VOORNAEMSTE PLAETSEN

Vermaecklijckheden , '

JACOB vander D O ES,

Op niewws overjten en met verfcheyde Coop�re flaeten verciert.

In 'sGRAVEN-HAGE,
By Johannes Tongerloo, Boeckverkooperwoonen-
de inde Veneftraet, in de Thiengeboden, 166$.
O/let Trivilegievwr i y ♦ laren.

Aen de Edele Achtb: Heeren,
S C H O U T H,

Borgemeefteren, Schepenen ende

Van 'sG R A VE N - H A G E.

Mr. A E L B E R T de V E E R, Bailju en Schout.
Mr. W I L H E M vander DOES.

MARCUS vander HOEVEN,
Mr. E WOUT BRANDT, Borgemeefteren.

ANTONIS PIETERSONS, Thefaurier.
Mr. CORNELISvanSOUTELANDEjPeniion.

Ende Schepenen
Mr. JACOB vander HOEVEN, OudBurgenV-

DIDERICK vander LISSE, OudBurgem¹*
Mr. JOHAN van BANCHEM, OudBurgem'-

PIETER van �KOENEVELT.
Mr. ANDRIES van PERSYN.
Mr. GERARD GR AS WIN-CKEL, Secretaris,

M TN HEEREN,
Den Haeg by toeftemminge van
alle Volckeren de vermaeckelijckfte
plaets van de Nederlanden , en een Luft-

hof van Europa , heb ick geoordeelt aen
niemant met meer reden te konnen opof-
feren, als aen U Ed: Achtb^den, dewelcke niet
alleen door goede wetten, en een wel ge-
reguleerde Politie : Sine qua nee domus ulia> nee ci-
vitas, nee gens, nsc homtnum universum genus siare₃ nee
rerum natura omnis , nee ipfe mundus potofl, de felve

foodanig hebt geformeert, dat zy indien
dele voor geen Steden en behoeft te wije-
ken : maer oock door veel heerlijcke were-
ken en fchoone gebouwen foodanig ver-
ciert, dat zy daer in de meefte te boven
gaet : behalven dat het � mijns oordeels)
een ongerijmtheyt (oude zijn het af beek-
fel aen yemant anders toeteeygenen, als
aen die gene, die Heeren fijn van het prin-
cipael Ick wil hopen , dat defe mijne ru-
we Schets naderhantvan een Apelles op-
gemaed fal werden ,doch U Ed: Achtb^deoevenwel niet onaengenaem fal zijn, om dat

het is de eerfte. U Ed; Achtb^den fullen daer
in kortelijck eonnen fien het begin en de
opkomftvan defe heerlijckeplaets,enhoe
zyjegenwoordig boven andere fteden uyt
blin&Jbdoor de hooge Regering van het
Lan t,die hier is, als door koltelike timmera-
gien,en ongemene vermakelickheden van
deplaets felfs. Het is waer, dat ik den Haeg
vanftraet tot ftraet niet heb doorwandelt,
maer alleenlick voorgeftelt fodanige plaet-
fen, dewelke of door prachtige Gebouwen
of door cierlijke Plantagie defe plaets bo-
ven andren in heerlijckheyt, of vermaek-
lijckheyt doen uytmunten � ende dat niet

Po�tiicher wijfe, autfoecunda. vatum licentia^qu^
plerumqu� inimmenfumexit', fed Hifi or ic a fide, en foO-

danigh > dat een yeder in dit Rijm meer
waerheyt fal vinden, als lof, God geve dat
den Haeg van tijt tot tijt meer ende meer
mach toe-nemen ende aenw^raflchen niet
. X iij alleen

alleen in Straten ende Gebouwen, maer in
alle uytterlijken, en innerlijken welftant,
en dat U Ed: Achtb^den de felve noch langh
onder Godszegeningh geluckiglickmoo-
gen regeren, 't welck van herten wenfcht

Alderootmoedigften dienaer

JACOBO vander DOESJ.C

Induftri� defcriptam.

Ocelle no fier, omnium Flos unice
Ammitatum quas uterqus Sol videt,
H)c, Haga, te inluere,- quos luges d/u
Ob/jsfe D ou fas forte uix er e de s tuos.

BEdijdtjfchoon'sGravenhacgyinairaenfienlickheden,
Werdt grootcr dan ghy zijt en alle grooter Steden,
Men volgt u op den voet : uw naem magh hooger gaen :
Maer uwe Dichters oock : Siet wat fy jong beftaen,
En gift wat ghy der Eer en Roem af hebt te wachten,
Naer ghy beygroeyen fuit in laren en in krachten.

Befchrijvinge van 's Graven - Hage,

Hr. JACOB vander DOES,

DEn Heer van Zulichembefchreef ons langh voor defen
Het Voorhout van den Haeg,en onlangs weer de ftraet
Die Noordwaerts van den Haeg nae Scheveling toe gaet :
Nu geeft ons Vander Does den heelen H a e g te lefen.

Al Wat hem waerdigh fcheen daer in te zijn geptefen
Vertoont hy op 't Papier , met woorden op de Maet,
En voeghtby't vlo�yendRijm veel buy ten-lands cieraet:
Dat aen zijn Verfen geeft een heerelijcker wefen.
Ghy, die gaet wandelen door dees papieren Haegh,
Scherpt de veranderingh van fpi js een volle maegh,
En maeckt een verfch gerecht weer nieuwe treek tot eeten ₃So fulj^J u fel ven in dit Boeck fo niet verfaen
Van ki jek en, of ghy zult, al waerj' al moe gegaen,
Weer krygen nieuwe luft en van geen ftil-ftaen weeten»

Op
'sG R A V E N H A G E,

In dicht vertoont door den Heer

Laurea donandus A^oll�narL

OUde Gravenhof, vol hoven,
Hollantfch Eden, luftprieel,
Van geen Tempe te verdoven,

Aller fteden Staetjuweel,
Vorftenwiegh, vol glans en glori,

Raetpaleis van 't algemeen,
Eerfte en lefte in 'sLants hiftori,

Ne�rlants heerlykheit in't kleen,
Sterke vryburgh, zonder muuren,

Van den vrygevochten Staet,
Weelde en welluft van uw buuren,

Themis troufte toeverlaet j
's G ra VENH AEGH, nu hef uw kruinen

Door de wolken hemelhoogh,
Uit uw Bofch en dorre duinen.

Want uw Vyver, nimmer droogh,
Daer de Staetzorgh zat bekommert,

Wort een andre Paerdebron,
En de Vyverbergh, belommert

Met laurier, een Helikon.

Va N der D o e s, uit der Po�ten
Stamgefproten, toont, dat hy
Ook is goddelyk bezeten

Van den geeft der Po�zy,-
Vlecht Parnasloof van uw linden,
Op het fpoor van Conftantyn.
Plagh men in den H aegh te vinden.

Wat met reen, of redens fchyn,
Ieders hart bekoort en oogen ;

'sGravenhage, met zyn' naem,
Rykdom, ichoonheit, en vermogen,

Door de lof bazuin der Faem,
Alle landen, zeen en luchten,
Al de wefelt door bekent j
Luider, dan die lantgeruchten

Klinken,laet aen 'swerelts endt
Eene dicht erstong zich hooren,

Met zyn fnaren, altyt fix,
In geen grafgewelf te �inooren,

Noch vergetelftroom van Styx.
Een uitheemfche magh nu iparen
Moeite en koften van de reis.
Van der Does, in luttel blaren,

Toont Stadthuis en Hofpaleis,
Vyver en Voorhout, vol levens,
Kneuterdyk en Princegracht,
Plaets en Plein en merkt j al tevens
Vol van fchoonheit, fchat en pracht-3

AI te zaem> als Jo vis eiken,

Langfaem opgewafTen, om
Zulk een hooghte te bereiken

In zyn'vollen ouderdom.
Kunftbeminners, letterkloeken,

Zoo 'k u recht ken, gy zult hier
Liever onzen H a e g h bezoeken,

Zwart gemaelt in wit papier,
Liever deze print aenfchouwen,

Dan het leven, niet gewoon
U geduurigh t'onderhouwen,

Als die Dichter met zyn' toon :
Daer hy 't vrolyk en het ftatigh,

Demokryt en Heraklyt,
lok en errenft, middelmatigh

Onder een mengt, op zyn' tydt,-
Keur van ftofFen vlecht en ftrengelt,

Dat een ieder krygh zyn deel.
Zoet, met bitter dus gemengelt,

Glyt gezonder door de keel.
Beide komt het uit een ader,

Ryk van Po�zy, gevloek :
Als ons Beekje, daer het nader

By den H a e g h het lant beiproeit.

Dat's wat meer, dan ruwe fteenen,

Ongelyk van form en ftof,
Te verzamen, te vereenen.

Ley Amfion zulk een' lof

Oit te Thebe in met zyn dichten ?

Is dat ftedelof alleen
Zingen f of ook fteden {lichten,

En veel fchooner, dan van fteen?
't Lofgedicht der Hagenaren

Wint het den Thebaen dus of,
En zoo ver de Griekfche fnaren,

Als gy 'tfchoonnx Vorftenhof
Met uw luifter gaet te boven,
Oude Gravenhof, vol hoven.

Befchrijving van 's Gravenhage,

Hr. JACOB vander DOES,

DItis dien Hagenaer, die van den H a e g in 't licht
Gebracht, den H a e g weerom voor eeuwigh heeft gefticht :
Die vruchten draegt, terwijl dat andre noch ftaenbloejen j
Volwafl�n in de Kuhft, hoewel zijn jaren groejen.*
Een derde vander. Does, die Vader en die Soon
Haer Lof vernieuwt, en weereen tackbrengt aen haer Kroon.
Den H a e g die kan dit Hooft na waerde niet vercieren -_tKomt ghy, Apol ₅ en vlecht hem eeuwige Lauwrieren.

sGRAVENHAGE,
Aen de Hr. Iacob van der Does.

GEleerde Jongeling, met recht van my geheten
't Cieract der Haegfche jeugt, en luyfter der Po�ten ;
Was mijn Voorhout befpraekt, had yder Straet een tong,
Sy had genoegh, datzy uw Lof geduerighfong.
Ick fie de glans van al mijn Dichteren verduyftert,
En van haerklaerheyt door mijn vander Does ontluy�ert.
Hy fweeft haer boven 't hooft, hy llngt een hooger toon,
En vlecht My, en Hem felf een on verwelckbre Kroon.
Nu acht ick nijt noch tijde, nu wed ick met mijn bueren,
Dat ick, fch�onniet bewalt, haer wallen fal verdueren.
Denckt Lefer wat my hier geluck en eer gefchiet,
Dat al de werelt my _; en fonder reyicn Get.

