Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned In full. The following scans are, in order of appearance:

EX INSr IT m ON Ë tó^ hann^ Caluini excerpta, author^ metho2o amp;nbsp;'Verbis re

Cum Præfatione Galpari^ Oleuîani, ad Theodorüm Bczam, in qua editionis ConfiliUiii expönitur.

Excüdebat Chriftophorus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

FMfumminoßriSAcer-dot(jr Regis conflit o çf’ benefUcito, fiater oh-fertiAnde, in ßAtionem çf lAhores eximÿ noflri in Chrßo parenté, Iohannis Caluini, in cœlum euocati,fucceße-YÜ: r eile me facturum arbitrât usfum-,fi confit^ mei rationes, qutbus ad hoc,quod 'Vides, in tantiviritam excellente opéré co-nandum per mot us fum,tibiexponerem:amp; eadem opéra Eccleßie Cbrißißib honeßißi-mo tuo apud omnes pios nomine commen-darem. Etfiautem id hucusq^nondtflule-ram: quia tameincertusßim, an liters me a tihifuerint redditA,quodpriuatimfeci,pu-blice etiam facere volui,quo tacito tuo,vt ßero, ajfenßt, fludium hoc meumßudioß luuentutifitgratius. s^ccipe autem rem ipfam ßmpliciter,vt fi habet.

lo writ At is tefle, Friderico 111 ; Pa'itiho FleFiore, fer illufirem Comitemj ’'tit£att-nurn abErpach, anno Eomini qitjnqtia/ie-fimo nono faucis menfibns pofl rm um à \;o~ bis Geneua difieffiim, e wnculis Euangely Heydelbergam adfiholam Dornum Sapien-tité cónjlttuendam 'vocarer,nil potins mihi erat, (juam vt fummam Chrifiian^doclri-nii wuentus haberet, in qua nil ejjèthiul-cum aut a writ ate dijfonans-. fed in qua o-mnia ejfent interfe aptaamp;filideconflru-Fla:tum exorfns fum hanctelam quam'vides. Cuiusreicttarepoffem teflem, eximi-um chrißi fcruum Gulielmum Farellum, qui cum pramp;leciioni mea interfuifetycx quo fonte mea haufla efent,pro fiio candore ab habita leitione expofuit-.nempeexlnflitu-tione Caluini, quamputo(inquit)teme-moriter tenere: quodfacilius mihi efèt opta re, quam fait o probare. Sed it a illeprofia concept a opinione. Et fane fi Ucuifèt turn facere quodiamfaitumefiynon dubttarim de eximio fiuctu, quem tanto tempore labor hicfiudiofa iuuentuti attuliffet. \^t 'vt i» rébus omnibus quadant efi maturit as,

vix 'vltrafefqmannu-parn'm in 'Domo fienti£,fartim \_yicademM reliDti^ts^addo-cendum Euangehum negotu EcclefiA njocornta. ahruptaesi ilia, tela:ç^ cogitabam fore, 'vtalijnon minus contmodamfortejc-querentur rationem. tJVLultis foil annd EleElorefanEltfimo ex hac vita euocato, in exilio plus otq naElus, ad telam intermiß fam rcdigprsfirtim cum GenerofiDomtni GeorgijComitdydf itfeßeinij,illufiris Co-mitis Ludouici filij, Philippi Baronis inneburgici, adeoq^ proprqflq inßitu-tio idrequirerevideretur:cpia Detbenedi-Eitone nbsp;ßcceßu,tu optime prtdem,cum a-

pud tefint,iudtcare potuißi. Tandern conßi tuta ab illußri Domino, Domino Johanne Comitein Jdaßßau Cattimelibocorum,ma-^'^ gno(umptu nbsp;munificentia,fcholaHerbor-

nenß, nailus mediocrem illußrium ComD tum ßj^aliorum honeßtßimorum adolefien-tum cœtum,eandem telam voluipertexe-^e,çir-praleEtionibus ettaillußrare, in hunc certe fine,vt ßnguUs trimeßribus Itbrum vnüpoßem ßmmatim interprctari: atq^ ita quotannis rehgionü Chrißiana ßim^

wam ahfiluerç_j. At^oftar 'im alios hoci-witari exemplum. Hlt;ec cert'e propria fuit caufi-.ad quam accefit çf altéra, (luod cupio •mimflris Euangelij per Germaniam hoc la-bore meo aliçjuidaf erre ad filidè docedum Chrifum adiumenti. Sic emm fatuo: Si quod fcriptum inde ab Apofiolorum feculo adnosperuènit (fiuod qutdem mihi cogno-fcerelicuerit) fummam ojniuerfi. religionis orthodoxe iuxta norma doEtrina. Prophe-tiCiS cis' Apoßolicx finde dextre comple-ElenSyCerteInflitutio Caluintef. Etnejra-tres per Germaniam temere hoc a me diet arbitrentur, cupio tum ex hac epitome,nie-lut ex 'vngue de leone fieri indicium (fi cui prolixum tllud opus euolueregraueÇitJ tum e propriæ confiientia tefiimonio, 'vbi filtern epitomen hanc per legere, çfi ad re-gulam verbi Del exigeregrauati non fue-gt; rint:

Pofiremo fie cogitaham: Etfi tenuior fis quam vt tefiimonio tuo quicquamadtanti viri dignitatem, quem admirabitur pofieritas, pofiit accederediceat tarnen tibi in tantq maledicentium titrba atque vo-(ife^

eiferMtium,Chaîne, Caine (idquedPrôphe- î-Rcg, ttx. ~Domini àfuerù contigit: huic antem Caluino etiam a fenibw frincifihui njirü) modefla qHadam çf in animos (vt Jpero) -penetrante ohiurgatione inconfi-deratas hets voces nonnihilinterpellare-.an-tequamaDomino fui excitentur tyrannie qui vrforum illorum infiargraue ipfis indicant filentium. Si forte ijsinrnentemdet Dominus-, vt cauf am nonhominû,fedDei cognofeant, conuitium diuinsi veritati faeere definant : at que attoniti ver it at is fulgore, cum Dei çelebratione earn ampleitantur. Hac equidem etiam vndex caufis eft, qu£ ad excerpendam hanc epit omen me permouit, nbsp;quidem retentis author is ver-

bû ac methodo, inib etiam annotatis capi-tibus feitionibusftiis numeris: vt non tantum me am ft dem a fufticione libera-rem,fed etiam diligentlori inquifttioni praberem occaftonem. Cogitabam enim, multos, imo plerojque ejf, qui ignorantes id facerent, çf aut prolixitate libri, aut difficult ate deterritos, non legifft quie. igt;t vociferantwm turba vna condenmant^

tAte eorum faßtdio meden: retenta authors methodo, qua nulla etccogitari queat fa-cilior-, omißes duer}) qs, qua auidumledlo-rem amp;nbsp;fefiinantem ad met am, remorart fojjènt-, qualia(tint ea, quapotiiis addeflru endos hare (es pertinent, quam adadtßcan-dumßeu conßituendumpurum Dei cultum, alen dos conßctentios inßem vita ater^-ria. ^uanquam enim ^tllavßm eximi-um habent, nec ah authoreßcriptaßnt temer e: praß at tarnen conßcienttos mprimis vera dodirina muniri, quam impugnandd falßs occupari:ß((ecteturmettnßttutira-tio. In quam (ententtammeminime legere optimi amp;nbsp;ßanclißimi vin Philippi CMe-lanchthorns memorahile didtum m Bpißola ad Senatum Vene tum. .^p^em poßquam admonui(ßet ofßeij aduerjiis tmpunßimum monßrum Seruetum, eorumrq^ animos mu-nimjßet invera deaterna^lilij^Sptri-tusßinch deitute ßententia, excußationem ßihnectit,quodnoßatim omnia iUius mon-ßri contorfamendacia reßellat-.Sicut enim quondam ßnquit, Bex Coßrenßs notabat

-Ad t h. b b z a m. ignominia, non eum tjtà gladinw/edqui clyfeum Ahieceraty quia prior e/ji curAno-ßri tuendi debets quom hoßes feriendi: it A tn his contentionthus prior eß'e cur a de-bet noßras mentet recteconfirmAndiypoße~ rtor refutAndi AdiierfArij. .^UAmobremç^ UIa potior meA fuit ctirA in hAC epitome: prafirtim cum in eumßnem nonßtßcripta, fvt ab ipßus Authoris pleno Opéré quequAm Auocemßedpotius hAC « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•velutprace-

HAbes, obßertiAnde in Chrißo fiAter, hiiius editionis conßilitim: quodiniteiglo-riAm (ß ßatrum adißcAtionem redt a ße-dtAt, it A ttbi non improbatum tri confido: prsßrtim ciim ca libertAte nitAtHr,quAm Chrtßfis pArAuit nobts fio finguine, 'uto-mniaßnt noßrA,fiue Paulusyfiue Cephas ß-ue Apollos:ßueprafintiaßuefuturA,omntA, inquAmynoßraßnt-.nosAutem Chrißi. Cu-tusprotectionite(ß EccleßAm totopedtore commendoßauiente Anttchrißo, ficun-dum T)Antelis 'VAtictniiim tAbernacula / ƒ

paUty fui inter lacutfeu mari a ad inch-tum montem finHitatis collocante-,ç^ ten-dent e adfnemfeu fummitatem eitis. Herborn a TJ CM-artij, t^nnoDomini i

authoris in Inftitutio-duplexeft.-prior,cogni-tio Deij lt;|ua ad beatam ini-mortalitatem perueniatur; amp;nbsp;noftri, ad priorem il-lam dcftinata. Ad hnnc fcopum vtnosde-ducatjhac forma vtitur.'nempe proponit fi-bi prorfus methodum Symboli Apoftoli-ci,vtpoce omnibus Chrifhianis familiarifii-mam. Prout enjm Symbolu quatuorcon-ftatpartibus. quarum prima cftdeDeoPâtre, fecunda de Filiojtcrtia de Spiritulan-éto,quartade Eccleßa; itaamp;authoromnC fuam Inftitutionem, vt vtrunque fcopum priuspofitum alfequatur,partitürinlibros quatuor; quorum primus primæ fymboli parti,fecundusfecûdæ,tcrtiustcrtia:,quar-tus quartæ, refpondeat. Qux)d lîgillatim nunc eft explicandum.

Primus articulus lÿmboli Apoftolici elf I. de Deo Pâtre, creatione, conferuatione, amp;nbsp;rerum omnium gubernationc, quæ inejus omnipotentia inclufa funt. Sic primus liber elide cognitioneDei,quatenus eft cre-. «or, conferuator amp;nbsp;gubernator rerum o-.

D I s P o s I T I o mnium amp;ßngularum. Docetquæfitverr Creatoris noritia.amp;in quem finem tendar, cap. I. amp;nbsp;a.

Hanc non infcholadifci,fed quemlibei ab vrero eius fibi elTe magiftrum, cap. 5. Tantam vero elfe hominis prauitatem,vt eam notitiam partim infcitia,partim mali-tiafufFocet amp;nbsp;corrumpat; vt per eamnec Dcum, vrparcrat,glorificet,nec ad beati-tudincm eins dudii perueniat,cap,4.

Et quamuis interior illanotitiafubleue-nir caula adiuuante, obieâo nimirnm cre-aturarum fpeculo, in quo Dei virtutes con-templari liceat, ne fie quidem hominem proncere. ItaqueDeum qUibus familiari-us vult innotelcere in falutem,lcripturam verbi fui proponere; vbi de Scripturalàcra.-inhacfepatçfeciflejquodnon folus Pater, fed vnà cum Pâtre, Filius amp;nbsp;Spiritus fan-dlusjfit ille Creator cœli amp;nbsp;terræ.quem nec exinfita natural! notitiaob noftrampraui-tatem,nec ex obieâopulcherrimomundi Ipeculo ita cognolcere potuimus,vt à no-bis glorificaretur. Hac occafione tradlat patefaôhionem Dei infcriptura.-vbidevnii. caDei elfentia amp;nbsp;trib us perfonis.

Ne vero homo Ipontaneæ fuæ cæcitatis culpam in Deum conférât, docet qualts homo fit initio creatus, vbi de Imagine

Deij de Libero arbitrio amp;nbsp;prima naturæ in-tegritate didericur-Creationcitaexpedita, adconferuationem amp;nbsp;gubernarionem return omnium defcendit tribus poltremis capitibus,vbi tradhaturplenifiimc locus de Dei Prouidentia.

Quiaautem homo crcationis iure exci- jj, dit per pcccatum^adChriftum eft venien-dum. IdeoinSymbolofequitur,Ef inlefum Chriflum, Ftlium eius vntgenitum, ^c.

Ita amp;nbsp;author nofter in fecundo Inilituti-onis libro traólat de cognitioneDei, qua-tenus eflRedemptor in Chrifto.’ ducitque hominem ad Chriftum Mediatoré, often-fo hominisLaplu.Vbidocet de Peccato O-rigmali.-nec quicquam in ipfo efle virium, quibus à peccato amp;nbsp;maledidhicne incum-bente fepoffitexpedite.-quinpôtiùs nilni-fî damnabile ex ipfo prodire, antequam re-concilietur amp;nbsp;tenoueturj hæcvfque ad caput fextum.ideo homini in femetipfo mo dis omnibus perdito, nec idoneû îufcipi-cndæ vel cogitationi bonæ,quafibi medea-turaut Deo gratafaciat,exrrafeqUærédam efle redemptionemin Chrifto. Inhunc fi-nemLegeni datam, non quæ cultores fuos in fe retineret, fedad Chriftum manudu.;,^’ tet (quaoccafioneLegis moralisexpofirio interferitur) Hune fub Lege lùdæisytfàïu-ris

tisauthorem fui Ile cognitum,plcniLiSverô ïùb Euangelio, in quo mundo fuitexhibi-tus ; bine fluic doctrina de fimilitudine amp;nbsp;differentia vtriufq; Teftanlenti, veteris amp;nbsp;noui. Legis amp;nbsp;Euangelii. Hæc vfqiie ad cap. ta. Inde docecurjadproducendum plen:^ falutis efFcôlum, oportuilfe æternumDei Filium fieri hominem, afEimpfilfe etiamre ipfà veram naruram humanam.- itemquo-modo duæ hæ naturæ vnam efiiciaiit per-fonam, demonftratur. Deftinatum adple-nam lalutem merito ipfiusamp;efficacia,eitê officium Chriili facerdotale,regiü amp;pro-pheticum;Deinde quomodo officio fuofit perfunótuSjfeureiplaRedêptoris partes im pleuerit; vbi articuli de Chrifti morte, re-lurreölione, afeenfu in cœlum expoiiun-tur. Poflremo euincit,reótc Sc propriedi-ci, Chriftum nobis ellèpromeritum grati-am Dei amp;nbsp;falutem.

Quandiu Chriftus ànobisfèparatuseft, nihil nobis prodeft. Quamobrem ei infer! nosoportet, vt palmitesviti.Ideopoftdo-élrinam de Chrifto,in tertiaSymboliparte fequitur, Credo in spiritum fanlttim: vtpote qui eft vinculum vnionis internos amp;nbsp;Chriftum . Ira amp;nbsp;author nofter libro tertio de Spiritu fandto traftat, qui nos Chrifto vnit; amp;per confequens,DeFide, qua Chriftura

aifipleótimur cum duplici beneficie, ncm-pe graruitaiuftitia, quam nobis imputât,amp; regeneratione, quam in nobis inchoat, do-' nando nobis refipifcentiam.Et vt oftendat, nos neutiquam de eiufinodi fide gloriari, quænon coniunólum habeatftudiumrefi-pilcentiæ; priùs quàm ad plenam rraétati-onem iuftincationis defeendat, de refipi-fcêtia eius continua meditatione,quam Chriftusfideapprehéfiis Spiritufuo in no-bis generatjfusè dilferit 3.4.5.6.7.8.9.10. capitibus.Vndecimo demû capite primum amp;præcipuum Chrifti per Spiritû fandlum nobis coniunóti,beneficiüpertraótat,neni peluftificationem, vfq; adcap.io.quodeft de Oratione,quæ velut manus cft, quære ipfa bona ilia frueda accipit, quæ fides apud Deum fibi exverbo promiffionis nouit elle repofita. Quia autem non omnes homines per Spiritum Gndum,qui fidem in nobis créât amp;nbsp;côferuat, Chrifto omnis falutis author! vniuntur,agit cap.21.de eleôtioneDei æterna.’ quafadum eft,vt nos, in quibus nil boni præuiderat quod ipfeno gratis daret, Chrilto donârit, amp;per vocationemEuan-gelii efficacem ipfivniuerit,vfqjadcap. 25. f Vbi de plena regeneratione amp;nbsp;felicitatis fruitione, vltimalcilicet refurreftione agi-tur,quô attollédi finit ociili,quum inchoa-.

mnes homines Chrifto inferit feu lide do-nat; amp;quos eadonat, non line mediis ordi-naricdonatjveriimvtitur ad earn rempræ-dicatione Euangelii èc Sacramétorum vlii, cum totius dilciplinç adminiftratióne j ideo in Symbolo fequiturjCredff fan£iam Ecclefiam vniuerßilein, quam nempe ex gratuifæ ele-ófionis fonte,in motte æternaiacentê, gratis fibi in Chrifto reconciliauit, amp;nbsp;Spiritü lanóto donatiit; vt Chrifto inlita, commu-rtiönem cu ipfo vclur capire habeat; vnde perpétua fluitpeccatorûremilïîo, amp;nbsp;plena ad viram ærernam inftauratio. Sic author nofterlibro quarto de Ecclelia traCtatvfq; adcap.ï4. Inde de mediis, quibus Spiritus fanótus adefficaciter è morte Ipiritualivo-Candiim amp;conferuâdum Ecclelîamvtitur, verbo amp;nbsp;Sacramentis, Bâptifmofcilicetamp; facra Cœna/quæ velut fceptrum funt Régis Chrifti,quo regnum fuum Ipirituale in Eccleliavirtute fui Spiritus inchoat, indies promouet,acpofthancvitanifine illis me-diisperficit,ad 20 vfque cap.traôtat.

Et quia Politiæ funt hofpitiaEccIeliæirt hac vita, (licet politica gubernatio àlpiri-tttali regn o Ghrifti fit diftinóta) de ea,quan -tunt

tum fit Dei beneficium, quod Ecclefiagra-to animo agno/cere debet,nos inftituit,do n ec ex hoe holpitio in cosleftem hæredita-tem euocemur, vbi Deus erit omnia in omnibus. Hæc Inftitutionis eft dilpo-fitio. Infumma,homo initio quidem cre-atus redtus, poftea non dimidia ex parte fed totus perditus, extra fe totam falutemin Chrifto reperitjeui vnitusperSpirirü fan-dum nobis gratis donatum,citravllumfu-turorum operum intuitum, duplex beneficium in eo percipit,plenam imputationem iufticiæ, quænos comiraturin fepulchrum vfque,amp; initiumfandificationis,quam indies äuget, donee tandem in die regenera-tionis feu carnis refurredione perfi-ciat, vtin æternavita amp;hæredi-tate cœlefti pro tanta mi-

•4 Eandem notittam j^artiin infcitiaßartim mali~ tiii'veltuffocafi 'vel corrumpt.

S ProbdtioKes, cjuatenus fert humana ratioßatis firmM Juppetere adfiabilienda Scripturlt;t fide.

fi Ömtfiapietatis principia euereerefa»aticos,c]ui poßhabita Scripturaadreuelationes trajuotat.

Jo Scripturam, 'vtomnemßtperftirionecorrigaf, 'verum Deum exclußuè opponere diis omni-bt'.s Gentium.

U Deotrihucre 'vifibilemßormamneßtseße,acge nerahterdeficcred -veto Deo ciuicun^ idola ßbi eriguttt.

V î^nicam Dei ejjentiam ab tjgt;fa creaftone traf(i in Scrifitiiris, lt;jttee tres in JeperJon.ts contmet^

*4 Intpfaetiam tnundi esf rerii omnium ereatia^ ne Scripturam certis nutts dtßernere 've-rumDeumßfiSittis. ’

V Qualts botno fit créants.'vbiJe anisnte facultas tibustdeimagine Dei,ltberoarburio,eit' pri-

Deumjita 'virtutesntindum 4} fectinJiium feuere ac ttteriseit-ßngttlas eitts partesJua pr»-r uidesttia retcre, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Quorlum in cjuem fcopum referenda ßthtec doiiriuaittnobis conßeteius 'viilitai.

iS Deum ita impiorum opera uti^ey animosflé-tleread exet^uendafua iudiciaj-ntpitriis ipfi ab omni labe maneat.

1 I B. I t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Dc cognitione Dei Rcdcmptoris in Chriflo,qua: Patribus fub Lcgepri^ ■ in Lim, deinde amp;nbsp;nobis in Euangelio patefaüa efi. Capita x v 11.

1 ^dic lapßi Cf defeilione totum bttmanumgenus maledtflioni fuijje addiblü,(:^aprimao rigine degenerajje 'xibi depetcalo ortginali.

4 Quomnda operetur Deus in cordibus hominum. f Obicilionum refutatio-,quieprodefcnftonelibefi arbitrij afferrefolent.

Legentdatam, non qitafiopulum iieterem in J'e retineretjjed qiix foueret Ipem/aluttf in Chrifto 'vfy ad eitu adnentum.

nt, tarnen Euangelio demii exhibits fuijji, IO DeßmilitudinexieterS noui Teflamenti, It De differentia'vniu^ Teflamenti ab altero.

1Ç Vt fciamus,qaorfum mifftK fuerit Chriflmd. Patre,c7- quid nobs attttlerit, triafotißi-mùmjfeilanda in eo eße,mttntn Prophetic cum, Éegnum, Sacerdotium.

JÄ ffupmodo PedembtorufartesimfleueritChri-V nbsp;nbsp;nbsp;fttn,'vtnohis fdlutéacquireret, 'vbt de morte

lt;7 PeSèesT'f’rofrièdici Chriflum nobS ffomeri-tum eße gratiam Dei cf falutem,

De modo percipiendæ Chriftigratiæ,amp; qui inde fruàus nobis proueniantjôc .quiefFedus confequâtur. Cap.xxv.

•h ßudm brocul ahßt ab Euangelijlgt;uritateqHic-'^ ^,^^fl,^,y quid de pænttenüa garriunt Jo^hißa in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 '

g Deß(f!pletnentff,qute ad ßtisfaHiones adijci-u»t, nempe indulgentiù, purgatorio,

operum meritû iailantur, tam Des laude in conferenda iußitia, qudm falutû cer-titudinem euertere.

Deoratione,quse prxcipuum eßßdei exertiti-nmitir- qua Dei beneßda quotidiepercipimuf, )()( '3

2( De eleSHotte ittergt;ia,qna Dem ttlios aJJalutertt} alios aainteritum priecleßtnauit.

’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 2] liefutatio calumniarmni^uihm hiec doHritid

IfîT“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Temper inique grauata fait.

iq. ÈleBionem fanciri Dei 'vocatiotteireprohos au-temßbs accerfereiußiliCM deßtnati ßuntf intentum.

2p De reßtrreSitone 'vltimct^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

beexternismediisvel adminiculis,qui-bus Deus in Chrifti focietatem nos inuitat, amp;inea retinct.Capita xx.

( De 'vera Eccleßa,cttm qua nobü colenda eß 'uni-tMiquia ptorum omnium snater eß.

S lAntiquitm regiminù formant omninopeffun-datamfußetprannidePapatm, , Deprimatt: Pomane fedis,

i De poteßateEielefiie,quo ad fidei dogmata:ejf quam effrani licentiaad'ziitianddomitesri doHrin.e puritatem traclafuitin Papatti,

gt;2 De Ecclefiie difi ifgt;ltrM,cuiui firiectpuus 'vfics in cenßuris óquot; excommunicatione.

16 Pa^obapt 'ßnum cum Chrißi inflitutione ZT“ ßgnt natura optime congruere.

J7 DefacraChrifliCœna,z^ quid nobis conférât, l8 DeMißa Papali, quoßacrilegto non tnoeièpro-fanatafuit Cæna Chrißi, ßd in nihtlutn redaila,

Ip De quinque falsè nominate Sacramentis.'vbi Sacramenta non eße quinque reliqua, qua pro Sacrametis hailenus 'vuIgo habitafunt, declaratur:tum quaHa fint oflenditur,

Öei notitiam Sc noftri res efle coniunftas, SC quomodointerïècohæreant. capvt ï.

fapientia noflr£ fumma confiât,Deicogni~ Clt;eterum,cummul~ ^^^^^crfevinculit connexAfint ,v-tra tarnen alterampracedat, amp;nbsp;ex fepariat,non facile eil difcernere. Vnusquùque e-nim fuiagnitione non tantiim infiigatur dd qua~ rendum Deum, fed etiam ad reperiendum quafi manu ducituY.

^tlffiim, hominem in pur amfui notitiam nun-quam peruenire confiât, ntfi priùs Dei fadem fit contemplatif,atque ex Uhus intuitu ad feipfum in-Jpiciendum defeendat.

puluerem agnofcat,ex quo proptus ad confiiicien-dam Dominigloriam accefiit. Vtcunque tarnen ïseinofiriq^notitiamutuointer fe nexu fint coUi-gat a, or do relie docendi pofiulat ,vt de iUapriore difieramus loco,turn ad hanc trallandam pofiea defeendamus.

CAP. II. 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. t I B. I.

T Ani veroDet notitiam intelligo, qua non niodo t conâpimus altquemejJeDeum,fed etiam tene~ mus,quodvtUee^tm ems^loriam, quod^^expedit. Neque enim Deum,proprte loquendo,cognofit dice-mus, vbi nulla e^{ religio,ncc pietac. QMniamau-tem Dominus priritùm ßmpUciter creator tam in mundi opificio, quàm in generali Scriptura doclri-na,deinde in Chrtfli facte redemptor apparet : bine duplex emergit eius cognttio : quarum nunc prior tract anda e^, altera deinde fiioordine fequetur. Non autemfimpliciter tenere fiifficiet,Deum ejfe filum,quem ab omnibus oporteat coU c^ adorari: nifietiamperfuafifimusßontem omnium bonorun/ ejfe, ne quid alibi quam in ipfi quararntts. Quia nufquamvelfapientia aclucis,vel luüitia, velpote-tu,vel re£tttudinis,velfineer a veritatis gutta repe-rietur, qua non ab ipfo fluat, dy cuius ipfe non fit caujfa: vt hac fictlicet omnia ab ipfio expedtare amp;nbsp;peteredificamus,ei^cumgratiarum aäione accepta referre. Nam hievtrtutum Dei fienfius nobis tdoneus ell pietatis magifler,ex qua religio nafici-tur.Fietatem voco coniunclacum amore Dei reue-rentia, quam beneficiorum etus notitia conciliât.

Itaque tnterell noflra potiits,qualis fit Deus, 2 amp;nbsp;quid eius natura conueniat ,ficire,quam in hac ' quafiione infiifiere, quid fit Deus. Duc enimvalere debet eins notitia,primum yt ad timorem amp;nbsp;te

DëCOCNIT. DEI CREAT 0 R I S, JCAP.U. ^'^'fentiamnosinflituat: detndeverb,vtea duce ^‘tgtflraomnebonumab tüopetere amp;nbsp;illi acceptti f^rre dtfcamus. OMmodo enim mentem tuant fubire queat Dei cogttatio,quinfimul extemplb co^ ^ites, te, cum figment U illtus fis, eiufide imperia ejje *pfo creationisiure addibtum amp;nbsp;mancipatum?vi~ a tua till deberii’quicq.d inflittiis, quicquidagis, ad. tÜum refierri apartere? Viuendt itaque lex nabis ejfe debet etus valuntas.Rurfum dfbanarÜ amniumfan-tem ejfie amp;nbsp;origine agnafcesivnde amp;nbsp;defiderium iüi adharendt, amp;nbsp;fiducia inipfum naficeretur,finan fiuamentemhominisprauitasàretla inueftigatio-ne abduceret. Nam initia pia mens Deum non quemlibetfibifomniat,fedvnicum amp;nbsp;verum dun^. taxat intuetur: neque iüiquodcunque vifumfiuerit affingit,fiedtalem habere contenta eü,qualem fe manifefiat ipfe,fiumma^ diligentiafiemper catiet, ne vitra voluntatem eius egrejjdperperam vagetur. Ita cognitum,quiacunclamoderartintelligit, tu~ tarentfibi ejfie confidit acproteblorem, quia bonoru omnium intelligit ejfie autorem: fi quidpremit,fi quiddeell, moxjè,recipitin eiusprafidiÜ, opemab eo expebtans: quia bonum c? mifiericordem ejfie per~ r'c fiuafia eü, in eum certa fiducia recumbit,nec dubi~ tat malisfiuis omnibusfiemper in eius dementia pa^ ratumfiore remedium: quia dominum ac patreni agnoficit, eum qtioque dignum ftatuit ejfie,cuius im~ perium in omnibtu intueri, maiefiatem fiujpicere, gloriam promouendam curare, mandatis objèqui

debeat, qutaiußumejje 'tudicemvidet, ei tu tribunal femper in tonßeäufibi proponit. iieqtie tarnen itidicij eins fenfii it a terretur, vt fitbducerefe veltt : qutn illum non mtnut ample£titur malorum vltorem^quani ergapios beneficum, quand» ad eins glortam ^on minus pertinere intelligit, impijsó’ feeleratis apud eum repofit am effe pœnam, quam iuftis vita aterna mercedem. Fraterea,non fola vindt^a formidine fe coercet à peccando,fed quia Deum loco patris amatefi-reueretur, et tarnfi nulli ejfient mferi,folam tarneneituoffenfionemhorret. En quid fit puragermana^reltgio ,nempe fides tumferio Dei timoré coniuntta : vt timor volun-tariam r euer enttarn in fe contineat, amp;fecum tra-hatlegitimumcultum,qualis in lege prafcribitur.

E quis adignorantiapratextum confugeret, / quandamjut numinis intelltgenttam vntuer-fis Deus ipfe indidit. Sane ficubi Dei ignoranfta qu£ratur,nufquam magis extarepojje eiiu exemplum vertfimtle eil,quam inter obtufiores amp;abhu-manitatis cultti remotiores. At qui nulla e^l etiam (vtEthniciuilleait )tambarbaranatio,nullagens n3tui°Deo~ tarn efferata, cui non infideathac perfuafio,Deum rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qlün amp;nbsp;tdololatria,huitu coceptionis amplum

e^documentum. Quàmenimnonlibenterfedeq-ciat homo,vt altos profe creoturasfußmatfcimus.

DÈ COGNIT. DEI CREATORIS. $ C AP. UI. linde cum lignumpottus amp;nbsp;lapidem colere ma~ , quant yt nullumputetur habere Heum:conflaty ^^hementißimam iflam eße de numine impreßio-^cni,quie.adeb ex hominii mente obliterarineque~ lt;tt, vtfactliusßtnaturaaffeilum fiangi : quemad-ttiodum certe fiangitur, dum homo ex ilia natura~ Il inflatione ad infima qua^, ßonte fiefe demittit, quo Deum retiereatur.

2 Vnde^ tolligimM,noneßedoclrinam,quainfcho-^ lisprimum dificenda fit,fed cuiusfibi quisque ab vte^ ro magtfier e^l, nbsp;nbsp;cuius neminem obliuifici natura

ipfa patitur.Porrb fi ea conditione nati junt omnes acviuunt,vtDeum cognoficant: Dei autem noti-tia, nifihuc vsq^procejfierit ,fluxa eüac euanidate-os omnes a creationisfiua lege degenerate palam efi, qui nonadhuncficopum vntuerfias fiua vita cogita-tiones acliones^defiinant.

Eandera notitiam partim infcitia,partim ma-litia velfufFocarivelcorrumpi. cap. iiii.

I Ç Jcut autem omnibus inditum effe religionis men experientia te^atur: ita vix centefitmus quisq^ reperitur, qui concept urn in cordefiuofoueat, nullus autem,in quo matureficat: tantum abe^ivt fruclus appareatfiio tempore. Porrb fiue alij eua-neficantinfiuisfiuperfiittontbus,fiue alijdata opera mailt lose a Deo defcificant, omnes tarnen degene~ rant a ver a eius notitia : ita fitvt nulla in mundo relia maneat pietas, Q^d autem errore aliquot

. iifl. 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i f5 S T I T V T. L I B. I.

infuperflitioncm labi dixi, non it a actipio, quaß fuaeosfimpltcitas à crimine lib tret; quia C£citas qua laborant ,femperfere e^r fuperba vanitate amp;nbsp;contumaeia implicita e^i. 'l^on enim apprehen-dunt qualemfeoffert, fed qualem profuatemeri-tätefabricattfuntatnagmantur. Ouicquidpofiea in cultum aut obfequium Dei moltantur,impen~ firn Uli ferre nequeunt:quia non ipfum, fed (ordis fui figmentum potius nbsp;nbsp;fomnium pro ipfo

Rom I - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prauitatem dtferte notât Paulus,

Sic inane illud patrocinium,quodfuperfiitioni j fua pratexere multi folent,euertitur: put ant e~ nim fludàum qualecunque religionis, quamlibet prapoflerum,fatis effe: fed non animaduertunt, ve~ ram rehgionem ad Dei nutum,ceu adperpetuam regulam, debere conforma, i : Deum verb ipfum femper'fui fimilem manere : non ffebtrum effe, quod pro vniuscuiusque libidine transformetur. itfanevidereebl, quam mendacibusfucis Deoillu-dat fuperfiitio, dum gratificari tentât, i^lam ea ferefola,quafibi cura non effe teflatus eUjarripi-^ ens,quapriefcribit acflbiplaceredocet, aut con-temptim habet, aut etiam non diflimulanter re^ qcit.

Sua ergo deliria colunt amp;nbsp;adorant, quicunque cultus Deo commentitios erigunt. Quare Apoflo-lusvngam illam erraticam de numine opinio~ nem)

De cognit. DEI CREATORlS, 7 CAP.IIII. nem^DeieJJetffioranttampronunctat. Quum De- Gal. 4. t. s. urn f inquit ) nefiiretis, feruiebatii ijs qui natura. dq non erant. Nec multum intereU, hacfaltem tn parte, Deumne vnum, an plures concïpïas .-quiafemper averoDcod'tfcedù amp;nbsp;deficit: quo re-licio,nihil tibi reftat nifi execrabile idolum. Su-pere^ ergo vt cum LaÛantio conftituamus, Nullam efife légitimant religionem, nifii cum veritate coniunilam.

rationem vnquam habent nifiinuiti: nec ad ipfum appropinquant donee renitentes pertrahantur,nec turn quoque voluntario inibuuntur timoré qui ex diuina mai eflat is r euer ent ta fluatyfidtantiim fier-uiliamp; coaclo, quem tUis Dei iudicium extorquet: quod quia efifugere nequeunt, exhortent, ttaque nevbtque videantur eumcontemnere, cuius maie-flaseos vrget, qualtcunquereligionisfifecie defun-guntur : interim tarnen non definunt omni vit iorum genere fepoUuere. Ita hoc perflexuofibs circui-tU5 confie qut volunt hjpocrita, vt Deo quem fiugiunt propinqut appareant. Vbi enim perpetuus obe-dtentia tenor in tota vita efife debuerat, tn cun-(iis fere operibus ei rebellantes, pauculis tantum fiàcrificqs eum placate fludent: vbi faniti-moniavit£amp; cordis int egrit ate tilt feruiendume-tat,frtuolas nugas comminifcuntur (if nihili ob-feruatiunculas,qutbus eumfibi concilient.Imb ma- 1 iorilicentia infactbus fuis torpent, quia confidunt

.4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

exputionum ludicris fepoffe erga ilium defungi:de. inde, vbi in ilium defixa fidueia ejje debuerat, in fe velcreaturis fubfidunt,eopollhabite. Manet tarnen fernen illud,ejuod reuelli a radice nullo modopoteit, altquam ejfe diuinitatem :fed ipfum adeb corrupt u, Vtnonnifipefimos ex fefrublusproducat.

Dei notitiam in mundi Fabrica amp;nbsp;continua eius gubernatione lucere. cap. v.

A Dh£C,quiavltimiu beata vita f nit inDeico- i •^^gnitione pofitus ell,ne cut pracltifus effet ad felicitatemaditus, non folum hominum mentibus indiditilludquoddiximiis religionù fernen, fed it a fepatefecit in toto mundi opificio,ac fe quotidiepalam offert,v taper ire oculos nequeant, quin affic ere eu cogantur. Effentia quidem eius incomprehenfi-bilis ell: veriim fingulù operibus fuit cert as gloria fua notas infculpfit, (ly quidem adeb dar as amp;nbsp;infi- nbsp;nbsp;nbsp;'

ignorantia excufatio. Quare eleganter autor E-Hebr. n. v, 3 ptfloU ad Hebraosfecula nuncupat inuifibilium rerum ffedaculaiqubdnobu viceffeculifit tarn con-cinnamundipofitio, in quo inuifibilem alioquiDe-um contemplari liceat.

Mirificam eiusfapientiam qua tefi:entur,innu- z mera funtttim in coelo,tumin terris documenta. Cum enim neplebeq quidem cff rudifiimi, qui folo oculorumadmintculoinftrudt funt, ignorareque-diutna artu exceUentiam,vitro fe in ifta innu-meray

De cognit. DEI CREATORIS. 9 CAP. V. ftierabili, tarnen adeb di^lindla dijpofita coele-flis mtlitin varietate exerentem : conHat,neminem effecuinon abundefapienttam fiiam Dominus pa-tefaciat. Similiter omnium confeßione prafe fert genus humanum tarn ingeniofam compofitionem, vt ob earn meritb admitabtlis optfex iudicetur.

3 jlc proinde quidam ex philofiphis oUm hominem nonimmerit'o vocarunt, quiara-rum ft potenti£,bonitatis amp;nbsp;fapientuDei feci-niengt;fatis^miraculoruminfe contineat occupan-dis nofiris mentibus, modb ne attendere pigeat. Si Verb,vtDeumapprehendamus, extra nos egredio-pus non ell, quam veniam merebitur eius ficordia, quivt Deum inueniat, infe defienderegrauabitur? iademetiamratioell,curDauidexclamet,'Exore rfal.i. v.«-infantium ijr lallentium perfecißi rpbur tuum. fi-quidem non tantum in genere humano darum o-perumDei Jpeculum extare pronunciat, fed infantibus, dum a matrum vberibuspendent, fatis difer-tas effe UngUAS adpradicandam eiusgloriam,vt minime opus fit alijs rhetoribus.

Hie autem detegitur foeda hominum ingratitu-do, qui dum in fe continent officinam tnnumeris Dei operibus nobilem,amp;fitnul tabernam inaftima-bili opum copiât eferta, cum erumpere debet ent in eius laudes, tanto maiorefaftu contra inflantur amp;nbsp;turgent.quam mitis modisinipfis opereturDeus, fentiunt, quantum etiam donorum varietatem fx eius liberalitate poßideant, vfu ipfo docetitur.

Bac diuinitatisfigna effejCoguntur fiire velint no-lint: intus tarnen fupprimunt.

Tatendum fanee^i,infingulis operibusBehpra^ lo fertim autein ipforum vniuerfitate,nonfecus ac in nbsp;nbsp;nbsp;।

tabulis deptil'as effeDei virtutes, qutbHsineiusa~ gnitionem,^ ab ipfa in veramplenam^ felicita-tem inuitatur atqtiealliciturvntuerfum hominum genus.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atqui quantacunijj claritateamp;feamp; immorta- n

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefuunïregntimBominusinoperumfuorum Jpecu-

perßicuas teflificationesfemper hebefiimus, vtßne profeciu effiuant. Nam quantum ad mundi fabricant (if pulcherrimampofitionem attinet, quotus-quisq^e}lnoßrum,quicum oculosvelin cœltim attaint, vel per regiones terra varias circumfert,men te ad Créâtoris memoriam référât, ac non magis, praterito autore,in operu aßelludeßdeat? Quantum verb attinet ad ea,qu£prater naturalis decur-fusordtnem quotidte eueniunt, quotusquisq^ non magis reput at, caca potiusfortuna temeritate ro-

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tari amp;nbsp;valutari hommes, quàm Deiprouidentia

gubernari? Qupd fi quando tfiarum rerum du^u ac dtreihone ad Det confiderationem adigtmur (quod omnibus euenire necefidriutn eU ) tarnen r-bi temere diuinitatis alicuius fenfiim concepimt^, extemplb ad carnis nofira deliria vel praua corn- , mentadelabimur, acpuramBeiveritatem nofira forrumpimus yanitate. Jn (o quidem dtßtmtles.

De cocnit. DEI CREATORIS. 11'CaP.V, quod quif^fibipriuat 'nnaliquid pccuharu erroris accerfit : tn hoc tarnen fimthmt, qubdadvnü onines

f ab vno vero Deo adprodtgiofa nugameta deficimiis. Qw morbo non plebeta modo gÿ’ obttifa ingénia ,fed praclartßima amp;nbsp;fingulari alioqui acumine pra^ dita implicantur. Quant prolixe fuam in hac parte Jloliditatein prodidit tot a philofophorum natio? (

' ß lam tenendum quoque e^l,qu-cunque puram religionem adulterant ( vt omnibus aceidere ne-cejfe eli opinioni fits: deditü } difceßionem faecre ab vno Dca. Aliud quidem fibi in animo eße ia~ ilabunt, ßed quid intendant amp;nbsp;quid fibi perfiua-deantgt;nonmultum adrem facit : quando Spiritus r-pb 2.v. n. fanclus pronunctat omnes eße apoftatas, qui pro * » mentis fiua caligine damonia fupponunt in Dei locum. Ideóque Scriptura vt vero (Q vnico Deo locum faciat, quicquiddiuinitatis olim celebra-tumfuit inter gentes, falfitatiscß mendacij damnat: nec vllum numen relinquit, nifiinsion, Habacnc a. vbi peculiaris vigebat Dei cognitio. Certe inter ''as. ;o. gentiles Cbrifit atate proxtm'e ad veram pieta-tem accédere vift fiunt Samarita: audiuimus ta- loh. .v,«, men ex ore C H Rï S T l, eos neßciuiße quid colerent: Vnde ßequitur, vano errore fuiße de-lufos.

I Denique, etiamfi non omnes laborauerint craßis vitqs, aut in apertas idololatrias prolapfi

tarnen pura amp;nbsp;probata fuit religio, qua. tantum in communi fenfufundata effet. Atque vt nihildeteriusaccedat, hoc tarnen vitium non leue , , eli, fortuite adorare Deum incomitum, cuitts ta-

’ menreifiuntchrtfiiore,quicunqjexLegeedofHno /tint, quern Deum colere oporteat.

irgofiuflra in mundi optficio collucent tot ac- '3 cenfe. lampades ad lüuflrandam autoris gloriam: qua fie nos vndiqj irradiant, vt tarnen tn re flam viamperfe nequaquampoßintperducere. ‘Etfcm-tiüas certequafdam excitant, fed qua ante prafo-Hcb n V 3 f‘tntur,quamplenioreeffundantfulgorem. Qt^m-'' obrem Apojlolus eo ipfo loco ,vbi fecula fimulachra vocatrerum tnuifibilium: fubiungit, per /idem in-teUigieffeverboDei aptata: ita fignificansftnuifi-bilem diuinitatem reprafentari quidem tahbus/pe-flaculis ,fcdad lUam per/piciendam none/fe nobis oculos,nifi interiore Dei reuelatione per /idem il-luminentur.

Quanquam atitem naturalifacultate deficimur, 14-quo minus adpuram vsq,^ nbsp;liquidam Dei cognttio-

nem confeendere liceat : quia tarnen hebetudinis Vitiummtra nos ell,pracifa ell omnis tergiuerfa-tio. Neque enim ignorantiamfic pratexere licet, quinfemper étignauia amp;nbsp;tngratitudinis vel con-feientia ipfa nos conuincat. Sedenim, vtcunq^ vitio hominum imputandum fit,quodfernen notitia Dei, exmirabili natura artificto menttbus fuis injper-fum,mox corrumpunt,ne adfrugem bonam amp;fin-

De co G NI T. DEI CREATORIS. I5 CAP. Vf. (cramperuenut ; verißimum tarnen eü,nudii ifla amp;fimplictteflificatione, quaDeigloriad creatu^ rii magnifiée redditur, nequaquam nos fuffieien-tererudird

Vt ad Deum creatorem quisperueniat, opuS efleScriptiiradiice dcmaginra. c a p. vi.

/ R G O quanqttam hominum ingratitudinem fatisfiuperq^omnipatrocinioßoliat fulgor tile, qui in ccelo in terra omnium oculis ingeritur: aliud tarnen amp;nbsp;melius adminiculum accedere ne-cejfie eil, quod nos probe ad ipfum mundi creatorem dirigat. Itaq^ non fiufira verbi fui lumen addidit, qubinnotefceretinfalutem. at que hac prarogati-ua dignatus eil, quos voluit propiits amp;nbsp;magisfami-liariter ad fie colltgere. nbsp;nbsp;Hoc tgitur fingulare do

crofianclum refierat: neque tantum promulgat,ejfie c olendum aliquem Deum,fied etimfie ejfiefiimul pro-nunciat, qui colendusfit: nec eleiios docet modo in Heumrejpicere ,fiedfie quoque exhiber,in quem résidant. Hunc ordinem ab initio erga ecclefiam fiuamtenuit,vtprater communia ilia documenta Verbum quoque adhiberet,qua redior ed (jr certior ad ipfium dignoficendum nota. Necdubium ed, quin Adam,Noë,Abraham amp;reliquipatres hoc ad-miniculo penetrauerint ad fiamiltarem notitiam, quaillosab incredulis quodam modo dificreuit. No-dum

A P, VJ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J g J y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J J,quot;

düm loquor de propria fidei doclrina, quafuerunt illuminati inj^ematernavita. Namvt tranfirent amorte in vitam. Deunt non modo creatorem a-gnofiere neceffefuit, fed redemptorem quoque, vt certe vtrunque adeptt funtex verbo.

Sineautemper oracula amp;vifiones patribusin^2 notutt Deiu, fine hominum opera amp;nbsp;miniflerio ‘Itiod deinde per manus pofterii trader rent : tndubium tarnen est, infiulptam fuijfe eo-rucordibusfirmam doclrina certitudinem,vtper^ fùafi effent atque inteUigerent,a Deo profeliuni ef~ fe quod didtcerat. Tandem,vt dollrina veritas fu-perfies maneret in mundo, eadem oracula qua de-pofuerat apudpatres, quaß publtcis tabults confi-gnata effe voluit. Hoc conßlio Lexpromulgatafu-it, cut pofiea interprétés additi funt Propheta. Et-ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multiplex fuit Legis vfus,iterum tarnen re-

peto, prater dollrinamfidei pœnitentia proprium , qua Clrriflum Médiat orem proponit, Scrtptu-ramvnicum amp;nbsp;verum Deum, quatenus mundum creauitcirgubernat,certis notis cfr infignibits or-nare,nemifieaturcumfalfa deorum turba. 'Ergo quamuis hominem feriboculos intendere conueni-atadconfideranda Dei opera: aures tarnen praci-ptie artigere conuenit ad verbum, vt melius proficiat.

Sic igitur habendum ell, vt nobis affulgeat ve-ra religio, exordium d cœlefli dolirtnafieri debere, neque quenquam vel minimum guflum recta fa-naq^

De cognit. DEI CREATORIS. yCAp. vi, do£lnnlt;e percipere, nifi qui Scripture flient difcipulus ; vnde etiam emergit ver^ intelligenties ptincipiunijvbi reuerenter ampleStimur, quod de fiillic teflari Deus voluit. ISleque enim perfelitt filumvelnumeris fuis complet a fides,fed omnis re-ila Dei cognttio ab obedientia nafeitur. Etfane hac in partefingulari preuidentia confiiluit mortaltbus Deus in omnes atates.

quos vnquam erudire cumfiullu voluit ,fubfidium verbi adlnbuijfe, quod efiigiem fuam in pulcherri-ma mundi forma imprejfam parum ejfe efificacem prouideret: hacreäaviacontendere expedit,fiad finceram Det contemplationem ferib adjpiramus. Adverbum,tnquam,eÊl ventendum,vbi probe amp;nbsp;ad Viuum nobis a fuis operibus defcribttur Deus, dum opera ipftnon ex iudieijnoftri prauitate, fed esterna veritatis régula afltmantur. Itaquefapius Da-uid fuperflttiones e mundo tollendas docens, quo pfai.jj.jst puravtgeat reltgto,Deum regnantem inducitire-gnandinomtnefigriificansdocirtnam,qua fibi legi-timum principatum ajferitiquia nunquam euelli queuntex homtnurn cordibus errores, doneeplan-tatafuerit ver a Dei cognttto.

Proinde idem Propbeta, vbi commemorauitgio- p. 19 w »-riaDei à coelis enarrari,deinde ad verbi rnentionem defceditiLex,inquit, Domini Immaculata, conuer-tes animasiteftimoniu Domini fidele,fapientiapra-fias paruulis, e^c.Ptfi .n. alios quoq^Legisvfuscopre

hendit: fignificat tarnen in genere, cum frufird Deus omnes populos adfe inuitet coeli terra^ intuitu, hanc ejje peculiarem filiorum Dei fiholam.

QuoteftimonioScripturam oporteatfanciri, nemps Spiritus, vt certaconftet eius auto-ritas.-atqueimpiiiin efle comraentum jfi-dem eius pendcreab Ecclefix iudicio.

Ç CriptUïA non alio iureplenam apudfideles au- i toritatem obttnent,quam vbi fiatuunt è ceelo fluxifile,acfiviuaipfieDeivoces lUic exaudirentur.

' Inualuit autem apud plerosq^ perniciofißimiis er-i ror,ficriptura tantum inefie momenti, quantum illi 'Ecclefiafiuffragijsconceditur: acfiverb at erna in-uiolabilis^ Det veritas hominum arbitrio nitere-tur. At qui fiitaeü,quidmifieris conficientijs fiet, /olidam vita aterna fecuritatem quarentibus, fi quacunq^extantdeea promifiiones,fiolo hominum iudtcio fulta confiftant?

Sedeiusmodirabula, velvno Apoftoliverbo pul- 2 KpheC 2. chr'erefelluntur. Ecclefitam tile teflatur Propheta-■»■»o. rumeipApoflolorumfundamentofuflineri, Si fundamentum e^l EcclefiaPropheticaeß Apoflolicado étrina: fuam huic certitudinem ante confiare 0-portet,quamHlaextare incipiat. VanißimumeÜ igitur commentum, Scriptura iudicandapotefta-tem effe penes Ecclefiam,vt ab buius nutu tUius cer-titudopendereintelligatur^ Q^re dum illam re-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipit

De cognit. DEI CREAfORIS. 17 CAr.VlJ, cipit,acfuffragio fuoobfignM,non cxdubiaaut a-lioqut controuerfa authenticam reddit-: fed quia veritatemejfeagnofcttDei fui, fro fietatis ojficio nihilcunétando veneratur. Ouod autem rogant, VndeferfuadebtmurdDeofluxiffe, nifi ad^cclefia decretuin confugianius?ferinde eli,acfiquu roget, vnde difcemus luce di fernere a tenebrislNon enim obfiurioreveritatitfuafenfum vitro firiftura fra fefert, quant coloris fui res albs: ac nigra.

tisferfionajumitur. Prof beta enim amp;nbsp;Afoflolifit-ttum Dei nomen froferunt ,quo ad obfiqutum co-gatur totus mundus. Nunc vtdendum, quomoda biiuidaveritatefateat, nontemer'e ab qs froferri Det nomen. Petenda ell autem hac ferfuafio ab ar. canoteflimonio Sfiritus.Namficuti Deus folusde fe tdoneus ell tefits in fuo firmone : ita etiam non antefidem referietfirmo tn hominum cotdibus.

quant interiore teßimonio Spiritus obßgnetur. At^ £fi j9.».2i tofff‘^xioaptißtme abEfiiia ponitur tn his

verbiSySpirßusmeusqtüinteeß,(ir verba^uapo- ; fui inoreJiM^ fenunis tui,in perpetuum non de- î ßcient._

ProbationeSjquatenus ferthumana ratio,fatis lirmas fiippetere ad ftabiliendam Scripturx fidem. c A P. VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Irum quantum confirmationis ex eo accedat, i : *dtim tnterioreßudtoreputamus,quam ordi-^ i amp;nbsp;dtßoßta iüic appareat diuinafiipientia dtf- ‘ penfatio,quàm ceeleßis vbiq^ amp;nbsp;nihil terrenum redolent doctrtna, quam pulchra partium omnium

interfe confenfio,amp; eitumodtreliqua, quead con^ ctliandumfirtptif maieflate conueniunt. Tu veto folidius adhuc confirmantur corda noftra, du cogi-tatmis rerum magu dtgnttate, quam verborumgra tiaineiusadmirationemnosrapi.Nonergo abfque ’ i.Got.î.v.4 rationeApoßolus neivtrtute,nonhumana fapten-tia,fundatam effe fidem Corinthioru arguit ,qubd fun inter eos prindicatio non perfuafirß humanæ] fapïentiit verbis, fed ofienfioneßiritus amp;potentt£ I tommendabtlis fuijfet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

lamverbtotactarn inßgniiimiracula,quA re-A fert}gt;lofes,totidemfiint Legis à Mofe latsiproditieqj I E)cod.3 . doblrintefanctiones. t^amqubd in ipfiLegis pro-\ y.io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulgationefacies eius tanquam folaribus radqs |

ÖE COGNIT. DEI CREATORIS. »ÿGAP.VUl. nuUohumanooreinßata clatigebat : quod horren-doCore,Dathanamp;Abiron,totiHs^inipi£fuâtonis v.i^. txitiotammirtficevindicatafuitMoßs autoritas: N“™-^uodlapif vir^n percußus ßumen protinus eiecit: nuiu u.v., quodManècaloadeiusdepreeationem depluit: óquot; ita qutdem, vt quotidie depluens adpopulum alen-dumfufficeret: fi quu plus iufla menfiira repoßtum haberet,ex ipßt putredtne dtfieret, incredulitatem ßiamdiuinitu5puniri:n0nne hincDeus ipfum cec-ittus commendabat tanqua indubium Prophetam?

■ 7 Adhaequbdtribui ludainperfinaPatriarchala-{obaßignatprincipatÜ,quünegetßgt;tritu Prophe- v.it» ticofaélumprafirtim fi rcmtpfaniyt euentu com-probata fuir,cogitartoni noflra fubijcimu5?Exquo firiptum hoe memoria prodidit M.ofes, pratereunt ^nniquadrin^enti qutbus nulla eli in tribu luda feeptrimentio. PollSauleminauguratumvidetur i.sim.n regtapeteßastntribu Beniamin refiidere. CÙmà Samuele vngitur Dauid,quanam etus transferen-daratio apparet ? quis regem Jperaßit ex plebe- i.Sam.i« ia hominis pecuarij domo extturum ? ^quum il- *•’*

■ ntt?quu humanaarte vel induflrta vel prudentia t nbsp;nbsp;nbsp;gubernatam futffe vnblionem dicat, an non potius

vatiemi] ccelefiis complementum eße^Similiter qua de gentibus infœdus Dei cooptandis, obßctire lie'et, pradiciticumpoEt duo fiere annorum mtUia euene-'■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rint,an non diuino afflatu ipfitm locutum eße pala

' fiaciuntt' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 2

In rel'tquis autem Prophetis multo etiamnum^ clarius td cernitur. paucd tantum exempla deli' Efa.4s.v.i. gam.P.fatasCyrumnominaï per quem fiibtgendiC' rant ChaldM,amp; populus in libertatem afferendus. Plapfifuntanm plus centum, ex quo ita vaticina-tus esl Propheta, prtusquam nafceretur Cyrus.P^.ur-lerem. ïj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leremios priùs aliquante quam popiiltü .

abduceretur,annis feptuaginta finiret tempus ca-ptiuitatis, reditumque amp;nbsp;libertatem indiceret.) nónne à Spiritu Dei gubernari eins Itngttam opoi-tuiti'Qmd Danielian non vsque ad annumferefex- i centejtmum derebttsfuturis prophetias ita conti-xit, ac fi hifloriam de rebus geftis ac paßim notis * firiberet ?

Porrbfiad nouum Peflamentum venitur,quagt;igt; foUdisfulturisnititureiusveritas? Certequicun^ exprophanis hominibus ingenuipudorisguttapra-dti erunt,lecto primo cap.Luca pudefient.Iohannd autem efublimt tonans, quos non cogit in obfequi-um fidei,eorumperuicaciam quolibetfulmineva-hdiüs profiernit. Padem Pauli Petri ratio elh , in quorum firiptis quamitis matorpars cacutiat' . ipja tarnen coeleflis maieftas deuinllosßbi omnes Ù quafi conflrtäios tenet.

Adde, quod aha quoqueßunt optima rational cur pondéré ßuo non careatEccleßa conßenßus.

lam quanta ßecuritate nos ei dolirina nomlgt; dare par eli, quam totßanblorum virorum fanguiU fancitam (ß tefiißcatain videinus l Altaßunt nb pai'

I rlt;e dignitas ac mai eft as offeratur pqs peiloribtisfted qua non ftatis per fte valeant ad firntam illi fidem comparandam,donee eins reuerentiamcoeleftis Pa-ter, fuo tllic numine patefablo, omni controuerfia eximat. Quart tu verèdemüadfaluificaDei cognt-tionem Scriptura fatisfaciet, vbi interiori Spirittts fftnebiperftuajionefudatafueriteitts eertitudo. verb ad earn confirmandahumana extant tefttmo~ nta,fic inania non erunt,ftt pracipuum tUud (irfum mum,velutfecundaria noftra tmbectllitatis admi-niculd,ftubfequantur.

ß Omnn pietatis principia euertere fanaticos, qui pofthabita Scriptura ad reuelationem transuolant. cap. ix.

■* Heum penetrandi viam imaginantur, non ta errore teneri quam rabte exagitari putandt ftunt. Paulus in tertium vsq^ ceelum raptus, non deftitit ■ • tarnen proficere in dobtrina Legist Prophetarum, ftcut Timotheum ftmgularis praftantia do£to~ remhortatur,vt leblioni attendat. Ac memoratu T'm-i' dignum ebi elogium illud,quoScripturam ornat: Vtilem effe addocendum,moncndum,arguendum, qubperfeéhreddanturfterui Dei. Deinde amp;nbsp;hoc mihirejponderi abipftsvelim,an alium haufterint

fit ffititum ab eo quern dtfeipulis fuis Dominus pro-mittebat. Qt^lem autemfore promittendo de-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïiunciabiïnt? ueiitpe qui non a feipfo loqueretur, ;

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fid fu^^ereret eorum animis infliüaret, qu£

ipfe per verbum tradidijjet. Non ergo promtß't , nobis Spiritus ojficium est, nouas amp;nbsp;inauditas I reuelationes confingere,fed illam ipfam quaper Eu-I angelttim commendatur, doltrinam mentibus no-firis obfignare.

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;aHfcultationiefefludtoseincumbedum,fiquem

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àspirituDeifructumperciperelibeat(ficutetiam

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudat Petrus corumfludium,qui attend funt ad \

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propheticam doctrinam) contra verb, fi quis fiiiri- i

'lt;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus, praterita verbi E)ei fapientia, aitam dobtrinam

nobisingerit,eum meritbvanitatisacmcndacij fu- ' jpeélum effi debere. Nam ne fub titulofito Satané jpiritiis obrepat, in fua imagine qua Scripturis im-prefit, vult à nobis recognofci. Scripturarum autor eEl,varius dtfimilis^ ejfe non poteîl.Qualem igitur fe tlitcfemelprodidit, talis perpetub maneat opor- '

• 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tet.Hoc contumeliofum tUi non e^, nifi forte bono- .

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rificuni ducamus à feipfo defcifcere amp;nbsp;degenerate. I

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oupdverb ht er a occidenti nos incubare cauil- gt;

lantur ,incopoinasluuntcontemptaScrtpturlt;tfa-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ox» î-V.« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiât,Paulum iüic aduerfus pfeudoapo-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiolos contendere, qui quidem Legem citra Chrtfii :

* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam in fidehum vifcera infculpturum amp;nbsp;cordi-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus infcripthrun}. Emortua edi tgttur lit er a amp;fult;n

De cognit- DEI CREATORIS ZJCAP. X. lectures ne cat Lex Domini, vbi amp;nbsp;à Chnfti gratta diuellitur, intabto corde, aurtbtis tatum infonat.

VertintfiperSpiritani efficaciter cordtbtts imprinit, tur,fichrißumexhtbet:verbumesivttie, conuer,^^^^-tens animas, fapientiampraftansparaulis. Omn ettam eodem loco pradtcattonem fiiam Apofiolus mintflertum Spiritus vocat : mmirum ßgntficans, it a fila quam in Scripturùexprefiit,veritatiinha-rereSpiritumfianctum,vtvim turn demum fiuam proférât atque exerat, vbi fiia confiât verbo reue-rentia. In htinc modtim chrifiiis dtfiipulis duobus^'^’^fi^‘'''^^ fienfium aperiebat, non vt abtellis Scripturis perfie fdperent,fed vtficripturast ntelligerent.

Scriptiiram vt omnem fuperftitionem corri-gatjveriim Deum exclufiuè opponere dijs omnibus gentium, cap. x.

■* lem Dominus tn Scriptura reprafientet, qualem in operibus fuis delineari,prius rifium ell- îiondum attingopeculiarefadus, quo genus Abraha à reli~ quis gentibiis difitnxit. Paßtm verb celebratur fy paterna eins bonttas,amp;voluntas adbeneficentiam procHuis,(^ exçmpla tradunturfeueritatis,qua ifi,. ßum fcelerum vltorem eße oßendunt, prafer, tim vbi tolerantia fila contra obfiinatos nthil proficit.

2 lAofesvideturvoluiffe breuiter comprehendere, quicquid de ipfi intelltgi ab homintbus fits effet.

Iehi)ua,inqt)it,Iehotia,Dctis mifirtcors (^clenieni, EKod.jf. fattens,^ mKltamiferattonis,acverax,quicu^o-dis mi/ericordtam in miUia, qui auf er s iniquitatem ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;feeler a, apud quem innocens non erit tnnocens,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui reddis tniquttatem patrum fi lijs ac nepotibtis :

vbianimaduertamuf,eius£ternitatem kiu àe/risolasf map^mficotllo nomine bisrepetitopradieari: deinde commemorari eittsvirtutes,quibtis nobis deferibi-tur,nonquisfitapudfe,fed qualis erga nos, vt ifla eitis agnitio viuo magis fenfît quàm vacua amp;nbsp;me-teoricafiieculatione confier. Virtutesporrb eafdem hicenumerariaudimus, quas notauimusincœlo ô-terra r élue er e : clementiam, boniratem, mifericor-dtam, iufiitiam, iudicium, veritarem. ISlam virtus eir potentia fub titulo Elohim continerur.Porrb non inaliumfcopumdefiinaturquain Scripturis nobis proponitur Dei notitia, quàm qua in creaturis im-prefia nitet: nempe adDet timorem primum, deinde ad fiduciant nos inuitat, quofcilicettirperfebla vita innocentia,lt;it non fimulata obedientia colere rduin dtfiamus, turn ab eins bomt ate tot i depen-dere.

Sed hîc fummam generalis doclrina coUigere i I propofitum ePl: ac primo quidem obferuent lebio-res,Scrtpturam,vt ad verum Deum nos dirtgat, di-ferte excludere ac reijeereDeos omnes gentium, quiafecttlisfere omnibus paßim adulteratafuit re-Hib».2.v 20 tatione lïabacuc,vbi idola omnia dam-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nauit,Tgt;eumintemplofuoquarereiubet,ne alium

De COGNIT. DEI CREATOR! S. JÇ CAP. XI, admitter ent fideles,quant qui fie verbo fuo patefie-ferat.

Deotribuere vifibilem formam nefas efle, ac generaliterdeficereàveroDeojquicuncp i-dola fibi erigunt. c a p. x i.

/ X r T,rum,vtfcripturapopulariter loqutfilet, vbi ' verum Detim à falfis difiernere vult ,idolù pracipue euraop^onit : non quod probet, qua fubti-li 'us amp;nbsp;elegantiusà Philofiphis traduntur,fid quo meltùs detegatmundiflultit tant,itno ament iam in quarendo Deo, quandiu fiiù quisq,^ fieculationibus adharet. Exclufiuaigiturdefintttotn ntbilum re- . digit,quicquid diuimtatispropria opinionefibi fabricant hommes : quia Deus ipfifilus est de fi ido-neus tefiis. Interea ciim hic brutus ftupor totum orbem occupauerit, vt vifibiles Deifiguras appete-rent,tenendum nobis ell hocprinciptum, tmpio me-dacio corrumpiDei gloriam, quoties ei forma vlla uffingitur. Itaq^Deus in Legepofiquamfibi vni af-feruit deitatis gloriam, vbt docere vult, quem cul-tumprobet vel repudtet, mox adtungit, pjonfacies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

rr/»!fculptile neq^fimilitudinem vllam : qutbus verbis licentiam noflram cdércet, ne ipfiim vlla vifibi-li effigie reprafentare tentemus.

id colltgerepromptum eil ex rationibus,quas prohibitioni aditingit. Primum apud Mofen, M.e-mentoquodlehoualocutus tibi fit invalle Horeb : vocem audifli, corpus non vidißi. Obfirua ergo tei-pfum,neforte deceptusfacias vdam fimilitudinem

C A P, X f. îÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I t; S T ï T V T. L [ B . t.

Ô-c.VidemuSyVt aperte vocemfuam opponat Deus 'E.ti.^o.y,.xiOtnntbusfiguris,vtfiirtmus,aDeo defcifcere qu!~ Item 41.V. ctinquevißbiles eiusformas appetunt. ExPropbe-Efa^.4s.vg tisfufficietvnusEfaiaSyqui in bac demonflratione ï^a.4s.v.j plurimus e^l,vt doceat,indecoraamp; abfurda ficlto-nefœdariDeimaieftate, dum incorporeus materta corporea, mùfib 'tlis vifibil'ifimulachro ,fpiritus re inanimataàmmefus exigui ltgnt,lapidisvel aurifia ftoafiimtlatur. vndeconfiât, quicquidfiatuaram er’tgttur,velimaginum pingitur ad Deumfiguran, dum,fimpliciter ei difilicere,ceu quadam maiefia-^ tufiiadedecora.

Scioquidemillud effe vulgb plus qtiàm tritum, p Eibros idtotarum ejfe imagines. Longe aliterpro-v.3 nunciatSpiritus Dei. Kam cum leremias lignum ’ •*•''■'8 doStrinameJfevanitatispronunciat: Cum IIaba~ cue docet confiatile eJfe doä:orem mendaeij: certe bine generalis colltgenda ell dollrina, futile efie adeoque mendax, quicquid de Deo ex imagini~ bus bomines didicerint. Opponunt enim veto Deo fimulacbra tanquam res contrarias, amp;nbsp;qua nun., quamfimul conuenire pofimt.

Augufiinus fecure pronunciat, Kefas eJfe non 6 tnodbadorarefimulacbra,fed Deo coUocare, Ke~ que tarnen aliud dicit, quam quod multis ante annis in Concilio Elibertino decretumfuerat,cu~ ius bocells6.caput:Placuitintemplis non babe,-ripilturas, ne quod colitur vel adoratur, in parie., tibusptngatur. Sed inprimis memorable eliquifd alibi

De co g nit. DEI CREATORIS. Î7 C A P- X I. ' alibi citât ex Varrone Augufiinus,fiiaquefiibfiri- [j[, jj. ptioneconfirmat, Qui primi Deorum fimulachra uiiateoci tnduxerunt, eosamp; metumdempßjfe,amp; emrem addidijfe.

7 Qt^re ne poßhac effu^igißovtantar,Libres eße idiotarum imagines: quod tam aperte pluribus Scripturateßimonqsrefellitur. L^onhac eliinßi-cris locisdocendifidelis populi ratio. In verbi ßi pradicatione facris myflerijs communem illic । omnibus doclrinam proponi iußit. Neque etiam alia de cauffa, qui praérant Ecclcßis, reßgna^ runtidolis docenclivices, nißquia ipßmutt crant.

Chrißum vera Luangclij pradicatione depingi, amp;nbsp;quodammodo ob octilos noßros crucifigi,teßa.. gjI.,.» i tur Paulus,

fureceptum eil,quod in libroSapientia habetur: primos fcilicet extitijfe eorum autores, qui hune honorem detulerunt mortuis, vt ipforum me-nioriam ßperßitiose colerent, Pt fane fateor, peruerfum hune morem fuiße vetuflißimum : non tarnen concede hune fuiffeprimum malt fontein. idola enim iam fuiße priùs in vfi,quant ifla in confecrandis mortuorum imagtnibus ambitie inualuiß’et f cuius apud profanos feriptores crebrafit nientio) confiât ex Mofe,c'um Pache-^^^ ^'quot;'''^^ lem narrat furatam eßepatris fui idola, non ficus a( de çommuni vitio loquitur. Vnde

colligere licet,hominis ingenitim perpetuam, vt ita loquar,ejje idolorumfnbricam. Uanc effe idolola^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trite originem, quod homines Deum ßbi adejfe non

credunt,nifi carnaliter exhibentß prtefintem, pro-£iod.}2 V I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplum. ISSefctmits ,dicebitnt,

quid tfii Mofi contigeritßac nobis deos, qui nos procédant. Veum quidem effe nouerant, cuius experti virtutem erant in tot miraculisißd propinquum ßbi eße non confidebant, niß oculis cernercnt cor-poreum vultus einsßmbolum, quodßbi teßimoni-um eßetgubernantis Dei. A praeiinte ergo imagine volcbant cognofiere ,Deum itinerisftbi eße ducem.

Dale figmentum fcquitur protinus adoratio. Qtatm entm Deum fie homines in fiimulachris in-tueri arbitrarentur, ipfiiim quoque ilUc colue-runt.Tandern toti amp;nbsp;animis cfi oculis illicaßxi,ma gis obbruteficere cccperunt, quafi. altquid diuini- quot;nbsp;tatisineßet, obflupeficere amp;nbsp;admtrari.lam confiât, hominesadfimulachrorum cultum non antepro-rumpcre,qHamcrafiiore aliqua opinione fimtim-buti:nonquidem vtdeos exifiiment, fid quiavim altquam diuinitatis illic inhabitare imaginantur. ItaquefiucDeum,flue creaturam tibi in fiimula-chro reprafientes, vbi ad venerationemprofierneris, iamfiuperfiitioneahquafaficinatuses. JJac ratione Dominus nonfiatuas modo erigi ad fie eßigiandum Dtw.'s fialjYcfi^plas,fiedtitulos etiam quoslibet^ lapides rjiT'* confiecrari vetuit, qui in adorationem profiarent.

De cog nit. DEI CREA TO RJS. ij CAP. Xf. de adoratione fubijcitur. 'Ham fimulatg^ effiifa Cilüeovtßbtlis forma, huic quoque alltgatur illius rirttu. Itafluptdifunt homines, vtDeum afigant vbicunq^afingunr. Acproinde fiert nonpoteil,quin adorent. Neque tntere^i,tdolumnefimfliciterco~ lant an Deum in idolo. Hac femperidololatria ell, cumidolo,qualieunq,colore, exhibenturdiuini honores. Et quia fuperflitiose coll non vult Detts,illi eripitur quicqutd confertur in idola. lx on repu-tantur,inquiunt,pro dijs imagines, nec tarn prorjùs incogitanteserantludai, vtnon nieminijfent Egt;e-umfuijfe, cuius manu eduüi effent ex Aegjpto,an-tequamfabricarentvitulum. QtnnAaroni dtcen-ttjillos effeDeos, à quibus liberati effent e terra AE-gyptijintrepide annuebant, non dubia figmficatio-ne,veile fe retinere Deum ilium liberatorem, modb praeuntem in vitulo confficerent. Nec ita flupidi fuiffeEthnici credendifunt, vt non intclligerent, Deum ahum effe, quam lignum amp;nbsp;lapides. Muta-bant enim pro arbitrio fimulachra, Deos fcmper eofdem ammo rettnebant.

JSieque tarnen ea fuperftitione teneor, vt nudas prorfiis imagines ferendas cenfeam,fed quia fcul-ptura fy ptilura Dei dona funt, purum amp;nbsp;legiti-mum vtriusq^ vfum require. Deum effingi vifibilt J])ecte,nefis effeputamus,quia idvetuit ipfi, ^fierifine aliqua gloria eius deformatione non poteH. Acneinhac opintone nos Jolos effe piitent, omnes fanosfcriptores tdfemper improbafie repertent, qui

ineorummonumentisverfatiftierint. Si nefigU-rare quidem Deo corpoream ejjigiemfas est, multo minus ipfam in Deo, Deum tn tpfa colere hcebtt:V.e-ftattgitur,vteafolapinganturac fculpantur,qHo^ rum fint capaces ocuh,Dei maieftas, qua oculo-rum fienfu longe fiupertor en:,ne indecor is Jpectris corrumpatur.

Verum an vllas omnino imagines habere in Chri^ ‘3 flianis templis expédiât, obiter expendamus.Prtn-ctpib ,fi quid nos mouet veterù Ecclefia autorit as, meminerimtis qtiingentis circiter anms,qutbus ma-, gis adhucflorebat religio, lt;fr fincerior dollrina vi~ gebat,Chriftianatempla futjfe communiter ab i-magintbus vacua. Pepudtarunt autem easfiancti patresmagis confilio amp;nbsp;ratione, quant ignoratio^ ne aut negligentia pratermiferunt. Owd etiam Ipift 4j» Augufiinus claris verbis teftatur: Cum his ficdibus locantur ,inquit, honorabili fiiblimitate,vt apre-cantibus atque immolantibiis attcndantur,ipfit fii^ mihtudineanimatorummembrorum atque fenfiu-1 lofcan. j um,quamuis fenfu amp;nbsp;anima careant, aÿiciunt iiu ’•M firmos animos,vtviuereacfiirarevideantur. Hac fanevidetur caujfa effe, cur Iohannes non tantum à fimulachrorum cultu,fedab ipfisquoque ftmulachriscaue-

; TX iximtis‘iutcm initio^Deinotitiartinón ejjepo-' fit am in frtgida Ipectilattone, fed ficutn tradhere eitts cttltum. Ac obiter attigimus, quomodo nt} colatur: nunc breuiterrefcto, Qiwties ajferit Script ura vnicum ejfie Deum, non pugnare de nudo nomine,fi’d hoc etidmpracipere,ne ahb transfera-tur quicquidmdiuinitatemcompetit. Tenendum igitar eU,nifiinvno j)co refideat quicquidpropri-

, urn eH diuinitatit, honorefiuo ipfiumfioliari, viola-riq^ eius cultum. Atque htc intentiore cura ani-tnaduertere conuenit .quibus afiutijs ludat fiuper-fiitio. Neque enim ad aiienos Deos fic deficificit, vtvideattir fiummum Deum defierere ,veHn alio-rum ordinem redigere: fed dum fiipremum locum ilU concedit, turbam minorum Deorum circun-dat, inter quos propria eius officia partitur. Jta ( licet difiimulanter dr ca Hide) diuinitatis gloria diffiecatur.

dr dulia, quam appellant, diUinctio, quo impu-ne viderentur angelis dr mortuis tranficribi di-uini honores. Quern enim fianliis cultum defe~ runt Tapifta, nihil reip/a differre aD E I cultu, palam ell. Promificue enim dr DEVM amp;nbsp;iUos adorant, nifi quod dum vrgentur, exceptions

hac tuadunt, Deo fe tUibatum feruaretjuodfuum eît,t]Uia Ititriam illt rehnquant. Atqui de re, non de voce,cumfit qu^flio, quit tllupermtttat tam fiecu-re in re omnium maxima ludere ? yerum,vtomit~ tamushoc,S'gt;sKeia.fieruitus est,Ka7?dia cultus, lam ei ferutre durum effetfiepenumero, quern colere non recufiares : it a iniqua effet dijlributio,fitn£tis afii-gnarequodmaius eH, Deo quod minus esl relin-quere.

6al.4.v. 8. Omifiisargutijsrem expendamus. Paulus,cum j Galatisreducitinmemoriam,qualesfuerintprius~ quant effent Illuminati inDeinotitia,dicit,eos du-lian exhibuiffe qs,qui natura non erant dij. Vtcun-que latriam non nominet, an ideo excufabilis ell eorum fiuperfititio ? Et cum Chrifius Sathana inful-

’** tumrepellit hoc clypeo. Scriptum effe. Dominum Deumtuumadorabis,nonventebat nominatim in qiuftionem latria.Sathan emm non nifi asçy uKucm-atr exigebat. Similiter cum reprehenditur Iohan~ Apoc.is, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘tb angelo, quod tn genua coram eo procidiffet,

’•‘°' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nondebemusintelligere,Iohanem tam fuiffe amen-

tern, vt debit urn fill Deo honorent vellet ad ange- ■ lum trans ferre. Sed quia fieri aliter ne quit,quin dtuinum aliquid fapiat cultus qui cum religtone contuncltis efl,'!!^}a-icutJi!v ille angelum nonpotuit, quin ex Dei gloria detraheret. Legimus qutdem, fitp'e adoratos fuiffe homines,fed tile fuit ciuilis honor,vt It a dtcam : religio autem aliam habet ratio-nem,quA,fiimulatqjConiun^a elicuntcultu,diutHi

De cognît. dei creatoris. 3; cAP.xtr. honoris profanationem fecum trahit: J dem nbsp;nbsp;in

bueret. QMd ergo fe corant Petro proflernit, non facit cert'e hoc animo ,vt eum adoret loco Dei: feuere tarnen Petrus ne hoc faciat prohibet. Cur?ntfi qitianunquam tarn articulate homines inter Dei amp;nbsp;creaturarum cultum difcernunt, quinpromi-fctie transférant ad creaturam, quad erat Dei pro-prium.Proindeßvoltimus vnum Deum habere, me-minerimus,netantillumquidem ex eius gloria de-libandum, quinretineat quod fibiproprium eil.

Vnicam DeiefTentiam ab ipü creatione tradi in Scripturis, quae tres in fe perfonas conti-neat. c a p. x 11 r.

^'-^ditur in Scripturis,non modo ad euertenda vulgideiiria,fcdetiamadrefutandas profana Phi-lofophiaargutiasvaleredebet. Nam certeeius im-menßtas terrere nos debet,ne eum fenßt noflro me-tiri tentemus:ßiritualis verb natura quicquam de eo terrcnumautcarnaleßeculari vetat.Eodemper tinet,quodfapiusdomicilium ßbi in coelo aßignat. Etßenim,vteaincomprehenßbilis, terram quoq^ ipfamimplet:quia tarnen mentes noflras pro fua tarditatefubßdere in terra videt, meritb,vtpigri-iiem nbsp;inertiam excutiat,ßipra mundum nos at-

CAP. XIII. J4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I H S T I T V ï. L I B. I.

Seel alia guoquejpeciali nota, qua propius pof-ßt dignofiiß deßgnat. Nam ita fe pradicat vni~ cumeffe,vt diflinli'ein tribusperfinisconfideran^ dumproponat: quas niß tenemus, nudum amp;nbsp;inane duntaxatüeinomenßne veto Deo in cerebro no^ flrovolitat. Cateriimde voce Perfonapriusviden-Heb.I. v.3 Pilium Dei Apoflolus charablerem hypofla-^ feos Patris nominans, baud dubie aliquam Patri ßibßflentiam aßignat, in qua différât à Pilio. Cut apte conuenit quod mox additur ,effe ßilendorem gloria.Certe exApofloli verbis colligimj-is,propriam effe in Patre hjpoflaßn, qua in Pilio refulgeat. Vrf~ de etiamrurßis facile elicitur Pilq hypoflaßs,quit eum d Patre difiinguat. Padem in Spiritu fanbto ratio : quia amp;nbsp;Deum effe flatimprobabimus, amp;nbsp;tarnen ahum d Patre cenferi neceffe eil. jiaeporrer diflinHio nd eil effentiie,quam nefas eilfacere mul-tiplicem. Prgo fequitur, tres effe in Deo hypofla-fes. idem exprefferunt Latini Perfona voce. Si verbum de verbo transferre libeat fßibßflentia dice-tur. Nec verb foils Latinis in vßt fuit Perfina nomenffedGraeißmiliter doctierunt tria va. in Deo effe.

'lt; Perßnaui igitur vocoßibßflentiam in Deief-• ■ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' fmtia,quaadalios relata, proprietate incommu-

^cabilt diflinguittir_, Subflflentia nomine aliud quiddam intelligi volumusqudm èffentiam. Sie-nimSermo flmpliciter effet Deus ,interea nonha-loh. I. v.i 4i.w aliquidjpprium, perper am dixiffet loannes, ■

De GOGNIT. DEI CREATORIS. Jÿ GAP.XlII. fuijjefemperapudDEVM. Vbi continuopbSlad~ dit,D EV M quoquefuijje ipftim Sermonem, ad vnicam effentiam not reuocat. Sedquia apud lie-um ejfenon potuit, quin refideret in Pâtre: hinc emer^tt ilia fubßftentia, qua etfi indiuiduo nexu (um ejfentia coniunbla eli, nec potelifeparari ,j^e~ ctalem tarnen habet not am, qua ab ipfa différât, lam ex tribus fubßflentijs vnamquamque dico ad alias relatam proprietate dißingui. Relatio hic dtfirte exprimitur,quia vbi ßmplex fit DEl mentio cir Indefinita, non minus ad Eilium Spiritumßanclum pertinet nomen hoc, quam ad Patrem. Simul autem atque Pater cum Eilio confertur ,ßua quemqtte propriétés ab alt er o diß-cernit. Tertio, quicquid ßngulis proprium eil, incommunicabile effe affero:quia in Eilium com-peterevel transferri nonpotell, quicquid adnotam dißcretionis tribuitur Patri.

Priußqtiam tarnen longius progrediar, probanda erit or Filij amp;nbsp;Spiritus fanlti deitas: deinde, vt inter ße différant, videbimus. Certe cimt DE I verbum nobis proponitur in Scriptura, ab-ßurdißimum fuerit, imaginari fluxam amp;nbsp;euani-dam vocem, qua in dérem emtffa prodeat extra ipßum D E V M: cuiußmodi amp;nbsp;oracula Patri-bus édita, amp;nbsp;Prophetia omnes fuerunt : quum perpétua magis Sapientia indicetur apud D E-F M refidens, vnde oracula amp;nbsp;prophetia

|) CAP. XIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. L I B. I,

I i.fec.i. V. 11 omnesprodierunt. îJon enim minus (tefle Petro) F ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locuti funt Spiritu Chrifli veter es Prop beta quam

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoflolt,amp;quicunque poftea caleflem doärinam ,

admimflrarunt.Q^dfiSermonisfuit tile Spiritus, CUIUS organa fuerunt Propheta, indubie eolligi- , mus verum fuiffe Deum. ISlec verb obfiurum eil

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoddicitSolomon,vbiSapientiaminducità Deo .

t' Ptou. ».V.2Î antefeculagemtam, rerum creationi tft“ cun- j I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uis Dei opertbus prafidentem. Qm etiam jpeliaf !

I loli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diUum illud Chrtfti,Pater meus amp;nbsp;ego vf^ ad hue

I t-s-'/aj ^-(fnoperamur. Multb autem omnium clarißtmb i [ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannes,quumSermonem ilium, qui ab initio De

us apudDeumerat,rerum omniumcaulfam fimul cumDeo Patreftatuit. Prgo,vt omîtes diutnitus ;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profeltareuelationesverbi Dei titulo rite infigni-

untur: tta Verbum illudfubflantiale fummogradu locate couenit oraculorum omnium fcaturiginem, qubdperpetubvnum idemq^ manetapudDeum,gf Deus tpfe ell.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ptfiautem M.ediatoris perfonamnondumat-^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttngo,fed dtffero vsque tneum locum, vbi de redem-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pttone agetur : quia tarnen inter omnes confiare

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debet, chrtflum effe tUum Sermonem carne tndu-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn, hue optime conuenient quacunt^ Deitatem

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifloaßerunt tefltmonia. Hon obfeure ab I fain

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efis.v.s Chrifiusinductturamp;Deus,ó'fumma potentiaor-

natus,quod vnius Det proprium e}i,Hoc eii, tnqutt, nomen,quo vocabunt eum. Deus fortis,Paterfuturi feculi,cßc.Dubiu no eii^neade ration« Detu fortis nunc

nue vocetur, tjuapaul'o ante Immanuel, llihilaute dilucidiut leremta loco guan pot ell, Hoefote nome quo vseabttur germe Dauidùtlehoua iuflttia noflra.

gt;0 nine etiam illud Fault, chriflum futjfe po- ” puli ducem in deferto. Innumera teftimonia o- Exod-aj mttto,tnquibu$ tut'oacquiefietfides nofira.

cum dicitur apud Efaiam, Fcce Deus nofter ifie, hic est lehoua ; expelrabimus eum,(^ fieruabit nos : o~ culatispatet monftrariDeum,qui in fialutem po~ f uit denu'o exurgit. Et emphaticademonflrationes bispofiita non alto fitniithoc trahi quaadchrifium. Apertior etiamnum locus Malachu ,vbt renturum v.g Domtnatorem, quituncexpetebatur,ad templum fuumpromittit. Certenonntfivnt fiummoDeo fia~ crumfuit templum, qttod tarnen ProphetaChrtflo vendtcat.Vndefiequttur,eundem efieDeu quifem-per adoratusfutt apud ludaos.

Il îlouum autem Fefiamentum innumeris tefii^ wonqsficatet. Ideodanda ell opera,vtbreuiter fie-Itgamus patica. Inprtmis eli tUud fingulari ani-maduerjione dtgnum,qui)d Apoftoli qua de Deo a~ ternopradtélaerant,in Chrifio vel iam exhibita, vel ohm reprafentanda docent. Nam vbi Efaias Efi.i. v. ’* Dominum exercttutim ludais amp;nbsp;ifiraélitis in petra fiandah amp;nbsp;lapidsm offenfionisfore vaticinatur, id PaulusafferittnChriftoefie impletum. Dominum ergo tllum exercituum, Chriflum ejfie déclarât. Similiter ahbt: Oportet,inquit, nos omnes femel fifli ad tribunal Chrifli.Scriptum eli enim, Mihifleâe- v.» ’

tur omne genu, dsquot; omnù lingua mrabit mihi. ld cuniapudEfaiamdefeD EV S pradicet^CHRI- ■ STVS re ipfi in fe exhibeat: confequitur iüum ipfiim E)eum ejje, cuius gloria traduci altb non po- ’ teEl. Sic Johannesgloriam Eilijfuijfe teflat ur, qua .

Joh II.V.4I Efaiapervifionem reuelata fuit, ciim tarnen Ero- 1 Eu.s.v.i phetaipfeDei maieftatem fibivifamfcribat, lila J Hebt I vao Apoflolus ad Hebraos in Eilt urn confert, ' Sc 6 nonobfcurum esl, ejfeclarißima Dei elogia: Tu in principio,Domine,ftindafli ccelum dr terram ,amp;c. I Jtem,Adorateeumomnesangelieiu5. Quacunq,,in I Pfalmisilliscanuntur ,folu5Chriftus impleuit: ille fuit qui exurgens mifertus eJl Sion:ille,qut omnium gentium amp;nbsp;infularum regnumfibi afferuit. Et cur. » loh.i.v. I dubitajfet Johannes Dei maieftatem ad Chriflum 1 referre, qui prafatus fuerat, Verbum femperfu-jffe D E V M? Quid formidajfet Paultu Chri-, flum in Dei tribunali collocate, qui dixerat eJfe ’ Deum in fecula benedi£lum ? Alibi etiam Deum

TTimotlf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manifefiatum eJfe fcrtbit. si Deus eli '

V IS ' in fecula laudandtis, tlle ell igitur, eut foli omneni giortam amp;nbsp;honorem deberi alio loco idem affir-rhii.2.v.s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verb id dißimulat : quin palam cia'

I loh 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dullurunt

i. Timöt3° raßtnaloco,ßaqualem Deofeprabuiffet,fed vitro fetpfiim exinaniuiße.Johanes,Jpfi eJi, inguit,verus ^^'^°-''-^^Deus,amp;Vitaaterna.

quailliin Scripturis adfcnbuntur, euidentius inde adbuc elucefcct. Ab initio vna cum Patte ha-clenus operari, prouidentia à“ virtute mundum adminißrare,nutuquepropria virtutis omnia mo-derati I'quod tUi dat Apofiolus ) non ell niß Crea-totts.

Netjue felamgubernandi orbis prouinciani cum Fatre participât, fed alia quoque fingula officia qua creatnris cemmunicari nequeant.Clamat Do-mimisper Prophetam,Ego fum,ego fum quideleo

iniquitates tuas propter me. Secundum banc fen-tentiam cum iniuriam irrogari DEO Judai ex-iflimarent, eb quod peccata CHRISTVSre-mittebat, banc poteßatem fibi competere non tantum verbis ajferuit, fed mtraculo etiam com-probauit.Ergo peccatorum remifionis non tantum miniflerMm,fedpoteflatem penes ipfumejfe con-jfiicimus,quant a feadalium tranfituram Dominus negat. Qmd ? tacitas cordium cogitattonesper-contari amp;nbsp;penetrate, an non folius DEI ell? At earn quoque babuit Cbrifitis :vnde coUigitur e-ius diuinitas.

y In miraculis autem quant perffiicue luculen-tequeapparet ? Narrat EuangeUfla, ilium dediffe war.j.vus Apoflolispoteflatemmortuosfiifcitandi,lcprofos cu ix cap-«. randi,eÿciendt damones,amp;c.Illi aute fic minifieri»

CAP.Xni. 40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N s T I T V T. L I B. I.

etufmodt defunctifunt, vtfatù oßenderent, virtu-Aamp;OI.Î.V.6 altunde effequdm à Chrifto. In nomine le fil Chrifli,inquit Petrus ,furge (fi amlula. Non

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirum er00, Æ miracula fua obiecerit Chrillitsad

loh.j.vîff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

amp;capio.v. reuincenaam ludaorum incredulitatem: vtpote 37-amp;cap.i4 qua virtuteetttsédita,amplißimumdiuinitatiste-^

■* flimonium reddebant. Pr£tereà,fi extra Deum tiuUa ePifialus ,nulla iuflttia, nullavtta: Chriftus auteminfiehac omnia continet. Deus cerfie often-loh I ¥.♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primocreationis exordio,teftePuangelifta,

inipfio vitaerat, ó-ipfte vita iam turn exiftens, er at lux hominum. Proinde talibus documentis fre~ thfidem in ipfio noftram efiftiem reponere audemus.

loh. 14.V.1 Creditis inDeum,inquit,amp;in me crédité. Atque 16 it a Paulus pftaia locos interpretatur ,QuicunqHe Rom 10’ 'v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonpudefiet. Item,Prit ex radtce I-

ji.Etcap.is Jdt,qutconfturgetad regendos populos : tn ipfto gen-tesfterabunt. Etquiddeeareplura Scripturate-ftimonia perftequamur, ciim toties occurrat hacfen loh. 6, v,47 tentta, Qßi credit tn me,habet vitam aternam ? lam quaexfidependet inuocatio, tilt etiam com-petit,qua tarnen diuinamaieftatispropria ePl,ß loclî.v, 32 quid altudproprium habet. Dicitenim Propheta, Quicunq^ inuocauerit nomen lehoua ,ftaluus ent. Porrb inuocationis exemplum habemus in Stepha-Aao,7.v,ï9 no,cumdicit,Domineleftuftuftcipeßiritummeum: deinde in vniuerfta Eccleßa,quemadmodum Ana-niasteßattireodemlibro,Domine,inquit,ficis,qua-tahic intuUrit malaftanctis omnibus qui tnuocant nomen

nomen tuum. Hue accedtt, quodfalutattones Pau-lKptftoliipr£fix£-,eadem aPilio precantur benefi-eia, qu£ a Patre : quo docemur, non modo tllius tn-tercejiwneadnos peruenircgt;qui£ largitur coeleßi$ Pater,fedpoîenti£co}iin2un!oneFilium ipfitm ejje autorem. Qmeprabtica notitia certior baud dubte filidiorq^ eSt qualibet otiofaJpecu tat tone. I Ilic enim plus animus Deumprafentifimum conjpicit (^ype~ neattreélat, vbtfeviutficari, tlluminari,feruari, iußificari,cf fanctificanfetitit.

tateni Spiritus aßerendam petenda est probatio. Pii quidem minime obfiurum illud teßimonium Moßs increationts hifioria,Spiritum Dei expan-ßumfutjfeßuper abßjbs,yel materiam informem. Nullis etiam cauillis obnoxitim eSt, quod dicitur a-pudEfaiam,Et nunc lehouamißt me, amp;nbsp;Spiritus Efa s.v.i» eiusiquia fiimmumin mittcndis Prophétie imperium cum Spiritu fancto communicat : ex quo relu-cet diuina eius maießas: fed optima,vt dtxi,confir-matio nobis ent ex familtari vfu. Peripfum in Dei participationemvenimus,vteins virtutem fentia-muserga nos viuificam. lußificatio noßra eiuso-piiseSi. AbipfoeSipotentia,fanctificatto, veritas, gratia,^ quicquid boni cogitaripoteSl; quoniam vnus eSî Spiritus, à quo profluit omne donorum genus. Nam digna tnprimis notatu eSl fententia tUaPault: Quamuis diuerfa flnt dona, multi-plexvaria^dtflributio,eundem tarnen ejfe Spirt-

CAP. Xlîl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ins TITVT. LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

turif.quiaipfiim nonmodoprincipiumveloriginetn * fiatuit/edaiara autorem. QMd etiam cLiriiis ex- nbsp;nbsp;I

prtmtturpMitop'o^hiiverbis, Omnia diflrtbuitv- I nus nbsp;nbsp;idem Spiritus prout vult.Hifi emm effet ali-

quidinOeofubfiflens, minime ei darettcr arbitri-um voluntas. Clarißtme ergo Paulus Sptrttum infignit diuinapotentia, sff in Deo hjpofiatic'e re-fidere demonfirat.

Necverb,ciim deipfio Scriptura loquitur, à Dei l! i I Gor s. ^1'p^tt‘itioneabfimet.Paulusenimnoseffe teniplu ! v.if Dei ex eo colligit, quia Spiritus eius habitat in no- , bis. Pt idem Apofiolus nunc tern plum nos Dei effe,

Aaor5V4 Spii^ifii^ßii^^i’todemfiignificatuficribit.Petrus ‘ verb Ananiam reprehendens quod Spiritui fianbio mentitus effet, non hominibus mcntitum effe dice- '

QujaautemClmfitiaduentuclarius fipatefecit li ' Deus,It a etiam in tribus per fonts familiariiis inno-tuit. ISIeq^enim dubtum ell, quinhac folemni nun-cupatione perfebtam fidei lucem iam effe exhibitam j Matth, 28. t(^arivolueritChriftus,cirmdiceret,Baptizatee-osinnomePatru,^Filii,(ff Spiritus fanbli.fiiqui-demboc perinde valet atq^ baptizariin vnius Dei nomen,qui foltda claritate apparuit in Patre,Pilio,

Spiritu.Vndeplane confiât, in Dei effentia refi-dere tresperfonas,in quibits Deus vnus cognofcitur. Quid ergo fibi vult Chrifitts, ciim in nomine Patris,

amp; Tillj, amp;nbsp;Spiritmßincti baptizari prmptt ,nifi vnafide in Patrem, amp;nbsp;Tilium, dr spiritu funblum credendtim ejfielld verb quid aliud eTl, quam darb tefi:art,Patrem,Tilium,dgt;‘Spiritum vnum effe 'Deum ?

17 Purfiu amp;nbsp;quadam Patris à Verbo, amp;nbsp;Verbi d Spiritu dtfiinclio in Scripturis demonftratur. In qua tarnen excutienda, quantareltgione d^fobrie-tate verfiindtimfit,ipfia myflerij magnitude nos ad-monet. Ac mihi fane vehementer iflud Gregorij Nazianzeni arridet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jv roiïocu,

Tfuri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n’ lt;;gt;9dva'Tb.7fla.iPgt;igt;\éïV)gt;i^cis

'm îi» tircnt':!’igt;/^cu: lilonpojfium vnum cogitare,quin trium fiulgore mox circunfundar : nectria pojfium difcernere, quin fubitb ad vnum refierar. Veram certe diflinbltonem infinuant Patris, Filq, dr Spiritus vocabula ,fed difiinctionem, non diuifionem. Proprietatem Filio d Patre effe diftindam, often-dunt loci quos tarn citauimus, quia Sermo non fu-ijjet apud DE KAI, »/ƒ alius effet d Patre: ne-quegloriam fuamhabuiffetapud Patrem,nifi. ab nbsp;nbsp;nbsp;s- v. n

eo difiincius. Similiter Pattern d fie diflinguit, cum alium effe dicit, qui teftimonium fibs per-hibet.

ù qui d Patre exijt: non mortuus eSl,nec refiirrexit, amp;nbsp;'ƒIƒ. fied qui ab eo miffus finer at. Spiritus fiancli d. Patre difiinctionem Chnfius tnnuit,cum dicit,eu d Patre

loh.i^.'/.iiprocedere: àfetpfo autem,quotiesaliunivocat, vt cumalium con/èlatorem ab femittendum denun~ ciat.

Enimuerb advim d!flinâ:ionK exprimendam,fi- iS îtiilitudines d rébus humants inutuari nefiio an expédiât.Qua tarnen Scripturis notatam difiindiione animaduertimu5,fubttceri non conuentt. Ea autem eEt, quod Patri principium agendi attribuitur :Ei-Hofapientia,confilium, ipfa^ in rebus amendés di~ jpenfatio:at Spiritui virtus amp;efficaciaaßignatur ailionis. Porto quanquam Patris aternitas, Eilij quoque amp;nbsp;Spiritus at emit as esi, in aternitate autem non eEi quarendum prills ^poflerius: non eEi tarnen inanis aut fuperuacua ordinis obferuatio, dtiprimus recenfetur Pater, deinde ex eo Eilius,pofl ed ex V troque Spiritus. Qmi rat tone d Patre dtin-taxatexifiere diciturEtlius,dPatrefimulamp; Filio Spiritus: multisidquidem locis,fednufquam clari-usqiidm cap. oElauo adPotnanos ,vbifctlicet idem Spiritus, nuncChrifli,nunceius quifufcitauit chri fiumd mortuis ,promifiue vocatur.

Porrb ßmplicißimam Dei vnitatem non impe- tp dit ißadtfiinElio. ' Siquidem in vnaquaqßrjpoflafi tota intelligitur natura, cum hoc, qubdßubeElßua vnicuiquepraprietas. Pater totus in Filio eEl,totus in Patre F thus, quemadmodtim ipße quoque afferit, £?•/«»/?.■ «er vlla effentia differentia ßeiungialterum ab alt er o ßcriptores Eccle-ßaßici concedunt.

De COONIT. DEI CREATOR! s. 4; CAP. XIII. quibm caidt entfibrietas ,lt;jr(]ui fidei me-fura contenti erunt, brcutter, (jiiod vttle eSt co^nt-tUydcciptant : nempe cum profitemur nos credere; in vnum Deum,fub Det nomine tntelltgi vnicam (jr fimplicemeSj'cntiam,inqmt comprehendimus tres/ perfonasvelhypoftufestideóque qttoties Deinometi tndefimteponitur, non minus Ftlium dr Spiritum^ quant Patrem defignari. Vbiautem adiungitur Fi-i tius Patri, tunc in medium venitrelatio: atquettr\^ dtflinguimus inter perfinas. Outa verb proprieta-tes in perfinis ordinemfecumferunt, vt in Patreßt prtncipium dl“ origo : qttoties ß.t mentto Patris dr Fili] fimul,vel Spiritus, nomen Dei peculiariter Patri tribititur: hoc modo retinettir vnitas effentia, d“ habetur ratio ordinis, qua tarnen ex Filq dr Spiritus deitate nihil minuit. Ft certe quum ante vtßtm fuertt, Apofiolos ajferere Filium Dei ilium effe,quern Mofis /dProphetateßati ßtnt eße Jeho-uah,ßemper ad vnitatem eßentia venire neceße eß. Proinde nobis ßtcrilegitim deteßabile eSl, Filium VocarialtumDeum à Patre. ïam quad nomen le-hotia indefinite fiumptum in chrifium competat,ex Paull etiamverbispatetjProptered ter rogaui Dominum : quta vbiretulit CHRISTI reßonfium, Sußicittibigratiamea,fitbiicitpaulbpbSl,Vtinha- y.sgt; bit et in me virtue Chrifli. Certum entm eSl,nomen Domini pro lehouah tlltc eßepofitum .• ciim fciamus ex Gracorum conßuetudine Apoflolos paßim nomen XU fix fiubßituere in locum lehouah.

I N ST I T V T, L r B. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

Texere catalogam error um, quibus olim tenta- 2'^ * tafuitfijeißnceritasinhocdoclrinacapite, nimis i longumeffet,plentm^inutiliudio.Apaucis hom'i- nbsp;î

tiibue ebulliertitplures fedhî,qult;epartim lacerarent l Dei effentiam,partim diffinilionem,qu£ inter Per- ; fonas ell, confunderent. Porrb,fi tenemus quod an-te ex Scriptura fatis ofienfim ePi,fimplicem in- j diuiditam effeeffentiam vniusDei, qtu ad Patrem, amp;nbsp;Pilium, nbsp;nbsp;Spiritum pertineat : rurfus Patrem ‘

propriet at e aliqua differre d Filio, amp;nbsp;Piliti d Spiri-tu : non Arrio tantitm amp;nbsp;Sabellio ,fedalijs vetuflis errorum atitboribus claufa ertt ianua.

Quittes deitatùfit metio, minime admitti debet 2} antithefiis inter PtUÜ amp;nbsp;Patrem, quafii huit tantti conuemat nomen vert üei. Fia fane Deus qui pfitia : ' nbsp;nbsp;apparuit,verusamp;vnicus fuit Deus: qiiem tamelo-

chriftÜ. Qui etiam per os P.-fiiiateftatusePlfiefore in lapide offendicult ludais, 't, Vi'dcuseratDeus, quem Paulus Chriftumfuiffepro- , ' ' nunciat.QutimperPfiaiamclamat,Viuoego:m!hi | flecletur omne genu, vnicus Deus est: atqui idem Paulus chriflum interpretatur.

Palfum igitur ell quod haretici fumunt, quotics 2l-, abfalutefitDei mentto in Scriptura, non ni fi Pâtre intelUgi.FlonpotellerïpiChrifloqHodPfdiasdicit, Hic,hicellDeusnofter, expe^tauimus eum :quando bis verbis aduentum Dei Pedemptoris deferibit, qui non modo ab exilio Pabylonico populum reducer et, nbsp;nbsp;î

De Cog nit. DEI creatoris. 47 cap.xin» ybiMofes Deumßcloijnentè hsd!ic!t,Fac!airitisho- Gen.i.v.i« mine ad imaginent nofir a: vident pi/ leciores,quant fiigid'ehoc colloquia induceret Mofis,nifi fubefient in vno Deoplures perfona. Et qiiodpronuntiat Chri fius ipfe,De!im efie fitritum^ad Pattern filum re-firingt confineaneum non eljct,affisernio ipfinon efiètfiirttualü natura.Quodfi PiliofimilitervtPa tri conuemt nomenfi)irituf,fHb indefinito Dei.no-mtne Filium comprehendi colUgo.

Ç2 aif demum totam huius doibrina fiimmamfi-deliter ejfi explicatam cofidofiquidefn modum cu-riofitati itnponantleilores,ne molefias amp;perplexas difiutationes cupiditis quant par accerfiant. In ipDetiammundiamp; rerum omnium crea-' tione,Scripturam certis notis difcernere verum Deum à fiftitijs. cap. xhii.

* T T ifioriam creationis extare voluit Dominus, cuimnixaEcclefia fides non alium Deu qtia-reret,nifit qui propefitus eii à Mofie opifex tnundi amp;nbsp;condttor.lUtcprimitm notatum eil tempus ,vt continua annorumfieriefideles ad primam humanige-neris amp;nbsp;rerum omnium originem peruenirent, vf cognitomundi exordio,clariiis eluceat Dei aterni-tas,nos^tn fiiiadmirationem magisrapiat.

EiufderationiseilquodnarratMofis,nomonieto, fidfix diebus abfilutufuifie Dei opus. Na nbsp;nbsp;hac cir '

cumftantia ab omnibus figment is coUigimur ad v-nicumDeum,quiin fiex dies opus fiuumdigefiit,ne mólefium nobis efiitin eius confideratione occupât i t ’ nbsp;nbsp;ioto vita curfiu. In ipfio aut ordine return diligenter

conßderanäus eH: paternus Dei amor erga humd-' num genus, quod non ante creautt Adam, quant mundum omni bonorum copia locupletaßet. qm hreuiter tantiim deltbo,fi quisque attentitts apud fe expendat, conflabit, hlofencertum vnitu DEI creatoru teftem ac prdconemfuiffe. Omittoqua tarn expofui, non de nuda tantiim Dei ejfentia tüic fierifermonem,fedaternam quoqueeiufSapienti^ am Spiritum nobis proponi, ne alium Deunt fomniemus, quam qui in illa exprejja imagine vult agnofci.

Sed antequam de hominis natura pleniits dtjje-1 rereincipiam,aliquidde Angelis infer er e oportet: quia etfiM-ofes vulgi ruditatife accommodant, non aliaDei Opera commémorât in hiftoria créât lonis, nifiquaoculis nofiiris occurruntivbi tarnen ange^ lospojleaDeimintflros indticit,colligere facile li~ cet,eorÜ ejfe conditorem,cuifuam operamc^y officia inipendunt. Nihil ergo vetat, quoniinus diferte explicate de illis tradamus ,qua alibtpaßim docet Scriptura : quiafi Deum ex operibusfuis agnofcere cupimus, minime omittendum eil tarnpraclarum dy nobileffiecimen.

Angelos eße ceelefies Spiritus,quorum miniflerio f -dyobfequio vtitur Deus ad exequenda omnia qua t»n.7.T,io. decreuit,paßim in Scriptura legitur-.vnde dyhoc illis nomen attributum eSi, qubd tUos velut inter-nuncios adbibet Deus ad fehominibusnianifeflar^

tgt; E COCMIt. DÉt CRÈATOÜlSd 49 CAP.Xnib duw. Alùetumquibus infi^niuntur afpedatïonei, exßmili ratiónefiimptiefunt.

Qt^dautem adconfitationem nojiram,fidei^ confirmationem facere maxime pot er at, ineodo-(endö plurimum infiflit Scriptura : netnpe ange~ los diuinié erga nos beneficentia dijpenfatores ejj'e (iradminifiros. ldeoßcommemorat,proßiluteno-ßra ipßoi excitbare, fufcipere deßenfionem nofiri, Vias noßras dirigere ,folicitudinem gerere ne qtiid aduerß nobis accidat. Vniuerfalesfisnifententiai qua inprimis ad Chrißum Eceleßa caput,deinde adoniUeSßdelcspertinent : Angelisßuis mandauit de te, Vt cußodiant te in omnibus vijs tuis. In ma-titbus portabunt te,ne forte offendas ad lapidem pedes tuos. Item) Manet angelus Dominiper Circui-tum eorum,qui timent eum,amp;eruis eos. ^ibhs o-flenditDeus,ß;feeorum, quos cußodiendos fufcepit) tutelam angelis ßuis delegare.

S Quantum ad numerum, audimus ex ore chri-ßi multas legioneS, à Daniele multas mjriadas. PlenoS currus vidit Elifai miriißer: ingentem multitadinem declarat,quod dicuntur caßra me-tariin circuitutimentium Deum. Forma vißbtli ßiritus Carere certum eli,e!T tarnen Scriptura pro ingenqnoßn modulo angelos ßubcherubirie^ Se-1. raphin non ßitßra nobis alatos pingit, ne dubite-i mus incredibili Celeritateßemper ad auxtlium no.^ 1 bisßerendum praßentesßore.fimulacres tuleritiac

#■1 CAP.Xnn. JO I M s T I T V T. L I B.' f, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßfulgur è cælo emiffum, quafilet pernicitate, ad

'Keflat vt fuperftïtioni occurramus. Hinc tanta fihcitudine vrget Paulus in epiflola ad Colofienfis, .

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriflum non modo angelis omnibus efie anteferen- *

Col.t. V.I5 dum, fidipfisquoque bonorum omnium elfi auto- gt;nbsp;rem,ne,eoderehcto,adiÜ!)s conuertetmur,(puinec i. quot;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi fußcerepojjuntfidex e3de,quo nos,fonte hau-

E i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtunt. Certè cum in qsfulgor ditdni numinis refui- t

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geat,nihil ell magis proc hue, quàm in eorum ad- '

mirationemflupore qùodam nos proflerni, dr 0-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnia deinde lüis tribùere, qua non nifi Deo deben-

tunquodetiamlchannesin Apocalypfifateturfibi iiccidiffi,fedfimul addit,fuiffefibt refionfum, Vtdg nefecerts : conferuus tunsfum : Deum afira. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

Atquihocpericulum bene caHebimtcs,fi expen-damns,curpereosDeuspotiusqudmperfifineipfi- ‘ turn opera potentiam fuam declararefoleat. Hoc ad , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filatiiim nofiraimbecillitatis facit,ne quid omni- .i

no,quodanimisnoflrisveHnbonamfiemerigendis, • i*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcl infecuritateconfirmandisvaleat, defideremus. '

llludquidemvnUmfatisfuper^effedeberet,qu'od Dominusajferit, fi noftrum ejfeproteclore.Seddu I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totpericulis,totrtoxis,tothofiiugeneribKsni}svide- t

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus circunfideri : qtianofira ellmollities acfragili- $

tas,fieri interdumpoterit, rf trepidatione implea-snur,veldcfieratione concidamtts,nifi pro modulo noflrogratia fuaprafentiam apprehendere nos Do- ■' minus faciat.

Bacrationenontnodo nosfibicar^forepromit^ tit,fedfeinnumeros haberefateU!tss,qH!biis procH-'randamfalutemnoflrammandauertt :!}orumpra-fidia (ir tutela qnandiu fepti fitmtts, quiCquid per:-‘ culi 'tmmineat,»os extra oninem aleam e]Çe pofitos^ Pcrperamtdqmdem anobufierifateor, quödpo^ illain fimplicempromißionem de vmns Dei prote-ilionc, adbuc circunßeblamus vnde nobis veniat attxili'am.Sedqttia Dominns,pro intmenß fiia dementia amp;faeilitate,vult buic noflro vitio ßtbueni-re,non e^curtantumciitsbeneficium negligamtis. i.Rcg. iS.r. Ez«; rei exemplum in puero Eltfiei habemut.

2 Proinde, quicquid de angelorum miniflerio di-citur,ad hunefinem dirigamusytexpugnata omni d!fiidentia,ßes in Deo noji rofcrtitisJiabiliatur. si-quidem hacprafidia idea nobis à Domino funt com-par ata, ne hofiium multitudine terreamur, quaß aduerfiisopent einspraualeret,fed ad illamElifei fententiatn cofugiamus, Plures eße pro nobis quant contra nos.Qmtm igiturprapofierum esl, ab ange- ■ ■ lis nos abduct à Deo,qnt in hoc funt conflituti, vt prafentiorem eins opent nobis tefientur ? Abducunt autem, ft non re£la ad ipftm manu duciint:fi non invno Mediatore chrifio nos retinent,vt ab tpß prorfus pedeamus,in eo reciimbamiis, ad eiimfera-miiryamp;tnipfoacquiefcamus. OMdentm iiivifione tacob defcribitur, barereacpenitus infixu eßeani- G:n ii.r,« mis nofiris debet,angelos ad homines in terra defic-dere,(fi-ab haminib.in ceeliiafcedereperfcalam,cui

infidet Dominus exercituum. Quo indicatur ,foiA Chrißiinterceßione fieri,vtanj^olorum nitnifteriit ad nos pcrueniant ,ficut ipfe affirmât : Pofthac Vt- gt;nbsp;loh.i.v.ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apert os, amp;nbsp;angelos defcendentes ad

Qua de diabolis Scriptura tradif, eb ferb ten- ‘l dunt omnia, vtfoliciti fimus ad pratauendas eo-rum infidias (ffimolitiones-.tum ijs armis nos in-tnt.s. V. « jituamus,qHa adpropulfandos tantos hofles fatis Eph.«,v.i 2 firmafint amp;nbsp;valida.Pracipue verb imbccilUtatis àquot; ruditatis noftra nobis confcij, Dei opem inuocemus, hecquicquam tentemus iquando ipfius ePl folitis, cffi confiltum, (jr robur, animos, amp;nbsp;arma fiibmt^ ntftrare.

Qtffiautemadid agendum magis excitemur acU vrgeamur: non vnum,aut alterum,aut paucos ho-ftes,fed magnas effie copias denUnciat Scriptura, qua nobifium bellumgerunt. Et tllud ordinariut» Kar.ss.v. ejje,teftatur chriftus,Qubd fi eieltofiemeldamo-‘ Mauh.12 locum iterum patefacias ,feptem ffiiritus ne-quioresfecum affumit, ac redit tn poffiefiionem vacuum. Ergo ne paucitate contempt a, fimus ad pra-liumremißtores,vel intermißionemaliquam dari nobis int er dum putantes, defidia indulgeamus. Matthraj ° Ofifidautemfingulari numero vnus Satan,velDia-»' i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bolusproponitur,ineo notaturprincipatus tlle ini-

Hoc quoque adperpetuum cum Diabolo eert a-i men accendere nos debet, qubdaduerfiarius Dei nofier

De CCGNIT. DEI CREATORIS. Çj CAP.XIIII. nojiervbig^d:c:tui'. îsamficordi nobis eü Deïglo- Matth.u ria,vt par est: tot is viribus aduerfits etim enitendum est, ^ui illius cxtincltoneni tnolitur. Si adregnum ChrifliafierendunianitnatiJun2U5,vt oportet: ne~ cefiè e^i nobis irreconciliabile çunieo bellum ejfe, qui in illius ruinant confiirat.

nialttiam qtiam eins natura tribuitnus, non ex créa tione,fied exdeprauationeejfe ineminerimus.Qfâc-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

f7 Quantum verb ad dificordiam cir ptignam atti-net, quant SatanacumDeoejfedicimtiSyfitcaccipe-reoportef, vtfixum intérim tUud maneat, ilium i.Reg,.!» ntfivolenteamp;annuente Deo nihilfacerepojfe. Le,-ginius enim tn hifloria lob,ilium fie fitftere coram Deo ad exciptenda mandata,nccpergere andere ad facinus altquod obeundum, nifi impetratafiaculta-te.Devoluntateiant non loquor, nec etiarn de co-natu ,fieddeejfeclutantùm,Hoc entm àfieipfiofiua^ nequttiahabef,vtcupiditateamp; propofito,Deo ad-uerfietur. iniprobifate exttmulatur adfona-turn earum rerum, quas maxime aduerfiarias ejfe Deo put at. Sedquia Deus ilium potenfiafiua fir lt;tno vinclum confiriituni^tenet, ea modo exequitur, quafibiditiinitus concejfafiuerint ; atque iu Crelt;t-tori fiuo veilt nolit obfiequitur ,quia çogitur mini-

libitumeSlJjucilluc tnfleclit,hoc regtmen itatem-ferat,vtfideles pugnando (xerceantyfednun^viu-cat nee opprtmant.Quiintu ad fideles attinet, quia ab eiusmodi hojabus inquietatur,tdeo has exhorta- ;

Eph 4 V fionesaudiunt: Ijolite loeu dareDiabolo.Dtaboltts I i vt,} V. » hoftis vefier vt leo rugiens circuit,qttares que deuo-rct,cui refiftitefortes fidete^flmiles. Omnibus ergo Gfti 7 1 fi’fi^hiei communeellidexercitium. Quiaauteni promifiiofiladeconterendoSatanacapite,adChri-fiuin ór omnia eins membra communiterpertinct, i idea nego vinei vnquam vel opprimi ab eo fideles pof feiqùodtamcnad fingulos adlus nonreflringo.ln . capitequidemnoflrofemperadplenum extitithac i vicloria,quia nihil tn eohabuit princeps huius mu- .1 r/z •• tn nobis autem,qui membra eius fumus,expar- ■ te nuncapparetiperficiettir autem,quucameno^ ? fira exutiySpiritusfanblivirtuteplenierimus.htin ,* kune fine Chrifius moriendo vicit Sat ana,qui habe . ! bat mortis imperiu: amp;nbsp;triumphum de omnibus eins J copijscgit,neiEcclefLanoceat,alioquicentieseapef- ,! futidaretfingulismomentis.'jèiaÇquanoftra eliim-becillit.ts, amp;nbsp;qua illitu funt furiofi vires) quomodo v:l tantillu contra multipliées ifyafiidtios eius iinquot; petHs fi:aremus,nififreti duels vielorialNon ergo in j-,Cor 4.V.4 animas fideliu permittit Deus regnum Sat ana, fed I jiiief. impios duntaxat incredtilos illigubernados tra-dtt,quos infuogrege cenferi non dignatur.

Entered ne pigeat in hocpulcherrtmo theatropiat^ fibleelattpne’in capere ex manifefiis amp;nbsp;obuifs Dei

De cdonit, dej creatoris. CAP.xnn» iperïbm.ESl enim hoc,v!' a.ltbi dixi/mts, etfi nonprx ttptitini,ndtHriz tamecrdineprimunifidei docume--tum, quaquauerfum oculos circtimferamus, omnia qua occiirrutAneminiffe Dei ejje operd:ô‘ftmulque in fine à Deo condita Jint,pia cogitationereputare, Ergovirverafideapprchendamus quoddeDeo[cire r 'efiert, hifioriam creationis mundi operapretiÜ e^ inprimis tenere, qualiter à Mofiebreuiter expofita cit.Ex ea di/cemusjDeu Verbi ac Spiritus/ùipoten^-tia ex nthilo creajfie ralum nbsp;nbsp;terra: bine omnege

nus animalia res^inanimatasproduxijfie, mirabili ferie difiinxifie innumeram reram varietatem ,fti-am vnicuiq^generi natur am indidiffe, aßtgnajfie officia,locaattribuijfiee^fiationes ,amp;cü omnia fint corruptioni obnexia , proutdijfe tarnen vt fingula fiecies ad diem extremum falaa conferuentur.

21 Qugrfumverbtendere,f^quemin /copumre-ferri debeat operumDeiconfidcratto,paucuverbts abfiluipotell. Sane,fi pro dignitate explicate li-'beat,quam inaftimabilis Detfiipientta, potentia, iuflttta, bonitos in mundi compofitione reluceat, nullus orationis jplendor, nuUus ornatus tanta rei magnitudini par erit. Veriim, vtcompendio fiu-deam,tunc fcirmtleâores feverafide apprehendif-fe,quidfit DEVM cceli terra ejfe creatorem, fi illam primitm vniuerfalem regulam fequan-' tur, vf in fuis creaturis DEVS exhi-bet (onjpicuas virtutes, non ingrata. vel in-cogttsmtia,vel tbliuione tranfeant : deinde,fic

Audimus ex Mofe, nobis eists hberalitate fubie-^^ tlum quiequid oninmo rerum eSl in toto orbe. Cer-tum eïi.non idea fecijfe, quo nos luderet mum titu-lo donationis. Ergo nihil vnquani nobis defutu-rum eEl quoadfalutisnoftra referet.Denique,quo-ites Eleum nominamus cceh terra creatorem, fisnulin mentem nobis yeniat, eorum omnium qua condidtt dijpenfationem in manu ac poteflateipß.. US ejfe,n0svero ejfe ipfius filios,quos alendos e-ducandos tnfuam fidem cußodtamq, receperit:vt bonorum omnium fummam ab eovno expell emus, ac cert'oßeremus,ilium nunquam paßurum nos re~ bus adfalutem neceßdrijs inßgere, ne aliundeßes noßrapendeat ,vt qutcquid deßderamus, ad eum votanoßra reßiciant : cuiuscunque rei fiuHum percipimus, eius eße beneßcium agnofiamus, fumgratiarum allioneproßteamur : vt tanta bo.. nitatuacbeneficentiafuauitate tdelli,ipfum toto pectore amare colere ßudeamus.

Qiialis homo fit creatus;vbi de animat facub tatibus,de imagine Dei, libero arbitrio, amp;nbsp;prima naturae integritate diflèretur.

IAm de hominis creationedicendu; no modo quia I inter omnia Dei opera nobilißimum amp;nbsp;maxim'e ßeltabile ediiußitie eius ,lt;i^fapientia,lt;^ bonitatis

ficc'mie;fid (]U!a,v[ initio diximtis,nopoteïi liqjdo amp;nbsp;finde cognofict Deus a nobis, niß actedat mut un noftri co^mtio. Etfiautemea duplex eSi, nempe, Vtfieiamusqunles nos prima origine fitnus conditi, amp;qualis nofira condttio ejfi cœperitpo^ Adala-pfium, nunc tarnen integra natura defcriptione fontenti erimus. It fane anteqttam ad miferain ifiam hominis condittoneni, cut nunc addiltus e^i, deficendtmtu, operapretium eïitencre,qualisab in^ ftio condittis fuent. Cauendum cH enini,ne pra, fise tantum naturaliahominis mala demonjlran-do.eavideaniuradnaturaautoremrcferre. Ac primo tenendum esl,cum ex terra amp;nbsp;luto fumptus fuit, iniectum fuijfe fuperbia franum. Quod autern Deus VOS tefiaceum non modb animare dignatus €^t,fid etiam domiciliuni eJfi voluit immortalis fit-ritus,iHrein tanta ficloris fui liberalitate gloriari potuit Adam.

nima nomine ejfentiam immortalem, creatam ta-1.UC 2?. V.4» men,intelligo,qua nobilioreiuspars e^, Interdum fitritusvocatur. Chrifttis fiiritu fuumPatricom-mendans, Stephanus etiam Chrifto,nihilaltud in- • telligunt,quàmvbifilutaeü a carnis ergaflulo a-nima,Deum ejfe perpetuum eius cufiodem,

} Hutus etiam reiprobatio inde firma colligittir, quod dicitur homo creatus ad imaginent Dei.Quä-uis enim in homine externa refulgeat Dei gloria , propriamtamenimaginis fidem in anima ejfi,du-

fczawi non e^. Preinde hacvoce not at nr int egrita^s, qua praditusfuit Adam ,cumreélaintelligctiapi)l~ leret,affeclus hab tret compofitos ad rationem ,fen-fus omnes recto ordme temperatos, vereq^ exhnÿt dotiiiu opificts fid excellentiam referret.Ac quam-uif primaria fedesdiuinaimaginisfiierit in mente amp;nbsp;cor de, vel in anima eiusq, potentij s: nulla tame parsfuit.etiam vfqueadcorpus, in qua non fiintil-U aliqua micarent.

Nondum tarnen data effe videtur plena imagi-nisdcfnitto, nifi clariiis patcat qutbus facultatif buspracellathomo,equibusJI)cculum cenferi debCf at gloria Dei. Id verb non aliunde melius ,qitdm ex reparationecorrupUnatura cognofcipotetl. Quin Aditm Vfbi excidit è gradu fuo, hac def ictione à Deo alienattisfit, minime dttbium etl. Quare,etfi dem.us non pr or fits exinanitam aCdeletam in ecfuife Dei imaginem: fic tarnen corruptafuit,vtquicquidfu-perett,horrendafitdeformitas, Ideofrecuperanda falutis nobis initium ell in ea infiauratione, quam confequimurper Chriftum,quietiamhacde caufi-Cot «• V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundus Adam,quia nos in ver am amp;nbsp;fo^

lidam intcgritatem reftitmt. Itaq^ ahbi Paulus no^ ïpb.4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iinjn hominem renouari docetfecundum imaginent

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lamvidendumetl,quidmaximefubhacrenoua.t

tione comprehendat Paulus.Priore loco agnitioneni ponit,alteroautem finceram iuftitiam,(!yfanttitaf tem. Vnde colhgimiis, imaginem Dei initio in luce mentis,

fftenti!,m cordit reciitt!.d'me,partitini^j omniunt/a ftitateconjpicua fuiffeDei imagtneK. Quanquar:i cnirn fitteor ejfe ßnecdochicM hquendi formas, nd potesi tarnen hocprincipium conuellhquodin reno-uatione imagmis Dei praapuum est:,inipfitettam mationetenniffefutnmiim gradtira. Eodemperti-naquodalibi tradit, nos reuelata facie gloriamDo minifpecnlantes in eadem iniaginem transforma^ c«'- «• ri.Vtdemus nu.nc,vt Chrifins perfecrtßima fit Dei imago,ad qiiaforniatific infiaiiramar, vtverapie,^

* fate, iufiitia, piiritate, intelligentia iiiiagineni Deigefiemus. Vt ver'o ficiamns, quibtis partibus tonflet,dean:ii!afaciiltatibtts dijferereoperaprcti-uni ePi.

6 Anima definitionem a Philofiophis petere fiiil^ turn effet. Exficriptiira ante docuiniits, effe fiub~ ftantiam incorpoream : nunc addendum esl,quam~ uis proprie loco non coniprebendatur, carport ta... tneninditamillicquafi in domicilio habitare: non tantum vt omnes eins partes animet, nbsp;nbsp;organa red

dat aptaamp;vtilia fiuisadiionibus,fiedetiani vt pri-matum in regenda hominis vita teneat : nec fo~ lum quoad cff.cia terrena vtt£,fied vtadDeumco-lendum fimtil excitet. Hoc pofiremum tametfi in corrupttone liquida non cernitur, eius tarnen reli-quta in ipfits vitijs tmpreffa manent.E'nde entm tan.. tafamacurahomtnibus,nift ex pudoreiVnde an., rem pudor, niji ex bonefli reffeblu S’ cuius prin-ciptum à“ (duffa ePi, quod fe ad calendam i»’

C A P. X V. do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T, L r B. F.

JhtMmnatosejje intelltgunt, itiejuo itidufunt reliffoniifernen. Sicutautem abfjue controuerfiit adceeleftis viu rneditationent conditnsfuit homo, it a etHsnotttiam animiifuijfe infiulptatn, cert um eü. Etfin'epidcifuo intedigentiä vfu, carer et ho~ mo,ßfuaeiimlateretfelicttas, cuius perfebtio est, cam Deo comunclum ejfe : vnde amp;pracipua anima aPlioeH,vt tlluc afiret: ac proinde, quo quisque magis ad Deum ac ceder eftudetfofe probat rations eJfe praditum.

l-hüofophi,qtiibiis incognita er at natura corru^'j ptio,qu£ ex defeüionispana prouenit, duos hominis flatus yaldediuerfosperperamconfundunt. Sic ergo habeamus, fubejfe duas humana anima partes, qua qiudemprafenti inflittitoconueniant, in-teUeflum voluntatem. Sit autem officium in-teliecT-us,inter obiebla dtfcernerc,prout vnumquod-queprobandumautimprobandumfuerif.volunta-tis autem, eligere^ fequi quad bonum intelleclus diilauerit: affernart verb acfitgere, quod ille im, probarit, Nullapoteil reperiri igt;; anima potentia, qua non rite ad alterutrum iflorum membrorum referatur. Atque hoc modo fenfum fiib intelleblu co, prehendimus. Rurfumpro appetitus nomine quod i'll nialunt, voluntatis nomen,quod vfitatius eil, vfurpo.

Ergo animam hominis Deus mente inflruxit, ! qua bonum à malo, iuflum ab imuflo difcerneret: ~acquidfequendum vel fugiendum fit,praciinte ra-tionis

De COÛNIT. DEI CREAT o li I s. 6l CAP. XV. ttonùluce viderst. Vnde parte?» bancdiredricem

»yt/jLoviMif dtxernnt Pinlofipht. Iluic adiunxit voluntate, penes qua eH: eleclio.Uis pracLiris dcti-bits excelliiitprbnahogt;ninisc'iiditiû,vt rat!o,mtel-hgent 'ta,prndét!a,itidiciH non modo ad terrcna vita gubernationeßippeterent,fed qntbns tranßende-rentvßqnead Deuinamp;aternani félicitât em. Deinde, vt accederet eleétio, qua appelitiis dirigeret, motusq^ omnes organicos temperarct ,arij,itavo-Itintas rationts moderation! prorßis eßet confenta-nea. In bac integritate bbero arbitriopàllebat homo,quo,ß Vellet, adipißcipojfet aiernam Vitam. Potuil igitur Adam flareßi vellet, quando non nifi propriavoluntatececidit:fldqUia in vtramq^par-, teni flexibilis erat eins voluntas, nec data erat ad perßeuerandum conflantia,ideo tant facile prola-pßus eli. Libéra tarnen fuit eleblio beni nbsp;nbsp;nialiinea

que id modo,fed in mente amp;nbsp;Voluntate fiimma re-äitudo, amp;nbsp;omnes organica partes rife in obfiqui-um compoflta, donee ßeipßum perdendo bona ßtta corrupit, Acceperaf quidempojfe ,fl vellet: fed non habuit Veile quodpoflet: quia hoc Veile fecuta ejfet perfeuerantia. Lxcufabilis taniert non ell,qui tantum accepit, vt flbi flionte accerferet interitum :

AP.XVI. St nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. L I B. 14

Deum fus virtute mundum à fe conditiim uere ac tueri,amp; Ungulas eins partes fua pro-uidentia regere, cap. x v i .

T) Orro Deumfacere momentaneum creaiorem, i ■* qui femel duntaxat opusfuüm abfoîueritfrigi* dum ejfeî ac ieiunum: atque m hocpracipue nos a profanù hominibus di ferre conuenit, vt non ntis inperpetuo mundi jîatu, quàmprima eins ori-gt; Heb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frafentia datins. Virtutis nobis iüuceat. Quf

pertinet iüud Apofioli quod ante citauimus ,Non nififide nos intelligere concinnatum ejfefeculuver-^ bo Dei : quia,nifiad prouidentiam eins vfque trans-imus, nondum rite capimtts, quidhoevaleat, Deum effe creatorem : vtcunque amp;nbsp;mente comprehende-re nbsp;nbsp;lingua fat en videamur. nbsp;nbsp;Garnis fenfus, vbi

Deivirtutemfemelinipfa creationefbipropofuit, illic fubfiflit: amp;nbsp;cum longißimeprocédât, nihil aliud quàm in edendo tali opificio,autorisfipicntiam,po-tentiamàAbonitatem(qH£fpontefefeprofcrunt, nolentibus etiam ingerunt)expendit amp;nbsp;confide- ' , nbsp;nbsp;rat : in eo autem confieruando amp;nbsp;moderando gene

ralem quandam aClionem,vnde vis motionis depen-dcat. Demqueadres omnesfiuflincndO'S fiuff.cere putatyigorem dtuinitusab initioinditum. Atverb fides altiuspenetrate debet, nempevtqaem omniu creatorem ejfie didicit ,flatim quoque perpetuum moder at or em amp;nbsp;confieruatorem ejfie colligat: neque idvniuerfiali quadamotione tarn orbis machinant quàm fingulas eins partes agitando, fied fimgulari ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadam

De COGNIT. DEI CREATORIS. ejCAP.XVf. ^tjuadam promdentia vnumquod/jj comm qua con~ didit, ad minimum vfq^ pajfercm fufiinendo,fotieti-do,curando.Ingenm quidem arcana Dei injjiira^ tione Vegetari omnes mudipartes, nbsp;nbsp;Philofiphi do

cent, amp;nbsp;bumana mentes concipiunt: intereata-‘ men eo vfçp, nonpertingunt,quo euehiturDauid,fi-. cumq.jpios omnes attollit, dices,Omniaadtere^';- pfai. ,04, r. ciiint,vtdes efia Ulis temporefuo:tedante,colliguî;^^'^^■^^■^°' te manum aperiente,fatiantur bonisißmulatqja. ciemauerteris, conjiernantur : vbi reduxeris jpiri~ tum,intereunt,^ in terrain reiiertuntur:fi rurfus immittis jpiritum,ereantHr, renouas faciem terra.

Qiß melius patent hoc diferimen ,fiiendum esl, ' proutdentiam Dei, qualis traditur in Scriptura,for tunaamp;cafibusfortuitisopponi.Si quis in latroncs incidat, velßeras beftias, fi vento repente cx~ ortonaufi-agium faciat inmarifidomusvelarbo... ris ruina obruatur : Ji alius per defirta oberrans inuentat penuria fiua remedtum,xndis iablatus ad portuinperueniatihos omnes tarnproj^ercs quatn aduerfos occurjus, fortuna carnis ratio adjeribet. Qmsquis verb edcclus ell Chrifti ore, caufiam longi... its quaret,acflatuet, qucslibet euentus occult0 Dei conjiltogubernari. Ac de relus quidem mamma-tis fic habendum ell, quamuis naturaliter fingulis itiditaJit fita propriet as,vim tam,en Jiiam non exc^ rere,nifiquatenus praJentiDet manu diriguntur. £untigiturnihilaltud qtidm infirumenta, quilt»

CAP.XVI. lt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N s T I T V T. I, I B. I.

Deus 'mfiillat quantum vult effieacia, amp;nbsp;pro fuo ar-' bitrio ad hanc velillam actionemfleclit ac conuer-' tit.mhil niagis naturalè eïi,qUdmverhjemt,vert ■ lt;eflatem,£flattautumtium vicißimfaecedere.Atqui j inhacferie tanta perßiatur at taminæqualudi-- ' uerfitas,vtfaaîe apparent,fingulos annos, riienfeS, ' ér dies noua amp;nbsp;jpectali Dei prouidcntia tens-perari.

Et fane omnipotentiam fibivendicat ,aC defer-1 ri à nobis vult Deus,non qualem Sopbiflafingunt, fedvigilejn,elfcacem,operofam. Ideo enim Cenfetut omnipotens, quia fua prouidentia cœlum ter-ram gubernans,ßc omnia moderatur, vt nihilnifi tM.us f.i ^ifi^lt;^onfiUoaccidat, Nam cum in Pftlmo dicitttr facere qtucunq, vult, certa óquot; deltberata notatur . Voluntas.llocitaquefolatioin rebus aduerfis fell' niant fideles, nihil feperpeti nifi Dei ordinationl amp;nbsp;mandata: quia funtfub eius manu. Qui Dei O' mnipotentia iuftam laudetn tribuunt, dupliccni inde percipiiint frulltimiqubd fatis ampla benef' ciendi facultas penes ipfumßt, tn cuiuspojfeßicnt funtcœlu7namp; terra, (it cuius nutum refiiciunto-mnes creatura, vtfe in obfequiam addicant : deiri' de,qubdficure in eius proteilione quie/ccre licet, . Cuius arbitrio omnesfubiacentqua aliunde timeri pofiuntnoxa, cuius imperio non ficus ac frana co'èr-cetur Satan cum omnibus fuis furijs totofiappara-tu ,àcuiusnutupendetquicquidnofiramp; fainti ad' Uerfatur: nec ahter corrigt vel fedari poßunt im-madid

De cocnit. DEI CREATORIS. CAP.XVb tnodici amp;nbsp;fuperflitiofi mettu, quos fubinde experts culorumobieblis concipimus. Superflttiose nos ejje timidos dico,fiquoties minanturcreaturx, vcl ter~ ïorem aliquem in^erant,permde expauefiimus, a.c fiquam exfe vimnocendi haberent acpotefiatem, vel temer e Lederent ac fortuitb, vel aduerfus earum noxMnonfatiseffetinneoauxtli}. Exempligratta, iMe.io,v,*

filij Dei,quemadmodum incredulifolent : non que^ bbetcertètiinorein damnat. Sedâm mundtgu-bernationema Deoad afira transférant infidèles, fuamvelfelicitatemvelmiferiam ab afirorum deer etis amp;nbsp;prafitgijs, nonautem à Deivoluntate,pen-derefingunt:ita fit, vt timor eorum ab vno iüo, quem refficere debebant, adflellas amp;nbsp;cometas abs-trahatur. Abhac igitur infidelitate qui Cauere volet,memoria femperteneat,non erraticam vel po-tentiam,velallionem,velmotionem effe increatu-ris,fedarcano DeiconfiUo fie régi,vtnthil contin-gat, nifiab ipfofciente effvolente decretum.

Principio igitur teneant leblores,prouidentiani Vocari,nonquaDeus è cœlo otiofus Jpeculetur qu£ in mandofiunt,fedquavelutclauumtenens,euen-tus omnes moderatur. Ita non minus ad manus quàm ad oculos pertinet, Nec enim,cumfilio fuo dicebat Abraham, Deus prouidebit,tantum volebat prafciumfuîuri euenttts afferere,fed curam rei in-cognitein eins voluntatem reijcere.,quirebtaper-plexis amp;nbsp;confufis exitum darefolet. Vndefiquitur,

CAP. XVI, e6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï N S' T I T V T. t I B. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

proaidentiamina^ulocari.NoiJ tam crajj'm eSt st-' j ra?» error,quigubernattanem T)eo attribuant, fed 35 confufam^promifeuain,vt dtxi: nempe qua orbii machinam cum fingulif p,trtibusgenerali motu vol d uatatqueimpeliat, eunuque verb creatura aSlio- *'

net peculiariter non dirigatiatque ita inter Deunt amp;nbsp;hominempartiutitur, vt ide motionem hutcfiti virtute injpiret, qua agerepoßitpro naturafibi tn- ■ dit a ratione: hie autem acliones fuas voluntarn^^ confilio moderetur.Breiiiter, Dei potentia ,fed non deflinatione, mundum,res bmiinum, tpfitf hoini- lt;nbsp;j «« gubernari volunt. nbsp;ISunc itaque fententianiß^

banc,quavulgbfer'e obtinuit,refutarepropofitiun .i eSi,qu£cacammodbnefiio quam ambigua mo-‘'^: tionem quum Deo concédât, quodpraciputtm idi adiinit,vt incamprebenftbiliftpientia quaq^ di-rigat ac dijponat ad fuumfinem: atque it a verb)^, tantum,nonre,Deum facit mundi rcStorem,quii quot;nbsp;moderationem eripit. Verum qutdem eSi ,fingulti ■ rerumfpeciesarcano natura tnftinclu moueri, nt fiaterno Deimandatoparerent,amp;quodfemel tuit Deus,jj)ontefluere: atque hue referripotted quoddicit chrifluc,Se amp;Patrem ab initiovfqittj femperfuijfe in opere. Sedperperam hoc pratext^ tegunt amp;nbsp;obfeurant quidam ßeeialem prouiden^ tiam.Q^re nobis probandum eSi,Deum ficatten-^^ dere adfingulos euentus regendos, (Srfic omnes H- J los preuenire à de finit o eim confilio,vt ntbil fortui' tb continuât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Dr cögnit. dRI crëatöris. «7cap.xvi. 5 In Lege amp;.in Prophetnfipiusprontinciat, qiioti^ tsmeamp;pluuin terram trrigat ,fe gr at tam fitam tcßari:calumobdurefiere inßarferrtßtoimperio, loei i7 vredtne amp;nbsp;alijs Vitijs cmßtmi feget es, grandintbtiS Ö procellis quoties agri fenuntur, {erta amp;nbsp;fjtecia^ lisfu£vmdt^aeßefignum. cirm animalibus Deus iffefamem mtHatur,nónnefatis dedarat, nunc te- loel i ampliori demenf0,prout vißtm eil/e ale^ re canä:a animantia.Puerile eü,vt tarn dixt,hoc ad particulates anatsreßringere, cum fine exceptione loquaturChrißus,nullum expafièrculis nuliiuspre- i» tij cadereinterrainfinePatris voluntate.

Sedquta fcinius humant pracipue generis Caujfit mundumejfecondttü,in ettis gubernatione htc nobis ßcclandtis es7finis. Exclamat Prophetaleremi- lei.io.T.u as,Scio Domine, quia non e^ hominis via eins, neq^ virtvt dirtgat greßus fuos. Dtcant nunc,hominem â Deo moueri fecundum natura fua inclinationem, ipfumautem conuerteremotum qubvifitm fuerit, Atfi id vere diceretur,penes homtnemforet vtarum fuaruarbitrium. Negabutforte.quia nihilfineDei potentta valeat.At ciim Prophetam confiet nonpo-tentiam modbfid eleelionem quoq^ ac defimatio-nemDeo attribuere.nequaquam feexpediiint. Atq^ ham hominum temeritatem eleganter alibi carptt Solomon,quifeopumfibipraßituuntfineDeireße-étu,ac fimanti eins non ducerentur.Hominisi inq.t, e^dißofitiocordis,amp;Domini eRpparatio lingua. Eidtcttlafine infiinia,quodfacerefine Deo infiituut

mifiri homines, qui neprofari quidempojfunt, nifi quod ille voluerit.Porro qui) magis exprimeret Scri-ptura, nihilpenitus in mundogeri,ntfiex eius defti-natione:qU£maximèfortuitaVidentur, illi fubia-i«.vgt; cereofiendit. Sortes quis non fortune cacitatiper^ ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitttttjVerùm Dominus non patitur, qui fibi ven^

dicat eartim iudictum. TSSon fua pot entiafieri docet, Vt (i)- in finü conijciantur lapilli, amp;nbsp;extrahantur: fed quod vnum cafui dart pot er at, à feipfo ejfe tefta-^^tA^s■'r.^ Sic dr Propheta profanos homines obturgat, qui induftria hominurn vel fiortuna adfcribunt, quod alq iacent in for dibus, alt) ad honores emer-gunt: Nequeab Oriente, neque ab Occafu,neque a deferto funt exaltationes, quia Deus iudex e^, bic humiliat,amp; h te eleuat. •

Quin etiani particular es euenttis, teflimonia efe i Ion s t V. 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f^^^^crefingularis Dei prouidentia.Qt^um lO'

namvoluitin marcproijci, ventum turbini exci^ tando emifit. Di cent,hoc fuifie prater communes vfum. Atqui inde colligo, nullum vnquam Ventura oririvelfurgere,nififiecialiDei iujfu. Necverba-Pfal,io4. V. iiterverum ejfct illud: Ventosfacerefuos nuncios, lo^'i 2sgt; nbsp;nbsp;ruiniftrosfuos ignemflammeum,nubesfacereVt

hiculafua, (3- equitarefuper alas venti: nifi drnti-bes dr Ventos circumageret fuo arbitrio ,fingula-remque virtutis fua prafentiam in illis ofiende-ret. Sic Deus fiectali gratia vultferri accept um, pfal-iJ7.T.3 quod alios relinquit in orbitate, altos fobole digna-tur,nam donum eius fiuitus ventris. Idea dicebat lacoir

De COGNtT. DEI CREATORIS, tfpCAP.XVI» iMobvxori, An e^o proDeo film, vt tibi dem libe- ctn-zo.^-» ros? Vtfiemelfiniam,nihilmagis ordinariiim in natura,quam nospaneali. Atquipronunciat Spiritus, nonmodbterraprouentumDei efie donum fiiecia-le,fidnonviuerefi)lo pane homines, quia non ipfit Dout.s.v.* fiaturitO'S eos ve^etat, fed arcana Dei benediitio; Ezcch.4. ficutecosiuerfio minatur,fiefraä^urum pantsfultu- *•*« ram. Sec verb aliterfieria poffet concipi oratio de quotidiano pane, nifii Deus cibum paterna manu nobisfiuggereret. Denique, vbi ab vnaparte audi-

, mus,Oculi Domini fitiper iufios, (ir aures eius ad , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;preceseorum:abalteraautem,Oculus Domini fiu-

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficiamu5,creaturas omnes fiurfium amp;nbsp;deorfium pra-

l fib adobfiequiumadcfie ,vt eas inquemcunquevult yfium accommodet. Vnde colligitur,nontantumge-

« neralem eius prouidentiam vigere in creaturis, vt ' natura ordinem continuet ,fied in certum amp;nbsp;proprium finem apt ari,admirabili eius confilio,

tOttes me appellaffefortunam, quamuisnon aliqua ') deamvoluerim hoc nomine intelligi,fiedfortuttum I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum euentum in externis vel bonis vcl malts. Vn

de amp;nbsp;tda verba fiint qua nulla religio dicere prohiber, Eorte,forfian ,forfiitan,fortafi'e ,fortuitb : quod tarnen totum ad dtuinam reuocandum eli proui-

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E J

titudinemfubßdit ment if noflïamp; tarditoi, adhibeti^ dae^,qii£eamfubleuiit difiinâtd. Dicamigttur, Vfiuque ordmentur omma Dei confiho amp;nbsp;certa dtß fenjatione ,nobts tarnen effe contingentia. üon e-nïm allant imaginem resiffapra fe ferunt ,aiit in natura fua confiderata, aut fecundum notieiam tia ftram tudtàumqueafttmata. txemplum in Chrifli oßibusfamiliare occurrit. Quum tnduerit corpus noflroßmile,fragiUafuiffeeiusojfanemo fanus ne^ gabit,quatamen fiangifuit impoßibile. Atqueita Deuf reßrmxtt adconfilij fui neceßitatem quod na turahter contingere potuit.

QuorPum amp;nbsp;iti quem fcopum referenda fit hxc doftrina,vtnobisconfteteius vtilius.

■p Orrbfieri vixpote^,quin feperplexis nodis im * pediant quicunq^ non tenentprobum reüum^ huitu dodtnna vfum.itaqj in quemfinem omnia di^ uinitHs ordinari Scripttiradoceat, bretiiter hß at-

• tingere expedier. Ac primo qdem notandü e^,tain futurum^ inprAteritu tempus confideranda eße prouidentiaDei: deinde,fic modératrice eße rerutn omniu, vtnîic medijs interpofitis operetur, nuc fine medqs,nunc contraomnia media.Pofiremb,huc tedere,vttotumhumanum genus fibi eße cura Deus oflcndat,prAcipueverbin regendaEcclefia fe excu-btas agere. lam hoc addendum ell,quamuis aut paternusDeifauor amp;nbsp;beneficentia, aut iudicq feuer it as,ßpe in totoprouidentiA curfu reluceat: tn-rerduiH tarnen eorum qua accidunt^ occultas eße (außas,

xaujjas ,vt obrepat cogttatio, C£Co fortune itnpetu volui rotan ret bumanas, vel ad oblotjuendu fios taro foltcitet. Vtcun^ tanien nos lat eant amp;fngi-antcaujfi, apud Deum effe abfiondnascertb haben dum ell: acproinde cum Dauide exclamandu, Ma-

r n ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ i r , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pla.4O.V.«.

^nafeciftt,Detis,mirabtlta tiia, amp;nbsp;cogit at tones tuas ßiper nos non licet ordmaretß loqui tenta,praua-let fupra narratronem. Etfi cntm femper in aru-mnis noflrts occwrere debent pcccata,vtpcena ipfa nos ad pœnitentiam filicitet ; videmus tarnen vt Cbriflus arcano P at ris confilio plus iuris affer at, loH.» v.i.

vt qiiemj,prout meritus ell, caßigct. Nam decaco natoait,Nequeb:cpeccaitit,ne^iparentes, fedvtmanifeßeturgloriaDei in ipfi. Sed tenenda modefliaeli,ne£dcatißam reddendam Deum tra-hamus,fidita rciiereatntir occulta dus iudicia ,vt nobis eins voluntas iufltßimaßtrerum omniu cattß-ßt. Qimm ceelum occupant denßa nubes, exoriturq^ Violentatempeflas,quia amp;trifliscaligooculis cbij-atur, amp;tomtru aures percellit, cir ßenßis omnes

' Terror£ebfl.upefiunt,vidcntur nobis omnia confun-di amp;mißceri:eade interimßemp manet incoelo quies amp;fertnitas. Itaflatuendume^ ,dumres in mundo turbtilenta iudtcium nobis eripiunt, Deu ex pura iuflitia ßafientiaßsa luce hos ipfis motus optimb (opoßto ordine teperareac dirigereinrebtu finem.

3 Ergo Deijpuidentiaritee^vtiliternemoexpedet tiifi quifibieüfiblöre ßuo mudiß, opifice negotiu eße reputas,ad metuamp;reuerentiaqua decet humilita-te,ßeßubmiftrit. llincfit,vt ta multi hodie doclrina

banc fuis merfbus impetant, quia non plus DeolU cerevolunt,quant illis dtâatpropria ratio. Verttm nifiadmittant,incomprehenfibiliDetconfilio,qu'tC' quidtn müdoaccidit,gubernari, rejpondeant quor.-funt dicat Scriptura,eius iudicia profundam effe rfai.s6.v.7 abyfum?NamcùmclametM.ofes,voluntateni'Dei Roin.ii.v.j) nonproculinnubibusvelinabjfis quarendam efe, quia familiariter in Lege expofita fit, fequitur, profunda abyfb conferri aliam voluntatem abfcon-ditam, Acverumquidem ePl,inLege amp;nbsp;in Euan-gelto comprehendi myfteria, qua longe emineant fupra fenfus noflrt modum: fed quoniam Deus ad capienda bac nij/fieria, qua verbo patefacere digna^ tusesl,fuorummentesintelligentia f^iritu illuminât: nuüa tant tüicabyjfus,fed via,inquatutbam-bulandum ell,amp;lucerna pedibus regendis.At mun-digubernandiadmirabilis ratio meritb abjjfus vacatur, quia dum nos latet, r euer enter adoranda Lulchre vtrumquepaucis verbis exprefiitlAo-fes,Occulta,inquit, Deo nofiro: qua autem htcfcri-ptafunt, advos amp;fiUos veftrospertinent. Videnius eniniyVt non tantum ad Legem meditandam ftudi-um adijcere ,fed arcanam Dei prouidentiam reue-renterfufiicere iubeat. Lrgo,quum fibiiusmundi regendt.vendicetDeus nobis tncognitum, bac fit fo-brietatisac modefiia. lex, acquiefcere fummo eius imperio,vteiusvoluntas nobis fitvnica iufittiare-gula,amp;iufiißimacaujfarerumomnium. Non ilht quidemabfalutavQluntas, de quagarriuntSophi-

De COGNIT. DEI CREATORIS. 7; CAP.XVII ß^Äiiijito prefanoijjdißid'iofeparantus cius iußiti-amàpotcntia:fedtllamoderatrix rerum omnium proutdentiaßgua mhil nifi reäum manat, quam-uisnobiiabfiondita fint rationes.

3 Ad hancmodefitam quicunque erunt compofiiti, neque inpratcritum tempus de rebus aduerfis con-traDeumfi-ement,ntqtit ficelerumculpam in ipfium regerent. Qupdadfutura pertinetjsumanas deli-bcrattones factie cum Det proutdentia conciliât Solomon : Cor hominu cogitat vtam fiuam, amp;nbsp;Dominus dinget grefius eius: fignificans ,lt;iiternisDci decretis nos minime impediri, quo minus fub eins voluntate amp;profiticiamns nobis, dr omnianojlra difiienfemtis. 'Neque id manifefia caretratione. Namque is qui vitam noftram fuis terminis limt-tauit, eins fimul cur am apud nos depo/uit: eius con-fieruanda rationibusfiibfidijs^ infiruxit.Nunc per- quot;nbsp;fincuum eit,quid fit nofiri officij: ncmpe, fi vitam nobis nofiram tutandam commifit Dominus, vt ea tueamur: fi fubfidia offert, vt qsvtamurifiperi-culapramonfirat, ne temereirruamus:firemedia fuppeditat,ne negligamus. Confultandt cauendiq, artes inffirata homtnibus funt à Domino, quibus . prouidentilt;c eius fubferuiant,inviti£propriiiiconfer-uatione. Q^emadmodum contra negledu dr focor-dia,quaillisiniunxitmala,fibiaccerfunt. Qiafit enim,vt vtr prouidus dum fibt confulit, imminenti-bus etiam fe malis expltcet,ftultus inconfulta teme-ritatepereat,nifi quad dyfiultitia dy prudentla

diutn^funt dijdenfationu inflrumcnta in vtramtjj j partemfïdeoanteadntonui,proutdentMmDei non fempernudamoccurrere,fedproutadhibitis niedijf '■ earn Deus quodammodo veftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

lidem prateriti temporis euentus perperam adn fnidamDei protndentiä trahunt. Acvtdequàmin- V fnifa fiteorumargumentatio : Impunitaeffèauto- u ribttsfuisfceleravol:mt,quia nonnifiDei dij^enfa-■ tioJie patrantnr. rgo plus concede fur es c^ hom/ci-^ das,lt;^ altosnialeficosdiuinaejfeprouid'etia infini' '! menta,quibus Dominus ipfc ad exequenda, qua a^ ! pud fie confiituit, indicia vtitttr. Atqui eonttn ' malts vllam inde excufationem deberinego. Totutn J enim in fe malumdeprehendunt,penesipfumnon^ nifilegitimumahtia fua vfum. Sed enimperipfis j operatur.Et vnde^qu'fofœtor in cadauere^quodca^ ! lorefoils tum putrefadtum, tum refer at um fuerit ? : radtjsfolis excttari omnes videntmemo tarnen tiles fœtereideedicit.lta cuminhomtnemalo fubfideat malimaterta amp;nbsp;culpa,quidell,qubd mquinamen-tum ahquod contrahere putetur Deus, fi adfuum arbitrium vtatur eius minifierio?

Verum bas calumnias, velpotiusphreneticoruW deliriafacilèdifiutietpia fanilaq^preuidentiame- ; ditatio, qua nobis dtliatpietatisregula,vtoptimi^ amp;fuauißimus inde fructus nobis protieniat. Er^f Chrtfiianumpe£lus,quum certo certiusperfuafunt fit,omnia Dei dfienfattene euenire,nihil fortuiti ' cdtin^ereiad tllu, velutpracipuam rerum caujfant, fiiulosfemper referet,caufids tarnen inferiores f»* '

loco intuebitur: Deinde,ßngularem Dei prouiden-tiaadfe conferuandu excubnre non ^dubitabit, qua nihiletienirepajfurafit yqunm quodbono ac fifiuti fibivertat.Quoniam ante cum honiimbiK primum, deindecHreliquùcreaturisHit negotiu eil,vtrobtq., fibi pollicebitur Deiprouidenttatn regnare. Q^antii ad homines attinetfiue boni fint,fiuemali,eoru co-filia,voluntates,conatus,facultates ,fub eins manu ejfie a^noficet, rfflectere quo hbuerit, nbsp;nbsp;quoties li-

buerit côflrin^ere,in eius arbitrio fitu fit.Singidare Dei prouidentiainfialutemficUHu excubare, pluri-rima fiunt amp;nbsp;luculentifiimapromifiiones qua tefie-tur : laltafiuper Dominti curant tua,amp;ipfie te enu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

triet,necpermtttet vnqtiafluciuari lufiu.Quoniam tUtcurafiumus. Qui habitat 'inadititorio Altifiimi, f inproteclioneDei coelicomorabitur. Qm tagitvos, ^aciuï'v' » tangitpupillam oculimei, Ero clypeustuus,murus Gen.is.v-* * aheneus: aduerfiantibus tibiaduerfiabor.Etiamfima ter obliuificaturfiliorum,non tarnen obiiuificar tui,

7 ilis tupromifiisytum exemplis cofirmatus Dei fier-UU5,adti(nget teflimonia,qHa docent ,fiub eiuspote,-fiate effeomnes homines, fitue eoru concihandi fiunt animt,fiiue cohibeda malitta,ne qd noceat.Dominus enim eïi,qut dat nobisgratiam, nonapudeos modo qui nobis bene volunt ,fied etiam tn oculis AEp^yptio-rumihoftiuverbiniprobitate Jranperevarijs modis nouit.Su confiliu Achitophel,^ exitiale Dautdifiu- i-Sam.'? turuerat, ante tempus difitpauit.Sic ùquot; (reaturas^'^^ oes in fiuorum bonum ac fialutem modcrari, ei cura e^l,acDiabolum etiam ipfium,queconj^tcimus nihil^°'‘^

aufumfuiffe tentare aduerfum lob, fine permtjfti eins ac mandato.Hanc notittam neceffartb fequitui tum animipratitudo in projpero rerum fiuccejju, tu in aduerfiitate patientia,tum ettam tnpoflertim incredibilisfecuritas. Qtficqutd ergoprofigt;ere at^ ex animifient entia eueniet,id totum accept um Deo reficret, fine per hominutn mini fl er tum fienfierit e-ins beneficentiam,flue ab inanimatis creaturis ad-itttus fiuerit. Sic enim reputabtt cum animo fiuo, Certe Dominus eü, qui ad me iflorum animos tn-cUnauit,vt fiua erga me benigmtatis injirumenta forent.

Siaduerfi quid contigerit, extemplbmentem hic / quoque extodet in Deum, cuius manus ad patten-tiam placidamq^ antmi modcrationem nobis im-Gen.4t V s ptimendamvaletplurimum. Si lofieph in recogno-ficendafratrumperfidia immoratus effet, nunquam fiaternum potutffet in eos animum recipere. Sed quoniammentemadDominum reflexit, oblttusin-turie ad manfiuetudine clementiam incUnatus e^, vtfiatres etiam vitrofioletur ac dtcat, tsson vos eflis,qui mc vendtdiflis in AEgjptum,fied Dei volun-tatepramiffusfium antevos,vtvitamvobis confier-uem.Vos quidem eogitaflis de me malum ,fied Do-lob I. T, jt minus conuertit illud in bonum. Si lob ad Chal-daos fie conuertiffet, à quibus vexabatur,flattm ac-cenfius effetadvindiäam-.fiedquia opus Domini fit-tnul recognoficit ,fiemet pulcherrima illa fiententia fonfiolatur, Dominus dedit, Dominus abflulit : fit

nomen Domini benediclum. SicDauiiiconnitijs ac is litpidtbusaSimeiimpetituSyfiin homine defixiffet oculos,ad retahandam iniuriam fuos animaffet: yer'um,quMnortfine Domini motu tUum agere in-telligit,tllospotiti5 mitigat. Sinite eum,inquit,quiit Dominui et pncepit vt maledtcat. QudidJi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ho-

minumopertt eueniantquanospremunt clades amp;nbsp;iniferta,inmemoriaredeatLegisdoclrina, Qmcqdoeut.i» projjteri eü, ex fonte benedictionis Dei fittere: ad-uerja omnta ejfe eitis maledtclionis : ac terreat nos illahorribilisdenunciatio,Si tcmer'e inceditücon-zzint.is, tra me,ego quoq, tentere incedam contra vos.

p icseque tarnen interim ad cau/fas inferiores vir piusconniuebit.Ncque entm,quia minjlrosdtuinit bonitatisarbitrabitur eos,aquibus beneficia affe~ ätisfuerit, idea illos prat eribit ,acft nulla gr atiani fuahumanitatepromeriti ejfent: fed Ulis obfiriélu fe ex animo fentiet,amp; Itbenter fatebttur obliga-tionem,amp;gratiam profacultate re nata ref erre fludebit. Denique,vt res e^l,intelltgetfe Dei volun-täte Ulis ejfe deutnilum ,per quorum manum bene-ficus ejfevoluerit. In futurisverb potflimum, in~ fertorum huiusmodt cauffarum rattonem habebit, A Dominoflbi in manti offerrireputans,quiecunque t commodare Jibt altquidpojfunt creatura,ipfas tan-quam légitima diuinaprouidentia inflrumenta ad vfum applicabit. Ac,quum incerttisfit, quernfint exttuhabitura qua negotia aggredttur (nifi quod in omnibus Domtnumfiio bono profleituru nguit)

CAP.XVn. 78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N î T I T V T. M ß. t.

adidßudioajpirabtt quodfibi expedtreducet, qiia-t tumintelligentia inenteq, ajjequi poresi.

men tn captendts conßlqs proprio fcnfu feretur ,fed Dcißtpientiie fecommend,ibit,acperm!ttet,vt eiui dnctu m retlumßcopum dirigattir. Cat er um ndex--ternisfubfidijs itu eiusfiductafiibnitetur, vt,ß ad--ßnt,in qsßecureiicqtt:efiat:ßdsßnt,pe7!ndeac de-ßitutns trepidet-Mentetn tnmi in ßul.i Dei pronide--tiafemper babebit defixam, neq^ d firmo eins intiit' tu,prAfentiHm rerum conßderatione, abdiici pat'te^ ».Sam.io.v. tur. Stnbimusfortes ,tnqHit Ioab,progentenoflrit

amp; vrbibtis Dei noßn. Dominus nutem faciat quoi bonumen: inoculisßüs. Eademeo^nitiotemeritate prana conßdentiaexiitcs adcontinuam Deiin^ uocationem nos impelletitum etiam animos noßros bonaßefulctet,vt qua nos circtimflantpenciilafe^ curé sofort It er deßteere non dubitemus.

llac verb parte fe prodit inaßiniabilis pia mentü felicit asAnmimeraßint qua vit am humanam obß^ dent mala,qua totidem oßentant mortes.

Atvbiluxilladtuina prouidentia femel hominid pio affulßt : tarn non extrema modo, qua ante pre-mebatur,anxtetate e!irformidtne,fed omni cura re-leuatur ac foluitur. Vt enim meritb Fortunam hortet, itafeciire fefe Deo aiidet permittere. Hoc,in., quam,folatiHm edl ,vt intelli^at Pattern cœlefletn ßc omnia fna potentia continere, ßc imperio nti-tuq,fuoregere,ßcßipientia moderari,vt nihilniß ex eins deßtnatione cadat: in eiusporrbßdem fe re-

Oe cocnit. DEI GREATORIS. 79 CAP.XVn. teptum ,angelorum curæ demandatum ,ncijue a-tjU£, neque tgnis.neçi^ ferri nexa poffe attingi, nifi quoad locum tllii date Deomoderatori libuerit. Sic emm camt Pßilmus, Qiwniam ipji libecabit Cede laqueovcnatoris,amp;dpefte noxia.Sub ala fua protegee te,atq.inpenniseittsfiducia habebis,pro fiu-toeritventasetus.Non timebis à pauorenobiurno, necafagittavolanteperdiem,d pefie perambulate ' in cahgine,a noxagrajfdntein meridie. Tieniq,, ne htc diutiits immorer,facile,ßanimaduertas,perjjgt;i cies,cxtremumejje omnium miferiarum preuiden-tii£ ignorationem, fummam beatitudinem in eitu cognitione effeßtam.

De prouidentia Dei fatis dictum foret,niß obfla-rentpauci quidam loci, qui tnnuere videntur contra quam fuprd expoßtum ebi,nonfirmum ac fla-bileDeo conflarecorißhum,fi’dpro rerum tnferio-rumdißioßtionemutabile. Primùm aliquotiesDei il pamtentia commemoratur. Depoenitentia ßc ha- G«»- «• • bendum,non magif tllam in Deum cadere,qudm vel ignorantiam,velcrrorem,vel impotentiam. Acne

Il dubia eßet eius confiantia, tefiimonium iüi reddert ßitquoqjaduerfarij coablißunt. Palad.n.velinuitti inhancvoceprorumpereoportuit,'tsoneßeDcuin-flar hominis vt metiatur,nec quaß hominisfilium la vt muteturiac fiert non poffe,vt non faciat qiiicquid dtxerit ,vtnontmpleat quicquidloctiius fit.

13 Qlü^ fibi vult Pœnitentii, nomen b Nempe quod alia omnet loquendi formule, qua DE FM

CAP.XVII, So nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T VT. ï, I B. 1.

htaitanittunobisdefiribuntjta nec aliud debentuf conciperefub pœnitentia vocabula,quàmfail:orum mutationem: quiafoleant hominesfaâ:afua muta-do teflarifibi dijplicere.

ianxi.YM fiera hiftoria,dum'i^iniuituremtjjïmnar-^^ tat quodiampromulgatumfuerat excidium,amp; zech':£vitam,denunciatamortegt;prorogatam: ab-'(ogatafuiße Dei décréta oftendit.Qui, fie fentiunt, in denunciationibus hallucinantur. Ouaetfifim-pliciter affirmant, tacitam in fe nihilominm con-ditionem continere exipfiofine tntelligitur. Cur e-nim ad î^iniaitas lonam Dominus mittebat, qui ruinamvrbispradiceret? Cur perEfiaiain mortem indicabat Ezechia ? Poterat enim amp;nbsp;illos nbsp;nbsp;hune

perdere,fime cladis nuncio. Altudergo ffieélauit, qudm vt mortisfiaaprafiijvenientem illameminm ccrnerentiNimirum non per ditos voluit,fed, ne per-derentur, emendatos. Ouçtndofimilis esl aliorum loeorum ratio, ne ex Ulis inferos quieqtiam fuiffi priori Domini confilio derogatum, quia quod pro-mulgarat,irritumfecerit. Viamenimpotius otet' nafùo ordinationifiernit Dominus, quiim pœnam denunciando ad refipifeentiam monet eos quibtts vultparcere,qudmvoluntate quiequam variet,ac nefermonequidem, nifiqubdfiüabatimnon expri-mit,qu0dintelligere tarnen promptum cEl. Siqiit-eG' lo.'t.tidem illud Efdio manere verum oportet,Dominus exercituum deliberauit, amp;nbsp;qttis potent dàfibliiere ? Manus eins eXtenta, amp;nbsp;quis auertet earn?

De co G ntt. DEI CREATORIS, Si CA.XYIH lïeumita impiorum opera vti amp;nbsp;animos fledere ad exequendafiia iudicia,vt purus ipfè aoOmni labe maneat. cap. xviii.

tP X alys locù, vbi Deus Satanam ipfum l^ro~ nines reprobosßioarbitrio flePiereveltrahere

‘^icitur,difficilt0r emergit quæflio. Qupmodo entm per illos agens nullam ex eorum vitio labem con^ trahat, imb in opéré communi ab omni culpaßt inimunis, minifir os autem fiiosiufie damnet,vix (npttßenfuscarnis. Hine repertadifiinclio inter a-gere permtttere. Tergiuerfando itaq^ effugiunt, Dei tantumpermijßu, non etiam noluntate hoc fie~ ri.lpfeverbpalam fiefacere pronuncians, effugium idudrepudiat. Otfidautem nihil officiant homines, mfiarcanoDei nutu,necquicquamdeliberando a-gitent,nifiquodipfeiam apudfe decreuerit, c^ar^ canaßua direPtione confiituat,innumeris Solaris teflimonijsprobatur.QupdantecitaHimus exPfial-mo,Deugt;nquacunquevult facere,ad omnes afiio-neshominum pertinerecertumell. Si Deus bello-rum amp;nbsp;pacis certuseli arbiter, vtillic dicitur,id^ finevlla exceptione,eo inßcio aut quiefi-ete homines caco motu temere fern quis dicere audebit ? Sed in fiecialibus exemplisplus lucis erit. Ex primo capite lob fcimus,Satanamfe cor am Deofifiere ad excipi^ endaiuffia,non miniis quamangelos quijponte obe-diunt: diuerfo quidem id modoamp;fine:fedtarnen ne quid uggredt poßit.nifi valente Deo.Etfi autem nu-

da perniißto deinde fubyci videtiir, vt ßtniluiK ' vmim affligat : quia tarnen verae^l illa fententia, lob.i. « DominKfdedit,rjominmabflulit,fietttD£opla-cuit,itafaCtum eSl: colligimiis, eius frobationif cü' tus Satan amp;feelefli tatrones minifirt fuerünt, De-umfuiffe autorem. Ergo quicquidagitent homines, if el Satan ipfe,Deiis tarnen clauum tenet, vt ad exe-q uendafua ludicia conuertat eorum conatus. Vult Deus perfidiim regem Achab decipi: operamfuaW offert Diabolus ad earn rem-.mittitur ctim certo ma i.B.eg 2Ï.V. dato,vtjiïffiritusmendaxinore omnium Prophe-’■°- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tar urn. St Dei iudicium ell exc£catioamp; amentia

Achab, ntida permißionis figmetum euanefiit : qiiia ridiculum effet, iud^icem tantum permittere,»oU etiamdecernere ,quid fieri veltt,amp; mandate exc- ■

Aa. -v.2» cutionemminiftris. ludaispropofitum ell chrifiit « extinguere : Pilatus amp;nbsp;milites rabiofit eorum libi-il»id.2.v.2ï dinimoremgeruntffatenturtarneninfiolennipre-catione dißctpuli, nihil fieciffe omnes impios, nifi quod mantis amp;nbsp;confilium Dei decreuerant,ficut • tam ante concionatusfiuerat Petrus,definito confit-Ito prafcientiaDeitradittim fuiffe vt interfice- i retur: acfi diceret. Deunt (qttem nihil ab initie j latuit)ßcientem amp;nbsp;volentem ftatuiffe quod ludai i ibid.cap.5 ^^^tutifiunt:ficuti alibi repetit: Deus,qui pronun-v.it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciauitper omnesfiuos prophet as,paffurum effe Cbrt

fi:um,ita impleuit.Oiücqutdfieuit'ia exercent Chal-ler.jo. T.28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opus Dei effe pronunciat leremias.

Ûe ÇOONIT. DEI CREATORIS. Sj CA.XVI11. Clamat paßimDeus,fiioßbile,tublt;tfuit clangorc, t^perio(^iußuexcitart imptos ad bellum.dßyriu tcci.iß.y.is Vocat virgam furoris fui (ir fecurim quant tnana flt;tmouet.Cladem vrbif fanila tentpit ruinant Vocat opus fuum. Dauidnon obflrepensDeofediu-fiumiudtceni agnoßens, exillius tarnen iuffttpro-«entre maledtcla Semet fatetur. Dominus, tnquit, iußtt eum maledicere. Sapius infacra Scriptura oc-currit,quicquid accidatproficifei a Domtno ,ßcut r. Reg.n. t. decern tribuumdefeciionem,interttumfiUorum li^amp;eiufdenigenerispcrntulta.Exbisfatisfuper^^^ liquet,nugart eos tncptire,qui in locumprouide-iia Det ntidam permißtonem fubfiituunt, ac fiin ßecula fedens expellaretfortuites euentus, atque ttaeiusiudiciapenderentab hominum arbttrto.

Quantum adarcanos motusße£tat,quodde cor^ de regispradicat Solomon,fleélt hue vel tlluc,prout nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’•’

DeovifHîne^,adtotum certe humanum genus ex-tenditur, tantundem^ valet acß dtxiffet, quic-quidanimis concipintus,arcana Dei inßirattone ad fuum finemdirigt. Etcert'emßintusoperaretur in mentibus hominum,non reble diclum eßet, auferre labiuin à veracibus, dr à fentbus prudenttam : au- F.xech. 7, r. ferre cor princtpibus terra,vt errent per deuia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

que hucpertinet quodfapelegitur,homineseßepa-is utdos prouteiusterroreoccupantureoru corda. Sic Dauide caflrts Saulis nemine feiente egreßus eil: qiiiafopor Dei irrueratßiper omnes. Sed mh l cla-riits potell deßderari, quàmvbi totiespronunciat,

fe excscure homtnum mentes acvertigine pereute^ re,obduratecotda.Hacetiam adpermißionemub tt re^ciunt ,acfi deferendo reprobos ,aSatana ex-cacarifineret :fedquum diferte exprimât Spiritus, iufio Dei iudtcio inftigt cacitatem, nimis fiiuola e^ Exod.j.v.ij illafolutio.DicituriiiduraJfecorPharaonis. Eludüt tnfuifo eatiillo quidam hos loqiiendi formas : quii dum alibi dicitur Pharao ipfe aggrauafe corfiium, indurationis caujfa ponitur eius voluntas. Q^ß verb non optime conueniant hac duo inter fe, licet diiierfis modis,hominem,vbiagitur à Deo,fmilt;l tarnen agere.Adde, qubdanfam talibiis cauillis pra-t.Toi.4.vaic'tditScriptura, Tenebo,inquitDeus, cor illius.Sic lofu II. V.ÎO amp;nbsp;deincolis terra Chanaan dintMofes,prog-,-ejfos fuijfe inpugnam, quia robotajfet Deus eotam corda. Similiter apudPfaiam contragentemfallacem mijfurum fe Aßjrios pronunciat, ac ptacepta dafür urn,vt außer antfiolia, amp;nbsp;diripiant pradam: non quiaimpios amp;nbsp;prafraclos homines docerevelitad jponte parendum,fed quiaflexuriisfit ad exeqtten-dafttaiudicia,perindeacfiiujfa eiusanimis infcul-ptageflarent :vnde apparet ccttadeflinatione Dei fuiffeimpulfos. Pateorquidem, interpofita Sat ana operafapeDeumagere in reprobis: fedvteius im-pulfti Satan ipfe fitaspartes agat nbsp;nbsp;proficiat qtta-

tenus datum esi.spirit ix malus turbat Saulem,fed dicitur eße a Deoept fciamtts furorcm Saulis d iufla Dei vindiclaprodire. Summa hac fit, Cum Dei voluntas dicitur return omnium eße caußa, prouiden-

De cogntt. Dei creatoris. S$ ca.xvik. tiam einsfiarw. moderatricem in cundtis hominum conftlijs operibus, vtnontMtum vim fuam ex-, erat in elect is, fid etiam reprobos in obfiequiutn co^at.

