■ -«I

CONFESSIO Fid El AC RELIC r= ONI S, B ARON VM AC NOBILI. umRegni Bohamiag , Serenif-^ fimo ac Inuicflifsinio Romano-tum^Bohoemia:, Regi, Vii ennac Auftriæ, fub Anno

Domini i ; j ob= latàf

SlMT^L ÿiorunddtn grauißimorum ir or um de ban Conßßione iudi» tium,

MVLTÆ ECCLESIÆi QV Æ funt in Regno Pûloniæ,nuper fui-* ceperunt.

Nutic iterum exeufa. Anno

VERGERIVS

LECTORI.

VA R ATIONE qiiouc confih'o dncfîus, banc ego VualdcnÜum, aut Picardorum ( quos uccant^Clriftiana* Rea«

gionis Confefsionein , non ica muiris hacfî-enuscognitamcdidcriin , in pri? mis dicenduin mihi elfe puto . Cum Deus me nuper ex Germania in Pruß fiam.in Lithuaniam, arcß Poioniam e# uocaflec , multas ac varias variarutn gentium Ecclefias vifendi diieendiq? itudio incenfum : tandem diu mul« tum^ in ilia ipfa Polonia obequitando atep luftrando in Ecclefias incidi circia terquadraginta,ad Vualdenfium mo^ rem præfcriptacp inftitutas. Quæ ipfæ me fané fingulari quadam voluptate, I læticiacp afFecerunt. Etenim pura in il? ' îisacconcorsfonatEuangclij vox,a# d’o id quidem , ut neep in dodîrina, . neqj inter docentes erroris aut controj A X ucrlîæ

ucrfîæ quicquam, non dico antmad* uertere,fed ne fufpicari quidem potuc« rim, Cereinoniæ caftiiumæ arq? pu^ rilTimæ ,à papifticis iliis fuperfticionû busgefticulationibus^ita alienæ ,60 prorfus remotæ, vt ne odor quidem ib larum, aut veftigium ullum reliquum fit ♦ Difciplina grauis at(ç feuera , ex qua vitæ renouatio atc^ redintegratio taies fruclus fert, ut radicemhorum minime fucatam , fed venfsimam, ac Chriftiano homine dignifsimam facile pœnitentiam agnofcas»Hec cum par# timad Fratres in Italiam , af arum^ nationum fcripfiflèm, partim nonnul* Iis Illuftrifsimis Principibus Germa# niæ,alijs^ fummis in ea viris ingenti exultatione coràm nunciafTem, alij in vniuerfum ignorare Vualdcnfes,alij vehementer mihi mirari vifi funt, quid tandem inmentem venerit Sarmatis, vt Vualdenfiumpræcipue Confefsio# nem admiferint,ueriti nimirum,ne pu# ram ac facram Chrifti docfîrinam, quâ nuper adeo recepiflent,illorum placitis infîcerent,atcp commacularent. Hanc jgitur ob cauiàm, grauiflimâ quidem illam

ilfam omnt ftudio mihi faciendum pu# taui,ut Vualdenfium Confcflio,quæ iam erat difficilis iniientujecuderetur, atc^ inuulgaretur: quod minime dubi-tarem quin cnines, quibufcunc^ puri« ordotfîrina cordi foret , vel ex primo (quoddicitur)guftu, non Confeffios nemmodo , fed Polonos etiam ipfos, alioscp, quicuncp eam in fuam Ecclcfi# am recepiflènt , magnis celebraturi laudibus cffent:ac denicp patrem cocle« ftemrogaturi, ut tam bene cœptas a# pud illos Ecclefiarum inftaurationes feruare.ac fua immenfa bonitate auge# re,indies^ magis fortunate dignetun Præter veto Martini Lurheri, Reue« rendifsimi atq? fanclifsimi viri tefti# monium, qui banc Vualdenfium ta« tionem Ecdefiafticâ approbauit atq^ commcndauit, fubqcienda non imme# rito putaui, aliorum quocp maxima c# ruditione,maxima pietate atqp autori# tatevirorum teftimonia,in primis Phi# lippi Melanthonis, Martini Buccri,ô(^ Vuoiffgangi Mufculi, quimihiuiden# tureandem Confefsionem adhucma# gis,quàm LutheruSjlaudare , cum ta#

3 men

men is grauifsimis verbis laudariU Cæterumquanquam qui firn non ig« noro.mcneo tarnen Ecclefias hifee xL annisin Chrifto renatas, ne fan's clTe patent,quôd iupcrftitiones Paptfticas, abennnationesep cœteras ab Ècclefrjs fuis excurbarc pctuerint,fed vt de congt; cordt,dépura,degenuina fi'lrj DeiD. N lefu Clirifti dotflrina rctinenda, tu de difeiplina vitæcp mortificationc ta# li doclrina digna aliquando tandem vi# cilïîm inuclienda,diligenter de anxiè curent.

TubingcKaI.Augufti M» D.LVft

Praefatio

PRÆFATIO DOCTO-ris Martini LutheriinCon= fefsionem V ualden= fiumgt;

aVanquam Fratres ht per Bo-hemtani ÔC Alorautam agens tes , foelicius SC erudktus luam Confefsionem SC Dodrinam tfh's Libris edtdertnt , quàm vt mea vcl commendatione, vel præfatione opus haheant : tarnen cum iam multisannis odiofo nomine Pighardtceu hæreticf, amp;rchi'fmattcinnt tradudi, vifum eft tneoquocpteftimonio .quantum poG fum jilhsferuire , fi tarnen quid valet meum tefttmonium , præfertim apud noftros öi omnes veræ ptetatts ftudio f fos » Nam quid de me fenciantPapi# ftæ , hominum genus iam dudum res probum, 2C mente corruptum , nbsp;nbsp;vt

iterum Paulus dicit, peccans vt per fc ipfum , amp;nbsp;volenter damnatum , cur me moueret C Sum illis crucifixus, SC ipfi crucifixi mihi.

Sane cum eflem Papifta, æmulator fcilicetlôge feruentifsimus RomanarS

Ä 4 tradis

1

trad/t/onum ( Nam qui nunc Papi# ftac funt , ÔC contra nos fcribunt, ferio taks non funt, quails ego fui, fed toti frigentjamp;^ vel odio, vel quæftu ca« pci faciunt,quodfaciunt,faifiuri idem contra Papatum , fi opes SCgloriam maiores apud nos fperare polfent. ) Ipfe inquamcumeflem Papifta,uerc

ex animo iftos Pigliardos Fratres odiebam magno zcloDei amp;nbsp;Religio# nis,nullo omnino lucri aut gloriæ Itci# dio. Denicß cum aliquando in aliquot libros Iohannis Hufs imprudens incif diflcm , fcripturas tarn potenter öC pure tracflatas vidilFcm, ut ftupere in# fiperem , cur talem ac tantum virum exufTilFentPapaöd Concilium; mox territus, clauG codiccm,fufpicatus ve^ nenum fub melle latere, quo fimplici# tas mca infici poflet : tarn violentum regnabat in me fafeinum Papalis no* minis ÖC Concilq.

Sed poft quam illi placuit,qui me fc# gregauitex vtero matris meæ, vtre# yclaret mihi filium illum perditionis, fatis muleis diljjutationibus contuli cS çarneôi^fanguine, quos habere potui

vnos

virosopn'mos, metucns , nc lumcn, quod in me eratjtenebræ cflcnt, adeo ditFidebam mihi ipfi proprer Icngitui dinem,latitudinem, ÔC profunditatem Pontificiæ maicftatis, quam hacflenus Ól ipfe non fegniter credideram àSpis ritu fancfïo regi SC errare non polïe, donee confirmatior paulatim fiebam, dum ad meas leuiculas velitationes, SC quædam præludia Papiftæ, velut flu* Clus feri maris(^vt ludas ait)defpuma# rent fuasconfufioncs*. TumcoepiPa# pam fufpecflum habere,SC pedetentiin contemnere,Sc tandem, prodentibus, imodeftituentibuseum fuis defenfo# ribuSjper libros ipfa vanitarevaniores, pro ipfa abominatione in loco fanClo agnoicere.

Ibicoepit gaudium cordis mei : SC circumfpeeflis omnibus , quos Papa pro Hæreticis damnauerat SC perdi-» derat, pro fanClis SC martyribus lau# dabam, præfertim quorum pia fcripta vel Confefsiones potui reperirc.Cæte* ros verofufpicabar, velnon efle con« uiClos,v€l aliquolapfu infirmitatiseri ralTe,qui venia dignus fuilTet, fi papi«

A y ftac

ftæ volufflentS. PauHconniium fequi, dicentis. Si homo préoccupa tus fuerit in dcliclo. vos qui fptnïuaks eftis, in:gt; ftrui'te huiufinodi in Spiriru knitatis, confiderans reipfum , neamp;^ tu tente# ris. At ipn Sathanæfurorcm lècutf, ciirn aufterirate ëC porenria impera# bantouibus Chrifti, vt Ezechiel !o^ quitur, quod ëC adhuc facere non ceC» tant.

Inter hosautemoccurrebant ÔC ifti Fratres , quos Pighardos vccabaiit, iam mihi non ita inuiG , vt antea crant inpapikitate mea. Denicß oft'endi in eis vnumlllud amp;nbsp;magnum niiracu# lum,in Ecckfia Pape pene inaudirum, fcilicet, quod omifsis hominum do# cirinis , quantum poterant, médira» renturin Lege Domini die amp;nbsp;noóïe, cfTecp eos in fcriptnris peritos 2C para# toSjCum in Papatu ipfi M agifhi noftri prorfus negligerent fcriptur.ts,quai unr titulo iadïabantur : nonnulli vero ex ipfiSjnevididentquidem Biblia facra unquam, Qiianquam fieri aliter non potuit, iacentibus linguis, non modo Graeca ëC Ebraica,fed ëC Latina , quin aliquot

aliquot loci ilfis ncccffario obfcuri ma# nerenuEt iilud apudeos vitij hærebat, dum vitare volueruntfpineta ôCpalu« des Sophiiiaruin ÔC Monachorum, prorfus omnibusftudrjs artium ablti# nuerunt, fimul etiam inopia coacfli, quam labors manuum leuabant.

Sed nunc prodeunt nonpaulo cuhi# ores ôf libcriorcs,nedicâetiamil!uftri# orcs ÔÔ meliores ut fpcrem non ingra# tos nec^ inamabiles fore omnibus uere Chriftianis.ica, vt ÔÔgratiasnos agerc oporteat quam maximas Deo ÔC patri D.N.IefuChrifti, qui fecundum diui# tiasgloriæfuæ iufsit z tenebris fplens defcerc lumen hoc verbi iui.quo denuo in nobis dellrueret mortem,2C illumis naret viram: Slt;^gratularitum illis,tum nobis , quod qui inter nos ipfos quoc^ longe fuimus, deftrucff o nunc interfti# tio lufpitionis, qua nobismutuo hære# tici videbamur, facli fumus prope, 0^ redudîi fimul fumus invnum ouile fub unum ilium Partorem SC Epifcopum animarum noftrarum , qui eft benedi# dus in fecula. Amen.

Qjjod fi qux differentia in hac co# rum

rum Confefsi'one occurrcnt, de n'tibus amp;nbsp;Ceremontjs, vel de ccelibatu, me-mincriinus nunquam fuifle, nc(^ poï tuifle omnem Ecclefiarum, omnes rilt; tus ÓÓ obferuationcs efle æquales uel eafdeiTi» Id enim non permittuntho# minum,regionum, temporum rario# nes ôôvarietates,rnodo falua fit docflrb na fidei 8C morum , Hæc enim debet € ffe eadem, vt Paulus faepe monet, Ide dicatisf^inquit^omnes.Rurfus,Vt uno orc honorificetis Deum , amp;nbsp;patrem Domini noftrilefu Chrifti ♦ Nam vt coniugium fitapudeoseo modo libc* rum,ut apud nos, non finit eorum fta“* tus conditio : Interim fatis eft, quod cuilibet licitum, ÔC nulli peccatum elTc docetur ô^,creditur falua vnius cuiufcp fide ÔCconfcientia» Commendo igitur in Domino omnibus pijs, SC banc Co# fefsionem Fratrum, in qua videbunt dare , quanta iniuriahacftenus à

Papiftis fuerint damnati amp;nbsp;vcxati.

Venera*

VEN ERABILI VI-roin ChriftojD» BenediôtOjCæ= terisc^ Fratribus V ualdeii= fib us in Bohe=

mia*

GRatia SC pax , SCc. Extflimo.vir cximie,Fratres tuos in hoc noftro congreflu in multis rebus melius me# am iencentiam cognouilFe SC perfpe# xi(re,quam olim egoquocp uideormi# hires veftras percepifle* Quarecum de præcipuis articulis Docfîrinæ Chri# ftianæ inter nos conftet , compledîa# mur nos mutuo amorc. Neq; diflimili# tudo SC varieras rituum SC cæremoni# arum difiungere debet mentes no« ftras. Sæpe Paulus concionatur de Ce# remonrjs,Sc prohiber Chriftianosdifi fidere propter varietatem rituum 5C Cæremoniarum , quamuis mundus propter Caeremonias vehementer pu* gnet.

Seuerius exercitium feu difciplina inEcclefijs vefiris profeClo non male mihi placet ; Vtinamin Ecclefijsno# ftris

ftrisquo^ paulo feucrior poCsit retb neri. De meoanimo erga vos ita fentis atis.me vehementer optare, ut lu*, qui Euangeh'um amant, amp;nbsp;nomen Chhfti glorificari cupiunt, mutua chantate fe? Ie profequantur,arqj itadotflrinam fo# am coramunibus (tudqs ad gloriain Chriftiréférant, ne feipfosmutuisô^ domeftids odijs (eu difcordijs perdant, præferiim propres illas res, de quibus tumultuari non eft neccITe. Bene vale# i

te, Orate pro me, ôd pro gloria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Cbrifti.Datæ Vuiteber«’

gaî. Anno 15 3

Philippus Melanthon»

i

Ex Libro

EX LÎBRO B VCERI. cui Tkulus, Scripta duo aduer= fariaLatomi,amp;:c.in cap^deEccle^ , fiæ auiontace.pagina

ILla ccrtc ratio optima eft'quam ob« fcruanr Fratres Ptcardi, qui lî'dci luæ Confcfsionem nuper Régi Fer« dinandüoblatam Anno i ?? ç- edide« runt,cnm præfatione D Lutheri : qui füll prope in oi be cum puritate docfiri« næ , uigorem etiamdiiciplinæ Chrifti apudferctinuerunt : quamlaudem vc tjs tribuamus, ôi Dominum, qui (îc in illis operatur, celebrcmus, res ipfa nos cog!t,eciamn Fratres illi à præpofterc docfîisnonnullis contemnantur . Ra« tio vcro , quam in hac re obferuant, hæccft.

Præter Minfftros verbi Sacra# mentorum , habentcertum collegium virorum prudentia,ôC grauirate Spiri# tus pratcellentium , qui munus obe-unt monendi ac corrigendi Fratres peccantes^componendi ditsidentes, dC in

S^tncauGseotum nidicandi. Excomlt; municationi'stamen fententiam, non nificaufa delata ad totam EccIeHam, Si cotnmunibus fentenrijs «udicata, fe# runt, idcjpcr fupremumEcclefiæcu* ratorem ♦ De huiufmodi Senioribus fcribit 6C Dïuus Ambrofiusin Epifto# la i.ad Timorh,Cap,5'« Vnde ÔC Syrian goga , S)C pofteaEcclefia Seniores ha* buit,quorum fine confilio nihil ageba# tur in Ecclefia* Qiiod,qua negligentia abfoleuerit,nelcio, nifi forte dodoruni defidia,aut magis fuperbia,dum foi li voluntaliquidvi# deri,ÔLC«

EX PROLIXIS dVh bufdam litcris D. Vuolfgangi Mufculi , in Berncnfi Ecclefia TheologiæProfeflons,ad Pö1o= nicas Ecclefias fcnptis,nien=: fe Februano» ,

VEm't hue ad nos Fratres in Chrit fto diledli, uir omnium humanii* fimus,2lt; vericatis propaganda ftudi? ofifsimus D.Francifcus Lyfmanius,ex cuius ore primum , deinde amp;nbsp;piorum virorum literisad ipfum fcriptis ,de o« pere veftro, quo reformandis Ecclefijs incumbitis,magno cum gaudio perces pimus.Benedic^}^us Deus ac Parer Dos rnini noftri lefu Chridi , labores vea ftros Spiritu fuo confirmer, Ecclefijsc^ fuis ad cerram fidclium falutem, ac nos minis fui gloriam frugiferos reddat. Amen. Exofculamur aurem cum pris misadmirabileillud confiliû Dei, quo ante anos aliquot Fratres, quos Vual# denies vocant, Boemiaeiecios,ad vos, veladconfiniafaltem Regni Poloniæ » ß tranfs

transferre nolm't, quo vcfîn’s Ecckfifs in cognin'one ac propagatione uerita* tis adiumcnto eflent. Nó erat hoc in a# nimis eorS,quorum ftudio fedibus futs funt expulfi, imo nee ipfi puto quid dû in'nitus agcrctur mtelkxcrunt. V crum qui prudentes hin'us mundi,infm'sipfolt; rû confilijs mtris modis infatuat.ôi^ exf cæcatjhoc voluit paefîo primordfjs rc^ nafeentis apud vos Ecclefiæ baud paru adferre adiumcntûPlurimum autê pU* cet,quôd in eâ dotîlrine forma coniengt; fi ftis,quâ illi puram,fimplicê, ac minus fcrupulofam infuisEccIesijs retinent» Et paulo poft, Gratulor hoc confiliS Ecclesqsveftris, quo eu Vualdenfibus coniungi uoluiftis:fpero n.fore,ut mb nus diiTenfionû nafcatur,SC fi quid tak nafcatur,citiusc5poni poffe, quando# quidem adcertâpofthacdocftrintc fot* màm docendo collimare poteftis.

Atep iterû, Exiftimo prudenter àuo# bis efTe faeftû, quod earn doCîrinæ for* mam amplexi eftis,quæeftfim» ' plex,amp; facris feripturis attemperata»

Prz*

PRÆF A TIO MINI« ftrorunijEcckfiæ Picardorum^ut Vocant, in Bohccmia Mora=: uia, in Confefsi'onem

’ fuæFidei,

1 Q_V IDEM cum multa SC. falla cc impia de nobisac fras tribus quocf in regno Bohoe« miæS^ Marchionacu Mora» uiæaduerfarrj uulgb dilTipas runtjCoaAi fumtis amp;nbsp;nos, ut

Eeclcfiæbono amp;nbsp;gloriæ confulcrcmus, iftos rum calumnias ÔC mendacia refellere , præa fertim cum huiufmodi de nobis fparfa,adeo quorundam improbitace inualucrunt , ut non finirimas modo regiones,fed longe diG» fKasetiamperuaferint,Vbi nosin hac caufa nihil commeriti,atrocium tarnen grauif« Gmarum rerum infimulamur ac pelTima nobis pafsim nota infamiae inuritur . Dum non apaucis, nilnifiquædam omnium fee« lerum acmalorumlernaSd colluuies habe» mur,hominesirnpti malefici,prophani,im» poftores,perfidi,fedarrj,ac hærftici,necp ul» Ium tarn foedum aut graue facinus eflc.quod nobis indignum arbitrentur : quodnufs quamefle , nifi apud nos tantum ueramSC catholicam Ecclefiam,afleuercmus:omncs(^ alios,qui Ecclesrjs noftris non adcenfentur. Bi ut

P R AE F A T I o IN ut a Deo rciedos,faluos fieri nonpolTcjUno oreaudcamusproniinciare. De Diuis , ac prxfertimdcbeatiiïima Virginematrc Do* minij'mpie ac peruerfe lentiainus. Iciunia, Ceremonias,C3eteroscj: ritus omncs Ecckfa» fticosjuelutludicraquædam SC uana cxiftilt; memus.

Comment! funr hoc maleiioli,qui nuh lum criminandi fine faciunt, quod noftratcs omncs,Sacrameta ipfa, ut a Chrifto infiitu* ta,itapræccpc3,nihilifaciant,nec cis uti uclt; lint,fed ea indignis modisafpcrnenrur ac e* leuent.Vc in Sacramento iacræ fynaxcos, feu Cœnæ Domini, pracfentiam ucri corpo« risacfangiiinisChrifti,non adcflc baud du« biecrcdant,plurima denicj SC grauia, in» nominanda flagitia dcfignent , Sed amp;nbsp;hanc adieccriintCataftrophcadirerfarti (nccenitn omnia quæ oblacranc,uerius quam loquiin« tur,perfequi libet ) ut fumma fir omniiitn laudumcoronidis,nos ^eos fere filio Dei nihil tribuere, uerum iam damnatis hærcfi« busac impia dodrina , omnia Si maxime fimpJiciorum animos Jabefadare ÔC cart rumpere.

Hæcpaucade mulrisrccenfuimus , quæ abaducrfarrjseo confida,amp; inuulgusfpars fa flint,quo a ncbis omnium animos abali« cnarcnt,omnibus nos partibus uociferan« res,indi9nosnimisc(re , qui hoc communi fpiriru Si luce fruamur . Vt uel fic tandem mundus

CONFESSIONEM. t mundus jpfe in nos, uelut in piacula quæ« dam amp;nbsp;Carharmata conciratus,animaduers teret. Vcrum ad horuin maledida 3C. Syco» phanciaSjfæpius iampridem , amaioribus noftris reiponfumeftj ut nemiriioblciirum fit,quam illi dccftrinä et profefsi fint et tenus erini.Nam ne forte delerta caufa, aducrfarij deipfis triumphum agerent, quo minus eos rum calumniaSjCriminationes , amp;nbsp;hæcims pudentifsima mendacia reftllerent , non commiferunt, quam remadhuc hodie ipfos rum iibri,rcgibus,principibus, acuarrjs hes roibus mifsi,teftatifsimam faciunt,ut omnis bus iam olim confpicuum fit, nos tantum Euaiigclfj nomine,acpropugnandçueritatis, liæc perperi amp;nbsp;fuitinere , ea ab oforibus Chrifti falurariumcp rerum omniû inuenta efl'e.qiiæde nobis malcferiati homines lias nifTimenuganturamp;garriunt. Sed nos bene fperarc iubet,nihil tam fanAe, aut *ubdufta ratione fieri poiTe ,quod fycophantæ mors fum uitare queat , cum eiiam hoc ingenio nufquamnon fine homines , fi ramen hoc nomineeosdici faseft qui fefe rotos ad oos rima quæq? conuellenda ac deturpanda compararunt.

