Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More Information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge • the back board

MICHAELIS BAU IN SACK A THEOLOGIA REGII PROFESSORIS, CANCELLARII ET Confcruatoris Priuilegiorum Vniuerfitatis Louanienßs, A p o L o G i AE,pro refpon-fione ad quæftiones Philippi Marnixii, de Sacramento altaris.

i

ELBNCHVS CAPÏTVM

defensionis apologiae.

Q Vodrefponfioad Apologiam, miiltaparcrga ^'concineat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GAP. I.

Qiiod ApologiafueritfraternacorreptiOjhoncó-uitij criminatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. II.

Quod terrere fubditos vtemendentur, non lïrty-rannicum,fed arqui iuris imperium. CAP. III.

Quodad quæftionesplurcS, pluresdandæfuncre-1'ponfiones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'CAP. Il 11.

Qiiod alia fit intentio per propofitionem figni-ficata, alia finalis, quæ priori frequenter adij-citur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. V,

Qiiod obtegere finalem fui fermóriis intentionem ■ nonfitmendàcium. CAP. VI.

Quod licet Deus faciatquod dicitjat tarnen id non debet de ijs propofitionibiis intelligi, quarum resfigrtificatæpriusextiterunt,quam in fcriptii-risfacrisdicerentur. CAP VII.

Quod Chriftus non dicatur metaphorico Agnus Pafcliaiis, aut Petra in Oreb pcrcuffa, fed quia p easresfacramentaiiterfignificatur.C A P. VII I.

Quod in hacoratione : hoc eft corpus meum, pronomen (hoc) necmetaphorice fumatur, necdc-monftret rem, quxcorpus Chrifti prius facrame-taiiterfignificabat. CAP. IX.

Quod Chriftus prætendatur vocibusSc taólu hon feciflsmiracula, ad hoc videtur rcferri, ne ip-fius facramentis , vis aliqua operandi tribua-tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. X.

Quod hate Chrifti enunciatio : hoc eft corpus meum, femper vera fuit, etiamfi Chrifti corpus , non nifi vltimo eius momento, ibi effe cœ-perir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XI.

A i Ônod

Z

Quod refponfio de transfubftantiationc ad tefti-monia, filiustuusviuit, amp;mulier eccefiliustu-usjfitomninoextracaufam. CAP. XII.

Quodhacoratione, Petra erat Chriftus, nulla ef-ficitur tranfmutatio, quia tantum lignificatur quodantè fuit, quant hæc oratio pronunciare-tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XIII.

QuodpræfentiaChriftiin facramcntoaltaris,quâ populusChriftianusfcmper intellexitfecundû corpus amp;nbsp;fanguinem.verfutè transferatur ad præ fentiamfecundumdiuinitatem. CAP. XIIII.

Quod fenfus przftigiumnon patiiintur, quando fubftantiain fubftantiam infenfibiliter tranfmu tatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XV.

Quodlocus Apoftoli :Bibcbant de confequente cospetra, àD. Auguftinoreâèaccipiatiirdelu-dzis, fpiritaliter vtentibus facramentis illius té-poris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XVI.

Quod petra de qua'Apoftolus ait, Petra erat Chriftus,prius Chrifti facramcntumfuit, quàmhoc diceretur:non autem panis,priufquamà Chrifto in manusacciperetur. CAP. XVII.

Quod confidentia non femper fît argumentum ve ritatis, fedaliquando præfumptionis amp;nbsp;impu-dentiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. XVIII.

Quod licet Deus plura con tulerit Ecclefîz Chrifti anæquam Iudaicz,attamen præfeiftiin vtraque rcdè dij vocantur. CAP. XIX.

DEFENSIO APO-

LOGIAE, PRO RESPON-5IONE AD Q_yAESTIONES DE facramcnto altaris.

Qupd refponfio ad Apologiam, mul ta jToif èf yot contineat.

C AP VT PrIMVM.

SEftonupcr Catalogo,fcu indL culo librorü,qui nüdinisFranc. fordicnübus circa Septemb. an-ni 82.vénales cxpofitifuerunt, mi Sanót. Aldegonde,comperite Antuerpiæ edi. diflcrelponfionemad Apologiam,qua pro refponfionibus ad quxftiones tuas defacramento akaris,anno8i.Louanij cmiferam, cuius refponfionis exemplar cumdiudc fruftraex Colonia expedaf. fcm(ncqjenim alia expeditor! via,ceflan tibus iam dudum propter bellorum dif. iidia inter nos amp;nbsp;Antuerpienfes confuc. tis commereijs, acquiri pofle exiftiraa-bam ) tandem poft multum circuitum, 10. Marti; anni Sj.ad me ex Anuerpia per latum eft.Hane igitur refponfionem tu. am percurrendo,rcpcrimultis longifli. misparergisad rem nihil pertinentibus fuffultam: vt videlicet partim omiflis, partim obiter duntaxat commemoratis A 3 plerif-

4 DEFENSIO APOLOGIAE. plerifque, ijsque pracipuis noftrx difpu-tationis capitihus, parum ad rem'dicen. do,aliquid dixifle, amp;nbsp;] ibel lo meo refpon diflevidereris . Quorfuuienimalioqui pertinebat, tammulta commemorare, amp;nbsp;quæfitis verborum campis, tam mor. daciamp; odiofa oratione, per multas pa. ginas refcllere , quæà concilio Latera.quot; nenli, à p .Thoma Aquinate, à Caieta. no,alijsq-doftoribusfchoJafticis,detraf fubftan tiatione quoquo modo difta pre tendis^Cum ego ncq; concilium Latera, nenfecommemorauerim, feiens mode, ftiam tuä conciliorum authoritate non detincri,neq;telbmoniü vllumpiodux erim ex dodoribus fcholaflicis, quos tu täta loquacitate refel iere, amp;nbsp;in con tem p tü adducere conaris? Eodefpedare vide. tur fequens difputatio, in qua feripturæ facræ veritatê, quæ de Chrilto ait, quod accepitpanem,amp; bcnedixif,fregit,dédit, que difeipulis fuis,amp; ait : Accipiteamp;co. médite, hoc eft corpus meum, obnubi. larc conaris, voluendo te in philofophi. cæ quæftionis obfcuritatc,quain Catego rijs Arilhotel is folet inquiri, quid lit per fe dimmediatèdiuifibilcj fubftantiàne corporea,qua; accidentibus omnib. fub. ijcitur,an magnitude, feuquantitaseöti nuaquçin illaexcipitur, Necabhacin.

tentio.

DE SACRAMENTO ALTARIS f tentionc diflentit ca narratio , qua per multas paginas perfuadereniteris, Ro-manam ecclefiam humanis amp;fupcrfti-tiofis traditionibus Deum colere ; ve-ftram autcm focietatem, non nifi ex Dei verbi præfcripto : Et tarnen quafiverbû Dei non fit, quod Chriftus cuidam ado-lefcenti confulens di xit; V ade^vede om, niaquæ babes, amp;nbsp;dapauperibus, amp;nbsp;veni fequereme. amp;nbsp;alibi: Sunt eunuchiqui fcipfos cafirauerunt proptèr regnum cæ lorum,Qui poteft capere capiat. A vobis taminfana, amp;àcultu Dei aliéna, repu-tanturChrifti confilia, vt fi quis comma ne fidelium infirmitatë,eminentiore vir tute fupergrefïus,ca complcxus fuerit,amp;: in his,ieiunijsamp;orationibus,noôteôc die Deum colere decreuerit, vt eins prxcep. t i purius amp;nbsp;fynccriusimplcat, nonprius ad veftram focietatem recipiatur, quam })erapoftafiam,vniucrforum Chrifticö-filiorum obferuationemabiecerit. Vn-deetiamfcdæ veftræ protedor amp;Cori-phæus Princeps Auriacus, non alia ra-tione melius fe,veftra; confpirationipro bari pofleputauit, vtmanus veftræ cum co roborarentur, quä fi imitaretur Abfo lonem,patrcm fuum fœdantc: vtqucad moduille,cöfulente Achitopbcljingref-fuseftad concubinas patris fui,corä vni.

A 4 uerfo

6 DEFENSIO APOLOGIAE.

ucrfo Ifraeljfic etiam ipfe Auriacus,viuë tcadhuc vxore propria, fpedanteorbc, fub nomine coniugi)(te authore vt mul, ti autnmant} foei a rit fibi Chrifti fponfl confilia euangelica profeiïam : tatum vt hac ratione vcftrafocietas, quæ illaex-tremèodit, óccontemniac violarigau. dctjilli arélius copularetur. Sed nunc ad ca redeo, quæ ordinc intua refponfione continentur.

Qi^d Apologia fueritfraternacorreptio, non conuitij criminatio.

CAP. II,

DIcis me poftremum mcum libella inferipfiffe Apologia, cum fit atrox amp;nbsp;conuiti) plena criminatio : nee tarnen vllum conuitiö profers à mein illo libel, lo pofitum,de quo me aceufandö putes. Dicoigiturme mihiconfcium non elle, quod vllum in tecóuitium dixerim.Sed fortè conuitium interprætaris, quod tibi duo crimina obicccrim, altcrü quod pa. lam fequarisdânatum Caluini dogma, deChrifti corpore in facramento altaris, alterum quod in corum coinmunione p maneas, qui fe palam in ædiûis publicis profitentur amp;nbsp;nominant defertores Romans Catholicæ rcligionis: quod nomë à nulla hattenus feóta, quod fciam aftum ptum

DE SACRAMENTO ALTARIS 7 ptumeft. Ad quod poftcnusnc verbum quidcm refpondifti. Scdhxcmcaobie-diononcft conuitium, ficutvideri vis, vocans earn criminationcm,id eft,faL fam amp;nbsp;contumeliofam accufatione:fccl cft fraterna correptio amp;nbsp;charitatis officium, quote, tuosqueconatusfum àtam graui fcelere reuocare, amp;eosquiper tc feduci poßentjUe tibi acquiefcant,impc-dire, ficut conabatur Iohannes Baptifta cum ait Serpentes genimina viperarum, nbsp;nbsp;nbsp;'

quisoftendit vobis fugcre à ventura ira? Et Apoftolus dicens: O infenfati Gala-AdGa.j tæ,quis vos fafcinauit non obedire veri. tati.

Qiwdterrerefubditos, vtemendentur non fit tyrannicum,fed æqui iuris imperium

C A P V T. III.

DEinde tranfiens ad ea quæ in Epifto-la ad D. Ghennart, refpondendo obiedionibus R*!* Patris Horantij dixe. ram,quod fi tumihifubicdusfuifles, amp;nbsp;in mea poteftate pofitus, potuiffem tL bi cum increpatione refpondere,amp;mi. nando deterrere , ne periculofis ne di. cam pernitiofis difputationibus incum-beres ( ficut à me in fuis obiedionibus requirebat Horantius: ) Hæc igitur per. traftans,magno fxcmitu aduerfum mc

A 5 infur-

g DETENSIO APOLOGIAE,'

înfurgis, amp;nbsp;magnas Deo immortali graJ tiasagis, quitetam tyrannico imperio amp;poteftate,aneruerit : QuafiTyranni-cum fit imperium,fi præfedus fubditum inftruens, cumincrepationc amp;nbsp;minis e, um deterrcat,ne periculofis amp;nbsp;pernicio-fis difputationibus incumbat • Ego de moribus veftrisnon difputo ,necquàm modcftè imperetis inquiro , quia vti-nam nihil prætcr timorem inferretis: lioc folum te rogo, an Apoftolus tyran-Rom. 13. nicum imperium doceat, cùmait; Principes nô funt timori boni operis,fed mail. Et rurfus,Si malum fcceris,time;nö e-nim finecaufagladium portât. EtadTi-i.Tim.5. moth.qui tantum ecclefiafiica potellatc

fungebatur; Peccantes (inquit) corâ omnibus argue, vtamp;cæteri timoré habeant. EtChriftusin Euangelio,feruo,quem ad Luc. 14. vocandumiiiuitatos mifit, Côpelle, in.

quit, inrrarc, vtimplcaturdomusmca: plus enim efi: cöpellerc qua terre're.Quç. ro igitur in his diuinæ feripturç teftimo-nijs,quibuspræfcôl:i iubentur, fubditis timoré iucutcre,vt errantes in viam redu. cant, an doceatur tyrannicum imperiû, an potius aequum ius dominandi, quo is qui præeft,vnicuiq; fubditorû,prour illis cxpedit,fyncera charitate,adDcü promc rendu confulit 5 Aliter enim regédi funt ferui

DE SACRAMENTO ALTARIS. 9 ferui pigri, qui verbis non cmendantur, aliter liberi, aliter contumaces, aliter in. firmi.Lege Auguft.epifto. 48. hanequæ. ftionSex feripturis facrisdiligenter per. tradantë, amp;nbsp;videbisquampræter ratio. nem,hoc loco animi tui acerbitatem,ex apertiflîmoerrorc,huic tuœrefponfioni infercias.

Quod ad quæftioncs plures, plures dandg funt rcfponlîones.

Cap. 1111,

Elufdë plané abfurditatis cft querela (equens, quod ad quæftionem tuatn pluracontinentc,non vnâ,fed plures de. derim refponfiones. interrogafti enina ÿKôlt;/xflt;T«p(ov haberet eccUjia.tïnJ^^ conjlitutio nesjeutraditionei? Ac deinde adiecilli:tgt;4» hoc xfiTiifiov conï^et paginajacrxJcriptura^ Quas quærtioncs in duasdiuidës partes, rcfpondi ex D. Aug- de vnitate ccclcfiæ, Indicium de ecclelia, ex feripturis facris elfe petendum : Slt;. quia non fimul dixi, etiam conftitutioncs feu traditiones, ex feripturis facris dijudicandas , clamitas mc.quçllionëtuam diuidcndo,pcracutè quidcmidfecilfe, fed pa rum candide ac fyncerè. Miror te hic tun m Ariftotelem non elfe recordatum.tâ in Topicisdoeë. té, quomodo terminaridebeatj)blema multiplex,

]« DEFENSIO APOLOGIAE.

multiplex, quam in Elcchis,vbi explicat, quomododiflbluidcbeat fophifma, ex co prouenicns, quod interrogans, plu res interrogationes vt vnam facit,ficut tu in hactuaquæftione fecifti. Exeo enimac. cidit fophifma,quod refpondendo nÔ di uiditur ciufmodipropofitiôis ratio. Tu igitur ad quæftiones plures, responfione vnam abfque diuifîonepoftulans, non fynceram Se candidam ( ficut vidcri vis) fed obfcuram amp;nbsp;tcnebrisinuolutam rc. Iponfionem extorquereconaris, vt fit Jo eus fophifmati : à quo remotifsimus efle debet, fîmplicitatis facræ feripturxper. tra^ator, Quia quifophifticèloquitur Ecdc. finquit Sapiens ) odibilis eft : in omni rc defraudabitur. non eft enim il li à Domi no data gratia : omni enim fapientia de. fraudatus eft. Sed forfitan facile pafius fuifles, mequæftionem ruam plura con-tinentem,iuxtarégulas dialedices, in du as partir!, amp;nbsp;vtrique quæftioni feorfum fuamafsignarc refponfionem, fimodo generaliter fateri voluiftcm,conftitutio. nés ecclefiafticas exfola feriptura facra dijudicâdas. Sed ego id dicere nolebam. Primo quidem,quia ( ficut ex epiftola ad D Ghennart fatis intelligere potuifti)mi hi omnino propofitum erat, diflimula. tisalijs quæftionibus, anteomnia tccum de