Quando autem haclenus récitaui fioliim, qnlt;t aperte (p- non ambigue in Scriptura traduntur, videriiit qut coelejlibus oraculisfiniflras ignominia notas mur ere non dubitant,quodnam vfiurpentce-furagenus. QMdoiimpronunciauit Spiritus per os Dauidis, reipfafintient verum ejfe, vt vincat IDeus c'umiudicatur. lam/atis aperteofiendi,Deumvo- * carteorum omnium autorem, qua ifli cenfires vo~ lunt otiofi tantiim eius permijfu contingere. Tefia- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v.j

turfe create lucem amp;nbsp;tenebras,formare bonum cp^ malum: nihtlmallaccidere quod ipfie nonfecerit, Asnosi.y.g Dicant obficro, volensne an nolens indicia fiia tx-erceat. Atquificuti docet M.ofies,eumquifortutto ficuris lapfu occiditur, diuinitus traditum ejfe in manum percujforis. Ita tota tcclefia dicit apud tucam,Herodem amp;nbsp;Pilatum confiirajfi, vt face-, rent qua Dei manus amp;nbsp;confilium decreuerat fa'ci-enda.EtfanenifiDeovolentecrucifixus effet Chri. ftus,vndenobisredemptio? Neque tarnen idea vel fecumpugnatvel mutatur Dei voluntas: fed quum vna (p-fimplex in ipfofit,nobis multiplex apparet : quia pro mentis nofira imbecillitate quomodo idem diuerfo modo nolitfieri cp- velit,non capimus. Paulus vbi gentium vocationem dixit mj/fierium effe abfionditum,paHlbpeü adiungit,in ea manifcfia-

tant ejji troKuTrotKiKov fapientiam T)ei. An ejuiaprf pter hebetudinem [enfin nofiri multiplex apparet Dei[apientiaÇvelmultiforme,vt reddidit vetut interpret) idcofomniandancbè inip/àaliejua varie-ta(,quafi vel confiltum mutet,vel afetpjo dißideat I lmb vbt non capimu5,quomod0 fieri velit Deus,quod facerevetiit,veniat nobis in memoriam nojlra im-, becitlitas,amp;ftmulreputemus,lucemquam hihabi-J.TimOth.« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, I

V,« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat,nonfiujtravocart inaccej]am,quta caligmeob-

^quot;d^'dL'u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^ohnic Augufltni [ententia pij omnef

x«û,ca. loi, amp;nbsp;modefitfacile acquiefcent. Interdum bona volu-tate hominem veile aliquid,quod Deus non vultive-lut fi bonusfilius patrem rultviuere,queDeHsvult tnori. Kurfusfiertpof[’e,vt homo idem velit volunta-te mala, quod Deus vult bona : velutfi malusfilins velit moripatrem,velit hoc etiam Deus : nempe tUe vult quod non vult Deus,ifte verb vult quod vult cf Deus.Et tarnen bonavoluntati Dei piet as iUius po-tiusconfinât, qttamuis aliudvolentis, quamhuius idem volentis tmpietas : tantum tntereà quid veile homini,quidDeo eon^ru.tt,tfi- adquemfinem refe-raturcHiusq^voluntas,vtvelapprobetur,vel impro betur. Nam Deus qua bene vult,per malos volunta-»fal. in. ».Î tes malorum homtnum implet.Item, Magna opera Dei exquifita in omnes voluntates eius : vt miro (fi ineffabili modo non fiat prater eius vcluntate quoi etiàfit contra eius vcluntate: quia non fieretft non [inert tmec vtuj^ nolensfinit[ed volens : neofineret bonusfacere male,ni[t omnipotes etiam de malofa-(orepojfet bene. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilolt;

4 Hoc etiam modofoltiittir, im'oJjiontelujuefiit altera obieitio, Si non modo impiorum eperavtitur Heus/edetidconßlia draffectus gubernat ,fielerH omnium ejfe autorë:ac proinde immeritb damnari hominesfi exequuntur quod decrcuit Deus, quia e-iusvoluntati obtempèrent. Perperam enim mifce-turcumpraceptovoluntas,quamlongifiimo ab illo differre inntmeris cxemplts confiât. Hoc quidem t-enendumell, dum per impios per agit Deus, quod occulta fiioiudtcio decreuit, non ejfie excufabiles, quafi obediant eius pracepto, quad dataoperapro fisa libidine violant. ïam que modo ex Deo fitt,amp; occulta eius prouidentia regatur,quodperuerse fa-(iunthomines ,illafir£ documentum eH: eleiho re- i,Reg.iJ.T. gis Jerobod,in qua feuere damnaturpopuli temeri- ’’ tas amp;amentia,qubd ordinem à Deofancitu peruer-terit,ac perfide deficiuerit à familtaDautdis: dy tame fcimus,voluiffevngi,qub Solomonis ingratitudi nem itapuniret. Videmus ergo, vt Deus perfidiam fiolendo, defeclionetarnen alto fine iufie relit : vnde ^leroboapraterfiemfiicravnliioneimpclUturad *’’** regnu. la ante liquida nifi fallor explicui,quoniodo in code opéré tamfiejpdat hominis crimen,quàmre-fulgeatDeiiufittia,ô‘modefiisingenijsfemperhac Augufiini refi)onfiofufficiet,Quum Pater tradiderit tium-Piltü,(!r Chrifius corpus fuü,amp; Hidas Dominu,cur in hac traditioneDeus ePi iufius.eir homo reus,nifi quia in rema quafecerunt, caufa no ePivnaeb qua jeteruntlsi quos autem magis impedtat,quod nunc ।

diciitjus, nuUum eje Dei cum homine confinfum, vbi bic iuflo tUiusimpulfu agit quad fibi non heet : fuccurratquodaltbt admonet ide Augufttnus, Quii De gratia 8c nonadtfiaiudtciacontïemtfcat, vbt agit Deus et~ tîtoca^^xô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reddenseis

10cap. o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mérita? Et certe in Juda

perfidia nibilo magisfas erit,culpam feeler is Deo adferibere,quiaEiliumfutini^“ tradivoluit ipfe,el?' tradiditin mortem, quam redemptionis laudcni ad Jtidani transferre. Itaque vere alibi idem feriptor admonet,in hoe examine Deum non inquirere,quid potuerint homines velquidfecerint,fedquidvolne-rint, vt tn rationem veniat eonfilitim amp;nbsp;voluntas. Qutbus hoe afperum videtur, quam tolerabilis fit fua morofitas,paultfiercogitent, dum rem claris Scripturateflimonijs tefiatam,quia excedateoru captum, rejpuunt, acvitiovertunt in medium pro., ferri, qua Deus, nifi fciuijfet vtilia ejfe cognitu, nunquam per Erophetas fuos Apoftolos docert

iufiijfet. Nam fapere noftrum nihil aliud eJfe debet, quam manfueta docilitate amplebli, amp;nbsp;quidem fine exceptione, qutcquid in facrisScripturistra-shtum e?l.

Dr cogmt tone De! Redempt orü in Chrißot quARatribu^ fùb Lege primum, deinde amp;nbsp;nobii in Eueingeltopa-tefoLia. est.

Adxlapfu amp;defe(ftione totumhumanum genus malediftioni fiiifle addiftuni,amp; àpri-nia origine degenerafle : vbi de peccato originafi. c a p v t i.

® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veteri

tcintopere homini conmendatafem-Vertan quo vtiliored frAceptto,eodi[igcn-tiusvidendum eslnobu, ne ipfa pret-poflerevtamur:quodphilofophu quibitsdam vide-tnus accidiffe. lütfinem proponunt,ne dignitatem exceüentiamq^fuamnefiiat: nequealiudipfum in fe conteniplari volunt, quam vnde inanifiducia in~ tumefcat amp;nbsp;fuperbia infletur. Doflriautem cogni-tioprimum in eo fita eh,vt reputantes quid ncbis in creatione datum fit,^ quam benigneJiiam erga nos gratiam continuetDeus,fiiamus quata fit na-

C A P. I. 90 I N ST I T V T. L I B. t I, turlt;e. noflr^ excellentia -.fiquidem integra maueret fimul tarnen cogttemus,nihil nobii ineffe proprium, fidpn’. arib nos teuerequicquidin nos Deus contu-Ht,vtfiemper ah ipfio pendeamus. Desnde, vt nobit cccurrat mifiera poll Ada lapfum nofira conditio, cuiusfienfits,poftrata omni gloria (ir fiducia,nos pu-dore obrutos vere humiliet.

Hoc fane quarendum in excut tendis nobis effe ‘ praficribit Dei veritas: nempe taleni exigit notiti-am,qua nos amp;nbsp;ab omnipropriafacultatis confiden-tiaproculauocetiamp;omnigloriandi materia defli-tutos adfubmißionem adducat.Quam regulam teuere conuenit, fi ad reätam nbsp;nbsp;fdpiendi (ßagendi

metampertingerelibet. Neque me latet, quanto plaufibilior fit tllafiententia qua ad reputanda no-fir a bona pot ius nosinuitat,quam ad tnfiicienda, qua nos pudore obruere debet, mifieram nofir am in- ' epiam vna cum ignominia. Siquidem nihil ell,quod . tnagis appetat humanum ingenium quam blandi-, tips demulceri:atqueideo,vbi dotesfiuas magnifiieri' audit,in hanc partem nimia credulitate prepen-det. Sed cnim quacunque talis ell humana excel- ’ lentia commendatio ,qua hominem infie acquiefice-redoceat,nihilaliudquam fiuauitate ilia fiua deli-tias fiacit, cirficquidem illudit,vtquiafientiuntur, (OSpeßimo exitio pdat. Quprfium.n. pertinet, vana ' omnifiiduciafietos deliberare,inflituere,tetare,mo liri qua putamus adreptinere:amp;defici quidem ac /lefiitui turnfina inteUtgetia, tu ver a virtute inter î pri- .

primesconatus:pergeretame fecuredonecin exitiu tomtamus? Atijui no aliter fuccedere ijspoteii, ijut fe aliquid poffe propriavirtute confidunt. Tali bus ergo magijlris,ipui reputandis tantum bonis noflris nos det ment, fit tjuis aufeultet, non in fui cognitic-nem proficiet ,/ed in peßtmam ignorattonem ab. ripietur.

f 3 Ergo ejHum in hoc confentiatDeiveritascum publico omnium mort ahum fenfu,fecundam fapi-entiA partem tn noflri cegnitione repofltam eflc; in ipfa tarnen cognofcendt ratione magnum, ell diflidium. Turn entm homo iudtcio carnis pro. be flhi exploratus videtur, quum amp;nbsp;intelhgen. tia à“ integritate fua confifus, audaciam fumtt, ac/efe mcitat ad vntutis officia: amp;nbsp;indtblovi. t^sbello,adtdquodpulchrum(!^ honeflumelt,toto fludto incumbereconatur. Qutautemfeadamuf. flmdiuini tudicijinjpicit examinât, nihil repe. rttquodanimum ad bonamfiduciam erigat: ac quo penttius fe excufltt.eo magis deqcitur, donee omni fiducia prorflts abdicatus, nihil fbi advitam rede inflttuendam rehnquit. Keque tarnen vult nos obliutfei Deus prima nobilitatis, quam Ada patri _ noftro contulerat, nempe qua nos ad iuflttia boni, tatis^ftudtu meritb cxpergefacere debeat.Sed tan. tÜabellvtanimos nobisfaciat ifla recognitio,rtpo. tiusfubmiflis this ad humilitate proflernat.Qua .n. iUa etl origo I nepea qua excidimus. giyi ille créa-

C A P. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. I I B. t t.

tionû nofifie finis ? à tjuo penitus atierfi. fiimus, P? tntfieris. noflr£fiortispertizfiingemifcamus : ingewii' ficendo adperdiram tUâ dignitatem fiufiiremus. iSIot autem cum dicimnt, nihil in fie oportere hominem ' intueri,quod ipfium animofium reddat, intelligimiu nihil ejj'e penes ipfîm,cunts fiducia debeat fiuperbi-re. Qiurefi ltbet,q!iam homo/ùi notitiam habere ’ debet,itapartiamur,vtprimo loco,qiiem in finem creatusJit,amp;donis non contemnendispraditm, re- ' put et : qua cogitât tone ad diuini cultus vitaq^fiutit-ra meditationem excitetur: deinde fiuasfaculta-tesvel certe fiacultatum inopiam expendat : qua perfigt;ecta,non fiecus atque in nihtlum redabtus in extrema confiufiioneiaceat. Hue tendit prior con-fiideratio,vt qualefit ofiïctumftium agnofiat ; alte- ' ra,quidadipfium prafiiandum valeat. Devtraque proutfier les docendt poficet, d nobis dijfieretur.

Quiaverbnonleuedeliclum,fieddeteflabilefin-ijfie fie élus oportet,quod tam fieuere vltusebiHeus: jpecies ipfiapeccatiinlapfiu Ada confiideranda nobis esfiquahorribilem Deivindiclam accenditin totÜ humanum genus. Prohibitie ab arbore ficientia bo- ■ ni amp;nbsp;mali,obedienti£ examen fiuit, vt parendo A- ; danifieDeiimperio libenter fiubejfie probaret. No-nienverb ipfiumoflendit,pritcepti non aliumfiuilfie j finem,quàm vtfiuafiorte contentusfie iniproba cupi- j ditate altius non efferret.Promifiio autem, qua vi-tam Aternam /Jierare iufius eft, quandiu ederet de J arbore vita : rurfium horrenda mortis denunciatio, i fiimulat ■

De cognit. Dei redempt. 95 capl ßmulacgufiaret dearborefcientta boni ér 'malt, ad fidcm eius exercendam ér prohandam fieilabat. 1 Hzzzf elicere non difficile cSi, quibtu modis in fi prouocanerit Adam iram Dei. Dum ferpentis ca-ptione abducitur per infidebtatem muiter à verbo Det,iam inititim ruina apparet fuiffic inobedienti-am. Q^detiam confirmât Paulus jvniiis hominis inobedientta omnes futffieperditos docens. Simul^°'^-^'''-'» tarnen notandum, defictuiffe primum hominem ab imperto Det, qu 'od non tantum, Satana tllecebris ca~ ptusfuerit, fed,contempta veritate, dejicxcritad nicndacium.Et certè contempt o Dei verbo, cxcuti~ tur omnis eius reuerentia : qtita nee aliter confifiit ettts maiefias tnter nos, nee integer manet eius cultus,nifii dü ab eiuspendemus ore. Proinde infidelit.as radix defeciionisfuit. llincautem emerfiit ambitio érfitperbia, quibus annexa fuit ingratitudo, quad Adam P lus appetendo quam cone effitim erat, tantum Dei liberalitatem qua ditatiis erat, indigne fiircuit. Ouanqii.cm nonfiimplex 'imsttala. fuit,fed cum feedts in Deumprobris coniun£la,dttm Sata-nacaliimnqsfubfcribunt.quibns Deum ér fnenda-c 'lj, ér inutdia,érmalignitaîis tnfimulat. Denique infidelitas ambitioni ianuam aperuit, ambitio veto contumaciafuit mater,vt abteilo Dei metu,ficfe proqcerentqubferebatUbido.Diaboli ergo blaffihe-mffiabreptus Adam,quantum in fie erat, exinant-uit totam Deiglortam.

*'• !• 94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. L 1 B. 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

^o, non filus fußinait hanc pœnam, vi in locUtfi , ßtpientU, virtutis, fanaitatis, veritatis, lufliti* ; ( qiubus ornamentu vefltttu fiierat ) teterri“ ; mlt;e codèrent pefies, C£citai, impotentia, impuri- i taf,vanitai,iniußitia:fed ijfdem quoque mi[erß implicuttfuampro^eniem ac immerßt. Hicc est reditaria corruptio, quant pcccatum originale ve-teres nuncuparunt,peccatt yoce intelligentes natura antea bona pura^ deprauationem. Et boni viri inhocelaborarunt,(acpra alijs Augußintisaduer-fiu Pelagmm} vt oßenderent,nos non adfiita nequi tiacorrumpi,fed ingenitam vitiofitatem ab vtero '■ matris afferre. Qugd inficiari fiimma inipudentia '■ fftI.ti.T.7 Certènonambiguitm eil quod confit et ur Da-uid,fi in iniquitatibus genitum amp;nbsp;in peccato con-ceptum à matre.Nonarguittllic patris aut matris de hela :fed quo Dei ergafe bonitatem melius com-mendet, proprta peruerfitatis confeßionem ab tpßa genittira repetit.

Ita cert'e habendum ellßuiße Adamum humana natura non progenitorem modo, fed quaß radtcem, atque tdeo in Ulms corruptione merit'o vitiatumfu-Konij.r. 12 ißthominumgenus. Q^dexilhus amp;nbsp;Chrißi com- i parationeplanumfacit Apoßolus : Qmmadmodunt j (inquit) pervnum hominempeccatum intrauit in i vmuerfum mundum, cßperpeccatum mors: qua in omnes hominesperuagata,quando omnespecca-uerunf.itapergrattant chrtßi tußttiacß vda no-i.cor. ij r, tfif reßituta ell.Sic dr inprtore ad Corintbtos, quis.

w fefiiméiionis fiducia vult pios confirmare,oflen~ ditrecuperari in Chrifiovitam,qtiain Adamper~ ' ditafuerat. Qui nes omnes in Adammortuosejje pronunciat,ta)nfimHl aperte quo^j teflatur,pecca~ tt labe effe implicites. Ne^ enim adeesperueniret damnatie, qui nullatniquitatis culpaattingeren., tur.Erge non aliter interpret art lie et quod dicitur, nosinAdammortuos ejje,quamquodipfe peccande nonfibi tantum cladem ac ruinam adfciuit,fed natur am quoque noßramin fimile pracipitauit exi-tium. Neq^idfuovniusvitio,qubdnthiladnosper-tineat: fed quoniam vniuerfum fuum fernen ea in quam lapfus erat vitiofitate infecit. Neevero aliter Ephe,i,T.» flaret iüud Pauli,natura omnes eße zræ filies, niß iaminipfovteromalediüi eßent. Naturaverbillic notari, non qualù à Deo cendita ell,fedvt in Adam vitiatafutt,facileinteUigitur:quia mtnimeconfen- ioh.j.T.« taneum eßet, Deum fieri mortis aut er cm. Satis et-iamclarepronunciat cceleßis ipfe iudex Chrißus, omnesprauoscirvittofosnafci: vbt docet ,quicquid genitum eli ex carne, carnem eße, ideoque o-mnibiu claufitm eße vita ianuam, donee regeniü fuerint.

r îieque adeiusrei intelligentiam neeeßaria eit anxia dißutatio. Non enim in fubßantia carnis aut anima caußam habet contagiotfid quia à Deo ita fuit ordinatum, vt qua primo homtni dona (ontulerat,tlletamfi{is quamfibthaberet fimulat perderet.

CAF. 1 nbsp;nbsp;96 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N S T I T V T. L 1 B. II.

Atque ne hxc de re incerta amp;nbsp;incognita dicta fue- t rmt,peccatum originale defintamns. Videtar ergo peccatnm originale hareditaria natura noftra pra-iiitM c^ corruptioàn omnes anima partes diffu/à: qua priinhmfacit reos iraDei,turn etiam opera in nohis profert, qua Scriptura vocat opera carnis. iîacitaqueduo diflinéle obferHanda:nempe,quod ßc omnibus natura noflra partibus vitiati peruer-siqueàamobtalem duntaxat corriiptionem dam~ nati meritb coniiictiq^coraniDeo tenemur,cuini-hilesl accept um nifi tuflitia ,innocentta,puritas. Keqtieißa estalieni delicti obligatio, ac fi infantes ipfi Ct}quot; immerentes culpam dclitti Ada fuftinere-tem in omnesperuagatam, quod omnes in ipfo pec-( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carint,id csl,inuoltittfint originalipeccato, dus

macidisinqiiinati.Atqueideo infantes quoque ipfi dtimfii.inificum damnationem à matris vtero afi fcr!int,nonalieno,fcdfiioipforiimvitio funt obflri-iti. Alterum deinde accedit,qubdhacperuerfitoi nunqii.imtn nobis cejfat,fed noiios afiidue fruit lapant. Quare qui peccatum originale deftnierunt carendam luflitia originalis,quam ineffe nobis 0-portebat,quanqnamidtotuni coinplectuntur quod in re etl, non tarnen fatis fignificanter vint atque Is'ieynav eius expreßerut.Kon enim natura noflra boni tantiim mops vacu.t etl,fed malor um o~ mniumadebfertilisamp;ferax.vtotiofaeffe non pofi-

De cognit. Dei reDempt. sgt;7 Caî, gt;• éltenoverbo vfifunt,fi mddbadderetur,qntctjUid tn homme eR, ab intelleétu advoltintatem,ab ani-tua ad carnem vfque, hac concupifientia in-quinatum refertum^ ejje.

9 b^am Paulus de vit to fa natura difgt;utant, non tantum mordmatos qut apparent appetituum motus damnat,fedpracipuè contendit, mente cacita-ti,^ eorpraUltati addiélufn ejfeiatque tertium il-lud ad Pomanos caput nthtl aliud eït quàm originale peecati defiriptio.

to bt^eque hîc obßrepat quij])iam,petuijfe Deum noflra faluti melius projpicere, fi Ado. lapfui oc-curriJfet.Nam obiedio ißa ob ntmis audacem curio-fiitatempqs mentibus abominandaed.DicitEccle- ecc1.7.v.jigt; fiaftes, Hoc fcio, quod feCeritDeut hominem re-dum , ipfi autem quafierunt fibi adinuentionet multos.

Hominem nrbitriJ libertate nunc efle fpolia-tumjiScmiferxferuitutiaddiftum.c ap. ii.

j( F N C propiùs excutiendum refiat,an omni • fioliatifimus ltbertate,amp;fi quaparticulaad hue viget,quousque vis eiusprocedat. Sedqub faci-lius nobis huius quofiionit Veritas eluceat, fiopum obiter prafigam, qub tota fumma deftinanda fit. Hoc autem optima cauendi erroris erit ratio ,fi pe~ ricula confiderentur,qua vtrinque imminent.bi^am vbi omni reditudine abdtcatur homo,ftaîim ex eo defidu occafionem arripit: rurfum vel minutulum

c AP.II. 98 I N s T I T V T. L t B. I [, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

riptaturfuus honor, amp;nbsp;ipfi temeraria confidentie [ lebefaéietur. Ad hos ergo fiopulos^ impingainns, ; tenendiishiccurfiiscrit,vtbomo nihil bonipenes fe j reliquufibi efie edoctus, doceatur tarnen adbonunt quo VMUus ell,ad Itbertatem qua priuatus esl, ad-]pirare,c^ acrius ab ignauiaexcitetur,quMnfifum ma virtutefinger etur ejfie inflruitus.

Nunc confideremus, cumpaulb ante dixerimtis, 1 i in mentet corde fit as efie anima facultates, quid pars vtraq^polleat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hacphilofophorum omnium fient entia fiumma j elljiumani intelleclus rationem recla gubernatio- i «z fiufficere: voluntatem iili fiubiacemem à (enfin i quidéad malafiolicitari: fied, vt Itberam eleclionem ; babet,impediri nequaquampoffe, quin rationedu- / i fwzper omnta fiequatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Interficriptores Ecclefiaflicos tametfi nemo ex- 4 ' titit, qui non agnoficeretamp; fianitatemrationisin j “ hominegrauiterex peccatovulncratam,amp;volun- J tatemprauis cupiditatibusvalde impUcatam ejfie: 4 multi tarnen eorum longe plus aquo phtlofiophis ac- f cejfierunt. Verbum hoe Chryfioftomopaßim familia- | re ell,Afferamus quodefl noflru, reliqua DeusJiip- I plebit.Cuiconfientaneumell quodaitüieronjmus, 5 contra Pe- ^oftrumeH: incipere, Dei autem perficere: noflru Î lag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ojfierrequodpojfiumiisjlliitsimplere quad nonpojfiu-

»ZZ«. Certe quas retulimus fientetias, ejfie fialjißimas i'J prf«Zo post coßabit. Ouoniam antead vulgus etiam nbsp;nbsp;j

tpfumomnes hue principte inibuü funt ,prAditum effe hbsro arbttno hominem, nonnnlliauteqtiouf^j id extenddtur nefciunt, nos vim vocisprius excutu ^nus,tuin ex Scriptura fimplicitate exeqtiamur,q.d fudptenaturahomo adbonum aut malum polie at. Liberum arbitrtwnquid effet, pauci défini er unt, Auguft.docet, facultatem efferatiotns ids' volÜtatis, qua bonu eligitur,gratia aßtflete:malu,ea dejifiete.

Obtinuit autem infebolis diflinPlio, qua triplice libertatenumerat :à necefiitate prima, fecundam àpeccato,tertiam à miferiaiqtiarumprima fiebo^ tnintnaturaliterinhareat,vtnequeat vllo modo e^ ripi : dua altera perpeccatum Jlnt amiffa. Hanc difiincltonem egolibenterrecipio, nifiqubdtlUcne-quot; ceffitas cum coaclioneperperam confunditur.

6 Sednondumifiudliquet,sttnein totum priuatus bene agendi facultate, an habeatadhuc nonnulla fed pt^Udamp;infirmamiqua per fequide nihilpoff fit,opitulanteverbgratia fiuas ipfitquoi^ partes a~ gat.îddumvult expediteMagifter fententiartim, dupltcemgratiamneceffariameffenobis docet, qui) teddamur ad bonum optu idonei.Alteram vocat O-perantem,quafitvtejfieaciter velimus bonuiCoo.. perantem alteram, qua bonam voluut at em fie-, quitur adtuuando. In qua partitione hoe mi-., hl diff licet, quod dum gratia Dei tribuit efficacem bom appetitum , inmat hominem iam fiuapte na-. tura bonum quodammodo,licet inefficaciter,appe-. tere,fitcut Bernhardus bonam quidem voluntatem

opus Dei ej/è a]Jerens,homini tarnen hoc concediD vtmotti proprio bonam citifinodi voliintatem appe^ t.it. Sed iftud ab Augtiflini mente procul abeH, A quo tarnen fumpfijjepartitionemvideri vult Lom-bardiis. In fecundo membro ambiguitac meoffen-dit, qua peruerfamgenuit interpretationem. ideo etiim putarunt nos fecunda Det gratia Cooperari, qubdnoftri iurisfitprintamgratiam obedienterfie-quendo confirtnare. llacduo not are obiter Ubuit,vt videos iam quantum à fanioribus Scholaflicis dif-fienttam. Vtcunque ex hac tarnen partittone intel~ Lib. i. feii^ Ugimusfiua rationeliberum dedertntarbitriumbo tct.diftinift. pronunciat enim tandemUmbardus, non li-if

beri arbitrij ideo nos ejje, quod ad bonum amp;nbsp;maluw velagendu velcogitandum peraque polleamustfied duntaxat,qubd coaciione fiolutifiumus. Q^a hber-tos non impeditur,etiamfi prauijimus amp;nbsp;fierut peC-cati,amp; nihil quam peccare pofitmus.

Liberi ergo arbitrijhoc modo dieetur homo, notl quia liber am habeatboniaque ocmalielebtionem: fed quia male voluntate agit,non coacltone.Optinie id qutdem, fed quorfium attinebat rem tantulard adeb fuperbo tit ulo infignire ?

Qtfidfinos Patrum autorisas mouet,illi quidem afiidu 'einore ha bent vocabulum, fed fimul dcclo' rant,quantifaciant Ultusvfum. Inprimis Augufii-ntis, qui non dubitat feruum appeUare.Alicubi ait, hominemliberoarbitriomalevfitm,amp;fe, amp;arbitrium fuum p erdtdijfe. Item, Liberum no fore, quoi nonDeigratialiberauerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quti

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi etiam vulttllud Cyprtani,toties ab Au-

^ufitno celcbratum, Denullogloriandum: quia ni-htlnofirumeü,nifivthomoprorfusapud fe exina-nttus,aDeototHspenderedifiat? Nunc ad cem veruatù explicattonem in confideranda hominis natura venio.

/O Qupd tarnen initio huius capitis prafatus fum, cogorrurfuwbîc repetere, Vtquisque maximefua calamitatis,tnopia, nuditatis, ignominia confiten-tia deiebius esl dr conflernatus,ita optime in fui co-gnitioneprofecijfe. Non enim periciilum edi,ne fibi nimium adiinat homo, dttmmodo recuperandum in Deo difcat,quodfibi deedi. Atfibi ne tantillum qui-dem fumere vitra ius fuum potest, quin dr inani confidentia fe per dat, amp;nbsp;diuinum honorem ad fè traducens tmmanis facrtlegij reus fiat. Dulce qui-dem eii,tantum habere propria virtutis, vt in tei-pfi acquiefcas : fed ne ad inanem iflam fiduciam il-lebtemur,deterreant nos tot grauesfient cntia, qui-busfieuereproflernimuriqualesfiunt, Malediblum ejfie,qui confidit in homine,drponit carnem brachi. umfiuum. ltem,lpfiumejfiequi dat lajfio vires, dr virtute defieblo robur äuget : qui facit vtfatigentur drlaborent adoleficentes ,iuuenes impingant : qui auteminipfiovno fierant, roborentur. Q^aomnes ebfigt;ebiant,vt ne quantulacunque fiortitudinisno-fira opinione nitamur,fi Deum volumus habere propitium, qui fiuperbis refitftit,humilibus autem datgratiam. Tum inmemoriamrurfiumveniant

Cap.II,

Ifa.44,v.S Idcmjj.v.

ißic promtßtones ,Effundam aquam fupcr /ttien^ tein,lt;^ fiumtnafuper aridam.ïtein,Omncs fitietes veniteadaquai.QU£tcftar.t:ur,adpercipiendai Dei , henediiiiones vullos adnntth nifi patipertatii fu£ fenfa tabefientes.

SetKper mihißtne illud Chrjfifiomi plaçait, Fun-damenttim noßra Fhilßaphia effi humilitate: ma-gis etianinam illud Augußini, Qwmadmodum,inquit, rhetor ille rogatiu, quidprimum eßet in elo-quenti£pr£eeptis,reßondtt,pronunciat:onet;i:quii fecundum,proiii;Hciationem : quid tertmm.prcnu-ciatiotieindtafimc interroges de religionis Chrißia tupraçeptis, primo,fecundb, nbsp;nbsp;tertio, dr femper

reßondere liber et, bumilitatem. Forrb bumiiitate non intelltgit,vbi homo aliquant £ virtutisßbi con-fiius dfuperbiafa^uqj abßinet: fed vbi talem fe verb fentit, qui nullum habe at nifi inhumilitate refugium, quemadmodum alibi declarat.F}emo,in-quttfe palpet: defuo Satanas e^liid vnde beatiis eil, à Deo tantü habet.Quid enim de tuo habet nifi pec-catumlToUe tibipeccatum,quodtuum ellmam in- ’ ßitia Dei elUtem, Quid tantum de natura pefiibi-litatepr£fumitur?Vulnerata,fiauciata,vexata,per dita eil : vera confefiione, non falfii defenfione optu habet.Item,Qtpando quifi].,cognofeit, qubd infeipfo nihileß,amp;adiutorium defe nuUum habet: arma in ipfo confiablafunt,bellafedatafunt, Necefiè autetn elt,vt conterantur omnia impietatls arma,confiin-gatur,comb!irantur:remaneasinermis,nuüuinha-beaamp;

De cognit. DEI REDE MP T. lOj CAP. ïft ' bcMtnîe adiiitonum. Otuntomagisinteinfirmuf es,taniomagùte fufiitnt Dominus. Ne^verbexi-go,vt homo non conmctus vitro cédât: amp;ßquas fa~ cuit at es habet,ab ij s animum auertat, quo m ver a humilitatemfubigatur:fed vtfepoßto ttiKavnas ifiKweizla; morbo ( quo excacattssaquoalîius de fi fintit)in veraci Scnptura fieculofitpfiim probb re^ cognefiat.

Aci'daquidequot;invulgarisfeKtentia,quamfiimpfi.r runt ex Augufltno, tnihiplacet,naturalia dona fuif fe corrupta in bomineperpeccatu ,fiipernaturaUb, autem exmanitum fuijfi. ïn hisfunt fides, amor Dei, carit:^ erga proximos, fianPtitatis nbsp;nbsp;nbsp;iufiiti^

fludium. Hac omnia cùm nobù reflituat Chrifius, aduentitia cenfienturprater naturam: ideo^ fuiffe abolita colUgimus.Uurfium ,fianitas mentis cerdis rellitsidofimulfuerunt ablata :atque hac ell naturalium donorum corruptio. Quum ergo ra., tio, qua difiernit homo inter bonum amp;nbsp;malum, quamtelligit t^iudicat,naturale donum fit, non potitit intotum deleri;fid partim debilitata, par-tim vitiata fuit, vt deformes ruina appaream. Dae quidem plena e^ definitio, fid qua pluribus explicanda eli. Ergo vt fecundum primam il-iam diflmblionem, qua hominis animam in in~ tellePium amp;nbsp;voluntatem partiti fumus, oratio-nis or do procedttt, ytm intelleblus priore loco ex, futiumtu.

Vtmelius perjpictamns, quoufqueprogradibustS j fuiifacultatis in vnaqua^ re inteUedus procedat, difiinStionem nobiipropenere operapretiunte^. Sit ergo hac difitndlto, cjfe altam qutdem rerum terre-nartim intelligentiam, aliam verb calefltum. Kes tcrrenasvoco,qua ad Deum regnum^eius,ad ve-r rart(i iufiitiam,adfutura,vita beatitudinem non per tingunt,fed cum vita prafenti rattonem relation nem^ habent, quodammodo intra eins fines con^ tinentur. Kes calefies,pttram Dei notitiam ,vera iufittiierationem, acregnicœlefiùmyfieriaAnprio re generefiuntpoittia,œconomia, artes omnes ntc~ chanicadificiplina^ liberales. Infiecundo ,Deiac dt~ uina voluntatis cognitio, vita ficundum earn for-manda regula.Depriori autem fiicfiatendum, Quo-ntam homo animale^ natura foetale,naturalt quo.-que infiinctu adfiouendam conferuandamq, earn focietatem propendet : ideo^ ciuilis cuiusdam amp;nbsp;honefiatu ordinis vniuerfales impreßiones in-eße omnium hominum animis confiicimus.

Sequuntur artes tum liber ales,tum manuaria, quibus difeendis quia ineH^ omnibus nobis quadam aptitude, in eis etiam apparet vis humant acuminis. sic tarnen vniuerfale eü bonum, vtineopro fe quis-qtiepeculiarem Deigratiam agnofeere debeat, iiacfiimma fit, in vniuerfo genere humanoper-ij fitici natura nofir a propriam eße rattonem,qua nos abrutisanimahbusdificernat fictif ip fa fenfu diße-runt a rebus inanimatis.

Deco gm it, dei redem pt, lof c / p. n-ig Nunc expanendum, quid cernât humanaratio

vbi ad regnum Det venitur Jpirtttialetn tllapet\. Jpicientiam: qtM tribuspotißinium rebus ccnßat, Deum nojfe,paternum erga nos eins fauorem, in quo pilus noflra confiftit: cß formandafecundum Legis regulam vita rationem. Cum in prim is duo-busytum verb in fecundoproprte,quifunt hominum ingeniofißimidalpis funt caciores.

in Deo ab initiofuiße vit am, amp;nbsp;earn vit am qua eßet luxhominum: lucem banc in tenebris lticere,lt;ii à tenebris non comprehendi.Qßum enim Spiritus homines appellat tenebras, eos fimulßioltat omni ßi-ritualis intelligentia facultate, Quare fideles, qui Chriflumamplectuntur, non ex fianguinibusneque ex voluntate carnis atitviri ,ßed ex Deo natos ajfe-rit, Quafi diceret,non eße tam ßublimis fàpientia capaccm carnem,vt Deum, eß quod Dei eli, ßußci-piat,nifi Dei Spiritu illuminetur. Otpemadmodum teftatuseslcbrifius, hancßecialem eßePatris re-Matt. i#.». uelationem,qubdaPetro agnoßcerettir.

io Siperßuaßum nobis foret (quod extra contro-uerfiam eße debet) natura neftra deeße quicquid ceelefiis Pater electisfais per Spiritum regeneratio-nis confert, htc nulla eßethafitandi materia. Sic e-ramloquiturpopulus fidelisapudProphetam, Quo-niam apud te ell fions vita, crin luminetuovidebi-tnuslumen.ïdem teflatur Apoßolus,cttmait, Ne- '• nbsp;nbsp;nbsp;■*

faucio. Hoc quoque fua voce dtlucid'e confirmauit jo!i.is.v.lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumd:ceret,Neminemven!readfipoJfe,

ntfi cui datum a Pairefiioforet. Prgo tioveniunt ad eum,nifiquidPatreaudiueruntedoéti funt.

Peflattertiiim tUiid membrum de cognofcen-daviu probe infiituenda régula, qu 'amvere opc-rum iuflicht notttiam nuncupamus , vbi videtur mens humana ejfe aliquanto quam in fuperioribus aciitior. Siquidem teftatur Apoftohis,Gentes,qua R«m.i.T.i d‘tgem non habent,dum Legis operafactunt,fibipro lege ejfe,ac oftendere opus Legis fcriptum in cor dibits fuis, teftimonium Ulis reÙente confcicntia, amp;nbsp;cogitattonibus inter feaccttfantibus aut excufanti-buscorain iudicio Dei. Lt nihil esi vulgatius quant lege natur alt (de qua illic Apoflolus loquttur)homi-nem fufficienter ad reclam vita normam inflitui. Lios verb expendamus ,quorfum tndttabominibus hac Legis notitia fuerit, turn protinus apparebit, quoufque illosad rationis veritatisque fcopum de-ducat.Finis legisnaturalis elt,vtreddaturhomoin- ■ exctifabilis.Lîec male hoc modo definietur, Qtpod fit confcientia agnttio, inter iuftum nbsp;nbsp;iniufiumfufii-

ctenterdifcernetis,adtollenduhominib. ignorantia ptextu,dufuo ipforu teftimonio redarguitfur.Ea ell hominis erga feipsu indulgetia,vt in maltsppetradis libeter mentea peccatifenfu,quoad ltcet,femp auer taf.fied cu fubterfugtespeccator imprefitifibi boni et malt iudtciii, illuctdetideretrahatur, nec corduere itapmtttatur,q.n cogatur,velit,nolit, aliquadoape rtre oçulosfals'o di(ttur,ipsu ignoratiafola peccare.

z3 Vertus Themtßius, qui intelie^tu in definttiom r-niiierfah feu ret efintia rartßtmefallt docet: hallu~ cinationeejfe quùvltraprogredittir,nempe cum ad, hj'potbeßn defiedit.Homicidiüeße maltißi}igcne~ requ£ratur,nemo erit qui noaffirmet. Qßiaut con ßirat in morte inimici,tanquant de re bonadelibe-rat.Haceü ignorantia,dum bomo,vbi ad hjpotheßn Ventil e^l,e:tts reguU obliuifiittir quam in thefi nu-per conßittierat. Quanquam ne ifiud q,dem eßper,. petutim:fic enim inter dum flagttij turpitude con,, fetentiam vrget ,vtnon ßbi imponensßbfalfa bont imagine,fedfeiens amp;nbsp;volens in malum ruat.

24 Forrb ciim ludicitivniuerfale audis in boni amp;nbsp;malt difcriintne,ne fanu vbiq^ amp;nbsp;integru eße putes.Nam ft rationenoßravolumusadDeiLegeexigere, qtu pfecta est iuflitia exemplar, coperiemus qua multis partib. cacutiat. Cert'e q in prima tabulapracipua funt, minime aße^tunqualia sut defiducia in Deu, de virtutis iußitia laude Uli tribueda,de nominis eiusinuocatione,deveroSabbatifmo. QtMvn^ani~ ma, naturalt fenfufieta,fubodorata esl in bis amp;ß-miltb. pofitu eße legitimÜ Dei ctiltü ? Nam cu voliit dgt;ßni homines Deu colere, etiafi centies reuocetur abinanibfuis nugis,femp tarnen illuc relabuntur. Negat q.demplacereDeofacrificia, niß accedat me tisfinceritas : quo teßanturaliquidfeconciperede

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßirituali Dei cultu,que tarnen falßscdmentis ßa-,

CAP. II. ,oS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I M S T I T V T. L I B, II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fecundu titbuU pr^ceptu altquanto plus habet irt' , telltgentilt;t,quo fcil'icet ad ciutlis inter homines fi- nbsp;nbsp;|

cietatis confiruationempropius accedunt. Qtutn- • quant hic deliquium mt er dum pati deprchendi-tur. omnino autem tn vniuerfa Lcgis obferuatione i perjpicienttam noflram fugtt concupiflentia ani-maduerflio. Non enim adduct fle fufltnet antmalif ■ homo, vt cupidttatum fluarunt morbos recognoflcat. nbsp;nbsp;J

QMreeorumreptidtandae^l optnio,qui conflul-tarn malitiam amp;nbsp;prauitatem tn omnibus peccatts nbsp;i

intercederetradunt. Nimiii enim experimur,quo~ i ties labamur cum bona noflra intenttone. lot ob- Î ruitur hallticinationumforr.iis noflra ratio,vt plu- ; rimum à cert a direcltone abflt. Otgàm verb nihil Jit nbsp;nbsp;i

uit omnes cogitationesJapientuni vanas ejfi. amp;nbsp;qui dare pronunciat, Omne figmentum cordis htima-Gen.«.T.3amp; nitantumniodomalum. Huius imbecillitatis con-i fcitisfibierat Dauid,quumpetebat Jibidariintel-lectumadniandataDomini recle difienda. Neque ;

''' id flemelfacit,fledinvHo Pjalmodecies fere repetit tandem precationem. Qm repetittone fubtndicat, quanta adpetendum necejiitatevrgeatur. Pt quod tüe

De cocnit. DEC REDEMPT. ’05CaP.II. illeßbtvnipetif, Paulus comm untrer Pcclefiis pre~ Clin folet: Non ceffamtisanquit, or are pro vobis nbsp;nbsp;nbsp;Ph ii i. v

poflulare, vr tmpleamini agnittone Det in omnipru dentiacir inrelltgenriaßintuali ,vt ambuletis di. gne Deo,amp;c. QMtiesautem earn rem Dei benefiet, um facit: memtnerimus eum ßmul tefiari,non ejfe in hominis facultatepoßtam. Nequevnotantim die illumtnari mentes noflras docet Senptura^vt deinde per ßvideant: quiaad contmuos progrejfus amp;nbsp;incremetapertinet quod nuper adduxt ex Paulo. Pt hoedifertè exprimitDauidhisverbis,Infotocor de meo exquifiut te,ne errare me facias d mandat is tuis. Na cum regenitus effet,adeóque non vulgari. terprofecijfetin verapietate ,fatetur tarnen aßi. duadirectionefe opus habere in ßngula momenta, ne dfcicntia,qua pradttus ePl,declinet.

Pxaminanda nunevoluntas, Principib,nequid ad humana voluntatis reclitudinem pertinere vi~ deatur, qtiod d Philofophis traditum ePl,Omnia na.

' turali infiinllu bonum appetere : obferuemus, Itbe. riarbitrijVimnon confiderandam tn eiusmodiap. petitu, qui magis ab effentia inclinât tone qudm mentis deltberattone profictfcittir. Nam dr Schola. flicifatentur, nullam ejfe liberi arbitrif ailtonem, nifidum ratio fevertit ad oppofita. Nihil ergo hoc adarbttry libertatem,an homofenfu naturaad bonum appetendumferatunfed hoc requirttur, vt bo-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num recla rattone difudicet, cognitum eligat, ele-

It C A P.II, no I N S T I T V T. L I B. I Ij ’I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gtfiluis. 'i^am (ii- appstitus hic, nonproprius vohtii-

it. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatismotns,fidnaturalis'mcimatiQ:amp;bomanino)i

nrtutiiaut iuflitia appellatnr ,fed conditionu :vf ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiilicet homo bene babeat.Deni^j,vt maxime appe--

tat homo affeqai quodbonum e^t, non tamenfiqui-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur:ficutt nemo esl,cui non grata fit at erna beati-

t udo,adqua tamen nemo, nififiiritusimpul(ht ad“ I fiirat, Qtuindo igitur nihila,d probandam arbitrij t M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libertatem facit naturale hominibtis bene habendi

la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defidenum: in alijs confitderemus, sttne penitm ita

p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omni exparte corrupta voluntat, vt nihil ntfi ma“ ,

t ’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum generet : an particulam aliquam tlhefiam reti- '

QtâprimaDeigratiatrib!iunt,vtefiîcaciterve“ 2I limiu, è conuerfo innuere videntur, ineffe faculta“ tern anima vitro ad bonum adfigt;irandi, fid imbecil“ lioremquam qua infiolidumeffebiurn emergereaut conatumexcitarepofiit.HancopinionemScholafii“

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ci communiteramplexifiunt ,quandofiolent homi“ ,

tnem in puris, vtloquuntur, naturalibtis reputare, ^’^‘^^^^^deficribit ApoflolushisverbisiNonquodvO“ ' m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo bonum,hocfacio :fid quod nolo malum, hoc ago.

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veile adiacet mihi,perficere autem non inuenio.Sed

|gt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perperam hoc modo inuertitur tota,quam tllic exC“

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiturPaulus,difiutatio. nbsp;nbsp;Tract at enim de lubla

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftiana,quam fideles in conflibhicarnii amp;nbsp;fi)i“

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hf «5 infieperpetub fentiunt. Vorrofiiritus non à na

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z«r4 eti,fed a regeneratione. Loqui autem Apoftolu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dt regencratif, inde confiât,quod, vbi dixerat, tn fie

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonutn

bonum nullum habitare, fubneclit expofitionem, guoUnrelllgat de carne fua. Étverbfiillud recipi-}nns,hominesfine gratia habere quamhbct ptfillos, siliqiios tarnen ab bonum motus :qutd refiondebi-tnus Apoflolo, neganti vel ad cogitandumaliquid ' nbsp;nbsp;nbsp;’’

tios efie idoneos? QuidDomino per Mafienpronunci- Gen.s, v. 21 Omne figmentum cordis humant tantum-

modo malum ejfie? iUec verb aliter coflaret illud p},;[. Pauli, D E V M. efie, qui veile in nobis opera-tur,fiqua voluntas pracederet Spiritusgratiam. Eaceffatigiturquicquiddepraparatione multi nu-gatifiunt : quia etfi tnterdumpetuntfideles corfiibi fiormariadLegisDeiobfiequium (fitcutDauid pluri~ bus locisJ notandum tarnen ell, hoc quoqueprecan-dtdefitderiumaDeoeJfie,quodexeius verbis coUige-relicet. Nam cumoptet in ficormundumcreari, certe creationis initiumfibi non arrogat.

Ç Ed melius homo vtraque anima parte cognofici nonpotell, quant fit cumfiuis elogijs in medium prodeat, qutbus a Scriptura infitgnitur. sito-tus depingitur his C H El S T 1 verbis. Quod natum ell ex carne, caro ell vt euincere promptum ell ) valde mtfierum ejfie animal conutncitur. AjfeHus enim carnis, tefie Apofio-lo, mors ell, quandoquidem inimicitia ell ad-tierfius D E V M, eoque Eegi Egt;El ncc fiubdt..

tur,nccfubdipote^. At carnis vocabiilum ad fen-fualempertinet tantum,nonadfuperiorem antmt partem. Id verb ex verhit amp;nbsp;Chrtflt amp;nbsp;Apofiolf abunderefellitur. Nihil habemut Spiritui,nifiper regenerationem.Ell igiturcaroquicquid habemuf a natura. Eaulut, defcripto veteri homine tquein Ep,i,4-v.25 dixeratcorruptum ejje concupifientqs erroris,iu^

bet nos renouari jpiritu mentis noflra. It a deregno Ki'a «0 V. Î vaticinatus erat Efaias, qtium Dominum

ret : quum interim tenebra obtegerent terram, amp;nbsp;caligo populos.cum in fila Eccleßa exorituram Dei lucem tcfleturiextra Ecclefiam certe non nifi tene-bras lircacitatem relinquit.Magnum ell quod fieri-bitDauid, Si cum vanttate appendatur ,ipfiafore Vaniorem. Grant telo confioditur etus ingeniumf quum omnes,qiu mde prodeunt cogitattones, vt fiulta,firiuol£,infian£,peraerfiairridentur.

Nihilo leuior ell Cordis condemnatio, cumfiau-dulentum dicitnrpra omni re amp;nbsp;peraerfium. Sed quia breuitattfludeo,contentus ero vno tantum loco, qui tarnen lucidißimi fieculiinflar futurus fiit, in quo totam natura noflra imaginem intueamur. Apofiolus enim, dum humanigeneris arrogantiam vult del]cere, his teflimonqs agit, QUod non ell iu-flus quisquam, non ell inteUigens aut requirent Deunt, omnes dcclinauerunt,fimul inutilesfiaeli fiunt: non ell quifiaciat bonum,ne vnus quidem : fe-pulchrum patens eliguttur eorum,Unguis fiuis do-

Oe cûgnit. Oei rédempt. «3 cap.uj hseagunt.venenum ajpidumfub labijs eorum. Quigt; r«»2 es iiialedibiioneplénum amp;nbsp;amaritudine, qùo-^ rum veloceipedci ad effaridendum fanguinem, tn quorumvijscontritio amp;nbsp;infehcitas: quibtss pra 0-(ulis noti ell timor Dei.Hisfuîminibus non tn certes homines, fed in vttiuerfam filiorumAdanî tiatione tnuehitur.Maneat ergo hoc,no praua duntaxat con fuetudinis vitio taies ejfe homines,quales h'ic defcri-btintur, fed natura quoqueprauitate. Q^ndo non aliter fare potell Apôfioli argumentatio ,îdullam tjfe homini faltitem, nift a Domini mifericordiat quia in fe perditus ell amp;nbsp;deploratus.

gro nobisfur git.Omnibus enimfeculis extiterunt a~ liqui,quinatui^aduceadvittutem totavita inten.‘ tiejfent.Exemplaigitur ifta montre nos videntur, tie hominis naturam in totum vitiofam pute-mus. Sed htc fuccurrere nobis debet, inter illam natura corruptionem eße nonnuUam gratiaD E I locum , non qua illam purgat i fed intus cohi~ beat. Namfifingulorum animos laxis habenis Do~ minus in libidines quaslibet exultare perntitteret, nemo baud dubi'e ejjeti qui nonreipfafidemfate.^ ret,Veriftme infi Competere omnia malA, quibtis v^ niuerftm naturam damnat Faultü. In electisfud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

morbos ißos curat Dominus eo,quem nioxexpo- n.i4,nä«!» nemus, modo tu alqs inieHo frano duntaxat cdercet, tantu ne ebuUiant, quatenus expediteprO“ nidet ad conferuandam rerum vniuerfitatenh

Nondum tarnen folutus e^ fcrupulus. Aut enim Camillum parem Catilina factamus conuenit : aut in Camillo habebimus exemplum, natHram,fi fiu-dio excolatur,bonitate nonprorfusvacare. Haccer-tißimae^ tirfactlima hums guaflionis folutto-.non ejfe iftas communes naturadotesßdfieciales Dei gratlas,guas varie (ir ad certum modum profanis alioguihominibusdijjienfat. Sed guia vt praflan^ tißimus gui/gue fuit, eumfemper impulitfuaam-bitio (gua labe fcedantur omnes virtutes, vt coram DEO gratiam omnem amittant J pro nihi-lo ducendum eft, guicguid laude dtgnum appa-ret tn hominibus profanis. Adde, guod pracipua pars reélitudinis deficit, vbi nullum e^ illuftranda DEÏgloria ftudium, guo vacui funt omnesguos Spiritu fuo nonregenuit. Necverbfruftradicitur apudEfaiam, Super CHRISTVSi reguiefcert Spiritumtimoris DEI, guifapientia initiume^. Quantum ad virtutes, gua inaniftecie nos decipi-unt, inforoguidem politico amp;nbsp;in communi homi-num fama habebunt laudem : apud coelefte verb tribunal nullius eruntprecij ad iuftitiam prome-rendam.

Qtu igitur peccati feruitutevinEla detineturp voluntas, ad bonum commouerefenon\poteli, ne-dtim applicare. Eiusmodi enim motus, conuerfio-. nis adDeum principium ell, gua Deigratia tota in Scripturis tribuitur. QMmadmodumprecatur le-remias, Conuerte meDomine,^ conuertar.Manet nihtft-

nibilominniVoluntM,qult;i propenfißima affeilione adpeccandum propendeat amp;feflmet :fiquidem non volnntateprtuatus eRhomo, quum in banc ne-ceßitiitem fe addixit,fedVoluntatisfanitate,Porrb, quodhbertateabdtcatam voluntatem dtco neceßi-täte in malum vel trabi velducr.mirum eslficui vi deatur aßera locutio ,quiamp;nec abfonum habet quip piam,nec à fanä:orum vfii aliéna e^i. Offendit ante eos,qut inter neceßitatem amp;nbsp;coactionem difiin-guereneßciunt.Atfiquiseos interroger. AnnoDeut neceffarib bonus jit,annonDiaboltts hecejjarib ma-lus:quidrefigt;ondeant.'‘Sic enint connexaeH Dei bonitos cum dtuinitate,vt non magis necejfiarium fit ipßumeßeDeum,quam bonum. Diabolus autemper lapfimfic à bont commtinione alienatus eft,vt nihil quant male agerepofiit. Si liber am Dei voluntatem in bene agendo non impedit, quod neceffe ell ilium beneagere:fiDiabolus,qui non nifi male agerepo-tell ,voluntate tarnen pec cat: quit hominem idea minus voluntarie peccare dieet,qubd fit peccandi necefiitati obnoxius?

largiatur, vbt conftiterit quale fit in nobis illtus opus, quo fit e conuerfo nofir a penuria, flatim elucefeet. Cum dieit Apoflolus Philippenfibus, fe confidere, quod qui coepit inipfis opus bonum,per-feclurusjitvfque in diem Ï E S V C DPI S T 1: non dubtum,quinper boni operisprincipium ipfim conuerfionis ortginem, qua ell tn voluntate, de-

ftgnef. Bonum itaque opusinchoat in nobis Den^gt; iuftitiin amp;amortm, amp;defideriwn, amp;ßudiumt» cordibus noflrù excitando : vel(vtmagis proprie lo‘ qttamur) Cordu noflrafleSlendo, fortnando, diri-gendo in iuflttiam: perficit autem,ad perfeueranti-am nos confirmando.^i^equùaDominobonumin^ choaritergiuerfetur, quod voluntas,perfe infirmé Ezech stdtuuetur: alibi déclarât Spiritus,quid valeatvo-c ss.v. hijjras fibirelicla. Dabo ,inquit, Vobis cor nouuW' ßirituni noUUmponam in medio veflri: amp;nbsp;auferain cor lapideum de Carne Veßra, à' dabo vobis cor cat-neum: Spiritummeum ponam in medio veßri, ^faciam vtin praceptis mess ambuletis.Sihacß^ mihtudtne oßendere voluit,mhilvnquam boni eXquot; preßiim iri à corde noßro,nißpenitus aliudfiat, nt inter ipfiim ^nospartiamur,quod fibi vni vendis

1 Cotinth.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adcogitandum quidem idoneifumus,

'i.s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eodem Apoßolo teße. Itaque alibi tradit, non modo

Philip.i.V. opitulariinfirmavoluntati,velprauamcorriger e, fed operari in nobis veile. Vnde facile colltgi-turquoddtxi,quicquid boni ell in voluntate, ejfe vniusgratia opus. Qm fenfù alibi dicit, fideles eX I Corinth, j ^coeßeinchrißo: vbi aperte nouamcreationent, y.j» quaaboleturquodcommunis natura ell,commen-dat. Subaudiendaenim eil inter Adam nbsp;nbsp;Chrißu

antithefis,qua alibi clarius explicat, vbidocet nos Eph. X. V. IO eßeDei falluram, creates in chrißo ad bona opera, quapraparauitvtin illis ambulemus. Bac enim ra-tione probare vult, gr at uit a effe nofiram falutem,

^uta initium omnù bont fit à fee unda creattone, quam in chrifto confiqutmur. At qui ß qua ejfiet vel minima ex nobis facultas, aliqua etiam ejfiet me-ritiportio. Verum vt nos prorjùs exinaniat, nihil promeritos ejfie ratiocinatur,qHia m Chrifio condi~ ti fiumus ad bona opera, quapraparauit 'Deus : qui-^ bus verbis iter um fiignificat, omnes bonorum ope-rum partes à primo motu,Dei ejfie proprias.

S Certe boni exordium non aliunde quam àfiolo Deo ejfie,fiacili ejr cert a ratione liquet ; neque enim voluntas reperietur ad bonum propenjâ,niji in elect is.Atqui eleitionis caufa extra homines quarenda esl. Vnde conjicitur, reSlamvoluntatem nonejfie hominiàfieipjo,jèdexcodem beneplacito,quo ante mundicreationemeleili fiumus, jïuere. Accedital-teranonabfimilis ratio:nam cùm bene volendiiir agendiprincipium fit ex fide, videndum elî,vndefit ipfia fides, cîtm verogratuitum ejfie Dei donum c tarnet tota Scriptura ,fiequitur, ex niera gratta ejfie, vbi veile bonum incipimus, qui ad malum toto animo fiumus natur aliter propenfi. Dicit Dominus a-pudleremiam: Timorem nominis met dabo tn çor îet.51. v. j» eoraw, vt non recedant à me.

ç Inclinetcor noftrumadfieDominHs,dicebatSolo- ,.Reg.8.v.s« mon,vtfieruemusmandatafiua. Ideme^inPfialmo pfa.us.v.}« habetur. Inclina cor meum ad tejlimonia tua : fiem-per notanda eli antithejîs inter peruerjùm cordis motum,quofertur ad contumaciam, nbsp;nbsp;correebio-

fe d’treUrice gratia ad tempus orbatum fuiffefenti-pfal. fI. T.ia ftis,T)eum rogat,vt cor mundum tn fe creet,Spiriti rectum innouet in fuis vifceribus. M.irafane amp;nbsp;por-tentofa fuperbia noflra libtdo. Nihilfeueriiis Dominus extgit,quamvt religiofißme fuum fabbatum obferueniHs, quiefcendofctlicet ab operibus noflris'-.4 nobis verb nihil magis agre impetratur, quant vi operibus noflris valere lußis, Det operibus lufluin loh.ij.v.i lot urn cedamus : Satis luculentum tefltniontuitt reddiditgratijsfuis Chriflus, Ego futn vitis, inquit, VOSpalmites: Eater meus agricola eSl. Sicut palmes non potesl fiubium ferre a feipfo :flc nec vos, ntfi manferitis in me: quia fine me nihilpoteflis fa-cere. Non ambigtta eslifla eonclufio, Sine me nihil poteflisfacereiquippe nos adnihilumredigendoo-mnemvelexigua facultatula opintonem excludit-QMreApoflolus tot am tilt fummam tranfcribit in ïhil.a.v, 1} loco iamcitato.Deus eü,tnqHtt, qui in vobis opera' tur amp;nbsp;veile cf perficere. Prior pars operis bom esl voluntas:altera validus tn exeqtiendo conatus: vtri-usque autor esl Deus.Ergo Domtnofurripimus,fi qd nobis arrogant us,aut in voluntate,autin effeblu. St dicer etur Deus opem ferre infirma voluntati, nobis nonnihil relinquereturifedcumdiciturefiicere ra-luntatem,iam extra nos quicquid tnea bonum e^ locatur.Pórrb quoniam carnis noflrapondéré bona etiamnum voluntas obruitur, ne emergat : fubiun-xit, eluctandis eins pugna difficultatibus, cona-

De cognit., dei redempt, uj cap.iii. tûs conftanttam ad effeäum v/que adminiftrart. Siquidemnec aliter confiâte pefièt, quod alibi dô~ cet,vnicumej]e D E V M, qui efficit omnia ino- i.coiint.u mnibus,vbitotumfiiritualisvita curfum çompre-hendit.

gt;0 Ac voluntatem mouet,non vt nofirapofiea fit eleätonii, inottoni aut obtemperare , aut refra-' gart :fid tUam efficaciter afficiendo. lüudergo to-^ ties à Chryfofiomo repetitum répudiâtt nec^e eil. Quem trahit, voientem trahit : quo infinuat, Dominum porreita tantum manu expeUare, ait fuo auxilio luuari nobis adlubefiat. Eion enim docet Apofiolus, offerti nobis bona voluntatisgra~ tiam , fi acceptemiis, fed ipfum veile in nobis efi ficere. Quod non aliud eil, nifi Dominum fuo Spiritu cor nofirum dtrigere, flellere, modetari, amp;nbsp;ineo tanquamin poffeßione fua regnare, Hec verb per Ezechielem promittit, fe daturum ele^ élis Spiritum nouum, hoc tantum fine, vt in pra.^ Ezech.ir.v. ceptis fuis ambulate poßint fedvt re ipft ambu-lent. Eieqtie fecus accipi fententia CHRIS El potesl, omnis qui audiuit à Patte meo, venit ’oh.«, y|.^s ud me, quam vt efficacem à feipfa D E I gratis

am doceat: quemadmodum Augufiinus conten- pndcftin»-Qlpt gratia non quoslibet promifcue digna- a”quot;

tut Dominus, quemadmodum vulgb iailatur il-, /«lt;/ C nifi fallor ) Occamicum, earn nemini de-, tttgari facienti quod in fe eil. Docendi quidem

CAP.III, UO lu ST FT VT. UB. U, funt homines, expofit am ejje Deibenignitatemo* mntbusfine except:one,qui earn quarunt: fed quum qdemumquarere indptant ,qutbuscaleftis graM adfiirauit, nechac faltemportiuncula de eins laude decerpenda erat. Et citra controuerfiam elicitur v.9 egt;çlohanniiverbis,ficefficacitergubernari diuini-tuspiorum cordagt;vtinfiexibili affeclufequantur. QHî cxDeogcnitusesl, inquit, non poted peccare, qutaCemen Dei in ipfo man et. Nam medium,quem Soph!jl,eimaginantürmotum,cutobfequivelquem repeller e bberumfit,aperte excludt videmus,vbi af-feritur efiicax ad perfeuerandum conflantia.

Deperfeuerantianihilomagis dubiutnfuturum it erat,quin habenda effet progratuito Dei dono, nifi intialuiffttpeßimus error,pro hominum merito hac difiienfart,prout fe vnusquisque non ingratum prima gratia prabuerit. Sed enim quontam inde nat us en,qubdputabant in manu noftra effe refiuere vel accipere oblatam Deigratiam, hac opinione explo-fa, tUequoque ffonte fua corruit. Qiunquam htc btfariam erratur: nam praterquam quad noflram erga prtmam grattam,gratitudinem legitimumq^ vfum pofiertqrtbus remunerart docent ,addHtit et-lam,non tarn folamgratta m in nobis operari,fedeffe tantum nobis cooperatrice. Depriorefit habendi e^, expebtandäeffefidelibushancDei benedibtionc, quo melius vfifuermt fuperiorib.gratijs, vt eo ma-, toribtis pollhac adaugeatur : fed ilium quoq^ vfum à Dpmino effe,lt;^ hanc remunerationeagratuita eius bene-

De cognit. DEI REDEMPT. ,?t CAP.IÎV fgt;eneuo!entiaprouemre. Denique Scripturam non partiri inter Deum nbsp;nbsp;nos,acfi ex proprio vtrivsq^

fnotu ejjet mutua concurrentia: fed gratia mul-tiplicationem notare. Quod Paulus nominatini ex-preßtt. îiiam quÜ dixiJfet,Deü effe, qui efficitin no~ igt;is amp;nbsp;vede ^perficere, continuo Jubdtdit, vtrum^ ^tte facer e probonavoluntatethacdiblionegratui-tabenignitate indicans. Ad idautem quoddicere filent, poliquam prima gratia locum dedimus, iam conatus noflros fubfiquenti gratia cooper ar i, re-J}gt;ondeo,fi intelltgant nos propenfis ejfi ad fequen-damgratia alltonem, nihtlréclama. Psi enim cer-tißtmum, vbigratta Dei régnât,talem effe obfique-di promptitudinem.Vnde idtamen,nifi quçdSpiri-tusDet vbiq^fibi confcntiens,quamprincipiogene-rauit obedientia affeblionem, adpeifiuerandi con-ftantiam fouet confirmât l Atfihominem à fei-pfi fumere valunt yndegratia Dei coüaboret, pefli-•lentißtme halluçinantur.

Atq^ hucfalsb perinfeitiam torqueturilludApo-fiait, Plus omnibtis ijs laboraui, non ego fedgratia Dei mecum, 'tUamfi adverbum reddas,nodicitgra-tiam fibifuiffecooperatricem:fedgratiam,qua fibi aderat,omntum fuiffe effeblricem.

pj Otninem peccatiiugoitacaptittumteneri,ne -*■ adbonum aut vota adffirare autfiudio contendere fuapte natura queat, Jûfficienter proba''

tum esi. Pr^terea difl'tnilio inter coaétionem à“ neceßitdtem pofita fuit ,vnde Itqueret, eum,dut» neceffarib peccat, nihtlo tarnen minus voluntarie peccare. Sedquoniam,dHminferuitutemDiabolo addicitur, tllius arbitrio videtur magis agi quant ; fito: quale fit actionis vtriusque genus, expedien-dum refiat : turn fioluenda quafito, an aliquid tn malts opertbus Deo fittribuendum,in qutbus non-nullam eins autonom intercedere Scriptura tnfi-nuat. Imperio DiaboU quod animalis hominis voluntas dicitur fiubiacere,vt inde agitetur, non fit- ‘ gnificat tpfiam reluclantem ac reflttantem ad ob-fiequiaadtgt ( quemadmodum inuita mancipia ob-ire iufianoflra dominij iure cogtmus)fied Satana prafligijs faficinatam, illi fead omnem duilum ob-fiequentem necefidrtöprabere.

TiiJam quos Spiritus fui regimine non digna-tur Dominus, eos ad Satana altionem iufto iudi-i.cor V ablegat. QMre Apoftolus Deum huius feculi excacajjementes infideltbus ait,ne cernant lumen ■ Puangelij. Et alto loco, Ipfitm operari infilips con-Ephcf.z.v.z tumacia. Excacatio imptorum, ù“ quacunqueinde fiequuntur flagitia, opera Satana nuncupan-tur : quorum tarnen caujja extra humanam vo-luntatem quarenda non ell, ex qua radix malt fitirgit, tn quafiundamentum regnt Satana (hoc ell peccatum ) refitdet.

2^ Vf ccrtMs nobis pateat, exemplo fit calami-tm à Chalcbtis fiancio lob tllata. Chaldæi inter-emptis eitu pafiortbtis gregem hofliliter depradan-tur. lam tor um improbtim facinus palam ext at; ne^ tn eo opere ce fiat Satan, a quo tot urn id pro-uemre narrat hfioria. Ipfie autem lob Domini opus in eo recognoficit, quern dtat Jibi abftultfic qua erepta erant per cbaldaos. QMmodo idem opus ad D E V M, ad Satanam, ad hominem autorem referamus, quin vel Satanam excufemus DEI confiortio,velD E 7 M mali autorempra-dicemus? Facile, fi fiinem agendiprimurh infii-ciamus, detnde modum. Domini confilium ell, fierui fut pattentiam calamitate exercere ; Satan mohtur eum ad defierationem adigere : Chaldai ex re aliéna prater ius amp;nbsp;fas lucrum quarere aff'eclant. Fanta in confilijs diuerfitas opus iam valde difiinguit.

In modo non minus esl difcriminis. Satana tiffligendum feruum fuum Dominus permit tit: Çhaldàos, quos ad id exequendum mintflros de-Itgit, illi permittit ac tradit impellendos ; Satan alioqui prauos chaldaorum animos venena-tis fuis aculeis adperpetrandum id flagitium in-fiigat: illi ad iniuflitiam furiose ruunt, omnia-que membra feelere obfiringunt ac contaminant. Propri'e ergo agere dicitur Satan in

reprobù,inquibusrégnant fuHm,hoc ellneqaitbi, exercet.Dtctturamp;Deusfuomodo agere,quod SA' taniffe(tnflrumentumquumßttraeius)pro etus nutuac imperio hue att^ iduc fe infleétit ad exe-quenda iufla eius iudtcta. Varietas ergo in fine àquot; modofactt.vtillic tnctilpata Dei iuflitia retuceat, Satana hominüqj nequitia çum fuo opprobrio fe prodat,

Veteres religiofius interdum fimplicem quoque} veritatis confefiionem in hac parte reformidant: Augustinus tarnen libro contra lultanum quinto, longa oratione contendit, non permtßionis tantum autpatientia diuina ejfe peccata, fed etiampoten-EX0.4.V.10 tia,vtficpriorapeccatapuniantur.Sapißime exca^ caredicttur Deus amp;nbsp;indurarereprobos, eorum corda vertere,incltnare, tmpellere.ld qualefit,nequa-quam explicatur,fi confugitur adprafcientiam aut permißionem. Nos ergo duplici ratione reßonde-mus id fieri. Siquidem fiiblato eins lumine, mhil ; quam caltgo amp;nbsp;cacitasfupereltiablato eius Spiritu, corda nofira in lapides obdurefçunt : ceßante eius dire£hone,in obliquitatem contorquentur. Secun-da ratio, quod ad exequenda fua iudiciaper mini-flrum irafua Satanam,amp; confilia eorum defiinat quo vifum ell,amp;voluntates excitât,amp;conatus firmat. Sic vbi récitât M.oßs, Sehom regem tranfi-Deut.i. v.jo tum non dedißepopulo, quiainduraueratDeusßiri tum eius amp;nbsp;eor obfirmauerat,fineconfilij mox fub-tttngit, vt dar et eum in manus noßras, inquit.

4 Secundum priorem rationem iftud videtur di- v.j.ezk.7. v, üum: Aufirt labium à veracibusjamp;rationemtol-

ht afeniortbas; Aufert cor ab ijs,quiprdifunt popu- pra,,o7v^4o lo terra, errare eoifactt per inuia. Item, Qiure de-^^^-^i''gt;-mentafli nos Domine, indurafti cor noflritm, ne ti-meamus te? Q^ndoquidem indicantpotiusquales 7 -v j Deus homines faciat defer endo, quam qualiter opus in ipfisfuumperagat. Atfuntalia tefiimonia, qua vltràprocedunt : qualia fiint de Pharaonic indura-tione,Indurabo Cor pharaonic ,nevos audiat,aC di- Exod.icTu mittatpopiilum. Pofiea dicit,feaggrauajfe cor illi-us roborajfe. An indurauit non emoUiendo ? Id quidem verum ed,fedplus aliquidfecit, quod obßi-natione peCtuc eiuc obfirmandum Satana manda-uit: vnde prius dixerat, Penebo cor lUiuc. Adhac, quoties in popuU transgreßiones vindicare.illi pla-cuit,quomodo opusfuum in reprobis adimpleuit?ita nimirum,vtvideos efficaciam agendipenes ipfum fuife,illos miniflerium duntaxat prabuiffe.Sed pro

cipueturndeclarauit, qudm nonßt otiofusinillic, Efa.io.v.ij dum Sennacherib feCurim vocat, qua ad feCandum manu fuaamp; deßinata fuit amp;impa£la.

bos inßigandos, quoties hue atque lUuc Dominus prouidentia ßta eos deßinat, vel vno ex loco fatic conßiterit, Dicitur enim fapiiu in Samuele, quod ,4,^, Saulemaut raptaUerit aut dimiferit Spiritus Do-14. amp;nbsp;u, t»-mini malus, amp;nbsp;Spiritus malus à Domino. ’■

vitioßfunt, ad corpoream magis quàmJliiritaa-Lib.2.cap.2 lemvttam]pe£tant,quam libertatem obtmeat ho^ fca. u. nbsp;nbsp;nbsp;mo, etfifupra attiganus, nondum tarnen expltca-

tume^i. Ego,etfi eos,qut nuüas efiejibi ad tufli-tiam v 'ires tenent,quodinpnmKadfialutemcognt‘ • tunecejjdrium eU,teuere fateor, non tarnen puto hanc quoque partem negligendam ,vt nouertmiu fi/ectalu ejjegratta Domtnt, quoties in mentem venir eltgere quode renoftra e^. Atqtie hue fie pro-■ tendit diutna prouidentu vü, non modo vt rerum euenttis fiuccedant, quemadmodum expedite pro-fiexerit,fied vt voluntates quoque hominum eodem tendant.Equidem fifienfiunofiro reputamus rerum ' externarum adminifirationem, nthil dubitabimus eatenusfiubhumano arbttrtofiitae effe : verumJi au-restottefitmonijs prabemus, qua Dominum in hu quoque regere animos hominum clamant, arbitrt-um tpfiumJpeciali Dei motioni fittbijeere nos cogent.

AEgjptiorumvoluntates ïfra'élitis cdciliauit, Exod pretiôfifitma quaque vafia illis commodato da-rent l îdunquam eb animum ipfit fiuapteJponte in-duxijfient. Ergo eorum animi Domino magis /libérant, quant àfieipfis regebantur. Necfitn'e lacob mfiperjùafius ejfiet, DE Vlil, prout vifium ell ho-Gîn.4jv.]4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuerfios affeéhis,dixifiet defi-

lio lofiph ( quem profanum e/fie quempiam AE-gjptium putabant) Det vobis Deus inuenire mifie-ricordiam (Qram hoc viro. Sieuttô' totaEcclefia

De COGNIT. DBl REDEMPT. ti? CÀPjm, in Pfalnio fatet tr, quum eiw nii/èrerivoluit Deus, manfuefada ad clementiam ab ipfa fuijje crudeli- ‘ts umgenttum corda.

y. ixcipiet quijpiam ejfehacßngularia exempla, ad quorum régulant exigt nequaquam vniuerfa de.^ l^anti Fgovero dico ,fuffictenter ÿsprobariquod contendo ,DEVM, quoties viam facere vult fila proutdentia, etiam tn rebus externis hörnt-'num voluntates fleclere verfiare, nec tta efie Itbiram ipforum eleilionem, quin eins libertati Del arbitrtum dominetur. Velis nolis,animum tu-um amotione Deipotiùs,quàm ab elecltonis tua. libertatependere,h£C quotidiana experientia reput are coget, quod te in rebus minimeperplexis iu-dicium mens fiepe deficit: in rebus factu non arduü animus flaccefiit : rurfum, in rebus obfiu-rifitmis expeditum ftatim offertur confilium: in magnis dy periculofis, animus omni dtfficulta-te fiiperior fuppettt. Q^m Solomon fcribit, Domtnum cor régis, quafi rtuos aquarum, in manu fiia tenere, amp;nbsp;tnclinare quocunque vo-luerit: fiub vna profeilo fiiecie totum genus com-prebendit.

i Hicmeminerint lector es ,ab euentu rerum non ‘tftimandam humant arbitrq facultatem. Pul-chrefibividenturhumanam voluntatem couincere feruitutis, quod ne fiimmis qtiide monarchis omnia ex fient ent ta fltiant. Atqui fiacultas tfiia de qua lo-

qutmur intra homme conßderanda , non ab ex* francofiicceffumetienda. Siquidem in liberi arbi-trij dijputationc non hot quaritur, an homini qua-fun^j ammo délibérant, perficere c^exequtper externa tmpedtmentaliccat : Jed aninre qualibetit-beram habcat cß iudicq eleblionemc^ Voluntatit affedtionem^

O Weftion um refutatiojquç pro defen fione li-* beriarbitrij atferrifolent. cap, v,

Ç^Ongerunt primo aduerfarq abfurda nonnuI-‘ la, poflea Scriptura tefttmonqs cum humarii etrbitrij feruitute Congrediuntur. Vtrasque machinas or dine retundcmut. Si pecCatum, aiunt, neceßitatis ell, iamdefinit ejjc peCcatum: fi volant arium elli ergo vitari potesl. JSSego pecca* turn ideo minus debere imputari, quod neceffartum ellinegorurfumconfiequi quod inferunt, euitabile ejfi;,quia voluntariumjit.ûocfupra clarke eXpUcui, in Diabolo ipfi) exemplum propofiuii Wdcpateret non minus Voluntatie peccarc, qui neCeJJdribpet-cat; jicuti rurfium in eledtis angelis cum voluntas indeclmabilis fitabono , non definit tarnen voluntas ejje.

Subijciunt ,nifi ex libera arbitrij eledlione tuW^ virtutes,tum vitia procedunt,non ejfie Confientaneu, vt hominivelpœna infiigatur,velpramium repen-datur.De poenis reJj)ondeo,iUas iure nobis trrogart,i quibus peccati culpa emanat.Quid entm refert, hbe rone iudicio anferuili, modb voluntaria cupiditate pecce-

D E Co G Nrt. b EI Redempt. 129 cAP.V. peccetur? Qthtntumadiußittapramia, magnuve* rbabfurdttasß fateamur i tüa ex Dei benignitate petiiis qudm proprijs meritd dependere. Quaties hoe apudAugufiinum recurrit, nan mérita noßra Deum coronareßed fiia dona,cur ergo,te(le Apoßo-lo,coronantHr fideles f quia Domini mißericordia, iionfuaindußria, ejs- elecii ßmt, dr Vocati, amp;iu~ fltficati.

4 Inflarltpraterea, Trüßra exhortationes ßißipi, nifii fit penes peccatorem purere, At Augußtnusli-bro de Spirittt ^LiteraiDeiimLegisfuaprucepta non humanis viribus metiri docet : veriim vbi iußit quodrellum est,gratis dare implendi facultatent finis electis.

obflittato cordeßernuntur, in teßimonsum Ulis fiu~ turafiunt ,vbi ad Domini tribunal ventumfiaerit: qutnetiain iain nunc,vct:nt, nohnt,earum virtute proflernuntur. Practpita aütem Vtilitas ergafiide,* les coitfideranda etl,in quibus Vt omnia per Spiritu fitltim agitDomiiius.itaVerbißü inßrUmentum non ptermittitiEtilludipßim nofiine effiCaciaVfitirpat. Stctergoquodverumetl, totam piorum Virtutem in Dei gratia Jit am ejfie j fiecundum illud Prophetst

ad recipiendam hanc ipfiam gratiam,quafit vt hbr-tatienipareatur ,per hortationemVultnos prapa-i^ari,qutdhabetquod in ea «conomia mordeas vel fiugillesl

în congerendts Scriptur.t tefiimonijs valde fttttf laborioß. Otdaauttm tnpaucißimos fiopos cdeunt loci omncs^vbi mCUis clijjes tlidnbuti fucrint, co-plunbus Viiarelponfione fatisfiet.PrMtpuum robut locMt in prnceptis : qiu putant facultatibus nO' firii fic attemperutu ejfe, vr qu equid ab illis e^iß probat um fit, hispraflaripofi'cnecijj'ari« confiequn-tur. Porrb omnia fiere qus. accumulant praceptn, in tres firecies dtftinguere licet. Alta primant nd ' Jdeum conuerfionem exigunt: alia fimpheiter dl Legis obfieruatione loquuntur :atia perfieuerarein receptaDeigratiaiubent. De omnibus in gcrteri diffiramus, tum defiendemus ad fiormas ipfias. HO' minum fiacultatesad diutna Legispracepta exten^ deredrudtßimaLegisignoranttapradijt. Nam qui pro ingenti ptaculo ducunt ,fii dtcatur,Legis obfiet' Uationem ejfie impoßibilem,valtdtßimo ficilicet ar^ gumentoinfifluntfifrufira alias datam ejfie Legent. ,Perinde enim loquuntur, ae Ji nufiquam Paulus dl Rom.?.v îo Lege locutuseJfiet.Qmd enim, quafio, iftajibi volut, Jbui.cap.y Legemproptertransgreßionespoßtam eße, Perle^, Gal j. V 19 ejfie cognitienem peccati, Legempeccatum efi-ficereySubingrelJam ejfie, vt abundaret delidtumian

i.Tiinoth. i , nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n

aanojtra{vireslimitandamfiuiße,nejrujtradare-tur? Ofiinpotiuslongefiupra nospojitam, quoim-potenttamnoflramconuinceret.

Pquidem Scriptura quum multipitcem Legis t-1 fiim diltgenter ac perjfiicue nobis explicet, ex tlht

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kt erpre taf lotie, quid Lex in homing valeatiCoßde^

' fimuUc quid agendum fit nobis prafiripfit, obedi-endivirtiitemà Dei bonitate ejfie docet: ïdeo^ ad preces inuitat, quibus earn nobis dan poflulemus. Sifolumextaret imperium, nulla promifiio, fen-tanda efient vires, an ad rejpondendum imperia fiifficerent: fed quumfiimul promifiiones conne~ ilaHtur,q;i£ in diuinagratia auxilio non modb fitb-fidiuni, fid tot am virtutem nobis ejfie Jit am cla^ mant, ilia fiat isfiuperq^ teftantur, nos pr or Jits me-,. /loi nedum impares objeruanda Legi eJfi.Quare,ne amplitisifiaviriumnoflrarum cum Legispraceptis

, proportio vrgeatur: magis ex promifiior.ibtts repu~ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fMdum,qHam fimHS ipji a nobis imparati.

* fiuperitisattigimus,clarius cernetur. ïubetjàpius , ‘ Dominus tum in Lege, turn in Prophet is ,vt ad fi

i conuertamur. At fiuccinit ex .iduerfio Propheta, to!i\i-r,f , Conuerte me Domine ,eficonuertar:poslquam e- ler.jr. v. n. ‘ ntm conuertifii me, egipoenitentiam,lt;fi-c. Cordis

nouitate paJLim rcqutrit: fidalibi a fie dart tefita- ict.si.v. n tur. Quodautempromittft DETS, vtAuguJli-nm att, nonfiacimiss ipJi per arbitrium vel natu-ram, fid fiacit ipfis per gratiam. Pant nunc,qui ex praceptis colligunt,ecquidhomo valearad obediet:-. tiam,vtDcigratiampérimant,per quant pracepta adtmplentur.

_ r. ’P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï H s T I T V T. L I B. I I,

C A quot;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

Secundi generis prMpta ß;nplictart(nt,tjuihi( 'Deumcolere,ciufvoluntat:iferuire di'adh.trere, e-tui placita obfertiare,etiK docinnam fiqui iubemur. Sed innumen fiint l3ci,qui teftificentur tdiut efft donuni,quicguid ittflitM,fanSl!tafii,pietatis, purt-tatis haben pot eit. Ex tertio ^emre erat ilia qua d Lucareßertur,Paull crBarnaba exliortatio adfi' deles,vt in i^ratiaDei permanercnt. Sed vnde ilia conflantiavirtuspetenda fit, alio loco idem Paulin tradit : Qiwd fupereil, iiiquit, fi-atres,fitis fortes perDommum.

Cauillantur hac omnia teftimonia afitttiores: quia nihil tmpediat, quo miniis ipfi conf eramus no-fir as vires. Afferuntetiam locos ex Prophétie ,vbf conuerfionis noftra effettus inter Dcum (ir nos vt-detur dtmidiari) Conuertimmi ad me, amp;nbsp;con-ier.ji-lt;-3i uertaradvos.Scdnulliscauiliis dtluipatesltUudle-femia, irritumfuijfepatlum Eieipercujfum cum ve teripopulo,quia literale tantum erat: nan aliter autem fanciri,quam vbt accedit Spiritus,qui ad ob-ediendum cordaforrrtat. Keque eoruni erróri ad-flipulatur fiententia tUa.SiqutdemtllicHetconuer-fitonotatur,nottquacorn.0ftrum ad refitpificentians renouat,fiedqHafie benetiolum acpropitiumrerutn profientate teflatur : qUcmadmodiim rebus aduer-fis offenfionem interdum indtcat. PCrperam igitur detorquetur locus,dum e'o trahitur,vt opus conuer-fidnisvideatur inter Deum amp;nbsp;homines parttri.

De COSNfT. DEI REDEMPT. JJJCAP.V. niHseii. Allègentpromtßione!,quibti5 Dominus cÜ voluntate noflra paçifiitur: quales funt,Qult;s.rite Amos 1,14. bonitate;n,amp;non malitinm^gyviuetis. St votueri- let^. v. 1 lis(jrMidtentis, bona terra comsdetis: quadfino-lueritis,gladtus deuorabitvos: quia os Domina locu~ tum eü.împortune (ß per ludibrinm^qua Dominus in promißtonibtis offert beneficia, volantati noftra delegan putant, nifi, noflrumfit illa velftabilire, veiirritafiacere. Etßne rem ifiamfacundis queri~ monqs amplificare promptum edl: nos à Domino il~ ludi,fiivoliintasipfiaiuris noftrincn eEl. PJegoDe-um illudere nobis, dum nos ad beneficia ßua deme-rendainuitat,quos nouit effe prorfus impotentes. Siquidemquum fidelibitsiuxta (ir impijs offeran~ tur promßioncÄßuum apudvtrosque vßum habet. Quemadmodtim praceptis impiorum conficientias pungit Deus,nefiuauiter nimium in peccatis dehei-entur, nulla itidiciorum fiuorum memoria: ita in promtßiombus qtiodammodo eos atteflatur, quam indigni fimt /ua benignitate. Quis enim aquißt-mum conuementißimum effe neget, Dominum qs benefacere à quibus colitur : maiefiatis autem fiua contemptores pro fiia fieueritate vlcifici ? Ette ergo lt;ir ordme agit Deus, dum impyspeccafi com-pedibus deumclis haue legem in promißionibus dielt , tum demum ßua ben(ficiapercepturos,fiapra. uitate difi:efferint,velob hoc fiolum, vt intelligant, fie ab ijs meritb excludi,quaverisDei lultoribtis de-jientur. Eurfium,quia modis omnibus ad tmploran-

dam fiiam grattant fidelct extimnlare findet, ne^ quacjnam ent abfionttmfi qtiod tdii tmtlto cum fill' till agere praceptù erga eos ofiendtmui, id qaoqtte promifi^ionibtts tentet.

Habet tertia clafiis multam cum iliis afiinita- quot;nbsp;tern. Locos enimproductint, quibtts ingrato populo Heus cxprobrat,peretim duntaxatfletiffie ;quomi~ niisabindulgentM fiua omne genus bonorum rece-perit. Cuius generis fiuntifii,Quiavocauivcs, (ir let.j.v.is refiondifiis,fiactam huic domui fient ficct Silo.

Item, haegens non audiuitvocem Domini Dei fui, nec recepit dificiplinam, ideoprotecLa ell à Domino. Ltcm, Qui.s indurafiis cor vefirum, gy noluiftis obe^ dire Domino,h.cc omnia mah euenerunt vebis. Lru-flra,inquii’.nt,malanobis exprobrantur,qua efifiu^ gere nonfiuit nofirapoteflatis. Sedomiffio necefitta^ tisobtentu,refipondeant,pofitntne inficiari, caufib fam contumacia prauamfuam voluntatem fiuijfie ? Si mahfiontem intra fe reperiunt ,qH!d vefiigandis extraneis canfiis tnhiant,ne fibtfiuifie exitq autO' resvideantur ? Paitcis his folutionibus expedite te facilimepofiis ab immetfa tefiimoniorum congerie, quant ad ertgenduni Itberi arbitrij fimulachrutn hofiesgratia Dei firuere folent,tani ex praceptis, ■ quant ex obtefiatiombus aduerjiis Legis transgref-tüifs r.s fores. In Pfalmo hortaturPropbeta jiia atatis homines, neobdurent corda fiiia: nenipe quia omnis (ontuniacia culpa in bomtnum prauitate baret:

fed ftulte 'tnde coüigitur, cor in vtramque partem efe flextbtle, cuimpraparatio à Deo ell. Dictt Propbeta,Incltnaui cor meum ad obferuanda prace-pta tua : nempequia libcnter h. lari animt pro-penßone DP. O fe addixerat. neqae tarnen fe in-clinationii aiitorem ejfe tadbat, quatn in codem Pfalmo fatetur Dei ejfe donttm. Itaque tenenda Pattli admonitto, dum fideles iubet opcrari fidu. tem fuam cum timoré amp;nbsp;tremore,quia Deus ell quioperaturamp;velle e^ perficere. A^endiqutdem partes iUis aßignat,ne indulgeant carnü torpori: fed metum amp;nbsp;fohcttudmetn praciptens ,Jic eos humiliât, vt nifminerint hoe ipifium quod a^ere iu ben-tur,proprium effe Dei opus, quo diferte exprtmit, paßiue (vt ita loquar) agere fideles, quatenus è fiiggeriturfacultas ,vt nihtlfibi prorfits arro

gent. Vnde (ir Patremrogat C H RI S T P S,vt lolgt;. 17.7,0 «w à malo feruet: eß“ fcimus pios, dum aduerfus Satanam militant, non alips quam Dei armis vi-ilortamconfequi. Deniquequdm nihil fint omnes humana vires in cert amine fpirituah, breuiteros-îenüt Iohannes, quum tracht, non poffe peccare , loh j y , qui ex D E Ogeniti funt, quiafernen DEIin idis manet. Acrationemalibireddit, fit Victoria qua vindt mundum.

Quad fides notlra

lbid.5.v,4

12 Citatur tarnen de Lege Mofis teftimonium, ^uodfilutfoni noflravaldeaduerfari videtur.Nam

C AP, V, ’3lt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N s T I T V T. L 1 B. II.

iîlepopulumpoüLcgempromulgatiim hune inmo^ Deu 9 y,H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contsflatur, Mandatum hoc,tjuodpracipia

t'.bi hodie,non efi Qccultum, nsque precul pof.tum, in çælo ßtum ,fed tuata te eà in ore tuo cß in corde tuo,vtfadas illud. lUc certe ß de nudis pr^e-ceptis dida intelliganturfateor ad çaufam praßen-' tem habere non partim momenti, Verùm omncni ),ot(3.io. i.i jjohisdubttationem eximit Apofloltis, non ambigit-i ns interpretyqtii de iuangeli) doctrina Maßen hie lo-cutum effe affirmât, 'Mamß defoliepraeeptis loque-baturMaßes, vanißimaconfidcntiapopulum inßa-bat. Qui,denim almdquamßepraeipitaffentyßLegte obferuattonemaggreßi forent fuis v tribus, tan-quamßbi non diffieilem, Proinde mbd ecrtins cLl, quamMtofen hisverbis miferieordia fadus cómpre-hendtffieyquod vn 'a eum Legis exacdone promtilga-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam ^paue 'is ante verfibus doeueratyCir-

CumcidiDdmanu apartere ear da noflra ,vt ipßum diligamus. Lrgo hane, de qua mox Io quit ur, facilitât em non in hominis virtute fedmopeae praßdio Spiritus ßancti poßdt, qui opusfuum potenter in no-fira infirmitate per agit, Ouanquam nee de praee-ptisßmpUeiter intelltgendus ell locus, fed magis de promißionibus Luangcltcis, qua ade'o comparanda iuftteta. faetiltatem in nobis non fiabiliunt,vt earn prorfus euertant, ld reputans Paulus, nonfub duro, illa,ardua,amp;impoßibili conditione faliitem inEu-angelioproponiqua nobifctim Lexag t(nempe VC ipjdm ij demum affiequantur, qui mandata omnia, impie-!

tier int ) fidfacilt, expedite, amp;nbsp;expofitiac-(tffushocteflanonio confirmât, ergo hoc te-ftmonium adrcndiCtUidam humano aibario li-bertatein,

t ÎZ) Otïcjuam cxcidimfis à vit,i in mortem, inutilit tjjet tota liiit Dei créâtoris,de qua differuimus, co^nitio,nififitcccderetetiamfidcf, Deum in Cfiri., fto Patrem nobisproponens.Etfit enigt;n maltis adbuc inodispiiternum ergtt nosfauorem extare vult Deus, ex mundi tarnen conjpectu pattern colligere non bcet,vbi' nos intus vrgetconfiientia, ofienditfiiu-ftaminpeccatoabdicationiscauffam effe ne pro fi-lijs nes cenfieat Deus vel reputet. Accedtt amp;fiocordia amp;nbsp;ngratstudo : quta nee mentes nofira vtfitint cx-, (acats,quid verum fit, cernunt:(l^ vt praut fiunt onmes fin/its noftri, Deum maligne fiuagloriafiati-, daintfs. Itaqueveniendum adtUudPaulf, Quoniam in fiapientiaDei noncognouitmundiisperfitpienti-' AmDeum, placuit Deo per fiult'.tiampradicatio-nufiduos facere credentes. C.erf'eposl lapfiumprimi hominù nulla adfialutem valuit Dei cognitio absq^ quot;nbsp;Mediatore ; quia non defiua tantum afate loquitur Chtifitisfied omniaficula comprehendit, ctimdu tt hanc effev’tami!eternam,cognofiere Patremverum vnum Deum,amp; quem ille m fit lefium Chrifttim, Vnde etiam affirmât Paulus,Gentes omnes abfique

Tgt;cofuiffc,(^ßievitit orbatos.la,cum doceatlohäfi-I0I1.1.V.4 nesvttam ab imtto fuijfe inChrißo, ér ab eaexci' diffe totunt niundum, adfontcm tllum redire ne-cc/fe e^: at que idea Chr!flus,quatenus e^l propi'^ ïiator,fevttam ejfe ajjerit. It farie non adaltoS quant ad Deifilia pertinet calorum hareditas. Fi-horum autem loco cenferi minime confen^^neun* eFl, qutnon inßti funt incorpus vnigenittfilij. It loh.i.v. 11 cLmteßaturlohdncSiQmcredunttneius nomen,

Aeproinde veteri populo nunquam fie Deus os-1 tendit propitium , nee ßem gratta vnquamfiecif abfique Mediatore. Omit to fiacrificiaLegis,quibus palam éx aperte edoHi fiuerunt fi de les,non alibi quamin expiattone ,qu£afiolo Chrtßo per alla eFl, quarendam fialutemeffe. Hoc tantum dico,beatum érfiel’.cent Ecclefia fiatum fiemper in Chrtfii per-fionafiuijfiefiundatum.tiametfii Deus tot am Abra-ha fiobolemin fioedere fiuo complexus eFl ,prudenter «al.î.v.« tarnen ratiocinatur PaulHs,chrtßumproprte efie fienien tllud, in quo bencdicenda étant omnesgen-tes :quandoficinius,nonomnes,qui fiecundum car-nem ex eo genitifiunt, reputatos fiuijfie in fientine. Prima itaque elellipopult adoptio dgratia Medta-toris pendebat ,quod vulgb pijs omnibusfiuijfie no-».«ani.» V- tumfiatisapparet. 'i^am antequam rex tn populo »* (leatus eßet, iam Hanna Saniuelis mater,de pio-

runtfeHciutc differens, tnfuo canticoßc loquitur: robur Kegt fuo Deus,lt;^exaltabit cornu Meß fi'^fui. Qffibtisvcrbis 'tv.teliigit,ï)etim cccleßxßuji

f benediüurum. Cui etinm reffondct oraculum, quod paulb pb^ ßibijcitur Ambhlabit ßacerdos, quem conßituam, cor am CURl ST o meo. IS ec verb dubium eb!,quin caleflisPaterm Dauideeius^ quepofierù conßnci volueritviuamChrtfli imaffi-uem. ideo pios ad DEI timorenibortari voient, iubetoßculariPilttim icuißcilicethacEuan^elijßen- pfal.i.v. ii tentiareffondet,Qfftnon bonoratFtl!um,non ho-

} norat Patrem. Itaque liebt decent tributnn dc-fellione collapßtmfuerit rc^num, foedus tarnen, quodpepigerat DEES inDauide,ßr einsßucceffo-ribtts,flare oportuit, ßcut amp;nbsp;per Prophetas loci:-tusebt, ISonfiindani prorßus regnum propter Da- \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

uid ßeruum nieum,lt;ff propter Eierußalem quam elegi. lamchmres ad int er it um vergerent, rur-ßis d’btum fluit, ISoluit DEES dißtergerelcbuda propter Dauid ßeruumßuum, quia locutus erat, vtdaret ei lucernam (irfilß eius in perpetuum. Eue reditßmma,prateritis omnibus al!js,Daui~ dem vnumfltiiffe eleblum, in quo beneplacitum Dei reflideret.ElegttßeruufluumDauid,vtpaßceretlacob rCal,?« populumßuum, hareditatemßuam ifiael.Denique ßcEcclefltam ßuamßeruare voluit Deus, vteiusin-columitas (ff fldlus à capite illo penderet. Quad pfai.i'«. r, exPflalmo colligitur, Serua lebouah, benedictuf

qui venitin nomme lebouie. Vbifatù conßut, reuo^ cari ad Chrißtimfideles, vtfe Dei manu faluos forejferent. Hine iam fat is liquet, fanbiis Patrtbuf fub Lege cbnßum femperfutjfc obiebtum, ad queM fidein fuam dirigeront.

Porfo vbi rebusaffliblis folatiumpromittttur, l maxime vbi deferibitur Ec(le/ia libtratio, fiducist amp;ßet ve.villu’n in Chrißo ipfóprafigitur, Pgreffus Hab J V U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jalutem popuh fut cum Méfia fuo, in-

quitUabacuc. Ptquotiesde inßauratione Ecclef^ mentiofit apud Prepbetiis,populum reuoçatadpn mfianem Dauidi fabtam de rcgni perpetuitate, Quo pert inet infgneillud reßonfum pftia. Qipuin eniin vtderet ab incredulo rege Aebas repudiari quod de foluenda obfidione Hierofolynta prafen-’ tifalute tefiatus fuerat, quafi ex abrupto tranfit

Ifa. 7.V.1 adMeftam, ïccevtrgo çoncipiet acpariet filiqm: obliquefignificâs, quamuis rex populus fùa pra-uttate reijcerent oblatam fibi promifionem, aefi data opera incurnberent adlabefaçlandam Det fi-dem, non fore tarnen irrittim fcedus, qutnfuo tempore veniret redemptor.Denique Propbetis omnibus cura fuit, vt Detim placabilem ofienderent ,fem-

Efa. SS- Y.3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medium proferre tlltid Dauidis rcgnuni,vnde

pendebat amp;nbsp;redemptio amp;nbsp;aterna faills. Sic pftias, Statuam vobifeum fcedus,nnfericordias Dauidis fideles, ecceteftemdedieunipopulis. Hempe quia in rebus perditis non aliter ßerare poterant fideles gt;nbsp;nifi teße illo interpofito,Deunifibifore exorabilem,

t)E coonit. Dei redempt. »41 cap.vi. todem gt;nodo lereniioi, vt dejperatos erigat, Ecce, ini]uit,d!eiven!unr,iju!bus fltfatabo D'^auidiger-men tuft urn, amp;nbsp;tune ftruabitur luda, amp;nbsp;ïfrael tu-tohabitabit. Ei.eth'2elautem,Suftttaboftipereucs y“'*’’’* tneaspaftorem vnum, nempeDauidemferttum nie-um. E^go Ichouah illts in Deunt ero, amp;nbsp;firuut meus Dauid inpaft orcin :amp;pcrcutiam cum ijsfodus pacis. Dein aiibt,poftqtiam de incredibili renouât tone differuit, Seruüs,mquit, meitsDiuideritrex eorÜ, tneckir-v. Creritpaftorvnus/s{peromnes,amp;faxitispacis ater^ numpercutiatn cum ipftts. Patica ex multis deitbo, qtita Icctores tantum volo adinonitos,ftgt;em omnium piorumnonahbt vnquamftüft'erepofitani quam in Chrifto^ Siicctnunt ctiam alijOmnes Prepbeta.

taqueZacharias,ftcuteius fecuiumChrifti mani- zjch.s.v«* feftationi pröpius er-at,apertius exclatnar, l^tare filtaSion,iub!laftilta leruftalcm,Pcce Rextutisve-nit tibi iuftus amp;nbsp;fteruator.

4 Dis vaticinijS itaiinbui Voluit Deus ludaos, vt liberationis petenda cauftd recld cculos ad chri-ftumconucrtcrent.Necvcrb:q:!ainuis tuipiterde-generaftint.potuittanien abolcri nietnoriageneralis illiusprincipij, Deuniper rnanum cbriftt ,ftcuti Dauidipollicitusfttierat,forePcclefia libérâtorem : atque demuni hcc modo firmuni fore gratuitum feei'us,qtioDeuseleblosfiiosadoptauerat. Dinefa-üiim eil,vt in orepuerorum perfoilaret canticum illud,quuni cbriftus Dterofoljimam,paulo ante mor tem,ingrej]us ePit Doftanna filio Dauid.Dae ratione

Cbriflus ipfe difcipulos, vt difttn^ie amp;nbsp;perfecte ere-Mat lî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo,iahet tn fe credere : Crédita in Deum, amp;

à Chrißo fides adPatrem confcendit, fignificat ta- ' men,eam,etianifiDeo innititar ,paulatim euanc^ fiere,ntfi intercédât tpfe medias, qui eain folidafir-mit ate ret meat: alicquialtior qaoqueetlDeinia-ieflas,quanivtad earn pénétrent mortales,qui tan-quam vermicult fuper terram reptant. ^qre tl-Itidvuliareditlumficadinttto,DeHmefiefidet eb-iehtum, vt tarnen correttione opus habeat: quia non I C0I.1.T.1J fiuflravocatur Chrifiusinutfibilis Det imago: fed I hocelogio monemur, nifi occurrat nobisDE PSin j C EI RIS T O, non pojfe in faint cm nobis innate fee- j i.ioh.2.v.3a re.OmninofemperverufuttillHdIoannis,QHi non \

habet Eilium, neque Patrem habet. Nam etfiglo-rtati funt multi ,fummum numen, coeltque amp;nbsp;If terra opificem fe colere: quia tarnen nullus illis e-rat Mediator, fieri non potuit, vt Dei miferic'or-diam vere gufiarent, at que it a perfuafiejfent,fi.bi patrem ejfe.

Legem fiiifle d.itam, non quæ popiilum veterem in fe retineret, (ed quæ foueret fpeni , falutis in ChriftO) vfquc ad eius aduentum.

XcontinHailla,quamrctuUmus,feriecolligeret I licet,legem nontdeo poll mortem Abraha quadrin^

ijnadrtngentK circiter annif fuijji fuperadditam, vt eleélum populum d Chriflo abduceret : imb rf fujpenfis Tuner et ammos vfque ad eitisaduentum, accenderet etiam eins dcfiderjum,amp; tn expeäatio^ neconfirmaret, ne longiere moradeficerent. Legit nomine non foliim decem pracepta intelligo ,fedfor tnamreligionisper manumMofis à Deo tradttam. Llequeentm datweilM.ofes legitlator, qui henedi-äionemgeneri J braha proniijfam aboleret : imb vi~ demus,vt paßim reuocet in memoriam ludais gra~ tuitum tÙudfœdus, cum patribus eorutn percuß. film, euiut haredes eranc : ac ß ad tllud renouan-diimniijfusforet. Idclartßtmeexcicremonqs pate~

‘ faäii fuit. Ouare non abs re Gr in cccione Stephani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v. 4»

amp;inLpiflolaadilebraos,expenditur locus ille,vbi Exoi. if, Deus l^lofen iubctquacunqj ad tabernaculum per- v. tmentfortnare fccunduni exemplar quod oflenfum iUifuerat in monte. L^ißenimßirituale aliquidfu-iffetpropoßtum, qub tenderent,non ficus in Ulis o-peram lufißent ludai at.p^ Gentes inßis nugis. Prc-fanthomines non abfque fafltdio audire fußinent tarn multipliées ritus. Plempe quia ad finem non attenduntfi quo ß legales figura fiparentur, vani-tatis danari neceffe eSl.Atqui oßendit typus ille,Dett non tdeo mandaffefacrtficia, vtcidtores fuos occupa ret mterrenis exercttijsßed potii(s,vt altiiis trige-reteorumentes. Quodetiam exetus natura liquidb fonflare poteSi: quia, vr Jptntualis eH, non alit

^uamIpirituah cultu obleilatur. Teftantur hoc toi Prophotarum fententia, quibus Ittdaos focordia ar^ giiunt,qubdputcnt vllius ejfe apud Dcum momenti quauu facrificU. Anqaiii Legiquicquaniderogare confiliumfit ? Minime: fed ( vt erantveriiUiiuin^ terpretes ) hoc modo nd fcopum oculoi dtrtgi volue'‘ runt,a quo vulgus err abat, lam ex gratia ludteis ob-lata cert'o coUigitur,Legem chrifto nonfuiffevacii' am : hunc enim adoptionif fiiiem UlispropofuitMo^ Èxod.is.v.s fes,vt effent D EO iti regnum facerdot ale: quoi affe qui Hon po ter ant, tiiß mai or amp;nbsp;praflantior, quam ex fmguine pecudum, reconciltatio mter-‘, cederet.

Atq. h e obiter notandum eli,regnum,quod tan-‘ dem ereclumfuit in familia Oauidis,effe Legis par~ tem,lt;ircontinsrt fub Mofs mmifierio :vn(lefequi-‘ tur,tam tn toto genere Lei!it:Co,quaminpoßeris ' Oauidis, Chrtfium oculis veteris populi q:iafi tn dtt* pliciffeculo fiiiffe ebieCtum : Oma, vt nitper ditCij non aliter coramDco effe poterantVel reges vl fa^ terdotes,qui dsquot; firut erant pecCati ac mottis,amp;fun G»i j V Z4 i^orruptionepolluti, Hine vertftmtim effe patet tb ludPauli, ludaosquafi fub padagogi cuflodia fuif fe retentos, donee veniret fimen, in euiusgrattant data erat promtßio. Ougniodo autem Csremontf fuerint ad chriflum manuducti, anti dictum esl, edr ex pluribus Prophetarum teflimonf melius in^ telltgere licet. Nam etfinouis quotidiefaCrifieijs ad Deum placandum accedere tpfos oportuit,vnico ta-‘ med

De cognit. dei rbdempt. Hjcap.vij, tnen facrificio fielera omnia expiatum iri pro-mittit Efaias : cul concinit Daniel. Sacerdotes ex

tribu Leut deßgnati fanStuarium ingredtebantur : atdevnicoJacerdotefemel dtélumfuit,iureiurando diuinitus e lelt urn eße, qui fete er dos ejfetm perpetu^ üm fecundum ordinem Melehtfedel^ Qßod verb tld decern pracepta fe!ellat,tened.t fimtliter est Pauli admonitio, chnftumeJfefinemLegis,in falutem Omni credeitti .■ c? altera, chrifeum ejfe feiritumi qitiltteramperfe mortiferamviuificat. Ltamprio-requidem fegnificat, fruflra iufiitiam doceri pra-ceptis,donec eam chrifius cfegratuita impiitatio-ne(fefeirituregcnerationisconférât. Quare meri-tû chrifeum vocat complementum Legis vel finem, quia nihil prodeffet,quid exigat a nobis Dciis,fcire, nifefubiH^ô (fe onereintclerabili laborantibus eir opprefeis Chrtfeus fuccurreret. Alibi Legem propter trasgreßiones pofet am effe docet: nempe vt homi- ” nes damn.itionis fua conuiltos humiliaret. Porro quia hac ad Chrtfeum quarendum vera amp;nbsp;vnica eit praparatio, quacunquediuerfesverbis tradit,probe interfe confentiunt. Sedquia dtjceptatio illifuit cum peruerfes doeloribiis,qui Legis open bits tufiiti-am nos merenfingebant,vt eorum errorem refuta-ret,coaltus eliinterdumnudam Legem pracisèac-cipere: qua tarnen gratuitaadoptionis foedere alio-qui vcfeita eli,

j QuomodoautemaLegemorali edolti magis in-excufebilesreddamur,ytnos ad ventant expeten-

(lamreattis fôlicttetjbreuiter cognofiere oper^pTC-tium e^.Si Virum elt, perfeclionem luflitiin. in Legt nos edocerinßud etiam confequitur,abfolutam sii^ obferuationempetfeLbam ejfe coram Deo iufiitiatn: Dcuc. n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitlicet homo luflns apudcœlefle tribunalcen-

non dubitat contefian ccelum amp;nbsp;terra,quodpropo-fuiffct ifiaélivitamci)'mortem, bonum els'maluni’ Necrefragari licet, quin ittjiam Legis obediential tnaneat at erna falutis remuneratio, quemadmodti rf Dominopromijja eli. Rurfiim tarnen operapreti-um esi recognofiere, ecquid earn obedientiampra-ßcmus,cuius merito concipienda ßt tUius remunerations fiducia. QtMntulum enim en:,videre in Legis obßeruanttapoßtumvita at erna pr£mium,nifi praterea conßet,an ea via peruenire ad vit am ater-nam nobis liecat ? Hac verb in parte Legis imbeeiüi-tas fe profert : nam quia in nudo noßrum ilia Legis obßruantia deprehenditur, à vita promißionibtts exclufi,in folam maledictionem recidtmus. Dice non quid fiat modo, fed quid necejfarium fit :citni longe fupra humanä facultatem fit Legis doctrina.

Itaque fi Legem duntaxat intuemitr, nihilali-4 udpoßiimus quam animum deßondere, ctim ex ea damnemur emnes, ac maledicamur : a beatititdi-ne, quam fuis cultoribus proponit, procul arcea-mur. Ergbne, inqtties, itanos ludificatur Dominus? Reßondeo: etiamfi promißiones Legis, quatenus condittonales funt,àperfecta Legis obedientia de-pendeant,

De cognit. DEI REDEMPT. I47CAP.VII-pendeant, quam nullibi reperire csl: non tarnen fiuflradatasejfe. Vbienimdtdicimus, mitas nobis fore amp;nbsp;inefficaces, nifigratuita fua bonitate, citra intuitum operum,nos Deus amplexetur,atque adeb illambonitateni nobis per Etiangehum exhibitam, fide fimiis amplexati : ne ipßs quidem deeEi fua ef-ficacia,etiam cum annexaconditione:ficenimtu omnia nobis gratuito confert ,vt hoc quoque ad cu-mulum fua beneficentia adiiingat, quod femiple-nam noflram obedientiam non rejfiuens, à' quod deedcomplemento, remittens ,perindeatquedno-bis impleta conditione, legalium promiflionumfru-

I- diximusyideEipaucis verbis explicandum flmulamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

confirmandum-.foletentmvulgo abfurdiflimafen-tentia videri. Impoflibtle appelio, quod necfuit vn~ quam,lt;ir, ne in poflerum flt,Dei ordinatione ac decretoimpeditur. Si abvltima memoriarepeta-tnus,neminem fanElorum extitiffe dico, qui corpore mortis circundatus ad cum dilectionis fcopiim per^ tigeritytextoto corde,extota mente, ex totaa-^

rurfilm, qui non concupifientia laborarit. Dico item,neminem poflhacfuturum,qui ad vera perfe~ Hionis metam peruenturus fit, nifi corporis mole folutus.

Gal,j,v.i7

Ueut.iy.Vi a«

ftificabitur in ccn/pellu tuo omnis viuens.lob pltiri-mis locis idem affirmât. Clarißimc omnium PaH' lus, Quod caro concupifcit aduerfits ffiiritum, à ffiiritusaduerßuscarnem. Plee alia ratione probat, Omnes, qui fub Lege fiunt, malediclioni fubieclos, nifiquia firipturnfit, Maledictos omnes,qui noti permanßerint tn omnibus eins mandatis: innueas fcilicet, imb pro confieffio affiumens, neminem pet- ' manere poffie, Qmequid autem Scripturispradi' clum eSi, idproperpetuoadeoq.pro neceffiario habt-ri docet. Valtdßima etiam rat tone id c entendit Mi‘

guflinus, nunquam tn hac carne redderenos quciH debemHs,legittmum Deo amorem. Amor,inquit, line Sc life titiamita]equitur,vtDcum amarc nemoperfed't poßit, qui non cognitam prius ad plenum habuerit

eiui bonitatem.Nos dum inmunda peregrinamitfgt; cernimui per jpeculum amp;nbsp;in mnigmate ; fiquitit’ ergodmpcrfe^um ejje noflrum amorenti Sit erggt; extra controuerfiam, impoßibile ejfe inhac carnt Legii itnplementum ,fi natura noflra inipotentia^ intuemur, qtiemadmodum (s- ex Paulo alibi adhui ofiendetur.

Sed quo tot a res melius pate fiat, officium vsû)^' I que Legis, quam moralem vacant ,fuccincio or dim recolligamus. Porrd tribus iftispartibus contmetul' Prima esl,vt dum iufiitiam Det ofiendit, id ell,qiii folaDeo accepta edl,fua vnumquemque iniufiicii

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adme‘

De cognit. DEI REDEMPT. I49CAr.VII. édmoneat, certioremfaciat, conuincat deniqucac (ondemnet. Sic enim opus eH,C£Cum ebrium a~ morefiiihaminem,ad notitiamfimul amp;nbsp;confeßto-nemßtietum itnbec!ll!ratis,tu)n impuriMss adi^i. JSequeenimßm catß.t dicit Apoflolus,fe concu-pifcentiam ignorttffe,nifi Lexdiceref,Non concu-pifies-.quianßpert'damretegatiirex latebris fuis, ecculttusmtferum hominem perdit, quam id exi~ tiale etus teliim fintiatur.

7 îtaLexinjlareü ßeculi cuiufdam, in quo no-flram impotentiam, turn ex hac iniquitatem ,po-firemb ex vtraque nialedictsonem contemplamur. Q^em enun ad fequendam iufiitiam deflituit fa-cult as,hie in Intopeccatorum hareat defixus necef-feeSl. Peccatum continuo malediclio fequitur. l-de'oquomaioris transgreßionis deprehenfis conut-(t OS que Lex tenet, eograuiores fimul iudicq reos a. git. Huepertinet Apofioli dictum, quodperfegem eLl cognitio peccatt. Primum enim eius officium ta- Rom a.v.îà turn notât,cuius experimentum e^: tnpeccatoribus tiondum regeneratis.

S OMd autem omnium noftrum iniquitas amp;nbsp;da-mnatio Legis teftimonio confi.gnatur, non tdeofir, vt deffionfis animis tn pracipitium corruamus-.in hune certe modum illinc exanimantur reprobi :fed vbanimi obfiinationem. Apudfilios DEI alium efie eruditionis finem conuenit. Nos quidemiudi-cio Legis damnatos teftatur Apofiolus,qub omne os Dbflruatur, (it obnoxius reddatur omnis mundus

Rom.ii.T. Deo: idem tarnen alibi docetjDeum omnes Jtdifi-credulitate conclußffe, növt pcrdat aut omnes férir e finat, fed vt omnium infer eat ur, nempe vt e-^ijfufuavirtutis flolida opinione, fola Dei manti flare fe amp;nbsp;confiflere intelligant, vtnudi amp;vacv.i ad eius mifericordiam confugiant, in hancfe tod reclinent, in hanc penitusfe abdant, hanc vnant pro iuflitia amp;nbsp;meritù arripiant, qua omnibus in Chriflo expoflta ell,quicunq, earn verafide ef ex-petunt expédiant. Deus enim in Legis praceptis non nifi perfeela iuflitia, qua nos omnes deflittft fumus,remunerator : contra autem feuerns fcele-rum iudex apparet. In chriflo autem facies eins gratia amp;lenitatis plena ergamiferos etiam ac indignas peccatores relucet.

rfti.iis, AuguflinustAd hoc data esl Lex, vt de magno par uulumfaceref.vttead iuftitiam vires de tuo non habere monflraret ,acfic inops,indignus ac egemis adgratiam confugeres. Lofted fermonem ad Detitn

Concione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itafac Domine, itafac mifericors Domine;

imperaquod non poftit impleri: imb impera,quoil non nift pergratiam tuam poftit impleri-.vt quuW homines id implere per fuas vires nequiuerint, o-mne os obftruatiir, amp;nbsp;nemo ftibi magnus videatur : fint omnesparuuli, eft reus fiat omnis mundus coram Deo. Lleq^ tame in reprobis quoq^ ipfisprimutn hoc Legis officium ceftdt.Quanquam enim cumfilijS Dei non renouentur ; pertinet tarnen ad manife-ftandam ditiini iudicijaquitatcm,vt Legislt;ftcon-fcien-

De cognit. DEI REDEMPT. IÇI C A P.yjj fiietitiie teftinwnioßc conflirnati,tnßeipßsprodant

K Secundum Legit officium efl, vt,qui nulla iufli Teäi^cura,nißt coacli, tanguntur, dum audiunt diras in eas ßanüiones, cdérceantur ßaltem pccna-ruformidtne.Alys quidem obfiurius ,ali)s clarius, omnibus tarnen nondû regeneratis hic finfus incLi, vt novoluntariaßubmtßione,ßed inuiti ac reflitates tantiimtimorisvioletia ad Legis fludia trahantur. Sedtamenhaccoaäaexpreffiaq^ luflitia neceffaria esi publica hominü communitatt,cuius hic traquiU litati conßulitur, dum cauetur,ne omnia permifie-antur tumultu : quodfier et,fl omnia omnib.liceret. Quin etiafilijs Dei rtoeLi inutile hac padagogia ex~ erceri, quantijper ante vocatione, Spiritußaniiifi,. cationis deflituti, inflpientiacarnis laflciuiut. Dum enimdiuinavltionisterrorevelab externapetulan tia retrahuntur,vtcunqj nondu ammo domiti parti in pr£flentiapromoueant,aHqua tarnen ex parte ferenda luflitia iugo affiuefiut: ne, quuvocatifuerint, ftnt addifciphnaceu ad rem incognita rudespror-fus ac nouitij. Boc officiu videtur Apoflolusproprie ‘*^^^giffie,quÜ tracUt, Legem noneffetuflo pofita, fid iniuftis immorigeris, impfi cfi peccatoribfcele-ratis profanis, parricidis,homicidis,fornicarijs, amp;c. Indicat enim, effie exultantibHs,^fimili modo alioquinvagaturiscarnisItbidinibtis retinaculum, u Ad vtrumq, verb accommodari poteii, quod alibi dicit,Legem fuijfe ludais padagogum ad Cbtiflum j

fiqutdcm duo funt ho/ninumgenera, quos ad Chrl flum fuapadagogta manu duct. Alq(dcquibusprimo loco diximus) quia propria aut virtutis, au t iti- .. ftitia fidiiàa nimis pleni funt, recipienda Chrifli gratia non funt tdonet,ntfiprius ßnt exinaniti.Ergo eos mi/eria fua agnitione Lex ad humilitatcni jubigit,qubitapraparentur ad expetcndum ,quod fibianteadeef'e non putabant. Alij opus habent frano, quo retineantur, ne ita laxentf ana cartiis fua lafcsuia ,vtabo}nni iuflitiaftitdio prorfits exci-dant.ltaque quos ad regni fui hareditatem deflina-itit,fi nonftattm régénérât, ad tempus fua yifita-tiomsconferuat perEegis operafub timoré, non iHo quidem eafio amp;nbsp;puro, qualis in eiitsfilqs efe debet, Vtilitamenadhoc, vt ad ver am piet at em profita cap tu eriidiantur. Ctitus ret tot babeinus documenta, vt minime opus fit exemplo. Quicunque enint abqtiandiu in ignorâtione Deiverfati funt,hoc fibi accidiffifatebuntur, vt Legisfrano retinerentur itt qualicunque D E I metu ôquot; obferuantia, donee S pin tu regenerati, ex animo ipfum amare inci-perent.

Tertius vfus,qui amp;praciptiiu ebl,e!y in propri-uni Legis finempropihj^efiat, erga fidèles locum habet,quorumincordibusiam vigctac régnât Dei Spiritus. Nam tametfi digito Dei Legem inferipta amp;nbsp;mfiulptam habent in cordibiis, hoc esi fie affebti funt ^antmati per Spiritus diredltonem,vt ^tem i perareDeo ciiptant: bifariam tarnen adhuc in Legi ' profi-

froßciunt. I'st enim illù optimum orgatium, qtib melius in dies ac certius dtfiant, qualis fit Domini Voluntas,adquam adj^irant : atqne in eins intcUi-gentia confirmentur. Nee fequifpiam noflrum ab bac neceflitate eximat : nemo enim ebflaptcntiaad-bucpenetrauit, vt nonpoflit ex qnotidtana Lcgis c~ ruditione nouosfacereprogrejflus inpuriorcm diui-namp; vuluntatis notitiam. Deinde,quia non flola do~ flrina, fled exhortiitione quoque indigemus,hanc quoque ytilitatcm ex Lege capiet fleruus Dci,vtfic-quenti eins meditatione excitetur ad obflequium, in eoroboretur,ddelinquendi lubrico retrahatur. In hunt enim modum Jdnblosflibi inflate oportet, qui ficunduin Spirit urn quantalibet alaeritate ad Dei iuflitiam c ont endant,c amis tarnen ignautaflempcr onerantur,qub minus légitima promptitudineper-gant. Huiecarni Lex flagrum ell,quoinflar iner-ttstardiq^aflini adopusvrgeatur : imb fliritualihc-mini,qut nondum carnis mole expeditus cH, aflidn-usaculeus ent, qui defltdere ittttm non permittat. Liimiruminhuncvflumrefliiciebat Dauid, cumin-flgnibus lilts cneomqs Legem celebraret,Lex Domini immaculata,conuertens animas : iuflitia Do-minirecla,l£tificantes corda: Praceptum Domini lucidum, illuminans oculos, cfirc. Item,Lucerna pc-dibus meis verbum tuum, amp;nbsp;lumenflemitis meis : ac innumera, qua toto Ulo Pflalmo proflequitur. îdcc verb repugnant ifla Paulinisflcntentijs,quibus oflen flitur,nin quern regenerat is vflcm Lex pr aflet ,fle(l

5ai^/ hominiperfe conferrequeat. Etc atitem canif Prophtta, quanta cum vtilitate Legu fua leciiont erudiat Dominut eos, quibus intus obfequendt protn ptitudinem inppirat:necfila pracepta arriptt,fii annexa gratis. promißtonem,qusfila facit,vt qtto^ amarumesiducefiat. OfidenimLege minus ama^ bile,fiflagttando tantum (fi minando mctti filid' tit animas fi terrore angat ? Prsfirtim verb ofien-dit Datiid ,fi in Lege Médiat or em apprehendijfe,fi' ne quo nuila eLi cbleblatiovel fuauitas.

Ougd difierncre dum imperiti quidam nefciunt, 'i' duos Legis tabulas valere tubent: quia fiilicet Cbri-fiianis alieniim effe arbitrantur,adhsrere doclrina, qiu mortis adminiflratiónem continet. LaceffatlC' ge ex animis noftrisprofana ifisc opinio. Pulchre e^ mm docuitMofis, Legem, qusapud peccatores ni' hil qudm mortemgenerate potest, infandtis melio' rem prsfiantiorem^ habere debere vfum. Ouodß abfolutiim in ea iuflitis exemplar eminere nein« inficietiir : aut nullam effe nobis recl'e iufle^ viueii' diregnlam oportet, aut ab ea ne fas eLl difeedere: fiquidem nonplures,fidvna ell fi perpétua fiin^ flixibitis viuendt régula. Quamobrem quod iufii hominis vit am in Legis meditatione continuamfi' citDauid,idneadficulumvnu referamusinecabs' terreamur ideoabeiusinftitutione, quod exallioff multi) fandlitate prsfiribit, quaprsflaturi fu»ii^gt; dum Cl} cuferemus carcerem corporis noftri. Non.«-iamrtgidi exadloris vicemerga nosfungitur,fidi«

De COGNIT. DEI EEDEMPT. «S$CAP.VI1. hiic,adquam nos adhortatar^ffeiHenemetadono-flrat, ad qua nobis tota vita contendere non minus vttle e^t, officio nofiro confientaneu : cuius decurfio ffiacio dabit Dominus, vt metam illani , ad quam nunc emtnus nituntur nojirafiudia, teneamus.

14 Nunc ergo quoniam vim exhortationis ergafideles habet Lex,non qua eoru conficientias maledtclio-neliget,fiedquapigritiafiubinde infiando excutiat, 0- iniperfeüionem vellicetiaccurat'e difiinguamtis, ^dtn Legefiitabrogatu,quidfirtnu adbuc maneat. Cu}ntefiaturDomtnus,finoveniffieadLegeabolen- Katt.s.v.17 dam,fiedadimplendâmecprateriturÜ,donee cœlum acterra tranfieant, apiceexLege,quin omniafiiant: nihil de obfieruantia Legis perfiiu aduentum detra-Liu iri fiatis confirmât.Lt meritb: quando in huncfi-nempotiusvenit, vteiustransgreßtonibus medere-tur. M.anet igittir per chrifium inuiolabilis Legis doblrina,qua nos docendo,admonendo, obiurgando, corrigendo adomne opus bonumformet ac coparet.

Qua verb de malediPtione dicuntur d Paulo,non ad mfiitutionem ipfiam pertinerc,fiedfioliim cofirin-gendaconficientiavigorem,confiat. Non enimfio-lumdocetLex,fied iniperiose exigit quodmandat. St non exhibeatur, imb fi qua in parte ac officio cefi fietur,malediLHonisfiulmenfiringtt.LIacratione di- „ citApofiolus,OmnesquifiuntexoperibusLegis,ejfie Deut. 27. execrattoni obnoxios,quia firiptum fitt,Execrabi-lisomnis, qui non complet omnia. Los autem fiub operibus Legù dicit, quiinremtfiionepeccatortim

iiiftitiinm non flatuunt,per quant a Legis rigore fil-uimur. Solmergo nos a Legis vinculis oportere do-cet ,nifivolumttsfub tUis mifere perire. Sed quibtts vinculis? Idiusauflera. amp;nbsp;infeflte exa?ltonis, quss exfummo iurendnlremittit, nee transgreßionem Vdam impuniturnßnit. Ab hac,tnqua)n, maledi-dlione vt nos redimeret Chrifius, fadtus esl pro no^ _ bis malediciio.Scriptum eil emm,M.nlediclus omnu Viâ.zi.y.îî pendet in ligno. Interim munet iüud ßemper tnconcujßum, ex Legis autoritäre nihil deeeßiße, quin eadern ßemper veneratione obedtentiaque ipßamßußcipi a nobis conueniat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Aliacaremomarumratio eSl,qUicnoneffeélu,fid li vßußoloßuerintabrogate. QMd autem illisfinem aduentu ßuo Chrtfius impoßuit, adeb nihil earum fan£titatiderogat,vt eammagis commendet ac il-iuflret. ISlamßcuti veteri populo inaneprabuifßent ßeclaculum, niß mortis ér reßurrectionis chrifli virtus tdic monflrata effet: ita nificeffaffent,dißcer-nerehodienon liceret, quorßum ßuijßent inflitutsi. Ideo Paulus,vt earum obßeruationem non ßuperua-cuam modb,ßed noxiam quoque effeprobet,vmbras Col.x.v.17 ßuiffe docet,quarum nobis extat in chriflo corpus.

Videmus ergo vt in earum abolitione melius reßul-. geat veritas, quamß adhucproculérquafiobten-tovelo Chriflum qui palam apparuit, ßigurarent.

Mat.ij.v .51 Ideo éx chrifli morte velum rempli in duas partes ßciffumcecidit,quiaiam viua expreffa cœlefli-um bonorum imago in lucemprodierat, qua obßcu-ris

ristantumlineamentis inchoatafuerat, ficuti lo-qutturautor epifiol£ad Bebraos. Hoc quidon op.io. v. t xtim maneat, quamuis feruari defierint ritus legales, ipfi tarnen fine melius cognofii, quanta fuerit eorum vtilitas anti Chrifti aduentum, qui vfum tollendo vim ijr effeólumfia morte obfignauit.

Legis moralis explicatio. c a p. viii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

' T_1 1C decern Legispracepta cum breui eorum ex-plicationeinfirere no alienum fore arbitrer, quiaamp;indem»l;uspatcbit quod attigi, quern fe-melDeusprafcripfit cultum,adhuc vigere: deinde accedetfecundi capitisconfirmatio, non folum di-dicijfe ex ea ludaos, qiianam effet ver a pictatis ratio, fed horrore iudicij, citm fe obferuationi viderent impares ,fuiffefibaclos ,vt vel inuiti ad Me-diatorem traherentur. Porrb inter explicandam eorum fimmam,qUA in ver a Dei notitia reqtiirun-tur,docuimiis ,nQn poffe ipfimprofia magnitudi-neanobisconetpi, quinftatim occurrat eins maie-ftas,qui!. nos ad eiuscultumadftringat.ln cognitio-ne noflri hocpracipuupofi.imus, vtpropria virtutis opinione vacui, amp;nbsp;propria inftitia fiducia exuti: contra, egefiatis confcientiafiacii amp;nbsp;contufi,foli-dam humilitatem difcamus ac noftri deieftionem.

Vtrumq^ in Lege fia Dominus exequitur,qualt;^ (ertitisteflificari, quodm legenaturali nimis ob-fiurum erat,amp;mentem memoriamfi^ nofiram,ex^ (uffo torp ore,viuid)ùsfcrire voluit.

isuncpromptum ell inteiligere, ejuid ex Lege di- î fieiidumfit-.nempe T)eum,ficut Creator esltiofler, itaitirelocimPatriiamp; Dominierga nos obtmere: hacratione gloriam,reuercntiam,amore,timorem tllianobisdeberi. Omsietiam nos non ejfe noflri iii-ris, vt quocunque anirnt libido incitarit,fequamtir, fed ab eins nutufiiflienfos, tn eofilo debere conjifle-re quod ei placuerit. Deinde luflitiam ac recli-tudinem tilt cordi ejfe, iniqiiitateni verb abomi-nationiitdeo^ nifi vehmus impia ingratitudine d Condit ore noflro deficere ,iuflitia^i totavita nobis efle necejfarib colendam. Nam turn demum illi exbibemtis, quam decet, reuerentiam, dtim volan-tatem eius noflrapraferimtis.Necpratendere ex-cufationem licet, quod facultas defit,amp; velut ex-hatiflt debitores foluendo nonflmus. Qualescuque enimfimus,manetillefiii fimtlis femper,amicits tu-flttia,tniquitati infenfus. Quicquid d nobis exigat, (quia non pot esl nifi rechim exigere ) ex natura ob-hgatione obfequendt neceßitas nos omnes manet: quod atitem non poflumus,id noflrt vitij esl.

Vbi hucusq^ per Legis doclrinam profecerimiis, 3 turn adnos,eddemdocente,defcendere oportet,vnde tandem duo referamus: Prirnu, iuflittam Legis cum vita noflra comparando,longeabejfe,quin Dei volu-tatt refltondeamus : ideo^indrgnos ejfe, qui locum noflruretineamus interetus creaturas,nedumin-ter ettisfilios cenfeamur. Deinde vires noflras repu- ' tando,adimplendaLegi non imp ar es e as modo ejfcr fed

De cognit. DEI REDEMPT. Vlt;J CAP-Vtlft fedprorftunullM.ïhncneceJf'drtofeqiittur tum pro-prtA virtutu diffidenrM,tu nnimi anxtetas amp;trepi-datio. Vtra^ affeäto humilitatem ac deicctionem gtnerat-.ttafitiVt homo uternx mortis fenfii perter-refaélus, advnamDei m 'tfericordiamfifi couertat: vtfuA noneffe facultatisfont tens exohtere quod Legt debet,in feipfodejperabundns,adopem aliunde pofiendam amp;nbsp;expectandam reJlgt;iret.

Sed enim non content us Dominus luflitiafua re-uerentiam conctltajje : quo etiam etus amorefimul amp;nbsp;miquitatis odio, corda noflra imbueret,promißio nesac minasfubiunxit. Quia.n.magis caligat metis noflra.oculus, quam vt fola bontpulcbritudine affi-ctatur,clementißimus Pater pro fua indulge tia nos ad ipfum amandum lt;ß expetendum tlleclare pra-miorum dulcedine voluit. Denunciat ergo,repoßta virtutib.apudße prAmia,nec operam fiuflraßumptu ru,quipcepttsfuisfuerit obfecutus.Ldicit ex aduer-fo,nontantum effeexecrabtlefibi iniufiitia.fed nec impune tuafuram, ^ipfe contempt aftu maiefiatts vltorfit futurus.Acquo modis omnibus cohortetur, tarn vita prafentis benediänones, quam sternam beatitudinem pollicetur eorum obedientia, qui mandata fua feruauerint : transgreßortbua non mi nus prafimtes calamttatcs, quam aterna mortis fupplicium minatur. Prafentium autem benedi-ctionumacmaledtitionum longus tnLegecatalogus Lcuit.ii.v., recenfetur. Atque in fan^iombus qutdem fumma DEI punt as, qua imquttatem ferre non potelt:

“C AP.vni.lóO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. LI B. II,

inpromißtonibui r^ro prater fummum ergo, iufli-tiam amorem (quem pramto fraudare non fuflt-net) mira quo fj, eiusbenignitoiapprobatur. ISiam cïim eius maieflati cum noflris omnibus fimus oba-' rati,iureoptimaquiequid requiritanobis, tanqui debitumrepofcit: debits auteinfoltitió rémunéra^ tione dtgna non e si.I ure igittir fuo decedtt,quu}!t praniiumproponit noflris obflequqs, qua non vitro eeuindebitaexhibentur. Quidautemipfl nobis per fe afférant,partim diéiume^i, partim clariïisite^ rumfluolocoapparebitiflatis inpraflentia eli,ß te-nemus,quatopere Deoplaceat Legis obferuatio: fan ciiones in maiorem iniuflitia execrationem eflepo-fitas, ne vitiortim délitijs dclibutns peccator, tudi-ciumLegislatoris flbiparatüm obliuifcatur.

Lorrb qiibdDominus perfecta iufiitia regulanl ; traditurus, omncs eins partes advoluntatemfuam reuocatiit,in eo indicatur,nihil effe illi acccptius obe dientiai Oupd eo dtUgsntius obferuandum eLl, quo proclitiior est humana mentis lafiitiia ad varias i^ dentidem excogitandos cultus,quibus tüum deme-reatur. QmdaliudMofes quam eitismodt libidinew cahiberefluduit,CHm poLi Legis promulgationemfic )lt;u I2.V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obferuaamp; audi omniaqut

Verum vbi Lex Domini exphcata nobis fuerit, tumaptiusdemum eßmaiore cum fiul.lti,quodde offcio vfuj^anfedifferui,confirmabitur.Anfo

rerû gnam ad excutiendaßngula capita in^redi--7nur, qu£ ad vniucrfalem eius notitiam faciunt, inodopractpere operapretiutn e^. Initio conflitu^ tunt fit,non ad externam honeftatemmodofidad interiorent fiiritualetnqj iuflttiamhominis vitatn in Lege conformari. Liant cumfitfiiritualti Legis^ lator, anima non miniit quàm Corpori loquitur.At ‘Vidgtts hominttm etiam dum Legii contemptum fortiterdifitntulat,ociilos,pedes,mann5,amp; omnes Corporis partes in altquam Legis obfieruattonem cd~ ponit, cor ab omni obedicntia aiiernfitmum interim retmet, ac fie defuncliim putat, fi probe homines (elauerit, qiiodgerit in confiteß^u Dei.Vndequafi, taincra!jitsftupor,nifiqubd ontifib Legislatore iu~ ftitiam fiiio magis ingenio accommodant ? His for-titerreclamatLaultss, affirmant Legem efie ffiiri-tuaient.

pertnpraceptis ac interdtitis, quàm verbis expri-matur. Hune alitent modum inter pretationis opti~ ntum fore cenfeo ,fi in vnoquoquepracepto expett-datur, cur datum nobis fiterit. Exempli gratia , omne pracept um aut imperatiuum eïl,autpro-hibitortum. Vtriusque generis veritas fiatim oc~ currit,fifinent intuemur :vt pracepti quinti finit rit',honorem effie qs reddendum, quibus eum attri.. butt Deus.ïlac igitur pracepti fiumnta, reblum effe, Deo^jplacere, vt eos honor emus,quibus aliquid ex.-(e^entialargitus e^l: contemptum amp;nbsp;contumaci.-

‘ am aduerfus eos,abominationi ejji. sic in fin^nlis pr^ceptis injptciendum, qua de re agatur: deinde quarendus finis,donecreperiamus, quidproprièillic teftetur fibiplacere Legislator, vel diffilicere: démuni ab eo ipfo ad contrarium ducenda ratio-cmatio.

Coïitrariam atitem vitio virtutem,fere inter-f pretanturvitij ipfitts abflinentiaminos earn vitra procedere dtcimus, ad officia fiilicetfabia^ contraria. Ifaque 'tn hocpracepto, Non occtdes, fenffis bomtnum communis nihil aliud confiderabit,quain ab omni maleficio ac nialefaciendt tibidine abfli-nendum effie. Lgopraterea contineri dico,vtproxi-mivitam quibtis poffitimus fubfidqs, adiuuemus. Quia enimvitam eius char am nobis effievultacpre-fiofam, fimul poflulat qua ad iïlius conferuatio-nem Conferri poffiunt officia charitatis. Atque ita Videre eH, vt femper nobis finis pracepti refieret quicquidillic faccreautiubemur aut vetamur.

Cur autem Deus ita velut dimidqs praceptis per finccdochas fi.gnifiicarit magis quid vellet, quant exprefierit,quumalt£ quoque rationes reddi joleant, hacmihiin primis placet. Quia peccato-fum fiaditatem f nifi vbi palpabilis ell ) diluere, amp;nbsp;ffieciofis pratextibiis tnduere femper caro mo-titur,quoderatin vnaqtioque transgreßionisgene-re deterrimum amp;nbsp;fccleftißimum, exemplaris lo'-Co propofuit, cuius ad audttum fenfiis quoqueex-..borre^

De COÇNIT. DEI REDEMPT. jdJCAP.VHf« homfieret, quo maiorem peccati 'cuiwUbet'dt-teflittionem animis noflris imprimer et. Hoc nobii impomtfipiusin teßimandu vitß:qubdß tebiio-ra ßtnt,eleuamtis.HAS pretßigtM Dominus tit,qu!imnos affuefacitvniuerfim vitiorum mul~ titudinem adhac capita referre, qua optime quantum ßt in vnoquoque genere abominationis ,re-prafintant.

Tertio loco conßderandum,quidßbiveUtdi-uinaLegismdu.vtabulaspartitio. înduaspartes, quibtis tota continetur ittßttia, Legem ßiam fic dtuißt Deus, vt prior em religionis officß, qtu pecu-liariter ad nttmints ßiictütum pertinent, alterant offieß charitatis, qua in homines reßieiunt, aßi-gnauerit. Primumfaneiullitiiiifundamentumell: Dei cultus,quo euer fa, reliqua omnia iußitia ment bra, velut diuulß collapßq^ adificij partes, lacera, ac dtßipata funt. Qtgalis enim iußitia ejfe dices, quod homines non vexas fart is ac rapinis ,ß per-fee-leratum facrilegtum interim Det maießatem fua gloriafaolias.^ Trußra igitur ßnereligione vendi-taturiußitia. Neque modb pracipua ell ipßits pars, fed anima quoque, qua tota ipfa ßirat eßvegeta-tunneque enim citra Dei timorem inter fe homines aquitatem (fa dileltionem feruant. Princi-pium ergo (fa fandamentum iußitia vocaniusDei cultit :qubd eo fublato, quicquid interfe aquitatis, (ontinentia, teperantta homines exercet, inane est

CAJ’. VIH. t(J4 InSTITVT. LÏB. II, acJriuolumcoramDeo. Dicimusfontem tum :quia ex eo difcunt honjines teinperanter ac ßne maleficio interfe viaere ,fi Dettm venerantur tanquam reili iniqui iudicem. Proinde priort tabula ad piet at em nbsp;nbsp;nbsp;propria religionis officia,

quibusmaiefioi fua colenda es},nos inftituit : altera prafiribit, quomodo propter fui tiominu timo-rem nos in hominum focietate gerere debeamus. ratione Dominus nofler Legem fummatim tn duo capita collegit.

Verum, quanquam vniuerfa Lex duobus capiti-bus contenta ell, Deus tarnen nofler,quoornnern excufationis pratextum tollerer, voluit fußus cffi explicatius decem praceptis enarrare,tum qua-cunque ad honorem, timorem, amorem fai ffiectär, tum qua ad charitatem pertinent, quam propter feipfum nobis erga homines mandat. Qtfißc parti-untur, vt tria pracepta dent prima tabula, reliqua ßptemin fecundam reqciant,praceptum de ima-ginibus numero expungunt : velcerte fab primo occultant : quum mandati loco baud dubièà Domino diflinHepoßtumßt : decimumverb, de non concu-pifcendisproximi rebus,inepte in duo concer-punt.Accedit,quad tails partiendi ratio punorifcculo incognita fuit.

IJ Ego fum lehouah, Deus tuus,qui e-duxi tede terra AEgypri,de domo ferui-tutis: Nonhabebis deos alienos coram tacie mea.

Plt;trfé»2He mandati primi facial priorem fen. tentia, an feparatim legos,nuht in medio efi, modb ne vice proœmij cuiufdam ejjein tot am Legem mihi

Il Heges. Primiim in legibus ferendis curandum e^l., necontemptu mox abragentur. Prouidet ergo in priniis Deus,ne Legisquam laturus eLl,maiefias aliquandoincontemptum veniat: ad quam fanci-endam triplici argumenta vtitur. Poteflatem ac ins imperi] fibi vendit at,quo elect um populum con-firingat parendi neceßitate: Promijsionem gratia proponit,quo eundemalliciat ad fanliitatis fludi-umiPeneficium commémorât, quo Ludaos arguat ingratitudinis, niß benignitati fua rejpondeant. Sub nomine lehouah imperium amp;nbsp;légitima domi~ natio defignatur.Quodfiabipfo funt omnia, in ipfo confifiunt ,aquum eü vt in ipfumreferantur, quemadmodumaitPaulus. Abund'e itaque hoc /bio v.i». verba fubdiuina maieftatis iugum redigimur, quia portentofumfueritabeiusditione yelle nosfubmo-uere, extra quern eße non poßumus.

14 Poflquam fe euni e/ße oflendit, qui ius habeat praciptendi,cui obedientia debeatur,ne fi lanecef-

fit ate videatur trahere, diilcedine qiicqtie ills-ilatyDeum fe ecclefia pronunciando. SubeH: enittt locuttonirelatiomtitua,qu£ in fromißione conti-r.etur, Era illd in Dcum, ipfierunt mihi in popit-Alait.i2,v, lum.Vnde Abrah£,}faacamp; lacob immortalitateni, ex eo chriflitt confirmât, quod Dommus fi eorum Dcum teflatwfit. Quarepcrinde cfl,acfiita loque-retur,EgovGsmihid€lc^iinpopulum,ct{i non mo-, dbinprafenti vita bene facer cm ,fcd vitaquoquefu tura bcatitudmem largirer. Porrb ex his duobus il.^ Malai V« ht,qu£ eEi apud Prophetam, obteftatio ducititr, Filius honorât patron, amp;nbsp;feriius dominum. Si c^o Dorn inns,vbi timor ? Si ego Pater, vbi amor ?

■ Sequitur commemoratio bcneficf qua co vali- d dioreffe debet ad nos commoucndos, quo magisde-. tcflabile,etiam inter homines,ingratitudinisflafi-tiumlP.ecentis quidem beneficij turn ifraëlcm ad-monebat, fed quod ob mirtficam magnitudinem in aternum memorabtle, apud .pofleritatcm quoqite valerct. Adb.cc conuenienttßimum eEi prafoiti caufa: innutt enim Dominus, cos è mifera fcruitu-te ideo libcraios,vt fe libcrtatis autorem,obedientia tßobfequendi promptitudme colant. O^madmo-dum ergo, quum dißipatos oltm I frac lit as ad cultU nominis fat recolltgere vellet,eos ab intolerabili,quA premebantur, dominâtione Pharaonis eripuit : ita quibtisfe hodieDeum effeprofitctur,eos omnes tain abexitialiDiabolipoteflateafferit,qua ilia corpo-rali adumbrata fuit. Qipamobre nemo esl,cuiusa-ntmus inflammart non debeat ad aufcultadam Le-

^(m,quam àfummo Re^e profectam audtt:a quo vt fiitimoriginemducunt omnia, itaaquum

fiiü vicißim in ipfiim deflment ac dtngant.iSie-Wo,mquam,eS:,qui non rapi debeat ad amplexan-dumLegislatorem , cuius mirabih virtute ac mifi-ticordtae fauctbm mortd feliberatum nouit.

tb Rundataamp;flabilttaLegüfua autoritäre,prace~ ptumprimum edit,Nehabeamus Deos aliénas cora faciefua-FinispraeeptielktJuodDoniinus in populo fiiofilusvHlteminere,amp;iurefi!opotiriin foltdu.ld Vtfiatampietateacfiiperflitionem qtialibet, quadt gnttatisfuaglorta vel minuitur vel obfcuratur , a nobls abeffe tubet : atq^ eadê ratione vero pietatisflfi dio colife à nobü atqpadoraripracipit.Et verbortim ßmplicitas idfer'efbnatßquide habere DeÜ nonpoß fumus,quinfimuledpledtamur qua fiintei propria: quad ergovetat habere aliénas deos,eo fignificat, ne epfibi prepriu e^,alib transferamus.Etfi autetn qua Deo debetnus,innumera funt,ad quatuor tarne capi ta nb inepte referutur: Adoratione, cut aecedit tan-qud appendix,Jfirituale confiientia obfequiïuFidu {iam,Inuocatione, Gratiarum aclion'e.Adoratione voco veneratione ac cultu,quem ilU reddit qdibet no ßrüm,vbifi eins magnitudini fubmifit.Quar£ noti immertt'o eius partem fado, q, noflras confcientias eins Legi fubqdmus.Fiducia,eFl ex virtfitÜeiusre-fognitione acquiefeendi in eo fecuritas, cum in eo fdpientiam,iußitiam, potentiam, veritatem, boni-tatci^ omnem reponentes,ßola eius comunicatione

KOS betttos exißimamus. inuocattoßt mentis no-flra,ciiiotiesvrgetvlldneceßitlt;is, in eins fidematq^ Opern receptus, Gratinrum ddlio,e^lgratttudo, latts bonorum omnium lUi tribuitur. Horum vt nihil patiturHominus alio deriuari-.ita ßbi inßolidtirn exhiberi mandat. Netjue enim ßatis fuerit abalie-tioabflinereDeo.nifiinhocipßo tc contineas. Pru-cedatenim oportet vera reltgio, qtia in Hcumvi-uentem animi referantur,cuius cognitione imbiiti, adßußiciendam, timendam,colendam ipßusma-ieflatem, adamplexandam bonorum eitiscommu-nicationem, adopem vbique requirendam, ad re-cognoßendam laudisq^ confcßione celebrandam o-perum magnificentiam, in omnibus vita aélioni-bus tanquam advnicum ßcopum admirent: tum ca-ueatur prauaßuperflitio, qua animi d veroDEO hue atque illuc, ceu in vartos diducuntur deos. Farticula quaßequitur, Coram facie mea, indigni-tatem auget: quod Heus ad zxlotypiam prouoca-tur, quoties figmenta noßra fubflituimus tn eitts locum. Cum ergo prafentifua virtute (^gratia te-fiatumfaceret Detis,fepopulum, quern elegerat, reßicere, quo magis a fcelere defeblionis deterreat, nonpoffenouos Heos adfcifciadmonetyquin teflis fit acßeäatorßacrilegij.Purafit ergo confcien-tia vel ab occultißimis apoflafia cogitationibia.

t7 Non facies tibi fculptilc, ncqiicïimi-litudinem vllamcoruni quæincœlo ftjntfurfnm, vel in terra dcorfuin,vel in aquisquæfub terra funt. Non adorabis ncque coles.

Q^cmadinodum proximo mandata Dttim fev-^ JJUtn ejfe pronunciauit, prater quem nuUi aly dij co^itandi aut habendi ßnt:ita qualifßt, ^quo cnltKsgenere honorandfts,apertius etiamnum edi~ cit,nequidßbi carnale affiniere audeamtis. Finis er^o pracepti ed,qnodßuperflitioßs ritibiis legtti-mumflit cult urn non vult profanari. ()uare in fum~ ma nos à carnabbus obferuatiunculis in totum abs~ trahit:acproindeadlep;itimum ßii cult um, hoc esl ßiritualem amp;nbsp;à ße inßituttimßormat. Qu^dau-tem ell in hac transgreßione craßißtmum vit tum, notât, idololatriam externam. Acduaqtiidemßunt mandati partes : prior, neDeum qui incomprehen-ßbtlis ell,vllaßecie repraßentare audeamus. Secun-da vetat, ne imagines vllas adoremus, reltgtonis caußa.

iniquitatem patruiii in filios, in tertiam amp;quartam generationcm, in ijs qui o-lt;Jcrunt nomen fuum : faciatautem ini-fcricordiam in miHiaijsquidiligunt fc, ac præccpta fua feruant.

Uoeveroperinde , ac ß dicer et ,fe feluin effe 'm quo barere debeaujus. Eo vt nos inducat,potentf amfuampradicatyquafeimpunecontemni vel ele-uari non patiatitr.Eiemde emulator cm[e vocat,qui .(onfa.rtemferre nequeat. Eertt'o, vindicem fi futurum ajferit fua maiefiatis (fi gloria, fi qui earn ai creaturas aut fiulptilia tras fer at: neq^ td breut aut fimplictvindiblafidqin filios, nepotes (fi^pnepotes fijgt;tendtit,q.fciliceEpaternie. impietatis imitatores erut.Qupmadmodtiperpetuam quoq^ in longampo-fleruateijs mificricordiam fj'benignitatcfiuam ex-hibet,quifi diltguntac Legemfiuam euflodiunt.

lncdminationevidendumeLi,quidfibivelit,cuW fie vifitaturu dicit iniquitatempatrïi tnfilios,in ter tiam fiy quartagenerationem. TSSapraterquaquoi à iuftitta diuina aquitate alienuni esi, pœnam aite-fii dehçii ab infante expetere, Deus ipfie quoq, fi non Ezech. I« comifiurumafiirmat,vt films porter iniquitatepa-

tris. Atqui fiententia tarnen bac non femel repeti' tur,depûcnisauitoruficeleruminfuturasgeneratio-nesprorogandis: fie enimfiapius alloquitur eum filo-fies, Iebouab,Iebouab,qui reddis iniquitatepatrurn filijStintertiam amp;nbsp;qiiartamgcnerationem. Sicigi' tur

IJ F. COGNIT. DEI REPEMPT. J/ICAF.VIH. turaccipicndum csi, qHoJiußa Do^itiiii malediclio «0« mod'o in caput tmpij,fid m totamquoqtie fa-jnilatn mcumbat. Vbiincubait, quidexpeciaripc-te^t,nifivt pater ,fiirita Det deflttutus ,flagttiofiC-fimeviuat^filiiis obpatrà nequitiamfimiltter à Do nuno dere!iclH5,eandemtxitq fiqaaturviam? Nepos demum (ir pronepcs, hominum deteflabilium (xecrabile fernen,précipites po^i eos ruant?

ao Primitm videamus,an talis vindtbta diuinam iu-flitiam dedeceat.Si vniuerfa boininü natura e?l da-ninabilis : quos Dominus gratia fué comunicatione tio dignat:{r,tjsparatÜfcimus efie 'tnterttumihilomi nus^pria iniquitate, non inique Dei odio, intercut. .3 citm ergo hac impijs amp;nbsp;flagitiofis irrogatur ob feeler a punit io, VI Dei gratia in multas getter at iones domus eovum priuentur : quit ob iußißimam hatte VittduT-aDeo criminationem intendat? At Dominus çontràpronuntiat,poenapcccati paterni infiliutn nontranfttura.Obfiruaquidtllicagatur.jfra'eltta, quit diue^aßidue multis calamitatib.vexarentur, y.io prouerbium iaclare cceperant,patresfuos comedißi vuam acet bam, vnde dentes filiorum obßupefieret: quoßgmficabat, admißdfuißi à parenttbus pecca-ta, quorÜpœnas ipß,iußi alioqui nbsp;nbsp;immer ent es,pe

derent. lis denutuiat Propheta non ita ejfe: quia ob ■propria flagitiapleiiantur: neque Dei iußitia couc r.!re,vtftliiu iufius obfieleßi patris neq.tiafuppliciu luat:q^ ne^jinprafintifancltone habetur. Naftvi-ßtatio, de qua nunefermo eß, adtmpletur, cum ab

impiorufamilM gratiam aufert Dominus; et ip^t quod excicsii e^dereliäi abipfo ,fil^ parentu vc-fitgijs inßflunt, maledibiiones ob paterna fielen Jufiinent. Qtfidverb cir tempor ar fi mfirijs fub-quntur amp;nbsp;aterno demumexttio, it a iufioDet iu^ dtcio^non ob aliéna peccatafidobimquitatempre-priam puniuntur.

Altera exparte offerttirpromißio de propagan-^^ da in millegenerationes Dei mifiericordia, qua etii frequenter inScripturis occurrit, amp;nbsp;tn fiolenniEc-Gen.iy.v.; clefiafoedere tnfieritur, Ero Deus tuus, (fi femtnii tuipolite. Q^drefiiciens Solomon, firibit.filios Itoa.io.f.-! tttftorumpostmortem corumbeatosfore: non tantum fianéta educationisratione (qua (fi ip/à cert'e momentum non minimum habet)fid ob Hlam tn ftxdere promtfrdm bened:clionem,qubd Dei gratis in famtlqs piorum at erna rcßdeat.Eximia h;nc fi-delibus confiolatio, ingens impijs terror : namfipod mortem quoque memoria tum iuftitia, tum iniqiti-tatis tantum apud Deum valet,vt malediéiio huius, (fiillius benediedio inpofleritatemredundct,multb magis tn ipfis atitorum capitibus refidebit. Cateru nihil obflat, impioru fioboles interdum ad bonam frugemfie recipit,^deliumfiboles dégénérât; quis nonperpetuam htç regulafigerevoluit Legislator, q fuaeleclioniderogaret. Igâad confiolationc iufli, ac terrorspeccatoris,fiuffiçit,non eße vanam ipjdm aut inefficacem fitnâtonem, tametßi non fcmper lifum habest, Obiter etiam mifiericordia fiua am-plitu-

De COCNIT, DEI MEDEMPT, 17] CAP.yin. plitudineni nobis comendat, quam in millegenera-tiones extendit, cùm quatuor duntaxatgener'atio-nesaßigndrit vindiéla.

Finis pracepti eFl, Qidgt;d nominisfui maieftatem ^'ult nobis ejfe faerofanctam. Summa tgttur e-rtt,ne ipfam contempt im é- irr euer enter habende profanemiis. Cui interdiblo coharet exordinepra^ (eptum,vteamreligiofa venerationeprofequt no-bis fiudto (^cura fit. Itaque fie animis ^hnguis (omparatosefienosdocet.vtmhilde ipfoDeo eius^ myfterijsaut cogitemus aut loquamur nifi reuer enter multa cumfobrietate : vt tn afitmandis eine / opertbusntlnifi ergatpfum honorificum fapiamus. Uac, inquam, tria obferuare non ofatanter conue-nit, Ft quicquid mens de tpfo concipit ,qiiicquid lingua profatur, ipfius excellentiam refipiat, drfa-cra nominis eius fublimitati refiiondsat : deniq^ ait extollendam eius magnificentiam aptum fit. San-(lo eius verbo cß adorandis mjfierÿs ne temerèpra-poftereq^abutamurveladambitione, vel adauari-tiâ,vcladludtcranofira: fed pi out imprefidm gc-runt nominis eius dignitatem, fuu inter nos honore

K(? obloquMHur aut deîreclemus, que-àiadmodum liU contumeltosefokntobflrepere mifirt homines! fidqiiicquid ab ipfo memoramiti factum,cum ftft-entia, tuflitia, bonitatii elogif pradicemus. id e^ nomen Det fanctifcare: vbt fectisfit, vano prauo^f abufu polluttur: quia rapitur extra legitimum r-fam, eut foliconjècratumerat: atque vtmhil ah-tid, fiia tarnen digmtate exntum, contemptibilî paulatim redditur. OMd fi in bac temer aria r-fiurpandi importune diutni nominis facilitate tantum eti malt: multb plus inco,fi in nefarios vfid conferatur, vt qui tpfiim necromantie fuperfti-t:onibus,diris deuotionibus, tUicitis exorcifints,a-Iqsqfimpqsincantationibusferuire faciunt. hira-mentum autem in mandato potifiimlim affumitur, in quo peruerfus diitini nominis abufus maxime ett ! deteflabilis: quo inde melius abflerreamur ab omni î in vniuerfiam eins profanatione. Hic autem de cul- ,i tu Deiprecipi, nbsp;nbsp;retierentia nominis eius, non au- gt;

tern de aquitate quainter homines colenda etl,inde pat et, quod deinde in fecunda tabula periuriuni amp;nbsp;falfum teflimontum damnabit,quo leditur hti-tnanafbeietas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Primo loco habendum edt, quid fit iuramett-^l\ ttim.PslautemDeiatteflatio adveritatemfermo- } nis noflri confirmandam. 0^ enim manifefla in lt;nbsp;Deumprobra continent execrationes,indigna fiint i ç/iiC inter luramenta cenfeantur. Paufmodi atté- ' flationem, vbi rifeperagitKr,fleciem ejfe cultus * diuini, i

De cognit. DEI REDE K P T. l/^CAP.VIHr diuinhofienditur multis locis Scrip fura: vt ciun E~ /àiM depropagadoChrifliregno loquitur, Oÿicu^ be)iedtcetfibt,in Deo ftdcltÜ benedtcet:amp;q.iurabit rn')perra,turabit tn Deo vero.Et leremiru,Si\erudTii, iiiquit, decuertntpopuUi iuriire in nomine meo ,ß-ctit doeuerunt iurare per Baal, adtficabuntur in medio domus melt;e. Et mérita nomen Domini in te~ fltmontum inuoeando,noflram in ipfitm religionem dicimur teflari. Sic emm ipflum, aternam ejje amp;nbsp;nnmutabilem veritatemconfitemur: quern appel~ hmins non modb tanquampra alqs idoneum verita~ tu teflem, fed etiam ceu eius ajfertorem vnicum, qui abfcondita m luceprof erre queat: deinde vt cor~‘ ditim cogmtorem. Vbt enim def ent hominum te-flimonia, ad Deum teflem refugimus : ac preifer-ttm vbi aflerendum ell,quod tn confeientia latet.

2^ lam vbt intelligimus, Sacramentu noflris Dominum inejfevelle nominis fut cultum, eo matoradhi-bendadtligentia,neprocultuvelcontumeliam,vet contemptum,velvilttatem contineant. Contume-bta ell non leuis ,fi per ipfum peieratur: vnde c^ profanattoappellatur tnLege. Quid enim reflat Domino, vbt fua veritate fueritfloliatusl Ot^are }oftia,dum Acbanadconfeflione vert adigere vult, iofu,7,v.ij Etli mi, ait, dagloriam Domina Jfiael.

2^ ■ Vtlee^ vulgare redditur Dei nomen, cum verii quidem ,fedfuperuacuis turamentisadbibetur: fl-

lt;iuideinacc!piturhic qiloqtieittViinunt. OUitreticif f.itis filent a peritirio abflinere, nifimul mcniine-nmtis, iiifiurdndu non libtdtnis, aut vol!ipt.itts,fei . neceßitatts caujfapermiffum amp;nbsp;tnfin uturn : ideoq, extra licitû illntsvfitmegredi,qui rébus no neceJfA^ rijsaccoinmodat. Porro non alia pratendi necefip tacpotcsl, quant vbi vel reliogimA'clcharitatief ferutendum. Qua in re nimü heentiese hodie delnP quttur,eóque tntolerabilius ,qubd ajlfuetudineipfo pro delict o impiitari desijt, quod certeapudDci tri' biinalnonparuo afiimatur.Pafiimenim promifiue temeratur Piet nomen in nugaabus coUoquifi. PeC-cattir ely alia in parte, quod in Dei locum fancios etusferuos tn ttirament is fubfiituimus, mantfefti impietate : quiafic diuinitatisgloriam ad eos tra-ductmus.Neque enim abs re efl, quodfiectalt mandala pracepit Domtnus turare per nomen fuiiW-rgt;eM.6. v.ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interdicloprohibuit, ne per aliènes deos iti-

rantes audiamur. Pt Apoftolus idem liquide tefta-tur,qttum fir tbit, homines tn iuramentis fuperio-

Hcbi.è.v.u ‘^ppedare:Deum,quiafiuagloriamaiorem noH habebat,perfieipfum turafie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

llac iurtsiurandt moderatione Anabaptifianond^ contentt, omniafi.neexcepttoneexecranttir : quo-uitvs-v. 34 mam Chrifli generale fit interdiclum, Pgodicovf-bis,neiuretisomnino:fit atitefiermo vefier,eft,ef, non,non:quodvltraefl,d maloefi. Sed hoe modo inconfiderafe in Chrifittm impingunt, dtirn tüum faeiunt Patri aduerfarium, qui ad décréta eins abro-

^hrogada in terra defcederit.Oculcs intendamus in ChriflifcopÜ.ïüi non ell inflitutu,Legem aut laxa-re,autreflringere ,fed ad ver am genuinam in-telligentiam reducere,qua falßs S cribarum ac Pha rifaorumcommentis valde deprauatafuerat. idfi tenemus, nonputabimus chnflum damna/fe in to-tumiuramenta,fed ea tantum qua Legis régulant transgrediuntur. Qua autem tn Lege commen-dtiMurluramenta,faluaamp; libera relinquit. Vi-denturßbivalidtuspugnare,quum mordicus arri-piunt particulam Omnino: qua tarnen non adiu-randi verbum refertur,fed fubieStas facramento-rumformulas.Nam amp;ßla erat erroris portio,qubd dumper coelum amp;nbsp;terram deierabant, Dei nomen fe non putabant attingere. Qu^muis autem non ex-primatur nomen Dei, homines tarnen obliquisfor-tnisperipfumiurant, qiiemadniodum ß per lumen Vitale, per panem quo vefcuntur ,per baptifmum ßium, aut alia diuina ergafe hberalitatis pignora qualibet iurant, quia nomen Dei infculptum ell

27 Nonnulli folaab hocinterdiHo publicaiuramen-ta eximi arbitrantur-.qualiafunt,qua deferete exi-gentequemagiflratuprafiamus.Verum priuata iu-ramenta,quafobrte, fanlie, reuerenter neceßdrijs rebus adhibentur, damnare,nimis periculofumfue-rit,quaipfaratione amp;nbsp;exemplis fulciuntur. ilam fi priuatisin regrauió'feria, Deum inter fe iudi-(tm appellate licet, multb magis teflem. Neque de-■..... nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M

Gen jt.v.sj flint plurtma exenifla. lacob dfLahanpriu/ttii' i tant,qui miituo iuramento interfefœdusflanciunt-j.Reg Priuatus erat Abdias, vir tufitu nbsp;nbsp;timens Dei ,qiti ]

^■1» iuramento affeuerat quod Elia vult perfuadere- , l^iullamitaquemelioremregulam habeo,nifivtin- ( ramentaflc moderemur,ne temerariafint, fed in-fianecefiitati ferutant ,vbifcilicetvel Domini gloria vindicanda,vel promouenda fiatris adificatio, quo Legis mandatum fic^at.

Rccordarevtdictp (abbathi Ces.’Sex diebus operaberis, amp;nbsp;facies o-naniaoperatua; feptimoautem diefab- -bathum lehouæ Dei tui eft. Non facies vllumopus ineo,amp;c.

Finispracepti esî ,vtproprijs affe^libus (3- ope-ribtis emortui, regnum Dei meditemur ,atque ai , earn meditationem inflitutis ab ipfo rationibus ex- I ' erceamur. Difiiicienda autem tres caufa qutbns ■■ confiât hoc martdatum./.Voluit enim cœleftis Le- * gislator fub dtei feptimi quietepopulo ijrael fiiri- ! tualem requiem figurare, qua d proprijs operibtit 1 feriari debent fideles, vtDeum infe operari finant. f. Deinde flat um diem ejfe voluit, quo ad Legem * uudiendam nbsp;nbsp;car emonias per agendas tonueniref

De cognit. DEI RBDEMPT. J79 CAP.VHI. fel falttm quem operum fuorum mcditationipecu-Itariter dar et, vt hac recordatione ad ptetatem ex-ftcerentur.^^Tertto, feruis, ijs qui fiib aiio~ degerent iinperio, quietis diem tndulgendum tenfutt, quo aliquant haberent d labors renitfi ßonem.

Honora patrem ruum amp;nbsp;matrem, vt fislongximsfuperterram,quam Ie-houa Deustuus datums eft tibi.

TÎniseli : Qt^oniam Domino Deo fua dijpoßtionii tonferuatio cordi eli, ordinatos ab ipfi eminentia ' S’^adus, oportere nobis ej]e inuiolabiles. Sum-* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;»lt;lt; igttur erit, rr quos nobisprafecit Dominus,eos

fujjnciamus, eósque dsquot; honore dr obedientia dr gratitudine profequamur. Vnde fequitUr inter-, dillum, ne quid eorum dignitati vclcontemptu, ( ' velcontumacia,vetingratitudinederogemus.

37 SubneHiturpromißio comjnendationisvite,qu£ tnagis admoneat,quàm grata Deo fit qua nobis ht£ impcraturfubmtfito.

( 3! Sedifiud etiam obiter artnotandu,qubdillisobe-gt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dire nori nifiin Domino iubemur.Indignumenimdr

Piniepracepti eÜ •• OMniam homtnumgenus nitatequadam Dominus deuinxit, incolumitateX^ omnium vnicuique debere ejje commendatam. i’* yitmma ergo,violentia omnis iniuria, ac omni»^ ^uxuis noxa, qua proximi corpus ladatur, nobis in' ter dielt ur. Ac proinde iubemur,fi quid in opera ni' fir a ad tuendam proximorum vit am fubfidq eïi deliter impendere ; qua ad eorum tranquillitatengt;, faciunt, procurare : depellendis noxis excubare •/ quo in difirimine fitnt, prabere manumauxdin', rem.SiDeumLegislatoremfie loquirecordarisfi tnul cogita vede perhanc regulam anima tuatnf derari.

Duplicem autem aquitatem Scriptura notai'* qua nititurhoc praceptum : quia amp;nbsp;imago Dei homojó'caronofira, Qtfidfi tantopere de corptH’* : incolumitate laboratur : hinc coUigamus,quantum | fiudijc!}' opera faluti anima debeatur,qua in im‘ menfium coram Domino pracellit.

De COÖNIT. DBl RCDEMPT. ’SlCAP,VIII. amat, faceffere à nobis omnem immunditiem opor-tere. Summa igfturerit,vt ne gua Jpurcitia, au^ Itbidinofa intempérie carnis inguinemur. Cuire-Jjiondet affirmattuum prieceptum,vt cafle nbsp;nbsp;conti~

nenteromnesvita noftra partes moderemur. Scor-t ationem autem nominatim vetat, vt illtusfœdtta' te in Itbidtnis cuiusuis abominationem nos adducat-

Pudiettiam autem definit Paulus, coniunblam *• Cor. fumcaflitatecorporis, animipuritatem. Calebs'' tfitlter,inguit,cogitât gua Dominifitnt,(!}‘ gueme^ dofianäa fit corpore amp;fiiritu.

Pinis ; Q^niam abominationi eSî Pgt;eo iniufli* tia, vt reddatur vnicuigue guodfùum e^l. Summa igitur ell, nos vetari rebus alienis inhiare, ac proin-de iuberi fuis vnicuigue obferuandis bonis fidelem o^ per am impendere. Sic enim cogitandum eil, vnicuigue eueniffe guodpoßidet,nonfortuitaforte,fed. ex difiributione fummi omnium rerum Domini : no pojfeigiturprauerti malisartibusfacultates cuiufi pia,guinfiaus diuina dtfienfationifiat.Sed ne inge» neribus recenfendis infiftamus,artes omnes, guibut proximorumpoffeßionesamp; pecuniaadnos deriua-tur, vbiafinceritate dileblionis adfallendi autguo-uismodo nocendi cupiditatem obliguant,profurtis ftouerimus ejfe habendas.

contenti, nullum nifihoncflum le^itimutn lU‘ crumfacerefludeamus:fi non appetamus cum tn-iurta ditefiere,necfortunii dimereproximum mo- | iiiimur,quo res nobis accrefiat : fi non crudeles opef amp;nbsp;ex altorum fanguine exprejjM cumulare cott-tendamus : fi non intemperanter vndecunque per fasamp; nefas corradanius, quo velexpleaturnofirii auaritia, vel prodigentia fiutisfiat. Verumecon' nerfio fiit nobis perpetuus h/c fiopus, omnes^quoni Heet ,confiiUoatque opefidcliter in retinendis fiui^ iuuare : qubdfi cum perfidis acfaüacibus negotiunr . fuerit, ex nofiro potitu altqutd cedere parutifiinius, quum vt contendamus cum idis. ISieque id modo: fiedquosrerum dtfficultateviderimus premi,eorutn necefittutibus(ommunicemus,ac noftra copiafiub^ leuemus eorum tnopiam. Pofiremb,refi)tciatvnttS' quisque.quatenus ex officio alfi fit obligatus, ac, quod debet,bonafideperfioluat. nbsp;nbsp;Ad hac, referent

da femper mens ad Legislatorem, vtanimis peritt' deac mantbus regulam hanc nouerimus confiitui: quo aliorum coinmodts vtilitatibui eff tuendd amp;nbsp;promouendis fiudeant.

Non erisaduerfus proximum tuum ■ teftis mendax. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

De cognit. DEI redempt. ISJ CAP.Vin.quot; tM eSi) execratur, veritatemfine fuco e/fe inter not (olendam. Summa igitur erit, ne velcalumnijsfal-fis^criminationibusviolemusalicuius nomen, vel mendacio in Cuis fortunis vrauemus: denique ne

! , J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ I ! r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;».r.

tnaledicentia amp;nbsp;procacttatis Itbtdme quemptam Udanius. Cut interdiClo coharet imperium,vt vni-. cuiq,fidelem operam,quoadltcet,in ajferenda veri^ tatecommodemus ad tuendam amp;nbsp;nominis amp;nbsp;re~ rumfuarum integritatem.

Et tarnen mirurn e^, quam fupina fecuritate pafiim tn hacrepeccetur,vt rarifiimtreperiantur qui non hoc mor bo notabiliter labor ent : adeb vene-nataquadam dulcedine obletlamurtnalienis malit tummquirendis,tum detegendis. Necputemut idoneam ejfe excufattonemfifitpenumero non men^ timur. Eiamqutprohibet mendaciofiatris nomen deturpariyult etiam illibatum conferuari,quantu perventatem heet. Siquidemvtcunque illiaduer-fiismendacium tantum caueat: eo ipfo tarnen in~ nuit,fibi effe commendatum. At qui id nobisfuffice-re debet ad fam am proximo faluam cuftodiendam, Deo earn cura effe. Quare damnatur proculdubip in vntuerfum maledicentia. Own hiic quoque w-tenditur marffiatum iftud, ne fcurrilem vrbani-tatem affeäemus, Cramaris lœdorijs intinCtam, quibus altorum vitia, fitb imagine lufus, mor da-citer perftrmgantur. Nunc fi ad Legislatorem conuertamus oculos, quern conuenit non mi-rnu auribuf atque animo, quam lingua, pro

filo iure dominan : fuccurret certe audiendarum obtreitationum auiditatem, importunam adß-niflra tudtciapropenßonem, nibilominus interdict. V-idiculum enim e^i,ßquK putetDeumodijfenia^ ledicentia in [ingua tnorbtim : malignitatii in ani~ ino,non improbare. Quareßverus e^t timor atquc amor Dei in nobii,demus operam, quoad licet amp;nbsp;ex^ pedit,^ quantum fort charitac, ne malediétù amp;nbsp;amarii faltbusvel linguam velaures prabeamus : ne cbliquù ßtß)icionibus fernere mentem permitta-mus : fed aqui erga omnium dilla fabia interpre-tet, tum iudicio,tumauribtu, turn lingua ,faluunt iüisfuum honorem candide feruemus.

Non concupifces doraum proximi tui,amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Finifell: ■ Qupniam totam animam dilebtio-nii affeblupoßideri vult DEV S,omnem aduer- , fam charttati Cupiditatem exanimü excutien- i dam. Summa tgitur erit, ne qua cogitatio nobii , irrepat, qua noxta amp;nbsp;in alterius detrimentutn vergente concupifcentia, animos noßros commo-neat. Cui reßtondef ex aduerfo praceptum, vt quicquid concipimus, defideramus, volumus, medi-tamur,idcumproximorum bono ôquot; commoditate fit coniunclum.Sedhic difficult as nobis occurrit.Si gt;nbsp;tnim vere à nobis dtbtum tbi,fubfurti vocabulo fal-

De cognit. DEI REDEMPT. iS} CAP.VIII. leniii confihum cohiberi :fitperuacuumfuijje videri queat^vtnobù poßea feorfumalienorum bonorum ooncupifientia tmerdiceretur. Sed nodum iflum expedier diftinltio inter confilium amp;nbsp;concupificen-. turn. Confihum enim, ell dehberutavoluntuth cd~ fienfito,vbtanimumlibidofiubiugauit. CupiditMci-tru talem (Irdehberationem amp;nbsp;afienftonem ejfiepo-te5l,quumanimusvanisperuerfiis^ obteiliipiingi. turmodoefi titillatur.

