en ho- me, belet te morden. ' Daar 'toe wy dan vanUL. begeeren de goede hant te witten holden. En ons hier op verlatende, beve- len vryUL. in de protexis des Alderhoog- ften endeverbltjven UL. goede Vriend't. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Hooy-
mattnd. |
Gedateert Hage , den 2? * July, 16 ;o.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Onder ftont
G, P. d'ORANJE.
Na 't beraetflagen over defen brief by
de Majeftraet, wierden des namiddaghs in een gewapent Jaght, de Heeren, Raad, en Schepen, Joan Huidecooper, Heer van rjfrlaerfeveen , en Symon van der Does, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wort door
eenige Ge |
Raadt en out Schepen, uit der Stad , tot
Graaf Willem gezonden, dienfe, verzel- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tnacbtigbde ^^ met aj <Je Bevel-hebberen , ftaende
ftTdZ^Zin een ronde krin8 » ondet' den bIaeuwen
htmtvotrt. hemel , aen den Amfielwegh, ^oor de genoemde Hof-ftede, Wel-na , aentrof- fèn. De groetenis ter weder-zijde ge- daea zijnde, weken de Bevelhebbers een weinio-hter zijden van Graaf Willem af, en hiel" de Heer Huidecooper aldus, tegen den zelven aan. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiftortfcheBefchrijvingc van
In de Stadt wiert midlerwijt de trom-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
370
\6<0. M Y N H E E R , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
itf 5
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfterdm TT Et gene wy fijn Excellentie hebbin
belegert. jSTji aangedient, is volcomelijk den lafl ■ van mpe fjeeren Principalen, en voor (00 Verder aan- veel mijn in V particulier aangaat, foudt
/pmak van fijn Excellentie wel vriendelijk endknjh- d'Heeriiui- lijk derven raden , fich met de befie commo- iceeftr, diteit te retireren, alfoo u Excellentie d- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
me! geroert, en volk , in den naem der Antj{erii/tm
Burgermeefteren van A,>:fier dam op de belegert. Waagb, het Princen-hof, en het Oofi-In- ~~ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
difch-huis, met grooten toeloop van volk, Am« ,
aengenomen. Yeder foldaet kreeg daegs neemi volk tien , en een boots-gezel twintigh ftui- aan. vers. Onder d'aengenomc knechten was 00!: een vendel Metfelaers, en een vendel Snap-banen , altemael uit-gelefe volk. Op de Zttidcr-zee , van Pamphuis En verzet tot acn de ftadt , (om van de water-kant ken ï**r ook bevrijdt te zijn , ) wierden zeven v n tr"' kloeke wel-toegcruftc oorlogh-fchepen : als de Vergulde Son van Hamburgh, de Enkhuifer Maaght, de Groote Roos, de Groote Koer, de Gemëes, de Prins, en de Sint Joris , geleght; zulks hier geen Schip voor-l>y mocht, of't moeite eetft bezocht worden. Terwijl dit alfoo op Saturdagh , den
dertighftenvan *Hooi-maandt, tot, en . T ,. voor Amfterdat» , zich toe-droeg , vie- p len 'er in den Haag niet min vreemde din- ne ^r;ns gen voor. 's Morgens ontboot, gelijk doet zes ge- dikwilsgefchiede, fijn Hoogheit door een machtigkde van fijn Kamer-bewaerders, den Heeren, Heeren |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dAïl
Willem,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
h'ter nKt [ondergevaar is , te meerder, om
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dat wy hebben een Stadt vol allerley Na-
tien , en wonderlijke humeuren, die , ko- mende uit te berfien, wel iets by der handt jouden nemen , dat u Excellentie ruïneus, en ons lichtelijk niet aangenaam [oude we- fen; want aldaar foodanigen t aal gefpro- ken wort, dat de Heeren Regeerders niet fouden kunnen ledigh fiaan, maargenoot- faaktendegedwongen worden, die midde- len ■> endc wapenen te gebruiken , die God, en de Natuur haar Achtbaarbeden heeft belieft te verkenen. De Graaf hier op, weder een wei-
inigh zwijgende , antwooVde hem en- delij k zeer heuflijk en beleeft met deze woorden. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'jinWeordt
•van Graaf fVtllem. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Het gene by ons is ter handt genomen,
niet anders als door lajl , ende wil; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
als de Wit van Dorf, toen in den Haagh vmUo
|
den
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8f
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
G
|
Hage ge-
Waal , en Reuyl van Haerlem: Duiji van <vatigen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die fijn Hoogheidt 'my heeft belieft te
bevelen , ik fizl niet na-laten , dit fel- vige fijn Hoogheidt te verwittigen en bekent te maken. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voorbout van Delft: Kcifer van Hoorn , >
|
Letten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en Stellingwerf van Mtdenblik. De Zel-
ve, d'eene voor end'anderna, in de ka- mer, daer fijn Hoogheidt gemeenlijk ge- hoor gaf, ingelaten wordende, vonden aldaer den Luitenant Kolonel van de Lijf- wacht, van Met eren , die den zelven, d'een na den anderen, aenzeide, dat fijn Hoogheidt hem belafl had, hen ingyfeting en hechtenis te nemen; gevende hen dan .voorts aen eenige Krijghs knechten , om ieder elk in een bezon die karner , met drie Krijghs-knechten , ingeflooten, en -bewaertteworcfen, over. Dit,ontrent acht of negen uuren, dus beftelt zijnde, ontboot de Prim den lUedt Penfionaris Kats
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Waar op </' Heer Huidecooper vragen-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de, of, en wanneer fijn Hoogheidt al-
daar verwacht vviert , krecgh tot ant- woort, van defen avont, of morgen mid- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hier op wierdt ter weder-zijdc een
vriendelijk af-fcheit genomen : entroc- ken de Gemaghtighden weder in Stadt, maer de Graaf begaf fich voorts na 0«- der-Kerk, . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||
|
VI. Boeck.
|
|||||||||||||||||||||
|
37*
|
|||||||||||||||||||||
|
cue van Amftcrdam, de welke het aller •■
n , r J,- • ï • i ■Ge-uaiJ'ea
meeile,defelwangheit ter herte namen , K;,mender
pakten fich fchiejijk wegh, en huurden Heiltntfe twee wagenen op Amfierdam. Dit wa- Heeren. ren de Heeren Korvet, Burgermeefter in ~~ der tijd, en d'Oud-Burgermeefters Geel- -£mige4m-
vink , Hafielaar, en Graaf, afgefondenc, prdamfi die cp defe droevige en fchielijke blixem , Httmwr* voor den volgenden dónder-ilagh wilden ftw*w' voorfien, latende de Heer van Purmer- j.elli.e4„. lant, Schepen , en den Penfionaris Boom, dere iltjven in den Hage, blijven, als mede de Burger- -tn de nage. meeftcr Bacter , in de Gemaghtighde Raedt, en de Heer Schaaf, in den Raad van Staten. Maer behalven de voornoem- de, vertrockca ook de Penfionaris Riccen van Purm;rznt,ende Secretaris van Edam, de welkete voet tot Leier-dcrp gingen. Korts daer na. heeft fijn Hoogheidt de £ Heer
Heer Bron'khqrj} , ter Vergaderingh van sronkhorft hare Ho : Mog. de voorfitting hebbende, macktd'Al- en na gewoonte by fijn Hoogheid komen- gememe de, verfocht, die'rgelijke verflagh in defer state» uit [Aft rViw7&
|
|||||||||||||||||||||
|
i£fö. Kats, die binnen komende , de* "Prins
Ge-vangen vont zitten met bet rappier aen zijn zijde ,
neme-,}der {eggende met een ontfteltenis tot hem,
MolUntfe ^?;_, ^e£r Kafs • ,f my u vremt -m £0Q_
_ren klinken, 'f geen ik gedaan heb, en.u
[eggen f al- 'k Heb niet langer kunnen
En beveelt lijden , dat eenige cjuaatvvilllge , te» on-
d HeerKats dienfie vanden Lande, d^on-cenigheit en
d'HolTr 'e &fch- tuJlchm HoIIandf en d' andere
^^LJtantfchappen gêpotdt hebben, 'k Heb hekentte daarboven (fiende om hoogh, wantzy maken. waren op de boven-kamei) fesvande voor- naamfie fitten s en Graaf Willem met ■Ah ook den Ruiters en Knechten, o-m Amilerdam in Amflag op te nemen} gefonden. Ga en maks het hier mfter- ytne^en 3 ter Vergadering van Hollandt 'bekent, en datikfoo tèrflontna Amfter- dam trek. Niet weinigh ontzette zich de Heere Kats over defe rijdingh, beftont te vragen, na de namen van de verzekerde Heeren, en, verklaerde dat hy zwak van herfTenen was, en niet wel wifte of hy de felve foude kunnen onthouden, waer op de Prins feide , fchrijftfc dan cp, gaen- dezelfs m het vertrek pen en ifik halen. Op wat Ondertuffchen zag de Hier Katj eens in voet,enUfi 'tfpiegel, kreeg, weder zijn kleur en ge- deprms dit Jaente. en <je namen op-gèfchfeVen heb- *«**»*^ bende, vwegh weder fijn Hoogheit, op wat voet, enlaft, en met wat kennis hy zulks gedaen had. Daer op hyniet an- ders zeidc, dan dat hy fich hielt aan het |
|||||||||||||||||||||
|
maant, lejf-ledèn , om vele wichtige oor- 'kent.
zaken , eenige wéinige Heeren uit Hollant, hadin•uerfiekering doen nemen, en Graef* Jurnw. Willem, met een goet aantal van Ruit er en en Kfijgs-knecbten, on;, en ontrent Amfrer- diiïigefojiden -} waarvan fijn Hoogheidt, hy pfehriftë hare Hoog, Mog, nader ope- ning Joude doen,en deredenen van dien be- kent maken. En wierden hare Ho: Mog. verzocht, om op morgen , na het preken, regens elf uuren te willen vergaderen. Ondertu/fchen quamen.de geheele z>« Vrlncm
Guarden (onder voorwending van op de Gx^e»be- fchijve tefchieten in de duinen) inwape-*?!*" * nen, en bezetteden alle poorten van 't hof zeerfterk. Vier Colonels Vendelen van deFranfihe, Engelfebe, en Schotfiche Na- Noch weer tie, quamen tegens de middagh van Delft, Krijgs-volfr ook in den Hage, alsmede tweeKrijgns-RW?' ****** benden Ruiteren van Rotterdam , en *^* |
|||||||||||||||||||||
|
*Iun<M. bc/luit
|
van den vijfden van * Zonttr-
|
||||||||||||||||||||
|
waandt genomen, e.i den inhout van de
Unit. ^ vereening. Hier mee vertrok de 'Heer Kats, om dit in de Vergadering van Hol- laadt tebrengen. De Heeren van Am- Jferdam hadden zich ontrent tien uuren ten hove begevea ; de welke, alfoo Kats noch niet binnen was, fich midlerwij! on- der de galdery onthielden. Een halfuur daer nxKats, in de Vergadering verfchij- nende , deed verhael van het gevangen nemen der zes Heeren , en het in-nemen van defe-Stadt: niet fonder de grootfte vejfcliricking der gantfche Raedt? Maer |
|||||||||||||||||||||
|
Aaa 3
|
|||||||||||||||||||||
|
Sekte-
|
|||||||||||||||||||||
|
HiHorifihe Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||
|
m hechtenis nemen , mitsgaders cenige * 5 5 °'
Troepen Ruiters , en voet-volk, 0^^wl^ der het beleidt van den Stadthoukr Graaf —?- ^. Willem , om, en ontrent de Sradt A.n- fierdam tezendjn, gelijk de op-gemelte Bronkhorfi, op 't begèerèuvatij/2/» Hoog- hsidt , de Vergaderingh had bekent ge- maekt. Zijn Hoogheid f fchreef ook aen al de De Prins
z,es andere Lantfchappen , uir^ezeit aen fchrijft aan Hollandt, de redenen, die hem bewo- d^,ndter^" gen hadden, tot het gevangen nemen der *nt'c *?' zes Heeren, en't beleggen van de Stadt Amfierdam. Kortelijk beftaende , in 't geen hy d'Heer Kats had aengezeit, en hier voren vcrhaelt is. Op Zondagh den een-een-dertighften #.
van * Hooy-maandt tegen den avondt 7u'tt{f' wierden dezes gevangen HoUantfe Hee- ren na'f Huk teLouveflein gevoert, zy DeMSge. zaten in twee Karoflen , drie en drie te vangen zamen, elk met drie Soldaten by haer; Heeren • vijf-en-twintigh ruiters reden voor, ook vv<>rdmop zoo veel in 't midden tuffen de twee Ka- Lo*™fin roflèn, en even zoo veel achter , met se roc *' noch vijftigh muskettiers, die haer dicht rontom de Karoflen hielden : men voer- deze door de Veenen, Woerden , en Tfel- fiein , om alle fteden voorby te gaan , en aldus quamenze des anderen daags te Lou~ |
|||||||||||||||||||
|
37*
j6<ö. Schiedam. Doch, voor hun komfte,
AmfterdamWas de tijdingh, van het gevangen nemen bdégert. der zes Heeren, en het in-nemen der "----------Stadt Amfierdamy al den geheelen Haag
over.
Maer hoedanigh fijn Hoogheit , is
verftelt geweeft, doen hem des namid- daghs de tijdingh van 't mislucken des aenflaghs van Graaf Willem op Am(ier - dam, gebootfchapt wiert, die nu meen- de al meefter van de zelve te zijn , kan men fich wel inbeelden. |
|||||||||||||||||||
|
's Anderen-daeghs
|
Zondaths , heeft
|
||||||||||||||||||
|
aDesharge. fa Heer van Bronkhorji , tot zijn*ont'
la'ftingh , aen hare Hoog Mogende be- kent germekt, dat hy niet had kunnen becomen , het gefchrift van fijn Hoog- heit, nopende de nadere openingh, daer |
|||||||||||||||||||
|
v^n gewagh gemaekt wiert , in. hare
Hoog Mogende aencekeningh van gifte- ren , en ook te voore gefegt is, daer by voegende , dat fijn mogbeidt meende dien zelven dagh te vertrecken na de troepen, aen, by, en ontrent Afffier- dam leggende , om orde te ftellen, dat aldaer geen oproer, noch wan-orde quam t'ontftaen. Hier op beraetflstegt zijnde , beflooten hare Hoog Mogende het zelve aen te nemen voor b bekentrm- kingh, en als noch af te wachten de re-
|
|||||||||||||||||||
|
b Notifi-
catie. |
|||||||||||||||||||
|
denen die fijn Hooghzit bewogen had- •vefieïn , alwaerfeyder opeen Kamer, by-
.dert, de voornoemde Heeren te doen 1 fonder wierden op gefloten. |
|||||||||||||||||||
|
VYF-EN-
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
VI Boeck.
|
||||||||||||||||
|
373
|
|||||||||||||||||
|
VYF-EN-VEERT IGHS TE HOOFT STUK.
Kort Inhout. Zijn Hoogheit, de Prins van Oranjen, komt
tot ^Amjler'ïeen. Die yan Amjïevdam, Jleflenfich tot tegenweer,
openen eenige S/mfen, waardoor zommige Landen beginnen onder te loof en. Doen de St. Tonis Dijk by na, door graven , daar ccnigh Krijgsvolk ,
achter een borjl-weer, een party e Ruiteren , die fulks wilden beletten , doen weder- om keer en. . De Prins doet een Verdragh aanbieden, daar op Gemachtighde, uit de Stadby hem comen, doch fcheiden onverrichter faken. Noch meerder Krijgs- volk comt om Amflerdatn, die het doorfieken van d' Amflerveenfe wegh beletten, en 't volk verjagen. d'Algemeene, en de Staten san Hollandt beraaiflagen en be- sluiten in den Hage, een befending aan fijn Hoogheit te doen, om alle daadtlijkheit op de Stadt Amferdam te lat en var en, en in den Hage te comen.. Des Pr ineen Ruiters beletten en verjagen des Stads volk van de Wetering. E enige van de be- leggers worden gevangen. Handeling tuffen fijn Hoogheit en die van de Stadt, wederom vruchteloos. Amflerdam verfierkt (tch meer en meer. Het Water wafi aan, dat de beleggers beanxfligt. Kluchtigh alarm onder de Stads wacht , by d'Haerlemmer poort. Des Stadt s Gemachtighden comen wederom by fijn Hoogheit, en verdragen [ich onderling. De redenen , die elk in 't byfonder, tot dit Verdragh aanporden. Inhoudt, van des Stadt s Volmacht-brief, van 't Verdragh , van d?approbatie der Burger meejleren, van V feparaat', of afjondcrling artij kei, en des felfs approbatie. |
|||||||||||||||||
|
f A de middag, op den eenender-
tigden van * Hooy-maant, Zon- dagh, ginghyzp Hoogheit zit- ten , op een groot zwart paert, en reet, met veel gevolgh van Edelen en Eevel-hebberen , door 't Haaghfe Bos, Leiden, en de Veenen, en quarn tegen den avont tot Amfierveen, ontrent anderhalf uur van Arnferdam. Die van de Sradt ziende 'net vit;, hen zoo na geleght, ftel- den alles in 't werk, wat toe hun hefcher- mingh dienen konde. Zy hadden, 't geen te verwonderen was , op den zelïften dagh, dat het Krijghs-volk voor de Stadt was gekomen , 'zich foo wel voorf;en, datfe alreê etlijke Krijghsbenden aenge- nomen, hetgefchuttuffchenichans-kci- |
ven behoorelijk geplant , en de burgers
in wachten verdeelt, Scheepen uit geruft,
Sloepen toegeftelt , de bruggen op de
wegen afgebroken, en alles, in't kort,
in zulk een ftant gebracht , als of men
een week daer mede befich was ge weeft,
en gedimrigh op degrenfen, aen de vyant,
gelegen ha 3. In de Vroedfchap en Raed
alhier wiert voorgeflsgen, als een krach-
tigh middel , om fich van de belegering
t'ontlaften , dat men de Zee-dijken deur- Doetemige
(leken , en de Sluifin openen foude. Het "!*tt«*JF
J „' ■ . ■ j A landen on- eerfte haperde maer aen twee Hemmen: dn.^atCf
en wiert voor eer ft goet gevonden , eenige /„„{,,„," der fluifen te openen , en alleen hier en daar een polder deur te fleken. Ook die van de Stad, hadden al voor de raiddagh de Sint An~-
|
||||||||||||||||
|
*IuUm.
|
|||||||||||||||||
|
De Prins
komt t''Am fierveen. |
|||||||||||||||||
|
Amflerdam
fielt ficb tot tegen- meer. |
|||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
De Heer van Zuilefle'm had voor zijn Ver- t 6^0.
blijf-plaets in-genomen, het Slot van Mui- Amfterdam den. Et'ijke der Krijghs-knechtenleger- belegert. den zich aen de Diemer-brugh; andere ~ maekten aen de wallen van 't vdorfz. Slot, verdeelingh na de Zuiderzee voornamelijk , hutten, -van des gevlochten van tacken van boomen. Zom- zelfs Le- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
374
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ï (5 5 o. Anthonis-fluk, aen het ïAm(ierdam fluitje, even buiten de Rebelegen, opengezet, 't welk de La
-.....-----*■ de wegh van Amfterveen
tot aan den XJit-hoom tokoa zetten. Behalve ditSint Anthonis-dijk, bv J
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mige verbleven in de burgers-huifen een Jf-pUat-
nacht te Weefp, en trocken des maendags &*• voort na Onder-Kerk , alwaer Graaf Willem zijn verblijf had. Midlerwijl vie- len tuffchen een gedeelte van zijn ruiters, en die van de Stadt, op d' Amflerveener vvegh, ookcenige kleine fchcrmutfelin- gen voor. Want als die van Amfterdam, tien of twalef foldaten , met twintigh of dertigh gravers uitgezonden hadden, om den Amflerveenfchen vvegb , tegen over het huk ter Vraagh, door te fteken, quam een groot aental R uiteren van den Graaf, langhshet Loop-velt na Amjler- x>es?rinfen veen gezonden , en , des verwittight Kuiters be- zijnde, hen op 't lijf vallen. Twee of letten V drie namenfe het geweer af, verjoegen doorgraven d'anderen, legerden fich ontrent den ™™" Overtoom, en zetteden hun fchüt-wacht ^^^ uit, tot aen het Tefl-huk , een quartier uurs van de Stadt. En viel hen dit ver- jagen zoo veel te lichter, vermits de * Ar- * Bottvv- chitecl, die zich beter op huis', als veil- meefitr. bouw verftont, de wegh niet diep of wijt genoegh hadt laten opdelven , in voege dat dé Ruitery met hser paerden gemac- kelijk daer door kon waden. Had cok, 't geen een groote mis-flagh was, de aer- de , als een borft-weringh aen beide zijden laten opwerpen. In den Rage (lelden eénige *afgefon- Extraordi-
dene buiten-ordenlijke en ordenlijkeHee- *w» «»">" ren vanmüandt,; tér Vcrgaderingh Van *«"'***■ hareKoog Mog. den tegenwoordige ltant teerAmt der zaken , de andere zes Lantfchappen , voor oogen , en verzochten dat de zelve wilden uit-vinden ecnige beflechtingh, tot fliffingh van d'opgereze zwarighe- den. De
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
groot half uur van de ftadt, op een kleen
half uurtje gravens na, om, in tijt van |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sluiteen
party rui-) ters.die^t |
noot, voort deur te fteken, door-gegra-
ven. Van welke uit-gedolvene aerde, een borft-weringh wierdt gemaekt, dier |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
doorgraven ontrent dertigh man achter gingh leggen,
van s, To- om <je aenkomfte van de Krijghs-kncch- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fielten te be-
letten. |
ten, die te (Jffuide» lagen , te beletten.
En deze, die hier achter lagen , queten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zich ook mannelijk; want cenige Ruiters
daer op aen komende, ftieten het hooft, en wierden gedwongen, weder te rugh te trecken. Doch alfoo fijn mogheit terftont aen
die van binnen, een minnelijke handeling
liet aenbiedcn , hebben die van der Stadt,
ook het uitterfte niét willen in 't werk
ftellen; vermits door het deurfteken der
Zee-dijken, een groot gedeelte van Hol-
BandiUngh landt , tot onwaerdeerlijke fchaden der
vanVer- ingelanden , zouden hebben onder water
drag tuffen aeVaaict> ■ Hier op dan wierden uit-gefon-
Jjint-loog- Jjra van ftads.wejjc, de Heeren, de Graaf,
heidt en me ' , *, _, . „ „ /
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•van Am-
fierdam vruchte-
loos. |
van der Does, Tiup, en Kloek. De Frtn*
begeerde bezetting in de Stad , maer deze
Heeren verzochten , dat fijn m»gbeidt |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wilde af-trecken , en hen ongemoeit laten,
beloovende ter daghvaert alle mogelijke vernoegingh in te brengen, en diergelij- ke vlijt ook by de andere Leden te zullen aenwenden. Mier beide on -aennemelij fc zijnde , fcheidenfe onverrichter zaek, dien avont van elkandre. Maer nauw' liks was men noch met de-
ze zaek befich, toen by het eèrfte volk, dat zich tot Onder-Kerk en te rJHuiden had neêr-peflagen, de * bezettingen van Nimwégen , Uitrecht , Arnhem , Zut- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iioch meer
•volk tornt vcor de Stadt.
*' Cuarni-
feetim. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pètv, Zwol
|
en Dttiskygh
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
quamen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M S TERDA M. VI Boeck. 37?
De andere Lantfchappen verklaerden | feiten , en met rij pheit van rade te mogen t 6 f o,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
1650.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
beraatflagen en befluiten, hoe alles ten Amfterdam
dienfte van den Staet zoude dienen te belegert. worden beleit, niet twijfelende, of zoo-----------
deze aenfienlijke bezendingh met ernft,
en zonder langer vertrek , in 't werk wierdt geftelt, daer zou een gewenfehte uitgangh wel haeft komen op te volgen. Hier op beraatflaeght, en de zaek ander- mael overwogen zijnde, wierdt goetge- vonden en verftaan, Dat aan fijn Hoog- -*>•*">• op heit, van weien hare Hoc? LMogende een beft°°t™
1 r i- 1 ir? r i-i wort., een bejendwgb , bekleet met een aanjientijk , ,. .
Perfoon , uit ieder Landtfchap , [ouden am ^m
werden afgefchïkt, en tot geen ander in- frms te Jicht, dan dat fijn Hoogheid moehte wer- doen. den beweeght» om fich herwaerts te ver- voegen , en aldaar met de regeeringh te mo- gen beraatflagen , en befluiten, op fooda- nige middelen, ivaar door d'ontftanconge- legentheden [uden mogen worden wegh genomen; dat wijders lijn Hoogheidt op het ernftichfte , [oude werden verfocht, aliedatelijkheden te willen verhoeden, en |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfterdam foetöZ^tthm TeerTet deed"' dat
belegert. 3 K T t- •
________de zaeK tot deze tegenwoordige zwarig- heit geraektwas , en verzochten aen de
Hoüandtfche Heeren , zelfs voorflagen van behoorlijke beflechtingh, tot wegh- nemingh van de opgereze zwarigheden te Inden Hage willen doen » waer toe zy bereit waren mort defe alle mogelijke middelen in 't werk te ftel- z,ake,dot>r Jen. Waer op de Heeren van Hollandt de H: Alge- WetJer antwoorden, datfe verwacht had- meene sta- ^ ^ dat ^c LanJt[happen goctgevon- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten hy der
hant geno me». |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
den zouden hebben , eenige voorflagen
van beflechtingh te doen ; doch zulks |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
niet gefchiet zijnde, hadden voorgeno-
men der zelven Gemaghtigers , dieze den felven avont inden Hage verwachten- de waren , van het geen 'er voorgevallen was, te verwittigen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
's Anderen-daeghs Helde de Vergade-
ringhvan HoUandt en VVefi-Frieflandt, door den mont van haar Raad Penfiona- ris, de zwarigheden vopr oogen , die |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
De H: Sta-
ten van Jiollandt |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
d»en een
Vurjlagh. |
fchenent'ontftaan, by voortgank van de
zaken ontrent deze Stadt ter hant geno-
|
den koophandel der Stede Amfterdam, haer
vryen loop te laten hebben. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
men, byaldienniet haeftelijk, doorbe-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
quame middelen , daer in verfien wierdt.
En dewijl de zes Lantfchappen op gifteren
goed gevonden hadden den Gemachtig-
den van Holland te willen openingh doen van zodanige middelen, als beft ter zake,
na de tegenwoordige gefteltenis van tydr,
zoude mogen dienen ; dat ook hare Ed.
Mogende na rijpe beradingh in den haren
o-oetgevonden hadden , de Lantjchappen
op het ernftighfte te verzoeken, zonder
lano-er uitftel , een aenzienlijke bezen-
dinp-haan fijn Hoogheit te willen af-fchic-
ken, om den zelven met gewichtige, en
terzake dienende redenen, te bewegen,
dat hy van fijn aangevangen handel, hoe
eerder hoe beter moghte afftant doen,
het Krijghs-volk na hun bezettingen
doen keeren, en zich in den Hage laten b
binden., om met de regeeringh buiten J M
^^
|
De Heeren van HoUandt namen ook
aan , en verklaerden , datfe uit de hun-' nen , om ten zelven einde zijn Hoog- heidt te bewegen, ook een aenzienlijke af-zendingh wilden doen , en den Hee- ren van Amfterdam op het ernftighfte te verfoeken , hun afgefondene , [onder J. ^ ^ vertrek, herwaerts te laten comen , om £ievm met, en neffens d'andere Leden van Hol- Amfter- landt , over de tegenwoordige venver- dam. de gehgentheidt der zaken te helpen be- raatjiao-en en befluiten , ten meefte dienfte van den Lande, en dat de zelve fich van alle nieuwigheden te plegen , foo met in- laten van water, als, anderfins , wilden onthouden. En wierden tot defè bezen- dingh , genoemt, de Heeren van Aerts- Reifiswoude, Ofinga, en Onder-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiïiorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
37*
Ondertufïchen
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
quamen, om hun vrienden eens te befoe- t g * 0>
ken, gevat, en vaft gezet) tot dat't Ver- AmfterLm
dragh getroffen was, gevangen. De fte- belegen. delingen, ondertuffchen , brachten vier -------~*
floepen op de Weteringh , eik met twee
metale buffen voor op ; als mede een rot J* * rH/
r* T /.. . i geregende
medelaers op het Li/mz,ieaers-pat , ten sloepen uit.
aenfien van i' Princen-ruiters , die aen d'andere kant van de Wetering ftonden, en , na onderling vragen, of men laft tot fchieten had, in 't kort weder , fonder tegens elkandre eenige datelijkheit te ple- gen , na den Overtoom vertrocken. Op den tweeden van * Oogjl-maandt, * ^usu.
zijnde Dings-dagh , trocken de vierbo- flw. ven-gemeldeHeeren weder uit,na Amfier- veen aen den Prins , doch quamen tegens Handel'mgh den avontjonverrichter zakejweder in ftad. van Ver' |
||||||||||||||||||||||||||||
|
vielen'er tuffchen die
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
I 6 j1 o.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfterdam van de Stadt en 's Princen-volk by-wijlen
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
hlezert. eenige kleine fchermutfingen voor,daar in
evenwel niemant doot bleef: want als op Maendagh, tien of twalef Soldaten uit der ftadt, na de drie baersjes, over de Wetering, uit-gefonden waren , om de wegh aldaer door te fteken, en de Sloot er-folder on- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Die van de
|
der water te zetten, quamen eenige Rui-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
7tadfisken ters van dep Overtoom, des vcrwiltight
deSkoter zijnde j op hen aenzetten, overvielen de folder onder zelve, en verjoegenfe. 't Geen hen des •Kater te te gemackelijker gelukte , vermits hun «ri'T*'' KaPitein ' Soeteman , een Engels-man,
nor er, ■ Q^ ^ aenkomen yan ->s prinCen-vo\k , het eerfte na ftad liep , met voorwenden, dat
hy fulx den Burgermeejleren foude gaan aandienen , en orde <van te vechten halen. Eenige fmeeten hun geweer neder, ande- re fprongen in 't water, en raekten met zwemmen vry. Onder den hoop was ook een Soldaten Jongen; die, daer de mannen jongens waren, in het tegendeel Moedigheid een mannelijk herte toonde. Deez dan ,' |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Midlerwiil wierden de wallen rontom deftadt, met opgeworpe borlt-weringen.
|
om vruch-
teloos. |
"
|
||||||||||||||||||||||||||
|
verfterkt. Ook ftak men de polder van
het Pefi-huis door, in de veft, en brak de Alderky fchuttingen der ramen , (want hier ter middelen plaetfe, wil men , dat de Prins de ftadt, *«>%<>»>«#' indien 't verdragh had blijven haperen, °f^f£' fou acngetaft hebben) als mede de brugh fc van de Raam-poort, af, en heide, om het in-varen uit de Wetering , inde ftads grachten te beletten, de brugh van de Raam-Jloot toe. De boomen op de OJJe- marcl , even buiten de Reguliers poort, liepen groot gevaer van om v«r' gehou- wen te worden , en was alree de bijl daer aen gezet. Ook was bcflooten, het Pefi- huis, 't welk met hondert man, onder den vendrigh Braakman, nu Luitenant van den Wel-edelen Heere , Capitan L. Wit [en , Ridder, bezet was, (vermits dit fijn Hoogheid een fchans had kunnen ver- * D-t rs:u ftrecken , ) om verre te halen , of met oorloghs- kracht van gefchut te floopen. Op den febeepjes, Amflel, by den Omval, lagen ook drie die men op ^Uitleggers met grof gefchut, ook zeven den RiJn> Chaloupen, ieder met twee of drie ftuk- ***M.' ,
V j- 1 cl i i Waal, als jes voorden, en dicht aen ftadt twee vlot- WtiCf,ters
fchuiten , ieder met vier ftucken. Het^w^e.
water
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
•van een
Jongen, |
aengedreven teffens van gramfchap en
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
fpijt, en van zijn met-gezellen verlaten,
verliet evenwel fich xelven niet ; hy bran- dedan zijn mufquet los op d'aenkomende Ruiters, en , nu los gebrant hebbende , bleef pal ftacn , en maekte fich ge- r.eet om weder te hervatten , 't geen eens gemift was: doch wierdt van de Ruiters overvallen , die hem luftigh af-floegen, ] en tot den hals toe in 't water ftieten ; fulx ' hy voort metzwernmen , behouden by zijn rot-gezellen over quam, _ . „„ Midlerwiil zaten ook eenige V Princen-
ïentge -van . ■> , n ,° r ■>s Frincen ruiters, die het voor de ltaclt wat te grot
-volkgevan- gemaekt, en te veel de meefter gefpeelt geit, hadden, als ook een paedje van Graaf Willem van NaJJottvv, en zeker vendrig
Ris f es, dienamaels hier ter ftedenoch ter Admiraliteit gezeten heeft, en meeran dere Edelluiden, (want zy wierden alle, waer eenigh bedenken op viel, by den kop, als ook eenige ruiters, die binnen |
||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. Fl Boeck. 377
Op Woensdagh,èa\ derden van ¥Oogfi- * ^ J °
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*62°: water
Amsterdam
belegert. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ondertuflchen , wies ook hert
't welk geen kleene verflagenis by |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wierden voorde vierde reize, -f'"-fler^am
2beleiert.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maandt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fijn Hoogheidt, en onder de Bevel- heb-
beren , veroorzaekte, dewelke met be- |
de vier Heeren, C. de Graaf, /i,tmon van
der Does, JSficolaas Tulp, en Pieter Kloek,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
om met fijn Hoogheidt een verdrag te tref- ■AuSuft*lt,
fen , af-gezonden. Want die van der stads Ge- Stadt, bevroedende, dat op hun verfoek, machtighdt niemant van d'andere fteden verfcheen, comenvoor dat die van naerlem, denaefte enmagh- delaatfte tiehfte, de Poorten voor 's Princen-volk ™a*/:yU open heten, allen toevoer aen 't leger de- den , en geen party maekten : dat die vanLeiden allerhande fchuppen,lpaden,en ander oorlogs-tuigh lieten na't leger vol- JiH&Um gen , en noch meer te doen gewillig wa- ■■ ** ren: dat het deurfteken der dijken , en Redenen die |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kommernis zomtijts den Lant-1 uiden af-
vorderden; offe niet wiften,tot wat hoogte
het water wel op foude vloeien. En om
fich van het zelve te ontlaften, wiert by
fijn Hoogheidt voorflagh gemaekt , van
den Overtoom, een half uur gaans van de
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
g
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Votrjlftgh,
|
ftadt af gelegen , door te fteken , en op
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
' teeraven. Te dien einde waren alree de
om t water o , , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
qutjt te
toerden. |
boeren met fchoppen, houweelen, en an-
der gereetfchap, bezich, om zulks in 't |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
werk te ftellen; maer verftaende dat 't op-
delven van den Overtoom, hem weinig |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
foude mogen helpen, wiert zulks geftaekt. openen derfluifen, niet Amfterlandt al- die van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
leen,maer ook een groot deel'
Uitrecht, van Rijn-lant, en der Oort , kon onder water zetten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
En had dit voortgank genomen , voorze-
ker , dien Dam zou 'er, tot feer groot na- deel van Haerlem, en voordeel vanAmfter- dam , noit weder in geraekt hebben. Onder dele ernftige , vielen 'er by wij-
len niet min kortswijlige zaken voor. Want des nachts, tuffchen Dinghsdaghs en Woensdaghs , had het vendel van de neer van Vloosivijk , de wacht aen' de Haerlemmer-poort , het welk, bedrogen door de duifternis, fich inbeelde , ruiters tehooren. Hier op wiert terftont na de Heer Cornelü Bicker gefonden, om van hemlaft t'ontfangen, wat hen in defege- legenthsit te doen ftont. Deez' terftont zich derwaerts begevende, dachte van ge- lijken geluitvanpaerden tehooren, zulks hy laft gaf, om los te branden , waer op tweefchooten, encene van de Soldaten , dieophetnaeft-gelege bolwerk de wacht hadden, gedaen wierden. De wint was juift van der ftadt af; zulks deflagen niet zeer over de zelve heen klonken, zonder dat, zou buiten twijfel, een groote ont- fteltenis en oproer gemaekt hebben. Des morgens bevont men dat 'et een paert van zeker fleper, Kees Kaak, dat by de poort heen en weer den gantfchen nacht over had loopen dooien, gcweeft was. |
ticht Amfterdam
oer-*ftJer-
dragh aan* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'. cn perden.
voorts op den meirhoop , pachters en eige- naers; en dat by vervolg van belegh , de
koophandel licht een grooten ftoot kon- de krijgen , gingen verdrags eenigfte oor- faekliever, dan tegens de onzekerheidt desoorlogs teharde-bollen, een kleentje over't hooft zien. Zijn Hoogheid was juift befigh, (gelijk
hy dien dagh meermaels gedaen had) met zijn rotting het water te peilen, hoe hoog het zelve van tijdt tot tijdt aenwies, als hem de tjjdingh gebracht wierdt, dat de Gemachtighde Heeren van Amfterdam, wederom quamcn , waer door men ter- ftont een bly geeftiger welen in zijn aen- ficht kon befp'euren , want door dien hy al op maandagh den eerften van Oogjt- maandt, d'Heer van Beyer-waert uit het leger voor Amfterdam, na den Hage hid af-gefonden, om te vernemen wat'erby A^ookdie |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Klucbtigh
alarm. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van fijn
Boogheit. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d'Algemeene H: Staten zou mogen om-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aaan , en al wederom door den zelven
Heer, van de refolutie der bezending aan hem , op den tweeden van Oogft-m'aandt (hier voren aangeroert) verwittigt zijnde, kon nu wel merken, dat hy geen meeftcr Bbb z van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvingê van
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
#*
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
* a °j' Van -dmfterd~am worden foude. Alfoo 't
Amprdam verfoek der genoemde befendinge af te tlegert. n . *>, i i , j- iiaan,niet geraden \vas,en behalven dit zou
't oplopent water hen hebben doen wegh
drijven, welker onwaerdeeriijke fchade, niet alleen aan Amfieüandt, macr Rijn- lant •> een gedeelte van 't Sticht Uitrecht üenWoerder Oort &c. hem t'allen tijden, door dit ruckeloosbeftaan, en noch mis- lukteruitval, zoukonnen geweten wor- den. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
aan de Heeren Corrulis ** Gratf, Vry-fatr van ,
Zuid-Polsbroek, oud Purgermeefter , Symcn-vtm v ? ', der Does, ende Dr. Nicoiaas Tulp, Raden en r ™J oud-Schepenen, mitsgaders Mr. Fieter Kloek , v„nn, m' RaeddeferStede,ommeinonfennametetre--'^ a"' den in onderhandelinge met fijne Hoogbeidt, r"e -7" den HeerePrincevan Oranje, nopende dedifFe- " £ et • renten ontftaan, tuffchen hoog-gemeke fijne Hoogheit, en defe Stad. Dicnthalven met fijne Hoogheidt te concerteren , accorderen ende fluiten, fulks als de voornoemde onfe Gc- committeerdens in defen fullen doen, hande- len ende fluiten, onder allen verbande alsna rechte. Des t'oirconde hebben wy 't zegel, ten zake der voorfz. Stede, hier onder ge- drukt , den 2 * Augufvi 1650. Ondertekent * 0°g(l- Gcrard Huift, hebbende een opgedrukt zegel mmnd. in groenen Waffe.) Het Verdragh quam op defen x,jn ui*.
DAt de Heeren van Amflerdam refolutie Inhoutder
fullen nemen, om haar te conformeren Verdraghs metd'andereze^ * Pro-vintun, aangaande den punten,tuf- ftaat van Oorloge , met verfoek , dat fijne fe fijn Hoogheid gelieven zal devoir te contribueren, Hoogheit, om denftaatvan Oorloge te mogen brengen en die-van op de voet ende voorflagh van fijne Hoogheid, Amjler- ende den Raad van State. gedaan tot accom- dam. modatie van de * Geünieerde Provintien, ende dat niet te min , ende ondertuflchen gevolgt L*nt- zal worden den Staat van Oorloge, nevens ■/""'/'/'"'■ d'andere zes Provintien, tot fo lange 't voorfz. nader Confent van a andere provintien falwe- *Vercerimg fen uitgewerkt, endeby ontftelteniffevan't t*erL<t»t~ zelveConfent, totfolanghdenoorloghtuf-/^^"- fchen Vrankrijk en Spanje» zalduuren, ende zulks ten langften voor drie avier Jaren , op hope dat de voorfz. Oorloge tuffchen Vmnk- rijkm spttnjen middelertijt zal mogen by-ge^ leghtwefén , ende't zelve niet vallende in de zelve tijt,dat men lich alsdan gedragen zal, na tijts gelegentheit. ende tot meelle dienft van 't Lant,volgens d'ordre van Regeringc-, Ende dat voorts gelijke refolutie fal wor- den ingebracht, teneinde de Troepen, by de Heeren Staten van HcZ/^m af-gewefen, fullen van haar achter-ftallen worden betaalt', ende meteenen helpen goede ordre fteUen, tot goede betalinge van de vordere Militie. Dat fijne Hoogheid, gelievende in de Stad te
komen, gerecipieert za! worden, gelijk fijne * Predeceffeurs, Stadhouders wan Holland, gere- * Voorz,fh- cipieertzijn geweeft» met alle eere, refpecfc, ten.
ende.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
"De Prins
dwingt de
|
De Prins die 't leger met geen beter fat-
foen van de Stadt kon af voeren , dan |
|||||||||||||||||||||||||||
|
twee Heeren door een eerlijk verdrag, om te betoonen,
Xickers uit <}at hy het niet tegens de Stad, maer ee- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
de Regee-
ring. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
nige on willigen had, kipte de twee Mee-
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
ren Bickers^cen regeerent, d'audcr out-
Burgermeefter daer uit ; wel wetende, dat die om hun groot gelagh by vele ande- ren in den haetwaren , en ftont'er op, dat die af-ftant van de regceringh fouden doen. Allen anderen dacht zulks wel van quaden gevolge? en te zijn, huiden my , mergen dy ; echter alfoo beide defe Heeren fïch hier in willigh en bereit toonden, niet begeerende, dat om hun bcides halve, de gantfche ftadt foude in laft komen, wiert dit punt by hen toegedaan. Nopende het toeftaen, om aan te nemen den voorflagh luim. van den vijftienden van * Hooy-mdandfey fijn Hoogheid en den Raedt van Staten ge- daen , daer in hebben die van der Stadt, 'tVerdragh voor zoo veel in hen was, lich willen be- vortgefloo- quamen , en aangaande den toegang in de |
||||||||||||||||||||||||||||
|
tm.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Yroedfchap, voor fijn Hoogheit als Stad-
houder , hun goede verklaringh ook niet willen weigeren. En wiert alfoo, fonder tot verdere dateiijkheit te komen,den der- *Augufiu* den van * Oogfi-maant, ontrent middagh, ' 't verdrag gegeven , en 's avonts, volgens hun volmacht-brief,die aldus luide, getrof- fen, en ondef tekent. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Tnhout der
Volmacht Brtef. |
(T\7 Y Burgermeefteren ende xxxvj.'Ra-
VV den der ftad Amftelredamme, verklaren
mitsdefen gecommitteert , geauthorifeert,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ende volkomen"macht gegeven te hebben,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boeck. 379
Separaat Artijkel , van het Ver- j££
drag, op den 3 Augufti 1650gemaakt, tuf- vm 2m.
fchcn fijne Eeogheidt, ende de Stadt Amf.er- aer^am dxn- met fijn Dht fijne Hoogheidt, buiten prejudicie van Hoogheit.
d'eer ende goede naam van d' Heeren Andries ende Cornelis Sicker, d'eene oudt, ende Eyfinder d'anderetegenivoordigh regeerende Burger- verdraghs meefter der ftad Amfterdam, ende buiten be- +>unt,ra' fwaar ende krenkinge van hare perfoonen en yn^e goederen, daar voren fijne Hoogheidt hacr ver- £ Heeren zekert,naerdefetijtsgelegentheit oordeelt kicken. dienftig te wefen voor den dienft van 't Lant, datfehaer ontrekken van alle vordereregee- ringe van de stadt, fonder weder daar toe be- roepen teworden, des niettemin fi'jneHoog- heidt bereit is, in perfoon haar te hooren, en gehoort hebbende , zoo fijne Hoogheit alsdan mochte blijven by zijnvorigh goet vinden > zoo fullen zy alsdan haar vrywilligh ontledi- gen fan de voorfz. Regeeringe, op den voet als vooren , mits datfe van nu af haar fullen onthouden van de voorfz. publijke Functie, van de Stadt. Ten oirkonde defen ten weder- zijden ondertekent , ende geconfirmeert, achter-volgende 't Verdragh tufichen fijne Hoogheidt, ende de Gecommitteerdens van de stad, op heden tot Amfterveen gemaakt> de- fen 3 * Augujlt \ 65 o. * 0 * Was ondertekent G.F.d'öranje&jnde daar ,.ti $ .
neffens gedrukt het Cachet van fijn Hoogheidt in rooden Waffche. Noch geteikent: C. de Graaf, Symon van der
Hoes, Ntcolaas Tulp,Petrus Kloek) Ts. £s. Approbatie.
BUrgerrceefteren ende xxxvj. Raden-der Wtrtmeie
had Amftelredamme, approberen endera- t „ekentt tificeren 't voorftaande Separaat Artijkel, van 't verdrag tufichen fijne Hoogheidt ter eenre: ende hare fpeciale Gemaghtighde ter andere zijden, op den 3 * Augufti iójo.tot Am ft er. * oogft. ■veen geflooten. T'oirkonde is deze by eene maand. der Secretariffen onder-getekent, ende 't Zegel ten zaken der voorfz. Stede hier onder gedrukt,den 3 * Augufti 1650. Ondertekent Gerard Huift, hebbende een
opgedrukt Zegel in groenen Waffche. |
||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
endegedienftigheit, cnde goet-vindende te,
verfchijncn in de Vroetfchap, dat fijne Hoog- j heit, in de voorfz. qualiteit, aldaar audiëntie zal worden verleent. Dat voorts de Beeren van Amfterdam a\\e
goede ende mogelijkedevoiren ter Vergade- . ringe van de Staren van Boliandt iulien aan- wenden , dat alle onluften mogen in 't geheel weghgenomen worden, ende de zake ge- bracht in vafte ende vertrouwende Vriend- fchap ende Confidentie, ende alles gefielt in vergetelheit,gelijk of het noit en was voor- gevallen, Tot welken einde zy-luidendaar over met fijne Hecgheit concerteren ende com- municatie houden fullen. Zoo haaft defen Contraöe aan weder-zij-
den zal voltrocken.ende ondertekent vvefen, neemt fijne Hoogheid aan, de aangevoerde Mi- &7*>tedoenvertreckenin haar oudeGuarni- foenen ,gelijkookdaartegensdeStadtaan- neemt, haar aangenomen volk af te danken, en voorts in haar Stadt allesteherfiellen, op den ouden voet. Geloovendeaanweder-zijden in alle goe-
der trouwen, fondereenigarg ofte lift, defen Contrafte oft Verdrag in allen deelen naer te komen,ende te onderhouden. Gedaan tot Amfterveen,dckn derden * Au-
gu/ii 1650. Ende zijn hier van twee gelijke Aclen gemaakt, ende ten weder-zijden on- dertekent, daar van aan ieder zijde een ge- vol ght iSt Was ondertekent: G. P.d'Oranje, zijnde
daar nefFens gedrukt 't Cachet van fijn Hoog- heidt in rooden Waffe. Noch geteikent: C. de Graaf, Symon-van
der Does, üicolatu Tulp-, Petrus Kloek. Ts. ts. ■ Approbatie.
|
||||||||||||||||||||
|
ïó"5 0.
Verdragh
•van Am- Jierdam met fijn Hoogheit. |
||||||||||||||||||||
|
*0,gft.
maand. 16 f o. |
||||||||||||||||||||
|
't Verdragh
vort aange- nomen. |
Urgermeefters ende xxxvj. Raden der
ftad Amftelredamme ; approberen ende ra- tificeren 't voorftaande verdragh, tufichen |
|||||||||||||||||||
|
fijne Hoogheidt ter eenre: ènde hare fpeciale
Gemaghtighde, op den 5 * Augufti ] 6$o. tot Amfterveen geflooten, Ten oirkonde is deze byeenederSecretariflen ondertekent, ende 't Zegel, ten zake der voorfz. Stede, hieron- der gedaan, doen drucken den 3 * Augufti, 1650» Ondertekent Gerard Huift, hebbende een
opgedrukt Zegel in groenen Waffche. |
||||||||||||||||||||
|
* Oogft-
tfiatmdt. |
||||||||||||||||||||
|
ZES-EN--
|
||||||||||||||||||||
|
Ebb
|
||||||||||||||||||||
|
3-
|
||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||
|
38o
|
|||||||||||||||||
|
ZES-EN-VEERTIGHSTE HOOFTSTUK.
Kort Inhoxjt.
Amfter dam wort, over haar doen, van eenige
velaftert en Man andere geprefen. Zijn Hoogheidt en 't Leger
%er>treckenvandeStadt. Omekerheit van V getal derBeleggers, emiZeaantredende Vaendelenkeeren wederom. Hollanftvoegt fich m t at-dan-
ken van 't Krijgsvolk met dender z,es Lantfchappen. Amjierdam wort valfe- üjk kk*m, van in 't by [onder heimelijk verftant met V Engels Parlement gehouden -tehelSn, Placcaat tegen den Maker en Drucker der weiver valfch verewie Art* culen. Zeelandt bedankt fijn Hoogheidt, en worfvan eenige onf^^TL CMaarHottandt.blrjftongenoeght, fijn Hoogheidt s verandermgh m *™f»fi* LsUïfajeftraats teHaerlem. De z,es gevangen Heeren ont(lagen, ™«£?™n- devldlLgeennghaf-ftanttedoen. AmfterdamverfierktfichD ^nswojt krank aan deKinder focken, en fierft. Gelegentbeit van fijn fiekte, engeopent lichaam. Eenjonge Prins wort gebooren. ^jh^b^^^J^m Heeren, in alle hunne voorige bedieningen, als ook der Heeren Btckers tot Amfter- dam f Heer Kat s zeeft ftm Hoo^heidts Redenen en Motiven &c. over, die ge- lefinvvorïen. d'Heïlaizomertdijk , doet verclaringb van fijne verrichting^ in 't belegh van Amfter dam, en verantwoort hem. |
|||||||||||||||||
|
doffen hebben , van de Vryheidt van 't J 6 1 °'
Landt en der Staten. Maer andere oor- ^ ^ deelden, dat die van Amjierdam wijfle- ^^ lijk gedaen hadden, en even-eens als een fchip by onweder in zee voor anker leg- gende , geviert , en ruim bot gegeven hadden. De Gemaghtighden van hare Hoog:
Mog. komende des Woensdaghs 's avonds tot Amfterveen , vonden de zaek verdra- gen , en bleven, neffensdievan Amfter. dam , by fijn Hoogheidt dien avont t'e- ten. Als onder andere redenen, die van ««* « «- Amjierdam al lacchende zeiden , datfe SenJee • het Element des Waters tot hun voordeel fouden gebruikt hebben , voeghde fijn Hoogheidt daer op , en ik fou daar te- gen het Element des vuurs gebruikt heb-, ben , 't welk zoo voort in lacchen toe- gink.
6 'sAn-
|
|||||||||||||||||
|
Die van
Amjierdam wordengt- lalisrt. |
|||||||||||||||||
|
D
|
Ie van Amfterdam, het rijkfte,
maghtighfte , en voornaemfte lit, aldus aen 's Princen onbe- |
||||||||||||||||
|
dachte hevigheit, bodt vieren-
de , wierden noch hier in, over hun rec- kelijkheitby anderen getóftert, en datze in tijts behoorden bedacht te hebben , of [e konden , en ook wilden uitvoeren, 't geenfe voornamelijk nu foo langen tijdt, hadden Jlepende gehouden engehanthaaft. Maer, mitsdien nu het tegendeel gebleken was, datfe qualijk gedaen hadden , met dus langh hunkriegelheitgetoontte hebben. Dewijl door defe uitterfte noot aen fijn Hoogheit, en d'Al-gemeinfchap een exem- pel gegeven wierdt; "twelknamaels, als Hollant weder tegens de zelve haer ftreng wilde trecken, tot een regel foude dienen, en meer gepleeght kunnen worden, en dat men voortaen weinigh meer foude te |
|||||||||||||||||
|
A M. VI. Bóeck.
|
||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
|
||||||||||||||||||||
|
381
|
||||||||||||||||||||
|
r<S'5 °.
Aftocht
van fijn
Uooghei t. |
||||||||||||||||||||
|
's Anderen-daeghs 's morgens vroegh,
toogh fijn' Hoogheidt van daer, en quam. op den middagh in den Haagh. Ten |
tegenwoordigheidt van fijn' Hoogheidt, ïtffo.
als ook de Stadt houder Graaf'Willem, en Hollandt den Raedt van Staten, verfcheenen. Daar yoegt fuh dedenfe verklaring-h, dat by en van v/e- m. tjjer- gen de Hecren hunne Gemaghtigers me- van >f nighmael voor defen, op 't verminderen xrijgt.volk van deKrijghs-macht, aldaer ter Verga- metd'ande- deringh, was gefproken, en een tale ge- re Landen. bruikt na gelegentheit hunner uit-geputte r incomften , veroorfaekt, door den fwa-
ren en langduurigen oorlogh , maer ze- dert gelet hebbende, dat de andere Lant- fchappen, by het verminderen van de Krijghs-macht, by hunne Gemaghtigers voor-geflagen, haer befwaert, enonru- ftigh vonden, als denkende dat de Staet deler Landen daer by niet genoegh verze- kert was, hadden nugoetgevonden,hun- nenBont-genooten daer in tegemoet te komen, en , om de zelven buiten alle be- kommerniffen te ftellen , den voorflagh, op den vijftienden van * Hooy-maant, by *iulhM, (ijn' Hoogheidt en den Raedt van Staten, uit-gebracht, ingewillight entoegeftaan. -Afdanking Hier op dan wierden endeüjk voor eerft vaneendeel afgedankt , de vijf' en-vijftigb vendelen Kr'JShi- voetknechten , van Uitheemfcken , en tivalef Kornetten paerden. En op den vijfden van * Wmter-maandt, na^Pn'»-*December, een doodt, noch vier Kornetten Ruitery, en duifentmantevoet, volgens de mati- gingh, by fijn' Hoogheidt en den Raedt van Staten, den vijftienden van *Hooy- *l>*liws. t maand ingebracht, en het befluit, daar # op den achtienden van * Oogfi-maandt, Mgn* w genomen. Na dat Amfterdambdegert was, focht- Amfterdam
men haar noch een fchandelijke klad op 't wortvah en lijf te werpen, verdichtende, dat die Stadt fihelmach- in Ybyfonder heimelijk verftant had met fii Vlogen. 't Engels Farlament , lbo dat 'er in den Hage gedrukt enopenbaer verkoft wier- den , eenige van vercierde Articulen, die • • -• tuffen 't voornoemde Farlament en die Stad in 'tbyfonder zouden geflooten zijn, waer tegens de Majeftraat van Amfter- dam |
|||||||||||||||||||
|
zelven dage wierden ook al de troepen,
Zijn Boog- na het voltrecken van 't verdragh, af-ge- heidt, en't voert } en weder in de bezettingen ge- Xrijgsvolk j hr#
vertrecken. fa, „ . . ,••• . i
Menkaneigenthjk niet weten het ge-
|
||||||||||||||||||||
|
Onzeker-
heit van 't getal der xelve. |
tal van 't Krijghs-volk, om dat het zelve
eensdeels feer wijt verfpreit lagh , als te eJMuiden , aen Diemer-hrugh , te Ou- |
|||||||||||||||||||
|
iler-Kerk, te Amfterveen, aen den Over-
toom , ten halven wege Haerkm ; en te Sparendam, als ook anderdeels, om dat de vendels fbo fwak waren, dat daer uit geen' rekeningh te maken was. Het is Zeker , dat tot Amfterveen een geheel vendel met een wagen wegh gevoert wierdt. De fchrik en verflagenis der ftad, diegeenen oorlogh gewent was, maekte buiten twijfel de'kracht en 't getal groo- ter , dan het in 'er daet was. Het is evenwel gelooflijk , dat'er meer volks foude hebben komen af-zakken , indien de aenflagh gelukt was, en dat 'er ook da- gelijks meer aanquam, bevont men uit de ervarentheit. Want , behalve ande- ren , die dagh aan dagh den hoop ver- meerderden , waren twee vendelen te paert tot Uitrecht, uit Bergen-op-Zoom, des Woensdaghs gekomen, die, de zaek by-geleght zijnde, weder na hunne be- zetting keerden. En uit Groeningen qua- men dien zelven dagh , toen fijn' Hoog- heidt vertrok , zeven vendelen te voet tot Weefp , de welke aldaer bleven lego-en, op het vlacke velt, onder den blaeuwen hemel, fich zoo feer op wegh gefpoeit hebbende, dat het lijf achter door 't fchu- ren van 't harnas deur was. Zes keerden weder na Groeningen, en een der zelve, zijnde een Kornels vendel, nam de reize na den Haagh. Endeüjk zijndeHeeren van Hollandt,
*AugufiM. &tn dertienden van * Ooghjl-maant, ter
' Vergaderingh van hare Hoog: Mog. in |
||||||||||||||||||||
|
•582' HiftorifcheBefchrijvmge van
dam het Volgende Placcact heeft uit ge- ker, van vier hondert gulden , ende dat 1 <J ^ 0,
|
|||||||||||||||||||
|
i 6 f o.
Placcaat
tegen de ■vals ver^ (ierde Arti- |
|||||||||||||||||||
|
de naam van den Aanbrenger ver/wegen Tegen de
[al worden , ende den Dmcker felfe ge- valfehever- pardonneert , by al dien hy binnen acht ZltrdeAr- dagen den Autheur vryvvilligh comt te mei- tUHlen- den. Verbiedende vorders het voorfz,. lo- " logen-dicht fel ofi eenige andere [ameufe Li- bellen ende [aam-rovende Schriften tedruc- ken , te hsrdrucken , koopen , verkoopen, uit tefirooyen ende uit te deelen , Op de pe- nen ende (Irajfen by befehreven Rechten, Placcaten ende Keuren, jegens de Dmckers, Koopers , Verkoopers , Uitjlroyers ende F auteurs van f ameufe Libellen, gejiatueert. Welke by de Publicatie van defen voor gere* noveert worden gehouden , ende daaren- boven arbitrale correclie, anderen ten ex- emple, naer exigentie van zaken» P. Hajfelaar.
Afgekondight den 16 Augufti, 1650. In't volgende Jaar 16 ft. op den een- ^^rHe"
en-twintighften van* Loit-maandt heeft, n.rafl W. B. Boskdrucker , woonende in don Hage, en hier t'Amfterdam, om andere * Janua- vuile daden gevangen , openbaer op de »■ Kaak ten toon gedaan, en in de Vierfchaer gegeeffelt geworden, en uit HoUandt ge- bannen: Deze bekende, nevens andere fchandelijke lafter-fchnften,de voornoem- de valfch vercierde Artijculen , zelfs te hebben gedrukt. Na het fliffen van dënbrant van defe zijn Hoog.
oneenigheden , quamen die van ZeelanJt heit wort
ftaets-wijfe inden Hage, en zeer plech- van "niie
telitk en breet fijn Hooiïeidt noch be- L"»*fft-
T , J ' ■ * Pen bedankt. danken.
Alfoo deden ook, om fteun, en gunft,
ten Hove te krijgen, die van Vrieflandt, Over-Tjlel, Uitrecht, en andere gun de- lingen van den huife van Oranje. Maer in Holland, en byzonder hier in Amfier~ dam, waren diergelijke dankzeggingen verre voor hem te zoeken. Het morren, • onge- |
|||||||||||||||||||
|
geven.
|
|||||||||||||||||||
|
ALfoo tot kenniffe van mijne Heeren
|
|||||||||||||||||||
|
vanden Gerechte isgecomen, dat bin-
c:i en, ujjen ^^ ^^ Stuit ende elders uitq-ellroit is, een Enmandt . ■> ... , , n ,,.?•' ,. , rl enAmfter- enckel valjch ende lajterhjk verdichtjel,
|
|||||||||||||||||||
|
dam.
|
vaneenige handel ende Verbondt, dat ge-
|
||||||||||||||||||
|
—floot en [oude x,ijn tujfchen defe Stadt ende
't Parlement van Engelandr , onder de Tytel: Articulen geilpoten ende geaccor- deert tuffchen deRepublicque van Enge- lantter eenre : endede Stadt Amffcerdam in't particulier ter andere zijden; [onder de naam van den Autheur ende Drucker te melden ■, wefendefeer Calumnieufeljk ende tegens alle waarheit t"'z,amenge/meet, ende verciert uit een oproerigh , trouwloos ende Godtloos gemoet, ende fireckende tot geen ander einde, dan om de \JM igifiraat van de[e Stadt , door middel van [00 eerloofe leugen-mare, in hatelijk bedenken te bren- gen, ende, door 't abuferen van eenvou- digen t diffidentie, oneenigheit ende oproer hier ter Stede, ende alommein de[e Landen tezayen ende tefamenteren, Ende dat der- halven de Dichters, Autheurs ende boos- aerdige F'auteurs van [00 [chendigh lafter- [chrift in een goede Regieringe niet behooren te worden geleden , maar foo veel doenlijk ontdekt , ende uit haar [chuil-hoeken te voorfehijn gebracht, om tot hanthavinge van de gemeene ruji , als Perturbateurs van dezelve , endeCalumniateurs van de wettige Överheit, anderen tenexemplege- Jlraft te worden, ZOO IS 'T , Dat wel-gemelte mijne Heeren, goet-gevonden hebben , dm genen die tot diende van de Juflitie den Autheur ofie eer/Ie Drucker van het voor/k,, lafler ende logen-diehtj'el aan haar Ed: met waarheit [al comen aan te geven, [ulx dat defelve van haar mis- daat connen worden geconvinceert, toe te voegen, ende by defen te beloven voor 't aan- brengen van den Autheur, een femme van twaalf honden, ende van de eerjlc Drm- |
|||||||||||||||||||
|
DAM. VI. Boeck. 383
Heeren t'huis hoorden5en der felve Vrou-
wen en Vrienden, fijne Hoogbeidt omüz~ king quamen verzoeken, met aanbieding van afftant van de regeeringh te willen doen, gelijk ook gefchiedde. Die van Amfierdam toonden in al hun
beleit, datze noch vol wan en mistrou- wens ftaken, lieten hunne gragten rontom met een 17 palen bezetten, maekten de borftweringen op,vermeerderden de Bur- ger-vendelen van twintigh, tot vier-en- vijftigh, onder de Heeren Kolonellen,7<?w van de Po/,en Cornelis Wïtfen, beflooten ook twee Blokhuifen in den Amflel te leg- gen , daar van in 't volgende Hooftftuk, meerder zal gezeit worden, ontboden een * Vernuftelingh van Antwerpen , ( een teken datze fich nietbetrouwden op eenig Vernuftelingh in 't Lants dienft zijnde) die hier tegenwoordigh noch in dienft is. Ook namenfe noch twee vendelenWaert- gelders aan. Maarniet Jangh .overleefde fijn Hoog"
beidt deze gewightigen hsndel en zwa- re moeite : want fich den zeven - en- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTER
óngedult , en quaet fpreken gingh in
fwang. En voer men hier noch al voort, tot in * Herfft-maand, met het onderfoe- ken van d' aenkomende fchepen , en 't houden van fterke wacht. Het graeuw forak ook zeer toomeloos en vileinig. En die van de Regeeringh, beelden fich hoe laager hoe meer in , dat de Prins noch meer aanflagen op handen had, en fich volkomen * Ofperhoofit zocht te makenVele, en zelfs van fijne vertrouwelingen, ïpraken, en waren van gevoelen, dat hy al 't voorgaande foude zoeken te verzach- ten , en zelfs de in hechtenis'genome Hee- ten,by andere wegen vernoegen te geven; toner dit bleek heel anders, aan het geen fich tot Haerlem toedroegh. Want zijn- de aldaar in Herfifi-maand, de dagh van haer Majeftraets verkiezingh, zoo quam fijnHoogheit den zevenden van Dieren,diehy henen getrocken was, weder in den Haagb, Ëride gewaer wordende, dat op de noeming ftonden, eenige luiden die re- gens fijnen aert waren , als zijnde voorby gegaan, en buiten de noemingh gelaten, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ï <?5 o.
Amfierdam verfierkt haar. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfierdam
verfierkt
i>»ar.
* Septemb.
Amfierdam
it op haar hoede. * Seuve*
f ai». |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfierdam
•verfierkt fich meer en meer. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
iïngenieurl
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Moe ftch ie
trïns
dr aagt,in 't
' verkie/ên
des Maje- Jiraats tot Haerlem |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
___________^H___________
den Hage na Dieren begevende , om de
Gelderfiche Lant-dagh te Zutpfon by te woonen , was tot het einde van *Wtjn- maandt , dien tijdt over met jagen op de' Vtluw , zich tot Bik-bergen in een Boeren-huis behelpende, befichgeweeft. Endelijk koortzigh wordende , wierdt te rade zich te fchepe te begeven, en dc\\ Rhijn en Lek af te zakken nac den Hage; alwaer hy ook des Zatur- Jagbs 's morgens', den negen-en- twintighften van * Wijn-maandt , ten drie uuren aanquam. ' Maar , na een dagh of twee leggens , braken de kin- der-pokjens uit? waer op hy groote be- nauwtheit, en fterke Koortfen kreegh , en den zeften van * Slacbt-maant, zijn- de Zondagh . zoo een fterken » die |
*Augnfim.
* Ofttber. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Heer Vercameren , een zijner vertrou-
welingen , zoo gingh hy voorby de vvaer- dighfte en aanfienlijkfte , en nam nieu- we geringe luiden ; onder ander eenen Deurwaerder. En als die van der ftadt, den Heer de Waal tot Wees-meefter ge- koofeii hadden, liet hy zulks verbieden, of te kennen geven, dat 'et hem onaan- genaam was. Aangaande de bovengemelde zes in
hechtenis genome Heeren , die den een en-dertighften van * Hooy-maand, van't Hof af, in twee Karoflen , drie en dtie in een'Karos, meteengoet getal Soldaten, enRuiterennahet huis te Loevefiein ge- voert waren. Midlerwijle, vermits de Sta- ten en Steden van Hollandt hunnent halve niet te paerde wilden zitten, maar fich na het befluit vanden vijftienden van * Hooy- maand Cchïkten, wiertdit zoodanigh be- idt, dat de gemelde fteden , daar deze |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Vrtns
TvortKrank. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*MiM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ioevejlein
*>orden op xioor»aer- den losgt' laten.' |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kovem^
ber. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hem noch dien zelven avondt , ten
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Enfitrfu
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
negen
|
uuren , in zijn ouderdom van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ccc '~~ vier'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HiHorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3S4
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
J 650.
Dood van-
Jijn Hoog- beidt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Groote droef heit maekten om V Prin-i £5 o.
een doodt de geenen , die met, en door r*»*d*thg |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•vier-en-tDvinttg Taren en bykans zes maen-
den, wegh nam. 's Anderen daephs zagh men in bet ge-
opende Lichaem, depokjens van buiten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
na s fr'm'
een doot. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hem,den boven-verhseldcn handel gedre-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ven hadden. Eenige Leeraren, zoo op _
de Predik-ftoel, als onder de gemeente, oordeelden, dat de Staat hoofdeloos , en T^rl£ geen Konhwh in ICr a el 11 as; dat de Staat , ",
5 . „ * J . , , . t en, o ver }
m tori]? , 'vervremngb , en aan duigen princen
meefie vallen. Maer in die van de regee- don.
ringh , en over al in den genen, die het hooft meer na de Vryheidt , als 't Hof hingh, fpeurdemen terftont groote bly- fchap. Snel liep de tijdingh vzn's Prin- cen doot. - 's Morgens met't Poort-flui- ten hadmenfe hier VAmfierdam. Vier of vijf dagen na des Princen doot, &„ „rme
beflooten de H : Staten van Holland, een Vergadering aanfienlijke Bezendingh te doen, aen de voorgeftelt, Generaliteit, en d' andere zes byfondere en bep°ten, Lantfchappen, ten einde die te bewegen, om Gemachtighden in den Hage, op een buiten gewoone groote vergaderinge af te fenden,op dat aldaer alle de noch fwevende verfchillen, toteenigheit mochten werden af gehandek, dat ook alfo gevolgt is. Die van Dort , ftelden terftont na 's '£ewe->m
Princen doot , den Heere de Wit weder Hetref, in zijn voorige ftant. Daer na ook die morden in van Delft , den Heer Duifl van Voor- hun voorige hout; desgelijks gefchiede met de Heeren «mpen her- de Waal en Ruyl, tot Haerlem , en de fieit- Heer Stettinghvverf tot Medenblik. De Heer Keïfer was alreê by 's Princen leven gekoren tot Fiscaal ter Admiraliteit van 't. Noorder gevvefi. Hier ter ftede, om hun matigingh te toonen, gingenfe lang- zaam met het herftellen van de Bickers voort. Maar defe Heeren zijn mede korts hier na, in alle hunne voorige bedie- ningen loflijk herftelt geworden. Hier na wierden in den Hage op den vijf- tienden en zeftienden van * Zomer-maanv tonnu- des volgenden Jaars, 1651. door eenige Gemachtigde der H: Staten van Holland, verfcheide ondervragingen , van zekere i SecretarhTen en Klercken , als Heikrfich, Hulfo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoedanig-
heit van fijn Hsog- beits fiekte |
-gefworen , en wit, (geen quade tekenen)
veel ook door gebroken ;de herflenen gaef, de mik flapachtigh , en met wat fwart bloet vervult, de twee deelen, en |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
't onderfte van de Lever wat blaeuw,maer
de geheele longh feer fwart, gefwollen, ontftekcn , omgeven met fwart bloet. En hier uit ontftont , de körfheït van adem te halen, dienhy in lijn fiekte had, debenauwtheit en de Koortfe , in de twee laetfte dagen , (tevoore niet) 't welk , ge- lijk men 't niet had weten kunnen, (want hoeft , loffinge van fluimen , noch fte- kingh had fijne Hoogheit niet,) noch uit dekoortfen , noch uit de dampen , alfbo had'et, in dien ftaet der ziekte en krach- ten j ( fchoon men het geweten had ) on- geneesbacr geweeft. Evenwel vielen 'er klachten onder des Princen Hovelingen, als of hy verzuimt was ; maer de drie Artfen , als Reek , Hayes.,, en Straten, die over hem gingen , maekten een fchrif- telijkverhael, van het gantfche beloop fij- ner fiekte, waer uit wel anders bleek. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Onver*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Het gerucht van de doodt, vervulde
wachtedoot terftont den Hage, en quam een ieder als |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"van fijn
Hoogheit |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een donderflagh in d'ooren, vermits men
geduurigh gezeit had , dat 'er geen ge- vaer was, en alles wel fton t, ja dorfte- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
men nok den Prince zelf zeggen , dat'er
gevaer was. Zoo veel laethaer eenrecht- fchapen Gemeente gelegen zijn , aen een Pjins, en Hooft , die zy haer heil , na rechte rekeningh, dank behoorde te we- ten , by namen, als men hem fijn Voor- Oud?'rens onloonbredeughden , daer hy 't minftniet van ontaerde, mee wil laten deelen. Acht dagen , na het overlijden van fijn Hoogheidt, bracht fijn Gemalin, haar Koninklijke Hoogheidt, 's avonts ten negen uuren, totgroote blijdfchap van't gantfche Hof, een jongen Zoon ter werelt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Een Jonge
trins wort geboren, den 1<£ Novem- ber. *6fo,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Bocck. &s
Huïjl en Kumn, nopende het gevangen \ ge bleef fteken, zonder dat de Prins > inde I(jfo
: twee naeft-volgende dagen, met hem, of de Veniar{
Graaf t'zamen, of met Rem alleen ,daervan jesHeere% gerept had, zulxhy Zw»«-.*-flfy'&meinde,dat %xnSomer^ het de Prins weer uit fijn hooft gegaan Was. ^;k>K's Maar dat op den derden dagh, de Prins hen jf* ^er_ beide weder ontboot, en verklaerde , dat rjchtingh, |
||||||||||||||||||||||
|
1650,
d'Heer-van'
Semersdijk
verfoeit
ficbtem»-
|
||||||||||||||||||||||
|
voorden.
|
||||||||||||||||||||||
|
hynu, de dagh, de wegh, de troepen, en
|
||||||||||||||||||||||
|
,
|
||||||||||||||||||||||
|
yoorts alles had geordent, en vaft geftelt;
begeerende dat men, zonder langer te zam* melen , met het werk voortvaren , en hy Somers-dijk voor uit trecken foudc, om de troepen op de Heide van Harten t'ontfangen, en te geleiden door veiTcheide Dorpen, hem by gefchrift op-gegeven , tot aan Abcoude , en alsdan de zelve aldaar aan Graaf Willem over te geven. Dat de zelve den wegh over- denkende, tótverfchooningh van zijnper- foon, degroote wijtte den Prins te gemoct gevoert, en den zelven bepraat had, om de troepen, by hem te geleiden, in plaetfe Vanop de heide van Harten , tot Scherp en-zeel te mogen verwachten , en de Prins hem daer ophad laten gaan, metlaft, om den twee- den dagh daer na te vertrecken ,doch al voo- re noch nader orde te komen ontfangen, daar hy voegende, dathy de Graaf vanDona fou- de belaflen , de voorfz. troupen tot Harten te gaan ontfangen , en tot Sc herpen-zeel te geleiden. Dat dienvolgent hy Somers-dijk op den gezettendagh, ten elf uuren in zijn reis-klederen weder by dm prins gekomen was, om te vernemen, watlafthy hem vor- der geven zoude, maar dat defrins bleef by de te voo e gegeven orde, hem welbefon- derlijk belaftende, zijn wegh over Amfterdam te nemen, en in het rijden, door alde bo- ven-verhaalde Dorpen, wel te letten op de tnflchen-gelegc wijtte der zelven, om zich in 't leiden der troepen des te beter te kunnen fchicken : voegende voor 't lefte daar by, dathy Graaf Willem, na't brengen der troe- pen indeStadt Amfterdam, belaft had, foo- danigeordeteftellen, dat geen geweltnocla overlaft aan burgeren noch Krijghs-knech- ten quam te gefchieden, en, fchoonfichie- mant al tegens de Ruitery quame te ftellen, hy evenwel om geen klcentje fich foude ver- zetten ; zelfs ook niet, fchoon iemant op de*Ruitery quam loste branden. Hem So- mers-dijk, ookweluitdruckelijk beladende, Graaf Willem, die vol vuurs, moedigh en wat haaftigh was, te willen helpen , dat geen Ccc 2 van- |
||||||||||||||||||||||
|
waerts op fijn huis te Spijk onthouden
had. Hem zulks ter ooren gecomen, vond raedzaem, in den Haagh, ter Ver- gaderinghte verfchijnen, gelijk hy ook verklaringh deed , verftaan te hebben, dat tot fijn na-deel ook redenen gevoert wierden, en nu gekomen was, om fich te verantwoorden, indien'er iets tever- hakftucken viel. Hierop verklaerde hy, den dertienden van * Hooy-maand, des volgendenJaers 1651. voor eenigeHeeren, bcfondcrlijk daer toe gemaghtight: |
||||||||||||||||||||||
|
van Am-
fterdam. |
||||||||||||||||||||||
|
'^lulim.
|
||||||||||||||||||||||
|
VercUringh Dat in Hooy-maand, des voorleden laars,
des Heeren M>$o- weinigh dagen voor zijn vertrek na vanSomer- Scberpen-zeel , de Priuee, hem in fijn Kamer dijk.wegeru ontboden , en toen bekent gemaekt had , fijne verrig- van voornemen te zijn , Graaf wilum Stadt- tingy in 't beuder van Vriejlandt, met eengoet deel Ruiters te ielegb van eenden , binnen Amfterdam , om aldaar bet be- Amfter- t»ufi*geweigerdegeboM■, als Stad-houder te mogen dam. hecomen ; als ook fijn perfion met de Nim»eegbfe * befettingen daar toe te gebruiken, om de Troufen,
*Guami- tot uïtvoeringh van den aanflagh, een [luk-weegs fienen. te geleiden. Dat, na 't maken van eenige zwarigheden door hem, nopende de groote wijtte, hitte van 't zaifoen, en zwakheide derpaerden, ennaveelftribbelingh ter we- der zijde, de prins de za.ek in nader beden- ken genomen had, enhy's anderen-daaghs weder met Graaf Willem aldaar verfcheencn was. Dat de prins ten zelven tijde verklaer- de, als noch by fijn voornemen te volhar- den , niet tegenftaande zy beide de zelve zwarigheden op ditftuk ingebracht hadden, zeggende de Prins, dat men het in 't merk f oude fteüen> en met de Ruitery rijden foo verre, als men zoude connen comen. En in gevalle de zelve Ruitery niet tijdelijk genoegh byder handt zoude konnen zijn , dat hy zelfs in per- foon, met meerder macht derwaerts aan fou- de komen , om vergoed'mgh, en voldoeningh te beamen: Dat echter 't zei ve werk in dier voe-
|
||||||||||||||||||||||
|
Hiïïorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
lU
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
hem gefcheiden was, de zelve, een keer Da 1 6 e 0.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
lof Oo
Verclaring
|
Wan-orde mochte gefcliieden. En dit was
het gene , dat gefchiet was, eer hy So- |
||||||||||||||||||||||||||
|
Amers
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
'foort deed, en ontrent middernacht me- Verclaringh
de aldaar aan quam. Dat zy beide aldaar tot des Heeren des namiddags waren gebleven, en na 't hou- van somer- den van 't middaghmaal, op 'f huts, en by den dijk, wegens Heerev*» scberpen-zeil, hunpaerdengereetjj^^^. hielden, en de troepen verwachteden,'t welk ting in 't hen ten vijf uuren , 's na-middags verwittigt belegh van wiert,datfe buiten hetDorp gekomen waren. Amfter- . Waar op hy terfiont met de zelve van plaats dam. tot plaats, als boven gezegt is > tot op de hei- _----------
de buiten Bihierfum voort getrocken was, al-
waar de troepen door ftorm, en 'tfchielijk ontftaan van. Blixem en Donder, wat verhin- dert wierden, eri een weinigh de geenen in- wachteden, die na qaamen. Dat in 't uitrec- ken van't Dorp , deVonder en Blixem handt voor bant toenam , en een gedeelte der troe- pen den rechten,en een troep van tien v;nde- * len,ecn anderen wegh in-floeg; 't welk men eerft ontrent VredeUnt was gewaar geworden. Dat echter hy Somers-dijk, met zijn by-heb-' bende Ruitery; was voorts-gezet tot Abcout alwaar hy's morgens , ontrent half vijven, was aan- gekomen, en door Graaf Willem,n\zt twee of drie Bevel-hebberen, ontmoet was, die hem beftont te vragen, of al de troepen aldaar aangekomen waren, en vernemende eenige achter gebleven te zijn,fich daar over geheel misnoegt getoont,en gezeit had, in twijfel te Hellen, of hy, onaangefien 't voor- fchreveverfuim, zijn laft foude derven na- komen en voort-zetten; doch dathy 't zelve niet had willen over hem nemen, maar fich met d'andere Bevel-hebberen daar over be- raadtflaaght. Dathy Somersdijk , na dat'er beflooten was, de Mars voort te zetten, voor-geflagen had, dat men zulks niet be- hoorde in't werk te ftellen , vermits het re- gel-recht tegens de meeningh van fijn Hcog- heidt ftreed, die het werk niet woudt aan- gevangen hebben, dan meteen groot getal, om wan-orde te verhoeden ; dewijl het in- komen met weinigh volk, den burgeren 't hart onder de riem mochte fteken, van fich daar tegen te flellen.en tot datelijkheit, dien |
|||||||||||||||||||||||||||
|
'dès'ueertn msrs-d'jk,. op wegh na Scherpen-zeel trok.
.-„ o.*,^ Voorts zeide de felve somers-dijk , dat hy des Woensdaghs , den zeven-en-twintighiten |
|||||||||||||||||||||||||||
|
dijk, wegen,
fijne verrig ting 'm't belegh van Amfier- dam. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
van * Hooi-matmdt, ten een uuren des na-
mjddaghs, was uit den tfajeover Leiden ver- trocken, en hem, (hebbende alleen zijn ka- merling by hem,) de Mark-graaf de la Vieuvilie, in gereden had, feggende van den prins laft ontfangen te hebben, om fich by hem te ver- voegen , de Ruitery te geleiden , en van alles verflagh te doen; doch, dewijl de Prins noit met hem van de Mark-graaf, over defe zaak gefproken had, hem zeer vreemt te voore quam , dat de Mark-graaf zeide ', zodanige orde van den Prins ontfangen te hebben; en' dat hy over zulks > aan den Mark-graaf geen verdere opening had gedaan. Zeide ook, dat hy de troepen tot Abcou zou gelei doen,en zy luiden t'zamen na den overtoom gereden, 's avonts ontrent half tien uuren , aldaar aan gekomen waren, en in de grootfte herbergh, vernacht hadden. Datfe 's anderen-daeghs 's morgens ten half vijven , na Amfterdamre- den , en hen ontrent de Leidfche of Heilige weghs-poort, ontmoeteden verfcheide paer- den, alwaar eenige wan-orde voorviel, en dathy Zomers-dijk, doordien hy het paertde fporen gaf, wat voor uitreed, en de Mark- graaf wat achter bleef, om door zijn Kamer- lingen ftegel-reep, die in de voorfz. wan- ordewas gebroken, weder te recht te maken. Dathy Somers-dijk, fonder op-houden, door de ftad, de naeftoweg na de üitrecbtfe, of de Reguliers-poort, voort-gereden was,en midlcr- tijt op 't midden van de Breefiraat.ontmost en gegroet had , de Schout of Secretaris van Buuren , doch weder terflont van hem wasge- fcheiden; en de Mark-graaf hem Semers-dijk niet eerder had ingehaalt, dan tzeftig of tze. ventig fchreden, buiten de poort. En dat hy Somersdijk, de kloeke als toen vijf uuren we- fende, zijn uur-werkje daar opgeftelthad., om beter gijjing te kunnen maken , hoeveel tijds 'er •van doen foude vvefen, om van Abcoude , door de |
|||||||||||||||||||||||||||
|
luliuf.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Dor/» www Baan-brugh.Loenen, Vreelandt, | fijn Htogheidt in alle manieren geerne ver-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Kortenhoeve, Hilverfum, Soeft, en Leufden,
tot Scherpen-zeel te comen > om fich in 't weder, keeren met de Ruitery dis te beter, daar na te kun- nen fchuken'. Zeide ook, dat hy na 't rijden door defe Dorpen, 's avonts totScherpen-zeel gelcomenjendeMark-^raj/tot Hilverfum van |
|||||||||||||||||||||||||||
|
hoet zage, te komen. Dat de zelve rede-
nen , zoo wel hem, als d'andere Bevelhebbe- ren, bewogen hadden, om aldaar te blijven, en te verwachten d'aancbmfte vand'overige troepen , die, ontrent Naerden af-gedwaalt zijnde, ontrent drie duren later aldaar ook aan
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boech 387
|
|||||||||||||||||||
|
i<?5 o.
Verclaring
des Heeren van Somer-> |
aanquamen. Dat
|
duizent mannen, tothulpvan de ftadt Amfter. j g * 0
|
|||||||||||||||||
|
tot dicht onder Atnfierdam voort te zetten,
en een brief van fijn Hoogheidt te doen over- leveren. DatGreaf ivitlem aldaar een poos |
te zenden; en fijn Hoogheidt mede ge- Verciaring
fien had een lijfte, daar in de namen van Ko- jes Hemn lonellen, en andere hooge Bevelhebberen, VanSomer- met naam en toenaam uitgedrukt ftonden.^j8,iy Zeide ook , dat hy de wacht aan't huister c-,ne ver_ Hart, meteen Vaenpaerdenbezet hebben- rkhtmgh^ de, en van 's Vrincen komfte tot Amfterveen -in >t yeiegh verwittigt zijnde, op des zelfs orde des an- vanAm- deren-daaghsvroeghfich mede derrewaarts ner^am. vervoeght hadtj verhalende den zelvende. bekommering en verftagenis der Heeren van Haerlem, en 'tantwoort by hem, totgeruft- ftellingh van de zelve, daar op gedaan. Dat hy 's avonts weer na fijn wijkwas vertrocken, en op fijn vertrek van fijnHoogheiAtvexRaan, en de zelve orde gegeven, had, omhetop- ontbode volk, onder hem zijnde, te verande- ren in heele Vendelen, en dat hy, ver volgens op d'orde aan hem gegeven ,met eenige Ven» - delen onder fijn Schooh-broeder, den Heere van Steelandt , den poft van Sparfendam had verzekert, en desanderen-daaghsin zijn wijk . gebleven was.Dat hy den tweeden yan*Oegft- ~*Augufius.
maand,op Woensdagh, ten hove gekomen zijn- de, verftaan had, dat tuffen fijn H»ogheit,en die van Amfterdam, over eenigh verdrag gehan- dek wiert, en des nachts daar aan, door Graaf Willem orde gekregen had , om de troepen weder van Sparrendam na Ouder-Kerk af te lei- den , alwaar opene brieven zouden verleent worden, om ieder weder in zijn bezetting te trecken. Zulks Somersdijk hier op endelijk be- ffBm vm
floot, dat hy m dit werk was gebruikt zomersdijk
geweeft: Als Kolonel, ten opzicht van het Befiuittdat
meerdeelvan zijn regement: Als Stede- ty defe ordrt
houder, ten opzicht van allede Ruitery VM fiin
van zijn bezettingh; en, Als Rit-meefter, f'f"**,
ten aanfien van zijn vendel, in defe krijgs- ', ^f" e
1 , • 1 J t 11 1 "Iseenbe-
tocht gebezicht j en by geyolgh, zo wel velhehebber
den Kapitein Generaal, als den Stadhou-onderden
der van dit Lantfcbap , dien de Krijghs. zehen macht toe vertrouwt is, was gehouden, te flapje, gehoorzamen. Voorts betrouwende , ^otfakeUjk dat al degenen, die weten wat een Offi- m°$ wt~ ciér aan een Generael fchuldigh is, een *' ' gunfligh oordeel in defen zouden moe- ten geven. Wyders verfocht hy, dat op Ccc 3. alle |
||||||||||||||||||
|
dijk, wens §ebieven was, tot dat hy door eenigeHee-
|
|||||||||||||||||||
|
Jtineverrtg.
t'mgh in 't belegh van Amfter- dam. |
ren , daar onder mede de Heer Huidecooper
' was, antwoordt op d' ingeftuurde brief kreegh , daar op hy befloot zijn verblijf tot Ouder-Kerk te gaan nemen , alwaar des anderen - daaghs , orde van fijn Hoogheidt |
||||||||||||||||||
|
. qiiam , om de troepen te verdeden ; en
dat de Heer van Suilefttin na Muiden , en hy Somers-dijk na 't huister Hart gezonden was» en verftcnt dat fijn Hoogkeidt des avonts tot Onder-Kerk zouwefen, hoe-wel hy niet ver- der als tot Amfterveen Cjuam. Dat hy Somers- dijk , treckende na fijn befternde plaatfe, verftont, ontrent den overtoom een doorfnij- dingh gemaakt te zijn, ook eenigh volk al- daar te leggen , weshalve hy vijf-en-twin- tighruiterenendertigh musquettieren voor uit zont, op wiens aancomfte , het volk, aldaar leggende , hun ftant verliet, en hy overeen brugh, van hem daargelcght, ge- raakt was, en voort fijn mars recht toe. recht an, na 't huis ter Bart genomen had; alwaar terftont de Heeren van Haerlem zeer ontftelten verbaaft by hem quamen, mee- nendedat'etophun ftadt gemunt was; doch dat hy de zelve, door orde van fijn Hoogheid, verzekert had, dat'et noch op de Stad Haer- lem , noch op des zelfs Burgery , als ook niet op de burgery der Stede Amfterdam aan- geleght was. En vermits» op 't fcheiden, de Heer van der Kamer vraagde, of fijn Hoig- . heidt de Sweetfihe troepen, die zes of zeven duizent mannen fïerk, eninVl*»* vanGu- lïk gekomen waren, ontboden had, dat hy daaroptotantwoortgaf, en hen verzeker- de , geen het minfte verftant, zijn "s wetens, tuffchen fijn Hoogheidt en de zelve te wefen, maar dat defe troepen aldaar gekomen wa- ren, omd'achtertfallingelaften in te vorde- ren , daar by voegende, dai'etgeet t>m, dat 'er geen meerder onderüngh verftant en gemeenfehai was, tuffchen dé.Stadt Atnfierdam, en het Parle- ment van Engekndt. En dat, na 't vallen van eenigc redenen hier op, hyendelijkgezegt had; dat fijnlïoogheidt zes dagen te voore, hem Somersdijk, verklaart had, aan fijn Hecg- heidt vertoont te zijn, een Brief, gefchreven uit Londen, aan een Engels officier, inhouden- de» datgemeltè Parlement belooft had, pen |
|||||||||||||||||||
|
HifiarifiheEefchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
383
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
!<?? ï.
Onderfosk
des Heeren ■van So- tHersdijk. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Groot Mogende gimfïelijk moghte ver- 16 5 1.
flaghgedaen worden. Van éf Heer Deze belijdenis, aldus uit efge bewe- vansomers.
girtge voortcomende, gaf ftoffe tot twift, dtJk- en verdere betichtingen, 't Welk den ' Heer van Somersdijk „ willende te voore comen, zoo begreep hy dele betichtingen in drie punten, dasr hy zich zodanig van zuiverde. Dat hy daar na, in de * Al- * „ , . r ■ J ,1 . Generale
gememe vergifnts, .mede begrepen wiert, ^mnifiie
doch op voorwaerde, dat hy fich uit hare
Edele Groot Mogende Vergadering, zou
onthouden.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
alleomfl:andigheden indefen voorval zo.
danigh mochte gelet worden, dat, alle vooroordeel wegh genomen zijnde,mocbt blijken , dat hy ontfchuldigh was , aen de drie volgende punten , die hem (zoo hy verftond) te laft geleit wierden: namelijk, voor eerft, dat hy in dejen /lanfiagh iets tcgens fijn politijken eedt Zoude gedaan , ten tweeden , de wal- len van Amfierdam befpiet , en ten der- den , het allereerfie het gerucht van ,t ver- dragh, by die van Amfierdam, met het Farlament van Engelandt , uit gefiroit zou hebben; voorts van alles aan hare Ed. ' |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ZEVEN-EN-VEERTIGSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kort I
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
NH.OUT.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
De gehoonde HoUantfe Steden, rechtvaerdigen
hunne ^aken. (Burgermee/Iers en Vroedfchap yan Amjlerdanï, ge-
ven in t openbaar hunverantwoordingh uit. Inhout der zelve ■> als ook die van de Staten van HoUandt, voor de zes gevangen Heeren : de Stad Am-
fierdam : en d^Heeren Bickers. Zijn Hoogheits Redenen en Motiven Ó*c. onder-, focht, enwederleidt, en in drie punt en, -in't kort aangevvefen, en eindelijk alles met een Algemeine vergifnis, over allede Lantfchappenbe/looten. ' Die van Am- fierdam bouwen twee Blokhuifen, voor hun (ladt, in den Amfiel: Befchrijvinge der Zelve, worden vv-eder af-gebroken , in den [f are, 16 f4. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
De beledig-
de HoUantfe Steden , rechtvaer- digen hunne zakm. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
WY Burgermeefteren endc Vroedfcbap-
pen der Stade Amfterdum , hebbende gehoon de Lechire van e^n-Gefchrift, ge- intituleert , Redenen en Motiven, &c. ende bevindende dat daar inne- werde gedaan, notable befchuldingen , tegens verfcheide Leden van de Vergadcringe van de Edele Groot Mogende Heeren Staten van HoUandt ende Weft-Vriejlandt, ontrent het gepafleerde inden voorleden Iare, nopende de nieuwe Staat van oorloge , met den gevolge van dien, ende inzonderheit in't regard van de féparate Caflatie by de Edele Groot Mogen - de Heeren Staten voornoemt, goet gevon- den, en in'twerk geftelt, met de tveder- werkinge tegens de notable bezendinge daar in ge*
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
¥
|
Idlerwijl op defè wijle aan d'ee-
ne zijde wiert gehandelt met den genen, die hant aan 's Prin- |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1651.
Rechtvaer-
diging der Heeren Bic- kers door d» Majefiraa? van Am- fierdam, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ten aanflagh geleent hadden,
zoo vondt men goet aan d'andere zijde te doen rechtvaerdigen het bedrijf en ge- voelen der Hollantfche Heeren. Nopen- de het rechtvaerdigen: Daar over bracht iederStadt, als Dort, Haerlem, Delft, Amfierdam, Hoorn, en Medenblik, een byzonder befcheit uit. Die van Amfier- dam gaven dit volgende befcheit van *rechtvaerdingeuit. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
bfnftifica-
tie. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
|
M. VI, Boech. 389
der dat de zelve hebben doen blijken, met * * 1 T'
tjuade opinien gevat te zijn , veel min ge- R'^iver- pooghtte hebben. önsdaar mede te ahufe- di&*£h der ren , dat van gelijken, de weder-werkingc'^w'?? BlCm van dcfer Stads wegen aangewent, tegens "'.' „ de, de bezendinge, by eenige weinige Heeren Mami^t uitte andere Provintien gedecerneert, aan^*", m" alle de Leden ende Steden van Hoüandt en"'., mft-Vriefiandt is geweeft , ons eigen werk,"* gefondeert op bondige ende feer gewichtige redenen. ende gearrefieert, by gereit ireer- de Refolutie , in onfe Vergaderinge geno- men endegedirigeert, tot geen anderen ein- de , als tot het gemeene-beft, confervatie van de ordre van de Regeeringe , Koog- heidt vafrdefe Provintie , ende gerechtig- heidt van onfe Stadf, ende geenfins om daar mede te veroorzaken, eenige difiraöie in den Staat: Gelijk wy ontrent de zelve tijdt, door onfe Gedeputeerde aan haar Ed. Groot Mogende't zelve volkomentlijk hebben ge- jufiiflceertenin *fcriptis vervaet, alswan-* schriften neer fijne Hoogheidt gelieft hadde, over on- ^ fer Stads, ende der zelver afgezondene be- jegeninge in 't byfonder aan U Edele Groot Mogende te klagen en te verzoeken repara- tie en iatisfaöie diesaangaande , Waar toe wy ons by defen refereren,en hebben wyons befonderlij kte Iooven van de goede directie, welke by-gebracht is, door de Heeren die wygoet-ge vonden hebben, in dezen te ge- bruiken , en hare Edele daar over nochmaals ferieufelijk bedankende , belooven alle de voorfz. Heeren , onfe Mede-genooten in Regeeringe, van alle het gene haar, of hare nacomeüngen, ter zake 't gene voorzeitis, nu , of namaalsfoude mogen overkomen, koff eloos ende fchadeloos te vryen, des t'oir- konde, 't Zegel der voorfz. onfe Stads, ten zaken hier onder gedrukt, den 19 * Juty, *Be»y- i6$i. maand... Onderftvnt ter Ordonnantie van de
Heeren Btirgmneefters, ende
Z.ts-en-dertigb Kaden.
Getekentj
Ger. Hul ft,.
Op 'tjpatitm, hebbende een Zegel
van groenen WaJJche. Zelfs-.
|
|||||||||||
|
l 6 f i.
Rechtvaer-
diging der Heeren Ble- kers,deerde Majefiraat van Am- fterdam. |
in geroert; ook gefien hebbende , zekere
Miffive van de Welgémelte Heeren Staten van HoUandt en w"fi-Vriefiandt, gedateert den zetten dezer-lcopende Maant, waar by, &c.ende allesrijpelijkoverwogen, hebben wyons verobligeert gevonden tot voorftant Van de waarheidt, ende van onfchult van on; allen, ende van de Keeren, welke van |
|||||||||||
|
_ onzent wegen, ontrent de voorfz. zake fijn
gebruikt, en over zulks in de voorfz. be- fchuldinge zijn gereeint, ook tot voldoe- ningc van de oegeeneen lafie van hare .Edele Groot Mogende by defen te betuigen ende verklaren, contrarie in 't gepofeeide in 't voorfz. Gefchrihe, dat degemelte Keeren onfe mede-genooten in de Regeerin<?e,ende zonderlinge de Heeren Andries end^Ccme/is Steker, tegenwoorriigh Cud-Burgermeefte- ren defer stad , in de voorfz. en andere gele- gentheden, altoof hebben getoont te wefen vroome ende eerlijke Regenten, ende op- rechte tromv-hartige Patriotten en Lief- hebbers van 't Vaderlandt. welker Adien en Raatflagen verre zijn geweeft, van iet- wesvoor te nemen, veel min in 't werk te ftellen, datfoude kunnen ftreckentotdiffo- * Iutie van de * Unie, veranderinge in de Po- litijke Regeringe, of Ware Gereformeerde Cbriftelijke Religie , en by gevolge , tot nadeel, ruine, cndediftraöievandeftaat, maar ter contrarie, altijts hebben geftrekt totbehoudeniffe ende verzekeringe van de zelve, ende over zulx, datwyallenthalven volkomen fatisfaclie hebben aan der zelver fincere genegentheit, ten beften van de ge- meene zaken, ende in 't byfonder over de naerftlgheit, trouwe ende goet beleit, by hare Ed. aangewent, in het uitvoeren van onfe laft, ontrent de voorfz. befoignes ra kende de nieuwe Staat van oorlogh, ende't af-dankenvan een gedeelte van de Militie met den gevolge van dien , in alle hetwelké wy verklaren , by hare Edele niet anders ge- daan te zijn, als het gene wy dien aangaande ten dienfte van 't Landt, hadden poet pe vonden , en hare Ed. by Iterative Refoluticn hadden aan bevolen, in voegen, datwy haar doenmaals daarover hebben bedankt/ende alsnoch hertelijk bedanken, verklare'n ook dat de z,eke Heeren , ontrent de voorfz. za- ken, vantijdttottijdt ons hebben gedient" van fincere ende troutve rapporten, tot onfe volkomen ende noodige on'dmichtinge, fon* |
||||||||||||
|
* Verbinte-
nis. |
||||||||||||
|
3po Hiftorïfche tse,
i%« i. Zelfs de Edele Groot Mogende Hce-
Rechtvser- ren Staten van Hollandt en Wejl-Vries- Uging der lande, verklaerden tot ontlaftinge en ■veordecs zuiveringe van de zes gevangen Heercn , gevmgen en je R_egecr;ngh_ van Amjlerdam , dit dnsfdt vo%cnde:
Amfterdam
door de H: |*%E Ridderfchap , Edelen ende Steden
Staten van JL/van Hollandt ende Waji-Vrieflandt, repre-
Hollandt. tenterende de Staten van de zelven Lande,
—.-----------allen den genen die defen (uilen fien ofte
hooren lefen , Zaluifcj Doen te weten, alfoo
inden voorleden Jare. iójo.Gedelibercert werdende over het aannemen van een nieu- we Staat van Oorloge, 't verminderen van delaften van de Landen, en 'tgenc wijders daar aan dependeert, eenige Heeren uit de leden onfcrVergaderinge Staats-gewijfe by een zijnde, als namentlijk ,Jac»bde Wit, Out Burgerrnecfterder Stadt Dordrecht, Johan de Waal, Burgërmeefter , ende Alben Ruil, Raadt Penfionaris der ftadt Haerlem, Johan Duifivan Voorhout, Oud-Burgermeeftcr der flad Delft, Nanning Kei/er, Raad en Pensio- naris der ftad Hoorn, ende Nicolaiu Steüingh- verf, Raadt en Penfionaris der ftadt Meden- klik, gefaifeert, endeeenigen tijt oponfen httifivanLoevefiein gedetineert zijngeweeft, ende dat allede voornoemde Heeren: Ge- lijk mede de Heeren Andries Bitter, Heere van 'Engelenburgh , ende Cornelis Bicker, Heere van Smeten, d'eerftc Oudt ende d'andere rege- rende Burgërmeefter der' Stadt-Amfterdam, door't beleit ontrent de voorfz. zaken döen- maals gebruikt van der zelver Refpedtive Stededienftenafftanthebben gedaan, ende ontflagen zijn geworden, dat ook onfe£<wk Stadt van Amfterdam, met K,rijghs-volk van den Staat eenige dagen beflooten ende bezet isgehouden, alle het welken byden genen die van de ware gefchapentheit en omftan- digheden van zaken in die tijt voor-gevallen ende verhandelt, genen rechte kennifle zijn hebbende , foude konnen opgenomen en geduidet worden, alsof gemelte Refpecli- ve Heeren , door ofte ter zake van eenige mis handelinge ofte quaat beleit ontrent haarder Stede, ofte des ftadts zaken , ende zulks door hare fchult, tot foodanigefaifle- ment ende afftant van hare dienften zouden mogen weten gebracht , als mede, dat by de Regenten van ds VQorfeide ftadt Amfter- |
||||||||||
|
ctorijvmge van
dam, eenige rechtvaerdige oorzake tot het I 6 ƒ r.
Ieet,haardoorde voorfz. bezettinge aange- Rechtvaer* daan, fouden zijn gegeven, en dat nochtans, diging der integendeel van dien, ons klaarlijkgeble- VBSr dees ken*is,doorwettige en foIemneleverklaringe£lfww£,ï« van de ecn-ftcmmende Vroedfchappen der #««», * voorfz. ftede,dat de meer-gemelte Heeren d«" stadt Refpedtivelijk , met alle finccriteit en ge- Amfterdam trouwigheidt, hebben achtervolght en na-'''"' de a * gekomen, 't gene hen-lieden by hare Com- st*tm van mittentcn in mandatisgegeven en belaft was, HjUandt. endefpecialijkopdePoinclen , het vermin- * deren van den laft van den Staat rakende, en . dein reguart van den Staat van Oorloge, mee 't genen daar aan dependeert, en alles wat cenigfins uit de deliberatien daar over gehou- den , is gerefulteert, zo aangaande de inhou- dingeder Confenten, als betalinge van een gedeelte der Militie, by den Rade van Sta- ten , in meer-geroerde Staat van oorloge gc- petitioneert, mitsgaders op de Executie van derefolutien. dien aangaande, by ons ge- nomen, met het genen daar aan dependeert, haar hebben gedragen, achtervolgende den laft en intentie van de voorfz. refpective Vroedfchappen , hare Heeren principalen en Committenten, ook de zelve van tijt tot tijtgedient, van pertinente getrouwe ende waarachtige rapporten, aangaande alle ad- vijfen ende confideratien, zoo by de andere Leden in onfe Vergaderinge, als mede by de Gedeputeerde van de andere Pro vintien , in de Vergaderinge van de Heeren Staten Ge- neraal , zo pro als contra geopent en gemo- veert. alles tot der zelver Vroedfchappen volkomen Tnftru£tie , goet contentement, en abfolute fatisfaclie, dat mede in 't beleit dervoorfchrevezaken en deliberatien inde Refpeclive Vroedfchappen de zelve Heeren ofte iemant van haar-luiden , noit getoont hebben, dooreenige paifien gedreven, oft met quade opinien ingenomen te zijn, maar in tegendeel van dien, altijts oprechtelijk, fincerelijk, en ongepaffioneert, de zaak te hebben gedirigeert, immers foo vele in haar is geweeft , met alle betamelijke middelen betrachtte dirigeren , alles totverzekerin- ge van de dier-gecoftevryheit der Geünieerde Provinticn in 't gemeen, en van onfen Lande van Hollandt en Weft-Vrieftandt in 't byfonder, enzulxallestotrufte, welftant, en ten ge-r mecne befte van onfe lieve Vaderlant. Zo» |
||||||||||
|
v t,
|
dat wy van alle het doen en laten on-
|
|||||||||
|
trent
|
||||||||||
|
A U: VI. BoecL
|
||||||||||||||||||||||
|
A M S TEID
j £ e j. ^rent de vóorfz. zake in onfe Vergaderinge
Rechtvaer- voorgevallen, insgelijks goedeenpertinen- dizinz der tekenniflehebbende, onsdienthalven, ten voordees volle vernoegt houdende, en voorts volko- amen mcuJk defererende aan de Refpective ge- Kee en ^geni^évan devoorzeide Vroedfchappen , \ der ïefpeftive Steden van Dordrecht, Baerlem, /f rdam De^ » ■Amfter^m > Hoorn , en Medenblik, ook
d de H ■ vo^omen fatisfaclie vindende in de onfchult |
||||||||||||||||||||||
|
391
|
||||||||||||||||||||||
|
Waarachtigh en noodigh Bericht, onderfosk
Van 't gunt by de Heeren Staten van Hol- \n n er es"
landt en Weft-VriefJandt, inden Ja-fijnlioo^ re 16^0,vantijt tot tijdtis geadvijèert, heitsRede* gerefolveert, engedaen, ontrent het werk nen, ére •van * Menage, ende difficulteit,gemaekt * Zuinig- in 't dragen der verkochte confenten, van beidt, devvelgemelte Provintie,tot onderhoudin- Wat d'oor. . geen betalmge van een gedeelte van de zaken hier Militie, by ttjdevanoorlogein dienjlge- van fijn ge- vveejt zijnde, i MlTSGADER S:
Wederleggingh vanfèker Gefchrift, wederkg-
geintituleert, Redenen en Motiven; die SmS^ **'
zijn Hoogheidt denPrince van Oranje, Mlve'Ê hebben bewogen by der handt te nemen, foo ten reguarde van de gearrejleerde Heeren , als van 't gene aangevangen is gevveefi, aan, by , en ont rent Am- fteidam. In dit Bericht, dat tot geen ander in- Waarom i*
ficht van de Staten van Hoüandt in 't licht H •■ Staten gegeven wierf, dan om hun Bondt-ge- vanHellant nöoten, en al de genen die 't voorfz. ge-**liett3iuit fchrift van zijn Hoogheit ter handt qua- &*m° men, nsder onderrichtingh te geven, ook inzonderheidt, om de eere's Landts van Hoüandt en Weft-Vrhjlandt te recht- vaerdigen, en den nakomelingen de ware gelegen theit van de zaken, in 't voor- noemde fchrift aengeraekt, bekendt te maken, wierdteerftden gantfehen han- Des *■'%* del oprechtelij k , en 't voornaemfte , lnhout> 't geen tuffchen de af-gezondene Lant- fchappen, zijn Hoogheit, en de Staten van- Hoüand, nopende de zaek van * zui* * Menage, nigheidt, mitsgaders , het verminderen van Krijgs-volk , in den Jare 1649. en jojo. voor-geitelt, voorgevallen was. Daar na wierden grondigh en wij tl 00- pigh vrederleit.de punten , die fijn Hoog- heit in het boven-gemelde gefchrift, Re- P d d dmen |
||||||||||||||||||||||
|
State» van
Hoüandt. |
en oprechtigheit van de Proceduren , die by,
en van wegen de Regeringe vandemeer-ge- |
|||||||||||||||||||||
|
zeideStadt Amfierdam, ontrent de voorfeide
zaken zijn gebruikt, en daar van niet anders oordeelende, dan dat de zelve zijn gedin- geert geweeft, ten beften van den Staat in 't Generaal , ende van onfe Provintie in 't particulier, tot wegh-neminge van alle mis- duidingen abufive, informatien, quade en ongefondeerdc opinien , verklaart hebben, ende verklaren mitsdefen, dat alle ende een iegelijk van de wel-gemelte Heeren. ende die van de Regeringe der voorfeide Stad Am- fierdam , ontrent de voorlz. zaken, delibe- ratien , refolutién, endeexecutienvan dien, niet anders gedaan ofte beleit hebben , als 't gene goede ende oprechte Regenten , ge- trouwe Patriotten, ende Lief hebbers van de Vryheidt ende Welvaren van de Landen, ende van de goede Ingezetenen van dien, fchul- digh waren , ende hadden behooren te doen, ende dat derhalven alle de zelve ende een ieder van haar in hare eere. goeden naam ende faam , door het voorfz. faififfement, detentie, ende't verlaten van hare refpecli- ve dienften, ende door de voorfz. bezettin- ge van Krijgs-volk der gemelte Stadt, in gee- nendeelezijn ofte gehoudenkonnen worden te wefen gekrenkt, geledeert ofte verkort. Aldus gedaan ende gearrefteert in onfe Staats-gewijfe Vergaderinge, onder onfen *Ot>rfi- grooten Zegel , op den 23 * Augufli ,des maand. Jaarsonfcs Heeren endè Zaligmakers, 1651. |
||||||||||||||||||||||
|
Zijn Hoog- Endelijk is ook door de Gemaghtigh-
heits Rede- de Leden van Hoüandt , op het papier nenenMoti- gebracht de punten, die op 't openen van |
||||||||||||||||||||||
|
ven &c'
enderfoebt, |
||||||||||||||||||||||
|
't gefchrift, getit telt, Redenen en Motï-
|
||||||||||||||||||||||
|
ven , die fijn Hoogheid't , &c. toen
wierden voor-geftelt. Eenige weinige exemplaren lietenfèhier van drucken, on- der den titel van, |
||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||
|
392
|
|||||||||||||||||||||||
|
r_ I<?5 I.
|
|||||||||||||||||||||||
|
l6fï.
Die van
Mo'dandt
verdadigen hunne za- ken. I. Wegens
d'afdanc- king var^t Krijghs- volk. |
|||||||||||||||||||||||
|
denen en Motiven, &c, tot zijn verfchoo-
ningh en verdeding had by gebracht. .' Want voor eerft , toondenze datze boven de hoog-dringendc noot, na orde van de regeeringh , vermoghten in te houden de betalingh van krijgs-knechten, totwier aenhouden, zyciikwils verkla- ringh gedaen hadden, niet te kunnen ver- ftaen of bewilligen, en dat , mitfdien bet aenfchrijven en bekent maken aen Rit- meefteren en Hopmannen gedaen, by hen Wettelijk en recht gedaen was. Ten tweeden , wefcnfe aan , dat de
bezendingh, by die gelegentheit, fondcr hun verlof, ja, in hun weder-wil, aan al de Steden en Leden van Hoüandt, op den vijfden en zeilen van * Zomer-mamd beflooten, en in 't werk geftclt, was ge- wecft, onwettelijk, ftrijdigh tegens d'or- de en forme van de Regeering, en regel- recht gaande tegens deHoogheit enGe- rechtigheit, van hunStaetswijfe vcrga- deringh, ook infonderheit, dat 'et was ftreckende tot nadeel van de Vryheit der beraadflagingen , van de Leden van Hol- landt. Wefen ook aan, hoe ongegront en ongerijmt de redenen waren, die in de Zelve bezendingh , by fijn Hoo^heidt, en des zelfs afgeïondene, tegens den gant- fchen handel der Staten van Hoüandt ge- bruikt wierden. Ten derden, toondenfe dat den aan-
flagh op deze SPadt Amfierdnm, den der- tignften van * Hooy-maandt , des Jaars zefiien bonden vijftig ondernomen , mits- gaders het gevangen nemen van de be wu- fte zes Heeren, uit hun opper-machtige Vergadering , ten. zelven dage gedaan, met den gevolge en aankleven van dien, wasgeweeft, een datelij kheit op de Vry- heit , Hoogheit, en Opper-macht van hun Lantfchap , regel-recht ftrijden- de, tegens alle Wetten,Rechten,en Hant- veften des zelfs. Endeüjk wiert ook alles, 't geen tuf-
fchen eenige Provintien , nopende dit |
|||||||||||||||||||||||
|
werk, in den Tate zefiien bondert en vijf- ' .'
• 7 11 L ii 11 • Algemeine
tigh was voor-gevallen , by ei Algemeine wr^enif.
Staten, dooreen * Algemeine vergiffenis, .------------
ter neder en bvgeleght, en daar van dit „
* Generale
|
|||||||||||||||||||||||
|
,'olgendePlaccaat beflooten, vervolgens '
gedrukt , af-gekundight en aan-gefla-
|
|||||||||||||||||||||||
|
gen.
ALfoo in den beginne van den Iare, Afcondlging
1650. eenige onluflen in de Regeeringe van een Ad- zijn ontfiaan, dé welkt naderhant verder gweme ende verder pep-dan ziin, op,t Fondament verZ'ïïeni*
1 ?.,'■ 1 ■ J fi -sr 1 en vergeting
van zeker Refolutien, op den vtjfden ende vm *U( J"g
feflen * Juny des zelven Jaars, by de or- -voorgaande
dinaris Vergaderinge van de Heeren Gede. verfchiUm „ fut eer de ter Generaliteit genomen. Ende en datelijk- dat nader bant God den Heere Almach- hlAen- tigh gelieft beeft, de voorfx,. onluflen we- deromme na fijn Vaderlijke goedertier entheit * Zomer- gebeelijk wegh te nemen: Aiitsgaders tufi- maand, fchen de gemeent Bont-genoten foodanigen Harmonye, Eendracht, Liefde , Confi- dentie ende ajf'eff ie te doen blijken, dat alle degrootwichtige deliberatien , dit ter occa- flevan't overlijden van fijneHoogheidt, den Heere Prince van Oranjen , hoog-lof- felijker (JAÏemone, gehouden zijn, in de Generale Vergaderinge van de Rejpeiiive Staten der Geünieerde Provintien , Extra- ordinarie alhier in 's Graven-Hage gecon- voceert, met eenparigheidt ende volcomen contentement vanalle de Geünieerde Pro- vintien geluckelijk ten einde fijn gebracht, foo hebben de Re/peélive Staten van de Pro- vintie van Geïdcrlandt, Hollandt, Zee- landt, Uitrecht , Vrieflandt , Over- Yffel, ende * Stadt en Landen, omme de ge- # dachten van de voorfz. onluflen te * eradi- roe*m+
■ 7 ■ 7 gen.
ceren , uitte memorie van de ]egenwoordige,
en toecomende eeuwen , en den bant van de * Omwer-
roorfz' Eendracht, Liefde, Confidentie en telen, affectie onder de rejpeBive Provintien te va- fier enindifiblubelte maken, en daar mede te fluitendefeh e Illufire en gr 00 te Vergaderin- ge van degezamentlijke Bont-genoten, ver- claart, gelijk de felve verclaren mitsdefen , nu, nochnoit,tefuüm, noch'e willengeden- |
|||||||||||||||||||||||
|
II. Wegens
d' Htllantfe
Bezending. |
|||||||||||||||||||||||
|
* luniui.
|
|||||||||||||||||||||||
|
III. Wegens
t belegeren tinn Am- fierdam en 't vangen dèrzesHol- lantfetiee- * lulinf.
|
|||||||||||||||||||||||
|
AM STER DA
., ' .' ken aan alle't pene in denvoornoemden iare
Algemeine . & i ■> ■ ir ■vergiffenis. I050. is voorgevalien,nscb ook eentg rejjen-
—-------— timent o-oer 't gene voorfz. is, tegens eenige
Prov'mtien, Perjoonen, ende huifen, in 't ge-
meen ofte byfonder,te betoonen, hoedanig ''t Jèlve ook [oude mogen fijn, maar ter contra- rie alles te vergeten, als of 'alle't zelve noit en ivaregepaffeert, houdende tot dien einde mede de voorfz. Refolutien van den vijfden endezefien *Juny voornoemt, als , niet Zomer- gmomtn f mitsgadtrs nul, krachteloos, |
||||||||||||||||||||
|
M. V' I, Boeck. 393
raliteit, als van de rejpeèlive Prov'mtien t6-< r.
gelicht, geroyeert, ende uitgenomen ivor- Algemein» den, aüe Refolutien, Atlen, ende AcTttaten, vergiffenis, ter zake als vooren o-enomen, ende in de zelve ge-infer eert. Aldus gedaan, ende ver- klaart : by de Hoogh.gemelte Meeren Staten van de refpeiJive Geünieerde Prov'mtien, op de grootc Zale van 't Hof van Hollant, den negentienden * Augufti, zefiien hondevt * Q -, een-en-vijftigh, mmrii~ Was geparaphreert:
Jan de Jonge van Oofierlandt, vt«
Onderftont,
Accordeert met het Regifier,
N. R.UYSCH.
|
||||||||||||||||||||
|
mumt.
|
||||||||||||||||||||
|
ende van onwaerde, gelijk mede alle 't gene
uit krachte, endein gevolge van dien, in eeniger manieren is gedaan , ende daar op gevolgt ,fuUende mede tot bekrachtinge van alle 't gene voorfz. is , vernietight, ende uit de publijke Notulen, foo van deGent- |
||||||||||||||||||||
|
Befchrijvingh van de twee
BLO K-H UI S E N
voor Amfterdam.
|
||||||||||||||||||||
|
IZktfen TVe vM^firdam , vcrvaert voor
voer Am- -^zo fthicirjken en onverwachten fierdam. overval, als hun in den voorleden Jare, 16 fo. befchoren was, maar door de don- kerheid en flag-regen belet wiert, hadden al, korts na fijn Hoogheits vertrek , be- floten , om de Siadt voor zodanige on- heilen , zo veel mogelijk, te bevrijden , tweefterke hout-e Blok-huifen in den Am- MtsdoMr *ej te joen boawen , gelijk ook voorts in |
||||||||||||||||||||
|
gefondeert, men fiet hier by 't water, SefchrijJ
verfcheide bogen of poorten met latten ving vanU bezet, daar 't water tuffen door loopt, te •»<*«■ƒ« £#• midden kon men metChaloupen ofSchui- ^elte' ten door dezelve,in de Blok-huifen varen, om alderlei levens middelen en Krijghs- behoeften, daarbinnen te brengen ^ook konden hier onder verfcheide gewapende Chaloupen geberghc en bewaart worden, omaltijt vaerdigh te zijn. Maar aan beide , de zijden, en voornamelijk van vooren, en I naer buiten toe, wasd'onderfteftadie vol I gefchut poorten, met toevallende deuren, even als die op deSchepen van oorlogejhier uit kon men met fware ftucken op ro-paer- den na de Scheeps-manier,ontrent twee of drie voet boven water, langhs 't zelve hee- nen fchieten; Vijftig of zeftigh treden van de Blok-huifen af, naer buiten toe, was een rye palen , dwars over den AmfieU van d'eene zijde tot d'ander heen geOagen, doch recht voor de Blok-hwfen^wieróen twee openingen, zoo wijt, als die breet Dt^^ 5 '■ waren, |
||||||||||||||||||||
|
fen hebben
geftaxn. |
't werk wiert geftek: zy wierden dan ge-
zet ter plaats, daar nu de grootenieuwe |
|||||||||||||||||||
|
fteene Amfiels brugh gelegen is , en aan
beide des zelfs zijden, zoo tenooftenals ten weften, wierden ook op des Amfiels Hameyen. wegen , hameyen geftelt , daar mede men de zelve koft affluiten ; hoedanigh zich defe Stadts voorpoorten en Blokhui- fen vertoonden,wort hier aan d'ander zijde afgebeelt, zulks die aan de binnenfte zij- den, van de Stad af, waren aan te zien. Be Blok-huifen waren op dicke fterke
cyke palen, wel vaft in de gront geheit, |
||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge vm
|
|||||||||||||
|
$94
|
|||||||||||||
|
daten , gelijk beneden de Konftapels en yAn jt
Bosfchieters hun wachten houden , en in sbkhuifen. debenedenfte vertrecken of Kamers, die met defe houte wallen , gelijks vloersqua- men, haddenfe hun verblijf: Deboven- fte Kamers waren feer luchtig, en verma- kelijk van uitficht. Maar na dat defe Blok-huifen ontrent Waarm,m
drie Jaren hadden geftaan , bevontmen door wiens datfe, door het dichte en menighvuldige;*^ *'.*'*" paalwerk, de loop en fchuringh des Am- ^y^sn. ftels eenighfins beletten , 't welk ondiep-, te, en verftoppingh veroorzaakte, gelijk men ook begonde te beraatflageii , over > 't uitiesséö en vererooten van de Stadt; En alhoewel de Bkk-fctifsn, met voor bedachtheit gezet waren ter plaatfen , daar dcnieu-.
|
|||||||||||||
|
Van de
Blokhuifen, |
waren, open gelaten, die men des nachts,
of als men wilde, met een boom , vol |
||||||||||||
|
yzere pinnen, kon toe fluiten, zo dat al-
lerley fchepen , fchuiten , en vaertuigh, Van buiten nacr binnen willende , eerft recht tegen deze Blok-huifen aan, en dan ter zijden dezelve moften door varen, de welke by quaatwiliige gelegentheit, zo- <5aBigh van 't gefchut konden gegroet worden , datfe eerder na de gront, als Van het h- binnen fouden geraken. Boven deze venfitdtel- eerfte verdiepingen, waren redelijke bre- de opene gangen (want de huifingh., of 't gebouw hier boven , was fmalder en korter dan 't onderfte) met dicke houte borft-weringen , vry voor een musket kogel, voorfien. Hier konden de Sol- |
|||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boech
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
39 f
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1651.
Van de
Blokhuifen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de nieuwe Stads-wallen ter zijden aan foti-t niemants anders orde en bevel, als allee- 1 <J f 1.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den komen te fchieten, zo wierden defelve
evenwel, om de voor-verhaelde (mif- fchien ook om andere wichtige redenen ) door Burgermeefters en xxxvj. Raden af- gekeurt. Zy zijn dan in den Jare zeftien hondert en vier-en-vijftigh , in * Hooy- tnaandt gefloopt en afgebroken, door |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nign
|
der voornoemde Vroedfchap van Van de
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amfitrdam , door wiens laft zy ook eerft Blokhuifm,
gebouwt zijn geweeft. Op dit afbree-.' " ken&erBlok-huifen heeft A' Am fier damfe
Poëet Jan Vos, de volgende Vaerskcns gepaft. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■ lutiuf.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tAmjlerdam [preekt:
Ik hoef geen Blok-huis, neen, mijn waa? ren %ijn mijn muur en:
Wte twijjfelt, "Waag het heit dat niet by 't nat kon duwen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ACHT-EN-VEE RTIGSTE HOOFTSTUK.
Kort Inhou t.
Oproer f^Amfterdam , door de moedwlUigheït
eeniger Bootsgezellen ? daar o~ver ^pmmive met de doodt gejlraft
worden; Vonnis vant_y4hthoni Jacobfz.daar inde gelegentheït des of roers verhaalt wort, als mede dat van Joris Ianjz,. Oploop in 't uitvoeren'van
dsfe twee Vonnijfen, waar door eenige Borgers, mi haajligh en onvoorftchtïgh fchieten doot blijven. Placcaat, tegens de Bevelhebbers, die de Soldaten belafi hadden te fchieten, wat hen in alfulke gelegentheït te doen ftont. Twee der Z,elver wijken uit deStadt, de Weduwen en Weefen der gefchooten Burgers, wor- den begiftight. d''Andere muitende Bootsgezellen , gaan in ftiÏÏigheit weder te fcheep. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fcheepen uit Hitlandt gecomen , in 't Vlit,
binnen geloopen waren, om aldaar ordre te verwachten', waar men die vorder fou willen gebruiken, hebben eenige Boots- SootsgefeU gezellen van de zelve fïch vervordert, te-h» varen gen wil en believen van hun Overigheidt teSm ^*1 vanScheeps-boort af,naer Amfierdamx.zh"nn'r0~ varen , en aldaar de H: * Dtretleurs, hun- Jmaer" ne betaals-Hceren , onbehoorlijk , en ^Wt voorden tijdt, geit af te eiifchen; en al zo door de weigeringe des zelfs, groote * Befiier- on^ebondenheit, zo met fcherpe dVêige-- Aers |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A.1652.
|
Sn tijde, dat defê Vereenighde
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nederlanden , den vinnigen en
bloedigen Oorlogh, tegens O- livier Kromvvel, namaals * Pro- *Befcbem-fgffor, en't Parlement der doenmaalsge- • naamde Republike., van Engeland?, ge- dwongenwaren teaanvaerden, ontftont
'er f Amfier dam eenbckhaghlijk oproer, dateenigeBorgers, door onvoorfkhtig- . heit, zommigerBevelhebbers.der Soida- *Se$tev>b. ten,'t leven kofte. Wzntslsm* Herfft- maandt des Jaars 1652. eenige Oorlogh- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ddd3
|
menten,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hijhrifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
39$
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
gevangen de Maats geanimeert, fy zonden * ? 2'
flechts in de boot vallen , hy zoude wel zorgh Vonn'4 v<**i dragen, datdeKonftapels kamer w?l foude Amhmi werden bewaart, 't geen htm gevangen van Uc9hfc- de Maats in de Boot vallende, ook wel ern- vanK°ï- ftclijkenfcherpelijk te doen aangemaanten^*^*- belaft worde : Dat hy gevangen , komende ."-------------
met de Kage van 't Plie, daar inne waren on-
trent vijf-en-tzeventigh mannen van 't fchip den Swarten Leeuw, ende vijf-en-veertigh van deKrotn, herwaarts a;m, hetvolkheeft geanimeert ende opgerockent , omme niet ■neder Zee te kiefen , nochte dienft te doen , 'ten ware zycerft ende vooraf voldaan wa- ren , van hare verdiende Maandt-geldcn, tit dien einde, des Zondaghi avondts (als zy met de Kaagh hier arriveerden) met de Matroofen complot makende, dat zy gezamentlijk ende gelijkelijk , des Maandaghs uchfens , de Kloeke half acht uuren , zouden compa- reren VOOr het Weft-Indifch-huis . heeft hy gevangen , niet alleen het volk van de Kaagh, maar daar oi'x gevonden vijf of zes hondert man- nen van de andere fchspen, uit de welke zy eeni- ge uit maakten, daar onder mede was hy gevan- gen , die in de Vergaderinge van de Directeuren zoude binnen ftaan , omme hunne remonftrantie tn te krengen , die, des Maandaghs uchtens in de Vergaderinge verfchijnende , zijn (op zijn gevan- gens confejfie zelve) by de Directeuren bejegent. met alle minnelijkheit ende beleeftheit, haar belofte doende, dat zy in alles goet contentement zouden ontfangen , by aldien zy f fcheep Wilden gaan, dochdes ongeacht, dathy gevan- gen , ende de Matroofen , de goede voorjlagen van den Directeuren in de wint flaande , ende ziende dat zy dien uchtent niet en wierden betaalt, als zy begeerden, gezamentlijk tompiet 'hebben gemaakt, van niet t'fcheep te gaan , ende alle dagen des uchtens ten acht uuren voor. 't Weft-lndi- fche Huu te compareren , ende niet af te houden , ter tijdt ende zoo lange toe, als zy zoudenwefen betaalt, dat hy gevangen des anderen-daaghs , wefende Dinghs-dagh , mét fijne complicen mederom binnen heeft gefraan, remonjlrerende als voren , al waar hem , hoe- wel onwaerdigh , ander-maal heufch ende beleeft befcheit is gegeven , zulks dat hy zelve zeit, daar genoegen mede behoorden te
hebben genomen ,-doch , in tegendeel, dat hy gevangen . van fijne bende gedeputeert is geworden , omme vvederomme binnen te ftaan op Woensdag!), onder Aefe Ctnditie, dat, by aldien
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
i 6" 5 z. menten , als Werpen van fteenen quam
Soots-ge- teontftaan, zodededeMajeftraateenige zeilen ma- van de moetwillighfte by den kop vatten, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ken
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
waar van twee ver wefen wierden, om op
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
t,en eemge nan„en te wor<j£n : en nademaal het
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
m <r/F_
|
eene Vonnis feerbeknoptelijk hetgantfche
bedrijf vervat, fullen wy 't zelve van woort tot woort hier laten volgen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
worden ge.
"vangen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Vonnis van
Anrhoni Iacobfz. van Kop- fenhageie. |
ALfoo Anihoni facobfz. Van Koppenhage»,
out vier-en-twintigh laren, voor Boots- gezel gevaren hebbende , op 't fchip de zwarte Leeuw, daar voor Kapitein op com- mandeerde Hendrik de Raadt, teil dienfte Van |
||||||||||||||||||||||||||
|
de Hoogh Mogende Heeren Staten Gene-
raal der Vereenighde Provintien , onder'c bewindt van den directeuren van 't Extraor- dinaris-equipagie hier ter (lede uit-geruft, hem zo verre verloopen heeft, dat hy gevan- gen, vergetende fijn eer endeeedt,aucheur endeaanleiderisgeweeït, dat de meefte van ,t$checps-volkvande.S'<iw«»£<;««»', tegens dank , ende in weerwil, van den Kapitein, van boort gegaan, ende in een Kage geval- len zijn, dieopftroomlagh. met dewelke zy.herwaarts aan zijn gekomen, niet tegen- ftaandc. de Commiffaris vande Monfterin- ge , binnen Scheeps-boort komende , het volk van de Hooge Overigheit aan-zeide, dat niemsmt fich van boort en [oude begeven, op lijf-flraffe , dat hy gevangen des ongeacht, op den avont complot, ende de Maats opge- maakt heefc, omme het fchip te verlaten, (al-hoe-welhymoet bekennen, dat de Ka- pitein was een goct minnelijk manj ende dat de Maats, tot dien einde zouden varen aar. eenKaaghdieop flroomlagh, doch de Ka- pitein bemerkende, dat de Matroofen met de Boot van 't fchip aan de Kaagh wilden va- ren , heeft hen gedreight, by aldien zy fulks beftonden , daar in te fchieten , daar op hy ge- vangen het woort voerende , beletten 'er Wij Ie zeide : Kapitein, dat en fitlt ghy niet doen: voortsracfforüianjk.van ifaei-/«w, fijn e com- plice , ende Roelof Roeloffz. van Bergen in Hoorwegen , ende noch eenige andere meer, welkers name» hy gevangen juiftniet en ge- denkt, gegaan wefende by ende ontrent de Konftapels'kameF.met intentie, om hem van de zelve te bemachtigen, ende, by aldien te- gens h'a ar iets feitelijks mochte worden on- dernomen , 't zelve te beletten , heeft hy |
|||||||||||||||||||||||||||
|
A M. VI. Boeck,
|
|||||||||||||||||
|
AMSTERD
té < z. a^ien ^y gevangen geapprehendeert moch-
Vonnit van tcvv'0rden> <kt zijne Compagnons gehou- Anthoni ^en ^ouden tvefen , hem feitelijk te ont- |
|||||||||||||||||
|
397
|
|||||||||||||||||
|
voorfchreve gevangen , den zelven gecon- j <s j j..
demneert hebben , als zy hem condem- Vor.nis van neeren mitsdefen. , gebracht te werden Anthoni op 't Schavot , 'voor de Waagh alhier, iacoéfz. ende aldaar roette koorde ge-executeert ven Kop-
tC werden ,• dat'er de doot na volght, penhagen. gunnende het doode Lichaem de aerde, ---------—
verklarende fijne goederen , zoo hy me-
nige heeft , geconfisqueert ten pröfijte ^ van den Heere. Aótum den lp * Septet». * tterffi- ber y 1Ó52. mMnA- |
|||||||||||||||||
|
lacobfz.
van Kop. penhagen, |
zetten, gelijk hy mede verbonden was, die
gene te ontzetten , die van fijne compli- cen mochten werden geyangen , als hy |
||||||||||||||||
|
daar by of ontrent was > daar op hy ge-
vangen binnen ftaande, ende fich feer on- hebbelijk dragende , vorderde niet allee- ne voor hem, maar cok in de naam van 't gemeene Scheeps-volk, de Maant-gel- den van den Directeuren , *p een onbehoorlijke en dreigende vvijfe, alwaar hy gevangen , in de Vergaderinge , door den Major Jocob Sicker, die daar prefent was , ende twee van 's Heeren dienaars , wier'de geappre- hendeert 5 dat hy gevangen zich niet ont- fien heeft , fich te oppoferen tegen de Jufiitie , en ten tijde van fijne apprehen- ïie, beftont fijn mes uit zijn zak te tree- ken , in de Vergaderinge, ende hem daar mede ter weer te ftellen , ook ongetwij- felt meer zoude gedaan hebben , hadde hy ("niet overvallen wefendej zijn mes uit de fcheedc konnen ontblooten , dat hy gevangen nu geapprehendeert zijnde, en- de door de handen van de Jufiitie geleit wordende , in 't uitkomen van de poorte Tan 't Wefi-Indifch-bm. ende op het plein, feditieufefijk geroepen heeft; Mannen, hier gaanfe met my hein , ik wort vafivvegh ge-,. leit, waar benje nu, of diergelijke infubftan- tie, als oft hy feggen wilde , Ghy en hom u woordt niet , om my te ontzetten , dat , Op het voorfchreve geroep, (zoo hy zeit, uit Jan Saftiaanfz. en Roelof Roeloffz. beide me- de gevangen , verftaan te hebben , die on- der anderen belooft hadden , hem gevan- gen te ontzetten) neffens een menighte van Matroofen toegeloopen zijn , de voor- fchreve Jan Bafiiaanfz. ende Roelof Roe- loffz,. met uit-getogene meffen , met in- tentie , omme hem gevangen de handen van Jufiitie te doen ontkomen : Alle het Welke . wefende zak* die contineren no- toirlijke mein-eedigheidt» rebellie , ende oprechte feditie , ende muitinerye, die in een Stadt van Rechten niet getollereert, maar anderen ten exemple geftraft be- hooren te werden: zoo is't-, dat mij- ne Heeren van den Gerechte , gehoort den eifch ende condufie van mijn Heere den Schout, ende de Confeffie ran de |
|||||||||||||||||
|
By den Heeren Schout,
Nicolaas Korver,
Dr. Frank van der Meer , en
Kornelis de Graaf, Heere van
Zuid-Pols-broek , Burger- meejleren. Albert Pater,
Dr. Cornelis van Dronkelaar,
Mr.JorisBacker,
Nicolaas Pankras,
Kornelis van Vlooswijk , en
Gerritvan Hellemont, Sche-
penen. Ende ge-executeert den twintigfien daar
aan volgende , * Prsfentibus den zelven Meeren.
't Vonnis van lor is Ianfb, quam byna jnhout van
op den zelven zin uit, en melde, dat by't Vonnis meteenen Anthoni, Jan Baftiaanfz. Roelof**» 7«»'«' Rodoffz, Klaas van Schellinghwou, Iaap lmf*- VK*: uit 't Veen, en andere Matroofen meer, op iiafr!em' een avont in 't Vlie, (te dien einde t'za- men gerot en vergadert zijnde achter de Spil,) opzet en fzamen-fpanning gemaakt had, om uit't [chip te gaan, 't zelve te verlaten , en op te comen in weerwil van den Hopman > en tegen uitdruckelijk ver- bot van den Gemaghtighden van de mon- fieringh, die bmnen fcheeps-boort was, en , door.-
|
|||||||||||||||||
|
39*5 HiHorifche Bej
ï 6 < %. door uitdruckelijk bevel van de Heer en Sta-
SelijdenU ten verbot had gedaan , dat geen van de vmjork (JH'atrofen hem [oude onderwinden op te Unfa. van cornm, of uit het fchip te gaan, op lijf. Aaeriem, pa£ j)at hy ten voorfz. einde bad hel- tveginspj' pen befluiteri,- om met de boot te varen n \prt>crigeaen Zeker kaeg-fchip, dat op ftroom lagh, moeswillig- maer dat de Hopman, zulks gewaer wor- beit, ttgen dende, hem, en andere matrozen meer, de H: Dirs- met harde woorden aangingh, datze van Beursam. ]lun 0pZet: cn voornemen zouden af- *erec l' ftaen, of hy zich anderzins gcnootzaekt zoude vinden, om op de boot, die de maets van boort zoude voeren , los te branden; waer op onder hen goet gevon- den was, da? Anthoni, met noch ande- re van de medeplegeren, zich van de Kon- ftapels kamer zouden verzekeren, ten einde, de boot af en aan de kaegh varen- de , uit het fchip geen lect of hinder quam te gefchieden. Dat Anthoni , Roelof Reeloffen van Bergen , en hy Ioris zich gevonden hadden byen ontrent de Kon- ftapels kamer , om fich van de zelve te verfekeren, by aldien iet feitelijkstegens de boot moghte worden onder-nomen. Dat , onder gunft van 't gefchut , de Matrofen, tot ontrent vijf-en-tzeventigh in 't getal, van 't fchip aan de kaagh ge- komen waren, alwaarfe noch ontrent vijf-en-vcertigh mannen van 't fchip de Kroon vonden , en t'zamen , gezeik waren na defe Stadt, alwaar Anthoni en defe Joris; het woort gevoert en gezeit had, Mannen, ah we f'Amfterdam co- men , gullen wefeggen , dat we de Heeren wel willen dienen, maar dat we eerfi voor af willen hebben en ontfangen, onfe ver- diende gelden , en dat de tJMatroofen om 't zelve te eifchen , de klok voor acht uuren foudenvergaderen, by, en ontrent de Stats Herbergh ; om dan gezamentlijk te tree- ken naer het Weft-Indifch-huis, daar de Bewïnt-kebberen hun Vergaderingh hiel- . den, fonder dat fich iemant had achter te houden. Dat fc des uchtens aldaar komen- |
||||||
|
cbrijvmge van
de, gevonden hadden, noch ontrent vijf i <J 5 a.
of zeshondert mannen van andere Sche- Belijdenit
pen, daar Anthoni het woort tegen de ■"«» Joris
troepen gevoert , en gezeit had. Wy lanfa.van
futten en willen het eelt hebben, al fout 'er asr em.'.