Qiio autem iurc impieratis aceufemur, pro fuocandoreboni iudicent Patresnoftri prouocabant adfynodumnoftrorum ,quæ uero ritu SC legitime ccada , uerbo Dci, 8C nonhumanisopinionibus,Ecclefia: contro«

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B ; uerfias

P R AE F A T I o in uerfias SC religionis conciIiarct,Summopere cxpctentcs , uc fibi Riorum explicandorum dogmatum copia fieret.Vbi fi quid diffena taneum fcripruris rcperiretur , per omnia ex animo amp;amancer ipRus Concilrj cenRiræ Sc ordinationi fubiacere uolebant 8C obfe’ qui , Nec illi ulla in re fe reclamaturoJ promitrebant ; quin continuo , miflis erlt; roribus, oftenfain ueriratem amplederem tur . Sed quamuis id impenfe rogarint, nonobtinuerunt tarnen: quinetiam aduer» farrj, non modo in hac caufa noftra , licet grauifsima, non funtæquiorcsfadi, uerum nos fubinde alijs malis cumularunc , dum nosRio ere , malcdicentia ôC probris , ipfi nulgo iniuTos reddiderunc. Id ucro inprim» Sacerdoces quofdâ, inuidia acRos in fratres, fecifle conRac , Qiiibus tarnen omnino in« compertafuitfencentia fratrum, nec enim unquam intereos fuete , nec ulla dogmata, aur de religione quidquam cum els perfcri« pturascontulerunt.Imo ne eos quide fepius rogaci audirc dignati funt,tantum abeft, ut iiltrbeosad fe inuitarint , aut conuenerint aliquandoad libere etfrarernecolloquendiî, tradandumue Riper rebus 8C negotio religie onis, Sed in credendo faciles , nullius rei ad noftratiü dogmata fpcAantis fadi certiores, qui de nobis omne genus mendaciorum portenta comminifcebantur,continuo aures præbuerunqac eis ut in nos quiequid polTint ftfuant.

CONFESS TO NEM. } ftruantjidemfuamobftrinxere. InfuperSC hoc centare aufi, quo fuammagis traduces rent inuidiam SC in amantes uericatis ac Euangelq odium : nempe uulgo perfuadere, libros, feu traAatus fratrum, impios , lt;Sd crrorum plenos efle , quique ne uendi auc emi poflentjUtrifcp dira minantcs,diligenter caueruntjDum eorum ledione popularibus fuis interdixerunt, ut fic uerus ac germanus fcripturæfènfus,quem femperSC cupierunt, S(. Dei bonitateamplcxifunt fratres ,inlucc prodire nequiuerit.

Ëtcû aduerfarrjs nihil patcret,unde hanc Fratrum dodrinam damnare poflenc, tantii huncinmodumignaræ Só credulæplebi fu« bindediditabät. Attendre, nealloquamini illosjoeue illorum libros Icgitc, blande cnim amp;nbsp;fuauiter loquuntur et fcribiint,at uulpcm amp;uirusinpe(Soregeftant, Neadhibete illis fidcm,quia mendaces funt, amp;nbsp;Dæmon fua perillos agir 3d loquitur. Declinate igitur eorum colloquia , quamlibet etiam caeteris doArina Sd fide, autfaAis prçitaieuideâtur: fubfunt enim infidiæ ad perdcndnm uos, etiam cum de optimis rebus cos pie ac fan Ae dilTerereputatis, Aufjfic huiufmodi prœft.'s gnsSdartibus, uta nobis populum auertci rent,aut nc ab ipfis deficercc , magna innos «nuidiamadentcSjhæcproroftris déblatéra» rcfditifunt,Quorum femel (inquit unusgt; uc fit omnium inilar, minimominus abfuit,

B 4 quin

P R AE F A TIO IN quin illorum erroribus leducerer irrcti'er, uulniis enim grauilsimum mihi inflixerunt fua blandiloquenda,adeo uc ncquircm po’ ftea intra aliquot annos ad me redire , SC ab iftis,quosiammihi perlualeram erroribus, cxciitijQiiod cum mihi concigerir, peftilcn« tifsimum illud uirus ex eorum colloqurjs baulilTe, idemcç uiruselui ac euomi intra tot annos non potuilTe ,Quidquæfouobis non tenencibusfcriptiirasficretc’

Quamobremcolilio huic meo acquiefeite quæfo, aceiufmodi nocentifsimos homines cauete,hærericos,piecatis hoftes , Deicon’ temptores,ad omnia perdendumdeftinatos, necfituobiscumcis quid conforttj , ncc in yrbesueftras , autrempublicamadmittice, ne quando teterrjma pefte illorum dogmata afflatijitademum uebispereundum fit . Et hoc paAo fuis iftis plufquam uanifsimis nugiSjUanC incutientes hominibus errorem, eos à nobis aud iendis auocabanc. Præterea cum initio in Religionc Bohemorum , qui fubutracp fpecic communicant,quidam5C nati amp;nbsp;educari elTemus inftitueremur , in corüconcionibusfæpe ac identidem audire foliti fumus, quonâ padoChrifiiana Eccles fia per dogmata actraditiones humanas ex diametro pugnantes legi diuinæ, àueritate amp;Euangelioretrada fit. Item,fi uellcmus aeternæ uitæ confortes fieri, per omnia nos parer e,agiacgubernari uerbo Dei oporte* re,dC

CONFESSIONEM. 4 rCjSi quicquid huic pugnansaut contran'u eflcc j id non ex Deo , fed errorem tantum, j'mpofturamcp conftanter efle pronuncias bant. Nee non amp;nbsp;hoe commemorate foliti funt prædeceiToreseorû, ueteres Bohemos, multo aliter fuper rebusEcclefiæ 8C religio« nis fenfifle,quam nunc recenriores.

Hæc omnia nos nihil finiftre affedi ab illisaudientes ,omni ftudio Só opera literis facris indulfimus , ut germanum illarum fenfum hauriremus . Et ad id adhibuimus quofp librosueterum, qui Ecclefiam Temper abimpiadoArinaSC hominü traditionibus uindicareconatifunt. Adhibuimuseos, qui olim præfuere Ecclefiæ Bohemorum, Magiftrum 1 O H A N N E W H V S, uirum nulla unquam feculorum ferie oblii terandum:Ma9iftrü MathiamParifienfem. Magiftrum lohannem Rokicanam , Item Martinum Lupac , SC espteros complûtes. Deinde PetrumChclciktj ,quem , tamerfi Rcmani fermonisignarum,Magifter lohan« nesRokicana plurimumdiligebat , 8C eius librisfuum etiamcalculumaddidit ,acufus cft.Horum fcriptis omnium perleAis , inde manifefte deprehendimus,cum plebcm,tum facerdotes,totauia,utdicitur, abipfa puri» täte doftrinae Só fcopo literarum facrarum deerrarc . Ideoutabufus iftosSC errores.ne nos pariterad interitum 8C perditionenn demergenc,uicaremus abillisdefciuimus.

B ƒ Interea

P R AE F Ä T I o IM

Intcrca fama de Fratribus audicur , eos fcdiciofoSj hfreticos fit pernitiofos homines cffe , utpote qui uerboDei redamarentÓÓ aducrfarentur . Hæcfamaprimum animos noftros non mediocri timoré perculic ut noniam illis couteremur, ueriti ne ab eis incrrores'aueritatereuocati , iuftamnobis damnationcm acquireremus, fi in ea etiara flagitia , quibus obnoxij ciTe ferebantur, prolaberemur.Tantumcnim fuoaftu , ua« fricie,do)is,cos multi pofle eredebât,ut quo ipfi uellent,rudiorum animos traherct. At* tarnen reperti funt quidam fani homines, tu ex facerdotibus,tum ctiam ex plebe,qui in fratrum doftrina,nihil uiiij aut errorishas beri,fibi explorariffimum eflcdicebanrjVn* de amp;nbsp;nosæquiores fumus reddin' crgafra« tres.Et in mentem nobis ueniebat huiusrei, num non ipfi fortalTe p eflent, quorum Si Chriftusmeminit.Eririsodioomnibus ho* minibus propter nomen meum , ÔC dicent aduerfus uos omne malii.mentictespropter me,Si cfjcient nomen uefl:rum,ueluti malum propterfiliumhominis. Itaqt nec noscon» quiefeere aut ceiTarc potuimus , qu'o ad certo nobis conftaret, num uera elTent, quæ de ipfis pafsim ferebantur:Scd Si hoc obfli* tir,quo minuseospcrfequcrcmur , cum ab omnibus ilia, quorum accerfebantur, con* trouerti uideremus,necßquenquam inueniri polTcjqui caut ueraaflererc audcret lam nos aduerfus

CONFBSSIONEM. , aduerfus ccsnihil molin' uoluimiis,donee ipforiim eaufa nobis compertior fieret ôd expjoratior , ne forte in Dei præceptnm, proximum perperam amp;nbsp;inique iudicantes, autilliusfalfi criminacoresfaâi, iußasDeo pœnas daremus.

Adhæc aim uideremus inter facerdotes ipfos eciam, in dodrina male conuenirc, SC eorum atep adeo populi , mtiltos impios lt;ultus,aepublica manifefta flagicia, nulla 'Ecclefiaftica difeiplina corrigi:coadi fumus, utipfosfratresaccederemus , ac de eorum dodrina ôd religione perquireremus , non ob aliud, quam ut faliitem 3C confeientiarS pacem,ubiubi tandem id per Euangelium fieri liceret jconfequeremur. Conuenimus itacp ecs,ac omnia diligenter explorantes, quænam foret eorum dodrina,religio, uita amp;nbsp;conuerfatio, re ipfa experimur nullam anfam heßi præbitam eiTe , ut has de ipfis tragediasexcitaret , nihilc^ prorfum in cis uidimus , quomerito male audirc poffent uelineufari. Comperimusitem , Sd eorum dodrinam , religionem, totamcj uiuendi formam,nihil’afacris canonibus , aut pri« mitiuæEcclefiæ, ritu ac exemplari recedere autdefledi.Inucntifunr prçterea nobis inter eos quatuor illi articuli,quorü gratia uetercs fn Regno Bohcmiæ,cû Romanis poft multas tandem difputationes^grauifsima bella gef* fcrunf,quoff{inSynodo Bafilienfi, magna ut

PR Aß PATIO IN

uj defenderlint acobtinuerunt. Primo,Scn’i pturamfacram,a miniftris omnibus, facer-' dotibus ac lenitis, ad id Ecclefiaftico ritu ordinads,nonadmixtis humanis figmentis, traditionibusauc dodrinis.fed purcacfynä cerciibicjiprçdicandumeflc.Deindeutramq; fpeciem Sacramenti, corporis èC fanguinis Chrifti, iuxtaipfiusconftitutionem ÔC man* datum,utafaccrdotibus,ica a cçterisomni'“ buSjindifcriminacim ex aequo fumi oporte* re. Eumcp nihil miniis,qu'amtranfgreflbrcni uerborumChrifti haberi , qui fub utraque fpecie communicaret. Tertio publica ôd ma* nitefta flagitia,in quolibet hominumftatu 8i. conditione fecundum fcripturæ regulam, qu'od corrigi debeant ÔC argui. Poftremo qubd facerdotum munusfit, concionarió^ doceic , non feculari mododominari, aut imperia,ditiones, 8C principatus poffidere, fed elfe debeant in ofFitio fuo , quod eft præ* dicatio Euangeln. Hæcbonaprætermulta alia plurima inter fratres reperimus. Quare non faris mirari poteramus, qua rabie fu* rqsadi forent, qui adeomifereac impoten» ter , tam bonos uiros fuis malcdidisimpc* tercnt.

Cum igitur religionis illorum dogmata cxfcripturisfacriSjSC non hominum com* mcntisene,5i manare uideremus, Dei benii gnitate cffedum eft , utnosinipforumfcn* tentiam iuerimus . Afcripti igitur fumus illorum

CONFESSIONS M. 6 I'llonimKeeltfiæ ,Tilliusgratiæ uniuerfo» rum'ep bonorum parneipes faâi. Nee nos fugiebac , quæipfi quondam tulerant, 8C adhue ferrent mala , nos non minus ohm eadem laturos, Sedhoe nihil morabamur, audiences non tantum homini dari, ut in Chriftum credat, fed ut etiam proillo patia» tur,Et eiufmodiChriftusipfe,falutisautor, beatospronuneiat, quiobiuftieiamaduerfa perferunt, att^idipfum uniuerfa feriptura eomprobat . Ideo fapienter Mofes maluic affligicum populo Dei, quam temporalis peecati habere iucunditatem Jn paueis enim Uexati,ut feriptumeft, in mukis bene difpo« nentur . Atq; dum aliquandiu eum illis confucuilTemus , manifefte eognouimus, quodquæ'aueteribusBohœmis , quihæe fiirjraprædixerantjbona accepiflent , non tantum non imminuerunt , uerum indies muko magis auxerunt.

Sed præuiderunt uctercs illi, quod uideli» cet ea doftrina temporibus eorum inehoata, lente ac paularim proucheretur, SC in primis MagifterMatthias Parificnfis,eolibro, que de abominâtione inkripfit, eapite trigefimo fcprimOjQui fubtitulo SC nomine Magiftri Iohannis Hus exeufus in lucem exqt, fie feriptum reliquir, Siirgec nouus populus, fecundumnouum hominem formatus , qui fectindum Deum creatus eft , ex quo noui Cleriei ÔC Sacerdoces prouenienc öC alTti* meneur.

P R As F A T I o IS mentur, qui omnes odcrint auaricfam X gloriam huius uiræ,ad conuerfationem coe« leftem feftinando.Hçctamen puro fuccefliue agi.ôdintempohbus'aDeo , ÔC pro ca dif« penfatis , Hoc autemfacit,atc{:fadec Deus, propterfuam bonitatemSC mifericordiam, diuiciaslt;q; ionganimkadsfuæôC patiendæ, dans locum pocnitenriæ peccatoribus inue« terads,fugiendiquot;q; a facie furoris Domini, donee fimilirer pacicncur flC fuccelTiuepopu' lus carnalis,amp; facerdotes Só clerici defluent, amp;nbsp;quafi a tinea confumentur. Hadenus ille.

Hunc fecutus eft Magifter Iohannes Hus , clarus pro teftimonio lefu Martirtj corona.qui in quibufdam lite ris fuis, ècarr cere ad fuos in Bohemiam milTiSjita habet.

Vdnammandareliteris omnes abomina» nones Andchriftiliceret , uthæ'a fidelibus obferuari ac caueri pofTenc. Verum confido in Domino,quod me in hac uita defiindo, is uobispaftores,quieins ope, ipfius Ecclefiç munia , me integrius 5C foelicius obibunt, fufeitabit. Qiiicf: uniuerfasillius filrj perditi impofturas,fcclera,errores, dolos, iuperbk am , hypocrifim Si. foeditatem , plenius in lucemprofèrent: nullaq?præmia aurminae, cos a ucritateabducere porerunt, quin pro ea ftmper omni confufione Si morte con» rempta,parati flntteftimonium ferre, Is eft, qui nobisSC mihi, ob diuitias giatiæ fuæ, dacurus

CONfESSIONEM. 7 datums eft peipetcm uicam , amp;indeficiengt; gaudium.

Qutautemcrant a parnbus Magiftn Jo» hannisHus,dequibusetiam ipfe^dniinitus infpiratusfcripferat,lii amp;nbsp;præfertim Magi» fier Iohannes Rokicana, co temporis in ßo’ hernia primas tenens , fubfcripfit uerbis amp;nbsp;fententiaeMagiftri Iohannis Hus Etenirh, inter ccncionandiim ,Ecclefiam dirutæ urbi componens,aiebat.

Nos adhuc,inquit,pcr fuperficiem negocq gradimur,3c iieluti per cancellos, feu nebula profpicimus , nondumad inreriora fcilicet penetrantes, Verü fubingrcdietur populus, qui adufcp ipfa negotij fundamenta pénétra« bit,qukf in Iblidaßafi fuperftruet,Vcrû id paulatim fieri oportet. Futurum quocpeft, cum magna preftura et anguftia,cum^furas ma rerum difFicuItate.

Hæc omnia fie accepimus ac legimus, an» tequam Fratrum fc'cclefiæ inauguraremur, autullacumillisnecelTitudinecopulati fuif» femus. Püftquam aufem diu cum illis egifle« mus , cos ceu lapides uiuos , uero amp;nbsp;ftabili fundamento,quod olim iâ fideles Bohemi, ßrenui ueritatis uindiccs, fecundum datam fibi gratiam iecerant, fuperftrudoscogno» uimus. Videntesigiturhoc inter eos, non humanum,fcd plane diuinum opus eire,cutn omni fiducia ,fynceritatem fidei,acalias res facras, una cum illis comrauniteramplcxi fumus.

P R AEF A T I o IN fumus,Deo gracias agentes, cui placuit nos è tenebris in agnitionem filrj fui ac omnis ue# ritatis adducere.

Cum aurem multo tempore fimul cum eis omnibus rebus facris ufi eifemus , in Mini« ftros tandem ac facerdotes Ecclefiarum fuflt; fragiojcledi etcç ordinati fumu s, luuiti auté ac renitentes banc prouinciam fufeepimus, Multaseniminhoc negocio ^graues ac péri» culofasres, quibusfuftinendisnos non efle iiidebamus pares , præfertim hoc decurfu fæculi,quando , utdiuina habent oracula, cxukeraca funtomnia , nullo nonfcelereamp; malediftOjUtaitPropheta , quafitorrente inundantibus fuper terram , diuina tarnen opeconfifijUerboq? eius cuius hic opus agi« tur , hanc prouinciam in totum detreftarc noluimuSjNecj; Fratribus noftram operam, inretam pia utili, poftulantibus, dene« ga«e.

Porrointerea temporis, dum hoc in Ec* clefiaminifteriofungimur,en multi prodefit hoftes, qui odioplus^ nouercali aduerfus nos infurgentes , non uno modo graflari ceperunt, amp;nbsp;nos fuis mendaerjsapud omnes prægrauarcconabantur .Nec tantum linguç petulantia ÔC derradionibus , fed fcriptis etiam fuis palam infedabantur, A t iftorum malifia, quæ intus alebatur reteda , quam ipfi fidem habeamus, cuicunq; manifefliim fecimus, acaliarum rationem return reddi«

dimus

CONFESSIONEM. 8 dimus , quas ad falutem omnium facerc credebamus . Nec non dequibus hoftis fc palmam relaturum fpcrabat gloriabatur« Vt uiderecft in libello, quem nuncupaui« musllluftrifsimo Principi acDcmino Do# niino Georgio Marchioni Brandenburgenfi amp;c.flagitanteid a nobisgenerofo Domino* Domino Conrado de Kragek.

Præferdm autcm quid fentiamus de Sà# tramentis, Baptifmo amp;nbsp;cœna Domini, hic candide amp;nbsp;aperte cxplicuimus,er non modo ibi. Herum in libello etiam ædito pridema nobis,contra Thabroanicas feu Lilecienfes* clareSôfimplicicerfidem ncftram exponena dâcurauimus,nullis anfradibus aut uerbis obfcuris , huic tradacioni interiedis , Vfi fumuscommunilïîma phrafiSC ufitata, qud faciliUs intelligèremur ab omnibus.

Quanquamautemhæc omnia fecunduni fcripturascongeffimus, quo fie hofiiü animi præmollirentur , ut uel hoc datent gloriæ Chrifti,ne nos pofthaefuis maledidis pro-fcinderentniix tarnen iftud nobis profuturîî e(l,nifi prius audiendæ ueritati locus detuti Indefincnter enim fua tela , quafi fagittantes ad feopit, in nos collimant furiofi quidam* nosep conuieij's inceffunt 8C perfequuntur* quçif etiam feribimus damnant amp;nbsp;hærefeos accerfunt, Suadent enim rudioribHS,qui eorum tendicula ignorant,nos aliud feriptis amp;nbsp;uerbis enunciare , aliud dicere foris, 8C C aliud

PR AE PATIO IN aliud intuSjinreceiTucordispremere, utfo* lent,qui(quod aiunt)alteramanuferunc la* pidem,altera paiu m oftentanc.

Pcæterea hoc amp;nbsp;quicquid ifti belli homi* neSjin nos apud plcbem effuciunt, hacegre» gia ratione , quod uideh'cec ita fendant, Omnibus plurimum bene probatü putanc, cumcf ab omnibus hærcticum irrefragabi« liter ( fie cnim loquuntur ) credi uolunt, queracumcp talem elfe pronu nciauerint/um tamenisfæpefitinculpatiirimus.

Sed quia forte qui fie fentit,nonnihil corum uentridCingluuieidetrahit, abiifus corum I'mpios patefacit, ueritatem colicamp; ornat, pcrpaucosdenicpinEcclefia primates fuum officium faceredicit, amp;nbsp;cum Ezechiele , pa* ftorcs malos appellat , Qui fefe tantum paf« cuntjSó nongregemDomini,ipfjs commif* fura.IdeocputhoftisEcclefixrerjcitur , feri« tur anathematCjflagris dC pyrç adiudicatur.

Atquifi continuo uerü foret/um hxretf« CÛ Só pernitiofum hominem effcjqui talis ab hominibushabetur, quorummultis nunlt;^ rediora placent, ncccfTario inde colligeretur, Chriftum quoq? cum Apoftolis , acomnes denic]; quotquot ftetcrunt a partibus uerita« tJS,perniciofos homines ac impoftores exti» tifleïNam caputEcclef(æChriftus,5^ omnes Apoftoli, non minus atej; patres noftri, ab ( ingrato mundo talibus nomenclaturisac ti« tuli s funt inrignici ac decorati.

Porro

CONFESSIONS M. ff

Porro,fiiducrumenec,iitipiis placet, no intus impie fenrfre, onanise}; generis feel erts bus obnoxioselTejUerbis ramen bene prefi’ ten' amp;nbsp;docercjiam profelt;ftn, propter hoc po« fteriusbonum, cedendum effet uerirati, ac monente Chriftiana charitate corroborans da effet ueritas. Proindequed in rememnifi fit,non corum tantum nemo non uidcr. Nec cquidem noftrum tantum,fed SC illorumac piorum omnium eft , contra prophanos quofdam,Sacramentis Ëcclefiædercgantes, vteaufq; apud omneslalua ôC inuiolata mancant,agcie.

Iftudergo liquet, cos debcre aequi bonieç faccre,quod Sacramenra in fuo Temper ho« note amp;nbsp;loco,autoritäre fcripturarum haberi cupiamus. Atq; hoc nomine ut Reipiibücæ Chriüianæ confitIcrcmus, hune laborem co, tra aduerfarios Sacramentorû fufeepimus. Et hoc inprimis facerdotum munuserat,nö nos fuis conuierjs imperere : uerum Sacra« menra Chrifti ab his phanaticis fpiritibus, qui ca e fiio gradudeturbare conantur,per feripturas rucri ac uindiearc.