}o , Neque verbJine caujja tuntam reclitudinem ex~ i^it. Nam quit aquum ejje neget,omnes animapo~ tentias charitate occuparilfit qua autem a charita~. thficopo aberret, quis morbojdm ejfetnficieturl ob-qciet autem quijjiam, non tarnen confientaneum ejfi, vtphantajia, qua temerevolutanturin mente, amp;nbsp;tandem euaneficunt,pro concupificcntiis,quarum fiedes in corde eli,damnentur. ReJ])ondeo,hîc qua~ fiionem ejfe de etus generis phantasijs, qua dum me-tibusobuerfiantur ,Jimul animum cupiditate mordent acjeriunt. M^irabilem ergo dileâionis ardorem Deus mandat, quern ne minimis quidem concupi-ficentia tricis vult impediri.Animum mirifice com-pofiitum requirit, quern ne leuibus quidem aculeis commoueri contra dilellionis legem patitur. I-nfie-cunda Legis tabula, in quafiatü admonemur,quii hominibus debeamuspropterDeum, d cuius'eonfi. derationependet tota charitatis ratio. Q^re fiu. fira inculcaueris quacunque in hac tabuht docen^

OMrfumver'o ffiebtetLexvniuerfa,non eritnuc diffiictle tudtcmm ,nemfgt;ein iuftitia complemetum : Vthominifvitam ad diuina punt atu exemplar for-inet. Itaenim fiium ingenium Deus tllic dehnea-uit, vtfi qais facits, quit quid tdic pr£C!pitur,repra-fentet ,imagmem Detquodammodo tn vita ßt cx-preffurus. 11uc itaque reffiicit Legis doclritia,vt hominem vita fanblitatectimDeofuo coniungat, quemadmodum alibi Mofes loquitur, coharerefa-Tievi^s.v.!. ciat.Porrb eiusfanblitatisperfebiio in duobus capi-tt ca. II.V J3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßta ell, Vtdiligamus Dominum Deum ex to

to corde, tot a anima fs- tot is viribus, fyproximuin ßcut nos ipfos. Acprtmum quidem ell, vt Dei dile-ctione anima noflra omni ex parte impleatur.Lx ea protinus vitro fluet proximi dileäio. Quod oflendit ‘ Apoßolus,dum fcribit ,finempracepti efle charita-tem exconfiientiapu.ra,(lyfide nonflmulata.Vides tanquam in capite collocari confcientiam nbsp;nbsp;fident

Eni muer 0 in commemoranda Legis fumma in- P terdumchriflus amp;Apoßolipriorem tabulampra-termittunt.

Ergoneplurisell ad iuflitia fummam cum ho-minibuf innocenter viuere,quampietate Deum bo-noraref

tiorare? Minime; Sedguianontemerequis cbari-tatem per omnia cuflodit, nifiDcumferiotimeat: inde quoquepietatù approbatio fiimitur. Hue ac-cedit, quod Dominue,cum probe nouerit nihil be-neficentiaànobùperuenire ad feipfum pojJe(qHod amp;nbsp;per Prophetam teflatur) nonßbiofficianoflra Pfalis.v.t depofiit, fid er^a proximum bonif operibus noj exercer.

S4 Hicergohareamtis, turn optime ad DElvo-liintatem Legtsque praficrtptum compofitam fore Vitamnoflram ,quum fratrtbu! omni ex partefru-iluofifiima fucrit. In tota verb LegefiUabavna non legittir, qua regulam bomini de flatuat, qua carnu fua commodofaHurus aut omtjfurusfit. Et fine quando ita nati funt homines, vt inamo~ rem fut plus iufto toti pront ferantur, quan-tumuis à veritate exctdant, eum fimper retineant : nulla fuit opus Lege, qua amorem ilium fion. te fua immodicum magis tnflammaret. Quo plane perfiicuum eH, non noflri ipfortim amorem, fid Heids’ proximi obfiruationem mandatorum ejfe: cpttme'que ac fandUßime eum viuere,qui, quant mntmum fieri poteli, fibi viuit ac ftudet: neminem verb eo peius nec iniquius viuere, qui fibi duntaxat viuit ac ftudet. Vnde Apofto- , „ „ „, lus afiertt, Qharitatem non quarcre qua fua funt.

LiK.ilt;gt;.v 15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximi vocabulo cum Chrißus in fi- ff

raboli Samaïitani demoßrarit alienißr/^uqueiti-que contineri,nonefi quad dilectionis fraceftum adnoßras neceßitudines limitemtu. ISlonne^o, vt quifque esl nobis contunSißimus, it a offices noßrif effefamiliartùsadiuuandum. Seddico, vniuerjùnt bominumgenus, nulla exceptione, vno charitatU affeâu effe amplexandum: nullum htc effe difcrime iarbari aut Graci, dtgni velindigni,amici vet ini-mici: quoniam in D £ O,noninfiipßsconßderan-di funt. A quo intuitu cum defleüimus,non miruitt efiß mult is erroribusimphcemur. Q^are fiveram iiltgendt lineam teuere Itbet,non in hominem pri-mum conuertendi funt oculi, cuius aßeflus odium fepius, quam amorem exprimeret: fid in Deam, quiamorem, quem fibi deferimus,ad vniuerfis ho-mines diffundi iubetivtfit hoc perpetuum funda-mentum, Q^lifiunque fit homo, diligendum tarnen effe,quia diligitur Deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Paßim occurrunt mandata,qua inimicorum di-lebtionemànobisfiuerißimeexigant. Qtuleenim

Vtaxcis.v. ^ftißud, qubdefurientem iubemur inimicumpa- . Il fiere? eius boues amp;aßnos errantes inviamdirige-Kxou4. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onerifuccumbentes fubleuare ? Bellut'sne iu |

eiusgratiam benefaciemus, nuUa in ipfum beneuo-lentia? Quid? annon aternum eil verbum Domini : j Jdihi vindiHam, nbsp;nbsp;ego rependam ? quodalibi quo*

De cognit. DEI REDEMPT. iS? CAP. VIH» ïtuflem rat ionis,quod peccatum veniale »5-cufarunt cum occult am imp'ietatem, qua frima, tabulaaduerfatur, tùm direilamvlttmimandati frauaricationem. Sic enim definiunt,ejfecupidtta~. temfine deliberato ajfienfiu, qua non dtu cordi mfi~ deat.Egoautemne fubire quidempofie dico,nifiob defie^um eorum,qua in Lege requiruntur. Veta,-mur aliénas habere Deos. Quum mens diffi-dentia machinisperculfia,alib circumjpeüat, quum fiubita cupidine alib transferenda fita beatitudi-nis incefiitur: vnde ifti quiltbet euanidi motus, nifi quia eil aliquid in anima vacuum ad recipiendas eiufimodi tentationes ? M.andatum vltinmn pro~ prie hue pertinere demonflratum ell. Legis vero transgrefiioni malediHio D E I fiemper incumbit. Noneliigiturqubdvelleuifiimas cupiditates iudi~ (iomortiseximamus. Quidenim Scriptural certè dum Paulusfiipendium peccati mortem vocat ,fibi putidam hanc diftindlionem incognitam fuifie os-tendit. Quumplus iuflo procliues adhypocrifim fi. mus.fomentum hoc addi minime oportuit,quod torpidas conficientias mulceret.

habeantfilq Dei, omne peccatum mortale efi^quia eli aduerfiu Dei voluntatem rebellio, qua eius iram necejfaribprouocat : quia ell Legisprauaricatio, in quam edict urne II fineexceptione DEI iudicium: Saélorum deliSta ventalia ejfe, non ex fuapte natu-tafed quia ex Dei mifericordia venia confequutur.

Chriftum, quamuis fub Lege îudæiscognituS fuerit, tarnen Euangelio demum exhibitum fuifle. CAP. IX.

QVia nonfi’uflra Deus iam olim per expiatio-1 nés amp;nbsp;facrificiavoluitfe Patrem teflari, ncc fiuflra populum eleciumßbi eonfeerauit ; iam tune hauddubie in eadêimaginecogrtituseU,inquanuC pleno fulgore nobis apparet. ideo Malachiaspolt^ ludaos adLegéMofis iußit attendere,amp; in eins fin dio perfeuerare (quia po^ eius mortem futura ernt aligna muneris prophetici interruptio)mox denun-ioh.*^v^4V eiatoriturueß'e folem iufiitia.ldeo Chrifi:us,qui fie teflimonium à Mofie habere ajfierit, gratia tarnen menfiuram, qua ludaosfiuperamus, extollit. Ixain lVc.io. v, 23 dificipulos alloquens ,Beati, inquit, oculi, qui vident quavosvidetis, amp;nbsp;beataaures, qua audiunt qua vos audit is. Multi enim Peges amp;nbsp;Propheta hoc optarunt,nec adeptifiunt. llac non parua ell re-uelationis Puangelica commendatio, qubdfianclis Fatribtts, qui rara pietate excelluerunt, nos Deus pratuht.

Porto Puangelium accipio pro clara myfter^i Chrtfti manifieftatione. Fateor cette, quatenus Puangelium vocatur à Paulo doctrina fidet, eiits i.Timot.t- cenfieti, quacunque paßim in Lege occur-¥.« runt promißiones degratuita peccatortim remifi-fitone,quibus Deus fiibireconciliathommes. Pidem

De cognit. DEI REDEMPT. lîICAP.IX. tnïm terr or thus tile opponit ,quibu$ angitur nbsp;nbsp;ve-

Vnde fiequitur, vocem Euangelij large fiumendo, fib ea comprehendi,qu£, olim tefiimoniaDcus mi~ fiencordu fine paternique fauoris Patribue dedit. Verum per exeedentiamaptaridico ad promutga-tionem exhibita in Cbrifto gratia. Idquenon fttod'o communi vfiu receptum edl, fid d chrifii amp;nbsp;Apoflolorum autoritäre pendet. Vnde proprium hoc HU tribuitur, ipfium pradicajfie Puangelium regni.

3 Cauendum tarnen e^ à dtabolica imaginatio-tte Serueti, qui dum magnitudinem gratia Chrifii extollere vult, vel fialtem fie veile fingit, pro~ uiifiiones in totum abolet, quafifinem fiimul cum Lege acceperint. Obtendit,fide Puangelq nobis af-ferri promifitonum omnium complementum. Qua~ fii verb nuüa Jit inter Chriftum amp;nbsp;nos difiinbtio. Admonui quidem nuper,Chrifium nihil reliquum fecijfi extotafialutis noflra fiumma, fied ex eoperper am infiertur, beneficijs ab ipfio partis nos iam plene pot tri : ac fifalfium idud Pauli ejfiet,fialu-tenoflraminjjeejfie ahficonditam. Pateorquidem, nos, tn Chrijrum crcdendo,fimul tranfitre à morte in ritam: fied tenendum intere.i ell tdttd Iohannis, Quamuisficiamtis nos ejjefilios Dei,nondu tame apparuifie, donee jimiles ei erimus : dû ficilicet eutn videbtmus, qualis efl.gtmuis ergo pfientefiiritualiu

bonorum plenitud'memnobùin V^ngelio chrißul offer at, fiuitto tarnen fitb ctiflodiaffei femperla^ tet,donee corrupttbtli carne exuti,transfiguremui i.Timot.4. in eiui,qui nospracedit,gloriam. Intereainpn-». Timor. I. mißiones recumbere nos iubet Spiritus fan^w. NeC verbaliterChriflofiuimur,nifiquatenuseumant-pleélimurpromifftonibusfuisveflitum. Tantumin natura promißtonum vel quahtate notandum ed ! dtfrimen : quia Euangelium digito monflrat, quoi ! Lexfub typis adiimbrauit.

Hine etiam conuincitur eorum error, qui Legeili I nunquam aliter Euangelto conferunt, qudm ope-rum mérita gratuit a imputationi iuflttia. Edi qui-dcmh£C antithefls minime repudianda, quia frpe Paulusfub Legis nomine regulam iufle viuendi in-telligtt,qua Deus à nobis exigit quod ftium edl, nullam vitaffemfaciens, nifi omni ex parte obfiqus-mur, ac vieißim maledtcitone addita,fi vel mint-mum defledtmus: nempe vbi diffutat, gratis not placer e Deo, amp;nbsp;per veniam iuflos confer i,quia nuf-quaminuenitur Legis obferuatio, cuimerces pro- j miffa edl. Apte igitur Paulus iuflitiam Legis tir EU- : angelijfacit interfecontrarias. Sednonitafuceeß- • fit EuangeliumtotiLegi,vt diuerfamrationem fl-lutis adferret: quin potius fanciret ratum^efe prob ar et quicquid ilia promiferat, amp;nbsp;corpus vmbrii adiungeret. Neque enim Chrtflus, vbi dicit LegetH

Prophet as fuiffevfque adloannem. Patres male-diHiont addtcit,quam effugcre non poffunt firut

tat, vt longefubßflerent infia Euangeltca doàrinx altitudinein.Vndecolligimu5,vbide totaLege agi-tut, Euangelium rejpeä:tl dilucida manifefiationis ianttimmodoab ea differre: caterum pröpterinte~ flimabilem gratta affluenttam, qua nobis fuit in Chrißo expofit a, non abs re et us aduentu dicitur e-rebtumfuifie in terris ccelefte regnum Dei.

fuit Joannes, qui medium obtinuit munus amp;nbsp;vtrique afiine. Etfi enim Chriflum vocans agnum Dei amp;nbsp;vibtimafn expiandispeccatis,fummam E.uange-Iqprotulit .• ^uia tarnen incomparabilem idam virtue ent amp;gloriarn, qua demuni enituit in refurre-^ione,nonexplicuit:Chrtfius Apofiolisparent efie negat. Elet tarnen hoc obfiat quit minus ntimere-tur inter Euangelij pracoties ,ficuti eodem vfus ell Eaptifmo, qui poftea traditus futt Apoftolts. Sed quod exorfus eEt, nan nifi Chriflo in cœlefiem glori-amrecepto, liberiore progrefiiiper Apoflolos com-pletumeït.

i y urn Patres eiufdem nobifcum bar edit at is fiierint confortes, (ix eiufdem Mediatorisgratia conlmunem falutem fiteraUerint, quatenusin focietate hac diuerfa fuerit eorum conditio,porr^ Mendumetl.

Patrum omniumfadiis adeofubflantia amp;nbsp;re iffA -tiihilanoßro differt,vt vnumprorfiu at que ident fit: admtniflrattotamen variât. In tribus auteni maxime capitibus infiifîendum ell. Primum,vtte-neamus, non Carnalem opulentiam ac felicitatem metamfttijfeludais propofitam ,ad quam démuni adfiirarent, fed in fiiem immortalitatis fuijfie coop tat os: at que hums adoptionis fidem idisfuijfi turn oraculis, turn Lege, tum Propbntqs certi fablam. '

Pteinde, fœdus quo conciliati Domino fiuerunt, nuüiseorum meritis,fedfila Dei vocantis mifieri' cordia ,fuijjefiuffultum.Pertium, amp;nbsp;habuijje tpfot amp;nbsp;cognouiffe Médiat or em chriflum ,pèrquem amp;nbsp;DE O coniungerentur, ó'promifiionum eiuscompotes forent.

In primo explicando(quia ad caufamprefientem q maxime pertinet, amp;nbsp;de ipfioplus controuerfia nobis facitint ) intentiorem ponemtis operam. Sane de omnibus dubitationem eximit Apoftolus quum ait» DeumPattern EuangeUu,,quodde Piliofuofëcun-TLom I. v.ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempus deflinatupromulgauit,longe ante pet

Prophet asm Scripturis fanbtis promifijfe. ltem,fi-deiiuftitiam, quaperEuangeltum ipfum docetur, tefiimomum habere à Lege (fi Prophetis. Euangc'^ m. 3,v.2i fiquidem hominum corda non inprafentis vita l£titiadetinet,fedadfiemimmortalitatis cue-sicenimalibi definit,pofieaquam Euange- , lu-

De COCNlT. DEI REDEMPT. IsÇ C À P. X. ßo credtdißis, obß^nati eßis Spiritu promißionu fanéto,qUi arrhabo hmditatis noßr£ in redsm-ptionem acquißtx poßeßionis. Item, Vocauit nos per Euangelium in participationem gloria Domini noßri le/ii Chrtßt. clarißime ergo demonßrat A-poßolus, adfutaram vitam pracipue ßeä:aße Te~ fianientum vettts,qt{um fiib eo dicit promtßiones E-^ «angelij conttneri.

ricordta conßiriße, cJ' Chrtßi interceßione ftüße confirmatum. HabemusinßgnemDominißenten- loh.s.r.j® tiam, Abrahiimexultauitvt videret diem meum:

vidit gauißus e^. Quare beata Virgo ll^harias inßuis canticis retielatam tn chriflo ßa-lutem, exhibitionem eße dicnnt promißioniim, quas Abraham amp;nbsp;Patriarchis olim fecerat Dominus. Si chrißum ßutim exhibendo, iurißurandi fui veteris fidcm ßoluit Dominus, dies nonpotedl qutn eius finis in CHRIST Oamp; vita at ernaßem-perfuerit.

ƒ Qmn Apoßolus non foederis tantl.m gratia pares nobis facit Ijra'élitas ,ßd etiani Sacramentorum fignificatione.

bi recitari mahnt lehiores , e.x quibtis perßici- “ iW, ßirituale fcedusfuißePatribus etiam tomune,

ßcuti ex chriflo amp;nbsp;Apoflolii audimus :huic quoqite votoobfequar ,atque ah ca demonflratione mcipi-am,qu£ apuddociles amp;fanosplurimum valcbit : ac proconfejfo fumo,eamcumverbo Det coniunélam ijfeefficaciasn vita, vtquofiunqueDeiis participa-tione eius dignatur, eorum animas vtuificet. Vala-

T.ÎJ ƒ/• femper idudPetri:Senten efeincorruptibi-lequodinaternum manet, ficuti etiam ex verbis Efa. o. nbsp;nbsp;nbsp;Pfaia colligit. lam cum hoefacro vinculo Deus ohm

fibtdeuinxeritludaos,non dubiumedl,quineos fe-gregauerit in ßem aterna vita. Huiufmodi verbi tlluininatione quum adha/èrint Deo Adam, Abel, Noe,Seth,Abrahamamp;rehqutPatres,dtco minimi dubium ejfe quin illis in regnum Dei immortalefue rtt ingrejfus. Er at enimfoltda Dei participatio, qua extra vita aterna bonum ejfe non poteEl.

Si tarnen illud nonnihilimphcitumvidetur, a- l ge adipfamfoederisformulam tranfeamus.Sicfern-perpepigitcumfiruisfuisDominus,ErovobisinDe-urn, nbsp;nbsp;vos eritis mihi tnpopulum.Outbus verbis amp;

vitam,(i/‘ falutem, amp;nbsp;omnem fummam beatitudi-nis comprehendi Propheta quoque exponere foliti funt. NonenimfinecauftDauidfapttKpronunci-PfaÏ.n. VII sit beatumpopulum, cuius Dominus ell Deus : bea--tamgentem,quam in hareditatemfibi elegit. ISec terrena quidem felicitatis gratta, fedquoniam a morte en pit, perpétua conferuat ,aternaq.^ miferi-cordiaprofeqtutur quos in populum ajfumpfit. Que~ Hab.t, v.ii admodum eltapudalios Propbetas: Eu Deus nofier, non

non moricmur. Hac enim condittone Detu naßer Efa ». v. « esi,vtin medio noflri habitet,quemadmodumper Mofin teflabatur.obtineriatitem talis eiusprafen-tia non potest, vt nonfimulvita poßideatur. Atque Vtnihilvltrd exprimeretur,fatis claram habebant

vitAßnritualispromißionem in Ijis verbis, Sum De- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

usvefier. Non enim folis vtiquc carport bus Deum fe fore denunciabat, fed animis prAcipue : anima autem nifiper lußitiam Deo coniunblA,ab ipfo alie-na in morte manent. Adfitrurfumilla coniuncito: perpetuam falutem fecum ducet.

9 Accediteo, qubdnonmodbfeUlis Deum eße te-flabatur,fed fé quoque femper fore promittebat, qubjjies eorum prafentibus bonis non contenta, in aternitatemprotenderetur. lam verb (quapars e-rat feciinda promiftonis) tpfos de Dei benedibtione extraterrenavita limites erga fe proroganda,cla-rtds etiamnttmconfirmabat, Ero Deus feminis ye,-ßripotlvos. Nam fl faam erga mortuos beneuo-lentiam declaraturus erat benefaciendo pofleris:er~ ga ipfos multb minus defuturus erat eius fauor.

Praclaro igitur documenta magmtudincm atque aßuentiamfaa bonitatfs, quam podl mortemfèn-fari eßent, volebat Ulis Dominus cbmendare,quu}n talem defcribebat,qUA in totamfamiltam exubera~ ret.Buiusverbpromifionis veritatem turn abfigna~ uit Dominus, tér quafi complementum protulit, quum Deumfe Abraham,ïfaac cr lacab longe poSl tarum mortem appellaret.

lam (tjaipracipuus esi cardo inhac controue^'' fia) dijpiciamtis, an non ipfiquoque fidelesfic m-fiicntifuerint à Domino, vt meliorem alibi vitaW fibi ejfiefentirent,ac, neglecla terrena, illam medi' tarentur. Primtimquadiuinitusiniunblaillisfind viuendi conditio, aßtduum iUisfuit exsrcitium,qiPgt; admonerentttr ,fe omnium efie miferrimos Jim bac

4 V ! vitafelices effent. Adam velfiola rccordatio^ neperditafelicitaiis infelicißimus, anxijs labori' bus egeflatem fiiamagre fiuflentat. Abelinipßo X' tails flore crudeliter trucidatus , exemplum cH Gtn.s.v.iz bumanacalamitatis. Koë bonam atatisparteW (diimtotusorbisßccur''edcltciatur) cum magnafii' tigatione in area extruenda deter it. Qffod mortem effugit,idfit maioribus eius moleflqs, quamfi centum mortes obetinda effent.

Cen. 11, v,4 Abraham quidem vnus inftar decern mjriadum ti nobis effe debet, flflieclatur eiiu fides,qua nobis inoptimamcredendi regulam proponitur: in cuius etiamgenere, vt filqDei fimus,cenßeri nos oportet. lam quod ad vita expérimenta attinet: vbipri-tnum vocattis Dei imperio, apatria, parentibus, a-micisauellitur,inquibus pracipuam vita dulcedt-nem effe putant, flimtilac terram ingreffus e^,in qua iubetur habitare, flame inde exigitur. Vbi intertamhabitaculi flui rcuerflusePt, inde rurfluin flame expeUitur. Omilis e^l flelicitas earn terram incolere, vbi toties efluriendum, imb verb

De COGNIT. DEI RE DEMPT. ipp'CAP. %• incdia peretindum, nifi aufugias ? Dum hucatr-qw lUitc multos annos tncertiis vagatur, aßiduis feruorum rixis compellitur nepotem, quern filip locohabebat, afedunittere. Paulo poll capti-uum ab hofiibtis abripi audit. Qupcunque pergat, vicinos reperit immanis barbaria, qut ne ex ef-foßü quidem magno labore puteis aquam btbere finant. lam vbi ad effoetam ßeneHutem vent um ell, orbit ate mulllatum fe vtdet, donee prater ßem Ifraa'élem naneißeitur.

Piaßeitur demum ißaac, fed ea mer cede,vt ex. turbetur primogenitus, ac pro dereliUo pene ho-fiiliterproqciatur. Vii folus reliclus ell 1/aac, in quo acquiefcat d,efeßd boni viri fenellus, paulb poll mallare ipfum iubetur. Quid calamitofius

Il excogitet humana mens, qudm patrem fieri fi-Iq carntficem? Sic deniquetotovita curricuio ia-llatus ae rexatusfuit, vt fi quisvelut in tabula exemplar calamitofa vita deptngere velit, nihil reperiat magis appofitum. Neque obqciat quifiiam, eum non fiufii prorfiis infeliiem, quod a tot tantisque tempeflatibus profiere tandem emerferit. Non enim beatam vitam ducere tdum dicemus, qui per infinitas dtfficultates ad longum Jpacium laborios} eluüetur, fed, qui, finemalorum fenfu, prafentibus bonispla. fide fruatur,

CAP. X, 20p I N S T I T V T. X I n. II, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

lßiac,qui minoribus malifafftbfatur,vixtatnev‘^ i minimum fttauttatis guflum percipit.'Eas ipfe quo- | que vexattones experitur, qua beatum ejfe homi- [ nem in terra non finant. At verb lacob nihil quant ! extrema tnfelicit nt u infigne e^l exemplar,

Si fanPli ifli Patres f quodvtique indubitatutn ij ell) beat am vit am expectarunt e manu Dei, aliam quam terreflris vita beatitudinem amp;nbsp;cogitarunt amp;viderunt. Owd etiam pulçherrim'e oflendit J-Heb.ii.v.s poftoliis. Fide ( inquit)demoratus ell Abraham in terrapromißionis tanquamaliéna, incaßilü habi-tando, cum ifaac amp;nbsp;lacob confortibus eiufdem ha-reditatis. Fxpeclabant enim benefundatam ciui-tat em,cuius opifex ac conditor Deus. In fide de fundi funt ifii, non acceptis promißionibus ,fedjgt;rocul eas infincientes ac credences, confitentescp quod hofintes lir inquiliniforent fuper terrant. Qmfir-gntfiicant,fcpatriam inquirereicfi'fidefiderio eins quam re tiquer ant tadifuijfent, erat facultas reuet. tendi: fid meliorem appetebant, nempe cœleflein. Vnde Deus non erubeficit vocari eorum Deus, quan-do parabat illis ciuitatem. Stipitibus enim obtu-fioresfuiffent ,tain pertinaciter promißiones con-fidando ,quarum nulla fies tn terris apparcbat,nifi complementum earum alibi expedajfent. Id verb 9en. 7 .y.s ?»prtmis nonfine rattone vrget,qubdperegrinatio-nem hanc vit am nuncup arunt : qtialiter amp;M.ofes refert. Si enimperegrini cfi-inqutltnifiunt in terra Chanaan, vhi pronnßio Domini, qua illius confti- ■ tuti

tutierant b^eredes ?Manififiè ergo indicat,longi-usl^eilnretjuoddepojjeßione illu Domintis promt-, fir At. Quare pedem in terra Ch.tnaan non acqtii-fiuerunt, nifi in fepulcrum: quo teflabanturfejjie-tarefiuitumpromißionit non nifipost mortem per-cepturot. Atque hac caufia eü,cur tanti aflimaue-rttlacob tllie fiepeliri, vt iureiierando adegerit fi-Hum ïofiphadearnpolUcitationem: cur loftphpodl aliquot jecula transferri oßd fita, iam prtdem in cinerem coltapfia, voluerit.

propofitam fiutura vita beatitudinem habuiffe. E-tim fibifutffe fenfiim declarauit ïacob ea voce, qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ■

. peciabo Domine. Quamfialutem expeblaffet,cum Gen. 4». intellfgeretfie animamexpirare, nifi inmortetni-fium noua vita cerneret ?

(nifiquisfiontefiemetofferentemlucem réfugiât) perfiicua iam extat fitirttuahs foederis declaratie. Qugd fl adProphetas defcendamus,illic plenißtmo fulgore équot; vita aterna dy regnum chrifii fe profère. Ac primum Dauid quantaperfiiicuitateac certitudme ad eum fiopum omnia fua dirigit? T er-refirem habitationem qualiter afiimarit,tefiatur hacfententia, Aduena hlcfum cßperegrinus,quem pfai j,. , admodum omnes Patres mei. Vanitas omnis homo Ÿiuens,velutvmbra qutfque obambulat. Et nunc qtti cxpeclatio mea Domine s' Jpes mea adte ipfit,

Sane qui nthtlejje in terra filidum acftabile confe^-ßis,ßgt;ei tarnen tn Deum firimtatem retmet, alibf repofitattifibifelicitatemcontemplatur. Atquio-* ntntno nopote^ftare ßcs tsla, ntfiin protnißioneH* recumbat,qttieaptid Efaiam exponitur: Calufictit fumtti liquefiet: terraficutveUimetum atterctiffgt; ö habitat ores eins ficut hac interibut: falus autem tneain aternum erit,^!^ iu^itia mea nondefieiet-Vbi iiillitiaac faïutitribuiturperpetuitas,noqu^' tenus penes Deum refidentßed quatenus ab hominis busfentiuntur.

tob isgt; V SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inßgnis iUaßententia lob:Schij

qiiia quot;Re dempt or meus viuit, amp;nbsp;in nouißimo die de terra refurreä:urtis ßtm : amp;nbsp;in carne mea videbo, Deum Saluatorem meum. Repofita eil hac ßei mea in finu meo. 'i^ecejje e^: fateamur, oculos in ßituramimttwrtjtlitatemßufluliße, qui fibi velin ßpulchro iacentiredemptorem affore conßexerit.

lob 13.V. IS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me occiderit,diccbat, in ipfo nihtlominns

ßerabo. Ouiem ergo audiamiispublica Spiritus fan-£li oractila, quibus de ßirituali vita tam clarè aC dilttcide in ludaorum Eccleßa dijferuit: intolera-h’lis pertinaCM fuerit ,eos ad carnale tantummo-dbfosdus abiegare, vbi folius terra ac terreflris opü^ lentia fiat mentio.

Siadpofteriores Prophet as defiendam, illic v.ero R liceatquafi in campo noflro libereßatiari. Hane tnim (uonomiamèrhuncordinem in dißenfando tnifiri-

De COGNIT. DEI,REDEMPT. ÏOJ CAP.X. inifer 'icordiA ftisfodere tenuit Dominus, vt quo fr opius temporis progrejfu adplesiam exhsbitionesn accedebatur, ita tnaioribiis in dies reuelationis in-crementis illiißraret. Proinde initio, quum pritna fulutispromtßio Ad^ data fuit, quaß tenues fcm-ttllamp; emicurunt:pofleafadla acceßione, maior bids amplitudo ca pit exeri, qiu magb ac magis deinde cmerßt, ittiusquefulgoremfuumprotulit ; donee tandem nubibus omnibus difiußis, Sol iußitu Cbrißiuvniuerßim terrarum orbem adplenum il-lummauit.

Exemplevno contend erimus. Qutimlfiaelita Eabßonem deportati,ßam dißipadonem mortiß-milimäeße cernerent : dimoueri ab ea opinione vix potcrant, quinvanumputarenteße quoddeßearc-ßitutione vattcinabatur Ezechiel : quod perinde exißimabant, ac ßdenunciaßct fufeitatum in vi~ tarn iriputridacadauera. Dominus, vt oßenderet nec ca ipfa dißieultate fe impediri quo minus bene-ficiofuo locumfaceret, Propheta campum aridis of-ßbus plenum per vißonem oßendit ,quibus ßiritu Vigor emq^vno moment o reddidit.Seruiebatquidem adprafentem incredubtatem corrigendam vißo: fed interim ludaos commonefaciebat,quantumvl.‘ trapopuli redudionemvirtus Domini protendere-tur,quaarida'cßdißerß oßafolo nutu adeb facili Vegetaret.

22 Quanquam ß qub ad eiußnodi canonem o-niniaredigere tentet, abfurde fecerit: funt enim aliquot

in regno Dei fideles manet, inmortalitatem iu monfirant : quales fttnt turn alij plerique,tum prt-Vi.66, v.22 cipueduo ifli:alter aptid Efdiam, Sicut çoeli noi^ Ó'terranoHa, quafacio flare coram me: ficftttM femenveflrum. Eteritmenfis exmenfi,/'abbatiHt exfiabbato: venict omnis caro vt adoret coranifi' ciemea,dicit Dominus. Et egredientur, cadauera virorum, qui prauaricati fiunt in nih Dan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vermis eorum non morietur ,c^ ignis non tx-

tinguetur.Altervero Daniells,In temporeiUocoti' furget Michaelprinceps magnus, qui fiat profii^fl popuhfiii: amp;nbsp;veniet tempus anguflia, quale fuit ex quogentes ejfe cccperunt. Et tunc fal«^' bitur populus tuus omnis qui inuentusfueritfifi' pt us in libro. Et ex ijs qui dormiunt in terra uere, eiiigilabunt, alij in vit am aternam,alf^ opprobrium fempiternum.

lam in duobus reliquis probandis, Eatres (et Chri flum in foederis fui pignus habuifie, atf‘ in ipfo omnem benedictionis fiduciam repofió^^’ non laborabo. Confiituamus.ergofecure, quodiitc vllis diaboU machinis reuelli queat : vetus nA mentum feu foedus, quod cum ifraelitico percußit Dominus, non rebus terrenis fiafi tat urn, fedfinritualis aterna^ vita promifiio^^’quot;, continutfie: cuius expeclationem omnium anii»^ imprejfam oportuit, qui in foedus vere confentieb^‘; tflonenim aliud cœlorum regnum hodte proindb^

; fuif Chrißus 'Dommui, quàjn vbt recumb/tnt cum j|ilt;i yifrr/ibdUïjy^irtc ér liifofc .• ac lud^os feculi fui Pc-jll' nus hureda eße Euangelicit gratia aßerebat, quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ts

(p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanciorumrefurreblionisfuaconfortto dignatUs eli, Mat.iv.r-ii

'jl' tis acquifitionem, lt;td veteris Tefiamenti fideles no it' feciis quamadnospertinere. Nempeeodenifidei !i(i Spiritu, quo tnvitaregeneramur, tefle Petro,pra-

ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P. X I.

(1'quot; Ç\Vidergof (inquiet) nuüûmne difcrimenve-(ir noMt Teflatnenti reltnquetur.? Et

,(t «Eî^Jîinw inter jè conferuntur ? Ego verb libenter recipio, qu« in Scriptura conimemorantMrjdilfe-renttas:fedita,vtnibilconflituta iam vnttntide« rogcnt.SuntiiufcjnilliEnunieroqunfMor præcipu'e: qMibztó fi quintam adiungere libeat,minime recla-ino. Eæs omneî ßc eße dito, vt ad modum admtni~ /(. Jlrationwpottwj.quàni adfubßantiampertineant. tit itü

Jlac rations mhtl impedient, quo nnnut eiolai ; inansant veteris ac nbui Teflamenti promißiH“ tics, atqiie idem ipfarum proniißionuin funit' 1 mentum, chrtfliis. Porr'o prima esi, quodtametf olim quoque DominuspopuU fui mentes in cœleflitf hareditatem vole bat Collimare, arreciosqj effi atiu i mosiqub tarnen inßetllius meliiis alerentur i templandamfub beneficijs terrenis ac quodam wD' ‘ do -degufiandam exhibebat: nunc clarius liquiib-usq^ reuelata per Puangehum ftitura vita graM, reel a ad eiusmeditationem,omijfo infcriori,qiieiii apud ifiaélitas adhibebat, exercitaîionis modo,iiit' tesnoflras dirigit.

Id mehus elucebit ex fimilitudine quampofiùt} Paulus ad Galat as. Comparât îudaorum gentem h£rcdiparuulo,quiad firegendumnondu idoiienh tutorisautpadagogi, cuius cufiodia commijjus ed, duel umfequitur. Qupd autem earn ad caremonisl fimilitudinem potißimum refert, nihil obflat tjM minus hue quoque aptißime applicetur.

Alterum veteris amp;nbsp;noui Teßamenti difcrimtni flatuitur infiguris, quod illud abfente verttate maginem tantum, àquot; pro corpore vmbram oßenti--bat: hoc prafentemveritatem amp;nbsp;corpus felidtint exhibet. In eptflola ad Hebraos dißutat ApoflobH aduerfts eos,qui Legis Alofaica obferuationes abolie ripoßenonputabant,niß vt fecum trahereitt reliai onis totius rumam.OM hune errorem refit et, aÇ-

Du COGNIT. Dll REDEMPT. 1O7CÀP.XJ. jiimit (jitod de Chrifli facerdotio pradiétum apttd Propbetam fuerat. N.i?« cijot «efcniHiKi/ü déféra- Hcb.y.v.u turfacerd»tium,certum e^ aboleri facerdotiuni il- i9-8c«P ’ lttd,vbi al^ al^s fucceffores quotidie fubßitueban- ló’' tiir. Pr£ualere atitem noiii ifiiiis facerdotis infti-tutionemprobat,qubd iuraraentoflabilitur. Sub-iunßtpoflea, in ea facerdotij translatione verti etiantTeflamentiniutationem. Atqae id necejfa-riumfuijfe raiione confirmât,quoniam ea erai Lequot; gù imbecillitas,qua nihil addiicere adperfectionem pojfet. Turn deinde pro/ccjuitHr, qua ilia fiierit tmbecillitas, nempe, quod externas carnis iuftitias habuerit,qua cultores fiios nonpojfent fecundum confcientiam perfebtos reddere, quod pecudîi vifli-

I iiiisnecpeccatadelere,necveram fanHitatem conciliate poterat. Concludit ergo,vnibrant ftiijfe in ipfa bonorum futurorum, non viuam return effi-giem ; ideoqiie non aliud habuijfe officij, nifi vt in-j troduclio ejfet in jjicm rneliorem, qua in Luangelia il exhibetur. Hic videnduni ell, qua parte feedus

,CMOTM.ofaico,conferatur. Nutoƒ adpromißionuni fubftantiam pettineret compatatio,magnum ext^i-.

, ret inter duoLejiamenta dtfiidiumifed quumfia-, t»s quaflionis lt;tlionos ducat, e'u tendendumesl .vt J ver« repczinmitj.Fcediß ergo, lt;]Hod æternum 0quot; nit-, quam interiturumfemelfiinciuit, in fajnn!ogr4dit , jf,ifHitmiis.Illii« complementum (feu caujfa i oMia

dium quo ÿz/£ßt,chrißns e^. Tails conßrmatto^dum expi-du^Trat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}C£re7noniA5T)om'tnusperMaßenprxßribiti i

3 Ó'fvt vulgus laquituracceßaria : quia tainiigt; i. inflrumenta erant tUiUs admtniflrandt foederis tin-rneit habent, qualiter cß alips Sacrametitis dari fi‘ let.Proinde, tnfumma^vetus TeflamentumhocloO appellatur ßolennis conßrmandi foederis ratio, tnanijS cß facrificqs comprehenfa. tn ea quoniJXf , nihilßolidum fubeß,niß vlteritu tranßeatiir, opor' tuijfe antiquari (ßabrogari contendtt Apoflolu5,Vt Meb.^.v 11 potioris Teflamenti ßonfori ac mediatori Lochs daretur ,per quem at ernafanchßcatiö eledit feinel acqutßtaeLl, transgreßiones obliterate qua fub Lege mancbant. QMd fi malis,tta accipi-vetusfuißeDoinint Teflamentum,quodrgt;mbratih^ lt;ir inefficaci caremontarum obferuattone inualutit tradebatunideo'f temporariumfuiße, quid velittt m fußenfo erat, donee ßrma cßfubflantiali confif-mat tone fubniteretur. Tumverb demum nouait aternumqjfaclumfHiße,poflquamchrißifangui7it (onfecratum flabilitum^fuit.Vnde calicém,queni dtfcipulis in Cœna porrigit Chriflus, noui Tefle menti calicem vocatinfuo fanguine: vt ftgnificeh

ra»! vcrè Dei Deftamento fiiam conflare verita-tem,pe'r quam nouum fiat nbsp;nbsp;aternuni ,dum fian-

gume*fiuo obfignatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ’feu morte,

fitniitur,cuiuifunt verba :Ecce dies venient, dicit Dominus, amp;nbsp;feriam domui ifirael amp;nbsp;dotnui luda foedus nouum.- non fiecundum pabtum quod pepigi cumPatribusveftris i in die qua apprehends manu eorum, vt educerem eos e terra AEgypti, quodtrrttumfecerunt. Sedhocerit pablum,quod feriamcum domo Ijraél, Ponam Legern meamin vificeribus eorum,cbrdibus eorum inficribam eam,(^ propitiabormiquitati eorum, amp;nbsp;non docebst mus-quisque proximum fiuum, vir fiatrem fiuum : o-tnnes enim cogno/cent me à tninimovjque ad maximum. Exqutbtts ocCafitonem accepit Apoflolus, (omparationis huitis inter Legem amp;nbsp;Euangelium ftatuenda, m illam vocaret literalem, hoc finri-tualem doclrinam: illam dicerct fiuifie deforma-■ tam m tabulis lapideis,hocfuifie cordtbtis inficriptu: illam efiepradicationem mortis, hoc vita: iUam damnations, hociufiitia : illam euacuari,hocperma-nere. Vterque quiavetus ac nouum Eefiamentum per contentionem inter fie componit, nibil in Lege confiiderat ,nifi quod proprium eiuseU. Exempli gratia : Lex mifiericordia promißiones paßtm continet : fed quiaßunt aliunde ajfcità, nonveniunt tn Legis rationem, quum de pura eius natura firmo iiabetur. H»( lUi tantum tribuunt,vtpracipiat qua

redafunt,feeler a frobtbeat,framtum edicAt cultH-ribu$ iuflittA, pcenam transgreJfortbtK minetttr' tordis interim prauitatem qua cunciu hominibnf naturalisineU,nonimmutet aut emendet.

Porro differentia ilia litera équot;ffirttus non accipienda e^,ac fi nullo eumfiuilu Legem Itidaii Dominus tuliffet, nullo eorum ad Je conuet' fo: fed per eomparationem pofita eLt,ad commet' dandamgratia affluentiam, qua Luangelij priigt;' tationem idem Legislator, quafi nouam perfonsfi* induens, honorauit.

Ex tertio diferimine quartum emergit. Vetus t- f | »/w T ejlamentum Scriptura vocatferuitutis,qn^^ timorem in animis generet : nouum autem ItbeP tatis,quodinfiduciam at fecuritatem eosdem eri-

Sit Paul. Pom. S. NonaceepißiSrinquit,J}gt;iff' tum feruitutis herum ad timorem: fed JJirttiH» adopttonis,per quem clamamus, Abba Pater. autem fummaredit, vetus Teflamentum pauoref^ at trepidattonem incußiffe confcientqs : noui bent-ficio fieri, vt in lath iam foluantur. Quodfi ex pulo ifraelithofancti Patres obqciuntur, quos nbsp;nbsp;nbsp;i

eodem fidei JJiritu nobifeum praditos fuiffe co^ Jlet, fequitur eiusdem (Lr libertatis Uthiafrifi participes: rejfiondemus, neutrum à Lege fuiff ' Jed quum fe per Legem amp;nbsp;feruili conditione pK-mi,amp;confidentie inquietudine fiatigari fientirenb ad EuangeliJ fiubfitdium confiugijfie: tdeoff pecubS' ret»

rem noui Teflamenti frultum fuijfe , qubd prater cdmunem veteris Teflamenti Legem illis mails ex-emptifuerunt. Deinde negabimus, ita libertatis amp;nbsp;feeuritatis fpiritufuiffe donates ,vt non expert's fint aliqua ex parte timorem à Lege, amp;nbsp;fierui-

QMntum,c{Uod adiun^ere licet, difirimen in eo tacet, quod ad C B V. 1 S T 1 vfque aduen-turn gentem vnam fegregauerat Dominas, in quafœdus gratia fua contineret. Quando diflri-buebat Altißimus gentes, quando diuidebat filios Adam,inquitMoßs,inpojjeßionem illiceßit popu-lusfuus: iacob funiculus hareditatis eius. Interea gentes alias quafinihilfecumhaberentreiautcom mercij,invanitateambulare finebat : nec vt earum exitio mederetur,qaodvntcum eratremedium, af~ ferebat,verbifiilicetfitipradicationem. Itaque if-rael tunc films Domino delicatus, alij extranei. At vbivenitplenitudo temporis,inflaurandis omnibus Gal.4.v-4 deflinata,exhtbitHs ell ille Dciamp; hominum con- Eph x. t-i* dilator: dirut a maceria,qtu tarn diu mifericordia Dei intra ifra'élis fines conclufam tenner at, annun-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;data pax est ijs qui procul er ant,non fecus atque ijs

I qutprope contunlli, vt Deo fimul reconciltati, in 1 vnum populum coalefcerent.

\ 12 Gentium igittir vocatio, infignis eli teffera, qua fispra vetus Tieflamentum noui excellentia il-' luflratur. Flarimis quidem amp;nbsp;clarißimis

Prophetarum oraculis teflata ante fuerat, fed vt in regnum Meßia eins complementum reijd' retur.

Plis quatuor aut quinque membrù totarp vete-^ risamp;noui Teftamenti differentiam, quantum ai , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimplicem docendi rationem fiiffictt.puto bene ac ß'

de lit er explicatam. V erum quibufdam refonde^-dum ePl ante quam ad alia tranfeamus.

M.irumePl,mquiunt, quodnuncpecudum vilH''^ mas,lt;^totumillumfacerdotiiLeuittci apparativ rejßuatepr abominetur,quibus olim obleclabatun f Quafi verb Pieum externa ifia amp;nbsp;caduca obleclent, autvllomodo afficiant. lam didtum ePl, nihil hort fecißefua caufafed omnia pro hominum falute dtß-penfajfe. medicus iuuenem optima ratione i morbo curet,in eodem poftea iam fene alto curatio' nisgenere vtatur: num idea die emus ipfum medeH' dirationcmrepudiare, qua ant ea placueratP imi cum in ilia confiant er perfiet, rationem atatis ha- । bet. Si chrifium alqs fignis amp;nbsp;abfintem figurari, ' amp;venturum pranunaart oportuit: alifinunceX‘ hibitum reprafintari decet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

T Am magnopere nofir a interfuit.verumefiiDc' । •* urn amp;nbsp;hominem, qui Mediator nofier futtirus ' ejfet. Qmum enim intquitates nofira, quafitnter-iecla

De cognit. DEI REDEMPT. 21; CAP.XII» ieliii inter nos amp;nbsp;iffum nubs, nos a regno calortini prorfiisalienajlent,nemo, nifiqui ad Deumpertin-gerct,pacts reflituenda interpres ejjepoterat. Qtas autempcrtigiffet? quijpiamneexfilijs Adam?At-qtii omnes cum parente fuo ad conjpeilum Dei hor-rebant. Angelorum aliquis ? Sed enim illi quoque o-pus habebant capite, per cutus nexum folide amp;nbsp;in~ dißract'eDeofuo coharerent. Quidigitur?Deplc- nbsp;nbsp;.

rata certe res erat, nifi maieflas ipfa Dei ad nos de-fienderet, quando afcendere noflrum non erat. Ita filium Dei fieri nobis Immanuel oportuit, id e?l, no-bifium Deum: dr hacquidemlege,vt mutua con-iunliione eins dminitas amp;nbsp;hominum natura inter fe coalefierent : alioqui nec fatis propinqua vicini-tas,nec affinttas fatis firma, vnde nobis fles fieret Deumnobifium habitare. Tantum erat inter no-flras fordesamp;fummamDci munditiemdißidium.

2 Idetiam clarius fiet,fl reputemus, quam ncn vulgare fuerit quod Mediatori praflandum erat, nempefic in Deigratiam nos reflituere, vtfaceret exfilijs hominum illiusfilios : ex haredibusgehen-na,regniccelefiisbaredes. Ouis hoc poter at,nifi Ti-litisDei fieret idem filitis hominis, amp;nbsp;hic nofirum acciperet,vt transferretadnosfuum? Etquod fu-um erat natura,noflrum facer et gratia ? Hine Jan-ilaillajraternitas, quam orefuo commendat, vbi dicit: AfeendoadPatremmeum,drPatremvefiru, Deum meum,^ Deum vefirum.Hac ratione certa »obis eSi regni coelefiis hareditas,quiavnicusDei Rom.i.v.v

fi lius, cuius in filidum prof ria erat,nos fibifi-atru adoptauit: adhac apprim'e vtilefuithac etiatntli ' caufia verum effe Deumamp; hominem,qui redet»' ptor nofler ftiturus effet. Eins erat morte abfirbere-quühocpoteratiufivita? Eius erat peccatum vi»' cere: quis hoc pot er at nifi ipfa iuflitia ? Eius erslt; mundt amp;nbsp;acris pot eft at es profligate : quis hoc pote-rat nifi virtus amp;nbsp;mundo êir aèreJùperior? Portopi' nes quem vita eil, aut iuftitia, aut coeli impetiut» amp;poteftas,nifti penes ftolumDeum? Sefte ergo clt' । tnenttßimus E)eus in perftona vnigeniti Redempto’, rem noftrumfecit,^dum nos redemptos voluit.

Alterum hoc noftra cum Deo reconciliatioiiti capnt erat,vt homo, qui/ua fte inobedientia perä' ' derat,remedij locoobedientiamopponeret, ludid^ ' Dei ftatisfaceret, poenas peccati perftolueret. Pl'll' ‘ dijt ergo vcrus homo Dominus nofter,Ad£ perftoMii^ induit, nomen affumpftt, vt eius vices ftubiret Patfi obediendo, vt catnem noftram inftatisfaclionis prc-ciitmiufto Del iudicio fifteretiac in eadem c/RM pcenam quam meriti eramus, perftolueret. denique mortem necftolus Deus ftentirc,nec ftolus ht' moftuperarepeffet,humanam natur am cum diui-naftociauit, vt alterius imbecillitatem morti ftuh^' c er et ad expiand.i peccata : alterius virtute luds» cum morte fiiftcipiens, nobis viitoriam acqidreret Qui ergo C H R l s T V M ftua aut diuinitsU , ^ut humanitate ffoliant, eins quidem yelim»»' nmmt

nuiint maiefiatcm amp;nbsp;glonam, vel bonitatem oh-fite.ant.Sednonminusaltera ex parte homintbus funt iniur^,quorumfidemita labefaüantamp; euer-tiit : qua nifi bocfundamento ntxa,flare nonpote^. Adde, quod flierandus fluit redemptor ille Abraha DauidtfqHefll:ns,queminLege amp;nbsp;Prophetis Deiu prowfflerat: vnde alterum fiuctum coüigunt pia jnentes,quodipflaoriginii flecie adDauideme!}' .4-braham perdu^£,tertiusagnofiunthuncejfle Chri flum, qui totoraculü celebratus fluit. Sed iüud quod nuper expoflui, pracipue tenendum eH, com-munem naturampignus ejfle noflra cumfilio Dei flo-ctetatii ; carne noflra veflitum debellajfle mortem cumpeccato,vtnoflraeffet viéloria àr triumphus nofler : carnem quam anobif accepit,obtuliffe in fla-crifiiMm,vtflacta expiatione reatum noflrum dele-rret,amp;placaret iuflam Patris tram.

4 His ,vtpar eil, confltderandis t^ui fledulb attem-tus erit,vanasflieculatwnesflaciienegliget, quale-ues ffiritus amp;nbsp;nouitatis cupides adfle rapiunt: cuius' generis esl,chriflum, etiamfli adredimendum hu-manum genus tion fluiffet oflus remedio, futurum tarnenflutffe hominemfld cum tota Scriptura cla-met,veflitumfluiffe carne vtfieret redemptor, alia cauflam velalium finem imaginary nimia temeri-tatis eil. Certe quumfleculis omnibusatiam Lege nendum promulgata, nunquam flme flanguine

pronüjfttsfuerit Mediator, coUigimus aternoDEÏ confilißpur^andisbom 'tnum firdtbusfuijfe deftina-tum: qutaptacultßgnum e^,fanguinem fundi-Sicdeeofoncionatt funtProphet£,vt reeonciliato-

Efa53T4 ^f^tDeilt;^bominumforepromitterent. Sufficiet ’■ pro omnibus vnum illud inprimis cclebre Pfaut, te-flimontum, vbipradicitpercutiendum cJfcDet manu propter feeler a populi, vt eafligatio pacts effet fuper eum: amp;nbsp;facerdotem fore, qui fe m v 'téiimaW offerret : ex plagis eins fore alijs fanitatein : nbsp;nbsp;quia

onines errarunt, amp;nbsp;inflar ouium fuertint diff erft, placutffeGeotllum affiigere, vt omnium iniquita-tes ferret. Vbt ad opem miferispeccatoribiisferen' dam Chriflum diuinitus proprte addict audimuh • quisquis has met as tranfilit ,ftultit. curiofitati ni-mis indulges. lam vbi prodijt ipfe, hanc aduenttts fut cau fam ejfe afferuit, vt placato Deo nos à mor-loh.j.v-’® te in vitam coUigeret. SicDetisdilexitmundum, tnquitChriflHs,vtfiltumßuum vnigenitum darct, Vt quisquis credit in eum, non per eat, fed habeat yi-joh. J. V. ts tarn atertiam. Itemlohan.^. Venit hora,vt mortui audiantvocemfilqDei, amp;qui audierint, viuant.

W.ca,ii.v.îs Egofum refurrectioeéyvita,qui credit in me,quam-uis fit mort HUS,viuet. Dentquenon aliurn finem v-biqiieafiignat Scriptura, cur carnem noftram fuf-ciperevoluerit Dei Ptlius, ér hoc etiammandatunt aPatre acceperit ,nifi vt vi^ima fieret ad Patrem I nobisplacandum. Proptereadiligit mePater,quiii o 1, j9. V. 17 meant pono pro ouibtts. Sicut exaltauit Mofii

De cognit. DEI REDEMPT. 217 C A P.X 11. JAofcsferpcntemindefirto-.itaopcrtet exaltartfi- id-ci.j.v.n hum hominh-

J Siquif exctptat, horum nihil obßarequominus idem Cbnßus qui damnâtes redemit, teflari ctiam petuertt fitum erga faluos amp;nbsp;incolumes amorem, certini carnem inducnde : breuis rejponfio e^,qtium pronunciet Spiritus ,lt;eterno Dei décréta coniuncla fimul hac duo fuiffe, vt fieret nobis redemptor Chri ftus, eiusdem natura particeps, fas non ejfielon-^iusinquircre. nbsp;nbsp;Ac meritb Paulus, vbide proprio

Chrifii officio diffcruit, precatur Ephefiüsffiritum Ephe.i.v.ij igt;’.telliae};tia,vt comprehendantquafitt longitudo, fiublimttas, latitude profunditas: nempe chari~ tas chrifii, qua omnem fctenttarnfiupercminet :ac fi data opera cancellos mentibus nofiris çtrctinda-ret, ne à gratia reconciltationis tantillum déclinent,quoties fiit chriftimotttio.Qture cumfidelis hicfiermofitt, teftePaulo, Chrifium veniffe vtpec- tTim.i.v.ij catoresfaluosfaceret: ineo libenter acquiefico. Et c 'um alibi doceat idem Apoftolu5,gratiam qua nunc z.Tim.i.v.» pcrEuangeliummanifeftatac^,datam nobis faiffe i in chrißo ante tempora fiecularia: adfinem vfijue confiant er in ea manendum ftatuo.

/ chrifii diuinitate, qua alibi claris i^rfirmis teftimonijs probata ell,nunc iterum dfferere luperuacuum,nifi faUor, effet.Videndum igitur re'

flat, quomedo carne noftra indutus Mediator is pitf' tes impleuerit. .dr humana qjde natura veritas olifi tarn à Manic hais, quam aMarcionitis impugnati dl-.quoru hi quidemjpedrupro Chrifti corporefi»' gebant,illi atitem codefti carne praditumfiomnti’ bant. Sed vtrisq^ Scriptura teflimonia amp;nbsp;mult^ amp;nbsp;valida rejifiunt. Mon enim vehn ceeleftt fen»-ne, vel in hominis larua benedicliopromtttitur,fi^

Gen.»7, V, a amp;nbsp;12

1er. IS. V. 2«

Mate, t.v.i

1 infiemine Abraham amp;nbsp;lacob: neque homini aéri^ promittitur thronus £ternus,fiedDauidis fiilio frudui ventris eius: vnde amp;nbsp;in carne exhibitus fib' us vocatur Psauidis dy Abraha: non idea tantiHH’ quod ex Virginis vtero natus fit,in déreautem crei' tus : fed quia ( Paulo interprète ) fectindum CitP’ nem fadus fit ex Dauidis femme. Ex multis deb' gendafuntea potißime, qua animis in ver a fidiK'^

adificandis conducere queant : vt quuni dicitur AH' Hcb.j.y.ie gelisnequaquam tantum honorü detulijje, vt rum naturamajjumeret-.fednoflram ajjumpfiffty^

[ incarne amp;nbsp;fanguine per mortem deflrueret ' quipotiebatur mortis tmperio. Item,e!us comKi^quot;

nicationis beneficia nos fiatres eius cenfieri. Itet»gt; debuifie fratribus fimilem fieri ,vt mifiericors acfiidelisintercefibr: nos Pontificem non habere, non pofitt compati infirmitatibusnoflris: ó' fii^’’^' Ita. Eodem pertinet quodpaulb ante atti^imt^^’

Quomodo dusE natur.r Mediatoris efficiant II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfonam. cap. x i i i i.

I h

'll

I' r

II n ‘

•t

Ij Um quod atcitur veruumcarnemejjejactum, [oh,i,v.i4 nonfic intelligendù e^l, qiiafi vel in carne vcr-fumvelcarm confusepermixtumfuerit:fed quia e Virginis vterotemplti fibt dclegit inquo habitaret, ^qui Filius erat Dei,Filim hominis fabius ell, non confufionefiibflantia,fedvnitateperfona. Stquidc tta coniunclam vnitamq^humanitati diuinitatem ajferimus ,vtfuavtriquc natura folida propriet as maneat,cly tarnen ex duabus Ulis vnus Cbriflus con-ßituatur. Scriptura attribuant Chriflo interdum qua ad humanitatemfingulariter refer ri oporteat: interdum qua diuinitati peculiariter competant ; nonnunquam quavtramque natur am complebtan-tur,neutrifeorfumfatisconueniant. Atque iflam , quidem duplicis natura coniunblionem,qua in Chri ßo fubesl, tantareligione exprimunt,vteasquan-doque inter fe communicent : qui tropus veteribiu IJiap.'l.TZOV K0IVair'iamp; diclus Csl.

Qmiddefe ipfedicebat Chrißus, Antequam A,- loh.s.v.u brahamfieret,egofum,longe ab bumanitate alie~ num erat.Quodprimogenitum Faulus ajferit vni- coloff. i.v. uerja creatura, qui ante omnia extiterit,(ir per “ quern omnia exißant: quod etiam fe pradicat gloriofum fuiffe apudPatrem ante mundum con. Ioli.i7,v,f (Uturn, feque vnd cum Fatre operari, nihilo . , magis bomim competit. ilac igitur dr ftmil;^

peculidriter diuinitati attribut certum cü. Qtdod lue.2.V.SI autem creutjj'e narratur atate amp;nbsp;fapientia aptii loh 8. v-so 'Deum amp;nbsp;homines: quodgloriam fuam non quare-V. 3^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nefiire diem vltimum, non facere voluntatetn

ioh.i4- v.io fuam,vifus èr palpattisfuiffedicitur,folius htima-LueX'v 39 tiitatii idtotumeïl. Neq^tamen hac humand tantumfud, naturafeorfum adferibit/ed in feipfum recipit, quafiMediatoris perfona conueniant. Coin-Kei.za.v.zt tnunicatioautem idiomatum feuproprietatum eii 1 Cor.2.v.6 quoddicitPaulus, Deum fuo fanguine acquißuiffe

Dominum gloria crticifixum-Item, qtiod dicit Iohannes ,palpatumfuijfe Sermo-nemvita,

Sed omnium clarißinfe veram chrifli fubftan-1 tiam enarrant loci, qui vtramque fimul natur am ioh.i.v.29 comprehendunt,qualesinPuangelio Iohannis extant quamplurimi. Siquidem nec deitatis fingu-j lare,nec humanitatisfuit,fedvtriufqueßmulquoi 2°. 25 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteflatem accepiße a Pâtre remitten-

id.cap.io. dipeccata,fufcitandi quos velit,iufiitiam,fdn^ita-Jdquot;'a 15 tem,falutemlargiendi: denique,qubdpaflorborais, T.t vnicum oslium, vitis vera nuncupatur. Huiufino-di mim prarogatiuis Dei Pilius, quum in carne niA-nifeflatuse^ ,praditus fuit: quahomini, qui nihil quam homo effet, dart nonpoterant.Sit igitur nobis hacrebla intelligentia clauis, neque de natura di-uina,neq^ de humanafimpliciter diet, qua ad tdt' diatoris officiumjpebtant.

At(]ue h£C obferu^tio ad foluendos quam pluri-mos nodos,non paruovfui futur a nbsp;nbsp;nbsp;Mirutnenim,

quantumrudes torqueant etufmodi formula, quas vident Chrifio attribut, neqUediuinitatt e'tus,neqj bumanitatt fatis apt as : quta non confiderant, eius perfonatnquaDeus amp;■ homo manifeflatus cS, amp;nbsp;Mediatoris officio congruere. omnino videre c^l quàmpulcbrè inter fe hareant fingula,fi mod'ofo-britim habeant interpretem, qut tanta myfleria qua decet reltgione,examinet.Verum nihilelt quod furiofi amp;nbsp;phrenetici ffiiritus no perturbent. Arripi-untattributahumanitatis,ad toUendam diuinita^ tern : diuinitatis rurfam, ad tollendam bumanita-fcm.-ga^vo-o devtraque natura fie coniunite di- ad Lament. {lafunt,vtneutri conueniant,adtollendamvtram-gwe. Idvero çaid ahud e^, quam contendere,chri~ flum non effie hominem, quia Deus eü: non ejfe De-um, quia homo ell : nec hominem nec Deum effie, quia amp;nbsp;homofimulDeus esi ? Chrifium ergo vt Deus eH amp;nbsp;homo,vnitis,licet non confufis ,naturis Conflans, Dominum noflrtim verumque Dei Filium effie conflituimus, etiam fectindum humanitatemt etfinon rattonehumanitatis^.Frocul enim abigen- pjôpteih'ù-dai eHà«ti6KNey?fl»'y error, qui dum natur as dis- manitaié. traherepotiùs quant diflinguere volebat,duplicem Cbriflumitacomminifcebatur: quando Scriptura ridemus clara voce reclamare, vbt gg- Filij Dei no- Luc.i. v.ja ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me inditur et qui de Virgine nafeitur, dy F/r^o ipfa

ZZZ InSTITVT. LIB. ir. 'EutyManainftînia,ne,dumvolumus ferfinA vnh tatem demonftrare ,vtramque naturam defiruA^ ' mus. Tot enim iam citaumus tefiimonia, vbiab humanitate diftinguitur diumitM, amp;nbsp;tot aliapaf‘ ßm extant,vtvel contentiofißimis poßint os obfirue re. Nobis inpraßentia fatis erit locus vnus: nequt ’ enim templumChriflusvocajßet corpus fuum,mfi dißincie in eo habit ar et diuinitas. Qirnre vt merite inEpheßnaßnododamnatus ßuerat Neflorius,it‘i (S'poflea in Conflantmopolttana ac Chalcedonen-ßEutj/ches: quando non magis confundere duas in lt;nbsp;Chriflo natur OS licet,quam diflrahere.

Veriimnoßroquoque ßeculoemerßt non minus S ‘ exitiale monflrum Michael Seruetus,qui ßgmentu 1 ex Del eßentia,ßgt;tritu,carne amp;nbsp;tribus dementis in- ' creatisconflatumproEilio Deißuppoßuit. Acprime qui de negat Chrißum alia ratione Da Fihum effe, rußqiiatenus in vteroVirginisgenitus ed ex SpintU ; ßtndo:hucautemtenditvafiities,Vt euer/a diiplicis natura dißindione ,chriflus aliqtiid fit ex Deo (it hommepermixtti,neqj tame Deus amp;nbsp;homo cenfea-tut. ]S!os quidem fatemur, Mediatorem qui ex stgine natus ed:,propri'e efie Dei Eilitim. Nec vere ßeculum effet inäfiimabilis Deigratia homo Chri-ßsis,nißineum codât a effet hac dignitas, vt ßt ac voceturvnigenitusDei Eihus. Fixa tarnen interim manet Eccleßa definitie,cenßeriDei Fihum, quia , Sermoante ßeculaex Patre genitus, vuiifne bype-flatica naturam humanamßufieperit. Porro vme hype-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

De co g nit. DEI REDEMPT. ÎIJ CAP.XIIW h^poflaticavcterib. dida e^l, quaperfina vna conflit uit ex naturis dtMbus:qU£ locittio ad refellen-dum î^eflorij delirium iniienta fuit : quia Filium Dei fin^ebat ita habitafle in carne ,vtnon idem il-le effet homo. Dupltcemnos facere Dei Filtum ca-lumniatur Seruetus, quum dicimus aternum Ser-monem, antequam carne veflitus effet, iam fuiffe Dei Illium: ac ft aliud diceremtis quant manifefla-tumfuiffeincarne. UequecmmßDcusfuit,ante- nbsp;nbsp;.

quam homo fieret, ideo nouus effe Deus incepit.Ni- ,4 ' hiloabfurdius esl,tn carne apparuiffe Dei Filium, qut tamenabaterna genitura hoc femper habuit vt Filius effet. Quod fubindicant Angeli verba ad Mariam, QMd nafcetur ex te fanclum,vocabitur Filius Dei,ac fidiceret,Filii nomen, quod obfcurius fuerat fub Lege,celebre fore amp;nbsp;paßim notum. Hc£ conflanter tenendum eil, nunquam vel Angelis veL hominibus Deumfuiffepatrem,nifi vnigenitiFilq reflecluiprafertim homines ,quos propria iniqiii-tas Deo exofos reddit,gratuita adoptione effe filios : quia tile ell natura. Breuiter iterum répéta : Qmm a prima origine condtti hac legefuerint tarn Angeli quamhomines ,vt Deus communis vtrisq^effet Pater, fi verum eil itlud Pauli,femper Chriflum fuiffe caput,primogenitum omnis creatura, vt primatuminomnibusteneret: rite mihi colligere ' videor, Filitim quoque Dei fuiffe ante mundi cre^

Certè concédant neceße eü,ßcuti à matre acce^ I Rom.i.v.i3pit,ciümcatifa filins Dàaidisvocatnr, ita. à Patrt habcre cmus caufiafît Filins Dei, td^j^b humana turanliud efij'e ac diaerfîumi Dupltci nomine eütn infîignit Scriptura,pafîim vocans nuncDeii mini hominisfiilinm. Deficundo lis moueri non potcH, giiin ex eommnni linguæ HcbraicA vfîu hominis di-catnr Filins,quia eH: exprogenie Ad£. Fx oppofiti Contendo,deitatis£tern£^ efifientiat ratione vocfît Fiei Fiimm: quia non minus confentaneumeFlyHd dtuinam natiiramrefîerri quodvocaturDeiFilim,

Rom IV 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hnmanam, qubd vocatur filins homins-

Déni que non aliter intelligit Paulus, eum quifîeciP dum carnem genituseii ex fîemine Danidis, decbi' ratum ejfîe in virtute Filium Dei, quàm alibi docct, ts,om.9.rn Chriflumqui ex ludais defîcendit jècundu carnem, ejfîe Deum benedibtum infîecula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Ouumiam clare probatum jit, non aliter ater-l numfîuijfîeDeum,nifi quia Sermofîuit ab aternoPi' tre gemtus, neque aliter nomen hoc cornpetere m F'ediatorisperfîonam quamfîufîcepit, nifiquia Deii^ eltin carne manifîejlatus : neqUe Deam Pattern it^ fîuijfîe vocatum abinitio,nifît mutua iam t une fuif-fîetadFiliumrelatio,per quem omnis cognatiovd patermtascenfîetur in cœloamp;in terra: hinc collt gert prompt um eFl,fîub Lege quoque amp;nbsp;Prophetii fîuijfîe Dei Filium, ante quam Célébré effet hoc nomen in Ecclefia. Qtfîod fi defîola voce certetur,Salomo de immenfà Deialtitudine dtjfîerens,tamLt-hnm ;

■lium eius,quàm ipfitm incomprehenfibilem »Mf; Dzc nomen eitis,fi potes, aut Filq eius.

t ^tß Mtem hômridà portent a cumulauit Serae^ tiis,qutbu5fortè alij non fubfiriberent : quicunque tarnenFilitini Det non agnofiunt nifi in carne, fi ptopius infles, ab iüis id concedi animadnertes, non alla rat tone, nifi quia conceptus eSl in vtero Virginis ex Spiritufiinito:qualiter ohm nugatifitnt Ma-nichai, hommeni elc traduce Dèi animam habere : quià legebanti Fgt;eum infiiirajfe Ada vità fiiracu- Gen.i.T.7 hsm. Flâm ita mordicus arripiunt Filij nomen,vt

fuse blaterent chrifium hominem effe bei Ftlium, quiafecundumhumanamnaturamex Deôgenitus

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ett. Sic aterna Sapientiagenitura, quant pradicat .

J Pâtre,(Scquidnobis attulerit, tria potifsi-mùm Ipeétarida in eo eflè j munusprophe-ticiim,regnUmamp;facerdotium. cap, xv.

' I \ r T in Chrifio reperiatfides filidam falutis ma-' teriam, atque ita ih ipfa acquiefiat, flatuen^ dum hoc principium e^, tribus conftare partibut quad ei iniunélum d Pâtre munus fuit. Nam amp;nbsp;Prophetadatus eSl,^P.ex,lt;^ Sacerdostquanquam

CAP. XV. I î6 I N ST I T V T. U». II, ƒ»« vfu! cognitio, Dixtmusatite^quainttisbe» ProphetiU continua ferie alios alijs fubmittens,fO' pulumnunquam deflituerit vtili doärina, lt;ir qu^ ad falutem fufficeret: piorum tarnen mentes hH perfuafionefemper fuijjeimbutas ,aduentu Meßt demum flenam intelligentie lucem ßerandam eßt-Iduflris inter alias eSi Efaie fententta,Eccepofui t' teflem populis, ducem magtflrum populit sû.ÿ. y.i dedi eum: fiempe quo modoiam alièi Vocauerat Ati-gelum vel Interpretern magni confilij.

Porrbnotandumell,adhec tria manera chri-^ ' fti pertinere elogium: fiimus enim fub Lege faif^ ' oleo tam propbetas quamfacer dotes ac reges fuifi vnllos. Vnde amp;nbsp;celebre Meßie nomenpromijfo lAc' diatori fuit impofitum. VnLlienisprophétisa ex^ ÏÙ. «I. v.x prejfafitmentio apud ifaiam, his verbis : SpiritUf Domini lehoua fupcr me,ideo vnxit mt lehouah, vt pradicarem manfuetis,medelam afferrem contritii corde ,promulgarem captiuis Uberationem ,publi' care annum beneplaciti, amp;e. Videmus ynitum Spf ' ritu f 'iijfe, vtpraco amp;nbsp;teflis effet gratia Patris. At-queb frurfiis notandum esl.non fibt modb vnlUn- ; nemaccepiffe, vtfungeretur docendipartibus,I toti fuo corpori,vt in continua Euangelij predict- ! tione virtusSpiritus reffondeat. Interea manet illni I fixum,hacquam attulit perfeiiiene deétrina impofitumfutffe omnibus prophetijs: vt autorita-ti eius dérogent,qui Euangelio non cententi extra-neum aliquidaljuunt. îiam (xtfa omnium onb-

De coomit. dsi redempt. îi/gap. xr. wnfingülart priui-legioeitm eusxit vox illa,qiu detonuitè cœlo, iltc est films meus dtleclus, ipfum Matt j.r.ir nudité.

3 Venio ad regnu, de quo fruflra verba fièrent, n’tfi priùs admoniti ejfent leitores,fii'irttualeejje eius nà turaïqiiia inde ad q.d v.ileat,amp;q.d nobis cdferat,to~ taq^ eius vis à“ aternitas eolligitur.Aeterniasporro, qudapudDanielêAngélus Chrifti perfona tribuit, nterito Angelus idem apudLucafiduti populiacco‘- i r 4^ modat. Sedhac quoque duplex aut duobus modes , ftatuenda ell: altera enim ad tot um Ecelefia corpus pertinet, altera propria ed cuiujque membri. Ad priorem referendum ed, quod tn Pfalmo dicituri Seinel iurauiper fanctitatem meant Dauidi, non'Sla.ï.t»y si mentiar: fernen eins tn aternum manebit:folium etusficut fol in eonfieclu meo: ficut luna fiabilie-tur tn aternum, amp;nbsp;teflis in cælofidelis. Vndefequi^ tur,fierinonpolfe,vt Diaboluscum toto mundtap-paratu Ecclefiam vnquam deleat,qua in aterno Chriflifoliofundata cd.Iam quodadjfecialem eu.-iHsçp,vfum fieciat,eadem ida aternitas in fiiem bea~ ta iminortalitatis engere nos debet. Q^cquid enim terrenum ed atq, ex mundo, temporale,imo etiam caducuwefiecernimus. Ergo Chrtftus vt fitem in ^oh.iS.r-K ccelos noflram attollat, regnum fuum pronunciat non ejfe ex hoc mundo. Deniquevbi quifque no-ftrum fiirituale CHRISTI regnum eJfe audit, hicvoce exeitatus penetret ad fitem meltoris vita.

^quodnunc protegitur C hr ißt manu,plenum hu* tus grat ta fiuäum tn future Jeculoexpeclet.

Qtßd dtximusvtm(ir vttlttatem regni Chrifi^ hon pojfealtter a nobisperctpi,tjuàm dumßiritui' leeJfecognofiimHs,vel hinc ßtis liquet, quad dam toto vita curßt mtlitanduni fub cruce nobis e^i, afii ra(^mtferaelinoflr4 coridttio. Quid igtturnobii prodeßet, eolleilos eße fub régis cœleflis imperiïi, ni' fuxtraterrenavitaflatum conßaret ettisfiultusl Ideoquefciendum elli quicejuidnobisfelicitatis in Chrifiopromitttttir,non fubftflerein externis com-modis, fed cœleflis vtta eße proprium. Sieut autem in mundoprofler optabtlis popultflatUs, partim bonorum omnium copia domeflicapace, partim valtdis prafldijs continetur, quibtis tutus fit contn exterriamt^tolentiam: it a dr chriflusfuos omni bat ad aternam animarumfalutem neceßarijs locuplt-tat, amp;nbsp;virtute munit,qua fient inexpugnabiles co-traquoshbethofltumßiritualiutn impetus. Vnit cotltgimus ,ipfum nobis magisregnari, quamßbi, id^intusamp;extraivt fcihcet donis Spirttus,qusbus naturahtervacutfumuS, quatenus expedite nouit Deus,referti, ex ijs pnmttijs fentiamus vere nos Deo coniunitoS eße adperfeflam beatitudinem.De-inde, vt eiufdem Spiritus virtute freti, non dubite-muscontraDiabolum,mundum quoduis noxt genus nos femper fore viilores.Huc tendit rejpon-.

. t, fumchrtfiiadPharifaos,quia regnum Dei intra nos eU, cum obferuatione nonventurum. He flulte ponipù

' fompis immorentur (tjui altoqtüplus aquo propen-fifitnt tn terrant ) eosin fiuas confçientias ingredi Rom.14.* ttibet,quia regnunt Dei etl tufiitia,pax cirgftudtum * 7 insptrttu fanêlo, Bù breuiter doçemur,qui(l nobis tonferatregnumChrtfit: vt patienter hancvitam fi^btrumnis, tnedta ,fitgore,contemptu,probris, a-lijs^ moleftijs tranfigantus : hoc vno contentt, quod ^unquamdeflttuef nos Re?cnofter,quin neceßita-tibus noflris fiubueniat, donee mtlttia nofira perfun~ ütvocemuradtrtuntphuifi:quia talis eB: regnan-di ratio,vtcomniunicet nobi/cunt quicquidacce-pit à Pâtre.

J Ideo regia eiusvnäio non ex oleo vel aromaticis vnguentù confecta nobù proponitur,fied Chrifltu Dei vocatur, quia fuper eum requieficit Spiritus fa.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *

ptentia,tntelligentia,confilij,fortttudinisamp; tirno-ris Dei. Htfiusfaçra vnilionu vifibile jjmbolum in Chrifit baptifinooflenfumfuit,dufupereurequie.

«il Spiritus tnJpecie columba. Spiritum verb etusq^ • • • ** donavnclionisveredefignari, neque nouum eB,ne. que abfurdum vidert debet: quia non aliunde Ve. getamur: maxime verb quoadcœlefiem vitamfiie. Hat,nulla e^ tn nobisvigorisgutta.nifiquam nobis

. Spiritus fanbitts infiiîlat.qutfedem in Chrißp deló-git,vttnde large ad nos featurirent cceleßes diuftia quarum adeb fumus egeni. Qtfod autem lt;jr Regis fui fortitudtne inuibii fiant fideles ,amp; ßiritualet tins diuitia in eos exuberant : non tmmeritb dicun. tur chrifiiani.

lam de facer dotio breuiterfic habendum ,fii!eiii^ amp;vfum eius ejfe,y/tfit Mediator purus omni macula, t]ui fan£titate fua Deum nobis conciliet.Scdquii aditum occupât lufla maiediclio, amp;nbsp;Deus pro iu-dicis officio nobis infenftis eli: vt ncbisfauorem coin-paretjaccrdos adplacandam iram tpfius Dei,pt4-culum interuenire neceffie elt. Quare vt hoc nmnm impleret Qhrifius,cum facrificio in medium proit-re opoe tuit. JÇlam amp;nbsp;fub Lege ficerdoti fas nu» eratfiniiuarium ingredt absque fanguine :vt f irentfideles, quamuis/acerdos mterpoßtus effet de-precator,nonpoffe tarnen Deumpropitiari,nifi ex-piatis peccatis.

Quanti verb momcnti res fit, ex folennt illoiu-reiurando , quod abfque pœmtentia prolatuiu ell,monemur, Tues facerdos in aternum fecun-dum ordmem Melchifedech. Sandre enim bald dubie voluit caput tUud, in quo pracipuum falatu noftra cardmem verti fciebat: nequeenim,vtdi-clumeü,nobisautprectbus noftrisad Deumpatet accejfus, nifi purgatis inquinamcntis nos fficerdei fanllificet igrattamque nobis obtineat,a qua fcelt-. rum noftrorum amp;nbsp;vitiorum areet immundities.W Videmus à morte Chriflt tncipiendum effe,vt ad ms perueniatfacerdotijeius efficacia cßr vtilitas,

■Qiiomodo Redemptoris partes impicuerit fjl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftusjvtnobis falutcm acquireret.* vbi

/ Fæ hacleuus de Chrißo dixin:u$, advnuin hue ^^feopum referenda funt ,vt in nobù damnati, inortui amp;nbsp;perditi, itißitiam in ipfo,liberatione, vi-tainamp; falutem quaramu!: quemadmodum dace^ mur mfigni tlla Petri fententia, l^on effe aliud no~ men fub cœlo datum homimbtis, in quo oporteat faluosfieri. Neque verb temere ,vel fortuito cafu, vel hominum arbitrio impoßtum illtfiuit nomettle-fufede coelù ab Angele)fupremi decreti pracone al-latum,ratione etiam addita: quia ad feruandamn Mttt.i.y.i» ' peccatispopulummißiu effet. In quibutverbuno-^^'^ai’

tandum eil,quod alibi attigimus, redemptoris mu~ nus eifuiffeiniunclum,vtnobis effet Saluator. In. terea tarnen mutila eßet redemptio, nifi per conti-nuos progreffus ad vltimam vfque falutis metam

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos perduceret. Itaquefîmulac vel minimum ab eo

J S lam vbi quaruur,quo mode abolitispeccatis J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dißidium Chriflus inter nos amp;nbsp;Deum fuflulerit, amp;

iuflitiam acquifierit,qua eum nobis fauente ac be-neuoluredderet:generaliterreßt)nderi potell, toto ebedientia fisa curfu hoc nobis prafiittffe. Quod Paull teflimonio probatur : Qiumadmodum vnius , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;transff^eßionepeccatores multifunt confiitutiific

ynimobedtentiaiußi conßituimur. Tifniq, ex induit pcrßmam ferui, çœpit ad nos redimendoi precium Itherationisfoluere. Scriptura tamen^uo (ertiîis defini at modum falutis, hoc morti chrifii Mitt.io.v. qttafipecultare acproprium adficribit. Pronunci/tf it ipfie,animam fie darein redemptionem pro multii' ^yque tarnen excludttur rcliqua pars obedienM Phil.i.v.7 ^ttadefunHus eil invita, ficuti Paulus ab initio ad finem vfquc tot am comprehendtt,qubdfieipfium eX' , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inaniertt,fiorma ferui accepta,^ Patrifuerit obed^t

ens vfq^ ad morte: nepe morte crucis. Et fane in ipfa quoq^primugradum occupât voluntartafabieHio' quia ad iußitiam nihil profuißet facrificium ,nifi faonte oblatum. Itaque vbi tcflatus eil Dominusß loljjovij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ouibus ponere, difeyte addit : Nemo

tollit çam à meipfa. Et hißoria Euangelica refert, loh.18. V. obuiamprodijjfe militibus : amp;nbsp;coram Pilato omifa defenßone ,ßetijfe adfabeundum iuiücium. Non id quidem absque cert amine: quia dr infirmfiates noßrasfufceperaf. dr hoc modo probar’ióportuit,qubd Patri fuoprafiaret obfequium. Et hoc non ytilga-! ie fuit amorù erga nos inçomparabilis faecimen, luïlariçumhorrMiformidine,dr interdiros illos cruciatus abijcerefui curam,yt nobis confuleret. U-ludquidem tenendum ell, nonpotuiffe riteDeoali-ter litari, quant dum proprio fe affe£lu abdiçanf Ckrifius,illiusfe arbitrio fubiecit totum^addixit-Caterùm, quia non nifiin facrificio dy ablutione, -.., . nbsp;nbsp;nbsp;putbus expiantur peccata, quietem reperiunt tre-

pE COöNlT' DEI R EDEMPT. tJ^CAP.XVI. fiddconfiientM, illucmerito diri^mur, innior~ 'te Chrißtflatuitur nobis vita materia, '

Vorrbquianosmalediäioex reatu manebat ad «sleßeDeitribunal,frimq loco refertnr damna-tiocoramprafideludaaPontio'Ptlato-.vtfiiamfis, ’ pixnam,cui eramus obflricti, faijfe tufio inflil^am, ^uod docet 'Efaias, çafligationem pacis noflra fuiffç fitpereum, eiusque liuore nosfuijje fanatos. Nequf i rnim toUenda damnationis noflra caufa fatis erat quambbetohtre mortem:fed,quo redemptionino-, firafatisfaceretygeniumortis deligendumfuit, in quo ér damnationem ad fi traducens,amp; piaculum in fi reçipiensvtroquenpsliberaret. Paffus ergo eil/ùb Pontio Pilato,filenni prafidis fintentia in .feeleflorumnumerumitarelatus -.neque fie tarnen quin iuflus ab ipfo fimul pronuncietur .dumaffir. mat nullam fi in eo inuenire caufam.Uac noßra ab-( filutio eSl, quqd m çapupFilij Dei trans latus ellrea I nbsp;nbsp;nbsp;f Jtó, qui nos tenebatpœna obnoxtos. Nam bac com-

l penfâtio inprimis tenenda ell, ne trepidemus atque 1 anxij fimus totayita-.aefi nqbis inflaret iufia Dei 1 yltio,quam in fi tranflulit Dei Filius, 1 ; lam amp;nbsp;ipfa mortis fiecies infigni myflerio non 1 caret, Malediéîa çrux erat, non humana tantum I opinione, fid diuina Legis deçrpto, In earn ergo I dumtolltturchrißits,maledttlioni fiobnoxiumfa-1 nbsp;nbsp;cit. Atqueitafaàumoportuit,yt omni execration

traducitur. l.itis rci fjmbolumfuit crux,cui affixuf Gîi.}. y.u Apoftolo : chrißuijnguit, redemit nos âb execrationc Legis, diitn pronoiisfaéluse^ execr/t-f tto. Scriptum e^i enim : ExecrabHis omnis qui peti' ^ea .ïT.r. hgno, vtingentcsbenediclio Abrahæinchri-ßoperueniret. Eodemreßexit Petrus,vbidocetpeC' ** cata noßra portujße in Igno : quia ex ipfo maledi' âionisfjmbolo clarius intelligimus, oniu, quo er/E fnttsoppreßi,fuiß’eiUttmpoßtum. Neque tametK' am fiibqffe malediblionem intelligendus c^,qua ob^ rutttsipfefuerit:quin fubeundopotiusvimeiusvni' sierfam depreßit, infiegit, dißipauit. Proinde ƒ des in Chrtßi damnat tone abßsluttonem, benedi-itionem in malediclione apprehendit.

Sequitur in Sjmbolo mortuumfuiße[^fipul-} tum. Vbi rurfum videre eil, quomodo in vicem ne-ßram vbique ße fuppoßterit ad foluendum redeiiiquot; ptionis noßra precium. Mors iugo fuo obltgatos nos tenebat,inilltus poteßatemfeloco noßro tradidib ' quo nos inde eximeret. Hoc intell!gitApoßoltis,ctiift

X:b.2.v,.« firibiteummortemgußaßeproomnibus. Moricnds enim effecit,ne moriamur,vel f quod idem eilßnot' tefua vttam nobis redemit. Huncprimum fiuclu«f nobis mors eiusprotulit: alterum vcrb,qubdparti' cipatione fui membra noßraterrenamortificat,nf fuas in poßerutn acliones exerceant: veterem^ nigt;‘

XaoLc.T.s ßfftm hominem enecat,nepoßhacvigeat acfiudi' ' fi ce t. QM etiamfepultura eius pertinet : nepe cuim «enfoTtes,peccato^ ipßfepeliamur. Mon enim di git

ws infimilitudine mortis Chrifli infit OS cffe Apofio j ,p lusdocctyamp;cueofcpultos !nfeccatimorte,perchif ik’cjp 6. trMcfîH nobis crucifixtm effe mimdu, amp;nbsp;nos mudo : nostlhcommortnoseffcyadexprimcndum mortise- *

ÎH5 exemplum duntaxat nos adbortatur: fed banc illiinejfeefficaciam declarat,qtiiamp; in Cbrifiianis o~ nmibusapparere debeat, nifiveltntmortemipfam inutilem reddere amp;nbsp;inf nbtuofam. Proinde duplex

inmortefepultura^ Chrifli beneficiii nobisfruen-dumproponttiir, liberattoamorte, cuimancipati eramus, amp;camis noflra mortificatio.

De Cbrißt defcenfu ad inferos, expofitio nohis ex verbo Dei confiât,non modb fan cl a ^pia,fedplena quoque eximiis. confolationis. î^ibil adtan erat fi corporea tantum morte defunilttsfuifiet chrifius: fed operafimul pretium erat, rf (/(«/nxrZhonKfe-

ueritatemfentiret: quo amp;nbsp;ira ipfius intercederet, ^fatisfaceret iufio iudiciac Pnde etiam eum opor-gt; tuit cum inferorumcopijs aterna^mortis horrore, quaficonfertismanibus lublari.Correbiionem pacis nofiraiüi tmpofitam fuifje,ex Propbetanuperretu-ltmus,fuijfe propterfeelera nofira à Patre percußÜ, attritupropter noftras tnfirmttates.Qijibus ftgnifi-cat,in locum fceleratoru JJgt;onforem,vade,aaeoq^in-fiar reifubmifiû,qui dependeret acpfilueret omnes, qua ab tills expetenda erat,poenas,vno hoc duntaxat excepta, quod dolorib. mortis nonpoterat detineri. P-rgofi ad inferos defcedijfe dicitur,nihil mirum efi, quuea morte pertulerit,quafceleratis ab iratoDeo , infligitur,Ac nimisfiiuola adeo^ridiciilae^i coruitf

exceptio, qui dicunt hoc modo peruerti orditie: ejuù Abfurdum eü fepuUuris.fubÿci quodpT'tceßit. Vbi e-nim qtiieinhomittumcon/jieélu pajfiu eil Chriflm, txpofita fuerunt tOportutîèfiibqcttur inuifibUe il-lud amp;nbsp;inf^mprehenfibile iudtcium, quod cor am Deo fufiinuit: vt fciamus non modo corptu chrifit inpreçium redemptions futjfe traditum : fedaltui tnaius dr excellentius preciumfuijfeiquoddirot in ani^a cruciatiu damnati ac perdtti hominis pertU' lerit.

xet.^ ».»♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus Chriflum reßsrrexij]igt; quot;

folutis mortis doloribus, à quibus impoßtbile ent ipßum teneri,vel ßperari. Non fimpliciter nominnt tuortem, fed F ilium Dei implicitum fuiße dolori-bus exprimit, quos parit maledtdio amp;nbsp;ira Dei,qun ortgo mortis esl.Bocimntenfamifericordia verunt fuitßecimen, mortem,quamtantopere horrebst, Kïb.j. v.7 non refugere. Neç dubium ell, quin idem docett veltt Apoßolusin Fpifiola ad Hebroos, vbifcrtbiti Chrißum àfuo metufuiße exaufitum. Chriflus en , go cum lacrj/mù amp;nbsp;clatnore valida orans à metn fuo efçauditur : non vt d mortefit tmmunis ,fed ne abforbeaturvt pecçatoriquiailliç perfinanofltntn gerebat. Efcerte nulla fingipotellmagisformtdin btlis abjßus,quam fentiretç à Dep dereliäutn df alienatum.Fo Chrifium videmus deieilum fuiße,d th.ixv.t, toadus fueritvrgenteanguftiaexclamare: Dent Matt.ï7 T- meus,Deusmeus,vtquid me dereliquifti:quant ex ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intimi an tmt angore deduHamfuiffevocemcofi‘tt-

NcqKerdmeninnHHWi« fuijje vnquam illi vet aduerfartum vet iratum. QMmodo enim dtle~ äo Ftiio, in quo animus eins acquieuit.irafieretur? autquomodo Chriftus Patrem alys fua interceßio-neftacaret, qitem infenfism haberet ipfefibi ? fed

'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocnosdicimus,dittinafeueriTarisgrauitatemeum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;äus,omnia irati amp;nbsp;punientis Dei figna expertus

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eti. ProittdeDilariuseodefienfuhocnos ejfe cóttfi^

tutos ratiocmatur, vf ZKori perempta fit. Et quid priH4f» homtnistefiimonium cito,cum idem Pauliu ».lib.».

.1' alferat,huncviilorii!Éfiüblumcommemorans ,qubd liberatifuerint qui metu mortis per totamvttam obnoxi) étantferuituti? Pintere er^o metum opor.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuit,qui riaturahter cunétos mort ales aßidue angit

' , furreüionemregenerariinffemviuam:quiavtiUe tefurgtndoviélor mortis emerfit,itafideinotlravi-

éioriainipfademumrefurreciione conßfiit. Q^dl Rom,4.T. IS /;ocßt,mehtts Pauli verbis exprimiturlmortuum e^

turn dl eit propter peccata noflra,ßußcttatumprO‘-pternoflram iuflißcationem: acß diceret,mortee-lus fublatum peccatum, refurrebiione reflitittav* tußitiam. Demde ,qtiemddmodum antea expofui-mus,excommuntcatione cruets pendere carntsni)' ßra mortißicationem : ße tis“ alt er um ex eins reßut' reäionefiuctumnos obtinereiUi reßiondentem iti' telli^endum.Ideo enim,iriquit Apofiolusßmilttudt-

inuitamur duntaxat exemple fiifcitati Chrißt si ßeclandam vita nouitatemßed eins fiert virtute iO' cemur, vt regeneremuriniuflitiam. Tertiumqui“ que ex eafi'uctü conßequmiur,qubdvelutacceptait rh.tßecurireddimurde noflra ipßoru reßurrelliont

Reßurreclioni non abs re annellitur tn caliu^th aßcenßis.Etßt enimgloriam vtrtutemque ßuam Chii ßus reßirgendo plenitts illuftrare cœpit, depoßti tarn fttlicetabiecta amp;nbsp;ignobili conditione mortalit ' Vita nbsp;nbsp;crucù tgnomtnia :fiia tarnen demum in cct“ :

Ium aftenßone, regnumßuum ver'eauftncatuself. loh Qfiodteftatus esi dißcipulis ipft Dominus, Expeii^ vobis vt abeam, nift enim abiero, Spiritusfanclm noKveniet. Etßanevtdemus,quantb maioremSpi- ! ritus fit: abundantiam tune effuderit, quatitbm^-gnificcntius regnumßium promouerit.quoJitbma' torem potentiam tum in adtuuandis fuis,tum in hir

Ob coghit. DEI REDEMPT. iJS CAP.XVt* ÿïbn$ eijciendù extulerit. In calam ergo fubUtus, (oxporif fill pr^fentiam fußulit: non vt adejfefideli-busdefineretquiadhuc in terri$peregrinaretur,fied, ytprtfentiore virtute amp;nbsp;calunt dr terrani regeret. . Qfi^remoxfiibijcitur ,confiedijje adPatrii de-xtrSfimtlttudineficilicer à principtbuifiumpta,qui Htb.'.**a fuoshabentafjefibres, quibus regendi imperandi^ vices demandant. Ita C H RIS T F S, tn quo ex

alt art dr per cuius mantim regnare vult Pater, in eins dextram receptus dicitur, acfi dtcerctur cceti , ac terra dominio inauguratus, commijfit fibi ad-) winißrationis poßeßionem filenniter adijße : nee 1 femel adij fe tantum, fed in ea perßare donee ad, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicium defcendat. Sic enim Apoflolus interpre-

. ; dextramfuamfupraomnemprincipatum,amp;pote-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßatem,drvirtutem,drdominationem,amp;omneno i.cot.is.v.

men quod nominatttr,non folum in hoe feculo ,fed in future: dr.Omnta fubiecit fub pedtbus eins, dr Aft.i.'v,\o ipfumdedit caput Pcclefia fupra omnia, drc. Vides quorfumperttneatiüaßßio,nempevteiusmaießa- ' ‘‘'*•''•7 tem tum cœleSles tum terrena ereatiira fußieiant.

manu eins regantur, nutum intueantur, rirtuti fubieilaßnt. tüeque aliud volunt Apoßoli.quum iüam toties commémorant, quàmvt eius arbitria permißd eße vniuerfa doceant.

li Hine multiplicem fiuélum coUigitfidesißqui-dem intelligit, Dtmtnum fuo in calum afeenfu

aditum regni caleßis, qui per Adam pradufiis fdquot; Eph .j. V. j rat,aperuijje. Quando enim in carne noßra qii4 Aug.defidc noflronomineeb ingreffusesl, indefiquiturqu^^ ait Apofiolus,nós quodammodóin calefitbùsianid ipfo confiidere, vtpote qui ceelum non jpe nuda pedemus,fied in capite nofiro pofiideamus. Dein^ agiioficit ilium nonJine magno nofirb bono apiiilP'^'

amp; ca. p.v. II ingreßiss, coramfacie Matris aßiduus pro Itobis uocatusamp;interceßbrapparet: eiusoculos inßi^^

iußittatn ita conuertit,vt 4 peccatis noßrii a««' tat: etusanimtim ita nobis réconciliât ,vt viarti^ ' accèjfum nobis ßernat ad eins thronum fiia inttfquot; ceßioni, ipfum gratia c!^^ dementia replens, lioquimiferis peccatoribus plenus horrorisfüW^ erati Tertio,potentiam eins apprehendit, inqiiiß' tum esl noßrum robar,virtus,opes, ciraduerfus i»‘ ferosgloriatio. N4ni afcendens in cœlitm,csp uarn duxit captiuitatem : amp;ßoUdtis hoßibusl'i' Clip letauit populum fuum, ac quofidie JpiritMhquot; btls diuitqs cumulât.In excelfis ergo fedet,vt fufiinde adnos ßia virtute, in vit am ßiritiisli’'^ nos viiiificet,vt Spiritufiiofanihficet, vt varpsgH' darum dotibus Tc defiant fuam exornet,vt pndf’ llione fiuatutamaducrfius omnes noxasconfirudi vt ferocientes enteis fiua ac nofiràfialutis hoftei mi' nus fiua fortitudine coëreeat : denique, vtomnü^ teneatpoteßatem in calo amp;nbsp;in terra, donee inigt;i'^‘ tos omnes fiuos,qui etiam noßri funt tproßrauerd' sl

M Eccleßdi fi(£ icdificationem con/ummarir.Ati^Jjii verui efi re^nj eius fiiitiis,h£C pitefttu^quam 'tn eum contulitPater,donee vltimum aelunt advitiorum amp;mort’aorum 'tudicium adueniens compleat.

Non obfiura quidem prafentißimei virtutis do-^ (umenta framp;het fuis Cbriflus: fedquia fub carnis hutnilttate quodammodo in terris delitefcit eins re^mim,optima iure vocatur fides ad eogitandam vtfibilemtilam pris.fentiam,quamfupremo diema~ nifefiabit. Vifibili,.n.fôrmaècœlodefi:endet,qualis afcenderevifutcSi: ac omnib. apparebit ciimineff(t~ bilire^nifuimaieftate,cit;ntmmortalitatisfulgo-re, eumimmenfadiuinitatis potentia, eum Ange-

1 lorum fatellitio. Inde joanr illu iubemur redempto I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem expeciare nd die ilium, quo agnos fegregabit ab

I ha:dis,eleäos àreprobisinee erit quifquäautviuorii 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut mortuorÜ,qui iudieium eii« ejfH^Mt. Ab extre-

f 1 mis enim orbis angulis exaudietur tuba elangor, li \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qnd lt;td ipfius tribunal aeeerfintur omnes, tum quos

(» l pugnatquod Apoßolus afiertt i omnibus bomintbus Uebi,9.v H eonflitutum femel mori. îflametfinonmorientur ),l naturali modo qui ad iudieium vltimum in vita mortalifupererunt : mutatio tarnen illa quam pa-{jl tientur,quia tnflar mortis erit,non improprie mors appellattir. Non omnes quidem donnifUros cerfum

?I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interitit Óquot; abforbebitur vno momenro wiortni«

Hincegregia exornur confolatto, qabd pt^‘^ eum iudictum audimui ejfe,qui nosfibi in tudicttu^^ honorif confortes tant deftinauttttantum abe^i condemnatitmenoflram tribunal fit confienfi«^' Qupmodoenim perderetpopulumfuunt element]' fimus print eps? Quomodo membrafua caput difif^^ ret?quomodofuos clientespatronus condemnard' i^amfit audet exclamare Apoflolus,chriflâ interKquot; dente nuHuprodirepoffe, quicondenet,tnulto us e^, chrifiu ipfum intercejforem non tondent»^' turu eosquos infidem clientela^fuam recepitSi’' modica certe fecuritas, qubd non ad aliud tribuit^^ fiftemur,quant redemptoris nofiri, a quofitlta fd pellanda:pratereaqubdille,qut per Euangeliiil'‘^ aternabeatitudinem promittit,ttmc rata proit»!' fionem iudicando facturus e^. Ergo in hune fintd Paterfiliunt honorauit,omne iudictÜ iüi deferent' Vt ita confeientijs fuorum terrore ittdieqtrepiiii’ eonfultierit.Elaélentis fimboliApoflohei ordinemfi' euttisfumtquiadiimpaucis verbis capita redeptd' nis perflringit,vice tabula nobis ejfe pot est, inqdi diftinhe ^figillatim perfigt;icimus,qu£in Chrißgt; attentione dignafunt.Apoftolis certe magno veted^ Scriptortm confenfu adfcribitur, fitte nbsp;nbsp;abillùd

comune confcriptuac edituni exiftimabant,fiue (ompendtuiftudexdo£lrinapereorÜ manus trait-taibottafide colleitum tait elogio tonfirmanducen-

De COGSIT' DEI REDEMPT, i4}CAP,XVU ßterunr. I^eque veromihi dubtum esl,quinapr!mit ßatim^cdefia ori^ine,adcojjabtigt;fo Apoflolorum il feculo,inflar publica amp;nbsp;omniu calculis receptiamp;con feßionis obtinuerit.

’ If nbsp;Q^ndo autem totam falutis noflra fummMi 4C

* fingitldsetMm partes videmus in Chriflo compre-” henfas icaucndumne velminiinam portiunctilam

aliodcriuemus.Naqttivno ipfi noncontenti, ferun tur hue atq^illucin(pes varias, etiamßin illÜ pra-cipue reßiciunt, eo tarnenipfo redamviam nonte-nent,qHodaliquamfu£Cogitationispartema[ibde-fiedunt.QiMnquam irrepere diffidentia ißa no po-te^,vbi femel abundantia bonorum eins probe co~ ^tütafuerit.

Reftè amp;propriè did, Chriftum nobis prome-ritum efftt graiiam Dei amp;. falutc. c A P .X V11»

iXJI AEc etiam quaßio vice auitarij expedienda elt.Snnt.n.hominesquidamperperam arguti, quietfi fatentur falutem nos per CbrißÜconfequi,

\ hint infirumentumejfe duntaxatvelniiniflrii,non autoremvitavelducem^ principem,fieut aPetro

I \ rttoloeum-.quianonreperieturinhomine dignitiW, , \ qux poßit Deunt promereri; imb vt verißtme Au-, ‘ iufiinusfcribityClarißimiim lumen pradefiinatio-niseir gratia ipfe nbsp;nbsp;faluator homo chrißus leftu, i$

• 4111 vt hoe ejfet,nullif operum vel fidei pr^cedenti' httsmeritii natura humana.^uatnillo eii.com^i' fauir.lReJpondeaturquafialle homo vtaVerboft-tri coat erno in vnitatem perfina affumptusjiH^ DeivnigenttuseJJet, vndehoemeruerit? Apparn’ igitur in nofiro capite ipß fom gratia, vnde fecuf dumvniuscuiusq^ menfiiranipercunctaeiiK membrafe diffundtt. Ea grat ia quisque ab initiafideiß^ fit chrifiianu!,quaho}no illeab initiofiuofaStisi^ Chnftus. Qutim ergo de chrifii mérita a^itur,ii^ flafattur in eo prtncipium : fed confceeidtmus Dei ordinationem, qua prima eaufit esl : quia mefgt; beneplacito]\lediatoremftatuit,qui nobis falatt^ acquireret. AtqueitainfcitèopponiturChriJliim' returnmifericordiaDei. Eegulaenim vulgarise^’ Qua fubalterna funt,non pugnare: ideóque obftatqub menus gratuita fet hominunejuftiß*quot; teo ex mera Dee mifericordia, (irfimulenteruem*^ chrifii tneritum quod Dei mi/èricordiafubijcd*'’' iJoftris aeetem operibees aperte opponiteer tamgf^' tuetus Deefauor, quatn chrifte obedientia ,fi*e)^' dinevtrumque: nam Chriflus note nifi ex Dei^' neplaceto quiequam neer er i potuet :fed qtfiA red defienatus er at, vt irane Dee fuofacreficit) placjA' fua^obedienttadeleret transgreßeones nofir/H''^ fHmma,quando,exfola Dei gratia (qua hetnceiee'' conftituitfalutismodum)dependet meritune cbf' fle, non minus apte quant illa humanis ointiibm’^'

2. Hxc diftinclio colhgitur ex plunmis Scriptura loci{:TtaDeu!d!lexitmundum,vt 'Fiitum fuuniv- ioh.5 v.i« nigenitum dar et, vt quisquif crédit ineum non per-eat. Vidcnius, vt priorem locum reneatdilellio Dei tanquam fntnma caufa vel origo: fequaturfidcs in Cbriflum tanquam caufafecunda amp;nbsp;proptor. Si jideqii£tnipftmrecumbit,iußitianiconfequimur, ■ falutis noßra materia tn eo quarenda : quod pluri-bits locK dare probatur. Non quod priores dilexeri~ j joh. .v.io mus euni, fed ipfi nos prior dilexit, ac filium fuum mifitiKa.ofMvpropeccatisnoßris. Clare hisverbis demonßratur ,Deum,ne quid fuo erga nos amori

Ip obßaret, reconctliandi modum ßatiiiße in Christ flo. Q^modo ccepit Deus fauore fuo compledi, quos ante conditum mundum dilexerat ,niß quia

1^, amoremfuumexeruitvbi reconciUatus ed Chrißi ji) fanguine ? Nam quia Deus fans ed omnis iußitia, neccjfeed,vthomoquamdiupefcatored,illumha~

i(f, 1 CaterumciimdictmusyChrißimeritopartam p 1 eße nobis gratiam, hoc intedigimus, fanguine eins f I ■ nos fuiffe mtindatos, amp;nbsp;eins mortem expiâttonem

(t-

■i»

(f-

futßepro peccatis. Sanguis eitis emundat nos à i. lob.i.v-j peccato. li/ffanguis ell qui effunditur in remißio-nempeccatorum. Sihiceffedusell fufifanguinis, vt non imputentur nobispeçcata ,fequitur, eo pre-ciofatisfailum effeiudicio Dei. Quo pertinet illud iapttßlt;e,Ecceagnus Dei,qui toUit peccatum 4». Nam omnibus Legis faerifieijs Chrtßum oppe-

Heb-si-v îi

Ibid.V.IX

Ibid.v. ir

Ibid. v.’J

Gai. J, T-”

nitiVtinipletumin eo folo luceat,quod monflrarunt.ScimtK autem quid paßim dient fcsjxpiabitur miquttai,peccatum delebitur nft-mittetur. Deniqtieinveteribusfigurù optimU^' ! cemur,qtilt;efit mortis Chrifli vis nbsp;nbsp;efiicada. Eth^'

rem Apoftoltis, dextrefiumpto hoc pnncipio, inff' ftola ad Hebraos expheat, qubd remifiio nbsiji^, fanguiniseffujiosie non fiat.Vnde colligit,chriß^''' inabolitionem peccati per fiuum fiacrtficium fi»'^ apparutfic. Item, oblatum ejfie, vtmultorum tiiS(' retpeccata. Dixerat autempriits, non perßquot;' ■ guinem hircoruni dy vitulorHm,fedperfianÿiiM'^ | proprium femel intrâfie in fanàa, aterna redeix-ptione inuenta. Facile hincpatet, nimis extenut' riChrifligratiam, nifietus facrificio vim expki”' di, placandi, amp;nbsp;fatisfaciendi concedbnus: queWi‘^' modumpaulbpbü addit:MediatorhtceH nouil^' ftamenti, vt morte interueniente in redeinpt»' nempracedenttum deliamp;orum qua. manebMtf^ Lege, promifiionem at erna hareditatis accipi‘‘’’^ quivocatifunt. Prafertim verb expendere nit analogiam, qua à Paulo defcribitur, qubil f , nobisfabtus jit maledtblio.dyc. Superuacuunien’^ adebque abfiurdum fuit, oner art chriftum ninit' diclione,nifi vt quod all) debebant perfoluens A*“, jlitiam illis acquirer et. darum eUetiam Efainb“ fiimonium,quodcafttgatiopacisnoftra Chriflottis-. pofitafuit,amp;liuore etus nobis tbtigit fanttas.

H' flgt;

fl‘

'I'

O' •

J 'i^ecobfiurepronunctantApofloli, pretium fol-iiiffeqtio nos à reatu mortis redimeret: luflificatt gtatia ipfmsperredemptionem qux, ellin chriflo, qnempofiit D E ft S iKAen^toy perfidem qua e^ ß-ongt;'gt;'T'* infiin^uine eius. Grutiam Dei in hoc commen-dtit Paulas, quia redemptionis pretium dédit in Chrifii morte: deinde Met nos confugere ad eiut fitnguinem yVt iuftitiam adepti coram Dei iudtcio ficuriflemus. Idem valet iflud Petri, Pedempti nonauroé' argent o, fedpreciofofanguine agni im-maculati. PJeque enim congrueret antithefis, nifipropeccatis fatisfaHumejfet hoc pretio. Qt^ ratione Paulus dicit nospretios} emptos ejfe. ’Nen flaret etiamalterum eius diä:um,vnHsM.ediiaor, quifededit dvnwTfw, nifireieäaineam ejfetpoena, quam meriti eramus, ideoidem Apoßolus re^ coï.s.'i.s^ demptionem in fanguine Chrifli definit remißio-nem peccatorum,acfi dicer et, iußificari nos vel ab-folui coram Deo, quiafanguis ille in fatisfa^lionem reßondet. Nec certe alia de caaßt vocaturcaro ïefi.«.v.ss Chrißi cibtis naßer, nißquia ineoreperimusvita fubflantiam. Ea porrb vis non aliunde prouenit, nifi qtiiain iußitianoßra pretium crucifixus fuit Dei Filius.Sicut dicit Paulus,qubdfeipfism tradide- Eph.j.v.» r itfacrificium in odor em bona fragrant ia. Et alibi: lAortuus eil propter peccata noßra: refurrexit pro-pteriußificationemnoßram.Jnde conficittir, non is modo per Cbrißum falutem nobis datant ejfe,fed Patrtm nobü fw gratia nunc eJfe propitiunt,

J^ainfinde in eo im fieri non esi dubium, quod per i 37- V. 35 ifiiamfubfigurapronuntiat Deut: Propter mefi' ciam propter Dftutdemfiruum meum. Cui rd J J lol) 2 - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolus cum dicit:RemittuntUf

’ ' * robispeccata propter nomen eitu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lt;i ftind. 18 Lombardus amp;nbsp;Scholajltct)non minuf fluit a eflcu-riofitas, quam temer aria definitto, vbf hoc tdeafi'

, runt. Qufienim opus fuit defleendere vnicumPd Tilium ,vtfibi acquirer et quicquqm nouip Et conflit urnfluum exponent Pgt;eus, omnem dubitationeW ' iiom. 8. V 3 2 No» enim Pilij vtilttati confluluifle dtcitM

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pater in eius meritis,fled eum tradidifle tn morteiih

r fa 9 V « flttnt locutiones propheticit: Puer natus Xaiii.9. U.S nobis. Item, Exultafiiia Ston tecce rex tutu vend tibi. Frigeret etiam alioqui confirmatio ida anto-

v.om 5.V 10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘1““^ l^aultis commendat,qu'i)d chriflus pw

joli.i 7,v. IS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;findificomeipflum.Se enim fibi

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil acqttirere teftatur, qui frudum

Qüæ de Chrifto difta funt, nobis prodefle arcana operatione Spiritüs. c a p. i.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V N C videndum (juomodo ad nos

te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnigeni-

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfum,fed vt inopcs egenosq^ locuple^

Acprhn'o habendum e^î, qua-diuabeofumtu feparati, qutcquidin falutem humant generis pajjiis eH ac fecit,nobis effe inutile, irgo vt nobifçumqua a Pâtre accepit,çommunicet, noflrumfiert oportçt. Ideo amp;nbsp;caput noßrum vacatur, nos ettam vicißim dicimurin tpßtni tnßeri, (p-eunttndueretqutanihiladnos (vt dixi) quacün-que poßidet, donee cu ipfi tn vnÜ coaleßctmus.Etß autemverÜe^l, hoc fide nos çonfeqtiitquando ta-menvidemus nonomnes promtßcue ampleiliChri-fli comniunicationem qua per Euangeltum offerte, altiàs confiendere ipßa ratio nosdocet, acde

arcana Spiritus cfficacia inquirers, qua fit vt Chri-fio bonuq^ eius ommbtufiuamur. Qtu rations et^ i.Cor.«.T.ii iamPaulusds purgationsamp;iufiifiicattonsverbafi i ciens,dicitnosfisri vtriufique compotss in nomine lefiu Chrifti tir Spiritu Dei noflri. Hue fiummart“ dit,Spiritumfiinclum vinculum ejjs,quo nosfitbi tfi ficacitsr deutneit Chriflus. Qm etiam pertinent qua proximo Ubro de eius vnäione docuimus.

Veriim, quo res apprime dtgna cognitu certim^ hqueat,tenendum ell, Chriflum peculiars moils Spiritufanclo veniffe inflruîlum: nempe vt à mii^ i «» ƒfiegregaret, ac inflem colliger et at erna hareü-tat is.Hine Spiritusfiandlificationis dicitur, quta M virtute generali, qua conflicitur tam in humans genere,quam inreliqtiis animantibus, nos végétai amp;nbsp;fouet,jedradix acfernen ell cœleflis vita in nobis. Itaque hoc maximeelogio chrifli regnum cont-snendant Propheta,qucd vberior Spiritus afiluentia f. loel. 2, V. 2« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftoreret.lnflgnis ellpra alqs ïoëlis loctu: Effuit-

Epn.4.v.7 Pt Paulus docetfingulis diflrtbuiSpiritumpromen 2.cor, IJ. _/«r4 donationis chrtfli. Similiter vbi optât cbrifli gratiam ér Dei charitatem fidelibus ,fimulanne-ëlit communieationem Spiritus, fine qua nee paternum Dei fauorem,nec Chrifli beneficentiaquis-tfMni.s.r.s quamguflabit. Sicut etiam alibi dicit; Charitas Dei effufa ell in corda noflra, per Spiritum fanchnn % qui datus ell nobis.

quot;quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atq^htcnotareexpe^etiquibuselogijs Spiritum}

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infigniat \

De mod'o perc. Christi cra't. îiicap.i. nßgniat Scriptura, vbi de exordia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inflattra-

^‘onefalutünoftrteagiiur. Fritnb vacatur Spiritus edoptionis, quia nabis teßis eit gratuits. Dei bene- Röt'. quot;‘^oltntia.Eadetnratianediciturarrhaboamp;ßgillum ^cotï. * ^oftra hareditatis: quia in mundo peregrinantes, v, it. öquot; mortuisßmiles ita e ccelo viuificat,vt certi fi- ,.,o ^^'lt;sßubfideliDeicußodiafalutcm noßram in tuto

Quoniam verb arcanaßua irrigatione adgermi iuflitiaproferenda nosfaecundat, vocaturßepius ^’ia,vtapudEfaiam:Omnesßtientes venite ad Efus.v ।

Item, EffundamSpiritum meumßuperßti- 8^44-intern, fluminafuper aridam.Qtpibusreßondet Chrißißententia : Si quisßtit,veniat ad me. Q^n-quam int er dum à purgandt mundandißj energiaßc nuncupatur,vt apudEzechiele, vbi Dominus aquas mundas promittit, quibus populum fuum à ßordi-bus abluet.Qupniam verbgratia fu£ liquore perfu-fisinvita vtgorem reßituit acfouet, inde nomen obtinet olei 3quot; vnélionis. Eurfilm,quia cancupifienT tia noßra vitia aßidue excoquendo amp;nbsp;exurendo, corda noßra incendit amoreDei, ößudio pietatis, ubhccquocpeffedlumeritbigitur ignis appellatur, Deniq^nobis defiribitur quafi Dei manus,quafuam potentiam exercet,quia virtutis fiua aff atu diuina nobis vitaßc inßirat,vt na iam agamur ipßd nobis, fed eius altione ae moturegamunvtfiquafuntin nobis bona,fiullusfint gratia ipßusinoßra verb find ipfo dotes, metis fint tenebra cordisfipuerßtas. Hoc quidem lam clare expofitum e^l, donee intentafint

Ï» Jpiritum mentes noflra, Cimflum iacere quo. dammodo otiofim : quta frigideeum extra nos ad-eo^jproculà nobisfpecuUmur. Scimus autem non Rom*« Vi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^odejje, mfi quorum ePl caput, frimogeni.

filabacconiunetto,neinutiHter, quo ad nos, cum Saluatoris nomine venerit.QM Jpellat facrum il-gjI., r '-J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efficiinur caro de carneeifu,^

Spirituvnitfie nobifium. Fiufidem Spiritus gratia amp;nbsp;vtrtute efficimur iltius membra, vt nos fib fe continent, vicißimqfilumpoßtdeamus.

Verum, quia fides pracipuum ePl eins opus, P ad earn magna ex parte referuntur qua ad vim eius opcrationem exprtmendam paßim occur, runt: quia non nifiper earn nos in Fuangelij lumen loh.i.T.u adducit,ficuti docct Iohannes Baptifta, datam effe prarogatiuam credentibus in Chrißum, vtfintfil^ Dei, qui non ex carne cP fianguine, fid ex Deo nati iiita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßfif. ypi Deum opponens carni cfi fiangtiini, fiuper.

naturale effe donu afferit,qubdfide recipiant chri-Eph I. V. 13 flum. Simile etiam ePl iUud Pauli, obfignatos fi-iffeEphefios Spiritu promißionis ßanclo. Similiter i.Thef.2.». vbiFheffalonicenfis dicit elePlos a Deo in fianctifi-

gt;3

l.loh-3-V-»

Ibid,4- V.U

catione Spiritus gp fide veritatis: quo contextu bre. uiter admonet fiidem tpfiam non aliunde prodire, quam à Spiritu. Quod apertius explicat Iohannes, FPos ficimus quod manetin nobis,e Spiritu quem nobis dedit. Item,Ex hoc cognofiimus ineonos mauere,

De MODO PERC.CHRISTI GRAT. 2J3CAP,It, Me, dr ipfum in nobü, gitbä(ledit nobis ex Spiritu fuo. V.rgoficut in Chrifliperfina reperiri dixinna perfeblam faliitem: t[,t,vtfiamus eins participes, baptizat nos in Spiritufanélo amp;nbsp;igni ,illaminans noitnEuangeltj fui fidetiK

Defide.-vbiamp;definitio eius ponitur, Äexpli-canturquæ habet propria. cap. h.

' T T Ocnunc expendere conuenit, qualisejje hac fides debeat,per quamrsgni caleflupolfießia-nemadeunt quicunque adopt at i funtaGcoinfili-os :quando tanta rei efficienda non quamlibet opi^ nionemaut etiarnperfitafionemparemejjeconfiât. Atque eo niaiore cura amp;nbsp;fiudio dijpicienda edi nobu cr difiquirenda germana fidei proprictas, quo perniciofior edi bac in parte niultoriim ballucina-tio. Siquidem bonapars orbis,audito eius nomine, ndnlaltius concipit quam vulgarem quendam 'Eu-angelica hifioria affenfum : imb cum in ficholis de fiidedifiutant, Deum etus obieclum Jimpliciter vo~ cando, euanida fi/eculatione mifieras animas rapi^ unt transuerfium magis quàm adficoptim dirigant. Nam cum Deuslucem inaccejjdm habitet, chri.-fium occurrere medium necejfie edi. Vnde (fin fie loh.j.v, i» lumen mundivocat:(ir alibi,viam,veritatemô‘ ioh,i ,v. « vitam: quia adPatrem ( qui fions edi vita)nifiper ipfium nemo venit : quiafiolus Pattern cognoficit, de~ inde fideles qaibus eum volueritpatefiacere.Secun~ diini banc rationem Paulus nihil fie cognitft exi-

C A P. 11. 254 I N S T I T V T. L I B. 11 r. mtumducereaßerit praterChrißum: AcforutK 20. fe pradtcaße refert fidemin chrißum:amp;altlgt;i A -^or. îs chrißum ito. laquent em inducit, Hit tam tc intef 'laT-ii pentes,vtaccipiantremißionempeccatoru, óquot; fo'^' teminter fantas,perfidemquae^ tnme. QMd( Lib II de te eleganter Augußinus,quidefidei fcopo dißeretUt ciuit. Dei ßciendum eße tradtî, quoßt eundum amp;qua, tut» continuo poll colligit, munitißtma aduerßus omnd errores viam eße eundem Deumßr hominem. Di' umenimeßequo tendimus,hominem qua imtu'-V-trunq^ autem non ntß in chrißo inueniri.

Ergo hoc malum.vt alia innumera, Scholaflicii 1 accept um referri par ell, qui velut obdtidlo vch chrißum texerunt caliginoßaßua definitione. Pw-terea commentumfabricarunt impltcitafidei,qiti nomine craßißtmam ignorantiam ornantes,mifiri plcbecula cum magna pernicie illudunt. Hoccint credere eil,nihil intelltgere, modoßenfum ttium obe dient er Eccleßa ßibmittas? Non in ignoratione,fii in cognitione fit a eil fides, at que ida qutdem no» Deimodb,ßeddiuinavoluntatis. Nec enimexeofa-lutem conßequimur,vel quadparatifiumus pro veto amplecti quicquid Ecclefia praficripßerit, velqii'od inquirendi cognofiendiq^prouinciam ad tpßam re-leganius : fid quando üeum agnoßcimus nobis eße propitium Patrem, reconciliatione per chrißum facia: chrißum verb in iußitiam ,ßanctificationem amp;nbsp;vit am nobis eße datum..

■tamis molepropiusadDei prafintia accefferimus: in quibus ipfis nihil magis expédiât qtiam tudiciunt fujpendere,aninium autem offirmaread tenendam turn Eccleßavnitatent. Verum hœpratextuigno-rantiam humilitate temperatamfidei nomine in-ßgnire, abßurdtßimum eil. Fides enim inDeió' Chrißi cognitione, non in Eccleßareuerentia ia-tet. Flequeapudeos hotqiuritur,animplicitaßt fides multisignorantia reliquqs.ßeddefiniunt, rite credere, qui inßia infiitiaflupent, adeoß ßbi in-

bus incognitisaffentiantur. Q^aß verb Scriptu-rapaßimnondoceat cum ßde coniunbtam eße in-telligentiam.

mur, implicitam eße concedtmus.non foltimquia milita adhuc nos latent:ßedquia multis errorum Kebulis circundati,non omnia affequimur. ISlatit perfellißimi cuiusqueßummafapientia ellprofice-re,placidaq^docilitatelongitis eniti. Itaque fideles hortaturPaultu, rt fi quadere alij abalqs dißen-tiant, expecient reuelationem.

i Hat igitur vera eil chrifli cognitio, ß etttn qualis offertur d Patreßufcipiamtu.nesnpe Euangc-lioßuo veftttum. Sic Paulus fidem dobirina indi-tttditam comttem addit his verbis: Non it a didici- Eph.4.v. x«

. fits Chrtflum : ßquidem edobii eßis, qua ßtveritas » Chrißo.Neq^ßc tarnen ad Euangeltum reßringo

fidem, quin fatear d î^lofc Prophetif traditui^ fuiße,quod ad earn adificandamfifficeret : fed quei plenior Chrißi mamfeftatioiü Etiangeiio exhibita e^,)neritb vocatur d Paula dollrina fidci QiuH' quamfacilior erit amp;nbsp;aptior methodut.figradatiti à genereadßeciem defcendimus. Prineipi'o aditii' nendifumus,perpetuam ejfefidei relattonentciii'i

Eû.îj.v.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ideoapudPfatam clamat Deus, AuditetiH'

amp;viuetanimaveflra. Et hunc eundemfidei f^' loh.20, V. 31 few demonflrat Iohannes bis verbis : JJiCiifcriff funt,vtCredatis.DeniquenonfiuflraDeu5 apud b

Efa.54.v. ^ifi^^^^hacnotadifcernitfiliosEcclefia ab exmitt-is, qubdomnes erudiet, vtfint ab ipfi edobH:quh fi promifcuum ejfet beneficium, cur adpaucos diri'

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa,e.v.i.2. geretfermonem ? Cui refiondet quadpaßim Euirt'

gehfia Eideies égt;‘ Dtfcipulos ponunt. tanqtiam fpn-onjiina. Quare fi ab hoc fcopo,in quem colUnuri debet,velminimumdefleäitfides, naturatnfiuigt;‘ non retinci,fed incerta eÉl credulitas,amp; vsÿii mentis crror.Verbumipfutn,vtcunque ad nos deft' ratur,infi:arfieculi ejfedtcimus,inquo Detimi”' tueattir fides. Sine igitur hominis opérant in Iml Deus adhibeat, fine fola virtute operctur ,fitnpt^ tarnen ijs quos ad fe trahere vult, per verbum fiui»^ fe reprafentat. Endeamp;fide definit Paulus ohedten' tiamquieprafiatur Euangelio, Pom.i.s. (jralibi-Ob-rh il .2 ,v., 7 fiquium fidei laudat in Phtltppenfibus. Neque eniin vnum id in fidei intelligentia agitur, vtDeum efe iiauerimiis,fedetmm,imb hoc pracipue, vtqiia fit er^i )

trganos voluntàte intelli^amus. lam ergo habe-i lt;nbsp;mus,fidem ejfe diuin£ erga nos voluntatis notitiam t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txeiusverboperceptam. Htiius autemfiindamert-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum èslyprapitnpta de veritate Dei per/ùafio, giitc~

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid ab ipfoprodtt j facrofan^am ejfedr inuiolabi-i

Sedquoniam nee ad vocem Deiquamlibetcor homtnis infidem erigitur, inquirendum adhuc eSl ’’ quidpróprie fides in Verbo rejpiciati Nonnega-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,qutnfidei officiiim fit veritâti Dei fubfcribere

quoties,lt;i’quicquid, amp;nbsp;quocunque modo loquitur, ' fedquarimtismod'o,quidtn VerboDomitii reperiat fides,quonitatur amp;recumbat. Quidfi igitur tri locum voluntatis, cuius fiepe trifiis eft nuntius ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fornndabtlepraconium, beneuolentiam fieu mtfieri-

cordiam fiubijciainus? Ita certe ad fidei itigenium ' fropius accejjertmus •• tum enim UdDeum qiiaren-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum aüicimur i poHquam didicimus fialutem nobis

ÀpudeumeJferepofittamequOd ipfiitm nobis confir-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;matur, vbifibi curaftudiofi eaejfie declarat. PrOin~

' degrattapromifiioneopHselï,qua nobis teflificetur ' fiepropitiuni effe Pattern : quando nee aliter ad cum t ' ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appropinquate pojjumus,^ sn earnfiolam reclinate

f -, iungunturhac duo, ficuti inter fie i:oharent,mtfieri~ f • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cordta à- veritas : quia nec quicquam nos iuuaret,

'1 ficire Deum ejfie veracem, ntfi dementer nos ad fie » I allicerettnec etusmifiericordiamamplebii nofirum quot;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifit earn fiua yoc« offerret, Veritatem tuam

CAP.IÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N ST I T V T. L r B. t tr.

amp;faliitempradtCMi: non celaui bonitatent tuntt amp;nbsp;vtrttatem tuam. Benitas tua amp;nbsp;veritas diant me^ Omitte quod in eandem fententiam apui prepbetas legitur,Deunt dementem ejje dr fidele’quot; inpromißis. Temere enim ftatuemus Deum ne^quot; propitiHm,nifidefe teftetur ipfe,nosq^fua inuitquot;' done praueniat, ne dubia vel obfcura fit volunt/H-Jam autem vifum eü vnicum amorü pignus efi Chriflum: fine quo furfum ac deorßum apparent igt;' dq amp;nbsp;irafigna. Jam quum non multum habitquot;' rafit momenti diuina bonitatis notitia, nifi intquot; nos acquiefcerefaciat, exdudenda eJl dubitatioquot;t mixtainteütgentia,qu£ non finde ßbi conftet,fii ipfa ficum difieptet. At verb plurimum abefl,qiiiquot; mens hominis, vt caca es! dr obtenebrata, ad perd' piendamvfiqueDeivoluntatempenetret ac confié' dat, atque edam cor, vt perpétua hafitationt fiquot;' duatur ,ficurum inea perfuafione refideat. ltquot;t^ altunde dr mentem iUuminari, dr cor obfirntnt' conuenit, quo Dci verbum plenam apud nos fiébif cbtineat. fil une iufiafideififinitionobisconfiabiti fi dtCamus eße diuina erga nos beneuolentiafirniquot;’quot; lertamq^ cognitionem, qua gratuifa in CHRl' S T o promißionisveritatefundata,per Spiritquot;!quot; fandurndt“ reuelatur menttbus noßris,(^cordiliiquot; obfignatur.

: Verum ante quam vitraprogrediar,quadaproquot;' mia neeeßaria erut ad nodos explicados.Fide aße)quot;quot; fumeße volunt,quareeifiietquilibet Dei content'

De modo perc. christi orat. CAp.jj, ftQT quodex Scripturaprofertur. Atqui primbvi-dendum er at, fibine qtiifque proprio marte fidem accerfat : an Spiritmjànàus per earn teflis fa ado-ptionis?Sivnahacnobüfi{ppeteret ratio, valerede-beret ad Ittemfiniendam: ajfenfionemfcilicet ipfam tordis efe magis qudm cerebri, amp;nbsp;affeélus ejfe ma-giiquàmintelligentia. Qua rationeobedientiavo-taturfdei. Quoniam res minime dubia edi ,flatui-n!us,eos inepte loqui quum fidemformari dicunt acceßionepia affeclionis ad ajfenfum falla: quunt ijfenfus quoque pia affeclione conflet. Sedalte-tum multo claritu argumentum fe etiamnum offert. Qmtm enimfides Chrifium ampleblatur, vt nobis ofiertur à Pâtre :illevcr'o,noniniufl:itiamo-db, peccatorum remifiionem dr pacem offeratur, fed in fanilificationem quoque amp;nbsp;fontem aqua vi-ua, eum baud dubie rite cognofcere nunquam poterie, quin fanclificationem Spirit us fimul appre- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ '

perfequamur. Qutaarcanumvoluntatisfua,quod coI.i.t i» àfeculis gcnerationibus abfconditum erat,Do- ijid. x, x minusfanüispatefeca,cpttmarattonefidesfubin-de in Scripturis agnitio vocatur: ab lobanne verb fcientia; quum fideles teftatur fctrefé ejfe filios Dei. Et fane certb fciunt : fed diuina ventatis per-fuafitone confirmatimagis,quàm rationalidemon-ßrationeedobth

Addimtu, certam ac firmam, quo foUdtor fuafionis confiantia exprtmatur. Tani alte amp;nbsp;ti-dicitus haret in cordibusnoßris tncredulitas, adea fiimuspropsnfi,vt,quod órefatentur otnnei’ Deum ejje fidelem, non abfque ar duo fertatniiK quùquamjibiperfitadeat. Praferttm vbi adrets ventumeß^omnium vacillatio dete^itvitium latebafj 'ï^ec verbfiuftra tarn infignibus elogijs rtf' bo Dei autorit at em ajjerit Spiritus fiinclus: morbo,quemdixi,mederivult,vtDeus in fuis pft' mißis plenum obtineat apudnosfidem : Eloquia It' houa, eloquia pur a (inquit Dauid ) argentum fi' fumin eximio catino terra,purgatum fiepties. I' tem,SermoIehoua exco£lus,Clypeus eU omnibitstt' fidentibus in ipfio. Certe quoties it a fiuum ferWt' nem commendat nobis Deus,oblique inctedulitutt nobis exprobrat: quia non ahb tendit,n fi vtperiief' fas dubitationes ecordibus noftris eradicet. Qÿ’ft Apoftolusexfide deducit fiduciam, amp;nbsp;exhacritf' fumaudactam. Sicenim loquitur, per chnfiu# nos habere audaciam, amp;nbsp;adit urn infiiducia,qHstd perfidem illius. Qutbusfane verbis oflendtt,non efi febiamfidem,ntfiquum tranquillis animis auii' musnosinconfiiebluni D E I fiftere. Qua auii' cianonntfiexdiuina beneuoletia falutis^certsfi dttcianafiitur. Quodadeb verum esl ,vtfepiuficnlt pro fiducia nomen fidei vfurpetur.

Eicpracipuus fidet cardo vertitur, ne, quas Pt-minus adfert mifericordia promifiiones, extra tiet tanttun

P i

tantumver/^ejfe arbitremur,in tio,biiminime;fe({ vt potius eas intus compléétendo nofirasfaciamus, Hincdemain nafiitur fiducia illx,quant alibipa-cemidemvocat:nifiquispaceni inde deriuare ma~ lit. Ell autem fecuritas,quaconfiienttamforam Deiiudicio fedat amp;nbsp;ferenat: fine qua tumultuofa trefiidatione ipfiam vexari necefie etl.Infumtna,ve~ r'efidelis non csi, nifi quifiolida perfiuafione Deum fibifropitium beneuolumq^ Pattern effe perfiuafius, de eitis benignitate omniafibipollicetur; nifi qui di~ uitu ergafie beneuolentia promifiionibus fret us, in~ dubitatam fialutis expeStationem prafiumit: vt Apo~ ftolus his verbis demonftrat, Sifiduciam nbsp;nbsp;gloria- Heb.j.r. «♦

i t

tionem fipet adfinem vfiq^ firmam tenuerimus. Sic enim non benefier are in Domino exifttmat,mfi qui confidenterfieregnicœleftis haredemglorietur. Fidelis (inquam)non ell,nifii quifiua fialutis fiecurita-tiinnixus,Diabolo ejf inortt confident er infiultet.

quoinodo ex praclaro illo Pauli epiphonemate do-cemur, Confifiufium (inquit)qubd neque mors,ne.; que vita,neque angeli,nequeprincipatus,nequepo-teftates, neque prafientia, neque fiuturapdterunt nos a charitate Dei dtueUere, qua nos compleclitur in Chrifto Jefiu. sic idem Apofiolus non aliter extftt-matbene iduminari oculos mentis noftra, nifi cer-namus,quafitfies aterna hareditatis, adquam vo-cati fiumus.

17 Atqui (dieet quifiiam ) longe aliud experian-turfideles, qui in recognoficenda Dei gratia erga fie,

ttoinoiTo inquiet udine tent ant ur (quod tingit) fed grauißimis etiam t error ib.tnterduqtid-, tefiunt. Tanta eSi ad deturbandoi eoru mentes tc’gt; tationÜvehemetia :id^ ndfatisvideturcüiüafidt^ (ertitudine eoharere. Proinde nodm hiefiluedtis eili ßßtperioretUam doclnnaflare volumus. Nos certegt; dum fidem docemus ejfe debere certam acfecuranilt; tion cerpitudinem aliquam imaginamur, qua tangatur dubitatione, nec fecuritatem, qua »«Ä** folieitudine impetatur: quin potius dtetmus p(f‘ petuum ejfe fideltlsis certarnen cum fua ipfiriH» diffidentia, tantum abe^tvt eorum confeientias placidaalhiuaquiete collocemus qua nullisostini-no turbü interpelletur.Hurfum tarnen,qualemciit!‘ que in modum affliélentur.decidere ac defeifie’’^ negamus à certa tlla, quam de mifericordia D £ fonceperunt ,fiducia. Nullum illuflrius veliiia^^ tnemorabile exemplum fidei proponit Scripture quam in Dauide ,prafertim fi continuum vita cot~ fum ßelles. Ille tarnen,quam non femper pacdgt; animofuerit, innumeris querimonijs déclarai, eü qutbuspaucas eligerefufficiet.Dum anima fua tuf' bulentos motus exprobrat, quid aliud quam inert-dulitatifua fuccenfet? Omdtrépidas (inquit)ani-« mamea, eiet quid tumultuaris intra me ?ßera in

Deum. Et certe conflernatio illa apertum diß-dentia f.gnumfuit ,ac ß de flit ui fed Deoputarti. Amplior etiamahbi confeßio legitur, Dixi in mti pracipttationeiProieblusfum a confleäu oculortttn tutruiii.

tHorum. Alibi etiamanxiaamp;miferaperplexitate fecum^fceptat, imbde ipfaDei naturalitem moue t: An oblitui eSl mifereri Deus!‘'an infecula repel-iet. Durius ^uodfeqtutur,Atqui dixi : Occidere me^ umeH: mutatisnes dextra Excetß. Nam quafi de» fieratusfeipßtm exitioadiueücat, nee tantum agt-turifeduUtationefatetur,fed ( quafiin eer tarnt ne fticcubuerit) nihilßbi facit reßduum: quia Deut tpfum deferuerit, ^manum ,qH£ dim auxiliaris ttat,cmuerteritadipfumperdendum. Qu^enon dbs re anintamfuam hortatur, vt ad quietem fuam redeatiquia expertusfuerat interfluitus turbulentes feiaélari. Et tarnen quod mirabile eH,interi-fiasconeujstonespiorum cordafidet fufientative-reqj palma viiem obttnet, vt contraqualibettnera nttaturfurßmq^fe attoUat :ßcuri Dauid^amob-rutiuvidert pojfet, fe tarnen increpando adDeum furgerenon deflitit. Qtüverb cumpropria infirmi-tatecertans,adfidimtn fuis anxietatibus centendit, iam niagna ex parte viäor eli.QMd ex hacfen-tentia^ßtnilibus coUigerclicet,Expeéla lehoua: figt;rtiseßo,roborabittlle cor tuu. Expedia lehouam. Seipfum timiditatis cearguit,amp;idêbis repetent,fe tnultis agitatt»nib,fubinde obnoxiÜfatetureße.In terim no tantufibi dißlicet in his vitqs:fed enixe ad corredlionëadjjtirat. Certè ßjppiits iußo examine (oferre eu libeat cÜ Achaz., reperietur magnti diferi Ef» 7.v.4 më.Mittitur lefaias q. remediü afferat impq régit é’hj/ptcriuanxietAti, hù verbis eualloquitunSit

in cuflodia amp;quiefce : nef nmides, (ire. QwdiHi' Sicutiprius dtilum fnerat,cor eiusfuij/e (omnie^ tutn,ji(tittquattun(ur arboresJjlua a ventojied auditfi promißione, expauffeere non d(fittit, igiturhacpropriainfidelitatis merces ^pœna,fd contremt/cere vt in tent at tonefe a l)eo auertat,qiii fibiianuamfidencnaperit; contra aut cm fidele! gt;nbsp;quos incuruat dr fere opprimit tentationumnU' les, conftanter, quamuis non fine moleftia dr cultate, emergunt. Et quiafibi propria imbecidi' pfal, 119. tatisfuntconfit],cumProphetaprecantur, v-4} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;■»« ab ore meo verbum veritatu vfique valde, Qÿ-

bus verbis docemur,interdum ipfis obmutefiere,!^^ fiproflrata effet tpfiorumfides : non tarnen deficed aut terga vert ere, fid cert amen fiuum perfiequi, fiuam fiegnttiem pretando acuere,ne fialtem ex iquot;' dulgenfia ftuporem contrahant.

Id quo mteUigatur, necefie ell redire qdipffl' carnis dr fiiritus dtuifiionem, cuius alibnneriii«i' mus,quainhacpartelucidifitmefiprofert. Serfi ergo in fie diuijionem piumpeltus ,quodpartnn ell dtuina bonitatts agnitionem fiuauitatc perfundt' tur, partim obfiua calamitatis fiènfium amarittidi' ne angitur: partim in Euangelij promißionem ctimbit,partim fiua iniquitatis teftimonio trepid^d partim vita apprelienfitone exultat,partim. mortem exhorrefiit. Ouayariatto ex fiidei imperfecliettt çontingit: quando nunquam tarn bene inprffentu y it a furfiu nobificum agi tur, yt omni diffidenttc moril

De MODO PERC.CHRISTI GRAT. ZSf C A P. I L curttfhfiäe tati repleamur amp;nbsp;ocfttpemur.

Eine confltctiu tUt : vbi ^ua in reliquijs carnis htiret diffident^, Adoppfignandam, qufi intus concepts (il,ßdem infurgtt, Verum fi in fideli mente certi-tudopermixta eÜ dubitatione,annon eb femperre^ (tdimus,vt fides non eerta amp;nbsp;liquida, fed ob fur a uiodb(irperplcxa diuma erganos voluntatis nott-tiaconftetIMinimeverb. Neque entm fi varqsce-gitationibus difrahimur, ideb protmus à fide diuel-limuri'necfit furfum deorfum diffidentia agitatio-tievexamur,idco ineitts abjjfum demergimur: neq, fi conçut imur, idea degradu deturbamur. ïflius au~ tem certaminis fmper hie finis esi, quod fides eas difficultates,quibusita circumfijfavtdeturpericlt-tari, tandem elubtatur,

Summa hac fit. Vbiprimumvel minima gutta mentibtis nofiris inflillata ell,iam façiem Dei placi-damamp;ferenam nobis^propitiam contemplari in-cipimus,proculid quidem eminus : fid itacerto intuitu,vt fiiamus nos minime hallucinari, Q^n-tum deindeprofiçimits (yt nos afiidu'e proficere de-cet)quafip) ogrejfiufa£lo, inpropiore eius conjfiectii eoqj çertiorem yenimus, ebr ipfi etiam continua-tionefamiliarior nobis redditur. ItamentemDei (ognitione illuminât am, initib multa ignorant la Videnius inuolutam teneri, quapaulatim abfiergi-tur. Non tarnen quadam ignorando, aut obfiuriiu idquod(emit cernendo,impeditur,quin diuina er., gafi voluntatis perfiicua notitiafi-iiatur. QtKm„

adtnodii enimß quis carcereinclufiu^exangußi‘ ve feneflra oblique tantum, amp;nbsp;quafidimidiatiil^ emicantes habcatfaits radios, libero qutdem friui' turfolisajpeitu,jplendorem tamennonambi^uiK^ oculishaHrit,eius^vfumrecijgt;it:ftc terrei corpfi^ compedibtisvinclt,vtcimqj multaobfcuritate queobumbremur, lucetameDeiveljsufilluadexf rendam eitu mifiricordiam irradiante, quanta tis esl,ad foltdamfecuritateni illuminamur.

*.Co(.i). Vtrunqj diuerfts locis Apoflolus eleganter netii^'^' Quum enim ex parte nos cognofiere, lt;ir ex parti prophetare, vidcre^ in anigniate perßeculumtriquot; dit, quam tenuis in prafenti vitaillius verediuim fapientia porttiinculanobis detur,indtcat. At quai» certo amp;nbsp;minimi fallaci fiti guflu nos afficiat rd exiguafidei guttula,idem alibi oflendit, quumf firmat nos per Euangeltum, reuelata facie, natti-

ACw.i.r.K que obiellovelamtne,gloriamDEI tantaefcaua contemplari, vt in eandem imaginem transfer' memur.

Itaquepiamensvtcunque miris modis exaßte-ti tur ac diuexetur ,fupraomnes tarnen difficiiltatti tandem emergit, necfibi diuina mifericordta fidu-dam excuti vnquam patitur.Quin potius quacunqi dtfeeptationes earn exercent (^fatigant, inißias fiducta certitudinemexeunt. Huius reiargumen-toell,quodfan{li,dumvltione Dei maximirr^eri fibi yidintur ,apudipfum tarnen querimoniasfu-

Di MODO PER C. CHRISTI «RAT. 267 CAP. II. deponunt : dumfe minime cxaudttum iri ap~ fmt, eum mhilominus uiuocant. Eum verd inuo-(Arenumjuaminducerentin animum,ntfiahquid .'.litt.i.v.iT ßbi opii ab eoparatum crederent. Sic dijcipult, in quibtisfiiiei pufillitatem Chrifitts reprthendit ,fe qutdem perire querebantur gt;nbsp;eins tarnen auxilium ttiiplorabant. l^cc verb dumeos obpufillam fidcm ^‘gt;fl'S‘tt,reijcit àfuorum ordine,velannumerat in-(^tdiilü,fed advitium excutienduni incitat. Ergo quod iatn fiipenus dtüum e^l, rurftim afferimtis ,fi-dei radicem nunquam à pio peSore eue lli, quin ima tnparte deßxa hareat, atque hoc documenta pate~ ßeri, Verbum, quod fernen eil incorruptibile, fru-(tumßiißmilemproducere, cutus germen nutiqua areßeit ac pent in totum. Siquidem eo vfque pro-grejßiram Jpemßuamlobaffirmât,vt fiab eo occi~ datur,non ßt propterea deßturtts in eumffierare. ïta eitfane,non intus in cordibuspiorum regnat in~ ' credulitas.fedßoris oppugnat.Nec lethaliter vulne-ratßuis telis,fed infefiat,aut eerießc ladit, vt vul.^ tiusßt fan.ibile. Fides enim, vt Paulus docet, nobis '* profiuto eil: ea telis oppoßta,eorum vim ßc excipit 'Vtprorßisdepellat,velfaltemfiangat, ne ad vita~ liapenetret, Semper entm ebpia mens emerget, vt cum Dau'tde dicat: Si ambulauero in mediovm~ braniorth ,non timebo mala,quontam tumecum es. Ambularecerte tn caligme mortis,eil terri, ficum, nec fiert poteii, quin fideles, quanttimuis fitmitudinis babeätßdperhorrefcant. Sedquontam

CAP. II, 168 InSTITVT. tlB. Ill, illacogitatio fupemt ,quodDeum habeant prtcfd^' temô’fui.faluü i:onfulentem,ßmul vindt ur tiw^^ feçuritate. Ita inipletur quod dtdt Iohannes in fi* xJoh.j.v. 4 fanonica,llaç elîviétoria c^ua vindt niundumßi^*^ veflra. Neque enim tantum inpralio vng, vel ci), vel contra altqtiem infultum affirmât fore vi' itricem ,fed fuperiorem toto mundo, quamuis lies impet/ttur.

Altera esitimorù ac trepidationisJfedes,ex^if‘‘ tarnen adeb nihil deçedit fidei fecuritati,vtfilidin* inde flabiliatur: nempe dum fideles vel exempl‘t^!' uinavltionisaduerfusimpios édita documentorniit vicefibi effe cogitantes,ne ijsdem flagitqsiratnDU in fe prouocarefibi contingat ,folicite cauent.: td quum miferiam fuam fecum recognofcentes, a Domino totipenderedifiunt, fine quo fi quolibet yen-ï.Côr.io. fluxos magis amp;nbsp;euantdos efie vident. Nam Afo-v.ii fiolus, dum propofitis flagellis, quibustn ifiaelid-cumpopulumolim Dominus vindicarat, terrorein Corinthijs incutit,ne fimilibus mailsfeipfisobfiri^ gant, eofidudam ipfirum nthil labefallat :fid W-lbid.v.ii porem camis modo excutit, quo fides obruimafi quam confirmarifiolet. Nec, dum à ludaorum cafi argumentum exhortandtfiimit, vt quiflat, vident to ' ' necadat,nosvacillareiubet, acfi noflraflabilitit-1 tis parum certi ejfimus :fedarrogantiam duntaxnt ^temerariampropria virtutis prafidentiam adt-mit,nedepulfisludais Gentes in eorum locum ret (eftA tferodùs infultent. Qu^nquam non fidelef tant'unt

tantum lUic alloquitur ,fid orationefua hjpocritof etiam comprehendtt, qut externa duntaxat jpecie gleriabantur. Verum etiamfi eletlù ac fidehhus hoc diüumacciptas, nihtl ex eo fequetur tncomnio-di. Aliud enim eSÎ, temeritatem, qua ex carnis re. licjU^s interdumJaniiif obrepit, reprimere,ne inani (onfidetitia lafciuiat; aliud, confeientiam timoré percellere,ne plena fecuritate tn Dei mifcricordia acquiefcat.

peremurfalutem noflram, non aliud exigit, nifl vt inDoniini virtutem, cum mult a noftri deiellione, fluflicereaffuefleamtu. Enimuero nihil tarn nos ad fiduciam ccrtitudtnem^animi in Dominum reij. ctendamexpergefaCit,quam noflri diffidentia, amp;nbsp;conceptaex confiientia neflrin calamitatù anxie. tas, In quern fenflum accipiendum ell, quod ell a-pud Prophetam, In multttudine bonitatis tua in-gredtartemplumtuum: adorabointimore.Vere et. iam Solomon, dum beatum hominem proriunciat qui terret aflidue cor fluumiquoniam induratione ** in malum cotruitur^ At terrorem intelligit, qui nos cautieres reddat, non autem quo afflict concida. mus: dum fcilicet animus diffiflus flbi, illius flducia reflnrat. Atquehoefuifle Apofloliconjilium liquet ex contextu,vbi metus amp;nbsp;tremoris cauflam aflignat Dei beneplacitum,quo dat fuis nbsp;nbsp;bene veile óquot;flre.

r. 11. i7® I N s T I T V T. L I B. H I. bonitatem ei tu, quia ip/â dutcedo fuauitasgfiif'^ hominem tti fetpfi deieitum timoré fimul amp;nbsp;ratione Muit, vt à Deo pendent,fe^ humiliterfi^ ijciat eiui potentia.

ISteque tarnen fie locum facimus pefiilentifii»!^'^ philofiopbia, quant nonnuUi fiemipapifta cudere dieinangulùincipiunt. Quia enim erafiant ill'»^ dubitationem, qua in ficholis tradita fuit, tueri queunt, confugiunt ad aliud commentum, vtf' duiiam incredulttate mixtam faciant. nbsp;nbsp;Ouotii^

in chrifium refiicimus,fatenturillicnos iuucndf plénum bene fierandi materiam : fed quia fieinfi^ indtgnifumtu tllis omnibus bonis qua tn chrifioMquot; bis offeruntur, volunt indignitatis nofira intoitH nosfluciuari i^hafitare. ïnfumma, confiientiiK^ fileftatuunt interfient amp;nbsp;metum,vtper interualbi amp;nbsp;vices hueatqaetllue alterner:fient verbô' turn fie inter fie confierunt, vttllaexoriente,hic of prtmatur: hoc refiurgente, ilia rurfium concidat. Si Chriflum (inquiunt) confitderas, certafialiis :fi ni teipfium reuerteru, certa damnatio. Quafi. ver'o chriflum ,velutiproculfiantem,amp;non potiusin-habitantem in nobis debeamus cogitare. Ideo enim fialutem ab tpfio expeblamus, non quia eminusiiobit apparent: fed quia nos corpori fiuo infltos non modo Çuorum omnium bonorum participesfaciat.fii Jhiqlt;^olt;3flpJius. Proindehoc ipfiorum argunicntunt fieretorqueo:Si teipfium confideras, certa damM-tiô: fied quoniam chriflus tibi cum omnibus boftù fuit

DeMODOPBRC. CHRISTI CRAT. IZiCAP.Il, fuifftc commumcatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia eius tua fiant,vt

fiiuetiumembrum,adeo^jVnumcuni ipfo; tuftitia twtuafeccataobruit:faltis eiustuam damnatio' nem abokt : ip/i fua dignitate intercedit ne in con-fiedum Det veniat tua tndignitas. Sic eil fane : Chrißum à nobùfeparare, aut nos ab ipfo, minimi cmuenitffed vtraij^ manufortiter retinere opor-tct earn, qua /è nobü agglutinauit,foctetatem.

Porto timor Domini, cuius teßimonium paßim defertitr fanélis omnibus,tametfi vnuseil,gemino tarnen ex fenfu emanat. Habet enim in fe Deus dr Putrisreuerentiam,dgt;quot;Domini. Itaque quiiUum tile volet colere,(p- obedientem illi fiiium fe prafla-te dr obfequentem feruum fludebit. Timor ergo Domini, fit nobis reuerentia honore illo timere tnixta.Nec mirumßvtrunque affeblum idem ani~ tuusrecipiat.Ham quificum reputat qualis fitno-bisPaterDeus:fiitis habet cauf, etiafinulU fint in~. ferijcur eius offenfionequalibet mortegrauius per~ horrefiat. Sed etiam(qua esl adpeccandi liccntiam (arnisnoflralafciuia ) quo earn modis omnibus co.. bibeanius,arripiendafimul eil hac cogitatio, Domi-no,ßb cuius poteßate degimiis, eße abominationi omnem iniquitatem, cuttts vltionem non euadent quiflagitiose viuendo eius iram aduerfumfeprouo (arint.

Qiwdautem Iohannes dicit, timorem non eße incharitate,fed perfeilam charitatem expellere fitjd timorem,quontam timor poen am habet, nibii

»ƒ M répugnât. De terr ore enim incredulitittii i]uitur,a quo longe differt jftefidelium timor. Fdi(' les enim offenfam plus quàm pcenam tint ent, timorepcenxpcrturbantur ,acfi ceruicibttsfuis^^' penderet:fed cautiores rcdduntur,ne ipfim fint. Sic Apofl olus, dum fide les alloquitur : falli,inquit,propterhocvenit ira Deiinfiliosibf Bph.t.T.d dentia. Non minatur in ipfos defienfuram,fed

monet,vtimpijsobea, quarecenfiterat fiagitife’^^ Domini prapar atam cogitent, ne amp;ipfi eamtxlf' riri Velint. Timorem bunc vulgo feruilem vocH'^^' Cr ingenuo voluntarioq, opponunt, quifilios Alq ittediam flieciem fubtiliter interferunt: feruilis ille amp;nbsp;coaélus affeclits animos interim fubigit, vt ad timorem Dei flonte accédant.

lam in diuina beneuolcntia, quam refliiceri di; citurfides ,intelligimus falutisac vita ateriMfr fcflionem obtineri. Nam fi, DeO propitio,nihil in''' deejfe potell: abunde nobis flifiicit ad faltW titudinem,vbi fiia dilelltonis ipfenos certioresfe' pra.,8o.v.4 cit.oflendatfaciemfuam,inquitProphetd, Ó’fe'' Kph.î.v.14 erimus. Fnde banc falutis noflr.a finiiiquot;'quot;'' fiatuunt Scriptura,qubdabolitis inimicitfi »nilquot;quot; bus ingratiam nos recepit. Quç fcilicet in»'quot;quot;'^’ Deo nobisreconciliato,nihilmanere periculii i}quot;'quot; omnia nobis bene fuccedant. Quare fides diledlquot;quot;'^, t)ei apprehenfa ,promifiiones habet vita prsfequot;'^ (^•futura,foltdamq^ bonorum omnium fecuri(dlt;n-

De modo ^ERc!. Christi orAt. 573 CaP.II» fed qualiseverbo percip't pote^. Nique enim vif£ huius aut longitudineni,ailt honorem, dut opes fibi ( ertb fides promittitÇquandà nihil ho^unt nobü ejfe cenflttutuni voluit Dominus) fid hat tcrtitudine (intenta e^ytcunquenos multd deficiant j qua ad ^tta kuiiis fubfidiUm pertinent, Deuni tarnen nun-» (inam defuturum.PracipUa autem eius fiCuritas in futura Vita expelldtione refidet,qiu extra dabium per Dei Verbum pofita eil. Qiucunque tamert in terra mifiria calamitates eos maneant,quosfua ddeHione complexus-eli Domintis, impedire ncque» Unt quin eius bcnsiiolentta plena fit félicitas. Pro» inde cuntfummam beatitudine Vellemtts exprime» ‘te,Deigratiampofitimus,equafiaturigine vniuer-fe bonorum Jfecies nobis profluunt. At que id pafi-fim obfiruare in Scripturis licet, nos ad Domini cha titateni reuocari,quoties non de aterna modo fialu» tc,fedquolibet bononoflroagitur.Q^aratione Da» ntdcanit,diuinambonitatem,dum in pio Corde fieti» titur,vita ejfefuauiorem amp;nbsp;optabiliorem.

f!onem,quodin ipfaproprte fides confifiat. Pametfi enim Deumper omnia VeraCem ejfeftatuatpropriè tarnen àpromijiione incipit,in ipfa coflat, in ipfdm definit.Vit am enim in Deo quant,qua non in man» datis autpoenarum ediclis,f'edmifinCordia promifi-fione reperitur,edqj non nifi grat tut a: quontam con ditionalis, qtia ad opera nojira remitttmur,non ali» ter vitam promittit, quam fi perfiiciamus eJfe tn

nobi! fit am. Jirgomifi fidem tremere ac vacillid volumu5,illam falutK promifiione fulciamus opo^' tet: (ju£ à Domino, vitro ac liberaliter,potius^i*^ mtferia noftraquàm dignitatis refieäu opferatn^' Rom IO V y QM^teApoftolusboc Euangelio tefiimoniamdefttti Roma.v.j nbsp;nbsp;nbsp;filtverbÜfidei: Legis tum praceptis^UjpinißioniS'

adtmit: quädo mbH est^ fideflabilire queat,nifi beralis illa legatio, quafiibi Deus mundii recocdH^'

■ garemus ,fidem habere reficcium ad omnes rttii Dei partes. Lantiim enim in^care hac duo volu-mus, nun^ ficilicet ipfiam confiiftere, donee adgtu-tuit apromifiione peruenerit : deinde non aliter fl'll f ipfiam concil'ari Deo,nifiquia nos Cbrifiocopuht’ Nihil babent in hacdoclrinamaleuoliq, carpat,ii faulu nobificum inuolttant in eandereprebenfioiiegt;

Kora.io ’-* qui Luangelium proprie appellatfiidei/èrmonetii, Hine verb rnrfium colligimus, quod anteexpfii'^^ tumfiuit, non minus verbo opus baberefiderthqiuifii fiubtum viua radice arboris.-quia non alq, tefte Lfi rfal.j.v.ii uide,fierareinDeopOjfiunt,ntfiiqut noueruiittumt eius. IJae aute cognitio ex cuiusq^ imaginationeiie eiitfied quatenits Deus ipfiefiua bonitatisteftisell. Qi^didePropheta alibi confirmât,Salustuafiecan-pfal.iij.v- dumeloquiumtuum. ltem,Sperauiin verbo Wi fialuum me fac. Vbi notanda eil fidei ad verbiun rel.itio,deindefialutisconfiequentia. Neq^tamenin^ terea potentiam Dei excludtmus,cuius intuitu nifi fefides fiufitentet , nunquam Deo tribuet fittum honorem. Hine ida tarn crebra in Scripturit redeni-

De modo PERG. CHRISTI GRAT. X75CAP.U. ptionis memoria,ex quadifiere pot er ant ifiaelitit, ^eumtjiii femel autor fuerat falutis,aternum etus fore cuflodem.Suo etiam exemplo nos admonet Da-utd,eiua prtuatim fngHliscontulit beneficia Deus, adamfirmationem fideieitts tn pofterumvalereti~ m'ovbideferaiffenosvidetur,fenfu5 nofiros longius txtendereconuentt,vtvetufta eiusbeneficia nose-Sigant,ficutialio Pfalmodicitur: Memor fatdierii antitjuorum: mcdttatusfum in cun^is operibus tu- J, ’ •t.cii'c. Item, Recordabor opernm Domini amp;nbsp;mira-bdnim em ab initio. Sedtitiiafine verbo euanidum ell,quicquid concipimus depotentia Dei amp;nbsp;operi-bitstnon fernereafferimusnullam ejfefidem,donee gratiafua teftimonio praluceat Deus.

ntnes cdcltidimusiquado amp;nbsp;eius agnitione totttPu- ’•Coi'*-»-'* angeliu Apofloltis cbcludit, amp;nbsp;alibi docet,quotquot fimtDeipromifiiones,in ip/(gt;eJfeEtiaamp; Amen. Cu- x.co.t.T.io iusreiin^pmptu esiratie.Stci.d.n.poUiceturDeus,eo ieneuolentid fuam tefiaturivt nulla fit eins ^pmif-fio,qnon fit dileHionu tefitmon’d.Atq. extracotro-uerfidesl,nemine a Deo extra Cbrißu diltgi lilleell Matt.5 v. 17 Tihtisdiklltts ,in quo refidit cir acquiefiit amor Pa tris, 0quot; ad nos deinde ab eo fe diffunditficutt docct Paulus,nos gratia adeptos ejfe tn dileblo.lpfo igitur Eph-'- » * inteTcedete,ad nos deriueturacpertieniat oportet.

j la/mifiio nobis offerturmecabfurde a Paulo doceri, B-om'«'’’’ in ip/i confirmari adimpl.ri quacuna, fiint Dei promifiiones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S a

Àtlt;jaeh£Cquidem nudaexternaq^verbi Dei monjiratto abund'e adfidemfaciendam/kfficereii' bebat,nifi cacito! perutcacta^ noflra impediret. ( rum (qua mentis noftra ad ‘vanitatem eHprope'^ fio) Det veritati nunqtiam adharere potcSl: hebetude e^l,ad etui lucent femper cacutit.Prei»^^ fine Spiritui fancli tUumtnatione, verbo whil^' gitur. t^ecfatis fueritmentemeffe Dei Spiritu H' luminatani ,nifi c^eius virtuee cor obfirmewf fulciatur. Ergofingulare Dei donum vtroque»^''“ do eil fides, amp;nbsp;quod mens hominis ad degufiaiti^ Deiverilatempurgatur,lt;ir quod animus tn esß^' bilitur^ Neque enini fidei tantum inchoatife^ 2. Tlmot. T. Spiritus, fed pergradus earn auget,donee ed »es iquot; v.t4- regnumccelefieperducat. Egregiumtinquit Gal.j.v.i depofitumferuato,per Spirit urn fanclutn tje' habitat tn nobis. Dabetur id quidem patadoxid' ton, quum dicitur, neminem, nificui donatunlß^’ pojfetn Chriftumcredere-.fid ideoparttm,quei^’‘^, antmaduertunt,velquam reconditafit ac ful/l:'»“ ceelefiis faptentta, vel quanta fit in percipiendis my ft er qs humana hebetudo : parttm quod adßf»’^ tuamftabtlentq, cordis conflantiam, hoc eil ipeefP puantfideiparteniinonrefiiciunt.

Wat.n-v.» natur)nenio eil tefiis nifiSpiritus hominùqdH’^ Mlt.'ió.v. 17 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eil,diuina voluntatis qut certtts effethonielld('

etiamprofunda Dei ;perquemfit vt mentent Chti- n»».«.»-fit teneamtu : Nemo potedl venire ad me ( inquit J ’* ntfiPaterquimijit me, trttxerfteum, Quamobrem Chrifltii regnifiui myfieria /luobtudifi:ipulisprada-re edifiirens,nihil tarnen proficit, donee fenfitm tl-lit aperit vt intefligant Scripturas. Sic edodis di-uino eiw ore Apoftolis, Spiritus tarnen veritatfs mit teniiu ell, qui ipfiorum mentib^s eandem inftillet di)clrinam,quam auribus vfurpauerant. Verbum ^MdemDeiinftarfiolisell omnibus affulgentis qui~ bus pndicatur :fied nullo cum frudu inter cacos. Hosaittemnaturacacifiumusomnes hat tnparte: proinde in mentempenetrare nequit, ntfi interiore tllo ntagiftro Spiritu, perfiuam tUuminationem adi-tumfaciente,

jj Alibi plenius oftendimus, quam non fint idonei homines aderedendum. Itaquenon fatigabo ledo-res eadem repetendo.Sufficiat Spiritumfideivofari lt;sPaulofidemipfinn,qua donamur à Spiritu,non autem quam natur aliter habentiis.ldeo precaturpt inlhcffalonicenfibus impleat Deus omne benepla- ^-Theffi «f«»! fuum opusfidei in virtute. Vbifidem vo-cans opus Dei,loco epitheti infigniens, appofitiue 'eocansbeneplacitum,negat ejfie ex proprio hominù motu: neque eoeontentus, adiungit,Jpecimen ejfis virtutü diuina. Acquit magis in tarnpraclaro dono fiiam liberalitatem illuflret Deus, non omnes eo fromifiue dignatur :fedfingularipriuilegio imper-tit quibus vult.Cuius rei ante citauimus tefiimonia:

interprcs Augufiinus exclamât-Jib, I SeiU:t''rdcieret,tpJumquoquemäeredo»ie/clt;^ iüh.6.v.44 niertti:'S^en,o,inqutt,venttadme, niß Paterim^ traxeriteum,(ir cui datum fueritaPatremeo f^^ rum eü quad duo audiunt :vnuicontcmnit,t^^\ aficndit.Qm contemnit,imputetfibi : qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tionarrogetßbi. Hucreditfumma, c.hrifluwA nés tnfidem lUutfiitiat Spiritusßsi virtute' inferere in corpusßium vt fiamus bonorum o”''’''

Rcfiatdeinde vtquod menshaußt.incur tranSjUndatur. (^^odßveramentis intelUgf'^'*’ eiusillumtnationem ejße verum esl: in talicordii^^' ßrmatione multb euidentius eius vatus quo ßctbcet maior eSi cordis diffidentia ei»^* metiscacitas,^animumficurttatemßrut'. mentem cognittone imbui diffic l us edi. froiiiili^l' j Eph.i.T. ij ritusßgilli vice fungitur ad easipßis protniß^^’ incordibus noflrù obßgnandas .quarlitn cert^' nem pn 'us mentibus impreßit,at^ ad conßriit^’’' das dp' conßttuendas arrha locum tenet. Ad Ciquot;^ i.Cot. s. r.s thios.Qui vnxit nos Deus fait) qui ßgnauit c^S“ dedit arrham Spiritus in cordibus noßris. _

Pieq^veroobiitus [um, qtiod ant'edixi.d!'^'^* memoriam aß.due renouâtexpertentta,fideinp' licet varijs dubitationibus impellt, vt rarofedi^^ ßnt piorum mentes, Jaleem non femper tranquilloflatu :fed qutbußunq^ macinnis tue, vel ex ipßotentationumgurgite emerguntA

flattmefuapermanent. Securitas quidem hacfila feuet actueturfidem ,vbtflatuimus quad in Pfal-nodicitur,Domtntt5 proteétio nofira,auxihumin v,j trtbiilatione : ideo non timebimus dum contremi-fiettetra, ér tranjilient montes in cor maris. Hac etiamfisauißima quics abbi celebratitr. Decubui, püI.j.t. « amp;fimnuincept,(-r fnrrexi, quia Dominus ßsfiepit nte. Non quodaqu.’bili tenore femper ad latambi-iaritatëcompofitus fuerit Dauid:fed quatenus Dei S^atiujp modofidei^ufiabat.^loriatur fe intrépide defiicere quiequid mentis pacem inquietare pote~ rut.Ideo Scriptura,dum adfidem hortari vult,qui~ efiere iubet. Apud Efaiam,Jn Jpe óquot; filentio ent for- eCi.jo.t.,j titudoveflra.ïn Pfalmo,Sile lehoua, amp;nbsp;expeäa il-ium.QuibusreJJitndetilludApoßoliadHebraos,Pa- Heb,ich»,jlt; tientia opus ell,amp;c.

Hine iudieare licet, quam perniciofsm fit fcho^ laflicum illud dogma, nos de gratta Dei erga nos no aliterßatuere poße, quam ex conieblura morali, proutfevnusquisqj non indignum ea reputat.Pqui,, dem ß abtperibus aßimandum ßt,qualiteraffeblus ßttrga nos Dominus,td ne tenui quidem contedu-rapoße nosaßequifatcor : fed cum fimfbei eßgra-tuita pron’ßioni reßondere fides debeat, nullus ambigendi locus relinquitur,

Atqui temeraria pnefiimptionis eße caufantur, indubit at am voluntatis diuinanotitiam fibi arrogate, Id quidem iüis concéderem,fi tantum nobis

fimeremtiSiVt tngetiij nofiri tenuitatt lcti:us incowprthenßbile Dei confilium. Sedv^^ funplietter (um Paulo dictmus, not aecepijfe no” i,Coi.ty''^ jpiritum huita mundt ,fedspirttum(juiex Deeel^’ quo docente fitatnusquAa Deo donata funttmltioi quid contra obgannirepoffunt, quin Spiritum (ontumelioseincejjdnt I Quodfi ab ip/b profeHttin reuelationetn velmendacij, vel incertituditiù, ambiguitatis inßmulare, horrendum eplßtcnlog'quot; umtin ajferenda certitudine quiddelinquiwwl^'^‘ rurnhoçquoquenonvacarewagna tenierittito ox-clamant,quod de Chrifli Spiritu ßc audemfußo' rinri. Paulus eos demumfiUos Deipronunciat,'!'” RomSpiritu aguntur : hi agi proprioßiritu, dii“”0 jbid.'i lt;s nbsp;nbsp;nbsp;autem pacuos eße polunt qutfuntßlijDei.PxSp-

j.ioh.3gt;V' ’’ ritii,quem nobis, inquitIohannes ,ßcimus ,qnodi” nobis nianet. Et quid aliud quam chrifii prointfiO' nes in dtibtum reuccamus, dumßerui Deißne ipf“” 'S- s Spiritu haben polumus, quemfuperfitos onines f/* fußurumfe denuntiauit ? Quid ,qubd Spiritui ƒlt;quot;' {lo iniurijßumus, quifidem,opus eiuspeculiarc,”^ ipfoßeparamus?

3 c fideifirmitudinem aliunde adoriuntuvW’’”' pe,ettamßßcundum prafentem iuflitußatuni,de gratia Dei tudicium fumere üceat, manere tante” tn fußtenfofinales perfeuerantia notitiam, Egreß” perofalutisfiducia nobis relinquitur, ß adprtfrns momentum nos eßeingratta,coniePlura moralie-ßtmamus, quid in craßinumfit futurum tiefiiomn-l9nSlt;

lige aliter Apoflolus: Cert(),inquit ,perfuafnifum, Rom.s.v.ji ^uodneijue Angeli, necpotefiates, nec prtndpatns, neque)nors,nei]uevita,nequepreefentia, nequefu-tura diriment nos à dtleilionequA nos Dotninns in Chrißo coinpleclitttr. Deinde quàm prapoflerum tli,‘tdpun^ugt;n temporis Itmitarefidei certitudi-nem,cutusproprifim eil, fttperafis huius vitaßm-tijs,ad futuram hnmortalitatem protendi i

vel defcriptione potiùs, quant fiia dijputationi ac~ (omntodat,minime aliéna eüivbi docet cjfe rerum Hcbt.xi. v.i ßerandarumfubßßentfant,indicem non apparen-tium, Jüamper-lsssi^aiTir ( quo vocabulo vtitur) quaßfulcrum intelligit, eutpia mens innitatur incumbat, Acß diceret ,ßdem ipfam certain quan~ dam eße acßecurampoßeßtonem eorum,qua nobis à Deo promtßaßunt. B.urßum rf fupra omnia qua in mundoßtnt, adem noßram intendamus, addi-dit,fecuritatem hanepoßidendi, eße rerum qua in ße iacent,ideo^non videntur, Siquidem euiden-tia ( vt Paulus ßcribit) ßes non esi : nec eaqua vi-. ró. ». v. i deKus,ßeramus:dumverb indicem appellat reru nonprafentium (nam Grace esi'i^iyy^Q-) perin-de loquitur acß dictret euidentiam non apparenti-um return, vifionem earum qua non videntur, Et-enim quaadfaltitem noßram pertinent,in fe ,ßua^ (vt dicitur J natura cerninonpoßunt: verumipfa yerbo duntaxat tntuemur: eius veritas ßn

lam verb vbteunquevmaerithaefides,fieriw^^ poteritquin fi)em aterna fiilutis exfegignat amp;nbsp;erat: qua Jiiblata, qtiamlibct difierte atqueornate de fide difieramus, nullam habere conuin-cinuir. nbsp;nbsp;Namft fides f vt audit urn ell) certa di

de veritateDE I perfuafio,quod nec mentiri nobis, KeefaUere,nec irrita ejfe queatiqui banc certitsi-dmemconeeperunt yfimul profelib expectant fire vtpromifitones fuas DEl^Spraßet: vtm fuiinn‘S nihil aliudfitßes,qudmeorum expeclatio qua vt' re à Deo promifia fides credidit. nbsp;nbsp;ita fides Deutn

veracem credit : fpes expeclat, vt in temporis ocCit^ fioneveritatem fuam exhibeat : fides credit nobis efePatrem:ßes expeHatvt fe taient erga nos fini' pergerat: fides fundamentnm ell cut fies incuffl-bit -.fies fidem alit ac fuflinet. Vt enim expedi' re à Deo nemoquicquampotell,ni/tquipriiiscisss promtßis credtderit: ita rurfiis fidei noftra tmbe-(tilitatem,nevelut fefia concédât, fisfitneri acfi-neri patienterfierando cir expeclando oportet. At-que omnino quotnominibus necejfartafintfieifib-fidtaad fidem fiabiliendam ,meltiis patebtt,ficO' gttemus quot tentationum formis impetantur fit (oncutiantur quiverbam DEI amplexi funt.

Primum Dominus, promißionesfuas dtjferendo, iliutites fape quam provotis nofiris ,fufienfos ani-jninol

De MODO PERC. 0 H RI STI GRAT. iSj CA P. II. »!! nos tenet:htc officium nbsp;nbsp;jpei,j!rlt;tflare quodtu- Habac.x.v »

iet Propheta: vtfi moram ill^fecerint, expeücmus tarnen. Interdum non modo langucre nosfinit fied apert,im indignationem pr^ fie fert : hicffiem miil-tomagis fiuccurrere neceffie e^t, quo, fiecunduntal-tenus Prophettediiium ,pofiimus expeétare Domi-nuni,qutabjconderit faciem fiuamà tacob.

Propter hanc turn coniuncitonem, turn affini-tatcm, Scriptura interdum fiidei amp;nbsp;ffiei vocabu-la confundit. Nam quum Petrus docet, virtute DPI nos per fidem cufiodirivfique adfialutisreue- i.ret.i.rj lattonem : qtiod ffiei magis quadrabat ,fidei tribu^ it: ncque immeritb, quando ïam docuimus nihil aliud ffiemeffieqiiàmfidei alimcntumamp;robur. Nèq^ iani obfcitrumen:, quant infiulse Petrus J.onibardus duplexffieifundamentunt iaciat, Deigratiamamp; tperiim meritum. Non huic alius fcoptu qudm fidei effiepotePi ifideiautem iant clarifiime expofiui-musvnictim effie fcopum ,DE1 snifiricordiam : in quamvtroque(vtttaloquar )ocu!oreffiicere debe-at. Sed operapretium esi auficultare quant viuidain adferatrationem. Siquippiam ( inquit)finemeri-tis ffierare audeas, non ffies ilia,fed prafiumptto di-cendaerit. Quis non mérita,amice ledor, taies be-flias execretur,qua t entere (!?' prafeumptuose fieri nttnctant,fi quù Deum verace effie confidat?Nos verb, quando videmusDei oraculis iuberi peccatores fiiem fialutis concipere, libentertantiimprafeuma-musdeveritateettUjVtfiolaeiut mifiericortbafiet't^

abieda opemm fiducia, bene Jperare audeamut-'Utt.ÿ.v.i» ^on fallet ipfe, que dixtt: Secundum fidem ri'* ßramfiat yobù^

't' Tfi iam aliqua ex parte docuimus, quomeihi fides Chriflum poßideat, amp;nbsp;per ipfiim fin*' mur eius bonis: hoc tarnen adhuc obfcurum effet,»gt;■ fi effeduum quos fenttmus acçederet explicatie-îüonabsre fumma Euangelijftatuitur inpœnttett-ttaamp;remifitonepeccatorum. lam quum vtruttig nobis conférât Chrtftus,(^vtrunquefide confequa-mur, Vita fetlicet nouitatem reconciliattonein gratuitam : ratio amp;nbsp;docendi fériés poflulat yt it vtroque hoc loco differ ere incipiam. Proximus au-tem à fide ad pcemtentiam nobis erit tranfitusiquia boccapite probe cognito, nieltùs patebit quomoie fobtfide nbsp;nbsp;mer a venta lufltficetur homo, neque ta

mers àgrattùta iuftitia imputationefepareturrea-lis ( vt ita loquar ) vita fanditns. Pcenitentiatit verb non rnoîTo fidem continuo fubfequi,fed ex et nafci,extra controuerfiam effe debet. Quunieniin renia (ir remißioper Euangelq pradicationem idea offeratur,vtà tyrannide Satana, peccati iugo Gquot; mtfèra feruitute vittorum liberattss peccator in regnum Dettranfeat: certe Euangelij gratiam neme ampledi poteSi,qui»exerroribusvitapriorùin

De MODO PBRC. CHRISTI »RAT. îSïCAP.IIt, reclam viam fi reci/nat, totnm^ fitum fludium upplicet adpœnitentia meditationem. Q^bus au~ tem videtur fidem potitis pracedere panitentia, (juam ab ipfi manare Velprofcrri,tanquam fracluf ab arbore, nunquam Vii et usfuit Cognita, amp;nbsp;rtisni. uin leui argumente ad id finttendum ntouentur.

iiibuspepulum ad refiptfientiam primitm hortan-tur: deinde regnutn calorum appropinquajfefîibq~ (itint.Atqutdutninfillabarum contextu fuperfli-tiose harent,non animaduertunt, quofinfu inter fi verba ida cohareant. nbsp;nbsp;î'iant duni in hune modum

(oncionantur Chriftus Dominus amp;nbsp;Iohannes,Pce-nitentiam agite,appropinquauit enim regnum cœ-lorunt : annon refipifiendi caufam ab ipfa gratta amp;nbsp;falutis premifiioneducunt? perinde etgo Valent eo-rum verba acfi dicerent, Quoniam appropinquauit regnumca:lorum,ideorefipifiite. Fefelliteosforte, quid multi confiientiapauoribus ante doman-tur, qudm imbutifuerint cognttionegratia, ime eamguftauerint. Sednonhîc agitur, qudm Varié nos Chrtßus ad fi trahat,Vel praparet ad pietatis fiudtum: tantum dtco, nullam rellitudinem poffe inuentrivbt nonregnat Spiritus ilie,quem accepit vt eum membrisfuis communicaret.Deinde,ficun- pgijj,. dum iüud Pfalmt, Apud te elipropitiatio,vt timea-ruinemovnquam Deum reuerebitur ,nifiqui fibi fropitium confidet: nemo fi ad tegis obfiruationem bbenter acetnget ,ntfiqHi perfuifus erst ei placere.

funobfeqtùatqum in ignofcendo amp;nbsp;tolerandisvdill tndulgentia,fignum eü pat erntfauoris.