T r T-w 1 • • J degens fsi. noch foo gaan. Dat hier op eenige van de m*m ^
Matroofen , ter Vergaderingh' van de Be- re opmerige winthebberen , quamenbinnen ftaan; en moetmiltig- hun betalingh eifchten, die met alle min- keh, tegen lijkheit van de Bewint-hebberen ontfan- de H: Dire- gen wierden, en hen aanboden genoegen °curs, aa"~ te geven , by aldienfe te fcheep wilden __ ' gaan. Dat, niet tegen (laande defe goe- de vermaningen, dele Jurk, met d'an- dere Matrofen , noch eens opzet gemaakt had, van niet te fcheep te gaan, voor al eer zy ten vollen betaalt waren, cn datfe, te dien einde, alle dagen voor 't Wejl-In- difch-huis , des uchtens, ten acht uuren, fouden verfchijnen, tot datfe hun volle ^ betalingh bekomen hadden. Datfe dien- volgende , des Dingsdaghs uchtens , we- der voor het Wefl-Indtfch-huis te zamen rotteden , en voor de tweede reize in de Vergaderingh quamen binnen ftaan, daarfe met gelijke beleeftheit, als daaghs fe voore , bejegent wierden. Dat hy, fich des niet kreunende , des anderen- daaghs met de troepen weder aan-getroc- kenwas, en fich feer onhebbelijk tegens de Soldaten, die daar gekomen waren, om alle muitery te weeren, en de Be- wint-hebberen voor alle onheil te befcher- men , gedragen , en onder anderen, met defe vileinige en opróerige woorden (kloppende metdehant op deborft) uit- geborften , en gefeit had, Schiet nu ghy Pielen en Schelmen^ hier ben ik, fchiet, Dat hy gevonden was te ftaan voor de poorte van 't Wefi-Indifch-huis , als wan- neer dezelve geopent wiert, om te fien welke perfoonen hen fo vermetel en ftout aanftelden, met werpen van fteenen over de muuren , niet fonder groot vermoe- den van mede geworpen te hebben , te meer alfoo hy daar voor de poorte gevat worden dcj
|
||||||
|
AMSTERDAM.
|
VI, Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
399
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ALfoo mijne Heeren van den Gereehte als itff 2.
Vaders ende VoorftandersvanhareGe- ^fcu„diging meente, niet meer ter herte zijn nemende, derWetkou- dan de rufte, vrede ende welvaert van deStat, ders dezer ende dat hare E. E. tot dien einde in de bevvu- Sude. cm fte Foelie, die defe week is gebeurt en aange-
uit te vin--
ftelt,by en ontrent 'tWefi-lndifih- huk,haer ge- den die Bc-
neceffiteert hebben gevonden , tot geruflïg- wlhebbers, heithaerte verzekeren van eenige moetvvil- die 't fchie- lige Matrofen,daer onder 2 vvaren,die de mee- tengeboden, fteaenleidingetotcomplotterye endefeditie cndeSolda- hadden gegeven, en daeromby mijneHeeren te», die ge- van den Geregte,over haar began e fauten op fihoten had- gifteren gedoerat fijn, om door den Scherp- den. rechter openbaarlijk met de koorde te wor-------------.
den ge-executeert:in en ontrent welk Execu-
tie mijn wel-gemelte Heeren. om allesbuiten confufie te houden,alfo niet fonder vrefe was, dat by het groot getal van de delinquerende Matroofen f daar onder hun haddenverbon- den,om hunne medeplichtinge te ontzetten, in cas, zy van de fuftitie mochten werden geapprehendeert , mits iets feitelijks tot ontzettinge van de criminele foude mogen werden ondernomen , ortlre gegeven had- den , dat dm Dam foude werden bezet, met drie Vendelen Soldaten, met intentie, dat niet en foude werden geattenteert, ten ware eenige feitelijkheit tegen de executie moch- te werden aangerecht: Soo is 't (Godt betert) gebeurt, niet alleen tegen ordre en intentie van mijn wel-gemelte Heeren van den Ge- rechte , maar ook tot innerlijkfte en beweeg- lijkfte droef heit harer herten voorgevallen, dat eenig volk van achteren^ Wage zijnde, aangedrongen,om de Iuftitietc aanfehouwen, foo als in gelijke gelegentheit gewoonlijk is tegefchiedenjmetdeSoldaten(fofyfeggen) vernemende dat de troepen aandrongen, om de Criminele te ontftelen, haar musketten hebben geloft in 't wilt.tot eenige malen toe, tot ongelooffelijken hertfeer van de H: Mag. daar prefent,eenige van de BurgeryedeIufii. /«aanfehouwende, fijn terneder gefchoten. En dewijle mijne H : voorn: in hare Vaderlij- keaffeftie, diezy ongeveinsdelijkhare ge- meente toedragen ,«dien aangaande van me- ninge fijnaan te rechten fcherpeexaminatie, fo atszy airede zijn doende,ende dat de boet- fchuldigen tot noch niet enkonnen werdca uitgevonden : Nodigen derhalven hare E. Edele, allen en een yegelijken van de ge- meenten, om te openbaren de kenniffe die |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
16 5 1. wordende,en fich tegen den Gerechte ftei-
Xedmglijk lende, met heinler were te ftcllen, tegens oproer zij n hechtenis, vermoedt wiert, den Die- t'Amfter- mtv, die hem onder andere vatte , met Aam' een fteen in 't aengezicht geflagcn te heb- ben. Dat hy in 't openen van de deur , den Onderfchout Buyl, zeer oproerigh en muytachtigh aldus had aengefproken : Hier ben ik nu , ghy en zult en hebt het herte niet tefchieten, ofwy zuilen maken, dat het huis het onderjle boven raekt, &c. Oploop in't in5t uitvoeren van defe voorfchreven uitvoeren yom{{[cn f v00r Je Waagh ( daer toen 't |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
•van iele
Vonnijfen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Schavot ftondt, vermits't Oude ftathuis
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
afgebrand, en 't nieuwe noch niet vaer-
dighwas), begoften zommige wijven te fchreicn ; en bezwijmende , deden hun beft,om uit den drang van 't volk te raken; doch hier opdrongen eenige, die vand'" achtcrftevoort-gezet wierden, zooftijf op de drie vendelen Soldaten , die voor de Waagh, tot weernis van alle oploop, ge- iielt waren, aen, dat die fich genootzaekt vonden , om achter uit te wijken, maer eenige hunner Bevelhebberen , dit ziende, belaften met een haeftiggemoet,doch on- verfïchtelijk, onder den hoop los te bran- den ; defen laft van hunBevelhebbersfom- mige nakomende, troffen eenige ter doot, DeSoldatm en qUCtften andere deerlijk. Eenige Sol- fihietenon- <jaten fe haeftigheit van hun Bevel-heb- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
der V v»lk. beren we] merkenc}e s hielden hun trom
pen om hoogh, en fchooten io in de lucht. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Daar van
eenige dood
blijven |
Dit fchieten"veroorzaekte onder het volk
foo groot een fchrik en verbaaftheit, dat ieder om een goet heen komen fagh, en |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
deregewont vanden Dam vloot, zo dat de menfehen
reorden, en ^ecne Jen andere onder de voet liepen en |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
de rep
vluchten |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
vertraden, vallende hol en bol over mal-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
kanderenheen,en mantels, hoeden en op-
perkledcn, in de loop lieten : het recht, niettemin,wierteveaweluitgevoert,maer hoe weê dit reukloos fchieten derfoldaten uit laft van hun Bevelhebbers, den Wet |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
houderen defer ftede in hun herte deed,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
gavenfemet dit volgende placcaet, datfel . .
Icieürf:k^gcn,gcn?e|te|cnncn, »2yvw de gebaalde *ke en gelegent- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiflorifche Befch,
|
||||||||||||||||
|
4oo
|
||||||||||||||||
|
fen tuflen de zelve dóór gevek hadden * J 2'
gehouden , zou niemant tegen deze t^At^aer^ fcherpe punten hebben ingeloopen. In dam. alle gevalle , tot fchieten had men tijdts-------—
genoegh gekomen, als men gezien had,
dat men met fteenen op die van 't Gerecht geworpen , of eenige andere moetwil- ligheidt of dadelijkheidt tegen 't zelve ■> in 't werk geftelt hadde: Uit de onderzoe- kingen van zommige. Soldaten , wier- den twee Bevelhebbers betight , van laft TweeBeveU tot fchieten gegeven te hebben, doch zy ktbhers der -waren al gevlucht, en tot verfcheide ma- Scjdafen len, om haar te komen verantwoorden, - 'dt ™0^ in geroepen zijnde, bleven wegh, wierden ballingen , en moften hare bedieningen verlaten. i>* Wedu- Den Weduwen en Wezen der gefneu- venenWee-
velden , wiert haer fchade by de Maje--^ der ge- ftraat, ieder na fijn ftaat, de zomrnigen^*' ' meteen vereeringh van eenige Stadsamp- -ucrdenvan ten, en d'andere met gelt-giften, mildelijk de stat be. vergolden. De andere bel-hamers en mui- giftïght. te-makers van de Boots-gezellen, aendc ftraffe hunner fpits-broederen, een fpie- d'And"J gel nemende, hielden fich, fondertot ver- ™"t'rcJm dere moeite te komen , ftil , en gingen gaa„ inpiU voorts tefcheep.. Ugbeit't fcheep,
|
||||||||||||||||
|
heidt zijn hebbende, onder beloften , zoo
iemant van de Gemeente weetaan te wijfen, eene van de Soldaten, die hunne musketten hebben geloft, endede burgery daar mede hebben gegrieft; dat de zelve aamvijfertot belooningh ter eere. ende ten dienft aan de Jufiitie gedaan, genieten fal een recompenfe van 300. gulden. Dat noch daarenboven , zo yemant wifte te feggen, ende te betuigen, dat eenige van deOfficieren laft tot het fchie- ten mochten hebben gegeven, dat de zelve daar voor fullen ontfangen tot vereeringh alsvooren, 600 guldens , ende dat hare na- men fullen werden gefecreteert. Afgecun- digbtdenzi * September, i<Jj2. Den haaftjgen onbedachtzamen yver
en onervarentneit der Bevel-hebbers, die laft tot fchieten hadden gegeven, is alleen- lijk dit droevigh ongeval te wijten, want alzulke oploopen of gedrangen , gebeu- ren hier gemeenlijk altijt, in 't uitvoeren van dusdanige V-onniffen; en by aldien 't volk al te feer op de Soldaten hadden aan- gedrongen , moften de Bevelhebbers, om zulks te weeren, de muskettiers belaft hebben , om haar tot fchieten gereet te houden , de lonten op de haan te zetten, en dan de piekeniers achter de voorfte ge- leden , en de buitenfte ryen, der mus- ketiers in (lellende, als die hunne fpiet- |
||||||||||||||||
|
1652.
Oploop '
i'Amfter-
dam.
|
||||||||||||||||
|
*Herffi-
tnaant. |
||||||||||||||||
|
Wat ordre
de Bevel' hebbers , in dit oploop hadden die- nen te hou- den. |
||||||||||||||||
|
NEGEN-
|
||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VL Boeck. 401'
|
|||||||||||||||||||
|
NEGEN-EN-V E E RTIGSTE HOO F TSTUK.
|
|||||||||||||||||||
|
'ÈefchrijYtnge yan de Zee-Slagh, door lom
van Galen. Kort Inhout.
Inleiding. Zes ëngel/è Schepen onder d'$Ad-
mtraal Appelton y door d'Hollanders te Lïvorno be^et. Den G root
Hertogh bejchermt die. (Jrïaarzynemen verradelijki tegenshun belofte, het Schip de Fenix den Hollanders af. Stoute daadt van Capitein Tromp
in groot gevaar zijns levens. Van Galen wort na Livorno gefonden. Den groot tiertogh doet d'Engelfè, op 'f aanfchrijvens der H: (JHogende Heer en Staten, van fijne Rede vertrecken. d'Engelfe Admiraal Bodley comt met i o Schepen, om Ap- pelton f ontzetten. Van Galens heldaftige Reden aan zijn volk. De Slaghgaat aan. Bodley met de zijne, deifenterugh. Appelton van C. de Boer van Ene- huifen verovert, noch vier van d'Engel/è Schepen, -worden zo genomen, in de grontgejehoote», als verbrant. Een ontcomt uit 't gevecht. Van Galen zijn been aan fiucken gefchooten , en afgezet , fierft daar aan binnen Livorno, 't Lichaam wort f 'Amfterdam gebracht, en begraven. Zijn Lof-dicht. |
|||||||||||||||||||
|
defentijdtgecomen zijn, gelijk hier vo-
ren , met d'Admiraal Heems-Kerk (in d'oude Kerk begraven) gefchiet is. Zes geweldige Engelfe Scheepen onder
't gebiet van d'Admiraal Appelton, wa- ren in de Haven van Livorno door d'Hol- landers bezet. d'Engelfè verzochten door den groot Hertogh van Toscane», op deze zijne Rede, befebermt te mogen worden, dit nam den Hertogh aen , en liet aan d?'Hollanders weten , dat zy fïch niet fou- den vervorderen, op zijn Rede en in zijn Havens eenige Vyandfchap aan d'Engelfè te betoonen, tenware dat zy zijn onge- nade , in allen deelen, wilden deelachtigh worden, d''Hollanders beloofden zulks , tot ander advijs van Hare gebiedende Heeren, na te laten , en nader tijdino-e hier van bekomende, 't zelve aan te die- nen , doch alles met voorwaerde , dat E e e z d'En- |
|||||||||||||||||||
|
I
|
N 't voorgaande vierde Boek, in de
Befchrijvingh van de Nieuwe Kerk, is vertoont en befchreven, de Heer- |
||||||||||||||||||
|
Oorfattk
defer Be- fchrijvingh. |
|||||||||||||||||||
|
Zes Engelfe
Scheper) ■ door d'HoU laniiers be- zet, te Li- vorno. |
|||||||||||||||||||
|
lijke Graf-fiede , die den dapperen
Zee-Heldt, J'om van Galen, door zijn mannelijke moedigheit, meermaals , in dienftvan defe Landen bewcfen , en ten laatflen met zijn bloct en leven bezegelt, hoog-loffelijk verdient heeft. Doch na - demaal aldaar zeer weinigh van defe zijn laatfte Helden-daat te lefen, en het niet behoorlijk is , dat zodanige Oorloghs- pralen voor de Nacomelingen verduifiert worden, >ook op dat d'Aanfchouwers van dit graf, des mans ongemeene dapper- heit (want gemeene daden verkrijgen niet alzulke zege-teikens) kondigh zy , ful- len we defe vermaarde Zee-flagh, met ha- ren oorfpronk mede in 't kort verhalen , door dien we met onfe Hiftarie, tot op |
|||||||||||||||||||
|
Worden van
den groot Hertogh be- fchermt. |
|||||||||||||||||||
|
HiBorifche Befchrijvinge van
i van d'andere Hollandtfe Schepen (die l6"5*
|
||||||||||||||||
|
402
|
||||||||||||||||
|
d'Engelfe alfulke daetelij
|
||||||||||||||||
|
op het fchieten en gerucht , uit ge- Trouwlooft
zonden was) omtrent hem quam roe- badder yen, op welk gedruis en geklats der rie- E"£eife* men, Tromp begon eenigh geluid te flacn, '*"""' Li~ de Sloep by hem komende , liep hy * noch het meefte gevaer , want zy meinden dat het een Engelsman was, en fouden hem voort met Boots-haken T . onder gefteken hebben , ten ware dat J™J?fiL Tromp even noch zoo veel ademsover levens. had , dat hy kon roepen , Tromp , Tromp , Kapitein Tromp, waer over zy hem ken- nende,binncn hun boort haelden, en voort ,. 1 ca • i L- r • MMr vort
aen hun Setup, en 's morgens binnen Lt- „^^y
■vorne gebracht hebben , alwaer hy, na eenige dagen koefterens, weder tot üjn vorige gezontheit gekomen is. De Hollandtfe Bevelhebbers , over n&Hoüan-
dit trouwloos bedrijf der Engélfe, aen ders klach- den groot Hertogh met reden klagen-Un fTt™ j , r 6 • • i i °r groot Hertog
de, kreegenleerwemighgehoor, zo feer vruchte-
waren , tot deez tijt toe, d'Engelfe, aldaar kos. in groot achtinge. Ja den Hollandtfen Conful, Pedro van derStraten , wiert in fijn eigen huis verzekert, om dat de Hol- landers hun zomtijts mochten laten ont- vallen,dat zy d'Engelfe dit verradelijk aflo- pen van de Fenix wel haeft fouden doen uitfweeren , maer foo haeft als d' H: Mogende Heeren Staten hier van ver- wittight waren , fonden zyden Com- J mandeur Joan van Galen , van hier y°anviti> te Lande over na Livorne, met voor- ^alen "a fchrijvens aen den groot Hertogh , dat tvorm' hy defè trouwlofê Engelfen van zijne rede wilde doen Vertrecken , op dat hare Hoog Mogende niet genootzaekt wierden te doen , dat fijn Hoogheidt niet aengenaem mochte zijn. Dit fchrijvens bracht zoo veel te wege, dat den groot Hertogh d'Engelfen dedc aenfeggen , dat zy op den twalefden van ¥ Lente-maandt van fijn redemo- *M/rw. ftenvertrecken, evenwel duurde het nóch twee dagen langer. Onder
|
||||||||||||||||
|
gen , mede beloofden, 't welk den Her-
togh hun verzekerde. Den manhaften Capitein Cornelis Tromp (namaak Schout by,nacht,) Zoon van dien dapperen Ad- < mirael , was mede onder dees HoÜantfe Vloot, en geboot op 't Schip de Fenix, wel eer d'Engelfen ontweldight: defe Fe- nix fchitterdezo fnel in d'oogen der En- gelfe , datzy, dit onverdraaghlijk vin- dende , tegens haar eer en belofte , op zeker donkere nacht, met eenige wel be- mande en gewapende Sloepen, dit Schip verradelijk , en ftillckens omcingclden, beklommen en enterden , en waren al boven , eer dat de wachters dit gewaer wierden, die evenwel weer boden, maar waren ftraks overmandt. Capitein Tromp 't gerucht horende , fprongh uit zijn Legerfteê , rukt de deur van de Ka- juit open , alwaer ftrax eenige weinige van fijn volk by hem quamen, hy hoo- rende, hoe het geftelt was , en dat het Schip vol Engelfe krioelde, die al zijn volk beneden hielden , vernam ook, dat de Konftapels kamer , die onder de Kajuit is , al van de Vyanden ver- Zekert was , vont fich te fwak , om tegen zijn verradeüjke party aen te'gaen , Evenwel dede hy en de fijne eenigefchoo- ten met piftoolen, uit de Kajuits deur, die t'elkens weder toe treckende,langs fcheeps heenen , doch dit wierdt weinigh geacht, maer Tromp bcfpeurende door 't hel- len van 't Schip , dat het al onder zeil was, beftaet eenftoute daad, want om niet van d'Engelfe gevangen te wor- den , fpringht in zijn onder-kleederen uit de Kaj uits venfter, in de volle Zee, en {iet fijn Fenix met Jpre witte vleuge- len , vaft door 't water heen vliegen , en hem zelfs, in de genade en ongenade, der golven van de tJMiddelandtfe Zee. Hier lagh hy omtrent anderhalf uur en fwom of dobberde , zo hy beft konde, tot dat by geval een Sloep |
||||||||||||||||
|
Trouwlofe
daad der Engel/et •voor Li- vorno. |
||||||||||||||||
|
£Engelfe
lopen ver- radelijk, t Schip de Fe- nix »f. |
||||||||||||||||
|
C. Tromp
fpr'mgt in de Zee. |
||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VLBoeck 403
ghy alle fiei; wiefaluit liefde tot zijn Va-1 6 f 3.
derlant niet vromelij k (Irijden ? Godt&cheeps- verhoede dat wy de nederlaagh krijgen, ftnj* ™>« |
||||||||||||||||||
|
Onder tuffengelfe Vloot, vanlogh - fchepen , o
|
||||||||||||||||||
|
1*5 J-
Schee f s-'
ftrijt van loan van Galen voor Livorno. |
||||||||||||||||||
|
Waarlijk gelooft my, wy fijn alreedtsver- ^JZcr
coft tot Slaven, om in de Barbados-la- Livorno^ bak te planten : och! dat ghy met my kont —. — gevoelen hoe dier dat Hollandt fijn vryheit met bloet bezegelt heeft; oordeelt zelf, ofi niet beter is voor 't Vaderlandt het leven te wagen, dan onder defe fckelmen te moeten buigen. Nu dan, ik vermane u alle tot dapperheidt, ii/at iffer toch beter, dan den Hemelen 't Vaderlant, een eerlijke ziel op te offeren ? Defe reden ge-eindight , van $egin van Galen ftuift terftont op Boddeley aen, en deZee-Jl*g, Appelton ziedende van gramfchap , be- geeft fich uit de Haven van Livorno, om Boddeley t'onderfteunen ; nu zach men de ftrijt verheffen , Afpelt on voerende 't Schip de Luypert , zetten 't op van Galen , van Galen had 't Schip de Bon- aventura op zy geleidt , eer noch de En- gelfche in de ftandt der fiach-ordens gezet was; acht Schepen paften op Bodley, met de ander acht viel hy Appelton op 't lijf, 'tGetel der want de Engel/e waren vijftien of zeftien, S,chfen aJn en van Galen ook omtrent zo veel; hier/r?*'^ quam de ftrijt op 't hoogfte,de StatZijw-"^ ^' * na met hare heuvels en geberghten ver- fchrikte en zidderde, door 't fchrickelijk donderen van 't Gefchut, de ftrandenen heuvels dicht bezet metaanfchouw;rs,za- gen hier,door de dicke rook, hoe yffelijk 't blixemde by de Schepen ; zy zagen nu de Vlooten onder een vermenght,de vinnige water-zielen heftigh aan elkander, de Zee beefde van 't yffelij k donderen der Metale buifèn; 't gieren der koegels, verdoofde 't gefchreeuw derMatrofen;hier fchoot men de Zeilen aan fiêntej^ daar borften de rib- ben, gin ts ploften demaften, met al dat 'er JjJ*^ aan was;Van boven neder;hier vloog'er een vtcf,,S **~ de kop van 'tlighaam,daar de arm,voeten, fchinkels raakten verloren; de fchepen wa- ren flibberig van't bloet derverflagenen. Steffen Laisj op 't Schip de Bonaventuur |
||||||||||||||||||
|
Bodley , niet verre van daer , onder
't Ey landt Elba, Defe was met Aftelt on verfprooken, dathy hem in 't uitloopen zou te hulpe komen. Op den 14 der voornoemde maendt , na dat zy acht maenden waren bezet gehouden, quamen d'Engelfe uit. Van Galen, die nu't Qpper-bevel van
defe HollantfeVloot, doorordrederH: M : Heeren Staten , had aangenomen , verkontfchapt zijnde, dat Boddeley meê quam afzacken , om fich by Afpelt on te voegen , en een kans te wagen op de Hollanders, want van Galen had hem gedreight binnen Porto Longone aen te taften, dies Boddeley vaft inaantocht zijn- de,om gelijkerhant metAppelton de macht der Hollanders op te flocken • zo haeft had van Galen dit niet in 'toogh, of terftont voer hy al fijn Schepen aen boort,moedig- defètot den ftrijt,en ontboot op fijn Schip alle de Bevelhebbers, Soldaten en Matro- fen voor de groote Maft, hy op de Kam- panje ftaande, fprakfe dus aan : Ghy dap- pere Krijgs-lieden,wie van u iffer die niet be- kent is,de onrechtvaerdige Wapenen der go d- kofe dwingelanden deEngelfchen, defe Ko- ning-tnoorders fijn nu foverwoetgeworden? dat haer Eilant met Konings-bloet geverft, haar leet is, datfe nïct diergelijke gruwelen over dengeheelen Aardbodem verrichten,nu foekenfe hare naburen 't jok op de nek te leg- gen, Jy zijn dronken en weeldriggeworden, door al het woorden, en om haar naam de Wijde Werelt door geducht te maken, haar wreetheit te oeffenen aan ons. Zy fijn nu gecomen tot een meer als Heidenfiche ver- woetheit, om de Zee te fchuimen, en haar overal meefler te maken; nu is het tijdt, dat 'er wraak genomen wort van al het on- gelijk den Hollanders aangedaan ; defe Heydenfche ongebondenheit moet ingetoomt Werden. Nu comenfe op ons aan , gelijk |
||||||||||||||||||
|
loan van
Galen, Op- per-Bevel- hebber > //«• Holland/e Vleot. |
||||||||||||||||||
|
Zijn moedi
ge Redenen aan fijn Volk. |
||||||||||||||||||
|
Eee
|
||||||||||||||||||
|
voerde
|
||||||||||||||||||
|
1 6 $ 3. voerde zes en veertigh Metale ftucken, hy
JZee.JUgh ^^a van Galen op iv, en Tonder langh *<?» Gal c marren' de volle laagh, en een koegel in ' de Buspoedcr-kamer,die hem, en fijn volk met Schip en al in de lucht blies; van twee hondert man, wierden vijf geberght. Dit fchriklijk toeval, verfwakte de moet der Engelfcbe, en moedigde de Hollanders : de wint wiert ook. midlerwijl voordeeligh voor haer, want zy begon hant over hant te waayen , uit hejffiofien. Onder 't voordeel van Korntlis Tromps Gefchut, (die nu op een ander Schip gebood,) leidc een Brander Edmont Zeeman, voerende 't Schip de Samfon aan boort, de vlam floeg door 't verdek en zeilen , in een uur fijn Schip aan flarfen, 't volk wierdtdoor de Hoüantfche Sloepen meeft geberght. |
||||||
|
Defegeluckigebeginfelen, tnoedigden t6$ $.
van Galen niet weinig: Hy met een man- Zei-flagb lijk gemoet, zet het op Bodley aan, en vm J°T
■nji r j J in *«» Galen een Brander op hem bende mderen, lolte
zo geluckigh fijn Gefchut op hem, dat hy terftont onder water dook. Van Ga- len vont fich voort tufichen twee Engelfe Fregatten benart, doch zy wierden zoo van hem begroet (vermits hy boven wint geraekt was) datfe blijde waren , als zy maardefen dans ontkomen mochten. Ay- felton was nu van Bodley verlaten, als hy aangeklampt wiert van deKapiteinen Bo- gaart en Roker, (d'eerfte voerde't Schip de Zon, en de tweede't Schip de Juliitt Cafar) doch Appehonbeet zo fchricke- Jijk van hem 5 datfe beide afweken: waas
|
||||||
|
A M S T E R D
want defe twee Zee-helden, hadden haer
foo dapper geweert , datfe haar meefte Volk quijt waren, en hunne Schepen zo doorfchooten, datfe naulijks konden bo- ven water blijven. En na dat den Onder Commandeur, de Boer van Enkhuifen, voerende 't Schip de Eendracht, een En- gelsman 't Schip de St. Joris , had ver- meeftert, liet dat aan fijmmacker, Bon- f<?-Z?0frT,Capitein op 't Schip den Swarten Arent, over, en fiende nu dat Rooker en Bogaart van Afpelton zoo deerlijk v/aren afgefmeert, en op't gijpen fton den , om genomen te worden, gierde de Boer vol moets, Appelton achter op fijn billen aan boort, en om dat de voorige twee, niet meer konden doen , hervatte hy 't met een moedige dapperheit , gevende met dubbelt fcharp , af-fchrickelijk vuur in delen Engel/en Admiraal, en dat al met geheele lagen van achter in, dat het voor uit quam, waar door veel Gefchut in Ap- peltom Schip de Ro-paerden uit vloogh : In dit aan boort leggen, {heuvelden de meeftendeel van Apptltons volk, Roker en Bogaett waren nu genoegh ontzet, doch konden ook niet meer uitrechten, want Kapitein Rooker nefFens fijne onder Bevelhebberen, waren nu al ter neer ge- fchooten* en maar zeven man gefont, de andere doot of gewont, en Qp 't Schip van Boogaart waren mede de helft al doot en gequetft, zoo dat in dit fchieten van de Boer met Appelton, op beide genoemde Scheepen, maar twee man boven quarnen, die riepen aan de Boer, hoe elkndigh het met haar gefchapenftont, en dat haer bei- de Scheepen wilden finken, maer de on- der Commandeur de Boer, met een nieu- we kracht gewapent, riep haer toe , man- nen , houw moet, wy zijn hier noch al wel gefcelt, en fien kans genoegh, om hem te ovei meefteren. Maer 2,0 de Boer zijn volk, nu met en-
teren befighwas, en fchiïckelijk terwe- der-zijden wiert gevochten, deden Ap- |
|||||||||||||||
|
A M. VI. Boech 40 f
\peltons volk fuik een harden tegen weer, 1^5 f,
' dat het Krijgsvolk op 't fchip van.de Boer, scheefs- te rugh deifHe, met verlies van drie doo- ftrijt -oan den, in dit gevecht riep Appeltcniuit keels lo«n ""*"
. , & ... r /r 1 .. 1 i- Galen ■voor:
|
|||||||||||||||
|
Scheeps-
ftrijt van loan van Galen -voor Livorno. |
|||||||||||||||
|
uit, eerhy't wilde opgeven, dat hy lie-
|
Livorno.
|
||||||||||||||
|
ver de brant daar in zou fteken, dit gru-
welijk dreigen de Boer aengedient, gaf ordere, zo't mogelijk waar, men zoude hem in degront boren. Maer fijn volk SchuUn begeerigh zijnde, om buit daer uitte ha- weer '* Icn , fchooten alweer langhs Scheeps daar in, veel vreefielijker dan te vooren: en nu wierden byna al de reft van Appehons volk ter neer gefchooten, hy zelf wiert • dapper gewont, Als nu hervatten de Boer , '' zijn volk (door een nieuwe moet aange- *„•;,.. prickelt) ten tweeden maql den torn, en vielen fchrickelijk aant enteren, daar in dit bloedigh gevecht foo vreeffelijk ge- ftreden wiert , dat Appehons Schip foo flibberighvan'tbloetder gewonde lijken wiert , dat men naulijx op den overloop kondeftaan. Appelton nu fiende, dat hem de Ne--^M"»
derlaagte beurt zou vallen y liep al wan- wboopt*- hoopende , als dul en uitfinnigh na de Kruit-kamer, om de brant in't buspoe- der te fteken, de Matroofen dit fiende, greepen , en dwongen hem , dat hy dit vervloekt opzet moft ftaken, zo dat de Boer fijn volk, en onder de zelve, den Opper-'Timmerman , Afpelt on met gewelt Wort. $***& prangden , zettende de piftool op zijn borft, en brachten hem gevangen op 'ü Schip, by den manhaftigen Overwinnaer de Boer; int hevighft vant gevecht, wiert ook de vlagh van den Engelsman fijn Schip af-gehaalt, foo düx Appelton na vier uuren ingeeft manlijk geftreder. te hebben, fijn Schip >IC oven ' de Lmpert aen denXJnder Commandeur de Boer van Enkèaffm moft opgeven, met tachentigh dooden, en over de tzeftigh gewonden. Noch een geruyme tijdt duurden 't
geklater der Donder-bufien ; de Hollan- ders namen noch eenigc Schepen: zom-- mige •
|
|||||||||||||||
|
C. de Boer
van "Enk- huiden be- vtcht Af- felton. |
|||||||||||||||
|
Sijn Krijgs-
volk begint te verflauw *vcn. |
|||||||||||||||
|
Hifiörifche Befchrijvings <oM
eenluyde ftem moedighde fijn volk; en
verftaende de vlucht der Engelfcke,geboot men zou alle zeilen byhalen, en de vie"ho- ry vervolgen: maer defe nu al te ver voor uit gefpat, te angftigh voor meerder (la- gen, keert hy wederom op de Rcede voor Livorno. Defe flagh quam den vyandt te ftaan op 6 Schepen, twee verbrant, een gefonken, drie verovert; drie hondert zes en tachtigh dooden, twee hondert drie en tnegentigh gewonden, en een deel ge- vangenen : Hondert drie en twintig lijken hadden de Hollanders , en ruim foo veel gewonden; met 't verlies van een Schip. Zulk een zeege bevocht hier van Galen,
die om fijn quetfure te verlichten, tot Li- vorno wiert aan Lant gebracht, daer hy den drieën twintigften van *Ltntemaant, aen fijn wonde is overleden; en dit was 't end der dappere Krijghs-helt , die in 't negen en veertigfte Jaar zijns ou derdoms, dus voor 't Vaderland zijn leven liet. Het lijk uit de Middelantfe Zee t''Amfierdant gebracht, is ftatelijk in * Winter-maand alhier in de Nieuwe Kerk begraven : Op fijn af-beeldingh en dappere Krijgsdaden, heeft Ian Vos met de volgende Vaerfen hem verheerlijkt, |
|||||||||||||||||||
|
4öó
|
|||||||||||||||||||
|
migc in haar lelie dootde , weerden haar nochMaria alleen, bleef overSeylen ; Bodley ziendebyfter afgefmeert , en vnederlaagh van Appeltonop, cnteegh op de vluctorn was van Galen zij'enkel afgefchooten, eenberghdehy zijn wondt;man wiert heteerftgewdat hy licht mocht doodfchuwde van Galm, dazo lang te wachten fondverbinden; o fprak hyis 't te fierven voor 'f Vaden der overwinninge.Ballaft neder gebracht,de knie afgezet, tot vereen glas Wijn, dat hyadrinkt, werpende hetmet dele woorden : Dniwhs-moorders moeten 'Nauwlijx was hy verbomen zou hem boven help't afloopende bloet verfwbelet, maer fijn moetmer: hy riept'elkens va
|
|||||||||||||||||||
|
té il
Scheeps-
Jïrijt van Jotm van Galen, voor Livorno. |
|||||||||||||||||||
|
Scheips-
ftrijt van Joan van Galen, voer Livorno. £ Admiraal
Xodley
•vlucht. Toan van
Galens been ftucken ge- [cboefen. |
|||||||||||||||||||
|
jf:vanGa-
len fterft aan fijn wonde. *M*trt.
|
|||||||||||||||||||
|
J: van Ga-
lens gefcho. ten been , afgezet.
|
|||||||||||||||||||
|
December.
|
|||||||||||||||||||
|
*Ëus fietmen GALEN» 't gedrang der Brittenwoeden:
Zoo flaat een Noortfe Klip , in't barnen van de vloeden. Hyfireeft door moordt-eeweer, als of hy door nat uur Tot heyl van Neder landt, vanyfer, /laai, en vuur In fpijtder wijfe'Doodt, onfierflijk was gefchapen, Een^Dafiper Oorloghs-hooft, verflrekteen Zeeg-bdar Wapen, Zijn Scheeps-kroonvol Laurier bet aalden hy met bloede Toen hem fijn been ontviel, ontviel de Brit fijn moed-, Want hy wiert heet op wraak. Wie hart heeft, miftgeen Leden, T)e tucht i&leit, en kracht, drie Zufiers, die fijn fchreden, Staagh volghden, fijn niet hem beroemt in' t Graf gegaan; Het GraffalvaUen , maar fijn Krijghs-roem eeuwigh fiaan. |
|||||||||||||||||||
|
V Y F-
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VL Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
- 4°7
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VYFTIGHSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
K
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
O R T
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N H O U T-.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Majefiraten van ^Amflerdam, nemen hun
eerfte ^it-plaats in 't Nieuwe ^aadtlmis. De permis of laar-
markt wort verandert. T>ie vanOimfterdam trachten Nieuw-Ne* derlandt te bevolken, op wat voorwaerden dit aangaat. Een fieene brugh valt
in. De Beurs op twee plaatJen bouvaüigh, wort herfielt. Stout gedreigde dwin- geland] , onder de namen van Dtodati en Suetoni, aan esnige Koopluiden. d'Eene Jood doet den ander dooxfihieten; de hantdadigegekregen engefiraft. Een vurige Koegel in de Lucht, verfpreit fich boven Amjlerdam. De Boomen ficheuren al- daar door de [waarte van VaanvriefientTs. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
H
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Et nieuwe Raadt-huis , waer
van den eerften fteen , geleidt was den acht-en-twintighften |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plach te komen , en nu in 't eerft van
* Oogfi-maarJVerzet wiert, vallende voor *-*»ƒ«/«*'• defe eerfte maal op Zondag, den eerften * * ** der zelver maand, (maer wiert weinigh Jaren hier na , wederom op den ouden tijdt herftelt) af-gekondigt worde. Des na-middags loften de optreckende Borgers en Soldaten op den Dam, hunne mus- ketten , ter eeren van de Majeftraten,- die malkanderen doen maels, op dit nieuwe Raadhuis verwelkomden , en verluftig- den, 't welk ook met maat-zangh, fpeel- konft, en op den avont, onder 't geluk van Trompetten befloten wiert. De Achtbare Heeren Burgermeefteren Amjler-
dezer Stede Amjlerdam volgens 't ge-"W« O/o- maakt verdraph , met de We/l-Indifiche"'""*1''"" /->_ ■ ° 1 n • 1 Nederland. Compagnie, en de toe-iremming van ha-
re Hoog : Mogende de Staten Generaal, hebben in * Slacht-maanddes Jaars, i(>56. *Kobemh. aangeboden, zekere voorwaerden aan ie- A. 16 jtf. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Eerfle fit-
ting in''t nieuw Raathnif. * OBoW-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dagh van * Wijn-maand , in 't
Vrede-Jare, 1648. als in 't vierde Boek befchreven is , was rru binnen den tijdt van zeven Jaren, zoo dapper ge vordert', dat de H : Burgermeefteren en Vroed- fchap (diehaerzedert 't af-branden van 't Oude Stadthuis , in het Prhcen Hof, Weft-Indis-Huis, en andere plaetfen be- holpen hadden) hetzelve bequaém docht te wefen , om hunne , Vergaderingen en Recht-banken te konnen dien (Hg zijn : Hier over hebben zy op Donderdagh den negen-en-twintighften van *Hoci-maant, in'tjaer 1555. hare eerfte zittingh in 't zelve genomen, na dat'er voor demid- dagh twee Predicatien , ten zelven einde, een in d'Oude , en d'ander in de Nieuwe Kerk, waren gehouden, alwaer deMa- jeftraatenalledie hunne Eer-Ampten en bedieningen in Stads zaken, op 't Raadt- huis bekleeden , haar doenmaels lieten vinden, en gingen deHeeren, nageda- ne Predicatie, naer 't Raadthuis, alwaar ter gedachtenis van defe imvyingh de nieu- we Kennis of Jaar martl , die altoos voordefen, in'tleft van * Herfft.maand |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Julitii.
A. i6ss-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dei-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een die fich , als Colonier, Inwoon-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der , of Volk-plrfatert
|
\vi
|
de be
|
geven,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
naer Nieuvv-Nederlant, welke reife ver-
fcheide van de verdrevene Walden fen uit de Valeyen van Pied-mont, aenvaerden. De punten van de voorwaerden luiden , alsvoJgt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Kermis
verzet. * Seftemh.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Fff
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I. De
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wiflorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||
|
I. TP\ E Co/owiewjderwaarts gaande,
JlJf fullen met bequame Schepen , met hare familien , nootzakelijk huis-
raadt, en vordere behoefte, overgevoert worden. II. De ftad van Amfierdam zal, zo over
het tranfport der perfoonen, als goederen, met de Schippers accorderen, ten beften zyfalkonnen. III. De zelve Stadt zal de tranfport-
penningen betalen,by forme van vcrfchotj, mits dat dezelve namaels aen gemelte ftad fullen werden vergoet, in manieren hier na verhaelt. IV. De ftadt voorfz. ten einde gemel-
te Colonkrs haer aldaer zouden mogen geneeren veilighlik , eerlik ,' en in een voorfpoedige welvaert, fal voor af prefte- ren, 't gene volgt: V. Eerft zal de gemelte ftadt verforgen ,
en aenwijfen , een vruchtbare Lantdou- we, vaneen gefont engetempert Climaat, bewatert en gelegen aen een foete Rivie- re, die, zelfs met groote fchepen, be- varen kan werden. Tot welken einde met de Wefi-Indifche Compagnie is geaccor- deert, over een plaatfe, ftaande tot haar difpofitie , en daer niemant anders op heeft te pretenderen. VI. DaerfaldeSadt, tot voorzekere
wooninge en verblijf der Colonkrs , be- grijpen een bequame plecke Lands, aan eenRiviere, dezelve gront retrencheren met eengraftvan buiten, en een wal van binnen, de binnen-gront verdeelen in Straten, een MarcT:, en Erven, bequaam tot dienft zo wel van die gene, die Nerin- gen en Ambachten , als die Lant-bouwe- ryen fullen willen doen; en dit alles tot ko- ften van de gemelte Stad. VII. De ftad Amfierdam fal daar fen-
dën een bequaam perfoon, tot School- meefter, die ook , by provific, fal voor- lefen uit de H. Schrifture, ook de Pfal- men voor-fingen. VIII. De Stadt Amfierdam zal ook,
|
|||||||||
|
byprovifie, en tot nader gelegentheidt, \6^6.
de gemelte School-mcefter verforgen, fijn Conditie» Trademenr. van de Ma- IX. Ende , ten einde de Colonkrs, vfiraetvan
derwaarts eaande, van alle nootzakelik- AmfterJam , , ö , , .... omdeColo-
heden, zo veel doenhk is, mogen wer- nknefVolk_
den verforgt, zal de ftad Amfierdam ge- plantingen, melte Colonkrs voorfien, voor een Jaar, in Nieu-a- van kleedinge, en vivres, ook van aller- üederlant hande Zaai-zaad, ende voorts ter plaetfè * bevordt- voorfchreven doen bouwen een groot rfn' Magafijn of Pak-huis, waar inne de zelve zal houden allerhande zaken , fo wel die- nende tot kleedinge, als vorder onder- hout der menfehen. Zal ook daar hou- den haren Fa&oor, die ieder een van alles, dat, tot kleedinge, huis-houden en L^nt- bouweryen , van nooden zal zijn , zal verforgen, zelfs ten prijfè als het zelve hier te Lande verkoftwort, de Tol van de Compagnie niet gerekent. X. Aangaande de Tol van de Compa-
gnie , dezelve fal worden betaalt, in voe- gen als hier achter by de Lijfte blijkt, ende zal de ftadt ook forge dragen, dat metter tijt de Tol, die in Nieuvv-Nederlant be- taalt word, mach werden ge-employeert tot het maken en onderhout van de publi- quewereken, by die geene, die van de Compaignie van Wefi-Indkn en de ftadt,, daar toe fal fij n geauthorifeert. XI. Gemelte geretrencheerde plaats,
ter wooninge van den Colonkrs gedefti- neert, 't zy men die Stad of Vlek zal noe- men, fal geregeert worden., in 't geene de Politie oft Iuftitie raakt, ende zonderlinge in 't ftuk van de Succeffie , zal gevolgt werden en gepraótifeert , even als hier f Amfierdam gefchiet. XII. Zal eerft hebben een Schout of
Officier, als hooft van de Juftitie, gein- ftrueert, als men hier gewent is. XIII. De Schout fal geftelt worden ,
uit den naam van hare Hoog Mogende, en de Wefi-Indifche Compagnie , door de Gedeputeerde van Amfierdam, die, |
|||||||||
|
Conditie»
van de Ma- giflraet van Amfierdam om ds Colo- nien ofVolk - plantingen, in NieuTV- Hederlant te bevorde- ren. |
|||||||||
|
tot
|
|||||||||
|
A M. VI Boech
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERD
, door Procuratie, Au-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
409
totgerijfitfj tf.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16 5 6. tot dien einde
|
omme aldaar
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Timmerman
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aan
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en dienfte
|
^^^^
|
gaan Conditie»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Conditien thorifatie zal geven
|
len
|
Dire-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
WOOnen. van de Ma.
XX. De ftadt Amjierdam voorfchre-£*/W™>»
ven, zal de Landen, rontfomme in het -JT™ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•van de Ma- éteur.
pftraetvan XIV. Zal mede hebben drieBurger-
Amfierdam mcefl;eren y die degetneene Burgeren zelfs m de Colo- fuI,en ftdIen ^ uk de ecr]ikfte s bcqimmfte |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorfchreven
verdeden
Bouw-landt
|
, , r 1 1 Drn de Colo-
Vlek of Stadt gelegen, nimofVoik,
bequame kampen , van plantingen,, , Wey-en Hooy-lant, ge- 'm Nieuw- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nitn of Volk-
plantingen in HiettVD- Nedtrlant te bevordö' ren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, enrijkfte.
XV. Ende vijf of zeven Schepenen ,
tot welken einde by de Burgerye geno- ■ mineert fal worden, een dubbel getal, om-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
roeit aan bequame wegen, om af en aan te Nederlant
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te bevorde*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
komen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
die Lant-bou- r^_
1, vaften "~ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
XXI. Zal een yder
werye wil doen , geven, in |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
me daar uit de Verkiefinge by den Dire-
cteur op Procuratie, gelijk Articlo^is geftelt, gedaan te worden. XVI. De Stadt oft't Vlek, geaccref-
fèert zijnde, tot twee hondert Familien , oft daar over, fullen zelfs kiefen, een Vroedfchap van XXI. perfoonen , de welke lullen neffens Burgermeefteren en Schepenen vergaderen, en te zamen refol- veren, op alle zaken, rakende de ftaat van deftad: endedefeVroedfchap, eensalfo ingeftelt zijnde, lal daar na vermogen, in cas van aflij vigheit, van een of meer per- foonen der zelver, by nieuwe electie, met eenparigheit of meerderheit van ftem- men, de plaatfen. der overledenen te ver- vullen ; gelijk mede de zelve Vroedfchap de Burgermeefteren , in manieren als vooren, jaarlijx lal verkiefen , fal ook de zelve hebben, de nominatie van het dub- belt getal, daar uit de Schepenen in manieren als vooren , verkooren zullen worden. XVII. De Schepenen fullen Vonnif-
fen wijlen, by arreft, van allefommen , beneden de hondert guldens, maar de hondert guldens excederende, zal,die hem befwaart vint,mogen appelleeren, aan den Directeur Generaal, en Raden van Nieu- Nederïant. XVIII. Gemelte Schepenen fullen
ook Voani(Ten,in allerhandeCriminele fa- ken , maar fal by provifie toegelaten zij n, daar van te appelleeren. XIX. De ftadt van Amjierdam zalac-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en gedurigen eigendom , zo veele Mor-
gens , zo Bouw-Weide- als Hooy-landt, als hy met fijne Familie fal konnen Bou- wenen Beftiaal beflaan , hetzy 20 a jo, of meer Morgens , mits dat alle zodanige Landen, dieyder van den Coloniers, om te Bouwen ende beflaan , fullen aange- wefen , en in eigendom over-gegeven worden, doorde zelve, binnen twee Ja- ren , na de overleveringe, ter Culture ïiil- leii moeten werden gebracht , op peine van daar af verfteken te fullen zijn, ende dat die aan andere gegeven zullen wor- den. XXII. De Coloniers fullen yder haarLant
vry bezitten en gebruiken , fonder te be- talen eenige verpondinge, Hoorn-gelden, of Zout-gelden , voordien Jaren, te reke- nen na het Jaar, dat de Landen de eerfte maal lullen bezaait, oftegewaitgeweeft zijn , welke tien Jaren ge-expireert we- fende, fullen zy niet hooger befwaart worden , a's die gene, die op het minfte in eenige andere diftricten, ftaande onder de regeeringe van de Bewinthebberen der Wefi-Indifche Compagnie mrNieuw-Ne- derlant , worden befwaart , fullen ook vry fijn van de tienden , voor den tijd van twintighJaren, te rekenen na het Jaar, dat de zelve eerft fullen bezaeit fijn ge- weeft , ende, de zelve twintig Jaren ge- expireert zijnde, fullen als dan de tienden aan de ftadt Amjierdam geven, met dien verftande , dat als dan de helfte van de |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cordeeren met een Smit, Ram aker
|
en
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Fff
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zelve
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HtÜorifche Befchrlfoingevm
|
|||||||||
|
4ïo
|
|||||||||
|
XXVI. De Coloniers fullen , totbou- i <J j &
winge van huifen en fchepen , ook om Conditien
Koopmanfchappen mede te drijven , niet vandeMt*
arlleen uit de naafte en bequaamfte 'Ró£--iiftr*etv*n
fchen, maar ook uit andere plaatfen, ge- AmfierdBm
i • i JTL • n. j •> j omde Colo- lesen in 't diitnct en onder 't gezag van de • c„ „
Compagmein Ntemv-Nederlanat, m& plantingen, zijnde albereits aan yemant in 't particu- in Nieuw. lier overgeven, en by de zelve beheert; Nederlam zoveel houtsmogen houwen en hacken ,ts> hevords- als zy goet fullen vinden, fonder iets daar ren' vooreii te betalen, mits haar onderwer- "" pende het reglement, albereits dienthal-
ven gemaakt, oft noch te maken, als Articlo 28. XXVII. De Burgermeefteren Van
Amfierdam, als Fondateurs, Patroonen, en hebbende de Jurisditie, fullen {tellen- den Secretaris , Bode en vordere Subal- ternen. XXVIII. De Jacht in de Wilder-
nirfe, als mede de Wfcherye op alle wa- teren en Rivieren, by anderen voor defèn niet zijnde beheert, fal yeder van de Coloniers vry ftaan, op zekere reglemen- ten , daar van , onder de authoriteit van de Compagnie, of hare Hoog Mog. te maken. XXIX. De Stadt van Amfierdam fal
verfbrgen, dat alle gereetfehappen en in- ftrumenten, tot de Land-bouwerye noo- dig, fullen vry en fonder recognitie te be- talen oyer-gebracht werden. XXX. lemant van den Coloniers, 't zy
door hem zelfs, of van fijn familie', ofte yemant in fijn dienft zijnde, komende te ontdecken eenige Mineralen, Chrt- ftallen , Gefteenten , Marmoren , Sec. van hoedanige natuure dezelve fouden mogen wefen, fal hy die, als eigen, voor hem mogen bezitten en behouden, fonder daarvan eenige laft of recognitie te beta- len , binnen den tijd van tien Jaren, maar, na 't verloop van de zelve, fal hy gehou- den zijn , een tiende-part aan de Compa- gnie te betalen,van 't gene daar van fal ko- men te procederen. De |
|||||||||
|
■zelve tienden gebruikt zal worden tot on-
derhout , zo van de publicque werken, als van de perfoonen, aldaar in publicque dienften onderhouden v/ordende: Gelijk mede, zoo wanneer eenige verpondinge of andere laften betaalt (tillen worden, de zelve penningen fullen worden ge-em- ployeert , tot het maken en onderhout van publicque wereken , en tot betaiinge van de gagien der perfoonen , daar in dienft zijnde. XXIII. De Stadt van Amfierdam fal
ordreftellen, dat gedurig en vervolgens Schepen uit Hoüandt fullen werden ge- fonden, om het Koorn , Zaat, Hout, en allerhande Koopmanfchappen in te ne- men , en over te brengen, ten meeften oirboorvande Coioniers, gelijk het ook de zelve vry fal ftaan, particuliere fchepen te huuren , mits de felve confignerende aan de Stad van Amfierdam, XXIV. De Stad van Amfierdam fal
tot dien einde alhier, bequame Pakhui- fen doen hebben , omme de Granen der Coloniers en andere Koopmanfchappen daar inne op te fiaan , de zelve tot profijt vanden Coloniers te verkoopen , en het provenu daar van wederom over te (en- den , in zodanigen fpecien , als by den Eigenaars fal zijn geordonneert, trecken- de alleen af, twee ten hondert voor pro- vifie, ende een tiende van het zuiver pro- venu , in betaiinge van het gene gemelte Stadt betaalt en verfchooten fal hebben, over de vracht en tranfport-gelden van de perfoonen en goederen der Coloniers,ende dit foo lange, tot dat de voorfchreven ver- fchooten penningen vereffent fullen zijn, en langer niet. XXV. De Coloniers in Nieuvv-Neder-
landt, iets van doen hebbende , fullen het zelve uit des Stadrs Pakhuis mogen halen, ten geftelden prijlè, mits dat de rekeninge daarvan, nevens der Coloniers Koopmanfchappen , over gezonden worden, omnre het Zelve daar aan te wer- den gekort. |
|||||||||
|
Conditien
van de Ma- giftraet ■van Am fier dam om de Colo- nien of Volk- plantingen, in Nienw- Nederlant t& bevorde- ren. |
|||||||||
|
AMSTERD
XXXI. DeStadt Amfierdam zal hier
ter Stede doen gereet maken een beqüaam Pakhuis, waarinnegebracht fullenwor- den , alle de goederen, die de zelve Stad gemeentis , na haar Colonie'm Niewv- Nederlant te zenden, alwaar de zelve by yemant, door de Bewinthebberen van de Weft-Indifche Compagnie teftellen, ten overftaan van yeman t, van wegen de ftad Amfierdam daar toe gecommitteert, Tul- len werden gevifiteert, ende met de mar- ken van de Stadt endede Compagnie ge- teekent, ende de recognitie daar van aan de Compagnie betaalt , volgens de Lijfte. XXXII. Welcke als dan geladen
fullen worden, met kennifle van de Com- pagnie , in zodanige fchip of fchepei*, als de Stadt voorfchreven , daar toe zal bekomen. XXXIII. Indien de Stad Amfierdam
eenige goederen op vracht over zent in ee- nigefchepen, volgens het reglement moe- tende gaan na Nieuw-Amfierdam , falde |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A M.. VI. Boeck. 411
Stad haar het reglement, nevens anderen,
onderwerpen. XXXIV. Maar, indien de Stad Am-
fierdam haar eigen of eenig gehuurt fchip wil af-zenden , geladen alleen met haar eigen goet, fal 't zelve fchip oft Schepen rechtaan mogen zenden naar haar Stadt, Vlek oft Colonie, mits dat alle deinge- ladene goederen opgeflagen werden in 't Pakhuis defer Stad aldaar, ten overftaan van yemant van de Compagnie, daar toe gecommitteert, aan de welke ook de Brie- ven ende Commiffie van de Compagnie fullen overgelevert werden. XXXV. Gelijk mede alle Waren,
Gewaflen oft Koopmanfcbappen, van dé Stadts Colonie herwaarts komende, in het geheel hier ter Stede, fullen moeten ge- bracht werden, en in des Stads Pak-hui- fen , ten overftaan van de Gecommitteer- de van de Compagnie opgeflagen, ende 't recht van 't L'ant ende van de Compagnie daar afbetaalt , in voegen als inde Lijfte hieronder ftaande is gefpecificeert. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x6$<$.
Conditie»
tn Lijft der Convoyen •van d'Am- fterdamfe Colonie mNieuw- Nederknd, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16^6.
Conditie»
en Lij ft der Convoyen , va» d'Am- fterdamfê Colonie in Nieuw- Nederlant. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L Y S T E.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor ï 00. guldens, rConvoya 8 ftuiv. 't ftuk
Duffels twee ens meteen darde part verhooginge een half ftuk ^-recognitie a 12 per cento |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 10O. guld. fConvoy ut fupra , metdeverbooginge
Dekens 28. precognitie a 12 per cento |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
15 — 17 —
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100. guldens
Hemden,
Kouffen,
Schoenen,
Kramery,
Hoeden,
i Neürenbwger Waaren; ende goede- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Convoy a 4 ftuivers per
pont Vlaams ea een darde part verhooginge recognitie bier 6 per cento
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 —8 —S
Ö —o — |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
— 8
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
10-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&•—i'
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Fff 1
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rxn;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
412 Hiftorifche Befchrijvinge van
j <;* é. ren, in de Lijfte van Convoy niet be-1
Lijft der grepen.
Convoy, en Voor ioo.guldens
Recogniti* Wolle Lakenen,
telden, voor saayen f
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Convoy met de verhoo.
ginge
recognitie hier |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
deCoUnters SargeS ,
ZeTZrit. En andere Zijde , Wolle oft Saye
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
-----------. Stoffen,
Linne Laken.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7—\io-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100. guldens
Olye, ende Spaanfche Wijn,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
JConvoy ontrent
(.recognitie |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■15.
o- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■»*.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100. guldens JConvoy met de verhooginge
Afijn, 6 Oxhoofden,precognitie 6 per cento |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8— o_
6 — o__.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
14— o—»
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100. guldens
Franfche Wijn, fConvoy met de verhooginge
^Oxhoofden , {.recognitie 6 per cento |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 —ij —
6— o —
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7 — 13 —
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100. guldens
Brandewijn , JConvoy met de verhooginge
lOxhooft; precognitie |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 — i} —
6__ o —
7 —'S —
6— o —
9— 6__8
3 — u —
*— o — 9 —12 —
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100 guldens
Gediftelleerde Wateren, JConvoy, ut fupra.
12, Anckers, Lrecognite 6 per cento |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor 100. guldens fConvoy, ut fupra
Spijkers900 pont. (recognitie |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor T 00. guldens
Rijs, Specerye ende f Convoy, ut fup, ontrent
Kruidenierye, (recognitie hier ■
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a_ 8 —
6^. o— 8— 8 —
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
41?
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voor ioo.guldens fOonvoy metde verhooginge
Hop, 3 Schip-pont, precognitie hier |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I<?5 6.
Van d'Am-
fterdxmfe Colonie, in Niea&-Ne- derlant. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Alle materialen en behoeften, dienftig'
tot den Landt-bouw, en oefFeningen van Hand-werken en Ambachten , zijn vry van recognitie. Alle GewafTen , 'm Nieuw-Nederland
vallende, zijn vry van recognitie in 't her- waarts komen , gelijk ook aldcrhande gezouten ofte gedroogde Vis, daar ge- vangen. De Pelterijen , als Bevers, Otters, Sec.
geven 8. ten 100. Boven de voorfz .belaftinge alhier,word
op alle goederen in Nieuvv-Nederlant be- taalt 4.per cento, in licht-gelt, den Rijks- daalder tot 6$ ftuivers. Binnen Am^er dam wiert tot defe voor-
genomen volk-plantinge inNieuw-Neder- iandt, goede order geftelt ;en verfcheiden fchepen vaerdig gemaakt, om dar waart BeCoIomers te zejien. Qver de 70 Huis-gefinnen gitmfebtep. hadden fjcn jaten aantekenen , om daar heen tevertrecken, alsmede over de 500 verdreven Protefl'anten uit Piedmont, die, foomenfey, hun byfbnderen Predikant, en wijk fouden hebben. Wierden by trommel-flagh gelaft, den vijftienden van December. * Wmter-maant fcheep te gaan, zulx dat, dat werk een goet begin had genomen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
door mocht komen te ontftaan, te meer,
om dat onlanghs geleden , zekere fteene Brugge, over de Prince-gracbt , aan de^ *,^ Lely-Jluü, over weinigh laren'gebouw t, Brughi„£e. wasingeftort, daar, mede verfcheide in 't vaüen. water rakende , ecnige het leven ko- fte. De Beurs wiert dan in den Iare, ïófo, De Beurs
op dele twee plaatfen uit gebroken, en de herftelt. flaauwe Boogh aldaar, met een halfronde "" l ' Boogonderfteunt, houdende de Koop- luiden, terwijl men hier mede befigh was, hun Vergaderingh in de Nieuwe Kerk, *yAma.' tot dat op den eerften daghvan * Louw-nut, maandt, metd'Intrededes laars, 1660. d'eerfte Vergadering aldaar wederom ge- houden is. 't Is een over oudt gebruik , dat goede
Vrienden en bekenden, in 't begin des nieuwen laars, malkanderen, meeft mon- deling , doch ook wel fchriftelijk, geluk en zaligheit pi cgen toe te wenfehen: daar voor dan Ouders aan hunne Kinderen, Dienft-boderh, en zommige andere ge-* stoute daat ringe kenniffen,cenige vereeringen plach- mderdena- ten uit te deelen. Doch de Waaghalfcn »*» ™»
r\ ■ ; • r v n Diodatt en Dtodati en Suetont, dbriten van eenige Swet0ji
voorname Koopluiden geen kleine, maar
wel een groote vereering afvorderen,en in
plaats van een heilfaam nieuwlaar-wcnfch,
een gruwelijke doot, (fo zy hier in nalatig
waren) te dreigen.
In * Lou-maandt des laars V661, wier- * ~
den brieven, door een klein meisjen (die r(
twee ftuyvers daar voor had,) beftelt,
ten huyfe van drie voorname koopluyden,
als Trip , Scholten, >en Boekaert, van den .
volgenden Inho.ut.
MTn Heer: DefeonfeLetteren dienen
-om U E. te adverteren, en doen rver- wit~-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
#,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
DOor dien men bcvont, dat de Gaal-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De 'Beurs
t'Amfter- dam ver- fterkt , A |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
deryen boven degroote Beurs,dic nu
al vijftigh Jaren geftaan had, aan de twee einden, ten Zuiden en ten Noorden, ee- . nigfins begonden te zacken, de wijl de ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, welfde Boog, daar de zelve ten deele op
gebouwtis, waar door het Am/lel water in het Damrak fichontloft, en de fche- pen , met geftreken maften, onder deur varen , fcheen in te buigen, zo hebben de Ed : Magiftraten hier by tijdts in willen voorfien, op dat geen fwaar ongeluk daar |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hijiorifche Befchrijvinge vatt
Kuiper, [uit z voeten boven het hek op de 1661I
[cheidel-plank vinden, een viercant plankje Scherpe
opgefpijkert, welkplankjen naer den Wijn. dreigement cooper, van onder opdrayende, [uk vin- ^J'ef> "**"' den eehrolleken, daar aan een touw meteen emtf?ni _ [acxken, daar in dat het met u faxken [uit ti mStlt_ believen te leggen , toe-bindende met het tonj. bant jen daar by hangende, weder in-han-------——
gen, ende 't gat als voor en toe doen , he*
fteUende tuffchen 9 en 1 z uren in den nachte% dit nevengaande blaauw papierken [uit placken op het plankje of het gat, ende dat niets geplakt wefende, [al dan niets na ge- taalt worden, als [ullende wefen het teken dat het geit daar ingebracht is ,[00 dit niet en acht ende in de wint [laat, [uit het effect al te haafl gewaar worden, daar op U E. u meught verlaten', zo waar zoo helpt ons Godt. |
|||||||||||||||||||||
|
414
|
|||||||||||||||||||||
|
wittigen i datghy aan onende beftellen ter plaatfe,genoteert fal worden, de Sgoude Pijloletten, van nft uk , ofte de waer de vangelde [pede, ende dat bindrie dagen, defèn dach , z■ daar. inne begrepen , uitgdags [nachts. IngevaÜe gna en comt, ende aanu Undat u rechter doet, foo wden Hemel leeft , u beenenniet fuUen betreden : Hement, het ftaat vaft, he[oonenvanvile, ofte flecwy ons wilden bekent matv el tien-maal foo veel bfchkt om reden , veel omgebruiken, acht e onnodig
|
|||||||||||||||||||||
|
Scherf e'
dreigement briefonder de rutmen •van Dioda- ti, en Stie- toni. |
|||||||||||||||||||||
|
* Verjia/tt
het groot huis van Tri}. |
|||||||||||||||||||||
|
deelt, ende by den eedt tujfchen die by ons
onverbrekelijk ts, fal het ons vry facielder vallen fexploiileren, als dejen Brief te di- Beeren, weeft gewaar[chottt dit te achter- volgen. Soo ergens wilt op laten letten, en door u
forsheit ons fult meinen te verkloeken, fult u bedrogen vinden, iets hier van fpeurende, alfoo ons paft gauwer te wefen, [weeren u noch by den levenden Godt, als voornoemt, |
|||||||||||||||||||||
|
Maer wanneer fy niets en vernamen op
hare dreigementen , en nochtans gaern yets tot hare ooghmerk hadden geobti- neert, hebben fy den 1 *February, noch * spuckel- defen goddeloofen Brief gefonden aen de ma>mA' zelve Koopluiden: |
|||||||||||||||||||||
|
Errader, Verrader, die ons meent te Tweede
bekippen, maar onfe Spien hadden ons dreigement |
|||||||||||||||||||||
|
V
|
|||||||||||||||||||||
|
dat umiferie edeur [al ft aankiefl nu u wel[uilen het geitende [dien- dVrienden,
zdj
De plaatfedaar yt U L.voor-burghwMon[r. Hendkooper, endne-Kuroer
|
al bericht , u Perfoon [alder , voor Ij- brief,
den, als gefeit, en onverbrekelijk, ten zy in V fecreet, brengt dege-eifchte femme in een van onfe plaatfen , als op de Wefter- MarB, tegen over de Kerk-deur in ,t zui- den , in een Koker van een klein Boompjen, [uit een fack aangebonden vinden, daar in geven u maar 2,4 uuren re[pjt , niet meer , ende [00 fors blijft , blijft als ü gefeit, wy gaan op onfen hals , maar het fal de uwe coften , zoo niet na en comt. Waer door de zelve genootfaekt fijn VeKoopM.
geweeft, om aehde: Magiftraet (akBc^'J ichermers van de goede) te klagen, ïulkx umefirant ftaande op de ftoep van den dat door eenige flratagema wel nau on- te kennen. derfoek
|
||||||||||||||||||||
|
A M S T E
166.1. derfoek wierde gedaen : Maer vermits
Scherf on- men geloofde, dat fulke eenige verlopen derfoek n* Soldaten moften wefen, die toch in alle D;w/tó,<»fdelmeryengeoefent zijn, zoenisnoit '' yemant bekent geworden ; Ja ten hielp niet , oft men al fchoon gedefguifèerde Perfoonen , ook eenige Duiten op de be- ftemde plaetfen, ende andere toe-verfich- ten nam : Sulkx dat de Magiftraat fich genootzaekt vont, tot protectie der Bur- geren, telatenaf-kundigen, dusdanigen Notificatie: Sotificmi* A Lfoo mijne E E. Heeren van den Gc-
vandeE: '""" rechte , in ervaringe komen , dat aan Heeren van eenige Ingezetenen van defe Stadt, Brieven den Gerech. fijn gefonden, door onbekende Perfoonen eetegen de gefchreven , continerende fchrickelijke |
AM. VI Boech 41*
'tdoenelijk is, voor 3 uuren na middagh, oft i66i\.
ten langlten des anderen daaghs ter Secreta- yau de rye, by Biljet bekent te maken , welke billet fihelme» mede fal moeten in houden , de naam en Dioden e& Woon-piaatfe van den Herbergier ,op psene swttoni. van fufpenze van Herberge, &c voor den
tijt van 6 Weken.
Veele waren van gevoelen , dat die
maar enkele boeve-jacht was, alleen aan« geftelt, om defe Koopluiden , een fchrile aan te jagen, en in gedurige vrees te on- der houden; datze verfchrikt waren , is niet vreemt , en datfe bevreeft waren, gaat zeker, want wy hebben J: Botkaeft korts daar na , van de Schouw-burgh, na dat zijn Tooncel-fpel van Hanibals Ne- derlaagh aldaar vertoont was, des avonts omtrent acht uren, fïent'huis gaan, mee |
||||||||||||||||||||
|
ftivf. dreigementen, ende Eeden, van de zelvmiferie en ongeval te brengen, ja zelleven te benemen, ten ware fy binnen zeren korten tijt, notabile fomme van Pengen in de voorfz. Brieven uitgedrukt ,plaatfe mede daarby aangewefenj quate fourneren, om welke voorfz. dreigemten, die ftreckendefijntcgens de fecurendegeruftheit van alle goede Ingezetedefer Stede, te weeren ende voor te komMijne voorfz. Heeren vanden Gerechtelooft hebben, gelijk hare E. beloven byfen, aan den genen die de voorfz. Perfoofal komen aan te brengen , ende makenlen, datfe in apprehentie geraken, een fme van duifcntzilvereDucatonsof Rijdfullendefijn naam werden gefecreteertindien fodanigen aanbrenger tnochte vv
|
vier gewapende Soldaten omringt: Even-
wel was 'er niemant van dele drie Koop- luiden , hoe rijk de zelve ook waren, van finnen, om het gefielde geldt, ter aan- gewefen plaatfen tebeftelJen. Maar dit gaat zeker genoch, by aldien de Heeren vanden Gerechte, de Schrijvers van de voorfèide brieven in hechtenis hadden be- komen, 'tzydan, dat het in jok of ernft gemeint was ge weeft, zyfouden haar tot een Vooribeeldt , op alfulkcn plaats ten toon geftelt, en zodanig gehandelt heb- ben , datzy fulks niet meer gedaan, en andere daardoor afgefch rikt hadden, doch zy zijn nok bekent, noch gekregen ge- weeft, en daar op is niet meer gevolgt. |
||||||||||||||||||||
|
mede-ftander van 't voorfz. delict, fal hem
by gemelte mijne Heeren van den Gerechte, boven de voorfz. premie van duifent Dnca- tons of Rijders , Pardon ende immuniteit dienthal ven werden geprocureert. Verbie- den ook hare E. E. een iegelijk van watftaat, qualiteit ofte conditie die zy, langs defïra- ten te gaan met Piftolen, Sack-Piftolen, Sti- Jctten, en verboden geweer, op pjene van aan den lijve , oft anders arbitralijk te wer- den geftraft. Dat wijders alle Herbergiers, en die Nachr-gaften logieren, gehouden fullen zijn, t''elkens alsfy zodanige Perfoo- nen , van buiten komen te krijgen, om ten .haren Huife te vernachten, de zelve, indien |
|||||||||||||||||||||
|
In't Jaar, 1664.. op den zeventienden x66±l
van * Lente-maandt, wierdt Benjamin GrouJeii^ Dias Pato, een Portugeefe Joode, f Am- ke moldi, fterdam woonachtig, zo als hydes avonts, van d'een omtrent acht uren, in zijn huismeinde te 7ode "«>», gaan , voor zijn deur verradelijk van ach- A>*ni<* teren doorfchoten. Den MoordenaarsedMn- |
|||||||||||||||||||||
|
ontvluchte, enwiert voor die tijdt ook *
|
Mgert.
|
||||||||||||||||||||
|
niet bekent. Doch de Heeren van den
Gerechte , zetten den twintighften der Zelver maand, zekere fomma geit op 't lijf van den Moordenaar, waar door hy den Ggg zeven* |
|||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||
|
4ió
|
||||||||||||||||||||||||||
|
^■even-en*twintighften , daar aan volgen-
de, is aangebracht en gevangen, zijnde ■ een Deen , en een Arbeider , genoemt Ian Nieuw-Kerk, die defe moordt wel bekende gedaan te hebben ,-maar daar toe met geit gekoft te zijn , van een ander Portugeefe Jode, gerüatatjacob Nabarro, die, zo haeft hy hoorde, dat de Brave of Moordenaar in hechtenis was, terftont gevlucht is, daer over de E : Heéren van den Gerechte , op den acht-en-twintig- ften der zelve maandt, het volgende heb- ben latenaf-kundigen. |
weet aan te brengen» fulx dat hy in hech-
teniJJegeraaB, uit handen van de He eren Treibrieren ontfangen fal, eenpremie van 400 filvere Ducatons, en fijn naam fal werden gefecreteert. Behalvendefe beloofde firn , belovende
Jootfe Natie noch 200. Silvere Ducaton- nen, die geen te geven, die de <JM'oorde- naar {als boven genoemt is) weet in lufiitie handen te leveren. Maar defe Ioode voor-vluchtig zijnde,
fonder vermoeden, van oit gekregen te worden, gelijk tot noch toe niet gefchict |
|||||||||||||||||||||||||
|
f 664.
Grow&elij-
ke moordt door cfeen Jode aan d'ander be- gaan. |
j 6 6 Af.
Grouwelij.
ke moort. |
|||||||||||||||||||||||||
|
den Moor-
denaarge- recht-. |
||||||||||||||||||||||||||
|
is, is den Moordenaar op den vijfden van
* Gras-maandt geradebraakt , en 't lig- haam op een radt geleit. |
||||||||||||||||||||||||||
|
'Afril. ...
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ALfoo mijne Meerenrechte nufekerlijkfij
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Tlaccaat
%>Att de E Gerechte, om d'itan- legger te be- komen. |
||||||||||||||||||||||||||
|
tvien de execrable moort van Benjamin
DiasPato, inde Notificatie van denzo, defervernielt , is geperpetreert, en dat het fèlve isgefchiet door handen vanlznNieu- Jcerk, een Deen van Natie , jegenwoor- digh alhier in heebtenijje, en dat door in- dtt&ie en injligatie van een ander fode,wo^ nende alhier ter Stede in Nr. f. by de An- thonis-poort , genaamt Jacob Nabarro, out tuffen Je 50 en 60 jaren, van tame- lijke lengten, en middel-matige dichte, met [wart hayr uittengrijfe, redelijk langh en VJeinigh gekrult , met groot e [wart e kne- vels, prekende goet Spaans, maar cjuaat Neerlants, welk den gevangen voor een beloofde zomme van penningen daar toe heeft gekoft , de Man hem met de vinger heeft aen gevsefen , en by t door-fc bieten ook isprefentgevveeft: is op gifteren na den Hage, en van daar mede met de Schuit van twee» , op Delft vertrocken, met mee» ninge om na Engelandt of Brabant te gaan. En alfoo men Joodanigh enorm, verfoeye- lijk, moordadigen noyt in defe Landen ge- hoorde feyt , gaerne andere ten exempel na verdienft vvtldedoenftraffen .ZO IST, dat by defen,allen en een iegelijken Tiert ver- wittigt en genotificeert, dat de gene die de voornoemde Jode aan de Jujlitie, 't z,y hier of elders, daar 't ook Joude mogen zijn, |
||||||||||||||||||||||||||
|
In 't zelve laar 1664. op den negen- # - ^
|
||||||||||||||||||||||||||
|
en-twintighften van * Gras-maandt, 's
avonds, omtrent acht uuren, by fchoon weder, vertoonde fich boven de Stadt Amflerdam en daar om heen , in de lucht, een vurige kloot, die hem aan korte dicke ftralen verfpreidende, fcheen op, en in de Stadt, en ook over 't omleggende Landt neder te vallen, (gelijk de neven ftaande Af beeldingh aan wijft, &c. gevende een feerbleek doch helder licht van fich, in de gedaante van vlammen. Dit meinde yeder een, dat hy het had fien neder val- len, terplaatfen, daar het achter kerken, huifen , of boomen, uit zijn geficht was geraekt, en wie weet, of net niet bene- den onfen Horifon of zicht-einder , op den Aard-Kloot is neder gekomen, (want die het buiten de Stadt zagen, meinden, dat het in 't Veldt viel) Ia, of het wel er- gens op d'Aarde, of in 't water is neder 'gekomen, en niet in de lucht geheel en al verbrandt, al eer het zoo laegh gedaelt was. In 't voorlede laar 16^3. in de nazomer
's nachts ontrent half elf uren, is 'er ook zodanigen bleeken vuurvlam uit de lucht neder g edaalt, doch was van zo grooten lichaamniet, alsdevcorverhaalde, maer ver-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Een vurige
Kloot.boven Amfierdum in dilucht gefie». |
||||||||||||||||||||||||||
|
Eneoh een
diergelïjk *s Jaars't* voren.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI BoecL
|
|||||||||||||||||||||||
|
417
|
|||||||||||||||||||||||
|
die in 't eerft feer Jaegh,langhs den Uorifon
heen liep , en voorts weer onder ging, maer korts daarna, al hooger en hooger is op geklommen, zy vertoonde fich in de genoemde maandt, tot Amfierdam, als aen d'ander zijde af-gebeelt is. Doch na- demaal, die over gants Europa is gefien, fullen wy dit hier by laten. Maer het volgende, dat ontrent den twintighften der genoemde maandt voorviel, is nooit (mijns wetens) gebeurt , want de lucht brocht regen voort, de welke neder ko- mende, terftont ys wiert, 7,o&3XfAm- jlerdam, de ftraten zo glat bevroren, dat die, by na onbruikbaer waren, doch dit heeft men gemeinlijk, wanneer het ee- nigen tijdt langh , gevroren hebbende, wederom met een lachten regen begint te ontdooyen, zodat de koude in d'aerde» de warme lucht en laeuwe regen gewaer wordende, uitflaet, en daer door de nat- tigheidt * voor een kleinen tijdt , doet bevriefen,, maer hier was weinigh of geen vorft voorgegaan , en 't meefte wonder vertoonde fich aan deboomen, want de Ggg 2 iieèr- |
|||||||||||||||||||||||
|
ï 6 6 4. verlichte de Stadt, infonderheit aen d'ou-
vimr-kloot de zij de, foo helder, of'er een branden- tn de lucht jle fakkel uit de lucht quam nedervallcn,
|
|||||||||||||||||||||||
|
Comeet of
Staert-fter* re gefien. |
|||||||||||||||||||||||
|
fierfiegt-
•volgt. |
'temeer,, dewijl het laater, en gaars don-
ker waf-, en over fulks van feer weinigh |
||||||||||||||||||||||
|
menfehen is gefien gewceft. Op deze
twee vuurige teikenen fijn gevolght, de Peftelentiale fterften , die zo dapper in defe Stadt d'overhant namen , dat men dagelijks leer veel lijken fagh. begraven, 20 dat 'er in dit Ïaar,24i48. zijn ter aerden gebracht, daer van in 't volgende Hooft- jtuk meer gezeit fal worden. Doch of door defe vuuren,de lucht docnmaels ont- fteken of befmet is geworden, waeruit die vinnige fiekten zijn ontftaan , Tullen wy niet onderzoeken, als zijnde fodam- ge vuuren wel meerder gefien, fbnder dat 'er quade fiekten, of fterften op ge- volgt zijn. Het einde defes laars 1664. befloot fich
met een zeldfaam , en noch een ander nooit gehoort voorval ; 't eerfte was, dat in't laetfte van *Wmter-maanJt fich vertoonde een Conteet of Stacrt-fterre, |
|||||||||||||||||||||||
|
Kooit ge->
hoort am~ ■vriefen der boomen en toeken. |
|||||||||||||||||||||||
|
Staèrp-
Jlerm gen. |
|||||||||||||||||||||||
|
W.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvhigevan
|
|||||||||||||
|
4i8
|
|||||||||||||
|
16ë$.
Afbeelding
■van de Ci- meet of Staert-fler, gelijk de felvefich'm de Winter- maand De- eetnber, t'Amfler'. dam ver. toonie. |
|||||||||||||
|
Afbeelding
van de Ce. meet of Staert-Jlert gelijk de fel. veftch in de Winter- maand De* eembert t'Amfler. dam ver. ■ tionde. |
|||||||||||||
|
T 6 é±. hervallen Je regen en vochtigheit bevroor
Het. aan- aan ^e tacken zo &k op malkander, dat een vriefen en takjen va» omtrent een vinger dikte, door feheurender het aenvrielènt ys , zo dik als een arm hoornen, wiert, zijnde een nooit gehoorde zake. Wel is waer dat men de boomen gemeine- lijkwel fiet met rijm behangen, en dat die beginnen met yzelachtigheit uit te flaan, en als ruigh te worden , wanneer dooy weer voor handen is, maar dat het water als ys-kegels aan de tacken vaft vrieft, is ongehoort. In Sweeden en de vordere koude Noordtfe geweften, kon-- nen de boomen, door een drooge, felle bijtende koude, zo dapper aangetaft wor- den , dat die, met verfchrickelijk ge- kraak van boven tot beneden, van mal- kander barften , fplijten en fcheuren. En dit hoorde en zaghmen nu fAmfter- dam , en daer omtrent, infonderheit de wegh op naer Haerler»,alwacr veel boom- gaerden gefchent, en de tacken der vruchtboomen afgefcheurt wierden, door de fwaerte van 't ys, dat'er aan vaft ge- vroren was, gelijk inden Herfft wel ge- |
|||||||||||||
|
beurt i wanneer de Zelve met al te veel 1664,
vruchten overladen zijn, ten zy men die Het aon~ met ftutten onderfteunt j Doch hier op vHefenen was men in den Winter niet verdacht. f^mrm "er Evenwel wierden noch verfcheide boo- bo,mn' men f Amfterdam behouden , door rt branden van pektonnen onder de zelve, waar door't ys al fmeltende neer droop, en, de takken verlicht wierden. Maer het zagh 'er feer ellendig uit, op de Singel, Heere , en Keifers-gracht , en andere Borgh-vvallen, gelijk hier na 't leven op 't volgende bladt af gebeelt ftaat : want de ftraten kon men naulijks gebruiken,fo wa- ren die met afgefcheurde tacken, en ont- wortelde boomen bezet, 't geen men des nachts,met verfchriklijk kraken en barften wel gehoort hadt, maer niet bedenken kon , waer by dit toe quam, voor den dagh aen brak , doe zagh men, hier een boom by na met wortel met al dwars over de ftraat gevallen, daar weer een , half in K' 't water, gintsftont een ftam byna van >»,
al zijn takken berooft, aen d'over zijde
vont men weer een , die van boven tot bene»
|
|||||||||||||
|
AMSTERDAM, VI Boel,
|
||||||||||||||||||||||||
|
4ip
|
||||||||||||||||||||||||
|
3 $6<\.
afbeelding
wandebe- •vroefen,ge- fiheurdetea neder ge- vallen tac~ kinenboo- men, op de Keifers gracht eü elders. |
||||||||||||||||||||||||
|
iö<?4.
afbeelding
vandebe- ■vroofen,ge- fcheurde, es nederge- v allen t/te- ken en hoo- rnen > 0} de Kei/en gracht en elders. |
||||||||||||||||||||||||
|
berieden gefpleten, d'eene helft noch over
eindt flont, en d'ander, met tacken met al terneder lagh. Behalven alle dele boomen, lagh de ftraet noch met menighte van takken , met de witte en koude ys-ke- gels daar aan, als beflrooit, zo dat hier vry wat aen te herftellen fal vallen, vor- |
||||||||||||||||||||||||
|
ders wenfehen wy , dat defê drie won- a. 1^64,
derlijke vertooningen en werkingen des luchts, in defen Iare 1^4. verfchenen, geen verder onheil aen Amfierdam, en het gantfche Landt mogen veroorza- ken. |
||||||||||||||||||||||||
|
h,i65 4
|
||||||||||||||||||||||||
|
EEN-EN-VYFTIGSTE HOOFTSTUK.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Kort Inhout.
Verhaal van verfchetden Tegenjpoeden, föran-
deringen, gevaarlijke en fchadeljke Ongelucken , als hopge Water-
vloeden, Storm-winden, Aerdbeving, Branden, Brandt-Jïichtingeni dure Ttj den, en Sterfte»t &c, die Amfierdam , van tijdt tot tijdt, tot defen
Iare, 166 ƒ. fijn overgecomen. |
||||||||||||||||||||||||
|
Eel verwoeffingen heeft Am-
fierdam , ihfonderbeit in haar beginfelen, uitgeftaan. d'Eer- fie , daar kennis van is , was |
||||||||||||||||||||||||
|
Vermefiin-
gen. |
||||||||||||||||||||||||
|
die in den Tare »1203. daar van in 't A.'. 1 z©3»
tweede en derde Boek , in 't brede ver- baalt is; als wanneer het open Stedeken en gants Amfteüandt, door de Kenne- Ggg 3, ~ t men |
||||||||||||||||||||||||
|
^io HiHorifche Befihrijvingevan
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ken aenflagh der rafênde Weder-doo- yerfcheidt
pers, in 't Iaer 1 ƒ £ ƒ• uit geftaan en vermefiin- afgekaetft. Korts dier op, eenige belege- genAmfier ringen, door^e Graaf van Lwney, Sonoy, <t*movcr |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
verjchtide f»ers met water, vuur, fwaert en rove-
vervroeftm- ry, gants vernielt '.wierf. genAmfler- Detweede was,in't laar IZ99. ofijoo. damnver (Ztjndedeftatinbeterftantgekomen, en |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
vuamin.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
alrcde met Tolvryheit van Graaf Flora
begiftight) doen den ge vluchten Heer
|
en andere tegen geftaen ; Den Inval van tMme»-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
C: Heüingh wederom uitgedreven;
|
de
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 129 9- Gijsbrecbt van Amfkel, na de doodt van
13 ba Graaf Ia», Flor es Zoon, wederom gc- keert, en fijn Stedeken met houte Torens,
wallen, en bruggen , voorfiende , Hy
van de Vriefen, Waterlanders en Kenne-
mers verdreven, en dit fijn Stedeken afge-
broken , met vuur verbrant, en tot den gront toe verdelght is geworden.
Zedert die rijt, heeft het noch wel veel
geleden en uitgeftaen , als eerft van de
mekfeCaè- Hoekfche en Kabeljauvvfcbe verdeelthe- ■beljMtfe. (jen} fatv lU van Je Q.IJerfcbe en Utt- reebtfe Oorlogen en roveryen : welke
rf htfe *ac genoemde inden Iare 14x0. (al eet- het noch met muren en grachten befloten was) defe ftedelinge.n zoverfchrikten en
bangh maekten , volgens 't feggen van
HeJa., dat zy hunne gereetftegoederen al
gepakt en te fchepe hadden gebracht, om
die elders met de vlucht te bewaren. En
zedert de Stadt in 't laar 1481. is begon-
jj^Q^w^nenbemuurt te worden , hebben de Gel-
verbranden derfe, in den Jare, r ^ u. op Kers-avont,
emigeScht'de fchepen, in de Waal en voorde Stadt
|
binnemuurfeberoerten, 't fchuppender Herdooftrs.
M3Jeftraten en verzetten der zelve , tot l^Ü' twee nuel toe,-verdragenen aengevaert, , 't veranderen der Godtsdienft geluckigh W4B^««
te boven gekomen , de fcherpunnige en 1577. ten deel onnodige hairkloveryen, twiften en kibbelingen der zelver , gedempt en C:\Hettint. onder gehouden, en fchoon dat die eenige i £7 7* reifen totdadelijkheit quamen uit te ber- den, fonisr, of met feer weinig bloet- flortingh (ten aenfien, dat 'et eenige ma- len qualijk gefchapen ftont) geftiït, en in ruft gebracht. Ia eindelijk dien ge- A. ï6<8. dreighden toelegh , in den Iare iöfo, niet zonder Go lts medelij kebefchicking,. geluckelijk ontkomen, ook dien wreeden Oorlogh tegen Oüvkr Kr ontwel , en 't Engels Poflamznt, door geworftelt, zo dat Amfterdam fint den Iare 1500. wel zomtijts met eenige rampen is befocht, maer nok t'onder gebracht: waer over men van haer mach roemen, als eertijts de Poëet Claudianm van de Stad Romen dede, met defe vaerfen, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
}en voor verbrant. Daer na heeft zy die gevaerlij-
Amjler- jStnmquam fuccubuit damnis & territa nuiïo
Vulnere, 'poft Cannas, Major, Trebiamque fremebat.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dat
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
is,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
IStooit fwichte fyom' intevenfpoedt:
Om geen quetfuur befweek haarmoedt:
Wat ramp, haar Trebia, en Cann&s hadt hefchooren r Noch /lak. qi 't hoof torn hoogh, en gaf het niet Verlooren. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoege
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||
|
VI, Boeck.
|
|||||||||||||||||||||||
|
421
|
|||||||||||||||||||||||
|
Hooge TVater-vheden.
|
|||||||||||||||||||||||
|
fen, daer in , noch verder te rugh geleit a. 1205".
wiert, ter plaetfen , daer hy nu tegen- woordigh noch leit , en den ^Middel- dam genoemt wort : en dit is d'eerfte oorfaak, daer van defe Stadt den naem van Amftelredam verkregen heeft, als in ons derde Boek breder te lefen is. Watfchade dit doorfteken desDijks veroorfaekt heeft, kan men denken. Hierna vinden wy die grooteen hooge AlierheUl-t
Water-vloedt, in den lare, 1570. daer Zm^1"'^- van d'oudeluiden eertijts, foo veel wiften "• 157°» te feggen , en over verfcheiden landen ge- gaen heeft, waer door (zo men de Kro- nijken geloven mach) wel vier mael hon- den duifent menfchen fijn om gekomen. Hoe hoogh het Zee-water op deze vloet, genaamt Alderheiligen <vloedt f Amfter- dam gerefen was, ftaet noch aan den Dam- Sluü geteikent, met ditVaers, daer het laar-tal in begrepen is, |
|||||||||||||||||||||||
|
d'oudfte d'Eerfte Water-Bloedt die wy weten,
A. 1203. dat Amfterdam befchadight heeft , is al geweeft in haer bcginfelen, hier voren, in 't tweede en derde Boek defer Befchrij- vinge befchreven , en gebeurde in den lare 1205. als de Kennemers met eenVloot aan den Dijk des Amfieh, (want Am- fier dam , toen noch anders geen naem voerde,) aengekomen waren, den zei - ven aldaer doorftekende, zo dat het Zee- water door gants Amfieüandt, totBreu- kelen toe in vloeide , zoo dat men (na 't fchrijven van eenige Kronijken,) met fchuiten over de Landen, tot Uitrecht, voor de poort, varen konde. Maer als men des laars daer na, defen doorgefteken htorfMk ^iJk' weder hermaken zou, was het gat van Am- te *^CP geworden , door 't in , en uit- (telndams ftrooment water, waer door men genoot- |
|||||||||||||||||||||||
|
m#m.
|
zaekt was, een Dam in den Amftel te
|
||||||||||||||||||||||
|
leggen , ter plaets , daer nu de Fapen-
brugh gelegen is, die daer na , met flui- |
|||||||||||||||||||||||
|
Het laar enpelL hier aangeWeefen Isy
Hoe op ISLoVeMber De Zee gereefen Is. |
|||||||||||||||||||||||
|
A. 1 57 3. Drielaren daer na, heeft den Overften
Sonoy , den Diemer dijk by Amfterdam, omtrent Iaaphannes , ingenomen heb- bende , de Tpeflooter-fluis, doen inbree- ken, en den Dijk op twee plaetfen, (daer hy hem tuffen beide befchanfte) door ge- fteken, gelijk in 't v'oorige iB Hooftftuk te lefèn is, doch het water dat hier door in liep, heeft de Stadt niet veel fchade ge- daan, maar flechtsde omleggende Lan- den , Hoven en Tuinen onder 't water ge- zet , 't zelve duurde ook niet lange,of was weder herflelt. A. 1 60 9. In't begin vanden lare, 11509. op den
twee, en drie-en-twintighften daghvan |
|||||||||||||||||||||||
|
* Lou-maandt is het Zee-water, dooreen *janm.
Noord-weften ftorm-windt zo hoogh op riut. geloopen, dat het over de Warme-ftraat A. i<f 09. heen liep, zo dat al de Kelders buiten dijks vol water raekten ; in deSt.Antoms dijk brak ook een gat, veel roeden langh, en 't water quam veel hooger t'Amjierdam te vloeyen, als het op de voorfi. Alderhei- ligen vloet gedaan had. Deslaarsdaarna, 1610. was wederom A. 1610.
een hooge Water-vloedt, zo dat't water de Zee-dijk binnen Amfierdam overftor- te , en binnen dijks, met fuiken gewelc in de Kelders, liep, en zeker klein ftraat- jen, tuffen de Storm-fteegh en d?oude Con- |
|||||||||||||||||||||||
|
422
. voy, door ftroomde, dat de Huifïnge
van d'Heer Borgemeefter Boom , en de wooningen daar omtrent, op d' achter- burgh-wal ftaande, gevaer liepen , door 't nedervlocient water, om gewelt te wor- den. De Majeftraten, door defe vloe- den gewaarfchout, hebben de ftraten, die binnen Amflerdam voor dijken verftrec- ken, laten peilen, en zo veel doen op- hoogen, dat dit zedert , niet meer ge- beurt is. Elf Jaren daar na In * Herfft-maandt,
X&2.1. joegh een fterke Noordt-wefte windt, de Zee zo geweldigh op defe Lan- den aan, dat de FelferDjk, by Haerlem t'eencmaal wegh fpoelde , waar door 't Landt daar om heen, en de gantfche Vee~ tien blank ftonden, en 't water fAmjier- dambmnens dijks zo hoogh op liep, dat Veel goederen in Kelders leggende, (daar men op geen hoogh water verdacht was) nat, en bedorven wierden. Den zevenden en achtften dagh in
* Lente-maandt, des laars, 162,5. flor m- de het met een Weften wint ten Noorden zo verfchrickelijk , en dat met een fpiïng- vloedt van de nieuwe Maan , dat het wa- ter in de Zuider-Zee en binnen Amfler- dam, tot op anderhalf duim na , zo hoog liep, als op de boven genoemde Alder- heiligen vloedt; 's nachts ten een, en twee uren, ftont het water by na op het mid- den van den Dam , aen de drempels en floepen van de huifen op de Nieuwen Dijk , en tegen de Warme-firaat en de Zee-dijk : Als nu bevontmen dat alle de Dijk-ftraten in de ftadc, hare behoor- lijke hooghten hadden. Maêr al 't geene dat buiten dijks lagh, was onder water: de huifen even hoogh met de ftraat in gaende, ftonden vol, en noch meerde Kelders; alle de Sluifen liepen over, de T_ruinen van de fradrs palen, langhs 't Te doken onder. Rapenburgh, üylenburgb, U^rarken, deLafta/ie, en alle die nieu- we aengeboude werken lagen verdron- |
chrijvingevcm
ken. Deftormhadde Dtemer Dijk wé. Ktogt w&-
afgefpoelt, en de palen over geworpen, **rvloeden maer door de voorforgh derHeeren Bur- f Am?er- germeefteren defer ftede, wierden eenige f?' wackere Lichters, en Schuitevoerders, ______ met zeilen derwaerts gezonden , die den
dijk behielden, maar terwijl zyhetdaer waar namen, ftorte het elders over, en nam een goet ftuk van den dijk wegh,om- trent Muiden, zo dat daar door de binnen Meeren vol raakten, de ftraten met de neer-huifen in de nieuwe ftadt, en de Kelders op 't Rokin, en meer plaetfen bin- nen dijks, in 't water geftelt wierden. Die was een verfchrickelijke Water-vloed, en dede in Noordt HoUandt , Watertandt, Vriejlandt, en elders , onwaerdeerlijke fchade. Oude luiden tot ^Monnickedam verklaerden , dat het water een voet ho- ger was geweeft, als in de Alderheïügen Vloed in 't laar 1570. Maar dat'et fArn- erdam zo hoogh niet was , quam daer by, dat de Velfer Dijk , en noch andere meer, door gebroken waren , daer het aandringendt water , zijn loop naer toe nam. OpKersnacht, des laars i6;j. quam A. 1637.
het Zee-water met een buyige Noordt- weftelijke wint, zo hart en haaftig in drin- gen , dat men des morgens met fchuiten, fAtnfterdam, over verfcheide ftraten heen voer. . |
||||||||||||||||||
|
Beoge Wh
tervloiden t'Amfter- i6,ro.
|
|||||||||||||||||||
|
A.' iözi
* Stytemb.
|
|||||||||||||||||||
|
A. I<J2J
* Maert.
|
|||||||||||||||||||
|
In't laar 16 f o. den derti^hften van
* Hooy-maandt deden de Majcftraat van |
1Ó50.
JuliiM.
|
||||||||||||||||||
|
A.mfterdam,alh defluifen in hun ftatopen
v/inden, en't Zee-water binnen loopen , d'oorfaek was, om ■dztjijn Hoogheit, de "Prins van Oranjen, die de Stadt belegert had, op de meefte plaetfen , de zelve niet zou naderen, noch fijn Krijghsvolk ront om verfpreien, hier door wierden veele Landen onder water gezet-, en verfcheide Borgers Hoven en Speel-tuinen, aanboo» men, bloemen en kruiden, vooreen tij r, befchadight, maar ten duurde niet langh, want den derden van * Oogft-maant wierc •^«^ |
|||||||||||||||||||
|
Jt ver.
|
|||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boech 42J_____
't verdrag tuffen z,t]n Hoogheyt en die van j niet verdrooten, aangezien zo heerlijke Hoogt w*
|
|||||||||||||||||||
|
Hooge Wa-
tervkedt, r' Am fier- dam. |
|||||||||||||||||||
|
Amfierdam getroffen als in 't voorige 4)"Hooftftuk gelezen kan worden, en alles
wederom in zijn ouden ftant herftelt. 't laar daer aen volgende 1651. bracht
Amfierdam en oock gants Hoüandt, ja |
dagloonen, welke doenmaals voor hun-*«"f/»«fr ,
ne hulpe wierden gegeven. De winkels t'^ffter- en andere plaatzen by der Aerden, ge- ^™' raakten onder, want het waaterover de-----L-»
St.Antonis marckt heen liep. Zo dat r>e st.An-
eyndeling door de groote aanperfing, tonis of Die- den S*. Antoms, of Diemerdijk door mrdtjk brak, zettende eenige ftukken van óe-^ektdoor. zelve, binnewaartsteiandein. Zó dat'er twee groote gaten in waren, omtrent dertigh voeten diep door 't inftroomendt water uytgefcheurt. Hier door vloog deZee,met groot geruys,over de lagebin- ne landen , op den Dijk van de Diemer- meer aan, de welke, veel Jaeger en fwak- ker, dan den doorgebrooken Zee-dijk , dit geweldt des waters niet lang kon te- genfhan, maar brak tegen den Avondt DeDiemef* door, zo dat dit droog-gemaakte Meer, meer breekt wel zeftien voeten diep onder water raak- *»• te, vernielende alzo niet alleen deplan- tafien, maar ook de Lufthoven en eeni- ge koftelijke gebouwen, daarop getim- mert. Zo dat de eygenaars hun een jaar hebben moeten vergenoegen, alleen met Schuytjens, hare verdronke Speeltuynen en Landen te mogen bezichtigen , en daar over te varen, waar onder zy te vooren gegaan en gepleyziert hadden , tot dat kortsdaaraan, cfe Zee-dijk geftopt, en ftraks weder door de Zee geopent , ten tweedemaal ftant gehouden, en van tijdt tot tijdt, verfwaart, verhoogt en gedikt is: Waarna men bygemeenetoeftemmingen Wort -veder de Diemer-meer wederom aangevangen droogh ge- heeft , droog te laten malen , en van lan- gemaakt. ger handt, die brakke vloedt daar uyt te werpen, 't geen als in een oogenblik daar binnen geftort was. |
||||||||||||||||||
|
menzeyt van geheel Europa, en eenige
-willen, de gantfche Wereldt, zodani- gen Watervloedt toe, als by mcnfchen gedenken niet gehoort noch gefien is. Dit quam Amfierdam befpringen op den vijfden van * Lente - maandt , op een Zondagh, wanneer het volle Maan, en volgens dien, fpringvloedt was , en de windt uyt den Noord-weften zo ver- fchrikkelijk op waeyde, dat het Zeewater door de gaten de ZuyderZeein drong, en het 7è voor Amfierdamzo vol ftuuw- de, dat de Dijken't zelve niet konden tegen houden. Wat fchade dit onweder op verfcheyden plaatzen heeft te wege ge- bracht , is onfè meyning niet te verhalen, maar alleen dat omtrent deze ftat is voor- fevallen; Omtrent den middagh was
et water op zijn hooghft , en wel drie duymen hooger , als d' Alderheyltgen Vloedt geweeft was, 't welck oock aan d' Achtb : Magiftraat wiert aangedient. Zulks datmen het Water over den Nieu- wen Dijk en Warmefiraat zagh heen vloe- yen, en de Kafel-fieegh en veel andere met fchuytjens bevaren wierden. Dies al wat in Kelders, Packhuyzen, en Lo- lyen &c. op geflooten ftondt, van 't wa- ter overvallen wierdt : veel Koopman- fchappen bedorven, goederen, half ver- dronken , wierden met yver, opwaarts gehaaldt. En alhoewel de menfchen , om 't goedt te bergen, ettelijke uren lang tot hun middel in 't water ftonden, zo heeft zulks den Arbeyders, op die tijdt |
|||||||||||||||||||
|
'Maert-
|
|||||||||||||||||||
|
Hoeger ah
d'Alderhey- ligen vloedt. |
|||||||||||||||||||
|
Hhh
|
|||||||||||||||||||
|
Storm-
|
|||||||||||||||||||
|
Hisiortfche Befchrijvinge van
Storm-wïndm y oAerdbevmg, Ö'c-
|
||||||||||||||||||||
|
424
|
||||||||||||||||||||
|
Indenjare, i^o.tufjfchenden 6cnj
van * Lou-maandt, iflcr ter middernacht iets denkwaerdighs voorgevallen , ten aanfien van de groufame en by menfchen gedenken ongehoorde ftorm-wind. De- ze waeide wonder fterk , de huifen fton- den te fchudden : des het by veel men- fchen voor een Aerd-beving wiert gehou- den: het loot was van de kap der Koorn Beurs, hoe wel het met fpijker aenfpijc- ker op het hout vaft was , aen d' eene hoek afgefcheurt , en als met menfchen handen, gelijk een kleedt opgerolt, De weer-haen en d' yfere fpil , was van de 'Reguliers Tooren in 't water geftort: de fpits van de Nuuwe-z-ijds-Capel of Hei- lige Stede, lagh op 'et dak : Men zag hier en daer een ftuk van een gevel op de fbraat leggen , de fchade der dacken was ■heel gemeen. In Texel daer eenige hon- derden Schepen lagen , op een goede wint wachtende, zijn daer veel gebleven , en met menfchen en goet gefonken en ver- gaan. Twee Jaren te voren, waren daar ook wel over de dertigh Scheepen veron- gelukt. In't zelve Jaar, op den vijf-en-twin-
tighflren van ¥ Lcntê-niaandt, voelde men in deze Landen een Aerdtbevingh , om- trent in den morgenftonr,of des nachts ten half drie uren; en gelijk 't zelve hierte Lande feer ongewoon is, zo was het ook zovervaerlijkniet, als in fommige plaat- fen in Itallen, alwaer de huifen en andere gebouwen , ftaen fchudden en daveren , dat den huis-raedt , hangende tegen de wanden, al klappende tegen de zelve aan- flaet, zo dat de luiden door vrefe van ne- derftorten, uit de huilen in de Hoven , Tuinen, en buiten de Steden op de Vel- den vluchten, hun in tenten en hutten behelpende. Hier f Amfierdam hebben |
||||||||||||||||||||
|
demeeftc menfchen het Zelve doorgefla-
pen , om dat het (als gezeit is) zo korts na middernacht gefchiede : Daer was geen Storm-windt , Donder , noch Blixem medegemenght., macr gantsftil weder, 't en duurde ook geen minuut lang. Maar die wacker waren , voelden eenige bewe- ging , fommige meinden , datfe ymant op hun Zolders hoorden gaan , andere, dat ergens aen gebroken wierdt. Dit is ze- ker , dat de vafte trappen , bedfteden, kaffen , en fchotten kraakten en fich ont- zetten , ook hier en daer glafen uitgeval- len zijn. In de hooge Landen, als onder andere te Nimwegen in Gelderlandt , is dit merkelijker op de zelve nacht en uur gevoelt geweeft. In den Iare 1654. tuffen den 6 en 7 van
* Lou-maandt, is daar zo ftarke wint ge- weeft , dat het Kruis met den Appel of KIoot,en de Weer-haen van de WefierToo- ren van boven neer waeide,fnachts ontrent ten 12 uren,ten deele, fo op het dak van de Kerk , als Kerk-hof nedervallende, het Yfer onder en boven den Appel is gebro- ken in 3 ftucken, welk Yfer met het Kruis Anno 1640. daer op gezetjheeft gewogen i?7°- pont, bedragende 890. gulden. De Kloot was midden doorgebrooken, en foo groot, dat hy by de zeven tonnen water hiel , was even boven de Keifers Croon af gebrooken. In 't zelve Jaar, den eerften van * Wijn-
ma andt, des avonts ontrent 6 uren, is een huis ftaendeop de Oude Schans, op de hoek van de KorteKoningftraet,m de fteeg neergeftort,alfodaer 26 of 28 Laft Rogge op gedragen was, ende de Koren-dragers nauwelix wegh gegaen waren : Het heeft een man, nevens een vrouw, die daar ver* by gingen,verplettert en dootgefrheten,en een kleen kint, ontrent van 4 of 5. Jaren , onder
|
||||||||||||||||||||
|
Storm~mn-
den i'Am- fierdam. X 640. Janutt-
ritts.
Wonder-
werk van de Windt. |
||||||||||||||||||||
|
Slorm-tcin-
den t'Am- fierdam. I 640. |
||||||||||||||||||||
|
Aertbeving^
|
||||||||||||||||||||
|
A. 165:4.
|
||||||||||||||||||||
|
lama-
ritu. |
||||||||||||||||||||
|
Aertbeving,
1640. |
||||||||||||||||||||
|
A. 1^54.
"Een buis om
gevallen. * Oclober.
|
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDA
onder een kruis-raem bezet, en wel z of 3
uren daer onder gelegen hebbende, hoor- de men het fchreien, waer over op het geluidt de puin wegh gedaan zijnde, vontmen het kint noch leven, alleenlik aen het hooft wat gequetft, en als men het daer uit wilde trecken , feide dat noch fteenen op fijn voeten lagen,die wegh ge- daen werdende, was vorder niet befcha- digt. 't Volk daar in huis woonende,waren juiftdoenmaalsineen achter-koken, over deplaets, die met het voorhuis geen ge- meenfehaphad, bleven over zulks onbe- fchadight. In't Iaer, 1659. den veertienden va»
* Bloei-maandt, is 'er een fteene brugh, van drie bogen, leggende over de Prince Graft,byde LelyeSluis, ingevallen, al waer 7 of 8 perfoonen zijn doot gebleven, ende eenige andere uit het water gebergt. Dcfe brugh is daer na, met veel moeiten, op vijf bogen, weder hermaekt. In't laeft van den Iare, \66o. tuffen
den 18 en 19 van * Winter-maandt , is daer een groote Storm uit den Zuit-we- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
VI Boeck
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
42 f
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ften geweeft, tuflehen Saturdagh en Son- Gruwelijke
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Invallen
■vaneen buk en brug. A. 1654.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dagh fnachts, diealomme groote fchade stom-
heeftgedaen, foo aan Huifen , Kerken , vm*' Schepen , en Bomen. In het Te fijn l °' . 4 Fluit-fchepen om geflagen , ettelijke "" Schepen aen de gront geraekt , mede is't Kruis met de Weer-haen en de vergulde Bol , die boven de Piramide of Naaide ftont, op Jan Koon Poorts Toren, van bo- ven neer geweic, de Bol viel op het dak van de huifen in de fteegh, het Kruis op deftraet, maar de Weer-haen was niet te vinden, 't is evenwel ongelooflijk, dat hy verre gevlogen is. Defe Storm-windt was afgrijfelijk. xe„jmjier.
Een Amfierdams Veer-fchip, varende na damsVeer- Harderivijk , quam aldaer op de Rede /chip blijft ten Anker, maer raekte van fijn Anker af wet al 't en is gebleven, met alle die daer in waren, Volk ""0Or
jö ■ T r -n. Hardst' zo dat niemant daar ar quam , men Wilt ... "
ook niet, hoe 't zelve vergaan was, dan J *
datmen daer na de ftucken van 't Schip
hier en daer vont drijven , en de ver»
dronke menfehen, zo nu en dan in Zee^
op vifchte.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1659
Een fteene
brug inge- vallen- * May.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. r<J6o.
* December.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Branden.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amflerdam is ook (infonderheidt ten
tijde van haereerftebeginfelen) door ver- fcheide branden , feer ongeluckigh ge- weeft, wantin den Iare 120 $. aleer zy noch den naem van Amflelredam verkre- gen had, als wy hier even te vooren ge- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
zeit hebben, is het overige, dat van het
inftrooment water,noch was blij ven ftaan, ^aeffn van de Kennemers, door den brant voort J™„JC{S m geheel , en al vernielt geworden. Het veften -ver* volgende zeit'er onfen ouden Rijmer Me- bram. lU Stocks af. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1203
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aemftelftne Veften tien ftonde,
T)at bomden ft alk den vront, &c. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1299. Daèma, in 't Jaar 1299. of alsfommi-
1300. ge willen 1300. is 't Stedeken Aemfter- Amfierdam jam rot jen gront t0e verbrant, door de
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van houte Torens en bruggen te voorfien A. 1 3
befigh was, gelijk in ons tweede en derde Boek breedergelefen kan worden. Doch van de hoedanigheit defer branden, kan men geen meerder narichtinge vinden. Voorts vintmen by den Uitrechtfen Hhh z Kronijk- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
0®.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
geheel ver
'orant. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kennemers , Waterlanders , en Vriefen,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
terwijl dat hun Heer Gijshrecht "jan Am-
Jlel noch met het zelve te verfterken en |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hijlorifche Bejchrijvinge van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4^6
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Sout-ftecgh aan brant geholpen, in 't Verfcheide
laar 153 y. doen zy naekt langhs ftraat lie- Branden |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verfchcyden Kronijk-fchrijver H
|
i dat t'Amfter-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Branden
t1 Amfter- dam. |
dam, in den Jare 1421
brandt aangingh |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een fier grootcn
cefle deel van die
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pen, maer hetwiert aanftonts , zonder * Amfier-
merkelijke fchade, gebluft. m'.-------.
Inden lare 1572. wierdt de Lafiadie, DeLaftadie
door ordre des Majeftraets gants af-ge- nfgebrandt. brant , om dat den Gr ave van Lumey 1572. die Amjlerdam doen ter tijdt belegert had, fijn volk niet in en achter de lootfen, fchuttingen , timmerhout en ander belem- meringen , (alzo daer veel Scheeps-tim- mer-werven waren) zoude mogen ver- fchuilen en befchanfen, om op die manier, dezelve, dicht onder de Stadts muuren aan te brengen, doch fommigc meinden, dat het was om byfondere afgonft en nij- digheit, hoe het geweeft is of niet, hier gefchiede grootefchade, fiet in 't voorigc 15,en 28. Hooftftuk. Maar in 't laar 1596. kreegh Amfler- Gr»te brant
dam een felle kneep , door den brandt, m de War' die in d'Oude-zjjds Armfteeg, tot een Bac- m-firtMt' |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stad vernielde.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A.
|
421-
|
Maer zeker Schrijver fonder naam ,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
achter J : Vont anus befchrijvingh van
Amjlerdam telefen, die al over de 160 Jaren in't leven was, zegt, dat Amfler- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 14.41.
1444. |
dam in 't Jaar, 1441 een grooten brandt
heeft uitgeftaan, en 5 laren daar na , in 't Iaer 1444. wederom, zo dat het doen- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
maals voor 't meerderdeel is afgebrant.
Of nu deze twee Schrijvers, een en de
zelve zake meenen, en dat 'er flechts in 't laar getal verfint of verfchreven is, is niet onwaerfchijnlijk. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1? Tierfte
JH. Stede verbrandt, 3452, |
Hier na foude volgen den brandt van
d'oude, en eerfte Heilige Stede, zo fom- migefèggen, in't Jaar 14f 2. op St. Ur- baans dagh, den 24. van * Bloei maand, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Maey.
|
als wanneer defè halve Stadt, by na, me-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de af brande. En dat hier doenmaals
v een grooten en verfchrickelijken brant ge- weeft is, getuigt noch zeker brief hier ter Secretarye bewaert , waer van wy meerder in't vierde boek, in de befchrij- vingh der H: Stede gefproken hebben, maer van 't afbranden defer Kapelle, wort in de zelve Brief niet gerept. En onfen gefeiden nameloofe Schrijver, achter J: ef, 1472. Pontanm, ftelt den brant van defe Kapel, op't Jaar 1471.
De Gelder/e Eenige Jaren hier aen volgende, vint verbranden men van geen branden vermeit, d'eerfte de Schepen. Zou fijn in'tjaer 1512. op Kers avondt, 1511> doen de Gdderfe, geen kans op de Stadt fiende, een groot deel Scheepen, in de Waal leggende, vyantlijkverbranden. 't Reguliers Hier na, in den lare 15 5 2. op Alderhei- Xhofier Ugen avovdt onder de Vefper, isverbrant verbrandt. het Regu}iers Kloofier , even buiten de |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ker fijn begin nam , en verfpreide fich
|
1596.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voort tot in de Warme-flraat , alwaer
doenmaels het puik van de Stadt was, flaende de vlammen aen d'over zijde, daar achter de huifen veel fpijkers, met Koren en andereKoopmanfenappen beleit waren, alwaer demeefte fchade geleden wierdt, en quam de zelve op zeventien huifen te ftaan, inde welke verfcheide koftelijke Winkels gehouden wierden, behalven noch de Pakhuifen en Koren-zolders, die achteraan 't water, het Damrak uit qua- men , waer door ook den brant eindelijk gefluit wiert. Niet langh daar na, in 't volgende laar, "Brandt fy
1597. is'er by lichten dage omtrent de ^' 0uAt middag, brantontftaan by d/Oude St. An- St' A |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Voort.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tonis Poort, alwaer eenige huifen afbran-
den, met verfcheide Pakhuifen,daer onder |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[597.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1532.
«.iet bier
van breder in't tweede |
Stadt, tegen over de Reguliers Poort gele-
gen, Veele meinden , dat het moetwil- lens, doord'eenof d'ander gedaan was, want het is noit weer opgetimmert |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
een geweeft is, waer in men fchatte, dat
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
wel voor vijftigh duifent gulden (een
groote fomma in die tijt) aen Muskovifche \ en andere Koopmanfchap gelegen had. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
deel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t T> TT 7 . 1 JJ 1
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Herdoopers hadden ook een huis in j In 't laar 1616. isdaer een brant ont-
ftaan
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3 Boek.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V T. Boech
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
427
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van 't huis af brande, fo dat het daer by Verfiheyde
bleef. Branden
In'tlaefte des laars , 1618. is JOude ^f™^'
Reguliers Poort, daar nu dien Tooren ftaet, —;------.
afgebrant , met een Glas-huis of Glas- d' Oude Ke-
blafery, daar nevens ftaande, tuffen die 2uliersPoort Poort, en den Binnen-Am(lel, waar over B*Tl$' nu de fteene Doele brugh gelegen is , op die plaats, daar tegenwoordigh de huifen uit eender hant gebouwt zijn, aan de Schape- Markt. In 't laar 1621. den 28 van * Slacht- BenMoute-
maandt , is daer een fchrickelijke brant rfverhrant, ontftaan , des avonts tuffchen 8 ea 9 uren, 16 2 1. uit een moutery op Boom-floot, alfoo dat % die zelve gantfeh af branden, waer door **ovem * groote vreefe was, om dat 'er lbo fterke wint ontftont, dat het vuer in de Wael |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verfiheyde ftaan aan de Weft-zijde van de Warme
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Branden t1 ftraat, het vierde huis van de Paf en brug
^mfierdampegi0i tot phüip de Golts Koffer-maker, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
161 6.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
door verfuim van de Dienft-maecht, die,
terwijlhaer Meeftercn Vrouw niet t'huis waren, ismeteen Knecht, gaan fien de Lottery van het Oude mannen huis uit trecken op de Nieuwe Markt: latende de kaersineen hangende kandelaer aen een fchot al brandende hangen, dat aen brant geraekt is , t' huis komende meende zy het in ftilte te bluffen, maer de vlam d'over hant nemende is het zelve huis ver- brand , niet fonder groote fchade van de geburen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1617.
* ïihru*-
rius. |
In den Iarc 1617. tuffen den 19 en 20
van * Sfrockel-maandt , Onftont 'er ter middernacht een brant ontrent de Haer- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lemmer fluis ■> tegen over de Rams Koy;
Dit verwekte eenige ontfteltheit onder de luiden, aiïbo daeghs te vooren den oproer ge weeft was, voor het huis van Rem Eg- iiertfe Bïjfchop, hierover dorften velefich niet op de ftraet begeven, waer door defe brant meerder fchade veroorfaekte, met verlies van drie huifen. |
mocht over vliegen , daer 't aireede vol
Scheepen lagh : maer door de kloekheit, en tegen weer, uit de naburige huilen-, wiert het afgeweert, en bleef daer by. Des laars daer aen , 1622. den 8 van A. x6zz*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* Zomer-maandt, des nachts, is 'er brand #
|
* Junius.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ontftaan in een Verwery, die groote fchrik
veroorzaekte. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1617.
|
Op Woensdagh daer aen, fijndeden 4
|
Den tweeden dagh hier na, op de mid- Ben Bof-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dagh, raekten het vuur in een Bos-kruit kruydmolea
Molen, gelegen op den Heiligen Wegh,vlie&ri* even buiten Amfierdam. Delïaohvan 'tirandt' Bos-kruit wiert doordegantfcheStadge- 16-Z 2» hoort, en befchadighde veel huifen daar ontrent, ookblevender eenigemenfehen doodt. In * Gras-maandt, des volgenden laars, fye Sy^
ende volghden hem de Stads Tim-J i^sj.is'erin deBrouwery van de Burgh, -aeryvande op d' Oude-zijds Achter-burgh-wal een Burg aa»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dagh nade Beuhuis ineen uitkachel oalfoo veStadts-TStaets mgaan
mer-lui
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gekomen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der, iedermet een bijl om denhals, en
een koevoet in de hant, ofte het noot ge- daan hadde , om kafien en flooten met der haeft te openen. Ditfmiddaeghs aldus gebeurt zijnde,
foo wert des avondts tuflehen 8 en 9 uren wederom brant geroepen, op het Rockin daer nu de Suiker Backery van Relt is,doch het wiert haeft geflift : want alleen de kap |
door een brandt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
br
|
andt opgegaan
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fnïeet boven in de fchoorfteen, in de tur£
die daartegen aan lagh, dit maakte ten eerfte, door fijn hooghte zo verfchrkke- lijke vlammen in de lucht, datdegant- fche Stadt, fich daar van ontzette, men konde in 't eerft om te leffchen, daer niet by komen, door dien de Brouwery verre boven al de omftaande huifen, in hooghte . Hhh 3 uitftak* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1617.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
425
|
||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befch
|
"ei.
dat het meelt, vernielt wiert, rrtèn feide,
doch fon der eenige vaftigheidt, dat de Tuchtelingcn dit hadden in't werk geleit, op hope, dat zy in defe verw.irtïngh en toeloop fouden konnen ontfnappen , dat evenwel zo niet gelukte; ziet hier van breeder in 't vierde Boek, in de Befchtïj- vinge des zelfs. Den eerièen dagh des Taars, 1645« na
den ouden Stijl, gaf Amflerdam een groot ongeluk , en geen kleine fchade, en dat door 't afbranden van de Nieuwe Kerk, Want op den elfden van * Louiv-maandt, floeghden brant,door eenfelle koude Oo- ften windt gedreven, uiteen Loatgieters vuur-pot, die door onachtzairnheidt der zelver, by een open dak-venftcr, (terwijl zy waren gaan eten) was blijven ftaen, 'm 't houte verwelffel en dak , en om dat men door degroorehooghte niet by den brandt konde komen, raoft men fien, dat de Kerk geheel van binnen uit brande, doch hoe dit toe gink, en defe Kerk we- derom loffelijker herbout is, hebben wy in 't vierde Boek, in des zelfs Befchrij vin- ge , breeder befchreven , daar men dit volgende Vaers, behelfende het dagh en Jaar-tal, ook vinden zal. |
|||||||||||||||||||||
|
-uitftak, zodat defe brant, hetbovetifte
deel van't huis wegh nam, en het bene- denfte wiert, door de wackerheit en goe- de ordre der bluffers behouden* In't laar 1^24. den 14 van * Slacht-
maandt, raekten de Bos-kruit Molen van Ian <van Hoorn, op de Heilige Wegh , bui- ten Amjlerdam in brandt, daar meteen flagh, vier menfchen, en zo veel paerden gequeft wierden , maer een bleef doodt, de refte ontquament. De Stove en 't Meel-huis raektc in de vlamme, doch de nieuwe gebouwde Kruit-Toren,bleefon- befchadight. Des laars daar aan , 16l f. in * Zomer-
maandt, is diergelijk ongeluk weerom op de Heilige Wegh gebeurt, alzo een van de dienaers in de Bos-kruit Molen, van Jo- ris AdriaanCx,. Bewinthebber van de Wefi- ïndifche (JWaatfchappy, een fpijker of yet anders hechten wilde,door wiens vonken, de Molen , met eenige Gebouwen daer by, indeluchtvloogh , met vernielinge van een man : de Kruit-Tooren daer ee- nige laften Bos-kruits in lagen, wiert be- houden. In den Iare 1643. raakte het Spinhuis,
op 't midden van den dagh aan brant, zo |
||||||||||||||||||||||
|
Verfcheiden
Branden t'Amfler- dam. I 64 j. |
||||||||||||||||||||||
|
Verfcheiden
Branden
t'Amfter-
dam.-
1624.
* Nwemb.
Twee Bes-
kruit Mo- lens aait hrmt. |
||||||||||||||||||||||
|
Oe Nieuws
Kerk aan brant. i64r. fttntta-
rim. |
||||||||||||||||||||||
|
* fmim.
|
||||||||||||||||||||||
|
A. 1643.
't Spinhuis
«im l/raat. |
||||||||||||||||||||||
|
$11feLLe gVre koVWgeraakten Ik tot as:
« Doen V naar het oVt gehrVIk, Tien eerjten laars Dagh Was. |
||||||||||||||||||||||
|
A. 1645. omtrent* Bloej-maandt,, in 't zelve
laar, gingh een brant op , in dcBrouwery
*M*y. van ie Swaan, opdeNieuwe-zijdts Ach-
ter hurgh-wal-, 's avonts ten 9 uren, en
ivcrvvaüde alfoo het vuur, boven eerft ontfïeken zijn-
Swaan aan de, beneden quam vallen, aleerymant
brandt. by na, daer van wift, zo moftmen 't mid-
delfte gedeelte aan 't vuur ten roof over
laten, maer't voorfle enachterfte wiert
behouden , van deze Brouwery was toen
maals Eigenaer, d'Heer Alben D : Pater,
toen Schepen en Raadt, namaals Burger-
meefter defer Stede.
|
||||||||||||||||||||||
|
Maar in den Iare 16<;%. den 7 van
* Hooy-maandt , des morgens omtrent t°utstat- 2 uren, raakten den brandt,' (men weet 'Htsbrmt niet hoe) in 't Oudt Stadthuis , terwijl ^ „ men met het Nieuwe, daer achter te bou- wen , al befigh was. Hier van kan men * iunm- in 't vierde Boek, in diens Befchrijvingh, meerder lefen. Zeker Liefhebber, maakte defe 2 vaers-
kens, op't afbranden van 't Oude,en 't op- bouwen van 't Nieuwe, waer in hy de uit- gebrande muren, aldus doet fpreken. Dus
|
||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
42 9
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dmfchon de brand mijn f ruik, en wierp my 'faanjichi cnder.
Maar achter my Verrijfl weer 't achtjle Werelds Wonder. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Yerfchcyde
branden t1 Am fier- dam. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Verfcheydt
branden t Anflerdam* |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In't laar 16 f4. tuffen den den 7 van
* Louw-maandt, raekte buiten de Regu- liers Poort,op het Otters Padt, een Mout- tnolen aen brant, die door de kracht des wints'', niet kondc in ftant gebracht wor- den, foo dat die gants af brande, en de brandende vonken fijn over gewcit op het |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In't Iaer, 1658. den 6 van * Slacht- JÓ58.
txaandt, is op de Oude Schans,hy de Dijk- % ^tvm^ ftraat, een geweldige brant geweeft, ten huife van Ioande Lange, welk wooninge verhuurt wort, bvde Kerk-meefters van de Zuider Kerk, alwaer noch grooter on- geluk is voor gevallen : want alfoo, door Een huys op dehooghtevan't huis daar de brant in was, d? Oude niet konde geflift worden, foo heeft men Sehans\am doende gevveeft, om de gevel neder te "ö*' trecken, en zijn in 't neder vallen 7 of 8 menfehen verplet, daer onder mede des StadtsFabrijkMeefter, Dirk Wynantjz,. Des stadi geweeft is, fommige andere fijn deerlijk Fabrijk- gequeft: en aan hooft, armen en beenen rneefter, befchadight : de Fabrijk-Meefter wiert mk Wl£ (alzohy doordeflagh onkennelijk was),"^'g' 0t in de Zuider Kerk gebracht , daar hy 7 andere degantfche nacht heeft gelegen , tot dat roken om hy des andere daeghs gemift , en onder- hals. focht zijnde, bevonden wiert, dezelve te wefen: is alfoo in zijn huis gebracht, al- waer de E: Heeren Burgermeefters den rouw hebben latenbeklagen, en met een doen feggen, dat zy de onkoften der Be- gravenis fouden betalen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1(5 f 4
* lama
rius |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Men Mout
molen.
merbrantt
I654.
|
Vijjers Padt , alwaer eeni'ge Tuin-huis-
jens in de brant geraekten; hier verbran- de wel 3 Broufels Mout op de Meulen, toebehoorende Albert Pater, IanVeene- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
man ende Klaas Iacovfz, Gelthouwer.
Brouwers ende Eigcnaers van de Mo- len. * Hovem- Den 6 van ¥ Slacht-maandt daer aen *«". volgende, is daer des nachtsten 12 uren A. ï6 54. een groote brant ontftaen op het Spuy,
in een fmeer-Smeltery, door verfuim van eenkaers, die in een mant was gezet, op de Solder, daar de venfters open ftonden, op dat 'et fineer foude drogen,en met een har- de Zuit-wefte wint is de mant in brant ge- raekt, en 4 of f huifen verbranden met de ten Smeer- SmeerSmeltery,waer over doen eenWille- fmehery keur is gemaekt, dat men geen Smeer in de |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■verbrant.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Stadt mocht fmelten , en een plaets bui-
ten de St. Autonis Poort gcordineert wiert, om fulx te doen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In den lare i65o. tuflehen den $en4 A
|
i66q,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van ¥ Louvj-maandt, is de Suiker-Bac-
kery van Ccrnelis J^uijts af gebrandt ,EenSuyksr- ftaande op de Heere Gr aft, over de War- bakkeryaau moes Grafï, alwaer deKoninkvan Polen ^*"dt- in de gevel ftaet , fonder eenige huifen riu™m~- meerder, die nu wederom, cierlijker met een hart fteene gevel is herbouwt. In'tlaar i66z. tuflehen den 16 en 17 A- 1662
van *Wiin-maandt, is een groote brant „ ,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ianua-
rius. |
Inden lare i<?57.den 14 van * Louw-
maandt , fnachts ten 11 uren, is een groote |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
brant ontftaan , in de Lijn-Baen van
A. 1657-HeSfor Pieterfz,- by de BuUebaks Jluè, Lijnbanen door het Touw-werk in de Teer-ketel verbrant, te doen , daer de knecht met fijn fchou- deren aan de lantaern ftiet, die in de ketel quam te vallen, foo dat de huifinge tene- mael in d'affe geraekte, en wel 50 duifent guldens in ieder Lijnbaen , aenTouwerk en Hennep fchade geleden is, het welk |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
_• J , * & Brandt
|
m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
onrftaen , ontrent 's nachts ten 2 uuren, Sarnde_
in de Barnendefieegh , by de St. Antonis fieegh.
Mqrcljn een heete Parflery,zo dat de vlam * Q^ (
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
?er
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A. 1645.
|
12 Iaer geleden > aldaer noch eens gefchiet
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
over de floot floegh, in de huifen van de
Bloet-ftraat,\vzaï door dat $ heeteParflen,
"*"..... 5 KJanJ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
was.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befchrijvingevan
|
||||||||||||||||||||
|
43°
|
||||||||||||||||||||
|
van * Wtnter-maandt, ontftont 'er brant Verfcheyde
in de Hout-tuinen over Bleken Eylandt, Branden door onachtfaemheyt, datmen een ketel ? Amfter- met water in een Loots hadde over gehan gen, en vuer daer onder geftookt, om het. water in de morgenftont vroegh heet te hebben : maar 's nachts is 'er de brant in * Dtcemè. geraeckt, daar door wel } Hout-tui- nen ende 1 wooningen t' enemaal in de afle geleyt wierden , zijnde een groot geluck, dat daar weynigh wints was , zouden anders noch meer Houdt-tui- nen aangefteecken en verbrandt zijn. De voornoemde verbrande gebouwen,
zo wel des Stads, als bezondere, zijn meeft al heerlijker, koftelijker, en fierlijker her- bouwt geworden. Brandt verarmt niet. |
||||||||||||||||||||
|
3 Klander-Moolens, yHuyfen, en wel
zo woningen fijn in deaffe geraakt. Des laars daar na i<5£$ tuflchen den 16
en 17 van Sprokkelmaant is wederom in de Berrende Steegh eenbrandt ontftaan, in 't HuisvsitftKuypersGilt alwaar fy deGildc- kamer achter hadden, die noch behouden wiert,maar het voorhuis in de ftraet bran- de geheel van binnen,tot de kelder toe, af. Den 10 van * Loutv-maandt daar aan
volgende,was 'er Brant in de Kalver-firaet op de Middagh , boven op de Solder van een Was-fmeltery, dat door onvoorfig- tigheyt van de knegt in Brant geraakte , fo dat de Solder en het Dak verbrande, en binnen het huys groote fchade leedt. Ia 't laar, 1664. Tuflchen den 1 en z
|
||||||||||||||||||||
|
Verfcheyde
Branden t'Amfter- ditm. A. i<?6g |
||||||||||||||||||||
|
* Teirux-
ritu. * Ixnua-
ritts. |
||||||||||||||||||||
|
A. I 664.
|
||||||||||||||||||||
|
Brandt-ftichters.
|
||||||||||||||||||||
|
A. 1612. Na't uitgaan van't twaalf-Iarigh Be-
ftant, hebbende Spanjdarts alle midde- len aengewent, om defe onfe Nederlan- den te krenken en fchade toe te brengen. Den (JMar^uis Spinola, in den Iare 16zz. Bergen-op-Zoom tevergeefs belegert heb- bende , heeft eenige Brant-ftichters uit gefonden , om fommige voorname plaet- fen , en befonder Amfierdam-, aan Veel oorden aen brant te fteken, op welk een ftuk eenen BalthafarPaul, als huerlink van haer bevonden isgeweeft, die vrywil- ligh alles bekent hebbende , fijn recht- vaerdige Juftitie openbaerlijk daer over, ontfangen heeft, en hier f Am fier dam 2«Br*tf- • ,t schavot voor 't Stads-huys cre-
ftichter te- l , , , . ,'y ^ recht wurgt en geblakert is geworden. De
middelen om dit In 't werk te leggen,
waren defe: Een doofe, hoogh van fat-
foen, daer in een Lantaeren fiont, met
eenbrandende kaerfe, aen dewelkeveel
vuur-werken refpondeerden, die onder
door den bodem van de Lanteren , ( die
Wtrhtuygh wat hoogh verheven was) tot op den bo-
mtbrand- dem van de Doos ftrektc, daer alderhande
ftkhten. brandende ftoffx?, als Mos, Swavel. Piek,
|
||||||||||||||||||||
|
Pulver, Vla s, en meer andere Krijghs-ft»a- A. 16 2 s.
terialen op lagen. Defe voorfz. Doofèn meenden zy (als Paflagiers daer mede rei- (ènde) in de Herbergen op eenige verbor- gen plaetfen , te zetten , en ter gelegen der tij t aen te fteken; Maer door de goede waerfchouwinge, des Achtbaren Raeds, en naeuwe toeficht der Borgeren, is 't zelfde op zes plaetfen belet, en de Inftru- ^*?** menten fijn in handen der Hecren %z~ ^11™ brocht. OndertufTen gingh den roep zeer
fterek', dat men de grootc Beurs des middags, met al de Kobpluyden daer op, door een Schip of Vlot-fchuyt vol Bos- kruydt daar onder te leggen, zou doen De Seurs- in de Lucht vliegen, waar door ordre ge- fiu?s met ftelt wierdt, dat 'er 1 boomen voor de boo™en * Beurs-fluys, d' een aan het Damrack, en " *' d' ander aan den binnen Amfiel, genaamt het Rokkin, geleydt zijn, die alle middags en 's nachts gefloten wierden , gelijck fèdert die tijdt is, en noch wort gedaan. Evenwel hebben de Spaenfche niet kon-
nen ruften, maar getracht om met konfti- ge vuirwereken brant te ftichtcn, foo aan Huy-
|
||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck.
|
|||||||||||||||
|
+31
|
|||||||||||||||
|
de, als het met vander Ecke geaccordeert . B>vM«fir-
was: Maar het werk is achter gebleven , ^ter„s door fijn gierigheyt, die hem eerft tot ia™j^~ Vlifsingen » en daar naar tot ^Middel-----------*'
burgh % in hechtenifTe braght.
Defèn aanflagh is evenwel al wederom
in't werk geftelt, dooreen Capiteyn des Armes, maar 't is mede al in rook ver- dwenen. Doch het gemoet vande Grave van
Zalazar hier mede nkt voldaan zijnde, ontbiedt Capiteyn vander Elft ten Ho- ve, hem volkomen afvragende, of daar gans geen middel was, dit feyt binnen Amfterdam uit te voeren , hy verklaert , ' " neen: ten ware dat eenige Creeiteluke , t Perfoonen, die het beleydt van de loge- ' menten , en 't ghelt in Hoüandt hadden nevens C. B. en de Paftoor op het Cafteel t' Antwerpen, die de Biechten hoort, de Perfoonen, die uytwerkers van fulke ftuk- ken zijn zouden, daartoe aan porde, en haer contrackten. van beloften bewaarde mitfgaders eenige uyt de Magiftraat tot Antwerpen , die ook daer toe laft van hulp-middelen hadden, in 't by zonder yemantjt' zy geeftelijk of waerltlrjk, door den yver van de Religie aengehitft, te befpreeken, om dit brandt-ftichten bin- nen Amflerdam te wege te brengen. Hier op heeftmen terftont by der handt
gekregen eenWaert binnen Antwerpen, die tot fuikseen hoop Boeren, of vage- bonden opgenomen heeft, om ditvoor- fchreven feyt uit te richten, en daardoor vergifnïs, of Pardon te bekomen, benef- fens een groote fiomma gelts; hier by wier- den noch eenige Soldaaten van de Maryen Schans, en de Peerlegeworven: Defe fijn alleom'tftuck uyt te voeren , vertroc- DccbkeeTm ken , en hebben alles binnen Amfterdam wederom. wel door fien, en vlijts genoegh gedaen, om het in 't werk te leggen , maer in 't eynde ongedaen'er zaken, tot haar Mce- fters weder gekeert,en voldoende redenen, met groot vergenoegen aan Don de Valaf- I i i co, |
|||||||||||||||
|
Huyfen, Hout-tuinen , Teer-Tuinen, als
mede de Scheepen inde Wael:hier toe had- den zy toegemaakte buyzen, die met ga - ' ten op malkanderen over een quamen, gevult met alderleye brandende ftoffen , die men met een Kaers aan 't een eynde aanftekende, allenskens na 't ander eynde toe vonkende, ten laatften in lichte ge- vulde Doozen, of Papieren de vlam en brandt maacktefi. Zy hadden 't Oog ook op 't Ooft-indis- Huys, War- me-ftraat , Kaher - flraat , Nieuwen- dijk, &c. En dit zou alles, wanneer het een Storm Waeyde, t' effens hebben aan- gegaan. Hier toe waren uyt gefonden Lieve
van Ede en Nicolaas Olma , onder het beleyt van Capiteyn -pander Elft, en haar yrerek volbracht hebbende, was beftemt dat d' een na LMaftant-Jluys, d' ander na Schoon-hoven,ée derde na Wefel, vluchten foude; defè Lieve van Ecke is op Amfter- dant gerey ftjVan geit wel voorfien; de Stat wel door wandelt en bezigtight hebbende heeft daar vanRaport aen de Infante ge- daan , die den Capiteyn vander Elft op Wefel fond: En om de Refolutie van den Lfflarc/uis Spinola te weten , die wilde datmenhet daatüjk in 't werk fbude ftel- len; fo is een Contrakt met de voorge- /chrceven Lieve van Ecke gemaekt, dat dit uytgewerktfijndehy ontfangen foude 6000 gulden,en daar boven noch een goet tracktement , defgelijks zijn medelan- ders. Alzo is hy met provifie van geldt wel verfien,en 't geen hem vorder noodig was, na Zeelant vertrocken, maar aldaar komende, bedacht zich, en bleef met geld met al achter, zonder yets uyt te voeren. Als hier op niet volghde,heeft Don Rodri- go Las,Grave van Zalazar , hier toe verwekt eenige Boots-gefellen, van Ant- werpen, onder 't beleyt van Hendrick Rol, die hier mede toe gebruykt heeft eenen genoemt vande Woeftijne, Luytenant van Tafquierde Grauw,o^ de fèlvevoorwaar- |
|||||||||||||||
|
Srandt-
fiichters t'Amfier. dam,\6l2 |
|||||||||||||||
|
tomium-
fitghwtrt kirvat. |
|||||||||||||||
|
En gaat te
niet. |
|||||||||||||||
|
Hifiorifche Befchrijvinge van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
43t
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
voorfz, Capiteyn vander Elfl in Perfoon,
de Cappelaen Henricm Bellenw, en andere medeftanders, onder beloften, dat boven de uijftigb Duyfent Ducaten aan de voor- noemde Capiteyn belooft, Hy met een nieuw Kleedt,en een CompagnyePaerden vereert foude werden , en de voornoem- de Cappellaan met het eerftc notabelfte Kerkelijk Officie , datter voor viel; de andere met 500 guldens gereetgeit, en 50 Phlippen ter maandt, haar leven lank : en foo het geviel dat yemandt op de daadt belöopen wiert, zo foude fijn Huys-vrou- we,ofte naafte vrienden't felve genieten. Hier op is de algemeene af-tocht gefchiet: Maar't is door de genadighe voörforge Godts, ontdekt, jae ook datmen behalven alle de omftandigheden , te wete geko- men is, hóe fy haer alle, in defe Landen en Stad komende, met andere namen hadden doen vernoemen. Men heeft mede kenniflegehadt,waarfy
tot Leyden,ea hier t'Amft er dam gelogeert fouden hebben,en wie de Cöopman is, op welcke de Wïflel binnen Amjierdam 't ha- ren behoeve, foude over gemaakt wer- den, nochtans buyten kenniffe van de Koopman. Maar van alle deze aanfla- gen is niet een uytgevoert , noch in 't werk geftelt, door dien de Scheepen in de Wael, te wel bewaart,en bewaakt wier- den , en de Wacht binnen de Stat, den gantfehen nacht door, de ronden deden, door alle't welke de zaak te gevaarlijk was, om aan te gaan ; De volkomen kennis van dezen geheelen handel, is uytgeko- men , door zeker Capiteyn , genaamt Blaeuw oïBlaewwheen, die omtrent deze tijdt, m s' Graven-Hage , om andere oorzake gevangen , en alle de bezonder- heden van dezen aanfiagh bekent was. Hy heeft het geopenbaart, aan die ge- nen, die het behoorden te weeten, en is oock daar over beloont geworden. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
co, en de AudiencierVereycken gegeven.