D ESACRAMENTO ALTARIS n de fola ecclcfia diflcrcrc : in quam difpu. tationcm etiam pluribus modis prouo. catuSjhadcnusdefcenderc noluifti. Deinde, tanta eftecclefiafticarum conftitu. tionu varietas, vt non videantur omnes ex eodem capite dijudicandx, aliæ enim defumptae funt ex feripturis facris,vt que certö amp;nbsp;in diuinis literis facrato dierum numero, ieiunia prxfcribüt:aliæ verô ex traditioncapoftolica: aliæ veroexreda ratione,vt quod librorum hæreticorum Jeótio, indodis amp;nbsp;idiotis non permitta-tur. Ledio enim legends eft cibus, qui fi fit veneno permiftus,opus cft folertia, quæ in idiotis non eft, vt prudenter diju. dicetur. Et cum prohibeat Iohannes, ne is qui alienam dodrinam affert, in do. ’ mum recipiatur,quanto magisproliibë. dum eft,neeiufmodi dodrina inanimû rudiorisledorisadmittatur : præfertim cum omnes natura mali fumus, amp;nbsp;ad tenebraSjin quibus nati fumus, quam ad lucê, in qua per Chriftum reformamur, multopropcnfiorcs. Vnde etiam facra. rum literarum indagatorem monet Au. pçjoft. guft.vt initio ftudi j literas apocryphas vi rin.chri tet,nepræoccupëtimbccillem animum, amp;nbsp;periculofis mcndacijs atq; fantafma. tibus eludentes, præjudicent aliquid con tr-’ fanam intclligentiam. Cæterum vt

CÖft’

gt;1 PEFENSIO APOLOGIAE, conftitutiones ecclcfie,ex foJis fcripturis facris dijudicandas eflc concludas, estera penè omnia, qus ad illarum cöproba tiouem exiftimafti potuiflc videri opor, tnna, veluti perrranfiens, canino dente pcrftrinxifti, dicens: mtnonpotuijjè/nj^i. iarï te aliud pectuiffe j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^t femel •ÿ cl are

explicarem, an conßitutiones ecclefix, ex au-tborit ate fallut JcripturcecenJendteeffent I’ an

“vero ex patrüm '^ariis, amp;nbsp;ftepe tnt erfe

nanttbut interpretatwnibuf an ex ef rena. tit, attjue impotentibw Tontifcum decretü? an ex contentioft lynodorum fanPlwnibuf I an demine ex horridlt, JpinoÇit jchala-fiicorum concert ationibufz^cnc habet,quod dumfalutaris doftrinx’fulcimenta,tuo ftylo velut aliud agens conatus es iugu-lare, faltcm Apoflolicas traditiones, dc 2.Tbef.2 quibus ait Apoftolus:Tencte traditio^ nes,quasdidiciftis, fiucper fermonê, li-I,Tim.3. vie per epiftolam noftram : amp;nbsp;iudiciuni Mat 18 ccclcliæ,quxeftcolumnaóclitmamen.

tum veritatis, quam qui non audieriqlit tibi(inquitChriftus)ficutethnicusamp; pu blicanus; bcnc inquam habet, quod hæc duo nobis integra amp;nbsp;intafta rcliqueris, vtexijs etiâconftitutiones ecclefiæ, pof. fimusnon tam dijudicare, quamdefen. derc. Tune cnim dijudieandæ, eum fta-tuuntuf : vbiautem ftatutæ funt,tunc flint.-

DE s ACRAMENTO ALTARIS r? funt obfcruande. Et fimul cû h is diiobus fundamentis, ipsârcdam rationem ad-inittis,ex qua puto te vclle defendere conftitutionesveftras, quibusper màgi-ftratus feculares, nunc à clero amp;nbsp;mo. nachiSjUunc ab vniuerfis ciuitatum per vos occupatarum incolis , exigitis ab-fLirda,amp; inter fidcles hadcnus inaudita iurainenta,quibus bonas confcicntias, aut fceleribus veftris implicetis, aut fua omnia defcrcre cogatis : quia horum iuramentorum, nequcin fcripturis fa-cris, neq; in alijsfalutaris dodrinæfun-damentis, vlla fitmentio. Hicprudcns pertranfco ridiculum argumêtum, quo vis ex D. Aug.colligcre,omnes omnino quæftioncsad fcripturasfacras elfe exa. minâdas, quia id dixit de quçftione,qua quærcbatur, Vbinam eilet eeelefiæ corpus, quia né videtur refponfione dignû. Quod alia fit intentio per propofitionem figni-ficata,alia finalis, quæ priori frequenter.

adijcitur.

C A P V T V.

CA PIT E 2.1ibri tui, multa fophifti. cè congeris, vt redarguas quod dixi, amp;nbsp;manifeftilTimis fcripturis comproba-ui, quod eadem propofitio feruata ca-dem vocum fignificatione,poflît alia amp;nbsp;alia intentione enunciari,Na licet Chri-ftus

U DETENSIO AFOLOGIAE

lohi4. ftusamp;ferui reguliin euangclio, cadcrri omnium vocumfignificatione, eadem-4; intentione per voces ipfas fignificata, regulo dixerint, filius tuus viuit : attamé Chriftus hancenunciationem aliafina-li intentione protulit, quam ipfi ferui, nempe intentione faciendi quod dice, baqvidelicetfanandifilium eins. Quam intentionem, neque cnunciatio ipfa fig. nificat, ncque fetuihabebantcum dice, rent : filius tuus viuit : neque etiam om. nes intelligebant,qui audiebant Chriftu dicentem:filius tuus Viuit:fed hi foli,qui filium vfque ad id momentum ægro. tafle noueruntjamp;finiul credebantChri. ftum verbis fuis efficere veile,quod di-Mattli. s cebat:ficut credidit Centurio, confiden. terdomum abicns,amp;defilijfui fanitatc non dubitans.Sed hanc loquentium in, tentionem , quæ extra fignificationem verborum frequenterconcipitur, tupe. regrinam vocas : vt fophifticando, amp;nbsp;de duabus intentionibus,altera per voces fignificata,altera per loquentem cogita. ta,tanquam de vna loquendo.incuriofo leótorinebulam fulfundas : nec permit, mittas cum intelligerc,quod claufis ocu Gen 12. Vidêrisnon veile attendere. Quise. amp;nbsp;20. nim ignorât Abraham duobus regibus

dixifle de vxorcfua:Soror mea eft,amp; hoc dicen-

i5E SACRÀMENTO ALTARIS. ij diccndo,non tantum intcndiffefignifi. care,quod verba ipfa fignificanqfcd' etia occupando cos circa hancintcntioncm per verba fignificatam, voIuiflcimpcdL re, necogitarcnt earn eflcipfius vxorcm? quaßfuit altera intentio, extra vcrborum lignificationem ab co cogirata.Qiiod igi turaisme dicerç; in his verbis : Hoc eft corpus meum , feruari propriam amp;nbsp;gc. nuinam omnium vocum fignificatio-nem , verumdicis • fed quod addis, me firaul negate ijs fignificari ipfum iHud. quod Voces propriæ fumptæ notant, hoc dicendo aut calumniaris , autfal-Icris . Vtrunque enimdico; videlicet, in his verbis, hoc eft corpus meum, feruari propriam amp;nbsp;genuinam omnium vocum lignificationem ;amp; his verbis fi. gnificari ipfum illud , quod voces pro. prièfumptç notant. SedaddoChriftum fimul intendilTefaccrc, quod verbis illis non quidem fieri , fed elle defignatur: quant intentionem faciendi, verba ipfa ronfignificant. Quod autemais, baud poflecuipiam elTedubium, quin ca ver. ba propriè vfurpata, planillimè figni-ficent, panem ilium à jChrifto fump-tum , efle ipfius ( feilicet Chrifti corpus { proculdubio nondiceres, fi ex dialectica didicifles, prop ria mdemonftra-

B tiuorum

JS DETENSIO APOLOGIAE tiuorum pronominû (ignificatione, cflc ipfam demonftrationcmiEtidcôcum di citurjHoceft corpus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per prono

nien( hoc) demonftranet Chriftuspa. nem qiicm manutencbat, ficut vospræ. tenditis,tunc propria huius pronotninis fignificatio , fuiflethic panis ; fed quia non demonftrabat paneni fed corpus fuum , quod ex pane Verbis fuis faccrc intendebat , amp;nbsp;difeipulis dirtribuerc naanducandum 5 ideo propria huius pronominis fignificatio, incaorationc non cft panis , quem Chriftus accepe-rat, fed corpus quod facerc intendebat, Vt diximus. Ex ijsfacileinte]ligitur,quâ certum fit amp;nbsp;euidens, quod dixi capit. 3. libri mci, cnunciationcna aliquam, ma. nente cadem vocum omnium fignifica. tione, pofle alia amp;nbsp;alia intcntione dici. Cuius rationcm fubiccihis verbis;quia quando vna amp;nbsp;cadem propofitio, alia amp;nbsp;alia inrentionc profertur, non oportet earn intenrionem , quæ alia amp;nbsp;alia eft , ilia enunciations fignificari, fede. am tanrum palTionem , quævtrobiquc efteadem, ad quam fignificandam , voces in propofitione polite,funtinftitutc: quæeadcm paflîo, poteft apud vtrunque enunciantcm cadem confiftere , etiam-11 ipfa enunciationis pronunciatio, à pro

null-

DE SACK AMENTO ALTARIS. ly nunciante ad aliam atquc aliam intcn. tionem,finalem videlicet,referatur. Ha-üenus verba mea: qnæcum apertiffima fint,amp;indubitata,non eft portentu quod dixijficut mihiobijciSjled potinseftpor, tentum , quod ccrtilTimam veritatem, tam clarè expreflam non intellexeris, aut etiam non fatis Icüam redarguere concris. Ncque enim adduci pofliim, vt eredam te tam ftupidnm, vt fi pauló con fideratiiis Icgerisverbamea,non atten. deris , mededupliciintentione loquu. tum : altera quæ per verba fignificatut; altera veröfinali ,quæà loqucnte ex. tra verborum fignificarionem cogita, tut , amp;nbsp;non cx verborum fignificatio. ne , fed cx alijs circunftantijs intelligi-tnr,ficutfnpraoftertdi, inhacenuncia. tione à Chrifto amp;nbsp;feruis Reguli dida: Filins tuns viuit . Sed fient fnpra ex dnabusquxftionibus , conatuses vham facere , vnamquercfponfionem extor. quere ,vt cfTet loens fopbifticx ; fic amp;nbsp;hoe loco libenter confunderes duas intentiones , quas dixi Abraham ha. buifle , quando dixit de fuavxore, So. ror mea eft ; alteram quæ verbis illis fignificatur , alteram verö finalem , qua intendebat auerterc fufpicionem fcucogitationem AEgyptiorum ,qnod B 3. cflcf

1» DETENSIO APOLOGIAE.

effet cius vxor,ne propter il lam occidcre tur:vctein hac confulionis obfcuritatc volntares,amp; fublata diftindione, que vc ritatem manifeftat,tuo more Ibphifhce apparentix,verbis ad earn rem ingeniöse cöpofitis, incumberes. Dicis eadem effe fjgnificare,amp;intentionem explicate, fed no attendis me toties inculcaffe.quodfi-cut Chrift’ dicés:Filius tuns viuit, nee di. xit,necverbis fignificauit intentionë,qua filiu fanabat, fed illam rcgulocrcdenda reliquit:Gc ctia dices: Hoc eft corpus me um,nee d ixit nec verbis explicauit inten, tionem faciendi quod verbis illis figni. ficabatur, fed confiderata ciusomnipo. tentia, amp;nbsp;veritate, illam difcipuliscre. dendam reliquit: quam quia tu non vis crederc, ideo nec earn potes intelligcrc. Nifi enim crcdideritis(^inquit Prophera) nonintclligetis.

Qüod obtegere finalem fui fermonis in-tentionem non fit men-

dacium.

Cap. VI.

QVod autem illos mendacij arguis, qui loquendo animi fui fenfaobre. guat,hoc eft,qui finalem intentionem re । ticent, propter quam enunciant quod di cunt ficutjfccit Abraham cum de vxore fua

DE SACRAMENTO ALTARIS. 19 cum de vxorc fua dixit,Soror raea cft, vt nemo vxorem efle fufpicaretur, perridi. culumeft. Id cnim dixit quod amp;nbsp;veritas habuit, amp;nbsp;fenfit, ßcutipfi Abimelech po-fteaaperuitdicens : Verè foror mea eft, G«“« filia patrismei, amp;nbsp;non filia matris meæ. Sedhoc dicens,abfqucomni mendacio aliquid reticuit, quod iuftifli ma rationc intcdit, ncmpe,vt nemo cogitaret ipfanx illi cffevxore , ne propter illä occiderc tur,ficut Gen-2o.apertirtimè déclara tur.

Dcniquc capitis huius epilogum faci. cns, vt concludas verba Chrifti quibus a. it: Hoc eft corpus mcum, Et : Hic eft fan_ guis meus,non proprièac fubftantialiter fed fymbolicè,amp; per tropum elfe necelfa rioexplicanda, dicis : Chriftumncquc menti ri poffe, quod verum cft;ncquemc tem atquc intentionem dilfimulanter celarc, autabfcondere voluilfe, id quod etiam verum cft, de intentionc verbis fi. gnificata; fed intentionem conficiendi quod elfedicebat, ex a lijs circunftantijs intelligendam reliquit, ipfum omnipotentem atque veracem elfe, fideliter cre. dentibus : àquibusquia recelfiftis, ideo nec hanc pofteriorcm Chriftiintcntio, nem intelligitis,fedillamquib. poteftis argumentisimpugnatis.

Addishacc verba: Hoc eft corpus me.

B 3 um,

«9 DÏTENSIO APOLOGIAS um, in propria fua lignificationcrctine ri nullo modo po fle, Id quod fupra fal-fum efle oftcndimus, quia fmc prono-men(hoc)demonftret pané quem Chri. ftus in manibus acccpcrat, ficut abfurdè dicitis: fiuccorpusChrifti, quod verbis fuis ex pane conficiebat, fempcr eft pro. pria loquutio, quia propria lignificatio pronominiSjCftipfa demonftratio vt di. ximus.

lam puto vides,mi Sanft. Aldegonde* me non meis pedicis impeditum, ficut gloriaris, vtcogar fateri totiesmutari c. nunciationis fignificatioriem , quotics muratur qualifcunque intentio loqucn tis verbi gratia finalis ( de hac cnim ma. nifeftefum locutus )fcd potius me vides fophifticis tuis ratiocinationib. ira expe. ditum,vtcuiuis facile patear,vanum efle quod tanto moliminc conaris oftende. re,non pofte aliam amp;nbsp;aliam efle enunci. antis intentionem , etiam finalem, de qua manifeftè locutusfum, nifi fit alia amp;nbsp;alia enunciationis fignificatio. Quod ais me, vt veritatisiubar caligine menda eij obfeurarem, veteratorièargumentû tuum truncafle, in quo dicis te altcrutrû clfectfl'c, nempe vcl illis vocibus intentionem dicentis non explicari:vel eafdetn '^crtè voces,idem fignificando non idem figni-

DE SACK AMENTO ALTARIS. 2« fignificare: vel non recordans verba tua, multum falleris,vel ad alia verbatua reC picis quam ego : Sic enim habent verba tua à me commémorata:Cùm ^ïs^Enun-ciationts manente eadem 'vfteata, amp;nbsp;genuin:t omnium 'vocumfigm/icatione alia tä' aha inren. tione did, quid aliud désignas nifi eafdem ïllas tnundationeSitdemftgnt/icando non tdemftgni. ficare^ Oftendehic diftindionem ex qua tcaltcrutram partem efFeciflccötcndis, amp;nbsp;confidera,an ne bis tuis verbis, aperte fignificaueris, quod te afleruifle rctuli, nempequod dicercenunciationem alb qua,manente eadä vocum omniii llgni. ficatione,poflealia amp;alia intentione di-ci,nihilaliud fitquä dicerc, enunciatio-nêaliquam idem fignificando, no idem fignificare. Hactua tarnen obiedionead monitus reperite poftea rcpctcndo fu. pradida verbatua, aliquid eis adiccific, quodaliquid habet difiundionis: fed e. go tantum priora tua verba citaui, ôç quàmabfurdum fenfum contincant o-ftendi. Quod verb poftea adiecifti iilis vocibus intentionem dicentis non cxpli cari, verum eft dcintcntionefinali loqueniis, freut fæpius dixi, non au rem de ea quam verba ipfa fignifi-

cant.