C^terùmdepanttentia doStt qutdamvirideti^^^! etiâante hxct'epora,quumiuxta Scripturaregid^ fimpbciteramp; jinceré loqtà relient, dsxeruntcoH' fiare morttficattone amp;nbsp;viuificattone.Ac voces qui^ ifta ,fi modo reila conflet interpretatio, vim pecW-tentta.fatis commode exprimunt,fed quod v'!a!fi(‘gt;‘

tionem acctpiunt pro hctitia quant recipit ,inigt;n^gt; ex perturbatione 0“ metu fedatus, non affentut-quum potittsfantle pieq^vniendt fiuditmfignißcet, . quodortttir ex renajcentta : quafi dicereturdiotoi' ' nemfibi mort, vt Deo vtuere tnctptat.

AA.10. V.2I pugnat cumeoquodPaulus in Altis dictt, fe luilsii amp;nbsp;Genttbus tefltficatum in Deunt pœnitentiani fidem in lefum Chrißum. Vbi tanquam duo diusr-fapœnttenttani amp;fidem enumerat. Quid igiturl Anverapcenitentia citrafidem conßflerepotedl Minime, t'erum et fi feparari non pofiunt,difttn^i‘f tamëdebent. QuemadmodÜfinefpefidcs non esltff tamëfiides acfites variafunt: it a pœnitetia cfi fides, quanquam perpétua tnt erfe vtnculo coharent, nta-gis tarnen coniitngtvolunt quant conftindt. Eqiti-demnecmelatet,fubpo!:nitentia nomme totam ai Deum contterfionem comprchendt, cuitis pars neit poflrema fides eli,fedquofenfu,facilim'eapparebit, vbi vis ac natura eins expl. cat a fuerit. PctnitetiM ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noineii

De modo PERC. CHRISTI ,grat. «S/CAP.IIR nomen Uebraisà conuerfione vel reditu, Grxcùà

‘ I depofitapriflina mente, nouam induanius.Quam-obremnonmale, meoguidem iudicio,ßcpœntten-

^ I tia definiri poterit,pjfe veram ad Dcum vita no-' : nbsp;nbsp;flraconuerfionem, 4fineer»fierio^, Dei timoré pro-

' j feétam,qua carnis noftra veterise^^ hominis morti-ficattone (iyjpiritusviutficatione confier. Vndefia~ crabißorta pœnitentiam dicit agi poslDeUin,vbi hommes gui in fuis cuptditatibns,eopostbabito, la~ fiiuiebant, tncipiunt verbo eius obfequi : dr dtici

Sedantequàmvltrà procedimus, definttionem ànobispofitamdilucidtusenarrare conducet. In qua tria funt praeipuè capita confideranda. Pri~ mum,qttum vit a ad Deum eonuerfionem nuncupa-mits, transformationem requirimns, non in operi-bus tantum externis, fed in anima ipfa. HuUtts lo~ eus etlexquomeliùsperfiiieereliceat ,qua fit ger-manapoenitentiaproprtctas,quàm ex4. cap.tere-mta,Siretterteris ifrael, inquit Dominus, ad me je, 4 y, reuertere. Arate vobisaruum,amp; nolite ferere fu- ibid.j per fiinas. Ctrcumctdtmini Domino, auferte ibid. •* praputia cordtum vefirorum. Vide quomodo nihil effecluros denunciet in ftudio iuflitia capef-fendo, nifi reuulfa tn prtmis ex penitifitmg corde

impietasfuertt. Et quopenitus eos afficiat, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cumDeoeffenegocium, apud quem ter^iuerfin^^

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rem prapoßerot hjpocritarum corratus irridet i’

sfa.s«.»,« ßtids, qut extertiam in carentotiqs reßpifientia»^ \ ßrenue quidem moliebantur : at interimfafiiml^ iiniquitatis, quibut colli^atos tenebant pauperdi dißbiuerc non curabant. Vbi etiamptilcre oflenid in quibtts proprie ßta ßt officß peenitentiA «o'* ßcta.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docuimustpfarnproficifii, Prius cnirn quam add'

ßpifientiammenspeccatoris inclinetur,diuiitiigt;gt;quot; t dicq cogitatione excitari oportet. Vbi autem bd | cogitat 10penitus infiderit, Deum aliqtiando trib«' nal conßenßtrumadexigcndam Omnium dtciorum faciorumq^ rationem : miferum hominem interqufquot; - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efiere nonfinet, nec punllum temporis reßitaih

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quinperpetub ad meditandum aliud vita infiitit'

® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curequeat. OuareScripturafape, dum adprtW'

■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineusycir nonfit qui extinguat,propter maittiam d-

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;7,v.,o perum veßrorurn. In condone Pauli ad Athénien^

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fies: Et tempora quidem huius ignorant ia quam ha'‘

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denus difitmuldrit Deus, nunc annundat hominP i

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßatuit dient in quo iudicaturus edl orbem in aqui'‘

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;täte:

II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

^EMoDo PERÖ. CHRISTIGRAT. 289 CA P. I tl» amp;nbsp;alijs complurtbtis locis. Jnterdum dpu^

iatti irro^atif,Denm ejje iudtccm deda~ ^uopeccatoresficü reputeht,peiöra fibi immi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^9-Ç^nidverb à peccattborroret^odio conuerßo ^«i'gt;oatur,ideo triflittam quafecundum Deum cH, P«:nitentia caufamfacit Apaflolm. Iriflitiamau^ i.Co.y.v,io ^^ß^ficundumDeumappellat, vbinonpcenam jtio~ ’gt;^xhorretnus,fedpeccatum ipfum,ex quo dißlice-te Deo iwelligimus,odimus execramur : nec mi.

cants nofira pigrities : imb non fufficerent eiiu fifpori^punitiones, ntfiferulas exeren. »ealtiuspenetraret DeUt. Accedit etiam contu. ^«‘ftiatquamvelut malleis contudi neceffeePi. Ergo figt;eetitatem,qua Deus rtitur minando s ingenqno. flttptauitasab eo extorquet : quia dormientesfiu. flra blande alltceret. Teflimonia non recito, qua paffim occurrunt. Alia etiam ratione timor Dei y peemtentia principium eSi : quta etfi omnibtssvir»^ tutum numeris abfoliita fit hominis vita, nifi ad Dei ctiltum referatur, lauddri quidem poterit d mudofed inccelo mera abominatio erit : quando pra cipuaiufiitupars ePl,fuumtus dr honore Deo red.

Tertio loco explicandtim reflat,quale fit ifttid I ^vod dicimus, poertitentiam duabus partibus con~ • fi-tte: mortificatione fcilicet carnis,d}' ffiiritiuVi-

Tfil Ktficattone. Id Prophets liquida exprimunt, qttitii u ’ nbsp;nbsp;‘ nbsp;dicunt.Definedmaloiamp;facbonttatem.Quaenut

qua maima amp;nbsp;peruerfitate referta eil.Prtmmiti' que ad obedientiam Legii eins ingreffiueU ilia turanofira abnegatio. rofiearcnouatiottetn defi‘ gnanta frubttbus qui inde confiquuntur ,iiifiiM indicia amp;nbsp;mtfertcurdia. Siquidem nonfatisfuti'it talibiu offices rite defungi, ntfi mens primtiin iffi amp;cor iufl!tia,iudicij,mif:ricordilt;t. affeäum indiii’ rmt.ldfit ciiin Dei Spiritus intinblas fiuftnddi' te animas noßras nouis c^ cogitationtbtts 0quot; clibus ita imbuit,vtnoua iure haberi que'ant.Etctf te vt natur aliterfunius aiierfi d Deo, ntfi pracedat abnegatio noflri,nunqHa ad id quod reltu elltcndi tntis.Nomenporrb ipßim mortificationis admonct, quant difficileßt obliuifci prioris natura:quia colligimiis non aliter nos formari ad Dei timoretii, amp;pietatis initia difiere,ni ft vbigladia SptritHSViii‘ lent er in ntbilum redioimur.

Vtrunque ex Chrißt participatione nobis con- ' tingit. Kam ßvere eius morti communicaiiius, i-ills virtute crucifigitur vet us naßer homo, (fi ti corpus entoritur,ne amplius vigeat prima natn^ i..oixt.s.r.s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^otruptto.Si refurreltionisfumusparticipes ,per

earn fufiitamur in vita, nouitatem, qua Dei luflitu refiondeat. Vno ergo verbapaenitentiam interprt-tar regenerationeni, cuius non alius ell fioptis, ntfi v(

Vtima^oDei qua per Ada tranjgreßionem fœdat/t amp;nbsp;tMtîim non obliteratafuerat, in nobis reforme-tur.SicdocetApoflolus,cumait: Nos autemreue- i.cohj.T. lata fade glortamDotnini reprafintantes,inean~ ** dem imaginem transformamur ex glorta inglori. am tanquam d Dommi Spiritu. Proinde ifia rege^ VerationeinDeiiußttiam,chrißi beneßcioinßau- i.Cot-i.f. Tamur,dquaper Adam exdderamus: quo modo in integru reflituereplacet Domino,quofiunq^ in vita hareditatem cooptât. Atquehacquideinßauratio nonvno momento,vel die,vel anno impletHr,fed per continuas, imb amp;nbsp;lentos interdum profebitts abo-IctDeus in elelUs fais carnis corruptelas: repurgat tosfordtbus,ßbiqjin templa confecrat,finßu eorum omnes ad veram paritatem renouans, quo fe tota vitaexerceantinpoenitentia,fcidntque huic mili-ttanuUumnifi in morte eße ßnem.

ta Sic ergo dpeccatiferuitute liberantur ßlij Dei per rcgenerationem,non vt quaß plenam libertatù poffeßtone ia adepti,nthil ampliusmoleßtad carne fua fentiât: fed vt illis maneat perpétua certaminis materia, vnde exerceantur : net^ exerceatur modb, fcdinfirmitate quoque fiiameliàsdifcat. Docemut itaque, infandis, donee mortah corpore exuantur, femper effepeeçatum: quia in eorum carne refidet tüaconcupifiendiprauitas,quacumreciitudtnepu ^N4f. Hoc,quantum adfan£lospertinet,regnum a- fetra.6. d» mittit tn terra,périt in c«lo.

QMdautemApoflolus in defiripttone paniM' ti£ fèptem affeüiones ct:m pœnttintta coniund^ ' enunierat, id optima caufafacit.Sunt antemftti^' um aut filicitudo,excußtio,indi^natio,timor, ßderi!im,zelus iVindtita. Dicit extriflitia, q^ß' (undum Deum e^,excitarifilicitudtnem, idc^t ad diligentiam ir attentionem,vt à Dtaboli laqiK' ü penitus fe expUcet,vt ab eius infidijs meliusß^^ catieat,ne 4 SpiritusßnbligubernattonepoHlsuC excidat,ne fecuritate opprimâtur. Proxima eilex-£ufatio,qua in deprecatione magis pofita eil, qUiKS cauftsfiducia. Q^literfiliq non reprobi dum ewsx fua agnofcunt ds“ confitentur, deprecationem tà' menadhtbent. Atqytealocumhabeat,quibusfeß-funt modis teftantur,femtnime abiecijfe eamqufus parenttbus debentreuerentiam. Sequitur inili^ui' tio, quapeccatorfecum intus frémit,expoßuUtiß' bl irafcitur, dumfuam peruerfrtatemfuamqjiul^^ um ingratitudinem recognofrit. Timoris nefriuf inteUigit illam tnpidationem qua mentibus iiefisis tiic:ititur,quotiescogitamus,amp;quid nos ftmtis Ult' riti,amp;quam horribilis frt ira diuina feueritM i» peccatores. Mirabili enim inquietudine tune »w vexari necejfe eil, qua tum ad humilitatem nos eus dit,tumcautiores in pofterum reddit. Defrderiuiu mihi videtur pofuiffe pro fidulitate in officio e^ol/quot; fiquendialacritate, ad qiiii maximeprouocare nos debet deiiclorum noftrorü agnitio. Hue qiioqfrerti-net zelus, quem continuo fubiungit.Ardorem enim frgtiißciit,

Dlt; ■i t'

lt;ll t'

f f 't

1 I (

De MODO PERC.CHRISTI CRAT. ïpjCAP.III» ßgntficat,i]uoacceKdimur vbi aculei iüi nobis ad~ mouentur: Qwdfeci ? nbsp;nbsp;nbsp;me prxcipitaueramini~

fimihi Dei mifericordia fubtieniret ? Poflrema clï vindicla. Quo enim feueriores in nosfumus,amp;a-(fiore cenfiira guaflionemhabemtu depeccatis no-fii^ifieodebemus/perare magispropitiumacmißri-cordein Deum. Sentiunt fane pij, qnalespcenafint flt;tdor,confufio,gemitus, dißlicentiafui, nbsp;nbsp;reliqui

affectus qui ex fcria deliblorum recognitionena~ fcuntur. Semper tarnen ex Apoflolipracepto ca- j uendum,nepeccator,du}nfeaddißlicentiamfili-citat,n:miaformidine oppreffus deficiat: quiahcc modo refugitur Deus qui per pcenitentiam nos ad fivocat.

i6 lam amp;nbsp;pcenitentia fiublus qtiales fint,intelligi poteH: nempe officia piet at is erga Deum, charitatu erga homines,adluc in tota vitafanbiimonia ac pu-ritas.Deniq,quomaiore quisque ftudiovitam fuam exigit ad normam Legis Dei,eo certiora pceniten-tia fua figna edit.

nerem cum alibi fi'cquenter, turn prafertim apud loelem commemorari audiunt ,præcipuam refipi- loel.î.v.« fcentiapartemieiunio (^fletu metiuntur, toUcn-da eil eorumhaUucinatio. Ouqddeconuerfionetoti us cordis adDominum, deÇfctfiiione non vefiimen-torum fidcordis illic dicitur, refipifientia proprium eil; fietus autem amp;nbsp;ieiunium, nonvt perpétua lt;«t necejfaria etus effebla fubnebluntui ,ßdßecia-

Um habent circumflantiam, QMniam grauift-muni ludiiü excidiumimminere vaticinatm fiit' rat, iram Dei fuadet anteuertcre non tantum ri' fipifcendoyfed mœroris indicia pra fiferendo.Quat-quam autem cinis faccus Ulis forte teinporiixt magis conueniebant: flet'M tarnen (s' ieiunij valii epportunum fore intet nos\fum confiât,quotiesd^ dem aliquaniyaut calanutatem nobis mtnari fuerit Dominus. Se emmadvltionemapparariiÿ quodammodoa:’maridenunciat,vbi periculiimaf parère facit.Bene igiturPropheta, qui fuos adflc«* amp;ieiunium,hocelt,adreorummœftitiam, cohet-tatur,de quorum fiagitqs confiitutamquafliotif’’’ patilb ante dixerat. Quemadmodum nec matt /gt; diefecerint Bcclefiafiici pafiores,fi dum impendt'^' tem fiiorum cerutctbus ruinam vident,ad ieiunin'” fletum properandum vociferentur : modo eilpracipuum,maiore(ir tntentiore curaéquot; fèmper vrgeant, fcindenda fcilicet effe corda, Vefiimenta. Extra dubium e^,nonfeniperpundt^' tia coharere ieiunium,fed calamitofis tempon^''^ peculariter defiinari,vnde 1^3- cum luctu cotttunÿ' M»t r IS Chrifio,duni Apofiolos ab etus necefiitate ah-foluit, doneefuaprafentia orbati moerore conß^^' rentur: de folenni ieiunio loquor.

Atque hac quidem confeßionis fieciespuobi^ etl,qua nos damnantes coram Angelis ’ prauenimusiudiciumDei. Nam eorumfiÿ^'^‘^^^

De MODO. PERC. CHRISTI. GRAT. 29? CAP.III* CDMguens Paulus, qui peccatùfuis indulgent, fi iu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.

dicaremusncsiffios f inquit ) non ÙDeo iudtcare,, mur. Sed homines faccrc palam confcios amp;nbsp;te-, fies nofira refipifcentia.nonfemper e^inecefidrtuln} prtuatimautem Deo confiteri,parse^l VErd:pœni~

tenti£,qu£ omitti nonpote^. l^ibil enim minus fonfentaneum quàm vt peccata ignofçat Deus, trt quibus nobis ipfi blandimur.tgt;]ec tantum qua quo~ tidie admttttmus peccata fateri conuenit : verùm grauiores lapfus longiùs trahere nos debent: at que in memoriam reuocare,qu£ videntur pridem fepul-ta: quod exemple fuo nobis prafiribst Dauid. Ta~ clusenimrecentis flagitq pudore ,feipfum examir nat vfque ad matris vterum. Notandumprater-^ ta eH,pa:nttentiam, cui afiidue inçumbere iube~ mur, ab ea dtfferre, quavelut à morte excitât qui Vel surplus ceciderant,vel effrani licentia fie proie-cerantadpeccandum ,vel quadam dtfiecHonis /pe-fieexcufierant iugumDei,

Qua ratione Paulus luilum peccatoribsfs de-nunciat,quipœnitentiamnonegerutttfi^perlafici-f^^ ’ ufificortatiene tir impudicitia. Hoc dificrimen diligenter obfieruandum eli, ne vbi paucos audimus ad panitentiam citari, nobis fiupina obrepatfiecu-ritas,quafis nthsl ampliusad nospertineret carnés mortificatie.

tantum extgitur, quos Diabolus a Dei timoré abri-ptos exitialtbus laqueis implicttit, ordtnariam no» tollit, cut per totum vita curriculum operam dart ' nos cogit natura corruptio.

Vorrbfi vcrum ell quad clarißime conßatytotam Duangelq fummam duobus iftis capitibus confine-rtypoenitentia amp;peccatorum remißione: annon VidemusDominumidebgratis fuos tufltßcare,qiiigt; M^t fifffftl Spiritus fui fan^ificatione in veram in-flitiam inflauret ? Iohannes angelus ante facietif Chrifli mißus ad vias praparandas, pradicabat,?«' jAirç.i, v.ij nitentiam agite : appropinquauit enim regnuincie-lorum. Sic amp;nbsp;Chriflus fuas condones außicatm (li, Appropinquauit regnum Dei: Poenitentium gite, crédité Puangelio, Fradicaturpoenitentii in nomine Chrißi , cum perFuangelij dolirinatn audiunt homines,ßas omnescogitationes.fuos/tf-fecius,fuafludia corrupt a amp;nbsp;vitiofa eße: propterea , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neceße eße vt renafcantur fi volunt ingredi in regnu

Dei. Remißiopeccatorumpradicatur,cuni docïW homines,ChriftufibtfaHü eße redemptione,iußiti-Kom-i.v.jo dm,faluteamp;vita:cuius nomine gratis in Dei con-ßeilu iufit habeantur cß' innocentes, VtracfjgraM (ùm fide apprehendatur ( vt alibi demonftratiim eli)quia tarnen proprium fidei obiedum ell Dei bo-r tlitas, quapeccata remittuntur, earn àpanitentii diligenter difiingut,operapretiumfuit,

' nëretexere opus fit. Itacf^ benefictÜDei laudat, amp;nbsp;[ nbsp;nbsp;tniratur'Ecclefia,qubdgentibusdederttpœmtenti- Aft.n.v.n

' ! dymanfiietumergaincredulosefieiubens,Siquan do,inlt;]uit,Deus illis detpcenttenttam,qua refipifcat ^Diabolilaqueis. AffirmâtquidemDetisfiveUe o-iitum conuerfionem: (ir exhortationes communiter deflinat omnibus ; efficacia tamependet affiirttu re gmer^t'mis. Qtua facilius effietcrearenos homines quam proprio marte induere prafiantiorem natu-tam. Itaquetoto regenerationis curfit non abs rc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

VOcainurDei figmentumcreatiad bona opera,qua praparauitvtinidis ambitlemus. Quofiunqueeri.^ perc vult Deus ab interitu , hosffiirttu regenerations viuificat:nonquodpœnitentia proprte fit falu-tü caufa,fed quia tant vifum esî infeparabtlem ejfe iifide(l}‘tnifericordiaDei:quando,tefieEfaia,ve- Efa.ss.t.i« nttSioniredemptor,amp; qs qui in Iacob reuerfi funt ait iniquitate, Statquidem hoc firmum, vbtcunq^ nget Dei timor, Spiritum in falutem hominis ope.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rattmi effie. Apoftoltis excludere voient apoftatas à «'V-« ' j^cfalutis ,rationeniaffert ,effe impofiibile eos re-nouari adpœnttentiamtquia feilicet Deus renouant quos pertre non vult,fignum oflendit paterni fa-

1 uoris.EIeque enim, vtvolunt quidam prapofterë au-I fieri,voluntaries omnibus peccatis ffiem venia pra-l (tdit: fedapofiafiam docct omni excufationeindi^ ’ ÿtamejfe, vtmirum non fitDettm tnexorabili ri,^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T s

Vttamen hoe expediatur, quodßt tam horren- ' dtim eiufmodi flagittum,quod nullam remtßionent ' f’^rlféturumeSkguarere conuenit. Oiiorum eonui-Matth, II. „ nbsp;nbsp;„ r ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

V.,, tta eit conjctentia, Dei verbum ejje quod répudiant 5. nbsp;nbsp;atq, impugnant, impugnare tarnen non deßnunt:

LM.12.V.I0. ^diinSpiritu blaßhemare dicuntur : quandoquidi aducrfiu tUuminationem(q ua opus eSlsptritusßn-£ii) lutlantur. Tales erantexJiidais nonnulli,^tii quum refiflere Spiritui fanSlo per Stephanum lo-An-6.v.io nonpoßent, refifleretamen contendebant-

Kon dubium e^,quin ex illis multi Legis zelo ad id j râper entur : fedfuße alios apparet, qui malituß impietate in Deum ipfitm furerent, hoc ebl,m de-drinam, quam ejfe à Deo non nefiiebant. Tales 0quot; ipßphartßei in quos Dominus inuchitur, quispiri-9. nbsp;nbsp;tusfantli virtutem vt disijeerent, Beelzebub noini-

V.34 amp;nbsp;jie infamabant.Uic ergo eïl Spiritus blaßhemia,v!ii hominis audacia in contumeliam diuini nominuda ta Opera profiht. Otwd innuit Paulus, qutimde-tJ»” '' Jemifericordiamconfecutum,qubdignoraiu ea per increduittatem commiferat, quorum meritoin-dignus alioquifuiffetgratia Domini. Si ignorante cum incredulitate lunclafecit vt veniam obtine-ret,h:nc fcquitur,non eßevenialocum vbifeientia ad incredulitatem acceßit.

altcniimvidetur quibufdam,a remßlionevllos omn^ nodepeüi, quiad implorandamDomtni mißericor-diamconfugtant,idfaciledtluitur: Non enim de-negari ventam dicitßad Dominumße conuerterint: fed omnino negat poße ad pocnitentiam ßurgere: quodfcilicet aterna cacitate, obfuam ingratitudi-nem,iufloDei iudicio percußißnt. Neque obflat illa Propheta comminatio, Ouum clamauerint,nfln exaud'.a.m. Neque enimtalibus loquendiformalis

««f veraconuerßo, aut Dei inuocatio deßgnatur: fediüa impiorum anxietoi, qua in rebus extremis (onßriclt coguntur reßticere quodantea ficurene-gligebantßbinihtl eße boni,niß in Dominiauxilio. lUudautemnon tarn implorant,quamßbiablatum eße gemunt. Itaquenihtl aliud ßgmficat Propbe-taper clamorem, Apoßolus per lacrjmas, quam tormentum tllud horrtbile, quod imptos ex deßera-tionevrit dtfcruciat. Hoc diligenter notare ope-rapretium eil : quia fecum alioqui pugnaretDeus, qut per Prophetain clamat ,fe propitium fore ß-mulac conuerfus fuerit peccator. Et( quemad-modum iam dixi ) antmum hominis in melius

a; Quitritur tarnen, quum neget Apoßolus fiäa poenitentia placari D EV M, quomodo veniam adepttu ßt Achab, e!}' pccnam ßbiindiblamatter- i,.

tent; que tarnen nonifi fubitopauorcfutjjecenßtf natum,exreliquotenBrevita apparet. Rejpondee) ßc int er dum hypocrttis parti ad tempus, vt tamO femper Ulis incumbat ira Dei : id^fieri non tam es-rum gratia,quam in commune exemplum,quo ali' criiis adfincerampxnitentiamadijcere animos amp;nbsp;ßudianoftra difia.ntss: quia minime dubitaniufif tU, verè amp;nbsp;ex animo conuerfis Deumfore ad ipplt;i‘ fcendum facilem, cuius dementia fe ad indignai vjque extendit,dunt aliquiddtjplicentia pra fifi‘ runt. Eadem etiam opera docemur,quàm horriii-le indicium prafiaStos omnes maneat,quibus DK minas improba fronte non minus quàm corde fef-reofrernere efr pro nihilo duc er e ludut esî.

Quàm procul abfît ab EuangeliJ puritatf cjuiccpiid de pœnitentia garriunt Sophift« in fuisfcholisjvbideconfefsione amp;nbsp;fatisfï' ûione agitur. c a p. 1111.

NVncvenioadexcutienda ea,qus, deposnitlit-tia ficholafiici fophifla tradiderut. Prittcipfiigt; in danda definitione plane oftendunt nunquam ß inteüexifre quidejfet pœnitentia. Arripiunt enim quadam e libris veterum dilleria, qua vim pani-tentia minime exprimunt: Qt^dpœnitere fit an-teaâa peccata deflere, amp;nbsp;fienda non commit-tere. Item, Qwd fit mala praterita planiere, amp;nbsp;plangenda iterum non committere. Hac e-mm vt à Patribw bene diamp;a concedamus (quodin-ficiari

De modo PERC.CHRISTI GRAT. Jol CAP. Uy, ßciari tarnen cent ent iofi difficile non effet)non tarnen in earn partem dicebantur vt peenitentiam defmberentyfed tantum vtfuoshortarentur nein eaiemdelibtarurfum incider ent d quibus extracti erant. Peenitentiam tarn argute definitam,in con-tritionem cordis, confeßionem oris, fatisfaäeionem eperis partiuntur,nilnlo magis dialeilice,qudm de-finierunt. Verum fi quis d de finit tone ratiocinetur, peiffe aliquem anteabta pec cat a deflere, cßflenda mmcommittereipoffepraterita rnalaplangere, plangendanon committere, quamuisore non confit eatur: quomodofiuam partittonem tuebunturlsi enimillever'epccnitens non confitetur,pœnitentia Jine confejlione ejjepoteli. lam ipjdspartes ordine perItijlr emus.

2 Velim autem animaduertant le ftorei, non hie deajinivmbrar^xam ejfie, fed rem omniu maxime feriam traHari: nempede peccatorumremißione. Qtmm enimtriaadpoenitentiam reqiurunt, com-piinclionem cordis, oris confeßionesn,operis ßttisfa-Hionent : ftmul ad impetrandam peccatorum re-nffioneneceffiariaejfe docent. Si quid ante in tota religidefcire nofira refert, id certe maxime refert, nempe mtelltgere ac probe t ener e, qua ratione,qua lege, qua Conditione, qua facilitate aut difficul-tate obtineatur peccatorum remißio. Hac notitia f’fi perjpictia certaq^ confier, nuüam omnino requiem , nullam cum Deo pacem,nullam fiduciam. autfectiritate haberepoteliconfcientia:fed afiidue

trépidât,cruciatur, dfluat ,flu£luatnr, dinexMf, borret,odit acfagit conjpectum Dei. Q^odß Mil | condtttonibus pendet peccatorum remißto, CAm ipfialligant : nthilnobis miferius nec deplorti- | tins. Contritionem,primani obtinendmveniitfitr-tem factunt, eam^ debit am exigtmt,hoc esl, in-fiant (ir plenamfied interim non confiituunt,iivan. du fecurus aliquis ejße pofiit,fie hac eontritione aii» fium modam defunàum efie. Equidem Jedulb è“ acrtter infiandum ejßefateor, vtqmfqae amaredi-flcndo jita peccata, fie ad eorum dfilicentia amp;lt;i‘ dittm magis acuat. Hac enim efi non panitend.! tri-fiitia,quapœnitentiamgignit in fialutem. Sedviii exigitur doloris acerbitas, qua culpa m.ignitudini rejpondeat, amp;nbsp;qua in trutina appendatur cuinß-duciavenia: htc verbmifira conficientia miristm-dutorquentur, cjrexagitantur, dum fitbi débitant peccatorumcontritionem imponivident, necafi-quuntur debitimenfiiram,vtfiecum decernerepfi Jint fie perfiolmjfie quod debebant.

Dtximus jynos quodam loco, nunquafinepie-} nitentia obuenire peccatorum remifiionem, quod nuUinifi affltdii amp;peccatorum confitentiavulnc-rati, Dei mtfiericordiam implorarefincerepojßunt: fidfimtil adtecimus,ptxnitentiam non ejße caufiant 1 remifitonispeccatoru. Illa autem animard tonnen-t.t fiufiuhmus,quod debit a prafiadafit. Peccatoretn docuimus no in fiuam compunctione, neq, infiuasla-ctjinM

^'Jfniüintuerhfidvrrunqueoculum in falMiDo-^‘»intifirictjrdiam defigere.Tatumudmonuimus, Matth.ji. ficari à Chrißo labor antes amp;nbsp;oner at os, quando

^‘Jfutfitadeuangelixjindtimpauperibus, adfanan i.vLc.i,.ii. it dumcontritos corde,pradicandum captiuis reniif-fioxtm, ac edttcendos vinHos,confolandos lugentes.

^0 txcluderentur (ß Pharifri, qui fua tuflitia ßturi, paupertatem fitam non agnofcunt:^'con~ ^(»iptores, quifecuriiraDei,malofuoremediuni ^oti qutrunt. Tales enim /ion labor ant,nec onera-^‘fitgt;t,neccontritt corde, nec vincli, nec captiui. Hull urn verb tnterefl,doceasne enierert peccato-turn remißionem iufla amp;nbsp;plena centritione (qua «unquam defungi poßit pe/tcator J an eum mfii-luasadefiiriendam amp;fitiendam Ttei mifericordi-, am, quo per miferia fua agnitionem,ßium afium, btßitudmem,'capttuttatem till oflendas,vbiqu£re-re refiigeriuin, requiem, libertatem debeat: ilium denique doceas in fua humilitate dare. Deo glo-riam.

De confeßione femper ingens fuit pngna inter Canonifiasamp; Theologes fcholafiicos this conten-dentibus mandari diutno pracepto confeßio~ nem: tdis reclamantibiis, Tcclefiaflicis dtintaxai (onßitutionibus practpi. In eo verb certami-M infignü Theologorum impudentia apparuit, qtutot locos Scriptura deprauarunt, czvz det or~ ftrunt quod tn rem fuamcitabant. Sedvideamtu

quibtu arguments confeßionem hancDci Watt.», v.4. datum probant. Mißt ( tnquiunt J le profis I.UC.S. », 14 nus ad facer dotes. Quid? misitne ad confeßion!ilt;^‘ Deutu^r», tJuisvnqHatnfando audtuitiaudiendis confefilt;iilt;‘‘ busprafeblosteuiticosfacerdotes? Confugiutit^‘ goadallegorias: Sancitum er at Lege Mofaicai facer dot es difeernerent inter lepram tir iepra!n:lid catum JpiritualiseLl lepra: dehacpronunciarefi’ Heb.7.T.u cerdotumeLl. Reßondeo: Lranslatofacerdotie,«^' ceßeesl Legis translationemfieri. Omniafacif^^‘ tiaadchriflumtranslatafuntjineo impleta 0quot;^' nit a :ad eum igitur vnnm ius omne honorfitcif' dotij translatas eLl. Si tantopere amant alltgófi^ feclartynicumfacerdotem Chriftumfibi propoMfi àr rerum omnium libera itirisdiäsionc tribunaliK“ cumulent:facile idferemus. Adhac importuna ipforum aUegoria, qua Legem merepolititam caremonias reponit. Cur igitur Chrifiiis adfi“ cerdotes leprofos mittit? Ne calumniarentur fi‘ cerdotes, ipfum Legem violate, qua iubebatcotani facer dote reprafentari à lepra cur at urn, àquot; ftcrificio expiafi: Ite,inquit, ofleridite vosfacetdt^ tibiis:amp;offertemunusquodpracepit Mofis in ge,vtfitin teftimoniumipfis. EtverefuturiinteraS tllisintefttmoniummiraculum hoc:proMtnciani‘ rant eos leprofos,nunc curatos pronunciant.Sit alt-Utt.io.vat bi; Ante reges amp;prafides ducemini in teftimoni-um}pfis:idell, quo in tttdicio Dei fortiiis conuina cantur.

De MODO PERG.CHRISTI GRAT. Joj CAP. lllt. f lampropius mantis conferunt: Qià ad Iohannis Matth.j.' bapttfmutn veniebant,confitebantur peccata fua: Uthtlmirumfi confitebantur peccatafua qui vole-bant baptizati- Baptifinus fmbolum edi remißio-nispeccatorunitö' quiad hoc fjmbolum admittè-Tentur,nifii peccatores (ß qui je talcs agnofcunt? Confitebantur itaquepeccata fua vt baptizaren-tur. Anathema effepronunciamus, quicunque non fie cora Deo,coramangelis eins, coram Ecclefia,co~ rdomnibusdeniq^ hominibus peccatorem confiejfius fiuerit. Omnia enim conclufit Dominus fub pecca-tum.vt omne os obßruatur,amp; humilietur omnis ca Rom.s, t. » rocoraDco,fiolusauteipfeiuftificetur(iyexaltetur.

7 Qutcquid blaterent omnes condudlitij Papa ra-bula,teneiniis neque Chrtftum huius legis autorem eße, qua ad enumeranda peccata homines cogit: imbfluxißeannos mille amp;nbsp;ducentosà refurredtio^ ne Chriftt, ante qudm talis vida lexfierretur. Itaq^ tjrannidem hacfiuijfie demum inuellam, quum ex~ tinlla pietate doltrina, fine deleHu quiduisli-centia fibi iam fiumpfiijfient larua Paftorum.

9 Verùm vt res tota planior tir expedttiorfiat,pri~ mum bonafiderefieremus quod genus confejlionis Verbo Del nobis traditum fit: deinde amp;nbsp;eorum commenta fiubqciemus,non quidem omnia, fed ea dun-taxat, quibus fummam arcana fua confießionis co-plecluntttr. In fcripturadodtrina vna prafiribitur confitendiratio,nempe,quando Dotiis edi quipec-tata remit tit, obltuifcitur, de let ; huic peccata no-»

flra vt confiteamur,venia obtinenda caufa. lüe i»’' dictise^:vulneraigiturnoßra ilii exponamm. Ufus eü dy off enfin : ab tllo pacem petantm. lU^ sordiÜ cognitor,amp;cogttationtim omnium conffi^ cor a ipfio corda noflra effunderepropereinus.llh denique qui peccatores vocat : ad ipfitin accedi^^ ne moremur. Peccatum meum, inquit Dauiitd^ gnitum tibi feci,lt;^iniuflitiam mea nonabfen»'^' DixijConfitebor aduerfium me iniuftitiain Domino: tu remififti iniquitatem cordis Palis eü altera ipfitus Dauidis confeßto, tnei Deus, fecundusH tnagnam mifiertcordiam rfal.s«' 'S- s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Danielis, PeccauimusDomineperiiK'

D»n, 9^r. j ff egimus, impietates fecinius, cltr rebelles faiinlt;‘‘gt; decltnando a mandat is tuis. Et aha qua paßioi iH Scripturis occurrunt, quarum recitatso voluini» fiere impleret.Si confitemurpeccatanofira(iitf^^ i f.loh.i- 'S- J Iohannes) fidelis elt Domintu, vt remittat ■

feccatanofilra. Cui confiteamurIipfifiilMt.b^^ i^}fistffliélo amp;nbsp;humiliato corde cora tpfio procid^' mus,fit apudeum nos ex animo accufantes mnantes, boiütate etus cß“ mifiertcordia abfiolut ft-tanius.

Qui animo à“ coram Deo hanc confiefiionem, rfW' * plextssfiueritjtabebithaud dub'.e amp;nbsp;linguamidii-fießioncm par at am, quoties opusfiuerit apud homP . nes Dei mifiericordiampradscare : nequetantiim'Ü vntci' fienicl amp;nbsp;in aurem cordisficeretum infiufip j ret:fedfiepittsffedfalamified toto erbe audtenti, i

Dé MObÔ PERC.ÓHRiéti ÖÄAT. 3Ó7 CAP.nlfc ingenue à- fuam ignominiam, nbsp;nbsp;Dei magnificent

tiamacdecus commémorée. In huncmodum,quum Dauidà Nathan argueretnr, conficientiA aculeo »-Sam.«»-functiis,lgt;eccatumamp; coramDeo, circoramhomi- *’’* Muiconfitetur. Arcaliam ergo illam confeßiOt wtn,quaDeofit,fequitur voluntaria apud homines ci)nfefiio,quoties idvel diumagloria,vel humiliât ionis nofir a interell. Hac ratione infiituit Do-tnimisohm in populo lfraclitico,vtpraeunteverl)O Leu.i«.v.*i a filter dote populus fitas iniquitatei patàm in tepla confiterctur. Siquidetii hoc adminiculum illis ne-ceJfariume/feproHidebat,quo vnufiquisque meliùt addttceretur ad iufiam fui recognitionem: Et a-quum ell, vt mifieria nofira confefiione, bonitatem ac mifiericordiam Dei nofiri inter nos amp;nbsp;coram toto mundo lUufiremtu.

clefia effe conuenit, é'tunc extra ordinemfimgula-ri modovfurpari,fi quando populum communia-HqtiodeliUoobfiringi contigerit. lïuiusfiecundigeneris exemplum habemus tn folennt ilia confefiione, qua populus vniuerfius aujptcijs ducluque Efidra amp;nbsp;Nehcimadefungitur. Nam cùmexilium illuddiu- Nehem.h turnum,vrbis ac templi exadium, religionis difii- '‘•l patio, communis omnium defelHonisfuiJfet pœna, non pot er at libérât ionis beneficium ,vtpar erat,a-gnofiere,nifî fie ante reos perageret.Neq^ refertfi in vna cbgregatione pauci aliqui interdÜfint infinités.

corporis, non debent fanitatem iaS:are. Imoßifi non pot quin aliqua labe contrat a aliqiiidipß etiarti culpafuflineant. Ergo quoties vel pefle, vd beüo,velfterilitate, vel alia qualibet calamitati stßßigimur,ß officq nofiri ell, ad lullum,ad ieiunii, amp;nbsp;Ma ireatus figna confugere: ipfa confeßio,ex qM omnia alia dependent, minime ell negligenda. Or-dinariam tüam,pr£terquam quod ore Domini cm» mendata ell,nemofanus,expenfa eins vtilitate, it»'

probare audeat. Namquum inomnifacroconuOt' tu fiflamus nos in conßelium Dei lir Angelorum-quod erit aliud initium altionis noflra, quam indi‘ gnitatis noflra reeognitio ? Atqui ilia,inquiet,ß( qualibetprecatione. QiMties enim precamur veni' am,peceatanoflra confitemur:Fateor.Atßconßile‘ res quant aßt noflravel ficuritas,velflimnolenW, Velfocordia, cocedes mihi flalut are fore inflituttiw, ßfolenni aliquo ritu confitendi Chrifliana plebs 4^ humiliationem exerceatur.

Duos pratereapritiata confeflionisformas Seri-1gt; pturaprobat. Vnam,qu£noflra caufafiat,quipet‘ Iacob,f.v.i4 finetilludlacobi, vt alter alt eri peccata confitea-mur. Sentit enim vt noflras infirmitates alter altert det egentes, confilio nbsp;nbsp;nbsp;confolatione mutuaiio!

iuuemus. Alt er am,qua in proximigratiam facienda ell,ad ipsuplacandum nobis reconciltandum, fl qua in re noflro vitio lafusfuerit. Ac inprtore qui-dem fßecie, tametfi lacobus neminem nominatiin aflignando,in cuius flnum nos exoneremus,liberum permit-

fermittit ddeSumyt ei confiteamur qui ex Lccle-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fugre^e maxime idoneus fuerit viftu: quia tarnen

f faflorespra alqs vt plurimùmiudicandi funt ido~ I nehpotißimum etiam nobù eligendi erunt. Dico au t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem ideapra alqs appoßtos, quod ipßa miniflerijvo-

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re erudtaniur adßibigenda amp;nbsp;corrigenda peccata,

tum confolationem ex venia fiducia perctpiamus. Quemadmodum enim mutua admonitionis cor-reptionis officium chriflianis quidem omnibus de-tnandatuine^l, minißris tarnen ßecialiter esiin~ iunclumßc quum mutub onines nos debeamus con-filart,!!^infiducia diuina mißericordia confirma-reividemus tarnen minißros ipßos, vt de remißione peccatorum certiores reddant (onfcientias, teße^ nittas.v.n eiiisacffionforesconßitai,adebvt tpß dicantur re-

nutterepeccata nbsp;nbsp;animosßoluere. Quum audis hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’ *’

i ficiifuivniifquißque fidelium eße meminerit ,fiita 1 priuatim atigitur (ir aßliäatur peccatorumßenßu,

vtfe explicate niß aliéna adiutorio nequeat,non nebligere quodtUi à Domino oß'ertur remedium : nem pe Vf rfr/ fe ßubleuandum priuata confeßione apud fuumpafioremvtatur: ac ad ßolatiaßbi adhibenda friuatam etus operam imploret, cuius officium eil amp;publiccó- priuatimpopulum Det Euangelica do-ilrinaconfilari.Veriimea moderationefemper v-

1 tendum eil,ne vbi Deus nihil certumpraßcribit, co-i ßientMcertaiugaaUigentur. Elincßquitur ttus-

OAp.iiii.510 Insiitvt. im. tit modi confeßtonem liber am eße oportere, rt »0» omnibuf exigatur,fed tantum commendetuf’ qui cafe opus habere intelligent, Deinde, ne bi iff quitUa vtunturprofua neceßitate,ad enumeritnäf omnia peccata velpracepto aliquo cogant ur veb^' te indu cant ur: fed quoad intereffefua patabunt,^ folidumconfolationisfiuiiuin référant-défis libertatem non mod'o relinquere, fed quoque acfortiter vindicate debentfidt Paßoresff volant d}quot; tyrannidem abeffeafuominiflerio,ß* populofuperfittonem.

Dealtera autem loquitur Chriftis apud T.ij th£um,Si offers munus tuum ad altare, cordatusfucris quod fiat er tuus habet aliquid uerfum te, reltnque ibi munus tuum, abi, ff'' us^j reconciliarefiatri tuo : nbsp;nbsp;tunc veniens

munustuum. Stcenim farctenda di charitosq'^^ noftra (ulpa dißUierit, culpam quam adiniß»'’^ agnofeendo dr deprecando. Sub hoc genere prehenditur eorum confeßio, qui vfque ad Ecclefiaoffenfonem peccarunt. Nam fi tandt ff' Hat am vnius hominis offenfam eßimat chriftusf aficrisarceateosomnes qui in fiatres aliquidff' (arunt,donee iuflafat 'isfadione redterint am: quanto mator di ratio, vt qui Ecclefiatni^^ malo aliquo exemple,earn fibi culpa agnitionif^' (onctlietc ita receptus eii Corinthius ille in «1’^' munionem, cum fe obfequentem eorreptioniff' buiffet.

Aliam cvnfitend; vel rationem vclformam Sert, f tara fror fus ignorat.Neque noflrum est afiringe, Tfenouisv'tnculucofctentiM, quasinfiruitutem re-, ^igtieChrtfttisfeuertßtnie verat. Interim quinß. fiantfe f aflort oues, quo ties facram cœnam parti-, cifare volunt, adeô non reclamo, vt maxime veltm kotvkque obferttari. Nam amp;nbsp;qui habent impedi.-tam confiientiam, referre inde pofluntfingularem fiuclum : qui admonendifùnt, monitionibus locum itaprabent,modbfemper abfit tj/rannis amp;fH-, perflitio.

1.^ In tribus illis confeßionis generibuspoteflas cla-uium locum habet, vii quum folenni recognitione vitiorum florum veniani deprecatur tot a Ecclefia: Velquumpriuatus,qui aliquo notabili deliélo commune offendiculum peperit,p(enitentiani fuamte-fiatur:velquum is qui ob confeientia inquietudtne ofsmintflri indigetfluamiüi infirmitatem aperit, Tollendit verb ofl'enflonis diuerfa e^ ratioiquia etfi tune quoq^ confeientia pact çonfulitur, pracipuus tamenfiniseli,vtfublatoodiainter fe vniantur a-nimivincùlopacis.Sedfruclus iUe que dixi, minime fiernedus eli,qub libentius confiteamurpeccata nagt; fira. Quum.n. tot a Ecclefiavelut corSDei tribunali adfiat,ream fe confitetur.vnum refugium habet ia Dei mifiricordiamon vulgare aut leue fobstium esi, habere illicprafentemchrifli legatum, reeoncilia-tionismandatapraditit.aquo denunciariflbi ab-felutianem audtat. llicvtilttasclauium meritci.

commendatur,quum rite,quoordine, (irqtiareli-gione decet,ifta peragitur legatio. Similiter qnnni is qui fie ab Ecclefiia quodammodo alienauerat,refilt;‘ 'J tuiturinfraternam vnitatem acceptavcnia,qnn'gt;' turn beneficium eil, quodfibi ab ijs ignofici intediji^ Mat.is.v.is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifius, Outbuscunque remfirilt;^

Joh. 30. V .23 pec cat a in terris, remtjfia in cœlo erunt i Nec minigt;' ris efiicacta autfiuclus eilpriuata abfiilutio, vbi ijspetitnr qui fiingulari remedio ad tnfirmitat«n fiuamfiiiblcuandam opus habent. Accidtt enim nin rarb, vt qui generates promißiones audit,qua ad tO' tamfidelium congregaticnem deflinantur,mantigt;lt; nthilominus in aiiqua dubitatione, ac velut reinifi^ ne nondum impetrata, inqutetum adhuc anininm habeat, idemfi paftori fiuofiecretum animt vulnm aperuerit ,atqueillam Euangelij vocem peculiar!^

Ma£t,s.v.» ter ad(è dire^am audierit, Uemittuntur tibi pn-(ata tua, confide: animum confirmée ad fiecuriti^ tem,tlla^^,quafritts afiuabat,trepidatione libefi' tur. Atvero quumdeclauibusagitur,femfetcitilt;^ dum eil,nefiacultatem aliquam fomntemus ab Eu-angelq pradicattone fieparatam. Alio iteriliit lquot;' , nbsp;nbsp;co plenius hac res expltcanda erit,vbi de Ecclefia ri-

gimine agetur: atqueidic vtdebimtu verbo alli^a-tiimejfiequtcqtiid iuris ad ligandam velfioluenduin ChriftusEcclefitafiiacontulit. Hoe tarnen in mini-fterio clauium maxime verum eil, cuius tota vb in

eo pofita eil,vt Euangelijgratia,per eos quos Do^ii- | nw ordinauit,fidelium an mispublice ac priuatii» | ij

QÿdRomanenfes Theologi ? Statuuntvt omnes quot;nbsp;att^addtficrettonis annosper~ nenertnt, femel ad minimum quotannisconfitean-. tuf omniafuapeccata propriofacer doti: nec pecca~ ^iiiiidimitti,nifi confitendi votum firmiter concc~ t^uinfuerit. Quodvotum nifioblatafacultateper~ foltttum fuerit, tant nuUum patere Paradyfi in^ fii'tffum.

Adfin^ula paucis refiondcbo. Taceo autem ad ^tafins, quo iure quâue iniuria fideltum animas ßiilefibus obflringant: quando idfuo loco difiiicic-fiir, oubd autem legem imponunt de omnium pec~ (‘itorum enumerationeiqubdpeccatum dimittine-p,iint,nifi fub conditione, fivotum confitendi firmi-lotfufceptufuerit : qubdnuüufuperefe ingrejfum ^litadyfigarriut, fi facultas confitedi,neglella fueled: ifludverb nullomodbferenduell.Omnidnepec (ata enumerandafunt ? AtDauid, qui fecum probe (vt arbitrer) meditatus fitter at peccatorum con-fefiionem,tarnen exclamabat, Errores quis intelli- n set lAb occult 'u mets munda me Domine. Quis fuo-rum peccatprum nuncfupputationë c agit et, vbi Da uidemvtdet fiuorum numerum inire non pojfie?

Uac carnificina plus quant crudeliter diuexa-ta fiant eorum anima, ■ qut aliquo Dei fienfiu afficie-bantur.

fimpliciter esl r/iipoßibilis : itaque nonniß perdirtlt; damnare,confundere,in ruinami^j' deßerationefi conijcere potedl.Deinde peccatores d ver o peccuti-rum fuorum fenfu abduélos,hjpoeritiisfacit acfiti ipfirum ignorantes.Siqutdem,dum m pear torum enumeratione toti occupantur,interim uifiuntur latentem illam vitiorum lernam, occultas ßias iniquitates amp;nbsp;int er tores fardes, qnartnu potißimum notitia mtferiamfuam reput are début-rant.

' Atcertißima erat confeßionis régula jtafituiu tnali noflri abjßiim agnofcere acfateri, quafenßiu quoque noflrum fuperet.Hacregulavidemtisti»n-I.ac.1». v.u pofitäPublicaniconfeßtone, Domine,propitmeeßo mihi peccatoritQuafi diceret,Quantus quattisfutu, totiis ßum peccator,necipfam peccatorum meoruiu magnitudincm aut mente aut lingua aßequi po[‘ ßum: abjrffus mifiricordia tua hancpeccatiabiffum abforbeat. Quid, inquies, ergone confitendaito’i ßuntßnguladelidlal ergo nulla confeßtoDeeacct-pta,nißduobusißis verbis conclufa, Peccatorfuml Im'overbdandapotiusOpera,vt quantum in nobh esitotumcoreffundamus cor am Domino :necmo~ db nos peccatores vnoverbo fateamur ,fed vt talti nos verb amp;nbsp;ex animo agnofiamus : quanta ßt 0 quam varia peccatorum labes,tota cogitatione rt-tognofiamus: non modb nos immundos, fed qualic fit quanta,quam^ in multisparttbus noßra twe tnttn-

WHiidiües :non mode debitor es, fed qtiantis deb';-tisff'aaati drquot nomimbus obßrichiKon modo vitlneratos, fed qiidni multis lethalibus Jila^is fttcij ßmus. Uac tarnen recognittcneqtiumfe to, tum peccator coram Deo effuderit,ferib acfineere cofitetplura adhuc reflare, ac profundiores ejfe maloruni fuorum receJfus,qHam quospenitusexcu.

terepoftt. Jitque adeb exclamet cam Daaide, Er, tores quis intelligit ? ab occaltis meis manda me

Domine, lamverb quod affirmant non dimittipec, cata, ntß voto confitendi firmiter concepto, (laufam eße Earadyfiportani ei, qui facultatem confitendißbi oblatam neolexerit, abfit vt ißuil

eis conceeLimns. Kon enim alia nunc eil pecca~ torumremißto quam femper fuit. Quptquotremif, ßonem peccatorum à Chriflo obtinuijße leguntar,

nonle^unturin auremfacrificuli cuiaffiiaconfeßi. Kec fane conßteripoterant, vbi necfacrif.cuU con-fcßionar!jerant,necipfa etiamconfeßio. Et multis poflea feculisinaufitafuithac confeßio,quibus fine hac conditione remittebantur peccata. Sed ne quaßde re dubia longius difceptemus, verbum Del apertumell, quad aterntim manet,Oßoties-cunque ingemuerit peccator, omnium iniqui-t-r-lt;ich.\t. tatiim eins non recordabor. Huie verbo qui a-'’’^' t liquid aiidet adijcere, non peccata boat, fed Dominimifericordiam. Nam quod contendtint, tiotf poffie ferri indicium nifi cauffia co^nita, in

fromptti folutio, temere hoc ßbi am^itrt! I funt àfiipßs iudtces creati. I^ec verb certbfcirv' *' ' uaturne peccator,adficerdotempertinet.fid^^^^' um a quo petitur abfolatio: quod tot a folueniligt;^‘ tio exßde panitcntia confiât: qu£ dud retcn^' tionem hominii fugiunt,vbi de altero ferendii^ fententia. Sequitur er^o Itgandi amp;nbsp;foluenii cirlt;^' tudinem non fubijci terrent iudicis arbttrio:il'*'‘ tninifierverbi,vbipurtes[has rite exeqtiiw pot eil nifi conditionaliter abfoluere : fed ittgrad^ peccatori} hoc diet, Q^rum reniiferitispeccittii:'gt;‘ dubitent ventAm,qU£promittitur ex Dei nuitdiid ds- voce, in cœlùfore ratant.

Nihil itaqtie mir urn, fi auricularem iflani fefionem,rem adeb pefiilentem, tot^ nominilx^ Ecclefht noxiam, damnamus, acfiiblatam e niidd cuptmus. Quodfiperfe res eßet indifferent, do tarnen nullt vfui ell necfruit tit, tot autem iwpii' 1 tattbtu,ßicrilegii erroribus caufam dedit : quit protintis abolendam cenfeat? Nulla re fieri »ww-rent peccandi confidenttant aut itcentiam pffnn videreeil,quamdum, confefiione fitcerdoti faS:li homines extfiimantfi poffe tergere os, amp;nbsp;dicerc, nonfeii. Nec toto folitmanno fiunt ad peccandufU audaciorestfed in reliquum annt tempus de cofefim-nefecuri nunquaad Detifuffirat, nun^adfr rede-UHt,fed peccata peccatis accumulat:donec ota,vt o-pinatur,fimuleuomant.Vbi aute euomuerunt,fitr-(tnafua exoneratifibi videnturftudicium^ nDet

( J^EMODO PER C. CHRISTI GRAT. ;17 ^^‘fnßulifie, quod facer doti detulerut: Deo obltuio-quot;fw indtixiffe,}ibi confcium facerdotem fecerunt.

Qdßd buc obtenduntpotetlatem clauium, amp;nbsp;in ^egnifiii proramÇvt aiunt) amp;nbsp;puppim confeßio-^‘*^^^olt;:ant,vtdendum quantum valere debet. Er-^'‘'finecaufa (inquiunt) data funt clauest ergo fi-

taufa dittum eh,Otuecunquefoluerit'isfuper ter- M atih.i«, erunt foluta nbsp;nbsp;in coelis?Refiondeo,grauem

amp; ‘gt;dio eiußnodi omnibus eorum potlulatis anftm f’''^t:tdamfacrificulos non effe Apottolorum vicarios ^^^fitccefiores? Verum itlud ahbi trablandum erit. ^ttnc.vnde fe munire maxime volunt, arietem eri.

i^^t.quomoltüones omnes fuadeijciantur.chrt-fi'if enim non anteAfo^old It^andi amp;foluendi po-fdlatèfecit,qaam eos Spiritu fantio donauit. Ne-^t^itHrvllis competere clauïmn pote^late,qui non acceperint Spiritu fanldum.lSiego quenquam dmihusvtipoffe,nifipr£eunte docete^ Spiritu fan ^lt;1 dt datant equid agenduft. Si habere fe rejpon-lt;^tant, rurfum interpellandt funt,an errare poßit spiritus fanttus? Itlud difertè prof art no audebunt, ^ametfi obliquefua doétrina infinuant.lnferendum ftgo erit, nullos facrificulos habere clauiumpote-Katern, qui paßtm fine deleilu foluunt qua ligari tiominus volueratjigantqua /olui iußerat.

Ah hii omnibus abfurdis libéra immunis etl do-' drina quätradimus. Conditionalis enimeSlabfo-1 IvtiOiVtconfidatpeecatorfibipropitiumeßeDeum,

Wioz/o fincere tn chrifli facr'tfic'to ex})iatione)tilt;lgt;‘‘\ Tat,c^acqutefiatoblata fibigrat'ht.

potelt qui pro officio pruconis, quodfibi ex Dit bodiétatum eSî, promulgat. Peccator ver'o tam nbsp;nbsp;liquidum abfoluttonem aniplebli potA\

fimplex iUu conditio apponitur de amplexitlt;'^ Chrißigrutia,feciindunigeneralemiüam ipßus regu lam, qua impieffireta in Papatufiiifgt;^‘‘ Mat,9-v.29 cundtimfidem tuam fiattibi.

Quant infulse mifieant qua de clauiumfDti^^'. tedocet Scriptura,promiß me alibi dibluniin'^ locui er it opportunior in t rail undo regtmneV^^' fia.lileminerint tarnen leclores,pr£poßer'e cularem 0“ fecretam confeßionem torqueri, partim de Euagelijpradicatione,partim de txii* municatione à chrißo dictafunt. Qmire dutn ciunt, ius foluendi datumejßApoßolis,quedf'gt;^^'^ dotes exerceat,pcccatafibi agnita remit tende, ßim (ß fiiuolum principium ßimi, palam abfolutio,qi{£ fidet ferait, nihil aliud eß, qusgt;idgt;‘ ßimonium venia exgratuita promißioncEiiittW fumptum. Altera atitem qua ex difciplinatidtß pendet,nihil ad fecrcta peccata ,fedad cxeinp^^^ magisperttnet,vttollaturpublica Ecclefia effitf PcHe qtiidem fatentur, quiapœnitentiamfenf comitaturfilutto,nuüumpropri'e vinculum re, vbi quis peenitcntia tactus ctl,quamiiis nd‘ | dum confeßiis fueritlidcóquetuncfacsrdotemt^ .

{* Um remittere peccata, quam protiunciare amp;nbsp;de^ (Urtire remijjd ejJe.QtLinquam in vcrl/o declarandi (rajlum crroreni infiniunt.cerenioniatn fubrogan-

lata huefnmmaredit. Si Deusn facereVelint (a”feßiogt;iishuiu5fiet!ttauuthore)n, eorum vanita-t(m coirgui; ficuti ■monflraui falfartos in paucis quos citant locis. Quitmver'o paldnißt, legem ejfe abhemintbtu impojitam, dtco tyrannidem eJfe amp;nbsp;cumQeiiniurialtitam,quiverbofuo confetenti-às ttdflrIngens, vult ab homtnum iniperio filutas tjfe. lamquuniad obtinendam veniam neceßitas eiusreiprafiribitur, quam Deusvoluit ejfe Itbera, dicofacrUegtuni ejfe minime tolerabile. Quia nihil Deo inagis proprium, quam pcecata remittere, tn quo nobisfita eil fallu. Adhae oflendi tnueclam demunifutjfe hane tyrannidem, quunifexda barba, tieopprejfus ejfetmundus. Doeui prat er ea Legem tjfe pefltferam, qua velin dejperationem practpi. tat miferas animas,vbicunque viget Dei timor: vel, vbteli fecuritasinanibus blandttijs dcmulcens,ma. ^is hebetat,

Tertium locum fatisfaclioniin peenitentia aßt-gnantße qua quiequid blaterant ,vno verbo Jicb-uertipotesl. Dicunt non fufficerepanitenti àpra~ teritumalis abßtnere, amp;nbsp;mores in melitts commutate,niß deqsquafalla funt fatisfaciat Deo. I» hanc tarnen fummam recidunt omnta, nosquidem éOei dementia deliéterumreitiam impetrare.feçi

Tfa.Sî V ’ Rom.5. v.l Colol'.i.

» gt;4 Tit 3,v r

320 I N S T I T V T. L I B. 1 II. interceditire mcrtto opcrum, qutbus noxacompenfetur,quo débita iu^litia Dei faf^t iliopetfiluatur. Talibusmendaciis opponogt^^ tampeccatorum remtßtonem,qua nihil in Scrif^t ra clarius pradtcatur.Primum quid tuera hberalitatii donum ? TSlon cntm remitteri^ citur creditor,qui antapocha teslatur fibinitinfi^' tam pecuniam :fed qui nuUafolutione.vltrbfi^' ne'ßcentia nomen exptingit. Cur deindegratù tur, nifi ad tollendam omnem fatùfaüioiiis nem? Qtâd autem?qiium Dominus perEfaii»»^^ mat, Egofum, egofum, qui deleo iniquitatesf’’^ pter me: peccatorum tuorum non ero an non aperte denunciat,caufam(ßfundainenn'^ remittendi d fila fua bonitatefipeterelPretetf* quuin ScripturavniuerfatelUmonium cbridii^'' fer at, quad pernomen eiusfit accipienda pecc^if^^ rum remißio, nónne alia omnia nomina exclut'. Qupmodo igitur perfatisfablionum nomen docent?

Verumquafunt p enter fit ate, peccatoruin H” mißionem amp;nbsp;reconciliationem fieri femel dicu^' quum in gratiam Dei per Chridum in baptifii rectpimur,po?l baptifmum refiirgendum efepetfi“ i.iohan.ï. f fiel lone s. Sedlogi aliter Iohannes, Siquhpefd' ».1.amp; 12 uerit,ait, habemus aduocatum apud Patreiit, It fumChriPluin : cß ipfi e?l propitiatio pro peccid noïlris. Scribo vobis filioh: quia remittuntur rohi peccatapropternomen etus. Idondicit, Seineln!i^

Öe Modo perc.Christi grat, jii cap.iiii. fei' Chrißuin reconcUtatus eflDetts, nunevobisa'' liu rationes quarite:fedperpetuum facit aduoca~ tum, quifua intereeßionein Patris gratiamnos femper reflituat : perpétuantpropitiaticnem ,qua fttcata expientiir. Pßenimilludperpetubverum, quod alter Iohannes dicebat, Ecce agnus Dei,eccè ^titollitpectatamundi. Tollit (tnquam) ipfe,non uliHs. Hoc eil, quando ipfe filus eil agnus Del, folus quoque oblatioeßpro peccatis,filus expiatio,fdlui fitisfaclià.

Ac duo inc perpendere conuenittvt integer amp;nbsp;Hlibatuifuus honor chrißo feruetur: vt confaentia depeccativenia fecura , pacem apud Deum habe-unt. Efaias ait, Patrempofuijfe infilium noflras o-mniutniniquitates,vtliuore eitisfanemur.Qtioda- lae Ißverbis répétons Petrus ait,chrtflum pertultffe in corporefuo peccata noflrafuper lignum. Paulus g“™ ’ firihitdamnatumeßepeccatum in eins carne i qutt protiobis peccatuni estfactus, hoc esl, vim nbsp;nbsp;nbsp;ma-

lediciionepeccati in eius carne interemptam,quum in hoßiain datus eil, in quam tot a peccatorum noßrorum moles, cum fua malediltione f;- exe.^ crattone,cum horrendo iudtcio D E 1 amp;nbsp;mor-tisdainnatione,rei)ceretur. Htc nequaquani nu-pamenta ida audiuntur : qubd polt initialem pur-gationempaßionis chrifii efficaciam non aliter no-flruni vnufquisq^ fentiat, quam pro fattsfacioria poenitentia modotfedadvnicam Chrifii fatisfaltio-^em,quotieslapfifuerimus,reuocamur. Qupdfidt

pacificanda confcientia agitur: qum ifiAC ßcatio,fi audiat peccata red'mit JätisfaäionAlt;'^' quando tandem idifatufaclionis niodus confittf^i terit?Ergofemper dubitabit, an DeÜ habeatf''. pttiumßemper afluabitßemper horrefiet. Elam f leuibus fatisfaéîitinculis acquiefiunt, nimif teptim iudicium Dei aftimant:amp; parum refal‘gt;'^ quantafitpeccat 'tgraiiitas, vt alibi dicemtu. qubd loci omnes quibus afieritur peccatorum mißio,nonad catcchumenospertinent,fiedai^^l^' nitos Dei fiUos, amp;nbsp;qui in Ecclefia finufuerimt^ nutriti. Legatio lila, quam tarnfilendide extc^, Paulus, Obfiecrovos chrifii nomine ,reconciliami^ Deo: non ad exteros dirigitur,fied adeos qui regeniti fuerant. Atqui fiatisfiallionibusvalcgt;'^V fiis ad chrifii crucem eos ablegat. Sic qunnif«quot;!^'^ Colofienfitbiis Chrtflum pacificajfie per fianguiiiilt;^ crucisqua fiuntin ccelo velin terra, non refir^ hoc ad moment um quo recipimurin Ecclefiamgt;r

Hic in afilum confugiunt inepta dißin£iiotiUgt; Peccata quadam ejfie venialia, quadam niortalU' pro mortaltbusgrauefiatisfablionem deberi: vem^' liafacilioribus remedijspurgari, oratione Dommi’ ca, aqua benediHa afierfione. Nos auteni(q'a^’ Scriptura tußicß iniufti régula docet)peccati ' diumpronunciamiisefie mortem. CateriintfiilebO peccatavemaliaefi'e,nonquia non morte iitercaO' titr,fed quid Dei mifiericordia ,nuUaell condenat“

J j ( '9

I lt;nbsp;j i l i ƒ t ( t, r i t t Ci 9

^i,quifunt 'mChriftolefu:quianohnputâtur,quM B-om-*-*'’ vtnia delentur. S cto quant tn'tque doâ:rina hatte tiO“ ßrdcalumnieiitur. Dicunt enini paradoxu eJJeStoi Corum,de peccateru etqualitate :fedftto ipfirum ore nulloncgocio conuincentur. QMro .tt. an non inter

ipfifeccata qua mortualiafatentur, aitud alio minus aanofiant. Noi^itttrprotinusfequiturparitt cfipeccata,qua fimulmortaliafint.Quft Scriptura clcßniat,ßipendiupeccati morte ejfe:Legis obedien-tia,effe vita via:transgreßionem, mortem:hancfen~ tenttam euaderenonpojfunt. Q^mergofatisfaci^ tndt exit urn inuenient tn taiito peccatorti cumulo?

CoUaturqutdem feexpedtre:fed aqua ( vtdici^ turjidis haret. Fingunt fbi difttnctionempoena àquot; cidpaiCulpam remitti fatentur Dei tnifericordia: fedculpa remijfd,pcenam reft are quant perfolui Dei mfiitiapoftulat. Ad poena tgitur remiftionempro~ frieftectare fatisfaliiones. Vertun adhttc cunt ißa diftinciione ex dtametro pugnat quicquid de feccatorum remiftione in Scriptura nobis tradi~ inr. Hoc eliteflamentuni notiuni quod Deus in Chriftofuo nobtfctim pepigit, Q ibd iniquitatum^'*^ noßrarumnonrecordabitur. Quid his ftgnificaue-rit,difciinus exaltero Prophet a, vbt Doininus,Si^^^’^^' inßu5,inquit,aiuftitiaftta deflexerit, omniÜ iufti-

timmeiusnon recordabor.Siimpiiis ab inipieta-te ftia recejfent,omnium iniquitatum eitis non re-cordabor. Qupdftiuftitiarurecordaturumnegat,^^^ ttique hoc ell, nullamfe earuni habiturürationem, ècii

vt reinuneretur. Ergo drpeccatorum non rtcfi^ ri,esl ea nonpoflulare adpanam. IdipfutnM^ cituriproijcerepoSl tergiim.delere tnflar nubis, Eri.44 v.'.i mergere iti profundum marts, non impiitarh^ Mich/.v.is üUm^habere. Ccrte,ß punit Deus pecCata,igt;i’f ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat:fivindicat i recordatur : fiad iuditium vil^

teäa non habet:ƒ examinât, pobd tergutn wgt;i ieeit:fiinßitcit,non obliterauit inßarnebul£:ß'^‘^ ttlat,nonpi oiecit in profundum marts.

rfal.Jl.T.I i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

huncmodum tnterpretatvr Auguflinus bisi ß texit peccataDeus,noluitadUertere:figt;gt;''^. aduertere,noluit antmaduertere:ß noluit/t»'’’^^ iiertere, nolutt puntre:nolutt agnofcere,^^ ignofccre. T effa ergo peccata quare dixit ?

vtderentur. Quid erat, Deum viderepeccaM^K^ lei.jo. V.ÎO nire?apud leremiam autemßc legitur:I»ilgt;t

requiretur tniquitas Iacob,ô' non inuenietun catumlehuda, amp;nbsp;non erit: quia profittahot^ quijsqtias feruauero.

Qtad,quafo,nobisprafiitijßet Chrifitu, propeccatis poena exigeretur ? Jgam quuw nbsp;nbsp;r.

eumpertulijße omnia peccata noflra incorplt;'^^gt; fuper lignum,non aitudßgnißcamus, quai» «y j flum poena amp;nbsp;vindi£ta,qua peccatis nofirb tur.ldipfumßgntßcantius declarauit EfaM* st.v-s nbsp;nbsp;tlicit, cafligationem (ßue correilionem)p‘‘^'‘,

ßretfuiße fuper eum. Qmd verb ell corrediigt;P noßr£,nißpcenapeccatisdébita, ér à nobiip^^i^ uenda, antequam Deo reconctltaripofetn’^^'ß

Vices noftrns ipfefubijjfet ? Eti clar'e vides,Cbrifium feccatoruinpanas fitßinutffe,vtßsos ab illis exigt;ne~ ^et. Etquotiesde redeniptioneper eum facia nie-»lind Paulus, vocare filet 'imKÜasaaiv, quo non ßmpltciter redemptionem indicat, qualiter vulgo Éph.i v'.7^° i»^^lbgitur:fidpretii:mipfuni^fatisfaitioneni re Coiof.t.va* dentptionis, Qtu ratione cß- chrißtini ipfiimfipro

dedijfefiribit. Ot^ apudDomi- i.Tim.i.v.« »iiinpropitiatio esl (inquit Augußinus)nißfacrifi-(luin? Et quod eli famficium,niß quod pro nobis mlatum ed in morte chrißi ? Vaitdum autem in priinisarietem nobisfiippeditut, quodde expiandis peccatorum noxis inLegeMofiica prafiribitur.Ne-qiieenim illtc Dominus hanc aut illam fatisfaciendi i'ntimem conßituit: fid totam in facrificqs com-fenfationem requirit. Qißfit autem vt nullispror-fi^ operibus admißa delicla procurare iubeat,fedfoin m expiationem facrificia requirat, nifi quod itnteflari vultvnicum cjfefatisfaäionis genus, quo indiciumfutm placatur P Nam qua tum immola^ bntttfacrificia lfiaelita,non hominum opera cenfi-bdtur,fid afua veritate,boc ell,vnico Chrißi fieri-fiio, sßimabantur. Scio quidem fubtihus adhuc ipfios elabi,dum inter at er nam panam nbsp;nbsp;tempora

les diftinguunt.Sedquum temporalem panaquod-»isfippliciumeffetradant, quod tarn de corpore quam de anima fumit Deus, excepta modo at erna »iorte,parum eosfubleuat hac reßriäio.Nam fupe-Tmes loci quescitauimus, hoc nominatim volunr,

hac nos conditione recipi à Deo ingratiam, vt quid eramus poena meriti, remittat, culpam fiendo. Siareatu liberamtir per chriflunhfi^'^ qua indeproueniunt, cejfare oportet.

Dauid(inquiTit)de adulterio amp;nbsp;homicidd^^ pheta l^ath.sn obiurgatus, veniam pcccati dC('r 0“tanienniortefilij,quern ex adulteriofufltdd^’ poftea pleditur.Tales pœnas, qua pod cu^^^‘‘.. remißionem inßigenda ejfent,fatisfadionibtii[d' mere docemur. ücßsondeoßuo eße diuini iuddiiß neraiiudiciuni vnumdocendi caufa vocetiius T'”' dida,alterum caßigationis.Iudicio vindicia fiC telligendus ed Deus inimicos fuos vlcifihVtdit’^^^ uerfus illos fuam exerceat. Tudicio cafligationd it afault vt irafcatur-.nec vindicat vtperdat. I* nonedfuppUciumproprie aut vindida,fedcgt;^d dio admonitio.

tx duabits flatuatur prima diflindio. pxnaed ad vltionem,ibi malediclio ^ir^ exerit:^quamfemperafideltbus continet. CifiSf' tio contra, benedidio Dei ed, amp;nbsp;amord teflimonium,vt docet Scriptura. JJoc difiritncny til ver bo Dei paßim notatur. Quicqaid etitw dionum inprafentt vita fuflinent impij, nobii pingitur ceu quoddam inferorum atrium. C^. ’’ gans autem cafligatferuosfuos Dominus,feil»!i'^ non tradit cos. Q^reeiusferula verberatit

DeMODOPERC. C HRI ’sTÏ grat. 3Î7 CAP.int idßbifuijje fatenturad ver am eruditionem. Vt au- pfatu^». v. tefincles vbique legimustales panosplactdo ani-fito fufiepiffe,tta fuperioris generis flagella femper Vihementerfunt deprecati. nbsp;nbsp;Caftiga me Domine

(in(iuitlereniias)fedin tudici0, non in tra tua, ne forteinminuas me. Dauid autem, Domine ne in furoretiio arguas me,^ ne^j in ira tua eorripios me. ’j *'’■ * ^equeobeïiquodfltpiufculefanSlisfuis irafci diei-^urDominus,quum in eorum peccata animaduer-fit.Q^literapudEfaiam.ConfitebortibiDomine, quoniamiratus es miht: eonuerfus eü furor tuus, ^confilatusesme. Identm non ad punientis Dei (onfiltum vel affellum, fed ad vehementem dolor is finfum refertur. stat enim fadus in vero no-firoSelomone nobifcum percujfum, cuiusfidem nu-quain fore irritam, is qui fadere nonpote^,, affir-rtiauit. Si dereliquerint, inquit ,filij eius Legem meant, eß in iudicqs meis non ambulatierintft fia-ruta mea profanauerint,^!' madata mea non cufto-dtcrtnt:vtßtaboinvirga iniquitates eorum,^in Verberibus peccata eorum: mtfericordtam autem meant non auferam ab eo. Cuius mifericordia quo nos certiores faceret, virgam,qua Solomo- j. sam-? nis pofleritotem arguct, dicit fore virorum, v.h terbera filiorum hominum. Quibus particulis moderattonem lenttatem flgnificat. Idque o-mnino neceffe eit. Qtüa vt quifque DEV M. magis reueretur, ad colendam pietatem f( addicit,ft( tetterior eSlad ferendam eius irani.,,

Sit deinde h^c altera diflinclio, quod duinf^' gellùDeireprobi feriuntur ,iampœnas iUnu ini'' cio quodammodopendere incipiant. Et quatiqu»^ illis non hnpunecedettalibus ira diuina docu!Hilt;^[ tis non aitfiultajje: non tarnen idea pleéluntur,ijgt;' adnteltoreminerttemredeant;fed tantum vtV‘' um mfignofao maloiudicem vltorem expert^'' tur. Eerulis autem verberanturfilij, non vt it am de lictor um Deo perfoluant, fed vt inde ad fi‘ fiptfcentiam proficiant. Proinde in futurum ea^^^ tius quam inprateritum tempus rejpicereintellif rntis. Hue pertinent querimonia indiçnationfif^' n£,quibusDeus fapedepopuli in^ratitudiuecxf flulat, qubdperuicaciter contempferit omnes pa; nas.ApudEftiam,Adquidpercuterem vos vltn’^ plantapeduadverticem noncElfanitas. Sedijud taltbus feilt ent ijs abundant Propheta, breutterp' dicajfe fatis fuerit, non alio confilio Deum puoin^ fuam Eccleßam,nifi vt fubeiila refipifcat. Ergo

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saulemregno abtecit,puniebatadvindiilam:lt;p*

V i?î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^«ozZ att Paulus, Quum tudicamur a Domino,

ripimur,inecum hoc mundo damnemur. Hod^’ dumnosfilij Dei manu coeleflis Patris affiigitnn'’' nonhacpocnaeil,qua confundamur,fed caßiga«* duntaxat qua erudiamur.

Ille demum fub Deiflagellis proficit, quifuis li* f j'x irafcentem,fibi autempropitium ac beneuolu« i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' ipßm

De MODO PER C. CHRISTI ORA T. JÎPCAP. HIJ. iffuin réfutât. Dauid de paternis cafligationtbusgt; Vtillùadtuuari magisfideles qttàra opprimi doceat, fie canit, Beatus homo quem tu corrtpueris, Domi.^ ne, t^inLegetua erudieris, vtprafiesillt quietem à diebus malts, dumfoditurpeccatori fouea. Dura. (ertetentatio,vbiDeuspareens incredulis,lt;^ eo-tumfieleradifiimtilans, rigidiorerga fuosapparet. Ideoj, fiolatij caufiam addit Legis adiuonitionem, quedifeant falutt fua, confiili dum reuocanturin yiam, impqyerb pracipites ferantur in fiuos error es quorum finis ellfouea. Necrefert, sttne at erna po:~ naan temporaria. Tam enim bella,fames,pefitlcn-tia,morbt,maledidiiones DEI funt,quamipfum mortis aterna indicium : dum inferuntur in eumfi~ nent,vtfint aduerfiss reprobos ira. vindiclaq^ Domi-, nt infifumenta.

Perfiiciunt nuncomnes ( nifallor )qubfpellet illa Domini animaduerfiq in Dauidem : nempe vt documentum ejfet, grauiter Deo dijplicere adulte-, rium homicidium,aduerfum quad tant am offen fionein m dilello amp;nbsp;fideli feruo declaraffet : yt eru-diretur ipß Dauid, ne poftea tale facintss änderet : ' nonautemvtpcenaeffet, quacompenfatione quan-dam Deofitlueret.Nam peccati quidem noxam Da~ uidi gratis r emifit:fed quia tum ad publicum omnium feculorum exemplum, tum adDauidis quoque humiliationem perttnebat, talefacinus non impu-nitum manere: ipfumflagello fiio ajperrime cafti-gauit, Çfi^mfcopum m yniuerfali quoque humam.

generis maledtclione pro. oculis habere deeet. Qutn» enim impetratagratia.otnnes tarnen adhucperft^ ttmur qua in peccati panam nofiro parents iniidt fuerant,miferias: talibtu exercitamentis admoaeri nosfentimus, quant grauiter Deo Legisfua trans-greßia dißliceaf.qub mifera noflrafortis confiientd deiectt amp;nbsp;humiliati,adveram beatitudinem arden-tius aßtiremus. Stultißimus verb fuerit,ßquù at-bitretur praßentisvtta calamttates in peccati luxant eße nobis intpofitas. Id mihi videtur Chrpfi-fiontus voluiffe ,quumitafcripfit, Si obhocpcenm Hom. 3. de itifertDeta, vtinnialisperfeuerantesadpœntten-suig^r. vocetyofienfapœnitentia, fuperfluaiament poena. Quare prout vniuscuiufq, ingenio expedite nouit,ita hunc maiort aßeritate, tllum benigniete traélat indulgentia. Itaq^ vbi docere vult,fi non Ui. s.v. J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inpaenis exigendis immodtcunt, exprobrat dato

amp; obflinato populo,quod percußus no tanten facial finem peccandi. Certe, quißeloquitur, oflendit, ßmulac qutßtjj reßpueritfße ntoxforeplacabtlein ,ß-biq,noßra peruicacia exprimi quem exercetrigt-rem in cafltgandis deliblis, cuivoluntaria correäio eccurreret. Q^ndo tarnen ea eLl noflra oniniutn durtttes amp;nbsp;ruditoi, qua cafltgatione in vniuerfuni Opus habeat, vißum efl prudentißinio patri omnes ßne exceptione communt ßagelloper totamvitatii exercere.Mirum autem efl,curficin vnuni Dautdé txemplumoculosconijciant, tot exemplis non per-, moueantur, tn quibiu gratuitam peccatorum re^ tnißionem

De modo P ERC.. CHRISTI GRAT. 331 CAP. IIII. Kißionem licebat contemplari. legitur publica- Luc.i8.v,i4 ms defcendijfe e templo iufiificatus, pana nulla fe-quitur. Petrus delidii veniam obtinuit: lacrymas ■Lne.n.v.es eiusànquitAmbroßus ylegimtis: fatisfadionem non ■le^bnus. Pt audit paralyticus, Surge :remittunttir Matt.».v.ï, tibipeccata tua. Poena non imponitur. Omnes qua in Script lira commesnorantur abfoluttones,gratui-titdefiribuntur.

SS Auguflinus quidem alicubi opera mifericordia Enchir. ad remedia nuncupat obtinenda peccatorusn retnif-ßonis: fedneinverbuloifloquù impingat,ipfealio loco occurrit. CaroChrifli, inquit, verum eflamp; vnicumpro peccatis facrificium, non modo ijs qua vniuerfa in baptifmate delentur ,fed qua pofiea ex infirmitate ßibrepunt, propter quavniuerßaquoti-dicclamatPccleßa, Pemitte nobis debtta noflra. Pt Mitt.s.y.i» remittuntur per ßngulare illudßacrißcium.

S9 Vocarunt autem vt plurimum fatisfadlionem, tion compenßationem qua Deo redderetur, fedpu-bücam teflificationem,qua qui excommunication^ niulclati fuerant, quum in communionem recipi vellent, Pccleßamreddebant deßta panitentia cer-tiorem.

De fupplementisjquæ ad (âtisfaétiones adijci-unc, nempe Indulgentijs Purgatorio.

'C' X hacporro fatisfaâionU doilrinafiaturM I indulgentU. Nam quodad[dtisfaciendumf^' cultattbus nofirif deen,iJlKfuffici nugantur : atqni e'oproßliuntinfanta, vtdißenfationem ejfe dejiw-ant meritorum Chrifli amp;nbsp;martj/rum, quam fuis buUu partitur. Etfi autem helleboro guam argument is dignifunt: quiatamen imperitii quibufdam vtUis trit breuis refutatio, eam non mittam.Et fane quod tandiu falua confliterint iH' diligentia, ac in tamimpotentiö' furiofa lafciun tarndiuturnamimpunitatein retinuerint, id vero decumento eJfe potesi, quam alt a errorum noät immerfifuerint aliquot feculis homines, Videbatit fe à Papa fuis buüigerulispalam nec dißimuhUP ter ludibrio haberi: quaßuofas nundinationes df animarum fuaru falute exerceri,amp;pauculis ntinp misft lut is pretium taxari, nihilgratuitumproßä-re: hacßecie emungi fe oblatiombus^qua in feortt, in lenones, in comefationes turpiter abfumeren^ tun fnmmos indulgentiarum buccinatoresfum-mos eße contemptores : monflrum iflud maiori in dies licentiagraßari ac luxuriari, necßnem vllum fieri, plumbumfemper nouum aßerri, nouos num-mos elici. Excipiebant tarnen fummavenerationt induUgentias, adorabant, redimebant : amp;nbsp;qui cer.

'I 'i

i 1 f t

De modo perc. chri sti crat. 33j cap. inter altos acut'ius, exiflimabant tarnen pL fraudes, quibus cum fruélu aliqtiofallt pof.

frn. Tandem vbi orbis altqaantumftbiftpereper~ ^^frt,frigentindul^enti£, amp;nbsp;paulatun etiam con. i‘i^fiuntidonec plane euanefcant.

Verum quoniam plurimi,qui fordes,impoflu-^^gt;f«rta,rapacitates (quibtts luferunt habientts tirées ludificati funt indulgent tart] J vident,font em *tfrni inpietatis non conjjticiunt : operapretium indicate non folitm quales fint indulgentie, fed ^“id omninofint omni macula abfierfe. T hcfaurum ^''elefiavocant,chrifti cfr fanciorum Apofloloriim 1'l‘trtyrum^ mérita. Uutus horrei radicalem cuflo-diatnÇ'vtattigi )T.o}nano Epifiopo traditamfin-gunt,penes quem fit tantorum bonorum dtfienfa-fto,vtlt;fripfepcr fe clarg^iripofit,fx elargiendiiu-^isdtcltonem alfi delegare. Sunt autem illa(vtge~ niiine defcribam) fanguinis Chrifii profanatie, Sa-funa^ludibrium, quo Chrifiianumpopulum à Dei grat ta, a Vita que ell tn chrifio,abducat, nbsp;nbsp;a ver a

falutisvia auertant. Qffi enimpoteratfœdiùs pro-fanari chriftt fanguis,quam dum negatur fufricere edpeccatorum remifitonem, ad reconciliationem, ad fatisfaclionem, ntfivelut arefcentis cfr exhaufii defebltts aliunde fuppleatur^ fafficiatur I Chrtfto Lex amp;nbsp;Prophete omnes (inquit PetrusJ tefiimoni-umperhtbent,quod per ipfum accipiendafitremif fiopeccatorum. Indulgentie remißionem peccato-rum per Petrum, Paulum i:fr Härteres largiun-

CAP. V./J4 I M 3 T t T V T. t I B. I I t. v.^**quot;*quot; *' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti emundat nos a peccM

inquit Iohannes : indulgentia fanguinem rumfaciunt peccatorum abluttonem. Clamaist

I, or.i.v.ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corintbijs teflificabatur , folum Cbn-

fitimproipfis cruafixum amp;nbsp;mortutimefi: iiM-Aéi.io.v.îigentiapronunciant,Paidum (Aaltospro nobismP tuos. Alibi dicit, chriflum acquifiuijfe Eccleßii» fuofanguine: indulgentia almdpretium acquißti)-nis in Mart^'rum fanguine flatuunt.

Praclare aduerfus hac ftcrilegia Leo RomMi^^ Epift. 81.; Lpifiopus adPaUftinos, Quamuù, inquit, niiib torum fanitorum in confpeclu Domini pret'mß pfal. ng. triorsfuerit,nulltiistanisninfontisoccifiopropitti-»• is. tiofiiit mtindi.Accepere iufli,non dederuntcorcnA amp;nbsp;defortititdine fideltum nata funt exempla pi‘ tientiiii,non donaiiiflitia, ßngulares qiiippe eortitu mortesfuere,nec alterins quifpiam debit urnfiiofiiif perfoluit -.quumvnus extit er it Dominus clmßii!lt; in quo omnes cructfixi,omnes niortui,fepulti,ßifib tati. Quamfententiam, vt erat memorabilis, alHi qiioq^jTepetijt. Nthilcerteclariusadconfodiemiiii» Epift. sj. tmpium hoc dogma defiderari queat. 'Plee taniii* minus appofite Augujiinus in candem fententiati^ Trift, in Etfifiatres inquit,profratribus morimur,f!ii!liß iohan.8 . tame finguis martyris inpcccatorumrcmißionefi funditur : quodfecit Chrijlus pro nobis : neq, in Inii quodimitarernur, fidquodgratularemur ccntuld Lib. ad Bo- nobis.Itemalibi,Sicut/olHs Films Dei factiu eflß-.cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pt nos fectim fiitos Deifaccret : tta

De moûo perc. Christi grat. 53; c a p. '''• P^'i^obùfolusfafiepitfine malts meritis pce;tamgt;vt nos per ipfumfine bonis meritis confiequeremur tn-^^lgt;ita}n^ratiam.Vnam,vnum ilium pradicari dece ^‘ffgt;vnumproponi, vnum nominari ,vnum refiici, *l^uni de obtmendapeccatoru remifitone, expiatio~ ^^’finHificatione agitur.Sed audiamns eoru enthj-

Nefinefrullu effufi.tsfitfanguis martyru, commune Hcclefia bonüm conferatur. Itatie ? An 'lt;^cto nullus eratfiiiilusglorificare Deum per mor^. ^oniveritati eiusfuofiinguine fubfcribere ? tefiifi^ ^‘ftipritfiifitis vita contempt u, meliorefe vit am qua ^crelfideni Ecclefiafua conflantia confirmare, ho-ftium autem pertinaciamfrangere ? Sed hoceftfii-^‘^ct,nullumfru(lumagnofcunt,fi foius Chriftits efi Propitiator,fi/ilus mortuus efi propter pec cat a no-^fira,fit foins efloblatusprs ncftra redemptione.

Quant verb maïittose Pauli locum detorquent, ’* r'^^dicit,Sefupplere in corpore fuo ea qua deerant fußionu Chrifti. Non entm defedum tllum fupple~ uientutnve tdud ad rcdemptionis,fatisfaitionis, ex~ piutionis opus refert, fed ad eas afflibtiones, quibus b^brifliniebra, nempe fideles omnes, excrceri opor^ rit,quadiu tn hac carne agent.Dicit ergo hoc reflate pußionu chrifti,^ in feipfo femelpaßus, quotidie in mêbrisfutf patitur. Eo nos honore dignatur chrifl^, ’’f nofiras affltbtioesfuas reputetac dttcat.Qupd aut addtdit Paulus, Pro Ecclefta : nointelligitpro rede~ pr^one,profatisfablionePcclefiafed pro adtficatione à'profeélu, QMmadmodumaltbiitiiefefuflinere

omnia propter elellos, vt falutem confequanW, qalt;£ eR in Chrißo lefu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Porr'o, vttalesabominationespratereatnuStqui^^ I docuitPapamplumbo amp;nbsp;membranagratiamliß Chrißi includere, quamDomintuverbo Euangilf dtßenfartvoluit ? Sane aut mendaüDei Euangdi' urn effe oportet,aut mendaces indulgentie. Euangelio Chrißuni, cum onini affluent ia boneriiiii coeleßium, cum omnibus fuis meritis, omni fun»’ ßitia, fipietia,gratia,nulla exceptione nobis ri teßis ell Patiltis,cum dicit, depofittim effe t.Cot.s,r.}t minißros verbum reconciliationis, qubhaclegstU’ nisformafungantur, ceu Cbrißoper ipfos hortsiu te, Obfecramus, reconciltamini Geo. Eum, qui fd' cat urn non nouer at,pro nobis peccatumfecit,vt i»’ ßitiaDEIefficeremur inillo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

lamnec de fuo Purgatorio moleßi nobisßut' quod hacfccurißallum,dirutum elr à fumbuiu»quot; tisprorfits euerfum ell. Equidem tales nugtis oi' ' nbsp;nbsp;nbsp;gligende confulerem,nififeria ducerent.Sedqiiui»

ex multis blaßhemijs conßruHum fit Purgsiori-urn, dr nouù quotidie fulciatur, quuminulM^' graues offenfiones fufcitet,profell'o conniuenilu!» non ell. Illudforte vtcum^ ad tempus dißimulutt poter at,quodfine Dei verbo curiofa audaci^ te»»quot; ritate excogitatum erat: quod de ipfi) credittiiii lt;’ ratnefcio quibtu reuelationibus Satanaarte conß Uis. Qt^anquam non fert Dominus humanam siu । daciam fie in abditos ludiciorum fuorum reeeßt perruif

De modo perc. christi grat. J37 cap. v. fmumpere:(^feuerèprohibuit,negleâavocefiid, Çctfcitariàmortuisverttatem-.demHS tame, ilia to- y. uquot; Itrari aliquantij^erpotuijfe,vt res non magni mo-menti. At vbi peccatorum exptatio alibi quàm in Chriflifan^uine quarttur,vbtfatisfaâtoaltb tras-

‘ ferttir,periculofißmtumfilentiuin. Clamandü ergo nm modo voeu fedgutturis aclateru contenttone, Purgatorium exitiale Satana ejjc commentum, quoichrifii crucem euacuat, quad contumeliam Pietmifertcordia nonferendam irrogat,quodfidem noflram labefacit amp;nbsp;euertit. Qutdenim tUis eSl Purgatorium, nifiquapoUmortem adefnnclortim animii pendatur pro peccatis fatisfabtio ? vt dir ut a fitùfaciendtopinione,ipfum ab imu radicibusex-templo euertatur. Qupd fi proxima difiutatione flus quàmperfiicutim eli, Chrifti fianguinem vni-cam effe pro fidelium peccatis fiatisfacltonem, ex-f'utionem.ptirgationemiquid fiiperesl,ntfi Purga-tortum meram ejfe eàmque horribtlem in Chrt-ßum blafihemiam?

ÛçvitahominisChriftiani.- ac primùnijqui-busargumentis adeani nos horcetur Scri-ptura. c a p V T v i.

' Copum regenerationis efie diximus,vt in vita fideliumappareat inter Dei iiiflitiam (^eorïi ol^fequium fiymmetria amp;nbsp;ponfienfius.

Porto duabus potifiimum parttbiis incumbit bac loqutmur Sertptura infiitutio: Prior elt,vt

iuftiti£amor,adquemalioqUinatura minime fri-fleußßumus, animis noflris inflilletur: altera,vtni- j bis norma fraßcriptaßt,qua nos in iußitia fiuii* ] aberrare nonßnat.Commendanda autem tußit!gt; rationes habet plurimas amp;nbsp;optimas. Aquofil«' damento meliiis exordiatur quam dum adinoiii^ nosßanltißcari oportere, quia Deus noflerßand^ efl?Siquidem cum inßar dißedtarum ouium diß^’’' fi eßimus, acper mundt labyrinthum dißipatijfß nos recollegit,vtßbi aggregaret. Cum noflrit Deo coniuncltonis mentionem audimus, meniintn’ nius fanélitatem oportere eins eße copulam:»^ , quta ßanetitatis merito veniamiu in eius comtntquot; nionenßquum potiusadharere Uli primo oportid’ vteius ßanHitate perfußßequamur quo vocat))!’ quoniamadeius gloriam magnopere pertinet eße Uli conßortium cum iniquitate cß inimundiK^ ^areamp;huncvocationis ncflra finemeßedocetfgt; I quem reßicere ßemper conuenit, fi rocanti h'' ' velimus reßondere.

Ac,quo meliiis nos expergefaciat,oftendtt,V(i^’'‘i Patrem,quemadmodum nosfibiinChrifloßuoco’^' ciliauit,ttaineonobisimaginemfignaßiadqiult;'^ nos conformarivelit. Age,prafiantiorem a’coie»quot;' am mihi apudPhtloßphos reperiant,qi!iaptidi^^ filos rite atq^ or dine dißofitam put ant Phdoßfii' am moralem. Illi dum ad virtutem egregi'e vel»^ adhortari, nihil aliud aßerunt, quam vt

tnucnienterviuamus.Scripîura autem àverofon^ tededncit exbortattonem, qnum non modo vttani noßram adDeumauth!)reni,cMobßriil(tefl, refera te pncißtt :fed, pofitiuamdegeiierajjc nos docnk.^ vera creationis noflrit origine lege,fiibiÜgit,chri film,per qucm ingrntinm cuni Deo redipntis,nobis ptopoßtum ejße exemplar, cuiusformam in vita no~ firitexpriniamus. Qupdhocvnoefficacms reqair as? inti) quid vitra hoc vnil reqtiiras? Ex-quo fe nobis Pa~ treDeiis exhibait, extrema ingratitudmis nos ejfe ^tguendi)s,nißvictßtmtllifiliosexhibeamtts.Exquo ,joj, nos Chrißusfinguinis fui Ltuacropurificauit, atq^ Eph.j.j.via haiicpitrgationem per baptijmum communicauit, nondecere,vtnouisfordibusinqninemur.Exquo nos ßiocorporiinferuit,filicitecauendu nenobis,quifu- i.cm.s.v n

mas ems membra, macula aut labem vllam ajßerga mus. Ex quo ipfe idem,qui caput efl noflrum, tn ex-biinafcendit,couenirevtclepofltoterræajfeclu,il[uc Sc is. totopecloreafliremus. Ex quo nos Spiritus fanclKs teinplaDeodedicauit,dandam opera vtDei gloria per nos illuflretur: nec verb ejfe cdmittendu,vtpee- v-f h-s-v-n tatißurcitiaprofanemur. Ex quo amp;nbsp;anima noflra

O' corptu cxlefli incorruptioiii immarcejstbili iCos.amp;.e.io teronadeflinatafunt,flrenueenitendumejfevtpu- 'Thc-f.v-« ra(j-i:icorrupta m diem Domini confiruentttr.llae, inqaam,auflicatifimafunt bene conflituenda vita fundamenta, quibus neqttaquam flmilia deprehen-dasapad Ehilofophos, quiin cdmendatione virtutis

Nequerequiro, vtnihilquamabfilutum E/Mquot;' gelium chrijbani hotninu mores fptrent, quod menipfumciroptandumeEl, lt;ir conarinecejft^' Sednon ita feuere require Euangelicam perfeSi^ ttem,vt nonfirn pro Cbrifliano agniturus, qui uiO’ dum ad earn pertigerit. Sie enim ab Ecclefia exdlt;^‘ derentur omnes : quando nemo reperitur,quHlt;’‘'* fit longo adhuc interuallo dtfiitus -.multi verof^' rum adhucprogrefitfunt, qut tarnen immerit'o ÿcerentur.Qtùd ergo? Scopus ille ante oeulospt^' gatur,ad quern folum dirigatur ftudium nojlriu«-Prafiituaturmeta ilia, adquam e^ enttamur^ contendamiu. Non enim itaparttri cum Dtof. eEl,vtexijsquaeiusverbo tibiprafcribunturpAi^’ filfcipias,parte arbitrio tuo pratereas. Primo.n-lo“ integritate, tanquam pracipua cultus fui putt^’ I vbiq^ commendat. Quo nominefineer am antmifu’^' plicitatem intelltgit, qua fuco amp;nbsp;fielione csteiti-cui cor duplex opponitur. ac fi diceretur fiirdui^ efiè reélevtuendtprincipium,vbi interioranitnutj' feiltufinefielione ad fanclitatem nbsp;nbsp;iufiitiam 0'

lendam Deoaddicitur. Sedquoniam nemifiititi' tumfuppetit in terreno hoc corporis earcereflgt;^‘ ' ris,vtcurfiisalacritatefeflinet, maiorem veto tiH' merum tanta promit débilitas, vtvacillädo Ù dicando,humi etiam reptando modicepromoueidt tamus quisquepro facultatulafuamodo

De MODO PERC.CHRISTI GRAT. ;4I ^um iterprofiquamur. ^iemo tant infeliciter tn~ ^edat,quinaliquatum faltem vtaquottdte emctia-

Hcc ergo agere non deßnamuSyVtaüquid aßu ‘lut in via Domini proficiamtu ; neque fucce/jiute. nuitatem dejperemus. Vtcunque entmfuccejfus vo-^onon reJl!ondeat,non tarnen perditaest opera vbi bodiertiHs dies hejiernum vinctt: fineer a modb fim-flicitate in fcopum noftrum refiiciamtis, à“ nd me-t‘ini aßiremus, non ajfentatorie blandientes nobis-gt;Igt;fis,necmalis noflris indulgentes, fedperpetuo co-natu inhocincumbentes,vr meltores nobisipfia e^ nadanitis, donee ad ipfiant periientum fueritbonita-, ^‘fniquamquidenitotovitafiiacioquarimiu ac fe-quimur,tum apprehendemus quuni nos carnis in~ firmitate exutt,in plenum eins eonfiortium reeepti fuerimtis.

* ^l^fioptimamciraptifiime dij})ofitainconfiitu~ enda vita methodum habet Lex Domini, vi..

film tarnen est cœlefli magiftro, aecuratiore etiam~ num rattone ad ipfam quamtn Lege pra/cripfierat ftgulamfuosformate. Atque buius quidem ratio., ndprtnctpiutnhoceli:quod fideltum officium ell, prabere DLofua corpora hofitam viuentem,fah.. _ ' llnm,amp;illiacceptam: atque tn eo Jitum effie legiti.. mum eius cultum, Vnde exhortandi argumentum ^citur,ne fie accommodent adfiguram fieculi hu..

C A P. vn. 744 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N 5 T I T V T. L 1 B. î I t .

ius,fedtransforinenturrenonatione mentisßt£,Vt frobentqueefitvoluntoiDei. ïamhocmagntn»i/’ nos ejjè Deo confecratos ac dedicates : ne ijuidfoß' haceogitemitsdoqaamur,mcditemur,agamus,tti!‘ in eitisgloriam.Sacrum enim noßne infigni in ininria ad profanes vfns appUcatur. Quod fi noßf‘ non fumus,fed Domini: nbsp;nbsp;qiiis error fit fttgiendut’

amp; quorfium dirigenda fint vita noßra acitones tniquot; , tterfia,apparct. ]S!oßr!nonfiiintis:crgoneve!'i'‘t(‘^ nofira,velvoluntas in confilijs nofirisfaclis^doiiß netur. 'Noflrinonfiumus: ergo ne ftatuamusno»^ hunc finent,vtquaramtisqiiodnobisfieciindHiiiui'' ' nemexpedtat. Noftrinonfiuntis: ergo quoad ebliuifcamur nofinetipfics ac noflra omnia. Rurfi''' Dei fumits :idi ergo viuamus ac morianmr. fumusicun^tisergo nofiris aciicnibus prafideatß' fientia eius^voluntas. Dei fumus: adiUiinittl,gt; tanquamfulum legitimumfinem, (otitedant ointict | vita noflrapartes. O quantum tile profecit, fiß nonfuum ejfe edoblus,dominium reginienq.fuif’^^' pria ration! abrogauit.vt Deo aflerat ! Nam vt bd adperdendos homines efficaciflima eflpeftis, tbiß' biipfis obtempérant; itavnicus efl falutis nihil necfiapere,n^c veile per feipfumfed Domigt;ugt;’'‘ praeuntem dfintaxat fiqui.Sit hic itaq^primus^^ dus,hominem à feipfo difledere, quo totam vim applicet ad Domini obfequium. obfi:qi‘ii‘'^ dico non modbquod in verbi obedtentia iacet,jd quo mens hominis,proprio carnisfienfu vacua, feji‘

Î)emodo perc. Christi” Grat. 343 cap,vir. Spiritus Dei nutum tot a conuertit. liant trans- » 2 finnationem (quam renoiiationcm mentis Pau-lus appellat ) quum primtis fit ad vitam ingrejfits, Vhilo/iphi omnes ignorarunt. Solam enitn ratia-neinhomini modcratricem prafi.ciunt ,hancfiolain putant audiendiiinjiuic deniq^ vni morum impe-tiumdeferunt ac pcrmittunt; at Chrtfliana Phi-Ißßphia lUam loco cedere, Spiritui fiandlofiubijci ac jubiugari iubet : vt homo tant non ipfie viuat, fed Chnflum infiefcrat viucntem ac regnant em.

Inde confiequitur illudalterum, Vt ne quara-niusqua-noflrafiunt,fi:dquaamp;ex Domini jintvo-luntate,(ir faciant adgloriam eius promouendam. Magni (p-hocprofectus ,vtnofiripene obliti, certè ratione noflri pofihabita, Deo eius^ mandatisfide-literftudiumnoftrumimpendere conemur. Qtpum tnimnos priuatamnofiri rationem omittere iubet Scriptura,non modo habendi cupiditatem,potentia nffeclationem,hominumgratiam ex animis noftris tradit : fed ambitionem qiioque dr omnem gloria huinana appetitum, aliasq^fiecretiores pefiesera-dicat. ita fane compojitum amp;nbsp;comparatum efie conuenit hominem Chrifiianum , vt ftbi in lotavita negocium cumDeo ejf’e reputet. Ilacratione, vtomniafiuaad arbitrium calculumq^ eius reuocabit ,itatotam mentis intentionem religiose adeumreferet. NamqttiDeumin omni re agenda intueri didicitfimul abomnivana cogitatio,ne atier titur.HMillaefinofiri abnegatio,quadifi:ipulis fiuù

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à primo tyrocinio mandat tanta diligentia chri~

flus:qua vbi femel in animo obtinuit, primiim nique fnperbia, nequefaflttt,neque oßentationi,blinde neque auaritia, nequelibidini,neqHeluxuriti nequsmoUitieimequealifs quaexamore noflriß-' nerantur,malislocumvllugt;n relinquit. Contrât-bicunqnenonregnat,illic velßwrcißimavitiaßnt pudoreperuagantur;vel ft quaeH virtutüßecith praua gloria cupidine vitiatur.ofiende enim hominem, fi potes,qui, nifi fibi iuxta Domini mandatum renuntiarit, gratis cxercere bonitatein intii homines veltt. Nam quicunque non fuerunt hol fenfu occupât i, laudis fait em gratia virtutenifecnn funt. Qui autemvnquam exphtlofiphtsvtrtutiin propterfe expetendam maxime contenderunt,tati-ta arrogantia inflati fuerunt, vt appareat non oi aliad virtutem expetqjfe, nifi vt fuperbiendi habi-rent materiam. At qui adeb non obleilatur Dom ncque illispopularis aura captatoribus,nec turgi^ tillspeccatoribus,vt pronunciet illos in mundofi-Mit.s.y.16 urn recepiffe mercedem,his propiores regno ccelo-iAn.z..v }t riimfaciatmeretrices (^publicanos. Necdumta-men ad liquidum expofitimus,quat quantisob-fiaculis impediattir homo à reéiiftudio quamdiuf(-ipfum nonabnegauerit. Verè enim diHumeliolim, Mundum vitiortim eße reconditumin hominis a-ntma.Nec aliudremedtum inuenias, quamfi teab-negatoacpratertta tui ratione, mentem adeaqits-rends

^cnda tot am tnt endos qua abs te Dominus re quint, ideo tantum qu£renda,quia tUt placent.

j Alibt diflinéliùs idêPaulus fingulas vita bene co-P'gt;fitapartes,quamuisbreuiter,exequitur. lUuxit Tit.±. v.n. gtatiaDeifalutifera omnibus homtntbus, erudiens gt;gt;o!,vtabnegata impietate amp;nbsp;mundanis cocupifcen *^t,fibrielt;jriufleamp; pie viuamusin prafenttfecu-logt;expeliantes beat am jfiem amp;nbsp;manifeftationem P,^otiamagniDei,amp;Seruatorisnoflri leflu Chrifti: qui dedttflepro nobis,vt redimeret nos ab omnt ini-quitate nbsp;nbsp;nbsp;purifiearet flibt populum peculiarem,

ftudtofum bonorum operum. Poflquam enim ad nos unintados Deigratiam propofluit,vt nobis adDeum vere colendum viamflernat,duo tollit obflacula qua tnaxime impediunt, impietatemflciltcet, adquam tiaturafumtts nimiumprocliues, deinde mundanas ciipiditates quafelongius extendunt. Ac flub impie-tate quidem non modb fluperflttiones notât, fled (onifrehenditetiam quicquid pugnat cum flerio ti~ more Dei. Mundana autem cuptdttates tantundem vdentatq^ carnis affeblus. Itaque ad vtran^ Legis tabula iubetnos proprium ingenium exuere, 6“ abnegate quicquidratio amp;nbsp;voluntas didiat. lam omnes vita aliionesadtria membra reftringit ,flo. brietatem,iuflitiam, nbsp;nbsp;pietatemtex quibusflobrie-

tas bauddubi'e tarn caflitatem amp;nbsp;temperantiam, quam purum (!;• fi-ugalem temporalium bonorum vfum, ü“ inopia tolerantiam dénotât. Juflitia autem omnia aquitatis oflicia complebtitur, vt red-

CAPiVII.34^ In s TIT VT.- lU. nt. ' I datur vnicu!^ fiium eH. Sequitur piet as, qiu nd à muitdunpiamentisfegregatos verafanäitatcin Deo coniungit. Hac vbi infilubili vinculo interfile I nexafiint,foltdam efficiut perfebhone.Verùm qnii [ nthil magis difficile e^l,quàm rationecarnisvdfft iuffiu, dr domitis cupiditatibus, into abnegatis, Dtgt; , cd“ fratribus nos addicere, amp;angelicamvitam i» terra fordibus meditari: Paulus,vt animos noflrd ab omnibus laqueis extricet, reuocat nos ad beata immortalisât is: non fruflra nos certare ad- . mones,quiavtfemel appariât Chrtfliu redemptot, ùa vltimo fuo aduentu fruclum falutis 'a fe parts oftendet. Atque hoe modo illecebras omnes difeutit qua nos obnubilant, ne affiirentus, vt decet,adcit-leflem gloriamiimo docct peregrinandum effe in niundo ,ne pereat vel excidat nobis cxlefiis Intri-ditos.

Porto in his verbisperffiicintus,abnegationemnii-^ . ßri partim quidem in homines reffiieere,partim Vf j rbÇidq,pracipue) in Deum.Quum enimfic nos ctim , hominibus gerere iubet Scriptura, vt idos bonori î Ro w V I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anteferamus, vtprocurandis eorum commo- ,

igt;hii.».v.» distotos nos bonafide impendamus : ea dat manda- * ta,quoru mini!nècapaxellantmusnofter,ntfian- , t'e natur ahfenfit euacuattu. PJam(qua cacitateo-nines in aniorem noftriruimus) fibiquisqueiuftain caufam habere videturfe efferendt, omnes autem n-lios prafe contemnendt.Si quid in nos contttlit Dtni non p«niteduin,eofreti,ftatim animos toUimus: net ‘ tantùm

De modo P'ER€. Christi grat. 347 cap.vu. tantumintumefiimus ,Jidpene rumpitnurßipcr-lgt;ia.Vitia,quibtuabundaî}ius, amp;nbsp;eccultamtts fedalb apudalios, (jr nobis ipßs leiiiatninutaj effe ßwgi. nius,blandiendo,imb interdumpro virtutibus cßtt-lamur.Eicdenhquas in nobis admiramur, dotesß sn

- tilijsapparent,veletiamßiperiores, ne cogamur il-iis tedere ,noßra malignitate deterinsM ac carpi~ mus:ßquaßuntvitia,fiuera acri^animaduerßone ta obßeruare non content's, odiose ampUficamus. Hint lila tnfolentia,vtquisq^ noßrÜ,ceu communs legeexeit:ptiu,ßpra reliqstosvelsteminere: nems-nemvtro mortalium non ßecurc tjr ferociter con. temnat.velcerti, tanqssam infersorem deßiciat. Cedunt diuitibus paupcres,pleberj siobilibtis ,ßerui dominis,literatisindoili:ßednemo eEl qui nonah-quam praßantia opinionem int tu alat. Ita ßnguls ftbiadulando,regnumquoddamgerunt in peäore. Sibieniin arrogantes,quo fibs placeant,de aliorum sngenijs amp;nbsp;moribus cenßuram agunt: fiverb ad con-tentionem ventum fuerit ,illsc erumpst venenum. idam multi ßane nonnullam manCuetudinem pro, fieferunt,quandiu blanda omnia dr amabiliaex, periunturiatverb qsiieundem ßeruet modefiia te^ norem vb'i pungitur dr iritatur, quotusquisque eil!' Nee aliud remedium est quam vt reuellatur. ex imis vißceribus hac noxiofißima tÜs tfuxov». ahu ifiKauTjiu pefiis : quemadmodum et-, iam Scriptura dodlrina reuellitur. Sic ensm inßituimur, vt quas D l S nobis largitus, .

fß dotes y meminerimus non noflra ejje bond, fd gratuitaDei dona.qutbus fi quifuperbiant, ingtt-tttudinemfuam produnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te praflantiori» j

î. cor.4. reddit ? inquit Paulus. Quod fi acceperis omnU, quid gloriaris ac fi tibi data non effent? Deinii aßtdua vitiorum noflrorum recognnione ad humr litatem nos reuocemus. Ita nthtl in nobis reflal/it quo turgeamus : mult a verb erit deie citants matl^ ria. Rurfum tubcmur, quacunque in alijs rejjiici-mus Dei dona ,ßc reuereri ac fufficere, vt eos quicij honoremuspenes quosrefident. Advttia autetttde-cemur conntuere.non equidemvt adulambsfouei-mus, fed ne tilorum cau/a infultemus qs quos bent-uolentia amp;nbsp;honorefoucre conuenit. ïtafiet vt cunt quocunque mortaltum negocium nobisfit, non tan-titm moderate nos modeft'e, fed comiter ettam amp;nbsp;amice geramus.Quemadmodum ad ver am man-fisetudinem nunquam alia via peruenies, quant ft (irtui de tell tone, eiralteriusreuerentiaiinbutuin peclus habueris.

lam in quarendaproxim 't vtilitate officiumpri-flare, quantum habet difficultatis ? Htfi à tui con-fliderationedifcedas, c^j'te quodammodoexuas,nihil htc efficies. Quomodo enim opera exhibea qua charitatis effe Paulus docet, nifi tibirenuncia-

I. Cor. IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alqs totum te addteas ? Charitas, inquit,

patiens ell,benigna, non procax,nonfaflidiofa,niin inuidet,non inflatur, non quant qua fua funt, non irritâtur,dye. Hoe vnumfi exigatur,ne quaramus qua

De modo pirc.christi grat. 34?cap.vii. l'if noflrafint,non tarnen nitnima vù eritafferen-^‘inaturicquaßc in folam noflri dile^ionem nos f^cltnat, vt non tarn facile patiaturnosacnoßra ^fgligentertranßre,qHo altenis conmodis inuigi.

imi) tare noßroßonte cedere, quod altert re~ ' fi^nemus. At Scriptura, vte'o nos manu ducat, f’'*nionet ,quicquid à Domino gratiarum obtine-^»s,eßenobü hac legeconcrcditum,vtin commu-^^^(cleßebonum conferatur, ideéque legitimum S^'utiarum omnium vfum eße, liberalem ac béni-

cum alqs communicationem. Sed vlterius ^tiamnum pergit Scriptura,dum illas facultatibiis comparât, qutbuspradita funt humani corporis^'^°^''^ tuembra. Nullum membrumßuamfacultatem ß-bi habet,nee in priuatum vfum applicatfed adfocia tnembra transfundit: nee vUani indevtilitatem ca~ ptt,nißqua ex communi corporis tottus commodi-täte procedit. Itafiet,vt non mod'o alient commo-difludiumcumpropriavtilitatis curafemper con-tungamusfedhancilltßubqctamus. Ac nefbrfe nos lateret earn eße lege reble admintfirandi quacunq^ aDeo donafufeipimus, in minimisquoquebenigni-tatù/iia muneribtis eam olim poßit. Primitiase- j,. ninifiugum oßerrißbi mandauit ,quibtts teflare- is.sen.'i.i.» tur popultts, nefas ßbt eße aliquem percipere fiu-Hum ex bonis non tlli ante confecratis. nbsp;nbsp;Quodß

itademumfantlificantur nobis Dei dona,poflquam ipfi authori manu noßra ea dedicauimus: tmpu-rumeßeabujumconßat, qmnon eiufmedt dedtcA^-

ttotiein redoleat. Atgui Domtnumfruflra fefW» tuarum communic.'tttone locuplctare contoiilii' Ad eum igitur (jttumperucntre bcntgn'ttas rfil-15. »,3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vf propheta inquit) eu tibt crgafanclos eini ।

in terra funt exercenda e^l,ideoq, facris obbitu-ni bus coniparantur eleemoß'tiA, vt legabbusi^ nunc rejpondeant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

Heb J Porrb,ne benefatiendofatifiamus (quodfto^^-^ • js' nusfierialioquinecejjèforet) accedcre opertctiil-i-Cor.i3 V. terum illud quodponit Apoßoius, Patientent 1 cot.o v.s (lraritateni,neciritari. Omnibus in vniuerfuinlii‘ i.t;o.i3.v. r.efacere Dominus pratcipit, quorum magna ptri ' indigntßimtfunt.,Jiproprtomcrito aßimenttinfii htc optimaratione/ùbuenit Scriptura, qiiumdocd non eße reßicicndum quid ex fiipßs mcreaiiturhe-mines,fed imaginem Dei in cunitu confiderandam, cuinihilnon amp;nbsp;honoris amp;nbsp;dilebtionis debeaiiius.in

domeßiets autemfidei ilLin eandem diligetiiis olr feruandani, quatenusper chrißi Spiritum renoua- , ta csî infiaurata. Ergo quisquis hommuin tilii nunc ojferatur qui officio tuo indigent, caufitn iM habes cur Hit te impendtrcdetrcHes. Diccxtratii-' Gil. «. r. 10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effieiat Dontintis not am ilh impreßit, qtufanib

harts eße tibi debet: qua ratione vet at carnem tu-Kiss y -J dejpicere. Diecontcmptibilemacmhilr.atetiin

Dointntu eße demonßrat, quem imaginisfus. deceit digna!usßt.Dic nullis eins offieß te eße obaratiiiit: ateumvtlutin vicem fuam fubjlitiiit Deus, ergi quem tot ac tanta recogno/catbenefieia^btss te

De MODO PE RC. CHRISTI GRAT. JyiCAP. VK. ßbideuinxit.Dic indi^mm effe cuiiis caufi vel ini-nimum labores:at digna est imago Da, qua tibi commendarur,cni te amp;nbsp;omuia tua exhibeas. Oubd fl non modo nihil bont prowcritus eil, fed injury s quoque amp;nbsp;maleficijs teprouocautt,nehacquidem Matth.«, v. iuflacatifa eil cur ilium tfr diletiione complecli amp;nbsp;i .amp; is.v sj dtleäioniiofficysprofequidefnat.Longealiter (in-quiet ) de me promeritus esi. At quid méritas cil Dominus? qui dum illi iubetremitti qui equid in te peccauit ,fibt certe vult imputari. Hac prof ecto vna via peruenitur ad id, quod humana natura ptorfus aduerfuni eit, nedumdifficile: vtdiUga-mus eosqui nos odio habent, beneficijs mala penfe~ mHs,probris benedicliones referamusfi memineri-mus non hominum malittam reputandam ejfe, fed inJIncinidam tn tUis Dei imaginent, qua tnduilisac Matt.;, v. oblitérât is eorum delictis, ad eos amandos ample- 4 xandosq,/ùapulcrttudineac dignitate nosalliciat.

IDc ergo mortificatio turn demum habebit tti uebis locum,f charitatis numéros impleamtis. Ide autem implet non qui omnib. charitatis ojiicijsfi-lumododefungitur,etiamfi nullum pratermittat: fedqui exftnceroamoris affectu idfacit.Potcfl eiiim accidcrevtquis exoltiat quide ad plenum omnibus debet,quantu attinet ad externa officia : interim tameldg'eabfitavera exoltiedi ratione. Quofdaitt. videas qui vatde liberates videri volunt, q tarnen ni hillargitttur q,no fupbiarultusaut etiamverborii iifulejia ex^brçnt.At^htiffalaniitatis h,oc infeli^i

feculo deuentum eH, vt nulllt;e props eleemofjM, fait cm à maxima parte hominum ,finecotituiitilif porrigantur. prauttat ne inter Ethnicos 1 dem tolerabilis ejfe debuerat. Nam a Chrifiit»^ plusaliquidetiamnum requiritur,qudm vt hihtti' tatem tn vultu prafe fer ant, amp;nbsp;verborum cotniti- , teamabilia reddantfua officta.Primum,etusqKi’^ opefua indtgere conj])iciunt,perfonamfufcipMtilt;gt;' port et, ac fortuna perinde mifereantur acfit‘‘'’* fentirent ipfi ac fuftinerent : vt mtfericordia tu ktt manitatu fenfu adferendat tilt fuppetiat, liter quam fibi, ferantur. Qtà fie anintatm Oper am fratrtbtu fuii dandam accedet,nongt;»igt;^ nulla velarrogantiavel exprobrat tone office contammabtt : fed necfratrem,cuibenefacit,'i^^, tanquamopis egenum def)iciet,vel tanqintnifi* obligatumfubiugabit, non magis fctltcetqu^j agro membro infultamus, cuirefocHlando corpuslaborat:vel reliquis membris putantusß‘' , cialiter obligatum,quiapltu opera ad fe traxf^^ qudm rependerit. Stquidem offictorum intertnen^’ bra communicatio nihtlgratmtum habere turjfedpotiusfolutioefeeius quod natura 10^1“^quot; bit um negare prodigiofum ejfet. Hac quoqtte nefiet, vt nehberatumfeputctquivnogenereey , cij defunilus fuerit : fed it a potttis fecum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

cogitabit,fe, quantus quantus ell,proxttnù debitt' rem fui ejje : nec ahum exercenda erga ipfis ficentia flatuendum efle finem, ntfi quuntfr‘'‘‘'^

titles défie tunt: qttó quam late extenduntur ,ad charttatis regulam limitart debent.

Vracipuam abnegationis noflri partem, quam dixiinus in Deum Jfiellare, iterum plenius exequa-mur.Ac multa quidem de ea iam dtclafunt, qua re-ftMefuperuacaneu foret, fufficiet tradare qua~ tenusad itquanimitatem toleratiam^nosformat. Principio i^itur in quarenda vitaprafentis vel com-^oditatevel tranquiUitate, hue nos Scripturavo~ titt^vt Domini arbitrio nos noflra^ omnia refigna-ftSidomandos ac fubiugandos cordis noflri affe^lus iditradamus.Ad opes honores^expetendos, adarn-biendampiitentiam,adcumulandas diuitias,adeas omnes ineptias,quieadmagniflcentiam pompamq^ facerevidentur, congerendas, furtofa efl noftra libido,infinita cupidttas. Rurfum paupertatis, igno-bilttatis ,bumUttatis mirus timor, mirum odtum : tjHtbiis ad tüa modis omnibus amoltenda flimula-mur.liincvidere eil quam irrequieto fint ingenio, quot tentent artes, quibus fludijs fe fatigent ,qui-\cunquevitamproprio confilto componunt .• qubfei-licet adtpifcantur quamp; vel ambitionis, vel auarittA fett affeilus, rurfum quo pauperiem humilitatemq^ defu^iat. Pijs ergo hominibus ne talibus laqueis im-flicenti(r,hactencndaelivia.Principib,nonaliun-

\ dl froflerandirationemvelappelant,velflierent, vel cofitet, quam ex Domini benédtciionetideo^ in

* 1 eamfetutbac confidenterreqciantacreclinet.Na * \ vtcunqfltbi pulchrefitfficere vtdeatur caro, dum vel

propria induflria ad honores, opes^jContenditi^^^ ßudio enititur,vel adiuuatur hominumgratM'^'^i tum e^ tarnen, omnta hac nihileffe, neque abß'* vel ingenio vel labore nos profeüuros, nifi nusvtrunqueTiominus proßerabit. At 'e cotindl fila ipßtts benedi^io etianiper omnia impeding''' viamreperit,vtnobis in latum faußum^ fuccedere omnia faciatidetnde, vt maximefi^V poßimiisaliquid gloria atqueopulentia nobii parare: (qtiemadmodum videmus quotidie magnis amp;nbsp;honorib. amp;nbsp;opibus cumiilariPquand^ •me ne minimam quidemfeltcitatis particul^”^ gtißant qtiibus incumbit Dei maledtclto,ßgt;'^ V «ihil nifiquod male nobis vertat,confiquemut-^^^' rb nequaquam appetendum quod homines ntsß tnifieros facit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ergo,fiomnem proficrifiiccejfus atq^ rationemtnfiolaDei benedictlone credtn:uiil[^f‘' fita,quaabfientemiferia nos omnegenus initates maneantirefiat etiam vt ne propria genij dexteritatevel fiedulitate fieti, nec beuftinf^ fauorefibnixi, velinanifortuna imaginatioiit^^ fifi, ad opes honores^cupide contendaniusiß^^. Dominum fimper rejfnciamtu, vt eius außdß^ quamcunq^ideprouiderit fiortem deducamur-primiimfiet,vt non per ne fas amp;nbsp;dolis ac malts ad'’’ vel rapacitate, cum proximoru iniuria ruaiitns captandas opes,adhonores inuadendos:fideassagt;'' tumfortunas fequamur,qtu nos ab innocentia iKi*

ÜeMÖDOPERC. CHRISTI ÖRAT. JJ} CAP.Vil. 1 abducitnt.O^ cfiifnJperet diutna benedt^HoniSjtn--terfiiiudes,rapinM, alioiq^ neijuitia artes, auxili-im? vt illa nifi pure co_^itante ac recle agen^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

tem non fequitur: itaeos omnes à (juibns expetitur ab obliqua cogitatiotie prauii.j.,facimrib'. reuocat.

Deinde inieHu erit nobis fianiim, ne immodica dt-^ tefiendi cnpiditatc ardeamtts, ne've honoribus am^ bitioseifihiemus. Oua .n.fiontequis à Deofe adiutü iri confidat, adeaconfcquendaquAContraeiusver^ biidefiderat^Abßt.n.Vt^ore fuo Deits maledicit, benediélionis fiia adiutorißpro/equatur.Poflremoß

' pro Vota acße no fuccedat, cobibebimur tarnen ab 'impattentia,tirqualisctinqjnoftra. conditionis de-^ tejlatione:qubd fciemus id ejje murmurareaduerfiis

I Deu.cuituarbitriodiuitia amp;nbsp;paupertas, conteptus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

amp;honores dißenßmtur.Jnßiinma,q.ßeeoquodi-ciu eil modo in Dei benedibtionem reclinarit, nec

, eMupabittir,quib.fimhilprofeblurü cogitabit: neC , ßqttidprojßere acciderit ,ßbi imputabit, 41: fuavel I \ fiditHtati,vertndtiflriæ,velfortun£,fedDcoautho-t

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lïti«veIpot«ttÆflt;tJlîffîo:qM!4Vfpjuti^i.c condacit,

fuiße affecium videmus,lt;]ui dum fequitur Diniquot; rige^dum tradit ,fimilem fe tefiaturptifH abla^ato,neque ambulare in rebus ait is vel mndfi' Itbusfuprafe.

Nequein hae tantumparteconflarepqsanKf^ debet tUa tranquiliitas amp;nbsp;tolerantia : verutn ad nines etiamcafus ,quibus obnoxia eH praßm'i’d‘'’ extendatur necejfeeH. Ergo nemo rite fe abncß' uit, nifiqui fe tot um it a reßgnauit Domino, mnesvita fuapartes etus arbitriogubernarißf'’’,' Qtü verbßc animo compofitus erit, quiequid dat, nee mißrumfe reputabit,nec defua forte Deiinutdia conquer et ur. Quam verbneceßariaf hlt;ecaffebHo,indepatebtt,ßconfideresquot acade^ tibtu fubteilißmus, quorum euentu vitafuaf’^^^^' dicunthomines,ßeum natalem deteßantur, oblO' quunturDeo: amp;nbsp;(vtfuntfacundi ad blaßhemiat) tniquitatis eum acfauitia accufant. Ftdeltti’ß’^ in bis quoque oportet Dei clementiamamp;vereft'-ternam mdulgentiam intueri.Proindetßueadar prutnafegetibus,autgelu confumptis, aut gtandni^ proculcatis, imminere famem videat: non tangt;^ ßeßondebitanimum,necDeo intiidiamfacitf-r IfiUZJ-v-ïî in hacßduciapermanebit,Eios tarnen in tutelaD'^' mintfumus, i^ouesin pafiuis etus educata: ide gitur aiment a nobis etiam in extrema ßerilitdt fiippeditabit. Siue morbo affliblabitur, ne ttini lt;}igt;i dem ßangetur doloris acerbitate,vt ad tmpaß^' am prorumpat,atqj it a cum Deo

De modo PERC. CHRISTI GRAT. 3J7 CAP.VHI» ßitiam aclenitatem in Deiferula conßderando.ad tolerantiam fe reuocabit. Denique, quiequid eue-ntet ,quta ßiet manuDomint ordinatum,placido gratoq^animo fufiipiet, ne contumaciter eius im-perio refißat, cutus in poteßate fe fuaq^ omnia fe~ niel permißt.

, r\Vinaltiiisetiamnum confeenderepiammen-decet: nempe quo dtfiipulos fuos vocat Cbrtflus,vtfuamvnusquifq^crucem tollat. Quoß Mïk.jó.t. fa«^«Ki?BDomina5Coopf4«it,4c fuorum confor-;''^' tiodignatusesiyij fe ad durant, labortofatn,inquie-titm,plurigt;nisqj ac varijs malorumgeneribtu refer-tam vitam praparare debent. Sic eil coeleßisPa-trisvoluntas,vtcertumdefuis experimetum capiat,eos talem inmodumexercere. A Cbrißoprimo-genito fuo exorfiis, erga filios omnes fuos hunc or-dinein profequitur: nam quum effet tlle Pilius Dei praalqs dileilus,^ i« quo Patris animus acquiefee-

i fcatiVidemi« r4jnewq«a»JMo»indH/^eMfci'acJMof-' liter habitus fuerit: vtvere diet queat, non modo

perpétua cruce exercitatumfuijfe, quandiu terrant mcelmt ; fed totam eiiu vitam nihil aliud fuijfe, qum perpétua crucü JJieciem. Caufam Apoßolus ‘‘ßi^nat,quodobedienttamdifcere oportuertt ex qs qutpajjus eii. Cur nos er^o ab ea conditione exi~ mamu5,quamfubire Chrtßum caput noßrum o-portttit: prafertim quumnoßra caufa fubierit,vt

nobit in fapfo patietiti exemplar exhiber obrem Apoflolus omnibus filys ï)ei hunc effe deJÜ^'j tumfinem docet,vt conformes einsfiant. Vndeetn injîgnis confia latio ad nos re dit,in rebus dteris atqttt

a[peris,quæ adaerfia malac^ exiftimantur,nos clii''“ fii paßionibus communie are : vtquemadmodunitigt; àmalorum omnium labjrintho in gloria cielefi”* . Alt;a:.i .'I.1Z ingreffusell,itaineandempervarias tribulatiii«‘‘

deducamurfiic enim alibi loquitur Paulus ipfi:‘jigt;‘'‘‘ Phil.3,v.io dum commtinicnem dificimusafilidionumipf»!^/'

mul apprehendimus potentiam refirrecluniiS''^^ ■ dum confiormes reddimur morti eius:it.a pr£p‘gt;P‘’ ' muradgloriofia refinrrectionis eonfiarttum.Q^lquot;''' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc valerepotell ad leniendam omnem crucu

bitatë, quad quo magü rebus aduer/isafflidagt;»i‘’’’ eb certi'us confirmatur noflra cum chrifiofixtil'^^' cuiuscommunionepaßionesipfianon modb bcneii^ £la nobisfiuntfied adpromouendam qtioq, noftAiH fialutem multam afferunt adiumenti.

Adde, quod Dominus nofter crueemferen^‘'^ fiuficipere nihil neceffe habuit,nifiad tefiandani probandamq^ Patri fiaam obedientiani : nobis multis rationibus neceffe estfiabaßidua eritce degere. Primitm, (vt natura nimiunipropenfifi' mus ad omnia car ni noflra tribuenda)nifit nobis it»' beciditas noflravclut oculo demonflratafiuei'd’ff eile virtutem noflram fiupra iufium ntodutn sfi' mamus: nee dubitamus, quicquid eueniat, cond^ pmnes dißicultates infiailam fiore amp;nbsp;inuidAt»^

I Wp in flolidam amp;nbsp;inanem carnis conjidentia eue-lgt;i)nur:quafiett cotumaciter deinde fuperbimusin l'aluni ipfi{in,perinde acß propria nobis facilitates titra eiiu gratiam fufficerent. Hane arrogantie Hitt ineliiis retundere nonpotell, quam dim expe. rimento nobis comprobat, quanta non modb imbe-cillitate ,fdetiamfragilitate laboremus. I.rgc vel ignominia, velpaiipertate, vel orbit ate, vel morbo, relalijs calamttatibus nos affligit : quibusfuflinen-dis longe imparts,quatum ad nos attinct, mox fuc.^ cumbtmns. sichumtliatt difeimus inuocare eius virtutem:quafola fubpondéré affltllionum confi-fiere nosfaett. Quinetiamfancitßimi, vtcunq^ Dei Statia,ndproprijsviribus,flare fe nouerint, de fua tarnen fortitudtne nbsp;nbsp;nbsp;conflantia plus tuflo fleuri

funt, nifi eos crucis probatione in penitiorem fui notitiam adducat. Hacfocordia Dauidi quoque ob., ttpfit■ Ego dixi in quitte mea,Non mouebor Perpe-vui. j«. », f tuo. lebouah,ftabtlierM inbeneplacitotuomonti mto robiir, abfeondifli faciem tuamfut perculfus. Fatttur enim torpore in rebus proflierù obfltipefa-Itosfuiffefuos fenfiis, vtpoilhabit.'t Deigratia, à qua pendere debuerat,ftbi innixnsfuerit, vt perpe~ tuitatem flbi pronntteret.

Taltbus documentis admonitifuorum morborum fideles, proficiunt ad humilitatem: vt praua carnis confidentia exun,ad Deigratiamfe conferant.Por~ rbvbife contulerttnt,diutna virtutispraflntiamfitt qnifltisfuper^prafidqineil,experiuntur,

Rem. J.V.Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atque ic^e^l quod Paulus docet,tribulatilt;»li^‘

generaripatientiam,patientiaprohationem-quod Deus promißtfidelibusfeadfuturum in lattontbus,idverumeffefentiunty dum patie»!^ ßubßflunt,eius manußtffulti: quod fuis viribtts quaquam poffent.Paticntiaigttur experinientii^ affert fan£lis,qubdDeus,quani polliciruselli)ß''‘’j reipfa,dumopuseü,exhibcat. Indeßcs quoqf^’^'^ conßrmatur: quando ingratitudinis ntniU fo’^‘‘’ non expeclare in poßerum quam conßantemttcß' mam experttßntDei veritatem.Videmus iain vno contextu bona ex cruce nafiantur. Illam quamfalsb de propria virtute prafumimtis, opbiiii' nem euertens,noflram^ hypocrißn,qua delitiaanobisfacit,detegens,perniciofam carnis confidentttm excutit:ßchumtliatos tn Deu vnum reclinare io-cet:quoßtvtnon opprimamur,necßtccumbanitiS' Vidoriam autem ßes fequitur : quatenus fitHod Dominus,quodpromißtpraflando ,fuam in future veritatem flabiht. Sane vt fola ßnt ißarattonos, apparetquam neeeßaria nobis ßt crucis exereiü-tto.Neq^ enimparui mometi eft cacum tut amtm^ abflergi,vt imbecillitatis tua confeius probefiasM-becillitatis proprio, fenfu affici, vtdiffideretibtii-fias. Diffidere tibi,vt ßduciam tn Deum transféras. Cordisfiducia in Deü recumbere,vt ipßus auxilio ßettis ad vltimu inuictus perfeueres. Conßflere ipß-usgratia,vt veracem eße in fitispromißis intelligas. Certitudinem promtßionum etus habere comp-r-tam,vtffestuainde(orrQboretur^

4 Alium lt;]uolt;^ finem habet Dominus affligendi fuos ,vt ipforumpatientiamexploret, amp;obedi~ entiam eos erudiat. Non equidem quod poßint tUi obedientiampr£flare,nißquam tpfe dederit: fed it a placet eipraclarisdocumentis teflatas facere ac il~ luflres quas infanéios contuhtgratias : ne intus o-tiofilateant. Ergotolerandivirtutemacconßan-tiam, qua feruosfuos inflruxit, in apertum profe-rendoydtcitureorumpatientiamcxplorare. Vnde ilia funt locutiones,quodtetauerit Deus Abraham, amp;c. u. érpietatem eras compertam habuerit ex eo, quod non de tr eel aßet proprium ßlium e^xvnicum immo-lare. Guare Petrus non fecusßdemnoßram tribu- i.Tet.i.»-7' lationibus docet probari, quant auruminfornace

I j^nw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^uautemnonexpedtredicat,

I minesipfumpro mertto eflimabunt. QwtdftDeus k ipfe,nein obfiuro lateant, tmb inutiles iaceantac I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;depereant quasfidelibusfuis virtutes contuUt, lure

I facit, dum illis exettandis materiam fuppeditat: 1 optimam rationem habent fanétorum affl tel tones, I nbsp;nbsp;nbsp;fine quibus nulla foret eorumpatientia.Ad obedien-

I dum quoq^ erudiri cruce dtco : quia fic non ad pro-I nbsp;nbsp;nbsp;priumvotum,fedDeiarbitriumviuere docentur.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

CAP. VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N S T I T V T. LIB. III.

Necdum tarnen perjpicimus quam neceßarialid nobisiflhacobedientia,nififimul reputamusqiuit-tafit ad excutiendum Det tugum carnis noflrsli' fiiuia,fimulatq/jinolliiis aliquantijper atq^ tndul-gentiùs habita éfl. Omnino enini tllud in nobis fit-petuum efl, quodfutffe in populo ijraelttico «»■ Jeu.p.v.ij quififnj,pijiguefacli (ß adipeobdudiri-calcitremus aduerflueum qutnosaluit amp;eiiutn-uit. nebebat quidem nos Dei beneficentia ad rcpn-tandam amp;nbsp;deamandam eins bonitatemallicerefld quando ea noflra efl mahgnttas,vt perpetuo eins iH' dulgenttapotius corrumpamur: plusquam necefi-rium efl nos aliqua dtfiiplina contineri, ne tn talew petulanttamexultemus. Sic, neopumabundantii tmniodicaferociamus,nchonortbuselati fltperbis-Kus, ne tnflati reliquis velanime Pel corporis vel fit tune bonis infolefcamus, Dominus ipfle,proutprlt;iiu-det expedite, occurrit, amp;carnis noflreferociacrucd remeflo fubigit ac refi'enat,td^ varijs modis: qiian-tumfcilicet vntcutq^flalubreest. t^eq^enimautijs-dem morbisperequegrauiter laboramus omncs,Mt perinde diflicili curatione indigemus. Inde videre eß vt alq alto crucisgenere exerceantur. Quum autetn alios lentils tract et, aliosaflterioribtis remedijs pur-get coeleflis medtcus, dum vult omniu flanitati con-filiere: neminem tarnen immunem acintallupre-termittt:quiaomnesadvnum noutt effemorbtdos.

De MODO P EKC. C I! RI 3 TI CRAT. jf^CAP.VIU-tiemrc , fed preterita etiam dehäafitpe corngere necefe habet clementifimus Pater: vt not in légitima ergafe obedientia contineat. nbsp;Proinde quoties

ttffiigtt}iur,fiibireprotinui in mentem debet antea-clavitarceordatio: itaproctildubioreperiemu5,nos admißjfe quoddignumeiusmodi cafligatione effet, iüeq^tamenàpeccati agnitionepracipuc fumenda eftadpatientiamexhortatio. JiiamScripturame-liorem longe conßderatior.e}nfuppedttat,qut;mdi-citrebusaduerfisnosd Dominocerripi,neeumhoc' mÜdo d.i^‘inemur. Ergo in ipfi quoq,tribulationui:i acerbttate,Patris noflri clementiam erga nos ac be~ nignitatem recognofcere eonuenit: qttandone tunt quideni deßnit falutcin noßram promouere.Affligit enim,nonvtperdatvelperimat ,fedpotitts d mundi damnatione liberet. Eacogitatio nos deducet adid quad alibi docet Scriptura,Eili mi,ne reffuas corrc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’’*

ciionemDomini,neqj affciarü udio quum ab eo ar-gtteris.Ouem enim diligit Deus,corripit: amp;nbsp;eum ve-Ittt PaterfiliKampleltitur. Perditnos Deusnißd fe delapfos correptione reiiocativt recleille dicat, nos ßgt;uricseffe,ncfilios,ßextradifciplinamfumus.Per. Heb. u.v « tierßßimiergo fumtis ß ipfum ferre nonpoffumus, dumfuam noblsbeneuolentiSamp; qttar.ibabetdefa-lute noflra curamdeclarat.Uocinterincredulos amp;nbsp;fideles intereffe docetfcriptura,qtibd iUiyelut iniie-

1 teratarecocla^nequitiee mancipia, flagcllis deteri-Î ores modo ac obfiinatioresfiunt ; hi, ceiifilij inge-

nuitatepraditkadpcenitetiamjrficiunt.El’gendum i nuncvtroinnumeroeffemalis. Sedquoniadehacre altbiditlÜ eß, cotent ÿ breuiter attigiffeffinefacta.

C AP.VIIt. 364 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. r I B. 111.

Porri)fingularu iüa eß confilat!o,vbt}gt;roiuflif'^ perfecutionempatimur. Succurrere enim tile dehi^ tjuanto nos honoredignetur Deus, quoditanosß cull un militi£ fu£ nota tnßgnit.Perficutionemf^^ ti pro iuflitiadico, non tantum gui pro Eimn^^ defenfione, fed qui pro quolibet iufiitia patrocm’ laborant. Siue ergo in afferenda aduerfus mendacta Dei veritatefiue in fufeipienda bonori»^ atg^tnnocentium contra tniproborumtniuruut''‘' tela,necejfe efl incurrerein mundi offenflones odia,vnde aut vita noflra, aut fortunis, aut hono^* periculum immineat, ne graueflt^ nobis autinoh' flum eatentts tmpendere nos Deo, aut ne miferos m Matt.j.v.to 9^ nosputemus, inquibus ipfi fuo ore nos beatos pronunciauit. Paupertas quidem ,fiinfeipfl metur, miferia efl : fimtlaer extltum, contempt!“’ career, ignominta, mors deniqflpfa e.xtremumt^ omnium calamitatum. Verum vbt aflgt;iratfMlt;it Det noflri, nthilefl iflorum quod non tn feltciMeiH nobis cedat. Contentiergopotius flmtis chriftiti-flimonio,qudmfalfa carnis afltmatione.Itafiet lyt Aft.j. T.4,. Apoflolorum exemplogaudeamtts, quoties nostP putabit dtgnos qut pro fuo nomine contumeli/Hit patiamur. Quid enim ? Si innocentes ac nobis biiù confeij imptorum feelere exuimur facultatibus,tii inoptam quidem redtgimur apudhomtnes ; fed vert apud Deum in cxlisdtuittaita nobis accrefeuntfl penattbus noflris extrudimur,eo tnterius reetptmuf tn Dei famtliam:fivexamuramp; contemntmur, et firmiii‘

De modo perc. chriSti grat. cap. vin. firmiores agimns in Chriflo radias : fi probris ac ignommanotamur, eoampliore locofiumus in regno Dei:fil trucidamur, itanobis ingrejfiiispatefit adbeatam vit^ Vudeat nos minorts afitmare,qut-btis tantum pretium Domintis flatuit, quàm vm-brutiles amp;nbsp;euanidas vitaprafientis illeeebras.

Quumergohis amp;fimilibus monitis abunde fio-letur Scriptura quas pr o iuflitia defienfiione fiufitne-musvel ignominias vel calanntates : nimisingrati fiimu5,ntfi libenter atq^ hilariter eas è manu Domini fiuficiptmus : prafiertim cumfit hac crucis Jpecies fidelium maxime propria, qua vult chrifitis tn nobis glortficari,quemadmodumamp; Petrus docet.Qtfia i,Pet.4.v.n verb ingenuis naturis acerbius efl contumeliam quam centum mortes pati, nominatim admonet Paulus non modbperfiecutiones nos manere,fiedet-iamprobra, quia fleramus inDeum viuunrficut ’ alibifiuo exemple ambulare nos tubetperinfiamiam l’côr.s. ^bonam fiamam. 'iiieq^ verb ea requiritur a no-bis hilaritas qua omnem acerbitatis dolorisq^ fien-fium tollatialtoqui nulla in cruce ejfiet fianPtorumpa-tientia,ntfi dolore torquerentur,amp; angerentur moleflia. Si nulla ejfet in egeflate aflierttas, nullus in morbis cruciatus,nulla in tgnommiapunHio,nullus in morte horror : cuiusfioret velfiortitudinisvel moderationis,eafiusq^ deq^ habere? At quum vnum-quodq, ipfiorum ingenita fiibi amaritudine noflros omnium animos natur aliter mordeat, in eo fiepro-fertfidelis hominisfiortitudo ,fiin eiufimodi amart-

CAP.vni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. L I B.llt.

tudinii fenfu tentatus,vtcunij^grauiterlaboret,ligt;i titer tarnen obfiflendo eluclatur : in eo fe excritpa-ttentia ,fi acnter extimulatuf, timore tameii Dti refranatur, nein aliquam inteniperiein erumpatin eo elucetal acritas,fi triflitiaamp; mœrore vu'neriittä injpirituali Dei confoUtione acqutefiit.

Hunt confliclum,quern aduerfus naturaltnids-^ lorùfenfim fuflmentfidclcs, dumpatientiaactni-derationi fludh,eleganterdefir:pfit Paulus hisrt'-iCoi. 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibtts preinitnUr,at ndanxijreddniiurhf-

boramus,at non deflituimur.perfecutionepatiwtif’ at in ea non deferimur-.deijcimur, at non pcrinuif-Vides vtpatienterferre crucem ,nonßtprorfiis ob-fiupefcere, 'ó' omni doler is fenfu pnuari, quentitd-modum Stoici magnantmum hominem finite oliid defcripferunt. Vt qutdifiafubltmi ftpientia profit cerunt ? nempe dum nur. is exabtam ac pracifiin ■ patientiam habere volunt,eius vimfufiuleruntivi-ta humana.Tsiunc qiioq^ftint inter Chrifiiatiosnoui Stoici,quibus non mod'o gemere acfiere ,fed tr fieri quoq^èrfolicitumefievitiofim efi. Atnihilnobii cumferreaifiaPhilofophia,quam tlagifieracPo-mdnusnofiernonverbotantum fed exemploetieni fuodamnauit. îdamô'fuis amp;aliorummalisingt' muit amp;nbsp;lüacrymaiiit ; nee aliter difcipulosfiics in-.10 fiituit.Mundus,inquit,gaudcbit: vos autem lugcbi-Matt 5 T 4 fitbitis. Ac, ne quis vitio idverteret,propoßt^ edtclo beatosprontinciauit qui lugent.

De modo per’c. christi crat, 367 lt;nbsp;AP.vni' , nbsp;nbsp;SaniUs tolérante lauclem defert Scriptura, dum

ita malorum dtiritiaafflictantur ,vt non fran^an-tur nec conctdant: ita amaritudtnepunguntur, vt fitnul perfundaturjpirituali gaudtoàta pretnütur Anxtetateytüeiconfilatione exhilarati refirent, intertmverfatur ineorum cordibustlla rcpugnan~ iilt;t,lt;]ubd naturafenfus,qti£ fibifentitaduerfa,refii-ppt at^ horret:pietatis auicm affecltisadobedien-tiam dtuina voluntatii etianiper has dificultates tonten dit. Hanc repugnantiam expreßitDonjinKi ^uum ita loqueretur retro, Quum effes iunior, ein-gebas te, (pambulabasquo Itbebat. Quum autem fenueri5,pritcinget te aims, amp;nbsp;edacet quo non voles.

Qupniam aute pracipuatn erucis to'eranda ra-tioneàdiuinavoluntatü conßderationeßtmpßmus, pMcisdefiniendutn efi,quidinterPhilofiphicam ac Chriflianam patientiainterßt. Equidëpaucißtnü ex Philofophis eo rationis confcenderut,vt manuDei nos exerceriper affliëliones intelligerent,éi-Deo hac tnparte obtemperadum confirent : fed tUiquoqßpß non aliam afferunt ratione, nifi quia ita tteceffefit. Quid autëifiud efi dicere,nifi cedendu effe Deo,quia fiufira contendas oblullari l P^amfi Deo tantupa-temus, quia necefie efifi euadere liceat, parère défi-nemus. Scriptura autem longe aliud tn vcluntate l^ei confiderareiubet, nempeluflitiam primum ^quitatem : deinde falutis noflra curam. Uuius^ niodtergo adpatientiam funt Chriflianacxhorta-ùwes'.Siue paupertasfiue exilium,fiue career,fut

contumelia,ßue morbusßue orbitas ,feu qnidiili^ ßmilenoscruciat, cogitandÜ nihilißorum reniß nutuac prouidetitiaDei. Pom ipßmini^ niß luflißtmo ordine agere. Quid enim ? an non gt;gt;' numera ac quotidiana noflra delicbapromereiKiquot; ßeuerius ac grauioribus ferulù cafligari, quant f nobdabcitKclementia infliguntur? an nonaqiti/'' mumeflcarnem noflram domari, velut ßueßeri,ne libidinos} pro ßuo ingentoferoctatlntt dtgna efl luflitia amp;nbsp;veritas Dei, cuius caufa labid^' mus? Qtdodßindubia Dei aquitas in affiiäioiä^ apparet,non pojßumus ßne iniquitate vel obniufnil^' rare velobluctari. P^on audiamtis tarn iüamßß dam cantionem,Cedendum, quia necefße efi: fid'll' uidam acplenam efficacia praceptione, obteiitß randum,quta reßflere nefas efl. Patiendum, 'am impatierttia flt aduerßus Dei iuflitiam contn' macia. lam verb quia lUud demum amabtle eflquodßaluti ac bono eße nobis agnoßcimtisßiC^' d iamparte nos conßolatur optimus Pat er, dunt sß rit, ße eo tpßo quad nos cruce affligit, ßaluti noß confislere. Oubdßßalutares nobis tribulat'tones^f conflat, cur nongrato placido^ animo easßußiß remus?Quare easpatienter ferendo nonJuccuntii' mus neeeßitati ,ßed bono noflro acquiefcimus. iß inquam, cogitationesfaciunt, vt quantum ant!» noflneontrahunturin cruce, naturali acerbitß ßenßu, tantumßirituali latitia dtßundantur.Vn‘^ edrgratiarum aclioßequitur, qua nulla flnegan^'

li I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pote^. Quodfi laus r)omini,amp;gratiarnm a£lio

’i, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De meditatione futurs vitæ.

J, ' ƒHf«gt;•æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fXfjffjjjMr. QMniamenim

,, reficamus. Nemo quidein eSl noftrûm qui non videri ^ii cupiatadcœleflem immortalitatem toto vita cur.

1 terram. Inde autem ftupiditas, quod mens noflra 1^, ' fulgore in.iöi opum, potentia, bonorum perftriéla ÿ hebetatur,nt longius cernât. Cor etiam auaritia, (imtifione, libidine occupatum degrauatur ,ne al-

jj ttus ajfurgat. Deniquetota anima carnis iUecebris )ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irretita,felicitatem in terrafiuam quarit.Huic ma.

la vt occurrat Dominus, aßiduis mtferiarum ihci*“ mentisfuos deprxfintisvitavanitateedocet. nealtamfibiamp; fecuram pacem inea pmnittiiii^ Vel bellis,vel tumultibus,vel l.arocm’ß, vel alijs i«' inrijs inquiet art ßtpe infeftariqj pevntttit. Ist ditatenimiafluxiscr caducis dtuitijs tnhtentgt;^^^ in ijs quas poßident acquiejcant : nunc exilio, flerilitate terra.nunc incendia, nunc alqs ïtîod»^ indpiam eos redigit,aut certe in niediocritate foj* finer. GMdfiin his omnibus indulgentior ilHi ne t.'tmevelfiultagloriaintumeßcant,velcigt;itß^’'' fia exultent,morbis firpertculis ob octilos itlisf'^’''^ quàminflabiltafint ac euanidaquacunqßKi^^^^' tati obnoxiaßtnt bona. Tum ergo demum rite ficimiis crucis dißcipltna, vbi dßcitnus,han( quum in ßeaflimatur,inquiet am,turbulentaW’^^' numerismodismißeram,ntilla ex parte plane tam eße: omnia qua aflimantur eins bona, ince’^^' fluida, vana niuhisq^ admixtis malis vitiatif r atque ex eo fimul confiititimiis nihil Inc dum autßerandum quam certameniattollenile^^'* cœlum animos amp;oculos, vbi de corona Sic enim habendum esl ,nunquam ßerib ad vita deßiderium ac mediratianem erigi aniinuiiiß’ fi praßentis contempttiante imbuiusfuerit.

Stquidem inter iß a duonihilmediumell: vileßcat nobis terra oportet, aut intemperatoaine^ ßuivtncdos nos detineat. Quid enim ,quaßo,ßefd' fi perpétua banarum acfelicitatis concurfu hicß^^' reiitid.

bs MODO PER C. CHRISTI GR AT» j;'J CA PdX. temur:quumaßiduis malorum ßimulit non poßi-muißitif expergefim ad reputandam eins miferU Ml? Vitam humanain fumivel viiibfainflar eße^ tioinniidb eruditis notum est,fedvnl^us quoque ho^ minum proucrbium nnütim magis tritum habet.

Verum nuüafere res e^t,quam vel negUgentius ex-fetldamus,velminks meniineritntis. Omnia enint molmur perinde atque imniortalitatem nobis in terra tonflitucntes. Si effertur funtts aliquod, vel interfepulcraambulamus,quia fane oculis obuer^ Çatur mortis fimulacrnm j egregi'e ,fateor,de vita. hiiiiisvanitatephilofiphamur.Ouanquamneidqui demfacimusperpétua:plerunq^ enim nihilnàs af-ficiunt ifla omnta.Verum vbi accidit, momentanea CiiPhtlafiphia,qua,ßmu!at.qjtcrgaygt;erttmi!s,eua-tiefcit,acneminimttm quidempo^ife reCordationis ve^tTittjH relinquit. Neque enim mortis fantiimi fedmortalitatis quoque ipfius obliti, aefi nullusvn-‘ qnam de ea rumor ad nos peruenißetjn fiipinam ' terren« immortalitatis fectiritatem rcuoluimtir.

J : Quis ergoneget, nobis omnibus fiimmiim operapre-i \ ttuej}e,nodicoverbisadgt;r,oneri,fedquibufiûq^fieri '’j \ poteii,expert)iïe}is cduinci de mifera terreßrisvita \ co!litio!ic;qi(lt;î}i(io v;x contiiiii etia deßnimtts praua ' \ fiiilta^eiiis admirationeob(lupefiere.acßv’.tima \ boimiimetaminfecotineret? oßödfineceßehabet Den! nos eriidiremoflnvieißim o jfic’j efl aufciiltart Voennt!, O' torporent noflrum veiltennti ; vt ton-» ’ tempto muvdo ad futura vifüi medttationem toto peftorc contcndrfini«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A4 2

Sedenim adtalemprafintis vtta contempti»'^^ fefe ajfuefactantfideles, qui neque eius odium^ent' ret,7iec aduerfus Deum ingratittidtnem. aiqn‘' dein hac vita, vtcunqfinfinttismiferfis refertaftlt;’ cenfiettir tarnen menti) inter non ajfiernandos benedichones. Quareß nihil in ea recoonoßimm uinibeneficfi,reiiamßamusnanparua. in Deiit»[‘ pßum ingratitudinis.Pricßertim verbßdelibus tefii' monium eße debet diuina beneuolentia : qttanck^ falutem eorum promouendam tota eil deßi»“^“; Prius enim quam at erna gloria hareditatem palam exhibent, minonbus documentisße nobis trem vult declarare-.ea ßunt qua quotidie ab ipf» bis conferdntur bona. Quum ergo nobis ßeruiat hac ad intelligendam Dei bonitatem,faflidieiniis’'^ earn quaßnuUam boni micam inße haberetl 11^quot;^ igiturßenßm atqueaßeclum induere nos oportet’ vtipßamreponamusinter minime reßuenda tiabenignitatisdona. EtmultomaioriUaesirntiot ß reputamus in ea nos ad gloria regni caleflis quo-damodbpraparart.Sic enim Dominus ordinaiiit, d qui oltm coronandi ßunt in coeto, certaminaprius if terra obeant, ne tritimphent niß ßuperatis bellt dißicultatibus Sparta Victoria. Deinde altert-quodvarfis benefiefis diuina benignitatis ßiauitii-tem delibare in ea incipimtis : quo ßes ac deßderu t um noflrum acuatur ad plenam etus reuelationei» expetendam. Vbi conßitutum'iüudßuerit, diuiff dementia munus eße quad terrenam vitani vugt;i‘ mns,

De modo perc. chrîSti grat. 573CAP. ix. mus, cuïusgratMVtfumusilli obligati, it a mcmo-resgratos^elfe oportet:tum opportune defiende-musad confiderandam miferrtmam eins conditio-nern : quo fcilicetextricemnr d nimiaeius cupidi-tate, adquam,vtdtciuin elî,vitro naturâ propen-deinus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

4 Porro quicquid detrahitarprauo eius amori,de-betmsliorisviticdeßderioaccedere. Hic ergo fitfio-pusfidelium in nflimanda mortali vita, vt dum in-tedigunt nihil per fie qiù.n tnifieriqm ejfie, eb alacrio res amp;nbsp;tnagis expediti totosfie adfutura illius amp;f-terna meditationem confierant. Vbi adeam compa-rationemventumesl, turn verb ilia non modbfiecu-poteli,ficd pra hac penitus contemnenda esl acfafiidieda. tUainficoelumpatriaell, quid aliud terra quam exilium ?fii migratio è mundo e^ in vitam tngrefiîis, quid aliud mundns quam fiepul-chruml in ipfit manere quid aliud quam in morte demerfium ejfeifi liberari à corpore, ePlajfieri infio-ltdamltbertatem,qutdaltude^i corpus quam career? Si T) E I prafientia fiui fiuprema felicitatis fiumma nónne ea carere mifirum ? Atqui donee e mundo euafierimus, peregrinamur d Domino. Ergo fi cum caelefti vita terrena comparetur,'^-^°^'^''''^ non dubium quin facile efi contemnenda amp;nbsp;procul-candaJit.Odio cert'e habenda nüquam eH, nifii qua- ' tenus nospeccato tenet obnoxios: quanquam neil-ludquidem odium proprie in ipfiam conuertendum esl. Ytcunq^fitinos tamenitaeiusveltadiovelDdto

afic i decet, vtfinem eius defiderantes ,parlt;iti iltiotij ßmus ad arbitrium Domini in ea manere, (juofiilt' cet tadium noflrumßtproeulab omni murmure Ö impatientia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emm inflarflationis in qua

Doimn:tscollocauit,tandiu nobis conferuanda quO' ad lUereuocârit.Deflet quidemfortem fuatn EaU-ius,quüdvotoßiodiutitis corporis vinctilis alli^atm teneatur,lt;i''ß{ßjtrat ardente redeptionis deßderiegt; nihdominus, vf Dei imperiapareat,paratÜfead'l' ïHil-1 »- ” truncp-^fitebatur:quiafe td Deo debere agnofiity^ oiqmen etus vel per morte vel vit am glorißcet: ifß''^ aut cm elißatuere,quid maxime ad gloriamfii‘i’lt;' expédiât. Itaq^fiDominoviuereactnorinosdeee^’ eiusarbitricrelinquamus mortis vita^noßra tet' mtnuiH :ßed ita,vt lUiusfludto flagremtis,^ innU' ditatione ßmus aßidui : banc verb prafutiirai»’-mortalitate contemnamus, amp;nbsp;ob peccati feriU' tutem ei renunciare, quottes Domino placuerit ,lt;gt;■ ptemus.

Eïocverb portentifimile, quod pre illo mortis ii-' ßderio,tanta eitisformidine tenentur multi, qiitß Chrifltanos effeiallant, vtadquamhbet eius me»’ tionem contremifcant, velut rei penitus omWie amp;nbsp;mfau/la. E.qutdeni non eü mirum ,fi natund» fenjus 'm nobis exborrefcat, audita nofiri diffolatie-ne.At tßudnullomodoferendum. Isloneliinpeéie-^ re ebrifiiano pietatis lumen, quod matori coiifobe-tione qualemcunque ilium timorem fuperetaeß'./)' friqiat. Hamßcogitemu} hocinßabile,vttioß‘tgt;»' (orrth

De modo perc. christi grat. j/^cap. ix. corrttpnhi'e, caducum,emarcidum,putrecorporii nofiri tabernaculum tdeo dtl}blui,vt infirmamper-fectatn, incorruptibilem, caleflem denique glori~ am mox inftaaretur: an non ardent er fides expete-re cogetquod natura refiormidat ? Si cogiteniusper tttortemabexilio nos reuocari ,vtpatriam, amp;cœ-leftempatriam incolamus, an nihil inde fiolatij con~ fequemur? At nihil eli quod non permanere appe~ tat.'Pateorfiane. Atqfideoadfuturam immortali-tatem rejpiciendu nobis eontendo, vbi fiat a conditio »btingat,qua in terra nufiquam apparet.Optime e-nim Paulus fideles alacriter ad mortep ergere docet Cor.f.v.» non quiavelint exui,fied /ùperinduicupiant.An Pero bruta animaliayatq^ adeo inanima ipfi creatu ravfiqjadligna(jr lapides pfentis fiuavanitatisJibi confci£,in vltimu refiirrebtionis dietn intenta erïit, Vtcufilqs Deiàvanitate eximantunnos (ir ingenq luce praditi, amp;nbsp;fiupra ingenium Dei Spiritu illu~ minati, quü de ejjentia noftra agitiir,no attodemus animos vitra hac terra putredtne? Verùm non csl huitts inftitutiaut loci cotra tanta hancfuerfitate agere.Eoc taniehabeanitisconjlitutttyneminebene in Chriftificholajpfecifie, nifi amp;nbsp;mortis dr vltima refiirreélionis die cugaudio expedet.Na dr hac notafideles vniuerfios defcribit Paulus, dr Scriptura familiare eft,quotiesfi)lidalatitiaargumcntUjppo- -pit i. v. u nerevultyco nos reuocare. Pxultate ( inqtiit Homi- Luc.ii.vlt; 4 . «Mi9 drlitiateCapita vejlraiappropinquat cnint

Anrationabikquitfo eU,vtquodilie tantum valt’, re voluit ad exultationem amp;nbsp;latitiatn alacrita-temq^in nobis excitandam, nihil quant trißitiaffl ac conflernationempariat? Sanier em mentent coti’ eipiamus : atque vt repugnet cacaamp;ftuptda cartih fluptditas, non dubiteniiis aduentum Domini non votisniod'o,fedgentitu etiamacfußiirqs, velutrem omniwnfaufltßimam,expetere.Adueniet enim nt’ bisredemptor,quiabbocimmenfo malorumamp;t«lt;-fertarum omnium gurp^ite extraclos,in beataitt ib lam vit a amp;nbsp;gloriafiia haredttatein inducat.

Sic eslJane: tot amfidelium nationem, quatiJK^ j Romsv nbsp;nbsp;terrant inhabitant,oportet ejje tanquam oues tM‘

(lationi deftinatas, quo Chriflo capiti fuo confot' nientur. Deploratißimi ergo effent, nifi in cahtv^ mente erecla,ßuperarent quicquidin mundo ell, praßentemrerumfaciem traijcerent. Contra,vligt; femel caput fupra omnia terrena extulertnt, etiam ßvideantflorentes impiorum opes pj- honores,ßtib ta pacefiui ,ß reru omnium JJledore ac luxufupt^-bire,fi délices omnibus affluere cernant: fipraterei eorum improbitatepulfentur,ficontumeUaiab et-ru ni fafiufufitneant,fi auaritia expilentur ,fi alii quauiilibidinevcxentur: nondifficulter fein tali-bus quoq^ maltsfußinebÜt. Erit.nfub oculis dies tüt, quo Dominus in regni fui quitte fideles fuos recipi-Era.i 5. V., » tt,abßerget ab eorum oculis omnem lacrjmani,fio-Apocj.v,!; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfostnduet, deliciarum fuarn

De MODO PIRC. CHRISTI GRAT. 577CAP.IX. tnenarrabili/ùaiiitatepafcet, in fiia a^titudinis fi-cietateni euehet,den!^^filicitatis fu£. participatio-dignabitur. Hlt;ec eji tuflitia ( teße Paulo ) dare ^niferisiniufieajfliittt relaxationem ,reddere verb z.fhef.i. nfflillionemimprobiiquipiosaffligunt,(}uumr^ue- ''' labitur Dominus Jeßus e calo. Bacprofeäb vnica efi ^oßra confolatio ■; quaß außer at ur, aut neccße er it deßondere animum,aut vanis mundißolatijs in exi-tium noflrumdelinire. Siquidemamp; Prophetaßbi vacillaffe pedes confitetur, dum in praßentiimpio- rfai.yj.v.i. rum proßcritate reputanda nimium immeratur: rgt;tq,potuiffe aliter confiflere,quàm in ßancluarium Del ingreßt!s,ad noutßimum piorumac malorum finemconuertitoculos. Vtvno verbo concludam, tuncdemum in pectoribusfidelium triumphatcrux Chrißi de Diabolo,carne,peccato amp;nbsp;impijs ,ßi ocu-It in reßurrcclionis potentiam conuertuntur.

TAlibus rudimentis probe nos ßmul inflituit Scriptura,quis redtusßt bonorum terrefirium vßtts : res in componenda vita ratione minime ne~ gligenda. Bam ß viuendum e^, vtendnm quoque neceffarijs vita adminiculis : necfugere ea quoque poßumus,qu£videtur obleclationi magis, quam ne-ceßitatiinßeruire. Modum ergo teuere oportet,vt para conßcientia ßuead neceßitatem ,ßute ad ob-letlamentum vtamur. Pum Dominus verbo ßuo praßcribit,quHm docet, vitampraßentem quandam

jieregrinationem fuù ejje, qua in caleüe re^nuiH contendunt. Si per terrant tranfeundum eHdan-taxat, non dubium eß ,quin eateriM fit vtendunt eius bonù , vt curfium noflrum iuuent potius, i.Qot.j.v. morentur. Idco non abs re fuadet Faults hoc mundo ita vtendum ejfie , quafi non vtamur, fodem animo emendas ejfie pojfiej^iones , quoven-dunttir. Veriim quia lubricns eU hic locut, (J'V-tranqiie in partem procliuis ad lapfum, ftiides-mus pedem fitgere, vbt tutb ftare liccat. Fucrunt enim nonnuBi, boni amp;nbsp;fiancli aüoqui homtnes, qui quum vidèrent intempcriem ac luxuriant efi firant libtdine perpétua euagart, ntfii fieuenus cr meatur, corrtgere autem tam perntciofium malum cupcrent : qua vna illis occurrebat ratio, corp^reis bonis vti homint perntifierunt, quatentu ttecefiitatis intereßet. Ptum quidem confdtum: fed impendio auHeriores fiuerunt. Flam f quoi ell valde periculofium arcltores laquées indu-trunt confictentijs , quàm quibus verbo Domini flnngerentur. Necefittas porrb tllis el^l, ab o-onnibiis abdtnere quibus carere pofiis: ita fiecun-, dum eos vtx ad panent cibarium cjr aquant aider e qutcquam Itceret. Multi autem hodie, dut» pratextum quarunt, quo in rerum externarum vjù carnis tntemperies exeufietur , (jr intérim laficiuienti viam fiernere volunt : pro confießo afi-fiumunt,

De modo perc. chrIsti grat. î75CA P. X-fumunt, quod minime illis concéda, nulla jnodi^ ficatione reflringendam ejje hanc hbertatem:fed' permittendum cutufqiie confiientia , vt vfurpet, quantum ßbi licere vident. Equidem fate or nec debere nec pojfe confiientias llatù pïMifisf le-gum formulit hîc alligari : fed quum Scriptura generales legitimi vfus tradat régulas, fecundum illas cerfe limitandus nabis eli.

3 Sit hoc principium , vfum donorum Tgt;ei non aberrare, quum in eum finem refertur, inquem ilia nabis author ipfe creauit, ac deflinauit : ß. quidern in bonumnoflrumcreauit,non perniciem. ^Q^niobrem nemo iter reblius tencbit,quàm qui diligenter finem hune intuebitur. lam fi repu-tenius, quem in finem alimenta creauerit ,repe-rtenitis non neeeßitati modo , fid obleblamento quoque achilaritati voluijfe confulerc. Sic in ve-ftibus, prater neeeßitatem , finis ei fuit decorum e^^honefias.

In herbis , arboribus amp;nbsp;frugibus prater vfus Varias, aßellus gratia, amp;nbsp;iucunditas odor is. Ni-fi enim id verum eßet, non reeenferet Propheta inter beneficia DEI, quod vinum Utificat cor pr hominis, quod oleumßlendidam eins fadem red-dit. Non commemorarent paßim Scriptura ; ad commendandam eius benignitatem , ipfum eius-wodi oitinia dediße hominibus.

Et ip fi naturales reru dotes fiat is demonfir at, quor^ fiutn (ir quatenusfiut hceat : An vero tantam florh bus pulchritttdinein indtderit Dominus, qua vitro in oculos incurreret : tantam odoris fiuauitaterii, qua in olfiaitum influer et: amp;nbsp;nefias erit vel illos put-cht itudine, vel hune odorùgratta affici?

Eacejfiat ergoinhumana ilia Philofiophia,qiMfl dum nullum nifii necefifltrium vfium concedit ex créa turis, maligne nospriuat licito benefitentia diiiiM fiuäu. Sed non minus diligenter altera ex parte occurrendum efi earn is libidini: quanifi in ordineni nbsp;nbsp;I,

cogitur,fine modo exundat: dj- habet (vf dixi ) fitioi fiuffragatores, qui fiubpratextu concelfia libertatis, i nihil non illipermittunt. Primo, firanum till vnunt inijciturfiiftatuattir, ide'o condita nobis ejfie omni/i, vt cognoficamtts authorem,ac eius indulgentiant er-ga nos gratiaruni aäione profieqttamur. Vbigratia-riint actio,fi te epulis aut vino it a ingurgites, vt vet obfttipeficas, velinutilis reddaris adpietatis tuaq, voeationis officia ? Quamobrem confiât htc, iam abutendi licentiam aliquantum cohtberi, con-fir mari illam Pauli regulam, ne carnis cur am aga-RÔ. U.V.I4. musadeiusconcupificentias,quibusfinimium con-ceditur,fime modo ebulliunt.

Sed nulla certior aut expeditior via ePl,quàm 4 qua nobis fiit àprafientis vita contemptu, amp;nbsp;cœlesiis nbsp;nbsp;nbsp;'

immortalitatis meditatione. Inde enim confiequun- i tur dua régula, vt qui vtuntur hoc mundo, perindç affe^lifiint,acfinon vterentur : qui vxores ducunt,

De modo perc. christi grat. 3S1 c a p. x. acß non ducerent: qtäemunt,acßnon enteront, queniadmodumPaulus-prdtcipit. nbsp;nbsp;Deinde,vtncn i.coi. 7.

minus placide ac patienter pemtriam,quant mode-rate abundantiam ferre noucrint. Qtà prafcribit vtendumhoc tnundo, tanquam non vtaris, non modo in cibo amp;potu,gulamp;intemperiem :in menßs, tdtficqs ,veHibus ntmiant mclUtiem, ambitionem, fitperbiant, faüunt, ntoroßtatent excindit: fedo-ninem c tir am atque affebtionem.qtia te velabducat vel impedtat à coeleßis viti)\ cogitatione, amp;nbsp;cxcolen-daanimaßudio. Atquivereillud ohntà C.atonedt-btum eSi,Culttts magnant curam,magnani rirtutis tjfe incuriant : amp;nbsp;vetertprcticrbio vßirpattim, Eos, qutnttiltùnt in corporis cura occiipantur ,ferè atti-

ejfe négligentes. E.rgo vtadeertam forntsdant fion exigendaßtßdeliuyn in rebus externis itbertas, buic tarnen certe legi fubieéla eß, ft quant minimum ßbi indulgeant: contra,perpétuaanimiin-tentioneßbi infient ad refcindenduni omnent fu-peruacua copia apparat urn, nedum edéreendam luxuriant : ac diltgenter caueant, ne ex adiumentit fibifacianttmpedtmenta.

} Alteraregulaerit,vtquibus resangufla ßintac tenues,patientercarerenouerint, ne immodtcaea-tumcupiditate foheitentur,quant qui tenent, non mediocriter infchola Dominiprofecerunt. Ouent-admodum vi.x habere potefl, quo fe dtfctpuluUt Chrißi eße probet,qui non hacin parte aliquatentts filtemprofecerit. Nam praterquam quod rerum

terrenarum appetenttam comitantur pleragttl alia vitia : qui impatienter fert pentiriam, con^ trartum ettam in abuudantia morbtim vt plurimum prodit. line ergo cent endant omnes quibus

Phil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftiVt diftant ApoftoH

' exempleftiturari amp;nbsp;ejurire:dbiindareamp;penuritM pati. Habet praterea Scriptura amp;nbsp;tertiam regu-lam, qua rerum terrenarum vfttm modftcat : de qua nonmhil didlum eft, quumpraceptacharitatd trablaremus. Statuit enim, omnes illoi ßc elfe datas nobis Dei benignitate,amp;in commodum noftrutn deftinatas,vtfint velut depofiita, quorum reddenda fiit ohm ratio.Sic ergo diftenfiare oportet, vt afiidii'e aurtbus noftrisinfionet vox ilia, Redde rationem vih licationis tust.. Simuloccurrat, à quo eiufimodi ratio exigatur, nempc ab eo, qui vtabftincntiam,fiobrie-‘ tatenhfrugalitatem, modedliam tantopere cdmeiP dauit:liixum,fiuperbiam,oftentationem,vanitatent dentq,execratur : cui non alia bonorum diftenfiatio appTobatur,quam quafiit cum charitate coniuncla, qui delit iOS quaslibet, quad caftitateac puritate hominis animumabftrahunt ,vel mentem caliginl hebet ant, ore fiuoiam condemnauit.