Aen de Befchouwers
der

Kunftrijcke Befchrijvinge

Gedaen door den Geleerden Heer. en Meefter

Aer toe g�'fl�eft., gedraeft, om Landen te door zoecken ,

En Steden te bezien : nu met een eed'le zwier
De zoete Po�zy, in haer doorluchte boecken,
De gantfche Werelt ons kan tponen op.'t papier, .. .
En d'onvergancklijckhey t aen het vergancklijck geven :
1)e nutte T>ichtkun(l doet de dingen eeuwig leven.

Waer zou oudt Roomen nu doch meer te vinden wezen ?

Wie zou nu van Atheen, of Troojen fpreken, zweeg
Die groote Kunftgoddin, en waert niet weer verrezen

Door hare mogentheyt : dat voor veel Eeuwen zeeg »
En tot een puinhoop wierd, door d'eene plaeg of d'ander ?
'De Vlijt ) en Oefening, maeckt dy-v erige Je brander.

Die van mijn zeggen poogt de Waerheyd uy t te vinden ?

Die volge Vander Does, terwijl hy met zijn Pen
Li'sGravenhaeg u toont het Voorhout rijck van Linden,

Der IufFren wandelperck, en Vy verbergh, men ken
Geen aengenamer plaets in heel de werelt wijzen.
T)e JVijsheyd dcet de Kuntf tot Eer en Kennis rijzen,

Zoo haeft u oogen hier verfaed zijn door 't befchouwen >

Gae dan met hem vry voort daer hy u leyden zal:
Ghy zult d'Aeloudtheyd zien in d'oude Hof gebouwen,

En hoe den Adel hier door Haeg, en Beemd, en Dal
Met Koning Willem joeg, om Vorftlijck Wilt te vangen.
Het menfchelijckge&icht blijft noyt aen een ding hangen.

Daer ziet ghy nu ter tijdt wat heerlijckheyd kan geven
Aen eenig' Stadt of Staet : den Haeg in zich bevat :

Hoe hier den Adel brald : hoe Boer en Borgers leven :
En hoe nu yder Straet vertoonteen kleyne ftadt :

Waer in Paleyzen zijn, als Koningen bewo�nen.

' s Lands Heerlijckheyd en Staet > is in den Haeg tetoonen.

De Vyvernimphen, zijn hierin haer volle wezen :

Hier ziet ghy Placts en Pley n, Stadthuys en volle Mart j

De Oud' en Nieuwe Kerck , by yder zoo geprezen ,
Prins en Princef��gragt : dat alle Steden tart -,

Vermengt met lock en Ernft ₃ dat heelen kan en fteken.

Een die naer Wijsheyd tracht ,falnojt Verflantgebrekfin,

Den Eyck, die met'er top den hemd�chijnt te raken,
Komt uyt een zaetje voort dat weynig aenziens heeft.

De Tijdt, wift van een H a e g dit heerlijck Vleck te maken:
Daer Themis aen veel Steen doorluchte wetten geeft,

En daer 't Compas, en Stuer van 't Staetfchip vaft gefet is.

2)<? Vlijt en het Vernuft ₃ de Wijsheyd zelfs een wet is.

Wilt dan het Breynrijck Hooft met groene Lauwren kroonen?

En kus de Veder van dien grooten Hof Poe�t :
Die duyfent wond'ren u in eenen dag kan toonen _;

Schoon ghy u ruft behoud, en niet een tree vertreet.
Die voor geen Conftantyn, of Wefterbaen foud' wijeken.
LMen kent de Wijsheyd, door de z�chtbaerlijcke blijcken.

In God, en Drocfc, r _ r»

SuctmijngelBck. J O H. l'UMMAZEYN.

'sG RA V E N H A G E.

Hier fiet ghy in het kleyn 't juweel van Nederlandt,
Den Haeg, de woonplaets, en 't verblijf van d'oudeG raven,
Die voor vier hondertjaer het Hof van 's Gravefandt
Hier brachten, en haer Volck hier recht en Wetten gaven.
Van dien tijdt af begon die plaets in macht, en eer
Te groeyen, en haer hooft met luyfter op te fteecken -,
Van dien tijdt af begon de werelt meer en meer
Van haer cieraedt, en van haer heerlijckheyt te fpreecken.
Soo wierdt een Luft-hof van Europa, foo begon
Een yeder in die plaets te planten, en te bouwen,
Die, mits fy 't in vermaeck van alle plaetfen won,
De menfchen niet alleen kond' locken, maer oock houwen.
Nu ifl�r 't Hoogh gebiedt van tweemael nege Steen,
Die met de Ridderfchap voor Hollandts welftant waecken,
Die vol bekommering forg draegen voort't gemeen,
En door een goet gebiedt goe Onderfaeten maecken.
Ghy die tot noch toe dan noyt inden.Haeg en waert,
Vermidts u lufl: ontbrack of tijdt om daer te komen ,
Ghy hoeft niet ver te gaen, door fiet maer defe Kaert,
Hier ftaet hetafgebeelt, met Huyfen, en met Boomen :
Reyft na '■Parijs, en fiet een werelt in een Stadt,
Of Londen -, dat men fchier geen Londen meer kan noemen,
�iAmfterdam, en all', het geen 't in fich bevadt,
Of Roomen, dat men voor een wonder pleeg te roemen ;
Sy mogen 't winnen in haer grootheyt, en haer macht.
Maer in vermaeck foo mag den Haeg de Croon wel draegen j
Natuer heeft alles in die plaets by een gebracht,
Eerft was het 's G r a v e n , nu is 't yeder eens behaegen.

Jacob vander Does.

Et machtigh Roomen, 't geen zijn Heerfchappy en
wetten

Aen alle volkeren, als't hooft �derwereltfetten;

En met Carthagoos val, in eenen ftrijdt en dach
't Gebiedt der aerden in zijn hant vervallen fach ;
3 Dat foo veel wond'ren met de wapens heeft bedreven :
Dat foo veel boecken vol van Wijsheyt heeft gefchreven :
Dat fulcke wetten gaf, dat het Romeynlche recht
Doorganfch Europa noch meeft alle twiftenflecht.
Die Konincklijcke ftadt, die prachtige gebouwen :
Die fcheenen methaertopde woleken op te houwen :
Dat Capitool, van foo veelKeyferen betreen,
-fDaerfietmennauwlicxafeen voetftapofeenfteen.
Soo is't met Roomen uyt, en fel ver binnen Roomen
Is Roomen niet tefien,maer fchaduwen en droomen,
En overblijffels van dat machtige gebiet ₅s Die felver nu byna geworden zijn tot niet.
Het oude Grieckenlandt, de Moeder vande reden :
De Voefter van 't verftandt ,ende welfprekentheden e

i Iamque caput rerum Romanara intraverat arcem Ovid:

Terrarum Dea gentiumque Roma Man.
z CarthagineenimSuperata,&deleta, &mctu ablatojemulaeurbisnihilfupererat,

quod a Romanis timeretur. Flor. lib. z, cap, 15. Cum anteaparibus uterquevotis

ac viribusimperium orbis agitaret. Thr. lib. z. cap. x.
3 Ita ut qui res ejus l�gat, non unius populi ,fed generis humani fada difeat. Ber. in

proosmio.
if Tempus edax rerum,tuque invioda vetuftas, omnia deftruitis. Ovillib.i�.Mttamor.
5 Sunt ipfisquoquefata fepulchris Izw. Quid non longa,dies ? Quid non confumitis

anni, Man.lib.y.Epigr. X�^0V©* 2�»toi>ii� mvQ,_t ngjf XyOqvdysi.

Aenwij�inge van de namen der Straten ey_e Waters van 's Gr avenhage, ge�i;ck de fe�ve tegenWoord�gh gelegen-is-, 16�y.

87 't Stinckfteeghje.'

88 't Elfemoerftraetjen^ .

89 Scheteldoeckshaven.

91 De Heeregracht;
94 't Maeljeftractje.
9 y DeVofl�nThuyn.

97 De H. Geeft Burghwal.
518 De Plauveniersgracht.
^ DeCingel.

69 St. Iacobsftraet.
70't Gortftraetje.

71 't lufFrijnftraetje.

₇4 De Vleerfteegh.

»75 De Krommen Ellebooghftraet.

₇6 De Thoornftraet.

77 DeDronckemansftraet.

₇8 De Ptinceftraet.

79 De Pieterftraet,
So De Franje.

gi DeVifi�rsdijck.
ga DeSnoeckftraet.
83 DeBreeftraet.
§4 De Geeft,
gj 't Noo�dteynd®,

y 2 De Nieuweftraet,
f3 DeVeeneftraet.
y 4 't Kort Achterom.
y y 'tKettinghftraetjen.
ytf 'tLangh Achterom.
5:7 't Halftraetje.
y 8 De Speuyftraet.
y 9 DeHooghftraet.

64 De Vlamingftraer.
6y 't Gerbrandtftraetje.

67 De Langegracht.
6$ 'tBeefemtlraetie.

3f ^D«Oude Molftraet.

36 De Wermoesftraet.

37 Ds Dubletftraet. '

38 DsBoeckhorft-ftraet*

39 DeBoeckhorftlaen.

40 Da nieuwe getrouwen Herderffraet,

41 De getrouwen Herderftraet,

42 't Qoghin 'tZeylftraetjen*

47 't Slop van de drie Boeren^

jo 'tlatiHendricxftraetje.
yi DeSchoolftraet.

19 De korte Houtftraet.

20 De lange Houtftraet.

22 De Bagyneftraet»

2 y De Fluweele BurghwaS;
2� Het Lammetjegroen.
xy De Bierftraet.

29 De lange Craenftraet.

30 De korte Kraenftraet;

32 De nieuwe Veerkaey.

34 De nieuwe Molftraet,

tStadthuys.
e oude Kerck.

4 De Arminiaenfche Kerck,

5 De Franfche Kerck,

7 De Luyterfe Kerck.

3 De Hoogduytfe Kerck.

9 De Vyverbergh.
io De Kneuterdijck.
H DeH�ogeNieuwftraet.
1% 't Voorhout.

13 De korte Vyverbergh,

14 HetDoelftraetjen.
Jy DeCafewarisftraet.

16 De Princefie Gracht.

17 De nieuwe Poote».

2 'sG R A V E N - H A G E*

Dat foo teel konften heeft gevonden en bedacht :
Dat foo veel wijsheydt inde Wereldt heeft gebracht
Dat alle wetenfchap zijn oirfpronck heeft gegeven
En 't volgende gedacht het leven, en wel leven:
Dat op de wapenen foo braef was afgerecht.
Dat foo beroemt was door 't thien jarige gevecht,
En 't wonderlijck belegh van Trojens hooge wallen,.
Daerfoo veel helden zijn gebleven en gevallen :
Werdt naulijcx meer gefien, en al dien roem en loff
Die leydt begraven, en vernietichtinhetftof.
¹ Iae die befaemde Stadt, dat wijdt beroemt Athenen

³ Die van Minerva felf haer naem kreech, is verdwenen,
En al haer wijsheydt heeft die krachten niet gehadt :
Dat zy in wefen koft behouden hare Stadt.