Sed nonnulli fortafleinfcitia , Sacramen« torum partes tueri prohibentur, alios utpe« ritiores ferclaboris pioec,altj uidercsfe pars uadicendi facilitate muniros, hoc onerisfu« birerecufant.Proincum non omnesæqualis ter ualeant, aut idem poffint, Sd qui huius caufæ aduerfarijs , opponerc patrocinium

C X fuutn

P R. AE F A T I o IN fuûqucant,nolint,multasresfacras fiknti'o iacere SC obfcurari uidemus , Et qui liant caufamindefenlam reliquerunt, hifunt, ad quos maxime actincbat; quiq? ,iic iamolim maioribusnoftrisjitanuncnobis qiioff,hoc impingere crimen non ceflant, quod Sacra« nienta,ut quæ nihil ad falutem conférant, contemnamus,At hi, cumeaabaduerfarijs calcari patiantur, huiuspotiuscriminisrei funt,quod nobisobtrudunt. Nam hæc con« uicia,quæcxmalitia tantum odio in nos euomit aduerfarius , fimul cum patribus, alias multis argumentis , reuulfimus. Si quandocum huiufmodi hominibus, de his rebus diflerere pro palam,ôô libéré ufu ueni« ret,non operofe cquidem,eos in horum albo elTeoftenderemus, quiacriter amp;nbsp;curiofefe« ftueä in oculofratris uiderent, trabem uero in proprio oculo non animaduerterent nihil ipfis malorü , quç tarnen femper nobis minantur, intentantes, non carcerem , non aculcos,non cxiliü,nonetiam faces ad latera mouentes,imo fine rixa, uerborum con« certationc,quæ non decent Chriftianos, fed tantum certifsimis feripturæ locis,amp; per ea, quæ ipfioperantur agunt,et in propatulo funt, DeoadiutiefFiceremus, ut fuam ipfi culpam amp;nbsp;errata fateri cogerentur, Res tora cum modeftia amp;nbsp;lenitaie tranfigeretur, ÔC nos uerum dicere non abnuerent.

Necueroid facere optamus, ut eos in con« cemptum

CONFESSIONEM. I9 temptum amp;nbsp;ignominiam uoccmuSjfed tantS utChnftOjtanquam gcrmanos fracres lucri faciamus, utcp fiipcrioris iiiræ poenitudinc duAijpriftinædignkatireftituantur . Non enim »Dei gratia , adeo fumusChriftianæ aflFedionis expertes, quód nos non illoruna miferefcat, Præfertimcum etiam publicum illis ac fanAtflimum Ecclefiæ munus demana datum fit, cui cumnon refpondeant, in fefe horribilem Dei iram, mirabiles tenebras amp;nbsp;cæcitatem experiuntur. Hinccos deniq? ui* demuSjOb tâ infignes lapfus 5d apertiflimos errores,abona hominum parte uehementer cotemptosefle.Quam rem profeAo »eorum caufa non libenter audimus. Vnde cum fint hoe paAo homines erga illos affeAi, parum illis fidei habent, 6C uix unqaam de quoquâ illorum bene fentiunt aut loquuntur. Q.ua ratione omniseorum authoritas ac opinio plurimü imminuta, nulliuscj iam fcre penfl apud plebem eft.

Et prædicario ucrbi cui primus ac fuma mus in Ecclefqs honos efTe debet, per eos fpretaiacetjNam ficuteorum mores Só uita ridetur,ita 3^: omnisadminiftratio,amp;uerbü Dei contemnitur , nee ædit inter homines fruAus fuos.Confcius nobis eil Deus,amp; qui nos etiam explorâtes habent,multi homines bon!:quam cupiamus, non minus atej; mai# ores noftrijOmnibus illis a Deo dari ,ut refi* pifcant aliquando , Sc ck animo ueritatem

C 5 ampleAan#

PRAEFATIO IN amplcÄaniur. Quod fi illis hocdiuina prx* ftarec bonicas,experienturprofedo ,tnos fh dcks in minifterio uerbi coadiutores,amp; qui« dem in Bcckfqs pi æe(re,6C inter adminiftros earûillos primas tcnerccuperemus , necipfi cosobEuangclii glorianijmerito honore ôC obedicntia frufiraremur.

Ecquanquam lioceiiam modo, maiores noftri citra omnem dolum, turn fcriptis tum net bis,tum modis alijs pluribus,cmni in re, fe illis moi cm gcfturos recipitbant : hand’ quaquam tarnen perfuafum eft adiierfartjs, fratres hoc animo præditos elle , uerumde illis,omnia finiftrcinterpretabantur, pcflimi femper rerumnoitrarumcenfores.Necaliter jpfis , olim ufu uenir, atrj; mine nobis hoc tempore, Tametfi non omnes adeo immiti, præfraAo ac fcralianimo,erga fratres fuerc. Multi enimpofitis, odio Sô ira , bonamdc fratribus opinioncmconceperunc , piecj: de illis iudicaucriint, ac ipfis nonnullieoriim adiundi funt , 3C inculpate fuo munerc funAi,rcli dis tcrriSjin pace quiciierunt.

Atcf lus temporibus plerosq; audimiis, qui cœleftcm lianedodrinam magis propa» gatam iiellent.Sed cum magna fit aduerfans tiiim iiis SC autoritas,ut nnfquam nô maior pars uincat meliorem, nihil moliriaufi, hoc fupprimûr,donee Deus hçcomnia in melius conueriar. Et ab huiufmodi malis 3C offen» diculis,aflêrat Ecclefiam. Porto lu’omnium maxime

CONF E SS ION EM. ii maxime , nobis ScEuangelioChrifti, quod profitemur , aduerfantur conrradicunt, qui nulla fuæ falutis 8C proximi cura tenens tur : Sed luculentis tantum facerdotijs in= hiant,ambiriole honores ac fummas dignis tares aucupantur, confu'unt puluillosfub cubitis manuum , nec aliud quhm terram fapiunt, ac de terra loquuntur.

Hifunt, ôônullimagis , qui nos Temper tillatrant, conuietjs afpergunt, 8C cum omni Ecclefiæ, petulantifsima, amp;præter omnem modum feurrili maledicentia lacérant, ÔC. paiTim per pagos SC urbes , exuto omni pus dore ac Dei metu, nos iufta plebis opinione fraudant,rident,opprobriis infamant : Nec iftos tarnen quod feiamus, uel minimum unquam læfimus,

Sed quia dilatant os fuum fine termino, Sôomnesmaliciænumeros cxpleri uolunt. Ideonoscum Anabaptiftis,pariter accenfu« crunt,qui no ita pridera ex uariisGermaniæ Iocis,fe recipientes, in has regiones pénétras runt,ubi cum aliquandiu reftitiflent, lata in eosdemum Principum fententia , inde pros fcripti flint.

Nosex fadione AnabaptiRarum noeffe, nemini ignotum eft Nam ab hinc plurimos annos , ex Ecclefia Bohemorum , qui fub utraff fpccie communicant, originem duxi« mus ;nec CÛ Anabaptiftis quidquâ commune habcmus,nec plena eoi ü erroribus dogmata

C 4 tuemur.

praefatio im tuemur , necquicquamab illis mutuatifiH wus : perdiu cnim antecongrcgaiio noftra excitic , quam de Anabaptiftis quidquam audicumfueric,aucnomen corummundoin lucetn prodicrit. Quæ res omnibus notior cft,quamutfcribatur . Et tarnen aduerfarij contra fuam ipforum confcientiam, nobis hune titulum à nomen indere conantur.

Quanquam autem maiores nofiri itidem, amp;nbsp;nos fiiperioribus annis à Romanis fater» dotibusbaptifatosjebaptifare foliti fumus, tnultb alia tarnen mens ac propofitum , ac alius deinde finis, longcq; diuerfiores caufx nobis fuere,qu'am Anabaptiftis : N une au« tem iam apud nos rebaptifatio ilia abrogata cft. Qua de re inter prima,a noftraturn Ec« clefiæ heroibusin hoc libello, RegiæMaic« ftati, ratio paucis infra redditur.

Porrofi rebaptifationis gratia à Bohetnis iamrationifantibus facerdotibus,Anabap* tiftæ cenfeamur, hoc ipfum telum neceflario ineosrçtorqucbitur,Nam amp;nbsp;ipforii patres 'a pontifiefjs facerdotibus Baptifmate initia« tos, rebaptifabant, pontificq rurfus relata talione , Bohemorum Baptifma iterabant, Vtriq; autem a nobis ac maioribus noftris baptifatos,rebaptirarunt, amp;nbsp;ui etiâ homines adhoefuum Baptifma coegerunt. Et non piodoid, uerum coniugtj uinculis aftridos, iterum aedenuo confirmabant ; hæc nec^ nos J nec predecelTorcs noftros aliquando fccilTe

CONFESSÏONEM. lï fecifle confiât. Nee macrimonio abilliscopu« latos , rurfus a nobis confirmari unquam probatumfuit. Sed obtendunt Sacerdoces, fe nihil deiiquifle , aut quiequam erraire,re« bapcifando à nobis ßaptifacos. Quando» quidem nos hçreticos,fe(ftarios,ab Ecclefiarp excifoscredebant : ideoetiam opcimoiurc Baptifma noftrum nullius momenei, cneigiç feu efficaciæ aut uirtutis, cisclTeuidebatur, proinde rebaptifabant.

Atfificuteis ,quirei agunc fuas partes, citra iniuriam tueri licet,ita illis e tiam refpö» derecópellimur,qubdqucmadmod5 hi Ba« ptifmo, alrjscç rebus nofiris nihil differebât, Sc nos ftc,accçteri complures,cadem rationc Baptifmum, quem conferebant, irritum SC calTum efle ducebamus . Habentes adhæc tnagnas infignesep occafiones,ab illis eorücß maioribus in concionibus 8C fcriptis,præfiiî tasatcßoblatas . Romani itidcni,rctroa(fiis temporibus , aperce illos hærcfeos damnas runt, quamuisutfementcmfcccrunt, itaSC melTuenint, Nam illi licet modocôfilefcanc, hoc fadum tarnen olim Romanis abunde, ac cum fœnore penfarunt. Tantundem igitur illos a nobis, qu'am nos ab illis, baptifatos, rebaptifandOjCommeruific,palam eft.

VtrifcÇergo noftru ,idem luditur, nihilc^ poflunt hic nobis impingere , quodnonin eos regeri polïït, Nifi fortafle hac parte difs pares fumus,qubdinuitos etiam illi,abfcÿ

C ƒ ullo

P RÄEr A T I o IN uHo fcn’ptiiræ exemplo, præceptocj;, ad id quod uokbantjCredenduin cogéré,hadenus lolitifunc, Hacin re,cum his minime nobis conucnit . Neminem enim ad noftram fen* tendam ampleftendam compellimus. Atqui prærerca cum plebs ipfa, fuis affeAibus in* dulgens, ad mulrafupraæquumSC iuftiim ficogitanrcrruat,Sacerdotü intererat illius animos amp;nbsp;motus reftinguere Sedmagisiam id,quod nemo nifiindigniflimc fcrat, tantfl contra nos omnes exufcitant. Ec in aures eius quicquidipfis affingere ac comminifci libct ,cbganniunt : Nec diim co contend flint facrifici ifti, plane nefcq pacis amp;nbsp;recon j ctliationis, quod nos Ecclcfiamcp noftram, Infinitis malisaffeceruntac deformarunt, 56 plurimos à nobis fuis fucis ac mendacijs aucrterunt. Verum apud Regiam Maieftatc nos calumniofe dctulerunt , hoc toto moli* mine agentes, ut nos fauore Si. gratia Regiæ Maieftatis cxuti, illius indignationem Si

Eorum ergo opera amp;nbsp;ftudio, co res dedu* Äa eft,ut ipfi uoti fui compotes fa Ai, Regiae Maicftati,alioqui fuopte ingenio clementiflis mæ , miris artibus perfuaferint, ut Regia Maieftas non ita pridem, quendam ex no /tratibusfaccrdorcm,in carcercm conrjci non abnuerit , IdeohocnomincpctiflîmumEc» clefiæ noftræ heroes , ac alij generofi uiri «cmplurcs, quofdam ex Ecekfaad id ncj gocq

CONFESSIONEM. ij gocij traóandum debgtntes , ad Rcgiam Makftaccm miitcrc coadi func. Adccq; hüc libellunij per cofdcin offerendum R, M.cu« rarunt.

Hancetjamobcaufam hi heroes , hoc fa» eiend um efi'e cenl'uerunt , qiiandcquidcm purifl’ima noftræ fidei, dogmatum'cp confeG fionon femel fada, nunquam tarnen, ques tnodouel'amaioi ibus noftris , ucl a nobis reddcbatur,fufcipi potuit. Si fortafienoftrai tium Ectlefiæ, diuina boniras id præftaret, ut uel nuncabaducifarns, horum heroiin» autoritäre , teßimonio amp;nbsp;fide , qui omni tommendationeuirtutis, in hoc regno nub Iis inferiores funt,noßra hæc fidei ratio,côs feflioq; nonodiofe amp;grauacim recipiatur.

Namcumoptinii heroes hi, ex Ecclefia noßra fint,omnesillius ritus, dodrinam SC religionem intégré norunt. Proindc eorutn teßimonium amp;nbsp;fides , omnibus eße debet ratiffima indubitabiüsq;. Alics reflificari fuper rebus noßrisoportcredocetChrißus, qui rogatus ab Anna Pontifice, de dodrina fua,refpödit, de ea adifeipulis percontandS efle,amp;auditoribusfuis. Quid me , inquit, interrogas c interroga eos , qui audierunc quidlocutusfum ipfis , Ecce hifeiuntquid dixerim ego.

Quare hocChrißi paradigmate,dudi am« pliffimi heroes illi,fidei noßri atej! dogmatS rationem, in hoc libello compendiofiffim« reddunu

P R AEF A T I o ÏN rcddunt. Vnde fperamusapudomnesbo« nosôôChriftianæ dodrinæ candidates le« dores , horum magnatum teftimonium SC autoritatem plurimum ualituram, quemad» modumôôore diuino fancitumeft , Inorc diiorumauttrium ceftium conftabic oinne uerbum.

Rogamus autem SC obfecramus per Do» minum fideles omnes , ne pofthac de nobis afTentiantur ullis calumniofis fermonibus. Verum perfuafidimumhabeant, hæcdog* mata,amp; hunercligionismodum,nihil a fa« crisliterisdiffidentem , inter nos extare SC teneri, quemhic libellus , Regiæ Maicftati oblatusjbrcuitcrexponit. Et nos antea fe« piuSjatcpadeo patres noftri multis uolumi« nibus æditis.teftati funt.

Cumergo rctinemus Chriftianam dodri» nam, nec in ullâ ièdam deficimus, uiderint adiierfarij ,curficomnis Chriftianæ indolis obliti,hanc de nobis famam ferant.

Palam eft, nos non infidèles aut Ethnicos cfle,fed Chriftianos, de feripturis rede fen« ticntcs,acEcclefiæChrifti membra, non hç« reticos : Nos cnim omnia ampledimur SC rctinemus,quæiieræEcclefiæ funt, 8C fine quibus nufquamea in terriseffe poteft.

In primis literarum facrarum autoritatc, auguftiirimamSC facrofandâ effe ducimus, nec ca inter omniûfcrfpta, quidquam prius aut antiquius habemus, flC huic tantum fubnixa

C'ONF E SSIONEM. i4 fubnixa cft fc'cclefia noftra , ab eapendct âC regitur.

IcemJidemfanAam SC Apoftol/cam,fine qua Deo placer! non poceft,quæ($ in Syms bolo duodecim, articulis Jdiducitur, corde credimus,acoreconfiremur lefum Chriftu Dei filiiim, unum Dominum amp;nbsp;feruatorem noftrum colimus amp;nbsp;ucncramur, illumq? in« uocamus,acincouno omnem falutis fpem defigimus.Etper ßaptifmaab eo inftitutü, Omnes ipfi Ecclefiæ confecramus , Munut feu ordinem Ecdefiafticum, qui facerdotiü, amp;clauesrcgniDeidicicur , habemus,ac eo utimur.Sacramentum corporis ÔC fanguinis Chrifti fubutraq;fpecie, omnes promifcuc fufcipimns. Deofoli, folumcj: per Chriftum fidendiim nouimus:nec impiæ ulli dodrinç patrocinamur ,nechoftes Chriftianifmi fus mus,nee in Chriftianam religionem blafphe« mi,ut nobis obijciunt, qui nunquam male« dicendo fatiantur.

Euangelium enim , quod uehiculum eR ærernæ uitæ , amp;nbsp;quod Paulus alqs uerbis efFert,potentia Dei ad falurem.omni creden lt;nbsp;ti, unice diligimus , compledimur ac tene« mus: Hue nos ipfi,atcj: adeoalios hortamur, in coc); uno per Chriftum puppim Só pro= ram,quod parres dicunt , falutis omnium cnlloeamus. Hæc cerce firmiflûme demon« ftrant,nos,quemadmodum 8C prædeceflb« resnoftros , ex Ecclefiafanda Cacho'ica

effc,

P R ÂÉ F A TIO IM efIc,n?C ab ca in ritibiis,dolt;flrina uerbî, reHlt; gioncjfundione clauium , Sacramentoruiil adminiftrationcjiicl tantilkim difTidcrc,

Ad id quocFcontcndimus ucin Ecckfia permanenteSj'a morte æternis gaudijs potia« mur.

Qiiancp autem mine iuxta externam faci* cm, modii pcculiarem habemus congre« garionem: hoc tarnen apiid nos non ob aliud fit,quam utcommodiusdoceamusuerbum, miniftremus Sacramenta , controuerfiasS^ litcSjfi qiiandointer fratres exoriantur , Ä nosconfulant.dirimamus.Bcad Ecclefiafticâ difciplinamexercendam, erga eos quicor» reAione digna committunt, quicf manifeftfs flagirfjs infames,rcfipifccre noliït, ut excom’ municatione ab Eeelefrjs arceantur. Vbi ucro tePpuerunt, nirfum ad conforcium Eccicfiæ SC Euchariftiæ Sacramentum admirtantur. NôigiturabEcclefia catholica fegregamur, cum carum reriim omnium , quæpropriæ EccleGæfunt.urum habeamus.

Quantum ueroartinet ad externos ritus auteeremonias, ficubidiflâmilesin Eccicfqs fint, nihil referre putamus, nam apud alios aliç.pro gentium ac locorum uarietare, inter Chriftianosexiftunt. Mutantur ccrcmoniç, non mutatur fides , Chriftus aut uerbum. Non ergo aliæ Cercmoniç,fj minus pugnent ucrboDcl,incommOs1ancChriftianifmo,nec feparantabEcclefia s Non enim hæc religio

auc

CONFESSIONS M. if iutChriftiana piecas,in ceremonqsaiit rici^ busextcrnisficaeft, fed infpiritualibusbo* nis,nifticiagt;fidc,gaudio, pace uero cult», lado fundamcnco (uc Paulus ait) Apoftolo« rum Sc Prophetarum , fummoangularila* pide Chrifto Icfu ,in quo quçcunq; ftrudura coagmentatur, ca crefcitintemplumfanâû in Domino.

Faxit autem, quæ fua eft bonitas, Trinae illud femper adorandu bcatitudinis numen, iitinChrifioomnesufqj.charitate amp;nbsp;fideoa rnnibuscpalris diuinisdotib. adokfcamus. V,t(.^ alijaliorû i nfirmicatesjapfus ac errata, quæ amp;nbsp;Deusipfe pater indulgentiflimus tol» lerat,patientcr ferre ftudeamus . Eaqjuerbo eius inuicem nobis ipfis oftcndcntcs,fraterna diledionecorrigamus,quoad poenitentiam agnitionemcpueritatisrcuocemur. Attain ea perftanteSjæternâ uitam poffimus adipiC« ci,«StDco,cut omnia accepta feredafunt, pro fua inexhaufla bonitate , diuitiastpgratiæ, quibuscumulamur, quaspoflâmus,gratias habeamus. FacelTant ergo calumniæ procul: abfit hoflilis animus, pellaturomnis amarult; lentia ac odium in fratrem,tollantur inimi« citiæjdiffîdia Só rixæ,perennis ineatur pax, diligamus inuicem , ut in Buangclio confen» tiamus omnes . Præftct hæc nobis omnia proprer Chrifturnjbeariflimus Deus c fupernis,per fpirirum fu«

urn. Amen,

Prxfatio

PRÆF ATïO BÄRO-num 00 Nobilium Ecclefiæ Pi-cardoruni,ut vocant,con= fentientium»

Voniam multi, fi alias uncp* nu ne magis (paratlores proie« do femper bona carpere, propter fua délira« menta amp;nbsp;infanias, hoc nobis crimenintenduntjquód hxre« ticis quibufdam fubfcribamus , eorumq: crrores tueamur 3c propugnemus. Ne quis ideo hæc nobis iufte impingi putet,uifuin eft hicea paucis reuincere.

Qiianquam enim eorum Ecclefiæ nosad« iunximus,quiFratresuulgouocantur , Ab aduerfarrjsucro,quibus, quiauenenum afi pidumfublabrjseft, utPfaltesait, fn nigra fcmper candida uertunt,Picardi amp;nbsp;V alden» fesin contemptum cognominancur,Non tas men hac gratia nos ilks copulauimus, qu'od hæreticidiccrcntur:Quisenimlubenserrare uelit, aut pro luce tcncbras accipere. Sed quia re ipfa,tales cos elTe cognouimus, quib. inprimisomnis aftucia SC dolus difpliceat: quodcf in omni fynceritatc, in re amp;nbsp;negocio falutisjdiuinis tantum eloqutjsSCfidc ,quæ in Chrifium eft, ac uctercm orthodoxorum fententiam iraitantur.

Quare

P R AE F A T I o. lö

Quarc nos uerbiim Dei ab cis audiences* per illudueritatem, quænosfaluosreddere pofljCjdodi fumus.Perluariirimüitac): nobis eftjhccipfum uerboDei, uclidio lapide in# dicante , iacerdotes ncftros , cum (epca ipia Euangelicædoftrinæ non tranfilianr, nullis hæreübusaddidosjfed miniftrosChrifti ac uerosuicarioscfre,quibus parendüelTe, ipfa Héritasnionetdivlac'i];.Qiio certe minus fas cftjUC cum bisfanftorUm communie decree âçturhaberi, praefertimaftringcnrc nos ad hocipfo Symboli Apoflolici articulo, Cre# dofandam Ecckfiam Catholicam,Sanâorîï comrnunionem.

ludicetigiturpiuslcAor , an co habendi fumus haeretici, errorumuefautorcs,qubd hominibuSjCtfi plurimû mundo de (peet is ac uilibusjpqs tame acuereChriftianis adfenfi fumus.Quamuis nequiiTîmi homines * quOs rîï os redundatmaiicia,5d Temper mendacia acdolos linguaeorum concinnat,mulcofe* eins iudicent,ac in eosgrauiiîîma probraiai tienteSjUt ab omnibus hæretici audiant, cou nentur efficerc. Sednemo hæc,dequibus accufanttir,niri plane communis fenfus ex# pers,fi audieritjita liabercdixeric;

Valear ergo hoc fceleftiifimû genus homiî nü, qui Temper in lucemfuas offundunrne# buIas.Si cnim cb hæc tantum,mmpe religia onem 5C dedirinam , quæ fycophantæ aduerfarn damnant Si perTequuntur hærelt;

D tici

P R AE F A T I o tki babeamur , non minus cquJdcm d/ilO PauiOjfimulatcp ApoftoHsomnib.hærefeo* crimen incentarecur , Paulusenimingénue profitebatur, fe ex ca feda cfl'e , quamtum homines impij,qui ineum Temper tumultus «xcicabanc , omnium malorum fentinam, turbantem rcfpublicas,peftifcram et exitialé efl'edicebant. Ad hune enim modüfœlicem jpfum afFatur præfidem in urbe Cæfarea: Confiteorinquit hoc tibi, qubd iuxta uiam, quam uocanc hærefim, fie eolo patrium De« um , credens omnibus, quæin kge amp;nbsp;Pro* pherisferipta funt.