Postremb eft idud notab:le,quod Dominus vnutii- i quenque noftrum in cunbiis vita a£iionibus,in fiutn vocationem intueri lubct. Nouit enim, quanta in-qu:etudineferueathumanu:n mgenium, qudm de-fiultoria leuttate hue atque illucferatur, quant ca-pidafittaddiiicrfias res fimulamplexandas eius am-bftsogt;

bitio. Ergoneßultitia lir temeriTatenofiraomniit furfum deorfum mifierentur,diflmciis vitlt;t generi-busfua catgue officia ordmauit. Ac tiequis teniere fuosfines tranfiliret ,eiits)nodi viticndi genera Vo-cationes agpellauit. SuUnt ergofingulisviuendigenus efi quafiJlattoaDominodttributa, netemere toto Vit a curfu circumagantur. Aden autem neceffit tia e^i ifia disiinclto, pt adiones oinnes nofir a inde coram tp/b aflimentur, ac ffipe quidem longe aliter, qtiàniprohumanæac philofiôphica ratiohis aidiciot is:ulluni magis praclarum facinus habetur, etiant apudPhtlofiophos, quant liber are tyranidcpatriam: dtqui voce ceeleftis arbitri aperte damnatur, qui prtuatus manum tyranno intulerit. Veruni nolo in recenfindis exentplis immorari : fatis efi, ft noue-ritnus Vocationem Domini effie in omni re bene a-gendtprincipium ac fundamentum: ad quant qui fe nonreferet, nunquam reélam in officijs viam tene-bit. Potent forte interdum nonnibtltnffieciem lau-dabile defignare : fed tilted qtialecunque fit incon-fiiditt hominum,apudDei thronum refituetur : de-tndeinipfiis vitaparttbus nulla erit fimmctria.

Protnde turn optimie compofita erit tua vita, qttunt adhuncfcopum dirigetur: qutanec quifquani pro-priatemeritatetmpulfiespltis tentabit quàmferat fua vocatio : quia fciet fas non effie tranfilire /teas metas.Qtpt ob/curus erit,priuatam vitam nonagre diet ,negradu,in quo diutnitus locatus ent,defer at.

Kurfum h£c erit curis, labmibus, moleH^'s, al^'s^. onenbiislioparua leuatio,dumquifqucfeietDeutn in hit omnibuffibiejfeditcem. Libentius fiagifirit-tuspartes fuas abibit:paterfamilias fead officium etfltinget : quifque in fiio vita genere incotnnieJt' folicitudmes, tadia, anxietates pcrfcret,acvtira^ bit ,vbiperfuafi fuerintonns cuique aDeoeffie im-pofitum. Bine amp;nbsp;eximia confolatio nafietur,quod nullum erittarnfordidum acvileopus f tn quo modi) tua vocationi pareas ) quod non coram Deo re-j^lendeat,lt;ffi’ pretioßßimum habeatur.

! 1 Ammihifatis diligenter expofiliffie fupravideoh quomodo bominibus à Lege malediclis vnicuiu recupcranda falutis reflet tn fide fubfidium. W-ftim quidfides tpfafit, (f qut^ in hominem Dei beneficia conférât, quos in eo frubltts edat. Sumnm autem h£cfuit,chrtfium nobis Dei benignitate du-turn,fide a nobis apprehendi ac poflideri, cuius put-tic ipatione duphcem potißimiim grattant recipiu-musmempe vt cius tnnocentia reconaiiati Deo,pre iudice iam propitium habeamtts in coelts Patretn: deinde,vt eitts Sptritu fanbHfi,cati,inriocentiam pu-ritatem^ppita meditemur.Ac de regenerationeqtii-dem,quafecunda efl gratia, diblumfutt, quantum fufficerevidebatur. luflificattonis ratioleums attu-äa eSl.Ea ergo nuncpenittu difeutienda : amp;nbsp;itu (Utienda, vt memtnerimus pramp;cipttum ejfefuflinen-

Dr MODO p’e RCj Ch’rI STI G RAT. jS^CAP. XI. ' {i£ rehgionis cardinem ; quo maiorem attentionêtn , turamq^afferaniM. TS'ifi enim primum oinniunii quofis apudDeum loco,!^ quale de tefit idius iudi-tium, tenei: vt nudum habes ftabiUenda falutis fundanientum , tta nec erigeudain Deumpietatù.

(enfeturiuftuSjamp;acceptuseii ob fuam iuftitiam: ßqutdem vt Deo abomtnabilis e^ iniquitas, it a nec peccator in eins oculispote^ inueniregratiam, qua tenus ell peccator,amp;quandsu talis cenfetur.Proin-de vbicunque pecCatum e^l, illic etiamfe profert ira, amp;nbsp;vltio Dei. luftificatur autcm,qHi non loco pec--t'itoris,fediHfiihabetur, eo^ nomineconßflitcotant Dei tribunals, vbt peccator es omnes corruunt. Optentadmodtim fi reus innocens ad tribunalaqui miicisadducatur,vbifi;cttndum innqcentiam eius ttidicatumfuerit,iufitficatus apud tudicem dicitur; fit apudDeum iufltficatur,qui numero peccatorum txemptHs,Deumhabetfiiaiufiitiatefiem amp;nbsp;affer-terem.luflificariergo operibus ea ratione dicetur, gt;n tutus vita reperietur eapuritas ac fanait.as, qua ttfiimonium iuftitia apudDei thronum mercatur : fi'Uqui Oper um fiuorum integritate, refiondereamp; fatisfacere idius iudicio queat. Contra ittftificabi-

ille fide, quioperum iufiitia exclufitss,Chrifti ‘ftftttiam perfidem apprehendtt,qua veftitus in Dei ttn/jjeltu non vt peccator,fid tanquam iufius appa-tet.Itanos iuftificationem fitmpliciter interpreta-tow accept ionem, qua nos Deus in gratia recept os

fro iuflis habet. Eatn^ in peccatorum remi/iont aeiuflitiaChrißiimputattone pofitaeße diciitnu-

Vbi Paulus ait,Scripturam pr£uidißi,qubdexß-^ Cal.3.Y.s de iuflificet getes Deus ,quidaUudintelltgas,quain Deum iitflitiam ex fide imputarellteni quum dtcit, Kom.i.y.zs Deum iuftificare impium,qui edtexfideChrifti, fcnfM effepoteli ,nififidei beneficia à damnations liberare,quam ipforum impietas merebatur? Afcf' tius etiamnum in conclufione, dumfic exclamat, iußiß-cat. Qtiis condemnabit ? Chrtfius eli, qui mortuns ' eH: imb qui refurrexit nbsp;nbsp;nbsp;nunc interpellât pro ne^ nbsp;nbsp;I

bis. Per inde cnimcit ac fi diceret, Qtfis accufitbd quos Deus abfiluitl quis damnabit,quos fito patro-tinio chrtfius defiendtt I lufitficare ergo nil aliui esl,quant eum,quirctisagebatur, tanquam apprO' bat a innocetia à reatu abfoluere. Cuttaq^nos chri fit intercefitone nos tufitficet Dctis, no ^pria innoce^ tiaapprobationefiedtufiit'ia, imputatione nosabfil Utt :vtpro tufiis tn Chrtfio ccfeamur,qut in nobii no fumtu.Sic Acloru 13. in conctonePault,PerhuncvO‘ bis annuntiatur remifito peccatorum, ab omnibus tjs,a quibtu nonpotutfiis iufiificaritn LegeMo- J fistomnisqui eredttineum iufiificatur. PidespoU lt;nbsp;remifiionem peccatorum iufitficattonem hatte relut tnterpretationts loco pont tvtdes aperteproab-foluttone fisntf.vides opertbus Legis adtmt: vidit merum Chrifit beneficium ejfie : rides fide pereipi : vides denique interponi fiitisfaHionem, vbidicit

De modo pèr e, ö H RI str ORAt. jSyCAP.x'^' nos à peccatis iuflificari fer Chrtflum. Sicquuni' pnbltcanus dicitur iuflificatusetemplodefiendijfe, luc.u.t. non pojftimus dicere aliqtto operum mérita confe- •* quutuni effe iufittiam. Hoc ergo dicitur, poHim» petrntampeccatorum veniam, pro iuflo effe tarant T)eo habitum. Infius ergo fuit, tton operum appro-batione ,fedgratuita Dei abfilutione.

4 Atque vt omittamus contentionem de Voce, rem ipßim fi intuemurqualiter nobis deficribitùr, nulla ntanebitdubitatio.le^am Paulusacceptionis nomi^ necerte iuflificatianem dejignat,quumdicit ad £•gt; pbefitos cap.i.v.j.Tieftinatifiumusin adoptionemper Chrifium,fiecundum beneplaeitum Dei, in laudem ^leriofieipfitis gratia, qua nos acceptas velgratio~ fishabuit. ïdenimipfum vult quad alibi dicerefa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

iet,Deumnosgratuitb ihflificare. Quartoautem tapitead Romanos,primùm appellat iufiitia impu-fationeinmecearn dubitatinpeccatorurcmifisone (ollocare.Beatus bomo,inquit,àDauidedicitur, eut ** I^ciis acceptbfert, vel imputât iufittiam fine operi~ biu:ficutfi:riptumeil,Beati, quorum remiffia fiunt f^uitates,amp;c.lllicfitnè non de iufiificationispar^ ^fifed de ipfa tot a diJputat.Eius porrb definitionent nDauide pofiitam teftatur, quum bcatos effepro-gt;Rinciat, qutbus datur gratutta peccatorum ve-nia. ■ vnde apparet, iuflitiam banc de qua lo-T^gt;tur,fimpliciterreatuiopponi. Sed ad banc rem locus ille eil omnium optimus,vbi banc effe fiiimma tCot.s.Tn ‘llt;!cet legationis Euangelica,vt rcconciliemur Deo:

quia ipfe nos per chr 'tflum vult tngratiam recipe^ re, non imputando nohiipeccata.

Coniunélio tgttur ilia capitis e^membrorunhi^ nobis tnfummograduflatuitur: vt Chnflus noßef fadtus,donorum qui bus praditus ell, nos faciat confort es^ ^on ergo euniextranoSproculjpeculaniuh vt nobis iniputetureius iuflttia-.fedquta ipfum in-dutinus, amp;nbsp;infitifumtu in eius corpus, idco lufiiti^ focietatem nobis cum eo ejfegloriamur.

Atqui tenendum memoria ell (quodiamdixi)’' nonfeparari iufttficandigratiam d regeneratioiugt; nbsp;nbsp;1

licetresfintdifltnlla.Sedquia experientiaplusfi' tis notum ell, maner efemper in luftis reliquiaspe(‘ cati, necefe ell longe aliter luflificari, qudm refer-mantur tn vita nouitatem. Nam hocfèctindumfu tnchoat Deus in eleclis fuis, totoq^ vita curricide paulatim, ds- interdum lente in eo progreditur ,vt femper obnoxij fintapudeins tribunal mortU iudi-cio.lufitficat autem non ex parte fedvtitbcre,qti4 Chriftipuritate indutt tn calls compareant. Neqnf entm confeientias pacaret aliqua iuftitia portie doneeftatutum fit nos Deo placere: quia fineex-ceptione iufii coram ipfofumus. Vndefequiturper- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

uerti,dsfundttuseuerti iufiificationis doHrinain, vbt animis inijeitur dubitatio, concutiturfiduci* falutis,Ubera d^-intrepidatnuocatio remoram pa-titur.imbvbinon ftabthtur quies dr tranquillitits

Gal.3.v.is cum fitritualigaudio. VndePaulusarepugnanti-busarguit,haredttatem noneJfeexLege: quia hoc mode

De modo perc. christi grat. 383 cap. Xi, modo exinanita effet fides,qiufi operum reffeélum habeatdabafieit: quado nemo exfitnUißimis illic re-periet,in quo confidat. Hoc difin men itiflificandi cbquot; regenerandi (qua duo confundent ofiiander, du~ pliceni nomïnatpulchre exprimitur à Paulo : nam de realifiua iuflttia loquens, velde integritate qua donatuserat ( eut ofiander titulumimponite/fin- Rom.7. v, tialisiuflitia)flebiliter exclamat, Mtferego,quîs »♦ meliberabitex corpore mortishuius?Adtufittiam verb confugies, qua in fola Del mifiericordia funda-taesi,magnifiée amp;nbsp;vita (Amorti, amp;nbsp;probris amp;nbsp;in„ edit, dfgladio rebusq^ omnibus aduerfis infiultat, QuuaccufabitcontraeleüosDei, quos ipfie iufitfi-tat? Cert à enim perfuafius fum,qubdmhilnosfepa-rabtt ab amore etus in Chhfio. luflitiam fibt effe clarepr£dicat,quafiolaadfalutem in foltdum fiiffi-ctat ctram Deo,vtgloriandifiducia non deroget, ac nihil rémora inqeiat mifiera tlla firuitus, cuiusfiibi confiiusfiortemfiuampauloantè deflebat. Hacdi-uerfittas fiatis nota eil,adeoqj familiaris fanais- 0-mnibus, qui fiub onere iniquitatum gemunt, dir in-tereaviclrice fiducia emergut fiupraomnesmetus.

Sed quoniam bona pars hominum luftitiamex fide cir operibus compofitam imaginât ur, pramon~ nbsp;nbsp;nbsp;'

ftremus idquoque ,fic inter fie differre fidei operïi^ iuflittam,vt alteraflante nec^artb altera euer-tatur. Dicit Apofiolus fie omnia pro fiereoribusre- phil.}.v.» putaffe,vt chrifium lucrifaceret, amp;nbsp;in Ulo reperi-ret non habens fiuani iufiitiam, qua eli ex lege^

fed^ eil exfide ïe/ù chriftidnftitia, qua e^î ex Dee perfidem.Vides nbsp;nbsp;nbsp;contiariortieffe hic coparutie-

nem, (jrindtçari ^nopriam tußitiam opor tere pro dereliéio haberi ab eo,qui velit Chrtflt iuflittam ob-S-otn IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qipare alibi banc ludais ruina cauffamfuifie

' ’’ tradit,qubdfitamvolentesii!ftitiamflab;liregt;itifii' ttaDeinonfueruntfiibteä:!. Sipropriam lufittiain ftabtliendo^Dei iufiitiam excutitnus: vt banc confix quainur, oportetprofellbillampenitus aboleri.Itl-ipfiini quoque oftendit, quum negat per

•ro«,j,v.27 sent cxcludi slortationem noflram ,Jc 'd per fidin-Vndefiquitur, quanti fiter manet qiiantulacunque operum luflitia, manere nobis tionnullamsloriandi wateriam.tawflt fides oninemsloriationeincxclu-dtt,cumiuflttta flideifociari nullo pa(to iufltitiao-perumpoteli. In bunc finflum tarn dare loquiW

Kota 4 T J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;l“duni cautllis aut tersiuerfi-

' tionibut locum relittquat. Si opertbus, inquit, iiifii-ficatus eli Abrabam, babetgloriam.Subiungtt, Ât-qutnonbabetglorianiapudDei^im, Conflequens er^ goeslytion iuflijicatumefieopçribvs, Potiit deinde alt er um argumentum à cantrarijs. Qmim rependh tur operibus merces, idfit ex debit0, non ex gratia-Tidci autem tnbuitur ttiflicia flecundum gratiain, Drgo id non dl ex mentis operum. Valeatigitur torumflomntum ,quiiuflitiam ex flide amp;nbsp;operibus (onflatam commtniflcuntur.

Subtile efi'ugium haberefe putant Sophifla, qui H fibs es Scriptura deprauatione, ^inanibiis cauillis fudot

Pteraltter tantum ep- hberi arbitrij conatu extra Cbrifiigratiam faciunt hommes nondum rc^eniti. IdverbadoperaJlnritualia jpedlare negant. Itafe-cundùm eos tam fide, quam operibus iuflifieatur j homo, modo ne fint propria ipjius opera,ficddona Chrifti,c^regeneratienisfiuEiuf. Atqui Videbimus pofieafitoloco,diucrfit effe Chr!flibeneficia,fimôii-ficationem iufiittam. Vndefequitur, neJ^iritua -ha quidem opera in calculum venire,vbi vis iufitfi-(andi fidei adficribitur. Nec verb Paulus, vbi negat (qttod nuper citaui) Abraham habere cur glorie~ tur apudDeum,quia opertbus iuflus non ell, refirtn gi hoc debet ad literalem amp;nbsp;externam virtutum figt;eciem,velliberi arbitrij conatum; fedquamuit figt;irftualù(!rfierè Angelicafuerit Patriarcha vita, non tarnenfiuppetere operum mérita, qua iüi iufii-tiam coram Deo acquirant.

iS Graßtus paulb Scholaftici quipraparationesfilas niifient. Quod ad vulgares Papifiaspertinet, vel Scholafiicos,dupltciter hîcfalluntunàr qubdfidem appellant confictentia certitudmem,in expeïtanda a Deo pro mentis mer cede nbsp;nbsp;nbsp;quod grattant Dei,

nongratuita iuflttia imputationem,fied Spirittim «dflttdium fanPHtatis adiuuantem interpretattir.

Scriptura autem, quum de fidei iuftttia loqui-tur,longealibnesducit:nempe vt ab intuitu operu noftrorum auerfit,in Dei mifiericordia ac Chrifiiper fellionètantitm refiticiamus. Siquidem hue iufiifi„

cationU ordinem docet,tjuodprincip!o peccatorcin liomtnemeragratmta^ bonttate dignetur coplebli Vi:u^,nth!lin tpfi,quo ad mifiricordia,moueatur,re putans,mfi miferia-.qutppequevidctd bonifoperib. ^rfiis nudum acvacuu:afeipfi caußapetenhcu^ibi beliefdciat, peccatorem ipfiim bonitatu fuafenfu afßciat,qutdeproprqf operibus dtffifus,tota/alutii fuafiimmam inipßtif mtfericordtam reqctat, Hie esifidei fenfus, per quern peccator in pojfeßiotiew venttfua falutis, dum ex Euangelij doibrina agnO' fcit Deo pè rcconciltatumiqubd intercedente chrifi iuflitia.impetratapeccatorum remißione, iußtß-cat us fit: dr quanquam Spiritu Dei regenerate gt;nbsp;non (1! benis operibus, quibus tncumbit,fiedinfil‘t Chrifli lufiitia repofiitam ftbi perpetuani iufiitiam cogitat, Hacrbifigillatim expenfiafuerint,perfii‘ cuam fententia nofira explicationem reddent, flic memoria repetere conuenit, quam priiis re-lationem conftituimus inter Etdem amp;nbsp;Euangeb-urn : quia inde luftificare dicitur fides, quod obU-taminEuangeltoiufiitiamrectpit ampleHitur, Qtpod autem per Euangelium dicitur offerri, eo ex-cluditur omnis operum confideratio. Qupdquuina-liasfiepe,turn duobus locis clarißime Eaulus deraoa-Rom. IO. fij-at. jsiani adEomanos Legem nbsp;nbsp;Euangelium in

terfe conferens, iufiitta,inquit,qua ex Lege ebb, fic habet, Qui fecerit hac homo,viuet in ipfis : qua autem fidei ebb iuftttia,fialutem denuntiat : Si credide-ristn (orde tuo, dt ore confeffus fueris Dominuni lefium,

De MODO PERC.CHRISTI GRAT. JpJCAP.XI. Ufum ,amp; quodPater iUuinfufiitauit à mortttu.

Videsnevi legis amp;nbsp;Euangelq difiümcn hocfaciat, qiiodill‘iolferibnsiufiitiamtribuat, hoc citra ope~ rumfubfidiumgratuitam largiatur l Inßgnis locus, amp;nbsp;qui nos à mult is difficultatibtts extricarequeat, fiintelligamus ,eamqU‘e nobis per Puangelium do-nuturiuflitiam,Legis conditionibus filutam effie.

Secundus locus efl, Quod ex Lege nemo lufltfice-tur apud Deum , manifeflum efl. Quia ittfltu ex calat.».' fide viuet. Lex autem non efl ex fide : fled quifecerit b^c homo,viuet in ipflis. Qupmodo alioqut conflaret argumentum, niflt conueniat, in calculum fidei non venire opera,fedprorflusfleparanda effie? Lex,inquit, eft à fide diuerfla.QuarelPropterea quod ad illius iu-ftitium operarequiruntur. Ergo adhuiusiuflttiam fiequitiirnonrequiri.

noftramhodie Sophifla cauillentur ,quumdicimus homine felaflide iuflificari. Fide iuftificari homine, quia toties in Scriptura recurrit, negarenoaudent: fledquumnuflquam exprimatur Sola, hanc adiebtio.. nemfieri nonfluflinent. ItanelSedquidadhacPauli verba reflondebunt,vbi contedit non effie ex fide iu- y i. ftitia nifltflitgratuita? Quomodogratuitticum ope-rtbtts conueniet? Necfalfla modb ,fled plane ridicula tergiuerflatione inexclufliuaparticulacofliflunt. An non enim flatisflolidefloli fidei tribuit omnia,qui ope-ribus adimit? Quidfibi, amabo, volunt iflei locutio- v,om.z.'r. nes,StneLegemanifeflatam effie luflitiatn,lufltfi~^''^^^'

Cari gratis hominem ,amp;fineoperibus Legis. HÎc in^ geniofiim fubterfugium habent : quod tametfi.non excogitarunt ipfi, fed ab Origene amp;nbsp;quibusdatn veterumfumpferunt,tneptif imum tarnen est. Ojgt;C' raLegisceremonialia excludt garriunt, non mora^ Ha. Sic profit tunt aßtdue rixando, vt ne prima qiii-dem Dialectica elementa teneant. Anputantdell-Gal. 3.V.10. rareApoflolum,dumadettisfintentta probationer leiut 18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adducit? Qui fecerit hac homo, viuet

' intpfis.Et,Malediäusomnis,quinontmpleuerito-üeiit.a/. wnia,quafcriptafuntin volumineLegis. Nifiinfit-niant, non dicentpromiffiam vitam ceremonianir cultoribiis, nec denuntiatam maledibiionem falif earum tranfgreffortbus. Si funt de Lege moraliin-telligendi: non dubium, qum à iuflificaitdi potefia-te moralta quoque opera excludantur. Lodernfie-Rom 3 v.20 Liantiflaratiocinationes,qutbHsvtitur, Qmniain pcrLegemcognitiopeccatiiideononiuflitia. Quß Lex tram operatur,ergo non iußitiam, ISugcnturfi audeant,inceremontasiflacompetere, non in »tores. Atquipueri quoq^ ipfi exploder ent tantaimpu-dentia.Maneat ergo nobis certu, de Lege tot a verba fieri,quandoLegi derogatur iuftificandi facult/u-

Quanquam ü'fine adteäione qualibet interduttt öpera excipit, vtquum Dauidis tefiimonio beatitu-dtnem homini aßignari dicit, cut Deus fine operibus Kpm. V. ’ imputât iuftitia. Lacere ergo nullis cauillispoßunt, quin generalem exclufitiam obtineamus.Acfruflra etiamfrtuolamßubtilitatem captant, iufltfiicart nos fila fide, qua per dtleclionem operatur, vtnttatter

De MODO PER C. CHRISTI GRAT. 39$ CAP. XI charitate iufiitta. Fatetniir qitidem cu Paula, liaaha fidegt;n!uflificare,quàmtllacharitateefficaceni: fid ab ilia charitatù efficacia tuflificadi vim non fiumit, lmb non alia ratione iuflifiicat, nifii quia in comunt^ tationeiufiitia Chrifit nos tndtic^t, Alto^excideret id totu, tanta contentione Apofiolus vrget. Et qui operatur(ait)noimputatt{rmercesficundugratia, fid fecÜdit debitu.Ei verb ndoperatur,fidcredit in euq, iufi'ificat impiu,imputaturfiua fides adiuftitia.

infinitione didtum eli, lufittiam.fiideiejfie reconci~ liationetn cum Deo,qua fiola peccatorum remißione eonfict. Semper ad illud axioma redeundum eli,vni nerfits iramDei incumbere, quandiupeccatores ejje perfieucrant.ld eleganter fignificauitifiaias his bis, JSion efl abbreuiata manus Domini, vtfieruare nequeat, neque aggrauata auriseius, vt non ex-audiatfied iniquitates vefira dißidiufiecerunt inter Vos Deum veftru, amp;nbsp;peccata veftra abficonderunt fade eins à vobis,ne exaudiad Audimuspeccatu effe diuiftoncm inter homine amp;nbsp;Deum,vultus Dei auer-fionem àpeccatore.necfieri aliter potefiiquandoqui demalienu efl ab dus iuflitia quicquam commercq habere cum peccato.Vnde Apofiolus inimicuefieDeo hominem docet, doneeingratiamper Chrifitimre- Rora.s.v,«. flituitur. Quemergo Dominusin coniundlionemre-cipit, eumdiciturtufiificare: quia ncc reciperein gratiam,necfibi adtungere potefi,quin expeccatore iuflum faciat. ifiud addtmus fieri per peccat^-m remifiumem. îlam fi ab openbtu aftimentur

^tiosfibf Gominus reconciltau'tt,reperientur etiaiti' num reuera peccatores, quos tamenpeccato folutoi purosqp, effe oportet. Confiât itaque, quos Deus Atn^ pleilitur, non aliterfieriiufios, ntfiqubd abfietfn peccatorum remifiione maculis purificantur talis iufitttiavnoverbo appellari queatpeccatoruXf remifiio,

I. Coiint.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;horum pulcherrime liquet ex fits Pttub

dumfibi reconcilians, non imputant homtnibits delilla,amp;depofiuitapudnos verbum reconctliatio-nis.Deindefiummamfua legationisfisbdtt, Eunttl«^ Ibid. V. II. peccatum non nouer at,pro nobispeccatum fectt,vt iufiitia Dei efficeremur in tllo. lufiitiam amp;nbsp;tecon-cthationem hie promificue nominat, vt alt er urn fib alt er 0 vicißitn contineri intedigamus. Itlodum uu-tem aficquenda huitis iufiitia docet, dum nobis deb-da non imputantur.Qimre nepofihac dubttes,que-niodo nos Deus iufiificet,quum audis reconciliuti Korn. 4.V.« ws;fitbi, non imputando delida. sic ad Romanos Dauidis tefiimonto probat,homini imputari itfiiti-amfine operibus,quialUe beatum pronunciat hv minem, cuius remifia funt iniquitates, cuiiuteda funtpeccata, cuiDominus nonimputauit delicti-Beatitudinem proculdubio pro iufiitia illic ponit. Earn quum ajjeratin remifiionepeccatorumconfi-fiere,nonefi,cur aliter ipfiam definiamus. Proinde Luc.i.T.77. Zacharias pater Iohannis Baptfiacognitionem fia-lutis in remifiione peccatorum pofiitam canit.

De MODO PER C. CHRISTI GRAT. 397 CAP,XI. regulitm fequutus Paulus in condone, quam defalutis fumma apud Anttochenos habuit, conclu-fiße tnhunc modumaLucanarratur,Perhuncre-wißtopeccatorumvobis annunciatur: nbsp;nbsp;ab omni- Aft.ij.v.ji.

il« qs,à qutbus nonpotuiflis iuflificart in Lege }Ao-ßhtnbuncomnisqui credit luftificatur. Sicrcmif-ßonem peccatorum conneliit Apoflolus cum iufii-fiayt idem prorfus ejße oftendat.

Hinc illud confi citur, fila intercefiione iufii-tia Chrtßi nos obdnere, vt coram Deo iuftificemur. Quodpertnde valet,ac fidiceretur, hominem non in ßtipfiiuftumeßfie,fidquiaChriJH iuflitia imputa-tionecüiüo communicatur : qitod accurata anim-aduerfione dtgnum eft. Siquidem euanefiit nuga-fuentum illud,ideoiufiificari hominem fide, quoni-mnillaSpiritum Dei participât, quoiufius reddi-tur,quodmagis efl contrarium fiiperiori declrina, quàm vt conctliari vnquam queat. Î^Je^j enim dubi-ugt;n,qitinfit tnop s propre iuftitia, qui tufiitiam extra feipfiumquarere docetur. Idautem clarifiime afieritPaulus,quumficribit, Pum quipeccatum non nouer at ,pronobis hoiîiam peccati expiatricem efii factum,vt efficeremur iufiitia Dei in ipfi. Idem liquet ex altera/ententia,quampaulo antepofiuerat. Qiumadmodumper vntus inobedientiam confiituti fumuspeccatores, itaper obedientiam vnius tuflifi-cari. Qiüd aliud eil, in chrifii obedientia collocate nofiram iuflitiam,nifi ajftrere eofiolo nos haberi iu-

CAP. XI. 398 Institvt. IIS, itf. flos,quia chrifli obedientia nobd accept a fertur, ai fl noftra effet,

Vt ferio nobisperfuadeatiirgratuica iiiftifi' catioj ad Dei tribunal toliendas elle men' tes. CAP. XJI»

T T AE c omnia tametfiluculentis tellimonijs vi- ‘ A rißima effe pat et,tame quam tieceffaria fut, non prias nobis dare conflit ent, quàm ea nobis ob oculos pofuertmtis, qua totitis diffutationis futiii^' menta effe debent. Principib ergo nobis fuCctirtit^ illudinon de humant fori lufcitia ,fed ccdeflis tribu-tialis fermonem effe infiitutum: ne ad modulam im-flrum metjamur, qua opirum integritate diuiuo tudiciofatisfiat. Atquimirumefl, quanta teineri-täte amp;nbsp;audacia id vulgo definiatur. Quin etiam ri-dere eft,vt nulli cofidenttus, epr pleniortbus,q^ aiiiut, buccu de operum iuflitia garriant, quàm qui Vel palpabilibusmorbis prodigiose laborant, vélinter-cutibus crepantvitijs. ld fit, quia Dei inftitiam tioU cogitant,cuius velfi minimo fenfii afficerentur, itUU quam tantoearnludtbriohabercnt. AtquicerteVl-tramoditm floccipendittir, ft talistdmqueperfedtt non agnofcitur,vt nthtl ei accept um fit, mfi omtii ex parte integrum amp;nbsp;abfolHtum,nulldqueforde itiqui-natum,quale in homme rcperire nee licuit vnquam nee licebit. Hue hue referenda mens eft ,fivoliimtu de vera iuflitia cumfiudu inquirere : quomodo ca.-lefli iudici reffondeamtis,q:ium nos ad rationem vo^ cauerit. Statuamus nobis iudice ilium, nonqualeta int e Heet us noflriff ont e i}naginantur,fed qui dépin..

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gittir

De MODO Perg. CHRISTI grat, jpp cap.xn, liturnobisinScriptura: cuiusfcihcetfulgoreobtc- vijep,j;ci, nebraturflelhi, cuius robore hquefiunt motes,cuitu puéUbxuw tra terra cocutitur,cuius faptentia deprehenduntur in afiuttafua prudetes, cuius puritate inquinaiitur omnia, cuius ferenda iuflitta nec Angeli paresfunt, qui innocentent non facit innocentent, cuius vindi~ Iba,cunt femelaccenfa efl, pénétrât vfqtie adinfer-ninouiflttna. Sedeat ,inquam, iUeadexaminandit hominunifacla,quisfecurtis ad eius thronii{èfiflet? qnu habitabit Cunt igne deuorante ? inquit Prophe-fa: quis manebit cunt ar don bus fempiternis ? Qui, ambulat tn tuflitijs, dtP loquittir veritatem, cr c. Sed pt ode at tlle,quisquis ell. Imb verbfiat ilia reflonflo nequisprodeat. Ex aduerfo enini terribtlis vox info-nat,Si ittiquitates obferuauerisEtomine, Domine quisfuflinebitPPcreundunifanemox flt omntbiu, vtalibifcribitur, Kunquidhomo Dei comparatione iaflificabitur,autpurioreritfablore/iio P Ecceqtii iob4.v.iz« feruiunt ei,non flint fideles,!^ in ange lis fuis rcperit prauitatem. Quanto niagis qui habitant domos lu-f (as,qui terrenuni habetitfundametuni, confumen furcoramtineaPAmanevfqj adveflieramfticciden-fur.Jtem,Ecce interflmbtoseiusnemoePifidelis: amp;nbsp;Job !}•»•’* call non flint mundi in confleclu eitu. Quantb ma-gis abominabtlis cir inutilis homo, qui bibit quafl a-quam iniquitateniPFateor qtiideni in libro lob men tionefieri tufittia,quii cxcelflor ell obfiruaticnele-iis. Egoigituritiflitiaillani qtiäattigi, quia incepre bèftbilis ell,t}uc omitto-fed tatu dico,Ji exigitur vitu

nollraadnonnam fcripu Legis: nos eJJ'e pbisqiiànl ficordes,nifi horrendaformidine nos torgue-int tot malediittones jqtiibits nos expergefieri voluit Dem' atque inter alias hue generalis, MalediHus omnisgt; qui non manferit in omnibus,qua fcriptafiint in hiC libro. Deniq^infipidaveldiluta crit hactctadifint-tatio, nifife quifque reumfisiat coram cccleftt tudt' ce, dr de/ua abfo lut tone foltcitus vitrofe profierMl ac exinaniat.

Huchucattollendi erant oculi, vt trepidarepn-^ tâs dtfeeremus, quant inaniter exultare. Fadlt quidem ell, dum in hominibusfubfifiit comparatif, vt fe quifque habere reputet, quod alij conte innere nondebeant:fedvbiad Deum ajfurgimus, corrntt dillocitius ac deperit fiductailia. Ouod fi domau Luc IS yas. fe^rfdta noflra monitiombus til is nequit, refiiondebd nobis Pharifeis dicebat, Vos eliis,qui vos iufttfief-tis corahominibus. At quod hominib. altum efi,abf , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minabile eftDeo. PO'S nunc, d' de iuftitia tua tumiit

inter hominesglorieris, du ilia Deus e ccelo aboniiite-tur.Qujd autem ferui Dei,v ere eruditi etus Spiritui rf,i45. V. X jgeintres iniudicium cumferuotuoiquia non up ftificabiturin c'ofiieclutHo omnisviuens. Alterverb, Job S.V.4X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßffßipaultiltim diuerfo,Nonpotsrit hlt;i‘

moiuftus ejfecum Deo: fivoluerit contendere cut» to, nonpoterit refiiondere vnumpro mille. Hic tant ad liquidum audinius,qHalis fit Dei iuflitia, cuifieP licet nullis humanis operibus fatisfiet, eut mille fie-kruin nos inter roganti, vnrus purgatio afferrt non poterit.

De modo perc. Christi grat. 401 cap.xii f Otent. Talern nimirum luflitiam bene animo con-ceperat eleclum illud Dei organum Paulus, quum fnfiteretiir fe ttihilfibi confiium ejje, fed non in ' hoc iußificari.

l^ecinfter is modo literls extant talia exemplat feiomnespiiferiptores hunefibi fenfum fuilfe de~ ^»onßrant. Sic Attguflinus, Omnium, inqiiit,pio- Lib.ad bS. tuin fitb hoc onere corruptibilis carnis, amp;nbsp;in bac Vita tnßrmitategementium vnaßeseU, quad Sle-diatoremvnumhabemusleßum Chriflitm tuftunt: à’ipfeeliexoratio propeccatis noßris. Quidaudi-tnus ? Si vnicahiC illisßies eil, vbt operuinfiducia ? Solam enim quum dicit, nullam aliam relinquit.

Bernardus vera,Etre vera,vbi tuta firmaq^ infir- fetm f»is requies amp;nbsp;fecuritas,ntfi in vulneribus Saluato-tis l tanto idtcfecurtor babito,quanto potentior esl lt;tißilu.tndum.Premitmundas,premit corpus,Oia-holits inßdiatur. Non cado,quiafundatusfum Cu~ ftü firmam petram. Peccaui peccatumgraue. Tur~ hitturconfiientiafd non perturbabitur, quia vul~ nerum Domini recordabor.

Ita eil fane. Uoc vnicum falutis aflum, in qua teßtraretutb poßint,fentitint excrcitataconfcien^ ti^,vbi cum Deiiudicionegocium eil. Namfi qua l^cidißimavtdebantur nod:uflella,ßlendorem ft-^tn perdunt folis aßellu, quidputamus vel rarißi^ Ptthominis innocentiafuturum, vbi ad Deipuri-tatem compoßta fuerit ? Prit enim feuerißtmuiit idud exameti,quod tn abditißimas quasq^ cor du co~, ce

gitationes penetrabit:amp; quemadntodu ait PauM^ i,Coi4,v. s Peuelabit occulta tenebraru, amp;abfiondita cordin^ Vet eget : quod latitantem ér refluante confcienùi proferre coget omnia,qua nuc e memoria quoq^ »d-ftra elap fa funt.Vrgebit accufator Diabolus,cyii»^ omnium flagitiorum, ad quaperpetrandanos lerit. Adeiufmodi fleélaculum qui fenfum fuuniiio dirigunt,fuauiter quidem lt;ér placide iuflitiamfd^ admomentumadflruere pojfunt: fed qua in ittdt' cioDeimoxillisflt excutienda : non fecusac opes,per fomnium cumulât a, expergefallis euttni' fount. Qtflautemferib,tanquamfubDeiconfle^^ de veraiuflitia régula quarent,illi certb compt’’’’ ent,omnia hominum opera, flfua dignit ate cenfe^gt;^ tur, nihil nifl inquinament a ejfe nbsp;nbsp;/ordesidquot;^^

iuftitia vulgo habetur, earn apud Deum meram efi iniquitatem:qua int egrit as cenfetur,pollutioni’gt;'-quagloria ducitur,ignominiam.

Ab hacdiuinaperfeclioniscontemplationeadnm flne blanditqs cacove amoris affellu rejpiciendos di-fcendere nepigeat. Mirum entm non ell,fl tantopi' recacutiamusinhacparte, quum a pejlilentï otga fetndulgentia nemo noflrum catieat, quaminnohd omnibus natur aliter har ere clamat Scriptura.CUi' que viro,inquit Solomo,re£la ell via in oculisfiid’ via hominismundavidenturin oculd eius.Quidautemlaniflahallucinationeabfoluitut imb verb (quemadmodum ibidem fubiungit) Pgt;^-minut

Minus pondérât corda: hoc eH, dum homo ob exter-nam,qua}nprafefert,it!flitia laruam fedemitlcet, interim Donitntu latentem cordif impuritatem tru tinafua examinât. Quum ergo taltbns blandimen-tifadeb noproficiatur,neillt(damu5 nobisvltro in no firapernicieim Quo autenos probe excutiamtts,ne~ ttffarto ad Dei tribunal reuocada esl noflra cofiten.^ fia. lUius .n.luce omnino opus ell ad detegenda, qua alioquimmisprofunde latent,prauitatis noftrain-uolucra-.tttm dilueidxdemumperlptciemus, quid i-fiavaleant,LongeabejfequiH tuftificetur cora Deo ffi^^o^putredo amp;nbsp;vermis,abominabilis vanus:qui ^ibit tanqua aquas iniquitatem. Nam quisponeret iobi .v- ffwndumde immunde conceptum fimine Inevnus quidem. Turn nbsp;nbsp;idipfum experiemur, quodde fe

^»bdicebat,Siinnocentemme oflenderevoluero,os fneu condemnabit me:fiiuflu,prauHcomprobabit. ^fq,enimad f^eculuvnuiihfed ad omnia pert inet, quodPropheta de ïfiaëleoitm querebatur, omnes ift-sî-’-* qnafignes erraffe , vnuynquenq^ decUnaffe in viam ßfam. Siquidem omnes illic comprehendit, ad quos pfruëtura effet redeptionisgratia.Atq^ dere debet ijlius examtnis rtgor,donee in plena con~ flfrnationem nos/ùbegerit, eojj modoadrecipien.-dam Chrifligratiam compardrit.

Qaæ autêhumiliandi noftri ratio, nifi vt toti ino~ pes ac vacui Dei mifiricordia loCu demuslNon.n.hu f^Hlitatèvoco,fi q.d tiobis refiduÜ effeputamus. Et ha ^fgt;Kfsfniciosâhjrpocrifindocuerüt,q.hacfimulduo

iunxere, humtitter de nobis fentiendutn cor Mi Deo, (jr iuftitiam noflram altquo loco habendaiO’ Si enim contra qiiam flentimus, confitemnr coram Deto,improbe illi mentimur. Sentire auteni tnH poflumus vt decet,quin prorftis quicquid ridetur in nobis ejfleglorioflum,conteratur. Ouum ergo a/idii rfal.ii.v.is apudProphetam, Paratamefleflilutem humili

pulo,deiectionem oculis fuperborum : primton co^i‘ ta,adfalutemnon patère accejfltm^nifldepoflttao-mnifuperbia, afliimptaflolida humilitate : deinde humilitatem iUam non effe modefliam alitjttam, qua Domino de iure ttto pilum cédas (qaaliter bn-miles vocantur coram hominibus,qui necflefaftiiH' seefferunt,nec alqs influltant, quum tarnen nen-nuUa excellentie conflcientia nitantur) fledfabmif-Jionem nonflimulatamanimi,flerio mifcrie inopic-que flueflenflu conflernati. Sic enim vbique verbn Dei defcribttur, vt quumDomtntis apud Zephani-

2eph.j.v.ii flic loquitur: Aufleram de te exultantemgt;fi’ fliduum flaciam in medio popuU tut afliilltiin, dd pauperem, cpr Jperabunt tn Domino. Sic amp;aptii lfa.«tf.v. x jflaiam, Ad quern autem refliiciam, ntflad pauper-culum^contritum fl)iritti,actrementem flertne-

idem 17. V. ries meos ? Item, Excelflus amp;flublimis, habitant æ-u ternitatem,(!zflanllum nomeneius,in excelflo é'in

flanäo habit ans, cucontrito humili^flirituttr viwficet Jpiritum bHmiltum,amp; cor contritorutii-

Ac verbis non content us optimtisMagifter,inl luc.n.v.13parabola,veltittntabula,legitime humilitatisinin gineiii

gittern nobis reprmfintauit. Publicanutn entmpro-fert,quiproculßans,wc oculos audens incœlum engere,cummulto planen or at, Domine propttitu eftomthipeccatori. Ne put emus ejje hac ficite mo,-defiù fi^a,fed intertoris affeitusfcianius ejje tefli^ tnonia.jimcviderelicet, quantaßt bumiliationis noflragratia coram Don^ino: vt non pateatßufii-pienda eins mißricordia pe^us, ntß omni propria dignitatis opinione prorßis vacuum. Quad ne cut dubitimforet,cum hoc mandata dimißiu e^l chrt-finsa Patre in terram,vt cuangelizjiret pauperi- iß, bits,mederetitr contritis corde,pr£dicaret c apt tuts Itbertatem, clattßs apertionem, confalaretur lu-gentes: daret tUis gloriam pro cinere, oleum pro luclu,paUium laudis pro ßiritu moeroris. Secundum iflud mandatum, non niß laborantes amp;nbsp;oneratos ad participandam ßiiam beneficentiam inuitat. Pt altbi, Non veni ad iußos vocandos ,ßed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

Ergo ß chrißi vocationi locum dare libet, fa-ceßat procul omnis à nobis tum arrogantia, tum fecuritas.ïUa ex ßulta propria iuflitia perßuaßone nafiitur, vbt homo habere ße aliquid put at,cuius méritaapudDeumcommendetur: hac etiam ßne vllaopertimperßuaßone eJfepote^l.Multi enimpeccatores,quiavitiorum dulcedine inebriati, Dei tu-diciumnon cogitant,tanquamveternoquodam ob-

I fiupefabliiacent,neaßtrent ad oblatam ßbi mifi-ricordiam. At verb non minîts excutiendtis talts

CAP.XII, 406 I N S T I T V T. L t ß. Ill-torpor,eiuàmab^ciend4i]uauis noßri confidentie, ^n'o expediti ad dnißum fießmemus, quo vacui ieiuni tmpleri ipfins bonis queamtu. Nuquameniin tillßttü confidemus,nifide nobispenitus dtffifi. Gte-J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia ergo Det apprehendenda ac obtinenda, abiedt

quidem prorfus noßrifiducia, fieri verb fola bonite-tis eius certitudine,idoneifumttsiquia tantuni quifi que obqcit impedimenti Dei beneficentia, quell-

J! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn in/iipfio acqutefiit.

Duoeflein gratuita iuftificatione obfer- | uanda. c a p. x 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

KT que omnino qtttdem duo hîc prsicipuefiedsu i dafiint, nempe vt Domino iUibata confletfre gloria, confide nt qs verb nofiris coram ipfiusiudidu ptacida qutes acfierena tranquillitas. Videmui queries ac quantfiolicite Scriptura nos hprteturadred-dendamfioTi Deo laudis confießtonem, vbi de iufidi* agitur.Atque adeb hunc finem Domino fuiffe tefle-

Vtfiuam tpfi demonfiraret. M.ox verb, quald idefd 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonfiratio,fiubiungit,nçmpefitfiolus ide iuflui

gnoficatur, ac iufitfiicans eum, qfsi esl ex fide Chrißi.Videiußitiam Dei non fiatis idufirart, mli cèquot; fiolus cenfieatur iufius,lt;^ immerentibusiufid^ gratiam communtlt;;et, Hac rat tone vult omne os oh' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turari, cfi obnaxiumfitbt reddi vniuerfium mundHi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßra iniquitatis nomen fiuum glorificemus. Retor-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4qbimini,inquit,vir{ri(fn omniumfictlerum,q^‘*

DeMODOPERC. CHRISTI GRAT. 407 CAP-XIIL lus poUutt eßis: dißlicebitü vobis in conße^ ütt veflro, tn omnibus malitijs, quas commifi.

fits. Et feiet u, quiu ego 'Dominus, quum benefecero Vobisprojiter nom'e meum: f^nonficundufielera. veflrapeßtma.Sih£cinveraDei noticia continen-tur.vtpropru imquitatis eonfctentiaattriti, nobis benefacere indignis lüü reput emus: quid magno no~ ßromalo tetamus velvllaparticulamex iftagra-tuita benignitatis laude Domino fuffurari? In hanc eertevfum Paulusverbaiüaacc'omodat, qtiu omnes falutis noßrlt;e partes apud Chrißum depoßtas eße Ii'adtt,vtn'dnißin Dominogloriemur.Significate- »•Cowv.ja nttn contra Deti infurgere,amp; tenebras obduceregla titeius,quisqHisveltantillüdefuo fe habereputat.

2 Itaeilfan'e :nunquam in ipfoveregloriamur,nifi noflragloria penitus abdicati. Contra hoe habendu til catholicu theorema, aduerfus Deugloriari qui-funq^in fegloriantur.Siquideita demü reddi obno-xiumDeomundÜcenfitPaulus,dumprorßisadern- R-oin.î.v.19 ptaeSihominib.qu£Uisgloriadimateria,Proindel- * ßgt;tas,quuiußificationelfiaelin Deo fore denuciat, udditfimul amp;nbsp;laude:quaßdiceret,in hunefine à Do ^tuno iußificariele£los,vt in ipfo nbsp;nbsp;alibiglori'etur.

Quiiliter autem laudtiti nos in Domino conueniat, proximo verfu doeuerat: nempevt iuremus eße in Domino iußitias noßras,lt;ßfortitudinem noßräm. Obferua non exigißmplicem confeßionemßfed iu-ramento cotifirmata: nefidta nefeio qua humilitate defungendüputes. Neq, htc caufetur quißia fe ne-^uaqu^ glortttri,du atrii arroganttam propria iti'^

Jlitiam recognofiit: talis enim nßtmatio effe non | potent,quin fiduciam^enerct: nec fiducia,quittßo- [ riupariat. Memmerimus ergo in totu iuflitiA dtßn- 1 tutionefincm hunc eßeßcäandUjVt tllitis laus penei Dominumfolid-iintegraq^maneat. Vndeaho loco, quutn docuijfet, Dominum nobis falutem contulif-fe,qubnominif fuigloriam illuflraret, pofieaquaß Eph 2, V. » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repetens,fi, bijcit, Gratia eflü faluati ac Dei

dvnomon operibtt!,ne quis glorietur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lam Cl qtiarimusajua rations ferenari queatco-1 j^i ram Deo confcientia,non aliamreperienius ,qMin figratuit a nabis iußitia.Dei dono conferatur. Sub^

ineums' punficattu ßim à pcccatonieo? Kemoeli cert 'e quinoninfinita colluute obruatur. In ßuttn i ergo confiientiam defcendat vel perfcciißtmtu quit-que, amp;fdfiaCuaadcalculum vocet, quem tandent exitumbabebit P An, quafibenecompoßtaßbi ßm cum Deo omnia, fuauiter conquiefiet, ac non poti-usdiristormentislacerabitur, quum infedamni-tionis niateriam ,fi ab operibus aflimetur, reßdere ß:ntiet?Confctentiam,ßDeum reßicit,velcum il~ bus tudieio certain pacem habere neeeße ell, vel iH' ferorum terroribus obfiderif IHihil ergoproficimm de lußitta dtfferendo, niß earn ßatuerimus, cuM ßabilttate anima noßra tn Dei iudiciofulciatur.V^ bi habebit anima noßra, quo nbsp;nbsp;intrepida Cora Dei

De MODO PER C. CHRISTI GRAT. 409 CAP.XI turn fciamusdemu,nosnonfiäitiam tuflitiam refende. Ko ergo fine catifia tantopere hac parte inji-ftdApofiolns,cuiu! verhu agere,quani meùmalo:

Si ex Lege, inquit,promißio hmreditatù, exina- Rom. 4. fgt;‘ta eSlfides ,abolita eftproniißio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ •

Pritts infert, exinanitam amp;nbsp;euacuatam eßefi-,fii iuftitia promißio operum noflrorum mérita ^tjjgt;ictat,attt ex Legis obßeruattone pendeat. l^lun-quaenitntn eaßecure aequießcere quißquam poßet: quado nunquamfuturum eLi, vt cert'o apudße quiß-qtiamftatuatße Legifiatisfeiiße, vt certe nullus vn-quani per opera plene ßatisfacit. Lgitur in omnium ^ntnios fiubiret primùm hafitatio ,demumlt;ir deße-^Atio: dum pro ße quißqueßubduceret, quanta debiti ^ole adhuc premeretur,qudmque longe diLiar et ab intpofitafibiconditione. En iam oppreffarn extin-fidem : non enimfludluari, variare ,ßurßuni deorfumferri,hitßtare,ßußenßum tcneri, vacillare, defierare deniqj,fidere efl:ßed confianti certitudine «c folida ficuritate antmum obfirmare, habere^j ^bi recumbas ac pedem figas,

fire promißionem. Si eràm eins complementum a nofiro merito depedet, 'quaiido tandem hue ventum ftterit,vtDei benefice ntiam promereamur ? Ldeb ex fidebareditas,vtßer,undum grat iam adflabiliedam promtßionem. Aljunde ennn confirmata efl, dum ßola Dei mißet’,cordia nititur : quta perpetuo nexu 'fimiunclaßu,nt inter ße mißericordia cß veritas, hoc

eft,Qiucun(jue Deus mifericorditer polltcetur,fidt-pfai. 119. V. literquoq^praftat. SicDauidjantequamfiluteO^

ßbiexDeieloquiepoßulet ,cau/àmprtmùmflid‘‘'^ in eiusmifericordta. Ventant,tnqutt, ad me cor dia tuaßalustuafecundiimeloquiumtuuw-mérita:quia non altunde adpromittendutninili'' citur Deus,ntfi ex mer a mtfericordia. Itaq^ htc tot am fiflere conuenit amp;velut profunde reßectareadnoftra opera,quo extllisfubfidtumu^^' quod petatur. Sic amp;nbsp;Auguftinus agendumpractfd» nehtcnouumaliquiddtcerenosputes.lnaternun, Traft^prio- in^Mt,regnabit chrtflus inferuisfuis. Hocproinifd re. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus,hoc dixit Deus:fi par um e^, hoc iurauttOei^-

Quia ergo non fecundumnoflramerita, fed fetu’^' dumiüiusmifericordiamfirma ellpromtßio:nen^^ debet cum trépidât tone pradtcare, de quo non fH' t.ph.2,v.i4 teftdubitars. Vndeamp;Chrifiusrexpacis, lir tiollravocatur:qutaomnes confiientiaagitationt^ fidat.Modusfi qt{aritur,adfiterificium,quo pacatns eil Deus,venire necefife eft: quia trepidare nunqutin definet,quisquis nonßatuetfolatUa expiattonepn-pttiart Deum,qua chrißus iram einsfufltnuit. Dt- ' nique non alibi, quam in Qhrtfii redemptoris neßf^ terroribus pax nobis quaretida,

Sed quid obfcuriore teßimmto vtorlîsegat vbi^ j Kom VI Puuluspacemveltraquillumgi.j.udiumrelinquico-fientqs,nifißatutumfitlustificarinosfide. Vnilt autem itla certitudo ,fimul declarat, quumfciltcd amor Dei in corda nostra dtffufiu eßperSptrituM

........ nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;janctuDt

DeMODO PER C. CHR ESTI GRAT. 411 CAP.XIII. fanctum: acfi diceret, non /^(/è aliterfedari. animas nostras, nificerto perfuafifimus Deo nos placere.

Vnde et tam alibi exclamat ex pion urn omnitiper„ fina, Qm nos feparabit ab amore Dei, qui e^in Chriflo ? quia ad minimam quanqtie auram tre~ fidabitnus , donee appiilerimtts ad poUum ilium; fieuriautem erimus in cahgine mortis, quamdiu finobis'pafloremDeusoflendet.Ergo quicunq^gar-rtunt nosfide iuftificari, quiaregeniti jpiritualiter viuendo iuflifumtis, nunqua gujlarunt gratia dul-cedinem,vtDeum fibi propitium fiore confiderent. Vndeiam fequitur,rite orandimodum nihiloma-giseosficire, quamEurcas amp;ptofanas aliasquas~ libetgentes. Ne^entm, tefte Paulo, ver a est fides, nifiditlet amp;nbsp;fuggeratfuautßimum illud Patris no~ gt;nen,imbnifi osnobisaperiatproferendoliberocla-^nori, Abba, Pater. Qugdalibi clariusexprimit, In Gal.' 4. v.«, Chrifionos habereaudaciam amp;nbsp;aditum infiducia Eph.j, v.i» ƒ«r fident eius. Hoe certe non contingit régénéra-tionis dono :quod vt mutilum femper eil in hac carne,tta multiplicem dubitandi materiam infeconti-net. QMre adremedium illudvenire necefieefl,vt ftatuant fideles, non alioiure ßerandani fibi ejfe har edit atem regni ceeleflis, nifi quia infiti in Chrtßi corpus,iuftigratis reputantur. I^amquoadiufttfi-(attonem, res eil merepaßiua fides, nihtl affereru-

t Vo res dilucidiorfiat, qualis poßit ejje toto viquot; \^tlt;e decurfti hominit iuftitia,excutiamut : qui-drup heem vero faciamus gradum. Hommes enim aut nulla Dei agnitione praditi, inidololatriade-merfifunt: aut Sacramentis intttati,vtt£ impuritif-te Deum, quem ore confitentur,faciis abnegantes, titulo tenus funt Chrijii :aut hjpocritafunt, qHf cordis nequittam inanibusfucis tegunt : aut Spiritl^ Dei régénérâtt, verasn fanStimoniam meditantuf' ïnprimis,quandonaturahbus dotibus cefendifinth à vertice capitis ad plant avfque pedis fiintilla boni nonreperietur : nifi forte volumus infmularcflfi 1er 17 V 9 ^tripturamßumhifceelogijsvntuerfosfiliosAibtiti (3en. i.v.ii commendat, quodprauo fint prafraäo corde, v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figmentum cordis eorum malum f.ti

den. 6. v.3. primis annis, qubd vana fint eorum cogitattones, quod timorem Det pra oculis non habeant, qubdiie-mo eorum intelligat aut requirat Deum.

Sedprobatioetiamnumapertior luce bit, fi M-1 turali hominis condition! Deigratta è regioneop-ponatur. clamat enim vbiqueScriptura, ni bd in hommeDeumreperire, quo ad benefaciendum ilb incitetur, fed gratuit a fua benignitate ilium pra^ uenire. Qmd enim advitam pofiit mortuus ? Atqui dum fui cognttione nos illuminât, dicitur amorti loh.j. y ts- fi*fiiteire, ac nouam creaturam facere. Hocfique-dem titulo(prafertim apudApofiolum} videmusfe^

De modo PERC. CHRISTI CRAT, 415 CAP.XllU peDcierganos benignitatem commendari. Deus, tngutt,gutdiues efi m mifericordia,propter multam Eph.x. eharitatem, qua dilexit nos, etiam quum effemus mortui peccatis,conuiuificauitnos in chriflo, ^c. Ahbtdum fub tjpo Abrahageneralem fidelium vo-CMionem traslat, Deus efl, inquit, qut viuificat^ó 4. v.i;. mortuos, Avocat eaqua non flint, tanquam fint.

Si nihilfiumus,quid quaflipoflitmus ? Quart loco fii~ pt a citato, vt probet fiola eius gratia, non operibus, mflemfialutisnos peruenifie, allegat nos tUiusefie tteaturas,quoniam regencrati flumtu in Chriflo lo- , fli‘idbonaopera,qu£praparauitvtinillisambule-mus.Acfidiceret, Quù noflrum iaclet fie fiua iufli-tia Deum prouocajfie , quum prima nefiira ad be~ tit agendum potentia ex regcneratione fluatl Vt enim natura conditifiumus, citiiis ex lapide oleum, quani ex nobis opus bontim exprimetur. Mirum ptofeclb,fi homo,tant a ignominia damnatus,audet ßbiadhucreliquumaliquidfiacere. Fateamtirergo^^''^'quot;'''* cumpraclarotfloDetorgano, nos a Domino vocatos vocationefianiia: non fiecundum opera noflra,fied fiecundttm propofitum ac gratiam eius: ac benigni-tatemdileltionemq.erganos Saluatoris noflriDei apparuiffe: quia non ex operibus luflitia , quafiece-timus nosfied fi'cundiimfiuam mi/ericcrdiam fialuos tiosfecit : vt iuflificati illiusgratia,haredes efficere-murvita at erna, Hacconfiefiione ,omniiuflitia vfiq^ adminimamparticulani hominem Jßoliamus,donee fola mifiricordia in flem vita aterna regeneratus fnerit.

Quoniam autem ea no^ra malignités, nuquam nifivaitdißime depulfa, concedatDeo (itioi fuum e^,cogorpaulo longiiis infi^ere.lfatas,vbi firtpfitvniuerfalegeneris humant exttium,pnlàgt;f( ifa.jj». V.J5, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reslitutionis/ùbtexit, ViditDominus,

malum apparuit in ocuhs ettu. Etviditquia no»^^ vir: amp;nbsp;admtrains ell,quia non esi qui tniercedacä falutem pofuitinbrachio fuo, amp;iuliitia fuafecoiE firmauit .Vbifunt itiHitia nolira,fiverum ell aitPropheta, neminem effequi in recuperanda/u^ faluteDomino opituletur I Sic alius Propheta,'fbgt; Dominum de reconciliandis fibipeccatoribus agc^' Hof.z V IS inducit, Deßonjabo, inquit,te mibiiniuliiMgt; Siti, nbsp;nbsp;nbsp;’ iudicio,gratia amp;nbsp;mifericordta. Dicam mifericord-

am no confequut£,Mifericordiam confequuta.DUSquot; modi feedus,quod prima nobis ejje cum Deo coniuti^ tlione collat,fi mifericordia Dei nititur,nudum ri‘ Unquituriullitia noHrafundamentum. Pt veroin^ tedigere ex ijs, qui hominem cum aliqua operuiU iullitiaDeo obuiamprocederefingunt, cupiant, sit omnino vllam iuliitiamejfeputent,nifi qua fit cepta Deo? id cogitarefi infanum ell: quid Deo gré‘ tum ab eius inimicis prodeat, quos totos cum oninC' bus fuis faclisauerfiitur?Omnes,inquam,noseffecS‘ Coï.'i.i/. 'iz.pitéles acprofejfos inimicosDei noliri teHaturvCquot; ritas, donee lullificati in amicitiam recipimur. Si principium dileäionis eHiuliificatio, qua operuni iuliitia illampracedent ? Itavtpellilcntem illani arregatiém auertat Iohannes,tühgenter nos monet qUOt

Dë modo PE^C. CHRISTI GRAT. 4lÿ CAP.XIIII. tluomodo non priores eum dilexerimus. Etidipfum i.io-i’''-'“ Mm oltm per Prophetamfiium Dommus docuerat, nbsp;,

n i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J I Cl.

ütitgam, mquit, eosjpontanea dtle£tione:quta con~ t uerfuse^t furor metu. Operibus certe noninßiga^ ud n os tnclinauit fe ems dtleäio,

Sedrude hominum vulgus nihil idaliud effe pu-tAt^ntfiquód rf redemptionem nollram peragerct Chrtllus, nemo promeritusfuerit: vt autem redem~ ptionupoffeßionem adeamus, operibus noïlrisadiu-uariAmb verb,vtcunquedchrifio redemptifirnus, donee tarnen vocatione Patris inferimur in lütus cd~ tnunionem, tenebra amp;nbsp;mortis haredes amp;nbsp;Dei nduerfarij fumus. Non enim ab immunditijs nosiris pwgari nos eir abluiPaulusdocetchriltifanguine, gy, nifidumpurgationem illam Spiritus in nobis efficit. n. Maneat ergo iliud, printiptum noiira falutis effe quondam ve lut à morte in vit am refurreélionem: quia vbipropter Christum nobis datum eil in eum eredere, tune incipimtis demum tranfired morte in vitam.

7 Sub hat ratione,qui fecundus amp;nbsp;tertius in diui-fionefiipra pofitanotatus fuit hominum ordocom-prehendttur. Confiientia enim impiiritas vtrofque nodum ejfe Dei Spiritu regeneratos arguit.Purfum

Itum prodit fidei. Vndeliquet,Deonondumre-conctltatos ,nondumin eius conjfellu lullificatos: quandoad hac bona nifiperfidem non peruenitur. Quid partant peccatores a Deo alienati,nijiilliu^ mdietoexecrabileP

Hac quidem ftolida confidcntia cum impij omnilt; turgent, turn prefertim hjpecrita, ^ttodvtdinqV totum cor fimmobfcœnitate fiat er e noritit:fiqii^ tarnen edunt fiec'tofa opera, digna aflimant qut Deus non afiernetur. Hinc permciofus tlle error, qnbdficeler at a amp;nbsp;nefar'u mentis conutclt, adigi,tâ‘ mennequeunt,vtfiiuftrtta vacuos fateanturfieh iniüftos fi agnofientes , quia inficiando non fini, iuflitiam tarnen nonnullam fitbi arrogant. Hanc vanitatem egregieDommusrefutatper Prophetani: Interroga, tnquit,P,acerdotes,dicens,Si tulerit ho-a2(i.iv.}2 mocarnemfianctificatam inora vefiimentifiû,éi panemautalitm c:bum admouertt, nunquid fin-lUficabitur fPefionderunt autem Sacerdotes,Jlt;igt;n. it dixit Haggaus, Si tetigent pollutus in animi aliquid horum, nonne contaminabitur ? Pefion-derunt Sacerdotes: Contaminabitur. Dixit gaus: Sic populus ifle ante faciem meam, dicit Dominus : amp;nbsp;fie omne opus manuum eoruin, Ó''gt;’ mnia qua obtulerint mihi, contaminata eriint-Vtinam hac fiententia velplenamfidempofiètebti-nereapudnos ,vel memoria probe infiidere. ‘ e nim efl quanlibet altoqui tot a vita flagitiofiis, perfiuadere fitbi fiuftineat, quod hic Dominas clare pronuntiat. Simulac nequifiimus quifique vno vd altéra Legis officioperfinnélus efl,non dubitatßii iuflitialoco acceptum fierriiat DominusreclaiMt, nullam indeacquiri fiancltficatione,ntflt corde priiis bene purgato. üeque eo contentus, contaminsn eordd

cordti impuritate qu^cunque à peccatoribiu pro-deunt opera,aßeuerat. Facejjat ergo nomen tnßi-iiaabhifoperibus, qita poHutionii ore Domini da-•mnantur. Et quam elegantifimilitudtne illudde~ mon/lrat ?poterat enim obieilari ,fanblum inuio-lab/liter ejfe quod Dominus pracepijjet. Ipfe verb contra opponit, nthilmirum ejfeÿfiquafanbiificata fint tn Lege Domini, improborum fiurcitia conta-niinantur : quum facrum attreüando, immunda tnanus profanet.

Landern enim catijjam egregieapud ïfaiamper-fequitur, LLe ofi'eratis,inquit ,/acrificium fiußra : K®-»- »J intenfumabominatio eSlmibi: Calendasefi folen-nitates Veßras odit anima mea: facia fiint mihi Videcap.s« tnolefla : laboraui fuflinens. Quum extenderitis ntanus Veßras, auertam oculos meos d Vobis : quum tniiltiphcaueritis orationem, noli exaudiam : ma

ntis enim veßra pleno, funt fanguine. Lauamini, nnindt eßote,äußerte malum cogitationum veßra-tum. Qmd ißucß^i y/uit qßod Dominus ita naufe-atadobfequium film Legis? Im'o Verb nihilh:c re-ßuit quodfit exgermanaLegis obferuattone : cuius initium eßevbiquedoCet,fincerum fui nommisti-tnorem. lUofiiblato, non modo nuga funt quocunqj all offerunt urßed foet/do abominandoq, for des. E-unt nunc hj/pocrito,ßyinHolutam corde praaita-^cmretinentes,Deumoperibusßudeant demereri. ^iquimagisacmagis hoc modo iritabunt. E.xecra-Inlesenim idifitnt impiorum vtclimo: fola reätoru,

or at io accepta eü illi, Conflituimus ergo extra du-bium,quodvulgattßima}n ejje debet mediocriteri’^ Scriptum exercitato,quit. velßummoßlendore coir Jpicua funt opera in homintbus nondum verefandi-ficatu, taniproculabejjed iußitia coram DomiMgt; vtpeccata cenfeantur.Ac proinde verißime illi, non conciliariperfona apudDeumgratiamper opt'

amp; Gie tradideruntßed è conuerßo tumplacere demiopi jor.cuius ra,vbi perßonagratiam prius in Dei conßeäu inite^ ïunmr 7^'” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfcruandus hic or do, adqueW

Abelßcribit M.oßes, ad opera eins. Vides vt Dewi-Aaquot;ihv-6 homtnibitspropitium defignet, antequam ai, eorumOpera reßiciat? Qu^arepurificationemcef' V. nbsp;nbsp;nbsp;dispracedere oportet, vt qua d nobis prodeunt oft'

ra, benigne d Deo excipiantur : quiafemper vigi^ les.s r i nbsp;nbsp;nbsp;*da leremiaßententia, oculos Dei reßteere verita'

tem.Porrbfolamfidem eße, qua corda bominufuri-ficantur, Spiritusßantlusper os Petri aßeruit.

Inßiciamus nunc, quid habeant iußitia quos iaf er dine quarto poßuimus.Patemur, dum nos interct-dente Chrißt iußitiafibi réconciliât Deus,acgratui tapeccatoruremißionedonatosproiuflis habetica tiußmodi mifericordia coniunitaßniuleße banc eim beneficentiam, qubdper Spiritu ftium fanctum in fiobis babitat. Vt haefit pracipua noßra volutas,V0' luntatieiusferuire,acetus duntaxat gloriam mo^ omnib.prouebere. Enimuero etia du fdncli Spirit» ductu invijs Domini ambulamus,ne tarne noßriob-ifti animof toUiftnw, remanent imperfeltionis reit-

^uuquamp;nobifhnmiUtatKargumenta prabeat.No ell iuflus,a!t Script ara, q.faciat bonu nbsp;nbsp;nopcccet. «

Quale ergo iufiitiaex fuit operib. etianti obtinebut? Primudico,^ optimÜab illii,pferripote^,aliqua ttt mefemp carnis impuritate rejpersu (ir corruptu ejje ï)einde etiamfifiertpojjet,vtaliqua nobis effent o-nininopura abfolutafij opera,vnti tarnenpeccatum fiatis eft ad delendaexttnguendamqj omnem memo-riapriorisiHftiti£,vtaitPropheta.Iam quÜhacvi- EzeA.Htrl tamortalis nunquamdpeccatopurafitautvacua, quicquidiufiitia à nob^ coparatumferet, idfieque. tibadentidem peccatis corruptu, oppreffum, amp;nbsp;perdit um,tn conffeclum Dei non venir et,nec in iuftiti-amnobis imputaretur. DcHiq,vbi de operumagitur iuftitia,non opus Legis refficiendû e^l,fedmandatu. Ueofit exLege iuftttia quaritur,fi’uflravniimaut alterum opus prof er amas: fed neceffaria eLi perpe-tua Legis obedtentia. Qmire illâ,de qua loquutifu-^gt;‘us,peccatoru remißtonem nonfcmeffvt multiflo-lideopinantur)nobis in tuflitiam Deus imputât, vt inipetrata prat er it a vita venta,poftea in Lege iufli-tiam quaramtis: quod nihil quant in ffemfalfitnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

induÉtos rtderet ac luderet. Quant, n.perfedlio nuda tbtingere nobis poßit, quandtu hac carne indutifit-tnus,Lex aute mortem ac iitdiciu omnib.denunciet, qui nonintegratuflitiam opereprafttterint:habe-bitfentper, quonosaccufet reos.f agat,niftcontré occurreret Dei mifericordia, qua aßtduapeccatoru temißione nos fubinde abJilueret.QtMre idfemper^

confiât,quod print ipio dixiwus, flip flex nofir a di-gnitate æfiiniainur ,quicquid meditemur aut mgt;-hamur, nos tarnen cum omnibus nofiris conatilnts ^fitidijs morte amp;nbsp;interitudignos efie.

Duobus hit for titer infifiendum, nullum rn-quam extitife pij hominis opus, quodfi feuero Dei ' iudicio exammaretur, non efiet damnabile. Adlist, fl tale aliquod detur(quodpofitbile homini non ed) peccatis tarnen, quibus laborare authorem ipfrm certume^, vitiatum at inquinatumgratianipef' dere. Atque hit pracipuus^ellnofira difiutatioiiii cardo. Nam de principio lufitficationis nihilinW tios^fanioreS Scbolaflicos pugnaell, quinpeteif' tor gratuitb à damnatione Itberatus iiifiitiatn oh-tineat,idqj perremifiionem peccatorunhinfiqi^^^ Hit fub vocabuloiufitficationis renouationem«»»' prehendunt,qua per Spiritum Dei reformaninr Lcgis obedientiam.lufiitiam verb hominis regelte-ratifie defcribunt,qubd homo per Chrifiifidem * femel reconciliattts.bonisoperibusiuftus cenfi^if apud Deum,eir eorum meritofit acceptas, Koni.4,v.i3 Dominus contra ,fefidem imputafie Abrahai»“'' fittiam pronunciat :noneo tempore, quo idolis si-hue fcruiebat,fid quum multisiamannisviisfi'' (Iitate extelluifiet.Diu ergo coluerat Abraham Df urn ex puro cor de,earn Legis obediei terat,qu£ ab homine mort alt prafiari tarnen adhttc repofitam in fide iuftitia

De modo perc. christi grat. 42iCAP.xnii tperibtii.Sigt;niliter,quum apud Prophetam dicitur:

liißus exfideviuet:nonde tmpijsamp;profanis hahe--Ri.\3i.z.-s-i. turfermo, quos Doniitiiu ad fidem conuertondo tu-fiificet: fid oratio ad fideles dingitur ijs vita promittitur ex fide. Paulus quoi^jomnem firupu-Ifirnfioluit ,quuwpro confiirmatione tlliiu fenten-R.om.4. r.7 ^ts.ifiumP)autdisverficulumfumit,Beati.quorum p^, ^tnitjfifiintiniquitates. CertuniePlverà,Daut-demnondeirapqsfieddefidelibus loqui, qiialisipfe trat: quia ex cotijCientia fuafenfu loquebatur.Prg 0 banc beatttudinem non femel habere ,fed tota vit a tenerenos oportet.Poftremb legationem degratui-ta cum Deo reconciliatione non in vnum aut alte-

ruin diem promtilgarifed perpetuam in Pxclefia ef-fitefiatur. Proinde non aliam iuflitiamadfinem ^fiiuevitahabent fideles, quant qua illic defcribi~ tur. Manet enim perpétua Mediator chriflus, qui ^atremnobisreconcilietiacperpétuaell mortis e-txsefficacia: nempe ablutio, fatisfaélio, expiât 10, ftrfectader.ique obedientia,qua iniquitatès omnes nofira conteguntur.

12 Qua ad euadendum fiibterfugia quarunt hic Scholafitci,eos non expediunt. Aiunt non tantt ejfe intrinfeca dignitate bona opera, vt ad luflitiam cd~ prtrandamfufficiantifed hoc acceptantis effe gratta, ^uod tantumvalent.Deinde ,quia fateri coguntar iuflitiaoperumhtcfemperefiètmperfeclamtconce-ditnt,nos,quandiu viuimus, remtfiioncpcccatorunt indigere qua defeblus operunt fuppleaturfed deltcU

committuntur, operibusfupererogationis coW^ penfari.Acceptante enim,quant vacant, gratia tnquot; aliam ejje rejpondeo, quant gratuit a eius bonitatilt; qua nos in Chrifio conipleclitur Patcrtdum innaci‘ tia Chrifti nos induit,eam^fert nobis acceptant, tquot; eiusbeneficiopro/ànélis,purü(irinnocentib.nosln beat. Suflitiaenim Chrijli (qua vt vnaperfeéla itafolaDeiconJjgt;eélÜfuflinerepotefb)pro nabis fß oportet,aciudicio reprafentarivelutJionfore.ibi^ nos inflruäsi aßiduam peccatoruni rem/ßioneni iquot; ßdeobtttietnus. Uuiuspurttatevelatanoflraforii^ intpcrfebiionunt inimunditia, non ttnputantiit^

fed velut fepulte conteguntur, ne in iudiciuDei niant:doncchoraadueniat, quaconfedoin nabiS‘ti plane extindo vetert homme, diutna bonitas tiasiquot; beat am patent cunt noua Adam reopict: vbi Daf’' nidiemexpedemtK, quo ingloriam catleflis re^tquot;’ receptis incorrupt is corporibus, transferamtir,

IÏ£Cfiverafunt, nuUa cert'e noflra opera nas exß Tteo acceptasgratiofos^j redderequeunttac neifß quideplacere,nißquatenus homo,iuflitia Chnß' epertus,Deo placet, (ßvittorufuorum rentißianequot;* ebtinet. No enim certis opertbus promifit Deus fitquot; mercede fed tantum pronuntiat,quifecerit bsc,t‘' durum: maledidtoneillam celebrem opponent cutt-traonines eos,qui nonperftiterint in omnib.Qutbquot;^ abund'erefellitur comentunt partialis tufiitia,tbt non aha iuftitia admittitur in caelis,qudm integn Legis obferuatio. Neq^ vera falidius ed,quodgatant filmdefußitienda per fiupererogationis opera (a^^

De MODO PEKC. CHRIST] ÖRAT. ^.îj CAPJCIUI fen/àtione. Qutdenim? an non eofemper redeunt vnde iamfuntexclufi? eum qui ex parte Legemfer~ Mt, eatenus iufltim operib.ejfe ? QMd illis nemo fa^ iudicq concefferit, nimù impudent er pro confef.

fiajfumunt. Loties teftificatur Dominus, nullam fi ^^gnofiere operum iußitia, nifiinperfebla Legis fuA ^!gt;feruatione. QUAeliimprobstas, quum eadeficia-'^ur,nevideamur omnigloriafioliati,hoc ell,pror^ fii Deo ceßtjfe,nefiio quibus paucorum operum fiu~ fiulisnos iabtare ,^quoddeeli, redtmereper alias fitisfacliones conari ? Satisfabliones iampotenter dirutAfuprafuerunt,vtneper fimniuquidem re-, ««re nobis in mentem debeant. Tantum dico,eos qui ßtineptiunt,minime reputare, quam resfit corant Deo execrabilispeccatÜ.Intelligeret enimprofeUb, totdhominum iuflitiam in vnii cumulum coaltam, 'tniuscopenfiationipareejfinon pojfi. Videmusna^ hominevno delibio fiic à Deo abieclumfutfie^ abdi-catü,vtfiimul omnem recuperandafialutis rationem

idoconuenit, ^praceptum nobis ell,vt,quum fece- tacaj.v. » tiniusqu£cunqjpracipiunturnobis,dicamus nos fir Hos ejße mutiles,nee plus fe(ijfe,quàm^ debiiimus? iubet itaq^ Dominus nosfincer'e finttre,^ nobifiu reput are, nuUa fibi praftaregratuita officia, fid de~ iiteu operas reddere. Nec eli,^ excipiatquispia,ni~ hil obfiare,quo minp vitra neceffiaria officiadgt;deat e^ iwfiudiü,^ à neceffiarfi aliqua in parte cefidt.Si(

penitus habendum ,nthtl nobis,vel quod ad Dei cul-tuntyVel qttod ad dtleciionem conférât,in mentetn venire pojje, quod nonfubDei Lege comprehend^' tur.Qiwdßpars eli Legis : ne voluntariam libéra' Ut at cm ladicmus, vbi aflringimur neceßitate.

Dua ßint potißimitm nobis abigenda hac parti exanimispefles:ne qt'.idinoperumiufiitia fidiida ponant,ne quid iliisgloria adfcnbant, Fidudaqua-Ubet nos paßmi depellunt Scriptura, quum docent iußttias omnes nojiras festere inDet conßeäii,nifi à Chrifli innocentia bonum odorem ducantitnM quam trtiare Dei vlttonem polfe,nifi mißrtcordit eins tndulgentia fufiineantur. Itaporrb nihdreli-Pfal I ) V J ‘i'^^^^^^^'gt;^^f^^tunt,nifivtiudicem noßrum depn-cetnur, cum ilia Dauidis confeßione : Neminem‘X-ßißcatum tri coram ipßo, firationem aferuisfid^ repoßcat.Fxadafiducta, gloriationem quoq^ omne faeeßere neeeßeeFl.Ouisenim iußitialatidem aßi-gnet opertbus, quorum confidentia trepidetaßet conßeclti? Veniendumergo quo nosvocatlfaiit^’ VtinDeo laudetur ac glorietur omne fernen ifiàeU

V J quiaverißtmum eit quodalibidtett, nosplantatto-nem eße gloria Dei.Rite ergo tum purgattis erit ant' mus,quit nee in fiducta operum vüa expartereexm bet,nec in gloria exultabit, Adfalß auteó' menda cis ißius fiducta flatÜßultos homines hic error animat quodfttafalutis caußain opertbfemperlocant.

Verum,fi quatuor caußartim genera reßieimus, 7 qua in reru effeilu confiderare pracipiunt Pbilofo-phi,nuliunt eorumreperiemus opertb.in cofiituenda

De modo P ER C. CHRISTI GRAT. 42J CAP.XUIl falut e noflra conuenire. Efficientem enim vitæ ater~ nienobticomparandlt;e caujjam vb'n^, Scripturapra-iiut, Patrii cœleflii mifericordtam, (r gratuttam irga nos dileclioriem: Matmalem verb,Chriflum (umfua obedient ta, per tjuam nobis acquifiuit tufl't-^^titn.Eormalemquoq^vel Inflrumentalequant ejfe dicemus mfifidem? Atq^ tresfimul iflas vnafenten^ tta comprehendit Iohannes, quum dicit, Sic Deus dtlexitmundum,vtFiltumvnigenitumdaret,vto- ° timisqui credit in eutn,nonpcreat,fedhabeatvitam ^ternam, PorrbFinalem teflaturApoflolus0^0,0“ diiiint iuflitia demonflrationem, nbsp;nbsp;bomt atu lau~

^ic enim ad Fomanos loquitur, Omnespeccauertit, Rom.j.v.w ‘^S^^’^^loriaDeinuflificantur autem gratis ipfit^ gratia:bic habes caput amp;primufontem,quod Deus nosgratuita mifericordta complexus efi. Sequitur, Per rede}npttoncm,qua efttn chrtfio ïefii: hic habes Veluti materiam,qua nobis iuflttia conficitur. Per fidem infanguine ipßtts: htccaujfia inftrumentalis oflenditur,qua Chrtjli tuflttia nobü applicatur. Po~ firembfubtungit finem, quern dicit: In demonflra~ tionem iußttta ipßus, vtßt ipfi iußus, ^tufliß-cans eum, qutefl exßde Chrtßi. Atque(vtobiter quoquedenotettuflitiam hanc reconciliatione con. flare)nominattmpontt, Chrtßum datum ejße in re-conciliationem, Nec de efficiente, nec deßinali con~ trouerßam nobismouere poffiunt coniuratißimi et-iam dtuinagratia hoßes,niß tot am Scripturam ab-

CAP.Xim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T r T V T. t, I s. I I I.

negare vehnt. InmateriaUamp;formaltfucumfaigt;gt; unt, quafi dimidiatum cum fide Chrifti^ locum opera noflra teneat. Sed idquoque Scriptitf^ | reclamante:qua dr Chrifium nobit ejfie iniuftdi' am dr vttamfimpliciteraÿirmat,dr hoc iufiitiabe-numfola fide pofitdere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

mor tafapiufculefanäife confirmant ac cofiolantuh nec etiam ab eapradicanda interdum abfiinentd^ fit bifariam.velquod bonam fuam caufam cum mi-la impiorum caujfia comparando, ficuritatem j viHoria concipiunt, non tarnfuaiuftitia comintit-datione,quamiufla meritaq.j aduerfariorum ii-mnatione:vel quod etiam fine aliéna comparatioiKi dumfie coram Deo recognoficunt ,nonnullamillit^ confolationem drfiiductam affertpropria confiai-tia puritat. De priore rattone poflea videbimU^ nunc de polleriore breutter expedtamus, quotnt-do cum eo conueniat quod(itprd dixtmus, nulU efi in Deiiudtcio operumfiducta fubnttendum, nulh eorumoptnioneglortandum. Hacporro conuenim-t ta ell, qubdfanUi, quum defundandaconftititei-daqjfalute fua agttur, citra operumrefiellitm ii folamDei bonitatem oculos intendunt. Nequeii earn mod'o ante omnia, tanquam ad beatitudims frincipium,fe conuertunt :fed tanquam in compli-mento conquiefcunt. Sic furtdata,erella,ftabilitt confie tentia, operum quoque confitderatione ftabili-turtquatenus ficilicet tejlimonia fiuntDet innobit bubtt antic ac regn antic.

Quum igitur à confiientia imocentta fidem fuitm cofirmantfan^ti nbsp;nbsp;exult andi mat er tarn fu-

tnunt, nihil aliud quam àfi-uélibus vocationitfein filiorum locum à Domino cooptatos ejfe reputant, Oppder^oa Solomone traditur, intimoreDomini iffefirmam fecuritatem: quod interdumhancob.- lo. ttftationem fanbti vfurpant, quo exaudiantur a igt;omino,feambulajfe coram fade eius in integrita- l°Reg. jo. h py fimplicttate : locum in iaciendo firmanda tonfiientia fundamento nullum habent: fed tum demum valent, ßapoßertort fumuntur. Denique fic Dei beneficiapradicant, vt tarnen non defleclant agratuito Deifauore,iftquo teßatur Paulus Ion- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’■’*

Sttudinemdatitudinem, profunditatem altitu-dinem fit am eße.Ouaß dicer et, quocunquefever-tantpiorum fenfus, quantumuis alte confcendant, qttantumtiis longe amp;nbsp;late ß extendant, non debere tarnen à Cbrifitdileblioneegredi, quin feineame~ ditanda totos contineant : quia omnes dtmenßones infeçomprehendit.

«rJignificat,quumjcrtbtt, l^on dico Domino,opera tnanuum mearum ne deßicias.PxqtiißuiDominum manibtismeis,lt;jrnonfumdeceptus. Scdoperama-Mum mearum non comendo: timeo enim, ne quum tnßexeris, plura inucnias peccata, quam mérita.

Bocfolum dico, hoc rogo,hoc cupio, opera manuuni . tuarunedeßicias. Opus tuum in me vide,no meurn, ^amßmeum yideris,damnas :fi tuu vtderii,coro^

• ttiu. Qwaamp;qu£cunque miln fuut opera bona, abs tefiint. Duafcaujj(upon'tt,curnon aufitfuaopen Heo venditare, quia fi quid bonorum operum habet, illic nihilvidetfuum : demde quia idquoquepecca-torummultitudineobruitur. Vndefit, vtplusinde timer ie conflernationisfentiat confiientia,quà)ii fecuritatis. Ergo non ahterDeum intueri vult fia reücfacla,qudm vtvocationis fuagratiam iniUii recognofcens,opus quod miho.iuit perficiat.

Qupd autem praterea bonafidclium opera,Seri-ptura cauffas ejfi oftendit, cur illis Dominus bénéficiât, id fie intelligendum efi, vt ft et inconcujfiin quodantea pofi{imus,cffellumnoftrte fialutis iiiVti Patrie dileliione fiitum efte ; materiam in obedientia : inflrumcntum tn Spiritus illuiniM-tione, hoe ell, fide: finem efte tanta Dei benignita-tisgloriam.lfiisnihilobftatquo minus operaDonii-nus, tanquam cauffas inferiores ample£latur-S(^ vndetd?nempequosfua mifericordia, aternaVit^ bareditati deftinauit,eos ordinariafua diftienfitie-neper bona opera inducat in eiuspojfefiionem. in or dine diftenfationis pracedit,poftcrtoris caujfiquot;^ nominat. Quanquam iftis locutionibus fériés notatur,quam caujfa: quiaDeusgratiasgratijStH' mulando, ex prioribus caujfam fumit fecundas dendi,ne quid ad locupletandosferuosfuos omittat-at que it a liberalitatemfuam profequitur,vt tanien gratttitam eleitionem, quafons nbsp;nbsp;initium eft,

Quæ deoperum meritisiaftantur,tam Dei laudeminconferendaiuftitia, quàni la-lutiscertitudinemeuertere. cap.xv.

I \Ltera igitur à“ feparatae^ quiiflio, Vtcunijj ■^adiuflificandum bominemimnime fufficiant opéra, an non tarnen ilia apudDeuin gratiani pro-^ereantar?

2 Frimtim de Menti nomine id mihi prafari necef-fi ell : quicunque primas illnd opertbus humants ad lleiiudicium comparatis aptauit, eumfidetfince-’’'^tatipeßimeconfuluiffe. Quorfiim enimt obfecro, opus fuit tnuehi nomen Menti, quum pretium bo-uoïum operumßgnificanteralionomine citraoffen diculum expl’.cart poßet ? Q^intum autem ipjurtt offenfionisinßecontineat, magno ettmorbisdetri-^ietopatet.Certèvt ellfafluofißtmum ,nih!l quam obfcurare Deigratiam ,cß homines praua ßuperbta imbuerepoteß. Vfifunt (fateor)paßimvetufiiEc-elefia fcnptores ,fid nonnullis ipfi qttoque locis te-flantur,quam nopneiudieareveritativoluerint.Sic enimalicubi loquiturAugußtnus, Humana mérita hicconticeßcant,quaperteruntper Adam-.f^ regnet fanft.in fC Pret grat taper lefum Chnflum. Item, Mentis fuis nihil tribuunt Janiii: totum non nifi mifericordia tuatribuent ÓDeus. Alibi,Etquum vident homo, in Pfal. »s. quicquid bont habet, non fe habere àße, fedaDeo fuo, videt id totum quod tn eo laudatur,non defisis mentis fdde mijentorcha Dei effe. Vtdes vtadem-fta hommi bene agendi vtrtute, meritt quoqtie di-

Homii. a, gnitdtemproHernat. Chrjfi^iomu(aiitem,}Jeßfil in Genef, fequuntur T)e‘t gratuitam vocattonem boni

Opera, retributto fiint amp;nbsp;debitum ; at Dei mn-nera,gratta amp;nbsp;beneficentia dr largttionis ma^nb tudo.

Qidd prometeanttir omnia opera noflra, Stri-^ ptura oßendit, quum Det conßeiluni ferre poffe w • gat, quiaimmunditia fint plena: quid deinde pm-' meritura fiitperfecta DegU obfieruatio ( ft qua repc-‘ I.MAJ. nbsp;nbsp;nbsp;j-jfipojjet) quumpracipit, vt nos inutilesferuosrt-

putemiis,quumfecertmus omnta quapracipiuntnf nobis :quta nihilgratuitum impenderinius Doinb no, fed debitis obfiequifs tantum defuncii figt;n^gt; . qutbus non ePl habenda gratia. nbsp;nbsp;Dominus tanun

qua in nos contulit bona opera, amp;nbsp;nolira appellth amp;nbsp;non tantum accepta fibi ejfe tefiatur , fiitl‘ munerationem etiam habitura.

Nofirum efi vicifiim tanta promißione anintari, antmos^ colligere,ne bene agendo defatigcmur,èl tant am Dei benignitatem vcra gratitudineptofe' qui. Gratiam Det ejfe non dubium eH, quicqitidi'^ operibus ell,quod laudem meretur: nudam ejfe^ut-' tam,quam proprie nobis adficribere debeamus : idß nbsp;nbsp;nbsp;j

reuerafiertoq.agnofcimus,euanefcitqualtbetmeriti nonfiducia tant urn,fid opinio, bonorum, inquaiih operum laudem non ( vt Sophifia faciunt ) inter Deum dr hominempartimur : fed totam, integrant ac tUtbatam Domino fitruamus. Tantum hoc homb ni i^ignamus, quod ea ipfia,qua bona erant, finaiin-purb

De modo PERC. CHRÈSTI CRAT, 431 cap.x-v, ■fttrtMepolluit ô'cont-annnat-. Nihil enini ab ha-tniniexit,quantumuü perfc{lo,quod nonfitaliqua macula tnquinatutn, Vocet igitur Dominus iniu-' dkium qua m humants operibus optimafunt:fisam in mis quidem iuflittam agnofiet, hominis veto dedecus (l^probrum. Placent itaque Deo bonao-fira, nec fuis authoribus funt infiuüuofi : qum fnagis amplifima Det beneficia remunerationis loti referunt, non quia it a merentur ,fed quiadiui-na benignitas hoc illù ex fi ipft pretium ftatuit.

Qua autem ifta eü malignitas, non contentas iba Dei largitate, qua nihil tale merentia opera indebitis pramijs muneratur, facrilegaambitione • contendere, vt operum meritù videatur re-ft^nlt, quad dtuina totum ell munificentia ?

Tnmetfiautem dicit chrifius, habenti datum Matr.îj.v, ^tiyamp;fuper multa confiitutumfidelemiriacpro- n. £lt; jj* Intm feruum , qui in paruis fi fidelem gefierit :fi~ ^nl tarnen alibi ofiendit incrementa fideltum

gratuita fua benignttatis munera. Omnes, ^»^uit, fitientes venite ad aquas : amp;nbsp;qui non ha- îf»quot; n-bttis argentum, ventte, emite absque argento, amp;nbsp;nbique vlla commutationevinum amp;nbsp;lac.

Q^idquid ergo nunc in falutis adminiculum confertur, turn ipfa beatitude ,mera eft DEI ^neficentia. tarnen amp;nbsp;in hac amp;nbsp;illis teftatur, ft aperum habere rationem ; quia ad teftan-dam ergo nos dilellionis fua magnitudinem, non . mod^

Fiacft,quo oportuerat ordine, traclata digefi4^ ejfentanteailisftculis, nunquam tatum turbarii''^ I Coi j.v.u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otttim ejfet. Paulus ait,tn arcbd^'

dura chriftiana doclrina retinendum efe qiiotlft fuerat ip ft fundamentum apud Corinthios quod nullum aliudponiqueat: idautemeffe leß'^ Chriftum. Qtmle nobis in Chrifto fundatMtilt;i‘’^ ed? an quodinttium nobisfalutis fuit, vtcowft' mentum a nobis fequeretur? (jrviamaperuit!'^’''' tum,per quam ipfi noftro matte pergeremusiyli'^'' mevero, fedquo modo pauto antepofketat ,ilbf^ }o,° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnoftimus nobis datum ejfe in iuditiain. 11^^'

mo ergo bene tn Christo fundatus ed, ntfi qui dam habet in ipfo iuditiam : quando non dicit dolus mijfutn ejfe, quo ad iuditiam confeqtu’»‘^’‘'^

i.Cor.i.v. nosiutiet: fedvtipfeftt nodra iuditia. HinidKquot;'’ h V 4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumus abaternitate ante »m^

' condittitionem, nHllonodromerito,ftdfettP'^'‘’‘^ dtuini beneplaciti propofttum :qubd eius morte iff ***** rnortis damnat tone redempti ac liberatiapef^' tionefumus : quodtn ipfoadoptatifumusinfibosll haredes à Patre ceeledi ; quod per ipfius ftnguint^ huicfumus reconciliatiiqubdilliincudodiamdfi loh 10 r it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excidendiq,pertculoeximimur: qiiolili

ita inferti, iam vita, at erna quodammod^ fiM^ participes,in regnum Dei per/fem ingrefti-Neciiif^ Jinis:quod talent eins participattonem adepti,^^'

Ùe M OD o P ÉR C.C HRISTI G R AT, ^JjCAP.Xy. ciinqtiefimtts adhuc in nobisftulti, tpfe nobis cor am DEO fapientia eH:peccatores fimiss, ijgt;fi nobis iuftitia : vt immundtßmusdpfi nobis puritas: vt mfirmift mus, vt inermcs nbsp;nbsp;Satand exp'ofiti, no-

j nbsp;nbsp;yïr4 tarnen edl, qua tpfi data e^l in coelo amp;nbsp;in terra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

I f oteflas,quapro nobis Satanainconterat,lt;ir infe-I» forum portas conßtn^at: vt corpus mortis adhuc nó bifum circumferamus, ipfe tarnen nobis vit a e^. Ereuiter,qubdomnta tUius noflra funt, amp;nbsp;nos in iUa omniahabemus,in nobis nihil. Super hoe, inquam, fundament um édifieàri nos conuenit,fivolumusin templum Dominofan^uni crefeere.

6 At longe aliter iam pridein inflitutus e^ or bis: fofertafunt moralia nefeio que bona opera ,qui-busgratiofi Deo reddantur homines, antequam Chriflo inferantur.Qt^fiverbmentiaturScriptu- j loh.j.v.'i» fa.quum dicit,in morte effe omneS, qui Filium non fofiderint.St in mortefunt,quomodo vite materi-nmgenerarent? QuMfinihiltlludvaleatipeccatum ffie quicqiudfit extra fidem, quafi ârboris male fofint extare bûnifiuâus. Chriflus verb vbifuam ^irtHiemexerat,^uidpeßilentifiimi Sophiße feli-i^uerunt? Aiunt merùijfe nobis primant gratiam, bot esl, oeeafiohem merendf.éffetam nVftrarum par ttum,occafioni oblate non deé/fe. O proieliam im-fietatis tmpudentiam ! floe teftimomum ilU paßim redditur, qubd iujiificàti fint qtiicunque in euni credunt : tfli nihil aliud benefit ij abeo prouentre do.i nnt, nifi vtfingulis ad fe ipfes iufiificandos aperte

fit via. Vtinam vetoguflarent, quidfitbtvelintiß^ ' i.ioh.j.v.iz Jititenti£,Vitamhabere,quicunqueFiliumDeibi!' loh.s. V. Î beant: Quicunque credit, tranfiiijfieamorteinii“ Rom.3.v.24 tant: lufiificatos ejje nos iUius gratiacvt hareiti t.ioh,).Y.i3 efiiceremur vita lt;etern£. Fideles chrifiumhabi« Hphivs if^fett^anentem,per quem Deo adhareant: partilt-Col.i.v.u. pes vita etus, federe cum ipfoincaelefiibus:trailii-ctos efie in regnum Dei,amp;fiilutem confequutos fimilesinnumera. Nonenimaut cornparandamfi-tia,aut falutK tantum acqutrendafacultatentßi^^ Chrifli obtingereftgnificant,fed vtrunque nobisdo-nari. Proindefimulatqueperfidem infertus es Cb» fl o, tam fiUus Dei fallus es, cœlorum hares, inß'quot; tia particeps, vita polfejfor:ac (qubmeliiiseoriKit mendacia coarguantur) nonadeptusmerendief-portunitatem,fed omnia Chrifli mérita tibi communicantur.

It a Sorbonicafchola,error9Hmmnium iuflificationemfidei,quapietatis ell totiusfiiftt'‘'’ nobisfuflulerunt. Patentur quidem verbo, iiißiß^^ rt fide formata hominem fed id pojha interprellt;‘'‘‘ tur,quoniam a fide habent bona opera,vt adiufid‘‘ amvaleantrVt pen'eper ludtbriitm videantur minarefidem, quia fine ingenti inuidia filertnon pot er at. Necdum etiam contenti,in laude bonorum operumDeo fuffurantur quod ad hominem transférant. Quia vident paruin valeread hoinineinat-tollendum bona opera,ac ne mérita quidempri' prie vocari,fi diuinagratiaflultus cenfeatursi^

De MOD o PERG. CHRISTI GRAT* CAP.XVf fi lièeri arbitrij ea eliciunt,oleumfcilicet ex hipide^ Ac principalem qutdem caujfam in gratia ejjenon neganf.fedeo iamen contenduntnonexcludi Hbe~ rHmarbitrium,perquodßtomnc meritum. Nihil itftderari poßtt aduerfus eos clarius iflo Apoftoli Ver lgt;igt;-interdicta enim chriflianis omni gloriatione,ra ^lt;inemcHrgloriarinefaißt,fiibiHngit,QuiaDeifa- Eph* » v w ^uraßmttu, creati ad bona opera, qua praparauit

in illu ambulemas. Qi^m ergo nihil a nobis boni Jfodeatmiß qnatenus regenerati ßunius, régénéra-* tiigt; aiitem noflra tota citra exceptioHem Dei ßt, ^oeUcurvnciam nobis in bonis operib.venditemus. foflreinb dum aßidtie inculcant bona opera,ßcin-csnfcienttas inflituunt, vt confidere nunqua onfint Heumfe propitiumac fauentemfuis operib. habere. Nosautem contra, nulla meriti mentione, fin^ulart tarne conßolatione fideltum animos noflra ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilocirina erigimus,du eos docemus infais operib.Dea

f^‘icere,tndubieqjacceptoseße. Qmn etiamhicexi-ÿgt;nus,vt nulium quisquam opus tentet autaggre^ diaturfine fide: hocell,mtfi certa animi fiducia f tins definiat Deo placiturttm.

S Q^amobrem ab vnico illofundamentonequaqtia sbduci nos ne lata quidem vnguepatiamur: quo la^ ' ^o,ftptent es deinde architect relié atq^ or dinefls-firadificant.Nafiue doctrina exhortatione opus ' tll,admonent,^tnhocDeifiliusapparuit,vtdiflol-natoperaDiaboli:nepeccetq.exDeofiint,ßißicere^ ° ffWitu tempus ifnpledisgentiüdeßderqs : elellts ' nbsp;nbsp;nbsp;* * *

CAP.XVI. 45^ IN ST I T VT. LIB. III. î.Tim.i.v. De'tyafacß'emifericordMfelccla in honorem, ’’ à fordtbtis emundari debeanti I.cce,non fnus hominem ex operibus coram Deo: fed o»i:i:‘ qui ex Deofunt,dicimusr ebener an, c^nouamc:i^_ turamfieri-.vtexregnopeccatitranfeant in re^” iuflitia, atque hoc teflimonio certam facerejii:gt;^

□,Pet.i.v.io vocationem, amp;nbsp;tanquam arbores à fubitbus i:gt;‘ | dtcari.

HOC vno ver bo refelli potesl impioruW dam impudentia,qut calumniatur nos éolf re bona opera, atque ab eorumßudioabdncef^”^' mines, quum dicimus eos no iuflificari exopetilgt;gt;^’ necfalutem mereri: deinde ntmis facile nd am iterfternere, quum in gratuitapeccatorvtn'i^' mtßione ip fam iacere doc emus, nbsp;nbsp;hac illeeebfn oO'

mines ,fuapte fonte plus nimio procltues, candumallicere. H£,inquam,calumninvgt;‘ii'i('! illo fatis refutantur: breuiter tarnen refiotiit advtranque. PerFidei iüßtficationemcniifgt;nlt;lt;^ deßruibotia opera. Quißßmagii erigantnramp;r^ biliantur? Vis enim iußitiam in Chrifio ndtpr' Chrißum ante pof ideas oportet: poßidere nori potes,quin fias fanblificationù eins parti«f quia in frufia difcerpi non potesl. Quum eroeb-^ , beneficia,non nififeipfum erogando ,fruenda in’*

ÖeMODO PERCgt; CHRISTI GRAT. 4j7CAP,Xvr. ^omtnus concédât, vtrunqueßmal largitnr: alte-tumnunqnamfinealteto. Ititltquet,quÀm verum fit nos nonfine operibus, neque tarnen per opera iu-flificari: quoniam in Chrifiiparticipattone,qua iu-fiificimiur, non minus fiandlificatio continctur^ ‘Itt'fin iufiitia.

^Uquoqiiefalfifiimumell.abducihoininasn “tiimos ab affeélu bene agendi, quum illismerendi opinmieni tollimtis. obiter hic monendifiunt le^o-tts,infulsè eos ratiocinari à mer cede admeritum,^ ^^ffieaclari'ùsexplicabo:quia ficilicet principium '^ttdgnorant,non minus liberalem efieOeum vbi »‘ercedeni operibus afiignat,quant dum redle agen-^facultatem largitiir. ttoc tarnen in fuum lofum ‘‘tfietre malo. tüuncqudm infirma fit corumobie-^t^Mingej-ißftis erit,quod duobus modisfiet. üa ftimo, qubdaiunt nuüam fore curant bene inftitu-tndavita ,nifijfie mer cedis propofita,tota via er-'''t’tt-Sienim hoc tantum agitur ,vt homines mer-tedemjfieélent,qHuni Deofiruiunt,amp;illifuas ope-ttsu locent aut vendant, par um proficitur. Gratis coli vult,gratis amari:hunc,inquam,cultorem probat,quipr^cifa omnifie recipienda ntercedis, colere tarnen euni non definat.Porrbfiincitandi fient ho-tnines, nemo pofitt acriores admouere fttmulos, quant a redemptionis ac vocationis noftrafinetqua-letadhibetverbum Domini,quum tradit,nimis ini-piamejfe ingratitudinem non mutub redamare e-ngt;ii,quinos prier dilexit; fanguine Chrifii emun-

dartab operibus mortuis conficientias nofiras,iidßr‘ uiendumDeoviuenti: liberates efie nos 'enianubt' Luc.i.v.47 fiium noftrortt,vtfine timoré feruiamits idi m fi''“ ilitate amp;nbsp;lufiitia cor a ipfô omnibus diebus vits öl' ftra; nos àpeccato emancipatos efieyt libero ^b d '' r ^‘^ß^^'‘^^^‘^lt;gt;dainus:crucifixumejjeveteremiioßrmii

“ ° ■ ’ fi mortui jumus cum chriflo ( vtdeceteius toi’”' bra )quicrendaeffequajurfiim funt ,amp; io 10001’’ peregrinandum vt in ccclos adfinremtis ,vbied fi' fiaurus nofter. In hocapparuifiègratiam Dooiioi’d abnegata omni impietate, mundanis deßdn^’’ lt;nbsp;fiibrie,fianétc amp;nbsp;pie viuamus tn hocfieculoiexpi^d''. ■ tes beatamfißem,amp;apparitione gloria noi^oi i amp;nbsp;Saluatoris.Quare nos non effe ceflitutos, ot ”” nobis concitemus ,ficd vtfalutem confiequo’O’O’e Chriflum.nosejje templa Spiritusfiinfi:i,lt;}O”f'^

Eph. 1V 16 Domino, quos vtfiltos lucis ambulate epeft^'“' ïCorô’ nbsp;nbsp;fionadimmunditiemvocatos,fid adfinfid^^

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßy^fiigjipp^fictamfei nonrefionderinifivd^K.^

tiaobediamus. Anincitari ad charitatei» loh U V 10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argument0pofiiinus ,quàm illoloat»»^’

Z loh.4 V 10 mutuointer nos diltgatnus, quemadmodui» I loh. IV II xit nos Deus l’in hocdtfferreeius filtos

De^MODO PERC. CHRISTI GRAT. 4î9CAP,XVI, loU,filios iucü afilijs tenebraru, quta in dileäione manent?! Uo ite Pauli ,Nosß chriflo adh£remus,v~ i cpr. « ▼ 17 MUS efi corporis membra, qua inuicem adiuuari 8^ v 12 nntuis offices contieniat ?Anad /anctitatem fortius frouocari, quam dum rurfam ab lohanne audi-uiitt.omnesquihabent bancJ])em,fati{Hficare fet-sioh.s r gt;nbsp;fßs, quoniam Deus eorumfanctus eSl ? Item ex ore P‘tu/i,yt adoptionis promißione freti mundemtts UQs ab omni inquinameto carnis tirßiritus ? quam lt;*umchriflum audimus fe nobis exemplar propo-Mntem,vt ftia vefligiaßquamur ?

i Atque hac quidem paucula tantitm in guflum ftopofui. Totiparaneßbus,adhortationibus,cafli~ ^utiontbusplenifunt Apoßoli, qutbus hominem Dei uiontneopusbonuin infiituant, tdque citrameri-Mentionem. Quinpotius tndepotißimas ducunt txhortationes, qubd nuUo noßro merito ,fila Dei ^fericordia flet noflra falus.Quemadmodum Paulus,vhi tota Pptflola differuit,nullam eße nobis j^em chrifli iufittia, vbi adparanefes de-fi(ndit,perillatn Dei miferationem,quanos digna-tusell,(ibfecrat. EI jdne hac nobis vnaeauffafatis tßedebHerat,vtDeus innobisglorificetur. Qtud ß quiDei^loria nonadeb vehesncnter afficiuntur, memoria tarnen beneficiorum tius fußcientißima esl,quie tales ad benefaciendurn incitet. Verum i- Genef. fit quia feruilia forte aliqua coabldque Legis ob- -fequia ingerendis meritis extundunt, mentiun-tm nos nihil habere, quo ad bona opera exhorte-

WW j qnia, non eadem ingredtmur via. 0«4ƒ talibns obfeqt4ijs valde deleäetur Detts, quiprofiti-rCor. 9. v.-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;htlarem datorem diligere, quicquam dad

quafi ex trißitia aut neceßitate yetat.'üeque iddt-(O,quodtdvelreßuam, vel negltgam adhortaM-nügenus, quod Scripttira fapenumerb vfurpat, ni vllam omtttat nos vndique animandi ratioticui-Commemorat enun mercedem, quant Dciu teddi.: turus fitvnicuiquefeçundumoperafua:fediliud V-nicum at que etiam in multupraçipuuiiiefi Deinde exordium inde fumendum non concede. Ad^ hac,nibilfacere aderigenda, qualia ißt pradicixb mérita contendo:quemadmodumpoflea videbimut-'Poflremb neque vfut ejjè, nifi. doclriria illa prenidit“ fauerit,Solo cbttßt ment o, quod per fidem appff henditur,nos iufltficari,nullis autem opiruntM-firorum meritis: quia nuUiad/anelitatis fiudiutK aptieffepoffunt, nißquidcärinam hanc priitsu»-btberint. Quod nbsp;nbsp;Prophetapulçhr'e innuit,dmi^

yfal po. y.Sißti Otum alloquitur : Apud te eilprcpitiatio Demi' ne,vttimearis.Nullumenim effeDei cultunießeti' dit,niß agnitaeius mtßericordia, quaßolaamp;ßt^' datur ^ßabilitur. Quodapprime notafudi^nsm eil, vt ß:iamus, non modo principium Det rite (e-lendi effe fiduciant miferiçordia eius ,ßedtimorein DeiC quem meritorium ([ße volunt Papißa) iite nonpojßemeriti nomine çenfieri, quiafundatuse^ inpeccatorumveniaamp;remißione.

PEMODOPERC. CHRISTI GRAT. 44I C A P.XVI, ♦ Ltn^e verofaülißima çalumnia, inuit ar i adpec, (andum honttnes,quunigratuitam pcfcatorum re-tnißionem, in qua tollocatam dicimtts iuflitiam, affirmamus. Tanti enim ejfe dicimtu,vt nullo no-ßro kono penfart poßit: ideóque nunquam impe-trandam, niß gratuit a foret. Porto, nobù quidem ffft gratuit am, Chriflo non item, ctii tam magno çonfiitit: nempe ßuofacratißimo fangmne, extra quem nuUum fatù dignum pretium fuit, quod Dei iudiao filueretur. Bac quum docentur homines, admonenturperipfosnon flare, quo minus toties facratißimus ille fanguis effundatur, quoties peetam. Ad hocidicimusearn eJfe noflram fadita-im,qu£niflhuiuspurtßimi fanguinis fonte nun-qiiani eluatur. Bac qui audiunt, an non maiorem debem concipere horrorempeccqti ,quàm fi bono-tum operum aflerfione abflergi diçeretur f Pt fi quidDeihabent, quontodonon horreantfemelpu-tificmi.denub fe in lutum prouolucre,qub huius fon

I tisfuritiitem, quantum infe eB, conturbent amp;nbsp;inficiant ? Laui pedes meos (inquit fidelis anima cant.s,v.j apudSolomonem ) quomodo rurfiim inquinabo il-hs?BuncpalàmeB:vtri amp;nbsp;viliorem peccatorum remißionem faciant, nbsp;nbsp;nbsp;iuflifia dignitatem ma-

I ctts,hoceB,fter(oribus,placari nugantur: nos gra-' uiorem ajferimus ejfe peccati noxam, quant qua 1 tam leuibus nugis expietur tgrauiorem Dei ojfen.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;£e ƒ

tur. Proinde hati c filiusfanguinü chrifliprarogit-tiuamejfe. Illiiuflttiam,ficubtdeficiat, infiaunri dtcuntac reparari fatisftiiiorijs opertbiis: not pre-tiofiorem effeputamus,quant vt mquart vlU operuiii compenfattonc queat. idea vt reflituatur, ad foUm Dei mifericordtam confugiendum effe. Cat era qm ad peccatorum remißionem pertinent, ex capite proximo petantur.

NVNC perfiquamuraliaquoqueargumentai' quibtu Satan per fuos fateliitesfidei ludißc^-tionem aut diruere aut deterere molttur. excujfam effe puto calumniatoribiu , ne nobifi“'^ perindeagant at bonorum operum ininwùifiq“^' dem opertbus detrahitur iußificatio, non vt bona fiant opera,aut bona effe negentur, quafinnt-fed ne idis fidamtu,negloriemur,ne falutetn aißiti-bamui. Fiducia enim bac noftra eft, haegloria ófquot; nica falutis anchor a, quod Chrißus filtm Dei tß,ac not in ipfo vicißimfilij Det regni^ cce(eßu hi-redes,Dei benignitate, non noßra dignitateinßtnt aternabeatitudinif vocati. Sedquiaalßptatttt^ tnachinu, vt diltum eFl, nos impetunt: ageàn Old • quoque propulfandispergamus. Primum redeunt ad Legales promißit/nes, quas Legis fuaculteribd (dtddl

De modo perc. Christi grat. 443 cap.xvii. tdidit Dominus : amp;nbsp;rodant, velimusne irritas ejfe ■ frorfus, an efficaces? Irritas dicerequoniam abfo-num ac ridiculum fuerit, pro confejjb affiumunt alicuius effie efficacité, tîinc ratioctnantur, nonfi., lnjidenos iitflificari.

Ueffiondeo. Qua in Lege nobis offerebanturpro-nißtones, inefficaces forent omnes ac irrita, nifi Del bonitasperEuangeliumfuccurreret. Bacenim (onditio, vt Legem perficiamus, à qua ipfa pen~ dent ,lt;jràqua demumpraßanda funt, nunquam inqlebititr. sic atitem opitulatur Dominus, non hartem luflitia in opertbus nobis relinquendo,partem ex fua indulgentia fufficiendo: fed diimvni-cnm chrtfliim pro iufiitia complemento aßignat. Bam Apoflolus prafatus fi aliosque Judaos, feien- Gai.», v-i«. tesquodex Legùoperibusnon iufiificaturhomo,in ^ESEMCHRISTV Mcredidiffie:rationem fibijcit, non vt adiuuarentur adiuflittafummam, ex fide Cbriiit: fed vt ilia iuflificarentur, non ex operibui Legis. Si fideles à Lege infidem demigrant, Vtinhac iuftitiam inueniant, quam abeffeabilla vident,certe iufiitia Legis renunciant. Itaque am-plißcet nunc, qui volet, retributtones, quaLegis ebferuatorem manere dicuntur,modb fimulanim-aduertat noflra prauitate fieri, ne fruHum inde vllum fentiamus, donee aliam ex fide iußitiam fuertmusadepti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Qiü,d ergo ? an da fafant, vtfine fiu£iu euane- 3 fier ent? lamnuperteftattts fum, non effe idmea fiententia. dico fiane efficaciam fiuam ad nos profer-renequaqua, qtiandiuadopernmérita refiiciunt.

Leuit.is. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji confiderentur ,quodammodo abole-

v.i ri. Sicpraclaram idam promifiionem.Dedivobis Ezech. zo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pracept a, qua quifiecerit, viuet in ipfiis : nul-

Sed dum promißiones Euangelica fiubflituuntur, qua gratuitam peccatorum remtßionem deniinti-ant, non efficiunt modb,vtipfiiDeo acceptifitmus, fiedvt operibtu quoque nofir is fit fiua gratia, neque hoc tantum,vteaDominusgratahabeatfied bene-dtblionibus etiam, qua ex paéto debebantur legif fiua obfieruationi, profiequatur. Tateor ergo fide-Hum operibiu rependi, qua iufiitia amp;nbsp;fianbiitatis cultortbus in Lege fiua Dominuspromifiit-.verum in hac retributione confideranda fiemper ebicaufi-fia, quagratiam operibus conciliet. Lam porrb tri-pHcem eße cernimus. Prima eLl,qubd Deus auerfio à fieruorumfiuorum operibus intuitu, quaprobriim magisquam laudemperpertuo merentur ,ipfigt;s in Chrifio compleblitur,acfiolafide intercedente, ci-tra Oper urn fiubfiidium réconciliâtfibi. Altera, quod opera,non afiimata eorum dignitate, paterna beni-gnitateatqueindulgentia,huc honoris attollit,vt alicuius pretiq habeat. Tertia, quodeaipfit cum veniafiufiipit,non imputata imperfeblione ,quao-mnia

De modo perc. christi grat. 44.$cap.xvii. ta inquinata peccatis magii quant virnu'ibm ac-cenfenda alioqutforent.

récitât, In veritate comperio, qu'od nonfitperfina^ nbsp;nbsp;nbsp;*’•’'•31

îquot;«»/ acceptor Deus :fed in omni gente, quifacit iu^ fl It tam, acceptus eßilli. At que bine colligtmt,fi re-Hüfludtjs conciliât fibi homo Deunt, non fehus ejfe Igt;ei beneficium, qubdfalutemconfcquittir. Into fie profila ntifericordia Dettmpeccatorifuccurrere, vt opertbus admifericordiantfle^latur. Vertint dupli-cem hominis apud Deum accepttonem obferua.Qua-lùenim naturâ eH homo, nihil in eo repent Deus quo ad mifericordiam incUnetur, prater vnieam mifiriatm

I Po^quant verb Dominus hominem exabyfioper^ ditionis reduUum ,ftbi per gratiam adopttonufe-Sregautt: quiailium regenerauit acreformauitin nouam vitam,iam vt nouam creaturam, cum Spi~ ritiÉ fui donis ampleciitur. Hac ilia efl acceptio,cuius mennntt Petrus i qua poflfuam voeationem Deo fideles approbantur, operum qttoque rejpe£lu : quia Donttnus non amare dsquot; ofculari non potefl, qtiaper Sfitritumfuumin illisefficitbona.In fumma,nihil altud fignificat hoe loco, quamgratos efleDeo,dx amabtlesjùosfiltos, tn quibtis notas c^tquot; line ament a vultusfiii videt. Sed quia pij mort ah Carne circun-dati adhuC funtpeccatores, amp;nbsp;opera eorü bonapn-choata duntaxat amp;nbsp;carnis vitium redolentia: neq^ illis, neque hts propitiw eJfe poteH, nifiin dnifl«

magisquàm infeipfisamplexetur. ItihuncmoilK^ accif 'tendi funt loci,qui dementem ac niifertcotiC^ iuflitilt;ecultortbus, Deumteßantur.DicebatMtß^ l jfiaélitis ■, Dominus Deus tuus cußodiens palîui» mtßericordiamdtligentibusße,amp;cußodientibtisfl^' ceptaßua, inmtllegenerattonet:qu£fentenM'* fiequentem formulam vßurpata poßea in pop^^‘ i.Rcg. s.v-fuit.Sic Solomoinfolenniprecatione, DomtneD«'^ jfiael,qui cußodis pactum mifiricordiatn tuis, qui ambulant cor am te in toto cor deßto- nbsp;nbsp;.

Nehe.i.v.}. dem Verba dr aNehemia repetuntur. siquidein^ in omnibus mifiricordia fuapaclis integritatd»^ Deut, la.yfanitimoniam vita vicißim aßertiis fiiisDetisflif'^ gt;*• latur, neludibrioßtfuabonitas,névéquisinstil^ earn exultatione turgidus, benedicat aniniitß^’ ambulans interim inprauitate cordisfui: itainß' der is communionem admifßs, vult hac vta in continere: mhilo tarnen minitsfoedus ipfum tuitum initioferitur, amp;perpetu 'o tale manet.

At que hic obiter not are profuerit, quid ißa loquendi forma à Legalibus promifionibns. gales promißtones appello, qua proprie ad Legisnil' 1 ■ nißeriumpertinent.lciufmodipromißionesfubis'»-dittone,Sifeceris quod tibi pracipitur, parafant efi remunerationem denunciant. AtquHmdteitur,Lygt;‘ . minum cußodirepaelum mifericordia ijs, qui ß'^* 1 ligtint,magis demonßratur, qualesfuntillius ßnb i çai bonafide einsfeedtis fufceperint,quàm expriiM^ 11. fur caufa, 6W ilia Dominus benefactat. Kac pene ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - jien;eii‘

'(ld »em aterna vita gratia nos dignatur Dens, ri dili^ fi# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4tHr,ii»je4f«z,coZ.ir«r à nobis: it a quacunqiie mi-

ji I rit0adhun(dirigunturfinem,vtreuereamurà‘ (o-fj,, 1 lamus bcneficiorum atithorem. QMties ergo au-il diM tpfum benefacere i)s, qui Legem fuam obfer-,Jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4Bf, »imiBehmuj Deifihos ab officio deßgnari,

;lii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Ulis perpetuum effe debet : hac ratione nos

•)f reffratur quod efl in Pfal. i;. v. i- de ciuilus Lccle-,(( fia: Domine quis habitabit in tabernaculo tuo, Ó* f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quisrcquiefcetin monte tuoßanlio? Innocent mani

Item apudlfaiam: Quis habitabit cum ignede- If».«• v.h, uorantei Qm facit iufiitta, qui loquitur rebta, (irc.

(ii nefubfiftant, defiribitur:fedmodus ,quoinßuuni gt;nbsp;■lgt; confortiumeos clementißimus Pater introducit,^ mipfotuetur confirmât. Oma enim peccatunt deteftatur, iufiitiam amat : quos fibt coniungit, eos Spirttufuopurificat,vtfibiregnoq^fuoreddatcon-

41A formes.Ergo,fiprimacauffaquieratur, vndepate-fiatfanclis acceffus in Dot rognHWi.vnde habeant.vt (onfiflant in eo (à* permaneant, prompta eil reit* 1 ' fiionfto, QmaDominas eosfuamifericordia nbsp;nbsp;nbsp;ad-

li*V optrfaitfemchd’perpetaotactar.Staatcmdemodo dlA qiiaftio efl, jum ad regenerationem efl defeetiden-iHprecen/entar.

At veto plitslonge difficultatif ej/evideturinh« locis,vbi mandatorum obferuationei,iuflificatienes vocanturfiutufltt 'tni. Monendifunt Leblores, Gri‘ cos parùm apte vocem Hebraicani H V clM. ‘Kf' tijp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro edillis. De voce tamehfitcilt

litemremitto. Ne^jVero hoc denegamusLegt Deh qninperfeclamlufltttamcontineat.Tametß ottnti ^uiadebitoresfumas omnium quapracipit) etiiiin plena eiitsobedtentia defunili ferai inutiles qiiia tarnen cam honore luflitia Dominus dignatnt ell,non detrahimus quod tile dédit. Fatemitr etÿgt; libenter, abfolutàm Legis obediitiam ej/e iufiiti-iitgt;‘ mandati vniufcutufque obfruationem effe iufidi^ partem ,fi quidem in reliquis etiam parttbus toti iuflitiafummaconHet. Sed extare vfquam taleti^ iuftitiaformamnegamus. AtqueidcoLcgii iüfiifi“ amtollimus, nonqabdmanca perfeft ac iniit'bc fed quod ob carnis no fr a debtlitatem nufquam cotti' parcat. Atquinon mödopracepta Dominißniplici-ter Scriptura iuflitias vocat: fed operibiis qnoq^t fanblorum tribuit hoc nomen. Vt quum Zachariatn tuc.i.v.«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniugemrefertambutajfeiniüßitqsD0ini‘

nifine dum it a loqtiitur, opera magis ex Legis tun turaaflimat,qHam propria ipferum conditione.Et^ firurfus hîc obferüandum quod nuperdixi, exitl^ curia Graci interprétés non eße flatuendam legen. SedqUia Lucasinreceptaverßone nihilmutareve-luit,neque ego contendam. Deus enim ea, qiia Legt tont ment ur i mandauit homintbus in lufitutm é ß^

DeMÔDO PERC. CHRISTI GRAf. 44lt;gt; CAP.XVII.' tam Miriam no cxequimur, ntß totamLegemob-feruando : ipialibet enim rran/gftßione corrumt/i-

i Sedvenio ad fectindumgenus,in quo pracipua efi difficult as, NibiL magis firmum habet Paulus ad probandam fidei iuflitiam,qudm qttodde Abraham gjI. 4. v.4^ fcribitur, fide)^ (lit fuam pro iuftitia imputata.n fuiffe, Ouum eroo edit Um facinus à Phinees illi im,^

À 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' H ' J' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J J J* t PÙI,

ftdtatam fuijjc ad iujtittain dicatur : quod de fide tontendit Paulus ,ltcebtt nobis deoperibus rattoci,* nari. Proinde aduerfarij noflri,quaß re eui^a, con„ ftituunt ties quidem fine fide non iufiificari :fed ne,-queper earn iufiificari folam. opera efifli quaiufii-tiamnolirum impleant. Pgo hlcpiosobteflor, vtfi Veram iufittia regulam ex fila Scriptura petendam norunt, mecum religiose fir to expend-int, quo-niodo Scripturaficum ipfafine catiiUis rite concilia-^ipoflit. Prapofita pecCatorum remiflione, qiiaiam fiquunturbona opera,aUam quàm a fuo meritoa-fttmationem habent : quia quicquid in idis ellim,» perfelluin,chrtfiiperfellionecontegitur,

p Hequetamen ficputemuscommendartpoflgra-tuitam iufiificationem opera, vtcfiquot; ipfa in locum iufttficandt hominis pofiea fuccedant,auteiußnodi officium cum fide partiantur. tHifi enimperpetub maneatfiltda fidet iufiificatio,illorum immunditi-tsdetegetur.PJihilautemabfinum efi,ficfide ho-rntnem tufiificari,vt non ipfe modb iufius fit, fid0-ptra quo^ eins fupra dignitatemiufiacenfeantw.

lam ß ißa qualifiunque operum iufiitia à fidt n amp;nbsp;gratuit a iuflificattone pendet, dr ab ea efficittir: debet fub earn includt, e!^' tanquam effeétus cauß ßia (vt ita loquar) fubordinari. tantüabe^,vt eriÿ debeat adiüam veldeflraendam, Vel obfiurandant-B.oni.4,v.7 SkPaulus, vtextorqneat gt;nbsp;beatitudinem noHraiit Dei mifertcoi'dia,non opertbus confls(fj^,vrget maxi' meilludDauidis.Beatiquorumremijfafuntiniqui-' tatet, amp;nbsp;quorum te ci afunt peccatatBeatus, cut iimi I tmputauit Dominus peccatum.

lamamp;exloeisiUispugnant, quibus fiiam iuß-d tiam fideles examinandam Dei iudicio audallerofi ferunt,ac fecundum earn de fe flatui cupiunt, QUi' tfal. j.n.s. lesfiunt,ludicameDomineßecundumiußitiamini‘ rfal.iyv t fitundiiminnocentiammeam,quafuntt^

' me. Item, Exaudi Deus iußitiam meam. Probaßi cor meurn, dr Vtfitaflt nocte, amp;nbsp;non eil inuenta i» me iniquitas. Qua autem hue adduximus tefiitt^^“ ma, nos non valde impedtent, fi fecundum

ret (T/ V, hoc ell, complexum.vel fvr vulgb loquu»'-tur) circumflantiam acetpiantur. Eaporro duphgt;f ell. nam nee de ipfis in vniuerfum quafltonem hi' beri volunt, vt pro totius vita tenore veldamneit' i tur ,velabfoludtur: fedfisecialem cauffamtniiidi' ciumdifceptandamadfetuntinec dtuina perfelHn' nis rejpeclufed ex improborum acfcelefiorum cotO' par at tone tufttttamfibi arrogant, Ptcunque ergoß I contra impiorum hjpocrifinfuam innocentiant DO i tefic ac ludice defendant; vbt tarnen cum filo DO

If itegofittin eil, omnes vno ore clamant,Siiniquitates , obferuaueris Domine,Domine quisfuflinebitl Item, j.Sc hî/v.» Nf ingrediaris in iudicium cumferuistitis-.quia non iuflificabitur in conjpeilu tuo omnis vinens.fuisq^ o-feribus diffiß, libenter canunt,Bonitas tuamelior rfaL6s.v,.K quant vita.

it fern, ^aratiene Ezechielperhtbet vitaviàurum, quiiudiciii ac lu/litiam fecerit. IHihdeorum velin-ficiamur,vel obfeuramus. Sedprodeatvnnsexfilqs Adam cum tali integrit ate. Si nemo ell,aut pereant a Dei canßectu oportet, aut ad mifericordia aßlum confugiant. ISieq.interimnegamus, quinfidelibus fua integritas,dimtdiata Itcet ac tmperfecla.gradut ßt adimmortalitatem. Sed vndeid, nifiquoniam

I ofiulatur ? Quo non tantum inteUigimus quod tra.. dunt Scholaßtei, à gratia acceptante habere opera

1 ßuumvalorem, llii enimßentiuntimparia alioqui Opera ex Legispabloßluti comparanda, in aquali-tatis tarnen pretium Detacceptioneeu.hi. Fgoau-tem dico.ea tu alips tranßgrcßionibus, tumfuis ipfo~ '1 rum maculis inquinata.non aliud valere, nißquad

TR4«yé4Wii« nunc ad eas fententiat, quaaffir-i mantDcum vnicuique reddtturumfecunduw 'a.Cor.j.vio operafua.cuiusmodifunt, Vnusquißjjreferttquoi Malt, I«. V. geßit in corpore,fine bonwn,fiue malum. Et, ibunt, qui bona egerint, in refiirreHionem vita: qui mah fecerint,tnrefurreéltcnemiudicif. AtqueiUùquO' que eatconiungamus,qua mercedemoperunt appel' ' ' lant vitam aternam. Quad vnicuique ditetuf rei' dtturus Deus fecundum opera,paruo negotiodiffol' uitur. Ordinem emm confequentia magis, qiiàtfi i caujfam indicatlocutio. Extra dubium aUtem eH, his /ùa mifiricordiagradibus Dominum falutem nH' ftram confummare,dum elecios adfe vocat, vocates ibi. s.v. 30 iufiificat,iufltficatosglorificat. Ergo nihil miru»i,ß fecundum operafua dicuntur cor onart: quibushaoi dubie ad recipiendum immortalitatis coronaprapU' rantur. Qwn hac ratione appofite dicunturfaliitengt;

Ex mercedis nomine nonc^ cur opera noUfa rti' tiocinemur caujfam ejfefalutis. Principio ifludfun-cttum fit in cordibus nojiris, regnum ceelorum non p ■ I. V. 18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flipendium,fedfiliorum ejfehareditatent:

quam foh potientur, qui à Domino in filios co-optati fuerint : neque vUam aliam ob caujfain, quam ob hanc adoptionem. 'Pion erit enim harU ’ • 4 V 5° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ancilla, fed filtus Uber a. Adeo^ in qs ipf“

De MODO P ERC. CHUISTI SUAT. 45j CAP.XVIII kcù,qutbus gloriam aternam mer cedent operibus forepollicetur, Spmttufan£lus,hiereditatenomina v. tm exprimedo,aliundenobùprouentredemoflrat.

VnoScriptur£ exemple tfiaquaflio elucefiet. Ante tidtiuttatem ifaac, promißum eratAbrahdtfernen, ccn.i; y. 4.

quo benedicenda erant omnes terra nationes. 2 hlultù poli annii, vteratoraculoiußw, Abraham cen îi. v.» odfiltum immolandum fe accingit, iftaobedien-fiadefunbliis ,recipitpromißionem. Permemeti-

à'nonpepercijbpropriofilio vnigenito: benedicam tibi,(ie benedicentur in femine tiio omnes gentes ^trra,quiaobedifit vocimea. QMdaudimuslan ob~ tdientia fia promeritns eb benediclionem Abra-

, cuius promißionem receperat antequam ede~ ftturpraceptuml Hicprofect'o citra ambages te-uenius, qs bonis munerari Dominum fideitum o~ ftra, qua Ulis iam ante cogitata opera dederat: ni-hildum caußa habens,cur ipfis benefaceret, nißfi-‘tmmifericordiam.

3 Neque tarnen fruflratur aut ludit nos Domi, nus, quum ait, fe operibus rependere quod gratis ante Opera donauerat. Quia enim bonis operibus vult nos exerceri ad meditandam eorum, qua pro, mißt, exhibit ionem, vel fiuitionem, vt ita lequar, acper ea decurrere, vt contendamus ad beataßieni tiobispropoßtam in cœlis,rite ôquot; iUisaßignaturpre-mißionum fiu£tus,adçutus maturitatem nos pro, ducut. Ne vero putaremus admeritt moditm redigi,

e]uam nobis Dominas mer ce dem po!licetur,parabo-’ Mîtt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propofuit, in qua fefecitpatremfamiliàs, qui

quofiunque habet obuios,mittit in vinea fut eultu-ram:alios quidem horadieipritna, aliasfecunda, aliastertia, quosdam etiamvndectma: vejperire-pendit omnibus aqualepretium. PoUremo bac quo-quenatatudignume^, inhislocis, vbi vitaaternu merces operum vacatur, nonfimpliciterpro ilia co-jnunicatione accipi,quam habemus cuDeo ad bea-tam immortalitatem, quum nos paterna beneuo-lentia mChri^oampleclttur : fed pro beatitudinis pofcfione velfiuii^one, vtvocant, fcnt etiamfo-M^tih r’v nant tpfaClmfliverba ,Jn future vit am aternain.

' P.tal:bt,Vcnite,poßtdeteregnum.(^c. Alioqutante quemadmodum alienaiio aDeoaterna morseß, ficquumhomo in^ratiamaDeo recipitur, vffflW-municatione eiusfuatur,vnH^ cum eo fiat, trans-ferturàmortead vitam. id quod fit foïius adaptio-nù beneficia.

Itaque ne cogitemus Spiritum fandium buitu- 4 fnodi promifitone commendare operum noftrorum dignitatem,acfi talem mercedem snereantur. Nihd emm nobis Scriptura reliquumfacit, quo in confie-ilu Dei exaltemur. Qwnpotius tota in hoc edi, vt arrogantiam nojlram retundat,nos humiliet, deij-ciat,amp;prorfus conférât. Verùm noflra imbectllita-tifie occurritur ; quaftatim altoqut collabereturac conctderet, ni fi bacfe expedtationefuflineret, aefo-latio lemretfùq tadia. Primùm, qudm durum fit wn

De modo PERC. CHRISTI SUAT, 47Ç CA.XVnZ non mode fua omnia, fed fe quoque ipfum rehnquere amp;nbsp;abne^are, rebutent pro fe quùquefinguli. Et ta~ men hoc tyroctmo difctpulos fuos,hoc eil,p!os omnes Chrifins initiât. Deinde fie per omnem vitamfub trucif difciplina érudit, ne cor adqciat ad bonorum prtfentium vel eupiditatem velfduciam. Breuiter ficfere traitât,vt quoeunquefieiiant oculos, quàm longe htc mundus pat et ,nonnifi dejperationemfibi vbtqueobaerfantemhabeant,vtPaulus dicat,mife~ rabtliores ejfe nos omnibus hommibus.fiin hoc mun- ' do duntaxatJperemus. In his tantu angusiqs ne de~ ßciant,adeß idis Dominus, qui monet, vt altiùs ca~ put exerant, amp;nbsp;longiùs oculos conqciant, beatitu^ dinem,quamin mundo non vident,apudfereper-turos. hanc beatitudtnem,prlt;tmium,mercedem,ro~. tributionem vocat: non operum aftimans mentum, fed compenfttionem ejfefignificans eorum prejfuris, pafiontbus,contumeltjs,amp;c.Nthil clarius efi,quàm adfubleuandam aitquofolatio carnis notlra debiU-tatem , non autem ad inflandos gloria animos, tnercedem bonisoperibus promitti. Qui ergo meri.. turn operum inde codgit, vel appendit in trutina opiu cÜ mercede,d reilo Detfcopo Ibgißime aberrat.

S Proinde quum Scriptura dicit,Deum iuflum tu- îTim.4-v » dicem redditurum olim fuis iußitia coionam, non tantum cum Auguliino excipio, Cuiredderetiußus Auguftîn. iudexcoronam,ßnondonajfetgratiam mtftricors Pater ? amp;quomodo effet iußitia, niß praceßiffep ff

gratia, qua iiifttficat inipium i’quomodo tfla débita redderentur,nifipriiis ilia indebita darenturlfed aliud etiam addo, Ouofnodo iuflitiam iniputaret nafirKoperibus,niliquod iniußttia in tills ell, ab-fi onder (tfua indulgentialf^omodo çenferet digna mercede, ntß quod in illupœna dignuni ell.immen-fa benignitate aboleret? Solet enimille virgrati-am nontinare vitam aterna, quiagratuitù Det do-’ nisreddatur,dumoperibusrependitur. At Scriptu-rancs vitra hu!niltat,amp;fimulerigtt. tlamprater-quant qubdin operibusg’oriari vetat, qutafuntgrA tuita Det dona, fifntil façibus quibusdatn feniper inquinata eße dofct : rf Deo fatisfacere non poßint, fi ad ludicii eitu régulant e)(aminentur:fed, ne con-ctdatnobùalacritas, meravenia placere.

«•Thef.i V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrgent Apofioit verba : qui dum lhef 7

falonicenfis in tribulationibus confolatur ,easim-Wtttt illis doeet, vt dignt habeantur regno Dei ,pro quopatiuntur. Siquidem, tnquit, iuftutn ell apui Deunt reddere qs qui vos afiiigunt,afilillionegt;n : vo-bis autem relaxationent nobifium, quunt reuelabt-Hebi.c.v.iç tur Dominus lefits e cxlo.Author vero Eptftola ai

DebraoSilion ell,inquit,iniuftus Deus, vt obliuifcA-turoperisveftri, (ß dileclionis, quant ofiendifiisin, nomine ipfius,qubdminiftrafiis fanltis. Adpriorent locum refiondeo, Nullam tUic nieriti dignitatem fignificari; fedtribulationesdupatimur proChri-fti nomine, quadam veluti nota imprimuntur no-his,quibus ouçsgregisfui Deusfignarefolet.Hac ergo rtf

De modo perc. christi crat. 4Ç7CA.xvni, go ratione digni habemur regno Dei, quia ßigmata Domini noßri (^Magiflri portamus in corpore,qua

; fgt;mtfiliorumDeißgna,lIuc(^ tllafententiaperti-^eut,'Nos circumferremortificationem Jefu Chri-ftiincorpore noflro; vt vita ipfiusmanifeßetur in ftobii.Nospaßtonibus eins conformart, vtpcruenta-»iiu ad ßniilitudtnem reßurreclionis ex morfuis. Alter locus, qnißcitißitiam Deideçere tradit ßuo-turn obfequia obliuioni non mandate, vtpropc iniu. flumfore inntiat,ß obliiiißcatur,hatte rationem ba^ ^ef.iußitiatflaniagisad diuinapromißionis veri-tatem, quamadreddedamdebitt aquitatemreßer-tur.ln quem ßenßum inßgne e^ diitum Auguflini : quodvtvirßanäus repetere ßtpitts pro memorabili tion dubitauit, it a non indigntim iudico, quad aßi, m pß l. due memoria repetamus, Fidelis, inquit,Dominus, lt;iui ße nobis ßecit debit or em : non aliquid à nobis ac- ’ (ipiendo,ßed omnia promittendo,

f Finernßaciam, vbt Chrifi)ßententiam explicue. to,qtiamiruminmodum fibiplacent. Feßondete-uimLegisconßultoroganti,quideffetadßalutemne. Matth.ip.». teffarium. Si vis ad vitam ingredi ,ßerua mandata. Quid vltra,inquiunt,volumus, quum ab ipßo gratia aultoreper mandat or um obßeruationem acquirere iubeamur regnum Dei ? Quaß terb non conßet, Chrißum qs reßonßtßs.c attemperaße, quibus cum negotium eßeßbi videbat. Ille non aliud quarebat, nißqua effent opera iuflitia, quibusßalus compare-tur, £rgo meritb remittitur ad Legem, tnqua eü

abfolutum itiflitia Jpeculum. Ouamobrem vt htc D» minus quem vanaoperum confident 'll turgere no-uerat Legis doitorem, ad Legem reuocat, vndeib-fiat fe efie peccatorem, tremendo aterna mortis iu-dicio obnoxiuinftc alios, cjii'i eiiismodi fiiinotiM iam hamiliatifiint,alibi omiffa Legis menttonegri tiapromißionefolatur, Genite ad me omnes,i}Uila-boratis onerati eflis, efi“ ego reficiam vos, amp;nbsp;intie metis requiem animabus veftris,

TRaciandum nunc dechrifliana libertate:(‘-^ tra cuius cognitionem nihil fere fine dubitit-tione aggredi confcientia audent, Prafertim v(t9 appendix e^iufiificationis,c^advim eius inteUigt-damnonparum valet.quare nunc opportune in tnt' dium prodibit.

ChriflianahbertM in tribus partibusfita di-Prima,vtfide hum confcientia, dumfiducia fu£ coram Deo iufitficationisquarenda eLl ,fefefupra legem erigant atqueefferant,totam^Legis iufiidquot; am obliuifcantur.Nam quuin Lex neminem iuflui» relinquat, aut ab omni ße iuflificationis excludt-mur,aut ab tlla nos folu 't oportet : acßc quidem, Vt nuUaprorßisoperum ratio habeatur. Nam qui vd tantiUum operum fe afferre debere ad obtinendatU iufiitiain cogitat,non poteli modum autfinemptt-figere : fed debit ore vniuerfafe Legis conßituit.Sub-(ata igitur Legis mentione, amp;nbsp;omni operum cogitàj ti9nefepofita,vnam Dei mifericorddam amplcdi co-uenitf

De MODO PERC. CHRISTI GRAT. 4$9 CAP.XI* ttenit,(juu de iufiificatione agitur:^ auerfi a nobis ajfieduvnu ChrtflÜintueri,q.omne Legisffecitone fuperat.Non .n.illie qu£ritur, quomodo iuflifimus: fed quomodo, intufli licet ac tndigni, pro tuflis ha-' beitmur. Cuius reift certitudtne aUquaajfe^ volüt confcientia, nullis Legi dare locu debent. üeq^ bine reble quis colligat, Legem fidelibus fuperuacaneam ejfe,quos non ideo docere amp;nbsp;exhortan (jrflimulare aibonumdefinit,tametß apudDei tribunal in eo-rum confcientijs locum non habet.

l^ad Calatas vertitur. LLam infulfos effe interpre^ les,qui docent Paulum in eapro ceremoniarum tä~ tum libertatepugnare,cx locis argumentorum pro.. baripotebl.Q^alesiftifunt,QuodChriJiusfabtusfit Gal,? »,ij pronobisexecratio.vtnos abexecrationeLegisredi-tneret. Ite, In libertate,qua Chriftusvos bberauit, fate, amp;nbsp;ne iugo feruitutis rurftu implicemini.chri fius Vobis otiofus facius quicunq^ per Legem iuftifi~ caminiid gratia excidtfiis. Lquidem fateor PaulÜ idic de eeremonijs trabtare,quia iüi cum pfeudoapo~ flolis negotium ebl,qut eas reducere in Chrtßianam Pccleßä moliebantur. VerÜ ad hanc quaflione expe~ diendadißutandi erat altiores loci,in quib.totacon trouerßapoßta erat.Primu.qiiia vmbris illis ludai» cis obfcurabaturLuagelij claritas,ofledit in Chrifio nos foUda eorii omnium exhibitione habere,qua Mo ßicis eeremonijs adubrabantur.Deinde hic plurimu inßßit, nevllis Legis operib. nedü minutis illis eletne tiifiußitiafe config pojfs coraDeo exißimetßdeles.

Ga'» ♦ Ÿ 30 fimuldocet,datnnatione Legis, qussvniuerfis ho-‘ minibus alias impendet, effeper crucedi Chrißi liberos : Vf fecuritate in vno Chrißo acquie-fiant. Qtà locus hue proprie pertinet.

Altera,qua exfiuperiore lüapendet, vt confi:ien-tia non quaßLegis neeeßitate coalla. Legi obfeqtia-tur:fed Legis ipfiusiugo libéra, voluntatiDei vitro obedtant. Qwniam enini in perpetuis terroribus verfantur, quamdiu fub Legis doniiniofiint, alacri promptitudineinobedientiamDei nunquam cont-pofitaerutit,nifihuiHfinodipriuslibertate donata-Exemplo tjr breuiiis amp;nbsp;magis perßieue aßeque-Dent, «. r.s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hacpertineant.Legispraceptum esi,vt di-

■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ma, ex tot is viribus. Qui pra alfi multum progrefi

funt in via Domini, longißime abfunt ab hac meta. Quidhîcfaciant, dum fintiunt nihilfe mtniis qua Legempraßare ?volunt,aßirant,conantur : fidni-hileaqua decet perfeclione. Si Legem intuenttir, qutcquid tentant aut méditantur operis, nialedt-iium eßev'ident. Nec ell,qubd fequisquefallat,col‘ ligens Opus eo ipfo non omnino malum eße, quia tmperfeélum,i^ideoquodin eoboniell, Deonibilo-minus acceptum eße. Nam Lex perfect am dtlellto-nem exigens, omnem imperfeHionem damnat, niß rigore mitigato.

Quomodo autem tumfealacriteraccingerentl ad Opus infelices anima ,pro quo non niß maledi-ütonem fi referrepoße conßderent? Pasrfum ß ab ha£

hacfeuer a tegu exailione, velpotiùi toto Legif rigor e Itberata,paterna lenitate fe a Deoappellari audtant, hilares amp;nbsp;magna alacntatevoeanti re-Jjiondebunt,^ docentemfiquentur. Taies nos ejfe oportet, qui certb confidamus, obfiquia noftra in-dulgentifimo Patriprobatum iri,quantulacunque fnt,^ quantumuisrudiaac imperfe^a. Qt^ahter ttiamper Prophetamnobis confirmât, Parcam eis, ***’^’’‘ inquit,ficut folet pater filio par cere feruicnti fibi. vbi Parcerepro indulgere, vel humaniter ad vitia (onniuerepofitum confiât, quÜfimul obfequqme-fninerit.iNequehacfiduciaparum nobis ncceffaria tiifine qtiafiufira omnia conabi mur:fiquidënuda tioflrooperefecoH reput et Deus, nifi quad in eius tultumverè à nobis fiat. Idautemqui pofiitinter illosterrores,vbidubitatur,offendaturneDeus, an colatur nofiro opérél

6 Dehacbbertate illufirisell locus in Ppifiola ad r. Romanos, vbi Paulus ratiocinatur,peccatumnon i* rfeifj-c nobis dominari,quta nonfumas fub Lege, fed fub gratia.

? Tertia, vt nulla rerum externarum, qua per ft flint d/teltpiipiii, reltgione coram Deo teneamur, qtun eas nunc vfurpare, nunc omittere indifferenter liceat.Atqui hutus ettam hbertatis cognitio per-quam nobis neceffaria ell. qua fiaberit, nulla con. fiientifs nofirisfuturaellquies,nullus fuperfittto-numfinis.Videmur hodieplerisque inepti, qui dif-ceptativnem meueamus de libero efu carniumt

lisqutdem videtur/friuolis nugd:fed plus ifldine^ tnomenti,quam vulgb credttur. 'i^ani vbt femelfe in laquetim tniecertint confcientix, Idgtim inextri-tabtlem labyrinthum ingrediuntur, vnde non facile poftea exitus patet.Si qtiis dubitare inceperit, an fibi in linteis, indufiis,f idarijs, manttlibus, lino vti hceatmec de canabe pofeafecurus ent, tandem 0quot; deflupis ineidetdubitatio. Secum enim volutabiti an non fine manttlibus canare pofitt,an non fiidariji car ere. Si ciii paulo délicat ior eibus illicit us vifits fit rit,demum nec cibartum panem,ac vulgaria eiulin tranquillus coram D E o comedetidum in men- ' tern venit, fe vtlioribus adhuc cibis pojfe corpus fit-ftentare.

commune, profanum acciptens )ntfi quiexifiimat 'aliquid commune, lUi commune ell. Quibus verbis res omncs externas libertati noflrafubfiitimodoe-ius libertatis ratio animis noßris apudDeumcon-ftet. Veritmfiqtia fiiptrflitiofii opinio fcrupult'.m nobis tnqciat, qua fiiapte natura pur a erant, nobis

catfeipfumtneoquodprobat.Atqtitdtjudicat,fie-derit, condemnatus ell: quoniam non edit ex fide. Porro, quod non ell ex fide,peccatum ell. Inter hii-iufinodiangHfitasquifecurenthiloininusomniaati dendo,fe animofiores oßendunt, nonnefi tantunde a Deo auertnnt IVidemus in fumma, quorfum h cc tendat

De MODO PERC. CHRISTI CRAT. 4lt;Ij CAP, XIX* tendat libertés, nempe vt Dei donis nuüo cefiïentitt firupulo,nullaantmtperturb4ti0nevtamur, in que vfiim nobts ab ipfo datafunt : qua fidticia nbsp;nbsp;pacenl

(umeohabeantaninu noftra, lt;ir einserganos lar-^ gnatem agnofiant.Htc enim comprehenduntur o~ tunes libéra obferuationis ceremonia, ne qua neeeß-fitate adeas obferuadas confeientù adflringantur: fedearumvfumDei beneficiafibi adadificationem fibiebium ejje memtnerint.

y îdi autem diligenterob/èruandum,chrifiianant bbertatetn ommb.fiiis parttbus rem fiirituale ejJe : (uius tata vis infarmidolajis confcientqs coram De» ! nbsp;nbsp;f^eficandis pofitafit,fiue depeccatorum resmfiio»

tie inquiéta fintacfoltcttafiueanxia fitntiVtrùmo^ ftta tmperfebla amp;nbsp;vitqs carnis noflra inquinata l^toplaceatrfiue dererum indifferentium vfu tor-^neantur.Quarefuerseinferpretantur,Vel quifitii tnpiditatib.ipfam pratexunt,vt bonù Dei donis ab-ntantur in fiuam libidine: vt l qui nullam ejfie put at, nfi cor am homintbus vfurpatam: ideo^ tn ea vten-da nuüam infirmorumfratrum rationem habent.

Verùmtnterdum quoque interebl,coram homi-nibiis ajferi nofiram libertatem. Et hocfateor:mo-dustamenfiummacauttone tenendus elî: ne infir-tnorum curam,quos nabis tantapere Dominus com-tnendauit, abijctamus.

' X Dicambic itaquedeficandalisnonnihil,quoin difirimine habenda fint, qua cauenda, qua itene^ gbgenda : vndepofieaßatuere Itccat, quis fit inter

homines libertatt noflra locus. Placet antcmriib garis ilia partitio,lt;jua fiandalum aliud datum, al!‘ udacceptum tradit. Si quidimportuna attt leuitaquot; te,aut lafiiuia,aut temeritate, non ordine, nec loco facias, quo imperiti imbeciUesqj offendatltuti fiandalum abste datum diceturiquoniam tua culpa fa£tumfuerit, vteiusmodi offenfio fufcitaretut' Acomninofiandaluminre aliqua datum dicitut) cuius culpa ab authore rei ipfiusprofelia e^. ScaU' dalumacceptumvocatur,quum res alioqui nonuu-probe nec importune admifia, maleuolentia aUtfi-niftra quadam animi maltgnitate in offenfionis cafionem rapitur. Non enim Inc datum erat fiati‘ dalum: fedfin:fin iüi interprétés fine cau/fa accifi-unt. PrioreiUofiandaligeilerenonnifi infirtni of-fenduntur-.hocautem ficundoacerba ingenia,lt;!s' Phartfaicafupercilia. Quare alterumvocabimiis fiandalum infirmer urn, alt er urn Pharifieorum:^ fichbertatis noftra vfum temperabimus, vtfiatru infirmorum ignorantia cedere debeat : Pharifio-rum aufteritati nequaquam. Qwd enim infirm^ tatidandumfit,abund'e multis locis ofiendit PaU-Rom t^-ra lus.lnfirmos,inquit,infide fufiipite.ltem,li}epofi‘ ibid.v. u hacalius alium iudicemus: verum illud magit, ni

offendiculum poilaturfiatri, aut lap fus occafio. Pbi rifitorum autem offenfio quanti fit facienda, difiu-mus ex verbis Domini: quibus Met omitti illos, Matth.« V. quiacacifitnt, ducescacorum.Admonuerantdifii-*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulir

De MODO PERC. CHRISTI ORAT. 4SÇCAP.XIX. puli,eosfermanc ipfuis offenÇos fuilfe. Rejjiondet, ne-^li^endoi,nec atrandam ej]e earuni offentionem.

I2 Vbiijueßudedum charitati, ßcctanda pro-ximiiidificatio.Omn'ta,inqaitApafialusalibi,mihi ’-Cor!lo.v, licent: at non ojiiiiia expédiant, omnia mihilicent: at non omnia adificant. Nemo qUod faam edi, qua-t^at,fedquodalteriiu. Nihtliam hac régula expe~ ditiiu, quant vtendum libertate noflra ,fi in proxi-noflri adificationem cedat : fin itaproximo non txpediat, ea tuncabfltnendum. Sunt qui Paulinant ftudentiamfimulant in abßmentialibertatis, nihil ^inut quant in officia eharitatû earn conférantes. Sua enim quieti vt confiulant, oninem Lbertatis t^tentionem fiepultam optant : quant non minus in- ' ftffitproximorunt, libertatem in eoruni bottant adificationem inter dum vfiurpare, quant pro ipfi-tum contntodo earn loco moderari.

gt;3 Qtf,cquid autant da cauendis offendiculis docui, ad res medias lt;fr indifferentes referri volo. nbsp;nbsp;Nant

qua tiecefiaria fisntfalla, nullius offendiculi timoré oniittenda fiant. Quentadntodam enim charitati fubijaenda ell noflra libartas : ita fiubfidei pur it ate fiibfldere vicifiim chantas ipfia debet. Equidem dr hic charitatis rationem haberi decet ,fied vfquead aras: hoc ell, ne ingratiam proxtmt Deum offenda-tniis. Etfiuaues homines,fieudocbrina.fieu vita exempla fit inflituendus proximus, aiant lacle pafcan-duw effe, quern pefiimis exitialtbus^opinionibus imbuunt. Laclispotn fie aluiffe Corinthios Paulus i.coi.}.v»

CAP,XIX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. L 1 B. in.

commemorat : fed ft turn inter eos fuijfet Papatii jnijfa,anfacrificajfet ad prabend/tm ipjis lailüpo-tum ? At lac venenum non e^l. Mentiuntur er^o fe alere, lt;]uos fub blandttiarum jpecie crudeliter nc-cant, Tantttm hoc teneant leitores, guibu/cunqut , fcandalis ^atan mundus auerterenos moliantuf

\ à Det placitu, velnos morari, ne fequamur quodil-leprafcribit, fir enue nihdominus pergendum ejfc: detnde quicqutd difcrtminum impendeat, nonta-men liberum ejfe vel latum vnguem defieblere ab eiusdem Det imperio , nec vllo pratextufas effe gt;nbsp;qutcquam tentare,nifi quod permittit.

lam verb quum hac Itbertatisprarogatiua, qua-lem anteadefiripfimus, donat a fideles confeientia td Chrifii beneficie conficutafint, ne vUis obfirM- I tionum laqtieis in ijs rebiu implicentur, in quibus easeJfeliberasDominusvoluit: omnium hotninut» potefiate exemptas ejfe confiituimus. Efienimi»-dignum,aut Chrifiogratiam tanta fua liberaltta-tisperire,autconfcientijs ipfisfiuclum. Nequeres leuicula exifiimanda nobis efi, quam videmus tanti Chrifioconjlitijfe: vtpotequam non auro aut ar^

*■ '‘-^■^tntofedpropriofanguineafiimauit.vtPaulus no» dubitet dicere,irritamfieri eitts mortem ,fianimas tiofiras hominibus tn fabiecitoncm tradimtu. Si- ■ quidem non aliud dgjt aliquot capitibus Epifiolaai Galatas,^ Cbrifiit nobis ol^ curart, vtlpotius extin-gut , nifi tn jica libertatefient confaentia nofira : a

De modo perc.’christi csat. 467 Cap.xix. fjua cert'e excidcrunt ,fipoffimt hominum arbitrio leguin ac conflittitionum vinculis iüaquedri Ve~ rùm , vt res e^: cognati dtgntßima , tta longiert

Duplex esî in homme regimen : ait er um flgt;iri-tuale: quo confiientia ad pietatem eß adcultum Del infiituitur : alterum poUticum, quo ad huma-^ nitatis cir ciuilitatis officia, qua inter homines fir-^ uaiidafunt, homo eruditur. Vtilgb appellarifolent iurisdiclio ffiiritualis temporalis, non impropres nominibus. llla in animo interiori federn habet ihaC uutem externes mores duntaxat componit. Alte-tum vocare nebùliceat, regnum ffiirituale: alte-twn, regnumpoliticum. llac aiitem duo, vt par. titi fumusfeorfum fingula diffiicienda femperfiint: amp;dum alterum confideratur, auocandiauerten-d'q,ab alterjus cogitatione animi. Sunt enim in ho. tnmeveluti mundi duo, qutbusamp;varij reges amp;va-tia leges praeffiepoffiunt. lîac diflinUione fiet, ne quoddeffiirituali libertatedocet Euangelium, per. per am adpoliticitm ordinem trahamus: acfi minus [ecundum extern,.m regimen humants legibiu ffibijcerentur chrifiiani, quia foluta funt corant DEo ipforum confiientia : quafi propt créa exime. rentur omni carnisferuitute, qu 'od fecundumfii. ritum liberi funt. Deinde quia in ifi etiam con. fiitutionibus , qua ad fiirituale regnum viden. tur pertinere, potefi aliqua cffie hallucinatio, in. ter bas etiam ipfits difiernere oportet , ^«4

légitima habende fint, vt Dei verba confientunei-i]Ua rurfum locum apudpios habere non debeant: dequ-businprafientia. dicere fiuperfiedeo. Huiticati' tem dijputationis hacfiitclaufiula.QuaftioCytdixi) ■ perfienonadeb obficuravelperplexa, plcrofiqueiii^ impedit,qubdinterexternum (vt vacant) fcientia forum nonfiatisfubtiliter di/ceniunt. i’ra-terea d’fficaltatem auget, quad Paulus obedienduin Rom ij.v.i ejfg ffi^gißjr^tuipracipit, nonpœna folummetufitl propter conficientiam. Vndefiequitur,poltticisquo-que legibus obßringi conficientias. Ot^d fiitaefih caderet quicquid paulo ante diximus,ac iam diäiid 16 ficmus de f^irituali reg^imine. Vt hic nodus fiolM-tur,primo operapretium eßt euere, quid fit canfi-entia: acdefinitio quidem ex etymo vocispeteudi esl. Namfiicttti, quum mente tntelligentiaqjhoini' nes apptehendunt rerum notitiam, ex eo dicantut (cire, vnde ficientia nomen ducitur: it a quuin fienfium babent diutni iud;cq quafi ßbi admncluni teßem, qui fiuapeccata eos oc cult are nonfinit, quin ad tudicts tribunal rei pertrahantur ,fenfus illcva-catur conficientia. pfl enim quiddam inter Denm amp;nbsp;hominem medium: quia hominem nonpatitur infieipfiofiupprimere quod nouit ,fied eovfiqueperfie-quttur, donee ad reatum adducat. Uoc eil quodin-f,om,z.va5telligit Paulus, quum tradit, conficientiam fimul attellari hominibus,vbi cogitationeseosaccufiant, vel abfioluut in iudicio Dei.Simplex notitia in homi-nerefidere pojfiet veluti inclufia.irgo fienfiHshic,qui

De modo perc. christi grat. 4lt;J9 cap.xix«. hmmenififiitadùeiiudicium, est quafiappofitus boinini caßos, qui omnia eins arcana ob/iruct ac Jpeculetur,neqiitdintcnebrufepultumaneat. rn~ de tir vêtus illud prouerbium, confaentia nulle testes. Eadem ratione tir Petrus bona erg a Deuni con-, p « j v u fiientia intertogationeni pofuit pro tranquillitate «nimi, quum perfuaßde chrißigratia nos intrepid amp;nbsp;coram Deo offerimus. Et author Epiflola ad he-brlt;sos,non habere amplius confiientiant peccatupro h'oeratos,velabfolutos ejfe,vtpeccatum nosamplius ^on arguât.

li ïtaqueßcHt opera reßeblum ad homines habent, ‘ts confeientta ad Deuin refertur: vt confcientia bona nihil aliudfit,quant interior cordis Integrität.

Irt que ßnfuni Paulus firibit cotnplenientumEegù vTim.i.v j ‘Jfcharitateinexpura confcientia, ^fidenonfi..

bi a. Interdum qtiidem ad homines quoque extendi-^'i'CiVtquumtellaturapudEucam idem Paulus,fe ^fetamdedijfe,vtbonaconfcientiaambulareterga Df«;« (Ir homines.Sedhoc ideo dtllum eEl,quodbo-^sconfctentiafiublusadhomines vfque manantac ~ ferueniunt. Proprteautem loquendo ,folum Deunt feßieit, vt iam dixi. Hine fit, vt obßringere confei-tntiam Lexdicatur.qua ßinpltciter homineligat, fine homtnum intuitu, vel non habita eorÜ ratione. Pxempligratia, El on modo cafiumferuare animum furumq^ab omni ltbtdtne,DeHspracipit,fedquam-hbetverborum obfiœnitatem amp;nbsp;externam lafciui-^ntprohibet. Hutus Legis obßruationt, etiamfi nui

rai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G g 3

Itu in mundo ftomo viueret,confcientia meafubijci-tur. Itaquifeintemperantergerit, non tantumeo peccat, qubd maluni exemplum prabet fratribus: fed confcientiamreatuobflriclam habet apud De-um. Alia in rebus pet fe medijs efl ratio. Abflinere enim debemus, fl quod partant oflendiculum : fed Itbera confltentia. Ita de earne idolis conflerata gt;nbsp;Cox, lo.T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquitur:Siquis inijeiatfirupuhimfinquit)

noli attingcre, propter conflientiam. Dicoaiitein (onfiu ntiam nontaam ,fid a It eri tu. Peccaret homo fidtlis , qui prius admomtus eiufinodi earned nihilom,nus ederet. Sed vtcunque flat ns reffedie neceffariaidtfitabflinentia,vtà Deoprafiribitur, non tarnen confeientia libertatem retinere deß-nit. Videmus,vt lex ifla externum opus ligans, ton-feientiamfolutam relinquat.

Deoratione, qiiæpraccipuumeltfideiexef' citium,amp;qua Deibeneticiaquotidiepef’’ cipiraus. CAP. xXt 4

1;^ X his qua hadtemu diffutata funt, non obflw^ ‘ perjpteimus quam flthomo bonorum omnium egenus ae tnanis, vt^ till omnia deflntfalutis adiu-menta. Q^treflprafidiaquarit quibus inopiafui fuecurrat, extra fe exeat oportet. Hoc poflea nobis expbcattimeH, Dominum fefe vitro ac liberabtet in chriflo fuo exh bere, tn quo pro noflra mifertao-tnnemfel ettatem, pro noflra tnopia opulentiam offert , tn q'uq (txlefles thefanros nobis aperit, vt dfle^

De modo perc. christ! ôrat. 47ICap,xx (lum filium fiium tot a fides noflra intueattir, ab ipfototanoftraexpeäatio pendeat,in ipfototafies tioftra hareat amp;nbsp;acquit fiat. Hac quidem fiecreta eftabficondita^Pfjilofiophiafiedeaperdifictintquibw) tculos aperuit Deus vt infiuo lumme lumen videant: fupereft vt in ipfio qturamiis, amp;nbsp;ab ipfio precibuspo^ fiiilemtis ,quod in ipfio ejfiedidicmitts. Al.oquifiiro l)eum bonorum omnium dominum ac lirait or em, qui nos adfie poficcndum inuttet : tpfium veto necadiré,necpoficere,ade'o non prodejfiet, vt perinde id futurum fiit ac fi qtiis indicatum thefaurum, humifie-pultum ac defioifium,negligat. Proinde Apofioltts, vt uflenderet otiofiam à Pgt;ct tnuoeationeeffenonpcffie 'feram fi dem, hune ordinempofiuit : ficuti exPuan-gelio naficitur fiides, fie per e^m ad inuocandum De 'i uomen corda noflraformari. Hoc ergo pofiremum^ quia obiter duntaxat antedi£lum^.quaft kuiter uttabium e^,nuncfufius traäari conuenit.

i Prgo id oraiionis obtinemus beneficio, vtadeas qua nobis apud eeeleflem Pattern repofit afiunt opes, penetremus. Efienim quadamhominumcumDeo tommunicatio : qua fianlluarium cœli ingreßi, de fuispromifiisiUum cor am appellant :vt quod verba duntaxat annuenti crediderunt nonfu'ijfie yanum, ttbi neeeßitas itapoflulat, experiantur. Itaepj nobit proponi mhil videmus à Domino expellandÜ, non amp;precibus iubeamur poflulareiadeb veru eil,oratio tteeffodi theßuros,quosEuangelioDomuii indieatos fides noflra intuttafuerir, lä ver'o quancceffariafim

C guet mtdisvttlisfitprecandi exercitatia, niillii verbisfiatts poteH explicari. ISion abs re e^l profebib, tjubd teelejiis Pater vnicMitin fui notninis inuo^i^ tionefialutisprafitdium ejfie tefiatur,quaficilicetpn fentiam dtr prouidentia eius,per quam rebus neftrii curandis aduigslet: virtutis,per quam nos fufii-neat imbecHles amp;prop'e déficientes: bonitM per quam mtfierepeccatis oner at os ingratiam re~ cipiat,aduocamus: qua desiique totum ipfiim, vt fi nobisprafientent exhibent,accerfiitnus.

Sed enim, dicct quifipiam, an nonfine monitofil ttiatiouit dr qua parte vrgeamur, dr quid nobu pediat: Vt juperuacuum quodamtnodo videri ipfium preetbus noflrssfiolicitari Ver inn quifie tiocinantur, quern in finem fuos ad orandum i»ß‘‘ tuerit Dominus,non animaduertunt.Vult quidem, vt aquum edl ,Jibi ius fiuum reddi,dum ei aceeptutn fertur quit quid expetunt homines, dr fientiunt ad fiuam vtilitatetnfacer.e,id^ votis teftatumfaciunt. Sed huius quoquefiter ifieij vtilitas, quo ipfe colit«rgt; ad nos redit. Itaquefiantlipatres, quo Dei bénéfice apudfi dr alios confidentiiis iaäarunt, eo acrtiis ad precasidumfueruntincitati. Vnum Pha exemplum nobis fiatis erit: qui de confitlio Dei certus, poflquam regi Achabpluutatn non temerepollicitus est,anxie tarnen inter genua precatur, faniulunupj fieptem vicibus tifittit ad explorandum : non quid oraculo fidem abroget, fied quod offieij fui efii nouit, nefio^ tnnalMA vsL torpida fit fides, fua defideria apud

De MODO P ER C. CHRISTI GRAT. 47J C A P, XX, Deuin deponcre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tametfi nobis ad mifer 'MS

noßrasfiupidis dr hebcfcent 'ibiisdpfepro nobis v'tgi-hit amp;excubdt, ac interdum qiioque fuccurrit no togMHs: noßra tarnen plurtmuin interehl aßidtte ipsita nobis implorari,vt ferio ardentiq^ eiusfemper qU‘trendi,amandi,eo!endi dcßderio,cor noflrtim in-fiametur, dum ajßuefcimtts ad '!pfum,velut ad fair a anchorädn omnt neceßitatc cefugerc.Deindevt nul lacupiditas nullumq^omnino votutnanimunoflrÜ fibeat,cuius ipßum teßemfacerc pudeaf.düvota no flraoiniiia coraeius ocultsßflere,adcoß totum cor tßunderedißcimus. Tum vt adbeneßcia eins vera a-fiunigratitudine atque etiam gratiarum aclione exciptcnda comparcmur : qua ab eius manu nobis proucnire noflra precatione admonemur. Adhac lt;]uod petebamus confiquuti, votisnoflris ipßumre-ßondtße perßuaß, hinc ad mcditandam eius beni-pnttatemardentius feramur: ßmul maiori cum Voluptate amplexemur qua precibus agnoßcimus fuiße impetrata. Poflremb vt einsprouidentiam a-ntmis noßris pro imbecillitatis noflra modo vßiis tpfeexperimentuin confirmet-.dum intelligimus ipßum non modopoUicerifle nunquam nobis defutu-tum, amp;aditum vitro adfiappedandum in ipßo ne~ (eßitatis articula patefacere; ßed manum ßemper habere extentam adßuos iuuandos: nec lahlare eos Verbis,ßedpraßenti ope tueri. Nequeenim fiiiflra t)oniinus contra teflaturßepropinquum effe omnibus inuocantibus nomen ßuum in veritate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’*’* ’’

quot; Porr o rite probe^j infiituendie ortrtionis eflo bit primakx,vt non aliter quam eos decetquiad Dei eolloquiamingrediuntur, menteanimóque compo-fiüfimus.'t^^eque verbmentem hic requiro ita ex' pl!catdm,vtnullafilicitudinepungaturaut mor-deatur : qtium oporteat contra muit a anxietateo-randtferuorem in nobis excitari (qualit er fandos Dei [iruos, ingentes cruciatuf nedum filicitudines ndemus teflari, qiium e profunda abjßb atq^ 'e nie-dif mortis faticibus querulamfe ad Dominum ef ferre vocem dicunt)fed aliénas ó- extraneus omni’S curas abigendas dtco, quibtis hucamp; tUuc vaga ipf mens circumferatur ,lt;^e ceelo detraélain terrain depri matter.

Quia nihil magis contrarium Dei reuerentiigt; qu 'am leuttiu teflis tlla licentia nimium lafciuien-tis ei'ab omni metu foluta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in re tanto enixius

laborandü, edl, quanto magis dtfficilem ex^erimur. Sciamus ergo non alios riteprobe^fe acetngeread orandum, nifi quos afficit Dei maießas, vt expedite ter ren is cur is amp;nbsp;affeltibusadeam accédant. Atq^'d ßbi vult ceremonia eleuationis manuum, vt memi-nerint homines feproculremotos ejfe à Deo,nififen-pfalj rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^fi^^dimetollat.SieutetiamdiciturinPfal

mo,Adteleuaui animammeam.Alterumpropofiii-mus, nepetamus ntfi quatum nobis Deus permittit. t ùl.ti.v.9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim iubet nos effundere corda noflra, non ti

men flultis aeprauis affelltbus indifferenter habe-nas laxatiCt dum prorntttttfe fadltrumfecundunt

De modo PE RC. CHRISTI fl R A T. 47$ CAP. XX. fiorumvoluntatcm,non eouf/^proceditindu’gen-tia,vt eoruni arbitriofe/iibmittat.ïdeo tenendu esî idud lohanùjhec eüfiduàa noflra, quodfi quidpe- i. loh.s.v.i^ ticrimiii fecundum voluntAtem eitu,audit nos. terumqitia tanta perfeclioni longe abe^i quinpates fiintfacultates nejira: imb vertus fatifiunt defictunt,aiitin contrariumfieruntur: ideo vthuic imbecillitatt fuccurrat Deus, Spiritu inprecib. dat tiobis magifirÜ,qHi diHet quod reblum ell,atqjaffe-tlusnofiros moderetur. Quia enim quid oradumfit quemadmodum oportet neficinius.infiubfidium ille fubityô'pro nobis interpellâtgemitib.inenarrabiU-bus,nbqubd ipfie reuera velprecetur vel ingemifcat: fidfidueia, vota,fiujpiria in nobis excitât,quib.con-tipiedis haudquaquafiufficcrent natura vires. 'Uleepj tfbregemitus tnenarrabiles Pauliisvocat,quos duce Spiritu emittunt fideles: quia non ignorant qui ve^ re exercttatifiunt in precibus, cacisanxietatib. it a fi perplexes coflringi, vt vtx reperiant quid profari expediat:inro dit conantur balbutire,impliciti bafi. tant:vnde fequiturfingulare ejfie reite orandi donu.

d F.fio altera lex,vt rogando fieniper inopia no-ftravere fentiamus,ac fierib cogitates omnib.qua pe titnus nos in(ligere,feriu imb ardente impetrandi af feHuiugamutcuipfitprecatione.Multi.n.defunllo-rie preces ex formula récitât acfipenfim Deo /blue ret.Generalisquidecircdfufiisnecefiitatis fua fenfia illuc eos ducit:fedndeosfoltatat quafi in reprafin-ti.Pijs auteniaxime cauendu,nevnqua prodeanti» (bJ^eHuPei qutc^pofiHlattirt,nififi,^ferioawm)

CA P. XX. 47(5 Institvt. hb. Ill-affeclu exardefcuntjamp;ah ipfifimulobtinere cuptunt. QMnetiam tametfi in ijs qua in Dei gloriunt diintaxatpethnus, non Videmur primo intuitu ne-ceßitati noflrts. confulere,ea tiimen non niinori deß-derqferuore vehement la peti conuenit. J't quiim poßeimm nomen eitu lan£ttficari,ardenter f vt dicam)efurienduamp;fitiendaeü illu Jdnitificatie-

Siquis obijcidt, nonfimperaqualineceßitidcP vr^eri not adprecandiim ,fateor id quidem:atqj dictât ipße communis fenfus, quia nimium pigrißt-rfil.3î.v.(f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pront res exigit,nos aertus à Deoptingtadßte-

nue orandum. It hoc tempus opportunum noininal Dauid: quia quo nos duriùspremuntmoleflia, incommoda, timorés aba^ßecies tentationum, ac fi nos Deus ad fe accerfieret, bberior patetacceßiiu Ef h.(5. V. is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jiof, minus verum etl idud Pauli,omni tem

pore orandum eße : quia nullum ePl punSum tem-ports, quo nos adpre candum inopia nofir a non hor-tciur.lamfi reputemtu quotfingulis momentisdtf-crimina tmmtneant, nullum ab orando immune nobis eße tempus docebit met us ipfe. Hoc tarnen in ßirituabbus melius licet cognofeere. Quando enim totpeccata,quorum nobis fumusconfieq, nosfecu-ros ceß’arefiinent,quinfiuppltciter nbsp;nbsp;culpam lt;ƒ pae

namdeprecemurIAdhacregniDei ißgloriafttidi-urn non per interualla, fiedafitdue nos raperead fit itadebet, vteademfiemper nos maneatopportuni-tas. Ergo nonfiufira tottes nobis pracipitur orandi qfiiduitas. Hac regulahj/pocrifits amp;nbsp;Deo mentiendi calbdi-

DeMODOPERC. CHRISTI GRAT. 477 C A P. XX. (alliditas ab orat'iBtiearcetur.itnbloJtge abifftur. Promittit Heus feprop'tnquuinfore eninibtiscjtii in~ itocauermt eum in verträte, amp;nbsp;inuenturosde^ tiunc^iat (]ui quafierim in toto corde: eo minime ajpi tant quißbt placent tn fuis fordibus. Itaque pani--tentiam légitima oratio poftulat.Vndeilludtritum

Scripturis ,Deum feeleratos non exaudire, cf' pteccseorum ejfe execrabiles,ficuttt^ficrificia.