B * Qupd

ÏZ DETENSTO APOLQGIAÏ, Qnodlicet Deus faciatquoddicit,attamcn id non debet de ijs propolïtionibus intclligi, quarum res lignificatæ prius exti-tcrunt, qua in Icripturis fa-cris dicerentur.

Capvt vu.

QVia in thefibus tuis thcologicis, co-fcfiiiscras Chriftum mandâdo mul ta tecifle : fed addideras argumentum à verbis mandandi ad enunciandi voces traduâuni elumbcefle, per quod figni. ficaucras,tc quidemcredere Chriftum rnar.dando multa effecifle, fed non e-nunciando:ficut cum dixit;Hoc elt cor. j)usmeum. Dixi virtutehuius cnuncia. tionis:Hoc cft corpus mcum,cflici quod per cam non fignificatur mandando fieri , fed tantum fignificatur elfe enunci-Gcnf-? ando, ficiit perhancenunciationem; In doiore paries filios tuos,eftecit Deus, nö quod illa oratio fignificabat fieri, fed quod tantum fignificabat futurum efle, Adhibui tune quidem aliud exemplum exfcripturisfacrisquodex tempore oc-currebatjfedad eandem rem pertinens. Si igitur Deus in futuro elFecir, no quod iuflit fieri mandando,fed quod maledi-cendofuturum enunciauit,dicens;In do lore paries filios tuos : quid mirum fi ct.

iam

DE s A C R A M NTO ALT A RIS i$ iam credatur fecifle, quod bcnedicendo ClTe enunciauit, dicens:Hoc eft corpus nieum gt;nbsp;cum enim benedicit Deus ( in. rrofp«. quitProfperin Pfal. 108.)facit quoddi. cit. amp;quia Deus facit quod dicit, ideo Pfalmifta tantum à Domino petit, Die animæ mex, falus tua ego fum. Sed con. tra hxc fic argumentaris . di Deus facit oWeO. quod. dicit, quotiefcunque fpiritui eius res plane difparatas , alteram de altera enunciauerit ^er 'uerhum efi-, cum Deus oninia^poßit,fa. teamini neceffè ejî, eundem Chrilfum in quot;te. ram 'uitis fubflantiam, in agnum, in leonem, inpanem ,inlapidem-., amp;nbsp;contra, lapidem amp;nbsp;panem, in Chriflum fuiffe tranfmutata^'. aut /; hac funt cä amp;nbsp;abjurda, quid efÇ eau. fx , cur '^os in ßngulari exemplo tta.^ fa. Jlidiose urge at IS, qued in reliquis omnibus ob-fiinat'e repudiatis^Refpondeorquod quan. do Deus aut fpiritus eius’, res difparatas alteram de altera per verbum (eft)enun. ciat, facit quoddicit,quando id quod dicit non prius fuit, quam illud enunci. at J vtfiliustuus , videlicet xger , viuif mulier , fcilicctxgra , dimill'a cs ab in. firmiratetua;Tuesfacerdosinæternum fecundum ordincm Melehifedech . In his enim enunciationibus locum habet quod ait Pfalmifta:Ipfe dixit amp;fada sût, ipfemandauitamp; crcatafuntSed quando

B 5 Deus

ï4 DEFENSIO APOLQGIAÏ,

Deus id dicit quod priusfuit, tune hoe dicendo non facit quod dicit, fed tan-' turn enunciat quodpriusamp; dixit amp;nbsp;fe, cit: vt cùm ait Chriftus :Tu es Simon fi-loin I lona. In hisautem enunciationibus quas ex fcripturis facris ptotulifti, tes fig-nificata non tune cflecœpit,quâdo Chri ftusautfpirituseius illasin fcripturis fa, crisenunciauitjfed longo ante tempore fuit. Chriftus enim priusfuit vitis,ag-nus,Ieo,panis,petra quam diceret:cgo loin. i6. fum VIris,ego fum panis. Item quam in loan. 6. fcfipfyrj facra diccretur ; Ecce agnus toan.i. Dei .Petra erat Chriftus, Vicit leo de tri_ i.Cor. 10 Ijq luda.‘amp; ideo nihil mirum, fi Chri-Apoca.5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritus eius,his enunciationi

bus in fcriptura facra pofitis, nulla tranf, mutationem feccrit fed tantùm id elfe fignificauerit,quod ante cœpiteftequâ hæc dicerct. Id autem quod hac enun. ciatione fjgnificatur,Hoc eft corpus me-um, Hic eft fanguis meus, non prius fu. it,quam hocàChrifto diccretur. Nam fi rcs ilia fignificata prius extitifîct,quàm Chriftus hæc enunciarct, tune Chrifto adhuctacentc,autp3nem nondum ac. cipiente, potuifl'ct fanftus Petrus, amp;nbsp;ali-usquiuis,ijfdërebus demonftratis Chrifto veraciterdicerc :Hoc eft corpus tu. um,Hic eft fanguis tuus : quod credo ncc

DE SACRAMNTO ALTARIS 2j nee VOS efle conceflïiros. Vtautem in. tclligatur, quomodo harum cnuncia-tionum,Ego fum vitis vera, Ecceagnus Dei, vielt Leo de tribu luda, Ego funi panis viuLis, Petra erat Chriftus : quibus fimiles fuut; Pafcha feu agnus pafeha-liseft Chriftus, Sapientiaeit lignum vi-tæ omnibus amplectentibus earn : vt in-quam intclligatur, quomodo harum e-nuneiationum resfignificata prius exti-tcrit, quam àSpiritufanftoin fcripturis facrisenuneiarctur, feiendum efthasv-niuerfales voees; vitis,agnus, leo, panis, propter aliquam fignificatæ rei.fimili. tudinem , Chrifto figuratè attribui : vitis propter nutrimentum quod palmiti-bus fuppeditat-.agnus propter innocenti-am: leo propter fortitudinê; panis pro. ptervitæ fublidium, quærcsprius Chrifto inerant, qnam hac orationes fcripturis facris cnunciarentur.

Qupd chriftus non dicatur mctaphoricè Agnus Pafchalis, aut Petra in Orbpercufta:

fed quia per eas res facramcntali-ter fignificatur

CaPVT VIII.

HAE veró tres voces Agnus Phafeha lis, Petra,amp; Lignum vitæ, non me-taphoricè Chrifto fapicutix tnbu-untur

«6 DEFENSIO APOLOGIAE

untur. Nam fumuntur in propria fua fi. gnificatione, nempe Petra vt lapidem fi-gnificet virga Moyfi in Oreb percufliim, Agnus pafchalis, vt fignificet animal, quod à ludæis in pafchateimmolabatur inphafc; amp;, Lignum vitag, vt fignificet Auguft. certam arborem Paradifi. Vnde D.Au-guftinus dcGencf.ad litcram libr. S.cap. 4. quando hæccommemorata funt, in. quit : fapientia eft lignum vitae omnibus ampletlentibuseam,amp;: Petra erat Chri. ftus, non cratillafiguratalocutiOjfcde. arum return cxprefia narratio,quarum crat figurata præcelLio. Et infra : Rcftc quippeappellatur quod ad earn fignifi. candam præceffit. Igitur hæduæ voces, videlicet ( Petra) amp;nbsp;(Agnus Pafchalis) non metaphoriceChrifto tribuuntur, fient ncc vox ( Lignum vitæ ) tribuitur i-pfifapientiae, fed tantum rationereifi-gnificatæ, quæprius facramentaliter in. ftituta fuit, ad id fignificandum, cui vox ipfa tribuitur,quàm Chriftusinferiptu. hs facris diceretur elfe Petra in Oreb per. cufla, AgnusquePafchalis, amp;quàm fapientia diceretur lignum vitae, Nam Peu tra in Oreb virga Moyfi percufla, tunc . ad fignificandum Chriftum in cruce pro pter fcelus populiDomini percuflum,fa. cramentalitcreft inftituta, quando vir.

ga Mo

DE SACR AMENTO ALTARIS. sy ga Moy fl percuffà aquas fudit : amp;nbsp;Agnus palchaiis, quando ad immolandumiuf fu Domini dcputatuseft : amp;nbsp;lignum vitx tunc inftitutum eft ad facramentaliter ftgnificandam fapientiam, quando in pa radifo eft plantatum. Sicut enim dici. tur: Hxc ftatua eft fandus Francifcus, non quia voxifta f ftatua ) propric, aut metaphoricè fignificat fanûum Francift cum, fed quia lapis ipfc demonftrarus, aut lignum exfculptum (quod propriè non metaphoricè per ftatuam fignifi-catur ) fa nd! um Francifeum reprefentat; fic ctiam dicitur, quod Petra,videlicetin monte Orcb pcrcufta,cratChriftus, non quod vox Petra in ilia oratione, propric vel metaphoricè Chriftû ügnificcr, fed quia lapis illcquem vox (Petra') propriè fignificat, dum pcrcutiebatur,facramcn. taliter inftitutus eft ad fignificandum Chriftum. ‘

Quod in hac oratione : Hoc eft corpus meum, pronomen(hoc)nec metaphoricè fumatur, nec demonftret rem, quae corpus Chriftiprius facramentaliter figni-ficabat.

Cap. IX.

POrro in hac enuciationc,quam ChrL ftusin cœna nouiftimaprotulit: Hoc

M DETENSIO APOLOGIAS

eft corpus meum, pronomen (hocj neJ quemctaphoricè fumi poteft, vt Chri. fti corpustropicèfignificet,quia ciufmo di pronomina, metaphoram non admit tunt/ed demonftratio rci de qua agitur, eft rota pronominis demonftratiui ftgni ficatio. Et licet vocabulumpanis, dum indefinite dicitur,admittatmetaphorä, vtcumaitChriftus, Ego (urn panisviu’ qui decoclo defeendi : attamcn, quia in hac cnunciationenon dicitur : panis eft corpusmeum, fed loco fubiefti tantum ponitur pronomen(hoc) quod indiuidu urn fignificat. Ideo non poteft huius mc-taphoræ hichaberi ratio.lnfuperprono, mcn( hoc ) non demonftrat rem aliqua, quæprius lacramen tal iter inftitutafuc-rit ad fignificandum Chrifti corpus: Nam fecundum vosdemonftrat panem ilium, quernChriftustenebatin mani. bus, qui, prillfquam Chriftus hoc dice, ret , non magis inftitutus fuerat in fa. cramentuni'torporis Chrifti, quam qui uis aliuspanis : Igitur ciirn Chriftusdi. xit: Hoc eft corpus meum , fi pronomen (hoc) demonftrer panem, ficut vos dici. tis , nulla poteft efle alia iftius fermonis intclligentia , quam quod hæc indiui-dttapanis fubftantia fit Chrifti corpus, quo nihil eft abfurdius:quia vtiam ofte. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fu m

DE SACRAMENTO ALTARIS. a» Tum eft, nequcpef metaphoram id dici poteft, neque etiam ratione rei,ad quam fignificandam panis illeprius inftitutus crat ; quiapanisquern Chriftustuncfc-cundum vos demonftrabar, nihil facra. mentaliter fignificabat, ad quod refped’ haberi potuift'et, cQ diceret : Hoc eft corpus meum-Accipefimile,cuiusetiam fu pra meminimus.Si quisdclapidcin ima ginem Sanéli Franciici exfculpto, dicatj Hie lapis eftSanft’ Francifeus, verum di-cit, propter rem quam lapis exfculptus fignificat ; fedfiquis idipiiim delapidc adhucrudi enunciaret, omninoabfur. dè loqueretur,quia non poftet haberi re. fpcólus ad rem ftgnificatam per lapidem qui ad hue rudis nihil fignificat, led tan. turn ad ipfam lapidis fubftantiam:qu3c fl ne aperta abfurditate dici non poteft eftc fandusFrancifeus. Idipfum autem amp;nbsp;in vocibus j quç inter homines fignificandi principatum obtinent,manifcftiftîmè o. ftenditur, Priufquam enim vox ( homo) quæfenfibilisqualitaseft , adfignifican. dam crcaturam rationale inftitueretur amp;nbsp;vfurparetur, non minus abfurdu fuif, let diccre ; homo eft fubftantia , quam nuncabfurdum effet, fi quisprolata vocc nulli’ reifignificatiua diceret, bû eft fub. ftantia.Scd poftquam vox (homo ) hanc accepit

JO DEFENSIO APOLOCIAE.

acccpitfignificationcm, tunc nemo mi-ratur,cùm dicitiir,quod homo fir fubftä tia zquiaaudito hoefermone, ftatimin. tclligitur debereaccipi, non deiltavocc quod fitfubfiantia, fed de re per vocem fignificata, Eodem modo cum fecUndû VosdixeritChriftus : Hie paais eft corp» meum, fihicpanisinuenirerurpræcatc-ris panibus,priusinfti tutus fuiftèin facra mentum corporis Chrifti/quam hoc di. ccrctur, nemo fermonem ilium deberet * admirari:fed quia necvosdicitis, hue pa. nem prius fuifle inftitutum in facramcii turn corporis Chrifti, quàm hoc diccre. tuqfed vultis id tropo dici ; ideo abfurda eft veftra intelligetia,qua dicitis per pro^ nomen(hoc) demonftrarihuncpancm. Quibus omnibus confideratis manifeftc cfficitur,aliter dici non pofte, qua quod Chriftus dicens : Hoc eft corpus meum, pronomine (hoc) demonftrauerit, non pancm quern manutenebat, fed corpus fuum,quod verbis fuis efficiebativt dixi-mus.

lamputo vides,fanft.Aldcgondefra. ter, quodqucmadmodu priiisin verbo fubftantiuo (eft)quod pro(fignificat)po. fitum voluifti, deinde in attributo (corpus meum) per quod corporis Chrifti fignum intelligendum putafti,fecundum fcriptu-

Bï SACRÀMEïîtÔ ÀLtARIS. St fcripturas facras ,non inucniftitropum qucm tanta inftantiaquçfiuilb;ficamp;nûc in pronominc(hoc)non potuifti inueni. rc quod putafti,ncmpc quod pronomen (hoc)aut per metaplioram corpus Chri-fti (ignificaret,aut rem aliquam demon. ftrarct,quçpriùsinftitutafuifletin Sacra rnentum corporis Ghrifti.Obfecro te, ia fatisdiu cû impijscircumiuifti-(Incirctii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;•

tu cnim impi) ambulât)rcgrederc aliquâ. do in redâ limplicis veritatis femitâ, ôc Verx fidei lumëafpice, vtpoffisaliquan. dofœliciterintucri.quôdnuncinfideli. ter credere reeufas ,ncmpe quod Chri. ftusdicendo: Hocert; corpusmeum,ex panequem manibus tenebat, verè corp’ fuum cfFecerit:quia ipfe dixit amp;fafta sût^ ipfcmadauitôi créa ta funt.EtquiaChti ftus etiam apotlolis, eorum q^ fuccènbri. buspraecepit ; Hocfacitein meamcom-memorationem ;ideoetiam facerdotes in perforta Chrifti dicentes : Hoc cft corpus meum,amp; Hic eft fanguis meus, idip. ïùmfaciunt,quodChriftusinnoUi(fimà coenafccit

Quod Chrîftus prætendatur vocibus amp;nbsp;tadu nort feciffe niiracula, ad hoc videtur referri, ne ipfius factamentis, vis aliqua operandi tribuaturlt;

c

In

I»

DETENSIO APOLOGIA!.

C A P V T. î.