En alle bezonderheden van de gelegent- heyt f Amjierdam volkomen onder richt, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"Brmdt-
ftichters t'Amfler- |
Erandt-
ftichters
t'Amfier-
dam,i62$.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veranderinge
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dam,i622. Als datter doem
|
BV
|
ote
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Politie aldaar voor gevallen, en Prij-
felijcke ordre geftelt was, het UWagazijn oïBos.Huys was met v/acht voorfien, men konde de groote Scheepen niet by komen, omfulks in 'twerk teleggen,dan 'tfavonts tuflchen negen of thien uyren : En dan liepen fy gevaar ontdeckt te werden, door de fcherpe wacht over al. Doch heeft eenen Henricm Bellenus
CapeHaan, verklaart, raat te weten, om alleenlijk de Pektonnen, in de Teer-t uy- nen, de Plancken , Deelen en Sparren , als ook de kleyne Schepen , Lichters, en Huyfèn daer ontrent, in de Brant te fte- ken, daar toe by der handt hebbende en verthonende nieuwe konftige , en wel gepraftifeerde werktuygen, die ook daatlijk in het Hof van Don Rodrigo Las, Gr ave van Zalazar'm tegenwoordigheyt van den Audiencier Verrijken geproeft en goet bevonden wierden : en alfoo de voorfz. Henricm Bei/waïwe^ojaar een Exorcifl geweeft is, fo heeft hy voorge- ftelt, datmenFenijn foude doen toeftel- len , om daar mede de Burgeren het bluf- fchen van de Brant te be!etten,'t welk goet gevonden zijnde, is een Doófcor te Ant- iverpen woonende ontboden , met de •welke dit alles overgeleyt wierdt : die zelve heeft op haar verfoek geopenbaert, datter ballekens van het fchadelijkfte en vinnighfteFenijnzijn (wekker befchrij- vinge fijn Excellent, de Prins van Oran- gien door d' ontdeckinge ook kenbaar ge- worden is) die in de Brant fouden gewor- pen werden, daar door de Burgers het vyer niet fouden konnen uytbluffen, veel min genaaken. Om dit g rouwelij k feyt aan te leg-
gen , fijn van Antwerpen afgevaerdigt de |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oordeelen
dezaek on- doenlijk. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Beloften
van Veree- ringen, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
H. 'Beüenus
Cappellaan neemt y ets voor. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Kennis van
den aanjlag |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Doch alles
loopt teniet. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vergiftige
Ballekens. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ÏVie defe
aanjlagen. ondekt heeft |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Dtiure
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM VI, Boeck. 133
|
||||||||
|
ure ïiiaen
|
||||||||
|
heeft Amfterdam al van outs her, de naam Orrzakm
wmKoorenfchuur van geheel Europabeko- vm d"urte men. Maar gelijk zy het Koorn van alle kanten verzamelt, zo levert zy het zelve aan alle hare naburen, ja aan gants Euro- pa wederom uyt, zo dat gehedNederlant, en die daar om heen leggen, op haar, in tijden van fchaarsheidt komen fteunen, gelijk ook verfcheide reyzen gebleken is, dat zy het Koorn gezonden heeft, na die plaatzen,van waar het fomtijdts herwaarts komt, als hier na gezeyt zal worden. Hoe duren tij dt t' Amfterdam ook fbm-
tijts geweeft magh hebben, zo kan men evenwel niet bewijzen , dat aldaar ooyt XUmane menfchen van Honger gefheuvelt zij n,ge- ""tf" Am~ lijkmen wel van verfcheyden andere Lan- flerdet™ den , als Spanjen, Italien, Vranckrijck, ujltrv(^ en Duytjlandt gehoort heeft, alwaar dui- fenden wel eer verfmacht zijn, die elck bezonder met een weynigh Broodt alleen, zouden hebben konnen behouden wor- den. Want in alle de heeter landen, Zuyd waart van ons afgelegen, en hier bo- ven genaemt, zijn de luyden zo honge- I rignergensna, alsbyons, enindekou- ■ der landen tenNoorden van ons af; d'oor- zaak hier van is, dat in die warme landen, 4e hitte in onfê lichamen,die de maag doet kooken en de fpijze verteeren, door de 0nde"fihtyt uyterliike warmte, na buiten getrocken derfmde
J ■ , ,. j T 1 en Warme
wort, en alzo die verteerende krachten Lanimt in
doet verdwijnen en tiitfweeten, waar vwe/, é/
door den honger kleinder is -y Het tegen- weynig eten deel hevintmen in de kouwdër landen, alwaar de natuurlijke binnenfte hitte, door de koude, desLuchts, binnenblij- vende , de koft in de Mage beter en eer- der doet verteeren, en alzo meerder hon- ger verwekt, over zulks vintmen ook véél vetter en li; viger menfchen in de kou- de , dan in de warme landen , daar die IÜ 2 veel |
||||||||
|
Oorzaken Gebrek en Schaarsheydt van leeftoght,
vm duurte by zonder van Koorn, veroorzaakt duu- re benaude tijden , dat voornamentlijk eerft van de Armegemeentegevoelt wort: enoffchoon alderleyfpijzequam teont- breeken , zo langh men flechts Broodt heeft, hoeftmen van geen honger te fter- ven, maar by aldien het hier aen komt te haperen, en Hongers-rioodt onder 't ge- meen volk te ontftaan, daar op de Sterfte is volgende, zo heeftmen gevaarlijke aan- flagen van de zelve te verwachten, 't welk d? HeerH.de Groot'va. zijn Treurfpelvan * r f tb * Sopbonpaneas, ( door Vondel aldus ver- * duytft) met defevaerfen te kennen geeft. Een plaag, die .alt ij'dt was gevaarlijk
•voor dm Staat :
Want Honger s-noodt en weet van ner- gens op tepajfen, Een ujtgehongert Folk is al 't gez,agb ontwaffen.
En gelijk hy vorders,daar na,met eeni- ge andere volgendeVaerfen zeker oploop, tot Koptos door den honger ontftaan,heel nauwkeurigh befchrijft. Doch hier t'Am- fterdam kan wel groote.duurtein'tKoorn zijnfeelijk dan gemeenlijk ook in alle om- leggende landen, ja by na in gants Europa is) daar nochtans alle7,o!ders en packbuy- fen in deze Stad metKoorn,als vo! gepropt zijn, d'Oorzaak daarvan, is de grooten Koophandel, die alhier in Granen gedre- jw f °^~ ven wordt, want zo der eenige fchijn is, mikt duur- dat het Coorn, 't zy door quade gewaden, te,engoet Oorlogs - verwoeftingen , Sterften , óf k»op. diergeiijketoevallen, fchaarswort, en in prijs zou komen te fteygeren , zo doen
het de Koopluyden op hope van winft(dat haar ook wel dikwils miflukt) in alle ge- weften op kopen, en hier na toe voeren, en dat om den vryen onbekommerden handel, die men hier toe laat: hier over |
||||||||
|
434 HiHorifche Zfc,
Redenen yeel raagerder cn fchraalder zijn : Ook
van duure, ," , . , , r , •' tijden. kan yder by zigh zelfs wel gewaar wor-
*■—------■ den, dat men des Winters meerder als
des zomers , tot eten genegen is.
Als het gemeen Volk in Spanjcn, Ita-
lië» , Vranckrïjk, &rc. Hechts van Broodt voorzien is, daar zy geringe vruchten, als Ajuyn , Loock enz. toe eten, zijn Zy vernoeght, 't welk de Poëet Iuvenalis, met de volgende Vaerskens, ( aldus in duits nagevolgt) betuigt. Het vollek, <vol bekommeringen,
Begeertflechts twee-der-hande dingen ; Dat 's Broodt,tot voedtz,el van het lijf, En Schouw-fpel tot haar tijdtverdrijf. In de Keizers tijden, plachtmen te Ro-
men zeer veel Koorn en Broodt aan de ge- meente uyt te deelen, gelijk Iuftus Lip- fim'm zijn Commentarien,uitoude Schrij- Vett Koren verste zamen getrocken, verhaalt. Doch *>ort in in de Noordfche landen, en bezonderlij ck Hollandt inHollandt,en hiert'Amflerdam, heeft- |
||||||||||||||||||
|
cfortjvingevan
ftaat, doch met Koorn, als voorname-
lijk Gerft , ( daar mede wel fomtijdts Boeckweyt en Tarwe onder gebruickt wordt) te zamen gefoden is, 'tzydan dick of dun, geen zo Armen menfeh hier f Amflerdam , of hy drinkt tenminften Scherp bier, en geen Water. Drie mijlen rontom Amflerdam waft
geen Koorn, in Hollandt zeer weynigh, d' andere omleggende landen als Gelder- land, , OveryJJel, Uytrecht , Zeelandt, verbouwen dat wel, maar nauwelijcks zouden zommige zigh met haar eygen Koorn konnen voeden, in zonderheydt by fèhraale gewaffen, maar't Koorn dat in Hollandt en f Amflerdam gebruyekt wordt, komt de Rogge uyt Tooien » PruyJJen en Poomeren, oock wel fomtijts uit Lijflmdt en Sweeden, Ia fèlfs by duure tijden uyt LMoskovien , die dan aldaar op Eeften , gelijk de Gerft ( die men tot Brouwen en Grutten gebruykt) gedroogtwordt. Het Mout en Gerft, tot Bier, krijgen wy uit Deen-marken. Hier uit volgt, dat de duurte of goede koop der Granen, hier te Lande nietont- ftaat, uit onfe binnenlantfche mifgewaf- fen, of overvloedt, maar uit't geen dat van buiten inkomt, want of fchoon het Koorn hier omtrent,noch zo overvloedig en fchoon gewaffen mocht zijn, en 't geen van buyten komt, fchraal en duur was, zo zouw het buytenlandtfche, ten aan- zien van zijn menigte , het binnenlandt- fche de markt ftellen, en duurte maken: In tegendeehbyaldien't gewas hier te lan- de , feer flecht was, en dat van de buiten landen overvloedig, dan zou, om de zelve reden, de merkt op laegen prijs komen te vallen, dit wort alzo door de dagelijckie ervarenthey t bevonden. Dat Amflerdam in oude Eeuwen,al eer
het alzulcken Scheepvaart en Koophandel wijdten zijdt, over al voerde, verfchei- de duure tijden heeft uytgeftaan, is buy- ten |
||||||||||||||||||
|
Redenen
van duure tijden.
|
||||||||||||||||||
|
Geen of feer
Toeynig Ko- ren mafi inHollandt. |
||||||||||||||||||
|
vertwrt.
|
||||||||||||||||||
|
Wkaruyt
de duurte,
of goeden koop v/m het Koorn ontJiAM.
|
||||||||||||||||||
|
men veel meer Koren voor yder menfeh
van nooden, want niet alleen, datmen hier hongeriger is; maar in de Warme landen drinckt het gemeen volck water , dat zy maar om het halen , bekomen kon- nen, enby 't zelve, beneffens het broodt, Iconnen fy 't leven behouden , en hier t* Amflerdam en daar omtrent, zyn de •wateren om te drinken gants onbequaam, •want die in de Revieren , zijn zout en brack, door de na-by-heidt van de Zee, en 't laegelandt; die uit de grondt komen, Zijn hardt en wreedt, door de week e JVlo- raffige veengronden , en de regen-wate- ren zijn te raeuw, om datze niet genoegh in de Wolken , vermits de naheidt van de Zee, gedifteleert zijn: over zulks is hier dubbelt Koorn voor yder menfeh van no- den, doordien men't zelve, (by manier van zeggen ) niet alleen eeten , maar ook drinken moet. Alzo is dan dege- meene drank, Bier^ dat wel uit water be- |
||||||||||||||||||
|
En tot den
drankge- hrnykt. |
||||||||||||||||||
|
Vervolg van
duure tij- den. |
||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boeck.
|
|||||||||||||||
|
Vervolgvan tên bedenken.
|
|||||||||||||||
|
maar door haar wijtluch-
af en aanvoering met alle |
1547. doen een Laft Rogge hier t' Am- ^nt^Am-
fierdam kofte 66 goutguldens, dat is 92 jierijam
karolus guldens en 8 ftuivers; en de fchie- voorgeval-
lijke veranderingh van goede koop, des fc»> 1547»
Jaarsdaar aan volgende, if48. alsook
de duurte en verandering des laars 1587.^ x54°*
doen een Laft Rogge kofte 900 gulden,
een laft Tarwe ,935 gulden en 10 ftuyv.
dat noch in 't zelve f aar zo veranderde ,
dat men een laft Rogge voor 56" gulden en
10 ftuivers kopen konde.
Maar in den Jaare 1 ƒ65. raakten hier onlujt
f Amfierdam veel twift, door de duurte ?Am$er- van 't Koorn , onder groote en kleine, damoverd» door dien de Magiftraat, voor Hongers- duurte^ noodt hunner ingefetenen bangh zijnde, 15"5' verbot deden , het Koorn uyt te voeren , doch eenige het Raadt-flot des avondts vernemende, kregen by nacht de boom open , en voerden zo veel Rogge en Tar- we des nachts en des morgens, voor de af kundinge na buiten, als hun doenlijck was,daar over d'andere Koopluiden, die hier te vooren niet van wiftcn, groot miG- noegen toonden, alzo het Koorn dat bin- nen bleef,na 't fluiten van de Stadt, wel 80 ten hondert affloeg,en 't geen buyten ge- raakt was, om de zelve oorzaak, te meer- der rees. Hier van kan men breeder lee- fen in 't voorgaande r 5 Hoortftuck. Duureen benaude tijden zijn Amfier- Stnaufc
dam korts hier na, vèrfcheyde reizen over *'jdt t'Am- gekomen , als in den Iaare 1572. doende Perdam\ Graaf van Lumey, de Stat ( hoe wel niet ' * langh ) belegert had; en voorts,als eeni- ge weynigh laren daar na, die van Hoorn en Enchuyfen (nu al aan des Prinfen ert der Staten zijde gevallen zijnde) Amfier- dam met hunne Scheepen , op de Zuyder Zee> in'tTtf, ja zelf, totvoor, en dicht onder de Stadt, en 't gefchut, dat op't Kamper Hooft , voor Schreyers Toorn , tegenhaargeplant was, derfden komen braveeren, alle toe en uitvoer haar belet- tende. Maar d'overfte Sonoy, door laft der Staten benaeude de Stadt alder X i x 3. hardft^ |
||||||||||||||
|
duure tij
den, |
|||||||||||||||
|
tigen hande ^
|
|||||||||||||||
|
landen, kan het niet wel ( menfchelijker
wijs gefprooken ) met meerder duurte,
als hare naburen belaft worden, welver-
ftaande, zo lang het ook de vryheidt, als
tegen woordigh, blijft genieten: ja hier
toe moeten, of behooren d' omleggende
Steden zelfs, als het noodt dede, haar te
hulp te komen , nademaal deze Stadt
Amfierdam nun eenigfte toevlught en Kooren Schuir,
Jtöfid*s*-'m aizuJice, en diergelijke benaude tij-
bungc Stf den s altijdt geweeft} en nQch js> ,t Hecft
gebleken in den Iare 1629. doen Graef
Hendrick vanden Bergh, van wegen den Koning van Spanjen, met een deel Krijgs- volck , in de Veluive gevallen , en de Stadt Amefsoort al in zijn handen over gelevert was , dat die van Uytrecht , niet weinigh voor haar Stat, bangh zijn- de, een groote partye Koorn nevens an- dere behoeftigheden , van Amfierdam aanftonts op haar verzoek, binnen gefon- den wiertrMaar als daarnain 'tjaario^o. de Stat Amfierdam door z,ijn Hoogheyt dePrins van Qranjen,ftechts vijf dagen be- legert was , hoe wel de Waterkant aan 't2è,altijdtvry en open is geweeft, be- goften eenige omleggende Steden, bang te worden, dat by volharding, en verfwa- ringhvandit belegh, den toevoer, die Die hun ook hun Bakkers en Brouwers, gewent wa- ep haar ren van Amfierdam te bekomen , ( dasr verlaten, van zommige zigh niet al te veel t'zeffens, gewoon zijn te voorzien, de wijl zy wel weten, dat hier altijdt o ver vloedt genoeg te bekomen is) mocht komen te ftuitcn, dat hunne Steden in d'uiterfte noodt en benautheit hadden konnen vervallen, ge- lijk in 'tvervolg korts hier aan,van die van Alckmaer en Hoorn, zal verhaaldt wor- den. Vèrfcheyde jn 't voorige zevende Hooftftuck de- veranierin- fer befchrijvinge, is verhaaldt de goede *** koop van alle waren in 't Jaar 1464,1484. 1488, 1494. Ook de duurte van 't Jaar
|
|||||||||||||||
|
4*6
Duurt, e»hardtft, indenlaare, 1578. En dat zo
benaudetijt wel te lande, als te water, door dien veel t'Amjler- Schanfen op de Dijken en hooghten foo damtipÜ. ygj. ajs j^j. } om je scacjt ge]eyt wjer. den , hy nam ook de Zoutkeeten en
andere plaatzen in, waar door hy de Stat
alsgeblokkeert hieldt,doch een Molen,
_. daer de belegerde Amflerdammers dapper
Die va» , ° J V Amfierdam °m verleegen waren, namen zy weder-
winnen een om 1 daar vinnigh ten weder zijden om
Molen. geftreeden wierdt , ook floegh men in dit laar de vierkante ftucken zilvergeldt, daar van hier te vooren, gelijk alsook van dit verhaalde, breder gefprooken is. Even- wel haperde het aan Koren doenmaals niet maar wel aan't Maaien des zelfs, want door dien de Stadt doen ter tijdt, met muuren en torens befloten was, en over zulks geen gelegentheidt had, omWint- moolens binnen de zelve te zetten , ge- lijk men nu op de punten of Bolwercken doet, vont men zigh zeer verleegen, ■Een Ros ofover zu^s deden de Majeftraten een Ros- paerde-mo- moolen zetten , dicht aan de Haerlemmer Un gemankt poort, ter plaats, daar nu de Stroo-merkt is, deze wierdt nachten dagh met Paer- den gaande gehouden : De voornaamfte borgers hadden ook houtequaern-of hant- „ „.„ molens in hare Huvzen, daar mede men , auaern ofmet een ot twee menichen , na datze handtmo- groot of kleyn waren, het Koorn malen lens. konde , alzulke gedenkt ons noch, op de zolders van eenige oude Huyzen, in
de Warme-firaat , (- daar doenmaals de Rijckfte en voortreffelijckfte Borgers woonden ) te hebben gezien, maar of zy zulks , door bevel der Wethouders gehouden waren, re doen , (om dat de Stadts Ros-mo!en niet Koorns genoeg malen'konde) is onzeker. A. 1623» In't laar ï6i$. begoft duurte in't Koorn te ontftaan,waar over deMagiftraat van Amfierdam haar by tijdts vei forght hebbende, en den kouden Winter, als 'er weynigh te winnen valt, inziende, bo- den zo welaan rijken a!s Armen aan, het |
chrijvingevan
Broodt tot laeger prijs te mogen halen,
dan het de Bakkers geven konden , dit ontl aftede ge mei n re zeer veel, daar van anders eenige hadden moeten verloopen, of van honger vergaan. In den Zomer des zelven laars, meinde
men dat de Rogge zoude aftlaan, om dat'er een overvloedigh gewas geweeft was, maar de duurte bleef echter al duu- ren: d' oorzaak daar af, fchreefmen toe, de groote fterfte, in Poolen, waar door het aan menfehen gebrak,om 't Koorente dorflehen, daar by quam, dat de drooge Zomer de Wateren zo kleyn maakte,dat'er weinighgelegentheidt was,om de Granen af te voeren , dit veroorfaakte tot Datt- figh, en hier te lande,en by na over al, de groote fchaarsheydt en duurte: als eynde- lijk den Herfft aireede voorby was, en geen overvloedt van koorn volgde, liep de Rogge hier f Amfierdam op 17 o gout- guldens , en hooger. Hans KomeJiJh. ^Moorman , een Koornkoper, meynde de noten hier dapper na zijn zin te ftellen, want hy had 500 laft Rogge, en zo veel Tarwe by zigh; aan hem wierdt voor dele party Rogge geboden , door de Magi- ftraat(die haar tegen den Winter voor den Armen wilden voorzien, als ook om hem dit Koorn af handigh te maken , dewijl alleandereKoorenkoopersnaarhem luy- fterderi, en op hem zagen,") 180 gout- guldens voor yder laft. Doch hy wilde het niet op 190 goutguldens zetten, ver- klarende anders van zijn meefters gelaft te zijn: andere Koopluiden gaven het even- wel minder, vermits zy. een eerlijke win ft konden trecken. In defe benautheidt qua- men noch 20 Schepen met iCoorn binnen, maar aüein vaftehanden , zo dat het geen afllaghby broght, waardoor de Magi- ftraat genoodzaakt was, verbodt te doen, om eenig Koorn uit tevoeren :■ Straxbe- vontmen dat de nabuurige Steden verle- gen waren, Afgefondene Heeren qüamen terftontuit alle plaatzen, aan deze Ma- |
|||||||||||
|
Duurtt
t'Amfier.
damyi62^. |
||||||||||||
|
De duurte
blijft duren. |
||||||||||||
|
170 Gout
guldens het Uft Rogge. |
||||||||||||
|
20 Schepen
met Koren komen bin- nen. Die van
Amfierdam verbieden Koorn uyt te voeren. |
||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boeck. 437
Broodt alzoo, tot op den eerften van
|
||||||||||||
|
Duurte giftraat, verzo
|
||||||||||||
|
jAmfier- hare gemeenten; Die van Alkmaer en [
dnm,\6zi. Hoorn , verklaarden , dat zy geen tien La-ft A'oorn in hare ftedenhadden, die binnen twee of drie dagen vertiert zouden De nnburi- ziJn' DeMagiftraat dede bier op, alle de
ge steden Koornzolders en Packhuizen onderzoec- zij» -uerle- ken, en ordre ftellende , dat genoegh gen. Graan voor den gantfchen Winter binnen de Stadt bleef, ftonttoe, datmen de reft
Krijgen aan de naburige Steden mocht uitvoeren. toevoer. -^ jjfeeren Burgemeefters eyndelijk, Ko- ren voor den.Armen willendekoopen , vonden de Makelaars een Coopman, ge- mamxBarent Sweers,die verftaande,dat de Heeren hetKoorn voor den Armen in koop verzochten, zetten de prijs in handen van Loffelijke deMaakeiaars, die de zelve redelijk ftel- *" m' lende,vereerde hy den Armen met vier La- ften Rogge, daar en boven. Jan Lootz, koop gemaakt hebbende voor zijn Koorn, en gewaar wordende, dat het voor d'Ael- mofleniers Armen was, flaat twee gout- guldens op yder laft af. o Lojfdijcke da- den. Amfterdam De Magiftraat met Granen tegen den toft^om-winter, voor de behoeftigen nu voor- fihrtjvwg. 2jen } ga£ ja^. aan ajje je twjntjg Borgers Capiteynen , dat zy nevens hare Bevel-
hebbers, yder in zijn Wijck, Huys aan Huys zouden onderftaan, wie dat op een Broodt van twaalfponden,dat nu op veer- tien ftuyvers en een halve geftelt was,twee ftuyvers afflagh begeerde, de zulke wier- den aangeteikent, met de groote van hare Zen Sroot huisgezinnen, daar op haalden eenige daar -van 12 toe verordineerde Bakkers, de Roege uyt tZftT°.6r^ Stadts Aooren-huyzen , en leverden •vers In'een lt Broodt ten huyze van fommige Bevel- half, vort hebbers der Borger-Schutteryen, al waar 2 ftuyvers de Gemeente, die het begeert hadden, minder ge. 't zelve tot minder prijs quamen halen. haeh' OndertuiTchen liep de Rogge op , tot * 'iX 200. Gout guldens het Laft, en daar over,
•p 200gout (die voor driejaren, noch voor 40. en 4f. guldens. verkoft was,).en bleef de duurte van 't
|
* Grasmaandt, 1624. wantfchoon dat'er ÏAmfter-
met een Ooftelijke windt, eengoet deel fff^£24- Scheepen, met wel vier duyzent Laften Koorn geladen , binnen de Zuyder-zee in APnl- '' quamen, zoo kon 't zelve in 'teerft, door i°n °^" de Vorft en Ysgank,niet opgebracht wor- komen ^ den, en zoo haaft het dooyde, wiert het nen. met groote menichte vervoert, doch floeg af, tot op 140. Gout guldens, alzoo uyt Vrankrijk mede veel Granen aan quamen. -0* *?gle De hier voorgenoemde H. C. Moorman^™***'tot vernemende, dat'er duurte in Italië» was, g0Ht gulden, fcheepte een groot deel Koorens der- waarts , 't welk aldaar komende, een flap- pe markt vondt, alzoo op de tijdinge van opflagh, een groote menighte van Gra- nen daar gebracht was , gelijk het wel veeltijts gaat; hier over moft hy 't Koorn Het Koom aldaer opleggen,'t welk, na die LandtS na Italien manier, in groore kuylen geworpen, met g'wen. planken toegedekt, en aerde daar over gefpreyt zijnde, boven op een dunne korft krijght, en de reft jaren langh, alzo goet blijft. In t Oogflmaant, des zelvenJaars 1Ö24. \Autuftu**
quam zoo veel Koorn uyt Ooftlandt en Frankrijk, dat de Rogge affloegh, tot op 120. Gout guldens het Laft, zoo dat de 4PH't voornoemde Moorman beter als te vooren I2°S<>»t aan te fpreken was, en begon nu voor *M 118. en uo. te verkoopen , maer wey- nigh tijt hier na, fcheen het of eenige ver- hoogingh voor handen was , waar over hy het Koorn wederom uyt Italië» doet SetKoom herwaarts voeren, doch eer het Jaar eyn- komt meder digde, en zijn Koorn binnen quam, was uyt l**Ktn den prijs zodanig h gefakt, dat hy genoot- met fc^atie- faakt was,'t zelve weder te zolderen, of met groote fchade te verkoopen, zoo dat hy zijn Balance, na Coopmans wijfe ma- ende , de fchade fwaarder, dan 't voor- eel vondt, en genootfaakt was, Amfter- am met fchande te verlaten. Die van Ponteren, in defe duurte, meer-
er naar gek, als brootgehongert hebben- |
|||||||||||
|
de,
|
||||||||||||
|
Hi/ïorifche Befchrijvingevan
|
|||||||||||||||||||
|
438
|
|||||||||||||||||||
|
iDuurte
t^Amfter-
|
|||||||||||||||||||
|
de, hadden hun 200 ledigh van Koorn
ontbloot, dat zy haar tegen den Winter, onvoorzien vindende, twee Schepen met Rogge f 'Amflerdam deden koopen , en de zelve te Stattijn gebrocht hebben, doch het mocht niet veel helpen, zoo dat 'er naderhandt, Kooren van andere plaat- zen, met groote koften, (alfoo het weder door de Zont moft gaan) ook na toe ge- voert werdende,'tlaft voor 106. Rijx- daelders, dat is 26 f. guldens verkoft is. Een noytgehoorde zake. De prijs van de Rogge bleef hier even-
wel op 120 gout guldens, en daar ontrent ftaan, fchoon dat'er wel 180 Schepen wel geladen, in den Zomer des Jaars 16Z5. binnen quamen, zoo dat'er Graans ge- iiogh binnen Amjlerdam,en andere Koop- fteden,te bekomen was, maar d'oorzaak van de duurte quam hier uyt; Dat defe ICoopluyden met veel K.oorens,duur in- gekoft, befwaart zijnde, om geen verlies te doen, de prijs fbchten op te jagen; hier over ftijfdenfe de Koopluiden in Óojllant, 200 te Dantfigh, Koningsbergen , Rijga, en elders, met groote fommen geks, dat die het Kooren met de Kanen, Wittin- nen ,en Lodfien afkomende , aldaar op- koften , en in de pakhuifen op leyden, om hier te lande fchaarsheydt,en volgens dien ook duurte te veroorzaken , hier door brachten fy wel yetwes te wege, maar ten wilde evenwel niet geheel na haar zin gaan. Ondertuflen wiert ons van alle kanten
Koorn toegevoert, want op defe duurte quam in * Wijnmaandt des Jaars 1Ó25, Tarwe uyt Frankrijk , ja felfs uyt Barba- |
|||||||||||||||||||
|
wilden noch grooter menichte, van hier t duurte
derwaarts aanvoeren, maar boden niet * J's- geltsgenoch. Eyhdelijkliepdcduurtein -^—■—:■ Frankrijk foo hoogh , dat de Konïngh fèlfs,fich daar mede bekommerde, en met zijne Radengoet vondt, het lofiijk voor- - beeldt, der Heeren Burgemeefteren, en Dumeiu Vroedtfchap , defer Stede Amper dam, vranckrijk in 't uytdeilen des Broodts, aan de bc- e» andere hoeftige, op de manier als verhaalt is, na Landen. te volgen, gelij k ook gefchiede. De duur- te ra akten ook in den Jare i6z6.in Flaan- deren, waar door honderden van Huys- gezinnen verloopen moften, en in Hol- landt, en Zeelandt over quamen; want tot Rijjfel liep de Rogge op 5oo,en de Tarwe op 600 guldens het laft :• hier toe hielp het fluiten onfer Licenten, op de Vyandt- lijke Landen, niet weinigh. De duurte liep vorder in Brabandt, Waljlandt en de gantfche Rijnkandt langs , zoo dat'er veel menfehen van hongers noodt ver- gingen. In den Jare 1^27. meynden den Ko-
ningh van Spangien een middel gevonden te hebben , om de Fereenigde Nederlanden in d'uiterfte benautheyt te brengen. Hy De honing zent een Gezandt na Polen , en verzoekt, vanSpanjen dat dien Koningh zijne landen en ftroo- zoekt ons men voor de Nederlanden wilde fluyten, den toevoer en geen Koorn laten uitvoeren; maar dit "yt?00?1»* kon men niet toeftaan , door dien de ^^1^*™- Poolfcbe Ingezetenen daar door bedorven, de Pruyjfie /Coop-en Zee-fteden Neeiïng- loos, en d'Inkomft der Tollen gants ver- nietigt zouden worden. Ondcrtuffchen bemachtigt den Konïngh van Sweeden de meefte Steden aan de PruyJJé Zeekant, en fluyt, door een Vloot Schepen, de Wijf- De Koning feljlroom, zoo dat'er van Dantfigh, noch van Swe- d'omleggende plaatfen, gene granen kon- den, Jluyt den uitgevoert worden ; Hier over meen- *' Wl'jM- denveele, dat nootfakelijk fchaarsheydt-^w'w' en duurte in Hoüandt, en daer rontom, moft ontftaan , overfulks wierden veel Schepen al om naar de Sweetfe Havens ver»
|
|||||||||||||||||||
|
•Da Koorn-
koopers bC' Utten den toevoer. |
|||||||||||||||||||
|
* OBober.
't Koorn
|
|||||||||||||||||||
|
komt uyt rijen, doch defe viel vry hart en glazigh ,
|
|||||||||||||||||||
|
Vrankrijk
e» Barba- r/en. |
niet te min groeiden daar ook gewoon-
ten , en Kalenders in. Maar Frankrijk wiert in 't volgende Jaar 162 6. de duurte medegewaar,zo datmen in * Bloeymaant ettelijke duifent laften van hier , na Frankrijk, (dat ons te voren ontfet had) afïehcepte: Eenige Franfc Koopluiden |
||||||||||||||||||
|
May.
|
|||||||||||||||||||
|
AM. Vl^oet 439
na alle onfes Lands Oorloghs-macht, bele- £>««,-« ty.
gert; Graaf Hendrtck van den Bergh, was van wegen den Kon'mgh van Spangten, met een leger van inheemfche en uytheemfche macht, over den TJfel op de Feluive geko- men ,' brandende op verfcheyde Dorpen?en vernielende het koorn-gewas, (datdefen Somer, aldaar zoo fchoon ftondt, als by menfchen gedenken gefchiet was,) by na, al om , daar hy omtrent quam: Veele quaadaardige en doodelijke ziekten ont- ftonden binnen-cAmfterdam, en door het gantfche landt: Den Sweedfchen Oorlog f?"^r* r, ; i_ 1 . J . belet den
met Poolen, beletten ons den toevoer van Uytvter.
't koren, zulks dat eenPaft tot tAmfterdam
verkocht wierd voor 208 goutgulden , zo dat'er niemant van zo duurentijdt geden- ken kon. Men vernam of'er nergens gra- nen over waren, maar Polen kon niet uyt- leveren , Siveden vreefde zelfs voor hon- gersnoodt, infgelijks Denemarken, even- wel liet dien Koningh door de Zondt va- ren , het geen uyt andere vrye Landen quam. Doch uyt het Zuyden quam vry wat ontzet ; want in Oogdmamd qua- tAugug^f men wel twee-en-twintigh Schepen van S. *J\€alo en S.Pkleri, volgeladen, bin- Rotrn uyt nen; dit nam de vrees van hongers-noodt VratémK wegh,en't gelukkigh verraffen en inne- men van Wezel, en veroveren van 's Harto- genbofch, maakte ons de vyanden uyt de Felttwe gantfeh quijt ; voorts zuyverde dan Winter ons Landt, van de quaat-aerdi- ge ziekten. Maar de duertein 't koorn nam toe, en liep derogge,tot 250 goutguldens 't laft. Die van Brabandt voerden met wa- j^*"^ gens en karren veel koorn naar onfe grenfè Steden te markt,maar de Sereniffime Infante yérhtde, van Spanjen, \Jfabella Clara Eugenia, vre- zende voor gebrek in haar eygen Landen, verboot zulks wel fcharpelijk. De Ho:Mo: Heeren Staten der Vereenigde Nederlan- den, op alle middelen, om dele duurte te beteren , verdacht zijnde , hadden al in ?«*}/u. Zomer-mmnd dezes jaafs 1630. haare GeX*nU* Gezanten naar %M»skoyien af ;ghezon- ^ u^\». Kkk den. vim. |
|||||
|
aMSTERD
'©*«« tf- verzonden, die aldaar al 't geen dat los was,
***• op koften, en na Hollandt voerden.Doch '- eenige Swedetf, meynende het nu naar hun
zin gekregen te hebben, wilden haar koorn
niet aan de Hollanders verkoopen , en fcheepten dat voor hun eygen rekeningh na <iAmfterdam, om de groote win ft zelf ■te genieten, Maar wat gebeurt'er? De Ge- tier aelTtlli , een Overfie van den Keyzer; doenmaalseen tamelijk Leger by een ver- gadert hebbende, vreefden die van Dene- gsoren uyt mar^n) dat zy een inval van 't zelve te ver- ®'™mar~ wachten hadden,dieshalven wiert van daar, als uyt Jutlant, Holftejn, Ditmarfen, en daar omtrent, het meefte kooren gezakt, verkocht , gefcheept, en na Hollandt ge- bracht. Ditinzodanigènovervloet, nef- fens het Sweedtfche alhier komende, liep i^ffflagb de markt zoo laeg, dat men t'Amfierdam 90 goatgl. een laftRogge voor 90 göutguld. koopen konde. Maar 's jaarsdaar na 1628,konde geen koorn, vermidts dezen Sweetfchen Oorlogh, uyt-Poolen noch Daritjicl^ycx- rX?/t Br*- voert worden , doch die van Brabandt, %*ndt, mi£ts je Licemen open waren, zonden groote menichte herwaarts aan, even ge- lijk hun't voorlede jaar, doen zy daarom verlegen waren , ook gebeurt was. Ook quam'er uyt de Drent en Twent, vermits het goede gewas , grooten overvloedt. Doch als op 'teynde des jaars bevonden wiert, datmen al't koren , dafer in ons gantfche Landt was, ten naaften by, in den aankomenden Winter van noden hadt, en •dat'er in hallen, en andere Landen duurte -begóft t'ontftaan, wierdt by d'Heeren Sta- Noventher. ten op den laatften van Slachtmaandt een Verbtt <van Plakkaat uytgegeven \ daar in zy verboden ujtvoepcn. een,-ge Tarwe of Rogge, gemalen of on- gemalen , uyt deze Vereenigde Landen te vervoeren. dn. 16is>- 'l Volgende jaar 16*29, wierdt ons Lant van driederley verfchrikkelijke plagen tef- fens aangevochten , dit waren , Oorloge, Pefl, en Duure-tijd. De Prins van Orangien hieldt de Stadt 'sfiartogenhofch 3met^ by |
|||||
|
Hiftorifche Befchrijvingh van
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
44°
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den, om met dien Keyzxr een handeling
van koórn, aan te gaan , deze brachten ook zoo veel te weegh, dat noch in't zelve |
want zy leyden toe , om de rogge, die men Duttre ty*
nu, (volgens't verdragh, met denKeyuer ™n- van cfy'Cuikovien, voorlede Jaar gemaakt, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Buüre tij-
den. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
QBober.
|
jaar in Wijnmaandt , met de Muskovi-
|
als gezeit is) zoude gaan halen , nietin onze
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Koren uyt fche Vloot, een goet deel koorn in deze
Muskovitn Landen overquam. Doch mits dat'cr geen tijdelijke ordre» door de haeftjgheydc, op het afvoeren .daar te lande,kon geftelt wor- den , dat ook den Oorlog en Peft eenige plaatzen aldaar zeer ontvolkt had, zo kon Het zoo veel niet helpen, dat het de duurte in dit ons Volkrijk Ned.erla.ndt vcrmin- Sen hfi derde, waar door de Rogge op 250, en Rogge geit meer gout-guldens bleef (taan, die men |
Landen, maar naar andere geweften, daar
noch meerder duurte was, te vervoeren. Doch deze toeleggen by tijds ontdekt, en aangedient zijnde , hebben de wel - ge- meldte Heeren, op den drie-en-twintigh- ften van Moeymaandt des jaars i6$i , een mm. fcherp Plakkaat, hier tegens doen verkon- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
digen, verbiedende wel ftrengelijk aan alle Wordt vtr-
Koopluyden , Fa&oors, Schippers, &c. en' eenige Granen, in tJfyCaskovien geladen , elders, als in deze Landen in te voeren, voorts by 't zelve Plakkaat , alle noodige voorzorge, en ordre daar toe ftellende. Evenwel quamen de Granen uyt Mta-
kovien zoovervloedigh niet, als men wel gemeynthadt, zoo dat'er eenige Schepen zonder Koren wederom quamen , waar door de duurte (hoewel eenigzins vermin- dert, ) dezen Zomer en volgende Winter, noch al bleef duuren , want een broodt van De dmm 6 ponden , datmen voor tweeen een halve %ƒ* dmz ftuyver plachte kopen ,moft tien ftuyvers rtn' gelden , maer des volgenden jaars, begoft 't koorn af te flaan, en quam allenskens we- der op zijn ouden prijs, door dien den Ko- ninkyan Siveden, met zijne legers Duytjch- landt in trok, waar door Polen en Prujjfen wederom in hun ouden ftandt gekomen Maaj/f** zijn, zoo datmen den Koren-handel,op e^n '%■*?' Mnshovlen ftaakte, door dien men.maar een reys de§ jaars aldaar varen konde, in welken tijdt men wel vijfreyzen op 'Dant- Jtck^, en daar omtrent kon doen. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
%plden.
|
t. ky gemeyne tijden , voor 80 goutguldens
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
koopen konde. Hier over heeft d'Ed: Ma-
giftraat van t/imflerdam, om hare behoef- tige gemeynte te verlichten , hare Schat- kiften geopent, en haar by tijds van Rogge voorzien hebbende,de felve aan de Bakkers tot zoo redelijken prijs uy tgedeelt, datmen H'Broodt ih de grootfte duurte > een roggen broodt mor de ie- van 6 porJC[eri, voor 11 ftuyvers, en daar |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hoeftige be-
ter koop. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
* » 1 l 11 1
omtrent, kopen konde, 't welk op andere
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
plaatzen, by na het derde deel duurder was.
Ook verordenden de zelve Heeren, dat
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Be Magi-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
flraju vxfr £ en Kbrenkooper eenigh Koren aan ye
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Aam fielt
trdre op 't vervoeren van't ko ren. |
manclt, buyten deze Staat woonende,
mocht verkoopen, ten zy , dateerft eenige dagen te vooren , een teyken voor zijn Lichters of Zolders geftaan had, 't geen te |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
kennen gaf, dat alzulken Koorn te koop
was. Daar by wierdt noch toe gelaten, dat alle inwoonders van dezeStadt findienzy wilden) vry ftont, het Koorn, dat ymandt uyt de andere fteden , alhier gekoft had, te benaderen. Een loflijke en redelijke or- dre, wantyderMagiftraat, gehouden is, cerft en voor al, voor hare inwoonders zor- ge te dragen, en daar na aan hare Bontge- noten en Naburen, allé mogelijke byftant te laten volgen. foelegh der Maar de Koopluiden, die gewent zijn , Koofiuyden nacht en dagh)0p haar voordeel te pradife- ren, begonden de goede voorzorge der Ho: Mo: Heeren Staten temisbruykën, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
't Jaar 1648. begon, en eyndigdemet
regen, en vochtigheyt; noch Winter, noch |
\Ja*r
1648. is nat en on-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zomer hadden hun behoorlijk fayfoen,
want de Winter, was by na, zonder vorft, &mti&h*> en de Zomer zonder droogte: hier door bedorven alle Veldt-vruchten, als erreten, boonen, &c. en alle Hof- en Moes-kruy- dén, deweydenlagenin't midden van de Zomer plas, ea als in water verdronken. Hics
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boek.
|
||||||||||||||||||||||
|
44*
|
||||||||||||||||||||||
|
de zelve Armen niet kennende,daar na ver- Duuretjj.
namen , of het al rechte Armen waren , en den- diealzoobevindende, eenfedel, vanbey- " de onderteykent, over gaven , daar mede zy dan van de Huyszitcemeefters aangetey- kent en geholpen wierden. Deze Buurt- Worden meefters gebruykten de Magiftraat nu hhr i„ &t. mede , tot deze minder verkooping van rW§l' 't Broot, en zonden hun elk een groot ge- deelte vierkante lootjes t'huys, op welkers eene zijde , 't gekroont wapen van Amfter- ?ew"Im', dam, met de Leeuwen daer nevens, en op ' * d'ander, een W, met 't cijrfer-gttal, van de hoemeenighfte Wijk , geftempelt ftondt. Gelijk de volgende uytbeeldingen aanwij- zen , beduydende dit de vijf-en-dertighfi& Wijk, |
||||||||||||||||||||||
|
Hier door kon het Vee, geen gezont voed-
zel genieten, de Schapen wierden galligh, en ftorven met gantfche troppen, en alle vleefch wierdt uytermaten duur; Hooy was'er ook zeerweynighgewonnen, hier door verkoftmen VAmfterdam, een pont Schapen-vleefch voor 10 ftuyv. Hollantfe Botter enKaes, liep tot hogen prijs; Dit voelde Amfterdam niet weynig, hoewel de duurte van 't Koren noch zoo groot niet was, om dat d'Oofterfe landen, dit voch- tigh weder, wel eenighzins, maar zoo dap- per , als Hollandt niet gevoelt hadden. Als hier na, in't jaar 1662, het koren we-
derom zeer hoogh begon te fteygeren, wierdt de Magiftraat van Amfterdam ook beweeght, hun behoeftige Gemeynte te hulp te komen, maar ziende hun Stadt zoo veel volkrijker als tevoren , bevonden ook 't getal der gebrekkelike, vermeerdert te zijn. Hier door vondenze goet, eenige be- quamer ordre, op 't verkoopen van hun broodt, tot lager prijs,te beramen. Zy had- den aleenigejaren te vooren, in yder wijk, door de gantfche Stadt, geftelt twee man- nen, uyt aanzienlijke Borgers gekoren; de- ze wierden genaamt Wijk: ofBtturtmeefters; hare bedieninge beftont hier in : De Httys- Ztitten-meefters, gewoon zijnde, den Win- ter door, van Kerstijl tot Paaffchen, hunne Huys-armen (dat zijn zulke, die alhier woonen, en Ingezetenen zijn , en van geen andere Gemeenten, of Comptoiren yets genieten) met broot, boter , kaes, en turf, te voorzien, gewaar werdende, dat zy dik- wils, door de grootemenighte, bedrogen wierden ■ en aan een deel dronkaarts, flam- pampers, luye en ongebonden hoop , die 't rogge broodt niet eten wilden , maar ver- kochten , en 't zelve in brandewijn , en an- der ftarken drank verdronken, uytdeelden. Hier over wierdt yder bekent gemaakt, dat alle de Huys-armen, die van't Huys-zit- ten Comptoir byftandt verzochten, hun eenige tijt voorKerJmis,yder by hareBuurt- meefters moften aangeven, de welke, dan |
||||||||||||||||||||||
|
'Buure tij-
den. |
||||||||||||||||||||||
|
Aüe vltjs,
z.uj.iiel en vruchten duur. |
||||||||||||||||||||||
|
Duurte in't
j'iar 166l. |
||||||||||||||||||||||
|
Gedaante
der lootjes. |
||||||||||||||||||||||
|
Ander or-
der op 't minder t/er koop en van't broot |
||||||||||||||||||||||
|
Wyk, of
Suurtmee- fiert. |
||||||||||||||||||||||
|
Waar op den eerften van Bloeymamd, Maf,
(na dat den zes-en twintigften van Gras- maand, daar te vooren, een Bede-dagh, e^r/f. gehouden was , in wiens uytfchrijvingh, voor dieren tijdt , te bidden , vermeldt wierdt) de Wet-houderen alhier deden afkondigen, en door de gantfche Stadt aanplakken; Dat alle die geene, die een Roggebroot van zes ponden, dat op negen ftuy vers en een oortjen gezet was , voor zeven en een halve ftuy ver begeerden, van deze lootjes, by haar Buurtmeeftersmoch- Eff *, , ten halen,zoo veel als yder voor zijn Huys- der %e%t gezin wekelijk van noden had, met de zel- ve konden zy dan by zeker Bakker, die elk, by de voornoemde Plakkaten,in hun Wijk aangewezen wierdt, het Broodt, voorde minder geftelden prijs bekomen. Den achtften van Zomer-maand , wierdt het Juniits. Broodt, door den afflagh in de Rogge, Affhjb. Kkka geftelt |
||||||||||||||||||||||
|
Hun bedie-
Mmgh. |
||||||||||||||||||||||
|
442 Hijiortfche Befchrywng van
geftclt op acht en een halve ftuy ver de zes toont is. Op de Zolders van deze Koren-
ponden, waarover de E. Magiftraten hun huyzen , worden altijd groote meenighte |
|||||||||||||||||||||||||
|
Duure tf^
den.. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Bnttre tij-
den. |
|||||||||||||||||||||||||
|
broodt mede afzetten, tot zeven ftuy vers.
De Bakkers, haalden na de menichte van hare lootjens, die zy weder overleverden, de Rogge tot minder prijs, als die in 't ge- meen verkocht wierdt, uyt des Stadts Ko- ren-huyzen, die al eenige Jaren te vooren hier toe gebouwt waren, als in 't voorige vierde Boek pag.215. befchreven en ver- |
van Granen, vsn des Stadts-wegen , be-
waart , om de behoeftige Gemeente, in duere tijden te ontlaften. Zodanigen or- dre hadden d' Oude Komeynen mede in 'tgebruyk, maar van watitoffe haretey- kens waren, is onbekent. Zy noemdenze Symbola, of Tejfaras Fmmentarias, dat is, vierkante Koren-teykens.. |
||||||||||||||||||||||||
|
Ordrt der.
oude R$' mcynca., |
|||||||||||||||||||||||||
|
Stadts Ko-
tenbupLtn. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Sterft em
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Van dier tijd af, (verftaat van't jaar 1540J ^-,3^.
heeft Amflerdam, hoewel onderwijlen, door groote fchaden, en verlies ter Zee, by fihip- breuk, en anderfins, borgerlij'ketwifl,TSST, en brandt, grootelijks gefwakt lijnde, &c. wonder baar Ujkj in rijkdom, en inwoonden, toegenomen.. Wy komen op de Jaren i<?öi , 1602 , a9:i6q£<
en 1603, als wanneer in Hollandt en daar omtrent, zeer vinnige Peft-ziekten d'over- hand hadden, te Leyden ftorven een tijdt sterfte ie langhjtuflchende 700 en 800 menfchen Leyden en 'sweeks, en t' zAmflerdam over de 800, **>*»»ƒ«•»■ maar de fwaarfte Weeck alhier , was de laetfte in Herffimaand , des Jaars 1602, september,. zoo dat'er in de zelve omtrent 900 dooden begraven wierden. De vermindering der Sterfte begon hier ter Stede eerft in Wijn- „ , maand, als wanneer een gantfche Week lang, Noordelijke ftorm-winden, en ftort- regens aanquamen , waar door , zoo het fcheen, de luchtgezuyvert, en ververfcht is geworden. In 't Weeshuys dezer Stadt, ^k,» j»»j> ftorven in deze Peft-tijdt , omtrent 300 wenbuy^ Kinderen, en na dat de fterfteophielt3be- vontmen aldaar noch over de 450 Kinde- ren. In de zelve Jaren zijn op een tijdr ge- telt geweeft,in't Peflhuys, (datdoenrnaals Jn>t-p,jy, noch binnen de Stadt, naaft aen't tegen- bujs. woordigh Gafthuys gelegen was) over de 590 zieken. Deze Peft was al vry fwaar, tea.;
|
|||||||||||||||||||||||||
|
AAfjlerdam is verfcheyde reyzen,van
de vinnige Peftiïentiale ziekten aan- getaftj evenwel-meynen veele, dat deze Stadt , naa het getal harer Inwoon-I ders, nooyt zoo veel dooden in zulke vuri- ge Sterften heeft ter • aarden gebrocht, als zommige van hare naburen : d'uyterlijke oorzaak hier van, toefchrijvende, de veel- heyt der wateren, die over al door de -Stad geftadigopennedervloeyende,defenijni- ge dampen , die d'öntfteken, of befmette lucht veroorzaakt, gedurigh na haar trek- ken , en wegvoeren.. Enditmoftd'eenig- fte, en uyterlijke oorzaak zijn, die ons be- kent is, dat oAmfterdam, meerder als an- dere Steden, hier van zou bevrijt zijn. De hoedanigheyd, en alle omftandighë-
den dezer doodelijke Peft-ziekten te be- fchrijven* is onze meyning niet, maar la- ten dat aan d'Artsen of Genees-meefters bevolen,die werks genoech hier aan konnen vinden, gelijk veele verhandelingen, daar van, in druk uytgegaan, te kennen geven. In over oude tijden, waar van geen by- zondere aanteykeningen tot onze kennis gekomen zijn, heeft nAmfterdam dit do- delijk vuur al deelachtig geweeft. Alzoo zeyt, den eerften en oudften Befchrijver van Amfierdam, zonder naam, die J.Pon- tanus, achter zijn Hiftorifche Befchrijvinge heeft doen drukken > ea omtrent den jare i$op leefde,.. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Waar door
Amjler- dam vryer w<*» Veft, «Is andere f'dm a VI» |
|||||||||||||||||||||||||
|
Oude Feji'
tfden. |
|||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI Boek.
|
||||||||||||||||||||||||
|
+43
|
||||||||||||||||||||||||
|
ten aanzien, dat beyde de genoemde Steden
nergens na, zo groot, noch volkrijk niet en waren, alfle nu zijn , want Amfterdam was aan de weft-zijde doenmaals niet groo- ter, als tot aan de Heer e-gracht toe. Het jaar 1623, begon deze Stadt met ge-
vaarlijke ziekten te dreygen , want eerft openbaarden zich de kinderpokjes en mafe- len op verfcheide plaatfen;daar op bracht de Hoojmaand, zodanige hittesdat verfcheyde menfchen zeer haaftigh ftorven, gemeenlijk een quaat voor-teken der volgendePeftilen- tie, daar evenwel op deze tijt, noch andere flach van quaadaardige ziekten en branden- de koortzen voor gingen; want men bevont hier in't Gafthuys zeeven honden z,u'^eny daar onder maar een Borger, of Poorter was; Maar in 't na-jaar openbaarde zich de Peft, die in 't begin des Winters, ec- nigfinsverminderde, doch men bevondt, met 't eynde desJaars, dat'er vijfdtty&ent, negen hondert, en negen-en-tvjintigh Lijken, in dit gantfche Jaar 16z 3, ter aarden waren beftelt; dat 1788 meer was, dan 't voor- leden jaar 1622, als wanneer volgens 't ge- woonlijk getal maar 4141, hadden.ghe- weefr. Doch 't volgende Jaar 1624, begon-de
Peft, in de na-zomer zich weder te verhef- fen , na dat'er met een langdurige Noorden windt, een onuy tfprekelijke menighte van vreemt gevogelte, (men meynt uyt Noor- wegen ) hier te Lande was komen overvlie- gen : zy waren hier onbekent, en ruym zo groot als moffen, men noemdeze, vermits de gedaante van hare nebben, Krombekke_n. Zy wierden met menighten in knippen, en aan Vogel-lijmftökken , gevangen. Oude luyden verhalen, dat deze flagh van voge- len, in den Jare 1602, mede hier in't lant over quamen i waar op die fware fterfte, boven verhaalt, gevolgt is >, gelijk nu mede gebeurde; maar wat zalmen hier van zeg- gen, wy hebben naderhant fwaarder fterfte gehadt, zonder dat zulke vogelcjj ons by gekomen waren. |
Tegen den Herfft nam de Peft dapper Perjbbeyde*
toe, waar dat ook veel andere zieken, als fi'rftm. roode loop (die in 't Nieuw-werk binnen deze ftadt geweldig grazeerde) en razende koortzen onderliepen, zo dat eenige kran- ken,door zinneloosheydt in 't water fpron- gen. Het (aeyzoen hielt zieh dezen gant- oe ziekten' fchen zomer uyt der maten heet, en droog, over gmts zonder windeen regen, 't welk van eenige EunJ!»\ geleerden, voord'uyterlijke oorzaken de- zer qualen , gehouden wierdt, maar deze ziekten heerfèhten doenmaals bykans over gants Europa. De Majeftraat dezer ftede Aiïirley verboden op hun Kermis, of laarmarkt, Kermh- alle goochgelaars, koordedanfers, en dier- JP'Ifn v'r' gelijk gefpuys, en ftelden Bededagen in. ' 'J De felfte week hier t' nAmfierdam , was in Wijn-maandt, wanneer, 5Ó9, Doo- ö&ótirt den wierden begraven; Als doen begon, met de nieuwe Maan, den zuyden windt zeer krachtig op te blazen, die van zo hef- SttrmvhUi ■• tigeplas en ftortregens gevolgt wierdt, dat en Plas'"~ Lucht, Aerdë, en de wateren zodanig ver- verfte, dat het vinnige Peftvuur, ('gelijk in't laar 1602) zedert die tijdt verminder- de, want de volgende week warendér maar, 515 , en de week daar aan, 511, en zoo voorts. Eyndelijk bevontmen, dat dit laar 1624 , Amfterdam op elfduyzendt, zeven 1 ^79f de- hondert, en vijf en negentigh doodend quim te ftaan. Dit fchijnt doenmaals wel een groot ge-
tal geween: te zijn, maar by naukeurige onderzoekers is aangeteykent, dat'er in ze- ven Jaren tijdt, beginnende van den elf- den van Oogtt-maandt, des laars, 1617, dugHttHil' tot ,den zelvên dagh, dezes laars, 1624, t* Amfterdam overleden zijn, 325:32 men- fchen , van alderley flach, ouderdom, en gezindtheydt. En in de zelve 7 jaren zijn Getal der binnen Amfterdam in d'cpenbare kerken geftorvm, gedoopt, 52537 menfchen , zoo dat'er, f* £<?*•?*«
° r > > '■>/ in ■■ mijnren,- 2000 5, meer gedoopt, dan geltorven zijn,
behalven die noch meer van andere gezint-
heden geboren, en niet in d'openbare ker-
ken gedoopt worden. En't getal der doo--
|
|||||||||||||||||||||||
|
Terfcheydeh
fterften. |
||||||||||||||||||||||||
|
A» IÖ23.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Juliw.
|
||||||||||||||||||||||||
|
700 Zit-
ten in't Gafihuys.
|
||||||||||||||||||||||||
|
fp%$ doo-
den- |
||||||||||||||||||||||||
|
At 1614.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Vreemde
vogelen, .
Kromfok- ksHflzomen iver,- |
||||||||||||||||||||||||
|
K5
|
den
|
|||||||||||||||||||||||
|
i
|
||||||||||||||||||||||||
|
Hiftorifche Befihrjjvfogh van
die men in 't begraven, over de lijken ge-
bruykt, mocht in de Lijkhuyzen brengen, maar op de ftraat daar over hangen; Dat- men voor, of na de begravenhTen, geender- ley drank mocht fchenken , op dat zommi- ge luyden, hier door verlokt, in geen huy- zen, daar zy niets te doen hadden, ingin- gen : Ordonneerden mede , door dien de menigvuldige lijken, die men teffens be- groef, zo veel verwerring van allerley flag van menfchen, uyt gezonde en ongezonde huyzen komende , onder malkander ver- oorzaakte , dat men alle jonge, en onge- trouwde luyden , des morgens voor negen uuren begraven raoft, ten zy men zekere boeten, daar toe geftelt, wilde betalen. Voorts alle getrouwde luyden mocht men des namiddagh voor twee uuren, begraven, naar ouder gewoonte, ook wierden der al- le Woensdagen, des avonts bedeftonden in alle Kerken gehouden. In 't midden van den zomer, des Jaars
1663, ontftak de vuurigéPeft binnen Am- fterdamzodanig, dat'er noch in dat Jaar, in alles geftorven zijn, negen duymendt, zx- ven hondert, en twee-en-vijftigmenfchen , maar den volgende winter was zeer flap, met weynig of geen vorft, waar door deze ziekte bleef aanhangen, en vermeerderde zo dapper, dat in dit Jaar, 1664, 't Am- fterdam, vier^en-rwintig dujzxnt , een hon- derdt en acht-en-veertig lijken begraven zyn: Hier door vluchten veel voorname luyden uyt deStadt, en byzonder de Joden, die in de Beverwijk met menichte hun toe vlucht namen; menköndedes middags op de Beurs, wel gewaar worden, dat'er veel Koopluyden , na hare Hofïteden , en el- ders geweeken waren (die 't vuur kan ont- loopen, is vry van branden) te meer, om dat'er met de Koopmanfchap zeer weynig te doen was, door dien by na, alle uyt- heemze/^or/fozden Handel met Hollandt, uyt vreeze der befinettinge , verboden hadden. |
||||||||||||||||||||||||||
|
444
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Perfcheyde
fierfien. |
den, gaat over alle gezinthf Amfterdam begraaft. Inren , zouden alhier ook introuw;, zijn 15430.
't ''olgendeïaar 1625,iio:h riet vry van de Poft,van 't laar bevontmen, dwaren, mes dmxxnt, zeevenen-tachtigh Lijkgiï. Aldus wdriejaren achter malkandelëntie belmet, maar de voJarer6?$ 5 toe> was zy dawant't Jaar 1626, ftorv't Jaar 1627, niet meer, al1628 , flechts, 4497, m
Doch't Jaar, 1635, qderom in onze landen, enLeyden en t' Amfterdam,noemdejaar , hier ter Sted8177, menfchen.
Maar's [aars daar ha 16beyde deze plaatzen vry ht' Amfterdam wierden indooden begraven.
In 't Jaar 1655, begonhierin deStadtaante gaanJaar, beginnende van divolgenden, ftierven, 167als doen wiert geoordeelt,fteken ofbefmet was,doorlen , die men des zomers,hier gewoon was te zienren.
DeMagiftraat van Amvoortgank van deze ziektelijk, enmenfchelijk was,boden dat men tweemaalgooten zoureynigen, verbLijkhuyzen, met eenigerhangen , en met geen lanter begravenis te gaan ,deze dingen, verhuurt wofmette, en dan weder in'Zen komende, geen quadoverbrengen: Datmen ge
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Verfche]4t
fierfien. |
||||||||||||||||||||||||||
|
't Jatr
.161$.ge- ftorven .£781. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Ongetrou-
de 's mor- gens en ge- trouwde 's namid- dttghs te begraven. |
||||||||||||||||||||||||||
|
*t Jaar
TÓTfjover
leden 8177 |
||||||||||||||||||||||||||
|
't Jaar
1S36. be- graven >7 '93; V Jaar
'3 6f?. tijn lójij.ly-
ken begra- |
||||||||||||||||||||||||||
|
't Jaar
1663. zijtl 975-z.g*- jiorven.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
't Jaar
JÓÓ4. be- graven 14148. /jf- ken. |
||||||||||||||||||||||||||
|
EenigeKeih
ren om de *aordere be- fmetting te keletten. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Veel Joden
en voorna. me luyden vluchten., |
||||||||||||||||||||||||||
|
De
|
||||||||||||||||||||||||||
|
AMSTERDAM. VI. Boel
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
44*
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Surfte van
«n jm 664. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sterft er
wan de ja- ren 1663. en 1664. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'De Lijjlen van't getal der'Dooden^ dezer twee Jaren 16635 en 1664. d
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
van Week tot Week begraven.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoe veel Lijken in yder Kerk en
Kerkhof, het geheele Jaar van 1664.
begraven zijn, kanmen hieronder gewaar worden; als inde |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Getal der
DO O DEN,
Die in 't geheele Jaar
1663. yderWeekt'Am- fteidam begraven zijn. Wecken. Dooden.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Getal der
DOODEN,
Die in 't geheele Jaar
16S4. yder Week t'Am- fterdam begraven zijn. Weeken. Dooden.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Oude Kerk,----------- ■
Nieuwe Kerk, en EngelfeKerk, —
Nieuwe-zijdsCapel, ofH.Stede, - Oude-zijds, of S. Olofs Capel, — Zayder Kerk, ----------- -----------
WaleKerk, ----------- -----------
Wefter Kerk en Kerkhof, -----------
Noorder Kerk en Kerkhof, —---------
Cathuyfers Kerkhof, ■ --------»
S. Anthonis Kerkhof,
|
584
76£ 360 192 83Ó 13* 2586
74*4^ 3*4° |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I
X
1 4
S «
7
8
9
IO II 12 13 «4 IS 1« »7
18 19 28
21 12 23 24
25 2« *7 28
29
30
3»
32
33
34
35
3«
37
38
39
4«
4«
42
43
44
45
4«
47
4»
49
jo
5»
52
|
25l
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
197
154 13* >27
»47
»43 141 »34 143 «3« I»+ H7 . 107 130 m
125
123
ltS
I4.S
I«I
107
119 122
108 112 131 «5
12«
122" H7
127
»35
140
»51 181 186 17» 202
»99 222'
301 37» !
333
403
39«
401
413
34«
325
28f
280
2«3
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1
2
3
* 5 « 7
S 9
I» it 12
u
»♦ >$
16 »7
IS »9 20 21 12 23 2+ 25 2$ 27
28
»9
30
3»
32
3}
3+
W
5«
37
38
39
4.0
41
♦2
43
44
45
4«
47
4«
49
S°
SI
52
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
24$
22?
2iO 262 275 2(5 200 214
2T4
20$
223 259 «3« 241
2J9 278
33« 338 361 387 429 449 32 3 3 «2 435 4S$ 588 «7« 795
739 893 933 953 955 1041 952 94r
852 77»
814 745
«55 jSo
44S
389 3*7
330 «57
2+7 185 i«4 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
H.Weghs, of Leydtfe Kerkhof, — 2698
Pefthuys,--------------------------■--------1282
Gafthuys,,----------------------------------344
Dit Jaar 1664. tezamen 24148
De Magiftraat van <>Amfterdam, liet de De Keuren
Ordonnantien van den Jare i<J5?.hiervo- **>>'( j** ren verhaalt, wederom vernieuwen» uyt- j,jef££>er* genomen die geene , die van 't begraven des morgens voor negen uuren, vermelde. De Pelt, niet alleen t'Amfierdam, maar DeStattw-
ook door santfch HolUndt en andere daar V,thl' , ° T 1 r , , landt vaan
omgelegene Landen grafeerende, ontbo- te rade met
den de Staten van HolUndt, &c. eenige> -verfcbeyd*- geleerde Trofejforen en vermaarde 1)ottoren Genees- indegeneeskunftervaren,inden//"^;de eJe '- zelve voorftellende, Of zy de uyterlijke oorzaaken van deze Peftilentiale ziekten konden uytvinden , en of'er eenige men* fchelijke hulpmiddelen , tot ftuyting der zelve, in 't werk geftelt konden wordenv Deze hebben op oen laatften van Hooy- maand, des Jaars i66a, verklaart, Dat Juliml de tegenwoordige Pefi^iel^en in Hollandt en daar omtrent' , grafeerende, noch door ey- voej^t^ " gen ontfteekingh des lucht s, noch door ver- deu x,iek- dervinqh des zelfs , noch door eenigh genot ten> tn be- van bedurven voedtz,el, maar van bttyten, J"fJ t doorontflekene}enbejmette^hm• Ut lande', is f,mJ^en\ inge-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i«*4. In alles, 34148,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n«3. Ia alles, 97/2i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t, ....._
44<5 Hiftorifche Befihrjjvingh -van Amfterdam. VI. Boek.
Sterfte van ngebracht, en alzo voorts, door alte gemeen- \mijdingh der gezonde en onbefmette , met
™fare zame verkeeringh der gezonde met de zieken, \ die zieken, als ook^geen, of immers zoo wej- ■ vermenigvuldtght, en van handt tot handt, is nigh,als men konde , verkeeringh te honden in voortgezet: Helpende daar toe niet iveynigh ^ bejmette plaatzen of huy zen, en alles wat
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Sterfte v/to
den f are 1664. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
deftilftaande enftinkende Wateren , de roerin-
gen van gronden, &c. Eyndelijk voegen zy daar noch by, Vat verfchejde Pefien, die hier te Lande, voor dezen, gegrafeert hebben gehadt, uyt geen ander, als de voorfz. oer- Jprongh, zijn voortgekomen. DatdePeft Wat het inbrengen der Peft ,uyt andere <van Algiers Landen aangaat, is dit zeker, dat een Schip |
daar uyt komt, tefchmven, &c.
Het boven-gefteldegetal van 14148 do-
den in een jaar is grooter, als het oyt ge- weeft is; maar die overleggen wil,, dat Am- fterdam ook zoo groot en volkrijk, als te- gen woordigh, noyt en was, zal zoover- wondert niet ftaan, want op de ftraten wort deze buyten gewoone verminderingh van vijf-en-twintigh duyzent menfchen niet eens gemerkt. En dat het in der daatook zoo heel veel niet en is, kan men hier uyt bewijzen: Dat e Amfterdam, (behalven de- ze tegenwoordige laatfte vergrootingh.) in zich begrijpt 2 57 ftraten, en ftegen, en 43 burghwallen en grachten, die aan beyde zijden bewoont, en veele zoo langh zijn, als't gezicht by na bereyken kan. In ver- fcheyde vint men veel huyzen die van drie en vier huysgezinnen bewoont zijn; zoo nu uyt elke ftraat en fteegh, en van yder burghwal en gracht, alle dagen, maar een menfch begraven wierde, dat is yder dagh 500, dat zou in een week, zijnde zeven da- gen , beloopen twee duyzent en een hon- dert dooden, en de alderzwaarfte week is maar geweeft van een duyzent eneen-en- veertigh menfchen. Wy 2ullen deze Hiftorifche Befchrijvinge
eyndigen, doch niet met 't getal der doodens maar der levende, dat zijn die gene, die defcn Jare de fchade, die de Doot Amfterdam heeft aangedaan, hebben getracht te herftellen, want in dit Jaar 1664.. zijn binnen deze Stadt getrout, Ind'OudeKerk 647.
In de Nieuwe Rerk_ 998.__
te faraen 1643.
Op'tStadthuys 334. In alles 1977 Paren.
Tot befluyt wenfchen wy Amfterdam de- fen zegen, die d'Almachtige Godt over d'eerfts Menfchen heeft uytgefprooken , Weest VRUCHTBAAR , BN VKRMENIGVIU.DIGKT.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
't Getal
der dooden volgens des Stadïgrto- te. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
wen, hier te i
Lndezm hoorende
iyn over
gebracht*
|
°ge, hier t' Amfterdam te huys
en in de voorzomer des Jaars r inkomende, een tijdt lang voor Barbaryen (daar mede het fcheen, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
doen ter tijdt j een Vrede gemaakt was)
gelegen had, zo dat het boot» volk dagelijks in en uyt die Stadt, (die l orts te vooren, grouwelijk van de PeC aan getaft , en noch niet geheel vry daar van was) voe- ren, en met die inwoonders verkeerden. Dit Oorlogschip, dan van daar naar her- waarts af varende, Wierdt dapper, in Zee van deze ziekte aangegrepen; zo dat'er ver- fcheyde om hals raakten : men dede onder- wegen groote weer, om de quade lucht,met roken en fmoken van Boskruyt, pik, en teer, te verdrijven, zo dat de mede varende Koopvaerdy-Schepen dit Oorloghs-Schip, door den fmook fomtijts niet wel fien kon- ■É b Kat- '^en' maar evenwcl krocht het de Peft me- tenhurgh de hier t' Amfterdam, dewijl eenige Ma- «.icheerji troZen van 't zelve, op Kattenburgh woo- sfenbaerde. nendeof t'huys leggende aldaar geftorven zijn; Dit weetmen ook , dat zich de Peft, in dit geweft van de Stadt, aldereerït geo- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Amster-
dam heeft 300 ftraten tn grach- ten. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hoe viel
Paren dit jaar t'Am- fier dam ge- trout zijn. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Van V ree-
ren der gronden. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
penbaart heeft. Wat voorts't roeren dei-
gronden aangaat, meynen eenige, dat het |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
graven der nieuwe grachten en wallen van
desStadts Vergroting, daarmen nu mede bezigh geweeft is, in de voortgangk deler ziekte, veel quaatsgedaan heeft. De hulp- middelen , die de genoemde Genees-mee- fters aanwezen, beftonden meeft, in de ver- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Hulpmid'
.ieïen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Genef. cap'.
1. Virsi2i
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Epfo -vm 'i Zefte Bock
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
BYVOEGZEL;
Fertoonende
De Namen der xxxvi Raden, als Vroedtfchappen,
Schouten, Burgermeefteren, Schepenen, enz:
der Stadt Amsterdam. Beginnende met den Jare M.GCC. XXXIII. tot den Jure i66f.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Namen der vier-en-twintigh Terfoonen, die van outs als Raden, der Stadt Amjlerdam
bj de Gemeente gekooren zün.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
./^YsbertThomafz.
^-* Wouter Oom Louwen. Klaes Delman Clementfz. Gerrit Janfz. Deyman. Heyman Pieterfz. Ilp. Jacob Pieter Hillebrant&. |
Bartholomeus Doos.
Jacobjacobfz. de Jonge, Dirck Boel Dirckiz. Symon ï)irck Bardeïlus. Claes Stantfz. Claes Htyn Claefz. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jan Coman Janfe.
Gerrit Dirckfz. Smit. Pieter Roding Pieterfz. Jan Taling Janfz. Albert Cantcr. Symon Dirckfz. ujtte Poort. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jacob Hendrickfz. AuwèL
Pieter Allert Pieterfz. Jan Beth Janfz. Jan Dirckfz. van Wormes< Bruyn Dirckfz. Mocns. Dirck Ruyfch Haymanfz. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Namen der 12 Terf omen, die naderhantbenejfens devoot fz,. 24 gekoot-en z,ijnbyde Rijkdom en
Gemeente, om in 't getal vanfessn-dertigh te belpen raden, en het befte te doen met die van den Gerechte
in der tij dt wegende, in alle z,aken de voornoemde Stadt aenoaende.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T>Ieter Sybrandfz.
'-*• Tymon Oütgaertfz, |
Symon Dirckfz. de Jonge.
Gysbert Bartholomeus. Jacob Janfz. de Wael, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jan Brafeman Jacobfz.
Pieter M;n.
Jacob Floris Jacobfz.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I Matthijs Bellechier Pieterfe»'
Claes Gaef Lambertfz. Jan percijn Janfz, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jan Barentfz. Beth.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vervolgvan de Namen
Raden, bj d'anderevan
|
dergener,dieinplaetfederafiijvigeofvanhaerToorterfchapontvryde 36
•■devoorfz,.jes-en-dertigh inweken blijvende , gehoor en zJjn, ujt kracht van het
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
mvilerdje van Fromv Maria van Bourgorije; in denjare^ 1476. aan de Stadt Amjlerdam verleent.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pieter JanTauIufz. Haring.
Pieter Martenfz. Anno 14S4,
Dirck Symon Bardefius, G'odevaert Thomafe. Andries Boel Dirckfz- Stans Claes Stantfz. Jacobjacobfz. de Jonge. Claes Heyn Claefz., Anno 148 f,
Gysbert Jacobfz. Droog.
Jan Claefz. Boel. Anno 1485.
Jacob Willemfz, van Bever-
waerde,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Anno 1480.
Vechter B»rentfz. Willems.
Egbertjanfz. Ysbrant Heyn'Janfz, Mr. Willem Andriefz. Anno 1481.
Bartholomeus Jacobfz, Melis Pauw Janfz. Gerrit Symon Claefz. Auwel. Jan Bout Janfz. Annt 1481.
ïieter Pieterfz. Colijn^ Anno 1483. .
}an Ciaefz. van Hoppen,
acob Pieterfz. van Haerlem. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Willem Boom Dirckfz.
Dirck Claefz. Sillemoer. Anno 1487.
Jan Broeck Melifz. Anno 1490.
CourtJacobfz. Duyvel Boel. Jan Oom Janfz. Gerft. Anno I4S*I'
Tan Clement Hendrickfz. Mr. Jan Melifz. Symon Anne Claefz. Pieter Claes Haymanfz, Anno 1491^
Hendrick Ackerman Janfz,
Dirck BoelPirckiz, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
itAnni 1454. v
Mr. Albert van Arenburgli.'
Bruyn Claefz. Anno 14.96*.
Jan Jacobfz.yan Diernen." Clement Wolphert Hcndrrkfc Auwel.
Claes Moyert Dirckfz. Anno f407,
Gerbrand Iacobfz. Droogt Melis Ian Pouwelfz. Gerrit Gerrit Matheufz.- Anno 1458.
Gerrit Bertning Ianfe. Claes Gerritfe- Deyman. j Ruyfch janBcths.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f, ah V/ocdljvhaf'
tAmio T 5"j<5.
Claes Hendi'ickiz. Bafgen. Willem Claefz. Koeck. Pieter Cantert Willemfz. Anno 1^57.
Symon Marten Dirckfz. van de Ruwiel. Anno 1538.
Dirck Marcus Ianfz. Anno 1539.
Claes Meuw fa Gerrit Ian Lambertfz. Anno 1 ƒ40.
Willem Cornelifz.Stickel. Anno 1 ƒ 41.'
Ian Ianfz. van Hoorn. Allert Dirckfz. Fa-fol. Pieter Coenen Schepen. Floris Florifz. lacob Hendrickfz. Sael. Anno 1 ƒ41.
Ian Pieterfz: de Graef. Ian Duyvenfz. Sybrand Pompeus Occo» Anno ^44.
Symon Claes Coppenfz. Anno 1546.
Floris Martenfz. van Alcke- made. Anno 1 f47.
Mr. Outgaert Clemenfz. Me~ dicus.
Dirck Hillebrandfz Otter. Cornelis Anthonifz, Schilder. Ian Harmenfz.Goudenberg. Henrick Cornelifz van Mar- ken , alias Roö-meulen. Frans Ianfz. Teng of Teding. Anno 'ƒ48.
Ian Oom Ianfz. Anno 1 549.
Ian Claefz. van Hoppen. Anno if$a.
Harmen Ottenfz. Allert Dirckfz. Marcus. <LAnno 1553.
Gerrit Claes Matheufz. Lucas Meynderfz van Aléke- fteyn. Anno if?ƒ.
Mr. AdriaenSandelijn. Gornelis-Iacobfz. Brouwer. Floris Roeterfz. Rlaes Iacobs van Swieten van heyden. Anno 1557.
Mr. Cornelis Garbrandfz; Mr. Tieter JBicker Willems, |
|||||||||||||
|
Rade*
|
|||||||||||||
|
2?j? ■xxxvj
zAnno 1518.
Symon Claefz. Sillemoer Schol.
Gerrit Andriefz. van Hoorn. Symon Claefz. van Hoorn, Reyer Dirck Bardeniz. Meuws Pieterfz. Doos, Anno 15-19.
! Ysbrand Pieter Coppenfz. j Cornelis Benning Gerntiz Anno I 5 'o-
j Albert Andries Boelen fz. I Claes Hillebrandfz. Creck. Anno 1 ƒ1 1.
Pieter Ackerman Ianfz. I Cornelis Hendrickfz;. Loen; Symon Lauwerenfz Neck. |
|||||||||||||
|
<LAnno if$S.
Hendrick Ianfz. Croock, Willem Ianfz Brouwer- Klaes Gerritiz. Bontwercker; Anno !ƒ$<>. '
■Antonis van Houf lacobfz. . van Zijl. lacob Gerrit Mattheufz. Anno 1560.
Claes Cornelifz; Nobel. Anno 1561.
looft Buyck Sybrants. Ian V echters. Ian Claeiz. Vermer in de drie
Kon. ngen. Anno 1562.
Klaes Moyaert Claefz. Coenraet Pieterfz. Schepen, lacob Cornelifz. Nobel. Anno 1563.
Andries Boel Ianfz. Holle- floot. Anno ^564.
Ian Rijfer Ianfz. Anno 15 <S<y,
Gerbrand Claefz. Benning; alias Pos. Anno 1 567.
Ian Duyvenfz. de Brouwer. Mr. Dirck Florifz. Land. Dirck Meynertfz. Pater. Cornelis Ianfz. in'tB.oo-kruys van Lis.
Ian Michiel Loufz. Brouwer. Anno 1 <j6%.
Cornelis Claes Meuwfz, Anno 1569.
Cornelis Willems van Rieck,. Anno 1570.
Willem Adamfz. Se}lma\er,. Anno 1571.
Mr. Albert Kantelt. - Cornelis Franflen. Cornelis Gysbertfen. Lucas van Teylingen. Anno 1573.
Ian van Santen Heyn. EvertCorfTen in'tMarfgen. Anno 1 ƒ74.
Mr. Reynier Lambertfen van der Horft.
Marten Symonfz.Schuytgeoj Dirck Ian Evertfen, Reynier Hendrickfen Roo» claes.
Hendrick lacobfz. Bicker. Weflèl lacob Cornelifz. Mr, Ian Duyvefg, Utikui'. ___ yAnm
|
|||||||||||||
|
lAtino ifoo.
Gijsbert Lap Fekerdy. Marten Dirck Mavtenfz. van de Ruwiel. zsfnno ifoi.
Ian Ianfz- van Naerden. Floris Ian Claefz Otter. Anno i 502.
Cornelis Ianfz. Vlaming van Oudshoorn.
Reyer Ianfz, Wardens. Dirck Pouwelfz. Anno i ƒ o;.
Albert van Arenburgh» Anno Jf04.
Pieter Hendrickfz. VVrwer. Coenraet Ianfz. Min HugoWolIebraiidfz. Verwcr. Pieter Claefz. Canter. Cornelis Mdifz,. Pauw. Anno ïfof.
Gerrit Willemfz. van Alck^ maer.
Dirck lacobfz. Qujnting. Anno i ƒ06.
Hendrick Symonfz Cogge- man. Anno ï 507. •
Hendrick Ian Baers.
Ian Lam bert Ianfz. lacob Huyg Ianfz. Mr. Pieter Colijn lacobfz. Anno i/o8.
Ian Ianfz. Evertfz. Anno 1509.
Barent Barentfz. Willem Duyn Pieterfz.Doos. Anno ïfio.
ïanGysbrechtfë vanCampen Claes Gaef Claefz. Daem Meuwfz, longe Dirck lacobfz. Zael. Lucas lacobfz. van Bever- waerde , alias Percijn.
Ian Gaef Ianfz; Anno 1511.
ïieter Reyerfz. Hendrick Koning. Pieter Roding Pieterfz, lacob Banning. Anno IjfIJ.
Ysbrand Hollefloot Claes Iacobfz.Croonenburgh m 't Paradijs. Anno ifif.
Robbregt «ƒ Hob lacobfz. Anno1516.
Claes Gerrit Matthcufz. |
|||||||||||||
|
Anno tfiz.
Mr. Ian Teng. i^inno 1523.
Mr. Pieter Colijn. Mr. Cornelis Dobbenfz, Anno if-4,
Clars Loen Franfz- Ian Ysbrandfz. Hollefloot. Ian Ysbrandfz. Dommer Lijiidrayer.
Claes Coeck Claefz. Anno iflfc. Frans Claes Heynen. Heyman lacobfz. vari Ouder Amftel.
Dirck Haymenfz; Cornelis Sybrandfz. Buyck: Mr. Hendrick Dirckfz. Anno \ ƒ 16.
Hillebrand Ianiz. Otter, lacob Huyg Haring Pieterfz. Cornelis Cornelifz. Vlaming van Oudshoorn.
Claes Heyn Claefz; Anno ifipi
Dirck Corftenfz. Anno 1 530.
Gooiïèn Ianfz. Recalf Barde- flus. Anno 1 ƒ3 n
Rey er Pieterfz. Anno 1 ƒ3?,
Gysbert Ianfz, Berenfteyn. Anno 1534.
Ian Willemfz. van Hoorn. Egbert Gerbrandfz. Paf. Anno1 ƒ3 ƒ,
Claes Doedenfe. |
|||||||||||||
|
der Stadt AMSTERDAM,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Pieter Claefz. Oly Haring.
Symon Dirckfz. van Ouder - kerck.
Ian Claefz. van Mareken. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Anno 1578.
Iacob Floris Martfz. van Alc« kemade.
Mr. Cornelis Ian Barentfz. Romeni-boüt.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Anno 1 f 76.
Pieter Pieter Gerbrandfz.
Gerbrant Egbertfz, Paf. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Of den z6 *Jfy£ay in den voorfz,.yare z.ijn de principaetfle Regeerders ende Raden ujt defe Stede te Schepe uytge-
voert, ende of den 27 dito van haer Officie ende Eed gedeforteertby de drie Schutteryen, tenoverfraenvan de HeerenvanMate- neffe, \{eniereende vander Mijlen, Commijfarifen van wegen de Heeren Staten van Hotlandt en Xeelandt: tndeHsof denfehen Jagh gekporen by de meejle Stemmen der Rot-gej'ellen , uyt elck. Rot der drie Schutteryen, eengequalificeert Schutter, tot fes-en- dertigh ingetalle: welcke xxxvj. Schutters of den 28 dito in der Heeren Kjimor op 't Stadthuys vergadert, gekporen hebben by de meejle Stemmen, vier Burgermeejleren en fes-en-dertigh Solden, naer-volgendede Privilegie daer aflijnde van defer Sleede: en \ijntot xxxvj. Raden gekporen de novo alshiernavolght. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Reynier van Nek Symonfen.
Harmsn Rodenburg d'Oude. Egbert Roeloffen. Iacob Benning Iacobfen. EvertCoriTen in't Marfgen. ClaesReyerfen. Mr. Willem Bardefius. Ian Duyn CornelifTen. SyirmnHendrickfen Vervier Ionckheyn.
Ian Symonfen Lontsvaerder. Willem Pouwelfen. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Mr. Reynier Lamb«rtfen van
der Horft. Marten Symonfen Schuyt.
Tsbrand Ianfen, Lijndrayer.
Hendrick van Mareken.
Adriaen Pauw..
Adriaen Reynerfen Krom-
hout. Marten lanfz. Cofter Medicus.
■CornelisWillemfen van Rijk.
Gerrit Ianfen Koefvelt.
AntonisWillemfen Bontekoe.
|
Dirck Ianfen de Graef.
Gerrit Iacobfen Schaep. Iacob Janfen Benning. Balthafar Symons Appelman. Reynier Kant. Claes Symonfen van Heems- kerek.
Gerrit lanfz, Delft. Claes CornelifTen van Vloos- wijek.
Iacob van Kampen. Ian Lourenfcn Spiegel. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Ian Iacobfen Huydekooper.
Pieter Willemfen Vriend. Hendrick Olfertfen Fuyclc. Iacob Franfen Oetgens van W"averen.
Mr. Cornelis Romeny-boot. ^»»0 IJ79-
GovertDirckfen Wuytiers. Cornelis Andries Boelenfen. Ian Ianfen Smit. Anno i/8i.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Qy4lfoo Mr. Reyer Lambertfz. van der Hord , die na de alteratie /reen Eed hadde gedaan, ottdt zwijnde een-en-
tachtentigh jaren , verkjaert heefivoor Willem Pieterfz. Secretaris oen hem ge fonden, achtervolgende de Refolutie van de fes- tn-dartigh Raden, dat by imfotent was, ende in driejaren onder den blauwen Hemel nooytgeweeft, ende fijn memorie en verjlant verhoren hadde, verfoeckende, dat de Raden daeromme in fijneplaetfe een ander fouden willen kjefen, is in fijne f laetje gekporen Pieter Boom Comelifz.
Ende in deflaetfe van Gerrit lanfz. Delft, die hem begeven had om te wefcn Threforier van Hollant, ende over fulcks fijn Foor-
terfchaf verwoont hadde, verklarende voor diverfche Waden ende Gedeputeerden by de Staten van Holtandt nietgefint te %ijn, omme weder binnen Amflerdam te reftderen, is gekporen, na dat men wijle dat hy oor lof hadde genomen van de Staten van Hollandt van 't Officie, hy vttnbeurent wegen in Zeeland bedient hadde, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Wyboutde Wael.
Ian Meurlink in de plaetfe van
Reynier van Neck.
Fredrick Vogel in de plaetfe van Iacob Benning.
Anno ifSj.
Lourens Iacobfz. Reael.
Ian Verhee Comdi&.vmdir
Goude,
f584.
Cornelis Benning lanfz. Ian Verburg Iacojfz. Ian de Biifchop, Cornelis Pieterfz. Hooft. ifS5.
Klaes Boelenfz. in Hmnlurg. Klaes Franfz, Oetgens, van Wayeren.
|
IfgcT.
rieter Pauw Adriaenfz. ver-
woont fijn 1'oorterfcbtip en •wort Rentmeejter tot Alck- tnaer,
1587.
Hendrick Hudde Arentfz. .5-89.
Cornelis Florifz. van Teylin- gen. ifoo.
Cornelis Iacob Witfen. Roelof Egbert Roeloffen. Gerit Bicker Pieterfz. 1591.
Iacob Ianfen Vinck.
Iacob Pieterfen Coppit. Ian Thomafz. Crooaeaburg, Reynier Pauw. |
||||||||||||||||||||||||||
|
H93.
Iacob Gerritfz. Hoing.
Dirck Thymonfz. Brouwer. i5"94-
Pieter Dirckfz. Haflèlaer. Claes Iacobfz.Koekebacker. Pieter lacebfen Nachtglas.
Ysbrant Ben Elbertfen. Harmen Gysbertfen van de Pol.
If96.
Pieter de Vlamingh Dirckfz. van Oudshoorn.
Cornelis Ioriflèn. Ionas Cornelis Witfen. if97-
Ian Klaes Boehffen. Ca z) |
r?p8.
Dr. Pieter Schaep Gerritfen* ■>5"PP.
Ian Klaes Reynierfen, 1600.
Ioris Iorife. Dr. Dirck Bas Iacobfen. iöoi.
Pieter Matthyfz. Schrijver. Dr. Sebaftiaen Egbertfen. 16©}.
Ian Pieterfen RcaeL. Iacob de Graef Dirckfèn. 1605.
BartholdKromhoutAdriaens. Iacob Egbertfen van Rijn. Mr. Volckert Overlander KlaefTen.
Dr. Ia» tenGrotenkuvs lanfz. 1606, |
||||||||||||||||||||||||||
|
<Dè -xxxvj. Raden \ ds Vroedtfchap
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
~ï6o6l
Dirck de Vlaming Cornelifz. van Ouds-hoorn. 1607.
Roetert Ernft. 1609.
Tan Pieterfz. de Wit. |
161J".-
Dr. Dominicus Claefz. va* Heemskerck;
Jacob Jacobfz. Hinloopéöi i<ïi 8.
Claes Jacobfz. Harencarfpel. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jacob Poppen Janfz.
Abraham Boom Pieterfz. 1611.
Jan Gijsbertfz. de Vries. Laurens Janfz. Spiegel. iöii.
Adriaen Pieterfz, Raep. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1Ö13.
Tan Claefz. van Hoorn. itfif.
Wybrand Warwijck. 1616.
Hillebrand Schellinger. Warnaer Ernft van Baflèn-, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Op den 3 November Anno I<5l8. is denT) oor tuchtigen■■Hooggeboren Vorflen■ Heere>?nijn Heere
den Prince van Orangien, ifc. verfckenen in de Vèrgaderinge van de Vroedtfchappe, beflaende in xXxvj. Raden der Stadt
Amfterdam; verklarende, dathy alhier was gekomen, cm volgende den lafi van de Regeerders van 't Landt de (ehe xxxvj. Ra- den te bedanken van baren Dien f!, endc met eenen te omfiaen van den Eedt, die y-luyden als Vroedtjch.ippen, midtjgaders van den EeMcnde 't Recht, 't welckhaer ah Schepen ofte Raedtgeweeft hebbende in'/ kieen van Burgermeeficren is toekomende, heb- bengedaen Vat oock,fijne Princclijke Excellentie van defe lafi. ende moeytegaeme-ware verschoontgeweefi ; man dat den tegen* Woordmnhoogenmodtendedioifivan'tLandtwasvereyffchendedejcnvoetendebcfoignebyder handt te riemen , ende in 'tmerc^ tejiellen, (gehjck.eoctfidck_sinmeerandereSteden al-reede isgejchiet) ten ewdedemis-vcrfianden ende oneenigheden, die nu een ttjdt langh binnen deje Landen, ?oo in deJ^erckelijcke Salyn, als in Folicië zijngeweeft , ter neder geleydt, ende diergelücke Zwarigheden m toekomende tijdenvoor gekomen mogenwerden. Ende z_ijn dien--volgende de naer-g^noemdeRadenvandenvoork, Eedt ende t Recht door fijne voornoemde Pnncclijcke Excellentie dateiijck ontfiagen; te weten, » |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jan Jacobfz. Huydekoóper.
Jan de Biflehop. Cornelis Pieterfz. Hooft. Roelof Egbertfz. Jacob Pieterfz. Copit. ReynierPauw. Jacob Gcrritfz. Hoing. Claes Jacobfz. Koeckebacker. Ysbrant Ben Elbertfz. Harmen. vaa de Poll. |
Pieter de Vlaming van Ouds-
hoorn. Jonas Witfen.
Dr. Pieter Schaep.
Joris Jorifz.
Dr. Dirck Bas.
Pieter Matthijfz. Schrijver.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz.
Jóhan Pieterfz. Reael.
Jacob de Graef.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Barthold Cromhout.
Mr. Volckert Overlander
Claefz.
Dr. Johan ten Grootenhuys. Dirck de Vlaming van.Guts- hoorn.
Roetert Ernft... Jan Pieterfz. de Wit. Jacob Poppen Janfz. Abraham Boom. |
1 Laurens Janfz. Spiegel'.'
jan Gijsbertfz, de Vries.
j Adriaen Pieterfz. Raep. Jan van Hoorn.
I Hillebrand Schellinger; Warnar Ernft van Baffen.
D; Dominicus van Heems-
kerk. Iacob Iacobfz. Hinloopen.
Claes Iacobfz. Harencarfpel,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^Daerna heeft fijne Trincelijke Excellentie goed gevonden, ende belieft van nieuwste verkie-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fen ende te be-esdiqcn&e
J eb
|
na-genoemde Perfoonen tot fes-eii-darttgh Raden; nammtlkkji
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ïan Iacobfz. Huydekoóper.
Ian de Biflehop. Cornelis Pieterfz. Hooft. Roelof Egbertfz. Iacob Pieterfz. Copit. Reynier Pauw. Iacob Gerritfz. Hoing. Claes Iacobfz. Koeckebacker. X'ieter de Vlaming van Ouds- hoorn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ionas Witfen.
Dr. Pieter Schaep, Ioris Iorifz. Dr. Dirck Bas- Iohan Pieterfz. Reael.
Barthold Grornhout.
Mr. Volckert Overlander
Claefz.
Dr. Iohan ten Grootenhuys. Roeten Ernft. |
Ian Pieterfz. de Wit.
Iacob Poppen Ianfz. Abraham Boom. Ian Gi/sbertfz. de Vries. Adriaen Pieterfz. Raep. Ian van Hoorn. Hillebrand Schellinger. Warnaer Ernft van BafTen. D. Dominicus van Heems- kerk. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Iacob Iacobfz. Hinloopen,'
Claes Iacobfz. Harencarfpel.
Giliis Ianfz, Beth.
Arent Pieterfz. van der Burg.
Pieter Egbertfz. Vinck.
Iacob Pieterfz,. Hoogkamer.
Symon van der Does.
Hendrick Kudde.
D.. Albcrtus Goenradus Eurg.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\jltte V welck al/00 gedaen ende in V werck gefielt zijnde •> heeft voorts fijne Hoogh-gemelte
TrincelijckeExcellentie verklaertfjne meeninge gee-njins teivejen, dat defe befoigne fal Jtrecken totprcjudicieof verminderinge vaneenigerdeferStede Privilegiën, Couflumen, Vry en Gerechtigheden, als pijnde alleenlik. ge- daen om redenen boven verhaelt. 'Bclaftende over fulx my onder-gefchr even Secretaris der Stadt ^/imjlelredam3 -.. vcmdle 'tguntdefen aengaende is gepajfeert, notitie U houden. J. de Haen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pt
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
der Stadt AMSTERDA M.
|
|||||||||||||||||||
|
2)e- Ridderfehap ■> Ee'delen ende Steden van Holland ende Weft-Vriefland Staedfche wijfe ver-
gadirt rijpelijck, gelet hebbende op de tegenwoordige gekgentheyd van V Lands faken, ende injonderheyt, dat eenige f aren herwaerts t in de voorfy. Landen van Hollandt en TVeft-VrieJlundt ontjlaen %ijn veel mis-verftanden ende oneenigheden, niet alleen onder de
goede Ingezetenen, maeroock onder de Heeren, Edelen ende Magiftraten van de Steden, die tot openbare faBien en andere extre- rniteytenfouden hebben magen uytberjien, indien da'er tegens niet en ware voor-komtn. Waer tegens fijn Excellentie, mijn Hcere denPrincevan Orangien, Stadthouderdèrvoorf%. Landen bewogenis geweeflby alle mogelijcke middelen te arbey.'en tot her- Jlellinge van de voorige rufte ende eenigheydt, ende wech-neminge van alle beletselen , fio by de Heeren, Edelen, als onder de I\e- ' genden van de Steden ; hebbende tot dien eyndein voorleden f are hem in eygener perfuoh mverfcheyde Steden getranfporteert, cndt
deVroedtfchappenferieufe Vcrmaningffgedacn ; ende eyndeltckomme de appiaentie cov.fufie in V Lands Rcgeeringe voor te komen, en vafcheyde humeuren van de legeerders tut beter eemgheyt te difponeren , onlangbs in de meejle Stcdenvan Holland en Weft- Vriefland noodigh gevonden , eemge Burgermee/leren, Schepenen en Vrocdtfchappen 7e liceniiiren , ende andere Ingezetenen en Bw- geren in der felver flaetft tefunogeren , met jukken verfande, aat der Landen en Steden refpcBive Privilegiën, Vryheden ende Gerechtigheden daer door wet en jouden worden geprejudiceert, r.ochte ikgeene, die als voorenvalatcnfouden worden , in haer eer, goede naetn ende faem gekrenkt; veelmin, dat fijn Excellentie iet anders als den dimften ruft der Landen dacr mede gemeent ende voor oogen gehadt [oude hebben; hebben hare Ed: Mo: met goede deliberatie, eenparigh confent ende volkomen auBoriteyt ver' ' klaen ende verftaen , dat fijn Excellentie niet minder in defen, als in alle voorgaande aBien fijne oprechte affeBie ^forge ende getroti- ' trigheyt tegens den Landen van Hollandt ende Weft-Vrieftandt, onaengeften veelvoudigepericulen endefwari^hcden, heeft bewefen; (daar moren hare Ed: Mo fijne Hoogh-gcmelte Excellentie ten hooghften bedanclecn) ende ovcrfulclts niet alleen approbeerera ende ratificeeren de veranderinge ende herftellinge in de Magiftraten van de 'Steden fuccejjivelijck gedaen, maer oock,beloven en aer.ne- men alle ende eenyegehjekyande felvein hare wettelijcke Rcgeeringe te erkennen', ende by alle wegen ende middelen te mainteneren: ver jijende dat alle bigefetenen der Landen 'de felve infgefijcleeafulln hebben te erkennen en obc'diëren ; op pen&van als pcrtiirbateurs van de gemeene rufte geflraft te werden Waer aen alle hooge en lage Officieren, foo in de bcdicninge van de Poücie > fujlitic, en van Oorlsge wefende , gehouden gullen f\jn de bant te bieden j ende voomemendicken mede fiyne Excellentie verfegt wort alles te contribueren t wes van fijne auBoriteyt ende hooge AmptCn is dependcrende. En m gevalle f jne Excellentie op de naerdsrfekcr- heyt ende gerujlbeyt van eenige Steden ende anderjlnts als noch eemge voorfienige ^eude goet-vinden te doen , gullen hareEd:..Mo : 't Xeïve voor aangenaam houden, ende de-goede intentievan fjne Excellentie daer'in fecundcren. Met alle wclckf hare Ed: Mo : volgens va fcheyde verklaringen van fijne Excellentie niet en verftaen, dat de TraBaten, Prcvilegien , Vryheden ende Gcrcgtig- he'dcn der Landen in"'t gemeen , mitfgaders Steden en Ingefetcnen van dien iri't particulier, aan- gaande gullen wefen gcderogeert, vermindert ofte eenigbe Inge f et enen inbareeere, goede naem en faem eenigfwts geledeert; maer dat alles ponder eenige prejudicie in't generaei ende particulier ^al worden gehouden ende fant grijpen , ahtoc de verdere dim f e ende rufte van de Landen ^ulcx noo- ' |
|||||||||||||||||||
|
dtgiïc{is vereyfehende, ende by hare Ed: Mo: ver (laan al\oo te bchooren.
|
Gedaen in den Hage ■
|
||||||||||||||||||
|
denió. Wovcmb. 1618.
|
|||||||||||||||||||
|
Ter Ordonnantie van de Staten van Holland.
|
|||||||||||||||||||
|
lA. D U T C K.
Willem Ruytenburg.
1640.
Roelof Bicker. 1 <>■! 3 •
Dr. Cornelis Witfen^ iÖ4f.
Mr. Willem van Loon. 1646.
Cornefis dé Vry. Ian van de Poll. Mr. Gerrit Reynft. Bernard Schellinger.' 1648.
Mr. Symon van HoornJ' 160.
Mr. Pieter Klocck. Dr.Cornelis van Dronckelaer. Mr.Lambert Reynft'. Mr. Cöenraed Burg.' l6','o.
Dr. Ioachim-Reridorp. '
Willem'
|
|||||||||||||||||||
|
Hendrick Reynft.
Dr. Matthijs Raephorft. 16:7.
Symon de Rijke van de Graft: lacob lacobfz. Vinck. 1679.
Harrhen van de Poll: 1530,
lacob de Graef.
Ingelaten als voren oj> den ou-
den Eedt bybem Jnm 1 öö'g.' gedaen. Dr. Laurens Reael.
lohan Huydékooper.
1631. Dr. Pjeter Ianfz. Hooft.
Dt. AllardCloeefc-
|
|||||||||||||||||||
|
162,1.
Ian Claefz. Vlooftvijck.
Hendrick Dirckfz. Spiegel. Nicolaes van Kampen.
Gerbrand Claefz. Pancras. Dr. Frans Benning Koek. 163 6.
Mr. HerculesRog , jd-jocttet. K537-
Mr. Gualterus Valckcnier.
163?.
Dr. Albert Bas. . Mr. Gerard Schaep Pieterfz. Albert Dirckfz. Pater. Mr. Ioris Iorifz. Backer. 1639.
lacob Wülckes. Cornelis lacobfz. Weyer. Dr. Franck van der Meer. Cornelis de Graef. lacob Claefz. Harencarfpei, (»■3) •
|
|||||||||||||||||||
|
jCió.
Antoni Oetgens vanWaveren, I61I. -
Jacob van Neck. \6n. ■Geurt Dirkfz.van Beuningen.
Dr. Andries Bicker Grrritfz. Dr. Claes Pieterfz. Tulp.. lacob Reael Ianfk
1624.
Tan Cornelifz- Geelvinck. Dr, Gerard Schaep. Dr. Pieter, Opmeer. 1614-
Tacob Bicker lacobfz. Ernft Roeters. Adriaen Kromhout. Dirck Tholincx. Willem Backer, 1616.
lieterHaflèlaer. |
|||||||||||||||||||
|
Namen der He eren, of de Vergaderingen
|
||||||||||||||||||||||||||
|
f Nicolaes van Loon.
1 Gerrit van Hellemont. I Hans Bontemantel. Dr. Roetert.Ernft.
Mr. Hendrick Hudde.
Gerrit Haffelaer.
165-4. Iacob Thonifz. van Stralen.
•655--
Dr. Iacob BasDirckfz.
Dr, Henrick Hooft. Mr. lau Bicker, |
||||||||||||||||||||||||||
|
Dr. Frans Reael.
1660.
Dr. Iun van Bartogvelt. Dr.Pclgromten Grotenhuys. Mr.Coenracd van Beuningen. 1661.,
Nicolaes van KapclJe. i66z.
Dr. loan Huydekooper. Iacob van Neck Iacobfz. i66s-
Andries de Graef. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Willem -Six.
J^IicolaesPancras. i<Sfu Nicolaes Corver. t>r. Johan Blaeu. Mr. Cornelis Boom. l6jTl.
Iacob van Neck.
Cornelis Geelvinck. Dr. Gillis Valckenier. 1653.
-Cornelis van Vloofwijck- |
||||||||||||||||||||||||||
|
1656.
Willem Schrijver.
1657.
Fredrick Alewijn- Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn,
Iacob Iacobfz. Hinloopen. 1658.
Cornelis Backer. 1655.
loan van Waveren. Dr, loan van Hellemont. |
||||||||||||||||||||||||||
|
Namen der Heeren, die federt den 7 Junij 157.8. wegen defe Stadt in de naer-
genoemde Vergaderingen zijn gemachtight. Ter Vèrgaderingh van de Gemachtighde Kaden van Hollandt en Wefl-Vrieflandt z.ijn verfcheenen.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
^»»»1578. \ 15-90. i$pi. 1^92.1593. !
Reynier Kant, vanden 7 Ju- Claes Symonfz. van Heems-
- ny T78. tot dm 3 lanuarij \ kerck, vanden 1 Februari) |
dm 1 May i6i$. tot
laetften April 1617. 1617. 1618. 1619.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
l6$l. 165-2. IÖ53-
Cornelis Bicker . Heer via Swietcn. |
||||||||||||||||||||||||||
|
1 590. tot den laetfiai Sep-
tember 1593. 1593. 15-,: 4.
Iacob Boelenfz. van den 1 No- vember 15-93. tot den 1 A- phl 1595-. Piëter Boom Cornelilz, van
den 1 Iulij\ 595-. tot den laet- ften April 1 f9j. 1597- r$%8.
Bartholt Kromhout, van den 1 May 1 5-57. tot eten iaetfttn April I5'99. 1599. 1600.
Cornelis Pieterfz. Hooft, van den 1 May 1599.*^ ttenlaet- \ flen April 1601. 1601. 1602.
Frans Hendrickfa. Oetgens van Waveren, van den eer- ften May 1 601. tot den laet- ften April 1603. 1603. 1604. 1605-. Cornelis Banningh , van den May 1603. tot den laetflen April 1606. 1606. 1607. 1608,
Reynier Pauw. 1609. 16 ro. 1611,
Dr. Sebaftiaen Egbertfz, 1612.1613. 1614. Dr. DirckBas. 1615-. 1616".
Iacob de Graef Dirckfz, van |
||||||||||||||||||||||||||
|
Gerrit Iacob Witfen.
1620. 1621. 1611,
Ionas Cornelis Witfen.
1623. 1624. ïélf
Fredrick de Vry. 1616. 1617.1628-
Abraham Boom. 1 629. Mr. Volckert Overlander Heer van Purmerlant, van J den eerften May 161$. tot J fijn overlijden den Offober I 1630. 1630.1631.1631. ic»3 ï-
ïan Cornelifz.Geelvinck, van
den eerften November 1630. tot den eerften May 1634. 1634. i6-3f. 1636.
Anthoni Oetgens van Wave- ren , Ridder, Heer van Waveren, Botshol en Ruy- ge Wilnis. 1637.1638. 1639.
Dirck de Vlaming van Ouds- hoorn. 1640. 1641. 1642.
Dr.Albertus Coenradus Burg. 1643. 1644.
Dr- Andries Bicker, van den ó.February 1643. tot in Fe- bruari/ 1645-, 164,5-, 1646. 1647.
Cornelis de Graef. 1648. 1649. 'tfjo.
Willem Backer.'
|
||||||||||||||||||||||||||
|
T-519- ______________
Herman Rodenburg de Ion^
ge, in 'f Coüegie van de Ge- committeerde Raden totGor- nichemvanden 21 januari) if79- 1579. 1580.
Cornelis Boelenfz. van den 18 May 1579. tot den 14 December 1580. 1578. 1579.15-80. 15-81. Bartholomeus van der Wiere,
van den 16 Juni) 1 578. tot den 2i September 158 r. in tCollegiegevacecrt tot Hoorn, Helft en e-Amflerdam. ij-81.15-84. 1583.1534.
15S5. 15-86. Claes Symonfz. van Heems-
kerek , van den 14 April i5"8r. tot den n Augufli 15-86-, 15-82.
Rejaiier Kant, in den Lctnd-
raeclt, óp defe xjjde van de Maes , van den 1 Martij 1 5 8ii tot den laetlhn Maert 15S3. 1^87.
Claes Cornelifz. van Vloof-
wijck , van den 12 Jamt. M87. tot den 16 May daer nen volgende. |
||||||||||||||||||||||||||
|
1654. 1655-. 1656.
Dr. Gerard Schaep. 165-7. 1658. 1659.
Cornelis de Vlamingh va*- < Oudshoorn. 1660.1661. 1662.
Mr. Symon' van Hoorn. 1663. 1664.
Dr. Nicolaes Tulp. In 't j/imptgenootfehap van ;
de Reken~kamer der Sta- ten van Hollanat. 1606". 1607. 1608.
Claes Symonfen van Heems- . kerck, van den eerften May 1606. tot den laetften A- pril 1609. 1617. 1618. 1619.
Fredrick de Vry.
1631.1632.1633.
Dr. Gerard Schaep. 1647.1648.1649.'
Mr. Gerard Schaep Pieterfc.
J6Ö4,
Dr. Gerard Bicker, Heer van
Swieten. Ter
|
||||||||||||||||||||||||||
|
nyt AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ter Vergaderinge der ^/[Igemeene Staten,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eerften May 1606. tot den
laetften April 1610. 1618.1619. 1620. 1611.
Reynier Pauw , van den 17
November 1618. tot den 14 Jimij \ óiï. I(5i8. 162,9. 1650.
Dr. Dirck Bas, van den f are 161%.'tot 163 1. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i$S"t.i<[8a.
Cornclis Boelenfz. van den
8 OBobris i j-81. tot den
4 Martij 1583.
1603. 1604. 1605.
Jacob Boelenfz. vanden eerften May 1603. tot den lae'.fien
April 1606.
1606.1607.1608.1609.
Bartholt Kromhout, van den |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1637.
Antony Oetgens van Wave- ren. 1658.1639.
Jacob Backer , 'm plaats vande
Heer van Waveren , op fijn verfoek ontfiagen zijnde, van den 7. f ulij 1638- tot den lefien April 1640. |
1646. 1*47. 1*48.
Dr, Andries Bicker. 165?. 1656. \6fj.
Antony Oetgens van Wave- ren , Ridder, Heer van Wa- veren , Botshol ea Ruyge Wilnis. 1664,
Dr. Cornelis Witiên. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vergaderinge van den Raedt van Staten der Vereemghde Nederlanden.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
er
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tc
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
15-87.
Mr. Willem Bardefius, van
den 10 februarif 1 587. tot
den ii Maart if?8.
1600. 1601. iööï.
Jacob Boelenfz. van den 8
May \6oo-tot denjMaj' 1603.
i6io. 1611.1 6iï.
Bartholt Kromhout, van den |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
eerften May 1610. tot den
laetften April 1613,. 1625. i6l<5. Jonas Cornelis Witfen, van den eerften May i6%f. tot fijn overlijden 1616. 1627. I
|
den 19 Februanj 1617. tot
161?. 1637. Ut 1638.
Jacob van Neck, van den eer- ften May 1637. fterft den 8 Maert 1638. 1639 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
in plaets van de Kr. JacoB
van Neck, van den 1 Maers 1639. 1649. 1650. 16ft.
Dr. Gerard Schaep Symonfz.' 1661. 1662. 16Ó3.
Mr. Andries de Graef, vat)1 den i-May iC6ï^ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jacob vanNeck, in plaets van , Dr.Albertus CoenradusBurg
de Hf- Jonas Witien, van |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In 't ^mptgenoootfehap van de Gemachtighde Raden ter ^rfdmiraliteyt
tot i^Snfterdam,
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
daer aen volgende: wier d als
doen Burgermeefter ghe- ■maekt. 1621. 1622.1623. 1624.
Adriaen Pieterfz. Raep, van
den 14 September 1611.
1625. 1626.1627.
Pieter Bas Jacobfz.
1628. tot 1637.
Jacob van Neck. 1637. 1638. 163»,
Dr. Andries Bikker. : 1640.
Pieter Haflelaer. 1641. Dirck de Vlaming van Ouds- hoorn. 1642.
Jan Cornelifz. Geelvinck. 1642.
Dirck de Vlaming van Ouds- hoorn , fterft den 8 Augufti daar am volgende- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
■ 1586. 1J87. if88.
Egbeit Pieterfz. Vinck , van dm z6 Julij. 1586. 15851.1590. Bartholt Cromhout. 1591. tot 1600,
lan Cornelifz, Heoft, tot den 15 Februari/ 1600. doen by_ overleed. 1600. tot 1613.
Gillis Ianfz. Valckenier, 'tfe- dert den Ie ft en April 1600. tot den 6 December 1613. doen hy overleed. 1614. tot 1621. Mr. Volckert Oeuverlander, Heer van Purmerland en II- pendam , 8cc. van den 21 february 1614. totdtn laet- ften i^f pril 1621. 1621. Jacob Toppen, van den eerften May 1611, tot den zilttnij |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1643.
Pieter HafTelaer, in plaets van ds Heer van Oudshoorn,w# den 12 Augufti 1643. 1644- i<4$-1646.1647.
Dr, Albertus C oenrad u s Burg, fterft den 24 December 1 647 tot groot Novogrod in Rus- land op fijn reyfe als Ambaf- fadeur aen den Grootvorfl: van Mofcovien. 1648. 1649;
Dr. Albert Bas , in plaats van de voorfx.. Heer Albertus Coenradus Burgh,iM» den 28 February 1648. I650.1 65 1.
Dr. Andries Bikker, in plaets van de Heer Albert Bas, van den 30 Juli) 1650, fier ft den 24 Itmy 16f z. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
itffi.
Antony Oetgens van Wave-
ren,Riddcr,Heer VanWave- ren, Botshol en Ruyge Wil- nis, vanden 3 Julij 16/2. i6f3. Johan Huydelcoeper , Heer
van Maerfeveen , in plaets van de voorfic. Heer van Waveren , die na Lubeck gedeputeerdTvierd, van den- 13 FebruariJ1Ö53. 1654. i(>sf. i6f6.t6fj: Dr. Cornelis Witfen.
1658. 1659. Mr. Andries de Graef.
1660.1661.1662." Hendrick Dirckfz. Spiegel;
1663 1664. Cornelis van Vloofwijk, Heer
van Vloofwijk , Dierncr* broek en Papenkop, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ïn'tAmpt^
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Namen der Heer en, op de Vergaderingen uyt A M S T E R. D A M-'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
In't Amptgenootfchap van de Gemachtighde Raden ter Admirditep int Noor der Quartier,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1658. 1659. .600. 1661.
Willem Schrijver , van den
i% Jamarij 16 ƒ 8. tot fijn overlijden 1661. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1625. 1626.1617. I >639 tot .1648.
Klaes lacobfz. Haren carfpel, i jacob Wilkens, t>«» <&» 14,
•vanden 7 Apri/ 1615. ^f 1 Meiert i6l$. tot in Februarij 1628. 1648. 162g. tot 1639. 164.8.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1649.16/o. 165 i.iéf 2.165-3.
I6f4.
Mr. Lam bert Reynft, ow» «fe» 3 November 1649. «f ;?< Februario \ 6fy. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
AdriaenPieterfeRaep ^ Jacob ïfarencarfpel, W«
|
.6ff. .656. itff 7.
|
1661.1662. ió1^.1664.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mr".>n Beemd Schacp7W«
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/tenlare 1628» tot-,n M.aert \ i% Februari/ ic/^i- tot fijn Mr.Jaa Bicker, vanden 3 f «*. j rJ 17 oBeber 1661
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
overlijden in. May 1649.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lóff.totinlar.unrij .6ƒ8.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jejp.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
!Ht Vèrgaderinge van de Gemachtighde Raden ter Admiraliteyt in Zeelant.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
den 4 Februari/ 1651. f»?
16C4. .6ƒ5. .6ƒ6.
Mr. Hendrick Hudde , */»*- den ƒ Februari/ 1654. tot Jijn avancement vin 't Raeds-
heciTchap in dm Hoöghen
Rade I6ƒ6.
i6<>6.1657.16 ƒ 8.1659, '660. lófii- .66t. 1663. 1664.
Dr. "Willem Bakker , vanden 11 November 16 f 6.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
hy 1638. gekocrenis Raets-
heer in den Hoogen Raet
in 's Gravenhage.
IÓ.39- Wf 1647. Mr. Gerard Sehaep Pieterfz. van den 21 ogo'otr 1*658.
tot 1647.
1647. 1648- '64p. 1650.
Jacpb Bas Dirckfz. ^3« den 16 Afa;rt 1647 f»? i6p.
i6^.i<552. i6fi-
Dr. Frans van Waveren , %tm |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
if97. ft* 1600.
Jan Verhee, vanden 20 ■$>;>- ttmbtr .1.597. tot fij* over- lijden 1600, 1600. iCoi.
Laurens Jacob fz.Reael, »y/»w rff* eerfien May 1600. rtf _/?ƒ» ever'i/den 1601. 1É02. fut 1620. Pieter Sehaep j van den 7 Sep- tember 1602. tot fijn overlij- den den 2 0 ^«HJ1 IÖ20. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1610.1611.162 2.1623..624.
.625,
Jacob van Neck, vanden 27
Augitfti i6to. tot \6%f.
l62 ƒ.1026.162 7.162 8..619-
IÓ30. 163 t.
Jan Gijsbertfz. de Vries, van •den 28 Njvember i6ï.f. tot Jïjn overlijden 1631. 1632 rot 1638. Dr. Pieter Opmeer , vin den 10 'Jamtarij 1632. taf dat |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ter Vèrgaderinge van de Reken-kamer der t_Algemeene Staten.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de Heer Andries de Graef,
van dtn 5 Februari/ 1652, om des felfr re (lerende tijt te fuppleren. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
't Coïïgie van de Reken-ka-
mer van 's Graeflijckkeyds Domeynen van HoLend. t6fï. Dr. Ifaac Pauw - inplaets van |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\6iï. 1622,1623.
ÏAdriaen Kromhout, vanden terflen May 1621. tot den helften Ap-il 1624. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1650. i6fi.
Dr. Andries de Graef, V011 den eerflen May 1650. tot.....
1 £ƒ 2. dat hy verflaetfl is tot
Raedtjn Kekenmeefter , in |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tér Vetgaderinge vanden Raed van fijn Excellentie RobbertcDtidley 3
Grave van Ljcejter, grc.
1586.
lilt. Willem Bardefius., van den 11 Februari) 1586. mdin 10 Februari/ .ƒ87. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ter Vèrgaderinge van den Raedt van fijn Excellentie Mauritius:
, Cjrave van Najfau, &c |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*Ï9T-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
RcynlcrKaüti mnden 3 Febrjttrt/ }f$fy tttfjn tvirljdfn ia Mq desfthtgmjwii
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Namen
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
N AMEN van de
|
|||||||||||||
|
Schouten, Burgermeefteren, Schepenen, Rent-
meefters of Treforieren, Wees-meefteren, &c. der Stede van
Amftelredamme, der Jaren, als hier na befchreven ftaen. |
|||||||||||||
|
I Ian Iordaen Godders Soon*
Soon. Pieter Abbelacobs, 1371.
Schepenen. Jan Dier,
FranckDirckfz. Tyman Abbe Pieterfz.' Hendrick Molenaer. Willem Noiert. Pieter Holland. Alften Iacobfz. Ewun Robeerts: 1372.
J373-
1374-
I37Ï-
Schepenen]
Iacob Ruyfch Arenden.' Reynier KLreyt Waligs. Robbert Engelbrecht. Meyndertde Witte. 137^
Schepenen]
Tydeman Amelife.
Ian Arendfe.
Pieter Iacobfz. Sael.
Ian Hendrick van den Dam.
Hendrick de Witte.
1377-
Schepenen. Ian Dirckfz. 137*.
Schepenen',
Pieter Iacob Sael. Ian Hendrikf?.vanden Dafiï] Franck Dirokiz. Otto Willemfz. Allerd de Witte, ! . . . Sinck. Reynier Kreyt Waligs 1379?
|
|||||||||||||
|
%Anno 1333.
Schepenen. Dirck Francken. Dirck Willemfz. 1334-
»33?. I33Ö. ÏJJ7-
1338. 1339. 1340. 1341. 134*- 1343-
teraders ef Burgermeefteren
<van der Ptorte van Amfterdam. Godevaerd Wormsbout. Tydeman Kuyper. !}44-
tJ4f- 1346. 1347-
1348.
'349-
Schepenen.
Jacob Gerritiz Jacob Gyferiijns. J3fO-
13 ƒ1.
Schepenen.
lacob Gerrit Coppens. Hendrick Ianfz. >•¥**.
Schepenen.
Jan van den Damme. Jan de Roeder.
|
|||||||||||||
|
Roemer Arend van den
Anxter. 1363.
Schepenen.
Hendrick Willemfz. Boel.
Ysbrand Cofter. Jacob Ruyfch Claefz. 13Ö4.
Schepenen. Hendrick Ianfe, Heyn Koe. i36f.
Schepenen.
Ian Beduynre. Iacob Ruyfch Arenden. Ian Dier, Iacob van den Berge.
Heynfe Grieten. Ionge Ian de W itte. 1366.
Schout.
Gerrit Ianfz. van Wormen Schepenen.
Claes Heymans. 13Ö7.
Schepenen.
Claes Dirck Willems Soons
Soon.
Ian Coppefen. Ian Coen Gerrit SoonsSoon, 1368.
1369.
1370.
Schepenen.
Jacob van den Berge. Ian Hendrickfz. van den Dam-
Otto Willemfz. Adam Sale. Tydeman Amelifz. CM
|
|||||||||||||
|
'353'
I3J-4. 1355-
Schepenen. Dirck Coppenfz.
Paulus Bijl. 135*.
»3f7-
Rjtatsluyden if Burgermeefte-
ren van der Peortevan Am ft er dam. Jan Dier.
Paulus Janfe.
Gijsbert Swickers.
Roemer Arend van den
Anxter. 135-8.
»3ÏP'
Schepenen.
Hendrick Iacobfe.
Gysbert Willemfz. Roemer Arend van den Anxter. 1360,
Schout.
Claes Pont. Sihepenen.
Roemer Arend van den Anxter.
Hendrick Iacobfz. Clacs Harmenfz. Ian Hendrikfz. vanden Dam. Dirck de Roeder. Hendrick Willemfz. Boel. Iongelande Witte. 13G1.
Schepenen.
Jacob Gerrit Coppens. Claes Ianfz, |
|||||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heerett
|
||||||||||||
|
1385-;
Schepenen. Ian Ledige. Meyndert Witte Ianfz. Godevaerd Ianfz. Dirck Meynderfz. Doos. Andries D usheden. Ian de Lange. Willem Noiert Hendrickfz. 13 8(5.
Schepenen. Oirck Holland. ?loris Willemfz. Iacob Ruyfch Claefz. Ian Meynderfz. van Goye, ■Villem Heufche. )irck Allertfz. Claes de Witte Ianfz. 1387-
Schepenen. Gerrit Willemfz. Dirck Hendrickfz. Godevaerd Ianfz. Claes Hendrickfz. de Witte. Luytjen Albertfz. Claes de Wael Ianfz. Willem Hendrickfz.. |
||||||||||||
|
1390.
S hepenen. Hendrik van Muyden. Godevaert Ianfz. Gerrit Fredrik Engelfz. Willem Reynderfz. Willem Beduynre» Harmen Dirckfz. Pieter Holland. i35>i.
Beraders ofBurgermeeflerm
•van der Poorte van Amflerdam. Andries Dusheden. Ian Nottaert. Iacob Ruyfch Arenden. Iacob van den Berge. Schepenen
Heyn Noiert. Groote Dirck Claefz. Ian Albertfz. Bout. Vechter lacobfz. Iacob Gijsbertfz. Iacob Coppens. Luytjen Albertfz. 1391»
Schepenen.
Godevaerd Ianfz. Willem Reynders. Pieter Abbe. Ian Ian Stevens Soons Soon.
Claes Moyaerd. Vranke Noiert. Rincout Ianfz. 1393-
Schout,
Dirck Symonfz. Schepenen.
Iacob van den Berge. Ian Allerdfz. Heyn Noiert. Groote Dirck Claefz. Jan Deyman Janfz. Vechter Jacobfz. IJ-P*
Schout.
Dirck Symonfz. • Schepenen.
Gerrit Fredrick Engels.' Jan Albertfz. Bout. Jan de Sael. Jan Jan Stevens Soons Soon.
Hendrick Hoeck Dirckfz. j Godevaerd Janfe, I Jan Allertfz.. |
||||||||||||
|
nv)-
Schepenen.
Ian Gysbertfc. Hendiük VVillemfz. Boel. Willem Ianfz. van de Graft. Dirck Hendrickfz. Gerrit Reynderfz. Dirck Jacobfz. Gyffe Sael. Ittt Dirckfz. vanden Dam 1380.
Schepenen.
j&dam Sael. Fredrick Pont. Robbert Engels. Willem Willemfz. Symom Sael. Roelof Ianfz. ■ Roemer Arent van'dea Anx- ter. I38I.
Schepenen.
'Andries üusheden. Ian Iordaen Godevaerd Soon Willem van Legmeer. Jacob Coppens. Hendrick Willemfz. Boel. Melis Roeloffz. 13 8z-
Schout.
Symon Abbe Pieters. Schepenen.
lan Meynderfz. van Goye. Roelof Janfz. jacob Gyferfijns. Meynderd de Witte Ianfz. Dirck Hendrickfz. 1383.
Schepenen. lan Bet Ianfz. Iacob Brafeman. Roemer Arent van den Anx- t ter. Paulus Ianfz.
iWillem Noiert Hendrickfz- 1384.
Schepenen^ ïllaes Harmenfz. Jacob Coppens. lan de Lange Stevenfz. Willem Noiert WTillemfz. Ian Iordaen Godevaerd. Hendrick Willemfz. Boel. |
||||||||||||
|
Schout.
Dirck Symonfz. Schepenen.
Floris Willemfc. Luytjen Albertfz. Claes de Sael lacobfz. Willem Janfz- van de Graft. Jacob Gijsbertfz. Coppe Louwen. Jacob Jan Adams Soons Soon. 1396.
Schout
Dirck Symonfz.
Schepenen.
Jan Jan Stevens Soons Soo». Hendrick Hoeck Dirckfz. Dirck Allerdfe. Gijsbert Harmenfz. Symon Ruyfch. Meyndert Symonfz., Claes de Sael, 1397.
Beraders of Burgermeeflertw
van der Poorte van Amfltrdam. Ludeman Janfz. Willem Reynders. Dirck Holland. Jan Hendrickfz. Schepenen.
Willem van Legmeer A* dams.
Vechter Jacobfz; Claes Symonfz. Rijfer. Hendrick van Muyden. Gerrit Fredrick Engels. Dirck Jacob Gijfe Sael. Gerrit Reynders. 1398;
Schepenen- Jan-Jan Stevens Soons Soon.. Dirck Holland. Vrancke Noiert. Willem Beduynre; Harmen Dirckfz. Goderd Janfz. Pieter Abbe. I3PP.
Schepenenl
Vechter Jacobfz. Jan Hendrickfz. * Dirck Jacob Gyfe SaeK
I Gijsbert Harmenfz. Jara
|
||||||||||||
|
Schepenen.
Willem van Legmeer A-I dams.
Ian Tan Stevens Soons Soon Iacob Coppens. Andries Dusheden: Melis Roeloffz. Iacob Ruyfch Claefz. Luydeyn Albertfz. 1389.
Beraders of Burg ermee fleren
•van der Poorte van
Amflerdam.
Andries Dusheden»
Ian Noiert Aertfz. Iacob Ruyfch Arentfz. Iacob van den Berge. Schepenen-
Dirck de Sael lacobfz, Luytjen Albertfz. Albert Pieter Gèrrits Soons Soon.
Iacob Gysbertfz. Pieter Gerritfz. Floris Willemfz; Ludeman Ianfz,, |
||||||||||||
|
'■derStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
XanAlberfz. Bout.
Willem Noiert Willemfz. lacob Gysbertfz. 1400,
Scheut
lan Nottaerd. Schepenen.
Herwig Andriefz.. Meyndert Symonfe- Pieter lacob Sael. . Claes de Sael Iacobfz. Gerrid Fredrick Engels, Harmen Dirckfa. Melislanfz. 1401.
Schout.
lan Nottaerd. Schepenen.
Willem Noiert Wülemfz. Hillebrand Brafeman. lacob de Sael Claeft. Harmen Byen. Hillebrand Vechterfe. landeBacker. 1408.
Schout.
lan Nottaerd. Schepenen.
Willem van Legmcer A- dams,
Godevaert Ianfz. lan Dirck Vranckens. Ruyfche van Lanfmecr. Pieter lacob Lubbertfc. Gerrit Brafeman. J403.
. Schout.
lan Nottaerd. Schepenen.
Claes de Sael lacobfe. Gerrid Willemf*.. Herwig Andriefz. Pieter lacob Snel. Willem Bed uynre. Dirck Anne Jans Soons Xoon Gysbert JanfiC. 1404.
Schout.
lan Nottaerd. Schepenen,
Godevaerd lanfö. (*rend Claef*. |
|||||||||||
|
Lamhert Ianfz. Meylinck.
Symon Albertfz. Vrancke Noiert Willemfz. Dirck Bloemert, 1414.'
Schout.
Heyn Noiert. Burgermeefteren.
Ty dem an HendrickfzDirkf* van der Schelling.
Gijsbert Huysman. Hillebrand Vechterfz,' Claes Symon Ryferiz, Schepenen.
lan Eggert Willemfz.1 long Heyn Oert. lacob lan Willemfz. Boel. lan Barrewouts. lan Melis Dirckfz. lan Heynenfz. W illem Mey ndertfï. 141 f.
Schout. Heyn Noiert. Burgermeefteren?.
Gysbert Huysman. lacob lan Adams Soons Soon.
Ionge Willem Oert. Herwig Andriefz. Schepenen.
Ysbrand Gerritfz.
Pieter Adamfz.
Symon Sael.
Daemof Adam Meynderfkj
van Legmeer.
Gijfe van Amftel. Arent Vechterfz. Brafeman] Clement Ianfz. van Goye, 141 £,
Schout.
Heyn Noiert. Burgermeeflerenl
Herwig Andriefz. Tydeman Hendrik Dirkfz. vander Schelling.
Tyman Sael. lan Beth Willemfz, Schepenen.
Claes Bruyninck.
Gijsbert Janfz. Vranck Noiert Willemfz. Dirck Jacob Gi jfen Sael. Fekerdy
|
|||||||||||
|
Willem Hendrickfz.
Willem de Sael. Pieter lacob Lubbertfz, Ysbrand Pieterfz. Symon Albertfz. 1405.
Schout.
Heyn Noiert. Schepenen.
Dirck lacob Gijfe Sael; Harmen Dhckfe. Vranckc Noiert. lan Aluwijn, Fekerdy lacobfe. van den Berge.
Ysbrand Hendrickft, Willem de Sael. 140«.
Schout.
Heyn Noiert< Schepenen,
Hillebrand Brafeman. lan de Backer. Heyntje Cops. Tydeman Hendrickft Hendrick Pillegroms. Gysbèrt Ianfz. Vrancke Noiert Willemft» 1407.
Schut.
Heyn Noiert. Schepenen.
Hillebrand Vechterfz. Arend Vechterfe. Dirck Hendrickfz. Tydeman Burger. Pieter Abbe. lan Barrewoutfc. Harmen Dirckfc. 1408.
Schout. Heyn Noiert. Schepenen.
Claes de Sael. Pieter lacob Lubbertfz. Arend Brafeman. Tydeman Hendrickfz. Gysbert Ianfz, 1409.
Schout. Heyn Noiert Schepene»
lan Barrewouts. lacob Iaa Adams SoonsSoon |
|||||||||||
|
Oefdier Willemfz,
lan de Backer, Willem de Sael ClaefJC. Harmen Dirckfz. Gijfe van Amftel 1410.
Schout,
Heyn Noiert, 'Schepenen.
Ysbrand Heyn Meynderdfz. Wiffelaer.
Luyt Iacobs. Herwig Andriefz. Gerrid Willemfz. looft Pieterfz. lacob Barentfz. Gijsbert Pieter Huysman. 1411.
Schout.
Heyn Noiert. Schepenen.
Godevaerd Ianfz. lan lan Stevens Soons Soon Claes Bruyning. Gerrid Fredrick Engels, lan Barrewouts. Claes Pieterfz, . . . d'oude Dirck Hendrickfz. 1411-
Schout. Heyn Noiert. Schepenen.
Hillebrand Bralèman. lacob Barentfz. Adam Meyndertfz. Gysbert Pieterfz. lan lan Heynens. Gysbert Pieter Alberts Soons Soon.
lacob lan Adams Soon Soon 141J,
Schout.
Heyn Noiert. Burgermeefteren.
Herwig Andriefz. TymanSael. TydemanHendrickDirckfz. van der Schelling.
lan Beth Willemfz, Schepenen.
lan Eggert Pieterfz. Claes Bruyninck. Fekerdy Iacobfz vanBergen.,, |
|||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren
|
||||||||||||
|
Gysbert van Amftel.
Ruyfch lacob Coppenfz, lan Oude Symonfz. Bruynick Spruyt. Steven Dirck Melifz. Meyndert Symonfz. In dit jaer verwandelde
Hartog lan vanBeyerenVGe- recht, en al de Heeren merden verfet. Schouu.
lan Heynenfz. Bitrgermeefteren*
Dirck Holland, Willem Reynerfz. Harman Harmanfz. Heyn Noiert. Schepenen.
Symon Meeufz. Bruyninck Spruyt. Jan Oude Symonfz, Dirck Bardeus. Gerrit Deyman lanfz. Gijsbert van Amftel. Ruyfch lacob Coppenfz. 1420.
Schout.
lan Heynenfz. Burgermeefteren.
Dirck Holland, lacob Boel gefeyd DuyveK Paulus Luytgenfz. lan Oude Broeck. Schepenen.. Dirck Luytgenfz. Willem Dirckfz. Pieter Herwigs lanfz. Allert Pieter Allertfz. lan Schout Arendfz, Au wel Pieterfz;. H ugo Hey mens. Anno 1411.
Schout.
lan Heynenfz. Burgermecfteren.
lacob Boel, gefeyd Duy vel. lacob Wouterfzi Claes Moyert, Harmen Harmenfz. Schepenen,
Ielis Heimer. Gysbert lacob Grebberfz. lan Symon Neflenfz. lacob Aems Verburg. |
Symon Claes Ottenfz.
Cues Symon Rijlerfz. Otto Heymenfz. J?mt 1412.
Schout. lan Heynenfz. Burgermeefteren.
Harman Harmanfz. Dirck Holland. Ruyfch lacob Coppenfz. Auwel Pieterfz. Schepenen.
Pauwels Luytgenfz. Abert Corsgens. Gerrit lan Deyman. Pieter lacob Lubbertfzoon. Gijsbert Pieter Allertiz. Soons Soon.
P'aulus Albertfz. Hugp Hey mens. 1412.
Schout.
Pan Heynenfz. Bargemeefteren,.
Dirck Holland. Gop Heymens. Willem Dirckfz. lan Ottenfz. Schepenen.
Ien Schout Arendfz. Claes Wenne. lan Oude Symonfz. Ielis Heimer. Otto Albertfz. van Ouds-
hoorn. Willem Reynerfz. Claes Heymens. >4M.
Schout. lan Heynenfz. Burgermeefteren!
Jan Ottenfz. Ruyfch lacob Coppenfz. Hugo Heymeniz. Claes Moyert. Schepenen.
Dirck Luytjens Lifting. Dirck Gerritfz. van Schoon- hoven, lan Deyman. Gysbert Pieter Allertfz. Gerrit Claes Coppenfz. Andries lacob Coppenfz. Pouwds Albertfz, |
|||||||||||
|
Jekèrdy ïacobfz. van Ber-
gen. Gysbert Pieter Alberts Soons
Soon.
Willem lanfz.van der Graft, 1417»
Schout'
Heyn Noiert. Burgermeefteren.
lan Beth Wülemfz. Groote Pieter. Ysbrand Heyn Meynertfz. WifTelaer.
Willem Garftman. Schepenen,
Ysbrand Gerritfz. Daem of Adam Meyndertfz. vanLegmeer.
Clement van Goyc. Ruyfch lacob van Coppenfz, Gyfe van Amftcl. Splinter Heyn Oertfz. lan Eggert Hertgentfz, 1418.
Schout.
Tydeman Hendrick Dirckfz,
van der Schelling. Burgermeefteren.
Willem Garftman. Vranck Willem lanfz. lan Arentfz. looft Pieterfz. Schepenen,
Merwig Andriefz* Pieter Abbe. Dirck Anne lans Boel. Tyman Sael. Dirck lacob Gyfen Sael. ïan Eggert Pieterfz. Isn van der My. Schout.
Tydeman Hendrick Dirkfz.
van der Schelling. Murgermeefteren.
lan Arentfz. Servaes Roeloffz. Gysbert Huysman, Daem Brafeman. Scheienen.
Ysbrand Heyn Meynertfz. Wiflèlaer.
Claes Eruyninck. |
||||||||||||
|
Schout
lan Heynenfz. Burgermeefteren.
Ruyfch lacob Coppenfz. Auwel Pieterfz. Harmen Harmanfz. Allert Pieter Allertfz, Soons Soon. Schepenen.
Ielis Heimer. Dirck van Wormer, Symon van Nefle. Swittert lanfz. looft Gerritfz. de Vroede, Andries Frerickfz. Claes lanfz. Boel, 1426.
Schut.
lanHeynenfe. Burgermeefteren,
Auwel Pieterfz, Dirck Bardeus. lan Ottenfz. Claes lan Goertfz. Schepenen.
Moen Reyners K.reyt. Pieter Gysbert Harmanfz, Soons Soon.
Dirck Henrickfz. Hugo Heymens. lan Claes Symon Hodinx. Poulus Albertfz. Godevaert Wormboutfzv 1427,
Schout.
lan Schout Arentfz.. B urgermeefteren;.
lan Ottenfz. Allert lacob Pylenfz. lan Bout Albertfz, Andries Frerickfz. Schepenen.
Symon lan Harmenfz. Haea Symon Pieterfz- Colyn. Grebber Dirckfz. Dirck Luytgens Lifting. lan van Ylp. 1418.
Schout.
lan Schout Arentfz, |
||||||||||||
|
Burger*
|
||||||||||||
|
derStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||||||||||||||
|
j Schepene».
Ian Beth Willemfz.
! Willem Symonfz. looft Gerritfz. de Vroedes
Alften Claefz. Pieters Soofti
Soon. Heufche Ian Ottenfc.
Ian Pouwelfc,
Melis Andriefz.
1438.
Schout.
Rombout Andriefz.. ttlfio fiti'
Heynenfz. Burgtrmeeftw: •werdt, Burgermeefteren.
Auwel Pieterfc. Ian Heynenfz.. Hugo Heymenfz. Ian Beduynre Willemfz;.' Wiffèlaer.
Fekerdy Iacobfz. van Ber- gen.
Daem Meynertfc- Hcndrick Kuyper. 1439.'
Schout. Rombout Andriefcü Burgermeefteren^
Hugo Heymenfc Gijsbert lacob Grebberfz.., Pouwels Albertfz. Jacob Brafeman van de* Anxter. Schepenen'.
Claes Auwel Pieterfc.1 Grebbert Dirckfz. Claes de Grebber Willemfz Mr. Harmen Ianfc. Gerrit Ianfc. van Loenen* Ian Deyman. Arent Iacobfc. |
|||||||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren.
Hugo Hymens. Harman Harmanfz. Claes Ianfz. Boel. Ionge lacob de Verwer. Schepemn.
Allert Pieter Allertfz. Heufche Ian Ottenfz. lacob Ruyfeh Iacobfz. Lambert Iacobfz. Reynierj Soons Soon.
Melis Andriefz. Dirck Luytjens Lifting, Lambert Claes Wennen; 1432.
Schout.
Ian Heynenfz. Burgermeefteren.
Harman Harmanfz. Ruyfeh lacob Coppenfz. Groote Dirck Claefz, Ian Bout Albertfz-, Schepenen.
Ian van Ylp. Auwel Pieterfz,. Allert Symonfz. Floris Ian Coenen, de Stitte- gmgmakers Soon.
looft Gerritfz. de Vroede. Gerrit Ianfz. van Loenen. Symon NefTè. I433--
Schout.'
Ian Heynenfz. Burgermeefteren;
Ian Bout Albertfz. Ian Heimer. Gysbert lacob Grebberfz.
Ian Claes Symon Hodinx. Schepenen.
Ionge lacob de Verwer. Poulus Albertfz. Claes Codde Pieterfz. Willem Sael Jan Ottenfz. Dirck van Wormer. Dirck Luytjens Lifting. Ian Beduynre Willemfz. 1434.
Schout.
Ian Heynenfz. Burgermeefteren.
Gijsbert lacob Grebberfz, Hugo Heymenfz. Claes Ianfz. Boel. Auwel Pieterfz, - |
Schepenen.