S'tatione fe abdicet,omnem dignitatis opinionem tx:iat,omni deniquefui fiducia decedat, qitisque f^torani'Deofiflitprecandicaufa.dans in abieblio--^^fuiglortam Heo infolidum, ne, fi quid vel mini-^‘ttmarrogemusnobis,cHin inani noßra inflaitone ob eius facie concidamus. Uuiusfnbmißtonis, qua o-tnnem altitudineni proßernit ,ßeqtientia exempla tgt;^HeifiruisbabemHS.SicHanielyqu£mtantoelogio i^ominusipfecommendattitjVloninittflitijsnoflris, ‘l‘cebat,coram te fundtmus preces: fed in mifericcr-iß tuis magnis. Exaudi nos Homine, Homine propt ttusßs nobis. Exaudinos, nbsp;nbsp;facquapetimus,pro

pter temettpßum: qttia inuoeattim eU nomen tuum fuperpopulumtuum, lirfuperlocum fanllti tuum. E^eque Verb obliqua ßgura,vtßeri folet,qtiaß vnus t populofeturba permifeet, quin potiusfeorfum rea tumfatetur,fHpplexq^ ad veniie aß Ium confugit : , ficHtidißrfepronunciat, Quum cgo confeßus eßem peccata mea amp;populi mei.Hanc quoque humilita-ttmfuo exemplo prafcribit Dauid, Ise intres in iu~

rfai.i45-''.ï dtc'tum cum Jcruo tuo : ijuia non lußificabitur ii/ conjpeclu tuo omnis viiiens. nbsp;nbsp;Tuit forma preca-^

tur Ifiias, Ecce ttt iratus es, quiapeccauimus:itt vijs tuis fundatum eÜ fectilum, ideo feruahmiur, Etfuimus omnes repkti immunditie:amp;quaß^an-nusfœdatus, omnes luftittA noflra. amp;nbsp;emarcuimiis nos omnes qtiafifolium, driniquitates noßraquafi vêtus dißcrgutnos. Et nd ell qui inuocet nometuti: quife excitet vt apprebendat te. QMniaabfiondifii facie tuam d nobis, tabefcere nosfeci/li in mantt iniquitatis noßra.'Nunc igitur Do}nine,tu es pater naßer,nos fumtts lutu:tu csformator noßcr,amp;nos fumas opus manos tua. lgt;!e irafcaris Domine,neqj in Aternu recorderis miquitatis: En rcßice,agedü,niis omnes fumus populus tuus.Videvt nullajirfiisfidu-

In.14.T.7 0^« nitantur ntfihac vna,qubd fe effe Dei cogitates, Uh fefore cura non deßerant. Non focus Iereniias,S( ‘ iniquitates noßra reßonderint contra nos,facpro pter nomen tuum.

Dcniq^riteprccandi initiuatijj etrapraparatio 'I eU renia deprecatio cumhumilic^ n^enua culpa confeßione. Vndenonmirum fibacclaue tanuam fibifideles aperiunt ad orandom. Dauid cniin aliiti poßulans dicit,Peccatoru iuuentutis mea amp;nbsp;tranf mearum nememinerisfecun^uin miferi^ cordiam tua reminifceremei/pter Lonitate tuam Domine. Vbi etiamVidemos non fatis eficft infimtu.-los dies pro recentibuspeccatis nos adcalculüreuo^ cemus,nifiinmemorianobisredcant qmbus obhuuf pride iiidwtayidiri poterat.Naamp;idem Propbeta

De MODO PER C. CHRISTI ORA T. 479 CA P. XX, »hbifielus vnumgraue confej]tts,hac occafione vfyj advterum matrù reuolaitur,in quo iam labcm con traxerat:ndv[ tulpa ex naturx corruptcla extenu~ et,fed vt totiui vita peccata accumulas, quofeuert~ etelî in/è danando,magis exorabilcntDeürcperiat. itfiautendfeniper expreßisverbispeccatorumre-^tßionepoflulantßniii ,ß tame diligenter expen-diinus quas Script ura refert eorie prcces,faciiequod. dico occurretyorandt animÜfumpfiße exfila Dei mi firtcordia, atq. itafimper exordiÜfecije ab eo pla-eadoiquiaß quisq^fuaconfcientiainterroget,tantu eieli vtaudeat familiariter curas fias apudDeum depünere,vt ad omneacceffum trepidet,ntfi mifiri-tordia (^venia fietus. Eli quide amp;nbsp;alia fiecialü co-fßiOtVbi pœnarü leu.etione optant,vt ßmiil or et pec eatafibi ignofii : ÿ/t abfirdu effet effeHii tollt veile, ^^anete eau fi. Cauendu enim ell, nefuit os agrotos ^»titeniur, qui de curandis tantu acctdentib.filtci., figt;radice ipfim merbi negUgat.C/eterùm praterfie ^’al; idam prafintis reattis confeßione, qua fideles ft» impetranda cuiusq^ culpa cfpœna venia fippU-eant,generalis illaprafitio, qua conciliâtprecibiu fauorem, nunquam omittenda elï: quia ntfi ingra-tttita tnifiricordiafundata nunquam Deum exora-iant.Offo referripdtell illudIohannis, Si confitea-^tirpeccatanoflra,fideliseitó-iufius,vtnobis re- tloh.i.t.» igt;iittat,f;i‘nos emundet ab omni iniquitate. Vnde pt eces fiib Lege fanguinis expiât ione coficrari opor-tnit,vt accepta effent, atq^ tta comonefiçretpopulut fie tat a honoris prsa'ogatiua indignu effe, donee àfiio

C A P. X X. 4?o I s s T t T V T. L I B. 111. inquinamentit purgatus .exfola Dei niifiricordif (onciperet precandt fiduciatn.

Quarta demum,vritaproßrati amp;nbsp;fubacti vcrii'^ humilitate, nihiloKinus certa Jpe exorandi ad 0‘ randum animemur. Ves quidem inßeciem contrit-riic,cum fenfu itifia vltionis Dei conitingsre certaiit fiduciam fauorù: qua tarnen inter (è optim'e eoti-tteniunt, fi proprijs malis opprejfosfiola Dei bomtas erigat. Sicutienim ante docuimus, pcenitentiain amp;fidemfiociasefieinfieparabili. vinculo fiiniul con-nexas, quarum tarnen altera nos ten et, altera eü-hilaratiitain precibiis mutubeas oecurrere oportet. At que hune confienfium paucis verbis expr:-füia.v » Dauid, Ego, inquit, in multitiidine bonitatb tua ingrediar domum tuaimadorabo in templofan-clitatis tua cum timoré. Fiduciam verb non intedi-go, qua fiolutam omni anxietuelinisfienfiu mentent fiuaui amp;nbsp;perfebla quiete demulceat. optimits tuint adinuocationem Deiftimulus fiincîisell,dH!n»e-cefiitate fiua difiridtifitmma irrequietudine vexan-tur, amp;nbsp;tantum non exanimantur in fieipfits, donee opportunefiides fiuccurrit. Ex vtroqueergoaffeSit emergat pij hominis oratio.Conuenit nempevtina-lis prafientibus ingemat, cér à nouis fitbi anxie ti-nieat-.tamen confugiatfimuladDeum,minime du-bitans quin auxiharem illc manum porrigere fd paratus. Islirumenimqu 'am diffidentia noflra iri-tetur DeHs,fipoficamus àfie quam non expeéîamnf beneficentiam. Itaqite nihil magis confientaneiim

frecationum natura, quant legeni hatte Hlis pra-fribt amp;nbsp;fiat ui ne t entere pr or um pant, fedfidem praeuntemfequatur.Adhocprincipium nos omnes lt;i^hrifliu vocat hac fententia, Dtco vobts j quacunq^ fetitis, crédité vos accepturos, amp;nbsp;euenient vobis.

Idem(ß-alibiconfirmat,Qificquidpetieritisinora- Maith.zi.v. bone credenies, cire. Deinde cian Deus fecunduni f'^ani cuiq^fidemfedaturiini toties affirmet, citra fidem nthil confequt nos pojfe innuit. Deniq^fides efl ’IU‘t tmpetrat quicquid orando conceditur. Id Jîbi

Celebrisilbt Patiltfententia,ad quant inftptdi fxxninesparuattendunr. Ou^modomuocabitquis- Rom.io. f!‘iniinquemnoncrediditl'quisauienicredei, mß ' • lt;mdierit ? Fides autem ex audit u, au Ut us ex verbo bei. Kunt precandi exord'uni exfidegradatim de-dttcens, aperte eontendit non poffe üeura abalijs Juicere inuocari, nißquibus Fuangelijpradicatione tlementia eius facilitas innotuerit, imbfami-Umterfuerit expofitâ.

Ilos tgitur defixi in ilia Pauli fententia h£reà~ ^gt;us, nonpoffe ab alß tnuocart Deum nißqui eins ^tfencorßarn exFuangelto cognitain habent, amp;nbsp;titmfibiparaiainejfecertbpcr/uafifunt. Spirittts Heb.4.v,„ fncius lubet nos adiré ad thronum cœlefiem cum fiducta vtgrattain cànfiquamur: amp;nbsp;quum alibi do-cet,tioshabere audaciam c^aditum in fidticiaper '*** flem chrißi. Hanc ergo obtinendt quod petinius fecuritatein f quam amp;nbsp;jua voce Domtntu mandat,

CAP.XX.48i 1 N s TI T VT. LIB. III. 'i teuere nos oportet. Voterat fimphci fidei nominlt; ejfe contentus: atqui non modo fiduciam addidit, fedeamquotpue inUruxtt libertatevelaudacia, Ff hac nota dtfierneret à nobis incredulos,qui DeutH promifcue quidem nobiscum orant,fcdfortuttb.W-moria porrb htc répétant leclores quod ante dixh mtnim'elabefa^tarifident,vbicum miferia,e^eßati( firdtum^ noflrarum agnitione conneüitur. Quaiir tumuis entm grautfeeler um mole premi fe vellaliO' rare fentiant fideles, nec modo rebus omnibus ïit' cuos qua fauorem conctliare apud Deum queanC fed oneratos multis noxis qua eum merit 0 formiilti’-bilem reddant: non tarnendefitnuntfeofferte,«(' que terr et eos bic fenfusquominusadip/ùm feco»' ferant : quando non altus ell ad eum ingreffus. ïli' j que enim inftituta edi oratio,qua nos arrogs^^' ! ter coram Deo efferamtu, aut quit quant nodtruut magno afltmemtis, fed quareatum noflrum confiß* arumnas nofiras apud Deum deploremtis : queiit^^ tnodum filq apud parentes famtliariter qtierd^ fuas deponunt.

Ac primo quidem orare nos iubens,ipfo praceptgt; 9 nos coarguit impia contumacia, nifi obfequtmuigt; îiihtl magts pracise mandari poter at quam quoi ïfil. S9v,st nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vfalmo : Inuoca me in die tribulationisgt;

Ouanquam huic pracepto adiungitur etiam pro^ mtffto,vt neceffe eh. Et fi enim pracepto obediendats fatentur omnes,maior tarnen pars refugeret Deun^ 'Mcantcm^ nifife exorabilem adeo^j obuium fitt pro*

De Mono perc. christi ôrat. ^Sjcap.'xx. promitteret. Ht) quidem duobtispoßtis, ctrtum efi qiiictinque tefgiuerßtntnrne reîlà adDeamveni-ont,non modo eße rebelles amp;nbsp;immorigeros, fed et-Mil 'mcreduhtatis conuinci : quia promißjonibus diffidunt. Qimre vbi quod fuuin eli exigit, cÿ* ad. parendt alacritatem nos animat,nulU funt tamße-tiofidubitandi colores qui nos excufent. Otucunqj

pißtui occurrunt tn Script uns tefltmonia qut-biis nobis pracipitur Dei inuocatio , totidem ante oculos noflros figuntur vexilla qua nobis fiduciant infiirent. Temeritatisefietprarumpere in Dei con-fieSlitni,nifi ipfe anteuerteret nos vocando. Itaque 'tiainnobisfuavocepatefacitt Dicamillis, Populus ^leusvosidicentnithi, TuDeusnofier. Videmusvt titltores fuos praueniat, velit^ fubfequi, ideo^ ti-»undum non ejfe,ne parum fiiatiis fithac melodia ^|'■alntpfedt^tat. InfigneprafertiniilludDei elogi-uiiinobisinnientemveniat,quofretioniniaobfia-(ulanullonegotiofiiperabtmus; TuDetu exaudiens^^^^'^^ ''quot;^* precationem .• ad te \fque oninis caro veniet. Quid tniiiiniagis amabile vel blandum quàm Deunt hoc

natura eins proprium quam fupplicum votis an-nuere ? Sic alibi Dauidgenerali doctrina fe inflruit: pf,i. j, r, Volnntatemtimentiumfiefaciet.ïmbhacinPfalmis \9. animaduertere licet, quafi abrupto oradi contextu tranfitum fiert nunc ad DPI potentiam ,nunc ad bonitatent, nunc ad fidcm promißtonum.

ÿideri poj/et intempefliue Dauidfententias ilhiiiii' feres,preces mutilas reddere:fcdvfu àr experiend^ compertum habentfideles,latjgttefcere ardorem fn/ adbibeant noua fomenta: ideo^mintme inter fd’ candumfitperuacua ell ram riatura Dei, qüàm vd' bi meditatio. Atq^tta exempla Dauidis infererei^^ pigeat qua languidos animos nouovigorereficié.i’'‘'.

ïoel poftqiiam de borribili qua infi'âbat (Uil Vaticinatus ell, memorabilem iUam fentctiMU ÏQt\.i.i.zi,fitbijcit: Quifquis inuocauerit nomen Domini,fd' uusertt-.quam feimttsptoprie adcurfum Ettati^d^

. (beltarè.Clamatipfeperlfaiam,înuocabitisme,à exaudtam vos. Imo antequam clametts,refigt;o»idgt;^ vobis. Boe quoq^ eodem honore alibi tot am E((kß; am communiter dignatur : ficuti ad omnia Chriß^ ffal S« V ts ^^^l’^‘fp^^ii^^l^-^i^^‘tuitadme,exaudiameiiH*' cumipfifumintribulationevteripiaeum.OuareU vfaa^s-yai ^uribus noftrk femper refonent ha voces, Própt id

Dominus omnibtis inuocantibusfe, inuocantibus in veritate. Item quas exiftia amp;loele citauimus:qiii‘ bus affirmât Deus fe intentum ejfe ad exaudienins preces,adeoq^obleliariquafigrati odor is facrifick’ vbi curasnollrasin ipfum conijcimus. Peftat vtti-libus inuitamehtispraditi, feiamus indefatiseft nobis materia ad exorandum : quando preces noltn tiuUo merito nituntur,fed tot a earum digiiitas df fifiet fundata ell in Dei promißtonibusgt; àtq^ ab eis pendet: Vtnequeindigeat aliafutura, nequefur^

De modo P E RC. christ ICRA T. 48; CAP. XX. fum hue veliliuc ciretunjpiciat. ïtai^ eum anintif nojlrwflatuendumefi, etiamfinon exeellimuipfiri fmciitate qux, laudatur in fanèlis Patnbtu , Pre^ fhetù, amp;nbsp;Apoflolii, quia tarnen commune efi nobif orandtpraceptum nbsp;nbsp;communùfidef .fiverboDei

nitmiur, nosinhoeiure eorumejjè focios: tantum Adfit cordisfinceritasydifilicentia noftri, humilitas amp;fidcs :nehjpocrifis noftraDei nomen fallaci in-»Dcatione profianet.non refiuet optimus Pater,quos tgt;on modo ad fie venire hort at ur, fed quibuficunq^ po-

modis folicitat. time iliaprecandi ratio Dauidif, ^»follicitus es Domine fieruo tuo : earn ob rem col- t-Sai». 7,». bgttanimum fieruus tuut inuenit quodoraret toram te. Nunc ergo Domine Deus Pater, tu cs ^tus, dr verba tua ver a erur.t. Loquutus es fieruo ttiodehis benefiicijs.incipe ergo,(^ fiae. Et omnesfi-^fulifiraelitiii,quoties fiefcederis recordatione mu-^‘untyfiatis declaratnon ejfietimide orasidunt.ybi l^eus tta prafieribitmihil validais ad pios omnifieru. f ulo liber andos, quamarmari bac cogitatione, non tfie eur vlla remora impediat,dum rnorem gerunt

'S Htc non vna obijcitur quafiio : nam Scriptura tefert votis quibusdam Deum morem gefiijfie ,qu£ tarnen ex animo minime fiedato vel compofito eru-

■ perant. lufta quidem de caujfia loathan incolas iviA.i.vAti I Sichern cladi qua poflea fittperuenit deuouerat : fied 1 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üh 3

tarnen feruore i'i’acHndia^gt;‘vltionisaccenßis, mt-rem execrationtgerens Deus, videtur impetus mitre ordmatos probate. Vnde colligi paffe vtdetur, quamuis ad verhiptafiriptum formata non fintprc-(es,effeblum tarnen confeqtit. 'Reffondeo ffingttlari-btu exemplis non aholeti perpétuant legem : deinde ffeciales interditm motus inditos paucis homittibue futffe, quibus filtum e^vt dißimilis tllorum effei atque vulgi ratio. Catcrùm vitraprogredt neceft elt.non femper placera Dco vota qtitbus anntitt : fed quatcnus ad exemplumperttnet, claris document palam fieri quod Scriptura docet, eum fcilieet nn-ferisfuccurrere, cly eoru exaudiregemitus qui iniii-fl'eaffliPli Opern eius implorant: ideoexequt dicia, dum ad eum furgunt inopum querimonic, quamuis indigna qua tantillum impetrent. Quot'e^ enim de impiorumfauitia, rapinis, violentia, Itbiib' tte, alitsque fceleribus panas fumens, compefe(gt;gt;^ audaciam, ryfurorem,tjrannicamquoque poten-tiam euertens, indigne oppreßis fe opem ferre tefi^' tus eli, qui tarnen incertum numen orandoa'éreiti rf»1,107. verberabant? Et Pfalmus vnus clar 'e docet, non ce-rere effepiupreces, qua tarnenfide in calunt nonpe-netrant. Colligit enim quas incredulis non minui quam pqs neceßitas extorqitet preces ex nature fenfu: quibiis tarnen Deum propitium effe ex euentit demonfltat. An quia tail facilitate gratae fibi eße tefietur l Imb vt fuam^nüféricqribam amplifier^

De MODO P ERC. CHRI STI GRAT. 487 CAP,X3f. veliüuflret hac circumftantia, quod ne incredulif quidem negantur fua. vota ; deinde vt probes fuos cultores ad orandum magis extimulet, dum vident frofanos emlatus non carere interdam proféra. Hoc modo diximas flexumfuijje 'DeumfiHa peeni-tentia Achab, vthoc documenteprobaretquamßt 3s. ° exorabilis erga /uos eleélos,vbi ad ipfum placandum vera affertur conuerfio. ideo^inPfalmocumlu-rf«« expoflulat, qubdexperti tpfum vêtis fuisfaci-dein.ad ingenij fui, peruicaciampaulo p'ofl reuerfi fint. Quqd etiam ex ludicum hifloria liquidbpatet, ^ttotiet falicet fleuerunt,etßfaUaceseranteorum btcrj/ma, fuiße tarnen ereptos ex hoßium manibüi. fgt;icut ergopromifcue Demfeiernßsum producit fu,gt; bonos amp;nbsp;malos : it a nee fletus eorum conte., tnnit quorum iußa e^ caufa,amp;auxilio digna arum fia. Dijficilior videtur eßequaßio de Abrahamoamp; Gen, Samuele: quorum alter nulle Dei verbe inflruclus fto Sodomttis, alter etiam contra manifeflam pro,, hibitionempro Saule orauit. Atquifolutio hac mo.. i.sam.n« deflis leiioribuSjVtßero,fatisfacjet,generalibusprin cipßfultos,qutbus iubet Deas indignos quoque mù fericordia profiquhnonprarfusfide caruiße, quam-uisinipfaßecießu^rataeosfuerit opinio. Neque tame hoc ad imitationem magis valere debet, quàm fancios exeufat: quos non inficior moduin exceßiße. QMrevbi non extatcertapromißio, conditione in~ ferpofitarogandusellDeus.

CAP. XX, 4SS luSTITVT. LIB. Ill-tjuodmandiifli:quia ad pctendum temporale beite^ fictttmjjtectalt oraciilo fetnflruilum ejje admonet-Hoc ettam notare operapretium edi,qua de qua-tuor recte orandi legtbus differui, non it a exn^ifinu-mo rigore,vtpreces repudtet Hens tn quibus non in-ucnit perfeHam vel fidem vel pcenttentiam, ynd cum zxlt ardor e votts^ rell'e compofitis.Maxim'e ff det dMitasvel imperfectiofidtltum preces vttiat, n 'iß fuccurreret Hei tndulgentta: fed nthd niiruin elîhuncdefeflumà Heo ignofci, qui aff erts docti-mentisfapefuos exercet,ac ß data operafidem co-rum velit extinguere. Hurißima eîihac tentatio, vbiclamarecoguntur fideles, Qupufq^ irafieris fit' perorationeferui tut?acfiprecesipfaHeum exi' cerbareiit. Sic quum dtcitlereinias, Exclufit DeM orattoneitt meam, non dubium ell yiolentapcrtut' bationefuiffe concaffum. Innumera eiusgeneris exempla occtirrunt in Scripturis, exqutbus patetff dem fandtorum fiepe mixtatn fuiffe dubitatiombue agitatam,vt credendo cirJperando aliquid tame infidelitatis proderent: fiedqwa non perueniiinl quo optandum ell,eo magis eniti eos oportet,vt (or-. yeliisvitijs propiiis tndtes ad perfect am orandi legem accédant, ac interea fienttre inquantamalo-rumprofunditate fint demerfi,quitntpfiisremedi}S nouos fibi morbos accerfunt, quando nuUaell oratio,quam non meritb faftidiqt Heus,nifiad macti-Lisconniueqt quibus omnesafferfafiunt, nbsp;Hacnon

■ doKcnt/edvt feipfis feuere cafligando contendant j fuperarehaç objiacfila:(^ijuafnuisomne^ yia^ob-

nihillt;iminus perrumpant, certb perfuafi,vtcun^ nonommbus remorù expeditifint,çonattis tarnen files Deoplacere, vota^ fua probari, modo contentant nitanturqub nonflatimpcrtingunt.

iietleflis Pater vt nospudore fimul amp;nbsp;metu exime-^et,fil!uni nobisfuumdonauitlefum Chriflum Tso- i.Tîm.a.v.j ^»nuni noftrum ; qui apudipftmi nobis ftaduoca-

amp; mediator. Atq^ hucomnino referri neceffe quicquid antehac de fide docuimus: quia promif-fieChrifium mediatorem nobis commendat.Haéler gt;i'is(inquit)nonpetijftisquicquainnominemeo:pe

accipietis. In illo die in nomine meopetet is, amp;ilt;s.v.2 ^quicq,dpetferitisfacid,vtglorificetur Pater in Fi iie.Et Paulus ait, Omnes Detjpmißiones in chrifto ^.cor-t.».

1 ftfitetiàdsr ame: idesi,confirmaturamp;implentur. zo iS Ac diligenter notanda edi circumfiantia tempo-i^it.dum Chnflusdifcipulosadfuam interfcßionem labet confugere,podtquamin(cclum afienderit, In itahora,inquit,petetis in nomine mco. Certtim ioh,i«.v.i» ^tttdemedl,abinitiononfutffe exaudit os quicumjj frecati funt,nifiElediatorisgratia.lîac rat tone in-fiitueratinLege Dcus,vt foins ßcerdos fandtuari-umingrcdicnsgefiaretinhumerisnominatribuum lfiael,(j-totidem antepetlus lapides pretiofosipo- ’

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hh s

pultts Mite procul fiaret in atrio, at^ inde Votafui coniungeret cumfacerdote.Qu^metiam hue valebat facrtficiam vt rata ejfentacfirmapreces. ïrgo ilia vmbrdtilù Legû eeremonia docuit areeri nos omnei à facie Dei, ideo^mediatore opus ejfe,quinomine noflroappareat, nosq^geflet in humeris, amp;peéiort aliîgatos teneatytin eiusperfona exaudiamur: deinde fangüinis ajperfionepreces mudari, quasahe-quinunquamfordibusvacuas ejfedtclum e^. Etvi-demusfancios,quum impetrare aliquid cuperenti J^emfuamin facrtficijs fundajfe : quiafeiebantvo-• rfai. 20. v.4 torum omniü ejfefanbiiones. Recordetur oblationii tuieÇinquitDauidholocMiftum tuu pingue red-dat.Uinccolligitur,Deum ab initiochrifii depreca-tioncfuijfe placatum, vt piorum vota fufeiperet^ Curergo nouam horam afitgnatchrifi:us,quainfi^^ nomine orare incipient difitpuli, nifi quia hacgti' tia, vt esihadieilluftrior, ita pltu commendatiouu apudnos meretur? Et hoc eodem fenfu paulo dixerat,Hailenusnonpetqfiis quicquam innevtii nemeoipetite.Nonqubdde M.ediatoris ofiicio nihd Hebi, lo. V. prorfus tenerent (cum his rudimentü imbuti ejfeid omnes ludai ')fed quia nondu m liquide cognouerat, chriflum fuo in ccelum afcenfu certiorem qtiaiii ante fore Rcclefiapatronum, Q^ominusexcufabild ell noftra prauitas,nifi tam inaftimabile beneficium quod nobispropriè deßinatum efl,vtr»q^(vt i-iunt) braebio ample^imur.

pE MODO P ERC. CHRISTI GRAT, 49t CAP. XX. '9 nbsp;nbsp;itavnttsflatuitur Mediator chrifitis,cuiits in- j.Tim.î.v.i

terceßione fropitius cß exorabilit nobif rcddattir ^ater. Quanquam interim amp;nbsp;fuafauclis intercef-fiones relinquimtur, quibus alij alierum faltttem ^^nittib int erfe Deo commendant, de quibus memi-^tt Apoflolus/ed tales qua ab vnica illa dependeant.

^uni ergo ilU quoque in Chrißi nomine fitint, altitd quam teftantur, neminem vdis omnino ftecibus,nifi chriflo intercedente,pojfe adiuuarif

Porrb merum e^l nugamentum quad balbutiunf ^^phifla, chriflum ejfe redemptionis Mediatorem, fideles autem interceßionis. Q^afiverb chriflus femporaria medtatione defunclus, aternam amp;nbsp;nu-H^am intermorituram ad ßeruos ßuos reiecertt. ^tqui longe aliter Scriptura.nam quum dicit Iohannes, St quispeccauerit, aduocattimnos habere ^pudPatrem, Chriflum leßum :an patronum olim ttobisfuiffe inteüigit ,acnon potius perpetuam lüi interceßionemaßignatlQMd, quod Paulusßeden- Rom.s.v.?» temad Patris dextram etiampro nobis intercedere.

t7 Summa hac flt, quum Scriptura in Dei cultu hoc nobisßummum caput commendet, vt eum in-uocemtis ( flcuti pollhabitis omnibus ßacrificijs d nobis hoc pietatis officium exigit ) non flne ma-nifeflo ßacrilegio orationem ad alios dirigi. Vn- ppj de etiam in Pfalmo dicitur, Si expandimus n Wanusnoflras adDeumaltenum ,nónne DETS

reqtiiretißa? Deinde cum Deus non nifi exfideve- ’ lit inuocari, lt;ir diferte adatnußtm verbifui oratio-nesformari iubeat : deniq^ cum fides in verbofunda ta,fitreäisorationis mater:fttnulacàverbo defle-llitur, orationeadulterarinecejfe ell.Atq^iaoften-su ellfi confiilitiir tot a Scriptura, illic hunc honore foil Deo vindicari. O^odad interceßtonis munusper tinet,etiam videmus Chrifiiopeculiare eße, necvlla Deo grata effe precationem nifiquam Mediator ille fanäificat. Ac tarnet ft fideles vitro citroq^ preces apudDeum pro fratribus offerunt, hoc nihilvnid Chrifii interceßioni derogate oftendmus: quiao-mnes fimul ea fubnixi tarn fe quam alios Deo coin-mendant. Adhac infiite hoc trahitur ad mortuoSf quibiu nufqua legtmus mandatum eße vtpro nob« or ent. Sap'e nos Scriptura hortatur ad mutuas liH-ius oßicq vices : de mortuis nef Haba quidem. Fro-indead huncerrorem damnandum fufficit vnaiU^ ratio, exordium rite orandi nafci exfide, fidem verb eße ex auditu verbi Dei, vbi nulla fi£litia inter-» ceßionis mentio : quia fernere patronos fibiafcitid fuperflitio,qui diuinitus dati non er ant.Nam quttnt mult is precandi formis referta fit Scriptura,nul-lum reperitur exemplum hums aduocationis fine qua in Papatu nulla creditur eße oratio, Adhac fu-perflitionem hanc confrat ex dißidentia natam eße: quia vel Chrifro deprecatore contenti non fuerintt veleum omninofrohauertnt hac iaude. Atquehoe pofreriusex eortim impudentia facile coarguitur:

■/]uia non alio validiori argumento piignant, opus nobts ejjefanitoru patrociiito, quam dum obijctunt nos effe indignasfamiliari ad Deum accejjit. Qtiod nosvertßimumquidem ejje fatemur ,fed inde coUi-gmus,nthileos Chrifto reliquumfacere qui pro ni-hilo ducunt eins interceßionem,niß accédant Georgius aut llippoljtut,aut fimiles larüa.

Etß autem oratio proprie ad vota amp;nbsp;preces re-ftringitur^ tanta eîitanieninterpetitionem amp;gra tiarum ablionem aßinitas,vt commodeßb nomine 'tno comprehendi queant. ïtaque duos iflas partes fimulcomplexuseiiDauid: înuocameindieneceß fit at is : eruam te, cß glorifie abis me.Vtrumq.j nobü^^^^^°''''^‘ tentinenterinvßueß'enonabs re pracipit Scripiu-ta: tant am enim noftram eße iiiopiam alibi dixi-tnu5,resverb ipßa clamat tot ac tantù nos anguftijs indique vrgeri ac premi ,vt ßtisfit catifie omnibus tttr aßidue gemanteßßußirentadDeiim.lnßacri-ficioautem laudis amp;nbsp;gratiarttm aétionis nutla eße poteli fine ßcelerd interruptio: quando non ceßat l^eusaliaalijs beneficia tumulare, vtnosquamuis lentosacpigros,ad grahtudinem cogat. Denique tanta ac tarn eßiißa benefiaitorum eiuslargitasnos pen'e obruit.tot ac tarn ingentia eius miracula,qua-qua verfumßebles,cernun tur,vt nunquam défit no bis laudis gratiarum^ aäionis argumentum tnateria. At^, vthacplaniiis aliquanto explicen-tur,quum fic in Deo ßes omnes opes^^ noflra fita fint (quod iam anteaßatüprabatum eü) vt nequt

nos,ne^ni}ftra ojnn'taprojpsrcbabcre nißeins bent dtäionepoßinjue:aßidue nos ei noflraq^ omnia oportet cÖmendemus.Deinde quicejuiddeliberannis ,lo-^utmur,agimus,fub eins manuac voluntate^fiebJpe tlenique auxtlq eins deltberemus » loquamur, aga-ÎI. v.i »2a^, Omnesenimà T)eo maledictipronunciantnr, qui Jut alteriiisve cuiußiam fiducia, confilia aß-■tantaeflatuunt,qui extra eins voluntatem, tpfio^ ■non inttoeato, quicquam moliuntur,autinchoare t entant.Et quttm iani aliquot les dictumfit, iußo e-nm honore ajjici,vbi bonorum omnium author a^nt , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcitur : inde confiequitiir,fic ex manu eius fiu/cißten-

da ejfie illa omnia, vt aßiduagratiarum abtionepm-fiequamur:nullam^ejfieiuflamrationem qua eins beneficia vfiurpemus, qua non aliofineab eius larßi-täte nobisprofluitnt acproueniunt, nifi etiam in e-ius laude confitenda amp;gratijs agedis aßiduiJitntU’ x.Tjin. ,v.j Paulus enim,dum teflatur per verbum oratim nem ßanblificari, jimuhnnuit ,fine verbo nbsp;nbsp;ora-

tione mintmeßanctaamp;pura nobis efije,per verhunt ßctlicetfidem metonymice intelligens. Proinde eh-vl'al.^o.v.^S‘^’^f^’'tgt;auid, dumpercepta Domini liberalitate, datumfibitn os canticumnouumpr£dicat:quofici-Itcet innutt,malignum ejfie fiilentitim, fi quod eius Iteneficiu fine Laude praterimus:quumtoties bene-dicendi materiam nobis exfnbeat quoties benefia-cit. Eanc legem Dattid generaliter pijs omnibus PfiLiid.v, praficribit. Qiiid rependam Domino (inquitj)pro

r I /•, I , nbsp;nbsp;nbsp;/■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfal.icó. V.

Ecciejia alto Pjalmo,Saliiosfacnos Deus noficr, vt ■tofiteantur nomint tuo, ó'gloriemur ist laude tua. ltem,ReJ^exitadprecem folttarif ,amp;non ceittem-ll^'^' pfitpreces eorum. Scribiturbocadgenerationem fofleram,^ populus créât us laudabitDominuniyt annuncient in Sion laudem eius, amp;nbsp;nomen eius in letufaleni, Nee modb lingua praconium ßbi vencb-tant Det beneficia,fed am or entfibi naturaliter con-tiliant. Dilext(tnquitDauid)(juiaexaud^tDomi-flits vocemdeprecationis mea. Item alibi qua fen-fit at auxtba recitans ,Dtligant te Deus fortitudo niea. Nee veto vnquam placebunt Deo laudes qua 'f-* »on fluent ex hoc dulcedine amor is. Quinetiam tenendum ell illud Pauli, vota omniaperuerfa amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

iicenim loquitur, In omni oratione (inquitob- * fiecratione cumgrattarum aäiene pettttones vefira mnotefiant apud Deum.

îHam quta multos impellit morofitas, tadi-»»t, impatientia, dolorts acerbitas, amp;nbsp;metus, orando obmurmurent, tubet it a tempetariaf.

feltus, vt fideles, antequam adepti fint quod cupiMit, hilar iter nibilominus benedicant DEO, Quod fi hac copula in rebus fere contrarijs vigere debet, eo fancliore vinculo nos obfirin-git DEV Sad canendas fuas laudes, quoties nos vo-torum compotes facit. Sicuti autem docuimus

Cimßiinterceßione confecrari noßroipreces, qui ahoqutpollutis.elßent,ita Apoßohis, iubens nos pef Heb.ij.v.ii Chrißum offerre hoßtam laudü, nobis ad celebratie dum Del nomen os nonßitis pur Um eße admonet,M‘ fi intercédât Chrtßißicerdotiunii

Hacautemorandiaßiduitas etß prafertimpró' prias acpriuat as cuiusq^refpicit ,nonnihil tarne ai publicasquoqueEcclcßa or at tones pertinet. VM' quaq^ emm Iccleßa, cumßibindeadfiequentiorerii precationum vßsmße extmulare, tum matore ab-qua neceßitate admonita acriore ßudio ßa^rare debet. De per feuerantia autem,qua multam eut» aßiduitateaffinitatem habet, erit circafinem diceH dl locus. Porrb hac nihil ad Ca,TjoMyla,ti, qiU inter-VtiK.e.ü.-j nobischriflus voluit: nonenimdtu,nèt[ripe,necmulto cum affe^lu infißere precibus vetat'-fednealiquid a Deo ext or quere nos poße confiiii-' mus,garrula loquacitate eius aures obtundendo. ac fihumano more perfuadendusforet. Q^ndovit^ hune eße orationisfeopum iampriits didtum eîlitl ereéti in Dciim animi ferantur, tumadconfeßt^-nem laudis,tum ad opem implorandam:ex eo inteh iigere licet primas eius partes in mente draninto poßtas effeivelpotius orationemipfam effe proprK interioris cordis affedlum,qui apud Deum cordimii ferutatorem effunditur cß exponitur. QUamobretn (Vt iam dillum eH: J cceleßis magtßer quuni optis mam orandi legem ferre vellet,iußit intrare in cu-’*■ biculum,ibiq^oßioclaufoorarePatremnoßrumin abfeon*

De modo per C, CHRISTt GRAT. 4Ç7 C A P. XX. '»büond.toyt Pater naßer qui cH inabfiondito tlài exaudiat.Namvbiab h/pOintarum exempla abs-^raxit, qui ambitioßi preCum aflentations haini~ ttum fauorem captabant,firnHlddijcit quidfit me. litu: intrare (cilicet cubiculain amp;nbsp;tlaufo ofiia ibi Or are. nbsp;nbsp;Qtebus verbit ( vt ej^a interpretor ) fecef.

futtt,quinaseo iuuet vttotacagitatiane incarna, flrum defcendamus amp;nbsp;in^^redtamur pemtus ,qute. l'été nos docuit:propinquum nobü Deum animi affe ilibuspromittens,luius templa ejfie debent corpora tioflra.Neque enim negate voluit qtiinalijs quaque iocis or are expédiât : fed efie quiddam fecretum o-fiendit orationem, qtu amp;nbsp;in animo potißimum lo. (atafit, ôquot; eitis tranquillitatem, procul omnibus (urartim turbis ,requirat. Intérim verb,quemad. itiodum neqiie in media hominumtiitba.fiquando itatulerat occafio,à precando abflinebat: fie nos in lotis omnibus, qu bus opusfuerit, tullamus puras '«Tjn.i-v» inanus. Atque adeo fiic habendumell,quisquis in facro piorum conuentu orare detreâat, tiefcire quid fit orafe fieorfium, Velin recejfiu, Vel domi.Rur. fus, quifiolus amp;nbsp;prniatim orare ncgligit,quantum, uis fiedulà jrequentet cxtuspubhcos, ventofias tan. titmpreccs ilhc conetpere: qu ia plus hominum opi. nionidefiertquàmarcano Dei iudicio.lnterea, ne co témptui ejfient communes EcClefiiapreCes easfitlen. didis elogijS olim D E T 5 ornauit:prafirtimvbi timplumvocauitdomumorationis. It^am

puam cultus fu t partem hac voce docuit ejfe pre^ ; candi officium : atq^ vt in eo fe fideles vno confenffi exerceront, inflar vexilli ereilum illis fuiffie tern- j îfilsjTz plum. Additaetiam fuitinfignispromifitoiTeeX'

peélat Deus, laus tn Sion : amp;nbsp;tibi votum reddetuh Quibus verbis admonet Propheta, nunquam irritai effie Ecclefia fuapreces: quia Deus populo fuo fempd canendimateriamcumgaudio fuppedttat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fuo edicit.fic templapublica ipfisperagendis de- J fitnata eJfe oportet : vbi qui orationem cum Dei ƒ nbsp;nbsp;।

pulocommunicare reffiuunt, non ePi quod ifto pre- । textti abutantur,cubtculHmfe ingredi, quo Domi- r ntmandatopareant.llleenimqui pollicetur fe f-Matt. 1». V. ^uriimqutcquid duo aut tres petiertnt in nornim I IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuo congregati,palam concept as precesfe mtmme i

affiernari tefiatur-.modbfacejfatoflentatioamp;hiP ‘ mana gloriola attctipium, mod'o adfit fincerttii veraqtie affeittoqua in cordis arcano habit et.

Hinc praterea plusquam darum di, neque vo-l^ cem,neque cantum ( fi in oratione intercédanti habere quicquam momenti, aut hilum proficere apud D E V M, nifi ex alto cordis affeclu prr fecla. Quin eins iram aduerfus nos prouocant, fi 'efummis duntaxat labris tfr gutture exeunt' ' quando id ePl facrofanito eins nomine abutiificu- I Ifa, 2),7. n tiexiftiaverbiselicimus. Populus (inquit) ifieap- I propinquat mihi ore fuo, nbsp;nbsp;labqs fuis me honorât:

De MODO PER C. CHRISTI GRAT. 495» CAP.X» (trautemeorumlongeeHame:amp; timuerunt me mandataamp;doctrinahominum. Vropterea eccefa-ctani in populo hoc miraculum grande d^ßupen-dum:pertbit enim fapientia d fapientibus eorum, prudent tafentorum euanefiet. Ne^ tarnen vocem mit cantum htc dattihamus, quin potius valde com-mendainus, modo animi affectum comitentur,

1 CanendiverbtnEcclefiii ritum(vtidquoque 1* : nbsp;nbsp;nbsp;obiter dicam) non modo vetuflißimum effe confiât,

fid Apofiolii quoque in vfiifuijfi, exillis Pault verbis colligere licet, Canamffirttu, canam cß mente. i.cot.i4. v, Ergo mhil dubium quin fancltßtmum fit ac falu- ” berrimum infiitutum. Qt^madmodum rurßis,qui-cunque ad fiuauitatem duntaxat auriumque oble-blatiotie compoßti fimt cantus,nec Pccleßa matefia tedecent,necpeond ßummopere dißtlicere poßunt.

Corporis geßus in precatione obfiruari ßoliti (quälesfuntgeniculatio, cß capitis detebtio) exer-citiaßint,quibus ad matorem Dei venerationem aß furgere conamur,

1 ƒ4 îdunccertiororandi non modo ratio, fed form A quoque (pß dtfeenda etl : Praferipfit enim nobisfor» nuld, qua velut in tabula^ppofuit quiequid à fe ex-petere licet.quicquidin rem noßram cdducit,quic»

I quidpoßulare neCeffe etl. Ex qua eins benignitate i magnum confolationis frubtum perctptmtis, qubd 1 nihil abfiir dum,nihil alienum aut importunum,ni-i hildenique non Uli acceptum poßularenos intelli-^iiniu, qui pene exeiusorerogamus.

Exod.Jî.T.

Koin.$.v-3

Uxc orandi feu forma ,feu régula, fex petitioni-busconßttutaell. Tarnet fi autem eiufinodi ell to-ta oratto, vt vbitjuegloriaDei ratio inprimü haben da fit: priores tarnen tres petitiones Dei gloria pe^ (uliariter defiinau funt : quam folam in tlln intueri nos oportet, nuÜo cotnmodi nofiri (vt a- , iunt) refiettu. Tresreliqua nofiricuramgerant, ac proprie ^s ejua ex vfu noftrofunt poflulandis afii-gnata. Vt quuni nomen Dei fanilificari petimtis, quiaprobare vult Deiisgrati'sne anfie mercedis metara nobis,(ir colatur, nihil turn denoflrocotn-snodo cogitandum efl: fed eius gloria nobù propo- * nenda eli, quant intentis oculis vnam intueaniiif: nee aliter in reliquii huiufinodi precibus nosafft' clos efiefaseÜ, Atque hoc quidem ipfiim nobis in magnum comrnodum cedit, quod dum ita vt peti- | »71« fan{iificatur,fit etiam noftra vicifiim fanblifi^ catio. Sedad huiufinodi vtiUtatem ocuU nofiri (v( dillum eTl) connitiere ac quodamntodo cacutire debent,ne in ipfam omnino refiiciant. Vtft omnisfies ■ priuati noflri boni pracifa effet,hac tarnenfanét ff nbsp;nbsp;'

catio, alia qua ad Deigloriampertinent, à nobis optari^prectbtupoftularinondefinant. Vt inex-emplis M.ofis amp;nbsp;Paulifieilatur, quibus graue non fuit mentes (p- oculos a feipfis auertere,ac vehenien nbsp;nbsp;i

tiincenfo^z.elofuumipforum interitam expete- I re, vt velfito difiendto gloriam amp;nbsp;regnum Dei j promouerent. P^urfumquumpanemnofirumquo- I tidianuin

De MODO PERC. CHRISTI GRAT. SOtCAP.XJC. ftdianÜttobii äan petimus : tametfi optemus quod nofirt commodt, tarnen htc quoque Dei glonam quarerepraferttm debcmus, vt nepetttttrtquidem fimus,nifi in eins glortarn vergüt, ütmc ad ipjam orationii ennrrationem aggrediainnr.

Vrimiim in ipfi limine occurrit quod antea di^ ^intus,otnnetndnobtsorationemojjerri DEO non

*l‘ter debere quam in ckrifii nomtne.Namexquo Mattem vocamus DEV M, nomen certe Chtißipra-^^ndimus : qua enim fiducia Dejtm aliquuPatreni ^ominaret!' quis hue temeritatis prorumperet, fibi vfurparet honorem filij Dei, mfi in Chriflo *doj)tati eßemiu in fiUosg^ratia l Q^madmodum Iohannes ait dut am eße potefiatem ijs qui credunt »I nomen ynigeniti Filq Dei, vtfilij Det ipßquoque ß^nt. itaque amp;nbsp;Pattern ß; noßrftm appellat,amp; fieànobùvocarivult:hac tanta nominùfitauita.

, omni nos diffidentia eximens, quando nullus a~ hbt maioris amorisaffeblusquàm in Pâtre reperiri poßit. ipßtis verb charitas t.anto erga nos maior ftafiantior^eüomniparentum noßrorum chari-^ate, quantoipfiomneshommes bomtate ^mifie-^icordiafiuperat : vt fi quotquot in terra funt patres ,omnt paterna pietatis fienfii exuti,filtos de-ßituerent:ipfie nobis nunquam defuturus fit:quo-

x. 'oh 3 v.i «MW fe ipfum negare non pote^. Habemtu enîm JO v.'fi promiffum. Si vos, quum malt fitis,noflis bo-î.Tin.î.v. nadarefilijsveflristquanto magisPater vêfterqui Aia't 7 V U e^tlltem apud Prophetam, PotéHne ma-jf»,4S'.v.i5 ter obïtuifctfiliorum ? Etfi obhuifcatur,egotamen nonobliiiifiar tut,

Kec caufemur, nos meritbtimidos reddipec-l^ cat or um confite Ata, qua Patreni, quamuis dementem ac manfitetum, tarnen nobis offenfîim quottdie oeddant. Nam paterna manfnctudtnis exubeianttam nobù in parabola pingit ac repra-paterfilium, qui ab eo fe alienatierat, quifiibftanttam et us dtfiolute prodegerat, qtà mo-d.s omnibusgrauiterineum deliquerat,obtiijsvl-nis ampledttur-.nec expedat donee verbis ventant poflulet,fedipfi antetiertit, redeuntem eminusa-gnofiit, vitro Hli occurrit ,folatur, in gratiam re-etpit. Hoc enim tanta manfuetudinis exemplum in homine fiedandum proponens, docere nos voluit, quàmeffufiorem expedare debeamits à fe gt;nbsp;non modo pâtre,fid patrum omniu longe optimo ae clementifiimo : quamuis ingrati, rebelles acint-probt filq : modo tarnen in eins mifiricordtam nos conijciamus. Ac quo certiorem fidemfaceret fe huiufmodi Patrem nobis efie,fi Chrifiianifumus, non modo Pater, fid nomtnatim nofter did voluit. Verum quta tantam fauoris immenßtatem non fapiuntCordts noftriangufiia,non modo adoptionis pigni^

De MODO PERc. CHRISTI ORAT. ÿoyCAP.XX. pignia amp;nbsp;arrha nobù chrtflus eü,fed eiuflem ad- g«i. . opttonis teflem nobd dat S pint uni, per (jiieni libéra (ir fonoravoce clamare licet Abba Pater. Ouoti-

spfo nieminerimus, vt correéta noflra timiditate l^piritum ilium magnanimitatis ducem ad astda-^erorandum praficiat.

Qupdautem non it a inflituiniur,vtfuum quüq^ putrem peculiar it er nominet,fed pot tus vt noflrum tn commune omnes vocemus : ex eo admonemur, quantum fraternit. dtleclionis affeilum inter nos tntercedere oporteat, qui tails pair is, eodem mifle-ticordia gr.atuita liberalitatis iure, parit erflu-tnusfilq.

Nam fl vnus omnibus nobis communis ePl pater, dquoprouenit quicquid omnino boni obttn-gere nobis pot ePl : nihil inter nos diuifum efle decet, quod nan magna animialacn fate parafi flimus alter alten communisare, quantum vfus poflulat.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipfnmefle incoelis. Ex quo non

prottnus ratiocinandum ePi, ipflim coeli ctrcumfe-rentia inclufum. Stquidem amp;nbsp;Solomon confitetur ,.y, cœlos cœlorum eumcapere non pofle. Ver um quia 37 rt/iTgr inenarrabtle eiusgloriam mes noflraprofita craflitie conctpere non poterat, nobis per ccelum

i defignata ePi, quo nihil auguflius aut maieflate plenius flub afleclum noflrum venirepotePl.

CAP. XX, 504 I N S TI TVT. L Ï B. T t I* hendunffinfm noßri,aj}igere tlltcfilent:extraigt;nt-nein locum Deusfiatuituryt dum qturere volumiu tpßtm,fiipra omnem corporis (!^animlt;s, fenfumat-tollamur, Deinde quodfiliumeius locatur in exits, ex mundi gubernatione nos commonefiert decet, non fiuftru ad cum nos venire qui prafenti curaßon te occurrit,

Prima petitie eslyVt fändihcetiir Dei no-men. Etenimquia indignefiiaDecfanélitaseri^ piturinterris,fi earn aßerere nobis non datur,[altem iubemur e:us curain votis [i cipere. Summa ergo esl,vt opteinus [uum haben Deo honorem quo dgnus elt,vtnunqu im dei;[o loquantur velcogt-tenthoininis finefummaveneratione: (ui opponi-fiirprofanatgt;o,qu£[en:perntmium in mundo vulgaris fuit,vthodie adhiic grajfatur. Atquehmepe-titionis neceßitas,quani,ßmediocris inter nos pittas vigeret,ßiperuacuameßi deeebat. QuodßDei nomini fuaconßat [anclitas, vbiabaltjs omnibus [egregatum meramgloriamßirat : hic non tantum petere iubemur, vt Deus [acrum lUud nomen ab 0-mni contemptu tgnominia vindicet,[ed etiaiti Vt ad eius reuerentiam [ubigat totum huma-num genus, lam quum DEVS partim doclnna, partim operibus [e nobis manifeßet, non aliter a nobis fandificatur quam fi vtraque in parte tribuamus ei quod[uum ell, at-que ita quicquid ab ipfo profeliumertt amplexe.

De modo PERC. CHRISTI CRAT. f05 C A j, »Bttr : nec laudem fuam apud nos minus obti~ neat eins feueritas ijuàm dementia : quando in multiplici operum diuerßtate p^loria fua notas in-fcidpßt, qua conßeßionem laudts mérita ex omnibus Unguis elictat. it a ßet vt Scriptura iuflam apud nos autboritatem obtineat, nec vllus euentus impe-diat benediétionem quam Deus in toto gubernatio-nis mundi curß meretuir, ‘ Secundapetitio, Vt adueniat rcgnum Dei. Etfiregni hums deßnitioante à nobispoßta eSl, bre-U'ternunc répéta, Deum regnare vbi homines tam fui abnegatione quant mundi terrena^ vita con-teniptu mills iuflitia ße addicunt, vt ad cocleßem fit am aßirent. It a dua ßunt huius regni partes: al. fera vtDeusprauas omnes carnis cupiditates, qua furmatim contra eum belligerantur, Spiritus ßi firtute carrigat: deinde,vtßcnßus omnes noflros for. nietadtmperq fut abfequium, ltaq,nonalij legiti. tnum ordinem tenent in haçprece, niß qui àßeipßs incipiunt, nenipe vtpurgentur corruptelis omnibus qua tranquillum regni Detßatumperturbattt, purttatem inßciunt. lam e^tiia verbum Dei inßar fieptri regq eil, precari htc iubemur, vt omntum tnentes^ cordavoluntariaeius obedientia fubijci. nt.Qupdfitybi arcano Spiritus fuitnflindu effica. dam verbi ßuiexerit, vt emineat in quo meretur gradu honoris. Poflea ad impios defeendere conue-nit ,qui peruicaciter^ deßeratofurore eius imperia leßßunt, Pegnum ergo ßsum erigit Deus totum

mundum humiliando ,feddtuerßs modu : quia alis-rum lafiiuias domat ,aliorum indotnttam fuperbi-am frangit. Id quotidie fieri optandum efl, vtßbi Deus Eecleflas coUigat ex omnibus mundt plagis : caf numeropropageratq, augeat, donisfltis locupletet, legitimu in Ulis ordineflabiliat : ex oppofitto profler- ■■ nat omnes pura, doclrina amp;nbsp;religionis hofles ,difltpet eorum confilta,conatus deijctat. Vnde apparet non fruflra nobù pracipi fludittm quotidiani progrefiiis: j nunqttam tarn bene agitur cum rebus bumanis, vt difiuflis purgatis^ vitiorum fiordibus plena flo- ' reat ac vigeat integritas. Elenttudo autem eiusad i-Coi ij T vltimumChrifliaduentamprotenditur: quoEau-ii. ' lusDeum omnia inomnibusforedocet.

Tertia petitio ell,y tfixt voluntas Dei inter /S raficutiincœlo. Quod tametfl à regno eius de-pendet,neqjab eopotefldiflungt,nonfruflratamen feorfum additur propter noflram rudttatem, qua nonfacile vel flattm apprehendit quidfit, Deuni in inundo regnare. Hoc ergo exegettcefumereabfur-dum non erit : tunc Deum fore regent tn mundo,vbi nbsp;nbsp;:

fe omnes eius voluntati fubijcient. Porr'o non agt- 1 tur htc de arcana etus voluntate , qua omnia moderat ur nbsp;nbsp;tn fuumfinem deflinat.

Quamuis enim tumultuose Satan amp;nbsp;homines ' contra ipfum ferantur, nouit tarnen incomprehen-ftbili fuo confiUo non foCum fleblere eorum impetus, fed in ordinem agere,vtper eos faciatquod decreuit.

Sed btc notattir alia Dei voluntas, nempe cui re-Jjiondet voluntarium obfequium : ideo^ nomina-tim confertiir cxlum terra: quiaAngelivtinPfal- Pf.ioj v.jo niodtcitttr, ßsonte obediunt Deo, amp;nbsp;tnt ent i funtad txequenda eius iuffa. lubemur ergo optare,ficiit inccelo nil gerit iir nifi ex Dei nutti, placide^ An~ geliadoninem re^itudinem contpojiti fiint, fie Serrant, omni contumacia amp;prauitate extinâa, f iufinodiimperiofiibigi-.infimma, ne quid ex no-, lgt;is velinius ipfi, fed vt Spiritus eius corda nolira gubernet, quo intus docente difcamus amare qua fl placent, odtjfe verb qua dtflicent.

Vnde hoc quoque fequitur, vt quicunque eius Voluntati repugnant affeclus, eos vanos amp;nbsp;irri, ilt;)s reddat. En prima tria capita precationis, in qiiibus pofiendis folam Dei gloriam pra oculis ha~, here conuenit, omiJJ'a noflrt ratione, nec feclata yilla noflra vtilitate : qua tametfi larga inde nobis prouenit,htc tarnen à nobis quarenda non ell,

Hac autem omnia quanuis nec cogitantibus, nec fptantibus, necpetentibus nobis ,/iio nihilominus tempore euenire oporteat, optanda tarnen amp;nbsp;po. fcenda nobis funt. Id^ facere non leue operapre-tium eH, vt fic nos feriios ejfe ac filios Dei tefle-mur profiteamur , eius honori (quod Domino Patrique debetur) quantum in nobis eßßudentes, Vere^ pendus addilti.

C A P- X X. ioi I N s T I T V T, 11 B. 11 î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Sequitur pars orationis fecunda, in qua ad no- j firas vtilitates defiendimus : non quidem vtgloriit । j.cot. lo.v. D« valere iufja ( qua teße Paulo etiam in cibo amp;nbsp;»»• fotußeäanda ell) tantum quaramus quod nobis expcdit: fed hoc difcrtmen effe adtnonuimus, quod Deus peculiariter tria vota fibt vindicans, nos adfe totosrapit ,vt pietatem noßram hoc modo probet. Deindeconcedit etiam commodunoßrisproßicere, hac tarnen lege, nequidnobis expetamus nißtnilium finem,vt, quacumj^ nobis confert beneficia, gloriam eins illuflrent: quianihtlaquius ell quant nos eiviueres^mori.Catirùm hacingenereomnia, j qutbus corporis vfus fub dementis huius mundi inü-get, à Deopetimus: non modo quo alamur ac vefiia- nbsp;nbsp;(

mur, verùm etiam quicquid nobis conducere ipfie proßicit, vtpanem nofirum in pace comedamus.

breuiter nos in eius curam tradimus, acproui-dentia committimus, vt nospafiat,foueat, fer net. îJon enim dedignatur optimus Pater corpus etiant noßrum in fidem ac cußodiam fuamfufcipere, vt fidem noßram minutis iflis in rebus exercent : dum ab eoomniavfq^admicampanis, amp;guttam aqua expdlamus. Etßautem peccatorum remißiolon^ pluris ell quam alimenta corporis, quod tarnen in-ferius erat, priore loco pofuit chrißus, vt nos ad re-liquas duas petitionesgradatim eucher et, qua propria funtcoeleßis vita: inquo tarditati nollracon- nbsp;nbsp;I

DemODOPERC. CHRISTI ORATi $09 CAP.XX. gnatur caleftis Pater, neque artilms illicitif lucrum captemus. Interea tenendue^,nofirunifieri dona~ tionis titulo,quia nee induflria, nee labor, nee ma-fnti noflra(vtdieiturapudMofien)nobùperfequie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7*

quant acqutrïit, niji adfit Dei benedictio:im'o ne pa-^if quidem eopia nobis tantilluni profieeret, nifii di-gt;tinitus in altmentum verteretur. Aeproinde nomi-^us diuitibus qudm egenis necefidria efl hac Dei li-l'eralitas : quta plenis eellis amp;nbsp;horreis aridi amp;nbsp;P4-‘ui deficerent,nifitper eiusgratiam pane fuo filteren ^ur. Partieula hodie quotidie, rr eii apud ^ltcrum Puangeliftam : item epitheton quotidia-ni ,franum inq'eiunt immodtea rerumpluxarum cupidttati, nobis debiranoftra/^aa fetittone, amp;proxima, breuiter amplexus efl Chri-fiiisquiequidadeeeleflemvitamfaeit : quemadmo-duiii his tantum dtiobus membris eonflat fltirituale fadus quod Deus in falutem Peelefia fiua pepigit, leges meas inficribam eordtbus ipfiorum, amp;propi-tins ero eorum iniquitati. Die a remißionepeeeato-rtitn chriflus incipit, deinde mox adtunget feeun-dam gratiam, vt nos Spiritus flut virtute tueatur Deus eß auxiliofuflmeat, vtinuiüi flemiis contra omnestentationcs. Peccatavero débita nuncupat, qubd eorum pœnam debemus, nee fiatisfiacere vllo niodo poffemus, nift hae remißionefiolueremur,quit venta eligratuita mtfiericordia eius, quum tpfie hbe-, raltter hae débita expungit,nullumànobispreti-,

««J accipiens: fed fua ipfius mtfemordta fib't fatû-‘ S.Ó J v.24.Chriflo , qui femel in compenfttionetn feipfumtradidit.l^aq^ qui fuis aut aliorum meritù Vide fnpra Dco fatisfiefi coufidunt, * hù^ fitisfacltonibm peccatorum remifionem penfù ac redimi, bud gratuita condonationi minime communicant : Al dum in banc formam Deum inuocant,nibtl Aliui quàmin fuam accufttionem fubfcribunt,adeoq^dA‘ mnationem obfignantfuo ipforum teflimoniofaten' tur enim fe debitores nifi remifionic beneficia fal^ uantur, quam tarnen non acciptunt, fed magis re-Jpuunt, dum fua mérita aC fatùfaphones Deo ob-trudutit : fie enim non eius mifericordiam implorant,fid iitdiciÜ appellant. Optandumquidem efi, atq^ etiam enixe laborandum, vt omnibus officqtto-firi numerii defunlti, vereapud Deum nobis gratu-lemur nos efiepurosab omnimacula:fedquiaDca placetpaulatim fuam tn nobis imaginem refingerCi vtfemper altquid contagionis in carne noflrarefi-deat,remedtum minime negligendumfuit. Poftre-mb obferuandumeft,non banc conditionem ideoad-qci vtremittat nobis,ficut debitoribusnofiris remit timus,propterea quad nofiraquam alij facimus,re-mifiione,eius remifidonem mereamur, aefi not at A tjfet caufa : verum hoc verbo folari parttm voluit Dominus fidei noftr^e imbecillitatem : addidit enim boctanquamfignum, quo confirmemur tam certb nobis fantam d fi remifionem peccatorum, quant certb (onfeijfumus alfi earn d nabis fieri:partim

De modo PERC, CHRISTI GRAT. 01 CAP.XX. ha( velun nota efiliorum numéro expungit,q!ii per-tinacisinimicittM exercent, quod ettani dtfirt'etn Chrißt verbif exprimitur apud Lucam.

Sextapetttio (vt diximus) promißioni reßondet de lege Dei cordibus noflris inßculpendaßedquia non [me continua militia dtcrisq^ amp;arduûcertatninibiu Deoparemus, hie petinm nos armis inflrui pra-fidio defendi, vt pares ßmus ad viä:oriam: quo mone niur non tantum nobis opus eße Spiritus gratia, qitte torda noßra intus emolliat,fleilat amp;nbsp;dirigat in Dei obfequium,fidetiam auxilio, quo nos inßiperabiles reddat contra omnes Sat ana tarn inßdtas quam violentes conßiätis. tie^tamen bic poßulamus,nevl-las omnino tentationesßentiamus, qutbus magis ex-titari, pungt ,vellicari, magnopere nobis opus eß,ne ftimiùm reßdestorpeamus. ^eq^enimabs re Dauid tentari optabat : nec citracau/dmelectosßuos quo-tidie tentât Dominus : eos per ignominiam,pauper-tatem,tribulationem, (ß alias crucis ßecies caßi-gans.Sedaliter Deus tentât,aliter Satan: hievt per-dat, damnet ,confundat ,pracipttet : Deus verb, vt fuosprobando, experimentumde eorumßnceritate Gen.xî,v,i fumat,drexercendoroburconfirmet-.eorumcarnem niortificet,excoquat,adurat, qua niß inhuncmo-duni cdérceretur,lafiiuiret, eßfupra modum exul-taret. Praterea Satan inermes amp;nbsp;imparatos adori-

1 tur,vtincautos opprimât-.Deusvna cum tentatio- j.cot.so,^ * ne facit euentum,

lt;■ •P • 3 X. 511 Instïtvt.lib. in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Malrgni nomine Diaholnm an peccatum inteirga^ musquàmmintmumrefert. Satan quidemipfiho-) .F -t 5. ».8 • y?« eh qui r ta noßra inßdiatur; pcccato autein armât tu eSî in noßrum exitium. Bac igitur noßra eß poßiilatio,ne vllis tentationtbus vincamur ac obrua-mur,fed Domini virtute contra omnes aduerßas vir-tutet,quibui oppugnamur ,fortesßemtts.i'btetiain diligenter ammaduertendum eß , non noßrarum effe virium cum Dmbolo tanto bellatorecongredi, atq^ impetum ferre.Altoqui fiußra à Deopoßceretuf quod domi apud not ejfet. Confidant alij vt volent proprijs libatarbitrijjquasa/e habereßbi vtdetur) factiltat’bus ac vtribtu: nobufatußt,qHödvniiDei virtuteßamtu ac valemus.

Caufapratereaßubijcitur,cur tanta fit nobis amp;nbsp;petendi audacia öquot; fiducia obtinendi: nempe,(jühà ciuseftregnum, amp;potentia,amp;glohainfe-cula feculorum. Hacßolida tranquilla^ eil fi' dei noßra requies.

Adeb numeris omnibus abßoluta eü hacoratio,vt quicqutd illi extraneum alienumq^ addttur, quod nbsp;nbsp;1

quoda Deoprobetur. Bac enimfummapraßcripfiit, quidfe dignum,quidßibi accept um, quid neceffari-um nobufit,quiddeniqj concede} e ipfi velit.Qua}l!‘ obrem,qui vitra progrediaudent,lt;^prater hacali-quid a Deo poßHlare,primu}n quidem fapientia Dti txfuoaddere volunt: deindefiibvoluntateDeinott fe continent:ßedeacontempta, longius cupiditatt tuaga»gt;

tuagantiir. Poflremo nihil vnquam ajfequentur, qutimfinefideorent. Q^nvero omneseiusmodio-rafiones cttrafidemfiant nihil efi dui/ium : qma hic abefl verbum Dei,quo nififides fiempernititur,flare nulle modopotefl. Qtàverb poflhabita magiflrirégula fuisvotis indulgent,non modbverbo Dei tarent, fi d quant um omni conatuvalent, aduerflantur.

^9 line it a nolumus accipi, quafit bac precandiformula aHringamur,vt nee verbum ata fiUabam mu-tare liceat. Id dtintaxatfle docendo agimus, ne quit mninoaliudquarat, expeäet,aut poflulet,quam quodhac orationefummatim comprehenfum eflii^ Verbis licet diuerfiflimis, fenfu tamen non variet. Qtw modo omneSjdr qua in Scripturis habentur, qua ex pits peltoribusprodeunt orationes, in hanc eonferri certum efl. Nihil hîcomiffum efl quod tn het laudes cogitari,nihil quod homini pro fuis com-modis in ment cm venire debeat.

tisad Qeum animis femper fuflirandu, drfine inter mifitone orandum : quando tamen ea nofira efi im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

becillitasquamultisadmintculis ftifientari, is no-fier torpor,qui calcaribus excitari opus habeat: con-uenit vt fibi quisqtie nofirum exercitattonis caufa feculiares boras confiituat,qua non fine oratione effluant, amp;nbsp;qua totosanimt affeltus inhoepenitus occupâtes habeant: nempe dummanefurgimuSian-tequam diurnam operant aggredimur ; dum ad pa-fiumdiftumbitnusidum Dei benedtlhone pafii fis-

mus: dumadgutetemnos recipimus. Hiec mod))fit non fuperflitiofa horarum obfieruatio, quibus, ceit Deopenfum fioluentes,tn citeras boras defunctt nobis videamur:fidimbecillitatis nofira padagogia, qua fic exerceatur,^fiubinde flimuletur. Prafertimfo-Itcit'e curandumefl, quoties altqua rertim angufiia auttpfii premimur ,aut premi alios videnius: vt ad turnflattm citatis non pedtbus fed animis recurra-mus:deindc ne quant aut noflram aut aliorutnpro-flteritatem praterireflnamus,quin laude acgratia-rum aclione manum etus agnofiere nos teftemur-Poflrembhocinomni oratione diligenter obferuan' dum efl,ne certis circumflantijs Deum alltgare veli-tnus, nec Uli pr£firibere,quo quid tempore, quo loco, quaratione faciurusfit. Qtuiliterhac oratione do^ cemureius arbitrio permittere, vt qua fablurus edl, quaflbi ratione, quo tempore,quo loco vifumfuerit, faciat. Propterea antequamvllampro nobisprecO» concipimus,prafamur,vt etus voluntas fiat.

Si animis in banc obedientiam compofitis protii- 2! dentia diuina legibus nos regi patimur, facile difee-mus in oratione perfeuerare, ac fuflienfis defiderijS pattenter expeUarc Dominum: certi, etiamfi minime apparet, nobis tarnen femper adefcjfuof tempo-pore declaraturum quam non babueritfur das aur.es precibiis,quainhomtnu oculis neglecla videbantur. Ent verb iflhacprafentifiima confolatio, ne deficia-mus,ac deflieratione concidamus,fiquando adprima noflra vota Deus non reflondeat. ^npotius flein noilram

De modo perc. christi grat. çi/cap.x». noftram bcne temper at a animi aquitate âifferenda, in earn perfeuerentiam infiflamtts, qua tantopere nobis cdmendatur in Scrtpturù: quiaßua verbo Dei nuthoritas non ajjeritur, nifi locattir eins fidesfit pro. mnes euentus.Deinde etiam ne Deum tentemus,e^r noflra improbitatefatigatum adnerfim nosprouo-ttinits,quodmultisfolenne eü,qui non nifi certa cd~ ditione eu Deopacificuntur, amp;pcrinde acfifiuarum tnpiditatum fer uns ejfet, ftipulationis fila legibus ad ftrinout. quibus nifi extemplb pareat, indignantur, fiemunt,obloquuntur,murmurant, tumultuantur. Tahbiu er^o fape in fur ore fuo iratus conceditquod lt;^11)5 in mifericordta propttius denegat. Doe umcnto Nu- n.v.i ». fnntfiiq ifrael, quibus fatiusfuerat non exaudiri a domino, quant cum carntbus eius indignationcm Vorare,

!2 fi dtmum nec pofi longam expebiationein ‘lt;]}equatur (ènfus nofler quid orando profebtumfit: fides tarnen noblra, quodfenfu per dpi non pot er it, »obis cert um faciet,nos obtinuiffe quod expediebat, ^nando toties ac tarn certofibt cura fore moleflias ^^ftras Dominus recipit, ex quo femel tnfuum finum depofita fuerint. Adde quod etiamfi nobis annuat l^eus,non tarnen fiemper ad difertamvoti formulam ^‘jfiondetifedinfieciem nosfiifitendens, modo tame incognito preces noftras non vanas fuifie oflendit.

Hoc fibi voliint Iohannis verba, Si nouimus quod au- i I.oh.j.r.ij dit nos quum quidpetierimus ab co, nouimus quod iinbemus petit tones quas petimus ab eo.

Diluta videtur h^cverborum fuperfltutM: fed ap-primevttluefldecUratio, (jubdfctltcetDeni,etiam vbi nobii morem non^erit, precibus tarnen noftrii facilis eft ac propittitsytJpet rerbo eius innixa nun-quam nos frufretur.

De eleéiione sterna,qua Deus alios ad falu-tem,alios ad internum prsdeftinauit.

NVntjuam liquida vt decetperfuafierimtu ,ft-1 lutem no^ram ex fonte gratuita ntifericor-dilt;t Dei filiere , donee innotuerit nobis at erna eius eleétio: qua hac comparatione gratiam Dei iUu^ firat, quod non omnes promifcue adoptatin fietn falutis , fed dat alijs quod alijs negat. Huiiu principij ignorantia quantum ex gloria Dei nn-minuat, quantum ver a humilitati detrahat,p‘i~ lam eSl. Atqui quod ita eognitu neceffariiim esl,ce-gnofci poffe negat Paulus, ntfiDeus, omtjfo prorfiti Oper urn refiiebtu, quos apudfe decreuit eligat. 1» Rom,IIV s hoc(inquit)temporereliquiafecundum eleclionem gr at uit am faluafuerunt, OMdft per gratiam, non iam ex operibus : quandoquidem tam gratia non effet gratia. Siex operibus,non ex gratia: quandoquidem opus non effet opus. Si ad elediionis originein reuocandi fumus,vt conflet non aliunde quàm ex niera Dei liberalitate contingere nobis falutem, quihocexttnllum volunt, maligne quantum infe esl obfeurant quod magnifiée ae plenis buceùeele-brandtnn

brancUim erat,^ tpfamhuinihtatisradicem euel~ hint. Clare teßatur Paulus, vbt refidui populi falus eleäioni gratuita adfirtbttur, tiincdemum c cgnofci, Deum mero heneplacitoferuare quos vult, iionautemtnercedemrependere, qiu nulla deberi potefl. Qutfores occluduntnequisadgufiumhuius delirmaaccedereaudeat, non minorent honnnibus quam Deofactunt iniuriam. quianeque ad nos,vt t^tefl, humihandos qutequam aliudßtjficiet, nec quamßmusobßriitiDeo,ex animo ßenttemus. Nec 'fcrbalibißoltdafiduciaßdtura, etiamchrißo authors : quivt nos inter tot dißcriniina, inßdias amp;nbsp;hthales confliclus omni metu hberet, inuictos^ ttddat,ßiluumforepromittitquicquida Patreac-^'^ '’° (tpit in ciißodiam. Ex quo elicimus,continua trepi~ dattonemtßerosforequicunque fipeculium Dei cßi: Ignorant: ac proinde eos peßtme (ßfibiamp;cunàis fideltbus conßulere,qui ad tres quas notauimus vti-Ittates cacutiendoßalutisnoßraßindametumeme-diofublatum cuperent. Quid quad nobis inde emer-^it Eccleßa ? Sed antequam rem ipßam ingredior, cum dupliei hominum genere mihi bifariampra-fandum eil.

Sitprimum nobis hoc pra octtlis,aUampradeßi-nationis notitiaappetere, quam quaverboDei cx-plicatur, non minoris eße inßania, quamßquisper inuium incedere,vel in tenebris cernere velit.

3 Sunt alij,qui dum huic malo mederi volant,tantum non fepelire iubent omnem pradeßinationis

mentionem: hi ntmis infra modu defcendunt.Ergo vt hacquo^frn parte legitimu fineteneamus, redeun-du er it ad verbti Domini, in quo habemus cert a intelligent la régula, ift enim Scriptura,fchola Spiritus S.in qua vt nihilpratermifriim ellfritu efr necefr-fariu amp;nbsp;vtile ,frc nihtldocetur nifri frire c'ddticat.

Tant 'um illud obtinere apudeos cupio,vt qua in oc-culto recddita Dominus reliquit, nefrcrutemur: qua in apertuprotulit,ne negligamus : ne aut vna expar tenimia curiofrtatis: aut ex altera, ingratitiidtnis damnemur. 'i^am frite ab Auguftino dictum est,nos Lib. de tut'oScripturafequipofr'e,qiuvelutmatemoinceffit h** fa^fnifriusgraditur,ne infirmitate noflram déférât.

Vradeflinationem, qua Deus alios in fre vita ad-opt at,alios adiudicat at erna morti, nemo ,qut relit pius cenferi,frmpliciter negate audet : fed earn mul-tis cauillis inuoluuntyprafertim verb qui prafcientt-amfaciunt eius caufani. Ac nos quidem vtranq^tn Deojlatuimus: fed prapoftere dicimus alt eram al-teri fubijci, Prafiientiam cum fribuinius Deo,ftgni-ficamus omniafemperfuijfe ac perpetub maner efub eius oculis: vt eius notttia nihilfuturum autprater-itumfit. Atq^hacprafcientia ad vniuerfum mundi ambitum efr adomnes creaturas extenditur.Ptade-fiinationem vocamus aternum Dei decretum,qaif apudfeconfritutum habuit quiddevnoquoq^ bomi-num ficrivellet.liancverbDeus non modbinfingulis perJonis tejlatus ejl ,fedj];ecimen eius in tota Abra-bafobole edidit, vndepalafreret,in eius arbitrio eJJ'e qualit

D E M o D o PE R C. C HRlS TI ORA r. 'pP C A P.Xxj ^Mlucuiuf^jgentisfuturaßtconditio-Q^mdiui- Deut.3i,v.j deretAltiftmusgcntes,amp;JèpararetfiliosAda,pars tuu fuit populiislfiael, funiculus hareditatis eius. Ant e omnium oculos eüfegregatio inAbraha perfo-^^^gt;quafiinarido trunco, populusvnusalijsreieilK ptculiariter eligitur: caufa verb nonapparet,niß ‘lubdMofes, vt pofleris anfam gloriandi pracidat, ^tatuito tantu Deiamore excelïere eos docet. Non neut.y.v.», ^uia reliquat gentesfuperaflis numero, complacent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’°'

tiinvobisvtvoseligeretifedquiadilexitvos. Qwd d««.h. fideles vna vocepradieantjElegit nobis hareditatem ^oftram gloria Iacob quem dilexit.Dotes enim qui-^gt;isornatiaßeoerant, omnesingratuituamorem ^tanfcribunt: non modbquiafeiebant nullis easme-idufe adept OS ,fed nefanä:um quide Patriarchaea fniffe virtutepradittl,vtfibi pofleris tantahono-^uprarogatiua acquirer et. Et, quo validius coter at ^nmefuperbtam,exprobrat nihil talefuiffe promeri *os,quupopulus fit ebtumax ac dura ceruicis.Adhoc ttiamprincipiugratuiti foederis reuocaturlfiaeli-^^,vbt velgratia Deo agenda funt,velfpes infuturu lentpuserigenda.Ipfefecitnos,amp;nbipfinos(inqutt pp^j ^topheta)populus eius,amp; ouespafcuorÜeius.Adean amp;nbsp;ioo.v, 3. degratitudinepopitltihortatur Dauid,Beatagens l.sj.v.i* tuiuslehouab eslDeus,populusque elegitin haredi-tittefibi.Adbonam Jfiemverb animat Samuel, Non i.sä.u.vu» defer et vos Deus propter magnum nomen fuum,

I quando placuit ei vosfibi creare in populum, Sl^modo amp;feipfum Dauid, dum impetitur eiut fi.^

T fl, «s-v.s des,adpugnamarmat:'Beatui quem elegißt, habt-, L iia,4i.v-s. tabitinatrijstuù.Ouumetiamdicitur,'Elegite,à ( non abiect te: cotinuum inßgnis Uberaiitatu pater-na beneuolentta curfum commendat.Apertius apul zachariamAngelus, LlegitadhucDeus Icrußileni. quaß earn dunus caßigando reprobaffet,vel exiliut» fuijfet eledlionis interruptio: qua tarnen inuiolabilii manet,l!cet non femper appareantßgna.

, Addcndus esl fecundusgradtis reßriilior, vcl i» ' quo conßicua fuit Dei gratta magisßectalis: quan-do ex eodem genere Abraha alios repudiauit Detti! alios in Yxcleßa fouendo,fe interfilios retinere oßett dit. Vitio fuoamp; culpa,fateor,exciderunt ab adopta) nelfmael,EßM,amp;ßmilesiquiaappofita erat conditio ,vt fideliter colerent Deifœdus quod perfide violarunt. Duit tarnen hocfingulareDet beneficium, rr. 7 V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reliquisgentibtts praferre dignatusfueritt:

ficut dtcitttr inPfalmo, Nonitafecitalijsnationi-biis,neciudicia fua manifeßauit eis.

Quanquam fatis tarn liquet, Deum occultocon-1 filiobbereqtios vult eltgere ,alijs reiedlis : nondum tarnen nifi dimtdta ex parte expoftta eslgratuiti) eius eledtio,doneeadßngulasperfonasventumfue-ttt,quibus Deus non modo falutem offert,fiditaaf-fignat, vtfußenßt vel dubia nonßt effeélus certitu-do.Hiin femine tllovnico cenfentur, cuius meminit Paulus, nam etß adoptio in manu Abraha fuit de-pofita, quia tarnen multi expoßeris quaßputri-da membra refeSti funt ; vteßicax amp;nbsp;vete flabtlp

De modo PE RC. CHRISTI GRAT. $ÏI CAPXXI-ßt electio, neceffe nbsp;nbsp;nbsp;afcendcre ad caput in quo

eleclos fuos cœlcflù Pater inter fe coUi^auit, tip ß~ bi infolubiU nexu deuinxit. Ita in adoptione generis Abr aha enituit qtiidem liberalis Dei fauor,qtiem alijs negauit : in chrifli tarnen membris longepra-flantior eminet vis gratia: quia capitifuo itifitt nu-quam à falute excidunt. Seite itaque Paulus (X SLalachia loco ratiocinatur, vbi D E V S interpoßto vita aterna pacro, populum quenipi-

ad fe inuitat: Jpecialem eleciionis modum in partefubeße, vt non omnespromifiua^atia effica-citer eligat. Quod autemgeneralis eleHiopopuli no fitttperfirma amp;nbsp;ratafit,inpromptu fe offert ratio, quia cumquibuspacifcitur DEPS,non protinus (OS donatSpirituregenerationis, cuius virtute vfq^ ^ufineminfœdereperfeuerentifedexterna inutta-tto absque tnteriorigratia efficacia,qua ad eos reti-uedos valida effet, mediumquiddamellinterabie-liionem humantgeneris eledtionem exiguipio-^mnumeri. Hac ratio ePl cur tarn fedulb difcer. rtatPaulusfilios Abrahafecundum carnem àffiri-tualibus, qui exemple ïfaac vocati funt: non quod fimplieiter effe Abraha filium res fuerit inanis cpr fnjrudluofa (quod non fine foederis contumelia di-ceretur fifed quia immutabile Dei conftlium, quo fi-bipradefiinauitquos voluit,efficax demumper fe his foils pofierioribus in falutem fuit. Quod ergo Scriptura dare oftendit,dicimus,aterno,amp;immu-labili confilio Deumfemelconfiituiffe quos ohm fe-

melajjuniere vellet infalutem, quos rurfum exitit deuoucre. hoc confiltum quoad eleélos tngratuit4 eius mifericordtafundatü ejfe afferimus.ntillo htintif na dignitatis rejpeclu.quosvero damnationiaddh cit, his iuflo quident amp;nbsp;irrepreloenfibili, fed in-comprebenfibili ipfus iudicio, vita adttum praquot; cludi. lam verb in eleclis vocationent flatui-mus eleâionis teflimonium. lufltficationein deinde, ait er um eius tnanifeflanda fmbolum, donee nd gloriam in qua eiiu camplementum extat, perueni-tur.Quemadmodut» autem vocattone amp;nbsp;tuflifiea-tione eleélos fuos Dotninusfignat,ita reprobos vela notitta fui nominis, velà Spiritus fui fasiâtficatto-neexcludendo, quale snaneat eos iudictum,)fiisve~ luti notis aperit.

VVlgbexiflimant Deum, prout cuiusq, tne-t ritaforeprauidet.ita inter homines dfeerne-re. quos ergo fuagratiafore non indignaspracognt-fcit,eos tnfiliorum locum cooptare ; quorum ingénia ad malitiam amp;nbsp;impietatem propenfura difpt-(it, eos mortis damnationi deuouere.Sic interpofi-to prafiientia vélo, elebiionem non modo obfcu-rant,fed originem ahunde habere fingunt. Alij verb, quia Deus eligens fiio arbitrio quofdam,alios praterit,litemeiintendunt. Verumfiresipfa nota tli, quid proficient contra Detsmiurgando ? Nihil doce-

De MODO PERC. CHRISTI GRAT. 5^3 CAP.XXII. docemus quod vfu compertum }ionJît,Deo qiübiti vultgrattamfuamerogare, liberum femper fuijfe. lilon qunram vnde alqs pofientas Abraha praceU iuerit, nifiex lUadignatione cuim extra ÜEl'M caufanoninuenttur.ReJpondeantctir homines fint wagis quam boues aut afini : quum in manu DEI eßet canes ipfios fingere,ad imaginent fiuam forma-uit. Concedentnebrutis animaltbusde fiua forte ciimDeoexpofiulare, quafiiniuftum fit difirimen? gt;lt;ierteprarggatiua quam nuüis merit is adepti fiint, eospottrtnihtloaquius eH quam Deum fua benefi. da pro ludictj fui menfura varie difiribuere. Si ad perfonas tranfiliant, vbi magis odiofae^lillisina-qualttas, faltem ad Chrifii exemplum debebunt txpauefcere, ne de fublimi hoc mjfierio tarn fecttre garriant. Concipitur ex fernine Daui-dii mortalis homo: qutbus virtuttbus promentum fuijfe dtcent, vt in ipfo vtero fieret caput Angelortim, vnigenitus D E I fiitus, imago àr gloria Patrie, lux, iuftitia amp;nbsp;falus mundi? Hoc Auguftinu» prudenter animaduertit Augufttnus, in ipfo Ec- gratVa'ad défia capite luctdifitmum effe gratuita eleilio^ vaientina_ jjteculum, ne in mcmbris nos conturbet, De tJono^’ ^ec iiifle viuendo faclum ejfe Filium DEI, fed peHcueisn:-gratis tanto honore fuijfe donatum ,vt alios po-fieafaceret donorum fuorum confortes.

HÎc fi quis quarat, cur non alq quod ille, ^el fur ab ido nos omnes tarn longo interualli

dl ftemits, cur nos omnes corrupti, ide puritas : non modi) vefttniamftuam, fed impudentiam fuam quo-qtieftmul prodet. Quodftper^unt vede Deo Itberunt ins eligendi ac reprobandi erip ere,ftmul etiam quod dut urn esl chrifto auferant. lam quid de vnoquo~ que pronunciet Scriptura operapretium eli atteit' Eplicf.i v.4 dere. Paulus cum docet nos in cbrifto eleélosfuife ante mundi creationem, omnem certe dignitatis noftrareftieclum todit. perinde enim ell acft dice-ret, quoniaminvniuerfo Ada femine nihil eleSao^ ne fua dtgnum reperiebat cœleftis Pater, in cbri^ ftum fuum oculos conuertijfe. Valeat igitur apttd fideles bac ratio,idea nos in chrifto fuijfe in cœleftc h£reditatemadoptatos,quiainnobisipfts non era-mustantaexcedentiacapaces. Quod^ alibiquo^; notât quumhortaturadgratiarurn aêiionem Co-Cólo.1. v.12 hjfenfes, exeoqubd diutnitusredditifuerintidond

adparttcipandam fortem fan^orum. Sigratiatn iftam Dei,vt idonei adglortamfutura vita obtinen-dam rcddamur, pracedit electio : quid iam reperiet in nobis Deus ipfe, quoad nos eligendos moueattirl Apertiusetiamnum alteraeiusfintentiaquodvolo Epne..i.v.4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iaceren-

tur mundi fundamenta, fecundum beneplacittim voluntatisfua,vt eftemusfanUt nbsp;nbsp;immaculati, amp;

irreprehenfibiles in confteélu ipftus.Vbi Dei benepla citum quibuslibetnoftris meritis opponit.

Vbicunque regnat hoc Dei placitum, nudain} {onftderationemveniuntopera, Antithefin quidem htc

De modo perc. christi crat. 525Cap.xxij-htcnonprofequitur,fedftibaudiendaeil,qualisa[i-Tiin.i. bi expliciiturab ipfomet. Vocauit nos, in(juit,voca- ». » tione fan cl a,non fecundùm opera nofira,fed fecun-dum propofitum fiium, lt;ccr gratiam qu£ data ell tiobis à Chrtfio ante tempora fectilarta. Et in eo quod fequitur, Vt effemus fanbli immaculati, fituputum omnem adtmit. Die enim, Quontam futures prauidit fanblos,ideo elegit : ordinem Pauliinuertes. Sic ergo colligere tsitbpotes, Si elegit nos vtfanbti ejfemus,non elegit quiafuturos ta-itsprauidebat. Pugnanteniminterfehac duo, habet epios abeleclione vt fanblißnt, nbsp;nbsp;ad earn ra-

tione operumperuenire. ISleque valet hîccauillutn quofubinde confugiunt,ntillü pracedentibus merits Dominum rependere eleblionisgratiam,futuris tarnen concedere. Quum enim dicitur eleélosfu-'Jf fideles vt fanbli ejfent: fimul innuitur, quain tffisfutur a er atfanflitas, ab eledlione habuijfe ex-etdium. Et quomodo quadrabtt ifludverbum,qu£ abeleclione deriuantur,electiont caufam dedtffe? Idipfum quod dixerat, videtur magispofiea confir-tnare,vbt ait,Secundum propofitumvoluntatis fu£, quod propo/ùerat in femettpjô. ßquidem Deum in femetipfopropofuiffe,pertnde valet ac fi diceretur nihil extra fie confideraffe, cuius rationem in de-cernendobaberet.ltaqiieprotinus fubqcit hueper-tinere tot am elebtionis noßrafummam, vtjimus in laudem diutna gratia. Certi Deigratia non ßola pradicartmeleilione noßra meretur,nißh£Cgra-

CAP.XXn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N s T I T VT. L I' B. IIÎ.

t uita fit. Porro hmc gratuit a non erit,fi infuû ctU gendis Deustpfe qualta ßntfutura cuituque operi reputat.Proindequod fuis dtfcipulis dicebat Chri-fus,in vniuerfum valere inter omnes fideles compt' joh-iî'’'’’’’ titur:l!lonvosmeelegiflis,fedegoelegivos. Vbition pratentatantum méritaexcludit,fed nihil habu-ijfe infeipfis fignificat cur e liger entur, nififua mife' ricordta anteuertijfet. Qtwmodo amp;illud PatilUn-telligendUjOuis prior dédit iUi, nbsp;nbsp;retributione acci

mines prauenire, vt nihil apud ipfis nec prateri-tum,necfuturum reperiat,quo ipfis concilietur.

jpgenitifuntab ifiaele.Origohuiusdilputationis t' rat ex fuperbia fallaci^ gloriatione ludaici populi-nam quu fibi Pcclefia nome ajfererent,volebatàfito arbitrio penderefideEuangelq.Stcut hodic libenter Papiflafiilitiohoc colore fie in Dei locum fubfiitut-ret.Paultis quauis concédâtfanbla ejfe Abraha ptO' genie ratione fœderis ,contendit tarnen extraneus ejfeinca plerofqpneq^ id modo quia degener et vt ƒ-ant ex legitimis adulterinifed quia in fummofafti-gioemineatac regnet figt;ectalis Deielebii0,quafolit ratailliusadoptionefacit. Sialiosfuapietasftabili-ret in fie falutis, alios abdtcaret folafiia defebiio: finite profeblb amp;nbsp;abfitrde Paulus ad arcanam vfij elebiionem lebiores eueheret. Longi 'us deinde rem profeqiiitur fub exemplo lacob amp;nbsp;Pfaii.nam quiim ambo ejfentfilijAbraha pariter inclufi in vtero ma^ tris.

DeMODQPERC. CHRISTI O R AT. $27 CAP, XXI T. tris ,primogenitur£ honorem transferri adlacob, fartent0 fimtlis fuit mutatio: qua tarnen Paulus contendit teflatam fuijfe electionem vntus, al-teritts reprobationem. Ouaritur origo amp;nbsp;caufa, quant prafitentia daHoresiH hominum virtutibtis if vitijs expofitam ejfe volunt. Paulus autem quid ? Qufim nondum nati effent, nee quippiam Rom.j.v.ii baniaut mail feciffent, vt feeundum eleltionem frofofituniD E lmaneret,nonexoperibus,fed tx voeante dtHum ell,Matar feruiet sninort: f~ ^utfcriptum ell, lacab dilext,Efau autem odio ha-but.si quid valeret prafcietia in hoe fiatrum diferi-^ine,importunaeerte fieret temporis mentio. lam bac incoafiderafe addttHmforet,nthildum bonife-

Atqtii in expedtendo nodo pergfit Apoflolus, ^'gt;tet^adoptionem lacob,nonex operibtis profeHa ^JfefedexvocationeDei.vnopofito alt er uni diferfe fuertere voient, atfi diceret.-eonfiderandu ejfe quid l^eapt,. -rit, noq.dattulerintexfeipfis homines, ^efiremo certu, ell, Eleltionis Propofiti voctbus i'^afiunq^eommimfit hominesfolent caufas extra '‘i'canum Dei confiliHm,ab hac caufa remoueri.

ƒ Quidnam ad hac objcuranda pratcxent, qui quot;feribus vel prateritis vel futuris locum aliquem

electione aßignant ? Hoc cnim ell prorfus elu.^ quod contendit Apoflolus, non exaliqua ope~ ^lt;*nratione,fed ex mera Dei vocatione penderefra-, difcritnen ,quia inter nondu natos conflttu.. I ^«wfnerit. meq^veroeumlatuijfetifloru argutia.

ft quidfiîidi habuijfet:fed quia optime nouer at, itt homine De um prauidere nihil boni pojfe, nifi quod elecHonisfuebeneficioiamprius largiri fiatuerit: nonconfugit ad prapoflerum ilium ordinem, vt o-per a bona cauftfuapraferat. tlabemus ex verbit A-pcfioli, folius diuina eleä:ionis arbitriofundatatn fideliumfalutem. neq^ iUum fauorem operibtis conctliari ,fed exgratuita voeationeprouentre.IIa^ bemus eius rei propofitam quafi -IsasnTlnrasiv-Tratresfunt Efau ir lacob, qfdem geniti parenti-bus, eodem adhuc vtero conclufi, nondum editi in lucem. In Ulis omnia paria, diuerfum tarnen ded‘ lis Dei tudiciu. Alt erum enim ajfumit, alt erum re-ijcit. Sola eratprimogenitura, cuius iure alter al' terum pracederet. At qui, ilia quoque preterita, iH' niori defertur quod negatur maiori.

Caußafi queres, hac reddit Apoflolus, Quia Moft Rom.j.v.ij diclufit,M.tfereborcuius mifereborte^miferatioM dignabor quecunq^ miferatione dignabor.Etq.dhoC, j quefo,fibi vultlNepe clarifiimeDomintisqtnuntiat, nullahominib.benefaciendi rationeinipfisfe habc' re,fedafolafua mifericordia fumere,ideoLjjfituef( opusfuorumfalutem.Qutim tuam infevno falutetn Deusftatuat, cur ad tetpfum defcendes ? OmmV-nam tibi fiiam mifericordiam afiignet, cur ad pro-pria mérita decurres ?Ouum tuam cogitationein infita miferatione contineat,cHradoperumtuorn intuit urn partem refledes? Itaq^ ad minor em tdum '' populumvenirenecejfeeH, quern Eaultu alibi prt' cognitunt

De MODO PER C. CHRISTI GRAT. Çl? CAP.XJCW. (tgnitumfuijfe Deo firibit;non,qualtter ißi inta^ gwantur ,pr£fcire ex otioßißectilaqtunonfacit: fid quo fenfii fipe legitur. Nam certe quuM dicit fstrut apud Lucam,chrtfluin definito confiUo Afto.i.v,ij ftafcientiaDeifuiJfemortiaddiSjum, non fpecuta-

Deuminducit ,fedfalutis nofiraauthorem^Sic t.xeta. àquot; idem Petrus, elebios iuxta pracognitionem Dei fiijfi die ens fideles ad quos fertbit,proprie exprimit ‘ttcanam illam pradeftinationem, qua Deusfiltos fibiquosvoluitfignauit. QMfinfu in eodem capite ^briftum diiit agnum fuifi’epracognitum ante Mu dicreationem. O^denim tn/ùlfiusatitfrigidtus, ^UamDeum e fiibltmiffeilafie,vnde ventura ejfet bumanegeneri falus ? Populus ergo pracognitus ta-^vndemPaulovalet atq^ exiguaportio turbaper.. tnixta,quafalsb Dei nomen obtendit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Nukc de re tota pronut iet fiipremus Cognit or ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^nagifier. Tantaminfuisauditoribusduritiem cer-^tns,vtapud turbam verba prope finefiublufun-deret,vt medeatur huic fi:andalo,exclamat : Quic- Ioh-«.v.j7 ^uid dat mihi Pat er,ad me veniet. llac enim eft Vo^ bint as Patris,vt quic quid dederit mihi, nonperdam ttc eo qtiicquam. Obfirua d Patrisdonationefieri itiitium,vttn Chrifii fidem ac clientelam trada^ ^ur.Pleili dicunturantefuiffePatris,qudm eos do~ ^aret vnigenito filio.Quaritur,an natura : imb qui nlieni erant, trahendo fuosfacit. MaiorineSlChri-fli verbis clafitas quant vt tergiuerfando vUis nebu-lisobduci queat.Nemo (inquit)potefi venire ad Mt

««ƒ Pater traxeriteum. Q^autemaudtuit, (^di-dtcit à Patre,ide ad me venit. Sipromtfiue omnef coram Chrißogenu fle^erent,comunii effet eleétie' nuncinpaucitatecredentiu mantfefta apparetdi-uerfitoi. Ita^pofiquadifiipulos quißbt datißint, afferutt Chrtflusfuiffe Dei Patrù peculiu^paul'o ppß Ioh.i7.T.9 addit, 't^on pro mundo rogoßdpro his quos dedifli mihi,quta tutfunt. Vndefit,vt totus fnundus adßü creatorem non pertinent, nißquod a malediäione, amp;nbsp;ira Del ac morte at erna no multos eripit graM, qui altoqui penturi erat: mundum auteminßso in-teritu,cutdeßinatuseii,relinquit.Intereaquamui! fe medium Chrißus inßrat,ßbi tarnen ius eligenü communitervendtcatcum Patre. ISlon de ommbtHt loh. u, T. IS inquit,loquor:ß:io quos elegerim. Si quis roget vnde elegerit,altbi reß)ondet,Ex mundo,quem aprecibm ßiisexcluditvbtdffctpulos Patri comiiiendat.lSaW quodalibiludam inter eleäos numerat,quudiabo^ lus effet, hoc tantum refertur admunus Apoßolicü'-quod etß illußreffeculum ellfauoris Dei, (ßcuti in ßua perfona toties agnoßsit Paulus)non tarnen ßeni infi continet at ernaßilutis. Potuit ergo ludas, quit perfide ApoßolatÜgereret, diabolo effe deterior, fed quos infer Ultfemel Chrißus in corpusfuu, eoru ne-mtniperirefinet: quiq in conferuanda eorumfalute ^pollicitus eil praßabfimepeexeretDei potential ® quamaioromnib.esl.SufnmaeH^^Deugratuitaad-optionecreare quos vult habere filios: eins verb in-trinfecam effe in ipfo caufam: quia arcanofuo bene-placito contentiu «li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ät

De modo PERC. CHRISTI GRAT. ÇJJ CAP.XXII. * At Ambrofius, Origenes,liieronjmus cenfuerut, i^eumfitamgratiainter homines dtjpenfareprout t^qtien^jbene vfuru prauiderit. Addeamp; Augufli-fium in ea fuiffe aliquado fententia:fedquü melius in Scriptura cognitione profecijfet, non retraciauit ^odo vt euidenterfulfam ,fed fortiter confutauit.

Qnin poü retraäationem , Pelagianos perfirin-amp;ins,qubdineoerroreperfiflerent: Ot^ iftum, in- Epift-*d ^nit,ticiitißimum fenfum Apoßolo defuijje non mi-ittur ? î^am quum rem ßupendam propofuiffet de nondtinatis,amp;deindeßbiquafiione obijceret:

Snidergol nunqutd eil iniquitas apiid Deum l er^t ioiusvtreßonderetDetimprsJiidijjevtriufqj mer.i-non tarnen hoc dtcitßd ad Dei iudtcia amp;nbsp;mife-

^'^ordiamconfiigit .Et alibi, quumontnia ante eie- Homiii» i» ^'iionem mérita fiißnliffct: IIic certe, inquit,,ya-

Vana illorum ratiocinatio, qui praßientiß Dei ^ßnduntcontragratiamDei: amp;nbsp;tdeo dicuntnos ^i^Sosante mundi conßitutionem, quia praßiuit ^^nsfuturos nos bonos,nonfiipfum nosfalluru bo^i.^

I quot;w. No« hoc dicit qui dicitiNon vos me clegißis,fed ‘^^elegtvos.üamßproptereanos elegtß'et,qtuabo^°^' ^lt;gt;ßuturos prafiiuerat : ßmul ctiam praßiuiffet ^noderamus eum eleciuri Verum ergo manet il.

I i‘‘dAugnßini,GratiamDet nontnuenireeligendos, j fidfacere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

” i^^i}ciuntnonnulli,Deußbifore contrariu.,ßvfii-^^^faliter amnes ad fe inuitet,paucosverb elecios, *^^Pttat,sic ^roinßtonutnvntuerfitas dtß:reti9ni

Jpecialiigratisfecundum eos todit. Q^dpofluhH*^ tUit negoyt duobus modûfalfum eSl. nam ^ui natur,dumfuper vrbemvnampluet,ficcitatemji' amp;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denuti'

tiat, nonobflr ’mgitfe certa lege vt aqualitervotd Afto.is.v.« omnes. EiquiPaulumvetans m Afia verbumfr' cere, ^eundemànithynia auertens tn Macedonië am trahit,fill lurù ejje demonftrat, thefiaurum lgt;i‘^ quibuf vifium eH diftribuere. Ferle/àiam tarnen gt;lt;' amp;** * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonflrat quomodoeleltispeculiariterfi'

autem indifferenter de totogenere hiiihano, ptedi-catfibi fore difcipulos. Vnde confiât per per am buslibet proftittii falutis doStrinam, vtefficacdd profit, quafolis Fc défia filijs feorfum repofitnefi dicitur.Hoc in prafintia fiifficiat, quamuis genera liter omnes compellet voxFiiangelq ,rarumtaini'i^ Icfa.j3.T.i effefideidonum. Caufamaßignatlefaias,qubine^

omnibuspate^at brachium Dei. SidiceretEuan^i' Hum maligne nbsp;pcruerse contemni, quia audd

pertinaciter multi recufant, valer et forte hic ceh^ devniuerfalivocattone. Scire autem exdobloriln“ iflis velim,foldnepradicatio filios DEI faciat, fides. Cer te quum dicitur Iohannis prihio Ouicnn-que credunt infilium Dei vnigenitum,filios DeH-pfos quoquefieri,non confufa illicponitur convenes,fed ffecialis or do daturfidelibus, qui non exfm-gHinibus,neq^exvoluntatecarnis,neqjexvolunti-“ tt'piri,ficlixP)(onatifiint,Atfidei(inquit{nt)mii-ttmi

De MODO PERC. CHRISTI GRAT. ÇjJ CAP.XXn. tuiue^cum verbo confenßu ,nempe vbtcunquee^ fides.Sedfernen inter^inas cadereyel in locis lapi~ défis nouum non cü: non folum quia maiorpars co-ttimax reipfit apparet aduerfiis Deum ,fed quia non ennes oculis lt;ir auribusfuntpraditi. Ouomodo igi-fitr conueniet, Deum adfe vocare quoTfitt non ven~ ^xtos?Refi)ondeatpro me Auguftinus-.Dijfiutarevis ^wum?Miraremecum,amp;exclama,O altitudo! hs'a-^»iboconfentiamus in pauore,ne in errore perea- poft. s«m. «W. Adde qubdfi eleciio,tefle Raulo,fidei mater “*

in eorum caput retorqueo argumentum, ideo nm effegeneralemfidem, quiaffiecialis eil eleäio. ^ama ferie caufarum (ireffefiluum facile coüigi-^nr,vbidtcit Paulus nosejfe refertes omni benedi-^‘onejfiiritualhficuti nos elegerat Deus ante mun-di creationem: ideo non omnibus ejfe communes has ‘^gt;nitias,quia elegit Deus tantum quos voluit. Kac eil cur alibi fidem eleamp;orucomendet,ne quis~ ^naputeturfidemfibi proprio motu acquirere,fed ftnes Deum refideat h£Cgloria,illuminari ab eogra quos antea elegerat.Reble enim Bernardus,Ami~

^finquitJfeorfum audiut,quibu5 amp;nbsp;loquitur, No~ Benerlç, /'fc timere pufille grexcg^uia vobis datum eil nojfe ^jfierium regni ceelorum. Otfi funthilVtiqjquos fnafciuit nbsp;nbsp;pradefiinauit conformes fieri imagini

fil^fui.magnum fecretumqfinnotuit confilïu. iio~ «it Dominus qui fuifint: fed quod notum erat Deo, ^fnifeftatumeÏÏhominib.nec alios fan^ dignatur I ^‘gt;ntiparticipatione mjfterij,nifi eos ipfos quosfore i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

fuospr^efiinit amp;nbsp;prAdcflinauit. Paulo poïï cancln-dttiMifericordia Dei ab aterno v/ijueadaternunt ßipcr timentes cum: abAterno,obpradefl{nationegt; in lt;s:tcrnum,ob beatificationem: altera principiuifi alterafinem ne feiens. Sed quid Pernardum draft teflemopucell,quando ex Mantflrt oreaudinnii, Joh. « T 4 « vidcre nifi qui funt ex Deo. Ac elellioin qindem apte coniungiturfides,modo ficundum^‘t dum teneat. Qipem ordinem clare exprimantaliht Ibid. 3» Chrifli verba, Bac ell voluntas Patris,vt non perdam quod de dit. Hacenim voluntas eins ell,vt quif-quis credit tn filium, non per eat. Si omnes velletfal-r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uos,cufiodem UlispraficeretFtltum,(Conines ine-

fiât fidem fingulare ejfe paterniamoris pgi!us,ß' lijsquos adoptauit reconditum. Ideo chriftusatti loh. IO. Ÿ.4 dicit, eues fiquipafiorem,quianoueruntvocenie-ius: altenum verb non fequi,quoniam non agnofinnt vocem alienor urn. Vnde autem ifia difiretio, nifi quia dtuinitUs perforât a funt tllis aures? Bento f nim feouemfacit,fedformatur eoelefiigratia.lft-dc nbsp;nbsp;falutem nofir am Dominus perpetub certsnt

tut am fore docet: quia infuperabili Dei potetitit Ibid. V. 29 fufigditur. Proinde concludit incredulos nonejfetx Ibid. V. Î« Quibusfuis: nempe qui.a nonfunt ex eorum nttmert quos Deusfibi per lefaiam poUicitus ell fore dtfeipn-los.Porrb ,quia tefiimonijs qua citaui exprinurnt perfeuerantia,iriflexibtlem elebtionis confianM’” fimul tefiantur.

De modo perc. christi grat. $57 cap^xXIî. quot;nbsp;N une de reprobis, quos'fimul illic coniungit 2!-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

foflolus. Vtenimiacob, nihildum bonis operibus turneritus, affumitur tn gratiam : fie Efiau, nullit *lbucfielere tnquinatus, odiob^betur. Si ad opera ^oftuertimus oculos ,iniuriam irrogamtis Apofiolo, ^^afiidtpfiimquod nobis perfiicuumeli non vide-Porrbnonvidijjeconuincitar, quanda hoe no-^‘fiattmvrget,quumnihildum boniaut mali de-^ fi^gt;^iijjent,altertim eteäum, ait er um reieäum,: vè f'^obet diuinapradeftinationis fundamentum ino-f^’^ibusnonejfe. Deinde vbi obieclionemmouit, intquus fit Deus, illud quod certifiimum amp;nbsp;a-^‘^tifiimum fuijfet luftitia eius patrocintum, non ^f»rpat,Deum rependiffeEfau fecundumfiuam ma-btiani: feddauerfa foLutione contentus eli, qubdin finem excitentur reprobi, vt Dei gloria per il-boi illuftretur. Demum fubneîlit claufulam, Deum ^'^iusvultmifereri,amp;quem vult indur are. Vides

infolum Dei arbitrium vtrumque conférât ? Er-S'gt; finonpojfumus rationemafiignare curfuosmi~ fi^icordia dtgnetur,nifiquoniam itaplacet : neque ^finm in idis reprobandts aliud kabebimus quàm f'nsvoluntatem, Quum enim diciturDeus vel indurate, vel mifericardia profequi quem vo-luerit, eoadmonentur homines nihil faufà qaarere extra eius voluntatem.

Refutatio calum niarum,quibus h jec doftrin* femper inique grauata Aiit. c a p, x x 111.

HAEf dum audit humanum ingeniumjVarti Ó' ' fupra modum tumultuatur.Ac multi i]uide»f acfiinuidiam à Deo repellere veüent,eleüionem it/t fatentur,yt negentquenquam reprobari:fed infii' te 0“ nimispuerilitcr; quandoipfaeleäto nifi re-probationi oppofita non flaret. Dieitur fegre^/^te Deutquos adoptât in falutem.Qups ergoDetuptii-terit, reprobat: neque alia de caufa nißquodab hareditate qtram filijsfuis pradefltnat, illos vull éxcludere.'i^ecver'o tolerabilis eil hominumproter^ I uia,ßDeiverbofranarifenonfufiinet.Paulusaiw^ ti'etfigmento nefasejfre cum fiitorefuo rixari.1^»* qui non admittunt,vllos aDeo reprobari, quofttodit fi expedient ab lila Chrifti fient ent ia, Omnisarbof quam nonplantauit Pater meus ,eradicabiturl A-perte exitio addici audiuntquoficunque ceelefris Ei-ter dignatus non eEl quafifiacras arbores in agro fr^ plantare. Si hoc reprobationisfrgnumejfie negan^f nihil eEi tam liquidum quod illis queat probari. Et in contextu à Paulo afreritur, quod Deus' excitaue-rit Pharaonem,deinde quos vult induret, Vndefi-quitur abfionditum Dei confilium obdurationis efi caufiam. Boc fiaite obtineo quod tradit Auguftinus, » yb 'i ex lupis Deus oues facit,gratia potentiore eos reformate,vt dometur eorum duritiesiptoinde oh-ftinatos idea non fonuettit,quia potentiorem iilarn gratiam no èxerif Detu, qua non defiituiturfit can proferrt vellet.

Ô'qui je hommes reminifiuntur. Quia tamennon vnamjpeciemcuomuntcontraDeum, adfingulas, frout resferet, refjondebimus. Multis modis cum ^eo litigatfluit i homines: Primùm interrogant,quo titrefuis creaturis irafleatur Dominus, à quibus nulla ante off enfla prouocatus fluent. Eiusmodi cogitatio titsfiqtiando pijs hominibus in mentem veniant, ad flangendos earum impulflus, velhoc vnoflatis arma-buntur,flreputentquantafit improbitatis, cauflas iiuina voluntatis duntaxat percunclari: quum 0-tunium qua flunt, ipflaflit caufla, sfl;’ mérita effe debe-•ii-Elamflivllamcauflamhabet,aliquideam antece-dat oportet, cui veluti alligetur-.quod nefltu ell ima-S^inari.Adeb enimflumma efl iuftitta régula Deivo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ifintas, vtquicquid vult ,eoipfloquodvult, iufium habendumfit. Vbi ergo quaritur,cur itaflecerit Do-tiiinus,rejpondendumeli, Quiavoluit. Qupdflivltra ftrgas rogando cur voluertt,tnaius aliquid quaris amp;nbsp;flitblimius Dei voluntate, quad inueniri nonpotell.

: quodflicutiproflanum eft,ita meritb deteflabile ttobis effe debet. NonfingimusDeum exlegem,qui fltbiipfilex eH ; quia (Vf ait Plato) lege indigent ho-tttines qui cupiditatibus laborant: Dei autem volun-fasnonmodb abomnivitiopura,fledflummaperfle-itionis régula,etiamlegum omnium lexeü. Verum negamus obnoxium effe reddenda rationi : negamus ttiam nos effeidoneos iudices, qui proprio flenflupro-

nuntiemus de hac caufa. Q^re fi tentanins vltrà ‘ quant l'icet, metutn incutiatillacotnmittatio Pfitl-Hiï si.v.s. mi,Tgt;eumforevi^orem quoties ab homme niortali iudicabitur.

Tacendo poteft Deusita compefcerc hofies fiuos.i Sed ne iüos fitcrum nomen fitum impune ludtbrto haberepatiamur, arma quaq^ aduerfiu eos nobis ex Verbofuofiippeditat. Proindeji quis nos huiiismodi Verbis aggrediatur ,cur ab initio Deus ad mortem aliquot pradeftinarit^qui quum nondum efient, me-reri indicium mortis nondum potuerant ; Pios, re-fionjtonis loco ,vtctfiim eos rogemus,quidDeumho-mini debere exifiimentfi eum a naturafiua afiimii-revelitlQMliterpeccatovitiatifiumus omnes, non poJfumusnoneJfie Deoodiofiàd^ non tyrannica fit-uitiafied aquifiima iufiitia ratione. ^odfi iudicio mortis obnoxijfiunt omnes natural condttione,qliiis ad morte Dominuspradeftinatyde qHa,obfiecro gt;nbsp;eii^ iniquitaie erga fe conquerantur Vnde apparet quàm peruerfiafit obftrependi affeâatio, quod datlt;i opera fupprimunt quam in fie agnoficete coguntur damnationisi'ritifiam, vt Dei pratextus eos liberet.

Quidenim hic aliud diet vtdetur,quam Deo efft potentiam qua impediri nequeat, quominus ,prout libitumfiuerit,qutduis agat ? Verum longefiecus efi: qua enim patentier afferri ratio poteft,quàm dunt iubemur c agit are quisfit Deus ? Qtygmodo enim vl-lam iniquitatem admitteret, qui iudex eil orbis? Ad Dei natur amfiproprïipertinet, tttdtctumfiaee-re,

Tfc, iuß’ttiam igiturnaturaliteramat, imuflittam Merfatiir.Prom^t non quafi deprehen/ùf foret Apo-flolüi,ad cuniculos reßeclauit :fed indicatût altio-remejfe iuflittæ dtuindi rationem ; quàmvtvelhn-' mane modo metiendafit, vel inpreny humant tenut-tatepofiitcomprehendi. Angelos qui fleteruntin fua integritate, Paulus eleélos vocat : fieorum con-: flantia in Dei beneplacito fundata fuit, alioruni defeélio arguitfuifie derelitlos. Cuitts rei caufa non potefialiaadduciquàm reprobatio,qult;cin arcano D« confilio abfcondita ell.

J Dico cum Augufiino,effe à Domino creatos quOs tne::itiumituros fine dubitatione prafciebat : idjj itafaâ:um,quiafie voluit. Cur autem voluerit, non ejje nollrum rationem exigere : neque' conue-nire, vt diuina voluntas in controuerfiam apud nos defeendat, dequaquoties habetur fermo , fub ipfius nomine fuprema iufiitia régula nominatur. ^id ergo de iniquitate quaflio mouetur, vbi iu-ftitiaelare apparet? Si tumultuàtur menstua,ne pigeât Auguftini confilium amplebli. Tu homoex.^ Aiiguft, de peblas à me refitonfum: e^ego fum homo. Itaque Apoit, ambo audiamus dicentem , O homo tuquises ? melior eil fidelisignorantia, quant temer aria fei^ entia. quare mérita: noninuenies, nifipœnam.ô altitude ! Petrus negat : latro credit, ô altitude !

1uTatiocinare,egomirabor:tudtJputa,ego eredam: altitudinem video,adprofundum nonperuenio. V.e-quieuit Paulus, quia admirationem inuenit. Vo-catilleinfcrutabiliaDeiiudicia: amp;tu ferutarive^ nißilllle dicitinueßigabiles eius vtas:e^tu veßigas?

Alterum quoqtie obiectum ab impietate emer- 6 git, quodtamenad peccatoris exeufationem re3:à ßeäat. Sic ergo ogganniunt,Cur eavttioDeus impur aret hominibtu,quorum neceßitatemfuaprade-ßinattone impofuitl Ergo videamus, quomodorite ttodus expedtri debeat. Conllareinter omnes debet, quod ait Solomon, Deum omnia propterfemetipfum f f lt;)ndidiffe,impiumquoque ad diem malum. Ecce, 4. quum rerum omnium dtßofitio in manu Dei fit, quum penes ipfitm refideatfalutis ac mortis arbitri-um,confilio nutu^fuo ita or dinar,vt inter homines nafianturqui fiuo exitio ipfius nomenglorifi-cent.Siquiscaufifietur,nullam eisinferri neeeßita-temexDeiprouidentia,fedpotituea conditions ab ipfi eße creator, quoniam futuram eorumprauita-tem prauiderit: neque nihtldicit,neque totum. Sed quum non aha ratione qua futur afunt, prauideat, niß quia,ita vtfier ent, decreuit: frußra de prafeien-tia lis mouetur, vbi confiât ordinatione potiusamp; nutu omnia euenire.

Difertis verbis hoc extare ncgant,decretumfuif 7 fe d Deo, vtfisa defeiiione périr et Adam. QtMfi verb idem iUe Deus,quern Scriptura pradicatfacere qua-cunque vult, ambiguofine condiderit nobilifiimam

De M ODO P E RC. C HRI STI G RAT. $41 CAJCXIU. txfuis creaturis. Liberi arbitrijfuijje dicunt,vtfor~ tuna iffefibifingeret : Deumverb nihil deftinajfie, nifii vt pro mertto eum trabtaret. Lam fi-igidum commentum firecipttur, vbi erit illaDei omnipo-tentia,tjua fiecundum arcanum confiUum, qtiodali-undenonpendet, omnia moderatur? Necabfiir-dum videri debet quad dico,Deum non modo primi hominif ca/icm, é'in eopofierorÜruinam prauidiß-fie:fiedarbitrio qnoq^fito dtfifienfiafifie. Vt enim ad eiui fiopientiampertinet quafiuturafiunt ejfie praficiumt fic adpotentiam, omnia manufiua regere ac mode-tari. Lthancquafiiionem Augußinus,vt alias,ficite expedit, Saluberrim'e confitemur, quod reitißime ctedtmtis,DeumDominum^ rerum omnium,qui eteauit omnia bona valde, amp;nbsp;mala ex bonis exori^ turapraficiuit, amp;ficiuit magis adfiitam omnipoten-tißiinam bonitatem pertinere etiam de malis bene facere, quam mala eße non fiincre:fiic ordinaffe Angelorum amp;nbsp;hominum vit am, vt in ea prius oßende-tet,quidpoßet liberum arbitrium, deinde quidpof-fietgrattefite beneficium, iußitia^ iudicium.

t Htcaddiflinbtionem Voluntatis amp;nbsp;Permißionis tecurritur, fiecundum quam obtinere volunt, per-tnittente modo, nonautem volente Deoperireimpies.Sed cur permtttere dicemus, nifi qua ita vult? Quanquam nec ipfium quidemper fie probabile eil, fiela Deipermißione,nulla ordinatione hominemfitbi uccerfiße interitum. Quafi verb non conflituerit ^eus, qua conditione pradpuam (x (rtaturisßtis

ejfe vellet. Ad hoc fie ex Del pruedeftittationependet impiorumperditio,vtCMifac!3‘materia ht tpfisre-perlâtur.Lapfitis efi enimprimus homo, qutaDomh nus Ita expedite cenjùerat.cur cenfiuerit, nos latet. Certum tarnen e^l,}ion aliterccnfiiijfie,nifiquiavh debat nomlnis fini nloriam inde meritb tllufirari.

V bi mentionemgloruDei aiidis.illic iiiftitiam co fit-ta.lufliim enlm ejje oportet qtiod landem ineretur. .Cadit igltur homo,Det prouidetiafie ordlnanteified fiuo vit 10 cadlt. Projtuciauerat paul'o ante Dominus, Gen .t.v.ji. omnia qua fecerat cJJevaldebona-Vnde ergo idaiit-miniprauitas vt à Deo fiuo deficiatÏNe ex creatione eJfe piitaretur, elogio fiuo approbaiierat Deus, quoä profeet um erat à fieipfio. Propria ergo maittia,quain acceperat à Dominopuram nattiram corrupit,fi-^ ruina tot am pofleritate in exitlum fiecu attraxit-QiMre in corrupta potius humant generis natura eutdëte damnationis caufiam, qua nobispropinqui-or eil, contemplemur, abficondita ac penitus in-comprehenfibileInquiramus InDel pradefiinationt-

Dieet forte quittant,nie nondum attulijfe quoi 1 fiacrilegam idam excufiationem compeficeret. Igo verb neidquidemefficlpojfe fateor,quinfiemperfie-mat impietas amp;nbsp;obmurmuret.mihl tarnedixtjfe vi-deor,quod ad obloqtiendi non rationem tantum ,fiei pratextum quoq^ adimendumfkfficeret. Tametfie^ nlm aterna Dei prouidentia,in ea,cuifublacet,cala mitateconditus est homo : a fieipfio tarnen eius mater 1 am, nort à.Deo fiumpfiit. quando nulla alia ratio-

De MODO P ERC. CHRISTI GRAT, 5f4jCA,XXin. ne fie perdittis eit, nifi quia à pur a Det creatione in vitiofom amp;nbsp;impur am peruerfitatem de^enerauit.

, infamant eius aduerfiarij. quum enim non alib refe-ramus quant ad diuina voluntatis arbitrium, qubd rniuerfali exitio eximantur, qttos in regnifut hare~ des Deus ajfumit, ex eo colligut,apudipfium ergo ejje *cceptionem perfionarum : quod vbique Scri^tura negat. Ergo vel Scripturam effefibi dijfentaneam, rel tn electione Dei ejfe merit or um rejfeitum. Pri-^num,ahofienfiu Scriptura negat D^eum ejfe perfiona-rum accept or em, quant quo ipfi iudicant.fiquident l^erfona vocabulo non hominemfignificatfiidqua in bomtne oculis conjfieua, velfauorem,gratiam, di-

' ^nitatem conctliare,vel odium,contemptum,deâc~ ‘tsconflarefilent.Qualiafunt,diuitiie, opes,poten-^“tgt;nobiUtas,magiftratus,patria, forma elegantia,

Cetera eiusmodi.lte,paupertas,inopia,ign'obiUtas ferdes, contemptus amp;fimilia. Proinde nihil repu-^gt;gt;entia erit,fi dicemus,Dettm fecundtm beneplaci-*^fgt;ùarbitrium, eltgere in filies, nullo merito,quos '’finifuerit,alijs reiedtis ac reprobatis. Pes tarnen fie expli cari potefi:,vt pleniiisfatisfiat.Quarunt, qui fi‘et,vt ex duobus, quos nullii sneritum diferiminat, *deruni pratereat in eleliionefiia,alterum affumat ^eus.Egovicifiimrogo,puténtnein eo quiajfumitur

I ’Sfe aliquid,quodDei animum ad ipfium inclinetlSi ' ^'hilfatebuntur ( quodneceffe efijfiequeturDeutn ''^^rihominemintueri,fiedafiu(i bonitslte rqîimeni fetere curillibenefaciat.

igitur hominem vnum digit Deus, altere re-iedo, id nonprou^nit ab hominis rejpedu ,fedà fobgt; eins mifericordta : cui liberum ejfe debet prof erregt C^excrere,vbiamp;quotiesplacet.Nam amp;nbsp;alibi vidimus, non multos ab initio vocatos fuiffe nobiles, ve! fapientes, velfflendidos, vtDeus humiliaretcarnii fuperbiam: tantum abesl, vtper fonts deuinbtus fue-rit eius fauor.

De bono peifeu. ca.

12.

QtMre falsbamp;pef 'tme Deum inaqualis iuflitiit infimulant nonnuUi, qubdnoneundemcrgaomncs tenorem in fiia pradeflinatione feruat. Si omnes (inquiunt)noxios deprehendit, peraqueomnespu-iiiat:fi infant es,ab omnibus iudicij rigor cm abfiine-at. Atqui perinde cum ipfo agunt,acfi vel interdilhf idi foret mifericordta, vel, dum vtiltmifèreri, (ogti-turin totum iudicio renunciare. QuidePl, quodfia-gitant?fi omnesfunt noxij, vtfimtil eandem omnes luant poenam. Datemur communem noxam,fed di-cimus quibusdam fuccurrere Dei mifericordtam. Sucurrat ,ainnt, omnibus. Sedexcipimus,£qittim effe,vtpuniendofe quoque aquum ittdicem ofiendat. ld dum nonfufiineM, quid aliud quam velmiferan-difacultateDeumJfoliareconantur,vel hacfaltem legeipfam permittere, vt iudicio feprorfus abdicetl Q^re pulcherrime quadrat iftaAugujlinifenten-tia,QuódDeusijs,quosreprobatdebitampotnamre‘ penditiijs quos vocat,immeritamgratiam largttur. abomniaceufatione liber art ,fimilttudine crédité^ ris, cuius inpotefiate nbsp;nbsp;nbsp;altert remittere, ab altere

^xigere.Poteß tgitur Dominui etiam daregratiam ^tiibuivult, quta mtfericon eß : non omnibus dare, qutatußus tudex. Dando qutbusdam quod non me-) rentur, gratuit am fuam ofiendere gratiam ; non o-' nbsp;nimbus dando, quid mereantur omnes, declarare.

agitant , qu'od igßtflante concidat omnisfolicitudo, amp;nbsp;bene agendtfiudium.Atqui in huncfinem eleiios ' ejje nos Paulus admonet, vtfan^lam ac inculpât am nbsp;nbsp;nbsp;‘

'fitamtraducamus. Qwd autem eùm quißtaDeo teprobatus,perditurum operam dtcunt i ß innocen-tta probitate vitæ fe illi approbatefludeat : in eo terb impudentißimi mendacq conuincuntur. Vnde tnmtalefludtÜoriripoßit,nißexele£lione? Nam quicunque funtex reproborum numero, nondeß-nunt perpetuis flagitijs iram Dei in ße prouocare.

tAaltgne tarnen doclrinam hanc calumniantur iflijtacß omnes ad pi'e v tue dum exhortationes euer-ftret. ordere magnam olim inuidiamßßinuit Auguflinus,quamabßerßtltbro Decorreptionec^ gratta adValentinum: tuius lebtio pios omnes •locilesfacileplacabit. pauca tarnen hic itbabo, qult;t {'tt ßero) probis amp;nbsp;non contenttoßs ßatitfacient.

apertus amp;vocalts praco eleéltonis gratuite fuerit Paulus, antevifum eil:an ideo monendodf hortando fiigtdus?conferant boni ißt zjelota eius ve-I bementtam cum fua,glattes in tpßs reperieturpra ( tncredtbili tlliutferuore. Et certe principium illtii

ï.Thef.4 y. Dmnes fcrupulos toUit, nonejje nosvocatos aJinii-mundittem/edvtejuiiciue vasfuum poßideätinho-üore,amp;(. deinde nos effe Dei figmentum,creates ai Bph, î. v.io bona opera, quapraparauit, vt in idis ainbulemus.

Jn funima,qui mediocriter exercitati funt in Paule, abfqßenga demonflratione intelligent, quant apte concilie, quaiftifingunt interfepugnare. Pracipit Chrtftus,vt in fe credatur: nequetamen velfalfa eft

tremeo. Curfum igitur fuum habeat pradicatie, qua adducat homines adfident,(^ continue profe,-ctu in perfeuerantia contineat. l^eque tarnen impe-dtatur pradeftinationis cognitie, vt qui ebediunt, non fanquam defuofuperbiant ,fed in Dominop^le-Matt. «.v.s rientur. Nonabs redicitChriflus, Qui habet aures audtendi,audiat. Ergodum exhortamur pradi-camus, quiauribtts pradtttJunt, libenter obediunt: qui vero carent, in illis impletur quod fcriptum eü, i.?bVêbo4 Vtaudientesnonaudiant. Curautem (inquitAu~ no petfeu. guftinus) illi habeant,tlli non? quis cognouitfenfum Domtni ? nunqutd ideo negandü eft quod apertum esl, quia comprehendt non potefl quodoccultum efi. Hacfide liter ex Auguflino retuli : fed qnia plus for~ te auront at is habebunt eius verba, quàmmea,a~ gedumprodeant in medium qua apud tpfum legun-tur: tÇSunquid fi hoc audito nonnulli in torporem fi~ gnitiem^vertantur, amp;nbsp;'a labore procUuesad Itbu dmempoPl concupifccntias eant: prapterea depra.

De MODO PERC. CHRISTI ORAT. ^47 CAP.XXIIÎ« fimttia De/falfiimputandum eü (juod dictum edi? Kon/ießDeus ilJos bonos fore prtifi/uitßon/erunt, inquantaübetnunc miihtiitverfentiir, amp;,fimalos foreprafe/u/t, malt erunt, in quantalibet niinc bo~ mtateeernantttrlNunquidergo propter huiiifmo-di caufaf,qua deprafctentia Dei vera dicuntur, vel neganda/ùnt,vel tacenda ? tune fetUcet, quando fi non dieantur,in altos iturerrores? Alia, inquit, ra- Csp. i» tto efl verum tacendt, alia verum dicendi neeeßitas,^ Caufas verum tacendi longum efiet omnes quarere: qnarum tarnen edi hiecvna,nepeiorcs fiant, qui no» intelligttHt,dum volumus eos qui intelltgunt,facere dodtiores: qui nobù talealiquid dieentibus doctiores

I qHidemnonfiunt,fed necreddunturpeiores.Qimm autem restera itafehabet, vt fiat peior, nobis earn dieentibus, qui eaperenon potedl : nobis autem ta-centibits, ille qui potedl: quid putamus faeiendum? nonnepotius edi dieendttm verum, vtqui poteftea-fere,eapiat: quant taeendum,vt non folum idamb» ' non eapiant, verumetiam qui efl intelligenttor, ille fit petor : qui fi audtret amp;nbsp;eaperet, per eum etiam plures difierent? Et nos dfeere nolumus, quad tefle Scripturadifeerelieebat. Timemus entmvidelieet, ne loquentibus nobis offendatur, qui eapere non po^ tedi: non autem timemus, ne ,taeentibus nobis,quî veritatëpotefleaperefalfitate eapiatur.Quam fln^ tentiam breuiùs tande perflringens, elari'us et tat» (onfirmat.

Q^mobrem fi Apofioli, amp;nbsp;qui eos fiequuti funt Ec-défia. do£lores,vtrunquefecerunt, vtdeaternaDei eldtione pie dtfiererenr, ô'fub pia vita, difcipltmt confinèrent fideles : qitidelî, qubd intiida conclafi violentia veritatis iUi nofiri fe re£te dicere exifii-tnant, non efiepopulo pradicandum, etfi verum fit quod depradefiinatione dtcitur? lmb pradicandum efl prorjus: rf giai habet aures audiendi,audiat. Qm autemhabet,finonaccepitabeo, qui fe daturum promittit? Certe qui non accipit, reijciat : dum tarnen qui capit,fumât els' bibat:bibat t!3‘ duat. Sicut enimpradicanda ellpietas, vt rite colatWDeusùta amp;prttdefiinatio,vtqui habet aures audiedi,de gra-tiaDei inDeogt;non in feglorietur.

'Et tarnen vtfingulare adtficationisftudium fan-Elo viro fuit, fie docendi veri rationem temper at,vt prudenter caueatur,quoadUcet, offenfio. Nam qua verb dicutur, congruenterfimulpojfediciadmonet. Si quis itaplebem compellet,Si non creditis, ideofit quia iam diuinitus exttio deftinati efiis: is non modo ignauiamfouet ,fed etiam tndulget tnalitia.Si qnis in futurum quoque tempus fententiam extendat, qubdnonfintcredituriquiaudiunt, quia reprobati funt: imprecatio erit magis, quàm doclrina. Takt itaque AuguHinus no immeritb tanquam vel inful-fis doilores, velfiniliros ôquot; ominofos Prophetas ab Ecclefia iubetfacejfere. Qwtdfubijcit,minime omit-ti debet: quia nefcimus,quis adpradeflinatorum nu-ifterum pert meat,vel nonpertineat,fic nos afifici de-

De modo perc. christi grat. $49 CAXxnil tere,vt omnes veiimus faluos fieri. Itafiet, vtquù-quis nobii occurret,eumfludeamus facerepacùcon.-fortem. Sedpaxnoürafuper filios pacu requiefcet. ^^go, quantumadnospertinet, omnibus,ne pere-lt;mt, vel ne altos perdant ,fialubrù amp;nbsp;feuer a infiar niedtctna adhibenda erit correptio ; Dei autem erit dlis vttle)nfacere,quûs prafciuit pra^deflinauit.

Eleftionem fanciri Dei vocatione:reprobos autem fibi acceriere iuftumjcui dellinatt funt,interitum.c a p xxii'ii.

; Eneralitas promtfiionum videtur quibusdam vT aquare totum humanum genus. Atqui non ^bfque deleâu eleblionem, quant in feipfo alioqut fbfconditam habet, vocatione demumfitaDeus ma~ fiffeftat : quant ideo appellarepropriè licet etus tefii~ ficationem. Nam quos prafciuit, eos df prafiniuit toformesfieri imaginisFilqfui: quosauteprafini-^it,eos amp;nbsp;vocauittquos vocauit, eos dyiufiificauit, w olmglorificet. QtMmfuos eligendo iant infilioru locum Dominus adoptarit: videmus tarnen, vtin fanti boni pojfefiionem nonveniant, nifi dunt vo-(antur: contrà,vt vocati quadam iamfiuantur ele-Itcltontsfita communieatione. Qiu ratione Spiri-tunt,quem accipiunt, dtadoptionts Spiritum, df figtllum ,0- arrhabonent hareditatisfutura vocat Eaulus. Nain etfi Euangelq pradicatio ex fonte ele-llionisfcaturft,quia tarnen reprobis etiam commu^ «ù efi, non ejfetperfefolida, iUiusprobatio. Deus au-

tem efficaciter eleilosßioi docet,vtadfidëaddacdt: Joh « citauimus ante ex verbis chrißi. Qm ex Dei Joh. 17. V.« e^l,bic vidit Pattern, non alttu. Item, Manifeßaui ioh.«.v.4 nomentuumhomintbiu,t]uosdediUimthi. Quutn ahbi dicat, Nerrtopoteß ventre adme,ntß Pater Lib. I de mcustraxerit eum. Quem locum prudenter expen-fucoMi ' ‘iif Jiugußintu: cutusverbafunt:St(vtdicitventos) rcbg ?lt; omnisqutdtdicit,venit:quùquisnonventt,profe-H amp;nbsp;j?’igiturconfequens, vtqttipo-tcß venire ettam ventât,n,ißi id voluei tt atqtte fece-' rtt tfedomnisqui didicit aPdtre,non filùmpoteß ventre ,fedetiam venit. vbi iam amp;nbsp;poßibtlttos proi feclus,èr'voluntatis affeSus,^ ailionis effeéhu od-ell. Atqiie adeb vere htc locum habet tllud Paulii «.om.p.v.i 6 Pion eße volentis, neq^ currentu,fed miferentis Dei-

ter Det gràtiam, voluntatem , curfum^ homtnis partiuntur. pxponiint enim, deßderium hominis ac conatum nihil per fi quidem habere momeiiti, niß Dei gratia projfterentur tfedquum adtuuantur illiu: benediclione.habereßeas quoq^ partes in cont' Jo chir, ad parandafalute contendunt. Quorum cauillum Aiilt;‘ lapir*'' verbisrefellere, quam meis malo. Sinihtl aliud voluit Apoßolus, niß non effe feiitu voleittù, aut currentis,ntßadfit mifertcors Dominus: retor,-quere è conuerfo licebit,non foUus eße mifiricordia, titfiadßt voluntas tiir curfus.Qupdßaperte tmpitiin eil,non dtibttewus Apoßolum omnia mifiricordia Domini dare,noßris autem voluntattbus autßudifs

De MODO PER C. CHRISTI ARAT, ÎÇICA.XXIlH nihil rehnqnere. In h.inc fententiam ille fnnClus vin NecptU tclîimo, quam inâucunt, argutinlam, nonfttijjeiddtclurum Paulum, nifi aliquis in nobis foret C0natus,amp;aliqua voluntas. Non enitn quid effet m homine reputauit: fedcùm videret quofdam falutis partem bominum induftria aßignare, fim-phciter eoruni erroremdamnauitpriore membro, deinde totatn falutis fummam Det inifericordta Vendtcauit.

i Adhec ipfaquoquevocationis natura amp;nbsp;diff en. fatio.perfficuè id demonftrat: qua ndfola verbipra-dtcattone,fid amp;nbsp;Spiritus illuminattone coftat. Qui. bus offer at verbum fuumDeus ,habemus apud Pro-phetam,Repertus fumd non quarenttbus me:pa- ifa.lt;f.r.fc latnapparuiqs,qui me non interrogabant.Populo qui non inuocauit nomen meum, dixi, Pt ce adfum.

AcneludaiadGentes modo earn clementiant per. tinere ducerentjpfis quoquein niemoriam reducit, Vnde affumpferit patrem eorum Abraham, quum ipfitmfibi conciliare dignatus esi : nimirum ex media tdololatria,inquacum fuis omnibus demer fits erat.y erbt fut luce dumimmerentibus primum af-fulget, eo gratuita bonitatisfuefiectmenfttis lu-culentum exhibet, Iltc ergo iam fi exerit inimenfit bet bonitos, fed non omnibus tn falutem : quiare-probos manetgrauius indicium, quod tefiimonium ainoris Dei répudient.

Atq^ etiam Deus illufirandagloriafita cauffa, Spi-tttusfui efficaciamab iUis fubducit. Interior igitur iiim 4

hiec vocatio pignmeSl/àlutü, quad/allere nonpe-j jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quopertinet illudlohannü , ïnde agnofiimui

J. O -J.v.î^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filtosjcx Spiritu quem dédit nobis. Ac ne

glorietur caro,i]ubd vocanti amp;nbsp;vitro fi offerenti fitlteni refiondertt, nullas adaudiendum ef/e aures, nullos ad vtdendum oculos affirmât, nifiquos ipfi fecerit. Pacere autem nonficundum cutufque gra-titudine,fidpro fua ele£tione. Cuius rei infignebabes exemplum apudLucam,vbt Paull efi Barnaba concionem audtunt communiter ludai els' Gentes. Bodem tumverbo quum edoUi effent omnes, nar-rantur credidiffe quiadvitam aternam erant ordi-nati.Qua fionte gratuitam effe vocationem nege-mus, inquaadvltimam v/quepartemfilaregnat elellio?

Duo autem error es htc cauendifiint : quia non-} nuUicooperarium Deo faciunt hominem, vt/uffra-giofuo rat am eleilionem faciat: ita ficundum eos voluntas hominis fuperior ell Dei confiUo. Quafi verb Scriptur a doceattantum nobis dari,vt credere poßtmus,ac nonpotiusfidem ip/am. Alq quanquam non ita eneruantgratiam Spiritusfanlli: nefiio ta-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men qua ratione inducti eleciionem à pofleriori fuf-

pendunt: quafi dubia effet, at que etiam inefficax, donee fide confirmetur. Equidem confirmari, quo ad nos, minime obfiurum efi : elucefiere etiam arcanum Dei confilium quod latebat, ante vidimus; modb hoc ver bo nihil aliud intelligas,quàm cotiipro-bari quod incognitu erat,^velutfigillo confirmari.

Sedfalib dicttur eleätonem tune demum effe effi. cacem, poftquam Euangeltum amplexi ftimus ,jii-utnque tnde vigorein fumere. Certitudo qutdem e~ mdenobispetendit,qutafindeternam Det or~ dinattonem penetrate tetemus, prof unda tlla abyf. ßu nos ingurgttabtt, Sed vbt eam nobispatefecit Heus, altius confeedere oportet,ne effeclus caujjam obruat. iieque interea inficior,vt certi de falute ^eftraftmus,initium à verbo fiert debere, eo^ debe,, fiduciam noflram ejfe contentant, vt Deum Pa~

^^etn inuocemus. Prapoßere entm qutdam vt de con filioDei (quodnobisprope eSlin ore amp;nbsp;corde ß cer~ tiores reddnntur,fupra nubes volttare cupiunt. Co-fnbendatgitur eßtlia temerttasfobrtetate fidet,vt Heus occulta fuagratianobis teflis fujficiat tn ex-terno verbo, mod'oneimpediatcanalts,exquo large ^d btbendum nobis aquaproflutt, quomtnus fcatu-fuum honorem obttneat.

' Prgovtperperamfaciunt,quieleatonisvimfuf ftnduntafide Euangelq, quaidam ad nos fenti.

*gt;‘uspertinere: ita optimum tenebtmus ordtnem ,fi inquarendaeleätonis noflra certitudme, in ijs fi~

, gnispofieriortbus, quafuntcertaeiustelltficatio-j nes,hareamus. Sittgttur hac nobis inquirendt via,

Vtexordtum fumamus à Dei vocattone, lt;pr in ipfam definamus.Quanquam hoc non obflat, quin fideles, ^ua percipiunt quotidie beneficta ex Det manu, fentiant ex recondtta tlla adopt tone defeendere :fi~

CA.xxnii Sî4 Institvt. lib. iir. ’ 1Û.2J.V.I cuti lotjuu«turapudJfatam,rectßigt;nirabiltt(:ci' gitdtiones tue antiqu£,verit., nbsp;nbsp;fideles. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Primtim ,ßpaterniim Det clementiam propiti’I 1 umque animum quartmtu, ad chrißum conuerte^ lt;nbsp;Matt.j,v.!7 difuntocuU,inquofoloPatrifanimaacquiefiit.Si I fitlutem, vit am, amp;nbsp;rcgm cixleßis immortahtatem, i non alib tum quoque confugienduin eil: quando ipfi vnusamp; Vita fions ell , amp;nbsp;fialutis anchora,amp; regni cœlorumhares. lam quorfiumeleäto pert inet, nifit vt infiiUorum locum à cœlefii Pâtre cooptatt, eiusfia uorefialutem immortahtatem olrtineamiis? Pro-Bphef.i.r.4 *^‘^‘^^^^l^^“^fibifihosajfiumpfit,notnipfisCO!di- , citur elegißefied m Chriflo fiuo.quia non nifii in eo a-mare illos poterat,nec regnifiui har edit at e honora-re,nifii eius confiortes antefiallos.Quodfit in eofiutin“ eleüt,noninnobistpfits reperiemus eleSltonis noflri tertitudinemiac nein Deoquidem Patre,fit nuduth lumabsq^ Ptho imagtnamur. Cbrißus ergoßeculu eil,in quo eleltionem noßram conteplari conuenit, ' Ö'finefraude hcet.Quu enim isfiit,cutus corporits-fier er e deßinauit Pater, quos ab aterno voluit ejfitfit* ' OS, vtprofilß habeat quotquot inter etus membra recognoficit: fiatis perßicuumfirmum^teßimoniu habemus,nos in Itbro vita ficriptos efifie,ficum Chri-flo communicamus. PorrotUe certafiut communio-ne nos donautt,quum per Euangelq pradicationetit teßatus eil, fie nobis à Pâtre datu,vt cumfiais omnibus bonis noßer effiet. I llu induere dicimur, tn ipfiutn eoaleficere,vtviuamus:quiaipfieviait.Potiesrepeti-

De mODOPERC. CHRISTI SRAT. JÎ^CA.XXIIII iur h£C do£tritia,Filiovni^enitonon peperen Pat tr, Roms.v.n credit tn eum no pereat. Qui veto in eum j ° h'. y’ 7^ tredit'duttur tranfiijfe d mortem vitam. Ou()fen-\lt;ihy6.y.u fit vocatfepanem vita, quern qui comedfrit,no mo~ 'ttetur in aternum. lUe, inquam, nobu te^iüfuit,fi.. borum loco habitum iri à Patre ceelefli omnef, d liitbusfidercceptusfuerit. Si quid plus appetimus, qudmvt inter Dei filioscenfeamur amp;nbsp;haredes,fii., fta Chrifiumcon/cendanius licet. Sihaefuprema. , ^obis eil meta, quantopere infanimus extra ipfum qHxrendo,quod amp;nbsp;in tpfi iam confequuti fumus, nifiloipfoinueniri poteill Pratereaciim fitaterna fatrisJdpie!itia,immutabtlis veritas,fixuni confili., ftm-.non est timendum,ne,quodfuofermone nobis e^ barrat,ab tlla,quam quarimus,Patris voluntate vel »‘inimiim vartetiquin potius earn fideliter nobis a^ ftrit,qualis ab tnttto fuit, acfeniperfutura eil.Hu-nil doctrina praxis in preci bus quoque vigere debet, ^Uando fuispromtßiontbus vult nos effe Contentos, ^tque alibi quarere, an fut unis ßt nobis exora^-bilu,

Accedit ad flabiliendam fiduciant alia, quam tum vocattone noflra coniungt diximtu, elefitionit firmttudo. Quos enim nominis fui cognitione iUu~ niinatosin Pcclefta fuafinum Chrtftusadfcifcit,cos diciturinfidem tutelani^fuani recipere. Qupfeun-que autem rectpit, et d Patre comnitßt dicunturioh.s,ii.^j ac concrediti,vt in vitam aternani ctiflodiantur.

*pfe quoque Paultu alibi à fecuritate dehortatur, t.cot. lo.v. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flat,inquit,videat ne cadat. Item,Infer -

Rom ii.T. ï«« es inpopulüDet ?nolifuperbire,fedtime.poted *• enimDetururfimfuccidere,vt altos inférât. Deni-que ipfa experienttafatis docemur, parut effe vota-tionem acfidem,nifiaccedatperfcuerantia. Sede-ntmifiafoltcitudtne Itberautt noschrifliutnamin loh « y poflerumcerte rejjticiunt tßa promtßtones, Onme Si^a ’ quoddatmihiPater,admeveniet:amp;eum,quive-rteritadme,non eijctaniforas.Item, Hacelivolun.-t as eius qui mißt me Patris, ne quidper dam ex o-mnibus qult;e dédit mihi : fid refufiitem ea in nouif ioh.i».T. ijfimo die. Item,Oues mea vocem meant auditint, àquot; fequunttir me. Ego cognofio eas, nbsp;nbsp;vit am aternartt

do eis, necperibttnt inaternum,neque rapietetU quisquam de manu mea. Pater qui dédit miht, ior omnibus eîi: amp;nbsp;nemopoteli rapere de manu Ptt‘ MMai.v,nttismei. lam vbi pronuntiat, Omnts arborquam non plantauit Pater meus, eradieabitur : ex oppofi-to innuit, nunqtia pojfe à fàlute euelli,qHt radiceni in Deo habet. Cut cofentit iüudlohanis. Si ex nobis ».ioh.îv.19 fuifßnt,ndexijfßnt vti^ exnobis.Hincetianima-j^om. s.v, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pauligloriatio contra vitam amp;nbsp;mortem,

prafentiaamp;futura: quam in dono perfeuerantù fundatam ejfe oportet. Nec dubium ell,quinad eleHos omnes fententiam hancderigat. Alibi idem phii.i, V. s Pstulus, QMcoepit tn vobisoptu bonum,perficietvf-Pfal-138. V. J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißi.sicutt etiam Dauid, cùm laba-

1 ^itbtume^,ejuum er at Chrifiuspro omntbtis electis, idem idis precetur quod Petro, vt nmiquam ^ficiat fides eer um. Ex quo elicimus, extra peri~ (lt;tlum defeclionii effe,qutaeorumpietatt conftan-^‘‘tmpofiulans EiUusDei,repulfitmpafifiis non eEl. Qÿdhtncnos difcere voluit Clrrifltis, nifi vtconfi-^‘ftnusperpetub nos forefaluos,quia illiusfemelfa..^ bbi/umus?

At quotidie accidit, vt qui videbantur effe Chri~ ßhrurfumdefictant abeo,lt;i/‘corruant. Imbeoipfi

( ^^to,vbiafferitneminemper!j(feexqsquifibi aPa- * ^fedatifuerant, excipit tarnen filiumperditionis.. ^erum eü id quidem : fed aquè etiam certum,nun-1'^‘ini ea cordü liducia tales Chrtfio adhafiffè) qua ^'gt;bü eleélionis certitudinem ftabiliri dtco. nbsp;nbsp;Exie-

I ^fuijfentenim'e nobis,permanfifientvtique nobis-QiMtnobrem eiufmodi exempla nequaquam ^os permoueant, qiiominus in Domini promißio-tranquilli recumbamus,vbipronuntiataPa-itedates fibi eße omnes,àquibusvera fide reciph fiif.quorum nemo,fecuflodeacpaflore,periturus loh.j.r.i« fii-De ludamox dicetur. Paulus non fimplicemfe- ^cfi.vis turitatem Chrifiianis dißuadet,fed fupinam ac fo-lutamcarnisfecuritatem.Timoremquoque requi-tit,nonquo confternati vacillent, fid quiadfufii-(iendam humiliter Dei gratia nos inflituens, nihil tx eins fiducia diminuât. Caterum alibi vtdimut.

Jpem noflram tn futurum temigt;us extendi,etiam^ vitra mortem,nee qutequam magts contranum effs. eius natura, qudm ambigere quid de nobufutti' rumfit.

Matt.îz.T.2 ^ll'fChrifii fimtentia demultiivocatii,paueisau-' temelectis,pefiimeineum modumaceipitur. Nihtl ent ambiguum,fi tenemus ,quo;ldebet ex fuperiO' ribtultquere,dupliccmejfe vocationis fieciem. Eli, enim vniuerfalii vocatio, qua per externaverbipgt;'lt;t dieat ionem omnes panter ad fie inuitat Deus:et-iam quibus earn in mortis odorem,fy grauioris con-demnatienismateriamproponit. Elt altera fiecis-lis,qua vtplurimum fiolos fideles dignatttr ; dum in-tenori fùiSpiritusiiluminatione efficit,vtverbnin pradteatum eorum eordibtis infideat. Pauei ergo e-leétifiunt ex magno vocatorum numero.non tarnen ea vocatione, vnde fideltbus dieimus afitmandamfn am ele^ionem. Illa enim etiam impioru comtnunii esi,hacfiecum affert Spintu regenerationis,qtiieli ipheCi.v ij ^^fhabo(^figillumfuturah£redttatis,quotndieni amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domini obfignanturcorda nofira.lnfiumma, qnnin

hypoenta non ficus ac ven Det cult ores, pietatein iaelentfpronuntiat Chrijltis eieelum tandem tn en loco,quern male occupant.

Eadem esl ratio e.xceptionis nuper addulla,Ebt loh. i7.r.i2 aitchnfius, neminemper!jffie,ntfi filiumperditio-nis.Eli quidem inipropria loctitio,fied minime obficn-ra. lUe enim non reputabatur inter ones Chrif b qsiia verb effet,fed quia locum tenebat. Pefiinie ài.

De MODO PERC. CHRISTI GRAT. CA.XXIIIÎ amp;pemcfos'e Gregorius, du vocations tantum no- Homil.j» firii confiios ejje nos tradit,ele£iionis incertos. vnde “dforrntdinemdr trepidatiotjemomnes hortatur: hanc etiam rattonem vfitrpatis,quia etiamfi quales kodie fimus,fciamus,qualestarnen fimus futuri, nefiimus. Vcrîimeolocofatisdeclarat,quomodo in ^uncfiopu impègerit. OMnia emm ab operum me-^itiselelltonemfu^endcbat, deqciendis animisplus ßtit HUfuppetebat cau/ie. : cofirmare no poter at,qui “fetpfis addiuina bonitatis fiducia no tras fier ebat.

Enimuero eleäi,necflatim ab vtero, neceodcm oinnes tempore, fedprout vifinneEiDeojuamUlis gfatiamdijpenfiare ,inouileChrtfiipervocationem ‘‘Igregantur. Ante verb quamad fiummum ilium ^oftorem colligantur, m communi defierto difiipati *fgt;errant: nec ab alqs quicquam differunt, ni Ji fitngulari Det mijertcordia protcguntur, ne 'nvltimum mortis pracipitium ruant. Intpjoser-^ofi rejjicias, videbis Adieprogeniem,qu£commu-WîB majfiecorruptionemredoleat.Quodnonincx-fteniam dejjeratam vfique impietatemfierun~ fur, id non fit ahqua illis ingemta bonitate: fed quia in ip forum Jdlute excubatDei oculm,amp;ma-Kus ext enta eEi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am qui ab ip fa natiuitate in-

fitum ejfie eorum cordibus fernen nefcio quod ele-dtonis fomniant,cuius virtute femper ad pietate ttmoreq^Deifintincltnatt,necScriptura auciortta. teadtuuatur, d^ ipfa redarguutur experietia.Qtan i^fuStriptura nw Eno in locopalht iüis réclamât..

Qui cnm defmbituï à Paulo Pphcßorumßatus ante regeneratwnem, granum hutus fimtnis nullum ' oftendit.P.ratM,inquit, deltclK i:!y'peccatis mortui, inquibus anibulaftu iuxta feculum mundi huitu, iuxta prtncipcm aéris,qut nunc agit tnfilqs contii-macibtu: inter quos amp;nbsp;nos onincs verßtbamurali-quando in concupifientijs carnis iioflra,facientes qua carnt amp;nbsp;menti libebant.Et eramus natura fil^ sra,ficutdrcietert.ltem,M.ementote,qubdfineße Ephe*;.'V « ttltquandofueritu,amp;Deo carueritis in mundo. I-Eph .v.28 tem,Erattsaliquando tenebrainuncautem luxin

Qt^le luflitiagermen in Manaffe, quum lerufa- !gt; I« ZeiH intingeretur drprope immergeretur fanguine ï.ac.i3.y.^^ P]ropl)etarum!’Inlatrone,quiintervltimostandem jpirttus de refipifcentia cogitauit ? Paceffant ergs hacargumenta, qua fibitpfis homines curtoßilite-mere fine Scriptura excogitant.Maneat autem M- i bis q, habet Scriptura, Omnes parit er ouium per- ( ift.s}‘y-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infiaraberraffe, vnumquenque dechnaffe

inviamfuaniyhoce^,perdttionem. Hocperdttionii gurgtte qtios ahquando eruere Dominusftatuit, eoi tnfiuam opportunitatem differt: tantum conferuat in blaff hemiam irremtßtbtlem ne deuoluantur.

Q^madmodumfiua ergaeleblos vocationis effi-^ cacia,falutem,adquameosaterno confiilio defttna-rat,perficit Deus : ita fua habet aduerfus reprobes • indicia, quibus confilium de illis fuum exequatur: »OS, vt tnfincm fuum perueniant,nunc audtenih- I

De modo perc. christi orat. sdJ cA.xxiilt /ùi facultatepriuatnunc eins prédicatione exctecat,amp;obflupefactt.Prioriimêbri quant 'nnumera fint exempla, vnum tarnen, quod eft prx olijs tlluftreacnotabile, eltgatnus.Q^tuor circtter innorummilliaante chrifti aduentum effluxerut, quibus fialutifera doctrinæ lucem cunblis gentibus otcultauit. Si quis reftondeat, tanti benefictj compotes ideo non fecifte, quia indignas iudicarit: nihi-loerunt digniores pofteri. cuius rei prater experi-tntiam teftis locuples ell Malachias. Alt er tus mem- Mala.4.v,r. ^ttc'umextant quotidiana documenta, tummul-fitin Scripturis conttnentur. Apud centum eadem fttehabetur condo: vtginti promptafidet obedien-fiuficipiunt:alij vel nullius penft habent, vel ri.

^tnt, fcl explodunt, vel abominantur. Si quis re-J^igt;ndeat,diuerfitatem ex eorum prouenire malitia à'peruerfitate,nondumfittisfailumfuerit .• quia ^tllorum ingenium eadem malitia occuparetur.

'I Curergogratiamillis largiendo.hospratermit-^dlDe idis cauftam reddit Lucas, Quiaadvitam fitnt ordinati. De ijs ergo quid fientiemus, nifii quia ßtnt vafia ira in contumeltam s' Q^are ne cum Suflmo loqui nos pigeat, Pofiet, inquit ille,Deus cen.ad H-tnalorum voluntatem in bonumconuertere, quia teram,ca.io

Quianoluit. Cur noluerit,penes ipfium ell. Homii. de tnus enim non plus fiapere, quàm oportet, multo^ eoaaett.

i quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N»

«A.xxnn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I n s t i t vt. v ï b. ni.

volentem trahat (^maniimpomgentem,n9 dfJcrimeninDeiiudiciOtfid/ilohominum arbitrit fitum videatur. Adeb quidenonßtum eß inpropri» hominis motu actedere, vt pqs quoq, iir Deumti-mentibusßngulari adbuc inJlinSu Spiritus opusßt, ri4 l,jidiapurpurartaDeumtimebat,(^ tarnen cor eiut Aperirioportuit ,‘Otattenderet doèlrina Pauli, amp;nbsp;in ea proficeret. Hoc non de vna muliere dictum eß, fed vt fiiamus profelium cuiusq^ inpietate, opus eße arcanum Spiritus, ißud quidem in quaflioneni trahi non potell, multisverbumfuumDominummit-tere , quorum cacitatem magis velit aggrauari.

Stfch. XV iQuumEz,echielemßfiitat,pr£monet fimitteread populumrebellem amp;nbsp;contumacem ; ne terreatur,fi leie. I T ^ofi^^dufe cancrevideat. Sicleremiapradicit,futa- ' ram etus doclrinam i» ignem,vt populum inßarfli-pulaperdatamp; dißipet. Sed magis etiamnumpremit

loh. IXT jtgt; chriflt doltrina non potuiße er oder e aßirit, qiiia in eos incumberet hae Det malediélio. Otiid, j inquies, ßbi vult Dominus eos docendo, à qttibus ne intellfgatur , curat ? Conßdera vndevitium, èt defines interrogare. In verbo tnim qualisatnqttt | ßt obfiuritaa , fatis tarnen femper edt lucit ad

I De modo PERG. CHRISTI S RAT. ^ö'j CA.XXUJI (onuîncendam imptorum confiientinm.

. QMd igitür fibi patefaéto Det ver bo non obtempérant repr obi, probe id in malitiamprautt at em^ cordit eorum reijcietur, mod'ofimul adijciatur, idea in hanc prauitatem addiclos, quia iufto,fed infcru-tabili Dei iudiciofufiitatifunt, adgloriam eiusfua damnatione tllußrandam. Similiter quumdefilqs i. Satn. iv Hf/i narratur , quod non afiultarunt falutaribut nionitd, quia voluerit Dominus occidere eos : non negatur contumaciam dpropria ipfirumnequitia ptofeciam e/fe:verwn fimulnotdtur, cur in contu-^acia defertifuerint, quumpotuerit eorum corda l^ominus emollire : quia fcilicet eos femel exitto de-ftinaffet immutabile eius decretum.Eodem pertinet idiidiobanniSyQuumtantafgnafecifet,nemocre~ lo!»- ht»« diditin eum: vt fermo ifiia impleretur. Domine, quü credidit auditui noflro? Hac dit impq audiunt, qntritantur Deum tnordinatapotentia abuti. Sed ^es, qui cun^os homines tot nominibus Dei tribunal! obnoxios nouimus, vt de mille interrogati nein ^no quidemfatisfacere queant, confit emur nihilpa-tireprobos, quod non iufiifitmo Dei iudicio conue-niat. Qubdrattonemadiiquidumnonajfequimur, ^liquidnefcirenonrecufemus, vbi feDei fapientin ‘nfiuam fublimitatem attolht.

At queniam obijci folent pauci S CRIPTT-loci, quibus videtur negate DEVS fua ordinattonefieri, vt imqut pereant, nifi quoad I, f teclamante ipfi mortem jponte fibi atcerfunt:^

tos breuiter explicando demonflremus nihil/ênteti-ttitfuperioriaduerfari. Profertur Ezechielü lociu, qubd Deus nolit mortem peccatoris, fed maghvt conuertatur viuat. Violenter torquetur locw, fi Deivoluntas,cuius meminit Propheta, opponitar aeterno eiusconfilio, quo eleilos difcreuita reprobis. Nucfi quaeriturgenuinus Prophetafenfusyhacfum^ ma efl, Non effe dubitandum quin Deusparatusfit ignofcerefimulac couerfiisfuerit peccator.Ergo eiiis mortem non vult, quatenus vult pcenitentiam. Ex-perientia autem docet,ita veile refipifiere quos adfe inuitat, vtnontangatomniumcorda,etfivoxex-ternaverecenfeturteflimoniumgratia Dei. Tene-amus ergo Propheta cofilium, nonplacere Deo mortem peccatoris; vt confidant p ffimulac panitentia ta^ifuerint,fibiparatamcjfeapud Deum veniam; impq verb fentiant duplicari crimen fuum, qubd tanta Dei dementia amp;nbsp;facilitatinon refiiondent. Pcenitentia igiturfemper obuidDei mifericordia oc-(urretfedpoenitentia quibus detur,tam omnesPro-pheta, qudmApoJloliatqueipfe Ezechiel dare docent. Adducitur fecundb Pauli locus, vbi tradit Deum veile omnesfaluos fieri.PeJpondeo ex contex-tuiclare apparetnonde fingulis hominibus,fedde hominum ordinibus iUicagi. Videnturfortiiis vrge-re obieéloPetri loco,Deum neminem veile perire, fedomnes recipere adpcenitentiam. Verum nodi fo-lutioiammoxin fecundoverbo occurrit ; qitia voluntas recipiendi adpcenitentiam non aha inteüigi potefi.

De modo PERC. CHRISTI GRAT. $lt;ÎÇ CA.XXIIII foteß, mß qu£paßim traditur. Sane conuerfio in bei manu efl, an velit omnes conuertere,interroge-tur ii)fe:dum paucK quibusdam fe dafür um pro~ gt;nittitcorcarneum,aliiscorlapideumrelinquendo.

Verum quidem eü, nifi recipere paratus effet, qui dus mifericordiam implorant, concidere ihamfen-

I tent tam, Conuertimini adme,amp; conuertar ad vos. fed dico neminem mort ahum ad Deum accedere,ni-fiqui diuinitusprauenitur. Ac, fl in hominis arbt-trto effetpœnitentia,nondiceretVaulus,Siforte det »«Tim. *■*

J tentiam omnes vocehortatur, arcano Spiritus mo~ tuelediosadduceret,non diceretleremias,Conuer- ler.ji.v* ” te me Domine, ôquot; conuertar: vbi enim conuertifli tne,egipeenitentiam.

Sed enim ( inquies ) ft ita efl, parum eritfidei fromißionibus Euangelicis, qua quum de voluntate

I D« teflantur, eum veile afferunt, quod inuiolabilt dusdecretoaduerfetur. Hinim'everb. Qtmmlibet (nimvniuerfltlesfintfalutis promißiones, nihilta~ nien a reproborumpradeflinatione dtferepant : modo in earum effeiiummentem dirigamus. Efficaces nobis tum effe demum promißiones fcimus,vbieas fidereciptmus: vbi contra exinanita eslfides,flmul abolita efl promiflio. Ea fl efl natura ipfarum, Videamus iam nunquid inter fe hxc dißideant,qubd. dicitur ab aterno Deus ordinaffe quos amore com-( flecii,in quos iram exercere velit : amp;nbsp;qnbd falutem.

omnibus tndifcrimmAtim denunciat. Equidem di' co optime eonuentre. Sic enim promittendo, mhd altudvuh,quAm omnibus expofitam ejjefiium mi-' fericordiam, qui modb earn expetuntatque implo' rant, quod non alqfaciunt ntfi quos iUuminauit. Porrb illuminât quos pradeflinauit ad falutem.

Bis,inquam,conflat certa tnioncuffa promißtO’' numveritas,vt dicinequeataliquid effe diffenfie-nis inter aternam Dei eleélionem ,amp;quodfidelib^ fffert gratia fita teflimonium, Sedciir omnesno' inmat ? nempe quo tutiiis piortini confcientia aC' quiefcant, dum intclligunt nullam eßepeccatortiW differentiam , modb adfit fides : impij autem non taufenturfibi deeße afylum, quo fe apeccati fit' uitute recipiant, dum oblatum jibi tngratitudiiil fua rejpuimt. Ergo quum vtrifij^ Det inifieri(ol' dia per Euangelium offer at ur: fides esi, hocefi Dei illuminatio, qua inter pios impies diftin-guit: vt Euangeli) efficaciamiUi fientiant.biverb nullum inde fruâum confequantur. Illuminatio quoque ipfit ekfiionem DEI aternampro regulli habet.

Matt. tj. V, QMrimonia Chrifti quam citant , lerufaletn, »7* Ierufalem,quoties volui congregate pullos tuos,Ô' noluifli ? nihil eis fiiffragatur. Nam quod bu-fnanum efi , ad DEVM. transfertur. Obqciunt ttiam ,DEVM. nihil odiffe eorum qua fee tt. Quod ft illis cqncedam, faluum tarnen manet quod do-

(ta, refrtbo^ Deo exofis e/Je , quidem opt'uno itire: quia eius Spiritu deflttutt, n.htl prof erre queunt, quàm tualediélionis cauffam. Quqdex elto loco obtendunt, facile diluitur , Deum clau- ro.h.t.x»-, fjft omnia fub peccato, vt omnium mifereatur; nempequia omnium, qui falui fiunt,falutem mi. firtcordia fua vult afcribi: quamuis non omnibut fit commune hoc beneficium. Porrb, vbi multa ^!fro citro^ addubia fuerint,fit hac nobit claufu. ,

H.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dto!

kquot;. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fjn 4

ETSIChrtflus, filittflitix, morte deuilhtpct ( Tuangelium tllucens,vttam nobù tlluminattit, î.Tiro.i. V' teflePaulo, vnde ei credendo dicimur traufifie 4 lo'h.j. v.î4gt; ^otte in vit am, non iam peregrini nbsp;nbsp;aduena ,fti

ctuesfanclorum domefitciDei, qui nos turnipfi ïph,2.v.ff. vnigenitofiederefeCit in caleftibus, vtadplcnamft' Silo. licitatem nihil défit : ne tarnen moleflum fit nobii exerceri adhuc fub dura militia, acfi nullus Villon^ à Chrifio parta fiuélus conftaret, tenendum quod alibi docetur defiei natura.Qua rationé idetif Paulus dicit nos ejje mortuos, amp;nbsp;vit a noflram

Col.J. v.3- abfconditamejfiin'Deoiamp;quum ipfi,qtii vita nofira efi,apparuerit, tune amp;nbsp;nos cum ipfio parituros in gloria, Itaquf quicquid hailenus d( fialute nofira expofitumfuit, mentes in ccelum ere-iP«i Ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtchriftum,quemnonvidimtis,dili'

gamus ,amp;ineum credent es exult emus latitia in-enarrabili,amp;gloriofa,donee reportemusfinem nostra, vt Petrus admonet. Quum ita oculisigt;^^ Chrtfium defixis e calo pendemus , iinpletur veti illud. Cor noftrum ejfie, vbi eft thefiaurus nofiet-Quare ille denium Jbltdè in Euangelioprofeeit, ad continuam heata refurretiionis meditationem affiuefiailus eSl.

quot;Phitb/öphk Nemo tarnen,excepto Platone,agnouit, fummum hominis bonumeffeeins coiunêiionem cu Pgt;eo. qualisautem htec effetgt; ne obfiuro quidemgu-fin fentire potuit.nec mirum,vt qui de facto tdius vinculo nihildidtcerat. Nobisvnica amp;perfedlafélicitas in hac quoque terrena peregrinatione nota tUffedquafui defderio corda noflramagis ac ma-gh quotidie accendit, donee plenafi-uitio nos fatiet. Idea dixi ex Chrifii bénéfices frtiîlum non percipe-venifiqui ad refurre^ionemanimosattoüunt. Si-tutihunc fcopum prafigit Paulus fidelibua, ad que PhiU-v.» eniti dicit amp;nbsp;omnia obliuifei, donee ebperueniat.

Qtf nos quoque alacrius eodem contendere oportet, nefimundus hic nos occupet, trifles deftdianoflra ptenasdemus. Proinde alibi fideles infignit hac nota, quad eorum conuerfatio in cœlisfit,vnde Ser- ’ bid.v.îo uatorem fuum expedant. nbsp;Ac ne fiacceffant ani-

tnis in hoc curfu, idem Ulis omnes creaturas ad-itingitfocias. Quo autem acrius nospungat,vlti-mum chrifii aduentumvocatnofiramredemptio-nern. Quibtisltbet arumnis premamur,hiee nos re-demptioadfuumvfque effedumfufiineat.

3 Studiumnofirumacuetip/ùm rei pondus. Nee tnim Paulus abs recontendit, nifi mortui refurvat, totumPuangeliuminane (ff fallaxeffe-.quiamife-rior effet nofira,quam aliorum'mortalium conditio, ac proinde concideret eius autoritas non vnain parteduntaxat,fed intotafumma,quam nbsp;nbsp;ad-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optioamp;falutisnoßr^effecluscomplcilitur.

Ul nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in rem maxtme omnium feriam ßmtu attends

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt nuUa dtuturnitM laßttudinem afferat.Quo all'

P' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filto etiam tn hunc locum dißuli,quod de ea

E ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter traHandum erat, vt difiant leäores, vbi Cbii-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßum perceperintperfeSla falutu autorem,altii‘l

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affurgere.fiiant^cee’eßi immortalitateamp;

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veßttum, vt totum corpus capiti conforme reÜ^'

H, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur. Q^madmodum etiam in eiusperfona Spill'

F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus fanctus refurreäionis exemplum fubtnde pupn'

*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nit. Res eil creditu dtfficilis,vbiputredtne co)if«»i‘

ptafuerint corpora, tandem fuo tempore refriH' äuraeffe. Quo tantum obßaculumfuperetfilt;liigt; duo adminicula Scripturafuppeditat: alteruinili in Chrißißmilitudine, alt er um verb in Dei oinni' potentia. lam quoties de refurre£ltone aßtur,iii‘ currat chrißi imago, qui in natura quam attobit a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitmpferat,ßc peregtt curfum mortalis vit£,vt mini

s,( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immortabtatfm adeptiu, ßt nobis pignusfutm^

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refurreSlionis. i^aminmifirqsquibusobßdemuft

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortificatmem eius circumfertmus tn carne ni'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßra, vt vita eins manifeßetur in nobis, àquot; ßpai*!^

eu à nobis non licet,ac ne poßibile quid'êelî,quin 1^'^ ceretur, VndeillaPauliratiocinatio:Stmortuigt;iigt; lComj.v. jefitYgunt,neque Chrißtss refurrexittquiafidd^ confeffum lïïud principium fumit, chriflum ßbi priuatim morti fuijfefubieblum ,vel de meld sideptum eße vtltoriam reßirgendo, fed ititbei' full*

tumfuijfe in capite, quod impleri in omnibus mem-bru necejfe eSi, fecundum cuiusque gradum amp;nbsp;or-

qutdem effet. Dtciturin Pfalmo, TSlon permittes pfiias.».!» vtanfitetum tuum videre corriiptionem. Huiusfi-ductaportio etfi adnos perttnet fecundum menftt-ram donationu ,folidus tarnen effeilus non nifi in Chriflo apparutt, qui immunis ab omni putredine, integrum corpus receptt. lamneambigua fit nobis beau cum chrifto refurredtionis focietas ,vthocpi-gnorefimiucontenti, dtferte affirmât Paulus, idea federe tn cœlis, c^ venturum vltimo die iudicem, vt corpus no ft rum humile dr abieétum configuret corpori fuo gloriofo. Alibi et tarn docet,D E r M non fufcttaffe Eilium à morte, vt fiiecimen vnum ederetfua vtrtutis:fed vteandem crga nos fideles Spiritus efficaciam exerat : quern ideo vitam appellat,dum habitat in nobis, quia in huncfinem datus ell,vt quod in nobis mortale efl,viuificet, nbsp;nbsp;Eefur-

rexitergo C HRl S T V S,vt nos baberet focios futura vita. Sufcitatus efl à Patre,quatenus erat Ecclefia caput, a qua nullo modopatitur diuelli.Su-fcitatus eflvirtute Spiritus ,qutnobisadviuifican-dimuniu communis efl. Denique fufcitatus efl, vt effet refurreflio amp;vita. Sicutautem dixtmtis tn hoc ffieculo conffiicuam nobis effeviuam refurreclio-nis tmaginem,itafit nobis adfulciendos animos no~ firos firma hjpoftafis, modb ne longieris mor* noif tadeatvelptgeat,

I. Cor. ij. V. Qab Jpe^iat ilia Pauli exhortatio, Primitia Chrt-** flus,deindequi Chriflifunt,quis^fuo ordine.Cate-rum ne qua de Chrijli refurreU:ione,tn quafundaU eSl noflra omniu, moueretur quaflio,vtdemusquot amp;nbsp;quant var ijs modisillam nobisteflatam fecerit.

Splendor cœlefiu non homines, fed Angelos effepalam ofiendit. PoßeaChriflus ipfe fi quid dubit/t-tionisadhuc harebat ,fufiulit. Viderunteunt non lbid.v.j» difiipuli,atqueetiampedesamp;manuspalpa-runt,amp; eorum incredulitas non parum ad confit“ mandamfidem noftram profuit. Dijferuit inter e-

V J amp;nbsp;Qsdemj/fierijs regni Dei, tandem ipfis videntibnt afcendit in cœlum : nec vndecim modb Apoflolis,fiei plus qudmquingentis fiatribusfimulvifus ell. Um I Cot.ij V 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßanilo certumdocumentum edtditno

tantum vita ,fed etiam fummi imperij ,ficuti pro- . loh. IS V 7 dixerat, Pxpedit vobisvt abeam, ahoqui Spirttm fan^us non veniet. lam verb Paulus non mortui vir-Aft.p V 4 tuteproftratus ell in itinere,fed eurnquemoppn-^ci.7 V ss gnabat,fumma potentia poliere fenfit. stephano apparuitin ahumfinem,vtvita certitudine mor-tistimoremvinceret. Tot actamauthenticistefii-monijs fidem derogate, non diffidentia ell, fed pra-uaadeo^furiofa obflinationis.

Qubddiximusin probanda refurreHione finfns nofiros oportere dirigi ad immenfam Deipotenti-Thil.3 v.io am, hoc breuiter docet Paulus, Vt corptunofirutn j td/ieHum, inquit, conforme reddat corpori (larita- .

De modo perc. christi grat. 573 cap.xxv, tif fu£,fecundum Operationen! virtutü fita, qua po-tehßbtfubqcere omnia. QMrenihilminusconfen-taneum, quam hic reßicere quid naturaliterfieri poßit, vbt inaftimabile miraculum nobis proponi-tur,quod fenfius noftros fua magnitudine abforbet. Paulus tarnen,propofito natura documento,focor-diameorumcoarguit ,qui refiurre^tonem negant. Stulte ( inquit ) quod fieminas, non vegetatur,nifi priiis moriatur,amp;c-l» femente refiurreclionisfieci-emcerni dtcit, quta ex putredine nafcitur fieges. lHec verb res tarn difficilis effet creditu,fi ad miracti la qua feperomnes mundiplagas oculis nofiris in~ gerunt,attentt,vtpar est,effenius.Caterùm memi-nenmus neminem de futura refiurrebtione verb tffe perfuafiini, nifiqutinadmirationem raptus, Pgt; P. I virtuti fuam datgloriam. Hac fiduciaela-tus lefiaias exclamat, Viuent mortui tut : cada- * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

uer meumrefiurget.Expergifiimini e^laudateha-bitatorespulueris. Rebus defferatis fefe attoUit ad P^eum vita autorem,penes quemfunt exitus mor~ tis,vtdiciturinPfitlmo.lob etiamcadauerifitmilior quamhomini,fretus Deipotentia,non dubitat qua-fi integer ad diem ilium feattoUere, ScioqubdRe-demptormeusviuit:^' in nouifiimodiefiurget fiu-perpuluerem f nempevt fiuampotentiamtUicexe-rat) ^rurfum circundabor pelle mea, in carne tnea vtdebo Deum, vifiurus [um ipfe, non alitu.

irgo exemplo Pauli alacriter iam triumphemus in- Tjai.4 v s tcrmtdias pugnas ,qubdpot(nsfit qui nobispromi^

fit futur am vit am, fcruare depofituin; atgueitd gloriemur repofitam ejfe nobii coronam iuftitiai quam redde t nobis tuft us iudex. Sicfiet,vtqutcquid molefttaru perpetimur,oftefio nobis fit futur a vtta,.