't Is al verandert, ofvergaen , en diepe golven

Vandevergetentheytjdiehaddent langbedolven

In hareftroomen, foo geen Goddelijck gedicht,
³ Dit had befchreven en voor eeuwich had geftichr.

"Wie fou Achilles, of den grooten He&or noemen ?

Wie fou haer dapperheydt naer foo veel eeuwen roemen ?

Wie fprack van Troyen , en het lot van defe Stadt :
4. Indien Homerus dit ons niet befchreven hadt ?

Wie fou de luyfter van het oude Roomen weten ?

i Athenis enimPallaspr�fideredicitur,unde etiam quam faepiffime vocanturPalladis

arces.
2 P�llas contendiffe fertur cum Neptuno, uter nomen Athenis daretxenfuerunt Dii,

utisdaret, qui melius munus mortalibus produxiffet. Pallas Oleam produxit,

Neptunus Equum. Judicium fecundum Palladem datum cft, icaque Urbem �

fe Athenas nominavit.
3 Tcweten den Ilias van Homerus.
+ Carminefitviyaxvirtusexperiqaefepulcri. Qvii.dtfmu.-

'sG R A V E N-H A G E, 3

Soo het niet was door hulp van Schrijvers of Po�ten.
Wie kenden Hannibal} En wie dien Africa en ?
Dien Scipio, die fulck een Vyandt koft verflaen ?
Wie wift van Caefar of Pomp�es ? die groote helden,
Die in een loffe fchael van Borger oorlogh ftelden
Dat vafte Rijck j want geen van beyden die koftfien _P

* Dat iemandt nevens hem de Wereldt fou gebien.

² Soo raeckt het al ten eynd, en Wereltlijcke /aecken
Doen niet als onder een verwiffelingen maecken :
Het eene Rijck dat valt, het andre klimpt in top,

* En het geluckdat gaet met trappen of en op.

Ons Hojlandt, nufoo hoochin naemen macht gerefen.
Dat het de grootften van geheel Europa vreefen :
Dat nu zijn Heerfchappy foo wijdt heeft uytgebrey dt
Aen 'l Ooft , en 't Weft , als de bekende Wereldt leydt.

Dat nu foo Volckrijck is, dat foo veel groote Steden

In fich befluyt, foo vol van gout, en koftlijckheden :

Dat eene Stadt alleen meer geldt en Schepen geeft,

Als buyten Engelandt den grootften Coning heeft�

Dat foo vermaert pleegh in de Wapenen te wefen

En 't geen den Oorlogh raeckt � dat ^Coningen,voor defea

Impatiens confortiserit. Luc�

� Caefar nee ferre priorem.

Pompejufve parem poterat. Lut :
a Omnium rerumviciffitudo eft. Termt : in luttttche,

3 Quiimperareinfueveram, nuncalteriuslmperio obfequar. fhut: Capl

4 DeConingh van Sweden, en meer andere groote Heeren, die hier onderde
Gaardes yande Prince n vaa Orangien hebben gelegen.

4 'sG-R.A V E N - H A G E»



f 4 's G R A V E N - H A G E. Aen 't WePten Koorenlandt, en Klaverrijcke weyden , EnmenichDorp,datnietfouwijcken vooreen Stadt: Indien het was begracht, en Wal of Poorten hadt. Aen't Noorden kanmen in een uer de^ee betreden, Maer fonder datmen hoeft te halen moede leden : Want daermen niet en fach als Bergen en als Sandt, ¹ Leyt nu een efFe baen tot midden op het Strandt. Soo gy van 't Ooften komt en van die kandt getreden, Ofvan een verder plaetsden felve wechgereden: Soo reyft gy door een Bofch, en een vermaecklijck groen By naer een uer, eer gy den Haeg komt aen te doen. Aen defen kant doet fich die plaets foo heerlijck open > Dat ick foo plotfelingh niet verder voort kanloopen: Maer met den vreemdeling een weynich ftil moet ftaen, En wijfen hemterftont een rygebouwen aen. * Ter�lincker zijd', waer in meer kunft en Heerlijckheden, Alleen te vinden zijn, als in geheele Steden : Ia daer elck huys voorhuys foo veel van buy ten toont Dat het is waerdigh van een Prins te zijn bewoont. Voor al, foo mach elck een die luft heeft om te Bouwen ₃ Het hoekhuys wel doorfien en niet ter loops aenfehouwen :

	i DemagnifijckeendoordeDuynengeleydeStraetwegh, daer over alle vreemdelin- gen boven alles in Hollant verwondert ftaen. % Die Princelijcke Gracht die aen de flincker zyde leydt van de Plantagie, als men uyc het Bofch komt, recht tegen o ver de Koekam.

		3 D�t koftelijcke Gebouw van de Heer Griffier Buyferok

			Want



'sG R A V E N - H A G E. �i Die anders oorfaeck zijn van droevige gedachten, En hoe een Juffer dan een aerfchen hemel heeft, Wanneer zy wel getrouwt in rechte liefde leeft ; Hoe lieflijckdat het is te flapen in de ermen Vanyemandt, die ukan beminnen en befchermen ,� Wat datmen van een man al eer te wachten heeft, En hoe men ongetrouwt veracht, en eenfaem leeft ; Hoe dienftich dat het is gedachten voort te teelen > En hoe vermaeckelijck zijnkind'ren te �cn fpelen , Te weten wie zijn naem fal erven, en zijn goet, Dat yder met veel forgh en arbeyt krijgen moet j Hoe dat de groene Jeught en Lente vande laren Seer haeftich, en gelijck een windt daer henen varen : En hoe eenluffer, dienuoildtisenbedaecht, Ofnoyt, offeldentrouwt, datzy'thaernietbeklaecht. Hoe d' ondervindingh leert, dat yeder oude vrijfter, Al was zy noch foo gaeu, al fongh zy als een lijfter , Soozymaerhet getalbereycktvandertighlaer, Werdt aen een kant geftelt, als onvertierb're waer. Soos' in gefelfchap komt ontrent de longe lieden, Men fal haer wel meer eer, en d' eerfteplaets aenbieden ₃ Maer zy fit daer by na gelijck een fchool matres i Solane perp�tua maerenscarperejuventa ? Nee dulces natos, veneris nee prsmia noris % Urendumeftastate jcitopedolabitursetas, Nee bona tam fequitur, quam bona prima fuit.

	H iij
	H iij	By
		By



				j>l-7°
		De J&euwe Ktrck		j>l-7°
		De J&euwe Ktrck



sG R A V E N - H A G E. 75 1 Het eynd van defe ftraet, dat pleegh niet langh voor defen Het eynde vanden Haecb aen dek* kand te wefen : En daer doen de Kapel ftont van de heyl'ge Maecht, Leyt nu een brugge, die ^z de felve naem noch draegt. Gaet ghy voor by die brugh, foo komt ghy in de Pooten, Maer om den Haeg noch met meer luyfter te vergrooten , Soo heeftmen aen het eyndt van defe ftraet geplant Een pleyn , dat in vermaek geen plaets en wijckt van't lant Dit pleech voor defe tijt een tuynvan 't Hof te wefen, Om groene kruyden, voor de keucken uy t te lefen ; En 't is geen vijftien �aer, dat hier op defe grondt Niet een gebouw, of niet een lindeboom noch ftont. Nu is 't een heerlijck Pleyn , foo vol vermaek'lijckheden* En koiVlickheyt, dat al die komen uyt de fteden Hier Opgetrocken, en verwondert overftaen , En twijfFelen of s'in een Stadtoflufthofgaen. Van binnen is 't rontom beplant met aroene boomen Die nu aireede tot die hoochte zijn gecomen Dat het den wandelaer voor een prieel verftreckt, 't Geen hem voor heetefon, of kouden regen deck t. In't midden van ditpeick, dwers door de boomen heenen Daer loopteen kruyswech,netbeftraet met klinkertftenen, Oradie daer over wil te dienen vooreen padt, Daer hy kan treen bevrijt van vuylicheyt en nat. i T'eynde defe ftraet pleegh te wefen de CapeJ van Sinte Mary, daer den Haegh doen ter tijde eyndichde. ^& ' * ^WBruSe ^BrUggC ^Werdt °^P ^defen ^huydighen ^dagh ^noch ghenoemt de Cappelte

	K ij
	K ij	Langs
		Langs



'sGRAVEN-HAGE, 8$ Die, die, die doet het wel, en fou ick dan niet rijden f Dat waer te kortgedaen mijn Adel, ofgeflacht, Want hoe is yemant, die te voet gaet nu geacht ) Al eveneens of Koets en Paerden konden geven, 'T geen niet verkregen werdt,als door een deugtfaem leven: Want eer, die yemant met fijn Koets en Paerden wint, Isklatergout,eneen verbaftert weelde kint. ^% Den rechten Adel die beftaet in deucht, geen faken Die yemant buyten haer eerwaerdigh konnen maken, Alwieoprijckdom,alwieop geflachten fiet, Die volght de fchaduw, maer hy heeft het lichaem niet. t. Schoon ghy Paleyfen toont, en beelden half verfletcn, Of door den ouderdom der jaren opgegeten, En feght, dat is he: Hof, oft beelt van fulck een Helt ₃Die ghy den derden, of de vierden van u telt* :** Dees was een Neftor, of een Cicero in 't fpreken, Dees heeft in't open veldt f�/n vyandt noyt ge weken. Die heeft voor 't Vaderlandt gegeven goet en bloet, En noyt gewanckelt in degrootftetegenlpoetj Die hebben wy in Zee op 't bedt van eer fien fterven> En met fijn vyandts bloedt de foute baren verwen ,� Die heeft fijn Borgeren geen minder dienft gedaen, i ~~.....~~ ■ N�bilitasfola eft atque unica virtus, luvtn, ■ Stemmataquidfaciunt, quid prodeft Pontice longo Sanguine cenferi, pidtofque oftenderevultus Majorum, & liantes in curribus iEmilianos ? lavend.* ■"' 7-_ - . - ~�- .� peritomnisinillo Nobilitas, cujus iaus eft in origine fola, Ovii,

	L iij
	L iij	Dewyl
		Dewyl



			's Graven-Hage, Met de VOORNAEMSTE PLAETSEN EN Vermaecklijckheden , ' DOOR JACOB vander D O ES, Rechtsgeleerde. Op niewws overjten en met verfcheyde Coop�re flaeten verciert.

		In 'sGRAVEN-HAGE, By Johannes Tongerloo, Boeckverkooperwoonen- de inde Veneftraet, in de Thiengeboden, 166$. O/let Trivilegievwr i y ♦ laren.