IN rcfponfioneadobiedioncs tuas,cô tram cam rcfpoiifioncin adpofterio. rcsquæftioncs,pcr tcmihi propofitas,di. xcram,quod ficut Chriftus rnandando loban nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ nos ijfdcna verbis, ca.

iohaquot;n, dein lîgnificationeacceptis,tantum præ. lüVæ 'A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt per alios fiant, vtSur.

iohæn. .gc,tollegrabatumtuumamp;ambula: amp;, Lazare veniforas; Extende manum tu.. am:Rcfpicc,amp;c. Sicctiâper præfcnsmul ta efFecit,qua; nosijfdcm verbis, cadê fig-nificationc acceptis,priùs fuiflelîgnifiea. mus : vt. Fil ius tu us viuit,cui in thelibus tuis,more tuo dilfimulatis facræ feriptu. læ tcftimoni)S,quibusdidameacôfirma ui, Refpondestf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corijlumman.

àanda mule a f-eajje mandat u referas ad men. tem^ac yoluntatem^ amp;nbsp;non admagica 'uim -ver-iorum, ^uit tantümodo addiam txplicanda in-^ dicandamf^ adhibeniur. Quibus verbis tuis jntçjlexi,fieu tquiuis alius intelligeret, te fenrjrecurationcm paralytic!, refufeita. tionem Lazari,aliâfq; fanitatesfupracô memoratas,diuinaquidë menteaevo. Juntatcfadas, fednon vocalibusChrifii vcrbis,quçtantümodô(vt ais)ad explicâ dam indicandamq; diuina voluntatem funt adhibita,amp; non ad aliquid operan.

dum;

DE SA CRAME^TTO ALTÄRrS. »3B dum ; amp;nbsp;quod tribucrcdiCÀis-C Uri/4)i.-Vo^ cibus , aliquam operandi vim, ßqmagii.. cum,id cft.tallax curioforum honiiuuni pra;fumptio,cui fc folct diabolus infinuf. • • arc, occulta fua poreftate facici}Sj,ai^tjj,. jnulansfaccrc, quod homineserrandp, verbisaut (ignis magicis aferibunt.H^nc candem verborum tuorum intelligcnti. am, tua hac rcfponfioncrepetis, diccns: Verbum‘Dti'^ohiä ejj(^ T)et yoluntatem , ac decretum, cutJummam effintnttim inejje crt. dnt4: fed yoces amp;nbsp;typos , e/Je nud^^ßgnd^i. Qux cumapcrtKTima finr, attamen , vt increpationibus , amp;nbsp;verborum inuolu. cris fenrentiara tuam obnubiles-, non erubefeis perfrida fronrç, fupr.adjdam meam,imcgt; potius tuam intclligcntiam, appcllareimpudentem caluniniam,. vel putidam ofeitantiam ; Addisque mc îWftojj /tuporem prodidtjjt^ , tjwid aternam T)ei ’^oluntatem , lt;i yerbu ChrtS^t ^ucülibuf^ tir adß^nipcandum adhibitbs dtd^trtgucre non potui . Qiiali videlicet egoæternam Dei voluntatem , quæ rerum omnium prima,amp; radicalis caula ell,à verbis Chrifti vocalibus, quibusfanquam inftrumcO-tis vfus eft , ad illuminandum cæcum, ad fufcitanduni Lazarum, aliafque fani-fates perficicndas,diftinguerc non potuc rim,quia eötra aperuflima facræ fcriptu.

C 2 rar,

}4 DETENSIO AÏOLOGIAE.

IX verba, quæ non tantu m taftu oiïium 4.Re.i). Elizaêijfcdetiam magnoChrifticlamo. rè mortuum fufcitatum oftcndunt, no. lohan.n Juifateri , nonfuiflc vcramvocis Chri-fti Ópcrationcm, qua Lazarum fufcira. uit, led magicam fed cabalafticam, fed diabolicam : ficut etiam dcChriltocom Mat. 12. menti funt Pharifxi ,quodin Bcclfcbub principe dxmoniorum cijcicbatdxmo. nes.Ego igitur,mi Philippe,non tantum ïEternum Dei verbum,quod rcrum om. nium prima caufa eft,àtcporali, amp;nbsp;à vo. caliverbo,quoamp;ad figniHcandum,amp;ad operandum tanquam inftrumento vfus eft Chriftus quando voluit, diftingucrc potui, fedetiam tuam abfurditatem re. dargui, qua negas Chriftü verbo fuo vo. cali operatum,cum paralyticum fanauit Marcia, dicens ; Surge, tOllegrabatum tuumóc , ambulajciim Lazarum rcfufcirauitcla-mans voce magna, Laza re veni foras : ii-Lucf 2 2. CU t fu o ta é t U a U r i CU I a m M a 1 co re ft i tu i t.

Quidautemte mouear, vtcontedasma gicum efte , dicere Chriftumefle vfum verbis fuis vocalibus tanquam inftrumc tis,vt fanitatespcrficeret:ex quo fcquitur quod nectadu veftisfanaucrit mulicrc patientem fluxum fanguinis , nec tadu Mat.:, manuumeurauerit leprofum, autauri.

culam Malco reftituerit, fed quod id di.

cere

DE SACRAMENTO ALTARIS s» ccrc fît magicum, quia non eft alia d« vo cibus, qua de tadu ratio:quid inquam te mouerit ,vt contra omnium intelligen-tiam hxcdiceres, paucis verbis indicafti, dicens ; Cum Qjrxflui dixitspanem ^uem acte, ftrat e]JeJuum corpttf^haudluni 'voluit ifin '^9 cibw quot;vim AC facultuttm tribuere^’^t quotiejtu qutyamp;4 cjuocunque tlla pronunciarentur ,tottei mirAculorumnouA'vlsederetur . Nonquidc hoc dixit Chriftus, qupdilli fallaciter imponis,videlicet pane quern acceperat eflefuum corpus,fed dixit :Hoc eft corp» meum:fcd de hoc alias. Nuncilludcon. fiderandum cft,tc fateri nolle Chriftum verbis fuis vocalibus, Lazarum quando voluit refufcitalfe, ne quis forte inde col ligat,abfurdum non cflc,li quis dicat,et-iam Chriftum verbis fuisex panecorpus fuumconfcciffc;ipfosqucfacerdores,qui adhocconfccrati funt, vt Chriftum rc-prxfcntantes ineiusperfona hoccciadicerent,idem facere. Sicut enim ex veftra confpirationc prorfus exibilaftis Chrifti confilia,deqnibusprincipiohuius defen fionis, ficetiam abieciftis vniuerfa eius facramenta i fed in hoc differentiam po-fuiftis,quod in Chrifticonfîlijs, nullam retinuiftis fpeciem aut vmbram qua ru-dioribus illuderetis, amp;nbsp;fimularetis vos obfcruarc quod non obferuatis. Nam li.

C 3 cet

M ïbttENSlO APOIOGTAE.

lt;fct tonqucraPis apiid nos cfTe infinitas monachorum formas.qux Chrifti con-filiiaprofifcntnr ; artamen nequc cx cis aliquxvobis placet, nequcalia per vos cxcogirata eft , in qua aüqni ex vobis prafiterenturfcChrifficonfilia confer. uarc veile . In facramentis veró inuc-nittii^nicutn, quo (iniulvirctis vos ferua-xeqtiod nonferuatis:cxplbfa enimom. nijVerborum vi , quibus Chriftus bap. tifmum ÔC factam Eucharifham perti. ci mandanit (quam vim dicitis ede ma. gicam ) folam verborum faótorumquc jignificationem amp;nbsp;dotdrinam referua. Ais; vt rudioribusqui artem veftram nö obferuant,illudatis. Hæc funt nonla. cramenrorum.fcd praftigiorum vcftro_ rum myderia , quæ apud fideles rantæ funtabfurditatis, vtea Chnftianisauri. busaperuiire, fatis litrcdargufiTc.Qigod aucem ais, ijltt 'Vjl ibm ; hoc corpus me-ttm j «0» e(]e eam yim indiiam, m à /juocun^tte

gt; pronunatntur^^defticitne

frfwfj verum dicis: quiaficutnon cuiuis .AngelocommÜTumfuit,vtdiceret: E. «odi Î. go fum Deus Abraham,Deus Ifaac,Dc-. US Iacob, (ed 1111 diintaxat qui ad hoc à Deo deputatus fuit,vt diuinam perfo. fonam rcprxfcntans dicerct,non quod . ßbjjfcd quod ilii perfonx congrueret, qux

DE SACK AMOTO ALTARIS 57 quæpcripfum ßgnificabatur: Siccriani non cuiuis homini commiflum eft, vc pcrfonam Chrilti rcprxïentec, amp;nbsp;in c. ius perfona cfticaciter dicat,quod non perfonæ loquenti, fed Chrifto ßgnihca-to congruit, Hoe eft corpus meum, (cd folis Apoftolis, eorumqucin care fuc-cefforibus facerdotibus,quibusa Chri-fto mandatum eft: Hoe fa tire in mcain commemorationem. Nam (iquisalius, ad hoe pcrconfecrationcm nondeputa. tus, id atrentet diccre ( ficut apud vos quotidic faciunt futores, amp;nbsp;calcifiées) non tantum nihil operatur, fed etiani perniciosè mentitutj fignificans abfquc légitimacommifilone, fe Chriftiperfo. nam gererc: ficut abfque dubio menti-rctut, quifquis abfque légitima com. millionediceret ‘.Ego fum Deus Abraham , Deus Ifaac, Deus lacob-:quiacum is Deus non efiet, neque Dcum lignifi-eando rcprxfentarct, vtratioue rei fig, nificate pofTct vcrè dicerc.Ego fum

Deus, palam mcntirctur,afl'ç-rendo quod verum ef.

fenon pofict, (•••).

C Qnod

î» DEFENSIO ATOLOCIAI.

Qiwd hæc Chrifti cnunciatio : Hoc cft corpus meum,fempçrverafuit, etiamfi Chrifti corpuSjOon nifi vltimo eius momcn-tOjibieflccœperit, C A P V T, XI,

CApite tuo quinto,ais, caput Apolo-giæmcæ fcquens,quod in cafcpri. mum eftjfentcntiæmeæ incptias,niagis acmagisprodere .• ncmpcquia contra id quod dixifti, qiioäeo ïpfo quo Çhri. ^tis hac verba^roferre incipitbatt yidelicett Fihus tuusviuit, iam fanuterat ^gult filius: tanra nianifeftationc oftcndi orationcs quibus aiiquid efficitur, non co momcn to quo pronunciari incipiunt, fed co quo pronunciatæfunt, fuum cfFcdum confcqui,vtmodo nolens volens idip-lum fatearis, Addis tarnen te in momtwit f'^llabarum, nullam '^im conï^ttuiffe, nee tiuß. modi quippiamfVelper fommum tihiin mentem quot;tentlje. Qujd tibi in luentcm vcncrit,ncf. cio: fed quid à calamo tuo procciTcrit, hocinferiptis tuis lego,hoc redarguo, amp;nbsp;nihilominus quafi rc pœnitucritap-probaflequoddixi : Si vir animo ducëdi vxoremmulicridicat,Tues vxor mca: amp;illa viciflim viro dicat, Tu cs vir me. usjfccundum lurifçonfultos non co mo mento quo vir amp;nbsp;mulicr ioqui incœpif. fentjfcd quo fermonem complcuiflcnt, fados

DI SACRAMENTO ALTARIS j» faftos cffc coniugcs;atquc cx co conclu, fi.orationcsquibus aliquidcfficitur.nó ipfo momento quopronunciari incipi. unt,fcd co quo pronunciatae fünf, fuum c$cä:um confcquiargutaris,diccs; Quod ßper pronomen (hoc ) dicente Chrtfio: Hoc efi (orpuA mewm^demonfiretur corptu Chrßi, rA-tione tiltus inf^Antts in ^uo finitur orAtio: igi~ fur doneeplani finitaJit oratio, ChrifluA men. daci) reu« à '^ohisperagiturfimilitcc cxdidistuiscolligamus;quod fi vif amp;nbsp;mulicr,non co momento quo loquicoc perint fadi funt coniuges,ficut ipfcfatê. ris,fed quofermonem complcucrint; I-gitur donee plané finita fit oratio men. dacij rei funt, dicentes: Tu cs vxot mca, Tu cs vir meus? Siautem hx duac oratio, nesjidco femper verx funt, quia non rc. ferunturad momentum quo pronuncL ari incipiunt, fed ad illud quo pronun. ciatx funt : fimilitcr intellige, quod licet per pronomcn(hoc)dcmonftretur Chri fti Corpus fub fpccie panis, eo momento futurum,quohxcoratiocompléta fuc. rif,Hoceft corpusmcum:attamenfern, pervera eft oratio, quia non refertur ni. fi ad illud tempus,quo res fe habet, ficut ipfa cnunciatio fignificat. Pucrilia funt qux h ic a rgu ta ri s, amp;nbsp;facra ru m 1 i tcrarum pcrtradatorcindigna, fed quia forfitan

C 5 cos

40 DEFENSIO APOLOGIAB.

COS moiicre poflent,qui in Dialetlicif, inióamp;Sophifticis minus funtcxcrcitatij ideo tuo fophifmatirefpondêdum elle putaiii,quon!tcris oftendere, nonqui, dé in Chrifti verbis, vt ais, fed in noftra interprctationeturpiflimam falfi labcni cfl'e:quam non video quomodo dctcr. gesà tua interprctatione,qua aisjper pro. nomen( hoe) panem demonftrari ,ip. famque cnuncationcm ad illud tempus cflcrcfcrendam, quo pronunciari inci. pit. Quia panis quem pronomen (hoe) fecundum vos demonftrat, primo ora. tionis momento, nihil vlterius fignifi. cat,rationc cuiuspolCcdicicfle corpus Chrifti : acproindèfccundum vos, nul. la poteft cfie huius cnunciationis in tel li gentia,nifi quod hæc panis fubftantia fit Chriftis corpus:.à qua intelligentia.fi fal. fi labcm abftcrferis,erismihi magnus A. polio.Si vcró(non ex feriptura faera.fcd ex tua prefuniptione amp;.fapicntia)dixcris, quodanteChrifti verbaquibusait: Hoe cft corpus meum, panis hic in facramen-tura tanlierit, vt rationc rei fignificatae per hunc panem à Chrifto acceptum in manus, vcrè dixerit Chriftus .• Hoe cft corpus meum. Igi tur amp;nbsp;quiuisalius,ante Chrifti verba ipfi Chrifto potuit vcraci. tcrdicctç: Hoe cft corpus tuum. Nee in huius

DE SACRAMENTO ALTARIS «I huius facramcnti diHributiöc, opus criC vllis verbis : fed licut ftramen vafi abfqj Vilis verbis imponitur , nihilominusà rranfeuntibus tantifper intclligitur fig. nificarc vas eße vcnale, donee à vafe dc-poniturdicetiam panisveßer abfq; omni fermonc, per hoe quod vice corporis Chrifti dillkribuitur, tantifper intelligc-tur,vfu cife ipfum Chrifti corpus,donee hic vfus ceftauerit, ficut ctiani fupra at-tigimus^Quod autcm re planilTima omnia facereiadas,dtccns; Qucäex qu.o Qjri.