Meeus Pieter Reynierfz.
Ysbrand Heyn Meynerfz. de Wiflfelaer.
Melis Andriefz. Ian Beth Willemfz. Dirck Blommert. Godevaerd Wormboutfz. Gerrit Deyman. HIT-
Schout. Ian Heynenfz. Burgermeefteren.
Hugo Heymenfz,
Ruyfeh lacob Coppenfz. Ian Bout Albertfz. Ionge Claes Symon Ryferfz. Schepenen.
looft Gerritfz. de Vroede. Ysbrant Moyert. Grebber Dirckfz. Claes Gerritfz. Stans, lacob Brafeman van den Anxter.
Dirck de Grebber. lacob I'ylen Albertfz. 1436.
Schout.
Tan Heynenfz,
Burgermeefteren.
Ian Bout Albertfz.
Gijsbert lacob Grebberfz.
fan Claes Symon Hodinsr.
Clement Claefz. Delman.
Schepenen. Ysbrand Heyn Meynertfz.
de Wiffèlaer. Fekerdey Iacobfz. van Ber-
gen. Mr Harmen Ianfz.
Dirck van Wormer.
Ionge Willem Grebber.
Ian Pauw.
Ionge lacob de Verwer.
Claes Gcmtfx.. Crap.
|
||||||||||||||||||||||
|
Burgermeefteren.
Andries Frerickfz.
Hugo Heymens Ruyfeh Iocob Coppenfz. Moen Reyners Kreyt. Schepenen.
Ionge lacob de Verwer. Godevaert Wormboutfz. Allert Pieterfz. Allert Soons Soon.
Claes Rolle. lan Melis Gerritfz.de Bruyn.
Ian Heimer. Gerrit Iaafz. van Loenen.
rioris Ian Coenen, de St'ille- gttngmakers Soon, 14*9.
Schout.
Ian Schout Arentfz. Burgermeefteren.
Ruyfeh lacob Coppenfz. Groote Dirck Claefz. Ionge Claes Symon Ryferfz, Ian Ottenfz. Schepene».
Pieter Engelfz. Claes Ian Boel. Melis Andriefz. Gerrit van den Anxter. Gijsbert lacob Grebbert. Mr. Harman lans. Henrick Auwelfz. 1430.
Schout. looft Gerritfz. de Vroede, Burgermeefteren,
ïan Ottenfz. 5ymon Colyn. Hugo Heymens. Willem Dirckfz, Schepenen.
Auwel Pieterfz. Godevaert Wormboutfz. Ian Bout Albertfz. Ian van Diemen. Clement Claefz. Delman, Dirck Bardeus. Gerrit Ianfz. Deyman. 143:1.
Schout,
ïan Heynenfz. werdtweet'er- om Schout, na dat hy een Of- ficie in Zeelimdt bediendt hadde. |
|||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
|
Namm van de Regeer ende Heeren
|
|||||||||||||||
|
SurgirmeefteriK
Hendrick Stuyver Dirckfe.
Pouwels Albertfz. Iacob Ybenfz. Melis Andriefz. Schepenen.
Ian Symonfz. van Muyden.
Godevaerd Wormboutfz.
Iacob Pillen Allertfz,
Dirck van Wormer.
Rombout Andriefz.
Ian Willem fanfz.
Gerrit Iooflen de Vroede
«44P-
Schout.
Mr. Iacob Ruyfch. B urgermeefteren.
Melis Andriefz. MeeusPieterReynierfzSoons Soon.
Hendrick Auwelfz. Heufche Ian Ottenfz, Schepenen.
Ian Heynenfz. Allert Symonfz. Dirck Boelenfz. Grebbert Dirckfz. Fieter Hillebrandfz. Dirck Ianfz. in de Poort. Ionge Gerrit Ianfi. 145-0.
Schout. .
Gerrit de Vroede. daer voor inpjnftede op Smte Clements dag
Garbrand Ianfz. Burgermee fleren,
Hendrick Auwelfz. Iacob Reynierfz. Gysbert Claefz. Fredrick Ysbrandfz. Baers. Schepenen.
Bartholomeus Doos Dirckfz. Hendrick Stuyver Dirckfz. Gerrit Gey. Barent d' Afche. Coman Ian Thymanfz. Melis Schout Heynenfz. Iacob Claes Arentfz. SoonS Soon, 145-1.
Schout.
Garbrand Ianfe. Burger-
|
|||||||||||||||
|
Burgermeeperen.
Iacob Brafeman.
PouluS Albertfz. Grebbert Dirckfz. Bartholomeus Doos Dirckfz. Schepenen.
Godevaert Wormboutfj.
Melis Andriefz. Willem Symonfz. Ionge Gerrit Ianfo; Ian Allerfz. MeeusPieterReynierfizoons Soon Soons Soon.
Gerrit Pieter Boutenfz. I44Ö-
Schout.
Mr, Iacob Ruyfch. Burgermeefteren.
Bartholomeus Doos Dirckfz. Ian Claes Symon Hodinx Iacob Ybenfz. Ian Deyman. Schepenen.
Ian Heynenfz. Dirck van Wormer. Ionge Iacob. Pieter Allertfz. Groote Symon Mr. Ianfz. Ian MelisDirckfz fbonsfbon Ian Willem Gerritfz. Soons, Soon, 1447.
Schout. Mr. Iacob Ruyfch, Burgermeefteren.
Ian Deyman. Dirck Boelenfz. Grebbert. Dirckfz. Hendrick Stuyver Dirckfz. Schepenen, Gerrit Groote Pieterfz.
Gerrit Pieter Boutenfz. Allert Symonfz. Claes Ianfz. Slab. Me^us Pieter Reynierfz, Soons Soon.
Coman Meynert Ianfz. Ian Allertfz. |
|||||||||||||||
|
Burgermeefleren.
Hugo Heymenfz, Jan Claes Symon Hodinx. Jacob Ybenft. Hendrick Au welft. Schepenen.
Ruyfch Pieterfi.,
Claes Freriekfz. van Steen-
wijk Frerick Pont.
Albcrt Gerritfz. Crab.
Vechter Willem Martenfz.
Soons Soon. Jooft Jooften.
Claes de Grebber Gerritfc.
1444.
Schout.
Claes de Grebber. B urgermeefl eren.
Hendrick Auwelfz Iohannes deGrebber. Vellert Brafeman Vechterfz. Grebbert Dirckfz. Schepenen.
Pieter Gysbert Harmanfz. Soons Soon.
Floris lacobfz. Coman Claes lacobfz. Pieter Ruyfch. Tan Tymanfz. LambertGaef. Pieter Holland Willemfz. 1445.
Schout.
Claes de Grebber. Burgermee fleren.
VellertBrafeman Vechterfz. Claes Rolle. Ruyfch Pieterfz. ' Gerrit Groote Pieterfz. Schepenen.
Ian Symonfz. van Muyden. Ionge Dirck Iacobfc. Sael ClaesLambertfz.van Goyen. Kinnede \Vael. Willem Block Arentfz. Ian Dobbenfz- Harmen Byenfz. |
|||||||||||||||
|
Schepenen".
Jan Eggert Pieterfz. jHeertgen Ianfz. Ruyfch Pieterfz. Melis Andriefz. Alften Clacs Pieterfz. Soons Soon.
Mr. Iacob Ruyfch. jCIaes Coppert. defefterft , daer voor
Oude Claes de Verwer. 144 Ü
Schout. Rombout Andriefz. Burgermeeperen.
Jan Bout Albertfz. Ruyfch Jacob Coppens. 3?ouwels Albertfz. Jonge Claes Symon Ryferfz. Schepenen.
Jooft Gerritfz. de Vroede, Godevaerd Wormboutfz. Dirck van Wormer. Iacob de Ionge lacobfz. Steven Dirck Melifz. Luytgen Ian Arentfz. zoons zoon.
Ysbrant Heyn Meynertfz. de Wilfelaer.
defefterft, daer voor
Ian Ruyfch. van X,anfmeer 1442.
Schout.
Rombout Andriefz.
fterft, en in ditjaer acht da-
gen na Pmxter daer voor Claes de Grebber,
Biirgermeeftercn.
Pauwels Albertfz.
Gysbert Iacob Grebberft. Hugo Heymenfz. ■Aüert Symonfz Schepenen.
Mr. Harmen lanfz.
Melis Andriefz.
Ian Allertfz.
Paem Meynertfz.
Ileertgen Janfz.
Vellert Brafeman Vecljterfz,
Gofen Dirck Bardeufx.
ï44j.
Schut.
Claes de Grebber |
|||||||||||||||
|
In ditjaer vervjandeldeWix-
|
|||||||||||||||
|
tog Philips van Bourgondien
alle het Gerecht op Smte Elyfa- beths dagh. Schout,-
Mr. Iacob Ruyfcïi. |
|||||||||||||||
|
1448.
Schout. Mr. Iacob Ruyfch, |
|||||||||||||||
|
JerStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Burgermeefieren', :
lacob Reynierfz.
lacob Peeck ftock- Grebbert Dirckfz. Vechter Hillebrandfz. Schepenen.
Dirck Boelenfz.
Ian Ruyfch van Lanfmeer. Pieter Dirckfz, Smit. lacob Iacobfz. de longe. Herman Ruyfch Iacobfz. Gyfgen lans uyt de Loofdregt, Ian Beerentfz. Beth. i4p.
Schout.
Lourens Pouwelfz. Burgermeefieren.
lacob Peeckftock. Banholomeus DoosDirckfz Hendrick Stuyver Dirckfz. Hendrick Aules. defeflerft, infijnfiede
Ian Wouter Ottenfz. van Oudshoorn.
Schepenen,.
Mr. lacob Ruyfch. Hendrick de ICercker. Allert Symonfz. Pieter Claefz. inde Keyfer. lacob rillen Claefz. Symon Dirckfz. Bardeus. Gerrit Dirckfz. Smit. '45 3-
Schout.
Lourens Pouwelfz.
Burgermeefieren.
Hendrick Stuyver Dirckfz.
Dirck Boelenfz. ïredrick Baers. Gyfgenlanfz uit deLoofdregt. Schepenen.
Claes Ianfz. Slap.
Ian Iacobfc. Groofgen. Heyman Pieterfz. van lip. Corfgen Iacobfz Reynier Andriefz. Ian Beerentfz. Beth. Wolfert Henrick Auwelfz. 1454-
Schout.
Lourens Pouwelfz.
I
|
|||||||||||
|
Burgermeefieren.
Dirck Boelenfz. BartholomeusDoos Dirckfz. Pieter Claefz. inde Keyfer. Ian Allertfz. Schepenen.
Melis Andriefz. Coppert V cchterfz. Pieter Dirckfz Smit. Rombout Andrieft'. Claes Delleman Clementfz. lacob Ian H uygefz, Heyman Ruyfch. 1415»
Schout. Lourens Pouwelft. Burgermeefieren.
BartholomeusDoos Dirckfz.
Henrick Stuyver Dirckfz. Melis Schout Heynenfz. Gerrit Dirckfz. Smit. Schepenen.
Reynier Andriefz. j
Symon Dirckfz. Bardeus Willem Bruynfz. MeeusPietei ReynierfzSoons .Sooni
Lambert Meyling. Hendrick Colijn Dirckfz. Dirck Holland Pouwelfz.. 1456.
Schout.. Lourens Pouwelft. Burgermeefieren.
Hendrick Stuyver fDirckfc.
defefterft, dair voor
Coppert Vcchterfi. Grebbert Dirckfz lacob Pillen Allertfz Pieter Dirckfz. Smit. Schepenen.
Heyn Allertfz. Gysbert Claefz. Claes Melifz. van Hoorn. Symon Iacobfz. Rombout Andrieft. Coman;Ian Thymanfc. Pieter Allertfsc. '45-7.
Schout, Lourens Pouwelfc. |
|||||||||||
|
Burgermeefieren,
/ Pieter Dirkfe. Smit.
f Dirck Boelenfc. Ian Allertfz,.
Bartholomeus DoosDirckfi.
Schepenen.
Melis Andriefz, Ysbrand Moyert. Henrick Colyn Dirckfz. Corfgen Iacobfz. Claes Claefz. Kantert. Gerrit Gerrit Matrheufï.- Albert Ottenfz. van Ouds- hoorn. '45 *",
Schout. Lourens Pouwelft , Burgermeefieren.
Ian Allertfz. Pieter Allerrii. Rombout Andriefz. Gerrit Dirckfz. Smit. Schepenen,
Claes Ianfz. Slab. GysbertClaesIacobfz. Soons Soon.
lacob Ian Hugenfz Soons. Soon.
Symon Difckfe. Bardeus. Roelofiacob ClaesArcnden. Wouter Louwen Oom. Claes Stanfi. Schout.
Lourens. Pouwelft. Burgermeefieren.
Gerrit Dirckfz Smit.
lacob Pillen Allertfz BartholomeusDoosDirckfz. lacob Iacobfz. de longe. Schepenen.
Ysbrand Moyert. Corfgen Iacobfz. lacob Pillen Claefc Gerrit Mattheufz. Albert Ottenfz. van Ouds- hoorn. Boel Dirck Boelenfz. IanMelisAndriefcSoons foon "1460,
Schout. Lourens Pouwelfz. |
|||||||||||
|
BurgernteeftertH.
Barthelomeus Doos Dirckfz.
Pieter Allert Pieterfx. Soons Soon.
Claes Melifz. van Hoor». Coman Ian Tymanfz,- Schepenen.
Gysbert Claefz.
Roelof lacob Claes Arendest
Wouter Louwen Oom.
lacob Gerrit Coppens.
Claes Claefc. Cantert.
Claes Stanfe.
lacob Iacobfz. de longe;! ]
1461.
Schout.
Lourens Pouwelfz» Burgermeefieren.
Coman Ian Tymarifc.' lacob Iacobfz. de longe, Heyman Ruyfchen. Gerrit Dirckfz. Smit. Schepenen. Corfgen Jacobfz.
Gerrit Banninck. Ian Outgertfz. Schoutgèril Symon Claefz. vanHaerlem. Gysbert Dirckfz. MoynsJ Albert Ottenfz* van Ouds- hoorn. Claes Heyn in den arm, 146Z»
Schout! Lourens Pouwelfz.' Burgermeefierenl
lacob Iacobfz. de longe.' Bartholomeus Doos Dirckfz." Ian Allertfz. Gerrit Mattheufz. Schepenen!
Grebbert Dirckfc. Gysbert Claefz. Rombout Andriefz. Claes Claefz. Cantert' Symon Dirckfz. BardeuiJ Claes Sranfz. Bruyn Dirckfz. Moyns* 1463.
Schout.
Lourens Pouwelfz? Burgermeefieren.
Ian Allertfz. Pie-
|
|||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren
|
|||||||||||
|
Pieter Ailert Pieterf*., Soons
Soon.
Key man van Tip Pieterfe, G'erriu Dirckfe, Smit. Schepeden.
Gerrit Baaninck. Jan Outgertfe. Schoutgen. Symon Claefe. van Haerlem. GijsbertDirckfe. Moyns. Iscob Gerrit Coppefen. Tyman Outgartfe. Tyman Sael Melife. Dirck Tymmfa. 1464.
Schout.
Lourens Pouwelfe. flerft . en injijn plaets op den
"13 7«iy
Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn. Burgermeefleren.
Gerrit Dirckfe. Smit. Bartholomeus Doos Dirkfe. Gijsbert Claefe. Iacob Pillen Allertfe. Schepenen.
Melis Schout Heynenfe, Symon Dirckfe. Bardeus. RoelofJacob Claefe. Claes Stanfe. Ian Beth Ianfe. Outger Outgertfz. Ian Claefe. Goertfe. 1465.
Schout.
Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn, Burgermeefleren.
Bartholomeus Doos Dirckfe. Ian Allertfe. Iacob lacobfe. de Ionge. Gerrit Mattheufe. Schepenen. Heymen Ruyich lacobfe. Claes Claefe, Canter. Gerrit Bannïnck. Ian Outgertfe. Schoutgen. Gijsbert Dirckfe.-Moyns. Symon Claefe.van Haerlem. Tyman Sael Melife. 1466.
Schout.
Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn; |
|||||||||||
|
daer voorop den terflev.
OBober Iacob Henrick Auwelfe. Burgermeefleren.
Iacob lacobfe. de joage. Pieter Roding Pieterfe. Coman Andries Willemfe, Boel Dirck Boelenfe. Schepenen.
Iacob Pillen Claefe. Olfert Pieterfe. Pieter Colijn Pieterfe. Ian Deyman Peng. Albert Willemfe. Cantert. Klaes Heyn ctendeBlciets. Jan Coman Janfe. 1473.
Schout.
Jacob Henrick Auwelfe. Burgermeefleren.
Pieter Roding Phterfe. Claes Stantfe. Ian Beth Ianfe. Ian Dirckfe. van Wormer. Schepenen.
Dirck Holland Pouwelfe. Henrick Ackerman Ianfe. Pieter Meeus Doos. Tyman Sael Mplife, Dirck Symonfe. Bardeus. Gerrit Symon Oaes Auwelfe Gaef Bennink Gerritfe. 1474.
Schout.
Iacob Henrick Auwelfe.
Burgermeefleren.
\ Claes Stanfe. Iacob lacobfe. de Ionge.
Pieter Allert Pieterfe.
j Lourens Pouwelfe. S(hepenen. Albert Ottenfe.
Olfert Pieterfe.
Boel Dirckfe. van Wormer.
Ian Taling Ianfe.
Ian Claefe. van Hoppen.
Bartholomeus lacobfe.
Ian Benninck Gerritfe.
• 1475-
Schout.'
Iacob Henrick Auwelfe. Burgermeefleren.
Iacob lacobfe. de Ionge. Pieter Roding Pieterfe. Boel
|
|||||||||||
|
Burgermeefleren.
Ian Allertfe.
Pieter Allertfe. Coman Andries Willemfc. Gerrit Dirckfe. Smit. Schepenen.
Melis Schout Heynenfe. Coman Ian Tymanfe. Pieter Claefe.' Bruyn Dirckfe. Moyns. Ian Beth Ianfe. Iacob Henrick Auwelfe. Claes Ian Oomkens. 1467.
Schout,
Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn. Burgermeefleren.
Gerrit Dirckfe. Smit.
BartholomeusDoos Dirckfe, Heyman Pieterfe. van lip. GijsbertDirckfe. Moyns. Schepenen.
Gerrit Banninck. Iacob vanHugefe. Iacob Nanning de Goutfmit Symon Dirckfe. Bardeus. Gijsbert Thomafz. Gerrit Ian Allertfz. Soons Socn.
Claes Heyn aen de Plaets. 146S.
Schout. Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn. Burgermeester en
Gijsbert Dirckfe. Moyns. Iatob lacobfe. de Ionge. Mr. Iacob Ruyich. Gerrit Mattheufe. Schepenen. Coman Ian Tymanfz.
Symon !an Ryierfz,, Ian Taling laniz. Claes Dirckfe. Smit. Willem Rijckiz, van Bever- waerde.
Claes Heymenfe. van Up. Ian Beth Ianfe. 14(59.
Schout. Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn. |
|||||||||||
|
Burgermeefleren.
Iacob lacobfe. de Ionge. Pieter Roding Pieterfe. Claes Stanfz. GooiTen Dirckfe. Bardeus, Schepenen.
Volkert Blommert. Gijsbert Thomafe. Ian Melis Andriefe. Symon Allert Symonfe. Soons Soon,
Ian Dirckfe. van Wormer. Ian Claefe van Hoppen. Claes Grebbert Dirckfe. J470-
Schout. Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn. Burgermeefleren.
Pieter Roding Pieterfe. Boel Dirck Boelenfe. Iacob Henrick Auwelfe. Lourens Fouwelfz. Schepenen.
Claes Delman Clementfe. Iacob Boel Cheïz.Du-yvel. Henrick Claefe. van Haer- lem. Hendrick Ianfe. Ackerman. Tyman Sael Melife. Jan Beth Vechterfe. JacobJacobfe. de Ionge. 1471.
Schout.
Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn. Burgermeefleren.
Jacob Henrick Auwelfe. jacob Jacobfe. dejonge. 'jan Beth Janfz. Wouter Louwen Oom. Schepenen.
Symon Dirkfe. ujt de Poort, Hugo Willemfe. Ian Taling Ianfe. Bartholomeus Jacobfe. Claes Lasmani'z, Dirck Ruyfch Heymanfe. Ian Benninck. Claes Jacib Hejnens. 147Y.
Schout. Albert Ottenfe. van Ouds- hoorn flerft. |
|||||||||||
|
der Smit AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
, Eartholomeus Iacobfz.
Schepenen. Ian Claefe. van Hoppen. ■ Pieter Martynf». Lourens Lambertfz. Ian Broeck Melife. Gerrit Symon lans Soons Soon.
Reyer Ianfz. Ian Ianfz. Garft. Schout.
Iacob Henrick Auwelfz. Burgermeefteren.
Bartholomeus Iacobfz. Pieter Ellertfz. Ian Dirckfz. van Wormer.' Gysbert Iacobfc. Droog. Schepenen.
Ian Pieterfz. Coet. Egbert Ianfz. Gerri t S y monClaes Auwelfjs,1
Jan Perlijn Ianfz. Gerrit Sybrandfz. Dirck Klaefz. Sllemoer, Godevaert Taemfz. 1485.
Schout. Iacob Henrick Auwelfz.' Burgermeefteren. Gysbert Ja cobfe. Droog.'
Iacob Iacobfz. de Ionge. Iacob Pieterfz. van Bergen; fl/Vandet Burgt.
Ian Claes Lamberfz. vaa Goyen.
Schepenen.
Dirck Symon Ian Ryferfz/
Mattys Willemfz.
Robbert Ianfe.
Iacob Willemfz. van Bever-
waerde.
Claes Paeuw Ianfz. Coerc lacobfc. Boel, gefyd Duyvel
Floris Ian Claefz. Otter. 1487-
Sch:-::t.
Iacob Henrick Auwelfc.\ . Burgermeefteren.
Iacob Iacobfz. de Ionge. Ian Beth Ionfz. Ian Broeck Melifz, Cerrit
|
|||||||||||
|
Boel Dirck Boelenfz.
Symon Dirckfz. uit de Poort. Scheienen.
Roelof Iacob Claes Arenden Ian Beerentfz. Beth. Tyman Sael Melifz. Dirck Henrick Auwelfi. Egbert Ianfz. Pieter Haring. Clement Gerritfz, Delman. 1476.
Schout.
Iacob Henrick Auwelfz. Burgermeefteren.
Pieter Roding Pieterfz. Ian Taling Ianfz. Ian Dirckfz. van Wormer. Gerrit Dirckfz. Smit.. Schepenen.
Henrick Ianfz. Ackerman. Gerrit Melifz. Olfert Pieterfz. Claes Martijn. Bruyn Foys Iacobfo. Jan Broeck Melife. Gerrit van den Anxter. X>irck Helmerfoon. >477-
Schout. Jacob Henrick Auwelfz. Burgermeefteren. Jan Taling Janfz-
Jacob Jacohfz. de Jonge. Jan Beth Ianfz. Pieter Allert Pieterfz. Soons Soon. Schepenen.
Heyman Pieterfz. van lip. Hugo Willemfc. Jan Willemfz. van der Graft. Jacob Pieter Hillebrantfz. Ian Claes Goertfz. Vechter Barend Willemfz, Claes Lambertfz. Gaef. fan Gijskertfz. 1478.
Schout. Iacob Henrick Auwelfz. Burgermeefteren-
Tan Beth Ianfz.
Boel Dirck Boelenfz. Gerrit Jan AllertfzDeyrnan. <jcnit Dirckfz. Smit. |
|||||||||||
|
Schepenen.
PieterLourenfz in den Haen. Willem Boom Dirckfz. Boel Iacobfz. Bicker. IanClcmentClaefzDelman. Gerrit Symon Claefz. Au- welfz. Gerrit Symonfz. Bardeus. Pieter Bicker Dirckfz. 1481.
Schout.
Iacob Henrick Auwelfz. B urgermeefteren.
Iacob Iacobfz. de Ionge. Pieter Roding Pieterfz. Gysbert Iacob Droog. Boel Dirck Boelenfz. dtfefterft,daer voor
Iacob Pieterfz. van Bergen of Van der Buigt.
Schepenen. Gerrit Dirckfz. Smit. Symon Dirckfz. ut de Poort Dirck Pieterfz. Coet. Pieter Martijnfz. Mr. Symon Cogman. Ysbrand Ian Heynenfz. Symon Ianfz. Beth. 1483.
Schout. Iacob Henrick Auwelfz. B urgermeefteren.
Iacob Pieterfz. van Bergen. of VandenBurgt.
Pieter Haring Ianiz. Egbert Ianfz. Dirck Heyman Ruyfch. Schepenen.
Iacob Willemfz. vanBever- waerde.
Pieter Iacobfz. Sael in Ham- burgh.
LambertLambertfz. Meiling GerritSymonClaesAuweliz: Ian Claes Lambertfz. van Goyen.
Godevaerd Tomaft Andries Boelen Dirckfz. 1484.
Schout. Iacob Henrick Auwelfz. Burgermeefteren.
Dirck Heyman Ruyfch. Ian Bethfz. Dirck Syrnoflia. Bardeus; -..... - w
|
|||||||||||
|
Schepenen.
Ian Beerentfz. Beth. Matthys Pieterfz. Bellefier. Allert Willemfz. Cantert. Ian Bout Ianfz Iacob de Wael Ianfz. Mr. Willem Andriefz. Claes Ionge Iacobfz. 1479.
Schout. Iacob Henrick Auwellz. Burgermeefteren.
Gerrit IanAUcrtfz.Deyman. Pieter Roding Pieterfz. Ian Claefz. van Hoppen. Symon Dirckfz u-jt fa l'oort. Schepenen.
Nanning Tymanfz. Tyman Sael Melifz. Iacob van Bergen Pieterfz. o/VanderBurgt.
Willem Boom Dirckfz LambertLambertfzMeiling. Dirck Klaefz. Sillemoer. Hillebrand Ianfz. Modder. 1480.
Schout.
Jacob Henrick Auwelfz. Burgermeefteren.
Pieter Roding Pieterfz- Ian Dirckfz. van Wormer. Jan Beth Ianfz. Gerrit Dirckfz. Smit. Schepenen,
Hugo Willemfz,
Lamhert Ianfz.
Egbert Ianfz.
Ysbrandt Heyn Ianfz.
Ian BoutIanfz.
Mr. Lm Melis Schout Hey-
nenfz.
Clement Gerritfz. Delman. 1481.
Schout.
Iacob Henrick Auwelfz, Burgermeefteren.
Ian Beth Ianfz.
Iacob Iacobfz. de Ionge. Ian Comsn Ianfz. Iacob Pieter Hillebrandft. , Soons Soon. d-fe ft erft, daervoof
Iaft Claefc.v;an. Hoppen, |
|||||||||||
|
Namen van de Regeerende He er en
|
|||||||||||
|
öerritSymonClaesAuwelfz.
Schepenen. Dirck Pieterfz. Coet.
Egbert Ianfz.
Pieter lacobfz. Sael in Ham-
burg. Gerrit. Wiilemfz. van Alck-
maer. Dirck Claefz. Sillemoer.
Reyerlanfx.
Pieter Reyniêrfc.
Schout.
lacob Henrick Auwelfc. Burgermeeperen.
Cerrit Symon Claes Au- welfz.
lan Dirckfz. van Wormer. Gysbert lacobfz. Droog. Bartholomeus lacobfz. Schepenen.
Dïrck Symon lan Ryferfz.' lacob Waligfz. lan Ciaeft. van Hoppen, longelan Cornelifz. Blanc- kert.
Claes Faeuw Ianfz. Mr. Willem Andnefz. Martijn Dirckfz. 1489. Schout. lacob Henrick Auwelfc.., Burgermeefleren.
Gijsbert lacobfz. Droog. Dirck Heymanfz. Ruyfch. Jacob Jacobfz- de Jonge. Vechter Barend Wiilemfz. Soons Soon. Schepenen.
Melis Pauw Ianfe. lan Clement Claefz. Del- man. Dirck Liafting of Liding.. lan Beth Rijcke Dirckfz. Dirck Claefc. Sillemoer.. ' Mr. Pieter Nanningfz. fan Ianfz. Gerft. H&°'
Scheut.
Jacob Henrick Auwelfz. Burgermeefleren.
lacob Iacobfc. de Jonge, lan Claefz. van Hoppen. Bartholomeus lacobfz. GerritSymoaClaesAuwelf». |
|||||||||||
|
lan Bethfz.
Willem Boem.Dirckfz.
Schep men.
Henrick Ianfz. Ackermatv
Dirck Symonfz. Bardeus.
lan Clement Hendrickfz.
Soons Soon. Bruyning Claefz.
Clement Wolphert Hen-
rick fz. lan Ianfz. Garft.
Godevaerd Tomafz
defefterft; daer voor
Coert lacobfz. Boel, gefeyd
Duyvel. 149?.
Schout.
lan Benning Ianfz. Burgermeefleren,
Andries Boelen DLckfz. Mr. Willem Andriefz. lacob Pieterfz. van Bergen of Van der Buigt.
Boel lacobfz. Bicker. Schepenen.
lan lacobfz. van Diemen. Bartholomeus lacobfz. Melis Paeuw Ianfz. Reynier lan Wardenfz. lan Perfijn Ianfz. Pieter Hendrickfz. Verwer Ruyfch lan Bethfz» 145)8.
Schout.
lan Benning Ianfz. Burgermeefleren.
Hr. Willem Andriefz. Willem Boom Dirckfz. Dirck Heymanfi. Ruyfclu Bruyning Claefz. Schepenen.
lan Claefz. van Hoppen.
lan Clement Hendrikfz.
Soons. Soon. Schipper Tyman Pieterfz.
Rek. Stans Claefz.
Maften DirckMartenfz. van-
de Ruwiel. Pilgrom lacobfz. de longe,
Claes Gerritfz. Deyman.
1499.
Schout. Jan Benning Ianfz.
|
|||||||||||
|
Schapenen.
Dirck Symon lan Ryferfz. lan Melis Andrieft, Pieter Claefz. Schellinx. Boel Jacobfz. Bicker. Gerrit Symon Janfz Soons Soon.
WillemGi-ebbertJanfzSoons Soon.
Symon Jan Bethfz. 1491.
Schout. Jacob Henrick Auwelft.. Burgermeefleren.
Jan Claefz.van Hoppen. Jan Dirkfz. van Wormer. Di'-ck Symonfz. Bardeus. Dirck Claefz. Sillemoer. Schepenen.
Pieter Colijn Fieterfe. Pieter Haring JanPouwelfz. Reynier Jan Wardenfz. Claes He'ndrickfz. van der Schelling-
Gerrit Wiilemfz. van Alck- maer.
Jan Bout Janfz. Symon Teding Symonfz. 1492.
Schout.
lacob Henrick Auwelfz. Bugermeefleren, Dirck Claefz. Sillemoer.
Jacob Wiilemfz. van Bever- waerde.
Jacob Jacobfz. de Jonge. Bartholomeus lacobfz. Schepenen.
Henrick Ianfz. Ackerman. lan Beth lan Pouwelfz. GerritSymcnChes Auwelfz. Jan Claefz. Watergang Boel. Bruyning Claefz. Andries Boelen Dirckfz. Jan Benning Janfz. I4P3»
Schout. lacob Henrick Auwelfz, Burgermeeferen. Jacob Iacobfx. de Jonge/
Dirck Heymanfi. Ruyfch. Mr. lan Melifz. lacob Pieterfz. van Bergen / of Vin der Burgc. |
|||||||||||
|
Schepenen.
Willem Boom Dirckfz. lan Perfijn Ianfz. Coert lacobfz. Boel gefeyd Duyvel.
Stans Claes Stans. Marten DirckMartenfz.van de Ruwiel.
Floris lan Claefz. Otter. Gerrit Gerrit Mattheufz. 1494.
Schout. lacob Henrick Auwelfz- Burgermeepers.
Dirck Heymanfz. Ruyfch. lan Beth lan Pouwelfz. Mr. Willem Andriefz. Dirck Symonfi, Bardeus Schepenen.
Hendrick Ianfz. Ackerman. lan Claefz. van Hoppen. Bartholomeus Jacobfz. Bruyning Claefz. Andries Boelen Dirckfz. Schipper Tyman Pieterfz. Rek.
Pilgrom lacobfz. de longe. 1495.
Schout. lacob Henrick Auwelfz. Jierft in du jaer , d;ier voor fijn Dokters Soon lan Benning laniz. Burgermeefleren. Mr- Willem Andriefz.
Dirck Claefz. Sillemoer. Gysbert lacobfz. Droog. Boel jacobfz. Bicker. Schepenen.
lacob Pieterfz. van Bergen
of Van derBurgt.
C erri t Sy m on Claes Auwelfz. Reynier lan Wardenfz. Gerrit van den Anxter. Dirk Helmerfz. Soon.
Pieter Hendrickiz. Verwer. Pieter Reynierfz. Claes. Moyert Dirckfz.. 1496.
Schout. lan Benning Ianfz. Burgermeefleren.
Dirck Claefz. Sillemoer. Andries Boelen Dirckfz» |
|||||||||||
|
derStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
iargermeefteren.
Dirck Heymanfz. Ruyfch. Andries Boelen Dirckfz. Dirck Symonfz. Bardeus. Clement Wolphert Hen- ricklz.
Schepenen.
Gysbert lacobfz. Droog. Gysbert Lap Fekerdey. M.-lis Paeuw Ianfz. Coert lacobfz. Boel , gefejd Duyvel.
Symon Harmenfz. Boonac- ker.
Ian Ianfz. Garft. Gerrit Gerrit Mattheufz. ifoo.
Schout.
Ian Benning Ianfz.
Burgermeefteren. Dirck Symonfz. Bardeus.
Mr. Willem Andriefz.
Bartholomeus lacobfz.
Dirck Claefz. Sillemoer.
Schepenen. Ian Melis Andriefz.
Ian Claefz. van Hoppen.
Reyer Ian Wardenfz.
Schipper Tyman Pieterfz.
Reek. Ian Gerft Ianfz.
Marten Dirckfc. van de Ru-
wiel. Cornelis Iarifz. de Vlaming
van Oudshoorn. Rent-meefters. Claes Heyn Claefz.
Andries Boel Dirckfz.
Wees-meekers. Ian Clement Hendrickfz.
Soons Soon- Ruyfch IanBethfz.
Ij-OI.
Schout.
Ian Benning Ianfz. Burgermee'fleren.
Mr. Willem Andriefz. Dirck Heymanfz. Ruyfch. Andries Boel Dirckfz. Clement Wolphert Hen- rikfz. Schepenen.
Bruyn Claefz. Stans Claes Sranfsc. Floris Ian Clacfix. Otter. Coert lacobfz. Boel, gefejd Duyvel. |
|||||||||||
|
Gerrit Gerrit Mattheufz.
Mr. Dirck Pouwelfz. Claes Gerritfz. Deyman. Rent-meefters.
Claes Heyn Claefz. Bartholomeus lacobfz. Wees-meejiers.
Ruyfch IanBethfz. Melis Paeuw Ianfz. 1501.
Schout. Ian Benning Ianfz. Burgermeefteren.
Andries Boel Dirckfz. Bartholomeus lacobfz. Iacob van Bergen Pieterfz. of va.n der Burgt.
Jan Perfijn Janfz. Schepenen.
Dirck Claefz Sillemoer. Ian Claefz. van Hoppen. Reyer Ian Wardenfz, Gysbert Lap Fekerdey. Hillebrand Ianfz. Otter, Pieter Roding Pieterfz, Coen Pieterfz. Schepen, Rent-meefters.
Claes Heyn Claefz. Mr. Willem Andriefz. Wees-meejiers.
Ruyfch Ian Bethfz. Melis Paeuw Ianfz. i5°3-
Schout. Ian Benning Ianfz. Burgermeefteren.
Bartholomeus lacobfz. Mr. Willem Andriefz. Clement Wolphert Hen- rikft.
Claes Heyn Claefz. Schepenen. Marten Dirck Martenfz. van de Ruwiel.
Dirck Symonfz. Bardeus. Bruyn Claefz. Gerrit Gerrit Mattheufz. Floris Ian Claefz. Otter. Cornelis Ianfz. de Vlaming van Oudshoorn.
Henrik Symonfz. Cogge- man.
Rent-meefters,
AndriesBoel Dirckfz. Claes Moyert Dirckfz. |
|||||||||||
|
Wees-meefters.
Melis Paeuw Ianfz. Stans Claefz. "jjordWardejn, injljnftede.
Ian Clement Hendrickfz. Soons Soon.
15-04.
Schout.
Ian Benning Ianfz. Bergermeefteren.
Claes Heyn Claefz. Dirck Claefz. Sillemoer. Andries Boel Dirckfz. Claes Moyert Dirckfz. Schepenen.
Ian Perfijn Ianfz. Coert lacobfz. Boel gefejd Duyvel.
Gysbert Lap Fekerdey. Stans Klaefz. Hillebrand Ianfz. Otter. I Dirck Jacobft.. Quinting. Cornelis Paeuw Ianfz. Rent- weejlers. Floris Ian Claefz. Otter. Claes Gerritfz. Deyman. Wees-meeflers.
Clemendt Wolphert Hen- rikfz,
Cornelis Ianfz. de Vlaming van Oudshoorn.
Schout.
Ian Benning Ianfz. Burgermeefteren.
Andries Boel Dirckfz. Dirck Heymanfz. Ruyfch. Gerrit Gerrit Mattheufz. Floris Ian Claefz. Otter Schepenen.
Marten Dirckfz. van de Ru- wiel. Reyer Ian Wardenfz. Claes Gerritfz. Deyman. Hendrick Ian Baers. Ian Ianfz. van Naerdën. Symon Sillemoer Claefz, Schol.
Mr. Pieter Colyn lacobfz. Rent-meeflers.
Claes Moyert Dirckfz. Cornelis Ianfz. de Vlaming van Oudshoorn. Wees-meefters. I Claes Heyn Claefz. j Bruyn Claefz. \j 2
|
|||||||||||
|
Schout.
Ian Benning Ianfz. Burgermeefteren.
Gerrit Gerrit Mattheufe. Dirck Klaefz. Sillemoer. Klaes Heyn Claefz. Klaes Moyert Dirckfz. Schepenen.
Coert lacobfz. Boel gefeyd Duyvel.
Gysbert Lap Fekerdey. Stans Claefz. Dirck Pouwelfz. Pieter Claefz. Canterr. Dirck lacobfz. Quinting. Iacob Ruyfch Ianfz. Rent-meefters.
Floris Ian Claefz. Otter* Claes Gerritfz. Deymaa. Wees-meefters.
Ian Perfijn Ianfz. Bruyn Claefz. 1507;
Schout.
Ian Benning Ianfz. Burgermeefteren]
Dirck Claefz. 511160106^ Andries Boel Dirckfz. Dirck Ruyfch Heymanfz» Floris Ian Claefz. Otter. Schepenen.
Ian Perfijn Ianfz. Claes Gerritfz. Deyman^ Hendrick Ian Baers. Mr. Pieter Colijn Jacobfz.' Ian Lambrrt Ianfz. Willem Duyn Pieterfz-Dooj.' Ian Ian Evertfz. Rcnt-meefters.
Claes Moyert Dirckfz. Frans Claes Heymenfz. Wees-meefters.
Bruyn Claefz. Gerrit Willemfz. van Alk-
maer. ïj-og.
Schout.
Ian Benning Ianfz, B. rgermeefterttfi
Andries h A Dirckfz. Claes Heyn Klaefe. Claes Moy -t h'.fcklz.
Gerrit Mattheufz. Schept*
|
|||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heer en
|
|||||||||||||
|
Schepenend
Gerrit Willemfz. van Alck- maer.
Pieter Hendrickfz. Verwer. Gyshert Lap Fekerdey. Dirck Pouwelfz. Symon Sillemoer Claeft. Schol,
lacob Ruyfch Ianfz. Heyman lacobfz. van Ouder Amftei.
Rent-meefters.
Frans Claes Heynenfz: ïloris Ian Claefz. Otter. Wees-meefters
Bruyn CJaefz. Claes Gerritfz. Deyman. 1509.
Schout.
Ian Benning Ianfz. In.ditjaer den i^.hmy
hebben de Magiftraten dejer Stede magt gekregen Schout te wogen maken , en hebben ge- fielt in plaetfevan Ian Ben- ning Ianfz. die op den 15. Iu- 9i) is verlaten. Gerard VVillemfz. van Alck- maer.
en na Jljn over-lijden in't
felve jaer.
Gerrit Gerrit Mattheufz. defe fterft op Sinte Stevens
dag, daerna
Symon Sillemoer Claefz. Schol.
, Burgermeefteren.
Gerrit Gerrit Mattheufz.
defe fterft, dat-r voor
Claes Heyn Claefz.
Dirck Ruyfch Heyfnenfz.
defe fterft mede , dcter voor
Andries Boelenfz, Dirck Sillemoer. Klaefz. •Clement Wolphert Hen- diikfz. Schepenen.
yieter Roding Pieterfz. Jflr. Pieter Colyn lacobfz. Ian Lambert Ianfz. Jacob Gysbertfz. vaaCam- pen
Claes Gaef Clae&Y Ian ianfz Gae£. Ian Ian Evertfz. Rent- meefters.
Claes Dirckfz. Moyert. defe fterft., dxervoir |
|||||||||||||
|
Mfgèrmeftlre».
Floris Ian Claefz. Otter. Dirck Claefz. Sillemoer. Andries Boelenfz. Claes Heyn Claefz. Schepenen. Willem Duyn Pieterfz." Ian Gaef Ianfz. Daem Meeuwfz. Lucas Iacobfe, van Bever- waerde.
Henrick Coning Henrickfz. Hob «ƒ Robbert lacobfz. Symon Claefz. van Hoorn. Rent-meefters.
Claes Gerritfz. Deyman. Ruyfch Ian Bethfz. Wees-meefters.
Frans Claes Heynen. Clement Wolfert Hendrikfz 151^
Schout.
Symon Sillemoer' Claefz Schol. Burgermeefteren.
Andries Boelenfz. Claes Gerritfz.Deyman.. Ruyfch Ian Bethfz; Cornelis Ianfz. de Vlaming van Oudshoorn.
Schepenen; Henrick Ian Baerfz lacob Gysbertfz. van Com-- pen.
Claes lacobfz. Croonenburg in't Paradijs.
Gerrit Volckertfz. Valeken. Pieter Ackerman. Ian Lambert Janfz: Claes Gaef Claefz. Rent-metfters.
Floris Ian Claefz. Otter. ClaesHcyn Claefz. Wées-meefters.
Clement Wolphert Hen<- drikfz.
Frans Klaes Heynen; Schut.
Symon Sillemoer Claelz, Schol. Burgermee/leren.
Claes Gerritfz. Deyman. floris Ian Claefz. Otter. VVillcm.
|
|||||||||||||
|
Claes Gerritfz. Deyman.
Floris Ian Claefz. Otter. Wees-meefters.
Claes Heyn Claefz. Bruyn Claefz. ifio.
Schout.
Symon Sillemoer Claefc. Schol. B ttrgermeefteren.
Andries Boelenfz. Fioris Ian Claefz. Otter. Cornclis Ianfz. de Vlaming van Oudshoorn.
Claes Gerritfz. Deyman. Schepenen.
Pieter Hendrickfz. Verwer. Dirck Pouwelfz. defe fterft, daervoor
Hugo Wolbrandlz. Verwer. Willem Duyn PieterfzDoos. Daem- Meeufz. Frans Claefz. Heynen. ■ Dirck Klaefz de Ionge. j. Lucas lacobfz. van Bever- ' waerde alias Perfij n. Rent-meefters.
Dirck Sillemoer Klaefz. Klaes Heyn Claefz. Wees-meefters.
Ruyfch Ian Bcthfz, Gerrit Willemfz. ifir.
Schout.
Symon Sillemoer Klaefz. Schol. Burgermeefteren..
Floris Ian Klaefz. Otter. Klaes Heyn Klaefz. Dirck Klaefz. Sillemoer. Clement WolphertHendrikfa Schepenen.
Pieter Roding Pieterfs. Pieter Reyerlz. Mr. Pieter Colyn lacobfz, Ian Lambert Ianfz lacob Gysbertfz. van Kam- pen. Klaes lacob Kop Heymens. Ian Dirckfü. Sijl. Rent-meefters.
Claes Gerritfz. Deyman. Ruyfch Ian Bcthfz. Wees-meefters.
Stans Claes Stante* |
Andries Boel Dirckfz.
ïfiï.
Schout.
Symon Sillemoer Claefz, Schol.
Burgermeefteren
Claes Heyn Claefz. Andries Boelenfz. Cornelis Ianfz. de Vlaming van Oudshoorn.
Claes Gerritfz. Deyman. Schepenen.
Willem Pieterfz. Duyn'. Ian Gaef Ianfz. Hugo Wolbrandfz. Verwer. Henrick Koning Henrickfz. Claes lacobfz. Croonenburg in 't Paradijs.
Reynier Pieterfz. Daem Meeuwfz. Rent-meefters.
Floris Jan Claefz. Otter. Ruyfch Ian Bethfz. Wees-meefters.
Clement Wolphert Hen- drikfz..
Hillebrandjanfz. Otter. 1513.
Schout.
Symon Sillemoer Claefc, Schol. Burgermeefteren.
Claes Gerritfz Deyman. Clement Wolphert Hen- drikfz.
Ruyfch Ian Bethfz. Floris Ian Claefz.. Otter, Schepemn,
Pieter Reycrfz. Pieter Roding Pieterfz. Mr. Pieter Colyn. Jan Lambert Ianfz. Henrick Ian Baers. Jan Huyg Ianfz.. Walig lacobfz. Rent-meefters.
Claes Heyn Claefz. Dirck Claefz de Ionge. Wees-meefters.
Frans Claes Heynen. Hillebrand Ianfz. Otter.. |
||||||||||||
|
ifi4.
Schout.
Symon Sillemoer Claefc. Sciwl, |
|||||||||||||
|
derSfadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Willem Duyn Pieterfz.'
I>irck Claefz. de Ionge. Schepenen.
ïacobHuyg Ianfc. Daem Meeuwfz. Ian Gaef lanfz.. Hugo Wolbrandfz. Verwer. Symon Claefz. van Hoorn. Gerrit Arifz. Allert Andries Boelenfz. Rent-meefturs,
Claes Heyn Claefc. Bruyninck Claefz. Wees-meeflers.
Clement Wolphert Hen- drikfz.
Trans Ciaeft. Hcynen. 15-17.
Schout-
Symon Sillemoer Claefz.
Schol. Burgermeefteren.
Floris Ian Claefz. Otter.
Andries Boelenfz.
Claes Heyn Claefz.
Ian Larnbert lanfz.
Schepenen. Bruyning Klacfz.
Mr. Pieter Colyn.
Heyman Iacobfz.vanOuder
Amitel. Cornelis Henrickfz. Loen.
Klaes Hillebrantfz. Kreek.
Iacob Gysbertfc. van Kam-
pen. Lucas Iacobfz. van Bever-
waerde *lï»s Perfijn. Rent-meefters. Cornelis lanfz. de Vlaming
van Oudshoern. Ionge Dirck Klaefx.
Wees-meeflers. Clement Wolphert Hen-
drikfx. Trans Klaefz. Heynen.
1518.
Schout.
Mr. Ian.Huybertfz. Burgermeefteren.
Claes Heyn Claefz. Klaes Gerritfz. Deyman. Ruyfeh Ian Bethfz. Ionge Dirck Klaefz. Schepenen.
Stans Klaefz, Stans Claes Gaef Klaefz. Symon Klaefz. van Hoorn. |
|||||||||||
|
Albert Andries Boelenfz.
Coenraed lanfz. Min. Meeuws Pieterfz. Doos. Cornelis Banning Gerritfz. Rent-meeflers.
Floris Ian Klaefz. Otter. Cornelis lanfz. de Vlaming vanOudshoorn. Wees-meeflers.
Clement Wolphert Hen- drikfz.
Frans Klaefz. Heynen. Schout.
Mr. Ian Huybertfz. Burgermeefteren.
Dirck Claefz,, de Jonge; Floris Ian Klaefz. Otter. Cornelis lanfz. de Vlaming vanOudshoorn. fterft, daer voer Clement Wolphert Hen- dirkfz-
Ian Larnbert lanfz. Schepenen.
Mr. Pieter Colyn. Ian Gaef lanfz. Daem Meeufz. Gerrjt Andriefz. van Hoorn. Klaes Hillebrandfz. Kreek Symon Lourenfz. van Neck Ionge Claes Heyn. Rent-meefters.
Claes Heyn Claefz. Hillebrand lanfz. Otter. Wees-meeflers.
Clement Wolphert Hen drikfz.
mrd Eurgermeefter, daer voer Bruyn Klaefz. Frans Claefz. Heynen. lflO.
Schout.
Mr. Ian Huybertfz. B.rgtrmeefleren:
Ian Lamb-rt lanfz.
Claes Heyn Claefz. Claes Gerritfz, Deyrnart; Symon Sillemoer Claefe Schol. Schepenen.
Heyrnen Iacobfz. van Ouder Amftel.
Henrick Koning Henrickfz / |
|||||||||||
|
Rayer Pieterfz;
Hob of Robbert Iacobfz. Symon Claefz. van Hoorn. Allert Andries Boelenfz. Coenraet lanfz. Min. Rent-meejlers.
Dirck Claefz. de Ionge. Hillebrand lanfz. Otter. Wees-meefters.
Ruyfeh tan Bethfz. Bruyning Claefz i$ïi.
Schout.
Mr. Ian Huybertfz. 'Burgermeefleren.
Klaes Heyn Klaefic.
Dirck Klaefz. de Ionge. Willem Duyn Pieterfz. Hillebrand lanfz. Otter. Schepenen. Ian Gaef lanfz.
DaemMeeufc
Gerrit Andriefz. van Hoorn.
Cornelis Henrickfz. Loen.
Klaes Hillebrandfz. Kreek
Symon Lourenfz.van Neck.
Mr. Ian Teding.
Rent-mieflers.
Claes Gerritfz. Deyman, Allert Andries Boelenfz. Wees-meeflers.
Floris Ian Klaefz. Otter. Mr. Pieter Colyn. 1522.
Schout'.
Mr. Ian Huybertfz. Burgermeefteren.
Dirck Klaefz. de Ionge. Floris Ian Klaefz. Otter. Claes Gerritfz. Deyman. Allert Andries Boelenfz, Schepenen.
Stans Klaefz. Stans. Iacob Gysbertfz. van Kam- pen. Frans Klaes Heynenfz. Cornelis Banning. Symon Claefz. van Hoorn. Mr. Cornelis Dobbenfz. Ian Ysbrandfz. Hollefloot. Rent-meefters.
Claes Heyn Claefz. Hillebrand lanfz. Otter.- (!3) |
PVees-meefterï,
Mr. Pieter Colijn. Ruyfeh Ian BethfcV Schout?
Mr. Ian Huybertfz. Burgermeefteren? '
Floris Ian Klaefz. OttClC
Claes Heyn Klaefz. Ruyfeh' Ian Bethfz- Hob of Robbert lacobfic' Schepenen.
Symon' Sillemoer- Gae£% Schol.
Mr. Pieter Colijn. Claes Gaef. Heyman Iacobfz.van Oude? Amftel,
Claes Hillebrandfz. Kreek.' Dirck Carftenfz. üaes Claefz. Buyck.' Rent-meefters.
Dirck Claefz. de Jongs.1- Allert Andries Boelenfz. Wees-meeflers.
Hillebrand lanfz. Otter.' Cornelis Banning. 1544:
Schout.
Mr. Ian Huybertfz. Burgermeefteren
Claes Heyn Claefic.
fterft daer voor Ruyfeh Ian BethfV.' Symon Claefz. van Hoor»] Allert Andriefz. Boelenfz, Dirck Claefz. de Ionge. Schepenen.
Lucas Iacobfz. van Bever-.
waerde alias Perfijn.
Gerrit Andriefi. van Hoonu Mr. Ian Teding. Symon Lourenfz.. van Nek. Ian Ysbrandfz. Hollefloot. Ian Ysbrandfz. Domme»' Lijndrayer.
Mr. Cornelis Dobbenfit, Rent-meefters.
Ruyfeh Ian Bethfz. defe wert' B:. rgermee0ertn iti' plaets -u.;«Claes Heyn Claefz. inftjnftede komt
Floris Ian Claefz, Otter Cornelis
|
||||||||||
|
Namen van de Regeer ende Heeren
|
|||||||||||
|
IRuyfch lan Bethfz.
Cornelis Henrickfz. Loen, Mr. Pieter Colyn, De vssrfx,. Schepenen van
Anno 1 f 3 o. Z'jugecontinaeert tot den 19- May <^Anno 1 5 3 1. en op nien ge-eedigt; en doen wierden Schepenen defe na-vol- gende : Schepenen.
Klaes Hillebrandfz. Kreek.
Ionge Klaes Heyn. Cornelis Buyck Sybrandfz, Gooilen Ianfz.Recalf Barde- fius.
Pieter Ackerman Pieterfz. Millick.
lan Benning Gerritfz. Henrick Pouwelfz. Me-baeL Rent-meefters.
Cornelis Banning.
Allerd Corfz. Wees-meefters
Heyman lacobfz. van Ouder Amftel.
Gerrit Andriefz. van Hoorn. 't?*» :,
Schout.
Mr. lan Huybertfz. 1> urgermeefteren.
Ruyfch lan Bethfz. Heyman Iacobfz.van Ouder Amftel.
Gerrit Andriefz. van Hoorn, lacob Huyg Haring Pieterfz. Schepenen.
Reyer Pieterfz. Dirck Korfz Pieter Ianfz. Pledfer. lan Bruyn lacobfz. Swanen. Mr. Klaes Heyn Willemfz, Dirck Hillebrandfz, Otter, looft Buyck Sybrandfz. R ent-meeüers.
Allert Andries Boelenfz, Cornelis Banning. Wees-meefters.
Mr. FkterKolyn. Cornelis Henrickfz. Loea, 'f33-
Schtut.
Mr. lan Huybertlz. Burger-
|
|||||||||||
|
Cornelis Corneli&! deVla-
mingh van Oudshoorn, Wees meefters.
Mr. Pieter Colijn. Hillebrand Ianfz. Otter. Schout.
Mr. lan Huybertfz. Burgermeefteren.
Allert Andrics Boelenft. Horis lan Claefz. Otter. Hob «ƒ Robbert lacobfz. f rans Claefz.. Heynen. Schepenen.
Stans Claefz. fierft, daer voor
Cornelis Henrickfz. Loen. Mr. Pieter Colijn. Mr. Pieter Oly Haring. Cornelis Sybrandfz. Buyck. lacob Huyg Haring Pieterfz. Pieter Amefz,. Cornelis Cornelifc. de Vla- ming van Oudshoorn. Rent-meefters,
Dirck Claefz. de Ionge.
Cornelis Banning. Wees-meefters.
Hillebrand laaft. Otter. 15-26.
Schout.
Mr, lan Huybertfc. Burgermeefteren.
ïloris lan Claefz. Otter.
Ruyfch lan Bethfz. Dirck Claefz. de Ionge. Lucas lacobfz. van Bever- waerde alias Ferfijn. Schepenen.
Symon Claefz. van Hoorn.
Gerrit Andriefz. van Hoorn. Claes Hillebrandfz. Kreek. Mr. Cornelis Dobbenfz. Gerrit Pancrafz. lacob Benning. Mr. Henrick Dirckfz. Rent-meefters. Cornelis Banning.
Allert Andries Boelenlz. Wees-meefters. Mr. Pieter Coü in.
Hillebrand Iaofz. Otter. |
|||||||||||
|
Burgermeefteren.
Ruyfch lan Bethfz. Lucas Jacobfz. van Uever- waerde alias Perfyn.
Hillebrand Ianfz. Otter. Cornelis Henrickfz. Loen. Schepenen.
Claes Gaef Lambertfz.
Cornelis Buyck Sybrandfz.
Gooilen Ianfz,. Recalf. Bar-
defius. Allerd Corfz.
Pieter Ackerman Pieterfz.
Millick. Willem Dirckfz. Bardeus.
lacob Roeloeffz.
fierft , daer voor
Symon Marten Pieterfz. Ver-
teer. Rent-meefters.
Allerd Andries Boelenfz. Cornelis Banning. Wees-meefters.
Mr. Pieter Colyn. Heyman lacobfz. van Ouder Amftel. 1530.
Schout.
Mr. lan Huybertfz. Burgermeefteren,
Hillebrand Ianfz. Otter.
Allerd Andries Boelenfz.. Gerrit Andriefz. van Hoorn. Heyman jacobfz. van Ouder Amftel. Schepenen.
Reyer Pieterfz. Pieter Ackerman Ianfx. Pieter Ianfz.. Pledfer. lan Bruyn Tacobfc. Swanen- lacob Pieterfz. Schaep. Gysbert Ianfz. Berefteyn. Pieter Amefz. v Rent-meefters.
Ruyfch lan Bethfz. Cornelis Banning. yV-ees- meefters.
Mr. Pieter Colyn. Con..lis Henrickfz. Loen. . ipi.
Schout. ' \
Mr. lan Huybertfsc. Burgrmeeftcren.
Allert Aa-iries Boelénft. |
|||||||||||
|
1527.
Schout.
Mr. lan Huybertfz. Burgermeefteren-
Lucas lacobfz. van Bever- waerde alias Periijn.
Allert Andries Boelenfz-. Frans Claes Heynenlz. Hillebrand Ianfz. Otter- Schepenen,
Cornelis lacobfz. Croonen- bxirgin't V aradij <.
Cornelis Henrickfs. Loen. Cornelis Banning. Symon Lourens Coppens. •IanYsbrantfzDommerLijn- drayer.
lacob Dirckfz. Prins. Claes Volckertiz. Rent-meeftcrs.
Ruyfch lan Bethfz. Dirck Claefz. de Jonge. Wees-meefters.
Mr. Pieter Colijn. Heyman lacobfz. van Ouder Amftel, ipS-
Schout. Mr. lan Huybertfz. Burgermeefteren.
Allert Andries Boelenfz, Claes Gerritfz. Deyman. Ruyfch lan Bethfz. Heyman lacobfz. van Ouder Amftel. Schepenen.
Gerrit Andrieft.van Hoorn. Claes Hillebrandfe. Mr. Cornelis Dobbenfz. lan Ysbrandfz. Hollefioot. Mr. Henrick Dirckfc. lacob Codde. fterft, d.ter voor
Pieter Ianfz. Ackerman. Pieter Amefz. Rent-meefters.
Ionge Dirck Claefz. Cornelis Banning, Wees-meefters.
Mr. Pieter Coüjn. Hillebrand Ianfz. Otter. - 1 -fin-
Schout. Mr. lan Huybertfz, |
|||||||||||
|
der Stadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||||
|
Burgermeefteren.
Heyman Iacobfz.van Ouder Amftel.
Allerd Andries Boelenfz. Cornelis Henrickfz. Loen. Mr. Pieter Colyn, Schepenen.
Ionge Claes Heyn.
Mr. Hendrick Dirckfz. Pieter Amefe. ft erft, daer voor
Lambert Ysbrand Koppens. Gooflen Ianfs. Recalf Barde- fius.
Claes Ieroenfx. Pieter Ackerman Pieterfz. Millick.
Marten Ian Heynenfe. Rent-meeflers.
RuyfchlanBethfz. Cornelis Banning. Wees-weevers. Gerrit Andriefz. van Hoorn.
Dirck Korfz. Schout.
Mr. Ian Huybertfz; is verlaten, en inftjnplaets
quam
RuyfchlanBethfz. tot den 19. Martij 3 daer net
Heyman Iacobfz. van Ouder
Amftel. tot den 9. OBober, daer na
~Kl2.es Gerrit Mattheufz.
Burgermeefteren-
Allerf Andries Boelenft. Ruyfch Ian Bethfz. IacobHuygHaring Pieterfz,. Cornelis Banning. Schepenen. Claes Hillebrandfz,. Kreek. Mr. Cornelis Dobbenfz.. Mr. Claes Heyn Willemfz. looft Sybrandfe. Buyck. Ysbrand Pieter ICoppenfz. Claes Henrickfz. Bafgen. Mr. Pieter Bicker Gerritfz. Rent-meeflers.'
Mr. Pieter Colijn.
Cornelis Henrickft. Loen. Wees-meejïers.
Dirck Karftenfc.
|
Gooflen Janfz. Recalf Bar-
defius. Sthout,
Claes Gerrit Mattheufz.
tot in Oclober , daer na
Mr. Cornelis Dobbenfz. • Burgermeefteren.
RuyfchlanBethfz. Heyman Iacobfz. van Ou- der-Amftel.
Mr. Pieter Colijn. Defe tuiert van de Anabap.
tiften op de plaets defer Stede den 19 Mayfeer deer lick ver- meert , in fijn plaets quam Mr. Ian Teding. Gooflen Ianfz.Recalf Bardc- fius.
Schepenen.
Symon Claefz. van Hoorn Gerrit Andriefz. van Hoorn Symon Lourenftvan Neck. Ian Ysbrandiz. Dommer Lijn-drayer.
Mr. Henrick Dirckfz. Dirck Hillebrandfz, Otter-. Claes/Loen Franfz. Reiit-tneeflirs.
Cornelis Banning. Cornelis Henrickfz. Loen. IVeec-meeflers.
Allerd Andries Boelenfz. Hillebrad Ianfz. Otter. 1536.
Schout.
Mr, Cornelis Dobbenfz. Burgermeefteren.
Mr. Ian Teding, Claes Gerritfz. Deyman. Cornelis Banning. Cornelis Buyck Sybrandfz. Schepenen.
Claes Gerrit Mattheufz. Claes Doedenfz. Egbcrt Garbrandfz.Paf. Willem Claefz.'Koecfc j Ian Reyferfz. van Monnic- kendam.
Symon Marten Djrckfc.van de Ruwiel.
Pieter Cantert Willemfz. (Defe Schepenenen allenieu
gekoren, dat nop gebeurt is.) |
||||||||||||
|
Rent-meefters.
Ruyfch Ian Bethfz- Cornelis Henrickfz. Loen. Wees-meefters.
Gerrit Andrieft.. van Hoorn.
Allert Andries Boelenfz. Schout.
Mr. Cornelis Dobbenfc. Burgermeefteren. Claes Gerritfz. Deyman.
Allert Andries Boelenfz. Gerrit Andriefz. vaa Hoorn. Claes Hillebrandfo. Kreek. Schepenen.
Mr. Henrick Dirckfz. looft Sybrandfx. Buyck. Dirck Marcus Ianfz. Mr. Cornelis Garbrandfz. Ian Willemfz. vande Wijn- gaerd.
Gerrit Ian Lambertfz. Gerrit Mattheufz. (Defe boven-ftaende Schepe-
en %.jngecominueert tot den 7. Ftbruary door la ft van Vrou Maria.
Burgermeefteren.
Ruyfch Ian Bethfe. ClaesGerrit Mattheufz.. IVeesvmeeflers.
Hillebrand Ianfz. Otter. Cornelis Henrkkfc. Loen. 15 BB-
Schout. Mr. Cornelis Dobbenfz. Burgermeefteren-
Gerrit Andriefz.van Hoorn.
Mr. Ian Teding. Claes Loen Franfz. Claes Gerrit Mattheufz. Schepenen.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Pieter Cantert Willemfz. Gerrit Cornelifz. Claes Meeuwfe. Mr. Lambert Fredrickfz. Iacob Henrickfz. Sael. Sybrand Iacobfz. Bam. Rent-meefters.
Claes Hillebrandfz.. Kreek. Mr. Hendrick Dirckfz. |
|||||||||||||
|
tVeis-nieeflerf.
Hillebrand Ianfz. Ottert Cornelis Henrickfz. Loeft IJ39-
Schout.
Mr. Cornelis Dobbenfe.' Burgermeefteren,
Claes Loen Franfz. Claes Gerritfz. Deymaoï Claes Doedenfz. Mr. Henrick Dirckfz. Schepenen.
looft Sybrandfz. Buyck.' Claes Henrickfz. Bafgen. Ian Willemfz, vande Wijn^ gaerd.
Symon Marten Dirckfz.V2.H' de Ruwiel.
Allerd Dirckfz. Fafol. FlorisFlorifz. Willem Cornelifz. Stickeli Rent-meefters.
Claes Hillebrandfz. Creck< Claes Gerrit Mattheufz. Wees-meeflers.
Hillebrand Ianfz. Otter.' Gerrit Andriefz. vanHoorR» 1540.
Schout.
Mr. Cornelis Dobbenfe.' Burgermeefteren.
Mr. Henrick Dirckfz.
Claes Gerrit Mattheufz.' ' \ Gerrit Andriefz. van Hoorui Egbert Garbrandfz. Paf. Schepen-:».
Willem Claefz. Koeck.' Pieter Cantert Willemfz.' Dirck Hillebrandfz. Otter.; Cornelis Claes Meeuwfz. Pieter Koenen Schepen. Cornelis Claefz. Occo Cornelis Iacobfz. Brouwefi Rent-meeflers
Claes Hillebrantfz. Kreck> Claes Loen Franfz. Wees-meefters.
Cornelis Hendrickfz. Eoen|
Klaes Doedenfz. Schout.
Mr. Cornelis Dobbenfz. Burger-
|
|||||||||||||
|
\
|
|||||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heer en
|
|||||||||||||||||
|
I Mr. Henrick Dirckfz,
Claes Loen Franfz. Dirck Hillebrandfz. Otter. Schepenen.
[ooft Sybrandfz,. Buyck.
Symon Marten Dirckfz.van de Ruwiel.
Ian Willemfz. Wijngaerd. Sybrand Pompeus Occo. SymonClaesCops o/Coppez. Pieter Garbrandfz.. Harmen Ottenfz- Kent-meefiers.
Claes Gerrit. Mattheufz.
Mr. Claes Heynen, Wees-meefiers.
Allert Andries Boelenfz.
Cornelis Henrickfz.Loen. 11546.
Schout. Willem Dirckfz. Bardeus. Burgermeefleren. Mr. Hendrick Dirckfz.
Claes Gerrit Mattheufc. Claes Doedenfz. Claes Henrickfz. Bafgen. Schepenen,
Claes Meeuwfz.
Cornelis Iacobfz. Brouwer.
Ian Duyvenfz de Ionge.
Floris Martenfz. vanAlcke-;
made. Cornelis Antonifz. Schilder,
lacob Iacobfc. van Keulen
HenrickCornelifz.van Mare-
ken mde Ros Mettien, (defe Schepenen zijn geconti-
nueert tot den 10 Maf.) Kent-meefiers.
Mr. Claes Heyn. Pieter Cantert Willemfz. Wees-meefiers.
Allert Andries Boelenfz. Cornelis Henrickfc, Loen- 1547-
Schout.
Willem Dirckfc. Bardeus. Burgermee fier en.
Claes Gerrit Mattheufz. Mr Klaes Heyn. Pieter Cant rt Willemfz. DircJs jrlü.cbrandfz. Otter. |
|||||||||||||||||
|
Schtpentif.
ge-el geert op den 10. May looft Sybrandfc. Buyck.
Ian Willemfc. vande Wijn-
gaerd. Mr. Outgert Clementfz.M*-
dicus. Symon ClaesCops «/Coppez.
Floris Roeterfz.
Ian Oom Ianfz.
Ian Harmenfz.Goudenberg,
Kent-meefiers.
Claes Henrickfz. Bafgen. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meefiers.
Allert Aadrics Boelenfz. Cornelis Henrickfz. Loen. 1548.
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. Burgermeefieren.
Pieter Cantert Willcmfz.
Mr. Henrick Dirckfz. Claes Doedenfz. Claes Henrickfz. Bafgen. Schepenen.
Gerrit Claes Mattheufz.
Floris Fiorifz.
Ian Duyvenfc. de Ionge.
Cornelis Antonifc. Schilder.
Lucas Meynertfc. van Al-
keftcyn. Frans Ianfz. Teding. ~
HenrickCornelifz.van Mar-
ken ,in de Koo Meuten. Kent-mee/Iers.
Claes Gerrit Mattheufc, Sybrand Pompeus Occo. Wees-meefiers.
Allert Andries Boelenfz.
looft Sybrandfz. Buyck. Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. Burgermeefieren.
Mr. Henrick Dirckfz.
Mr. Klaes Heyn. Egbert Garbrandfz. Paf. looft Sybrandfz. Buyck. Schepenen.
Claes Meeuwfz. Floris Martenfz. van Alcke- Ottde. |
|||||||||||||||||
|
Bxrgermeefitreit.'
Claes Gerrit Mattheufz.
Claes Loen Franfx. CUesDoedenfc. Mr. Ian Teding. defefterf:, daer voor
Gerrit Andriefz. van Hoorn. Schepene». looft Sybrandfz. Buyck.
Symon Marten Dirckfc. van de Ruwiel.
Ian Willcmfz. vande Wijn- gaerd.'
[Albert Dirckfz. Pafol. Ian Tanfz. van Hoorn. Claes Vechterfz. Sybrand Pompeus Occo. defe Schepenen Zijn geconti-
nutert tot den % febr. Rent-meefiers.
Claes Hillebrandfz. Creck. Pieter Cantert Willemfc. Wees-meefiers.
Cornelis Henrickfz. Loen. Gerrit Andriefz. van Hoorn. <u>ord Burgermeefier in plaets lyitn
Kf.IanTed'ng. ryeof hem c/uam
Allerd Andries Boelenfz. 154».
Mr. Cornelis Dobbefz. en op den 10 OBober.
LWillem Dirckfz,. Bardeus. Burgermee/leren. Claes Doedenfz.
Mr. Hendrick Dirckfz. Claes Hillebrandfz- Creck. lacob Huyg Haring Pieterfz. Schepenen. Claes Henrickfz. Bafgen.
Dirck Hillebrandfz. Otter.
Claes Meeuwfz.
Gerrit Mattheufz.
Sybrand Iacobfz. Bam.
Mr Claes Chys.
Ian Duyvenfz. de Jonge.
Kent-meefiers.
Claes Gerrit Mattheafz- ïieter Cantert Willemfc. Wees-meefiers.
Allert Andries Boelenfc. Cornelis Henrickfz. Locn. |
|||||||||||||||||
|
Jf43-
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. Bitrgermeefteren.
Mr. Henrick Dirckfz. Claes Gerrit Mattheufz. Claes Loen Franfz. Mr. Claes Heyn Willemfc. Schepenen.
Hendrick Pouwelfz.Mebael. looft Sybrandfz. Buyck. Ian Willemfc. vande Wijn- gaerd.
Symon Marten Dirckfz. van de Ruwiel.
Ian Pieterfz. de Graef. Sybrand Pompeus Occo. Symon Claes Coppenfz. Kent-meefiers.
Cornelis Banning. Pieter Cantert Willemfz. Wees-meefiers.
Allert Andries Boelenfz. Cornelis Henrickfz. Loen. 15-44.
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. Burgermeejlerm,
Mr- Claes Heyn. Claes Doedenfz. Klaes Henrickfz. Bafgen. Pieter Cantert Willemfz. Schepenen.
Sybrand Iacobfz? Bam. Gerrit Mattheus Claefz. Ian Duyvenfz. Floris Fiorifz. Mr, Outgert Clementfz.Aie- diciis.
Cornelis Aiitonifz. Schilder Floris Martenfz. van Alcke- madc.
(defe Schepenen zijn geconti- nueert tot den 12. Febr.)
Kent-meefiers. Cornelis Banning. Claes Gerrit Mattheufz. Wees-meefiers.
Allert Andries Boelenfz. Cornelis Henrickfz. Loen. |
|||||||||||||||||
|
Schout.
Dirckfz. |
|||||||||||||||||
|
Bardeus.
|
|||||||||||||||||
|
Willem
|
|||||||||||||||||
|
Burgermeefturen.
Pieter Cantert Willemfz.
|
|||||||||||||||||
|
'derStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
1 J'|«y.Mop denlü.februéry
if5ö.) Rent-meeflers.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meekers\
Claes Doedenfz,. Mr. Claes Heyn. iff6.
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeili. Burgermeejieren.
Mr. Henrick Dirckfz,. looft Sybrandfz. Buyck.' Dirck Hillebrandfz. Otter. Sybrand Pompeus Occo. Schepenen.
Ian Willemfz.. vande Wijn- gaerd.
Harmen Albertfz. van Die« men.
Jlerft, daer voor
Lucas MeynertfsC. vanAlc-? kefteyn.
Floris Roeterfz. Symon Claes Cops of Cop- pez.
Floris Florifjc. Claes lacob van S wie te* van Leyden.
Mr. Albert Cantert. Rtnt-meeflers.
Pieter Cantert Willemfz.1 Gerrit Claes Mattheufz. Wees-meejlert._
Claes Doedenfz.
Mr.ClaesHeyn. 'f57-
Schout.
WTiliem Dirckfz. Bardeus; Burgermeejieren.
looft Sybrandfz. Buyck. Pieter Cantert Willemfz.' Gerrit Claes Mattheufz. Ian Duyvenfz. Schepenen-
Cornelis Antonifz Schilder'. HenrickCornelifz.vanMarc* ken in de Roo Meulen.
Ian Harmenfz. Goudenberg. Frans Ianfz. Teding. Henrick Kroock Ian Swanen Soons» Albert
|
|||||||||||
|
Henrick Krook Ian Swanen
Soons.
Frans Dirck Marcus. Mr. Willem Kunnenfz. Jacob Walig. Rent-meeflers.
Pieter Cantert Willemfz. IanWillemfz.vanWijngaerd. Wees-mee fier s.
Allert Andries Boelenfz. looft Sybrandfz. Buyck. Schout.
Willem Dirckfz.. Bardeus.
Burgermeejieren.
Mr. Henrick Dirckfz,. Pieter Cantert Willemfz. looft Sybrandfz. Buyck. Symon Marten Dirckl\van de Ruwicl. Schepenen.
Ian Willemfz,. vande Wijn-
gaerd. Gerrit Claes Mattheufz.
Henrick Cornelifz. vanMar-
ken in de R 00 meulen. Harmen Albertfz. van Die-
men. Albert Dirck Marcufz,
Andries Boelen Cornelifz,.*
Claes Cornelifc.Nobel.
Rent-meefers. Klaes Gerrit Mattheufz..
Claes Henrickfz. Balgen.
Wees-meejlers.
Mr.ClaesHeyn. Claes Doedenfz. 155-3-
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. Burgermeejieren.
Pieter Cantert Willemfz.
Claes Doedenfz.- Claes Henrickfz. Bafgen. Mr. Cornelis Dobbeniz. Schepenen.
Klaes Meeuwfz. Sybrand Pompeus Occo. Symon Klaes Cops ofCop- pez.
Jan Duyvenfz. Ian Harmenfz.Goudenberg. Frans Dirck Marcus. Lourens Symonft. van Nek |
|||||||||||
|
Rent-meeflers.
Dirck Hillebrandfz Otter. Claes Gerrit Mattheufz.. jlerft, daer voor
Gerrit Claes Mattheufz,. Wees-meejlers.
Mr. Claes Heyn. looft Sybrandfz. Buyck. Schout.
Willem Dirckfz.. Bardeus. Burgermeejieren.
Mr. Cornelis Dobbenfz.
Egbert Garbrandfz.. Paf.
looft Sybrandfz. Buyck.
Gerrit Claes Mattheufz.
Schepenen. Symon Marten Dirckfz.. van
deRuwiel. Ian Willemfz. vande Wijn-
gaerd. Floris Florift.
Cornelis Antonifz.. Schilder.
Ian Claefz. van Hoppen-
Harmen Allerafz.. van Die-
men. Mr. Willem Kunnenfz.
Rent-meeflers.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Pieter Cantert Willemfz. Weesmeejlers.
Klaes Doedenfz. Claes Heyn» 'fff-
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus, Burgermeejieren.
Gerrit Claes Mattheufz. Mr. HenrickDirckfz. Pieter Cantert Willemf*. Ian Duyvenfz. Schepenen.
Claes Meeuwfz.. Cornelis Iacobfe. Brouwer. Ian Harmenfc. Goudenberg. Albert Dirck Marcus. Doede Claes Doedenfz. Mr. fieter Bicker Willemfz. Pieter Pieter Garbrandfz. {Nota, wan lAnno 1 ƒ46.
tot 15-55. xj/w Schepenen jaer- iixgecontinueert tot op den iö. May . en van den 10. May |
|||||||||||
|
Symon Claes Cops of Cop-
pez.
Ian Hermenfz. Gouden- bcrgh.
Ian Willemfz. vande Wijn- gaerd.
Ian Claefz, van Hoppen. Henrick Kroock Ian Swanen Soons.
Rent-meeflers.
Claes Gerrit Mattheufz. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meejlers.
Allert Andries Boelenfz. Claes Henrickfz Bafgen. 1550.
Schout.
'Willem Dirckfz. Bardeus.
Burgermeejieren. looft Sybrandfz. Buyck.
Klaes Gerrit Mattheulz.
Pieter Cantert Willemfz..
Claes Henrickfz. Bafgen.
Schepenen- lan Duyvenfz. de Ionge. '
Symon Martcn Dirckfz. van
deRuwiel. Cornelis Antonifz Schilder.
ïacob Iacobfi. van Geulen.
Harmen Albertfc. van Die-
men. Albert Dirck Marcufc.
Henrick .Jornelifz. van Mare-
ken m de R.QO Meuten. Rent-meejlers. Dirck Hillebrandfz. Otter.
Sybrand Pompeus Occo.
Wees-meejlers.
Allert Andries Boelenfz. Mr. Claes Heyn. Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. Burgermeejieren.
Claes Gerrit.Mattheufz. Mr. Henrick Dirckfz. Mr.ClaesHeyn. Dirck Hillebrandfz.. Otter. Schepenen.
Claes Meeuwfz. Symon Claes Cops c/Cop- pez..
Sybrand Pompeus Occo. Ian Haimeafz. Goudenberg. |
|||||||||||
|
Namen van de Regeer ende Heer en
|
|||||||||||||||||||||||
|
'Albert Dirck Marcus.
Mr. Pieter Bicker Willemfo.
(Defe Schepenen pjngec.en-,
tinueert Ut op den il. Maert \ W-O j Rent-meejlers.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meefters.
Claes Doedens. Mr. Klaes Heyn. Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus. ' Burgermeefteren.
Gerrit Claes Mattheufz. fterfi, daer voor
lan Duyveufe. Claes Doedenfz. Dirck Hillebrandfz. Otter. Sybrand Pompeus Occo. Schepenen.
Symon Marten Dirckfz. van de Ruwiel.
TIorisFlorifz. Symon Claes Cops o/Cop- pez.
Lucas Meynertfz. van Alke- - fteyn.
lan Oom Ianfz. Claes Iacobfz. van Swieten •van Leyden,
Pieter Pieter Garbrandfz. Rent-meefters.
Pieter Cantert Willem fz. looft Sybrandfz. Buyck. Wees-meefters.
Mr, Claes Heyn. lan Harmenfz.Gaudenberg. Schout-
,Willem Dirckfo Bardèus. Burgermeefteren.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Pieter Canter Willemfz. Mr. Cornelis Dobbenfc; fterfi , daer voor
Symon Claes Cops *ƒ Cop- pcz.
Joolt Sybrandfz. Buyck. Schipensn.
Henrick Cornelifz. van Mar- ken in de roo Meulen.
Hendrick Kroock Jan. Swa nm §oon. |
Schepenen.
Henrick Cornelifz.van Mar-
ken.;» de Roo Meulen. Henrick Kroock lan Swa-
nen Soon. Mr. Pieter Bicker Willemfz.
lan Pyl Claes Doedens.
lan Vechterfz.
lan Claefz. Verwer in de drie
Koningen. Coen Pieterft. Schepen.
Dirck Schaep IacobfJu. Heer.
tot Batefteyn. IanRijférlanfx.
Rent-meefters.
Dirck Hillebrandfc. Otter.
Sybrand Pompeus Occo.
Wees-meefters. Mr. Claes Heyn.
lan Claefz. van Hoppen.
Symon Claes Cops e/Cop-
pe4. Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus, Burgermeefteren.
Mr. Henrick Dirckfz. Dirck Hillebandfz. Otter. Symon Claes Cops of Cop- pez.
lan Claefz. van Hoppen. Schepenen,
Symon Marten Dirckfz. vaa~ de Ruwiel.
lan Oom Ianfz. Lucas Meynertfz. van Alke» fleyn.
Pieter Pieter Gerbrandfs. Mr. Albert Cantert. Iacob Cornelifz. Nobel.! Mr. Dirck.Florifz. lan Duyvenfz. Brouwer. Henrick Iacobfz. van Swie- ten van Leyden. Rent-meejlers. looft Sybrandfz. Buyck.. Sybrand Pompeus Occo.. Wees- meejters.
Pieter Cantert Willemfz. Elbert Marcus Dirckfz. Henrick Kroock lan Swa- nen Soon. Schout.
Willem Dirckfc. Bardeus. Burgermeefteren.
Symon Claes Cops o/Cop- pez.
Pieter Cantert Willemfz. looft
|
||||||||||||||||||||||
|
Albert Dirck Marcus,
Mr. Pieter Willemft.Bicker. Claes Gerritfz. Bont-wercker. lan Pijl Klaes Doedenfz. Iacob Gerrit Mattheufc. Rent-meefters.
Sybrand Pompeus Occo. Symon Marten Dirckfz. van |
Albert Dirckfz. Marcus.
Mr. Pieter Bicker W illemfz. Henrick Kroock. lan Swa- nen Soon.
Mr. Albert Cantert. Coen Pieterfz. Schepen. Dirck Schaep Iacobfz. Heer tot Batefteyn.
Dirck-Ian.Henrickfz. |
||||||||||||||||||||||
|
de Ruwiel.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Rent- meejl ers.
Pieter Cantert Willemfz. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meefters.
Mr. Claes Heyn.
Frans Dirckfz. Marcus. Claes Doedenfz Ij-62.
Schout.
Willem Dirckfi. Bardeus, Burgermeefteren.
Symon Claes Cops of Cop- pez,
Pieter Cantert Willemfz. Sybrand Pompeus Occo. Cornelis Jacobfz. Brouwer. Schepenen,
Symon Marten Dirckfz. van
de Ruwiel.
lan Duyvenfz. Lucas Meynertfz. van Alke- fteyn.
Frans Ianfz. Teding. Iacob Cornelifz. Nobel. Pieter Pieter Garbrandfz. Antonisvan Hoef Iacobfz. Floris Dirckfz Otter. Mr. Dirck Florifz. Rent-meefters.
looft Sybrandfz. Buyck. Dirck Hillebrandfz. Otter. Wees-meefters.
Mr. Claes Heyn. lan Claefz: van Hoppen. Claes Doedenfz. fterfi, daer voor
Albert Dirck Marcus. Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus; Burgermee/leren, •
Pieter Cantert Willemfz. Mr. Henrick Dirckfz. looft Sybrandfz. Buyck. Elbert Marcus. |
|||||||||||||||||||||||
|
Wees-meefters.
Mr. Klaes Heyn- Klaes Doedenfz. 1560.
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus,
Burgermeefteren.
Pieter Cantert Willemfz. Sybrand Pompeus Occo. Symon Marten Dirckfz. van de Ruwiel.
lan Klaefz. van Hoppen. Schepenen. Floris Florift.
Cornelis Iacobfz. Brouwer
Frans Dirck Marcus.
Claes Iacobfz. in ie Meulen.
Antonisvan Hoef.
Lucas Meynertfz. van Alke-
fteyn.
Pieter Pieter Garbrandfè. '/ Getal der Schepenen U in
ditjaer vermeerdert, hy't Haf tot, IX. toe. lan Vechterfz.
lan Claefz. Verwer.
Rent-meefters.
Dirck "Hillebrandfz. Otter, looft Sybrandfz. Buyck. Wees-meefters.
Mr. Oats Heyn. lan Harrn,enfz.Goudenberg. |
|||||||||||||||||||||||
|
1 5<Jt-
Dirckfz.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Willem
|
|||||||||||||||||||||||
|
_^^_^^^^_„ Bardeus.
Burgermeefteren,
lan Claefz. van Hoppen, looft Sybrandfz; Buyck. Dirck Hillebrandfz. Otter. Symon Claes Cops of Cop- pez. Schepenen,
Henrik Cornelifz. van Mar- ken in de Roo Meulen, IanOomlanfi;. |
|||||||||||||||||||||||
|
'der Stadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Jan Ryfer Janfe.
Dirck Ian Deyman. Ian Michielfz. Loef. Henrick Iacobfz. UlifoH. Ian Dirck Marcufz. Lucas, van Tey 1 ingen. Rent-meefters
Iacob Gerrit Mattheufz. Cornelis Iacobfz. Brouwer^ Wees-meefters.
Dirck Hillebrandfz. Otter,
Ian Claefz. van Hoppen. Henrick Cornelifz. van Mar- ken»» deRoo Meulen.a 1571.
Schout.
Pieter Pieter Gerbrandfz. Burgermeefteren. Symon Claes Cops of Cop-
pez. Ian Claefz. van Hoppen-
Cornelis Iacobfz. Brouwer;
Henrick Cornelifz.van Mar-
ken in de ito» Meiden. Schepenen. Claes Iacob van Swietea
van Leyden. Ian Pijl Claes Doedens.
Jan Vechterfz.
Floris Dirckfz, Otter.
Gerbrand Eggenfz. Paf.
Iacob Kanter Pieterfz.
Cornelis Claes Meeuwfz. 3
Sybrandfz. Buyck Iooftea.
Jacob van Boshuyfen.
Reni-meejlers. Iacob Gerrit Mattheufz.
Iloris Martenfz. van Alke-
made. Wees-meefters,
Dirck Hillebrandfz. Otter;
Jooft Buyck Sybrandfz.
Symon Marten Dirckfz.. van
de Ruwiel. .; »57»;
Scheut.
Pieter Pieter Gerbrandfz. Op den 14. April was des
filfs tijd ge-expireert , ende wterde de plaefe een tijdlang bekleed by den Burgurmeefter Jooft Buyck Sybrandfz. en is "daer na tot Schout verkoren. Jacob
|
|||||||||||
|
Rent-meefters.
Jooft Buyck Sybrandfz. Jacob Benning. Wèes-meefters.
Jan Claefz. van Hoppen. Dirck Hillebrandfz-. Otter. Hendrick Kroock Jan Swa- nen. 156"o.
Schout.
Pieter Pieter Gerbrandfz. N Burgermeefteren.
Elbert Marcus Dirckfz.
Jooft Buyck Sybrandfz.
Jan Claefz. van Hoppen.
Dirck Jan Henrickfz.
fterft, daer voor Claes Jacobfz. van S wieten
•van Lef den. Schepenen.
Henrick Cornelifz. van Mar-
ken , in de R.00 Meulen. Jan Pijl Klaes Doedens.
Jan Vechterfz.
Gerbrand Eggens Paf.
Floris Dirckfz. Otter.
Gerbrand Claefz. Pos.
Cornelis Claes Meeuwfz.
Jacob Canter Pieterfz.
Weflel-Jacob Cornelifz.
Rent-inee'~.ers. Symon Marten Dirckfz. van
de Ruwiel. Jacob Gerrit Mattheufz.
Wees-meefters.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Symon Claes Cops of Cop- pez.
Floris Martenfz. van Alcke- made.
1570.
Schout.
Pieter Pieter Gerbrandfz.
Bnr<rermeefterm.
Jooft Buyck Sybrandfz. Symon Claes Cops of Cop- pez,
Floris Mart. van Alkemade. Jacob Cornelifz. Nobel. Schepenen.
Symon Marten Dirckfz. van de Ruwiel.
Lucas Meynertfz. van Alc- kefteyn.
Mr. Albert Canter. |
|||||||||||
|
Symon Claes Cops of Cop-
pez.
Henrick Kroock Jan Swa- nen Soon.
1567.
Schout.
Pieter Pieter Gerbrandfz. Burgermeefteren.
Jan Claefz. van Hoppen.
Jooft Sybrandfz. Buyck.
Symon Claes Cops of Cop-
pez. Henrick Cornelifz.van Mar-
ken indeRoo Meulen. Schepenen,
Jan Oom Janiz. Henrick Janfz. Kroock Jan Pyl Claes Doedens. Jacob Gerrit Mattheufz.. Jan V echterfz. Gerbrand Eggenfz, Paf. JanDuyvenfz.. fterft, daer voor
Jan MichielLoeffz. Floris Dirkfz. Otter. Jacob Pieterfz.. Kanter. Rentmeefters.
Symon Marten Dirkfz.. van de Ruwiel,
Elbert Marcus. Wtes meefters.
Cornelis Jacobfz.. Brouwer. Dirck Hillebrantfz. Otter. Gerbrand Claefz. Banning. i$68.
Schout.
Pieter Pieter Gerbrandfz. Burgermeefteren.
Symon Klaes Cops o/Cop- pez.
Elbert Marcus Dirckfz. van de Ruwiel.
Floris Martenfz. vanAlcke- made.
Schut, enen.
Cornelis Jacobfz. Brouwer, Albert Kanter. Jan Ryfer Janfx. Claes |acobfz. Dirck Jan Deyman. Lucas Meyndertfz. van Alc- kefteyn.
Jacob Cornelifz. Nobel. Arend-Jan Ernft van Baflên. Henrick Jacobfz. Ulifon. |
|||||||||||
|
looft Buyck Sybrandfz.
Elbert Marcus Dirckfz. Schepenen.
Henrick Cgmelifz- van Mar- ken in de R.90 Meulen. Henrick Ianiz. Kroock. Mr. Pieter Bicker Willemfz. Ian Pyl Klaes Doedens. Iait Vechterfz. Coen Pieterfz. Schepen. Floris Dirckfz. Otter. Garbrand Eggenfz. Paf. Willem Fouwelfz. Rent-mecftersi
Dirck Hillebrandfz.. Otter. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meekers,
Ian Claefz. van Hoppen. Symon Marten Dirckfz. van de Ruwiel.
Cornelis Iacobfz. Brouwer. if66.
Schout.
Willem Dirckfz. Bardeus.
en den ï^z^fpril
Gieter Pieter Gerbrandfz. Burgermeefteren.
Elbert Marcus Dirckfz,. Ian Claefz- van Hoppen. Dirck Hillebrandfz. Otter. Cornelis Iacobfz. Brouwer. Defe Burgermeefteren wierden gekooren by Madame de Parma onder proteftatie. Schepenen.
Symon Marten Dirckfz-. van
de Ruwiel. Pieter Pieter Gerbrandfz.
werd Schout . daar voor Gerbrand Pos.
Jacob Cornelifz. Nobel.
Lucas Meynertfz.van Alcke-
fteyn. Jacob Claefz.
Mr. Dirck Florifz.
Dirck Meynevtfz. Pater.
Pieter Klaefz. Kan van Mare-
ken. Dirck Janfz- Deyman.
Rent-meefters.
Jooft Sybrandfz.. Buyck. Sybrand Pompeus Occo. Wees-meekers.
JPieter Kantcrt Willemfz;. |
|||||||||||
|
Namen van de Regeer endt' Heer en
|
||||||||||||
|
Jacob van Boshuyfzv
defe jlerft irft felfdejaer : ■fijn plaets quam Andries Boel Hollefloot. Burgermeejleren.
Jan Claefz. van Hoppen. Jooft Buyck Sybrandfz. Floris Martenfz. van Alcke- made. fierft, daer 'voor
Pieter Pieter Gerbrantfz. Jacob Cornelifz. Nobel. Schepene».
Symon Marten Dirckfz.van de Ruwiel.
Mr. Albcrt Cantert. JanRyfcr Janfz. Gerbrand Pos Claefz. Dirck Meynertfz. Pater. Dirck lan Deyman. Weflel Iacob Cornelifz. Lucas van Teylingen. Mr Jan Tymanfz. de Goyer. Rent-meefters.
Cornelis lacobfz. Brouwen Iacob Gerrit Mattheufz. Wees-meefters.
DirckHillebrandfz. Otter. Symon Claes Cops o/Cop- pez.
Hendrick Cornelifz. van Mareken mie Roo Heulen. »573.
Schout. "Andries Boel Hollefloot. Burgermee/leren.
Iacob Cornelifz, Nobel. fierft, daer voor
Symon Marten Dirkfz; van de Ruwiel.
Symon Claes Copso/Cop- pez.
Cornelis lacobfz. Brouwer. Albert Dirck Marcus. Schepene».
Claes lacobfz. Jan Pijl Claes Doedenfz. Jan Vechterfe. Floris Dirckfz. den Otter. Gerbrand Eggenfz. Paf. Iacob Kanter Pieterfe. Ian Michielfz. Loef. Cornelis Claes Meeuws. Ian van Santen Henrikfe. Kent-meefiers.
Sybrand Pompeus OccOi Iacob Gerrit Mattheus. |
||||||||||||
|
degekomen te fijn in plaets van
Symon Claes Cops of Cop- pez , die bykans 2 jaren geregeert
hetdie : tutter op Oud Burger, meefieren en Raden vergader- den , verftonden, dat hy 'tfel- ve moft bedienen, en heeft als doen de Burgermeejleren den eed afgenomen. Schepenen.
Ian Pijl Claes Doedenfz. Floris Dirckfz. Otter. Gerbrand Eggf nfe. Paf. Ian Michiel Loeffz. Henrick lacobfz. Bicker. CornelisWillemfz. vanRiek. Arent Henrickfz. Loef in Weefp.
Iacob Kanter. Claes Gerritfz. van Santen. Rent-meeflers.
Sybrand Pompeus Occo. Iacob Gerrit Mattheus. Wees-meefiers.
looft Buyck Sybrandfz» Dirck Hillebrandfz. Otter. Pieter Pieter Gerbrandfz. 1576.
Schout.
Andries Boel Hollefloot». Burgermeejleren. Claes lacobfz. van Swieten ,
van Leyden.
looft Buyck Sybrandfz. Pieter Pieter Gerbrandfz. Iacob Gerrit Mattheus. Schepenen.
Mr. Albert Kanter. IanRijfer Ianfe. Dirck Ian Deyman. Cornelis Franfe. Reynier Henrickfz. Roo- claes.
Mr. Ian Duyvens Medicus. Mr. Arent Sandelyn. Ian van Mareken, Claes Heyn Cornelifz. Rent-meefters.
Sybrand Pompeus Occo. Ian Dirckfz. Marcus. |
||||||||||||
|
Wees-meekers.
looft Buyck Sybrandfz. Dirck Hillebrandfz. Otter. Ian Claefz. van Hoppen* fierft in September, daer voor Gerbrand Claefz. Banning. Anno ij*74.
Schout.
Andries Boel Hollefloot. Burgermeejleren.
Symon Ckes Cops o/Cop- pez. fierft, daer voor
Ian Vechterfe. Dirck Hillebrandfz. Otter. looft Buyck Sybrandfz. Pieter Pieter Gerbrandfz, Schepenen^
Mr. Albcrt Kanter. Iacob Gerrit Mattheus, Dirck Ian Deyman. V Vertel Iacob Cornelifc. M r, Ian Tymanfe. de Go- yer.
Cornelis Franfe, Reynier Henrickfe. Roo- ckes.
Mr. Ian Duyvcnfc. Medicus. Mr. Arend Sandelyn. Rent-meefters. Sybrand Pompeus Occo. Claes Iacobfc. Wees-meefiers..
Cornelis Iacobfe. Brouwer. Elbert Marcus Dirckfc.. Cornelis Claes Meeawfc. tuerd-Exctjt-metfier , in fijn
plaets quam
Ian Vechterfe, defe is op den 6 Novm er<
Bmgeemeefler gekoren in
plaets v.tn
Symon Claes Cops of Cop- 'pefc.
'57?-
Schout:
Andries Boel Hollefloot; Burgermee[teren.
Ian Vechterfe. Cornelis Iacobfe, Brouwer. Claes lacobfz. van Swieten, van Leyden.
Sybrand Buyck Iooften. Defe Ian Vecliterfz. wilde
't OJpeie mttatn-vatrdtrtffej- |
||||||||||||
|
ri77-
Schout. Andrirs Boel HoHefloot.- Burgermeefteren.
looft Buyck Sybrandfz. Ian Vechterfe. Cornelis Claes Meeuwfz. Iacob Kanter Pieterfz. Schepenen.
Ian Pijl Claes Doedens. Floris Dirckfz. Otter. Gerbrand Eggenfz, Paf. Mr. Ian Tymanfz. de Goyer. Ian Henrickfz. van Santen. Arend Henrickfe. Loef in Weefp.
WillemAdamfz, Seyle-maker. Symon Dirckfz. Ouderkerk. Pieter Claefz. Oly Haring. Rent-meefien.
Claes lacobfz. van Swieten van Leyden.
Ian Dirck Marcufz. Wees-meefiers.
Dirck Hillebrandfz. Otter. Cornelis Iacobfe. Brouwer. Sybrand Pompeus Occo, 15-78.
Schout. Andries Boel Hollefloot.. Burgermtefteren.
Cornelis Claes Meeufe.
Iacob Gerrit Matheus. Henrick lacobfz. Bicker. Reynier Hendrickfz. Roo— claes.
Schepenen.
De Schepenen van <tAnno
1577 .fijn gecontinueen geweefi tot May 1578. overmits de ft ad belegerd was van der Staten Knegten , en different van den Hove van Holland. Op Hay-dag i^tnno 1578.
■Lijn by den Hove van Hollans ge eed'.gt tot Schepenen voor drie vierendeel jaers defe na- bef cheven perfoonen. Mr. Albert Canter.
Ian Michiel Loefs. Sybrand Buyck Iooften. Mr. Ian Duyvenfz. Medicus; Corjidis Wükmiz.van Riek.: Iacok. |
||||||||||||
|
Wees-meefters.
Dirck Hillebrandfz. Otter. I Cornelis lacobfz, Brouwer. i foP-V-CCfacflfc» |
||||||||||||
|
derSttutt. AMSTERDAM,
|
|||||||||||||
|
lacob van Marckea,
Evert Corflen. in't Mars jen. lan Perfijn Ianfz. Mr. Cornelis Ianfz. Rome- nyboot. Rent-meefters.
CornelisJacobiz. Brouwer. Ian Dirckfz. Marcus. Wees-meekers.
Dirck Hillebrandfz. Otter, looft Buyck. Sybrand Pompeus Occo. Op den 'i6. dag van May
voorfx.. is in defeStad eenfubi- te verandering gekomen , foo dat 't mecflendeel van de voor- gaende Magiftraten uyt defe Stede geltyd ofte gevoert %,ijn geweeft. En lijn in plaetfe van de voornoemde Schout, Bur- germeefteren, Schepenen, Rent- meefters en fVees-meefter en ge- koren de perfonen hier na vol- gende. Schout.
Willem Martfz. Kalf, Burgermeefteren Air. Willem Bardeus. Mr. Marten Ianfz, Kofter Medicus.
Adriaen Reynerfz, Krom- hout. Dircklanfz. deGraef. Schspenen.
CornelisWillemfz.van Riek.
Adriaen Paeuw.
lacob Benning lacobfz.
Balthafar Symonfz. Appel-
man. - Gerrit Ianfz. Delft.
Ian lacobfz. Huydekooper.
Henrick Olfeitlz. Fuyck.
Henrick Boelenfz.':
Mr. Cornelis Romeny-boot,
{defe heeft noytgefetcn.~). Trefriers.
Pieter Roding. Henrick van Marcken* Wees-meefters.
Ian Claelz Kat, Ysbrand Ianfz. Ian Meurling. Commijfarifen van dé Huwe-
i.xe Saken:
Mr. Reynier van Nek Sy- monfz. Egbert Roeloffz-, |
! Pieter Roding.
Cornelis Florifz. van Tey- lingen
Frans Volckertfz. Coorn- hart.
(defe wat mede Secretaris
van de f elf de Kamer.')
M79-
Schout.
Willem Martfz. Kalf. Burgermeefteren,
Mr. Willem Bardeufz. Ian Claefe. Kat. Egbert Roeloffz. Cornelis Florifz. van Tey- lingen Schepenen.
Ysbrand Ianfc. Dommer Lijndrayer.
Ian Ianfz. Smit. Ian Claes Boelenfz. Cornelis Albertfz. Schaeck. Pieter Willemfz. Vriend. Wouter Verh.ee Cornelifz. Ian Pieterfz. Reael. Frans Bcnning Bartolomeus. Ian Cornelifz.Hooft. Treforiers.
Mr. Marten Ianfz.. Cofter. Medicus.
|
||||||||||||
|
Pieter Roding."
Wees-meefters.
Ian Meurling. Mr. Marten Ianfc. Cofter Medicus.
Ian Ianfe. Smit. • Huvoehxe Sdkeitl
Mr. Ruyfch Claefz. Claes Symonfz. van Heemx?- kerek.
Claes Pieterfe. Kalf. Cornelis Winingen. Windrick van Mareken.' In de maend van Iun§
15-81. is Willem Martfz. Kalfs tijdgeexpïmrt,«n is van dien ti/t af tot Ligtmife 1581.;- altijd een van de Burgertneeftc* ren , wiens vieren-dtel jaers het was te prejideren, gevoeeji Schout by provifie: en in de maend van Augiifto daer aen volgende geftelt Ian Koe- nenfz. als gefubftitueerde>: Schout, dledageltx als Schilt hy Schepenen te recht fat. Schout.
Mr. Willem Bardeus. Ian Koeneniz.gefubftitueirdi. Schoutm fdugufto. Burgermeefteren.
Mr. Willem Bardeus -voorfz. Mr. Marten Kofter Medicus. Egbert Roeloffz. Claes Boelenfz. in Hamburg. Schepenen.
Frans Benning. fterft, daer voo?'
Pieter Willemfe- griend. Govert Dirckfz. Wuytiers;. Balthafar Appelman. Reynft Pieterfe. Wijbout de VVael. Egbert Tieterfz. Vinck.' Claes Symonfz. van Heems» kerek.
Laurens lacobfe. Reael. Cornelis Pieterfz. Hooft. Treforiers. Cornelis Florifz. Van Tey-
lingen.
Ian Claes Boelenfz. Wees-meefters.
Ian Meurling. Pieter Cornelifz. Boom, Ian
|
|||||||||||||
|
Schepenen.
Cornelis Willemfz. van Rieck.
Frans Volckertfz. Coorn- hart.
Claes Rcyertfe. lacob Bas Claefz. Claes Boelenfz. Windrick Henrickfz. van Mareken.
Pieter Boom Cornelife. Fredrick Vogel. Reynft Pieterfe, Treforiers.
Ian Claes Boelenfz. Govert Dirtkfz. Wuyters. Ian Meurling. Ian Ianfz. Smit Henrick van Mareken. Hutoelixe Sakjn.
Mr. Reynier van Neck Sy- monfz. Mr. Ruyfch Claefz. Guillam du Gardyn. lacob Heyn Booten. Philips Cornelifz. Boorm 1581.
Schout.
Willem Martfz, Kalf. Burgermeefteren,
Reynier Kant. Mr. Willem Bardeufz Cornelis Florife. van Teylin- gen.
Reynier van Neck ft erft, daer voor
lacob Bas Claelz. Schepenen.
In ditjaer zijn twee van de
voorfl. Schepenen ghectnti- nueen,i;e genaemt iojrden Oud Schepenen,Jiet't 1 Boekvan't i.Deel, 'tlefte Capitt. Num.' 10. Fol. 77. Cornelis Willemfe. vanRiek.
Pieter Cornelifz. Boom. Ian Claes Boeicnfe. Pieter Willemfz. Vriend. Frans Benning Bartholo- meufz.
Claes Albertfc. Goyer. Ian Verhee Cornelifz. Govert Dirckfe. Wuytiers. Cornelis Andries Boelenfz. Treforiers,
Egbert Roeloffz. P 3
|
|||||||||||||
|
Pieter Roding.
Wees-meefters.
Ian Meurling. Cornelis VVillemfz. van Rieck.
lacob Benning lacobfz. Hutoelixe Saken.
Mr. Reynier van Neek Sy-
monfz. Cornelis Boelen Arifz.
Gerrit Ianfz. Deifc.
Guillam du Gardyn.
Frans Vokkertlz. Coorn-
hart. 1580.
Schout.
Willem Martfz. Kalfï
Bdrgermeef.erm.
Egbert Roeloffz,
Mr. Marten Ianfz. Cofter
Medicus.
Adriaen Reynertfz, Crom- hout.
Reynier Kant. |
|||||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren
Mr. Marten Cofter Medicus. [ lacob Gerritfz. Hoing.
|
||||||||||||||
|
Ian Ianfc. Smit.
Huiuelixe Saken.
Adriaen Kromhout. Mr. RuyfchClaefz. Philips Cornelifz- Boom. Ian Pieteriz. Reael. VVillem dg Vries. 15-83.
Schout.
Ian Koenenfz. als gefiubfiitueerde van den pre
Jtderende Burgermeefier. Burgenneefieren.
Egbert Roeloffz. Cornelis Fiorifz. van Tey- lingen.
Reynier Cant. Pieter Cornelifz, Boom. Schepenen.
tClaes Symanfz. van Heems- kerek.
'Cornelis Pieterfz. Hooft. CornelisWillemfc.vanRiek. Ian Iacobfz. Huydekooper. Ian Verhee Cornelifz. Claes Franfc. Oetgens van Waveren.
Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn.
Jacob Boelenfe. *Iaceb Schaep Pieterfz. Trefiriers.
Ian Claes Boelenfz. Ian Ver burg. Wees-meefiers.
Ian Meurling. Mr, Marten Kofter Medicus.
Ianlanfc Smit. Huscelixe Saken.
Adriaen Reynierfz. Krom-
hout:. Mr.RuyfchCIaefs,
Ian Pieterij. Reael.
Ian Thomafz. Croonen-
burgh. Allert Iacobfz. Vries,
Schout.
Ian Koenenfz. «Is gejubfiitueerde van den frejiderende Burgermcefier. Burgermsefieren.
Cornelis Florift. van Tey- lingen.
Mr. Wlliem Baxdeufz. |
||||||||||||||
|
Pieter Boom Cornelifz.1
Ian Klaes Boelenfz. Schepenen. Ian Verhee Cornelifz. Otto Vogel. Claes Symonfz. van Hecms- kerek.
Cornelis lacob Witfen. Ian Ianfz. Smit. Pieter Willemfz. Vriend.' Ian Cornelifz. Hooft. Ian Thomafz. Croonea- burghj van Alckmaer.
Frans Henrickiz. Oetgens van Waveren.
Trefiriers.
Ian Verburg. Ian Iacobfz. Huydekooper^ Wees-meefters.
Ian Meurling.
lacob Ba6Claefz. Claes Franfst. Oetgens vaa Waveren. ïïuwelixe Saken.
Ian rieterfo. Reael.
Philips Cornelifz. Boom. Ian de Vry Egbertfz. Henrick Olphertfz. Fuyck. Ian Lourenfz. Spiegel. I$S8.
Schout, Willem van der Does. Burgermeejleren. Pieter Boom Cornelifz,
Reynier Kant.
Claes Franfz. Oetgens vaa
Waveren.
Cornelis lieterfz. Hooft. Schepenen. Claes Symonfz. van Heems-
kerek.
Cornelis lacob Witfen. Henrick Olphertfz. Fuyck. lacob Boelenfi. Balthafar Appelman. Ian Iacobfz. Huydekooper Cornelis Benning Ianfz. Bartholt Kromhout. Henrick Huddc Arentfz. Treforiers.
Ian Verburg. Ian Claes Boelenfz. Wees-metfiers.
Ian Meurling. |
||||||||||||||
|
Ian Verburg, ^^^^^
Schepenen.
Ian Verhee Cornelifz.. Claes Franfz. Oetgens van Waveren.
Balthafar Appelman. Ian Claes Boelenfz. Pieter Willemfz. Vriend. Egbert Pieterfz. Vinck. Frans Ruyfch. Cornelis lacob Witft. Cornelis Benninglanfz. Trefiriers.
Pieter Boom. lacob Schaep Pieterfz. Wees-meefiers.
Jan Meurling. Ian Ianfi. Smit. Cornelis ,de Vlaming van Oudshoorn.
Hnrvelixe Saken. Adriaen Cromhout. Mr. Ruyfch CJaefz. Egbert Cornelifc. Ian Thomaft.Croonenburg. Allert Iacobfz. Vries. inden jure 15-84. voorft. w
/ittgujto of daer omtrent is Ian Coenenfz. verlaten van fijn iffttie-, en is daer na, t.t weten den 8. Novem- ber daar aan volgende tot prmcipaelScfoutgefieltW.il- lem vander .Does Sy- monfz. uyt den Hage: de Vtle\tt fekere jaren daer te vooren het Officie van Con- vo)mee[ierjchap bedient had- de. 15-85.
Schout-
Willem van der Does. Burgermeefiereu.
Mr. Marten Cofter Medicus.
Reynier Kant. Egbert Roeloffz. _ . Pieter Boom Cornelifz. Schepenen.
Ian Claes Borlenfz. Pieter Wülemfz. Vriend. Lourens Iacobfz Reael lacob Schaep Pieterlsc. Ian Iacobfz. Huydekooper. Ian Cornelifz, Hooft. Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn.
Geiritlacob witf*. |
||||||||||||||
|
Trefiriers*
Ian Verburg.
Ianlanfz, Smit. Wees-meefiers.
Ian Meurling. Mr, Willem Bardeufz. Balthafar Appelman. Hiapelixe Saken. Adriaen Cromhout. - Cornelis Fiorifz. van Tey- lingen.
Philips Cornelifz. Boom. Ian Thomaft, Croonen- burgh.
Allert Iacobfz. Vries. 15-86.
Schout.
Willem van der Does. , Burgermee/teren.
Reynier Kant. Cornelis Fiorifz van Tey- lingen.
Mr. Willem Bardeufz. Claes Franfz. Oetgens van Waveren.
Schepenen.
Lourens Iacobfz. Reael. lacob Schaep Pieterfz. Ian Verhee Cornelifz. Otto Vogel. Balthafar Appelman. Hcnrick Olphertfo. Fuyck. Cornelis Pieterfz. Hooft. Cornelis Banning Ianfz. Pieter Paeuw Adriaenfic. Trefiriers.
Ian Verburg. Ian Iacobfz. Huydekooper. Wees-meeflers.
Ian Meurling. Pieter Boom Cornelifz, Egbert Roeloffz. ■ Huweltxe Saken.
Allert Iacobfz. Vries. Ian Pieterfz. Reael. lande Vry Egbertfz. Ian Thomafz. Croonen- burgh.
Klaes Symo.nfs, Heems- kerek.
1587.
Schout. Willem van der Does. Burgermee/teren. Cornelis Florilz. vanTey lingen.
Egbert Roeloffe. |
||||||||||||||
|
Iaa
|
||||||||||||||
|
\
|
||||||||||||||
|
derStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Huwelixe Saken,
Ian Thomafz. Croonen- burgh.
Ian de Vry Egbertfz. Dirck Iacobfe. Rofecrans. Ciaes Elbertfz, Goyer. Cornelis Cornelife. Heems- kerek.
Treforiers Extra- ordinaris.
Iacob Ianfe. Vinck. Wybrand Appelman. Scheut.
Willem van der Does.
Burgermeefteren Reynier Kant.
Mr. Willem Bardefius.
Cornelis Florifz. van Tey-
lingen. Claes Franfz. Oetgens van
Waveren'. Schepenen.
Ian Pieterfz. Reael.
Iacob Boelenfz.
Ian Verhee.
Cornelis Jacob Witfen.
Ian Thomafz. Croonen-
burgh. Ian de Vry Egbertfe..
Iacob Ianfe- Vinck.
Pieter van Ncck Pieterfe.
Willem Pieterfe. Hooft.
Treforiers. Ian Verburg.
Ian Claes Boelenfz.
Wees-meefers,-
Balthafar Appelman.
Cornelis Pieterfz. Hooft.
Bartholt Cromhout.
Hmvehxe Saken, Dirck Iacobfz. Rofekrans.
Claes Egbertfz. Goyer.
Cornelis Cornelife. Heems-
kerk. Reynier Paeuw.
Pieter Claefz Kalf.
Treforiers Extraor dinaris.
Gerrit Bicker.
Wybrand Appelman.
1593. .
Schout. Willem van der Does. B:-:rgermei'fteren.
Cornelis Florifz. van Teylin- gen. i Tieter Boom Cornelifz. j Ian Claes Boelenfe. I Balthafar Appelman. |
Schepenen.
Ian Verhee. Ian Thomafe. Croonen" burgh.
Ian Iacobfz. Huydekooper. Iacob Gerritfz. Hoing. Frans Henrickfz. Oergen* van Waveren.
Henrick Hudde Arentfe. Reynier Paeuw Adriaenfz* Pieter Claefe. Kalf. Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Treforiers.
Ian Verburg. RoelofEgbertfz. Wees-meefterf:
Mr. Willem Bardefius.' CornelisPieterfz. Hoof?. Bartholt Cromhout. Hiavelixe Saken.
Dirck Jacobfe. Rofekrans> Ian de Vry Egbertfe. Cornelis Cornelifz. Heems- kerek.
Harmen Gysbertfe. van de Poll.
Ian Benning Iacobfe. Treforiers Extra-ar dinar'isr
Gerrit Iacob Witfen. Gerrit Bicker. 'fW-
Schout'. Willem van der Does.' Burgermeefteren:
Pieter Boom Cornelifz. M. Willem Bardefius. : Reynier Kant. CornelisPieterfz. Hooft» Schepenert '
Henrick Hudde Arentfe. Dr. Sebaftiaen Egbertfz. • Claès Symonfe. van Heemst kerek.
Cornelis Iacob Witfen. Gerrit Bicker. Iacob Ianfe.. Vinck. Ysbrand Ben Elberts; Pieter Iacobfz. Bas. Adriaen du Gardijn. Treforiers.
Balthafar Appelman* Roelof Egbertfz. Wees-meefters.
Bartholt Cromhout Ian Pieteriz. Reael. Pieter van Neck Pieterfe:' Huivdixt
|
||||||||||
|
Claes Franfe. Oetgens van
Waveren.
Balthafar Appelman. Schepenen.
Ian Verhee. Lourens Jacobfz Reael.
Ian Iacobfz. Huydekooper. Cornelifz. Jacob Witfen. Ian Cornelifz. Hooft. Cornelis Banning Ianfz. Henrick Hudde Arentfz. Gerrit Bicker. Reynier Paeuw. Treforiers.
Ian Klaes Boelenfz. Cornelis Pieterfz. Hooft. Wees-meifters.
Ian Meurling. Mr. Willem Bardeufz. Ian Pieterfz. Reael. Huwelixe Saken.
Ian Thbmafe. Croonen- burgh.
Ian de Vry Egbertfz. Dirck Iacobiz, Roofecrans. Claes Elbertrz Goyer. Cornelis Cornelife. Heems- kerek.
Treforiers Extra-ordinaris
Gerrit Iacob Witfz. Iacobjanfe. Vinck. 15-9.1.
Schout.
Willem van der Does. Burgerweejieren. Pieter Boom Cornelifz. Reynier Kant. Cornelis Pieterfz Hooft. Bartholt Cromhout. Schepenen.
Ianlacobfz. Huydekooper.
Henrick Hudde Arentiz.
Pieter Wjllemfc. Vriend.
Ian Pieterfz. Reael..
Iacob Boelenfe.
Gerrit. Iacob Witfz.
i Iacob Gerritfz. Hoing. ! Iacob Pieterfc. Kapit. I Pieter Klaefe, Kalf, Treforiers.
Ian Claes Boelenfz. RoelofEgbertfz. Wees-m e<fters.
Mr. Willem Bardeufz. Ciaes Franfe. Oetgens van Waveren.
Balthafar Appelman. |
|||||||||||
|
Sanlanfe. Smit;
lan Cornelife. Hooft. Huwelixe Sa^en.
Philips Cornelifz Boom! Ian Thomafe. Croonen- burg.
Ian de Vry Egbertfz. Ian Loureufe. Spiegel. Lourens Iacobfc. Reael. Treforiers Extra-ordinaris.
Gerrit Iacob Witfen. Pieter Paeuw Adriaenfz. 15-89. Schout. Willem van der Does.
Burgermeefteren. Reynier Kant. Cornelis Florife. van Tey- lingen.
Mr. Willem Bardeufc. Ian Claes Boclenfz. Schepenen. Henrick Olphertfe. Fuyck. Iacob Boelenfz. Ian Verhee. Lourens Iacobfz. ReaeL Pieter Willemfz. Vriend. Otto Vogel. Trans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Ian Lourenfz. Spiegel. Wybrand Appelman. Treforiers.
Ian Verburg. CornelisPieterfz. Hooft. Wees-meekers. *-i,
Ian Meurling. -*-»- Claes Franfz. Oetgens van
Waveren.
Ian Cornelifz. Hooft Huwelixe Saken. Ian Thornafe. Kroonen- burgh.
Ian de Vry Egbertfz.. Balthafar Appelman. ' JDirck Iacobfe. Rofecrans. Touis [ahfe. Schellingwou. Treforiers Extra- ordjiaris.
Gerrit Iacob Witfen. Gerrit Bicker. 15-90.
Schout-
Willem van der Does. Burgei-meefteren. Gornelis Florifz. van Tey- lingen.
Pieter Boom Cornelifz. |
|||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heere»
|
||||||||||||||||
|
I Pieter Dirckfx. Haflêlaer.
' Ioris Iorife. Treforiers.
Iacob Boelenfz.
Roelof Egbertfz.
Wees-meekers.
Claes Franfic. Oetgens van VVaveren.
Ian Claes Boelenfk.. Balthafar Appelman. Hu-aelixe Saken.
Dirck Iacobfx. Rofekrans. Ian de Vry Egbertfz. Iacob Pieterfz. Capit. Pieter Bas Iacobilc. VValigSyvertfx. Treforiers ^Extra-ordinaris.
Iacob Ianu.. Vinck. Elbert Cornelifz. Schaeck. Schout.
VVillem van der Does. Burgermeefleren.
Pieter Boom Corneüfz. Claes Franu.. Oetgens van VVaveren.
Iacob Boelenfz. Ian de Vry Egbertfz. Schepenen.
Gerrit Iacob V Vitfen. Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Reynier Paeuw Adriaenfz. VVillem Pieterfz. Hooft. Cornelis Iorifz. Dr. Dirck Bas. Ian Claes Reynierft.. Harmen Gysbertfx. van de Poll.
Iacob Dirckfz. de Graef. Trtfrisrs.
Cornelis Florifz. van Tey- lingen.
Ian Claes Boelenfz., Wees-meeflers.
Balthafar Appelman. Cornelis Pieterfz.. Hooft. Pieter van Neck. Huwelixe Sakjn.
Dirck Iacobfz. Rofekrans. Ian Thomafc, Croonen- burgh.
Iacob Pieterfz Capit. Dr. Pieter Schaep. Laurens Iacobfz. Reael. Treforiers Extra-ordinaris.
Jacob Ianfz. Vinck. |
||||||||||||||||
|
\ Pieter ïacóbft. Ba?,
Reken-meeflers,
Harmen Rodenburg |
||||||||||||||||
|
Hamlixe Sakeit.
Dirck Iacobfx. Rofekrans. lan de Vry Egbertfz. Cornelis Cornelilz, Heems- kerck.
Harmen, Gysbertfz. vande Poll.
Ian Benning Iacobfz. Treforiers Extra-ordinaris_
Gerrit Iacob V Vitfen. Elbert Cornelifc. Schaeck Schout.
[Willem, van der Does. Burgermeefleren. Reynier Kant.
ft erft, deler voor
Mr. Willem Bardefius. Balthafar Appelman. Bartholt Cromhout. Iacob Boelenfz. Schepenen.
Claes Symonfz. van Heems- kerck.
Cornelis Iacob Vyitfen. fierft, daer voor
Cerrit Bicker. Ian Verhee. Ian Thomafz. Cronenburg.
Reynier 1'aeuw Adriaenfi. Pieter van Neck Pieterfz. VVillem Pieterfz. Hooft. Pieter Dirckfz. HafTelaer. Gerrit Claefz. Vlooswijck. Treforiers.
Ian Klaes Boelenfx.
Roelof Egbertft. Wees-meekers.
Cornelis Florifi. van Tey
lingen.
Klaes Franu.. Oetgens van Wavercn. <
Cornelis Pieterfz. Hooft.
Htaetlixe Sakjn.
Dirck Iacobfz. Rofekrans.
Ian de Vry Egbertfz. Harmen Gysbertfz. vande Poll.
Ian Benning Iacobft. Iacob Pieteru. Capit. Treforiers Extra-ordinar'is.
Iacob Ianfz. Vinck. Elbert Cornelife. Schaeck. |
||||||||||||||||
|
Schout.
VVillem van der Does. Burgermee ft eren.
Bartholt Cromhout. Ian Claes Boelenfx. Cornelis Pieterfz. Hooft. Tan de Vry Egbertfz. Schepenen.
Ian Verhee. Reynier Paeuw Adriaenfz.
Pieter VVillemfc. Vriend. Laurens Iacobfz. Reael. Cornelis Banning Ianfz. Henrick Hudde Arentfi. fierft, daer i)oor
Iacob Gerritfx. Hoing. Iacob Ianfz. Vinck. Cornelis Iorifx. Dr. Dirck Bas. Treforiers.
Balthafar Appelman. Iacob Boelenfz. Wees-meeflers.
Mr. VVillem Bardefius. Cornelis Florift. van Tey- lingen.
Claes Franft Oetgens van VVaveren.
Huwelixe Saken.
Dirck Iacobu,- Rofekrans. IanThomafz. Croonenburg. Iacob Pieterfz. Capit. Pieter Bas Iacobiz. VVaiigSyvertfz. Treforiers Extra-ordinaris.
Gerrit Iacob V Vitfen. Elbert Cornelilz. Schaeck. I$97-
Schoitt.
V Villem van der Does.
Burgermeefleren.
Cornelis Pieterfz. Hoof-. Mr. Vviilem Bardefieus. Cornelis Fiorifz. van Tey- lingcn.
Pieter Boom Corneüfz. Schepenen.
Cornelis Banning Ianfe. Iacob Gerritfz. Hoing. Gerrit Iacob Witfcn. Ian Thomafe.Croonenburg. Grrit Bicker. fitter van Neck. Dr. Sebaftiaen Egbertft. |
||||||||||||||||
|
Frans Henrickfx.
|
Oetgees
|
|||||||||||||||
|
van VVaveren,
zsfftirantie-meefters,
Gerrit Bicker. Frans Henrickfz. Oetgens van V Vaveren.
Gillis Janfx. Valckenier, 15-99-
Schout.
VVillem van der Does.
Burgermeefleren.
Iacob Boelenfz. Mr. Willem Bardefius. Ian Claes Boelenfz. Frans Henrickfz. Oetgens van VVaveren.
Schepenen. Reynier Paeuw Adriaenft. Dr. Dirck Bas. Ian Iacobfz Huydekooper. Claes Symonfx. van Heems» kerek-
Lourens Iacobfz. Reael. Iacob Gerrrtfz. Hoing. Ioris Iorifz. Pieter Mattijfz. Schrijver.
Dr.Sybrand Baltenfz.Appel- man.
Treforiers.
Cornelis Flonfz. van Tey» lingen.
Roelof Egbertfz. Wees-meeflers.
Balthafir Appelman. Claes Franfz. Oetgens van VVaveren.
Pieter van Neck. Huwelixe Saken.
Dirck Iacobfz. Rofekrans. Ian Thomafz.Croonenburgj Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Dr. Pieter Schaep. . Pieter VViïïemfz. Vriend. Treforiws Extraordinaris. Iacob lanfz. Vinck. Pieter Bas. Keken-meekers.
Ian de Vry Egbertft,
Harmen P_odenburg. Afk -antie-meeflers,
Gerrit Bicker. Gillis
|
||||||||||||||||
|
'der Stat AMSTERDAM.
|
||||||||||
|
1'Bartïiolt Kromhout.'
Ian de Vry Egbertfz. Gemt Bicker. Schepenen.
Gerrit Iacob VVitfen. * Iacob de C. raef Dirckfz. Ian Thomafz.Croonenburg; Dr. Sebauiaen Egbertfz. Ysbrand Ben Elbertfz. Ioris Iorifz. Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Iacob Egbertfz. van Ryn. Mr. Volckert Oeuverlander,' Treforiers.
Reynier Paeuw Adriaenfz. Ionas Witfen, Wees-meefters.
Cornelis Florifz. van Tey» lingen.
Ian Claes Boelenfz. Roelof Egbertfz. Huwelixe Saf^en.
Dirck Iacobfz. Rofekrans. Pieter Dirckfz. Vlaming van Oudshoorn.
Pieter Dirckfz. Haflelaer. Matthys Pieterfz. Schrijver. Ionas VVitfen. (doch is terftont tot Treft'
rier gemaeckt.) Treforiers Extra- erdinaris.
Iacob Ianfz. Vinck. Henrick Pieterfz. Schrijver» Reken-meefters.
Harmen Rodenburg.
Claes Symonfz. van Heemi- kerek. Aujfarimtiemeefters.
Ian Henritkfz. Oetgens van
Waveren.
Cornelis Ianfz. Valckenier. Adriaen Pieterfz. Raep. 1604..
Schout,
Willen van der Does.
B urgermeefteren.
Ian de Vry Egbertfz.
Cornelis Florifz. vanTeylin- gen.
ft erft den 18 November,daer
voor den 1 ^ dito.
Ian Pieterfz Reael.x Cornelis Pieterfz Hooft. Frans
|
||||||||||
|
Burgermeeflereti.
Cornelis Pieterfz. Hooft.
Cornelis Florifz. van Tey- üngen.
Pieter Boom Cornelifz. Claes Franfe. Oetgens van VVaveren.
Scheienen.
Reynier I'aeuw Adriaenfz. Dr. Dirck Bas. Ian Iacobfz Huydekooper. Pieter VVillemfz. Vriend, Gerrit Iacob VVitfen. Pieter Dirckfz. Haflelaer. Iacob de Graef Dirckfz. Dr. Pieter Schaep. (Defe werd üyt de B/tnck ge-
ordonneert Raedvxn de zsfd- miraliteyt. in Zeelani ; ende deur quant geen ander in fjn jïede: a/voaer hy fier ft den zo. Irifiy i<5> e. Dr. Ian ten Grootenhuys. Treforiers.
Ian de Vry Egbertfzi Gerrit Bicker. Wees-meefters,
Bartholt Kromhout. Cornelis Banning Ianfz. Roelof Egbertiz. Huwelixe Saken.
Dirck Iacobfz. Rofekrans. Ian Thomafz. Croonen- burgh.
Dr. Sybrand Appelman. Ysbrand Ben Elbertfz. Cornelis Cornelifz. Heems- kerck.
Treforiers Extra-ordinaris. Iacob Ianfz. Vinck. Elbert Cornelifz. Schaeck. Rekén-meejlers.
Harmen Rodenburgh. Claes Symonfz.van Heems- kerk. Affurantie-meefters. Ian Henrickfz. Oetgem van
VVaveren.
Cornelis Ianfz. Valckenier. Adriaen Pieterfz. Raep. 1603.
Schout. Willem van der Does. Surgermeejleren. Pieter Boom Cornelifc. (e) /
|
||||||||||
|
'Gülis ïan&- Va'ckeni'er.
Willem Pieterfz. Hooft. 1600.
Schout. Willem van der Does. Burgcrmeefleren. Ian Claes Botlenft.. Pieter Boom Cornelifz, Balthafar Appelman. Baltholt Kromhout. Schepenen.
Ian Iacobiz. Huydekooper, Iacob Gerritfz. Hoing. Pieter VVillemfz. Vriend. Gerrit Iacob V Vitfen. Pieter van Neck. Dr. Sebaftiaen Egbertiz. Harmen van de Poll. RoelofEgbertfs. Dr. Pieter Schaep. Treforiers.
Ian de Vry Egbertiz. Gerrit Bicker. Wees-meejiers.
Claes Franfe. Oetgens van VV averen.
Mr. V Villem Bardefius. - Cornelis Florifz. van Tey- lingen.
Huteelixe Saken.
Dirck Iacobfz. Roofekrans. Ian Thomafz.Croonenburg. Dr. Sybrand Appelman. Cornelis Banning Ianfz. Ysbrand Ben Elbertfc. Treforïers Extraordinaris.
Iacob Ianfz. Vinck. loris Iorift. Rekenmiefters.
Trans Henrickfz. Oetgens van VVaveren.
Harmen Rodenburg. t^Jfarantie-meejlers,
Willem Pieterfz. Hooft. Gillis lanfz. Valckenier. Ian Henrickfz. Oetgens van VVaveren. ióoi.
Dr. Nicafius deSilIa, ««
dat hyvtele jaren defer Stad
Penfionaris haddegeweeft, en is verfcheyde Ambaffitacfchap' fengebruyckt, is dit per over- leden j en m pin plast s qmm |
Dr. Albert de Veer.
Schout.
Willem van der Does. B urgermeefteren.
Bartholt Kromhout.
Mr. V Villem Bardefius. il erft den 21 Marti/, datr voor den 7 Aprilu
Cornelis Banning Ianfe. Cornelis Pieterfz. Hooft. Ian de Vry Egbertfz. Schepenen.
Dr. Sebaftiaen Egbertft. Harmen Gysbenfit. van de Poll.
Ian Thomafz.Croonenburg. Reynier Paeuw Adriaenfz. "ïsbrand Ben Elbertfz. Dr. Dirck Bas. Ioris Iorifz. Dr. Sybrand Appelman.
Ionas VVitfen. Treforiers.
Balthafar Appelman. Gerrit Bicker. Wees-meekers.
Claes Franfz. Oetgens van
VVaveren. Cornelis Florifz. van Tey-
lingen. Pieter Boom Cornclifx.
Huteelixe Saken. Dirck Iacobfz. Rofekrans.
Cornelis Cornelifz. Heems-
kerk. Gerrit Iacob VVitfen.
Pieter de Vlaming van
Oudshoorn. Iacob Dirckfc. de Graef.
Treforiers Extru-ordimris,
Iacob Ianfz. Vinck. Elbert Cornelifz. Schaeck. Reken-meefters. Frans' Hendrickfz Oetgens
van VVaveren.
Harmen Rodenburg. /Iffumntie-meefters.
Ian Henrickfz. Oetgens van
VVaveren.
Cornelis Ianfz. Valckenier. Adriaen Pieterfz. Raep. itfoi.
Schout.
V Villem vaa der Does. |
|||||||||
|
Namen van de Regeerende Heer en
|
|||||||||||||
|
Trans Henrickfz. Octgens *
van Waveren. Schepenen.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz.
Harmen Gysbertft. van de Poll.
Ian Iacobft. Huydekooper. Pieter Willemfc. Vriend, Iacob Gerritfz. Hoing. Pieter Dirckfz. HafTelaer. Dr. Dirck Bas. lonas VVitfen. Laurens lanfz.,Spiegel. Treforiers,.
Gerrit Bicker. fterft, deer voor
Pieter Boom Cornelifz. Rcynier Paeuw Adriacnfz. Wees-meesters.
Glaes Franfz. Oetgens van
van Waveren.
Ian Claes Boelens. lloelof Egbertfz. Huwehxe Sake».
Ian Thomafz. Kroonenbürg. Ysbrand Ben Elbertfz. Mr.Volckert Oeuverlander. Matthys Pieterfz. Schrijver. ïieter de Vlamingh van Oudshoorn.
Treforiers Extra-ordinaris. ïacob lanfz. Vinck. Henrick Pieterfz. Schrijver. Reken-meefters.
Harmen Rodenburg. Ioris Iorifz. tsfffurantïe-meefters.
Ian Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Cornelis lanfz. Valckenier. Adriaen Pieterfz, Raep, Schout.
.Willem ran der Does. Burgermeefteren- Cornelis Pieterfz. ■ Hoofti Pieter Boom Cornelifz. Bartholt Kromhout. .Reynier Paeuw Adriacnfz. Schepenen. Ian Iacofz. Huydekooper.
Iacob Gerritfz. Hoing. Gerrit Iacob VVitfen. Ian Thomafz. Kronenburg. |
|||||||||||||
|
Matthys Pieterfz. Schryveiv
Laurens lanfz. Spiegel. Jonas Witfen. Trefories Extra-ordinaris^.
Jacob Janfz. Vinck. Henrick Pieterfz. Schryver.' Reken-meefters.
Dr. Sebaftiaen Egbertfe. Pieter de Vlamingh va*' Oudshoorn. Afurantie-meefler.
Geurt Dirckfz. van Beunin> gen.
Adriaen Pieterfz. Raep. Cornelis Janü. Valckenier. 1608.
Schout.
Willem van der Does.' Burgermeefteren. Cornelis Pieterf*. Hóofr. Pieter Boom. fterft in't left va» 'tjaer ■: d' andere drie heibin voort' gtregeert. Claes Franfz. Oetgens vaa> waveren.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Schepenen,
Ian Thomafz. Croonen--. burgh.
Dr. Jan ten Grootenhuys, Ysbrand Ben Elbertfz. Pieter Dirckfz. HafTelaer. Jacob de Graef Dirckfe. Roelof Egbertfz. Jonas Witfen. Laurens Janft. Spiegel. Dirck de Vlamingh vaa. Oudshoorn. Treforiers.
Gerrit Jacob Witfen.. ' Joris Jorifz. y/ees-meefters.
Ian de Vry Egbertfz. Frans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
totomtrent Auguftus, infljn jiede
Harmen van de Poll. Ian Pieterfc. Reael. Iiuwelixe Saken
Pieter Bas JacobCc. Matthijs Pieterfz. Schryver; Cornelis Banning Ianfo. Dr.Dominicus Heemskerk; Jacob Poppen.. Treforie<*
|
|||||||||||||
|
Ioris Iorift.
Iacob de Graef Dickfz.
Dr. Ian ten Grootenhuys.
Mr. Volckert Oeuverlan-
der. Pieter de Vlamingh van
Oudshoorn. Treforiers-,
Roelof Egbertfz, lonas Witfen.. Wees-meeflers.
Claes Franfz. Oetgens van Waveren.
Ian de Vry Egbertfz; Ian Pieterfz. Reael. Iiuwelixe Saken..
Ysbrand Ben Elbertfz. Pieter Dirckfz. HafTelaer. Matthys Pieterfz^ Schrijver. Laurens lanfz. Spiegel. Dr. Dirck Bas, Treferters Extra-ordinaris,. Iacob lanfz. Vinck. Henrick Pieterfz. Schrijver. Reken-meeflers. _
Harmen Rodenburg. Frans Henrickfz. Oetgens van Waveren. Affuraneie-meefttrs.
Ian Henrickfc.Oetgens van Waveren.
Cornelis Ianfe. Valckenier. Adriaen Pieterfz. Raep. 1606.
Schout.
Willem van der Does, Burgermeefteren. Pieter Boom Cornelifz. Iacob Boelens. Ian de Vry Egbertfs. Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Schepenen.
Iacob de .Graef Dirckfz. Mr. Volckert Oeuverlander. Pieter HafTelaer. Dr. Dirck Bas. Harmen Gysbcrtfz. van de I Poll. lonas Witfen. Laurens lanfz. Spiegel. Geurt Dirckfz. van Beunin- gen.
Dr. Deminicus Heemskerk. Treforiers.
Gerrit Iacob Witfen. Dr. Ian ten Grootenhuys. |
|||||||||||||
|
\Wees-mtefters..
Clae> Franft. Oetgens Van Waveren..
Cornelis Pieterfz. Hooft., Ian Pieterfz. Reael. Hüwelixe Sake».
Ysbrand Ben Elbertfz,. Ian Thomafz. Croonen- . burg.
Pieter Bas Iaeobft. Mattlïys Pieterfz. Schrijver. Dr. Ian ten Grootenhuys. is Treforier -gekort». Treforiers Extra-ordinaris. Iacub lanfz. Vinck. Henrick Piïterfz. Schrijver. Reken-meefters.
Ioris Iorifz. Pieter de Vlaming van
Oudshoorn. ^Affurantie -meeflers. Ian Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Cornelis lanfz. Valckenier. Adriaen Pieterfz. Raep, 1Ö07.
Schout.
Willem ran der Dóes. Burgermeefteren. Iacob Boelens. Cornelis Pieterfz. Hooft. Frans Henrickfi. Oetgens van Waveren.
Cornelis Banning lanfz. Schepenen.
Dr. Dirck Bas. Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Ian Iacohfz. Huydekoper. Iacob Gerritfz. Hoing. Ian Thomafz. Croonen. burg.
Ioris Iorifz. Dr. Ian ten Grootenhuys.
Roetert Ernft. Iacob Poppen.. Treforiers,
Gerrit Iacob Witfen. Roelof Egbertfz. Wees-mecflers.
Claes Franfz; Oetgens van W averen.
Ian de Vry Egbertfz. Ian Pieterfz,. Reael. Huvoelixe Sake».
Ysbrand Ben Elbertfz. Pieter Bas.Iacobfi, |
|||||||||||||
|
derStndt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
I Commtffarifelt VM de Kleynt
Sake».
1 Ian Thomaft. Croonen- burgh.
Iacob Backer. Ian Willemfc. Bogaert. Antony Oetgens van Wave» ren.
In dit jaer is Dr. Albert
de Veer , na dat hy 10 jaren bier Penfionaris was geweeft , in den Haeg tot Reeds-heer beroepen, en in fijn plaets is ghekooren Adriaen Paeuw Reynierfz.
itfrz.
Schout.
Willem van der Docs^ Burgermeefteren.
Frans Henrickfz. Oetgenl van Waveren.
Iacob Boelens. Ian Pieterfz. Reael. Gerrit Iacob Witfen. Schepenen.
Pieter Dirckfz. Haflèlaer." Dirck de Vlamingh vaii Oudshoorn
Ioris Iorifz,. Laurens lanfz. Spiegel»
Iacob Poppen. Roetert Ernft. Iacob van Neck. Adriaen Pieterfz. Raep. Predrickde Vry. Treforiers.
Ian laeobfz. Huydekoopefc Dr. Ian ten Grootenhuys. fVees-meefters.
Cornelis Pieterfz. Hooft. I Pieter de Vlamingh van Oudshoorn.
Ian Pieterfz. .de Wit, be- gonnen den 28 JFebruary. Huwelixe Saken.
Pieter Bas laeobfz.. Dr.Dominicus Heemskerk. Ian Pieterfz/de Wit. Elbert Cornelifz. Schaeck. Pieter Matthyfz. Schryver. Treforiers Extra-ordinaris.