Vt ergo nullis clam efTet, nos uere Chrilt; fiianos SC fideles elle, non haereticos : earurti rcrum,quastantum noftræ falutis nomine, complex! Turnus, quaTcq; etiam cum toca no» ftratium EccleGa , ab illiusminiftrispublice amp;nbsp;priuatim docemur,

Regiæ Maieftati, Domino noftro clemen» tiflimo , hanc noftræ Timpliciffimam fidef rationem reddidimus . Quam ut omnibus alhsetiam,qui hâte feire dignabuntur , ma» nifcfta fieret,excudendam typis curauimus. Vnde potenthæc legens , quicuncjpietati» ftudioTuseft,quàm uerafint,quædc nobis iadantur,profua

modeftia iu* dicare.

Summz

ARTfCVLI CONFßSSfÖNIS.

SVMMA R ATIOQVE FIDÊÏ acdogmatCi, quæ quidcm cuin per Regnum Bohociniæ Marchfonacumfj; Moraiiiæjum ali'asquocp a noftræ profcffionislenioribus, omnibus eodem animo præditis, deltiftifii tationCjinBccIefrjs ncftrisdoccncnr, Primîl Régi J Maieftati, deinde ptjs omnibus cam didis kdoribuSjfy ncf re ac fimpJiciter obbra arq? exhibita.

Articuli feuThemata Confeffioms*

I De Scriprurisfandis.

t DeCatecliifmo.

? nbsp;nbsp;De Fide fandæ Trinirarfs.

4 nbsp;nbsp;De Peccato^SC fui ipfius cognidone.

S DePeenirentîa.

De Chrifto Domino 56 fide inipfum»

• 7 De bonis operibus.

• 8 DeEcclefiafandaCatholica, îgt; nbsp;nbsp;De Præfedi s feu miniftris Eccleliar«

lo DeVerboDef.

Il DeSacraraentis, iz DeBaptifmo.

I} De Cæna Domini,

14 DeClauibusEccIefiaè.

IJ De Cæremonqs.

16 De Magiftratu.feu poteftatefeculari. De Sandorum cultu,

18 Deleiunrjs.

19 DeCœlibatu,

*0 De Tempore grariæ.

D * Quanquam

DE SCRIPTVRIS SACRIS,

QVanqiiam autem rctroaâis tempo« ribus, ab Ecclefiaftisnoftris , hui« *■ usj qua tencmiis, fidci rcligioniscp, tumetiamdoftrinæ ratio reddebatur fæ* pifiimcj Rcgibus,Principibus,acdemü om» nibus,qui earn fibi rcddi poftularent, óóin ecclcfiaftica amp;nbsp;feculari potcßate conftitutis, Vifum tarnen nuncnobis operæ precium eft, rebus eriam non paucis ad id monentibus, uti iuxta hofce articu’os, qui nobis, præfer« timhoctcmpore,alqse(rccommuniores , ac magis præcipui uidebantur , tuae Regix Maieftati, de ea dotirina , quam ab illis accepimus quarn compcndiofifllme fieri poiTetjrationemredderemus, ut nullusnef« ciac , iniufte omnia nobis ab aducrfarijs huiusdoârinçinfligijdcquibiisapud Regn . Maicftatcm tuam, ut nobis noftratibuscfuis adferatur,accufamur.

De Scriptuns Sacrfs» Articulas I.

PRincipio , noftri omncs unanimifon« fcnfudocentfcripturas facras , quæin Biblfjs ipfis contincntur, 5C a patribus rece« ptæ,au toritate'q; Canonica donatæ funr,pro inconcuße ueris ccrtüTimisq; habcndas: ac quorumcumcf aliorum fcripcis, ut facra prophanis.

DE SCRIPTVRIS SACRFS. 18 prophanis, amp;nbsp;hiimanisdiuina , peromnîa præpolitas iri oporterc.Illiscj; inrrgrc ac fim» piloter trcdcndum efTc : nec non dogmata üeritatis , per quæ homines ad falutcm 8^ iufiiciam,per fidcm inftituantur ac formen« tiir,ex illis petenda elle.

Proinde, qubd a Deo ipfo, Petro 8C Pau« lo , præter alios id aftruentibus , tradiræ5£ infpiraræ funt, hancqt ob caufam potiiïîmü, ut ab omnibus intelligantur , cas ccclefîjs Uoftris , lingua uulgari patria, præfertim ueroEuangeliaipfa Si Epiftolas, ucinueteri «clcfîa fieri folitum eft, legunt ac recitant. Indeepetiam documenta, exhortationcs,ut pofcunt res amp;nbsp;negotia concionescp frequen« ter ad populum publice fiunt.

Scripta autcm DoAorû ecclcfiæ, prçcipue Ueterüjitidem pro ueris fidecp dignis haberi, utilia'q; cfTe ad inftitueudam plebcm,dicunt. At tarnen inquibiis a diuinis Scripturis non diffident . Sic cnim amp;nbsp;ipfifcripta fuatcnert UoluntjUteatenusillis fides habeatur , uti'q; ïisliccat,quatenuseis cum diuinisfcripturis conueniat.Dc hoc Aupuffinusin prçfatione libri tcrtiidc Trinitatc.Noli inquit meis lite« ris, quafifcripturiscanonicisinferuire , fed inill Sjôi quod noncredebas,cuminueneris, incunÂanter crede ; in iff is autcm,quod cera tum non habebas, nifi ccrtum intellexeris, nolifirmitcr tcncrc. Et alibi. Noli mcisnrcp Ambrofi] uerbis per æquecredere,ut fcrip«

D } turx

DE CATECHISMO.

turæ fanonjcæ. Et haberur in Decrcti's d/lt; ftindione nona.

De Catechifmo.

Anic^l»

Hf ne Catechifmum docent,hoc eft, Calt; choiicamhanc amp;nbsp;orthodoxam Patrô dodrinam: qiiæ Decalogus cftmandatorU Dei,Erfidci; Apoftolicajn duodccitn Arti» culosdtgcfta, Si tradita in Symbolo , per Nkenain Synodon, atc^ adeo alias confir» matage exp fita . DeniqjPrccatiodomini» ta.Hæc aijcem omnium fandiflîma,bonam, bcncplacenrem’q; Dei uoluntatem efle, conlt; ftanreraffirmanr,

Deinde pra’cepta haec,opere ac corde,cum quidem lex fpirirualis fit,fcruari,fidci etiam articulos oinncs,indubit3tccredi,orec{? con« fiterijôô opère reftari oportere docent , Ac eosferipturis , pro uiribuscommiiniuntSó roborant,fimplilt;em eorû fenfum, amp;nbsp;fi quid ineisabdicum autabftrufumfit, ad quiduc faciat lioc quicquid eft, ex cifdem feripturif fufe ac aperte explicare conantur.

Item docent , Deum tantum per nomen foIiusChrilii mcdiatoris,orandumac inuo« candum effe. Non autem profemetipfis tan* tumjicrum proChriftianisetiam omnibus, ubi ubi cande m terrarum lint,honiines orare dotent

DE CÄTECHISMO. ip docent,pro omnibus EcckfiæpræfeAis , Jtê pro omnibus in emincntia Sgt;C quauis pote« date,ad alios regendum,conftitutis.

Maxime uero , amp;nbsp;primum pro Cæfaris Temper Augufti celfitudineacincolumitatc. Et pro Rcgiæ Maieftatis tuæfaftigio ac fucâ celTujConfiliarr,sef omnibus,multisprecibus Deum imploranteSjUt Rcgiæ Maiefiati ruæ, amp;nbsp;Carolo Cjfari femper Àugufto inuido'q;, omnia eretotnisEccIcfiæ,profperct ac for« tunet,St imperium quam latiflime proférât, utq: ad omnes,qui Regiæ Maieftati tuæ fubs duntur ac parent ,Dciq;acChrifti eius cul ■ tores uerifunt, clcmens tibi ac propitium peftûspræftarc dignetur. In fummaiuxta Chrifti QC Apoftolorum præceptum, Eccle» fiæ'cp primitiuæExempla, indiferiminatim, pro omnibus amicis pariter acinimicis , o« random effe docent. Atq; ob id ftudiofius populum ad conuentus folennes conuocant, cumqîibiad preces ardentiores, omnidili* gentia hortantur.

Hoc falutari Chriftianc'cf: Catechifmo, non modo prouediori ætate homines in« ftruuntjuerû pueros Ipfos etiam, ut a pi imis ftatim annis huic afuefianr,8t ueram religi* onem acpietatêdifcant : Ideocppriuatosetiâ cumillisfeorfum celebrant conuentus , pai renteseorum aefufeeptoresadmonentes ,ut in hac eos dodrinafacra diligenter inftini« ant, pro ipfisq! ac alqs omnibus , Chrifto

D 4 Domino

DE FIDE SANCTAE TRIN’TATIS.

Domino confeci atis infantibus , pias DeO ipfi ofFei ant preces.

Qjncquid aurcm huic pio ChriRianotp Carethifmo fiic itaduerfum,reqciunc, cen tis^y fcripcure argumencis.pro ut illis fufFicit omnium Dominus uircs, reuincunt ac congt; futant , popiilumlt;;f: ut illud caueat, præ» WonçnCt

Defïdefandæ Trinitatis, Arciculus 111.

PRætcrea fide nofei Denm , fcri'ptuti’s docent,Vnum in fubftantia diuinitatis, Trinum autem in perfonis,Patrem,FiIiuni, Spiritum fanâum : Ex parte quidcm perfonarum, habere difcrimenjex parte iiero clTentiæ ac fubftantiæ coocgualitatem Si. in« diftindionem t Id autem rides cat hoIica,Si IsJicenæ SynoJi, aliarumtÇcum Inc idem (Confenfus,décréta Si famffiones, Athanafijcß confefflo feu fymbolum aperte teftantur.

Hincetiam docent, ciufdem unius Dei fummam potentiam/apientiam et bonitatc. Tria quot^ praeftantifl'ima eius opera ipfi foli,amp; nulliprætereumcongruentia. Opus fcilicet creationis, rçdemptionis, conferuati^ onis feufaniSificationis.Docentinfuper,hijc fokim uerüDeum , in una diuinitatiseflen» tia, perfonarum trinitatebeata , Temper adorandum.

DE PECCATO ET XO adorandum ucnerandum , fumma’cp rcue^ rentia ,honort amp;nbsp;lande colcrdum,ur oniniû Dominum ac Regem liimmum , in æuum rcgiiantem : Ab eofÿ folo pcnderc omnia, cxptdare amp;nbsp;petcrc. J J li foli fummam fubic* «Sionem , obedientiam ,timoremfidcmque exhibendam,3tcjjcb hoc omnem rcligionis ciiltum fyncere obferuandiim,Sô id quidem qui non facit damnationem fibiacquirere. Deutoronomii fexto. DominumDeiimruîî adorabis,ôlt; ilium folum coles. Iterum. Di« liges Dominum Dcumtiium,cx toto corde tuo , ô(. ex tota animai mente tua : Et in fumma , ex omnibus , tam internis qu'am ex ternis uiribus tuis.

De Peceato finf enis friidu,ac fui jpfius cognitione.

Artic» im,

Hic docent, ne pcccata ignoremus, quæ lum inproximos , tum in Deum ads miftuncurSlt; fiunt.

Primum , ut homines fcfc in pcccato 8C conceptos SC natos, arep mox abipfa natura amp;nbsp;utero peccatores efle , ôC fubinde ab ipfa pueritia legem Dei,corde ÔC opéré praeuaria lt;antes,peccatorum molepreflbs ac grauatos agnofeant, uti feriptumeft. Dominus,cüde ccclo profpiccrct fuper filioshominum , ut

D ƒ uicUret

EIVS FRVCTV. uideretancflec,qui aut faperet, aut numinis ciiram gereret: Hic omnes defecerant,omnes paricer corrupt! func,nullus quod redum eft faciebat,ncunusquidem.Iterumaudit Deus quod muka malitia hominum eflet fuper terram,amp;omniscogitatiocordis illius tota in malum eflet conuerfa cmni temporc: Et rurfum.DixitDominusad corfuum,Senfus amp;. cogit:itio human! cordis, mala ab ado.'ef# centia fua . Paulus etiam Eramus , in» quit, fili]irxnatura, quemadmodum ex* teiL

Deinde docent ex fcriptun’s , Quod ho« mines agnofeere debcant, propter hanc fui ipforum deprauationem ac corruptelam, SC propterpeccata,abhacradice nafcentia,dig« nam fibi immincre perditionem/ormidabi* lem Dei uindiAam irapendere , 5d dignam fuisfaAiSjgchennf poenam propofitatn efle, Authoramentum enim , ut inquit Paulus, peccati mors. Item Dominus in Euangclio. Ibunt qui malaegeruntinfupplicium æter* num.ibi erit fletus ÔC ftridor dentium.

Ad hfcdocent,NecclTumcirejUtanimad« uertant omncs,at norint infirmitatem fuam, extremamep inopiam ÔC mala , in quæob peccara coniefti funt, quodcj; feipfos modo nullo feruarc,nullifcp fuis opcrib, aut fiudrjs iuftificare poiTunt : Nec^quicquam habere praeter Chriftum folum, cuius fidutia a pec* caiis , Saihana, ira Dei morte aeterna,fefe redimant

DE PECCATO ET EÎVS FRVCTV. U rediiïunt ac liL erenc. 1 temq;,nihile(re in ho* minibus,quo corâ Deo aker akeri lùppetias ferre queac : Siquidcm æque omnes peccato obnixi] lune , à iufticiaÔei uacui , ucper Prophetam dicic:Reduc mihi in memoriam (tu fciiictt homo quifquiscs)öCiudicen)ur, fimul narra,fi quid habcs,ut iuRificeris: pa« lertuusprimus peccauic , amp;nbsp;intcrprcres tui praeuarieati lunt in inc. Item Ccrcmoniæ Sd lacrificia tua mihi difplicueruui inecapparas tus thuris abs te probaui . Sed nee adipc facrificiorum tuonim me faciafti, Paulus eriamad HebreostSacrtficium amp;nbsp;oblationë nokitfti, amp;nbsp;holocauftomatapro peccato non tonsprobaftijaiitrequiris.

Inluper docent,omnia incommoda afo fliótiones , quibus hic quatimur confliAa» miircp , meritiiïimo iure a Dcoobpcccata hominib.iiifligi,feu propoficascfic,ucæftus, fri?ora,famcs,ntim, laboresomnes, curas, infortuni3,moEftitudines, tscdia, languores uarios,ipfam denicf mortem ,ficut fcriptum cft, Inquacuni|: diecomedcriscx eo, morte morieris.Et: Maledida terra propter te : In laborc comedesex eaomni tempore, omni* buscf diebus uitætuæ ,fpinas Só tribulo» germinabictibi.

Artamen omnia hæc incômeda, patienter nobis ferenda docent,utpotcadhucgraiiiora commeritis . Non tarnen qubdper huiuf* modi, quotquotfunt, malorum fuilinen«

dam

DE POENITENTfA.' tînm,fibi iiiïamætcrnam quifquam promet reacur , Cuin Apoftolus prædicct,nontfle côdignas pafî'iones huiusrcmpon'sadfuturS oloriaiTijquærcuclabitur erga nos. Scd ut fcelcrum Riorum magnitudinem , fuamlt; que imbecillitatem ac mifcriamomnes noR cant inrcll)gantcf!,quammalum ô(. amarum fitjUtProphetadieft, rclinquereDeum fuîî. Veef hismalisonufti aepreffî, expergefiant amp;nbsp;excitentur,ad quærendam gratiaac openi Dei, qui mifericors eft SC mikrator SC multusad ignofeendum.

De Pcenifcntia* Artic. V.

H Oc loco doccntjPœnîtentîam efTe^qux expeccatorû Scirædiuinæ agnitionc nafcitur,quç per Legem Dei,pr!mü dolores amp;nbsp;tcrroremconfcientiæincutiat ; Scilicetc3 uerbo Deiintusarguunturpeccata ,5d red« ditur mens male confeia fibi, inquiéta, prae« triRis 56 defperabunda , coranxium ,con« fraftum 3C pauidum, ut homo perfe nulla re prorRis erigi polR't, aut conRjlationcm nan« ciRijfed totusafflitRiflimuseR ,fpiritudeie« (Ro ac trepidante,8ô ingenti horrorc coneuf« fuSj’aconfpeduiræ Dei ,ut Dauiddefeait. Qiioniam non eRfanitas in carne mca, pro« pter indignationem tuam , Non eft pax olTibus

DE POENITENTIÄ. it offibusmcjs,propter peccatu mcum : Milcr fadusfumamp;curuatusfumnimis , tora die contriftatusingrediebar. Interim docent,ne ficpauefadiamp; rcrriti defpcrent : fed ut ad Deiim toto corde rcdcant,amp; fideinChriftu, quæ pars qiicrj; pocnitentiæ eft ; mifcricor« diam appréhendât, dolentes, fc pcccaffezEtfi enim omni iiifticia uacui fint,diuinam tarnen gratiam SC clementiam implorent, ut fibi ipfis mifereatur,amp; peccata codonet propter Chriftiim ciufcj;meritum, qui noftra caufa faduseftpcccatum ÔC maledidum , ut pro pcccatis noftris, luftitiæ Dei fatis faccret.

Siintcpfic affedis , diuinæ promilliones inculcandæ. In die tribulationis tuæ inuoca mc,eripiam re SC glorificabis me. Ethane poenitentiæ formam,pcr omne uitç tempus, cum opus cft,fencri docent.Eos ctiam qui fie refipifeunt,docent,quod apudEfaiam fcrip* turn eft, ut definantperuerfeagere, difeant aurembenefacere. Idemamp;Ioanncs præcur« for Domini. Facitc(inqu;t) dignosfrudus pœnirentiæ.Confiftit autem in hoc maxime pocnitentia,ut mortificeruruetus homo, ac deponaturcum adisamp; concupifeentijs fuis, induaturef: nouus, quifccundumDeum ere* atuscft.ColoiTenfes tertio.

Indem docent, ut pocnitentes Sacerdotem accédant, peccatac}; fua Deo ipfi coram illo confireantur : tametfi non præcipimus nec^ «xiginaus enumerationem peccatorum ,con» filiutn

DE POENITÉNTIA, (ilium aurem modunicp uitandi pefcafä, SÇ. per claues EccleRx abfokicionem ab ipfo pecantjiitrcminionem peccacorum, per huh ufmodi minifterium,fie a Chrifto inßicu(ä,i confequantur.

ltem,dücentur homines, ut abfolucionem magni faclant, credancep indubitarc fieri, quod per claues promittfeur,cum uoxChri* ftifit, ÔCmandaroeiusexprefla. lohanni» uigeGmo : AceipitcSpiriium fanAum,cui rcmiferitis peccata S^c.Sciantép clauium ufu ac minifterio, Chrifticp autoritäre uci borS, fibiomnia peccata condonari.

Docent ctiam,abfolutos , ideft quibus per Chriftum peccata remilTa funt,utgrati3t Dci,in Chrifto acceptæjgrati fint,ne in uanîî cam recipiant , neu cciam in peccata rela» banturiiuxta illud, Vade amp;nbsp;pofthac ne pec» caucris,nequid deteriustibicôtingat. Item, Si uolentes peccauerimus , poft acceptam cognitionem ueritatis, no ultra pro peccati« reliqua eft hoftia, fed terribiiis quædam ex» pcAatioiudicrj Si. ignisuehcmenria.

Etiam docent, fundamentum Si omnem uirtutem pœnitcntæ in merito mortis Cbri« fti côfiftere. Luce uigefimo quarto. Sic opor^ tebatChriftum pariô^ refurgere à mortliis tertia dic,amp; prædicare fub nomine etus poe» nitentiam ac remiftionem peccatorum in omnesgentes. Et iterum: Refipifeite Si cre* ditcEuangelio.

Item

DE CHRISTO DO MI N O. i?

Item docentjUt qui in Dei nomine diim irt uiuis eft, poenitentiam agere neglexerit, eum malo exitio perdendum, iuxta Chrifti uer/ bum: Dicouobis, nifirefipuericiSjOtnnes fimulpeiibitis.

De Chrifto Domino,amp; Fidcin ipfum.

Articulus VI«

OMnium primo docent , ccrfam fir* mam'q; fidem habendam de Chrifto Domino,quod fcilicet uerus,amp; naturaDeus ficfimul ÔC homo,per quern fafta funt oma nia, in coelis 5C in terra, uifibilia inuifibi» lia.Quern loannes çternum uerbum uocans, Deum efl'e lumen, filiumunigenitum infinit patrismanentem,plenum gratiæ Si. ueritatis incerpretarur. I dem in priore epiftola,capite quinto; Ipfe(inquit) eft uerusDeus, SCuita aeterna,ltcmc|:deoperibuseius ad noftram falutem æditis,incarnationc,natiuitate, paf» fionc,morte,fepultura, refurreftione , afeen» fionein cœlos , confeffii ad dexteram Dei, detÇ reditu ad iudicandum uiuos Si mor» tuos, Si quod per uerbum ac Sacramenra, boni fruftus in nos , ut falui fiamus, derilt; uantur acémanant,utferipturæ arcanæha* bentjCdifTerunt.