Tjoluit hunc /airatumAc benediilum ntm, ineumanobvs '^fumdccipï,'^1 ejjec yiie Jiiï lorporbiiiAm lam in ara irucn mGritii.rv.non fuit amplitts 'vulgaris panis , fed ipfum tiun corpus,non tjuidem ytla Jubd^antiarum com-migratione yjedyju amp;nbsp;dejltnation(^: Quid aliud, quam nos verborum iniiolucris, amp;nbsp;fermonis ambiguitatc ludiheas. In. certum enim cft,quod tempus dclignes, dicens ; Ex ejuo fhrid^us voluit hunc pa, nem à nobis accipi, an æternum. (Volun, tasenim Chtifti xternacft ) an temporale,quando videlicet à nobis accipitur, iuxta illud :Acçipiteamp; manducatc. De. inde,huncpanem vocas facratum amp;nbsp;be. nedidum, fed nonexplicas quando, de quib. verbis fit faCratus,6c benediduscan. hisiHoc cft corps mcupijaa ulijs, an nul. lis;

»2 DBFINSIO APOLOGIA!.

lis ; »Sc quem effeftum habucrit ca bene. diüio.Qupd fi forte dicas, non efle verbis vocalibusbenedidum , (id enim ma. gicum eflê contendis ) fed tantum æter. na Dei voluntatc : adhuc reftat explica. re,quandofit actcrnaDci voluntatc bc, ncdiä;us,amp; facratus: an quandoChri-ftusdixit,Hoc eft corpus mcum; an qua. do ilium manducandum tradidit, di. cens: Accipite amp;nbsp;manducatc.Satis fentio te non üben ter confitcri, quod hie panis co tempore verfus fit in facramentum, quo Chriftusdixit:Hoc eftcorpus meü, ne cogaris fateri,hunc panem , primo momento quoChriftus hanc orationc inchoabat, Hoc eft corpus meum, non. dum fuifle facramentum corporis Chri. ftij ac proindè, non pofte veram cft'c vc. ftram intclligcntiam , qua per hanc c. nuciationcm:Hoccft corpus mcum, fig. nificatum cftccontcnditis, quod hie pa. nis fit corpus Chrifti, Explica tandem quid vclis, amp;nbsp;fcrmoncs indefinitos dc. medio tolle,vtpolfimus certa amp;defini-ta rationc, tecu ex praefuppolitis,de quæ ftionistuaccapitcdiftcrcrc- Laus tarnen Supcris,quod nunc ex feripturis facris didiccris,non debuifte nuper tibiEifli. diofum fuific,quod cgo panem quem Chriftus frcgcrat,dcdcratquc difeipulis, femel

Dï SACRAMENTO ALTAMS. 4». femel atqucitcrum benedidum nuncu. pauerim, quia hunc cundem pane nunc amp;nbsp;facratum amp;nbsp;benediftum nuncupafti. Sed tarnen doleo,quodita vocem ag-nofcas,vtrem voce fignificaram obfti. natè pernegc£,contcndcns Chrifti bcnc-diftionc, nullam panisfaftam elTe mu. tationem. Quando enim Deus benedi. _ cit(inquit Profper)facit quod dicit:fi. cut etiam patet in maledidione,qua mu lieh maledixit, dicens: In dolore paries fi 1 ios tuos. Infup in tua dcclaratiöe.qua te exiftimas omnia planifllma faccre,ad.

huncpattern fieri (hrt/ii corpus, non met4, morphoji,jed 'vju at deßtnatione .Qyi'ùiMS ver. bis,rurfus, per circuitum, ad illud redis, quod tibi prius extortum cft,ncmpc hii. ius enunciationis attributum : Hoc eft corpusmeum,non fumi propriepro vc ro Chrifti corpore, fed figuratè, pro fig. no corporis Chrifti.Hoc enim fignificat verbatua:quibusais,pancm hunc fieri Chrifti corpus, nonmetamorphofi, fed vfu, amp;nbsp;deftinatione, hoc eft figura non rei veritate.Denique addis,fimilitudinS annuli, quo Epifeopusaut Abbas inue. ftitur. Sed longe exaólius veftro facra. mento correfpondet, fimilitudo ftrami. nis vafi impofiti,quia annulus poft inuc ftitioncm,diligenter amp;nbsp;honorificc con.

fer.

*♦ DtFENSIO APOLOGTASi fcruatur,acin rei memoriam publicè ó-ftcntatur;veftrum autem facramentuirjj nee conferuatur, nccoftentatur, fed aut vfu confiimitur , aut ceflanre vfu , ad priftinum fuum ftatum rcuertitur , fi-cutftramen va(i impofîtû,fi in fua figni. ficationenon Gr confumptü,cum à vale detrahitnr, omnino rale euadit,qualc c-rat priufquam vafiad fignificanduni im poncrcrur-

Quod refponfiodctransfubftantiatione adte^ ftimonia,Filins tuns viiïir ; amp;, Mulier écce'filius tuuSjfitomninocxtracaufam.

C A P V T Xlli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

CApite feptimo Apologiæ mcæ im^ probauer3,quod viderismihi verita rem, amp;nbsp;verborû Chrifti intcliigcntiam, corporels fenfibus metiri ,amp; magisfidc. rc, ôc inhærerephantafjæ,quam ex fenfu um exteriorum iudicioconcipis,nempc quodin pane amp;nbsp;vino, pcrCbrilH benedi. ûionc,nulla(ir fafta mutatio^quâ crede-rc verbisChrifti, in l'criptura facramani feftilfjmc contentis,quib’aisiHoc cft cor pusmeum,amp; Hiceft fanguismeus. Erra, men nobis abfque vlla apparêtia imprö. peras,quod tranfubftantiationë, foli cx^ ternorû fenfuum iudiciofuperftruimus. Contra fquxquid capite^j. refponfionis tuæ

DK SACRAMENTO ALTARIS. 4i tuç dicas,non crt opus hic cXplicärcjVidc at iicâor,amp; iudieet: quia fcntio tibi ccrc. brum commoucri, li quid per tc didum cxadius difcutiä, quod exiftinias ex pro, pinquo noncontingcre caputdifputati.^ onisnoftræ,quamfacerc visdetranfub. ftantiatione . Vtigituroftcndcrcm can-dem cnunciationcm, alia amp;nbsp;alia intcnti-oncpolfcprofcrri, dixeram Chriftum a. lia intentionCjfcilicct finali, dixiflc rcgu^ Jo; Filius tuns viuit; neinpc intentione fanandi filiurn ciusj alia fcruos, nempc jntcntionc latifirandi Dominum fuum de i'anitatc fili) ; Hic tu rcfpohdifti in cu. rationcfilij reguli, nHlUm ftgnifit«ritravf-tnigrationent jubjiantia in fubjianiiam . Ad quod dixi.rationempcrtcdatam ,velu. ti à fomniante,omnino extra caufam ad duftam, quia nonagcbamus de tranfub. ftantiatione,fed an cade cnunciatio, fcr.^ uata cadcm fignificatione, pofletalia amp;nbsp;alia intentioncproferri. Arque vtofte, dcrena, pofte alia atque alia intcntione, videlicet finali, profcrri, illamfcriptm ram adduxi,non ranquam exemplum liquod^quo per verbum (eft) fignificatur tranfubftantiatio, ficut tu contra tua, amp;nbsp;mea exprefla verba tibi cöfingis.Sic enim. habet initium capitis 7.in apologia meat •Subdis in tua rej^onßone , tittmpla feri^turte

■q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatrat

*« DEFENSIO APOLOGIAE.

facra,permtfgt;ropofita,'vt ojienderem 'unam fÿ tandem tnunciationtm t/eruata eadem 'vocumft gnifcatione ,pofje alta amp;nbsp;aha intentione prof er ru'^ideittet,Fdtus tuus yjuit: , \luher ecct fihuituuSt (umnojlr o argumenta nM habere tomunt, to fuod nullam fignificent tranl'mtgra-tionem/uhflatue ïnjuhjlantiam-^fed tantum ae~ tidentti tnaccidents An non hiemanifefte vides,ad quid probandum adduxerim il. Ja duo feripturæ facræ teitimoniaiVade, filins tuus viuit;amp;, MulierccccfiliüS tu. usîEt hicadhucconqucreris,quod ad tu à transfubftantiationé,in histeftimoaijs perte allegatam negry quideni refpon. derim . Obfccroannonfatismagnûgry fuit, quodtc dixiin prima rcfponfionc, ad dida teftimonia veluti fomniantem refpondifl'c,amp; quod nunc adkuc dicOjte in codem fomnioperfcucrare,quando à mcpetis.vt aperte fatear,Beatam virginë duos ex fua fubftantia habuifle filios, al-terumortu, altcrum tranfubrtantiatio-nc, cuminprodudionedidorum tefti-moniorum, nullam omnino tranfubltä tiationismentionem feccrim, fed tantû conatusfumoftenderc, candem oratio, nem , aliaamp;alia finaii intentione dici? îobJ- ’9- Chriftus in cruce dicens matri de lohâne: Hic eftfilius tuus,finaliter inten dit, his verbis iohanncmin Mariæfiliü adoptarc.

bE SACRAMENTO ALTARIS. 4; adoptarc, S'iautéS. Petrus poftca hoc i-dem BeatæMarixdixifTer, tune tantum intendiffet id fignificarC,quod à Chrifto fadum erat in cruce, nempe ßgnificarc, quod Iohannes eilet filius Mariae adopti uus.

Êicprçtcrirenon poflLim,iddcquoóc mihi congratulor, öc tibi condolco, nS. pequod mc facetum feurram vocas:gaLi deo enim quod à Domino iudicarfum dignns,qui pro veritatisdcfenfionecon. tumeliana fuftincremi Nambeati eftis chm maledixcfinr vobis homines, amp;di-xerint omne malum aduerfum vos, me tientes propter me • gaudete óc exulratc, quoniam merccs veitra copiofa eft in cc. lis ,inquitChriilus , Sedmecontriftat, quod cumhadenus gloriatusiiin dete, quod licet pro defcniiöecaiifxquam fu. ltincs,multa diceres, quæ mihi no place, rent; artamcnàconuicijsôc contumclijs âbftincrcs.Nunc autem,non video, quo modo hocveqbum, quodtibi hicexci. dit, referre queam ad dcfenlîonem eau. fæquam fufeepifti, lt;5c non potins ad ftu-diumlxdendæ amp;nbsp;inhonorandæ perfo. næmcæ ,quodcft connicij amp;contume-liæ proprium . Potcftqüidem à furore oculus meuscontürbari , vtalicuiinfc-ramiudiciu contumcliæ,ficutmihiprin

D cipio

4t DETINSIO A POLOGIAK.

cipio tuæ rcfponfionis obiecifti, fed fyn-cerè dico,Ti quid à me prodijt, quod talc quippiam tibi fonarc videtur( cuius non fumjmihi confcius)non intendi id quod mihiimpingis .Siquidautem interdum differendo conatus fum Icpidius diccre, id non fecianimo irritandi quempiam, aut vancdclcdädi.ficut folStfaceti feur. rxjfcd ftudio confulendi lidclibus,vtab erroribus reuocarcnturificut HeJiä fccif-fearbitror,quandofacerdotibusßaal iL ludcbat,dices: Clamatc voce maiorc,Dc . US enim eft,amp; forfitan loquitur,aut in di ucrforiocft,aut initincrc,autccrtè dormit, vtexcitetur.

^Qupdhac oratione, Petra erat Chriftus, nulla clricitur tranfinutatio, quia tantum ßgnifica

tur quod ante fuit, quam hæc oratio pro-nunciaretur.

C A P V T XIII.

CApite V111. refricas verbi (eft) vna amp;nbsp;limpliceni clfelignificationem ,fcd vbi coniungiturCatcgorijstü accipi pro rcfubieûa;de qua refatis dixi in Apologia,fed CU eo quod addis,»lt;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudïo

'valuifje 'vtrb't(eß ) pgnijicat’tenenifintrcducere éd fieriy'Vtperjui-detem^ Hac eH carpiti tmum, idemfigntficaretAttp^ hoc fit, rel hoc faUum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

corputmeu ; Veileadiungercsquo loco, autquibus verbis conatusfum hanc verbi (eft) fignificationem introduccre , vt । apparcrcf, |

n? SACRAMENTO ALTARIS. lt;9 apparcrct ,quä lit Veruni quód dicis. Di. xica.4. Apologix nicæ, virtiitc hüiiis politionis ; Hoc eft corpus meum, polFc fieri,quod per cam non fignificatur fieri, fedtanrü fignificatur effe: vbi iatiSapcr. tcfignificaui, verbum (eft) in propria fig. nificationc,0c no pro(ficr))accipi: fed v, bi diuerfum an'erucrim , non inuenio. Proindc obferua , nefortein libro meo non inuencris.quod mihiafcribis, ncm. pequod magno fiudio voluerim verbi (eft)fignificationcin inrroducercad (fie. ri), vt perfuaderem ; Hoc eft corpus me. urn , idem figmficare, atque hoefit, vcl hoefactum eft corpus meumj fed tepo. tius hoc, aut dormiendo fomiiiaflc, aut vigilandoconfinxific.

Dicis/«/mî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; Tetr^erAt Qhr 't-

fius. amp;nbsp;Jubte^am t'oeem, ta'quie iHi at tribuit ur, /uhllantiam figmficare. ft verum dicisjacdc inde rog.ts, cur non credimits TetremjuhflA. tialiterfutjjc tn Qinpum transformatam?^c. fpödeo,quod (icut Perra.quxcft vox fub ieCta, lapidcm (ignificat; fie ôcipfe idem lapis fignificatus,vlreri’ facramcntaliter Chriftum repræfenrat,dcquodicitur:Pc tra au tern erat C hriftus, id eft, res figni. ficata per ilium lapidem virga Moyfi pcrcufliim ,cratChriftus ; quod quia fine Vila tranfmutatione verum inueni:

D 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rur;

J» EET E NSI o AÎOLOGIAK.

tur,idco in hacorationc: Petra erat Chri ftus nulla trâfmutatio quæritur, vt vera effe inucniaturficut nee in hac; Hæc fta. tuaeft.S. Francifeus homoell fubftan. tiarquiaeùm dicitutjPetra crat Chriftus, non ad fignuni,fed ad rem fignatam ref picitur,quæ longo tempore prius fuir, quam hocab Apoftolo diccretur.In hac autem orationc: Hoceft corpus meum, nihil poteftintclligi demonlîratû,quod tune fucrit Chrifti facramentum.cùm hoediei inciperet, vt intclligi queat 1er. nao effe, non de reper pronomen (hoc) demonftrata, fed de re facramentalirer, per rem illam demonftratara vJterius lignificata: fient de Petra diximus. Eti. deo in hac orationC; Hoccft corpus me. um, neceff um eft ad id venire, quod fu. pra diximus, vt per pronomen (hoc) de. monftretur Chrifti corpus,quod his ver bisefficiebatur.Namalioqui,verum effe ' non poteft quod ait Chriftusj Hoc eft corpus meum. In hac autem oratione, Petra erat Chriftus,nulla tranfmutatio. ne opus cft,vt vera fit oratio,quia per eä nihil aliud fignificatur, quam quod res facramentalitcr fignificata per Petram in monte Oreb virgaMoyfi percuflam, fit Chriftus; quod fermone fimplicifsi-mo verum eft • Sed de his plura diximus fuperius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

DTS SACRAMENTO ALTARIS. 51

Quod præfcntia Chrifti in facramcnto altaris, (quam populus Chriftianus fempcr intcllc» xit fecundum corpus amp;nbsp;fanguinem) vcrfutè transfertur ad prçfen-tiam fecundum diuini-

tatcm.

C A P V T X I I I I.