Iaccib lanfz.. Vinck. Hendrick Pieterfz. Schry- ver. Reken-meeflers.
Volckert Oeuverlander. Abraham Boom. A£iirentie-
|
|||||||||||
|
rviffel-hftnck.
Frans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Dirck de Vlamingh van Oudshoorn. .
Gerrit Iacob Witfen. 1611.
Schout.
Willem van der Does. Burgermeefteren.
Cornelis Banning lanfz.; Prans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Reynier Paeuw Adriaenfz. RoelofEgbertfz. Schepenen.
Jacob Gerritfz.. Hoing. Ionat Cornelis Witfen. Pieter Dirckfz.. Hafïelaer. Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Iacob de Graef Dirckfz. Pieter Matthyfs. Schryver. Dirck de Vlamming van Oudshoorn.
Ian Pieterfz. de Wit. Jan Gysbertfz. de Vries. Treforiers.
Ioris Iorifz. Dr. Ian ten Grootenhuys. Wees-meefters.
Cornelis Pieterfz,. Hooft. Jan Pieterfz. Reael. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn.
HuwelixeSxken.
Pieter Bas laeobfz. Dr.Dominicus Heemskerk. Iacob van Neck. Elbert Cornelifz. Schaeck. Ian Thomafz. Crounen- buvgli. Treforiers Extra-ordinaris.
Jacob Janfz. Vinck. Henrick Pieterfz. Schryver. R tken-meeflers.
Jan Jacobfz. Huydekooper. Pieter Janfz. Reael. jQjJ'ürimtie-weefters.
Jacob Poppen. Adriaen Pieterfz. Raep. Cornelis Janfz. Valckenier. Wiffel-Banck.
Gerrit Iacob Witfen. Dr. Dirck Bas. Laurens lanfz.. Spiegel, (e z) |
|||||||||||
|
Treforiers Extra-ordinaris.
Jacob lanfz. Vinck. Henrick Pieterfz. Schryver. Reken-mesfers.
rieter de Vlamingh van Oudshoorn.
Cornelis Banning lanfz. Affurantie-meefters.
Geurt Dirkfz. van Beunin- gen.
Adriaen Pieterfz.. Raep. Cornelis lanfz.. Valckenier. NS09.
'Schout.
Willem van der Does. Burgermeefteren.
Claes Franfe. Oetgens van
Waveren.
Iacob Boelens. Reynier Paeuw Adriaenfz. Gerrit Iacob Witfen. Schepenen. Tieter Dirckfz. Haffelacr.
RoelofEgbertfz. Mr.Volckert Oeuverlander. Geurt Dirckfz. van Beunia- gen.
Dr. Dominicus Heemskerk. Iacob Poppen. Ian Pieterfz. de Wit. Jacob van Neck. Pieter lanfz. Reael. Treforiers. Ioris Iorifz. Dr. Ian ten Grootenhuys. Wees-meejters.
Cornelis Banning lanfz.
Ian Pieterfz.. Reael. Harmen Gysbertfz. van de Poll. Hwsoelixe$a\en.
Pieter Bas laeobfz.
Iacob de Graef Oirckfz. Matthys Pieterfz. Schryver. Laurens lanfz. Spiegel. Roetert'Ernft. Treforiers Extra-ordinaris. Iacob lanfz. Vinck.
Henrick Pieterfz. Schryver. Reken-meeflers.
Fieter de Vlamingh van
Oudshoorn.
Ian laeobfz, Huydekooper. |
jiffeurantie-meeflers.
Adriaen Pieterfz. Raep. Cornelis'lanfz. Valckenier. Ionas Witfen. Commijfarifen van de
Wijfel-banck.
Frans Henrickfz. Oetgens
van Waveren.
Dr.DirckBas. Dirck de Vlamingh van Oudshoorn. 1610.
Schout,
Willem van der Does. Burgermeejlertn.
Iacob Boelens. Cornelis Pieterfz. Hooft. Cornelis Banning lanfz. Dr. Dirck Ba». •Schepenen.
Mr.VolckertOeuvcrlander. Geurt Dirckfz. van Beunin- gen.
Iacob Gerritfz. Hoing. Ian Thomafz. Crooncn- burgh.
Ionas Witfen. Dr. Ian ten Grootenhuys:
Laurens lanfz. Spiegel. Iacob Backer. Abraham Boom. Treforiers.
Reynier Paeuw Adriaenfz. Ioris Iorifz. Wees-meefters.
Ian Pieterfz. Reael. Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Iacob de Graef Dirckfz.. HuioelixeSahen.
Pieter Bas Iacob fz. Dr. Dominicus Heemskerk. Jacob van Neck. Ian Pieterfz. de Wit. Elbert Cornelifz. Schaeck. Treforiers Extra-ordinaris. Iacob lanfz. Vinck. Henrick Pieterfz.-Schrijver. Reken-meefters.
Ian laeobfz. Huydekooper. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn. Siffurtmtie-meefers.
Iacob Poppen. Cornelis Janfz. Valckenier. Adriaen Pieterfz, Raep. |
||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren
|
||||||||||||||
|
Dr. Dominicus Heems-
kerck. Fredrick de Vry. Cornelis Schellinger. Trefiriers Extra-ordinaris.
Henrick Pieterfz. Schrijver, Iacob Bicker IacobfL Reken-met fiers. Roetert Ernft. Antony Oetgens van Wave*
ren. Affurantie-meefiers.
Pieter Ianfc. Reael. Cornelis lanfz. Valckenier» Pieter Picterfc Haffelaer. mfel-banck.
Cornelis Banning Ianfe. Reynier Paeuw. Jacob Dirckli. de Graef. Isgecommitteert in de Ge=
committeerde Ruien van de Staten van Holland : in fijn plaets is in de Banck geleomen Bartholt Cromhout. Kleyne Saken. Harmen Gysbertfc. van de Poll.
Pieter Mattijfz. Schrijver. Ian Willemfz. Bogaert, Dr.Andries Bicker Gerritfz, Banck van Leuning.
Roelof Egbertfz. Ionas Cornelis Witfen. 1616.
Schout.
Willem van der Does. Burgermee f; eren.
Gerrit Iacob Witfen. Bartholt Kromhout. Cornelis Banning lanft. Reynier Paeuw. Schepenen.
Lanrens Ianft. Spiegel. Geurt Dirckfz. van Beunin» gen.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Pieter de Vlamingh van. Oudshoorn.
Ian Pieterfz. de Wit. Roetert Ernft. Iacob Backer. Hillebrand Schellinger; Dr. Andries Bicker GerritfZi Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfc. |
||||||||||||||
|
Rekentneefiers. 1
Lourens lanfz. Spiegel;
Abraham Boom. Jjfurar.tie-meeflers.
Geurt Dirckfz. van Beunin- Pieter lanfz Reael.
Cornelis Ianfc. Valckenier. Mffil- banck.
Cornelis Pieterfc. Hooft. Cornelis Banning lanfz. Iacob Dirckfz. de Graef. Kleyne Saken.
Ian Thomafz. Croonen- burgh.
Pieter Dirckfz. Haflèlaer. Pieter Mattijfz Schrijver. Dr.Andries Bicker Gerritfz. Commiffarifen van de Bank van Leen,nge. Frans Hendrikfc. Oetgens van Waveren-
Ionas Cornelis Witfen. 161 f.
Schut.
Willem van der Does, Burgermee/teren.
Iacob Boelens.
Frans Henrickfz. Oetgens
van Waveren.
Gerrit Iacob Witfen. Dr. DirckBas. Schepenen.
Dirck de Vlamingh van Oudshoorn.
Ian Gysbertfz. de Vries. Pieter Dirckfz Haffelaer; Ioris Iorifz. Loureus Ianfe. Spiegel.
Geurt Dirckfz. van Beunin- gen.
Iacob Poppen. Iacob van Neck.. Abraham Boom. Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Ian Iacobfz. Huydekooper. Wees-meefters.
Pan Pieterfz. Reael. Ian Pieterfz. de Wit. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn. Huwelixe Saken.
Pieter Bas Iacobfz. Ysbrand Ben Elbertfe. |
||||||||||||||
|
djfurantie-meejlerf. Jjfurantie-meeflers.
Geurt Dirckfz. van Beunin-1 Geurt Dirckfz. van Beunin-
|
||||||||||||||
|
gen.
Cornelis lanfz. Valckenier. Pieter ïanfz. Reael. W.Jfiel-banck. Reynier Paeuw Adrienfz. Roelof Egbertfz. Iacob Direkfx.. de Graef. Kleyne Stken.
Ian Thomafz. Croonenburg. Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Iacob Backer. Antony Oetgens van VVa- vcren.
1615.
Schout.
Willem van der Does. Burgermeederen.
Gerrit Iacob VVitfen. Bartholt Kromholt. Cornelis Banning lanfz. Iacob Dirckfz. de Graef. Schepenen,.
ïoris Iorifz. Jacob Poppen, ïacob Gerritfz. Hoing. Ian Thomafz.Croonenburg. Ysbrand Ben Elbertfz. Dr. Ian ten Grootenhuys. Mr. Volckert Oeuverlandcr Pieter de Vlaming van Oudshoorn.
Abraham Boom. Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Ian Iacobfz. Huydekooper. Wees-meesters.
Cornelis Pieterfz. Hooft. Ian Pieterfz. Reael. Ian Pieterfz. de V Vit. Huvoelixe S0h.cn.
Pieter Bas Iacobfz. Dr.Dominicus Heemskerck. Elbert Cornelifz. Schaeck. Pieter Mattijfz. Schrijver. Fredrick de Vry. Trefiriers Extra- ordinaris.
Iacob Ianfic. Vinck. Hendrick Pieterft. Schrij- ver. Reken-meefiers.
Lourens lanfz. Spiegel, Roetert Ernft. |
gen.
ornelis Ianfz. Valckenier. Pieter lanfz. Reael. M'iffel-banck.
Iacob Boelens.
Reynier Paeuw Adriaenfz.
Roelof Egbertfz.
Klcyne Saken.
Harmen Gijsbertfz- van de
Poll. Ionas Cornelis VVitfen.
Iacob Backer.
Antony Oetgens van Wave-
ren. 1614,.
Schout. Willem van der Does. Burgermee/leren.
Bartholt Cromhout.
Iacob Boelens. Reynier Paeuw Adriaenfz. Roelof EgbertfsC. Schepenen.
Iacob Gerritfz. Hoing.
Dr. Ian ten Grootenhuys.
Harmen Gysbertfz. van de
Poll: Roetert Ernft.
Diick de Vlamingh van
Oudshoorn. Iacob Backer.
Ian Gysbertfz de Vries.
Adriaen Pieterfz. Raep.
Antony Oetgens van Wave-
ren. Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Ian Iacobfz. Huydekooper. Wees-vieefiers.
IanPieterfc. Reael. Ian Pieterfc. de Wit. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn. Huwelixe Saken.
Pieter Bas-Iacobfz. Dr.Dominicus Heemskerck. Iacob van Neck. Ysbrand Ben Elbertfz. Fredrick de Vry. Trefmers Extra-ordinaris.
Iacob lanfz. Vinck. |
|||||||||||||
|
Henrick Pieterfz. Schrijver.
|
||||||||||||||
|
dcrStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Tan lacobfz. Huydekooper.
Wees-meefters.
Ian Pieterfz. ReaeL Harmen Gysb. van de Pol. Pieter Gerritfz.Ruytenburg. Heer van Vlaerdingen. Huwelixe Saken. Pieter Bas lacobfz. Ysbrand Ben Elbertfc. Dr. Dominicus Heems- kerck.
lacob Poppen. Cornelis Schellinger. Trcforiers Extra-ordinaris,
Hendrick Pieterfz, Schry- ver. lacob Bicker lacobfz. Rekcn-meejiers. Abraham Boom. Antoni Oetgens van Wave- ren. jffurantie-mceflers. Cornelis Ianft- Valckenier.
Pieter lanfe. Reael. Pieter Pieterfz. Haflèlacr. Wijfel-hanck.
Erans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
lacob Gerritfz. Hoing. loris lorifz. üleyne Saken.
Pieter Dirckfz HaiTeUer. Pieter Mattijfz. Schryver. Ian Willemfz. Bogaert. Adriaen Kromhout. Banck vanLetning.
RoelofEgbertfz. Jonas Cornelis Witfen* 1617.
Schout.
Willem van der Does. Burgermeejleren.
Reynier Paeuw. Frans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Dr. Dirck Bas RoelofEgbertfz. Schepenen*
Dr. Ian ten Grootenhuys. Ian Pieterfz. de Wit. Ioris lorifz. Pieter Mattijfz. Schrijver,
lacob Poppen, lacob van Neck; |
|||||||||||
|
Ian Gysbertfz. de Vries.
Abraham Boom.
lacob lacobfz. Hinloopen.
Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfc. Ian Iacobfc. Huydekooper. Wees-meefters.
Ian Pieterfz. Reael. Harmen Gysbertz. van de Poll.
Pieter Gerritfz. Ruyten- burgh.
Heer van Vlaerdir.gtn.
Huwelixe Saken.
Pieter Bas lacobfz. Dr. Dominicus Heemskerk. Ysbrand Bel Elbertf*,. Cornelis Schellinger. Dr. Andries Bicker Gerritfz- Treforiers Extra-erdinaris.
RoetertErnft. Henrick PieterCc. Schrijver. Reken- meejiers.
Pieter de Vlamingh van Oudshoorn.
Antony Oetgens van Wave- ren. Jffuramie-meejlers.
Cornelis lanfz,. Valckenier. Pieter lanfz. Reael. Pieter Pieterfz. Hafïèlaer. Wipl-banck-
lacob Boelenfe. lacob Gerritfz.. Hoing: Dirck de Vlamingh van Oudshoorn. tileyne Saken.
Hillebrand Schellinger.
Ian Wülemfc. Bogaert. Adriaen Kromhout. Michiel Paeuw. Banck. van Leening.;
Bartholt Kromhout.
Ionas Cornelis Witfen. 1618.
Schout. Willem vander Does. Burgermeeperen. Dr. Dirck Bas. Bartholt Kromhout; lacob Boelens. lacob Gerritfz. Hoing. Schepenen.
Ioris Iorifc. |
lacob van Neck.
Laurent Ianft. Spiegel. Geurt Dirckfo. van Beunin- gen.
Dr. Dominicus Heemskerk. Pieter lanfz. Reael. Claes lacobfz.Harencarfpel. Wamaer Ernft van Ballen. Dr. Reynier Paeuw. Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfic. Ian lacobfz. Huydekooper. Wees-meefters.
RoelofEgbertfz.
Harmen Gysbertfc. van de
Poll.
Pieter Gerritlü. Ruyten- burgh.
. Hier van Vlaerdmgen.
Huwelixe Saken.
Pieter Bas lacobfz. Ysbrand Ben Elbertfz. Cornelis Schellinger. Dr.Andries Bicker Gerritft Ian Gysbertfz. de Vries. Treforiers Extraerdinaris.
RoetertErnft. lacob Bicker Iacobfc. Rehen-niecftcrs.
Pieter de Vlamingh van
Oudshoorn Antony Oetgens van Wa-
veren. Affwttn'. ie- mtefte rs.
; Pieter Matthyfz. Schryver.
I Cornelis lanfz. Valckenier.
Pieter Pieterfz. Haffelaer.
Wtffel- banck^.
Frans Henrickfz. Oetgens van Waveren
lacob Dirckfz. de Graef Dirck de Vlamingh van Oudshoorn. Kiejne Saken.
Hillebrand Schellinger.
Ian Willemfz. Bogaert. Adriaen Kromhout. Michiel Paeuw. Banc\van Leening.
Ionas Cornelis Witfen. lacob Poppen. 1619*
Schout.
Willem van der Does. 1« 3) |
Xurgermeejlmn,
lacob Boelens. Reynier Paeuw. Frans Henrickfz. Oetgeni van Waveren.
Ionas Cornelis Witfen. Schepenen.
Geurt Dirckfz.van Beunin-] gen-
Dr. Dominicus Heemskerk, Dr. Ian ten Grootenhuye» Ian Pieterfz. de Wit. Ian Gysbertfz de Vries. Hillebrand Schellinger. Ian Willemfz. Bogaerd. lacob Pieterfz. Hoog-ka- mer
Dr. Albertus Coenradus Burg.
Treforiers.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz. Ian lacobfz. Huydekooper* Wees-meefters.
Harmen Gijsbertfz. vand*
Poll.
Tieter de Vlamingh van Oudshoorn-
Pieter Gerritft. Ruyten- burgh.
Heer van Vlaerdingen.
Huwelixe Saken.
Pieter Bas lacobfz. Pieter Mattijfz. Schrijver. Cornelis Schellinger. Dr.Andries Bicker Gerritfz- lacob lacobfz. Hinloopen. Terforiers Extra-ordinaris.
Roeteit Ernft. lacob Bicker lacobfz. Reken- meefters.
Abraham Boom. Antony Oetgens van Wft- veren.
Jffurnntie-meefters. Cornelis lanfz. Valckeaier. Pieter lanfz. Reael Pieter Pieterfz. Hafleker. Wjfel-banck.
RoelofEgbertfz: lacob Gerritfz. Hoing. Laurens lanfz. Spiegel. Kleyne Saken.
Claes Iacobfc. Harencar- fpel,
Waraaer
|
|||||||||
|
l&tmcnvm deRegeer'cnde Heer en
|
|||||||||||
|
Henrick Hudde^
Michiel Paeuw Reynierfz»
Dr. ClaesPieterfz. Tulp.
Tréforiers-
Pieter de Vlamingh vaa Oudshoorn.
Abraham Boom. Wees-meefters.
Bartholt Kromhout. Fredrick de Vry. PieterGerritfz.Ruytenburg, Heer van Vlaerdingen. Hutvelixe Saken. Pieter Bas Iacobfz. Cornelis Schellinger. Arent Pieterfz.. van derBurg. Pieter Adriaenfe. Raep. Symon van der Does. Tréforiers Extra-ord'tnarisi
Warnaer Ernft van Baflèn, Outgert Pieterfz. Spiegel. Reken-meefiers.
Iacob Backer. Iacob Bicker Iacobfz. Ajfltrantie-meefters. '
Cornelis Ianfz. Valckenier. Pieter Pieterfz. Haffelaer. Reynier Rèael Ianfz. Wijfel-banck. Iacob Gerritfz. Hoing. Laurens Ianfz. Spiegel. Mr. VolckertOeuverlander. Heer van Purmerland en llpendam. Kleyne Sak en.
Hillebrand Schellinger. Iacob Pieterfz. Hoogkamer. Cornelis de Vry. Cornelis Bicker Gerritfz. Banck van Leer.ing. Antony Oetgens van VVa- veren. Dr.AlbertusCoenradusBurg IÓIJ.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermeefteren.
Iacob van Neck. Bartholt Kromhout. Ionas Cornelis V Vitfen. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn. Schepen-n.
Dr.Andries Bicker Gerritfz.
Iacob Iacobfz. Hinloopen.
Mr. VolckertOeuverlander.
Heer van Purmerland en
llpendam.
Abraham
|
|||||||||||
|
-van Purmer land en llpen-
dam, érc.foo dat ditjaer als Wees-meefters hebben gefeten. Fredrick de Vry. Mr. Volckert Oeuverlander Heer van Purmerland en
llpendam.
Pieter Gerritfc. Ruyten- burgh.
Heer van Vlaerdingen.
Hureelixe Saken.
Pieter Bas Iacobfz. Cornelis Schellinger. Iacob Iacobfz. Hinloopen. Arent Pieterfz. van der Burght.
Pieter Adriaenft Raep. Tréforiers Extra- or dinar is.
Henrick Hudde. Reynier Reael Ianfe. Reken-meefiers.
Iacob Back er. Iacob Bicker Iacobfc. AJJUran tie- meefte rs.
Cornelis Ianfz. Valckenier. Pieter Pieterfe. Haflèlaer. Michiel Paeuw. Wiffel-bancki
Frans Henrickfz. Oetgens van VVaveren.
Iacob Gerritfz. Hoing. Laurens Ianfz. Spiegel. Kleyne Saken.
Dr-Dominicus Heemskerk. Adriaen Pieterfz. 'Raep. Cornelis de Vry. Cornelis Bicker Gerritfz. Banck van Leen-.nr.
Dr.Andries BickerGerntfc. Ian Willemfz. Bogaert- l6i2.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermeefteren.
Iacob Poppen. Frans Henrickfz. Oefgens van VVaveren-
Dr. Dirck Bas. Iacob van Neck. Schepenen.
Geurt Dirckfz. van Beunin- gen.
Ian Gysbertfz. de Vries. Dr.Dominicus Heemskerk. Dr.Andries BiokerGerritfz. Iacob Iacobfz. Hinloopen. Claes Iacobfz.Harencarfpel. 1
|
|||||||||||
|
Kleyne Saken.
Michiel Paeuw. Cornelis de Vry. Pieter AdriaenfJc. Raep. Cornelis Bicker Girrtfz. Banckjvan Leening
Bartholt Kromhout.
Ian Willemfz. Bogaert. iöïi.
Schout.
Willem van der Does. Alfo Willem van derDoes
fijn S chout-ampt den laetften OtJober des jaers i6zo. heeft verlaten, Joo beeft Fredrick de Vry ah prefiderende Bur- germeefteren het Schout-ampt bekleed Ut Vrouvjen-dagdaer aen volgenie; en is doen ge- koren tot Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. 'Burgermeefteren.
Gerrit Iacob Witfen. Bartholt Cromhout. Iacob Boelens. ft erft, daervoor den 19 lunij Iacob Poppen. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn Schepenen.
Roetert Ernft. Abraham Boom. (gen. Geurt Dirckft.van Beunin- Ian Gysbertfz. de Vries. Antony Oerg. van VVaveren. Hillebrand Schellinger. Warnaer Ernft van Baflen. Iacob Pieterfz. Hoogkamer. Symon van der Does. Tréforiers.
Dr. Dirck Bas- loris Iorifz. Wees mee ft er s.
Dr. Sebaftiaen Egbertfz. jierft, m fijnplaets
Fredrick de Vry. Iacob Poppen. Defe is gekoren in de Ge-
committeerde Raden ter Ad- mlraliteyt; en na dat hy daer omtrent twee maenden had gefeten, is geworden Burger- meefter : en in fijn plaets Mr. Volckert Oeuverlander.Hc |
|||||||||||
|
Warnaer Emft. van.BafTen.
Adriaen Cromhout. Michiel Paeuw. Banckjvan teening.
Bartholt Kromhout. Iacob Poppen. 1620.
Schout.
jWillem van der Doe*. Burgermeefteren.
tReynier Paeuw'. Gerrit Iacob Witfen. Iacob Gerritfz. Hoing. Iredrkk de Vry. Schepenen.
Dr. ïan ten Grootenhuys. ïan Pieterfz. de Wit. Tforis Iorifz. Abraham Boom. Roetert Ernft. Adriaen Pieterfz. Raep. Iacob Iacobfz. Hinloopen. Claes Iacobfz.Harencarfpel, ArentPieterfz.van derBurg Tréforiers.
Dr. Dirck Bas. Ian Gysbertfz. de Vries. Wees-meefters.
ïan Iacobfz. Huydekoper. " Iacob Poppen. PieterGerritiz.Ruytenburg, Heer van Vlaerdingen. HuiveUxe Saken. i Tieter Bas Iacobfz.
Iacob van Neck. Cornelis Schellinger. Dr. AndriesBicker Gerritfz. IacobPietcrfc. Hoogka m er • Tréforiers Extra-ordina'is Warnaer Ernft van Baflen. Adriaen.Kromhout Reken-miefters.
Antony Oetgens van Wa- veren.
Dr. Reynier Paeuw. jffpirantie-meeflers.
Cornelis'Ianfz. Valckenier. Pieter Ianfz. Rcael. Pieter Pieterfz. Haflèlaer. W%el-btmc\. Frans Henrickfo. Oetgens
van Wavcren.
Laurens Ianfz. Spiegel. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn.
|
|||||||||||
|
derStadt AMS'
Trans Henrickfz. Oetgens
van Waveren.
Dr. DirckBas. Iacob Poppen»
Schepenen.
Mr. Voickert Oeuverlander.
Heer van Purrnerland en Ilpendam. Hillebrand Schellinger.
Geurt Dirckfz. van leunin-
gen. Ian Gysbertfï.. de Vries.
Iacob Pieterffc.Hoogkamer.
Henrick Hudde.
Dr. Claes Pieterfz Tulp.
Ian Cornelifz. Geelvinck.
Dr. Gerrit Schaep.
Treforiers Gerrit Iacob Witfen.
Abraham Boom.
Wees-meefiers.
Reynier Paeuw.
Dr. Dominicus Heemskek.
PieterGerritfc-Ruytenburg.
Heer van Vlaerdmgen. Hmselixe Saken.
Pieter Bas Iacobfz. Cornelis Schellingen Pieter Adriaenfz. Raep; Symonvan der Does. Michiel Paeuw Reynierfz. Treforïers Bxtraordmaris. Dr.AlbertusCoenradusBurg. Pieter Pieterfz. Haffelaer. Reken-meejitrs.
Iacob Backer. Iacob Bikker Iacobfc. Affurantie- meefiers. Cornelis Ianfz. Valckenier. Reynier Reael Ianfz. Cornelis de Vry. WtjfelBanck.
Pieter de VlamingJi van Oudshoorn.
Antony Oetgens van Wave- ren. Dr.Andries Bicker Gerritfz Kleyne Saken.
Wernaer Ernft van Baifen. Outgert Pieterfe. Spiegel. Gerrit Hudde. Dr. CornelisvanDronkelaer. Banc\yan Leening.
Bartholt Kromhout, Cornelis Bicker Gerritiz. 1625. Schout. Dr. Ian ten Grootenhuys, |
'ERDAM.
Burgermeejleren.
Dr. Dirck Bas, Ridder.
Gerrit Iacob Witfen , flerft. Iacob van Neck. Abraham Boom. Schepenen.
Geurt Dirckfz.v an Beunin- gen.
Ian Gysbertf*. de Vries. Adriaen Pieterfx. Raep. Dr.Andries Bicker Gerritfz. Iacob Iacobfc. Hinloopen. V VarnaerErnft vanBaifen. Dr.AlbertusCoenradusBurg Ernft Roeterfc. Adriaen Kromhout. fterft; daer voor
Dirck ThoKitx. Treforiers.
Pieter de Vlamingh van Oudshoorn.
Iacob Pieterfx.Hoogkamer. Wees-meefiers.
Reynier Paeuw Adriaenfz. Ridder.
Harmen Gysbertfz. van'de Poll.
Pieter Ianfe. Reael. PieterGerritfcRuytenburg Heer v.\n Vlaerdmgen. .
Huvielixe Saken.
Symon van der Does. Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Cornelis Schellinger d'oude, Dr. Pieter Opmeer. Pieter Adriaenfe. Raep. Treforiers Extra- ordinaris.'
Henrick Hudde. Iacob Reael. Reken-meekers.
Iacob Backer. Symon van der Does. Affwantie meefiers.
Cornelis Ianfz. Valckenier. Reynier Reael. Cornelis de Vry. Wiffel- banck.
Antony Oetgens van Wave-
ren; Ian Cornelifz. Geelvinck; Cornelis Bicker Gerritfz. Kleyne Saken.
Dr. Gerrit Schaep* Outgert Pieterfz. Spiegel. Dr.Cornelis Dronckelaer. ! Gerrit Hudde. |
||||||||
|
Banck van Leemng.
Mr. Voickert Oeuverlande1" Heer vanPurmerland en il'
pendam. *
Pieter Pieterfz. Haflelaer. i<Si6.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys.'
Burgermeefimn.
Iacob van Neck.
Pieter de V amingh vaa
Oudshoorn. Ian Cornelifz, Geelvinck;
Antony Oetgens van Wave-
ren. Schepenen.
Adriaen Pieterfz. Raep.
Iacob Iacobfz. Hinloopen.1 Mr. Voickert Oeuverlander Heer van Vurmerland en
llpendam-
Iacob Backer. Henrick Hudde. Iacob Reael. Dr. Gerrit Schaep; Pieter Pieterfe. Haflelaer? Dr. Pieter Opmeer. Treforiers. Dr. DirckBas, Ridder. Iacob Pieterft. Hoogkamer.' Wees-meefters.
Reynier Paeuw Adriaenft.' Ridder.
Harmen Gysbertfz, van de = Poll.
Pieter Ianfc, Reael. Pi erer G erritfz. Ruy tenburg/ Heer van Vherdingeii.
Hnwlixe Saken.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp.' Dr. Henrick Coppit. Cornelis Schellinger d'oude. Iacob Bicker Iacobfz. fierftr. Willem Backer. Treforiers Extra- ordinaris.
Warnaer E,mft van Baflèn.' Ernft Roererft. Rekenmeefiers.
Symon'van der Does. Pieter Adriaenfe Raep. Affurantie-meefiers. Dr. Albertus CoenraduS •*
Burgh. ■
1 Reynier Reael. Cornelis Michielfc. Blaeu: 1 " " W£el*:
|
|||||||||
|
Abraham Boom;
Hillebrand Schellinger. Warnar Ernft van Bailèn. Dr. Albertus Coenradus Burg.
Symon van der Does. Dr. Iacob Reael Ianfz. Treforiers.
Gerrit Iacob Witfen- Iacob Pieterfz. Hoogkamer. Wees-meefiers.
Reynier Paeuw. Fredrick de Vry. is gecommitteert in de Ge-
committeerde Raden van de Staten van Holl%nd: in fijn plaets quam Dr.Dominïcus Heemskerk.
Pieter Gerritfz.Ruytenburg Heer van Vlaerdmgen.
Huvjelixe Saken. Pieter Bas Iacobft.. Cornelis Schellinger. Pieter Adriaenfz. Raep. Michiel Paeuw Reynierfz; Dr. Claes Pieterfc. Tulp. Treforiers Extra-ord'maris.
Geurt Dirckfz. van Beunin- gen.
Henrick Hudde. Keken-meekers.
Iacob Backer. Iacob Bicker Iacobfz. sfjfurantie-meejlers.
Cornelis Ianfz. Vlackenier. Pieter Pieterfz. Haflelaer. Reynier Reael Ianfc. Wiffel-banck-
Trans Henrickfz. Oetgens van Waveren.
Iacob Gerritfz. Hoing.' Laurens Ianfc. Spiegel; jlerft , voor daer
Dr. DirckBas. Kleyne Saken.
Cornelis de Vry Outgert Pieterfz. Spiegel. Gerrit Hudde. Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Banck van Leening. Antony Oetgens van Wa- veren. Cornelis Bicker Gerritfc. 1624.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermeejleren. I ïonas Cornelis Witfen,
1
|
|||||||||
|
Namen vm de Regeerende Heer en
|
|||||||||||
|
Wiffel-banch
Fredrick de Vry. Hillebrand Schellinger. Cornelis Bicker Gerritfs. Kleyne S«<e».
Cornelis de Vry. Outgert Pieterfz. Spi egel- Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Ian Bicker Gerritfz. Banckjvan Leening.
Dr.Andries Bicker Gerritfz. Dirck Tholinx. Schout.
D. Ian ten Grootenhuys.
Burgermeefteren. Antony Oetgens van Wave-
ren. Dr. Dirck Bas , Ridder.
Ceurt Dirckfz. van Beunin-
gen. Dr. Andries Bicker Ger-
ritfz. Schepenen.
Mr. Volckert Qeuverlan-
der. Heer van Purmerland en
Ilpendam. Iacob Backer.
Hillebrand Schellinger.
Iacob Pieterfc. Hoogkamer
Dr. Albertus Coeiiradus
Burg Dr. Claes Pieterfc. Tulp.
Iacob Iacobfz,. Vinck.
Henrick Reynft.
Dr. Matthys Raephorft.
Treforiers.
Tieter de Vlamingh van Oudshoorn.
Ian Cornelifz. Geelvinck- Wees-meefters.
Reynier Paeuw Adriaenfz. Harmen Gysbertfc. van de Poll.
Pieter Ianfz. Reael. Tieter Gerritfz. Ruyten- burgh.
Heer van VIder dingen.
fterft, daer voor
Dirck de Vlamingh van
Oudshoorn.
Huwelixe Saken.
Symon van der Does. Henrick Hudde. |
|||||||||||
|
Willem Backer.
Cornelis Schellinger- Dr. Henrick Coppit. Treforiers Extra-ordinaris.
Warnaer Ernft van JJaflén. Ernft Roeters. Re'{in -meefters.
Symon de Ryck van der
Gracht.
Pieter Adriaenfs. Raep. Affurantie-meefters.
Reynier Reael. Cornelis Michielfe. Blaeu- Dr. Cornelis van Droncke- laer. Wijfel- banck.
Fredn'ck de Vry. Iacob Reael. Cornelis Bicker Gerritfz. Kleyne Saken.
Dr. Pieter Opmeer. Cornelis de Vry. Outgert Pieterfz. Spiegel. Ian Bicker Gerritfz. Banck van Leening.
Dr. Gerrit Schaep. Dirck Tholinx. Dit jaer tt Dr. Adriaen
Reynertfz Paeuw , die van den jure i ót i tsgeweeft Pen- iionaris defer Sr, ede , geboren in de Rekenkamer van de Graefiickbejd van Holland: is in den jure i (Jj i gemaeckt Raa.i-1-'enfionaris van de Sta- ten van Holland en IVeftvrief-. land. In fijn plaets x.ïjn hier gemaeckt twee Penfionarifin , te weten op den 18 Januari) Dr. Willem Boreel.
enden zpdito Dr. Cornelis Boom. I6ï8.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. B irgermeefteren.
Geurt Dirckfz.van Beunin-
gen,
Iacob de Graef Dirckfz. Pieter de Vlamingh van Oudshoorn.
ft erft, daer voor
Mr. Volckert Oeuverlan- der.
|
|||||||||||
|
Heer van Purmerland en
ilpendam.
Ian Cornelifz. Geelvinck. Schepenen.
Hillebrand Schellinger. Dr. Albertus Cocnradus Burgh.
Harmen Gysbertfz. van de Poll.
Iacob Iacobfz. Hinloopen. Iacob Reael. Dirck Tholinx. Dr. Pieter Opmeer. Symon de Rijck van der Gracht.
Cornelis Bicker Gerrlriit. Treforiers.
Pieter Bas Iacobfz. Iacob Pieterfz. Hoogkamer. Wees-meefters.
Reynier Paeuw Adriaenfc. Pieter Mattijfz, Schryver. Dirck de Vlamingh van Oudshoorn.
Pieter Ianfz. Reael. Hu-svelixe Saken.
Symon van der Does. Henrick Hudde. Willem Backer. Dr. Henrick Coppit. Dr. Allert Kloek. Treforiers Extra-trdinaris, Ernft Roeters. Henrick Reynft. Rekenmeejlers.
Pieter Adriaenft. Raep. Barthülomeus Ianfz. Reael. zylffurantie- meefters.
Reynier Reael Ianft. Cornelis Michielft. Blaeu. Dr. Cornelis van Droncke- laer. Wiffel-Banck.
Fredrick de Vry. Warnaer Ernft van Baflen. Dr. Mattijs Raephorft. Kleyne Saken.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Cornelis de Vry. Outgert Pieterfz. Spiegel. Ian Bicker Gerritfz. Banc\van Leening.
Dr. Gerrit Schaep. Iacob Iacobfz. Vinck. idio.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. |
|||||||||||
|
'Snrgevmteferen,
Ian Cornelifc. Geelvinck.
Abraham Boom.
Antony Oetgens van Wave-
ren. Dr. Andries Bicker Ger-
ritfz. Schepenen.
Harmen Gysbertfz. van de
Poll. Dr. Pieter Opmeer.
Iacob Backer.
Iacob Pieterfz. Hoogkamer.
Dr. Gerard Schaep.
Iacob Iacobfz.. Vinck.
Dr. Mattijs Raephorft.
Iohan Huydekooper.
Dr. Albert Bas.
Treforiers.
Pieter Bas Iacobfb.
Iacob Iacobfx,- Hinloopen,
fterft. Wees-meefters.
Fredrick. de Vry. Dirck de Vlamingh van Oudshoorn.
Pieter Ianfc. Reael. Claes Iacobfx.. Harencar- fpel.
Himelixe Saleen.
Henrick Hudde. Pieter Egbertfc. Vinck. Willem Backer. ü den 17 November Excifs-
meefter gekoren, Dr. Henrick Coppit. Dr. Allard Kloeck. Treforiers Extra-ordinaris.
Henrick Reynft. Pieter Adriaenfz. Raep. Reken-meefters.
Warnaer Ernft van Baftèn. Bartholomeus Ianfz. ReaeL ■ Ajfurantïe-meefters.
Reynier Reael Ianfz. Cornelis Michielfa;. Blaeu. Dr. Cornelis van Dronke- laer.
Wtffel-Banck.
Iacob de Graef Dirckfs. Ernft Roeters. Cornelis Bicker Gerritfss. Kleyne Saken.
Iacob F„eael. Dirck Tholinx. Cornelis de Vry. Outgert.
|
|||||||||||
|
der Stad AMSTERDAM.
|
||||||||||
|
Hillebrand Schellinger." "*
Pieter Pieterfz. Haffelaer. Symon de Ryk van der Gragt.
Huwelixe Saken.
Dr. Matthys Raephorft. Pieter Egbertfc. ^ Vink. Symon Schaep. Iacob Bicker Gerritfz. Dr. Frans Banningh Kocq ' j. Heer van Purmerlandm
Ilpendam.
Treforiers Extra-ordinarisl
Pieter Adriaenft. Raep. Reynier Reael. Reken-meefters.
Iohan Huydekoper. Willem Backer. Affurantie-meefiers.
Cornelis Michielfz. Blaeu.1 Dr. Cornelis van Droncke-; laer.
.Dirck Geurtfz. van Beunin» gen.
Wiffel-banck.
Antony Oetgens pan Wave- ren. Ridder,Hr. van Waveren* Batshol enRuygeWUnis, ére. Cornelis Bicker Gerriria. Dr. Albert Bas. Kleyne Stken.
Cornelis de Vry. Outgert Pieterfz. Spiegel. Lucas Iacobfe. Rotgans. Dr. -^gydius Snoeck. Banck van Leening. Pieter Bas Iacobfz.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp.",
163}.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys Burgermeefleren.
Abraham Boom.
Iacob de Graef Dirckfz .Vry
Heer vanSuyipolsbroek,érc. Dr. AndrieS'BickerGerritfs.
Dirck de Vlamingh yaa
Oudshoorn , Heer van OiidshtisrnenGnephtek.érc. Schepenen.
Dr. Albertus Coenradus Burgh.
Dr. Allard Cloeck. Dirck Theliüx. rietw
|
||||||||||
|
Outgert Pieterfs. Spiegel.
Banck van Leening.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Ian Bicker Gerritfz. 1630.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys.
Burgermeeftersn.
Abraham Boom.
lacob de Graef Dirckfz. Geurt Dirckft.van Beunin- gen.
Dirck de Vlamingh van Oudshoorn.
Schepenen.
Iacob Backer. Iacob Pieterft.Hoogkamer. Dr. Alhertus Coenradus Burgh.
Dirck Thoünx. Symon de Rijck van der Gragt.
Cornelis Bicker Gerritfc. Dr. Pieter Ianfz. Hooft. Di"- Laureris Reael, Ridder. L>r. AUard Kloeck. Treforiers. Antony Oetgens van Wa- veren. Ridder,He er van
Wavtrtn, Botshol en Ruyge
Wdnis, &c.
Pieter Bas Iacobfic. Wees-meefters. Fredrickde Vry. Dr.AndriesBickerGerriffe. Hillebrand Schellinger. Claes Iacobfz.Harencarfpel. Htmelixe Saken.
Pieter Egbertfe,. Vinck. Iohan Huydekooper. Dr. Henrick Capit. Symon Schaep. Iacob Bicker Gerritft. Treforiers Extra-ordinans. Henrick Reynft. Pieter Adriaenft. Raep. Reken-mei fiers.
Warnaer Ernft van Baflen. jlerft, dier voor
Henrick Dirckf*.. Spiegel. Dr. Albert Bas. ^Jfurantie-meefiers.
Reynier Reael.
Cornelis Michielfz. Blaeu-
|
||||||||||
|
Dr. Cornelis yan Droncke-
laer. Wijfel-banck.
Dr. Gerrit Schaep. Ernft Roeters. Dr. Matthys Raephorft. Kleyne Saken.
Cornelis de Vry. Outgert Pieterfz. Spiegel. Lucas Iacobfz,. Rotgans. Dr. ^igydius Snoeck. Bank van Leenmge.
Dr. Claes Pieterfc. Tulp. Iacob Iacobfz. Vinck. 1-651.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermee/leren.
Iacob de Graef Dirckfz. Vrj- Heervan Suyd-pols-broeck, ére. Dr. Dirck Bas, Ridder. Anthony Oetgens van Wa- veren. Ridder, Heer van Waveren, Botshol en Ruyge Wdnis,érc. Dr.Andries Bicker Gerritfz. Schepenen.
Dirck Tholinx. Dr. Pieter Ianfx. Hooft. Harmen Gysbertfc. van de Poll.
Ernft Roeters. Dr. Pieter Opmeer. Iacob Iacobfz. Vinck. Dr. Matthys Raephorft. Iohan Huydekooper. Willem Backer. Treforiers.
Geurt Dirckfz. vanBeunln- gen.
Dirck de Vlamingh van Oudshoorn , Heer van
Ouds-hoorn en Gntp-heeck.
Wees-meefters. Frederick de Vry Hillebrand Schellinger. Claes Iacobfc. Harencarfpel Pieter HafTelaer. Huwelixe Saken.
Pieter Egbertfz. Vinck. Dr. Henrick Capit. Symon Schaep. Iacob Bicker Gerritfz.. Dr. Dirck de Graef. Treforiers Extra-ordimris. Henrick Reynft. |
Pieter Adriaenfz. Raep.
Reken-meefiers.
Dr. AUard Kloeck. Henrick Dirckfz. Spiegel. Ajfurantie-meefiers.
Reynier Reael. Cornelis Michielfz- Blaeu. Dr. Cornehs van Dronke- laer. Wiffel-banck.
Dr. Gerrit Schaep. is den zo. April gekoren by
deVroedfchap totRekenmeejier in de Reken-kamer van Hol- land, injijnplaets quain »w de Wiffelbanck. Iacob Backer. Cornelis Bicker Gerritfz. Dr. Laurens Reael, Ridder. Kleyne Saken.
Cornelis de Vry. Outgert Pieteriz. Spiegel. Lucas Iacobfz. Rotgans. Dr. jEgydius Snoeck. Banck van Leening.
Pieter Bas Iacobfz. Dr. Claes Pieterf*, Tulp. iöjz.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermeeftereu.
Dr. Dirck Bas , Ridder. Abraham Boom. Geurt Dirckfz.van Beunin- gen-
Iacob Backer. Schepenen.
Harmen Gysbertfz. van de Pol!.
Ernft Roeters. Iacob Pieterfz, Hoogkamer. Dr. Albertus Coenradus Burgh.
Henrick Reynft. Dr Laurens Reael, Ridder. Dr. Allaerd Kloeck. Henrick Dirckfx. Spiegel. Dr. Dirck de Graef. Treforiers.,
Ar. Andries'Bicker Gerritfz.
Dirck de Vlamingh van
Oudshoorn , Heer. van
Oudshoorn enGnephoek,&c.
Wees-meefters.
Eredrkk. de'Vry. CO 1
|
|||||||||
|
Name» van de Regeerende Heer en
|
|||||||||||
|
Burgermeefteren. I
Dr.AndriesBickerGerritfz. !
Dr. Dirck Bas, Ridder., lan Cornelifc. Geêlvinck. Iacob Backer. Schepenen.
Dirck Tholinx.
Dr. Matthys Raephorft.
Dr. Nicolaes Tulp.
Dr. Gerard Schaep.
Ernft Rocters.
Iacob Vinck.
lan Huydekooper.
Dr. Laurens Reael, Ridder.
Mr. Gualterus Valckenier.
Treforiers.
Iacob deGraef Dirckfz-ri-y-
Hee r van Suydpolsbroek ,&c. Dirck de Vlamingh van
Oudshoorn , Heer van O.udshoorn enGnepboek&c. l-Vees-meefters..
Fredrick de Vry. Harmen van d e Poll. Symon de Rijck van der Gragt.
Pieter lanfz. Hooft. Huwelixe Saken.
Reynier Reael.
Symon Schaep.
Iacob Bicker Gerritfz. Outgert Pieterfz Spiegel. Lucas Iacobfz. Rotgans. Treforiers Extra-ordinaris.
Henrick Dirckfz.Spiegel.
Pieter Adriaenfz. Raep. Reken-meekers.
Cornelis de Vry. Dr. yiïgydius Snoeck. Affêuramie-meeflers.
Cornelis Michielfz.Blaeu. Dr^ Cornelis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfz. van Beunin- gen.
Wijfel-bantk.
Henrick Reynft. Cornelis Bicker Gerritfx. Dr. Albert Bas. Klejne Sak*n.
Willem Backer. Dr. Dirck de Graef. |
|||||||||||
|
Pieter Pieterfz Haffeker
Dr. Matthys Raephorft. Dr. Albert Bas. Dr. Pieter lanfz. Hooft. Willem Backer. Reynier Reael. Treforiers. '
Geurt Dirckfz.van Beunin- gcn.
lacobBacker. Wees-meefters.
Fredrick de Vry. Hillebrand Schellinger. Symon de Ryck vander Gragt.
Dr. Laurens Reael, Ridder. Httwelixe Saken.
Dr. Dirck de Graef. Pieter Egbertf*.. Vinck. Symon Schaep. Iacob Bicker Gcrritfz. Dr.;Frans Banning Kocq, . Heer van Purmerland en Ilfendam. Treforiers. Extra-ordinaris. Henrick Dirckfc. Spiegel. Pieter Adriaenfz. Raep. Keken-meekers.
lohan Huydekooper. Dr. JEgydius Snoeck. Affurantie- mee fters.
Cornelis,Michielfe. Blaeu. Dr. Cornelis van Droncke- laer:
Dirck Geurtfz. vanBeunin- gen- Wiffel-bdnck.
Antony Oetgens van Wa- veren, Ridder, Heer-van Wave-
ren , Botshol en Rujge Wd- nis , ére- Henrick Reynft. Cornelis Bicker Gcrritfz. Kleynt Saken.
Cornelis de Vry. Outgert Pieterfz. Spiegel. Lucas Iacobft. Rotgans. Jacob Claefz. Harencarfpel. Banck vxn Leening.
rieterBas Iacobfz. fterft, daerveor
Iacob Pieterfz.Hoogkamer. Dr. Claes Pieterfz. Tulp. 1634-
Schout.
Dr. lan ten Grootenhuys. |
|||||||||||
|
Affitramie-metfters',
Cornelis Michielfz. Blaeu. Dr; Cornelis van Droncke» laer.
Dirck Geurtfz. van Beunin- gen.
Wiffel-banc\.
lan Cornelifz. Geêlvinck.
Henrick Reynft.
Dr. Laurens.Reael, Ridder.
Kleyne Saken.
Willem Backer.
Dr. Dirck de Graef.
Dr. Frans Banning Kocq*
Heer van Purmerland en
Ilpendam.
Iacob Claefz. Harencarfpel. Banck van Leening.
lan Huydekooper.
Mr. Gualterus Valckenier.1,.
1636.
Schout.
Dr. lan ten Grooten-huys; Burgermeefteren.
Abraham Boom. Dr. Dirck Bas, Ridder. lan Cornelifz. Geêlvinck. Dr.Andries Bicker Gerritfc. Schepenen.
Iacob Pieterfz. Hoogkamer,'.
Dr. Allard Kloeck.
Dr- Albertus Coenradus
Burgh.
Dirck Tholinx.. Iacob Vinck. Dr. Matthys Raephorft. ^
Dr. Laurens Reael, Ridders Willem Backer. Dr. Cornelis Wirfen. Treforiers.
Iacob de Graef Dirckfzy
Vry-Heer van Suyd-pols- bheck, ére. Dirck de Vlamingh van Oudshoorn , Heer van Oudshoorn .nGnephoek,ére, Wees-me;fters, Fredrkkde Vry Harmen van de Poll. Symon de Rijck van der Graght. Cornelis
|
|||||||||||
|
Dr. .Frans Banr.irg Kocq,
Heer van Purnier land' en Ilpendam, Iacob Claeft. Harencarfpel.
Banck man Leening.
Iacob Pieterfz. Hoogkamer. Pieter Haflelaer. te,??.
Schout,
Dr. lan ten Grootenhuys. Burgermeefteren.
Iacob Backer.
Abraham Boom.
Dirck de Vlamingh van
Oudshoorn, He-er man 'Oudshoorn enGnephoek,&c. Pieter HafTelaer.
Schepenen.
Dr. Gerrit Schaep.
Ernft Roeters.
Iacob Pieterfz. Hoogkamer.
Cornelis Bicker Gerritfz.
Dr. Albert Bas.
Dr. Pieter lanfz. Hooft.
Dr. Allard Kloeck.
Reynier Reael.
Gerbrand \ Claefz.. Paacras
Treforiers.
Dr. Dirck Bas, Ridder. Iacob de Graef Dirckfz. Vry-Weer vim Suyd-pols-
hroeck , ére
Wees-mesftis.
Fredrick de Vry.
Harmen van de Poll.
Dr. Albertus Coenradus
Burgh.
Symon de Ryck van der Graght.
Huwelixe Sikjn.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp.
Symon Schaep. Iacob Bicker Gerritfz. Outgert Pieterfz. Spiegel. Lucas Iacobfz. Rotgans. Treforiers Extra - or dinar is.
HendrickDirckfz. Spiegel. Pieter Adriaenf*. Raep. Reken-mee fiers.
Cornelis de Vry. Dr. /Egydius Snoeck. |
|||||||||||
|
derSmdt AM S TER D A.M
|
|||||||||||
|
Comelis 'Bicker, Heer van
Swieten. Huwelixe Sake»,
T>t. Claes Pieterfz. Tulp. Dr. Dir*k de Graef. Iacob Bickei- Gerritfz. Dr. Frans Banning Kocq, Heer van Purmerland en llpendam. Lucas IacobfsC. Rotgans. Treforsers Extra-ordinaris. ■ Hendrick Dirckfz. Spiegel.
Tieter Adriaenfz. Raep. Reken-meefters. Comelis de Vry.
Dr. ^Egydius Snoeck. JJfurantie-meefters. Comelis Michielfz. Blaeu.
Dr. Comelis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfz. van Beunin- gen.
Wïffel-Banck.
Pieter Haffelaer. Henrick Reynft. Dr. Albert Bas. Klejne Sake/t.
Reynier Reael.
Iacob Claefz. Harencarfpel.
Cornelis de Graef.
Mr. Iacob Bas Dirckfz.
Banckjvan Leening.
lan Huydekooper. Mr. Gualterus Valckenier. Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermeefteren. Dr. Dirck Bas, Ridder.
ft erft, daervoor
Ian Cornelifz. Geelvinck. Iacob de Graef Dirckfz. Vry-Heer van Swjd-pols-
broeck, &c.
Pieter Haffelaer. Dr. Gerard Schaep. Schepenen.
Dirck Tholinx.
Willem Backer. Ernft Roeters. Cornelis Bicker, Heer van Stokten. |
|||||||||||
|
Cornelis de Graef.
Mr. Iacob Dirckfc. Bar.
Bar.ck van Leening. Ian Huydekooper, Riddert
Heer van Tarnen, Bleek' land, éfc. Dr. Frans Banningh ICocq i
Heer van Purmerlandenll-
pendam. 1639.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys.' Burgermeefteren.
Abraham Boom. Ian Comelift.. GeelvinckJ Gerbrand Claefz,. Tancras, Willem Backer. Schepenen.
Dr. Allerd Kloeck. Henrick Dirckfz. Spiegel, Dirck Tholinx. Henrick Reynft. Ian Huydekooper, Ridder, Heer van Tarnen, en Bkck-
land, &c.
Reynier Reael. Mr. Gualterus Valckenier.' Dr. Franco van der Meer. Iacob Claefz. Harencarfpel. Trefiriers.
Pieter Haffelaer. Dr. Gerard Schaep. Wees-meefters.
Fredrick de Vry.
Symon de Ryck van dei;
Gragt.
Ernft Roeters. Cornelis Bicker Gerritfs. Hetr van Swieten.
Huwelixe Saken.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Iacob Bicker Gerritfc. Outgert Pieterfc. Spiegel. Ian van de Poll. Dr. Iacob Bas Dirckfa. Trefiriers Extra-ordinarif.
Pieter Adriaenfe. Raep.
Rombout Iacobfz. Reken- meefters.
Albert Dirckfz. Pater. Cornelis de Vry. Affurantie-meefiers.
Dr. Cornelis van Droncke-
laer. Dirck
|
|||||||||||
|
IanHuydekoaper.
Reynier Reael. Mr. Gualterus ValckenierGerbrand Claefc. PancrasDr. Frans Banning KocqHeer van Purmerland en llpendam. Trefiriers.
Ian Cornelifz. Geelvinckis in dit jaer Burgerm. gekoren. Iacob Backer. in de Staten Generaehen in
fijnplaets Abraham Boom. Wees-meefteri.
Fredrick de Vry. Harmen van de Poll. Dr. Albertus Coenradus Burgh. ^^^~ Symon de Ryck van der
Graght. Huwelixe Sak en.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Dr. Dirck de Graef, jierft. Iacob Bicker Gerritfc. Outgert Pieterfz. SpiegelLucas Iacobfz. Rotgans. Trefiriers Extra-ordinaris. Nicolaes van Campen. Pieter Adriaenfz, Raep. Reken-meefters.
Cornelis de Vry. Dr. yEgydius Snoeck, fterft. Afurantie-meefters.
Cornelis Michielfz. Blacu, Dr. Cornelis van Droneke- laer.
Dirck Gerritfsc.van Bevmin- gen. Wijfel-banck.
Henrick Reynft. Dr. Albert Bas. Dr. Laurens Reael, Ridder, fterft. Kleyne Saken.
Dr. Cornelis Witfen. Iacob Claefz. Harencarfpel. Cornelis de Graef. Mr. Iacob Dirckfz. Bas. Banck van Leening. Iacob Vinck. Henrick Dirckfz. Spiegel.
1638.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys.
Burgermeefteren.
Tieter Haffelaer. Abraham Boom. |
Antony Oetgens van Wave-
ren. Ridder, Heer van Wave-
ren , Botshol en Ruyghe Wünis, &c. 1 Dr. Albertus Coenradus
Burg. Schepenen,
Ernft Roeiers.
Cornelis Bicker, Heer van
Swieten.
Iacob Vinck. Dr. Allard Kloeck. Henrick Dirckfz. Spiegel. Dr. Cornelis Witfen. Mr.Gerard Schaep Pieterfz. Albert Dirckfs. Pater. Mr. Ioris Iorift. Backer. Trefiriers,
Dr. Gerard SchaepSymonfz.
Henrick Reynft. Wees-meefters.
Fredrick de Vry.
Harmen van de Poll. Symon de Rijck van der Gragt.
Iacob Pieterfz. Hoogkamer, Hmoehxe Saken.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Iacob Bicker Gerritfz. Outgert Pieterfic. Spiegel. Lucas Iacobfz Rotgans. Ian van de Poll. Trefiriers Extra-ordinaris.
Pieter AdriacnfL Raep.
Rombout Iacobfz. Reken meefters.
Cornelis do Vry.
Gerbrand Claeft. Pancras. Jftlirantie-meefters. Cornelis Michielfe. Blaeu.
Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfz. van Beunin- , gen- Wijfel-banck.
Iacob de Graef birekfz. Vry-heer van Su)d-pols- broeck.' &(■ Dr. Albert Bas. Reynier Reael. Kleyne Saken.
Mr. Gualterus Valckenier.
I Iacob Claefz. Harencarfpel.
Cf *)
|
||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren
|
|||||||||||
|
Dirck Geurtfz. van Beunin»
gen. Nicolaes van Loon.
fVijfel-banck. Antony Oetgens van Ware-
ren. Ridder, Heer vanWaveren, Botsholen Ruyge Wiinis. Dr. Albert Bas.
lan Munter.
Klejne Saken.
Mr. Torislorifz. Backer. Lucas Iacobfz. Rotgans. Gornelis de Graef, Vry Heer van Suyd-pols broeck, ére. Roelof Bicker. Bmck van Leening.
Dr. Cornelis Witfen. Dr. Frans Banning Koek, Heer van Purmerland en
IlpendUm.
1640.
Schout. t>ï, lan ten Grootenhuys- Burgermeejleren.
Gerbrand Claefz. Pancras. Dr. Andries Bicker Gerritfz. Dirck de Vamingh van • Oudshoorn , Heer van Oudshoorn enGnephoek,érc. lacob Backer. Schepene».
Dirck Tholinx. Roetert Ernft. Mr. Wouter Valckenier; Dr. Albert Bas. Dr. Cornelis Witfen. Dr. Frans Banning Kocq , Heer van Runner land en
llpendam.
Dr. lan van Heemskerck. lan Van de Poll. Cornelis de Graef, Vry- heer van Suyd-pols-broeck^
Treforiers. lan Cornelifz. Gëelvinck. Dr. Gerard Schaep. • . Wees-meeflérs.
Fredrick de Vry. Willem Backer. Symon de Ryek van der Gragt.
Cornelis Bicker Gerritfz. Heer van Smeten. Hitwelixe Saken. Dr. ClaesPieterfz. Tulp. |
|||||||||||
|
Dr. Franco van der Meer.
Iacob Bicker Gerritfz. Outgert Pieterfz. Spiegel. Mr. Iacob Bas Dirckfz. Treforiers Extraordinaris.
Pieter Adriaenfz. Raep. Rombout Iacobfl. Reken-meefiers..
Albert Dirckfz. Pater.
Cornelis de Vry.
<Lsijfstrantie±mee fters. -
Dr. Cornelis van Droncke-
laer. Dirck Gemtfz.van Beunin-
gea- Nicolaes van Loon.
Wiffü-banck. Antony Oetgens van VVa-
veren 1 Ridder , Heer van- Waveren , Botshsl en Ruj- ge Wiinis. Henrick Reynft.
lan Munter.
Kleyne Sake».
Reynier Reael. Mr. Ioris Ioriït- Backer. Lucas Iacobfz. Rotgans. Roelof Bicker. Banck van Leening.
lan Huydekooper , Ridder, Heer van Tarnen> Bloik-
land, e^rc.
Iacob Claefz. Harencarlpel. 164.1.
Schout.
Dr. lan ten Grootenhuys. Burgermeefteren.
Dr. Andries Bicker Gerritfz- lan Cornelifz. Gëelvinck. Pieter Haifelaer. Dr. Gerard Schaep. Schepenen.
Ernft Roetcrs. Dr. Cornelis Witfen.. Dr, Claes Pieterfz.. Tulp., lan Huydekooper, Ridder, Heer vun Tarnen, Block^
land, ére.
Henrick Dirckfz.. Spiegel. Dr. Franco van der Meer. Mr.Ioris Iorifz. Backer. VVillem van Ruytenburg. Heer van Vlaerdmgen.
RoelofBicker. Treforiers,
Abraham Boom. |
|||||||||||
|
VVillem Backer, Ridder.
Wees-meekers.
Fredrick de Vry. Symon de Ryck van der Gracht,
Gornelis Bicker Gerritfz. Heer van Smeten.
Dr. Albert Bas. Huwelixe Saken.
Henrick Reynft. Cornelis de Graef, Vry-Heer van Zuyd-pols-broeck\-,
Outgert Pieterfz. Spiegel. Mr. Iacob Bas Dirckfc. Iacob Bicker Iacobfz. Treforiers Extra-ordinaris.
Pieter Adriaenfz. Raep. Rombout Iacobfz. Reken-tneeflers.
Albert Dirckfz. Pater. Cornelis de Vry. Affurantie-meeflers. .
Br. Cornelis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfz. van Beunift- gcn.
Nicolaes van Loon.' Wiffel-banck.
Antony Oetgens van VVa-
veren. 'Ridder , Heer van Waveren, Botsholen Ruyge Wiinis. Iacob Bicker Gerritfr..
lan Munter.
Rleyne-Saken.
Reynier Reael.
Dr. Frans Banning Kocq,
Heer van Purmerland en
Ilpendam.
Dr. lan van Heemskerck. Dr. Iohan Roeterfz. Henrick Bicker. Banck van Leening.
Iacob Backer. Iacob Claefz Harencarfpel. Op den 1 5 Februari/ 1641.
is al hier op-geregt een Banck^, van See-fiecken; VVaer af defe ondergefchreven de eerjle Comrmjfarifenfijn geweefi. See Saken.
Dr. Allard Kloeck. lan van de Poll. Lucas' Iacobfz. Rotgans. Dr. Willem van Loon. IanHulft. |
|||||||||||
|
Schout.
Dr. lan ten Grootenhuys. Burgermeefteren
Pieter Haflelaer. Dirck de Vlamingh van- Oudshoorn. Heer van
Oudshoorn en Gnep-hoeck ,
&c.
Gerbrand Claefz, Pancras. VVillem Backer. Schepenen.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. lan Huydekooper, Ridder ',■ Heer van Tarnen , Block-
land, ére.
Dirck Tholinx. Dr. Albert Bas. Dr, Allard Clöeck Gerritfz.. Cornelis Bicker , Heer. van Swieten.
Mr. Wouter Valckenier. Dr. Frans Banning Koek, Heer van Purmerland en
Ilpendam.
Mr. lan van Heemskerck. Treforiers.
Abraham Boom. Dr. Gerard Schaep.' Wees-meekers.
Fredrick de Vry. Symon de Rijck van der Gragt.
Henrick Dirckfz. Spiegel Cornelis de Graef, Vry-Heer van Suyd-pols- broek, ére.
Huzuelxe Saken. Henrick Reynft. VVillem van Ruytenburg.; Heer van Vla er dingen,
Outgert Pieterfz, Spiegel. Mr. Iacob Bas Dirckfz. Iacob Bicker Iacobiz. Treforiers Extra-ordinaris..
Pieter'Adriaenfz. Raep. Rombout Iacobfz. Rekjw-meeflers.
Albert Dirckfz. Pater. Cornelis de Vry. Auffurantis- meejlers.
Dr. Cornelis vanDroncke- laer. Dirck Geurtfz. van Beunin-
gen. Nicolaes van Loon.
Wiffelbanck. Anthony Oetgens van Wa- veren,. |
|||||||||||
|
'der Stadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
veren , Ridder Hr. van
Waveren 3 Botshol en Ruy- ge Wilnis. lacob Bicker Gerritfi.
Ian Munter.
Kleyne Saken.
Reynier Reael.
Dr. Franco van der Meer.
Mr. Ioris Iorifz. Backer.
Henrick Bicker.
Dr. ArnoutTholinxDirckfe.
Banc\yen Leening.
lacob Backer. lacob Claefz. Harencarfpel. SeeSaken.
Ian van de Poll. Roelof Bicker. Lucas Iacobfe. Rotgans. Dr. Willem van Loon. Ian Huift. 154.3.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burgermeejleren.
Gerbrand Claefc. Pancras. Ian Cornelife. Geelvinck. Dr. Albertus Coenradus Burg.
Gornelisde Graef, Vry-Hcer ■van Suyd-pols-broeck\.
Schepenen. DirckTholinx. Dr. Albert Bas. Ernft Roeters. Henrick Dirckfe. Spiegel. Albert Dirckfz. Pater. Mr. Ioris Iorifz. Backer. Dr. Franco van der Meer. Roelof Bicker. Ian van Waveren. Treforiers.
Dr. Gerard Schaep; Dr. Wouter Valckenier. Wees-metfters.
Fredrick de Vry. Willem Backer. Symon de Ryck van der Gragt.
Dr. Alkrd Klóeck. Huwt'ixe Saktn.
Henrick Reynft. Heer van Vlaerdmgen.
Willem Pieterfz: Ruyten- burg.
Mr. lacob Bas Dirckfz. lacob Bicker Iacöbfe, |
|||||||||||
|
Ian Michielfz. Blaeu.
Treforiers Extraordmaris. Pieter Adriaenfe, Raep. Rombout I&cobfz. Reken-meejlers,
Mr. Ian van Heemskerk. Cornelis de Vry. Affurantïe-meefters.
Dr. Cornelis van Dronke- laer.
Dirck Geurtfe. van Beunin- gen.
Nicolaes van Loon. Wiffel-Banck. Antony Oetgens van Wa- veren,
Ridder, Hr. van Waveren,
Botsholen Ruyge Wilnis.
lacob Bicker Gerritfz. Ian Munter. Kleyne Saken. <■
Reynier Reael. Dr. Frans Banning Kocq\ Heer van Parmer land en
Ilpendam.
Outgert Pieterfe. Spiegel. Henrick Bicker. Dr, ArnoutTholinxDirckfe. Banck van Leening.
lacob Backer. lacob Claefe. Harencarfpel. See Saken.
Dr. Cornelis Witfen» Ian van de Poll. Lucas Iacobfz Rotgans. Dr. Willem van Loon. Ian Huift. 1644.
Schout.
Dr. Ian ten Grootenhuys. Burger-meegeren.
Ian Cornelife. Geelvinck. I'ieter Haffelaer. Dr. Gerard Schaep. Mr. Wouter Valckenier. Schepenen.
Ernft Roeters. Henrick Dirckfz. Spiegel. Iolian Huydekoper, bidder, Hr.van Marfeveen, £rc. Dr. Allard Kloecfc. Dr. Cornelis Witfen. lacob Claefz. Harencarfpel. Dr. Ian van Heemskerck. Ian van de Poll. Mr. Willem van Loon. |
|||||||||||
|
Treforiers.
Willem Backer. Cornelis de Graef, Vtj-Hr. van Zuyd-pols-broeck^
Wees-meekers,
Fredrick de Vry. Gerbrand Claefz. Pancras. Symon de Rijck van der Gragt.
Albert Dirckfz. Pater. Huwelixe Saken.
Ian van Waveren.
Mr. lacob Bas Dirckfc.
lacob Michielfe. Blaeu.
Cornelis de Vlaming van
Oudshoorn.ff'-. vanouds- htorn en Gnep-hoeck. Treforiers Extra trdinaris.
Pieter Adriaenfz. Raep. Rombout Iacobfe. Reken-meejlers.
Henrick Reynft. Cornelis de Vry. Jjfurantie-meeflers,
Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfe. van Beunin- Nicolaes van Loon.
Wiffel-banch Antony Oetgens van Wave-
ren , Ridder, Hr. tot Waveren,
Botshol en Ruyge Wdms. Ian Munter,
lacob Bicker Gerritfe. Hr.
van Engelenburg. Klejne Saken.
Dr. Frans Banning Kocq,, Heer van Purmerland en
Ilpendam.
Dr. Franco van der Meer. Outgert Pieterfe, Spiegel.) Henrick Bicker. Dr. ArnoutTholinxDirkfc. Banc\vsm Leening.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Mr. Ioris Iorifz. Backer. See S&ken.
Reynier Reael. Roelof Bicker. Lucas Iacobfe. Rotgans. Ian Huift. Dr. Roetert Ernft.. Befolate Boedels. In ditjaer is alhier opgeregt |
een Kamer van de Defblate
Boedels; Waar afdefe onder- ge f chr even de eerjle Cemmijfa- rijen fijn geroeeft. CornelisBicker Gerritfz.HJv van Srvieten.
Dr. Albert Bas. Abel Matthyfz. Burg. Wolfat van Diemen. Henrick van Bronckhorft, i'&Hf.
Schout.
Dr. Ian ten GrootennuysJ Burgermeejleren.
Pieter Haflelaer. Dr. Andries BickerGerritfz.- Gerbrand Claefe. Pancras. Willem Backer. Schepenen.
rohanHuydekooper.Ri-ftWv Hr.van Maerfiveen, &c-
Dr. Cornelis Witfen. Dr. Albert Bas. Dr. Frans Banning Kocqü Hier vanPurmerlandenll';
pendam.
Albert Dirckfe. Pater. Dr. Franco van der MecrJ Iohan van Waveren. Cornelis de Vlaming van:' Ouds-hoorn^c.axiwOw^-
hoom en Gnep-hoeck, &c.
Henrick Bicker. Treforiers
Antony Oetgens van Wave» ren- Ridder,Heer van W*veren>
Botshol en Ruyge Wilnis» &c. Mr. Wouter Valckeniet. Wees-miefters.
Fredrick de Vry. Symon de Rijck van de»*' Gragt-
Ernft Roeters. Dr. Allard Kloeck. fterft; daervQtr'
Cornelis Geelvinck. Huwelixe Saken.
Dr. Willem vanLoon, (lerffi lacob Bas Dirckfe. Ian Michielfz. Blaeu. Mr. Gerard vanHellemondy Mr. Henrick Hooft. Treforiers Extra-ordinarit,-
I Pieter Adriaenfz. Raep' Rombout Ia.eobfa \ Reken* |
||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren
|
||||||||||||||||
|
Reken-meefters.
Corneiis de Vry. .Bernard Schellinger. Jjfirantie-meefiers.
Dr. Corneiis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfic. van Beunin- gen.
Nicolaes van Loon. Wiffel-banck. Henrick Reynft. lacob Bicker Gerritfc. Heer van Engelenburg, &c
Ian Munter. KleyneSaken.
Dr. Ian van Heemskerck. Ian van de Poll. Outgert Pieterfz. Spiegel. Iacob Bicker Iacobfz. Dr. Pelgrom ten Grooten- ,huys. Bank man Leerlinge.
Dr. Claes Pieterfz, Tulp. Mr. Joris Iorifz. Backer. See Saken.
Reynier Reael. Roelof Bicker. . Lucas Iacobfz. Rotgans. Ian Huift. Roetert Ernft. Defolate Boedels.
Corneiis Bicker Gerritfz. Heer van Swieten.
Iacob Claefz.Harencarfpel. Abel Matthyfz. Burg. Wolphert van Diemen. Henrick van Bronckhorft. 1646.
Scheut. ■
Pieter HafTelaer. Murgermeefteren.
Gerbrand Claefz. Pancras-
Ian Cornelifz. Geelvinck. Dr. Gerard Schaep. Corneiis Bicker Gerritfz. Heer van Swieten.
Schepenen. JDr. Frans Banning Kocq } Heer van Purmerland en
llpendam.
Albert Dirckfz. Pater. Ernft Roeters. Hendrick Dirckfz. Spiegel. Ian van de PoU. Roelof Bicker. |
||||||||||||||||
|
Nicolaes Corver.,,
Bernard Schellinger. Mr. Andries de Graef. Treforiers.
Antony Oetgens van Wa-
veren. Ridder , Heer van Waveren, Botsholen Ruyge Wilnïs, &c. Mr. Wouter Valckenier.
fVees-meefters.
Willem Backer. Symon de Rijck van der |
||||||||||||||||
|
Defolate Boedels".
Dr. Corneiis Witfen. Corneiis de Vamingh van Oudshoorn , Ridder, Heer
van Oudshoorn in Gnep-
hoeck, ére.
Henrick van Bronckhorft. f erft den io. fuly.
Ian Huift. Mr. Ifaac Pacu, Heer van Agtienhoven, ére.
|
||||||||||||||||
|
Corneiis Dirckfz. Abba:'
Treforiers Extra-ordinarisl '
Pieter Adriaenfz. Raep.| Rombout Iacobfc. Reken-meeflers.
Corneiis de Vry. Gerrit Claefz. HaiTelaer. sifu-antie-tr.eefters.
Dr. Corneiis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfz. van Beunin- gen.
Nicolaes van Loon. mfeUancL
Henrick Reynft. Nicolaes Corver. Ian Munter. Klejne Saken.
Ian van Waveren. Outgert Pieterfe. Spiegel. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys.
Corneiis Ianft. Geelvinck. Nicolaes Pancras. Banck van Leennig.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. ' Mr. Ioris Iorifz. Backer. See Saken.
Reynier Reacl. Henrick Bicker. Ian Michielfz. Blaeu. Dr. Roetert Ernft. Dr. Gerard van Hellemond, Defolate Boedels.
Corneiis de Vlamingh van
Oudshoorn, Ridder, Heer van Ouds-hoorn enGnep- h:ek , &c. Bernard Schellinger.]
Ian Huift-
Iacob Iacobfz. Roch.
Dr. Gillis Valckenier.
. 1648.
Schout.
Pieter HaiTelaer. Burgermeefteren.
Mr. Wouter Valckenier. Dr. Gerard Schaep , Heer van Corunhoef, ére.
Gerbrand Claefz. Pancras. Corneiis de Graef, Vry-Heet van Sufd-pols btoeck, éfc- Schepenen. Ian Huydekooper Ridder, H'ervtü Maerfeveen, &c,' Dr.Cor- |
||||||||||||||||
|
164.7. .
Schout. Pieter HafTelaer. Burgermee/leren.
Ian Cornelifz. Geelvinck. Willem Backer. 'Mr. Wouter Valckenier. Dr. Albert Bas. Schepenen.
Hendrick Dirckfz, Spiegel.
Ian van de Poll. TanHuydekooper, Ridder, Heer van Maerfeveen, &c.
Dr. Corneiis Witfen. Dr. Franco van der Meer. Iacob Claefz. Harencarfpel. Ian Bicker Gerritfz. Dr. Ifaac Paeu, Heer van Jchttenhaven, éfc.
Dr. Frans Reael. Treforiers.
Anthpny Oetgens van Wa-
ren. Ridder,Heer van Wa- veren , Botshol en Ruyge Wilnis, ére. Corneiis Bicker Gerritfz.
Heer vanSiuieten. Wees-msefters.
j Dr. Gerard Schaep. I Gerbrand Claefz. Pancras. Symon de Rijck van der Gragt.
Albert Dirckfz. Pater. Huwelixe Saken..
B.oelof Bicker- Mr. Andries de Graef. Mr. Iacob Bas. Is den 16. Marty gecommit-
teerde in't Collegie ter Admi- raliteyt in Seeland, in fijn plaets quttm Iacob Franfz. Hinlopen.
Mr. Henrick Hooft. |
||||||||||||||||
|
Gragt.
Dr. Al bert Bas. Dr. Franco van der Meer. Hiavelixe Saken.
Willem van Reytenburg, Heerv.xn Vliierdmgen, &c.
Iacob Bas.. Ian Michielfz. Blaeu.
Mr. Henrick Hooft. Corneiis Dirckfz. Abba. Treforiers Exlra-ordinaris.
Pieter Adriaenfz. Raep. Rombout Iacobfz. Reken-meeflers.
Iacob Klaefz. Harencarfpel. Corneiis de Vry. isfffurantie-meejlers.
Dr. Corneiis van Droncke- laer.
Dirck Geurtfz. van Beunin- |
||||||||||||||||
|
gen
Nicolaes van Loon.
mjfel-banck.
Henrick Reynft. Ian Munter. Iacob Bicker Gerritfz. Heer van Engelenburg , &c.
fterft den z8 'fuly.
Kleyne Sikem Ian van Wayereo- Outgert Pieterfz. Spiegel. Dr. Pelgrom ten -Grooten- huys.
Corneiis Ianfz- Geelvinck Nicolaes Pancras. Banck van Leening.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Mr. loris Iorifz.. Backer. See Saken.
ReynierReael. Henrick Bicker. Lucas Iacobfz. Rotgans. Il erft den 20. November.
Dr. RoetertErnft. Dr. Gerrit van Hellemond- |
||||||||||||||||
|
der Stadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Wiffd-bemch.
Henrick Reynft. fterft den 29 Junif, in fijn
plaets quam den 30. OBober Cornelis de Vry. Nicolaes Corver. Ian Muntesv Kleine Sa\en.
Ian van de Poll. Outgert Pïeterfz. Spiegel. Dr. Pelgrem ten Grooten- huys.
Cornelis lanfz. Geelvinck. Nicolaes Pancras. Banck van Leening.
Dr. Nicolaes Pieterfz. Tulp; Mr. IfaacPaeu , Heer van Achtienhoven , ére. See Saken.
Reynier Reael. fterft den 18 'April, in fijn
plaets quam Mr. Coenraed Burg. Iacob Claefz. Harencarfpel is den 28. Februari) gecom-
mitteert inde Admiralitep in het Noorder] quartier , daer voor qxam Mr. Symon van Hoorn.
Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Dr. Roetert Ernft. Dr. Gerrit van Hellemond. Micliiel Pancras. Befolate Boedels.
Ian Bicker Gerritfz. Dr. Frans Reael, Ian Huift. Iacob Iacobfz. Roch.
Dr. Gillis Valckenier. 1 (549.
Schout.
Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn, Ridder, Heer. van Oudshoorn en Gntp- hoeck3 ére. Burgermeefteren.
Gerbrand Claefz. Pancras.
f aft den 1 November.
Antony Oetgens van-Wave- ren. Ridder, Heer van
Waveren, Botshol en Ruy-
ge Wdnïs , ére.
Dr.AndriesBicker.Gerritfz. Heer van Engelenburg,&(.
Pieter HafTelaer. |
Banckjva» 'Leening.
Mr. Wouter Valckenier.' Dr. IfaacPaeu, Hr. vanAg tienhoven, 8tc. See Saken Henrick Bicker. Mr. Symon van Hoorn. Dr. Roetert Ernft. Dr. Gerrit van Hellemond.' Michiel Pancras. Defolttte Beed$ls.
Ian Bicker. Dr. Frans Reael. Ian Huift. Dr. Pelgromten Groote&i huys.
Iacob Iacobfz. Roch. 1650. Schout. Cornelis de Vlamingh-van Oudshoorn, Ridder, Heer van Oudshoorn en Gnep-^ hoec\, ére. Burgermeefteren.
Antony Oetgens van Wave-
ren, Ridder Heer van Ws- veren , Botshol en Rujge Wilnis 3 ére. Mr. Wouter Valckenier.
fterft den 13. Ju'y , in fijn plaets quam den ió. Augufti
Dr. Frans Banning Kocq,
Ridder , Heer van Pur- merland en Ilpendum. Cornelis Bicker Gerritfz.
V\eer van Siuieten. Nicolaes Corver.
Schepenen.
Flenrick Dirckfz. Spiegel. Ian vandePoll. Ian Huydekooper, Ridder, Heer van Maerfevetn,&ei Dr. Cornelis Witfen. Mr. Ioris Iorifz. Backer. Mr. Gerard Reynft. Mr. Symon van Hoorn. Gerrit Claefz. HafTelaer. NicolaesPa'ncras. Treforiers. Dr. Andries Bicker Gerrtifz?
Heer van Engelenbürg,érc.
Is den i o.July gecommitteerd in de Admiraliteyt alhier} in fijn plaets quam Pieter HafTelaer. ft e rft den $,-Febr'ua*y 16 f r.
Cornelis |
||||||||||
|
Bi-; Corneü s W itfen.
Dr. Frans Banning Kocq,
Ridder, Heer van Purmer-
land-en Ilpendant.
'Albeit Dirckfz. Pater. Mr. Ioris Iorifz. Backer. Ian van Waveren. Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn, Ridder, Heer
van Ouds-hoorn en Guep-
boeck, ére.
Henrick Bicker. Bernard Schellinger. Treforiers.
Antony Oetgens Waveren. Ridder,Heer van Wnverm,
Botshol en Ruyge Wilnis,
&c.
Cornelis Bicker Gerritfz. Heer van Siuicten.
Wees-meefters. Jan Comelifz. Geelvinck. Dr. Albert Bas. Is den 17. Febru.irygecom-
initieerde in de Admiraliteit alhier, in fijn plaets quam Henrick Dirckfz; Spiegel; Symon de Ri/ck van der Gragt.
Dr. Franco van der Meer. Hüwelixe Saken.
Roelof Bicker Mr. Andries de Graef. Mr. Henrick Hooft. Cornelis Dirckfc. Abba. lacob Franfs. Hinloopen. Treforiers Extra-ordinaris. Pieter Adriaenft,. Racp. Rombout Iacobfc. Rcken-mecfters.
Cornelis de Vry. Is den go. OBobergecom-
teerdein de Wiffel-banc\_, in fijn plaets quam Mr. Lambert Reynft.
Gerrit Claefz. HafTelaer. Affurantie-meefters.
Dirck Geurtfz. van Beunin- . fterft den 19. November*
Nicolaes van Loon. Jan Michielfz. Blaeu. fterft den i0. fuly, in-fijn
plaets quam Iscob van Neck,
|
|||||||||||
|
Schepenen.
Dr. Frans Banningh Kocq,
Ridder , Heer van Pur- merlandenllpendstm- Albert Dirckfz. Pater.
Henrick Dirckfz. Spiegel.
Dr. Franco van der Meer.
Ian van de PolL
Mr. Andries de Graef.
Dr. Cornelis van Droncke-
iaer. Mr. Coenraed Burgli.
Dr. Gillis Valckenier.
Treforiers.
Cornelis de-Graef, Vrj-Heer
van Suyd-fols-broeck, ére. Cornelis Bicker Gerritfz.
Heer van Swieten. Wees-meefters.
Ian Cornelifz. Geelvinck- Dr. Nicolaes Pieterfz. Tulp. Dr. Cornelis Witfen. Nicolaes Corver. Hitrcelixe Saken.
Bernard Schellinger. Mr. Henrick Hooft. Cornelis Dirckfz. Abba. IacobFranfe. Hinloopen. Dr. Ian van Hellemond. treforiers Extra-ordinaris.
Pieter Adriaenfz. Raep.
Rombciut Iacobfz. Rekenmeefters.
Mr. Ioris Iorifa. Backer.
Mr. Lambert Reynft; 'u den 1 November tot Raed
ter Admiralitep in 't Noor der quartier gekorem Ajfurantie-meefters.
Nicolaes van Loon.
Gerrit Claefz. HafTelaer. Iacob van Neck- Wiffel-bam\.
Ian van Waveren. j Cornelis de Vry. Ian Munter. Kleine-Saken.
Roelof Bicker.
, Outgert Pieterfz. Spiegel, I Cornelis Geelvinck. Nicolaes Pancras.
Frans van Waveren.
|
|||||||||||
|
Namen van de Regeer ende Heer en
|
|||||||||||||
|
Dr. Ioan van Hellemoo3«
Cornelis van Vloofwijck. Dirck de Lange. Defolate Boedels.
Ian van de Poll. Dr. Gillis Valckenier. Ian Huift. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys.
lacob Roch. jj I6>.
Scheut. Cornelis de Vlaming van Ouds-hoorn, Ridder, Hr. van Ouds-hiorn en Gnep- hoeck, &ZC. Burgermeefteren.
Cornelis de Graef, Vry.Heer van Suyd-pols-broeck, &c.
Dr. Gerard Schaep, Hr. tot Cortenhoef, &c.
Nicolaes Corver. Dr. Franco van der Meer. Schepenen.
Albert Dirckfo. Pater.
Dr. Cornelis van Droncke-
laer. Hendrick Dirckft. Spiegel
Mr. Ioris Iorifz. Backer.
Dr. Gillis Valckenier.
Nicolaes Paneras.
Cornelis van Vlooswijk,
Dr. Gerrit van Hellemond»
lacob Fr.infz. Hinloopen.
Treforiers. Antony Oetgens van Wave-
ren , Ridder, Heer van Wave-
ren, Botshol'en Ruyge WiU nis, &c. Is gecommitteerd in de Ad- miraliteyt alhier den j. fuly ,
mfijnplaets quam
Dr..Frans Banning Kocq,
Ridder, Heer van Purmer- land en Ilpendam. Willem Backer, Ridder,
jierft den <,.OBober. Wees-meefters. Dr. Frans Banning Kocq,
Ridder, Heer van Pttrmer- land en Ilpendam. Is in Julio totTreforier geko- ren, voor hem quam
Dr. Cornelis Ian Witfen.
Ioan Huydekooper, Ridder,
Hr. van Maerfeveen, ére.
Dr. Nicg-
|
|||||||||||||
|
Ioan Huydekooper, Ridder,
Hr. van Maerjeveen , ére. Is den 9. September Burgir-
meefter geworden. Dr. Franco van der Meer.
Hutvelixe Saken.
Dr. Gerrit Reynft. Mr. Henrick Hooft. Cornelis Dirckfz. Abba. lacob Franfz. Hinloopen. Michiel Paneras. Treforiers Extra-ordinaris
Pieter Adriaenfz. Raep. Rombout lacobfz. Reken- meefters.
Roelof Bicker. Is den iS.QBober geworden
Commijfaris van de See Saken; in [ij»plaets is gekomen Dr Ioan Huydekooper, de jonge , Ridder, Hr. van
Neer dij ck.
Nicolaes van Waveren. Affurantie-meefiers. Nicolaes van Loon. lacob van Ncck. lacob Valckenier. Wiffel-banc\.
Mr. Ioris Iorifz. Backer. is Wees-meefler geworden
den 2 1. Novemb. daer voor quam. Mr. lacob Bas Dirckfz.
Ian van Waveren. Jan Munter. Kleyne Saken.
Gerrit Claefz. HaiTelaer. Nicolaes Paneras. Dr. Roetert Ernft. Dr. Gerrit van Hellemond. Cornelis Geelvinck Mr. Frans van Waveren. Iigecommitteerd in de Ad-
miraiiteyt in Zeeland, in fijn plaets is gekomen den 1 t .Juiy Mr. Laurens Backer. Hans Bontemantel. Banck^van Leening
Mr. IfaacPaeu, Hr. vanAg- tienhoven, &c.
Dr. Ian Valckenier. See Saken. Henrick Bicker. jlerft de» z 1 OBober in fijn
plaets quam den 18 dito RoelofBicker. |
|||||||||||||
|
Dr. Roetert Ernft.
Michiel Paneras.
Dr. Ioan van Hellemond.
Defolute Boedels.
Ian Bicker Gerritfz. Dr. Frans Reael. Ian Huift. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys. -
lacob lacobfz. Roch. i6<f 1.
Schout.
Cornelis de Vlaming van Oudshoorn. Ridder ,Hr.
van Ouds-hoorn en Gnep-
. hoeck, &c. Burgermeejleren.
Dr. Frans Banning Kocq,
Ridder, Heer van Purmer- land en Ilpendam , ére. Willem Backer, Ridder.
Cornelis de Graef ,Vry-Heer
van Suyd-pols-broeck, &c. Dr. Cornelis Boom.
jlerft demi. Augafi'i, en is
in fijn pi fiets gekomen den 9
September.
Ioan Huydekooper, Ridder,
Heer van Maerfeveen, ére Schepenen.
Dr. Cornelis Ian Witfen. Mt. Symon van Hoorn. Albert Dirckfz. Pater. Bernard Schellinger. Ian Bicker Gerritfz. Dr. Frans Reael. Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Mr. Coenraed Burg. Dr. Iohan Blaeu. Treforiers.
p-eter Haflèlaer.
Jierft den f.Tebru,try,m fijn plaets quam AntosyOetgens van Wave-
ren , Ridder, Heer van Wave-
ren , Botshol en Ruyge Wd- fiis, ére. Nicolaes Corver.
Wees-meefiers.
Ian Cornelifz. Geelvinck.
jlerft den 9. November , voor hem quam den 21. dito Mr. Ioris Iorifz. Backer.
|
|||||||||||||
|
Cornelis de Graef, Vry-Hr.
van Suyd-pols-broeck, &c. Wees-meefters.
Ian Cornelifz. Geelvinck. Picter Haflèlaer. Defe wierd den j Auguftiin plaets van Andries Bicker Gerritfz. tot Treforier gbeko- rm, in fijn plaets quam den 11. OBob. Dr. Cornelis Boom.
Dr. Claes Pieterfz. Tulp. Dr. Franco van der Meer. Huwelixe Saken.
Bernard Schellingen Outgert Pieterfz. Spiegel. Jïerft den 22. May.
Mr. Henrick Hooft. Cornelis Dirckfz. Abba. lacob Franfz. Hinloopen. ' Treforiers Extra-ordinaris.
Tieter Adriaenfz. Racp. Rombout lacobfz. Reken-meekers.
Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Nicolaes van Waveren. Ajfurantie-meeflers.
Nicolaes van Loon. Itcobvan Neck. lacob Valckenier. fyiffèl- banck.
Ian van Waveren. Cornelis de Vry. (lerft den 9. September.
Ian Munter. (Cleyne Saken.
Dr. Frans Banning Kocq ,
Ridder, Heer van Purmer- land en Ilpendam. Is Burgermeefiergekerm in plaets van Mr.WouterValc-
kenicr, den 16. Augufti.
Albert Dirckfe.. Pater.
Roelof Bi cker.
Coenraed Burg.
Dr. Gerrit van Hellemond.
Cornelis Ianfz. Geelvinck.
Frans van Waveren.
Banck van Leening.
Mr. IfaacPaeu, Hr. van Ag- tienhoven, ére.
Dr. Gillis Valckenier. See Saken
Henrick Bicker. Mr. Icachim Rindorp. |
|||||||||||||
|
Dr. Nicolaes Pieterfz.. Tulp. f Mr. Ioachim. Rindorp.
|
|||||||||||||
|
der Badt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
'Br. Nicolaes Pieterlz.Tulp.
loan van de Poll. Huwelixe Saken.
Dr. Gerrit Reynft. Dr. Ioan Blaeu, Mr. Henrick Hooft. Cornelis Dirckfsc. Abba. Michiel Pancras. Treforiers Extra-ordinaris.
Picter Adriacnfe. Raep. Rombout Iacobfz. Reken-meiers.
Mr. Coenraed Burgh. Nicolaes van Waveren. Ajfitrantie-meeftsrs. Iacob van Neck. Ian Huift. Iacob Valckenier. Wijfel-Banck.
Ian van Waveren. Mr. Ia«ob Bas Dirckfz. Ian Munter. Kleyne Saken.
Mr. Symon van Hoorn. Gerard Haffelaer. CornelisGeelvinck, , Dr. Roetert Ernft. Hans Bontemantel. Dr. Laurens Backer. Dr. Ioan Huydekooper, de jonge, Ridder , Heer van Neerdyck^ Banckjvan Leening. Mr. Ifaac Paeu, Heer van jichtienhoven, &c.
, Is in de Generalitevts Re- kenkamer gecommit!eert,en in fijn plaets gekoren ■Dr. Frans Reael. Dr. Ioan Valckenier ,flerft. See Saken. RoelofBicker.
Bernard Scliellinger. Mr. loachim Rendorp. Dr. Ioan van Hellemond. Dirck de Lange. Jsgetoorden Generael over
deChercbers. PieterTrip. Defolate Boedels.
Dr. Cornelis Ian Witfen. Dr. Ian Bicker Gerritfs. Nicolaes van Loon. Dr- Pelgrom ten Grooten - huys.
Iacob Roch. |
|||||||||||
|
fterft den 1 fSeptemb. 16f%l
infijnplaets quam den lo.dit» Albert Dirckfz. Pater. Ian Huydekooper , Ridder Heer van Maerfeveen, &c.
Dr. Nicolaes Tulp. Schepenen.
Mr. Symon van Hoorn. Dr. Ioan Blaeu. Bernard Schellinger. Dr, Frans Reael. Dr, Cornelis van Droncke^ laer.
Mr. Coenraed Burgh. Dr. Gerrit Reynft. ; Nicolaes Pancras.
Hans Bontcmantel. Treforiers. Cornelis de'Graef, Vry-tïeer van Sujd pols-broeck, &c.
Nicolaes Corver. fterft den: 8. September, m
fijn plaets komt den 11 dito
Ioan van de Poll.
Wees-meefters,
Antony Oergens van Wa-
veren Ridder , Heer van Waveren, SotsholenRuy- ge Wilnis, ére. Ioan van de Poll.
Is den zi. September Tre-
foriergen>orden,voor hem komt Mr. Ioris Iorifz. Backer. Henrick Dirckft.. 'Spiegel. Albert Dirckfz. Pater. Wordt den 30. September
Burgermeefter, daer voor komt den $■. Ocleber Mr. Gerrit van Hellemond. Huwelixe Saken.
Cornelis van Vloofwijck ,' Heer van Vloofvjijck, Dte- broecken Papen koop, &(, Mr. Henrick Hooft. Cornelis Dirckfc. Abba. Pieter Adriaenfü. Raep. Iacob Roch. Treforiers Extra-ordiwtriu
Nicolaes van Loon. Iacob Valckenier. Reken-meefters.
Michiel Pancras, Dr. Ioan Huydekooper, de jonge , Ridder, Heer van Neerdijck. Ajfiiranhe-meefers.
Iacob yan Neck. laa
|
|||||||||||
|
Affarcttitie-met■jlers.
Iacob van Neck. Ian Huift. Dr. Ian Veneman. Wijfel-banck.
Mr. Gerrit Reynft. Nicolaes Pancras. Mr. Iacob Bas Dirckfz. f Kleyne Saken.
Mr. Ioris Iorifz. Backer. Mr, Ifaac Paeu, Heer van Aciotienhoven, &c.
Is Pen/tonaris van Enck-
huyf en geworden, infijnplaets quam den 12. fuly Ionas Hudden. Mr- Coenraed Burgh. Mr. loachim Rendorp. Dr. Ioan Huydekooper, de jonge, Ridder, Heer van
Neer dij ck.
Dr. Philips Wevering. Ian Bicker Andriefz. Baiick van Leening.
RoelofBicker. Bernard Schellinger. SeeSaken.
Dr. Gerard Schaep Pieterft. Dr. Cornelis van Droncke- laer. Is den i iJa!y Wees-meefier
geworden, voor hem quant ■ Dr. Ian van Hartqgvelt. Iacob Iacobfz. 'Roch. Dr. Ioan van Hellemond. PieterTrip. Defolate Boedels.
Dr. Frans Reael. Mr. Gerrit van Hellemond. Cornelis Geelvinck. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys.
Dr. Wigbolt Slicher. IÓM-.
Scho-it.
Cornelis de Vlamingh van
Oudshoorn ,Ridder, Heer
van Oudshoorn en Gnep- hoeck, &"c. Burgermeefleren.
Dr. Frans Banning Kocq, Ridder, Heer van Purmer- land en Ilpendam. fterft den 1. Janiiarj 16f <,. Cornelis Bicker Gerritfz. Heer van Swieten. (g) |
|||||||||||
|
Schout.
Cornelis de Vlaming van Oudshoorn, Ridder, Heer van Oudshoorn en Gnep- hoeck, &c. Burgermeefleren.
Nicolaes Gorver. Dr. Trans Banning Kocq, Ridder , Heer van Vur- merlanden Ilpendam. Dr. Ian Bicker Gerritfz. fterft den 9. May, en in fijn
plaets den 16 Jmij Ioan van de Poll. Dr. Cornelis Ian Witfen. Schepenen.
HendrickDirckf*.. Spiegel. Dr. Gillis Valckenier. Ian van Waveren. Mr. Symon van Hoorn. Gerard Haffelaer. Dr. Ioan Blaeu. Nicolaes van Loon. Ian Munter. Dr. Roetert Ernft. Treforiers. Cornelis de Graef, Vr)-Heer ■van Suyd-pols-broeck\> &c. Dr. Franco van der Meer. fterft in zsfugujlo. IVzes-meefters. Dr. Gerard Schaep , Hr. tot Cortenhsef, &c.
Dr. Nicolaes Tulp. Albert Dirckfz. Pater. Ian van de Poll. WordBurgermeefter den 16.
Juny , voor hen quam den 11. 'fitly. Dr. Cornelis van Droncke-
laer. Hawelixe Saken.
Cornelis van Vloofwijck,
Heerv.m Vloofwük, Diemer- broeck en Papen-koop, &c. Iacob Franfc. Hinloopen.
Mr. Henrick Hooft.
Cornelis Dirckfz. Abba.
Michiel Pancras.
Treforiers Extra-ordinaris.
Pieter Ariaenfc Raep. Iacob Valckenier. Reken-meefters.
Hans Bontemantel. Nicolaes van Waveren. |
|||||||||||
|
Namen vm deRegeerende Heer en
|
|||||||||||||||
|
Tan Huift.
Iacob Servaes. Wiffel-banc\.
Ian Munter. TieterTrip. Klejne Sake».
Mr. Ioris Iorifz. Backer. Is in SeptemfierWcesmeefter
gemorden, en in fijn plaets ge- komendeny. fanuary 1655. Dr. Ian ten Grootenhuys. Ian van Waveren, Mr. Ioachim Rendorp. Comelis Geelvinck. Dr. Ian Bicker Andriefz. Dr.WigboltSlicher. Dirck Tulp. Bank van Leeninge.
Roelof Bicker. Jacob Franffc. Hinloopen. Sse Sak en.
Dr. Gerrit Schaep Pieterfic. Gerard Haffclaer. Dr. Ioan vanHellemond. Nicolaes van Waveren. Dr. Ian Veneman. Defolate Boedels.
Dr.Gerard van Hellemond. Is den 5. OBober Weesmee-
Jler geworden, en m fijn plaets
gekomen
Iacob Reynft.
Dr. Roetert Ernft.
Dr. Pelgrom ten Grooten-
huys. Mr. Frans van Waveren.
Zacharias Rothe.
1655-.
Schout. '
Cornelisde Vlamingh van Oudshoorn, Ridder, Beer
■van Oudshoorn en Gnep-
hoeckj &c.
Burgermeefieren.
Ioan Huydekooper Ridder, Heervtia Maerjeveen, &c.
Cornelis de Graef, Vry-Heer van Sujd-poL-btoeck, &c
Ioan van de PolL Henrick Dirckfz. Spiegel. Schepenen.
Bernard Schellinger. Dr. Frans Reael. Mr. Gillis Valckenier. Ioan Munter.
|
|||||||||||||||
|
Dr. Roetert Ernft.
Dr. Willem Backer. Ioan Huift. Mr. Lambert Reynft. Dirck Tulp. Treforiers.
Dr. Nicolaes Tulp. Dr. Cornelis van Droncke- laer. Wees-meefters.
Albert Dirckfe. Pater. Mr. Ioris Iorifz. Backer. Jan van Waveren. Dr. Gerrit van Hellemond. Huwelixe Saken.
Cornelis van Vloofwijck, Heer van Vloofwijck, Die-
mer-broeckjn Papen-koop y
&c.
Mr. Ioachim Rendorp. Cornelis Dirckf*. Abba. Dr. Ioan Huydekooper , de joiige, Ridder, Heer van
Neerdyck.
Fredrick Alewijn. Treforiers Extra-ordinaris. Iacob Valckenier. Iacob Roch. Philips Wevering. Reken-meekers. Pieter Adriaenft. Raep-,
Michiel Pancras.
Dr. Ian van Hartogveld..
Ajfurantie-meefiers.
Iacob van Neck.
Iacob Servaes. Pieter van Loon. i fel-banck.
|
|||||||||||||||
|
Roelof Bicker.
Iacob Franfz Hinloopen.
See Saken.
Gerard Haffelaer. Dr. Ian Veneman. Zacharias Rothe. Iacob Reynft. Henrick Roeters. Is den 21. Augufti inWis-
fel-banck gekoren, en in fijn plaets Dirck Spiegel. Defolate Boedels.
Nicolaes Pancras.
Nicolaes van Loon. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys. Dr. Ioan van Hellemond. Nicolaes van Waveren. i65<J.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeefteren.
Cornelis de Graef, Vry-Heer
van Suyd-pols-broeck, &c. Dr. Nicolaes Tulp.
Cornelis van Vloofwijck,
Heer van Vloofaijck , Die- mer-broeck en Papen-koop, &c. Cornelis de Vlamingh van
Oudshoorn, Ridder, Heer van Oudshoorn in Gnep- hoeck, Ó"C Schepenen.
Mr. Gillis Valckenier.
Dr. RoetertErnft
Mr. Ioris Iorifz. Backer.
Mr. Symon van Hoorn.
Gerard Haflelaer.
Dr. Ioan Blaeu.
Mr. Iacob Bas Dirckfz.
fier ft den 23. Marty, in
fijn plaets komt den 11 Aprihs Mr. Ioachim Rendorp. Mr. Henrick Hooft. Dr. Ioan Huydekooper, de jonge, Ridder, Heer van
Neerdyck\.
Treforiers.
Ioan van de Poll. Dr. Cornelis van Droncke- laar. |
|||||||||||||||
|
tVtes-ttieefterfl
Alberd Dirckfc. Pater.' Hendrick Dirckfz. Spiege?. Ioan van Waveren. Mr. Gerrit van Hellemond. Huwelixe Saken.
Hans Bontemantel. Cornelis Dirckfz. Abba. Fredrick Alewijn. Mr. Ioan Six. Iacob Iacobfz. Hinloope©; Treforiers Extr&ordinarts*
Iacob RocL
Iacob Valckenier. Mr. Philips Wevering.- Reken-meefters.
Cornelis Geelvinck.
Pieter Adriaenfz. Raep. Michiel Pancras. t^ijfitrantie-meeflert.
Iacob van Neck.-
Iacob Servaes
Pieter van Loonï J
Wifftl-banck.
I an Munter. Henrick Roeters. Kleyne Stken.
Nicolaes van Loon.
Dirck Tulp.
Mr. Ioachim Rendorp.
Is den 11. z^ipril Schepew
geworden, en in fijn plaets ge- komen. Dr. Arnoud Hooft, Ridder.
Willem Schrijver. Mr. Frans van Waveren. Dr. Ian van Hartogveld, Dr. Ian ten Grootenhuys. Banck van Leening.
Roelof Bicker. Iacob Franfx. Hinloopen. Dr. Willem Backer. Is den 11. November ge-
worden Raed ter Amiraliteyt in Seeland, en den 2. Decem^ her in fijnplaetsgekoren Dr. ArnoutTholinx. See Saken.
Ian Huift. Dr. Ian Veneman; Zacharias Rothe. fterft , daer voor dini\
I December Dr. Gca
|
|||||||||||||||
|
Dr. Gerrit Reynft.
Mr. Iacob Bas Dircklz. Pieter Trip. Ji erft den %o. funy, in fijn
plaets komt den 2 1. Augufti Henrick Roeters. Kleyne Saken,
Mr. Coenraed Burgh.
Hans Bontemantel. Cornelis Geelvinck. Mr. Henrick Hooft. Mr. Frans van Waveren. Dr. Ian ten Grootenhuys. Willem Schrijver. Banck van Leening.
Dr. Gerard Schaep Pieterfc.
fterft den 11 Juny.
|
|||||||||||||||
|
der Stadt AMSTERDAM.
|
||||||||||
|
Dr. Pelgrom ten Grootea-
. huys.
Jacob Reynft. Henrick Roeters.
Dr. Gerrit Bicker , Heer van Swieten. , Defolate Boedels.
Dirck Tulp. Michiel Pancras. Cornelis Dirckfz. Abb*.' Nicolaes van Waveren. Dirck Spiegel. i6tf.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeeperen. Cornelis de Graef, Vry-heer van Sit]d-pls-broec\j éff.
Ioan Huydekooper, Ridder „ Heer van Maerfeveen ,ejrc.
Hendrick Dirckfz. Spiegel. Mr. Symon van Hoorn. Schepenen.
Mr. Gillis Valckenier. Nicolaes Pancras. Nicolaes van Loon. Hans Bontcmantel. Mr. Henrick Hooft. Cornelis Geelvinck. Dr. Ian van Hartoghveld.' Mr. Nicolaes Opmeer. Mr. Ian Beernd Schaep. Treforiers.
Dr. Cornelis Ian Witfen. Dr. Nicolaes Tulp. Wees-meeflers.
Albert Dirckfas. Pater. f er ft den y.Marty , in Jij»
plaets komt Bernard Schellinger. Cornelis van Vloofwijck", Heer van Pioofvjijck, Die-
mer-broek en Tapen-koop ére. Mr. Ioris Iorifz. Backer. Ioan van Waveren,Heer van Waveren, Botshol en Ruy-
ge Wi'mis, <£rc.
Himehxe Saken.
Dr. Ioan Huydekooper, de jonge, Ridder, Heer van Heerdjjckz Dr. Ioan van Hellemond. Mr Philips Weveringh. Dr. Ian ten Grootenhuys. Dr. Arnoud Tholinx. Treforiers Extra-ordinaris. Cornelis Dirckfz. Abba. Iacob
|
||||||||||
|
j Pieter Adriaenfr,, Raep.
AJfurantie-meefters.
Iacob van Neck. Iacob Servaes. Pieter van Loon. Wijfel-banck.
Dr. Gerrit Reynft. Dr. Cornelis van Droncke- laer.
Ian Munter. Kleyne Saken.
Dr. Ioan Huydekooper, de jonge, Ridder , Heer van
Neerdijck.
Mr. Ioachim Rendorp. Willem Schrijver. Dr. Ian van Hartoghveld. Dr. Ian ten Grootenhuys. Mr. Ioan Six. Mr. Arnoud Hooft, Ridder. Bc.nck van Leening.
Bernard Schellinger. Iacob Franfz. Hinloopen. See Sa\en.
Gerard Halfelaer. Iacob Reynft. Henrick Rpeters. Dirck Spiegel. Dr. Gerrit Bicker, Heer van Swieten. Defolate Boedels.
Nicolaes Pancras. Dirck Tulp- Iacob Iacobfz Hinloopen.
Dr. Pelgrom ten Grooten- huys. Nicolaes van Waveren. 1658.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeelieren.
Dr.GerardSchaep,Hw van Cortenhoef, &c. \ Cornelis de Graef, Vrj-Heer van Suyd-fols-broeck , &c. Dr. Cornelis Ian Witfen. Ioan van de Poll. Schepenen.
Dr. Frans Reael. Mr. Coenraed Burgh. j Dr. Gillis Valckenier. Nicolaes Pancras. Dr. Roetert Ernft. Mr. Ioachim Rendorp. Fredrick Alewijn. Iacob Iacobfz. Hinloopen 1 |
||||||||||
|
Cornelis Backer.
Treforiers.
Ioan Huydekooper, Ridder, Heer van Maerfeveen,&c. Dr. Nicolaes Tulp. Wees-meeflers.
Albert Dirckfz. Pater. Henrick Dirckfc. Spiegel. Mr. Ioris Iorifz. Backer. Ian van Waveren. Huvcehxe Saken.
Dr. Ioan Huydekooper, de jonge Ridder , Heer van
Neerdijck.
Dr'. Ioan van Hellemond. Dr. Ian ten Grootenhuys. Dr. Arnoud Tholinx. Ioan Reael. Treforiers Extraordinaris.
Iacob Roch. Iacob Valckenier Mr. Philips Weveringh. Reken-meefters. Dr. Ioan Blaeu.
Nicolaes van Loon. Pieter Adriaenfz. Raep. JffcranUe-meefters.
Iacob van Neck.
Iacob Servaes. Pieter van Loon. Wiffel-banck.
Dr Cornelis van Droncke- laer.
Dr Gerrit Reynft. ff erft den 19. Juny ; in fijn
plaetskomt denj. September. Ioan Huift-
Ioan Munter. YLleyne Saken.
ioan Huift. Gaet den 7. September ovir
inde\V,jfel-banck, komt den jo dito infijnplaets Iacob Trip. Cornelis Geelvinck. Dr. Ian van Hartoghveld. Mr. Ioan Six. Mr. Arnoud Hooft , Ridder.
Ian Hinloopen. Mr. Ian Berend Schaep. Banckjv^n Leening. Bernard Schellinger. Iacob Franfz. Hinloopen Zee Saken.
Gerard Haflèlaer. |
||||||||||
|
Dr. GerardBicker,.Hf«- vtm
Swieten.
Iacob Reynft. Dirck Spiegel. Defolate Boedels.
Mr. Coenraed Burg. Nicolaes Pancras. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys.
Dr. Ioan van Hellemond. Nicolaes van Waveren. Schout.
Mr. Lambert Reynft, Bw germeefteren.
Cornelis van Vloofwijck, Heer van Vloofmjck, Die- mer-broek en Papen-koop, Dr. Gerard Schaep , Heer-
van Cortenboef, &c. Ioan Huydekooper, Ridder ,
Heer van Maerfeveen, &c. Mr. Andries ke Graef.
Schepenen. Mr. Symon van Hoorn.
Mr. Henrick Hooft.
Dr. Frans Reael.
Mr. Coenraed Burgh.
Nicolaes van Loon.
Ioan Huift.
Dr. Ioan van Hellemond.
Cornelis Geelvinck.
Nicolaes Pancras.
Treforiers. Ioan van de Poll.
Dr. Nicolaes Tulp.
Wees-meefters.
Albert Dirckfz. Pater. Hendrick Dirckfz. Spiegel. Ian van Waveren. Mr. Gerrit van Hellemond. fier ft in Jan-Mrio 165-8. Htivjclixe Saken.
Hans Bontemantel. Fredrick Alewijn. Cornelis Dirckfz. Abba. Dr. Arnoud Tholinx. Ian Hinloopen. Treforiers Extra-ordinaris.
Iacob Roch. Iacob Valckenier. Mr. Philips Wevering. Reken-meefters.
Mr. Ioris Iorifz. Backer. Dr.IoanBlacu. |
||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heem*
|
|||||||||||
|
ïacob Roch.'
ïacob Valckenier. Reken-meekers.
Dr- Toan Blaeu. Fredrick Alewijn.- iPieter Adriaenfz. Raep. yifurantie-meejlers.
ïacob van Neck.
ïacob Servaes. Pieter van Loon. PViJfel-banckj
loan van de Poll. Ioan Munter. Ioan Huift. Kleyne Saken..
Dr. Roetert Ernft.
Dirck Tulp.
ïacob Reynft,
Mr. Arnoud Hooft, Ridder.
Ian Hinloopen.
ïacob Trip.
Ioan Reael.
Jierft, daer voor den i<J.
OBober Mr. Sybrand Valckenier. Banck van Leening.
Bernard Schéllinger.
Is in Marrio Wees-meejler
gtmrden, daer voor Dr. Fredrick de Vries.
ïacob Franfz. Hinloopen. Is ghewcrden Cafteleyn tot
Turpierent, daer voor den 16 OBober Cornelis-Backer.-
See Sake?/.
Gérard Haflèlaer.
Cornelis Backer. Is den ió. OBober in de
Bank van Leening gecommtt- teert, en in fijnplaets Mr. Cornelis Cloeck.
Hen riek Roeters. Mr. IanSix. Dr.Gerard Bicker, Heer van
Swieten. Defofate Boedels.
Michiel Pancras. ïacob Iacobfz. Hinloopen. Dr. Pelgrom ten Grooten- huys.
Nicoloes van Waveren, Dirck Spiegel. |
|||||||||||
|
Jffu artie-meeflers.
ïacob van Neck. lacjb Servaes. Pieter van Loon.' Wiffel-banck.
Ioan van de Poll. Ioan Munter, Ioan Huift. Kleyne Saken
Dr. Frans Reael. Dirck Tulp. Mr. Ian Beemd Schaep. Mr. Arnoud Hooft, Ridder. Ian Hinloopen. ïacob Trip. Mr. Sybrand Valckenier.; Banchjvan Leening.f
Cornelis Backer. Mr. Fredrick de Vries. See Saksen.
Cornelis G eelvinck. Dr. Ioan van Hartoghyeld,- Henrick Roeters. Mr. Ian Six. Dr. Gerrit Bicker > Heer van.
S wiet en. Defclate Boedel f.
Mr. Coenraed Burgh. Dr. Ioan Blaeu. Mr. Ioachim Rendorp. Nicolaes van Waveren. ïacob Reynft. iC&t.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeefteren.
Cornelis van Vloofwijck,
Heer van F/oofvyck, Die- mer-broeek en Papen.- koop, &c. Dr. Gerard Schaep , H/er
van Cortenhoef, ejre. Cornelis de Graef, Vry-heer ■
van Suyd-jjols-broeck , étc. Ioan van de Poll.
Schepenen,-
Gerard Haflèlaer.
Dr. Roetert Ernft. Dr. Gillis Valckenier. Nicolaes Pancras. Mr. Ioachim Rendorp. Dr. Ioan van Hellemond. Cornelis Backer. Ioan Hinloopen. Mr. ïacob Boreel, Heer van St.z^fegt, &c. |
|||||||||||
|
Treforiers^, ■
Dr. Cornelis Ian Wit-feiü- Cornelis de Vhmingh van/ Oudshoorn, Ridder, Heen van Oudshoorn en Gnep- hoeck , &c. Wtes-meefters.
Dr. Nicolaes Tulp. Mr. Ioris Iorifz, Backer; Ioan van Waveren, Heer van> Waveren , Botshol en Ruy-
ge Wilnis, &c.
Bernard Schéllinger. Huwelixe Saken.
Dr. Ioan Huydekooper, dè jonge, Ridder, Heer van Neerdijck. Fredrick Alewijn. Cornelis Dirckiz. Abba', Mr. Philips Wevering. Dr. Arnoud Tholinx. Treforiers Extra-ordinaris.
Dr. Ioan van Hartoghveldi ïacob Roch. ïacob Valckenier. Reken-meefters.
ïacob Iacobfe. Hinloopen.' Mr Nicolaes Opmeer. Pieter Adriaenfz. Raep. AJparantie-meefterSi
ïacob van Neck. ïacob Servaes.. Pieter van Loon. Wiffel-banck.
Mr. Coenraed Burg. Ioau Munter. . Ioan Huift. • V.le;ne Saken.-
Dr. Frans Reael, Dirck Tulp. Is den 16. November ge-
committeert in de Banck van*- Leening, daer voor ïacob van Neck Iacobfc. Dirck Spiegel. Dr. Ian ten Grootenhuys, Mr. Arnoud Hooft, Ridder,-.. Iacob Trip. Mr. Sybrand Valckenier.. Banck van Leening.
Mr. Ian Beernd Schaep. Is den 17. C Bober -ter Jd-'
miralitejt in't Noorder quar- tier geco>. mi teert, daer votr Dirck Tulp Mr. Frcdrickde Vries, Set-
|
|||||||||||
|
\66o.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeejïeren.
Ian Huydekooper, Ridder , Heer van Maerfeveen, ére.
Cornelis van Vloofwijck, Heer van vloofwijck, Die-
mer-broeck en Papen-koop >
&c.
CornelisJe Vlamingh van O udshoorn , Ridder, Heer
van Oudshoorn en Gnep-
hoeck, &c.
Mr. Andries de Graef. Schepenen.
Nicolaes van Looiï. Mr. Henrick Hooft. Gerard Haflèlaer. Dr. Roetert Ernft. Fredrick Alewijn-. Nicolaes R. vanCapelle.: Dr. Pelgrom ten Grooten- huys. Jierft den. i1. November*
Mr. Cornelis ICloeck.
Dirck Spiegel. Treforiers...
Dr, Gerard Schaep, Heer
tot Cortenhoef , ére.
Dr. Cornelis Ian Witfen. Weés-meeftirs..
Dr. Nicolaes Tulp.-
Mr. Ioris Iorifzi Backer.
Ioan van Waveren , Heer
van Waveren , Bitshol en Ru-ge Wilnïs, &c. Bernard Schéllinger.
Huwelixe Sa'^en. Dr. Ioan Huydekooper, de
jonge, Ridder , Heer van Neerdijck. Dr. Ioan van Hellemond.
Mr. Philips Weveringh.
Dr. Ian ten Grootenhuys.
Dr. Arnout Tholinx.
Treforiers Extra-ordinaris. Cornelis Direkfz. Abba*.
ïacob Roch.
ïacob Valckenier.
Reken-meekers.
ïacob Iacobfi. Hinloopen.
Mr. Nicolaes Opmeer. Pieter Adriaenfz. Raep. |
|||||||||||
|
derStadt AMSTERDAM.
|
|||||||||||
|
Jacob van Neck Jacobfz.'
Dr. Joan ten Grootenhuys^ Joan Six. Defolate Boedels.
Dr. Johan Blaeu. Dr. Joan van Heliemond. Dirck Spiegel. Jacob Reynft. Dr. Arnoud Tholinx. 1664/
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeejieren. Mr. Symon van Hoorn. Dr. Gerard Schaep>, He»? van Cortenhoef, &c.
Mr. Andries de Graef. Mr. Hendrick Hooft. , Schepenene
Coenraet Burgh. Dr. Roetert Ernfb Nicolaes Pancras. Dr. Joan Blaeu. Nicolaes van Loon, Nicolaes van de Capellei Mr. Cornelis Kloeck. Dirck Spiegel. Mr. Vincent van Bronck- horft.
Treforieren ordinaris. Cornelis de Graef , Vry-'- Heer van Zuydt-Pols-
b-roeek, 8co. •
Joan van de Poll. Hendrick Dirckfz. Spiegel. Mr. Gillis Valckenier. tVees-meeJlers. Mr. Joris Jorifz. Backer. Johan van Waveren , Heef van Waveren.
Bernard Schellinger. Cornelis Geelvinck.- Cumnuffariffen van de Huwe-
lickz.e Saken:
Mr. Nicolaes Opmeer. Joan Hinloopen. Cornelis Abba. Jacob Trip. Mr.HenrickHooft de Jonge. Treforiers Extra-ordmaris*
Nicolaes van Waveren. Jacob Jacobfz. Roch. Jacob Valckenier. Reken-meejlert, ■
Joan Huift'. Jacob Jacobfz. Hinloopen,-
Pieter Adriaeafz. Raep. Afirantit-
|
|||||||||||
|
lacob RocL
lacob Valckenier. Reken-meekers.
lacob Iacobfc. Hinloopen, Mr. Nicolaes Opmeer, Pieter Adriaenlz Raep. Affurantie-meefters.
lacob van Neck. lacob Servaes, Pieter van Loon. Wiffel-Banck.
Mr. Coenraed Burgh. Ioan Huift. Cornelis Backer. Kleyne Saken.
Dr. Frans Reael- Dirck Spiegel. Mr. lacob Boreel, Heer van St. <tsfegt, ére
lacob van Neck Iacobfz. lacob Trip. Dr. Gerard Bors. Ioan de Vries. Banck van Leening..
Dirck Tulp, Mr. loachim Rendorp. See Saken.
Cornelis Geelvinck. Mr. Cornelis ICloeck. Dr. Ioan ten Grootenhuys. Mr. Ian Six. Dr. Gerard Bicker, Heer
van Swieten'. Defol.ite Boedels.
Dr. Ioan Blaeu. Dr. Ioan van Hellemond. lacob Reynft. Mr. Sybrand Valckenier. Mr. Ian Munter, de jonge. i66y.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeejleren.
Cornelis de Vlamingh van
Oudshoorn, Ridder ,van Oudshoorn en Gnep-hocck, &c. Ioan van de Poll.
Hendrick Dirckfz.- Spiegel.
Mr. Symon van Hoorn..
Schepenen,
Ioan'Munter. Dr. Ioan Huydekooper.R/^- der, Heer van Maafeveen
eiiNeerdycki&f.
|
|||||||||||
|
Mr. Coenraet Burg.
Dr. RoetertErnft.
Ioan Huift
lacob Iacobfz. Hinloopen.
Dr. Ioan van Hartogveld.
Mr. Gerrit Borsi
Mr. Willem van Loon.
Treforiers.
Dr. Gerard Schaep, Heer tot Kortenhoef, ére.
Dr. Cornelis Ian Witfen. Wees-meefters.
Mr. Henrick Hooft. Mr. Ioris Backer. Ioan vanWaveren,H«r van Waveren, Botshol en Rtty-
ge Wilnis , ére.
Bernard Schellinger. tiiesvehxe Saken
Fredrick Alewijn. Ioan Hinloopen. Dr. Aernoud Hooft, Ridder Cornelis Dirckfz. Abba. Iacobus Trip. Trefrïers Extra-ordinaris.
Nicolaes van Waveren. lacob Rog. Jacob Valckenier. Reken-meefers.
Mr. Nicolaes Opmeer. i Nicolaes R. van Capelle. Pieter Adriaenlz. R.aep. djfurantïe-meejtèrs.
Jacob van Neck. Jacob Servaes. mieter van Loon. Wijfel-banck.
Gerard Claefz. Halfelaer. Cornelis Backer. Hendrick Rosters. Kleyne Saken.
Dr. Frans Reael. Mr. Jacob Boreel, Heer van St. Aegt, ére.
Mr. Philips Weveringh. I Dr. Gerard Bicker , Heer van Siuieten. Mr. Sybrant Valckenier. Joan de Vries. Mr. joan Munter, de jonge. Banck van Leening; Dirck Tulp.
Mr. Joachi m Rendorp.'
Zee z,a\en,
Cornelis Geelvinck, Mr. Cornelis Kloeck. |
|||||||||||
|
See Sake».
Cornelis Geelvinck. Mr. Cornelis ICloeck. Henrick Roeters. Mr. Ian Six. Dr. Gerrit Bicker. Heervan
Swieten. Defolate Boedels.
Dr. Ioan Blaeu. Nicolaes R. van Capelle. Nicolaes van Waveren, lacob Reynft. Ioan Anflo. 1662.
Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermeeferen.
Gornelis de Graef, Vry-hier van Suyd-pols- broeck , ért.
Dr. Cornelis Witfen. Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn, Ridder Heer
van Oudshoorn en Gnej>-
hoec\.
Mr. Henrick Hooft. - Schepenen.
Dr. Gillis Valckenier. Nicolaes Pancras. Nicolaes van Loon. Ióan Munter. Dr. Ioan Huydekooper.Ri*/- der, Heer van Maerfeveen
en Neerdijckj ére.
Nicolaes R. van Capelle. Henrick Roeters. Nicolaes van Waveren Mr. Arnoud Hooft, Ridder. Treforiers.
Dr. Gerard Schaep;, Heer vanCovteiihïef , ére*
Ioan van de Poll. JVees^mesflers.'
Dr, Nicolaes Tulp. Mr. Ioris lorific. Backer/ Ioan vanWaveren, Heer van Waveren , Botsholen Ru;ge
Wibiïs, ére.
Bernaerd Schelünger. Hiwelixe Saken.
ïredrickAlewijn. Ioan Hinloopen. Cornelis Dirckfz. Abba. Mr. Philips. Wevering. Dr. ArnoudTholinx. Treforiers Extra-ordinaris. Dr, Ioan van Hartogyeld, |
|||||||||||
|
Namen van de Regeerende Heeren der Stadt AMSTERDAM.
|
||||||||||||||||||||||
|
Jacob van Neck, Raedt.
Jacob Servaes. Pieter van Loon.' Gerard Haffelaer.
Cornelis Backer. Hendrick Roeters. Qommijfariffen van deKlejne Sa-hen.
Dr. Frans Reael. Mr. Jacob Boreel. Dr. Dirck Boelifz. Dr. Philips Weveringh. Mr. Sybrant Valckcnicr. Jan de Vries. Mr. Ian Munter , de Jonge. Commijf.vrifleti van de Banck
van Leening.
Mr. joachim Rendorp. Dr. Dirck Tulp. Cemmijfhriffen van de Zee Sa-
ken. Dr. Jan van Hortoghveldt. Dr. Aernoud Hooft,Ridder. Jacob van Neck Jacobfz. Raed.
Dr. Jan ten Grootenhuys. Jan Six. Commijfarijfen van dl Defolate Boedels.
Dr. Joan van Hellemondt. |
||||||||||||||||||||||
|
Dr. Gerard Bors.
Mr. Willem van Loon. Jacob Reynft. Dr. Aernoud Tholincx. Schout.
Mr. Lambert Reynft. Burgermee fleren.
Dr. Gerard Schaep, Heer tot
Cortenhoef&c.
Hendrick Dirckfi- Spiegel. Gerard Haffelaer. Dr. Gillis Valckonier. Schepenen.
Nicolaes Pancras.
Dr. Joan Blaeuw.
Dirck Tulp.
Dr. Joan Huydekooer, Rid-
der , Heer van Maerfeveen en Neerdijck, &c. Mr. Joan van Helmont.
Jacob Jacobfz. Hinloopen.
Hendrick Roeters.
Nicolaes van Waveren.
Mr. ArnoutHelmans Hooft.
Ridder. Trefirieren Ordinaris.
Joan van de Poll.
Mr. Andriesde Graef. Mr. Hendrick Hooft. |
Dirck Spiegel.
Commijfarifen van de kïejnt Saken.
Dr. Frans Reael. Dirck Boelenfz. Mr. Philips Weveringh. Mr. Sybrand Valckenier. Ian de Vries. Mr. Hendrick Hooft de Ionge.
Cornelis Spiegel. Commijfarifen van de Banck
van Leening. Bernard Schellinger.
Mr. Joachim Rendorp. Commijfarifen van de See-
faken. Nicolaes van Loon.
Jacob van Neck Jacobfz.
Raed.
Dr. Ian ten Grootennuys. Jan Six. Mr. Joan Munter, de Jonge Commijfarifen van de Defo-
late Boedels. Dr. Gerard Bors.
Mr. Willem van Loon. Mr. Vincent van Bronck- horft.
Iacob Reynft. Dr. Arnoud Tholincx. |
|||||||||||||||||||||
|
ÏVees-meeJlers.
Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn, Ridder, Heer
van Ouds-hoorn en Gnep-
hoeck, &c.
Mr. Joris Backer. Joan van Waveren , Heer van Waveren, Botshol en
Ruyge Wilnis,érc^
Cornelis Geelvinck. Commijfariffen van de Hu- welixe Saken.
Mr. Nicolaes Opmeer. Mr. Cornelis Kloeck. Joan Hinloopen. Cornelis Dirckfe.. Abba. JacobusTrip. Treforiers Extraordinaris.
Dr. Jan van Hartogveld. Jacob Roch. Jacob Valckenier, Reken-me (flers.
Johan Huift. Nicolaes van de Capelle. Pieter Adriaenfz.Raep. jQJfurantie- meefters.
Hans Bonte-mantel. Jacob van Neck, Raed. Pieter van Loon. W,fel- banck.
Ian Munter. Cornelis Backer. |
||||||||||||||||||||||
|
Namen Van de Tenfionanfen der Stadt Jmjïelredam, tfedert den
lare i 5 i i.. tot defen tegenvjoordigen tijdt. |
||||||||||||||||||||||
|
Mr. Cornelis Boom.
16^0
Mr. Coenraed van Beunin- gen.
Mr. Pieter Vogelefang. itöo-
Mr. Pieter de Groot. |
||||||||||||||||||||||
|
Mr. Reynier Swijn van
's Hartogen-bofch. 15-56. Mr. Ian Prins. Mr. Martijn van Bloklandt,
van Montfocrr. Mr. Reynier C orneïifz.
en
Mr. Ruys Rlaefz. 15-84. Dr. Nicafius Sylla. |
||||||||||||||||||||||
|
Mr. Ian van Warke.
1601.
Dr. Albertde Veer. itfn.
Dr. Adriaen Paeu.
Dele is beroepen tot V Re-
kinmeej'erfbap defer Prevm- tie Anno i6ij. en daer na ge- worden Raed-penfionaris van 't Landt in phets van A. Duyck.
Mr. Willem Boreel, Heer in
Dupheck. |
||||||||||||||||||||||
|
Mr. Pieter Oly van Hoorn.
ij-ii.
Mr. Cornelis van Bergen. Mr. Cornelis Bogaerd.
1535-
Mr. Andries Iacobfz. van Naerden. 1J41.
Mr. Henrik van der Molen. 1541-
l*r. Floris van Hoegaerden. ïf47-
Mr. Adriaen Sandelijn. |
||||||||||||||||||||||
|
Namen
|
||||||||||||||||||||||
|
Namen Van de Secretartfen der Stadt Jmjlelredam, tfedert den
lor e 1498. tot de f en tegenwoordlgen tudt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Is zjtnno 1634. Schepen
gekoren. ■ 1620.
Dr. Albertus Coenradus Burgh.
Defe heeft fijnen dienfl (na
dat hy die twee jaren hadde be- kleei)gequiuert, en zijn 'm fijn plcsetsgefielt. IanFranfz. Bruyning.
en
Mr. Daniel Moftart. 1625.
Boudewijn Kortenhoef. 1626.
Mr. Fredrick de Vries. 1631.
Bartholomeus Reael. 1634.
Mr. Ioris Iorilz. Backer.
en
Iacob Bruyning. Syn beyde gekomen in plaets
wan Dr. Gualterus Valckenier. i^4nno 1638. is Mr. Joris
Jorifz.Backer Schepen gewer- den , in fijn plaets quamen 1638.
Pieter Haffelaer. en
Dr. Willem Iorifz. Backer. |
'164ÏI _
Mr. Ian Roererfz.' 1643.
Mr. Coenraed van Beuniiö gen. 1^4?.
Mr. Gerard Huift. 1647-
Lieve van Loon. 1650.
Mr. Ian Kloeck. Cornelis Backer.
Is Anno 1658. Schepen g^ wórden.
Mr. Ian Corven
1654. Nicolaes Nicolai. Hendrick van Bronchorlf Mr. Otto Bas.
Mr. Dirck Schaep.
Dr. Wigbolt Slicher.
Mr. Steven van der Hage^
Mr.- Iacob de Vogelaer.
i65<S.
Ian Witfen. 1661.
Mr. Cornelis de Vries- Mr. Harmen van de PglIJ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Namen Van de Subfthnyt-Schout enderStadt Amjlelredam tjedertdek
lare 1562. totdefen tegemvoordigen t'udt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i$6z.
Willem Martfz Calf.
if&S.
Dirck van Bremen. 1567.
OlphertO/ Wolphert) Mi- chielfe. Is in September f 5 6 8- Bail-
liu van Waterland geworden , en m fijn plaets gekomen. iyö8.
Gerrit Claefx. i f 7».
Evert Hendrickfz-, i*7.tf.
Serrit Gerritfz. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
l?77-
Marten Franfe. Perfijn. 1578.
Egbert Cornelifx. Defe is Anno if 96.gewor-
den Capitein over een Vaendel Voetknegten.en is m fijn plaets ghekomen. 1596.
Pieter Strijcker. rndenjarei6i$.hehbende
HeerenBurgermeefierengeftelt negens Pieter Strijcker noch twee Subftttvyttn, te weten |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i6iï.
Arent Elbertfz. Haen. en
Pieter Ianfz. Vlas-vat. 162$.
Ian Tengnagel. HenrickHeld. in plitets van Haen. I63f.
Claes Buyl. m plaets ^van Tengnagel. 1637. Iacob Direkfz. Brouwer. 1642.
Iaeöb Vries,. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
KS43. r
Willem Lootsman, WMtri fubfiitup.
1&44.
Ian Valckenier, 1648.
Willem van BuyL' 16S4.
Pieter Cornelifz. de SceuwJ i6<,6.
Salomon Voetknegt, 16Ó0.
Ian Voetknegt. "
in fijn Vaders pfaetsï
LYSTÈ
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L Y
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Begrijpende de Namen van al de
P R E D I C A NT E N
DER GEREFORMEERDE KERCKE*
Die van't begin der Reformatie af, tot nu toe, tinnen Amfterdam
in de Duytfe Gemeente zijn beroepen: Gefteltop deOrdre, fooalsde fel- ve van tijdt tot tijdt na malkanderen zijn beveftight-, Midtfgaders ook, met aenwijfmge van de plaetfe, waar van-daen fy be- roepen, en 't jaar wanneer fy geftorVen zijn. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M78
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
y^f^S Obannes Kucblinus, beroepen van Emb-
den, en anno 1 f96. geworden Re- gent van 'tCollegie der Theologix binnen Leyden, alwaerliy 160 6. is geftorven, oudt 60 Jaron. Petrus Hardenbergius, beroepen uyt Embdeflant.»
ende 1 ƒ8,0- van hier tot Swol beroepen. Martinus LyMus, beroepen van Antwerpen , ende
15-85. gheworden Profefïbr Theologie tot Franequer, alwaer hy 1600. is geftorven, out <, i laren. Johcmnes Nicalxi e Waffèncter, beroepen van Wy-
denes, ende in't felve Iaer den 18 Odober ge- ftorven. Hillebrnndus Cunxus, beroepen van Hoog Cafpel,
.ende !ƒ 83. vanfijn dienft ontflagen. Joannes Ambrofiur,herocpen van Sybecafpel, ende
1595). den 16 Odober geftorven, out 53 laren. Joannes Hallius , beroepen van Leyden, ende
1619. den 2 October geftorven, out 70 laren. Everardus Bemnarm'i, Amftdodammfis, beroepen
van Maefiant, tot eerlte Predikant alhier in het Gaft-huys, ende iyS?. geftorven. Petrus Plancius, Predikant gheweeft zijnde te
Bruffèl, is, als de Prins van Parma de felve ftadt gewonnen hadde, alhier beroepen , ende lózz. den 2,5 May geftorven , out 70 laren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1590 Joannes Halshergius , Proponent zijnde, alhier
beroepen in't Gaft-huys , ende 1 ƒ99. in de kereken,, ende geftorven 1606". [ $t)$ Lucas Ambrofius ., beroepen van Muyden alhier
in't Gaft-huys, ende 1610. inde kereken ,endc geftorven 1628.out fö laren. itfoo Joannes Urfinus., tot Uytrecht Predikant geweeïr.
zijnde, alhier beroepen, ende in December 1620. geftorven. \6o\ Joannes Ie Maïre , Proponent zijnde, alhier be-
roepen, ende 1.642. den 4 Iuly geftorven, out 75 laren. 160 2 Warnerus Helmkbius, beroepen van Delft, ende
1608. den 29 Augufti geftorven,out ƒ 7 laren. 1603 Jacobus Roelandus , beroepen van Frankendael,
endeiót8- geweeft AffefTor in't Synodus Na- tionaeltot Dordrecht, ende daer na tot Leyden gecommitteert totte overfettinge des Bybels, alwaer hy 1631. is geftorven, out 70 laren. i6o8Cafparus Heydanus , beroepen van Frankendael.,
ende 16x6. den i4laniiary geftorven, out60 laren. 1610'Joannes Conielïus Sylvius , Jmfiehdamenjïs, be-
roepen van Sloten, alhier in't Gaft-huys , ende ] 612. inde kereken ,eno£ geftorven 1638. den 151 November , out 73 laren. - \ Jacobus Triglandius , beroepen van Stolckwijck,
ende 1634. gheworden Profeflbr Theologise tot Leyden', alwaar by is geftorven 1654- den 11 April, out 7 1 laren. Rtidol-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ij
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\$%o
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
14
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
!ƒ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ij8i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
17
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1583
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ij8;
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jacobus Armhuus , Proponent zijnde , alhier
beroepen , ende 1603. gheworden Frofeilbr Theologie tot Leyden , alwaer hy 1609. -den 19 O&ober is geftorven, out 49 laren. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
15-88
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ïo
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mamên der 'Predikanten in de Gereformeerde Kercken.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
33 1 ($3 o f Joatines de teowcourt. Amflehd'amenpi-.beroepen
Van Weelp, in't Gafthuys alhier. 34 1632 iVetrus Clafemus, beroepen van Domburghuyt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
RuJolphus Petri, Amflekdamenfïs, beroepen van
Sanerdam, ende 1649. den 4Juny geftor- ven, out 64 laren. Gofuinus Geldorpius, beroepen van Sneeck, ende
1627. den 11 Augufti geftorven.out 63 Iaer. zsidrianus Smoutius, beroepen van Overmaes,
ende 1630. den 7 Ianuary uyt defe Stadt vertrocken, ende is tot Rotterdam 1646. geftorven. OrtoBadius, beroepen van Heuchelhoven en
Lovenichuyt Gulickerlandt, tot eerfte Pre- kant alhier in't hoogduyts, ende 1626. in de nederduytfe kercken, geftorven den 8 Mey 1664. Jeatims Kfoppenbttrgh>, Amjielodamenjts , beroe-
pen van Heulden, is 1630. inden Briel Pre- dikant gheworden , ende 1640. geworden Profefför Theologix t'Harderwij ck, ende 1644. tot Franequcr, alwaerhy 1652. isge- ftorven, out 60 laren. facobus Laurcntius, Amjhhdamenjis, beroepen
van Naerden, ende\6^. den 19 Marty ge- ftorven , out 60 laren. Eltaftir Sivalmius , beroepen van Schiedam ,
ende 165-2. den 4 Iuny geftorven, out 7o la- ren. Antznius Plmcius .beroepen uytte Langeftraet,
alhier in't Gaft-huys, ende 1624. den 28 February geftorven. Petrus Wachtendorp,beroepen van Lirnnich uyt
Gulickerland ,ende 1652,den 3 November geftorven , out 67 laren. Cornel/us Hmekttpius , Predikant geweeft zijn-
de tot Breda., is, als het Spinola gewonnen hadde, in IuHo alhier beroepen , ende 16z 6. in November van fijn dienft ontflagen , ende i6f 5. den iy Iuly alhier t' Amfterdam ghe- ftorven , out 77 laren. Petrus Pulleus , beroepen van Arnfterveen al-
hierin't Gaft-huys, ende 1629. geftorven Fredericus Kefflerus, beroepen van Stolburgh,
alhier in't hoogduyts, ende 1Ö36. na Brafil vertrocken, ende na fijn wederkomfte 1Ö43. beroepen in de nederduytfe kercken alhier, ende 165 o. den 1 5 September geftorven |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1612.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zeclant, ende 1635. den 3 December ge-
ftorven, out 45 laren. Antonius Uarinckhoeck , beroepen van Amers-'
foort, ende 1636. den 1$ February geftor- ven , out 3 6 laren. Lucas Trelcatius, beroepen alhier uytte France-
kerk in onfeNederduytfe kerke, ende 1638* den 28 April geftorven , out 36" laren. Wilhelmus Somerus, beroepen van Alckmaer^
1649. den 30 Sept. geftorven, out 67 jaren. Jacobas HaUebekius, beroepen van Amersfoort,' ï
ende i6j-o. den 30 November geftorven» out 57 laren. Petrus Winevjrongel, beroepen van Zierickzee
uyt Zeelandt, en op 31 luly beveftight, en? 1662. den 1 7 Dec. geftorven, out 5 3 jaren* Joannes Rulitius, beroepen alhier uytte Engel-
fe kerek inde Hooghduytfe , ende 16f 2. van hier tot Heydelbergh beroepen , ende 1655. wefier vaD- Heydelberg alhier beroepea in de neerduytfe kerek , en op itfMay be- veftight. Benvïcus Rulaus, beroepen van Wcefp, en op
2ƒ May beveftight, Petrus Leupevius, beroepen van Hattem i end*'.
op 3 o Ianuary beveftight, Wilhelmus Schotanus, beroepen van Sneeck, e»
op 20Iuny beveftight,. Cormlius Ctsfflits beroepen van Purmerent, en-'
op 13 April beveftight ,ende 1661, den. 2a |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1620
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*4 I2i
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*5 —
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1622
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I6lj
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I6if
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
February geftorven, out 4ƒ laren.