Docent præterca , Chriftum modo illo fenfibili

DB CHRISTO DOMINO.

fcnfibili Ct corporali,qiioin terris olim mor* tabs conuerfabatur,Äfprodi , tormentisc]; afFici uoluit,ac lignofiiffixus,mortem oppe* riiCjdeindec}! gloriofe refurgensper durum faxum,atfl; claufum eftium penetrauic, iam non eile in mundo, necp fore donee finiatur munduszElTcaucem hoemodoin coelis, ubi una aim Patre, cum omnis lingua cenfiteri, amp;nbsp;pqomnesuenerari debent. Hoc amp;nbsp;fidel ai riculusclare teftariir , Afccnditin cœ’um, fedet addexteram Dei patris omnipotentis, inde uenturuseft indicate uiuoset mortuos. Et Paulus Tliefl'alonicenfcs quarto . Ipfc Dominus cum clamore SC uoce Archangeli, acrubaDcidcfcendet de coelo. ItemPetrus in aAis.Quem oportet quidem cœlum seeb pere ufepad tempora rcftitutionisomnium. Et Mareiultimo,Itacp Dominus, poftquam locucus fuilTeceis,receptuseftin cre'um , SC confedit 'a dextris Dei : AnsdiautcmalTi# flenres, dixerunradillos . HiclefusquiaG fumptus eft à uobis in coelum , fic uenict, quemadmodum uidiftis cum euntemin coe« Ium,

Hicucro In terris etiam Chriftum fpfurn uerumDeumetuerum hominem nobifeum qiiocp ciTe docent, Rationc tarnen amp;nbsp;modo cxiftcrtiæàpriore diucrfo,nempcinuifibili, gt;nfenfibili,rfd tarnen uero,amp; ad falutem no= ftram neceflario : Pcrhunccnimis in nobis opcratur,utnosinillo , «3d ipfe in nobis fit, idc^

DE CHRISTO DOMINO. *4 îdfÇ per Spiritum fandum ôt dona ipfiusi quem fuæ uifibilisefTenciæ loco fe milTuruin fccckfiæ fuærccepitjper que potentia, gracia, bonicace ôC uericate fua, quafibi obediences faluos reddic , manec in ea cundisdiebus, ufq; ad confumationem feciili, Ioannis deci* mofexto : Expedit nobis, ut ego uadam,fi enim non abiero, confolator illc non ueniec ad uos:Sin autem abiero,mittam eü ad ups. Rurfum: Egorogabo patrem ÖCaliü (qu'airi fcilicet me) conl'olatorem dabituobis, uc maneat uobifcuen iel æternum , Spirituni Ueritatis,quem mundus non poteft acciperej qui non uidit eum necj nouit eu, uos autetn cognofcitis cum,q jia apud uos manet, SC in Uobis erit.Nó relinquâ uosorphanos, ueniä ad uos,pcr hunc fcilicet fpiritum uericatis.

Hic autem fcriptiiræ fenfus haudqua^ confidusac recens eft: nam in ueteri Eclt; clefia docebatur uulgó,et tenebatur conftant ter , ut habetur in Decretis , diftinftiönc fecunda ,capite primo . Et funt Auguftini iierba : Donee mundus finiatur furfum eft Dominus. Sedtarnen hic nobifcüeft ueritas Domini: Corpus enim in quo refurrexit ,irt Unolocoefle oportet, ueritas autemeius irt Omni loco diftuia eft. Quamobrem docent* Chriftum Dominü hoe fuo altero exiftendi tnodo,qucm nos inuifibilem uocamus jcITe in miniftris Ecclefiæ, uerbo amp;nbsp;Sacramenris* amp;per hxc poftea omnes cum in fe fic fid’c

E recipere

DE CHRISTO DOMINO. ** rccîpcredebentjucpeream cü cis inhabitée, infitcpperipiriciim uericatiSjde quo dixit, Jnuobis erîc.Ec iccrum,Veniam ad uos,etc. Porro eciam docent, per Chriftum homu« nés gracisfide in Chriftumjper mifericordiä iuft'fjcari , falutcm dó remiffioncmpcccato* rumeonfequi ,cifia ullum humanumopus ôômeritunj. Solam itemcçeius mortem ac fanguinem, ad abolcnda 8(. expiandaomnia omnium hominum peccarafufficcre docent. Sic cnim in Adis Petrus concionatur. Noneft in aJio quoquam faliis , quam in uno Domino kfu , ncc aliudeft nomen fub cœlo datum inter homines , in quo nos eportcat faluosfieri. Iterum; Huicomnes Prophetas tefiimonium ferunt , quod re* niiffîonem peccatorum accepturus fit in no» minceius, quifquis crediderit in cum. Et Paulus adHebræos : Per femetipfum purlt; gationcm peccatorum fecit.AcrurfumtPer quem habemus redemptioncm, perfangui* nemeiuSjrcmiiTionem peccatorum. Eclolt; bannes; Aduocatum habemusapud patrem, IefumChriftûiuilum,ôô ipfe eft propiciatio pro peccatis noftris, non pro noftris autena tantûjfed eciam pro rotins mundi. Rurfum Paulus t SanAificati fumus per oblationem corporis lefu Chriiti femel peraéfam . Et nonnihil fnfefius : Vnica enim oblacicnc perfedoseffecit in perpetuum , eos qui fan# dificantur.

DE CHRISTO DOMINO, if

Docent ad hæc , ut omncs homines ad folum Chrjfrum , pro uenia ÔC rcmiffionc peccatorum fiiorum , pro falnte, amp;nbsp;quauts aliareimpctranda, pcromncfuæ uitæ tem« pus accédant. Hebræos quarto; Habcntes igitur Pondficera magnum, qui pcnetrauic ccclos , Jefum Chriftiim ftliü Dei, tencamus profeiTionem (cius fcilicet fidei de Chrifto) lt;Sôfubinfcrt.Acccdamus igiturcum fiducia ad thronumgratiæjUt confequamur miferi» cordiam, SC gratiam inuem'amus , ad oporj tunumauxilium. Et Chriilus ipfe clamat; Siquisfitit, ueniatamp;bibar ; Quiuenietad me,non cfuriet,5ô qui credit in me,non fitiet Unquam.

Item docent,in eouno fiduclam omncm 5^ fpem dcfigendam efle , in eumq; etiam omnem curam rerjci debere. Et quidem his addunt,propter ipfum tancum,eiuscj; fob'us merita,Dcum placari amp;nbsp;propitium cfle, nos diligere,tueri,amp; pro filrjs habere , uitam'iÇ æternam in co elle, ac eâ per ipfum poireflita ros,quotquotil]ifidunt. loannisô. Q_»icrcs dirinme,habet uitam æternam .Iterû: Hxc cft autem uolunras eins qui miß t me, ut omi nis qui uidet filium amp;nbsp;crédit in eum, habeat uitam æternam, SC fufeitabo cumin nos uifümoDic.

Item docent,qubd nemo fidem hanc fufg uirîbus , uoluntatc SC arbitrio habere pos teil ; donum equidem Dei eft, qui ubi, Sc

E i quando

DE CHRISTO DOMINO.

quando illi uifiim cft , eam per Spirnum fandum in homine operatur , Vt ad fa« lucem t quicqiiid ci per uerbum exter« num amp;nbsp;Sacramenta,a Chn'fto inftituta, rite fuerit adminifl:raium,percipiar.

De hoc Iohannes Baptißa Domini, aif. Non potefi homo habere quicquam , nifi fucritilli datum ccœlo. Et Chriflus ipfe; Nemo ( inquic ) poteß uenire ad me , ni» fi Pater,qui miferit me , traxerit eum, Et paulo inferius : Nifi datum ei fuerit a Pa« tre meo,fcilicet per Spiritum fanftum.

Pergunt docendo, Sola fide feu fiducia in lefum Chrißum iußificari homines coram Deo, fine ullis corum ßudtjs, meritis operibus. Vc Paulus dicit. Porro ci qui non operatur , fed credit in eum , qui iu» ßificat impium , imputatur fides fua ad iußieiam . Iterum : Nunc uero abfque Lege iußieia Dei manifeßata eß , dum comprobatur teßimonio Legis ac Prophe« tarum.Et hæc iußieia per fidem lefu Chri« ßi,SCc. Alibi: Per hunc omnis , quicre« dit, iußificatur. Et hic fextus articulus, apud nos omnium maxime principalis ha« betur , ut qui totius Chrißianifmi ac pic« tatisfummaefi , Proinde eum noßri omni diligentia amp;ßudio docentactradant, om« nibusq^infinuare conantur.

DE BONIS OPERIEVS. 26

De bonis Operibiis.

ArricVIL

H Is addûtjUt qui fola Dei gratia, fi'decÇ in Chriftiim,iiiftificatifunt,bona ope* ra,quæ Deus præcipic, facianc.djgne'q; in eis quilq; iuxta uocationcm fuam,in quocumcç uitægcnercjftatu ac ætarcambiiIec.Sic enim Dominus apud Mathe um : Doceteeos ( in« quit) feruare omnia, quæpræcepiuobis. Verum,cum de hoc multa paffim extent in fcripturis,pluribusagerefuperfedemus.

Atquietiam docent, qua potifïïmum rai tioneamp;confiilio, bona opera fint facienda, nonideofcilicetjUtper ipfa homines iuftifiî cationcm,falutcm,peccarorumuereminîonc fe confequi arbitrenturtNâ 8C ipfe Dominu» ait,cumfeceritis omnia ,quæ præcepta funt uobis,diciteferui inutiles fumus. Rurfum Paulus:Ex operibus Legis non iuftificabitur omniscaroinconfpedu eius. Item Dauid: Non intres Domine in indicium cum feruo tuo, quia non iuftificabitur in confpedu tuo omnisuiuens.

Sed faciendaideobona opera docent, ut per ipfa approbetur fides : Sunt enim bona opera certa teftimonia,fignacula amp;nbsp;indices, latentis intus uiiiæ fidei,^ frudus eiiifdem, perquos dignofeitur arbor bona aut mala, E } Mathei

DE BONIS OPERIBVS.

Matliei fcpnmo. Item ucpereafirmamccr* tam'cpefficianc fiiam uocadonem, atcj; inea fine peccato Rruentur.Vc Petrus habet Êpû ftoljepoften'orisjcapitc i. Fratres ,operam datCjUcuocationem ueRram arcj; eledionetn firmamfaciatis.Ët rurfum:Omne adhibete ftudjumiiihoc , ucrefugiacisa corruptionc quæeft in mundo per coiicupifcentiam, SC fubminiftrate in fide iieftra uirtutem , in uirturcucrofcientiamjamp;c. Sequitur: Hæc cnimcumuobisadfintSi exuperent, haud ociüfos , necinirrirum laborantes efFicient uos,ad Domini noftrilefu Chrifti cognitio# ncm.

Hanc eriam ob caufam bona opera fieri docent, utabunde fubminiftretur introitu? in ctcrnum legnû^arcp inde copiofiormerccs a Deoreferatur. i. Pet. i. Hæcenimfifcce* ritis, non labemini unquam , Siquidcm ad huncmoduni,amp;c.

Præfertim autem.permifericordiaeopera QC charitatisin proximn,elcemolynas,infir« morum curam,aliorü inftitutionem , Sóhoc genusalia.quæ promiirionem gratiæ 5d pre« mrj habcnfjid fieri docent.Lucç fexto:Eftotc mifericordeSjficut amp;nbsp;paterucfter mifericors eft , Date 5d dabitur uobis. Remitrite remittetur uobis . Alibi : Vendite quae poiTidetis , Sc date eleemofynam , Parate uobis facculos, qui no uetcrafcunt,thefaurS nondeficientemin coeIis.Iterum;Cumfac« conuiuium.

DE BONIS OPERIBVS? 17 conuiuium,uoc3 pauperes 5d débiles, amp;c, amp;beatusens,qui3 nonpoirunt rependere tû bi/ependetur enim tibi in rcfurredionc iu« ftorum. EcMathciuigefimo quinto: Venire benedidi patris mci, polTidete regnum para« tumuobisabexordiornundi, efuriui enim, amp;dedifiis mihiedere,S/tiui,ô(;c. Amen dico iiobis.quod fcciftis uni de his fi acribus mcis minimis, mihi fcciftis. Opera ergo in fide fada,placent Deo , amp;nbsp;fiiam mercedem ha* bent in hacuita,amp; in fuciira.

Docent etiam ,uniuerfa bona opera in no« mine tantum Chrifti feruaroris, ad gloriam Dei efle facienda , ut Paulus fcribic primæ Corinrhiorum decimo , Coloflenfester* tio . Qiiicquid egcritisfermoncaut fado, omnia in nomine lefufacite. Et ipfe Domi« nus.Sincmc (inquit) nihil poteftis facere, fcilicet,quod Deo gratum, uobistÇ ad falu« tern profuturumfic.

Cæterum docent , ut feiamus diferimen inter opera ab hominibus inftituta, Sd opera quæ'a Deopræcepta funt , Só qua ratione utraej: facienda ac feruanda fint ,Siquidem opera aDeo præcepta,ueutiquatn funt præ# termittenda, propter humanas traditioncs. Dominus name}: eos,qui diucrfumficiunt, feuere arguit ; Quare uos tranfgredimini præccptum Deijpropter'traditiones ueftras. amp;nbsp;fl uilra colunt me , docentes præcepta, dodrinas hominutn. Ideo diligenter admo«

E 4 nent

— DE BONIS OPERIBVSÎ nent opera ab hominibiis inftitutajnon tant! facienda eire,quantiquæ Deus conftituic 8C præcepi'c.

Item docentjfidcm Si. chan'tatem.quædiâ leftiocft, turn Dei turn proximi, fontes cflê omnium uirtutumSC bonorum opcrum. In priore ad Timoth. i. Finis præccpti eft cha» ritasjde corde puro Si confçicntia bona, SC SC fide nonfimulaca: Sine fide enim, ut Epi« ftolaadKebrcos habet,fieri non pcteft , ut quis Deo placeat: Sine charitatc aucem,nihii pftcoriducibile,primæCorinth. t

Docent præterea,neminem efle, qui præ» fepta a Deo opera,fadis expleat. Neminem item elle,qui non peccet, quamlibct ftudiofe fein bonis operibusSé Lege Dei exerceat, Siciic fcriptum eft : Noneft homoulkis in rerra , qui opereturbonum ,ÔC non peccet. Vnicuicj igiturin Chrifto Içfu perfedio Lclt; gis, uita,iufticia, falus exmeritoSCgratia cius,per fidem petendaeft . Quicunc^enim Chnftumapprehendcrint, ac in eumfcab« diderint inclinarint , qui pro omni ere* denti legem fmpleuit,omnia corum per eius fanguinem eluuntur peccata,fic ut tranfgreO fionesJegis, non polTint damnarc credences. VndeApoftolus Romanos odauo : Nulla condemnatioeft his, qui infiti funt Chrifto lefu,qui non iuxta carnem uerfantur, fed iu* Xta Spiritum,Chrilfys ergo cur.dis credent «bus eft fatisfadiQ , ut Paulus habet, fapientia,

DE ECCLESIA. i8 fapientia , iufiitia, fandificacio redem« Pùo.

*

DeEccIefia fanda Cathol/ca, Articulus VI11,

DOcentprimum, Chnftum Dominum flic meritOjgracia SC ueritace, Ecclefiac faput amp;nbsp;fundamentum efle, in quo ipfa per Spiritiim fandum , iierbo 8(. Sacramcntis luperftruitur,uc Chriftus ad Petrum ait : Ex fiper hanc petram (id eft me ipfum) ædifis caboEcclefiammcam.Et Paulus i .Corinth, ?.Fundamentum aliud nemo poteft poncre, praeter hoc,quod pofitum eft, quod eft lefus Chriftus, Idem alibi: Ipfe eftcaput corpos ris Ecclefiæ , qui omnia in omnibus adimi pier.

Etiamnum crederc Só confitcri oportere docent, Ecclefiam fandam Catholicam,quö ad præfentem ftaium coiledim in mundo efteChriftianosomnes , quibufcuncj hi in terris aganc , aut ubiuis locorum difperfi fint , qui per facrum Euangelij uerbum ex cundisgentibus,populis, tribubus amp;nbsp;lin» guiSjCuiufcuncj hi ordinis, ætatis, ftatus'uc fuerint,inunamChrifti,fandæq?Tn'nitatis fidem congregati funt. Vt a Johanne in A» pocalypfi fcribitur : Poft hacc uidi , amp;nbsp;ecce turbamagna,quam dinumerarc nemo po«

E ƒ terac.

DE ECCLESIA.

terat,5Cc. Et Dominus . Vbi duO uel tre» congregati fuerint tn nomine m'eo (inqua» cunq: genre amp;nbsp;popiilo)ibi ego fum in medio illorum. VbicuncpenimChriftus prædica« turamp;fufcipitur,ubiciinq;ucrbum SC Sacras mcnraeiusfuntjSC ex illiuspræfcriptoac vos luncate difpenfantur fufcipiunturcj! , ibi Ecclefia fanfta SC focietas Chriftiana cft.aC Del populus,quantiis quancusfueriteoruin riimerusiVbi ueroChrjftusabtft, uerbüi'ß eins reijeitur, ibi nee uera Ecdefia,nec popu« Jus Deo gratus efic poceft.

Deect infupcrjV t quifquis in hac Ecclelia unkatem foiritus Chrifti rcneac, omniacp eins membra charitate compIeAatur, to* tumcp fc in rem illins SC ufiim deuoueatac confecret.fedas non inuehat, feditiones rion exdtet, fed in uinculo pacis, 8c eodcmciim Omnibus confenfu ac animo , in ea uerfetur, quodisfic ucrum membrum Ecclefiæ. De hocfic Paulos ad Ephefios , Hortor itaque uoSjUt ambuletis ita ut dignS eil, uocatione qua uocati eftis,inomni fubmiffioneac man» fuetudine,cum animi Icnitare,tolerantes uos fnuicemper charitatcra , ftudentes feruarc unitatem fpiritus, per uinculum pacis, ófc. Irerû. V nufquiüi: noftrUm proximo placeat fnbonumad ædificationcm, SC ne quid fiat per contentionem aut inanem gloriamjccm,^ Cauete concifionem.

De

DE ECCLESIA. »9

Defua uero congregation« fie fenciuncÄ2 doc€nt,quod ipfa,uc aliç quoi};,quanturnuis magnæ aut paruæ fuerinc, noneft uniueria» lisecclcfiafanda,fed pars tantum ac ruem» brumeius , utCorinthq fuere , Dç qiubus Apoltolusprimæ Corinthicrum duodeci* nio.Vosauteni eftts corpus Chrifti öc irems bra ex parte.

Docent etiam, in ecclefia ordinetn feruari oportere , ut nemo fins tantum commodis ftudeat,neueetiam defearroganter fentiac, fed finguli quæ aüorum func, quærant,non fua , amp;nbsp;inuicem Obi fubriciantur propter Chriftum, acfuæfaluriscaufam . Ec hunc fubiedionismodü Petriis,itcmcpalii, leges quofÇ ipfXjS^ ucreres Canones ecclefiaftic« tradunCjldco noftrieum fummoftudio ob« feruant.

Prçterea docent,ut mantfeßeimpijjirnpoe« nitentes amp;nbsp;cötumaces,td eft,ccclefiæ monitis non audienteSjCenfura amp;nbsp;poenaillius , quae rcceptaappcllatione, anathema dicitur ,feu cxcomunicatiOjCoherccantur. Idcf fieri fine perfonarum acceptationc , in eos omnes, quorum nota eft impietas,quic^ crafRorib. peccatisaddidi, fepiusadmoniti ,adhucin peccatis pertendunt.

HifeÇ confpicuis Si. apertis, qui rcßpifccrc nolunt , cuiufeunej ftatus aut conditionis fuerint, Ecclefiafticæ autfccularis,nôui hu« mana, fed uerbo Si. interdido Domini, qui

DE ECCLESIA.

fie fieri præcepit, a confortio Eccleffae ex* cliidantur. Math. 18. Sipeccauerit in te fia« ter tuus,uade SC argue eum,inter te SC ipfuifl folum:fitcnon audierit,adhibetecum adlt; hue unum uel duos;quod fi nec ica audierit, die Ecclefiæ:quodfinec Ecclefiam audierit, fit tibi uelut Ethnicus SC Publicanus. Paulus item. Præcipimusuobis fra tres per nomen Domini noftri lefu Chrifti,ut fubdicatis uos abomniFratre , qui inordinate fc gerit, SC noniuxtaconftitutionem , quam accepit a nobis. Et alibi: Profligate malum iftumeX nobis ifiis.

Ad hæc docentjHypocritasSó impios, tn occulto partantes iniquitatem , in Ecclefia femperfuilTeac fore ad extremum ufepdi^ cm, qui neep argui, neep facile excômunicari polTunt. De his fic Dominus dicic,quod in die nouilfimo tandem Angeli fegregabunt cos de medio iuftorum ,8iC mittenturin ca» minum ignis , ubi crit ploratus S/C ftridor dentium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Cæterum docent, Antichriftum ilium fcelcrofum, federe in tcmplo Dei, hoc eft in ccclefia.dcquoPropheta ,Chriftus quoep amp;nbsp;Apoftoli praecinucrunt : piosomnes ad* monenteSjtitfibiabco ,eiufcp erroribus ca« ucant,nccp fe feduci a ueritate patiantur.

Duplicem in Antichriilo malitiam ac fraudem ponunt ,Falfæ doftrinac alteram, contra fenfutn QC mentetn Chrifti totamque fcripturam.

DE ORDINE ECCLESIASTICO. 30 fcripcuram.De quo ApoftolusxEnttcmpus, cumfanamdoârinatn non fuftinebunt,fed iuxta concupi fcentias fuas coaceruabunc fibi Dodorcs , hi quibus pruriunt aures , 5^ a ueritace quidem aures auerrent, ad fabulas conuertentur, Alteram uitæeius, omnigea nerepeccatorum plenæ Sô abominabilis. De quaetiam Paulus fecundaTimoth» j. Illud autemfdto,qubd in extremis diebus inftas bunt tempora periculofa: erunt cnim homia nés fui amantes,auari,faftuofi,fuperbi, mas ledici,parentibus immorigeri, ingrati, ÔCc, Chriftus etiâait Math. i4. Tune ofFendiculG patientur multi,amp; alius ahum inuicem tra« dent,req;odiohabebunt inuicem, ôC multi Pfeudoprophetæ furgent ac feducentmuls tos:Só quoniam abundabit iniquitas, refris gefcctcharitasmultorum,Qui autem perfc» uerauerit ufcf in finem,hic faluus crit. Ali« bi : Væ mundo ab offendiculis, amp;c. Et bes atus eft, quifquis non fuerit offenfus per me.

De Of dine Ecclefiaftico, feu Præfedis uel Miniftris Ecclefiac,

Artic. IX,

DOcent,Miniftros ccclefiæ, quibus ad« miniftratio uerbi amp;nbsp;Sacramentorum demandatur/itc inftitutos efle oporterc, ex

Domini

DE ORDÎNE ECCLESIA STI CO.

I^oinini Si. Apoftolorum præfcripro. VtC^ ? d hoc muniis obeu nd um uocentur ex plèbe pfa 5C fidelijUiri pleni fide SC inculpati, do» jiaq« habenres ad hoc miniftedum nccefla» n'a. Pra'ferca uitæ confuetudinem honefia, arq? ut hi probentur prius, tumdemutna fenioribusfaÔa præcationc , per manuum impolîdonem ad hoc munus, incætucon» finrêcur. Hebreosquinto: Omnis PonHfeX ex horainibusaißumitur. Et ad Tftumfcrh bens Paulus acTimoth. quoq; ordinadonis huiusmodum normamep tradfc : TuigifUt fill mi,fords cftoin gratia, quæeft per Chrb ftumleliim , SC in his quæ audifti’ameper mulros tefteSjhæccommenda fidebbus ho» minibus,qui erunt idonei , ut alios quoep doceant.