CApitetuononoglorians,quod cum fcriptatua cum mca Apologia nö c-diderim,(malui enim venenatum ci-bum pcritis nicdicis iudicandum rclin-qucre, quam rudi plcbi manducandum propinarc. ) tu tarnen Apologiam mc-am,cum tua refponfione curaueris cx-cudi, ncmpe vt cos noftræ difputationis indices conftituas, eorumque iudicio vi ö:or euadas, de quibus ait Apoftolus, ’'Tim.* Quod erit tempus cura fanam doftri-nam non fuftincbunt, fed ad fua dcfidc. ria coaceruabunt fibi magiftros,'prurien tes auribus; amp;nbsp;à veritate quidem auditu auertcnt.ad fabulas autem conuertcn. tur . Cxterum fi quis vcftrorum ,mcis vcrbis,quactn venenata rcputas,incan-tcturmónne tibi imputabitur, quod abf, que necefitate, vcncnû ab alio confedu propinaueris,tantum vt experiaris,ânnc per te fufficiens amp;oponunum, contra illud lit adhibitum remedium 5 Addis

D 3

ctiam

it DÎTENSIO APOLOGIAS

Ct ia ni ,f ei^rudtnt tm ptriran/ire dijpittatioitti tneas de benediElioii(_^ tndlediElioTii_j)delt;jtit /^ratninij'Vafiimpoiiiilimtbtuiiine^, abai]nt eittf generis fier mult a : ne cor!futAr,d,}S »iSiS inefttij^ ]f)Je te tneptumprAbeas. Refpondco, nonexiguam cflc prudcntiam, caquafi contenincndo prxterirc , quæ propter nimiani cuidentiam, neque argumeii-tisrcfclli,ncq;Verborum inuolucrispoC funtobkiirari. Ad illudtraiifeo, quod capite fcquenti ram acerbis verbis ex. aggcras, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y er J me ac •yieceratorie, Qjri.

S^iprapentiampro irAntitbfia,ntiaii(ine pams fubî^ituilje. P^uod ^uidem tp/um ( tntjuis) in hbri tui titulo feab^i , fane ^uam twpüde». ter. CapiteX I. Apologix mex lie bre. uitcr argumentum tuum rctuli: fhrijlsu pracepitf quot;tt quotiejcunejue idpet enmus, inj'ui memoriam faciamM : igiiur in füeramp;w.enia EuchariP^ite non eS^Cr^ns^i pr/ejencia ,ped Wf/norû. Deinde rdpondi^ Ch riftum iuL Jairebenedictionem,fra6tioncm,amp; fum. ptionem huiusfacramentijn fui memo riam fieri : fed nunquid negauit pracfen-tiam,cum dixit: Hoceficorpus meum; amp;, Hie eft fanguis meus? Quia igitur in argumento tuo non intuli.-igitur in fa-cramento Euchariftiae non eft Chrifti præfentia fccundum corpus: fed tantum dixi, non eft Chrifti prxfcntia ; ideo ex.

cla-

DE SACRAMENTO ALTARIS n clamas, me vctcratoiicôc verfutè age. re, quafi non hoc ipùim fatis exprefle. rim cùm fubieci : nunqnid ncgauitprx. fentiam, cùm dixit : Hoc cft corpus me. um: Hic cft fanguis mcushignificans me loqui de Chrifti praefentia» non fccun. dum diuinitatem,dc qua nemo vobif. cum contendit, fcddcprxfcntia fccun-dum carnem amp;nbsp;fanguinem.Sanèfi tune aducrtiircm,quûd nûc adu€i to,tc refoc-midarepopuli indicium, cui’animo ex antiquillima fide imprcirum eft,Chriftix in facramento Euchariftiæ femper clTc præfentcm tcqjhuiusdifti intelligentie de veritate corporis amp;nbsp;fanguinis Domini,aftutè,dolose, vetera torièvellc trans, ferre ad præfcntiam fecundum diuinita. rem, vcl fecundum fidcm,ficutait Apo. ftolus:Chriftum habitare perfidem inEpheCx cordib. vt populo illudas,qui hanc Chri fti præfcntiam femper intcllcxerit fccun dum corpus amp;nbsp;fanguinem : ego potins ter intulificm.tc vcllc colligcre,in facra. mento Euchariftix non effepraefentiam Chrifti fecundum corpus amp;nbsp;fanguinem, quam femel omifificni,quod nunc exprime»,fecundum corpus amp;nbsp;fanguinem, vt amputatTcm tibi occafionem , tam multa dicendi de Chrifti prxfcntia fe. eundum diuitatcm,amp; fecundum fidcni;

D 4 de

54 DETENSIO APOLOOIAI.

dc qna nulla qua;ftio tibi moucbatur. Sed quia tune hoe non aducrti,idco eon tra fophiftieani amp;nbsp;dolofam, nc dieam • veteratoriam tuam intclligcntiam, mi.

nusvigilansfui.fimplicitcr ponensChri üi prarfentiam, pro præfentia fceundum corpusamp;fanguinem.Quidautcm in titu lo libri mei dicas impudentcr per me fa. dum,non intclligo. Sie enim habet ti. tu lus : KApologia^ ât veritAt^ corports in JAcramento altArii. Nullum c. nim locum reliqui intelligcntix tuædc præfentia diuinitatis.Scd fortèmalète habet, quod non inferipferim apolo. giam, detranfubftantiatione, vt rcliûis hicræ feripturæ verbis,in quæftionc tran lubftantiationiSjpolfes fîmulare cupref. fum , ad quam tanquam locum corn, munem libenter ,ctiam (inencceflitate, recurris. AddiscAUïllAriihAui. tJJefAcimui, déglutir^ integram Qhrifli carmem-imodo non frangAïur am laieretur. Hoc dixi ncc muto, quod Chriltum deglu. tire, imo ôcfrangcrc, CO modo quo in facramento frangitur , ncc facinus ncc crimen eft: quia nequcoecifio cft,ncquc læfio,quæoccifionis principium eft. Tu autem qui facinus cfle contendis , die cuius mandat! fit tranfgrclTio dcgluti. rcautetiam frangcrc Chrifticorpus, fi

ne

DI SACRAMENTO ALTARIS « pciniuriaamp;laefione;facinusenim om. nc contra aliquod mandatum pracfumi.

\ tur. Sed tibi fufficit id dicerc,etiamfinc-que feripturam facram,ncque rationem poflisadduccre. Dicis/^«»«# tffe dtglu. tirç^ ritu balenx . Fateor quia balcna déglutit ad intcrimendum,fcd fi fine Isc. fione dcglutiret ad tranfportandum, fi-cut nauigantem déglutit nauis, aut ficut coete deglutiuit lonam, nö efletfacinus; fed beneficium.

Quod fenfus prxftigium non patiantur quan-do fubftantia in fubftantiam infenfibili-tertranfmutatur.

Ç A P V T XV.

CAPITE tuoXI.amp;XII.inverbo-rum campos cxcurris,amp; libro tuo prolixam difputationem inferis, dedL dis Petri Lombardi,Diui Thomas Aqui natiSjCaictani, amp;nbsp;aliorum; Item defen. fibilibus qualitatibus, quas dicis à nobis fingiapparere,quænon funt: vel ut album , rotundumfin qua re fi nihil fingc-res, fortè religiofior apparercs.Item caput ij.confumis, negando te fignificaflc pofiibilem efle Lutheranorum opinio-nem, de pane remanendo in facra Eu-chariftia.cumChrifti corporc.dc quibus omnibus nihil dico, quia fidei Catholi.

D 5 cac,

ÿS DETENSIO APOLOGIAS, cat, nonScholaftitorumdodorum fuC cepidcfcnlionem.

Ad capurtuum i^.vcniOjin quoco. naris dcfcndcre, quod fipanispcr verba Chrifti in Chrifti corpus conuertatur, igitur fenfus, qui hoc non aduertunr, præftigiura patiuntur.Rogaui, an ctiam fenfuspræftigium patiantur,quando no aduertunr, quod infans in baptifmo, ex filio diaboli, Dei fi 1 ius efficitur? fed quia cxîftimas, inter bas duas tranfmutatio-nés, qux tamcnainbaeinfcnfibilesfunt, nihil elfe fimile,ob id (vt fufpicor) quod in batifmo nulla fiat fubftantiæ tranf. mutatio,quæ poflitcumea tranfubftan. tiatione comparari,quç videtur tibi per. petuo oboculos verfari, adferam aliam tranfmutat.onem.Rogo igitur, fiquis te prarfentc, fed id fenfu non pcrcipien. te moriatur:an fenfus tuiin hac tranf. mutationc fubftantix præftigium pafli dicentur,quia non aduerterunt, quod alia ratione poftea depræhcnditur.nem. pe ex viuo homine,cadaucr inanimé fa. dum efleï Intellige igiturfenfus prxfti. gium pati, nonquando circa fubftanti. as aliqud occulte mutatur, quod fenfu non pcrcipitur, fed quando fenfibus in fuofenfibili illuditur,vt aliud pro alio fentiant.

Vt

DE SACK AMKNTO ALTAMJ. yf

Vt oftcndas apud Apoftolum, cùin ait: Panis quem frangimus, non corpus Chrirti cx pane factum,fed verum pa-nem efle, quifrangi dicitur ; conaris o-ftendere ferpentem in quem virga Moy. ß conuerfa legitur, adhuc virgam nomina ri, non quiacxvirga faduseft, fed quia magorû virgiscomparabatur.-quas prxtendis re vera in ferpentes muratas nonfuilfc. Sed fi Verus ferpeus propter nudam comparationem ad virgas, qux fub ferpentu m fpecic occuitabantu r no. mine virgæ appellatus eft : quanto nu. gispoteft idem ferpens, virga nuncupa. ri, propter comparationem ad virgain, quxfpedantibus omnibus in ilium fcr. pentem cftcoHucrfa 5 Et iimul ad illud nibil refpondcs , quod tibi primo loco obieci diccns, quod cum tu contendas de panis fubftantia redèà Chrifto didu, Hoc eft corpusmeum, tantum quia pa-nisadliibebaturadßgnificandum Chru Iticorpus,cuiusnullam pra:fcrebat ima. gincm: miraris tamcii ,fi Apoftolus pa-ncm vocec Chrifti corpus, verbis Chrifti cx pane fad:um,amp; adhuc integram panis figuram retincus.

Qujadixcra.in fimulachro fandiFran cifci, rclucerc imagincmeius vt ftatim intclligaturjcur hoc flmuJachru fa ndus

Eran.

Il DKFKNSIO APOLOGI AE

Francifcus cflc dicatur(quod non minus diccrcpotcram de imagine Cæfaris, vel fimulachro dæmonis, quam de imagine alicLiius fandi)attamen arrepta occafio-ne,ftatimexcurrisad accufationem faxe orum idolorum , amp;nbsp;facris imaginibus male dicendo te difertum oftédis. Qiu-fihicaliquid egiflem dccultu imaginû, ôcnon potiusde fermonc, quoin tali, bus rebus vtifolemus,dicentcs:Statuam louis elfe loucm , quia videlicet res per ftatuam louis fignificata,Iupitcr eft.Scd moretuo fccifti, quod audita voce ima. ginis , hunc locum tuum communem ncgligcndum non putafti, vt tuæ refpon fionis Chartas,difputationc nihil ad rem pertinente,adimplercs.

Qi£od locus Apoftoli : Bibebantdcconfequen-tc cos pctra,àD.Auguftino reâè accipia-tur de ludæis, fpiritalitcr vtentibus facramentis illius tem

poris.

Capvt XVI,

CApitetuoXV. qucrcrismc locum ilium Pauli; Bibcbatdcconfcqucn. te cos Petra , Petra autem crat Chriftus, argutulacauillationcpcruerterejô: con. tra Auguftini, aliorumque veterum au. thoritatem de ipfo Chrifto, qui per fide ineorum cordibusqui bibilTedicuntur, habita.

Dî SACRAMÏNTO ALTAR.IS. 5» habitabat,interprctari;non autcm de in. crcdulisludæis,qui facratncntorumdû. taxaterant participes. Ni fi in Apologia oftendiflctn, Chryfoft. id fentire quod Auguft. dixi,forfitaniliumetiam hicnominaf. fcs:fed quia D. Auguftinum rcliquisfup prefiis nominafti, audi quid lib *12. con. tra Faftumcap.29.de hac redicat.Récita tis cnim verbis Apoftoli ex cap.10. prio. risad Corinth, vfqucadhancclaufulä: Petra autem erat Chriftus, fubijei t verba fua, qux fic habent. Exponendo vnum, incaeteraintroducitintellciftü .Sicnim Petra Chriftus propter firmitatem, cur non amp;nbsp;manna Chriftus, tanquam panis viuus qui decœlo defeendit ? quo verè qui vefcunturj’piritualiter viuuntiNam iili veterem figuramcarnalitcraccipica tes, mortui funtjSed cùmdicit Apofto. Jus,eundcm cibum fpiritualem mandu. caucröt,oftendit illud fpiritualitcr mtel ligi in Chrifto,ficut amp;nbsp;potum cur fpiritu alem dixifter,apcruit cùm fubiunxit: Pc-tra autem erat Chriftus,quo aperto cun. äafulferunt. Etrurfustradat.zó.fuper j lohanncm jtradans il lud; Patres veftri mäducaucrüt manna in deferto, amp;moc tuifunt. Quarcmanducauerunt amp;nbsp;mortui funtïQuiaquod videbantcredebant, quod non videbant non intclligebant.

Idco

f DEFENSIO APOLOGIAS

Idco patres vcftri, quia fimilesedis illö-rum. Manducauirinannaamp; Moyfes, amp;nbsp;Aaronjmanducauitmanna amp;nbsp;Phinces, amp;nbsp;mortui non funt jquare?quia vifibilc cibum fpiritiialitcr intellcxcrunt,fpirita litcrguftaucrunt, vt fpiritalitcr fatiaren. tur. Et infra fuper i 11 ud : Hic eft panis qui decœlodclccndit.EIuncpanë,inquit, ftg nificaiiit manna jhuncpanc (ignificauit altarcDei.Sacraméra ilia fuerunt, jn fig. nisdiuerfa sût, fed in re que fignificatur, paria funt. Apoftolumaudi : Noloenim •Cor.io vos,inquit, ignorarefratres, quia patres nortri cés fubnubefuerunt,amp; oesmare tranfierunt, amp;nbsp;om nes per Moyfen bapti. zati funtinnubeamp;in mari,amp;omnesc. andern efcam fpiritalem manducauc. runt ; fpiritalem vtique candem , nam corporalcm alteram , quia ilii manna, nosaliudjfpiritalem veró,quam nos vel patresnoftri , quibus nos fimilesfumus, non patres illorum , quibus il li fimiles fuerunt. EtadiungitjEtomnescundem potum fpiritalem biberunt ; aliud illi, aliud nos, fed fpecievifibiliquidem, tarnen hoc idem ftgnificante virtutefpiri. tali : Quomodoenim cundem potum? Bibebanr,inquit,de fpiritali fequente Petra, Petraautem eratChriftus'. Indcpa-nis, inde potus. Petra Chriftus in figno, verus

rgt;I SACRAMINTO ALTARIS. lt;i vcrus Chriftusin vcrbo amp;nbsp;incarne . Et quomodo bibcrunt'percufla eft Petra dc virga bis. Gemina pcrcufTio, duo ligna crucis fignificat. Hiccft ergopanis qui dccœlo defcendit , fed qui pertinct ad virtutem facramenti, non qui pertinct ad vifibile facramentum. Hadenus Au. guftinus; qucni manifeftum cftdidum Apoftolilocum .intçllexiflrdeijsquiin facramentis vcrcribus, per fidem, Chri-flum fpiritualiter manducabant. Nam ciim dicit Apoftolus 5 Eundem cibum fpiritualem manducaucrunt ,oftendit illud fpiritualiter intelligi , in Chrifto, inquit. Sedamp;ipfetextus Apoftoli, nos cogit intclligerc quod dixi ; habet enim ficjNolumus vosignorarefratres, Igitur fidclibusloquitur, quifratres appellan. tur. Quoniam patres noftriomnesfub nubc fueruntzfidcles loquötur ,fidclium cnim patres fucrunt Prophctæamp;alijfan-di, quorum conuerfatioin ccelisfuit. Nam fideiillorumcredendofuntimita torcs-Igitur de fpiritalibus ludæisloqui. tur, infiideliumautcmeft dicerefibi pa. rremfuperterram, quibusait Chriftus: Patres veftri, videlicet infidèles amp;incrc. duli, manducaucrunt manna in defer, to, amp;nbsp;mortui funtjquia non fpiritaliter fidcintelligëdo facramentirationë, fed tantum

«Z DEFENSIO APOLCTGT^AE tantum carnaliter, vitam temporalen! fedando manducauerunt. Sequiturj Bu bebant autemdefpirituali, confequen. tccos Petra, PetraautemeratChriftus: qui de fe ait apud lohannem : Qui credit inme,nonfitict. Sed necogatis per petram fequêtem, Chriftü intclligercÇ.Na lapisipfcpopulum nôfequebatur) dicis ^Petram ^ujdtm in Oreb quot;virga %loyßpercuJiA^ wnejje jfcUtAmpopulum, Jed a quam de Petra fluentem, qu«per '^etonomiam noniine Tetr» tnteUigitur.Sclt;X quomodo illa aqua fit po pulum fecuta, tu videris :NihiI enim ei-ufmodiin Numérishabemus. Imopo-pulus obtuiit, in Idumæa, pro aquis pre. tium dare, quod non obtuliflet, fi aqua petræ percuiræ,populum fecuta fuilfctji eut prætendis.Quoniam igitur in D. Au. guftino,qucm nominafti, tefalfum dix. ifle comperiojnempe quodlocum Apo. ftoli de carnalibus ludæis acceperit, amp;nbsp;merito idem fufpicor de pluribus ali/S* quorum nomina tacuifti.- idcd ad textû Apoftoli te rcuoco, amp;nbsp;ex illo tibi often. do.quid me moucric, amp;nbsp;quid te mouere dcbucritjVtirtud Apoftoli teftiraonium acciperes,nondeijs ludxis, quicarnaii. ter tantum, lient accipiunt quidam 5 fed deijs qui fpiritualiter veteris teftamentl facramenta perccpcrunt.Non igi tu r ego Icclo.