			DEDICATIE.

		hof van Europa , heb ick geoordeelt aen niemant met meer reden te konnen opof- feren, als aen U Ed: Achtb^den, dewelcke niet alleen door goede wetten, en een wel ge- reguleerde Politie : Sine qua nee domus ulia> nee ci- vitas, nee gens, nsc homtnum universum genus siare₃ nee rerum natura omnis , nee ipfe mundus potofl, de felve foodanig hebt geformeert, dat zy indien dele voor geen Steden en behoeft te wije- ken : maer oock door veel heerlijcke were- ken en fchoone gebouwen foodanig ver- ciert, dat zy daer in de meefte te boven gaet : behalven dat het � mijns oordeels) een ongerijmtheyt (oude zijn het af beek- fel aen yemant anders toeteeygenen, als aen die gene, die Heeren fijn van het prin- cipael Ick wil hopen , dat defe mijne ru- we Schets naderhantvan een Apelles op- gemaed fal werden ,doch U Ed: Achtb^deoevenwel niet onaengenaem fal zijn, om dat het



		DEDICATIE. het is de eerfte. U Ed; Achtb^den fullen daer in kortelijck eonnen fien het begin en de opkomftvan defe heerlijckeplaets,enhoe zyjegenwoordig boven andere fteden uyt blin&Jbdoor de hooge Regering van het Lan t,die hier is, als door koltelike timmera- gien,en ongemene vermakelickheden van deplaets felfs. Het is waer, dat ik den Haeg vanftraet tot ftraet niet heb doorwandelt, maer alleenlick voorgeftelt fodanige plaet- fen, dewelke of door prachtige Gebouwen of door cierlijke Plantagie defe plaets bo- ven andren in heerlijckheyt, of vermaek- lijckheyt doen uytmunten � ende dat niet Po�tiicher wijfe, autfoecunda. vatum licentia^qu^ plerumqu� inimmenfumexit', fed Hifi or ic a fide, en foO- danigh > dat een yeder in dit Rijm meer waerheyt fal vinden, als lof, God geve dat den Haeg van tijt tot tijt meer ende meer mach toe-nemen ende aenw^raflchen niet . X iij alleen



	dedicatie;

alleen in Straten ende Gebouwen, maer in alle uytterlijken, en innerlijken welftant, en dat U Ed: Achtb^den de felve noch langh onder Godszegeningh geluckiglickmoo- gen regeren, 't welck van herten wenfcht U Ed; Achtb^den

		Alderootmoedigften dienaer

			Jacob vander Does.



		Ad Hagam Comitis � JACOBO vander DOESJ.C Induftri� defcriptam. Ocelle no fier, omnium Flos unice Ammitatum quas uterqus Sol videt, H)c, Haga, te inluere,- quos luges d/u Ob/jsfe D ou fas forte uix er e de s tuos. BEdijdtjfchoon'sGravenhacgyinairaenfienlickheden, Werdt grootcr dan ghy zijt en alle grooter Steden, Men volgt u op den voet : uw naem magh hooger gaen : Maer uwe Dichters oock : Siet wat fy jong beftaen, En gift wat ghy der Eer en Roem af hebt te wachten, Naer ghy beygroeyen fuit in laren en in krachten. CONSTANTER.

			K�rtck-



		KLINCK-DICHT. Op de Befchrijvinge van 's Graven - Hage, Door den Hr. JACOB vander DOES, Rechtsgeleerde. DEn Heer van Zulichembefchreef ons langh voor defen Het Voorhout van den Haeg,en onlangs weer de ftraet Die Noordwaerts van den Haeg nae Scheveling toe gaet : Nu geeft ons Vander Does den heelen H a e g te lefen. Al Wat hem waerdigh fcheen daer in te zijn geptefen Vertoont hy op 't Papier , met woorden op de Maet, En voeghtby't vlo�yendRijm veel buy ten-lands cieraet: Dat aen zijn Verfen geeft een heerelijcker wefen. Ghy, die gaet wandelen door dees papieren Haegh, Scherpt de veranderingh van fpi js een volle maegh, En maeckt een verfch gerecht weer nieuwe treek tot eeten ₃So fulj^J u fel ven in dit Boeck fo niet verfaen Van ki jek en, of ghy zult, al waerj' al moe gegaen, Weer krygen nieuwe luft en van geen ftil-ftaen weeten»

			T. WESTERBAEN.



		Op 'sG R A V E N H A G E, In dicht vertoont door den Heer JACOB van der DOES, Rechtsgeleerde. Laurea donandus A^oll�narL OUde Gravenhof, vol hoven, Hollantfch Eden, luftprieel, Van geen Tempe te verdoven, Aller fteden Staetjuweel, Vorftenwiegh, vol glans en glori, Raetpaleis van 't algemeen, Eerfte en lefte in 'sLants hiftori, Ne�rlants heerlykheit in't kleen, Sterke vryburgh, zonder muuren, Van den vrygevochten Staet, Weelde en welluft van uw buuren, Themis troufte toeverlaet j 's G ra VENH AEGH, nu hef uw kruinen Door de wolken hemelhoogh, Uit uw Bofch en dorre duinen. Want uw Vyver, nimmer droogh, Daer de Staetzorgh zat bekommert, Wort een andre Paerdebron, En de Vyverbergh, belommert Met laurier, een Helikon. XX . Va»



		AI te zaem> als Jo vis eiken, Langfaem opgewafTen, om Zulk een hooghte te bereiken In zyn'vollen ouderdom. Kunftbeminners, letterkloeken, Zoo 'k u recht ken, gy zult hier Liever onzen H a e g h bezoeken, Zwart gemaelt in wit papier, Liever deze print aenfchouwen, Dan het leven, niet gewoon U geduurigh t'onderhouwen, Als die Dichter met zyn' toon : Daer hy 't vrolyk en het ftatigh, Demokryt en Heraklyt, lok en errenft, middelmatigh Onder een mengt, op zyn' tydt,- Keur van ftofFen vlecht en ftrengelt, Dat een ieder krygh zyn deel. Zoet, met bitter dus gemengelt, Glyt gezonder door de keel. Beide komt het uit een ader, Ryk van Po�zy, gevloek : Als ons Beekje, daer het nader By den H a e g h het lant beiproeit. Dat's wat meer, dan ruwe fteenen, Ongelyk van form en ftof, Te verzamen, te vereenen. Ley Amfion zulk een' lof X )(^J; oit



	Oit te Thebe in met zyn dichten ? Is dat ftedelof alleen Zingen f of ook fteden {lichten, En veel fchooner, dan van fteen? 't Lofgedicht der Hagenaren Wint het den Thebaen dus of, En zoo ver de Griekfche fnaren, Als gy 'tfchoonnx Vorftenhof Met uw luifter gaet te boven, Oude Gravenhof, vol hoven. /. VOLLENHOVE.

OP DE Befchrijving van 's Gravenhage, Gedaen door den Hr. JACOB vander DOES, Rechtsgeleerde. DItis dien Hagenaer, die van den H a e g in 't licht Gebracht, den H a e g weerom voor eeuwigh heeft gefticht : Die vruchten draegt, terwijl dat andre noch ftaenbloejen j Volwafl�n in de Kuhft, hoewel zijn jaren groejen.* Een derde vander. Does, die Vader en die Soon Haer Lof vernieuwt, en weereen tackbrengt aen haer Kroon. Den H a e g die kan dit Hooft na waerde niet vercieren -_tKomt ghy, Apol ₅ en vlecht hem eeuwige Lauwrieren.

		IAN VOS.



sGRAVENHAGE, Aen de Hr. Iacob van der Does. GEleerde Jongeling, met recht van my geheten 't Cieract der Haegfche jeugt, en luyfter der Po�ten ; Was mijn Voorhout befpraekt, had yder Straet een tong, Sy had genoegh, datzy uw Lof geduerighfong. Ick fie de glans van al mijn Dichteren verduyftert, En van haerklaerheyt door mijn vander Does ontluy�ert. Hy fweeft haer boven 't hooft, hy llngt een hooger toon, En vlecht My, en Hem felf een on verwelckbre Kroon. Nu acht ick nijt noch tijde, nu wed ick met mijn bueren, Dat ick, fch�onniet bewalt, haer wallen fal verdueren. Denckt Lefer wat my hier geluck en eer gefchiet, Dat al de werelt my _; en fonder reyicn Get. L. B.

	XX")
		AEN



		4 'sG-R.A V E N - H A G E» Hier zijn gecomen om te leeren , en te fien : Hoe datmen Steden windt, en legers 't hooft kan bien. Dat foo beroemt is, door de wetenfehap en Boecken : Datmen nochhedensdaechs deWijsheyt hier comtfoecken: Daer Marsen Themis woont, eneeneStadt alleen Kan wefen tot een fchool van Wapenen, en reen. Een Stad,die dorft haer poort voor tmagtig Spangen fluyt�, En foo veel maenden lang dat woedend leger ftuy ten, En liever had door peften honger te vergaen, Als onder een Tyran inflavernyteftacn. 3 Dat Hollandt, dat nu is een Sehouburg van de weelden_}En in zijn kleyn begrijp een Werelt uyt kan beeklen ; Dat door geluck en deucht foo hoog is opgegaen, Datand're volck'ren daer gelijckalsftilbyftaen: Dat pleeg voor duyfent jaer foo onbekendt tcwefen, Dat wy den naem felfsin geen oude boecken hCcn : Offomer yedt van vindt, het was een hoeckje Landt, Dat onbewoont, en meeft met boffchen was beplandt- ⁴ Nochtans de Bataviers, die zijn van oude tijden i Teweten Leyden,daer een Academie van Prins Willem is opgerecht>die de heele werelt dooriegenwoordigh bekent en vermaert is, Anno 15-7^. 2 HxcenimObfidionotiffima, quse Leydenfium virtutem & conftantiam adpo- fteritatem omnem transfunder. 3 Belgium orbis annulus, Annuliquehujusgemma Hollandia. Belgium orbisReginaj Reginasque huj us corona Hollandia. 4 Romani enim, cum Valens partem Batavorum in fubfidium ire juberet, quere- bantur orbari fe fortiffimorum virorumauxilio, veteresillos, & totbellorum vidores, poftquajen in confpe&u fit hoftis, velut ex acie abduci. Taeit : Hift.