Quarc apud nosfacerdoti's offi'do fungi, nemini fane permittitur, nifi fs,ut dccet.uo» catuSjSC fecundum huiiifmodf praccepra ftitutusfuerit . E ueftigio eorum qui fie ad miniftcriumecclefiæallecdfunt, partes efle docent, diligcnrcm curam animarum ipfis crcdirarumgerere,illisq;Euangelh' uerbum 5C Sacramenta , hixta Chrifti inßitudonem fideliter miniftrare,acpræberefelccxcmplû bonum ad imitandum omnibus , pro illis Deum,ut apeccatisamp;erroribus liberentur, deprecari. Etquæillius uoluntasfit in om» nibusjperfcripturasexquirere. Prima Petri quinto:Pafciteeum,qui in uobiseft gregem

Chrifti

DE ORDINE ECCLESIASTICO. Jf Chrifti.curameius agentes, non cxnecclîîra« fe,fed ultrb, non curpis lucri ftudio, fed ania nio per fcpropenfo. bt Paulus: At tu uigila . inomnibuSjobdurain affliäionibus,cpus ( perage Euangeliftæ miniftcriumtuum ad plenum probanim reddito. herum ; Efto igitur forma bdelium, in fermonc, in con Uerfatiotie,in di!eäione,in fpiritu,in fide,in Puritatc, donee uencro, attende ledioni, exs norcationijdodrinæ, ne neglexeris quod in tceftdoiwm , quod datum eft tibi per proa phetiam,fum impofitionemanuum authos ritaiefaeerdottj, hæc exerce , in his efto, ut profedus tuns manifeftus fit in omnibus, attende tibi ipfi, amp;nbsp;dodrinæ,perfiftc in bis, namid H fcccris/eipfum feruabis,8C eos qui tc audierint.

Cocterumdocent,ut officio Ecclefiafticæ adminiftrationisfungcntes,eam dodrinam 1 in Ecclefia teneanqquae nihil'a facriscanoni« I busdefledat, eamt^unanimiter omnes co* demcp fpiritu profiteantur . Secundae Ti* moth.primo: Formam habetofanorumfer» monum , quosh meaudiuifti , cum fide SC tharitate,qu.ieeftinChriftolefu,Slt;c. Acitc* , rum: Renuncies quibufdam,ne diuerfam fe» quantur dodrinam.

Infuper docent, ne ulli qui ecclefn's præfi* ' ciuntur,quen^ ft)pplicio,ui aut minis per fe, per alios'ue,ad fidem copant, nec dominen» turEcckfiæ, aut in fidem dominium exer*

ceant.

DE ORDINE ECCLESIAST/CO. ceant,Mathei zo. Scitis quod Principes gen* tiumdominancurilJis , X qui magni func, potentiam exercent in eos, non ica eric incec uos^fed quicunep inter uos uolueriemagnus fieri,(S6c. Et Petrus, non tanquam dominan« tes in hæreditatem , fed fitis forma gregis. RurfumPaulus: Nonqubd dominemur uolt; bis ratione fidei, fed adiucoresfumus ueftd gaudri in Domino.

Debent autem ecclefiæ minifterio admolt; ti,iuxta quod Paulus ad Timotheum 8cTi^ turn praefcribic , malos aduerfantes ueri* tati,patienter ferre, nicicp,utfcripturaruni teftimonijs eos conuincant, Chrifto'cp lucri* faciant.

Docentctiam,ut Sacerdotesnegocri'sfe* jfu.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cularibus non occupentur, prasfertim uero,

uc ab ftatu Coniugq liberi fine, quo aptiores fint5d expeditioresad feruiendum proxinai commodis ecclefiæ. Etenim coniugium multafeaimadfert impedimenta ,quæniub tos, quo minus bene refpondeant fuæuocas «oui, remorantur . Proindenoftriidoneos ïinagis, habilioresepadMinifterium ecclefiæ cxiftimantcœlibes,fi quibus tarnenhoepes culiare donum'a Deo datum fuerit.

NonqubdSacerdocespeccare purent, fi macrimonium contraliant, fi id moncat ne« cefficas , fintue ad hoc aliæ iiiflx rationes. Nam amp;nbsp;Paulus aperte docet, ad ecclefiaftica munia traâanda, uniusuxoris uiroseligen* dos eflè, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec

DE ORDINE ECCLESIA STfCO. j4

Nec ica inique iiidicanc,quin honeftmri ac Ifgirimum coniugium , muleis nominibiis pi’æferantjimpuriffimoquorundamcŒlibaî tui , qui in manifefia turpicudinc uiuunc, uentriac fcortacionibusdedici : In profeflb enim illud Pauli eft: Melius eft nuberequ'am uri:namob huiufmodi flagitià, cam foedæ ac nefariæ libidinis, quæ mufti exercent,non facerdotes modo, fed quifquis alius ctiam, citra perfonarum refpedum,merico a cortai» munioneecclefiæ exigi debet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;1

Nec non docent, qu'od tota plehs ac po pulus , hisqui ecclefrispræficiuntur , ultra fubijciSd patere debet, acinhis,quaradfa« lutemfpeÀanr,ab illis dirigi,eosci! honore afïicere, Lucædecimo ; Qui uosaudit, me audit,amp; qui uos recipit me rccipit. Et Apot ftolus : Paretehis quæpræfunt uobis v côcediterSiquidemilli uigilanr proahimab. ueftris.RurfumîQjii bene prçfunt presbyte» rijduplici honore dignihabeanrur,maxime qui labdrant in fermone 8C doftrina'. ।

Hinc quoq;docent,Ad uiflum pertinene tia,ilftsprofpiciendafuppeditandac|; eftcjUt Paulus ait,Dominus ordinauir,ut qui Euan« gelium annuncianc,cx Euangelio uiuant.

Item docent ùt qui poirunt,SC non perin» delaborcmulro,fn negotqspopuli occupant tur,nec alio aüquo modo impediti func, ipfi fibifuis manib ui(ftum parent, ne alii'soneri fint,neu etiamotientur dC delidesfint.Nam

F 5:

DE OR.DINE ECCLESIASTICO.

Si otiifm fe uiciofum cft, ÔC ne oncri ecclefiaf firt J in hoc Pauli exemplum fequcntes. Adonim lo. McminilTeoporrct uerborum Domini Jefu,quoniam ipfe dixit, ßeacius eft dare quàra accipere.

Si uerocÔtingatapud nos, quempiamex ordine facerdotum in crimen aliquot , aut errurem prolabi, aut fui officiicfle negligcn« riorem , is principio paterne admonetur. Deindefraterna caftigationecorripitur,qui fi pertinax cfl'c, ôi. fratrum ac totiusccclefiae monita concemnere pertendat , is primutn Omni ecckfiaftico minifterio SC fiinâione priu3tiir,poftea etiam ab ipfiusecclefiç corn» nnmionc excluditur, tan^ feruus inutilis, meinbru m putridum, ramui arefadus, fal infatuatum.De quô Dominus ait ; Ad nihil lîalere ultra,nifi ut protjciatur foras.Et Pau* Jüs ad Timoth. capite quinto . Peccantes (nempefacerdotes) coram omnibus argue, ut caeferi timorem habeant.

Jtfmdocent,ut popiilus erga huiufmodi facerdoteserroneos,fcdarios,facinorofosac impœnitentes, autoritäre eccleCif excommu* nicarosnefegerat, quemadmodû feriptura præcipit:Caueteuobis a Pfeudoprophetis, qui ueniunt ad nos in ueftitu onium, intrin* fecus aurem funt lupi rapaces, a frudibus corum cognofeetis eos . Et Paulus Roma, deeimofexto : Obfecroautemuos Fratres, utconfideretiseos , qui diflidiaÄ offendi» cula

DE VBRBO DE!. JJ cula contra dodn'nam, quam nos didiciR/s, gignunt dcclinecis ab iJlis. Nam qui eiuÉ» modi funt. Domino lefu Chrifto nonfèri» iiiunt,amp;C4

De VcrboDei, Arti'çX.

D Einde docent , quod uerbi Dei feil Euangelij præditatiOj eß miniflernitti 'aChrißoinfiiturum amp;nbsp;prarceptum.Matthef ultimo : Ite in mundum uniuerfum ,3C præs dicate Euangeliumomnicreaturæ.ltem Pc* trusador. lO. Praccpit nobis Dominus,uc prædicaremiis.

Et hæc adminißratio uerbi apud noßros principalis habetur, omniumcj maxime fit, ut quæ plus ad falutem conférât ac nccefla« riafit, quam Sacramentaipfa. Vt Paulus ait ; Non mifitmeChrißus ut baptifarem, fed ut cuangelizarem , nempc praccipuc ac primo : Per tpfum namcp Euangelium, eiuscß prædicationcm , fides , intus cam fpiritu Dci fuggerente, acquieitur , Scnfus deinde acuoluntas eius Chrifiiq?, circa Sa* cramenta, SC ns alias , quæ ad falutem faa ciuntjCernitur.

Docentetiam, tenci edifcrimen inter uirtl Legis amp;nbsp;Euangelti, qubd illud quidem fit adminißratio mortis. Hoc autemadmini*

F X firatio

DE SACRAMENTIS. ftrati'ouicæ amp;nbsp;gloriæper Chriftum Seciin» dæ Connchioi iim tertio : Litera occidit, fpiritcis autem uiuificat , Et Ioannis fex» to; Verba quae loquor uobis,fpiritus Ä uita funt.

Conccdunt infuper, quôd iieram fideffl nemo adfequi pctefl, nifi uerbum Dei audi’ at.luxtaillud Pauli : Fidesex auditii,audû tus ucroperuerbum Dei. Et icerum ; Qiio« modo autem credent in eum,dc quo non au» dierunt . Igitur noitri omnem operam nalt; uant, ut uerbum Euangelq , impermixtuin humanis traditionibus, in ecdcfia doceant 3Cprædicent. Proindc ipfa Euangelia,nec nô alias fcripturas , lingua uulgari in templis legunt:ac ita demum poculo interpretantur, SC ferias ac ftatos dies habent iuxta ueterem ' morem, quibus ad audiendum, omnescon» ueniant.

DeSacramentis.

Artic. XI.

DOcent in primis, Sacraméta per Chri« ftü inftituta,ad falutem neccflaria efle, quorum beneficio fideles, meritorû Chr»fti participes redduntur confortesc]; fiunt. Si I quis autem ftudioeacontempferit, aut non dignefftimarir^aut fjsquocuncp modoaün, quam uoluntas SC præceptum Chrifti eft, utatur,

DE SACRAHENTIS.

utafi)r,cumgrauiter in illoriim authorem, Chr)ftum,peccare dicunt.

Si iiero ufu ueniac, ut quifpiâ uerc cupiat, iuxta mentem Sd mandatum Chnfti, Sacra* mentis communicare , fed tarnen realiqua impedituSjCarcere, ægritudine autcaptiuus, ad alias genres abduAus , uel ab mimicis hoftibusff! fideioppre(rus,amp;c, ramfalutaris fui uoti compos fieri ncqueat , Hiinc fic ftantibus rebus , fi modo pure intégrée^ Euangelio credat, perfolam Chriftifidem, baud dubiefcruatum iri.

Docent deinde, qubd Sacramenta per fc, Uel ut quidam dicunt,ex operc opcrato, his qui prins bono motu non lunt præditi , intus per SpiritumfanAum uiuificati , non conferunt gratiam, ncc fiJem illam iiiftifis cantem , quae menrem hrminis Deo per omniaobfequentem,fidenrem ac morigerS reddit, largiuntur . Praccedereenimfidem oportuit(de adultisloquimur) quæhominc per Spiritum fanAum uiuificet , SC cordi bonos motus inpeiat : Sine fide enim , ncc fahis neciuftiriaeftgt;neculli Sacramenta pro» flint.

Huinsquidemrei,in facrisliteris, aperta nobisextant teftimonia,præfertim autem in luda Ifchariotc, qui abipfoChriiloSacras menta ac cepera%amp; facerdotq cocionatorisq; munere fun Aus eft . Itidem m Anania St Zaphiraeiusuxorc, ab ApoftolisBaptifmf

F 3 lauacro

DE BAPTISMO.

Jauacro rinäis, amp;nbsp;ut crederc fas eft , Coens quocf Dominica ufis, Qui tarnen in colliga« tione tnalttiæ 3^ ncquitiæ, Si mendatio in fpiritumfandü pcrmanferc, nec Sacramenta ab eis,malum hoc amclitafunt, necj; fidem uiiiificam,quæ fccuram tranquillamf^con« fcientiam, SC cor Dco aufculcans ac fubditû redditjiJlis donarût. Pcrinde ac circumcifio ÔC facrificia Icgiscam fidem,quç Si iuftificat Si uiuificat,non conferebant.

In haclèntentia Paulus eft. Romanis fcrilt; bcns,capite quarto, Abraham in cxemplutn adduccns,quem eu adhuc in præputio elTct, iamtum eum iufticiamfideihabuifteaftru« «t.Et de populo Ifraelirico alibi dicit , qubd fimiliter baptifatierant, eandem efcamfpi' ritualem paritercomedebant,eundemc];po= (umfpirituaiem bibebant : Attamenplures jllorumnonapprobauit Deus,fed ab eorc‘ l'eAi Si proftrati funt in deferto.

Enimuero, fi quis indigne ad Sacramenta acccnerit,nonis per ea dignus aut mundus redditur,fed inde fibi tantum peccatft maiu» ôi damnationem accerfit. Hoc clare Paulus oftendit: Qiiifquis (inquiens) ederit panetn hunc,aut biberit de poculo Domini indigne, reuscrit corporis Si fanguinis Domini. Et iterumjuditiumfibi ipficdit Si bibit, non driudicans corpus Domini.

Docent præterea hic noftri, Sacramenta «X Chrifti inftituto, fuam perpetuo retincre cfticatiam

DE BAPTISMO. 3, efficatîam , teftiticandi uidelket confirîe mandi : Dignisquidcmpræfenumgratiam amp;nbsp;falutcm , j'ndignis autem peccatum.Sd condemnationcm^fcu ilia per bonos,feu per indignos SC malos hypocritas , SC ocdilte impies adminiftrentur.Et donee huiufmodi hypccrif£ fuis flagitijs ac fceleribus predan* turjitiuxta moremacritum ecclefiæ argui poffincEt fi contumaces tandem fuerint, a confortio eius exigantur , Sacramenta per ipfos adminiftrata ,fi modoiuxta meutern ac inftitucioncm Chrifii adminiftrêtur, func rccipienda : Nonenim Sacramenta propter exhibentem ilia , qualis qualis fit,ncCJi ob eu qui eafufcipitjfed propter ordinationem âd mandatum ChriftifuntefFicatia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

De Bapn'fmo» Artic. XIL

DOcent item, qubd Baptifmusfit falii* taris adminiftratio, aChriftoinftitus ia,SC Euangelio adieda.per quem ipfe Ecclc« fiâ fuam purificat,emundat ÔC fanâ;ificat,in morte et fanguine fuo,ut Paulus dicit:Chri» dus dilexit Ecclefiâ, 8C femetipfum expofuit pro ea , ut illam fandificaret , mundatam îauacroaquæper uerbum. Ethane deBap» tifmo fidem,foil tantum noftri Ecclefiaftæ in Regno Bohemiæ ac Marchionaeù Morauiç

F 4 feripturis.

r DE BAPTISM©.

fcripturisab his uindicarint , qui credunt, conhcentur acfcnbunt.Baptifmiim, fordes tantum corporis abftergcre , animæ autetn in falutem nihil prodefle.

Item docent,Pueros in falutcbaptifandos elle y Chrißoq; confccrandos , iuxta cius ucrbum : Sinite pueros ad me uenire , ne prohibete illos,talium cft enim regn um Dei. Noftrtiraq; his Domini uerbis inpixi, puelt; ros in nomine fanAæ Trinitatis baptifant. Etenim iiniuerfaliseftlocus : Doceteomnes genres, baptifantes eos in nomine patrisSó filijjamp;C fpiritusfandi.Nec deinceps eos reba» prifant,nec rebaptifarunt unquam.

Etfi olim eos rebaptiCarint , qui ex alqs, Ecclefrjsnoftrisafcribi petrilTent, At neq; hîîc rebaptifandimorem illi inuexerunt. Sed in caufa fidei ac religionis aduerfus Bohe« mos,armis Romani decertarent ,amborûçp Ecclefijspræfcâi fcripruris conienderent ac r)S utriq; alreros erroris aftringerent , poft muka uiciflâm in feiadtacôuicia,rcstandem co dediitfta eft,ut fcfc, mm faeerdotio, turn Sacramentis , atq^adeototoplaneChriftiaJ nifmoexuerent. jumper locaalrj aliorum Baptifmum repetebant.perftantibusiftisin fiimmo odio.cum profeifionis noftræmai* ores, iam turn ab eisfegregati, peculiarem fuam feorfum haberent congrcgationcm ,8C Sacramenta adminiftrarcnt ,omnesEcclefrjs fuis adcenferi uolences,rebaptifabanc. Infig«

ncs

DE BAPTISMO.

nes multas ad hoc habentes caufasac occafi* oneSjUon a praefcntibusmodoid tempons, fed ctiam auctenbus pScrisq; fummæ autogt; rjtatis,pietansacerudiuoiiisuiris,prjbitas: Præfertim uero'a diuo Cypriano Martyre Chrifti, tumabalijsqucc^nonpaucis , qui illius caufæ patrocinabantur Epifcopis, qui omnesin Affrica rebaptifabant , fcripturis (utipfisuidebatur)probantes, abhæreticis baptifatos,rt baptifandos effe.

Isautcm rebaptifandimodus, hucufcj; in Ecciefqs noftris extitit,donec certior cius rei intclligentia non acceffit. Pofteaquam uero Del benignitate progreiTu temporis, uerita* tislumê noftrisclariusilluxitjipiiepferiptu» ram diligcntius excuflifient , adiuti ctiam dodorum uirorum quorundana ope, Rebaa ptifmum hunc, nihil Ecclcfiæ opus efle com« percruiit : Ideocj; continuoeum , omnium ealculis tolli curarunt. Abrogata itaq; eft unanimi omnium noftratiumconfenfu ,itelt; ratio ilia Baptil'mi , ncc ufquam iam apud nos reuocatur BaptiOnus. Tametfi facerdo« tes quidam , quosSC BohemiæSC Romanæ partis notant,ut olim,ita nûc quof|;,noftros reb3ptifcnt,parenrjbusplærumq! inuitis ac reclamantibus.

Quidam præterea coniugia noftrorum dirimuntacrurfuscopulant, amp;nbsp;ui eb ctiam homines cogunt : fed iufte mala hæc nobis irrogcturnccne,Deoipfi boniscj omnibus,

F ƒ nolentes

DE COENA DOMINT.

nolenfes malum malo penfare j ludi'candun» rciinquimus.

Docent etiam noftn',qucgt;d quifquis Bap* tifmafufcepcrit, Chriftocp per id in mortem ciusconfepukiisfuerit, utisdcinceps in no» uûate uitæ ambutec, Sôc. Verum fi ex Euan» geir) pracdifatione,necccrtam in Dcum fidu« ciam,necerga eosomnes ,qui regeneratioiiis lauacroChrifto inferuntur,cliarjtatemcon fequatur , ncc digne fua uocationeambulet, ftudiofefeduloq; curans placere Deo , neC l'ncoetiamunOjfpemuiræ ætcrnæ collocet, isequidemBaptifmi gratiam acfandÜTim« Trinitatis nomen, quod fuper cum inuocai tum cftjinuanü fe fufcepilTc teftatur. Qi^iod Deum olim grauiter ulcurum eflc, fcriptura comminacur.

DeCcenaDomi'nt Articulus XIII,

DOmfnkam Cœnam , feu Sacramcn* tum Euchariftiæ , minifterium efle 'a Chrifto inftitutum , deinde Apoftolis , per hos eius gratia 8C bonitare , tot! Ecclefîæ ad communem omnium ufum, falutemcf exhibitum docent. Quemadmo« dum Euangeliftæ teftantur,5d Apoftohis, cuius uerba uniuerfa rccinit Ecclefia : Ego enim accepi a Domino , quod SC tradidi t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobis,

t

DE COENA DOMINI. 37 uobis , quoniam Deminuildus.i'n ea no* de qua tradi'tus eft^acerpit panem , QCc. Et aliquanto inferius : Itaque Fraires mei, cujai conucnitis ad manducandum ( hanc videlicet Ctxnana ) alius alium expeAa« tc.

Item,3ó hic cordc credendurn, ac orc cons fitendum docent, panem Cœnæ dominicæ Verum corpus Chnib cfic ,quod pro nobis traditumeft. Caliccm'q; ucruni fanguinem cius,qui pro nobis in rcmiiTioncm peccatos rum fufuseft, ut Chriftus Dominus aperte dicitiHoc eft corpusmeum, Hie eft fanguis meuSjSCc.

Docent ctiam , quod his Chrifti verbis, quibusipfe panem corpus fuum,Sóuinum fpedatim fanguinem fuumefte pronuntiat, nemo defuoquidquamaffingat, admifecat aut detrahat , fed fimpliciter his Chrifti verbis,neque ad dexteram necj ad finiftram declinandocredat.

Horum uerborum , dum a quibufdam in Regno Bohemiæ ÔÔ Marchionatu Mora« uiae,fimplex ac germanus fenfus oppugnares tur,filercntc{!hi, quorumintererat,idfcris pturarum authoritate tveri ac uindicare. Noftri tantum prodierc , SC fcripturis euis ceruntjUtfimpliciter his Chrifti uerbis fides habeatur;arcj;ob id mu 1 tor urn calumnias, ronchos, fannas , obtrcdationcs, apertaq? conuicia fuftinent,

Eft

DE COEN À DOMINI.

Eftautem duplex aducrfarïorum genus, qui noftratibus fcmper hæreticum nomen obrjciunriQuidam enim eorum confeflioni, quamtamencandideacfyncere reddunr,nec icidem dodrinæ , cui etfi cum ipfis ni hit conueniat , ab fcripturis tarnen in ea nihil diiîèntit,non credentes,ferunt noftros multa fecus ac intus fentiâtjierbiseloqui.Præterea eciam blafphemos efTe in Sacramentum cor porisöó fanguinis Domini At uetus hxc facerdotum calumniaeft , qua illi noftros, Chriftiano nomine apud uulgus fpoliare conantur.Sed hancnoftri iam pridem refeh lerunt,ac nunquam non refel'ere parati funt, et multorum indubitabili fide ac firmiftimis argumentis oftenderunt,fe nunquam,quale s eos aduerfarii faciunt Juifte, eftc , ncc,Deo uolente, futures.

Sed quis bonus de quopiam aduerfarijs credat lt;nbsp;Et noscum in fratrum doArinaac rclipfone explorariffima quaeq? habeamus, nihil horumde quibus accufantur, nifi ma« lorum fraudes 8? dolosreperimus:Qiiin 8C hoc omnibus conftat,cos in multos, ueritati amp;nbsp;Sacrampntisaduerf3ntcs,fepiusfcripfifle.