■ 1 6*4/ I 'Harmannus hangelius beroepen vaoRotterdam» . I en op 16'Augufti beveftight, 1649 foannes Ke~danus, beroepen van Rotterdam !
j en op 18 November beveftigiit, , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
30
3! ' |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
47 16 f o David Rstbeus , An.ftehdamenfc , Proponent
zijnde alhier beroepen, en op 10 April be- veftight, en iiS/j, den 6 Augufti gefterven^ out 5-9 laren. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
626
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
48
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Cafparus de Carpetitier, beroepen van Amers-
foort , en op 17 April beveftight, Abrahams Rnhoff, tsfmJlelotiamtnfis, beroe-
(flj. pen |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Henrictts Ge!dorpius>berovpen van Leeuw ardende 1652. den 6O&ober geftorven,out
laren.. |
!en
fi 49
I |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ï628
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
IÖJI
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Namen der Predikanten in de Gereformeerde'Rereken.
|
|||||||||||||||||||||
|
Ltmrens Laurentias ,Anijlehdamen]!s, beroepen
van Dordrecht, en op 18 Ianuary i6<ïo. beveftight. Jotnnes Nievenhujïus, beroepen vanNimme-
gen, en op 21 Martij beveftight. lfaacus Ie Muire, Amüelodamenjïs , beroepen
van Rotterdam, en op j April beveftight. Iacobus Triglandius, AmfteUdxmenfis, beroepen
van Haarlem , en op 17 Iuly beveftight, is i564.den 8 Novemb. geftorven, out 3 8 Jaer. Laurent'ius Homm», Amftehdttmenjis, beroepen
van Enckhuyfen, en op i* December be- veftight. Jebanties ftjfcberus, beroepen van Zutphen ,
en op 1 O&ober beveftight. Gerardus Havitius, beroepen van Leyden, en op
den 10 Iuny beveftight. Cornelius Lycochton, beroepen van Rotterdam^
en op den 1 Maert beveftight. |
|||||||||||||||||||||
|
pen van Upendam, en op 7 May beveftight,
Petrus Proelius, beroepen van der Goude, en
. ep 7 May beveiligt, ende 1661. den 19 Au- gufti geftorven, out 44. laren. Samuel Koop 0 Groen, beroepen van Weftfanen,
en op \i November beveftight. Caroluf Schnhrus , beroepen van Steenbergen,
enopy Iuly beveftight. Petrus Grjb'ms, beroepen van Middelburgh uyt
de Engelfekerck aldaer, in de Hooghduytfe kerck alhier, en op den 10 Nevember be- veftight. Menfi jftannis,beroepen vanSwol, den 8 Dec.
bev«ftight, en 1664. den 4 May geftorven. "ftinnes de Gnvarel, Amflelodaroenfii, beroepen
van Harderwijck , is op 5 Ianuary 1653. be- veiligt , ende den 4 Maert des felven laars geftorven, fonder (vermits fijn (lekte) eeni- ghen dienft aen de kereke alhier ghedaen te hebben. Rtbtrtus fitnius, beroepen van Delft, en op
9 February beveftight, ende is den »8 Augu- fti 16f 5. geftorven, out 45 laren. Om Bektmfius, beroepen van Deventer,en
op io April beveftight. Ahrahamusdt Roy , beroepen van Zutphen , en
op ij* Marty beveftight. Jatthtis Clerce/uius, beroepen van Haerlem en-
de op 20 February beveftight. Aneirdas L»»Jmem , Amflthdamenps, beroepen
van Leydea, ende op 5 Marty beveftight Lucts Vtnckius .beroepen van Alckmaer, en)
op 7 May beveftight. t |
|||||||||||||||||||||
|
61
|
|||||||||||||||||||||
|
65
|
|||||||||||||||||||||
|
I(56o
1661
|
|||||||||||||||||||||
|
64
|
|||||||||||||||||||||
|
*S
|
|||||||||||||||||||||
|
66
|
|||||||||||||||||||||
|
67
|
|||||||||||||||||||||
|
\66z
1661 1664 |
|||||||||||||||||||||
|
60
|
|||||||||||||||||||||
|
69
|
|||||||||||||||||||||
|
R E-
|
|||||||||||||||||||||
|
REGISTER
Van het
EERSTE BOEK.
*; beteekent de eerfte Colom, b. de tweede Colom.
|
|||||||||||||
|
en door wie daar in gebracht, b 18
ChronosbydeGrieken, beteekent tijd. D.
■p\ Apperheit der Cbauti, en Frankeni
*-' beide af komftig vande Friezen. *i8
Diedenjk , eerfte algemeine Graaf der
Friezen, doch met bepaalde magt. anno 923. axi Diedertjk de vijfde Graaf der Friezen „
heeftgroote zegenen, b 24. Is de eerfte dienaam vinHollandfcbeGraaf Voert. a 1 f Dorpen, de voornaamfte in Hollanden
Waterland, worden genoemt 31 Drufus tocht a 14
Druides hoedanige Priefters; leerden
de wijsheit, haar voornaamfte leer- gront, der Zielen onüerfiijkbeit axö. Offerden den menfehen. «27. Ook op verfcheiden manieren, b 2 7
Duitslandkid buiten den Rhijn. b6
Dwaling van de kleinheit der zuider
zee in voorige tijden. «13 |
|||||||||||||
|
Batavieren, wiehunhedens daags die!
naam mogen toe paffen. » 7 B<W«T/i«v.Ez/d»^befchreven. ui
dat die naam of Betouwe zou af ko-
men van Bato, een verdichtfel. a 3 Lengte en breete van 't Bataviersüï- land. a 3 Bataviers woonden eertijds ook buiten
den Rhijn. 04. Afkomftig van de Gatten «4. Haar landen tuffen Waal, en Maas. a 4. nader bepaalt b 4. hebben foo wi jt niet gewoont als by de meefte gefield wort. b 4. ï^u/geen fcheidpaal der Bataviers landpaalen. b 4. woonden binnen den Rhijn : b 6. Op Gallien. a 6 Hebben nimmer regt z&n/lmftehiam gehad, a 7. Wierden van de Ro- mainen genaamt; Broeders, euBond- genooten des Roomfchen Volks. Doch inder daad flaaven tot uitbreiding. van haar heerszucht. 4 n. Bata- viers neemen de Vriefe naam, en wetten aan. a 19 Belachlijk bewijs van Pont anus, ge-
nomen van het woord t Hollander meent. a 11 Belgen , oude Belgen hun magt. b 8
Befchrijving van Fletios oude gront.
a 16
Befchrijving van 't Graaffchap Hol-
land, in't kort. 29 Befchrijving , vande oude Rhijn. a 1 3
Befchrij ving van d' oude Tuil. £.13
Beufelachtige wonderen van Friejlands
oorfprong b 12 Bofch Badueuna, op de bodem derS?-
venwolden gegroeit. b 17 Breedezand, eertijds begroeit met riet
gewas, en vol watervogelen ; is de gront van het beruchte Fletio. ai 6 |
|||||||||||||
|
A.
Del, Hollandze Adel /en oude Adelijke Stamhuy- zen. b ii ■ Adrianus lunius misflag van
de oorfprong der naam Batavia, ,t 3 Beufelachtige ftoutheit van den zel- ven. b J Afgoderys oorfprong. b if
Atnftel, van die Heeren 't eerfte ge-
wach anno iiff a xx. Haarena- komelingen genoemt. «xx Amftcl-land,daar ophebben de Frie-
zen voor feftien eeuwen gewoont bil. Geraakt onder de heerfchap- py- der Deenen en Noormannen , anno 871. b:o Verkrijgt zijn oude vryheit anno 87 7.
«21. Komt weder onder de deen- ze heerfching #21. De Frieten zijn uit Amflelland geweken./»15 Door wie , en welk Chriftendom daar eerft ingebracht. b 2 8 Atnftellanders , zijn geen Men af ter s.
a 9. Vordere bewijzen daar van a\o. Haar oudelandbeftier; a 12 Waren eertijds Edelen, Vrye, trj- gelaatene, en flaaven. «23.. Hoe- danich daar eertijds de ftaven waren b 23. Oude inwoonders Goden , b x6. Iaarlijcx negen- en-negen- tien menfchen levendigh geoftert, ook andere dingen. £17. Hoefein geheiligde boflehen gingen b 17 Arrfterdamwers geen Batavieren, a 4 Afchenaz heeft Europa bevolkt. b t Aurelius Cornelms misflag vande oor- fprong der naam Batavia. b 3 B.
BAduenm, een naar bos, op de boo-
dem der Stvmwoldtn , ook be- rucht door de nederlaag der Romai. nen onder Afronius. b 17 Bardi, hoedsmigc Friejiers, a 16
Batavia is de oude naam niet van deze
Landen, a 2. Outen nieuw Ba- tawtö 1 een verdichtte], « 5 |
|||||||||||||
|
"C Gbert van Amjlel bekent anno
-*-J ii5f- «22 Europa , vzw Afchenaiberolht. b 1
|
|||||||||||||
|
~C Letio , een zeer berucht Eiland
*• eertijds, daar nu't bredezand is.
aiG
Franken dapperheit, afkomftich vaa
de Friezen , oorfprong van haar naam. èi8- Ontaarden vanhaar dapperheit , en reeden waarom <*ïo. Misbruiken hun zegenen, tot een iaft dzrFrieun. a 19. Oor- logen met de Frieun: Staat dezer landen onder hun. «19 Friefcbe Koningen , hadden klein ge-
zach 022. b xx. Waar in het zel- ve beftond. b xx Frieten, een zeer beroemt volk; over-
ig 2) ; troffen |
|||||||||||||
|
C~* Hauci, haar woonplaatfen, wa-
^-' ren tuffchen de ftroomen ,Eems
en El ve, a 18^ Sijn afkomftig van
de Frieten. b 1%
Chriftendom in tsimftcUmd, welke,
|
|||||||||||||
|
Regifter van het eerfte Boek.
|
|||||||||||||||||||
|
troffen verre de Batavier! b 11.
Stonden hun vryheit eldelmoedich ■voor *ii. Nooituit haar paaien geweeken : maar die vantijd, tot tijd uit gebreit. on friezen, haar oude Schrijvers, a ix.
hebben voor feftien eeuwen op Am- fi eiland gewoont. b 12. Krijgen tegen de Romainen «15., hun ou- de landt-paalen a 17. groote en kleine Friezen, haar woonplaat- sen, b 17. Ondragelijke flaverny onder de Noormannen en Deinen : door haar gedwongen tot het bou- [ wen van lage deuren, (eenbewijs ' hunner flaverny en fchatting te ge- ven, b 19. Uitgeftrekte landpalen ■en groote zeegenen der Friezen. NeemenBritOtmen in, anno 449- b 18. De Bataviers neemen haar naam , en Wetten aan. a 19. Kie- ken een hooft anno 800. en waar- om, b 19. Oorlogen met dcF ran- ken a 19 TrieZen , de kleine Friezen , kiezen een Graaf doch met bepaalde magt; anno913. *ii, hun eerfte Graat Diederijk. b 21 Friezen , verfpeelden haar zelven eer- tij ds tot flaa ven- b ij. Gingentot haar twintich Jaren naakt; ook in - -de bitterfte koude, b 23. haar kle- ding en oude manieren £23.- De beftendigfte aller volkeren in 't noorden, a 24. behouden he- densdaags noch veel van haar oude manieren. «24 Friezen , in 'tAmfteland geweeken. tij. Uit de Stad Vroone, beftree- den Alkmaar verfcheiden reizen. a 25-. geraaken onder de Ht Uandet s bi<,
UriesUnds oorfprong van frifo , beu - felachtich b 12. Meiren daarin. b 16, d'oude paaien van friesland. a 17. Daarin hebben de Roma nen de nederlaag^ 17. Daarin zijn de Tylaaren van Hercules door d'oceaan befpoelt. a 18. de Priefters beftier- den 'tgemeine beft, meer als de Koningen. £22. Vierderley itaat .van menfehen daar in. a 2 3 G.
' f~* Ebouw daar de Friezen fchatting
^-* aan de Noormannen betaalden. b ij)
Ceineenc weegen, eertijds Meent of wiens reeg, genaamt. byi |
|||||||||||||||||||
|
Germanicustocht. a 14. in gevaar op
de Watt en. b\$
Goden der oude AmfteSanders. b ±6-
De Sonvoor Opperfte Godt. «27 Goden verfcheiden benamingen van
Goden , en waarom. b 28 Godinne Tanfanes, eertijds zeer be-
rucht. a ** Godt, die naam afkomftich van goet-
heit. ■* iS Gotri/ks togt, heel verwoet tegen de
Franken, bip. Land met verwoe- de uitgelatentheit, op de Friefe bo- dem, a zo. Raakt door vloekver- wantfehap der fijne om hals. a 20 Graaf, waar van die naam afkomftich
£21
't Graaffchap van Holland in 't kort be- - fchreven. 29
Cysbrecht -van Amftel ongelukkigh in
d'Oorlog : Sijn nakomelingen ge-
■ noemt. «22
H.
HArtoog , waar van die naam her-
komftich a 23 Hercules heeft in ons land nooit ge-
weeft b 1 j Hercules Pylaren in Friesland, a 18. door d'Oceaan befpoelt. « 18 Holland, de meiren daar in worden
genoemt b 1 6 Hollands Graaffchap in 't kort befchre-
ven. 19 Hollanders hadden fwaaren Oorlog
met d'Uitterfche. £24. Over- winnen by Ttelmonde. b 24 Hollandfe Adel , en oude Adelijke
Stamhuizengenoemt bil Hollandfe Graaf, de eerfte is geweeft,
Dieder/jk_de vijfde, Graaf der Frie- zen * 25- Hollandfe fteeden, b 30. En eenige
voor.naamfte dorpen worden ge- noemt, a 3 1 |
|||||||||||||||||||
|
K.
K Leeding en oude manieren der
Friezen. b. 23. Koningen onder deFrieZen hadderi klein
gezach «21. Meer de naam als daad , haar achting beftond in hel- den ftukken tegen denVyand uitge- werkt, b 22 Krijg der Friezen tegen de Romainen . a 1 ƒ
|
|||||||||||||||||||
|
LAJfeii , beteekende yrygelatene,
|
|||||||||||||||||||
|
3
a 12
|
|||||||||||||||||||
|
Lof der Frieten,
|
|||||||||||||||||||
|
'M.
|
|||||||||||||||||||
|
"V/f Aas valt by hoevenf.ein inde Waal.
■"-*■*• . b z Uallegat by Leiden, en waar van zoo
genaamt. b 2 Manarmanus Haayen, voor feftien eeu-
wen vermaart door groote Scheep- vaart, b 17 Meent, Mieneweg , waar van herkom-
ftig. b s 1 Meiren in verfcheiden plaatzen, ge-
noemt. b 16 Menapers fwakheid. en landftreek
b 8. Geen Amjlcllanders a 9. Uit hun eerfte woonplaatzen verdree- ven. b 9.- Waaren zonder fteeden, ba. Vordere bewijzen , dat niet op ^AmfteUand woonden, a 1 o. hare hedendaagfe landpaalen. b 10 Menfchenlevendich in Amjiellandgs-
offert: en de manier van offeren, wiert door de Druïden verricht, b 17 Mifflagen omtrent d'eerfte inwoon-
dersvan Am/lefont. a 1 Mi (Hagen van vericheiden Schrijvers
vande oorfprong der naam Batavia. «3
Mifllag van Strabt.cea Griex landbe-
fchrijver. b.j N.
"^^ Imwegcn van de Noormannen inge- ■*■ nomen. aio Noormannen komende Frari\enwoeü.
op den hals. >« 19. hun verwoet- heit tegen de Friezen b 19. won- derlijke Schatbetaling geeift b ip.' Dwongen de Friezen lage deuren te bouwen, om hun flaverny indach- tich teïijn. biy. Neemen fVijk te Duurfleede in, anno 86{- aio. worden van de Friezen geflagen, .«i9.
|
|||||||||||||||||||
|
T Oannes lfatius Tontamis dwaling ,
■"- plaatfende de Men.ipiers op Arnjlel-
hnd b 7. wort wederleit a 9. Belacchelijk bewijs van hem. a 11 F, man Saai, wat dat was, en waarom
opgerecht. a ï8 luraus misflag van d'oorfpronghder
■ ntaxafiatav'M a 3. Sijnquadeuit- lfgging , vande woordenR^jj» boor- den} wedcrleit. /»13 |
|||||||||||||||||||
|
Reglftervan het tweede Boek.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
''# io- Neemen Nimweegtn in a 20.
Vallen in'tDuitzerijk. b 20. Wor- den uit Friesland gedreven, a 20. Amfielland komt onder haar heer- fchappy, anno 87* b 20. Die heerfching verlooren , anno 877. Brengen haar weder onder dezelve. a11
Hoort-Uollanders, hebben noch veel van haar oude manieren > als geelhair, en korte kleederen by het vrouw- volk- «14 O.
OFferhande van. levendige men-
fchen, en andere dingenjaar- lijcx in z^imflelland b 17. Noch andere fchrikkelijke manieren van offeren #27 Oorlogen der Uriezen metdeir«w^f«.
• a ip Oorfprong van Afgodery b 25
Orpbeus outfte Gricxe dichter, a ij
Oudelandzaatenmeeft qualijkaange- weezen > a 1. oorzaak dezer dwa- ling, b 1 Oude Volkeren 'm'Nederland. a 8 Overheit derlriex.e» beftierden 't volk meer door goede voorgang, dan ge- bod ; byzonder voor de flagh-order den Vy and onder de oogentezien. b-i 2.
P.
POntanis dwaling , plaatfende de
Menapiers op Amfielland, b 7■. wederleit «9. belacchelijk bewijs van hem. a 1 i lïriefterinnen , eertijds hoogh geacht
volgden de legers, b 16. haar kle- ding èi6 Prieftersin Frieflandt beftierden 't ge- mene beft, meer als de Koningen. b 12
Prieftersonfer voorouderen» welke, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
en haar dienft «26
Pylaren van Hercules in Friefiand. a 18
doord'Oceaenbefpoelt #18
R.
D Rijns oorfprong , en loop. b *
'■verdeelt haar by Scbenkenfebans.b 2 Rbijns loop, by Wijk, na Uitrecht, Woer- den en Leiden ingeboort, geftopt. b 2
Rbi/ns, twee aüde armen befchreeven. as
Rbtjn fcheidt Duit/landyan Gallen, a 6
Rhijn oude Rhtjn befchreeven a 13
Romamen krijg tegen de Friefen. a 1 ƒ
hebben onder Apronw de nederlaag
in Friefland gehad. b 17
S.
CLaven tweederley eertijds in Am-
^ flettand. b 23. de Friefen ver-
fpeelden haar felvcn tot Slaven. bil
Slaaverny der Friefen onder de Noor-
mannen, b 1 9 Son voor d'opperfte Godt der Amftel-
landers. a 27 Staat deefer Landen onder de Franken'.
en Noormannen. a 19 Steeden in Holland, worden genoemt
b 30
Strabaeen Griecx Land-befchrijver,
taftelijke dwaling. è 7 T.
"VUeuth d'opperfte Godt, waar van
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
V..
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
\7Ehme , waar van foo genaamt-
£3
Veleda een aanzienlijke friafteres b 26
Verandering der Eilanden en Zuider»
zee in zeftien hondert jaaren. b 14, Vrome, Hooftftad der kleine Friefen ,
daaruit beftreedenfe Alkmaar, a if ingenoomen , en ten gronde ver- woed 1294. £> z5? Vryheit, oorzaak van langzaame be-
raatflaaging , en verdeelde kragt. biS
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
WAals oorfprong.
Waterlandfe dorpen naamfte genoemt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
de voor-
1 *3I
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Watten, daar op is Germanictts in ge-
vaar , b 14. hun oude gelegentheit aangeweefen a if Wonderen beufelachtige , van Fnes-
landsoorfprong •- éis Woningen der Bataviers wie hun he-
den daags die naam mogen toepaf- fen. a-J Woonplaatzen dergroote Vriezen, en
ook de kleine. b 17 Woonplaatzen der Chiuti, «18
Wij'zje daurfteede vande Noormannen in-
genomen anno 865. 4! 10 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
oude Yzalbefchreeven. i 15
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
foo gehaamt. a 28
tius gevoelen daar over
Tocht van Drufut Tocht van Germanicus. Toxandri , voor feftiea eeuwe gehuisveft.
|
LaEian
£28 a 14 a 14 hier bi |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
z
|
Uider zee, dwaling van haar
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
kleinheit in vorige tijden. «13.
Haar oorfprong &13. Verande- ring in fiftien hondert jaar. b 14J Haar oorfprong , eh oude gelegent- heit. a 16. Is niet veel kleinder ge- weeft , over feftien 'hondertjaar als nu. a\6. De meefte afbreuk ge- leden tuffchen Staveren en Enkhui- zen. a 16 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
U.
Tlltrecbife hadden fwaaren Oorlogh
met dcHollaniirs , by Tulmonde
geflaagen. bi%
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Regifter van het tweede Boek.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Adel, Hollandtze, daar onder zijn die
van Amjlel eertijdts de voornaamfte geweeft. b 149. Doehuytgeroeit en verdreven. 150 Adel, raadtflagen, om Jan, de zoon
van Graaf Fhrif in Engeland te ha- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
A
|
Da, Graaf Diederik de fevende,
zijn Dochter , trouwt met Lodewijk , Grave van Loon. a |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
len. «1 r^. fendén 'aan hem gezan-
ten b 115. haar voorftel aan de Koningvan Engellandt. a 116, ha- len Graaf lan in. b 116. werden verdacht gemaakt.vertrecken. «117 AdelnaHeBand en Zeeland , ftaatop (H 3) tegen |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
34. Vlucht na Leyden op denBurgt:
Wort op Texel bewaart; fterft bin- «ensjaars. ^34 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Regifter van Het tweede Boek;
|
|||||||||
|
zynvandeezen Hwr Krent, fifï
B.
U Kdekch, dochter van Engelbrecht
** van Kmftel, trouwde aan Willem d'eerfte van die naam Heer van Eg- mont: gewan een zoon, genaamt Gerrit, diena zijn Vader Heer van , Bgmont wierd. a 40 Baerte, eenvrouw, heeft eertijds het
flot Ttelfleyn , manlijk verdadigt. Ballingen om de zaak VinGraaf"fkris,
komant'Uitrechtby een: Vlugten
uyt die Stad : 144. Verdrenten in
de Lek. 145
Biffchop, hoe die behoort te zijn. a 41.
Hoe de Uitrechtte waren a 41.
Verwijt van Dirk de vierde, Graaf
van Holland aan den Biflchop van
Uitrecht. a 43
Biflchop van Keulen bewaart Uitrecht
£43. Belooft aan d' Uitrechtzehi£.
fchop zeege »44 Sluit Koning
Willem onwetende binnen Uitrecht.
a 44. Doet een verzoekaan hem,
heel ontydig. b 44.
Boere Karelen , veertig tot Ridders
geflagen. a6t;
Boomen onder de Aarde in Amftellandt,
maaken groote: moeyte in 't graven
door ftorm en onweer omgewaayt,
onder de Aarde gegroeyt. 163. M.
Schook. verhaal daar over. b 163
Brief van de Heer van K.uykj aan Graaf
Fkris , door een Paap behandigt.
byó
Brief van de Uitrechtze Biflchop Gede-
fridus , over de t'wift en verzoening
tuflehen hem en lgiert van Amflel
b}z.:
Brief van de fVeftvrieien gegeeven an- no 1199. Waarin haar mifdaatbe- kennen , van de muytery tegen den jongen Graaf Ian begaan «13? Brief van Graaf Willem anno 1211. Waar in hy voor de remedie zij- nes ziels , en die van zijn vooroude- ren, getfthondert ponden, aan da Kerke van deHeiligeAfarw inRhijns* burg,Sec a 39 Brief van verbondt, door Grave Ian
van Henegoute, Ian , Soon van Graaf ' Fkris, en.de Greufte Steden van Hol- landt ,ea zeeland, tegen de Zomen* geftsovrew, en hunne vrienden, we- gen de doodt van Graaf kloris. 131 Brief van verzoening tuflehen Graaf Ikris, en G. Van Amfiel, aaao 11 s f. bn
Brief
|
|||||||||
|
tijden af, eigengeWceft aan de Hee- I
ren van Amftel. ^ V Amftellandt s palen, hoe verre zich uit-
ftrekken , nu onzeeker. a 166 Amftellandt eertijds onder de heer-
fchappy der Heeren van Amftel a 165 anno 1196. aan de graaflijkheit ver- vallen.- wegh gefchonken, anno H99: En anno. 1317 weder aan de Graaflijkheit gehegt. b 105 Amftellandt, eertijds een leen van Ui-
trecht: 0 166. Of het in't geheel of ten deel foo is geweeft. b 1C6. Onzeekerheit van die zaak. b 167 Amftellandt, waar van die naam : een gedeelte van ''tGraaffchap HoUandt. Waar gelegen , en hoe bepaalt, if 9 Eertijds twee Skaten daar in: 160. Nu met veel Lujl-huizen verzien- Degront is laag, week, en moe- raffig .• Wey, en Hoylant, -» 161. Wert met moolens droog gehouden, deweekegrontmet heyenvaft ge- maakt. Veenlanden daar in , ende deflelfs aart. h 161. Boomen in Amftellandt onder d'Aerde, door ftorm omgewaayt. 163. Nader reden daar over, 164. Voor 30 jaren meer wateren als tegenwoor- dich daar in. a 1 64. Vifch in de wateren, hoedanicheyt van de lucht alhier, gedierten daar in, ookon- zuyvere. £,164 Tam vee, Wa- ter Vogels, "Lucht Vogels, * 16f Amftellandt heeft veel verwoeftingen uytgeftaan .• a if>%. Deflelfs tegen- woordige bloeyende ftant. b 1 68 Amfterdam, de Hooftftadt. van Am- ftellandt, eertijds ftonter een flot, genaamt, Aemftels Veften. 160 Amfterdam, daar is Heer Gysbrecht na
eenige tijt weder gekomen, die def- felfsherbouwing onderneemt: 147 Wort van hem verlaten, en tot de gront vernielt. 148 Am\\erdmn , voor de laafte maal ver-
woed:, anno 1300. Naderhant in Koophandel , en zeevaart uytftee- kende toegenomen. b 168 Kmfterdammers tol-vry verklaart, anno
1291. b f 5 Kmfterdams Wapen , verhaal hoe het
is, namel. drie St. Andries Kruyten, geen Moolen wieken. 1 <; o Krent van Amftel, broeder van den
\aajkznHeer Gysbrecht, de naam van Ti.elfteyn aangenomen : a 151 Diens jongftc zoon, toegen aamt van Mi/nden. b 15 1. Alle die hun ver- meeten van Amjlels nakomelingen, |
|||||||||
|
"tegen GraafFkris V » 58; Oorzaak
waarom, bft. Noemen hem der THarelen Godt. b6i 'Adel van Zeeland,, door Graaf Fkris
geftraft. b ƒ9. andere van hun in genaden genomen. b 59 'Aelbrecht , Roomfche Keizer , wort
door Ian van Renefe tegen defe Landen gaande gemaakt, trekt te jugge , maakt vreede met haar. «135
lAhudt, Bailjuw van zuydt Hollandt, richt groote moeite tot Dordrecht aan, iif. Heer Wolf art fterkt hem. « 116 Wort vande Dordrecbtfe ge- vangen , en op een fchrickelijke wijfe gedoodt. i*9 Jfmelts van Mynden , zoon van tiArent
tutti Jlmftel , zyn nakomelingen. bi<,l
Antelis •aan Mijnden , eenen anderen
als boven gedacht, leefde omtrent
het jaar 1440. £ 151. zijn doch-
• ter Nonne tot Amfterdam.\\y hervat
de naam van Amftel: ook haar fVa-
fen. ifi
Amifvoort van oproerige Kermers, 8cc.
ingenomen. £47. Weder verovert
b 48-
Atnftels heerlijkheits verlies, en d'oor- zaak waarom. * 57 Awfiel, van <LAmf!el, dit gellagt in,
d'oude Chronijken Aemfiel, Aem- fteSe, en Amefteüa genaamt. a 31 • Van oude tijden af eigendom aan AemfieUand gehad. £31. d'Eerfte wort in zeeker lijft gedacht anno1019 «31. Die Heeren, leen-mannen van Uitrecht. a\x. Heb-ben eenige goederen gehad in Buke-. fthop. * 39 Amftel, de Heeren van Amftel haar lof,
en nader verhaal van haar oude aan- zienlijkheit: 149. Doch uytge- roeyt , ea verdreven: ijo. ift. De Wapens vernietight: £150- Hoe deielve eertijds geweeft zijn, namelijk vier [warte balken in een goutveldt. b I 50 Afgebeelt hoe het eertijds was, en na-
derhant verandert is. 153. Haar geflacht-Tafel , en verdere nako- melingen. 154. Verhaal van de Heer P.C. Hoeft , over haar dap- pere kloekmoed igheit. 158 Amftel, een Revier, vloek middel door AmftetLwdt. Het deel t^n 00- ften , genaamt Ouden Am$el, ten weten , Nieuwen Amftel. 159 Amft eiland, of Aewjhjland, van oude |
|||||||||
|
Regifter van liet tweede 'Boek.
|
|||||||||||||
|
'Brief van verzoening fufichen Graaf
Fhris, en Heer van Woerden, an.i 787. BHkjfchop, eertijds onder de Goede-
ren van Amflel. a 16 1 Buk efchtp, Graaf Wiüem , beveelt zijn
goederen daar in geleegen te koopen van de Heer Gysbrecht van Amflel. *19
De plaats Bttkefcbop is nu onbekent. D.
DIedirijk de zevende van die naam ,
de ellefde Graaf van Holland , overleden: zijn dochter trouwt metLodervi/k Gravevan Loon, ter- wijl hy onbegraven was. d 34 ■Tiirkjwin Vilten, na alle vermoeden
de Vader van Gerart van Velzen, bekent omtrent het jaar 1130.» 108 Dordrecht, groote moeite aldaar door
de Bailjuw Ahudt , aangerecht, izj*. Wordt den Oorlog aange- zeidt: En belegert, b i»6. Van de beleggers verlaten. «129 Utrdrecht van Ittn Hartog van Brabant
belegert. £139 Dordrechtzt, belegert zijnde , vallen
uyt. Neemen^/oMf den Bailjuw ge- vangen. <* iip. Slaan hem doodt. b 129
Dordrecbtze flaan Hartog Jan van Bra-
bant, b 139. Ook de Vlamingen vooxTtelmonde. a 141 |
|||||||||||||
|
Bngelbrecht van Kmjiel, in de Kro-
ntjken niet byzonders van hem. a 41 ElizabethEduartKon'mgva.nEngelandts
dochter , ondertrouwt met Ian, zoon van Grove Iloris , a 60. Trouwt met hem. a 116. Nazijn doodt, reift weder na Engelandt : aldaar met den Graaf van Herefort trouwde, ^133 Enkhuyun , door Graaf Ian van Hene-
gouws volk, geplondert en verbrand. a 114
Engelhrecht van Amflel, outfte zoon
van Gysbrecht van Amflel d'eerfte van die naam , heeft geleeft anno 1 »03. niet byzonders van hem ge- fchreevcn. a 40 Engelze , mogen alleen te Dordrecht
Wol te koop brengen. Door hun giericheit, verbreekent. b 60 |
|||||||||||||
|
nen! op Bcverlant. tt'Si. Veer-
tien boere karelen ridders geflagen. a6z. Dat d'Adel quaüjk neemt. b 6ï, Noemen hem der Karelen Godt- b 6i. Reift na Frankrijk, maakt vrede met die Koning : oor- zaak van meer haat. a 63. Editard Koningvan Engeland, befchuldigt hem; daar hy trotzelijk op ant- woordt. £63. Van Vetten zijn vinnigfte Vyant, «64. En oor- zaaken waarom , b 64 &c. Sijn voornaamfte Vyanden en'oorzaa- ken van haat. a 72 en 73. Toeleg om hem uit zijn land, en binnen Uitrecht te krijgen, b y6. Een brief van de Heer van Kuyk, hem door een Paap behandigt. b 76. Sijn redenen daar over. #77- Wort tot Uitrecht komende, door Heer Wt'fertvanBorjfelmontmoet. «177. Doet alle vlijt om den voorgewen- den twift, neder te leggen b 77. Door een Vrouw bedekte'yk gewaar- Jchirwt: Dat hy in de wintfiaat. b 78. Is vrolijk met zijn Edelen, en Rid- ders. £79. Gaat te ruft door Van Amfld gewekt. «79. Drinkt een Vrienden dronk met hem. b 79» Rijd ter jacht zoo hy meende, «80. Wort gevangen h So. Op't huis te Kronenburg, daar na op't flot te Muiden gebracht. b%t. Doet een lange verantwoording, ££h. In boeyens gefpannen, en in een ge- vangenis opgeflooten. 86. Sijn biegt-vader komt by hem. po. Hun zamenfpraak door Woerden be- let «90. Wort zeer pijnlijk. En van Woerden befpot b 90. Weige- ren hem te mogen biechten. «93; Schrijft aan zijn volk. «94. Valt inde floot; aldaar door Velzen wre« delijk omgebracht, b 95. Uit het water geholpen, fterft, a 97. Waar begraven. a$j. np. Befchrijving van zijn hoedanicheit, huisvrouw, en kinderen, wonder van zijn twee windhonden. gf France Koningh zendt gezanten aan
Ian Grave iloris zoon, om vrede met hem te maken : word daar van Borjfelensraad , afgeflagen. ui Frange Koning , zendt Jyn Admirael
tot hulp der Hollanders: 141. door zijn machten byftantzijnde Vla- mingen geflagen , en Zirkzee ont- iet. 145 Gtrart
|
|||||||||||||
|
"C lomdevijfde van die naam de ne-
*• gentiende Graaf van Halland, kc maakt een verbond met d'Uirechtte a^o. Uit diens kracht, in oorlog met de Heeren van Amflel, en Woer- den, b 51. Veroverd het flot Vre- deland. aft. En Montfoort. «53 Verzoent zich met Amflel: a 53. Ook met Woerden b f 3. Slaat Am- ftel Ridder af$. vergunt d'A?»- flerdammers tol-vry te zijn anno 1291. b 55. Ontfangt gefchen- kenvan d'Uitrechtte BüTchop.ook de üooten Vredelant en Montfoort, doch geeftfe weder over. b 5 6. Verdrijft zijn moeije, en kinderen uitzijn landen. «57. In Oorlog met Guye Graaf van Vlaanderen , b $7. De UoUandzi en Zeelandze adel, (laat tegen hem op: «58. Oorzaak waarom, b 5-7. Sendzijn Vrouw en Soon, na Middelburg. af%. Tragt die ftadt t'ontzettcn. ^5-8. Van Hartog Ian misleit: Van Graaf Guye gevangen, «f9. Koopt zich los, ftraft den zeeuzen adchreift na Schotlandorn dieKroon. b 59. Laatdie om geld arkoopen a 60. reift mEngeland, anno 1x94. zijn zoon Ian ondertrouwt aan Eli-- Tjtbeth Koning Eduarts dochter. «60. Laat zijn zoon aldaar. b6o. Reift na Bergen in Henegouxo. Met Graaf Guye weder in Oorlog. Laat Sluis afbranden. Kadtant tot een puyn-hoop maken. «61. Sijn zachtmoedicheit tegen de gevange- |
|||||||||||||
|
EDuart , Koning van Engelandt
geeft zijn dochter Eli&abeth aan tan, zoon van Graaf Yloris a 60. Maakt een verbondt met die Graaf: b. 60. Vieede met Vrankryk. Sijn onderdanen breken 't verbond met Holland: dat hy toeftaat. b6o. Doet Graaf Y kris befchuldigen van ! Eed'of'verbond breuk ,b 63. Dreigt
zijn zoon, «64. Beveelt zijn haats uitwerking : aan Graaf Guye , en Hertog Ian. b 64- De rnachtichftc aandrijver van Graaf Tloris doodt. £73. Doet ziin dochter trouwen met den jongen Graaf Ian, Iloris S»««. * nó igbert van tsfmeflella , bekent met
name, anno 1131. «J,i. Heeft grooten twift met den Btffchop en Kerk van Uitrecht, en waarom. b 31
&£dmiim%Jttnfttl, derde zoon van
|
|||||||||||||
|
Regiftervan het tweede Boek'.
|
|||||||||||
|
de .uyt. 110
Guye, broeder van. Graaf/.™ man Ét-
negouvj , na de doodt van Graaf Flo- ps., ruimde den Hage, tegen de komft van den Grave van Kleef, «109. Blijft tot Geertruidenberg en regeerde Zuidt Hollandt. b 109 Gv.ye , Graaf X^ï van Henegouwsbme-
der, door zijn toedoen geworden de 41 Biffchop van Uitrecht, b 136. " Wordt gevangen: anno 1304:
b 13 8. TegenGraafG^e vanFteJfc- derengeloH. 146, Guye Grave van Vlaanderen , in oorlog
met Graaf F kris. apy. Belegert Middelburg, b f%. Rou<\Graaf¥ïo- ris gevangen, afcj. Antwoordt Jan Hartog van Brabant wegen dit gevangen houden af9. Ontflaat Floris, voor een grootezomme pen- ningen, b $<). Vergadert volk , weder tegen Graaf 'Slons. a6i. Maakt een verbondt met lan , Grave F/urn zoon. 121. Send zijn twee zoonen aan hem. Haar fchrikkelij- kenEedt, en waar over. 122. Graaf lan. komt te Gent by hem: 122. Verovert Middelburg; £137. Be- legert Zirkze : «138. Wort ge - flagen : hervat het beleg b 138. Trekt in Ihllandt. a 139. Komt tot Uitrecht. 140. VlugtuytHo/- landt: belegert Zirkzee. 142. Heeft de nederlaag; wordt gevangen : 143. TegenBiffchop Ga/sgeloft. 146
Gjsbr-echt van Amflel d'eerftè van die
naam , een dapper held. b 33. Helpt de Graaf vaniouw aiUitricbt. b 24,. raakt daarom mede in Oor- log b 14. Sijn landen verwoeft £24., Staat anno 1217. d'Uitrecbt- X.e Biffchop ütto, tegen den Kafte- 1 tin van Koevorden by. a 3 f. Heb- ben de nederlaag b 3 f. Beneeven anderen gewont , en gevangen. «35. Op zijn woord ontflag^n , komt beneven anderen in een jam- merlijke ftaat' t'U.trecht in 'tCapit- tel. b 37. Van zijn gegeven woord ontfiagen. <j 38. Uit een brief van Graaf W.llcm blijkt dat anno 1222. eenige goederen gehad heeft in Bu ■ kefchop. »39 Gysbrechtvan Amflel, de tweede van
die naam, zoon van Engelbrecht van Amflel, fteedehouder van Ain- feüandt, leefde anno 12 2 5. b 40. Isfchéitsmantuffchen den Biffchop yan Uitrecht, OttQ, en Gerardns , |
|||||||||||
|
Grave van G:ke \ ook in een ande*
re zaak tuffchen den zelvenBiffchop en Ftoris de Vierde Graaf van Hol- land.- £40.. Was getrouw't met- Bertranda Heeren lans Erfdochter vanYzelflein; en wan daar by be- neevens noch drie zoonen, Heer Gjf- brecht van Amflel, de derde van die naam. 441 Gysbrechs van Amflel, de darde van die
naam; zoon van Gysbrechtvan Am- flel, de tweede van die naam , Rid- der, jong zijnde ook genoemt'M» Txjtftijn. a 41. Maakt met and*» ren , een verbond tegen den TJit- rechtze BiffchopHW; w£ van Vianen. Verwoeft het Sticht. Stemt tijd en plaatstot ftrijden, £43. Heeft de nederlaag ; wort gevangen, a 4$v weder ontflagen. a 46. Van de Oproerige Kermers, Waterlanders, en Weftfriezen, tot hun hooft ge-, dwongen. b$6. Dat hy aanneemt en voertfe 'm't Sticht, b 46. Doet een dappere reeden; en Brengtze voor Uitrecht. »47- Scheidt de oproerige «48. Pand het flot Vre. delant «49. Weigert het over te geeven. afi. Komt met de Bif-? lchop daarom in Oorlog a f 1. Heeft d'overhant. 051. In oorlog met Gratf F/om £51. Tragt f re- deland t'ontzetten 'b 51. Sijn volk geflagen , hy gevangen, a 52. Met Graaf Floris veizoent afl. Graafs geheime raad gemaakt b 54. Ridder geflagen. o ff. Oorzaak van zijn heerlijkheits verlies, a 57. Is de laafte inde'zamenzweering, van Velnen en Woerdtn mifleit. b 74 Wekt de Graaf op van den ïlaap. «79. Drinkt een vrienden dronk met hem. b 79.. Neemt mede de Graaf gevangen, b 80 . Uyt het land gevlugt. In wat geweft hem onthouden, onbekent: Komt we- der ? Am fier dam, begint die Stads herbouwing : 147. In zijn mee- ning bedrogen , wordt verjaagt, vlugt uyt het landr: Waar heen, onzeeker. 143. Dat in. Vruyffen zouden konnen ge weeft zijn, 149. Verhaal vai zij n broeders en kinde- ren. 151: Sijn wapen , hoe eer- rijdts, en daar na verandert. 155 Gjsbrecht vanTutfteyn > door Haybrecht
van Vianen, bedrieglijk gevangen.
b 114
|
|||||||||||
|
fT^ Er art van Velzen, Graaf Fltris vin-
^nighfte vyant. «64. d'oorzaken
Waarom onderzocht, b 64. beweegt ook anderen tot haat en wraak te- gen den Graaf. «74. Neemt hem gevangen, b 80. Brengt Graaf blo- ris wredelijk om den hals. £95. zwaarli jk gewont,vlugt opKronen- burg. b 96. Wort gevangen, a 102 Aan de woedende gemeente over- geleverdt. b ioi. Schriklijk mif- handelt, b 103. In een ton gerolt. daar aan eenige tvvyfelen, 't wordt naderonderfogt. lof. Vaftgeftelt dathy fchriklijkop verfcheide wij- fen, isgepijnigt, enter doodt ge- bragt. <j 107. Syn .vrienden ge- doodt, of verdreeven. «107 Gerardt., Heer van Voorne, trouwt
met de Dochter vari W. van Borffe- len, zijn Moeder trouwde aan de zelve Heer. 12 r. ontdekt het fchie- lik vertrek van Heer Wo'fart. , met de jonge Graaf Jan. a.117 Ceflacht-tafel van de Heeren van Aw-
flel, en hare nakomelingen. 154 Gevangen Vlamingen naakt uytge-
fchudt, en zoonahuys gezonden. a 62
Gezanten van den Adel, komen by
Graaf fan in Engelandt, doen een voordel aan die Koning, a 116. ko- men met de jonge Graaf in Zeelant. b,i\6. Vertrekken van hem, ook wordt de Heer van Brederoode ver- zonden, jz 1 r7 Gezanten van de Franfe Koningh, ko-
men by Graaf/<*« Graaf f kris zoon, door van Bcrfjekns raad» rechten niet uyt. ui Ggdefridus vxtxAmeflelia bekent m etna-
mciiji. «32. Geen BiiTchop te Uitrecht gewetft. b 33 Gsdefridm BiiTchop van Utrecht heeft
grooten twift met Egbert van Am- ftel. bii. en brief daarover, b 32 Co^eiuijn van Ampel, zoon van fVil-
lem van AmJ!el, 1'rooft van S. lohins tot Uitrecht, de zevcnendartighfte Biffchop van Uitrecht, een zacht- zjnnigh en eenvoudigh man. £41. Laat het Bifdom vervallen, en daar- om afgezet. «42 Graaf yan Kleef, na de doot van Graaf
Vior.is, neemt 's Landts zaken aan hem. «'109. Komt in den Hage. £ 109. Houdt lüftïgrh open hof, dat pnluft verwekt, fluyptitil ten lan- |
|||||||||||
|
Haarli
|
«*
|
||||||||||
|
Regifter van het tweede Boek
|
||||||||||||||
|
en door den zelven een aanfpraak
gedaan 130. Wederroept alle voor- gedane zaken en giften, doorHüc» Wolf erts aanraden eerft uytgericht. £131. Sijn groot zegel verbroken.' en hem een kleyn zegel gegeeven. /»131. Verbondt van hem en an- dere , tegen de zamen gefworene over de doodt van zijn vader. ijl. Wort ziekelijk tot Haarlem : wei- nighdagen daarna overleden, met buyten vermoeden van vergeeven te zijn: Stierf zonder kinderen: zijn huysvrouw reift na Engelant. Is de laafte van manlijk oir, uyt het ge- fiagt van den eerften Hollandtzea Graaf Didtn\. b 133. Tot Rijnf- Win 'tkloofter, Hatelijk begra- ven. '3 + lan Grave van Uenegcuw, nadedooat
van Graaf F/om, komt in 't landt a 11 o. Oproer te Delft, door hem. bygelegt <fc 110. Trekt met veel volk om Middelburg t'ontzetten: bui. Dat hem gelukt, ai 1.3.' Overwindt de Vriei.cn omtrent Enk- luyien. £113. Ontzet het Slofte Medenhhk. a H4- Scheidt zijn le- ger, b 114. Regeert met grooten ernft. 115-. Ontbiedt den zoon van Graaf T lor is, doen in 't landt gekomen, by hem: Die dwars ant- woor dt geeft. blij. Vertrekt uyt het landt. Wort vervolght. Sijn vlugt geeft ailerley bedenking. 118. Wordt van Graaf lan Ylori; zoon , weder ontboden, b 129. Komttot Dordrecht, hem wordt de voogdye der landen opgedragen : .Aanipra- ke aan zijn Neve , Graaf lm , na de rymen van Meiijs Sncke, en vol- gens de Heer VoJJius. 130. Doet den jongen Graaf alles wederroe- pen ; Meldt Heer mlferts vrienden te vreeden •' verbondt van hem, en andere, tegen de zamen gefworene van Graaf Tltrïs. 131. Vertrekt na Vranki-ijk; en waarom. 133. Na 't overlijden van zijn Neef, Graaf lan , komt zijn wapen in de plaats van 't HoUandts wapen, en de Heerfchappyeder landen aan hem. 154. Beveelt de regeering dezer landen , aanzijn broeder Gi.ye, bc- neffens zijn zoon: reilt na Henegtuw, b 135. Bevordert _ zijn broeder Guye, tot 41 Biflchop vunÜprecht, b 136. Reift weder na Hen.giiw: en laat een yanzijn zonea ,Hollm d; ^l) d'anier |
||||||||||||||
|
hun verdeelt. Is in een zeer elendi-1
genftaat. 139 Hoilandt, van de Biflchoppelijke vol-
keren berooft h 1 3 5 Hoilandt een ftedeken in Prujjfen, om-
trent Marienborg gelegen. & 148 HoUandts Wapen, een roden leeuw met
blauwe tong en klaauwen, in een gul- den veldt, met de doodt van Graaf j Jan, 'S kris zoon tQ niet gegaan .' en dat van Hencgeuw in de plaats geko- men. 134. Yiuox HeerWitte, 't ou- de opgerecht «141 't Huys der Duytfche Heeren ordre
tot Uytrecht, noch ia wezen. £149 |
||||||||||||||
|
H.
|
||||||||||||||
|
TT Aarlenmn d'oproerige Kermers
■*--*• &c beieit a 48. Dapper ver-
dadigt a 48. Blijft ftandtvaftich
ind'afvalder fteeden. &139. Daar
wort Heer WtHe ontfangen. a 141
Haarlemmers , liaan de Vlam.ngtn.
b 141
Barman van Weerden , met Gjsbrccht van Amjhl > de derde van die naam, in verbond tegen d'Uitrcchtze Bif- fchop , Henn'g. van Vyanen. £43. Heeft de nederlaagh, wort gevan- gen, a^f. Weder ontfiagen. « 46. Pand het flot Montfoort a 43. Wei- gert het over te geven «51. Met de Biflchop daarom in oorlog. * j-1. Valt ter zijden in 't Biflchops leg-, r, heeft d'overhant a <,i. In oorlog met Graif Tc foris b^i. Met hem verzoent £53. Graafs geheime raad gemaakt. £5-4' Een van zijn Vyanden, en oorzaaken waarom «73. Beweegt andere ook daar toe. «74. Neemt de Graaf gevan gen. b %o. Haait de Graaf dapper over. £8i- Weert de zamenipraak van hem, en zijn Biechtvaders po, Befpot de Graaf in zijn pijnlijk- heyt. ópo. - Weder t'U.trecht ge- komen ; 144. Mede inde Lek ver- dronken. 145 Henri\yt»n Vinnen, Domprooft tot Keu- len, .d'achtendartigfte Biflchop van Uitrecht, a yj. Dat de Heeren van Kwifiel mishaagd, «43. Ver- bond tegen hem. £4.3. Stemt tijd en plaats tot ftryden, b 43. Wre- delijk geyógten ,Jbehout d'overhant. 045. Heelt hmjtel , en Wjcrden gevangen, 'o 4^. Ontilaat haar «46. Berooft de Velurve: van die roof, doet het flot yreieland bou- wen. «46 JUllanders liaan defy^fivrieign: b 113. Ook de Lcfivaeien. a 114 Hollanders, taften Willem de 41 Bil- fèhop tot Uytrecbt > dapper aan: Krijgen de overwinning : Met Triomph t Uitrecht ontfangen : £136
Hollandert en Vriefjn trecken na Uyt-
recht : Drijven der de Ballingen ,
wegen de zaak van Graaf Slons uit.
'44
Bvlhndt , daar in trekt Graaf Cnye
met een leger: van gelijken doet
ook lan Hartug van Brabant: onder
|
||||||||||||||
|
T. Reigersbergens gevoelen, of verhaal
wegen de verkrachting van Vèlzens 1 Huysvrouw. <J 69 lacob van Mijnden, anno i^Jf. Be-
ftierder van 't Biflchops Hof tot Uyt- recht. 1^3 lan eenigfte zoon van Graaf"i'kris de
Vijfde, ondertrouwt in Engelandt met Koning Eduarts dochter EUxa* bcth. a 60. Blijft in Engelandt b óo. Wort van zijn Schoonvader gedreigt: daar hy ftantvalb'ch op antwoord, a 64. Om zijn gedult niet misdaan a 64. By hem ko- men gezanten van de Nederlantze 1 Adel. £ 115, Trouwt met Ko- } ïilngEduarts dochter. «116. Komt in Zeelandt. En van Borffèle» ook by hem. b\\6. Sijn beite Vrienden vertrekken. «117. Verzendt den , Heere xanBrederode. «117. Geeft j aan zijn Oom Graaf lan man Hene- j gauw, dwars antwoordt. £117.1 Op de raadt van W. van Qprjfehn, '' doet hem vervolgen. 118. Komt in Hoilandt, a 119. Slaat de Vrie- zen, anno. 1197. Doet zijn Va- der tot Rynsburg begraven, b 1 19. Slaat htt aangeboodens verbondt, met Frankrijk af: en maakt een ver- bondt met Gup Grave van Vlaande- ren. 12.1. Komt te Gent by hem. 112. Maakt vrcede met de Weft- 'vriei.cn: b \zz. OokmetdeUit- rechtze BiiTchop. 114. Wil met Heer Wolf art vlugtcn , uyt hetlant 1 xó. Wotdt achterhaaldt, en min- lijk ontfangen. «117. Ontbiedt Graaf lan van Henegsuw by hem: b 129. Die hy tot Dordrecht ont- fangt: Wordt met believen der Staten, hem tot Voogdt gefteldt: |
||||||||||||||
|
Regiftcr van het tweede Boek.
|
||||||||||||||||||||
|
afgezet. b 50
lohan van Pertijn , een vroom ridder*
verwoeft de Dorpen der oproerige
Kermers 8cc. * 48.
K.
Kddtand tot een puynhoop ge-
maakt, door Graaf F/cm. a6i Karelen, 40 Boere Karelen Ridders
geflagen , door Graaf Tloris. a6% Kennemers , Friezen, en Waterlanders,
komen tot ontzet van Graaf Tloris: belegeren 't Muider Slot. a 39. Wij- ken wat af a 94. Vervolgen de zamen gefwoorene. by6. Beleg- gen haar op 't {lot Kroonenhurg- 99. Beftormen 't flot. b \oo. Aan hun overgegeeven £101. Pionde- ren 't Slot, en breeken 't af. 108. Van Velun , en Zaanden, aan hun overgegeeven ,£102. Dieze fchrik- lijk mishandelen. £103 Klaes van Cats, gevangen: aan een
florm gereetfehap voor een borft- weer gebonden. 142 Koevorden , daar wort d'XJytrechtx.e
Biffchop geflaagen. b 35 Kromenburg, een Slot, daarop wierd
Graaf Tloris eerft gevangen ge- bracht. £81. Zamen ghefwoo- rene komen hier gevlugt. «97. Van de Kennemers en andere bele- gert, pp. Ingenomen bioi. ge- plondert, entotde gront afgewor pen. 108. Een ander gebouwt, dat nu noch in wezen. a 109 ICniysbroeders, of Kruysriddcrs nee-
men Pruyf.nm: bouwen int Ma- rienborg, en andere fteeden. 149 Kruys-vaart , door de Uytrechtze
Biflfchop,onder de Gojlvrïezjn , tee- gen de- HoUanders gepredi kt. 123 |
||||||||||||||||||||
|
«I'inderZeelandt bevoolen : » 157-
Omtrent het jaar 1304 , overlee- den , zijn zoon Willem komt inde plaats. b 146 I"n Hartog van Brabant ; komt by
Graaf Tloris, om den twift te (lillen, tuffchen hem en Graaf Guye. a f 9. Mifleit Graaf f kris. «59. Blijft borg voor zijn rantzoen : dat hy voldoet ; raat daarom mede aan Tloris Aoot. b 59. Komt met volk in Holland. «139. Belegerd Dor- druht ,word geflagen. £139. /<*» Heer van Hettfden, Vyand van Graaf Tloris; om dat hy zijn dochter tot boel, of byzit hield. «73 Jan van Reneffè, ftrjftGaye Grave van
Vlaanderen, tegenGraaf Tloris. b 57. Klapachtig van aart, b 73. een Vy- and van Graaf Floris a 73. Word Bailjuw van Zuydt-Holhndt: Dat Heer W. van BorffèLn mishaagt, die hem de voet ligt. Vlugt uyt het landt, en de zijne worden zeer ge- quelt 120. Zijn Slot Moermontaf- gebrookjn. in. Spant met Heer Wolf arts Erfgenamen aan; Maakt tsfelhrecht Roomfche Keizer, te- gen deze landen gaande: Wijkt na Vlaanderen a 135. Bemachticht Zuydt-Beverlandt: Hol over bol op de vlugtgedreeven ; ^JJ$- Wordt op Kadzant geflagen. «137. Sijn aardige raad aan Graaf Gay*. £137. Slaat de Hollanders, en andere. £158. Hadt hem tot Vjtrecht vaft gemaakt: .Vlugt met de zijne uyt die ftadt/ 144. Verdrenkt in de Lek. 145-. Zijn gaven en hoedanicheden. h 145
Jtan van Zjviek , de 40 Biffchop van Vytrechi /zoekt hcrftelling van de vervallen zaaken van 't Bifdom. b 50. Ook van de flooten V rede- deland, en Montfoort a jt. Daar- om in Oorlog met Amftel ,-. en Woerden. 051. Heeft deneder- laag a ji. Door Graaf Floris ge- holpen, raakter booven. Boet ge - fchenken aan hem , ook de Slooten Vredelandt en Montfoort, tof onder- - pand , doch krijgtze weder b yó Johan van Najfmaen, de 39 BiMchop v&nTT;trecht, wederftaat de oproe- rige Kermers , &c. 47. Veel op- roer onder zijn regering, en oor- zaak waarom. #49. Verpand het flot Vi cdelani aan Ampel, en't flot MDMfwtzas.Wnrden. a^-Q. Word |
||||||||||||||||||||
|
M..
|
||||||||||||||||||||
|
]V/f nstr'ienborg in Pruyfler,
*y*~ omtrent het laar 131 |
||||||||||||||||||||
|
, geftichf
2. en van |
||||||||||||||||||||
|
wie gebou wt. 149
Medenblikker Slot door d'oproerige
Vriezen belegerd, b 11 z. Doender vergeefze moeiten voor. b 112. Brengen de inleggenden in grooten hongers noodt. »113. DoorGraaf lan van Henegouw ontzet. 114 Medenblik van de oproerige Vrieienbe.'
legerdt, ingenomen, en vernieldt, b 111
Middelburg , door van Borffèltn hard belegerd, b 100. Graaf lan J van Henegouw, komt tot haar ontzet. 6 112. De Burgers daar in , zijn inde uyrerfte noodt» worden van 't beleg verloft. a 1 j 3 Middelburg van de Vlam.ngen belegert :
137. Aan loncker. Willem over- gegeeven : de afgebroken Muren , weder herbouwt. 144 Middelburgs-an Graaf Guye beleegert :
van de Burgeren dapper verdadigt. b^S
Moermont een Slot , toebehoorende
Heer lan van Kenejfe, afgebrooken.
a 121
Montfoort, een flot, doord'Uitrecht- ze Biffchop, aan IVwrden verpand. a 49. Van Graaf Floris belegert £5-2. Overgegeeven, «53 Muiden, eertijds onder de Kerck van
Uitrecht, maar het Slot niet. a 111 Muider Slot, daar op wort Graaf Flo- ris gevangen gebracht aSi. Van.. èi Kenven:en, Friex.cn en Waterlan- ders belegert. «93. Waar toe het zoude konnen gebruikt worden. Van 't vernielen verfchoont , en waarom. Aan Dirk van Haarlem bevolen, wegen 't land, te bewa- ren. «109. Van de' Uitrechtze Biilchop belcgerdt, £110. Ver- overdt b in N.
Nieuwendooren een Huys afgebrooken noch niet volmaakt zijnde. a\\% \ M. VoJJïus gevoelen, over de verkrach- ting van G. van Velzens Huysvrou w, door Grziï'Floris. a 69 iJardingerland, eertijds onder de Goe-
deren van de Heeren yan Amftel a \6i
|
||||||||||||||||||||
|
L
|
Eengoederen, aart van deftichtze
|
|||||||||||||||||||
|
leengoederen, en hoe die van tijd
tot tijd bequamen. ^44
Lodewf'k , Grave van Loon , trouwt
tast yida, D.'ederifk de zevende zijn
dochter , terwijl haar Vader noch
onbegraven was. a 34. Dat qua-
lijkgenomen van de Edelen. £14.
. Vlugt uit Haarlem b 24
Lof van de Heeren van Amftel , en
nader verhaal van hare oude aan-
zienlijkheit. 149
|
||||||||||||||||||||
|
Regifter van het tweede Boek
|
||||||||||||||||
|
ren. 441'. Hun toeleg na Leen-
goederen. 4-41 V.
VTEenlanden in AmfleUarti, endef-
* felfsaart. 4 161
Velutee, van Henrick, Uytrechts Bif-
Tchop anno 11 <j 1 berooft, a\6> Verbond door Grave Ian van Hene-
gouw , Ian, zoon van Gr&zf Floris, en de grootfte fteeden van Holland en Zeeland, tegen de zamengefwo- rene en hunne vrienden, over de Doodt van Graaf Floris, waar me- de de Heer Vosfms, nader wedérleyd 131
Verbond van d'Uytrechtfche» , met
Graaf Floris. a 50 Verwijt van Dirck de Vierde, Graaf
van Hollandt, anno 1018 , aait d'Uytrechtze BifTchop .»45 Vlamingen, op Bcverhmd vande Hol'
landers geflagen. b 61. Veele ge- vangen , naakt uytgefchut, en zoome huys geunden. aóz. Vlamingen , by Tzelmonde geflagen.
«141. Ook by Haarlem overwon- nen , en voorts uyt decze Landeis verdreeven. h 141, Vlamingen , komen op Walcheren,
flaan de Zeeuwen , belegeren Mid- delburg, 137. Worden door die. vanz.^x.«geflaagen. ^138 Slaaft de Hollanders en andere > 4138. Verlaten Uitrecht , 146 Vorft , Vriezen, een fchielijke vorft
bevrijdt de VfieLtn. b 114. Vjsfius gevoelen over 't dooden en ver-
drijven , van de vrienden der za- mcngeiworene tegen Graaf Floris £ a 107. Word wederleyt .• b 108. En nader door een brief beveftigt. >?i
VredeUnt, een Slot, door Henn^ Bif-
Tchop van Uitrecht, gebouwtom»» trent anno 1251. «46. Vandeop» roerige lYefl-Frieien &c. Beftormt £46. Door d'Uitrechtze BifTchop aan Aw/?^/verpandt «49. Bele- gerd .• van des Graven volk ingeno- men. 051. Ten tijde vanKaizee Karel afgebroken : oude overblijf» zeis, b $z Vriezen , Oojlvrieten , door Willem van
Mechelsn tot oproer aangepredikt tegen de Hollanders, belooven hem. byftandt: Komen voor Monniken- dam. 123. Worden van de Hol- landers geflagen. i*4 (I ï) Wie- |
||||||||||||||||
|
| opcenradtgeleyt. b 38
|
||||||||||||||||
|
o.
|
||||||||||||||||
|
OOrzaken van haat onderzocht,
waarom G. Van Velurt Graaf r/»m vinnigfte Vyant, 64 en vol- gende. Pontanus gevoelen daar over, £68. l.Reigersbergtn, en M.Vof- fius gevoelen, a óp. Ook Scrive- rius, £69. En P.C.Hooft over die zaken. «70. Eu volgende. Oproerige Kermers , Weft-Friezen en
Waterlanders, omtrent n<58. f 1272. «46. Dwingen vanAwjW tot hun hooft £ 4<J. • Berooven, en verwoe- ften 't Sticht, b 46. Beftormen 't Slot Vredelani. b 46. Beleggen XJ.irecht. a^-j. ÏXeexnenAmipveort in. £47. Van Am/W fcheit haar, «48. Beleggen Haarlem. 048. Heer Perzijn verwoeft haar dorpen. a 48, V eel van hun verflagen , en gevangen. £48 Otto vander Lijtpe, de 34 BifTchop van
Uitrecht, in oorlog met de Cafte- leyn van Coevorden, verzamelt een groet heyr. a 3«,. Trekt na Coe- vorden, word geflagen. 4 $ 5. Blijt- ter doodt, de kruyn van 't hoofr ge- vut, en in een zudde geworpen. «37
P.
p.C. Hooft, zijn gevoelen over't ver-
■*- krachten van ^/ie»/Huysvrouw, en Graaf Flor is doodt. 70
Pontanus gevoelen over d'oorzaken
van GraafFloris doodt, b 6%
Pont op de Revier de Lek, met veel
ramen gefwoorene omgeflagen.
145
Prityjfn door Duytze Kruys-Ridders ingenomen, en waarom. 149
R.
TJ AadzelvanJ.-v.Kwfe^opdeTurf.
•**- «163
Reygershofch, of Rejgers Hoff', een flot
of Heeren Huys, eertij ds in Jmjhl- land. l<So Roelof de Cafteleyn van Coevorden , in
Oorlog met deBiffchop van Wytrecht, Slaat des Bifïchops volk, haar ver - leydcnde in de moeraiTen. b 3f. Wordt van Wtllebrand , Uytrechts BifTchop, gedwongen. £ 38 Geeft zijn flot over. Door verraat neemt het weder in. Wordt belegerdt, geeft hem als wanhoopig in genaade |
||||||||||||||||
|
C Cheeps-ftrijdt tuffchen de Trance,
^ en Hollandtze zeemacht, tegen de Vlamingen '43
Scheepenen tot Dordrecht, ftaan haar
vryheden kloekmoedich voor , a 116. Haar word den oorlog aan- gezeyt, fchrijven aan d'andere Mee- den , worden belegerdt, b 1*6. Weder verlaaten. «129 Schoonhoven, daar wordt Hier Klaas
■van Cats gevangen ; 't Slot door Ioncker Willem ingenomen. 14» Scnverius verhaal, van Graaf floris boel, «n wieze geweeft is. btg Sluys, door bevel van Graaf Yhris, at-
gebrant. af>' Staten van Zuyt-HoUand, op de tijding
- van Graaf F/»m doodt, vergader- den tot Dordrecht, vaardigen brie- ven af aan zijn naafte vrienden, nodigen Ian vemAvennes Grave van Henegouw tot haar hulp. 9) |
||||||||||||||||
|
T^Afel van't geflagt, der Heeren van
■*■ Amjiel, en hare naakoomelin- gen. if4 en volgende. Turf, hoe die gemaakt wordt, af-
gebeeld , en befchreeven , i6z Raatzel van I. V. Vondel op de turf. Is bequaam tot brand , en om lp ijs tekooken. «163 Turfmaaken afgebeeldt, en de manier
daar van befchreeven. 162 U.
[ ] Tirecht, aldaar is oneenigheyt,
tuflehen Lambrecht de Vries, en lacob van Lichtenberg. 140. Tot Uytrecht waren de ballingen om de moord van Graaf Floris, weder by een gekomen; vlugten uyt die ftadt. 144
Uytrecht, door BifTchop Willem de 41
belegerd , b [3y. Annoi3oidoor de Hollanders ontzet. 13 6 Uytrecht, vanoproerige Kermers, en
andere beleit, «47. De Edelen , en Majeftraat uytgezet. £47. Die Stad verraft, en allesherfteld , £48 Uytrechtze , klagen over haar Bif-
Tchop, b fo. Maakten een verbond met Graaf Floris. a 5-0. Worden van de Hollanders ontzet, dieze in Triomph ontfangen. £136 |
||||||||||||||||
|
desBiflchops, wordt onthooft, en! Uytrechtze Biflchoppen hoe diewa
|
||||||||||||||||
|
Regifter van het tweede Boek.
|
||||||||||||
|
friezen , door de Uitrechtze Biffchop,
Willem van Mechekn , tot oproer ge- bracht , nemen 't Slot Wydenejfe in, en andere Huizen. 011* Belege- ren Medsnblik , nemen 't in , en ver- nielent b 11 %. Belegeren 't Slot; doender vergeefze moeiten op. b iiz. Brengen die op't Slot, in grooten hongers noodt. a. tij. ■Worden van de Hollanders geflagen. b 113. Ook van 't beleggen , voor '£ Medenblickef Slot afgefchrikt. #114. Door 't vriezen van ver- der inval bevrijdt, b 114. Door Graaf lan , Floris zoon, anno 1257, geflagen ,119. Maaken vreede met hem: ui. Dat naderhand': word beveiligt, veel vryheden aan haar verleend. ^13* [Vrouw, een Vrouw, Wiveheyn x.eid
deCromjk, geeft Graaf Flora 't ver- raat tegen hem , bedektelijk te ken- nen. £78 tVyanden tegen Graaf Floris, en Oor -
zaaken waarom in "t kort aangewe- zen, 72. En volgende. W.
WApen van Amfterdam, drie Sr.
Andries Cruyjfen , geen melen wiecken. ifo Wapen van de Heeren van Amftel, eer-
tijds Vier tycarte balken in een gout •velt;, b 150. Vernietigt, b 150, door Heer Amelis van Mijnden , we- der hervat: n 15-1. Met het v, a- pen van Ttelfteyn vermengt, b \<,i. Alleen , en zoo het nu gevoerdt wordt, afgebeeldt. 15-5 W apen van Holland , ziet Hollands'
waapen. Wapen van Tielfteyn, hoe het eertijds
was : met uat van Amftel vermengt, vervolgens, en noch in onze U;d |
Verovert het Slot te Schoonhoven
0.142. Doorzijn machtmethulp derFrance, flaatde Vlamingen, in een Zee-gevegt 143. Doet Mid- delburg herbouwen. Reift weder na Hollandt. 144 Willem van Zanen; een mede-lit der
zamengelworene tegen Graaf klo- ris, gevangen , a 102. Schrikke- lijk mishandelt, b 1 og Wmdelmer Uroeck, eertijds onder de
Goederen van Amftel. a 161 Wind-honden , twee windh'onden van
Graaf Floris, doen wonderlijke din- gen na zijn doodt. b 97 Witte van Haamjleede, komt in Hal-
landt: 140. De Haarlemmers val- len hem toe : recht den Hollandtze ftandert weder op. 014! Slaat de Vlamingen. £141 Wivekyn (zeid deCronijck)een vrouw,
ondekt aan Graaf Floris op een be- dekte wijze, het verraat teegen hem voorgenoomen. b 7 S Wolfard van Boijplen , ftijft Guye Grave
van Vlaanderen , tegen Graaf Floris. b'j. F.en Vyand van hem. en oorzaak waarom, aji. Ontmoet de Graaf binnen Uprecht komende, krijgt vergiffenis, #77. Stelt tot Donrecht alles in fchrik, en vreeze: door loosheid voert hy 't volk na Zeeland : a 99. Koopt haar om , tot hulp der Vlamingen. Belegert Middelburg, b 100. Sijnaanfiagen in rook verdweenen. £113. Graaf lan van Henegoarv gebruykt zijn raad. £113. Komt ook by Grave lan ,,Floris zoon, b'i 16. Maakt zijn belle vrienden verdagt, geeft hem quaden raad, 117. En doet Jan, Grave van Henegmv vervol- gen. 118. " Komt met de Ionge Graaf in titümdt. rio. Bevordert f. V. Reneflè tot Bailjuw van Ziyt- HoUandt. LigtRemjfeden voet, en' doet de zijne zeer quclleh; 120. Bevordert het affareekenvan Rcnef. fes Slot, Uoermont. 121. Doet zijn Dochter trouwen aan KeerGi;- rartvan Vcorne, hy trouwde de2es Heers Moeder, a 121. Geeftquaa- den raad , woid verdagt- 121. 'tSlot7i.<>//2<>;w aan hem gefchonken, 125. Sterkt de moeite totDordreeét. 12S. Vlugt met de Graaf uythet Landt, worde achterhaalt, gevan- gen , na Delft gevoert, vande ge. me.ente op een zeer fchrikkelijke wijze.. |
|||||||||||
|
te rug : vervat in de zomer de'togt:
doet deKaftelein onthalfen,en op een radt zetten. £38 Wittim Graaf van Eoïïitnl, geeft anno
mi. Wondert fanden aan de'Kerl^ van de heyïige Maria in Reynsburg, beveelt mede tot deffelfs behoef, zijn Goederen geleegen in Bttkefchop, van den H eer Gysbrecht van Amftel: te koopen vijftig ponden te betalen aan de zoonen van Heer Egbert van Amftel, en zal 't gemelde kloofter, 't recht en inkomften in Sukefchop, eeuweüjk genieten , 8cc. 039 Wtlkm Rooms Koning ,.komt binnen
Uitrecht, terwijl den Biflchop daar uit trekt a 44. Wort met zij n volk daar binnen geflooten. a 44. Ver- klaart d'oorzaak van zijn komft £44. Op zijn verzoek , Amftel en Woerden ontflagen van gevangenis. a 46.- Van de Vriezen op het Ys verflagen. a fy Willem, toegenaemt de Goeie, nazijn
Vaders oveilyden, wort Heer van de Landen. b 146 Wïlkm van A?nftel, zoon van Gysbrecht
van i^imftel, de eerfte van die naam, leefde anno 1135. Zijn zoonGwie- tcïjn van Awftel , worde Biffchop t'Uitrecht. £41 Willem van Mechekn , neef van Graaf
Vlorii ,de4i Biffchop van Uitrecht. zijn tijd vergift hebbende, belegerdt het Muider Slot, {110. Waarom hy dat gedaan heeft. om. Ver- overt het Slot , daar op moedig, fin. Maakt ook de Vrieijn op- roerig. Predikt Aflaten , gelijk de Faus , tegen de Hollanders, aili. Maakt ook door prediken de Oeft- vriezen oproerich. 113. Maakt Vre- de met Graaf Itttr: 124. Verbreekt die weder, b 114. Geraakt zelfs met die van Uytrecbt in oorlog : den Piiits geeft hm verlof, om de weder- fp..rti;ige?i n.et gaveldt,- te dwingen ; IIy Belegert U treem. Rooft ook in lïdlmdt. biif- WordtvandeHal- landen dapper aangetaft zijn verme- tele daadt, tot haar in te ryden. Wordt van 't Paardt geftooten , Doodelijkgewont. Sterft. Sijn hoe- danicheit. 136 Willem -van Oofterbandt, zoon vanGraaf
lan van Heiiegoit-M, flaat Renejfe, op Kadzant : Jeit de wapenen neer : wordt fchielijk overvallen, 157. veel van.de zijne verflagen..£138. |
||||||||||||
|
i I
|
||||||||||||
|
200 gevoert. b if j. Afgebee
Weyen Hooylanden , in Amfteüand,
en dcffelfs nutbare vrugf. a i6i Willehfint , Biffchop ven Vaderborn ,
gekorentot de vijfendankhile Bij' fchop van Uytrecht, van.den Paus bevefticht. b 57. Die hem Aflaat. brieven tegen den Kaftelein van Koe- borden verleend, a 38. Vergadert veel volk, en verderft.het landlchap Drenthe, a 38. .Maakt vreede met den Raftelein van %.oevorden : be- ftookt Kem met een groot leeger , dpar.'tdooyen, keert hol over bol |
||||||||||||
|
Regifter van het derde Boek.
|
|||||||||||||||||
|
den Graaf tot het fchrijven vaneen
brief, £93. Vlugten metdeGraaf van 't Slot, b 94. Dooden hem , en vlugten op Kronenburg a 97. worden belegert£99. Beftormt/verdadigen hun dapper b 100. Verlangen na ontzet. 101. geven't Slot over.i on Worden gevangen 102.. Ecnigege- doodt, enhoedanich, 103. Haar Vrienden omgebracht, of verdree- ven. 107. Verfcheyden van hun als ballingen , komen t'Ujtrechtby een, vlugten van daar, 144. Ver- drencken in de Lek, 145*. Zirkz.ee , belegert ; a 138. Weder
door Graaf Ga/e belcegerd , en ver- laten ,£138 Voor de derdemaal beleegerdt 142. Door de Trance en Hollanders ontzet. 143 Zuyd-Beverland, door f an i>an R enejji
anno 1301 Bemachtigt: Vlugter weder af. ^'35 |
|||||||||||||||||
|
b 125*. Sijn Erfgenamen weder
onthandigt. «131 |
|||||||||||||||||
|
wijze dood geflagen ; 127. Dat
afgebeeld is, en zijn hoedanichc- den befchreeven , 128. Al zijn doen herroepen, 130 Wolford <van Borffeïens vrienden wor-
den na zijn dood, van haargefchon- ken goederen berooft, morren daar teegen: worden van lan , Grave van Kerngeion , te vreeden gefteld. , 5 '3'
Wonder van twee windlionden , om- trent Graaf Yloris na zijn doodt. , *S7
Y. YX.eïmonde, door die van Dordrecht
ingenomen; en de Vlamingen daar geflagen. a 151 Yz.elf.tyn, een Slot; door Heer Wol-
fards raad opgeeyft: b 114. Be- leegerd , door Vrouw Baarte manlijk, njerdadigt : a 1 25-. Ingenomen, enaan Heer Wolfard gefchoncken. |
|||||||||||||||||
|
i rlf AmengefwoorenëtegenGraafF/o-
' *—i • ris, haar eeilte zamen komft tot Bergen op Zoom : b jf. 'tTwee- de by een komen tot Camerijk, a J6. Haar voorwending om de Graaf in't net te krijgen, by6. Neemen hem gevangen , h go. Brengen hem eeril op Kroonenburg, daar na op 't Mwjder Slot. b&i. Ge - fprek met de Graaf, hy P.C. Hooft gefteldt, 8}. Spannen de Graaf in boeyens, doen hem in eeri gevan- genkelder, opfiuyten, a&6. Zijn oneens in haar oogmerk, h 86". Volgens de vaarzen van d'Heer Hooft. 87. Weygeren hem te mo- gen biegten. worden op 't Mulder Slot beleegert , £93. Dwingen |
|||||||||||||||||
|
Regifter van 't Derde Boek.
|
|||||||||||||||||
|
de Vohwyck , de Kaale Nes J S'«-
terdy\, , Haarlemmer Meer. 181. Shot en ■, den Overtoom , hmft'er- veen.\%x. Oniverkerk^.t Nuythooren, Water-grnfts, oïDiemermeer , fnap- hannes, Diemen , en Diemer-brugb , J83. Zee-burgh. 184. Zee-vank, Hoittersasil, Proef-plaats van 't ge- fchut. i8$- Mijlpalen .ofvryheits teeckenen van 't bannen. 185- b. de - naburige Steden vzn/lmfttrdam. 186 Atnfterdam, kleine beginzelen van die Stadt .vergeleken met Romen , en' waar in verfchillende 187 b. On- zekerheyt van de Stichting 187 m. gedicht, en aanmerkingh daar op iSSa. Op wat plaats de Stadt f erft bewoont 1S8. niet omtrent dea Dam.ofNefle, maar by St. Olofi Kapel i8y a. den Dijk heeft anders gelegen als nu 189 b. Eerfte ze- kerheyt van simflerdam, omtrent het jaar 1203. uit de Xror.ijken 189 b. doen verwoeft 190. den dijk, omtrent daar nu de nieuwe brug is,- doorgelteken 190 a. naderhant bin- nenwaartsgeleyt 191« Atnfterdam, omtrent het jaar 1220,
, of andere willen omtrent het Jaar 1260, hoedanighdoen gêweeft* af- gebee'ti9i nader befchreven 193. groote van de Stadt, en omtrek m Cl 3) diea' |
|||||||||||||||||
|
A.
AEbeeldingh van Amferiam ,
omtrent het jaar 1220,ofna andere, omtrent Anno 1260. 191, die afbeeidingh nader befchreven 193- en verfcheyden oude tekenen aangewezen 194 Afbeeidingh van Amfterdam , zoo die
Stadt bemuurt is omtrent het jaar 1482. ï 14.. en vorderbeichreven zoo ten opzicht van d'Oude-zijde 2 [ 9. als mede ten opzicht van de Nieuwe zijde 223/?. deze afbeei- dingh is gedaan na een veel grooter, uytgegeven Anno 15 44. 229« Afbeeidingh van Amfkrdam hoeda-
nig de zelve Stadt Anno iCj-8 haar vertoonde 2j-^ Afbeeidingh van stmfterdam, met-de
vierdeotiaatfte Vergrooting; 270 Afbeeidingh van Anfter&aM aan de
water zijde , konftigh gedaan. 183 Amilerdammers van outs kloeke Zee-
luyden , en ScheepsTimmermans, ruften omtrent her Jaar 1440. ver- fcheyden Schepen uyt, en veyligh- dende.zee J99. GraafFloris ver- klaart d'Amfterdammers tolvry te ' mogen varen. 195
d'Amftelsbrugh, waar, Anno 1662.
<Je Fondamenten geheyt, An. 1663 ■ op ge maakt 2 7 6 a, des zelfs hoe- |
danigheyt, zoo van overwelfde bo-
gen , als fwaer metzelwerk ,276 b. daar opheeftmen vermakelijke uit- lichten , 276 'o. langte, en breete van deze brug. 17 7 b. Amfteis-lant , eertijds onder de Bif-
fchop van U;rechi, Anno 13 rj. we- der aan Hslhndt. 197 b Amftclftraat in de laatfte Vergrooting
280 b
Amftels-Veften , een Slot, op welke
plaats t'csimfterilxm ge weeft, is on- zeker, 191 h z^imfierdam , de Stadt Amferiam,
eertijds sin fel, en Amfteïs-Veflen , genaamr. 171. 189«, daarna z^im- fltlrtdcuyime, en /hnflelredam : oor- iprong van dié naam. 172. van de gronts hoedanigheyt , in de Stadt 173. en buyten dezelve , buyten- dijks, en daar binnen, aankoogzel, opdrijvende gront i-j-, wordt door heyenvaft gemaakt \j6 b. de oude gebouwen zijnder meeft op elzen palen gezet. 17". de gront aldaar, een onder aardfche Boflchaadje 179 b. daar omtrent geen Kooren verbouwt, maar landen tot weyen, en hooyen. 1S0 a. gekgentheyt van die Stadt te water, leyt 1 8 mij- len van de Noord-zee. \%ob. voor- der daaromtrent Wate-rlant, 't Te, |
||||||||||||||||
|
Regifter van het derde Boek,
|
|||||||||
|
waar. 25-3 b. de derde aanbouw.
25-4*
Amfierdam noch vermeerdert met d'aanbouw, van de Handt en Voet- boogs Doelens. 2^46. ook met een gedeelte van de gront, en 'tHoff van't Kartuyzers Kloofter, 255«. en anno 1660, met de Stats tim- mertuyn. 255-4 Amfierdam, verdeelt als voor aange- wezen, in oude en nieuwe zijde, 2 ƒ 6 a. andere verdeeling van die Stadt, in binnen en buyten dijks gelegentheir. i$6b. Hoe den dijk daar door ftrekt, aangewezen. 257. 't gedeelte binnen de Dijk. 25S.*. 'tgedeelte buyten de Dijk, en de verlegentheyt door 't hooge water op verfcheiden plaatzen. 258 b Amfierdam , hoedanich dezelve Stadt in't Jaar i6f8, met poorten, uyt- vaarten , en boomen die 's nachts gefloten worden verzien is. 166 a. lucht , en wateren, 166 b. hoe veel EyLnden daar in , als mede bruggen, ftraten , en burchwallen, dse met lindebomen beplant zijn. i66b. Sluyzen, Merkten, Pleynen, en Kerken aldaar. 267 a Amfierdam de vierde maal vergroot anno i6s%> waarom dit gefchiede. 268 a. Requifi en Jp.fiil anno 2>5i^daar toe.door ImrEd.-Gr.-Mo: de Staten van Hollandt en Weft- vrieflandt verklaart, z6Sb. de gronden zoo binnen de Stadt gele- gen daar toe aangenomen , en op welcke voorwaarden. 270«. waarom dat gefchiet is- 269*. deze Stadts nieuwe' vergrooting wordt afgehaakt, in 16 Bolwerken, Stadts ftrekking langs het Ye. 270/'. gedicht van f.ie Betyer, over deze Vergrooting. 271 a. eeni- ge oude gebouwen en overblijfzels komen binnen 271. Hoe veel de Vergrootihgh anno 1612. by deze Stadt voegde, en hoe veel door deze Vergroting daarby gedaan is. 272 a groote van de Stadt binnen, en haar omring buyten 272 a. wanneer deze Vergrootingh begonnen, en waar, hoe de nieuwe muurender Stadt ftrekken.gefterkt zijn, en haar met d'oude -Wallen vereenigen. 271«. de vereeniging nader aange- wezen 279 a. Hoe de grachten en ftraten vereenigen, haar ftrekking, en vordere gelegentheit 279 b. af- gebeelde |
|||||||||
|
«iientijdt 195" n. Anno 1300 geheel
verwoeft 1 9 6 h Amfierdam, eertijds aan de Biflchop
van Utrecht , anno 1317. weder aan Hollandt 197^. Befchryving van haar Paaien, Anno 134:. door Griaf Willem vaniHenegotr» 197 b \Amflerdam, aan Hollandt weder be- ■ vèftigt, door Keyzerirt Margareta, anno 1346. 198 e. anno 13 86. haar palen uytgezet , door Hartog Ael- brecbt, 198 b. Voor de derde maal anno 1409. haar vryheyt uytge- breit, door Willem van Bsyeren. 19 8 b Amfierdam, bemuurt omtrent 't jaar 1482. reden waarom dat gefchiede, 2i j. de hoedanigheyt vande Stat befchreven 114. afgebceldt 114. ook de oude Haarlemer-poort it$. voorts wort aangewelen de Korsjes poort ïïf'. Jan Roonpoort , de Gafthuys-molen, de Haey-poort, 't Boere-verdriet, de Doelens, de Heyligewegspoort 216*. de Re- guliers- poort, 't Swanenhok ., de Rodebrug, 't Rondeel , de Stats Timmertuyn, de Tooren Sviijght Vftrtcht 216 b. de Hooge Poort, St. Antonis-poort, ende 't Raam- poortje2>7. 't Water-poortje , de Bantam mer-brugh, *tKafteel van den Hartog van Alvtt 2.1.8- Schre- yer-hoek, het Kamper-Hooft en Steyger, 't Rode Blokhuys, voorts de Stadt binnen 219 Amfierdam, 18 Morgen en 29 Roe-
den Lants vergroot 2! 9 £ Amfierdam, verhaal van de Klooftercn en Geeftelijke gebouwen, eertijds aldaar,en des zelfs verandering. 119 t-yfmfterdam, verdeelt in oude en nieu- we zijde.door den Amftel en Dam- rak, diefr vanden anderen fcheyden 219«. eerft wort d'oude zijdebe- fchreven, met aanwijfinge van de Kloofters en Geeftelijke Gebouwen 2191». Soomedede nieuwe zijde, met haar Straten, Bruggen, Kapel- len,geeftelijke gebouwen.en 't geen aanmerkelijk 22? I Amfierdam , verdeelt in binnen en buy tendijks gelegen deelen 256/; Amfierdam , afgebeelt na een grooter afbeelding uytgegeven anno 1544. hoedanigheyt van de Stat in d'om- ring.en hoe veel aangenomen 219*. doen was de Laftagie buyten , als mede't Reguliers Kloofter en Ca- thuyzers Kloofter. 219 a |
Amfierdam, eertijdts byna half met
geeftelijke Gebouwen , en Kloo- fters bezet , d'oorzaak daar van zijnde, het welvaren van de Stadt. 2 2p a
Amfierdam wort volkrijker , de Lafta- gie bebouwt, buyten de Stat 237 a afgebrant anno 1572. 236« Amfierdam > anno 13-78. aan de Staten
van Hollant overgegaan, heeft de vijfde Sit-plaats, in de vergadering van die Staten. 236 b Amjhrdam , na de wereltlijke Regee-
ring onder Zuyd-Hollandt, na de geeftelijke onder Noord-Hollandt gerekent 236-6 Amfierdam, eygentlijk niet vergroot
voor anno 15 81. 237^. voor anno 1482. een Stede, en noyt Stadt ge- naamt 237 h. d'eerfte Vergroting met de Laftagie begonnen 238 a\ O'óh-oy van den Graaf van Ljcefier tot bevordering van de Stats Ver- grooting 238« deze Vergrooting van de Stadt nader befchreven 235» Amfierdam, de tweede maal vergroot, Anno 1 ?pj. 241 a. Oclroy tot be- vordering eerft beveiligt, 240 a. na- derhand t verklaart, en uytgebreyt 240 b. Deze vergroting der Stadt nader befchreven,241. Hoedanich aan de Landtzijde. 242. aan de Waterzijde, en met palen beiloten. 2+3. aan de oude zijde meerder vergroot als aan de nieuwe zijde. 243,6. De Stadtin deze vergroo- ting aangenomen , 96 morgen en 233 roeden. 244*1. in 't Jaar looi- de nieuwe Wallen gemaakt, d'oude weg genomen., en andere werken meer verricht, 144'^. 't geen noch van d'oude .muren is overge- bleven. 244 b. en vordere omtrek van dien. 245- Amfierdam; de derde maal vergroot
anno 1Ö12 , oorzaak daar van, 24 5 a. Octroy daar toe, anno 1609 verkregen. 245- b. Het beftek van deze vergroting, grooter als'tuyt- gewerkt is. 247«. aan d'ooft-ztj- degeftiakt,aaude weft ziide voort- gezet 247 h. ftrekking van de Wallen. 248. Hoe veel deze ver- grooting de Stadt vergrote , groote der gantfche Stadt, en hoe veel fehreden in d'omgang. 150 &. Hoede Stadt binnen bebouwt is, 2fi, d'eerfte aanbouw na deze ver- grooting , 2 ƒ 3 ». de tweede en |
||||||||
|
Regifter van het derde Boek.
|
|||||||||||||||||
|
nieuwe van gebakken fteen hoe
groot defelve zijn, 272£, hoe vervolgens ftrecken, en waar de poorten tuflehen komen. 274. wor- den op verfcheiden manieren ge- maakt. 273 Brief of Handtveft van Graef Fltris
aan die van Amfterdam Anno 127 ƒ verleendt, daar by d' Amfterdammers tolvry verklaart worden, 195, noch een vanden fel ven Graef,anno 1191 en vande voorige inhout , in 't Ne- derduyts overgcfet, 19$ £ Brief van Graef Willem van Hexegouw
Anno 1342 befchrijvende Amfter- dams vryheits ftrekking.aanmerk- lijk om verfcheiden namen, 197 £ Brief van Keizer Maximiliacn daar
mede de Stadt Amfterdam A. 1488 met de Keizerlijcke Kroon, boven haar wapen vereert is. 211 Brief van HartogAelbrecht van Beyeren
toeftaande Anno 1394, het Stich- van 't Reguliers Kloofter buiten Am- fier dam. 2 25 b Brief van Walrave Heer van Brederode,
waar in die van 't Reguliers K'00 f er vergunt Sluizen te leggen inden Amfteldy\, als mede haar uytficht niette betimmeren, 230^ Brief van Nicolaes Bifichop van Haar-
lem , waar by de Monneken v.an 't Reguliers Kloof er buyten Amper- dam vergunde haar Boomgaart, en 't ledige erf te mogen verkopen, 231 b
Brief, of Injimatic en Proteftatie van
Reerlacol SaffiusCanonik. tot Haar- lem, aende Burgermeefteren van Amfterdam , wegen 't afbreken van 't Reguliers Kloofter , doen buiten haar Stadt, 13 3 * , en d'antwoordt daarop. 234» Brief, otoffroy van Lycijler, tot be-
vordering van Ar/iftirdmns eerfte vergroting Anno ifSó' verleendt 23 b
Brief, of QBny van de Ridderfcbap,
Eedelen, en Steeden van Hollandt, en Weft-Vriefland, tot bevorderingh van Amfierdams tweede vergroting Anno 1 f<j 1 : 6 Sebtember verleent 240
Brief, of OBrty vande Staat en van
Hollandt en Wifi-Vriefland Anno 1609 , tot Amfierdams derde ver- grotingh 245, l Bruggen der Stadt zAmfterdam, Nieu
yst'brvgh waarom gebouwt, 191 b |
|||||||||||||||||
|
gebeeldt met een ingevoegde kaart.
270
Amfterdam binnen f eeuwen van fleg-
ter tot grooter opgeklommen 2 8 2 b. haar hoedanichey t in 't kort 283 a. verhaal en afbeelding van deflèlfs (trekking, en hoedanicheit aan de zijde tegen 'tYe 183«. haar welvaren beftaatin defcheep- vaart 2 84 b. gedigt van J. de Dek:, ker, tot lof van deze Stadt. 184 St. Antbonis Poort, in de eerftebemu
ring der Stadt, degrootfte derStadts Poorten. 21 7 a. hoedanicheyt, en fluyting. 217^ St, Antbonis Poort, eertijdts zonder ee-
nige bruggen in de Stadts tweede vergrooting van hout gemaakt. 243 a. anno iójóisdaar eenftee- ne gebouwt. zéfb. hoedanich geciert en verfterkt. 2 66 a drmeiuyden, woonden eertijdts t'Jm-
flerdam, onderd'overwslfde bogen van de Stadts muur. 226 a |
|||||||||||||||||
|
d'Oudebrugh waar van die naam,
Bruggen over d'Oude-zijdts Voorburg-
wal , 221,4 Valbrugsbrugb waar. 225«
©•«ggesoyer.de Nieuwe-zydts Voor-
burghwal, 227 b. d'Amftelbrugh een treffelijk werkftuk, van fteen gebouwt a76 Burgwallen in Amfterdam tot den jare
1658. bekent 260- Burghroallen inde nieuwe vergroting, en haar ftrekkingh, a8i |
|||||||||||||||||
|
r~<Art hufershof betimmert Annaió^o
*-' gedeelte tot het Weduwenhfbe-
quaam gemaakt. 2/ jet Carthujers Kloofter buyten de Stad Am-
fterdam, wanneer gefticht, onzeé- ker , 134, was groot en luftigh Anno 1572 geplondert en vernielt, nu maar overig zijnde't Kerkhof, eneenige oude muren. *34^ Celle-Suftirs-Kloofter, eertydts op dc
hoek vande mooien fteeg. 223« Cicüias Kloofter eertydts, nu 't Printen-
hof. 221 a Clartjfn Kloofeer , waar, en hoe wijdt
fichib'ekte, wie daar inwoonden
210 h
D.
DAmmcn , wat "dammen zijn, ge-
meenlijk Sluyz.cn of Verlaten daarin. 172 £
Dam d'eerfte t'Aze/waWdaarn.ude
Papenbrugh, opgenomen, en Sluy-
zen inde Middeldam gelegt. 199«
Damrak,' t Water, waar, hoe de Dijk daarom gelcyt is, 191 a
Dams-Siujs t'Amfterdam , onder de
groote Beurs, en Vismarktdoor,
1; 2 b. wanneer geleit is oufeeker.
223 b
Dam, Middeldam , de Sluys daar in
voor Anno 1387 gelegen. 223 b
Dam, eertijdts plaats genaamt, foo groot niet als tegenwoordigh. 224
Deventer Houtmarkt waar, en waar van die naam , daar wort nu de
Blommarktgehouden. 22$ £
Diemen, een Dorp omtrent Amfterdam
voert ook hals-gerecht, 18 3 b
Diemer hrugh , daar is zeer fchoone
Vis , inzonderheyt groote PoiTen
184
Diev.tr , of W*ter>graffs-Meer iöci. |
|||||||||||||||||
|
B,
|
|||||||||||||||||
|
BAntammers-lrug, daarby is noch de
voet van een rondeel of wacht-to- ren. 2} 8 St. Barkeren Kloofter , en wie daar in
woo-.idcn,daar van voert de Barber- ftraat haar naam. 210 & Bier , een groot fteen metzel werk , te-
gen 't hoge Zee-water; d'oude Beer by cTAtitmis Poon, eertijdts inge- bogen. 273. Hoedanich de nieu- we Beer, en't opfehrift. 273 £ 't Begijn-bof, waar, en hoedanigh,
iz6 b
Bekentmakitigh aan d'eigcnaars van
d'erven in Amfitrdams vierde yer- grotingh binnen gelegen , Anno 1663 door de Majejiraat gedaan. i6p
Bentwykerpocrt f Amfterdam, waar eer-
tijds, afgebroken 152Ö. 193 i- Betbatiien-Kltsfier, nu de Stadts La-
tijnfe fchool, aan d'oude-zijde 22 z b Bhckhuis, hetiodeSlockbais eertijdts
waar, was met gefchut verzien 21 $a Bloetftraat, waar, en waar van die
naam. 2121» 'Boerenverdriet waar, eertijds een Ver-
laat in Stadts graft. 216*. met arme wooningskens daar omtrent betimmert. 226»» Mwtrtkm der Stadt Amfterdam dc
|
|||||||||||||||||
|
\
|
|||||||||||||||||
|
Rcgifter van het derde Boek.
|
|||||||||
|
<éniirvMttr,S^tnnmg van d'Am-
fterdamfe Koopluy. 18 3 £ Dijk, omtrent en door Amfterdam,
hoe die ftrekte, heeft anders gelee - genaisnu, 189 £. Doorgefteeken Anno 1203 en op wat plaats dat dit gefchiet is, 190a, weeder ge maakt, 190 £. binnen waartsge- leyt-, 191. Zeedijk , waar van die naam ij»i#. Ook vande hieuwe- dijk. 191/». de ftrekking van den Dij k aangewezen, 2^7 Dijk, Amfierdam leyt binnen en buy
ten de Dijk. r%6. verlegentheit van 't hoge water van die buy ten de dijk woonen , iƒ8 Doelens.de Schutters doelens haar uyt-
gangenwaar eertyds 225- ». Hant en Voetboog Doelens en ltraten, wanneer de Erven daar verkoght, en rhetHuyzen betimmert, zzf b Doele ftraat, de nieuwe, Anno 163 3
d'eerfte huifen daar in gebouwt. 254.«
Doelens , de Handt en Voetboogs doe-
lens, Anno ió$o bebouwt. 254b Dorpen , omleggende dorpen van de
Stadt Amftei-dam , 181 Duyvel aan Ketting itcegjen, eertydts
in de.Vogelfteeg uytgekomen. 218« E.
"CYlanden.inde Stadts derde vergro-
"*-i ting namelijk Bikkers-Ei landt ,
Reaels-Eilandt, en 't PrincenEïlsnt wat hanteringen aldaar gedaan werden. 252 Eilanden, hoe veel der in Amjlerdam
zyn- 266 Èilandt, V Nieuwe Waals Eilandt A.
1644 gedempt, Anno i64Ó\d'er- verkogt, en voor hoe veel, *54 * Elzen palen , daar zyn d'oude gebou-
wen c'Amfterdam meelt opgeite'.t. ij&b
G.
flAley, een Spaanfe Ga'ey ten tri-
umfeertyts in de Binnen-Am (tel gelegen, daar nu het JVètjhcr veer- is. . ■ • 2fï„ Cans-oort, waar, naderhantde Uit-
rechtfe Steiger, 220« 't Gafihuys dat nu is, eertijdts, 't ou-
de en nieuwe Nonnen Kfwfier,zii b in dat van de nieuwe Nonnen , is d'afbeeldinge van elf "fcruMems •vaarders. 221 b tb.ifthuismoletii waar eertydts gefcaan
|
|||||||||
|
aanhoogzel, en grasgronr. tjjs
Opdryven , en deifclfs oorzaaken. 17 f h bevonden in 'tgraaven van de vaart op Kattenburg. 176« de- ze lofTe grondt wordt door Heyen vaft gemaakt. l;6(6 Hoc diep daar de fondamenten leggen moe- ten. 178 b een onder aartze bot fchaadje. 17.9e hoeveel hetvefti- gen der gronden bedraagt! i 79 'o Groote der Stadt Amjlerdam , in dezo vierde of laafte vergrooting. 272 o- GunflbrieFvari de Riddcrfchap, Eede- len , en Steeden van Hoüandt en Weft-vrieflandt verlecndt tot bev~>r- dering van Amfterdams tweede vergrooting anno 15-91 : 6 Septem- ber verleendt. 240 Ie H.
T_T Aarlemer Poort, d'eerfte t'Amfle'r-
■*--'■ dam, waar geitaan : afgebro-
ken annoi 506, I94'* Haariemer Poort , in 't bemuren der
Stadt, waar, en hoedanich 't ge- bouw. 11 f a Haariemer Toirt inde tweede vergroo-
ting , waar geitaan, en hoedanich. 241 b
Haariemer Poort inde derde vergroó-
ting, gebout anno 1 6 < 5 door Mr. Henriet di Keyfer, hoedanigh , af- gebecldt en befchrevi n. 249 Haarlem, na de Werreltlijcke regee-
ring onder Zuyd-Holiandt: na cc Geeftelijke regeériiig onder Noord-' Hoüandt. 236^ Hay-brug voert noch de naam na de
Hay ■ poort daar eertijdts geflaan. 2 16 a
Hxlve-rnaans-bnig,gebout anno 1626'.
Handveft van GraefFlor'tr anno 127y
daar by af'Amjl.trdammers tolvry ver- klaart. 19« * een ander anno 1291 van den zeivtn in hout. <95"£ Haring-pakkers Toeren , eertijdts de
Ktuyj Horen, genaamt, tegen die van Haerkm gebouwt- 214 Heym, een hey , hoe.lanigen werk-
tuyg daar meedc maaktmeh de weckegront t'A?>,(ierdam vaft. 1 - 6 b befchiijving van het Heiblok, en de Hej. 177 a de maften tot het Hei- jen, hoe die ingezet werden. 177^ engeheyt, hoe wijdt van malkan- deren. 178«. onkunde der onkoften van't Heyen 179 «hoe veel'theyen, en veftigen der gronden draagt 17.9 e Heyii. ■
|
|||||||||
|
216 a
Gaftbuiimoolen fteeg , waar van die
naam. zi6<* Gebouwen in de derde vergroting, aan
de weit zyde der Stadt, gebouwt, Gebouw, by de Kolveniers tooren,
met vyzels verfet, en na behoren verdraayt. 15-3 b Gebouwen in de vierde vergrootingh
van A't.fterdam binnen gelegen, waarom af moeten. 268 b, wor- den aan d'Eigen.aars gelaten om weg te mogen neemen , ofnataxa- tie door deMejeftraet voldaan. 270 # Gedicht , van d'eerfte bewoonders ,
en bewoning der Stadt iKmfterdam 188. van Me'.chior Fockens op Am- ftels Linde-boomen , 166. van JvK op vryheit van Godts dienft. 26 7 van/. D. Dekker op de Stadts hoedanigheden, 171« 284. Geèrtruyts Khofter , waar eertydts ,
227 a. hoedanigh 't gebouw ge - weeft. 22; b Geeftelijke vaxi'tRtguliers Khofter had-
den groot gezag, en bewys daar van 13?'* Geeftelijke gebouwen der Stadt :\m-
fterdam , zoo daar eertydts ziet Kloofteren. Geeftelijke komen in ménichte t'Am-
fierdam , door de troubehn, en 't o- vergaan van fteden verdreven zijn- de , 129« ftijfden ds Majeferaat, tegen de Staten an Rdlandt ,119 b Godts dimft der hervormde, wordt
f'Aw5/?*>"^mgehan:it::ajft. 267 h en andere geilntkeden hebbender ook vryheit in ftilten te leven. 267 b Qrafteti of Burghmafltn f Amfterdam
bekent tot den ji-re \6f 8. 260 hoe de Graften daar met moddermolens gediept, en uytgegraven ook uyt- gemoddert werden. 261 a- waar d'oude en nieuwe Graften vereeni- gen,haar ftrekking en hoedanigaeit. 279 b. nieuwe grsften , en grote itrekkingh vande Trince graft. 28 j Grim , waar, een dwarsftraat, en wel-
kedaarop uitkomer.de. b 220 Grimnejfe Sluis gebouwt anno 1549.
219 a daar was eertijdts de toe- gang na de nieuwe Nonnen- 123 a Gront van de Stadt Amflerdam • ont-
dekt door het maken van een Put in 't Oude Mannen Huys. C73, Vande verfcheyde ftoffen, 174. buyten dijks, en binnen defclye , |
|||||||||
|
Regiftervanhet derde Boek.
|
|||||||||||||||||
|
Khofters en geeftelijcke gebóUWen aiR
de Nieuwezijde namelijck: S. foris Kapel, als mede 't Hofpitael
van S. Maria, en 6'. Nicolaes , bey- de tot een Lazarus Hup , en Prove- niets wooning verftrekt. »25-« S. Joris Kapel , nu 't Kijtemaakers
pandt, "5* 'tKlariffe Kloofter, nu het Tuchthuis,
en een gedeelte van 't Kelmoeffe- mersHuys. 2Ï5 'tBagynHof, waar. -j*-6.6
d'Eerfte Oude mannen, en weeshui-
zen , waar ; naderhant verplaaft te- gen over d e Heylige ft ede. 2 26 £ 't Lieve Vrouwen Gaf huys , waar het
zelve eertijdts. 227* St.Geertruyden Kloofter, waar. 2*7«
een out vierkant gebouw. 2276 envorderehoedanigheyt^ 228« Kloofters aan de-nieuwe zijde
St. Lucyen Kloofter , waar, en hoe wi|dt
eeftrekt heeft; nu het Wees-huys. 5 228« Kloof er van de Regulieren, ziet'f Re-
|
|||||||||||||||||
|
Hei!igewegs-poort,waar van die naam.
216 a
Hef ligt' Wegs-poort in Amfterdamstwse-
de vergrooting, eerft van hout, na- derhandt van graeuwe fteen ge- bouwt. 2420 defieifs hoedanic- heit en aardige cieraten. 263 was na d'afteykening van fakob van Rampen gemaakt, 264 afgebro- ken anno 1664, 242 « Hoge Poort , waar eertijdts , daar na
voert de Hoogh ftreat noch. haar naam. 217 Houtewaal , eertijds Cetenvjaal, en
Outewaal, een buurfchap buyten Amfterdam. \%^b indelaaftever- grooting binnen gekomen. 271« Huyten gebouw-t binnen de vryheit,
buyten de Stadt. 247 b valt nu zeer fchadelijk- 248 voor anno idi 2 gebouwt werdenbetaalt,maar daarna , mimetgroote fchade af- gebroken. 248 b Huyz,en, en erven inde Stadts vergroo-
ting anno \6-ii door de Stadt ge- bruykt, zijn betaalt, maar d'andere aan u'eygenaars gelaten, mits Me- /ii.rrffi« "betalende. 251 a Huyzeti d'eerfte op d'oude Heere-graft
anno 1614 gebouwt 2ƒ 1 a |
|||||||||||||||||
|
K.
rr Ahnes, omtrent Amfierdam wordt -^ met paalwerk gehouden, 181 b Kamper Hooft, een machtich rondeel. Kamper Ste-ger, waar die is. 2rp«
't Kartuyfers Kloofter , binnen de Stadt betrokken anno 1609 24.7 a Kafteeivzn den Hartoth van /flba,v/a.zr
dat zoude gebouwt worden. 218 b Kerckjtrctat, indelaatfte vergrooting , waar van die naam. 280 a 't Klarijfe kloofter, in 't Tuchthuys , en
Aelmtejfeniers huys verandert. 22 5 Klooftere» , in Burger wooningen ver- andert, ziyb Khofters, en geefteüjke gebouwen der Stadt Amfterdam: aen de Ou- dezijde , namelijck: S. Hanen Kloofter', v/aar eertijdts, en hoedanigh't gebouw, iiob S. Margrieten Kloofter , de kerk daar van nu de kleine Vleeshal, 220 b S.Magda enen Kloofter eertijdts nu de Bank van leenmg of Lonbsrt- 213 b S. Barbeden Kloofter , wie daar in woonden, 220 b. daar van heeft de Barber ftraat noch haar naam. 2 2-o b. Clariffcn kltofter : waar , en hoe wijdt fichltrekte, wie daar in woonden 120 b
S. Ceciliaas Kloof er eertijds, nu het PrincenhofF. 221 a S. Margrieten Kloofter , een ander als
voor gedicht, in wooningen ver- andert. 221 (t S kgneten Kloofter, daar van noch de naam Agniete Straat, de Ktrk van 't 't Kloofter nu de doorluchtige fchool 22 1
Khofters , aan d'oude zijde. Oude en nieuwe Nonnen Kloofters, nu 't Gafthuis, 211 b. daar in is d'afbeelding van elf Jtrufalems •vaarders. izi b S. XJrfeUKhofter, nu'tSp'mhup,zzz a
PauUmanen Kloofter nu 't Sint Joris hof en de Kerk aan die van de Walfe ge- meente. 222 a Bethamen Kloofter , nu de Stadts la- tijnfe School aan d'oudezijde. 222 b Minnebroeden Kloofter . in huizen ver- andert d' overblijffels Anno i66z verbrant. 222 b Celle Suffers Kloofter, eertijds op de hoek van de Molenfreégh , nu in Huizen verandert, 223 * |
|||||||||||||||||
|
guliers Kloofter, ook.
|
229«
ziet |
||||||||||||||||
|
Kloofter van de Carthuyzeren
't Carthuyurs Kloofter , ook pag."
229 a en 234» Korjes Poort, waar eertijdts, daar door
was d'uytgang na 't Katupjrs Kloo- fter. ' I16 Kruys Toorcn, nu de Haringpackers Too-
ren tegen die van Haerlem gebouwt.
ö 214.
L.
LAndt, op dry vent land, omtrent
Amfierdam, oorzaken daarvan. 17 $ £ bevonden in 't graven vaa de vaart op Kattenburg worde dooi- gefaagt. 176.* word» by ftukken verkocht. '76* Landt, omtrent sJImfterdam bequaam
tot Hooyen en Weyeh van bceiten. ' iSoff Laftagie, waar van die naam. 13?«
wordt bebouwt, en met een wacht- toren gefterkt. 2350 eneenbree- de graft , om tot een voorftadt te maken. 235-6 gelegentheit van deLaftagie. 23* b ■ anno i$7z at_ gebrandt. 136« de eerfte vergroo- ting anno 158,- met de Laftagie be- gonnen. 258« de gantze Laftagie is buyten dijks. 238 e. Hoe dezel- ve in ftraten en graften verdeelt i*> 2 39
Latijnte School, aan d'oude- zijde, eer-
(K) .tiadï
|
|||||||||||||||||
|
IAn Rcoden Poort, waar eertijdts,
en hoedanich gebouwt. 216 lerufalenis-vaai ders , tlf namen en af-
beeldinge van' perzonen burgers t'Amfterdam , in 't tegenwoordige gafthuis noch in wezen, zxi b Mout der Stadt Amfterdam , soo die
nu is inde vierde of laafte vergroo- ting. 272 a Infnuatie, en proteftatie van Hr-fa-
eèbSüffiui Canonnick.tot Haarlem , aan de Majeftraat van Amfterdam, over 't af breken van 't Reguliers Kloofter, ijj , d'antwoordtdaarop. 234 a
Joden Ker^fo/t'Ouwer-Kerk, waar-
dich om zien , begraa'f-plaats der Portiigeefchc Joden. 183« Joden, houden hun in 't ooften, en
waarom, eertijdts drie Synagogen of Tempels t'Amfterdam gehadt. 244a
St. loris Hof, eertijdts 't Kloofter van
deraulinianen. 221« St.ltrïs Kapel, w«ar nu 'tKiftemaa-
kers pandt. -15« |
|||||||||||||||||
|
Regifter van het derde Boek.
|
|||||||||
|
tïjdts't Betattien Kloofler. ti% b
Leydtte Poort van ander maakzel als I
d'andere poorten, zonder toren 178
Leydtz-:ftraat, wanneer d'erven daar in , verkogt zijn. 280 b
'(Lieve Vrouwen (jnfl~huys, waar, en
hoedanich eertijdts geweeft. 227
Linde Boomen, daar mede zijn de burg wallen t' Amflerdam cierlijk beplanr
2.66 b gedicht van M.Yockens op
de zelve. 2<56 b
hombertfteeg, eertijdts de Huys-zitten-
fleeg genaamt, en waarom. 220 b
Lucten Kloofler; waar, en hoe wijdt iichllrekte, nu hettWees-bnys. 11$ a
M.
'xrAgdalenen Kloofler eertijdts, nu de
*y*-3ank van Lemnge oiLombart .120 b
Margraten Kloofler , de Kerk van 't zel-
ve , nu tot de kleine Vlees Hal ge. bruykt. iiob Margriten Kloofler, een ander als 'het
vorige > in woningen verandert. 221 (i
St- Marien Kloofler , waar eertijdts ,
en hoedanigh 't gebouw. 220 b Markten van Ofletien Varkens, inde
nieuwe vergrootingh binnen d'Uy. terle poort. 2 8 o £ Maften, inde gront geheyt wordende,
hoe wijdt van malkanderen. 178 a hoe veel een maft van inhcyen koft. 199 b
Max'imiliaen Keizer vereert die van
Amflerdam met de Keizerlijckc Kroon boven haar wapenichildt, anno 1488. »u. -de Keiur krijgt daar 60000 guldens voor. 2 1 1 Melioratie, of verbetering op deerven
gefteldt, zo inde Stadts darde ver- grooting binnen gekomen , is met veel moeite ingevordert. 2Ji » Mylpalen buyten Amflerdam, hoe veer,
en 'topfehrift, uyterfte palen der Ballingen. 185 £ Wnnebroeders Kloofler d'overblijfzels
anno i66ï verbrant. 222 b MinnebroedersManneken zijn anno 1578
met die van de regering uit de Stadt gezet. 2 2 2 b Moddermolens t''Amflerdam , en haar
gebruyk. zói a Modderen , en modderfchuyten, waar
toe gebruykt werden. 262* Muyder Poort, waar , hoedanich , af-
gebceldt, brug daar voor, leuning, buyten Heek, enruympleyn. 275-/ Muren, de nieuwe muren der Stadt |
|||||||||
|
Amflerdam, haar ftrekking. 27;
hoogte. 274 a! onder voor'tuyt- fpatten van aerde verfien. 274 "■ waar 't eerfte Bolwerk begonnen is. 272« hoedanicheit van ce Bol- werken,en Gardynen daar in. 272 b fteenc beer. 273b en poorten. 27 f
N.
7^ Iefel, van puts Liefdael genaamt.
ïio b
Nieuwe Brug , f Amflerdam , waar
van die naam. ipié Nieuwe Dijk t'Amflerdam, waar van
die naam. 1911» Nieuwe Straat, waar van die naam
tuflehen 'tlieve vrouwen Gaft-huts en St, Geertruiden Kkojcer door ge- leit. 227 a Nieuwe Doele-ftraat bebouwt anno
ifï.3 254« Nieuwe Waals Eilandt anno 1644 ge-
dempt anno 1646 , in Januari ,d'Er- ven verkogt , en voor hoe veel. 274 e
Nonnen Kloofter , zo van de Oude als
nieuwe Nonnen , nu 't Gaft-tojs. 22 1 b
Notificatie , bekentmaking aan d'E.ige-
naars van d'erven zo in Amfeerdams vierde vergrooting binnen gelegen zijn anno 1663 , door de Majeftraat gedaan. 269 O.
f~\tlroyva.n den Graaf van Lrcefter
^-* aan die van Amflerdam , op wel-
ke manier d'Erven van particulire tot de Stadts vergrooting fbuden werden aangenomen. 238 a. na- der door de Straten v,m Hol'andt cnWeflvriefljndt beveftigt. . 240 a OBroy van de Ridderfebap, Edelen en
Steeden van 'Ihllandt, tot bevorde- dering-van de tweede vergrooting der Stadt Amsterdam, anno i ƒ o 1 j den 7 September verleendt. 2406 OÜroy van de Staaten van HuSandt en
Weflvrieflandt, anno 16op. tot de vergrooting van Amflerdam voor de derde maal, 245 b S. olofs Poort, waar geftaan, deflelfs
hoedanigheit, boven tot een gevan- genis gtbruykt, anno 1618. afge- broken. ip4^ Omtrek der Stadt Amflerdam zoo die
nu is inde vierde, oflaafte vergroo- ting. i-;ia |
|||||||||
|
Ongeluk, een moet willig, fchricke-
lijk ongeluk , door cenige jonge maats aan gerecht. 25+ tf Cpvifiers van 't Stroodrijvende vuy-
ligheit, en doode krengen 262 e Offer, arktïn defe vierde vergrooting,
zal zijn binnen d'Uytterfe poort. 280e
d'Oudebrug tot Amflerdam, Waar vai»
die naam. 191e i'Cudekerk^, tot wiens eeren ingewijd
een kluchtig Sinnebeeldt in 't Choor 219J
t Oude Mannen Huys, waar eertijdts
220 b
't Oude Mannen Huys du nu is getim-
mert op de gront van't oude Non- nen Kloofler, dat haar bogaart was. 221 b
P T)Aaden eertijdts buiten AmBerdam
136a, anno 1571. alle op ge-
ruymt. 230«
Paaien , d'oude gebouwen ftaan t'Am-
flerdam, meelt op Elze paaien. 178 £ Eyken palen , daar meede is de Stat aan de Waterkant omringt, en waarom Eyken. '79* Paarde Stal, d'oude Paardeftal was
eertyds daar nu de Beurs ftaat. 124*
't Pauhniancn Klo'fler , nu 't Sint foris
hof de Kerk daar van gebruyeken die van de IValfe Geme ent e. 222« Pefthuis, eertijdts inde Nes, 220^
S. Pteters Kerkje eertijdts , nü degroo-
teVleeih.il, 220 S. Pteters Poort, en Straat, waar van
die naam overig. zio et Poorten der Stadt Amfterdam.
Bentwijker Poort waar geftaan, afgebro-
ken 1526. 195 b, d' Oude Haar- lemmerpoort, waar geftaan, afge- broken Anno 1 foó. 1 4 * S. Olofs Poort, waar geftaan, deflelfs hoe- danigheit , boven gebruikt tot een gevangenis, afgebroken Ano 161S 194^
Oude Haarlemmer Poort, hoedanig het
gebouw. 21 f a Korsjes Poort, daar door was d'uitgang
na. Kart huy [er kloofeer. 216 a J'au Roden Poort •, hoedanig , en waar
216«
Hayposrt, waar, daar voert noch de
Haybrug haar naam van , 216 * Heiligemgr Poort, op de Heilige weg
gebouwt, en daar van de naam
voerende,
|
|||||||||
|
Regifter van het derde Boek.
|
|||||||||
|
Spaarpot fteegh. 124 *
Rondeel, of halfrondt eertydts ëen
geweldich muurwerk ten ooften
van d'oude Reguliers Poort, 216 b
Rofmoolen , een Stadts ros mooIeH,
waar die eertydts. 226«
Ru/landt, eertydts een molen floot,
naderhant gedempt, en de Vlas
en garen markt gehouden. »21 a
S.
C Aagtntohns gevonden, anno 1792
*-* van Cornelis Corneliffx,. man U/t-
geeft. 182 e Scheepvaart, daarinbeftaathet Lants-
welvaren en van Amfterdam in 't by- fonder. 284* Scbreyers Hoek , daar by een machtich
Rondeel '* Kamperhooft genaamt
212«
Singelfloot buyten Amfterdam nu ge-
maakt, 279 a, verhaal van een andere singel, zoo hondert gra- den van de Stadt foude leggen , daar binnen niet te bouwen, defel- ve met boomen te beplanten, enz. 279«
Sinnebeelt in de Oude üTer-k.in 't koor
boven de zy deur, aan de Noort zydej 119 e 't Slot, Amftels Veilen, 'waar het
t'Amfterdam of elders zoude ge- weeft zyn, onzeeker. 191e Sluys inde M/ddeldam, wanneer ge-
leit onleeker : maar feeker dat voor 't jaar 13 S7 gelegen heeft. 223 e Sluys , de Schut Sluys byde Oude Haar'
lemerpoort, eertijdts de deuren met raden opgewonden. 215 b Sluys , Sluyzen, Dams Sluys t''Amfter-
dam , onderde grooteBraden Vis- markt, 171b. St.' hntonuJluys. 17 2 b Grimnefe Sluys , gebouwt anno 1 f49. ïip» Sluys oader de Zeedijk, i's met Huyfen
betimmert, deKc/£ Slujsgenaamt, een vande Otitfte zynde , 223^ Sluys, BitUebakfliys, waar. ï^f*
Slujije aan 't eynde van Keizersgraft,
2<;o&
Sluys, de Leheflys , en Uroutoersjluy;,
waar en waarom gebouwt. if 1 b Spiegel Straat, waar en haar Strecking
280«
't Spinh-ys , eertijdts S. Urtels Kloc
(ter »22 * Steeden omtrent Kwftcrdam , op wat
ftreek , en hoe verre geleegen. 186 Stegen d^r Stat hmflerdüm ziet Straten.
(K i.) Stra. |
|||||||||
|
Voerende i\6 a
Reguliers Poon, een van de voornaam -
fte ,waar geftaan, anno 161S. ver-
brant. 21 6 b
Hooge Poort, waar eertijdts , daar na
voert de Hooghftraat haar naam,
Raam Poortje eertijdts tegen over de
Straat nu 't Ru.dandt genaamt 2 1 7 S. Antcms poon eertijdts de grootfte der
Stadts poorten, en deflelfs hoeda- nicheyt. 217 Water Poortje, waar eertijdts, daar
vandenamen Waterpoons-iteegen brug , overig. 218 S. knthonis Poort inde tweede vergro-
ting der Stadt , eertijdts van Hout, naderhant van Steen gemaakt. 243 a Haarlemmer Poort, in de tweede ver-
groöting , waar geftaan, en hoe- danich. 241 b Hejitgewegs Poort inde tweede vergro-
ting , eerft van'Hout, naderhant van Steen , Anno 1664 afgebroken. £42 a
Haarlemmer Poort inde derde vergroo-
ting afgebeeldt , en befchreven, 249
ZaagmolensPoortje, hoedanich 250
Raam Poortje, hoedanich. 25-0
Muyder Poort, was op een andere plaats
verordent, waar gebouwt , hoe- danig , afgebeeldt ,175. brug voor de poort en andere verfterking 275 Weefeper Poort, is gelijk de Muyder en
waar. 276 Vyterte Poort, is als de Muyder en fVee-
feper Poort. 277 LeydïLe Poort, is van der maakzel als
d'andere zonder Tooren. 278 Pnncen Graft ftrekt met deze nieuwe
vergrooting aan d'ooft enwelb-zij- de der Stadt in 't Ye. 281e Proef plaats van 't gcichut buyten Am-
fterdam, waar. ig^ b inde vierde vergrooting binnen de Stadt geko- men. 271 a Put inde Oude Mannen Huys fAn'fter-
dam, geböort in 21 dagen, anno j605- j diep, 232 voeten. 173 R.
-r\ Jam Poortje, eertijdts tegen over
XV. de Straat,nu 't Ruj7..ntgenaamt Raam Poortje, hoedanigh, en waar
nugebuuwtis 250 0 Ramen , de Laken ramen > waar die
eertydts geweeft zyn, 21 7 b, na |
|||||||||
|
meiijk: daar nu de Veraers Graft
en Staal Straat is. 236» Redttyt, of Zeeburgh, een fteene ge-
bouw buyten z^imfierdam, afge- beeldt. j 84. en nader befchreven. 1840
Reguliers hof', komt inde vierde ver-
groting van Amfterdam, binnen die Stadt. 27 1 » Reguliers Kloofier eertydts buyten de
Stadt Amjierdam, 229« gefticht omtrent het jaar 1394, 219 b vry- heit van Hartoch Aelbrechtnjan Bege- ren , tot het ftichten van 't Kloofter 2 29 b. De Heere van Bred^rode be- gunftighde die van dit Kloofter, om Sluyfen te mogen leggen indetrAm- fleldijk , en haar uytiicht niet te mo- gen betimmeren .30 b. anno 1532 op Alderheiligen avont is dit Kloo- fter verbrant, 231 a, Anno 1663 door 't graven van de nieuwe Kei- zers Graft, is gront ontdekt daar de Kerk van dit Kloofter geftaan heeft, 231e, de Munneken van dit Kloofter verhuren den Hof of Boomgaart , doch naderhant ver- kopenièdie. 231 b, hoe het daar voorts mede gegaan is, » 32 b Reguliers Monnicken feitmen dat haar
Kloofter zelf verbranden, 231 a vlugten na Heilo buyten. Alkmaar 231 b , verkopen de Boomgaart van haar kloofter, 221£. 231 Reguliers Poort, eertydts , waar ge-
ftaan , Anno 1618. verbrandt. 216« Reguliers Poort, een andere als de voor
gemelde, eertydts van hout, Anno 165 ƒ, een van fleengebouwt, na de atteekening van f, H. Koek , 264 , deflelfs hoedanigheit , en hoe verfterkt, 265 a, zal nu tot een r^ag gebruykt worden. 365 e Requeft, Verzoek-fchrift der Magi-
jlraet van Amfterdam, tegen'ttim- meren binnen de vryheit van die Stadt, Anno 1613 , en Antwoort daarop.. 247 't Ryfenhooft , was het twalefde bol-
werk in Amflerdams tweede vergro- ting, waar van die naam. 243« inde nieuwe vergroting aan Kat- j tenburgh gehegt. 256 » , 'f üo'«72 eertydts niet veerder als tot de |
Spaarpot Sieegb garghbaar. 224 e Steegen op 't Rokm. 224 e. daar zyn 't Rotterrfamfe,H>agfe en Deiftzevee-
ren , ook 't Aenhemer F«ir voor de |
|||||||||
|
Regifter van het derde Bod
|
|||||||||
|
Stralen en Stesgsii der Stadt Amster-
dam , aen d'Qudezyde, i ip b. ten ooften i en weften vande Warme- flraat. 919 b, van d'oitdezyts acb- terburchvoal, 222» de Minnebroe- ders , nu de Bloet Straat 12.1a Straten aande nieuwe zyde, ten wef-
ten het Damrak en d'Anijlel 224« Straten en Steegen in de lallagie en daar
omtrent. 159 Straten van grote neering , zyn de
fVarmeJlraat. 2^7 b, de Niemven- dy^ea't Water. 157«. alsmede Kalverftraat , en anderen. 2 59 Straten en Sf«j«2inde Stadt Amjler-
dam bekent tot den j are 16 > 8. 160 Straten van d'Oude Stadt, waar die
vereenigen, met die in de Nieuwe of Iaafte vergroting deffelfs ftrec- king , en hocdanigheit. 280 b HStadtbwjs t'Amjlerdam, de toren van
't Oude Stadthuys eertydts 6 voeten overgeweken, Anno 1601 in drie dagen recht gefteldt. 224 £ Swaanenkock , waar eertydts. 116 b
Swaarhoofdicheit van eenige luyden
in de tweede vergroting van Amfter-
dam, met de daadt wederleydt
»51 b
S&tjgt Uitrecht, eertydts een gewel-
dige Tooren, nu de Kloveniers doe- len. 210" b T.
"t ~p Immercn binnen de vryheit
-*- vande Stadt, aan deflelfs Ooft- zyde begonnen, daar tegen geeft de Magtjlraateen requeltin, 24.7 b werdt genoegzaam verboden 248 a maar niet nagelaten , dat naderriant fchadelijk 248 h. verfcheidenmaal door de Magijlraat belet: en waar- om nu en Jan toegelaten. 2,-1 b Timmcrtum , StatsTnnmertuyn, eert ij ts
tegen over 't Rondeel ziób. een treffelijke Tuyn. 223 a Timmert!*;» , Anno 1660. tot Huys-
erven verkocht, en hoe wijdt die ftrekte. 25-5 b Timmer.'uyn van de Stadt, is aan de ooft-
zijde vznd'AmJlel. 276a Tolvry zijn die van Amjlerdam ver-
klaartvan Graaf'f loris , anno 1275- eni29i i9f. Dat door Graaf Wil- lem vanücnegQui»: aanq 1342.be- vefticht. 198 Toerende Cruys nu Haringpakkjrs Too-
ren , gebouw/t tegen die van Haar- hm>. 2.14 |
|||||||||
|
die vergrooting uyt te wereken na
behoren , de buyten gebouwen af te breken. 26S b. een verzoek-fchrift daarover Anno i6i<; overgegeven, antwoort en verklaring daar op. 2óy a. Anno 1665 aan a'Eige- naars van die gronden zoo binnen komen te leggen bekent gemaakt. 2651 b. oorzaak daar toe , en waar- om de Stadt die alle aan neemt.269* deze vergrooting wordt afgebaakt, in 16 bolwercken. 270 b. gedigr, van y. de Decker daar op, 271 »; Hoe wijt deze vergrooting haar uyt ftreekt, en eenige oude gebouwen, en overblijvende teeckenen daar binnen komen. 271 a. Hoe veel de Stadt daar mede vergroot is, 2; 2 a. Anno 1658 deze vergroo? ting begonnen j. waar ;. en itrec- king van de nieuwe muren. 272 a af beelding.van deze vergrootingh > ook waar d'oude en. nieuwe Stadt vereenigtis. 270 Verfoekfcbrift, ziet Requeft.
Vygendam, t'kmfterdxm , waar van die
naam, gemaakt anno 15x6. 1^4* Fis-markt , d'oude Vis-markt aan 't
Damraks zijde van de Sluys inde Middeldam. 22; b Folewifk, omtrent Amjlerdam met paal,
werk verfterkt. 181« Vuylnisfchuyten-, en Vuylnis vaten,
waar toegebruykt worden. 262 <« Huysjes by de Vuylnis vaten geftelt; en waarom. 262;» Waar't Vuyl- nis gebracht wordt. 2 6x b Vryheit van de Stadt Amjlerdam, hoe
veer die ftrekte, anno 1342 197 £ vergroot, anno 1386, en'weeder anno 1409. 1^8 b W.
VVT Ah Kerk, eertydts de Kerk van
'" 'tPauhniaiien Kloojlert 222 a Wapen der Stadt Amjlerdam afgebeeUt
207, de Kroon daar boven,.van wie, 207 a, de Leeuwen ter zv- d.en, en vordere hocdanigheit van wie , wanneer, en waarom.., on- zteker 207 b, mifverftandt der drie palen op een goudtveldt, 2080 het roodt enfwartder Weeskinde- ren, beveiligen de kleuren van.'t Stadts Waperi-fchildt, 208 £, als mede de wapens van simfterveen en Ouwerkerk. 2 08 b, of de drie kruyf- fen Molewieken , of S. Andr'ut of Ruyte KruyfTcn fijn, 209«. drie redenen. |
|||||||||
|
Tooren van 't Oude Stadthuy. t'Am-
jlerdam 6 voeten overgeweeken , anno 1 óoi, in drie dagen recht ge- fteldt. i»4<j u-
St. rj Rfelt jaloojler, met haar ellef
duyzent maagden,nu 't Spin-
huys. 222 a
Uyterte Pvort, is gelijk de Muvder en
fVeefeper Poort , aan de weft-zjjde
xnnd'AmJiel. 277 b
VytrechtXje Steiger , waar eertijdts
220«
|
|||||||||
|
VA art" op Kattenburg, daar in dreeff
de grondt Dary genaamt won- derlijk op,een man fonck daardoor heen, 176a Valbrugs-brug op 't Rokin over d'in-
vaart na de ojfeflup aan 't Sj>uy,%z$ a Varcken markt in deze Iaafte vergroo-
ting fal zijn by d'Ujterfe Poort 2 80 b Veeren, ofp.laatzen daar de fchuyten
leggen , die varen, na Rotterdam den Hage , en Delft, als mede het Aern- • hemer-veer. 224 £, 'tUytrecbtfe,
Goutfeen Leytfe-veeren , 2i<,b Vergrooting der Stadt Am^erdam,
d'eerfteis met de Laftagie begon- nen Anno 15S5 238. Otlroy van Lycefier tot bevordering van deze Vergrooting. 238«. de vergroo- ting befchreven. 139 Vergrooting der Stadt Amjlerdam, de
tweede.vergrooting, om twee Oor- zaken gefchiet', 't vorige Oöroy ook hier toe beveiligt, 240 a. dat nader door de Ridaderfchas, Edelen en Steden van Hvlljtndt en WeHvries- landtverklaart 240,». dezetwe- de vergrooting begonnen Anno 150;. en waar. 241 a, vorder befchreven. 242 Vergrooting,van Amjlerdam, voor de
derdemaal , An. iSiz, oorzaak daar van, 245- a Octroy vande Staten daar toe, Anno 1609. yer- leendt, 245 b, Het bellek van deze vergrooting.,.veel grooter als dcen aan d'ooftzijde der Stadt uytgeleit is 347 ■*. 'vergrooting aande Weftzij- de yverig voort gelet. 247 b- vor- der befchreven, 248 Hoe veelde Stadt daar mede vergroot is 250 b Vergrooting van Amjlerdam x voor de
vierdemaal, Anno 16/7 voorge- nomen, en waarom ,263, om |
|||||||||
|
Regifter van het derde Boek.
Wedu-jjen Hof, het oude waar eertijdts ,
endoor wiegefticht. 225- b 'tNieu- we,dat nu is, gebouwt anno 165-0 op een gedeelte vande gront, van 't li.tttuyx.ers Kicofter. 255 Weefeper Veer, en Staal-ftraat, ecrft
bebouwt anno 16; 1. 253 e daar heeft een Spaanfe Galey tot triumf gelegen. . 25-3 a Weeshuys, 't cerfte, waar; en naderhant
tegen over de heylige Stede.216 b 't Wees-huys dat nu is, eertijdts St. Lu-
cyenKicofter. 228« Weefeper Poort , is gelijk de Muyder-
Poort met d' Km f; el-brug afgebeeldt. 276. is aan d'ooft-zijde van d'hrn- fttl. 276 |
||||||||||||||||
|
ling over 't fchrift ~, een diergelijke
van de Stadt Herdenvyk. 200. het Koggefchipdaar in een teeken van. dezee-vaart, outheitvan ditzeegel» '201
Zegel, het tweede zegel van die Stadt,
verandering daar in ten opzicht van. 't vorige. 201. verhaal van een ou-' der zegel , Amfterdam verandert haar zegel. 202 Zegel, van die Stadt, aan de tol brie-
ven ,-deflelfs befchrijving en om- fchrift , gemaakt in 't jaar 1275. 202 h afgebeeldt onder Kom. 1. oppag: ' loj Zegel, Nom. 2. afgebeeldt. 203.
groore verandering daar in, by de vorige. 203 a dit zegel befchre- ven. 203 £ en verklaart. 204« Outheit van dit zegel , is onlangs noch gebruykt. 204 e genoemt hetzegel ter zaken, van welke , en. waarom- 204. h Zegel der Stadt Kmfurdsim , befchrij-
ving van 't derde zegel, zofa ge- maakt anno 1487 , befchijving van de twee groote zegels, oorzaak der verandering. 206a befchrijving van 't laafte zegel , van de tegen ze- gels. Op wat manier de zegels ge- drukt worden. 206 h Zeevang.zo wierdt eertijdts de mondt
van 't Ye genaamt. 18 $ & Zuyder-kerk, daar die Staat, waren
eertijdts luft-hoyen. 2.36 <s |
||||||||||||||||
|
redenen voor de Moolewiecken,
209 6, wederleyt 210«. vande Keyzerlijke Kroon op 't Wapen fcliildt van isfmflerdam 210, Brief van Keix.tr Maximiliaen daar van.211 dat eenige mifgimnen mi, van de twee Leeuwen, nevens t'Am- Jierdams wapen> 211, gedicht op 't Arnfierdams wapenfchildt, 112 Wapenen , ordere van de rechtmatige
rapenen, wat het metaal en kleur is, 208, verfcheydcneigenkonft- woorden inde Wapenkonlt, 209 Warmeftraat, waar van die naam ,
én niet Warmoeftraat. 191. van- de Wydefteeghtotden Middeldam van outs de Kerkftraat genaamt 219e, if7t>. ' daar zyn veel kofte- lijke winkels meelt niet Winkeliers bewoont, 257 b Watergrafts ,ofDiem.ermeer,d'Am-
Jierd.tmze Spilpenning. 183 *t Water , eertijdts tot de Soutfteeg toe
gangbaar , wanneer voortaan ge- dijkt 124, a. middelen voor de over- kft van 't hoge water aldaar onlangs in'tgebiuyk. 2^8 £ *t Waterpoortje., waar certydts , de
Waterpoertsfteeg en Brug daar na - genaamt. 2 1 8
Water, maakt t'Amfterdam op ver-
fcheiden plaatzen veeltijts groote verlegentheit, middelen daar tegen, onlangs in 'tgebruyk gekomen. ï>-8i
|
||||||||||||||||
|
yPefloot buyten Amfterdam , waar
•*■' eertyds, 1S 5 a Ypeflooter Sluys
inden dijk by Jaap Hannes, 1860
Z.
Hf Aagmoolens Poortje , hoedanich.
*—* ifoa
Zce-burgh, of fteene Reduyt buyten
Amfterdam gebouwt, wordt afge- beeldt. 184. de naam Zee-burgh hier al lang bekent, plaats van d'Qu- de Zee-burgh , T^tjlaot genaamt; 185- 'a
Zegels der Stadt Amfterdam, verande-
ring van dien. 199. 't oudtfle ze-: gel is inde randt gebroken, twijffe- |
||||||||||||||||
|
Regifter van het vierde Boek,
|
||||||||||||||||
|
tels , Stoof en Pakhuys, daar by een
menigte anckers leggen. 294 d' Aerde , konftelijk uytgebeeldt, op
de tweede gront van't Stadthuys t'Awfl'erdam. 24 b 25 en 16 Aelrnoeffen , daar in zijn hmfterdmns
inwoonderen zeer mildf, 136 b Aelmoeflen, aan de Waldcnzen anno
1°ff gezonden, uyt Amfterdam alleen Sóoooguldens i-ja eenigen tij'dt te voeren aan de Yrze gelooft genoten gezonden ƒ5049/ guld: 18; ftuyv. 8 pen: 137^ Aelmoeffenvoor diverfe Godts huy-
zen, hoe en wanneer vergadert werden, 93. ookdoorde Diaco- nen der Gereformeerde Kerk, 88 b Aelmoefleniers-huys , het oude , af
gebeeidt, 139. waarom opge- |
||||||||||||||||
|
recht, 138. wie daar Aelrnoeffen
mogen genieten , en wie niet 139. een gedeelte van KlariffeKloofter, hoedanigheyt van dit huys, en on- derhoudt tot hetzelve, 140 Aelmoeffeniersihüys, het Nseuwcaf-
gebeelt,en vervolgens befchreven. 142 Aelmoefleniers-huys Regenten , wie
d'eerfte t'hmfterdam waren, 140, met welke inkomften dit huys on- derhoudeu , 140. wie anno 1664 Regenten zijn. 142 e Aelmoefféniers Armen fe-Amfterdam
hoe voor haar gezorgt wordt ,139 hun onderhoudt door Aelmoeflen, en andere voordeden bevorderdt, 140. welke perzoonen tot dienft . van deefe Armen zijn: 142 £
AfbeeldilïJJ van Keizer Care] in' 't Stadt
(K. 3). fefays,, |
||||||||||||||||
|
ACademie de Nederdüytfe t'A-
fitrdam, door Dr. S. Kofier opgerecht , naderhandt ver- val'en , en herftcldt. 2043 Adrniralitcyt of Zee-raadt , haar hof
t'Amjierdam , van outs 't Prhicen Hof, 283. Hoe de prijzen verdee- len , 284. haar voornaamfie die- naars, welke. 285. Hoedieflxl- len , 2S6 b. haar, hof vernieuwt. 288. afgebeeldt. 287. befchree- Ven, 2S8. Haar Zee-Magazijn, waar en waarom gebouwt, 289. afgebeeldt, 250 , vreemt fchuytje daarin , en veel gereetfehap. 191. Haartimmer werf, en toebehoren, 392. Haar Lijnbaan , afgebeeldt %p 3. voor en achter gevel» Teerke- |
||||||||||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.
|
|||||||||
|
■huys, ter Secretarie^ 43 a
Afbeelding van 't oude Stadthuis t'Aro-
fterdam, kondig na 't leeven in 't
nieuw Stadthuys in Burgermeefters
kamer. 41 a
Amftelbrug van hout, en deffelfs hoe-
danicheit. 177
Amfterdam, door loop van de Rivier
den tsfmftel, in twee de'elen gedeelt,
«74
vtmfterimn aan de Waterkant, befchre- venuytnement vermakelijk , 194 allerley Scheep-vaarden , en welke debefonderfte , 2^4 'Amfterdams Wapen, het nieuwe , zijn
drie kruyffen , geen molen wiecken 112 tl
'Amfterdams Welvaren, door vrylieit
van verfcheyden religiën, veroor- zaakt. 86 a Ancker-proef-plaats, hy de nieuwe
waag, en hoe deanckers geproeft werden. 180 [Appel, ofte Fruytmarkt, en ordon :
daarvoor, 248 Apoüo, uyrgebeeld op't nieuw Stad-
huys. 30 b. enbeteeckenis daar van Apote\ers t'zAmf!erdam,onder 't Mede -
cijns Collegie, Keuren voor haar 197
Arbeyders aan de Waag , ook van de
Veenen en vrye Luyden. 181 b. Ordonnantien voor de zelve 1 g 1. Armen , voor haar word tot Amfter- dam zonderling goede zorge gedra- gen-. 156 £ Arminianen waar van die naam. 9; a Arminiaanfche Kerk t'Amfterdam af- gebeeld. 96. een bequame plaats tot de Godsdienft. si a Artillery of Wapen-huyzen t'Amfter- dam, zijneer drie 2 14 b. dat by de Haarlemmer Poort.afgebeeldt. 11 f. Artillery-Meefter, wie die zijn. 2<5r Artus §lgillijn , een konftig beeldthou- - wer , ook tot het beeldwerk aan 't Stad-huys. 1 o a LArtzeny-Hof, waar geleegen , en des zelfs hocdanigheyt. 101 Aflayeur, en zijn ampt. 189 Sagijn, of Bigiji- hof, waar van die naam. 165« hoedanigheyt van dit Hof t'iAn.fterdïm. 165 b Wan- neer geftigt, enzecker. 166 a B.