			En



		S 'sG R A V E N - H A G E, » Doen heeft hy een gebouw feer pragtich op doen rechten, En hier den Raedt gebracht, om alle twift te Hechten. Die mocht ontftaen in 't Hof, of onder Edel-Lien : "Want over BorgersbleefdeMagiftraetgebien. Van defe tijden af begon den Haeg te bloeyen, En'tvolck van alle kant naer defeplaetste vloeyen : 2 Want al den Adel volgt, en hout fich aen het Hof En rechten huyfen op in't midden van het ftof ; Veel fijnder van vernielt, vergaen, en niette vinden, Veel ftaender noch, en foo wy ons aen fchrij vers binden : ³ Dat hnys, daer hedendaegs den Haeg haer Raedt noch hout, Dat is ontrent die tijt van Brederoo gebouwt. Na defe tijt noch ruym een eeuw van hondert laren, Soo komt Margriet, de Vrouw van Aelbert de Bavaren, 4 En fticht dat Cloofter ₃ dat zijn naem noch heden hout, ⁵ En oorfaeck is van ons vermaeckelijck Voorhout. Doen wiert de Waerheyt daer verduyftert, en gefchonden, Nu worter 't Waere Licht in fuy verheyt gevonden : Doen fachmer Beelden uyt het hout of fteen gemaeckt, NuvintmerChriftus, en de Godcs dienftmoedernaeekt. i Palatium regiaquadam forma conftru�um eft, in quo fignorum lignanequeca- ries aut putredo abfumit, neque Arancae telis fuis fazdant. z Aulaitaqueexftru�aNobiliumpluresPrincipemfecuti, fedesfuashicfixere, & exftrudtse ab illis sdes ampliffimae. 3 Interque alias Brederodias, qua; in Hagienfem Curiam nunc converfae. Bcxb: f oh 15z. if Uxorenim Alberti Bavari inVoorhouta (utvocant) exftrui fecit ampliffirnum illud Monafterium cum ^Ede Sacra > quae de Cloofter-Kerck hodieque nonai- natur. 5 Alfoo de Monnicken van dat Cloofter in het Iaer 1536. het Voorhout gheplant hebben.



>sG R A V E N - H AGE. n ⁵ d' Inwoonders hebben haer als moedige Soldaten, Altijt op hare deucht en dapperheyt verlaeten , En fijn tot noch toe bloot, en fonder wal geweeft Gelijckeen volck, hetgeen fyn Vyandt nieten vreeil;. Zymeynden't was meer eer zyn felven met zijn ermen Heel open, als met fteen of aerden te befchermen : * Gelijck die oude Stadt der Griecken, en voorvvaer Daer 't foo geftelt is, daer en is geen groot gevaer. Oock 3 meyndenzy, geli;ck den Key fer pleeg te fpreken: Dat hare naem meer by de volck'ren uyt fou fteecken Door 't aldergrootfte Dorp, het geen de Werelt fiet, Als een gemeene Stadt te hebben in gebiedt. Soo bleef den Haegh een Dorp en onbefchanfl: en open, ⁴ Maer defen lof, helaes ! moeft zy te dier bekoopen. "Want foo veel rijekdom, foo veel buy t, en foo veel geit Daer werd op toegeleyt door lagen en gewelt : I Noluerunt incote fola quidam snim�magnitudineimpuifi nobiliffimum illud ma- cipiummoenibusclaudere, Gukc'wd.fol.zoo. indefenpt. Hag�. Z Spartaenimmoenibusnoncingebatur. Et Lycurgus interrogatus,curprohibuifl�t urbem muris cingi, oftendit cives armatos & unanimes _x ifti, mquiens, funt civi- tatis moenia, Plutanb. Civibus & vetitisignavo credere muro: Ttutius objecit nudam Laced» mona bellis. 3 Quia nempe honeftius ipfis videbatur, C�efaris ea in re fatis notam opinionem, & alios magnosviros asmulantibu3> fi domini fint pulcherrimi potentiffimique totius Europae pagi, quam ejufmodi urbis, qu�e fi moenibus foret claufa, cenferetur quo- dammodo inter minores. Gnhcimd.fal. zoo. if Sad nx ifthsecanimimagnificentiamagno ipfis conftitit cum MartinusRoffemius, cognito, locum expugnatu facillimum, & opulentiaejus alle�tusjparva manu, fed non fine magno periculo, fola diripiendi illius caufa, omnem fere Hollandiam pervagatus, & Hagam miferrime depopulatus eft. Gukciard. eod.

	Bij
		Want



		is '«GRAVEN-H AGE. Want Roflum fiende, dat die plaets was licht te winnen Dat hy by dach en nacht met wapenen daer binnen Koftkomen, fonder dat fijn volck daer voor gcftuyt Sou werden, en verlockt door d'ongemeenen buyt Die daer te haelen was, koos eenige Soldaten Op welckers vroomheyt hy f�ch veylich koft vcrlaeten, De bloem van Gelderlandt, en raeckten op de been, Entrock, nietfondergrootgevaer, door Hollant heen, Alleen om defe plaets verradelijck teplondren : Gelijck hy kort daerna foo fchielijck op quam dond'ren , Dat hy den Haegh, eer dat haer iemant hulp toefent, Ellendigh had berooft, geplundert en gefchendt. Soo dat den Haeg niet tot die luyfter is gekomen Daer zy haer nu in f�et, of heeft al mee vernomen De vloet en ebb' van het veranderlijck * geluck, Hoewel zy heden al die fwaricheyt, en druck En fchae en nederlaeg geluckigh weer te boven En Heerelijcker is, als iemandt kan gelooven ,- Of als zy immer isgeweeft voor onfe tijt � * Soo dat zy heden iseen doelwit vande nijt i 3 Want in aenfienlijckheyt foo hoeft fy niet te wijeken Als weynighSteden : jae verfcheydeConinckrijcken, Daermen nieteene plaets gelijck den Haeg is, fiet₃Hoewel fy grooter zijn als Hollandt in'tgebiedt. i Apelles enim interrogatus , cur fedentem fortunam pinxiffet? refpondebat, quia ftare loco non poteftSf«. Ser.* 123. Max Ser. 67. Z Invidetur enim prsilantiflorentique fortune. Gc.z. Orat. 3 Alfoo den Haegh een plaetsis, daer jegen woordighover de 4000. huyfen gevonden werden > waer onder verfcheydepaleyfen, en oude gebouwen.

			Dit



		Aen de Befchouwers der Kunftrijcke Befchrijvinge VAN 'sGR A V EN H AGE, Gedaen door den Geleerden Heer. en Meefter JACOB van der DOES, Rechtsgeleerde. Aer toe g�'fl�eft., gedraeft, om Landen te door zoecken , En Steden te bezien : nu met een eed'le zwier De zoete Po�zy, in haer doorluchte boecken, De gantfche Werelt ons kan tponen op.'t papier, .. . En d'onvergancklijckhey t aen het vergancklijck geven : 1)e nutte T>ichtkun(l doet de dingen eeuwig leven. Waer zou oudt Roomen nu doch meer te vinden wezen ? Wie zou nu van Atheen, of Troojen fpreken, zweeg Die groote Kunftgoddin, en waert niet weer verrezen Door hare mogentheyt : dat voor veel Eeuwen zeeg » En tot een puinhoop wierd, door d'eene plaeg of d'ander ? 'De Vlijt ) en Oefening, maeckt dy-v erige Je brander. Die van mijn zeggen poogt de Waerheyd uy t te vinden ? Die volge Vander Does, terwijl hy met zijn Pen Li'sGravenhaeg u toont het Voorhout rijck van Linden, Der IufFren wandelperck, en Vy verbergh, men ken Geen aengenamer plaets in heel de werelt wijzen. T)e JVijsheyd dcet de Kuntf tot Eer en Kennis rijzen, Zoo



		Zoo haeft u oogen hier verfaed zijn door 't befchouwen > Gae dan met hem vry voort daer hy u leyden zal: Ghy zult d'Aeloudtheyd zien in d'oude Hof gebouwen, En hoe den Adel hier door Haeg, en Beemd, en Dal Met Koning Willem joeg, om Vorftlijck Wilt te vangen. Het menfchelijckge&icht blijft noyt aen een ding hangen. Daer ziet ghy nu ter tijdt wat heerlijckheyd kan geven Aen eenig' Stadt of Staet : den Haeg in zich bevat : Hoe hier den Adel brald : hoe Boer en Borgers leven : En hoe nu yder Straet vertoonteen kleyne ftadt : Waer in Paleyzen zijn, als Koningen bewo�nen. ' s Lands Heerlijckheyd en Staet > is in den Haeg tetoonen. De Vyvernimphen, zijn hierin haer volle wezen : Hier ziet ghy Placts en Pley n, Stadthuys en volle Mart j De Oud' en Nieuwe Kerck , by yder zoo geprezen , Prins en Princef��gragt : dat alle Steden tart -, Vermengt met lock en Ernft ₃ dat heelen kan en fteken. Een die naer Wijsheyd tracht ,falnojt Verflantgebrekfin, Den Eyck, die met'er top den hemd�chijnt te raken, Komt uyt een zaetje voort dat weynig aenziens heeft. De Tijdt, wift van een H a e g dit heerlijck Vleck te maken: Daer Themis aen veel Steen doorluchte wetten geeft, En daer 't Compas, en Stuer van 't Staetfchip vaft gefet is. 2)<? Vlijt en het Vernuft ₃ de Wijsheyd zelfs een wet is. Wilt dan het Breynrijck Hooft met groene Lauwren kroonen? En kus de Veder van dien grooten Hof Poe�t : Die duyfent wond'ren u in eenen dag kan toonen _; Schoon ghy u ruft behoud, en niet een tree vertreet. Die voor geen Conftantyn, of Wefterbaen foud' wijeken. LMen kent de Wijsheyd, door de z�chtbaerlijcke blijcken. In God, en Drocfc, r _ r» SuctmijngelBck. J O H. l'UMMAZEYN.

			Op de



			OP DE

		APBEELDINGH Van 'sG RA V E N H A G E. Hier fiet ghy in het kleyn 't juweel van Nederlandt, Den Haeg, de woonplaets, en 't verblijf van d'oudeG raven, Die voor vier hondertjaer het Hof van 's Gravefandt Hier brachten, en haer Volck hier recht en Wetten gaven. Van dien tijdt af begon die plaets in macht, en eer Te groeyen, en haer hooft met luyfter op te fteecken -, Van dien tijdt af begon de werelt meer en meer Van haer cieraedt, en van haer heerlijckheyt te fpreecken. Soo wierdt een Luft-hof van Europa, foo begon Een yeder in die plaets te planten, en te bouwen, Die, mits fy 't in vermaeck van alle plaetfen won, De menfchen niet alleen kond' locken, maer oock houwen. Nu ifl�r 't Hoogh gebiedt van tweemael nege Steen, Die met de Ridderfchap voor Hollandts welftant waecken, Die vol bekommering forg draegen voort't gemeen, En door een goet gebiedt goe Onderfaeten maecken. Ghy die tot noch toe dan noyt inden.Haeg en waert, Vermidts u lufl: ontbrack of tijdt om daer te komen , Ghy hoeft niet ver te gaen, door fiet maer defe Kaert, Hier ftaet hetafgebeelt, met Huyfen, en met Boomen : Reyft na '■Parijs, en fiet een werelt in een Stadt, Of Londen -, dat men fchier geen Londen meer kan noemen, �iAmfterdam, en all', het geen 't in fich bevadt, Of Roomen, dat men voor een wonder pleeg te roemen ; Sy mogen 't winnen in haer grootheyt, en haer macht. Maer in vermaeck foo mag den Haeg de Croon wel draegen j Natuer heeft alles in die plaets by een gebracht, Eerft was het 's G r a v e n , nu is 't yeder eens behaegen. Jacob vander Does.