Q^u’darurfus phanatiri fpiritus,in uerbis . nbsp;nbsp;: Chriftt non raanentes, banc in noftris farrx

Synaxcos confeflîoncmdcfenfïonemcjsfum* i mo odio profequuntur : Panem namc^ 8C I caliccm cccnae, quam hie cum Paulo Domi« nicam uocamus , uerum Chrifti corpus 8C fanguinem

DE COENA DOMINI. j8 fanguinem efle pernegant. Atep hi noftros, ( quibus coeperunt conuierjs , indefinenter perfundunt .Eos propier hanc Cœnæ Domi* nicæ hdem ac confeiTionem, papifmi feces, acbeftif caradere fignatoSjIdololatras,An* tichriftos,nuncmerctricem illam,de qua Io» annesin Apocalypfi uaticinatur ii quo grauiori nomine poflunt,appellantes.Ec hoc genus maledidis ac blafphemrjs eoscriml# nari non ceflant.Hçc omnia noftri, Euangelq gracia , quod pro inimicisetiam deprecari iubcnt,patienrer fufferunc.

Docenc ad hæc, in huiusSacramentiad» miniftracione nihil aliud faciendum efle,nifi quod hisclarilTimisChrifti uerbisoftenfum amp;nbsp;præceptum eft , Qui difeipulis panem praebens, aie : Accipite ,comedice. Hoc eft corpus mtum.Ec accepte poculo,graciasegit ac dixit : Bibite ex hoc omnes ,Hic eft enim fanguis meus,noui teftamenti, qui pro mul» tis efFunditur, in remilTionem peccatorum, Ac ita iuxta hoc Domini præceptü doemt, corpus Sc fanguinem eiuSjpromifcue abom* nibus.fubutracp fpecie, quemadmodumab cofeorfumSC perfeinftitutaSC ordinata eft, amp;nbsp;primitiuaeriamecclefia, hoc integro Sa* cramentoufa eft , fumi oportere . Quod fi quistemerario aufu,contra hanc Chnfti in* ftitiirionemquidpiam facere attentarit,is in Chriftum eiusautorem.ipfiuscpuoluntatem fcripturae iierbis expreiram,peccat.

Infuper

DE CÖENA DOMlNt

Infupcr, Sacramentum hoe, cum animi puricate ,reiierentiaacfidc, percipiendum docent,nec nonj'mpnmisód fui ipfius pro* batior,e,qiiæ ut hic hominibus neceflaria ÔC utihlï’imaeftjca Chriftogratiflima.Vtin uetcri ccclcfia Paulus docuic: Probet autem, inquienSjft'ipfum homo, S)C ftc de pane iilo edaCjöó de cahee bibat : Nam qui edit aiK bibitindignCjiiidiriuuifibiipfieditfiC bibtt, nö dpudicans corpus Domini.Et alibi : Vos ipfbs centate ,num ficisin fide , Vos ipfos probate ,an non cognofcitis uofmet ipfos,qgt; ïefus Chriftus inuübis eftc Nifj ficubi res probi eftis.Qui nero non prius in Cc dcfcen« derit , nccfecumante rcputaric, qua fide, quoue animo ad hoe Sacramenrumaccedat, is Sacramentttm ipfum contumclia afficit, totamep hanc Chrißi ordinationem contem« nit. Proindequi ecclefijspræfuntapud nos, neminem ad hoc Sacramentum admittunt, nifi quantum in coeft ,fe ante probet amp;nbsp;exf cutiatjfccp erga Sacramentum hoe, reueren« ter gerat.

Vbiuerofacræhuius Cœnæ communio fieri debet, iuxta uereris eccleüæ morem, de Chrifto ac morte eius , de gratia falutctÿ per fidem , interueniente ilJius fanguine cunftis oblata, de immenfis bonis, quæ per fiduciam mortis ac fanguinis fui,ipfe incre* dentibusopcratur,côcio fit. Et firn ul deinde cum totocoitu populi precationes fiunt. Mi* nißri

DE POTESTATE ECCLSrASTfCA. j9 riiftri uero dominkae Cœnae iierba refertn« tes.pkbem ipfain adhancfidem horrantur, üt corporis Chn'ftf præfentiain adeflè crei dant. Et procumbentibusinten’m in gcnua diftribuiinc. Pkbsautemfpfacumgratiarir aÂionefumkp'n hymnis «SCcantkisfpirituas libiis,beneficia Dei rec ölens, rotam fe in hoc impendicacexeric, ut iuxta Chrifti uerbum fioc faciat , in eins commemoracionem. Quod equidem fic Paulus intcrpreiatur: Quotiefcuncf! comederitis panem hunc, amp;nbsp;de pocnlo bibericis, mortem Domini an* nunciabitis donee ucneric.

De poteftate Ecdefiaftica,fe« de Cfauibus.

Arti'culus XIIIL

Et hic docent ,ut credatur Claues aChri# ftoecclefiae traditasefle, dequibusipfc ad Petrum pro omnibus ait . Tibi dabo Claues Rcgni coelorum : Has autem efle adminiftrationem Chrifti , ecclefiæ ciufcß Miniftris traditam, quæ in ea ad præfentem uftçdiem perfeuerat , nec finem acceptura «ft ante mundi confumpcionem.

Huiusadminiftrationis munus SC auto« ritas , exChrifti mandateÖCofficio, utdi« Uinæ referunt literæ , eft , in ecclefia fcele» rofos

DE POTESTATE ECCLSIASTICA. rofos ôC impocnicentes corrigere ac ligart, eiscj rcgniim cœlorum claudere, hoc eft ,'a Chriftoecclefiæcj ufu amp;nbsp;partkipanone ex« cludere. Eté contra uerc pænitentesabfolue« rcjin confcientia tranquillos reddere, in fpe ' cercafalutisacfide collocarc, ficcp eis regnû cœlorum aperire,5c aduerfusomnes tentatis ones acilHushoftis alTuItus, terriculamenta amp;nbsp;præftigiainftruere acroborare.ldiieronô ïuapoteftatcSC arbitrio , fed tanquam dif» penfatores MyftcriorSDel, miniftri ac feriii Chrjftiautotitate,eius uerbo 8C Sacramencis faceredebent.

Munus namcçillis ac officiumfuû cofflî mittens Dominus,ita ait Ioannis capite xo. Sicut mifit me pater itaamp; egomitto uos: AccipiteSpiritum fandum , quorumcuncp rcmiferitispeccata,rfmittentureis,quoruni’ cunq; retinueritis,retentafunc. EthiccIauiS ufus ac autoritaSjJ“ inctftu illo Corinthi de« clararaeft.’Quoniam Paulus ipfe, interdido Domini,una illic turn rcclefia cxcommunl« cauit,ac Sathanæ tt adidir,qui hoc fcelus ad-' miferat. Rurfus ubi Dei beneficio refpui'P' fcr,3bfoluic,amp; in ecclefiae Sacramentorumq? communionein recepit . Hoc itacppadoei repnum cœlorum reclufït.

Docent irem,qiiód claues Domini feu hçc clauium adminiftratio amp;nbsp;poteftas , primo præfedisamp; miniftris Ecclefiæ,deindeetiam cuicf Chriftiano cœtui, utmaximepauci in eo

DE TRADITIONIBVS HVMANÎS. 40 CO fuen'ntjconcefla amp;nbsp;tradita eft, ui Domini uerba clarc teftantur: Amen dico uobis,quç» cunc^ alJigauen'tis fuper cerram,erunt ligaca in cccJojibi cnimfurit duo uel trescôgregati in nomine meo,ibifum in medioeorum.

Poft haec docent,qubd quifquis his clauii biis,quoticsopushabuerit ,per facerdocem ecdefiæjCui afcriptus eft,ucatur tâ certo fibf lt;redat,uirtiice clauiû remitti peccata, quam fi à prçfentc Domino abfclutionem accipe» tet,cum facerdos Domini ofFjciûgçrat,amp; ab cohancauccricatemtraditâ habeat , quem* admodûipfcinloannedicitiQuoriimcuncp remilèritis peccata,5ôc. Ac iterum : Qui uos audit,me audit. Rurfum : Qui uosaccipit, me accipit,iSô qui uosfpcriut,mefpcrnit.

Admonent edâ.ut qui in ccclefiæ miniftetf n'ofuntjhis clauib.duntaxatiuxtaordinati« onem et uolunratem Chrifti,uerbocius retc« âam,nô aurem,ut ipfiscolbbitum fuerit, ex prnpcnfioneanimifui,utantur,nepropheti» tum illud compleatur in eis : At nunc ad uos mandatum hoc b faterdotes , fi uolueritis ponere fupercor, utdetis gloriam nomini meo, ait Dominus exerciruum , Mittam in uos ægcftarem, maledicam benedîAionü bus ueftris,amp; maledicam illis,amp;c.

DeTraditionibus humanis, Artic. X V.

G Humanas

DE TRADITIONIBVS HVMANIS.

HVmanas tradiciones, ritus amp;nbsp;confue* tudines,qiiç nihil pietateaducrfantur, in publicisconuencibus feruandas docent. Quemadmodum monet Apoüolut, omnia deccnter (inecclefiauidelicct) dC fecundum ordinem fiant. Alibi: State amp;nbsp;tenete inftitu* tiones qiias didiciiliSjfiueper fermonem, Ü* liepercpiftolam noilram.

Verum huiufmodi traditiones, rinis au* cercmonias,qu3e Chriftigloriam,atqte adeo gratiamobfcurantjplebemàueritate èc fide abducunt ac retrahunt , diuinis præcepti» çquantur aut,prjferiinnir,aut earn nomine« fi quis ilia tranfgredirur,uerbi Del fynceruW ufum relinquatjuitari amp;nbsp;reijci docent. Seri* bas enim ac Pharifæos, harum traditiomins ôbfcruantes , dure arguit Dominus apud Marcum cap. 7. Beneuaticinatuseft Efaias dcuobishypocritiSjficutfcriptûeftjPopuluJ bic labqs me honorât , cor autem coriim longe eft a me, inuaniim autem me colunt« docentes dodrinas.præcepta hominum. Nâ omiiTo præcepto Dci, tenetis conßitutiones hominum.

Et Paulus ctiam huiufmodi traditiones caueri uult.Col. i. Videte ne quis fit,qui nos depredetur per philofophiam SC inanem de» ceptioncm,iuxta conftitutioriem hominum, iuxta elementa mundi,et non iuxta Chriftû. Hoc equidem ÔC Canones tradunc dift. 8. praefertim autem 11. cap. Confuetudinem,

Vfai

I

DE TRADITIONIEVS HVMANIS. 41 Vbi ßc fcriptum kgimus. Confuetudinem kudamiis cam tarnen,quæ contra fidem catholkâ nihil urui pare dinofcitur. Quam» obrem noftri eos ritus tantum et traditiones, quæ ftdem,cultum Dei, aliaq; bona inter fia deles prouehunt,aluntcß, concordiam Sé paa cem in populo conciliant amp;nbsp;retinent.ac poli* , tiam 8lt;. harmoniamquandam conRituunt, quofcunq; tandem autores habeant. Synoi dutnjPontificem.Epifcopumautaliüquem* uiSjferuandïs docent. Nulli fiquidem in illa« rum autoribus offendi debent,quo minus,fi nihil habent incommodi,eas obleruent.

Summe tarnen cauendüeft, ne nos a gra» uioribus ,magis(|! pnncipalibus rebus ab* ftrahantiEtenim per omnia humanis diüina præferendafunt.Ad hæccnim præcipuere* ferendus efl. animus, nihil interim morantes traditiones,fiquid impietati ancillentur.Na amp;nbsp;ludeorum primores, qui fuis traditioni« bus diuina præcepta pofthabebant,Chriflus ficin Ëuangelio increpat : Reliquiftisquæ grauiorafunt Icgis, iudiciumamp; mifericora diam ac fidem,hæc oportuit facerc , amp;nbsp;ilia nonomittere. Et quidem multi hodieapud nos ueteresritus Ecclefiaftici adhuc retinen» tur y utpoteieiunia quxdam , condidæ ac præftitutae feriæ, quibiis ut facris interße popuIusconueniat.Matutinæ amp;nbsp;uefpertina» prccationes , Dies Dominicus , Fcfti dies Chrifti, Natiuitatis, Pallîonis , Refurrcclß

G i cnis

DE TRADITIONIBVS HVWANÎS.

oniSjSic. Prærerea Sandorum inemori* celebrancur, ucbeacifTimæ Virginis , Apo* ftolorum, amp;nbsp;allot um item , ied eorum prae* fernm,quorum Icnptiira meminit.

Hæc aucéomnia apud nos,uerbi ec cukus diuinigratiafiunc Quant^eciamnoftri, non ommü ritus ac moresferuant,quod neep fieri poteft , ntcp uc ubiubi in omnibus ecclesijs idem rims et ceremonij ferucntur,ncceflariö eft. Nullo tarnen bono pioep ritui aduerfan* tur,nec aduerfari animus eft.Etfi huiufmodi ritus nonnulli, noperindeneceHarijuidean* tur ,modo tarnen nihil obfint pietati, net quicquâ fidei, qu^unadó iukificat Sc bcato* redditjdetrahant^ non retjeiendos pucant.

leidem docent,q; multis traditionibus, ut olim fubMore,noncftgrauandaeccIefia N5 id Sc Apoftoli fieri uetuerunt,ucadqucfdâgt; obferuationem legalium urgentes,Petrus in adis dixit:Qiiid tentatis Deum,ut impona* turiugumfuperceruicesdifcipulorûlt;quod ncfj? patres nokri , neq; nos portare potui« mus.Ft aliciibi Paulus:Videteinquit,nein» go feruirutis implicemini.

Chriftus quoep traditionu molconcranti* buspopulum,feucriusinterminatuseff, di« eenszEtuobis legisperitis, uae, quia oneratis homines oneribus.quæ portare no pofltine.

Ad hçc docent,H umanas tradiriones pro inuiolabilibiis ac aeternis legibus, no haberi oportere. Verum quemadmodum certis ac iuki*

DE TRADITIONIBVS HVMANIS. 4* Muftiscaufis fcruniur,ifa etiam aJijscaufisac rebus cxorris,et diuerfummonentibusjice« ateasabfcj; pelt;carouioJare:efcnim Apoftoli traditionesfeniorumtranfgrediebantur, tS illotismanibusedcbanc panem, rec itenim cum cçten'siciunabant,at ucrobicj; tamen,c5 exeufentur a Chrifto ^ine peccato étant. Ac rurfum in primitiua ecckfia Apeftoli, cum alrjs Tandis unanimiter congregati,per Spin* tumfandû,ut fideles fe ab idolothyus , fan« guine SC fufFocato abftinerent, decreucrunt» Poftea autem ceflantibus qs, ob quæ j'd tum fanciebatur,cenat etiam 5d præceptum.

Docent deinccps,nebbccremoniarü,conK fuetudinumSCrituüdifcnm!na,quçin iiarfjs eccleftjs inter Chriftianosuiderc eft, necre» clamant autofFiciütpictati, alij in aliisoffen« dantur,aut fe uiciffim côtemnant,oderf nt Sd perfequantur. Neu etiâfedasaut feditiones excitantes,feab ccclefiæ unitatc aliènent SC diftrahant,cum nuncp in ecclefriseædem fue« rint,nec nunc quoeç fint.Quod quidem etiâ, ÖC pattûDecreta palam oftendunt, Dift. 1• capite feit. Seit fanda Romana ecclcna,qubd nihil obfunt fakiti credentium , diuerfæ pro loco Sc tempore confuetudine8,fi ilHs Cano« nica non obftat auroritas.Cuiq; autem in ec« clefia ad pacem confcieniiæfuffecerit,fi uno, omnesChrifti fide1es,fpirituprçditi fint,hoc eft,fi in dodrina amp;nbsp;fide côfenriant Qui enim fpiritû Chrißi non habetjUt Apeftolus dicir,

G 3 hic

DE POTESTATE SECVLARÎ.

hic ncncft eius. Quakscunq? tandem ritus, ceremonias aut traditiones obferuet.

Qui ergo funt Chrifti tanquam uniui corporis membra, feinuicem foucre aciuua« rc debent , Só fuiferre per chariratem, titra quam,ut Paulus ait, nihil, quod in faluteti) cuipiamcefTurum rit,efFici poteft.

De poteftatc feculan« Artiç.XVI.

DOceturhicapud nos/uxta fcripturai, quod fublimior potcftas feu Magiftra« tusfeculariSjDciordinatio fit,uc inqs, qu« politica et temporaria funt,populus regatur. De hoc illußris eft Pauli locus: Non enim tft poteftas nifi a Deo, quç uero funt poteftates, ’a Deo ordinatae funt.

Docent ad haec, ut qui in poteftatc funt, publico muncre magiftratucj: funguntur, quemcuncj; gradum teneant, fe non fuü, fed Dei opus agere fciant,quodcf iscorum alio« rumcj; Dominus SC Rex fummusfit, cui ctiä, quocf difpenfationisfuacrationemin fupre« modiereddituri funt.meminiflc oportet. Et hæcfententia multisuerbisapud Philonem, tum alias quoq? tradatur , monentcÿ , ut Magiftratus loci huius Pfalræ fubinde rei cordentur . Et nunc reges intelligite,crudi« «aini qui iudkatis terrain. Seruitc Domino in

DB fOTESTATE SECVLARL 4} In timoré,et exultace ei cum tremore, Apprc« hendice difciplinam, feu ofculamini filiiim, Chriliiim uidelicer,Regem omnium 3C iudi* cem fummüjcü affedu, ne qiiando irafcatur Dominus, amp;nbsp;pcreatisde uia, cü exarfcrit in breui ira eius,Beatfoês,qiii confidunt in eo.

Infupercos qui Magiftratügerunt,bene« ficos eite hominib. oportere docent. V t ipfc Dominus ait: Qui in alios poteftatêhafaenc, benefici uocantur. Sunt autem Magiftratuu partes ac munuSjOmnib.ex æquo lusdicerc, in coramunem omniü ufum, fine perfonarîï acceprione,pacem et tranquillitarem publie! ïueri acprocurarc. Demalisac facinorofis, h3cinterturbantibus,poenas fumere, aliofep omnes,abcorû ui êC iniuria uindicare. Gers lt;um eftenim,Magiftratus feruire Deo,ciufcp opéra tradare,c5amp;Dquocentur : ideccpuc «us uoluntacem faciant,adniti dcbent.Nam amp;nbsp;Paulus, Magiftratus Dei miniftros apocl« lat, amp;nbsp;ad malorum uindiâam , adlaudem uero bonorum pofitosefle dicit.

Docent quocpjuerbo Deipræcfpi, utom-* ries fublimioribus poteftatibus ncr omnia fubdantur , in his tarnen , quæ Deo eiuG'Ç uerbo non aducrfantur.Primum ueroRcgiç Maieftati tiiæ.deindequtbufcuncjîalqs etiâ, ineminentia 8CMagiftratu corftni'tis, turn bonis,tûindignis ac malis. VtcfilloscuntSi eorûfn locisacditionibus,aliafcj;progradii amp;oiricio, fuo quemcÿ honore afficiant 5^

G 4 reue«

• DE CVLTV SANCTORVM* rtuercantur, omnc debitum illis pcrfoluant, cêfus ac tfibiita,ut quiffÿtenetur, ficpendat.

Quod aucem attmet ad cas res , quæ ani« tnarumjideïq; Si. falutjs funt,docent,TantÛ Dei ucrbojciufcp miniftris audiendü eflê, ut Chriftusipfeait:Reddtt,e qu» funt Cæfan* Cæfarj',«SC quæfunt Dci Deo.

Si quis autem ipfos , ad ea quæ in Oeum funtjcum uerboc^eius, quod in æternü ma« net,pugnant SC reludantur,cogéré uelit, h* poftolorum exemple, qui fie Hicroiblymis Magiftratui refponderunt,utendum docent. Obedirc oportet, inquiuntilli, magisDeO qii'am hommibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

De hoc etiam amp;nbsp;Patrû inftituta extant, SC habetur dift. 11 .q. t .cap. Si Dominus,E bea« to Hycronimo.Si Dominus iubet ea quæ nô funt contraria uel aduerfa facris feripturis, fubijciatur Domino feruus : finautem con« traria præcepcrit magis obediat fpiritus^ corporis Domino. Et infra : Si bonum eft quod prçcepit Imperator,iubenriscxcqucre uoluntatem,fin malum,refponde, Deoobe^ dire oportet magis quàm hominibus.

De cuitu Sandorum.

AnioXVlI.

INitio docent, qiiod poft creates homines nullus eorum un^ extidtgt; nee nunc qut^

DE CVLTV SANCToRVM; f’44 cft,nec aliquando fuciiruseß, qui fuis uirib* tnericis,ftudîjs amp;nbsp;operibus , fanäiisficauc iuftus.VtMofesfcribitîNullus apud te per feinnocenseft. Etbeatuslob : Quid eft ho» tnOjUtimmaculaciisfic, 3c iuftusappareat natiis de muIiercC Ecce, inter fandos cius ne« Oio immutabilis, SC cœli non funt mundi in confpedu cius, quanto magi s inutiJis homo qui bibir,quafi aquam iniquitatem lt;nbsp;Et ad unumomnes nos natura. Si'a prima ftatim origine pcccatores cflè, fcripturisconuinciî tïiur.Pfah I î. Omnes dedinauerunt, fimul inutiles fadi funt,S^c.

Quicquid autem in Tandis bonorum eftj Dcilargitati flC gratiæaccepnim ferendum eftîNamqucd fandi Peocj; grati fint, üiis dtraomne mcritum, diuinæ tantum uolun» tatis forte contingit. Etenim Deus ex mcra et inenarrabili gratia,diuiiftst-^bonitatis fuac ab æterno.ad frucndam cü Chrifto gloriaro» quos uoluitjclegit ,Qui redcmptioncm,iu» ßiciam amp;nbsp;remiftioncm peccatorum ,amp; pro« pitiumDeü habcnt,per fanguinem Chrifti. Cuius gratia per fidem in filiosDei,adopta« tifuntjfandf effefli^ab omni labe emundati, bonis opcrib, ac uirnitibus, tanc| filq lud« præditi,fpiritu Dei obfignati , quiq? poftcp fidem, falutis car di nem, ad extremum ufcç uitæ firmam tenuerint.in coîlos tandem,ubi fua Deus in eis dona coronat,rccepti funt.

Docent etiatn,Sandos aliquosa Deo,qui G 5 omnia

ÖE CVLTV SANCTOR.VM. omnia in omnes diuidic, uc melius uidet eflê futurum/pedalibiisgratijs, dotibus acuir* cutibus,ad communem totius ecclefiæ pro* fcâ:um,præ alps donacos cfle. Ephef.4,Idena dedit alios qiiidem Apoilolos ,alics uero Prophetas, alios autem Euangeliftas, alios autem paftores ac dodorcs, ad inftaurationé fanftorum,in opus adminißradonis.in ædi* ficacionê corporis Chrifti, quod eftccclefia, Horum autem memoria in fcripturis, in ec* dcfiacj: opera amp;nbsp;frudus in hune ufep diem permanent . Seorfum autem debcatiffitna Virginc matre Domini, ut feripturç habent, credere ac confiteri oportcrc docent,quod ex Regia ftirpc,de domo 5t familia Dauid pro* genita cft,'aDeo ante fæculacleda, inter mu* lieres,ut Angelus ad eä dixit:Bcnedilt;Sa,gra* cia 6C fpiritu Deiplena, coq? fanâificata,ut fieret mater feruatoris,qui cû filius Dei fit,*t» huius tarnen utero,carnem noftram induit.