73 'gijnen of Begijnen t''Amfterdam,
** waar van die naam. 165 a woo- |
|||||||||
|
nen op een vermakelijk hof, be-
houden haar oude fatzoen van klee- ding, ook haar Godtsdienft. 166 a Begraaven zelfs hare dooden. 166 b Bank van Leeninge, of Lombaart eer-
tijds de provifie plaats van de Oude- zij ds Huys fitten en. i2fé afge- beelt. 190. Een gedeelt van 't Ma- ria Magialene Kloqfter. Waarom opgerecht. 190. waar van die naam Lombaart: winnecr d'eerlle belee- ninge gefchiede. i5ïa Panden te beleenen, en te bflê'n, Ordonnan- tie voor de Bank vanLeening 191e wordt bewaakt. 15,2 a inbreng- uers daar toe. 1 o ib Bank , Wiffelbank t'Amfterdam waar-
om , wanneer, en door wieopge- recht, 18S, keuren dien aangaan- de- 1 %$ Bedelaars, haar bedriegeryen worden
veel in 't Rafi hy ondekt; ock 11- fer een Franl'man fpreekende ge- maakt. 10 - Bedevaarde, eertyJts na de Heylige
Stede, nu de groote Capeb'Aw/fer- datn gedaan. 73. Jaarlycxfe, die noch by oniè tydt gefchieden. 73 W illekcur tot diens bevordering , 75 OokdewegnaAmfterveen, en Overtoom daarom gemaakt, 74 » Beelden in't oude Stadthuys, boven
de vierfchaer geftaan, nu op de Tre- fory van 't nieuwe Raadhuys. 3 a Beeftenmarkt, van Offen, Schaapen ,
en Verkens, t'Amfterdam , 237 Reyert, of Banjart , wanneer ge-
fticht. Spreuk booven d'ingang , eengroot gebouw, en wie daarin koomen. 120 a verblijf en onder- houdt aldaar, voor de gatten. 121 Bergevaarders güdt, op gerecht an.
if39 , ordonnantie, en vryheden daartoe. 2p^ Bergevaarders kamer, een lufthuys
eertyds , nu een herberg , waar 296
Eeurs, de groote Beurs, vergader-
plaats der Coopluyden t'Amfterdam, waarvan die naam Beurs, 166, het gebouw afgebeeld. 167 hoe- dahigüeït, en wanneer den eerften Steen gek'gt. 168 vandeGalderyen, Tylaren , Toorcn , Speelklocken , Deurvaart, en waarom 's middagh geflooten wordt 168 "■ wooningen daaronder, ten neder zjden. 16% b de groote boog an. 16 60. vermaakt, en waarom. 169 b |
|||||||||
|
Boven de Beurs is 't Pant vande Winc-
keliers, 171 * ook de Laacken Halle 171 b Handelingen der Coop- luyden op de Beurs. iö8<* Ordon- nantie, de Beurs en Coopluyden aan gaande, ook deMaackelaars , 169 Beurs, de Cooren-beurs t'Amsterdam afgebeelt. 1 7 3 welke Waren daar verhandelt worden. 173« Waar- om gebouwt. 172 a Hoedanig- heit van't gebouw, 172 e Beurs, de Schippers Beurs, ren zuy-
den vande Nieuwe Brug anno 1661 gebouwt, 175 £ Beurs Knecht van degrooteBeursi'^»/-
fterdam , en zijn ampt. 172 £ BeursKnecht van deKoorenlieurs f Am.
fterdam, heeft het gelforte Graan, dat daar neder valt. 173« Beurzen tot London en ^Antwerpen, ge-
lijken zeer, na de groote Bsurs tot Amfterdam. )66b Bibliotheque, of Boek-Kamer t'Am-
fterdam. ip6 Bier-draagers t'Amfterdam ■ haar huysjS jen , en ordonnantien voor de zelve. i%fb
EiVren.Excijs-huys vandeBieren t'Am. fterdam , de vreemde Bieren aan te geevendoor de Bier-dragers te be- werken. 1 g f a Bifchuyt markt, en ordonnantien daar over. i44 Boek Kamer t'Amfterdam, wat voor boeken daar in, wanneer bezocht konnen worden. 19Ó Boom, en Bksm-markt t'Amfterdam. 24f Boomen tuflehen de palen der Stadt, enBoomfluytersdaartoc. xzz b Bofle , Kooperearm-hof'fen op ver- fcheyden plaatzen gefield t. 1 7^ <» Bos, de kopere arm-bos op de nieuwe brug, is eens opgeflagen. >7ïa Brief aangaande 't mirakel, zoo eer- tijdts inde heylige fteede , nu de groote Kapel, t'A?fiflerd.im , zoude gefchiet zijn. 69 Brief van Philips Ktnin\vn Spanje tot bevordering van d'ontlcedingïV»z- fterdam. 1^9 b Brief van Willem de fefte, anno 141$-, aan 't Lazarus huys t'Amflerdawi 15 f Bruggen in Kmfierdam overd'Amrak befchreeven , 174, de nieuwe brug afgebeeld. 174. Vorder van de Oude-brug , Papen-brug , Lange- brug , Nieuwe Doele brug. 176. als mede van de halve Maans, en Amftel-brug. 177 Burgery |
|||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.
|
|||||||||||||||||
|
Burgery fAm ft er dut», hoe Verdeelt,
en optrecken. 23 f Bufle'kruytanno ié$2onder deRhee-
brug gevonden, doen het Out Stad- huysafbrande. $iï 'Bumt-meeiïeYst'Amflerdatn ingefteld ,
en haar bediening. 125 a |
|||||||||||||||||
|
legt. ijj"* hoedanigheyt van't ge-
bouw, buyten, ook binnen. 135-^ gedenkweerdige inwyding van dit treffelijk gebouw. 136« 't ge- bouw afgebeeldt. 134. Biaconen Weeskinderen t'Amfterdam,
eertijdsby veelen onordenrelijk op gevoed. 1 34. Een treffelijk huys voor haar gebouwt. 135-« hoe daar werden opgevoed. 135 £ Eenige by d'inwydingh van 't Huys , te- genwoordigh. 136» Diana , een Godin , uytgcbeeldt in
't nieuwStadt hup, en deffelfs be- teekenis. 27 £ Dichters , dichtkunft, voor lange tij-
|
eertijds de Kerk van 't Agniere»
Kloofter. 194 & wanneer opge- recht. 194/* afgebeeldt , eerfte Frofefforen, door C. Barleus inge- wijdt. 19$ Drapperye , bloeide voor veel jaren,
t'Amfterdam , voorrechten tet be- vordering. 271. vervallen , we- der opgerecht. 1651.272. orderc daarover. *7Z Duytzetaal, daar in wierden gedich-
ten gemaakt. 202 a naderhandt ziinder d'uytheemze woorden by- gekomen.2oï h door d'Amjterdam- X.e kamer voornamelijk gezuyvvert. 20J/S
|
||||||||||||||||
|
CHirurgijnsjOntlecding plaats f Am-
fierdam, 10$« daar al lange in 'tgebruyk. is>8£ Chirurgijns eer- tijds by andere Gilden ingetrokken. i<,ib annoi55i van dezelvege- fcheyden. J990 wie nu overluy- denzijn. 200 e haar Gilde Kamer, en proef opneemen. 201 a Clarijfin Kioojler eertijds, nu het rafp-
ofMannenTucht-huyst'Awijfanten. lot b
Clariffen ordere,ingefteldtanno my,
door eenen Clara. 101 b Claflls, Kerkenraat der Gereformeer-
de Kerken t'Amfterdamt waarinze beftaat. 86» daar in zijn twee Ge- committeerden uyt de Majeftradt. ?7« welke Kerken onder dit Clai- fis behooren. 87«. anno 1628 if- fereen gemeene Beurs opgcrecht, en waarom. 87 b Commiflarifen van de Koop-handel,
opgeredit, en tot welk eynde . wie de eerfte daar toe gecommitteert zijn. 306 Cybele , een Godin uyrgebeeldt in
't Stadt-huys. 26 b 't geen daar door beteekent, en te ke»nen ge- gecven werd. 27" D.
T^ Iaconen t' Am ft erdam, hoe die ver-
*■** gadering houden , en waar.
87 b dienen vervolgens twee jaren, dan gaanfe af. 88 a haar dienft omtrent den Armen. 88« Haar inkomften. 88 £ hoede Diaconen verkoren worden. 890 haardien- ftcn , en verdeeling. 89» haar jaarlijcx Slot van reekening zedert dereformatie, tot anno 1663. pag. . 50. Befteeden eertijds de kinde- ren door haar te onderhouden hier endaar. 134. é hebben naderhant een Weeshuys gebouwt. 1 3 fa Diaconetteh t'Amfterdam, welke daar
toe verkiezen, en haar dienft. $ob Diaconen Wees-huys t'Amfterdam,
waarom gebouwt, waar .wanneer, en door wie, den eerften fteen ge- |
|||||||||||||||||
|
den , in ISlederiandt. 201 a, hun
verrichting. 202. deftige dichte- ren. 203 h Doele-brug daar eertijds een rondeel
ftont , gfbouwt , en hoedanigh. 176,6
Doelens, hand en voet-boog Doelens ,
afgebeeld. 208. anno i 650 meeft met huyzen bezet. 209 Klaveniers Doelen afgebeeld. 210. Overluy- den van de Doelens. 209 £ 2136 ; Doel Heeren van de Hand , en Voet- L boog Doelens. Z051 h van de Kla- veniers Doelen 2 13 Doel Heeren uy tgefchildert, en waar.
2 11 b
Doelfchutters oude Iuyfter. io-gb die
vande Klaveniers waren gehouden haar eygen kruyt te maken. 212« opgeregt anno 1521 , vryheit en keuren voor haar. iiz b houden gaftmalen, fchieten noch na de doel pen. 2:3 a Dol, ofKrankzinnig-huys, t'Amfter-
d'im, vanwieeerft geftigt. 150a Dooreen Lotery bevordert, nader- handtvergroot. \$ob 't gebouw afgebeeldt. 151. anno ió 15 ver- groot. i$\b vordere hoedanig- heyt van 't gebouw , hoe veel huys- kens daar in. \;ib eertijds wey- nich inkomften. ij-jas rentevan Machtelt Sehaej>> aan dit huys. 154« Wie daar in mogen gebracht wer- den. 152« wanneer daar voor Aelmoeflen vergaderen, i?4-b Hooden t'Amfterdam, waar te begra-
ven , volgens, d'ordereanno iCf$•. 56 b
Doolhoven, 't Oude Dool-hof. 308.
't tweede Doolhof. 309, als mede 't darde. 310 Doorluchtige Schoole t'Amfterdam,
|
|||||||||||||||||
|
p Edtdoorde Heeren Scheepenen te
doen, voor 't kiezen vande waar-
. dijns. __ 271
Eedtdoord'sangenomenWaardijns te
doen. 272. als mede door de Ver- wers. 276. door de Zijdehande- laars, eri andere. 275. ook door deZijdeverwers. . .z79 Effen uyt , fpreuk op een graf inde
Nieuwe Kerk t'Amfterdam , en waarom. 66 a Engelfche Kerk t'Amfterdam, eertijds
de Bagyne Kerk, wanneer geftichtj onzecker. %?. word door de Kerk- meefters van de Nieuwe Kerk gere- geerd. 86 b Eylands Kerk t'A ft'erdam, waar, anna
16c o opPaefdach d'eerfte Fredica- tiegedaan, wie Kerk-meefters daar van. 83 b Excyfen, en andere Stadts inkomftenj
t'Amfterdam. 183* hoe die ge- vordert worden. 184« Excys-huys van de Bieren t'Amfter-
dam, waar, en hoedanigheyt van 'tgebouw. i8$« |
|||||||||||||||||
|
F.
|
|||||||||||||||||
|
"CRange Kerk , ook de Wale KerK
** genaamt , eertyds de Kerckder
Paulinen, ingang inde hoogftraat, 84 Ingang op St. Joris pleyn , en Spreuken daar booven, 85« Anno 1409 gebouwt. Anno 1647. bequa- mer gemaakt, Anno 1661 vergroot 8*7 wiederKerkmeeftersvanzyn, 8;b
Francois Hemony, een konftich Klok-
gieter. 60' Fransman, in 't Rafphuys fpreekende
ge*
|
|||||||||||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.
|
|||||||||||||||||
|
gemaakt» op wat manier, 105 £
Jredrik Hendrick Prins van Oranjsn
's vereering aan de Oude luyden in
|
|||||||||||||||||
|
Groenlant.Schecpvaartderwaarts 305
Groen markt, en ordonnantie daar voor. 249
Gunftbriefvan Willem dejefte An. 1415
aan het Lazarus huys t'Amfterdam,
15?
H.
LTA«/e Claafen in't Paradys, eerfte
■*- -*■ aanleytfter tot het Weeshuys
t'Amfterdam. 130 a en eerfte Scich- ftervan een Vrouwen Gafthuys al- daar. 144 Hal, Vleeshal, eertydts St. Pieters
Kerck, oflCapelioii Laken Hal, boyen de Beurs. 17 1 Vleeshallen afgebeelt. 277 ordonnantie voor de felven. 27s Halvemaans brug, gebouwt omtrent
Anno i6z$\ eu hoedanich. tji a Htn.b.irger koor inde Oudekerk , Oos-
terlingen Graf Plaats , fo b Handboqg doelen t'Amfterdam afge-
beeldt, 208 Handtveften van decze Stadt , waar
die bewaart worden. 5 3 £ Haringpakkers-tooren , ziet Kruys-
tooren. Haringpakkers , waar haar verblijf-
plaats, z 5 6 ordonnantie voor de Haring, en Haringpackers. 25-7 Havens Jachthavens zyn.lcr drie, hoe-
danich, waar en ordere daarover 270
Havens vande grote Schepen , walen
genaamt , hoedanich , waar , en ordere daarover , z68 Heèrea Logement aandc oude zyde
afgebecldt , en befchreven, 216 ook dat aan de nieuwe zyde, 219 Heilige Stede, eertydts zoo genaamt
nü dè-NieuwezijdsKapel, 67 ver- haal van 't mirakel zo daar. gefchiet foudezyn, 68, &c. Heilige weg waarvan die naam, 74«
Herdruk jfacabz. Staats eerfte vinder
vande Oorgaten tot dcurvaart inde Bruggen , en wanneer. 175 b "Sefidri'iPamve/fe uyt betgtfltgt der Boe-
kileiis, eerfte (lichter van 'c Dol of Krankzinnig huys t'Amfterdam. 150 a
Herbergen , Stads herbergen zyndcr
vier t'Am ft er" dam , Yan'tOude-
• zyds Heeren logement, ziet Z16,
het Nieuwezyds 219, de Oude
Stadts Herberg, 2 21 , de Nieuwe
222
Herberg de Keizers Croon inde ICal-
ver.-
|
|||||||||||||||||
|
tijds zober. 117«. met de Nonnen
middelen verrijkt, 11 y b. feer toe genomen. \\6a |
|||||||||||||||||
|
'tOude Mannen Huys, Anno 1641;
|
zyn
meeft vreemdelingen 117^ door
wie , en hoe alles geregeert wórdt. 117 b
Gafthuys nieuwe woonhuyzen op de
oude Turfmarkt Anno 1641 ge- bouwt 117 b daar te vooren noch andere., op andere plaatfen, 118 b Gedicht in Burgermeefters kamer,
konftich gefchreeven 41 a defelf- de inhoudt, in 't Burgermeefters vertrek konftich gefneden .41 b. in- houi van'tgedigt. 41.* Gedigt op de Waag 183 b. op-Nicolaes van Kampen, voor d'ingang van de Schouburgh, 2 o 5 , en daar binnen op verfcheyden plaatfen. 106 Gedicht van d'Heer C.Huygens op de
wonderlijcke aanwas en groote der Stadt tsfmfterdam, Ji 2 j Geld , oude (tukken geld , Anno 1 f78
van een Zilver beeld geilagen 50 Geeftelycke gebouwen 6'efchreeven,
Pag 47 en volgende. Gereformeerde Kereke regeering be-^
ftaatuytPredicauten , Ouderlingen en Diaconen. 8 6 b Gcfchritt voor, en in 't Koor vande
Oude Kerk <, 1 Konftichgefchrift op't Stadt Huys , 41 Gefchut en Klokgietery waar, 183
Gilden , wanneer begonnen , en waar
vergader plaatzen houden. 311 Glashuyzen, waar het eerfte hier ter
Stede , het tweede verbrant , de tegenwoordige, en waar, nader- befchreven , als mede 't werk. ;- 07 Glazen , konftige glafen , inde Ou-
de kerk t'Amfterdam, 5-2.. ook in- de Niewe kerk , 63 b Graaf van Heemskerk , inde Oude-
kerk , 53 ook dat van Cr. Jant. 't Haantje. ï4 En van de konfti- ge Schilder Lange Pier , en zoonen fza, vande Hr. Kurgermeefter Corncüs de Graaf. 65 a Graaf van Willem Eggertinde Nieu-
we kerk. 61 , ook dat van Jan van Gaaien. 6f Graf-fchrift , op Cr .f .'t Haantje 5-5
Op Ian van Gaaien. 6$ a. Op Jacob man Heemskerk. 64. Op Nicalaes] van Campen, over't Tontieei fpee-1 Jen. io4<ïj Graanen , ordonnantie daarover, iSó" j
veel arbeyts volk daar toe \$6b\ |
||||||||||||||||
|
t'Amfterdam. . 147 ^
Truytmarkt, en ordonnantien daar
voor, 148
|
|||||||||||||||||
|
GAften in de Beyert, hoe en waar
om te vooren befocht worden , hunfpijfe , drank , en verblyf i2o£ wanneer daar's avonts moeten zyn, •waar haar kleederen 's nachts blij- ven , komen in de warmehuyfen, en waarom, .1 j.i. Iemant daar over- lijdende is't Gafthuys'er Erfgenaam. 111 £
ft Gafthuys t'Amfterdam, over lange
tydt het Hofpitael genaamt, door een onbekent Schryver geroemt, van naaft daar 't Oude Stadthuys itondt, inde Nes gebracht, noa anno 1501 , een Pefthuys daar by gebouwt , 110 h. anno 15-04 een brouwery en Beyert, ook een kerk- hof, tob ft Gafthuys gelegentheit en inkomften
voor lange tydt. 11 o », en omtrent anno 161 z. volgens Pontarm; be- •fchryving wbh 't Gafthuys, zoo wel dat vande Man-
nen St. Pieter Gafthuys, als dat van de Vrouwen St. Maria Gafthuys , Anno 1581 verandert, endeKloo- fters van d'oude en nieuwe Nonnen • daartoegebruikt ui. fonder ver- lof daar geen ziecken voor, of in te brengen, uib 't Gafthuys vande Mannen eertyds geen Tempeliers Kloofter, nz. nader beweezen, j 12.'t Gafthuys vande mannen na- der befchreven , 113. Ook dat .vande Vrouwen 113. Daar by is ''t Verband Huys, ook 't Zoldaten huys, gebouwt Anno 1587 , 114« daar by is een Timmer loots, en Anatomie huysken. 114 £. 'tVroti- Gafthuys,ecrtyds de Kerk der Non- nen , 1 if a 't geene in 't Gaft- huys Anno 1.663 ongeveer veror- bert is , het Pefthuys daar onder be- greepen. 1,16. 't Gafthuys, Roomjfe Godtfdienft van
Over oude tyden daar geocffent. 118 voorname voorrechten van 't Gaft- huys. jio Bédtftéeden ih't Gaft- huys, en misflag van Pk:lipv*n 2e- Jen over d'inkomften 117*». die eer- |
|||||||||||||||||
|
Regiftcr van het vierde Boek.
|
|||||||||||||||
|
Kerk der Mennonifren, die men d'e
Vlamingen noemt. 97 een net en wel gefchikrgebouw. 9S Kerk der Mennonillen die men de Wn«
urltnders noemt, waar te vinden , hoedanigheyt van 't gebouw. 99 Kerk Meijiers, anno 1664 , t'Amfter-
dam , 'wie het zijn; Van d!Ou.de Kerk. f7 b. Nieuwe kerk. 67 b. de Heilige Steede , nu Nieuwe-zijds Kapel. 7fb. St. Olofs, nu Qude- zijds kapel. 77 b. Zuyder kerk. 79 a Wefter kerk.8 1 b Noorder kerk.8 3 « Oofterkerk, enEylands kerk. 83 b. France kerk. 8', b. Engelzekerk.en Nieuwe kerk.86 b Kermis.of Jaarmarkt 16f 5 op 1 Aug.
geordonneert te houden, naderhant weer op de oude tijd gezet. 6 a Keuren ,het Weeshuys, en de middel-
loofe Weefén aangaande. 130 Keuren van gewigt,' en weegen van
Goederen ter Waage j 80 b. als meede , van de Waag-Arbeyders 181. van de-Sleepers i8ï. van de Vlot, en Steyger Schuytevoer- ders 183. van de Bieren i8ftf van de Bierdraagers 1 85 £. van deGraanen 186. vande Kooren- meeters , Zetters en JJraagers 187. vande Lichter luyden 1S8. vande Wiffelbank 1E9. van't Medicijns Collegie 197 voor d'Apotekers 197 b omtrent d'ontleeding 200. de ver- kooping van vafte Goederen 217. van de. Herbergen izoa. over de palen, en 't leggen der Schepen voor de zelve.2 22. ziet ook ordonnantie. Kiftemaakers pand;, in de K alverftraat
eertijds St. Joris Kapel 102 b. na- der befchreeven 2if. ordonnan- tie voor de Kiftemaakers. i2Ö Klaveniers Doelen fjmfterdam, afge-
beeldt 210. eertijds een rondeel 21 o <*. van de naamKlavenïer 211« konftige ichilderyen in dezeDoelen, ook het beekenis van Maria de Mcd,- cis 211. Zwijght Uyt recht, een ou- , de fpreuk aan deze Doel; n. 2120
Klokken gefpeel, hoe dat in deze Stadt
gefchiet. f7~b Klok en gefchut Gietery , waar , na-
derhandt een nieuwe opgericht, en waarom. i'8 5 Klompemaakers, en andere Gilden >
anno 15-51 ïAmfcrdam van deChi- rurgyns gekheyden 199 a. Klom- pemarkt, waar , en wanneer ge- |
|||||||||||||||
|
Inkomfte der Stat Amfterdttm , zo door
excyfeni83 b. verpachtinge 184,ver- j ponding of 8 penn.cn zo voort. 185 * jaar-markten , f Amflerdam, hoe veel,
en wanneer gehouden werden. 235 j Jachthavens, hoe veel der zijn , hoe. j
danig,en ordonnantie daar over.*7o St. Jacobs Kerk eertijdts, nu in huy-
zen verandert. 1 o 1 £ facobus Arminiu!, geboortig van Qudt
Water , eertijds Fredicant tot Amfler- dam,di&r na Opperleeraer inde Godt- geleertheittotLeyrf«2,nahem noemt- mende Remonftr.Arminiancn. 97 a fan RoanpoortsTooren , afgebeeldt.258.
Jooden t'Amfterdam, beftaan uyt drie-
derley natiën. 100« dePortugee- ze Jooden, hebben eengroote Kerk of Zynagoge , t'Amfttrdam. Waffèn haar handen eerfe daar in gaan. 100. Manier van Godtsdicnft, byzonde- re fpij zen, befny ding na Mof is wet, haar f eeft der Lover hutten , Pafeha, in de volle maan tijdt, der maant April, haar begraaf-plaats tot Oudir- Kerk, hoehaar doden begraven. 101 Jooden, Hoogduytfc, en Poolze, heb-
ben t''Amsterdam , haar yergader- plaatzen. 100. begraayen haar dooden tot Mayder-bergh, 1 e 1 St. Joris Hof, eertij dts 't Kloofter der
Paulinianen. 159 ^ onzeeker wan- neer daar de Proveniers begonnen. 1S9 b Vordere geleegentheit van 't huys, eertijds quamender gebrek- kelijke luyden in , vryheeden aan dithuySjcn wie't nuregeeren. ióo St. Joris Kapel eertijds, nu het Kifte-
maakers Pandt. 102 b St.Jofephs Gildt Kamer, of vergader-
plaats der Timmerluyden, fhm- fterdam, is op't'Bagyn Hof. 166 b Jupittr , uytgebeeldt in 't Stadthuys
f'hmfterdxm. 19 b wat daar mee- de beteekent wordt. 30 et K.
V" Alkmarkt.en ordonn. daar over. 253
-^■Kamer van de Dichtkonft t'Amfter-
dam , door aanzienlijke mannen ge- handhaaft. Onderfcheyt van deze en Schouburg 203 a.Wie der hoofden van waren. Noch een kamer opgeregt, onenigheyt tuffen d'oudeen nieuwe. 204 a. Door Burgermeefteren ver- eenicht, ook haar zinfpreuk. 104 b Kannen en Glaze-markt, aanleyding
daartoe, 147 Kapel,St.Olofs kapel.aand'Oudezijde
76- de H. Steede, aan de nieuwe- zijde,nugenaamt de grote kapel.68 |
|||||||||||||||
|
verftraat^ fhnfierdam', eertydts
het Weeshuys. i J i « Herbergen t'Amfterdam , Keuren daar
over, zioi Hoofden vande Rederyk-kamcrt'Am-
fterdam , eertyds vande voortrerïé- lijkfte Wethouderen, en Burgeren 203 a. deftige dichteren daar nytj voortgekomen 203 b. wie nu hoof- den van de Schouburg zyn en haar verrichtingen daar omtre.it> 104 £ Houtmarkt, waar nu gehouden, en
ordonnantien voor dezelve. 151. Huysarmen , voor haar vergadert men
Aelmoeffen inde Kercken , ook met de Schaal by de huyzen, 930 Huys der verwilderde kinderen , ge-
bout 1603, en hoeze onderhouden werden. 106 Huysjens van deEierdragers, C Am-
fterdam, 185e Huyszitten huyzen t'Am/fcrdam ,
wanneer begonnen , onzeeker wie daar Aelmoeffen genieten , 124 vryheden, en voor rechten aan de- ze huyzen. , ix S Huyszitten huys aan d'Oudézyde, eer-
■ tyds inde Oudekerk i if,_ een nieu
heerlijkhuysgebouwt, deffelfshoe-
danigheit, Regenten daar van. 126
Huyszitten huys , aan de Nieuwezyde
eertyds achter't Stadhuys, nader- hand inde Nieuwe kerk 127. een nieuw heerlijk huys gebouwt, def- felfs hoedanigheit ,128. Regenten daarvan, 129 HuyszittenmeefterSjWie d'AelmoefTen
van genietenj>hoe hun voorraat op doen
124 ook Aelmoeffen verzamelen 125 Huyszitten-meefters aan d'Oudézyde,
waar eertyds haarbedienplaats^if 4 grote provifie pakhuyzeu gebouf, een nieuw heerlijk huys daar by, i2ö.wienudat ampt bedienen n6 b Huyszitten-meefters aan de Nieuwe
zyde, eertydts haar bedien-plaats
achter 't Stadhuys , daar na inde
Nieuwe kerk , 127. een heeriyk
huys daar toe gebouwt, ook haar
Turfhuyzen 128, hoe veel huyfge
zinnen 16 weken gefpij ft , hos veel
rogge, en boter verorbert, i 28 b wie
tegenwoordig dat amptbedienen.129
Huyzen, binnen Wachthuyzen^'A».
fterdam, hoe veel der zyn- 264
1Nbr<-ngfters vande Lombaart, die
daar 'rgóet in brengen 193 b Ingangen aan't kerkhof van de Zuyder
Kerk, konftige Werkftucken, 79 |
|||||||||||||||
|
houden werdt.
|
|||||||||||||||
|
245
|
|||||||||||||||
|
Kloofter van deOude enNieuwe Non-
L nen, |
|||||||||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.
|
|||||||||||
|
tten in't Gafthuys verandert , anno
i$8i» hebben zich wyder uytge- ftrekt , als tot de fcheyding van d' Acbter-burgioal 111,112. 't Ou- de Nonnen Klooftcr , begonnen anno 1389 > aan d'Ooft-zijde van d'Achter-burgtoal, dat van de Nieu- we Nonnen aan de Weft-zijde tot in den dm/iel begonnen anno 1404. lil a
Kooren-meeters t''Amsterdam , ook
Kooren-zetters, Kooren-draagers, en ordonnantien voor da zelve 187. Kooren-ftorters en ophouders. 188 a Kooren-meeters huysje t'tAfmfierdam,
waar , en hoedanigheyt van 't ge- bouw. iS6b Konftieh doodtsbeen huysken , eer-
tijdts aan de Nieuwe Kerk 67. konftiggefchrift, en ook gefneeden infteen, op 't Stadthuys 41. kon- ftig Orgel in de Nieuwe Kerk 63. ook een predikftoel. 63 a Konftige Glazen in d'Oude Kerk f 1.
en in de Nieuwe Kerk. <Sj b Konftige beelden , en uytmuntende
cieraten in 't Stadhuys t'Arrfltrdam, in de Vierjchaar 17. op de tweede grontil. in de Kameren.en Gal- deryen. Konftige Vloeren, in't nieuw Stadt-
huys t'Amflerdam. 11 b Konftige fchilderyen , in 't nieuw
Stadhuys 35-. aldaar in Burger- meefters-kamer 40/». In 't ver- trek 41. in Trezoriers-kamer. 41. en in de Raadkamer 45. in de Klaveniers Doelen. 211 Kooren Beurs t'Amflerdam, afgebeeld
173. waarom gebouwt, en hoe- danich 171. Bjtirs-knegt, daar over, en welke waren daar verhan- delen. 175" Kopere Bos, op de Nieuwe Brug tot
jimflerdam. Ook een op de Kooren- Beurs, en voor het Aelmoeifeniers huys , die armen toebehoorende. 175"
Kramen, hoe die gefteldt worden en ordere, daar over. 13 5 b Krankzinnig-huys f Am fier dam , af-
gebeeld 151. en vorder befchree- ' ven, is een van dejongfteGods-huy- zen, wie eerde ftichter, 150 a. door een Lootery bevordert, naderhand vergroot, 1 ƒ0 b. hoe veel huyskens daarin, lyi b. wie daar in mo- gen gebracht worden. 15: a, ziet «ok Dolhuys, |
|||||||||||
|
Kramen, afgebeeldt, 265, wie die
toe behooren i6f. hoedanigh , en waar 266 ». ordre daar over. i66b
Kruyers mogen t'Amflerdam met haar
wagens geen goederen ter waage brengen. 183« Kruys Tooren.of Haring-packersToo-
ren, van denaam, wanneer opge- bouwt als nu is 155. afgebeeldt 2f6- daar hebben de Haring-pak- kers , en de Loots-luyden haar ver- blijf plaats, ijóa Kuypers-markt t'Amflerdam, waar die
gehouden wer dt. 146 |
Lambaart 191b, wordt des nacht*
bewaakt. '93" Loteryen t'Amflerdam, gehouden voor
het Oude Mannen, en Vrouwen- Gafthuys , anno 1600. 145-. an- dermaal voor dezelve anno 1616, en manier van de prijzen uyt te trek- ken 14Ö. anno 1 ƒ91 , voor't Dol of Krankzinnig-huys, een Lotery gehouden. 150 b Loots-luyden , ordere voor dezelve
257. haar verblijfplaats in de Ha- ring-pakkers Tooren. 15641 Lucht , hoe die is uytgebeeld op de
tweede gront van't Stadhuys t'Ari,- flerdam, ziet pag. 24 St. Lucia Kloofler eertijds,nu het Wees-
huys t'A mflerdam. 131 Luyterze kerk t' Amflerdam, gebouwt
anno i6jj- En hoedanieh i>f. hebben noch een andere predik plaats, ook een daar in't Deens ge- predikt wordt. 96 Luyterze , zoo genaamt na Dr. Mar.
timts Luterus, waren in de Spaanfe beroerten getrouw 54. haar kerk t'Amflerdam anno 1633. gebouwt 9f. hebben noch andere predik- plaatzen. 96 M
TVT Achteld Schaef , gemaakt een jaar-
^-'•"■lijckze rente van 7 guld. 1 o ftuy v.
aan 't Dolhuys, en maaltijden daar voor te houden. 1 f4 Maeckelaars t' Amflerdam , ordere
voor haar, omtrent het gebruyken van de Beurs, en anders. 170 Magere Oflemarkt t'Amflerdam, en
ordre daarover, 137 Manden-markt , waar eertijdts , en
nu gehouden werdt, 245. orde- re daar over, 146 't Mannen gafthuys, eertijdts nevens
daar 't oude Stadthuys geftaan, van daar inde Nes, 110«. Anno if8i geordonneertdaar'tnuis. 11 \b geen Tempeliers Kloofter, 112« daar word zondags driemaal gepre- dikt , het huys nader befchreven. Maria de Medicis afbeeldtfèl in de Kla-
veniers doelen t' Amflerdam. il 1 n S.Manas Gafthuys t'Amflerdam, eer-
tijdts voor de Vrouwen , op de nieuwendijk over de L. Vrouwe Capel. 111 * Markten t'Amflerdam , namelijk Vis-
markten. iij>. Nieuwe Vismarkt *3J.
|
||||||||||
|
T Aaken Hal, t'Amflerdam, booven
de Beurs , en ordonnantie daar over 171. Laken neering , voor veel jaren t'Amflerdam 271. orde- re daar over 171. waardijns daar toe te kicfen. 171 Lange-brug op 'tRokin, eertijds de
Koode-brug genaamt. 176 b Langt Pier, eertijds konftieh fchilder ,
met zijn 1 Soonen begraaven in de Oude Kerk, aan dezuyt-zijde van 't koor. f i a Lands excyfen , t't^tmflerdam anno
1Ó63 verpacht, voor hoe veel, en over welke goederen, en inkomen. 184
Lazarus, of Leproos-huys t't*Ahnfler-
dam, voor wie geftigt 154. hoe eertijds genaamt , gunftbrief van Willem deSefle aan dit huys. 155, oude geleegentheit van dit huys, naderhant verandert i$7. vorde- rc verkleining , en wat perzoonen daar nu onderhouden worden 158. d'inkomftcn van dit huys vermin- dert , en wie nu daar Regenten van zijn 1 ^-9. ordonnantie voor dit huys._ 1 j-6 Lazaruflcn , of Leproofen t'Amfler-
dam , ordonnantie voor de zelve 156. vergaderden eertijds Aelmoef- fen , met Pyp en Trom. 1 ƒ 7 Lichter-luyden, t'Amflerdam, en keu-
ren voor dezelve. 188 Lijfte , hoe veel ieder dieeenige Stads
dienften t'zsfmflerdam bekomt, aan de Aelmoeflfeniers heeft uyt te kee- ren. 141 Lombaart, ofBan'^vanLeeningeafge-
beeldt , waarom opgerecht, een gedeelte van 't Maria Magdalene kluofter t<jo- ordonnantie van de |
|||||||||||
|
Rcgifter van het vierde Boek.
|
|||||||||
|
»jj. Voort$ worden daar gehou-
den, Iaarlijkie, week, en dage- lijckfe Markun, 234 Markt op den Dam »40, ' op de Oo-
fterof Nieuwe-markt,24i, Wefter en Noorder-markt, 242. Schager markt Stichtfe en Goyfe-markt.243 Befchuyt-markt , 144 , Bloem- markt, Stoelen, en Mandcmarkt. Markt vandeKuypers.Witwerkers.ou-
de Schoenen enKlompemakers 246. Vodde-markt. 147. Uytheemfe kannen en Glazemarkt. 247. Ap- pel, en Fruyt-markt. »48. Groen en Wortel-markt. »49. Turf markten, 2 ƒ o- Houtmarkt, 25-1 Santmarkten. ^2. Steen en kalkmarkt, 25-3. Melk markten. 2f4
Mars, hoe die is uytgebeeldt in 't Stat-
huys t''Amfterdam, en beteeckenis daarvan. 32 Medicijns Collegie t* Amfttrdtm , en
haar E. verrichtinge. 15,7 Mclkmarktcn, en ordonnantien daar
over. 254 Mennoniften, diemen de Vlamingen
noemt, waar van zoo genaamt 980 haar kerk af gebeeld, 97- leggen dikwils om beufelingen over-hoop 98
Mennoniften , diemen de Waterlan-
ders noemt, zijn zeer mild tegen den armen, haar kerek afgebeeld Mercurius, hoe die in 't Nieuw Stadt-
huys is uytgebeeld, en bcteekenis daarvan. 28 Mirakel, zoo certijdts inde heylige
Stecdc , nu Nieuwe zijds Kapel t'Amfterdam, foude gefchiet zijn , 68. redenen daar over 69. een ander mirakel in defelve plaatfe.71. noch een mirakel, en aanmerking daarop, 73«. Vierdagvan't mi- rakel des donderdags voor half Meert en bcünyt van die zaake. 74 't Mirakel-Auweltje inde Heilige ftee-
de,krimtwegisgenuttigt, een an- der inde plaats gelegt, 74 a Misüagvun Pbilip vanZefen over dat
het Mannen Gafthuys, een Tem- peliers Kloofter zoude zijn geweeft 112 a. Een andere misflag over d'inkomften van 't Gafthuys. 117« Monckelbaans, anders Montealbaans
tooren, afgebcclt, 161. van die tun} »610. cieilijk vermaakt, |
Mieuwe Waag , afgebeeld i7f« «r«
tijdts een Poort , hoe veel doen ter tijdtkofte 180« 't Nieuwe werkhuys, eertijdts een
pakhuys vande Weft-Indifche Maat* ichappy , op gerecht tot bcdwangh der meer als ttoute Bedelaars, en Landtloopers. 1' • Nieuwe zijds Heeren Logement te
Antjierdnm , afgebeeld! .' tot een Vleeshal gefticht, ea wanneer 2,19 door de Weft-Indifchp Companie gebruykt, van haar verlaten en tot een Heeren Logement bereyt .2 20* Nieuwezijds Kapel, tot t^fmlisrdam,
eertijds de heilige ftedc genaamt 67 en waarom, 68. Eertijds ftondt hier een ander, die afbrande, anno 1452, van't mirakel zoo daar eer- tijdts zoude gefchiet zijn , 68. Bouwtijd vande tegenwoordige, onzeker, b 72.' Eertijds waaren- der 6 altaren nu iffer een cierlijk or- gel , konftig Portael, en Galdery voor de weeskinderen. 't Nieuwezijds huys-zitten-huys, en
deffelfs hoedanigheden en 't geen'er toebehoord. 127 Nonnen, oude , en Nieuwe , van
haar kloofteren. anno 15-82 het Gafthuys gemaakt , en aan haar een jaarlijcx traftementtoegepaft. * 111. Hielden daar huysvefting , eenjaarlijcx traöement, haar leven gedurende. b 112 Noorder-kerck, waar van zoo ge-
naamt. »81. Hoedanigheit van 't gebouw buiten. £81. Hoogte van de kerk: en 't Toorentje daar op. «82. anno 16; oden eerften fteen gelegt, en door wie. 482. anno 1623, op Paesdagh , d'eerfte Predi- catiedaer gedaan, 't gebouw, bin- nen , cierlijk ingangen , kopere kröonen , andere kerken na dezer Model gebouwt, «83 O.
Sr. /"vLofs Kapel eertijds, nu d'Oude
^ zijds Kapel, waar van die naam 75-. voor d'outfte Kerk ge- houden 7 5 b. hoedanigheyt van 't gebouw 76. Oude zangers daar van, en tegenwoordige Kerk Mee- fters 7 7 Ontleding al lange t' Amjlerdam in ge-
bruyk J98 b. door wie eertijdts ,
en nu 1 99 b. vryheyt tot defleifs
bevordering. 199 b
(Li) Ont-
|
||||||||
|
ïói a. Overgezakt, en met ka-
bels recht gewonden. i6i b Mofcevien, Scheepvaart derwaarts gro- re Silvere kroon 16ƒ9 sa Mofcov'ten gezonden. 30^ N
't^^Ieuwe Aelmoeflcniers huys , af-
•*■ gebeeldt, aanleydingtot het bouwen van dit huys , plaats waar , en wanneer begonnen. 143. Hoe- danicheit van't gebouw. 144 Nieuwe brug ïAmJierdam; afgebeeld
174, Onzeeker, wanneer gebout, Anno 1560 vernieuwt, 174. Een cierlijk huysjen daar op, of neevens fiaande. Oorgattot deurvaart inde midden daar neevens ten zuydcn de Schippers Beurs. 17 ƒ Nieuwe Doelebrug, daar eertijds een
rondeel ftondt, gebouwt, en hoe- danig. 176 b Nieuwe Kerk, tot Amfttrdam, een
konftich en cierlijk werk , 60. wanneer zijn bouwing aan gevan- gen. Voornaamfte ftichter eenen Willem %ggaert. 60. eertijdts wa- render 34 Altaren, ook een zilver kruys, en Silver beeld van M*ri* b 61. den xi Januari Anno 1645 is defe kerk door ongeluk afgebrand « 62. Weder op gebouwt b 6i eerfte Predicatie na 't afbranden, Anno 1648 : den 10 May , tot dankzegging , enook over de vre- de met Spangien. a 63 , Daar in ook gebouwt ,ecn konftige Predikstoel 't groot Orgel, konftige gefchilder- dc deuren daar aan. 63. 't klein Orgel, a 64. 't Choor en konftig kooper affchutfel h 66. Galdery voor de Weeskinderen , konftige glazen 66. Koopere kronen, daar in, a 67. Langte en breete van de kerk. b 66. daar in 't graf van fan van Galen. 6f. Daar buyten, een Tooren begonnen te bouwen , van witte gehouwen fteen, 64 't Nieuwe Stadthuys t' Amfterdxm ,
pag.3. en volgende, ziet ook Stadt- huys het nieuwe , daar eenige by- fonderheden aangewefen. Nieuwe Sradts Herberg t'Amfterdam,
waar van zoo genaamt. 212. af- gebeeldt, en hoedanigheyt van 't gebouw, 213 Nieuwe Vismarkt, Anno 1661 opge-
recht, en Ordonnantien daar voor *33
|
|||||||||
|
Rcgiftcr van het vierde Boek.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ontledingplaats,hoedanig 198. vry-1
heyt tot defifelfs bevordering. 19) b { Oorgaten inde bruggen van wie en
wanner uytgcvonden. 17 ƒ ©oftervaarders- en welke waren zy
|
||||||||||||||||||||||||
|
224. ook van de Binnen-veertn
124 h, van de Kiftemakers > er_ haar Pant 226. van de Vleeshal len , en Vleeshouders n%. van de Zee Vis-markt 230. vandePJ- vier-vifch-markt 232. . van de Nieuwe Vis-markt 233. overde kramen 235. en kiltemakers , ookde Ligters met Hout wei k 136. van de Magere Oflcn 237. en van de Vette 238. van de Var- kens 239. van de Paarde-markt 2 40. Op 't Markten van de Booter 240. en van de kaas 24r. over de nieuwe-markt 241. de Stichtfe en Goyfe koren-markt 243. van de BiiTchuyt-markt 344. van de Mandemakers 246. de .Witwer- kers 246. kannen en Glafe-markt 247. Appel-markt 248. Wortel- markt 249. Turf-markt zfo. Hout-markt 25-1. Sant-markt 25-2, Steen en kalk-markt 253. ook van de Melk-niarkten 254. van de Haring en Haring-pakkers 257. deLoots-luyden. »57 Ordonnantie" over de Schepen binnen
de palen, Lichters, en ander vaar- tuyg 261. van de Kranen 266 en267. van de Waal-redders, en Walen, ïóS., 269. over de Jach- |
||||||||||||||||||||||||
|
'tHaenfje <4, Schildery ter ge-
dachtenis van fUjxer Kanis uitvaart alhier <,bb. Cierlijke Tooren, Uurwerk en Klokken. - ƒ7 Oude Mannen en Vrcuwen-huys, af-
gebeeldt, pag. i4f. Eerfle fticht- fter geweeit, Hmye Kltrai waar eer- tijdts gebouwt, tvvaalcf arme vrou- wen moghten der maar in komen : , 144. Door toedoen van een Prie-
fter, twalef mannen mede daar in, anno 1 ƒ97 tot het getal van44 per- zoonen gefleldt i4y. Een Lote- rye opgericht , omtrent het jaar 1É01, dit tegenwoordig huys ge- bouwt, en't getal op ;oo perzoo- nen verhoogt, naderhant totom- trent_20o gebracht, andermaal een Lotery houden. 146 Oude Mannen en Vrouwen-huys na-
der befchreeven 14Ó b, daarineea cierlijk Blom-park, aangenaam Bleekveldt, en een zeer diepen Put 147 0. Vordere gelegentheit van Kameren, Kooken, Comptoir , en Eet-zalen 147 a. Wie daar 1664, Regenten van zijn 14; b. Colleclea en inkomen van dit Huys. 148« Oude Mannen en Vrouwen, in 't Ou-
de Mannen en Vrouwen Gafthuys t'Amflerdam, hoe die gefpijft wer- den 147«.. houden zomtijdts vro- lijke Maaltijden, vereering aan de zelve van Prins Yredrif'^, Hcnnck anno 1642; Twee Oude Mannen waken s'nachts in'thuys 147 b. Ordonnantie waar op d'Óude Men- nen enVrouwen in d:t huys werdtn aangenomen 148 b. een ander or- donnantie, waar,na haar verder te fchikken hebben 149;;. hoeveel Oude Mannen en Vrouwen nu in dit huys onderhoude werden,146« Oude Scjioenen en Klompe-inarkr,
waar die gehouden werdt. 246, Ouderlingen der Gereformeerde Ker-
ke t'Amfierdzm , hoe die verkooren worden, dienen vervolgens twee jaaren. 87,89 Oude Stats Herbergh fiAwfierdarrit
afgebeeldt en befchreven. 221 't Oude Stathuys van Amfterdam be-
fchreven, en afgebeeldt. 1, 8cc. fitt ; nader daar van pp Stathuys't Oude. Oude Waag, afgebeeld 178. enhoe-
danicheyt van 't gebouw 177. wachtplaats daar boovcn voor de Soldaten ,178. eertijdis ifièr het Scherm School gehouden,""' .; »14 Oude |
||||||||||||||||||||||||
|
196
|
||||||||||||||||||||||||
|
bre
|
—0—.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Oüft-Indife Maatfchappye, haar Iiuyo
afgebeeldt en belchreven 296. ais mede haar Zee-magazijn 199 haar Lijnbacn 300. hoe veel Be- winthebberen, en \vied'eerfte , hoe ' groot haar eerde Capitael 300 waar vergaderingen houden, hoe nieuwe Bewinthebberen kiefen ;oi. uytdeelingen door die Maat- fchappy van't begin tot anno 1595- gedaan, 3°* Owftcr-kcrk , waar ftaandcis anno
• 1660. cpPaedfagd'eerftePredicatie
daar gedaan, wie Kerk-meeflers daar van zijn. £83 Orjere , waar de dooden in deeze
, Stad , begraaven worden , na de
verdeeling anno i6<$ $6 b Ördere op hut vergaderen van de
Koopluyden , ter Beurze. 169 tegen het bedriegelijk Mijnen van
de Vafte Goederen. 21S Ordonnantie, hoe veel d'Aelmoefle-
niers vande Stadts OrEcien en be- dieningen bekomen. 141 Ordonnantie, voor d'Oude mannen
en Vrouwen 14S. Een andere voor dezelve. 149 Ordonnantie, voor de Proveniers op
St. Joris hof 161. voor Weduwen, op 't Weduwenhof 163. voor de Winkel-houders en 't Tand boven de Beurs 171., vande Waag-Ar-; beyders, " 1 S> Ordonnantie, voorde Sleepersj''§z.
voor de Vlot en fteyger-fchuyte- voerdcrs 133, iets van de kruyers omtrent de Waag 18;^, vande vreemde Bieren ïSf »■ vande Bier-draagers i8f£. ïSóa, van- de Graanen 186. vande Kooren- meeters, zetters, draagers, &c. 187 van de Licliterluyden iSS. vande VViflelbanck igp. vande Lom- baert 191 b. vande Chirurgijns omtrent d'Omkeding 200- van de Doel Schutteren 211b. enz 13. de verkoopingvan vafte Goederen 217. vande Herbergen 220, o- ver de Palen , en 't leggen vande Scheepen daar voor 212. over de Schippers en 't nieuwe Veer op Kdam, Hunmktiam3 ca Furnierem |
||||||||||||||||||||||||
|
ten en jachthavens.
|
||||||||||||||||||||||||
|
~/ -
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ordonnantie over dé Laken neeringe,
ofDrappery 272. de Blauw-ver- -wers 274. 't Verwen, en 't Sta- len 275. de knapen van de Staal- meefters 277. voor de Zijde-ver- wers 2 J7. 't verf-loon van de zijde 278. de bedienaars van deZijdehal
279. noch voor dé Verwers. 2S0
Offe-markt van Magere Ofièn 237. en van Vette 238. waar eertijdts
d'Ofiè-markt , de tegenwoordige en wanneer gebouwt. .237 Oude-brug, waar van die naam , en
hoedanigh gebouwt. 176 a Oide KerJ^_, tot wiens eer gebouwt 47.
wanneer begonnen, eertijds 30 Al- taren daarin. Ook een Zilver Ci- borie. Noch een groot Zilver Cibo- rie 48*. Zilver Sr.Nicolaes beelt, 49 b Groote in d'ommegang bin- nen. Kopere Kronen, Predikftoel, geichrift in 't Koor 5-0 tt. geïchrift voor 't Koor, TAamhor.gtr Koor, waar fob. Twee&hconzCrgelm 51,». Lieve Vrouwe Koor , waar. Kon- itigeGlafen 5-1 b, en volgende Graf van Heemskerk ƒ3, Van C. J. |
||||||||||||||||||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.
|
|||||||||||||||||||
|
Oudezijds Heeren Logement t'Am-\ Anno 16Ö4, daar in zyn 124 1 men dan mede verft. 102. manier
fterdam,; afgebeeidt 216. eertijds i St. Pieters Gafthuys, voor de mannen I vanrafpen. «I04
een brouwery,daarnadeLombaert eerlydts inde Nes 110« Anno 1^84 Reöore, Conrectoren en Meefterstot
|
|||||||||||||||||||
|
hoedanigheytvan 't gebouw, ook
degroote zaal 217 <*. verkoopin- gen zoo aldaar geichieden. 117 £ Oudezijds Huyszitten-huys en 't geen
der aan behoort, pag,- 125 en vol- gende. Oudezijds Kapel, eertijdts genaamt
Sint Olofs Kapel; t'AmJhrdam , waar van die naam. Voor de Outfle Kerk van deze Stad gehouden 7 f cierlijkToorentjedaar op 761 en vordere hoedanigheit. 77 Ovei'luyden van de Chirurgijns, wie
'tnuzijn 100b. haar Gildekamer, en proef op nemen. 201 a |
|||||||||||||||||||
|
in Burger-wooningen verandert,
en de ftraat over de kleine Hal, na 't Rockin, daar deur gemaakt. 112« St.Pieters Kerk, of Kapel, nu de Vlees- hal. 101 b Predicanten der Gereformeerde Kerc-
ken t'Amfterdam,hoe die verkooren worden. 87 a Pryzen, zoo inde Stadts Schooien
t'Amfterdam aande kinderen wer- den uytgedeelt,en waarom. 1.946 Princen-hof , waar van die naam ,
eertydts't Kloofter vanCicilia, 283 Prins Maurits houdt daar Seegenpraal,
284, dit hof verandert, enhceda- nich vernieuwt j 287 ProfefToren van de doorluchtige Scho-
le t'hmfterdum, wie de eerde, en wie tegenwoordich. 195, ipó Proveniers op St. Ioris Hof, wanneer
daar eerft begonnen, onzeeker : 159e haar eetzaal en hoe veel daar tegenwoordich in zyn 160 a Or- donnantie waar na haar teregulee- ren hebben. 161 Putin'chuys op de "Z,uyd-hoek van
d' Enge Kerkfteegby de Oude kerk geeft het befte water en waarom. fc ; 48 Put, een feer diepen Put, in 't Ouiie-
Mannen huys 147 a CL
QUytfchelding van degront, tot
deweghnaSlooten, 74 £ |
de Stats Schooien f Amperdam. 194
Rederykkers.zeekers Dichters in Ne- dcrlantioi. hun verrichtingen, 2 02. de naam van Rederykers vergaat, 203 b Reekeningen, het Slot vandereeke-
ningen , jaariycx gedaan over den ontfang en uitgift der Diaconen, vande GereformeerdeKerken t'Am- fierdam , begonnen met de Refor- matie, anno 1578. tot anno 1663. 90
Regeerders der Gereformeerde Ne-
derduytfe K erken fAmflerdam zyn: Leeraars, Ouderlingen en Diaco» nen. b&6. verkiezen de Predican. ten , a 87. en vordere verrichting. £87,
Regeering der Gereformeerde Ker- ken , in Mnfteriü^t^lim. die bedient en waargenomen wordt 87. Regenten van 't Gafthuys, wanneer
vergadert, zyn gehouden alle jaren rekening aande Majeftraattedoen. £117, mochten eertyds de Mifprie-' fters, van haar dienft afzetten. 6118 dat nu verandert is, meenen regt . daar toe tè hebben en waarom .3119 van hun is Heymraat van Amjlellxnt een van de zelve komt jaariycx in Amfterveen, op de r.eekenicg van de verponding b 119. Een vau hun Kiesbaar tot Schepen van't WeeC- per Carfpel 110 a. Mogen ook in Kerkmeefteren gefloelte inde Ker- |
||||||||||||||||||
|
PAaien , met een dubbelde ryg pa-
len is Amjterdam aan de Water- kant omringt, keuren daar over- Paalhuysjen op of neven de Nieuwe
brug, onzeeker wanneergebouwt Paapenbrugh , over d'Amrak, waar
van die naam , eertyds d'oude inde brant gefteeken. 176 Paarde markt t 'Amfterdam , wanneer
opgerecht en ordere daar over. 140 Pacht-verpachting t'slmfterdam den
lande van Holland aangaande, anna 16Ó3 184 Packers, totdienft vanden Koophan-
del. 181« Pand van Winekelwaren , boven de
Beurs t'jimfterdam , en ordonnan- |
|||||||||||||||||||
|
ken , fitten. aiio
Regent van't Gafthuys, die de bou- wing van'ttegefiwcordige Pefthuys zeer beyverde, verfchrikt, en waar- om : fterft korts daar 'na. a 113 Regenten van alle Godts huyfen , fiAmpeydam, zyn gehouden alle jaren rekening aan de Majeftraattc doen. B 117 Regenten vande Jufticie-huyzen h anno 1664. fAmflerdam , name- lijk van 't Rafphuys 106 b. van 't Spinhuys, en 't nieuwe Werk» huys. 1090 Regenten vande Godshuyzen anno 1Ó64 t''Amftelredam , wie dat zijn van 't Gafthuys, Pefthuys en Beyert 1176. Huyszittenen , aande Ou- de zijde \i6b. Huyszittenen aan de Nieuwezijde 129. van het Weeshuys. 133c. 't Aelmoefle- (L .3 ) aiers- |
|||||||||||||||||||
|
R
D Aadzel op de Turf, in 't Schou-
burgftaande. 207 a Rafp , ofteTuchthuys, f Am fier dam,
waar van foo genaamt. aioi. eer- tyds het Clarifièn .Kloofter. b .02 voor aan zyn twee geweldige Poer- ten of ingangen, b ioi wie daar in gebracht werden , aio;. Daar in zyn drie Waagknechts. a 104 hoe voor 't uytbreken voorzien is;.:. £104 daar in worden veel bede- laars bedriegeryen ontdekt. « ioy vryheit aande Regenten van dit huys ook aan denTuchtfneefter ,in haar lyf te verweeren, b 105 an- ■• dere Vryheden aan dit huys, aan-
gaande 't gerafpt hout. a 1 o 6 Rafpen, wat dat voor werk zy, na-
melijk hardt hout te fagen f daar . *'■" 7'-
|
|||||||||||||||||||
|
tie dien aangaande. 171
Pandt vands kiftemakers, waar vandienaam ,225 ordonnantie daarvoor. 225
Pauliniancn , woonden eertyds op St.
Ioris hof, eenige van hun na Hoorn vertrokken, en waarom. 15-9 °t Pefthuys V Atnfterdam , eertyds in-
de Nes, daarna by 't tegenwoor- dige gafthuys, omtrent anno 1 6"i 6. op de heilige weg. Het tegenwoor- dige waar; en gebouwt anno 1630 Tag. 121• In vyf jaren voltrocken. 12 z b. hoeveel 't gekoft heeft be- halven degront, vermakelijke in- gang aan de weg, hoedanicheit van 't gebouw., 't Kerkhof en begraven der dooden , door wie en op wat ' manier de ziecken daarin bedienjt
worden, 123. hoe veel ziecken |
|||||||||||||||||||
|
Regiftemn het vierde Bock.
|
|||||||||
|
■iers-huys 1411. Ou<Je Mannen
en Vrouwen huys 147 b. 't Dol- huys, 153 a. 't Lazarus huys, 1 ƒ9 * St. Ioris Hof ïtfo b. van 't Wedu- wen Hof zyn 't de Huyszitten-me- fters van d'Oudeen Nieuwe zyde. Regenten van't Krankzinnig Huys, geeven, een Smeek fchrift in over de kleine inkomften van dit huys. iej 0. bekomender antwoord op Regenten van 't Schou-burg t'Amfler-
dam wie 't nu zyn, en haar verrich- ting. 104 e Reguliers Tooren, vande naam. 159.
afgebeelt. 260 Remonftrants Gereformeerden, Ar-
minianen genaamt na Iacobm krmi- ntu, hebben een deftige vergader- plaats t'Amfterdam. 97 Remonftrantfe Kerk, tot Amflerdam,
een bequame plaats tot de Godts dienft. 96 Rente van Machtelt Schaap, aan het
Dolhuys , en Maaltydenjaarlycx daar voor te doen, 1 f4 Refolutie van de G. A. H. Burger-
meefteren , tot vereeniging vande Vlaamfe Doops-gezinden t'Am/ier- iam, 10 Januiry 1664- 098. Noch een van haar wel gemelte G. A. ten felven einde dato 19 Jan. 1664. & 9 8 Rymkonft-plaats t''Amflerdam, of de
Schouw-burg befchreeven , 201 Jlymkonft in de duytfehe taal geoef-
fent, 2ot«- naderhandt verbaftert lozb. weder herfteldt 203« RoomfeGodts-dienft, van overoude
tyden, in 't Gafthuys tot Amflerdam ' geoeffent, «118
S.
SAcrament viften, eertyds t'Amfter-
dam gefchiet 49 Saturnus, hoe die is uytgebeeld in
't Stadhuy s, en betee keni s, 24 Scheepen binnen de palen, Lichters,
&c. Ordonnantie daar over. 262. ook als inde gront raken, 164 Schepen indeW alen,Ordonnantie daar
over, 268 Scheepen voor de palen , hoe veer daar
af te leggen , en vertuyen , kielha- len» 222 Scheeps-timmerwerf vande Stadt,2 85
Scheepvaarden na verfcheyden gewef-
ten , namelyk, Ooft , en Noord- waart,29e. ook na Bergen, eer- tyds Vcrmaart zpf, na Ooftijidien, |
|||||||||
|
Smeekfchrift van de eertyds Regen-
ten van 't Dolhuys be u'yfcndc haar weynigeinkomften. 153 antwoort van haar E E. Achtbaarheden, de H. H. Raden dezer Steede , en na- der refolutie vande felve. b 15 3 Snyburg of ontleeding-plaats van de
Chirurgynswaaren deffelfs hoeda- nichcyt. 198«. ipB£, wie daar eerft ontleed, 199 a 't Soldaten huys, by 't tegenwoord ige
Gafthuys.gebouwt anno 1587« 114 wie daar in komen, en nader gele- gentheit van dit huys, en van wie 't bedient werdt b 114. inkomften daar toe verordineert. b 114 Speelen op de Klokken, hoe dat ge-
fchiet in defe Stadt. <j 7 't Spinhuys , epgeregt, Anno if9S,
en doen d'eerfte daar ingebracht. Spreuk boven de deur van't oude Spinhuys, met giften , en vryheden begunftigt. 107. eertyds St. Ur- zels Kloofter, dat Anno 1643 af- brande. a 10S. En voort wierdt het tegenwoordige gebouwt.. aioS deffelfs deftigheit, gedicht van de HeerDrojl P. C. Hooft, boven d'in- gang. £108. Regenten van dit huys. d'inkomften, zyn beneven andere , ook vande Tappers, en Brandewyn-verkopers. a 109. en hoe veel van ieder, alle vierendeel jaars betaalt wordt; b 109. ook een keur tot deffelfs bevordering, aan dit Huys. £109 Spreuk van Melantbon, in de Oude-
kerk boven de Choor-deur a $6. van
J.v.Vimdel, op het Tonneel-fpeelen
. 2044
Spreuk op't bouwen van de nieuwe
Kerks tooren. b 64. op de Waag 183 e. op d'eerfte ontleeding 199 a Spreuken eertyds aan de Balken inde
Nieuwe Kerk f Amflerdam j 62 Spreuken , voor , en in de Schouburg
t' Amflerdam. 205 , lotf. door f. 1/. Vondel gemaakt. 207* Stads Excys onder 't Waag-geldt, en
hoeveel. 180 Staal meefters verrichting, »75. or-
dere over't Stalen, 276. ordere voor de knapen van de Staalmee- fters, _ »77 Stadthuis, het nieuwe Stadhuis, de-
zer Stadt Amflerdam , bouwval- licheit van het oude, en deflelf» kleinheit, aanleidingen tot het bou- wen van een Nieuw Stadthuis. •* 3 plaats
|
|||||||||
|
»97. Weflmdm, |oj. Grotnlandt
303. na de Straat, Mofcoviin, &c. 20J-
Scherm-fchool waarom opgerecht ,
eertyds boven de Waag daar na by de Doelens , Scherm en Dril-mecfters daartoe, 213 Schildery van de Naakt-loopers, op
'tStadhuys, mede verbrand , anno ló^x.bs
Schilderyen, konftige Schilderyen in
't Stadhuys; inde galderyen op de tweede gront, 35. in Burgermee- fters Kamer, 40. in Burgermee- fters Vertrek. 41. in Threzoriers Ordinaris kamer: 41- in de Raat- kamer. 4f, inde Klaveniers Doe- len. 2 11 Schippers Beurs, ten zuyde vande
Nieuwe Brugh anno 1661. ge- bouwt. 175 e Scholarchen tot de Stadts Schooien,
en haar ampt, 194 b Scholen , Stadts Schooien, aan de ou-
de en nieuwe zyde, 193. Scho- larchen , Reöoren, en Meefters daar toe» 194 Scholc, Door! uchtige Schole, eertyds
de kerk van 't Agnieten kloofter,
194. wanneer opgerecht 194«. eer-
fte en tegenwoordige Protefforen ,
1950c
Schouburg, of vertoonplaats, het To-
neel afgebeelt 202.waar en wanneer de tegenwoordige gebouwt 204 b jaarlyex inkomen daar voor den ar- men , 204 a. hoedanigheidt van 't gebouw, en Spreuken , op ver- fcheyden plaatfen 205 , 8cc. kame- ren, en kleeren, 207 a' het Ton- neel wordt verandert, 207 b Schreyers-hoek, of Schreyers tooren,
van die naam,en waar toe gebruykt, 262. afgebeeldt, »63 Schrynwerckers, Kiftemakers Pandt
van die naam , en hoedanich't ge- bouw , 115. Ordonnantie voor de Schrynwerckers. 226 Schuytevoerders zo van Vlotfchuyten
en Steigcrfehuyten , Ordonnantie voor haar. 1 S 3 Schutters hoven of Doelens t'Amjler.
dam, waar van die naam. 208. afgebeeldt. 208, «iet ook doelens Süvere kroon , anno 16fp. na Mofco-
•vien gezonden , befchreven. 30? Sleepers de meefte, een ongebonde
Volk, hebben nu een cierlyke Pecr- deftal,Ordonnantien voor deflepers. i8ii>
|
|||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.
|
|||||||||
|
plaat* daar toe, £3. Wat achter
waarder als het oude , in opzicht vanden Dam, b 3. Na wiens Model- len het werk is gericht. 04. anno 1648 zyn de roofters in 't Fonda- ment gelegt en begonnen te hey en. <5 O&ober anno 1649. ^e 'e^e paal in geflagen. «4. d'Eerfte Steen geleght den xxv 111. O ótober anno 1648, en door wie. b 4. Na't ver- branden van 't oude Stathuys, wier- de hiervlytiger aan gebouwt. a 6. Eerfte zitting der H. H. Regeer- ders in't zelve, t. Augufti, anno 165 5. a6- is in 't geheel na de Bou- Jconlt. a 6- drie gronden heeftdit gebouw, bchalven , dan noch de gevangeniflen. b6 Stadthuys , het nieuwe Stadthuys
t'Amfierdam, de voor en achter ge- vel , zyn ieder breet, 282 voeten, Uyterfte diepte van dit Stadthuys is ruim 235 voeten 6 b. Hoog is dit gebouw ■ den Tooren daar buyten ruim 116 voeten , aj. De geevels met haare uytfteekingen , befchre- ven, 7. onderfte opftal hoog ruim 18 voeten , rontom vol lichten, met ftereke Traliën, d'ingangen van de voorgeevel , zyn necgen Boogen, ingang vande achter ge- vel , een langwerpigh vierkant, 7. hooghte van 't tweede opftal buyten Romeynfe Colommen,met haar cieraet, is 36 voeten 5 duy- men,8 a. in't geheel zynder 90 Co- lommen, verzien met Lichten, en Feftonnen daar tuflehen. 8 b. Het derde opftal , met Colommen na de Corintifche ordre, met haar cie- raat, hoogh ruym 3 6 voeten , 5 duymen , Lichten tuflehen beyden 8 b. het dack , booven plat, hoog omtrent 25 voeten, 8 b. degehe- ie hooghte , ruym 116 voeten, kap booven de Burgerzaal , langh uo, breet ruym $-<5 voeten. Op ieder der vierhoeken, zyn vier ko- pere vergulden Arenden. 9 a. uyt het dak vertonen haar achtien Cie- relyke Schoorfteenen van witte ge- houwen Steen , groote Water bac- ken onder 't dak. 9 b. en vier Wa- terfpuyten , daar toe, 10 a De Kap van de voorgevel, is lang % 1
hoog 1 g voeten , deflelfs hoedanig- heit en beeldtwerk, drie koopere beelden daar op \oa. De Kap van deachtergeevel, ismeede lang |
|||||||||
|
82 , en hoog 18 voeten, ook
't beeldwerk, en drie koopere beel- den, ieder hoog 12 voeten. \ob De Tooren , in 't midden, boven de Kap van de voorgeevel, de Pedeftal lang, en breet 39 voeten z duymen, ieder: daar booven achthalve Co- rintifche Colommen , met haar Fedeftallen, en ornamenten, hoog 3 1 voeten, 3 duymen 1 o b. boo- ven ieder Colom , een kooper beelt, en vordere hoedanicheyt van de Tooren 11 a. Uurwerk en Speel- klokken daarin,' 47 £ Stadthuys , het Nieuwe Stadthuys f Amfierdtm , het beneden-deel binnen , befchreeven 11, de twee- de gront 14 £. Galderyvan deze verdieping is hoogh 36 voeten 16 a. De derde, en laatfte gront- kameren en vertrekken. 16 a Stadthuys.het nieuwe Stadthuys fjim fier dam, daar aan, en in uytmun tendkonftigh , cierlijk Beeltwerk , ander cieraat, en Schilderyen, voor- namelijk, op de tweede gront, en de Vierfchaar, 16. Ingangh van de Burgerzaal, Beeldtwerk daar bo- ven , foo mede d'ingang na Schepe- nen Kamer, konftige Vloeren 12. Colommen, en groote boogen ■ het beeldtwerk daar boven, 21. kon- ftige beelden in deze Galdery 16. konftige Schilderyen 3 f. Cieraat, en Beeldwerk boven de ingangen, en binnen inde Kameren. 39 Stadthuys , het oude Stadthuys , door PoHtarius befchreven a 1. des zelfs outheyt uye de beelden, die boven de Vierfchaer ftonden tebefluyten, i* onzeker. 1. 't Overige gebouw overtrof in jaren de Vierfchaer. 1 b. wanneer gefticht onzeker 2 b. fou- de wel eertijdts een Gafthuys van Elitabeth geweeft zijn. a 3. zeer bouwvalligh, en te kleyn tot het ge- bruyk a 3. verbrande den 7 Junij Anno 16 ƒ 2. tuflehen Saturdagh en Sondach , 's morgens omtrent i uuren b 4. ordere daaromtrent gefteldt a f. den tooren met kabels gebonden,en voorts alles afgebro- ken. 6f Stats Excijfen , en andere inkomften der Stadt Amfierdam 183 b. over welkegoederen ook van deLandts excijfen 184. Stats Wapenhuyzen zijnder drie ? Amfierdam 214 £,dat by de Haarlemmer Poort afgebeelt. 21J |
|||||||||
|
met gefchut en anderOorlogs tuygfc
verfien. 214 b. wie nu Wapen- meefterszijn, 216 Steen en Kalkmarkt, ordonnanties
daarover. jyj Steenhouwery van de Stadt, Waar eer-
tij ts, naderhant, en tegenwoordigh Steentuyn van de Stadt, waar eertijds
en nu gemaakt werdt. 282 Steygerfchuytvoerders , ordonnantie
voordefelve. 183 Stoelcmarkt, waar gehouden werdt,
en ordonnantie daar over. 2 4$• Straatvaarders na de Middelantfe zee,
zijn koftelijke Schepen 305- Suftér Luyt, een bekenden dief, anno
ijj-o t'Amfierdam d'eerfte ontleedt, zijn huydt bereyt, een ftuk daar van noch gaaf en wel zijnde, 199 # T.
*r> Immer - luyden vergader - plaat*
A t'Amfierdam, is op 't Begyn Hof. I6ói
Timmertuyn van de Stadt, waar eer-
tijds 281. en naderhandt, waar tegen woordich. 281 't Tonneel van de Schou-burg t'Am-
fierdam afgebecldt 201- Tonneel fpeelen haar regt eynde in eenVeer» door I,v.Vondel aangewecfen 2 0$ *. gedicht daar op 206 a. 'tTonneei nader befchreeven 206/». te breet en ondiep , zal verandert worden, en hoedanich 207 b. Rechtma- tige tonneel oeffening door Jan Vot aangeweefen 2074 Tooren op 't NieuwStadthuys hoogte,
en hoedanich. 1 • Tooren van de Nieuwe Kerk , van
witte gehouwen fteen > 't Fonda- ment begonnen te graven, 1646, in May, de roofter te leggen, 13 Augufti des zelvenjaars, den 27 dito begonnen te heyen, de laafte paal 6 Juni 1647 ingefiagen. en 25 july den eerften fteen gelegt.Spreuk op dit bouwen. 64 Tooren van d'Oude Kerk, een cier-
lijk, kunftich gebouw , deflelfs hoedanigheyt. ƒ7 /». Uurwerk, en Speelklokken daarin. 57 h Tooren vande Wefter Kerk, t'Am-
fierdam, een cierlijk ftark gebouw %ab, hoogte van dien, brcete on- der een groote klok daar in en Speel klokken Si a. anno 1638totvol- komentheit gebracht. 81 b Tooren
|
|||||||||
|
Regifter van het vierde Boek.'
|
||||||||||||||
|
Tooren van de Zuyder Kerk ", een
cierlijk gebouw, verzien met kon- '. ftige Speel-klokken 77- hooghte
vanden toren is 137. voeten pag.78.<2 Tooren, Haring-packers oiH. Cruys
tooren afgebeeldt 256. van ge- lijcken Jan Rooden-Poorts-tooren 158. de Reguliers-tooren 260. Monckelbaans tooren 261. de Sclirei-
jers tooren. 263 Traliën van yzer, konftig gemaakt
door Wouter Geurt un. b )& TuchteKngen in't Rafphuys gebracht,
hoe aan werk gezet worden £103. hoe lang daar in zitten , of' zijn. manier van malkanderen te beklap- pen., daar voor aflaat krijgen a 104 dat haar dikwils daar na zuur op- breekt b 104. die uytbreken wil- len , geftraft h 104. hóe voor haar uytbreeken gezörgt wordt £104. de Teugtin leezenen Schrijven on- derwezen : ook in de Gcrefor- . meerde Godtsdienft, hoe dit woefte volkgetemt wort, en bedelaars be- driegeryen ontdekt. 105 <* T lichtdingen', in'tSpinhuys, d'eer-
fle daar ingebracht 15-90.101«. wie daar op vonnis van Schepenen, als anderfints ingebracht werden : Ook die op eerlijker wijs, omquaat bedrijf, daar ingezet werden 108 b. worden door de Binnevader , met voorlezen onderregt, ook geftraft. 10.93
Turfmarkten, waar eertijds, en waar
nu gehouden warden 2 ƒ o. or- donnantien voor de zelve. 150 U.
rt- U}%t!,wle diegeweeftzoudezijn
*■* en haar Pelgrimagie met nooo Maagden, na Rtme?i'tOude Spin- huys t'Amjlerdtm, was Sl.Urx.els Kloofter. ' 108 Uytdeelingen door d'Ooft-Indifche
Maatfchappy , van 't begin , tot anno isöf , gedaed. 302 Uitgift wegen 't Gafthuys en 't Peft-
, huis, van 't geen anno 1663, onge- veer verorbert. 116 Uurwerk op d'Oudekerks Tooren een konftich werkltuk. 5 8 £ V.
W Arken-markt, t'Amjlsrdam , waar
" hoedanich, en Ordonnantien daar
over. * 3 9
Vartkens, worden op driederley ma-
|
||||||||||||||
|
't VrouWen 'Gafthuys, dat nu is l na-
der befchreeven 1136 Eertijds de Kerk der Nonnen: in groot en kleyn Vroüwen-huys verdeelt; ie- der byzondere bedienfters hebbende 115«
't Vuur , uytgebeeldt in 't Stadthuys
t'' Amjierdam. 14 W.
WAagen, of Stadts weeg-phutzen
zijnder twee in 'Amfltrdam: d'oude Waag , afgebeeldt 178. hoedanigheyt van 't gebouw 177. Nieuwe Waag , afgebeeldt , eer- tijdt* een poort. 179 Waalredders, Ordonnantie voor haar
268. andere verandert zijnde 169 b. Waardijns tot de Laken neeringe, hoe te kiefen 271. waardijns eedt. 27*
Wachthuyzen, binnen Wagthuyzen ,
hoe veel der zijn, en vergaderingen daar gehouden. 264 Walen Weeshuys, t'Jmfteriam afge-
beeldt 137. anno 1631 gebouwt 137 a, hoedanicheit van dithuys , en hoe de kinderen daar werden on- kerwefen , en opgevoe t. 138 Walen , of Havens voor de groote
Schepen, hoedanich, d'outlte ge- dempt 1644. 268«. Nieuwezijds Waal,gemaakt 1611. i6Sb. or- dre daar over. 269 Walviflen, hoe die gevangen worden.
3°4
Wapen-huyzen van de Stadt, waar en
hoeveel. 214 't Water uytgebeeldt in 't nieuw Stad-
huys. 14,26 Weduwen Hef, wat perzoonen daar
woonen : en waar eertijds 161. afgebeeldt 162. reeden van de verandering der woningen 162 b. 't Tegenwoordige , wanneer ge- bouwt 161 a. hocdanichevt van gebouw, en hj'.zondere wooningen 163 b. oöJEnnantien voor die in dit Hof woningen vergunt werden 3 b. Eerrte beginners van dit |
||||||||||||||
|
nieren gemeft, d'eerfte, goet, de
tweede flegtgr, maar de derde ma- nier t'etnemaal afgekeurt. 139a Veer, een nieu W Veer op E.dam, Mum-
nekjndam , en Purmerent, opgerecht 223. Ordonnantie tot defl'elfs on- derhouding. 224 Venu; , uytgebecldt in 't Stadthuys
t' Jmfierd»m, en beteekenis. 3 3 Vette Oflemarkt, en ordre daar over.
i?8
Vis-markteh, d'oude Vis-markt af-
gebeeld , en ordonnantien daarover 230. naderhand de nieuwegebout, en waar. 133 Viffen na 't Sacrament, eertijds t'Am-
fteriam gefchiet. 49 Vlees Hallen afgebeeldt 227. ordon-
nantien daar over. 128 Vlotfchuyt-voerders, en keuren voor
haar. 183 a 't Verbanthuys' by 't tegenwoordige
Gafthuys , eertijdts 't Pefthuys dezer Stadt. 114« Verkopingen van vafte goederen.waar
dat gefchiet, wanneer en ordre daar over. 217 Verpachtingen f' Amfteriam anno
1663 , het Landt van Hollandt aan- gaande. 184 Verwers, ordre voor de Blaeuw-ver-
wersi74, en andere 27^. Blaauw en Swart-verwers 176 a Eedtdoor de verwers te doen zy6 b. van de Karmofijn-verwers iy6b. ordon- nantie voor de Zij de-verwers. 177 Vodde- markt , waar die gehouden
werdt. 247 Voetboog Doelen t'Jmjterdam, afge-
beeldt. 20S Voorrecht van Koning Philips, tot be-
vordering van d'onlleding t'z^fm- fterdam. 159 b Vryheytaan d'inwoonders van Outé-
waal, aangaande 't luyden over haar dooden. . 48 Vryheden , en voorrechten aan 't
gafthuys, en de regenten van dien 119
Vryheden en voorrechten aan de
Huyszitten Huyzen. 12 f Vryheden aan de Regenten van 't
Rafphuy?, en den Tucht-meefter. 105 b
't Vrouwen Gafthuys, of Hofpitael,
eertijds op de Nieuwendijk, aan de Wed- zijde, over de Lieve vrou we Capelle anno ijtSz. , geordon- neertdaar'tnuis. inb |
||||||||||||||
|
k werk, hi
|
||||||||||||||
|
nne namen en
|
||||||||||||||
|
geflagten voor dit huys gefield.
163/»
Weduwen Hofjes, of woningen , zijn- der buyten 'tgemeenc , verichey- dene in Amjierdam. 16$ Weegers, aan de Stads Waagen , en
haarampt. 181* Weefen ,
|
||||||||||||||
|
Regifter van het vijfde Boek.
|
||||||||||||||||||||
|
Weefen,Weeskinderen, zijn tweeder-
ley. Middelioofe; of die van haar middelen konnen leeven. Voorde eerfte is het Weeshuys opgerecht. 129. Keuren haar aangaande,
ook een-ge vryheden 130. anno lf8o. in 't tegenwoordige geftelt 131 b. hoedanich opgevoedt wer- den 133". zijn vry van alle gilde- gclden. Haar in geen Ambachten aan te necmen, zonder weten van de Regenten. Hun dagelijxfe fpij- fe 133- hoe en wanneerAelmoef- fen voor haar vergadert werden. 134
Weeskinderen , noemden de Schout
lange Deventer Koek, bedrijven,
en fpreeken wonderlijke dingen.
Weeshuys, afgebeeldt 129. is voor
de middelioofe Weefen 119 e. Eerfte aanleyfter daar toe is geweeft
Haesje Claefx.. in 't Paradijs 130 a. keuren het Weeshuys aangaande 130. Een grooter Weeshuys anno
.lf 61 gebouwt 131a. het tegen- woordige eertijds St. Lucia Kieo- fitr 131 £. anno 1580 zijn de Weeskinderen daar eerft ingeftelt
131e. cierlijke ingang in de Kal- verftraat 132«. en vorderegele- gentheit. 132,133 |
||||||||||||||||||||
|
ziet Waale Weeshuys.
Wegh na Jmfterveen gemaakt , en waarom. 74 ff
Wegh na den Overtoom gemaakt, de
Heiligeweg genaamt, en waarom.
74"
Weft-Indifche Maatfchappye, wan-
neer opgerecht, haarhuys,enpak- huys. 303 Wefter Kerkt' Amfterdam , ordere van
'tgebouw. Binnen lang 168 , breet i>7 voeten. Onderfteunt door 10 zware Pylaren 79. d'Eerfte fteen gelegt anno 161 o den ix Septem- ber. Eerfte Predicatie gedaan, anno 1631, opPinxffrdachpag 8 o. daar in zijn vier groote Kopere Kroonen, behalvende kleine 80. daar bui- ten is een cierlijke deftige Tooren 80 b. Kerkhof, en cierlijke Poort daar by. 81 £ Willekeur tot bevordering van de Be-
devaerden , eertijds na deHeylige- fteede t'zsfmjlerdam. 7 3 Willem Eggaert, voornaamfte ftichter
van de Nieuwe Kerk tot tsfmfter- dam. Heeft de Stad veel dienft ge- daan 60. in de zelve Kerk begra- ven 61. - zijn Wapen aan de Muur gefchildert. 6 1 b Witwerkers-markt, ordonnantien daar
over. 246 |
||||||||||||||||||||
|
Z.
^V Angers van de Sint Okfs Kapel,
*-— Magen haar nat jen en droogje wil. een oude fpreuk, en waarom. 77, b Zantmarkt,enordon. daarover. 2fi Zay-hal, en wat daar verricht werdt „ Zieken, in 't Pefthuys hoe die bedient
werden. 123. hoe veel der anno 1664 in zyn. 124 Zilver St, Niclaes beeldt , eertyds
inde Oude Kerk geftaan £49. zou- de in geldt verandert zyn. 050 Zuider Kerk t''Amflerdam, de Slot-
houten tot het Fondament gelcit anno 1603. den eerften fteen ge- legt, anno 1003. xxu. vanOogft- maandt , d'Eerfte Predicatien ge- daan anno 1611, op Pinxterdacb. pag.77. daaraan een cierlijkeToren, Speelklokken , en Uurwyzers. by/ binnen is de Kerk onderfteunt van 10 blaauwe fteene pylaren, glazen daarin, ehgaldery voor de Wees- kinderen vande Diaconi der Gere- formeerde Godtsdienft, 79. cier- lyke ingangen , of Poorten aan 'tKerk-hof. van defe Kerk. 79 Zwygt Uytrecht , zoo was een hoge
Stads TooreB f Amfyerdam genaamt, de Spreuk aan de Klaveniers Doelen noch in weezen. 212« Zydehal, aanvang genomen anno
16^0. Ordonnantie daar over ,277 ook voor de bedienaars van dien, »79
Zydehandelaars, een eedt te doen, en welke. 3.79 * Zyde-verwers, ordre voor haar, 277
verf-loon van de zijde, 278. Eedt door de Zydeverwers te doen. 279 ». veranderde ordere voor haar. , 28» |
||||||||||||||||||||
|
Weeshuys , ten deele een nituw en Wiffelbank fdmflerdam , vvaarom 3
|
||||||||||||||||||||
|
wanneer en door wie opgerecht,wie
daar d'ecrltc over geftcldt waren , hoe bedient wordt 188. daar by is een AfTayeur, keuren dien aan- gaande. 189 Wortel markt, waar eertijds, en waar
nu gehouden werdt. 249 Wout er Geurt ft- eertijds eeil konfiig
Meefter Smit, eenigezijner werk- ftukken aangeweezea. 58 £ |
||||||||||||||||||||
|
heerlijk gebouw 131 o. ingang
aan het achterfte gedeelte. En ver- dere gelegentheit. Hoe de kinde- ren daar in werden op gevoedt. Wie tegenwoordich Regenten, zijn 133. dieinkomften waren eertijds zober 1336. h°s nu noch Ael- moeflen daar voor vergaderen. 134 Weeshuys van de Diaconen , afge-
beeldt, en befchreeven. 134 Weeshuys van de Trance gemeente.
|
||||||||||||||||||||
|
R.egiftcr van het vijfde Boek.
|
||||||||||||||||||||
|
dam, zyn An.fterveen, Sloeten, Oojl-
dorp , en Sloterdijk , en die daar on- der en emtrentj anno 1529. door die Stadt gekocht. h»z b. anno 15-31. ftaat fCelxer Har el dat toe, 103 a. doch behout zyn regt op de felve 103^. dat Ar/'fterdami^j6 beneven andere Iaften afkoopt,i03 b 't recht van d'Ambachts-heercn, |
||||||||||||||||||||
|
over de heerlijkheden, 104 *," d~e£
felfs gelegentheit. 104«. hadden een vrye Waag, 104 a. tot Slot er- dijk , 104 b. plegen den dijk t'on- derhouden, dat nu Ryn/andt tot haare koften doet. 104 £, hadden eertydts byzondere Regters, 1050 anno 1654. onder een getrokken. met tqeftemming van de H. H, (M) Staten
|
||||||||||||||||||||
|
ACcordatie vande
meefteren.met deSchou? ter Piet erft. anno 1569. d'at de Schout met twee Hellebard iers mogtgaan. 17 <» .Accijsmeefters vande Stadts Pacht, en
waar Zit-plaats houden. f$ & Ambachts-heerlijkheden van Jmfttr-
|
||||||||||||||||||||
|
Regifter van het vijfde Baek.
Ballingen, vermogen binnen den ge- |
ftelde tydt niet weder in Stadt ko- men, op pcene als in 't vonnis. 72 b | felfe na die tydts verlr.op. 73 b. \ haar niet te huilen of hoven , eeten of drinken te. geven , binnen de I Stadt of vryheit van dien- 73 h \ Bankeroeten daar omtrent, Willekeu- ren. 51 a Bankeroetiers vande Schout geen vry-
geley te bekomen , dan met verlof van haar Crediteuren. 61 a Bannen uit de Stadt Amfferdam> ge-
ichietopeen myl in't ronde, 7 i b ook in 't Tuchthuys en 't Spinhnys, Tib
Banpalen aande wegen buyten de Stat
Amfterdam, (laan een myl van die Stadt. 71 b Boeyens of's Heeren Slooten , en van
de Cipier. 64- particuliere mo- gen niemandt in Boeyens in haar huyzen houden , yia. ook zelf de Ouders haar kinderen niet opfluy- ten, dan met verlof van den gerech- te. 72 £ Bootsgezellen die gebuurt zyn, fchecp
te gaan,andere dingen daar van 56 b Bordeel-liuys mocht eertydts inde Hal
en Pyl-freegen gehouden worden , 14 a. twee Willekeuren en dien eindegemaakt, 14 en 15 Brief van Philips Koningvan Spanjen,
anno 1 f58 beveiligende het kiezen van 36, Perzonen, tot Raadslui- den der Stad A?njlerdam- 4« Brief van Maria man Parma, anno
156 f, hoe oa Burgermeefteren , en Scheepenen den anderen bevriend mogen zyn. 6 b Brief waar by Ion Huibertft. tot Schout
dezer Stadt worde aangenomen anno 1518 s> a Brief van Philips Koningvan Spanjen
Anno ij 63 ; waar by deeze Stad werd begiftigt met het noemen en aannemen van een becjuaam per- foon tot het Sehouts Ampt &c«io Brief waar by Sehouts dienaren eertyds
vergundt inde Halen Pyl-ftcegen Bordoel-huys te mogen houden, en meer andere dingen omtrent die zaken, r4 a. noch een, byna van den zelfden inhouf. 1 f a Brief waar by Maximiüaen het kieièn
vaneen ander, tot Burgermeefter inde plaats des overleedenen , be- veilig t, 18 a Brief van Philips 1409. van het ver-
|
||||||||||||
|
Staten lof k de meeftebetalen een
jaarlijcxze rente jaarfchot genaamt, ook cenige ftaande renten , 108 * zyn jaarlijcx voor ieder Haartfteede een hoen fchuldich, daar voor een brafpenning betalen, 10S a. heb- beneen Weeskamer, 108 a. wan- neer , en waar de Weesmeefteren recht-dach houden, co8 b. wan- neer, en door wie de Rechteren verkoren worden 108 £. hebben een Bailjuw die zsfmjlerdam met eede verpligt is. iop b 'Ambachts-heer van Amjlerdams Am-
bachts heerlijkheden , de Hr. Cor- nelis de Graaf, Vryheer van Zuyd- Folsbroek , Burgermecfter tot Am- Jlerdam, 104 a Ambachts-heeren, haargebiedts uyt-
itrekking over de heerlijkheden. 104 a!
Jtnftirdttms Ambachts-heerlijkheden
welke, 102. eertydts onder by- fondere Ambachts-heeren, 101 a hoe Amjlerdam die bekomen heeft. 103. wie daar van d'Ambachts- heer is, 104« Amjlerdam, hoe die Stadt geregeert
wort, en welk de Regenten zyn , ziet de titulen van Schout, Burger- meefteren , Schepenen, Raden, en CommifTariflên. Amjlerdam , verfcheiden lof benamin-
mingen van die Stadt. 10 r Kmjlerveen , een Ambachts-heerlijk-
heit van Amjlerdam. b 101, een groot uur gaans vande Stad gelegen. b 108. haar Regenten, enhoever- kooren werden. &108. verkregen Dijkgraaf en Heemraden. «109. hebben vrye uit watering, door de Twee Sluiien in de Middeldam, en onder St. Anthonis Poort , t'yim- jlerdam. biOO. Artillery , of Wap?n-meefters , zyn-
dertwee, enhaarAmpt. b4.1 Ariftokraatfche regeering, welk die
zy. a 1 Aflèurantie-kamer, en keuren die aan-
gaande , b 44 B.
|
||||||||||||
|
kiezen van Scheepene n , 2 1 <i. nock
een brief van den zei ven inhoudt. 2 3 £. En een van Karel naderhant, Keizer, op de zelfde zaak , 24* Bref van de War,ogi%iie ïan Parma ,
waar by toe ftaat jaarlijcx 18 perzo- nen , te noemen daar uit de Stede, houder negen Schepenen kielen zoude. 2fa. 00k a]s de Sehouts rolle diend, een Burgermeefter pre- ze ntfal zyn: 16 a. als mede van de-Vacantien.wanneer en hoelang te houden 26*. noch een Brief van Philips anno 1581. waar by geordonneert jaarlijcx twee vande regeerende Schepenen aan te bly- ven , en uit de 14 perzonen , zeven daarbytekiefen. 1? y Br[ef van de Staten,anno 16ƒ0. waar
by het kiefen van zeven perzonen uyt deveertiena, aan Burgermee- fteren iuder tyd , is vaftgeftelt, ■o • b 19
Brief van Schout Scheepen en Raadt
dezer Stad anno 1394. vervattende verfcheiden vryheden aan de drie gilden , Schutteren zoo doen ter tyd waren. 74. Noch een Brief van de voornoemde Heeren aande zelve fchutteren , of hun recht heb- bende, gegeven anno 1413, pag. Brief waar byde Landen van u/h
aan den Apt van Odulfs Kloofter' tot Staveren anno 1309 , worden opgedragen. 11? Buiten heining, gelegen in de Ban
van Osdorp. I0? M Burgermeefteren, waar van zoo ge-
naamt; hoe veikooren worden. 1 7 a. hoe na malkanderen bevi iend mo- gen zyn 17 b. aityd vier regeeren- de, h 17. in de overledens plaats een ander te kiefen .• 18 a meteen Brief van Maximiüaen bevefrigt 18 * acht Oude Burgermeefteren, en wat ampten gewoonlijk bedienen 19 <*■ zeven j.tren Poorter , te we- zen , eer tot Burgermeefteren mo- gen veikooren worden. 19 b. het Ampt der vier regeerende Burger- meefteren. 19 b. voeren geen regts pleginge , maar geven raad , en vereenigen partyen, begeeven alle Stads Ampten, of bedieningen 20 a Mogen vreemdelingen tot Poorter aanneemen. Huizen of Erven tot Stads dienft aan haar te nremen .: mits de waardy, volgens Scheepe- nen |
||||||||||||
|
B
|
||||||||||||
|
Ailjuw van Amflellandt, vermag
|
||||||||||||
|
binnen Amflerdam, of deflelfs vry-
heit niemant in hechtenis te nee- men , of eenige eyfch van hoge reghts dwang plegen. b6o Bailjuw over de omleggende Dorpen
van Amjlerdam, bio? |
||||||||||||
|
Regifter van het vijfde Boek.
Defolate Boedels, Commiflariflen en
keuren daar over. $• 1 0 Dieven, worden na gelegentheit van
zaaken geftrafr. 71b Dirc\Barentft. een konftich fchilder.
100
Doodtgeflagene ter Aerden te bren-
gen , al is den dader niet terftont gevangen , zonder 't rechts vermin- dering. 66 b Doodtflagh begaan door een Poorter
van Amfterdam, hoe veel hy van zijn goederen verbeurt ten profRjte van den Heer. 66 Doodtflagh op yemant in zijn eygen-
huys j t'onderneemen , mag zich den anderen verweeren, zonder iets te verbeuren. 66 b |
||||||||||||||||||
|
niet koophandel b 11$, zijnvande
Roomfche Godts dienft , en zeeron- verzetlijk b 115. hun onordentlij» ke manier van Trouwen «116. 't Gerecht beftaatin een Schout , en vijf Burgermeefters a 116. Wia daar certijdts Heeren over waren sn6. Huon&evAmflerdam,aii6 |
||||||||||||||||||
|
«en fchatting, te voldoen, d e Gaft-
huys mcefteren, en andere van de Godshuyzen jaarlijcx reekening voor haai E. E. Achtbaarheden te doen. i° * Eurgermeefteren, kiefen jaarlijcx uyt
de veertiene, zeeven Scheepenen, die dan Regeeren. lab. zynge- houden in open Vierfchaar, bin- nen een Maandt na dat van de Re- geering afgaan ; reekening te doen door de Heeren Threzorieren, 11 a |
||||||||||||||||||
|
U Ideicommiffaire goederen mogen
ter\Veeskamernietontfangen,of geregeert worden en reden waarom ten zy die aangaan Weezen , gedu- rende haar minderjarigheyfc, al- daar bekent, iqo |
||||||||||||||||||
|
/^Ipier, ontfingt alle gevangenen
^ inde Boeyen , is gehouden die
wel, en trouwlijk te bewaren; 64. inde Boeyen te flapen. 65 voor d'uitbrekende gevangenen, aanfprakelijk. Rollete houden van alle de gevangenen, en die om de 14 dagen, over te leveren aan de Schout, Burgermeelteren, en Sche- penen , vermag den gevangenen geen verligtenis van gevangenis te geven,zonder verlof van den Schout, die op den hals gevangen zijn, te bezoeken; ofze Metfen , Yfer, &c. by haar hebben. Vermag niemand zonder bevel van de Schout uyt de gevangenis te laten gaan. 6f Commiflariflen van de AffeurantieKa-
mer, en keuren tot naricht. 44 b Commiflariflen van de Defolate Boe-
dels , en haar E. verrichtinge 51 a. haar Secretaris , en Boekhouder. Commiflariflen van de Huwelijkze fa-
ken , en haar Ampt 41 b. zijn ook over de Krakkeel-zaken. 44 a. Commiflariflen van de Wiflel-bank ,
anno 1 óop eerft gefteldt. 48 Commiflarilfen van de Kleine zaken,
en haar Ampt. 50<* Commiflariffèn van de Negotie anno
1664 eerft gefteldt, en uyt welke perzonen. 58b Commitrariffen van de Z,ee-zaken , en
haar Ampt f 5 a. haar Secretaris. f9"
Cornelis de Graaf, Raadt en Out Bur- germeefter t'i^fmflerdam Vryheer van Zuydt Polsbroek , is Ambachts Heer van ^Amflerdarns Ambachts Heerlijkheden. 1040 D.
T~\ Emokraatfche regeering welke
■V die zy. 2 a |
||||||||||||||||||
|
Doodtflagh in een Herbergh gefchie-
dende,is de Weert gehouden't zel- ve ten uiterften binnen een uur daar na, bekent te maken. 67 * Doodtflagh onnoofel by gekomen, is
niet ftrafbaar. 71 b Doodtflagh yemant in zijn huys aan-
gedaan , wert voor een moort ge- houden. 66 b Doodtflagh, gekomen tot kennis van
Boomiluyters, en Portiers, die zijn dan gehouden de buiten Foorten en Bomen te fluiten 67 a. Schuite- voerders , Schippers , &c, mogen iemant daar bedenken op valt, dan niet uitvoeren 67 a. mogen den doodflagerniet verbergen of wegh helpen. Ieder moet dan zo der ver- moeden op valt, de Schout met con- fentvan Burgermeefteren en Sche- penen , huyszoeking laten doen. Ook na af kundiging den zelven aan te brengen alfmen daar van weet. 67 b
|
/^Ebodenvan die haarten huwelij-
^-* ken Staat begeeven,worden inde
Kerken ,of op 't Stadhuys afgekun- digt/»4i. niet te fchutten fonder wettige redenen a 41. Jongmans onder 25, en Dochters onder de io Jaren out, worden geen geboden gegunt, dan met toe ftaan van Ou» ders , of Vrienden a 42. Ouders weigerende de geboden voort te la- gaan , zijn gehouden daar reden van te geven. " h $1 Gedigt opd'afbeelding van de Heer
P- C. Hooft door jF. van Vondel, b 98 Gedicht van P. Scrivelius, tot lof van
«-Amjlerdam, inde Latijnfche taal. a 1 o 1. door f. van Vondel vertaalt b 101
Geleerde Mannen , Arnft er dammers ,
«93. volgende namelijk. Nictlaes, d' hnfterdammer, Hervicms,
d'Amfterdammer,yoa>ines d'Amfler* dammer , Allard, zeer welfpreeken* de , Joannes Sartorms, zeer geleert. Cornelis Crook. , eertijdts beftierdcr over't groot School, Gyfbirt Horjl'ius- vermaart Artz. Nicoiaes Canneus, Pater van St. Urzels Nonnen alhier. Nicoiaes Evcrtfz. Raadtsheer te Spier geweeft. Sybrant Oc\o, eer- tijdts Burgermeefter dezer Stede- Dirck Volkertft. Roornhart , leerde in zijn ouderdom van 40 Jaren, de twee hooft-taalen. Cornelis Haam- rooit. Petrus Opmeer. Cornelis van Amfterdam. Joannes C/oppenburg, Pietcr van Opmeer, Marttnus Aidi- tuus, of Kufer. Matthias Bojfemius Elhc.rd de Veer, Hendrick LaurentCz. Spiegel. Roemer Vtjfcher. Gerbrant Kdnaenfz, Bredcreedc,_ Si b 1 '■ ttrn ■ 'e;- (M ij |
|||||||||||||||||
|
"pEdt der Schutteren, als eerft aange-
nomen worden, door hun te
doen, en waar op. 7 9
Eerti jtelen, daar Amfterda-m van gaau-
weverftandenmedebefchonken is. a ioi
Emmeloort, een Eilandt, gelegen in
de Zuyder-zee b 109. Eerti jdts genaamt Emmelwerd a 114. gele- gentheit van 't Eiland b \ 1$. ftee- ken by tijden van hoge vloeden haar dijkje zelfs door «115. Kerk, nu veer van de huizen a 115. hui- zen aldaar, en van war ftof gebouwt aiif, inwoondersgeneeren haar |
||||||||||||||||||
|
Regifler van het vij fde Boek.
|
|||||||||||
|
hertfz. Petrus Pauw. Ldurens Reael, I
Ridder. Pieter Cornelifi,. Hooft , j Ridder , &c. Jacobus Laur ent :us. R'ido/fus Petri. Oirbrant Adriaenfz.. Breder oode, een
geeftich Rijmer. $j » Gevangenen hoe die in 's Heeren floten
bewaart worden 64. ftraf over die Gevangenen ontweldigt. 72 a Gevangenen in geen burgers huyzen
op te fluyten ; maar in de boeyen dezer Stadt., het Tuchthuys, en 't Spinhuys, en dat met confent van de Heeren vanden Gerechte. 71 b GevangenilTen befondere , en mach
niemandt in zijn huys Hellen. 71 ei Graf-fchrift van P. C.Hioft voor Roe-
wer-V.ffcher. «97 Graf-fchrift voor Gerbrant Adriaa?ifz.
Brederoode a 9 7. noch een voor den zelven door f. v.Vondel. b 97 Graf-fchrift van J/m Vos> voor de
Heer P. C. Hooft. b 9% Groot Poorterfchap van kmflerdam die
daar in zijn , mogen vryen handel en Winkel-neering doen , vryheyt van Tollen najaar en dagh , en an- dere Stadts vryheden, naeenvalte wooning van zeven jaren , tot hoo- ge Eer-ampten komen , ingevallen van hooge mifdaden, verbeuren liaarlijf, en hondert guldens koft vijfhondert guldens. e 9 1 Gysbertus Horjlius, een vermaart Arts.
25
TT Al, en Fijlfteegen, daarin moch-
*••*• ten de Schouts Dienaren , eei-
tijdts openbaarbordeelhuys houden
Heel-meefteren zijn gehouden, de ge-
quetfte perzonen, en die haar ge- quetft heeft, den Schout aan te geven. 69a Hendrik Laurenfz.Spiege!, een groot be-
minder van Konilen, en uytnement Rymer. 96 b Herberg-hcuders, aan de Schout be-
kent te maken als een doodtflag bin- nenhaar huys gefchiet 67 a. Soo mede de vechteryen. 68 * Hoeks-nes, waar gelegen. 107 a
Hoender geldt,, inde Ambachtsheer-
lijkhedente betalen , jaarlijcx, en hoeveel jo8<* Hoeren , gemeine vrouwen , mochte
eertijdts by de Schouts Dienaren , iadc Halen pijlfteegen gehouden |
gulden aan geld, mogen totgeea
hooge eer-ampten komen , koil vijftig gulden. 91 K onfteaaaxs , Amfterdammirs 1 00 a.
namelijk: Lange Pier, een konftig Schilder, Dirk J-acohfz. een kon- ftig Schilder , Dirk^ Barentft. Dirk Voickertft. Koornhart, een konftigh Plaat-fnijder , 'foofl janfi.. die landen na de konft uytbeelde, en een beeldthouder was. Kornelis J-anfx..'t tiaantjen, een dap-
per Zeeheld, pp b Krakkeel-zaken , werden door de
Heeren Commiilarifl'en vande hu- we.lijckze zaaken ,afgedaan. 44 a Krijgs raadt, in welcke, en hoe veel
perzooncn die beftaat. 76 a |
||||||||||
|
worden 14 a. die elders woonden
of ergelijk leefden, met Tromme- len en fluyten inde gemelde Steegen te halen 15 a. Röfters, en quade Vrouwen; die de wijven kinderen , ofte weduwen tot hoereiye brachte verboden 1 ƒ b. wat ftraf daar o- ver gelteld is. 16 b Hooge Vierfchaer , hoe daar met de
hooft mifdadige rechts-pleging ge- houden werdt. 60 Houtrijk , waar en regtsgebiedt 1070
't Huys ter Hert , heeft geftaan om-
trent Polanen, 107» Huys, 't gemeene Landts-huys van
Rijnlandt, S-jjanenburgh genaamt, een deftigh heerlijck huys, en waar gebouwt. 107 £ Huys, Huyzen , en Erven , mogen de
Heeren tot Stadts gebruyk aanne- men, mits daar voor voldoende, tot Schepenen zeggen. 10 b Huwelijcxz'e zaken , CommifTarifTen
daarover, en ordonnantten betref- fende de Ouders en Voegden, ook de kinderen die haar ten huwelijc- ken ftaat begeven. 41 b I.
JAco» van Heemskerken manhahich
Oorlogs Heldt. 99 Jaerfchot, watdatzy. ioS#
Jan Hujbertfz.. wordt Schout , anno
1518, en op welcke conditien aan- genomen, 9 a Joitnnes Sartirius » een zeer geleerd man. J>4 K.
TT" Euren van d'Aflèurantie kamer
*^- 44 b. vande Defolate Boedels
ƒ1 0. van de Weeskamer, en weeskinderen. 34. van de wiflelbank en wiflelbrieven 48. vande Zee- zaken $<;». van'tgroot en klein Poorterfchap 91. van de hoeren , of gemeine Vrouwen , en andere dieergelijck leefden 14, ij. van de Huwelijcxze zaken. 41 £ Kinderen van Poorteren t" dmfterdam
mogen hun ouders goedt niet ver- beuren, by haar leven. 90 b Klein Poorterfchap van Am/1erdam,die
daar in zijn , mogen vrijen handel, en winkelneering doen genieten vrijheit van Tollen na jaer en dagh mogen in Gilden komen. In geval- le van mifdaed het lijf verbeurt zijn- de, verbeuren niet meer als hpndert |
|||||||||||
|
T knge Vier, een konflich fchilder;
-*-J 100 Lijfftrafbare zaken, welcke. 59 en 6a
Luitticke meer, waar , en in welke Ban gelegen. 106 b M.
TV/fAjporover de Soldaten , in deze
«-*•*- Stad , en zijn bediening. 81«
Mifdaden , hoe die door 't Gerecht
geftraft worden, en van 't bannen,
7'
Mifdadigen om dicvery , en andere
zaken , hoe die geftraft worden, 61
Mifdadigen , om fwarer daden, die
daar de Schout een eifch desdoots
tegen doet, hoe daar omtrent wert
gehandelt, en uitfpraak bevordert,
61. hoe vorder vcrweezen , en die
zententicn uitgevoert werden. 64
Mifdadige die haar lijf verbeuren ,
verbeuren ook haar goet: maar
wyf en kinderen hebbende , de
heeft van zy n goet, een Poorter met
meer ajs hondert gulden. 71«
Monarchale regeering, welk die zy
ib
Moord , is als iemant een ander in
zyn huis ombrengt,of met een boog
ter neder fchoot; inde Kerk, of op
! 't Kerk-hof, iemant om 't leven
1 bragt .■ of zonder woordt,-of weer-
I woord, ieraantdoodt, 6(,k
I
! N.
TVTEgotie, Koophandel, daarover
j -*-~ zyn anno 1664 , ComiiTariiTèn uytdc Majcftraat, en Koopiuydea geftelt, |
|||||||||||
|
Regifter van het vijfde Boek.
|
||||||||||||||||||
|
werden b s8. een vreemt Vrouws
per&on trouwende met een Poor- ter werd Poorrerfle, maar na fijn dood aan een vreemdeling verlieft het zelve recht. 88 b Poorteren van e^Amflerdam , zijn tol-
vry in geheel Hollandt , alflè een Tol-brief vertoonen , dat jaar en dagh Poorter geweeft. 89 b. aan den tol komende , zonder tol-brief, verbeurt niet, maar moet te rugh , en *fijn tol-brief halen b 89. hun goederen , waar ook gelegen, mo- gen niet met ongelden befwaart worden als binnen deze Sradt, uit- genomen Dijk, Dam-gelt, &c. 8 9 £ t vermag in de iïcnte en Oogfl:, bui- tenfijn bouw te doen. b 89. In noot zijnde , by de gemeene Poorteren ontfet werden, b 89. Sy, noch haar goederen mogen niet bekommert of bezet worden , ten platten lande, benoorden de Mafe, ook niet in Wa- terland. «?o. Tegen de Hooge O- verheyt zijn lijf verbeurt hebbende, verbeurt maar de helft van zijn goe- ren. 90 a. zijn tol-vryin detollen van de Burg grave van Leyden , uit- genomen , de Jaarmarkten tot Viaer- aingen, Pbvrfchotcn en VaVnenburg 90«. niet gegyzelt > gevangen ,- bekommertof aan lijf of goed ver- hindert worden , als hy voor Sche- penen borgh fteld, a 90. de Kinde- ren mogen haar Ouders goedt niet verbeuren by hun leven 90 b- Buy- ten deStad een man fiagh begaande, verbeurde , tien pond aande Hee- rentien pond tot landwinning 9o£ mag van breuken , ten platten lan- de , benoorde de Maze niet bekom- mert werden , 't zy dan vechtende, of met dierlijke goederen. 90 b. van eenige zaken of breuken , niet meer verbeuren als zijn lijf, en hon- dert gulden uyt fijn goet 90 b. Zijn tol-vry, van de M ai kt-tollen , te Workom én Heufden. 90 b. Niette zeven tuyge gedaagt worden, dan tot koften van d'önrechtige. 90 b. Is binnen de Stadt Svpol , tol-vry. «91. In den lande en't Sticht van Utrecht, en nederwaarts in Hollanr, Brabant en Vlaanderen, &c. en we- der komende , ook den Rijnftroom op tot Rheuen toe, met hun goede- ren varende,zijntolvry. 91«. inde Koninkrijken Denemarken , Noor- wegert} Zweden, en Pruijjen, de Wen- (M 3) difcac |
||||||||||||||||||
|
mifdaden door de Schout, Onder-
fchouten of hunne Dienaren , niet te vangen, ten zy met toeftemming vanBurgermeefteren en Schepenen: ook om geen lijf ftrafbare faken.Den Poorteren mogen ook niet bekom- mert'worden met Gyfelen , Van- gen, &c. als ter difcretie van Sche- penen verzekering konnen doen : En dit heeft plaats in alle mifdaden, uytgenomen , ingeval van Moord, brand , Vrouwe verkrachtingh, of zich te wapenen tegen de Hooge Overheyt, £tc. a 60. Ook in hun huyfen, ter goeder naam en faam ftaande, door den Schout, Onder- Schouten of hare Dienaren geen huyszoeking te doen , dan met ver- lof, of in tegenwoordigheyt van Burgermeefteren , of Schepenen b 60. mogen op haar woord, en borgtogt wederuyt de Boeyen ont- üagen worden, b 60. niet gepijnigt omivvaremifdaden, zonder verior van Burgermeefteren, en Schepen 60
Poorter van Amfterdam, in gevalle van doodflag, verbeurt aan den Heer twintigh pond Hollants , volgens Handvefte van Graaf Willem éan He- mgouwe 65. Maar by Handveft van Keizerinne Margnta, tien pont aan den Heer , en thien pond voor de landwinningh. Volgens Hantveft van Hartoogh Willem van Beyeren , |
||||||||||||||||||
|
gefteldt, om deflclfs verval voor te
komen. 5 8 O.
{"\Nderfchouten3 hoe veel der t'Am-
^—' fier dam zyn, '7*
Onnofele Doodtüagen, of ander on-
geval, is niet ftrafbaar. 7 ' « Oorlogs Helden Amfterdammers, 99 *
namel.' lacob van Heems-kerk, Ia. cob van tïeck^ lacob Willekent- Ben- Ank Corneiift. Lonkt Iicel de Rijk. Dirk^, Dujvel , en Cornelis Ienjz. 't Haantje. Ooftdorp , een Ambachtsheerlijkheit
van Amfterdam, loib. heeft eer- tyds bezondereRechters gehat. i o, b Daar is een zeer vis-rijk Meertjen b ïoó
Ordere over de S4 Compagnie Schut-
teren dezer Stad. 77 Ordere over't Bordeel huyshoudcn ,
eertydts inde Hal en Pyl-fteegen,
Hen ij-
Ordere op Brand te bluffen , en 't geen
daaromtrent te verrichten. 85 Ordre en manier , van'tYsbyten, 87
Ordere van't groot en klein Poorter-
fchap der Stad Amfterdam . vaft ge- gefteld anno 16<$ 1. pag, 9 2 Overlaft voor iemants huys met drei-
gen of anders, hoe dat geftraft wort 71»
|
||||||||||||||||||
|
T)EnfionariiTe, of loon-trekkende
Raadsmannen, vande St&dt Am-
jlerdam, en haar Ampt. 33 b
Tieter Comelifz. Hooft een konftich
Rymer , en Hiftori-fchryver. 98 GraWchrift van hem op Roemer Viftèr. 97 #. Graf-fchrift van lan Vos, op P. C. Hooft, 58 b Pijltleegh j en Halfteegh, daar in
mochten de Schouts Dienaars eer- tydts openbaar Bordeelhuys zouden |
de helft van zijn eygen goet, d'ander
helft voor wijf en kinderen. Noch met die van Amjlelland en Goyland gemeen, by Handveft van Hartogh MbtrtvanBeyeren als Ruwaert van Hollandt, dat iemand niet meer van fijn goet verbeuren 7-alals hondert gulden, dat beveftight is by Hand- veft van Hartog Willem van Beyeren, Aelbrechti zoon. 66 Poorter, die aangenomen was, moft
eertijdsBorgh (tellen, en waarom. |
|||||||||||||||||
|
88 £
Pynigen der mifdadigen, werdtdoor j Poorter tot Amfterdam, mach op geen
de Schout bevordert, 61. gefchiet j andere plaatfen Poorter zijn. 88 b in 'tbyzijnvan Schepenen, en foo j Poorter van Amfterdam, buytenlants lange als het Schepenen goedt zijnde, behout zijn Poorterichap, dunkt, óo *. de Poorteren niet z00 lange hyongetrout blijft. 89 a zonder verlof van Burgermeefteren 1 Poorteren van Amfterdam, zijn die van |
||||||||||||||||||
|
en Schepenen te pijnigen. (Jo
Polanen, van eenige Poellans. 107 a.
hoe verre het Recht gebiedt van
Polanen. 107 a
Joorter van lAmfierdam,
|
Ouders Poorter zijnde gebooren
worden binnen de Stad en Vryheyt van dien , of Vreemdelingen die haar Poorterfchap kospen. 88. of tot eenige weerdigheydt verheyen |
|||||||||||||||||
|
Regifter van het vijfde Boek.
|
|||||||||||
|
difcheen Oofterfche Steden, hun
nietmifdoen , noch d'eene Poorter den anderen, of't moet hier berecht worden 91 a. in vreemde Lan - den onrecht lijdende , vermag bin- nen dezer Stadt op den perzoon en goederen van den aandoender zijn regt verhalen p 1 a. zulk regt als hun gedaan wordt buiten Stadt, en vryheit mogenze hun beledigers weder doen 91 b. by een koop zijnde , vermag met den kooper daarom te looten pi b. zijn mede , Poorter, buiten de Stadt, niet te
beklagen , op zekre poene 91 b. koopcnde Boter, Koore-n , of ande- re eetwaren, vermag niemant van de Voorkoopers hy zy Poorter of Vreemde , daar in te deelen, als met wille van den Koper 91 b. haar goederen mogen niet beflagen worden 91b. niet by arreft tegen haar te procedeeren, maar ter Vier- fchaar, ten ware om verfchciden oorzaken. 92** Poorters Dochter, als daar een Vreem-
deling mede trouwt,heeft het Poor- ter recht. 89« Poorterfchap van Jm/ierdam,eens ver-
woont zijnde, na weder begeerte is 't gehouden op 't nieuw te koo- pen 8p a, hoe het kan behouden worden, al is iemant met zijn huys- gezin jaar en dach buiten de Stadt, en vryheit 89 b. anno 165-2 ver- deelt in een groot, en klein Poor- terfchap. P2 a Proteften van WifTelbrieven hier ge-
flooten , mogen met verlof van Schout en Schepenen by Gyzelinge ingevordert werden , geen beflag daar op te doen. 49 a Pynigen , of fcherpe onderfoeking,
over zware mifdaden. f9 CL,
QUetfen, metmes, of anders, die
dat doet verbeurt vierentwintich guldens 68 a. metfteenen, loot,, ofyzer , verbeurt vijftigJi gulden 68 a. 'savontsna , en-'s morgens voor'tluyden van de Poort klok ge- fchiedende, is dubbelde boete 68 a- die iemant in twift, eerft quetft ver- beurt dubbelde boete 68«. dieic- mantinzijn huys quetft, verbeurt, zijn lijf, ofnagelegentheit van za- ken : en 't is vry zich daar tegen te verweeren 69 a. die een ander |
|||||||||||
|
zonder woord aanvegt , verbeurt
zijn rechte hand, of anders na zaaks gelegentheit. 69 b R.
Ti Aden der Stadt Amflerdgm , eer-
■*■*- tijds xxiv perzonen. \'b. nu
xxxvi , gemeenlijk Vroetfchap ge- naamt 4 a. ziet fes en dartich Ra- den , en Vroetfchap. Kaesdorp,eeni'fds een voornaam Dorp,
nü meelt weg gefpoelt. 107 b Ratelwagten , opgeregt anno i$-p7,
in vyftigh wyken verdeelt. 83«. hoe waken, en omgaan 8} b. •wat volgens te verrichten S4. hebben groote vryheit tegen die haar overlalt zouden willen doen. 84 b
Rechters zijn tweederley, ordinaris,
of van hun gevolmagtigt 33. de ordinariife , .de Hoge Overhejt &c de Gevolmachtigde , Threfmeren , Weesmeefleren &c. 34« Regeerders dezer Stadt, zijn , zes en
dertigh eeuwige Raadts luiden, een Schout, vier Burgernieefteren, en negen Schepenen. 2 b Regeering in 't gemeen aangemerkt
is den Menfchen noodich 1 a. voornaamfte regeeringen zijn : 1. Monarchale. 1. Ariftokraat- fche 3. Demokraatfche, en wat die zijn \b. Staat van d'oude re- geering dezer Stad. * * Regenten van Godtshuizen en Ker-
ken , zijn gehouden jaarlijcx aan de H. H. Burgermeeftereu reekening van hun bediening te doen iob. mogen geen nieuwe of zware wer- ken leggen , zonder toeftaan van Burgcrmeefteren. 2.0 b Reken-meefters , der Stadt i^imjhr-
dam en haar bedieninge. 41 b Koemer Vifiiher, derechte Duytfe Mar-
tiael. 96 b Ruygoort, leit tegen over Haatry\tin
het2>. ; 10 a |
|||||||||||
|
Spanje , beveftigt 14 b. anno
155-9 by de Hartogin van Parma toe geftaan, datjaarlijx xviij perzonen zouden worden genomineert, daar uyt de Stedehouder negen .Schepe- nen kiefen zoude. 25«. anno ijSi ordonneerde Philips Koning vitiSpanjea, datjaarlijx twee van de Schepenen zouden aan blijven, en xiv perzonen kiezen, waar uit den Stedehouder zeven te Hellen »7 b, Iemant van hun binnensjaars overlydende , een ander in diens plaatste kiezen 29«. 't verkiezen van zeven Schepenen uit de vcertie- ne, ftaatnuby Burgermeefterente doen, volgens der Staten refolutic annoióyo. 19 b. hoe na den an- deren bevriendt mogen 31 s. Eedt der Schepenen 31«. welke brieven niet bezegelen mogen 31 b Schepenen wegen regts uitfpraak niettemifdoen 3 1 £. van de lager Banken magmen zich aan Schepe- nen beroepen 32 a. Schepenen zijn gehouden d'ordre in't pleiten te doen onderhouden j Ook «ip bo- ven te komen en de rolle te laten dienen, den beftemden tijd 310. zijn by 't pynigen , en ftryken von- nis over mifdadigen 22 «. ook over de Dorpen van Amflelland, en Goyland 32 b. ook over't uitwer- pen van ballaft op Pamphuis, von- nis te geeven 3 2 £. mede over be- ladingen op Schepenen en Goede- ren, het Vlte, en Mars diep inko- mende , recht te doen ,33«. mo- gen ook niet langer tuigen of ken- nis dragen van eenige zaken, dan een jaar , na datze afgegaan zijn 33<j. al het gene binnen /imfter- dam , en deflelfs vryheit gefchiet zalby Schout, en Schepenen aldaar berecht worden. 33 * Schepenen verrichting en vonnis uit-
werking, omtrent mifdadigen die met de dood werden geftraft. 61 Schilders , eenige Amïterdammers,
konftige Schilders. 100 Schippers wat die te doen hebben om-
trent gehuurde, en onwillige Boots- gezellen , 8cc. 5-6 b Schout, Schout het, Schoutaat, waar
van afkomftigh. 7 Schout, in 't Latijn Pratter > had by de
Romeynen groot gezag 8 a, mochten geen uytheemfen zijn. 8 a
Schout van de Stadt Amperiam, pre-
fen-
|
|||||||||||
|
~l Chepenen, waar van zoo genaamt
ii a. Eertijds warender zeven Schepenen in deze Stadt 21 b. de xiv te noemen, waar uyt de Stad- houder zeven tot Schepenen kiefde. 12 a. van Vrouw Maria beveftigf *4 », en door Kart/naderhandt, Keizer vopr goet gekent 24 b. ook van xijn zoon Philips Koning van |
|||||||||||
|
Regifter van het vijfde Boek.
|
||||||||||||
|
delen , of Compagnien, twee va»
't Land, vier van de Stad 79 &. hoe lang de Lands Compagnien hier binnen gelegen 80 a. twee van deze zes Vendelen, wakender alle nachten 81 a. Nader ordre op't waken der Soldaten anno 1655. 81 £. verdrag der Staten met de Heeren van Amfttrdam, rakende, de betaling vande twee Lands Compa- gnie Soldaten, anno 1 f88 vedragen 80
Staande Renten , door d'Ambachts-
hcerlijkheden aan Amjlerdam jaar- lijcx te betalen. 108 '» Straffen over verfcheiden mifdaden,
na gelegentheit. 71 Subftituten, of Onderfchouten zijn-
der vier in deze Stad. 17 b T.
"PHrezorien ordinaris van defe Stadt,
en haar ampt, 34 &. doen jaar- lijcx reekening in opene Vierfchaar. Trezorieren extraordinaris, en haar
ampt. 41 b Tollen, de Poorteren van ti^fmjlerdam
zyn tol-vry, in geheel Holland, alflè haar tol-brief vertoonen dat jaar en dagh Poorter geweeft. 89 b, zonder tol-brief aan den tol komen- de , mogen die halen; zonder eeni- ge fchade van haar goet. 896 zyn tcl-vry inde Burg Graaf van ht'jdens tollen, uytgenomen inde Jaarmark- ten tot Viaerdingen , Voirfchoten, en Valkenburgh. 90 a. zyn tol-vry vande Markt-tollen te Workom en Heufden. yob. tol-vry binnen de Stadswal-, 91 <*. ook in den lan- de , en 't Sticht van Uitrecht na Bra- bant en Vlaanderen, 8cc. ook de Rhijnflroom op tot Rhenen toe.91 tt Trouwen gefchict hier, in de Kerken^
ofop't Stadhuys.43 a, niet voor de geboden zyn gegaan ; en binnen een maandt na 't derde gebodt, ten ware om wettige redenen 4 j b U.
[ ] Rk eenEilandjgelegen inde Zuider
Zee 109 b. omtrent een uur gaans inden ommetrek groot. iio». en vordere gelegentheit. 1100. eer- tyds veel grooter als nu 1106. fpoelt dagelijks door de Zee af, 110 b. eer- tijdts zynder veel Konyncn geweeft. 111 *
|
||||||||||||
|
fenteert de Graafy\heyt van Hal-
landt 11 b. geen uytheemfen daar toe te kiezen 8 a. zal te voren ze- ven jaar Poorter, en nu zoo lange in 't groot Poorterfchap zijn, ter daar toe verkiefeüjk 12 b. is ge- houden zijn Eedt te doen 11 b. heeft tot zijn dienft een Secretaris 13 a. twe gefworen Roedragers, en twalet 's Heeren Dicnaers. j 3 b Schout van Amflc-dam vermogt eer-
tijds met twee Hellebardiers te gaan 17 a.
't Schouts Ampt t'Amfterdam, van al-
ler geheugenifle van de Graaflijk- heit begeven, daar na aan de Stadt beleendt 8 b. van den jare 1750 j tot den jare 156? weder aan de Graaflijkheit 9 b. door Philips voor zes jaren aan de Stadt op ge- dragen , met beladingen daar op 10 a. naderhandt aan de Stadt ge- komen , en gebleven. 12 b Schout, Opperi'chouts Ampt omtrent
mifdadigen, S9 a- by ^en zelyen' d'Onderfchouten , of hunne Die- naaren , die aan te taften , en te ley- den, f 9 a. mag geen Poorter ter goeder naam en faam, inhegtenis te brengen, fonder toeftemming van Burgermeefteren , en Schepe- nen, 59 b. niemandt binnenzyn huys vangen , dan met verlof van de voorgemelde, en meer dingen daaromtrent, 60 <*. enói. ver- mag geen Schuldenaars of Banke- roetiers vry gcley te geven , als met toeftaan van haar Crediteuren, 61 a bevordert hetpynigen der mifdadi- gen, 61. dingt na gelegentheit der mifdaden , tegen de gevangenen , 60, ook tegen die op hun woordt onrflagen zyn , 60. hoe de Schout de vonnifTen bevordert tegen die met de doodt werden geftraft. 61 Schouten , Onderfchouten, zynder
vier t'Amfterdam , die d'Opper- fchout in zyn Ampt, in alles behul- P'ghzyn. 17 a Schouts Dienaren , vande Opperfchout
zyndertwalef, \%b. haar Ampt, 1 ï b. vermogten eertyds inde Hal en Pylfteegen Hoerhuis te houden 14«. in 't vangen en leiden der mifdadigen haar niet beletten, maar tegen alle geweld te befchermen. 14 £. zyn gehouden alle mifdaden daar van weetende, aan te brengen 61 * I
|
Schutteren, oude Schutteren, f'Atn-
ferdam , ontfangen jaarlijcx ellef GoudeHollandtze Schilden hadden vry viflen, in de Stadts Graften, en driemaal tien dagen vry wijn- tapping, enz. 74. die haar wijn- taps vryheit huurde , als mede de vitkheryen , waren vry van Hcer- Vaart. 7j- Schutteren , waren eertijdts weinige
t'AmJlerdam , naderhandt in drie deelen opgerecht 73. anno 1650 in vierenvijftigh Vendelen.of Com- pagnien verdeelt 73 b. ordere in 't waken en optrekken voor dezel- ve 76. Eedt door d'aankomelin- gen te doen ^y. oeffenen haar in 't Schermfchocil 97 b. trekken op Kermis zeer prachtich door deStadt en hoe veel Compagnien dagelijcx. 79
SecretarifTen f''Amjlerdam 58 b. ook vande Zee-zakcn f9*. en Defo-
late Boedel Kamer. 596 Ses en dartigh Raden der Stadt Am-
fierdam , en haar verkiefing volgens 't privilegie van frowjj Maria , door PhilipsKoningvan Sjan jen 4 a. ee- nige overlijdende , andere in de plaats te kiefen 5 b. het ampt van deze Raden. 6 a Silverdraat-treckers , zijn gehouden
't Silver tot haar werk uyt de Banck te halen, mogen de lacafie zelfs herfmelten. 49 b Slaan met de handt, die dat doet ver-
beurt drie gulden. 68.* Shoten , een Ambachts-heerlijkheit
van Amderdam. 102 b Sloterdij\, een Ambachts-heerlijkheit
van Amfterdam 10.2 b. daar heeft eertijdts een W aag gedaan, ook een fluis geweeft. 104 e Shoterdylzer Meer , eertijds bevift by
die van Sloterdijk ; volgens 't Pre- vilegie van Maximïlxen Grave van HtUandt anno 1479 verleend , door Filips van OoJ}enri/'^ZT\no 1501 be- veiligt 105 b. verdroogde met ter tijdt 10^ b. verkogt anno 1639 droog gemaakt, en de landen uyt- gedeelt, 1644. a 106. weder in gebrooken, anno 1662. en droog gemaakt. 106? Sluizen , drieongemeene Vloet-flui-
zen zijn der gelegt in den dijk tuf- fchen het Haarlemmer Meer, en 't Y, ook haar gebruyk. 107^ oldaten in deeze Stad, zijn zes Ven-
|
|||||||||||
|
I
|
||||||||||||
|
Regifter van het vij fde Boek.
|
|||||||||
|
Vreemdeling met een PoorterflTe of
Poorters Dochter trouwende heeft het Poorter-recht: is gehouden zyn eedt te doen; vermag geen Poorters neeringte doen ,of Poorters tol vry- heden te genieten voor dat zyn eedt gedaan, heeft. 89*. vermag bin- nen de Stad, en vryheit geen nee- ring te doen, of in geen Gilden komen. 91 b Vreemdeling . vermag niet inde koop
van Booter, Kooren , of andere dingen, door een Poorter gedaan te deelen, tenware met Koopersbe- lieven, pi b Vrye Geer, waar van £00 genaamt.
ioó b
Vroetfchap , of eeuwige Raden dezer
Stadt, eertyds 24. Perzoonen. 2 b naderhand met noch 12. vermeer- dert. 3«. zoo dar. nu 36zyn 43■ eertyds gekoorenby de Gemeente , en Rijkdomme, 4 b. hoedanige volgens d'ordre van Philips, daar toe te kiefen,uitgeleit. 4^ Sec/by eeniger overlyden , andere in haar plaats te kiezen, f b. hoenamal- kanderen bevriend mogen zyn: ook hun ampt 6 is W.
VtTAcht dezer Stede, diefe aahvegt,
** wort met de doodt of anders
geftraft, mach zich ver weeren , en iemandt quetfende of doodende, niet ftraf baar. 69" Wapen trekken , en 't geen daar om-
trent, voorvalt, 68 Weeskamer, wat vrienden vanover-
leedenen omtrent de Weeskamer hebben waar te neemen den Wees- kinderen rakende. 34 e. Weeskin- deren terftontopde Weeskamer te te brengen. 35 b Weeskamer van Amfterditms Am-
bachts- heerlijkheden, wertgefchikt nade keuren vande Weeskamer f'Amfitrdam, i o S a Weeskinderen , daar mede mogen de
langhftleevende uytkoop doen , 40^. op wat manier 41 a Weeskinderen die van haar goederen
konnen leven , of andere die in 't Weeshuis komen , waar inze ver- fchillen. 34 b Weeskinderen die van haar goederen
konnen leven.of niet in 'tWeeshuys komen wat haar vrienden,van de o- Vürledenen, voor haar, omtrent de |
|||||||||
|
im. is veel ftorm onderworpen I
111 b. vers waterputten, nu noch op dir Eiland, mi. inwoonders zy viflchers.x ui. helpen by ftorm de verlegen Schepen, a 111. Sterfreal- daar anno 1637. 112. Manier van rechtspleging. 11 xb. En'tfchieten van de Papegay. 112. Henshoorn, al- daar, begonnen te gebruyken 1606. * 113. Vuurbaak geftelt anno 161 7. a 115. Oude Godfdienft, «113. verandert na die van de hervormde Godtsdienft 11 %b. werdt vanee- nige gevolgt 114«. en vermeerde- ren dagelijcx 114'k 't Gerecht beftaat in een Schout, en vijf Bur- germcefters, geen Doótor of Heel- meefter op dit Eyland 1146. die van XJrck verwittigen die van Enkz hupjcn de aanflag der Gelderfchen op die Stad 116 b. des Kerks in- komften behoorden aan Sint Odulfs Kloofter tot Staveren 117«. de Landen van Urk aan den Apt van 't voornoemde Kloofter opgedra- gen 1309. 117 V. \J Ryheden, en voorrechten aan de * Poorteren van Amfterdatn eigen. 8 9 Val van Xfr\, omtrent een half mijl van Urk gelegen. 1 10 b .Vechten , iemant quetfen , enz. ftraf daar over. 6S Verdrach tuflchen de gemachtigde vande H. H. Staten, en d'afgezon- de van Amjlerdam, over de garni- foen houdende foldaten van 't land, annoij-S8. veraccordeert. 80 Vierfchaar, hooge Vierfchaar, hoe daar in met de mifdadigeregts-ple- ging gehouden werdt, 60 Vreede te leggen , én door 't geregt aan te bieden, 70. gemaakt zyn- de te onderhouden, 70 en 71. die- ie breekt verbeurt zyn lijf, en de helft zynder goederen, 7 o Vreemde Koopluyden mogen hier yry blijven, en handelen , met be .liefte van Stads overheit, aliTe haar eerlijk dragen. 93 b Vreemdelingen tot Poorter aan te nee- men door de E. E. H. Burgermee- fteren. 20 & Vreemdelingen hier woonende, wer- den geacht als Ingezetene $zb. mogen geen Poorters vrijheden . of voorrechten genieten : zyn ook laften en fchattingen alsden Poor- teren onderworpen. 93« |
. Weeskamer hebben v/aar te" neme»
34 b. de Vader der Wefen heeft voor al de voogdy over zyn kinderen 380. de Moeder of Groot-moe- der daartoe bequaam zynde, mo- gen't ook aanveerde, mettoeftaan der kinderen Voogden en Weesme- fteren 38a. Vader,Moeder,ofGroot- moeder hertrouwende is die bedie- ninge uit; en geen reekening voor 't trouwen gedaan hebbende, zynde goederen der gener die zoo aan trouwt mede verbonden, voor de • Weeskinderen. 38« Weeskinderen goederen blyven ge-
meen tot iemant van hun mondig zy, of anders na gelegentheyt van zaken. 39« Weeskinderen tien jaren uyt blijvende
zonder dat men der iets van kan ver- mogen haar goederen, onder borg. togt, by de Vrienden werden ge- deelt. 341« geen verfchillen van Weeskinderen mogen voor't recht betrokken worden zonder kennis van Burgermeefteren en Weesmee- fteren. 39« Weeskinderen Voogden, alffer geen
Vrienden toe zyn, werden by Wees- meefteren gefield. 38 a. zyn ge- houden ten verfoeke van Vrienden en Weesmeefteren rekening te doen hoe veel nu voor haar zalaris van ontfang en uytgaaf genieten, mo- gen der Weezen geld niet op renten geven, dan onder bezegelde brie- ven , en twee vafte borgen : 3 8 £ die dan zoo veel kracht hebban als een Scheepen kennis 39/» Weesmeefteren, dezer Stad , en haar
ampt. l\b. mitigaders'tgeende Overledenen vrienden , omtrent haar E. Achtbaarheden , hebben waar te nemen 34 £. doende ver. fchillen der Weeskinderen kort af. 39 b. doen de papieren bewaren , iemant voor haar E. ontbooden zyn- de , moet verfchijnen. 39 £ Weesmeefteren kenniftên in kragt ge«
lijk géfteld met Schepenen ken- niflen, 4°« Willekeur , waar by de Schouts Die-
naren vergunt wort inde Pijl en Halfteegen openbaar Bordeelhuys te houden , gekundig1". anno 1509. 14«, noch een by nayan inhoutals de vorige , 1 f « Willem Bardes bekomt het Schouts
ampt uit 's Kaifers naam in deze Stadt
|
||||||||
|
Regifter van liet zefde Boek.'
|
|||||||||||||||
|
Stad te bedienen? 9 b
Wiflel-bank opgericht anno 1609. en
deffelfs Gemachtigden, mitfgaders
keuren dien aangaande. 48 *
VViffelbrieven, orderen, en Keuren
daar omtrent. 49
VViffelbrieven, zullen uyterlijk) bin-
|
|||||||||||||||
|
nen den feften dach in Amjlerdam,
betziiuofgeprotejletrtzijn. a 49 VViffelbrieven t'Amjlerdam gefloten., moeten geprotefteert worden, in de tijdt, en na gewoonte der plaatzen daarfe te betalen zijn. 49 a |
|||||||||||||||
|
YS-bi j ten, en 't geen daar aa» kleeft.