		Fol: i "sGRAVEN-HAGE

	H		Et machtigh Roomen, 't geen zijn Heerfchappy en wetten Aen alle volkeren, als't hooft �derwereltfetten;

En met Carthagoos val, in eenen ftrijdt en dach 't Gebiedt der aerden in zijn hant vervallen fach ; 3 Dat foo veel wond'ren met de wapens heeft bedreven : Dat foo veel boecken vol van Wijsheyt heeft gefchreven : Dat fulcke wetten gaf, dat het Romeynlche recht Doorganfch Europa noch meeft alle twiftenflecht. Die Konincklijcke ftadt, die prachtige gebouwen : Die fcheenen methaertopde woleken op te houwen : Dat Capitool, van foo veelKeyferen betreen, -fDaerfietmennauwlicxafeen voetftapofeenfteen. Soo is't met Roomen uyt, en fel ver binnen Roomen Is Roomen niet tefien,maer fchaduwen en droomen, En overblijffels van dat machtige gebiet ₅s Die felver nu byna geworden zijn tot niet. Het oude Grieckenlandt, de Moeder vande reden : De Voefter van 't verftandt ,ende welfprekentheden e i Iamque caput rerum Romanara intraverat arcem Ovid: Terrarum Dea gentiumque Roma Man. z CarthagineenimSuperata,&deleta, &mctu ablatojemulaeurbisnihilfupererat, quod a Romanis timeretur. Flor. lib. z, cap, 15. Cum anteaparibus uterquevotis ac viribusimperium orbis agitaret. Thr. lib. z. cap. x. 3 Ita ut qui res ejus l�gat, non unius populi ,fed generis humani fada difeat. Ber. in proosmio. if Tempus edax rerum,tuque invioda vetuftas, omnia deftruitis. Ovillib.i�.Mttamor. 5 Sunt ipfisquoquefata fepulchris Izw. Quid non longa,dies ? Quid non confumitis anni, Man.lib.y.Epigr. X�^0V© 2�»toi>ii� mvQ,_t ngjf XyOqvdysi.* A Dat



		2 'sG R A V E N - H A G E* Dat foo teel konften heeft gevonden en bedacht : Dat foo veel wijsheydt inde Wereldt heeft gebracht Dat alle wetenfchap zijn oirfpronck heeft gegeven En 't volgende gedacht het leven, en wel leven: Dat op de wapenen foo braef was afgerecht. Dat foo beroemt was door 't thien jarige gevecht, En 't wonderlijck belegh van Trojens hooge wallen,. Daerfoo veel helden zijn gebleven en gevallen : Werdt naulijcx meer gefien, en al dien roem en loff Die leydt begraven, en vernietichtinhetftof. ¹ Iae die befaemde Stadt, dat wijdt beroemt Athenen ³ Die van Minerva felf haer naem kreech, is verdwenen, En al haer wijsheydt heeft die krachten niet gehadt : Dat zy in wefen koft behouden hare Stadt. 't Is al verandert, ofvergaen , en diepe golven Vandevergetentheytjdiehaddent langbedolven In hareftroomen, foo geen Goddelijck gedicht, ³ Dit had befchreven en voor eeuwich had geftichr. "Wie fou Achilles, of den grooten He&or noemen ? Wie fou haer dapperheydt naer foo veel eeuwen roemen ? Wie fprack van Troyen , en het lot van defe Stadt : 4. Indien Homerus dit ons niet befchreven hadt ? Wie fou de luyfter van het oude Roomen weten ? i Athenis enimPallaspr�fideredicitur,unde etiam quam faepiffime vocanturPalladis arces. 2 P�llas contendiffe fertur cum Neptuno, uter nomen Athenis daretxenfuerunt Dii, utisdaret, qui melius munus mortalibus produxiffet. Pallas Oleam produxit, Neptunus Equum. Judicium fecundum Palladem datum cft, icaque Urbem � fe Athenas nominavit. 3 Tcweten den Ilias van Homerus. + Carminefitviyaxvirtusexperiqaefepulcri. Qvii.dtfmu.- Soo



'sG R A V E N-H A G E, 3 Soo het niet was door hulp van Schrijvers of Po�ten. Wie kenden Hannibal} En wie dien Africa en ? Dien Scipio, die fulck een Vyandt koft verflaen ? Wie wift van Caefar of Pomp�es ? die groote helden, Die in een loffe fchael van Borger oorlogh ftelden Dat vafte Rijck j want geen van beyden die koftfien _P * Dat iemandt nevens hem de Wereldt fou gebien. ² Soo raeckt het al ten eynd, en Wereltlijcke /aecken Doen niet als onder een verwiffelingen maecken : Het eene Rijck dat valt, het andre klimpt in top, * En het geluckdat gaet met trappen of en op. Ons Hojlandt, nufoo hoochin naemen macht gerefen. Dat het de grootften van geheel Europa vreefen : Dat nu zijn Heerfchappy foo wijdt heeft uytgebrey dt Aen 'l Ooft , en 't Weft , als de bekende Wereldt leydt. Dat nu foo Volckrijck is, dat foo veel groote Steden In fich befluyt, foo vol van gout, en koftlijckheden : Dat eene Stadt alleen meer geldt en Schepen geeft, Als buyten Engelandt den grootften Coning heeft� Dat foo vermaert pleegh in de Wapenen te wefen En 't geen den Oorlogh raeckt � dat ^Coningen,voor defea

			Omnifquepoteftas,
		Impatiens confortiserit. Luc� � Caefar nee ferre priorem.
		Impatiens confortiserit. Luc� � Caefar nee ferre priorem.
	Pompejufve parem poterat. Lut : a Omnium rerumviciffitudo eft. Termt : in luttttche, 3 Quiimperareinfueveram, nuncalteriuslmperio obfequar. fhut: Capl 4 DeConingh van Sweden, en meer andere groote Heeren, die hier onderde Gaardes yande Prince n vaa Orangien hebben gelegen.

				A ij Hier



's GRAVEN-HAG E. 5 En langbekendt geweeftdoorhaermanhaftichftrijden, En hebben meer als eens weerftaen de Roomfehe macht : ¹ Ia felver vafticheytaenCsezai s Rijck gebracht. Nu is 't een Vrijen Staet, die overvloey t van zegen, En tot een hoogen top van voorfpoet is geftegen : Die 'k wenfeh dat nimmermeer mach vallen of vergaen, � Maerinde banden van haer eendracht blyven ftaen. Doch fchoon fy viel, en al die koftelijcke Steden Die wierden neergeleydt, en in haer afch vertreden : Soo fal haer lof en roem noy t v allen door de tijdt : Maer ai haer daden voor het fterven zijn be vri jdt : Niet door het marmerfteen , door templen, of gebouwen . Maer door de wereken uyt het geeftich breyn gehouwen 3 Van Hooft, en van Boxhorn: die door haer rijck verftant Soo hebben uytgebreydt de wondren van ons Landt : Dat het nu voor geen tijt, of eeuwen heeft te vreefen . Wantfchoonmen naulicx wift waer Hollant pleeg te wefe, En dat het ( dat God hoe ) bedeckt wierdt met zijn Afch, En datter niet een Stadt van al die Steden was: Soo fal het eeuwich door die gro�te geeften leven, En al wat dat het in den oorlog heeft bedreven ; En al wat dat het inde vreden heeft gedaen , Sal levend' voor het oo� van al de Werelt ftaen. I Poftea enim Batavi in fcedus recepti Romana; potential haud mediocre incre- mentum fuere. xUt fingula haftilia facile frangas, conjuncta nonpoffij, ita diffidentes facile fu- perantur, concordes haud facile. Plutarch: 3 Waer van den eerften heeft gefchreven deHiftorien, den laecften het Toneel van Hollandt.

	A iij
		Ia



		6 ^Js� R A V E N * H A G E, IaHolIantniet alken fal blijven in gedachten Der menfchen,maer geen ftad die heeft haereynd te wacht�; Want ieder heeft by na een geeft en pen gehadt, Die haer fal thoonen als een Stadt, al waft geen Stadt. Ick van natuer niet min als andere verbonden Aenmijn geboorte plaets, heb mijn verplicht ge vonde» Om na mini kleyn verftant de luyfter, en de lof Vanden vermaerden Haeg, het oude Graeven Hof Te br-engen aen den dach, en ied�r op te wecken Die hier niet is geweeft, om hier na toe te trecken � Of die der is geweeft te thoonen, hoe 't in't kort Heeft toegenomen, en noch daeglijcx grooter wordt. Maer als ick defe plaets door wandel met mijn finnen, Soo weet ick naeuwwaer ick fal eynden, of beginnen . Hoe dat ickfchrrjven fal, en op wat wijs, en wat : ¹ De wijl zy in het kleyn het gantfche Landt bevat. Dewijl zy is bet Roer van 't Schip, daer feve Staeten Sich in het midden vanden Oorloch op verlaten s En daer het gantfche Landt na luyftert, ennafwiert 't Geen dat metgrooten lof en wijsheydt werdgeftiert. God gee V dat wy die ftaen verheven als de Cedren, Niet mogen vallen, noch on s fel ven fien vernedren Door t wift en tweedracht, die het machtichfte gebiedt a Ter neder werpt, en Land, en Steden maeckt tot niet : i Want hier in den Hage is de Hooge en Generale Regeering van de Ge�nieerde.' Provinci�n, % Concordia enim resparv* �refeunt» djfcordiamaxim* dilabuntur, ^innitt. *jugurib.* Nutrix difcordia Bellj.

			Ea



		's GRAVEN-HAG E. 7 En dat den Haeg, die foo in 't kort heeft toegenomen, Tot fuik een Heerli;kheyt,en groothcyt noch mach komen, Dat al, wie dit gedicht, maer naer een korten tijt Sal lefen, feggen mach , isnu den Haeg foo wijt ? Die foo veel kleynder was, noch weynighjaer geleden, Doen ditgefchreven wierd, endaerwynu gaen treden Was dit doen Bofch en Wcy ? en fien verwondrend aeM Palley fen , in de plaets van gras en hoornen ftaen. Met defe wenfeh en hoop foo fal ick verder treden, En toonenu'tcieraet jvermaeck,en heerlijkheden, Die defe plaets befluyt _t dat al wie dit maer leeft Den Haeg fal kennen, fchoon hy wafler noyt geweeft. Den Haeg, die'k het luweel van Nederlandt mach noemen, Die alle volck'ren voor een werelts Lufthof roemen, Die als een Coningin voor haers gelijck moet gaen : * GelijckCyprefTen die by Iaege doornen ftaen ; ² Die niet allen voor niet veel fteden hoeft te wijeken > Maer by de grootften is te ftellen, en gelijcken Inrijckdom,in cieraet,in voorfpoetenin macht, En al, wat dat een plaets maeckt hcerlijck en geacht, Is lang bekent, en voor veel honderden van jaren Heeft Wilhem hier het Hof doen komen en vergaren 1 Dat voor die tijden was tot Gravefandt geweeft ₃Ge�jckmen over al in d' oude boecken leeft. 1 Quantum lentafolent inter viburnacupreffi.F/rf. a HagaGomitisin Hollandiaaula �GuilielmoSecundoRomanorum RegeAn. iayo eohoneftataeft. Bexbeorn: in Tkeatro HoSandia, fohtfi.