Ipfo natura inftinftu tncreduli femper effigi‘ I emrefttrreclionishabueruntante oculos. QMrfiii» enim Jac er ei' inuiolabilu mos fepehendt, niji vt ar-rha ejfet noua vita ? Neque exetpere licet,ex errore hoccjfenatum-.quiaamp;fepultura religioapudfalt' Ü0S Patres femper viguit,ér Deus apudgentes ma-nerevolutteundemmore,vt obiecta re/urreHiimif tarum torporem expergefaceret.

Duo deliria inuecta fitntab hominibus perpe-.^ ram curiofis.Alij putarunt, qttafi tottu homo inter-eat, animas refurreüuras cum corportbus:alq, qua imntortales effeJpirittis concédant, nouis corpori-‘ bus indutum irt. De priore longe altter Scriptura, qua corpus tugurio comparât, ex quo nosntigrarf dtcit, qttum morimur : quia ab eq parte nos ajitmat, qua nos à brutis animaltbtu difeernit. Sic Petrat ».». nbsp;nbsp;mortipropinquus dtcit tepus venijfe, quo taberna'

’♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tulum fuum deponat. TSltfi etiam anima corporibat

•** cumeru in Paradifo. Tam claris tefttmonqs ftetit ibiA 4« K? dubttemits Chrtfti exeplo morientes Deo cönteit' dare animasnoftrastvelexentplo Stephani, tradere J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrtftoincuftodiam.qtitnon temer'evocaturfide- '

inrumßatu curioßus intjuirere neque fas egt;l,ne~ (jHc expedtt. Scriptura, vbi dixit Chrijium il-lKpr£fentem effe (^eas retipere tnParadifinn,vf (onfilattonemperciptant,reproborum verb animas eruttatus,quales mérita funt,perpeti,non vitra progreditur.

’ AEqu'e prodiffofus eEl eorum error,qui animat «brecepturas,quibus nucinduta funt, corpora, fed nouis cir alijs praditasfore imaginantur.Atqui cùm iubeat Paulus fideles femundare ab omni inquina- 2,cot.j.\,s mento carnis nbsp;nbsp;Jpiritus, inde feqtutur quodalibi

denunciat iudtcium,vt reporter vniesquisq^per cor-pusfine bonum fiue malum. Cui cbfentit quodfcri-bttad Corinthios, rf lefu Chriflt manifefle- i,cot. 4, v. tur incarnenoftramortali. Q^rationealibi non minuspr€catur,vt Deus integra corpora conferuet vfque ad diem chrifti ,quàm animas amp;nbsp;fiuritus. i.Theffj.v. î^ecmirum,quia corpora qua fibiiit templa dica-uitDeus,inputredinemfinejpe refurreélionisdecider e,ab fur dißimum ejfet. Qmd qubd etiam membra funt Cbrifli. Ncf vlla de re clariorfiippe-tit Scriptura definitie, quàm de carnis quam ge-ftamtisrefurrebîione. Oportet,inquit Paulus, cer-

1 rupttbilehoctnduere incorruptionem, mortale i-Cor.ij.». 1 hocinduere immortalitatem. Si noua corpora for-1 niaret Deus,vbihacqualitatis mutatiol Vbi corpo-1 ra,quibfumus circudati, digito mbfirans, incorru-ptionêiUù/mittit,nouafabricari Jatis aperte ne~ iat.lmb magis exprefiè^niquitlertu^ianusfima

foterat lequi,niß cutefuam mant bus teuerer. Persia. 12. V Z roinverbis Danielis nihtl eil perplexum, Multi^ 1 tquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dormientiura in terra pulueris expergifeentur:lii

tempt utn fempiternum. Di^lt;rna etiam obferuatueU Mat. 10 V 2« Chrifiifenrentia,Nolitemetuere eos qui occtdunt corpus, animam occtdere nonpoßunt : fedeum me-tuite, quipoteilamp;anima ^corpusperdereingi' bennamignis. Neq^enirntimendtcaußa,niß fuf‘ plicio obnoxtum eßet quod nunc geflamus corpus. Adhacß nouis corporibus donandt fu}nus,vbi capitis amp;nbsp;membrorusn conformitas? Refurrexit Chrl ßus:an uouuinßbi corpus ßngendo ? imb, vr pralt;li‘ xerat-.Deflruitetemplum hoc,amp; triduo erigam il lud. Qupdpriusgeßauerat mortale corpus, iteriun recepit. Tenenda eil etiam illaficietas,qua}npri‘ I Coi. IJ V dicatApofiolus,Nosreßirgere,quiaChriflus rc[W‘ ’* rexit. Quia nihil minus probabile,quà}n vtpriui-tur chrißi refurreitione caro noflra,in qua circutn feriinusmortißcationemipßus Chrifii. Q^d qui-Mal, 27 T J 2 dem lüußri documentapatuit,du refurgente chri-ßo multa corpora fanctorum exierunt è fepulcliris-Neque enim negaripareil, hoc vltima quantßera-mus reßirreiltonispraludium fuiße, velpottus tir-rham: qualis ante in Henoch amp;nbsp;Helia iatn extabat, quos Tertulltanusrefiirreclionis candidates vocat: quia corpore amp;nbsp;anima d corruptione exempti,iu üeicußodiam recepti fuertnt,

be MODO PER C. CHRISTI GRAT. $77 CAP.XX’?, recltonem m Scrtptura paßim nos hortatur. llac ra.

tione Baptißnus tefle Paulo,figillum nobis eslfutu~ Col. 2. v. n iamp; refumßionis-.necntinus facraCœnaad etusfi-duciamnos inuitat, dtimßmbolajpiritualisgratia orepercipimus. Et certe tota Pauli exhortatto, vt niembta noflra exhibeamus arma in obedientiam Rom.s. v.ù iufltti£,frigeret, nifi auederet quodpoflca fubiun-gityQut fufcitatiit chriflum d mortuis, viuificabit Rom. slv.n amp;nbsp;mortalia corpora veftra. Quidenim iuuaret, ap^ plicarepedes,manHs, oculos amp;nbsp;linguas in obfequi^ umDei,nißfiublus amp;mercedis,ejßentparticipes?

Ac,ß verum e?l illud,per multatafflicliones oporte-»■eww ingredi in regnum Dei,ab hocingrejße corpo~ taprohibere nuUa ratio ßu(linet,qu£ amp;ßub crucis vexilloexercetDeus,amp;viäori£ laude ornat. Itaq^ nulla eins rei dubitatio inter ßanblos orta e?l,qutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

fe Chrifii comités fore jperarentiquiomnes quibus ptobamuraffliHiones in perßonamßuatransfert,vt vtuificas effe doceat. Imb amp;nbsp;ßanbtos Patresßub Lé-

externa ceremoniaDeus in hacfide exercuit.Cla ttßtma huius rei probatio eminet in exemplo ïacob-, quivtpofteristeftetur nemortequidemfpemterra ptomtjfie animofuoexctdijfe, lubetoffa ßua tlluc re- 30 fern. Quafo, fi nouo corpore induendus erat,nónne tidiculttm dedtjfet mandatum de puluere in nihilic tedigendo ? SupereR vt derefurrebtionis modo ali-, ^uiddelibem. Primo tenendum e?l quoddtximus, nos in eadem refurre^luros carne quam geftamus quoad fubfiantiamifid qualitatealiamfore,ßcuti

quum eademChrifli caro,qu£ in viélimagblatafut' rat ,fufcitatafaertt,alqs tamendottbM excelluit. Corpus erno corruptibile ,vt fiifcitemur ,nonper-ibit neceuanefiet:fed induet, depofita corruptis-ne, incorruptionem. Qupntam verb element a Veut omniapraflo habet adfuum nutum, nulla euin difficult as tmpediet,quominus nbsp;nbsp;terra amp;nbsp;aquis amp;

igni imperet,vt quad videturab idis confumptuiH reddant. Sed notandume^ difirimen inter eos qui prtdem mortutfuertnt, ds- quos dies tile fuperßites reperiet.Nequeentm omnes dormiemtis (teßePaii-j.Coi.ij. lo)fedomnes immutabimur.

Cat er uni, quatiquam tenendum quod Celebris il- ƒ Aa.24,T.iî la Pauli confeßio apud Pelicem continet ,fe fun-ram expeblare refurrebtionem tußorum à' itnpgt;0‘ rum : fipius tarnen Scriptura refurreclionemfilis D E I filijs vnà cum cœlefli gloria proponit: quii non venitpropriè Chriflusin mundi exitium,ßi in falutem. Ideoe^tn Symbole fila fit mentio vita beata.

ofexij. X. QMniam autem turn demum implebiturpro'i' i*Goii; V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfiorpta per vidtoriam morte, fiemper

’ nobis in mentent veniat aterna félicitas, refitr-rebtionis finis : de cutus excellentia fi omnia dida fuerint quibus omnium hominum linguafifficiaiit, vix tarnen infima eius particula delibatafuerit. Nam vtcunque vtre audiamus,regnumDeiclari‘ täte, gaudio, felicitate, gloria fore refertum : ilbt

tarnen gu£ nommantur, afenfu noflro remotißima manent, donee venerit dies Ole, quo nobis gloria am fuamipfe facie ad factemeonßtcicndamexhi~ bebit.

Scimas nos eße D E I fill os ( inquit lohan-^ i.ioh. j.v «« fed nondum apparuit. Vbi autem fimiles ei erimus, videbimiis eum quails ell. Qmu tarnen rtir-fumaliquo fuauitatis illtusgufiu accendi, in nobis defideri] feruorem oportet, in hocprmpuè cogi^ tando immoremur. Si Deus bonorum omnium plenitudinem ,ceu fons quidam inexhauflus, inß continet: nihil vitra eum expetendum ÿs.qui ad fumintim bonum omnes felicitatis numéros contendunt, ficuti pluribus locis docemur. Abra

ham,ego merces tua magna valde. Cui fenten- * tia fuccinit Dauid, Portio mea lehoua: firs mihi

At qui Petrus denunciat in hoc vocatos fideles, vt itutna fiant confortes natura. Qwimodoiflud? ' ' ' Sfia glorificabitur in omnibus fanélis fuis, admirabilis fiet in ijs qui crediderunt. Si Dominus gloriam, virtutem, iuflitiam fuam cum ele-üis participabit, imb fiipfum ilUs fiuendum da-bit, dXyquod praflantitts, quodammodo in vnum cmn ipfis coalefcet: meminerimus ßb hoc beneficia minefelicitatisgenus contineri. Etquummultum in hac meditatione profecerimus, recognofeamui tarnen, nos in imis adhuc radicibus fubfidere,

' ƒ mentis noßr£ conceptio cum tnyfterij hutusfubïu mitateconferatur. Qm nobis tn hitc parte ma^ (olenda eïï fibrietas, ne moduli noflri immemoresi ijuo maiore audacia in fublime transiiolabimus, fulgor cœleflisglorU nos obruat. Q^od Scriptnn docent, ab omni controuerfia exemptum apud nm ejj'edebet-.nempeficuti varie Deus fuadona fandb in hoc mundo diflribuens eos inaqualiter irradint, ita non fore aqualem gloria modum in calis,vbt do' na fua coronabit Deus. Neque enim competit indif THef.z.v. ferenter in omnes quoddictt Paulus: Vos eßisglorm mea dj' corona in die chrißi. P.t illud Chrifli add-Matth.iji.v. poßolos ,Sedebitis iudicantes duodecim tribus ifit' eiSedPaulus (quifciebat,proutfan£los locupletd Deus ßiritualibus donis in terra, ita in cceloglofm decorare)pecuUaremßbicoronampro laborumii‘ tionerepoßtam efß non dubitat. Chrißiu autetnlt; vtApoflolis dignitatem muneris quo pradtti eraK {ommendet,fiuilum eius admonet in cxlo ejfe rec't-Din.ii.v.j ditumSicôquot; Daniel, inteütgentes autem fulgehil vtßlendorßrmamenti: e!3‘ tußißcantes multos ti-quamfieüa in feculum amp;nbsp;in aternum. AcßquisiP tente Scripturas conßderet, non modo vitam stet-nampromittuntßdeltbus, fedßecialem cuiq^miv «.Tim. I. V. cedem.Vndedr illudPauli,Rependattlli Deus in Matt. IS. V, die.Quodpromißio Chrtfit conßrmatjCentußnift reciptetisinvitaaterna. Deniq^ßcuti corporis rloriam multiplici donor u vartetate inchoat ßus«

. quot;nbsp;Sciftitantuïquorjamp'ertineatorbisreparatio: quando ex tanta amp;nbsp;incomparabili copia nullius rei indtgi eruntfilq Dei : fed eruntfimiles angelü,quo~ tum inedta aterna beatitudinisf/mboluni elî. Egif autem reflondeo, in ipfo ajpecla tant am fore amoe-nitatem,tantamßne vfu fuauitatem in fola noti-tia,vt hacfélicitas omniaquibus nunc iuuamur ad-ntntcula longe exuperet. Alq fe transferunt longi-

deant. Qtpod vt illis aliquatenus concedam, expe- j üo cum Paulo vitiqrum reparationem,qua initium fumpferuntapeccato, ad quam gemunt amp;parta~ riunt. Jlocfit nobis via compendium,conten~ tos eße ßeculo amp;nbsp;anigmate, donee i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cernemus facte ad

j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadem.

LIC i o N i s Liber quartus. extern is me slip vel admimciilis, ejnihiU Tiens in Chrijli focietatem nos inni-tati^in eeiretinet.

IDE Euangelij Chriftamfieri ftrum,amp; allat£ abeo fialutis n£^ beatitudinis nos fieri partid pes, proximo libro cxpofiitum fud-Quia autem rudttas noflra amp;nbsp;fi' gnities( addo etiam ingenij vanitatem) externii fabfitdijs indigent, quibus fides in nobis (^gignatiir amp;augefi:at,amp;fiios faciatprogrejfius vfque adme^ tarn : eaquoqueDeusaddidit : atquevtvigeretEti-angelij preedicatio, Eaflores inftituit ac doctores, quorum orefiuos doceret : eos autorit ate infiruxit: tiihtldeniqtie omifiit, quodadfiindlum fideiconfie»-fium amp;reclum ordinemfaceret. InprimisSacrawf ta inflit uit,qua nos experimento fientimus plusqu^ vtilia efle adtumenta adfouenda amp;nbsp;confirmaiidain fidem.QiMrepoflulat docendi ratio, vt nunc de Ec- , clefiii j

De extern, med. ad sÄt.' çSjCÀp.r. fià regimine, ordin{bns,poteflate, item de Sacranientü trabiemus,^' poflremb de politico et-iam ordine. Inciptam autem ab Hxcleßa : in cuitufi-tium aggregarivultDeusfiliosfuos,non modovte-ius opera amp;nbsp;miniflerio alantur,(juandiu infantes funt ac pueri ,fed cura etiam materna regantur, donee adolefcant, ac tandem peruentant adfidei tnetam.

In Symbole, vbiprofitemur nos credere Eccleß-amdd non folum ad vißbilem, de qua nunc agimus, referturßedadomnesquoqueelectos'Dei, in quoru, numero comprehenduntur etiam qui morte defunct funt.ïdeo amp;nbsp;credendt verbum ponitur: quia nul-lufepe difirtme interfilios Dei nbsp;nbsp;profanos notari

pot ell. Finis autem ell,vtfciamus,quamuisaddi-ruendam chrifligratiaomnes lapides moueatDia-lgt;oltis,elr eodem etiam ferantur vefano impetu Dei hoßes: non poße tarnen extingui, nec flerilem reddi Chrißifanguinem, quin fiubtum altquem producat. Ita amp;nbsp;arcana eleclio Dei elsr interiorvecatio ßeblandaesl: quiafolusnouit quifuißnt,lt;igt;-fubß-gnaculo ( vt loquiturFaulus} inclufos tenet: nifi 19 qubdinßgnia eiusgeflant, quibus dignofcantura reprobis. Sedquia exiguus numerus (Ir conteptibilis latetfub ingenti turba, amp;nbsp;grana triticipauca tegu tur palea cogerie, folt Deopmitteda ell cognttiofua Fccleßaxtitusfundamentu cH arcana illius eleclio. idee verb fatis eHelebloruturbam cogitatione ani-mo^ complebti, niß talem Fccleßa vnitatem co^.

git emus,in quant nos ejfe inßtosverefimus perfuit^ ß. Niß enimßib capite noflro-Chrifio coadunati ßmus reliquis omnibus mebris, nulla nos manet hareditatis futura. ideo catholic a dicitur ßeuvnl-iierßalisiquia non duas aut tres inuenire liceat,qi{lt;!f difierpatur Chriflus:quodfieri nonpote^. QmW' uis ergo trifiis vaflitas, qua nobis vndique occurritlt; nihilEccleßarefiduum eßeclamet ,ßctamtisfiadtio ßim eße chrifli mortem, Deumq^ mirabtliterfua^lt;^ j.Reg.is. V. ^cclcßam quaßin latebrisßeruare. Sicuti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dl'

Î* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üum eH,Seruaui mihißeptem millia virorugt;tt,lt;}ii‘

Q^anquam articulus Sjmboli adexternam qui' I quel.ccleßamaliquatenuspertinet,vtße quisq^ «lt;’' flrumin fiaterno confenßi cum omnibus Dei contineatiEccleßa déférât quam meretur atdloti' tatem: deniquefe it a gerat,vt ouis exgrege. Atqut ideo adiungiturfandlorum communieatio.qua p^i' ticula licet à veteribusferepratermißaßt,non men negligenda eil: quia Eccleßa qualitatem opti' meexprimit. quaß di^um eßet hac lege aggregan fanttos in focietatem Chrifli, vtquacunque inem beneficia Deus confert, inter fe mutub comntKUi' Cent, lamplurimitm noflra interellfeire, quis deadnosfiullusredeat. Primumflat cumDeidi' £lione,nec nifi cum illa deficere potell.Deinde feH' dammodb coniunHa eil cum firmitudine chrififi qui ndmagis patietur d fe diuellißiosfideles, quatti membraJüa difeerpiAccedit^ qubd veritat€m,duip

in Ecclefi^ ßna continemur ,femper nobis conflatu. Tnmfecurifumus. Poflremb,qubdpromißiones ifias fintimiis ad nos pert mere, Salus ent tn SiotuDeus in ioe\. tternum commorabitur in mediolerufaletn, nevn-quam commoueattir. Tantum potefl Eccleßa par, ' nbsp;nbsp;nbsp;'*

ttctpatio, vtnos inDeifocietatecontineat. Neque ideo deterior eiißdes noflra,qttbd inco^nitamap-prehendit: quando htc non iubemur reprobosab ele~ élisdifiernere(quod Dei e^ folius, non noflrum) fled certoflatuere m animis noflris, omnes eos, qui Dei Patris clemetia per Spiritus flancti efficacia in Chri, fti participationem venerunt, in Deipcculium ac propriampofleflionem figregatos,ac,quum fltmus in eorum numero,tantagratia nos ejfleconflortcs.

rum remif^io, necvllaflalus, tefle iflaiaamp; Idéle. qui, loei.i,v. ?» busflubflcribtt Ezechiel, quum denuntiat in catalo, go populi Dei non fore, quos aceeleflivitaabdicat..

J Caterum quod hums loci propriitell,exequiper, gamus. ScribitPaulus Chriflu, vt impleret omnia, dediffe altos quidem Apoflolos, altosverb Prophetas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”

altos autem Euangeliflas, alios autcm Paflores ac Doilores, ad inflaurationem flanclorum in opus ad, mintsirationis, in adificationem corporis Chrifli; doneeperueniamus omnes invnitatemflidei, amp;a-gnitionisfilq Dei,in virum perfeclum,in menfluram etatispleneadultachrifli. Videmus,vt Deus, qui pojfet momentofluosperficere, nolit tarnen eos ado, leflcereinvirilem atatem, nifleducatione Ecclefltc-

Videmus modum expritni: quia fafloribus iniun- ' itacHcixleflifdoilrtnapradieatio. Videmus emnd j advnutncogiin eundem ordinem, vt manfueto iS lfa.jsgt;.r.2t. docili Spintu regendos fedodloribus in huncvfutii j creatis permittant.Vndefequitur,dignos ejfe qui me nbsp;nbsp;media pereant, quicunq, fiirttualem anintit

cibum diuinittis ßbi per manusEcclefiaporrcblubi refiuunt.Videm nobis Deus injjsirat ,fedEuangelq admonet Paulus ,fidem ejfe ex audit u. Sicuti etiam penes Deum fuarefidetpotentii ad feruandum : fed tn Euangelij pradicatione (eo-dem Paulo tefle J earn depromtt atque explicat-Cuius rei duplex eü vtilttas, nam ab vnaparte Optimo examine obedientiam noflram probat, vbteim miniflros non ficus atque ipfism loquentes audiniut' gt;nbsp;exoppofitoetiamnoflra infirmitati confulit, duui per interprètes humano more nos mauult alloqiti, vt adfie allieiat,quam tonando àfie abigere. Inter tet praclaras dotes, quibtu ornauit Deus humanuni pt- ' mu, hac prarogatiuafingularis eli, quod dignatuf ora amp;nbsp;iinguas hominum flbi confier are, vt in lUù fua voxperfonet. Quqre ne vicißtm nos obedieit-ter amplellipigeatfalutis doêirinam,eitu mandato i amp;nbsp;orepropofltam: quia etfiexternis medijs alligati non e fl Dei virtue, nos tarnen ordinario docendi modo alligauit.

Porrb quia hoc tempore magna fuit concertatio i deefficacia miniflerij, dumeius dignitatem hjper-■hofle) cimplificant alq , alq (ontenduntperperatn

De EXTERN. MED. AD s AL. $87 C A P. J, transferri adhominem inortalem ,quod proprium eflSpiritus,fimimflros ó'doPtores cenfemttspenc-trare ad mentes amp;nbsp;corda, reüa huitts co!itrouer/llt;e definitie tradenda est. Quod vtrinque difceptant, niiüo négociafacil'e transigetur, locos difcrt'e obfer-uando,vbi Deus auctorpradicationts Spiritum fitum cum ea coniungens,Jrubium inde promittit:vel rur~ fumvbtfieab externis/itbfidqs feparans, tam initia fidei, quam tottim cur/ismfibi vnt vendicat. Officium fiecundi Eltafuit, teße Malachia, illuminâte mji mentes, amp;nbsp;conuertere corda patrum adfilios incredulos ad prudent tam iußorum. Semine incor-ruptibiligloriatur Paulus,feper Euangeliugenuiße Corinthios. Afifrmat etiam Galatas ex auditufidei caUt,».».», Spiritum accepiße.Hac certe nunquam eb protulit, vtveltantillumfibifieorfium à Deo tribueret:ficuti breuiter alibi exponit.Qm efficax fuit in Petro erga circuncifione, in me etiam efficaxfuitapudgentes. Galat. i.v.t Oiterum quam nihilfeparatim minifiris refiduum faciat, ex alifs locis patet. Qm plant at, nihil efi, amp;nbsp;i.cot.t.vj qui rigat,nihil efi: fed Deus, qui dat incrementum. ite,Plus omnibus laborauiino ego,fedgratiaDei,qu£ mthi aderat.Et certe rettnere fentetias illas oportet vbi Deus fibi afcribens mentis illuminationem fsquot; renouationem cordis,facrilegium ejfe admonet,fi quam vtriiisquepartem homofibi arrogat. Interim fi minittris, quos Deus praficit ,fe quisque docilent offer at,ex ftuélu cognofietnonfiufiraplacuiffieDea htinc docendt modum,necfrufira etiam fidelibus iu-gujnhocmodefiia impofitumcffe.

G A P. I. $SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T V T. LIB. 1111.

Diximus enim bifartam de EcclefiafacïM üteïtó I lo^ui. Interdum quum Ecclefiam nommant, eM inteüigunt, qua re ver a est corani Bco. Sape auteW Ecclefia nomme vniuerfam bominum multitude nem m orbe diffufam defignant, qua confenfionem habet in verbo Domini,atqueadeiuspradicationeni miniflerium conferuatà Chriflomflitutum.tnh.il plurimifimtpermixti hyprocrita. Quemadmoduin trgo'nobi(inuiflbtlem,fl)lius Dei oculis confliicnani Eccleflam credere neceffe eü: it a banc, qua refleän bominum Ecclefla dicitur,obferuare,eiusqj commii-ntonemcolereiubemur.

Proinde, quatenus earn agnofcere noflra intere- ! rat, Dommus certis notis nobis deflgnauit. HH quidem flngularis Dei e^ipflius prarogatiua ,nofl( tTim 2 719 quifitifint,vtfliprdcitauimusexPaulo: Itaquefe-cundum occultant Dei pradeflinationem (vt inqutt Homi! in Auguflinus)plurtma flintforis ones, plurtmi lufl lohanncin inttts. Nouitenim,acflgnatoshabet,quineceum ♦5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec fe norunt.Ex ijs autem qui palam eiusferuntfi

gnum , ipflus vnitis oculi vident, qui amp;fmefiUioni fanétiflnt, amp;nbsp;infinem vfque perfeueraturi-.quoi demumeüfalutiscaput. Purfiitmtarnen, qutaali-quatenus expedtre prouidebat, vt fciremtis, qui nobis ha bendipro ipflusfilqs effent, hacinpartefie M-ptui noflro accommodauit. Etquoniamfideicerti-tudo neceffaria non erat, quoddam charitatis indicium etus loco fubflituif.quo pro Ecclefla membrif agnofiamus,qui amp;fidei confeflione, amp;nbsp;vitaexenP

D E EXTE RN. MED. AD S AU 589 C A P-V f! flo,amp;Sacramentorum participaT:oneeundemno~

bifium Deum ac Chrißttm profitentur. Ipßtu au-tem corporit notitiam quo magù faluti noßrx. ne.^ ceffariam eße nouerat,eo certiottbus notie commen-dauit.

Hinc nafcitur nobis à' emergtt conßicua oculis no^tris Eccleßa facies. Vbi enim cunque Dei verbum fincerepradicariatqueaudiri, vbi Sacramenta ex Chrtßi inßituto adminißrari videmus, illic aliqua effe Dei Eccleßam nullo modo ambigendum e^: quando eiuspromißiofallerenon pote^,Vbicunque duo aut tres congregati fuerint in nomine meo,ibi^fß'

I in medio eorum fum. Sedvtfummamhuius rei liquida teneamus,his veluti gradibusprogrediendum til: Eccleßam vniuerfalem eße colleitam ex quibus-cunquegentibus multitudinem, qua interuaUis lo-corum dtßtta amp;nbsp;dißerfa,in vnam tarnen diuina do-Urina veritatem confentit. Sub hac ita comprehen-

I humana necefitatis ratione dißoßta funt,vt vna-quaq^ nomen amp;nbsp;audloritatem Eccleßa iure obtï-neatßngulos homines, qui pietatis profeßione inter Eccleßas eiufmodi cenfintur, etiamß ab Eccleßa ßnt reuera extranei, ad ipßam tarnen quodammodo pertinere, donee publico iudicio exterminati fue^^ rint. Quanquampaulb diuerßa esl inpriuatis homi-nibus atque in Eccleßis aßimandis ratio. Vßu enim

CA r. I. 5PO I N S T 1 T V r. L I B. till. Î truntiiè'fidehuni loco habere debeamtts, propttf * communem Ecclefia confenfum, guaferStur amp;nbsp;tiigt; ' lerantur in chri^li corpore. Tales frffragio nofiri * non approbamus ejfe Ecclefia membra : fed quem irt ’ populo Dei locum tenent,illis relinquimus, donee le^ nbsp;nbsp;'

gititnoiureadtmatur. Atdeipfamultitudinealttef J fentiendum ell : qua fi minifteriam habet verbi, it honor at,fl Sacramentorum admmifirationem : EC-clefiia proculdubio habericfcenfierimeretur:qui‘f Jinefiuclu ilia non ejfe certum eli. Ita amp;nbsp;Ecclefi^ vniuerfalifuamferuamus vnitatem,quam dijfecart femper fiuduerunt diaboUci Jjiritus'mecconuenttis '' legit imos, qui pro locorum opportunitate difiributt flint,fua auéloritatefraudamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Symbola Ecclefia dignofeenda, verbipradicatiC' I nem, Sacramentorum^ obferuationem pofuimus-l^am hac nufquam effe pojfunt,quinfi-u[lificent,amp; Dei benediclioneprojjerentur. Non dico, vbicuw}; pradicaturverbum, illicfiullum mex exoriri:fed nuUibi recipi clrfiat am haberefedern ,nifivtfuam ' efficaciamproférât. Vtcun^j,vbi reuereter auditut Euangelq pr£dicatio,neque Sacramenta negligun-tur.iUicproeo tempore ne^fallax, neqiiearabigM Ecclefia apparet facies : cuius vel auHoritatem jpernere,vel monita rcj]gt;uere,vel conjilijs refiagath velcafiigationes liidere,nemini impune licetinniltb minus ab ea deficere, ac eins abrumpere vnitatent. Tanti enim EcclefiaJua comunionefacit Dominus, j vtpro transfugair defertore religionis habeat,qui-cumj^fedqualibet Chrifiiana focietate,quamp;modtt | verum verbi acSacramentoru minifleriucolat,cin-

dii ida Violiitur,fnam ipßus imminutacenfe-»t.îHe^enimparui mometiejl,^vocaturcolumna Èph.s.v.iy’ 6firmamentÜveritatù,à'domiu Dei.Non vulga- Epli« *gt; »-‘J. fisetia laus,quodele^lafegregata^ßiciturà Chri-fto ia]pon/àm,qult;t ejjetfine ruga amp;nbsp;macula,corpus Crplemtudo eius. Vndefiequitur dificefiioneab Ec-äfia,Dei amp;nbsp;Chrtfti abncgationem efie : quo magic a tarn fielerato difiidio cauendu e^i: quia du verita-tu Dei ruina,quanta tn nobis efi,molimur,digni fu-miu,adquos coteredos toto ira fua impetufulminet.

neamus, ne fiub Ecclefia titulo impofiura nobis fiat: udillam probatione,ceu ad LjdiÜ lapidem,exigenda tfiomnis congregatio,qu£ Ecclejia nomen obtendtt.

12 Qtwd dicimus puru verbi minifterium,(irpuruni in celebrandis Sacramentis ritu,idoneum efie pignus amp;nbsp;arrhabone,vt tutb pofiimusfiocietate,in qua vtru que extiterit ,pro Eaclefia amplexari, vfiq^ co valet, I vt nusquam abqcendafit, quadiu in illisperftiterit, ' itiamfi multis alioqui vitys fcateat. Quinetia potent vel in doclrina, velin Sacramentorü admini-ßratione ,vity quidpiam obrepere, quod alienare nos ab eius cdmunione non debeat. I^on enim vniut funt forma onintavera doilrina capita. Sunt qua-dam itaneceffaria cognitu, vtfixa efie ^indubi-tata omnibus oporteat, ceu prcprta religionispla-ctta-qualta/unt,VtiumefieDeum: ChrißumDeut»

I tfie,ac Deifilium: in Dei mifertcordia ßilutem nabis confiflere,ó'firnilia.SHntalta,qua niter Eccle-ßm (ontrwerfittfidei tarnen vnitatenon dirtmcmh

p 1111.3. v.ij. Verbafunt Apo^oli, Q!à_cuni^jperfeciifimHS,id(tgt; ; fcntiatnus: Si quid aliterfipitù, hocquoquevolii Dominmreuelabit. Htc autem patrocinartemf' busvclminutißimunolim, vcblandiendo amp;coniii‘ ' uendo cenfeam fouendos : fid dice, non femer'eii quO'Shbet dijfinßunculas defierendam nobuEccleß-am, in qua dunt ax at eafitluacß' tllibata doäritH ! retineatur,quaconflat incolumitafpietatu,amp;^^' I cramentorum vfins d Domino inflitutus ciiflodiatut

Interim fiinitimuremendarequoddifihcct,ji‘ cimus id ex officio no^ro. Et huepertinet lUudPitH' Jo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meltus quidfiedenti reuelatumfuerit.priorti'

ceat. Vnde connut,fingulis Ecclefia membritdetniO datum publica adificationu fludium pro menfiif^^ gratia fiua, modb decenter, amp;ficundum ordinevt

In vita autem imperfiectione toleranda longius procedere indulgentia nolira debet. P“'' runtfiemper ,quifialfia abfiolutafianllimonia perfM' fitone imbuti, tanquam aërij quidam damones falli effent,omnium hominum confiortium affer»^' rentur, in quibus humanum adhuc aliquid fiuhefi* {ernerent. Eales oUm er ant Cathari, (^(quiadm- , rumvefianiamaccedebant )Donatilla. Tales hodit । fiunt ex Anabaptißis nonnuUi.A lijfiunt, qui incoxfi't derate magù luliitia z.elo, qua infima iüafiùpetbut , peccant. Dumenimapudeos, quibusEuangeliid^ i annunciatur,eius doëtrina non reß)onderevitaßi‘' ' Hum vident,nullam illtc effe Ecclefiamflatint inib' j (ant.IuHifftmaqutdem elloffenßo:necexcufiarel^' !

K 1 li (lt; i-

ÿ 1' I' P k f

S' i.

ex ore chrißiparabolam audiant, in qua rett 47 comparatur,quo pißces omnegerius coUiguntur,ne~ quefeliguntur, donee in littore ßntexpoßti. Audi-ant agri eßeßmilem,qui bonafi-uge conßtus,zjza- ibij, ^4 nijsinimicifiaade inficitur: quibus non expurga-tur,donee in areamadueclaßuerit meßis. Qußdß hocntaloaddiem vßque iudicij laboraturam Eccle-fiampronuntiat Dominus,vtimprobor um permix-tione oneretur:fiuflranullonauoinßcrsaquaruti

'i Obijciunt etiam,qubd Paulus grauiter Corin-thios obiurgat,quiäflagttioßum hominem in ßto co- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tubsrnio ferant:detnde generalemßententiaponit, qua nefas eße pr online tat cum homine probroßa fita velpattem comedere. ilic exclamant, ß 'ttilgareni panem comedere non licet, panem Domini comedere qut liceat ? Pateor certe magnum probrum eße,fi interfilios Dei locum habeant porei amp;canes.Verùm,etiamfiEcclefia in officio cef-fet,non idebprotinus vniuficuiusq^prinati erit tudi-eiumfeparationisjibifiumere. Q^dautem facrile-gtum eße putant participate cum idis panem Do^

niint.tn eo rigidiores muhofunt,quam Paulus, I. Cor. II, indtgno comunicare nefas eJet, iuberet cent 2t Paulus nos circumjicere,an ndaltquis tn multitu-dine effet, CUIUS immüditia poUuerentur. nunc quu probationefuiipfirum filum à ßngulis rcquirit, of-tendit minime nobis obeffe,ßquiindigni fe nobifeu ingérant. Hec alio ff eclat poflea fubijcit, Qui inü UiAv. js nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manducat,iudtciafibt manducat or bibit.

di ßnt.Potius Pccleßahac cognitio e^l,q exerceriß-ne legtttmo ordine nopotefi,vtßußus poflea dicetttr.

Quanqua aute ex inconflderato iuflttia z.elo hac tentattobonisetiaintcrdumoboriturdwctame n-pertemus,ntmiamorofltateexfiiperbia magis flu falfa^fanditatis optnione, qua ex Vera flindi-tatevero^j eius fludionafci.

Huiusrei Chriflus ipfe,Apofloli amp;nbsp;fere omnesPto /t pheta exempltt nobis prabuertit. Horrendafunt ilbc Ifa.x.T.i* defcriptiones, quib. ifaias, leremias, Iocl,HabaciiC, Cir alq Ecclefltz Hierofoljmitana morbos déplorât. Neq^ tamepropterea aut nouas ßbi Pc'cleßas erigt- , bant,aut noua alt aria extruebat Prophets:, in qui- i bus feparata facrificia haberetßed qualefcuq^ effent hommes, tamereputabatDominu apud eos ver-büfttum depofuiffe, amp;nbsp;ceremonias inflituiffe quibus iütc colebatur, in medio impiorum ceetupuras ma-tiosadillumextendebant. Cerfeflputaffentaliquii ' inde contagionisfe contrahere, cent tes potins mor- nbsp;nbsp;I

Dß extern, MED. AD SAL. ^95 CAP» hu ergoeos retmebat,quomtnus dtfießione faceret, quam feruanda vnitatisßudiu. QMd fireli^o fan-^ ttis Prophetü fuit, ob plurima amp;nbsp;maxima fielerit ndvniui aut alterius hominis, fed propemodumto-tiuspopulife abEcclefia alicnaremimium nobu ar-togamus ,fiprotinus audemiis abEcclefiacommu-niotledeficere,vbinonomniÜmoresvel noflro iudi-cio.Vel Chrifltana »tiam profeßioni ßitisfaciunt,

20 Vitra etiaprogreditur eorum morofitas eirfaflus: quia Ecclefia no agnofount, ni ft mintmis fbusq^ na-uis pura,imbj)bis docloribfuccenfent: q,a fideles ad profectu bortando, tot a vitafieb vttioril onere gerne tedoceant nbsp;nbsp;nbsp;ad venia confugere. Hoc.n.modo ia-

Uant à perfect tone abduci. Eateor quide in vrgenda porfebtione nd lente vel frigide laboran(lu,ac multo tnmus cejfandu eße fed eius fiducia, du adhuc in cur . fufumus,tmbuere animos,diabolicti eße commentü dtco.ïtaq^ in Symbolo, Ecclefia pcccatorum remißio ‘tppofite fubnectitur. Omtrein Ecclefiafocietatent ablutionisfigno initiamur: quo doceamur, non patere nobis in Dei familiam aditti, nifiprimum ciui bonitatefor des noflra abflergantur.

21 Neq^vero perpeccatorumremißtonenos in Ecclefia modb femelrecipit (fr coopt at Dominus, fed per eandenosinipfa coferuat ac tuetur. QMrfum enim attineret, veniam nobis fieri, qua nullt vfuifutur a. eßet? Irrita aiitem (fr deluforiam fore Domini mi-

I piorum fibi teftis ebl: quia nemo non fibi confei-V edt per totamvitam multarum infirmitatumt

ijuaDei mifiricordia indigent. 'Etfane non ßtißnt fuis dotneflicK peculiariterhancgratiam Deus pro- I jnittit, necfrufira quotidie eundem reconciliationis nunciti illtsdefirriiubet.Itaqj vt per tot am vitapec cati reliquiai circumferi)nui,nifiafidua in remit-tendis deliilis Domini gratia Çuflentemur, momen-tu Vnum in Ecclefta vixperftflemus. 'Vocauit autem fuos Dominus in aternam falutem.fuis ergo illipec-catisveniam femperparatam effe cogitate debent. Quare certb ftatuendutngt;diuina liberalitate,intercedente Chrifti merito,per Spiritusfanilificatione, peccatorum gratiam nobis faäam effe ac quotidie | fieri,quiinEcclefia corpusafcitiamp; infertifumus.

Ad hoc bonumnobis impartiendum clauesEecle- 2l ApofloUsmandatum i9.amp;:i8,v.i« deditChriflus,amp;poteflate contulitremittedi pec-ioh,2o.v.zj cata,hoctanttimvoluit,vt eosfoluerentapeccatis, qui ab impi état e adchriflifidem conuerterentur: fedmagis, vt hoc officio flingerenturperpetub inter fideles. Quod Paulus docet, quumfcribit legationem reconciliationis depofitam effe apud Exclefia mini-

‘ ftroS,qubfubindepopulumnomineQhrifliexhor-tenturadfereconcihandum Deo.Ergo infinélorum communione,ipfius Ecclefia miniflerio nobis aflidue remittuntur peccata,quum Eresbyteri velEpifcopi, quibushocmunuscdmiffum eH,pias cofcientias Eu-angelicispromifionibus in flie venia remißionis confirmanf.id^^ tampublice quam priuatim, prout neceßitaspofiulat.Sunt enimpermulti, quiprofua

De extern, med. ad sau ^pyCAP. I. ^nfirmitate/ingularipacificaüone indigent. Tria, ^giturhicnobù obfiruandafunt : Primùm, quanta-libetfiin£litatepolleantfilijDei,hac tarnen condi-tionefemper ejje,quandia in mortali corpore habitant,vtßnepeccatorüremifione confiflere neque-ant coraDeo.Deinde,hoc beneficiumfie efie Ecclefias propriü,vt non aliter eo friianiur,quantfipçrmane-nius in tdtus conimunione.Tertib,per Ecclefia mini-ftros amp;nbsp;Paflores nobit difienfiari, vel Euangeltj pra-dicatione,vel Sacramentorum adminiflratione-.at-que bac in parte maxime eminere clauiumpotefta-teni,quamDominuefideltumfiocietc^i contulit.

. Quoniam autephrenetici illi (quos dixi)fi)iritus hanc vnicam falutù anchor am eripere Ecclefia cona turiaduerfius tam pefiilentem opinionem fortius ro-boranda funtconfeientia. Principib quumDomini iufiu quotidiefandi répétant hancprece,Remitte nobis debitanoftra,fenimirum debit or es confit en-tur. Ne^.fiuftra petut,qHia Dominus ndaliudvbiq^ petendiiprafcripfit, quam quod ipfe datums effet, lmb quum tot am orationem exauditum iri à Pâtre fit teftatus, hanc tarnen abfolutionem peculiari et-iamnu promißioneobfignatiit. Qtüdvltravolumus? peccatorum confeßionem àfanbtis, clr earn quidem affidua, tot a vitarequirit Dominus amp;nbsp;venia poUice tur. laquib. vult nos codonare feptuagefies fepties? an nofratribus ? Ouprsupracepit,nifivtfuacleme- v.21 tiaimitemur? Condonat igiturnon femel aut bis: fed quoties delidcruagnittone confiernati, ad eunt fuffirant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pp

Eïech-J*-V' «.amp; 5»

?,Reg.8.v. ■ 4«

Q^dentm Mofespromittitfore,vbipopulus in apoflafiamprolapfus redimt ad Dominum? Redu-Beut.jo.v. 5 cetteDeus 'ecaptiuitate,(!p-miferebiturtui,i^sgt;'ci)n-gregabit te expopulis,ad quosfueris dijperfus. Si nd sardines coelifueris dißipatus,inde ego te reeolliga-Sed nolo enumerationem tnchoare ,qu£ nun. quant finienda effet.plenienimfunt Propheu eins, modi promißionibus, qua populo infinitis ßceleri-bus cooperto miferuordiam tarnen offerant. Ouod grauius ell flagitium rebellione? diuortium enim inter Deum amp;P.cclefiamvocatur. at hoc Dei boni-täteßuperatun Quis est vir ( inquit per lereniiam) cuiusft vxor corpus fuuni adult eris profiituerit, cu ea redire in gratiam fufltneat? Ruis aut cm for-tationibus ontnes via podutafunt luda, repletafuit terra fcedis amoribus tuts. Reuertere tarnen ad me,amp;egotefufcipiain. Reuertere auerfatrix,win auertam à te faciem meant : quia fanHus fum, amp;nbsp;non irafcor tn perpetuum. Rt fane non alius effe affeclus eius potell, qui affirmâtfe nolle mortem pec cat or is,fed magis,vt conuertatur eff viuat.Ideo,quic templum Solomon dedtcaret,inhuncquoquevfuni deflinabat, vt orationes pro impetrandapeccato-runi venta fadta inde exaudirentur.

iiec fiuflra in Lege quotidiana pro peccatu facrificia Dominus ordtnauit : niß enim aßiduii peccatorum morbispopulum futim laborareDotni-nusprauidiffet,nunquam illi conflituiffet hacre-media,

f An aduentu Chrifii,quopknitiido gratis exer. titfuit,hoeademptum e^fidelibus beneficium,nt pro delictoru'venia audcant fupplicare? ne,ß Domi nu offenderint,vllam mifericordiam confequantur?

' mini, quad folenniter cum Chriflo vero Solomone, eiiuq^membrif fanciuit hüverbis,Sidereliquertnr pfti.jp.v.jj fitij eius Legem meam, efr in iudtcqs meis non am-bulauerint:fi iuflitias meae profanarint, mandata meanon cuflodierint,vifitabo invirga iniquitates eorum,in verberibus peccata eorum:mifericordiam autemmeamnonauferamabeo. Deniq^ipfa Sym-boli dtffofitione admonemur,perpétuant refidere in tcclefia Chrifli delidorugratiaiqubd Lcclefia velut conflituta.remißio peccatorüadhuc fubiungitur.

ScripturaperJfieuitateNouati dogma refutari, no quodlibet deliblÜ irremißibilefaciut,fed voluntaria Legis transgreßionem, in quam feiens quis ae voles inipegerit.Porroße loquentes peeeatum nuUum venia dignantur, nißßeubi aberratu ignorantiafue-rit.Verùm quum Dominus in Lege, aha pro expi- i-euit.4 andis fideliuvoluntarqs peeeatis,alia pro ignorât ijs redimendis mandarit offerri faerifieia : quanta ePi improbitatis voluntario peeeato nullum eoncedere piaeulu ? Dieo nihil eße apertius,quam vnieu C hri-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pp 4;

dt ignorantid Dattidem excufet, quem tantofere confiâtfuijfeinLege eruditum? An nefiçifbat DA-uid, quantum foret adult er ij homictdij crimen, qui quotidieipfum in alijs puniebatl' An Petriu tain diligenter admonitus ignorabat, quanti effet Ma-gifirum eturare? quot;Ergo Dei nùfericordia tam bénigne fife exerent I viam nofiramalignhatenepra-(ludamtu,

Equtdem non me lat et,vet er es Script or es pteca-taquu. quotidie remittunturfidehbus, interpréta-tos effe qua ex infirmitate carnis obr epunt leuter A errata:pcenitentiam verb filennem, qua progrA-utoribusflagitijs turn exigebatur,tills vifam efje nen snagis iterandam quam Eaptiftnum. qua fintentia non ita ell accipienda, quafi autpracipitare in fierationem voluerint, qui à prima pœnitentia itt-rum recidiffent,aut ilia errata eleuare,perinde at-que coram Deo exilia. Sciebant enim infidelitAtt fipius titubare fanblos, iur^amenta fiiperuacua iHn mterdum excidere, in iram nonnunquam efferue-re,imo prorumpere ad manifefia vfque conuitia, a-lijs praterea malls labor are,qua Dominus non leui-ter abomtnatur :fed ita vocabant, pt dtfiinguerent apublicis crimintbtu,qua cum magno offendicubi in Ecclefia cognitioneni veniebant.Otfid qutem ai-eb difficult er ignofiebant ijs qui dignum aliquid a-nimaduerfione Ecclefiafiica perpetrarant, non idet fiebat, quod difficilem Ulis apud Dominum veniAin putarettfidhiic fiueritate volebatalios deterrert, ne

De EXTERN. M ED. AD SAL. ColCAP.Ifc ne tenieriproruerent in flagitia, quorum meritoab Icclcßa communione alienarentur. Q^nquani verbum Domini, quod hie pro vnica régula nobis effe debet,maiorem certe moderationemprafcribit. Si~ ^uidem eo vfq^intendendumdocet difiiplinarigo-rem,ne abforbeatur à trifiitia is, cuipracipu'e con-Jiiltum oportet: vtfufiusfuprd diß'eruimus.

/ Vanti apud nos valere verbi amp;nbsp;Sacramento-\^um minifierium, amp;nbsp;quotifq^ procedere cius reuercntia debeat, vtfit nobis perpétua teßera di-gnofienda 'Ecclefia,explicatum efi. Atquifimulac inarcemreligionismendaciumirrupit,fummane- , ceßaria doclrina inuerfa ell, Sacramentorum vfits corruit: certe Eccleßa interitus confequitur,perin- nbsp;nbsp;nbsp;'

de at de hominis vita all utn efi, iugulo transßxo, Velpracordqs lethaliterfiauciatis. Nam fiveraEc- j clefia columna ell acfirmamentum veritatis, cer-tumellnon eße Ecclefiatn, vbi regnum occupauit niendacium c^falfitas,

2 In euni modum quum res habeatfitbPapifino,in-telligere licet quid Ecclefia idic fiuperfit. Pro verbi mtntfierio pertterfia ex mendacifi conflata illic regnat gubernat io , quapuram lucem partim extin-guit,partimßuß'ocat.ln locum Coena Domini,fiœdifi-fitmum fiacrilegium fiubfi: cultus Dei varia amp;nbsp;non ferenda fiuperfiitionum congerie deformatus : do-^rina ( citra quam chrifiianifimus non confiât)

fepulta amp;nbsp;explofa : publici conuentus, tdolohi'' tria dr impietatis fchola. Quare nullum ellpericii^ lum, ne ab exitiaütotflagitiornmparticipaMnt défit fi endo, ab Ecclefiia Clrrifti diuellamitr. Ecclefi^ communio non ea kge inflituta esl,vt vinculumfd’ c/uo idololatria, impietate, ignorantia Detain malornm genertbus trretiamur: fid pot tus ijM timoré Det, amp;nbsp;veritatis obedtentia retineamur.

îdon aliud hodie pratendunt Eomanenfiet, guàw ludaos olim obtend!lj'eapparet,ciiuum cacitatù, pietatis,idololatriaà Prophetü Domini arguereii-tur. QiMre neque alto argumenta refutandi niibii fiunt, quant quo aduerfitts ftultam tüam ludaor»^ lere, 7.V.4. confidenttam pugnabat leremias, nempe neglorb tntur in verbis mendacibus,dtcentes, Templum PO' mtni, templum Domini, templum Domini ef Quando nibil Dominus vfiiamfiuum agnoficit, »lt;ƒ vbi verbumfiuum auditur, ac religiose obfiruaW-Atqttehac ell contentio,quam habet Paulus in Ef t' ßola ad Romanos à nono capitevfique ad duoded' mum.Hoc enimvehementerturbabat infirmas fictentias , quod cum vtderintur ejfie popultts Pd, Euangelij doélrinam non modo refiuebant, fiedtP tarn perfiequçbantur. Poftquam ergo doélrinaiit expofiuit, hanc difficultatem remouet : ac negd Judaos illos, vertrat is hofies^effie Pcclefiam : vtcitit-que nthil eis deefiet quodpojfiet ad externam Eccle-fia fiormam alias defitderari. Ideo^ negat, qui* Chrtfium non ampleblerentur. Ahquanto •ettato tt'

’f

i n

De extern, med; ad sal. goj cap-Ii. fxp'reßitts in Epiflola ad Galat as: vbi ifma'életn cutn g al. 4. v. n Ifaac comparando, multos dicit inEcclefiatenere locum,ad quos non pertinet hamp;reditas : quia pro. ^mni non funt ex libera matre. Vnde etiam ad tomparationem dttplicu lerofoljma. defiendit: quia ficuti in monte Sina Lex efl lata, Luangelium verb tx leruflalem prodijt : fic multi fleruiliter nati tducati,filios peiamp;Lccleflta fleeflenon dubitanter ictllant : imbfluperbe dejpiciuntgenuinos Deifilios, ‘imm fint tpfl dégénérés. LUOS quoquelxoppojito, dumaudtmus,femel ecœlopronunciatum efle,Lijce cen.xi.v.io ‘ificillam (fi-filium eius,.hoc inuiolabtli decretofreti fortiterfliernamus infitpidas eorum iaélantias.lSIam fi externa profeflione fuperbiunt, ifmael quoque circuncifiis erat :fi antiquit ate pugnant, tile erat pimogenitus, videmus tarnen abdicari. Si catiffa ‘}U'S.ritur,eamPaulusaßignat,no cenferiinterfilios ^fiquigentti funt expuroefi- légitima dobtrinafe-^»ine. Secundum banc rationem negatfeDeusim. ffi facerdotibus obflriblum ejfe,quia pepigerit cum I'ctre eorum Leui,ipfiimfibi Angelum velinterpre. iemforeiimb in eos retorquetfalfam eorumgloria-itmem, qua folebant infurgere contra Prophetas: quod fit he et dignit as facerdotijin fingulari pretia babendaforet. Hocipfe hbenter admittit, amp;hae eondittone cum ipfis difceptat,quia pablumferuare paratusfit. dum autem ipfi mutub non reflondent, tepudiare merentur.

En quidvAleatfucceßto,ntfi imttatio etiam coniu»' üafitatçij ttquabilis tenor:nempe vt pofteri, ßmti' ac conuiät fuerint defituiffe afua origine,omni hii‘ norepriuentur. N'ififortequia CaiphM multispÿ facer dottbus fucceßit ( imbab Aar one vßpj adiUitigt;t continuafuitferies ) ideb fieleratus ide ceetus V-cleßa. titulo digniufuit. Nec vero minus qaicqM’’^ fanbtis dobloribus, quos falsb nobis obtrudinilgt; propoßtumfuit,quampracisequafih£reditarilt;iiii-reprobare,eße Ecclefias vbicunque Epifiopi alijalqf fubrogati fuerant. Sedquum extra controtierßuti» effet,nihil à principio vfque ad illam atatem muti-tumfuiffe in doclrtna,fumebant quod omnibus nouii erroribus conßciendis fufficeret ^iliisoppugnartdo' ürinam ab ipßs vfque Apoflolis confiant er amp;nbsp;VTiS‘ nimi confinfu r et ent am. N on eil ergo curfut^t^ ampltusfacerepergantexEcclefianomine, nos vtdecet reuerentercolimus:fedvbiaddefiniM' tient ventum efi,ndmodo aqua (vtdiciturfillisbi' r et,fed harent in fuo luto.quiafœtidam meretric«’^ fubftituuntprofacra Chrifit fionfa.

Inhunc modumhodie nos vexant Roinanenft^’ i ac imperitos terrefaciunt Ecclefia, nomine, capitales fint chrifii aduerfarq. QiMmuis igd»^ templum, facerdotium, nbsp;nbsp;reliquashuiufinodtbi^'

aas obtendant, minimepermouere nos debet inangt;gt; ßcfulgor,quo fimpliciiim ocuU perfiringuntui, Ecclefiant efferecipiamus, vbi verbum Deinon4' paret. Hec enim perpétua efi nota, quaßgne4

De EX TER N. MED. AD SAL. tfOjCAP.Il. fMs'Dominusnofler:Qw_eflexvcritate,inquit,au-ditvocem meam. Outnpotius lerufilemaJSalylo-

ChrtfliEccleßa a Sat ana coniurationc hoc diß ctimine dignofcenda efl,quo cas inter fe Chrißm di-^inxit: OmexOeo eß,inquit,verba Deiaudit.Pro- loh. » » 47 fterea non auditis,quia ex Deo non eßis.

lam verb quad reos fchißnatis amp;nbsp;hareßeos nos lt;t^itnt,quia cß dißimilem pradicemus do£lrinam, à'fuiilegibusnonpareanius, eirßeorfum conuentw lt;fd pre ces, ad Baptifmum, ad Cceiu adminißratio-^em, alia^q^ßacra^ abliones habeamus:graHißima quidera eüaccußatioßed qua, nequaquam longa aut l/tborioßtdefenßone optts habet. Hareticidrßchißna fict vocantur,quidißidiofabloEccleßacommunie-

dirimunt.^ Hac porrb duobusvinculis cantine-fur, fana do^rina confenßone,lt;ir ßaterna caritate. Ende inter hxreticos (ff fihifmattcos hoediferimi-ftisponit Auguflinus,qubdilli quidemfalßs dogma-fibusfideißneeritatem corrumpant : hiautemin-'f'''^' ' terditm ettaminßdeißmilitudine.focietatisvincu- Matth. /«»! difrumpant. Verum id qitoque notandum eSl, banc caritatis coniunctionemßc à fidei vnitatepen-dere.vthacilliusinitium, finis vnicadenique regu-ba eße debeat. Meminerimus ergo, quoties Eccleßa-fiica vnitas nobis commendatur, hoc quart,vt dum fuentes in Chriflo confentiunt, voluntates etiam uoftra mutua in chrißo beneuolentia inter fe con-iuttllafint.ltaquePaulus vbicunque nos idem fenti-ft cS^- ilt;/m veile docet, continub addit, l» Chrtßo,

rbii. 2.V. 1. vel,fecandum chriftum:fignificamimpiorum ef factionem, non conjpirationemfideltum,qiufit(X- , traverbumDomini.

Tgt;c fimpii- Paulutn quoque fectttus Cjprianus, h^refesCÏ^ btotuin'^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orirt pronunctat,qu))d ad veritata

origine non reditur, nee caput quaritur,nee cceleßfi ' magifiri doPirinaferuatur.Uant nunc eir clamitent nbsp;nbsp;•

haretieos nos ejje,qui ab ipforum Écclefia rscefferb mus: quum nulla ahenattonis caujfa fuerit nifihtC vna,qubdpuram veritatis profeßtonem nullonioile ferrepoßunt. Taceoautetnqubdanathematibmà' , loh, is.T.î. diris nos expulerut. Quod tarnen ipfum ßatisfaper^j ( nos abfoluit,fedhocillù ßonteremitto. Abundii' nmnuhi efl ,oportuiffe nos ab ipfis recedere,vtit^ Chrtflum accederemus.

Sedapparebit etiamnum certius,qiio locotub^l ' eße debeant Ecclefla omnes, quas Eomani lUiiU iin' lityrannisoccupauit,ficumlfraelitica iUaveten^ 1' qualis apud Propbetas delineata eil, eonferattit Veratumextabatapudludaos amp;nbsp;ifiaelitasEcdC' fla, qUum in foederis legibus perflarent : eafiilicil i obtinentes Det beneficto quibus Ecclefia continetur J DoHrinam veritatis habebant tn Lege, eins mini-flerium penes facer dotes erat amp;nbsp;Prophetas: etreun-ciflonis Jfmbolo in religionem initiabantur, al^! Sacramentis exercebantur ad fidei confirniatie- ' new. Nondubium quin competerentin eorumfo- ' J cietauni \

DeEXTERN. med. ad SAI. Ä07’CAP.II, tittAtem elo^ia.gttibusEccleßam Dominus honora-B/t. Pofltjuam deferta Le^eDomint, degenerarunt *d idololatriam fiiperfiitionem, illa pr^roga-ttUA pro parte excidertint. Q^s enim aufit Eccle-ßatitutum ijs praripere,apudquos verbi fui pradi-(ationein (x myfleriorum obferuationem depo^ fint Deus? Eurfum,quis aufit eum coetum nulla cum txceptione Ecdeftam appellare, vbi verbum Dornin nipalamcfinipune conculcatur? vbietusminifte-tiHm,prMipuusneruusatque adeb anima Ecclefia, dißipatur? .

* Qtfi, d ergo? (dieet quijfiiam ) nullane igitiir reli~ qua erat in Itidais Ecclefiaparticula,ex quo ad idololatriam defecerunt?Eacilis eftrefionfio. Erimiim dico in ipfit defectione fuifie gradus quofdam. Ele-que enim dicemiis eundem fuijfe lapfiim luda amp;nbsp;Ifiaelis, quo primiim tempore vterque à puroDei (ultu deflexit. larobeam, quum vithlosfabricarct contra apertam Deiprohibitionem, amp;nbsp;adorations locum non licittim dcdicarct, leligionemprorfiu corrupit. ludai priiis fe impqs moribus amp;nbsp;fiiper^ fiitiofis inquinarunt, quàni fiatuminexternare-ligonis forma perperam mutarent.

, Age nunc, negent Eapifla fi pojfunt, Vt fua fitia maxime exténuent , B.EL1 G 1 O Ei I S ßatum itaapudfecorruptum vittatumque ejfe,vt

fuitinregnoJfiaelitico fub larobea. Atqtti idolohi^ tri am habent craßiorcm ; neque in dobirina guttH' la vna fiint piiriores. lam qutim ad Ecclefia fin (ommunionem adigere nos volunt, dui pofitdanti j nobis:primum vtprecibusßacris^^r ccremoiiijsfid omnibus communicemus: deinde, vtquicquidhom- I ris,poteflatis,iurisdictionis Ecclefiafua tribuit chri ' fius, idEccleßaftta deferamus. Qt^d adprimum nbsp;nbsp;nbsp;\

tinet,fateor Prophet as omnes,qui Hierofiljtiiufiie-runt,cum resillic ejfent admodum corrupU, mi feorfumfacrificajfe, nee feparatim habuiffeabal^s ad orandum coetus.Habebant enim Dei maiidatuni, quo in templum Solo monts conuenire iubebanttir-QMdverb caput eütotiusquaftionis, adnullutnfi«-perflitiofum cultumadigebantur : imb nihilfufiei-piebant quod non eJfetaDeo infiitutum. Apudhes autem, Papiflas dico ,quidfimile?Vix enim vllmn cum ipßs conuentum poßiimus habere i in quo nun apert a idololatria nos poduamus. Certcpracipuum communionis vinculum inMißd esl, quam tiosyt maximum facrilegium abominamur. Cede nidii Prophetam vnum velpiumaliquemvirum,quifi-mel adorauerit in Eethel, autßacrumfecerit.Soiii-rant enim fe id non fadluros,quin aliquofacrileft» fe contaminarent.Habemus ergo,non eoufquev.ds-reapudpios debereEccleßa communionem,vtfidli, ad, profanes pollutes^ ritus degeneraret, fequi protinusnecejfeßt.

ßderatur, cuius reuereri iudicium, cuius monitio-ntbus parère, cuius comtnunionem religiose in o-

I ninibus'colere oporteat: Eccleßam iUis concedere nonpojßumus,quiiißtbieblionis amp;nbsp;obedientianeeeß ßtasnosmaneat. Libenter tarnen ei concedemus, quod ludais dr ifraélitis ßii ficuli dederunt Prophe-ta,quum resautin pari fiatu, aut etiammeliore

ßafuerunt,fequitur ab Eccleßa Dei alienos fuiße Uam,Michaam,drßmiles. Si ida Eccleßa, ergo Eccleßa non columna veritatü ,fid ßrmamentum li niendacij: non tabernaculumDetviuentis,ßed ido. lorum receptaculum. Eadem rationeß quis pra-fentes ceetus idololatria,ßiperflitione,impia doblri~

' fiiano vß]ue ad doclrina conßenßonem,valdeerra~ dit. Nam ß Eccleßa ßunt.poteflas clauiumpenet ipfas eli. Atqui claues indiuiduiim habent nexum cumverbo, quod illinc profligatum eil. Deriique pro verbi minißerio habent fiholas impietatis,

'1 errorumomnegenusfentinam. Proinde autEccle--^ fia ,fecundumbanc rationem,non ßintiautnuUum reßabitßmbolum, quo legitimißdeliumcoetus Eurcarum conuentibus difiernantur.

res quidam Eccleß^ prxrogatiiM,it‘{ nec hodie Ti'' ptflisadimimus, quaßipereffe ex dißipatione veßi-gia Ecclefia inter eos Dominus voluit. Cum idisfa' dus fuum femel pepigeratDeus,id fuamagisipfitn firmitate fubnixum contra eorum impietatcm elU' liadoperfiflebat, quam ab Ulis conferuabatur. QM itaq, certitudo esiac conßantia diuina bonitatis,r( fidebatillicfœdus Domini,nec obliterari tllorÜpef' ßdiapoterateiusßdes-.necimpuris eorum manibut profanariita Circunßo poter at, quin ßmulverun^

ßgnum Sacramentum eiusfoederis. Vnde liberos quiillisnafiebantur,ßos Dominus vocabat: quiniß ßecialtbenediüione, nihil ad eumpertitte-rent. Sic quÜfœdus fuum in Gallia, Italia, Germania, Bißania, A nglia depofuerit : vbi iUa prouincia Antichrifli tyrannide oppreßa funt, quo tarnen fa-dus fuum tnuiolabile maueret, Eaptifmum tlUt primo conferuauit, foederis teßimonium, qui eins oreconfecratus, tnuita humana impietate vimfu-am retmet: deinde fua prouidentia effecit, vtalia quoque reliquia extarent, ne Ecclefia prorfus in-teriret.

QiMmergoEccleßa titulum nonßmplicitervo-lumus concedere Paptßis, non ideo Ecclefias apud e-«s efß inßciamur ,fedtantism litigamus devera Öquot; legitimaEccleßaconfiitutione, qua in communio-ne cum facrorum, qua ßgnafunt profeßionis, tum verbpotißimumdoiirinarequiritur. Anticbriflum in templo Dei fefßirum pradixerut Daniel à“ Pan-

Dé extern, med. ad sa U Ä)1 C AP, l lut :illtus feeleratii^rabotmnand'i regni ducem amp;nbsp;i-Theff». tntefignanum i apud nos facimns liomannm Pon--tißcem. Cuod fedes eius tn templo Det coUoca-tur, ittiinnuitur, taie fore eius regnum, guodrtee Chriflinec Pcclcfia nomen aboleat. Hineigitur patet,nos minime negate, qutn fub eius qttoque tyrannide Pcclefidi maneant: fed quas facftleg/t tmpietate profanarit : quas immani dominations afflixerit; quas malis amp;nbsp;exitialibus doblrinis cett Venenatispotionibuscorruperit àr propemodum e-necarit : tnquibus femifepultus lateat Chrijlws.ob-t ut uni Puangelium, profligata piet as,cultus Dei fere abolitus : in quibus denique omnia fie fintcon-turbata, vt Pabylonùpotius, quam ciuitatisDPI fancla fades illic appareat. In fumma,Pcclefias tjje dico, quatenus populi fui reliquiae, vtcunque tnifere difiierfas ac difiebias, illic mirabiliter Do--minus conferuat, quatenuspermanent aliquot (lefiafi/mbola:atqueea prafertim, quorum effica-gt;

I nee Diaboli aflutia , nee humana prauitat , deftruere potell. Sed quia è (onuerfo deleta funt illicnota,quas pracipue in hac difiiutationerefiii-cere debemus , dico vnumquenque coetum

De EccIeGædoftoribus amp;nbsp;miniftris,eorutn s' ledioneöc officio, cap.ill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•:

T Am Je ordinc dicendum e^, quo Ecdeß^nifi'^’'^ i gubernarivoluitDominut. Tarnetfi enimfotit^ ipfiim regere ac regnare in Eccleßa,m eaquop^^ praejfeveleminere ,amp; imperium hoefolo eitu vf''' boexerceriaiqueadminiflrari oportet: quia taint Mat,2lt;.v.M vißbilipraßentia inter nos non habitat ,vtvolunta' tern fuam ore nobis coram declaret,hominunt mint’ ßeriuminhocadhibere diximus, nonadeos iuf fH’ urn honoremq^ transferendo ,fed tantiim Vt pci ct ipforum fuum ipfe opus agat, qitaliter ad opus que-que faciendum mßrumentü^vtitur ariifex. Deindi I ege Au- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optimum ac vtilißimum ad humilitatem excf'

guitiib.i citium eß, dum nos adobediendum verbofuô afuc~ chiuiuna f^^tt,vtcHnßie per hommes fimtles nobis,interdmn ' etiam dignitate inferiores ,pradicetur. Sideiih

ipfe loqueretur, nihil mirumforet,ß facra eins èiS' cula omnium auribus atque ammis reuerenterfim mora exciperentur. Veritm vbi honiuncio qtm'‘ piam ex puluere emerfus in nomine Dei loqudtih htcnoflram erga Deum ipfumpietatem amp;nbsp;nbßl’ uantiam optima tefltmonio declaramus ,fi dccilef nos exhtbemus eius mintflro, quum nuda tarnen in re nos excellât. Hac igitur etîam caufa calefiù fua fapientia thefaurum in vaßs fiagilibus ac lU-teis abfcondit, quo certius experimentum capiat, quanti anobisßat.

FŸoindefuprà admonui, Deum quibus potuit e~ loffÿsetus dignitatem nobif fipè comniendaffe : pf «» fummo honore ac precio, tanquamres omnium pritftantißima,apudnos effet. Singulare benefia-umfehominibui largiri,doblores eis excitando, te^ ßatur ,vbi iubet Prephetam exclamare, Pulchros J’-’-* ejjèpedes, eir beatum aduentum annunctanttum pacem : quum Apoftolos lucem mundi amp;falem ter-ra nommât. Nec Jblendidius ornart poterat hoc oßicium,quant cum dixit,Quivos audit, me audit: rac.io.v_ i« guivpsJIgt;ernit,meffernit. Sed nullus eSlillufiricr locus quàm apud Paulum infecundaadCortnthi-ts,vbt hanc quaßionem velut ex profeffo trabtet. Contendit ergomhtlEuangelij minifierto in PccUy i fta magù praclarum aut gloriofum effe, quum fit adminifiratio Spiritus amp;nbsp;luftitia vita atcrna.

Ulte fiinilia e'o pertinent,ne ida gubernanda ac ' tetinenda per mintfiros Ecclefia ratio,quam Dominus in perpetuum fianciuit,apudnos vileficat,ac ipfio fandern contemptu obfioleficat.

* Oui Ecclefiia regimint ficundum cbrifli inflitu-tionentprafunt,nominanturaPauloprimum Apo- Eph.4-'^’‘ fioli,deinde Propheta,tertib Euangelifi£,quartb Pa ßores.poflremoDoblores. Ex quibus duo tantum vltimi ordinarium in Ecclefia munushabent: alios tres initio regni fui Dominus excitauit ; fiufiitat

' ttiaminterdum,prout temporumneceßitas pofiu-lat. Mißi funt Apofioli, qui orbem à defebtione in Gerant Deiobedientiamreducerent, regnumq^eius

vbitjueEuangelij pr^idicatione conflituerent. Fro-pbetoi vocat,non quoßibet diu 'tn£ voluntatis interprétés, fed qui fmgulari reuelatione excellebant: quales nunc velnulli extant, velnïmùs funt con-Jpicui.Per Euangelißas eos intelltgo, qui cùm digni-täte ejfent Apoßolis minores, officio tarnenproximi erant,adeoq^ vices eorum gerebant.Quales fuerunt lucas, Timotheus, Titus. Tres ilU funcliones ; non ideo inßituta in Ecdéfia fuerunt, vt perpétua nbsp;nbsp;'\

forent,fed ad id modo tempus, quo erigenda erant i Ecdefilt;e,vbi nuUaanteàfuerant, velcerte àMofe ad Chriflum traducenda-Qi^nquam nonego, quin Apoftolospofiea quoque,vel faltem eorum loco Eu-angehflasinterdum excitarit Deus, vtnoflro temporefad:um ell. Talibus enim,qui Ecclefiam ab An-tichrifii defedione reducerent, opus fuit. Seqiiun-tur Pafiores ac doctores, quthus carere nunqitam potellEcclefia: inter quos hoc difiriminis effe puto, qubddodores nec difeiplina, nec Sacramentorum adminifirationi,nec monitionibus aut exbortatio-fiibus pr£funt,fed Scriptura tantum interpretatio-ni-.vtfincera fanaq.dodrina inter fideles retinea-tur.Pafiorale alite munus Inec omnia in fie continet.

Habemus qua in Ecclefia regimine temporaria tninifieriafuerint, effiquaideoinfittuta,vt perpétué durent. offiod fi Euangelifias Apoßolis iunga-tnus, reflabunt nobis duo paria quodammodo inter fe reffiondentia. QMmenimfimiUtudinemhabent nofiri dodores cum vet er thus Prophetis, earn habet

tuin Apoflolis Päßores. Pxcellentùis fiât Propheti-cummuntü, propter fimguLire reuelationis donum tjuopollebant: fed doclorum officiumßmilem fiere rationem vnum prorfiußnem habet.

illit dedit depradicando Euangelio, amp;nbsp;baptizaïndis i.uc.ii.v.i» fredentibus in remißionempeecatorum. Anteaau-tent mandauerat, pf fiacra fimbola corporis fianguinù fini ad exemplum fiuumdißribuerent. En fianclam, inuiolabilem, perpetuamq^ legem impo.^ fit am tjs, quiin Apoßolorum locum fiuccedunt,qua mandatum accipiunt de EMangelij pradicattone dr Sacramentorum adminißratione. Ende codigimus, eos qui vtrunq.pßorum negligunt,fialsbpretexere Apoßolorum perfionam. Quid autem Paßores?Pau~ lus non defietpfio tantum, fiedde omnibus iüis loqui-tur, qiiti inquit, Sic nos aßimet homo, vt minißros Chrißt dißenfiatores mj/ßeriorum Dei. Docendi autem ratio non inpublicis tantum concionibus co-fiflit,fied ad priuatas etiam admonitionesperti..

net. Ita Paulus teßes citâtEphefiios,quod nihilfiuffiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

gerit eorum,quain rem ipfiorurn erant,qumannu-ciaret ac doceret eos publtce ac perfiingulas domos, teflificans Iiidais fiimulac Grads, pcenitentiam amp;nbsp;fidem in Chrißum. In eos quoque omnes competit quodde fie ait Paulus: Va mihi niß euangelizem, dimdiffienfiattomihifiitcdmiffia. Deniq,quodorbiv- is «iuerfiopraßiteruntApoßoli, idgregifiuo,cut deßd Hatus eit,debet Paßor vnusquisqfj.

Etfi,dumßnguliiaßignatrMfuM Ecclcßas,inte-rim ndnegamus,quin altos Eccleßas iuuare isftjlit quivnieïtaUigatus. Sedquia ad retinendamEccle^ ßo pacem neceffaria esl ißa politia, vnicuiqtie esl propoßtum quod agat. Hoc dißributio quoad beet obßeruari communiter debet, vt fitis quisque fini-bus contentus in alienam prouinciam non itrum-pat. Nec humanum eil inuentum ,fed Dei ipßus in-Aao^.v.iî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legimus enim Paulum amp;nbsp;Parnabam

creaßeperßngulas Lißrenßum, Antiochenorum,!-Tit.i. V, s coniortim Eccleßas,Presbjtcros:Et Paulus ipße Tito procip:t,vi oppidatim Presbjteros conßttuat.Ouis-quis ergo Eccleßo vnius regimenaccuramßußepe-rit,huic diuinovocationis legi obligatumße eße fei-, at: non quod velutiglebo addidius (vtlureconfulti dtcunt ) id ellmanctpatusamp;quaß affixus, pedem inde mouere nequeat,ß ita public a vtilitos poflttla-rit,modbidrite Sordineßat.

Caterum,quod Epißcopos amp;nbsp;Presbjteros, amp;nbsp;Po-îhil.i^va ßores,amp;miniflrospromtfiuevocaui, quiEccleßas regunt,idfectexScripturavßu.Htciamobferuan-dum eil, nos haclenus non niß ea officia recenßuiffie, quain verbiminißerioconfifiunt. NecdealffiPaulus meminit illo quarto ad Epheßos captte, quodei-

gg ' - ' ' ad Corinthios,alia enumerat,vtpoteßates, donum fanationum, interpretationem, gubernationem, pauper um curationem. Ex quibus qua tempor art a jueruntjsmttto, quia nubum operaprettum eit in

De EXT ERN. M ED. A D s A U ólyCAP.UI-ijs iininorari. Duo autem funt qtu perpetttb manent: guhcrnatio , amp;nbsp;curapauperum. Guberttato-res extfttmofuijjefentores c plebe deleclot, qui cen-furemorumér exercenda dtfiiplina. vna cumepi-fcopis praejfent.

Cura pauperum Diaconie mandata fuit. Quan-quam ad Romanos duo ponuntur genera. Qut lar-ts.om.ii’io guur(inquitillicPaulus) idfaciat infiinplicitate: qut miferetur,in hilaritatetquum de publicis Eccle-fia muneribus eum loqui certuni fit, oportet duos /‘^ijfi’gtudits dtfimlïos.Nifii mefallit indicium,prio-re m'ebro Diaconos defignat, qui eleemofinas admi-niftrabant. Altero autem cos qui pauperibus a-grotis curandisfiefi dedicauerat,quales erant vidua, i Tim.sv lo quariim mentionemfiacit ad Pimotbeum.Si hoe re-ttptinus ( vt omnino recipiendum efi) duo erunt getier a P)iaconorum : quorum alteri in rebus pauperum adminifirandis, alteri in pauperibus ipfis cu-'randis Ecclefia fieruient. Tametfi autem nomen tpfiimSta.Mrlit( latiuspatet,hos Jpecialtter tarnen Diaconos Scripttira nuncupat, quos elcemofiynis difienfiandis, gerendaq^ pauperum cura praficit icclefiia,amp;velut publici pauperum ararq acono-ntos confiituitiquorum origo, infiütutio acfiunctio à t Eiica inAétis deficribitur. Ouum enim murmur à.

Gracie excitatum ejfet,qubd in pauperum minifte-rto eorum vidua négliger ent ur, Apoftoli excufiantes fenonpojfefiufficerevtriqj muneri, ()r pradicationi verbi, amp;nbsp;menfiarum minifierio, petierunt à mul-

^ittidineyt eiigerentur viri probifcptem, quibus ii opera deniMdarent. Enquales habuerit Dtaconof Apofloltca E.cclefia,quales ad eius exemplum habert ïjos conueniat.

lam verb cum or dine omnia amp;nbsp;decenter infacro u CKtugerendafint,nihil efl,in quo idfleruari diligen-tius oporteat, quam in conflituenda gubernattone: quia nuflquam maiuspertculum efl, Ji quid inordi~ nbsp;nbsp;!

nate geritur. ltaque,ne homines inquieti ac tur-lulenti (quod aliasjUturum erat) temereftaddo-cendum vel regendttm ingererent, nominatim cau~ turn cli,ne quisfine vocatione publicum in Ecclejia tnunus Jibi fumat. Ergo vt quis conflaturverusEc-(lefia minifler, primo rite vocatus jit oportet: deinde, vtfua vocationi rejjondeat, id esl, iniunclasfibi partes flujcipiat amp;nbsp;exequatur. Hoc apud Paulum i; animaduertere fltpius licet: qui vbifuum Apoflola-tumvult approbate , cum fua in munere obeundo fidelitate vocationem flemper fere allegat. Verum quia de obeundi muneris necefiitate fuperiùs atti-^ gimHs,nunc de vocatione tantiim agamus.

Eius autem trallatio in quatuor verfattir : vt it fciamus,quales amp;nbsp;qualiter, amp;nbsp;a quibus inflituendi fint mintfirEfy quo ritu,quave ceremonia inittan-di. De externa amp;nbsp;folenni vocatione loquor, qua ad publicum Ecclefia ordinem flteilat : arcanam verb illam,cuiusfibt quifque minifler coram Deo con-fitus eil, Ecclefiam teflem non habet,omitto. Ell autem bonum cordis noflri teilimonium, qubdneqf^

De EXTERN. M ED. A D SAL. óIJCAP.IIt, itinbitione, nequeMiarïtM,neque viiaaliactipül!-tate,fidßnceroDei timoré,(ir adificamU EcclefiiS fiudiooblatum muntis recipiamtts. Id quidemvni~ cmq^noftrum fvt dixi) fi voltimus miniflerium no-ßrum Deo approbate, neceffarium eil. Coram Ee-clefia tarnen rite nihilominus vocatns efl, qui mala (onfcientiaebacccßit, modo nonßtaperta eiusne^ quitia. Qtpos autem tanto muneri deflinauit Do-minus,eos pritn qsarmisinflruit,quaadimplen~ dumrequiruntur,neinanes imparativeniant.

Ende é' Paulin ad Corinthios, quum de ipßs officqs i. Co.ji. y.j Vellet dißutare,dona prius reeenßutt, quibus poliere ' debentquiofficijsfunguntur. Sedquiahoc e^pri-mtim ex quatuor capitibm qua propoßui, eb iam pergamin.

QiulescHgere Epißcopos deceat, Paulin duobiu tocis eoptose exequitur. Summa tarnen hue redit, tioneffeeligendoi nißquißnt fana doS:rinaamp;fan- Tif.t v ». blavita,nee aliquo vit 10 not abiles, quodamp;illisadi-

,^nat autoritatem, mintfierio ignominiam affe-. tat.De Diaeonis amp;nbsp;Senioribusßmilisptorfus efl ra-, tio.Videndum femper,neadonin,quodillnimponi. ! tut fuflinendum, impatesßnt aut inepti, hoc eil, Vtinflruéiiflntijsfacultatibu5,quaadimplendum fuum munin erunt neeeßdria. Sic Chriflm cum Lac zt.t.v Apoftolßs niißuttn eßlet, eos atmis amp;nbsp;infltumentis,^f^^ quibus catere nonpotetant,exornauit. EtPaulus,lt;s-depictaboniac veti Epifcopiimagine , TimotheUm admonet, ne quem ab ea alienum eltgendo ,feipfum i»., '

CAP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I M s T I T V T. L I B. nil.

fontaminet. Particulam O^aliter, ntnadritiint tl:genili, verum ad religiofum ttmoretn,qui'm e leit toneferuandus est, refera. Hine ieitinia oratio-nes, quibus vfos fuijfe fideles narrat Lucas, quuiif

Vtabhomimbusdefignentur Lpifeopi, amninoex ardine légitima vocationis ejfe nemo fobrius infi-ciabitur: quando tn hanc rem extant totScriptura teflimonia.

QMritur,a totane Lcclefia eligi debeat minifler, gt;} an à collects tantum flnioribus, quicenfiirapra-funt, an verovniusauthoritateconftituipoflit? Rc-fert Lucasconflitutos effeperLcclefias Presbyteros a Paulo amp;nbsp;Barnaba: fid rationem vel modumfimul notat,quum dicitfait urn id ejfefuffragqs.'yptpo'uu'ii a-djtTis,inquit, trpiirCuTipKf iMKf.»irioM.Crea-

AÔ.I4» « bant ergo tpfi duo fed totamultitudo, vtmosGra-corum tn elecitontbtts erat, mantbtisfublatis decla-^ rabat, quern habere vellet. Bene ergo Cyprianus, dum contendtt exdiuina autorit ate defiendere ,vt

Ub-iEpift J facerdosplebeprafintefub omniuoculisdeligatur, àr dignus atq, idonewpublico iudteto ac teflimonia comprobetur. Siquidemhoc videmtu iujfa Domini

Leui. « » « injacerdotibus Leuiticisfuijfeobfiruatum,vtante Nu. ÎO V2« confecrationem in conjpeitum popult produceren-

V ^on aliteradfiribitur M.atthias Apoflolorum amp;nbsp;6 » Ï collegia, nec aliterfiptem Diaconi creantur, quam popult

populo videntc amp;nbsp;approbante. Hicc exempla, inijttit Cjprianui,ofiendiintfaceräotis ordinationem non niß fitbpopuh aßtflentis confiientia fieri oportere, Vtfit ordtnatio iufla légitima, qua omniutefti-inonio fuerit examinata. Habemus ergo, effe hanc

; exverbo Dei legitimam mintfirt vocationem, vbi expopull cofenfii approbatione creantur qui vifi fuerint idonei. Praeffeautem eleilionideberealiot

' Paftores,nequidvelper leuitatem,velpermalaflu-dia.velper tumultum à multitudinepeccetur.

li Superefi ritus ordinandi, ctti vltimum locum in Vocatione dedtmus. Confiât autem Apoftolos non aliaceremonia vfos efie ,quumaliquem minifierio admouebant,quam manuum tmpofitione.Hunc autem ritum fluxifie arbitrer ab Bebraorum more, qut quod benediéittm ac confieratum volebant, ma-niiiim impoßtione Deo quafi reprafientabant. Sic Gen.4». r. lacob benedi^urUs Ephraim amp;nbsp;Manafie , eorum capitibusmanusimpofuit. Oupd ficutus efl Domi-

S K(« nofler, quum fiiperinfantesprecationemface- Mat.w v n ret. QuareApofloli per manuum impefttionem eum

lt; fi Deo offerte figntficabant,quern initiabant in mi-niflerium,Sic Paflores amp;nbsp;doctores,flcDiaconos con-ficrabant. Licet autem nullum extet certum pra-ceptumdemanuumimpofltione: quiatamenfuiffe inperpetuo vfu Apoflolis videmus, ilia tarn accurata eorum obfiruatiopracepti vice nobis effe debet.Pra-terea non erit inanefignum, fi ingermanam fuam triginem reflitutwn fuerit,

De ftjtu veteris Ecclefiæ ôc ratione guter« nandij qux in vfu fuit ante Papatum.

HAclcnusdc ordinegubernand^ Ecclefiiz, vtnlt;!~ I bis expuro üei verbo traditus e^, amp;nbsp;de mini-flerijSyVt funt aCbrifloinflitutaydijferuimus.^unc quo iftuomniaclariùsacfamtliarius putefiant,ac melms etiam in animts noürù figantur,vtile erit in ijs rebus veteris Eccleßdi formani recognofcere, qusi nobis diuinsi inßittitionis imaginent quaiidunt octilis reprafentabit. Qipemadinodum tradidimus triplices miniflros nobis commendari inScriptura, ita quicquidmini^lrorumhabuit vêtus Eccleßajn tres ordines dißtnxit. EJam ex ordinePresbjtero-rum partim ehgebantur Paßores ac doclores : rcliqua pars cenfura morum amp;nbsp;correclionibus prae-rat. Diaconis c ommijfa erat curapauperum amp;nbsp;elec-moßnarum dißenßatio.Le^lores autem ç^Acoluthi nomina non erant certorum munerum: verum quos clericos vocabant, eosab adolefcentia certis exer-citijs aßitefaciebant ad feruiendum Eccleßa, quigt; melius intelligerent quorfum ejßent deßinati, dr paratiores in tempore ad officium accederent.

Quibus ergo doccndi munus iniundlum erat, eos t omnesnominabantPresbyteros. Illi ex fuo numero inßngulis ciuitatibusvnum eligebant, cuiffiecia-

iiter titulumdabantEpifiopi: ne exicqualititte, vf fieri filet, dißidia nafierentur. Neque tarnen fie honore amp;nbsp;di^nitate /ùperwr eraf Epi fi opus, vt do-minium tn collegas haberet: fed quas partes habet ConfuHnSenatu,vt référât denegocijs,fintentias roget,confulendo,}nonendo, bortando, alijs pruieat, Mtoritate fuatotam a^ionemregat, ô'qtiodde-(retum communt confiliofuerit exequatur: id niu-rieris fiifiinebat Epifiopus tn Eresbyterorum cœtu. Atqueidipfumpro temporum necefiitate fuijfe hu-nianofènfu inductu}n,fatentur ip/i veteres.lta Hieronymus in Epifiolam ad Tituin,ldem,inquit,Pres-lyterqui Epifiopus. Etantequam Hiaboltinfiindu difiidia m religionefierent, amp;nbsp;inpopulis diceretur, iSoP‘tgt;tli,ego Ceplxe,communt confilio Eresbytero-rum Ecclefia gubernabantur. Eofieà, vt dijfenfio-numfimtna euellerentur,advnum omnis filteitude tft delata. Sicut er^o Eresbyteri fiiuntfi exEccle-fia confuetudine, ci qui prst.eSi, fubieei os : ita Epi. il^opi nouerintfi magis coftietudine qtiàmDomini-clt;e difiofttionù vent at e Eres by terts cjfe maiores, amp;nbsp;in commune de ber e Eccleftant regere. Habebant

fmgula ciuitates Eresbyterorum collegium, qtit Pafiores erantacdoilores. tsiamamp;apudpopu-tum munus docendt,exhortandi amp;nbsp;corrtgendt,quod Paulus Epifeopùiniungit ,omncs obibant: amp;,quo Tit.iy.», fiinen post fie reltnquerent, iunioribiis , qui fiacrx militia nomen dederant, erudiendunauamp;bantope-

Vnicuique ciuitati erat attributa certa regio,t]na Fresbjterosinde fumeret, amp;velutcorporiEcclefit illins accenferetur.

Quantum ad offieium attinet, de quo nunc agi-mtiSjtam Epifiopum quam Presbjteros verbi dr Sa-cramentoru dijpenfationi incumbereoportuit.Kec vniui tantum atatis morem refera : ßquidem ne Gregorij quidem tempore,quo Ecclefia lamferccol-lapfaerat, tolerabile fuijfet Epifcopum aliquem à Epift. Ï concionibus abfiinere.Sacerdos(inquit ipfe ahcubi) moritur,fide eo fonitus non audiatur: quia iram contra feocculttiudicis exigit,fi fine finit u pradi~ cationis incedit. Valait ergo dtu illudin Ecclefia, vt primaEptfiopi partes effent, populum verbo Dei pafcere,feu adtficare Ecclefiam publice ac priuatim fana doclrina.

Qifid atitem fingulaprouincia vnuni habebant inter Epifiopos Arcbiepifiopum : qubd iteniinNi~ cenafinodo conftituti funt Patriarch^ qui effent or dine amp;nbsp;dignitaje Archiepifiopis fiiperiores,idq^ difciplina confiruationempertinebat.Gubernatio-nem fic conflitutam nonnulli Hierarchiam voca-runt, nomine (vtmihi videtur) improprio, cerfe Scripturisinufitato. Cauere enim voluit Spiritus fanllus,ne quis princtpatum aut dominationemfo-mniaret, quum de Ecclefia gubernatione agitur. Verum fi remomiffo vocabulo intuemur, reperie-. tnus, Veteres Epifiopos non aliam regenda Ecclefia formant

D E EXTEÄN. MED. AD SAti «5 CAP. Illb formamvolaiffefingere ab ea (jnamDetis verbofui fraficripfiiti

l^ec alia tunc fuit Diaconorum ratio quam fub Apofiolii. Ohlationes enimfidelium qttotidianas amp;nbsp;annitos Ecclefia prouenttu recipiebant, vt conferret inveros vfus, idesl,partim miniftrii,partimpau-peribits alendif difiribuerent : Epifiopi tarnen ar bi-trio,(ui amp;nbsp;ceconomiafiua rationes quoiannis redde-bant, l^am quad Canones Epificopum vbiquefaci-unt bonorum omnium Eccleßa difi/enfiatorem, non ita inteUigendum eSl,quafi ipfe perfie earn fiolicitu-dinemgefierit :fied quia ipjius eratpraficribere Dia.^ Cono, qui inpublicam Ecclefiaalimoniam recipien-di efient, de eö quod refiiduUm erat, quibus amp;nbsp;qua-“ tum ciiique erogandum ejfiet: qUia inßeS:ionem ha-bebat, an bic fideliter exequcretur quod officq fiui ejfet.sicenim in Canonibus quoS Apofiolis adficri-i bunt,legttur, Pracipimus vt in fiua potefiate res Ec-clefita habeat EpificopuSi Si enim anima hominum ^retiofiores illi créditafiunt,multo magis decet eum vuram depecunqi agere ,ita vt-eius poteftatepau-^

I peribtts àmnia difiienfimturper Presbyteros amp;nbsp;Dia-j conos : vt cum timore amp;nbsp;omni fiolicitudine mini“ ftrentur, Et in Concilie AntiocbenO decretum e^l, Cap-sii Vt coerceantur Epificopi, qui fiine Presbjterorum amp;nbsp;Diaconorum eonficicntia res Ecclefia pertra^ üantt

7 Gregorius, Mos ell,inquit, Apoftolicafiedis, ordi-natt Epificopopracepta dare,vt de omnifiipendie

CAP. nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï M s T J T VT. L I B. lilt.

ç«o^/ pnitenit, quatuor fiant portioms : vna videli. (etEpifcopo ô'familtaeius,propter hoj])italitatem atq^ fufceptionem: altera clero-.tertia pauperibus: quartareparandu Enlefiù. tiihilergo Epifiopo nt fttum vfum tapere Itcuit, nifi quod ad mo^ratuin fiugalemq^ v'täum ac veflitum fatis effet.

Porr 'o quod tn ornatu facrorum coferebant ,per- { quatn exiguum primo erat:deinde cum paulodtctor Ecclefiafiadia -ffet, feruarunt tarnen ea in re me-, diocritatem. Et tarnen quicquidpecunia tUic collo» cabatur ,faluum pauperibus mane bat, fit qua maior Ttipart. neceßitasincidlffet. ïtaCyrillwqnumfamesîlie» fofioiyjftoriifitproutnciam occupaffet,nec poffet aliter tnopia fiubuenirt, vafa tir vejles difiraxit, acin-i.ib.ii.ca.1« fiimpfit inpauperum alimoniam. SimiliterAcatitu Amtda Epifcopus,quum magna Perfitrum multitu-dofamepropemodu interiret, conuocatis clericistó' “habitapraclara ilia oratione. Deus nofiernequedi-ficis,neque call cibus opus habet ,quianequecome-dit.neque bibit:vafiiconflauit,vndemtfieris amp;nbsp;ci^ bumamp;redemptionisprecium conficeret.

BacquarecenfiuimusveterisEcclefita mitiifieria fuerunt. Alia enim, de quibus menttonem faciiint ficriptores Ecclefitaflici, magis exercitia fuerunt, amp;nbsp;quadain praparationes, quant certa munera. INamJanili illi viri.vt Ecclefia feminarium po^fi reUnquerent ,adoleficentes, qui exparentum con-fienfiu autoritate militta fiiritualt nomen da-bantf

I I I I t t

I c

i ( c

■’

i I t / t

} t I t

1 t J J

De EXTERN. MED. AD SAU, 627 i A r.ini. l!ant,recilgt;iebant 'tnfuamfidemamp; tutelam,atque etiam difiiplinam: eosqjtc formabant à tenera a~ täte,ne rudes aenouiad obeundum muntts accede-rent, öninesautem qui eiußnodi tjrocinqs un-buebantur, generali nomine vocabantur Clerici. Veilem equidem aliud nomen magis propri-um indttum Ulis fuijße. Hac enim appellatio ex errore, vel certe praua affeitione nata eSi : cum tota Eccleßa clerus,hoc esl, hareditas Domini, àPetro dicatur. Ipßum tarnen infiitutum fan-clum ac falutare inprimisfuit, vt,qui ße aefuam cperam Vcclefiacoi feer are Vellent, itafub Epifiopi cuflodia educarentur.

I vocntione eße diximus, quales eligere,amp;quan-I tum religionem in ea re adbibere oporteat: in e» l'uuli praferiptum amp;nbsp;Apoflolorum exempla vêtus Eccleßa fecuta ell. nbsp;nbsp;Solebant enim ad eli-

gendos Paflores cum fumma reuerentia,ac folici-^ominis DEI inuocatione conuenire. Adhaefor-mulam examinis habebant, qua eltgendorum ri-tum doltrinam ad illam Pauli amufim exige-bunt.TantumperCarunthicnonntkilimmodicaß-ucritate,qubd plus requirere Polueruntin Epifco-po, quam Paulus requirat: ac prafertim fuceeßts temporis cœlibatum. Verum in caterisconfentanea fuitipforum obferuatio cum Pauli deferiptione. In Presbjfteris quoq,fi’mper exigebatar ciuiÜ confen-fm,quod etiam teßatur Canonprimus, dißinlt.bp'.

qui Anacleto tribuitur. Denique omnes ordinatie-nés ideofiatis anni temporibusfiebant,ne quis cbiti-culumfinefidelium confienfii obreperet, aut niniH ' facilitate absq.teflibuspromoueretur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^'

IneUgendùEptficopis diufuapopulolibertasfuit conferuata,neqHi5 ob trader et ur,qui non omnibus acceptas effet. Hoc igitur in Conalio Antiocbeno ve-

titum e^,ne quis inui/is ttigeratur. QMd amp;nbsp;Leo frimus diligenter confirmât. Htnc iftafiententu : Is

eligatur que clerus amp;nbsp;plebs, aut maior numerus po-flularint. Proinde, quumEpifiopus quiff iamfiic- 1‘

cefforem fibi defignaret, non aliter ratum erat, Epift-ii»; qudmfi totuspopulos feifeeret. Cuius rei non modb exemplum,fedformulant quoque babes apudAugu-fiinum in nominatione Eradif.

HiCf eligendi ratio iidhucietateGregorqvalebitt, ij amp;nbsp;verijimile eLl diufofleà duraffe. Imo nondttm ar.- ''''

niquingenti effluxerunt, ex quo Nicolaus Papa de ‘ Romani Pontificis elediione in hune modumftatuit, Vtprairent Cardinales Epi/copi, deinde religion clerumfibiadiungeretjpofiremb plebis confenfiie-ledtio firma effet. Et in fine récitât illud.qtiod nu-per récitaui, Leonis decretum,ac inpofterum valere pracipit. Imperatoris ver'ofuffragium, quantum intelligere licet, in duabus tantum Eeelefiis rcqui-rebatur,Romana amp;nbsp;Conftantinopolitana : quodil-lic du£ imperij fedes effent.Roma autem tantum 0-lim valait Imperatoris autorit as in Epifeopo crean-dg,vt Gregoriusfe ipfius tuffuinEccléfiagaberna-eulis

I» Kl fe lt;1

gt;1

De EXTER N. MED. AD SAL. ^29 C A P, V. • (ulis conflitutum effe dicat:lt;juHgt;n tarnen filenni I maapopulofnij/et expetitus. Hoc autem morüfu-, it,vt quum altquem defignajjent or do, clerus ac po^ pHlus,adImperatorcm fiatim referret ille,vtvel fcifceret eleliionem fuaapprobatione, vel improban doabrogaret.Neqjhtiic cofiietudini repugnantde-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gratiano colUguntur jVbinihilaliud

' diàtur,quàm nuUo modo ferendum cJJ'e,vt fitblata tmonicaeleilione ,rex pro fua libidine Epifeoputn yonftituat.cir à Metropolitisnonejfe confecrandu, qxiper violenta imperiaßcfueritpromotus. Aliud Olim eiißoliare Eccleßam iure ßuo,vt tot um adv-

’ ’lim hominis Itbidinem transférâtur : aliud hoc ho-^oris regt aut imperatori dare,vtßua autoritäre le. ^itimani eleclionem conßrmet.

• ' \r ordinemgubernanda Eccleßa, quem ho. , 'die tenet Eomana ßdes ac omnes eius ßatel. t , totam^ Elierarchia illius,quam perpetub in ’*^thabent,imaginem oboculos ponere operapreti. . 1 ell,ac cum illo quem deßcripfimus, prima ac ve. . Eccleßa conferre : quo ex comparatione luce. . ‘‘^gt;qualem Eccleßam habeant,qui hocfilo titulo ad gt;nbsp;’quot;gt;‘grauandos velpotius obruendos ferociunt. Prd.

fiatautema vocationeinàpere, vt videamtts,qui ^quales.amp;quarationevocentur ad hot minifies rium. Turn deinde conßderalfimus, (juàinfidi-liter munus ßtum impleant: dabimiis autem pri-mum locum Epifiopit. Rejpondeat mihi am eorum lt;]ni non prorfits frontem perdideriint, qualeshodieEpifiopipaßim eligantur. Sane examen haben de do^rinanimùobfiletum elî. Quod ß quit habetur doblrina rejpeil-ac, turisconßtltttnt aliquem deligunt ,qui in foro magis Ittigarenoue-rit quaminEccleßa concionari. Hoccoii/lat,à centum annit vix centeßmum quenque fuiße eleciuni, qui fiera dotlrina aliquid tener et. Sidenioribus ßat cenfira ,paucos aut propemodum nullos fuifi reperiemus,quos non indtgnos veteres Canones lU-dicaffent. Qtà, nonfuit ebriofus,fuit fcortator:qui ab hoc quoque ficelere purus fuit, aut aleofuit.aut Venator, aut tn aliqua parte vita dijfiolutus. Hstc longe abfirdifiimum, quadpueri quoque vix decen-«es, Papa conceßione Epificopi fiunt faltt.

Jam in ehgendo totum iüudiuspopulifiublatum ell:Vota,affenfitu,fiubficrtptiones,ô‘ omnia eius-fnodi euanuerunt, ad fiolos Canonicos integrapo-teflastranslata edi. llltßnquemvolunt, conferunt Ppificopatum,eum mox in conßieäum plebù ptodu-(utit,fiedadorandum, non examinandum.Atqui réclamât Eco, nuüani rationem idßnere,ac violen-tam impûfiitioncm effepronunciat- Cjprtamis: cum fiuere

De extern, med. an s al. ^jiCAP, V. fittere ex tare ibuino teftatur,nefiat nifi cunt con^ fienfitt popnli, fugnaredtuerfitim tnerem cum verba Deioflendit. Totfÿnodorum décréta,ne fiecusfiat feiterifiamc prohibent : a( ,fifaclumfit, iubent ejfie trritum.

Si hac vera fiant, nulla hodie , neque di-, uino neque Tcclefiiafiico tare Canonica elebito in to^ to Papatufiupere^l. Verùm etiamfi nthilaliud malt foret,qui tarnen hoc excufiare poterunt ,quod it a fialiauerintfiuoiure Ecclefial Atqui ita, inquiunt, exïgebat temporuin corruptio, vt quoniam apud plebemtè' magiflratusplusvalebant odiaamp;fiudia mafiumcndù Tpificopit, quàm return fiantimqfiu-^ ^iciü,eius reiarbitrtÜpaucK deferretur. Tuentfia-tielwc extremÜ mali in reb.deplorata remediu.Ve-tu vbi medicina morbo ipfio nocetior apparuit, car no nouo huic malofiticcarritur? Sed cd, inquiut, ipfis Canonicii exablè praficriptÜquid fiequi inele-élione de beat. Sed an dubitamm ([.n fiantlifiimü legibus oltm plebs fie aftnngi intelligeret, qaum vide-retfiibi régulant è verbo üeipropofittam, dum ad E-pificopum eligendum conueniret ? Siquidem ilia ma VoxDEI,qua deficribtt ver am Epifiopi effigiem,mérita pluris ejfie debebat quam infinita Canonum myriades. Interim vtplurimum moribus rece-ptum ed,amp;(quafi rattonefiat) etiqm approba-tum,vt ebriofi, ficortatores, aleonespafitm ad hune honorent promoueantur. parum dtco, vt fpificopatus, adulteriorum ù“ lenocinioruni fitnt

CAP. V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N S T I T VT. L I B. nu.

premia. Tantam indignitarem yllo f«oiio excufare» nimis improbnm eil. Habebat, tnquttm, olim optt^ mum canonempopuluSyCuiprtcfcribebdtDeiverbu, i ».Tim 3. y.j Epifiopum ejle irreprehenfibilem, doüore,^ j

nonpugnacem,amp;ç. Curergo eligondiprouittciait populo ad iflos trans lataeiliOuia fiilicet inter po- nbsp;nbsp;nbsp;,

puli tumultus amp;nbsp;failiones verbum Dei non exau-dtebatur. Btcurhodte ab ißis rurfiim non trtftisfe-ratur,qui non modo leges omnes violant, fed abie-Hopudore, hbidinose, auare, ambitiöse, humana ditfinis commifient confundunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Sed mentiuntur,quum aiunt hoc remedij locofu- j I iJfeinuentum.Sapein Epifiopis eligendis tumultna-tas olim fuiffe vrbes legtmus; nemo tarnen vnqttam de auferendp ciuibits iure cogitare aufus eil. AUm enim habebant vias, qutbus vel obuiarent his vitijs, veliam admijfa corrigèrent. Verum dicam quidfit.. Q^m populus in deleitu habendo neghgentior'efie ccepifietyamp;hanccuramquafi minus fibi congruen-tern inpresbj/teros reijcerehilli hac occafione adtjt-^ rannidcmfibi vfurpandam abufifunt: quampofted tiouis canonibiis editisftabilierunt. Ordinatio au- ■ tent nihil aliud eil, quam merum ludibrium. Species enim examinis, quam illicoflentant,adebtna-nis eilac ieiuna, vt omni etiamfuco car eat, Itaque quodalicubi paitione impetrarunt principes à Romanis Pontifieibus, vt nominarent ipfi ppfcopos, tn eo nihil noui damni fecit Ecclefia : quia Canonicis (iuntaxat eledio, quam nullo iure rapuerant, vei

De EXTERN. MED. AD s AL. fijj C A P. V, tertefurati erattt,adenilgt;ta eSl, Efl hocfanefxdißi-niutn exemplum, ijuod ex aula mittuntur Epifcopi ^d occupandas Ecclefias-.ó“ piorum principum ejjit a tall corruptela abfiinere. Eli enim impia Ecclefiie Jpoliatio, (juoties alicui populo ingeritur Epifioput tjuem nopetifrit, velfaltem liber a voce approbarit.

En praclara vocatio,cuius cauffa Epifiopi Apoßo-lorumßuccejßores feeße iaclant. Presb^teros autem çreandi iusßbifolis competere dicuntjed in hocpef-ftme corrumpunt yetus inflitutum, qubd non Pres-bjiteros fua ordinatione créant qui populum regant AC paßant ,fedfacer dot es quifacrificent. Similiter cum Diaconos confecrant, nihil agunt de ver o ae proprio ipforumofficio: fedadcertasmodbceremo-nias circa calices cffi patinam or dînant. At injÿnodo Cbalcedonenfi contra ftncitum efl,ne fiant abfolu- oiftinft. 7* Caordinationes,boc efl, quin locus flmulaßignetur^^^' *' ordinatis,vbi munus fuum exerceant.Docdecrettim duplici nomine vtilißimum efl, ne onerentur Ecclc.

^tafttperuacuo fiimptu,(ffiin homines otiofos expen-daturquod erogari pauperibus debet. Deindevtij qtü ordinantur, cogitent non fe ad honorempromo-ueri, fed munus flbi mandari,ad quod obeundunt folenni teflificatione obiigentur. At Pomanenfes Magiflri quum Diaconum vel Presbjterum ordi-tiant, nihilfoliciti vbi debeant miniflrare, ordinem illu cdferunt,fl modo fitis diuites flnt ad fealendos.

T Veriim etiamfl illi abufus craßiores tolerentur, sm non tdud femper abfurdum efl,Presbyterum con-

ordinantnifiad/àcrtficundÜ. AtquilegitimaVres-' byteri ordinatio cSi, ad Eccleßa gubernationem, | I)iaconi,ad eleemo/yna procurationem vocari.Mul-tis quide pompit adumbrant id quod agunt: quoßgt;e-cieipfavenerationem apudßmphces habeat. Sed apudßtnos quid valere poffunt ifia larua, vbi nihil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

ßoltdi aut vertfubeEl? De vero aut cm examine fvm-bram enim iliant quam retinent, nihil moror) de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

populi conßenßu,de altjs rebui necejjdrqs nulla men- -tio. Ilabent Epifiopi ßiosvicarios, qui ante ordi- ' nationem de doctrtna inquirant, Sed quid?an legere ßuM Miffaa poßint: an vulgarealiquodnonten, quod in leäione occurret ,decltnare ,an coniugare Verbum,an vocif vniutßgnificatione noucrint. ISe-que enim neceßeeli, vtvel vnius verßeuli fenfunt reddere ßciat.Neqj tameadhucßacerdotio repellun-turqtii inhis quoquepuerilibus elemetis deficiunt, tnodb aliquant pecunia velgratia commendationem attulerint, Qmd in venerandis ißic Patribtu accu-^ nbsp;nbsp;।

ßs, niß qubdin tarn apertü facrilegijs ludendo, De-uni amp;nbsp;homines nullopudore rident? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lam in beneßeiorum collâtionibus (qua res olim i conitinlla erat cunt ordinatione,nunc prorßts eß fe-farata)quanto meliusfigerunt ? Sic contendo: vix (enteßmtim quodque beneficium hodie in Papatu fineßnionia conferri : qiialtter ßmoniam veteres definit runt, i^on dico ontnes nunterato precio eiiic-r(,fedcedo mihi vnum exviginti,qutnulla obliqbM ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torn-

Deextern. med. ad sal. 63Î c A P, V. commendattone ad facerdottum perueniat. Altos cognatio vel affinitaspromouet, altos par ont um autorit as: alij obfequtjsfauoremfibi conciliant. De-' nique in hune finem conferunturfacerdotia, non vt Icclefiisfit profiteblum.fid ijs qui accipiunt.An hoc felauditutolerabileefi, Pafloresvocari quiinEc-clefia pojjefiione, quafit in hofltle pradtu irruperint? quiforenfibus iurgijs euicerint ? quipretio redeme-rint? qui fiordidis obfiequijs emeruerint? q.pueri vix dît balbutientes, eam, ceuhareditaria dpatruisamp; cognatu,interdit etiam à patri bus fiurij creuerint?

7 An vnquam eb progrejfia effet populi,quantumuis corruptt exlegisfficentia ? Sed hoc quoque mains portentum efi,qubdvnushomo(non dicoqualis,ccr. t'equifieipfiumregerenonpoteft)quinq^aut[ex Ec-clefills gubernandis praficitur. Viilej-e efi hodiein aulls principum adoleficentes terAbbates,bis E.pifico-posfiemel Archieptficopos.Paßim pfrofitintCanontci, quinq^fiex, fiept em fiacerdotijs onuiitiquoru nullam pr or fits nifii tn recipiendo prouentu curant habent.

9 iion elt igitur cur a me expeblent leStores ora-ttonem,quatantflagitiofieindignitati reffondeat. Ereuiter dicofii Presbjteri officium eil(quodamp; verbum Deiprafiribit, eß vetufti canones requirunt) Ecclefiiampaficere, amp;ffirituale Chriftiregnum ad-i.Co niinifirare : taies ontnes fiacrifici qui nullum nifii tn JAiffarunt nundinatione opus autfiipcndtunt habet, non modo ceffant in off cio ,fied nu dunt quod exerce-ant legitimu habent off du. Locus enini docendi illis uulltss datur : nu lia plebem habet quant gubernend

Veniijue nihil iUis reliquum eU prater altare in qu9 Chriftiimfacrificent,quodnoneftDeo,feddamonqs litare,vt aUbi videbimuf.

l^on attingo hie extranea vitia,fed duntaxat inteflinum malum , quod in ipfirum inßitutione radicitus haret. Addam vocem, qua male finabitin eortim auribus: fed quia ver a efi, dicer e oportet, quando CapeUani, Canonici, Decani, Prapoßti,amp; einsfarina ottoß ventres,ne minimo quidem digito particulam vllam attingunt eius officij, quod in Presbjterù neceffarib requiritur, non eflferendum vtfalsb fibt honorem vfurpando, fanHam Chrilti inßitutionem violent.

Superfuntl.pifccpià'parochiarum relloresiqui vtinam de retinendo officio contenderent. Libenter enim illis coiicederemiu , eos habere pium eximi-umq.j miintu,ß quidem eo defungerentiir:fedqtium PcclefiMßbi commiffas deferendo, earumq, curai in alios reqeiendohaberi Paßores volunt ,perindefa~ (luntac fi munus Pafioris effet nihil agere. Si quit fanerator,qui nunquam pedem vrbe moueret, ara-torem fe aut vtnitorem effe profiteretur: fi miles, qui afiiduus fuiffet in acie eff caîiris, forum aut libres nunquam vidiffet,pro iurisconfulto fe vendit a-ret, qtiis ferret tam putidas ineptias? At qui aliquante abfiirdiîis ifiifaciunt, qui viderivoluntamp; nominari legitimi Pcclefia pafiores, cir tarnen effe nolunt.Quotusenimquisq^eliqui vel in ffeciePe-clefiafiua regimen obeat. flurimi Ecclefiarum redi-

tust Otavit a deuorant, ad quasnc inj]gt;!ciendiqui~ dem caujfa vnquam acte dunt.

lam atate Gregorij apparct tjuadain huius mals fetnina extitijji, vt Eccleßarum restores negligen-tiores in docendo effe inciperent: quia idgrauiter alicubi conqueritur. Sed nos, 6 Paftores, quid agi- Hom. t?. mus,qui mercedem confequimur, t^yoperarij non fumusl'Ad exteriora ncgotia delapfißumus: amp;nbsp;ahud fufiipimus, abudpraßanius. Minißerium pradica-tionis relinquimus: cy adpœnatn noßram, vt video, Epifcopivocamur ,qHi honoris nomen, non virtutis tenemus. Q^m tanta verborum aßeritatevtatur aduerßis eos, qui tantum erant in officio mtniis aßi-dui velfeduii, quid quaßo diélurus effet,ß videret ex Epifcopisfer'e m!llum,aut cert'e paucißimos,exrcH-quis vix centeßmumquenquefuggeflumfemel tota vitaconfiendere ?

14 Qmdfi ad mores defiendamus ? Vbi erit lux Matt.j v.i mundi, quam Chrtftus requirit ? vbi fai terra ? vbi

» iliafanclitas, qua velut perpétua cenfura effe poßit? tS nbsp;nbsp;Prodeant nunc in medium Diaconi ,amp; ilia fin-

ciiffima,quam habent, bonorum Ecclefiafiicorum diflributio. Vna in re, qui locum Diaconi in M.iffa. tenent,inane fimulacrum antiquitatis reprafen-tant. Recipiunt enim oblationes ante conficratio-nem. Euit autem id antiqui moris, vtante cœna communionem fie mutub ofcularentur fideles, eleemofynas ad ait are offerrent: itaffmbolo priùs, deinde ip/a beneficentia (aritnteffi juam dedurtf*

bant. Diacontti, qui ceconomus cratpaupertitn, cipiebat quaddabati'.r,vt dijiribueret. Nunc cxilltt eleemojjnis nthilo plus peruenit adpauper cs, quoin ' fi m mare proijcercntur. Ludunt ergo Ecclefiam cum ifto mendaci diaconatu.

ad hunc vfq^ dicm Utigat. Qmcquidjit, hac decifto^ neprottifum efl, ne obolus vuns ex omnibus Pcclefne bonis adpauperesrediret, quorum dimidia faltem ex partefuerant. Nominatimenim quartam partem canones iUis attribuant ; alteram verb qtiar-tam idc o deflinant Ppifcopis, vt in hofpitalitatem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

amp; alia benighitatis officia erogent. Paccoquidfua portione facere clerici, {s’ quem in vfiim itlam con-ferre dcbaerint. Nam reliquum quod templis, adi-ficijs {s’ alijsfumptibus dcputatur, debcrepatiperi-btu tn neceßitate patere,fatis demónflratuni eïl.

Quantum {s’ hoc ab eorum officio abhorrebat, . ƒ qtiosieternum inuiolabile^Deiedidlumturpis lu-’ ' '7* criappetenteseffievetat,{s’fimplicividlucontentos . eße iubet, non modo viels {r arcibus manum inijcere, fed in amplißimas fatrapias inuolare, demtint imperia ipfa occupare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

* Ecclefiam adimere fibi vendicare volunt, qtibdretinenr Caput ex qno pendet Ecclefia vnitas, amp;nbsp;ßne quo dißtltre eam ac difiumpi ncceßeeß. Sic tnmi exißimaHtEccleßam corpus eße quodaniwo-

ßaflic! ordinis rationeneccßeßt federn vaam inter ulias dx dignitate amp;nbsp;putcflate eminere, vtßt totiris corporis caput, oflendere ecs prinium oportet, œco-nemiam banc eße à Chriflo inflitutam. Inhancre citant ex Lege futnmum facerdotiumßummÜ item iudiciuin, quodDeus Bierofil^mis inflitutt.A efaci-bs eflfolutio.Summu ilium Lonttßcem tjpumfuiffe Chriflt nemo ignorat.Kunc translato facer dotio,tus illudtransferri conitenit. Ad qucporrb trans latum

^esi? Lion ad Papam fane(vtjpfe impudent er iaLlare . ^audet)qt um hoc ad fe elogium trahit : fed ad Chri-

Bo enim in dcctrina modo, fed in propitiatione Dei, quaittmortefiiaperegitChrißus,amp;:llainterccßio- ’ ne,quanunc apud Pattern fungitur, conßHithoe

1 i ' Non ePl igitur qubd excmplo ißo, quod tempo-uriuin fuiße yidemus, quaß perpétua lege, not

obßringant. T.x notio Teflamento nihil habent quod in fententia fu£ confirmattoneproférant, nifi quod Matr. I«. V. yni di^um e^, Tues Petrus, amp;fuper bane petram joh.ii.v.u. ^dificab'oPccleßam meant. Item, Petreamasme?

pafie oues me as. Verum vt firmafimtifla probatio-nes, oft endant in primis oportet, ei mandari potefta“ tem in omnes Ec cleft as, qui paft ere Chrifttgregein iubetur : nec aliud effe Ilgare amp;nbsp;foluere, quant toti mundo prafidere.

Quant tndigite torqueant tocos illos,qui Ugandi amp;nbsp;ftoluendi mentionem factunt, pauio pbftexpli-candum erit. TÇlunc tantum quid ex celebri ilia Chrifti ad Petrum rejfonfto elictant, videre operas 'Aw ilt; r ptetiumetl.Promiftteiclauesregnicaloruntidixit, IP. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qupdcunqueltgaret in terra ,rigatuntfore in cabs. nbsp;nbsp;(

Sideclauiuni voce amp;nbsp;ligandi modo inter nos con^ ueniat,ftatim cejfabit omnis contentio. lisant ó“ Pa- nbsp;nbsp;1

pa libenter iniuntia Apotlolis prouinciam omitteti qua labor is amp;nbsp;nioletlia plenafuas ei delicias abfque lucro excuteret. Qupniam Euangelijdotlrinano-^ biscoeli aperiuntur, elegantimetaphorainfignituf clauium nomine, lam non alio modo liganturfst filuuntur homines, niftdum fides alios réconciliât Matt.is» 20 Tleo,aliosfuaincredulitasmagiscontlringit. Atqui quodvnitunc promifit, alibi reliquisfimul onini- , loh.io. V 23 confert quafi in manum tradtt. Si idem iuris conceffum esl omnibus quod vni promifium, ■

Humdu ^^^bireeritillecoUegisftipertortAugüslinusin-dmi .i2|. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejftnt omnes, ftlusPetrta

De extern. MED. AD SAE. ^4’ CAP. VI. refondet ,Taes Chriflus : amp;nbsp;« dicitur : Tibi dabo dattes, quafiligandi amp;nbsp;foluendi/olus acceperitpo-teßatem : quum nbsp;nbsp;illudvnuspro omnibtis dixerit,

amp; hoc cum omnibus, tanquam perfonam gerens ipfius vnitads,accepertt.Ideo vnus pro omntbi^,quia ' vnttas est in omnibus.

ƒ At iliud,Tu es Petrus, c^faperhanc petram £di- Matt.w. ficaboEccleßam meam, nufquamalteri didum gitur.QMfi verb aliud de Petro iüic Chriflus pradi-cet,quàm quad Paulus amp;nbsp;Petrus ipfe de omnibus

I Chriflianis. Ille enim Chriflum lapidem fummum amp;nbsp;angularem facit,in quo fuperflruantur qui cre-fiunt in templum fandum Piomino ; bic atipem nos lapides viuoseffeiubet, qui Ulo eledo pretiofi la- sgt; ; pidefundati hac iundura amp;nbsp;compagine cum Deo nodro iä'inter nos cohareamus. Videmus Apoßolos

j hocferbPetrodetuliffe, vtin ceetuverbafaceretamp; quodamniodbprairet,referenda, hortando, monen-do: fed depotefiate nihilomnino legimus.

Veteres ineptia, quibusfucum initib facere ten-tarut, relatu quoque, nedum refutatione, indigna funt,in Petrofundatam eße Ecclefiam,quta didum fit : Super hanc petram, amp;c. Confeßiis erat Petrus iS, , fuoamp; fi-atrum nomine,Chrißum ejfe Eihu Dei.Su-per hancpetram adificat fuam Exclefiam Chriflus: quiavnicumed,vt ait Paulus,fundamentum,pra-^' ter quodßatui aliud non potefl.

lllud (inquiunt) non minus in natura vniuerfl-tate, quam in flngulisparttbus locum habet, vtfit ’■* iSt

vnum fummum omnium caput. huius ret De» placet, probationemßimunt a gruibtis apibtu, tjuaßbt ducem vnum femper eltgunt,nonplures.'B.e‘ cipio ßane quaproferunt exempla: fed an ex toto orbe confluunt apes, vtregemvnumeligantlfuisal-luearibus contenti funt regesfinguli. Ita ingruibta vnaqtiaque catcrua proprium regem habet. Quid inde aliud euincent, quamßngulis Eccleßis debere fuos Epifcopos attribut ?

Inßgnem iniuriam chrißofaciunt, quum eopra-textuvolunt hominem vnumpraeßeEccleßavniuer f£,quiah£C capite carere non poßit.chrifltis enini £ph ♦ V15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex quo totum corpus compa£lum amp;con-

‘ nexumper omnemiunüuramßubminiflratianis,fe~ cundunt operationem in menfura cuiußq^ meilibri, Augmentum corporis facit. Vides vt omncsmorta-lesßne exceptione in corpore collocet, honorem amp;nbsp;ttomen capitis relinqttat vni Chriflo? Vides vt ßngulis membris tribuat certain menfuram, i^finitam ac limitatamfunciionem-.qub tumgratiaperfellio,^ tum fumma gubernandi potefias penes chriliunt vnum reßdeatlNec melatet quid cauillari foleant„ quum hoc illis obijcitur, Chrtfium fcilicet proprie vocari vnicum caput, quia fua autoritärefiioq^ nomine folus regnat :fed tfiud nihil obflare, quomintu ßib ifloßt alterum caput minifleriale(vtloquütur) quod etus vices in terris gerat. Vertcm hoc cauillo nihilproficiunt, niftprius oflenderint, hoc minißeri-tim a Chrißo effe ordmatnm. Apoßolw enim totant

D E E X t È R M. M F, D. A b â A L. lt;54} C A P. V? {uhmmiflratianempermeuibradtffuCam cjjedocet, ibid.v.j. Virtutemab vno illo cœledii capite fluere. Aut fi •ilt;iidvoluntapertius,quuniScripturateÜeturchri~ ^iuni eJI'e caput hunceifili honorem vindicet, nondebet in alinmtransferri, nifi quern chrifliu co/Vv itgt; ipfevicariumftiumfecerit. Atqui nonmodbidnuf- tx.z.y.w. qua legit ur, fed refelli abunde ex mult is locispotefi.

Altquoties viuam Ecclefia imaginem nobis Paulus deptngit. De vno capite nulla illicmentio. Qifin pot ins ex eius defcriptione colligere licet, à Chrilli mllitutione id ejfealienum. ChriHus afeenfufuo vi-fibilemfuiprafintiam nobis abllulit, afeendit ta-nien vt tmpleret omnia, l^unc igituripfum adhuc prafentemhabetEcclefia, amp;nbsp;femper habituraell.

1 'Eatione, qua fe exhibet,dum vult Paulus oliendere, udminifleriaquibus vtitur nos reuocat.In omnibus

I nobis(inquit) eft Dominus,fecundu menfuramgra- ibid, v,;. îe tinquamvnicuique membrocontulit. ideoconfti-''^' tuit alios quidem Apoftolos, alios verb Paftores,alios \PuangeUftas,alios Doctor es,ére. Cur non dicit,vnu omnibus prafecijfe qui vices fuas gereret ? Idenim loctu maximepoftulabat,necvllo modo debuitomit ti,fiverumeft’et.Chriftus,inquit,nobisadeft. Quo-fnodol Perminifterium hommum,quosgubernan-dlt;tEcclefi£ prafecit. Cur non potiusper caput mi-nift:eriale,cui vices fuas madauitl Vnitatem nomi-nat:fedinDeo dSrinChriftifide. Hominibus nihil tribuit nift commune minifterium óquot; vnicuiqut tnodum partKularem.

Videamus tarnen, quam elegater ratioeinentur. Petras,inquiunt tprincipatum habuit inter Apofto-los. ergo Pc de fia, in quafiedit, hoe priuilcgij habere debet. Vbi autemprimumfiedit? Antiochia, inqut~ unt. Ergo Antiochena Ecclefia primatum fiibt tare vendicat.

Ttz fitnpiic. Veramvnitatis rationem Cyprianus pulcherri-i7 præiatotu. ntedeficribithisverbislEpifiopatusvnusePl,cuiusd ftngulis in fiolidum pars tenetur: Ecclefia vna eft, gt;nbsp;quam multitadine latius increniento fœcunditatis extenditur.Quo modo multi radqfiunt,lt;^lumivnu: amp;raini arboris multi ,robur autemvnum ,radice tenaci fundatum : à“ quo modo de fonte vno riui plurimi defiuut, amp;nbsp;numerofit as licet diffitfa videa- । tur exundantis copia largitate,vnitas tarnenferua-tur integra in origine : fie amp;nbsp;Ecclefia Domini luce perfufa per tot um orbem radiosfiiosporrigit, vnum 4 tarnen eEl quod vbiqite diffiinditur, nec vnitas cor- ’ ports feparatur : ramos fuos per vniuerfuin orbem extendtt, perfluentes largitur riuos : vnum tarnend lt;nbsp;caput ed, amp;nbsp;vna origo, amp;c. Deinde adult er an non poteftfponfa Chriftt: vnam ddmum nouit, vnitis cu-biculi fanditatem cafio pudore cufiodit. Vides vt Cltrifti vnius Epifcopatum vniuerfalemfaciat, qui totamfùb fie Ec de fiant capiat : illius partes infioli-dü ab omnibus teneri dicat,quifiub hoc capiteEpifico patufunguntur. V bi primat usfie dû Romana, fi penes Chrifium fiolum integer refidet Epificopatus, à fiingulispars eius tnfiolidum tenetur ? Êlac eb perd- nbsp;nbsp;nbsp;*

ttent.vt obiter inteUigatLe^or axioma iüud, quod Komanenfes pro confeffo lt;ir indubio/umiint, de vni-tite terrerit capitis in hierarchia, veteribus fuijje frorfiis ignotum.

Deexordio amp;incremétis Romani PapatuSj donee fe in hancalticiidinemextulit, qua j Ói Ecclefias libertas opprefla 5 Sc omnis moderatioeuerJafuit. cap.vii.

r\^^titumadprmattKfedis^onian£vetuflate, TotS hoe \^ihiladea!n ftabiliendam habetur antiquius nicdslnfto décréta Ulo ^nodildtcena, quo nbsp;nbsp;primus inter Pa- ujseonftet,

^tiarchas tribuitur locus Pomano Eptfiopo,amp;fabur v^’^'ad'inît-bwas Ecclefias iubetur curare. Vbi Conciliumfic tit:lt;iuasqui interipfiumamp;alios Patriarchasdtuidtt,vtfingulis ro^^°ex'^aa i fiosfinesafiignet: certenoeumconfiituitomnium thorisinte-taput,fid vnum ex pracipuis facit. Hieronymus,

I ^uuinRomanuseJfet Presbyter,nonmalignusfuit in modifsimc * ftadicanda Ecclefia fua dignitate, quantum res amp;nbsp;'ognof'e*; femporumfiatus patiebantur : videmus tarnen,qua

■ filter ipfamquoq^in ordinem redigat. Siauthoritas ^uaritur (inquit) orbis maior eslvrbe. Qtfid mihi Euagrium. f refers vnius vrbis confuetudinel quid paucitatem, dequ.1 ortum ellfupercilium, in leges Ecclefiavin-dteas? E bicunqjfuerit Epifcopus,fiue Roma,fine Eu-Snbiffiue Confiantinopoli,ftue Rhegiy, eiusdem me-rttiell (ir eiusdemfacer dot ij. Potentia diuitiarum, à“ paupertatis humilitasfuperiorem vel inferiorem ^ptfcopum non facit.

tepore exorta eil cotentio: cut occafionepr^buit ant bitioloh.Conßantinop.Jlle enim(quodnemovnqui tib.4,Epift. altustetauerat)fefevolebat facere vntuerfalem. In 7Ç- Mauri- conteMione non caufatur Gregorius fibiadtmi lt;■10 Aiiguft. j^f^qng^ifiß[';^pifiYet:fed fortiter reclatnat, ap-pellationem ejjeprofanant, intofacrilegftmb Anti-chrifli pranunttam. Corruit vniucrfa Ecclefta à fiatupM (inqait)fiisquivniuerfalis dieitur,cadit.

Equiturntic tertius locus,de Ecclefiapoteflate. I Ea aatem conßfitt vel in doElrina,vel in iurisdï-{ltone,vclitt legibus ferendis. Locus de doclrina duos habet partes: autboritatem dogmatÜ tradedorutn, amp;nbsp;eorum explicationem. QMcquid de Ecclefia po- Ï teßate docetur, nieminertmus adeujnfinem re ferre, in quem, teße Paulo, data eil: newpe ad adifica-^.CoTao.v, tionem,G'nonindeßruaionem.Porfoadificancbt | j.Scjj.v. JO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipß ftiam

Chrißo auilorttatem confer uareßudent, nempe ßtvnicus Eccleßa Idagißer. Non enimde aboquo-MaK.17. v.s pi((ff2^ß^iigipßß)ig firipfum eil, Ipfum audite.

Proinde htc meminiffe oportet,quic^d auilorita- 2 tis ac dignitatis Spirit tu in Scripturaßuefacerdo-tib. fitte Prophetù,fitte Apoßolis,fiue Apoßoloru ftic-(cfibrib. defert, id totunonproprie honiinib. ipfit lt;ln-ri,fedverbo, cttius miniileriütlliseilcommißÜ-Non reperientiu vlla docedi aut reßondendi aiicloritate fuißfepradttos, nifiin nomine (ß verbo Dqinini, Vbi : entm vocaturad niunus,ßmultllis iniugitartte quid

De extern. MED. ÀD SAE.' ^47 CAP,vin.’ cirdotu author it as ne cotemptui foret, grauißimit

1 itge audiettdi effent,quum dicit, Sepercußiffefeedus Mal. 2. r. 4, fnÜ cuLeui,vt lex veritatis effet in ore eius.Etpaulo poß:Labiafacer^otis cuflodtetßcientiaeßLegcm re-

i 3 Prophetarum qualistnvniuerfkmfueritpotefias, eleganter apud Ezechiele defcribitur: Eilt homtnis, Ezech. i, ait Dotusjipeculatorem dedi te domui ifiael.Audies

runt,quantu fibi in fuo munerepermiffum ftt:nem~ pe fiApoftoUfunt, negarriant quicquidcollibitum

eorum legationem terminauitiquum madauit illis, Matu 2j.«4 I vt iront ac docerent omnesgenres ,quacunqjprace~. '*•

perat. Noneli igitur Ecclefia poteflas i!ifinita,fed fubielia verbo Domini,in eo quafi tnclufa.

\ Atquiqutimhocab initioinEcclefiavaluerit,ho.‘ dieq^valere debeat,ne quiddoceant ferut Dei, quad

te diuerfas habuerunt difcendi rationes.Ea verb qua nui efl,plurimÜ àfiiperiorib.dtffert.Principib,ffve~ tu eflquodait Chriflus.q, nemo Pâtre videritnifi Eilius, ô' rut voluerit Eilitis reuelare:qportuit cor te ab aterna ilia fapientia femper dirigi qui ad notitta Pgt;eiperuenire vellent.Hoc quu dico, inteUigo Deum Von alia fi vnquaratione manifeflaffehominib. qua per Eilium,lweli,vnicafuamfapientia, luceae

rttatem. quot;Ex hoc fonte hauferunt Adam, Noë, Abraham,lfaac,lacobe^ al^,quicquid habuerunt ccdt-fiisdoëlrina. Exeqdem Fropheta omnes hauferunt tpfe quoqj,quicqutd calcflitim oracutorum edide-runt. Enimuero hacfeapientia non vno modofemper fe exeruit.ApudPatriarchas arcanù reuelationibus eEivfus: fedfemuladeo! confirmandat eiusmodifi-gna adhibuit,vt minime dubiü illis effe poJfet,Deum afee, qui loquebatur. Fatriarchæ quod acceperant, adpofeeros per manus tranfmiferunt.

Vbi autê Deo viftim eEtiUuflriorcm Ecdeftafor- 6 mam excitare,verbÜfeuum mandarifecripto ac con-fignartvoluit,vtindepeterent facer dot et quod populo traderent,vt^jadeani régulaomnis qua trade-retur,doctrtna exigeretur. Sequutifunt deinde Pro pheta-quatum ad doitrinam,Eegii duntaxat interpret es fuerunt: nec aliquidad earn addiderunt, nife vaticinia de rebus futuris. Eu exccptis,nihil aliud prodiderunt, qudm puram Legis explicationem. Verlim quia Domino placebat tUuürtorem extare 9 doctrinam nbsp;nbsp;ampltorcm, quo melttu infirmis con-

feientijs fatisfieret: Prophetiasquoq, feriptis mandari pracepit, amp;nbsp;haben verbifut partem.

Vbi demum in carne manifeflata eEi Dei fapien-^ tia,quicqHtdhumanamentede Patre ceeleEti com-prehendi pot ell, nbsp;nbsp;cogitart debet, pleno ore nobis e-

dijferuit. Nuc itaq,, ex quo illuxit fol iuEiitta Chri-Eliu,peifeilum habemus dtuina veritatisfulgorem, qualu in menäie clantas ejfe folet, quum anti'

De extern. MED. AD SAE. 649CAP.Vni. fubobfcuralux fuerit. Jgt;!on enim profeilb vulgare ahqutd pradicare volait Apofloltis, quum fcnpfit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;'

Deum olim multifariam multis^ moda Patnbus loquatum ej]eper Prophète : at extremû lüfie dte^ bus nobis per dileüamfiliusn loqui ceepiffe.ßgnificat enisn i im 'o aperte déclarât ,Deum non polihac, vt anteà, per altos fubinde atq, alios loqunturum: nee prophetias addtturum prophéties, aut reuelationes reuelationibus:fedfie omnes docendipartes in Pilio coinpleutjfe,vt hoc vltimum aternum^j ab eo habendum fit tefiimonium.

S pflo tgitur hoc firmum axioma, TSlon aliud habendum effe Dei verbum, cui detur in Pcclefia lot us, quàm quodLege primùm amp;nbsp;Prophetic, deinde fin-pris Apofloltcis Continetur: nec altumejfe rite do-cendt tnLcclefitamodum, nifiex eins verbipraficri-pto eir norma. Bine etiam colligtmus,non aliudper-nitJfumfuifieApofiolis,quàmquod ohm habuerant Propheta : nempe vt veterem Scripturam expone-' rent ,ac oftenderent in Chrifio compléta ejfe, qua idle traduntur: idtpfium tarnen non facerent nifi ex Domino, hoc eli,praeunte amp;nbsp;verbaquodammodb dictante Chrifti Spiritu. Idaetiam rejiribtioatten- ioh.T4.v.tlt; tenotanda,vbipartes Spirttuifanbtoafiignat,fug-gererequacuni^ante ore docuit.

9 Q^anquam inter Apoflolos e!^ eorum fuccejfo-res hocintereti,qubdtdifuerunt certicérauthenti-ci Spiritus fanât amanuenfes : nbsp;nbsp;idea eorum feri-

fturisproditume^acconfignatum. Confl'ttuimtu igùur, non ejfe ïam fidelibus mituflris rehcium, vt nouum aliqtiod dogma excndant,fidfimpltciter in-harendu ejfe doclrina, cui Dem omnes fine exceptio nefubieeit.Hocquumdico,non tantum ofienderevo lo,qHidfingulis hominibus liceat ,fed quid etiam v-ttitterfia Ecclejia.Ommtum adjingulos attinet.Paa-

I. Cor, i.v. Corinthijsordinatus erat à Domino Apo-fiolus:fidct tarnen eorttm dominarifie negat.Qtfodji banc docendt licentiam agnotitjfet, vt quicquid tra-dtderitPaftor,ineo certamfiibi fidehaberiiurepo-fiuletmunqtiam banc dificiplinam tradtdijfet qfdent corintbqSyVt loquentibm Propbetù duobmveltribus,cateridqudicarent : qubdfialicui fiedenti reue~ latÜejfet,primus taceret.Sic.n.neminipepercit,cuius aut hor it ate verbi Det cenfiura nonfubijceret. At de vntuerfa Pcclejia,dieet quijfia,alia ratio e^. Pe-jj)onde0, Paulum huicquoquedubitationi alibi oc-

Hom-io-x- currerc, quumdtctt,fidemejfeexauditu,attditum lt;nbsp;autem ex verbo Dei. Scilicet ji àfolo Dei ver bo pen-det fides, ft in illudfolum rejjicit amp;nbsp;recumbit, quis iam totius mundi verbo locus relinquitur ? Neque hîc hafitarepoterit, quicunque bene nouerit, quid fitfides, ea enimfirmitudtnefubnixam ejfe oportet, qua aduerfiis Satanam tfr omnes inferoruni machinas, totumq.j mundum inuiä:a dr intrepida con-fitftat. Hanefirmitudinem non nifi in vno Dei ver-boreperieniHS. Deinde vniuerfialise^l ratio, quaint

h te rejpicere conuenit: Deum ideireo iidimereho~ tiiinibttsproferendi noui dogmatis facultittem,vt filas tpfi nobis fit in firituah doclrina magifier. iïiic ratio non minus ad tot am T.cclefiani,quàm ad vnumquenque fideliiim pertinet.

10 Jfihac vero, quam diximus, Ecclefiia poteflas, fi ctim ea conferatur, qua fi aliquot iam fieculis in populo Del venditarunt fi)iritualestjranni,nihilo melior erit confienfus, qudm Chrifio cum Belial. Bro conf efib fumant, vniuerfale Concilium efieve-ram Ecclefia imaginemthoc principiofumpto,fimul abfque dubioftatuunt,' regt immediate à Spiritti fanllo eiufinodi Concilia, ideóque err are non poffe. Qutim verb ipfi Concilia regant, imb conflituant, reuerafibivendicant, quicquid contenduntdeberi Concilijs. Fidem igitur noflram fuo arbitrio flare Volant amp;nbsp;cadere, vt quicquid ipfl vtranque in partem conflituerint,firmum anim 'is noflris flatum^ fit. Interim fua libidine contemptoq^Dei verbo,cu-dunt dogmata,qutbtis poflea fidem hac ratione halber i paflulant. Necenim Chriflianumefie,nifiqui in omnia fua dogmata, tam afiirmatiua, quam ne-gatiua certb confentiat : quia penes Fcclefiam fit condere nouos fidei articulos.

li Primiim audiamus, quibus argumentis hanc Fcclefia data author itatem confirment : deindevi-debimus,quantu eos iuuet,quodde Fcclefia allegat, Fr^clara:, inquiunt, promifiiones habet Fcclefia,

^uod nunquam à jponfi fuo Clmßo fit deferendm, qutn cïus Spirttu ducatur in omnem veritatem. At veto ex promifiionibus quas allegare fiaient, multa non minits fidebbus fingulis, quàm toti Ecclefiht datafiint. Verùm hoc omtjfio, fimpliciterfateor id quod res habet, Dominum perpetubfiuisadejfie,(!y ^'^otx,'K,M.eos Spiritufiuo regere. Hunc Spirttum non ejfie erroris, tgnorantidi, mendacip aut tenebrarum: fied cert'ereuelationis,/àpientia, veritatis, ac lucis, a quo nonfiallaciter dificantquafiibi donatafint:hoc V. II ßfvocationis fiua, amp;nbsp;qua diuitiagloriA hareditatis Deiinfiinbtis. Veritm quum primitias, amp;nbsp;quendam duntaxat gußum eius Spiritus perci-piant in hac carne fideles ,etiam qui excellentiori-busgratips pra alps donatifant : nihiltllis potius re-ßat, quàm imbecillitatis ßa conficios, fiefie intra verbi Dei fines fioUcite continere: ne,fi propriofienfiu longius euagentur, àrebla via protinus aberrent, quatenusficibcet Spiritu illo adhuc vacuifiunt, quo fiolo docente, verum afalfio dificernitur.

Sedexcipient, quicquid partimfianSiorum vfii-, cuiquetribuitur ,idpenitus (pr ad plenum conipe-tere in ipfiam Ecclejiam. Hoc tarnetfii habet nonnul-lam verißeciem, verum tarnen ejfie nego. Sic qui-demfitngulis membris dißribuit Deus dona Spiritus fiui ad menfiuram,vt corpori vniuerfio nihildefiit ne.-tejfiarium, vbi dona ipfia in commune confieruntur. Verum talesfiunt fiemper Ecclefita diuitia, ytmul-tum défit adfiummam idam perfeilionem, quant aduer^

De extern. MED. AD SAL. ffÇJ CAP. VIIl. aduerfarij noftri laclant. quot;iiec ideo vüa in parte deflituttur'Ecclefia, quin femperhabeat,quantum fatùfit: nouit enim Dominus, quid eins neceßitas requirat. Verum vteamfubhumilitated'piamo-deßia contineat, non plus ei largitur, quam nouit expedite. Scio quid hicquoque obieclare foieant, Icclefiam fitlicet mundatam ejfe lauacroaqua in Eph. 5. ».ij vita : vt ejfet fine ruga amp;nbsp;macula : amp;nbsp;ideo

, libt vocari columnam amp;nbsp;firmamentum veritatis. Veriimpnore loco magisdocetur,quid quotidie 0-peretur in ea Cbriflus, qudm quid iam perfecerit. Viifi enim hoc recipimus, necejfe erit vt cum Pelagians afieramus, perfeitam ejfe fidelium iuflttiam in hac vita : cum Cathars cj- Donatiflis nullam in icclefia tnfirmitatemferamus. J Iter locus prorfus aliumhabet fenfum, qudm intendant. Quid enttn aliudfibi volunt hac verba, qudm in Peele fia con-feruariDeiveritatem, pradicationis fcilicet mini-fterio ? Atqui fi hac cuflodia in miniflerio Prophe-tico amp;nbsp;Apoflolico fita ell,fequitur totam indepen-dere, fi verbum Domini fide liter confer uetur,fii-amq^ puritatem retineat.

Atqiie vt meliits intelligant le^ores, in quo po-tifimum cardineverfeturhac quaftio, quid pofiu-lent nofiri aduerfarij, tn quo ipfis refiflamus,pau cis exponam. Qwd iUi negant, errate pojfe Peele-fiam.hucjfgt;ellat,atque ita interpretantur,Qi£anda Spiritu Dei gubernatur, tutb incedere fine verb» pojfe : quocunque petgat, non pojfefentire aut loqui

niß verutn.proindefi quid extra aut prater Dei vet-bumfiatuerit,id habendum eße non alio loco, quaW

' (ertum Deioraculum. 'ii^osfidcmusilludprimum, er rare nonpoße Eccleßamin rebus adßalutem ne-» {eßarijs:hicßenßus nofier eH,ideo hoc eße, quod ab-dicat a omnifua fapientia,d Spirit ufanclo doceri fi per verbum Dei patitur. Hoc igitur cH difiri-men. IlliEcclefia authoritatem extra verbum Dei collocant : nos autem volumus verbo anne.xam, nec ab eofeparari patimur. Et quid mir urn, fifionfia ac difcipula Chrifiifuofionfo magifiro^fubijeitur, rf ab eins ore afiidue ac fedulb pendeat? Spiritus,in-loh.i« ,v. 7 quit Chrifius ,quemd Patre mitt am, ducet vos in omnem veritatem. Sedquomodo? Qtùafuggeret, inquit,omnia qua dixivobis. Eîihil ergo plusexfiio Spiritudenuntiat expectandum ,quàm vt mentes tiofiras lüuminet, ad percipiendam doeirina fua veritatem.Iam colligere inpromptu eEl,quàmperper am faciant nofiri aduerfarij ,qui non alio fint iail:antSpiritumfandtum,nifivtperegrinaió‘ex- , traneasa verbo Det docirinas eius titulo commen-dent: quum ipfe indiuiduo nexti cum verbo D E I coniunHus eße velit, idq^ de eo profiiteatur Chrifius , dum Ecclefia fua eum promittit. Sic e^t fane.

Hie it erum obmurmurant, oportuiße Ecclefi-i^ (imnonnulla addere firiptis Apofiolorum ,veHllos, ipfis fupplere pofiea viua voce quod minus clarï

De extern. MED. AD S A t. lt;5$; CAP.,vin. tradidif/ent: nempe qtium illis dixerit chriflus, Uulta habeovobis dicenda, quti nonpoteflis port are modo. At vel puero not um ell, in fcriptis ApofloUcù fiulluin extare eius reHelationis,quam tunc eis Do~ minus promittebat.

Quid I inquiunt, an non extra controuerfiani pofuit chriflus,quicquiddocet ac decernit Ecclefia, Matth.n.v. quit iubet haberipro ethnico amp;nbsp;publicano, qui con- '7 tradtcereaudeat illlicnonfit do^lrinamentio,fied tantum cenfiuris afieritur fiua authoritasadcorri-gendavitia. At hoc omifib, quid tandem obtine-bunt, nifinonJpernendum Ecclejia confienfium, qua nunquam nifi in vent at em verbi Dei confientitP icclejia audienda efl, inquiunt. Quit negat? quan-doquidem nihil pronuntiat, nifii ex verbo Do-mini.

’ FNC vt omnia Ulis de 'Ecclefia concédant: pro fiua tamenintentionenefiicquidem mul-tum adhuc profiecerint. Nam quicqutd deEcclefla dicitUT,idmox ad Concilia transfierunt,qHum eo-ruopinione Ecclefiiamreprafientent. Imbquodtam pertinaciter contendunt de Ecclefia poteflate, no a-Ito cofiliofactunt, nifi vt Eotnano Eontifici, cJr eius fiit eUitio tot urn defier ant quod extorfiertnt,Venerof

eti ex animo, fed hie aliquis modus : vt nihil fcili-eetChrtftoderogetur. Porrohoe elt Chrifli ius,vt Concilias omnibus prafideat ,necfoctum habeas hominem in ifia dignttate. Tunc atttem demumfra-fideredico, vbi tot urn confejfum verbo Spiritu fuo moderatur.

Si exScripturis, quafit Conciliorum authori- 2 M tth 18 ^‘‘^gt;^uaritur,nullaextatilluftriorpromifito,quam jQ ' ''' inhaeChriftifententta,Vbi duo aut tres congrega-ti in nomine meofuerint,tlUc in medio eorarn fum. Verum idnihilominus in particulate quemuis cm-tumcompetit,qudm in Concilium vniuerfale, ’ide-' que tarnen in eo haretquafiionis nodus fed qubdad-dita ell conditio,itademum fore chriftuminnie-dioConcilffiin fitonorninecongregetur, Tainpof flint impij improbiq^ Tpifeopi aduerfus Chriftum cbfiiirare,qudm bont amp;probi in eius nomine coire. Sedhoc poflea videbitur. Nunc tant urn vno verbo refiondeo,Chriftum nihil polliceri nifi ips, qui in fuo nomine congregantur. Nego in chrtfii nomine con-gtegarieos,qutabiecloDE 1 mandate,quovetat quicquam addi verbofuo aut detrahi,proprio arbi-trio quiduis ftatuuntiqui non contenti Scriptura oraculis,hoce^,vnicaperfe£lafapientia régula, de fuocapitenouum aliquid comminifeuntur. Cette quum non Concilqs quibuflibetfe adfiiturumpro-tniferit Chriftus,fedpeculiarem notam appofuerit, quaver a amp;nbsp;légitima ab alipsdifcerneret: nos hanc difcretionem minime negligere conuenit. Hoc ell pallutn

pactum quod olmt cumLeuiticis facerdotibus Deus pepigit: vt docerent ex ore fno. Hoc fempera Pró-pbetts requtßuit : hanequoque legem videmus Apo-ftolis fuijfeimpofitam. Quil]ocpaciumviolant,eos nec honore Sacerdotum,nccvlla authorttate digna-tur Deus.

' putant,ntfitnter Paflores conflct,nec Pcclefiam i-! pfam confiflere,nifiin Concilqs generalibus emine-\ at: mult urn abett, quin id vertitn femper fucrit, fi Vera de fuis temporibiis teflimonia nobis relique-runtPropheta. Erat lefaia. tempore Ecclefia Hie-rofoljmis,quam Deus nondum de ferner at.De Paflo-ribus verb fic loquitur, Spéculât or es eins caci 0-I nines, neque quicquam noUerunt. Omnes canes muti, nec valent latrare, latentes dormiunt, amp;

amant dormitionem : amp;nbsp;Paflores ipfl nihil feiunt nec intelligiint:amp; in vniuersu refliiciunt ad vias fis-as. In eundem modum ofeas, Speculator Ephraim ofe.p.v, *

! rabat quoqueEccleflaad tempfu leremia. Audia- .«v.ij j mus quid de Paflortbus dicat, A Propheta vjque ad I Sacerdotein quisq.^ feclatur mendacium.

verb feculum d tanto malo immune efi: Vtinam qui dem eflet: ver'um aliter fore Spiritus fanclus denun-tiauit. dar a enim funt Petri verba, Qtumadmo- z.Pct.a.y.t dum ( inquit )fuerunt in populo veteri pfeudopro-pheta:fic fainter vos eruntfalfi doctoresi febtai

perditionis infinuantes. Viden’vtnonàplebeühn-minerepericulum prédicat, fed ab ijs qui doitorum amp;nbsp;Paftorum titulo fe venditabuut i Ac ne enume-rando multum chartarum impleam ; omnium fere feculorum exempli; monemur, necveritatem fem-perinfinu Paflorum ali, nec Pcclefa incolumita-temab eorum flatupendere.

Nontnteütguntßoltdißimihomines ,eandem fe f canere cantilenam, quam cantabant ohm illi, qui zach.n.v.4 cum verbo Dei belligerabantur. Sic enimfefe con-leiat.v.it veritatem inflruebant hoftes leremia, Venite, amp;cogitabimus contra leremia cogitationes: quan-doquidem nonperibit lex à Sac er dote, necconfli-iimafapiente,necverbum a Propheta.

Eine facile est ref andere ad illudalterumde 6 Conctlijsgenerailbus.Quin ludai veramPcclefiam fub Prophetis habuerint, negari nonpotell. Quodfi generale Concilium tunc exSacerdotibuscoaäum fuijfet, qualis apparuijfet Pcclefiafacies ? Audintus, quid Deus non vni aut alt eri eorum ,fed ordini vni-f*^tfo denuntiet,Lex peribit a Sacerdote, amp;nbsp;confili-Mith. s.v.fi umaSenioribus.ltem,lîîloxvobisprovifioneerit,e^ tenebra pro diuinatione: amp;nbsp;occumbetfolfuper Prophet as,ó’ obtenebrabiturfupereos dies, amp;c. Age,fi coabli tunc in vnufuijfent omnes eiufinodi,qs firi-tus in eoru coetuprafuilfet ? Pius rei inftgnefecimë i.Reg. »1 habemus in eo Concilio, quodconuocauit Achab.

Sedvnum exemplum,quodePi praalijsmemo-^ rabile,pro omnibus fufficiat.ln eo Cocilio, quod col-le^e.

s \

t i '.i

I i (

I r

lt;}■ I

De extern. MED. ad SAU ÄjgCAP. IX, begeruntPontifices eft'Pharifieillierofiolj/misaduer- loh.ii.v. 47 ƒ« Chriftü,quid defideres,quod quidem ad externa fteciem attinet?Nifi enim tuncfuijfet llierofiolymis Pcclefia,nüquafacrifictjs alijs^ ceremonies comuni eafiet Chriftus. Pitfiolennis cduocatio : praibatfium^ mus Pontifex: totus ordo fiicerdotalis afiidebaf.da-' mnatur tarnen illic Chrfitu, amp;nbsp;eius docirina eme~ ^'Ojpfligatur.Hocfacinus doewnete e^ inclus a mi-

' niniefuifie in illoCocilio Pc cleft a. At na esl periculu, I «c tale nobis eueniat. Outs fidenobisfecitl 'Plam ill re tanta nimisfee tiros ^e,fiocordia culpa non ca~ tet. Qutn vbi difiertis verbis vaticinatur Spiritus per

' mexitiunoftrumcacutimtislQimrenullomodo con tedendu ell,Pcclefitam in Paftorum coetu confiftere,

^uos Dominus nufquam recepit bonos perpétuafo-te, malos autem interdum fore pronuntiauit.

S Quoties ConctlijalicuiusdecretÜprofertur,expeH ^iprimiimdilifetervelint, quoteporehabitumfit, lt;}Hadecaufiibabitü,c^quo cofilio tquales homines mterfuerinf.deinde illud ipsÜ de quo agit ur,ad Seri ftura amußim examinariudqj in eum modü, vt Co tilij definitio pondus fiuÜ habeatfit^ in ft ar praiudi tfnei^tame examen, quoddixi,impediat.Vtinam turn o nines moduferuarent, queprafcribit Augufti tuts libro aduerfius MaximinÜ tertio.ïJam quÜ hunc I hareticÜ de Synodorum decretis litigantebreuiter fuit compeftere,lgt;leeego ,inquit,Nicenafi/nodunt

tibi, nectu mihi Ariminenfèm debts tanquam iudicaturus obijcere. t^ec e^o huius autboritate, nec tu illius detineris. Scripturarum authoritati-bus,non quorumqueproprijs, fed qua vtrisquefunt communes, res cum re, caufa, cum cuufa,ratio cum ratione cert et. Sicfieret, vt Concilijs fua effet, qua cffe debet ,maiefias : interim tarnen fitperioreloco eminer et Script ura, ne quid effet, quod non illius régula fubijceretur. Sicprifcas iilasSjnodos,vtNi-cenam, Confiatinopolitanam, Ephefinamprimani, Chalcedonenfemacfimiles,qua conftitandiserro- , rib. habita funt, Ubeter ample£limur, reueremur-quevt facrofan^ias, quantum attinet adfidei do~ gmata.nihil enimcontinent, qudmpuramamp;nati' uamScriptura interpretationem.

Porr'ó quid Concilia cum Concilijspugnantiare- lt;nbsp;cenfeam ? Eiec e^l,qubd mihi qtiiffia obmurmuret, ' ex hisqHapugnant,alterutrum non effelegitimum. ' Vnde enim idaflimabimus? Nempe e.x eo,niji ■ fallor,quodex Scripturisiudicabimtu, non effeor-thodoxaillitu décréta. Hac enim vna eft cert a lex ’ difcretionis.Iam nongenti circiterannifunt ,quum ’ Sjnodus Conftantinopolitanafubleone Imperato- ! re congregata,fiibuertendas confiingendas ima- i • ginesintempliscollocatas,cenfuit.Paulbpoll Con- i ‘ ciliumNicenum, quod in eius inuidiam Irenecoë- lt;nbsp;git,refiituendasdecreuit. Vtrum exduobusagno- '■ • fiemus pro legitimo ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

I Leo Romanus Pontifex non dubitat Synodo Chai, cedonenfi, quasnindogmatibus orthodoxam fate-ti(r,ambitionem amp;tnconfultam temeritatem ob-ijcere. Legitimam qtùdem ejfe non negat ; fed errate potuijfe palam ajferit. Non aliud intend^ quàm inde pojfe colligi, Spiritum fanllumficpw alioquiamp;fanilas Synodos gubernajfe,vt interim a-liquid eis humanitus accidere finer et, ne nimium bominibus confideremus.

' Ateioftri Romanenfes, vbi in caufifiea defenfio. ne omnia rationis prafidtalabafcerefibivident,ad extremum illud miferum^ fuffugium concedunt. Rtiamfi mente amp;nbsp;confilioflupidi ipfi fint, animo Verb voluntate neqttifitmi : manere tamenver-bum Domini,quod Prapofitis obedire iubet. Ltane verb ëquidfi Prapofitos eJfe negem, qui tales funt ? Rlonenimplusfibiarrogare debent, quarn habue-'^itlofiue, qui amp;nbsp;Propheta Domini fuit, amp;nbsp;eximi-usPaflor.Audiamus autein,quibus verbis inaugu-retur in fuummunusa Domino:Non recedat,in- lof«. quit,volumen Legis ab oretuotfedmeditaberisin^'^ eo diebtu ac noStibus. Neque ad dextram, neque idfiniflramdecUnabis-.tuncdiriges viam tuam,amp; inteüiges earn. Illi igitur fiirituales nobis erunt Prafecli, qui à Lege Domini nec huc,neq^ illuc de- \ fleHent.

haberi Athan4ßos,Bafilios,Cjriüos, amp;fimtles ven doélrinavindtces^quos tune Dominusexcitauit. D mb cogitemus,quidEphefifecunda Sjnodo accidC' rit,vbiEutychiana hare fis obtinuit : fianäarnemo-riAvirElautanusinexUitm eieituscum aliquot pß viris: muit a eiufimodi flagitia defitgnata : nepe quiit | ef^iaillicDio/corus, homo faciiofius amp;nbsp;pefiimiatii- j mi,nonautem SpiritusDominiprafiidebat. At non i eratiüicEcclefia. Eateor. Sic enim omnino flatuo, j Non ideo interire in Ecclejia veritatem, etiamfinb | vno Concilio opprimattir:fied mirabtliter à Donnno 1 feruari,vt iterumfiuo tempore emergat efiquot; fiuperet. Hocautemperpetuumej]enego,vtverafit^ certa Scriptura,interpretatio,qult;iConcilijfiuffragßfHe~ rit recevra.

Verumalibße£lant'Romanenfes,quumpotefta-1 tem tnterpretandi Scripturam penes Concilia eße tradunt, efi- earnfine prouocatione.Uoc enim colore abutuntur, vt Scriptura interpretationem vocent, quicquid tn Conciliasfiatutum fiit.Neq^ id modbfiecr ’ fiquid reclamante Scripturaftatuerit Conciliu,in- ' terpretationis habebit name, lubet chrifius omnes ;

Mat.ïÆ.v. decalice,queminCœnaporrigit,bibere:Conftanti-enfieConc:liumvetuitneplebidaretur,fedfioluSa~ ■ cerdotë btbere voluit. Quodficexdiametropugnat cum inflitutione Chrifli, pro eius interpretatione haberivolunt. Paulus coniugljprohibitionemvocat j.Tim.4.v.i hypocrifiindamoniorum:Sanètumverb in omnibus Heb.H.v. (ÿfiiugium amp;nbsp;honorabili Spiritus alibi pronuntiac

De EXTER». M ED. A D SAL. tf^JCAP. IX, Qt^gdpoftea Sacerdotibus interdixerunt coniugiu, idveram ^natiuam Scripture interpretattonem haberi volunt: qtiutn nihtl magit alienumfingi que-lt;it-Stquif hifcere contra aufit, haretictts iudtcabi-tur:quando fine prouocationee^l Ecclefita déterminât io:^de e'tui interpretatione,quin verafit,dubi-tari nefas eEl. Subijeere in eum modum Dei oracula hominum cenfiura,vt ideo ratafint,quia placuermt honiinibuifilajphemia indigna e^, qua coinmemo-retur.ynum tarnen eos rogabo,Si in Ecclefiia appro-batione fundata eH Scriptura autboritas, cuius Concilij citabunt de ea re decretum ? Nuüum, opi-nor,habent. Cur igitur Ntcea vineifepatiebatur Arrius tefiimonijs ex Ioannis Euangeho adduciis ? Erat enim fecundum iftos, liberum repudiate : quando nulla vniuerfalis Concilij pracefferat approbatie.

Depoteftatein legibus ferendis, in qua fatuiC-fimam tyrannidem in animas» amp;nbsp;carnifici-namexercuit Papa cum fuis. cap. x.

* Ç ÖJ'quot; I T r R pars fecunda, quam in le-gibus ferendis fit am ejfe volunt: ex qua fca-turigine orta funtinnumeratraditioneshumana, totidem ad flrangulandas miferas animos la-quei. Bae potefias traäanda nunc eR, an Ec-' (lefia liceat confiientias obfiringere fuis legibus. Yfw gbtinuitf vt traditiones humana vocentur^

quicu/j, de cultu Dei {/rater eins ver bitprofeiiafunt ab hominibtu edicla. Contra has nobuencertanien, vt coërceatur immenfum amp;nbsp;barbarum imperium, quodftbi vfurpant in animas ,qHt Paflores Eceleßa haberi volunt. Ouasenim leges condunt ,Jptritua~ les ejje aiunt,adanimam pertinentes ,(!^easad vi-tam atcrnam necejjartas affirmant. Stc autem regnum Chrifli, vt nuperattigt,inuaditur:fie liber-■tas,ab ipfi fide Hum confictentijs data, opprimitur penitusacdisÿcitur. Taceonunc quanta impietate legum fiuarum obfieruationem fianaant, dum ex ip/a amp;peccatorum remifiionem, amp;nbsp;iuflitiam amp;nbsp;fialutem quarere docent, dum totam religionis amp;nbsp;pietatem fummam in ipfia ftatuunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

’ parte Paulus ,vtne vna quidem in re laqueum tnij-cereaufius fiuerit. nequetdnullacaufia. proffiiciebat certe, quantum vulntis mfligeretur confictentijs, ft earum reru necefiitas Ulis tmponeretur,quarum re-lidla effet à Domtno Ubertas. Contra numerari vix t poffunt conftitutiones, quas iftigrauifiime aterna mortis denuntiatione fianxerunt, quas fieuerifiime exigunt tanquam adfitlutem neceffarias. Huius generis ergo conflttuttones btc impugnareanimus cilz quxinhocfieruntur, vtanimas tnttucoram Deo li-gent, amp;nbsp;religionem tnijciant, acfit de rebus adfialutem neceffarijs praciperent.

llec quaftio plerosque ideo impedit,quod inter } externum ( vt vacant) nbsp;nbsp;nbsp;conficientia fiorum non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

futù fubtiliter difiernunt. Praterea difficultatem augct, gubd Paulus obediendtm effie Magiftraîut pracipit,nonpa:n£filùm metu, fed propter corfa-entiam. Vndefequitur ,poltttcisquoque legibus ob-flringi confiientias.

4 sicut opera reffielîum ad homines babent, ita confcientiaadDeum refertunvt confctentia bona nihil aliud fit,qudm interior cordis integritas. In quem fenfum Paulusfinbit, complementum Legis effie cbaritatem, ex pura conficientta fide non fileta. HincfitjVtobjiringere confidentïam Lexdica-tur, quAfiimpliciter hominem ligat ,fiine hominum intuitu,vel nonhabitaeorumratione. Aliainrebus per fie medijs etl ratio. Abfiinere enim debemus, fi i.cot. so.n quodpariant offiendiculum:fied libéra conficientia. » ’.

nemlatafimt, vt reltgionem nobis inijciant, quafit perfie neceffiartafiit earum obfieruatio, dicimus con-fiientta imponi quodfias non erat. Neque enim cuin hominibus,fied cum vno Deo negotium est conficien-tijs nofiris.Qtfiq pertinet illud vulgare difi:rimen,in. ter terrenum amp;nbsp;confidentufiorum.Qmm totus or-bis denfifiima ignorantia caligine obuolutus effiet, hactarnen extgua lucisficintiüarefiduamanfit, vt humants omnibus iudtcqs fiuperiorem effie hominis confitenttam agnoficerent. Qtunquam quod vno verbofiatebantur,pofteareipfia labefiablabant: vo_ luit tarnen Deus tefiimonium altquod ChrifiianiO libertatis tunc quoque extare, quod ab hominum

tyrannideconfcientiaseximeret.Sednondumexpe^ dit a eil ilia difficult at qua ex Pauli verbu nafcitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Nam fi princtpibtis obediendum eil, nonpœna tan~ t unified confie tent ia catfia,tnde confiequi vtdetur, in confiientiam quoque dominari principum leget. Quod fiver uni eil, idemamp;de Ecclefiafiicis dicen~ dunt erit.Pefigt;ondeo,prt}nittn intergenut amp;nbsp;(peciem hic effie diftinguendunt. Nam etfii legesfingula confident t am non atttngant,generali tarnen praeepto Dei tenemur, quod magiflratuu autheritate mbit commendat.Atq, in hoc car dine verfiatur Pauli dif-putatio, Magifiratus, quoniam a Deofint ordinati, honore profiquendos efie.lnterea minime docet,qua abiliis ficribunturleges,adinterioremanimagaber- nbsp;nbsp;nbsp;|

(irffiirttualem tufteviuendi regulam fiupra quali- | bet hominumplacita extollat. Alterum quoq^no- ' tatu dignum eil (quodtarnen ex fiuperiortbuspen- nbsp;nbsp;nbsp;’

' det)legeshumanas,fitueaM.agiflratu,fiueabEecle-fia ferantur, tametfi fint obfieruatu neceffiaria fde probit iuftii loquor) tdeo tarnen non ligareperfie conficientiam,quia tot a obfieruandi necefiitat ad generalem finem refigt;icit,non autem confiifiit in rebus praceptis. Ab hoc or dine proculdiftant,qua amp;nbsp;noua formam praficribunt colendi Dei, (s' necefiitatent conflituunt in rebus liberis.

Talesautemfiunt, quahodie vocantur Ecclefia- amp;nbsp;i ftica conftitutiones in Papatu, qua pro vero ac ne- ; ceffiario Dei cultu ingeruntur.^um hoc dico,intel-

^‘^0 ‘pß^ minime liceregt;quod ip ft a feabfq, Dei ver bo excogitauerint,Ecclefi£ obferuandum pro necejfario mandare. Id itts quPi dr Apoflolis fuerit incogntttim, dr tones Eccleßteminifiris ore Domini ademptum: mirorquinam prater Apoflolorum exemplum, dr contra mantfeflam Dei probibitionem arrtpere au ft fuerint, dr hodie defendere audeant.

bat,td totilifie cbplextii efl Dominus lege fua,vt nthtl hominib.reliquerit,quod adfummam tllaadderenr.

Porrb qtioniam tot a caufa inde pendetft Deus efl vnictis Legislator,non Heere hominibus idfibi honoris fumereftmulduos Ulas rationes memoria tenere eo-uentt,ctirboc flbivni Dominus affèrat. Prior autem ell,vt eius voluntasperfe3:a flt nobis ornntsiuflitix amp;nbsp;fanPlitatis régula : atq^ it a in eius cognitione per feàaflt beneviuendi fcientia : Altera, vt ipfevntts (vbi eius riteprobe^ colendi quaritur modttsftmpe-rium habeat in animas noflras,cuipareredr^ cuius nutupendere debeamus. Disduabus rationibus ob- coi.’, v » feruatisifaciliseritdqudieatto,qu£hominumcon- Gai.j.v.i ’ flitutionesflntverboDomtni contraria.Sunt autem eitts generis omnes ,quaadveruDei cult urn fingun-turpertinere, amp;nbsp;qtitbusferuandis confcientia obli-gantur,quafl obferuatu necejfaria ejfent.

Porrb iflud peflimum accedit,qubd vbi talibus va-nisfigmentis definiri religiofemel eæpta efl,peruerfttat em nia perpetubßquittir amp;nbsp;altera exccrabilis prauitas, quamPbarifcis exprobrabat Chriflus,vt Matt, tj » i irritttfiatpmceptuDei propter bominu tradttiones.

Sunt Alia quoque duo non leuia vitia, qua in ijs-dem conflitutionibus improbamiu. Primum quod magnaex parte inutiles, interdum etiam inept as obfiruationes prafiribunt : deinde quod immenft , earum multitudine opprimuntur pia confiicntia, ' ^inïudaifmumquendamreuolutavntbrisficad-harefiunt,vtad chnfium ncqueantperuenire.

Scio, quo artificio nonnuUi acutt homines hanc peruerßtatem excufent. Aiunt intcrnoseffepluri-mosper£querudes,atq,fueruntin populo ifiaeliti coiillorutn caufa inflitutam ejjeeiufmodipadagoß-am,qua tametß firmiores carere poßunt, negligere tarnen earn non debent, quum videant inßrmis fia-tribus effe vtilem. Reßondeo, non nos nefcire, quid fiatrum inßrmitati debeatur : fed ex aduerfo exci-pimus,non effe hanc rationem,qua conftilatur infir-mis, vtmagnis ceremoniarum aceruis obruantur. JStonfiu^lra hoc difcrtmen pofuit Deus inter nos amp;nbsp;veterempopulum, quod ilium voluitpueriliter erudite fignis amp;fiigurK,nosfimpliciiis,fine tantoappa-Gii, 4. T, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qwmadmodum, inquit Paulus,puer àpsda-

gogo pro atatis captu regitur, amp;fub cuflodia conti-netur: itafub Lege cuflodiebantur ludai. Nos au-tem adult is fimilesfumus,qui à tutela nbsp;nbsp;cur at tone

liberati,puerilibus rudimentis opus non habent.Do-minus ccrte quale futurum eßet it^Lcclefiafuavul-gus,prouidebat, iß-qualiter regendumforet.Hoc tarnen , quo dtcium eLl, modo inter nos amp;nbsp;ludaos dif-creuit. Stuit a igitur ratio efl ,flvolumtu imperitis confit-

De extek n. med. ad sal. 669 cap. x. tonfulere, Indaifitium à Chrifio abrogatum eri-'gendo. Hanc quoque dißimilitiidinem veteris dy noui populi notauit chrtßus fisis verbis, qunm diceret mulieri Samaritans, veniße tempus, quo loh. .v,:^. veri cultores adorarentDeum inßßitu amp;nbsp;veritate. JÎOC prof ectofemperfadiumfuerat :fed in hoc différant noui cultores a veteribus, quod fub Mofeffiri-tualisDei adoratio multis ceremonijs adumbrata amp;quodammod'o implicit a erat,quibus abolitis nunc fimplicius adoratur. Proinde qui hanc dißimilitu-dinem confundunt, ordinem euertunt à Clrrißo in-flitutum amp;nbsp;fancitum.

buantur hominum metes,facrificia effe,quibus rite liteturP)eo,quibus expientur peccata, quibus iufii-tia amp;nbsp;falus comparetur. De fillititijs operibus ßc Deus loquitur ,Appenditis argentum veßrum,^ noninpanibus. Item, Prullramecoluntprsceptis hominum. Hocitaquenullomodoexcufabunt,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

pat Hint ur miferam plebem in externis idis nugis iu-ßitiam,qtiam Deo opponant, nbsp;nbsp;quafe ante ceeleße

omnibusfeculis minatur Deus,quod cscitate (if ßu-pore percutiet eos, à quibus colitur doilrinis hominum.

nesnonafe,fed à Deo effe. Pccleßam enim,ne err are poßit, à Spiritu fancto regi ; eins verb anthoritatem

penesfirefidere. Q^ntum intereiïpriefentii CM^ fi,facile nobis conflabit,Ecclefiam non ejfe,qU£prA-teritis verbi Deifinibtis,ferendis nouis legibus lafci-

Deut. 11V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luxuriat.An non enim iliafemelEcclefm. dibla

a- lexaterna manet ? Quodpracipio tibi Jsoc obfiriia-bis,vtfacias : nonaddesquicquam, necdetrahes.Et rrou îov s î^onaddesadverbumDomini,nequeminuits exeo-.ne forte arguat,inueniaris^meirdax. Nihil in verbis ifiis inuolutum, nihilobjcurum, nihilam-biguit: quibus adder e verbo Dci,aut detrahere quic-quamvetatur Ecclefiavniuerfa, qutimde Domini cultu amp;falutarib.praceptisagitur. Vndeillaapud Prophet as praclara voces, qua aurtbtts noflris conti-y r nenter infonare debuerant: Conteftando contefia-tus fumPatresveftros,Airditevocemmeam. Adia^ infgnis, Nunquid vultDominusholocaufla amp;viblimas,lt;:irnonpotiHs vt obediatur vocifualMelior efl enim obedietiaqua viblima, amp;nbsp;aufcultare magis,quam offerte adipem arietum.Qtwntam quafl peccatum ariolandi, repu-gnare:amp; quafl idololatrMiniquitas,noacquiefcere. Qmcquid tgitur humanarum inuentionum hacin parte Ecclefia authoritate defendttur,quum ab im-pietatis crimineexcufari ncqueat,falsbEcclefl£id imputari, arguerepromptum efl.

lamverbrefetread Apoflolos traditionuorigineiS quibus habtenus oppreffa eflEcclefla,mer£funtimpo fluraiquado tot a tn hoc incubtt Apofloloru doblrina, ne nouis obferuationibus oneretur (dfiientitt,autDei

(uhtti noftrif inuetionib.cotaminetur.Deinde,ßijua hißor^'s vetiißis^^ monumetù ineflßßes,Apoflolis no i^notu modo, fid inaudit um fuit, quod tUis tribuut.

'S^elongior Jim, vnum t ant um exemplum profe~ ram. Siquif eos mt erreget,vndeaquam fuam luflrtt lem habeant i protinus refiondent, Ab Apoflolû. Quafi non hanc inuentionem nefeio cuiRomanoEpt~ ftopotribuant hifioria, quifi Apoflolos adhibuijfct in confilium, nunquam profeilbcontaminajfetBa-ptifmum alieno amp;nbsp;intempefliuo Jymbolo.