87 Z. ZEe-zaaken, en Keuren daar overi
55 |
|||||||||||||||
|
Regifter van het zefde Boek.
|
|||||||||||||||
|
voor goet het accoort van hun met
de Burghgraaf van Leyden 119 e. vermeerdert Amjlerdams vryheit, 100 roeden veerder 129 b. fteld ordre op't vernieuwen vande {lui- zen inde Middeldam , van die Stad 130 verfcheiden vryheden aan d'Amjlerdammers , en andere anno 1387.130. de Viflcheryen,'t gou- de Water , ende Maat aan die van Amjlerdam verpacht, anno 1389. j 3 1 a. ander Handveft aan hun anno 1390. 131 a. haar ook ver- gunt een voogt te mogen fetten op haar landen te Schennen in Denemar- ken, anno 1391. 131 a. na zijn Broeders doodt geworden Grave, vande Landen 134^. verfcheiden regten aen d'Amjlerdammers gege- ven. Pag. 134. is een groot be- minner van d* Amjlerdammers ge- weeft 134 £• met de Vriezen in Oorlog 135«. die hy overwint, weer tegen hem opgedaan, en ge- dwongen 13 f *. met fan van Arkel in Oorlog die hy overwint 135^. noch eenige vryheden aan d* Amjlerdammers verleend 135e en 13Ö. Bouwt het Kattuyfers Kloodeit'Amflerdam 1366. fterft en wert in dea Hage begraven , anno 1404. 136 e Aerdig zeggen, van Henrik Raepx.il-
•ver, op de Hollandfe zee macht
.toegepaft. '45'*
Aflaten, warender anno ifoi in Am-
fterdam te bekomen , zoo men fchreef, aen die van Haerlem. 161 b Alarm, kluchtig alarm t'Amjlerdam
en waar door. 3 77 Alfert Hendnkfx,. een bier-fteeker te
Amjlerdam , raakt daar in lijden »47 b. wertonthalft, en zijn goe- deren verbeurt gemaakt. 248 b Aiva , deHartog van Alva, raat den
Koning, eenheyrin Nederlant te zenden ,• komt inde zelve, neemt het bewmt der zaaken aan, zijn |
|||||||||||||||
|
gruwelijke tyrannye 146*. zoekt
d'Inwoonderste verfchalken, ftelt den Bloetraatin 146e. doetalom in de Nederlanden fchrikkelijke vervolgingen uytvoeren »4 7. wil- de geen veldtflag wagen, met de Prins -van Oranjen 251a. vervolgt den Prins in 't weg trekken 2 f» b. waande meefter te zijn, wil cok eén kafteel t'Amjlerdam doen bou- wen 2f3 a, Befchrijft de Staten om de Schatting zoo hy voor had- de , al omme in te voeren '254 «. die hem reden geeven van deffelfs onmogelijkheyt2 5jr. Doet tegen de Water-geuzen uytreding van OorlogsSchepen i$6 b. doet een riaccaet afkondigen wegen den tienden penning 25 6 b. wilder me- de voort varen , inzonderheydt in Hollandt 258. zijn wreet voor- neemen teegen eenige Bruflelaars , wort door 't overgaan vanden Sriel en Vlijjtngen, verhindert 2 $-9 Ge- dichten op hem 259 h. en 260. vermaandt &'Amjlerdammers tot vol- ftandigheyt. 261 Alva , komt *''Amjlerdam, ruft onder
Bojfu een Vloot Schepen uyt 267«. komt in haat, fcheydt fchandehjk uyt Amjlerdam, 270 b Amniftie, of vergiftenis, door de Staa-
ten Generael doen afkondigen, aan- gaande degewezene oneenigheden, anno 1650 afgekundicht anno 16$ t ipAugufti. 39» b Amjlerdam, eerft Hoeks, met de Moe-
der , daar na Kabeljaus , met de Zoon \i6a. wonderlijke uyt- richting met eenen' Creuer, aldaar \x6b. deze Stad aan't Graaffchap H.jünndt onaffcheidelijk beveftigt, anno 1746. door Margareta 117 &, ook door haar zoon het zelve belooft anno 135 $. 119 a. Hartoch Fihps verzet den Raat op St. Elitaheths dach anno 1445*. 1463 Amjlerdam, hoe veer die Stads vryheyt
(N) anna |
|||||||||||||||
|
AAnfiag der Herdoperen op Am-
jlerdam 171 b. in 't werk gefteldt ijl a. wonder- lijk hinder middel inde felve 171 a. hoe de Burgers haar daar in hou- den 17 z è. heteyndevan defe aan- flag. 17$ Aanflagder Staaten op Amjlerdam,
*73 b. in 't werk gefteldt 274- miflukt 278^. gefchiede zonder kennis van de Prins »78*. de Prins hadde kennis van een andere daar te voren, die fteeken bleef. 279
Aanflag van Prins Willem de tweede
op Amferdam , miflukt , en waar door 367 a. tijding van deze aan flag ,eerfegefchiede 366 a. voor- teekenen van dit aanftaande on- geval 366 a. door verdrag afge- maakt. 378 ■ Abkouw, 't Slot aldaar, door die van Amjlerdam ingenomen. Jfi?» Accoord tuffchen de Staten, en die
van Amjlerdam anno 1^78. ge- maakt tot Delft. 183 Accoort tuffchen de Prins, en die van
Amjlerdam na dat de Prins zijn aan- flag mislukt was 378 e. by die van de Stad aangenoomen. anno 1650, 3 Auguftij. 375 Adriaen Paeuw , en Warmen Rodenburg
verkrijgen van de Wethouderen , een brief van bevrijding, 138 e Adrianus Smoutius, Predikant tot Am-
(lerdam,wort met een briefje uy tge- zet. 332<* Aerdbevingt' Amjlerdam, anno 1640
rnet kleine beweginge. 424 t^ielbrubt, Hartcghin Beyeren,broe-
der van fVillem , die ontzinnigh was, word Ruwaart van den Lan- den n8£. Neemt het aan , vol- gens den brief gegeevenanno 1357 129. aan die van Amjlerdam een quijtfcheldinge over zcekere breu- ke van Kudelfteert 119 a. kent |
|||||||||||||||
|
Regifter van het zcfde Boek.
|
|||||||||
|
anno 1342 buyten haar omring
flxekken zoude 120&. van Har- toch Aelbrecht hondert roeden veer- der uytgezet 12.9.6. anno 1411 , aan de waterkant tot de Vogel wijk uyrgibreyt 13 8 *r- het Stads Wa- pen, anno 1488 met de Keyzerlijke Kroon daar booven vereert 15-7 b. Banpaalen van Maxhmliaan 1100 roeden buyten de Stadts veften, van Keizer Karel, een myl in't ronde gefte'd jfSb. na anno 15-11.mo- gender geen houte huyzen , of hou- te wanden aan de zelve, gemaakt Werden ook een myl in 't ronde geen Kalk-ovens. 179" tstmfterdam, daar is anno 14*7 een
Schipgebouwt, de Katte genaamt 141«. anno 1457 vertrekkender eenige Tertianen 150/j. anno 1461 , quamender Francifcaner Monnikken binnen 15-0/>. anno 1481. bemuurt. ifi a. 156 b. lijdt grootefchade, van de Gelder- fen *<,$ b. ook van de Hoekze en Kabeljauze onecnigheden l$l a. van de Gelderften anno 1507 be- l'prongen, anno 15-12 wederover- vallen, veel Schepen voor de paaien in brandt geileeken 160 b. trek- ken verby deeze Stad, na Uytrecht 160 a. Chrtftiun de tweede, Konink van. Denemarken komter binnen 164 a. oproer der Herdooperen in deeze Sradt 164 b. de Graaf van Hooghftraaten komter, om ordre te ftellen 166b. anno 15-3S lie- pender zeven mannen en vijf vrou- wen naakt .door de Stad 169. lan van Gsel komter i-job. Herdoo- perSj zoeken de Stadt te overrom pelen 17 i£. anno 1 $40 quamder Keizer Kjirel binnen 18 tb. anno 15^5 isdaareenTooveres verbrand 18 8 a. en ook noch andere. 18 8 £ zAmflerdam, aldaar trekken die van deHervormdeGadsdienft met groo- tenyveruytnade Predicatien 107. nieuwe oproeren binnen die Stadt 21 $, worden door verdrag geftilt. 118
Amfterdam, de Prins van Oranjen komt in die Stadt 223 £. vertrekt yan ' daar 224 b. oorzaak van nieuwe ; beroerte , in die Stadt, en waar uyt ; ontdaan 225-«. veel Volks op de been 127. twee gebroeders tegen eikanderen 227«. de beroerte al- daar» nedergeley t. z 19 |
|||||||||
|
Amfterdam, daar komt de Hr. v m Bre- 1
derode 230. ook facob de la Torre geheime ichryver 231. die weder j vertrekt »32 b. veele Hervormde i verdreeven zijnde , voor die Stadt, j moeten'erbuyten blijven 236^. ; Brederoos Troepen komen Vo^r de- j ze Stadt 239. De Graaf -van Me- \ gen komter omtrent 240. veel i Burgers vertrekken vandaar 241. Nüirnarmei,komter met Kiygsvolk ! binnen 243. Eenige van de her- vormde worden geftraft in die Stadt 145 b. drie geachte Burgers ko- men daar in lijden 247 £. die ge- doodt, en andere mishandelt 249. wordt gecondemneeit Ontveft te worden 2; 8. t-Amfterdam blijft het met.de Koning houden 261. een Vrouw om vlees eeten, werdt, uyt de Stadt gebannen. 262 Amfterdam wert verfocht op 's Princen
zijde te vallen 262«. werdt be- legerdt 262 b. weder verlaten 263. Alaw , komt t'Amfterdam 167. ruft van daar een Vloot Sche- pen uyt onder Bojfu. 2673- Duc d'Aiva fcheydt fchandelijkuyt Am- fterdam. ïjob Amfterdam, de Staten neemender een
aanflagop 273 b. door H. H.tt-ng, en N. Kuychaver aangevangen 274. die der weder uytvluchten 278. de Prins had voor deeze eenandere aanflag voorgenoomen , maar niet uytgevoert 279. word van Sonojt benaauwt 280. anno 1578 wiert- ter't geld verhoogt 212 a. Sonoy maakttr meer fchanfen om 2 8 2 £. met de Staaten, en F rins verdraa- gen 283- van 't beleg ontlaft 287 b. nieuwe oproer aldaar 289. de Wethoudcren, en Geellelijken wor- dender anno j 578. gevangen, en uytgezet 290. ftaat beneven Gou- de , den Pr,ns tegen in 't aanbieden vmHcMandts Graaflijkhcit. 297 Amfterdam, daar laat Licefier Roze-
nobels munten, komt in die Stadt 301». hoe hy daar ingehaalt 301 h. en getradteert is 302 a. ten tweede- maal daar gekomen 302 &. ver- trekt van daar na Uytrecht. 3036 Amfterdam , neemt door de vryheit toe
394. Scheepvaardenvan daar, na 'tNoorden 305. gelukken niet, 3io£. na Ooft-Indien, die beter voortgang namen. 312 Amfterdam wordt door Prins Maurits,
|
|||||||||
|
den Raadt verzet behoudens baai-
Recht , en Vryheeden. 326. de Weft- Indifche Maatfchappy neemt daar begin anno 162 1. 330. Op- roer aldaar door de Remonftrants vergaderingen, onrftaan 319. door de Prins geftilt 332. Oproer aldaar om de Bootér-pacht, wort geftilt, ondertuflehen een Vrouw verdronken 335-. Oproer aldaar door de Bootsgezellen, om de buit van Piet Heyn 338. vreemde ver- toning van een Vogel;, anno 1630. 339
Amfi e dam, beleg van Amfterdam door
Prins Willem de t vncede , m et het gee- ne daar voor ging , en navolgde 343. Prins WMem komter anno 165-0. en vertrekt weder, door een ongewoonlijke weg. 354. drie voorteekenen aldaar, van een na- kent ongeval. 365. wordt anno 1650. vanden Prins berendt, en op welke wyze, 366. hoe tot te- genweer daargeordonneert wort, 36/. 't krijgsvolk weder afgevoert 3 81 • kluchtich alarm van de Haar- lemmerpoort , en waar door, 377 noch meer verfterkt-, 383 b. daar worden twee Blokhuyzen gebouwt, 393. weder afgebroken 3:4 t''Amfterdam, oproer door moetwilli-
ge bootsgezellen aangerecht, 395- twee daar van gehangen, 396, op- loop in de uitvoering van 't gerecht 3i>8. anno 1655. gefchiede daar d'eerfte fitting van de Hceren in 't Nieuw Raadthuis , 407. daar wordt een Colonie voor Nieuw- Nederlant anno 1Ó56". opgerecht, 407. anno 1659. de Beurs ver- fterkt, 413. een fteene brug, by de Lelie-fluis ingevallen. 413 f Amfterdam worden ftoute dreigen de
brieven aan eenige Koopluiden ge- zonden , in 't jaar i6<So. 413 ó f Amfterdam doet een Jode, een andere
Jode dootfehieten. 416 * Amfterdam is ook gefien die vurige
kogel inde lucht, als mede de Staart-
■ fterre, 41<J
t'Amfterdam, endaar omtrent bevrie-
zen en breeken de boomenopeen fchrikkelijkewyze. 417 Amfterdam heeft veel verwoeftinges
uitgeftaan, +r9. ook hoge water vloeden, 421. ftormen en aert- bevingen , 4-14. branden, 41S brandt-ftichters zynder geweeftS 4}«i
|
|||||||||
|
Regifter van het zefde Boek.
|
||||||||||
|
na de Land-voogdes 241. Noch
eens uytgezonden, over de bouwmg van 't Kafteel, fchrijven aan haar Principalen 25-3- Amfterdamze Wethouderen fchorvoetentegeiUf- vas fchatting, worden in de vijf-cn- twintich duyzent guldens boete he- ilagen 2f8. maaken verdrag met de Staten , en punten van dien 283. eenander verdrag anno 1581 geflooten 294. ftaan beneven die van Goude teegen't aanbieden van He//WjGraafli)kheyt aan den Prins ■vanCranjen 297- de Staaten doen aan haar bezending 298. hadden anno 1581 't oppergezag den Prins aangeboden 297*. 'doen zeker bert dat noch in weezen , voor't Raathuys ftellen.en waarom 301 a. doen naauw achting neemen op Li- cejlers doen , en hoe hem inhalen lo.i, onthalen hem heerlijk op 'tStadthuys, maar ftellen hinder- laag Schutters teegen hem 302 a. wat hy tegen haar in't zin had 303. door Burgermeefter?. C Boom belet 303 £. de Staaten van Hcllandt doen aan haar bezending over de verfchillen tullen de Remonftran- ten,en Contra-Remonftranten: daar zy prompt op antwoorden 318. ftillen d'oproer ten tijde der Re- monftranten , door haar gezach 3 2 2. ftellen een Placcaat daar tee. gensin 323. werden anno 1618 , door Prins Maurits afgezet 3* f. eenige van de afgezette , komender weder in 327*. 'tzitten in de Kerkenraadt wordt toe-geftaan 332 e. zenden anno 165o gemach- tigde, den Prins tegen 35-3 a. an- dermaal 353 £• verzoeken dat hy niet in Stadt kome 354^ .nalen den Prins in, weigeren hem in den Raadt te mogen komen 3 ff. ant- woorden op de klachte door den Pr/w/over baar gedaan 359. fpre- ken met Graaf' WAkm 369. ook met de Pt™ 374. reden aan haar zijde tot het verdrach met de Prins m b. dat geflooten en hoedanich 378. een Zeeparaat-artijkei 379- worden belatten, en geprezen ?8o. valfchelijk belogen, en Placcaat daar tegen 382. herftellcn Andnes, en Cornelis Bikker 388. d'Heeren neemen hun eerfte zitplaats , in 't Nieuw Raadthuys, anno i6y5 : 29 Julij. 407 :(N ,i) Amper-
|
||||||||||
|
den aan de Prins, haar Gemachtig- \
de, reyfen voort na de landvoogdes I 229 e. fenden aan de H. 'vanSrede- rcode: 230 b. wilden hem in haar Stadt niet dulden. 231*. punten van verdrag door haar E. Achtbaar- heden, aan de hervormde voorge- ftelt.(23j. Raden over't verkie- fen van eenige uyt de fchutteren, dat aan de Burger hoplieden bekent maken. 234. negen perzoonen, en welke daar toe gekoren : by Bur- germeefterenbeveftigt, 235. trach- ten't preeken der hervormde f'Aw- fterdam te beletten. 237. antwoor- den op haar fmeek-fchnft. 238. geeven aan ddriam Paeuw, en Harmen Rodenburg , een brief van bevryding 238?. zenden Lau- rens Jacokfz, Reael, en andere na 241. doen bezending na de Land- voogdes , dat geen Krygsvolk in de Stadt zoude komen 242. doen verfcheydene ftraffen 243 , 244. blij ven na Alvas vertrek, evenon- verzetteh jk, handelen met de Prins zjia. houdent met Don Johan 271 b. verdragen met de Prins, 283». een Burgermeefter , en vijf perzoonen uyt de Vroetfchap , zou- den in gyzeling gaan 283 b. dat gefchiede 2876. klaagen over de hervormde i%%b. worden van haar gevangen , en uyt de Stadt ge- zet, anno 1 f78. 290. van hun eedt ontflagen, en andere in de plaats gekooren. 290 b rfmfterdamx.e Wethouderen, rechten
de Coionie in Nieuw Nederlant op anno 1656 407. ftellen ordre te- gen fchrikkelijke dreigende brie- ven , en haar makers 41 f. als mede tegen de jood , die een andere Jood had laten dood fchieten 416. ftellen ordere in dure tijden , dat de behoeftige beter koop broodt kon- nen halen. 437*. verbieden't uitvoeren van Koren 440 <?. or- donnecren anno 1S62 , dat het broodt met lootjes tot minder prijs alsde zetting wiertgehaalt 441 'o maken een ordere tegen de voortzet- • ring van de Peft anno 1 ó 5 5- 444^. dat weder vernieuwen 1002.445- b <Ls4mjlerdamz,e Wethouderen , haar gecommitteerde, reyzenna Bruffèl 224. handelen heymelijk met de Land-voogdes, om de hervormde te verftrikken xi$«. andermaal |
||||||||||
|
45 o; als nrede Duure tyden, 4 3 3
Peft, en groote fterften, 442>aan- wyfing vande dooden aldaar inde jaren 1653. en 1664- 445- mits- gaders hoe veel paren anno 1664. inde Kerken en't Stadthuis ge- trouwt zyn, Amfterdami'e wethouderen van Har- toch Philips i44f- o$StMmbeU dngb verfet 146«. ichrijvenaan die vzaHaarlem datter aflaten t'hwfier- dam te koop zyn 161 £. weygerden denBiflchop van Dronthtm te doen vangen, 16}. zyn tegen die van de hervormde Godtsdienft zeer ftraf, 107. ftellen ordre over haar preeken; en 't waken der Burgeren. 208. houden nader raat 209; ftaanhet preeken buyten de Stadt met oogluyking toe. ai o. foeken de beelde ftorming te belet- ten ; verdrag met de hervormde, daar over, en andere dingen. 114 ftellen Opper-Kapiteinen, maken 'tverdragh aan de landvoogdes be- kent. 2if. haar tweede verdrag met de hervormde. 218. neemen felfde Predikanten in hun befcher- ming. 221. veribeken vande land voogdes, dat de Prins van Oranje Jcome. 2 2 1 £. door den Prins tot Uitrecht by hem ontbooden. 222 gaan niet vry van Duc d'^foa zyn wreede vervolgingen. 247«. doen drie wel geachte Burgers , dooden, 248. 149. en andere mishandelen ook uytgeweekenen in dagen. 249^ koopend bouwen van een Kafteel af zf 3 a. ontfangen daar overeen brief, van haar Gecommitteerden. 153. maken zwarigheyt in'tat .kondigen van 't placcaat wegen den tienden penning, klagen over ge leeden fchade, en flegten toeftandt der Stadt. 357- fchor voeten om de fchatrmg op te brengen, worden inboeten verweezen. 2$& bleven 't met de Koning houden, neemen Krygsvolk aan.' 261. bannen een Vrouw om vlees eeten uytde Stad. z61 Amfterdamfche Wethouderen , ma-
door tuffchen fpreeken vande Prins weder verdrag met de hervormde 224. neemen een aanflag tegen haar aan. 225- zyn tefwak, om den nieuwen oploop te ftillen: 227/» leggen op lift toe, 227». ™aken een verdrag op 't nieuw. 218 ». zen- |
||||||||||
|
.egifter van het zefde Boek.
YVardijns foudenaanblijven, anno
i4j-t 147. Ordrevanhet verbie- zen der Scheepenen 148 b. van wijn en bier te tappen buyten de Stadt 149 a. mogen vryhandelen in Noorweegen, en andere vryheden in Denemarken en Hoiftejn haar ver- gunt 149^, zijn tolvry te Swol, verdragen anno 1469. 149 e. haar toe geftaan vryen handel op Bergen in Niorveeegeti, anno 1470. 153. ver- fcheyden vryheden van de Deenze Koningen aan d'isfmfierdammers 161.180. de . veertien mannen, daar uy ede zeven Scheepenen jaar- lijcx, door wie , en hoedanige te kiezen 155 a. anno 1488 van Keji.tr Max.mdmen "met de Keizer- lijke Kroon boven haar Stadts wa- pen vereert 157 b. verfcheyden vryheeden met andere gemeen 157 b. vermogen in de plaats van een Burgermeefter overlijdende, een andere daartoe te kiezen, den nafchouwoverde Dinnerdi/kje doen \%9«. vryheden van Filips anno 1505 aan d'Amjlerdammers 160 a. Handveften van Keiier Kar el, aan haar verleendt 179. koopen voor 45oeguld. de pacht van 't bier 189 b. Ook dat van de Hambur- ger bieren , en ftaat Filips Ko- ning van Spanjen, haar toe de vrye vaart op Waterland , ook dat jaar- lijex in plaats van zeeven, negen Scheepenen zouden regeeren , daar van twee out blijven 190«. ordre van Margriet» van Parma , hoe na de regeerders , den anderen zouden mogen bevriend zijn. 201 \mfierdammers hebben al lange groote
Scheep vaarden gehad, ook na Oo- ftenen Koorden i;o b. helpen Hartogh Aelbrecht , teegen fan van /irkel , ook teegen de Vr;e- Hen , zenden hem een Schip met zout 13 f a. doen zijn zoon Willem byftant in 't beleg voor Hagefteyn 137 e. Geraken in Oorlogh met d'Uytrechtx.e anno 1410. 141, b. worden van haar belaagt, geflagen, vluchten zeer verbaaft 141«. voor Filips van Borgtmje , in Oorlogh met Vrouw Jacoba 143 a. ont- zetten Hoor» 143 £. hun gedeelte inde beede van Vilips, was 3000 Schilden 143 b. omtrent anno 1438. door haar alleen zo Schepen uytgereet, daarom zeer onfachlijk., |
||||||||
|
jtmjlerJammrf, zoo de Wethoude- '
ren, als 't gemeen , hïbben aan de Graven of Oppergezach-hebbers, groote dienden gedaan, daar voor met Handveften , en 'voorrechten begiftigt 113 a. hebben meer Handveften gehad, alfler bewaart zijn in b. hun hals verbeurt heb- bende, zouden maar de helft van haar Goederen verbeuren 118 b verdragen met Heer 'fanPerlijn dat vry in Waterland .mochten komen, en keeren 118 b. zullen houden de Schooie , het Schrijf- Am- bacht, en de Kofterye 111 a. worden vrygefprooken van alle doodtflagen , roovingen , 8cc. in de Hoekze en" Kabeijauwze onee- nigheeden 118 b. Willem , geby- ' naamt den Dollen Graaf beloofter van borchtochten te bevrijden 129* Hartoch tAelbrecht, geeft haar veel vryheden, en voorrechten , anno 1380. 130. Ook over't verlegge vande Sluyzen inde Middeldam , noch andere vryheden met Goylani gemeen , anno 1387. 130^. ver- pacht anno 1389. aanhaar de Vif- icherijen, 't Goude water en de maat 131a vergunde haar anno 1391. een Voogd op Schoonen in Dene;nar\en te moogen zenden, dat haar ook 21 jaren te vooren van de Sweediè Koning vergunt was 131a op haar Vi£ten te Schuwe?!, en V»l- fterhode, vrye Koophandel en nee- ring doen anno 1 369. met d'anzee Steeden , in een Contract 133. •'t rooden Ambacht door haar te be- geeven, quaeck-borde en dobbel School verbooden. Een zeven ja- ' rich poorter mach tot hooge eer- ampten komen 134. Amflerdam- mers, zijn vry van 't Dortfe Stapel- 1 recht 134^. Tolvry te Scheonbo- -vctt, en Gsude ijy b. moogen ! veyligh in 't Vlie , en Mars-diep \ varen 135 £. 137 '*. noch andere vryheden aldaar, ook over d'uyt- watcring door den Amflelen Daras Sluyzen tot in 't Y. 135. tol-vry 2ijnze, inde markt tollen te Worcom en Heugden 13 8 #. ook in gantfeh Hollandt 142 b. mogen 'niet te zeventuyg gedaagt worden , dan tot koften van die in onrecht valt. 141 £. anno 1440. haar toegeftaan deplatinge van dijkkaedje van Tjie- f.M j als mede dat eenige van de |
||||||||
|
bekomen grooten buyt, voeren be-
zems aan de Marzen, en waarom i4f<s. omtrent anno 1444. wier- dender de Hoekfe meefter.en joegen de Kabeljauze uyt de Stad 145 b. vieren Jaarlijcx St. Eh-Labets dach, om dat Hartogh Filips door 't ver. zetten van den Raad, d'oneenig- heden wegnam 146«. 't 1'a.ilgeld door haar te ontfangen 147. .ver- dragen met die van Campen, over 't leggen der Zee-tonnen anno 15 27 147 b. Rechten over 't Paalgeld met die van Enchhnyzen , en verdra- gen zich 148 a. vsrdragh met haaren de Zwolze, over den Tol anno 1469. 149 b- doen byftantaan Carel de Stoute, dragen haar man- nelijk in't beleg voor Nancy 153e. reden tegen de France Rovers, veel Schepen uyt ij'3^. worden in 't wederom komen geflagen, om dat haar niet by een gehouden 154. met hulp van andere veroveren een Genceze Kraak, en waarom iff# helpen mede het huys te Schagen beleggen 155^. lijdenoverlallvan de Gelderzen, die zy berooven iff. veroveren een Gelders Schip , en wreet gevecht daarom voorge- vallen \y6a, beleggen d' Eems, om die van Uitrecht het toevoer af te fnijden , veroveren Emmeneffe , Verwinnen d'Uytrechtze, bekomen haar Banniere ifö b, anno 1481 haar Stadt doen bemuren 1 56 b. neemen de Slooten Ab\oun> , en Vredelandt in 159. Slaan anno 1507 de Gelderflen af , en weder anno 15-11 160b. Snijdenhunby 't huys ter Hart den weg af, worden geflagen i6t a, Rooven haar Schepen op de zuyder zee anno 15-36 ifler vrede met de Gelderflen gemaakt 161 a. de Grave van Hooghftraten komt'er, en beichul- digt de wethouderen 167^. door 'tvangen van twee Herdopers, groo- te beroerte ontftaan 167. weder- ftaan de Herdoopers, die de Stad wilden inneemen 171. overwin- nenze, veel gedood, en twalef op een fchrikkelijke wijze geftraft 175. groote twift uyt het verfehil haarder wetkouderen voorgevallen 191. voorts om d'uytvoering van Kooren , en om 't bebouwen van de Laftagie 200. groote oneenighe- den met de Onroomfche , klagen tea
|
||||||||
|
Rcgifter van het zcCde Boek.
|
|||||||||
|
ten Hoof over haar Wethouderen ,
en waarom. ïoi Amfterdammers belegert door Lumey,
branden de laftagie af. i6z- vallen uyt op de beleggers: eenige Bur- gers opgehangen, van't beleg ont- flagen. 263. quellen die van Enk- huyien, worden door Sonoi gefla- gen. 263 b. door ÜEnkhnyzers en andere zeer gequelt. 163. ftaan Sonoi tegen 3 op de Diemermeer. 266 b Amfterdammers, haare goederen wer- den door een placcaat te koop geftelt 272. klaagen daarover, aan den Raad van Staten. 2736. ftaan H- Helling, en N. Rujcbavers volk moedich teegen , anno 1577. 276 doen haar deyfen, 177- achten hun briefjes niet, 278^. doen dit volk uit de Stadt vlugten; 27 a £ 400 burgers komen over, bySsnai in 't Leeger voor de Stadt. 281« zetten haar Wethouderen , en gee- ftelijken , ter Stadt uytanno 1578 290maken, anno 15-81. een nieu verdrag met de Staaten. 194.. re- den twee fcheepen uyt , achter 't Noorden om na Indien te varen. 506 b
Amjlerdammers worden door Prins
Willem de tweede belegerdt, ftellen
haar tot tegenweer , 367. doen
d'omleggende Landen onder water
lopen 373- graven den Dijkby na
deur omtrent (aaphannes,374. doen
de Menniftgelinden de bovftwerin-
gen opmaken , 367 b. Schermut-
fingen met Princen volk , 376*
middelen van haar aangewent, en
voorgeflagen,totverfterking vande
Stadt, 376 £
St. Antonis Poort, d'oude , nu de
nieuwe Waag, gebouwt anno 1488
en hoe veel doen van bouwen gekoft
keef. ifi^
Antwerpen, om de beroerte aldaar te
flillen komter de Prins van Oranje ,
wort metgroote blijdfchapontfan-
gen, 205 b, detwiften watgeftilt
200«
Anzee Steeden, maken een contracl:
met Wolmar, de derde Koningvan Denemarkenm.no 1369. 133. een andere Koning neemtfe in befcher- ming. 133 h 'Arbeitsloon , omtrent anno 1482 feer
goet koop, een Werkbaas verdien- de 11 en een Knecht 1^ ftuyyers |
|||||||||
|
daaghs 15M b
Arminianen , fiet Remonftranten.
Arm-verzorgers t'AmJIerdam hebben
verfcheyden vryheden omtrent de
Legaten, aan den Armen gemaakt
±19 b
B.
T^Atenburgh de Vryheeren vunBaa-
*^ tenbitrgh,vetla.ten Brederoos heyr,
worden op de Zuyderzee gevangen.
240
Balladen van Schepen, fullende over Pamphuys zeilen, tot welken diepte te doen: geen ballaftop Pamphuys uit te werpen: op een boete van 100 gulden 180 b Barnet je, een vrouw t'AmJIerdam, van-
de beziekte Weeskinderen , voor Toveres, en hun quaadtdoenfter, uytgekreten. 211 Banpalen van die van AmJIerdam, door
Maximiliiten geftelt anno 1488. elf hondert Roeden, buiten de Stads veften.. ij-8/6. door Keizer Karel anno 1544. een mijl in't ronde, ï 58 A. en 180« Bede van Karel, geby naamt de Stoute jaarlijcx 4103? fchilden , a 15 ftuivers ieder ï^ib Beede van Maximiliaen , door de Hol-
landers, Zeelanders,en die van Vries- /uB/if.hemtoegeftaan 80000 Fihps Schilden 157 e. Bcelde ftorming, door gantfch Ne-
derlandt, ook f Amfterdatn, eerft inde Oude Kerk, 213. daar na in andere plaatfen 114. door wat üag van volk uytgericht. 322« Beeldt van StNicoUtes, een filver beelt,
in de Oude Kerck tot AmJIerdam , Anno 1578. in geld verandert. 181 Beeren verfchuylen haar te gelijk met de Son, 308 a. vervolgen't Boots- volk, 309 a. brengenfe in groot gevaar. lojb Belacchelijke onnozelheydt van een
Burgers Vrouw t'AmJIerdam. 276 Bericht, en wederlegging door de Sta- ten van Hollandt, tegen de redenen van fijn Hoogheydt den Prins-van Orangien 391. deffelfs inhoudt. 391 b
Beroerten in Nederlandt, waer uyt ontftaen. 189. namelijk door het inftcllen van,nieuwe Biflchoppen, eninvoeringh van d'Inquifitie, de bloedige Plakkaten , en quellinge daar over 101. nemen feer toe 104. |
ook tot Amflerdani- 10$
Bert voor 't benedenfte deel van het
Raathuys t'Amflerdam, en fpreuk daar op, ten tijde van Lycefler , wort noch bewaart 301« Befendingh der Staten van Hollandt
aan AmJIerdam en Goude , die wey- gerigh bleven, om den Prins van O- rangien, tot Opper-bevelhebber aaa te neemen, en haar Commiflie. 298 * Befending van d'Algemeyne Staten V aan de Hollandtfche Steden 1650. over 't afdancken van de Landts Krijgsmachten 3 48. wat daar van gepredikt en gepraat is 349. die van Hollandt zoeken de bezending tegen te houden , en geven'er reden van. 3 j-o. Gaat evenwel voort. 351. komt eerft tot Dordrecht , en wat daar verrichten ,351a. de H. man Aertsbergen voert aldaar harderre« den tegen Burgermeefter de Wit 3 ei a. gaat voort na d'andere Ste- den 35-2. komtt'Amflerdam 354. weder in den Hage , worden be- dankt. 355 Betovering, wonderlijkeziekte, door betovering, aan een jonge Doch- ter. 188 b Betovering, of wonderlijke beziekt- heit der Weeskinderen t'AmJIerdam Jij'i gevoelen daar over. 212 Beursfluys f'AmJIerdam wordt's mid- daghs met Bomen gefloten , en waarom. , 430 Beurs tot AmJIerdam anno \6$$ ver- fterkt 413. de Koopluiden ver- gaderden ondertuflehen in de Nieu- we Kerk. 415 't Bevifien van de twee Sluizen in de Middeldam , aan die van itAmjler- dam gegeven. 138a Bikkers, deHeeren Andries en Corne- lis Bikker door en op 't believen van de Prins, anno 16 5 o t'Anjierdam , uyt hare bedieningen 379 e. na des Printen overlyden weder her- fteldt. 388 Biflchoppen, nieuwe Biflchoppen in deeze Landen ingevoert, klachten ' en mifnoegen , zelfs onder de Gee- ftelijken , daarover. 201 b Bloetraat, van Ducd'Aha ingeftelt, en waarover gelafl: hun ftraffeuyt te mogen voeren. 146 &. fchrikke- lijke vervolging, al omrae in de Ne- derlanden door haar aangeregt 247 Blokhuyzen, twee worden'er t'Am- (N 3) J !** |
||||||||
|
Regiftcf van het zefde Boek.
|
|||||||||
|
■ fttrdamgebouwti waar, nader be-
fclireven 393. afgebeeldt, afge- broken , en waarom. 394 Boden-Ambacht binnen Amflerdam, door de Heeren te begeven. 134« Bomen fcheuren in en omtrent Am- fier dam, door aanvrifent Ys, anno 1664. 416. afgebeeldt. 417 Bondtgenooten ten tijde van de be- roerten in Nederlandt, ziet Eede- len. Bootsvolkvan Willem Barextfz. om de Noort gevaren, verliezen 't Schip, Timmeren een Huys, worden van de Bceren gequelt 307 £. trekken de Koning van tJovax.embla 308 b. In groot gevaar 305«, komen tot Cola , ook t' Amflerdam. 310 Bootsgezellen , moetwillige, rechten oproer aen 395. twee van haar, namelijk Antonis facobflx., en Jo- ris Janft, worden met de doodt ge- ftraft 396. vonnis van knton. 396. en dat van Joris 397. in't uyt- voerenontftaatrumoer 398. ande- regaan in ftilligheyt weder Scheep 400
Borgers. f Amflerdam worden eenige doodt gefchooten 398. haar We- duwen en Weezen begiftight. 400 b
Sofllt, den Grave van Bojfa onder hem reedt Aha, een Vloot Schepen toe 167«. necmtde Schanzenopden Waterlantzen dijk in 267 b. vaart ten ftrijdt 263 a. wordt bezet 268 b. van de zijne verlaten .ver- weert zich dapper 269 a. geeft hem over/verzoekt hem by Alva te Verantwoorden 269 b. zijn ge- vangenis aen de gevangene Haar- lcmfche Burgers bekent gemaakt. %1oa
. Branden t'Amflerdam , voorgevallen 425. een zeer fchrickelijcke, en geweldige brandt anno i6öz in de Barnde-fteegh. 419 b Brandtftichters t'Amflerdam , anno
i6n iffèreen gerecht 430. ver- fcheyden maal brandluchten voor genoomen. 431 Sreederode , de Heer van Br eederode,
waarfchouwt de Hervormde , voor bedekte aanflagen der Roomze 225, komt t''Am&erdam 330. hy antwoordt de gecommiteerde der Wethouderen 230e. wey- gert te vertrecken 231 £. vordere reden met La Turre 232. neemt |
|||||||||
|
voor te vertrecken ; wort opgehou-
den : aanveerdt het opper-gezach over de zoldaten 234. Poogt te vertrecken : houdt zijn affchcydt maal; vertrekt 27 April 1567. na Duytflandt; fterft , en waar be- graven 238. zijn krijgsvolk komt na zijn vertrek voor Amflerdam 239 worden vervolgt 240. en vorder verftrooyt. 240 b Breucken, hoge en lage kleyne en
groote, binnen Amflerdam gefchie- dende, door den Schout te berech- ten. 138« Brief van HartogWillem aangaende de
uytwateringvan verfcheyden, in- den Amflel, door de Sluyzen, tot in't Y, gegeven anno 1413. 139 Brief van de Edelen, en hoofden des
Lands anno 141 j. waar by zy Vrouw Jacoba, tot Lands Vrouwe aannemen , in haar Vaders plaats 140
Brief van die van Stool, anno 1469.
met die'van Amflerdam verdragen zijnde over den Tol ten wederzij- den. 149 Brief van die van Amflerdam, aan den
Biffchop van Uytrecbt, over 't inne- men van de Slooten , t' hb'toude, en Pr ede landt. 15-9 b Brief, van den Raadt der Stadt Am-
fterdamjtano 1 yo 1 aan die van Haer- ... lem, wegen Aflaten,zoo doen in
haar Stad waren. \6i b Brief van Willem Prins van Oranje, aan
de zes Kapiteynen t''Amflerdam, anno 1 fó6: En antwoordt van de zelve Kapiteynen , aan den Prins. 222
Brief van Burgermeefteren en Regeer-
ders f'ssfmfierdam , aan Adriaen Paeteto , en Harmen Rodenburg, tot hun bevryding. 238 b Brief van de Koning van Spanjen, waar
mede verfcheyden uytgeweekene der Stadt Amflerdam, wierden in- gedaagf. 249 Brief van de Gecommitteerden der
Wethouderen t'Amflerdam , raken- de 'tverfoek darter geen Kafteel yoor die Stadt zoude mogen ge- bouwt worden. 25-3 Brief der Staatcn , om Amflerdam on-
der hun gehoorzaamheyt te bren- gen. 274 Brief van de Staten van W'andt en
Zeelandt met haar bezeeding aan de Steeden Amflerdam en Goude , tot |
|||||||||
|
aanneeming van den Trins,voor Op-
perbevelhebber. 298 Brief van d'algemeine Staten , anno
1650 rakende het afdanken van de Landts Krygsmacht. 347 Brief van Prins Willem de tweede aan de
Wethouderen f Amflerdam. 3Ö9 Briefjes uytgeftrooyt door H. Hiü.ng ,
't'Amflerdam "-77 b. worden by de
Burgers niet geacht. 278« Brief fchrikkelijke dreigende brief,
aan verfcheyden Koopluydcn ge- zonden j onder de namen Diodati & Swetonf, 416 a. tweede drei- gement-brief. 414 b Briel, een Stadt door Lumty ingeno-
men , verzet Duc d'Alva in zijn voornemen over de fchatting uytte voeren. 2 $-9 a Broodt, voor de behoeftige beter koop
gefteldt 440 »■ anno 1 662 weder duur , wierdt van die 't begeerde met lootjes gehaalt. 441 h Bruggen, Straten, en Steigeren, moch-
ten de Heeren by verval, doen ver- beteren. 1 38 b Brugman een der Francifcaner Monik-
ken, zeer wel fprekende, endaar van feyt men een fpreekwoordt gekomen, dat noch gebruy kt wort. 1506
Burgermeefteren , en Schepenen van
Amflerdam, hoe nadie malkande- ren mogen bevrient zyn, 134 i Burgermeefteren, waar in't en wan-
neer te kiefen , en van 't kielen der Oudt Burgermeefter fAnfte.dam, Burgermeefter, bmnens jaars overly-
dende, een ander in zyn plaatste kiefen. ' \f$a Buurt of Wijkmeetters t'Amflerdam j
haar bediening, 441 a. deelden anno 1661. lootjes uyt, aan die 't be- geerden, om het brooit tot min- der prijs als de fettingwas, te kun- nen halen . 441 b' 't Geen hier niet gevonden wordt,
foekt op de letter K. C.
CUartroizen of Cathuyfcrs, van de
Hervormde feer gehaat,en waar- om. 2J7A Chrijiiaen , Koning vr.n Denemurhn, geeft ve,rfcheiden vryheden aan die van Amflerdam. 149 Chriftiaen , Koning van Denemarken , geeft aan de hmfterdammers vryen jiandel |
|||||||||
|
Regifter van het zefde Boek.
|
||||||||||||||||||
|
handel op Bergen in Hoorwegen anno
1470. 153« Chriftiaen de Tweede , Koningvan De-
nemarken, geeft verfcheyden Vry- heden, aan die van Amfierdam anno 1507 162 b. komt t'Amfierdam, anno 1521 tracht daar den Bijfchop van Vronihem in hechtenis te ne- men : en waarom. 163 Cbriftiaen de Derde, Koningvan Dene-
marken , geeft aan die van Hoüandt, ook aan d' Amjierdarr.mers vryen han- del i8o£. beveiligde alle vorige Handveiïen van zijn Voorzaten. 181 a
Chriftiaen de Vierde, Koning van Dee-
nemarken , beveiligde anno if96 , al de vorige Handveften van zijn Voorzaten , aan die van Amfierdam verleent. 181« Chnftiaen de Waert, eertijds Raedts-
heer in den Hage, een liefhebber der- gerechtigheit , doet de zaaks gelegentheit tuffchen Bardes , en Mr. Henrick , onderzoeken. 194 b Cola , daar quam fan Cornel.fz Rijp,
met zijn Schip 307 a. ookhetvolk van Wiïlém Barentfz. met twee Schuyten, die.tot een wonder ge- fteldt, 3 1 oa Colonievan.Nieuw Nederlandt t'Am-
fterdam opgerecht. 407 Cawmers gaan lcheep. 413
Contra-Remonftranten,waar van die
naam 317. tuffchen haar deRe- monftranten, ontftaat groote onluft. 318
Cornelis Hanekop > een Bredikantï'Ara-
• fierdam, worde uyt den dienft ge- houden. . 3 3! Creuer, fieldt zich t'Amfierda?n aan,
als een verrader , tot nadeel der Hoekte, maar wort zelfs verraden. 116b
|
36 Burgers doodt. 1 37* '
Diedenkvsin Baatenburgb , komt met
Krijgs volk voor Amfierdam , 139 b wordt op de Zuyderzee gevangen. 140«
Diemerdykje vermaken, en door wie 143«
Diemerdij'i! nafchouw., door die van Amfierdam te doen. J 59 ^ Diemer dijk door hoog water anno 1 cy 1
ingebroken. 413 Diemermeer door hoogwater anno 16 f 1
ingebroken , weder droog gemaakt |
|||||||||||||||||
|
roggenbroodt van 6 p«ndea , iï
ftuyvers 440 a. flaat af. 440 h Duurte van't broodt anno 1661 , een roggenbroodt van 6 ponden, 9 ftui- verseneen oortjen , ordere door de Majeftraat f Amfierdam daar over gefteldt 441. en hoe hun koren lchuren tegen duurte voorzien 442. in duurte deelden d'oudeRo- meynen , 't broodt met vierkante lootjes uit. ' 442, i |
||||||||||||||||||
|
423*
Diodatie (y Swetony , onder deze na- men zijn 1660. 26 januari, fchrik- kelijcke brieven aan verfcheyden Koopluyden t'Amfierdam gezonden 414«. tweede dreigement brief. 414 e. ordre daar tegen 41 f Dirk Wynantftz,. StadtsFabrijk-meefter
in een brandt op d'oude Schans doot gevallen door 't neerftorten vande gevel. 419 £. Dobbel Schoole , binnen Amfterdarn
te houden, verboden. \W Dooden, in verfcheiden Feft-tijden
foo te Lejden als Amfterdarn , 442 b in 't Weeshuis t'Amfierdam anno ïCoi. 300. anno 1623. is'tgetal .der doden f Amfierdam S9-9- 443 •' anno 1614. aldaar i)7i>f. 443 £. anno 1655.8177. anno 1636- 17193 an.1655. 16727. 444 i». an.1663, 9751. anno 1664. iftgetal, 24148 Lyken444^. 't getal der dooden in ieder week in die twee laaite Ja- ren. 44f* Doodtflag aan een ellendigen begaan , ftraf daar over zal de Bailjuw bevor- deren, -: 121 a Dood üag begaan door een Amfterdam- mer , wat die verbeurde ma. |
~C Edelen geeven ter oorzaak van de
Inquiütie , en andere dwingends redenen , een fmeekfehrift , aan Margreta van Parma over, bekomen antwoord , daarop 202. haar Wordt de naam G««Kgegeeven , en waarom: die zy aannemen »03. dragenze in Medalien op de bord 203 b. arbeiden om aanhang te bekomen. 203 a Elizabeth , Koningin van Engelandt,
doet aan de Staten op zekere voor- waarden byftant; zendt den Grave Van Licefier. 300 <ï Eer-Ampten , hoge Eer-Ampten in
Amfierdam , wie daar toe mogen komen. 134^ Eerfte, en eigen pande, wanneer te
doen. 131 b d'Eerfte vaart der Amfierdammers in
Ooft-Indien, door Cornelis Houtman aangewezen, en voortgezet. 311 Eetwaaren, feer goet koop ontrent het jaar 1464. ifob. anno 1540 fchielijk in prijs verandert. iso4 Egbert Meyndertfic. Vader van Zebafii- aen Egbert ft. raakt ook tot Amfier- dam in lijden .-, 247. werdt ge- vangen .: gepijnigt, dat hy uytftaat, op't hieuw befchuldigt, ter doodt verwefen, fterft inde gevangenis , . zyn lichaam op 't Ellendig Kerkhof begraven. 248 Engeltje dartelheit met het uytwerpen
van Banket f Amfierdam betoont. 302« Engelfe voeren tegen belofte bedriegt lijk het fchip de Fenicx weg, 401 worden in de Middellanfe zee, door van Galen geflagen, 40$ Enkhuyijen, die Stadt Spanjen afval-
lende verkrijgt het Paalgeld te mo- gen vordien, verdragen na lang pleiten met die van Amfierdam daar over, en over 't ftellen der Vuurba- ken en Zeetonnen. 148 a Enk-r *
|
|||||||||||||||||
|
boete op een doodtflag.door Vrouw
Margreta gefteldt. ■ 127 b Dorpen , op de Dorpen door de Rech- ters kort recht te doen, en op welke plaatze, en tijdt. 158 a Droevigh voorval aan een jongman , over 't achterftal, door Duc d'e-Alva t'Amfterdam. ijob Dure tijden, t'Amfterdam', door den Koophandel 433. benaude dure- tijdt anno 15-72.435. ook anno 1623 436. wat ordere de Maje- ftraat daar tegen ftelde 43 7- dat vanden Koning in Frankrijk anno i(J2 6gevolgtis, 438 |
||||||||||||||||||
|
D.
DKv'idvm Borgonje , Biffchop van
Ujtrecbt , belegerdt die Stadt, om de Hoekze-te verdrijven krijgt van Hartog Maximiliaen hulp \<,6 a. maakt anno 1483 vrede met hun. 157«
Delft, vryheyt aan die Stadt ï om Hoppe te mogen koopen waar zy •wilden, mits aan den Graaf beta- lende, van ieder 10 vaten Bier, eeqHollandtfefchelling 110 b Delftyin een oproer tuffchen de Hoek-
|
||||||||||||||||||
|
ze, en Kabelj aaufche, bleven daar J Duurte van 't broodt anno 103 o, een
|
||||||||||||||||||
|
RegiftefVanliet zefdeBoelc
' tert zufter , Margrtta van Parm»
tot Opperland-Voogdes: ook by- zondere Stadhouders, over de Land- fchappen 190 K zijn zorg over de Roomze Godsdienft 191- Mar- |
||||||||||||||||
|
Rnntent'esfmfterda-»! i%id, over-
leden anno 1647. en lof van hem 341
|
||||||||||||||||
|
inkbitjWs bekommeren d'Amfter.
dammtrs, doen eenige wrakken geballaft op het Y lincken. 263 b. wonderlijk met haar Schepen in 't ys, en daar uyt verloft. 2 64 » %r aftmus van Brederode, zynwonder-
lijkontkomen, 265- b Zrik Walkendorp, Biffchop van Dront-
hem, wordt van Chriftiaan de tweede Konink van Denemarken, f Amfter- dam betrapt, die hem wil doen Tangen, en waarom , reift na Ro- men. 162, Zverfeein een Slot van fan vxn Arkel,
door de Biflchop van Uitrecht inge- nomen. 127 £ |
||||||||||||||||
|
greta van Parma , zendt ter oorzaak
van de Nederlandze beroerten, een bezending , aan deeze Koning 104 a. hy maakt geen eyndc van zaken, daar door het landt in groo- te beroerte 205 a. was lang van zin in dezeLanden weder te komen üi b. Reedeeen heyr toe om in Nederlant te zenden 24$-0. de Hartogin raadt het hem af; Hy be- raat zich nader met eenige 245 b. befluyt het heyr onder Aha voort te zenden 146 <j. Volmacht-brief van die Majefteit, tot indagingvan uytgewekene Amftterdammers 249 b. de Steden vallen van hem af, en kiezen 's Princen zijde. 25-6 b Floris Egbertftz,. Paftoor van de Oude
Kerk, een vals laaglegger tegen Willem Bardes 193. brengt Gele 1y, en Volkje Willems tot vals getuygenis tegen hem 193 è. wort gevangen met groote heftigheyt, en in den Rage .gevoert 19 5 ^. moft fchult bekennen, word van zijn dienft gezet ip$ b. weder t'Amfterdam beroepen. 197 a Franse Roovers op Zee, daartegen
haar de Hollanders wapenen 15 5 ^ inde uytreize latenze varen, maar in de weerom reize nemen en ver- deftruerende Nederlandfche Sche- pen , en waar doorzulcx gefchiede 154. komen weder, verlaten de Zee, 154 Francifcaner Monnicken komen te
Amfterdam anno 14 6 2 1 yo b francais ssosbuylen , met 12 Oorlog
Schepen , verdrijft de Watergeuzen: Een van zijn Schepen koos des Prin- cen zijde. 256 b Frank van Borfelen , trouwt met vrouw
facoba 143 b. wort ge vangen, van F Hips van Borgonjen , ei ie hem dreigt te doen onthalzen, en waar- om. 144 a ~Srederïk^de Twee de , Koning van Dee-"
nemarken , beveftigde al de vorige Handveften aan die van Amfterdam, geeft vryen handel, mits i-ich te fchikken na zeker reglement. 181 a Frederik Hendrik Prince van Oranftn &c
ftilt de oneenigheden tuffen de Re- tnonltranten , en Contra-remon- |
f~^ aftperen een Stad van Jan van Ar-
^* kei, door Graat Willem ingeno-
men. 137 b Gedicht op Duc d'Alva , wegen den
10'penning 159. op de tulpen , en deffêlfs wondere duurte anno 1637. 339. 340- op d'oproer by 't Weft-Indishuys, om de buit van Piet Heyn , en hoe die geftilt is. 3 3 8 b Gedicht, of Vrede zang, door/, v.
Vondel op de vrede met Spanjen , en Nederlant anno 1648. 341. an- dergedicht op de grontfteen van 't nieuw Raathuys. 341 £ Geeftelijke luiden Kloofteren, of an-
dere geeftelijke huyzen, mochten niet meer erven, uytgenonien de Proclii Kerken , en GaftJiuyzen Geeftelijke , t* Amfterdam gevangen
annoijS8. en uyt die Stadt gezet. 290
Gelderzen, met de Hollanders in Oor-
log , befchadigen voornamelijk die van Amfterdam 155 b. worden van de Hollanders berooft \$6a. de Steden , Muiden en Naerden van haar ingenomen anno 1 507. befpringen Amftterdam, worden afgeflagen, her- vatten'tanno ij-12. weder afge- wefen, fteken de fchepen voor de palen inde brandt; 160. anno 1517 weder op 't nieu begonnen : nemen Medenblik in, trekken na verfcheiden plaatfen anno 1536. ifler- vrede gemaakt. 161 * Geld tot Amfterdam van een St. Nico-
laasbeeldt. anno 15-78 . geflagen afgebeeldt, 281. deflelfs waardy, uytlegging der munt, worden op hooger prijs gefet. 181 * Gele Fy, een vals getuygfter tegen Wil-
lem Bardes, 1 93 a. wordt gevan- gen, 194 &• foekt vergeving, bekent fchult. 195 b. haar vrywillige be- lijdenis voor 't Gerechten fchvikke- lijk vonnis over haar uytgevocrt, 196»
Geneesmeefteren vergaderen anno
i664.opordre van de H. H, Staten vznha/Iandt, geven haar gevoelen van de peftilentiale befmetting i t'Amfterdam , te kennen 445 b.
! ftellen hulpmiddelen tegen d'voort-
zetting
|
|||||||||||||||
|
e Hips , Hartog van Borgonje door een
•*■ onwettig Teftamcnt van Hartog
Jan van Beyeren, gemaakt tot Erf- genaam van zyn goederen 143 a doet een groot fchip de Katte ge- naamt tot Amfterdam bouwen anno 1417. 142 a. met vrouw' facoba gedurig in oorlog 143«. eyft een bede van deHollandfe Steden,dartig duifent khilden , ieder tot 15 ftui- vers. 143 &. met d'Oofterlingen in Oorlog, en waarom. 1440. doet met hun van vrede handelen, doch vruchteloos 144 b. Hoekze en Ka- beljauwfe oneenigheden breken on- der zyn regeering op anno 1444 I4f b. zend zyn Huisvrouw , om den twïft neder te leggen 145- é komt fel ve in Hollandt, ook t'Am- fterdam , daar hy den Raadt verfet 14(5 a. doet foo van Stadt tot Stad, en ftilt d'onluften. 146 £. verfchei- den Keuren en Vryheden van hem, aan d' Amfterdammers 147 , 148 , 149. Yilips overleden, anno 1467. 151 b
Fil'tpt, Hartog, Zoon van Maximili-
aan , worde van zijn Vader de Lan- den overgegeven anno 1494. 160 a- Vryheden aan de Amfterdammers gegeven anno 1-505. 160«. over- leden in den jare ij 06. 160 £ F/lift, Zoon van Keizer Canl, werdt
doorzijn Vader annoi5j-/.de re- geering der Landen opgedragen 1S2. fteldt nieuweBiffchoppen in: en d'Inquifitie, oorzaak van de Ne- derlandtze beroerten 189' Hand- reften, van hem aan die van Am- ftterdam i8p neemt voor na Spanr |
||||||||||||||||
|
j#»tereifen tpo*. fteldt zijn baf-
|
||||||||||||||||
|
Regifter Van het zefde Boek.'
|
|||||||||||||
|
Handveft Van 'Kuiert Koning van
Sweden, anno 1368. over een Vle- ten op Schoenen, en vryen handel in zyn Landen 131 Handveft van Willem, Hartoch Ael-
breehts zoon anno 1404. «37« andere brief van den felven aan die van Amfterdam anno 1404. 137* Handveft van Hartog fan van Btyertn, aan die van Amfterdam anno 14*0. 14x5
Handveften van Yiüps van Sorgo7ije anno 1440. 147 Handveft van Vrouw Maria, aangaan-
de't verkiefen van Schepen f Am- fterdam. anno 1476. i^f Handtveften van Meximiliaen, aan de Amfterdamyners, 'en andere. if7 b Handveft van Mips , aan die van Am- fterdam , anno 1505-, 160 a Handveften van Ketter Kar el, aan d'Amfterdammers. 179 Handtveften van verfcheyden Üeenft Koningen aan die van Amfterdam, behalven de voorgaande. 180 Handveften van Yilips Koning van Spanjen , de laafte Graaf van Hei- land , anno 15 5- 6. en daar voren , namel.- annoi$<6. 189^ Hanekop, 'een Predikant, uyt zyn dienft gehouden. 3 3 2 a Harmcn Helling , benevens andere, neemen een aanftag aan, op Am- flerdam uyt te voeren 2746. doen onderlinge beloften , van d'inwoon- derenniet te befchadigen 275- a. komt met Krygsvolk voor die Stadt 2 7 5 £. verraft de Wacht aan de Haarlemmer Toort, trekt na den Dam 275- b. vinden tegenftandï 276. Deizen te rug , en verfchan- fen haar , ftrooyen briefjes uyt ZJ7 b, Harmen Hett:ng, doodt ge- fchooten; zijn volk vlugt. 278 £ Heemftede, 't Huis te Heemftede^ door de Kabeljauze geplondert, en in ko- len gelegt. 137« Hemelsteken, zeer vreemt, Vertoon- de zich om de Noordt. 307 a Heeren , zes Heeren door ?rins Willem gevangen gehouden 370. weder, herfteldt 384 e. haar doen door de Staten van Hollandt gerechtveer- dicht. 390 Hendri\fDirkft. wierde anno lf<±z. Burgermeefter t'Amfterdam 192 a is gauw van verftant , heeft ver- fcheiden benamingen 192«. leyt de Schout, Willem Bordes, lagen: (O) zoekter |
|||||||||||||
|
den Hage. 168 a
Grave van Licefter , fiet Robbert Dud-
hj.
Grave van Megen , komt met Krijgs- volk omtrent Amferdam, jaagt Bre- deroostroepen na, en verftrooytfe. 240
Guneefè Kraak , ontmoet op zee eeni- ge fchepen de voornaamfte van Am- fterdam , wordt verovert, en waar- om, iff* |
|||||||||||||
|
zetting van de PefK 446«
Gereformeerde , ziet Hervormde.
Gereformeerde Gcdsdienft, ziet Her- vormde Godsdienft. Gefanten van haar Ho.Mo. reifen anno 1630, na Mofcovien om Koren. 439 b Getrouwt , t'Amfterdam zijn anno 1ÓÓ4.inde Kerken, en'tStadthuis getrouwt 1977 paren. 44 6 b |
|||||||||||||
|
Geuzen, waar van die naam 1 aan de
verzoekende Eedelen in fmaat ge- geven : Van haar aangenomen , en anders uytgeleght. 203 Gevegt van Hollandtze Viffers, met
die van Enkhuyzèn en Edam. 15 ó a Geweertrekker , verbeurt een pondt Hollandts. 121 £ Gysbrtcht van Baatenburgh, komt met
Krygs-volk voor Amfterdam 2 3 o £ wort gevangen, 240 * eoude, een Stadt in Hollandt, ftaat be-
neven Amfterdam den Prins tegen , in't opdragen van de Graaflijkheit van Hollandt 297 b. aan haar wort bezending gedaan. 298 » Gozavyn Rekalf, Out Burgermeefter
t'Amfterdam, in de oproer der Her- doopers, doet den Dam bezetten: neemt eenigh volk aan 173. be- laft Gefchut op den Dam te bren- gen, en 'tStadhuys te befchieten. 174e
Graaflijkheit vuTi^HiSandt , door de Staten aan denPrinsvan Oranjen op- gedragen 207. den voortgang door Amfterdam en Gwde vehindert 197 b. doorPrincendootverydelt 299e. was anno 1581. ook aan den Prins door de Staten daar onder ook Amfterdam, aangeboden, maar door hem afgeflagen. 29 1 b Graaf van Egmont , van den Koning
v*» Spanjen, tot Stadthouder over Vlaanderen ge&éldt. 190 b Graaf Willem van Vriejlandt, ftaat me-
de de Staten tegen in 't afdanken van de Landts Krygsmacht 347*. komt met het Leger voor Amfter- dam 368. fpreekt met de Wet- houderenvan die Stadt. ^69 Graf-fchrift op facob van Heemskerk, door P.C. Ho oft 310. op fan van Galen, door f. Vos. 406 Gravevan Hoogftraaten , komt t'Am- fterdam om de Herdoopers te hel- pen dempen d'oneenigheden nee- der te leggen, \66b. befchuldigt «Ie Majeftraat, 167«. vertrekt.na |
|||||||||||||
|
H.
HAerlem, daar wierden drie hon-
dert Poorters uytgebannen, 137 daar heen vlugten deKabeljauzeuit Amfterdam , pleegden grooten op- roer 145 h. daar komt Hartoch F Ups, die den fwift doet ophouden 146 a
Hageftein een flot van fan van Arkel, door Graaf Willem in genomen. 137 b Handveften, waarom die aan d'Am- fter dammers zyn gegeven, 113« hebbender meer gehadt > alfer be- waart zyn. 122 £ Handveft van Willem die by de Vnefen doodt bleef, gegeven anno 1341 iio£. noch twee Handveften van den felven Graaf, 112 h Handveft van Margareta , anno 1346 waar by deSxatAmfterdam onafschei- delijk aan Hollandt verbonden. 127 beveiligde al de vorige handveften. 128 a
Handveften van Willem gebynaamt den Dollen Graaf, voor zyn uytzin- nigheit, anno 1355, iï8& Haudvefte, van Hartoch Aelbreeht op
zyn aanneming tot Ruiwaart der Landen, anno 1357. 129 a Handveft van den felven Hartog aan
d1 Amfterdammers, anno 1380. daar hy Stadts vryheyt een hondert roe- den veerder uytzet. 129 e. een ander gegeven anno 1387 aan- gaande 't vernieuwen vande Sluy- zeninde Middeldam. 130«. een ander in het felve jaar, aan die van Amfterdam, in Goylandt", Sec. 130h anno 1385. vande verpachting der Viflcheryen, 'tgoude water en de maat. anno 1390. van't vernieu- wen der Handveften anno 139 r. van een Voogd op Schonen te mo- gen zenden. 131«. Noch verfchey- dene van Hartoch Adhrecht. 136$- J3Ö
|
|||||||||||||
|
Regifter van het zcfde Boek,
|
|||||||||
|
men op den Dam : neeme.i 't Stat- /
huysin 171 a. worde.i 4aar be- zet , zijn verlegen 1/3, zingen geeftelijke Liederen > begaven haar van den Dam , in 'c Stadthuys 1 74 hebben de Nederlaag, veel gedoodt 12 gevangenen 475. en fchrik- kelijk gedoodt \jf.b. Naderhant zijnder noch eenige gedoodt ij6 b ook van Campen , die zich voor hun Billchopuytgaf. 177 Herry Hudifin, heeft ook een tot om de
Noordtgedaenmaar niet verricht. 310 b
Hervormde Godtsdienftt breekt door
in Vlaanderen en Brabant 204, ook omtrent Hoorn , en voort in Hol- landt. 2060 Hervormde in de Nederlanden , wer-
den op 't nieuw vervolgt 236. in een ellendige ftaat veel verdrevene voor Amsterdam , maar moeten buyten blyven: werden evenwel voort, en op Embdeti geholpen. 2 3 6 « worden weder op 't nieuw verdrukt haar Kerken afgebroken , galgen van 't Hout gemaakt, en cenige daaraan gehangen 24 ƒ. alomme fchrickelijk vervolgt 247, Blyven ftantvaftigh by hun belydenis, fchrikkelijk werktuyg en manier, waar door den ter doodt gaande, het , fpreeken wierdt verhindert 247 b
Hervormde , t' Amfterdam, in menig-
te metgrooten yver, om't preken te hooren : de Majeftraat zeer ftraf tegen hun 207. Beraatflagen zich over 't preken omtrent Amfterdam, doen een vertoog aan Burgermee- fteren 208. preken op de Riet- vink; blyven by hunbefluyt, veel onruft met de Rooms gezinde, wor- den genoodtzaakt , de Wapenen aan te nemen 109. preken op de Laftaedje 210. verdrag met de Wethouderen f'Amfterdam 114. weygeren hun bedongen voordeel afteftaan 215-. haten zonderling de grauwe Monnikken, en Char- troizen j en waarom 117. haar tweede verdrag met de Wethoude- ren 218. Prediken in de Minne- broeders Kerk 221* worden door dcPrim va» Oranje* vermaant die te verlaten, blijven by haar voor- nemen 122. de Prins van Oran- jen, doet haar de Minnebroeders Kerk affhan ï2j. zy preken in |
|||||||||
|
zoekter valfche getuygen toe 195 a.
de zaak aan den Hove van Hollandt bevolen 194^. wort gevangen , en in den Hage gebracht 195 a. redt zich weder: doch blijft vier ja-
ren onder 'tRegt, wort noch van an- dere dingen befchuldigt 196 b. leidt weder toe op B,i>des. Wordt Burgermeefter 197 #. hoe fchan- dehjk; en fchadelijk, hem dit (taan., na een geringe hoogheit, bequam 198a. anno 1578- wierdt hy be- neven anderen uyt de Stadt gezet 19S.6. boertige reden daar over ; en een oude fpreuk , van hem op de Staat der Landen, toegepaif. 198 e fchrikkelijke nafpraak over hem , v nazijn oveilyden. 19.9
llenrsck , Slotvoogt van Hagefte'n,
rooft uit XJjtrechts Sticht 11 y. wort door geweld tingetoomt. 1*0« Hcrdooper t'Amfterdam , onder de
aanflag op die Stadt , roept zijn buurman uyt den huys, om mede te gaan , doorfleekt hem. 171« Herdoopers, waar uyt hun leere ont-
ftaan 163 h. eerft in Hoogduits- landt 164^. daarna f Amfterdam 164 b. wat zy begeerden, en ee- nige van haar leerpunten 164. worden vervolgt i6\h. groeyen tegen de ftraffen aan 16fa. ver- fcheidene gedoodt 16 f b, over- rompelenAtófl/w \x\Weftfalen 16<, a. tragtenook Amfttrdam in te nemen 171 h. dat miflukt, en den oproer gedcmt. 178 ^ Herdoopers ? Amfterdam , worden
zwaar vervolgt: 9 Mannen onthalft, veele vertrekken na Munjler i6j a. vijf, Scheepen met volk aan gehou- den , vijf mannen lopen naakt door de Stad 16f b. verfcheiden geftraft; 167 ». Twee van hun gevangen , veroorzaakt groote beroerte \6"] b. door f ooft Buik geftilt 168. we- der eenige geftraft 'i6t*. vreemd bedrijf van cenige in de Soutfteeg i62b
Herdoopers t 'Amfterdam, 7 mannen
en 5 Vrouwen loopen naakt door de Stadt , met yzelijk gefchreeuw 1 6S b, alle gevangenen, op een "Vrouw na 169 b. worden ge- ftraft : zijn ftantvaftigh in 't fterven 170«. gedicht daar op, inde Nieu- we Kerk geftaan. 170^ Herdoopers x" Amfterdam, nemen voor
die Stadt t'oyerrompeleu 171 £. ko- |
|||||||||
|
Spykcrs , of Pakhuyzen , ook in
het oudezijdts Huys - zitten - huys 214. worden te BruJJïl, van de Roomfgezindcn mifleyt: door de Heer van Brederode gewaarfchouwt, en waar van 225. fprekenmetde Burgeimeefter Jooft Buyk 225- b. komen in de Wapenen ; krygen meerzekerheit van de aanflag te- gen haar ii6. houden goede or- dre 227«. trekken door de Stadt; ipreken met haar partyen 117 b. bezetten de Reguliers Poort 228 a. eenige willen na 't Stadthuis, dat van anderen wert afgeraden 228* maken een verdrag 228 b. leggen de Wapenen neder 229«. zenden gemachtigde aan de Prins ilyb. geven een imeekfehrift aan de Wet- houderen f Amfterdam over ?J2 b. Tunten van verdrag door haar voor- geftelt 233. in groote verlegcnt- heit, houden Biddach 237 a. ge- ven een verzoekfehrift over 237*. bekomender antwoordt op 238. helpen de Troepen van de Heer van Brederoode, uyt de Stadt keeren 139. veele vlugten uyt tAmfterdam 240. »41. klagen over de Wethoude- ren 188 b. befluyten een kans te wagen 289«. zoeken nochmaals deredelijkheyt 289.6. vangende Majeftraat, en Geeftelijken', diefe uyt de Stadt brengen, en aan St, Antonis Dijk opzetten 290. ont- flaan d'Overige van hun eedt, en kiezen andere anno 1 ƒ98. Prediken in de Kerken 290 e. houden't met Licefter, en worden mede mif- trouwt. . j0I a Hoekze, en Kabeljauze twifl in deze
Landen , ontdaan over de regee- ring van Moeder en Zoon 12 f. breken weder op , en geftilt omtrent het Jaar 1404. 136. weder opge- broken , anno 1444. geftilt, anno I44J". 146«. t'eenemaal opgehou- den. j57„ Hoekze , hebben tot haar hooft,
Vrouw Margareta , haar verbont met malkanderen 115 b. hebben eerft d'overwinning, daar na de ne- derlaag iióa. veele van hare hui- zen gefloopt 116 b. ook het Hui» te Heemfteede t$6a. die twiftge-> ftild 14$ £. nedergelegt door Ma- ximiliaan iffb. hebben haar toe- vlugt tot Uprecht , worden daar van de Kabeljaufe belegerd t 165 a. neme» |
|||||||||
|
Regifter van het zefde Boek.
|
||||||||||||||||||||
|
nemen Rotterdam In. Oofc met ver-
raffing Woerden 15-7 a, verliezen weder beyde die Steden, en met- ter tijdt verdwenen die land verderf-1 felijkeoneenigheden, 157 /* 't Hoen , een Vrybuyter der Geuzen ,
vernielt op een wonderlijke wijze, wel 15-0 Lanciers. 164 Hollanders, reden ten tyde van Philips
van Borgovje, een Vloot te Oorlog tegen cTOofterlingen, bekomen grooten buit, vegen de Zee fehoon, daarom voeren Beefems aande Mar- zen. 147 *?. maken met d'Oofter- lingen vrede. '45 a |
||||||||||||||||||||
|
Houte Huifen , of houte wanden mo-
gen na anno 15-ii. 'm Am fier dam niet gemaakt worden , en jaarlijcx doen een feker getal af te breken en andere van fteen inde plaats te bouwen, 179« Huimetuyt, hoedt u voor de weerftuyt
een oude fpreuk , waar van 't voor |
||||||||||||||||||||
|
leyt en eenen Willem Barentfx,. wor"
den anno 1 ƒ94. vier Scheepen om deNoordtnaOoft-Indien te varen uytgeruft 305- a. andermaal met zeven Scheepen 306 a. noch met twee Scheepen 306 b. komt na veel moeyelijkheit f'Amfterdam 310«. Graffchrifthemtereeren, inde Oude Kerk f Amfterdam 310. |
||||||||||||||||||||
|
fle afkomiiigh.
|
||||||||||||||||||||
|
198-&
|
||||||||||||||||||||
|
Hutifnd, Harroch van Qhcefier trou-
de met Vrouw Jacoba ,141 b. ver- laat haar, 143" Huysbeftormer , wat die verbeurt,
fiet pag. 121 b |
onder hem , en Jan Gren'ttr anno
1601. acht Schepen na Ooft-Indien uytgereet. 313 », verovert een Kraak 313*.. eenandere Vloot onder hem als Admirael na Spanjen, zeilt de Bay van Gibraltar in 3 14 & taft de Galjoenen aan, wordt ge- fchoten 315"". tot Amfterdam be- graven , ander Gratfchrift daar over 3l6 JanAartfz. van Alckmaar, een Man-
demaker zynes handwerks, pre- dikt dicht bydeStadt Hoor», daar na buyten Haarlem. 206. anno 15-66. op de laftaadje buyten Aw (lerdam , omtrent vier uren lang , met een deftige wel fprekentheit» 101. daar na in de minnebroers Kerk der felver Stede. iti * Jan Cormlifz. Rijp , commys op een
fchip om deNoortnaOoft-Indien uytgereet, fcheydt van Willem Ba- rentfx.. 307«. komt van Cola we- der te huys. 310* Jan de Vergat., Hooft van de raadt der beroerte in de Nederlanden , een Godtvergeten en ombarmhertigh Menfche. 146 b JanGraves, Spelle gebynaamt, ver- volgde de Hervormde fchrikkelijk. »46«
Jan Haring van Hoor en, doet een ftoute daad , in 'tkeeren van Spaanze Krygs-knechten annoiy?}. 165- b Jan Hiijbertfx.. Schout tot Amfterdam , afgezet. 1671 lan Matyffin , van Waarlem , op ge-
worpen Propheet der Herdoperen tot Munfier, zend lan van Geel 'm Holl.wd, en waarom. 168« Jan van Ar'^el Treforier van Holland,
met Hartog Aelbrecht in Oorlog , en waarom , worde overwonnen 135 b- ftaat tegen Aelbrechts zoon Weder op : worde gedempt, 137 b lan van Begeren, voert heftigen Oor- log om de Heerfchappy deezer Lan- den te bekomen 1410. anno 1420. in Oorlogh met de Biffchop van Uprecht 141 b. fterft anno 1414. (O 2) is in |
|||||||||||||||||||
|
Hollanders , met Vrankrïjk in Oorlog,
reden veel Scheepen uyt, worden in 't wederom komen geflagen, reden waarom. 154 Hollanders, met hulp der Zeelanders,
dryven de Frani.en uyt de Zee. 154 veroveren een Genueefe Kraak. 155 *• met de Gelderfe in oorlog. 15-56. een gevegt van hun met d'Enkbuyfers,en waarom 156 a. in oorlog metd'Uitrechtfe 1507. 160 h 1 5jö.iffervrede gemaakt. 161* Hollanders, en Zelanders , door den Koningb van Spanjen, de vaartop Spanjen en Portugaal verboden, 304 b. foeken een nieuwe wegh
na Indien , de eerfte tocht 15 94. 305 a. de tweede 159$. 306*
Hollanders houden d'Elgelfe inde Ha- ven van Livorne befet, 401. flaan defelve. 403 Hollandtfe graaflijkheit, den Prins
van Oranjen door de Staten aange- booden *97 a. door Amfterdam en Goude belet,door 's Princen doot, verdwenen. »99 &. an.1581. had- den'tde Staaten, daaronder ook j Amfterdam hem aangebooden doen (loegh hy 't at. ipi h Hoim , is d'eerftemaal uitgeleit en be-
walt, anno 1415-. 150. daar ko- men de Tertianen van Amjterdam anno 145-7, 150a Hoorn , die van Hoorn Weigerden anno
1 56o.aan die van Amfterdam 't Paal geit tebetaelen, 147 b. wierden 't echter fchuldich verklaert. 14B b Hoppe, mocht niemandt, ten tyden
van Willem die by de Vrtefen doodt bleef,in Hollant gebruiken, dan die van 2.yn Rentmeefters gekogt was 't worde van hem aan Delft ver- gunt , die te mogen koopen waar »y wilden, iiob |
I.
TNquifïtie in defe Landen, fwarc
■*• klagten daar over, ioi&. mede oorzaak vande Nederlandfe be- roerten. ICjSd Inwoonderen van de Nederlanden, door Duc d'Alva, en zyn Bloed- raad } alomme fchriklijk vervolgt. 147
Jacoba, eenige Dochter van Hartog Willem, Grave van Hollandt &c. worde de Heerfchappyc door haar Vader op gedragen 139 b. en door de Hoofden des Lands daar voor aangenomen 140 a, regeer- de anno 1417. 141 a. 14 jaren oudt, trouwde met den Dolphijn van Frankrijk , Soon van Karel de fefie 141«. Trouwde na zijn doodt met Jan van Brabant 141«, die zy verlaat, en waarom , trouwde met Humfrid , Koning van Enge- iandt zijn Broeder 141 h. deze Landen hebben een afkeer van haar is met Hartog Vlips van Borgonjen in Oorlog. Staat de Landen van Henegowm, en Holland , af 143 a, Trouwt aan I'rank -van Borffeien 143 b. ftaat al haar regt vande Landen af, waarom , en op wat Conditien 144. fterft twee jaren daar na. 144 b Jacob de la Torre, Geheymfchrijver,
fpreekt met de Heer van Brederode ïjl. verklaart zijn uyterfte laft: werdtmetde nekaangezien ; zijn Schriften onderfocht, en als in gy- zeling gehouden : vertrekt weder uyt Am fier dam. Zil JacobvanCampen, zich uytgeevende
voor Biffchop vande Wederdoopc- ren, word t' Amfterdam gevangen, en fchrikkelijk gedoodt. 177 Jacob van Heemskerk^, onder zijn be-
|
|||||||||||||||||||
|
Regifter van liet zefde Boek.
|
|||||||||||||||
|
Karel in Oorlogh, maakt ann*
ifl6. Vredemethem. \6i* Karel, Soon van Hartog 'S Hips , na-
derhandt Keizer, komt na zijn Vader, in 't bezit der Landen 160 b maakt anno 15-36, vreede met Har- tog Kavel van Gelder 161 a. mon- diggeworden, ontflaat zijn Moeye van haar Voogdy 163». onder zijn regeering de oproer der Her- doopers f Amfterdam , en elders. £ 163. doet haar vervolgen,en eeni- ge ombrengen, a i6<. laatverge* vingafkundigen.£ 165-. Handveften aan die van Amflerdam verleent, 179 &c. komt anno if4o. t'Aw- Iferdam. 1S0 b. geeft anno 155'f. de regeering aan fijn Soon Yilips over : trekt na Spanjen; aldaar over- leden , anno 15-57. 182 Kafteel, Du: d'Afaa wilde t'Amftcr.-Um
een kafteel doen bouwen, wort af- gekocht 253 a. de platte vorm hoe- danigh het i'óude geweeft zijn af- gebeeldt. 25-2 Katte , een inftrument , eertyds in
Oorlogh gebruykelijk, wat dat ge- weeft zyn. 1 + 2* 't Katuyzers Kloofter t'Amflerdam ,
doorHartogh i^Aelbrecht, omtrent het jaar 131.,° doen bouwen. 136 £ daar in wyn en bier tot gebruyk, vry van Pacht in te leggen. 145» it Kermis of jaarmarkt, ■wordt f Amfler-
dam . in tydt verfet, daar na weder op den ouden voet gebracht, 407 Keur op 't ballaften van de Schepen ,
1544. door Keizer Karelgedeh 180 Klachten van Prins Willem de tweede',
voor de Staten van Holland,. 3 $$f Kinderen mogen haar Ouders goet
niet verbeuren by hun leven. 131 a Kinderfpel tot Amflerdam, over den
handel van Duc d'Aha met de Ne- derlanden, z(+ Klachte , vande Gemeente t'Amfler-
dam, over hare Wethouders, :oi« over de Inqufitie, bloedige Placa- ten , en nieuwe Biffchoppen. ioib Klaas Gerrit Matyffn wordt Schout te
t^fmfterdam. 167 b Klaas Keyn broeder van Willem Dirk*,
Bardex., verheft zyn verftant, en leevens middelen. 198 a Klaas Lm-Jjenop een Galey gebannen,
enwaerom, 344^ Kogel, een vuyrige Kogel indeLucht
verfpreit fich boven Amflerdam 41 6 b
Koningin van Engelant doet de Staten,
op ze.-
|
|||||||||||||||
|
is in den Rage begraven 142, <».
voorrechten van hem aan die van |
ken \46.
trent het jaar
|
eheel geeyndigt om-
/8. 157 £ |
|||||||||||||
|
Kabeljauzcj hebben tot haar hooft
WiUem, Soon van Vrouw Margre- ta , haar verbondt met malkande- ren 12 $ £. hebben eerft de neder- laag, daarna d'overwinning 1 zó a {loopten veel Heeren huyzen , rech- . ten een aanmerklijk ftuk met eenen Creuer t'Amflerdam , aan 126 b. door Willem Hartog Aelbrechts Soon eenige gedoodt, 300 uyt Haarlem gebannen, pionderen 't huys te Heemjleede , en leggen 't in kooien 137 a. die twift geftildt 1466 nedergelegt , door MaximiHaen ij<yb. Speelden alom de meefter 156 a. Belegeren de Hoekze bin- nen XJytrecbt 156 a. daar werdt annüi483- Vrede gemaakt, be- houden d'overhandt , en metter tijdt verdwenen die land-verderffe- lijkconeenigheden. '57" Kalk-oven , eertijds buyten de Regu-
liers poort, niet verre van Anfler- dam , afgekeurt. 179 a Kalk-ovens, mogen op eenmyl na in
't ronde , van Amfterdam, niet ge- bouwt werden. 179 a Kamp? worde den Poorteren van
Am fier dam verboden, 122 a Kampers , die van Kampen , verdra-
gen met die van Amfterdam anno 1527. over't leggen vande Zee-ton-j nen , en 't Paal- geldt. 147 b \ Kappelletje, eertijdts deor eenen Si-
man Slegt, aande Zuyd zijde inde Oude Kerk alhier opgerecht, en waarom, 213 £. Kapiteinen , fes Opper-Kapiteinen ,
ten tijde der beroerte t'Amflerdam verkoren, en wie 115. wat de Wethouderen daar mede voor had- den 22.0 £, ontfimgen een brief van de Vrins: dieze zoeken uyt te wer- ken : antwoorden dacr op 222 Karel, gebyn3amt de Stoute, zoon
van Filips van Borgonje komt in zijn Vaders plaats anno 1467. 152«. de Staten bewilligen hem een bede ifxB. veroorzaakt door't opftellen van Tollen, groote moeiten, or- donneerde over Zee driftige goe- deren 153- a. in Oorlogh met frankrijk., maakt beftant 153 a. beleegerde jVaj/anno f+74. 153 b. bleef dood anno 1477. in een veld- 11 ag voor Nancy. '54^ 13 d. anno 1444 Weder op g<bro- j Ksfel, Hartog van Gelder met Keyzer
|
|||||||||||||||
|
fa
jag
lmlfl
Ja
Jo
Jo
Josf
loodv
Ju
Ju
Ktfg«
|
|||||||||||||||
|
Regïfter van het zefde Boek.
|
|||||||||
|
'l houdt, dooi' een verbondt, alleen
Henegomv 5-jaren daar na kommer- lijk levende, overleden. iz6a. be- veiligt de Stadt Amfterdam , onaf- fchey delijk aanHolland 1346. field© boeten op een dootflag. 127 b. beve- iligde al de vorige hantveflcn 12S0 I Margareta, Moeyevan Kar il, nader-
handt Keizer , in zyn onmondig- 1 heit, Landvoogdes over de Neder-
landen. i6o b, van hem ontfla- genoverdefe Voogdy. 163» Margareta van Parma, Baftart-fufter,
van Filips Koningh van Spanjen , tot Opper - Landvoogdes geftelt, over de Nederlanden jpo a. haar worden drie Raden by gevoegt. 150 b. bewees fonderlinge gunlt, aan WiUem Har des, doen Schout tot Am- fterdam 194.«. fielt orde over de na- vriendfehap van de Regeerders te Amfterda?n !oi. Smeek-fchrift der Edelen aan haar , wegen des Lands toeftant overgegeven. 20». haar antwoort daar op 202 h. doet ter oorzaak van d'oneenigheden , een befendingh aan den Koningh van Spanjen. 204. haar matiging over de Placcaten 204 ». haar ongenoe. gen over't verdragh der Wethoude- ren , en de hervormde t' Amfterdam. 215. Zent de Prins van Orangien in Hollandt, 1 ï 1 b. doet aanflagert broeyen, tegen de Hervormde te Amfterdam. 2i$\ bevordert het uytvoeren der bluedige Flaccaten, tegen de hervormde 236. antwoorc op het Smeek-fchrift der Amfter- dammers243- Geeft de Landvoog- dye van Hollant , aan de Graaf van JBc/7»24$. Schrijft aan de Koning van Spanjen, rakendeden Staatdes Landts. 24j> Maria, eenige Dochter van Kitrel de
Stoute ,tot Vorllinne van deri Lande gehuldight: met deFran^oyfchen in Oorlogh 154. Handveft van vrouw Maria over 't verkiefen van Sche- penen t''Amfterdam 15-5 a. Maria trouwt aan Maximihatn, naderhant Keyzer. ifS& MartenKofter, Artz, en Oudt Burger,
meefter t'Amfterdam, weygerderi Lycejter daar te verwelkomen 302 h Mannts, Prins van Orangien, ziet Pr.ns
Maurits. Maximiliaen van ffiwirc.Grave vanBc^i,
word Stadhouder van Holland. 24f bhximdiamvan Oojknryk ,naderhand
(P 3) Keizsr |
|||||||||
|
©p zekere Voorwaarden byftant 300 a
Koorvjoxder , verbeurde 3 pont 111 b.
't Koornmeeters Huysje op de Kolk ,
door Helling en Ruycbavers volk be-
ftormt, meenden 't Stathuys te zijn.
276 a
Koren , veel koren wort in Hollandt
verteert, ook tot drank gebruykt 434 a. weynigh koren waft in Hol- lant434^. 't Koren feerduur435« infonderheydt anno 1571. 43 5 b, ook anno 16*3, 436- wat ordere de Majeftraet llelde 43 7 a. na- derhant van de Koning in Vrankrijk gevolght 438 e. de Koningh van Spanjen zoekt de toevoer van Koren •te beletten. 438 e Koren uit Denemarken, flaat af,, komt
ook uit Brabant , Tsoetit &c. niet uit te voeren 43 9 a. Koren uit Vrankrij\, uit Brabant, Gezanten om Koren na Mofcovien 439 b. van daar komt Koren, de Kooplie- den wilden 't na andere plaatzen doen brengen 440 a. daar de H.H. Staten in verzien > 't koren {laat af. • 440 b Koren, anno 16 öi. zeer duur, daar
over de Majeftraat t' Amfterdam or- dereftclde, worden met lootjes ge- haalt , tot minder prijs als de zettin- ge 441. 't koren flaat af, wordt op de Stadts kooren huizen tegen duurte tot redding der Gemeente, opgeleit. 441 Karnetts Dobbefen , om de kleinheit van
' loon,leyde het Schouts Ampt t'Am-
fierdamé. i$za Kornelis Houtman , in Turkyen ge-
vangen, biedtzijn dienftaan, om op Ooft-Indien te varen 311. wordt verloft, en geeft d'Ooft-In- dife vaart te kennen s-ii. zijn cerfte reys derwarts , wanneer, en hoe te huys gekomen. 311 b Kornelis Tromp , wort door d'Engelte
zijn Schip ontvoert 401. fpringt in de Zee, is in groot gevaar. 401 b Kortswylige dingen > f Amfierdam
voor de verandering in de Godts- dienft aldaar voorgevallen. 212 Krever , fteldt zich t'Amfterdam aan
als een verraader , wordt verraden, enonthalft. tz6b Krygsvolk van d'Heer van Brederoode, \
komt voor Amfterdam, worden ge keert,fchepenoverinWaterlanti39 van haar Overftcn verlaten ■ van de Graaf van Megen vervolgt. 140 b |
|||||||||
|
j Kruywagen, ten opzichtder Regeer-
I ders.wat dit woord betekent. 198 e T aneiers of Speer-ruyters omtrent
-*-' 15 o uy t Amfterdam , door 't Hoen
een vrybuyter, op een wonderlij- ke wijs omgebracht. £64 Land-vonniffen , te halen tot Amfter-
dam, ten koften van die in onrecht valt. 131 a Laftaedje f Amfterdam , om die bin-
nen te trekken , ontflonden groote onenigheden 200. aldaar wort door Jtxn ^ ertte ,d<z{t\ghgepredikt ïio Laftgeldt van de Schepen t'tsfmfler-
dam te betalen, hoe veel, en door wie 't nu bevordert wordt. 148 Laurens lacobx.. Reael, en andere voor-
name Burgers vertrekken uyt Am- fierdam. 140. wordenvervolgr,ont- komen wonderlijk , in groot gevaar op Vlieland, komen tot Embden . 241 Leemte , door ee n Amflerdammer be-
gaan zijnde, verbeurdehy tien pont 121 b
Lely-fiuys, een iteene brug daar by ,
ingevallen. 413 Licejhr, Grave van Licefter, ziet Rob-
bert Dudley. Lijfrenten, mochten dié van Amfler-
dam , op haar Stadt ligten. 137 ^>. Lodewijk de vierde , Keizer, aan ma-
tigt zich deregtering dezer Landen geeftze aan zijn Huysyrouw , Vrou- we Margreta. 114 a Lootjes afgebeeldt,. waar mede eenige
die 't begeerden anno 166z. broodt beter koop haalden, als de zetting was 441 b. dat ook by d'oude Ro- meynen gebruykt is. 442 Luyterfe ft^Amjierdam verzoeken te
mogen predicken in de St. Olofs Kapel, wordenuytgefteldt. 211 Lumey , beleegerde Amfterdam 262.
Breekt op, en hout fchrikkelik huys. 262
M. TV/fA giftraar, t'Amfterdam, ziet Am-
^ -*- llerdamfe Wethouderen.
Margreta, Keyzerinne , huyfvrouw
van Lodewijk de vierde, Keyfer, be- komt van haar Man de heerfchap- pye dezer Landen , fielt haar Soon Vooght daar over. b 1 24 Set hem af, en waarom , oorzaak der Hoek- ze en Kabeljaauze twifl. 125 a. Hooft der Hoekze. ufb. heeft eerft d'overhandt, daar na de ne- derlaag, vlugten na Engel»ndp bc-] |
|||||||||
|
Regifter van het zefde Boek.
|
||||||||||
|
Keizer .trouwt met Vrouw Maria,
anno 1477. 'ff ^> anno 1478. in Hollandt, Zeelant, en Vrieflandt gehuldigt. Dempt de Hoefcze, en Kabel jauwze oneenigheden 15 f b. ftyftdeKabeljauwze, en doet haar byftandt \^6a. wordt gevangen yan de Gilden 157e. vereert die van Amflerdam met de Keizerlijke Crion , bomen baar Wapen , anno 1488. itfb. noch andere Vry- heden, met andere gemeen ifib, fteldc de Banpalen van -Amflerdam, anno 1488. ifib. ftelde ordre over't verkiezen van Burgermeefte- ren binnen de tijdt. Ook van de na- fchouw op de Diemer-dijk te doen. Doet de floten , van Abkoude , en Vredelandt innemen i$9 &• draagt de Landen aan zijn zoon Hartogh Flips over anno 1494. 160 a. fterftindenjare, 1515. 160 b
Mejns Cornelis van Purmerendt, een
Toveres, haar belydenis 183. bin- nen Amflerdam verbrant. 188« Mennoniften tot Amflerdam , geor-
donneert de Borftwcringen op te maken. 367 ^ Minnebroeders , of Graauwe Mon-
nikken , van de Hervormde zeer gehaat, en waarom. 217 e Mylpaalen buyten Amflerdam, een
Myl in't ronde opgeregt, en waar- om. i8o<» Moordt tot kmfterdam in ''tferufaiems
Kruysanno 1581. 291 £. door wie gedaan, en vonnis over den Moor- der. 2>l2 Moordt van een Jode aan een andere
Jode, diehyliet doorfchieten 415. den moorder geftraft. 416 Muyden, anno 15-07 van de Gelderfche
ingenomen. 160 b •Munfter , daar lyderi de Herdoopers
f root gebrek 170 h. Jan van Geel
omt van daar in Hollandt. 168* N.
■^f Aakt loopen vijf mannen door de
■*• ' Stadt Kmfterdam , met bloote
fwaarden 16$ £. annoi535. lie- pender zeven Mannen en vijf Vrou- wen naakt 169. worden gevan- gen 169 £. geffraft. 170«* Waerden van de Celderze anno 1570.
ingenomen. ibob Kamen der eerfte Leeraars van de
HervormdeGodsdienft in Hollandt, zijn: lan Aertfx.. v.m Alkmaar, |
||||||||||
|
Reinier Kant, Laurens lacobfz. Re-
ae/.Scc. 106« Namen der eerfte Bewinthebbers van
d'Ooft-Indife Maatfchappye 312«. daar na van andere , als mede in Zeelandt. 312 b Nafchouw van de Diemerdff'^, door
die van Kmfterdam te doen. 1 f 9 a Nederlandtze beroerten ■, ontftaan uyt het invoeren van de Inquifitie, Nieuwe BifTchoppen , en bloedige placcaten. i8y<ï Nederlant, anno 1629. fchrikkelijk
bezocht met Oorlog, Peft, en Duu- retijden- 439* Nicolaes Rujcbaver, met H. Helling on- derleggen een aanllag om Amfter- dam te bemachtigen 274 b, Ruy- chaver gevangen, en in koelen moe- de doorifeken. 178 b Nicolaes , beeldt van zilver, eertijds in de Oude Kerk tot Kmfterdim anno 1578. in geldt verandert. 281 Nieuw Nederlandtze Co/onie t''kmfter- dam opgerecht anno 1 6f 6. 407. voorwaarden tot defïèlfs bevorde- ring. 408 Noirkarmes, uyt laft der Landt-Voog- des met Krygs-volk t'kmfterdam , zijn verrichting aldaar. 242, Noordt Hollandtze Schepen, won- derlijk uyt het Ys verloft , anno 1573. 264« Noordt Hollandtze , reeden Schepen toe, tegen de Grave van £o//fo 267 b flaan tegen hem , Overwinnen , Vangen Boffu. 269 Notificatie van d'E. Heeren van den Gerechte tegen de dreigende brie- ven van Diodati & Swetoni 415*. eenandere tegen de Jood , die een anderejood had laten dood fchieten. 416
NovaSembla , hoe anno 1 f94. bevon- den wiert door WiUemBarentfz en de zijnen 305- h. nader berecht daar van anno 1595-. 306 ü. daar bleef het Schip van Willem Barcntft. 't Volk timmerde daar een huys 3 07 b. ftrenge kouwe, en onwe- der, de Son blijfter 80 dagen onder de kimmen 308«. hoe een Ko- ning van Nova Sembla door 't boots- volk getrokken wordt: die van daar vertrekken. 308 b O.
/"\fficien, Ampten, binnen Amfler- ^ dam door de Majeiiraet to bege- ven. 138« |
Onderfcheyt van koude en warme
Landen,m veel of weinig eeten.433 Oneenigheden , in alle dedeelcn van- de Wereldt omtrent het jaar 1300, en daar na, ook in Nederlandt, de Hoekzeen Kabeljauze ifa. daar na door d'Inquifitie , nieuwe Bif- fchoppeneri bloedige placcaten ont- ftaan. 201 b Oneenigheden in ^Amflerdam, tuffen
Hendrick Dirckft. Burgermcefter, en Willem Bardes Schout 193. waar uyt ontftaen 192*. om het verbodt van kooren uyt te voeren 200. over het binnen trekken , en bebouwen vandelzftagie, 200*. daar noch by quam , d'oneenigheden met die vande Hervormde Godtsdienft. 201 Oneenigheden tufTchen de Remon-
ftranten, en Contra-remonftranten veroorzaakt inde Nederlanden, ook t'kmfterdam , veel onlufte 318. waar in die eerfte beftont 317". worden door Fredrik Hendrick Prin- ce van Oranjen gcftilt. 3 3 * <* Oneenigheden anno 1650. ruflehen
d'Algemeine Staten , en die van Hollandt, over't afdanken van 't Krijgs-volk 345, daar van wordt gepredikt 34$- b. en gefproken 349. door een generale Amniftie tyge'egt. 3P2 Ongemecnegoet koop van eetwaren
en andere dingen , omtrent de jaren i4Ö4eni473. lfoi Onroomze t'Amferdam, rechten nieu-
we oproer aan 21 5-. worden ge- ftilt 216 a. bedrijven grooten moetwil z\6b. beroovenKcrcken enKloofters, Haten uytfteekende, deGrawe Monicken, en Chartoi- zen. j, 7 Oorzake der Nederlandze beroerte
waren , d'Inquifitie , nieuwe Bif- fchoppen , en bloedige placcaten. 189*
Oofterlingen , met Filips <van Borgon-
je in Oorlog anno 1438. 144. ma- ken een beftandt van 12 jaren 145* Bieden de Wethoudren*'A»/fiW,M» hundienftaan tegen de Hervorm- de- 136 £ Ooft Indien, door d'kmfterdammers
eerft bevaren anno 1^95. ju, naderhand op diverfe tijden, als anno !f98. 1599. itfoi. pag'312 Ooft-IndifcheMaatfchappije, hoe be-
gonnen , namen van d'eerfle Be- winthebbers 3 1 i a. en andere na- derhant |
|||||||||
|
-,
|
||||||||||
|
Rcgifter van het zefde Boek.
|
|||||||||||||||||||
|
zoude gebracht zijn 446. open-
baarde haar eerft op Kattenburch. 446«
Petrus Plancius, Prcdicant tot Amftsr- dam , bevordert Amsterdams wel- varen. 333* Pieter Co'yn indertijd , Burgermëefter tot Amfterdam, valt totd'oproerige Herdoopers in , wordt vermoort. 173»
Pieter Cormlift-Bmm , Burgermeefter t'Amfterdam, belet de Leuze door Licefter te geven 303 a. doet ee- nen Rodenburg, uyt de Krygsraadt vertrekken. 3°3 b Pieter Claeffin Zevenfenning , tot Am-
fi'erdam gegeezelt, en op eenGaley gebannen. 249 Piet er Mart zen Lakenkoper , van
Meerkerk, doet een Schrickelijke moordt tot Amfterdam 191, op wat manier, en vonnis over hem 292. Hoe geftraft 2 94* Pieter Pieterun , eertijds Schout tot
Amfterdam , een hart vervolger der hervormde , vlugt {eer verbaaft, 217 *
Pieter derVit,ceri feer geacht man,raakt
t'Amfterdam in lijden. 247 £• zijn
befchuldiging ,wertonthalft.i49 a,
Placcaten , bloedige Placcaten in de
Nederlanden getracht in te voeren.
klachte daar over ioi b. door ds
Landvoogdes bemaebtight 104
Placcaet vande Staten en den Prins,
waar by die van Amfterdam, haar
goederen te koop wierden geftelt.
»71 *
Placcaat vande Wethouderen t'Amfter- dam , tegen d'afgefondcrde verga- deringen , het pionderen der huy- zen j en pafquillen , ten tyde der Remonftrants eerfte vergaderingen 323. een ander Placcaat ten felven ■eynde. '33® Placcaat yande Staten van Hollandt,
appróbeerende het verzetten van de Ma]eftraat t'Amfterdam, door den Prins gedaan 3 2*7 Placcaat vande Wethouderen t'Amfter-
dam , tegen de oproerige van de Bo- ter pacht, 336. tegen d'uytftro- ying van grote lafteringen en loge- nen , tegen haar E. Achtbare. 382 Platinge aan den Dijk van T^ejlóot te maken- »47* PontusUkuterus dwaling aangaande de
Scheepvaarden der Hollanders, ook |
|||||||||||||||||||
|
Ordere der oude Romeinen in tijden
van Duurte, in Granen. 44'- b Ordere van de Majeftraat 1'Amfterdam \
anno 16^. in de fterfte , wegen voorkoming van befmetting geüeltj 444 a. anno 1664. in gelijke on- | gelegentheit, vernieuwt. 44S"! Ouigerr Cornelifz,. binnen Amfterdam I
onthooft. 243* Overftenvan BrederoosTroepen, ver-j
laten haar volk, onverziens op de Zuy der Zee gevangen, eneenige geftraft. *4° Overtoom buiten z-Amjlerdam, wilde de
Prins doen doorgraven. 377 « |
|||||||||||||||||||
|
derhant 3 11 b. doetgroote voor-
deden zijn den anderen inde weeg jij. door de Staaten vereenigt anno looi. 314 a Oproer der Herdoopers , anno 1555-.
onder Keyzer Karels regecringh, waaruyt ontftaan 163 &. eerftin Hoogduitfland;daar na t' Amfterdam 164. in die Stad anno 1535*. in Juli weder geeyndigt. 178 h, Oproer der Hervormde t'Amfterdam ,
' waarom veroorzaakt i8p. eynde van dien. 290 Oproer t'Amfterdam, teegen de Re-
|
|||||||||||||||||||
|
monftranten 319. ander oproer
van jongens en Graauw 310. door de Majeltraat geftuyt 322. Plac- caatdaartegen 3^3. wat volk dit oproer aanrichten 313 a. anno 1626 wiert'er een huysgeplondert, eenigedoodtgefchooten 319. ver- gadering op de St. Antonis Markt 3296. wordt bezet, en vertrec- ken 330, ander placcaat tegen dit huys-plonderen 3306. door zijn Princelijke Excellentie alles ter ne- dergeleyt. 332 a Oproer in verfcheiden Steden , om de
Boter-pacht 3 3 $.- te Haarlem ook t'Amfterdam , wordt daar geftilt J35. en ondertuffchen een Vrouw by de Nieuwe Markt verdronken. Oproer t'Amfterdam , by 't Weft-In-
dishuys, om de buyt van Piet Heyn. 53S
Oproer f Amfterdam , door moetwil-
lige Bootsgezellen 1651. daarover twee met de doodt geftraft 39 ƒ. daar uy tont (laat rumoer, enwor- deneenige Burgers doodt gelchoten 399- defchuldigennagefocht40o. .twee Bevelhebberen vluchten, \V e- duwen en Wezen werden begiftigt. 400 b
Ordere op het vuren aan deZee-kuften
van Holland , en op Urk^ »48 Ordere van de Majeftraat t'Amfterdam,
tot vermindering van duurte inGra- nen 437. dat den Koning van Vranhtjk anno 1616. volgde 438. andere ordere van de . Majeftraat ' t'Amfterdam, anno 1630. 44.0» Ordere van haar Ho: Mo: tegen't ver-
voeren van Koren op andere plaat- zen. 440 b Ordere van de Majeftraat t'Amfter-
dam, anno 1 fói, in duurte van Gra- nen, 441 |
|||||||||||||||||||
|
P.
|
|||||||||||||||||||
|
T) Aal-geldt, te ontfangen, aan d* Am-
*■ fterdammers anno i4f2. toege-! ftaan 147 £. hoe veel daar voor betaalt , en door wie 't bevordert Wordt 148, naderhand aan d'Enk- huyters toegedaan , die nader met die van Amfterdam daar over ver- dragen. 148« Paren, t'Amfterdam zijn anno 1664. in de Kerken , en 't Stadthuis ge- trouwt 1977 paren. if\6b Pachten van z^imfterdam mogen niet door de regeerende Heeren of haar Dienaars worden aangenomen. 141 b
Pacht van't Bier van elk vat een duyt
bracht anno 1559- tot e-Amfterdamt
op vijf-en-tzeventich guldens word
van Fdips aan de Stadt verkocht.
i89b
Pacht van 't Hamburger Bier, anno
ite6 tot Amfterdam, 11 ftuyvers
van de 30 tonnen , bracht jaarlijx
op omtrent zeventigh guldens.
190»
Pamphuys, daar op geen ballaft uyt te fmijten. 180 4 Partyfchap van Schoutiften , en Mr.
Hendrik Dirckiften , tot Amfter- dam. 199 b Penning, ten tijde van de beroerte in de Nederlanden , tot Vjanen geflagen, en hoedanig. 103 Peft tijden t'Amfterdam, verfcheidene geweeft 442. de Mtjeftraatt'Amfterdam ftellen ordere in de Peft üjdanno 165$-. 444a- en vernieuwen 't in de Peft tijdt anno 1664- 44 5 bde Staten van Hollandt doen deGeneesmeefters middelen beramentegen de Peft 44$ b. dat de Peft |
|||||||||||||||||||
|
die van Amfterdam wcderleyt 130 b
't Poort- |
|||||||||||||||||||
|
anno 16154 van Algiers f Amfterdam
|
|||||||||||||||||||
|
Regifter van het zefdcBoek."
gen die van Holland anno 16*0. in
't afdancken van de Landts Krijgs- macht 347 a. zijn verder voor- ftel, aan d'Algemeine Staten 347 b Komt mede in befending aan de Holiantfe Steden , zijn voorftel, tot Dordrecht %fi. komt te Schoonho- ven teGotidaen Gorl>um,da&r die van Amfterdam by hem komen 353a Voorts in andere Steden,ook t E dam |
||||||||||||
|
't Poortfchap van Amfterdam namelijk
't groot Poort erfchap, koft nu vijf hondert guldens. 134 b Poorter van Amflerdam, mach niet
kampen, 1220. als hy rooft of brandt, wat dan verbeurde, iiz* hem benoorden de Maz? niet te be- zetten, 12 1 <t. vermag in de bouw en oogft fes weken uyt de Stad te zyn, 122/». buyten de Stadtbe- legen , zal door zyn Meede-poorte- ren mogen ontfct worden, 122 <*. fal 's Heeren regt fterken. 122/», hem of zyn goederen benoorden de Ma- ft, niet te bekommeren 136 a. voor anno ié^ï. poorter, of daar na in't groot Poorterfchap , verbeurt in geval van mifdaadj zynlyf, en hondert gulden uyt zyn goet. 1373 Poorter van Amfterdam, zal den Heer dienen tot zyn wille, na haar macht 122«. zyn tol vry in al de Graaf- lijkheyts tolle. 121 a. en 122 £ haar niet zeventuygh te dagen, dan tot koften vau die in onrecht valt. 142 e. haar goederen ook elders gelegen, geen ongelden te betalen, als in ^.Amfterdam , uyt genomen jaarfchot, dijk en weg- geldt, Sec. 121 b 3?redicanten,van de hervormde Gods- dienftj Prediken by Heeren , buy- ten Haarlem , fpreken de Burger- meeftcren t'Amfterdam feer vry- moedieh aan. 106. een van hun predikt tot Overwin uyt Ephef,2. V 10. 207. fes hondert gulden op ieder van hun lijf gezet. 208«, twee van haar doen den eedt van getrou- wigheyt, in handen van Burger- meefteren f Amfterdam, 2 20 £. die haar beloven te befchermen,preken inde Minrebroeders Kerk t' Amfter- dam. 2Z1 a Predicatien vande hervormde Godts- dienft beginnen in Vlaanderen en Brabandt, anno t Jóf. ookalom- mein Hollandt, 204 e. nam eerft in't heimelijk aanvang , 203i.de Landt voogdes trachtfe te beletten, maar vergeefs. zo'ja Prins Frederik Hendrik overleden anno 1647. 341« Prins Maurits , zet de Waardtgelders af ook t'Amfterdam, 325. verzet daar de Majeftraat. 2.26 Prins Willem van Oranjen , d' eerft.: , ziet Willem Prins van Cranjen.
■Prlrts IVilhmde tweede, kant zich te- |
||||||||||||
|
QUaak-borde te houden , binnen
Amfterdam verbooden. 1 34 * Quytfchelding van Hartog Aelbrecbt over een breuke , door die van Amfterdam, aaa die van Kulfteert begaan, 1 19 a Pv.
|
||||||||||||
|
daar die van Amfterdam weder by
hem 3 $ 3 b. komt ook t'Amfter- dam, weigert met de Heeren te ee- ten 354«. verzoektinden Raadt te mogen komen , wort geweygert vertrekt door een onvermoedlijke weg 355 b. komt te Haerlem , in- den Hage , word bedankt 3 5 j* <». zijn klachten voor de Staten van Hollandt itfb. geeft een mati- ging wegen't Krijgsvolk over 3f7 krijgt de koorts %$%b. befluyttot dadelijkheittegen Amfterdam 365 zent'er Krijsvoik $66 b. doet zes Heeren gevangen nemen 370. en na Louveftem voeren 372. maakt alles aan de Heer Kats bekent 371. komt tot Amfterveen 373. fpreekt met die van de Stadt 374. eenige van zijn volk gevangen 376. voorflag van den Prins om 't Water te lozen 3773. beweegredenen aan de zij- de van zijn Hoogheyt tot het ver- drag m b- hoedanigh hetzelve ■ 378. en't feeparaat Artijkel 379 b zijn Hoogheyt en 't Krijgsvolk ver- trekken 381a. wordt van eenige Landtfchappen over dit doen be- dankt 382 £. Hoe de Prins zich draagt totHaerlcmAn't verkicfen van deMajeftraat 383 a. wordt krank en fterft 383 b, hoedanighcyt van zijn zieckte 384 a. acht dagen na zijn overlijden, baarde zijn Huys- vrouweenSoon 384"- twederley gedachten over zijn doodt. 384^ Prins Wiüitn de derde geboren anno lóyo. acht dagen na zijn Vaders overlijden. 384« Prijs van verfcheyden eetwaren en an-
dere dingen anno ï^tfi. f Amfter- dam \<, tb. Veranderen anno >f4o {êhielijck in prijs. 180 £ Punten der voldoening, óf't accoordt
tuffchende Staten, den Prins-, en die van Amfterdam anno 1^78. 283. andere Punten van verdrag anno 158 r, met die van Amfterdam gemaakt- 294 |
T> Aadt van Staten , door den Koning
*■ van Spanjen opgericht. 1 v 1 *• Raaden van Margreta van Parma, wie
daar toe verkooren , en haar bedie- ningen, j Sp i Rechtszaken kort af te doen. 1 ƒ 8 *
Regeerders der Stadt Amfterdam, in
't kort aangewezen 192«, ziet vorder van haar bedrijf, op Am- fterdamze Wethouderen. Reglement van Fredrik de Tweede Ko-
ning van Dmiemarken waar na zich d'AmJ"terdammers in den Handel zouden fchikken. 181 Reguliers Kloofter , eertijds buyten
Amfterdam daar mochtenze voor haar gebruyk Wijnen Bier inleg- gen zonder pacht te betalen- 149 * Reinier Pauw , tot Opperhooft van de
zes Opperkapiteynenten tijde van de beroerte t 'Amfterdam x\<., ver- antwoord hem tegen 't doen der Wethouderen omtrent het verdrag. 220
Rem Biflchops Huys , worde geplon-
dert ten tijde der Remonftranten > en hoegefiuyt. jxi Remonftranten , waar van die naam»
verzoekeneen Synodus 317. d'on- ecnigheden tuffen haar, endeCon- tra-remonfïranter: , veroorzaakten groote onluften 3tS. haar eerfte vergadering i'Amfterdam 318 b. raakt in oproer ; tweede vergade- ring , mede geftoort 319. Eenige Remonftranten worden door Jon- gens en Graauw vervolgt, en ont- ftont daar groote moeyte uyt 520. placcaat van d'Amfterdamu Wet- houderen , tegen haar vergaderin- gen 323. worden door 't Syno- dus Nationael anno iói8. tot Dar' */ra-foin'tongelijkgeftelt 328. haar vergaderingen nochmaals ver- boden 330. Bouwen t' Amfterdam, een Kerk 3 3 2 £. en prediken on- bekommert. 3 33'' Rente van geld, dat iemant eertijds leende aan de Stad van Amfterdam, zoude
|
|||||||||||
|
Regifter van liet zefde Boek.
|
|||||||||||||||||||||
|
zoude zijn 'den i x Fenning." 13 8 £
Robbert Dudtey , Grave van Lite) t er, é&Qi'EliZibeth Koningin van Enge- landtjkomt in de Nederlanden anno i/Só. werdt heeilijck ingehaalt 300«. van de Staten tot Aigemein Üveriten van de vercenigde Gewef- ten aangenomen , daar door veel onheyl veroorzaakt 300 e. aizoo hy 't inisbruykt, laat tot Amfteraam Rojenobels munten, rey ft van Stad tot Stad 301 <*. komt tot Amjhr- dam, hoe hy ingehaalt is 301 b. wordt heerlijk onthaalt, doch een hinderiaagichutters pallen op hein 301 a. komt ten tweedemaau'yi'?»-
fierdam , van wie veiwellekonit 302 b. de Koniellen , ta Hop-
luyden zijn by hem te galt, hy ver- zoekt de Leuze te mogen geven 303 <*. zijn oogmerk ui ditalles,
hy vertrok na Uprecht, en na een tweejarige regcenng na tn^smndt. Rooms gezinden t'Amfterdawi trek-
ken gewapent tegen de Herformde aan, 117. daarle mede ipreken, 228«*, wilden de Graaf van Me- gert niet helpen uytkeeren , 240 Roienobcls, woruen tot hmfterdam door ordere van Licefter gemunt. 301 a
S. C Arno-tien Godt hoedanig, weg ge- V^vocrtzyndcwederomgehaalt 5U6b ^hatting der Hollandie Steden anno 1416. waar uyt men haar gcle- gentheyt omtrent de gemeene mid- delen in die tyden kan afnemen. |
|||||||||||||||||||||
|
fttie', en andere zwaarc drukkin-
gen en antwoordt daar op. zoi Smeekfchrift der Hervormde aan de Wethouderen f hmfterdam 232 b een ander aan de zelfdeHeeren. 137e Somy doet de Sardammer Sluys be- fchanzen , en een fterkte te Nieu- wetidam op werpen 363. neemt de biemirdyk in , worde op de vltigt geflaagen 165. veifterkt zich op 't nieuw 166 a. ncemtdeDtemer- eijk weder in 266 b. benaauwt hmfterdam 280. Vaart voort met ^^^^^^^^^^^^^^^^^^1 die Stadt tebefchanzen. 2816 na den anderen bevriend mogen j Souverainiteyt van de Landen, door |
|||||||||||||||||||||
|
Sc
Sc
|
|||||||||||||||||||||
|
zijn » 34 <5. wanneer, en hoe veel
jaarlijcx te kiezen 148^. uyt en door wie gekoren werden 15^«. In plaats van zeven zullender jaar- lijcx negen zijn, en twee van hun oudt blyven. 190 a Schimp-dichten op eenige bedryven
van de Rooms-gezinden f An-fier- dttm 213. op üucde Alva,in'tla.- tijn wegen den tiende penning. 259 Schip, zoo groot als een Blokhuys,
de Katte genaamt, anno 1427. tot Amfitrdam gebouwt. 142 a Schouts-Ambacht aan de Stadt ver-
pligt, en waarom 192«. door IV. Bardis weder aan de Graafiijk- heit gebracht ip2 b. de Stadt be- komt het weder. 197 £ Schout , Schepenen , of Raden dei-
Stad Amftcrdam, eer daar toe mogen komen , zulïen zeven jaren Poorter zijn ,' en na anno ifijri. zoo lange in 'tgroot Pocrterfchap. 1 34 |
de Staten'van Hallandt den Print
' aangeboden, door hem afgeflagen 191. naderhant den voortgang door Amfterdam en Goudi verhindert 297. met det den Prins zijn doodt nagebleven 299 e. aan Ljcefter op gedragen anno 1586., daar uyt veel onheyls voortquam. 300 e Spaanze zoecken de vaart der Hollan-
ders en Zeeuwen op Ooft-Indien te hinderen, haar Scheepen geflagen 313^. keeren haar tot lift 3 13 £. zoeken't met macht tegen te ftaan worden in de Bay van Gibraher ge- flagen. 3'4 Spreekwoordt, al \ovje Klappen als Brugman, van wie alkomftig 150h Spitsbergen, hoedanich Landfchapop de hoogte van 80 graden veel Rot- ganzen daar op. 307« Spreuk, een lafterlijke fpreuk der Roomsgezinden, wordt yernieldt i'5 |
||||||||||||||||||||
|
Schuldenaars, mogen f Amfterdam in Spreuk op een bordtvoor 't Stadhuys
|
|||||||||||||||||||||
|
143 i*
Schatting van den hondertflen pen- ning eens,den twintighften dei on- roerende goederen, en den tiendui der roerende goederen , 100 üikwiis dielbuden worden verkogt , eyile Duc'dlAlva , en't geen der opvolg- de. * *f4 b Scheepen van de Noort-hollanders wonderlijk uyt het ys verloft, 164 a Schepen.over PamphuysfuUende zcy- lett, hoe diep te baliaUen. 1 so Scheep ftrijt inde Bay van Gibralter, met de Spaanfche , door jFaccb van H.ewiktrk. 314 Scheepftryt van fan van Galen , te- gen (X'Engtife , voor Livorve . neemt zyn'begin, 't getal der Scheepen > gruwelijk gevegt, 403. C. de Boer yan EnLhufjen beyegt Appelton, |
Gyzeling gezet worden. ico«
Schutteren f hmfterdam , daar uyt ten
tijden der beroerte, zes Opper-ka- piteinen gekooren, en wie 215. wat de Wethouderen daar mede voorhadden. 220^ Setting van't geldt, tot vsi leeging in
deze Landen , fchadeüjkcr dan de voorgaande Oorlogen. * 157 £ Synodu; Nationaal, gehouden tot Dor-
drecht 1Ó18 daar in zijn deRemon- flranten in 't ongelijk geftelt. 328. Sliiyzen in deMiddeldam i1hmfterdam,
te verkggen , of vernieuwen, vol- gens ordere anno i 3S7. 130' Smecck Schrift der hmfer dammers,
aan de Hartogin van Parma 242 en antwoordt daar op. 243 Smeekfchrift der Edelen aan Margreta
vanParmateï oorzaakvan ü'Inqui- |
||||||||||||||||||||
|
t* Am f ter dam,door de Wethouderen
en waarom opgerechr, 301«
Staart Sterre anno 1664. verfchenen
4i(>
Staaten, o'Algemeine Staten .verzoe- ken anno 165-0. die van Kollandt, 't afdanken der Krijgs-macht, de Swten 34|-^. brief van haar Ed: Hoog Mog. over die zaak 347. Schrijven aan de Stedehouderen 347 b. nrmen beiluyt om belen- ding te doen aan de Hollandtze Ste- den 348. bedancken de gemach- tigde, daarover iffa. nemende zaak tot fliffing der oneenigheden, byder handt 375. doen een befen- dicg aan de Pnns'Hf b. na dat alle deze oneenigheden ter nederge- legt zijn , maken een generale ara- niftie. 3»1 |
|||||||||||||||||||||
|
(P) Staten
|
|||||||||||||||||||||
|
Regifter van het zefde Bock.
fterdam 37$. en een bezending
aan die Stadt 375^. voegen haar in't verminderen van't Krygsvolk, nad'andere Landtfchappen 381e. rechtveerdigen het doea van de ge- vangen geweezene Heeren 390. geven een bericht , en wederleg- ging , tegen de redenen van zijn Hoogheit uyt. J91 Stadthouders over byzondere Landt-
fchappen , van Filips Koning van Spayjen gefteldt in de Nederlanden. 190 b
Stapel-recht tot Dordrecht, daar van
zijn d'Amfterdimmers vry. 134^
Steden inNederlandt vallen af van den
Koningvan Spanje, en kiezen des
Princen zijde. 261
Steenebrug, valt t' Amfterdam in. 413
> 425 a
Sterften tot Amfterdam van rijdt tot
ti;dt 441. voornamelijk anno
1602. 441 h en weder anno 16 2 3.
443 a. anno 624. 44} &. als
mede anno 1 63 5. en anno 165v
anno 1063. en j6 4. 444- 'tgftal
der doeden in de!terftenannoitó3.
ea ióó.4.inyeder week t'Amfterdam
begraven. 445
Storm>.vinden,en aardbevingen ? -lm-
f er dam , en elders 424 Ichrik-
kelijke ftormwint anno 1660. tuf-
fchen 18 en 19 December. 42 f
Straten, en Stegen t Amfterdam, daar
zijnderjf/. 446 b
Straten , Stegen, en Graften of Burgh-
wallen zij ader 300. 446 b
Swo.zi , die van Svool, zijn Tol vry
t' ^Amfterdam , volgens den brief
van 't verdrag anno 1469. gemaakt.
' 49 'o
T. '-yAppcn van Wijn ofBier,mogt -*- eertyds niet dicht by Amfte -dam , maar buyten eenige palen gefciiie- den. 179 b. eenige verandering daarin, en hoe het nu is. 180 a Tertianen vertrekken 1457. uyt Am- fterdam na Hoorn, en waarom. 150 a Tollen , zware tollen op eetwaren door Karel de Stoute ingeftcldt, ver- oorzaakt veel onluft. 1J"3" Tolvrytezyn aan d'Amfttrdammers, vergunt, in al de Graaflijkheits tollen. 121 f. 122 b. ook inde Burg- grave van Leydens landen, uytgeno- men inde Jaar-markten, te fiaar- dmgen, Voerfcbooten, en Valkenburgh. 1296. te Schoonhooven, en terGou- |
||||||||||||
|
Staaten der' Nederlanden, ftaan dap* 1
per verzet over Duc d'Alv.ts Schat- ting van den tienden Penning en an- ders 254 £. geven reden van def- fclfs onmogelijkheit zf$. ftaan den twee honderden penning eens en 20 tonnen Gouts jaarlijcx, zes jaren aan een volgende toe 25 $■ b. maken fwarigheyt in 't afkondigen van'tPlac. wegen defchatting 157 a Staten van Hollandt en Zeelandt , ne-
men voor een aanflagop Amfterdam uytte yoeren 173 £• Ontichuldi- gen haar by den Prins om dat hem daar in niet gekent hadden 179 Houden aan Am{ierd*m te bemach- tigen, het kofte wat het wilde 280 Verdragen anno 1 $78. met die Stad 283 a. anno 15 't 1 op't nieuw met haar geaccordeert 194. doen een bezending aan de Meeden ^Amfter- dam en Goude, -om den Prins tot op- per Bevelhebber aan te nemen 198 zöchte vergeefs hulp by Vranknjk. 300. verkrijgen 't van Koningin Van Enge'andt 301. nemen Lytefier tot algemeyn overften aan. 300 £ Staten van Hollandt, bieden den Prins
van Oranjen , dat Graaffchap asn 291. gaan daar mede voort anno 1583. 197 e. door Amfterdam en Goude verhindert > doen bezendinge aan haar lyS. door's Princen doot in haar toeleg gehindert 199 b. kennen goet het verzetten van de Majeftraat f Amsterdam 3*7. zoeken omtrent het jaar 165-0 haar
lallen te verminderen 34411. ftel len 't voor , worden tegeu gefpro- ken 344 6- geven reden van haar voorftel 345"«. Zeelandt ftaater tegen 34?*. worden door de Staten afgemaant 34 5 b- ftelien eenige punten voor 346. en haar voornemen in't werk. 347 a Staten van Hollandt, geven antwoord
over de bezending aan de Hollandt- ze Steden 349**. haar afgezonden, fpreken tegen de zelven 348« blijven by haar opzet 349^. zoe-
ken de bezending tegen te houden 35-0. vergaderen, de Prins 'vaker kïachtigh voor, over die van Am fterdam 3 ƒ f. komen niet over een in 't afdanken van 't Krygsvol k 3 f 7. antwoorden op de matiging by den Prins, en Raadt van Staten , voor- gefteldt 35-9. doen een voorflag ©mtrentd'ongelegeiuheit van Am- |
||||||||||||
|
it.ilfh. inde markt-tollentot
Worcum en Heujden, 138«. tot
Siuol, 14?^
Toveres, Meyns Comrfis wan Pur*»f
rent, in't lange haar belydenis vcr-
haaldt, 183. binnen Amfterdam
verbrandt, 188 <*
Tovereflèn, en Moeder , en haar'twee
Dochteren binnen Amfterdam ten
vyere gedoemt, 188»
Tulpen , anno 1637. wonderlijken
tot een feer hoogen prijs gerefeo ,
3 39.-een tulp voor 5100. gulden
verkocht , hoe genaamt , 340 *
den tulp handel vervalt , placcaat op
de twiften daar uit ontltaan, als ook
een Gedicht daar over, 34°
Turf, een mijl in 't ronde buyten
Amfterdam geen Turf te graven.
160 *
Tweedrachten t'Amfterdam, tuflehen Schoutiften, en die van Mr. He*' drikDirkjL.-\<)9 b. om d'uytvoe- ring van 'r kooren , en 't bebouwen van delaftagie. Juo Twee Gebroeders t'Amfterdam Wa-
penen malkanderen, om verlchcy- den oogmerken, en hun geiprek daarover. 217 * U'
f "\Ttrecht, daar treklcen anno ifi7 ~~" deGelderze na toe. 160*. van de Biflchop David van 3srgsnje be' legert, ■ if6* Utrechtse , in Oorlogh met Jan
van Beye-en, leggen die van Ar»' fterdam ligen , 141 b. flaanze verbaaft op de vlugt. 142a. van haar BhTchop Davïd -v.tn Bergt*}* belegerdt , en waarom , van d'.Ain- fterdammers geflagen , 155. ma- ken anno 1483. vrede mrt haal Biiïchop ifta. vereenigjn de Sta- ten , met die van Amfterdam. i$ib en 283 » Uytwatering van verfcheydene inden Avftel, door de Dam-iluys , tot in 'tYe, volgens den brief anno 141J |
||||||||||||
|
gegeven.
|
||||||||||||
|
'39
|
||||||||||||
|
T/Aart op der Gouds te mogen doen
* maken door die van Haarlem,
Led'n , en- Amfterdam , op welke
conditien, 158*
Vaart achter 't Noorden óm na hidien
wanneer, en door wie onderleyt, 305. ten tweedemaal, 306. noch eens door die van Amfterdam '307 ook door eenen Hirry Hudfon 310» maav
|
||||||||||||
|
Regifter van het zefde Boek.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
maar alle onverrichter zaak geeyn-
dight. 31 o b Verdraghtuflchen JVolmar Koningh
van Denemarken, endeAnzee Ste- den ,anno 1169. gemaakt, 133 a Verdrag tuflchen de Werhouderen, *''Amperdam> met de Hervormde 214, een ander verdrag. 218 Verdrag der Staten enl'nns, met die
van Amflerdam anno 1 ƒ78 gemaakt enopwelke conditien, 283. anno ifSi. eenander verdrag gefloten 194. en wanneer, *y6h Verdrach tuflchen fijn Hoogh. Prins
Willem de 1. en die van Jmfierdam: 16^0. 378. Separaat artij kei. 3 7p Verklaring van de Hr. van Somerdijk aangaande de belegering van Am- [terdam. 385 Vcrfchillen der Predicanten, inde Ne-
derlanden, anno 1609. waar in die beitonden, 317. daardoor groote onluften ontftaan. 318 Verwoeftingen der Stad hmfterdam
overgekomen, 419 V'flcheryen , 't Goudewater en de
^Maatanno 1389 door Harrog Ael- irecht aan die v&nzsfmfcerdiM ver- pacht. 131« VliJJingenv\\tzf, van den Koning van Spanjen , en Died' Aha. 159a Vogei,een Vogel doet vreemde bedry- ven anno i6^6.t'Amf'e;dam,wotde gefchoten 339 Vogelmjk , zoude met een zomerdijk bedijkt worden, en Heemraden daar over te kiezen 136 a. tot daartoe Amfterdams vryheyt 1411. |
Vonnis , of inhout van dien , over
Joris lanfz. van Haerlem, Bootsge- zei anno 1<Jy 2 gerecht. 3P7 vonnis over lacob van Campen zich
uytgegeven hebbende voor Bifkhop vande Herdopers t'Amfterdam iySa Vonms over Oatgert Corne/ftx.. t'Am- Jterdam geVelt. 1+, h Voortekenen, van een nakent ongeval
t Amfierdam, het eerfte , was ty- rf^V'^g'^'rgefchietis, het twede, het dreigement in 't bre- ien van den Dam buyten de Haar- lemmer Poort, het derde , 't won- ind3rtekken Vm d£ kindêren
Borgonje» en deze Landen ,472 , 5, a
llrfjeenSlüt' door die Van
Amfterdsm 1 ngenomen. , f 0 « TeneLnneNeder!anden'met^n-
IZ Sf0tea anno 'M. dankzeg- ging daar over m de Nieuwe Kefk tAmfterdam, en Vredezangh, door f. v. Vondel. Vreemtbedryfvan cenige Herdoope-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
VryhedenaanHoIlandt en Zeelandf»
anno 1480. door MaxMhasn ver- leende. i$7^ Vryheden van de Koningen van Sne- den , en Denemarken verleend, na- melijk, anno 1495-.cn anno 149S. 161. 15-07. 162. daar te vooren namelijk 1368. van een Viftenop Scboonen in Denemarken 131«. ook van vryen handel. 13 1 £ : Vryheden aan d'Armverforgers f kut' Her dam, over de Legaten , en goe- deren haar befproken. 179 h Vry in 't Vde, en Mars-dief te varen aan die van Amflerdam verleendt, anno 13PP. vernieuwt anno 1404. 137* Vuurbaaken en Zee-tonnen te (lellen door die van hmfterdam, 1452, haar verleent 147 £. anno 1636. nader ordere d aar over gefteldt 148 tt Vurige kogel 1664- in de lucht,- vuur iö63. wonderlijk gevallen. 4.16e W. WAardyns tot de Drapery te kie-
zen en wanneer 138^. nader- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ren t'Amfterdam l6ga
Vfeemt bedryf van een vogel t'Amfler-
dam anno i<53<j. ; VreemJehngen mogen ?AmfiJ™,
tot Poorters aangenomen werden i*j£. nuts ieder betalende vijf Kroonen 138^. naderhand* op tweeKroonen gefteldt .39*. lr, rjaar i6fi geordonneertin 't groot Poorterkhap te komen voor vijf honden guldens , en in't kleine voor vyftigh guldens. ,34* |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
handt geordonneert datter twee van
de oude zouden aanblyven. 147 a Water Geuzen , aan wie gegeven, en waarom. 7.$6# Walruflèn, haar hoedanigheitbefchre-
ven hebben ieder 2 Tanden, foo waart als yvoor. 3 05 & Watervloeden t'Amfterdam , en daar
omtrent, 421. voornamelijk anno i6fi. hoger als d'alderheyligen vloedt, 423, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
en
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
aan de waterzijde uytgczet. 138«
Voldoening , of punten van 't accoort tuflchen de Staten, den Prms, en die van Amfierdam 283. andere voldoening 158 •■. beflooten, ip^ Volkje WiHem's, door den Paftoor van d'Oude kerk*'Amjterdatn, tot vals getuygenisgebragt 193 £. worde gevangen 1.9+&. fterft inde ge- vangenis- 19 f b Vonniflen mogen de Schepenen van Amfierdam,. tot Hikrlem of elders halen.en niet langer als 14 dagen op te houden. 121 £ Vonniflen van lijfftrafFen, hoe die eyndigen. J37^ Vonnis over Pieter Martten, van Meer- kerk , moordt begaan hebbende in 't Jerufalems kruys f Jmftterdamigz Vonnis over Amom facobftx.. Koppen- haven , een Bootsgezel anno 16ji, gerecht. 396 |
Weeskinderen binnen Amfterdam,
omtrent het jaar tf 66. met won- derlijke ziekte, of betooveringge- quelt 2 ii. gevoelen daar over, 21 ï Werktayg, waar door de ter doot gaan- de en dervende menfehenhetfpre- ken wierde belet. »47 Weft-Indifche Maatkhappy , haar be-
gin anno i6u. eerfte aanleyder WMem Ufilmx. 333. vryheden aan I dek Maatkhappy .- Notificatie op 't inleggen der' Capitalen, 334* namen der eerfte Directeuren, 334^ haar zitplaats, 334^ Wethoiidercn t'Awfterdtm, ziet Am-
fterdamfe Wethouderen.
\^retten by Duc d'i-Alva, aan den bloet-
raad inde Nederlanden, waar na
hun te richten.; zeer khrikkelijk
en van breede betrecking. 246 e
Weygats, door eenen tY'tUem B.trensfx..
genpemt de Straat van Najfott, 305 b
Wijkmeefters , ziet Buurtmeefters
(P 0 Wijn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
'19*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vrouw, ten t.jde van't oproer om de
Boter-pachtr Amfterdam,w0Itei van t Graeuw, een Vrouw van Tovery berucht,.fchrikkelijk mishandelt! en verdronken. , j Vrijen m^muem, Soon van w2m
2 1 'u'a °orloS' flaande M- C frh SLlVe''en ' «vervallen- ?™f^ffem, ea flaanbem doodt 'z7" met-Hartoch Aelbrecht in
Vr? uS '^«gedwongen. 13*«,
Viyenhandel aan die van Amfurl.m] |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
verleent.
|
cgen,Denmarken en flWffim
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vryheit buyten de Stadt Amflerdam,
hoe veer die ilrekte anno ,34i |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
anno 1380 van HartogA^-
»recbt hondert roeden veerder uyt- gezet 129e, anno 1411 door Wil- lem Aelbrechts zoon.aan de Waterzij- de tot de Vogelwijk toe geftelt. 138« |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Regifter van het zzfde Boek.
|
|||||||||||||||||||||||
|
tWijni of Bier te tappen vermogf. eer-
tyds niemant te doen op een vieren- deel van een mijl na by Amflerdam, anno 145-2 1491. maarbuytenfe- kcre palen der felver Stadt, 1 79 b JWillekeuren, door Schout en Sche- penen f Amflerdam gemaakt mo- genzejaaren dagh houden. iji b alleen door't geregt, en niet door de Gilden gemaakt werden 141 b Willem deSoon van Hartoch helbrecht anno 1404 geworden Grave der Landen, 136 b. doet vier Mannen ©nthalzen , fHldt de Land-twift, Handveften van hem. 137. 'fan •van Arkel ftaat tegen hem op die hy |
Willem Eggsrt,en ïhlmicb van Doornik
vermochten eertyds de twee fluy zen in de Middeldam beviflèn. 138«. Willem Martenfi, Kalf, eertijds Onder-
fchout t''Amsterdam , wordt gezon- den om eenige gevangene van de hervormde t'onti'aan, eyftvan de Wethouderen Schriftelijk bewijs daar over , dat hem naderhand yan- dedoodt beyrydc. '"* 217 Wïlk,>) Prins van Oranje, van Flltps ge-
field tot Stadthoüder over HolUvd Zeeland en Uitrecht , naderhand meede over Borgonje 190 b. hy weygert wegen 't Itülen van de be- roerte na Antwerpen te gaan 205« |
||||||||||||||||||||||
|
anno rj-S4. 6 Juli binnen Delft
doorfchootea 2v9^ W.Uem, toegenaamt de'Goede, Soon
van Graat yan v.in Henegottig, wor- de Heer van de Landen 119. hout Hendrik van Hagefieyn, met geweld in dwang. i;óiZ Willem van Btiyleen Sergranr.zijn trou-
hertige koenheyt t'Anifterdam%<yi b W.Uem, zoon van WU:m de Goede,
volgt zijn Vader in de regeering, trekt ten Oorlogh na verfcheyden Landen, ouyerwagtvande Vntl&i overvallen , en gsdoodt 120 a. Handveft van hem 1342. aan die. VMAmJterdtm verleent i 20 b Hant- veft van hem om onbelet te mogen varen .benoorden de Mageen ander van To.lenvry te vaaren, 1221? Willem, Soon van t\Urg„sta werde
van z-jn Moeder Voogdt üver de |
|||||||||||||||||||||||
|
overwint, 137^. neemt twee
Schult-Brieven op hem , geeft ver- fcheyden vryheden aan die van Am- flerdam, 138. ook een brief van d'uytwatering van den /Km/lel in het Te. draagt aan zyn dochter facoba de Landen over. 130. d'Edelen eli Hoofden des Landts ftaan 't hem toe. 740. zyn Pronk-beeidt eer- tyds boven de Vierfchaar in het Oude Stadthuysjnu nochop'tnieu- We Stadhuys i'Amflerdam. 140 b\ Willem Barentfi.. onder zyn beleyt, jworden anno 154-4 , vier Schepen uytgereet achter 't Noorden om na Indien' te varen 305-. keerde weder- om, lofb. an. 159^ onder hem en Jacob Heemskerk.yteder zevenSche- pcnuytgereet, 306«. door Koop - iuyde van Amflerdam, weder onder hem Heemskerk cnRijp 15-96. twee Scheepenuytgereet: 306 b. fchey- de van f.C.Rijp 307 a. komt aan 't Eylant Oranjen, zyn fchip in 't Ys Bezet, en vorder wedervaren 307 b. fterft op de wederom reys. 308 a Willem Dirkft. Bardes, worde Schout tot Amflerdam , fcürengt dat Ampt ■weder aan de Graaflijkheyt 192 daar over in haatvande Heercn, Mr. Hendrik leythem iagen. J93 a va'fe.getuygen tegen hem yoort gebracht, 193 b. onde-kt delaag- 1 egging, reyft na de Landt-voogdes krygt gehoor. 1940, zyav zaak komt aan 't hof, 194^. vinden zyn belchuldigers vals, 19-; b van Mr. Hendrik op't'nieuw belaagt, 197 a. wwde gevangen , gepynigt, gcgezelt, verheft zyn goet gezant- heyt en zinnea, 197 b. zyn broe- der Mr' Kiaes Hejn, overquam het felve , 198 a. 't bedroeft eynde yan defetwiften. 19b a\ |
komt'er naderhand, met groófe toe
juyehing onttangen 205 b. ftilde daar de twift toó a. van de Land- voogdes in Holland gezonden be- fchnjft de Staaten tot Schoanho ven . |
||||||||||||||||||||||
|
Landen gefteldt 124 |" afgezet,
en waarom , oorzaak der Hoekze en Kabeljauwze twift, h 't Hooft dc-r Kabeljauze iz^a. ftrijdt Te- gen zijn Moeder, heeft de neJer- iaag , krijgt byllant, bekomt d'o- verwinning , en de Heerlbhappye dezer Landen, door een verbondt ]i6t>. wierdt dry jaren daar na ontzinnigh , flaateen Heer in zijn hof doodt , voorts negen jaren aan een opgeilcoten tot zifn doodt toe 128^. handtveften van hem aan die van Amfterddm eer hy onzin» ning wierdt 118 Woerden, van de Hoekze , door de
Heer. van Mpntfoort, met yerratfing
ingenomen van de Hartogh van
Sa feu weder verovert. 157"
Y.
V" Pr/hots dijkaadje te beplaten, anno
1440. toegeftaan. 147. a Z-
rj Edriftigh goet hy die van Ho'
■^vry aan te mogen vaarden , anno
14^9. vergunt. , j-j a Zee-ilag der Hollanders tegen d'En-
gelfe inde Middellantfe Zee wijtlo- pig befchreven , 401 Zeevaardica. en Vlotvaardich recht,
z-.,nder uytftel te doen , 1 ;8 b Zilvervloot van tiet Hyn, komt anno
K-2y inde Nederlanden , het buyt geit uytgedeelt, 337, oproer daar over t'A-njterdam , en gedicht daar opflaende 528 Zwijg- U tre-ht, een ï'preuk aan de
■ Kioveniers Doelen, en waarom ge-
fteldt, ifói |
|||||||||||||||||||||||
|
beveeldt het preken der hervormde
uyt de Steden te weeren , en de Minnebroedcrs Kerk t'Amfterdam, te verlaten ïi 1 b. fchrijftër over aan de zes Kapiteynen , die hem antwoorden 122. komt t 'Amfler- dam, doet daar groote mneyteom de beroerten neder te leggen 2-4' 3 b . Vertrekt. 224. zijn verklaring over 't verdrag 4.29 bt andere verklaring overeen ander verdrag 234. viugt na Dut/land 236 a. zoekt hulp aan deduytfe Vonten , dathy ver krijgt, verkoopt.zijn Goederen tot uytrulïing van't heyr 25-1 a. trekt op, en over de M.ize 2 f 1 b, zoekt Afoitüagtel. veren , floopt zijn le- ger 252. komt uyt f^rankr yk we- der '\nX)mtflanA 25-5. geeft hertel- ling tot roof-Schepen, naderhandt Water-geuzen genaamt. 2^6 a. verfcheyden Steden vallen hem toe 261. tragt de beleggers van Haer- lem de levfens- middelen ofte fnyden i6f a. Andermaal die van Hierlem fontzetten 26Ö b. hadt kennis .van een aanflagop A?nflerdj-a , die teloorging 279. punten van ver- drag met de Staten en den Prinsgc- rna,;ktanno 1 s78. 2S3. de komtt1 Am/ierdnm anoo-ifSo, ftel- deordre op moetwilligliedefl t'Ur . recht , komt anno j r8 1. weder i1 Amflirdam ~^\'. bevordert een nieuw verdaag met de Staten en die Stad 294. neemt hét Opperbe- wint van 'sLands ."aken aan anno 1581. 297^. Amflerdamen G.;ude ) ftaan' hem, daar in tegen 9jb.j |
|||||||||||||||||||||||
|
Ey
|
|||||||||||||||||||||||
|
r.de van't Regifter.
|
|||||||||||||||||||||||