			Doen



'sG R A V E N-H A G E, $ Die Godtsdienft, die den Staet in fulcke vafte banden Geleyt heeft, dat zy is een fchrick voor alle Landen: Die, foo fy langer wertontheylicht en gefchendt, i Vanonfe voorfpoethaeftweermaeckenfal eenendt. Denckt Hollandt , nu gy tot de Sterren zijt gerefen : Dat gy niet kont beftaen als met u Godt te vreefen. Verfuymtgydat, foofaldatheerelijckgewelf Vanuwgeluck, en eer, neerftortenopf�chfelf: Betracht gy dat ² gy kont noytongeluckigh werden.* Gy fuit den Hemel in zijn fegen doen volherden, En God, die met u foo veel wond'ren heeftgedaen, Salal s een tweede Leeuw voor uwe Steden ftaen. Dan falder dapperheyt by uw Soldaten wefen � DanfaldeZec,nuroodt ³ van bloet,geIi;ck voor defen Uwhuyf�ll proppen op met gout -al wat gy doet Sal u gelucken, weeft gelijck gy wefen moet. O Hollandt � foo vermaert van outs door trouwicheden Dat gy een voorbeelt waert voor Rijcken en voor Steden _s Siet toe dat ghy die naem doch nimmermeer verlieft., En ondencht, voor de deucht, gelijck geblint hoekt kieft ? Staet op, en oorloght met ufonden en gebreken En denckt, dat gy ofhaer de hertaer af moet ftceck en Of da t fy 't fullen doen aen u : kieft een van tween. Geluck en engeiuck hanght aen u felfalleen. i Diimultanegedtidederunt Hefperi�malaludtuofae. Herat. Od.6. lib. ₃. 3 Door dien bedroefden oorlogh tegensden Coningh van Engelant.

	B
	B	Is
		Is



		10 's GRAVEN-HAG E. Is aen de * Vry hey tu door foo veel bloet verkregen, En uyt het vier gehaelt, maer eenighflnts gelegen: * Gelijck ick weet dat u die naem raeckt aen het hert, Siet toe, dat ghy aen haer verlies niet fchuldigh wert. Sy hebben s'u gelijck als in de handt gegeven, Op trou en eedt, om die met ziel, en lijf, en leven, En weldoen voor te ftaen, en foo ghy dat niet doet, Ghy laedt op u de wraeck van haer vergoten bloet. Maer Hollandt, neemt van my niet qualijck defe klachten j Maer gaeter tegen aen, en wilt die flangh verfmachten In zijn begin , en doet gelijck gy hebt gedaen , Soo fuit gy op uv/ Deucht als op een rots fteen ftaen. Nae dat ick voel ickben wat van de wegh geweken 5 Maer van het Vaderlant is 'tnoyt ontijdigh fpreken ; Ick kom' dan weer daer ick terftont gebleven ben, En fal u door den Haegh gaen leijden met mijn pen. Nae dat het Hof hier was, en dat verfcheyde Graven Hier quamen om vermaeck, en hier haer wetten gaven : Dewijl haer defe plaets door haer aentrecklijckheyt Beviel voor Stadt of Dorp, dat in ganfch Hollandt leyt ; En datmen daer uyt fach haer ongemeen behagen Tot defe plaets, kreeg zy d�n naem van 's Graven-hagen, En wies foo aen in volck, en grootheyt, dat zy ras 't Beroemfte Dorp of Vleck van ganfch Europa was. 1 Itapr�claraeftrecuperatioLibertatis.ut ne mors quidemfitinrepetenda�ibert�te fugienda. C/V. Philip. % Omnes profedto liberi libentius SumuSjquamfervimus, Plmt.mCap.

			d'In-



		'sG R A V E N - HAG E. 13 Dit vond ick dienftich foo voor of eens aen te raecken, �rn hier door eenichfints in't cort bekent te maecken Haer oorfpronck en begin : want al wie dit dan leeft, Siet, hoedenHaegeerftinhaer opkomft isge.weeft. Wat dat zy heden is, fal ick u nader thoonen. Geleerde Sufters, die den Helicon bewoonen, Heb ick oy t eenichfints in uwe gunft geftaen , Soo wilft my nu den wech tot u Fonteynen aen, En helpt my defe plaets affchild'ren met die verwen, Die eeuwich duercnd'zijn, en nimmermeer verfterven^ Want fchoon dat zy heeft veel Po�ten voortgeteelt, Zy is van niemantnoch naer't leven afgebeelt. 't Is waer,dat Huygens het Voorhoudt wel heeft befchre vc«_� En aen die lindelaen het eeuwich groen gegeven: Dat hy den Haeg, en al de Steden van ons Landt In't kleyn heeft afgebeelt, maer noy t heeft dat verftan t Sich ingelaeten, om in't breet haer af te maelen 5' Of al, wat datmeri inden Haeg vindt, te verhaeleni Ick fal wat verder gaen, en ftellen ieder een Voor oogen, al dat my verwond'rens waerdigh fcheen. Den Haegdan is een plaets in't Zuyder deel gelegen Van Hollandt, daermen in kan komen door vier wegen, Van't Ooft, van't Zuyd, van't Weft, en van de Noorder kant> Van waermen in een uer kan wan dien op het ftrant. Aen 't Zuyden heeft zy Delft,aen 't Ooften heeft zy Leyden, 1 Verftaet hier door de Zanggodinnen,die by de Po�ten gefeyc werden op d«fen Berg. tewoonen. z lamtotumfpirentpra�CordiaPhxbum. Claudiw. 3 Carmina quam tribuenc fama pcrennis erit. Ovid. Uk i. Eteg. B iij Aen



		'sG R A' V'-E N-H A G E, 15 Want die dat heeft gefticht die thoont aen alle kant, Dat hy getimrnert heeft met oordeel en verftant, En datter niet en is Iichtveerdigh opgefmeten, Het geen dat * Foftniethadtweldriemaelafgenieetcn, En dat een ieder fich wou dragen naer dien raedt, Soo fachmen foo veel wan gebouwen niet langs Straet. Ter rechter handt foo is dat werck noch niet voltrocken Maer evenwel men fiet alree op ^z beyde hoeken Twee huyfen ftaen niet min in kunft en in cieraet, En buyten twijffel werdt dat haeft een volle ftraet. 3 In 't midden gaetmen door de nieu geplante Linden, Daer metter tijt den Haeg een jonck voorhoudt fal vinden,¹Wanneerhetoudekomptteftervenen vergaen, 4 Dat meer als hondert �aer al reede heeft geftaen. Treedt nu een weynich voort, en daed'li;ck i�ilt gy komen Voor 't huys 't geen Brederoo heeft tot zijn Hof genomen, Den laetfte van dat oudt en Edele geflacht. Nu heb icku byna tot in 't voorhoudt gebracht .- Want foo gy maer u oog een weynich af laet fwieren ,' En uwe gangh wat na de rechtehandt wilt Stieren, Gy hoeft maer hondert treen of foo veel niet te doen -, En gyftaetin't Voorhoudt en midden onder groen. i Een vermaert Archite�tofBouwmeefter. 2 Te weten naeft aen het Bofch dat nieuw gebouw van de Heer Raetsheer Goes, ende aen de ander zyde noch een ander groot huys. 3 Tuffchen defe huyfen, ende de huyfen van de Admirael Tromp, ende de Meer van Schagen, is een nieuwe Lindelaen geplant, daer voor defe pleeg het begin van de Plantagie te wefen, die nu foo ver is uytgeroeyt. 4 Want het Voorhout is geplant in hetjaer 15-36. vande Monniken van dat Kloofter, dat nu hedendaegs noch is de Kloofler kerek.

			Hier



		,6 's� R A V E N - H A G E, Hier moeten wy ons met malkand'ren wat verlaften. En onder dit Prieel wat in de koelte ruften, En fien wat hier geschiet, en watter wert gedaen, Van ^Js morgens af, tot dat den laten nacht komt aen. 't Is waer, dat Huygens dat foo cierlijck heeft befchreven , Dat voor een minder geeft niet over is gebleven : i Maer nochtans iffer veel verandert na die tijt : * Gelijck de werelt geen gewoonte langen li jt. Dat doen geprefen wiert, kan nu niet meer behagen : Die eeuw die is voorby, die Lobbens en die Kraegen Zijn lang verlieten, ofbefchimmelt in de kas, En nauwlijcxii�ei yets gebleven, als het was. lae fel ver van dit hout en weelderige Linden, Soo zijnder veel vergaen door ftormen en door winden, Door kou en hitte, ofdoorlanckheyt van de tijt, 3 Die alles met een tant van y fer knaeght en flijt. Laet ons dan fien > wat dat hier heden wert bedreven, En wat vermaeck dat ons die Lindelaen kan geven, Wat datmer's ochtens vind, wat datmer fmiddags doet, En hoedeleught voor al hier'savontswefen moet. Des/rnorgensals Aurqor komt uythaer kamer ftrijckeii, En vopr die grooteglans de kleijnd�r lichten wijeken, Alsdauwenduyfternisweernaden hemel treckt, \| Als vee en menfeh weer tot zijn arbeydt Wert geweckt ₅ i f Qmdtionlongavalebic Permutare dies ? Claud, lib. t.. in Eutr�p. 1 Sunt plerumque gratas divicibus vices. Horst. 3 T�bida corifumit ferrum lapidefque vetuftas : Nullaqueres majus tempore robur habec. Ovid. Ui. 4 depmt. 4. Aurora interea miferis mortalibusalmam Extulerat lucem, referens opera atque labores.