DK SACK aKÏENTÖ ALTAkiS. 6j icdorispatientiam tcnto.autà proprio fenfu verba Apoftoli protcruè detor-queo,ficutabfq;omniratione mihiim. properas)fedtu, quiedam facris doélo. ribus, contra apcrtirtima verba textus, indes falfnm itnponere. Sed obijcis ma~ icimam torum partem,de ejuthw loquïcur Kgt;ipQ fiolus ifuiffè infidelegt;n : quod, tilts tn quorum tordibus habitat Chriftus,tribuïnonpottfl. Refpondeome fateri quod dicis, maxi, triam partem eornm fuifle intidelem. Sedmultummirortevelle defcripturis fanftis diflcrcrc, Sc tarnen is^norare fé-cundam Ticoni) regulam, quæ liabctnr âpud Anguftinûdêdoftrina Chrift. lib; 3.cap.32.cuifubdit, qiiodlcctorem vigi. lantern requirit:quando vidolicet fcrip. tura,cum ad alios loquitur, tanqnam ad cosipfos,adquos loquebatur, videtur loqui:vcldcipßs,cum dealijsiam loqui tur,tanqnam vnum (itvtrornmqnecor. pns propter temporalem commixtiö. nem amp;nbsp;cônlnnionem facramentornm; Et addneit hnins regnlx exemplnm ex Canticis Canticornm,vbi ait Ecclefia; Fnfcafnm,fcd formofajfnfcain malisi formofa in bonis.Itemalindex Ifa.42. cap. vbi de bona parte dicit; Dncam cos in viam :deindedealia parte, tanqnam de ijfdem fubdit: Ipûantcm connerfi £ funt

lt;4 DEFENSIO APOLOGIAE. funtrctrorfum,quamiüsali)iam fignifi. centurhis verbis. Igiturfi circa didam Ticonij regnlain vigilaffes,facilèintcL lexifies obiectionis tiiæ folutionc, quod Apoftolusiuxrainorem fcripturæfacrç, in priorequidem capitis fui parte,de fpi. ritualibus ludacisloquatur: in fcquenti vero, decarnalibus in eodem populo,e. orundemque facramentorum commu-nioncexiftentibus.

Quod Petra de qua ait Apoftolus : Petra erat Chriftus,prius ChriQi facrametum fuit, quam hoc dicerctur : non autem panis priul-quam à Chrifto in manus accipe-retur.

C'aPVT XVII.

CApite.X V I. iBulta verborum ambi tionepræmifl'a, acceptas mcam con. fellionem, qua dixi, Hane fententiam, PetracratCbriftus, vel hanc, fi vfquam in fcripturis facris rcpcrirctur,Coluinba quæfupcrChrirtum defeendit, fuit Spiritus fanilus: non liccxplicandam : Hac coIumba lignificauitSpiritum landum: vel (iCjHxccolumbafuit facramentunr Spiritus fancli. fcd tantum explicandam per hancfententiam : Id quod per illam columbam fuit facramentaliter fignifi. catum.vere fuit fpiritus fanclus : fic, vt non fit figura in voce attributa Spiritus fan-

DE SACRAMENTO ALTARIS.

fandus) ncquc in 'copula Verbi ( e'ft) fed (vtais)inipfa voccfubiefta. Refpondeo iuxtaiam didam cxplicarioneni huius fenrentiæ , Colnmba quæ fu'pcr Chri-ftum defcendir, fuitSpiritus fandus:cui fimiliseft: Petra in Orebpercufla crat Chri(tus:non tantum in voce attribu-ta,amp; in copula, fed criani in vöce fub-jcda,nullam omnino fuiflefiguram. Ip^ facnim fubieda vox, videlicet Columba, iuxta fuæ lignificationis proprieta.

gt; tem.auem nötam fignificat, ficut Sc Pc. tra lapidem . Sed quia hæc auis, quart. do fuperChriftum defccndir,facramcni talitcrSpiritum iandum fignifïcauit: i. deo ratione rei per haue aucm fignifica. tacjredèdici potuit, quod iUa columbà fuitSpiritUsfandusrVnde Diiius Augu-ftmus de Gcncfiadliteramlibero.«.CQi pite. 4. dicit, quod in his fententi)s:Sa. pientia cft lignum vitæ omnibus am-pledentibus cam : Et, Petra crat Chri. ftus:quibusomninó finailis eft hxcenuri ciatio:Columba ilia, quæ fupér Chri. ftum dcfcendit,fuit fpiritus fandus: nori crat ( inquit) figurara locutio , fed ea. rum rerüm exprefia narratio,quarum e. rathguratapccffio. Et infra: Redèquip. pc appdlatur, quod ad earn fignificam dam prxccfl'it.Non igitur eft in voce( li.

É 2 gnum

Ä« DETENSIO APOLOGIAE.

gnum vitæ)neque in voce(Petra)vel(Co lun'iba)vllafiguratafignificatiojfedin rc fignificataÇ de qua in didis fententijs mé tioeft) præccflitquædam facramentalis inftitutio , quares ipfa per vocem pro. priefignificata,Sapientiam, Chriftum, aut Spiritum fandum fignificat. Quod autem confequentcr ex didis duabus fententijs congruenter poftulas ,vthæc cuunciatio à Chrifto prolata ; Hoc eft corpus meum, non cxplicetur per hanc fententiam , Hoc fignificat corpus me. unijuequeper hanc, Hoc eft fignum corporis mei, vt fit figura in attributo, aut verbo : fed tantum per hanc; Id quod fa. cramentaiitcr fignificatur per hocquod vobis demonrtro, vel per huncpancm, eft verècorpus meum ; abfurda petitio eft, qua cxigiturfalfaamp; abfurda huius propofitionis explicatio. Siquidcm hu. ius panis, quem prætendis pronominc (hoc)demonftraßi, nullaomninopræ. ceffit facramentalis inftitutio,qua Chri. ftum autcius corpus fignificaret, fed an. tea tantum res fuit, non fignum. Quod qui attendant facile vident falfam amp;do. lofam elfe hanc explicationem à te ex. cogitatam, videlicet. Id quod per hune panem fignificatur, eftChrifti corpus. Hie enim præfupponitur,quod quemad

mOdum

DE SACK AMENTO ALTARIS.

modum Petra in Oreb pereufla, prius fa-cramcntalitcr Chriftum fignificabat, quam diccrct Apoftolus,Petra crat Chti ftus : fie etiam panis, quem in nouiflima cœnaaccepit Chriftusin manus fuasad benedicendum, prius facramentaliter in ftitutus fucritad fignificandum Chrifti corpus, quamipfe Chriftus benedicens panem,diceret ; Hoceft corpus meum. ld quodapertèfalfum cft: quia nulla prç ceflit inftitutio , qua bic panis, queni Chriftus in fuas manus accepit, facramentaliter fignificaret Chrifti corpus. Autfi quatalisinftitutio facramentalis præceflit, proferatur, amp;nbsp;ex fcripturis fa. crisconfirmetur.

Qijod confidentia non femper fit argumentum veritatis , fed aliquando præ-fumptionjs amp;nbsp;impuden-tiæ,

capvt xvni.

CAPITE vltimo refponfionis tuç, refricas confidentiam tuam , qua fcripta mea cum tuis aufus fis praelo com mittete,vt mundusdecaufaiudicet. An in hac re inftituto tuo congruenter fc. ceris , ficut fupra dixi, tuvidcris. Ego tarnen confidcranste eadem fronte qua fcripta mea cum tuis edidifti, fimul afte.

E 3 tere.

6» DEPENSIO APOLOGIAE.

rerc,quod quo temporc eras Louanij,vi dcrisl'criptaRuardjTappardieo tätum nomine vetari, quod Caluini rationes interdum fufius, Sc de vcrbo ad verbum propofuiflet: non magnifacio eonfidcn. tiam tuam. Quia mihi,amp; pluribus alijs, quieiustemporisadhucmemoriam re-tinentjccrro conrtat falfum cflc,quod. de fcriptisTappardi tc vidißcfcribis- E-ram cnirn tune non tantum profclEor facrarum lircraium,fedctiamdcconß. lio Vniuerliratis Louanicnbs,amp;facu!. tatisfaerx Thcologix: inquibus conlL lijs, nulla vnquam fadaHfcft^eiusrci men. tio.

Confidentia igitur non fern per eft vc. ritatis argumentum; fed frequenter prx. fumptionis, fupcibix, amp;nbsp;impudentixte-ftimonium : qua nonnulb, amp;nbsp;prxferrim hçretici,côftantiorc vultu aiTcrnnrqiiod nefciunt,autctiam quod dolose conlin. xerunt,quam alijquod compertum ha-bent. Quximpudentia in fcquétibus ad-huc manifeftiusoftenditur,vbi volcns ycfbamea refellere, quibusdixi.quod/f (ßthoüciprincipes de yobu aliquiddwiuàJia. tuerent,quam ‘vejiri duces de Qatholicis Jlaiu. untfidprater racionem nonfore ♦ ‘blunquam e. nimfuimusquodeflis, nec aliquidyobii promi. JimM^neque à 'uobis quot;^mquam defecimus,v[ yo.

bit

k

DE SACRAMENTO ALTRAIS. «9 bis hü/It S effictr emar was à nobis nofir a religi. onCinofiro^uefgt;rincifgt;e^contra fidemdatam., cS-tra maiorum tnii^ttuta de/ecfiis. Dein de ad-szdx.yos'vofimecipjos T^mfiatholicarehgioni fabtraxifiis amp;nbsp;jubtraldûs T^manx Caibolicte religionisdejertores appellafin. Refpondes, nos bis ejje per due lies, TPrimur^i quod à ^ge oi Idfia.norum tyrannidem delecerimus. ^Dttnde fortuna paululutn commusata, tnputrUm arma tulerimusdeUiW. infra aiSj^ vobis quibusera-tniti ar£îfiimo iun^ipcedere tsx^Mramentofiij ceßiffe omnes vident. Dei ndc et iä addis, per~ ridicultim effe^quod Qatholicx ‘ßpmanx Etcle. fix y os dixertm eße dejertores, eo quod Cat ho-he a Tamana, nihil alitid fit qiiam vniuerfalis fartuuUris.^i apud îurifperitos dunta-xatcaufa haecagcretur,facilisefletad ru. as accufationcs rcfponfio,qiiod crimi_ natio ( præfertimquæ vosdeficiendo à Rege fairem femel pcrduelles efle con. uincit) non fitpurgatio. Sed quia mun, do fatisfaciendum eft,in quo funt non folum intelligentes amp;nbsp;etuditi, fed et. iam rudes amp;nbsp;impcriti,qui inter purga-tionem, amp;nbsp;enminationem nondiftin. guunt: Idcorcfpondco,nobis, id eft, V-niuerfitati Louanienri,antc aduentum Domini dcGlabbcke,nihil vnquä fuiftc p.rqpofttum,quod vllam à Kegc Catho. J- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 4 lico

7P, DETENSIO AEOLOGIAK licodcfeélionem portcndcret. Scd cum isaliquotdicbusantcconflidum Gem. blacenfcm veniflct Louanium,mcpra:-fcnte, audientc,amp; fimul curp cætcris reC pondente, Vniuerfitati Louanienfi pro-pofuit, amp;nbsp;ad ea refponfum accepit : quac fequcnricommcntario,ex A dis Vniuer ïiratis Louanienfis ad vcrbuni extrada, çontinentur

ANNO Domini i gt;nbsp;7 S.dic Lunx,27. lannnarijjiora tertia poll Meridiem, in ïiiperiore Capitulo fandi Ectri Loua-nienlis, fuit lub iuramento conuocata, congregata Vniucrfitas, cui Magnificus dominus Redor propofuit ea qux fe-quuntur . Primo,an placeat acceptarc pro fuperintendente cuftodisc amp;nbsp;con-feruationis , ac inde dependentium, oppidi Louanienfis, Maximilianum dc Cottrcau,dominü temporalem dcGlab bekc, amp;c.iuxtacommiirioncm fibi da. tam. Secundo, ptopofuit Vniucrfiuti, an placeat praeftare iuramentum, iuxta formulam abcodem domino Maximiliano propofitam , tenoris hic inferius inferti.Super quibus Vniuerfitas delibe. rando conclu fit, præfato de Glabbekc dandum efie refponfum in fcriptis, teno risfequentis.

ALMA Vniuerfitatis ftudijgeneralis oppi.

pt SACRAMENTO ALTARIS. 71 oppidi Louanicnfis, vifo cxcraplo com. miflionis, quæfubdata ly.huius mcnfis Ianuarij,nobili viro Maximiliano Cor, trcau,domino de Glabbeke,amp;c.data eft, quoad fupcrintendcntiam cuftodia: amp;nbsp;vigiliarum, oppidi Louanicnfis ; audita quoqueillius propofitionc,amp; exaftio, ne iuramcnti infcriptis concept!,£ub for piula feqqcnti.

U nbsp;nbsp;nbsp;gadoue enamp;e [were fen beplfghf n/

tan Q3ra6ant / @rff

a| tan ^^ipenrijcB/©onuf rneur ente (ta pffcpn gencrad tan jijnen ^ctedanten:

t j n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ten s]0nncc tan;Czangten/aIS

gouiKrneur pardcnltcr tanQ5îatant/en;# te f ieutenanf generad Mten toerfebîcuen 07dgt;erIanten:ente ^ajrtmtltaen tan (ïot (reau ! Çieere tan ©fabtefe/'TGaffeniont/ cfc. alê fupedntenbenf tefer ßaf tan Scuê/ tanben G^ontnçFI. ÇVîateflepf / ente Cfa^ fen generael baer to( fpeetaüjd g^ecoms« miffecre: g^e^ooîfaem ! goef ente g^cfrou te jt jne:enbe mef raef enbe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lijf enbe go

lt;tfe iveberßaen be terdaerbe tpanben tan onfen g^eniepne ^aberlanben ! enbe bc tofrfeÇieucn ßabf tan fouen.^oeÇdpC inp ©obt/ fnbf aile itjm ^lt;çltg^en/amp;c.

£ 5 Quod

72 nSFENSIO APOLOOIAB.