Hæc uirgo ante partum fuic,ôt uirgo poft parcû,quæ fe ancillam Domini nominaiiit. Non minus tarnen quam cæteri, ff Irj fui fan* guine Sc merito gratuito,rcdcmpta eft, 5t ae* ternar beatitudinis hçrcs fafta,fpiritus fan Al templumfeu habitaculum,huiufcç infignib. doniSjUirtutibusSt gratqs praedita,Eteniin Deus ei prae cæteris magnalia fecit, ideoef huiusfcftosdiesecclc(Î3enoftræ,ad Dei lau» dem St glorfam honorifice celebrant. Can* fionèsitempiasdeeacomponunc,ac eas SC priuatiin*

DE CVLTV SAMCToRVM 4/ priuatim,arc^ adeo publice in templis conci* nunt,in eacj; üeum laudanc, 8C omnes ad ei* us fidei,uirtucumc{; aliarum uitæ ac ope» rum imicationem hortantur : Nee non labo* res, quos Domini eau Ca fubijt ,pie comme* rnorant. Turn illam,utopt;m3e uitæcxcm» plar,prouirili fuaæmulari ftudent, Vetbo» rumcj: eius baud quac^ immemores funt :Be* atiflimamenim earn , cum totaecclefia fan* âorum fbuccinant, nee intiisquicquam ,ut iridere fft,a fcripturis receditur.

Infuper docent,Honorem ód cultumDco debttum,non elle ad fanlt;ftos,rec eorum ima* gincs rranfferendum ,ut in Efaia fcribitur. Ego Dominus, hoe eft nomen meum , glori* am meam alten non dabo, neclaudemme« am fculptilibus. Docent autem,Sandos hoe pafto honorandos, ut ftatis èc præfcriptis feri] s ac temporibus, omnes eodem ad uer* -bum Dei audiendum,amp; cultum Deo prat* ftandum conuenientes , illorum memoriam cclebrent , ac beneficia amp;nbsp;dona , quæ Deus i llis,SC per illosecclefix contulit, commemo* rent,tecordenturcj;fidei,uitæ8i conuerfati» onis illorum, quo ad ea imitandum exciten* tur,ucin omni opere bono, per uerbum Dei frudificent.

Ad hapc,utde fandis haecrecolcntes, Deo pro tantisdonis,quç ipfeprofuainexhaufta boniratein eosefFudit, gloriam dent , cum laude gratiarû adione , pias canüones de ipfi«

DB CVLTV SANCTORVM.

Ipfispfallant , iSieorum inftaruiuendumfe mucuo hortctiir,atcf ut in hac cc furura uita» eorum confortes reddi poflint,Deum deprea centur,necin his omnibus quidquam aÏcria piurisdcflexumeft. Heb. i j.Memorcseftot« eorum, quipraefuntuobis ,qui locutifunc iiobis fermonem Dei, quorum imitamini fia dem,confiderances, qui fuerintexitus con» uerfationis illorum.

Item ut fciaturcredaturc^ docent, non de fis fandis tantum , quifuperioribus fecuHs ante nos fuerunt, ÔC hismiferijscxoluci, in beatam uitam accepti funt, uerum etiam de s,qui nunc in mundo fuqt. Omnesenim in Chrifium credences, ubicunq; gentin agant, fandi funt. Et hi omnes regenerationis laua« croabluti,interqjDei filios ac haeredes ad» cenfi funt,fide in Chriftum gratis donati,iult; ftificati, charitatein omnes flagrances , fide Ecdefiæcp minifterio’a peccacis emüdancur« Chrifti corpori 8C fanguini communicanc, ad bona opera ædenda,ad quæ conditifunt, uc ineisambulenCjtocicontendunc. .

Hos equidêomnes,ad hue hicin ui'ufs agen« tes, 8(. morcaiicarneindutos, diuinae liter« fandos appellant. I. Pet. i, Voseftis genu» cledum,amp; Regale facerdotium, gens fanda, populus qui in lucrum accilTit. Item Paulus X. Corin. i Salutantuosomnes fandi. Et alibi: Sa’uratccnnnesqui praefunt uobis omnes fandosdd efl,fideles feu Chrlftiano».

Hanc

DE lElVNHS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

Hancob rem docent , quod Keet præ alif» Chriftianos omnes , malos eciam charicate compkAi,cisq;cum alias, turn in necelTitace prærertim,auxiliaresmanuspræbere debeaa muSjijstamenmaxime,qui eadem nobifcG düârina fide definâi func, eamep faAis cxprimunt,qu»bufcunq; in rebus polTumus. ufuieiïedebemus . Eosc^cumChriftianam uericatem 8C dodrinam feâeniur, in fanda amp;nbsp;fraterna fociecatehabendos, ac benc femi perde illisfentiendum,bonorec)!,aquibu8 Ut pro nobis orent pietatis iure requirere licet,ob Chriftum , Chriftianæq; charitatis uinculum,adficiendos eorumfp commodis ÖC rebus confulendum docent. Nec non ut fe quiq? illorumprecibiiscommendent ,foi* plus hortantur,

Iftosautcqui Chrifti nomen profitentur, Uerumnequiterac impie uiuunt , aut faKa dodrina irretiti,crrare fe agnofeunt, quantû in unoquoep fitû eft,humaniter corrigendos, SC per charitatem fufFerendos elfe docent, Deumq?precandum,quoeos ad falutis uiS reuocet , ut Euangelium gloriæ Chrifti or* neturin omnibus.

De leiunijs. Articukis XVIII.

IEiunia noftH eukum quendam externum inpijs cfle^Dco foli txh.bcndum,caq; pro pcrfonariim

DB ÏBlVNriS.

pf rrönarUm,gentium,locorum ac rcrum r^t tfonc, a cunAïs SC unoquocj! etiam citrafu* pcrftitionrm SC hypocrifin feruare docent« Nccfuihuic Articiilodefunt fcnpturæ loef, Sed e multis tantum hifunto. x.Cor.ó.Com* mendemus nos ipfos,uc Dei miniftri, amp;c. ttt ieiunqs.EeCbriftusDominus : Tune inquif ieiunabunc. Rurfumalioinloeo Paulus, ut uacetis i'eiunio SC precationi.

Docent deinde,noneireieiuniumin difert» mine ciborum,fed in parco illorum fumptu, fobrierate ,fle tcmperantia,amp; fui corporis affliAioneamp; humilitatecoram Deo. Rcfert autem in tofum, quo quis animo aut uolun* rateieiunet ; Quod autem ieiuniumfalutare fiz, Dcogratum amp;nbsp;acceptum, docetur apud Math.cap.ó.Et Efa.5 8.

Anuero in cibisdeleAus aliquis haben» dusiic , unumquemcjj uerbis Chrifti dirigi moncnt,qui aduocatis ad fc turbis, dixit; Audite Scintclligitc.non quod ingreditur in os,impurat hominem,fed quod egrcdirur ex ore,hoc impurum reddit hominem.Et Apo» ftoluszNoui,inquif, 8( perfuafumhabeo,pcr Dominum Icfum,nihil effe commune per fe, nifieiquiexiftimataliquidelTe cömune, illi commune eft.Veriimfi propter cibum frater tuus contriftatur, non iam feaindum chari» tacern ambulas,necibo tuo illü perdas, pro quo Chrißus mortuuseß:Noneßen»m reg« num Dei cibus SC potus , fed iußieia amp;nbsp;pax,

DE COBLlBAT^r. 4gt;

amp;gaudiùmper Spiritum fandum.

Sïquïdem Chrifitana libertas eo ufc}; porM rigicur^uc tainen infirmis fracribus fcanctalo tlTe non debeat, Vc inibi rurfum apud cun» dem e(i.Omniaquidem pura, fed malum eft homini,quipcrofFendiculum uefdtur. Item alibi; Acq: cica nos nôcommendat Deo,nelt;J fi comedamus, aliquid nobis fupereft.net^U lioncomedamus,quicquam nobis deeft.

De Coelibatu,

Ardcirius XIX«

Ad Coelibatum docent, neminem co« gendum,aucabeo recrahendum efle, nam hunc Deus nulli præcepit aut uetuit, fed incuiuftjuoluntate Sdarbitrio , utcoe« lebs uiuac,aut macrimonium contrahat re« liquit.

Qui autem fc Coelibatui propter regnum coelorumaddixerit, hunc redius amp;nbsp;tucius faceredicunt,qu'amfi fe coniugio inuoluat ac implicec,’iuxta quod ad Corinthios prioris, cap.7. Apoftolus dicit:De uirginibus autem praeceptum Domini non habeo,confilium tarnen do,quod bonum eß homini fîc eße. Ec in calce capitis: Beatior eß, ft fic maneat,iux« ta meam fcntentiam,Opinor autem, quod et ipfe fpiritum Dei habeam.

Deinde docent,ne quis hoc côfiliocoeliba«

tum

• ' • DE COEUBATV.

tumdigatjUtfibialijsueremiffionefn peccalt; forum,amp; uicam æternam per ipfum prome* ieri pucet. Nullus ctenim coelibatus,nec o« pus noftrum nobis hæC adfert, fed uniuS tantum Chrifti mors SCgratia. Verum hoc rtomine fc aftringere cœlibatui debet, qui ad eumidoneus eft, quocommodius ac expelt; dicius ipfi ccclcGæ, fratrume^ focietaci in re* busfalutis inferuirequeat , compertumha^ bens,milita coniugatos incommoda comilt; tari,fi fie permanerc polfic, bene facit. De hoc etiam Paulus: Velim aucem uos abfc| follicitudine efle , Quicœlebseft , curatea quæ funt Domini. Ac rurfum: Arbitrorigû tur hoebonum ciTe, propter præfentem ne» cclîîtatem .Et Domi nus ipfe commendat eosi qui fe caftrarint propter regnum Dci. Opor» tere autem docent, cos qui cœlibcm uitam delegerünt,ad id fumma ope, quod Apofto» lus habet,contendere acniti, ut cum primis, bonis operibus præfint, ut fint fanâi corpo» reamp;C fpiritu.

Docent prærerea,ut qui fc cœlibatui om* nibus interim rebus , quibus uitae caftitas cenferuari poiTit, diligenter diucpexpenfis, confulto dedicarit, hoc animo.ut in ccclefia Dei,aliquofalurari minifteriofungarur,flC fidem dederit Deo ecclefiætÇ c!us,fc cafte cœ» Ifbatum feruaturum, ideo , ut fit ad hoc Chrifti cccleiîæq?minifteriumfcui fe liberri» mecôfecrarit)expeditior habiliorc];. Talem iam

DE COELIBATV. 48 fam ad contrahendiim matrimonium,fui i, iun'SjUtantca,noncfl'e,excepta,ut Apoftôli *.lt; , j ùcrbisutamur,uftionc,hoceft,fieiincoeli« ‘ batucontigeritjUtita uracur,utnecullocôfi# lio,dodrina,cafiigatione aut monitu uftionc domare aut cohibere poflît ; Nam ut is, qui fe matrimonio mancipauerit,non cftfui iuris utantca, ita ôiquifeChriftoamp;ecckfiæeius in minifteriû deuouit.Minifteriû hoc,omnis generis uoluptatibus, præferre debet cuius gratia omnia etiam, oC. propriâ uitam abne^ gare tenetur. Habet hæc cailimonia uitæ,lt;2^ uoluptatû abftinentia, certas quafdam pro« tniffioncs huius amp;nbsp;futurse uitse. Marei lo» Rurfum : Qui nô pugnant cü concupifeentijs etaffedibuscarnis,adeo uccupiant uincere, hi abq'ciunt donu fibi a Deo colJatum, amit« tuntfpiritumfandum, Sdfunt offendiculo ecclefiæ, quäfuainconßantialabefadant SC lacérant.

Præterea dexent, donagratiarû diligenter ab omnibus, amp;nbsp;fummo ftudio conferuanda lt;fle,ita neminiimponuntiugü intollerabik, cum confeientiæoffèndiculo ,ucrü quia pro« pterbonuordinenijCt ut Paulus ait, propter bonûSchifmaomnia fieri debeât in eccklia.

Cenfent ex rc ecckfiæ elTe, amp;L commodare publicætranquillitati,utisquicontinercn5 poteft , déférât cam rem ad Præfidentes in ecclefia,quotü autoritateSC confilio utatur.1 Decet enim ecckfiæ miniftr5,ecclcfiæ amp;nbsp;fras

H trutn

' DE TEMPORE GRATIÄE.

trîî autoritäre omnia facerc, ut fit a(qs bonO cxemplOjEt minus peccarur^fieoru,qui fpilt; rituniChrifti hafccntjUtaris cenfilio.

Detemporegratiæ, tn quo Dtuinus fauor, quæri debet im uenirt poteft.

Articulus X X»

HOc demum loco docent, ut feiantho» mines tancifper,dû in uiuis funt, tern* pus à Deo, quod gratfæ eft,fibi concedi ,ue Spfum eiufq; grati.im,bonitatem, mifericor* diamamp; lenitatem quærant, Sicq; ex iliiuJ promiirioncinueniant,atitabeatamfaluieifl adfequantur.Dehccfic in A (Sis Paulusccn« cionaturiDeusprçfinrjtpræftituta tempora, prxfixitcj! termines, habitationishominG, UtquatrerentDeum, fi forte palperiteumSC inueniant. Et Deminus per Prophetamaitt ïn tempore accepro cxaudiui te , Ä in die falutisadiuuite Ecce nunc tempus accept«, Ecce nunc dicsfalutis.

Idcodiligenteradmonentnoftri, ne quis hoc tempore gratiæabutatur,fed ut interea dumin profperaualetudineeft , dumepper hoc tempusgrariælicet, fuperiorisuiræpœ« nitentiam agar, Deoreconcilietur -, fuamcp confcienciam fide in Chriftum,acper eiusin ecclefia

DE TEMPORE GRATîAE. 49 ecclefia adminifirationcm, pacificec ac cran« quillcc jôôfccuramreddat , Hinc firmitcr crcdens,fibi condonari peccaca, «SC propitiiî Deiimcfle propter Chriftuinj'n cuius gracia firmatuSjinbonisq? operibus ambulaus, ac proficicns,certoexpeÂarc debet , animam fuam corporels iiinculis explicatam, rranü« turatn non in pœnam aliquam , fed inftar Lazari illius , ab Angelis in æterna bona deportacum iri, il licep eam Chrifto Domino, quo cum adert quicquid bonorû eft Só expect poreft,pcrpctuomanfuram; Necequidemin nouiftimodie indicium morcis extimefeet, nam incoeleftem uica rapietur. Ad hanc nos contendere uulc Paulus , Hebræis icribens: Exhorteminiuosinuicem quocidie , quoad adpellatur dieshodiernus,Ne quisex nobis indurctur fednftione peccati, Ingrediemur enim in requiem, nos qui credidimns, id eft, Deinoct aufcultauimusin tempore.

Docent infupcr,certi(rimum cuiepefTe de« Eere,qubd fi abf'p pcenitentia Scfide Euan« ^elq,in peccacis fuis decefferir,animam fuam a mortCjUeluti impijillius diuitis,cui ia nulla reliqua erat gratia, æterni ividicq ream fieri. Qui ficimpocnitentes uira hac defunguntur, inextremonmniiiconclufionisdiejfiiisauris bus.horribilem Deiuocemaudient. D.fce« dite a me maleditrti in ignem ærernum , qui paratus eft Diabolo Só Angelis cius. Rur« fum Iohannis quinto; Et prodibunt qui ma«

Hz la

DE TEMPORE GRATIAH*

Ja fgerunt in refurreäionc condemnationis* Moncnc ad hæc,ne quifquam ad Dominu coniierti,fuorumc|! admiflbrum culpam de* prccari,poenitcntiamue agerc, ad feheftäaiit aegritudincm différât,intereaautc fcmporis fecurus,acin utramcç aurem dormiens,carni et mundi illccebris indulgeat,fufC|?uoluntati morem gerat, Scriptum eft enim, nc adijcias peccatum fuper peccätum,amp; ne dicas, mife« ratio Domini magna eft, multitudinis peclt; Catorum meorum miferebitur:Mifericordia cnim amp;nbsp;ira abillo cito proximant, amp;nbsp;in pfClt; catorcs rcfpicit ira illius,No tardes conuerti ad eum,amp; ne différas de die in dicm, ftibito enim uenictira illius.SC in tempore uindiäf difperdettc. Is uero omnium maxime, qui poft adeptumdiuinierga fe fauoris teftimO'’ niurn , fuapteacuoluntariepeccatis fefe im* nacrfcrit, totcj; admonitionesfalutares, «t in tempore refipifcat, fpreuerit ac negftdui Iiabiieritjiicrum ftulteacprocaciter Deiabu’ fus mifericordia,in eacj; fuppodiatus,in pee* lt;atisperdurauerit,ad ufcçpoftrcmü ac iaffl imminentem mortis ariiculum, ac tü primo expergefadiis mortis inftätis, inferniq? hor* rore amp;nbsp;metu incipiat,uel fero fapcre, pericU» lofum eft,nc Domini furorem (utclare uen ba iIlius teftanmr,extrcmo fiio maIo,Só non mifcricordiam expcriatur.CIamabüt,fnquit Dominus apud Micheam tertio,ad mc,ód nö exaudiam cos, 8C abfcondaxn faciem meam

coNCLvsra 50 ab «'s in tempore i 1 lo, ficut nequifer egerunt in ftudb’sfuis^quippe qui uocem meä audire noluerinCjCum expend i manus meas cota die; Vercndü profedo , nedignafadis fuispræ« wia referar,quiicmporc,quod Deus illi ad poenitenriam conceilerat/am ignaucac per« dite abufus fueric^

Attamen ne quis dcfpcret jdoccntjNam fi «iam in cxtremo mortis pçriculo,uerc pct» nitentiaefignum apparuerit, quodrariffimc tarnen accidit talibus, rede cnim Paulus : Id inquit faciemus fi pcrmiferit Deus,abfcÇ cö* ibiacione abfolutionis nö dimiccicur, Durât cnim tempus gratiæ, quoad uitaifta durât, nieminerint huius quod Paulus cü Prophera dicit: Hodiefi uocemciusaudieritis,nolite obdurare corda ucftra,ficur in exacerbatiolt; ne fecundû diem, rencationisin dcferto,amp;c. Quo rjs admoniti omnes, adquiefcant quoc| in tempore , etiam antequam contenebrefcac fol,ctopcriantur motes caligine, refipifcant, ac miiTa uctuftatc, ad Deu redcant, omniacç agant, ne 'a gloriaexcidant, noftrifummo ftudio cura^ adhortantur.

CONCL VSIO.

HAdenusexhisR. M. tuae inuidiffime Rex.fidei noftræ.religionis, atqtadeo dodrinæ, quam Senioren noftri omncs,una«

H } nimi

CoNCLVSIO.

nîmi confenfu in his rcgionibus profi'tentur, ratio paua's ( cumfatisipfa ptr fc ucritas polleat)expofira,quafiq; dtlineataeft, Veriî ÔC dodrinam hanc ab rjs,qui errons câ, aut impiecatis^quibufcunq; poflunt nomiiiibus, omniliccntiacriminantur , pugnantiaq; ei» falfa Ô6 impia adccxunt , profequifq; iiixta Dei munus, non Humana uf, fed fcripturis tucncur ac uindicant. Nee fic fuis taniê mor« diens haerenc,nec hæferunc unquam, quin fi quid eos non facis afiecutos elle, aperte De* uerbo,quod omnium régula efl'c debet, len»« tacisq; quo decet fpiritu,oflcdatur, per quos in lucemueritasaflerta eft,gratiashabentes, fua fempcr melioribus pofthabere,amp; reAio« ra fequijUt ufq; fuere,parati fi nt.

Dignerisautem his legendis , Clarifllrne Kex,aliquid ocqdeciderc, tccumqi expended re,an quifquam capita hæc dodrinae noftrÇ» feu fymbola,ut quæ arcanisliicris aduerfen* tur,amp; parumpiafinc, iure damnare queat. Quonia autem mundo plaufibilia non funt, hoc magis Regiae Maieftari tuæ ac omnibus bonis , placere debent. Atfiquistarneneo amentiæ agatur,ut hæc conremnat,is etiam, quod nemoobfcureiudicauerit, ut ueteres Orthodoxos , fimulq;diuinasfcripturas,a quibus hare defumpta funr,acecclcfi3 quoep, quae de pr/ntipio hanc ipfam fententiam amplexa cft,conremnat neceffe eft.

Hine coliigipoteft,quo iure quaueiniuria nos

CONCLVSIO? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jt

tiosncftn'fj; , ab huius dodnnae oforibus, 3pud Regiam Maieftatcm tuam deferamur/ Quamobrem qii'am poiïumus maxime obtf fccramus, ne Kegia Maiefias cuaeiufmodi Sycophantis, qui ex compofito ,quacunc^ pofTunt, hærefeos nobis crimen incenranr, nofcf aliam quandam dodrinam ôC dogmas ta.diuerfa rjs quæ hic expofuimus , tenerc dicuntjfidem habeat. Palam enim eft,nosin ■ dodrinaac religione, nihil literisfacris polilt; tids'ueordhiationibiiSjin primis ueroRegni I hiiius Bohœmiæjquod reludetur, habere.

Seit Regia Maicftas cuajnobiliffîme Rex, this nos iufTa ôC imperium num^ detredafle, fedpacisfemperftudiofos, incundis obfes 1 qui paratiflimos. Nec quippiam unquam pernos, quodinremMaieftacis tuæ, corns munisq: hominum focietatis efFicipotuerir, infedum reliquilTe, Nec quondam Deo uos lente , quae ad ofFicrj noftri partes fpedenr, animum'ucpublicæutilitacisamantcm , in nobis defideraricommitremus. Non modo enimhoneftatis/oncordiae^pacisjciuiliumcp conftitutionum gratia, Regiæ Maicitati tuæ parère ac fubdi iuftum ducimus,Verîi quia, Uta noftris etiam, cum plebe ipfa docemur, qued dido omnes , Magiftratibus audiant, eos reuereanrur Só colant, a Deo præceptum nouimus. Calumniæergo , technæ, doli 8C ) fraudes funt,quibus ut in nos inquiratur, a* pud R,M.T.pcraduerfarios traducimnr.

Qi^iarc

CONCLVSIO.'

Quare illußn'fljimc Rex, nos omnes benig* nitacl ruæ,gra(iæac patrocinio commenda* *nus,refponfuniq3 ad hæc, tuæ Regix Ma* ießatisclementia,amp;bon]ta(edignum,nobis dari precamur.Deus Regi'am Maießateni ciK amincoIumeniferuetjdC adeccle« fiæ ufum Temper pro» uehat.

Prouerbiorutn tot

MiTericordia SC ueritas cußodiunt Regä”» amp;nbsp;roboracur clemenda chroi nuseius.