		'sGRAVEN-HAGE, 17 Alsmcnich Iuffertjen, dat leyt byhaer beminden, En al haer vreught in die omhelfingekan vinden, » Den dageraet bekijft, datfyfoo haeftich voort Dorf komen, en'tvermaeck van hare kusjes ftoort: Soogyfoo veel piailler by uwen boel koft raepen Auroor, als ick hier doe^gybleeft wel langer fiaepen: » Nu kan dien Gryfaerdtu niet houden in het bedt, En daer om zijt gy nu mi;n liefde tot belet. Wanneer den Nachtegael zijn eerftc ftem laet hooren, Alsalhetpluym-gediert komtftreelen herten ooren: En met gemeen geluyt zijn Heer en Schepper prijft, Als menich Iuyaert noch niet uyt zijn flaep en rijft ; Dan kan men voor 't gewoel hier indegroente wand'len, ? En inde ftilte zijn gedachten gaen verhand'len ; W^ant fulck een een/aemhe yc, die vind ick aengenaem , En tot het werck van het verftandt voor al bequaem : Daer kan een heer van ftaet, beraen en overleggen , Wat dat hy inden Raedt, totdienftvan't Landt Tal feggen₃4 Met wie dat vrede, met wie Oorlogh dient gemaeckt, En wat de welftandt der gemeene faecken raeckt : Een ander die de forgh der Zielen is bevolen 1 Quo properas Aurora? &c. Ovid. z Aurora of de morgenftont wordt by de Po�ten gefeyt te wefen de Vrouw van den ouden Tithonus, ende daerom foo vroegh van dien gryfaert op te ftaen. 3 Sapiens enim nunquamfoluseff� poteft, transfert enim, & profert animum libe- rumquocunque vult, & omniacogitatione complectitur. Huron, 4-------------� bellum gerere, Magnas, modicafquereset�am, parvasquoque Agere volentem, fempermeditaridecet. Au/on, deLud.-j.Saf. C Om



		i8 VG R A V E N - H A G E. Om op de rechte baen te brengen die noch dolen, ¹ Kan hier met God en by zijn felven overflaen : Hoe hy de herten tot de Deucht fal fetten aen : Hoe hy'de fonden en gebreken fal vermind'ren, En al, wat aen Godtseer isfchadelijck, verhind'rcni Iae maecken, dat den menfch, fchoon dat hy hier noch leeft, Ganfch geen gemeenfchap met de fotte werelt heeft. Een Rechtsgeleerde, die door zijn welfprekentheden ^a Niet minder lof verdient, als die ten oorlogh treden, En dickmaels met zijn tongh meer uytrecht in 't Geding, Als andren in 'x. gevecht met wapenen en kling, Kan daer bedencken, hoe dat hy door hulp van wetten De faeck vanzijn party fal winnen, of verfetten, En weeuw en wees voor fchae en nadeel fal behoen : Als een ontrouwe Voocht haer onrechtfoeckt te doen. Daer kan een jongh gefel die 's avonts hier gingh treden Met fijn Meefterss', en niet met fuchten oft gebeden ? Op haer Stantvafticheyt koft winnen, in zijn hert Herhalen, al die pijn en ongenucht en fmerdt Die hem de liefde geeft, en aen de min god klagen, i Nam fi hominuminopiafuerit, loquitur cum Deo, quamdiu enim quis permiftus eftturbis , &inmultitudine verfatur, non vacatDeo, imo ne quidem fibi. Orig, Eemil.%. 1 Advocati enim non minus provident humanogeneri, quam fi praeliis atque vulneri- bus patriam parentefque falvarent, nee enim folos noftro imperio militare cre- dimusillos, quigladiis, clypeis,&thoracibusnituntur,fedetiamadvocatos: mi- litant namquecaufarumpatroni, quigloriofaevocisconfifi munimine laborantium fpem, vitam, acpofterosdefendunt,'. 14. Cod. deadvoc.diverf.jud. 3 <�' �■-----�------1 fednullisillamovetur Fletibus, aut voces ullas tractabilis audit, Virgjib.q.,

			Dat



		VG R A V E N - H A G E. i< 4 Dat hy tot driemael toe nu gladt is afgeflagen, En bidden , dat hy hem wil byftaen in die noodt, Of dat hy niet en heeft te wachten als de doe dt. Dat hy een pijltjen inde koele borft wilt fchieten Van Magdaleen, en hem die fchoonheyt doen genieten : Want dat hy haer bemint, met die ftantvafticheyt Dat hy niet langer hoort te werden afgefeyt. Een ander, die hier niet veel beter is oevaren, Die komt en klaeght zijn noodt en ongeluck de blaren, En feyt, 't is defen boom, daer ick dat droevig woordt Van neen, heb uyt den mondt van Ifabel gehoort. *k Beken haer fchoonheyt ende ftraelen van haer oogen Die hebben groote kracht, en alte veel vermogen Op my, want fchoon dat fy haer thoonteen vyandin Van liefden, ick kan haer niet ftellen uyt mijn fin : lae al haer weygeren in placts dat het mijn finnen Sou trecken van haer af, doet my haer meer beminnen ; Als of noch defe ftraf moed komen by het quaet Der liefde, dat ick moet beminnen,die my haet. Maer Ifabel wat fal 't van u en my noch werden ? Ick in Stantvafticheyt enliefde te volherden, Gy in het haeten, waer fal 't in het eynd noch heen ? Soo fucht en klaeght die quant terwijl hy daer gaet treen. Denochtent isvoorby, en Phebuslaet zijn ftraelen Met meerder hitten uyt het Zuyden nederdalen : Een ieder een die is nu d' openplaetfen moe, En loopt naer het geboomt, en na de fchadu toe. Hier mee foo is den Haeg, hier mee zijn al de ftraeten C 2 Van



		so 'sGR.AVEN.HA G E* Van hare wandelaers ontbloot, en heel verlaten, Een yeder die verlangt na defe koelicheyt, En vooreen uer twee drie werdt hier het Hof geleyt. Hier kan men veylich voor de grootfte hitte wefen , Hier hoeft men voor geen nat of regen-plas te vrefen ; Wantfchoon defelfte vlaeghop'tfchielijckftnederftort, 'Kweddatterniemant in die lommer nat en wordt : Soo blijft men hier tot dat den tijdt komt van het eten : Als ick hier onlangs op de middagh was gefeten, En dat ick hier en daer mijn oogen om liet gaen _ySoo fach ick daer een faeck mee groot vernoegen aen ,� Daer quameen blauwe * Muts, meteenNoort-Hollandts Al flofFende voorby, die mogelijck eenreysje (meysje, Gemaeckthad, omdenHaeghj en't koftelijcke mal % Tefien, want dat gerucht dat loopt doch over al, En yeder die wil fien of't waerheyt is of loogen : Sykeeckvaftomentom, enhadwelhondert oogen Voor defe tijdt ge wenicht : dan bleef fy eens wat ftaen, Dan gingfy eens weer voort, doch fprack hem eyndli jk aen:: Heer Krelis dits een laen, dit fijn rechtichcepe Linden , Wel rijeke lieven Heer ! waer kant het volckje vinden ? Metpaaltjensafgefet,geli)ck mijn Vxrtjes kool : Ick fie my fticke blindt, ick weet niet waer ick dool_r i Te weten een Noort-Hollandtfe Boer, gelijck de Latijnen fpreecken, pgmtmpt- rejtgnat». 2 Behaiven dat de HeerHuygens dat foodeftich heeft befchreven, endedaexdoor het felve de heele Wcreldt door bekene gemaeckt.

			hi



		's G R A V E N - H A G E. ai In Stee, of op het Langdt, ⁵k fie Huyfen, ick fie Weyden, lek weet het niet te rxn, nochtans is't ien van beyden : i Kijck gunder noch een hoock daer aen de rechter hangdt. Wel Haegje/kfegtrongdtuytjgyhebtgienquaetverftangt 3 Maerfiethet Volckjen iens, dat lijckenentwieHeeren, * Hoemiflelijckenfot is't goetjen indekleerenj Let op die broocken iens, fy lopen ongder toe Ge�jckde Koe fijn naers : maer Krelismset, welhoe� Is't niet h#r mangtelen ? Hoe kenje dat verfinnen? Van buyten is't maer Saey, en hiel Ferwiel van binnen : Daer weereen nieuwe pops ey! kijck iens na fijn kraeg, 3 'Tisklincklser Binnewerck, noch heb ick van mijn daeg Suck fpul niet meer efien, ick fchat het by de Netten, Die Vaertjen voor den ael of pilings pleegh te fetten 5 'T�S rongdt aen alle kangdc, geli;ck as ong/e Scliuyt, En fonder dooek ; iek kijck noch bey mijn oogen uy t : Heer ! wat een haer, het is veel dicker als de tuyten Van ongfe Dieberig, ick hietent jou licht fluy ten _yHad ick het niet efien 5 wat feg jy Krelis msedt ? Watmoeter in datbofch verfehuylen een gebraedt : Sie wat een aepen rock, bet lijekt of hy de Koeyen Gingmelckenby den dauw, of fal het kint noch groeven? 1 Te weten een Inbocht van het Voorhout, die tegens 't Zuydcn loopt. 2 Quanta amentia eft efl5gi�mrnutarenaturse,&pi�:uram qu�rere. Augufl. Dei enim eft quodeunque nafeitur» Diaboiiquodcunquemucatur. Cypriote 3. Verftaet hier door een Rabat van Poin� de Venifc, of van diergelijcke foort j die die van defe Noort-Hollandtfe Boerin voor Binncwerck aengefien wierdt.

			En--



	's GRAVEN-HAG E.
22	's GRAVEN-HAG E.
22

¹ En wat een ongder kleedt rondtom met gout befet, En vol eftreept met root en wit : kc daer, ick wet Dit is een Hertich of Kernel ; ^% maer waer fal'theenen Sijn fchoenen fijn beftrickt tot onder op de teenen, Sijn hieltjens blincken aersnochaers as ongfe kas; Maer Krelis \xt ons gxn/k wou ⁵k al aen 'tfchrangfen was ; Hier mee fo gaen fy naereen vrient of herberg (lappen, Maer ondertulTchen foo raeckt Krelis noch aen't klappen : Ja Maertjen,al wat jy tot noch toe hebt efien Lijckt by 't namiddagh fpul, foo veul al ien by tien , Dan ift te wongderlijck, hoe wilje dan ftaen gaepen, Dan wordt het Volck gewieght in koetien (onder (tapen, En (leept het luye vleyfch al rongdom langs de ftrset, Gelijckals ongfe Ruyn die inde Meulen gaet. Soopraet die foete knecht, en 't gaet naer twaelif ueren ₃Nu kander niemant in die groente langer dueren 5 Want hoe vermakelijckenlieflijck dat het is Inditgeboomt, het is noch beter aen den difch j Na twali ven foo is hier geen of weynich leven, Dewyldatyedereenfichheeft naer huysbegeven: Maer met dat wederom de kloek drie ueren flaet, Depaerden in'tgefpan, de koetfennaer deftraet: Hier mee de juffers naer haer kamers aen het fchicken, Wat halen fy daer niet al prullen, en al ftricken, 1 VerftaeteenVeft, gelijckals men huydendaegs veel draeght vangeftreepteftoflen, die men oock doorgaens mee gout doet boorden. Z Quo fe tandem prodigarerum luxuries, quoveftium cultus, membroruinque cur» cfferet? typ.

		En