Quod Latine ad verbum fonat. ƒ o promu to nbsp;nbsp;iuro ad fanil a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;')\daïe-

i^ati, tanquam Dutt lirabantix : '^athiie ^rchtduct iAu^rtx, Gubernaton amp;nbsp;Capi-tarieo gentrait ßtarum tnferiorum ’Proutneta. rum : D. Principi ^uratto tanquamguberna. tortparticulart ’Brabanttce, amp;nbsp;‘victm gerenti générait prxdt^arum infertorum Prouincta-rum'.amp; '^laxtmtliano'^an nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t domino

d(^ Glabhekp_,-, PPafJemont, lire. tan quant fupertnttndentthutui ciuttatû Louanienfistà Ppgia *}t4ateflati amp;nbsp;Stattbus gtntralibu/s ad hocl^tctaltttr commißionem habentt.rri(^ obe. dienttm^honum Cr fidelem f ore^ amp;nbsp;quod confiiho amp;nbsp;opere,'vi{a, ti! bonis relii^am declaratbs bo. fttbtu noî^rÆ communis Patrice amp;priedibii op. pidt Louanienfis. Sic me Deus adiuues amp;om. nes SanSli^lt;2;tc.

Ex dcliberationibus quinque FacuL tatum conclufit, domino Supcrinten. denti refpondendum efTc : quod , quo adrcceptionem fuæ perfonæad didam fuperintendenriam, hxc res ad Vniuer-fitatem non pertineat, cum non babe, at didi oppidi adminiftrationem «5c gu. bernationem , quae pertinet ad Magi, ftratum,amp;c.Et quoadformulam propo fiti iuramcnti,dcclarat Vniuerfitas, fc exiftimare, quod ßc itlud non poflir,ncc debeat

DE s A C R AM E N TO A LT A B. IS 7, dcbcatpieftarc:amp;miratur,huiufccmodi iuramentLim ab V niucrfitate(quod cor. pus eft ecclefiafticum)pra:ter exemplum cxigi,

Poftridie,die Martis,28. lanuari), hora vndecima ante Meridiem, finita re-petitioncin vtroque lure, in Scholis Ma thematicorum ,M. Petrus Peckius,lu. ris vtriufque Doâor,in Vniuerfitatc re. tulit,quomodo ipfc cumeximio domino amp;M. N,Roberto Malcotio,acdomino Aduocato fifcali, tradiderit Domino de Cottreau inftrumentum Vni-uerfitatis.

Et ne dicas hxc quæ retuli, fortuna paululum mutata contigiftc(ficut reft pondendo indicas) aduertendum eft, hæccontigiftc Lunæamp; Martis,27. Si 23. lanuarij;Confli(fturn veroGcmblacen-fem , poftea fuific commiirum, die Veneris fcquenti, trigelima prima videlicet,eiufdem mcnfis lanuari}.Cumq; die Sabbathi, id eft,prima Februari) fequen-tis, præfatusSuperintendens poftularct confenfum Vniucrfitatis, ad introdu. cendum externum præfidium, pro ci. uitatis cuftodia ; concltifit Vniuerlitas refpondcndum,quod ad fenon pertine. at ordinarc de recipiendo,aut non rcci-piendomilite, rogans Magiftratum, vc Gin.

74 DEFEN5IO APOLOGIA«, fl intcndat intromittcrc militem, pri, ufquam id faciat, dimittat omnes de V-niuerfitate abire volentes, iuxta ius com mune,amp; priuilegia eiufdem Vniuerfu tatis.Et huiusconclufionis data eft præ, fato Supcrintendenti copia vernaculo fermone.

Cumque fecunda Februanj,pcrdi. ûum Supehntendentem amp;nbsp;quofdam a. lios,fub vefperam clandeftine in oppidum LouanicnfCjintrodqftaeflcntduo vexillaScotorum,pro murorum cufto-dia,Vniuerfitas poftridie bora nona an. te Meridiem congregata in magno re. fedorio fratrum Prædicatorum, con. clufit,amp; eodem diein fcriptis,præfen-tefuprafcriptoSuperintendenre, Magi, ftratui conclqfionem fuam exbibuit, quaconquerebatur inter ciues fparfum eflerumorem, quod externum pra^bdi-um receptum çfletdeconfenfu Vniuer. fitatis; cuius oppofitum ipfis effet fatis cognitum. Et quia iam admiffum erat præfidium , Vniuerfitas pctijr,vt iuxta priorem fuam petitionem, ftatim om. nibus ftudiobs daretur potellas difee. dendi ex oppido . Ad quod refpon. dit Superintçndens, fe ad hoc nihil pof. fe rcfpondcre,abfque ordinatione Sta. tuum.

Videf.

M5 SACRAMENTO ALTARIS 7J Videfnemi Marnixi,quomodoàRe. gc Catholico déficientes, vobifeum per. duellesetFedi fiimus, amp;nbsp;quam ardo foc. dere ac facramento vobisiundi fuerL mus?Si res habet vtdicis, non debuit fine feripto perfici. Profer igitur tabulas initi vobifeum fœderis, amp;nbsp;præftiti iura. menti: vtfpedantemundo, te expurges àcrimine mcndacij,quo penèin fingulis quae narras, fcatêredepræhenderis.

Quod au tem addis, pemdicnlum

aio , 'VOS J^mante Qnholica Ealt/iit tjjs defertorts, to quod Cat holte nbsp;nbsp;nbsp;’Roman

nthtl altud fit quam *^niutrfalls parittulat ht Quid aliud quam impudcntiaeftïcum Vos ipfi priores in edido publico , vos RomanæCatholicac religionis deferto-res nuncupaueritis? Si enim ridiculum eft , Ecclcfiam aliquam dicere Roma-nam Catholicam , eo quod Romana Catholica, nihil ahud fit, quam vniuer. falis particulars : Igitur ridiculum fuit veftrum edidum,quod amp;nbsp;præconisvo-ccpublicaftis,amp;prxlo commiflunl,in mundum vniuerfum emififtis: in quo vocaftisvos RomanæCatholicæ religi-onisdefertores. Aut fituncaliam Ro-manam Catholicam Ecclcfiam cogita. batis, quam nunc Catholicam diccrc non vultiSjfaltem explicate,quam nunc velitis

ys _ DEFENSIO APOLOGIAEi veliris appeiiarc Cathoücam.Natn liccf fymbolumfidci, vnam,fanótam, Cat;, holicamagnofcat EccJe{iam,tu tarnen duasdefcribis Ecclefias : alteram vifibi“-lcrnîalter3m,qnæfolis Dei oculiscon. fpicua,c]eüorum numero contineatur: quarum difcrimen me ignorare gloria, ris.ld quod libenteragnofeo ,qiiia mihi verccundü non cft ignorare,quod fcrip:. tura facra nefcit, quod vniuerfa fcrip. torumanriqmtasignorauit,amp; quod nul

Ephcf.y. Jaante vos ha.’refisfoiriniauir.Scrjbit poftolusdevocationcqua vocati fumus de qua alibi: Viderc vocationem vefträ fratres,idell,deChrifti Ecclefia,vnum corpusóc vnusfpiritLis,ficut vocati eftis invnafpe vocationis vefttœ. Vnus Dö. minus,vna Fides, vnum Baptifma: vnus Deus amp;nbsp;pater omnium . Et tu non ran. tum duas facts Ecclefias, alteram inuL iibilem folis Dei oculis confpicuam, aL teram vilibiiem,quam definiseflequem uiseorum cœtum , qui nomen ChrilH externo ritu profitenrur : fed penè in. numeras,quæin vnum corpus coalefce. re non polfunt-Narn nomen Chrifti ex. ternoritu profiterur, non tantum Ro. mana Ecclclia,quam tantopcre detefta. ris, fed etiam vniuerfæ hærefes, amp;nbsp;fchiE mata , quæ Chriftianum nomen non, dum

DE SACK AMENTO ALTARIS.

dum abieccruntctianifidiüörliffimis,amp; aducrfifsimis fpiritibu's inter fe conflL ótentur,amp; non magisin vnum coalefce. rc poffunt, quam Chriftus amp;nbsp;Belial,aut quam tcmplum Dei amp;nbsp;idola. Et tarnen has vniuerfas confpirationes, in tua vifi, bili Ecclefia comprahendis: vndc etiam non diffiteris , quin Romana Ecclefia, licet in ea fedeat Antichriftus, attamen fit Ecclefia, amp;nbsp;templum Domini,quia Chrifti nomen,amp; baptifmatisfacramen tu rctinct: licet varijs hominum corrup-telis adulteratumihoc cft,Ecclcfiæ Chri. fti tibi funt,amp; Chrirti regnum (quod ta. men fandumcfledicit Apoftolus) quæ. 2 Tiin.2 cunque aliquant pietatis fpecicm Chri. ftum nominando retincnt,etiamfi in to tarn virtutem eiusabnegaucrintiamp;ficut inCanticis legimus,fcquidem propter canti.r, iniquitatc nigras dicere poflunt,fedfor. mofasaverapietatenon poffnnt.Cæte. rum quod ait fymbolum:vnam efle fan. ftam Ecclefiam Catholicam,ad tuäinut fibilem referendum putas, quae vere fit fandorum omnium communio, Qi^ia cnim Dominusnouir qui funteius,idco hanefandorum cögregationem,nonrc quod futurü cftiniudicio, fed nunc mete amp;nbsp;cogitationeà cæteris fepa ratam, fo. la,abfq; vllo fenptura; facrx tcHimonio,

dici

7t DEFENSIO APOLOGI Àt dicivis Catholicam. Vifibilem autcnl Ecclefiam non vis credi eflc fandam : Sc prxfcrtim Romanam, de qua ais, adeffe lamtempM^tjuoDomimsfedern Mam magrue ener etriaafunditui euer tat, amp;fuam Ecclejiarü abimmameius tyrannide'^indicet i Sed hanc tuam prophctiam potes coniungcrecQ prophetia Martini Luthcti hoc exprcfla vcrficulö.

P eblis er am viuens meriens taa nwrs ero Papd Quiafimiliseritvtriufq; prophetiæ cxL tus: vt videlicet in tuo defiderio maneat tua prophetia,amp; cfteaum aliutn non ha beat: lient necà mille quingentis annis habuerunt fimilcs aliorum haereticoru conatus,de quibusin perfona Eccleliæ prçdixit Pfalmifta:Sçpe expugnauerunt mcàiuUcntute mea,dicat nunc Ifrael, fæpc expugnauerunt me à iuuëtute mea: etenim non potucrunt mihi. Supra dot. fum meum fabricaucrunt peccatores, prolongauerunt iniquitatem fuam : fed nonimplcuerunt malitiam fuam, quia firmum Ecclefiæfundamentüftat,quod pofuitChriftusdicens:Tu es Petrusôc fil per hanc Petram ædifîcabo ecclefi.

am meam,amp; porta: inferi non prxualcbunt aduer.

fuscam.

Quoi

DE SACK AMENTO ALTARIS 79

Quod licet Deus plura contulerit Ecclefiae Chrillian3e,quam ludaicæ; attamen præfeôli in vtraque rcótè dij vocantur.

C A P V T XIX. !

^Oftrcmo dicis, mepuerïlher cauillar 't in I difcrimine ecclefite ludaica amp;nbsp;(Jhri^^iante, eo quodnunquAm fiattieris, 'ueniente C^rii^o^

Eccleßam Qiri^^iAnam colU-turn, ^uod antea quot;Dominw necdum erat largi-tut. Refpondco,quod oratio tua,qua de hacre difleris,rcdaä:a in formara Di. aleäiccs, hanc ratiocinationem conti, net. Ecclefia ludaica nunquam aufa fuit ftatuere Deum in terris^fed Ecclefia Ro. manaftatuit Rom, Pontificc Deumin terrisdgitur Ecclefia Romana à veritatis doûrina fe protcruius aucrtit,quam vn. quam fecit Ecclefia ludaica.Qua illatio. ne manifcftefignificas,EccIefiam Roma nam non poflelibi fine errore ftatuere, nifi quod fibi olim ftatuit ludaica. Non ignorabam in fcripturis facris, Ecclcfiæ ludaicæ, feupotiusSynagogæ,præpofi. tos fæpilTimè deos nuncupari, ac deos in terris ftatui, vtnemo cos contemneret. De his enim feriptum eft Pfalm. 46. Dij fortes terræ vehementer cleuatifunt. Et

F 49-Dcus

to DEFENSIO APOLOGIAS

49.Deus dcorum DominuslOcutus eft. EtSi.Dcus ftetit in medio dcorum , in medio deosdijudicât. Etrurfus: Ego di. xi dijeftis. amp;nbsp;Exodiii.OfiFerctcum dijs. Et22. Dominus domus appJicabitur ad deos.Et iterunijDijs nö detrahcs:amp; prin cipi populi tui non malediccs. Et quia feriptura facra, miniftros veteris tefta. menti, id eft, miniftros literaeôc mortis, fæpiflîmè dcos vocat fatis intelligebam, præfeétos Ecclefiæ,quos Apoftolus vocat miniftros fpiritus,rc3:iflimè pofte fta tui amp;nbsp;vocari dcos. Nam fi miniftratio mortis fuit in glôria, inquit Apoftolus, quomodononmagis miniftratio fpiri. tus crit in gloriaîScd vt oftendcrë, quod Ctiamfi vera fuiflent, quæ affumcbasj af. tarnen argumentando negatiuè ab Ec. défia ludaica ad Ecclefiam Chriftiana, nihil Ariftotelicè concludcrcs: monui te, vtaducrtcres,quam inepte argumen-tarcrisabecclcfia ludaicaadChriftiana. Ego tarnen interim fatis fentiebam,tc verborum tuorum circuitu, vcllc figni. ficare, quofdam noftrum, non tam vc. ritatequàm beneuolentia,autadulatio. ne, præeminentias quafdam Romano Pontifici tribuere,quje in feripturis fa. cris non fatis clarè exprimuntur:atquc eum inter miniftros noui teftamenri, c.

mi.

DI SACRAMENTO ALTARIS « niincntiorem Deum veile facere, quam fcriptura facra teftetur. Pro quibus ref. pondeo.fi qui forte talcs fint, cos incoiu-parabilitcr minus beneuolentia pccca-tc,conandocum maiorcm facere quam cft:quam vos,odio amp;nbsp;malcuolentia, co-nandoidtotum abolerc quod eft. Ag-nofcitcigitur beatum Petrum,eiufquc fuccelTores Romanos Pontifices, id ciTc quod Chriftus cis locutus eft, amp;nbsp;tune dc latitudine poteftatis ac pneeminentia-rum corum difleritc : quia quam diu in, hoc toti eftis, vteius poteftatem cuerta-tis, facilèquiuisfufpicabitur, vos depoteftatis corum latitudine difterentes, no modum poteftati veile imponerc; led hoc priEtcxtUjiUamfunpUciter vellcab-olerc.

I AM fccundo à mc admonitus, Saft-Aldcgondc frater, magis magisquedc-clarafti , quam obfirmato animo illis adhæreas.qui fc Romanæ Catholicx rc-ligionis dcfertorcs nuncuparunt, amp;a-cerrimoshoftes exhibent. Quo fit vt vehementer timeam, ne amp;nbsp;mea admoni-tio,amp; totius Ecclefia: oratio, quæ etiam pro tequotidiead Deum funditur,tibi in pcccatum conuertatur. Quia tarnen, hcutàprincipio collationis noftrae, ita

F 2 Sc nunc

82 DEFENSIO APOLOGIAE.

amp; nunc tibi ex animo bene volo,non ccflb Jugere, amp;nbsp;à Deo petere, vt quod tneainduftrianon valeo,idfua mifcri-cordia præftare dignetur, amp;nbsp;mcliorenx mentcm tibialiquandolargiatur.

Cui orationi vtinam tu ali-quando definas ob-fiftere.

FINIS.

r '

4. • ' ‘■■V,

ft

56 2^33 IIS' .