At veto vt iniqua ceties fint nobis amp;nbsp;iniuria eiufi-inodt leges, effe tarnenfine exceptione audiendas,cd~ tendunt. nenenimhicagi,vt erroribus confientia-mus: fidtantumvtduraprafe^lorum imperiafub~ ditiperferamus,qu£ detrectarenon e^ nofirum. V e-rttm non idfolum agitur,vtgrauem aliquant oppref fionem in corpore noflreperferamusfidvt confiien-tia libertate fua, hoc efl ,fanguinis chrifli bénéficia flgt;oliata,firuiliter crucientur.Qt^nqua iflud etiam acfi par urn ad rem facer et, omittamus. At quanti putamus referre,fuum Domino regnum eripi, quod tanta feueritatefibiaJferit?Eripiturautem,quoties humanarum tnuentionu legibus colitur:quumfolus tpfi cultusfut velit haberi legislator. Ac n e reefieni-btli quis exiflimet,audiamus,quati reputetur aDo-mino,Qwoniam,inquit,timuit me populus ifle man- iq. i, y,, dato nbsp;doürtnis hominu,ccce egoflupefaciam cum

miraculo grandiamp;flupendo.peribit enim fapientia lt;fapientib.eitts, (y intelligentia àfeniorib. refedet.

nuntiethominum praceptù. At ft ßgt;eclarent,quid fit inreligionis(hocell, coeleftis fapientia) caufi ub vno Dei orependere ,fimul viderent ,non léuem efe rationem, cur peruerfa huitiftnodi obfequiafic abo-tninetur Dominus, qua pro humant ingenq libidine fibi praflantur. ISlam tarnet ftfee tern habent quaii-dam humilitatis,in fua hac obedientia, qui eiufino-di legibus tn Dei cultum parit : mmime tarnen funt iottamDeohumiles,cia easdem prafcribuntleges, quas ipfi feruant. Hac verb ratio eil, cur nos tant diligenter Cauer e vult Vaulus, ne decipiamur per tra-Col. Ï. Ÿ.4. ditiones hominum, amp;nbsp;itlam quam vocat îiriKaSipii-

ilrinam ab bominibus excogitatum. sic ell profe- I bib : flultefcere amp;nbsp;noftram nobis ipfis, amp;nbsp;omnium . hominumfapienttam oportet,qubfolum ilium repermittamus,

Sedquiahtcpericulumeil,neabvnapartepfiu- , doepifeoptpratextum inde captent ad impias fiias nbsp;nbsp;nbsp;।

dam nimis meticulofi, quifupérioribus mails admo-niti, nullum quamlibet fanbiis legibus locum rclinquant. Htc teftari operapretium ell, easdentum humanas confiitutiones me probare, qua amp;nbsp;Dei b stuthoritate fundata, if-ex Scriptura defumpta, adeo^ prorfus diuina fint.

I ESTAT tertio.pars,amp;quideminflotubene compofito procipua, Ecclefiaflico. poteftatis, quom in iurifdibtione pofitam efi dtximus. Toto autein Ecclefio, iurisdicliopertinet ad morii difii-plmant.Quemadtnodü enim nuUavrbs,nullusvepa gusfine magiflratu amp;nbsp;politiaflore poteEl:fie Eccle~ fioDeifiuo quadomfl)iritualipolitiaindiget:qu£ tomend ciuUiprorfius difiinétaeü,eom^ ade'o nihil impedit aut imminuit,vtpotius multum iuuet aepromoueat. ïflaigitur iurifidiblionispoteflas nihil aliud erit in fiumma,qudm ordo comparai us ai fliiritualis politta confieruationem. In hune finem fuerunt ab initio conflitutainEcelefiis indicia,quo cenfiuram de moribus agerent, animaduerterent in vitia, amp;nbsp;exercendo cIonium officio praeffient. UuncordinemdefiignatPaulusinEpiflolaadCorin-

* thios, quumgubernationes nominot. ItemadRo- Rom.«- v,« manos,quum die it. Qui praell, in fiolicitudine profit. Ad Timotheum quoque dupltces facit Presbyte-rosialios qui laborant inverbo, alios qui verbipro-n dicatione nonfunguntur ,amp; tarnen bene prafunt. Hocpofleriore genere non dubiumesi,quineos in-telltgat,quiadinflgt;eblionem morumamp;totum cla-uiumvfium conflttuti erant. Nam pot efl as hoe,de qua loquimur,tota pendet d clauibus,quas chriflus Eccleflo contulit,Matthoi dectmo oélauo capiteivbi iubet grauiter publico nomine admoneri eos, qui

friudtoi monitiones contempferint : quodß in fud ' nbsp;contunidcidpergdnt, d focietdtt fidtltum dbdicdn-

dos docet.Porromonitiones ifla ^fomäionesßnt tdufd cognitionsßeri nequeunt. Proinde opus ed ir iudicio ordinsdliquo.QMmobrenißyslimus ir-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritdfdcers clduium promißione^ df extomunicdtio

ne,folsnnes monitiones, amp;nbsp;q.cquid tale ed,de medio tollere-.aliquaPccleßd iurifdtâionedemç neceßeefi.

LigatdUtemEccleßa,que excomunicdtmonquod d inperpetuamruinddcdeßerationetnconijcidt ,fed qaeius vit dm ac mores damndt:dc niß reßpuertt,M sumßtd damnationis admonet. Soluit,que in com-munionemrecipit-.quidvelutpdrticipem turnfdctt vnitdtisquam habet in Chriflo leßu. Ne quit ergo (ontunidciter Eccleßa iudiciu cotemnat, aut parui factatßeßdeliüfuffrdgijs ddmtidtu: teflatur Dominus talefidelium iudtau non aliud eße,quamfinten tidfiuapromulgationë,ratüqj haberi inco:lis,quod illiin terraegerint.iIabent.n.verbumDei,quoper- quot;nbsp;uerfios damnent : habent verbÜ,quo refipifcentes in gratiam recipiant. Prrare autem non poßunt,necd Dei iudicio dtß'enttre,quia non nißex Lege Dei indicant,qua non incerta ed: aut terrena opinio,fed(dn-claDei voluntas, ccelefle oraculum.

Nam quadnonnulli omnia ilia temporariafuiße 3 imaginanturquum magiflratiu dreligionis noßra profeßione alieni adhucforenta» eofalluntur,qubd non animaduertunt,quantufit dificrimen (y quails difitmilttuio Bccleßaßica à“ ciutlis poteßatis.Neqj , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eniin

I non imperiü vt cogat,non carcerem, nonpoenas ‘’lias,qua filent inflict à Magifiratti. Deinde no hoc

] tariacaftigationepcenitentiaprofiteatur.EHigitur longe diuerfi ratio:quianec quicquafibi fiimit Ec-clefia, quodpropriumfit magiflratu5,nelt;^hoc office ’^epoteltM.agiftratus,quodabEcclefitaperagitur.Ex cniplofiethocfiacilius. Inebriatus efi aliquù? in vrbe beneconfittuta,pœna erit career, fiortatus eEiîaut fimilis,autpotius maior.lta erit fiatisfaHum amp;le--magifiratui,(^^’externo iudicto.Atfieri pote-

' f’usvtobmurmuretamp;fiemat. An illic cejjdbit Ec-tlefia^Atrecipi ad Ceenam tales nequeunt, quinfiat cir Chrtflo amp;nbsp;fiacraeiusinflitutioniiniuria. Et

J hocpoflulat ratio,vt qui Ecclefia offendit malo ex-^egt;nplo,filenni poenitentia declaratione offendiculu, ^quodexcitatiit,tollat. Eatto,qua adducunt illiqui 1 cotrafentiunt,nimis ellfiigida.Mandabat,inq.unt, ChrifiushaspartesEcclcfita,qHU noneffetmagtflra.

I tus,qui exequeretur.Sedacciditfiapenumerb, vtfit ^tghgetior magiftratusùnib nonunquaforte, vt fit j ipfemet caftigandus:amp; Theodofio Cafari cotigtt.

! nius anni dicenda erit, velpaucorum, Amen, a-men dico vobis: quicquid ligaueritis in terrai magi-^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rv 2

ßratus,ßpius eil,non eximereße volet communifi-UorumDetßibieäione,cuius nonpoßrema pars eit, Ecclefia ex ver bo Dei indicant ifefubycere : tantum abesi,vt indicium illud tollere debeat. Qmdenim Epift JÎ ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambroßus) quàmvtEccle-

vaientia - ß^fiUtu dicatur lmperator?lmperator enim bonus, intraEccleßam ,non fitpraEcclefiam eit.

Erimum hießcopus eii, vtßcandalü obuia eatur: i qubdfiquidßcandaliexortum fit,aboleatur. Invßu duoßunt confideranda: Vt d iuregladijprorfiußepa-retur hacßiritualispoteßas : deinde ne vnttu arbi-ptr legitimum conßeßum adminißretur, i

VtrunqueinpunoreEcclefiaobßeruatumßuit.ltaqj i.^or.j, V, dumalibi negatPaulus,non eßßnoßrumextraneos

iudicare,filios Ecclefia cenßurisßubijeit, qua eorum vitia caßigent,ac tue viguijße indicia innuit, d qui- i bus nemo fide hum eßet immunis.

nes vnum erat,vt pro ßua Ubidme quiduis ageretße^^^ penes coßeffum Seniorum,quieratin Ecclefia, quod in vrbe eit Senatus. Cyprianus quum meminit, per Epift.,4. li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßuo tempore exerceretur,adtungereßolet to-

S.amp; eiufdê tum clcrum Epißcopo.Sedalibi quoque demonßrat, amp;*’aUbîî^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clttum ipßum, vt plebs interim d co-

Epift. lo. tioEpißcopatus metßatui ßne cleri conßlio, eß ple- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

bis conßenßu, nihil agere. Verum hac erat communis 0‘vßtataratio,vt perßenatum Presbyterorum Eccleßst iurißdiilio exerceretur: quorum duo ( vt

De extern. MED. ad SAL. 677 CA P. X r. dixi)erantgenera. Paulatim degenerauit hoc infli -tutumàfuoprimordio:vt iam Ambrofii feculofili clericiiniudicijsP.cclefiaflicKejJentcognttores.Cd-tra ius (^fas,quod Ecdefia datum eratfibi vni vin-dicauit Efiifcopus. Perinde enim en:,acfi Senatu ex-pnlfio Conjitl imperium fioltis occupât et. At qui vt esl ^eliquis honore juperior ,itain ipfio collegioplus e^ lt;iuthoritatis,quàminvnohomine.Fuit igitur fiaci-ntKnimisimprobum,quôdvnus homogt;tranflataad je cdmuni potefiate, ejs“ tyranicalibidini patefecit

1 'if/zz'«, cirEcclefia, quodfiuüerat,eripuit,ô'confcfiü ctChrifii Spiritu ordinatü jupprefiit abdicauit.

Feriim (vt aliud malutn femper ex alio naficitur) ipijcopi relut rem indignant fiua curafaflidientes,

kJv got ij non ePt. Qua tarnen in parte etiam animaduer tere operaprectum ePl,fut femper ejfe ftmiles. Si hoc de re Chrifli authoritatem quarimus, non dubium, quinverbtfuiminiflrosàciuiltdominatione acter- Mat.20.v2j »■e«o imperio arcere voluerit,quÜdiceret,Reges Ge- luc.22, v.is tium dominantur illis : vos autem non fie.

ffiflegej euedos ejfe,vtfummis quibusqfldonarchis fintformidabilestePi curcum Chrtfloexpoflulent,a quograuiteY eo modo lafus esl eorum honor. Quid enim contumeliofius, eorum quidem opinione, diet

poter at iflis verbis:Reges Gentium eir Principes do-minantur illis:vos autem non fic.Nec tarnen durio-rent legemferuis imponit,quàm ipfe primus fibi tu-ijiz.12. v.24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recepit.Quis me(inquit)iudtcem confiituitac

dtuiforem tnter vos? Videmusiudicandi munusßtn-pliciter à fe re!jcere,quod nonfaceret,ß res ejßet ßio muneri confentaneaAn ordinem,cuife Dominusfub iecit,nonpatientur ferui fecogi?

DeEcclefiæ difciplina^cuius prxcipuus vfus in cenfuj’is amp;nbsp;excommunicatione. cap.xii.

'Y\lfitplinaPccleß£, cuiustraclationemin hunci ^^vfque locum diflultmus,paucis expedienda ell: QMd vtfactliiis intelligatur, diuidamus Pccleßam in duos ordines pracipuos : clerum fctUcet d}- ple-bem. Clericos appelle vßtato nomine, quipubltco miniflerio in Eccleßa funguntur. Loquemurpri-mum de communi difciplina, cui fubejfe omnes de^ bent: deinde veniemus ad der urn, qui prater iUam^ communem,fitam propriam habet.

Primum difiiplinafundamentumell ,vtpriua-2 ta monitiones locum habeant : hoc ell, ß quit offici-umfionte non faciat, aut infolenter fe gerat ,aut minus honefle viu.atyaut aliquid admiferit reprehe-ftone dignum, vtpattaturfe moneri : atq^ vt quisqj fiatrem fuum,dum respoßulabit, monerefiudeat. Prafertimverb in hoc aduigilent Paflores acPres-bjteri.Siquis eiufinodi monitiones vel peruicaciter reßuat,velpcrgendom fuisvitijt «mttmnerefeoß

tendat: vbifecnndo teftibtu adhibitii monitusfue-rit,ad Ecclefia Micium, qui e^l fentorum confijfus, vocari Cbrtfius fracipit: illic grautùs admonerii quafipublica authoritatCiVt fi reuereatur Ecclefi-amfiubijciatjèamp;pareat. Sine fie quidem franga-tur,fedinfiua neqfia perfieueret, turn iubettanqua Ecclefia contemptored focietate fidehumabdicark

Verùm quiadeoccultù modo vitijs illic loquitur, ponenda eSi ifladiuifio:peccata eff'e alia prtuata, a~ liapublicavel palam mantfefia: deprioribus dicit Cbriflusvnicui^priuato, Argue inter te amp;ipfitm folum. De mantfefiisdiett PaulusTimotheo,Cora.

] rigendis non tantum adbibendaeit admonitio vel I obturgatio,fedfieueriusremedium:quemadmodum demonfiratPaulus, qui Corintbium inceftum non i.Coi,j.v'.4 U» mod'overbis cafi:igat,fedexcommunicationepunit^ fimulatquedeficelerefaüuselicertior. Porrone quistaleEcclefiaiudiciumfigt;ernat,aut parui afli-met fie fidelium fiuffragtjs damnatum, teflatus ell Dominus, illudipfium mhtlaliudefie, quàmfienten- Mat.is.v. tia fiua promulgationem, ratum^ haberi in calis. ioh.2o.v, aj quodiUiin terra egerint.

! Sunt autemtresfinesgt;quosfigt;eilatEcclefiain ' eiufimodi correüionibus amp;nbsp;exeommunicatione.Pri.

museH,ne cum Dei contumelia inter chrifiianos dominentur,qui turpem aeflagitiofiam vitaagunt, rv 4

Col I V 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftinUa eins Bccleßaforet improborum fcele-

ratorumhominumcomuratio.Atquchtcquo^ha-benda eü Com^Domtntca. ratio, nepromtfcua ex~ hibitioneprofanetur.Alterfinis e^t, ne afiidua nia-lorum confitetudine, vtfierifilet, boni corrumpan-tur. Tertius, vt eos ipfispudore confufisfuaturpi-tudinispanitereincipiat.

His finibus propofitis,fupereHvidere qualiter b hanc partem difiiplina, qua in iurifdidiione pofita ell,Ecclefiaexequatur. Principib retineaniuslUam partitionem fuperius pofitam, peccatorum alia ejfe publica, alia priuata vel occultiora. Publica funt, qua. non vnum vel alterum nwd'o tefiem habcnt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

fed palam, amp;nbsp;cum totius Pcclefiie offenfione defi-^nantur. Occulta voco,non quæ hominesprorfus latent,qualiafunt hypocritarum ( nam illa fub Eccle- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ƒ^c iudicium non cadunt) fed medq generis, quafci-licet teflibus non carentmeque tarnen funt publica. Prior fiecies non requirit gradus iüos, quos Cbri-fius enumerat.fid Ecclefia, vbi tale quidemergit, nbsp;nbsp;'T

facere officium futim debet in vocando peccatore, amp;nbsp;corrigenda pro modo delimit, in fecundo genere non venitur ad P.cclefiam, donee acceffierit contumacia, fecundum tUam Chrifli régulant. Vbi ad cognitione 1 ventum eli, tune obferuanda edaltera diuifio inter feelera amp;nbsp;delida. Neque enim in leuioribuspecca-tis adhibenda ell tanta feueritas ,fed fitfficit verbo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

rum cafligatio : ea^ lenis amp;nbsp;paterna, qua non ex-afieret peccatorem, nee confundat ,fcdreducat ad feipfum

D E EXTERN. MED. AD SAL, CSjCAP.Xl fi ’tpfum ; vt magisgaudeat fe correctim, quam tri-fletur. rlagitia autem acriore remedio cafligari conuenit. neq- enimfat is esl,fi is, qui edito mali ex-^^plifacinore,grauiter Ecclefiam laßt,verbis tantum cafligetur : fed priuari ad tempus cœna com-tftunione debet, donee reßpifcentia fuafidemfece-ttt. ï^eque enim Paulus in Corinthium verborum ^od'o obiurgatione vtitur, fedabEccleßaeliminat, teprehëdit^ Corinthios,qu'od tandiu eum tulijfent. Hanc ratione tenuit vetus ac melior Ecclefia, qtium tigeret légitimagubernatio.

^(ps quoque vna cum plebeis fe ad eamferendam fubijcerent. Ptmeritb:quum Clmßicffeconßaret, tut omnia regum fiep tra amp;nbsp;diademata fubmitti

’ ^quum e^i. Sic Theodofius quum ab Ambroßo ob ca-itm Pheffalonica perpetratam iure communionis j^tiuatusejfet,flrauitomne ,quo circundatus erat, inftgneregium: defleuitin Pccleftapublicepeccatu

' fuum,quod aliorumfiaude obrepferat:gemituamp; lachrymis orauit vemam. Neque enim dedecort id ßbi eße debent iudicare magni Peges,ß coram Chri-flo Rege regutn fuppliciter feproflernant, nec illis difilicere debet,quod per Pccleftam iudicentur. Hoc tantiim addo,illameße legit imam inexcommuni-cando homme progreßtonem,quam demonßrat Pau lus,ßnonfoli Seniores feorfum idfaciant,fed confcia Ö-approbantePccleßaiineum fcilicet niodum,vt flebis multitudo nonregataHionem, fedobferuet

Vf teßis amp;nbsp;cuflos, ne quid per libidinem apaueu^e~ ratur. Totaverbaüdonis ferier,praternamtnifiiet inuocationem,eamgrMitatem habere debet,qua Chrifliprafentiam prafeferat: vtdubiumnonßti quinipfefuoiudiciopraßdeat.

Hoc tarnen prateriri non debet, talemßetierita- S tem decere 'Ecclefiam,qua cumßiritu manfuetudi- nbsp;nbsp;\

nis coniunclaßt'.Semper enim ßltgenter cauendunt eil, quemadmodumpracipitPauhume abfirbeatur a trißitia is, in quem animaduertitur. fic enim ex remediofieret exitium. Ergo vbipœnitentiafua te-ßimonium Eccleßa dat peccator, amp;nbsp;hoc teßtmonio fcanda[um,quatum inße eEi,oblitérât : nequaquam vitra vrgendus eEi.

QtKmadmodum autem in toto Eeckfia corpore 9 hac manfiietudo rcquiritur, vt dementer nec vfqj nbsp;nbsp;'

adfismmum rigoremanimaduertat in lapfios,fed 2..c.ox.i.y.i potiùsficundÜPault praceptum, charitatemineos confirmet-.itaprofequifq^priuatttsadbancclemen-üam amp;nbsp;humanitatem attemperarefe debet.

Proindetametfifiamdiariusverfariaut interio- w rem confisetudinë habere cum excommunicatis non liceat perEccleßaßicamdifictplmam:debemus tarnen contendere,quibuspoßumus modis,vtadmelio rem frugem conuerß, infi)cietatem ac vnitatem Ec-clefiaferecipiant. Quemadmodum Apoßolus quoq, Ï Thef.j.v. docet,Elolite(mquit)exißimarequafiinimicos,fied ». corripitevtfratres.

De extern. MED. AD SAE. ôSjCAP.XII. requiritur,quodAuguflinus contraDonat’tftas2contt. putat,ne vel priuati hommes ,fividerint minus di-ligenter à Setiiorum Concilto vitia corrigi,difieß!o-nempropterea continuo ab Eccleßafaciant:aut tpfi P aflor es, fi nequeant ex animi fui voto omnia repur gare,qu£ correélione indigent, ideb abijciant mini-fierium, vel mußt ata aflieritate tot am Ecclefiam perturbent.Efi enimverifiimum quodficribit,Nem-pe quisquis vel quodpotefl,arguedo corrigit:velquod corrigere nonpoteflflaluopacis vinculo excludit: vel quod fialuopacis vinculo excludere non potefl, aqut-tate itnprobat,firmitate fupportat: hune à maledi-Itione liberum ac fiolutum efle.

14 Eeliqua pars fifiiplina, qua clauium poteflate proprie non continetur,in eo efl, vtpro teinporü ne-

vel ad fiolennes fiupplicationes, vel ad alia humilita-tis,po:nitentia acfidei exercitia: quoru nec tempus, nec modus,necformapraferibitur verbo T)ei, fed m

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firuatio ,ficuti efl vtilis, it a vetert Ecclefia ab ipfls

vfque Apoflolisfiemperfuitvfltata. Ouanquam ne ipfi quidem Apofloltprimifuerunt authores,fed exemplumfumpferunt ex Lege Prophetis. Videmus enim illic, quoties graue aliquod incidebat negoti-um,conuocatamfuifi'eplebem ,fuppHcationes indi-{tas,indi^umieiunium,

culiariterpertinet.Ea Canonibus continetur,qult;is fibiveteresEpifiopi fiio^ordini impofuerunt. Q^a-' lesfitnt, Ne quit clericusvenationi, ne quis aleit,ne quis comejj'attontbusvacaret: ne quis exerceretfee-nusautmercaturam-.nequis lafiiuis faltationibus intereßet: alqsq, eins generis. Adqctebantur amp;pœ~ n£,quibus ipßt Canonum authoritasfanciebatur,ne quiseos impunè violaret. In hunc finemvnicuiqüe Epifiopo committebatur cleri fiiigubernatio, vtfe~ cundum Canonesfuos clericos reger et, ac in officio retineret. Jn huncfinem inflituta erant annua in-ffieéliones ac Sjnodi, vt,ß quis foret in officio negli-gentior, admoneretur : fiquis peccaffiet, pro modo delicti in eum animaduerteretur. ïpfi quoque Epifcopiquotannisfuas habebantprottinciales Sjn-odos,antiquitus etiam binas, àquibus iudicaban-tur,fiquidprater officium admiferant. Nam fiquis Epificopus durior erat aut violentior in fiuum cle-rum, illuc erat prouocatio, etiamfi vnus tantum (onquerebatur. Animaduerfio fieuerißimaerat ,vt deponereturab officio quipeccauerat,ac comunione adtempuspriuaretur. Qma autem erat tlle perpetuus ordo, Sjnodum dtmittere nunquam fiolebant, quin locum ac tempus proxima indicerent. Nam vniuerfiale cogere Concilium, fioltus erat Imperato-ris ,quemadmodum teftantur omnes vetufla indi-itiones. Et fitneitadecet ,vthumanioreó' laxiore (vtitaloquar)dificiplinaplebsregatur:clerici inter jfiacriores exerceant cenfiuras, minus^ longe jibi

! qaàmalijs indulgeant. iflud tot um vt obfileuerit, nihtl optis eß referre, quttm nihtlhodie fingi queat

I hoc or dîne tnagis effriene ac dijfolutiim : ac eb licen-tU prorupit,vt totus orbis vociferetur.

\ ne coniuginm Sacerdotibus permittant. Q^ntA aptid eos fcortandigrajfetur impunttAS, dicer e nihil attinet.acfœtidofuoccelibatufietioccallueruntad

j omnia flagitia. Certe qubd /àcerdotibus interdi-Hunt fuit coniugium, td factum etlimpia tjranni-

I de, non modi) contraverbumDei,fidetiam contra omnemaquttatem. Omitto, quod Paulus plurimis

) locis Epifcopum vult ejfe vnius vxoris virum. fed in.if.e.' quidpotuitvehementiusdid, quàmvbiexSpiritu

J nés impios, qui coniugium prohibeant : eos^ non modo impoflores nuncupatfed damones?

hac prodierint. Chrtßus eo honore dignatur coniu-gtum, vt tmaginem eße velit facra fax ctim Pccle-fiacontunHionis. Qmd ßlendidius diet pot er at ad commendandam coniugq dignitatem? Qua igitur

fionte immundum velpoUutum vocabitur,in quofimilitudoßiritualis chrifli gratta elucet?

DEploranda quidem res efl, Ecclefiam, cut ind-1 flimabilt fangutnis Chrißi pretioemfta erat libertaSjCrudelityrantdeficfuijjè opprejfam, amp;nbsp;in-genti tradtttonucongeriefereobrutamtfed priuata, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interim cuiufqj amentia oßendit,nonßne iußißima

caußi tantiinifuiffe diuinitus Satana eius^ mini-ßrispermtffum.'t^eqjenimfatisfuitneglettoChrifii tmperio qualibet onera afalßs docloribiis impofita perferre,ntßproprtaetiamßngulißbi accerfirent. idfaitum eß,du certatim excogitantvota,ex quib. ad communia vincula maioramp; arélior obligatio accéder et. QMndo itaq. docHimus,eorum audacia,qui fub Paßorum titulo dominatißint in Eccleßa,vitia-tufuiße Del ctiltum, vbi iniquisßtis legibus mifiras animos illaquearunt : htc malum affine annexere nd intepeßiuum erit. Porrb quo melius pat eat,gra-utßima perniciem ex votis inuediam ejje, principia iam ante pofita teneat ledlores.Docuimus enimpri-mum,quicquid ad vit am pie ßtndie^ inßituendam defiderari pote^,in Lege effie copreheßim.Docuimtts rurßis,Dominum quo melius nos ab excogitadis no-uis opertb. auocaret,totaiußitta laudem inßmplici yvluntatisßta obedientia inclußffie.Hacß verafiint, iudicare prompt um eit ,fidtitios omnes cHltus,quos nobis

nobis ip^ad promcrendum Deum commmifiimuri minime ejfe ids acceptas, quatumuis nobis arrideat. Et certe Dominus ipfi multis locis non tantum aper

■ teeosrejpuit,fedgrauiter abominatur.llincexori~ tur de votis dubttatio,qua prater expreffum Dei verbum fiunt, quo locoßnt habenda, an nuncupari rite poßint abhominibus Chrißianis, ^quatenus eos obflringant. Nam quod inter homines dicitur promißio, id Dei re]pe£lu votum appellatur. Homi-nibus autem pollicemur ea, qua velputamus Ulis fore grata, vel qua ex officio debemtu. Longe igttur maiorem in votis obßeruantiam effie decet, qua ad, ipfum Deum, cum quo maxime ßertb agendum eU, diriguntur.

légitima, quaprapoflera,trta expendere conuenit: nempe quisßtis, cut votum nuncupatur : qui fimus nos, qutvouemtts: quo ammo deniq,voueamus.Pri-m urn ebffieéiat, vt cogitcmus nobis cum Deo effie ne-

' gotium : quern ade'o deleft at noUra obedientia , vt omnes,quamlibetinhominti oculis ffiecioßaßnt acffilendida,maledt£tas effiepronunciet. col m. ij? voluntarij omne^tultus, quos ipfifine mandata excogitamus , DEOfiunt abominabiles: ßequitur nullumeiacceptum effiepoffie,nifiquietusverboap-probetur. Ergo ne tantum Itcentia nobisßumamus, vtaudeamusDEO vouere quod tefiimonium nul-him habear,qualjter ab ipßo afiimetur.

Ro.t4.v,2î. fit absque fide, qunm ad a^tones quaslibet extent. datur,tunccertbpractpue locum habet, vbicogita~ ttonem tuam relta m Deum dirigis.

ïn altera, quod htcdixmus confiderandum, id j continetur,vt metiamurvires noftras,vtvocatto-neninoftrammtueamur, ne beneficium libertatis quod nobùDeus contulit, negligamus. Nam qui vo~ uet,quod vel non ellfiiafiacultatis,vel cum vocatio-nefuapugnat,temerarius ell:c!r,quiDei beneficen-tiam, qua return omnium Dominus conftituitur, contemnit,ingratus. Quum ita loquor,non intelligo quicquam ejj'efite in manunoflrapofiitum, vtpro-fria virtutis fiducta fiubnixi, lUud Deo promitta-mus. Verißime enim in Arauficano Concilio decre-tum fiuit, nihil riteDeovoueri, nifiquodde manu eius acceperimus: quando omnia qua illi offeruntur, merafiint eius dona. Sed quum Dei benignitat e alia nobis datafimt ,eius aquitate alia negata: menfiu^ ^coi'iiV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toUatafiibi quifiquegratia(vtiubetPaidus)re-

u, fiiiciat. Nihil ergo hic aliud volo,quam vota efieat-temperandaad etim modu,quem tibifiua donatione DBV S praficribit ,ne fi vitra coneris, quam ille permittat,teipfium,nimis tibi arrogado, pracipites. Aft,23.v.iî. ^xempligratia. Qmm vouèrentficarijiüi,quorum ment io fit apud Lucam ,fie nthil cibiguftaturos, nifi occifio Paulo letiamfi nonfiuijfiet ficelerattimconfili-um, temeritas tarnen ipfia minime erat fierenda, quad hominis vit am nbsp;nbsp;mortemfiubijcerent fiuamp;po-

frAcipiti fcruore inconfideratam votum c once pit, quo genere primatumvefanee audacta tenet cce~

libatus. Sacrifici emm, monadn amp;nbsp;moniales,fua infirmitatisobUticeslibatuifepares ejfe confidunt. QMautem oraculo edollifunt,conflaturamfibi to-ta vi-ta caflttatem,in cuiusfinem earn vouent ? Au-dtunt devniuerfalihominum conditione D E Ivo~ cem, Non ell bónum homini effe fili. Intelligunt, at que vttnam nonfentirent,peecatum in nobis mariens non carere acerrimis aculeis. ïllamgeneralem Vocationem quafiducta excutere audent in totam Vit am ? quum donum eontinentiafapius in certum tempus,pront opportunitas requirit, concedatur. In tailperutcacia ne Deum auxiliatorem expeciet: fed meminerint potius eius,quod diHum eli, Dominum Dèum tuum non tentabis.Hoc verb Deum ten tare ed, contra inditam ab eo naturantti, acprafen tia eins donaf)ernere,ac fi nihil ad nos pertinerent.

Nuncvenio ad iïlud,quod tertio locopofui, mul-tumfiilicetreferre,quo animo votum nuncHpes,fi Velis ipfum DeO approbari. Nam quia Dominus cor, non externamJpeciem,intuetur:fit, vt eadem res, niutato animi propoßto,nunc placent ei accepta^ fit,nunc vehementer dißliceat. Viniabßinentiam fi itavoues,quaß in eaßubßtaliquidfanctimonia, fuperflitioßss es:ß in ahum finem non peruerßim réfi)tcù,nemo potell improbare.Sunt autem, quantum poßum iudtcare, quatuorfines ad quos vota no firn rite dirtgentur : quorum duos docendi caußti

ad prat er it U tempus refera: duos reliqiios ad futu-rum.Adpraterttum terupus pertinent vota,quibus vel noßramergaDengratitudtnempraacceptis bénéfices tefiamur,vel ad tram eius deprecandam tpfi à nobispœna obadmtffa deltcta exigimus.Priora vo-cemusß placet,exercitiagratiarumaclionù'.alterA pænitentia: Prioris generis exempiû habemusm de-Gen-zi.r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vouebat lac ob,fi Dominus eu incolumem

ab exilio in patria reducer et. Pratereain facrificijs veterib.pacificoru,qua pq Reges ac Duces iuflû bel-ITifufcepturi vouebat fe reddituros ,fi Victoria poti-ti eßet:aut cert'e quit mat on aliqua difiicultate pre-mebanturß Dominus eos liber affet. Sic intelligendi owîK«loctinPfalmù,q.devotis loquuntur.P-iKs^v-H-is iufinodi vota bodiequoque nobistnvfiieffepoffunt, qtioties nos Dominus vel à clade aUqua,vela morho difiicilt,velab aiioquouis difirtmtne eripuit. Neque entm àpq hominis officia tune abhorret ,votiua ob-Jationem,vclutfolënerecognitionis ffimboltim, Deo confecrare: ne ingratus erga eius benignitatevidea-tur.Secundumgenus qualefit, vno duntaxat fami-liari exempla oflenderefiifficiet. Siqnis tnaltquod flagititi,gul£ vitio pr olap fusfit, nihil obflabit, qtio-mtnçad cafliganda intëperiêlautitijs omnib.poßit adtëpusrenuntiare,idq^facere voto adhibito, quo arëtiorevinculo feaflrmgat. Neq^tamenfie perpétua legem ijsßatuo, qui fimiliter deliquerint :fed oflendo,qtitdfaceretllis liceat,qui taie votumfibi vtile effie cenfuennt.sic igitur etufinodt votum tum facto,vt liberum interim relinquam,

f QMinfuturumtempus conferuntur voîa,par^ tim(vt diximus)ee tendit, rt reddamur cautiores: partim^vt quibufdaveluti fttmulii ad officiu excite-mur. Videt aliqsfi ade'o procliueejfi in certi vitÜ, vt in re altàt non malafibi temper are nequeat,quin jptinus in mali delabaturmthil ab fur dufaciet ,fi e-tus rei vfum ad aliquod tempusfibi voto pracidat. troindequaad vnumexhisfinibus refiiciuntvota, prafirtim in rebtis externù, légitima eJfi dicemus, fi modo nbsp;nbsp;Dei approbatione fint/ùffulta, amp;nbsp;voca*

ttoni noflra conueniant, lir adfacultatem gratia, nobis à Deo datafint limit ata,

lamnec difficile elî coUigere, quid de Voti in vni-tierfumfintiendu fit, Vnum e^ivotu fidelium omni um comune,quod in Baptifino nucupatu, Catechifi, nioac Ccenafumptione cofirmamtu,lt;fi’ quafifanci-niiis funt.n.facramenta tanquamfingrapha, qiiib, Dominus mifiricordiam nobisfiia, atq^ ex ea vitam aternam defert: nosvicifiim illi obeditintiam poUi-cemur.Hac tame votiformula velcertè suma, qubd Satana renuntiantes, Deo nos in firuitutem addict mus, vtfanais eius mandatis obediamus.non autem obfiquamur prauiscarnis noflra defiderijs. Hocvo-, tuquumà Script tira teflimoniü habeat, imb àfilijs Del omnib.exigatur,quinfanltufit fsrfalutarejdu-bitari no debet. Nec obflat,qubdperfeàa Legis obedi entia, quaexigit Deus a nobis,nemo in hacvitapra-fiat.QMndo.n.hacftipulatio infœderegratia eîi in-clufiiyfub qHO(^ rtmtfiiopeccatari, fy Spiritusfan,

CAP. Xin. 69 i Institvt. lib. hit. itificationis cont'metur :pollicitatio, qutim illic fa-cimus, O' cum venim deprecatione amp;nbsp;cum auxrlq poßulattone coniuniia eH. Neque tarnen ea ipfa vota, qua fanéla ejl’eajj'ero,fic commendare me putes,vtquotidtanaeffeveltm. Nam etfi nthtl praci-perede numero aut tempore audeo:fi quit tarnen confilto meo obtemperet, non nifi fobrta amp;nbsp;tempo-rarta fufctpieti

lam nec obfiurum eli, quantafuperflit tone in 7 hacparte laborauerit mundus aliquotfeculis. Alius fe abflemtumfore vouebat : quafivint abfttnentia cultus ejfet per fe Deogratus. Alius ieiunio, alius carnis abfltnentiafe aftringebat ad certos dies, qui-fingularem aliquantpra alijs religionem fubefe fibi vana opintonefinxerat.

Nunc igttur videamus, cuiufmodi fint vota,qui-17 bus in praclarum hunc ordtnem hodie imtiantur monacin. Prtmitm, quta nouum fictitium cultum promerendiDei caufainflituereidis animus eli:ab-ominationiefieapudDeum quicquidvouent, exfu-perioribus conclude. Deinde, quia nuUo vocationis Det intuitu, nulla^ eius approbatione, viuendi ge-nus,quale ltbet,fibtipfi comminifcuntur : temerari-iimtdeof illicitumaufum effi dicotquia nthil habet ip forum confcientia, quo fe apud Deumfuftine-Ro «♦.* Ï} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cquicquidnon e^t exfide,peccatum ell. Pra-

terea quum ad multosfimul peruerfos at que impies cultus, quos hodiernus monachatus fitb fe continet ,fetpfi)s afirtngant; eos non Deo confecrari.fid

De EXTERN. MED. AD SAU ÄPJCAP.XIIT. d£nionio,contendo.Cur.n. Prophétie dicer e he lient, oeut.jî.v. ifiaelitasfilios fuos tmmolaffe damon^'s,amp;noDeo, tantum ob td, qubd verum Dei cultumprufanit ce-remonijs corruperatiidemdefnonachu dteere non liceat,quivna cum cucuUomille impiarum fuper-flitionum laqueumfibi induunt':' lam qiu votortim j]gt;ecies? VirginitatêDeo perpétua^pmittunt, quafi cuDeoantè pepigerint ,vt fe à coniugq neeeßitate liberaret.None^ qubdcaufentur,fenonnifigratia Dei fietos votum hoc nuncupate : nam quum ipfe non ommbui daripronuntiet,fiduciam Jpectalis dont conetpere noflrum non ell. habent,eo vtatur: fl quando fe à carne fua inquietari fentiunt, confu-giant adetut opem,CUIUS folavtrtute pojfuntrefifle re. si nonprofictunt,ne remedium, quod ipfls offer-tur,contemnant. Certa enim Deivocecitanturad coniugtum,quibuscontinendi facultas denegatur.

tationepurum feruatur,fed qua mens impollutam caflitatemfertiat. Neque enimexternam tantum lafciuiam,fedanimi quoque vflionem caueri Pau-luspracipit. Et paulatim irrepfit inexorabilis ilia feueritas, vtpoll conceptum votum nulluspœntten-tia locus fieret. Quod ex Cjipriano confiât. Sife ex fide Chrtfio dicauerunt virgines,pudtc''e amp;nbsp;cafle^^^ fine Vila fabula perfeuerent. Ita fortes amp;nbsp;fiabiles pramium virginitatis expedient. Si autemperfeue-rare nolunt,vel nopojfunt,melius ell nubant, quam in igne delitiisfuis cadant.Quibus probris non lace~

Vt autemfemelomnem firupulumtoUamidico 20 omnia nonlegitima, nee rite concepta vota, vtapui Deum nihiltfunt,fic nobit irrita ejfe debere.

Fraéle fidei amp;nbsp;periurq grauiter aceufantur, 2t qubdvinculum(vtVHlgb credttur) infolubtle,quo e~ rat Deo nbsp;nbsp;Ecclefie obligati,abruperint. At ego nul-

lufuijfe vinculu dico, vbi, quodhomo cofirmat,De-us abrogat.Deinde,vt demusfuijfe obligatos, qutim ignoratione Dei amp;nbsp;erroreimplicititenereturinüe poftfveritatis notifia funt illuminatt ,fimul chri-fitgrafia Itberos ejfe dico. Namfitatam efflcaciam habet crux Chrifti, vt à Legis diuine maledibliene, qua vincli definebamur, nos abfoluat-.quanto magis ab extraneis vinculis ( qua nihil funt, quam ca-pftofaSatanaretia)noseruet? Qmbuscunque erge ChriflttsEuangelij fuiluceaffulget, nodubiumell, quin ab omnibus eos laqueis expediat, quibus fe per fuperflitionem induerant,

. Tgt; Fedicafioni Luangelij aliud affine eft fidet no- 1 flre adiumentum in Sacramentis : Sacramen-tum ed externum fmbolum, quo beneuolenfie er-ga nosftupromifiones confeientijs noflris Dominta obfignat, adfuflinendamfidei noftre imbeciUitatë: amp;nbsp;nos vieißim pietatem erga eum noflram tam eo-raeo amp;nbsp;Angelis,qua apudhomines tefiamur. Licet etiamaiore cdpendio aliter definite: vtvocetur ditù

«lt;e m nos gratta tefiimoniu, externe figno confirma tu,CH rnutua nofira erga ipsÜpietatts tefiificatione.

quid doitrina inde adplebempcrueniret : Omnia e-, nim Latine pronunciarunt apud homines illitera-tos.Pofied eoufq^ erupitfuperflitio,vt confeeratione ndnifirauco murmure,quodàpaucis exaudiretur, riteperagi crederent.At longe aliter de verbo facra-Homil. in tnentalidocet Augufiinus, Atcedat,tnqHit,verbum lohan, IS adelementum,amp;fietSacrametum.Vndeenimifla tantavirtiis aqua,vt corpus tangati^ cor abluat, nififacicnte verbo?non quiadicitur,fedquiacre-ditur. Näamp;in ipfoverboaliudcLi fonus tranfiens, v,om.\o.v.i aliudvirtus manens.UoceLlverbumfidei,quodpra-dicami^anquit Apoflolus. Vndein Ach; Apofloloru, Fide mundans corda eortim.Et Petrus Apoftolus: Sic

carnis,fed confcientia bona interrogatio. Hoe ell verbum fidei quod pradicamus: quo fine dubio, vt mundarepoßit, confecratur amp;nbsp;Baptifiniis. Vides vt prsidicationem requirat,vnde nafcatiir fides. FSec eLlqubdinhacprobationelaboremus. Ab initiovfq^ inundi notumeLl, quoties fignum altquod obtulit Deusfanbtis Patribus, infeparabtlemfutjfe doctrina copulani,fine qua attonitintido ajpeilti fenfusno~ ftriredderentur. Ergo ciimde verbo facramentalt fiert mentionem audimtts, promißionem intelliga-mus,qua Clara voce à miniftro pradicata,plebem e'omanu ducat, quo fignum tendit ac nos dirigit.

Et qtiando Dominus promißiones fuas fœdera 6 nuncupat: facramenta,fymbola fœderum: ab ipfts hominufxderib.fimileadducipote^. Qtüddextera data

I D E extern, med. ad sat. lt;597cap.xiiii I data effic!at,mfiverba intercederent, imo nißptai.

qua certtorem verbi Deifidem nobis faciunt :amp;quia earnales fumus,fub rebus carnaltbus exhibentur: vt it a pro tarditatis no^ra captu nos erudiat,ei!‘perm de acpuerospadagogi manu ducat.Hac ratione Au-guflmus Sacramentum,verbum vifibtle nuncupat, qubdDeipromißiones velut in tabula depdtas repra fentet,amp;fub ajpeétum graphice atqi^ »Minnas ex-prejfas flatuat.

7 Necfat is appofite ratiocinantur, dum ex eo con-tendunt non effe teflimoniagratia Dei, quia impijs quoq^porriguntur,qui tarnen Deum nihilofbi ma-gis propitium tnde fentiunt, fed grautorempotius damnationem contrahunt. Nam eodem argumenta nec Euangelium eßet tefiimonium gratia Dei, quod à multis auditur ac ßernitur. ttacp, certum efl,nobis a Domino mifericordiam, acgratia fuapi-gnus cum facrofuo verbo, turn Sacramentis oßerri: verùm non apprehenditur, nifiabhis,qui verbum eß Sacramenta certafide accipiunt: qualiter omnibus in falutem oblatus a Patre, acpropofitus Chri-

I D Confirmantfidem noflram (ß verbum amp;nbsp;Sacra-, ment a, dum bonam Patris cœleflis erga nos volun-I tatem nobis ob octilosponunt, emus cognitione amp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xx ƒ

•* P XI I. (îjg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r N s T I T V T. LI B. H 11,

totafideinofirafirmitudo confiflit, à' rohtirauge-fitt; cofirmat Spiritus,dum eam animis tiofiris con-firmationem infitilpendo ,ejficacem reddit.

Adeo autem Sacramento, confirmationes funt fidei noflro, vtnomiunquam Dominus, quando re-rutn ipfarum, qua in Sacrament is abeo promtjft e-rant,fiduciam tollerevult, Sacramenta tpfaaufe-opli.ï.v.i2. rat.Hac rationsqtiuApoflolus Epheßos hôrtatur,vt fe meminerint fuiJJ'e boßites tefiamentoru, alienos à confort 10 lfraelss,fine Dee, fine.cbriflo, dixit non fuiffe participes Circumcifionis. Quo metonymice figntficot,a promißione ipfa excltifas qui teßeram promißtonis non accepißent. Ad eoru verb obteeium, Deigloriam adcreaturdsderiuari,quibus tantum virtutisattributtur,ßc^ eatenusdiminui,reßon-derepromptum efl,nullam increaturisvirtutema, nobüreponi. Hoc duntaxat dicimus, Dcum medß ac inßrumentis, qua expedite ipfeproßicit ,vti:vt eiusgloria omnia obßequantur. Per Sacramentafi-dem alit, quorum vnicum officium eß,eiuspromißio nes oculis noflrisffiectandosßubijcere, imb nobis ea^ rum effiepignora. Nequein Sacramentis barere fi-ducta noflra debet,necDeigloria in ipßa transferri: fid omißis omnibus,adipfum amp;nbsp;Sacramentorum amp;nbsp;return omnium autborem ßurgere amp;nbsp;fides amp;con-feßiodebent.

Purfum admonendi fumus,vtifli vim Sacra-14. inentorum eneruant ,vfumfprorßus euertunt-.ita ab adtterfapatteßare alios qui arcanas neßcio quits

De EXTER N. MED. AD SAL. ópp CAr.XIIII, Virtutes Sacrament is affingunt,qua nufqttam illis à Deo infitä leguntur.OM errore periculosèfalluntur ßmp lictor es ^impertti, dum amp;nbsp;Dei dona quamp;rere docentur vbi reperiri mtntmepoffunt, amp;nbsp;à Deo fen-fim abflrahuntur, vtpro eius veritate meram am-plexentur vanitatem. Magno enim confenfii Sophi-fiica fihoU tradiderunt ,Sacramenta noua Legis, hoc efl, qua nunc in vflu flunt Chrifliana Ecclejta, tuflificare amp;nbsp;conferre gratiam : modb non pona-ntus obtcem peccati mortalis. flententia, did nonpotefl qudmflt exitialis amp;nbsp;peflilenstplane cer-te diaboUca efl.

'islam dum iuflitiam citrafidem poUicetur, animas in exitium pracipites agit : deinde,quiaitifli-tia cauflam a Sacramentis ducit, mifleras hominum mentes in terr am fluapte fltonte plus flatis inclina-tas, hac fuperflitione illigat, vt in fledaculo rei corporeapotius quam in Deo ipflo acquiefiant.

Quid verb efl Sacramentum citra fidem flum-ptum, nip certiflimum Lccleflta exitiumi'Nam quum nihil tnde extra promifltonem jitexpeHan. dum tpromiflio atitem non minus iram incredulis minetur, quam fidehbus gratiam offer at ifallitur qui plus aliquid per Sacramenta fibt confierripu-tat, quam quod verbo Dei oblatum, verafideperci-piat. Ex quo alterum etiamconficttur,nonpendere ex Sacramend participatione fialuds fiduciam, acfit iufltfiicatiofit a illicfioret,quam in vno CIÏE1-

tione,quàmSacramenttobfignatione,nobU commu nidtrifiimusM ßnehac poj]e in folidum conflare. Vfque adeb verum ell, quod ab Auguftino quo-quefiribitur:lnuifibilem fanclificationem finevifi-bilifignoejl'epoffe,0'vißbilerurfumßgnumßneve-raßanliificatione.

Hine iliaß rite intelligatur,inter Sacramentum ’I Ö“temßacramenttabeodem Auguflinoßepiusnota-tatadifiinliio,ne inexterno ßignonimis hareamus. Vtltteramßequi(inqHit) amp;ßgnapro rebus accipe-regt;feruilis infirmitatis eil : ßc mut titterßgna tn-terpretari,mal'e vagant is erroris efl.Duopontt yttia. qua htccauendaßmt-.alterum dum ita acctptntus ßgna,acßfiufira data ejfent, nofiraq^ malignitate arcanas eorum ßgntficationes eleuando aut exte-nuando,effictmus ne quem nobis fitiHum afférant. Alteruntydum mentesvltravißbtlefignum non eri-gendo, ad ipßum transfertmus eorum bonorum lau-dem, qua non nißab vno Chriflo nobis conferuntur, id^perSpiritumßanllum, qui nos facit Chrtflii-pßius participes : quidem adtuuantibus externis ßgnis,quaß nos ad Chriflum inuttant, vbi alib tor-quentur,tndtgne euertitur tot a eorum vtilttas.

Quamobrem ßxum maneat, non effe altos Sa- // cramentorum, quam verbi Dei partes; quafunt, offerte nobis ac proponere Chrtßum ,amp;tneo cale-fiis gratta thefauros; nihil aut em conferunt aut pro ßunt, nißfide accepta. Cauendumpraterea,ne in er-rorem huius affinem nos abducant ,quaadampltfi-candant

candam Sacramentorum dignitatempaulo magni-ficentiut à veteribus firipta fient :vt ficilicet arbi~ tremur, latentem aljquam virtutem Sacramentis annexam afiixamfi effeyqiib ip fa perfie Spiritus fian~ chgratias nobis confierant, quemadmodumvinum incraterepropinatur: quum hoc tantum tilts diui-nitus intunblum fit ntunus, tefttficari nobis acfian-cire Dei in nos beneuolentiami; nec vlteritis profici-ant nifi accejfierit Spiritusfianblus, qui mentes ac corda noftra apertat, nos^ huius tefttmonij capaces reddat:vbi etiam Varta dtfiinbla^ Dei gratia lucu-lenter eminent. Sacramentaenim (vt fiuprd atti-gimus) idfiunt nobis à Deo, quod ab hominibus rerum latarum nuncij, velarrba inpablisfianciendis: vtpotequanond fiequtdemlargiantur altquidgratia,fied renuncientamp;oftendant,atq^(vtfiunt tejfiera amp;arrha) rataapudnosfaciant,qua diuina largi-tate nobis datafiunt. Spiritus fianbius ( quern non o-mnibuspromificue Sacramenta aduehunt,fied quern ï)omintts peculiariter fiuis confiert ) is efl, qui Dei grattasfiecum affert, qui dat Sacramentis in nobis locum, qui efficttvtfiruciifiicent. Quanquamautem beum ipfiumprafientiflima Spiritusfiui virtute,fiua inflitutioni adejfie non inficiamur, ne infiuctuofia fit amp;nbsp;tnanis quam ordtnauit Sacramentorum admi-niflratio: interiorem tarnen Spiritus grat tarn,vt ab externo mintflerio diflmtia e^l,fieorfium reputan-dam amp;nbsp;cogitandam ajfierimus. Praflat igitur verè Deus, quicquidflgnispromittitac figurât meceffe-

£lufito car entfigna, vt verax amp;ficlelii probetur ee-rumaut!jor.Tantumhtcqu£rttur,proprianevirtu-te operetur Deus, an externis^mbolis refignet fuas vices. T^os verb contendimusyquacunq^adhibeat organa,primariæ eins operattoni nihil decedere.ldquu docetur de Sacrament is, amp;nbsp;eorum dignitas pracla-re cotnmendatur, amp;nbsp;vftts ap^te indicatur, amp;nbsp;vti-litas abund'epradicatur, amp;nbsp;modus in ijs omnibus 0-ptimiisretinetur,vtnequedeferatur ijs quicquam quodnb oportet ,neqjrurfum quodiUis contienitde-trahatur. Interim illud tolliturfigmentum,quo iu-fiificationis caufa virtusq^ Spiritus fanêli element is ceu vafiulis ac plauftris includitur: amp;nbsp;pracipua illa vis quamp;abalijs pramp;termijfa fuit, difert'e explicatur. nie quoq^ notandum eü,quod externa aclione figurât acteJlaturmtnifier,DeHmintusperagere,ne ad hominem mortalem trahatur,quod DEt' sfbi vni vendicat.

Sacramentinomen, vtdeeiusratione hallenus /g dijferuimus, omniageneraiiterfigna complebiitur, qua vnqitam homintbus mandauitDeus,vt certiores fecurosq^ de promifiionum fuarum veritateredde-ret. Ea verb in rebus natiiralibus nonunquam exta-. revoluit,nonunquaminmiraculisexhibuit.Erioris

vita in arrhabonem immortalitatis dedit,vt earn fe-curefitbipromitterent,quandiuederentexilliusfru-

Gen.3gt;.v,ij, ctimccelefiemarcum Noeamp; eiuspofierita-amp;C.3.V.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiin

De extern. MED. AD SAL. yojCAP.XIIII tf in monument um flatun ,poflhac diluuio fenon dißtpaturum terram. Hxc Adam amp;nbsp;Noepro Sacrament ù babuerüt. Non quod arbor praßaret illis im-mortalitatem, quant fibt ipfadare non poter at: aut arcus cder cedis aquis foret efficax(qui folaris duta-xat radijrepercußio eflinoppoßtasnubes)ßedquia. notant d verbo Dei infiulptamhabebant, vtdocumenta eßent teßamentorum etus acßgtlla.Et antea quidem arbor erat arbor: arcus, arcus, vbi tnfiripta fuerunt verbo Det, tndita eß nouafornta,vt inctpe-rent eße quod prius non erant, liacnefiußra diet quis extßimet,arctistpfehodie quoque nobis teßis eß etus fœderis quod pepigit Domtnus cum Noe: quern quottes tntuemur, banc Dei promtßionetn ineo legtmus ,terram diluuio nunquam perdttum

1 iri. Itaqueßquis philoföpbaßer,qub fidei noßra ßmpltcitatem rideat, talem colorum varietatem ex reßexis radß amp;nbsp;oppofita nube orm natur aliter co-tendaf.fateamur qutdem,fed tpfiusßuporent ridea-mus, qut Deum natura. Dominum amp;praßdent non agnofcat : quiprofuoarbttrio elementis omnibus in obfequium gloria fua vtatur. Qufdfi Soli, ßellis, terra,laptdibus butufinodi monimenta impreßißet, ida omnta Sacramenta nobis for ent. Cur enim rude aefignatunt argentum, noneiufdem fiint precij, quum idemprorftts fit nietallum ? nempe quta tllud ttihil habet prater nattiram : forma publica pereuß fum, nuntus fit,amp;noua taxationem recipit.EtDetis ßas creaturof verbofuofignctre non poterit,vtfiant

Sacramento.,qtupr 'iùs erant nuda elemcnta?Secutt G«n,!s.v.i7 digeneris exempla fuerunt, quum Abraha lutem in clibanofumigante oftendit : quumvedusrore irro-lu.-i «v tauit,ficcaterra:rurfum terram irrorauitintaclo vellere, ad pollicendam Gedeoni viétoriam: quum vmbram horologij retrorfum decem Itneù retraxit, promittendam Ezechio incolumitatemi Hoc ii'a,3s.v.7, qnando fiebant ad fubleuandam ac flabihendam fidet illorum imbecillitatem, Sacramenta quoque erant.

Veriim inflitutiprafentis eß, de bisSacrametiiù tg peculiariter dijjerere, quo Dominus ordinaria effe voluit irt fua Ecclefia,ad alendos in vnamfidem vni-us^ fidetconfeßionemfuos cultoresacferuos.TSlam ràu'f)i^ nullum nomen religio-^ M»nnh,c.i 1 nis,feu veru,feufalfum, coagulari homtnes poffunt, nifialiquo ßgnaculorum vel Sacramentorumviß-biltum confortio colligentur. Hane ergo neeeßtta,^ tem quum Optimus Paterprouideret, certapietatis exercitia inßitutt ab imttoferuisfuis. Conßantau-tem nonfimpUcibus fignis,qualia erant arcus amp;nbsp;arbor,fed ceremonijs:aut(fi mams)ßgna quo. hîc dan-tur,ceremontofunt. Q^emadmodum autem fupe-rtus dieiumeß,eß'e à Domino teßimonia gratioàquot; falutis: itaa nobis victßim funt profeßionis noto, quibuspalam in Dei nomen iuramus, fidem tüt vi-eißimnoßram ohßringentes. Et enim illic fipoUi-ceturDominus mducere ac de 1ereß quid deltnquen-do noxo aepeena contrailumanobisfueriti nos^

De extern. MED. ad SAL. 70Ç CAP.XIin fibircconcihat inFiliovnigenito.-ita adpietatüac innocentta fiudtum hacprofejùone illtnos vicißtm obhgamus.

( Hacetiamtpfadiuerfafueruntprovariatempo-riiratione ,fecundHmdiß)enfationem qua Dommo vifiime^ihisaut idùmodu fefe homtntbus exhibere. Abrahaenmtamp;eiHspofleritati mandata ell Circu Gen. 17, r/ ctfi0: CUIpofleapurificationes amp;nbsp;facrificia alijq^ ri- j“’ tus ex Lege Mo fate a addita funt. Hac fueruntlu- Matt. 2«. v. damp;or^um Sacrament a ad Chrißi vjque aduentum: q(io; abrogatit illù,Sacrameta duo mflituta,quibu$

Domini.Loquorautede ijs,quain vfum totiusEccle-fia flint inftituta.'Eiamtmpofitionemmanuum,qua fea.is.sc a. Ecclefia minifiri infuum munus initiantur, inter iS'fcft-s*«. ordinariaSacramentanon numero. Quanquamin eundem,in quern nunc noflra intendant,fcopum (ly Vetera iliafiii£tarunt,nempevtad Chrifium dirigèrent,^ pane manu ducerent: aut ipfum potius cett

rent.Q^um enim tarn ante docuerimiuejfequadam figilla,quibuspromifiiones Deiobfignantur: fit au-temcerttfiimu,nullam vnquam Dei promifiionem hominibusoblatamnifiinChriflo, vtdealiquaDei promifitone nos doceant, Chrifium oftedant necejfe eH. Quo pert met ceelefleilludtabernaculi amp;nbsp;lega-lis cultus exemplar,quodMofi obieclumfuit tn mon te.Vnum duntaxat difcrimenesl, quod ilia Chri-ftum promijfum, quum adbuc expeliareturiadum-

Ilac vbtperpartes acfigtüatim declaratafuerint, tt multoclariora fient. Circumcifioludaisfimbolam erat,quo admonerentur, quicqutdex hominisfemi~ ne prodit,hoc efi vmuerfam hominttnt naturam corrupt am ejfie, putattone^ habere opus. Pr at er ea do-cumentÜ ac memoriale,quofefe confirmaretin pro cen.xi.vi» mifiione Abraha data defemine benedido, in quo be Ro V It ^tdicenda ejjent omnes nationes terra: dquoamp;fua ipfisbenedtdioexpedadaerat. Porrbfalutareidud feme(queniadmoduaPaulodocemur }eratchrifti»,' tn quo folo recepturosfeconfiidebat,quodinAdaper-dtderant. QMretUis erat Circucifio, quod Abraha fuifje trqdit Paulus, fignaculufictlicet iuflitiafidei. Baptifinata efrpurtficationes fita iüis immunditie, JJurcitiam ,pollutioneante oculos ponebant,quatn fua natura contamtnati erant, altud verb lauacru pollicebantur,quo omnes extergereturamp;abltieren- ' ' tur eortimfor des.Pt hoe lauacru Chriflus erattcuius 1.I0I1.1.T.7. fanguineablutt puritatem afferimttsin conjjedum Heb-V v.t Dei, vt tnquinameta ómnia noflra tegat. Sacrificia ,, tcs-va-lfo illosfua iniquitatis arguebantftmulqflocebant,ne-eejjariam ejfie altquam fatisfiadionem, qua tudicio Deifiolueretur. Pore ergoJkmmum quendam Ponti-ficem,inter Deum cir homines mediatorem,qui Deo rhil. ï. V.», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ perfanguinis effufionem, achoftiaim-

Koro.j.v.is molationem, quain remißionem peccatorumfuffice ret. Bic fummtts facer dos fuit Chriflus, proprium # ipfffanguinem effudit,yidima tpfefuit.Seenim

Patri obedientem tn mortem obtulit : qua obedietu ttahominù inobedientiam aboleuit, quin Deimdi-gnationem prouocauerat.

Î2 Qtuntumadno^aattinet,Chriflumeoclariut nobisofferunt ,quopro{gt;iiis mani/eflatus efl bomi^ inbtu, ex quo à Pâtre vere, qualis promijfusfuerat, exhibit lts fuit. Baptißna entm nobis, quod purgati amp;ablutifimtu,teflificatur:C(ena Puchariflie,qubd redempti.Qwn vberior etiam Spiritusgratiahïcfe prof er at,ß tempus cum tempore compares, non dit~ bium efl. ISîain id ad regni Chrifli gloriam pertineti ficuti ex pluribus locis,ac praferttm ex feptimo Iohannis capitecoUigimus. Quofenfu accipere oportet col.i.v. illud Paull, Vmbrasfuijfe fub Lege, corpus, in Chri-flo. Neque eius conflltum efl exinanire fuo effellu teflimoniagratia, tnquibusoltm Patribusfeverace probare Deus voluit,non fecus ac hodie nobis itiBa^. ptifino tirfacra Cœna,fed comparatiue magnifiea-re quod nobis datum efl, ne cut mirum effet chrifli aduentu abolit as effe Legis ceremoniaslt;

obiterperjhtngam J quo tarn longum difcrtmen inter veteris ac noua Legis Sacrament a notatur,perin de acfl ilia non aliud quàm Deigratiam adumbra-rtnt, hac verbprafente conférant: penitus exploders dunieLl. Non enim Baptifmonoftroplus trtbuere fas eLl,quamApoflolus alibi drcumcifloni tribuitt quuvocatflgillumiufltttafidei. Qtflequid ergono~ hishodie in Sacrament is exhibetur: id in fuis olim

recipiebant luditi,Chriflum fiilicet cumJjiirituali-busfuis diuit^s. Qutim b^bent noflra virtutem.eant quoque in fuiffentiebant: vtfcilicet effent illis diui-naergafe beneuoletiafigiüain ffem aternaftlutif. Heb 10 V Sidexteri fuiffentinterprètes EpiflohtadHebriitos, nonitafuiffenthallucinatiffedquumillic legerent legalibas ceremontjs exptata nonfuiffepeccatajmb veteres vmbras nihilbubütjfe mometi ad iufiitiam, negleäa comparatione qua illic traétatur,dum hoe vnüarripiunt,Legemperfe nihil profuiffefuis cul-toribus,putarut fimplicit er figuras veritate vacuas fuiffe: Apofloli verb confilium efl,legem ceremonia-lem in nthilum redigere,donee ad Chriflum ventum fuerit, a quo folo dependet tota illius efficacia.

B^tifin^^ruiiu efl infliationis, quo inEecle-, fia cooptamur focietateni^ytchfiflo infiti inter filios Dei cenfeamur. Porrb in hue finem nobis a Deo Satus ell(quodmfflerijs omnibus commune effe do-cut )primum vtfidet noflra apudfe,deinde vtcon-feßioni apud homines feruiret. Vtriufque inflit utio-nisrationemprofequemur. Triaautem offertfidei noflra Baptifmus,quai^ ipfaflgillatim pertrananda flint. Docprimum efl quod nobis à Dominopro-ponitur ,vt f/mbolum fit noflraptirgationis ac do-cumentum: vel (vt melius explice quod volo) inflar fignati cuiufdam diplomatis, quo nobis confirmet,. peccflta noflra omniafic deleta,indubla, oblitérât a

De EXTERN. MED. AD SAL. 709 CAP.XV. tffe,ne vnquam in conjpeâum fuum vemant,nc corn memorentHr,ne imputentur. Vult enim omnes,qui crediderint, baptizAri in t^mißionem peccatorum. Proinde primiim in baptifino e^, quad à nobis acci-piendusftt cumhacpromißione, Ouicunque credi-derint,amp; baptizAtifuerint,faluosfore.

■ amp;nbsp;mandat am lauacro aqua in verbo vita. Pt alibi, Piosßecundum eins mißericordiam ßaluosfaclos ejfe per lauacrum regenerationis ö“ renouationis Spiri-tMßanlli. Et d Petro, qubdBaptifma nosßaluos fa-cit. Non enimfignificare voluit ille, ablutionem falutem noflram aquaperficiiaut aquampurgandi, tegenerandi, renouandi virtutem in fe continere: neque htcfalutis caufam, fed duntaxat talium do-norumcognitionemcß certitudinem in hoc Sacramento per dpi. quod verbis ipßs fatis euidenterex-plicatur. Nam verbum vita Baptifintim aqua fi-mul conneéHt Paulus: acfi diceret,per Euangeltum nobis noßra ablutionis eß fanHificationis nuntium adferrijper Baptifmum huiußnodi nuntium obß-gnari. Etßtbdit continuo PetrHs,Baptifma illud non eßedepofitionemfordium carnis, fed confcientiam bonamapudDeum,qua ex fide eil. Imbnonaliam ttobispurificatione Baptifinus poUicetur, quam per aßerfionem fanguinis Chrißi, quiper aquampropt er mudandt abluendi^fimilitudinemfiguratur. g«« nos aqua ißa mundari dicat,quacerta rjf 3

teflati!r,Chrifti fAnguinent verum effe at que vni-tum noilrum lauacrum? vt non aliundepeti quedt certiorratioadrefellenflam eoru hallucinationcm, -qui ad aqua virtutem referuntomnia,quamabi~ pßusBaptifinißgnificatione : quatamab elemento illovißbili,quodoculis ncßris obijcitur, abflrahit, quam ab alqs omnibus medqs, vt vni Chrifio mentes noßras deuinciat.

Nequeverbexiiiimandum eil, Baptißmatnpra- 3 teritum duntaxat tempus conferri,vt nouis lapßhus in quos à Baptifinate recidimus, quarendaßntalid noua expiationis remedia in alips neßcio quibus Sa-tramentis,perindeacßtUius visobßoleta effet.

Sic autem cogitandum eil, quocunque baptize-mur tempore,nosßemel tn omnem vitamabluiamp; purgari. Itaque quoties lapßfuerimus, repetenda erit Baptifini memoria, amp;nbsp;hac armandus animus, vtdepeccatorum remißioneßemper certusßecurus^ ßt. iüam etßi ßemel adminißratus prateripffe vißus eil, poflertoribtis tarnen peccatü non eil aboittus. Turitasenim chrifli tn eo nobis oblata eil:eaßemper ■viget, nullis maculis opprimitur:ßedomnesnoflras ßordes olruit amp;nbsp;extergit. lUeq^ binc tarnenpeccandi in futurum licentia captanda eil (vt certe bincad talemaudacia minime infiituimur)ßedb£CdoHri-na ijs tantum traditur,qui vbi peccauerunt,ßub pec-cdtisfuisfatigati cß eppreßigemÜt,vt babeant, quo fi erigantac conßolentur, ne in confußionem ac de-^ fferationon ruant,

De EXTERM. M EU. AD SAL. 7nCAr.xr» î nbsp;nbsp;Alter um etiamfruilum affèrt, quiH noflrum in

in eo vitam. Siquidem Cvtait Apoflolusin mortem eius baptizjtti fümus, cofepulti ipfi in mortem,vt in nouitatevitaambulemus. Qutbusverbunoadimi-tationemetHsnosfolùmexbortatiir,fed rem longe alttus répéta,nempe quad per Baptifinum Chriflus nos mortisfitafeceritparticipes, vtin eius reflurre-itionem inferamur.Et quemadmodumfurculusfub^ flantiam ahmentumq^ducit à radice,cut infltus efl: ita qui Eaptifmttmea, qua debent,fide acetptunt, Vere efficaciam mortis chrifli fenttunt,in mortifi-cat tone carnis fita: ßmul etiam refurreblionis,in vi-uifKatione Spiritus. inde exhortationis materiam defumit: qubdfi chrifltanifumus, debemus mortui ejfepeccato, amp;nbsp;luflitia viuere. Itaqueprimumgra~ tuitapeccatorumvenia éf mflitiaimputationobis . promittitur, deinde Spiritus faniligratia, qua nos invitanouitatemrefof^et,

■ Eoflremb (fi' hanc Baptiflno vtilitatem fides ttoflra accipit,quod cert'o nobis teflificatur.,non mo-do in mortem, (fi' vitamchrifli nos infitos ejfe ,fed MitLj.v.n Jic ipfi chriflo vnitos,vt omnium eius bonorum participes fimus. Ideo enim Baptijhium in corpore fuo dedicauit fanblificauit, vtcommunemeum no-bifeum habere t, ceu firmij^tmum vnionis acfocieta-tis, quam nobifeum inire dignatus esi, vinculum.

Ft Paulus ex eoprobet nos ejjè filios DEI, quia Galî. v.it. C H R I S T y M in Baptifino induimus.

Ua videmtis Baptifiiti complementum i» Chrißo ejje,qiiem etum hac rat tome vocamusproprium pttfmiobie^um.

Bapttfinus qutdem promïttit nobif fubmerfum ti ejje noflrum Pharaoneèf’peccati mortificationem: îion tamçn itayVlamplius non fit,aut nobis negotiu nonfacejfiat: fed tantum ne fiupcret. l^am quandiu in hoc car cere corporis nofin claufidegemus,habita-bunt in nobis reliquiapeccati: fedfipromifiionem itt Baptifimo nobis à Deo datant fide tenemus,nondo~ ntinabunturnec regnabunt. NemoautemfiefaUat, nemofitbiinfiuomaloblandtatur, quum audit pec-cat urn fiemperinnobishabitare. Noninbocdicun-tur tfta,vt peccatis fiuisfiecure indormiant, qui alto-quiplusfiatispropenfiifiuntadpeccandum: fied tantum ne labaficant,efi-animum defiondeant,qui à car nefiuatitiüantur e^punguntur. Magis cogitent fie ^0.6. V. 14. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhuc effe,^ mult um profiecijfie credant,qui

Ro. 7.V.Î4. è fiua concupificentia aliquantulum minui tn dies fienfierint,doneee'opertigerint quo tendunt.

Confefiioniautemnofiraapudhominesfiicfieruit Baptifimus. Siqutdem nota efl, qua palam profit e-niur,nos populoDeiaccenfieri veUeiqua teflamur nos in vnius Dei cultum,in vnam religionem cum Cbri-flianis omnibus confientire : qua dentque fidem noflram publice affirmamus, vt non modb laudem Dei flirent corda noflrafiedlingua etiam amp;nbsp;omnia cor-nCot. i.v.13 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;membra,quibus poffunt,fitgnificationibus per-

' • fionent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• . v

peccatorum remifiione, qui gratijs Spiritus fanäi vifibiiibus iam antea donatus, baptizatus esl : non largiorem remifiionem e Baptifinopetens, fed ccr-

ttorem fidei exercitationem:im'o fiducu augmm-tumex pignore. nbsp;nbsp;obiecerit forte aliguit, Curi^

ptißnum ablueret.fiBaptifiniipfiusvtrtute petta-ta nonabluunturîBeJpondea, Dicimuraccipere,ob-tinere,impetrarc,quod,quantu adfidei noftra fen-fum,nobif à Domino exbibetur,fiue id turn pnmuin tefiatur,fiuetefiatummaguac certius confirmât. Hoc itaqne tantum voluit Ananiat, Vt certmfit, Pau'e,remijfattbiejfi! peecata,baptizatre. Promit-titeniin Dominât tn Bapttfmo remtßiorie peteato-rum.hanc accipe,crfecuriuefto. Q^anquam mtbi animus non efi Bapttfini vim extenuate, quinfigno accedat res dr veritas,quateniu per externa media Deus operatur.Cateriim,ex hoc facramento,quem-admodum ex alqs 0mnibus,nthtl afiequimur, nifi quantumfideaccipimus.Sifidesdefit,eritin tefti-monium ingratitudinisnefira ,quo rei coram Deo peragamur,quia promißtont illie data incredulifue rimus. QMtenus verb confeßionis noflraßmbolunt nbsp;nbsp;nbsp;1

eü,teßarieodebemus,fiduciam nofiram tn Deimi-fericordta effe, dr puritatem nofiram in pcccatorii remiamp;^^uapartanobise^ perlefum Chrifium:

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nosq^m Bcclefiam Deiingredt, vt vnofidei dr cha-

ritatis confenfu cumfideltbus omnibus viuamusvn-animes. Hoc pofiremum voluit Paulus,quum in-quit, In vnonos omnes Spiritu bapttzjttos effe, vt vnum corpusfimus.

ter anfemel,an infufa fatum aqua afiergatur, mi-nmumreferf.fed tdpro regionum diuerfitate Ec-clefiis liberum ejfe debef. Q^nquamamp; ipfumba~ ptizAndi verbum mergere Jignificat, amp;nbsp;mergendi ritumveteriEcelefiaobferuatumfuijfe confiât.

Boc etiamfctre adrempertinet, perperam fieri, fipriuati homines Eaptifmi adminifirationem fibi vfurpent: eB enim pars Ecclefiafiici minifierij,tam huiusqudm Cœnadifi/enfatiojgAtpericulumen:, ne wquiagrotat,fi-abfq^BaptifitiodeceJferit,régénéra-tionugratiapriuetur. Minime verb. Infantes no-firos,antequamnafcantur,fiadoptare tn fuospro-nuntiat Beus, quum fe nobis in Deum fore promit-fit, femtni^ nofiro poli nos. Boc verbo continet ur

■,2 Acceditpofiea Sacramentum figilliinfiar,non qubdefiicactam Det promtfiioni,quafi perfe inua-itda conférât, fed earn dunt ax at nobis confirmet. Vnde fequitur, nonideo bapttz.ari fidelium liberos, vt fill] Dei tunc primiim fiant,qut ante alienifiie-rint ab Ecclefia, fed folenni potius figno ideo re-cipi in Ecclefiam, quia promifiionis beneficioiam ante ad Chrtfii corpus pertinebant. Eroinde,fi in omittendo figno nec focordia ell, nec contempt us, nec negligentia ,tuti ab omni periculofumus.Mul-to igitur fanHius ell, hanc DEI ordinationi reuerentiam deferre ,vt non aliunde facramenta fetamus,quam vbi Dominus depofuit.^ Vbi ah

Ec de fia fumer e non licet, non fie illis alligata ell Dei gratia, quin earn fide ex verbo Domini confe-qtiamur.

Pxdobaptifmum cum Chrifti inftitutione amp;nbsp;figninaturaoptimècongruere, cap. xvi.

T) Eineipib dogma eElfatis notum, ér inter pios z omnes confiejfum ,retiamfignorum confidera-tionem, non in ex ternis duntaxat ceremonqs fitam ejfie: ver'unt à pronnfiione penderepotißimum,ac myflerijsfigt;irttualibus,qutbusfigurandis ceremonie as iftasDomtnus ordinat. Superell ergo iam,vt ex promifiionibusin Baptifiino datis quaramusquavis eiusfitamp; natura. Scriptura oftendit peccatorum purgationetn, quant d Cltrifii fangume obtinemus,» htcprimo demonfirari. Deinde carnis mortification nem, qua mortis eius participattone confiât,per quam in vita nouitatem regenerantur fideles, atq^ ade'o Chrtfiifocietatem. Ad hanc fummam refier-ripoteslquicquidin Scripturis de Baptifino tradi-tum eil: nifi qubd ettam praterea tefianda apud hommes religionis eil fymbolum.

Habemus fipiritualempromißionem in Circum-cifione Patribus editam,qualis in Baptifimo nobis da tur: quandoquidem peccatorum remißionem amp;nbsp;carnismortificationem iUis figurauit. Pratereavt fundamentum Bapttfimi, Chrifium eße docuimus, in quo vtrunqueiflorumrefidet: itaó“ Circumci-fionis eße confiât. Ipfe enim Abraha promittitu^y

De extern. MED. AD SAE. 717 CAP.XVb ^rque in ipjogentium omnium benedi^io. Cuigratta ob fignandit,Circumcifionis fignum additur.

Promißio,in quaßgnorum virtutem conßflere expoßuimui, tnvtroq., vna eü: nempepaterni DEI fauorü, remißionis peccatorum, vita aterna. Dein., de resßgurata etiam vna eadem,nemperegene-ratio. Vundamentum,quoiflarumrerum comple-mentumnitttur, in vtroq^vnum.Qtgarenihtlin my flerio inten ore e^ dißcrimtnisßquo tot aßacramen-torum vis amp;nbsp;propriet as aßtmanda eü. Qua refiat dißtmi[ttudo,eatn ceremonia exteriore tat et, qua minima eHportio: quum potißima pars apromiß-ßoneamp;reßgnatapendeat. Itaq^conflituerelicet, quicquid Circumcißoni conuenit,adBaptißmum ß~ mul pertinere, excepta vißbtlts ceremonia diffe-rentta.

ptißma communicetur-.ncnne nimtum idum inepti-re,im'o delirare dicemus.qui in elemento aqua dun~ taxat, lt;ir externa obßeruatione immorari velit.ad ßirituale verb myfierium mentem aduertere non ßußineat? cuius fi qua habeatur ratio, conflabit procul dubio infantibus meritb adminiflrari Ba-ptifmum,vt qui Hits debeatur. Atquiß rei ßgnatx funt participes, cur à ßgno arcebuntur?ß verita-tem obtinent,curaßgura depellentur ?Ouanquam ßgnttm exterius tn Sacramento ita cum verbo co^' haret,vtdittelli nequeat .ß tarnen difcernatur, r-trum,quaß,pluris cenfebtmw? Sane quumfignum

videamusvcrbofiruiTe,fiibeJJeilli dicemus, rtore locofiatuemus. Qmm ergo ad infant es defti-netur Baptifmi verbum : cur fignum, hoc ell, verbi appendix ab iUis prohibebitur?

Quanquam Scriptura certiorem adhuc verita-tis notitiam nobis aperit. Siquidem euidentifii-mum ell, quod femel cum Abrahamo Dominusfæ-dus percufiit, non minus hodie Chriftianis confia-re, quam olim ludaicopopulo : adeóqueverbum i-' find non minus Chriflianos refi)icere,quam ludaos turn refiiciebat. Quamobrem ludaorum Ube-ri, quod eius foederis haredes faltiab impiorum li-beris difcernerentur, finten fanctum vocabantur: eadem etiamnum ratione fanlli cenfentur chri^ ftianorumliberi, velalteroduntaxatfideliparen^ 1. Cot.7. V. geniti : Apoftoli tefiimonio difierunt ab im-’ mundo idololatrarumfimine.lam quum Domi-Gen.iy.yaz nusfiatimpoHfxdus cum Abrahamopercujfumà--pfium in infantibus confignari exteriori facra-mento praceperit, quid caujfn dicent Chriftiani, quominus hodteque ipfum teftificentur ,atque ob^ fignent in fuis liberis? Toedus commune ell, communis eius confirmandi caufa. Modus eonfirman-di tantum diuerfus ell, quod erat idis Circucifio,!» / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius vicem Baptifmus nobisfiiccefiit. Alioquifi te-

fiimonium,quo ludai de fiminis fui falute confir-mati fuerunt, nobis eripttur, chrifii aduentu fa-Uumfuerit, vt obfiurior nbsp;minus tefiata fit nob»

De extern, med. ad sal. 719 cap.xvi, 1 bei gratta, qti^m ante ludats erat. idfi diet non , potesi,farertneceffeell, non maltgniîts jàltem fitp. • primendam , nec tninorc tefitnionio iUtißrandatn, quantfiib obfiurisLegù vnibris.

7 Nequehoe kuiter eli pratereundum, qubd in-fantet fibi offerrt Chriflus iubet, addita ratione^

\ Quontam talium fit regnum calorum. Si adduct I Chrtfio infantes aquuni ek,curnon amp;nbsp;ad Baptifi-tnum reeipifij/ntbolum noflra cum Chrifto conimu-ntenisac focietatis P Si eorum ePi regnum cœlorum, (ur fignttm negabiturP

f Üeinoiam ePlqui non videatPadobaptifinunt nequaquam humanitus fabrefaPium fuijfe, qui tanta Script ura approbatione fuie tat ur. Qubd au-tem apudfimpltcemvulgum dijfeminant,longam annorum feriempoil CHRISTI refurretlionem prateri)Jfe,qutbusincognitus erat Padobaptifinus: tn eofœdifiime mentiuntur: fiqutdem nullus efi feriptor tam vetuflus, qui non etus originem adA~ ' poflolorumfeculum pro certo référât.

9 Superell,vt breuiter indicemus,quisnam ex hac obferuatione fruftus redeat cum ad fideles, qui Itberos fuos Ecclefia tingendos fiftunt, turn ad ipfos,qui fitera aqua tinguntur, infantes.Dei fignumpuero commuittcatum, velut tmpreffo fit. gtUo, promifitone pioparenti datant confirmât, ac tat U ejfe déclarât, qubd Dominus non illi modo ,fed fimini eins in DEP Pd firfuturusmeque eum modb

CAP. XVI. 7^0 I N S T I T V T. LIB. I 11 T. bonttate^attd^j fua profequivelit ,fcdeiiu pofle-rosin mtllefimam vfquegenerationem.vbtqua tn^ gensfefe proférât Dei benignitas ,primwn dniplif. firndtn glortd eins prtedtcanda materiam flipped-tat, amp;nbsp;pia pecloraUtitid non vulgari perfundit, quafimuladredamandum tampium Patremvehe mentius incitanturrcuipropterfepofleritatem fit-amcura ejfe confptciunt. Demde.puerivbi adoleue-rint,eoadferium Det colendi fiudium non tnedio-criterfliiniilantur,a quo infilios foienni adoptionis ffmbolo acceptifuerint, ante quant peratatem e~ uni cognofcere Patrent poffent. Denique terr ere nos unt,fiquis foederis ^mbolo filtuni infgntre conte-mnat,quodeo contemptu, oblata gratta rej^uatur 0'quafi eiuretur.

Veritnt quo adhttcvalidittshac parte inßflant, 20 fubne£lunt,Baptifinum pcenitentta ac fidei Sacra-mentum effe : quare cum neutra in tenellam infan-tiam cadat, cauendtim, ne ,ß in Baptifini commu-nionem admtttatur, inants amp;nbsp;euanida reddatur ßgnißcatio. At entm hactela in Deum magis quam tnnos diriguntur.ßquidem amp;nbsp;Circumctßonefu-iffe pcenitentiaßgnum ,multis Scriptura tefiimo-Rom. .vai nijscompertißtmum eSl. DeindeaPaulo nuncupa-turßgillum iuflitiafidei. Abipfo itaqueDeoratio ixigatur,cur earn infantium corportbtts infcribi iujferit. Vertim cum in Dei fa£iis omnibui,tum in bocquoque ipfo fatis fapientMtiufiitiiHtadretun-

De extern. MED. Ab SAt. 7ît CAP.xvr. dendas impiorum obtre£lationcs,relucet. Nant etji infant ei,^uo tircumcidebantur momenta,quid fi. bi Velletfi^numillud,inteüt^entia non comprehend debant: vere ta.neti circumcidebantur in natura fila corrupta ac contaminatie mortificationem.qua adultt poftea méditarentiir. Denique nuîla négocia foltii potell obieliio hac, Baptizari in futur am pce. nitentiam amp;nbsp;fidtm : qua etfi nondum in illis formata funt, arcana tarnen Spiritus operatione vtri. ufque fernen in illis latet. Bac reftonfione femel e. uertttur, quicqutd ad nos torquet à Baptifini figni. ficationepetitum.T)eniq,hoc dUemmate deprehen-fifemper tencntur.Aut enim legitimum nullisq^ ca-uillis obnoxium, aut reprebenfione dignumfuit, de circiimcidendis infantibus Deiprateptum, Si nihil abfoninecabfurdiin illofuit,rtec inpadobaptifini obferuationequippiamabfurdi notari potent.

Qfiam verb conantur hoc loco innrere abfurdita. tis macula, ftceluimus: Qtws eleUionefua dignatut elî Dominus,fi accepta regenerationis figno.prafen-ti vit a ante demigrent, quàm adoleuerint, eos vir. tute fui Spiritus nobis tncûmprebenfà renouât, qua modo expedite folus ipfeprauidet. Si grandefce. re in atatemcontingat,qttaBaptifmiveritateme-doceri queant, hinc magis ad renouât ionisftudium accendentur, cuius tejfera ftàprima ftatim infan. tia donates ejfedifcent ,qu'o earn toto vita decurfit meditarentur. Verum halliicinatione ifta identi-dem peccant, qubd rem teporis or dine femperfigna

praire velmt. T^am circumcifionis veritas eodem (onfcientiabonateflimonioconftabat, Qnodfine-

. cejjàriàpracedere debuijfet, nunquam infantes Dti mandatefuilfentcircumcifi. Verum ipfe bona con.-‘ fitentia tefltnioniuni circumcifionis veritati fubefie oftendensfimul tarnen praciptens paruulos circuni cidi,ea parte in futurum tempus circumcifionem conferrifatis indicat. Quare nihil plus inPadoba-ptifinoprafentis efiicacia requirendum cPl,quant vt fcedus illis à Dominopercuffum obfirmet dr fanciat.

' Reliqua eins Sacramentifignificatio, quo tempore Deus ipfe prouiderit, poflea confeqiietur.

Neminemiamejfeputo,quinonperfi)icuecernat, omnes huius nota rationes, mer as efie Scriptura in~ Q- . uerfiones.Qua fisperfunt his affines, curfim perfe~ qiiemur. Baptifinum in remifiionem pcccatorum s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dari obqciunt. Quodvbi conceffum fuerit ,fente}U

tia noftra abundè patrocinabitur. Peccatores enint etim nafcamur, remifiione dr venia iam a matris vtero opus habemtis. Porto quum ffiem mifiricordia j huic atati non pracidat Deus, fed potius cert am fa-ciat : curfignum reipfa miiltum inferiuspraripere~ mus ? Ouare quod in nos vibrate moliiintur, hoc ita retorqtiemus in eos ipfos, Paruuli peecatorum remifiione donantur : ergofigno prtuandi non funt.

Eph.j.v.2S ^toferunt fimul illudex Epiftola ad P.phefios, Ec-clefiam à Domino mundatam lauacro aqua in ver-bo Vita, Quo ad errorem eorum eucrtendum nihil nbsp;nbsp;nbsp;.

De EXTERN. MED. AD SAL. 72} CAP.XVJ,’ ^titis atari foteratmam inde nobisfdcilii nafii-t»}'probatio. Si teßatam baptifmo vult chrifliu nbltttionem, qua Ecclefiam fuam einundat, aquifm non videri, vtfuoin paruulis teflintonio careat,qui inEcclcfuparteiure cenfentur,quum haredes re~ gni axlcflisßnt nuncupati. Vniuerfam enim Ec-clefiam Paulus compleltitur, vbi dicit mundatam lauaCroaqUa-Ttiihilo fe dus amp;nbsp;ex eo quod alibi dicit, nos in Cbrißt corpus perEaptißnum ejfe infirtos, ,i codigimus,infantes,quos membris fuisannumerat, baptizjindos effe, ne àfuo corpore diueüantur. En quo impet U eu tot machinis in fideinoßrapraßdia impreßionemfaciant.

dinemdefiendunt,quonenio, ntfi fidem ante peeni-tenttarnqjprofeffus,ad Baptifinum admißus com-_ peritur.Namvbirogatur Petrus ab ijs, quibus erat reßpißendi animus, quidfaclufit opusivt pxniten-

fidem^concipiendamidonea. Verum tn aliumca-talogum relegandoseffe infantes, plus fatisperßi-cttum ell.Namfiquis olimfe ifraeli adtungebat in religionis communionem, ante (ipfxdus Domini e-docerieirLegeerudirt oportebat, quam Circumci-fione fignaretur.

Quemadmodum necDominus,quumAbraha-mÜfiibi coopt at,à Gircumcifionefumitexordiu, in-

terim quid illo figno fibi velit dißbnulatii: vètHw quodferire cum ipfofœdus infiituat,primum deuui ciat: turn deinde post fidem promißioni habitant facramenti facitparticipem. Cur in A brahaniofi^ demSacramentumfequitur, inlfiacofilio inteSb gentiam oinnein pracedit ? QMniam eum,qui ad-Gen.ij-'rai ulta demum atate in fœderù focietatem recipitur, a quofuerat hablenus al!enus,eitu conditioner an-teaperdifcere £quumeü:infantemverbexeo pro-gemtummon item.qui hareditario iure ,ficunduin promißionif formulant,iam à matrir vtero in fade-re continetur.Aut fquo res clarius amp;nbsp;breuitts indi-cetur) fifideliumlibericitra intelligentia admini-culum,faderisfunt participes,non eli cur ob id àfi-gno arceantur, quia in faderis flipulationem iu-rare nequeunt. Hac certe ratio ell, cur aliquoties Deus inf antes,qui ab ifiaeliticis oriuntur,ßbigeni-

«.V. tosamp;natosfuißeaßerit. Namfiliorumhauddubie n locohabeteorumfilios,qutrumfeminiinFatremft

forepollicitiu ell.Qm verb inßdelis ell, impijsortits parentibus, donee perfidem Deo vniatur, àfaderû comunioneextraneus cenfetur. Itaq^nihilmirum, ft necfigno communicet, cuiusfignificatio tn edfal-Eph.t.T.iJ laxinanis^foret. IneamfententiamPaulusquo-

quefcribit,Gentes, quandiuinfuaidololatriaim-merfiefuerunt, extra teflamentumfuijfe.lloc compendia tot a res, nififallor,perfigt;icne expediri que at. Qui adulta demum atate chrifti fidem ampte-ilHtur, ees, quum haHewu alieni àfeederefuerint, nett

De extern, med. ad sal. ^iliCAp.xvr. noneffe baptifmo infignt endos, nififideac partit en. tia intercedente : qux aditum illii infœderü fade. tMempatefacerefoldipojJunt-.qui veroà Chriflia-nis ongincm ducunt infantes, vt infœderü hare, ditatem ßatim ac nati funt,à Deo excipiuntur, it a in Bapttfmum recipiendos. Eo referendum dl quodnarratEuangelifla, Baptizatosàlohannefu. î-t.« iffe, qui peccatafua confit er entur : quodexemplum obferuandamhodieq^cenfèmtu.’Turcaenimfi fe ad Baptifmum offerat,n3 temerè à nobis intingeretur, nifi confefiione fcilicet édita, qua Bcclefia fatis- i faciat.

' P oflquam nos femel in familiam fuam recepit Deus,nec tantum vt feruorum loco nos habeat, fedfiliorum: vtpartes impleat optimi Patris,amp;de Jùaprogeniefiliciti, continuoetiam vitacurfutios alendosfufeipit. 'Sdiec eo contentus,dato pignore, nos huius continua liberalttatis certiores reddere voluit. In bunc ergo finem alterum Bcclefia fua Sacra, mentum dedttper manum vnigeniti Filiißirituale epulum fcilicet ,vbi fe chrifttu viuificum ejfe pa. nem tefiatur,quo anima noftra adveram (ß bea. tam immortalitatem pafeuntur. Brimbfigna funt panù amp;nbsp;vinum. Enicus anima noftra cibus eli Chri. ftus : ideoq^ ad eum nos inuitat cœleftis Pater, vt e-iuiCommtinicatiQne refeili, vigorem fubinde colli.

gainas,donee ad cœleftetn immortalitateinpoi'ucn* turn faerit. Q^pniamverb nnfler 'twn hocareana Chrißt cumptjs vnionis natura ineomprehenßbile e^, ßguram e'tus amp;nbsp;imaginem in fignis vißbilibnt exhibet ad modulum noßrumaptißiniKÜniovelut datis arrhisacteßeris tarn certum nobisfacit,quam ß oculiscerneretur:quia in craßißimasquasq^men tes haciam familiar is ßmilitudo pénétrât, non fetus animas Chrißo pafii,quàm pants vinum cor-Mat.ïó.v.2« poralemvitamfußenta'nt, Atqueitafonantverba 2Ait.i4 r.tj promißionis illicaddita,Accipite,hoc eiicorpus me-i^cot'irv* ^fi^iqttodprovobistraditur. Vnde(ß calicemfadus vocatinfuofanguine. Tœdusenim,quodfanguine fuo femelfanciuit,quodammodb renouât velpotius continuât, quan^sm ad fidei noßra conßrmatio-nemattinet.

JAagnum verb fiducia ac ßsauitatis fiuä:um ex hoc Sacramento colligere poffuni pia anima, qubdteßimoniumhabentinvnum corpus nos cum chrißo coaluiße, vt quicquid ipfius eil, noßrum vocare liceat. Hinefequitur, vt nobisfecurb ßodere audeamus ,vitam aternam noßram eße,cuius tpß efl hares: nec regnum ceelorum qub iam ingreffus , efl,p9ßemagis nobis excidere, qudm ipfi:rurfum peccatis noßris non poffe nos damnari, d quorum reatunosabfoluit,qùumeaßbi imputari voluerit, (icß fua effent. ,

De extern, m ED. ad sae. 727CAP.xvn. cattonem in hocfacramento,vt certo fiatuendutti fit,verè nobis exhiberi,non fecus ac fi ipfe Chriftus prüfens afieéiui noftro obijceretur ac manibus at-treäaretnr. Hoc enim verbum nec ment tri nec il-luderenobis potesl, Ac(ipite,cdite,bibite,hoc ell cor pus meum, cjuodpro vobis traditur : hic eli fanguis, qui in remifiionem peccatorum effitnditur. Qwd accipere iubet, fignificat noflrum ejjetquodedere iubet, fignificat vnam nobifium fubftantiam fieri; quod de corpore pradieat, pro nobis ejje traditum, de fanguine, pro nobis effufitm, in eo docetvtrun^,non tamfuum ejfe quam noftrum.’ quiavtrunquenonfisocommodofedinfalutem no-ftram fumpfit amp;nbsp;pofiiit. Ac diligenter qutdem ob-feruandum e^, potifiitnam ó- pene tot am fitera-menti energiam in bis verbis fit am eJJe,Quodpro. vobis traditur,qui pro vobis efi^unditur.

promifiio verepraflita, amp;nbsp;numeris omnibus imple-tafuit. E^amqubdfepanem vita nuncupauit, non , earn àfact ament o fumpfit appeUattonem, vt qutda peruerseinterpretantur:fed quiatalis aPatreda,:^ tuf nsbis futrat ,• talémquç fefe praflitit .quuHi,

bumariit nofird. niortalitntii p4rfieeff faâwgt;tief dtuintifiiit. tmniortalitatis confortes fait: ^uunnn facrifiçifimfe offerens tnalediamp;ionem in fintfiram f.iftuht,vtfila nosbenedtciionepcrfunderet-.qutint mortefiia mortem degltitiuit amp;alfoTbiiit,(iuumin fila refurreclione carnem banc noftram corruptibi-lem, quam induerat, in^loriam incorruptio-^ nemfufiitauit,

keftatvtappUcatione idtotumad nos perueni- p at : id fit fum per Euan^eUum,tum iUufirius per fit-^ cram Çœnamybi efi-fe tpfecum bonis fuis omnibtu ttobis offert, cff nos fide eum recipimus.üon ergofa^ citfaçramentum,vt Cbrifttu panis vita effe prtmtim incipiat,fedtuinin memoriam reuoçat,panem vi'^ ta effe fallum, quo aftdue vefiamur, eiufqtie panis v gufium amp;nbsp;faporem nobisprabet, Vf vim pantsiiti-tu fentiamus,facit. Polhceturenim nobis,quicquid fecitaut pafftis eücbrtftus, id ad nos viutficandof faéltimeffe, Deinde banc viuificationem aternain effe,quafine fine alamur,fiifttneamur nbsp;nbsp;conferue-

murin vita. Siquidem yt panis vita nobis non fuif fit cbrifi:us,nifinobisnatusi^mortuusfuiffet, ntfi nobis refiirrexiffet : it a nunc mmim'e effet,ntfi eius natiuitatis,mortis, refurreciionis efficaciai^fiu- * Î9I1 « Y IJ ^tisres aterna foret ac immortalis.Qupdtotum e-leganter bis verbis exprefiit CbriftuSiPanisqueme-go dabo, caro mea e^t,quam egpdabopro mundi vi~ ta.Quib. bauddubiè innuit ,fuum nobis corpus ideo proigt;ane futurttmad ffirituidemanimavita, ^uia

' in mortempr»^fdlute noflra exponendum eratmobis dutem porrigkvt vefiamur,(iuumfide nos fncit eins participes- Semei ita^ ipfum dedn quo panicfieret, (ùminmundi redemptionem cructfigendum expo-fitit;quotidiedat,vbi participandum,quatenus cru-c^xum efijiuangelij terbo nobis offert: vbi earn ex-hibitionefacro Cana myfterio obfignat: vbi idipfiim intus complet,quodexterius deJignat.

fir os omneatarcana Spiritusfan£livirttu,lt;^^quam fiulttim fit eius smmenfitate modo nofiro veile me-tiri, QMd ergo mens nofir a non comprehendit,con-cipiat fides,Spiritum vere vnire, qua locis difiuncla funt,

u gt;nbsp;Porrb tametfifidem hac omnia refficiunt, nullum tarnen locum relinquo buic cauido, quafi, dum fide percipi Chrifiumdico ,intelligentia duntaxat amp;tmaginattoneveltm cocipi, offerunt enimilium promifimes ,nonvtinaffe{lumodbnuda^ notitia hareamus: fedvtveraeius communicattone fiua-mur. pt fane non video, quomodo in cruce çhrifti redemptionem ac iufiitiam, in eius morte vitam haberefequis confidat,nifivera Chnlliipfiuscom-munione inprimisfietus. Non enim bona ilia ad nos peruenirent, ntfi feprius noftrumchriftusfaceret.

inuexit,defiendo.iAira enim aftutia hlc lufit Satan, Vt mentes hominu è cœlo abfiraélas, peruerfo err ore imbueret,acfipanis elementoaffixus effet Chrifius,

Ac primo quidem prafentia cftrifli in Sacramento minime talisfomniandanobise^i, qualemSjmsatla curia artifices confinxerunt: ac filocali prafentia corpus Chrifli ore deglutiendum fifteretur. Siqui-dem vt finitum efifie, pro perpétua corporis humant ratione minime ambigimus, coelo.^ contineri, quo femel recept urn e^, donee adiudiciu redeat : it a fitb hac corruptibilia e lernet a retrahere ipfum,aut vbi-que prafens imagtnari, prorfus ductmus nefasejfie. JSeq^idfane opus ell, quo ipfiusparticipatione frua mur:qHandohocbeneficif per Spiritum fuum Do~ minus largitur, vt vnum corpore yf^iritu amp;nbsp;anima fecumfiamus. Vinculum ergo ifltus coniunblionis tH Spiritus Chrifii, cuius nexu copulamur.

Seholaftici fubtilioribus prafligijs ludunt, nont} eircumfcriptiue, neccorporalimodo Contineri illie Chriflumconcedunt. Verumquacunq^faciendofuco vocabula obtendant, hie omniumfinis, per confe-crationemChrifiumfieri, quianteapaniserat-.vt deinde fitb iUo pants colore latent Chrtftus. IS am de verafideparumfoliciti (quafola amp;in chrifii per-uenimus focietatem ,eir cum ipfo coharemus) mod^ earnalem eius prafentiam habeant,quam vitra verba fabrtcarunt ,fatis iliumprafentem haberefepu-tant. Proinde hoc in fummaprofeélum videmus ifia ingeniofafubtilitate, vt pants pro Deo haberetur. Uincprediftfiilittatlla.TransfHbfiantiatio,proqua hodie

D E EXTERN. M ED. A D s AL. 73» hodie acrius depugnant, quant pro omnibus alqs fideifuacapitibus. Voluit Chrißia externo ßmbo-lo tefiari, carnemfuam effe cibum :fi inane dunta-xatpanisJpeitrum, nonpanem vertint proponeret, vbi analogia?Qt^entadmoduntfi in Bapttfittofigura aqua oculos falleret, nobis ccrtunt non effet ablu. tionis nofirapignus: into fiadaci iUo ffeUaculova-citlandi nobis occafio daretitr. Acproindepérit nobis ntj/ßerij hutus verttas, nißverus panis verum ehrt, fit corpus reprafientet. Iterutn repeto, Q^m Cana nihilaliudfit,quamconfiicuaeiHsproinifitoniste~ fiificatio,qua Iohannisfexto habetur, nempe Chrt~ fium effepanemvita, quiecoelo deficendit: pattern vtfitbilem intercedere oportet,quofi)iritualis illcfi. guretur: nifinobis perire volumusomnem frublum quern in hac parte fiufiinenda nofira imbecillttati Jieus indulget. lamquaratione colligeret Paulus, ftos omnes panent vnunt ac corpus vnutn effe,qui panent vnunt finiul participant us, fit ßeärunt panis duntaxat, ac non potius naturalts veritas ma-fferetl

Nff verb Satana prafiigifi tarn fade vnqttant delufifuiffent, nifit quia iatn faficinatt erant tllo er-rare, corpus CHRIST I fiub pane inclufiuni ore corporeo in ventrem tranfinitti. Tam brut a imaginationis caufia fuit, quod Conficratio tan', tundem apudeos valebat, ac magica tncaiitatio.

Principiumautem illudeosLitebat,pan(mnBn ttfß homintbn(,ad(juos dirtgiturferma, ejfe Sacrameti-tumßcttü aqua Papttfini tn fi non mut at ur,fid nobis effe incipit ,qMdpriùs non eratfimulatf annexa eft promifiio. Exemple fimilis Sacramenti hoc t.xoiaj.v e nielius patebit. Aqua e rupe profluens in defirto, eiufdem rei tejfira^fignumerat Patribus,quam « Cor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;figurât viniim in Ceena.Dacet enim Paulus,

fi ’ ' ‘ eundem potum fiirituakm eos bibijfi. Atqui iu-mentis popult èr pecori communis erat aqiiatio. Vndefacile colligitur,in démentis tcrrenis,dum ad fiiritualem vfum adhtbentur, non altamfieri con-uerfionem quàm hominum refieclu, quatenus illis promtftonumftintfigilla. Adhac, quum Dei confili-um fit, vt tant fipiusinculco,nos commodis vehicu-lis furfum ad fi at tollere, illud impiefua peruicacia fiuftrantur,qui ad Chrtftum quidem nos vacant,fed fub pane inutfibiliter latentem. Eleq^ enimfieri po-tefl, vtmens hominum,àlocorum immenfitatefi expediens,Chrifiuvfi^fupra codas pene tret. QMd illis negabatnatura, magis noxio pharmaco corriger e tentarunt: vt manendo in terris, nulla cede fis Chrifti propinquitate egeamus. En necefiitas, qua ipfis adegit ad transfigurandum Chrifli corpus.

fignata,conudli, quinmyjlerijveritasconcidat,fa-tentur panem Coena vere fubfilantiam ejfe terreni amp;nbsp;corruptibilis dementi, nec quicquam infepati tnutattonis, fedfub fihabereinclufumChrifticor-fUS,

De EXTERN. MED. AD 8 A L. yjJCAP.XV». fiu. Voltint ergo Chrtfii corpusinutßbileejfe,amp;im-nienfum,vtfubpane lateaf.t^uiafe cum eotommn. ntcareahternonputant, quam fi in panemdefien~ dat:modum verb défi en fits, quo nos ad fe fitrfitm eüehit,nonco}nprehendunt.

alterum ab altera necejfiarib diuelle~ tur. liam vtpanis fiorfium a calice porrigitur,ita corpus pani vnitum, àfianguine in calictm inclufio, dïuifium ejfi oportebit. Qmm enim corpus inpane, fanguinem in calice efie apfirment, panis autem vinuin locorum fiacijs interfi difient ,ntillatergi^ uerfiatione eiabipofiunt ,qtiin a fianguine corpus fit fiecernendiini. Cateritmfi ocuhs animisqfin ccelutn euehigt;nur,vtChriftum tllicinregnifiuigloriaqtia^ ramus: quemadmodum fimbola nos adeutn integrum inuit ant, itafiub panis fimbolo paficemure-ius corpore,fiubvinißmbolo diflinble eiusfianguine potabtmur: vt demum toto ipfioperfiuamur.

tuere oportet,qua neepanis elemento ipfitm affigat, necin panemincludat,nec vllo modocircumfirtbat Cqua omnia derogate calefti eius gloria palam ell) deinde,qua nee menfitram illifiuam auficrat ,velplts ribusfimulloeisdiftrahatihacenimnaturahumana veritati non obficure repugnant. Ilias,inquam,duos exceptiones nunquam patiamstr nobis er tpi: Primb, ne quid cœleftichtifti gloria derogetur, quodfit, iïifiibtorruptibilia huius mudielemeta reducitura

re/ alligatur vllis terrenis creaturis. Secundbgt; ne quid eitu corpori affingatur'humana natura minus conßentaneum: quod fit dum vel infinitumeffe dicitur,vcl inpluribtußmul locisponitur. Cate-ßum his abßurditatibusßublatis, quiequidadexpri-mendaw veram fubflantialem^corporis acfangui-nis Domiui communicationem,quaßubßacris Cotna ßymbolisfidelibtu exhibetur ,facere potefl, libenter recipio: atqueita ,vtnon imaginatione duntaxat aut mentis intelligentiapercipere ,ßed vt reipßfrui in alimentum vitaaterna intelligantur.

Porrb antequamvltrdprogredimur, trablanda efl ipßa ebrißet inflitutio: praßertim, quiaaduerßa-riishac maximeplaußbilisefiobiedlio , nosdißcede-re d Chrifli verbis. Ergo vt falßainuidia, qua nos

Matt.KS.v. Z«.

Luc.ïï.v.ty

gr Mant, leuemur, aptißimum exordium erit À verborum interpretatione. IJarratit tres Euange-lifi'S.amp;PMliis, Chr'tflum acceptée panem ßegße gratis a^!s,dediffefuis difiipulis,ac dixiffe, Accipi~ ‘ texoxtedite: hoe e^ corpus meum,quodpro vobis tn ditur : vel fiangitiir. De calice ita Matthaus amp;nbsp;' Marcus :HiccaHx eüßmguisitoui Eeflamenti,qut pro multis fundetur in rcmißionem peccatorum. Paulus verb amp;nbsp;Lucas : Hic calix nouum Leflamentum eLl in meofanguine. Lransflabflantiationispatrom perpronomë Hoefleciem panis notari volunt. Atquifieos tenetverborureligio,quiaChriflus quod in manu porrigebatdifttpulis^corpusfuÿfffeteflatut eüßumpßerat verbpanem: quit ergo non intelligat, panent

D B E X T E R N. M E D. A D s A L. 7}Ç panin: etiamnu ofiendi ? acproinde nihil abftirdius, quand j^ecictransferre ,quodde panepradicatur.

Dico metonymicum effe buncfirmonem,qui vfi-. tatm ell paßim inScriptura,vbi de myfterijs agitur. Neque enim aliter accipere poßis,quod dicitur, Cir'-cumcifionem effefœdiis, agnum eße tranßtum ,ßt~ crificia legis eße expiâtiones: deniq^petram, ex qua, indefertoaquaprofluebat,fußcChrißum. Neqae aliter vel fenfitvellocutus efl Auguflintu : nequis Eonif*^ jamp;pc aßernetur tanquam nouum eommentum. Si Sacranienta (luquit ) quandam fimilitudinem ea^ rum rerum, quarum Sacramenta ßunt, non ha~ berent, vttque Sacramenta non eßent. ix hac autemßimilitudine plerunque etiam ipßrum rerum nomina accipiunt. Sicut ergo ßecundum quondam modumßacramentum corporis Chrißi, corpus Chrißieil:Sacramentnm ßanguinis Chrißi,ßn-guis chrißi eil: it a Sacramentum fidei fides eit.

• ßocredamus,cßfimulac hocvelilludannuerit,ac-quiefiamus. iantumhocagitur,annefiasfitdege-ttuino fenß ficifcitari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

I Q^dobijciunt,noneßeverifimile,quumChri-' nbsp;nbsp;ßus Apoßolis fingulare par ar et in rebus aduerfisfo-

latiuin,£ntgmatice locutum eße velobßcure,pro nobis facit. Niß enim Apoßolis venißet in mentem, panemvocarifiguratecorpus, quiaßmbolumeßet corporis, turbati haud dtibie fuißent re tarnprodi-giofa. iodemfiere momento narrat Iohannes in nif. i qJ,. 14. v. s niinis quibufique dißcultatibus perplexos hafiße.

Qu^fecumdifieptant ,qHomodo tturns fitchrißut ad PatretuJdy qtuflionem mouent,quontodoabuu-‘ rfaßte mundo: qut de Patre coelefii nihil eorum qua dicuntur,tntelligunt,donee eum viderinttquomo-do tarnfacilesfuißent adcredendum,quod répudiât omnis ratio,Chrißum difiumbere in menfafub con~ ßectufuo, amp;nbsp;inuißbitem includi fub pane? Oupd ergo panemßne dubitatione edendo, confenßim ßum teflantur,hincapparet,eodem,quos nos,fenfa accept jfe chrißi verba : quia Hits occurrit,quod in myße rijs nodebet videri infolens, nome reißgnataßgno tranferibi. Certa igituramp; dilucida fuit difiipulif confolatio ,vt nobis efi, nuUo anigmate implicM Jiiluendumeflalterum crimen : nos rationi hu-mana it a addiélos effe, vt nihiloplus trtbuamus Dei potentidt, quam natura or do patitur,amp;diélat com munis fenfus. 'iüon enim htc quaritur, quid Deuspo-tuerit,fedquidvoluerit. Affirmamus autemidfa-Itum effe, quod tlU placitum er at. Placuitautem Hcb. . v.ij. chriflum fiatribusper omniaßmilemßeri excepta peccato. QmIis efl noflra car o ? nonne qua certa fun dimenßone confiât,qua loco continetur, qua tangi-tur, qttavidetur ? Et cur (inquiunt) nonfaciat Deus,vt Caro eadem plura diuerfaq^ loca occupet, vt nullo loco contineatur,vt modoamp;flecie careatlln-fane,quid à Deipotentiapoflulas, vt carnemfaciat flmul effe nbsp;nbsp;non effecarnem ? Perinde acfl infles,

Vt lucemfaciatflmuleffelucemó' tenebras. At lutem vult effe lucem:tenebras,tgnebrta:carnem,car-ttettf.

De-EXTERN. Med. aD sal. ^737 CAP.x'vn. nem'. Conuertet ijuidem,quum volet,tentbras in lu-cem i é' lucem in tenebras :fed quum exigis, vt lux amp;nbsp;tenebrlt;amp; non différant, quid aliud quam ordinem fàpientia Deiperuertù? Carnem igitutcarnemeffe oportet: ffiritumiffiritum: vnumquodqj, qua d Deo lege amp;nbsp;conditione créât um e^. Ea vert) efl car-nis eoditio,vtvno certoq^ loco, vtfua dtmenfione,vt faaforma conflet.Eaconditione Carneinduit chri-fius,cui,tefleAugufiino,incorruptionemquidem Dardänü. glonam dedit ,naturam (^veritatem non abfluUt, Sed quia nihil ad confirmandam piorum fidem magit valebit: qüdm vbi didicerint,quampofuimus, doblrinam ex puro verbo Deifumptam effe, eius^ autoritati inniti: hoc quoque,qua potero breuitate, planumfaciam. Corpus Chrifti, ex quo refurrexit, non Arifloteles ,fed Spiritusfanblus traditfinitum tffe atfccelo comprehendi vfj^ advltimum dtem.lSlec nielatet, locos, qui in hancrem citantur ,fecure ab ipfis eludi.Qtuties dicit Chrißus, fe abiturum reli- *■'*’ (to mundo, excipiunt, difceffum ilium nihil aliud effe, qtiam mutationem mortalis flatus. Atqui hoc modo non fubflitueret chriflus Spiritum fan-dumßipplendo,vt loquHntur,abfentiafua defedui. Et Abtreac Afcendere, nonflieciem afcendentis ab~ euntis^dareflgnificant,fedvereidfacere,quodver-bafonant. Ergóne,dicetquifl)iam, certamcœli re-gtonem chriflo aflignabimus l Ego autem cum J«-Lib.deFide guflinoreffondeo, curioßßimam effe hancamp;fuper-^ fymbo,

OMntam vero tantum fiducia ponunt in hac 2ç latebra prafentia inuifibilis, agedum videamtUi quam bene in ea fe occultent. Primoßllabam non profèrent ex Scripturis, qua probent inuifibilem effe CHRISTVM.: fedproconfeßofumunt,quod nemofanus illùdabit,nonpoße aliter CHRISTI corpus in Cœnadari,nifiopertumpanislarua. Ac dum it a garriunt, coguntur duplex facer e CHRISTI Corpus :quia in fe vißbile esi in ccelo fecun-dum eos, in Ccena autem inuißbile. Oudm verb belli hoc conueniat, tum ex alqs firiptura locis, tum Petri teßimonio facile iudicium eil. Hielt

Aft.j.v.zi, Retrus, Oportere C HRl S T V M. ccelo capi vel comprehendt, donee iterum adueniat. Docent ißi, vbiqiie locorum eße,fedabfque forma. Exci-piunt, iniquum eße, natur am glorioß corporis ßibijcere communis natura legibus. Atqui Ser-aeticum ilud delirium ( quod pijs omnibus meri-tb deteßabile ed J abßorptum fuiße corpus d diui-nitate, ficum trahit hac reßonfio. Pion dico, eos itafentire: verumßinter dotesglorificati corporis numeratur, inuißbiU modo omnia implere: corpo-ream fubßantiam aboleripaldmed ,nec dißcrimen vllum relinqui deitatis dir humana natura. Heinde ßita multiformedr vartum eß chrifli corpus, vt vno in loco appareat, in alt er ofit inuißbile : vbi ipfa corporis

De extern. MED. ad ä a L. 739 CAP.XVn. torpor is natura, quod fuis dimenfionibus confiât?

amp; ejfa non habet. Ecce ipfius Chrifii orecarnisve-ritas probatur, quia palpari potefi acvideri: au~ ferifia,iam caro eße definet. Hac nobis nofira re., furrebltonis lä’ inceelum afienfionis fies ell ,quod chrifius refurrexitcß afcendit:atque(vt ait Eer.. tullianus ) arrham nofira refurreitionis fecum in coelos tiilit. Porrb quam infirma dr fiagilis foret fies lila , nifi hac ipfa nofira caro in Chrifio vere fufcitata, dr in regnum cœlorum ingreßa eßet?

At qui hstc ell propria corporis veritas, vt fia-iio contineatur ,vt fuis dimenfionibus confier ,vt fuamfaciem habeat. Eaceßdt igitur fiultum illud commentum, quod tarn mentes hominum quant Chrifium pani affigit. Qugrfum enim occulta fub

I pane prafentia, nifi vt qui Chrifium fibi habere coniunclum cupiunt, in fimbolo illo fubfidant ?

! Atqui Dominus ipfe,non oculos tantum,fedomnes fenfiu nofirose terra fubducerevoluit,feattingia mHlieribusvaans,donecafcendißetadPatrem.

prafintia, nondum tamenprobata erit immenfit as, fine qua fiufira Chrifium fubpane includere tenta-bunt. l^ifivbiq,fimuleße poßit Chrifii corpus nulla loci circumferentiafubpaneinCœnalaterecredibi-le non erit. Qmt necefiitateabiUisindullaefiprodi. giofa vbiquitas.

Atquifirmisclaruéj^ Scriptur£ teflimonijs demonfir atum efi,circumfcribi humant corporù menfiira: deindefiioin cœlum afienfupalamfieciffe,non omni busfe ejfie in locis^fed dum in vnum tranfit ,priorem relinquere.

Longeautemfaüuntur, quinullamcarnischri-^^ fiiprafentiam inCcenaconcipiunt, nifi in panefi-fiatur, Ita enim arcana Spiritus operationi,quA nobis Chrifium ipfiim vnit, nihil reltquitm faciunt. Chrifius prafens tllis non videtur, nifi ad nos de-fcendat. Qt^fiverbfiadfenos euehat, non aquepo-tiamur eius prafentia.

Veritatem Dei, in qua acquiefcere tutb Heet, htefine controuerfia ampledtor. Pronunciat iUe carnem fuam ejfie anima mea cibum,fianguinem ejfie potum.Palibus alimentis animant illi meampaficen-dam offero. Ingenue interea confiteor, mixturam carnis chrifii cum anima nofira, vel transfiufito-nem,me repudiare: quia nobis jùfiicit, chrtfium è carnisfiuajiibfiantia vit am in ariimas nofirasjpira-re: imb proprium tn nos vit am dtffundere, quamuis in nos non tngrediatur ipfia chrtfii car o. Adde, qubd fidei analogiam, adquamomnem ficripturainter-R0M.1Ï.V.Î pretationemexigereiubet Paulus, hacinpartemi-hipraclare confiare, nihil dubtum ell. Qmyeritati ade'operjjicuareclamant,adquam fidei amtifitm fie forment, viderint. Qui non confiteturlefiùm Chri-i.loh.t, nbsp;nbsp;fi um in carnevenijfie,ex Deo non eH. Jfii, licet dißi-

De extern. MED. ad sal. 741 CAP.XVn. mulentyVelno aduertMt,ipfum carnefuaj^oliant.

33 Fals'o lailant, Qwcquid docemus de jpirituali manducatione, veraamp; reali nonopponi; quando-qnidem non nifi ad modum rej^tcimus, qui apud eoscarnalisell,dumchriflumpani tncludunt-, no-bis jpiritualis ,quia vis arcana Spiritus,nofiracum Chriflo coniundtionis vinculum eSl. Nihilo verior tfi altera obiectio, nos fiu£lum vel effellum dun-taxat,quein ex efucarnis Chrißi capiuntfideles, attingere. Diximus enim antea , Chriftum ipfum Cana ejfie materiam. Ita Sacramento nihildece-dit: imb iUibata manet eius veritas amp;nbsp;efficacia, quamuisabexternaeius participatione inanes dif-cedantimpij.Sirurfiusobijciant,derogari huic ver-bo, Hoc elt corpus mcum ,fipanem corruptibilem, ep- mhil praterea, impij recipiunt: in promptufo-lutioe^, Deum nolle veracem agnofici in ipfa rece-ptione,fiedinbonitatisfiua confi:antia,vbiindignis praftare,quod rcijciunt,paratus efl, imb liber aliter offert. Oupdautem quarunt, quomodoindamna-ttonem qutbufidam venerit chriftus, niji eum indigne recipiant,fiigidtim ell : quando tarnen hac nuf-quam legimus, chrifium indigne recipiendo mortemfibi accerfere homines. Obijciunt,non debuiffe fieri à Paulo reos corporis dr fianguinis Chrifli,nifi eorumeffentparticipes. Pgoautem reffondeo,nec * ideo damnari, qubd comederint, fed tantum qubd mjfierium profanauerint, pignus fiicra cum De»

Hine celebre Attgußint diélum , reliques difci-pulos pdnem Dominum mandueuße, ïudam verb panem Domini : quo incrédules dare exeludita participatione corporis Qrfanguinis.

Hacc ognitio nos facile à car nah etiam adoratie-ne abfirahet, quamperuerfa temeritate quidam in Sacramento erexerunt: quodfecumfub due er ent,Si corpusefl, (p-anima igttur dydtuinitas funt vnd cum corpore, qua tarn diuelli non poflunt : igitur illic adorandusChrifliis. Primumfl fuailla,quam obtendiit,cbcomitantiaipfls negetur, quid fact ent? P^am vt maxime abfurditatem vrgeant,fl corpus ab anima diuinitatefeparetunquis tarnenfanus fobrius Chrifli corpus Chriflum effeflbiperfuadeat?

enim fuperius dicta funt, omni hac in re ^6 fcrupulo liberate nos debent. Kam, vt chriflum illic rife appréhendant pia anima, in ecelum eri-gantur necefle efl. Quod fl hoc Sacramenti officium di, mentem hominis, infirmam alioqui, adtu-uare, vt ad perdpiendam fliritualium myflerie-rum ahitudinem furfum ajfurgat : qui infigno externe detinentur,a reda quarendi Chrifli via aberrant. Quid ergo ? fuperflttiefum effe cultum ne-gabtmus, quu fefe homines corampaneproflernunt, vt illic chriflum adorent ? Huie maleprocul dubie voluit obuiare Nieena fynodus, quiim vetuit, nos humilitd attentos effie ad propofita fymbola. He(

^ïia eau fa nifttt uturn olim fuit ,vt ante confecra^ ttonem popultts alta voce admoneretur, habere furfum corda. Ipfaquoquefcriptura,praterijuam, quod Chrtfli afcenfionem diligenter nobis enarrat, quo nobis omnem de eocarnalem cogitationem ex~ cutiat, qiioties ipßus meininit, ment thus furfum erigi tubet, tpfum in ceeloquarere fedentemin Patris^ dextera. QMre, qui Sacramenti adoratio' nemexcogitarunt ,fua ßbilibidinis arbitrio Deunt fabricati funt, dereliHo Deo viuente.

^9 Htnc autem optime confirmatur quod alibi dixi, reltam Sacramenti adminiflrationem non abfqueverbo conflare. Quitcunque enimexCeena nobis prouenitvtilitas,verbum requirit.ftue in fide confirmandi fumus, fiue in confeßtone exercendi, fiue excitandi ad officium,pradicatione opus eH, Nihil ergo magis prapofierüfieri in Ceenapoteß, quant fi vertatiir in mutant aéltonem .■ quod fub Papatjrannide fabtuni eil. Tot am fiqutdem vint (onficrationü à facerdotis intentione pendere vo~ luerunt,quaß hoc nthtl ad populum pertineret, cui niyflertum maxime ixplicari oportuerat. Inde autem natusefihic error, quad non obferuabant, promißtones illas,quibus conficitur confecratio,non ad elenienta ipfa,fed ad eos,qui recipiunt,defiinari. Atqui non panent alloquitur Chrißus, vt corpus ßuum fiat; fed dtfcipulos iubet manducare, at que illis corporis fanguinis fui communicationetit foUicetur.

Vulgoitum homines ad earn manducandi digni-tatemcomparare voltint, miferas confiientiastor-ferunt ac diuexarunt dtris modis : nee tarnen quic-quam corum, qua in rem ejfent,at tuier unt. Dignè manducareeosdixerunt, quitn flatugrattaeffent. Inflatu gratia ejje, interprétât!funt, purnm pur-gatum^omnipeccato ejje. Quo dogmate omnes, quotquot interruvnquam fuerunt, amp;nbsp;funt homines , ab hum Sacrament! vfuarcebantur. 'I^am ft hoe agitur, vt noflram à nobis dignitatem peta-mus, aäum de nobis eit : deferatio tanttim amp;nbsp;exi-tialis ruina nos manet, Qw huit vlceri mederen-tur, modum exeogitarunt acquirenda digntatis: vt, quantuminnobis eii, exam!nehabito,repofc!-taq^anobisfaUorumomniumratione, contrit tone, confeßione, fatisfalloue, noflram indignitatem expiaremusiqua expiandi ratio qualisfit ,d!clum elt,vbi erat apttor dtcendi locus.

Nunc ludicare prompt um eli, qualisftthac,qua tnPapaturegnat, doctrina-.ó- à quo authore pro-fella fit, qua nuferos peccatores amp;nbsp;trepidatione moeflitia^ afflillos, huius Sacrament! confolatione immamfùaauflentate orbat ^floliat; in quo tarnen omnes Euangelij delicia illis proponebantur. Ne igttur in huiufmod pracipitium ruamus, me-ninerimus,has fact as epulas agrotis ejfe pharma-cum, peccatoribus folatium, pauperibtis largitiu-nem: qua fanis, iuflis, c? diuittbtu, ft qui repe-rfti pofflnt, nullum afferrent operapreàum,

Nam cùm tn illù chrißus nobis in cibum detur : in-tellfgimus, nosßne tpfi tabefiere,hqui,deficere:qua liter inedia corporisvtgorem extinguit. Deinde, quumtn vit am detur, intelligimus nos fine ipfio plane mortuosejje. Qmare eaefidignitas,quamvnam amp;nbsp;optimam Deo afferre pofiumus,fit noftram et vt-lttate,amp;(vttta loquarfindignitatem offeramus,vt fiuamifiericordia nos fie dignos faciat: fi animos in nobis deßddeamuSyVt nos in ipfio cofiolemurifinos hu miliemu5,vt ab ipfio erigamurfi nos accufiemp,vtab ipfio iufitfiiccmur: pratered fi adea,qua infua Cœ-na nobis comendat,vnitateafi}iremus: quemad-modumnos omnesvnum infieipfoeßefactt,itavna omninoanimam,cor vnumdinguam vnam nobis o-mntbusoptemus. ilacJiperpenja amp;meditataha-buerimus ,nunquam nos tüacogitationes ,etiamfi concutiant ,proflerneiit. Nos bonorum omnium e-geni amp;nbsp;nudhuos peccatorum fiordtbus tnquinati, nosfiemimortui,quomodo corpus Domini dtgn'e ma-ducaremtis ? Magis cogitabimus, nospauperes venire ad benignum largitorem,agrotos ad medic urn, peccatoresadiufiitia authorem: mortuos denique adeum,quiviuificat. dignitatem illam qua a Deo mandatur, fide pracipiiè conflare, qua omnia in Chrifio, nihil in nobis reponit: deinde charitate, amp;nbsp;eaquidem ipJa,quamDeo imperfeHam offerre fit- ■ tisfit,vt ipjdm tn melius augeat: quando praftari fiolidanonpote^. Alij nobificum in hoc confientten-tes,dignitatem ipfiam in fide nbsp;nbsp;charitate pofiitam

c/Tè; in modo tarnen ipfo dignitatit longe aberrarut, fidei perfeltionem exigentes, cui nihil omninoac-cederepoßit : óquot; chantatem parem ei,quam Chri-flus erga nos declarauit. At eo ipfiomnes ab hums Cœna facrofanHa accejjii, non ficus acpriores idi, abigunt. rtfiane ntmtjfluporis ,ne dicam ftolidita-tisfuerit, earn perfe^ionem in recipiendo Sacra-mentoretjuircre, qua Sacramentumirritum fiti-peruacuumque faciat : quod non perfeHis infii-tutum ell, fid infirmis ac debilibus, ad vellican-dum,excitandum,flimulandum, exercendum fidei djquot; chantatis affellum; defe3:umver'ovtriusq.jCor-rigendum.

Caterumquodadexternum aclionts ritumfie- d-3 Hat, in manum accipiant fideles nécne: inter fie diuidant, an fiinguli, quodfibi datum fiuerit, e-danf.calicem in Diaconi manu reponant, an proximo tradant : pants fiit fiermentatus, anazymiu: vinum rubrum, an album: nihilrefiert. Hac indiffe-rentia fiunt, (ir tn Ecclefia libertatepofiita. Quan-quam certumell, veteris Ecclefita ritum fuijfie, vt omnes in manum acciperent. Et Chriftus dixtt: Diuidtteintervos. Eermentatum amp;nbsp;vulgarempa-nemfiuijfie ante tempus AlexandriEomaniEpifico-pi, narrant hifloria, qui primo azymopanedele-Hatus eH : qua id ratione, non video, nifi vtplebis eculos nouo fieclaculo in admirationem traheret tnagis,qttàmvt animosproba religioneinftitueret. torro ceremenMrHm cengerie facefière iufia.

J admtniflran decentißime poteratßßpißime amp;nbsp;ßnaulis ad minimum hebdomadibMproponcrctur Eccleßa.

■ Qua enim de Sacramento hoc haclenut diffe~ ruimus,abunde oflenduntgt;non inßitutum ideofti-iße.vt femelquotannisaccipcretur,id^perfunbio-rte ( vt nunc communtter moris eü J vertim, qub fiequenti in vßu Chrißianis omnibus ejßet, vtfie-quenti memortapaßtoncm Chrifli repeterent. qua recordatione^fidem fuam ßußinerentac robora-rent,amp;fefiad confeßionem laudis Deo canendam bonitatemque eius pradicandam hortarentur, cß quapoßrem'omutuam charitatem alerent, amp;nbsp;ßbi etiam inter fe teßißcarentur, cutus copulam in vni~ täte corporis Chrißt vidèrent.

De Mi (Kl papali,quo ßcrilegio non modo profanatafuit Cœna.Chriftbfedin nihiluin redafta. cap, xyiu.

Vomodo initio dogma iflud acceperintfinio^ ^^J^res Scholaßici, nihil moror : valeant ipß cum ßinoßs fuis argutijs:qu£ vtcunqjCauillando defendi queantddeo tame repudiada ßint bonis omnib.qubd nihilquamCeenaclaritatemmultis tenebris indu-(unt. Illis ergovalereiußis, congredi me htc letto^ res intelligant cum ea opinione, qua Romanus Antichrißus ac eius Propheta totum orbem im~ tiltetunt,nempe eße opus,quo facerdosqui

Cinißum offert, alif tjui in oblatione partici-’' pant, Deumprometentur : vel exptatortam effe pi-. (lima, qua ßbi Deu reconctlient.l^eq^ id commuai tantum vulgi opmione rec ept um edßd ipßi quo-queadio ßc ed inßituta, vt genusßt placattonis, quo pro vtuorum mortuorum expiatione Deo fatùfiat. Hoc quoquefonant verba,quibus vtuntur: nec aliud ex quotidiatlo vßt coUigere licet.

Oßendamiis primb,intolerabilem tUic blaffhe- i miamaccontumeliam Chrißo irrogari. Sacerdos 1'7 ^nimamp;Poattfexdpatreconficratused,nonadte-»i.amp;s.v.n pus ; quomodo illi in veteri Teßamento conßituti leguntur, quorum cum vita mort alts effet, facer do-ttum immort ale eße non poterat: quare amp;nbsp;fiiccef-fortbus opus erat, qui fubtnde in demortuorum locum fubrogarentur.At chrißo, qui immortalis eß, vicarium fubßitui minime ncceffe ed. Itaq^ à Pa-pfa vo.T.14 tredefignatus eil Sacerdos in aternum fecundum Gê.i4.v-i8 ordinemMelchtfedec:vtaterntimpermanente fa-cerdotiofungeretur.NeqjCaufentur,non fußici fu-osfacrificulos chrißo quaß demortuo,fed fuffraga-neos duntaxat effe at ernt eiusfacer dot q, quod pro-ptereaßare non definit. Verbis enim Apofloli forti-Hebr.y.v.ïj US conßringuntur,qudmvtßcelabipoßint: nempe alios plures effefactosfacer dot es, quia morte impe-direntur permanere. Chrißus er go, qui morte non impeditur,vnus ed,nec confortibus indiget. Qua ta-m-m eorum esi improbitas,ad impietatemfuam tu-(ndam,exeniploM.elchifedec fe armant. Quia enitn obttt-

De extern, med. ad sal. 749 CA,xvm. vbtulijfe dicitur panent amp;nbsp;vinum, coUigunt fuijfe preludium Mijja fuit, ac fi inter eum amp;nbsp;Chriftum fimiUtudo effet in panis vini oblatione. Qwd ma~ gis leiunumestacfriuolum,quantvt refutationze-geat. Panem amp;nbsp;vinum dédit Melchifedec Abrah£ amp;eiuscomitibns,vtlaffos exitinere (^pralio refi-ceret, quid hoc ad facrificium? Humanitas fianbli regis laudatur d M.ofie: myfleriuni importune ifii excudtint,cuius nuüafitnientio. Pucant tarnenfis~ uni errorem alto colore, quiafequitur cotinub pbîl, Pt eratfitcerdosDeialtfiimi. P.effondeo,perperam eostrahereadpanemamp; vinum,quod Apoftolusad benedillionem refert. Qtmm ergo fiacerdos effet Dei, benedixit Abraha. lam (quicquid nugentur) rationem,qu£abipfio Apoftolo adducitur, fiuftra conuelleretentabunt,ceffareius amp;nbsp;honorem fiacer-dotij inter hommes mortales, quia chrifi:us,qui im-mortalis e^,vnicus acperpetuus eüfiacerdos.

crucem amp;paßionem opprimit amp;nbsp;obruit. Hoc qui~ dem certißimum e^,euerti chrifti crucem,ßmulac erigituraltare.namftincrucefiemetipfiuminfiacri-ficium obtulit,quo nos in perpetuum fianctificaret, dxeeternamredemptionem nobisacquireret: haud dubie vis at que efficacia einsficrificq nullofine per-ftat. Alioquinihtlo honorificentiusdeChrifto fientt-remus,quam de bobus amp;nbsp;vitulis,quifiub Lege immo-labantur : quorum oblationesex eo inefficaces ar- Hebuo.r.i guutur (^imbecilllt;e,qubdfiepius iterabantur.^a.

re Mt Chr'tflifacrtficio, quod in cruce implcuit,pur gationis lt;eternlt;evim defutffefatendum erit,aut vna femel facrificio Cbriflum in omnia fecula defan-ejfe. Id eii quod dicit Apoflolusfummunt *'J .8ciis hunc Pontifcem Chrifum femel per immolatio-nemfuiapparuijfe,fub confummationem feculi,ad peccati proßigationem.Item, Voluntate Deines ftnllifieatoseffeperoblationem corpora lefachri-ßtfemel. Item, Chrißum vna oblatione inperpetu-um cdfummaße ftnßißcatos. Quibus infignem fentent lam fubneilit, Acquifitafemel peccatorum re-tntßione, nullam amphus reflare oblationem. Hoc amp;nbsp;poflremafua voce,amp;intervlttmos flgt;iritç édita, Cbrtflus flgmficautt, cum dtxit, Confimmatu esl. Pratexerefolet pater ille mendacij, ndvariaefl'enec diuerfiftcrificia ,fed vnufapius repeti. Verum tot a difliutatione contendit Apoflolus,non modb nulla alia efle ftcriflciafed vnum tUudfemel oblatumfu-iffe,necampUits iterandum. Subtilioresocculturt etiamnum rima effugiunt, non repetitionemefße, fedappUcattonem. Sednon bac legefe obtulitfemel Cbriflus,vt nouis quottdie oblattontbus ratum fieret fuum facrtficium: verumvtEuangelijpradica-tione acfacra Ceena adminiflrationefruflus eittsno ’ Cot.j.T, commanicetur. Sic Paulus dicit, chriflumpa-fcha noflrum tmmolatumejfe:ac nos epulari iubet. Hec ( inquam) ratio e^l,qua nobis rite applicatur cruets facrtficium, dumfiuendum nobis communi-(atHr,amp; nos ver a fide recipimus.

■Nam vt inter hommes tcflamenti confirmatio morte teflatoris pendet : it a etiam teflamentuin, quo nos peccatorum remißione amp;nbsp;aterna iufiitia d«nauit, mortefiia confirmauit Dominus nofler.In hoe tefiamento, qui variare quiequam aut innoua. re audent,mortem eiusabncgant,ó'tanquam nullius momentI habent. Quid verb ell Miffa, nißpror-ßis diuerßumteflamentum? quidenim?an nonfin-gulaMißanouam peccatorum remißionem, nouam luflituacquifitionempromittuntivtiam tot fint teflamenta,quotMißd? Veniat ergorurfum Chri-flus,(ß infinite mortib. innumeraMißarum tefla-mentarata faciat. Namvbiteflamentum ell(in. HeUj.v.i« quitApoßolus ) mortem teflatoris illic intercedere neceße ell. Praterea hofliam qua offe rtur, occidi amp;nbsp;immolari neeeße ell. Si Chrißus fingulis igt;lißis fa. crificatur: eumßngulis momentis mille in locis cru. deliterinterficioportet. Nonidmeumell,fedApo. ßoli argumentum, Sineeeße habuißet oßerre fpi. US femettpfum, oportuißet ilium frequenter patt ab engine mundt. Réclament centies licet ,facrifici. um hoc eße drali^ttrev, negabo ex hominum arbi. trio pendere, vt facrificia natur am mutent, quia hoc modo concidcretfacra^ inuiolabtlis Deiinßi. tutio. Vnde fequitur,firmum eße lüudprincipiunt Apoßoli, requtri fanguinis eßußonem, ne deßtab.

latntjuartumMiJ/jimunus traitandum ,vt fci-licet fruclum, qui e morte Cbrtflt ad nos redibat, no büprartpiat : dum ne agnofiamus amp;nbsp;cogitemusfacit. Q^enimcogit et fe morte Chrifti redemptum ejfe,vbinoHamin},lijfa redemptionevident? Qtw peccatafibt remijfa confidat, vbt nouant remißio-nemviderit? Neque euadet, qui dixerit,nonalia caufanospeccatorumremißionemin Mißa obtint-re,niß quia morte Chriflt iam ac qui fit a eil. tsion entm aliud affert, quant fi laclet ea lege nos à chrt flo redemptos effe,vt nos ipfi redimantus.Buiufmo^ enimàSatanamp;mintflrisdoiirinafitarfiteil, (fi talent hodie clamortbusferro, igrii tuentur, idos, quu chriflunt Patri in Mißa offerintus, hoc oblationis opéré aßequi peccatorum rentißionem, amp;nbsp;participes fieri paßionif Chrtfii. Qmd iam paßtoni chri-fii fupereil, nifivt fit exemplum redentptionis,quo dificantus noflri eße redemptores ? Chriflus ipfie, dunt in Cœna venia fiduciam-^bfignat, non iubet dificipulos inaüione iltahielere,fid ablegat eos ad nbsp;nbsp;nbsp;*

mortisfacrificium : Cænant monuntentum vel memoriale (vt vulgb loquuntur) eße fignificans, ex quo dificant viHintant expiatricem, qttaplacandus er at Deus,non nififemel offerri debuiffe. Neque e-nimfuffcit, Chriftum tenere vnicam effe viili-mam, nifi (fivnica imniolatioaccedat:vtfides no-ftra cruci eius affixa fit.

Ad coronidem nunc venio, nempe facram Ca- / nam, in qua Dominus paßtonis fua memoriamin-fcul.

t)E ÈXTERN. Med. AD SAt. 7$^ ÜA.XVUl. feulptam formatamquerelicjUcrat,creci,tMiffa,i ' mediofiiblatam,induéiam deperditam. Siquide Cœna ip fa dorlum T)ei e^l, quod cum gratiarum a-i llione accipiendum erat. SacrificiumMijfiprec!-um Deo numerare fiugitur, quod ipfe in fatufa-itionem acctpiat. Oimntum iiltereH inter dare

accipere,tantum a Sacramento Ccenafacrtfici-um differt. Atque hac quidem miferrinia hominit ingratttudo eH, quod vbi agnofcenda erat diuinà bonitatistargitas,gratiaqjagenda,in eo D Ejr M. fbi debit or em facit. Sacramentum promitt ebat, nos Chrifit morte no femel dunt axat refl it ut os in fit am : fed afidue Vinificari, quia tunc omnes no-ßra,falutisnumert impleti fint. Mifia facrtficium longe altam cantilenam canit,chrfium oportere quotidie facrtficari, vt altqutd nobis côtHmodet. Coena in publico Ecclefia ccetu diflribuenda eratj quo nos de communionedoceret.quaomnes cohere-, mus in chrifio lefit. Hane communitatem difibl-uit ac difirahit îdijfie facrificium. Poflquam enim error inualuit, oportere efie facer dotes, qui pro populofacrificarent : quafi relegata ejfet ad eos Cœnài de flit luxta Domini mandatum ,fideltum Ecclefia CommurtiCari.

io Si quit hint inde concifas veterum fententias ob-trudat, corum autoritate contendat, aliter in-telligendum efi'e,quod tn Coenaperagitur,fitcrifici-um,qtiam nos exponamus : huic breuiter reßonfuni fit,fide approbandofacrificij commento, qUaletii

Mijpt confinxerunt Papifii£, a^itur, eiufmodi fii-crilegio veteres nequaquampatrocmari. Vtuntur quidemiUi facrificij vocabulo: veritm fimulexpo-nunt, fe aliud nihil int eiligere, quam memoriam vert illius amp;nbsp;vnici facrificij, quad in crUce peregit CHRISTVS, vnicut(vt ipftpafim predicant) lib.io.con nofler facerdos.Bebrai ,inquit Augufitnus,in vibii-^‘■^pttudum, quae offerebantDeo,prophetiam ce-lebrabant futur a vtâima, quant Chriflus obtulit: Chrifiiani iam perabii facrificij memoriam cele~ brant ficrofanüia oblationc lt;frparticipatione corporis CHRISTI. HÎc certè penittis idem docet, quodpluribus verbis inltbro de fideadPetrum Dia-conum habetur , quicunque tandem fit author. Verba funt: Firmifiime tene, amp;nbsp;nuüateniis dubi-tes.ipfum vnigenitum carnem pro nobis fablum,fe pro nobis H FO obtulijfe facrificium amp;nbsp;hoftiam DFO in odorem fuauitatis:eutcumPâtre amp;Spi-ritti fanblo, tempore veteris teftamenti animalia facrificabantur: amp;cuinunc cum Pâtre amp;nbsp;Spiritu fanbto ( cum quibusvna ell diuinitas) facrificium panis amp;nbsp;vini fanbla Fcclefia per vniuerfum orbem ojferre non cejfat. In illis enim carnalibus vi-âimisfiguratio fuit carnis CHRIS TI,quam pro peccatis noftris ipfe er at oblaturus: amp;nbsp;fan-guinis, qtiem er at effufurus in remißionem pec-catorum.In ifto autem facrificiogratiarum aitio at que commemoratio eft carnis CHRIST I,quam

De extern, MED. AD S A t. 7Ç7 CAP.XVin pro nobü obtulit: amp;nbsp;fangumis, qum pro nobis

- idem effudit. Vnde Auguflinus ipfe pluribus lo- adHonori-cis nthil ahud quant famficium laudis ejje inter-pretatur. Deniquepaßim apud eum reperies,non Cicium^Le-aha ratione vocari Canam Domini facrificium, S“ fepiui. nifi quod ell memoria, imago, teßimonium idius fingularis, veri cp- vnici facrtficip, quo nos C HR l-5 T expiauit. Mentorabilis etiam locus eH lib.

vntco facrificto,itaconclHdtt:Oupntam tnfacrtfi- îia\.aiméquot;quot; cio quatuor confiderantur, cut offeratitr, eß à quo lt;:•» quid offeratur, (p- pro quibus: idem ipfe vnus verusque Medtator per facrificium pacis nos reconci hans Deo, vnunt cum ipfo manet, cui obtuUt.

Vnum in fs fecit, pro quibus offerebat. Vnus ipfe esl,qut obtulit, eßquod obtulit. Ineundemquo-quefenfiim loquitur Chryfofiomus : Honorem verà facerdotijvni Chriflo vendicant,vt Antichrifli vo-cem fore tefletur Auguflinus, fi quis Epifcopum inter Deum homines interceflbrem faciat.

tur idle chrifli immolatio ,vt crucis fleblaculum pene ob oculos flatuatur, qualiter in oculis Gala. Gal.j.v.i tar uni CH RI STVM. fuiflè crucifixum dicit A-poflolus,dum idi propofita crucispradicatiofue-rat. Sed quia Veteres quoque idos video ahb hanc memoriam detorfljfe, quant inflitutioni Domini conueniebat ( quod nefcio quam repetita aut

fuit cm renouatin imniolattonù faciem eorum Ca-naprafiferebat) nihil tutius pijs pecloribtis fue~ rit,ijuàm in purafimplici^ Dei ordinatione actjui-efccre : cuitu etiam tdeo vacatur Ca:na,quoniamfila hic dus authority vigere debet. Equidem cum ptum at que orthodoxumdetotohoc myfi er ta fin-fum retinuijfie eos vide am, neque deprehendam vo-lutfie vnico Domini facrificio velminimum derogate , vllius impietatis damnare eos non fuflineo. Ex-cufari tarnen non pojfe arbitror, qutn aliqutd tn aclionis modo peccauerint. Imitati faut enim propitts ludaicum facrificandi morem, quant aut ordtnauerat chrtfitts,aut Euangelij ratio ferebat.

Stquis diligenter expendat, hoc dtfirimen inter gt;2 Jdofatca facr 'tficia amp;nbsp;Eucharifiiam noflram verbo Domini ftatui obfiraabit, quad, quum ilia eandem mortis Chrtfti efficaciampopulo ludaico repræfin-tarint, qua nobis in Ccena hodie exhibetur, diuerfa tamenfuerit reprafintationis fiecies. Siquidem till facerdotesLeuitici, quodperaHurus er at chri-ßus facrificium, tubebantur figurare: fiflebatur hofiia.qua vtcemipfius chrifti fubiret: erat alta-rednquo immolaretur:fie deniquegerebantiir o-mnia,vtoboculos poneretur fiacrificqeffigies, quod Deo in expiationem offerendum erat. AtperaSlofacrificio aliam nobis rationem Dominus inflituit: nempe vtfrullum'oblatifibiaEiliofiacrificqadpo-pulumfidelem transmittat. Henfiam ergo nobis dédit,

De extern, med. ad sal. 7$lt;gt; ca.xviii. dédit,intjUii epulemur, non altare fuperquod offe~ raturviitima. nonfacerdotes confecrauit, qui immolent: fed miniflros ,qui facrum epulum difiri-buant. Qm fublimius eH: acfinclius myfleritim, eo religiofiùs acmaiore reuerentia traclanconue-nit. Ergo nihil tutius, quant vt ab légat a omni hu. manifenftsaudacia, ineo folo,quod firtpturatra-dit,lMreamus. Etcerte, fi cogitamus Domini non homtnum Cœnam ejfe, non ell,curvllahominugt;n aitthoritate vel annorum prafcriptione patiamur nos ab iüa vellatum vnguem dimoueri. Itaque Apoflolus,dumvult earnvitqsomnibus repurgare, qua iamin Corinthiorum Ecclefiam irrepferant, ’•Cor.u.v qua ad id expeditifima via erat, ad vnicam illam inßitutionem reuocat : vnde perpétuant eJfe petendam regulam ofiendit.

Porrb,nequis rixator exfacrificij ac facerdo-tisnominibiis nobis pugnam faciat ,id quoque,fed compendto, expedtam, quid per facrificium, quid ' ' per facerdotem tota difiutatione fignificauerim.

Qm facrificij voeabulumad facras omnes ceremod-nias à'religiofasadliones extendunt, qua rations idfaciant’, non video, nbsp;nbsp;^osperpettio Scriptura

vfu facrificium appellari fcimus,quod Gracinunc âuahtv, nunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nunc ’nr.itiiv dicunt.

Qmtd generaliter acceptum, complebiitur, quic-quid omnino Deo offertur. Quare diftinguamus vportet: fie tarnen,vthac difiinltio anagogen à fa-^ bbb i

crific^s Legis M.ofatCie habeat. Prohide in duo genera diflribuamui,ac alterttm docendi caufavo-(einus KttTfiWKov amp;nbsp;aißct-riMv: quoniam vénérât tone cultùque DEI confiât, quem illi fideles amp;nbsp;debent acreddunt. Vel fit mauis quandoquidem à nullis DEO exljibetur, nifii qui immenfis eiusbeneficijs onufii, fitotos cum abtio-nibus fuis omnibus illi refendunt. Alterum profi-tiatoriumfiue expiationis. Eü autemexpiatio-nis fiacrtficium,cugt; propojitum e^i ,iram Deiplaca re,ipfiustudiciofiatisfacere, eoq^ peccata abluere ^abfiergere: quopeccator eorumfordibtts repur-gatus,amp; tn iufiitia puritatem refiituttu,in grati-

DEO ipfio redeat. Sicvocabantur tn Lege villima, qua pro peccatis expiandis ofi^ereban-tur .non qubd reconciltanda D E Igratia aut delenda imqtiitati pares forent: fidqubd verum huiufimodi facrificium adumbrarent, quod tandem abvno CHRISTO reipfiaperaclum fuit.ab ipfo autem vno, quia ab alto nullo poter at. Et femel, qubdillitfs vniusaCHRISTOperaitieffica-cia nbsp;nbsp;nbsp;vis at erna esl, vt fita ipfi vocetefiatus eH,

quiequid reconciltanda Patris gratia, impetranda peccatorum remtfiioni, iufiitia, falutinecef-farium er at, td totum vnica tlla fua oblatione prafiitum ^confummatÜ: adeóque nihildeejfe^ Vt nulltu pofiea locus altert hofiia relinqueretur. iiMmobrem confiituo,fceleratißimumprobrum 14 c^nen

amp; non ferendam ejfe blajphemiam, tam in chri^ fltim,quant in facrificium, quo per mortem fuam in (rucepro nobu defunblus e^l,fi qHu,repetita oblatio ' ne,de redimenda peccatorum venia, de propitiando Iteo amp;nbsp;obtinenda iufiitia cogitet.Atquidaliud mif-fando agitur,nifivt noua oblationùmeritopafionis Cbriftifiamus participes. Hocfenfue^ facer dot es tffe negamus, nempe qui tali oblatione apud Deum pro populo intercédant,qui propitiato Deo,peccato~ rum expiâtionemperagant. Na Chriflus vnicus ell noui Jeflamentipontifex effacer dos,tn quern tras latafuntomnia facerdotia,(finquo claufaacter~ minata. litfi nihil Scriptura de aternoChriflifacer **''’•^•’•4 dotio meminijfet : quia tarnen Dcus,abrogatis illit veteribus,nullam inflituit,manet inui£lum Apoflo-li argumentum.

li Subaltero facrificijgenerequoddd'^ct^trtMvdixi-mus, continentur omnia charitatis officia, quib. du fiatres nofir os complellimur, Dominum tpfum in membrtsfuishonoramus : omnes deinde nofirapre^ ces,laudes, gratiarum acliones, amp;nbsp;quicquidin Dei cultum a nobis agitur. Qua demum omnia à ma-iore facrificio dependent, quo anima corpore in templumfanltum Domino confecramur.Neqj enim fit is esi, fi externa nofir a abliones ad illius ob-fequium applicentur: fed nos primo, deinde no-fira omnia confecrari ac dedicari illi conuenit: Vt quicquid in nobis ell, gloria etus ferui-fit,^ eius amplificanda fiudium ffiiret. Haç bbb 4

eA.xvni.7lt;5J Ins TIT VT, n b. 11 i r. fMrific^ß)ecies nihil ad tram Dei placandam, nihil ad impetrandam peceatarum remißionem, nihil adpromerendamlufittiam pertinetifedin ma^ni-ficandodunta\‘atlt;^ exaltando Deo verfatur. Si~ eptiidem gratumacceptumque Deoeffenon potell, niß ex eormn manui quos iam accepta peccatorum remißione ,ßbi altunde reconcihauit, ideo^pia-(ulo abfoluit. 'EHatitemadeb Eccleßa neceßaria,vt abeffe abea nonpoßit.ltaq^ ttternafuturaeEl,qua-dit!flabtt populus Dei,quemadmodü iam ex Prophe-tafuperius vifumelifiqttidem eo fenfuaccipere li~ (et vaticinium ißud, Quoniam à Solis ortu vfq^ ad pccafum magnum ell nomen meum ingenti bu5,di-cit Dominus : tantum abeH, vt fubmoueamus.

Et quid multa perfequor I fiibtnde enim tn 17 Scripttiris recurrithac loquendiforma-O^netiam dumadhuc fub externa Legis padagogia Dei popu^ lus continebaturfatis tame exprime bant Prophet a, fubeße Ulis carnalibtu faertfieijs vtritatem, qua ChriflianaEccleßacumludaiçagente çornunis ell. rfal.i4i.v,2 Ouarattoneprecabatur. Dauid,vtoratioßuaßcut Ol«.i4,v,3 ificgnsu in conßeRu Dei aßcenderet. Et ofeasgra-tiarîi actipnes,dicebat vituloslabiorum, quas alibi Pfa-s'.v.ît facrificialaudisDauidnucupat, QueApoflolusimi-v- !5 fatiiSjhoßias laudis etiaipfevocat:^ interpretatur fiuciÜ labtoru confitentiumnominieius.ljuiusgene risfacrificto carere nopoteLiCœnaDominiiin qua du eins morteannuciamus, ô'gratiaru adlione re~ fenmus, nihil aliud quam offerimus facrificiÜ lau-disgt;

De extern. MED. AD SAL yôjCA.XVIII* âif. Achoc facrificandi munere, regalefacerdotmm nuctipamur omnes Chrtßiani :quod per Chrifium offertmtu tllam,de qua loquitur Apoftolus, hoßiam

eim. 't^eqj entm nos cum noßris muneribus ,fine inter cejfiore, in conßedlfi Dei apparemus, Chrifius eß, quo niediatore tntercedete ,nosac noßra Patri offe-rtnuu. Ille Pontifex naßer, qui in fandluartum cotli ingreßiis,acceßumnobi5aperit.Illealtare,cuidona. Apociv.«. rz4 noßra iniponintus,vt in illo audeamus,quicquid

I /ÿ Quidfuperell,nißvtcacivideant,furdiaudiant, puert ipfi intelligant hanc Mißa aboininationem? qu^ in calice aureo pr opmat a omnes reges terra amp;nbsp;populos,àfiinimo vfq, ud nouißimum,inebriauit,fic percußitfoporeacvertigine,vtbrutisipfis llupidio-res,proram ac pupptm fuafalutis inhac vna exitialt , yoragineßatuerint. llaceslHelena,proqtiaveri-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat is hoßes tanta hodie rabie, tanto furore, tanta

i atrocitate digladiantur : Pt vere Helena, cutn qua ßiritualifornicatione ( qua omnium eil maxtme execrabilüfitafe conßurcant. Idon hic vel minimo digito attingo craßos illos abufiu, quibus facra fua Jsiißa profanatam puritatem pratendere poßent : quam turpesnundinas exerceant, quam fordidos quaßus faciantfuis miffationtbus, quanta rapaci-tate auaritiam fuam expleant.Pantum tndico, id^

tata^ in veneratione haben aliquot feculis merutt. Nam tanta bac myfteriapro dignitate illuflrari, maioris operufuent: illasûbfiœnas for des , qua ante oculos ora^ omnium verfantur , admi/cere nolo :vt omnes intelligant, Mijfamin feleäißima fua,amp; qua maxime venditaripotcfl,integritateac-ceptam, fine fuis appendicibus à radie e adfaftigium omni genere impietatis, blafii hernia, idoMatria,fa-ctilegij ficatere.

Caput xix.de quinep falso nominatis Sacra mentis,ctim tantùm confutationem Pa-pifticarum fuperftitionü contineat,adul-tioribus ex ipfo authore cognofeendum relii^uimus; quado labor hic nofterpræ-cipue tenerx iuuentuti in vera pietate in-formandæinfèruit.

POrrb,quum duplex in homine regime fiiperius t ftatuerimus: amp;nbsp;de altero iü,o,qHod e^i in anima feuinteriorihominepofitum, aternam^vitam re~ fi)icit,fittis multaverba alibi fecerimus:de altero et-iam,quodadinftituendamciuilem duntaxat, ex-ternam^ morum iuftittam pert inet, nonnihil vt dif feramus, locus hic appétit, prafertim, quoniam ab vnaparteamentese^barbari homines ordinehunc diumitus fancitum,furiose euertere cenantur: prin (ipum verb adulatotes eorumpotentiam fine modo extel-

extoUentei, Dei ipßfu imperia oppoiiere notf du-bitant. Vtriq^malo nifiohiiiam eatur,peribitfidei ftncerttM. Adde, quadfcirequàm bcnign'e hacin parte confuluerit Deus genert humanoAioitparum noflra refert,vtadgratitudinem teftandammauu innobisvigeatpietatis ftudium.

Varrb ipfa ordinisperßictiitate leclores meliiis quid de toto genere politica adminiftrationis fenti-endÜßt,ajjequentur,fieittspartes feorfum pcrtra-blemus. Sunt autem tres: M.agißratus,qui prafis efl legumatque cußos : leges ,ficunduniquasipfeim-perat:populus, qui legibus regitur, amp;nbsp;magißratui paret. l'ideamus ergoprimum de ipfa magißratus funliione,num legitimaßt ac Deo probata vocatio, quale oßicium, quantapoteflas : deinde quibus tn-fiituendaßt legibus Chrifliana politia: tumpoßre-mb,quislegum vfusadpopulumredeat,qua rnagi-flratui obedient ia dcbeatur.

* lslagtflratuumfun£iionem non mod'ö ßbi probari acceptamq^effe teßatus eil Dominus, fed honoriß-centißimis inßper elogijs eins dignitatem profe-cutiis , mirifice nobis commendauit. Vt pauca commemorem : Quad Dq nunciipantur quicun-que magiflratum gerunt, ne in ea appellatione «. ieue meße momentum quis putet. Ea enim figni-ßcatur , mandatum à DEO habere , diuinaati-thoritate praditos eße , ac omnino D EI perfi~ nam fuflinere, cuius vtcef quodammodb agunt,

CAP. XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N s T I T V T. LIB. I 111.

Deiir.i.T.i« (quod iudicibtu fuis dicebant JAofis amp;nbsp;lofaphat, i.üii.is '/ « fingulas ciuitates luda.conflttuebant)tu-

mât,fium ejfe opus,quod reges regnant, amp;nbsp;confiUa-rq dccernunt iufla: quad principes principatum gerant,(irmuntfict omîtes iudices terra.Qiÿd ir Paulus difert'edocetadRom. 13.V.1.

Omnium verb maxime tlluflris eft locus i. ad j Timoth. 2. V. I. Vbi eorum patrocinio Ó- tuteUfta-tum Ecclefta commendat.

Q^acogitatiomagiftratusipfosaftidue exercere $ » debet,quando mgentem Ulisfttmulum addere, quo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ad officium excitentur ,lt;^ fingulare confolationem afferre pot eft, qua muneris fui difficultates ( qua mult a certe amp;nbsp;grauesfant) leniant. Quanta enim integritatis,prudentia,manfitetudinis,continentia, innocentiaftadium fibi ip fis imper are debent, qui diuina iuftttia miniftros feconftitutoseffienorunt? Ac perpetub illudfibi fibqciant,fi maledicuntur 0-Dcia’/v'is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vindilla Dei exequatur in dolo, mul-

Qui verb non mouentur tot friptura teftimo- 7 nffi, quominus facrum hoc minifterium infellari aufint,quafiremàreligione à/“ pietate Chriftiana abhorrentemiqaid aliud, quamDeumipfum fugil-lanticuius ignomtnia cam mmifterijfui probro non iffie coniunllanonpotest I

7 lam offictunjmagiflrdtuum,qualevi'rboDeide-firibitur,ac quibus in rebusfiturn ßt,ob:ter hoc loco indicandum efi. Extendi verb ad vtranque Legis ta-bulani, docetfcriptura.Ntidus ex profanis fcriptori^ bus de magtflratuum ojßcio, deferendis legtbusô-publicoflat U dijferuit, qui non exordiufaceret àre-ltgione amp;nbsp;dtuino cuit U. Atq^ it a cofefli fltnt omnes, nullam polit tant pojfle féliciter conflitui, nifi prima cura pie tat isfit,c^prapofleras ejfe leges,qua negle-ilo Dei iure tantum hominibus confùlunt. Hoc quo-que nomme laudantur fanUt reges in Scriptura, qubdDcicultum corruptum vel euerfum reßitue-rmt, vel curant geflennt religtonis, rf fiib tUis pur a amp;nbsp;ir.columis floreret. Contra verb facra hifloria inter vitia anarchtas ponit, qubdnon effet rex in iuJ.ïi.v.îj lfrael,tdeof,faceret qutfque quodplacebat. Quod adfecundamtabulampertinet, Regibus denunctat Ieremias,vtfaciant iudiciwn amp;nbsp;iuflitiam, libèrent vi opprejfum de manu calumntatoris, percgrtnum

vpduam amp;puptUum ne contriflent, ne iniuriam faciant, amp;nbsp;fanguinem mnocentem ne effundant, Eodem ffieblat qua in Pfalmo 82. exhortatio legitur, M.ofes verbprincipibus,quos in vicesfuasfuffecerat, edicit, Audiant caufam flatru fuorum,fj‘ iudicent Dent, j.y.t« inter virum amp;fratrem etus, amp;nbsp;peregrtnum, ne/jj fades agnofeant in iudicio, tam partium quam ma~ gnum audtant,neqiie rimeant ab vüo viro : quia indicium Del eSi. Id vtpraflarepoflint, poteflate quo-quearmatifunt. Dicebat Solon, Pramio amp;nbsp;f«na

res omnespubliais confiflere: ijsfublatis, tot am ci-uitatum difiipltnam collabi ac dißipari. At que lerem.ii.v,./,^ ciu^ partes compreheufii funt dPropheta,dum reges altos^prafeilos iubet facereiudiciumamp;iu-fittiam. luftitia quidem eft, innocentes infidem fufctpere,compleUi,tueri, vindicate, liberate. lucU-ciumautemàmpiotum audacim obfifiere, vimcotn-prtmere,deltcta punire.

Q^ando veto regibus populisq^ ad exercendam“^ huiufinodipuhlicatn vindtâam armacapereinter-dum necejje e^: ex bac tationefimul aflimare lie et, légitima ejje, quaßcßußeiptuntur, bella. Si iure eos latrones pleiiunt, quotum iniuria inpaucos tantum progreßafuerintian tot a latrocinips regionem impuni affbgi vaflariq^finent ? Siquidem nthtlin-teresî,réxnefit, an infima deplebe, qui in aliénant ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regionem,in quam iutis nihil habet, irr uit, eam^

hoftilitervexat: omnes aquepro latronibus habendifiunt amp;puniendi. Hoe ergo amp;nbsp;naturalis aquitas, amp;nbsp;officij ratio dictât, armatos eße principes,non tantum ad priuata officia iudiciarijs peenisedér-cenda,fed ad ditiones quoque fidei fiua commifias belle defendendas,fiquando hoftiliter impetantur. Et eiufimodi bella Spiritus fiancius multis Scriptura teflimonijs légitima eße déclarât.

Verum magiflratuum omnium fueritßummo- 12 pere hic cauere, ne cupiditatibus fiets vel tant ilium obßequantur-.qutnmagis.fiue expetenda fiunt poe

magnon pracipiti irMund!aferantur,nttn rapiantur 9dto,non tmplacMU aufieritate ardeant,miferen-tur etiam communem in eo naturam (vt Augufli~ Hus loquttur J in quopuniunt .proprium delitlum. Siuearmainhoflem, hoceil,armatum latronem, induenda fitnt,non ex facili occafionem captent: imo necoblatam accipiant ,nififumma neceßitate adaili, Namfimulto plus nobis praflandum eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qjf,

quam exegerit Ethnicusille,quibellumvideri voluit pacem quafitam : omnia priiis certe tentan-da fitnt, quam armis decernendum. In vtroqtie demum genere, nuUo priuato affeélu patienturfe corripi,fedpubUcoduntaxat fenfuducantur. Alto-qui poteftate fua peßtme abutuntur: qua non in fuum Ulis commodum ,fedalioruni bonum ac niini-flertum data efl.

tibet tfludpoflremb quoque adijcere, tributa veliigalia légitimes effe principum reditus: quos adfufltnenda quidem pottßimumpublica muneris flit onera conférant; quibus tarnen vtiflmiliterpofl flnt ad(filendoremfuum domefltcum, qui cum tm-perq, quodgerunt, dignttate quodammodb con-iunltus eEi. Quahter Dauidem , Ezechiam, loflam ,Iofaphat, alios^ fanbios reges, lofeph etiam ó'Dantelem, videmus properfona, quamfltfl. tinebant, modo, inoffenfa pietate, fuijfe ex publico fumptuofos, amp;nbsp;ampliflimum agri flatium 48 v E.egtbui attributum legimus apud Ezechielem. 21

Vbitametß Cbrifli jßtritunle depin^it re^^nuin,.i legttimotamehommuinrsgnofimuUm exempUr petit. Sic quidem ,vt vicißtm metninerintprincipes tpfißfios fitos non tampriuatac ejjearcas,qnàni to-tills popiili araria (Cic enim Paulits te/iatur ) quA

prodigere aiit dtlaptdarejine manijejta iniima non poßint. Velpotiiis ipfumpene eßepopiili fangitinetti, cui non parcere diirtßimafit inhumanitas:fiuas ait-tcnt indtchones amp;nbsp;oblationes alia^ tribut oriiinge~ nera, non nifi publico, neceßitatisfiubfidia eße repu-tcnt ,quibtis mifierani plebem abfip, caiifia fiatigare, tjrannicafit rapacitas.

Proximo fiint magifiratui in politijs leges, vali-dißimi rerunipublicarum nerui. PPl autem obfiir-uanda vulgat a ilia part it 10, quo vniuerfiam Detlev gem per Mafienpromulgatam in mores,ceremonias, iudicia diftribuit.

Lex mor alls, quum ditobits capitibus continea-tur, quorum alterum pur a Deum fide amp;nbsp;pietate colere, alterumfine er a homines dileilione cample-^ illfiimpliciter Met: ver a esl oternaq, iuflitio regu~ la,gentium omnium actemporumhominibuspro-ficripta,quiadDei voluntatem vit am fiuam compo-nere volent, siquidem hoc oterna efl immutabi-lis eius voluntas ,vta,nobisipfie quidem omnibus co-latur,nos verb mutub inter nos diligamus. Ceremo-eal. 1, V. e. nialis ludoorum podagogia fiuit, qua populi illiia quondam velut pueritiam exercere Domino vifium tH,donee veniret tempus illud plenitudinis, quofia--pitnttapf

De EXTERN. M ED. AD SA L, 77tdÀP.XX. pientiam fuam tcrrü ad plenutii manifejlaret ad vint at em exhibmt ear um rerum, qua tumfiguris adumbrabantur, ludicialù, politia loco iUis data, cert as aquitatif nbsp;nbsp;iuflitiaformulas tradebat, qui~

mum eß,de eorumfunltione quam honorificentißi-me fentire,quamfcilicet velut delegatam a Deoiu-risdiétionem agnofcunt : eos^obid fuffiicereacre-t{ereri,vt Dei miniftros ac legatos.EH amp;illudpra-clarum apudPaulum elogium, Vt obediantus nori Rom. foliim propter iram,fed propter confcietitiam.

in eorum obferuationem animis,fuam illisobedien-. tiam apptobettt; flue ediHis parendum,fiue tributa foluendafiuefubeunda publica munera at que one-ra,qua adcommunem defenfonem ffielient,ftue quaaliaiuffdcapeffienda.Omnis anima(inqtiitPau^ Rotn.,,,,, lus)poteflatibus fublimioribus fubditafit-qUienim poteßati refißit,Dei ordinationi refißit. Sub hac praterea obedientia moderationem coniprehendo, quamftbiinptiblicoimperare debet priuati homines, ne fe vitro admifceantpuhlicis negotijs: ne quid iniußi audeat. JSiam vbi acceßit prafecii imperium, iam ipß quoque publica autorit ate praditifunt.

Verum fiin Dei verbum refiticimusjongtusnos 2S deditcet,vt non eorum mod'oprincipum imper iofiub-diti ßmus, qui prob'e,amp;qua debent fiide',munerefiuo erga nos defiungutur: fid omnium,qui quoquo modo reru potiuntur,etiamfii nihilminus praflent, qu'am quod ex officio eratprincipum. Vametfienimfium-mumfiuabenefitentiamunus effe magifiratum,ad fia lutem hommum confieruandam, teftatur Dominus ^,ac ficos magifiratibusipfisfiinespraficribit:fi-multamendeclarat, qualefiunque fint, non nifid fie habere imperium. Eos quidem, qui publico bono imperant',vera eiusfiua benefit entia exemplaria efie amp;nbsp;ffietimina: qui verb iniufle amp;nbsp;impotenter domi-nantur,eos ad vinditandam populi iniquitatem dfie excitatos. omnesexaquo fianllaillamaieflate effie ofeaVva»' ptaditos,qua legitimampoteflateminftruxit.

Atquefiimulatinregium fafligium quempiam 2i euehit Dominus,teftatam nobis fatit fiuam volun-tatem,qubdregnareillumvelit. De eo enim extant j.^„^^^^,i^generaliaSeripturateflimonia.Solomotap.2S.Pro. lob-ii.vas, pteriniquitatem terrafiuntmulti printipes. Item v!7'.quot;”' lobeap.i2.Subie£ttonemtollttaregibus,^rurfiim attingit eos tingulo. Eo autem tonfiejfio, nihil reflat nifivtfieruiamus amp;nbsp;vitiamus. Efl autem apudlere-miam Prophet am alt er urn quoque Domini mandatum,quo iiibet populumfiuurn quarere pacem Paby-

De extern, med. ad sal. 77; cap. xx» lonis, in quant captitii abducli ejjent, amp;nbsp;oraïe^adfe proea -.quoniam in pace eiiu futur a effet pax eo-fum, non quomodo tubemur alias perfecutoribus noflris bene precari : fed vt faluum tlh regnum amp;nbsp;tranquillÜ conferuetur,vtfub eo ipfi quoque proffc-reagant. SicDauid,iamRex Dei ordtnatione defi~, sam.14.?. gnattu, fanbloq^eius ope vnélus, quÜnuUofuome- 7.11, hfo indigne à Saule impeteretur, infidiatoris ta- '’Sara xfi» men fui facrofanblum habebat caput, quod regni honore Dominusfanbiificauerat.

Hune reuerentia atque adeb pietatis affeblum debemus ad extremum prafetlis noflris omnibus, quales tandem cunquefint. At mutuas (inquies ) fubditis fuis vices debent prafebti. Idiam confeffus fum. Verîimfiexeo flatuis, nonnifi Mis imperijs rependendaobfequia,infulfus es ratiocinator.Nam Eph. s. v.i, (s-vtri vxoribtts, amp;nbsp;liberis parentes mutuis offices aflringuntur. Difiedant ab officia parentes amp;ma-riti: an minus tarnen amp;parentibus hbéri,i:f'coniu-gibus mulieres obfequentes ertint? At improbis quoque amp;nbsp;inofficiofis fubijciutur. (fiiarefiafituoprin-cipecrudelitertorquemurifiubeat primum diltcto- □ ru noflrorumrecordatio,quatalibus hauddubi'eDo-miniflagellis cafligantur.lndehiimilitasimpatien-tiam noflrdfranabit.Succurrat deinde cfhsiccogi-tatio, non noflrum effe,huiufinodimalismederi:hoc tantum effe reliquum, vt Domini opent implo-remus, cuius in manu funt regum corda amp;nbsp;regno-Tuminclinatignes,

Att]ue htcmirabilis eitu tutnbonitas,tumpoten- 5» tia,tumprouidentiafefeprofert.'^amm9db exfer-uisfiuis mamfeflos vindices excitât, ac madato fuo inftruit, qui de fielerata dominattone pœnas fu-mant,^opprej]'uminiuflismodis populume mife-racalamitate eximant: modo furorem aliud cogi-tantium amp;nbsp;aliudmolientiu hominum ebdeßinat.

îdequevero ß vltio Domini ell effrenata domi-nationis corredlio, ideoprotinus demandât am nobis arbitremuriquibus nullum aliud, quamparen-di patiendi datum eil mandatum. De priuatis hominibusßmperloquor.lllam,fi quinuncßntpo- ‘ pulares magiflratus ad moderanditm regum libi-dinem conßttuti(qualis olim er ant,qui Lacedamo-nijs regibus oppofiti erant, Ephori: aut Romanis Conßtlibus, Tribuni plebis: aut Athenienßum fe-)iatui,Demar(hi:amp; qua etiamforte poteßate ,vt nunc res habcnt ,funguntur in fingulis regnistres or dines, quum primarios conuentus peragunt) ad-»b illos ferçcienti regum licentia pro officio inter-cedere non veto, vtfi Regibus impotenter graffianti-bus, humili plebecuhs, mfultantibus conniueant, eorum dißimulationem nefariaperfidta non carere affirmemiquiapopuli libertatem,cuius fe Dei or-dinatipne tutor es pofitos norunt,ßaudulenter pro-dunt,

Atverb in ea quam prafeblorum imperqsdebe- ja ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri conflituimtis obedientia, id femper excipiendum

D E EXTERN. MED. AD SAL. 77SCAP.XX. tia nos deducat, cttuu voluntati 'B.cgum omnium votafubejfe, cuius decretis iujfa cedere, cutus maie-fiatifafcesfubmitti far est. Aduerfus tffumfiquid imper ent, nuüofit nee loco,nee numero, nequehtc tot am tllam,qua magiftratus poUent, dignitatem quiequam moremur : cui iniuria nuUafit dum in ordinem,prafingulariillavere^fumma Dei pote-fiate, eogitur. Secundum banc rationem Daniel fe quiequam in Kegem peccajje negat, vbi impio e- quot;nbsp;ius ediilo non paruit: quia e}ccejferattllefines fiuos: nee mod'o iniurius fuerat in homines, fid cornua tollendoaduerfiusDeum, poteflatem fibi ipfie abro-gauerat. ix oppojito damnantur lfcaelita,qubd ofe-.j.v.n impio régis ediäonimtitmfuerant morigeri. Tan-turn abeSl vt laudem mereatur modefita pratex- ’’ ttis, quo aulici adulatores fie tegiint, fitmpU-ces decipinnt, dum fiibi fias ejfie negant, quiequam abnuerc à Regibusfinis impofiitum. quafii verb ius fiu-umD EV S refi.gnauerit mortalibus, eos generi humano praficiens,aut minuatur terrena pot eft as, dumfiuoauthorifiubijcitur, coram quofœleftes et-iam prineipatHsfiupplices expauefieunt. Scio,quan-tum quamque prafiens huic eonftantia periculum immineat, quod indigniftime fie contemni Reges ferant:quorum indignationuncius ell mortis, in-quit Solomon. Sedquumiftud a ceelefti pracone Petro pronunciatumfit ediilum,obcdiendum Deo potiusquam hominibus : hae nos cogitatione con-fiolemur, illam turn nos praft are, quam Dominus

exigit obedientiam , dum quiduii perpetbnurpfftr vs, qudmd pietate deflectamus. Et ne nobb labe-fiant animi,aliumettam ftimulum Paulus adme-y.Cot. j'. net,Nosideotantia Chrifto redemptos ejfle,quanti ''‘'3 Uli conftttit noftra redemptio, ne prauis homi-num cupiditatibus nos mancipemus in obfle^ qurumcmultoverb minus impieta-ti fimus addtcli.

Pag, ,,5. lin.,s, lege nonnullum. ibid, lin, 10, purget. 411. lin. y.caligine, 427.110. vit. fi. 709. lm. 14, perfici.-aut.inpleriscpeftcorre« âum.73^,lin.2O, Nos verb.